CAMENA Early Modern Latin Texts

IACOBI PHILIPPI TOMASINI PATAVINI EPISCOPI AEMONIENSIS ELOGIA Virorum Literis et Sapientia Illustrium Ad viuum expressis imaginibus exornata. Ad SACRAM MAIESTATEM CHRISTIANISSIMAE REGINAE ANNAE Galliae et Nauarrae Regentis. [gap: illustration] PATAVII, ex Typographia Sebastiani Sardi. M DC XLIV. SVPERIORVM PERMISSV.

POTENTISSIMA ORBIS REGINA

Eminentissimo Principi IVLIO MAZZARINO S. R. E. CARDINALI. Domino et Patrono.

QVI sapientia studio praeclarisque vitae actionibus bonorum in se animos oculosque conuertêre, solido Virtutis praemio contenti recte factorum conscientiâ, mortales ad Regiae Majestatis solium se sistunt, Reginae Orbis Potentissimae clementiam ad securius posteritatis judicium enixe ambientes; quo tanti nominis auctoritate uniuersis conspicuum siat, quam recte suam in hoc theatro quisque personam egerit. Nec vero muliebrem etiam se xum ab hac gloriae societate retinuit blandior animus: qui viros ingenij praestantiâ non tantum exaequauit, sed firmo virtutum et literarum conturbernio miris saepe

modis praecelluit. Quam naturae benignitatem quoniam in tam Veneranda Majestate suspensis animis mirantur non solum orbis incolae cultiores, verum et gentes barbarae; eximiae benignitati tuae, cujus non obscuta jam exstant in me argumenta, illud accedere patiaris, ut exile hoc ingenii mei monumentum tuo arbitrio liberius in conspectum regium admittatur, indelebile perennaturi in Regiam Majestatem intimioris obsequij mei pignus: cui a T. E. fauore non minor in aulae luce, quam in umbra scholarum, fides erit. Beneficium certe laudabili vetustatis exemplo non destituetur, nec tuae comitati generosae alienum erit; cujus nunc immortalis gloriae incremento veros uberrimosque fructus quotidie percipis, quod tuo munere plures voti summam feliciter expleuerint, quos tuâ dignari libuit clientelâ, nempe Tibi exactissimo ingeniorum censori placuisse, debitumque summis animi dotibus cultum reddidisse. Tuum namque est, IVLI MAZZARINE, ingens sacrae purpurae decus, quod in florentissimo Galliae Regno beatus Musarum chorus liberali otio leniter perfruatur. Nimirum indiuiduo Martis et Musarum consortio eam Summi Pontificis VRBANI OCTAVI piae memoriae Tibi conciliâsti gratiam; ut sagacitate tua auerteris ingentes motus, qui summo discrimine Italiae Galliaeque tranquillitati imminebant. Inde LVDOVICVS XIII, vt Regno posterisque paterne prospiceret, perspectâ plurimis probatae fidei documentis animi tui integritate, AVGVSTISSIMAE REGINAE, Filioque ad tanti imperij spem secundis omnium votis nato, prouide testatum voluit, quantum in tuis consilijs prudentiae plenis praesidij foret. Quam sane

Regis optimi de tuo genio sententiam dum summo studio assequi contendis, eam insigni moderatione non tantum aequas, sed adeo felici euentu excedis; ut non Te solo ciue gaudeat VRBS illa Vrbium domina, sed GALLIA magnis ingenijs foecunda fortissimisque viris nobilitata, quorum dexteritate ac virtute Regni limites supra multorum opinionem in dies crescunt. Amplissimam istius regiminis fortunam Rex Regum augustae familiae auspicatam et perennem velit, intimum Christiani meumque votum est.

AD ILLVSTRIVM VIRORVM MANES, quorum ELOGIA contexuit IACOBVS PHILIPPVS TOMASINVS EPISCOPVS AEMONIENSIS Nobilis Galli Epigramma.

Illustrissimo, et Reuerendissimo Domino IACOBO PHILIPPO TOMASINO EPISCOPO AEMONIENSI. MARCVS ANTONIVS CVCCINVS EPISCOPVS ANGLONENSIS. S. P. D.

ILlustrium Virorum vultus, siue picturae lineamentis, sine arte fusoriâ et sigillari expressos, siue statuariâ et celaturâ sculptos, nedum apud Romanos et Graecos, verum et apud quascumque fere vel barbaras nationes postentati exponendi mos suit antiquissimus. Eareor de causa, vt Augustorum vultuum, siue signorum, siue simulacrorum aspectu res praeclare ab ijs gestas, et gloriosa facinora posteri edocti, exemploque excitati, quid imitandum, recolendumque sibi prae oculis haberet, tritumque antiquitatis vestigio callem ad exoptatissimam virtutis metam attingendam calcarent expeditiores: siue etiam ne Heroum vultuum lineamenta, speciesque imperio dignae ex posterorum memoria exciderent. Quod quidem ornamentorum genus praecipue apud Romanos qua in existimatione habitum fuerit, Romana historia copiose testatur: itaut etiam in ludis Circensibus eorundem imagines et signa solenni pompâ circumferre consueuerint: et vt ipsemet Petrarcha tuus de tabulis pictis per haec verba recenset. Romae in templis Deorum aut Caesarum, in thalamis, inque publicis plateis, ac porticibus consecrârint: nullumque antiquae nobilitatis efficacius extiterit argumentum, quam majorum signis familias, agnationesque decorari.

Iam tua quam plura luculenta scripta in lucem prodiere. Iam litteraria Respublica eorum radijs se se illustrari persentit. Iam litterarum amatores professoresque ex ingenti virtutum tuarum cumulo, quid introspiciendum, quidue optandum, imitandumue sibi proponant, satis superque affluere vno ore fatentur. Ego vero ingenue more meo profiteor, tibi tuisque virtutibus a litteraria.

Republica deberi quam plurimum ea potissimum de causa, quia in nostram aetatem insignis viri. Francisci Petrarchae memoriam ingenij tui monumentis in annos omnes consequentes duraturam magno cum foenore reuocâsti, ac post plura saecula in Musaeorum, atque Academiarum singulare decus atque augmentum, in vniuersae Italiae lucem sapientum ingenti plausu Petrarcham Rediuiuum ante omnium fere oculos suspiciendum reduxisti. Cujus gloriam tuis eruditissimis lucubrationibus non minus profecto auxisti, quam ipsemet Petrancha viuens et virens laureâ fronde redimitus sapientissimi Regis Roberti locupletissimo testimonio ditatus vniuersi Christiani orbis, ne dum vniuersorum sapientum illius aetatis famâ celebratus in Capitolio, augustissimo virtutis theatro, aeterni nominis celebritatem, Senatu Populoque Romano acclamante, jure et merito adeptus fuit. Missa facio (ne tuae modestiae taediosim) Veterum Donaria, atque antiqui ritûs abstrusa quaeque per Tereserata. Missas facio Votius illius superstitiosi eultûs Tabellas Te interprete ad germanum sensum explanatas. Praetermitto Antiqua Romanorum Graecorumque Numismata pluribus in partibus e cimmerijs, vt ita dicam, tenebris eruta in lucem, splendoremque meridiani solis exposita atque explanata, ac denique illorum sacrificiorum ritus, triumphorum, ludorum, spectaculorum ordinem, triumphales rectasque coenas, tesserarum, missilium, congiariorum supellectilem, trieliniorum, thermarum vsum a Te affabre, et quasi penicillo delineatum. Quorum scriptis mirum in modum tui auxisti nominis celebritatem. Cui quidem hoc vnum gloriae deerat superaddendum, vt, ne dum nos, qui Deo dante adhuc tecum breui hac fruimur lucis vsurâ, verum et omnes posteri vultûs tui aspectu, et innatâ quadammajestate, votis vsque ad inuidiam faelicibus oblectandi appositam, veramque viuamque materiam prae oculis haberemus. Caeterum ecce Patauina solertia votis omnium satis fecit: dum vultum tuum, ac physiognomicae sublimitatis lineamenta (non dubiarum rerum praesagia) aere caelata magna cum voluptate contemplamur. O vere digna industrij caelatoris dextera, quae vultum tuum (vt ita dicam) spirantem memoriae posterorum omnium caelauit, et donauit. Porro dum imaginem aspicio, mihi

metipsi tecum adesse, teque alloqui videor. Non Zeusis, non Apellis, non Lysippi, non Parrhasij, non Praxitelis, non Phidiae manus laudabilior,

Verum enimuero ego prae caeteris de hujusmodi tibi aucta gloria, tibi summopere gratulor, teque vt hoc tenue obseruantiae meae angumentum, quod cum fide erga te mea perpetuam obtinebit virilitatem, vt pro eximia humanitate tua hilari fronte recipias in summa, exoro, atque obtestor. Quod reliquum est ex Lucania in praesentiarum nil mihi penitus, de quo te certiorem faciam, occurrt: cum a vita politica longe distemus, vndique montibus circum[?]llati, syluis septi, et quasi in remotam regionem mundi reducti solitariam fere vitam degimus. Haec pauca dumtaxat tibi, vti antiquitatis studioso, referenda censebam. Primum est, non multio ab hinc annis, non procul ab hoc oppido Clarimontis in dextero latere cujusdam monticuli, Orientem versus exurgentis, rustico homini in peragrando mirum profecto euenisse. Is enim dum ibidem solitarius spatiaretur, in cornu ex abrupta parte dorsi montis fere supra duos palmos exporrectum oculos fortuito conjecit. Rei nouitas rusticum animum stupore affecit: accolaeque insolito relatu exciti festinantes ad locum perrexerunt, ac mirabundi magna cum solertia loculo eflosso cornu Vnicornis fere integrum longitudinis quatuor palmorum admirante Populo probatum in partes dissectum praecipuis viris praedae datum fuit: cujus particulae in hodiernum vsque diem adseruantur. Ingenij tui acumine quomodo res se se habuerit, valebis indagare. Verum hac in regione pro comperto habetur, animal antiquissimi atque vniuersalis diluuij fluctibus illuc objectum, ibidemque obrutum perijsse.

Huic miro euentui et alter non minoris nouitatis superadditur. In pomerio Vrbis Bisiniani in cohaerente. Brutiorum Prouincia sitae, sub ditione et Principatu antiquissimae Regiae stirpis Heroum Sanfeuerinorum (quorum cum incomparabili benignitate hoc in oppido ex eorum dominio dulcius vitam dego) nocturnus et fixus splendor, e quodam cliuo radios emittes, animum oculoque cujusdam aniculae perculsit, quae nocturnum fulgorem plures noctes,

suspexerat. Re delatâ ad ciuem ex primoribus Bisiniani, noctulocus aditur, licet praeruptus, et accessu perdifficilis. (ne fabulam putes, historia vera cunctisque nota est) circumfossâ tellure splendidissimus lapis ille eruitur. Ciuis laetabundus insolitâ captâ praedâ (vt erat acris ingenij) gemmam pretiosissimam existimauit, et nouit. erat enim rubei coloris, orbiculari figurâ fere (vt referit) Hostiae consecrandae, crassitie vero supra digitum annularen. cujus fulgore, ingentique valore gemmarum peritissimus artifex captus, pulcherrimum pyropum esse admiratus, admodum fotunato gemmae inuentori supra duodecim mille ducatos in pr[?]tium obtulit. Verum sagax inuentor clam Venetias gemman detulit: eâque venali expositâ, magnâ copiâ auri ditatus suprem cum voluptate proprios lares repetijt.

Denique quadraginta fere ab hinc annis, et tertium mirum, et memorandum in agro oppidi Sancti Archangeli hujusce Anglonensis Dioecesis accidit. Nam Serpens in memoroso illo situtam immani corpore visus fuit; vt lupi instar miserum gregem depraedari, vitulosque insequi, eosque mactare atque comedere compertus fuerit. Hinc sedulus pastor Herculeo animo per syluestria loca saeuissimum monstrum insectatus, tandem aliquando, Diuina prouidentia, vt sibi, agrisque patrijs, gregibusque et armentis fortiter consuleret, in monstrosissimam bestiam inuectus sclopi ictu diri hostis ventrem trajecit, agrosque infestatione liberauit. Illius ossa, praecipueque mandibulae fere longitudinis duorum palmorum, in templo Sacro sanctae Deiparae de Vrseolo ad coenobium relogiosorum Diui Francisci de Obseruantia, per duo milliaria circiter ab eodem oppido distans, tanquam perempti communis hostis trophaeum appensa in posterorum memoriam hucusque habentur, mihique conspicienda, atque obseruanda fuerunt exhibita. Quaeso, Praeclarissime Praesul, ista ne credas aniles fabellas, aut poetarum deliramenta, ne frontem trahas, ne aenigmata sphingis putes. Sunt etenim narrata oraculo magis vera Pythio. Vale, et me, vt soles ama. Datum ex Claramonte Kalend. Februarij M. DC. XLIV.

PErantiqua Comitis Guidi a Balneo familia in Etruria armis atque literis, adeoque Imperatorum olim affinitate celebratissima, perpetuis temporibus Heroas orbi vniuerso conspicuos produxit. Ex hac IOANNES FRANCISCVS anno M. D. LXXIII. die IV. Octobris oriente sole Florentiae nascitur Patre Fabricio Marchione Montis belli et Matre Laura Pompei Columnae Ducis Zagaroli filia. Eumque in pugna nauali Catholicae societatis, Pontifice Pio V. aduersus Turcas anno M. D. LXXI fortiter egisse memorant historici, non minus quam Ioannem Franciscum auum paternum, Iuuenis in literas propensus, licet a genitore armis destinaretur, genio tandem obtemperans mitiori, placido, et ad coelibatum apto, spreto armorum strepitu in humaniorum literarum scholas penetrauit. Disciplinis rariorum hominum ductu non leuiter delibatis in aulam Romanam sub Pontificatu Clementis VIII. accessit. A Cardinalibus Pontificis Nepotibus benigne, vt par erat, acceptus, mox inter Praelatos, Protonotarij Apostolici, Referendarij vtriusque signaturae titulo, numeratur. Eius vero comitas, animi nobilitas, promptitudo ingenij, consilij maturitas Petro Aldobrandino Cardinali adeo placuit; vt ipsum praecipuis suae aulae nobilibus adscriberet, cum celebrem obiret legationem pro nuptijs Reginae

Mariae Mediceae cum Henrico IV. Rege Christianissimo, et pro pace inter ipsum Regem, et Carolum Emanuelem Sabaudiae Ducem, quae permutatione Marchionatus Saluzzi cum Brescia prouincia fuit stabilita. Indefesso plane alacrique animo cum suam Cardinali industriam heic demonstrasset, vrbi redditus ob diligentiam et gratum erga Nepotem obsequium summus Pontifex ipsum AEmiliae Vicelegatum et Vicepraefectum Firmi elegit. Quod onus ram singulari prudentia et splendore sustinuit, vt populum vniuersum in sui obsequium traxerit. Defuncto Clemente Paulus v. successor non minus perspecta Balnei prudentia et magnanimitate, eum Oruieti, mox Fori Sempronij, et Firmi vrbibus praefectum creat. Hisce muneribus peregregie functus pro Scipione Burghesio Nepote Vicelegatus Auenionem mittitur. Nec quidquam hac legatione gratius ei obtigit, vt ex continuata plurimis annis summorum Pontificum sede vrbem laudatam regeret, oculisque lustraret, Petrarchae secessum inuiseret; cui arctam necessitudinem cum sua familia intercessisse, ipsius ad Comitem Battifolae Epistolae significant. Inde suo nomini a me dicatam Poetae vitam summa humanitate non modo excepit, sed quocunque officiorum genere gratum sibi munus declarauit. Septennium heic traxit, sedulus adeo inuigilans Sedis Apostolicae commodis, et dignitatis incremento, vt nihil in ipso vltra desiderari posset. Nimirum genio aperto et libero non modo ciuium sed et omnium sibi animos deuinxit, maxime Principum et Magnatum sibi conciliauit gratiam, vt perennem eius famam non

vrbs, sed vniuersa prouincia personaret. Varijs iam oneribus a Paulo V. hone status, a Gregorio XV. successore ad Galliarum Regem Lud. XIII. extraordinarius Orator mittitur: rebusque feliciter actis, ordinariam Legationem in Belgio obtinuit dum imperio feliciter praeesset Serenissima Isabella Austriaca, Marchione Ambrosio Spinola pro Rege Catholico militiae praefecto, et Marchione Bedimar ab intimis consilijs, priusquam in Purpuratorum collegium adoptaretur: quorum in omni vita memoriam iucunde coluit. Sublato e viuis Pontifice, Vrbanus VIII. Balnei dignitatem mirifice auxit, dum ad Ludouicum XIII. Galliae Regem Nuncium, et paulo post Episcopum Ceruiae declarat. Omnia tunc bello feruebant Rege Christianissimo haereses exturbante. Expugnata namque post longam difficilemque obsidionem Rupella, et Monte Albano in Regis fidem recepto, perpetuis literis in Hiberniam, aliasque orbis plagas missis, ad Catholicae fidei accessionem non pauca bono euentu conabatur. Quibus motus Pontifex Maximus Anno M. DC. XXIX. XIX. Nouembris in Cardinalium numerum adscripsit, vrbe tota meritissimi viri honoribus applaudente. Annum agebat quinquagesimum primum, quum, transactis XXX. annis in publicis muneribus, atque in ijs XVII. extra Italiam, Anno M. D. XXXI. Massiliae triremibus Gallicis Ostiam appulsus temporibus ob suis pestiferae contagium difficillimis, cum Eminent. Io. Baptista Pallotta ex legatione Germanica reduce Urbem ingrederetur, benignissimeque a Pontifice in Collegio exceptus, ac titulo S. Alexij auctus, grauissimis

mox negotijs occuparetur. Prudentissimus hic Cardinalis hos supremos aulae honores tamquam diuinitus sibi delatos eo maiori cura gessit, quod caelestis ac permanentis boni studium frequenter ei injicerent dolores podagrici, alijque morbi, quibus etsi subinde vexaretur, nunquam tamen a publicis oneribus ipsum auocabant. Hinc familiare ipsi insculptum Numismati symbolum summae et christianae humilitatis de semet prolatum: IN INFIR MITATE PERFICITVR. Ab Episcopatu Ceruiae ad Reatinam Ecclesiam a Summo Pontifice translatus pari magnificentia eam, qua ceteras, varijs donarijs locupletauit. De suis nempe reditibus Abbatiam Matris Domini in Dioecesi Salernitana, et S. Mariae de Pantano in Dioecesi Todi, S. Mariae item Salani in Dioecesi Montisfeltrij varie exornauit, in egenos praecipue liberalissimus. Anno M. DC. XXXI IX. Feria Annunciationis B. Virginis, extremae necessitatis memor, postremum condidit testamentum, Christianae humilitatis et grati in Pontificem ac Barberinos animi monumentum, domesticorum in primis suorum prouidus sine vllo pensionum onere. Anno proximo morbi grauitate pressus Summo Pontifici Episcopatum suum libere reddidit, vt animo sedatiori se se ad meliorem vitam componeret. Anno M. DC. XLI diuinis munitus mensis Iulij diem XXV. sibi fatalem intrepidus excepit sub auroram: qua certa spe salutis Creatori spiritum reddidit, ea nominis memoria, quam laudatissimis vitae moribus promeruerat. In aede S. Alexij Romae sepultus, magno literatorum omnium damno, quos miris affecit beneficijs: inter

quos Gabriel Naudeus de tanto Heroe preclare meritus testamenti formulam typis a temporis obliuione vindicaeuit. Tanti Viri iacturam Joannes Baptista Cuccinus Episcopus Anglonae elegantissima Epistola prolixe persequutus est ad illustrissimum et Excellentissimum Dominum Marchionem Nicolaum defuncti fratrem, Generalem armorum Ferrariae tunc Praefectum, qui relicta postea militia inter Ecclesiasticos curiam Romanam singulari rerum Usu mirifice exornat. Immortali fama dignum Heroa in Schediasmatis hoc encomio extulit Ioannes Rhodius.

QVi literarum amore in mea commoda vnanimes conspirabant, Romanae curiae ornamenta, et prima honesti conatus mei praesidia, iunctim suis manibus hoc postulant animi mei redhostimen tum, ne posteros fugiat, me tantis nominibus, dum spiro, deuinctissimum. Maximis quippe meritis Eminentissimi a Balneo Principis aemulae veluti beneuolentiae cumulo quotidie in me ornando accessit LAELIVS BISCIA, quem felici sidere Roma tulit anno M. D. LXXV. XV. Iunij, patre Bernardino I. C. sui temporis percelebri. Humaniorum is literarum studijs addictus parentis exemplo Iuris vtriusque disciplinae totum se tradidit, in qua ita diligentia, labore, studio profecit, vt laurea insignitus in aduocationem consistorialem iuuenis patri successerit. Splendido namque naturae nitore morumque maiestate toti aulae Romanae clarus primum vtriusque signaturae, vt vocant, referandarius, mox in clericorum Cameralium numerum adscriptus, Clementi VIII. alijsque Pontificibus ob ingenij praestantiam intime gratus, eorumque consiliorum particeps fuit. Cumque plurimum architectura oblectaretur, Paulus v. maturo con silio eum Viarum praesidem elegit. Vna enim ipsi cura fuit Pontificis magnificentiam exercere, ac in patriae ornamentum quidquid maiestatis ac splendoris excogitare licuit,

totum id perfiere. Primum itaque viarum anfractus sordiumque illuuies e medio tollere, ac vrbis faciem exornare caepit. erenim translato ipsius prouidentia ignorum emporio, quod erat apud, S. Hieronymum Illyricorum, aream penes Tiberis ripas, viamque concusantium vndique frequentia impeditam liberaruit. Viam Scrophae eogno mento magnatibus frequentatam ad aequam normam reduxit. Vendentium praeterea tabernae a Panthei templi platea remotae: Aquae vniuersam hanc regionem sub terra perluentes siccatae. Via in Tiberim aperta, repurgaris cloacis: Aditus Quirinali cliuo facilior paratus: Castellum recipiendae aquarum Felicium copiae in horto Columnensium multorum commodis fabricatum: Vberrimis ex agro Braccianensi riuis, olim supra Ianiculum ductis, Transtiberina regio irrigata: SS. Benedicti ac Francisci coenobia, porta similiter Portuensis, in meliorem prospectum venere: Aceessus Ponti Fabricio vtrimque conciliatus. Tiberis alueo, ad expeditiorem commeatum, scalae extructae: Ascensus Auentini Montis emollitust Viae praeterea innumerae silicibus stratae. Rei frumentariae praefectus annonam ea prudentia laxauit, vt non Romanae solum, sed vicinis quoq, regionibus, frumentum suppeteret. Imme, quibus id munus antea fuenit, contractum rei frumentariae causa aes alienum quingentis aureorum millibus dissoluit, ne operarios quidem sua mercede fraudari passus: nec major vnquam tabernariorum fuit in pendendis alimentis fides. Tandem a maximo omnis aeui Antistire Vrbano VIII. ad summas administrationes atque negotia ecclero

siastica euectus, non ita multo post Anno M. DC. XXVI XIX. Ianuarij in purpatorum procerum collegium titulo SS. Viri et Modesti adsciscitur. Ingens hoc purpurae decus, qua par erat maie state sustinuit, nihil in literatis promouendis remissior peculiari sibi consuetudine. Absentes quippe literis officij plenissimis plerumque fouebat: praesentes omni studiorum genere, summaque comitate exciplebat, ingenio florentes contubernio dignatus, quo diu multumque, fidelem V. Cl. Leonis Allatij operam experiebatur. Insigni librorum delectu Bibliothecam suam adauxit, quam omnibus eruditionis fama notis communem voluit, verum hoc sibi ratus oblectamentum, quo animum nunc diuinis, nunc humanis literis reficiebat. Nec tamen se vnquam sic in literas abdebat, quin summae sibi curae esse arbitraretur, vt summi Pontificis expectationi in omnibus responderet. Sic ille Deo et hominibus gratus vitam melioribus annis dignam non sine sui desiderio cum immortalitate commutauit. Anno M. DC XXXVIII. die XIX. Nouembris. Elatus ad Diui Francisci ad Ripam, conditusque in sacello, et monumento majorum suorum sub arâ majori, quam ille non modo proprio sumptu ertruxerat, sed ipsum quoque templum Choro, alijsque aedificijs munificentissime exornauerat, auxeratque sacellum sacris indumentis omnisque generis donarijs insigni liberalitate. Summi viri obitum eleganti hoc carmine prosequutus est amicus noster Bartholomaeus Tortolettus Veronensis.

PVtricius Bononiensis Anno M. DLXX. die XX. Nouembris H. IV. m. XXX. N. S. natus, Segae auunculi, et Hieronymi Agucchij fratris Cardinalium exemplo, tum Illustrissimae familiae et auorum rebus praeclare gestis excitatus, ita iuuenis in bonas literas, in disciplinas, in omnem animi cultum, neglectis etiam corporis oblectamentis, ferebatur, vt aetatem ingenio, expectationem iudicio superaret. Duodecimo enim suae aetatis anno Fauentiam concessit, vbi apud Hieronymum fratrem vi bis Praefectum Grammaticae studio annum impendit. Bononiam reuersus ad annum aetatis decimum nonum bonarum literarum et Iuris scientia supra aetatem profecit, in primis obsequentissimus non solum fratri suo Hieronymo, sed Philippo Segae auunculo, qui tunc Vmbriae prafuit. Sed electus hic postea Placentiae Episcopus, adolescentem ibi menses nouem secum detinens rebus ecclesiasticis aptum deprehendit. Sega declaratus interim Galliae Vicelegatus, quum nepotem literis scribendis insigniter aptum cognosceret, itineris comitem destinauerat, nisi valetudo tenuis dissuasisset. Eius itaque loco Hieronymum sibi adsciuit, relicto Ioanne Baptista Placentiae ad Episcopatus curam, quam exacta ad auunculum relatione diligenter subijt. Deficientibus

interea Sixto v. Vrbano VII. et Gregorio XIII. quum ad Pontificis apicem euectus esset Innocentius IX. cum suo nepote Fachinetto Segam ob singularia in sedem Apostolicam merita Cardinalium collegio adsociat. Ipso autem post duos menses defuncto, a Clemente IIX Sega creatus Galliae legatus mox Hieronymum nepotem grauissimis de causis e Gallia Romam reuersus accersit. Ioanannem Baptistam hic secum libens adduxisset, nisi Cardinalis, cui perspecta ipsius valetudo, Romae ad curiae peritiam, et suorum negotiorum causâ, maluisset Difficillimus tunc erat Galliae status. Cardinali proinde nepos insigni diligentia ita satisfecit, vt non exiguam de ipso spem conciperet. Sub fine anni M. D. LXXXXIV. in curiam Romanam summo omnium applausu, immo dignitatis Pontificiae opinione reuersus Cardinalis, paulo post nepoti Placentiae canonicatum contulit, vnaque ciuilis et ecclesiastici gubernaculi potestatem, quam non minori quam olim fide gessit. Immo Cardinalis Alberti Archiducis Austriae meruit commendationem ad auunculum Segam, cuius nomine ipsum Genua accedentem exceperat. Hoc tempore Petrus Cardinalis Aldobrandinus Clementis VIII. sum mi Pontificis nepos, cui plurimum Ioannis Baptistae indoles placuerat, eum suarum rerum in Longobardia curae adhibuit. Sed anno M. D. LXXXXVI. Cardinale fatis erepto, iacturam constanti animo pertulit. Purpurati patris merita, indicat Romae monumentum in aede S. Onuphrij.

Mutata igitur sortis facie, postquam muneri suo renunciasset, anno sequenti discessit Firmum, cuius praefecturam

tunc gerebat Hieronymus frater, ac denuo Romam, vbi fratris loco res ijs temporibus difficillimas expediuit. Anno M. D. LXXXXVIII. Hieronymus frater ipsius, vir acerrimi iudicij Cardinalis Aldobrandini auditor et familiae praefectus eligitur. Muneris socius, et in itinere Ferranensi Summi Pontificis comes, tanti erat apud fratrem, vt sine ipsius consilio nihil magni momenti aggrederetur. Romam reuersus Aldobrandino coepit ab epistolis esse officiosis, fratreque morbo graui afflicto solus per quinque menses vniuersam amplissimae familiae molem insigni dexteritate et promptitudine gessit. Anno M. DC. Cardinali Aldobrandino a secretis cum ipso concessit Florentiam, vbi matrimonium inter Henricum IV. Galliae Regem et Mariam Mediceam contrahebatur: ac deinde in Galliam, quo Clementis IIX. nomine is legatus mittebatur, vt dissensiones inter Regem et Sabaudiae Ducem componeret. Hac occasione Io: Baptista egregii scriptoris nomen in curia Romana meruit: immo ea de ipso apud Pontificem inualuit opinio ex literis, quibus ille minutissima suis ad fratrem exacte distincteque persequebatur, vt frequemem ipsi accuratae relationis prolixitatem imponeret.

Exactis hac legatione honorifice octo mensibus, ab eodem Cardinale literis officiosis scribendis eligitur, itemque decimis et vectigalibus exigendis, quae Clemens VIII. pro militia Hungarica Italiae Clero imposuerat: quam difficillimam et laboriosam prouinciam triennio magna cum moderatione sustinuit. Cardinalis praeterea sibi commissae

piorum in vrbe Romana et Oriente locorum, Equitumque Hierosoly mitanorum tutelae partem eius pariter curae credidit. Anno M. DC. I. Hieronymus Agucchius praeter alia munera, Episcoporum et Regularium collegio a secretis electus, nosodochio S. Spiritus vna praeficitur. Quae omnia Ioanne Baptista adminiculante ea sedulitate peregit, cui plurimi vix sufficiebant. Sub initium anni M. DC. IV. Ioanne Baptista iubente Pontifice Ferrariam mittitur, vt ardua admodum negocia conficeret, maximeque vt Cardinalem S. Clementis ibi Legatum Romam reduceret Quod insigni prudentia et dexteritate ipsius quum contigisset, reuersus in Vrbem sacris initiabatur, cuius instituti, dum vixit, sanctissima semper dedit indicia. Hieronymo fratre paulo post in Purpuratorum Principum numerum adlecto, Ioannes Baptista Cardinalis Valentis loco libellis secretis praeficitur. Ex eo familiares cum Pontifice sermones saepius intercedebant, qui conceptam olim de ipso sententiam confirmabant. Sed quoniam Cardinali Valenti consuetum illud munus retinendum fuit, Ioan: Bapt: Praelatis adscriptus Cardinalis Aldobrandini familiae praeficitur loco fratris sui, literis vna officiosis dicatus. Cardinali Aldobrandino Archiepiscopo Rauennae electo anno M. DC. V. ob grauem Pontificis valetudinem Romam rerueso, Agucchius cum familia in vrbem redijt, cum Pontifex vita excederet. Quamobrem euecto ad Pontificatum Leone XI. Agucchio non parum spei affulsit ob singularem Pontificis voluntatem in Agucchium Cardinalem, qua simul Ioannis Baptistae dotes amplectebatur. Sed fati

celeritas intra diem septimum ae vigesimum hanc voti summam praecidit, Leone ad coelum translato eo ipso die, quo Hieronymus Cardinalis eins frater etiam viuere desijt. Domesticum vulnus constanti prudentique animo pertulit. eoque veluti momento fugaces illecebras magis magisque pertaesus ad tranquilliorem vitae rationem animum conuertit: quem officiosae pietatis plenum testatur hoc monumentum in aede S. Petri ad Vincula.

Ceterum Cardinali Aldobrandino Rauennam repepetente, etsi varijs rationibus se excusaret, crebris tamen ipsius petitionibus tandem cessit, vt ingrati simul animi notam declinaret, cui octo mensibus omnem libellorum operam praestitit. Sed valetudine parum firmâ vsus impetratâ dimissione Romam tendit eo animo, vt remotus ab aulae curis quietam sibi amicisque inter Musas et pietatis studia vitam ageret. Quamobrem et oblatum sine vlla posthac opera praemium modeste recusauit. Sic ille a negotijs liber, quum pietatis causâ solam S S. Apostolorum et Bononiensium societatem gubernaret, ab anno M. DC. VII. ad. M DC. XV. in Palatio Pauli v. summa cum auctoritate, tranquillam et prope diuinam vitam duxit, suauium literarum lectione, heroico animo mundi fastum verae felicitatis corruptelam spernens, vanam aulicorum adulationem abhorruit, Poetarum et Historicorum lectione maxime deletatus, etiam si Pontifex olim Segae Cardinalis domesticus, ipsi non raro Nuncij munus deferret.

Per haec tempora suis impensis binos liberaliter secum detinebat magnae exspectationis iuuenes. Alter Dominicus Zampierius Bononiensis eiat, qui sup disciplina Annibalis

et Augustini Caracciorum pictorum Bononiensium, quorum opera vtebatur Odoardus Farnesius Cardinalis, magna dedit consummati quondam artificis documenta: sed fortunae tenuioris ille Agucchij liberalitate adeo profecit, vt defunctis magistris inter primos artis haberetur, quum fatis concederet Neapoli anno M. DC XXII. vbi S. Ianuarij in templo cathedrali sacellum elegantissimae operae picturis ferme absoluerat. Alter Bernardinus Vannettus Orcianus magnae eruditionis poeta: qui postquam Academicis et literarum turbae penitius innotuisset, Agucchio de beneficio egregie locato non parum aestimationis attulit.

Anno M. DC. XV. Cardinale Aldobrandino insolito splendore Neapolim concedente, familiam eius tres menses rexit. Romam regressus, etsi pristinae libertati se reddere adniteretur, nihilominus Cardinalis hortatu sexennium integrum cum ipso ad extremum vitae mansit. Verum, quoniam dubia Pontificis valetudo Cardinali cogitationem iniecerat de subrogando Ludouisio, etiamsi potens admodum esset Burghesiorum factio; Aldobrandinus Agucchij consilio hac in re plurimum effecit. Ludouisio itaque Gregorij XV. titulo iam subrogato, quum postridie electionis Agucchius Pontifici Cardinalis Aldobrandini obitum denunciaret, Pontifex ipsum a secretis Principum elegit, suique nepotis Ludouici Ludouisij Cardinalis praefectum. Hîc ille natalibus ac literis, alijsque dotibus conspicuos in familiam introduxit. Sed praecipue nouis aulae ministris, puta Nuntijs alijsque legatis eâ dexteritate confecit Monita,

ac si plurimis annis a secretis fuisset. Grauissima tunc maximique momenti versabantur inter Principes negotia, maximeque Vallis Tellinae, et de Bauariae Duce in Palatini Electoris locum subrogando, de pace inter Sabaudiae ac Mantuae Duces ineunda: vbi se praestitit egregium ac sedulum accuratis literis ad Ecclesiasticae dignitatis incrementum et Christianae Reipublicae amplitudinem. Et si vero neglectis modeste honoribus opibusque publicis tantum commodis inuigilaret non defuere tamen aemuli, qui debitos ipsius meritis honores morabantur. Sed pietate Christiano dignâ omnes repressit. His ille laboribus iam summi Pontificis illud sibi demeruerat iudicium, vt purpuratam ipsi contulisset infulam, nisi praeclaram Principis munificentiam mors interuertisset. Nimirum suasu quotumdam constituerat Pontifex inuitatis quibusdam Cardinalibus in lecto tres Cardinales nominare, et ex ijs Agucchium. Sed remittente se morbo consilij nouitatem mutauit, sperans in consistorio intra paucos, dies id sibi fore integrum. At recrudescente malo, quum ipsi denuo idem suaderent, consilio renuens intra paucos dies obijt. Nihil tamen insignis adeo iactura mentem Agucchij a solita in rebus constantia diuertit. Quinimmo singularis ipsius peritia in primis eluxit, quum sacri Collegij decreto Pauone ad Vrbini Ducem ablegato eâ instruxisset ratione, qua non minus Patrum dignitati, quam Ducis filium lugentis moerori, egregie consuluit. Gregorio XV. succedens Vrbanus VIII. cum Magalottum fratris affinem a secretis Principum selegisset, Agucchium maioribus quidem

destinatum interea a libellis Consiliorum ciuilium Statûs Ecclesiastici cooptauit. Munus hoc quum menses duntaxat quatuor egregie peregisset, dignum censuit Pontifex, quem ad Rempublicam Venetam Legatum mitteret. Perspecta quidem ipsi erat rei difficultas, Pontificis tamen voluntatem anteposuit. Venetias itaque concessit sub initium anni M. DC. XXIV. vbi octennium integrum non minori supra fortunam aestimatione, quam solicitudine et dexteritate munus sibi creditum sustinuit, vt in eius diligentia et fide non modo Vrbanus VIII. sed vniuersus ordo Senatorum acquiesceret. Grauissima nimirum in ea tempora inciderunt Europae negotia, quae Virum meritissimum a Legatione Gallica, alijsque sublimioribus Romanae curiae dignitatibus tunc detinebant: certo posteris documento, etiam meritis sperata quandoque deesse praemia. Dum hic moraretur, ad animi recreationem amoeniora secus Brentae ripam palatia peraestatem inuisens, cum plurimum Mathematicis disciplinis delectaretur, et praesertim architecturae peritus esset, domum reuersus eiusmodi aedificia diligentissime delineabat. Placuit ei inter caetera S. Brusonis praedium: cui loco cum Canonici nostri me Anno M. DC. XXV. praefecissent, Viro maximo, quibus licuit officijs, innotui. Heic, qua erat humanitate, quum in meorum studiorum rationes diligentius inquireret, primum ingemij mei foetum CL. VIRORVM ELOGIA eius nomini nuncupabam. Quem eo affectu excepit, vt in eius pectore ipse Gratiarum chorus sibi sedem delegisse putauerim. Hi namque eius mores, qui placidus, suauis, facilis, bencuolus,

reliquos omnes animo tam laeto exciperet, vt filios credidisses: in primis eos, qui Musarum sacris operabantur: ipse ingeniorum aestimator, ac literarum patronus. Hinc domesticos sibi ascicuit viros non modo specie praestantes, sed probitate in primis ac doctrina commendabiles. Bernardinum Vannettum Orcianum a libellis fidissimum habuit, donec anno M. DC. XXVIII. fata diuturniorem eius operam inuiderent. Huic An tonius Rota ingenio et perjtiâ memorabilis successit: qui post Agucchij mortem, quum Vitellio Legato ibidem quadriennium suam pariter fidem probâsset, nunc in Sabaudia apud Summi Pontificis Legatum eodem munere inclarescit. Inter omnes vero Agucchio nemo gratiot Crescendo Saecardo Ascolano, quem sibi a secretis primum ex diutino contubernio apud Petrum Aldobrandinum Cardinalem, et Gregorij XV. temporibus magni vsus virum, a stili elegantiâ, suffragante vniuersâ curiâ Romanâ, summe laudabat. Nec silendus heic Franciscus Angelonus, quem ingenij curiositas ab inueterata stili fama ad antiquitatis studium traduxit: cuius argumentum sub auspicijs Inuicctissimi Galliarum Regis Ludouici XIII. non ita diu feliciter prodijt. Quanti vero fecerit Agucchius Ioan: Antonium Massanum sibi longâ necessitudine notissimum, testis erit suprema maximi Viri voluntas, qua ei omnia sua commentaria et scripta legauit: cui et praeclara obtigit aestimationis accessio, quod menses nouem Venetijs Legati vices ex voto gesserit. Singulari porro quadam magnanimitate, non imperio, grauiora negotia pertractabat Agucchius, rarâ

etiam facundiâ et in mouendis affectibus artificio, cum de rebus omnibus docte et sapienter dissereret. In de Senatorum animos persaepe faeiles habuit. Temporis vnius ita auarus fuit, vt semper aliquid meditaretur, scriptioni deditus: somno breui contentus antelucaris horis ad lucernam plures horas in lectulo studijs impendebat, sine valetudinis noxâ, quum cibi esset parcior. Postremis annis rariora quaedam conscripsit de vitae solitudine, de vitae humanae fragilitate, quae meo conspectu dignabatur non sine summâ oblectatione. Animum serijs fatigatum picturis et antiquitatibus recreabat. Hisce studijs occupatus vsque ad annum M. DC. XXX. quo saeuiente vndiqueque lue pestilenti Venetijs discessit, Motram in Foro Iulij secedens quum in coenobio Fratrum Minorum Famihae Franciscanae substitisset, dum coeli inclementiam fugit, paulo post lentâ febre correptus, ingrauescente distillatione dignus melioribus annis occubuit Vir summus, Ecclesiastici ordinis splendor, Praesulum decus, et aulae Romanae ornamentum: qui integerrimis moribus heic inter nos diutius viuere debuisset, vt suo nos exemplo ad verae vitae rationem instrueret. Reipublicae Venetae ingens reliquit sui desiderium, quod nemo mitius Pontificis partes defendisset, nemo grauius et meliori euentu illius temporis negocia egisset. Nec minus Viri iacturam sensere Italici Principes, quorum gratiam epistolis, siue documentis, aut suâ praesentiâ promeruerat. Sed curia praecipue Romana, quae eius labores vidit, penitusque cognouit. Praeter quasdam ipsius Epistolas, et Orationem Neronis pro Cinitate Bononiensi, diuersa eius

numenta seruantur apud Crescentium Saccardum Virum Cl. quorum editionem Illustrissimus Ioannes Antonius Massanus nobis promisit. In AEde coenobij hoc pijs manibus statutum est monumentum.

SISTE ITER VIATOR. IOANNES BAPTISTA AGVCCHIVS AMASIAE ARCHIEPISCOPVS HIC IACET. PRAESVL PROBITATE INSIGNIS, DOCTRINA EXIMIVS, PRVDENTIA CONSPICVVS, ELOQVENTIA PRAEPOTENS, QVI CALAMO SVO, QVASI GLADIO ANCIPITI HAERESIM TERRVIT, DISIECIT, FVGAVIT, RELIGIONEM EREXIT. IAM MVLTIS ITEM, QVAM MAGNIS, GRAVIBVSQVE MVNERIBVS MIRVM IN MODVM OBEVNDIS PONTICIAM MAIESTATEM AD ASTRA EVEXIT. CVI PRO ECCLESIA DEI LABORASSE DVLCE FVERAT PRAEMIA MERVISSE SATIS ERAT. QVI TANDEM NOVENNALI LEGATIONE APVD VENETOS SVMMA CVM PRVDENTIA ADMINISTRATA, DVM OPPIDA VENETIAE MEDITERRANEAE PESTIS ERGO VITANDAE CIRCVMIRET,

OBIIT IN HVIVS AEDIS COENOBIO ANNO AETATIS SVAE LXII. DOMINICAE VERO INCARNATIONIS. M. DC XXXII.

Trattato di Cosmografiâ fatto per seruizio della Congregatione de Propaganda Fide, in occasione di mandare li Missionarij in varie parti del mondo. Opera dottissima, e pijssima.

Chronologia delli Re d' Italia, del Latio, e della Toscana: con la descrittione del tempo del Diluuio.

Paralello dell' acquisto fatto da Clemente VIII. del Ducato di Ferrara, e dal Re di Spagna de Regno di Portogallo.

Auuertimenti di vn Pontefice dati al Nipote. Parla Papa Gregorio XV. al Cardinale Ludouisio.

Sette discorsi fatti nella congregatione del Sante offizio mentre fu a Venetia.

FAmilia Tomasina cum vnâ et triginta familijs, vt auctor Sansouinus, qui praeter Verrusos, Garsones, Nardos, Perutas, Michelios, Fantinellos, Filemos, Orsos, aliasque, illam recenset, anno M. CCC. IX. e Tusciâ VEnetias profecta, serici commercio non mediocriter opes auxit, quarum adhuc magnificentia in Sacello a Facio et Dominico S. Hieremiae exstucto spectatur. Vicentiae praeterea, et Patauij, alibique se se diffudit: paucisque ab hinc annis Vicentiae disijt, postquam longâ temporum serie, nobilitate, ac illustrium Virorum affinitate floruisset. Ex hac Thomas Tomasinus Venetijs ortus, delibatis humanioribus literis, in Gymnasio Patauino iuuenis Dialecticae et Philosophiae, Musis etiam latinis, operam impendit. Seculi licentiam horrens, institutum S. Dominici, eâ aetate viris literis et sanctitate clarissimis florentissimum amplexus, iuuenis non minorem de suo ingenio patribus admirationem, quam expectationem excitabat. coeptum studiorum cursum auide cum Theologia coniungens, cum plurimum memoriâ polleret, cito alios antecelluit; publice nunc orando, nunc disputando, ad aetatis incrementum sensim prouectus, primas in omnibus disciplinis obtinuit. Hinc in diuersis coenobijs Philosophiam ac Theologiam summâ cum laude prosessus

varia etiam sui ordinis munera ad Societatis suae conseruationem summâ cum prudentiâ gessit. Increbuerat iam vndique eius virtutis fama, et praesertim Romae: vbi exstincto sub MARTINO V. schismate, efflorescentibus bonis literis, non inferiora sui ingenij ac praestantiae specimina dedit. Nec oris maiestas viro religioso deerat, quam cum elegantiâ comitas ea commendabat, quae vniuersam in ipsum curiam conuertebat. Summis hic ille Viris et purpurtis omnibus gratus, et praesertim Antonio Corrario et Gabrieli Condulmerio, religiosorum et selectorum hominum aestimatori. Defuncto Martino Pontifice, condulmerius ad summum Ecclesiae apicem euectus, Thomae operam in varijs muneribus adhibuit, praesertim in grauioribus negotijs Concilij Basiliensis. Hinc diuersas itinerum molestias pro Ecclesiae immunitatibus Summique Pontificis maiestate ex voto subijt. Interrea solitudinis religiosae quamuis amantior esset, quam honorum; exigentibus tamen ita rebus Summus Pontifex AEmoniae primum Ecclesiae, Vrbinati mox et Maceratensi, tandem Feltrensi et Bellunensi, defuncto Henrico Scarampo Altensi, anno M. CD. XLI. Episcopum praefecit: quo postremus annos patrijs larius vicinus quietos exigeret. Sed res Pontificisparum prosperae vlteriorem Tomasini operam postulantes, ipsum cum diutius in curiâ detinerent, Petrum Iustinianum Episcopum Pettenensem in suum locum delegit, qui ipsius Ecclesiae prospiceret: quod feliciter euenit. Rebus Ecclesiae ad tranquilliorem statum reductis, ad Feltrensem Ecclesiam reuersus, quid porro memoriâ

dignum egerit, praetemporum vetustate incertum est: nisi, quod Pilo Bellunen sium scriptor lib. VI. memorat, Anno M. CD. XLIII. controuersiam de nouo vectigali a Serenissima Republica imposito inter Clericos Bellunenses et Ciues excitatam eâ dexteritate composuerit, vt Clerus Ciuibus etiam symbolam contulerit Memoria tamen constans est, in Episcopatu sancte vixisse, vt alijs pietatis exemplum praebuerit, perpetuo suis ciuibus aduigilans optimus pastor. Sanctissimae Eucharistiae veneratione heroici carminis opus reliquisse, suisque impensis Ecclesiam Corporis Christi Venetijs a fundamentis instaurâsse, eius etiam diuersorum sermonum esse volumen, tradit praeter Pilonem Sansouinus. Studijs tandem annisque confectus anno M. CD. XLV. vitam pieclausit. Cuius honovi accedit, quod Iacobum Zenum, Nobilem Venerum, I. C. et Philosophum celebrem successorem habuerit.

INgenij fimâ orbi vniuerso conspicuus, virturis et literarum cultoribus Patauij in ipso Tempil Cathedralis aditu inter pluteos et libros immortalitatis monumento obuius est, qui a patriâ nomen traxit CAIETANVS. Simeone Thienaeo ex familiâ equestri inter Vicentinos nobilissimo, et I. C. celeberrimo patre Anno M. CCC LXXXVII. Caietae nascitur, vbi Ioannes Auus paternus tenerâ Ladislai aetate Vicarij regij titulo res Imperij administrauit. Illuxit statim ea in puero indoles, vt liberalibus disciplinis eruditus eam daret spem profectus, vt quamuis illegitimo prodijsset thoro, adolescens tamen carus esset consanguineis, atque in primis amitae Amabiliae Montagnonae Patauinae gratissimus: quae centenos aureos annuis reditibus, quem tenere educauerat, adolescenti reliquit. Libatis more seculi humanioribus literis Philosophiae in Gymnasio Patauino strenue operam dedit: cui artis medicae notitiam subiunxit eâ ingenij felicicare, vt summos vtriusque titulos commeruerit. Ea mox omnium animos de eo inuaserat opinio, vt publicam Philosophiae. Cathedram Patauij ab Vniuersitate Artistarum obtineret. Caietanus creditam sibi prouinciam hilariter aggressus in explicando Aristotele, omissis aliorum interpretum opinionibus, solum Auerroem fidissimum

Philosophi Commentatorem sequebatur, eo ingenij acumine, vt primus ei in Gymnasio auctoritatem conciliârit. Quantae existimationis fuerint ipsius meditationes in plerosque Aristotelis libros, argumento erit ingens frequensque librorum Caietani in Bibliothecis cum Patauij tum in omni pene Italrâ copia, qui insigni curâ et elegantiâ passim sepositi videntur. Verum dum genio naturali, vel diuino potius afflatu ad altiorem vitae gradum intenderet, rerum diuinarum contemplationibus se iuxta dare caepit: iamque sacrarum literarnm doctor pronunciatus, sacrisque initiatus Patauij Canonicatum a Summo Pontifice Martino V. obtinuit. Dignitatem hanc non solum doctrinae praestantiâ, sed pietatis exemplo illustrauit. Ingens nempe in eo effulsit morum candor, in egenos liberalitas, tantumque inter alios eminuit, vt cum hic Ecclesiae Patauinae Doctor esset, illud in Catalogo Scriptorum Ecclesiasticorum meruerit Ioannis Trithemij iudicium. Caietanus, Patauinus Canocicus, vir in diuinis scriptoribus studiosus et eruditus, et in secularibus literis nobiliter doctus, Philosophus, et Medicus insignis, et Theologus celeberrimus: qui in Gymnasio Patauino literas et sacras, et scholasticas publice docuit, et magnam eruditionis suae laudem acquisiut. Scripsit. n. vtrâque literaturâ (vt ferunt) plura opuscula, quibus nominis sui memoriam posteris reliquit: e quorum numero, ista feruntur. In libros Physicorum Libr. VII. In Libros de Caelo et Mundo Lib. IV. In Lib. de Anima lib. IV. et alia complura. Claruit temporib: Sigismundi Imperatoris et Eugenij IV. Papae Anno Domini

M. DC. XL. Vniuersas Caietani dotes epigrammate ad eius patrem perstrinxit Galasius Vicentinus: qui patriae suae, illustriumque Virorum laudes cum alio carmine copiose fuerit prosecutus, Caietani elogium ne periret, ex vnico, qui superest, Hieronymi Gualdi nobilissimi Viri libro in membranis scripto huc transferre volui,

Sed quod securiorem tanti nominis perennitatem pollicetur, Thienaei perpetuâ successione aliquem suae familiae Caietani nomine prouide insigniunt. Quod prae reliquis summâ pietate vitaeque innocentiâ inter caelites retulit primus Theatinorum Auctor, qui Sanctitatis titulum iure inter mortales meruit. Quem eâdem aetate B. Domitilla Antistita S. Siluestri in vrbe Vicentina obtinuit. Domesticum etiam splendorem hodie plures insigni patriae ornamento sustinent: e quibus Comes Marcus Antonius et Comes Ioannes Galeacius iure mihi nominandi: qui virtutis ac prudentiae cultu, fortudine item et beneficentiâ summopere maiorum exempla praeclara exprimunt. Inter eos historiae argumentum dederunt Vguccius I. quianno M. C. XCI. Cardinalis infulam meruit: Vguccius 11. Anno

M. CCC. LXIX. varijs Legationibus pro Gregorio XIII. clarus, Petrarchae summâ necessitudine coniunctus: Nicolaus Thienaeus M. CCC LXXIV. eodem nomine Pontifici carus: Iacobus I. C Principi Venetae patriae nomine vrbem Vicentiam tradidit. Iacobus etiam eius nominis alter Matheseos peritissimus conductum secum aere suo Petro Velasco Portugallensi primus Insulas Floridas detexit, et Columbo vlterioris nauigationis occasionem praebuit. Venetae classi summacum laude praefuerunt Rubertus, et Georgius fratres M. CD. XXVIII. Ioannes III. an. M. CD. XCI. Brunorus et Ludouicus M. D. XXXVI. Valeranus M. D. LX. et Antonius II. M. D. LXXXVIII. Alijs etiam Italiae Principibus militârunt Clemens, Sartorius, Presildus, et Iulius primus. Etrusco et Latino carmine eminuerunt. Alexander, Marcus, et Hieronymus. Rem literariam praeclaris ingenij monumentis locupletârunt Simeon, Ioannes II. Antonius I. Leonardus, et Ferdinandus. Galliae Regis exercitum duxit Octauius I. Marchio Scandiani An. M. D. LIV. Iulius vero M. DC. IX. et Octauius II. M. DC. XX. Marchiones Scandiani pro Italiae Principibus varias legationes obierunt.

Tandem vitâ inter literas et pietatis officia religiose ad senium decurrente Anno M. CD. LXII. die XIII. Septembris Caietanus noster facultates suas domumque cum suppellectiti vniuersa Ecclesiae Cathedrali liberaliter legauit Nec multo post tempore cum fatis ceffisser, celebri pompâ in Maiori Templo deponitur, vbi ad viuum aenea effigies eius in Museo e marmore hoc elogio celebratur,

CAIETANO VTCENTINO EX CLARA THIENAEA FAMILIA. CANONICO PATAVINO, VIRO INTEGERRIMO, THEOLOGORVM PRINCIPI, PHILOSOPHO EXIMIO, CVIVS DOCTRINA CVNCTA ORBIS GYMNASIA ILLVSTRANTVR, LOCVS HIC DATVS EST.

Primus An detur Sensus Agens. Secundus. An Sensibiles communes sint per se sensibiles. Tertius. De Intellectûs immortalitate.

Commentaria in Lib. Meteorûm quibus addidit Tractatus de Reactione, de Intensione, et Remissione formarum.

In Bibliotheca S. Ioannis in Viridario Patauij extant opera diuersa eiusdem manu scripta, et inter ea.

Comment. in lib. de Anima in cuius calce legitur. Iste liber fuit oblatus Arcae Beatissimi S. Antonij de Padua die

XII. Iunij M. CD. LXI. per Excellentissimum, et in Orbe praecipuum Artium et Medicinae Doctorem ac Patauinae Eccl. Canonicum D. Gaietanum de Thienaeis. etc.

Tractatus Septiformis de Moralitatibus rerum, scilicet corporum caelestium, elementorum, animalium, etc.

ALbergottorum antiqua apud Italos Familia, septingentis, quodque Superat, annis Viris Illustribus claruit. Inter eos duo Praesules Aretini eam in primis exornârunt. Marcellinus anno M. CC XLIX. pro Innocentio IV. Sum. Pont. totius Marchae Anconitanae Legatus Ecclesiae partes et jura aduersus Federicum II. Imperatorem acerrime diutissimeque sustinuit; vt dubio rerum euentu longis aerumnis, ac tandem martyrio vitam Paris Monachus S. Albani in Chronicis Angliae ad An. M. CC. XLIX. prolixe tradidit. Ioannes alter Episcopus Gregorio XI. Opt. Pont. ob egregias animi dotes et mores adeo charus fuit, vt ancipiti rerum statu, et prudentissimum consiliarium, et fortissimum militem experiretur. Hinc Ducis titulo aduersus Galeacium Vicecomitem Mediolani Dominum, Ecclesiae aduersarium, cum exercitu mittitur;

quem in agro Brixiensi post ardua praelia profligauit, multis Vrbibus, et praesertim Vercellensi direptis. Ex hac patre Alberico I. C. celebri et Guidonis Tarlaci Episcopi Vicario Generali anno salutis humanae M. CCC. IV. ortus Aretij FRANCISCVS ALBERGOTTVS, genitoris sui disciplinam secutus, iure merito inter sui seculi Iurisperitos clarissimos enumeratur. Ingenio enim ad omne literarum genus apto adolesceas consilio patris Gymnasio traditus, sub Cl. praeceptoribus Philosophiae naturalis, et quae ad mores spectat, studia emensus, ad Iurisprudentiam sibi aditum fecit: quâ Doctoribus primi nominis maximeque Baldi tantum profecit, vt laureâ ornatus forenses causas in patriâ susceperit. Fidem hîc tum in Clientes, tum in euoluendis caussarum momentis sedulitatem, tum orandi tum respondendi munus eâ felicitate sustinuit; vt applaudentibus ac impellentibus amicis Anno M. CCC. XXXXIX. Florentiam se traduxerit: vbi tale sui ingenij specimen docendo et scribendo praebuit; vt vrbis ciues ob eius praeclara merita ipsum cum suis posteris in nobilium coetum adsciuerint. Porro ita in dies fidei ac sapientiae famâ in florentissima Republica creuit, vt exortâ inter eos et Bononienses de finibus contentione, Anno M. CCC. L. VIII. prae caeteris dignus censeretur, qui Legatus rem componeret. Quod efficacissimis apud Bononiae Dominum rationibus ex omnium voto recte peregit. Ferunt hic docuisse. Ea sane praeter insignem morum comitatem ac probitatem Viri erat in Legibus interpretandis ingenuitas, vt suo aeuo communi sententia Solidae veritatis Doctor fuerit appellatus: eiusque Responsa Bartholus

Iurisperitorum Coryphaeus praecipue de ingenij subtilitate praedicet. Tandem gloriae et annorum plenus, cum publicis ac priuatis negoti js sibi immortalitatis famam acquisiuisset, susceptis ex vxore tribus filijs, inter quos Ludouicus I. C. varijs consili js, et pro Rep. Florentinâ legationibus celebris, Anno salutis M. CCC. LXXVI. Florentiae vltimum diem clausit. Illatus in aedem S. Crucis apud cineres suorum. Familiae decus hodie Franciscus Albergottus summâ cum laude in curiâ Romanâ tuetur.

BAPTISTA, ET GREGORIVS CASALES. Ad Ioannem Baptistam Casalem Patricium Romanum.

CVm ex scriptorum et temporum iniuriâ cl. Virorum memoriae quotidie pereant; ad familiae tuae decus, et amicitiae nostrae perennitatem non patiar amplius praeclara Baptistae et Gregorij fratrum de Casalibus in publicum merita delitescere. Hi namque arduis temporibus nati inter varia vitae discrimina veluti spledida astra seculo superiori emicuere. BAPTISTA oratori js ac pocticis oblectamentis addictus in vrbe,

tum orando, tum scribendo, eam gloriam, quam pauci attingunt, consecutus est; vt merito disertissimus vir Franciscus Arsilius de Poetis vrbanis sic eum celebret:

Viri eloquentiam testatur in legem Agrariam pro communi vtilitate Oratio ad dementem VII. Romae edita Anno M. D. XXIV. Quam Franciscus Floridus aetate supremâ ab ipso vnlgatam commendat. Baptista Casalius Ciuis Bmanus, quem senem admodum adolescens vidi, Troilo natu maior, egregius Orator iure existimatur: quod velex vnica eius de lege Agraria, quam paulo ante mortem edidit, oratione facile dignosci potest. ingenij quoque amoenitatem referunt Epigrammata de S. Annae, B. Virginis, et filij Iesu simulacris vno lapide in AEde S. Agustini Romae ab Andrea Sansouino sculptis, quae in libello Concianae titulo Romae Anno M. D. XXIV edito existunt. Nec praet ereundu aliud in Procopium de bello Gothico a Christophoro editum Romae Anno M. D. VI. Oratoriâ tamen plus valuisse indicat Lilius Gyraldus in Libro de Poetis suorum temporum: Vir probus est et eloquens Baptista Casalius Romanus, oratione tame solutâ magis comendatus, quam poetices facultate. At ille quidem Epigrammata interdum confecit, quae et argutula sunt, et casta, nec minus quam superiorum lectione digna.

Et Pierius Valerianus in prologo Lib. XXVII. Hieroglyphicorum ad Ioannem Grimanum Patriarcham Aquileiensem doctrinae et candoris famâ extulit. Quamobrem et Petro Bembo amicissimum fuisse constat ex eiusdem Epistolis. Varijs Legationibus pro Pontifice habitis, cum praecipue a Thoma Moro Angliae Cancellario aestimaretur, Regi Henrico VIII. innotuit: pro quo legationis munus cum suscepisset, modo Italiam bello vexatam, modo Galliam ac Germaniam peragrauit. Vtilem orbi Christiano viri operam eleganti ode celebrauit Benedictus Lampridius sui aeui Pota nobilis. Senex demum tranquillitaris cupidus patriae redditus, et ad intermissa studia reuersus, Gregorium fratrem Principum aulis commisit.

Is confecto partim Romae, partim extra patriam studiorum curriculo, viuidi promptique ingenij ad res militares propensus, atque in Angliam cum fratre progressus, Principibus et Regi ipso Henrico gratus, ablegatur in Italiam diuturnis bellis uexatam, cum Rex copijs militaribus partes ac Summi Pontificis auctoritatem tueretur. Hic ille omnem fere militiae molem pro Rege, sustinebat, dum aerarij nem fere militae molem pro Rege sustinebat, dum aerarij curam gereret eo studio, vt Equitibus auratis fuerit adscriptus. Interea dum Roma militum praedae exponeretur Anno M. D. XXVII. cum in arcem S. Angeli cum Pontifice se recepisset, Eques Casalis cum Rentio de Cero, Alberto Pio, Horatio Baleone, vt Regis Angliae orator, liberam egrediendi facultatem impetrauit. Quos vero tam arduos Reip. Christianae temponbus labores, quae pericula sustinuerit., quas itinerum difficultates superauerit, vt

Prineipes Christiani tandem solitum Pontifici obsequium praeberent, longum hic esset commemorare. Illud memoria dignum, quo Anno M. D. XXVII. legatione Italicâ perfunctus, cum in Angliam esset rediturus, Serenissima Respublica Veneta publico decreto honorisicum ipsi munus assignauerit.

M. D. XXVII. II. Luglio in Pregadi. Essendo per conferirsi in Inghilterra il Magnifico Caualier Casali stato Ora tore di quel Sereniss. Re appresso la Santita del Pontefice, e da vsare ogni amoreuole dimostratione verso la persona sua, accioche, oltra li boni vfficij l'ha sempre fatto per l'honor e beneficio del stato nostro, el vadi tanto meglio confirmato nella sua bona dispositione. Pero landera parte. ch'al prefatto Magnifico Caualier sia auttorita di questo Conseglio fatto vn presente in tanti arzenti e panni di seta per la valuta di scudi ducento d'oro in oro in circa.

Rebus postea sub Henrico mutatis e Britanniâ in Galliam profectus, solenni funeri Regis Francisci I. interfuit. De quo ejus ad Sum. Pontificem Paulum III. Epistola inter Principum literas relata exstat. Senex tandem in patriâ diem clausit, magis notus meritorumfamâ, quam monumentis. Sufficit, Nobilisime Casalis, quae in Te praeter summum variae antiquitatis studium adhuc splendet maiorum virtus, a Ludouico, Francisco, et Belardino nepotibus eximiâ parentum curâ aeternitati consacretur.

QVidin hoc venerando sene potissimum admiremur, generis, an virtutis supra mortales praestahtiam? Vtraque sane digna, quae Lectoris ingenium occupet. Familiae TRISSINAE ea semper dignitas fuit, vt multis iam seculis ommbus sit conspicua. Ex documentis enim domesticis accepimus huius familiae originem ab Alcastro Athenarum Principe, qui ex Ericinia Achillem lustini mperatoris Pincernam genuit. Is Carientam filiam Virulanti Gothi in vxorem selegit, ex qua Iustinus Achillis Pater et Vlieni Auus. Vlienus Bonifacium, qui Alexandrum filium vidit in bello contra Rauennates Venetae classis Praefectum. Hic rebus fortiter gestis Albiciam Ducis Veneti Vrsi Badoerij filiam sibi vxorem impetrauit: ex qua longâ serie prodierunt Oldradus Mediolani Potestas, Ol. doricus Barbarae Carrariensis maritus, Bonifacius, Achilles, et Henricus Rudolphi Impetatoris miles: qui ex Clarâ de Bragantiâ Lambertum et Theobaldum filios suscepit. Theobaldus ex Anna FaleriäOrdeafij Ducis Veneti filiä Oldoricum IL atque ex eo Vguccius Annae Maltrauersae iunctus matrimonio Oldoricum III. habuit Magioranzae Equiris Patrem: ex quo Achilles alter, Bonifacii Pater, et Galuani Auus, alteriusque Bonifacij Proauus, Hic filium Io; Georgium vidit Roncalini Patrem: ex quo

Io: Georgius II. Gasparis genitor. Qui ob singulares animi dotes in Republicâ conspicui floruerunt: et maxime Gaspar Trissinus, ex quo matre Caeciliâ Beuilacquâ Gulielmi Veronensis filiâ, faeminâ illustri Anno M. CCCC. LXXVIII. Die VII. Iulij IO: GEORGIVS nascitur. Is puerilem aetatem vix emensus, aduersantis fortunae iniurias expertus, anno aetatis septimo patrem amisit. Ingenio puer erat alacri, sed praematurus patris obitus tardiorem ei cultum attulit. Perceptis nihilomninus primarum literarum rudimentis, egregia indole excitatus, postquam ad studiorum oblectamenta rapi caepit, breui tempore non solum dialecticas disciplinas, sed Graecas etiam literas a Demetrio Chalcondyla Atheniensi Viro cl. Mediolani percepit: cui defuncto ibidem in aede Passioni Seruatoris nostri sacrâ magno pietatis exemplo monumentum erexit. Condiscipulum ibi fuisse Lilium Gyraldum, constat ex ipsius Epistola Direptionis vrbanae:

Caeterum, cum ingenio esset plusquam igneo, disciplinis Mathematicis se totum applicuit. Naturali tamen impetu in Poesin ferebatur. Quo suauissimo Musarum commercio non ad leuissimas cantilenas, vel ad Satyras stilum conuertit, sed ad Homeri, Euripidis, ac Sophoclis exempla se confirmans eorum Poemata quotidie non tantum voluebat, sed assidue terebat: quorum imitatione Heroum facta erudito carmine decantare caepit, tantâ cum sui

nominis caelebritate, vt laudatissimam inter Italici sermonis scriptores famam occuparet. Romae per haec tenpora cum bonae florerent literae, eo concessit: vbi aliquandiu literatis omnibus, et ingenioru aestimatoribus charus satis super queiudicij sui documeta praebuit. At parentu precibus, et prolis desiderio mocus Vicentiam redijt insigni nominis fama moruque amoeritate praecipuis ciuibus gratissimus. De matrimonio jam cogitanti Ioanna Francisci Trissini filia, naturae ac fortunae dotibus eximie ornata despondetur Anno M. D. III. Felicioris vitae quiete desiderans in pa go Cricoli aedes suas perantiquas ad noua forma et splendidiorem reduxit. cumque Architecturae studiosissimus ab ineunte aetate fuisset, omnem operam impendit, vt omnis hic artis elesgantia conspiceretur. Andreas Palladius seculi superioris Vitruuius tunc manu et operâ se Trissini discipulum praebuit, quem passim in libris Architectonicis depraedicat. Palatium hoc elegantiae plenum viri literis clari veluti Museum frequenter inuiserunt: vbi parietes carminibus exornati eruditionem, ingenium, facundiam, elegantiam, Musas ipsas, et Apollinem lo: Georgij Trissini spitant. Inde merito aedibus haec apposita inscriptio.

VII. titulo euectus, cum Nuntij mutiere pro Pontifice maximo ad Sereniss. Rempubl. Veneta funge retur, recreandi causa saepius concedebat: cuius rei monumentum ibidem marmoreum in coenaculo exstat.

In hoc suauissimo Musaru secessu inter varias literarum meditationes Trissinus coniugio felix diuersis temporibus maximam fere vitae partem egit. Neque enim grata ei pignora defuerunt. Duos enim filios suscepit Franciscum et Iulium, qui parentis diligentiâ bonis artibus educati familiae et genitoris laudes peregregie sustinuerunt. Sed fatis praemature vxore erepta, vt amatissimae coniugis iacturam leniret, Romam contendit: vbi a liceratis Principibus perhumaniter acceptus, summa dulcedine, et maiestatis pondere calamitosum Sophonisbae Reginae euentum dramate heroico expressit. Quod cum Leone X. literaru Mecaenate benignissimo, in scenam magno apparatu esset pro ductum, primus ille Italiae publicis laureae acclamationibus adjudicatus fuit. Quam licet gloriolam magnanimus negligereti eam tamen reliquit in animis eruditorum opinionem, vt Torquatus Tassus summi nommis Poeta in suo de Nobilitate Dialogo non veritus fuerit opus illud cum antiqua Poeseos facie ac venerado aspectu conferre. Immo suis ad amicos Epistolis non raro fatebatur, se IOANGEOR.

TRISSINI Poemata nocturnâ, diurnaquemanu versare. Nec solum egregio hoc Poemate Leonis X. fauore m promeruit, sed cum in eo eluceret praeclarissima morum indoles, loquendi suauitas, et mita in rebus agendis dexteritas, Pontifex eum grauioribus negoti js consiliarium adhibuit. Immo cum a Venetis, ita vrgente belli fortunâ, bona cius Fisco adscripta essent, summus Pontifex eius negotium Comiti de Carriat, et Ioan. Baptistae Spinello Vica rio Generali Cardinalis Gurcensis in hunc modum commendat. LEO Pont. X. Dilecte Fili, etc. licet satis ex se ipsa elucescat fides dilecti Filij nostri Ioannis Georgij Trissini Equitis et Comitis Vicentini erga carissi mum in Christo filium nostrum Maximilianum electum Ro: Imp: sitque eo magis tibi nota, quod amissionem et confiscationem bonorum suorum factam per Venetos facile intellexeri s: quod etsi pati durum sit quieti assueto, attamen Caesaris causâ (vti fidelissi mum et deditissimum nouimus) aequo animo patitur, spe fretus bene habendi, si quando res prosperius successerint Nos vero, qui ob eius singulares virtutes, doctrinam: probitatemque paternâ in domino charitate complectimur, eius opera vsuri in rebus nostris et huius S. Sedis Apostolicae, pracipue autem apud carissimum in Christo Filium nostrum prafatum, ad quem ipsum destinamus; animaduertentes quanto auxilio et fauore esse possis rebus suis, quam diu permanserit in scruitijs nostris; id circo te in Domino hortamur, vt queties occasio tulerit, ita commodorum suorum reminisci velis, etc.

Sed cognitâ ipsius innocentiâ Veneti bona absenti, iustâ cosanguine orum culpâ ob defectionem, erepta benigne

restituerunt maximis amoris indicijs, quae ipse suo testamento prolixe depraedicat. Nec minori affectu, quam Pontifexipse, exceperunt eum Imperatores Maximilianus et Carolus V. alijque Principes, varijs legationibus pro Christianâ Republicâ arduis temporibus feliciter apud eosdem peractis. Etenim Pontifex cum ad Maximilianum ulotit Nuntij Apostolici ipsum anno M. O. XIVI. Tridentum mense Martio ablegâsset, Regi etiam Daniae legatum suum destinauerat. Imperator autem cum Italiae comodiorem censeret virum, ad Pontificem diuertit. Cuius consilij rationem ex mperatoris mandato in posteritatis memoriam afferre lubuit. Premissâ Salute, et Imperatoris commendatione ae Regis Hispaniarum Caroli. Cum vniuersae Reipublicae intersit oratorem ad Pontificem redire, etiamsi Beatitudinis suae iussu ad Regem Daniae fratrem et Generum Imperatoris charissimum esset ablegatus pro ne cessitudine, qua Caesar in Pontificis ministros se valere existimat, ipsum ab itinere retraxisse, vt Pontifici per creaturam suam et tantopere addictam rerum status apertius declaretur. Cum enim Regis Angliae Orator jam indicauerit periculum, quod non Italiae tantum, sed vniuersae etiam Reipublicae Christian a Gallorum potentiâ imminet; plurimum referre, vt ijs tempestiue occurratur, qui Pontifice maximâ calamitate annos octodecim in exilio detinuerint, etiamsi vbetiorem vindictae occasionem quam dissimulant in praesenti, expectent. ltaque expedivisse, vt ad mutuam defensionem ac offensionem inter Imperatorem, Regem Angliae, et Aragoniae aduersus eos foedus pangeretur.

Quod licet Regis Aragonum morte intermissum fuerit, nihilominus de eo cum Rege Angliae serio agendum, et in locum defuncti Regis in partem foederis addu cendum Hispaniae Regem Carolum. Orator autem de omnibus, quae egerit in hoc negotio, ad Gaesarem referat, eaque summo Pontifici, vel, seorsim, vel, si ita visum fuerit, assum pto Comite Carpensi Oratore Caesareo exponat. Prudentissimum itaque fuit Imperatoris institutum. Defuncto Leone X. in patriam redi jt: cumque vxoris suaui antea consortio assuetus virilis aetatis feruorem et praeteriti temporis incommoda lenire exoptaret; anno M. D. XXIII. secudas cum Biancâ, sui seculi Helenâ, Nicolai Trissini viduâ nuptias contraxit. Mulieris formâ captus, cum ex eâ Cyrum vnicum filium suscepiscet, olim Francisco iam fatis erepto, Iulij clarae indolis ex primâ vxore filij cura sensim intepescere videbatur. lnterea Clemens VII. ad Potificatum euectus eum Romam euocat. Cui ita suam probauit fidem ac dexceritatem, vt consiliorum arbiter, curiaeque intimus beneuolentiâ eius vsque ad inuidiam floruerit: filiumque Iulium Pontifici a secretis, cubicularium, ac deinde fauore Cardinalis Rudolphi perpetui Vicentinae Ecclesiae administratoris in patriâ archipresbyteri dignitate florentem vnâ cum Ecclesia Beuadori viderit Pontificis arbitrio expediendis negotijs grauissinis ad Ser. Rempublicam Venetam aliquoties missus, maiorem in dies sibi fauorem comparauit. Praecipuum eius argumentum perhibetur, quod in coronatione Imperatoris Caroli V. anno M. D. XXX. VI. Cal. Martij Bono niae cui syrmatis aurei sacrae pallae Pontificiae ferendi munus

daretur, in maximâ proceru celebritate dignior fuerit habi tus. Blandiebatur hic Trissino aulae fortuna, quae summos ei honores certosque pollicebatur. CAROLVS V. etiam impense eum aessimauit, et Comitis atque Equitis honore condecorauit cum suis posteris: cuius diploma apud Theodorum Trissinum auitae fortunae ac gloriae haeredem Vicentiae diligenter asseruatur. Serpentibus in dies Vicentiae inter noueicam et Iulium simultatibus, sic animo a filio abalienabatur, vt Cyrum ex hac genitum gratiorem sibi vnicum haerede instituere cogitaret. Iulius archipresbyter id aegre fe rens haereditatis maternae partem a patre exegit. Lite itaque inter eos institutâ, diuque agitatâ, anno M. D. XL. defunctâ vxore, quae maximam litis causam praebuerat, quietioris vitae studio, postquam Cyrinuptias parauerat, ex quo nati Pompeius sapientiae studio, et M. Antonius armis in Belgio celebris, vitandae litis causâ parens Romam redijt. Hic, vt olim, maximis Viris acceptus inter Musarum delicias grauem etarem traduxit. Italici Sermonis splendotem augere et exornare conatus, cum omnes artes et disciplmas rudibus initijs tandem adolescere cognosceret: linguas etiam agrestes industria cultiores reddi; graecas vocales; et ad exactiorem pronunciationem in Etruscam scriptionem inutxit. Eâ, vt nonnullis videbatur, nouitate grammaticorum in se cocitauit gregem. Quo spreto inuentione suam singulari ad dementem VII. epistolâ in publicum editâ exposuit, ac post Dialogo sub titulo Castellani defendit. Epistolam vero typis repetitam suo patrocinio probauit Vincentius Orcadinus. Eam quoque causam suscepit Franciscus

Rugerius ordinis Somaschorum in suâ Trutinâ; qua in Trojani Boccalini rationes satis acerbe direxit, licet negotium satis aequum ageret Praecepta insuper recte (cribendi ac pronuntiandi sermonem Italicumreliquit. Qua opinione testatur Iulius Caesar Capacius in Elogijs: Graui ingenio Trissinus multis ex Dantis Aligheri libris de vulgari eloquentiâ recognitis et explicatis, multisque ex Petrarcha traductis, et ex suo additis Italae linguae fuit adiumento et ornamento.

Epico Poemate, quod ITALIA LIBERATA inscribitur, maximâ ingenij felicitate inclaruit, magistro Aristotele ac Homero duce. Spectatur hic egregia Imperatoris Iustiniani facinora, Belissario et Narsete Ducibus fortissimis, eâ varietate, vt vere Pintus.

Anno M. D. XLVII. vulgatum hoc Imperatori Carolo Quinto inscripsit, quod imperatori Cyrus Trissini filius obtulit. Munus placuisse indicant literae Episcopi Arelatensis, tunc Imperatori a secretis consilijs. Caeterum cum absentiâ suâ liti, quae tunc Venetijs a filio numerosâ agnatorum factione adiuto aduersus ipsum agitabatur, plurimum detrahi agnosceret; pedes aeger lecticâ se Venetias Anno M. D. X VIII. deinde Vicetiam confert Iulij animum indignatus, reuiso, quod ante septennium Venetijs condiderat, testamento, ipsum ab omni iure haereditatis in posterum excludit, novisque condicillis Cyrum cum posteris in

bonorum omnium successionem nominat: ijsque deficienti Palatium Cricoli cum suis reditibus Sereniss. Ducibus Venetis perpetuâ successione legat. reliqua Diui Marci Procuratoribus senioribus aequali portione decernit. Sed cum iam praeter votum Georgius causâ caderet; Iulius iteratâ iudicum sententiâ fretus paternas aedes cum amplissimo censu occupat. Pater nouirate rei motus spontaneo veluti exilio a patrio Coelo, et ab oculis filij sui, et Ciuium suorum conspectu Romam MDXLIX. se subduxit. Discessurus indignationis suae indicium hoc epigramma reliquit.

Sed haec impatientis potius animi offensâ effudit. Aduersantis sortunae tamen exiguum fuic Imperium in eum, quem natura supra fortunam locanerat. Se quenti namque anno salutis humanae M. D. L. aetatis septuagesimo secundo mortalitatem expleuit. Illatus in tumulum Ioannis Lascaris in Templo S. Agathae, quod in Suburr â est. Tanti viri memoria ne patriae deesset, posteri hoc monumentum in aede S. Laurenrij Vicentiae cum effigie posuerunt.

IOAN GEORGIO TRISSINO PATRICIO VICENT. POETAE ET ORATORI CELEBERRIMO, TAM NOBILITATE QVAM DOCTRINA ET INTEGRITATE LEONI X. ET CLEM. VII. PONT. MAX. NECNON MAXIMIL. ET CAROLO V. IMPP. ALIISEQ PRINCIPIBVS ACCEPTISSIMO, LEGATIONIBVS PRO CHRISTI AN AREP. TEMPORIBVS DIFFICILIMIS FELICI CVM EXITV APVD EOSDEM PERACTIS, DACIAE INDE REGI DESTINATO, IN CORONATIONE CAROLI IMP. AD SACRAE PALLAE PONTIFICIAE NITENTIS FERENDI SYRMATIS MVNVS, INSIGNIORIBVS PRINEIPIBVS AD HOC IPSVM ASPIRANTIBVS POSTHABITIS, BONONIAE ELECTO, AVREI VELLERIS INSIGNIBVS ET COMITIS DIGNITATE PRO SE ET POSTERIS AB EISDEM IMPP. DECORATO, APVD SER. REMP. VENETAM SAEPXVS LEGATI NOMINE DE CLODIANIS SALINIS, DE VERONAE RESTITVTIONE, DE PACE, DEQ. ALIIS NEGOTIIS GRAVIBVS RE AD VOTVM TRANSACTA. SVBLI. MIORI GRADV SOBOLIS ERGO RECVSATO, OPERIBVS PLVRIMIS CVM ANTIQVITATE CERTANTIBVS ELVCVBRATIS, REBVS SVIS ET POSTERIS EIDEM INCLYTAE REIP VEN. EX TESTAMENTO COMMENDA TIS, VITAQ. RELIGIOSISS FVNETO. AN AETATIS SVAE LXXII. VIRGINEI VERO PARTVS M. D. L. POMPEIVS CYRI COMITIS ET EQV. FIL. VNICVS SVPERSTES NEPOS ET HAERES AFFINEQ TANTI ANTECESSORIS MEMORES PII GRATICL ANIMI. M. PP. AN. SALV. M. DC. XV.

Iconis hic exhibitae autographum a manu Ioan: Bellini celeberrimi Pictoris asseruatur apud Comites Theodorum et Ioannem fratres Trissinos, Pompeij filios, et tanti Viri haeredes, nunc superstites. Sustinent antiquum familiae spleadorem Viri Clariss. inter quos Hierony mus vtriusque signaturae Referendarius, olim Rauennae et Briseghellae praefectus, et Siluius ejus frater, Ecclesiae Cathredralis Vicentiae Archidiaconus, virtutum splendote ac ingenio ad patriae gloriam natus: Comes Ferdinandus inter Vrbis Decuriones primus: et Comes Achilles magnanimitate et diuitiis non minus, quam virtutibus Equite dignis conspicuus; Victoria item vnica Comitis Ludouici filia, Illustriss. et Excell. Io: Iustiniani apud Inuictiss. Ferdinandum III. Imperatorem Legati coniux. Familiae Historiam vulgauit Paulus Benius Artis Oratoriae professor Patauinus.

Gente Richeriâ, nobili quidem, sed tenuioris tunc fortunae, Rhodigij patre Siluestro natus Anno M. CCCC. I. tanrâ ingenij felicitate inclaruit, vt nemo humanioribus literis paulo instructior sit, cui ille vel solo patrio nomine non innotuerit. et quidem, si verum fateri volumus, ipse primus patriam et ciues virtute suâ illustrare contendit. Quod Libri XI. praeloquio profitetur: non desino pro virili vtrosque propagare in aeuum; vt jam hinc cuncto terrarum orbi, qua mode Romanae linguae sonus per tingat, palam fecerimus, esse in rerum naturâ Rhodigium quod ad hanc diem (nec dici tamen arroganter velim) cimmeriis obuolutum tenebris latuerat.

penitus. Iuuenis in florentissimo Ferrariensi Gymnasio postquam literis mitioribus operam dedisset, et Nicolao Leoniceno Medico celebri, latinae Graecaeque linguae peritissimo, doctore Philosophiam Moralem accurate didicisset Veterum scriptis peruoluendis totum se dedit: susceptamque prouinciam longe lateque diffusam suopte marte magnoque posteritatis commodo in breuiorem concinnioremque; formam redegit: dum intermissam aliquot seculis commentandi rationem, quam Gellius operis sui capite postremo attigit, in vsum reuocauit. Egregij hujus conatûs exilia quidem fuere initia; sed quae fauente fortunâ et bono euentu vberrime creuerunt. Etenim postquam in patriâ prima ingenij specimina dedisset erudiendae juuentuti; laudabili doctrinae famâ Vicentiam accitus, ibidem artem Oratoriam publice docuit, ciuiumque precibus M. Tullij Orationempro Milone, Homerum, ac Plinium vniuersum explanauit. Hinc Io: Gerardus Volsius affirmat, ipsum egregie meritum fuisse de Historiâ Plinij naturali, eique praeterita multa addidisse, illustrâsse, atque emendâsse: quae omnia limae et meliori otio ac aetati seruata nescio quo fato perierunt. Conqueritur Cl. Balthassar Bonifacius eruditissimâ ad Carol. Auantium Epistolâ, archetypos eius commentarios [gap: Greek word(s)] quendam Principem, cui Coelius perquam familiaris erat, arripuisse: ejusque aut nimiâ curâ aut neglectu ita euanuisse; vt nusquam deinceps videantur apparituri: magno sanâ studiosorum incommodo, et ingenti non tam literariae rei, quam ipsius rerum naturae clade. Hic aliquandiu commoratus post quotidianas exercitationes, vt moris,

plurimus inter eruditos erat de mansuetioribus musis sermo. cumque ciues summopere delectarentur carminibus, Poeticam item docuit. Varias etiam de rebus natura libus opiniones in medium protulit. Hinc multorum sibi animos conciliauit, inter quos praecipue Bartholomeus Paiellus Eques, cui etiam Lib. VI. suarum Antiquarum Lectionum inscripsit. Sed cum ad majora aspiraret sublime ingenium, quod puluere scholastico diu latere iniquum erat, patriae redditus cum a suis acerbius tractaretur, meliori fortunae loeum dedit injuria. Ferrariam nempe reuersus, amicorum praesidio ibi sedem fixit, ab Alphonso I. Duce ad Oratoriae facultatis cathedram delectus, Crescente famâ, quam eximiâ literarum peritia sibi parauerat, cum Nepotes hinc etiam aliquid emolumenti quaererent, acceptae olim injuriae memor acri satis respondit Epistolâ: cuius auctographum seruat V: Cl: Germanicus Nasellus I. C. Rhodiginus.

Accepi literulas abs te aliquot. Cupis ad me rursum venire. cupis eum locum quem habuisti prius. Sed cupis quod fieri non potest. Tua pertinacia et ceruix durissima iter inter clusit. An, obsecro te, es oblitus, quo te pacto mecum gesseris, cum essem in domo vestrâ? non fui tibi patruus tunc, sed vilis bestia: non praeceptor, sed sterquilinium Scio quid dicturus sis: pecsaui, fateor. Sed heus bone fili: tibi

forsam ignosci potest, illis non potest, qui te armârunt aduersum me: qui tibi consulebant, me contemneres, aut saltem contemnere simulares. Ad eos accede, te illi juuent, te doceant, subministrent necessaria. Nihil ab eo expectandum est, quem in discessu nec videre quidem voluisti. Non sum futurus, qui fui antea, nec tibi, nec aliis. Si sum immitis; tibi hoc imputes. Susceperam te in filium, summâ amplexabar curâ, dabam operam fieres vir praeclarus, fueram tibi omnia mea relicturus: pauca fortassis; verum sudoribus meis comparata. Pro his omnibus sum a te spretus: atque ita spretus; vt nec alloquio dignum me censueris. Scio, simulabas: itae enim optimus te magister educuerat. At quod stulte simulâsti, patieris ex vero: discesque magno malo pertinaciam deponere. Nec ista scribo, quia tuâ laeter ignominiâ: nam dolenter mihi contingunt haec omnia; sed vt resipiscas, et denique cogitare incipias, quid nunc sis, et quid futurus erat, si sciuisses vti fortunâ. Habes Epistolam a me diu efflagitatam: sed non quale forsam volebas. patienter feras Ita voluisti: vel potius ita voluere, qui ex domo vestrâ me crudeliter expulere. Non sum plura dicturus, ne indignatione concitatum scribere arbitreris. Tantum dico: de caetero melius te geras cum aliis. Vale ac viue felix. Salutem dicito meis verbis et patri et matri. Iterum Vale.

Hujus porro magnanimi Ducis liberalitate cum Carolo VIII. Regi Christianissimo non minus literis quam armis inclito innotuisset, Gallias peragrauit, vt ad insitum ingenij impetum optimorum Auctorum lectioni incumberet. Obsitas longo situ ibidem Bibliothecas excussit,

variaque sibi aduersaria confecit: quae iusto et amplo opere diuersâ eruditione referto summâ laboris ac ingenij laude posteritati reliquit. Laudabile institutum juuit Vir illustris Ioannes Grolienus, Regi a secretis, et Insibriae quaestor: cujus auspicijs in Italiam reuocatus, Mediolani regante Ludouico XII. Galliarum Rege magno honorario latinas graecasque literas publice docuit, Regi non solum ob variam historiae notitiam, sed rerum etiam ciuilium cognitionem gratissimus. Caroli quoque Austriaci, qui postea Imperator hujus nominis V. electus est, beneuolentiam promeruisse, testatur Andreas Nicolius Rhodiginae Historiae scriptor. Mutatâ rerum Italicarum facie cum vndique ejus literarum fama innotuisset, Venetus Senatus, qui omnem curam adhibebat ornando et augendo Gymasio Patauino clarissimis Viris, ipsum inter hos non postremum censuit: vbi reliquum vitae caepto studiorum cursu decore peregit, Hic ille sua Lectionum Antiquarum Commentaria inter armorum strepitus secure meditabatur, in foro lignario prope D. Marci habitans: vbi Maximiliani Imperatoris Patauium obsidentis armorum impetus, ac bellicorum fulminum fragores audiuisse se memorat: eo nempe tempore, quo omnes Europae Principes aduersus Serenissimam Remp. Venetam Anno M. D. IX. conspirauerant. Mirari profecto subit, cur Antonius Riccobonus ciuem suum inter alios Gymnasij Patauini Professores omiserit. Plures suae doctrinae alumnos reliquit: inter quos facile palmam tulit Iulius Caesar Scaliger: qui tamen tunc temporis in Principem nondum euaserat; sed

vero et proprio nomine IVLIVS BORDONIVS PATAVINVS appellabatur. Quod non semel ex parente suo, qui ejus condiscipulus fuerar, audiuisse, nobis affirmauit spectatae fidei Vir Io: Marius Auantius, Poeta et I. C. celeberrimus. Is Ludouicum Coelium praeceptorem inter Heroas hoc elogio celebrauit

Reliquorum memoriam aboleuit temporum illorum atrocitas: dum infestatâ bellis Italiâ omnia ad literarum interitum corruêre. Fortunae vtique debemus, quod Rhodigini nostri libri aliquot a suis haeredibus vtilitati publicae fuerint reseruati. Libros nempe XVI. solummodo ipse Venetijs vulgauit. Qua occasione saepius eo diuertit. Rarum erat eo tempore Philologiae studium, acsoli pene Coelio familiare: vnde cum apud Aldum Erasmus Roterodamus in eum de facie sibi ignotum incidisset, habitis vltro citroque sermonibus, ille dicendi vbertate atque elegantiâ non vique obniâ Coelium Rhodiginum sibi adesse summâ hilaritate agnouit. Neque enim sic grammaticis aut inferioribus literis deditus fuit; vt non optimos auctores, historicosque volvisset, eosque non minus graecos, quam latinos. Philosophis insuper se tradidit: atque inter eos Piatonis adeo fuit studiosus, vt fere omnia ejus axiomata, fideli memoriâ reposita, pro re natâ summâ cum maiestate suis misceret. Factum Bessarionis Cardinalis exemplo excusat Antiq:

Lect: lib. XVI. cap. LXV. Pari studio Aristotelem coluit, cuju libros Rhetoricos et Politicos publice ac priuatim explicauit. Academicos etiam sectatus, Scoticos non neglexit: e quibus in suos libros non obuia omnibus congessit. Epicuro etiam, quem grauissimum Physicum appellauit, delectatus. Ciceronem tandem veluti eloquentiae patrem prae manibus semper habuit. Poetae quoque omnes in delitijs ipsi fuerunt: nec paucos eorum commentarijs explanare caepit. Inter quos Ouidij Metamorphosim vniuersam dilucidâsse a fide dignis accepimus. Heroidum Epistolas, quas juuenis marginalibus notis illustrauit, ipsius manu scriptas in Museo suo Patauij seruat Carolus Auantius, Patricius Rhodiginus, Philosophus et Medicus insignis. Medicos etiam magnâ sedulitate non modo inspexerat; sed necessitudinem quoque inierat cum ijs, qui suâ aetate summi censebantur. Floruere tunc Nicolaus Genua Patauinus, Hieronymus Florentiola in Gymnasio Bonomensi professor, Hieronymus Rubeus Patauinus, alijque plures. Quanti vero Theologos fecerit, testatur operis liber XV. Lucae Leonio Veneto Theologo Ordinis minorum dicatus. Viris omnibus sacris gratus. vnde ipse: Ego vtique is sum, cui vel maxime religionibus addicti duiniore quodam nutu viri, ductu eodem pergrati perpetuo fuerint: vt quos in meditullio diuinitatis et hominum interlocatos, ac proinde augustius suspiciendos, veluti sacros plane animaduerterim.

His dotibus plurimos Italiae cl. Viros sibi deuinxerat, atque inter eos Coelium Calcaginum Ferrariensem, Ioan:

Mariam Guidonem Equitemdoctissimum, Marcum Mufurum Cretensem, aliosque famâ illustres. Suae vero patriae ciues charos habuit Ioan: Mariam Mattarellum Rhodiginum, Episcopum, Franciscum Pilumnum Iuris Pontificij scientissimum, Antonium Siluestrum, Antonium Fulginam Oratorem, Andream Casilinum Medicum, Zachariam Iurisconsultum, in gymnasio Romano professorem, quos in suis operibus passim celebrat. Animi fuisse acrioris indicat facies, praefertim in Zoilos, de quibus creberrime conqueritur. Ab omni vero adulatione quam fuerit alienus, ad Petrum Antonium Siluestrum compatrem suum fatetur libere: Non is sum, qui adulari sciam, nec si sciam, maxime velim. Linguae placuit libertas, laboris tolerantia, in aduersâ fortunâ constantia, egregius robusti corporis cultus et in suggestu praesertim splendidiori semper habitu apparuit. Plura scripsit, et praesertim legimus Antiqurum Lectionum Lib. XVI. quos Aldo destinatos, Andreas Asulanus defuncti socer publicauit: eosque viuo adhuc auctore Frobenius Basileae An. M. D. XVII. Reliquos XIV. Camillus nepos, et Io: Maria Gorettus addidere: omnesque simul junctos viginti post Auctoris excessum annis, mutato nonnihil priorum ordine, ejusdem Frobenii typis euulgârunt. Opus pereruditum: quo, vt vere Vossius, abstrusa vtriusque linguae vocabula enucleantur: in praestantissimis quibusque scriptoribus loca obscura explicantur, corrupta castigantur: adhaec historiae reconditae et ritus veteres enarrantur: ex internâ denique Philosophiâ, potissimum e Platonicorum penu, arcana multa promuntur. Itaque saepenumero,

subdit ille, miror, imo indignor, non magis hodie in manibus esse juuentutis tanti Viri labores, profecto auro contra non caros. Quippe et philologiae studiosus, et amator historiae, et philosophiae sectator hauriet inde, quod juxta prosit, ac delectet. Quod vero rancidtim ejus dicendi genus rephrehendit Iouins, acerbius factum quam postulabat, ejus judicium. Coelij quippe vnicus scopus fuit intimiorem Veterum sapientiam prodere, et abstrulos Auctorum sensus eruere, non verborum lenociniis auram captare: nec adeo culta fuit, qua vixit, latini sermonis aetas, in quam postea bonâ suâ fortunâ Iouius incidit. Condidit et Maximiliani Historiam. Quo fortassis nomine Vossius eum inter Historicos reponit: nisi forsitan sit breuis illa natratio lib. III. hoc titulo. Historia iucunda belli in Venetos gesti qua tempestate nobis ista elucubrantur.

Vitam vsque ad Annum M. D. XX. duxit, quo Patauij mortalitatem exuit. In patriam translatae ejus exuviae in claustro S. Francisci conquiescunt. Ejus sepulcrum cum postmodum Germanus quidam sine honore deprehendisset, veluti indignabundus, et ciuibus ignominiam exprobaturus, extracto pugione, strato lateritio inscripsit.

Cujus rei famâ, tamquam ingenuo pudore excitatus Io: Bonifacius I. C. Assessor, et Historicus clarissimus Ciui suo statuam hac inscriptione erexit.

LVDOVICO COELIO RHODIGINO. VT CVIVS ANIMI PRAECLARA MONIMENTA VBIQVE MORTALES SVSPICIVNT. ILLIVS ETIAM GRATVM CORPORIS MONVMENTVM IN PATRIA CONSPICIANT. IOANNES BONIFACIVS LV. D. SEBASTIANI F. AERE PROPRIO P. VIXIT ANNO LXX. OBIIT ANNO MD. XX.

Beatis Viri manibus officium prolixius exsoluit eruditissimus Balthasar Bonifacius Archidiaconus Taruisinus. Stichid[?]n lib IX. Epigr. XXV.

A DVPLICI PATRIA NATVS COGNOMINA BINA, COELIVS IN COELIS, HIC RHODIGINVS ERIS.

Postremum distichum tumulo etiam inscriptum legitur. Iffigies depiompta ex tabulâ, quam Vir humanissimus Gaspar Bonifacius, Musarum delicium, nobis commumcauit.

CIuis Mantuanus familiâ illustri, et claris progenitoribus, non secus ac Virgilius Poetarum Principis gloriâ celebris, MERLINI COCCAI cognomento perora hominum volitat. Ejus nomen, ejusque fama numquam interitura, grauissimos et praestantissimos viros in ipsius obsequium trahit Quibus vt paream, ipsum ab injuriâ obliuionis, quantum res exigit, vindicare aequum duxi.

Festiuissimus hic Poeta noster cum ab ineunte aetate humanioribus literis deditus Philosophiam sub Petro Pomponatio summo Philosopho Bononiae didicisset, exemplo fratris, diuino spiritu afflatus a liberiori vitae genere ad monasticam vitam repente transijt. Brixiam missus in S. Euphemiae coenobium, Benedictinis Cassinensibus dicatum, datis propositae vitae experimentis, professionem edidit, sacrisque literis de more incubuit. Iuuenis prompto et acri ingenio, memoriâ tenaci, et ad omnia scientiarum genera paratissimus, cum naturali quodam instinctu ad Musarum veluti delicias Charitumque oblectamenta raperetur, intra diuturniores monasticae vitae solitudines varia in dies meditatus, primum etrusco idiomate plurima conscripsit. Quae saepe lecta et a pluribus probata, partim tamquam illius seculi gemmae in publicum sunt producta: partim ab eruditis asseruantur. Verum tanquam nimis faciliora omnibusque obuia socij ejus parum laudârunt, quod operam

in his perderet. Ita rudes illuis seculi mores erant. Latinum idioma tunc reflo rescebat: itaque siquid eo publicaret, cunctis nationibus notum gratumque futurum. His ille motus ad latinas Musas conuersus, cum assiduus Virgilij ciuis sui diuinum opus volueret, eiusque miram venustatem exprimere conaretur non defuerunt inuidi, qui ipsum a re nimis difficili deterrerent. At vero cum ingenio suo ita non posset temperare, vt Musarum consortio plane renuntiaret, ruri intra solitudines aliquamdiu abditus foecundissimi ingenij venâ opus nouo dicendi lepore, ingentique animi festiuitate iucundissimum condidit: quo amoetissimo carmine Romanis ac Etruscis vocibus, interdum rusticis variato, non neglectâ metri harmoniâ, iocose aliorum facta perstringit. Poema illud tanquam rude et rusticum MACARONEAM appellauit. Macarones. n. Italis bucellae sunt ex rudi farinâ, ouis, et caseo trito, quae inter mensae delicias agrestibus habentur. Nimirum omnia hic salse, opipare condita omnia, quibus nemo satis exsatiabitur, cognoscet, qui vel semel ea degustauerit. Amoeniora literarum studia si quis desiderat, nihil hic desiderabit: si seuera, sub iocosis amicorum nominibus ea sic latent vt nihil calamo exciderit, vnde non aliquid vtile iucundis facetijs insinuetur. Quanto artificio superbos titulos Heroum taxat! Quos non mores hominum sub diuersis tegumentis depingit! Quam bene lentas inertium moras, quam vere curiosa nimis mortalium studia commemorat! Quae; non aduersus ventri deditos tela stringi! Quam seuere alienae virtuti inuidentes impetit! Virtiutis oblectamenta

quam diuine prosequitur! Quam docte suacuique regioni, quae mirantur naturae imperiti, reddit! Nulla certe artium documenta praermisit. Quin omnium ludorum, argutiarum, et certaminum apparatus, ritus, caeremonias, athletas, arma, currus, balnea, popinas, tabernas miro ordine proposuit. Sed quid exactius, quam vitia in medium proferre, et ea sine offensione mordere? Documento fuit opus ipsum, quod in pago Mantuae vicino tam ingenti omnium applausu exceptum, vt eo sibi Auctor nominis immortalitatem, conciliauerit. Post decennij in Siciliâ moram, vbi Principi Ferranti Gonzagae gratissimus erat: post varias etiam fortunae in floridâ eatate jactatines, tandem in amoenissimo loco Sanctae Crucis Campessii prope Bassanum vitam duxit quietiorem vsque ad senium: vbi die IX. Decembres Anno M. D. XLIV. vltimum diem persoluit: in aede coenobij conditus. Monachi monumentum Viri hac inscriptione cohonestârunt.

HIC CINERES THEOPHILI MONACHI TANTISPER, DVM REVIVISCAT, ASSERVANTVR. IN DOMINO QVIEVIT FELICISSIME DIE IX. DECEMBRIS ANNO M. D. LIV.

Spectatae pietatis, et incomparabilis doctrinae viro, THEOPHILO FOLENGO cognomento MERLINO, Monacho Cassinensi: qui, vt erat festiuissimus, cum ab ineunte aetate lepidissimum Macaroneae opus nouo dicendi genere animi gratiâ edidisset; multa item seria, atque adeo sacra cum etrusco, tum latino sermone elucubrauit: quo exiguo, atque humili diu neglectus iacuit, id monachi aliquatenus, vt cernis, monumentum instaturari Viro Doctissimo procurârunt. Desessit studijs, senioque confectus Anno. M. D. XLIIII. V. Ius. Decembris.

fere temporis iniuriâ deletum, denuo Anno M. DC. IX. Abbas Angelus Grillus amoenissimus Poeca restaurauit, adjecto Laurentij Pignorij hoc Elogio.

THEOPHILVS FOLENGVS, Patricius Mantuanus, Monachus Benedictinus hic situs est: qui non modo in serijs, sed et in ludicris pangendis carminibus câ eminuit tum meditandi tum dicendi vi, vt in limine adoles centiae constitutus, veteribus quibusque in vtroque genere par, ademerit recentioribus omnibus spem omnem omnem siue assequendi, siue prosequendi. Obijt Anno M. D. XLIIII. plane quinquagenarius: cum in hoc amoenissimo secessu juste et religiose de migratione in veram patriam cogitaret. Angelus Abbas S. Benedicti inter Padum et Larionem, Musarum et Artium ingenuarum amator acerrimus, ne ignobilis paucorum incuria praestantem Clarissimi Vatis memoriam penitus aboleret, Tumulum excultum et celebrem olim, sed negligentiâ superiorum temporum collapsum, et minus frequentem, ad virtutem etiam posterorum acuendam in presentem faciem splendoremque restituit Anno M. DC. IX.

GRAECIA QVID LATIO VIX VNVM OBTENDIS HOMERVM? VNA DVOS NVMERAT MANTVA MAEONIDAS.

Varia reliquit monumenta, atque inter caetera De Partu Virginis Poema. Quod. Sannazario cum legendum dedisset hoc ipsi argumentum eripuidse affirmant quidam: sed hanc suspicionem amouet ipse in Macaronis:

Macaronicum Opus Poeticum sus nomine Merlini Coccai Poetae Mantuani: in quo Zanitonellae, Baldina, et Moschea. Item Liber Epistolarum et Epigrammatum, Italicis vocabulis vbique permista.

Cantio carmine Italico, qua describit Monachorum sui temporis mores: quae explicit.

Extant nonnulla ejusdem M. Sc in Bibliothecâ amicissiminostri Gabrielis Naudaei: aliaque etiam Papiae apud D. Ioannem Ebutium Protophysicum, praesertim.

Satyrae carmine macaronico: quarum Titulus Le Gratticcie, vt ex literis et alloquiis Patris Constantini Cajetani, Abbatis, et Scriptoris celebris accepi.

HVmanae vitae fatalis necessitas, et breuis lucis hujus vsura futurae felicitatis recordatione emollitur, et literarum societate non cogitantibus sensim extenditur. Nulla enim mortis foga: imo vero persaepe accidit, vt fuga mortis sit ad mortem fuga. Vere Poetarum Princeps:

Dies stat, nos vero currimus: et dum fugere atque subsistere nitimur, ruimus. Amicorum mors quotidie nos terret, et in eorum funere mori nos ac vri sentimus. Quod enim cum die ortum, raptim sine intermissione in vesperam fertur. Lacrymabilem fati legem experimur quotidie, cum amicorum parentalia humentibus oculis prosequimur. Quod etsi pro christianâ pietate aequis ferendum animis; nullus tamen non amissorum desiderijs torquetur. Durum mihi sane fuit, Illustriss: GASPARDA EXPILLIA, doloris grauitatem simulare, quo maxime afficior, dum parentem tuum CLAVDIVM, Consistorij Comitem, Senatûs Gratianopolitani Praesidem, Heroem Gallicum, Patronum mihi benignissimum terris ereptum ad coelites transi jsse, audio. Cujus Viri raras virtutes quamuis

diu mirari maluissem, quam absentem frustra desiderare; potius tamen pietati, quam irritis animi votis satisfaciendum censui. Vos, Beati Manes, animi candorem accipire, contenti obsequio: cum meritis vestris nulla rei bene gestae defutura sit memoria.

Voronum Oppidum apud Allobroges, Grationopoli distans tres leucas, vix alij loco cedit, vel aeris clementiâ, vel soli vbertate atque amoenitate, siue I. C. Virorum frequentiâ, CLAVDII EXPILLII Delphinatis patria est: vbi Anno reparatae salutis M. D. LXI. Die XXII. Decembris Patre Claudio, et Matre Ioannâ de Richard natalium splendore clarissimis ortus, Patrem laudatissimâ gentis consuetudine ab adolescentiâ militiae gloriâ ad varios honores euectum, in ipso aetatis flore amisit. Iuuenis quippe primum Centurio, deinde sub Iacobo a Sabaudiâ Nemausio rum Duce Metatoris castrorum titulo auctus, postea a Carolo IX. ad Pinarolum missus egregia corporis et animi documenta edidit; vt inde in expeditionibus aduersus rebelles sub Francisco Borbonio Montis penserij Duce, et in Delp hinatu pro Rege Castrornm Vice praefectus fuerit creatus: toto vitae decursu ancipitem martem expertus sub Christianissimus Regibus militauit, donec ob merita praesidio Cabrillani castelli praepositus, non vulgari sibi nomine comparato fortiter pro Rege et patriâ dimicans AEtatis Anno XXXVI. Die XXII. Septembris M. D. LXXIV. vltimum diem clausit, vnico filio superstitite Annorum XIII.

Adolescens hic patre orbatus sub matris nobilissimae faeminae tutelâ literarum studijs viuente genitore initiatus,

ob egregiam animi indolem, maternis auspicijs paternae virtutis aemulationem non obscure ostendit, animo tamen ab eo diuersus, quod Musis quam Marti addictior esset. Hinc adultior iustitiae sacerdos, instituti euentum commendaturus, Numisma vulgauit: cujus vnâ facie Mulier alterâ manu Iustitiae idolum tenebat, alteram intendebat in arma humi strata, hac Epigraphe.

Iactis igitur primarum disciplinarum fundamentis non inani vberioris literaturae expectatione ad Taurinos mittitur, vt eloquentiam, cui natus videbatur, cum Iurisprudentiâ coniungeret. Hic quantopere eruditionem eruditosque Viros coluerit, quo conatu in scientias incubuerit, qua assiduitate publicas Academias, et Iurisconsultorum domos frequentârit, qua demum viâ peruenerit ad fastigium immortalitatis, non est cur nos ad id explicandum diutius laboremus. Nunc ille Musarum congressu Poetas peruoluebat, nunc in forensi et iudiciario puluere, nunc in amplissimorum Virorum consessu omnes Collegas Gallos caeterosque iuuenes exercitijs, labore, assiduitate, vitae integritate, quam praecipue ostendit, longe praecellebat. Morum venustati, animique candori, et studiosae vitae accessit suauitas loquendi, et comitas quaedam in amicos singularis, memoria insuper omnium tenacissima: cujus beneficio non sosum legum verba ad amussim tenebat sed Gothofredum, Torquati Tassi Poema totum recitabat, vt humanissimis aliquando literis ipse mihi suggessit: quibus Tassi vitam a me etrusce scriptam cum numismate petijt.

Cujus desiderio nihil promptius deferendum censui. Taurini postquam aliquandiu substitisset, ad vberiorem animi cultum de Patauino Gymnasio serio cogitare caepit. Quo cum appulisset, legum istius seculi vere Corypheos biennium magno fructu publice priuatimque frequentabat. Inter plures tunc famae celebritate vigebant M. Mantua: cujus aedes cum Viridario amplissimum omnibus virtutum veraeque gloriae studiosis Lyceum praebebant. Amplissimus quidem omnibus tunc Patauij virtutum et scientiarum campus patebat; is tamen praecipue ad legum studio ferebatur, aequissimo animo ratus certis sibi literis immorandum esse, crebro secum reuoluens Euripideum illud: Nihil est in ciuitate praestantius, quam leges recte positae. Nam et inferioris homo sortis, et qui ditior est, aequale ius experiuntur. Vincit autem minor maiorem, si iustam causam habeat.

Summos praeterea Viros Hieronymum Torniellum, ac Tiberium Decianum varijs officijs prosequebatur. Inter quae Mantuae et Deciano defunctis extrema pietatis praebuit. Acerbam Praeceptorum orbitatem solabatur suo aduentu Guidus Pancirolus I. C. clarissimus, quem Taurini per aliquot annos audiuerat. Iacobum etiam Menochium toto orbe celebrem I. C. suis studi js fauentem habuit. Laborum seueritatem cum varietate quadam temperandam censeret, non raro ad Piccolomineum primae cathedrae Philosophum, et Zabarellam collegam diuertit. Iasonem quoque de Nores Virtutum praecepta tradentem attentius auscultabat. Caeteris Gymnasij Professoribus Pinellum adiunxit, quem aduenae omnes mirabantur, incolae grati

hos[otok ornamentum censebant. Nec Speronem Speronium, Patauini nominis et gloriae ijs temporibus literatorum vere Antistitem praeterijt: quem, vt ejus vtar verbis, veluti oraculum consulebat: a quo semper doctior, semper melior redibat: multa cum eo de verâ Iulij Caesaris Scaligeri Patriâ, de Poesi Ronsardi conferebat. Luculentissimas necessitudinis nostrae initia stabilientes horum oranium cestes subdere placuit ipsius literas.

Dum munera Regis Christianissimi non indecora eis Alpes me detinent, si quid otij post publica negotia superest, id libris humanioribus voluendis quandoque impendo: inter quos tua Virorum Illustrium Elogia percurri, tam eleganti lepöre et stylo exarata; vt repente non paruo desiderio captus fuerim in amicitiam tuam veniendi. Nam virtus hoc sibi vindicat proprium, vt etiam incognitos ad propiorem necessitudinem inuitet: quod mire concupisco. Si igitur eadem tibi mens est, vtamur commercio litterarum; vt quandiu hic morabor meas a cursoribus aecipias, et ego tuas. Hodie incipio, occasionem nactus Reu: Patris Joannis Cafardi ordinis Fratrum Reformatorum Sansti Francisci, qui tibi certo hanc primam redditurum promisit. Modo a te peto: vbi nam Torquati Tassi Vita, quam a te italice conscriptam commemoras, reperiri poterit. nusquam enim, quod sciam, apparet Hujus Auctoris scripta ita me juvenem deuinxerunt; vt olim totum Gefredum memoriâ tenuerim, nec vnquam ab

ejus lectione satiatus recesserim. Vlterius pergo: cum Pataui juri operam darem An. M. D. LXXI et LXXII, familiaritate Speroni Speronii vsus sum. Eum tanquam oraculum adibam: ipse me benigne excipiebat, docebat. Quaedam de Iulij Caesaris Scaligeri origine ac gente, quae Scioppius nescijt, saltem non scripsit: plura de Torquati Tassi adolescentiâ, studio, et fortunis: item de Bernardi Patris aerumnis narrabat: imo etiam aliquoties de rebus suis domesticis satis priuate apud me conquerebatur. Jam eo tempore vox, visus, et auditus paulatim eum deficiebat: non item judicium, nec rerum, quas a juventute didicerat, vsus. Memini me certâ die eum interpellâsse, quid nam de Poetis nostris sentiret: respondisse, nullius poemata vidisse, eo quod Clementem Marotum, inter eos primas tenentem, floccipendebat. Ostendi Odas nobilissimi Poetae Petri Ronsardi, quas penes me habebam: quibus sedulo intra hebdomadam perlectis, miratus dotes eximias, et tot flosculos in eo opere germinantes, Elegiam versu soluto in ejus laudem composuit: cujus initque verba haec sunt.

Antequam opus peregisset, patriam repetii: quo factum est, vt ad Ronsardum ipse ferre non valuerim: sed clariss: Joann: Vincentius Pinellus eam cum Speronii Epistolâ, in qua de me mentio, Cardinali Rambollieto commisit. Nescio vtrum haec apud ejus familiares, aut alibi reperiatur. Si qui nouisti, me certiorem facias, rogo. Addo: cuperem numismata aereae aut plumbea tantorum Virorum et Ludouici

Ariosti inter plura, quae domi asseruo, miscere. Sed hoc futurum non spero; ni Tu pro tuâ humanitate indicaueris, quibus mediis inuenire possim. Ne tibi molesta ista mea petitio, sed vt eam non tanquam a recenti amico, sed ab intimo accipias, a te valde contendo. Sic, si me non nôsti, animum cernis. Vale, et me, si placet, in amicorum albo inscribe.

Atque haeipsi fuerunt Patauij deliciae: quamuis nec Vrbi deesset, quo aduenam detinere posset, situsamoenior, mira aeris clementia, varia annonae vbertas, clarissimae Vrbis Venetae vicinitas, exterorum ex omnibus orbis partibus frequentia. Hic postquam biennium integrum commoratus fuisset, a suis reuocatus Anno M. D. LXXXIII. Italiâ curiosis oculis perlustratâ, literis et prudentiâ auctior in patriam redijt. Materno hîc amplexu suauiter exceptus, ut susceptos studiorum labores ad speratam metam perduceret, peritiae indicium postulaturus Lutetiam concessit. vbi cum aliquandiu moram traxisset, Bituriges profectus ab Insigni Iuris Antistite Iacobo Cuiacio doctoratûs insignia suscepit; vt merito tanti praeceptoris manu tam insignis Iurisprudentiae assecla exornaretur. Ingenij promptitudinem in Iuuene miratus Vir maximus, honoribus meritissimis hoc addidit encomium, nouum hinc natum Galliae ornamentum. Exacto ita studiorum curriculo, indefessâ. lectionis assiduitate per omne auctorum genus circumuolitans, veri Iuris germanaeque justitiae solidam et expressam. imaginem tenere gestiebat: frequenter secum reputans:

Serbolij Scaeuolae, qui tum Iurisprudentiae tum M. Antonij Imp amicitiâ celebris pronunciabat; Jus Ciuile vigilantibus scriptum esse, non dormitantibus. Nec sane conatus destituit naturae facilitas. Memoria nempe ipsi adeo foecunda contigerat, vt quicquid extempore audiuerac, id repente recitare, et in commentaria sua redigere posset. Cumque viuido esset ingenio et rebus agendis apto, in Curiâ Delphinatensi sese causis forensibus addixit: quam prouinciam singulari eloquentiâ ac prudentiâ nulli secundus in Clientum tutelam XII. annos laboriose et sincere sustinuit. Nimirum orationem struxit ita vndique perfectam; vt in eâ neque Cato grauitatem, nec Laelius lenitatem, nec Gracchus impetum, nec Caesar candorem, nec Hortensius distributionem, nec Caluus argutias, nec parsimoniam sallustius, nec opulentiam Cicero desideraret. Prorsus in eâ, ne minima persequar, si Claudium audias, neque additum quidquam velis, neque detractum, neque commutatum. Decisiones nempe Clientibus patrio sermone scriptas in lucem emisit, vt amicorum desiderijs satisfaceret. Quae eo doctorum Virorum applausu exceptae fuerunt; vt non modo summam laudem, nominisque immortalitatem Auctori parerent, sed iterato sub typo euocarentur, paucisque post annis tertia, quartâ, et quintâ vice in communem vsum producerentur. Qui certe ob exquisitam doctrinam, doctorum consensu firmatam, et dictionis elegantiam ita necessarius fuit visus; vt multorum desiderijs praeclara haec ingenij monumenta in latinum verti ceperint: maximeque vt Italis satisfaceret, quos optimo iudicio Iurisperitos censuit,

atque in suis meditationibus passim celebrauit: praecipue vero M. Antonij Peregrini scripta ciuilis prudentiae plena diligenter peruoluit: cujus sententiam tanti fecit; vt ei non raro subscripserit. Nec mirum, siquidem ipsis assidue veluti lautissimis epulis sublimis animus pascebatur. Id postquam mihi aliquoties per literas significâsset; VITAM PEREGINI a me concinnatam eo anno, quo fratri PAVLO TOMASINO I. C. magni Viri Neptis connubio traderetur, aliquandiu in scrinijs seruatam, nullius nomini, quam Expillij eam rectius deberi existimaui. Nec frustra: plurimum namque inde ipsius in me affectûs accedebat, quo omnes amplectebatur literarum amantes, quibus omnem vitam dicauerat. Neque. n. temporis ita erat prodigus, vt vel tantillum eius sibi pateretur elabi, quo non aliquid ingenio dignum conderet. Inde seueriora studia Musarum amoeniorum blanditijs mitigauit: quarum arctissimum vinculum abunde testantur elegantissima ejus Poemata, quae publicam seculi laudem meruerunt.

Porro ne sine fructu tam egregie in foro desudâsset, posteritatis memor Anno M. D. SCIII. matrimonium inijt, cum Isabellâ Bonetoniâ clariss: muliere: cujus beneficio cum a cutis domesticis paulo solucior esset, liberalis otij rationem erudito orbi constare voluit. Iam per vniuersum Galliae Regnum adeo increbuerat Expillij fama, vt non modo Principes multi ipsius operam grauissimis in causis expeterent; sed Henricus Quartus Galliarum Rex summâ cum ipsius aestimatione in supremâ Fisci Delphinatis et aerarij praefecturâ Procuratoris Generali officium

ei adsignaret: quod summâfide et vigilantiâ per annos octo singulari Regis incremento exercuit. Otij plusculum a grauioribus causarum occupationibus hoc tempore nactus, Poemata Gallico idiomate elegantissime concinnata vulgauit. Vnde ad ipsum vere elegantissimis hendecasyllabis Scipio Guillettus:

His soluto sermone inseruit narrationem Victoriae, quam ex praelio ad Pont-charra anno M. D. XCI. commisso Franciscus de Bonne Dux D'esdiguieres obtinuit: alterius etiam, quam idem Anno M. D. XCIII. ante Salbertrand reportauit. Appendicem etiam Historiae Equiti Bayardi attexuit.

Prudentiae suae tam insignia jam dederat documenta; vt deuictis Subaudis Anno M. DC. ad Supremum Camberiense Consilium e multis aduocatus eligeretur. Quo munere, dum Sabaudia Galliae paruit, nouis populis talem se praebuit iuri dicundo vt ipsis gratus esset, et Regi suo amplissime satisfaceret. Iustitiam namque clementiâ temperauit, nouum populi obsequium humanitate firmauit, et comitate potius quam rigore retinuit publicae vtilitatis vbique studiosus, aequâ lance omnia exigens, vt theatrum commune recte suum fecerit locum.

Interea ad Dominij Regij vindieationem An. M. DC. II. cum nonnullis ex amplissimis Curiae Delphinatensis Senatoribus delegatur. Moxque suae fidei ac laboris praemio anno sequenti a Rege justissimo rerum arbitro Aduocati Regij munere in Senatu Gratianopolitano liberalissime ornatur. Annos quatuordecim eâ vigilantiâ id gessit; vt luculento diplomate regiam Henrici Magni liberalitatem denuo expertus fuerit. Quo tempore pariter deletus fuit a Galliae Consilio, vt Auenionem se transferret: vbi ruptis duobus pontis Auenionensis iugis supra Rhodanum extructi, dum reliquis aquarum impetus ruinam minitaretur, primo reparandae ruinae impensis, deinde extructioni prouideret. Rhodanus quippe Galliarum fertilissimus amnis, ex Alpibus se rapiens per Lemanum lacum, segnemque deferens Ararim, nec minus seipso torrentem Isaram et Druentiam admittit: tandem apud Heracleam vno ostio, et paulo vlterius duobus alijs in mare Massilioticum euoluitur. Eo cum accessisset, vt publicae commoditati et Regio animo satisfaceret, re cum Architectis communicatâ, vicinarum prouinciarum contributiones decreuit, magnâ adhibitâ curâ, ne sumptus populis augerentur, neve publica opera aut reficiendo aus exornando ex constitutis redditibus frustra insumerentur. Ita plurima ciuitatibus et priuatis homnibus commoda benignitate suâ non solum hic, verum etiam in alijs oneribus obeundis attulisse fertur. Vix haec ad finem perducta erant; dum contentione exortâ de finibus inter Galliarum Regem et Sabaudiae Ducem, ad describendos Delphinatûs et Pedemontij limites

mittitur: Qua in re cum exactissime Regis Christianissimi voluntatem cognosceret, ita communi voto res composuit; vt positis limitibus pacem item inter hos restitueret. Quare a legatione in Galliam reuerius, regio jussu et diplomate munitus iterum Auenionem contendit, ibique summâ populorum felicitate grauiores Nauticorum in Rhodano et Isarâ vectigalium exactiones vtilissime reformauit. Iam Regis magni Henrici IV. animum suâ virtute, et in rebus agendis dexteritate deuinxerat, iamque ab eo summos honores expectabat, cum violento fato An. M. DC. X. e viuis miserrime Rex sublatus est. In Galliae communi fletu et calamitate hoc solatii Expillius habuit, vt Regina Catherina Medicea, et consiliorum Curia vari js in muneribus ejus operam experiretur. Exacto postea triennio peculiari decreto aggregatus fuit D. Mareschalo de Esdiguieres, caeterisque Clariss. et Illustriss. Viris, qui ad Edicti Mantuani executionem delecti fuerant. Tandem clamosi fori iurgia et itinerum incommoda pertaesus, ad summam Praesidis Gratianopolitani dignitatem euectus, An. M. DC. XVI. purpuram cum virtutis splendore meruit. Loco tam sublimi cum majestate benignitatem semper ostendit. Praebebat enim se ad congressus ciuium, et alloquia valde facilem: priuatorum ac infimae plebis salutationes hilari vultu excipiebat: in deliquentes clementiâ, in omnes singulari moderatione vtebatur. Pauperum et viduarum lites quam celerrime dirimi iussit: ac veluti populari imperio constitutus, omnes magistratus quouis tempore honorabat: accedentes comiter excipie bat: abeuntes prosequebatur,

imo perinnde ac priuatus omnibus aderat. Ab omni fastu alienus suo arbitrio de publicis rebus nihil, aut perpauca agebat, pleraque consiliarijs committens. Sententiam modo primus, modo postremus ferebat, ne videretur alijs libertatem adimere. Plerumque dicere solebat, se, si sententiam fuisset laturus, ita pronunciaturum. Omnibus itaque gratum sui regiminis desiderium reliquit. Anno M. DC. XXII. Alteram Partem suorum Carminum vulgauit, Cardinali Armando de Richelieu inscriptam. Anno M. DC. XXII. grassantibus vndique Galliâ ciuilibus bellis, quosdam de rebellione postulauit, qui Montis ademari arci cuniculis insidiabantur: conuictos capirali supplicio affecit, vt regiam auctoritatem justo seueritatis exemplo tueretur. Exortis eodem tempore grauissimis difficultatibus propter Auenionensis territorij limites, Christianis. simae Majestatis iussu cum Eminentissimo Cardinali Spada Apostolico ad Regem Nuntio, viro vndique nobilitate et egreijs dotibus praestantissimo, Parisijs summâ dexteritatem rem composuit.

Deuictis Rupellentibus, cum se Regis inuictissimi Ludouici XIII. clementiae Ciuitas caeterique hostes tradidissent, a diuturnâ difficilique obsidione ingens coeli grauitas pe stiferum morbum in mortales inuexit. Quo per Gallias sparso Expillius saluti consulens rus secessit, vbi solitudinis taedium nouo Musarum commercio deliniuit. Grati secessûs monumentum annos natus sexaginta octo nouum Numisma, praediolum repraesentans M. DC. XXIX. vulgauit hac inscriptione.

Sequenti anno fractis a Ludouico XIII. Sabaudis supremi Camberiensis Senatûs a Rege suo creatus princeps, regijque quod dicitur, cerarij exarchus: quod sub Henrico Magno cisalpinis gentibus ius magno populi consensu dixisset, majori nunc aequissimi Praesidis laude, maximâque Ludouici lusti gloriâ munus sibi creditum dudyinuit. Annuam honorum felicitatemj turbauit acerbum amatissimae conjugis fatum. Cui postquam diuturno animi squalore, post debita parentalia, supremos maritalis affectûs honores exsoluisset; vitae per annos XXXVIII. cum ipsâ feliciter et suauiter transactae alterum Numisma, Turturem in siccâ arbore exhibens emisit hoc titulo.

Vxore amissâ Praeses noster, annorum pondere grauis potius commodo et quieti, quam itineribus aptus videbatur; nihilomninus Anno M. DC. XXXIII. cum septuagesimum secundum attigisset annum, Pineroliensi lustitiae, aerario, cerarioque praeficitur: ad Amadaeum Sabadiae Ducem regendis Pineroliensis agri finibus delectus arbiter, Regij sui mandatis obsequentissimus Alpium niues calcare non abhorruit. Quibus demum negociorum difficultatibus superatis, post biennium Ludouici Regis benignitate reditum in patriam impetrauit. Hic in arce Pinerolensi cum ad ejus manus forte peruenissent nostra CL VIRORVM ELOGIA Patauij edita, pro suo in literis affectu Epistolâ beneuolentiae plenâ vltro amicitiam obtulit. Imo interioris animi pignus, Effigiem suam viuis coloribus depictam cum

Numismatibus mihi transmisit: quam eminenti loco Biliothecae nostrae apud alios Clarissimos Viros locatam ob amici jacturam quotidie non absque moerore conspicio. Ad suos redux, vitae grauioris incommoda suaui loci solitudine, librorum amoenitate, ac profundissimâ tranquilitate superabat: amicorum congressu dulcissime recreatus. Vitae suae amoenitatem his ad me senius testabatur.

Mi trouo nell' eta di anni settantaquattro passati: ma per beneficio del Cielo senza alcuna incommodita, che porta seco la vecchiezza. Viuo allegro et contento delle gratie del Cielo, et de beni della fortuna, libero d' ambitione. Ho passato i piu bei de' miei giorni: e giunto fin qui (me fabula) non ho occasione, ne anco volonta di portar inuidia a' miei pari etc.

Hac ille felicitate dum perfrueretur, vndique literatorum necessitudinem auide perquirebat, vt in multarum rerum notitiam veniret, quibus animum doctrinâ et prudentiâ maturum pascebatur: eâque de causâ literis suâ manu, ijsque prolixissimis, exaratis me frequentibus dignabatur. Sed parum duarbiles numanae felicitatis vices. Dum enim ille nouam quasi vitae rationem init; annis plenus, plenus honoribus, relictâ GASPARDA vnicâ filiâ nobilissimâ, et omnium virtutum ornatu lectissimâ matronâ, Dominâ de Bryone, etc. septuagesimo quinto aetatis anno,

calore naturali sensim et sine sensu deficiente, maximâ domûs suae et prouinciarum inacturâ, quod Deo, solo, naturae debuerat, reddidi Anno Salutis M. DC. XXXVI. VIII. Cal. Augusti. Corpus communi omninm desiderio in Sacello AEdis D. Clarae Gratianopoli, extructum ipsius iussus, repositum. Tumulo aenea Expillii effigies hoc titulo eminet.

Ita caeteris aliquanto vixisti beatior Expilli, compos voti, quod viuus ex Ausonio Christianae fidei Poetâ saepius repetebas.

AENEAM vides CLAVDII EXPILII statuam, quae aurea esse deberet, hominis virtuti simillimi, qui per omnes togae gradus ab ipsis Aduocatorum subsellijs ad summam Praesidis dignitatem euectus omnia incrementa sua sibi debuit: eoque nomine claruit, vt nemo plures, nemo grauiores aetate suâ domi forisque legatines obierit, etiam vt septuagenario major supremo Regis apud Sabaudos Consilio praefectus, inde regundis Gallicae ditionis ad Pinarolum finibus Arbiter ab eodem Rege delectus, omnibus documento fuerit, Heroas nunquam senio subjacere. Vir antiqui moris, qui praeter aeui sui genium priuatim alienum existimauit, quicquid publice salutare non esset: nec vnquam recte fecit, vt facere videretur, sed quod aliter facere non posset: qui denique temporibus nostris datus est, vt haberent, quem priscis illis hominibus conferrent futura quem inuiderent: Tandem plenus annis, plenus honoribus, ijs etiam, quos recusauit, atue rarum illud virtutis praemium consequutus, vt viuens in album Virorum illustrium referretur; cum tantum temporis absque doloris sensu decubuisset, quantum illi compo aendae Christiano ritu aniamae opus esset; non tam mortem obiit, vir

nunquam moriturus, quam de vitâ migrauit anno Salutis M. DC. XXXVI. VIII Kal. Aug. AEtatis LXXV.

DIONYSIVS SALVAGNIVS BOESSIVS, Eques, sanctioris Consistorij Consiliarius Amico incomparabili, imo Patri, Viro inclyto imo Heroi, moerens, imo moriens hoc pietatis suae monumento parentauit.

ANTONIVS BONIEL. Catilhon. Defuncti nepos, in Senatu Gratianop. causarum patronus, protectori, et benefactori suo hoc suae pietatis et officij monumentum pene exanimis posuit.

INter priscas Italorum familias armorum et literarum gloriâ illustres Bononiae MONTECALVI conspicui sunt. Temporum vero longitudo, quae omnia obscurat, hujus etiam nobilissimae domûs monumenta sic attenuauit; vt verus ejus ortus et progressus ante Annum M. CC. communi vrbis calamitate ignoretur. Circa haec. n. tempora Bondus vir magnanimus, et ad publicas res aptissimus, inter patricios Bononienses innotuit: cujus posteri clarissimi Gionta et Vbertus, seu Vbertinus, familiae decora ampliârunt: sed maxime Cursius, qui militiae praefectus in bello Imolensi, quod Bononienses aduersus Marchionem Ferrariensem gerebant, pro patriâ strenue occubuit Anno M. CC XCVI. Maiorum virtutem longâ serie propagatam tandem IACOBVS noster excepit, Cl. patre Thoma de Flandro circa Annum M. CCC. ortus: qui familiae splendorem non solum sustinuit, sed suis praeclarissimis dotibus auxit. Iuuenis Philosophiae studijs et Medicinae operatus, ita perspicacis ingenij acumine in ijs disciplinis profecit, vt quamuis Italia varijs discordijs pressâ bonae literae longe ex eâ exularent; ipse solus inter patriae medicos primus veram medicinae viam fecerit: quam postea in clarissimis Europae Gymnasijs, tum voce, tum calamo ex purissimis optimorum scriptorum fontibus, artisque ipsius exertirio summâ

nominis celebritate sic excoluit; vt Benedictus Morandus publicâ ad Summum Pontificem Sixtum IV. oratione non veritus fuerit haec de ipso praefari. Habuit Bononia inter alia scientiarum sidera stellam praefulgentissimam, Jacobum inquam Montecaluum dolorem collegiatum in Archigymnasio Bononiensi, in alijsque praestantissimis Europae studijs publicum Philosophiae ac Medicinae professorem: cui praeclarissimo viro, vt in Hispaniâ cateristque Europae studijs accepi praeter excellentissima ejus scripta, tantum fuit in philosophando acumen ingenij, vt alterum Aristelem, tantaque medendi peritia, vt alterum diceres AEscu~lapium. Et Nicolaus Burtius Parmensis in ejus Chronicâ, cujus titulus est Bononia illustrata edita M. CCCC. XCIV. Claruit et Jacobus Montecaluus in medianâ et Philosophiâ celebratissimus ex hac patriciâ Montecaluorum familiâ. Praetereo Fr. Leandrum de Albertis Lib. I. Decade I. in suâ Jialiâ pag. 335, Philotheum Achillinum, Ioannem Nicolaum Pasqualem Alidosium, caeterosque Scriptores Bononienses, qui vno ore omnes ingens patriae ornamentum depraedicant. Ingenium viri ostenderunt Commentaria in Auicenna, a lacobo Fabri plurimum laudata, quae typis Herendorum postea vulgata fuerunt. Nec tamen literis sic animum immerserat, vt rebus gerendis ineptus esset. Decurionis enim munus eâ prudentiâ gessit; vt postea Sapientis onus ex publico omnium Ciumm voio subierit, ac tandem vrbis munition bus fuerit praefectus: Ita senio confectus, cum Anno M. CCC. LXXIV vitâ excessisset, clarissima sapientiae ac forutudinis exempla reliquit

filio Thomae ex Luciâ Porretâ: qui patrem aemulatus, in patriâ XII. Viri et Liberratis moderatoris dignitate perfunctus, a Ioanne XXIII. Pontifice Romae eximie creuit. Prouentus enim Ecclesiae Salustianae in dicecesi Imolensi benignitate Pontificis obtinuit, Praedia duo in Episcopatu Ceruiae, Molendium castri Bononiensis, et rebellium bona mobilia et fructus: quibus familiae ornamenta vsque ad nostram aetatem insigniter extendit. Iacobus enim hujus filius, quem susceperat exLuciâ Gozzadinâ, posteros reliquit, quorum gloria magno familiae increm ento et patriae vtilitate in hunc diem feliciter propagatur. Cui eximium hoc decus accessit, quod affinitate illustrium familiarum semper floruerit. In patriâ nempe matrimonium cum Pepolis contraxerunt Montecalui, cum. Bentiuolis, item Bononiae Dominis, cum Maluetijs, Marescotis, Ghiselerijs, Bianchettis, Gozzadinis, Castellis, Orsis, Vizzanis, Angelellis, Paleotis, Fantuccis, Manlis, Bargelinis, Beccadellis, Parisijs, Foscherarijs, Piatetis, Bianchis: foris cum Bardis Florentinis, cum Ptolomeis Senensibus, cum Florentinis et Boccacijs Romanis. Et merito haec illis intercedebat cum primoribus conjunctio. Dignitate enim ac potentiâ inter Montecaluos eminuere plurimi Comices, Equites, Vrbis praefecti, Oratores ad Principe. Sed in primis ea fuit ipsorum integritas, vt ab Anno M. CC. LXXI. ad haec tempora Decurionis et Confalonerij dignitas apud ipsos fuerit.

AVitae laudis non inglorius possessor VICENTIVS, quem nostra aetas jure fuit admirata, patre Cosmo et matre Diamante de Federicis Bononiae Anno M. D. LXXIII. nascitur. Subtilis ingenij adolescens excolendis ingenuis artibus maximeque contemplationibus naturalibus aptus, Philosophiae et Medicinae operam dedit Ticini, Patauij, et Bononiae sub praeceptoribus clarissimis. Bonae frugis prouentum nequaquam mentitus tantâ contentione in studijs disputationibusque se exercuit; vi doctiores ipsi, aequalisque iuuentus cum adeo celeriter atque feliciter profecisse mirarentur. Exinde laureâ vtriusque disciplinae exornatus, suggestu dignus, Philosophiam publicis in scholis Anno M. DC. III. enarrare caepit, collegis Cl. Baldo Papazzono, Pendasio, et Callesio. Cumque jam per plures annos in patriâ docuisset, increbescente ejus famâ in diuersa Italiae Gymnasia inuitatus, praesertim in Ticinensem mille ducatorum honorario, et ab Excell. Venetis Moderatoribus ad Lyceum Patauinum, et in Parisiensem Academiam, quo jam ejus fama pertingerat; sed patriae, familiae, amicorumque desiderio oblatas conditiones recusauit. Vitae enim genus adamauit quietum, curis solutum et litibus, hilarique in primis et tenerâ studiosorum familiaritate gaudebat: ingenio aperto, liberali, perblando,

cultu corporis nitido. Disciplinae suae imitatores egregios reliquit Io: Aloysium Gypsium, Bartholomaeum Massam, Dominicum Felinum Philosophiae doctores, et Dominicum Lanam, Comitem Fabium Albergotium, Ouidium Montalbanum publicum Mathese[?]s professorem, Rochum Bassanum, Peregrinum Riueri, Herculem Bettum, Franc: Cesium, Carolum Emmanuelem Vizzanum in Gymnasio Patauino subtilis ingenij Philosophum, Augustinum Marsilium, Carolum Aloysium Scappi, Comitem Aloysium Bentiuoli, Ioannem Furlanum Philosophum et Medicum, Franciscum Sauentem Medicinae professiorem, Galeatium Poetam Philosophum, Matthaeum Gondum olim publicum Medicinae professorem, Ludouicum Boneti Philosophum et Medicum, Franciscum Nadalem publice profitentes, Horatium Dolci, Franciscum Claudinum, et alios fere innumeros ex variis orbis partibus. Munera insuper ciuilia patriae commodo suscepit varia: et Theologiâ summopere delectatus prae manibus semper habuit D. Thomam et Caietanum. Cum annos XXXIV. publice Aristotelis libros explanâsset, multaque ad juuentutis facilitatem, explicando subtiliores Philosophi textus, scripsisset, in amicorum gratiam Metaphysicas speculationes de Primis et Secundis Intentionibus vulgauit, in quibus totius Entis tam realis, quam rationis naturam, praedicationes, passionesque altissime simul ac lucidissime explicauit. De quibus non minus vere quam splendide Polycarpus D. Petri Bononiae poenitentiarius publicâ fide testatus, auctorem mentem Aristotelis ita assecutum, Yt si ille auditor eiusdem

extitisset, dubium foret, si tam luculenter, etdistincte germanum ejus sensum nobis aperuisset. In vniuersum praeterea Arist: expositionem confecerat. Quorum indicem debemus cl. Nepotibus Honorato Montecaluo Canonicorum Lateranensium Abbati, Pyrrhifilio, politioris in genij monumentis conspicuo, itemque Ouidio ejus fratri V. I. D. qui pari laude ad honorum fastigia contendit. Verum morbus exitialis VINCENTIO haec eruditae mentis molimina interuertit. Febri namque absumptus die XV. Octobris M. DC XXXVII. in aede D. Martini majoris apud suos conditus est hoc Elogio.

Quo non inferior legitur in Scholis in ejus memoriam a suis doctrinae alumnis positum.

SEcundo Musarum fauore Rhodigii nascitur Anno M. D. XLI. Venetijs et Patauij humanioribus literis sub Paulo Manucio, Carolo Sigonio, et M. Ant. Mureto, mox Iurisprudentiae operam impendit, eâ cum laude; vt adhuc juuenis in patriam vocatus publico stipendio Humanitatis professionem obtinuerit. quam ita diligenter et assiduo gessit; vt bonas literas ibidem post Coelii excessum fere sepultas in animos ciuium reuocauerit: eaque bonae frugis incrementa suo tempore protulerit; vt plurimi exipsius scholâ Viri celeberrimi prodierint. Rogantibus amicis An. M. D. LXVII. cum publice orâsset in Iurisprudentiae laudem; ingentibus eius meritis suffragantibus omnium calculis inter ciues Rhodiginos, quamuis ipse humili loco natus esset, cum totâ familiâ relatus fuit. Scriptioni postea deditus anno sequenti typis vulgauit Commentarium de Historiâ, vna cum fragmentis M. Poreij Catonis, Claudii Quadrigarii, L. Sisennae, C. Crispi Salustij, et M. Terentij Varronis: quae scholijs etiam illustrauit. Hinc peruagante meliorem orbem longe lateque ipsius famâ, cum M. Antonius Muretus Gallus defuncti Robertelli locum, a Gymnasij Patauini Moderatoribus oblatum, recusâsset, solus Riccobonus inter caeteros Italiae eruditos dignus habitus est, cui prima Oratoriae facultatis cathedra

traderetur: quamuis ipse humaniores literas jam dimittere statuisset: ratus Legum studium ad tenuem familiam suam subleuandam accommodatius. Sic ille An. M. D. LXX. celebenimum Lyceum ingressus Ioannem Phaseolum Patauinum collegam habuit: quo duobus post mensibus fatis sublato Gymnasii parietibus hoc distichum incerto Auctore inscriptum fuit.

Plura hic in Aristotelis Rhetoricam conscripsit atque vulgauit: Historiam insuper Gymnasii Patauinicum elencho Doctorum ac rerum memorabilium contexuit. Vir laetus, suauis, discipulis erudiendis facilis, amicis gratissimus, quorum conuersatione plurimum delectabatur: inter quos Alexander Massaria Medicinae professor, et Hieronymus Mercurialis, non solum medendi peritiâ, sed variâ eruditione clarissimus: in cujus gratiam summam cum Carolo Sigonio controuersiam suscepit. Nam cum Franciscus Vianellus typis vulgâsset Opus de Consolitione sub M. T. Ciceronis nomine, eâ elegantia et eloquentiâ, vt plurimi eruditiores Viri non sine ratione dubij haererent, Vianelli an Ciceronis ea esset Riccobonus, vt Mereuriali suam sententiam aperiret, Epistolam hac de re publicauit: cui diuersi animi Sigonius mox respondit: cujus opinionem denuo excussit Riccobonus. Insigni quoque Viro Gaspari Schioppio cum de Laureâ Iulio Bordonio a Doctoribus Patauinis collatâ ducumenta suppeditâsset, eruditos in se Belgas concitauit: qui Iulij Scaligeri natales acrius defenderunt:

Summi etiam literarum patroni Io: Vincentii Pinelli fauore, ac Pauli Aicardi necessicudine in diuersa veterum monumenta ex suo arbitrio penetrauit. Anno autem M. D. LXXXI. cum Patari Buzzacareni funus elegantissimâ oratione celebrâsset, plurimaque de Vrbis splendore apposite conmiscuisset, tantâ beneuolentiâ ciuium animos sibi deuinxit; vt nemine renitente Ciuitatis Patauinae jus impetrauerit. Ea vero fuit omnium ejus eloquentiae opinio, vt pro Uniuersitate Philosophorum, Medicorum, ac Theologorum Sebastiano Venerio et Nicolao de Ponte, Ducib: Venetis, derenceti imperio gratulatus fuerit: ad Aloysium Mocenicum Ducem pariter pro patria Oratoris munus subierit cum Bernardino Fornagerio I. C. Sed neque illud silentio praetereundum. cum recensenda forent Uniuersitatis Statuta, hanc Riccobono nostro prouinciam demandatam fuisse: et licet Rectore ob homicidium in exilium acto, tunc negotium intermissum fuerit; ne tamen debito laborum praemio fraudaretur, ipsi concessam ab eâdem Uniuersitate fuisse immunitatem eorum omnium, quae ex pecuniis Professorum solui consueuerunt. Senex Patauij vixit suâ semper sorte contentus ac laetus, sed parum firmâ crurum valetudine. cumque generosioribus vinis maximeque Vicentinis delectaretur, sensim contabuit: ac increscente vesicae calculo, cui obnoxius erat, An. M. D. XCIX. occubuit, cum Artis Oratoriae sedem XXX. annos magnâ cum sui nominis laude ac publici loci splendore sustinuisset. Delatus in patriam, vbi in aede S. Francisci a Ludouico Rogato I. C Rhodigino solenni oratione laudatus, tumulo

TITVLVS HIC ESTO AETERNVS ANTONII. RICCOBONI V. I. C. RHOOIGINI. PATAVII QVI POLITIORES ELOCVVENTIAE ARTES PVBLICE ET GLORIOSE PROFESSVS PER ANNOS XXX. E VITA CESSIT HONORIFICA SEXAGENARIO PROPIOR ANNO M. D. XCIX. P. BARNABAS RICCOBONVS, ABBAS OLIVETANVS FRATRI LAVDATISSIMO M. DC XV.

Comment: de Historiâ cum fragmentis Veterum Historicorum, quae scholiis illustrauit.

Judicium de Consolatione editâ sub nomine Ciceronis, quatuor disceptationibus explicatum.

Arstotelis item Rhetoricam et Ethicam in latinum vertit, et commentariis illustrauit.

Sic enim elegantissimis Gyraldi versibus Te, LVDOVICE, in hanc maximorum Virorum classem adscribere juuat: cujus dininas dotes miratur orbis, felicemque praedicat Hieronymum Buccaferreum: cui, lectissimâ vxore Apolloniâ Nordoliâ Foro Corneliensi, gentilio splendore clarissimâ fominâ, obstetricante Bononiâ Musarum matre, tam foecunda literis contigit proles. Hoc enim loco postquam natalem hausisti aerem, ita resplenduit tua indoles, vt jam fandi compos bono euentu literis fueris praemature admotus. Etsi enim harum radix amara, antequam primae difiicultates superentur, fructus tamen suauissimus est, quo animus in rerum contemplationem suique perfectionem ducitur. Ita cum primis literis solide imbutus esset Ludouicus noster, se totum Philosophiae mancipauit. Florebat eâ aetate Bononiae primi nominis Philosophus Alexander Achillinus: quem cum aliquando docentem studiose audiuisset, ad medicinam processit: in vtraque a. tantum profecit, vt breui vtriusque Lauream meruerit. Publicis jam honoribus decoratus Romam contendit,

vbi aliquandiu in eo Vrbis splendore cum magnis viris versabatur. Postea patriae redditus cathedram Logicae obtinuit: qua occasione ingenij sui praestantiam doctrinae monumentis declarauit. Inde ea inualuit de eo omnium sententia, vt ad Philosophiae extraordinariam sedem proueheretur: quam eo splendore sustinuit, vt ejus famâ a varijs orbis tractibus plurimi auiditate discendi Bono niam accederent. Inter eos eminebant Gonzagae Principes: quibus ita fuit acceptus, vt toto vitae curriculo eorum fauore plurimum honoris et fortunae ipsi accesserit. Herculi Go~zagae Cardinali praesertim intimus fuit: cujus exortatione sacris initiatus, ac Protonotarij Apostolici titulo decoratus Ecclesiasticos prouentus etiam in vrbe Mantuanâ suscepit. quod forsam Principes ij eo allectamento Virum celeberrimum in suam Vrbem pertrahere cogitarent. Pari etiam affectu eum coluerunt Pyrthus Gonzaga Cardinalis, et Aloysius, qui suâ aetate ob singularem fortitudinem Rodomontis cognomen meruit. Etsi vero in Patriâ a lecturâ extraordinariâ ad ordinariam Philosophiae translatus esset, suadente nihilominus Pyrrho Cardinale Anno M. D. XXII. ipsum Romam sequitur. Quo tempore cum Leone X. Summo Pontifice nuper extincto adhuc bonae literae inprecio essent; in vrbis celeberrimae Gymnasium magno honoratio accitus, quinquennium summâ cum laude ex communi omnium applausu ingenuâ libertate Philosophiam Peripateticam interpretatus est. Memorabile est, quod ipse lectione XXX in Aristot; ce sensu, et sensissibili narrat, in Coronatione Sanctissimi Domini

Clementis VII. Pont. coram ipso a doctis dubitatum fuisse de mixtione aquae cum vino in sacrificio altaris, se autem nullam hic trasmutationem admisisse. Inde namque creuit in dies apud omnes tanta Viri auctoritas; vt summa quaeque sibi polliceri potuisset. Sed cum singularis ejus fama iam increbuisset, in Praeceptoris locum vocatus, patriae in primis a more, occasionem sibi de eâ bene meredi adeo honorificam elabi noluit. Itaque Anno M. D. XXVIII. Bononiam redi jt, vbi annis decem et septem voce et calamo se Philosophum veritatis amantem ostendit. Et sane quam vtilem nauaret operam, testantur, qui ex ejus scholâ prodierunt innumeri omnium nationum Viri celebres: e quibus magis conspicui nobis innotuerunt. Inter eos primum locum sibi vendicat Iulius Caesar Scaliger, qui in Epistolâ ad lectorem Subtilitatibus praemissâ Buccaferreum praeceptorem nominat. Quem et magistrum fatentur Franciscus Piccolomincus, Federicus Pendasius, Antonius Bernardus Mirandulanus, Casertae Episcopus, et Mainettus de Mainettis: qui intimus discipulus ab eo Lauream etiam Philosophiae obtinuit. Hujus Patauij in Bibliothecâ Triuisanâ videre licuit codicem M. S. hac subscriptione. Explicit Liber primus Meteorûm cum expositione eximij Equitis et Doctoris D. Ludouici Buccaferrei, nobilis Bononiensis, exaratus per Mainettum de Mainettis sub eo scriptitante in almo studio Bononiensi sub Paulo III. Pont Max. An. M. D. XXXVII. Hieronymus etiam Osorius Episcopus Siluensis docto de Gloriâ Libro Ludouicum Buccaferreum omnium Peripateticorum Principem studiose audiuisse

scribit. Eximio discipulorum de eo judicio suffragium tulerunt Viri clarissimi Leander de Albertis, Celsus Mancinius, Franciscus Bonamicus, Franciscus Sansouinus, Thomas Garzonius, Fortunius Licetus, Flaminius Nobilius, Hieronymus Pandulphus, Io: Baptista Goyneus, Pompeus Vizzanus, Petrus Messia, Angelus Viggianus, Io: Pasqualis Alidosius, Benedictus Varchi, Iacobus Rainerius, alijque plures. Hoc vnum mihi reliquorum loco satis sit, Francisci Zilieti in Epistolâ dedicatoriâ ad Consilia legalia Io: Francisci Purpurati: Ludouicum illum omnium suae aetatis Philosophorum facile Principem Buccaferrea genuit familia, qui diuinum potius quam humanum praeseferebat. Hujus quanta fuerit doctrina, testes celeberrima Bononiae Gymnasia, quo ad eum audiendum primo loco Philosophiam publice profitentem tanto ac tali honorario, quanto et quali nunquam, nec ante, nec post vllus vnquam est auditus, ex omnibus totius Orbis partibus ingens studiosorum multitudo confluxit. quandoquidem vix primoribus labiis Philosophiam attigisse judicabatur, qui sub tanto Buccaferreo non militâsset. Hoc ejus scripta ad memoriam hominum sempiternam nunquam interitura optime comprobant. Egregium sane Encomium: cui nihil impar candidissimum Bernardini Tomitani nostri, qui de Linguâ Etruscâ ad magnum Speronium fatetur, se Bononiae Viros reperisse Senatu eo dignos, ac veteri aestimatione ejus Gymnasij, atque inter eos, veluti solem inter stellas, eminuisse Buccaferreum sublimi famâ, et communi omnium voto illustrem Longum nimis foret singulos hic recensere doctrinae Peripateticae

Neque doctrinâ solum alumnos suos excoluit, sed etiam moribus, ac ingenuitate: quae summae humanitati et prudentiae iuncta ita eius vitae rationem exornauerat; vt in exemplum bene viuendi fuerit, multique solo ejus eloquio, vel vultûs ma jestate in ejus cultum perpetuo allicerentur. Decurrente ad vltimam metam vitâ Platonis de Legibus libros in Epitomen redegit, vt senectutis taedio solidum aliquod oblectamemum adferret, nunquam a consuetis laboribus atque vigilijs quidquam intermittens, quod discendi, vel docendi gratiâ exigi videbatur. Ita praeclaris sui ingenij monumentis vniuerso Orbi notus, Equestri praeterea honore, et Comitis Palatini dignitate cum caeteris Gymnasij Bononiensis Doctoribus a CAROLO QVINTO condecoratus, Anno Salutis M. D. XLV. Die III. Maij suae aetatis LXIII. mortalitatem expleuit. Summo honore in AEdem S. Fancisci Bononiae positus a Bartholomaeo Camotio V. Gl: frequenti concione laudatus fuit. Statuae ibidem erectae monumentum hoc appositum.

LVDOVICO BVCCAFERREO, BONONIENSI PHILOSOPHO QVI VIXIT AN. LXIII. OBIIT VERO ANNO M. D. XLV. NONIS MAII. HAEREDES B. M. F.

Lectiones in I. de Coelo, et in Duodecimum Metaphysicorum, et in Secundum Physicorum.

Alia Opera asseruantur in Bibliothecâ Coenobij S. Mariae de Gratijs Bononiae: et alia in Bibliothecis Excellentiss: virorum Baldi Pendasij, et Elephantuccij.

BOnonia ingeniorum foecunda nutrix Buccaferream gentem adeo benigno sinu aluit, ac perpetuis honoribus fouit; vt merito ea et vrbi et sibi metipsi summam gloriam ac splendorem conseruauerit. Quantum ei summus Philosophus contulerit Ludouicus Buccaferreus jam vidimus. Majorum seriem in hoc Doctorum Virorum theatro nunc explet HIERONYMVS, Ludouici nepos, vt loco, ita quoque doctrinâ ex toto hoc ordine nemini secundus: cujus miram luris peritiam, ac probatum in iure dicendo candorem, et, supra quam dici potest, cum singulari prudentiâ facundiam vix nostrum est dignis laudibus persequi.

VICENTIVS frater Ludouici Philosophi genuit Franciscum, qui non modo summâ pietate et dexteritate praeditus, sed etiam morum comitate exornatus magnis Viris, et praesertim Cardinali Palaeoto Bononiensi Archiepiscopo mirifice acceptus fuit. Hic vxorem duxit Iacobam Iacobi Fasanini I. C. Collegiati Bononiesis, caussarum actoris et legum Interpretis posthuma et haeredem, foeminam tum corporis, tum animi dotibus insignem, ex qua Hietonymum filium Anno M. D. LII. suscepit. Qui viuacis ingenij, et optimi temperamenti, majorum imagines statim ab ipsâ adolescentiâ aemulatus, optimi parentis ductu

a praeceptoribus mirâ facilitate humaniores literas didicit. Quibus supra mediocritatem eruditus Anno M. D. LXVI. Iacobum Paulum Muzolum, ex sorore consobrinum, Logicae et Philosophiae publicum professorem diligenter audiuit. Sed antequam vlterius in hisce studijs progrederetur, anceps aliquandui haesit, quo se verteret, num se Philosophiae, an Iurisprudentiae traditurus esset. Ad illam adolescentis ingenium Ludouici Philosophi patrui magni exemplo, et Muzoli consilio ferebatur: inuitabat etiam scientiae jucunditas, quippe cujus vi abdita coeli solique mysteria, aliaque homini ignota patent. Vicit tamen lacobi aui materni memoria: cujus ille se ingenio sensim accommodans, Iurisprudentiam veluti rerum omnium moderatricem, summique eâ aetate precij apud Viros Principes magnis conatibus aggrediebatur. Accedebant Iulij Scarlatini Regiensis hortamenta: quem amitae maternae Constantiae Fusarinae maritum veluti patrem colebat. Nec vano obsequio. Magni enim hunc fuisse judicij Iurisconsultum testatur Decianus Consilio num. 159. Lib. 2. qui et Patauij ipsum docuisse monstrat. Decius quoque in Consilio 547. virum extollit. Bononiae postea in Quinqueuirûm numero Rotae adfuisse ex diuersis ipsius doctrinae monumentis planum est, et praesertim ex Volum: I. Consiliotum Criminalium 112. 113. 114. 115. 118. 120. Lib. I. et Lib. 2. 105. 106.

HIERONYMVS itaque tot tantisque ingenij doctrinaeque praesidij spostquam An. M. D. LXVIII. abdicatâ rerum contemplatione in patrio Gymnasio Imperatoris Institutiones

biennium audiuisset, ad leges Ordinarias se contulit, Praeceptores nactus Cl. Legum Interpretes Ferrantem Vezzam et Antonium Giauarinum: quibuscum ei summa necessitudo intercessit. Et sane Giauarinus, ob mirum juuenis in studijs ardore, ipsum tantopere diligebat; vt ad priuata colloquia saepissime admitteret, et inter domesticas literarum contentiones identidem spe maximi profectûs hortabatur, vt incaeptum studiorum curriculum prosequeretur. Consilio euentus respondit. In exercitationibus enim Academicis, quibus Repetitiones Bartholi exponebantur, strenue se gessit, adeoque magni ingenij documentis plurimorum commilitonum sibi fauorem conciliauit. Inter eos praecipuus fuit Achilles Pedroza Brixiensis, quem varia ejus scripta I. C. clarissimum demonstrant. Animum et linguam cum domesticis disceptationibus informâsset Buccaferreus, fortis athletae in morem ingenij vires in arenâ scholasticâ experiri voluit. Magno itaque auditorum applausu die XX. Maij Anno M. D. LXXVII. Theses ex Iure Ciuili depromptas Cardinali Palaeoto dicatas publice sustinuit. Ex quibus eam eruditionis laudem reportauit, vt anno sequenti die XV. Ianuarij Lauream in vtroque Iure promeruerit: quam Antonij Gypsij, Berlingherij Cardinalis patrui Cl. Viri, qui Archidiaconi absentis vices gerebat, auctoritate, praesente Cardinale Palaeoto obtinuit, Promotoribus Ferrante Vezzâ praeceptore, Francisco Zoa~netto Ferdinandi I. Imperatoris consiliario, Annibale Montaresio, et Iacobo Venente: quorum fama praeclarissimis doctrinae ciuilis documentis orbi vniuerso iam inclaruit.

Hac dignitate condecoratus, vt solidis suorum laborum fructibus alijs prodesset, statim cathedram Institutionum impetrat, collega datus Camillo Buccaferreo cl. Legum interpreti: quem Ziliettus in Epistolâ nuncupatoriâ Conciliorum Purpurati celebrat. In eo summa cura fuit, vt facilitate, et diligentiâ discipulos breui doctiores redderet. Idque cum publicis tum priuatis lectionibus sic erudiendis juuenibus assidue occupatus: quibus hanc sui ingenij opinionem praebuit; vt multi alijs Gymnasijs relictis Bononiam ad tanti Viri disciplinam contenderent. Dictio ejus prompta, non obscura, non prolixa, sed breuis et perlucida. Auditoribus ipse affabilis, cunctis adeo gratus; vt iuuenis patriae Decurionibus adscriberetur: quem magistratum ita honotifice fustinuit, ita candide omnibus jus suum tribuit; vt iteratis vicibus per omne vitae curriculum decies et septem ad idem munus obeundum eligeretur. Biennio cum Institutiones tradidisset, ad Ordinariam Iurisprudentiae sesem ascendit. Eam auctis honorarijs per annos quadraginta duos tantâ cum sui nominis gloriâ, et auditotum frequentiâ honestauit, vt ferme solus supremum Gymnasij Bononiensis decus tueri videretur, Collegas nactus cl. Viros Ferrantem Vezzam fuum olim doctorem, Annibalem Marescotum, Laurentium Cauallinum, et Caesarem Argilem vtriusque signaturae Referendarium. Quantum publicae juuenum vtilitati studuerit, loquitur ingens eorum numerus, qui ex ejus schola prodierunt. Quot etiam viros celebriores, quot purpuratos produxerit, notum est. Erat ejus praecipua cura discipulos suaui comitate ad labores

allicere, facili methodo res arduas in planiorem sensum reducere: Vir Formae majestate venerandus, clarâ voce e suggestu disserens, cunctorum animos ad tantum sui obsequium trahebat, vt plenis subselliis nemo vel vltra horam defatigaretur, adeoque perpetuum auscultationis desiderium singulorum animis haereret. Memorabile est quod fide publicâ notarij Antonij Bettae de Gauatio Dioecesis Tridentinae manu probatum retulit D. Euangelista Bornicus, ciuis Ripae, Serenissimi Archiepiscopi Salsburgensis protophysicus, quod in itinere Veneto cum An. M. DC. V. forte incidisset in summi nominis Iurisconsultum Marcum Antonium Peregrinum, tunc Patauij Iuris Caesarei professorem, ac quod fieri solet, in cymbâ inter varios sermones rogaretur vir maximus, quem inter Italiae Iurisconsultos primum censeret, BVCCAFERREVM respondit: quaesententia tunc aliorum, qui aderant, eruditiorum calculos promeruit. Nec etiam praeclarum de eo iudicium siluit in consilijs 10. T. 2. et 125. T. 5. vbi nunc clarissimum, uunc praestantissimum. I. C. aduocat. Sed nec ab hac sententiâ diuersos fuisse constat Card. Manticam in. consilio M. S. incipit. Placet mihi. Saccam in consil. 176. T. 1. Ioannem Baptistam Costam Tract. de fact. scient. et ignor. cent. 2. dist. 60. num. 21. Giouagnonem Consil. 91. T. 1. qui omnes vno ore Virum extollunt. Imo Gypsium in suis Consilijs cap. 41. Haec videant, considerent, subijciant iudicio integerrimo tam perillustris et Excell D. Hieronymi Buccaferrei I. C. tempestate hac nostrâ eminentissimi, et consultoris etiam, vt audiui, in hac causâ

adhibiti: Inde Sacrae Rotae Romanae Doctores in quadam Decisione Bononiensis Indemnitatis XXII. Maij M. DC. XX. coram Card. Caualerio, et XXV. Febr. M. DC. XXXIX. Bonon: Transactione coram R. P. D Merlino non immerito ipsum Primarium, et ob integritatem et doctrinam magni nominis Iurisconsultum appellaueunt. Eum celebrant in suis operibus Gypsius, et Ascanius Tamburinus de Iurae Abbatum T. I. Disp. 15. qu. 22. Melchior Lotterus de Re Benific. Lib. 1 qu. 31. num. 51. Antonius Monachus Decis. Bonon. 40. Hieronymus Manfredus in Praefat. Dialogi ad Colleg. Doctor. Bonon Dominicus Caesarius Epistol. Centur. 6. Alexander Raudesis Consil. 14. Mitto priuata aliorum encomia, quae passim apud Scriptores occurrunt. Viri merita florente adhuc aetate in publicis Scholis ad Cathedram, quam diu tenuerat, monstrant vtrinque Tabellae erectae. Haec a latere dextro.

Quid Praeceptorum merita valeant, quid eorum vigiliae possint, hoc vno exemplo Studiosa. I. V. Vniuersitas apertissime demonstrauit: quae Excellentiss. D. Hieronymo Buccaferreo delectum hoc Auditorium varijs antea picturis cohonestatum, nunc vero propris stemmatibus decoratum (magnum amoris ac reuerentiae signum) ex animo dicauit et obtulit. Procurante R. D. Flaminio Paulutio Priore dignissimo.

Interea dum summis velis per immensum Iuris Oceanum ad gloriae portum contendit, lacobo fratre natu minore conjugium recusante, amicorum consilio ad familiae suae stabilimentum, licet de vitâ Ecclesiasticâ jam cogitaret, Anno M. D. LXXXIX. suae aetatis trigesimo septimo Orintiam, Antonij Mariae Catanei filiam, vxorem duxit. Ex qua praeterquam quod desideratam progeniem vidit; id connubij potissimum solatium ingens obtinuit, quod ei vxot natalibus conspicuis contigisset. Patrem nempe ea habuit ex antiquissimâ Cataneorum familiâ, penes quam olim Montisbelij dominium erat, Matrem Biancam Dugliolam, cujus maiores nec generis antiquitate, nec fortunarum opulentiâ vllis secundi. Cui is honor accessit, quod Prolomaeus, Biancae ex fratre nepos, thori consortem habuerit Dominam Mariam Barberinam, Vrbani VIII. neptim, et Caroli Barberini filiam: cujus ingentes animi dotes fati immaturitas inuidit meliori orbi.

Iam Hieronymi fama per vniuersam se dilatauerat Italiam. Itaque cum Anno M. D. XCVIII. nata esset inter Cardinalem Federicum Borromaeum Archiepiscopum Mediolanensem et Magistratum Regium ejusdem vrbis grauis controuersia, Clemens VIII. Sum: Pontifex, qui tunc

Ferrariae morabatur, ex Gymnasio Patauino V. C. Guido Pancirolo publico Legum professore selecto, Hieronymum Buccaferreum ex Bononiensi Lyceo addidit, vt horum virorum indiciis caussam aequis rationibus dijudicaret Rei bene gestae monumentum purpurati Patris munificentiâ aureum torquem Clementis VIII. numismate appenso retulit.

Hac occasione Io: Petrum Sordum Senatûs Montisferrati praesidem agnouit, et cum eo suam de grauioribus negotijs sententiam communicauit. In patriam reuersus, vna cum alijs Collegij Bononiensis Doctoribus Clementem VIII. Bononiam solenni ritu excepit. Nec minori honore anno sequenti pro Duce Mantuano et Exc. Camillo Correggij Domino in caussâ haereditatis Fabritij ejus fratris tertius arbiter electus est. Mantuae quoque non modo hononfice a Pontifice habitus fuit, sed Bononiae diuersa post munera obiuit. Anno M. DC. Sanctae Inquisitionis Collegio Consiliarius adscribitur, qui eximius ibi est honor, eoque totius vitae curriculo decorabatur. An. M. DC. I. in caussâ Sereniss. Ducis Sabaudiae et Reipublicae Genuensis pro jurisdictione terrae Pornasi ad Collegium Bononiense delatâ pro Duce sententiam tulit. Verum ne publicae occupationes familiae ejus casu inopinato damno forent, hoc anno e liberis testamento haeredes instituit quatuor masculos, relictâ competenti dote duabus foemellis, quae tunc supererant. Vxori peculiarem commendauit musei ac Librorum M. S. curam: cujus possessiionem integram e filijs voluit ei, qui Doctoris titulo dignus foret. An. M. DC III.

Collegio Iuris Ciuilis patrio, sicuti jam Anno M. D. XCIV. Canonici Iuris magnâ cum laude associatur. Cum Bononiae M. DC. XIV. Mapheus Barberinus, quem hodie summum Pontificem colimus, Legationis munus obiret, casus quidam criminalis magni momenti pro summâ ipsius prudentiâ duobus I. C. primarijs Buccaferreo, et Horatio Giouagnono decernendus datur. Quorum sententiam Legatus suo iudicio probatam Tergestum misit. Accidit vt vigintiquinque post annis Franciscus Maria Hieronymi filius summo Pontifici venerabundus se sisteret; haerebat adhuc herois animo laudabilis Hieronymi opera, quam tunc Legato probatam, tunc quoque apprime laudauit. Anno M. DC. XXII. Bononiensis magistratûs nomine, veluti primus, in aduentu Cardinalis Antonij Cajetani orationem habuit, benignissime semper a tanto patrono, alijsque magnis Viris et Principibus habitus.

Longum nimis foret omnia recensere, quae chartis commisit, quaeue pro clientibus protulit. Discipuli sanc ex ipsius phrontisterio veluti ex equo Troiano processerunt innumeri. Inter ipsos externi primam sedem merito sibi vindicant Bonifacius et Antonius Caietani Cardinales, quos patruus Enricus Caietanus Legatus Bononiensis secum duxerat, ac in Buccaferrei disciplinam tradiderat, imo quauis hebdomadâ ad Academicas exercitationes in Palatium euocabat. E purpuratorum collegio praeterea auditores olim habuerat Serram Legatum Fertariensem, Caualerium, Fabricium Verospium, Gypsium, Spinolam, S. Caeciliae Cardinalem, qui solus ex hoc numero in viuis.

Insuper Illustriss. Littam S. Rotae Auditorem, Io: Baptistam Saluagum Genuensem, Episcopum Lunae et Sarzanae, Antonium Seuerolum Archiepiscupum Nazareth, Comitem Annibalem Chieppium Mantuano Duci a consilijs, Caesarem Manentem Senatûs Mantuae praesidem editis ingenii monumentis I. C. clarissimum, Comitem Andream Codibo Ser. Duci Mutinensi a consilijs, Laurentium Vercelli, Bonjoannem Vinci Bononiensis Rotae auditorem, et Bartholomaeum Cauallum: quos omnes virtus et genus ad varios honorum gradus euexit. In Curiâ Romanâ adhuc supersunt Racagna Episcopus Castelli, Scanarolus Episcopus Sidonis, et Eminentiss. Cardinalis Barberini familiae Praefectus, Franc. Albicius vtriusque signaturae Referendatius, et Sanctissimae Inquisitionis Romae Assessor, Caesar Argolus, Hieronymus Codibo, Io. Baptista Tarabuccius, Franc. Castellus, Christophorus Segni, et Ferragallus Vrbani VIII. cubicularius honorarius, omnes Viri clarissimi. E ciuibus suis praecipuos reliquit praeter laudatum Cardinalem Gypsium, Antonium Albergatium Episc. Vigiliarum, Segnum vtriusque signaturae referendarium, et Prouinciae AEmiliae Legati vices gerentem. Io. Baptistam Palmerium, Paulum Tossignonum, Laurentium Cauallinum, Laurentium Balzanum, Ioannem Camillum Garzariam, Camillum Gypsium, Thomam Serram, Bernardinum Cataneum, Dominicum Odofredum, Io. Baptistam Gallum, Franc. Pedrinum, Sebastianum Ale, Petrum Peratinum, Cornelium Canalem, Franc. Barbadori, Petrum Feliconum, Dominicum Comellum, et

alios partim publicis muneribus, partim publice docendo Viros vndique in curiâ Romanâ et alijs in loci celebres.

Exacto professionis anno quadragesimo quarto annum septuagesimum suae aetatis agens, cum jam sibi firmum nec vnquam morbis tentatum corporis robur aliquantisper deficere sentiret, non solum vacationis priuilegium, docentibus post tot annos concessum, obtinuit; verum huic etiam gratiae is cumulus accessit, vt relicto sibi docendi arbitrio filium Franciscum Mariam, qui sexennium Ius publice exposuerat, in eadem cathedra docentem videret. Voti jam compos se ad meliorem vitam, cui se vicinum nouerat, quotidie praeparauit. Fati vim non parum accelerauit ingens moestitia a con jugis obitu: quam solutis paulatim viribus post quadraginta dies lentâ febre consumptus, ritibus diuinis expiatus, insecutus est aduesperascente primâ Martij die M. DC. XXIII. Exsequijs solenniter solutis in templo S. Georgij conditus est in monumento, quod sibi re staurauerat hoc titulo.

E quinque filijs, quorum duos praemiserat, tres superstites habuit, qui parentis manes eximie decorârunt. Major natu Franciscus Maria verum paternae gloriae exemplum, lurisconsultis adscriptus, annos decem in patrio Gymnasio magno auditorum concursu Ius Ciuile docuit. Romam deinde se contulit, vbi quinque annos in causis tuendis, et praesertim ad celebre illud Rotae dicasterium spectantibus, se laudabilem praestitit. Defuncto Senatori Camillo Gypsio, pauperum in forensibus patrono, Buccaferreus in patriam reuersus Summi Pontificis Vrbani VIII. judicio sufficitur: quod munus nemini nisi probatae fidei confertur. Id postquam aliquamdiu laudabiliter gessisset, Romam denuo profectus alium tantisper sibi substituit, donec sua ibi negocia confecisset, Vir ob egregiam cum prudentiâ doctrinam, morumque innocentiam summae apud omnes aestimationis. Alexander luris pariter Laureâ honestatus, dum floridâ aetate patriae munera fubiret, immaturo fato discessit. Postremus in viuis Hyacinthus publico eruditionis testimonio in vtroque Iure ornatus, tum patriae tum familiae maximam sui expectationem praebet. Sulpitia Dorothea vitam sacris deuouit. Liberis Hieronymus Buccaferreus libros foecundi ingenij partus reliquit plures, e quibus nunc in lucem editur Bononiae.

Lectiones in omnes Ordinarias Iuris Ciuilis materias matutinis horis enarratas.

QVi praeclaram nominis famam, a majoribus orbi relictam, suâ virtute extendere nituntur, nae sibi et posteris consulunt, dum peculiarem suae familiae laudem conseruant, posterisque exemplo sunt, quam patriae intersit, bonos vtilesque ciues produxisse. Talem, FLAVI QVAERENGE, Vir clarjssime, qui negat, ANTONIVM, Patruum tuum vere magnum; parum se rerum humanarum peritum ostendit. Vitae namque innocentiâ morumque candore rediuiuus ille nostri seculi Cato, multiplicique rerum scientiâ alter Varro, ita patriam nostram exornauit; vt amplissimum maximeque conspicuum nobis ex tanto ciue gloriae argumentum reliquerit. De quo egregium nostrâ aetate nobilis Poetae Virginij Caesarini Vaticinium:

Quam haec vere, deductâ per annos vitae serie inspiciamus. Anno salutis humanae M. D. XLVI. Nicolao Quaerengo Patauino et Elisabethâ Otteliâ natus, ANTONII nomen accepit, in memoriam Antonij Cardellini I. C. qui Paulae auiae paternae frater, Bassano oriundus, Imperatori MAXIMILIANO ejus nominis Primo a consiliis ob singulares

animi dotes charus, Tridentinae Vrbis Praefeturam maximâ cum laude gessit. cujus fides Caesari arduis in negotijs saepe probata fuit. De quo eleganter Antonij nostri Musa:

Cum biennis patrem amisisset Antonius in tutelam Gasparis Ottelij aui materni receptus, praeter miram in literas propensionem magni Cardellini exemplis incitatus improbo labore ad summum gloriae fastigium contendit. Ingenio plane igneo in primis fauit corporis temperamentum quod per adolescentiam etsi dubium esset; virili tamen aetate optimum firmumque latis fuit. Annum duode cimum vix attigerat, cum Grammaticis addictus eâ facilitate versus funderet, vt ludimagister non vano omine adolescentulum Poetam natum diceret. Accessit ea ingenij docilitas, vt infetiorum disciplinarum stadium mirificâ celeritate decurrens, anno aetatis quinto et decimo aui judicio ad Institutiones Iuris Ciuilis capessendas gradum faceret. Quod studij genus non minori alacritate amplexus, triennium Iurisconsultis ejus aeui celeberrimis Marco Mantuae caeterisque collegis impendit, magnâ profectûs opinione; nisi alio adolescentem traxisset ingenij impetus, cui bono

euentu obtemperauit. Interea, dum constanter in hoc literarum genere progreditur, post Rhetoricas exercitationes Diuini Platonis lectionem domi arripit: a qua non deterruit juuenem rerum sublimitas, imo varium illud ac suaue sermonis genus ita detinuit; vt decimo septimo aetatis anno totum acuratissime peruoluerit. cujus diligentiae testem librum varie interpolatum vidimus.

At quoniam animaduerterat, se parum sine Aristotele profecisse, ad Peripateticorum scholas se conuertit. Magnus tunc temporis erat Philosophiae honos, nec minor politiori literaturae: quem auxit fama summorum Virorum per omnes orbis angulos sparsa, quorum diuinis ingenijs Aristoteli Philosophorum Principi amissum decus reddebatur. Horum igitur is subsellia frequens occupauit Inter quos potissimum in Logicis Zabarellam, in Physicis Pendasium, in Metaphysicis Peregrinum sibi imitandum proposuit. Asperum hoc atque seuerum studij genus vt gratâ vice temperaret, Musas iuxta mitiores coluit. Nec instituto euentus defuit. Tunc enim Patauij variae eruditionis nomine Robertellus et Sigonius claruerunt: quibus ille studiose adhaesit.

Nec tamen, dum in haec studia ferebatur, a Iuris peritorum scholis penitus discessi t: licet animus in literas manfuetiores adeo inclinaret; vt e suorum sententiâ se ijs, quibusoblectabatur, literis totum manciparet. Hae namque secretae ipsius deliciae, maximeque veteres Poetae, quibus etiam ad aemulationem mire afficebatur. Inde quoties otio abundabat mirâ ipsorum suauitate captus semper aliquid

quid stylo tentabat. Inter caetera e Graeciâ in Latium traduxit Batrachomyomachiam Homeri: Virgilij etiam Bucolica et Lucani quaedam etrusco carmine conuertit. Nunquam tamen animum sic agitabat sacer ille furor, vt non semper de diuinis cogitaret. Iuueni nempe aderat maxima diuini Numinis veneratio, qua ad sacrarum literarum studia maxime idoneus videbatur: quibus tunc Summatum liberalitate ingens precium erat. Amicorum itaque consilio ab humanâ sapientiâ ad diuinam concessit, eo quidem animi feruore; vt anno aetatis XXV. communi suffragio honoribus summis decoratus Theologorum Collegio patrio meritissime fuerit ascriptus.

Neque his ille veluti phaleris contentus, multorum more sese otio ac inertiae dedit: quin ad majora in dies surgebat animus. Nimirum ingentes ille scientiarum aceruos; quasi in horreum reposuit in spem annonae liberalis, quae posteritati dispensanda. Inde noua semper ei succrescebat studendi cupiditas. Modo sacros Patrum codices, modo Platonicae scientiae asseclas, modo sacra Vatum monumenta peruoluebat: nec sine consilio. Duplicem namque pulcherrimi laboris fructum e studijs fecapere afhrmabat, inilgnem animi castimoniam, toto vitae tempore familiarem sibi, ac constantem eximiumque in Deum amorem: cujus incrementa ex rerum coelestium et humanarum contemplatione persensit. Scientiam decorabat mira ejus comitas et dicendi promptitudo: nec raro commendabat morum facilitas, facetijs saepe iucundis non ingrata.

sensim innotuit, imo breui colebatur eo affectu, vt ejus contubernium non paucis affectaretur. Summâ in primis necessitudine conjunctus fuit lacobo Mazzonio. et Iulio Carrarae, qui postea Episcopatu Rhetymnensi floruit. Diligebatur etiam summopere a Nicolao Contareno, quem ad Principatum Reip. Venetae euectum vidit. Nobilissimis quoque Viris Stephano Theupolo, et Petro Duodo charissimus erat. Aloysium pariter Lollinum Bellunensem Episcopum, suum olim condiscipulum, per omnem vitam arctissimum habuis amicum. Maxima vero ex ingenij et studiorum similitudine cum Speronio ipsi intercedebat familiaritas: cujus consilio, iam maximi viri literis vulgato, de Curiâ Romanâ cogitare caepit. Vrbem itaque communem omnibus gentibus pattiam sibi sedem esse voluit. Quam cum Eminentissimo Federico Cornelio annos XXX. natus adijt. Pontificatûs apicem tenebat per ea tempora Gregorius XIII. Vrbem vix ingressus noster Antonius, en Flauius Vrsinus Ducis Grauinae filius, summae auctoritatis inter Patres purpuratos, literatorum acerrimus aestimator, ipsum eo ipso die inter alios sibi primum a libellis constituit. Ille vero fide et obsequijs ita sibi Patroni animum conciliauerat vt is saepe familiariter desideraret tam facile sibi jus esse transferendi in ipsum galeri, quam eo dignum cognosceret. Flauio in Coelos translato, die emortuali nascitur Antonio Nepos, quem domini pridem amissi nomine insigniri voluit. Sub idem tempus Romae ANIMOSORVM Academia institui caepit: cujus initia ipse non parum promouit, varijsque declamationibus

alienâ voce honestauit. Defuncto jam Visino Inicus Cardinalis de Aragonâ Quaerengum sibi itidem a Libellis poscit. tandemque Alexander Estensis sacrae purpurae lumen. Quo munere talem se praebuit; vt, Antoniano ad purpurae dignitatem euecto, statim in ejus locum sacro Cardinalium Collegio a secretis electus fuerit. Onus hoc singulari curâ sustinuit. Et raro sane exemplo quinque Summorum Pontificum SIXTI V. VRBANI VII. GRGEORII XIV. INNOCENTII IX. CLEMENTIS VIII. sacris Comitijs interfuit. Indefessi laboris praemium sensit vbique summi Pontificis fauorem. Clementis VIII. benignitate sine vllis impensis Patauij Canonicatum obtinuit. Mirabatur Pontifex, quod Curiae conditionem cum iliâ permutâsset, cum jam Antoniano esset suffectus. Ille vero, partim vt se se aemulis subtraheret, partim ne pietati in matrem decrepitam videretur defuisse, patriam repetit, mediocri sorte contentus: quam animo vere ingenci et heroicospiritu sic ad Federicum Cornelium Episcopum Paitauinum professus est.

Quin ea semper fuit ipsi desideriorum moderatio, vt nihil vnquam in aulâ ambierit, licet Paulo V. Gregorio XV. et Vrbano VIII. jam feliciter, vtinam sic diutissime, ad clauum sedente, semper gratissimus esset. Virtutis, non lucri causâ se Magnates colere ferebat. Cumque Cardinalis Cosentinus ei intimus aliquando suggereret, quod

Pontifex Paulus v. ipsum in re lautâ censeret: respondit Quaerengus, illud modestiae suae praemium esse. Impetratâ itaque dimissione apud Clementem vni. Patauium rediit. Mirum quantâ laetitiâ reducem exceperit vniuersus ciuium ordo, in primis e Magnatibus Federicus Cornelius Abbas, et nunc S. R. E. Cardinalis: cujus ille auspicijs initia Academiae RICOVRATORVM optimis legibus stabiliuit. Prae caeteris placuerunt omnibus prisci mores viri, quibus nihil a se alienum ferebat. Ita verae sapientiae argumento sine fueo sine fastu sibi semper similis ingentem amicorum accessionem experiebatur. Primis nempe amicis symbolam addiderunt Simon Contarenus Patricius Venetus, Eques et D. Marci Procurator, cujus ingentes ipse dotes carmine praedicat, Senator magni nominis, optimeque plurimis ad Principes Christianos legationibus, atque iteratâ ad magnum Turcarum Imperatorem, de suâ patriâ meritus, Franciscus Pigna Poeta Etruscus, Io. Franc. Mussatus graecarum literarum studiosissimus, Franciscus Frigimelica, atque in primis Laurentius Pignorius Antiquitatum condus, Patauini omnes; Itemque Gabriel Capra Comes Vincentinus et Canonicus Patauinus, Paulus Gualdus Vicentinus Archipresbyter Patauinus, Ioannes Bellonus, ciuis Venetus, Philosophiae Moralis Professor publicus. Ioannem Vicentium Pinellum tacere nefas, quem Vrbis nostrae hospitem nulla aetas silebit. AEstiuos calores temperabat praedioli suburbani amoenitate, quod primo ab vrbe lapide vicinum Medoaco hac descriptione commendauit:

Verum Clementi vin mortalibus exempto cum LEO xisuccessiset, Quaerengus inter omnes, vt vocantur, Praelatos primus Pontificis jussu ab Aquauiuâ et Sfondrato, intimioris notitiae sibique fauentibus Purpuratis Patribus, Romam reuocatur. Nec mora. Quaerengus mox iter init. sed cum a Mario Farnesio Generali militiae Ecclesiasticae Praefecto Ferrariae exceptus esset; en feralis nuntius Pontificis mortem indicat. Quaerengus itaque rerum dubius Patauium recogitat. At Marius iter continuandum suadet, quod nemo non ad Pontificatûs fastigium euectus foret, cui ejus merita non obuersarentur. Nec sane fefellit animus. PAVLVS namque v. assumpto Pontificatu mox Quaerengum intimis suis adscriptum, Praelatum domesticum et signaturae, vtriusque Referendarium elegit, GREGORIO XV. et VRBANO IIX. postrema haec dignitatis incrementa approbantibus. Stabilitis ita in Aulâ Romanâ fortunae fundamentis, Anno M. DC. VII. Flauio Nepoti Canonicatum concedit morae securus: quam vt laetiorem haberet, Pontifex ipsius vsui Villam adsignat. In quam ita lusit:

Praeter optimi Pontificis munificentiam Virum detinebant fautores atque Amici, quibus ille affluebat. Inter Purpuratos sui maxime studiosos habuit Aquauiuam, Spinellum, Beuilaquam, Vbaldinum, Caponum, Antonianum, Cobellutium, Alexandrum Estensem, Columnam, Vrsinum, Baronium, Sabaudum, Magallottum, Franc. Barberinum. Quaerengi quoque fortunam augere videbatur e Principibus Conestabilis Columna, Virginius Bracciani Dux, Io. Antonius Vrsinus S. Gemini Dux. Caeteros in eâ literatorum turbâ hic enumerâsse longum nimis foret. Mutuis officijs et literarum amore in eâ Vrbium dominâ in ipsius amicitiam penetrârunt Sebastianus Poggius Episcopus Arpinas, Marcellus Barbianus, Ioannes Ciampolus, Gaspar Saluianus, Bandinus Gualfedrucius, Petrus Pacconius, Alexander Tassonius, Gaspar Scioppius, Abraamus Bzouius, Ioannes Barclaius, Franciscus Thuanus, Vincentius Graminius, Paganinus Gaudentius, Iosephus Persicus, Hieronymus Aleander, Sigismundus Boldonius, Philippus Spinellus, Io. Bapt. Mansius, Hippolytus Caracciolus, Alexander Pollinus: Parmae Pomponius Taurellus, genere, virtute, literis clari: quorum nomina suis Poematijs aeternitati sacrauit. Veteris quoque necessitudinis memor ciues suos, caeterosque in patriâ viros auctoritate et doctrinâ notos absens non minori studio coluit. Inter quos magni fecit Comitem Schinellam, Albertinum

Barisonium Abbatem, ingenij laude dignissimos, et Gregorium Montagnanum magnae spei juuenem. Suum vero in Dominicum Molinum Senatorem magnum nunquid elegantius exprimere potuit animum?

Aduenas eâ quoque comitate excepit, vt neminem sine humanitatis ac eruditionis opinione dimitteret. Imo officiorum ita prodigus fuit; vt Octanius Aquauiua Cardinalis ipsum potius nutricem, quam matrem diceret. Inde noua famae, inde honorum incrementa. RANVCIVS FARNESIVS, acerrimi judicij Princeps, rebus ab ALEXANDRO Patre duce fortissimo in Belgio alibique gestis Quaerengi operam expetiuit. HENRICVS IV. etiam magnus Galliarum Rex, prudentissimi Cardinalis PERRON II suasu, Quaerengum magnis praemijs Lutetiam euocauit. Sed eâ semper vixit animi constantiâ, vt statutam

sibi cum fortunâ sedem mutare nollet, ratus ad vitae perfectionem sibi semper aliquid superesse: vnde hoc ipsi Emblema familiare, appicto veruere:

Quid enim optimi senis voto majus accidere potuit, quam integras cum maximo Principe VRBANO IIX. horas ducere? Tantum potuit studiorm similitudo animique candor, tantum parata multiplici rerum vsu prudentia, et beata aetatis maturae facundia, quaeque caeteris animi virtutibus superior, summa vitae innocentia, quam singulari frugalitate sine labe integram seruauit. Ita leni otio inter literas et familiarium officia extremos annos parcissimo ad vires refocillandas prandio contentus largiri coenâ ducebat: non parum fidei suo exemplo concilians Patauinis nostris Medicis celeberrimis, qui hanc vitae rationem valetudini tutussimam voluerunt. Semper enim laetus ac sanus vixit, fortunaeque commodis beatus: cu jus munere nepotes Flauium, Marcellum, et Marcum Poiaghi Comites ob sua in Serenissimam Estensium familiam merita summis honoribui auctos vidit: vt jam nihil superesset aliud, quam parato animo extremum summi moderatoris imperium expectare. Quod vitae gloriaeque satur anno aetatis LXXXVII. catarrho graui aetati molesto solutus Calendis Septembris Anni M. DC. XXXIII. summâ pietate excepit. Pridie namque ante diem fatalem sacris expiatus cum S. Francisci gesta die sequenti latine scripta attente auscultâsset, funiculo huic tutelari dicato praecinctus in haec verba prorupit. O Pater Joannes Baptista quam haec vere intellexisti? Principem

Alphonsum Mutinae Ducem innuens, qui paulo ante in Capucinotum societatem secesserat. Atque ita paulo post tranquille Deo animam reddidit. Illatus in AEdem S. Francisci ad Ripam, vbi ad majoris arae leuam quicquid mortale fuit repositum est sine titulo, quem Procerum pietas pollicetur. Patauij Collegam Academici Ricourati solenni pompâ laudârunt. Flauius Quaerengus prope praediolum suburbanum in sacello D. Antonij Abbatis, quod in coemiterio S. Vrsulae extructum, Patruo meritissimo hoc statuit monumentum.

Patauij in templo pariter D. Augustini adi Auiae tumulum ei Cenotaphium magnifico apparatu erexit: quod frequentes aduenae magnâ ciuium oblectatione lustrant.

Quis quantusque Orbi vixerit beatus ille codi incola rectius loquuntur felicis ingenij monumenta, quae marmore perenniora exegit. Nobis suffecerit leuiter in summam laudum stylum duxisse.

De Marci Varronis diuisione, qua se definito complexum numero est arbitratus omnes Philosophorum sectas, quae vel fuissent aliquando, velesse possent.

De praestantium linguarum cognitione, quarum incorruptus vsus familiaris inter ineruditos prorsus intercidit libri tres.

Quos habemus Aristotelis Topicorum libros non eos videri, ex quibus Cicero, ac Themistius suam Locorum enumerationem desumpsere.

De naturali Verborum significatione, quo quis modo facile conciliare possit cum Academicis Peripateticos.

De vnicâ totius Politicae disciplinae methodo, et Auerrois vera sententia in explicatione sub jectae materiae librorum ad Nicomachum.

De Historiae Pragmaticae Polybianae triplici fine vnde scriptoris officia, vel negligenter, vel praue a Luciano tradita eliciuntur.

Homerum a Socrate jure ejectum e Repub: nec tamen eundem sibi contradicere, cum varijs in locis inducitur a Platone, e jus Poetae magnâ cum laude mentionem facere.

Epitome tertij tumultûs Belgici, Alexandro Farnesto prouinciam administrante.

De Xenophontis Artificio, quo Principum, vel leges, vel mores citra periculum reprehendi possunt.

Considerationi al medesimo, intorno alle offerte del Marchese di Coure in nome del Re di Francia.

Dell'apparente ingratitudine del Popolo Ateniense verso Pericle, et gli altri suoi gran politici, commendata giustamente da Socrate.

Perche Platone nell' Epitafio chiami Aristocratia il gouerno populare d'Atene.

Nuouo Artificio di biasmar senza pericolo il gouerno publico, inuentato da Senofonte.

Lesette de'Filosofi, moltiplicate in ecsessiuo numero da Varrone, distinguersi per doi sole differenze specifiche, che sono la diuersa opinione del Criterio, e la discordia circa l'vltimo fine.

Jlverso d'Omero, 'che chiude il duodecimo libro della Metafisica, esser fallace per lo piu ne i gouerni humani.

L'Aritmetica Teologica di Nicomaco a torto esser giudicato sofistica da Fotio.

AB Auanticis Heluetiorum popuIis, Rudolpho strenuissimo milite auctore, originem traxit AVANTIORVM familia: quae non modo Veronae inter nobiles et perantiquas habetur, sed etiam Ferrariae clarissimorum Virorum sobole, ac in primis Ioanne et Rudolpho Equitibus Rhodijs illustrata auitum splendorem etiamnum seruat. Iacobus Laurentius Rhodigium Herculis Ferrariae Ducis nomine regebat, cum Vrbs in Venetorum ditionem veniret: in qua cum ille affinitates jam contraxisset, bonaque non pauca possideret, ibi quoque sedem figere decreuit: allectus praesertim mitissimo Reipublicae Venetae imperio, a qua etiam honoribus et dignitatibus quam plurimis decoratus est. Cumque postmodum ab eodem Hercule magnis pollicitationibus ad defectionem solicitaretur: ille vero datam Venetis fidem nullo modo fallere vellet; non modo omnia ejus praedia, quae amplissima in agro Ferrariensi possidebat, proscripta fuerunt, sed et ipse immissis ab eo sicariis miserabiliter trucidatus est, vt colligere est ex diplomate Augustini Barbadici Venetiarum Ducis Anni M. CCCC. XCI. Diei XIX. Martij. Hujus sitipite ortus est IOANNES MARIVS noster Anno M. D. XLIX. Die XXIII. Augusti, patre altero Iacobo Laurentjo, prioris nepote, vrbis Rhodiginae Decurione prudentissimo

a quo post prima grammaticae rudimenta Antonio Riccobono traditus, vt greuis literis et poeticâ ac oratoriâ facultate instrueretur, breui praeceptoris expectationem superauit. Vix enim artium illarum praecepta libauerat, cum elegantissima carmina latina artificiosasque orationes suopte marte concinnaret. Hinc Riccobonum dicere solitum accepimus, se solum Auantium nouisse Poetam simul et Rhetorem natum. Accendebatur adolescens in dies ad virtutem paterno exemplo, quem Coelij Rhodigini disciplinâ conspicuum arma literis non vulgari foedere sociâsse conspiciebat. Quapropter nullam diem sine lineâ sibi elabi patiebatur: ideoque vbi politioribus literis artibusque liberalibus probe instructus fuit, Philosophiae ac Theologiae studi js operam dare caepit in Academiâ Ferrariensi tunc celeberrimâ: vbi Baptistae Guarini, Torquati Tassi Caesaris Cremonini, aliorumque doctissimorum Virorum familiaritate et contubernio vsus est. Inde naturali quadam propensione ad Iurisprudentiam animum applicuit, inuito quasi parente, qui eum Medicinae destinauerat: primaque scientiae illius tyrocinia Bononiae jecit: deinde vero, cum Resp. Veneta edictum promulgâsset, ne ejus ditioni subjecti externas Vniuersitates adirent, Patauium concessit, vbi studijs suis colophonem imposuit, laureamque feliciter consecutus est, praeceptoribus Francisco Manticâ, Iacobo Menochio, Tiberio Deciano, M. Mantuâ Benauidio, et Sebastiano Monticulo, primarijs illius seculi Iurisconsultis.

patrocinium suscepit, et aliquot annos egregie sustinuit, causasque ciuiles et criminales tantâ nominis sui famâ egit, vt innumeri ad eum clientes ex proximis vrbibus consilium rogaturi confluerent: ipsique quod forsan paucissimis contigit, vt quater et vigesies ad agendas criminales causas extra patriam euocatus fuerit. Caepit tamen auersa fortuna inter primas felicitates optimum Virum exagitare, crebrisque infortuniorum turbinibus ejus animum exercere, et in primis bonorum jacturâ. Cum non pro trapezitâ quodam se fide jussorem praestitisset; decocto ab eo aere sibi credito aliquot aureorum millia erogare coactus est cum insigni rei familiaris dispendio. Inde crebris hostium insidijs petitus tandem duodeuiginti lethalibus vulneribus confossus est: e quorum vno, quod amplum in abdomine habebat, magna prominentis omenti portio amputari necesse fuit. Vix a vulneribus conualuerat, cum vnicum et charissimum fratrem hostili gladio amisit. Vtque ei acerbius funestissimus ille casus contingeret, eodem fere tempore dilectissima vxor inter primi partûs labores vnâ cum filiolo expirauit. Tot igitur tantisque aerumnis vndique circumuentus non semel de deserendâ patriâ cogitauit, Vir alioqui prudentissimus et imperterriti animi. Non erit ab instituto nostro alienum hic adscribere elegancissimum carmen, quo ille sortis suae iniquitatem fatorumque saeuitiam accusat et lamentatur.

Proscriptis ac dissipatis hostibus caepit vitam paulo tranquilliorem degere: rediitque ad diu intermissa bonarum literarum studia. Quarum amore tam feruido captus erat; vt plerasque noctes inter libros insomnes transigeret: vixque reperias vllum Veterum Auctorum, quem ille ad verbum non legerit. Solebat autem inter legendum sem per excerpere, et in Aduersaria referre: quorum ingentia volumina tam ad jurisprudentiam, quam ad scientiam naturalem, et philologiam spectantia reliquit. Non igitur mirum si doctissimi Viri nomen longe lateque peruagatum alpes etiam ipsas penetrauerit, et ad munificentissimi Principis Ferdinandi Archiducis Austriae, deinde Imperatoris augustissimi aures peruenerit. Qui eum non modo amplis

muneribus ob carmina in sui laudem composita donauit; verum etiam per Hieronymum Porcilae Comitem, tuncapud se Legatum Pontificium, vt a sanctioribus consilijs sibi adesset, allicere non semel tentauit. Quam quidem auspicatissimam occasionem si non neglexisset, irritum fortassis non cessisset praesagium duorum insignium astrologorum, qui ejus horoscopum examinârunt, ipsum non sine jurisdictione et dominio aliquo moriturum. Tandem, cum priori vxore defunctâ matronam Patauinam duxisset ex nobili familiâ Genâ, nunc extinctâ, Leuiromque caelibem cerneret, ideoque omnia illius bona ad vxorem spectare, assiduis quoque illius precibus fatigatus, domum Patauium transtulit Anno M. DC. VI. vbi et Ciuitate donatus, et cunctis acceptissimus vixit vsque, ad An M. DC. XXII. quo fatis pio exitu concessit Die II. Martij, relictis septem liberis, tribus foeminis, et quatuor maribus, Hieronymo scil. Carolo Phil. et Med. Doctore, scientiâ rerum naturalium, ac in primis Rei Herbariae celeberrimo, juxtaque Viro humanissimo, Iacobo-Laurentio, ac Rudolpho. Elatus in aedem Diui Augustini in sepulcro Leniri sui conquiescit. Filij hoc ipsi pietatis monumentum statuêre.

IOANNI-MARIO AVANTIO, PATRICIO RHODIGINO, PHILOLOGO ET POLYHSTORI INSIGNI, NON MINVS NATVRAE QVAM IVRIS CONSVLTO, PATRI OPTIMO ET DESIDERATISSIMO HIERONYMVS, CAROLVS, IACOBVS-LAVRENTIVS, ET RVDOLPHVS FILII MOESTISSIMI P. VIXIT ANNOS LXXII. MENS. VI. DIES VII. OBIIT AN. M. DC. XXII. DIE II. MARTII.

Facie fuit liberali, procero ac robustissimo corpore, moribusque simplicissimis et priscâ aetate dignis. Libet hic referre singulare pietatis ejus exemplum, cui simile hoc nostro seculo vix reperias. Structae erant ijs ipsis, qui ejus fratrem interfecerant, ab hostibus insidiae, abditis facinorosis aliquot hominibus eâ viâ, qua eos rure redeuntes transire mos erat. Quod cum ipsi innotuisset, misso religioso Capucino, eos monuit, ne illâ die, si vitam saluam vellent, Rhodigium venirent: deinde sicariis illis significauit, detectas esse insidias, ideoque propere solum verterent: mox ineundae inter illos pacis praecipuus auctor fuit. Quantum eloquentiâ valuerit, vel inde facile colligere licet, quod extremis vitae suae annis proprij filij, qui interfecto villae suae parocho reus capitis agebatur, causam rantâ vi et felicitate dixerit, vt eum judices liberum pronuntiauerint. Primus in Patriâ instituit Iuris consultorum collegium, quo Ciues a plebeis distinguerentur: quamuis postmodum in pejus recidentibus rebus nimio quorundam fauore infimae sortis nonnulli in nobilem illum coetum admissi fuerint.

Tractatus de Partu Hominis: quem fato praeuentus ad vmbilicum perducere non potuit.

Edita quoque sunt non pauca ejus carmina: in primis Poemation italicum, quo Lampyridis seu Noctilucae metamorphosim elegantissime cecinit, Ferdinando II. inscriptum.

PACIA domus Arimini antiqua et nobilis, Anno M. CC. XCVI. Vicentiam traducta, Patauij etiam floruit ex decreto D. Melchioris Triuisani Potestatis Patauini Anno M. CCCC. XCI. XXIX. Iunij: in quo Io. Donatus Pacius a Bergâ Catharinae Polcastrae nobili foeminae matrimonio junctus inter ciues Patauinos receptus est: cujus filus Melchior Paulum gennit, ex quo Fabius ac Iulius prodierunt. Familiae Paciorum cognomen dedit Vicentinae vrbis vicus, qui meridiem versus collem Bericam respicit: quo etiam Iulius apud extetos inclaruit. Berga vero Montem significat Gerimanis. Cujus gentis reliquiae adhuc magnis priuilegijs vicinos ciuitatis Vicentiae montes habitanc. Huic a Fabio is gloriae splendor accessit, eaque illustris celebritas; vt non inter Vicentiae ac Lombardiae limites, in quibus ille natus et educatus, sed per cultiores Europae partes altissimae doctrinae et virtutis famâ diffundatur. Partu nempe vt portentoso sic et ingenio natura virum dedit: quem Paulo Lucretia Angiolella septimo mense a conceptu Anno M. D. XLVII. filium tulit: foemina illustris familiae tum annorum serie, tum fratrum meritis: quorum Antonius Maria Eques, Academicus, et Orator claruit, Io. Paulus profundi judicij laude, et insigui literarum cognitione patriam ornauit. Prima politioris literaturae

fundamenta cum Fabius a Gripholo Philenio ac Violâ, claris eo seculo magistris in patriâ accepisset aetate progressâ in Gymnasium Patauinum vna cum Iulio fratre mittitur: vbi diuersâ genij propensione, hic ad Iurisprudentiam, die ad Medicinam omni curâ contendebat Logicae primum hic noster, mox Philosophiae operam dedit: in qua a summis illius aetatis professoribus Pendasio, Franc. Piccolomineo, et Iacobo Zabarellâ, quicquid notitiâ dignum desiderari potuit, feruore ingenij, assiduitate studij, et vigilijs hausit. Tota ejus cura versabatur in peruoluendis Philosophi interpretibus: nihil ad vitae florescentis illecebras impendebatur, sed lectioni perpetuae ita se mancipauerat non sine valetudinis discrimihe; vt pater, quem summopere diligebay, filium a literis saepius retraheret. Perceptis jam naturalis scientiae arcanis ad medicinam eodem ingenij calore se contulit: nec minori profectu. Clarissimos enim Viros Hieronymum Mercurialem, et Bernardinum Paternum, tunc in Patauino Lyceo magno applausu profitentes publice auscultauit; priuatim artis Principes Hippocratem et Galenum non modo legit, sed triuit. Nec tamen grauioribus studijs ita imphicitus fuit vnquam, quin literarum humaniorum et graecae eloquentiae oblectamentis, non quod vulgo fit, animi gratiâ, sed ad penitiorem sublimiorum rerum cognitionem, non parum temporis impenderet: quo nomine etiam hebraeas literas didicit. Musarum hoc consortium ne sibi friuolum ostenderet, cum semper in qualibet arte id summi sit ingenij gloriae fastigium quaerere; Poema dramaticum etrusco

sermone Eugenij titulo non minori elegantiâ, quam artificio contexuit. Patauij ita septennium virtuti et literarum studijs cum impendisset, magnâ sui nominis gloriâ Philosophiae et Medicinae Lauream promeruit die IX. Iunij An. salutis M. D. LXXV. His ingenij monumentis patriae redditus, sedulam languentibus operam praestitit, non praetermissis amoenioribus studijs. Academia hic saepiusnunc solutâ nunc ligatâ oratione dicentem audiuit. In pangendis praecipue carminibus mira inerat ei facilitas et dulcedo, vt postquam multis retro annis se scholis abdicâsset, cum in Academiâ Olympicâ argumentum, celebri Theatro dignum, quaereretur; posthabitis aliorum Poematijs, Fabio cura imponeretur, vt Sophoclis Oedipum latino donaret. Sed ne ad speciem omnia fierent, serias etiam de Re Poetica lectiones habuit, pariterque de rebus Philosophicis, ac Medicis: quibus multa de Ventorum origine, plura Mathematum demonstrationibus adstructa ingeniose protulit. Ex medianâ dextre administratâ crescente jam in dies re familiari, ne familiae suae tam nobili deesset, absente praesertim extra Italiam Iulio fratre, conjugem sibi delegit Helenam Zugianam, quae ipsi quatuor filios Faustum, Fabricium, Flauium, et Ferdinandum tulit. Horum educationem sedulo curauit. Nunquam tamen deses fuit ciuium languoribus diligenter tollendis: quibus animo misericordiae et humanitatis pleno ejus auxilia implorantibus succurrebat. Quod munus grauissimum etsi hominem fere totum occuparet; alieni tamen commodi ita studiosus fuit, vt in gratiam amicorum suorum domi suae Philosophiam,

ac Medicinam doceret, imo et Anatomiam magno spectaetorum concursu publice perageret. Intima praeterea naturae viscera penitus explorauerat, metallorum, stirpiumque vires et facultates tam incredibili ingeni acumine peruiderat; vt morbos omnes vel desperatos, et opinione hominum insanabiles, audacter et bono euentu aggrederetur, eâ nominis famâ, vt Veterum medicinam ad nostrae aetatis vsum reuocâsse diceretur. Interea posteritatis memor nobilissimis Galeni de Methodo medendi libris de suo ingenio Iucem attulit domesticis meditationibus: quas non intermisit, etiamsi suadente Alexandro Massariâ, primario Lycei Patauini Medicinae professore, ali jsque cl. Viris se Venetias cum familiâ contulisset, vt vberiores suae artis fructus in splendissimam vrbem conferret. Nec defuit consilio euentus. Viris enim nobilibus tam graram praestitit operam; vt intra annum tria ducatorum millia confecerit. Verum a Patriae Decurionibus reuocatus tam splendidam, quae affulgebat, fortunam relinquere maluit, seu patriae amore, seu otio literario accensus, omnium cum admiratione, postquam in vrbe locupletissimâ annum egisset, ad patrios lares anno jam aetatis quadragesimo tertio se conuertit. Hic ille felici prole auctus suas cogitationes medicas in Galenum perfecit: quarum vnam partem Patriae suae, alteram aliquot post annos Iudicum Collegio inscripsit. Decurionibus Hippolyto Bancâ, Pyrrho Montiâ, Io. Baptista Carcannâ Doctoribus, Odorico Poyanâ, Carolo Thienco, Leonardo Valmaranâ, Guido Arnaldo, et Benedicto de Sesso aureum torquem laboris precium

habuit. Hos, dum librum offerret, tali carmine filij Ferdinandi voce Auctor compellauit.

Caeteris etiâm Viris consultissimis acceptum fuisse donum ejusdem generis munere nihilo inferiori ostenderunt. Vtrumque sane eâ animi laetitiâ tulit; vt eo fauoris indicio, quod viuus gessit, Iconem suam iure honestandam censuerit. Vulgatis sui ingenij hisce monumentis, cum cl. Virorum eitra et vltra alpes ob elegantiam et germanum Galeni sensum suffragia meruisset, ita ejus in medicinâ auctoritas increbuit; vt non solum Venetias, alioque ad diuerlorum Principum valetudinem euocaretur; sed etiam ad eum multi accederent: partim vt saluti consulerent: partim vt de rebus medicis eius sententiam audirent, ac virum hunc celeberrimum coram agnoscerent: partim, vt suas lucubrationes ejus censurae subi jcerent. Nec sane domus Viri

Isti honori impar, magno Vrbis splendore, eleganti supellectile, familiâ, caeterisque; ad ornatum instructa, quam eruditorum concursus frequentaret. Communi enim hominum judicio eâ aetate practicae medicinae primas extra aleam tulit. Inde crebis exterorum salutationibus singularis ei honor habitus. Obseruantiam manu testatam reliquerunt Medici in Germaniâ, imo in extremo Septentrione scriptis ac medendi peritiâ celebres, dum Pacauij Apollini, et Hygiae litarent, Petrus et Michael Viroti fratres Mombeligardenses, Georgius Henischius medicus Augustanus, Elias Bonuinius Vratislauiensis, Laurentius Hofmannus Hallensis, Paulus Ienisch Augustanus, Henricus Nagel, et Federicus Seyller Vratislauienses Silesij, Villielmus Simonides Stettinensis, Ducis Pomeraniae medicusus, Stephanus Geiger Noricus, VVendelinus Fung, Gaspar Bartholinus Danus, professor Regius, Godfridus Vogler Francofurtenfis, Erasmus Posthius, Ioannis summi Poetae filius, Christophorus Stymmelius Francofurtensis, Ioannes Scherhagg Viennensis Austriacus, Conradus Hofmanus Friburgensis, Io. Henricus Kirchberger Nolicus, Hieronymus Scholerius, et Marcus Videmannus Augustanus, Caroli Videmanni Medici filius. Hac famae celebritate ad Gymnasium Ticinense magno honorario inuitatus, cum conditionem recufâsset, parario Iacobo Gallo Patauij Iuris Ciuilis professore primario mille aureorum stipendio, praeter viaticum, Messanam vocatur. Consilij anceps, dum moras necteret, literis AEneae Vizani Professoris Medici et Pendasij Philosophi Primarij Bononiam

ad primam practicae medicinae sedem stipendio nongentorum coronatorum expetitus fuit. Quae quidem commoda tam ampla patriae, familiae, et prolis numerosae studio mirâ animi moderatione praeterijt. Munus etiam Archiatri perhonorificum a Serenissimo Poloniae Rege oblatum gloriae securus modeste renuit. Ita sibi, suisque viuere maluit, suâ fortunâ contentus, vt etiam defunctâ vxore, secundas nuptias contraxerir cum Eleonorâ.... quae ipsi familiam tribus filijs auxit. Composito interim animo cum ipsâ vixit, non minus contemplationibus medicis, quam operibus artis sedulo addictus. In primis vero Consilijs adeo felix, vt ad ipsum veluti ad oraculum tam collegae, quam aegrotantes recurrerent. Seueriores tamen hosce labores mitioribus studijs horis subcisius ita temperauit, vt omne fere literarum genus attingeret, ac praecipue SS. Patrum lectioni extremos annos daret: quibus historiam Ecclesiasticam serio junxit. Imo eâ curiositate etiam in Iurisconsultorum castra transierat, vt summâ cum admiratione omnium suum de Fideicomissis animum plene ac erudite aperuerit. Amicos eximiâ hac suâ virtute sibi parauerat innumeros eruditionis famâ clarissimos, Hieronymum Mercurialem, cujus ad Fabium Responsa Medica, Hieronymum Fabricium ab Aqua pendente, AEmilium Campolongum, AEneam Vizanum, Alexandrum Massariam, Gnocum Veronenssem, Medicos celebres: Iacobum Gallum, M. Antonium Pellegrinum, Iurisconsultos, Iacobum Zabarellam, Federicum Pendasium, Franc. Piccolomineum, Philosophos: et Paulum Gualdum I. C. et Patauinum

Archipresbyterum. Verum vt humana, dum in summo sunt, plerumque franguntur, ita dum Fabius post varios in patriâ honores suo ingenio jam supremo felicitatis gradu subsisteret, nec quicquam ejus gloriae deeset, quam vt Serenissimae Reip. Venetae in suscipiendâ supremâ Medicinae practicae Cathedrâ apud Patauinos morem geretet; en morbo correptus totum se diuinae voluntati obsequiosum praebuit, eâ mentis constantiâ, vt cum vndecimo Octobris M. DC. XIV. die horâ XVIII. instaret solis deliquium, jam morti vicinus de fenestrâ luminis defectum conspicere voluerit: cujus voti cum compos factus fuisset, in lectulum se reponi iussit, addens suo desiderio jam satisfactum, seque laeto animo discessurum. Quod die sequenti magno omnium dolore euenit: postquam sexaginta sex annos exegisset, Vir optimi temperamenti, etiamsi staturâ exiguus: magnanimus quidem ac splendidus, omnibus tamen facilis, et insigni morum comitate gratus, ad omnem fortunam compositus: quod Emblemate Acedemico operibus prefixo testari voluit. Liberorum praeterea educatione diligens atque accuratus, quos vidit omnes strenuos paternae virtutis atque existimationis aemulos. Faustus enim natu major cum Philosophiae et Medicinae laureae esset vicinus, juuenis febre malignâ cum insigni Parentis moerore obijt. Fabricius, patri superstes, paternisque vestigijs insistens magnâ celebritate post suorum studiorum honores in patriâ medicinam fecit, vbi auctâ satis familiâ diuturno suspirij malo prouectâ aetate interijt. Fuluius Templi Cathedralis in patriâ Archidiaconus insigni pietate ac vitae

integritate non ita dudum diem clausit. Superest Ferdinandus nobilissimo Iudicum Collegio ob singularem Iuris scientiam enumeratus, verum paternae domûs columnen ac ornamentum. Reliqui generis suis splendorem egregie sustinet. Acerbam optimi patris iacturam supremo prosecuti officio, solenni pompâ in AEde S. Michaelis Vicentiae apud majores funus curârunt. Alexander Marasottus Collega et discipulus eleganti oratione alijque magno numero diuersis elogijs defunctum laudârunt.

Praeter Commentaria in septem de Methodo Galeni Libros, non edita apud cl. V. Ferdinandum Pacium adhuc seruantur.

Oratio, quam praemissurus erat Practicae Medicinae Professioni in Gymnasio Patauino.

DIuerso vitae instituto, non inferioribus ornamentis, gentem patriamque suam illustrauit IVLIVS PACIVS. Qui triennio minor Fabio An. M. D. L. in lucem editus, ingenium politiorum literarum studijs pari cum fratre contentione excoluit: eoque profectu; vt juuenis nondum exacto tertiodecimo aetatis anno Arithmeticae libellum magnâ facilitate conscripserit. Patauium ad altiores meditationes missus, ibidem Logicam et Philosophiam vna cum Fabio, mox Iurisprudentiam a cl. Viris Marco Mantuâ, Tiberio Deciano, Matthaeo Gribaldo, et Guido Pancirolo didicit. In patriam reuersus cum diuersos scriptores profanos curiose euolueret, ac de ijs omittendis seuerius a Recognitore admoneretur, juuenis ille consiliorum expers, et amicis destitutus, quo fata ferebant per Alpes Rhaeticas ad Lacum Lemannum contendit. Hic ille sapientissimi Biantis viatico instructus, quas possidebat animi dotes, sibi praesidio esse experiebatur. Primis nempe annis ijs artibus, quibus ad sapientiam peruenitur, alios informauit; donec editis ingenij documentis in Viros transcriptus, publicio docendi munere ornaretur. Atque sic magnorum Virorum amorem promeruit, vt nobilem Lucensem vxorem sibi selegerit, quae decem natorum patrem fecit. Interea in Academiam Heidelbergensem

euocatus, eo in loco Organici professoris titulo et stipendio Organum Aristotelis interpretatus est. Cumque linguâ Graecâ plutimum valeret, summi Philosophi opus hoc ita triuit; vt non solum germanum et planiorem ei sensum reddiderit, sed notis et commentarijs vberrimis magnâ facilitate illustrauerit: quae eruditorum manibus quotidie praesertim vltra alpes versantur. Ad Philosophiam postea prouectus, tantâ celebritate et discipulorum concursu prouinciam hanc sustinuit, vt merito nominis ejus fama vbique se diffuderit: maxime cum praeclarissimos Commentarios in plerosque Philosophi Libros mirâ eruditione refertos in publicum misisset. In Pannoniam inde magno honorario accitus Ius Ciuile, illis regionibus magis necessarium, summâ diligentiâ et curâ docuit. Hinc altissimi ingenij eos dedit fructus, vt jam non solum Libris Philosophicis, sed Iutidicis etiam inclaresceret. Hi vero cl. Virorum judicio sic approbati fuerunt, varijsque In locis denuo excusi; vt publicis doctorum suffragis non solum Peripateticae doctrinae palma, sed et Iurisprudentiae merito ipsi adjudicata fuerit. Caeterum Galliae dulcedine et sublimi eruditionis famâ inuitatus, amicorum consilio patuit, quorum literis crebrioribus solicitabatur. Nouam Henricus Dux Bullioneus Academiam Sedani aperuerat: vbi cum Pacius docuisset, editis in vsum iuuentutis Institutionibus Logicis, ob bellirumores, post exiguam ibi moram, ad Alloborges redijt. Inde Nemausensi Gymnasio praefectus, postea in celeberrimo Montis Pessulani Gymnasio Regiam Cathedram obtinuit. Quo in munere

aliquandiu acclamantibus studiosis omnibus eo vsque progressus; vt in eo aetatis flore ipsâ doctrinae grauitate et maturitate magis magisque vulgarem opinionem excederet: quam ad Aquas Sextias translatus, dum Ius Ciuile traderet, pari cum laude sustinuit. Tandem Valentiam profectus, in eo Gallicae virtutis Lyceo voce et calamo praeclara ingenij sui et digna omni immortalitate ornamenta reliquit. Hic suo merito ciuitatis jure donatus, et Regis Christianissimi consiliarijs adscriptus, annuo sexcentorum coronatorum honorario Consilio Gratianopolitano adsciscitur. Quo in loco sic vniuersos fere Iuris Ciuilis Codices vel Commentarijs vel Notis dilucidauit; vt fidem pene, superet, Virum hunc inter domestica negotia et publica munera tam ingentem Voluminum molem confecisse. Cujus laboris solidum consecutus fuit fructum, amplissimâ sui nominis famâ per cultiores Europae partes diuulgatâ. A Magno. n. Etruriae Duce in Gymnasium Pisanum desideratus, a Pontentissimis etiam Belgiarum Ordinibus mille aureis inuitabatur, vt sine docendi onere Academiam Lugdunensem magnis doctrinae suae ornamentis condecoraret. Variâ nempe pollebat, praeter Iuris Ciuilis et Canonici scientiam, omnium literarum notitiâ: linguae Latinae, Graecae, ac Hebraicae gnarus: in Mathematicis non mediocriter versatus: Poetarum amoenitatibus satis indulgens: omnis historiae peritus: quodque rarum homini negitijs cinilibus occupato, Sanctorum Patrum lectioni, et Historiae Ecclesiasticae plurimum deditus. Diuersarum rerum memoriam procul dubio artis Lullianae conseruauit beneficio:

Defuncto lacobo Gallo Gymnasij Patauini primatio Iuris Ciuilis professore, sapientissimi Senatûs Veneti decreto IVLIVS noster in ejus locum annuo stipendio mille ducentorum coranatorum et quadringentorum viatico Anno M. DC. XVIII. Die XV. Ianuarij inuitatur. Benignâ adeo sui memoriâ recreatus ille, Serenissimae Reipublicae Venetae elegantem de Antiquo Jure Adriatici Maris libellum praemisit. Quod obsequium fuisse gratissimum, nouâ Senatus beneficentiâ plane ostendit, editâ sententiâ, qua Iulio aduentanti equestris dignitas torque aureo trecentorum coronatorum decernitur. Ne itaque tam amplam de se expectationem moraretur, annum agens sexagesimum octauum, relictâ familiâ praeter Iacobum filium viae socium difficilimis itineribus in Italiam contendit. Iamque vix Lombardiam intrauerat, cum ad tanti Viri conspectum miro applausu promiscue omnes turmatim effunderentur, Ciuilis prudentiae oraculum rati, maximeque Vicentini ciuem suum singulari comitate exceperunt. Nec Veneti vllum humanitatis extremae signum intermiserunt. Pleno namque Senatu honores jam antea decretos ei conferunt: Filium etiam in professorum Iuris Ciuilis numerum adscribunt, magnisque pollicitationibus vtrumque Patauium dimittunt. Hospitem tanti nominis gratissimum declarauit vniuersa Ciuitas: nec vllus erat virtutis aestimator, qui accedenti non occurreret, qui intranti non assurgeret. Illustrissimi Vrbis Rectores Virum se ex more sistentem omni fauore prosequebantur. Doctores communem praeceptorem salutabant,

venerabatur juuentus, ciues reliqui mirabantur. Die Orationis solennitati indicto, Auditores nouo exemplo magnâ solicitudine scholarum subsellia occupârunt. Nec spe vanâ. Argumentum enim noui Doctoris varietate animos mirifice capiebat, dum vniuersam vitae et itinerum rationem ad vnguem memoraret. Iamque ea fuit de ipso omnium opinio; vt semper in posterum confertâ auditorum coronâ suggestu diceret. Comitate praeterea, mirâque morum facilitate studiosam juuentutem in suas partes facile pettraxit, nihil intermittens ad tanti loci dignitatem vere tuendam. Splendidum nempe domiclium prope aedem S. Danielis habuit: vnde saepius vicinum nostrum S. Mariae templum in Vantio visitauit: quod necessitudinis nostrae initium fuit. Virum inueni quadratâ corporis formâ, staturâ mediocri, laetum, et blande loquentem, non fastu turgidum, sed placidum, merasque elegantias spirantem. Ea ipsi erat oculorum acies, vt quoties in meo Museolo conquiesceret, adscriptos cl. Virorum Iconibus titulo seminus absque specillis assequeretur: quod Iacobo filio juueni a visûs imbecillitate negatum erat. Plura mihi de suâ vitâ, de suis studijs familiariter disserebat: inter caetera quotidie se XII. horas libris impendisse. Sed jam aetate grauis, perpetuâ familiae suae ac filiorum, nec non amicorum non minus, quam aeris et victûs veterisque consuetudinis memoriâ, exacto vix anno, ingentis desiderij vt compos fieret, impetrato ab Illustriss. Gymnasij Moderatoribus in Galliam reditu, antiquam sedem repetijt. Ciuem reducem gratulabundi suo loco restutuerunt Gymnasij

Valentiani Praesides: quem mille coronatorum stipendio vsque ad decrepitam senectutem firmâ satis valetu dine tenuit.

Filios quatuor omnes Iuris vtriusque Laureâ ornatos vidit. Laurentius, et Iustus Iulius praecipuis Cathedris in Galliâ expetiti, immaturo fato e viuis discesserunt: Paulus summo splendore familiam sustinet, ex quo nepotes Iulio carissimi. Iacobus literis et armis clarus, postquam cum patre ex Italiâ redijsset, ab Episcopo Valentiae Iudicis dignitatem Diuioni obtinuit, quam summâ cum laude gerit. Iulij quoque consilio et familiaritate vsus Antistes beneficium ecclesiasticum absque animarum curâ, ei conferre voluit: sed ille magis rei sacrae veneratione, quam vtilitate honorificum munus recusauit. Filias suas Venturinam, Lauiniam, Isabellam, et Ioannam cl. Viris et Iurisdictionem habentibus in matrimonium locauit. Sic ille prosperâ nepotum serie lectissimos sui conjugij fructus percepit. Pacia nempe domus ex Fabio et Iulio vndecim diuersarum artium Doctores vn seculo tulit. Summae autem felicitatis accessio ea fuit pene singularis, quod tam commode egerit extremos annos, vt cigneâ voce cecinerit:

Quam sane animi constantiam symbolo familiari profitebatur, literis vocum primoribus Pacium Vincentium I. C. significantibus.

Quo etiam annis octoginta quinque vitam varijs fortunae vicibus tentatam placide pieque in Christo clausit, salutis humanae M. DC. XXXV. Valentiae: ibique summo omnium honore conditus. Vitae suae cursum Iulius hisce versibus circumscripsit.

Doctrinae Peripatericae Tomi tres. Primus Logicus. Secundus Philosophicus. Tertius Poloticus.

Com. ad tit. Cod. de rebus creditis, seu obligationibus, quae re contrahuntur.

VEronensis graecas et latinas literas, ex purissimo optimorum scriptorum fonte in Italiâ et Galliâ haustas, illustribus discipulis humanissime refudit, longoque per quinguaginta annos labore in ijs instruendis exacto supremum gloriae culmen hoc seculo inter Grammaticos et Rhetores obtinuit. Tanta namque ejus fama erat in educandis rite adolescentibus; vt Vrbem illam celeberrimam sua schola fere in Gymnasium publicum transformaret. Bibliothecam habuit non vulgarem

pluribus manuscriptis codicibus auctam: quorum indicem Ioanni Rhodio debemus, quem nos aliquando in BIBLIOTHECIS EXOTICIS dabimus. Disciplinae suae alumnos reliquit is innumeros: inter quos duo maxime conspicui occurrunt, Cozza Cozza archipresbyter, vir ad vnguem factus, et Aloysius Nouarinus, Theatinae Sodalitatis decus, atque inter Ecclesiasticos scriptores nemini secundus: cujus potissimum in gratiam Cerutum clarissimum et absolutum omnibus numeris Virum libenter hic memorare volui, non alijs laudibus, quam Commentariorum elencho, quae eruditis probata leguntur. Obijt senectute, et difficultate vrinae confectus aetatis anno LXXIX. relicto filio Benedicto, claro et spectatae formae medico: qui, postquam arte medicâ et vulgato Calceolarij Museo inclaruisset, Anno M. DC. XX. senex viuere desiit. Ejus pietate parenti erectum hoc in Templo cathedrali monumentum.

VEnetijs ortus, adeo in omni antiquitatis ac priscae eruditionis studio insudauit; vt vere sui seculi omnium votis Italiae Lipsius fuerit habitus. Optimi habitûs placidoque vultu, ingressu graui, omnibus vir suauis, atque ad officia promptus, memoriâ fideli, judicioque perspicaci, in rebus omnibus praecipue modestus, M. Antonio Mureto addictissimus: a quo Venetijs prima interioris literaturae initia fideliter hauserat. Ingenio vt erat acri, sic Iusti Lipsij, quae tunc literatorum orbem recenti famâ impleuerant, monumenta diligenter euoluit, ac honestâ contentione ad veritatis amussim exegit: cujus adhuc supersunt vestigia. Nec humanis tantum literis acquiescens, sacrae etiam scripturae lectione tantum delectabatur, rebus ecclesiasticis magnâ parte deditus. Cum jam ingenij praestantiâ vndique inclaruisset, a Gymnasij Moderatoribus Anno M. DC. III. ad publicam Oratoriae cathedram eligitur. In qua poetas omnes, historicos, et inter eos T. Liuium ita clare ac diserte explicauit, omnemque ex ijs medullam, ac penitioris reconditaeque eruditionis documenta digessit, ac in penu suae memoriae reposuit; vt ferme ex ejus ingenio rariora quaeque eruditionis momenta pendere viderentur. Priuatis etiam in aedibus, nobilibus praesertim Ventis, omnis antiquitatis atque in primis Romanae abstrusiores sensus aperiebat: e quibus inter praecipuos Serenissimae

Reipublicae Senatores nunc plurimum pollent Angelus Conterenus D. Marci Procurator, et Hieronymus Landus vterque eques. Asseruantur adhuc apud Ioannem Galuanum I. C. celebrem Gymnasij Patauini lectorem, ac reconditae eruditionis notitiâ praestantem, egregij Viri discipulum varia harum lectionum fragmenta. Summâ cum laude prouinciam hanc cum aliquot annis exornâsset, nescio quae ipsum opinio incessit a Senatu Veneto emeriti Professoris titulum publico stipendio sibi etiam absenti jam deberi. Floridâ vero aetate ac vegetâ diuersam consilij rationem sugessit Patribus: praesertim cum extra ditionem Venetam agere constituisset. Expectatione frustratum se cum aegre ferret, Anno M. DC. XVI. a legendi munere abstinuit, Abbatis Aldobrandini, quem postea Cardinalem vidimus, praesertim fauore Romam excitatus, cum ei Patauij commoranti Historiarum et Ciuilis disciplinae documenta tradidisset. Amicis ejus reclamantibus, durior nihil cedens, cum multa circa vetustioris historiae notitiam elaborâsset, atque in primis de Antenore; in Istriâ Polam serio per lustrare decreuit. AEstate vero admodum feruidâ, Augusti mense An. M DC. XVII. cum eo concessisset, coeli grauitate, mox febre corripitur. Inde Venetias illico translatus, in domo Bonfadini Parochi S. Benedicti cum sibi vltimum diem instare videret, totanorum labores ne ponitus interirent, Ioannem Galuanum I. C. celebrem, charissimum sibi discipulum Patauio accersiuit. Interea hic patrui morte impeditus, febrique correptus cum literis Contareni a patre traditis minime

obtemperare posset; paucis post diebus occubuit ille annos natus XL. in aede D. Benedicti honorifice tumulatus. Viri famam extendunt ejus monumenta, quae ipse luci commisit. Caetera cum scrinijs surrepta nullius adhuc diligentiâ reperiri potuerunt.

Edidit Orationes tres. I. De Laudibus Virgilij. II. De Eloquentiae cum arte Militari similitudine. III. in Funere Ioan. Sauij.

BARCLAIORVM familia in Scotiâ olim celebris, hodie rerum vicissitudine, haereditarijs praedijs cum dominis fere perijt. Cujus prosapiae GVILIELMVS filius natu minor, in Regis Scotiae aulâ consumptis adolescentiae anannis, quaerendae rei et figendae fortunae in Galliam paulo adultior et triginta natus annos venit, caepitque quam vis serius, animum ad literarum studia adijcere: quod eâ ingenij felicitate perfecit, vt breui Iurisprudentiae doctor a lacobo Cujacio renuncia retur: atque ob judicij praestantiam in Mussipontanam Academiam, non ita pridem a Serenissimo Lothoringiae Duce institutam,

euocatus, primarij Interpretis munere perfunctus fuerit. Id ei procurante Viro cl. Edmundo Hayo Societatis Iesu Theologo, Barclaji auunculo, plurimae apud Ducem auctoritatis. Hic dum in vxorem esset ducturus clarissimam foeminam e familiâ Dominorum de Maleuille, cum de ejus familiae nobilitate a Puellae parentibus quaereretur; lacobi Regis attestatione id comprobatum est An. M. D. LXXXII. Die VXIII. Martij literis Dat. Edimburgi ad Sereniss. Ducem Lotharingiae.

JACOBVS Dei gratiâ Scotorum Rex omnibus, ad quos hae literae perferrentur, salutem. Cum esset nobis relatum a dilecto nostro consanguineo Georgio Comite de Hunilie, nec non a dilectis nostris Domino Patricio Gordonio Auchendoun, D. Valtero Ogiluio de Finlater Equitibus auratis, Ioanne Leslaeo Domino ac Barone Balquhane, Ioanne Gordonio Domino ac Barone a Pielurge, Valtero Barclaio Domino ac Barone a Tollie etc. Et a Dauide Barclaio Domino ac Barone a Calarne etc. ac etiam ab alijs Regni nostri primi ordinis nobilibus, Gulielmum Barclaium, praedictorum virorum illustrium cognatum, in Galliam ante aliquos annos profectum, jam tandem sub amantissimi fratris ac cognati nostri ditione in Lotharigiâ consedisse, ibique affinitatem genere moribusque suis non indignam contraxisse; precibus a nobis contenderunt, vt nostrâ testificatione exteras nationes de ejus viri antiquâ nobilitate redderemus certiores. Idque maxime vt intelligat charissimus frater noster ac cognatus Illustrissimus Dux Lotharingiae, caeterique omnes, apud quos dictum Gulielmum Barclaium habitare contigerit, eum suam

nobilitatem nihil esse ementitum, quod facere interdum nonnullos humili et obscuro loco natos nobis suggestum est; sed ex antiquissimis Regni nostri familijs longâ auorum serie ortum traxisse. Hoc itaque verum esse, quod praedicti viri illustres nobis narrârunt, re totâ diligenti inquisitione exploratâ comperientes, eorum supplicationi, eo quod iustissimam videtur continere petitionem, libenter annuimus, ac praesentium literarum tenore tam praedicto fratri ac cognato charissimo nostro, quam caeteris omnibus, quorum hoc scire interest, hoc locupletissimo testimonio significamus, praefatum Gulielmum Barclaium ex coniugali toro natum antiquâ majorum suorum nobilitate esse illustratum: ex quibus complures etiam torquati equites, vt fideliter accepimus, multis retro seculis extiterunt. Quod vt planius praefato fratri ac cognato nostro illustriss. Duci Lotharingiae caeterisque omnibus innotescat; hoc auctoritatis nostrae testimonium, a nobis subscriptum, magno sigillo nostro communiri praecepimus.

Ex hac tam illustri vxore Gulielmus Ioannem filium vnicum habuit: qui indolis et iudicij praestantiâ puer insigni statim in Patrum Iesuitarum scholis educatur: vbi ita eorum studijs se accommodauit, vt fere ab eis in eorum contubernium abriperetur. Sed renitente patre, qui eum suae aetatis delicium, et senectutis veluti baculum sibi constituerat, cum adolescentem magni ingenij iterum expeterent; eorum voto nihil cessit: quandoquidem mutatis rebus Scotorum, et Regno Angliae calamitatum, quibus afflicti multos annos jacuerunt Catholici, finis sperabatur, ac tempestatis,

In Angliam igitur Gulielmus quinquagenarius cum vxore, filio, omnique familia migrauit, sperans, se doctissimo Regi nouo, et literatorum fautori, suae jurisprudentiae studijs delectaturum. Quod feliciter euenit. Con siliarius enim ab eo electus, ibi jactatae fortnae anchoram fixisse arbitrabatur. Sed cum Rex a Catholicâ fide aberrans, aulicorum arte catholicos paulatim ab officijs secretis respueret; Barclaius mallens regiam liberalitatem, quam conscientiam, vulnere haeresum foedare, de discessu cogitauit. Eo tunc tempore Ioannes filius suae aetatis anno XVII. Panegiricum de Regis Iacobi inauguratione composuerat. Quo lecto Rex, pueri ingenio delectatus, patrem rogat, vt apud se haerere filium pateretur. Sed Gulielmus metuens, ne molli aetati adhaereret erroris de religione labes, eum secum in Galliam reduxit, apud se mansurum, donec robur religionis catholicae Romanae ratione et constantiâ magis confirmaretur; vt postea ad Regem, veluti familiae collapsae restaurator destinatus, accederet. Lutetiam igitur profectus ab Andibus inuitatus est ad primariam juris cathedram. Andegauum cum filio accitus, ibi quinquennio expleto filium iurisprudentiae Laureâ exornauit. quod quidem summae laetitiae et felicitatis accidit. Statim tamen aduersa fortuna astitit Barclaio: nescio enim quo morbo Gulielmus afflictus paulo post e vita excessit: ibique perhonorifice reconditus. Edidit Pater celebre et praeclarum contra Monarchomachos pro Regibus volumen sex libris distinctum,

et eruditos in titulum de Rebus Creditis, et titulum de Iureiurando commentarios.

Ioannes tanti, patris filius, non parentis obitu territus, magnâ animi constantiâ studia jam incaepta prosequebatur. Hic in florente vrbe aduena ad Iurisprudentiam animum applicuit: mox ad Regem Angliae ab amicis excitus, et vt suae familiae vestigiâ erueret, se contulit. vbi cum a Rege clementer exceptus esset, aliquandiu vixit a publicis oneribus liber, titulo solummodo Cubiculi Regij nobilis honestatus. Eam fidem, quam ab incunabulis sanctissime hauserat, tenuit: et hoc quidem Regis benignitate, vt ipse in Epist. ad Lectorem in suâ Paraenesi. Itaque in Angliâ non furtim, non timido more obibam Catholici Viri munera: familiam eâdem disciplinâ imbuebam: nec aberam modo a Sectariorum Templis, sed et Orthodoxorum caetibus assiduo consortio misceri solebam. Id totum a Regis clementiâ impetrarum ostendit: quod quidem nec praeter consuetudinem: cum ille in Galliâ natus, veluti Angliae hospes tali viuendi ratione frui posset. Primum te absoluo, me in fide catholicâ a puero educatum, neque vnquam demutâsse. In haereses, ago, perpetuo mihi hostes, quarum catra non subij, tesseram non agnoui. Hic dum commoraretur, fortunae et rerum humanarum fluxum et refluxum meditatus, eorum, qui pietatis et doctrinae imagine orbi illudunt, artificia, aulicorum ineptias, et in nihil agendo occupationes, anxiamque solicitudinem; subijt penicillo animus hic ingeniosissimus istarum rerum effigiem delineare, vt aliquo pacto experiretur vires, quid scribendo posset. Itaque lectis

Petronij Arbitri, quae supersunt, fragmentis; effinxit se totum ad hujus scriptoris vultum, suae aetatis ac temporis tabulam effingendo: in qua plus salis quam fellis, iocorum quam conuitiorum. diuersas etiam prouincias et aulas Anglicam, Gallicam, Lotharingicam, quas praesens viderat, Hispanicam, Romanam, et Imperatioriam, vt ab alijs audierat, suo stylo adumbrauit fictitiorum nominum nube obscuratum opus, quod SATYRICVM inscripsit. Hic intertextae sunt narrationes de populo vniuerso, de sexu, aetate, verae quidem, singulari tamen nomine consignatae: solennia vbique et crebra amorum furta foeminae gartulitate et fallacijs censentur: quae in aulis liberiuscule collimant capita, et pudorem audacius decoquunt. Compunxit istam vitiorum libertatem in aliquâ, quae nec vnquam nata, nec nascetur. Hujus Operis libri de amicorum manibus in complures orbis partes aduolârunt, typis vulgati sub EVPHORMIONIS titulo: vbi nomina per literarum inuersionem, aut additionem, duaruamue latinarum vocum in vnam combinationem, aut graece dictionis, aut populi, aut loci deriuatione et moribus aliquando intelliguntur. Euphormio nempe Ioannes Barclaius, ingenuae frontis homo: sicuti Lucinia Scotia patria majorum Barclaij. Scolimorrhodia Anglia, a Rosis ejus gentis insignibus: Eleutheria Galliae, quae vox libertatem significat: Marcia ciuitas Venetiae, a S. Marco Diuo tutelari: Delphium Mussipontum, Gallice Pontamusson, Lotharingiae vrbs, in qua natus Ioannes Barclajus, et in qua Gulielmus Pater lus docuerat: Icoleon Belgium, quod fingatur a Geographis referens

Leonis imaginem: Melandria Hispania, a nigredine hominum. Ilium Lutetia Parisiorum, a Paride Trojano, a quo conditam primum hanc vrbem, et nominatam esse fabulantur: Liphippus Philippus II. Rex Hispaniae: Labetrus Albertus Austriacus Archidux Belgicae: Despotikyrius Dux Lermae, quod Domini esset dominus, hoc est ejus nutu et consilio omnia peragerentur a Rege Hispaniae: Pedaea Infans Hispaniae Isabella Clara Eugenia, vxor Alberti: Argyrostratus Ambrosius Marchio Spinula, factus Imperator dato argento: Charidotus Richardotus, praeses Consilij Beligici Archiducis Alberti: Nearius Comes Mauritius: Thebani Germani, a fortunae similitudine: AEgorus Comes Egmondanus Conte D'aigmont: Leucomus Pater Franciscanus, qui pararius fuit pacis inter Hispanum et Gallum, conciliatorque induciarum inter Albertum et Ordines Hollandiae, a canicie capillorum, et senectute: Albagon. Dux Albae: Protagon Rex Galliae Henricus IV: Doromisus Dux Rhonius, siue Suilius praefectus Aeratio Regio in Galliâ, a tenacitate et odio donandi: Torrensius Galliae Cancellarius Brulard: Gallice Brsuler est torrere: Neapolitanus Galliae primus Secretarius Villeroy, cujus cognomen Gallicum Villeneufe, idest noua Vrbs Ianicularius Praeses Ianinus, qui pro Rege Galliae adfuit Hollandis, dum Induciae cum Hispano fierent: Cursor Varrenus praefectus Veredariorum, siue Mastro delle Posto: Geragathus Bellieureus Galliae Cancellarius ante Torrentium, a gestione magni Sigilli, quod inclusum Capsulae pretioso lapide ornatae praefertur Cancellario: Major familiae Geragathi

Archiepiscopus Lugdunensis, Bellieurei filius natu maximus: Tessaranactus Rex Magnae Brita~niae, a quatuor Regnis Angliae, Scotiae, Franciae, et Iberniae: Gephyrius Papa seu Pontifex, a Gephyrâ Ponte: Themistius Gulielmus Barclajus Ioannis Pater a Iuris et themidis professione: Neopalaeus Lipsius, homo nouus, sed affectatae in dicendo antiquitatis: Acignij Iesuitae, a nigro vestium colore contrario cignorum colori.

Relictâ Angliâ cum Germaniam et Galliam peragâsset, Romam tandem accessit, vt inter praecipuos literarum cultores, et optimos Principes ejus fides et eruditio probaretur. Iam fluctuantis fortunae insultu ad pacatiorem vitam et tranquillitatem vni Deo et Musis translatus, benignitate Pauli V. Summi Pontificis varijs beneficijs auctus, suam domum modico prouentu sustinuit. AEdes in Vaticano, quas viridario ornauerat, nunquam deserere voluit, vt vt aer parum salubris censeretur. Scriptioni deditus suaui stylo ARGENIDEM conscripsit. opus varium, inuentione et elocutione praeclarum, sententijsque plenum. Meditabundus multa praeterea contexuit, singularum in primis Gentium mores. Earum characteres dedit eleganti libello, quem ICONA ANIMORVM inscripsit. Nec minori in Carminibus facilitate eruditorum suffragia promeruit: quos conciliauerat sibi grata conuersatio, argutus sermo, sed et jocosis sine sale adeo facetus; vt multi dubitauerint, ipsum Euphormionis auctorem. Nec minus Gregorio XV. charus, et Maphaeo Barberino purpuratorum Principi, literatum acerrimo aestimatori gratissimus fuit: quorum

liberalitate familiam suam in dies locupletiorem percepit. Dubiâ valetudine vsus atque in primis calculo diuexatus, domi varia suo ingenio digna exorsus opera, florente adhuc aetate succubuit anno M. DC. XXI. XII. Augusti: humatus in aede S. Petri Montorij. Coenotaphium in aede S. Laurentij extra Vrbem posuit Em. Franciscus Barberinus Cardinalis: quod prudenti consilio postea sublatum, cum defuncti vxor splendidius monumentum ad mariti tumulum meditaretur: imparem rata marito clarissimo Bernardum Gulielmum a Monte S. Sabini, professorem Romanum cujus manibus parem gratiam reddiderat Cardinalis humanissimus. Nec aliam fuisse amissae memoriae causam, testis mihi Eques Cassianus a Puteo, ob eximium animi candorem omni fide major.

BEllunensis anno M. D. LVIII. XXV. Octobris ortus Georgio patre et Nicolosâ Paschaliâ Comitibus Cesanae a Colle, olim vocatis de S. Bartholomaeo, Dominis Vicariatûs Salcis, vt ex priuilegio Galeacij Ducis Mediolani constat, quod Cremonae datum Anno M. CCC. LXXXIX. Iuuenis formâ et indole praestanti humanas literas ab Aloysio Curtio et Geruasio de Geruasijs accepit. Hinc Philosophiae et Medicinae Patauij sub celeberrimis Viris

animum applicuit: quibus ita cursum suorum laborum. perfecit, vt Anno M. D. LXXXIV. VIII. Maij vtriusque disciplinae laureâ fuerit insignitus sub auspicijs Hieronymi Capinaccei, Bernardini Paterni, Francisci Piccolominei, Comitis Iacobi Zabarellae, Herculis Saxoniae, AEmylij Campolongi, et Albertini Bottoni, quos promotores suaeque doctrinae testes habuit. Aliquot inde annos cum hic aegrorum inspectioni diligens magnorum virorum ductu impendisset, suadentibus agnatis Venetias profectus, in eâ celeberrimâ vrbe annos XII. magnâ cum laude medicinam exercuit: scriptionique deditus varia vulgauit. An. M. DC. Serenissimus Franciscus Maria II. Vrbini Dux VI. cui jam opera quaedam sua dicauerat, ipsum protomedicum ac nobilem a cubiculo creauit annuo quingentorum ducatorum honorario, praeter victum ei duobusque ministris assignatum. Praeterea sua stemmata auctiora obtinuit, Se. nogalliae nobilitati consilioque ascriptus. Vacante autem in Gymnasio Patauino ob mortem Roderici a Fonsecâ Primariâ Medicinae Practicaecathedrâ, Senatus Venetus ipsum amplo stipendio in ejus locum euocauit. Exactis itaque in aulâtribus et viginti annis, mille coronatorum dono ex benignitate Principis dimissus, Patauij munus supra aetatem alacriter exercuit, non solum in publicis scholis, sed priuatis quoque in aedibus discentium commodis impense addictus: quorum non minus applausum meruit, quam ciuium. Comitate insigni ac decenti cultu Collegis suis gratus, maximeque Caesari Cremonino arctâ necessitudine coniunctus. Veterum praecipue lectioni, quod a publico

munere vacabat, otium impendit omne. Inde jam senior etiam diuersa vulgauit ingenij monumenta, vix a studijs sibi temperans etiam saeuiente acrius peste: qua LXXII. exacto anno, mense Iunio M. DC. XXXI. abreptus: in sacellum D. Antonio vicinum priuato funere elatus, vbi sine monumento quiescit: quem posteritati commendârunt haec ingenijmonumenta.

Cosmitor Mediceus, De exercitijs totius Artis medicae Theoricae et Practica cum Consultationibus.

Commentaria in Librum Hippocratis De Insomnijs: et Sententiae dilucidatae in Auenzoar.

De Morbo Gallico, de Fascino, de Plicâ, De Senectute protrahendâ, De Praeseruatione a Venenis, De Tartaro, De Vitriolo.

De Medicinâ Rationali, Methodicâ, Astrologicâ, Chymicâ, Emoiricâ; et modo Collegiandi, Componendi et administrandi medicamenta, etc.

DOctissimi hujus Viri vitam non aliunde petere visum est, quam ex ipsiusmet oratione, quam publice in auspicio suarum lectionum Patauij habuit anno M. DC. XXIII. XII. Decembris. Idque eo libentius, quod Viri libertas ac ingenuitas ex hac potissimum spectatur, dum impeditum viginti annorum varijs difficultatibus ingenium sic repraesentat.

In Comitatu Tirolensi ad fontes Athesis Vallis est, ob agri fertilitate, et loci amoenitatem VALLIS VENVSTA appellata. In hac monasterium MONS SANCTAE MARIAE in colle altissimo, paucis quasi palantibus villulis cinctum, eminet. Ibi mea vagijt infantia, lusit pueritia, et quantum per aetatem et vires licuit (nihil n. pudebit fateri quod in confesso est) vitam pastoritiam et agriculturam in rure paterno exercuit adolescentia. Sed nescio quo genio impulsus viuidus meus animus ad literas ardentius, quam pro fortunâ et vitae instituto, aspirare, et parentes eâ de re importunius solicitare caepit. cum interea durus mihi saepe pater dixit, studium quid inutile tentas? quippe qui me vnicum filium ad opera rustica alligare omni conatu satagebat: degenerem me credens, nisi et ego Horatianâ illâ felicitate beatus, procul negitijs paterna rura bobus exercerem nostris. At mihi jam puero coelestia sacra placebant,

inquesuum furtim Musa trahebat opus: et ita trahebat; vt extorto a matre paruo viatico occulte me paterno subduxerim imperio, et Oenipontum ad liberalia studia properauerim. Ibi jam annum egressus quartumdecimum manus surculis et ligonibus induratas primum ad tabellam alphabetariam admoui: nihilominus non obstitit extrema rerum necessariarum penuria, non retardauit quotidianus labor in victu quaerendo occupatus, non absterruit incertum subsequentis noctis domicilium, non retraxerunt noctes cum dispendio aciei oculorum euigilatae, quin quinque annorum spatio studia humaniora cum publicâ laude feliciter absoluerim. Quo sane temporis curriculo ea passus sum, prae quibus Diogenis dolium, Cleanthis nocturni labores, et Plauti pistrinum merae sunt fabulae. Subsequens biennium in Archicali Friburgensium Brisgojae Vniuersitate in Collegio Sapientiae studijs Philosophiae satis commode impensum est. Post cujus supremam lauream assumptam cum jam animum ad medicinam applicuissem, vltro mihi non ambienti oblata est Humanitatis cathedra. Quam prouinciam qua ratione sustinuerim, malim loquantur testimonia publica, quibus me Senatus Academicus prosecutus est, quam vt ego mearum laudum praeco jactantiae aut philautiae notam incurram. Jam videbar albis quadrigis triumphare, nisi etiam studia mea communi rerum humanarum vicissitudini fuissent obnoxia. Etenim vno fere et eodem tempore hinc bellica tuba horrendum increpans Martem ad intestinum tumultum Alsotiae classico accendebat: illinc Libitina, recrudescento pestiferâ lue, vrbes vastatione late populabatur. Vnde pulcherrimus

literarum cursus biennij spatio mihi fuit interceptus. Quare ab Arte ad Martem desilire, et integro anno cum trimestri in castris Archiducalibus stipendia mereri coactus fui. Reliquum tempus continuis peregrinationibus datum, spretâ etiam Aulâ Oenipontanâ me inuitante. Siquidem ingenitus meus candor nunquam potuit foris dealbatos aspicere caminos, qui plerunque in aulis eminent: nec ego vnquam volui hanc libertati assuetam ceruicem seruili et projectae adulationi mancipare. Donec tandem tot procellis iactata nauicula huc Patauium, tanquam ad exoptatum portum, appulit: vbi studiorum naufragium collectis tabulis denuo instauraui. Aristippus aliquando naufragio Rhodum ejectus, cum in littore figuras mathematicas in arenâ depictas vidisset: Salua, inquit, res est, Amici: hominum vestigia aspicio. cumque Ciuitatem ingressus humanissime esset exceptus; Ciuibus suis renuntiari jussit, vt eas opes sibi parare studerent, quae naufragio non pereunt, sed simul cum possidente enatant. Alia longe praestantiora, quam mathematica, et ego hic in littore Adriatico post longam fortunae jactationem inueni hominum vestigia: virtutem, nobilitatem, doctrinam, et summam in peregrinos humanitatem. Vnde tam benigne susceptus deliberato animo hic spei meae anchoram non irrito conatu fixi: ciuibus meis nuncium remittens, vt vel meo exemplo discant, quales sibi parare debeant diuitias. Hic etsi dura nouerca fortuna hactenus variarum afflictionum tela in me contorserat; nondum tamen exsaturata fuit ejus saeuitia; nisi etiam morborum cruciatibus meam experiretur constantiam: quibus me tam crudeliter afflixit; vt triennio

continuo affixus lecto iacuerim inutile pondus. solus animus semper sibi constitit, sola erecta mens, languescente corpore, cum Musis versabatur. Rorella planta, quantumuis ardentissimis solis radijs aestate sit exposita; nunquam tamen ipsius folia roscido quodam humore destituuntur, sed semper eorum tenella lanugo guttulis quibusdam pellucidis madere videtur. sic tot malis induratus animus meus inter febriles aestus, inter miseriarum incendia, musaru~rore irrigatus non potuit penitus contabescere. Didicerat enim oraculum illud Telesillae, nobili loco natae, sed aegro corpore foeminae datum, MOY[?]A[?] [?]EPAPEYEIN Musasscil: et animi et corporis morbis mederi. Percepistis studiorum et peregrinationis meae seriem. Quam ideo exponere vobis placuit; vt quiuis vestrûm maturo judicio conijcere possit, quam prorsus nihil in merelictum sit, quod liuoris spicula et aculeos irritare, vel inuidiae aleam subire debeat: nisi forsam aliquis tam pertinaciter prauus sit, vt humile genus, exantlatos labores, et perpetuam comitem egestatem mihi inuidendam putet.

Haec de suae vitae curriculo ille. Nostrae quoque memoriae obuiae sunt adhuc variae, quae ipsum jactauit, fortunae vices. Patauij postquam exiguo fructu se Iulio Casserio operam literariam impendisse animaduerteret, vt se se libertati assereret, Venetijs librorum emendationi solers incubuit. Hic ille Nicolao Contareno, quem postea solenni carmine Principem salutauit, Andreae Mauroceno, Dominico Molino, caeterisque Musarum patronis, poeticis maxime delicijs innotuit. Literis quoque humanioribus cum Caesari Cremonino, et Laurentio Pignorio, alijsque Patauij

satis se commendâsset, D. Iussinae coenobitis dicendi artem diligenter tradidit. Interea diuersis Orationibus in publico habitijs, Poematis etiam hinc inde sparsis, sed in primis suis ad Alciati Emblemmata Annotationibus, non exiguam de se inter eruditos plurimorum excitauit opinionem. Itaque Francisci Contareni viri illustrissimi domo splendidâ receptus, Patauij filiorum ipsius animum ad ea informauit, quibus prudentia, rerum gubernaculis apta, conquiritur. Decrepito jam Paulo Benio Artis Oratoriae Professore primario muneris vacationem indulserat Senatus Venetus, relicto ex laudabili consuetudine salarij dimidio: cujus alteram partem, quingentos nempe ducatos in Ioannem Thuilium et Felicem Osium collegas honore pares contulit. Isti nihilomninus prima sedes data, intercedente inclitâ Natione Germanoru Philosophorum ac Medicorum, cui olim nomen fidemque professus erat. Patauij igitur sedem figens M. DC. XXIII. publice et priuate legendo illustres suae eruditionis discipulos reliquit, boni publici precipue studiosus. Hinc rariores libros e Germaniâ procurauit, vnaque domi suae typographiam erexit elegantem, vt magnorum in Germaniâ et Gallia exemplo cultiores inde scriptores prodirent. Interea pestis Lombardiam vexabat, et Patauij gliscebat. Vrbis Decuriones, vt publicae saluti consulerent, magno honorario Medicos tanto malo idoneos conquirebant. Thuilius sponte se illis obtulit, Antidotis fisus, quorum inter arma vim expertus fuerat. Ita constanti animo ac prompto dum hac arte alijs succurrit, inter initia communi plurimis fato occubuit An. M. DC. XXX.

suae aetatis XL. Vir pluribus annis dignus. Erat. n. facilis, humilis, laboriosus, et ad omnia paratus. Scriptioni deditus, et carminibus, atque in primis Epigrammatis, lepôris salisque plenis: quorum libelli aliquot ipsius manu scripti apud V. cl. Ioannem Baptistam Verum, Historiae Venetae scriptorem, quem non degenerem inter plures discipulum habuit, seruantur.

Lipsij libros aliquot in epitomem contraxit, ediditque sub titulo Compendij Facis Historicae Constantij a Monte Laloris. Orauit in funere Hieronymi ab Aquapendente, et Adriani Spigelij Medicorum clariss. Anatomiae Janitores incaeperat: aliaque multa eleganti stylo conscripsit, quae fere omnia miserâ istorum temporum conditione perierunt.

QVamuis magni PIGNORII vitam seorsim alias ediderimus, iterumque daturi simus in ATHENIS nostris PATAVINIS; vt tamen exigentibus amicis morem plene gereremus, non potuimus eruditissimo Viro hoc grati animi monumentum hoc quoque loco non consecrare. Ortus est igitur LAVRENTIVS noster Patauij Anno M. D. LXXI. die XII. Octobris, horâ XIX. supra dimidiam, Antonio patre. Liberalibus studijs ab ineunte

aetate delectatus, praeceptores habuit praeclaros, et in primis ex Societate Iesu, Patauij tum docentes: et humaniores literas quidem hausit ex ore Benedicti de Benedictis, quem postea vidimus Episcopum Caprularum, et Candidi Aemiliarij: Dialecticam et Philolophiam tradente Io: Baptista Scortia Genuense, cujus extant libri duo de Naturâ et Incremento Nili, et Hieronymo Dardino Cesenate, cujus labor est Liber de Corpore Animato.

Hinc ad Franciscum Picolomineum, ac Iacobum Zabarellam, publicos eiusdem facultatis Interpretes in Academiâ publicâ Patauinâ, audiendos transijt, quos et sedulo auscultauit. Philosophiae spatia emensum amoena literarum et Antiquitatis studia ad se totum traxerunt. At exhortante patre ad Iuris prudentiam amplexandam non inuitus accessit, et Legum illius aetatis maximos Coryphaeos sectatus est, Guidum Pancirolum, Angelum Matthaeacium, Ottonellum Discalcium, et Marcum Antonium Ottelium. Horum ex scholis quidquid ad Iuris cognitionem pertinebat celerrime domum suam trastulit. Ex doctorum quoque Virorum colloquijs Iuris prudentiae, et rerum priscarum notitia sensim in eo succreuit: quarum ita postea dulcedine perfusus est; vt illi se totum addixerit.

Caelibatum perpetuo coluit candidissimis moribus ornatus, et cum ecclesiasticae vitae normam plurimum adamaret, sacris ordinibus initiatus est anno M. DC. II. Marci Cornelij Episcopi Patauini manu. Is enim iuuenis indole, dotibus, et eruditione captus, eum sibi adesse voluit a secretis. Deductus ab eodem Romam anno M. DC. V.

biennium ibi stetit, et otium suum omne, qua in priscorum monumentis, et verendae Antiquitatis reliquijs perlustrandis, qua in veteribus libris inter se conferendis insumpsit. Haec illius sola et vnica voluptas erat: tantumque labore isto erudito profecit, quantum ejus libri, Romanâ vndequaque eruditione referri, docent, et elogia quibus a viris doctis, cum nostris, tum exteris cumulatur.

Romae degens hisce praecipue viris omni doctrinae genere clarissimis innotuit, Angelo Rocchae episcopo Tagasti, Scipioni Cobellucio, qui Cardinalitiâ purpurâ decoratus non eum dilexit tantum, sed et inter suos habere cupijt. quamobrem ei libros duos, de Seruis vnum, de Patauinis Originibus alterum inscripsit: Caesari Baronio doctissimo S. R. E. Cardinali, cui dicauit Mensam Isiacam, et Iosepho Castillionaeo I. C. praeclaro, a quo ad Aulam quoque Pauli V. Sum. Pont. summis conatibus accitus est: alijsque multis nobilitate, et eruditione conspicuis, qui omnes ejus famae fauentes ingenium simul eiusdem exosculati sunt. Patauium inde redijt, vbi primum domesticis rebus implicatus, a sacris demum Virginibus D. Stephani datus est Rector Ecclesiae Parochiali D. Laurentij, Abbatissa Magdalenâ Vercellesiâ.

Hoc in onere tale specximem sedulitatis, et virtutis dedit; vt non solum Ecclesiae sibi commissae prouinciam administrârit egregie, sed etiam Episcopi jussu sacrarum earundem Virginum confessiones exceperit, post eandem operam nauatam Virginibus D. Clarae magnâ cum laude. Quidquid inde vero nancisci poterat otij, id omne literarum

studijs, suis amoribus ac delicijs, impendebat. Ferebat et in eo vigilijs assiduis noctes, vt cum omnis Historiae tum Patriae suae monumenta, et ornamenta lustraret, et in Commentaria quaeque redigeret, suis temporibus euulganda. Pluribus annis hoc illi onus dulce, ac iucundum fuit. Cleticatu quoque S. Clementis ab eisdem Monialibus decoratus est. Oblatam sibi Lecturam Humaniorum Literatum, et Eloquentiae in Pisano Gymnasio a Magno Etruriae Duce per Galileum Mathematicum insignem, renuit, quietis, et patriae suae studio: cujus ergo animo plane ingenuo talia plura euitauit.

Procerae staturae Vir, coloris albi, oculis quoque albis, sed fulgentibus, grauis incessu, ac fere cogitabundus: caeterum amabilis, placidus, pius, nec assentiri facilis cuiuscunque dictis. Varia Patauinae ciuitatis monumenta e latebris eruit, nec acquieuit omnibus a Scardeonio allatis. Eâ re totius antiquitatis indagator accerrimus, et in veterum Numismatibus interpretandis ocularissimus, Oraculum veluti Delphicum semper est habitus. In heroico carmine vera Musarum, et Apollinis proles audiuit: quibus dictantibus plurima cecinit. Elogiographus egregius etiam passim ab omnibus salutatus. Has ob dotes gratiâ tum ciuium tum exterorum floruit maxima. Purpuratis quoque Patribus Venetis, et Romanis charus. Commendauit illum in primis vbertas scribendi mira, cui nulla fere par alibi hac aetate. Quanti porro amicos ille suos facerit, eiusdem docent Epistolarum Symbolicarum libri: quibus eosdem immortalitate donare nisus est. Ac licet ijsdem Epistolis

Ioanni cum primis Vincentio Pinello chatus, quoad vixit, extitit: fuit et eodem tempore summâ necessitudine coniunctus Marco Velsero, Paulo Aicardo, Vincentio Contareno, Francisco Viduae, Andreae Mauroceno Senatori Veneto, Alnaldo Cebae, Edmundo Brutzio, Philippo Rubenio, Iano Grutero, Hieronymo Aleandro, Iacobo Augusto, Gasparibus duobus, Schioppio, et Barthio, et Antonio Quaerengo, eruditissimis et amplissimis viris.

Dilexerunt et ilium vnice Iacobus Cauatius Historiae Cassinensis scriptor, Bernardus Bruscus, Andreas Chiocchus medicus, Curtius Picchenas, Io: Hier. Bronzierius, Iacobus Augustus Thuanus, Praeses Regij Concilij Parisiensis, Iulius Caesar Velius, Marcus Antonius Bonciarius, Petrus Paulus Venturinus, Prosper Alpinus, Thomae duo, Dempsterus, et Segetus Scoti, et Ioannes Manganus. Eundem in delicijs habuerunt cl. et omnis penitioris literaturae Vir Cassianus a Puteo eques, cui nuper inscripsit Explicationem Antiquissimae Picturae, quae Romae visitur. Ioseph Maria Soaresius, Musarum ocellus, Praepositus et Vicegerens Auenionensis, Ioannes Meursius, Gerardus Ioannes Volsius, Ericius Puteanus, Iusti Lipsij successor, Nicolaus Fabricius Peireschius, Regij Consilij Aquis Sextijs Senator, Nicolaus Rigabius, Petrus Scriuerius, Annibal Campeggius I. C. Daniel Heinsius, Balthassar Bonifacius, Christophorus Forstnerus, Euerardus, et Adolphus Vorstij, Albertinus Barisonus, Abbas, et Canonicus Patauinus,

Ioannes Thuilius, et Felix Osius, Patauij Artis Oratoriae publici professores, Ioann: Marius et Carolus Auantij, Guilielmus Sohierus, Ioannes Rhodius; quos omnes vicit humanitas amplissimi Senatoris Dominici Molini: qui licet literatorum omnium Mecoenas haberetur; in Laurentium Pignorum tamen sic effundebatur, vt ejus labores inter caeteros studiosissime complecteretur. Colebatur et ab alijs summis et eruditis viris Pignorius, vt indicant elogia, quibus ab illis ex merito decoratus est. A varijs Academijs exoptatus, inter Ricouratos Patauij praecipue fulsit, tali sibi Epicheremate concinnato.

Extant et eiusdem alia Epicheremata duo. Vnum Apodis cum lemmate. TELLVREM PRESSISSE PVDET.

Dubiâ sane sententiâ, sed qua testari voluisse videtur, quod cum plurimum Aulae inseruisset; paululum inde emolumenti hausisset. Sed haec ingeniorum infelicitas est, vt ipsi vix habeant, quod satis sibi sit: cum otio et inertiâ torpentibus affluant omnia. Potuisset ille tamen anno M. DC. XXX. Epicherema suum aliter interpretari, Taruisinum Canonicatum nactus liberalitate eminentissimi Cardinalis FRANCISCI BARBERINI Sum. Pont. VRBANI VIII. nepotis: qui patrui sapientissimi vestigijs insistens, vna cum ANTONIO fratre, literarum Ocelli praedicantur ambo, Musarumque deliciae, et incrementa sapientiae pariter ac literariae rei: qui viros bonis artibus excultos iuuare et ornare quotidie pergunt. Tali recreatus honore PIGNORIVS, felix aeterno patriae decori et ornam[?]nto diutissime viuere debuisset.

Saeuiente enim Patauii in dies pestiferâ erynni, cum in Cortellatam pagum ad Euganeos colles secessissem, loci amoenitatem vix oculis hauseram, cum ferales et inexpectatae literae, cl. Pignori nostri obitum nunciantes, mihi lacrymas extorserunt: simulque affectus extremum pietatis officium elicuit, pijs precibus et solenni parentalium ritu mitigans doloris acerbitatem. Quod ne lateret posteros Viro amicisimo cum Nepotibus eodem fato abreptis monumentum

hocce supra Aulae ostium erexi, vt suae conditionis memores Aduenae tanti Viri obitum lugeant.

Amplissimus vero Dominicus Molinus, literatorum Mecoenas, praeclarum adeo PIGNORIO nostro Monumentum statuit; vt jam non peste sublatus tumulo lateat, sed in suae domûs fastigio sub porticu D. Laurentij, veluti rediuiuus, ingenij majestate nunquam interiturus digno emineat encomio: inter Charitum oblectamenta mortalitatis legibus exemptus.

Vetustissimae Tabulae aeneae sacris AEgyptiorum simulacris caelatae accuratam explicationem, ec. Quae edita est etiam Francofurti hoc titulo. Characteres AEgyptii, hoc est sacrorum, quibus AEgyptii vtuntur, simulacrorum accurata delineatio, etc.

Prosopopoeiam Aldine Catellae. Quae prodijt etiam Parisiis sub titulo. Lacrymarum Poeticarum in obitum Aldinae Catella.

Miscellam Elogiorum, Adclamationum, Adlocutionum, Conclamationum Epitaphiorum, etc.

Symbolarum Epistolicarum librum: in quo nonnulla ex Antiquitatis Iuris ciuilis et Historiae penu depromuntur: multaque Auctorum loca emendantur, et explicantur.

Antiquissimae Picturae, quae Romae visitur, Typum ad V. N. Cassianum a Puteo, Equitem.

Recognouit praeterea, et euulgauit Elogia Anachoretarum Iacobi Cauatii, et eisdem Praefationem elegantissimam adiecit.

Reliquit et alia plura non edita, sed perfecta et editioni parata: quae apud Excell. Franciscum Molinum D. Marci

Procuratorem, Dominici fratrem, ad quem omnis ejus M. S. supellex peruenit, religiose asseruantur: videlicet.

Risposta all' Apologia del P. Angelo Portenari della Liberta de' Popoli Veneti.

Et haec illuis sunt. Quibus aequum esset addere cl. Virorum testimonia, quibus diuinum PIGNORII nostri ingenium commendârunt: sed cum id in libello, ejus Vitae priuatim dicato, praestiterimus, sufficiet duo aut tria, quae omnium instar esse poterunt, hic adscribere.

Offendunt me in agris spatiantem postremae literae tuae, seu verius Laurentij Pignorij Symbolae, quae me in Parnassum legentem transtulerunt, vsque adeo Musarum amoe nitatibus refertae sunt. Nam quis in eo eruditionem miretur, qui iam eruditionis nomen suum fecit, vt doctissima ejus monumenta testantur? Si duos praeterea similes haberet Italia, fasces fortasse vt ingenij, ita eruditionis, illi Germania submitteret. Sed quid, Te in beatissimâ Italiae parte studiorum, et libertatis praeside, sperare non licet? Te quidem jam vnum respiciunt literae, Te assertorem, et vindicem miratur Italia, ad Te ex toto terrarum orbe confugiunt dedita Musis ingenia.

Sed vt ad Pignorium redeam, non possum non tibi in praesens testari, quantas illi gratias debeam, quod me obscurum hominem in luce Epistolarum suarum collocârit, vt hoc veluti pignus immortalitatis haberem. Id, si quando vsus venerit, eruditissimo viro attesteris, oro Te per haec Musarum sacra, vt hoc quoque ipse officio literis meis perfungar, etc.

A Laurentio Pignorio Viro vere eximio, et qui priscam illam propriamque Italorum laudem, siueprosâ, siue versis scribit, fortiter it restitutum, literas accepi, ad quas proxime sum responsurus. Quae Iosephus Scaliger ad Triumuiros Amorum olim scripsit, et ante mortem auxit, ante annos aliquot Geneuam excudenda misi: sed cum videam ab ijs nihil praeter moram expectandam esse; reposcendus nobis erit eodex, quem vel Elzeuiro, vel alij hic excudendum tradam. Si quae meditata sunt in eam rem doctissimo Pignorio, cum videbitur, transmittat, opera: quamprimum dabiitur, vt votifiat compos etc.

Antonius Quaerengus in carm. ad Hieronymum Aleandrum de Laurentij Pignorij Commentario in Tabulam AEgyptiacam.

Ingrediamur modo laudati Viri MVSEVM: in cujus primâ ostij fronte occurrunt statim haec carmina.

SIDERA DOCTRINAE HIC FVLGENT DIGNISSIMA COELO, QVAE PLACIDAM ILLVSTRANT NON LAEVO LVMINE VITAM. SELIGE TV TIBI, QVAE INSTILLENT VIRTVTIS AMOREM, VT NE OCVLOS TANTVM PICTVRA OBLECTET AMICOS.

Dominici Molini, Senatoris Veneti, et literatorum Mecoenatis, sub qua haec leguntur.

GENIO POTENTI HVMANITATIS, ET TVTELAE. Qui PHOEBAEAS ARTES ALTO CVM PECTORE IVNXIT.

Quibus accedunt Phoenix propriis coloribus, et germanâ figurâ delineatus ex Pignorii obseruationibus in veteres auctores: item Tabulae Pictorum celebrium.

Pocillatorum, e ministerio antiquo: quae expressa cernuntur in lib. de Seruis p. 75. 76. 77. 78.

Variorum Virorum, Mulierum, e donariis templi apud Hadriam: quos intuemur in lib. de Originibus Pat. cap. XI. p. 61. in quibus elucet habitus incolarum vetustissimorum, siue Phryges aduena illi fuerint, siue e Tusciâ coloni.

Haec carmina inscripta caspulae leguntur, in qua disposita sunt veterum Caesarum Numismata.

CAESAREOS PROCERES, IN QVORVM PRAEMIA CESSIT RES ROMANA OLIM, SPECTANDOS ARCVLA PROMET TV SAPIENS ANIMO ATQVE OCVLIS SPECTATOR ADESTO. ET CVM DE TANTO HAEC FASTV VIX FRVSTVLA RESTENT. ASSVESCE HVMANIS MINIMVM CONFIDERE REBVS, INVIDA QVAS VOLVCRI RHAMNVSIA TVRBINE VERSAT.

Veteres argentei Numi, et aerei Gentium Romanarum, cum Regibus Romulo, Numa, Anco Martio, etc.

Ad haec: totius Greciae, qua Continentis, qua Insularum Numismata, et Africana, et Hispanica, Hebraea, et Barbara nonnulla.

Caesarum Jmagines non desiderantur ex aere, ex argento, et aliquot ex auro pulcherrimae.

Sigilla aerea quam plurima: et eorum pariter eiusdem seculi non minima congeries: in quibus nominum propriorum, familiarum, stemmatum, ciuilium munerum multa obliterata in lucem reuocantur.

Numismata Caesarum posteriorum: in quibus praeclara aliquot ad res Christianas pertinentia.

Artificii recentioris spectantur Jmagines a Jo: Cauino clarissimo nostrate caelatore expressae; tum Augustorum, et Augustarum: tum Jllustrium Virorum qui patrum nostrorum aeuo flomerunt. Pontificum item aliquot, Cardinalium, et Ducum vultus spectantur.

Pondera Vnciae, et Semunciae legitima Romana, et quaedam Constantipolitana, et aeui recentioris.

Gemmae annulares insignes non paucae, siue ex promiscuo signandi vsu, siue ex mysterijs AEgyptiorum, et veterum Haereticorum.

Tabellarum, et historiarum magnus numerus. Jnter quae eminent Pisani pictoris et statuarij maxima toreumata,

Alberti Dureri typus plumbeus, exhibens Imaginem muliebrem artificij siugularis.

Et, vt vno verbo dicam, Amphitheatridium Artis et Naturae vnico conclaui concluditur.

QVISQVIS AMAS MISERAE DVXISSE OBLIVIA VITAE, ACCEDE, ET LATEBRIS PROPERA TE TE ABDERE NOSTRIS. HIC TIBI QVOTQVOT HABET NATVRA ARCANA RECLVDET, IMBVET ATQVE AVlDVM MONITIS SAPIENTIA PECTVS.

Horatij Carmina scripta characteribus Longobardicis ex munere Cl. viri Nicolai Crasci S. C.

Ouidij Metamorphosis ex munere Cl. Viri Joannis Bonifacij, Hist: Taruisinae scriptoris.

Virgilij Bucolica cum notis: qui Codex fuit primum Bernardi Bembi, deinde Petri Bembi Cardinalis.

Eiusdem libri Aeneidos. Item cum glossis: qui fuerunt Modesti Polentoni, Sicconis filij, et Petri Bembi Cardinalis.

Sortes Apostolorum, et Commodianus, auctor antiquissimus, a Iacoto Sirmundo eruditis simo Theologo manu propria descripta, et dono data.

Epistolae Petri de Vineis, et aliorum: e quibus aliquot transtulit in sua vetera monumenta Vir. Cl. Sebastianus Tengnagel, edita Ingolstadii anno M DC. XII.

Summa artis vulgaris dictaminis auctore Antonio de Tempo Judice Patauino. exemplaria duo.

Clarissimi viri Guarini Veronensis ad Ludouicum de GonZaga illustrem Mantuae Marchionem de Diphihongis compendiolum, cum Valerio Probo de notis Antiquorum, et Aldo Manutio ad Christophorum Fulginatem de Diphihongis graecis.

Praeterea habet multos Codices impressos, notatos ad marginem manu doctissimorum virorum. Ad haec Volumen Epistolarum variarum autoraphum: Matthioli, Clusii, Dodonaei, Bauhini, Torquati Tassi, etc.

Fragmento dell' Historia di Papa Alessandro, donato dall'Eccellentissimo Signar Gio. Bonifacio con figure antiche.

Viaggio di S Carlo alla Santa Sindone, et Inuentione del Corpo di S Stefano Protomartire.

MAjori naturae, quam fortunae indulgentiâ Delemonti, quod municipium in dioecesi Basiliensi, vulgo Dilsperga, patre Theobaldo An. salutis M. D. LXXXV. die IV. Iulij D. Vdalrico Episcopo sacrâ ortus, cum a primis annis praeclara dedisset sublimis ingenij documenta, post prima linguae Latinae rudimenta domi accepta Dolam, quae Burgundiae Metropolis est, puer missus Societatis Iesu Patribus porro erudiendus traditur. Vbi cum humaniores literas ac dicendi artes didicisset, in Germaniam reuersus Molshemij ac deinde Dilingae eorundem Patrum ductu triennium Philosophiam sublimiorem eâ attentione hausit, vt iuuenem Anno M. DC. III. Iul die III. publico Baccalaurei et Magistri titulo dignum dimiserint. Ingenium ei contigerat acre, atque ad quasuis disciplinas capessendas promptum: cui accessit natiua linguae facilitas, vt summam de se omnibus opinionem moueret. Hinc in dies ei creuit Magnatum fauor: adeoque gratus fuit Comiti cuidam Imperij, vt ipsum Ratisbonam Anno M. DC I. in celebre colloquium inter vtriusque partis Theologos constitutum insigni fauoris argumento asseclam sibi seligeret, quem tantum ex constitutione vnum habere licebat. Paulo post summae apud omnes in eâ aetate exspectationis, Serenissimi Leopoldi Archiducis Austriae, tunc temporis Antistitis

Argentinensis etc. auctoricate et munificentiâ in Hispaniam mittitur, vt sacris literis operam nauaret. Patriae igitur Anno M. DC. IV. III Kal. Maij valedicens, natalium suorum morumque ac disciplinarum liberalium restimonio ab Illustriss. Episcopo Basiliensi, et Societatis Patribus luculenter munitus, Idibus Maij in Italiam penetrauit. Patauium postquam applicuisset, vlterius progredi dissuadebat aestus ingens, qui nauigationem Genuâ in Hispaniam difficiliorem minabatur, imo iuueni satis calido iter, quam conueniebat, laboriosius. Hic itaque cum aestatem agere constituisset, ne quid ei temporis inutiliter efflueret, scholas publicas quotidie obibat. Incidit forte inter alios in. Herculem Saxoniam, Medicum tunc temporis apprime doctum ac disertum: cujus admiratione cum aliquoties ad ipsius praelectiones rediret, caepit tandem instantibus vacationibus publicis Viri clarissimi indicio aliquem sibi poscere medicum scriptorem, cujus lectione non solum oblectaretur, donec remissiori calore se in iter daret, verum etiam aliquod sibi conseruandae sanitatis praesidium acquireret. Saxonia, qua erat in exteros humanitate, de sua bibliothecâ ei Fernelium depromit. Librum auide leretum cum possessori redderet, de accurationi porro studij medici ratione sciscitatur: addens, si qua ipsi affulgeret studiorum commoditas, quam iniuerat, vitae rationem se facili negotio commutaturum.

Verum animo ad magna contendenti fortuna hic durior videbatur, cum qua omnino colluctandum esset. Vnum a literis expectandum erat praesidium. Adolescentulis

ingenuis erudien lis adhibetur optimus juuenis quem tamen non deterruit laboris difficultas. Industriâ namque ipsorum studia dum promouet, quod sibi tempus discessit, lucubrationibus reparat. Otium hoc nactus, quantumuis laboriosum, cum de Medicinâ jam omnis esset cogitatio, ad scholas redit: vbi dissertationibus philosophicis, eo tempore consuetis Doctoribus, innotuit. Florebat inter caeteros eâ aetate Viros clarissimos Alexander Vigontia: qui optimus ingeniorum censor Preuotium sibi a studijs domesticum desiderat. Conditionem libens arripit, ad quam inuitabat maxime cum singulari comitate iuncta Viri liberalitas. Medicis itaque se totum addicit. Herculem Saxoniam eâ sedulitate docentem audit; vi singula ferme ejus verba exciperet. Eustachium Rudium praeterea, et Io: Thomam Minadoum Praeceptores coluit. In primis Hieronymo Fabritio ab Aquâ-pendente, cui Anno M. DC. XII. a Natione Germanicâ in Theatro Consiliatius eligebatur, adeo placuit; vt testamento posthuma sua Anatomica ipsius curâ vulgari jusserit: quod tamen institutum arte haeredum fuit impeditum, ne decretum ab optimo sene laboris praemium exsoluerent: etiamsi operam ipse gratis offerret. Alpini etiam, Horti publici Praefecti, necessitudine tantum profecit, vt non exiguo diligentiae argumento postea Doctori successerit. Aristotelicae disciplinae notitiam Caesari Cremonino probauit, qui germanum Philosophi sectatorem censuit. Ingenio autem cum esset versatili ac prompto, Philosophiam sine Mathematum cognitione mutilam natus, Galilei Galilei et Io: Antonij Magini operâ eo in

ijs disciplinis progressus est, vt Astronomicis et Astrologicis aliquam ingenij laudem jure meruerit. Ne tamen eiusmodi studiorum amoenitatibus a serijs diuerteretur, omnes ingenij conatus ad eam potissimum Artis rationem intendebat, quae medendo perficitur. Consilio fauit domesticum Patroni exemplum, qui vm. Idus Martij Anno M. DC. VII. praesentibus Caes. Cremonino, Eustachio Rudio, Benedicto Siluatico, Andreghetto Andreghettio, Camillo Bellonio, ac Tarquinio Carpineto postquam ei medicam lauream contulisset Annibal Bimbiolus Patauinus Theoricae Medicinae ordinatiae Professor primae sedis, discipulum jam Doctoribus adscriptum aegris familiaribus sedulo commendauit. Is vero omnibus ita se vigilantem ac prouidum ostendit; vt sensim ei credita fuerit Principum exterorum ac Magnatum valetudo: apud quos linguae Germanicae Gallicaeque vsu plurimum pollebat. Illustri in primis Equiti Henrico Vottono, Regis Magnae Britanniae apud Venetos Oratori, rerum naturalium peritissimo, eiusque postea successori Isaavo VVeck percharus fuit, quod felicem ipsius operam essent experti: quam plurimis etiam inter Germanos Principibus ac Magnatibus probauerat. Opinioni non parum momenti attulit vtriusque Nationis Germanae iudicium: quae Adriano Spigelio in Morauiam excito, alterum ciuem Anno M. DC. XII. XIII. Augusti vnanimi consensu sibi Medicum delegit Famam hanc augebat in dies medendi dexteritas, quam iugi meditatione ac indefessis lucubrationibus fimabat. Inde summorum medicorum. Casp. Bauhini, Henningij

Arnissaei, Danielis Sennerti, Georgij Nosseri, crebrae ad ipsum de rebus seriis literae. Venetorum ea quoque fauorem peperit, atque in primis Illustrissimi Andreae Mauroceni Senatoris prudentissimi: cujus adhuc Epistolae publice affectum testantur quem Donatus frater Preuotij Liberis, dum vixit, perennem seruauit. Parem etiam experiebatur animum Nicolai Contareni, quem felicibus Sereniss. Reip auspicijs Principem vidimus. Nec inferiori fuit loco apud Octauianum Bonum summae prudentiae Senatorem, et Nicolaum Contarenum rei herbariae fautorem maximum. Hi certatim in ipsum sua conferebant studia. Nec deerant alij, qui Medico juueni suadebant Constantinopolim, rei augendae commodam. Qua vero erat animi aequitate, Scholae magis aptus, fortunae mediocritatem Patauij praetulit. Postquam igitur decennium integrum Vigontiae contubernio exegisset, Anno M. DC. XIII. XXVIII. Martij ab Illustrissimis Gymnasij Moderatorib: Viro clariss. Andreghetto Andreghettio in Lectura III. Libri Auicennae exiguo ex more LX. florenorum stipendio sufficitur. Hanc prouinciam dum plenis subsellijs non publicis tantum, sed domesticis etiam Praelectionibus egregie tuetur; Anno M. DC. XVI. XIV. Ianuarij Cathedra haec CC. florenorum salario aucta. Viro etiam cl. Prospero Alpino jam fatis defuncto, Andreae potissimum Mauroceni consilio, Horti iuxta publici cura, additis LX. florenis, ipsi committitur: quam in tantâ negotiorum varietate quatuor et decem annos singulari diligentiâ sustinuit. Eam ne rei domesticae curâ turbaret, de honesta coniugij ratione cogitauit, e quo,

conjuge Magdalenâ Nicolai Vaselini filiâ, Simonis Vaselini opulenti in Hispaniâ negotiatoris nepte, praeter quatuor filias binos suscepit filios: quorum iunior alter Io. Baptista bonam de se spem praebet: alter annis major Theobaldus in paternae eruditionis successionem educatur: cui ad profectûs compendium non parum animi addere poterunt, relicta cum optimis scriptoribus egregia ac eruditionis plena optimi Patris Aduersaria, variaque Consilia et Praelectiones. Quamuis ex hypotyposi plerumque breuissima ad Auditores copiose ac diserte verba faceret. Porro labente jam aetatis Anno XXXVI Anno M. DC. XX. VI. Maij durante eodem stipendio ad sexennii jam caepti finem a secundo Practicae extraordinariae loco in locum cl. Benedicti Siluatici ad primam extraordinariae Practicae sedem promouetur. Eam pari, qua inuenerat, gloriâ vt e xornaret, omnes ingenij neruos intendit. Munere hoc itaque continuato, Sereniss. Principis sententiâ in Collegium Patauinum receptus Anno M. DC. XXIII. XII. Nouembris annuum totidem florenorum praemium obtinuit: quod Anno M. DC. XXVIII. XXX. Ianuarij C. XL. florenis creuit, vt quotannis DC. florenis doceret. Ampliori se autem dignum ostendit. Veterum namque doctrinam solide proposuit, ac neruose, eâ breuitate, quam permisit argumenti am plitudo. Ordinis quam maxime studiosus, de quo se profitebatur semper magis solicitum, quam de inuentione rerum. Disputationes modeste instituit, nec vnquam sine necessitate, et veritatis studio, quam ad vitae vsum vbique sine omni ostentatione sectabatur: sermonis politiâ vltro attentionis

beneuolentiam impetrauit, eamque scholae frequentiam, quam praeter eruditionem promptum omnibus animi studium merebatur. Viri Eloquentiam ostendunt, quae in scrinijs haeredum supersunt, quatuor ac decem orationes, tum in Horto, tum e suggestu Gymnasij habitae: quas vocis lenitate vultuque ad grauitatem composito vere animâsse credebatur. Morum vero suauitate atque obsequijs ita Collegas in sui amorem inuitauit, vt rato grauior casus occurreret, cui non in consilium accerseretur: vbi eruditâ dissertatione, tum aegris tum auscultatoribus ses se commodum praebuit. Sanctorio summi ingenij Viro in primis charus fuit, ejusque successori Pompeio Caimo Polyhistori Medico Roderico a Fonsecâ pariter, et Io: Colle Primarijs Medicinae Practicae Professotibus, Benedicto Siluatico Equiri, qui relictam sibi post hos Viros prouinciam non minori nominis famâ exornat. De rebus philosophicis non raro cum Caesare Cremonino et Fortunio Liceto summis Professoribus acute disserebat. Laurentium quoque Pignorium Antiquitatis famâ clarum eximie coluit. Fabrum pariter et Matthiam Ferchium Theologos insignes Minorum, vt dicunt, Conuentualium: cujus ordinis valetudini sollicite praefuit: Viros etiam clarissimos Io: Dominicum Salam et Andreghettum de Andreghettis Artis Medicae Professores Theoricos sibi mite propensos habuit. Nec inferior ipsi cum Medicis Venetis amicitia intercedebat, maximeque cum Michaele Angelo Rotâ, olim studiorum consectaneo: quorum omnium affectus prudenti comitate demerebatur. Eam denique apud primores vrbis

ciues singulari diligentiâ et prudentiâ de se opinionem concitauerat; vt plerique suae valetudini admouerent. Nec raro Venetias vocabatur: in primis ad Sereniss. Principem Franc. Contarenum: cui dubie admodum decumbenti contra multorum sententiam, bono euentu, salutem praedixit, egregio postea munere decoratus. Hisce tamen gloriae initi js minime contentus, quicquid in Arte recens inuentum curiose inuestigabat, Recentiorum scripta iungens Antiquis; minime horrens Spagiricorum inuenta, quae ad Dogmaticorum leges reuocabat. Veterum obseruationes pro re actâ suis experimentis censebat. AEgrotantium visitationibus cum totum diem impenderet; studijs horae supererant vespertinae, quas ille ad lucernam ante coenam perquam frugalem protrahebat: egregiâ corporis specie satis validus, nec facile morbis, nisi quandoque destillationi, studiosis frequendi, obnoxius. Hippocratem, Galenum, et Auicennam famihares habuit: quorum scita tradidit suis auditoribus. Inuestigandis obscuriorum causis primum, quid suo posset ingenio, explorauit; alios deinde scriptores ad consensum adijt. De quibus ingenuo semper animo, sine partium studio libere iudicium tulit apud discipulos et familiares sibi comites, quos in diuersis Europae partibus magno Reip bono reliquit doctrinâ et medendi peritiâ claros: inter quos eminent hodie in Belgio Adolphus Vorstius, et Fortunatus Plempius: in Germania Vernerus Rolsinckius, Medicinae Professores celebertimi. Domestice ejus disciplinae apud nos exempla eminent Viriclariss. Io. VVeflingius Primarius Anatomiae et Pharmaciae

Professor: Io. Baptista Soncinus non ita pridem Patauij Practicae Extraordinariae Professor Primarius: cui id laudis accessit, quod post felicem in patriâ apud Brixienses Artis exercitationem Praeceptoris munus digne sustineat, nunc ad supremam Practicae ordinatiae cathedram a magno Etruriae Duce Pisam accitus. Antonium quoque Gambarum Patauinum doctorem adhuc superstes e suggestu docentem audiuit. Reliquos summae spei Iuuenes fatalis vrbi pestis sustulit. Superstitem sors voluit D. Carolum Auantium medicum peritum, Rei in primis Herbariae scientiâ etiam vltra Alpes notum. Inter familiares intimiori necessitudine junctos, vitaeque veluti testes charos habuit cl. Viros Benedictum Priolaum, Gallum, et Io. Rhodium, Danum, amicum nostrum: a quo bonâ fide accepimus, mores Viri fuisse apertos, animuum erga suos benignum, hilarem, in ministeria et domesticos, praeterquam in liberos, etiam iusto mitiorem, liberalem supra fortunam, maximeque in musarum alumnos, aut quos de meliori loco precipitauerat sors iniquior. Illud peruagatâ famâ notum est, ad lucruui minus fuisse attentum, aegris cujuscunque conditionis sine vllâ praemij spe libenter adfuisse. Suos tamen liberos, non paruo quaestûs argumento, in re satis honestâ reliquid, fortunae moderationem sequutus: cujus plurima nec ficta in ipso indicia elucebant. Dedunctâ namque coniuge ad secundas nuptias redijt cum Elisabethâ Miani, parum veritus numerosioris familae onus: quam vno tantum filio Petro, qui, nobis haec scribentibus, Anno M. DC. XLIII. sublatus variolis, et vnicâ filiolâ Caeciliâ auctiorem

reliquit. Sed et Bononiam paucis ante obitum annis ad Claudini cathedram, vt vocant, supraeminentem publicis literis a clariss. ejus Gymnasij Professoribus Melchiore Zoppo et Andrea Mariano allatis inuitatus, proposito ducentorum supra mille Coronatorum stipendio annuo; summum honorem ingentemque senatûs liberalitatem modeste posthabuit beneficentiae ac aequitati Venetorum: quos primos suae fortunae auctores porro sui rationem habituros credebat. Nec spes irrita cogitationes fefellit. Iam quippe Sapientiss. Moderatores Gymnasij ob fidem ac reuerentiam Sereniss. Reip. neglectâ lautiori conditione, seruatam Preuotium, eruditionis famâ clarissimum, sublimiori loco dignum censuere. At summo rerum arbitro aliter visum. Peste quippe Anno M. DC. XXXI. vrbem vaflante, dum v veteris officij memoriâ creditas sibi familias de serere noluit, prouide quidem in vicis auxilia suggerens, pedissequus parum cautâ cum alijs conuersatione in aedes, caeteroquin absente hero clausas, contagium introdixit. In Hortum igitur Preuotius XX. Iulij cum vxore et minori filio secedit, vt suae saluti consuleret. Vetito cum alijs commercio, cum rebus disponendis se paulo grauius exercuisset, jamque animus in aduersa satis alioquin obfirmatus quatuor e primo con jugio filiarum jacturâ non parum moueretur; vehementi aestu percita febris Viro sagaci non vanam delirij suspicionem mouit. Animo itaque adhuc integro, perpetuis sudoribus extrema minantibus, solenni ritu supremae voluntatis codicillum condidit: non omissis interea praesidijs, a quibus salus sperari posset. Iis

vero nihil proficientibus cum in dies malum cresceret, solutis tandem viribus annos natus XLVI. Anno reparatae Salutis M. DC. XXXI. III. Augusti horâ XXIV. naturae latisfecit, in D. Antonij Basilica ad Polonorum Aram conditus. Cujus memoria quamuis Medici vere fortunati exemplo famae aeternitate perennet; dolendum tamem, quod praeclaros animi conatus anteuerterit praematura fati celeritas. Iam. n. Stirpium in agro Patauino Indicem auspicatus erat: quem non licuit pertexere. Jucundam quoque Medicinam inchoârat: sed extremam operi manum addere vetuit occupationum moles: quemadmodum et Definitiones Affectuum Particularium Analyticas concinne digestas: quibus peculiari commentario Determinata singulis Remedia secundum Loca, Empiricae Rationalis titulo conquitebat: sed parum progressus, veluti in Remedijs quoque Selectioribus. Galendarium Oeconomicum horis subcisiuis ingeniose conscriptum, atque ab Amicis lectum, colophonem desiderat. Rariorum ad haec Obseruationum Practicarum cum Exegesi Theoricâ Centuriam promiserat. Meditabatur praete: rea Commentarium de Humoribus: de Vrinis, et Pulsibus de Victu AEgrorum: Simplicium Vsualium Historiam et vires: Errores Principum Medicinae: de Inflammationibus internis: Scopulos Medicinae, siue de his, quae a Medico perfecte sciri non possunt.

In scrinijs integre seruantur, quae potius Auditorum vsui, quam ad pompam domi dictabat, per otium sub incudem reuocanda: quamuis et postea Eruditorum judicio lucem videantur meruisse.

Hunc Anno M. DC. XL. Io. Stephanus Medicus Venetus vulgauit, ab eo longe diuersum, quem haeredes possident. IV. De ratione Praeparandi et componendi medicamenta.

Accessit peculiaris De ratione componendi medicamenta in communi Libellus, qui verius tertium inter hos modo enumeratos locum obtinet. Omnium hic Auctoris ingenio dignissimus nuper in Germaniâ editus est curâ V. Cl. Friderici Monauij Medici et Botanici eximij.

Tractatus de Venenis, et Alexipharmacis. Hos junctim libellos in lucem produxit Ioannes Beierus Bibliopola Francofurtensis, sed varie interpolatos ac mutilos. Emendatiores a Theobaldo filio expectantur.

Ejus de Plicâ Polonicâ Consilium Daniel Sennertus suae Praxi Medicae inseruit.

Viri merita in scholis publicis Natio Germana ad ipsius Insignia hac Inscriptione prosecuta est.

IOANNI PREVOTIO RAVRACO PHILOSOPHO AC MEDICO INSIGNI. PRACTICAE EXTRAORDINARIAE PROFESSORI PRIMARIO. CIVI ET DOCTORI DESIDERATISSIMO. NATIO GERMANA ARTISTARVM POSVIT AN. M. DC. XXXIV.

Thomas quoque Bartholinus, Caspari filius, Danus hoc ejus meritis elogium sacrauit.

Larissimus rerum Brixiensium scriptor, Iacobo de Rubeis natalibus splendido, et Hippolytâ, exnobili Scarpi familiâ anno salutis humanae M. D. LXX. Die XXVIII. Iulij horâ XI. min. XXX. natus, cum puer mirâ eluceret indole, et ad maxima quaeque aptus videretur, a parentibus mature studijs admouetur. Literas in primis humaniores et graecam linguam a. Prospero Martinengo Monacho Cassinensi didicit: deinde in Gymnasio Patauino reliqua animi ornamenta, quae ex scientiarum possessione exoriuntur, consecutus est: vbi tandem meliori fato totum se ad Poesim et Historiaim applicuit. Sed cum naturae propensione ad Antiquitatis studia raperetur, perlustratis plerisque Italiae Gymnasijs, Romam contendit: vbi exel. Virorum, atque in primis Bellarmini ac Baronijsummi eâtempestate nominis familiaritate, multiplici rerum cognitione et eruditione animi culturam auxit. Neapolitanum quoque regnum inuisit: deinde in Germaniam concessit, ac Hungariam: vbi architecturae

militari, ductu Tabarini centurionis admodum celebris, incubuit. Hinc in patriam reuersus, vt aliquod suorum itinerum et laborum sprecimen Ciuibus ederet, elegantissima sua carmina etrusco sermone vulgauit: mox S. Iuhae vitam Sereniss. Christiernae Lotharingiae, Magni Ducis Etruriae coniugis auspicijs publicauit. Tandem cum annos XXX. Attigisset, vt parentibus morem gereret, Victoriam cl. V. Hieronymi Moncelesi I. V. D. et Paulae Auogadrae filiam vxorem duxit: ex qua binos filios habuit adhuc superstites, Iacobum Mariam S. Nazarij Canonicum, ingenij et candoris famâ conspicuum, Ecclesiae Cathedralis Praepositum, et Carolum literis pariter atque armis pollentern: quorum vterque patris nomen perhonorifice suâ virtute tuentur. Defuncto parente, etiamsi cutis domesticis occuparetur, attamen cum ad altiora animus aspiraret, literarum studia minime intermisit. Imose totum ad patriae. Historiam conuertit, quam non sine vtili labore. anno aetatis trigesimo septimo totidem libris absoluit. Inter caetera de rebus patriae commentaria primum occupant locum Monumenta Brixiensia, vulgo Le Memorie Bresciane, iconibus aeneis eleganter exornatum opus, exteris ciuibusque satis summopere gratum. Quod digne hoc elogio cl. V. Io. Franciscus Vlmus ornauit:

Lâdem pietate, in res sacras accensus, alterum opus de Reliquijs, et Martyribus patriae Tutelaribus, Faustino, et Iouitâ edidit: et paulo post Illustrium Brixiensium Elogia operâ itidem Historicâ et Symbolicâ etrusco idiomate sciteconscripsit. Epistolas etiam varij generis, itemque Orationes ac Dissertationes omnium applausu edidit. Staturâ mediocri, hilarique vultu, mirâ ingenij dexteritate, morumque dulcedine, acutâ quadam et accuratâ sagacitate, exactâ eruditae antiquitatis notitiâ amicis caeterisque gratissimus omne punctum tulit. AEtate nondum prouectâ magnos obtinuisset honores, nisi Pontificis institutum euertiset fati celeritas, cum VIX Brixiâ Bononiam accessisset. Nec parum ipsius famae addidit ab Henrico Condaeo Galliae expetitum Brixiae cum ipso colloquium. Sed Henrico Mathiae Turriano Comiti, militiae Venetae Legato, Brixiae ea fuit de ejus virtute opinio, vt a secretioribus sibi elegerit consilijs, honorario satis lauto, et paulo ante discessum pretiosis varij generis gemmis donauerit. Inde loan. Gerardus Vossius Polyhistor insignis eum non immerito summae doctrinae et humanitatis virum appellat lib. de Historicis Latinis pag. 812. et lib. III vbi de Heliâ Capreolo: fuere ij (loquitur de posterioribus libris Historiae Capreoli ineditis, qui in Illustriss. Dominici Molini manus deuenetunr) ante Octauij Rubei patricij Brixiensis, ex Rubeorum Parmensium familiâ, viri praecellentis eruditionis, vti monumenta

ejus comprobabunt, quae de Brixiensium, et hujutemporis gestis, summâ industriâ, fide ac prudentiâ pergit consignare. Cluuerij quoque in Veteri Italiâ encomium promeruit. Lautentij Pignorij pariter in Elogijs, alijsque monumentis. Itemque Ioannis Bonifacij I. C. aliorumque ingenio praestantium. Artifices alicujus nominis, maximeque pictores, charos habuit, quos suo consilio et auxilio prompte iuuit, rebus symbolicis et emblematibus summopere delectatus. Testantur id Aulae Praetoriae Veronensis varijs generis Icones, a Francisco Pona Philosopho et Medico praestantissimo in suo Stolone descriptae: inquibus conspicitur Rubei eruditio et judicium. Principibus ob singularem etruscae linguae peritiam adeo placuit, vt Rudolphus II. Imperator alijque Principes ipsum a libellis praeficere voluerint. Sed priuatae vitae studio delectatus renuit, vt ex ipsius literis apertum est: quae etiam cum viris magnis necessitudinem ostendunt. Eum quoque ob eximiam fidem saepius in grauioribus negotijs probatam, Duce Iloa~ne Cornelio, Serenissima Resp. Veneta, consilio praecipue sapientissimi senatoris Dominici Ruzini eâ beneuolentiâ prosecuta est; vt ampliori titulo atque honorario Collateralis, vt vocant, vicemgerentis munere honestauerit anno M. DC. XXIX. Inter Consiliarios etiam Sereniss. Reipublicae fuisset cooptatus, nisi fatis praemature cessisset. Is tamen fortunae fauor ipsi parum durauit, quamuis sortem suam gigantaem dicere soleret, si spectes nominis immortalitatem, ad quam firmo passu contendebat vere. Superatis namque aemulis, quiveneno ipsius saluti insidiabantur, infectus pestilentiaecontagio,

quod septem ante annos sibi praesagierat, cum binis filiabus alijsque domesticis, vitam, qua longâ dignus erat, intempestiuâ morte commutauit Anno M. DC. XXX. Die XXVIII. Septembris inter XXIII. et XXIV. horam, in caemeterio templi Cathedralis conditus: vnde ipsius et coniugis ossa in aede S. Mariae Calcariae sita in eundem locum ad S. Dominicum transferenda. Primi tumuli haec inscriptio.

VTINAM MORTALIBVS IN HOC SECVLO PERMITTERENT IMMORTALITATEM FATA HANC VTIQVE QVAM SVAVISS. QVAM LIBENTISS. TIBI FVISSENT ELARGITA. OCTAVI ROSSI VIR CLARISS. H. T. OBITT MVLTARVM VIRTVTVM LVMINE CONSPICVVS. M. DC. XXX. V. CALEND. OCTOBR.

Erraualli Venetorum natus, Francisco patre I. C. et matre AEmiliâ Plazzoniâ, cum adolescens ingenij sui vires varijs disciplinis excoluisset, Patauio Philosophiae, Theologiae, ac Iurisprudentiae lauream summâ cum laude reportauit. Politioribus literis, ferente genio, Musisque addictus, etrusca et latina diuersi generis carmina cecinit: varias etiam orationes ac dissertationes in Academijs habuit, praesertim in coetu Ricouratorum, qui tunc florebat. Ad patriam redux Deoque dicatus eadem studia summâ vitae tranquillitate percoluit. Canonicus postea Cenetensis electus, in eâ Ecclesiâ adeo morum probitate, atque exactâ Iurium et rerum Ecclesiasticarum peritiâ refulsit; vt Vicarius generalis Leonardi Mocenici Episcopi Cenetensis electus, grauissima ibidem negotia ad optimum finem suâ prudentiâ et dexteritate perduxerit. Romam hinc profectus, cum non inferiori suae

experientiae laude ibidem innotuisset. Canonicatum Pataninum beneficentiâ summi Pontificis Pauli V. obtinuit. Patauium igitur ei sedescontigit, vbi iuuentutem laete transegerat: magnoque impetu ad prima sui genij Poeseos oblectamenta reuersus, amicis suadentibus in Sereniss. Reip. obsequium Poema Heroicum, cui titulus VENETIA LIBERA etrusco idiomate euulgauit. Iuris Canonici professionem, quam obtinuerat amplo honorario, magnâ docendi facilitate decorauit, omnibus insigni affabilitate et comitate charus.

Vicarij generalis pariter titulo a Cardinale Valerio cohonestatus, vniuersam tanti Episcopatûs molem sustinuit, rarâque moderatione ac prudentiâ omnia peragens, felici cuentu vitam suam clausit anno M. DC. XXXI. in patriâ aetatis suae LXIII. Conditus honorifico tumulo in AEde S Andreae Serraualli vna cum Antonio ex fratre nepote, medico clarissimo: qui juuenis Venetijs adeo suâ arte inualuerat; vt, aequalibus superatis, ipse solus primam medicorum sedem occupâsse videretur. Epitaphio hoc clauditur vterque.

Familiae dignitatem suis meritis auxere viri clarissimi: inter quos Sertorius Pancetta I. C. cl. Camilli ex fratre nepos, hodie Patauij Assessoris munere magnâ sui nominis famâ perfungitur.

Multa quoque apud Haeredes seruantur in Arum mirabilem Raymundi Lullij, nondum edita.

VRbis Mediolanensis familiam OSIAM sunt qui non leuibus, vt putant, argugumentis a Graecis sacerdotibus Apollinis Delphici ortam affirmant. Templi. n. custodes Osij, et summus Sacerdos Osius nuncupabatur. Cui sententiae fidem conciliare videtur cothurnus, Apollini sacer, quo gentis Osiae stemma insignitur. Principijs vicinioribus contenti, quae ex fide dignis monumentis accepimus, hic memorabimus. Diui Ambrosijaetate floruisse, et aduersus insultantes in sanctissimum Praesulem et Ecolesiam haereticos dimicâsse hanc familiam, indicio est annuus census, quem Monachi S. Ambrosij in hunc diem Seniori inter Osios pendunt. Horum vetustatem ad haec testatur locus, quem vocant Arringheriae in vrbis Praetorio, vulgo Lobbia degli Osii, florescente Rep. pro Rostrorum loco habita. Necobscura est conjectura, quod hodie pratorium est, olim fuisse Osiorum: cum ipsis in S. Michaelis a Gallo Templum ei vicinum adhuc sit jus,

quod vocant, patronatûs. Merita vero hujus familiae in patriam praecipue declarat vetus lapis in Turre S. Francisciquo Robertus Osius Patris patriae titulo insignitur.

Verum grassante per Vrbem discordiâ, cum haec familia Turrianorum partes aduersus Vicecomites sequeretur; fractis Turrianis, impar aduersarijs in exilium agitur. Inde in varias orbis partes distracta de priscâ virtute suâ nihil remisit. Quosdam nempe in Poloniam secessisse certum est, cum Regina Bona Sfortia per Italiam transiret: e quibus prodijt Staniflaus Osius S. Rom. Eccl. Cardinalis, qui Concilio Tridentino praefuit. Alios per Italiam sparsos indicat Io: Baptista Osius Romanus, qui Episcopus eidem Concilio interfuit. Franciscus Osius Rauennas carmine etrusco claruit. Inter delicias Germanorum Poetarum Hieronymus Osius celebratur. Pauci, qui in Galliâ Cisalpinâ remanserant, cum Francisco secundo Sfortiae ab Imperatore dominium eriperetur, in Venetam ditionem se receperunt. Hic postquam nuptijs parum faustis res familiaris diriperetur, Io. Baptista aetate tenerâ aduersae fortunae succubuisset, nisi patrui Deodati Osij Canonici Mediolanensis cura pietasque ipsum subleuâsset. Literis itaque cum ingenium excoluisset, caussarum patronum se quandoque praebuit. Honestis laboribus auctâ re familiari ex gemino conjugio numerosam suscepit prolem. Ex priori quidem Felicem, et alium filium, qui in ipso vitae limine obijt: itemque binas filias. Ex altero Franciscum nostrâ aetate Philosophum et I. C. causidicum Collegij Mediolanensis, in quod de plebe nullus admittitur: Ioannem Dominicum sublimi ingenij,

qui sine magistro picturae et architecturae scientiâ famam ac aetatem praeuenit, sed iuuenis decessit: quem pari fato secuti Io. Carolus Canonicus Regularis, Bernardinus, qui in Palatinatu miles occubuit, et Carolus Caesar, infans humanis ereptus. Supersunt hodie Deodatus et Carolus Caesar ambo literis moribusque politissimi, et vnica foemina. Inter hos primus Felix Osius optimo corporis temperamento et laboribus apto juuenis literarum studijs et Graecae eloquentiae gnauiter incubuit, praeceptore cl. V. D. Olgiato, et Antonio Salmaza; in Rhetoricis D. Gesare Isnardo Societatis Iesu Doctore: quem defunctum annos natus XVI. publicatâ elegiâ defleuit. Hinc Cardinali Borromaeo cum innotuisset, in peculiari Collegio Philosophiae et Theologiae studijs triennium operam dedit. Quo exacto, cum anno aetatis XXI. S. Theologiae Lauream obtinuisset, ibidem docere caepit, moxque sacris initiatus, literas humaniores et Rhetoricam in Collegio Heluetico. Praefectus deinde Collegij Nobilium, et Heluetici, tandem in Collegio S. Simonis Rhetoricis docendis adhibitus, triennium suam industriam probauit. Inde Bergomum euocatus, in Collegio S. Mariae Majoris tribus annis mansit. Ex quo Patauium Anno M. DC. XXI. accitus publicam vrbis scholam obtinuit. Ea hic ingenij docum nta dedit; vt applaudentibus ciuibus exacto vix triennio ab Illustriss. Gymnasij Moderatoribus cloquentiae cathedram ob sua merita assequeretur: quam sexennio publicis priuatisque laboribus summâ cum laude sustinuit, Collegae suo Io. Thuilio Poetae, Philosopho, et Medico par habitus: qui cum amicissime et coniunctissime

vixit. Miranda in primis Viri erat in doccendo familiaritas, magna etiam eruditionis fama. vnde prudentissimis Senatoribus Venetis atque inter alios, Dominico Molino, Francisco Mauroceno, alijsque ejusdem ordinis senatoribus gratissimus de instruendâ Bibliothecâ publicâ salubre monitum suggessit: quod tanto applausu exceptum fuit: vt ipsum aucto honorario Libris publico vsui destinatis praefecerint. Illud sine gratiae precio et sine affectu de Viro mihi familiari necessitudine noto ingenue testari possum, omnibus fuisse facilem, et aequo semper animo, non secundis elatum, neque aduersis depressum, semper sui similem: moribus apertis et candidis, tam propenso pectore in amicos, amore, fide tam sincera; vt vix vnum aut alterum vsquam inuenias, quem illi censeas omnibus amicitiae numeris esse conferendum. Rara illi modestia, nemini ille grauis, a fastu alienus: nulli simplicitas fuit prudentior: parco sermone tam lepidus, facetus, et foecundus; vt amicos continuo vtilissimis detineret sermonibus. Suauissima quippe ejus erant colloquia, multarum rerum cognitione et vsu referta. Nimirum prima ipsi oblectamenta erant totos dies inter libros haerere, quos ille non exiguo aere paratos summo studio voluebat lectissimos: scriptioni ita deditus: vt eos quasi in suum succum verteret: qua de causâ jure magnus ille Pignorius ipsum epist: 32. librorum heluonem appellauit. Nec tamen alienis monumentis pascebatur: quin cum summis ingenijs, adeoque secum ipse contendebat. Adeo semper aliquid in publicum commodum meditabatur. Sed vt ingenio erat vario, ita vastis cogitationibus

multa et magna molitus, fatis deprehensus minimam eorum partem peregit. Rerum Patauinarum Scriptores, qui diu latuerant, ad Vrbis splendorem, Dominici Molini auspicijs e tenebris erutos, collatis membranis emendatiores in publicum dedit: ac inter hos praecipue desideratum multis ALBERTINVM MVSSATVM illustrauit. Notis autem eruditissimis extremam manum addere non licuit. Murenae Historiam integre dilucidatam vidimus: quae tamen desiderantur Notae, quo casu maximâ ex parte perierint, nobis incertum est. Quae de Vrbis Romanae magnitudine commentabatur, imperfecta sunt: aliaque multa, quae elencho exhibebimus. Quo caetera genio exierint, indicio erunt crebrae summorum ad ipsum Virorum literae, quos non censores, sed amicos promeruit. Io. Gerardus Vossius, vir orbi notus, suum de eo judicium erudito de Latinis Historicis opere celare noluit: vbi eum disertissimum professorem appellat. Nec minor de eo Danielis Heinsij, Meursij, Scriuerij, Barlei erat opinio. Henrici quoque Puteani affectum sibi deuinxerat. In Italiâ vero nemo paulo erat cultior, cui non et ipse charus. Vnum sufficiat de eo cl. Viri Io. Antonij Castillionei elogium parte primâ Antiq. Basilicae Vincentianae: Adeat is me consultore V. cl. Felicis Osii de Sepulcris et Epitaphijs singulares libros Romanâ passim et Graecâ eruditione refertos: is enim scitu dignissima aperiet, qua est in antiquis Romanorum et Graecorum ritibus colligendis diligentiâ, infinita propemodum ejus formae exempla congessit: quae, vbi per occupationes licuerit, typis rei literariae commodo commendabit. Quot. n. ille occupationibus

semper districtus fuerit, necesse non habeo persequi. Vix enim confectis Rhetoricae, Philosophiae, Theologiae curriculis, laureâque sacrae scientiae partâ, praecipuis in Vrbis nostrae Collegijs desudare caepit, in ijsque grauissima munia qua docendo, qua regendo, summâ semper cum laude et dignitate obire. Quocirca famâ ejus prudentiae, doctrinae, ac suauitatis morum non ad vicinas tantum, sed ad remotas etiam vrbes delatâ Academias Jtaliae principes administrandas suscipere coactus est, quae ejusdem diuinam pene doctrinam ardentissimo studio expetebant, ingentibus ad eas stipendijs et honorarijs propositis inuitatus. Libuit hic paulisper excurrere in Hominis laudem, mihi vt metipsi quodammodo gratificarer: qui vt illum vnice amo; sic glorior eundem mihi Rectorem in supremâ moderatione nobilissimi, nostrisque temporibus florentissimi Collegij Taeggiorum ad D. Simonis jure ac merito successisse: jureque ac merito gloriabor, cum ob eximias Viri virtutes, tum ob arctissimam mihi cum eo initam consuetudinem, vitâ mihi longe cariorem, aliaque multa, quae nos arctissimo amicitiae vinculo copulârunt.

Venetorum fauorem non memorabo, quem expectatione majorem obtinuerat. Molino sane adeo intimus erat; vt effigiem suam hoc carmine inscribere non dubitauerit.

Patauij etiam plurimos eosque veros suâ eruditione, suâque virtute sibi lucratus erat amicos, genere et doctrinâ claros, Caesarem Cremoninum, Ioan. Collem, Andreghettum Andreghetium, Ioannem Preuotium, Pompe jum Caimum, Bartholomaeum Vecchium, primarium Iuris Professorem, Alexandrum Syncliticum, Iuris Antecessorem. Familiares autem in eâ frequentiâ habuit Abbatem Albertinum Barisonum, Laurentium, Pignorium, Bartholomaeum Souerum, publicum Mathematicum, Carolum Auantium, Ioannem Rhodium, Gulielmum Soierum. Nec ea solum ipsi erat vis calami: voce etiam innumeros sibi obstrinxerat selectioris ingenij iuuenes: quorum animos partim suo contubernio, partim e publico suggestu ad virtutem et literarum studia candide formauerat. Hoc gloriae cursu cum iam ad majora in dies aspiraret Felix noster, fortunâ animoque felix, peste vniuersam Italiam vastante, pluteis Bibliothecae erigendis cum sedulus adesset opificibus, febri correptus septimo morbi die absque testamento, succedentibus in haereditatem fratribus, a summo rerum moderatore in caelestem Academiam anocatur, mense Iulio Salutis M. DC. XXXI. cum vixisset Annos L. humatus in vicino Templo Iesuitarum nondum confecto sine pompâ, et sine monumento.

Reliquorum, quae incaeperat, paucis Orationibus exceptis, hunc ipse viuens aetatis suae anno XXXII. vulgauit Indicem: quem curiosis non ingratum fore speramus.

Romano-Graecia, seu de communibus vtriusque Populi moribus, et institutis Commentarij II.

Ritus vtriusque Reliquiae, Sacri pariter et Prophani, subcisiuit horis collecta, et in Centurias XVI distributae.

Dramma Iambicum, Triumphus Humilitatis inscriptum, in honorem D. Caroli Borromaei, quo primum tempore in album Caelitum est relatus.

Triumphus alter Praetoriae Maiestatis publice Bergomi exhibitus in Academiae Marianae Castris, honori, meritis, et immortalitati Nicolai Gussoni eiusdem Vrbis Praetoris Opt.

Oratio pro decernendo Triumpho eiusdem meritis, et virtuti, habita in ijsdem Castris.

Selectarum Epistolarum Libri II. Quorum alter ad Familiares: alter ad Eruditos missus.

De Epigrammate Tractatus publice traditus Mediolani in Academiae Taeggianae Scholis.

Bufalora Cl. V. Octauij Balsami: in qua mixtim Sententiae praecipuae veterum illustratae, deque Felicitate progymnasmatibus aliquot disputatum.

Oeconomia Artis, qua M. Tull. Ciceronis Orationes omnes sunt habitae, vel conscriptae.

Adagiographia noua-antiquis Prouerbijs referta Librorum totidem, quot Scriptorum.

Praelectiones Solennes in omnes M. Tullij Ciceronis Epistolas ad T. Pomponium Atticum, Brutum, et Q. fratrem, cum Analysi Grammatica, Rhetorica, Ethico-politica, et Notis.

Poetarum, et Historicorum vindiciae: quibus errata potissimum, quae in eorum Libros Typographorum incuriâ, vel aliorum inscitiâ hactenus irepserunt, ope MSS. Codicum amouentur.

Longoni Regij apud Mediolanenses Consilij a secretis: in qua Sacrarum huiuscemodi Jnscriptionum leges ostensae breuiter, et exemplorum appositione firmatae.

Academiae Marianae, ab eo Bergomi restitutae An M. DC. XVIII, auspicia, primordia, et progressus.

Epicedia cum lachrymis in obitum Reuerendiss. Jo. Baptistae Milani Episcopi Bergomatis.

Hercules in Biuio, cum Orationibus Virtutis, et Voluptatis ad Eundem: Elogijs etiam Michaelis Dotti, personam Herculis egregie sustinentis.

Orationum diuersis in Collegijs et Academijs publice habitarum Volumen primum.

VIcentiae natus Anno M. D. XCII. qui patriam et suos natales ingenij promptitudine et virtutum claritate illustrauit, neutiquam inter hos viros jacebit inglorius: cui, dum vixit, intima necessitudo mecum intercessit. D. Hieronymi societatem ingressus Philosophiae ac Theologiae studijs incubuit. Lectoris et concionatoris munere laudabilis, summo ardore et industriâ sui ordinis reliquos antecelluit. Philippum Fabrum Fauentinum celebrem inter Scoti sectatores publicum Theologum, praeceptorem suum aduersus Marialem S. Dominici Theologum duobus libellis defendit: quibus ita famam sibi adauxit; vt Cardinalis Beuilaqua eum sibi Theologum nominauerit. Virtutis non minus quam literarum studiosissimus ingenio cum esset perspicacissimo, inueteratos sui ordinis errotes felici successu exstirpauit, profligatis rudibus: in quorum locum nobiliora ingenia restituit. Supremam Prouinciae curam et Rectoris Generalis munus mirâ liberalitate ac splendore exercuit. Romae, et Venetijs, ac Vniuersae Italiae inter homines sacris dicatos, Principibus acceptus, omnium calculis primas tenuit. Iam ingenij praestantiâ ad altiora aditum sibi parauerat; ecce habitior febre leui correptus in patriâ, peste Lombardiam peruagante, catariho accedente interijt anno M. DC. XXXI. suae aetatis LV.

Controuersiarum pro defensione Philippi Fabri aduersus P. Xantem Marialem Part. I.

NOn inferiori laude inter celebres eiusdem patriae Viros enumerandus mihi Aloysius Cerchiarius, clericus Regularis Congregationis Somaschae: vir sane hoc aeuo humaniorum literarum callentissimus, ambitionis exsors, religiosae vitae dicatus, sub optimis sui Ordinis patribus bonas literas et sacras disciplinas sedulus hausit. Genio ad Eloquentiae et Poesos studia propensus, quantum ingenio valuerit, abunde testantur ejus monumenta doctis expetita. Bergomi postquam inferiores iuuentuti disciplinas tradidisset; Venetijs in seminario Patriarchae oratoriam palestram, simulque Academiam GENEROSORVM titulo aperuit. Inde Senatorum primis et Eminentiss. Federico Cornelio Cardinali innotuit. Romam accitus, vt ibidem suum ingenium Societati accommodaret, cum oratione quadam Legati Hispani aures offendisset, illico patrum suorum consilio in Lombardiam reuersus, Venetias denuo ad intermissas exercitationes redijt. Quod otij reliquum erat sui Ordinis Historiae destinauerat.

Cujus priuatum vbi dedisset specimen, Cardinalis Federicus Cornelius aptum censuit, qui suae familiae Annales contexeret. Caeterum patrum precibus, suorum Elogia jam continuabat: quorum aliquot icones editioni jam paratae erant. Gratum ingenij munus testaturi socium in Rectorem Biellae designant: quo in itinere per feruidae aestatis vehementiam febri acutâ correptus hospes in alienâ domo, suae iuuentutis flore, et virtutis apice, aetatis anno XXXIII. viuere desijt. Alexandriae a Paleâ Anno M. DC. XXXVI.

Jn obitu Henrici Antonij Burgi Religionis B. M. V. Seruorum Generalis Epitaphium.

CEntem CAIMAM Mediolani nobilem, et vetustam fuisse, non solum ex Gaspare Bigato et Corio, sed ex priuatis et publicis monumentis accepimus: quam viris nostrâ aetate praeclarissimis florere constat. Ex eâ Hieronymus Caimus in Fori-Iulij prouinciam concedens, eam inibi extendit. Hac progenie Vtini Iacobo Caimo patre I. C. EVSEBIVS et POMPEIVS orti, nostrâ memoriâ celebres: quorum nomina posteritati

virtutis obsequio dicamus. Vterque a patre bonis literis destinatus, mirum in modum in eisdem profecit. In Gymnasio namque Patanino post latinas graecasque literas, Rhetoricam, ac Philosophiam cum optime didicissent, Eusebius ad Iurisprudentiam, Pompeius ad Medicam facultatem animum applicuit. Ille Iacobi Menochij I. C. celeberrimi contubernio vus, post suorum studiorum curriculum, ab eodem publicâ acclamatione vtriusque Iuris lauream retulit. Patriae redditus forenses causas et pupillorum lites linguâ calamoque defendere ac tractare caepit, eâ facundiâ ac laude, vt carijs in patriâ honoribus cumulatus, Decurionis in Vrbe munere saepius collato, Proninciae pariter onera susceperit: dum anno M. DC. V. ab Illustriss. Iosepho Mauroceno Senatûs Veneti decreto electus fuit, qui cum Mutio Fabricio Limitum in eâ curam haberet. Ecclesiasticis mox rebus deditus, Metropolitanae Ecclesiae Aquilejensis Canonicus eligitur. Oratoris titulo alijs duobus cl. Viris junctus a ciuibus suis Venetias anno M. DC. XVI. mittitur: vbi nouo Duci IO: BEMBO gratulatus elegantissimâ oratione, sapientum calculis eximiam ingenij laudem promeruit, optimamque de se reliquit apud Senatores prudentissimos opinionem. Sed paulo post defuncto Francisco Manino Vtinensi, Episcopo AEmoniae, a summo Pontifice Paulo V. isti Ecclesiae raeficitur: quam per annos XX. summâ prudentiâ ac moderatione rexit. Patriarchatu Aquilejensi etiam vacante istius oneris maximam partem Vtini et in Dioecesi magnâ constantiâ sustinuit, et difficiliores causas dissoluit. Quod vitae reliquum Legum studijs consultationibusque impendit. Tantâ namque ad eum

multitudine omnes conuolabant, eaque vis ejus in consulendo inclaruit; vt aliquando a Sereniss. Republicâ Consultoris munus ipsi esset delatum. Senectutem vero libertati commissoque diuinitus oneri impendere maluit optimâ corporis temperie florentem: quam corporis exercitio maximeque aucupijs produxit ad annum vitae quintum et septuagesimum, quem XIX. Octobris Anno M. DC. XL. clausit Vertenegij, quo propter grauem AEmoniae aerem secesserat. Defuncti corpus sumptuosâ funeris pompâ in Ecclesia B. Virginis Gratiarum Vtini prope Pompeii fratris cineres conditum hoc monumento, quod sibimet viuens destinauerat.

Extant apud cl. Nepotem Iacobum Caimum, in Gymnasio Patauino Iuris Ciuilis Professorem.

Nec inferiore liberalis ingenij successu POMPEIVS a Piccolomineo Philosophiam, Medicinam vero a summo ejus seculi Viro Hieronymo Mercuriali hausit: laureâque rite impetratâ, honorario stipendio in patriam vocatus, ibidem aliquot annos mansit. Iuuenis quidem annis, sed

in medendo consummatus, eam promeruerat de se egregij Medici AEmilij Campolongi et aliorum opinionem: vt annuo mille Coronatorum stipendio inuitaretur Anno M. D. IC. a Cardinali Radsiuilio Duce Olicense ac Episcopo Cracouiense. Neglecto autem lucro, cum excitato esset ingenio, et plurimum gloriae cupidus, non solum graecas literas excoluit, vt ex veterum Medicorum libris vera et intima cognosceret; sed variâ etiam rerum cognitione et lectione delectatus etruscas vna Musas non leuiter salutauit. Philosophus non vnus e multis, sed plane singularis reique medicae peritissimus: ad cujus scientiam longum vsum et exercitationem adjunxerat. Hinc cum esset jam absentibus notus eodem pene tempore a Rege Poloniae, et a Cardinalibus Farnesio, et Montalto ob Vrbis desiderium, quo tenebatur caeteris duobus praelto inuitatur. Cohonestatus tanti Principis contubernio munificentissimam sacrae illius purpurae lucem mutuo proprij splendoris, et fidei foenore compensauit; Sublimem. n. Pisasanae Academiae exedram a Magno Etruriae Duce Ferdinando vltro simul cum honorario mille, et ducentorum aureorum oblatam recusauit: nec Pauli V. seruitium a summis Viris ambitiosa prensatione captandum, nequaquam pinguioris conditionis dulcedine illectus, praetulit. Inualuit interim magis, magisque rumor apud omnes, et praecipue Magnos Viros qua esset promptitudine, diligentiâ, remediorum varietate, dicendique suauitate, qua aegrti etiam aliquando mirifice subleuantur; vt breui non solum ingentem vim pecuniae fecerit, sed ejusdem Summi Pontificis arbitrio in Gymnasio Romano primam Philosophiae cathedram obtinuerit.

Hinc ille non raro Neapolim ad Viceregis Beneuenti Comitis, Florentiam ad Magni Ducis, aliorumque Italiae Principum valetudinem accitus. Pontifici etiam Gregorio XV. lethalem morbum praedixit. Pro Rege Poloniae consuluit. Et dum a Serenissimo Senatu Veneto in Lyceum Patauinum ad Cathedram Theoricae Medicinae supremam, Sanctorij Sanctorij Viri clarissimi loco, magno stipendio euocatus Vrbem esset relicturus, in qua diu splendide vixerat, a Summo Pontifice Vrbano VIII. in equitum auratorum cohortem delectus, Comes simul Palatinus declaratur, prout is honor summorum duntaxat Principum Oratoribus confertur. Summi etiam Antistitis benignitate Eusebio fratri Episcopatum AEmoniensem, aliaque agnatis et amicis munia impetrauit: quamquam et Pauli V. Pontificis triremibus, etiam sub Philippo III. Hispaniarum Rege ciuitatis Crotonisac Tauernae imperio praefectus frater Quinctilius virtute, fideque eximiam sibi immortalis famae gloriam paranerat. Salutatâ igitur postliminio patriâ, quam diu non viderat, in Gymnafrum Patauinum non sine pompâ concessit: Vbi theoremata Medica Principe loco maxima Auditorum frequentia, et nominis celebritate docuit; Responsisque dandis occupatus Magnorum Virorum Venetijs, et Principum in Italiâ gratiam promeruit. Collegio Veneto Patauij cum triennium Praefes a Gymnasij Modderatoribus datus esset, amplissimo Senatori et Equiti Hieronymo Lando, tunc Vrbis Praetori, actor fuit, vt ejusmodi solennitati Medicorum Aulam splendidiorem exstrueret. Interea, dum varia meditatur circa perplexam de Caloris naturâ apud Philosophos ac Medicos

doctrinam, cum CAESARE CREMONINO, summo ibidem Philosopho, ingenij contentionem adiuit, sicut Romae olim cum Iulio Caesare Lagalla exercuit. Staturae quidem paruae, sed ignei spiritûs, nunquam a literis otiosus semper aliquid animo cogitabat, non solum variâ, multiplicique lectione profundae memoriae beneficio instructus; sed omnigenâ humanae sapientiae parte, atque in primis Astrologiâ. Defunctis jam Patauij lue pestiferâ Anno M. DC. XXXI. professoribus celeberrimis, cum in Titianum Fori-Iulij pagum sese recepisset, vt varijs lucubrationibus in praedio suo colophonem imponeret; febri correpto cum famulus Palmâ pharmacum allaturus, clausis maximâ de causâ Propugnaculi portis, aliquanto diutius detineretur, intra paucos dies Vir immortalitate dignus, annos natus tres et sexaginta, incrudescente malo succubuit, die XXX. Nouembris Anno M. DC. XXXI. Sepultus Vtini in aede B. Virginis Gratiarum addito hoc marmore.

Viri porro meritis suggestum, e quo plurimum sibi famae parauerat, Philosophorum et Medicorum consessus Patauij hoc statuit monumentum.

POMPEIO CAIMO VTINENSI EQVITI, PHILOSOPHO AC MEDICO EXIMIO, IN HAC PRIMA SEDE THEOR. MED. ORD. ILEGENDI MVNERE EGREGIE FVNCTO, PROFESSORI BENEMERITO VNIVERSITAS ARTIST. P. ANNO M. DC. XXXIII.

Bibliothecam lectissimis voluminibus refertam Virconsultissimus, ex fratre nepos, IACOBVS Caimus, Patauij Iuris Ciuilis Ordinarius professor, publici Gymnasij usibus dicauit, grati in Serenissimam Remp. obsequij argumento. Pompeij vero haec doctorum manibus teruntur scipta.

De Humana Anima secundum Veterum sententiam Theoria, IV. libris comprehensa: quibus Hippocratis et Galeni inter Medicos, Platonis et Aristotelis inter Philosophos,

Medicina Philosophica libris duobus comprehensa: quibus praecipua Theoremata Medica apud Platonem et Aristotelem pertractata explicantur.

De Hippocraticâ victûs instituendi methodo Liber: in quo aduersus Cardanum et Argenterium Galeni doctrina defenditur.

De quatuor in humano corpore Membris, Principij rationem habentibus libri IV. in quibus Aristotelica et Galenicae de hoc argumento placita conferuntur.

Dessertationes in Aphorismos Hipp; et illa Galeni et Auicennae opera, quae publice Patauij explicantur.

Varia opera Veterum Philosophorum et Medicorum e graeco sermone in latinum conuersa, et commentarijs illustrata.

BENEDICTVS ET DOMINICVS DE BENEDICTIS, IACOBVS PALERMVS, ET ANTONIVS CAPVCIVS, Grammatici.

EX munitissimo oppido supra Athesim, Liniaco ortus est BENEDICTVS DE BENEDICTIS, ecclesiasticae vitae adscriptus, ac vtriusque linguae peritiâ priuatim Patauij docuit, relictis quamplurimis discipulis, qui passim literis floruerunt. Inter eos Herculi Bellirotto juueni ingenioso cum de more Logicas exercitationes communicâsset: isque postea paucis mutatis videretur illas vulgâsse; nescio qua irâ percitus, quem tenere amauerat, calamo non sine acerbitate lacessiuit. Inclaruit potissimum libello de Rhetoricae Rudimentis. Scripserat etiam magno sermonis nitore Commentaria in Aristotelis Rhetoricam: quae cum Auctote perierunt communi clade pestiferâ Anni M. DC. XXXI. Eorum tamen memoria animo adhuc haeret, quae adolescens ipsius disciplinae traditus auide volveram. Mente hilari et constanti foemoris luxationem perpetuâ claudicatione pertulit, corpore valido, ingenio versatili et prompto, Philosphiae, Theologiae, tandemque Iurisprudentiae lauream promeruit. Demum paulo ante obitum Ecclesiae Sanctae Luciae Patauij Rector electus.

DOMINICVM BENEDICTVM fratrem initio, scholâ admodum florente, laborum habuit socium: qui postea Philosophiae et Medicinae laureâ insignitus, per otium felici mineruâ varia edidit carmina. Iuuentuti erudiendae deditus: cujus diligentiae Iacobum et Aloysium Tomasinos nepotes exfratre non sine fructu credidi. Sed ingrauescente peste cum vxore et familiâ, relicto sui desiderio, perijt.

Simili fato per haec tempora Patauij occubuit IACOBVS PALERMVS, Veronensis, Polycarpi Palermi I. C. qui de Verâ Plinij Patriâ commentarium edidit, frater, graecae ac latinae linguae peritus: juuenibus instituendis ingenij facilitate occupatus. Sed fortunâ parum fauente cum Vxorem duxisset, auctâ liberis familiâ, conatibus optimi Viri euentus defuit. Nullo calami monumento notum inter claros Grammaticos hoc pietatis officio ornare libuit, ob sedulam operam publico bono probatam.

Sorte longe diuersâ ANTONIVS CAPVCIVS, Spoletinus, M. Antonij Mureti discipulus, eodem studiorum genere celebris, confluente vndique magno discipulorum numero opes supra fidem esset disciplinâ, et in alumnos suos vel leuide causâ saeuissime animaduerteret: vt propterea insurgentibus illis non semel vitae periculum adierit, ac tandem Anno M. DC. XX. ipsi facies inhonesto vulnere fuerit deturpata. Vir alioquin vehementis ingenij, et ad docendum paratissimi. E cujus scholâ plures prodierunt diuersi ordinis Viri literis insignes. Solutâ ac ligatâ oratione non patcis

ipsius in lucem editis, senex obijt Patauij eodem anno pestilentiae vna cum Francisco et Hyacintho filijs ac Polyxenâ vxore.

NAtus in Castello Corberiâ, quod paret Reipublicae Friburgensi apud Heluetos, parentibus honestissimis, Patribus Iesuitis operam dedit bonarum literarum studio: quo caeteris omnibus condiscipulis antecelluit. Inde Patribus istis gratus in ipsorum familiam recipiebatur: sed parentibus renitentibus cum esset dimissus, in Sabaudiam secessit: vbi duorum nobilium studijs praefuit. Hinc Romam profectus animum altiorius disciplinis seuerius excoluit. Tandem Bibliothecae Ducis Sabaudiae praefectus, Principi Mauricio a studijs fuit liberalibus, vt is S. R. E. Cardinalis non minima ediderit Romanae eloquentiae et ciuilis prudentiae documenta. Taurini Historias publice docuit. Sed cum bellis continuis literae cum Gymnasij dignitate vilescerent, denuo Romam reuersus praeclarae eruditionis famâ innotuit. Vnde Io. Camillo Glorioso in patriam redeunte, in ipsius locum ad Mathematicarum scientiarum cathedram stipendio quingentorum florenorum inuitatus, illico se Venetias transtulit. Hic nodosum ipsi problema ad ingenij experimentum cum esset

propositum; praeter suam aliorumque expectationem felicissime et maximo applausu suorum fautorum, inter quos Nicolaus Contarenus Gymnasij tunc moderator, ac paulo post Reip Dux, exactam ejus rationem reddidit. Summae de ipso expectationi plurimum accessit ex oratione elegantissimâ, qua sermone Milesiaco auditorum autes mirifice deliniuit, prius quam suas lectiones aggrederetur. Eas magnâ auditorum frequentiâ triennium continuauit florentissimâ eruditionis varietate. Demostrationibus enim Geometricis adjungebat Mechanica: quae non modo rationibus confirmabat inuictis; sed diuersis praeterea historijs ex monumentis Graecorum ac Latinorum illustrabat: non omissis recentiorum obseruationibus, quas euoluerat omnes, e varijs itinerum commentarijs. Linguarum externarum, praeter eruditas, non minus loquendo quam scribendo apprime peritus. Candidus et apertus omnium amorem sibi conciliauit. Nec mirum ad illud eruditionis peruenisse fastigium, qui ingenio, et judicio, et memoria tenaci labores arcessebat diurnos ac nocturnos. Hinc frequenti distillatione continue diuexatus, caetera firmus, nec a gratijs alienus, etiamsi varie cum fortunâ luctaretur; exulceratâ linguae radice, quam initio prae nimio studiorum ardore neglexerat, lentâ febre contabuit, relicto filiolo, quem pestis abripuit. Pridie obitûs, praesente Io: Preuotio Medico, et Io. Rhodio, extremam manum tremulo prope circino imposuit erudito operi de Recti, et Curui proportione: quod mox ei amicissimus Guilielmus Soierus bono publico commisit. Pie obijt XXIII. Iulij Anni M. DC. XXIX.

sepultus in D. Georgij aede sine monumenti honore. Opera ejus inchoata in Bibliotheca publica Patauij asseruantur.

IN amoenissimo oppido et municipi Rhodigino, quod Abbatiam Vangadicensem vocant, Anno M. D. LXXVII. Die VII. Aprilis, horâ primâ honesto loco nascitur, patre Ioanne Antonio, publicis in patriâ muneribus claro, et matre Laurâ, ex antiquissimâ Rosinorum Ferrariae familiâ: ex qua Christophorus senior pro Hercule Ferrariae Duce Policinij praefecturam gessit. Iuuenis vario ingenio post humanas literas a Ventura Pessone, celebri humaniorum literarum doctore, acceptas, studiis Philosophiae cum indefessam operam nauâsset sub Francisco Piccolomineo, et Caesare Cremonino Viris celeberrimis; auspicijs Atexandri Massariae, Eustachij Rudij, et Hieronymi Fabricij ab Aquapendente in Meodicinae orbirâ pedem fixit: Virisque supra laudatis in eam honoris solennitatem asumptis Anno M D. XCVII. die XII Februarii Laurâ Philosophiae et Medienae ornatus fuit. Massariae verodoctrinam religiosissime tuebatur, adeoque Galenisummi praeceptoris assecla studiosissimus etat. Hinc solidis artis suae sundamentis subnixus Coloniae Venetorum stipendro medicinam

fecit, deinde in patriâ. Genitoribus cum tribus fratribus Iacobo, Michaele, et Paulo defunctis, jamque familiae suae fortunis abunde affluentibus, virtutis ac otij literarij studio Patauium redijt: vbi decennium suauiter traduxit. Hic ille compositis rebus suis, vt multae erat lectionis, ac immensi laboris, pro Medicis varia meditari caepit aduersus Peripateticos, atque in primis de Calore: in cujus libri laudem eleganter lusit amicus ejus Ioannes Rhodius.

Astrologiae interea plurimum operae impendit: cumque praedictionibus non raro euentus responderet; maximam sui ingenij opinionem excitauit. Sed et natiuo ingenij acumine plura a Ptolomaeo aliena de Aphetis et locis Hylegialibus excogitauit. In Medicinâ quoque aduersus receptas diu sententias non pauca meditabatur: in primis de Sanguificatione: cujus specimen eleganti libello de Principatu Iecoris ex artificiosâ Lampetrae dissectione Pompeio Caimo, primario apud Patauinos Theorico, inscripsit, atque in Theatro Anatomico magno applausu diuulgauit: quem antea multis locis interpolatum Mundino, Medico Veneto clatissimo, familiari suo communicauerat, eâ formâ, qua apud me adhuc seruatur. Nec tamen inanium rerum meditatiodibus sibi soli vacabat; sed etiam publicae vtilitatis

studio nobilissimam artem magnâ fide et diligentiâ exercuit: et praesertim amicorum infirmitatibus libenter absque sostro occurrebat: quorum animos gratis faceti js suauiter erigebat, in quas mire propensus erat. Viro mediocris staturae ceruice breui caput fulciebatur: ab omni fastu ac pompâ remotissimus erat. Insigni morum facilitate, apud Viros amplissimos Matthaeum Priuli Cardinalem, et Augustinum Abbatem Vangadicensem, Sereniss. Ducis Veneti Antonij filios, Dominicum Molinum literarum patronum, Franciscum Maurocenum D. Marci Procuratorem, aliosque Senatores Venetos plurimum valuit. Apud Germanos et Britannos pari cum laude de literarum studiis vsque ad contentionem amicitiâ floruit: sed maxime Patauii, vbi sedem aliquot annis habuit. Inter multos gratissimus erat viris clarissimis Caesari Cremonino, Ioanni Colle, Benedicto Siluatico, Io: Dominico Sala, et Ioanni Preuotio, Medicinae publicis profesoribus. Laurentio Pignorio philologo et Antiquario magni nominis con junctissimus, etrusci idiomatis libellis sub titulo Relatione di Hifipeto, ac Morfeo et Fantaso, controuersiam cum Angelo Portenario de Iulii Pauli patriâ enixe substinuit: quibus aliterum eiusdem argumenti rustico Patauinorum sermone sub nomine Peagni addidit. Monumenta quippe veterum ea diligentiâ et curâ peruoluerat, vt non tantum exterorum historias pernosceret; verumde Orgine Policinij Commentarium aliquot annis contexuerat: quo non modo Rhodigii, Lendenariae, et Abbatiae Vangadicensis gesta memorat; sed quae temporum vetustate interciderunt,

Adriae et Spinae monumenta e ruderibus in lucem reuocabat: cui fata extremum colorem negârunt. Opus cum alijs, Auctoris manu descriptis, â Iacobo Rosino militiae Venetae tribuno, armorum ac literarum gloriâ clarissimo, seruatur. Mutuâ beneuolentiâ floruerunt amici ejus Albertinus Papafaua Episcopus Adriensis, Albertinus Barisonus Abbas, Pandectarum Lector, et Archipresbyter Patauinus, lacobus Zabarella Medicinae professor et Canonicus, Martinus Sandelius, Fortunius Licetus Bononiae Philosophus eminens, Ioannes Thuilius, Felix Osius Humanitatis professores, Carolus Auantius, Ioannes Rhodius, Ioannes Dominicus Maresius Medicus Vicentinus: quibus non postremum affectu me jure subscripserim. Hos quidem omnes magnâ religione coluit: sic tamen, vt semper ei prior esset veritas. Neque enim Mundino ita charus fuit, vt ei subscripserit in omnibus. Quod de Semine libellus testatur, cum alijs, quae nondum emisa in scrinijs sunt. Sic ille Patauij inter literarum oblectamenta, et amicos, quos tenere amabat, vitam feliciter duxit, quibus cum in librarijs officinis plerumque de rebus naturalibus disserebat. Bellunum Cremonini consilio accitus, vt stipendio octogintorum coronatorum Protomedici munus ibidem obiret, ab aere subulissimo et vino austeriori subito valetudinis incommoda sentit: vir caeteroquin singulari temperantiae et castitatis moderatione notissimus, mote Platonico semel in die vesci solitus: frigoris vero, praesertim nocturni, adeo impatiens; vt vel per summos canis aestus duplici lodice tectus decumberet. Semestri itaque vix exacto in febrem

acutam incidit: qua magno omnium moerore sublatus est Anno M. DC. XXX. solenni pompâ et oratione sunebri in AEde Seruitarum depositus. Posteri, tanti viri memores, ipsius meritis in aede D. Ioannis Baptistae in patriâ sub vultu marmoreo hoc monumentum statuerunt.

ITaliae decora praecipue illustrat nobilitas Veneta: quae, in vrbe naturae ope munitâ, et a barbarorum infestatione liberâ, a discordijs etiam alienâ, nec malis contaminatâ, longa jam secula supra omnia perennis ac immortalis perdurae summâ prudentiae famâ: cujus dictamine libertatem majorum virtute partam egregie tuetur. CONTARENA hic familia ab vibis fere incunabulis floret, praestantissimis omni aeuo Viris exornata. Quinque nempe Ducibus, Dominico Anno M. XLIII, Iacobo M. CC. LSXV, Andrea M. CCC. LXV, Francisco et Nicolao nostro seculo eminuit: Patriarchis etiam plurimis inter quos Maphaeus, B. Laurenti j Iustiniani discipulus et successor, sanctimonie famâ celebris; Principibusque purpuratis, equorum numero

praeclaris ingenij monumentis aeternitatis laudem consecutus est Georgius Contatenus: Procuratoribus praeterea innumeris: quorum singuli de patriâ bene metiti natalium splendorem posteris aeterno gloriae exemplo transmisere. Non degener sanguis SIMON CONTARENVS, nostro aeuo verum antiqui patricij exemplar, numerisque omnibus Senatoris perfecti simulacrum, ingens patriae decus: cujus merita hunc postulant juxta Purpuratos locum, quem Herois eximijs dotibus debeo, mihi ex diuturnâ vitae consuetudine perspectissimis: vnde tenui nostro labori lucem ac perennitatem foenerare licuerit.

Natus est Anno M. D. LXIII. Aug. die XXVIII. Ioanne Baptista parente et Maria Gritti ex familiâ Ducis, feruente coeli aestu: qui postea tuendis Reipublicae partibus se feruidum semper praestitit. Istius aeui consuetudine non admodum molli educatione assuetus, patre fati violentiâ extincto, juuenis in Gymnasium Patauinum translatus, naturâ propensus ad heroicas disciplinas, optimorum virorum ductu singulariter in dies profecit. Nimirum Philosophiam naluralem a Francisco Piccolomineo didicit, Moralem et Ciuilem a Ioanne de Nores, Mathemata ab Iosepho Moletio, celeberrimis professoribus. AEtatis progressu mirifice non modo in bonis literis progresus, sed exercitijs paxiter gymnasticis, maximeque in regendis ac domadis equis, quo erat animispiritu, non solum annis pares tunc antecelluit, sed in extremam aetatem jisdem insigniter delecratus est. In patriam reuersus Comitijsque adscriptus, paulo post in Sapientum ordinem accensetur. Hic ille, cum

interiuuenes nobiles orando fuam sententiamde qualibet re ex more proferret, eâ dicendi vbertate rerumque notitiâ inclaruit, vt plurimi Senatores de ipso magna sibi ominarentur. Accessit nempe majetas singularis, in dicendo promptitudo, ingenij perspicacitas, nec vulgaris notae memoria. Altissimae itaque indolis cum maxima quaeque sibi sponderet, ipretis lubricae aeratis illecebris, cum animaduer. Teret nihil aeque conferre ad vrbicum iplendorem, et ad rerum ciuilium cognitionem, quam varias terras, varios gentium mores, aulasque diuersas Principum vidisse; totum se peregrinationibus addixit. Primum igitur in Romanâ Curiâ tyrocinium exegit juuenis: vbi cum Marino Grimano, quem Ducem postea vidimus, domestico exemplo animumad seria negotia dextre peragenda informauit. Ad suos redux aliquandiu post, Senatûs decreto morem gerens, ad Serenissimum Carolum Emanuelem Sabaudiae Ducem Oratoreligitur: apud quem triennium permansit. Florebat tunc illius Ducis Aula cl. consiliarijs, Gymnasium celeberrimis omnium disciplinarum professoribus, Vrbs fortissimis ciuibus: Dux ipse cum militaribus tum heroicis exercitijs summe deditus. Ex nobili Legatione vix redierat; cum statim ad Philippum II. Hispaniarum Regem ordinarius Orator destinatur. In hac adeo prudenter ac fortiter omnia pro patriâ egit; vt Rex tanti viri ingenium et auctoritatem admiratus, discedentem post triennium aureo torque suis Equitibus accensuerit Varijlaboris ac impensorum rationem habens prudentissimus Senatus, Praerorem Constantionopolim ablegauit, ambientibus id munus quam

plurimis. In qua legatione quam prudenter graniterque ardua valde negotia confecerit, locupletissimus testis Andreas Maurocenus, Senator integerrimus in patriae suae Historiâ. Constantinopoli relictâ ad summum Pontificem Paulum V. missus, latentium Reipublicae aemulorum insidijs mira prudentiâ occurrit. Pontifici adeo gratus, vt ejus conuersatione summopere oblectaretur, eique publica et priuata negotia non raro communicaret, ipsumque in consilij partes admitteret. Nec minus praeclarâ sermonis gratiâ reliquos Curiae Proceres in sui admirationem trahebat. Exacto hic quadriennio, Veneti Senatûs mandato Italiae Principibus belli, aduerssus facinorosos piratas Vschoccos suscepti, rationes insinuauit. Quod munus summâ dexteritate suique nominis gloriâ peregit. Vix in patriâ quies a tot laboribus aliquandiu data; en repente vniuersus Senatus, postquam Octauianus Bonus cum Collega, vrgente angustiâ temporis, praeter mentem et auctoritatem Reipublicae pactis subscripsisset, ad Regem Galliae Oratorem extraor dinarium decernit. Nec illi sane quidquam charius aut optabilius, quam arduis patriae rebus subuenire, ijsque ingenium, vitam, opes impendere. Difficillimo igitur itinere per arduos Heluetiorum montes in Galliam cum peruenisset; perhumaniter acceptus a Rege, amplissimo donatio honestatus redijt. Rebus feliciter peracris Ferdinando II. Imperatori nouiter coronato cum Francisco Ericcio, hodie Venetorum Duce, in Germaniam gratulatum mittitur. Patriae redditus, cum jam durioric vitae genere varijsque laboribus ad senectutem tenderet:

clarissimi Patres defuncto Michaele Mauroceno eum in Procuratoris D. Marci locum subrogârunt, tantâ vrbis ac omnium ordinum laetitiâ; vt jam viderentur omnes in ejus laudem conspirâsse. Eo honore jure auctus, solito studio grauioribus Reipublicae muneribus perpetuo inuigilans, cum inter Reges Galliae et Hispaniae de Valle, Tellinâ quaedam sancita essent praeter dignitatem Reipublicae, illico Oratoris extraordinarij titulo amandatur: vixque reuersus ad Othomani Imperatoris congratulationem mittitur cum Francisco Ericcio D. Marci Procuratore, vnaque militiae Generalis Praefectus nominatur: quod recucusauit legationis apparatu praepeditus. Itinere feliciter confecto, tranquillioris vitae rationem, quo aetatis senescentis cursum bene beateque perageret, iniuit. Grauioribus tamen patriae negotijs nunquam se subduxit: singularem quoque gerens Patauini Gymnasij curam pro summo in literas affectu. Salutis publicae desiderium ostendit praecipue annis M. DC. XXX. et M. DC. XXXI. saeuiente per Vrbem Venetam peste: vbi solus, nepotibus ruri absentibus, vnico famulo contentus, quantum licuit, publicae valetudini prospexit. Cessante demum, insigni Dei beneficio, graui malo, vitae reliquum moribus plane Socraticis egit: publicum bonum priuato semper praeferens: eruditis, artificibusque quibuscunque mire facilis: magni quidem animi, sed ab omni ostentatione alienus: imo infra sortem frugalis, praeterquam in alendis equis generosis.

Petro et Simoni ex fratre Aloysio nepotibus dum mire studet, grauioribus artuum doloribus et ventriculi debilitate

aliquandiu correptus, cum supremum vitae sibi instare cognosceret, ingrauescente morbo parum a Medicis praesidij expectans, per aliquot dies de rebus diuinis doctissime disseruit, carminisque etrusci elegantiâ vitae fragilitatem delineauit ingenti mentis constantiâ, quam caelebs infractam gesserat. Sic ille sacris expiatus, quod naturae debuit, pie soluit anno M. DC. XXXIII die X. Ianuarij illatus in majorum sepulcrum, quod est in aede fratrum Conuentualium S. Francisci, relictis nepotibus ad summa natis. Caeterum public expectationi Petro praematurâ morte erepto, Simon amicitiae nostrae columen et decus, magni patrui vestigia legens, familiae suae ornamenta morum comitate cultuque equestri continuat. Decumana hic prudentissimi Senatoris aliquot volumina commentariorum diligenter seruat, altae sapientiae plena, tot Legationibus nata. Pari etiam religione in meis pluteis innumerae ipsius literae, varijs documentis illustres, aeterni obsequij

GEns Otthobona, nobisis et peruetusta cis et vltra alpes, oppidorum ac vrbium dominio clara, domesticis et publicis ornamentis pollens apud Italos floruit: in primis Patauij Vejnerijs, et Florentiae celebris. Turbulentissimis temporibus a contentionibus remota Reipublicae Florentinae nullo loco operam et industriam negauit: nec illius procurandae conseruationis aut munus vnquam intermisit, aut laborem subterfugit. Ita rebus publicis juuandis ea semper propensa creuit, multosque egregios atque insignes viros patriae commodis natos tulit. Hujus gloriam in primis Bonauius et Aldobrandinus Otthobonus sustinent: quorum eximia virtus resque gestae in annalibus saepius depraedicantur. Aldobrandinus ob singularem in Remp. fidem Fabritij Togati cognomen meruit. Cui defuncto Reipublicae decreto in aede S. Reparatae anno M. CC. LVIII. sumptuosis exequijs insigne monumentum fuit erectum. Sed nec Vrbi Patauinae innota hujus familiae laus est: quae praecipue Venetijs intetciues primo loco resplenduit. Vbi eâ prodijt IOAN. FRANCISCVS filius Hectoris, quem opinio sapientiae mirum in modum extulit. Stephanus Io. Francisci Auus illatam Turcis cladem ad Coryphasium suâ morte nobilitauit: secutus Antonij parentis exemplum, qui ab Othomanicis ad Euboeam Insulam fortiter victoriam seportauit. Rei tam paeclarae monumentum est in D. Antonij

templo Venetijs: vbi ara spectatur ex marmoribus, penicillo Carphatici pictoris clari anno M. D. XII. exornata, atque sanctissimis reliquijs aucta: quod indicat inscriptio.

STEPHANO PATRI, ANTONIO AVO HECTOR OTTHQBONVS MONVMENTVM P. HIC EVBOICVM PORTVM AB HOSTE OCCVPATVM TREPIDANTE CLASSE NAVI SVA SOLVS INGRESSVS EST M. CCCC. LVII. ILLE PRAELIO NAVALI AD CORYPHASIVM EXPVGNATA TVRCARVM MAXIMA NAVI IGNE CONCEPTO COMBVRITVR. M. CCCC IC. PATRIAE VTERQ. NATVS NON SIBI. MARTYRVMQ. X. MILLIBVS HECTOR OTTHOBO NVS ARAM CVM FLAMINE. FRANCISC. OTTHOBONVS PATRVVS TEMPLI ANTISTES VOVIT IN PESTILENTIA. ANTONIVS VONTARENVS EX CANONICO LOCI PONTIFEX VENETVS LIGNO CRVCIS, ET IPSORVM MARTYRVM CREDITIS RELIQVIIS SACRAVIT. M. D. XII.

Ioannes Franciscus juuenis mitiorum literarum studijs delectatus, Iinguarum cognitione, et eloquentiâ claruit. Hebraicam enim, graecam, et latinam eâ sedulitate hauferat, vt ijs ad arbitrium dicendo et scribendo vteretur. Alias etiam disciplinas pari ingenij felicitate et impetu cum didicisset; tandem se totum Eloquentiae dicauit: qua profundae memoria et exacti iudicij adminiculo plurimum

valuit. Relictis Gymnasijs, post quam patriae fuit ristitutus, vt acceptam a majoribus gloriam propagaret, publicis negotijs admouetur, singulari studio, quae sibi a Serenissimo Senatu credita fuere, summâque fide ac prompritudine exsequebatur. Increbuerat jam vndique ejus eruditionis fama: vnde a multis Academijs expetitus, Venetâ solum contentus, ex qua Bembus, Nauagerius, Lippomanus, Cardinalis Contarenus, Cardinalis Franc. Commendunus, alijque cl. Viri prodiere, ita in eâ praecipue illuxit; vt literatis omnibus conspicuus esset. Nec tamen sine delectu ob ingentem occupationum molem quosuis in amicitiam admitrebat. Inter eaeteros ei maxima necessitudo intercessit cum V. cl. Guidiccione, Annibale Caro, Francisco Turriano, Bernardo Tasso, Fracastorio: quorum crebris litens de rebus praecipue ad linguas attinentibus interpellabatur: quae adhuc apud posteros diligenter in scrinijs aseruantur. Ita vero inter seuera et mansuetiora studia singularis eminuit Viri prudentia, vt raro omnis acui exemplo Serenissima Venetorum Respublica defuncto Laurentio Rocca Anno M. D. LIX, cum vix annum excessisset terrium et quadragesimum Magni Cancellarij dignitatem ei contulerit. Quod onus, licet grauissimum, patriae studio libenter accepit. Is praeclara semper cogitans omnes conatus suos in patriae splendorem, in ciuium tutelam, in amicorum dignitatem ac vtilitatem tendebat. Neque tamen aliterarum studijs ita diuertebatur maximi Viri animus, quin etiam inter grauissimorum negotiorum molem occupatus vsque ad extremum ijs incubuerit. Perpetuo

nempe literarum commercio viros claros coluit semper ac fouit, ejusque domus, virtutis receptaculum, liberali manu et summo amore hos omnes excipiebat. Literis virum vsque deditum accepimus, vt meditationibus noctes integras insomnis traheret. Inter plures sapientes scriptores familiarissimum habuit Plutarchum: cujus vitas, virtutum heroicarum promptuarium, sibi in vsum patriae plurimum profuisse fatebatur. Ex ijs aliquot ex Graeco sermone in latinum conuertit: nec a caepto opere deistitisset, nisi priuatas Musarum oblectationes impediuisset maxima rerum publicarum cura: quam annos decem et octo summo honore integerrime non sine valetudinis detrimento sustinuit. Corpore namque ac temperamento satis firmo sexagesimum ingressus annum, longiori procul dubio vitae a natura destinatus, in meliorem auocatur anno M. D. LXXV. communi omnium luctu. Majorum monumento illatus in aedem D. Antonij: sub cujus statua haec leguntur.

ALter hujus clarissimae domûs Vir maximus se nobis sistit LEONARDVS OTTHOBOVVS, qui acceptam aparentibus nominis claritatem ingenij sui solertiâ longe lateque extendit. Alta certe Viri majestas, dignissimaque imperio forma recte antiquum familiae decus sustinet: suique memoria non modo in effigiem oculos, sed animos calamumque in sui amorem et laudes conuertit. Iacobo magno parente progenitus Philosophicis studijs juuenis aliquandiu addictus, Theologiae postea operam nauauit sub optimis praeceptoribus: ad quas scientias complectendas incredibilis ei quaedam promptitudo inerat. Majora vero erant, quae ipsum caeteris illustriorem effecerunt, facti ad omnem humanitatem mores: nil in vultu asperum, nil in conuersatione insuaue: semper laetus et mitis pari passu grauiora vitae negotia peragebat: ita ut adolescens etiam ob tantarum virtutum cumulum Gratiarum comes agnosceretur. Multarum linguarum exquisita ei cognitio fuit: quibus altissima indoles accessit. Ita dum aliossuae aetatis ciues excelleret, Oratoribus Ser. Reipublicae Venetae ad Concilium Tridentinum jungitur. Hic ille eâ diligentiâ omnes Concilij actiones, varias Patrum controuersias, Doctorumque quaestiones suâ manu in Diarium redegit; ita vt ex ijs summa ejus intelligentia, summa pietas, et in rebus fidei spectantibus optima opinio, facile perspicatur. Nec mirum: siquidem sacrarum

literarum apparatu toto vitae suae cursu vnice delectabatur. In Germaniâ postea varijs in negorijs pro Republica obeundis ita se praeclare gessit; vt Carolus V. summus Imperator ejus facundiâ et dexteritate allectus, ipsum vero cognomine suis dotibus, isti genti proprijs, respondere affirmaret. In Lusitaniâ etiam fidelem patriae praestitit operam. Philippo praeterea II. Regi Hispaniarum ita gratus fuit; vt nihil expeteret, quod non obtineret. Hic cum diutius moram traheret, non solum ejus regionis prouincias, et vrbes perlustrauit, sed quidquid memoriâ dignum, e Monumentis et Inscriptionibus in vnum volumen congessit: quod apud posteros summâ religione asseruatur. In patriam reuersus, dum aliquantulum amicis, agnatis, atque literato otio impendere cupit ecce vrgente Reipublicae causâ ad Ducem Ferrariensem ablegatur, vt natam de limitibus controuersiam dirimeret. Interea fide ejus perspectâ absens a sceretis Decem Virûm eligitur: quod munus annos viginti tantâ fide ac laude peregregie exercuit vt defuncto Magno Reipublicae Cancellario Bonifacio Anselmio dignus censeretur, qui ei subrogaretur, acclamante vniuersâ vrbe, quae in optimum Ciuem inusitato quodam amore effundebatur. Nec publico omnium desiderio prudentissimus Senatus, ob justissima viri merita, exactosque pro patria labores, deesse voluit. Anno igitur M. DC. X. summus Reipublicae Venetae Cancellarius proclamatus est. Exquisita Viri in hoc amplissimo munere diligentia omnibus certe admirationi fuit. In extremâ namque senectute octogenarius primus semper in Senatu

comparuit, postremus discessit: illud quotidianus sermonibus iterans, bonos ciues laboribus pro patria susceptis nunquam fatigari. Vna erat ipsi perpetua acerrimi ingenii dos, et ad res tractandas magna facundia et dexteritas: qua maximam et constantem adeo semper prudentiae opinionem retulit; vt paucos suâ aetate sibi pares, superiorem prope neminena inuenerit. Annis satur et honoribus pie discessit anno salutis M. DC. XXX. die XIII. Nouembris. Magnifico funere ad D. Antonij aedem delatus: sub cujus statuâ ex candido marmore haec inscriptio visitur.

LEONARDO OTTHOBONO PIETATE INSIGNI, FACILITATE AMABILI, IN PATRIAM FIDE SPECTATO, LONGA MAIORIS CANCELLARII PRAEFECTVRA CVNCTIS PARTIBVS BONI CIVIS EGREGIE FVNCTO, SENIOQ. VERIVS QVAM MORBO CONFECTO.

PEscenninus, si qua fides scriptoribus est, imperatoriâ dignitate auctus, diuersorum praeconia, quibus merito cumulabatur serio recusauit. Adeo vir sapiens placere maluit, quam laudari viuus, vt gloriae demum amplior post fata locus esset. Prudenti quidem consilio, nimiâ tamen modestiâ. Etenim si viuus recte meritis bonam de se populi opinionem affectabat Vir maximus, quo animo samora clarorum virorum judicia tam rigide auersabatur? Prudentissimum Annaei est: Jactandi genus est, nimis latêre. Moderatioris longe ingenij MARCVM OTTHOBONVM deprehendi: cujus claritas etsi multa desiderat suffragia; vnius tamen judicio contentus in eam facile descendit sententiam; vt mei styli tenuitate suas virtutes majorum gloriae attexi passus fuerit: a qua ne tantillum quidem discedit, quin eam magnifice ampliat. Marco Antonio et Eleonorâ Basalci natus. Vir equidem hac aetate in florentissimâ patriae suae Republicâ omnibus numeris clarus maximeque felix, siue sobolem ejus numerosam spectes, siue honores ejus consideres, siue etiam fortunae corporisque dotes expendas. Vix enim majorem sensit patria operam, cum sexaginta annos, indefesso labore, summâque integritate constantem fidem probauerit: a primis annis literarum studijs cum prudentia ad senium

conjunctis ter decies muneribus diuersis domiforisque apud potentissimos totius Europae Principes summâ cum laude perfunctus. Testis praeclarae vigilantiae et dexteritatis est Germania, Gallia, Britannia, Polonia, et Hispania: atque illa vrbium regina et caput Roma testis est: cui in primis Viri virtus diu saepeque innotuit. Vtilem praecipue operam patriae praestitit, cum vniuersa Italia anno M. D. LXXXX. Ingenti annonae caritate laboraret. Afflictâ nanque Venetorum vniuersâ ditione magnis itineribus publico decreto per Poloniam Dantiscum Borussiae metropolim, amplissimis rei frumentariae commercijs celeberrimam, ad sinum Codanum Balthici maris celerrime perexit: et humanissime ab Electore Brandeburgico acceptus supra omnem fidem denis nauibus frumento onustis vrbi Venetae subuenit. Eloquentiam cum felici euentu ostendit, cum Senatûs decreto Caesarem Estensem Ferrariae Ducem ab armis in Ponuficem retraheret. Ipsius enim consilio, et suasu Pontifici Vrbem cessit. Anno M. DC. VI. et M. DC. VII. vertente inter Ponuficem et Venetos controuersiâ, Patrum auctontate cum Cardinale Gioyeusa, caeterisque Principum Oratoribus diligenter egit. Tot tantosque labores excepit dignus honor, quo Concilio Decem Vitûm a secretis eligitur: quem eâ laude sustinuit; vt rebus humanis exempto magno Republicae Cancellario Ioanne Baptista Patauino die XXIV. Maij anno M. DC. XXXIX. in sublimuni populi desiderio perennem ei exoptamus. His omnibus non minimum a progenie accessit gloriae et prosperitatis,

quod auitae virtutis dignos se aemulos praebeant. Eminet inter eos PETRVS OTTHOBONVS, qui Deo et bono publico se totum tradidit. Iuris namque vtriusque peritiâ singulari prosui ingenij felicitate instructus, accedente morum integritate, Romae eam sibi peperit scientiae ac probitatis famam; vt Eminentissimi Francisci Barberini auctoritate diuersis oppidis et vrbibus rerum summa ei credita fuerit. Quae sane munera eâ fide eâque innocentiâ hactenus ita gessit vt summi Pontificis Vrbani VIII. fauorem sibi conciliauerit, Georgio Cornelio Episcopo Patauino Rotae Auditor meritissime subrogatus. Majorum exemplo caeteri in patriâ praeclaris animi dotibus ad incrementa honorum, suae familiae domestica, bono euentu contendunt. Marcus vltimi finis memor ad familiae decus sepulcrum ex nigro marmore construxit hac inscriptione.

MARCVS OTTHOBONVS, MARCI ANTONII FILIVS, MONVMENTVM ANTE ARAM, A MAIORIBVS SVIS CONSTRVCTAM, SIBI, VXORI, ET POSTERIS, P, C. ANNO SALVTIS M. DC. XX

LIVIVS LEONIVS, ANGELVS ANDRONICVS, BENEDICTVS BOVIVS, et ALBERTVS CAMPANA, Ordinis S. Dominici Doctores.

NEque a nostrâ pietate alienum fuerit, prima S. Dominici familiae hic inseruisse capita: quorum ingenijs nostrâ memoriâ Lycei Patauini pulpita inclaruerunt. Depraedicandus iure LIVIVS LEONIVS Patauinus, Metaphysicae professor, nobili familia, quamuis extra thorum natus, sed nobiliori ingenio, qui mirum in modum in subtilioribus disciplinis, ac Theologiâ prouectus, aetate adhuc floridâ immaturo fato cessit An. M. DC. XVII die III. Martij.

Felicior ANGELVS ANDRONICVS, Venetus: qui per annos quadraginta publicum Theologi munus tantâ cum facilitate vocisque contentione, magno auditorum commodo, sustinuit; vt nihil in eo publicum Gymnasi j splendorem desideraretur. Senectute confectus ab omni ostentatione alienus sine vllis ingenij monumentis editis Vir prisci candoris die XXV. Nouembris An. M. DC. XXIX. decessit.

Huic merito suffectus BENEDICTVS BOVIVS, Feltrensis, profundae ac vastae memoriae vsque ad admirationem vir. Cui inter caeteros primum Philosophiae gustum gratus debeo. Iuuenis concionibus sacris, et priuatis lectionibus

deditus, eo ingenij feruore inclaruit; vt Regentis, quod vocant, munere Patauij ornatus a Methaphysicâ cathedrâ ad Theologicam progressus mira ediderit multiplicis doctrinae specimina. Orator insignis maximorum Virorum funera honestauit. Vir gratijs musisque sacer, jocis seria miscens, de quauis re prompte ac perite disserens, magnâ Gymnasii jacturâ, saeuiente adhuc peste, fato, quod euitabat, Venetijs occubuit die XII. Decemb M. DC. XXXI. aetatis suae an. L.

Partem quoque suam egregie peregit ALBERTVS CAMPANA, nobilis Florentinus, politioribus literis non minus, quam vniuersae philosophiae ac sacrarum literarum cognitione clarus. E Pisano Gymnasio post aliquot annorum moram in Patauinum magno honorario ad sacri Codicis Lecturam euocatus, valetudine quamuis dubiâ, doctorum omnium expectationi mire satisfecit. Nihil enim ferme occurrebat, cujus non exactam redderet rationem summae experientiae vir, magnique vsûs, quem longâ rerum serie parauerat. Eo tamen infelix, quod artuum munere priuatus, solâ voce animoque officium praestaret quibuscunque tante virtutis admiratoribus. Cum vero antiqua crurum vlcera ope cujusdam mulierculae sibi curari voluerit, derepente apoplecticus obijt anno M. DC. XXXIX. die XXIV. Septembris, horâ VII. noctis, transmissâ ad caput excrementorum illâ colluuie, quae per vlcera copiose expurgari consueuerat: documento insigni, ne viri prudentes salutem suam imperitis mulierculis credant.

PAVLVS SANSONIVS, PHILIPPVS FABER, OCTAVIANVS STRAMBIATVS, et IVLIANVS RICCIVIS, Ordinis S. Antonij Doctores.

NOn inferiori laude clarissimi Patres effulserunt e sacrâ aetate fatis cessere. Inter eos primus PAVLVS SANSONIVS, Mediolanensis, Philosophus ac Theologus insignis: qui pluribus annis docendo cum commentaria praeclarissima in Aristotelem et Theologiam vniuersam conscripsisset; ea sui ordinis in patriâ coenobio viuens tradidit. Translatus ipse ad sacrae Inquisitionis munus Patauij, illud arduis temporibus summâ prudentiâ exercuit, ob insignem comitatem grauitati conjunctam Senatoribus Venetis et primoribus totique vrbi chatissimus Accessit animi dotibus egregia formae praestantia, floridusque vultus. Sed cui occultus hostis insidiabatur. Aliquot nempe annis arteriae pulsum ipsi justo contractiorem obseruârunt Medici familiares. Nec sine graui noxâ. Hydrope namque ascite correptus cum tandem interijsset, folliculus e dextra cordis auricula extractus cum venulis ad nutritionem ipsi annexis, in quo et pinguedo sine omni pure, quod morbi tantum initio exspuerat, a solo cordis defectu hoc quoque malum nonnumquam oriri docuit medicos. Quandoquidem et illud viscus sanguinis generationi aliquâ ratione conferat: cum jecur in ipso fere inculpatum esset. Excessit anno M. DC. XXII.

OCTAVIANVS STRAMBIATVS, Rauennas, obesioris quidem corporis, sed acerrimi ingenij et cathedrae maxime accommodatus, Scoti doctrinam assidue defendit. Canonicis nostris S. Mariae in Vantio cum Theologiam traderet, eos ad mentem D. Thomae summâ cum omnium admitatione sic ad vnguem instruxit; vt Doctoris vtriusque assecla censeretur. Publicam Metaphysicae Cathedram per plures annos, videlicet ad An. M. DC. VI. vsque M. DC. XXIX. magnâ laude exornauit, quo ob apoplexiae binas accessiones se abstinuit: cum muneri amplius per vires on sufficeret. Nullo tamen relicto ingenij monumento suae aetatis prope LXX. in patriâ obijt anno M. DC. XXX. die XVI. Aprilis.

PHILIPPVS FABER, Fauentinus, Theologus nostri seculi celeberrimus: cujus opera, doctis probata, ejus ingenium ac labores indefessos testantur. Viginti supra octo annos Theologiam in Patauino Lyceo clare ac dilucide explicauit. Doctrinam Scoti fere a neotericis conculcatam defendit, ac pristino subtilitatis splendori restituit. Philosophiam ad mentem Scoti euulgauit, mox Theologiam, tandemque Metaphysicam: quam postea doctissimus Matthias Ferchius Vegliensis, successor ipsius, edidit, ad jectâ Viri vitâ: quo lectorem remittimus. Obijt anno M. DC. XXX. die XXVIII. Augusti aet. LXVI. Patres in Templo D. Antonij ipsius memoriae Epitaphium ad effigiem dicârunt.

Disputationes Theologicae Complutenses in materiam de Peccato de Purgatorio, de Suffragijs, de Indulgentijs, et alia omnia, quae Theologi tractant in Quarto Sententiar.

Scripsit etiam In Logicam, Physicam, De Coelo, De Anima plura: quae omnia Patauij in publicâ Bibliothecâ asseruantur.

IVLIANVS RICCIVS, nobilis Florentinus, Graecam linguam priuatim et publice aliquot annos in Taurinensi, deinde in Patauino Gymnasio docuit. Vir lepidus, in concinnandis carminibus etruscis mire facilis: corporis tamen cultu adeo sordido, sine propter fortunae tenuitatem, siue ita ferente ejus genio; vt omnem fere ingenij faemam suimet neglectu obscuraret. Senecture aduersâque valetudine ingrauescens, Scholae non nunquam ludibrio, multa praeter rationem in medium protulit: nullius laboris pertaesus, donec annis viriumque debilitate confectus Patauij expiraret anno M. DC. XXXVIII. die primâ Septembris.

AD Montium Vicentinorum radices, qua Germanicis alpibus committuntur, jacet Marostica, oppidum peramoenum, solique vbertate non minus, quam aeris salubritate conspicuum: quippe quod pestilentiâ, quantumuis finitimis locis grassante, nunquam tactum fuisse, constans est incolarum fama. Hic auram vitalem hausit PROSPER ALPINVS ann. M. D. LIII. die XXIII. Nouembris Francisco patre, Medico sui temporis insigni. Is licet ab ineunte aetate armis addictior videretur simili cum Paulo fratre propensione, qui in ditione Mediolanensi Tribuni militum et Commisarii munere functus, Stazani

et Carezani Praetor obijt; saniori tamen consilio, optimique parentis imitatione bonis literis operam dare decreuit. Imbutus itaque ijs disciplinis quae ingenuum adolescentem decent, Patauium cum venisset, ab Vniuersitate Philosophorum et Medicorum primo Rectoris Vicarius, mox Syndicus electus est. Quibus muneribus tantâ prudentiâ ac moderatione se gessit; vt non modo Studiosis omnibus, sed vniuerso Professorum ordini se charum et amabilem praebuerit. Quo sane tempore cum maxima diei pars publicis negotijs ipsi efflueret, nocturnis studijs et meditationibus deperditas horas compensare solebat. idque tantâ animi contentione; vt quadriennio nondum exacto faustâ omnium acclamatione vtriusque facultatis lauream reportauerit die XXVIII. Aug. an. M. D. LXXVIII, Promotoribus Viris cl. Hieronymo Mercuriali, Francisco Piccolomineo, Iacobo Zabarella, Hieronymo Capiuacceo, Bernardino Triuisano, Albertino Bottono, Ioanne Carpineto, et Annibale Pimbiolo. Hisce honoribus vix auctus in Oppidum Campi Sancti Petri publico stipendo muitatur. Sed cum ad altiora aspiraret viuidus ejus animus, non diu ibi haesit. Quo. n. flagrabat desiderio indagandi veram exoticorum quorundam simplicium, et praecipue Balsami, historiam, Galeni exemplo externas et longinquas regiones peragrate constituit. Fauit doctissimi Viri conatibus fortuna, electo per ea tempora AEgypti Consule Georgio Hemo: qui inter plurimos id muneris ambientes Prosperum nostrum sibi medicum delegit: cum quo die XII. Septemb. anni M. D. LXXX. Venetijs soluens, difficili et periculosâ nauigatione initio

Iulij subsequentis Cayrum ingressus est. Triennium integrum cum humanissimo patrono ibi transegit Alpinus: quo et peritos ac fide dignos homines curiose sciscitando, et varia ipse loca obeundo quid in publicum bonum contulerit, testantur opera, quae edidit, et quae in haeredum scrinijs seruantur. Ex AEgypto reuersus, et Venetijs aliquandiu moratus, Genuam ab Andrea Doria Melphorum principe ad propriae valetudinis custodiam ingenti honorario accersitur: in cujus aula non solum, sed in vniuersa vrbe medicinam tantâ felicitate exercuit; vt Medicorum ejus seculi coryphaeus merito audiret. Increbrescente itaque in dies ejus famâ, prudentissimus Senatus Venetus non tulit diutius sibi tantum eripi ornamentum. Vacante. n. jam aliquot annos Simplicium Medicamentorum cathedrâ, folum Alpinum aptum judicauit, qui illa pro loci dignitate exornaret. AEgre igitur a Doria dimissus Patauium venit: vbi publice in Scholis et Horto, priuatimque in aedibus suis docendo tantam sibi exacti judicij famam comparauit, vt doctissimus quisque Botanicorum in dubijs et controuersis simplicibus ejus tanquam ex tripode sententiam peteret. Sic ille publico semper bono intentus ad extremum vixit: quamuis infirmâ et inconstanti valetudine vteretur, ex longinuquis et diuturnis peregrinationibus procul dubio contractâ, et praesertim saeuissimâ arthritide: cujus causâ artuum munere interdum priuabatur. Accessit postremo surditas adeo grauis, vt ne maximos quidem sonos perciperet. Meditari tunc caepit tractarum De Surditate: quo profitebatur Vir acutissimus, Medicorum neiminem veram

affectionis illius naturam hactenus assecutum fuisse. Sed fata extremam Operi manum negârunt. Superueniente. n. lentâ febre ann. M. DC. XVI. mense Nouembri viuere desijt eâdem, qua natus erat, die, relictis e lectissimâ conjuge Bartholomaeâ ciue Patauinâ quatuor liberis. Ex quibus M. Antonius I. C. et magnae spei adolescens pestilentiâ anni M. DC. XXXI. sublatus est: Alpinus, qui jam annos aliquot Venetijs medendi peritiâ clarus postquam Patri in Simplicium professione post Ioannem Praeuotium successisset, disruptâ pulmonis vomicâ die XII. Decembris M. DC. XXXVII. obijt: Mauritius Monachus Cassinensis, Sacrae Theologiae doctor, qui nobis ista scribentibus anno M. DC. XLIV. marasmo contabuit. Superest Paulus, Marti potius quam Mineruae natus: apud quem haec Parentis manuscripta seruantur.

De Medicinâ AEgyptiorum Liber V. addendus quatuor alijs jam editis: qui etiam innumeris locis aucti et locupletati sunt.

De Naturali in Aegypto obseruatarum Historia Libri V. varijs Plantarum, Lapidum, et Animalium iconibus eocornati.

Quae omnia ab inertis cujusdam fuci insidijs, qui ex alienis laboribus famam captare studet, non sine labore praeseruata sunt.

ARGOLORVM familia inter Marsos nobilissima. Properante enim in Italiam Carolo Andegauensium Duce, atque hortatu Clementis IIII. Rom. Pontificis contra Sueuos Principes, Ecclesiae hostes, Regnum vtriusque Siciliae inuadente; quosdam Argolorum familiae e Galliâ Narbonensi Arelatenses patricios Regem cum triginta tritemibus e Massilia soluentem anno reparatae salutis M. CC. LVI. secutos constat. Eorum vni Ludouicus, Gaspar alteri nomen erat: qui postea Argolis in Italiâ originem asseruerunt. Am isso siquidem Tolosiorum (ita olim cognominabantur Arelate) cognomine de Gallis a Galliarum Regis fratris obsequio, interdum Arlij a patria dicti sunt: (Arles enim Arelate Gallicâ voce, siue Arguli indigetatur) donec immutato vocabulo pro Arlijs dicti sunt Argoli. Asseruatur in domesticis familiae scrinijs

renouata per posteros inuiolabili fide scriptura, vetusti tamen characteris, quae Caroli ejusdem insigne priuilegium continet, atque ibi Ludouicum Tolosium, Argolorum familiae antesignanum, Virum bonum bello et egregium nominat. Ex quo licet colligere selectae nobilitatis Arelatensis eum, et spectatae dignitatis fuisse. E Gallis dicti stemmate etiam Gallum praetulere circini globulo insidentem, quod fortasse solus Circinus, vti credibile est. Tolesiorum insigne antea fuerit. Sub Aragoniae Regibus varij hujus domûs strenui viri, et priuilegia multa: et duo castra deinde, quae le Sasse vocant, jam in Columnensium ditionem subacta, in Aquilano suburbio meruere, et quorum etiam memoria monumentis Aquilanorum publicis asseruatur. Vrsinorum mox sub patrocinium sunt acciti: a quibus primum Marani feudum accepere. Plurimi deinde a Columnensibus semper habiti, egregia, et precipue bello Campaniensi non inter vltimos patrârunt. Paulo III praeterea Argoli per ea tempora gratissimi tres Praesules continuis vicibus habuere, Alexandrum Argolum, domûs Pontificiae Magistrum, Lautetanae sacrae aedis administratorem, atque Episcopum Terracinae: Gasparem Anconae Gubernatorem: et ejusdem nominis alterum Aduocatum Consistorialem.

Ex hac stirpe PAVLVS Argolus ANDREAE Mathematici scriptoris per orbem laudatissimi frater vterinus, mirandi ingenij Vir, et qui primos scholasticae disciplinae corypheos aequâsset, si ingenio vita respondisset, natus M. D. LXX. Talleacotij: qui primis annis cum valetudine

parum secunda esset, mater Catharina, Mathorum illustri et Hierosoly mitanae militiae equitibus clarâ domo oriunda, si sospitaretur infans, voto se sanctorum alicui coenobio dicaturam filium adstrinxit, nisi ipse repugnâsset. Pueri voluntas matris votum secuta est. Paulus enim D. Francisci, quod Talleacotij est, sodalitio, insignibus religionis acceptis, adscribitur, eâ animi sensuumque firmitate; vt strenuum militem futurum, qualiter breui apparuit, in ipso limine ostenderet. Hic Logicam audiuit: mox Perusij, et Neapoli altioribus incumbens disciplinis tantum profecit; vt aequales suae religionis studio facile anteuerteret. Diffusâ itaque illius ingenij celebritate Romam accersitur: vbi mirapene doctrinae prodigia edidit. Disceptationibus scholasticis in primis ingenijacumen prodidit. Referunt quandoque ad disputationem quandam accessisse, quae Cardinali Montelparo dicata erat: qui cum Paulum extra orbitam disputantium inter caeteros auditores obseruâsset; inaurato, quem manibus tenebat, libello ei misso, in sui gratiam ad disputationem inuitabat. Paulus libellum quidem accepit, aperire tamen noluit, antequam inuitaretur. Tunc enim libello aperto, quod fortuito obuenit argumentum improuiso insultu tam multifarie, tam solide impugnauit; vt aduersarios plane confusos magnâ sui gloriâ manus dare coegerit. Quod sapeius Neapoli quoque factum memorant: vbi annos natus decem et octo disputationes moderabatur. Hinc Sisto V. Pont. Max. D. Bonauenturae collegium aperiente, in quo totius religionis viginti egregij in virtute fratres ad studia alerentur, cum reliqui sententiâ Patrum

proponerentur; Paulus a Pontifice antesignanus nominatur. Quod illi no sine opimâ honorum spe contigisset, si Pontifex longiori imperio vixisset. Lauream mox petijt, cum vigesimum annum nondum expleuisset, reclamantibus religionis Antistibus, ac aperiti aditum affirmantibus juuenum ambitioni, si eâ aetate tam facile illis laurea tribueretur. Verum Paulo examinis judicium exposcenti, Pontificis jussu doctoralis honor conferunt. Creuit honore studij amor, ac breui Scotum, et D. Thomam, quos in propositiones totos digesserat, expolire, ac in lucem emittere moliebatur. At dum Rosiliani prope Barium, Aquauiuorum Principum precibus gratificatus, concionibus sacris quadragesimae omperam nauat, studij labore, eloquentiae exercitio, sacri je junii macie, vigiliarum nimiâ tolerantiâ e viuis, heu, eripitur. Narrant oculum illi primum acrimoniâ nocturni studij malâ distillatione labefactatum: deinde crystalloide tunicâ laesâ crepuisse, donec succedente febre, vt debilis erat, eriperetur anno vitae suo vigesimo primo nondum emenso: quos annos prosperâ et congruâ valetudine egerat, nisi assiduo labore corporis bonum habitum infregisset. Gracilis erat, justae staturae, coloris subfusci, nigro capillo, cauis temporibus, gratioso et amabili vultu, moribus correctissimis: quales studiorum sacrorum bonis et pijs solet dictare pagina. Ejus mortem multi doluerunt, Cardinalis praecipue Montelparus, qui Paulum ita dilexit; vt cum Romam Catharina ejus mater venisset, ipsam inuiseret, ac de egregio filio gratularetur. Ascanium quoque Columnam, Bellarminum nondum Cardinalem,

qui ad Paulum quandoque amice accedebat. Ingenio ipsius Baronius et Sarnanus mire delectabantur. Cardinali Alexandrino familiaris erat, itemque Altemps, Montalto: quorum fauorem, quantum virtute promerebatur, modestiâ augebat. Aliquibus tamen visus est paulo super ciliosior, cum in disputationibus sibi temperare non posset, quin aduersarium non modo erroris admoneret, sed pene opprimeret. Quod ipsi cum magnis ingenijs indulgendum fuit: qui, dum errores non sinunt obrepere, pro veritate vel Platonem repudiant.

Majorum virtutem exornant hodie Viri egregij: inter quos ALEXANDER Argolus moribus, doctrinâque insignis, in luce jam diu Romanae aulae versatus, post multa singularis prudentiae munera nunc Generalis Bononiensis Legationis capitalium rerum pro Pontificio Imperio Praefectus. Principibus suis charissimus ad majora meritis magis, quam ambitione festinat. ANDREAS ejus Patruus famâ mathematicae scientiae clarissimus, ac munificentiâ serenissimi Senatâs Veneri, qui eum equitem heroico splendore designauit, non familiae modo, sed seculo lucem dignitatemque impertitur. Patris vestigia feliciter premit IOANNES summi vir ingenij, qui juuenis multa Phoebo digna cecinit: jamque non pauca in amoeniorum literarum lucem parat, quas Bononiae in publici Gymnasij suggestu non ita pridem illustrabat; nunc vero ab Eminentiss. Antonio Barberino, post peracta Ceruiae gubernationem, Lugo praefectus, loci illius habenas prudentissime moderatur. Is Patruo dilectissimo Epitaphium statuit, vbi eum sic loquentem inducit.

NEapoli ortus anno M. D. LXXII. subfusci coloris ac paruae statutae vir, sed altissimi ingenij ac mathematicis disciplinis aptus: postquam diu in Philosophicis ac Theologicis non mediocriter desudâsset; ad eas denuo animum applicuit. In ijs quantum profecerit, quam ipse solus in arduis Geometriae dmonstrationibus, in Algebraicis numeris alios nostri aeui antecelluerit; id ejus opera publici juris facta satis comprobant. Sed Caesar Cremoninus etiam, magnus ille nostri temporis in Gymnasio

Patauino Philosophus, ipsum solum perfecte Platonici numeri supputationem ac encyclopaediam nouisse affirmabat. Harum artium alumnos miro discendi studio exquirens, totam Italiam cum peragrâsset; Venetijs tandem summâ animi tranquillitate subsistens, dies fere in Librariorum tabernis, ac aduenarum conuersatione transigebat. Galileo itaque Mathematum Patuij Professore celeberrimo Florentiam jussu Serenissimi Ducis Etruriae euocato, cum de Mathematico doctore Gymnasij Moderatores inquirerent; Apotelesmatibus binis ipsi propositis, Gloriosus, postquam scientiae documentum dedisset exactâ problematum solutione, publicum legendi munus in Patauineo Lyceo merito obtinuit. Perspicacis hic ille sui ingenij artisque specimine, magno discipulorum commodo et Academiae splendore, plurimum laudis promeruit. Anno M. DC. XVIII. Cometa apparuit: qui num in sublimi coelo, an vero in sublunari subsisteret, cum inter publicos professores varie disputaretur; Gloriosus eruditis aliquot lectionibus recentiorum Mathematum opinioni accessit. Fortunius Licetus, hodie Philosophorum Princeps, illico in diuersum abijt, editis aliquot disputationibus: quibus mox alter respondit: ac demum Viri cl. adeo incaluere; vt se mutuo acrius impeterent. Annis sex transactis auctum ei stipendium: hujus vero soluendi tempore cum sibi non vsque satifactum putaret, suosue labores non tanti, vt par, aestimari; a legendi munere abstinuit, magno Gymnasij damno: et post aliquot menses in patriam redijt. Quo in loco eadem studia, sibi familiaria, nunc scribendo, nunc priuatis

in aedibus docendo exercuit: Scholioque Liceti responsionem vulgauit, aliaque praeclarissima opera sub titulo Exercitationum Mathematicarum, partim respondendo ad Vindicias Bartholomaei Soueri, qui in ejus locum Patauij successerat, pariterque ad Scipionem Claramontium, et ad Benedictum Maghettum, partim Algebram dilucidando. Quae omnia mihi amicissimus Vir transmittebat, suis amicis distribuenda. Ad senectutem vsque, quamuis dubiâ valetudine, acie oculorum clarâ, promptoque ingenio, ac hilari fronte, Alexandro Gallo, Episcopo Massae, alisque cl. Viris vixit conjunctissimus; donec catarrho ingrauescente absque testamento die VIII. Ianuarij M. DC. XLIII. discederet. Nepos, a literarum studio alienus, Bibliothecam relictam quingentorum aureorum pretio vendidit Proregi Neapolitano, qui in Hispaniam transtulit.

Responsio ad Apologiam Benedicti Maghetti. Item Responsio ad Scipionem Claramontium.

MAgnis illius Iacobi Galli I. C. celebertimi filius, qui vrbem nostram ac Gymnasium diuillustrault, Neapoli natus An. M. D. LXXIX. die III. Aprilis circa horam VI. noctis, studijs Iurisprudentiae operam nauauit: ingenio, dexteritate pollens, patris gloriam solicite aemulatus est: sed vario vitae discrimine reique domesticae praepeditus, non ita libere cursum studiorum perficere potuit. Peragratâ hinc inde Italiâ, defuncto patre, aulam Romanam inuisit. Ecclesiasticae vitae addictus, cum aliquot annos in Vrbe permansisset, Neapolim redijt. Vulgata hic aliquot Patris monumenta Vrbano VIII. Summo Pontifici obtulit, aliosque Codices MS. in Barbatinam Bibliothecam transtulit. Vacante interea Anno M. DC. XXXII. Episcopatu Massae, cum moribus candidissimis ac inculpatae vitae esset, isto munere, qui fungeretur, dignus judicabatur: consecratus ab Eminentiss. Cardinale Pamphilio die VIII. Decembris. Quantum vero oneris pro hac Ecclesiâ sancte ac pie instautandâ ac exortrandâ susceperit, longum nimis hic esset commemorare. Notum est, omni conatu pro ejus incolumintate insudâsse. Anno aetatis quarto et sexagesimo, cum obesior euasisset, occubuit anno M. DC. XIIII. Cujus meritis ob diuturnum amicitiae cultum hoc monumentum sacro.

NObilis Vtinensis a Tiberio Deciano ciue suo anno M. D. LXXIV. Iurisprudentiae Laureâ insignitus, cum altissimi esset ingenij et ad docendum summopere accommodati, in patriam reuersus Imperatorias Institutiones publico honorario exposuit. Quod munus magnâ cum laude postquam nouennium sustinuisset, sparsâ ex illâ vrbe famâ Gymnasi j Patauini moderatores illustrissimi, nullâ tunc quidem vacente cathedrâ Iuris, nouam de Regulis Iuris ipsi constituendam decreuere: quae ad studiosorum vtilitatem varijs Doctorum sententijs pernecessaria censebatur. Hanc igitur aggressus clarâ et sonorâ voce, quae in extremam senectutem durauit, facili methodo obscuriores leges ac glossas magno auditorum commodo nec minore sui ingenij laude per annos quatuor euoluens, eum sibi applausum retulit; vt anno M. D. XC. Angelo Matthaeacio, ab explicatione Pandectarum ad Ius Ciuile horae matutinae traducto, successerit. Campus hic gloriae fuit insignis: quam priuatis publicisque laboribus sic extendit; vt post aliquot annos in prmarium Iuris locum votis omnibus fuerit coopatus. Quam dignitatem summâ nominis sui laude et Lycei ornamento, accurrentibus vndique discipulis, quos eximiâ comitate sibi demeruerat, vsque ad extremos annos egregie tuebatur. Ea certe iuuentutis,

nec vana, de ipso fuit opinio, vt PATRIS nomine cum passim vocarent. Exactis hoc modo in Gymnasio annis quinquaginta, cum jam octogesimum excessisset, Serenissimi Principis indulgentiâ honorario stipendio satisque amplo, liberali otio relictus, Venetias ad nepotem medicum secessit: quo praematurâmorte sublato, Bartoluccium Bartoluccium defuncti fratrem I. C. eruditum e patriâ accersiuit. In cujus sinu vltimum vitae spiritum pie Creatori reddidit anno M. DC. XXVIII. mense Iulio, sepultus in Ecclesiâ S. Angeli. Vir suauis, placidusque, mai estate vultûs et morum candore insignis: quas animi dotes nec senilis effigies tacet. Doctorem publico bono natum testantur innumeri, qui, ejus vestigia sequuti, Viri Iuris peritiâ clarissimi euascerunt.

RHodigij anno M. D. XLVII. ortus, patre Sebastiano patricio Rhodigino et matre Imperatrice Miranâ Patauina: cui annos: quinguaginta sine vlla querelâ matrimonio junctus integris sensibus annum sextum supra nonage simum attigit. Filius altissimae indolis, ingenijque amoeni puer, Musis in patria feliciter salutatis, ab Antonio Riccobono humaniores literas didicit. Patauium deinde missus studijs operam impendit eâ facilitate, vt post quinquennium vtriusque Iuris Lauream publico applausu reportauerit. Eo florentis aetatis tempore quidquid seueriori legum studio, et academicis disceptationibus eripere poterat, id totum poeticis oblectamentis impendebat, Italicisque carminibus delectatus varia drammatica Poemata contexuit: quae amicis suadentibus publici juris facta summam ei laudem attulerunt. Fornesibus juxta causis postquam animum applicuisset mirâ promptitudine ac facundiâ; ad suae familiae propagationem Isabellam, Macri Antonij Martinagi nobilis Taruisini vnicam filiam et haeredem, sibi conjugem delegit, Taruisiumque in domum soceri accitus laudabilem causidici operam ibidem aliquot annis praestitit.

Virum quidem aduenam, sed moribus suauissimis excultum, facilem, doctum, magnanimum tanto amore Taruisini ciues prosecutisunt; vt ad vrbis splendorem aestiuo

otio Historiam Taruisinam in XII. libros digestam magno eruditorum, atque in primis Abrahami Ortelij Geographi Regij applausu, egregiâque sui nominis famâ vulgauerit: ob quam etiam Alphonsi Estensis postremi Ferrariae Ducis eum simul fauorem commeruit ob memorata suae familiae decora; vt praeter humanissimas literas pretiosi adamantis honorario auctorem dignatus fuerit. A varijs Academijs exceptus, meruit eodem tempore inter vrbis Patauinae ciues enumerari, Benedicti Doctorij Philosophi et ciuis primarij hoc epigrammate celebratus.

Cum aliquot jam annos Taruisij forensibus causis transegisset, Venetorum suasu se ad Assesoris munus applicuit: quo fidam Senatoribus amplissimis Bergomi, Belluni, Feltrij, Vicentiae, Veronae, Brixiae, et Patauij operam probauit, tantâ sedulitate, animique dexteritate; vt certatim eum ad curiae decus acciuerint. Hac occasione horis subcisiuis

commentatia quaedam summae prudentiae plena lurisconsultis edidit, et praesertim opus de Furtis, in quo vniuersa materia contrectationum, ac rei alienae occupationum examinatur, Venetis roboratum legibus varijsque historicis et poeticis figmentis ornatum: quod postea diuersis in locis auctius vulgatum hujus argementi palmam tulit. De Feudis quoque legem Venetam amplissime dilucidauit, qui labor Sereniss. Venetiarum Duci dicatus, non minori comitate exceptus fuit, quam Legum Venetarum Methodus. Hinc lurisconsulti cl. non minus quam Historici monen retulit judicio Marci Antonij Peregrini Lib. 3. Cons. II. Octauius Liuellus etiam primarius in Gymnasio Patauino Institur. Ciuil. Interpres in Epitome Legalium Institutionum praeclarum lurisconsultum et Insignem ac primarium Assessorem hujus statûs depraedicat. Franciscus Scotus postquam eum conspexisset, in suo Itinerario. I. C. in vniuerso scientiarum orbe versatissimum, et antiquae probitatis virum vocat: in cujus modesto vultu animi candor, et nescio quid sanctitatis apparet. Excitati vero ingenij nouaeque rei praecipuum dedit argumentum Liber etrusco idiomate conscriptus dell'Arte de'Cenni, seu de Eloquentia visibili alique opera plurima tanto Viro digna. Rhodigij ei controuersia insignis cum Baptista Guarino Equite de translatione corporis S. Bellini intercessit: quae scriptis hinc inde libellis diu acriterque agitata, Episcopi, et Guarini morte cessauit. Principibus diuersis gratus, solis Venetis pro ingenui animi libertate se addixit: donec laborum tandem pertaesus patrij soli amore, Rhodigij otium literis suauiter

exigens, diuersis opusculis extremam imponeret manum. Secundis autem nuptijs Anno M. DC. X. Patauij contractis cum nobili matrona Daula Grompa, cujus filia Sebastiano Bonisacio Nepoti in matrimonium data, prope Carmelixarum sedem fixit: neque octogenarius literarum studia omisit. Virum ad extremam metam properantem sensibus adhuc intergris et promptâ de rebus omnibus maximeque historicis sermocinatione diserrentem attentus non sine stupore audiui: qui hilari vultu omnes, praecipueque aduenas excipiebat, comiterque diem in serum extrahebat. Viribus tandem solutus anno aetatis LXXXVIII. moralitatem expleuit, aere Christianae M. DC. XXXV. die XXXIII. lunij: delatus in proximam aedem S. Iacobi: vbi elydio lapide erectum hoc ipsi elogium.

AMICE LECTOR SALVE. CVPIS FORTASSE SCIRE CVIVS SIT HOC MONVMENTVM: IOANNIS BONIFACII SEBASTIANI F. HONESTISSMIS PARENTIBVS NATI, IN LIBERALIBVS DISCIPLINIS EDVCATI, IVRISCONSVLTI, HISTORICI, ASSERORIS, CIVIS RHODIGINI, TARVISINI, PATAVINI, PROPINQVIS BENEFICI, AMICIS GRATI, PRINCIPIBVS VIRIS CHARI. QVI SI MAGNA NON FECIT SCRIBENDA; PLVRA TAMEN SCRIPSIT LEGENDA.

QUAE SI TV BENE INSPEXERIS. QVALIS IPSE FVERIT, MELIVS INTELLIGES. ET ILLIVS MEMORIAM SERVABIS. ET BENE VALE. M. DC. XXX.

Familiae splendorem hodie tuentur Balthssar, et Gaspar Bonifacij fratres: ille Taruisinae Ecclesiae Archidiaconus: hic patrij senatûs archigrammateus: vterque vero Apollinis et Musarum mystes celeberrimus.

L' Hercole Dialogo: nel qual si discorre de' nomi, che a' figliuoli si deuono porre.

Vn' altra, per trasportar' in Rouigo il Corpo di S. Bellino Vescouo e Martire.

L' Arti Liberali, e Mechaniche come siano state dagli animali irragioneuoli a gli huomini dimostrate.

Comes Vicentinus I. C. cum T. L. IVII nostri VITAM perlegisset, lactei scriptoris aemulus illico amicitiam meam ambijt, non modo literis humanissime ad me scriptis, verum et Patuijeandem verbis quâm prolixe sibi gratam testari voluit. Senem fere ad vltimum senium properantem agnoui, robusto tamen ac firmo satis corpore, viribusque supra

aetatem validis. Integram Liuij historiam et documenta a teneris annis in succum et sanguinem conuerterat. Cujus sententias, in gratiam Nepotum peculiari libello digestas, publici juris fecerat: eas amicis singulari comitate imperriebatur. Vir non tam literis quam armis vigente aetate deditus, varios militiae honores a Sereniss. Rep. Venetâ domi forisque gessit. Mathematicas disciplinas et Mechanicas praecipue coluit, non tam ad animi oblectamentum, quam publica patriae commoda. Reipublicae decreto Septem Pagis, seu Communitatibus in vicinis patriae montibus summâ side praefuit. Vbi incolas antiquo priuilegio immunes, et disciplinam militarem, jam diu a Pricipe in illis alpibus desideratam, renuentes, ad eam sponte suscipiendam adegit: ob id equestri dignitate et publico stipendio, vna cum duobus ex fratre nepotibus, auctus et decoratus. Familiae suae decora palatio, et picturis excitauit, editis Auorum suorum Elogijs. Annorum plenus sancte in partriâ vltimum diem clausit anno M. DC. XXXVIII. die XX. Maij: conditusque in monumento, quod sibi parauerat in aede, D. Laurentij hac inscriptione.

In palatij sui atrio Vicentiae ejus effigies marmorea conspicitur, hoc alloquio: quod prudentiae plenum, quanti vir fuerit, omni aeuo erit indicium.

Ego Franciscus Calydonius I. C; Serenissimi Senatûs Vt. neti decreto Eques, Vicentinis ad alpes finibus, limitaneisque militibus praepositus, meam hanc imaginem vobis, veluti allocuturam, posui. Jurisprudentiâ, eloquentiâ, historiâ, militari disciplinâ, mathematicis caeterisque scientijs, externarumque linguarum peritiâ vos imbutos volo, judeo. Superiori praeterea in porticu gloriosos Majorum notrorum vultus, nobilitatis Venetae stemmata venerantes, suspiciendos exposui, ad honesta facinora vobis lumina, incitamentum. Qua fide, qua industriâ, qua vigilantiâ Pricipibus inferuiendum, ex nobis discite. Hinc commodum, hinc aedes non inderorae in vrbe, in pago nostro Calydonio, summâ impensâ, labore, studio, comparatae, auctae, exculptae. Hoc agite. Huc intendite. Domesticis auspicijs antiquum Gentis nostrae decus praeclaris gestis fouete, propagate. Nil impensius exopto, Nil enixius exquiro, mando.

Iam inter coelites euectus, has nostrae amicitiae lacrymas suscipe, quas tumolo, dolore abreptus, manibus placandis offero. Sit ad posteritatem diuturnae nostrae conuersationis nunquam interiturae pignus et quae breuissime recensebo, sit minima pars eorum, quae tua virtus, tua in omnes affabilitas, tuae vitae innocentia, morumque candor merentur, ac expostulant. Auram vitalem Vicentia anno M. D. XCIV. die. XXV. Ianuarij concessit, patre AEmilio Andrea I. C. et partriae perpetuis muneribus vsque ad octuagesimum annum clarissimo, matre Margaritâ Dominorum de Broghiano: quae pulchritudine et mirâ animi prudentiâ inter sui seculi ilustres foeminas jure merito primam sibi vindicat sedem. Primogenitus hic noster fuit e masculis post tres foemellas, specie et temperamento delicatiori matri simillimus, quae filium ipsum prae alijs Io: Baptistâ Equite S. Michaelis, et Hieronymo summopere adamauit. Puersedulam primis grammaticae rudimentis operam dedit Viceniae sub praeceptore Alexando Lucido: postea ad scholas P. lesuitarum missus, Rhetoricam et Logicam a magnis illius societatis viris hausit. Admirati

adolescentis ingenium, et supra aetatem in stuldijs profectum, in primis notârunt ad sacros Ecclesiae ritus, ad pietatem, et ecclesiasticam vitam esse propensum. Pater et patruus Paulus I. C. et Ecclesiae Patauinae Archipresbyter sibi de pueri genio gratulabatur: cui respondebat ingenium supra vulgus elatum, caeteraeue, ac insignes animi dotes. Facies quippe ejus coeli instar nitentis, serena semper et suauis, animi tranquillitatem, ac morum probitatem oculis ingerebat. In humaniores literas, in poesim ferebatur: caetera omnia modestâ facilitate condiebat. Romam porfectus sub patrui tutelâ, qui cum Marco Cornelio Episcopo Patauino tunc in Curiâ morabatur, adolescens clerici habitum suscepit anno M. DC. X. ibique a Patribus Iesuitis Philosophiam, quae ad naturam spectat, tum quae ad mores, auscultauit, emensus harum scientiarum spatium mirâ celeritate et promptitudine.

Adultior parentum desiderio satisfacturus in patriam redibat, vt matri graui et diuturno morbo laboranti pro sua pietate adesset. Iamque in Lauretano sacello humiliter sacra Infantis Saluatoris nostri et B. Virginis incunabula adorauerat: cum vix e templo egresus, res mira! repentino tactus dolore collacrymans, suis domesticis et quibusdam e nostris Canonicis itineris socijs dixit: jam mea genitrix ad coeloestem patriam transijt: quam postmodum acceptis literis eâdem horâ expirâsse certissime intellexit. Ea vtrique erat, tum animi, tum sanguinis dulcis armonia et nexus. Atque sic mutato viae instituto ad vrbem vetustissimam Perusiam deflexit, vt Iurisprupentiae studijs operam

impenderet. Hic igitur inter amoeniora studia, summâ vigilântiâ peritissimos illius Gymnasij legum doctores sectatus est. Quorum ex scholis, ex colloquijs, ex amicorum congressu quicquid ad Iuris cognitionem pertinebat, celerrime in commentaria redigens, breui tempore legum notitiâ imbutus anno M. DC. XV. Lauream vtriusque Iuris magno applausu reportauit. Patrios lares hisce auctus honoribus reuisens parentibus, fratribus, ac dulcissimis sororibus, amicisque aliquamdiu perfruebatur nunc Vicentiae, nunc Patauij in aedibus Patrui. Ne florentis aetatis vigor vrbis licentiâ corrumperetur, Patrui consilio cito Romam reuisit: vbi aliquandiu degens praecipue Viris omnium virtutum genere clarissimis innotuit.

Cumque animis conciliandis vis maxima sit virtutis, hac Iosephus, cui accessere amoeni mores, loquendi suauitas, etiam amicitiae foedus cum Viris magnis suauissimum sibi peperit. Hinc singulari amore Cardinalis Ludouisius illum prosecutus est: pari propensione in eundem fuere illustrissimi Viri e Senatu Veneto, Curiâ Romanâ, caeterisque Italiae ciuitatibus. Cumque consilijs et rerum gerendarum dexteritate plurimum polleret; Patronorum fauor summam ei rerum fortunam promittebat. Patrui desiderio Patauium reuocatus, Archipresbyteratum Cathedralis Patauinae cum Prioratu S. Danielis Montisilicis ab ipso jam annis confecto obtinuit. Eam dignitatem ita splendide et prudenter sustinuit, vt communi omnium Canonicorum votis vere hujus Ecclesiae delicium et decus ceseretur. Atque in primis mutuo affectu ipsum colebant Franciscus

Abbas et Comes de Sanguineto, Albertinus Barisonius Abbas, Quaerengus, Sanguinacius, Soncinus, quorum suaui consortio per tot annos Catthedralem Ecclesiam omnium ordinum tranquillitate et pace conseruabat. Vigilantissimus praecipue occurrebat, vbi aliorum mens turbida venenum aliquando spargere conabatur: magnâ dexteritate leniebat vulnera, animosque ad pacis vincula coelesti potius quam humanâ vi reducebat. Suaui quadam comitate et affabilitate omnes excipiebat, inuitabat timodos, aegros consolabur, nobiles obsequio splendido fouebat: ita fere omnes ab eo laeti discessere, dum vel solo ejus vultu reficiebantur. Defuncto patruo in Marci Cornelij Episcopi Patauini palatium et tutelam transijt: tanto Antistiti ingeniorum acerrimo aestimatori tam firmâ necessitudine conjunctus; vt apud euam diu, non quasi cum Domino, sed cum patre, imo fere cum amantissimo fratre vixerit. Quantâ valebat apud ipsum fide, testatus est amplissime Episcopus ipse, qui praecipua suae dignitatis onera in ejus humeros reposuit. Admirabatur prudentissimus senex virum fere adolescentem tam serio, tam docte, tam prudenter omnia peragere. Erat enim exactissimi judicij, et tractandis negotijs aptissimus. Nec vacuum ei reliquisset affectum, nisi fata benignas optimi Praesulis cogitationes cuertissent. Ad superos abrepto Marco Cornelio ob singulares dotes pari amore eum profecuti sunt Episcopi Patauini, Petrus Valerius Cardinalis, Marcus, Antonius Cornelius, et Lucas Stella Archiepiscopus Cretensis. Accedebat ad fauoris cumulum, quod a Senatoribus Venetis

plurimi aestimaretur. Nec defuit nobilium Patauinorum perpetua familiaritas. Domum Archipresoyteratûs eximiâ supellectili ornauit, Iconibus praeserum rarioribus, quorum studio plurimum semper delectabatur: Marmoribus item antiquis, et viridario, architectonicae, artisque pictoriae non imperitus.

Continuata fratris vtriusque patris etiam, et suorum funera intra paucos annos summâ patientiâ tulit. Erat enim ejus mens firma in aduersis et stabilis, probata animi constantia, summa vitae adhuc innocentia: quam singulari Numinis cultu testabatur, quo ille prae caeteris refulsit. Poeticis quidem figmentis aliquantulum abripiebatur, sacris tamen literis maxime incumbebat. Illis virtutibus ornitus, quae Virumpium et sacris mysterijs initiatum decent, sic inter caeteros elucebat; vt absolutissimum se virtutum exemplat omnibus imitandum praeberet. Pietatis argumenta non obscura sunt Hymni Sacri et Morales: quibus vitam procul a mundi illecebris secretam et feliciorem appetendam docuit. Sacros Codices quotidie voluebats eorum lectioni deditus, mathematicis etiam praedictionibus nonnihil tribuit. Ad historicum tandem stylum conuersus, sui temporis res gestas etrusco sermone summo studio conscripsit. Quam Historiam Deo auspice ejus frater eruditissimus et nobilissimus Hieronymus Gualdu meis tandem precibus euulgabit.

Tirennio ante obitum, spretis conuersationis amoenitatibus, peculiari quodam impetu ad ruris solitudinem ferebatur, et ad sui domûs penetralia: vbi solus extremum diem

meditabatur. Iam paulatim consortia amicorum declinabat, verborum parcus, sacros libros, vel sui seculi historias voluens, spreto vestium et supellectilis apparatu solitudine plurimum delectabatur. Me tamen veteri necessitudine conjunctum perlibenter et alacri vultu admittebat. In viridario varijs arboribus consito laetus deambulans, prehensâ manu meâ saepius ingeminabat, Tomasine, dies: transeunt, jam senescimus: nihil mihi cum hujus seculi et blandientis fortunae dubijs casibus: Tu vero adhuc viuidâ aetate et ingenio curium tuum prosequere, et Eminentissimi Herois Francisci BARBERINI patrocinio gaude. Ad aetatis terminum properanti in hoc solitudinis otio mihi Deo et amicis libet viuere. Multa de suis operibus, et laboribus miscebat: omnia vero ad animi cranquillitatem spectabant. Nec longe aberat fati terminus. Nam ruridum altâ paceperfruitur, anno M. DC. XL. lentâ febre correptus Patauium defertur: ingrauescente morbo, septimâ die a destillatione vehementiori interceptâ voce, fixo in Seruatoris Christi simulacrum intuitu, fusis verae poenitentiae lacrymis, seque diuinae misericordiae commendans, die XXIII. Octob. placide expirauit. Ejus corpus Vicentiam translatum, in aede S. Bartholomei in Majorum monumento conditum. Patauij in aedibus Archipresbyteri, quas varijs aedificijs exornauerat, gentilitijs Viri insigniscus subscriptum.

PAVLVS ET IOSEPHVS GVALDI, NOBILES, COMITES, ET EQVITES VICENTINI, PRIORES S. DANIELIS MONTlSILICIS, ARCHIPRESBITERI PATAVINI PER ANNOS XLIII.

Hieronymus Gualdus antiquitatis studiosissimus, qui suae gentis seriem studiose pertexuit, haec fratris in suo Museo posteris conseruat.

Item Aliud Carminum Agrestium sub nomine Ceccone Scapuzzo: quo Franciscum Capoccium amicum suum familiarem designat.

NObilis Panormita, Canonicus Templi Regalis Bariensis, Theologiae doctor, et sacerdos mirâ religione et ingenij praestantiâ clarus, cum juuenis Philosophiae scholasticae et bonis literis impense operam nauâsset, in Hispaniam emigrans, sacris literis animum adjecit: atque subtilissimo ingenio vtrique studiorum generiaptissimus, in patriam reuersus, postquam sacris se addixisset, plura in rebus Theologicis secum meditabatur: quae diutius cum Viris claris exagitata, tandem suadentibus amicis chartis vulganda mandauit. Ideoque aetate etiam ingrauescente sed vegetiori spiritu anno Salutis M. DC. XXXV.

Patauium secessit, ingenti librorum scholasticorum supellectile onustus, cum famula praeterea, et vtensilibus domesticis in Collegio, quod lesuitarum erat, domicilium obtinuit. Hoc tempore statim Libellum subtilem de Foecunditate Dei Diuo Nicolao Patriae suae tutelari inscriptum mirâ alacritate typis tradidit. Cui addidit alterum de Motu corporum naturali quem D. Dionysio Areopagitae vouit. Vulgatis lucubrationibus suis aliquandiu Patauij moratus mihi summâ necessitudine ob suas egregias animi dotes conjunctus, ingeniosâ lirerarum sui nominis traductione PHOEBVS ALLISVS in tesseram obseruantiae et amoris se alijs ex intjmioribus amicis candide adscripsit. Mirabat Senis candidam fidem, et laetos mores, cum perspicacitate eximiâ scholasticos omnes foeundâ memoriâ citantem. Laetus inpatriam reuersus, postquam aliquandiu altâ quiete vixisset, cogitare cepit de alia Lucubratione circa Sanctissimae Lucharistiae Sacramentum, quam triginta jam annos secum meditatus fuerat. Ejus sententiam Bellarmino Cardinali saepe communicauerat: cujus editionem suis adhuc votis superesse credidit. Arduum quidem videbatur hoc opus in publicum producere, attamen cum difficulutes omnes cum Romanis Theologis, cum Siculis pariter primi nominis euentilâsset, majori posteritatis studio, quam valetudinis aut aetatis, anno M. DC. XL. denuo Patauium accessit, vt Commentaria sua in lucem proferret. Hic ille dum insigni curâ summâque curiositate quotidie calchographos vrgeret, ecce vix Libellum cui titulus, Resolutio de modo euidenter possibili transubstantiationis Panis et Vini

in Sacrosanctum Domini Jesu corpus et sanguinem, bono euentu cum Apologiâ euulgauerat, accedente autumno, et domicilij incommoditare, quod in diuersorio ad pontem Macelli sibi absque famulo conduxerat, destillatione, plurimis tunc ferali, correptus, vna cum febre vexatur: a qua cum quotidie magis magisque aggrauaretur, saluris parum securus se Deo, et B. Virgini, nec non D. Nicolao commendans, testamentum condidit: quo Patres Theatinos librorum suorum haeredes instituit. Ipsi vero summâ pietate illico senem morbo grauiter laborantem in meliorem domum transferre curant, eique die noctuque omnibus modis optimi patres assistunt Verum deficientibus quibuscunque praesidijs die secundâ Nouembris suae aetatis LXXII reddidit Deo animam, quam per tot annos ei sanctissime dicauerat. Sepultus est inTemplo Theatinorum, vbi vimens quotidie fere sacra peragere consueuerat.

INter cl. Viros, quos rara generosi Principis Cardinalis Francisci Baiberini munificentia in ipsius aula ad animi sui oblectamentum et Romanae cuiae spleodorem alebat, Anno M. DC. XXXIX quo Romam perlustraui, non postremae sortis erat IACOBVS BVCCARDVS Parisinus, vir paruae staturae, sed ingenij magni, literisque latinis et graecis

excultus. Accessit venusta morum comitas, et in adjuuaridis amicis promptitudo, quam Gabriele Naudaeo parario cognoui. Vitium foret, qui me summis fauoribus cumulauit, eum hic praeterire: cui quidem si vitam longiorem fata dedissent, inter praecipuos ille totius orbis Viros locum meruisset. Virfacilis, non lubricâ adulatione nec pompâ detinebatur. Quod studijs surripuit sibi tempus, Herois obsequio in vestibulis exigebat, introducendis familiaribus mire solicitus. Aperto animo laborum suorum rationes omnibus patefecit. Maximam vero liberalis otij partem impendit varijs codicibus graecis e membranis in latinam Linguam traducendis in gratiam Eminentiss. Principis. Fortunam ejus cum varijs prouentibus subleuâsset Cardinalis, eumque non tantum domestici titulo cohonestâsset, sed plurimum ejus conuersatione delectatus, ipsum in defuncti Clerici Sacri Consistorij locum suffecit. Caeterum ab Oratore Gallo nescio qua de causâ male habitus, paucis post mensibus nimiae solitudini deditus, nec bonâ ex more valerudine vsus, febre abripitur.

Panegyricum vulgauit in laudem Nicolai Fabritij de Peiresc, et Orationes publice habitas gallico sermone. Alia vero apud amicos latent.

PErusinus Oliuetanae familiae coenobita, summi ingenij ac profundae memoriae, quem indefessi laboris ac immensae et variae lectionis ostendunt ejus lucubrationes in Italiâ editae: atque in primis fidem faciet ingens variumque opus de Re Nauticâ, quod nunc sud praelo fecuet. Hoc vt felicius in publicum produceret Auctor, Lutetiam se contulit, vbi nationi Italicae sacris concionibus operam praestitit: argutijs et sale mirabiliter excultus: quod in opere vulgato nomine L'Hoggidi, sicuti et in altero, quod inscripsit Li Farfalloni, historiatum in primis cognitione ostendit. Laboris autem infelix praemium tulit. Nautici enim Operis editioni dum feruentius incumbit, nescio quo fato, immortalitatem quaerens, mortalitetem adijt repentino sanguinis fluxu die XIII. lanuarij M. DC XLIII. Viri de literis bene meriti casum cecinit Gabriel Naudaeus, ob eximias animi dotes proceribus purpuratis, maximeque Eminentiss. Massarino commendarissimus.

Che Trajano Jmperatore non fosse Spagnuolo, ma da Todi, Farfallone da esser' aggiunto a gli altri.

ANgelae et Isotae imagines non mediocri studio a nobilibus de Nogarolis, conquisitas in lucem producimus, vt in conspectu sit mulierum in gente, Italicâ dignitas, et familiae hujus splendor, vrbisque Veronae decus. GENTEM NOGAROLAM nobilissimam inter alias a Caroli Magni temporibus floruisse plures arbitrati sunt, longâque serie Virorum armis et literis clarissimorum exornatam: cui non minimum laudis accedit, quod foeminas doctissimas ac praestantissimas habuerit, ingenioque admirrandas.

ANGELA Antonio patre orta, ferente ejus genio non muliebribus exercitijs,, sed humaniorum literarum studijs addicta, ingenium hisce disciplinis adeo excoluit; vt non solum Grammaticam, Rhetoricam, sed sacras literas accurate perceperit. Eormâ ac vultûs, majestate non minus quam animi ornatu cum plurimorumthoro expeteretur, parentum consilio Antonio Comiti ab Arco desponsata, cum ipso suauiter. diuque vixit. Domesticis interea curis occupata, quam quam plurima chartis consignaret; nihil tamen praeter quasdam Eclogas et Centones poeticos concinâsse accepimus: etiamsi Capacius Diuina quoque Mysteria diuerso carminis genere explicuisse affirmat.

ISOTA patre Leonardo et matre Biancâ Borromaeâ Patauinâ, Argelae neptis, cum GENEVRA sorore, ad aemulationem amitae et Leonardt fratris, pari impetu ad bonas artes ac disciplinas ferebatur: quibus vtraque sic orbi vniuerso inclaruit; vt meritoPanumius in Antiquitatibus Veronensibus nuper editis haec protulerit: Nec mulieres Veronae defuerunt doctrinae eruditionisque nomine excellentes, quales fuere Jsota, Genebria, Angelaque Nogarolae, Veronenses, literarum latinarum bene peritae: quod portento simile videri potest. Quarum isota virgo admirabili eruditione pollebat. Cujus tam in humanionibus literis, quam in Philosophiâ tanta peritia erat; vt et doctissime et elegantissime Epistolas multas scripserit. Res dictu mira! vt tantus in virgine spiritus et tanta dicendi copia cum doctrina conjuncta esset. Doctissima haec Virgo praeter elegantissimas latino sermone epistolas Pio II Pontifici Maximo scriptas, cui Pontifex responsionem dignatus, ejus ingenium maximo pere admiratus est, composuit Dialogum etiam in quo disputat, qui prius, aut magis Adam, an Eua peccârit. Isota caelebs, virgineo scultus exornauit latini sermonis elegaritiâ: quam luculente produnt variae ipisus Epistolae ac Orationes ad Hermolaum Barbarum, Nicolaum V. et Pium II Pontifices: quibus in Turcas piorum animos excitabat. Nec minoriea studio Philosophiam sacrasque literas hausit: de quibus exactissime disserebat. Inclinantis literaturae graecae conseruator suo aeuo maximus Bessarion jure patribus purpuratis ascriptus, ejus famâ excitatus cum Veronae: Virginem conspexisset; non humanam, sed diuinam

praedicâssefertur. Franciscus Pola I. C nostrâ aetate celebris in Elogijs nondum editis prodit, domum ejus aduentantibus quotidie compleri solitam fuisse: qui innocentiae et doctrinae opinione percelebres, et omnis literariae liberaliorisque clegantiae amantes ad diuinam hanc Heroinam audiendam domi, peregreque veniebant, non inde vnquam nisi et peritiores et sanctiores digressi. Disserebat illa me hercule admirabili quadam copiâ et facilitate de omnibus disciplinis. Biblia omnia ad manus ita ei erant; vt nihil ex ijs repente peteres, quod illa statim memoriâ non redderet. Quae ipsa carmina confecerat, eadem suauissime recitabat, Praeter Carmen Elegiacum de laudibus ruris sui Cyanei; Quaestionem neliquit editam, Vtrum grauius peccauerit Adam, an Eua.

Epistola ad Cardinalem Julianum scripta Veronae IX. Cal. Aprilis MCCCC. XXXIX.

Defuncta apud suos anno M. CCCC. LXVI quiescit in aede S. Mariae Antiquae, vbi vetus sepulcrum spectatur hac inscriptione.

GENEVRA soror, ijsdem disciplinis exculta, Brunoro Gambarae Comiti Brixiensi in conjugium data, Epistolas summo stylicandore, sententiarumque pondere laudatissimas conscripsit

Sororibus hisce merito accensetur LAVRA, Nicolai Troni patricij Veneti vxor, ad aemulationem domesticam religione, et pietate in egenos clarissima. De ijs venuste Carolus Pintus.

EIDELIVM Familia, a fide nomen adepta, Primum Mediolani ortum agnouit: vbi inter caeteras illustres Vicecomitum partes secuta opibus viribusque praecipue floruit. Sed depressâ Vicecomitum fortunâ, auctâque Turrianorum factione, Fideles Vrbe submoci. Quorum alij Vicecomites cum suis familiaribus fectati, in vicis Modoetia, Sancto Columbano, et Vicomercato subsederunt: alij in vallibus Bergomensibus

secessum quaesiuere: alij Mantuam perrexerunt: vbi, ijs veluti in portum receptis, FIDELIVM Domus aliquandiu substitit. Cessantibus tandem factionibus, alij Mediolanum redierunt: alij Venetias concesserunt. Vtrobique haec familia creuit, virisque egregijs inclaruit. Ex hac etenim Venetijs, foecundae ingeniorum matri atque nutrici benignae, Cassandra Fidelis lucem debet, Angelo parre, optimo Viro, linguarum peritiâ claro, magnae apud Viros Principes auctoritatis, Auo et Proauo eruditissimis. De cujus nomine illud minime praetereundum, variare hic scriptores. Etsi enim cum Sansouino, Cassandrae Fidelis fere aequali, Laurentius Herrichius Bononiensis, et Petrus Paulus Ribera, Angelum nominant, non defuerunt tamen, qui in gratiam Vicecomitum, quibus adhaerebant Fideles, ipsum Ioannis nomen assumpsisse tradunt: quemadmodum ex Manuscripto quodam de Cassandrae Fidelis Origine, ingegenio, moribusque pro suâ humanitate submonuit cl. et eruditiss. vir Franc. Bernardinus. Ferrarius. Mater porio ei fuisse perhibetur Barbara ex Leonia Venetorum fainilia: in cujus sinu opificia puellaria didicit et exercuit. His accessit, ipsius Cassandrae indicio, egregium par Virorum, Nicolaus Francus Antistes Taruisinus, et Ioannes Fidelis Pilosophus ae Medicus, Cassandrae auunculus. Fratrem habuit Matthaeum: praeterea sorores etiam Christinam, et Polyxenam: ex qua nata est Antonia, vxor Benedicti Leonij, quae marito filium edidit Paulum: qui hasce Proauiae Epistolas in vnum redactas V. Cl. Andreae Frigerio, Magno Reipublicae Venetae Cancellario, destinauerat. Ludonicum

Nichetam Epist. 63. affinem nominat: de quo nihil hactenus nobis occurrit. Nepotes memorat Sansouinus Vincentium Fidelem, Senatui Veneto a secretis, et Matthaeum I. C. caussarumque Patronum eâ aetate celebrem.

Quis vero dies ei fuerit natalis, nondum certo liquet. Corjecturis tamen non infirmis circa Annum Millesimum Quadringentesimum Sexagesimum quintum natam credimus. Mariti enim obitum querelis prosequitur Epistolad Sum. Pont. Leonem X. Anno M. D. XXI. quam siquidem omnium postremam inuenimus. Ea procul dubio graur jam aetate et ipsâ auxilij indigâ scripta fuit: cum haud verisimile, foeminam Cl. si per annos licuisset, caeptum vt faretur ipsa, naturae ductu solenne scribendi commercium penitus intermisisse. Nec ab hac opinione facile recesserim, nisi aliter edoctus. Quandoquidem historiae et antiquitatis notitiâ Cl. D. Franc. Bernardinus Ferrarius a nobis haud multum se distare, e monumentis vetustis nuper perscripsit. Ingenium mox a felici siderum positu portentosum nacta, et nutrita Musarum lacte, inter Charites noua veluti Minerua enituit. Enimuero animo tam exiamo sedes data fuit species corporis, eo hospite digna. Apta ei erat et concinna singulorum membrorum dispositio ac figura, quam maxime coloris venustas decorabat. Ianitores animi emicabant ocelli, igneâ visûs acie splendentes, quibus veluti Apollinis filia in Coelum diuinarum contemplationum, mirâque discendi cupiditate ad sublimia ferebatur. Animi candorem indicabat vestis niuea: modestiam taenia ex sindone collum molliter ambiens. Adeo

ijstemporibus nondum Virginibus in vsum venerant monilia auro et gemmis distincta. Effigies singula non obscure insinuat, quae ipsâ decimunsextum annum agente Iani Bellini manu prodijt.

Hanc Cassandrae indolem supra aetatem ac sexum admiratus Pater, eam diligenti studio erudiendam curauit. Ipsa vero post prima literarum rudimenta Latinam et Graecam linguam sic excoluit; vt in ijs capessendis praecipue parentum desiderijs obtemperandum putaret, qui insignem in ipsa ingenij praestantiam mirabantur. Atque inter domesticos labores prima his cura fuit, vt perpetuis magistri colloquijs in bonas literas animus ipsi erigeretur: quibus tantûm profecit; vt vix duodecimum egressa annum Latinesciret. Inde factum, vt disserendi, ac dicendi facultatem breui fuerit assecuta. quibus studijs faciliori negotio in naturae arcana penetrauit, adeoque vastum Philosophiae pelagus enauigauit: etiamsi ea nonnumquam ingenium prae modestia incusat alias felicissimum. Praeceptorem in hoc literarum genere habuit D. Gasparinum S. Theologiae Magistrum, virum eâ aetate eximium. Ad Eloquentiam itaque redijt, quam non sine aliqua sermonis affectatione vnice excoluit, eâ diuersitate; vt nunc plenis velis se diffundat, nunc tenui sinu arctet, maxime tamen in laxum dicendi genus propensa, praecipue vbi in aliorum laudes effertur: sermonis etiam flosculos non sine affectatione, vocumque licentiâ subtiliter et argute consectans, quos in illud aeuum feliciter inuexit Angelus Politianus, Charitum et Suadae corculum, Cassandrae amicissimus, et alij Cl. Viri.

Hanc Historiae et Antiquitatum notitiâ exornâsse, offendunt scripta ejus variâ eruditione referta. Successit huic studio is ingenij et eloquij profectus, vt post domesticas coram agnatis et amicis declamationes, insigni gratiâ, vultûs moderatione, dicendi lepôre, verborum delectu, scitissime omnes oratoris partes in publico expleuerit, eâ ingenij laude, vt astantium voces et applausum vnanimen reportârit.

Philosophiam igitur haud leuiter aut perfunctorie cum eloquentiâ coniunxit, sed summâ diligentiâ magnorumque Virorum ejus aetatis magisterio. Hisce autem ita profecit, vt miram earum dulcedinem sese in omni vita percepisse passim ad Amicos testetur. Animum etiam serijs intentum musicâ non raro demulcebat, quoties id otium literarium patiebatur. Nec alijs tantum canentibus ad animi solatia libenter aurem praebebat, vt feruentiori affectu in studia raperetur; sed, quod de ipsa inter exempla Illustrium Virorum memorat Io. Baptista Egnatius, citharam summâ omnium delectatione tangere frequenter audita est, eâ ingenij praecellentiâ, vt blandâ voce versus etiam extemplo numerosos adderet. Hasce ingenij dottes mire exornabant mores niuei, aperti, et cum modestia suaues, ac interdum festiui. Inde celebri Virginis famâ moti aduenae, summique Viri ad parentis Angeli domum properabant. Quorum omnium expectationi ita satisfactum fuit; vt ea sui seculi monstrum, ingenij miraculum audiuerit. Illa tamen hisce laudibus, quarum satis videtur fuisse auida, nihil inflata, caeptum studiorum cursum

continuans, inter suos libellos Museolo, vel (vt ejus vtar verbis) Gymnasiolo contenta, semper aliquid meditando ac scribendo coelestem propemodum vitam inter mortales agebat. Non igitur mirandum, si doctissimus Politianus Cassandrae potissimum videndae causâ Venetias profectus fuerit: quem illa eleganti habitu et politissimis verbis humaniter excepit. Maximam vero temporis partem amicis, summisque Viris impendisse ostendunt frequentes ipsius Epistolae: etiamsi minima pars earum ad nos peruenerit. Nonnunquam etiam Musis non inuitis in Pindum Virginem nostram secessisse, satis patet ex Epistola 42. qua amico Carmina promitur. Illustrium quoque Virorum Encomia meditatam fuisse, ex Epistola Ioannis Bentiuoli Anno M. CCCC. LXXXVII. ad Cassandram missa, notum est.

Nec solum Eruditis Viris, sed Principibus ac Regibus ita fuit grata; vt frequenter ad eos scriberet, ijsque de rebus feliciter gestis gratularetur, atque ad majorum exempla ipsos incitaret, eorumque virtutes extolleret. In his praecipui occurunt Leo X. Pontifex Maximus, eo seculo aureo literatorum Mecoenas munificentissimus, Ludouicus Galliae Rex: et praeter hos Ferdinandus Hispaniarum Rex. Nec minus ea innotuit Reginae Vngariae, Eleonorae de Aragonia Ducissae Ferrariae, Beatrici Ludouici Sfortiae conjugi. Reginae vero Aragonum Isabellae, vxori Regis Ferdinandi adeo placuit; vt ipsam variae fortunae blandimentis Anno M. CCCC. LXXXVIII. Neapolim ad se euocauerit.

Nec multum aberat quin obtemperâsset, nisi parentum amor impediuisset, licet Nicolaus Francus, Antistes Taruisinus, ejus auunculus et Sum Pontificis in Hispania Legatus, eam hortatus fuisset. Attamen Anno M. CCCC. XCII. sententiam mutâsse ex Epist ejus xl. videtur. Accessit Augustini Barbadici Venetorum Ducis auctoritas, qui publico Decreto tam singulare Patriae ornamentum alio traduci vetuit.

Prosequebatur summo amore eandem inter alios magnates, Ludouicus Sfortia Dux Mediolani, quam Sereniss. Senatui Veneto per Oratorem Thadaeum commendauit. Itemque Gaspar et Petrus de Aragonia Principes, Io. Bentiuoleus Vicecomes de Aragonia, Accurtius Maynerius I. C. et Orator Regis Christianissimi, Paulus Fiscar Comes de Agello. Nec in postremis habendi, Maurus Dux Barri et Abbas de Ceruato ex Hispania, qui hoc titulo ad eam scribens vsus est: Tui nominis et Amator et Preco Abbas etc. Ferebatur etiam in oculis inter alios a Magnis Viris Sigismundo et Francisco Gonzaga, a Magistro Militiae S. Io: Hierosolymitani Petro Busonio.

Alijs quam fuerit grata, manifestius est, quam vt hic repetam. Equidem ad nostram memoriam peruenit, ipsam amicitiae jus coluisse cum Leonico Thomaeo in Gymnasio Patauino Graecae linguae Professore, cui de dono Philosophico gratias egit Epistola III. Cum Calphurnio pariter, quem Eloquentiae lumen appellat, cum Hieronymo, et Andrea Câmpagnola, Arnulpho Asculano, Philomuso Pisaurensi claro Poeta, cujus eruditionem depraedicat, cum

Hieronymo Bentacordo Veronensi, et Hieronymo Brojanico, cum Bernardo Pino, et Michaele Angelo Florentino. Fuit et Cassandra nostra necessitudine conjuncta Cl. Viris Georgio Vallae, Benedicto Missolo, Pagano I. C. et Equiti, Sum. Pont. domestico, Galeoto Martio Narniensi Militi et Philosopho, itemque Gaspari Sanseuerino Concionatori celeberrimo, Bartholomaeo Scalae Floren. tino, bonarum literarum Professori, et Alexandrae Scalae ejus filiae: quae literis humanioribus instructa Marullo doctissimo Viro vxorcontigit. Bonifacio item Bembo Brixiensi, quem virtutum decus appellat. Eam cum Ambrosio Miches Dalmatino summopere quoque coluerunt Poetae Cl. lo: Aurelius Augurellus, Pamphilus Saxus, Lepidus Pieriusde Antiquis, Io: Antonius Zabarinus, et Io: Baptista Schyta, Ludouicus Scledaeus Vicentinus Philosophorum et Medicorum Patauini Gymnasij eo ipso anno Rector, quo Cassandra publice disputauerat et oraueratatemque Angelus Tancredus, Franciscus Niger Venetus, Franciscus Marinus Estensis Collegij Artistarum et Medicorum Prior, literis et prolixis carminibus ipsam, non secus ac Aurelius Bienatus Episcopus Martorai, concelebrârunt. Mirum enim quam ex Oratione celebri habita Patauij Cassandra toti literato Orbi inclaruerit. Quod mihi in Gymnasij nostri initia et progressus sedulo inquirenti posteris minime occultandum erat.

Sereniss. Venetiarum Duces, Senatores, Orafores, ei summopere fauentes, aliosque fere innumeros praetermitto, quibus cum amicitiae foedere, dum valuit, scribendi commercium

diligenter continuauit. Verum neque inter priuatoslimites coarctari voluit animus magna spirans, vt non etiam in lucem publicam suum proferret ingenium. Seruatoris nempe Natiuitatem fidelibus salutarem coram Principe Veneto Populoque vniuerso diserta Oratione celebrauit. Alteram Orationem habuit de Literarum laudibus coram Serenissimo Augustino Barbadico Duce, cui tunc aderant Legati Bergomenses: qui postea eam non modo Venetijs inuisebant, verum literis officiosissimis etiam Bergomo vlterius affectum declarârunt. Sed et Anno reparatae Salutis M. CCCC. LXXXVII. in Gymnasio Patauino pro Bertuccio Lamberto suo consanguineo Canonico Concordiensi liberalium Artium insignia suscipiente, ex more tunc recepto, magno consessu orauit. Quam Orationem Diuae Cassandrae Fidelis Virginis Venetae inscriptione typis tunc editam, hodie legimus. Quantum vero philosophicis dissertationibus valuerit, ipsa prodidit Epist. 99. Atque hinc natam credimus famam, quod ea e publico suggestu Patauij docuerit. Cujus rei nulla est certa, quae id suadeat, memoria. Neque volo id ei tribuere, quod sexus negauit: quidquid magnae auctoritatis Viri Sansouinus et alij de hacre prodiderint. Vt merito admirari liceat in eam opinionem venisse nonnullos, quod Veneti Patres Cathedram ei in Patauino Gymnasio demandârint: eamque per plures annos obtinuisse, auditamque fuisse cum silentio interdum, interdum cum faustis acclamantibus, magno semper studiosae juuentutis et Collegarum Academicorumm concurfu. Quamquam non ignorem ex Italis Mulieribus publice

auditam in Germaniâ Fuluiam Olympiam; Bononiae Gozzadinam: cujus effigiem in suo Museo seruat nobilissimus Eques a Puteo, omnis elegantiae et eruditionis cultor eximius. Sed nec Cassandrae maturior aetas eloquentiae vigorem minuit, qua Matronis nobilibus in Bucentauro juncta Bonam Sfortiam Sarmatorum Reginam, Venetias appellentem, eleganter excepit. Reginae autem tantopere placuit; vt torquem aureum cuidam ex suis Virginibus ademptum, eximio beneuolentiae argumento Cassandrae injecerit. Ipsa vero, vt in Commentarios retulerat Balthassar Leonius, postero die Duci Francisco Venerio et Senatui munus illud obtulit, Imperij sublimitati conuenientius, quam sibi, cui in omni vita aurum vile fuerat.

Hac ingenij famâ cum inclaruisset Virgo lectissima, varij non infimi nominis Viri ejus matrimonium affectabant. In quorum numero prae caeteris patri ejus placuit Io: Maria Mapellius Vicentinus, eruditione et medendi scientiâ clarus, cui filiam vnice sibi charam digne locaret. Ipsa vero literarum amore quamuis vitae solitariae addictior videretur, pro sua tamen pietate a parentis consilio discedere noluit, vt grauiori ipsius aetati, simulque rei familiari consuleret. Huic igitur conjugio sociata variam quidem experta fuit fortunam, sed eam magnâ animi constantiâ superauit. Venetijs maritum secuta in Cretam Insulam ad Rhetymna (hodie Rhetimum) nauigauit: quo ille publico honorario medendi causâ accersebatur. Vidit ibi Cassandra quicquid ob raritatem memoriâ dignum erat. Veterum monumenta diligenter lustrauit, nec quicquam

intermisit, quod ingenium oblectare posset: reliquum vitae cum conjuge magna ex parte eruditis colloquijs transigebat. Hic vbi aliquandiu moram transegissent, Venetias dum reditum parant, eo in itinere aduersam maris fortunam experti, et cum insigni rei familiaris detrimento varie iactati, multa passi sunt. Dei tamen benignitate patriae tandem restitutus cum vxore Mapellius in Vrbe Veneta artem Medicam summa cum laude exercuit. Interea Cassandra in eruditionis stadio, et amicis colendis suo more pergebat. Verum, quae sortis humanae inconstantia, Mapellius postquam paucos annos cum vxore feliciter, integre, et sine querela, quamuis sine prolis felicitate, exegisset florentibus annis febre correptus magno omnium, in primis vero Cassandrae, dolore humanis rebus excessit. Cujus fatum infelix con jux non modo lacrymis longo tempore prosequebatur, sed cineribus desiderati conjugis etiam perpetuo caelibatu affectum testari voluit. Calendis Maij Anni reparatae Salutis M. D. XXI. id contigisse significat Epistolâ ad Leonem X. Sum. Pontif. conscriptâ: qua in illa fortunae acerbitate subsidium implorat a summo literarum Mecoenate. Atque hanc conjugis orbitatem contra aduersae sortis insultus magnâ constantiâ supra sexum sustinuit.

Qua vero animi moderatione porro vitam duxerit, integrae narrationi vix longa historia sufficeret. Satis sit ea, perstringere, quae fidis testibus ac monumentis in ea temporis distantia ad nos peruenerunt. Conslat enim magnâ animi integritate, praeclaro virtutum et disciplinarum.

splendore eam ita feliciter vixisse; vt omne viuendi institutum non modo esset sanctimoniae plenum, sed nominis quoque sui celebritatem augeret. Annos jam fere LVI attigisse videtur, quando maritum amisit. Reliquos praecipue priuatâ veterum Philosophorum, ac in primis Historiarum lectione consumpsit: cum ea aetas non abundaret librorum copiâ, qua nunc saepe bona ingenia onerantur, ne dicam fere obruuntur. Recentiores tamen non neglexit, eos potissimum, qui animum ciuili prudentiâ, et morum exemplis ad virtutem excitabant. Graecarum etiam literarum non plane nullum in ipsius Epistolis indicium occurrit. Post haec, vigente adhuc animo in corpore senili, mutuis officijs continuo occupatam aliquid posteritati reliquisse, dubium est, praeter libellum de Scientiarum Ordie, cujus crebra in Epistolis mentio. Dolendum vero, extremum illud iudicij jam consummati monumentum fortunam posteritati inuidisse. Iam enim octoginta annis pene superatis illum typographo commiserat: cujus procrastinatione Cassandrae, ad vrgendas operas prae aetate, minus aptae, consilium fuit impeditum. Orationes alias habuisse non negauerim quidem, cum tot annos vixerit; nolo tamen ei temere quicquam tribuere, quod e bonae fidei scriptoribus, aut ex ipsiusmet Epistolis non percepi. Credibile potius est, extremos annos partim pietatis studio, partim amicis et aduenis ad eam conuolantibus fere tribuisse. Certum est enim, non minus ad eam inuisendam, quam ad Liuium nostrum Patauinum olim, ab vltimis Orbis partibus confluisse plurimos, qui sui seculi

ornamentum, sexûs miraculum, et ingenij mostrum depraedicabant. Imo quidam, vt Epist. 102. liquet, se felices existimabant, quod Cassandrae seculo orti essent. Ipsa vero omnes ac singulos humanitate, et alacritate ingenio suo dignâ, excipiebat. Anno suae aetatis nonagesimo Sacrarum Virginum Xenodochio S. Dominici Venetijs a Majoribus praeficitur, vt suâ prudentiâ loco tam pio praeesset. quod quidem per Annos XII. recte peregisse, ex monumentis publicis accepimus, et ex Francisco Sansouino illius aetati proximo, Lib. I. de Rebus Venetis.

Debitae tandem pietatis memoriâ secum perpendens, jam instare fatalem omnibus emigrandi necessitatem, cum se fortiter longis meditationibus ad eam muniuisset, centesimum annum superans, deficientibus sensim corpusculi viribus, mente integrâ, quod debuit naturae exsoluit. Funus ad S. Dominier celebri pompâ elatum: feretrum, consuetudine Doctoribus receptâ, vndequaque assidui vitae comites Libri adornabant: sacrum caput cingebat Laurus, aeternum Virtutis symbolum. Quam mirata non sine lacrymis vniuersa ciuitas ad exequias confluxit. Monumentum hic ipsi erectum fuisse nouimus, sed cujus post refectam Aedis structuram nullum hodie vestigium exstat. Ejus tamen celebritati nihil detraxit haec jactura, quam suppleuit diligens posteritatis pietas: cui viuam effigrem, cum annum ageret decimumsextum, artificiosâ celeberrimi pictoris loannis Bellini manu ductam, praeter heac pauca ipsius ingenij monumenta, grati debemus. Eam domi suae seruabat Andreas Frigerius, quondam Venetorum Magnus

Cancellarius: ex qua aliam marmore sculptam habuere Leo et Paulus Leonij fratres, Cassandrae ex matre pronepotes. Ad quos prototypus post eorum obitum peruenerit, hactenus scire non licuit. Georgio Rhaguseo Philosopho eximio communicatum fuit illud exemplum, quod nunc ex meo Museo hic conspicitur. Aliam caeteris diligentiorem Venetijs inuiso curiae incendio Anno M. D. LXXIV. XX. Decemb. cum effigie Reginae Cypri Catharinae, et Biancae Magni Ducis Florentiae vxoris absumptam nouimus. Vidimus etiam extremae senectutis effigiem, anno centesimo adscripto, apud Cl. Raguseum: qui a Cassandrae pronepotibus habuit quicquid ejus reliquum erat. Is vero cum intestatus discessisset, supellectili sub hastâ diuenditâ, scripta, quae Paulus Leonius Cassandrae pronepos typis parauerat, partim ad manus D. Euangelistae Zagaliae Patauini vna cum duabus Iconibus peruenerunt, partim ad Ioan. Baptistam Fichettum Camerae Ducalis Cancellarium, antiquae fidei et probitatis Virum, mihi amicissimum transierunt: quorum vterque mihi schedas perhumaniter communicauit. Alterum Codicem Epistolarum Cassandrae amice donauit D. Alexander de Este, Patauinus, Historiae patriae studiosissimus. Inde, quae alias fluxa et parum firma videbatur futura tantae virtutis memoria, vt ab ingenio et literarum cultu firmior euaderet, nostra in primis cura fuit: Quae vero ad nos peruenerunt Cassandrae monumenta, errorum plena a librarij incuriâ, qua licuit integritate, non ita pridem vulgauimus hoc praeconio.

CASSANDRAM FIDELEM VENETAM, inter celebriores suae tempestatis Viros clari nominis Virginem, Nec minoris Doctrinae quam Facundiae: Cujus Eloquentiam cum admirabili rerum peritia conjunctam

SERENISS. AVGVSTINVS BARBADICVS, Venetae Reip. Princeps, Patres conscripti, Ciues optimi, Gentesque exterae, in publicis concionibus admirati sunt: Cujus ingenij acumen Vniuersa pene Italia et Aduenae in Lyceo Patauino suspexere: Imperante

SERENISS. FRANCISCO ERICCIO, Inclyto Optimoque Due, Priscae probitatis exemplo,

IAC. PHILIPPVS TOMASINVS, Collegij Patauini Sacrae Theologiae Doctor, Congregationis S. Georgij in Alga Canonicus Secularis, AnnoM. DC. XXXVI.

CERETAE familiae appellationem dedit Ceretum antiquum agri Bergomensis oppidum: cujus incola Oprandinus, numerosâ progenie nomen dilatans, pronepotem habuit Baptistam, quem Medicae artis famâ Brixiae, cum obsidione vrbs premeretur, anno M. CCCC. XXX. ad annum prope M. CCC. LXV. claruisse accepimus. Filium is reliquit Siluestrum, publicis muneribus conspicuum: qui ex Veronica de Leno, antiquissimae familiae splendore clarâ conjuge, anno M. CCCC. LXIX. cum primam suscepisset filiam, Laurae nomen ei imposuit, in memoriam Lauri, quae in horto domestico jamdudum antea hibernis in jurijs exaruerat. Filios praeterea habuit ille, Basilium, Danielem, ac Hippolytum, binasque Filias, Deodatam, et Dianam. Laurae speciem admodum venustam ex vultu artificiosi opertis aliquando conspexit Octauius Rubeus, patriae historiae scriptor clariss: ex qua desumptum exemplum, quod hic damus. Sed prototypi nullum hodie apud Brixienses vestigium. Quod enim olim videbatur Laurae nomine insignitum, elegantiâ multis suspicionem injecit Laurae, quam Petrarchae Musa celebrauit: quo nomine in Sabaudiam non exiguo precio transportatum fuit. Infans lumbricos passa, puella variolas: valetudinem postea integram habuit. Pietatem cum primis literarum initijs domi apud Parentes imbibit. Septimum postquam attigisset annum sacris Virginibus

informanda traditur. Hic illa jam literis incum bere, jam acu pingere, mirandâ profectûs celeritate. Bienium postquam hic exegisset, domum reuocata, cum rara edidisset animi documenta, pater grammatiris caeterisque, literis mitioribus erudiendam curat. Ingenio cum esset versatili ac prompto, studijs mature domesticarum rerum administrationem jungendam censuit idem. Paruit illa, sed nunquam literarum immemor. Et quidem jactis probe Graeci sermonis fundamentis seueriores disciplinas mature serioque adijt: nec vllam humanae sapientiae partem intactam reliquit, eloquentiae in primis Romanae dedita. Morum doctrinam et Ciuilem prudentiam suo genio apptam excoluit. Nec rerum naturalium contemplationem, etiam stirpium omisit, maximeque coelestium, quae peculiariter sibi Mathematum appellationem vindicârunt, contenta ad vberiorem historiae notitiam.

Sacrarum quoque literarum notitiam auide hausit. De Patris sententia et arbitrio omnia: cui Praetoriâ et Praefecturae dignitate aucto semper adhaesit. Sed, quae ipsius prudentia erat, Petro Serinae, ciui suo probo et docto, Lauram conjugem locat. At nimium breuis humanae felicitatis vsura. Vix enim octo et decem menses cum marito exegit, cum ipse dirae febris fatali necessitate sine prole in meliorem vitam auocatur. Doloris acerbitatem vt leniret, non repetitis nuptijs totam sese literis dicauit. Disputationum Theologicarum pertaesa, relictis etiam Mathematicorum spinis, eam potissimum fequebatur Sapientiam, qua mortales

censentur meliores cuadere. Crebri de hac ad amicos ipsi sermones habebantur. Nec ferme aliud jactant eruditae ejus Epistolae: quas sortuna meritissimo ipsius nomini superstites voluit. Bone Deus, quam hic omnia supra sexum animum plane virilem spirant! lecet interdum sermo ejus aeui licentiam et paulo affectatiores dictionis flosculos trahat. Quam hic omnia sententiarum globulis nitent! Quod non vbique dicendi artificium elucet! Quae non animi sublimitas! Vnam cogita Epicuri doctrinam de Virtute Amicis praeferenda, de Voluptate ejusdem explicationem, Germanae militiae defensionem adde; quam ingeniosa, quam arguta omnia! Quid mirum? Ingenij facilitatem juuit ingens literarum gloriaeque studium, atque alienae virtutis aemulatio: quam praecipue in Laurâ, Petrarchae idolo, spectabat: cujus aeternitatem se intimius affectâsse libere profitetur, sed intra modestiam: cujus nunquam non memor vixit. Nec sine exemplo sui sexûs ejusmodi animi cultum captâsse ostendit claris earum titulis, quae ipsi literarum celebritate praeluxerunt. Accessit firma corporis valetudo: cujus adjumento indoles illa quotidie vires agebat. Maximas animi dotes in primis ornabant candor niueus, summa pietas, ingenij libertas, non sine vehementiae nota in aduersarios. Nec sane injusta ei fuit indignandi causa: cum increbrescente literarum famâ se multis praeter meritum inuisam cognosceret. Suos tamen habuit patronos et familiares: quibuscum frsequenti literarum commercio cotractam necessitudinem arcte coluit: Ascanium scilicet Mariam. Vicecomitem Sfortiam, inter Patres purpuratos non

exiguae auctoritatis, Franciscum Fontanam Oratorem Regium: c Cl. Viris Bonifacium Bembum. Angelum. Capellum, Costantium Bonum: inter sacrarum literarum doctores Thomam Mediolanensem praeceptorem, Thomam Florentinum, et Fr. Ludouicum de Turre, Praedicatores vencrabatur: Iurisconsultos etiam Sigismundum de Buccis, Io. Dominicum Patrisium, Franciscum Prandonu, Albertum de Albertis: ex Medicorum praeterea choro Michaelem Bacium, et Raymundum Fortunatum: Clementem Longulum, Ludouicum Cendratam, Io. Oliuerium, Grammaticos, caeterosque quorum nomina Epistolis praescripta sunt. Atque his perscribendis a Mariti funete doloris acerbitatem perliniebat, si quid ei ab ali js grauioribus studijs otij suppetebat: quibus non mediocriter fuisse tinctam illaemet ipsie vbertim ostendunt omnis scientiae ac erudiuonis plenae. Nec dubium, quin veram recte viuendi rationem, cui maximam labotis partem impendisse credimus, magnâ famae accessione reliquisset (quandoquidem non obscuram Operis cujusdam spem facit) nisi temporum turbulentiâ intercidisset cum tabulario domestico, ex quo suam originem ipsa decerpsit. Indefessi namque laboris ingenijque excitati largissimos voce calamoque edidisse fructus verisimile est. Octauum quippe annum vix emensa supra decimum Theoremata Philosophica publicae disputationi magnâ subtilitate exposuit. Oratione funebri, ad inuidiam eleganti non parum sibi laudis peperit. Nec ipsi satis erat commentari js variam eruditionem recondere, nisi et Ciuibus post annum aetatis vigesimum esuggestu eam

septennium integrum tradidisset. Trigesimum annum non excessit lectissima sui seculi foemina. De cujus Epistolis Plinianum illud de Pompeij Saturnini vxore prolatum lice bit vsurpare, Plautum vel Terentium metro solutum legi. Oter beatam animulam, quae sic inter mortales ingenij famâ perennas, vt coelitibus juncta post varias ingenij exercitationes aeternâ pace perfruaris. Mortales exuuiae meritissimâ pompae solennitate apud Majores repositae in S. Dominici Templo. Cujus variatâ substructione tumulus hodie ignoratur.

FOemineum sexum non parum quoque illustrauit HYPSICRATEA à MONTE, spectatae formae Virgo, Coelij Rhodigini, vt Andreas Nicolius patriae historiae scriptor tradit, proneptis: quae magni auunculi exemplo adeo in bonis literis inualuit, vt merito gratae posteritati ejus lioe loco miranda reliquatur viruts. Cui panegyrin scripsit vir disertissimus Diony sius Ferrarius, et in Viridatio Polyhistore Aloy sius Contarenus meritas laudes reddidit. Ioarinis a Monte patris curâ mature humaniorbus literis, mox dicendi arte imbuta, solerti ac perspicacicum esset ingenio, tam ligatâ quam solutâ tione, etrusco

etrusco et latino idiomate eminuit Cultissimas insuper orationes mirâ promptitudine e publico suggestu coram amplissimis viris non in patriâ solum, sed Venetijs ac Patauij magnâ cum admiratione recitauit. Miraculi hujus literarij historiam pro nostraâ necessititudine ad me humanissime transmissam a cl. Balthasare Bonifacio, Archid iaceno Taruisino, summae fidei Viro libens attexo.

In amplissimo Patrum consessu gratulatoriam habuit orationem Nicolao de Ponte, Venetiar. Duci creato. Qui, vterat valde affabilis et perbenignus, puellam, posteaquam perorâsset, ad se accitam, manuque comiter appraehensam de Artis Oratoriae praeceptis interrogauit. Cumque ad sapientissimi Principis erotemata nullâ haesitatione, acute, ac diserte, vtcunque improuiso, extempore, et imparata respondisset, ad Senatores conuersus; qua distrahebar, inquit, dubitatione expeditus, de Orationis quam audiuistis, auctore nullus ambigo: compertissium habens, ab hac ipsâ Oratrice Orationem fuisse compositam: atque huic Virgunculae abstrusissima quaeque Rhetoricae arcana ab ipsa Pitho fuisse praemonstrata: adeoque dignissimam esse, vt ab omnibus diligatur, atquae inter ductas foeminas censeatur eamque pudico in frete osculo impresso collaudatam dimisit, et mox etiam muneribus se dignis magnificentissi me cohonestauit. Quam quidem Orationem An. M. D. LXXIIX. typis impressam Mariae Gussoniae Nicolai de Ponte junioris, ipsius nepotis vxori, dedicauit. Aliam praeterea legimus Hypsicrateae gratulatoriam Orationem, quam Sebastiano Venerio dixit, cum ad Principatus apicem euectus esset. Aliam rursus, quam dixit Patauij Mariae Austriacae

Augustae, ad Lusitaniae Regnum gubernandum proficiscenti, Federico Cornelio Patauinorum Episcopo nuncupatam. Nonnullas etiam Orationes conscripsit, quas ad summos Europae Principes transmisit, nempe ad Gregorium XIII. Pontificem Maximum, ad Rudolphum II. Jmperatorem, ad Henricum III. Galliae Regem, ad Philippum II. Hispaniarum et Indiarum Monarcham, ad Sacrum Cardinalium Collegium, ad vniuersos Orbis Christiani Principes, et ad Sancti Spiritûs Equestre Sodalitium. Scripsit etiam de Paupertatis Laudibus, de Contemptu Mundanae Vanitatis.

Sed dolendum, breue admodum orbi contigise illud ornamentum. Praematuro namque fato adole scentula in ipso juuentutis flore et suae gloriae limine terris fuit erepta, vt superis associaretur, Anno M. D. LXXXIV. Condita in aede S. Francisci apud suos Majores. Cur eruditiss: Balthassar Bonifacius hoc monumenrum dicauit.

RAriorum virtutum, quae in clarissimis foeminis splendescere solent, ditissimum appatatum exhibet MODESTA A PVTEO, Veneta, quae jure inter praecipua suae aetatis ornamenta annumeranda venit. Die quintadecimâ Iunij, Sanctis Vito et Modesto dicatâ, anno M. D. LV. Venetijs in vico S. Samuelis, Hieronymo a Puteo et Mariâ, Iacobi Mauri filiâ, parentibus, auram vitalem hausit. Defuncto Iacobo, Cecilia auia materna, Prosperum Saracenum conjugem nacta, puellam adhuc vitae rudem, diros casus expertam, in suam domum adsciscit, postquam anno superiori parentes dulcissimos pestilentiâ vndique grassante amisisset, dum illi securitatis causâ ab vrbe populosâ absentes, puellae et Leonardi filij blanditijs immorarentur. Ita infantes genitoribus orbati, caelestis numinis auxilio, in domum maternam et Prosperi Saraceni tutelam recepti, singulari amore veluti dulcissimi filij educantur. Illa suaui temperamento, vultu candoris niuei decora, micantibus oculis, praestantissimum ingenij documentum et animi supra sexum praestantiam omnibus aperuit. Lacteis imbuta moribus, vt feliciter adolesceret in coenobio S. Marthae, Saraceni filiae educanda jungitur. Hic veluti e coelo delapsa ob eximiam pulchritudinem, et judicij praecellentiam stupore defixae altissimo eam sacrae virgines vnice mirabantur Nec enim

puerilia exercitia, sed supra aetatem seria meditabatur: adeoque literis praesertim capiendis dedita, vno simul tempore jam acu pingere, jam literas fingere caepit; donec jam nouennis relicto monasterio in Prosperi Saraceni domum transiret. Perspecto puellae ingenio Saracenus, acerrimi judicij vir, ei varia Poetarum monumenta exhibuit, vnaque cum Leonardo fratre Grammaticae, et bonis literis admouit. Quibus non multo tempore adeo profecit; vt non modo prosâ sed ligatâ etiam oratione Romani sermonis venustatem exprimeret. Studiorum taedia musicae modulis suauiter mitigans, singulare pingendi studium mirâ oblectatione exercuit. Hisce dotibus Senes adeo mouit; vt nunc puellae progressus vltra aetatem, et ingenium vltra sexum muliebrem admirarentur, nunc in delicijs haberent. Ipsa studijs interim addicta in suo museolo a somno, a cibo a caeteris vitae oblectamentis ita sibi temperabat: vt in pangendis carminibus, in libris voluendis tota occuparetur. Ita cum annis crescebat ingenium, et promptitudo, profundissima denique memoria, vt saepe sacras conciones, a templis domum reuersa, integras animo teneret, prompteque repeteret. Ingenio quippe non modo facili, sed manu etiam adeo erat festiua; vt praeter expectationem miranda et rara ac veluti praemeditata saepius proderet, non sine suaui eloquij lepore, nec sine argutâ breuitate, salibus apte mixtis, sermones misceret. Multa variaque ingenioli monumenta chanis studiose commiserat, quae, ipsa cum auiâ et patruo ad ruris amoenitates proficiscente, dum flumen vulgola Piaue prope Louadinam transiret, vorticibus absorpta

perierunt. Qua lucubrationum jacturâ extremo dolore affecta fuit, vixque vllam parentum consolationem admisit. Saracenus interea filiam suam cum Nicolao Dogliono in matrimonium locaret, MODESTA ipsi socia jungitur: quam Doglionus literis plurimum delectatus filiae instar habuit, ejusque studia insigniter prouexit, cum varia ejus monumenta inter amicos recitans, tum inter eruditos in Bibliothecis dilaudans: quorum applausu Carmina ejus tandem in publicum prodiere, praesertim Poema Floridori inscriptum, quod eâ aetate incaeperat. Item Seruatoris Passionem, quam elegantissime versibus depinxerat. Increbrescente puellae vndique eruditionis famâ, cum plures eruditi ciues jam virginis nubilis taedas ambirent; Doglionus, summae prudentiae vir, eam tandem Philippo Georgio, Vrbis Venetae causidico fiscali nuptum dedit. Viro non solum Iuris Ciuilis, sed variarum literarum cognitione ornatissimo adolescentulâ tot dotibus emicante nihil jucundius vnquam in vita obtigit. Ex hac enim suauissimâ animorum conjunctione, quam felix literarum communio fouebat, ex eo virtutis et amoris nexu bini filij totidem filiae desideratum hoc conjugium beârunt. Sed pluribus annis dignum, summo conjugis moerore, postremae prolis partus dissoluit anno M. D. XCII. quo mater vltra vires afflicta, lentâ febre ad meliorem vitam transijt, eo ipso die, quo Ecclesia solenniter Defunctorum memoriam colit. Defunctae famam auxit ingens omnium ordinum concursus: cum in templum S. Francisci Fratrum conuentualium

magnâ pompâ funus esset delatum. Maritus in coenobij claustro hoc ei monumentum erexit, quod adhuc spectatur.

MODESTAE A PVTEO. FOEMINAE DOCTISSIMAE. QVAE VARIOS VIRTVTIS PARTVS MODERATAE FONTIS NOMINE ET RYTHMIS ETRVSCIS, QVIBVS MEMORANDA CECINIT, ET SERMONE CONTINVO FELICITER ENIXA, NATVRAE PARTVM DVM EDERET, PVELLAE VITAM, SIBI VERO MORTEM, PROH DOLOR, ADSCIVIT. PHILIPPVS DE GEORGIIS, PETRI FIL. IN OFFICIO SVPER AQVIS PVBLICE IVRA DEFENDENS AMATISSIMAE CONIVGI POSVIT.

Dialogum, cui titulus: Due Giornate del merito delle Donne: nel qual si dimostra quanto esse sijno piu degne, e piu perfette degli huomini: quem Ducissae Liuiae Feltriae a Ruuere Caecilia, Modeste filia dicauit.

IAm praelo destinatum erat hoc opus, cum inopinato amantissimi Fratris mei fato ad supraemum hoc officium infelix vocor, rogantibus, imo imperantibus amicis et Causidicis Patauinis: quibus equidem locum dedi, non tamen immemor insignis erga me amoris, et in patriam affectûs: quo doloris mihi acerbitatem leniri videor. Sic ille sublimiori olim subsellio spectatus hic operis coronidem supplet: cujus in publicum merita nefas vllâ aetatis injuriâ obsolescere.

Iacobo Tomasino et Hippolytâ Panizolâ parentibus post triennium conjugij ex voto fere in lucem editus PAVLVS TOMASINVS anno M. D. LXXXIV. die XXIV. Octobris Patauij in vico Sanctae Crucis, suauiter educatus inter auorum et parentum delicias, cum fere ab incunabulis ingenij sui acumen praemonstraret, presbyteri Octauij Berselli conturbernio traditus, Grammaticae rudimenta ac graecae linguae initia postqua breui accepisset, Musicae et Geometriae, Rhetoricae itidem ac Logicae operam dedit. Ingenij facilitate magnam de se spem excitans, e schola dimissus, publica Academiae subsellia ocupauit. Cumque genio secundiore literis humanioribus esset addictior, a patribus Iesuitis Oratoriam artem hausit: quorum ductu saepius in Academijs se summa cum laude exereuit. Ab ijsdem

Philosophiâ probe imbutus ad Iurisprudentiam se contulit, praeceptorem nactus Virum eximium Franciscum Viduam I. C. Patauinum: a quo non solum Iustiniani Institutiones didicit, sed moralis et ciuilis pariter doctrinae instituta, quibus ad recte beateque viuendum animus praeformatur. Hoc praeceptore paternis aedibus vicino ingenium sic excoluit; vt perpetui veluti asseclae priuatis in Academijs inter caeteros Vidua plurimum indolem ac diligentiam in omnibus probaret. Exstant adhuc ejus specimina, Orationes, quas in priuatis dispurationibus habuit, et praesertim in coenobio S. Mariae in Vantio: vbi Vidua Patribus Ius Canonicum explicabat. Ab Institutionum studio ad ordinarias Legum scholas porro gradum faciens, magnâ assiduitate quadriennium Ius Ciuile et Canonicum hausit a celeberrimis I. C. Iacobo Gallo Equite I. C. primario, et M. Antonio Othelio: quorum lectiones ipsius manu exaratas in nostro museolo asseruamus: Ius etiam Canonicum a Paulo Zonca I. C. Patauino. His igitur disciplinis feliciter imbutus, praeceptoribus suadentibus publicum suae virtutis pretium accepturus Anno M. DC. III. die XXIV. Nouembris in honorem S. Catharinae, Studiosorum tutelari, indefessi laboris praemium Lauream vtriusque Iuris summo cum applausu nemineque I. Ctorum discrepante reportauit: quam ei summâ laetitiâ et pereleganti oratione lacobus Gallus contulit, assistentibus promotoribus Ottonello Discalceo, M. Antonio Othelio, Albertino Milliaria, Angelo Saxo, Octauio Liuello I. C, et Gymnasij Professoribus. Vicus S. Crucis, quem habitabat, longe a Gymnasio et Collegio distans,

laetis clamoribus et applausu intonuit, Studiosorum turbis plenus. Plebs numerosa hic festiua, et in juuenis laudes veluti elata, gaudij documento jubilans ad sacras turres rapta, aereis tintinabulis concitatis boni ominis applausum auxit. His ille honoribus Themidi consecratus, nihil remissiori labore Iurisprudentum codices euoluere, Gallum, Discalceum, M. Antonium Othelium, Liuellum, Peregritium Gymnasij coryphaeos audire: aliarum etiam disciplinarum Lectores publicos, inter quos praecipue Ioannem Bellonium Philosophiae Moralis professorem auscultabat. Iesuitarum quoque scholas pari ardore frequentabat, naturali instinctu pronus ad res ecclesiasticas: quibuscum tam grata ipsi intercessit necessitudo; vt etiam suae Societati ipsum jungere aliquando animus fuerit. Primus hic intererat pijs eorum exercitijs, primus in excutienda Ecclesiae puluere, primus in concionibus priuatis. Ante lucem e parentum sinu effugiebat festiuis praesertim diebus, vt societatis onera diligenter prae alijs subiret. Asseruabat adhuc senex omnes illas syngraphas, versiculis sacrae scripturae ornatas, supra quas meditationes in Oratorijs habebantur. Hic etiam eloquentiam et humaniores literas excoluit. Quorum discessum siccis vix oculis pertulit. Rebus ita mutatis ad antiquum praeceptorem Viduam redijt. Sed biennio post anno M. DC. VIII. iste leihali morbo occubuit. Cujus interitu ita mouebatur; vt religiosam peregrinationem cum duobus amicis susceperit. Die igitur XXI. Martij M. DC. IX. parentum bonâ veniâ ad B. Virginem Lauretanam proficiscitur: hinc ad D. Francisci sepulcrum atque Assisij

memorias: Romam denique SS. Apostolorum incunabula, ac reliquorum Martyrum aras ac monumenta inuisit. Celeberrimam Vrbem et Orbis caput cum aliquamdiu perlustrâsset, Pontificis Pauli V. pedes osculatus, non aulae splendorem, nec Principum comitatus sumptuosiores admirabatur, sed Ecclesiae ornamenta, antiquitates Christianorum, aliaque ad religionem pertinentia percurrebat. Etruriam vndique, ac Picenos agros rediens lustrare voluit. Omnia scitu digna pro angustiâ temporis libello consignata ad posterorum memoriam asseruabat: imo quotidianas itineris stationes ac reliqua mirae sedulitatis documenta exhibuit; cum anno M. DC. XLII. Iacobo ipsius filio comite Episcopatum AEmoniensem suscepturus ad Vrbem pergerem. In patriam reuersus cum naturâ in literas mansuetiores, quam turbas forenses procliuior esset, obortâ de agrorum emptione controuersiâ inuitus in forum pertrahitur anno M. DC. IX. Nimirum jubente patre et familiae tutelâ vastae curiae ambitum ingressus, clamosum clientum sonum quammoleste ferebat, turbasque hinc inde concitatas ad negotia longe a scholis diuersas. Litigium vero in longum protractum, cum nunc Aduocatos, nunc notarios, nunc apparitores, nunc citationes ac syngraphas expeteret, paulatim animus causis excutiendis adsueuit. Hinc consanguinei, hinc amici suauegotia illi commendabant: sensimque quod ante respuerat, sponte suâ exercere caepit. Dura quidem et ardua initio videbantur fori negotia, cauillationibus contentionibusque plena, petulantia procuratorum, ac ingentia jurgia: res tamen progressu

temporis facilior, et ad priuata familiarum commoda, et publicam ciuitatis vtilitatem necessaria, honoris etiam plena ac gloriae, si juste, diligenter, ac fideliter exerceatur: latus hic ingenij ac laboris vnicuique campus. Foro igitur dicatus hoc sibi potissimum ante oculos posuit, pupillorum, ac viduarum, nec non pauperum tutelam suscipere, causas justas defendere, hasque diligenter et ingenue tractare, et, quantum licuit, citius expedire: ratus id animae bonum, ac familiae vtile, sibi vero in primis honorificum. Hisce ille curis patrocinij onus susceptum, vsque ad extremum vitae summa cum gloria et constantia sustinuit. Iuuenis vtebatur operâ et consilio Alexandri Forteciae et cl. I. C. M. Antonij Peregrini consultoris celeberrimi, aliorumque insignium Aduocatorum: quorum auspicijs breui tempore adoleuit. Anno M. DC. XI. die. XXVIII. Februarij Aduocatorum nomine publicam. Orationem in laudem Angeli Corrarij Praetoris habuit, quam typis Pasquati eodem anno vulgauit. Augebatur ei in dies clientum numerus, elucebatque magis magisque in vrbe nostra ejus in dicendo vbertas, in causis pertractandis efficacia, elegantia pariter ac modestia, tum ingenij promptitudo, tum perpetua in euoluendis scripturis cura. Mirâ insuper affabilitas, et in excipiendis clientibus facilitas applausum ei apud omnes pepererant. Anno M. DC XII. die III. Nouembris amisit matrem amatissimam. Quod fatum laetas sororis nuptias turbauit, animumque illius summo amore conjunctissimum grauius repressit. Triennio post Nicolaum Genuam I. C. sibi ab ineunte aetate conjunctissimum,

immaturâ morte sublatum acerbe luxit: qui ipsi ex testamento supellectilem neutiquam spernendam et deauratum lectum, non leue amoris ac mutuae beneuolentiae monumentum, reliquit. Anno sequenti M. Antonium Peregrinum I. C. in rebus forensibus praeceptorem amisit. Nec multo post tempore Aloysius et Franciscus fratres obierunt, sorore etiam Catharinâ absque prole defunctâ, dulcissimo patre simul extincto anno M. DC. XVI. XVIII. Octobris. Me itaque sacris initiato, cum solus propagandae familiae superesses, Claudiam Peregrinam, magni I. C. M. Antonij Equitis proneptem anno M. DC. XVIII. in matrimium sibi delegit: ex qua anno sequenti Iacobum filium suscepit: qui nunc bonâ indole, ac gymnasticis exercitijs occupatus, viuit. Increbuerat jam ejus fama, primique ciues sua negotia ipsius tutelae commiserunt, ea rati non labore, non diligentiâ, nec amore vnquam posse destitui. Piorum insuper locorum patrocinium prompto animo oblatum suscepit: inter quae Gasparinae Virgines, D. Francisci coenobium fratrum de Obseruantia, Monialium S. Bernardini, Capucinarum Virginum, et caetera Viduarum ac Mendicantium loca. Monialium praeterea clientelas suscepit S. Mariae Matris Domini, ac S. Annae. Opulentiorum item coenobioruns. Agathae, S. Benedicti, S. Sophiae, Misericordiae, S. Prosdocimi, et S. Matthiae? quorum non solum publicas controuersias, sed priuatas cujuscunque eorumdem Locorum defendere maximo animi ardore ac solicitudine semper paratus erat. Suaui vultu ac hilari longas sacrarum Virginum querelas audiebat, eas mitiori viâ

consolando de mulcebat, turbatas mentes, ac veluti alter AEsculapius litium et perturbationum procellas amouebat. Amplissimo itidem Canonicorum Capitulo, nec non celebri Xenodochio S. Francisci, Canonicis. Secularibus S. Mariae in Vantio, Canonicis item Regularibus S. Ioannis in Viridario, S. Michaelis de Candiana, ac S. Danielis prope Aponum, Monachis Prataleae, et Religiosis S. Augustini, S. Antonij patrocinium praestitit. Generosam splendidamque praeterea Sodalitatem selectae in Vrbe Patauina militiae de fendit, D. Barbarae tutelari addictissimus: cujus preces typis commisit. Lanariorum collegio suam quoque operam dicauit: Tabellariorum pariter et Nautarum, ac S. Mariae, quae Colombinorum dicitur, Societatibus insigni pietate adfuit. Hic ille primâ cujuscumque mensis dominicâ sacrâ Eucharistiâ religiose susceptâ cum socijs suas meditationes persoluebat: mox eorum controuersijs ac. litibus aures praebens patientes, qua par, de singulis alacritate disserebat. Antiquam S. Ioannis Sodalitatem in suam tutelam susceperat, ita S. Crucis: cujus litem grauissimam cum Comitibus de S. Bonifacio juuenis defendit, victoriâ reportatâ. Nihil illi nempe suauius, quam sacra loca defendere nihil illi gratius, quam earundem Procuratores, Villicos, Ministros inuisere. Hisce veluti occupationibus se primum commodabat. Miro namque affectu illud mortalium genus prosequebatur. Religio sis omnibus idem obsequium, ac summa veneratio. Gratus illis ac dilectus: nulla cum illis contentio. Sacerdotibus omnibus veluti. Christi seruis deditissimum se ostendit. Sacrorum frequens cultor, assiduus

concionum auditor. Nec solum in pauperum causis tuendis promptum se atque animosum praebuit; sed ijs subleuandis insignis ac mira ejus liberalitas ac magnificentia elucebat. Domus ejus pauperibus ac egenis patens. Penu, cella, aes, omnia in ipsorum vsum. Cum domo egrederetur, omnibus hinc inde egenis stipem porrigebat: in forum procedens miserorum turbis ad eum conuolantibus hilari vultu nummos distribuebat. Pari pietate in compitis ac templis liberalem manum praebuit. Subueniebat etiam fecreto familijs egenis ac orphanis. Pia loca insuper varijs Donarijs exornauit, D. Catharinae aedem, aliaque delubra, et praesertim AEdem B. Virginis Montis Ortoni, in qua ardentissime totus erat, argenteâ lampade anno. M. DC. XXII. locupletauit, et paulo ante obitum tabulis insuper decorauit elegantissimis, sui pectoris et obsequij symbolis. Templum hoc quoties ingrediebatur, prae laetitia lacrymas fundebat, suaui quodam conceptu veluti extra se raptus, in laudes ac meditationes Sacrae Virginis ferebatur. Cui negotia sua omnia, suasque actiones commendabat, ac rebus feliciter peractis, hymnos laudesque Ecclesiae solennes a Patribus illis persolui curabat. Nihil vero ipsi optatius visum, quam decretum mihi Sum. Pont. VRBANI VIII. benignitate Episcopatum: cumque neglectâ ipsius consilio propter locorum distantiam Cydonis, quam vulgo Caneam vocant, in Creta insula Ecclesiâ, AEmoniensem viciniorem anno M. DC. XII. acceptâssem; quas pro felici itinere, pro examine, denunciatione, ac tandem pro reditu in patriam gratias egerit, testes sunt Patres illi, qui publicas preces solenniter pregere.

AEstiuo tempore recreationis causâ huc concedebat, suisque criminibus expiatis in longissimas med tationes prouehebatur: postea in secessum ruralem Tramontis Eugunei sese abdebat: vbi vetusta familiae nostrae domus inter myrteta et vites arboribusque consita surgit prospectu amoenissimo, et priuatae vitae satis commoda: vnde rursus quouis die horis matutinis ad hujus Diuae aram redibat. Historiam sacri ejus loci vt conderem primus mihi auctor fuit. Summae porro deuotionis argumento B. Virginis iconem in tholo sui lecti depictam habebat: in quam tandem defixis oculis ac mente vltimum spiritum Seruatori suo reddidit. Nec minori veneratione Montis Ruae Eremum inuisebat, patribus istis conjunctissimus: Diui etiam Antonij, ac D. Iustinae templa saepius, Capucinorum itidem coenobium. Postremis annis D. Philippi Nerei Oratorio totum se addixit. Pio hic Sacerdoti Antonio Mariae Curtiuo suam conscientiam exonerabat. Plenus erat religione, pietate. Commentaria. domestica semper auspicabatur a nomine Sanctissimae Trinitatis et B. Virginis ac Sanctorum suorum Tutelarium: spirantque omnia ejus acta meram pietatem. Nec sane dissimulabat vitae, quod tenebat genus, se inuitum adijsse, ad sacram solitudinem propensus. Mihi frequens hic ejus sermo erat. Vestram exopto vitae rationem, studiorum dulcedinem, non inter jurgia haec ac forenses contentiones. Sperne, frater dulcissime, vestrae Societatis honores, vt declines aemulationem: sectare studia: vnde magnum vobis solatium, mihique ac familiae decus. Pari quoque animi promptitudine, qua pia loca defendebat, in tuendis primoribus

vrbis proceribus. suam opem quam diligentissime semper praestitit. Adeo summis ille viris charus, vt ipsius obitum publicae calamitati accenseri viderim. Summâ in primis et antiquâ necessitudine jungebatur illustriss. Familiae de Papafaua: in qua praecipue Bonifacius Eques priscâ fide ac virtute natalium splendorem exornat. Non minor ea intercedebat cum Comitibus S. Bonifacij: item cum familia Leonia: in qua eminet Abbas Franciscus Canonicus Comes de Sanguinetto, caeterique Comites Leonellus et Benedictus Canonici, itemque Antonius. Cum familia de Comitibus, Cumana, Capilistea pariter, et. Barisonia: cujus decus Abbas Albertinus Archipresbyter, et egregius Vir Antonius, ac Ioannes Franciscus I. C. sustinent, insigniaque eorum donaria adhuc apud nos remanent. Vrsatis quoque Horologijs de Dondis, Comite Antonio de Calzis; Hieronymo Zacco, Francisco de Candis, spectatae nobilitatis viris vnice gratus. Zabarellorum familiam vsque ad extremum vitae sibi demeruerat. Summâ et diuturnâ beneuolentiâ complectebantur ipsum Canonicorum Decanus Franciscus Soncinus, Archidiaconus Bartholomaeus; Sanguinacius, Stephanus Cataneus, alijque innumeri ejus clientes: quorum jura longâ annorum serie, parique labore et fide sustinuerat. At labilis admodum recte factorum memoria! Neque enim defuerunt inter vrbis primos, qui haeredibus solenne honorarium quamuis tenue, praeter expectationem subductis supercilijs verbisque vix exeuntibus inficiebatur. Senatoribus Venetis, ijsque praesertim qui Patauij rerum summae praefuerant, charus fuit:

primis Aloysio Valaressio Equiti et D. Marci Procuratori, Francisco Pisano, Aloysio Priolo, Paolo Caotortae, Zachariae Sagredo, Petro Corrario, ali jsque quam plurimis: inter quos praecipue eum aestimauit Ioannes Basadonna acerrimi judicij Vir. Nec minus Petro atque Simoni Contarenis placuit. Nota quippe omnibus erat eximij Viri in Sereniss. Rempublicam fides: quam filijs, suisque agnatis constanter seruandam quotidianis exhortationibus serio inculcauit. Gratus insuper fuit familiae Corneliae et praesertim Marco Cornelio, et Marco Antonio Episcopis Patauinis. Quorum exemplo non minori affectu ipsum in clientelam recepit Illustriss. ac Reuerendissimus Georgius Cornelius, qui hodie magno pietatis feruore creditum sibi munus Episcopatûs Patauini splendide administrat. Ab anno nempe M. DC. XVII. Episcopis Patauinis suam operam praestitit: praecipue Petro Valeno Cardinali probatus: qui ob indefessa in rebus suae Ecclesiae tuendis auctius ipsi honorarium decreuit. Diligebatur vnice a cl. Viris de Frizimelica Iacobo Equite, Hieronymo Medicinae publico professore, et Octauio I. C. Nec inferiori affectu ipsum profequebatur celeberrimus Artis Medicae Professor Benedictus Siluaticus Eques, Benedictus de Benedictis, Medicus senior, Marius Mazzolenus publicus Philosophus, Antonius Aloysius Aldrighetus. I. C. Primarius, Institutionum Imperialium Interpres, A Carolo Auantio, et Ioanne Rhodio eruditissimis Viris intimius colebatur; nec non a primarijs Gymnasij Patauini Iurisprudentiae Professoribus Bartholomaeo Vecchio, Laelio Mancino,

Alexandro Synclitico, Carbonchio de Carbonchijs. Ioanni Galuano, Sebastiano Colombinae, Iosepho Angelo, et Antonio Paulutio Canonico. Assessores insuper curiae Patauinae suâ integritate sic demetuit; vt magni semper ab ijs fieret. Summopere aestimabatur a Gaspare Leonico I. C. et Sereniss. Reip. a secretis consilijs, a Thoma Franzina, a Ioanne Zane Assessore claro, a Leonida Turrisello Patauino, primi nominis Causidico, ab Iuliano Iuliano, Balthassare Fantono, Iacobo Cassina, caeterisque ejus professionis viris clarissimis: exterorum etiam magno applausu exceptus. Sed quod jure primum exacti laboris pretium, Illustrissimorum vrbis Rectorum praecipue fauorem promeruit: qui eum saepius de rebus dubijs consuluere, plurimum ejus integritati atque exactae Legum notitiae tribuentes: quam non parum auxit mira in orando elegantia, et mansuetudo, conjuncta cum singulari modestia. Enimuero in aduersam partem ne verbum quidem felle aut sale mistum protulit. Et licet aliquando petulantiâ quorundam excitaretur; nihil tamen mouebatur, vt vt feruidi admodum temperamenti: subridensque tacendo eorum intemperantiam eludebat. Iura clientum labore ac studio rationibusque non inani ac acerbâ verborum congerie defendit. Erat ejus orandi consuetudo facilis, neruosa, et perspicua: ad amussim scripturas omnes ipse solus euoluebat, remque omnem in pauca diligenter contractam distincte et placide prolixis verbis exponebat. Incalescebat autem ostendendo rei veritatem sine strepitu, vocis potius contentione, quam corporis motu, manuumue ineptâ gesticulatione.

Ita de ejus singulari doctrina ac judicio ea omnium animos inuaserat opinio; vt non solum Aduocatorum Senior primum obtineret subsellium; sed ingenij etiam praestantiâ suisque meritis commune omnium ciuium praesidium existimaretur, ad quod in rebus dubijs confugerent. Hinc domi fere semper morabatur inter clientum cateruas, vel inter eorundem scripturas, laboris patientissimus. Omnia vero in sua volumina distincte transferebat. In primum ea, quae ad Statuta Patauina pertinebant. In alterum Legales Obseruationes variarum Legum. Hic enim duobus voluminibus omnia, quae cujusque causae in diuersis Auctoribus praeligebantur, breuiter in vnum congesserat. Item in duobus alijs. Voluminibus Alphabeticis rariora digerebat. Suas vero Allegationes, quae Iudicibus informandis reliquuntur, priusquam sententias pronunciant, varijs voluminibus in vnum redegerat. Alia omnia summâ diligentiâ et ordine in suo Museo reponebat. Cum vero esset animo magnifico ac splendido, non solum vitam honorifice viuendo ac vestiendo ducebat; sed antiquams domum in nobiliorem formam reduxit: aedificationique deditus, hanc varijs lapidibus ornauit magnis impensis. Cubicula inferiora, suis exercitationibus dicata, supellectili exquisitâ, picturisque Iurisconsultorum exornauit, superliminare portarum varijs Inscriptionibus: caeteraque omnia nitorem indicant. Bibliothecam in remotiori suorum aedium parte, Aduocatorum Imaginibus exornatam, habebat: quam optimis quotidie celeberrimorum doctorum monumentis augebat. Hortum insuper vicinum arboribus

fructiferis ac rarioribus stirpibus amoenum ad animi, laboribus defatigati, oblectationem coluit: quem, vt ampliorem redderet, vicinam domum magno pretio emptam destruxit. Clientibus dimissis huc sub vesperam concedens B. Virginis laudes recitabat. Vrbe namque rarius exibat, continuis negotijs occupatus. Domum praeterea adjacentem mihi, meaeque familiae destinatam instaurare caepit: in qua et Sacellum ad sacra peragenda incaeperat. Sed fatum laudabile, conatus vertit. Annis ingrauescens, cum paulo esset habitior, aliquando ob labores in orando defatigatus febri corripiebatur: quae anno M. DC. XL. extrema fere minabatur: Dei tamen beneficio euasit: denuoque eodem animo clientum curam suscepit.

Postquam hac aestate grauissimas causas longo labore ac studio coram Illustriss. Thadaeo Gradenico Praetore diffuse disputâsset, inter quas celebris illa pro illustriss. Matrona Anna Aluarota Frizimelica, et altera Zabarellorum superioribus annis discussa et mirum in modum aduersus magnae auctoritatis virum denuo iteratas, tanto ardore defendisset, vt de ijs palmam referret; fractis viribus domum redijt. Accessit huic alia pro Xenodochio S. Francisci: quam tantâ corporis debilitate agitauit, vt dubiae salutis esset: attamen intrepido animo, Deo et B. Virgini confisus, de secundis judicum calculis securus, nullum tunc persensit quidem corporis aestum. Aliquid tamen decessisse valetudini credibile est. Die namque VII. Septembris cum grauiorem horis matutinis causam pro Gineura Capilistea illustri matrona in foro agitâsset, ad prandium

tarde accedens, turbatior, parco cibo sumpto, quieti se dedit. Etsi vero sensim febrem serpere cognosceret; non tamen destitit aedem S. Philippi Nerei inuisere, vt editâ de more suo confessione apud Antonium Mariam Curtiuum, sequenti die a me sacrum Christi corpus ibidem susciperet in memoriam natalis B. Virginis. Domum reuersus in lectulo sacra Virginis natalia meditabatur. Mihi cubiculum ingresso laeto vulto ac fronte exporrectâ corporis debilitatem ac languorem explicans, nihil grauius ominabatur. Noctem vero febre grauem expertus, Medico familiari Marco Antonio Peregrino Gymnasij publico professore accersito, conquerebatur apud me hoc se morbo impediri, quo minus celebritati adesset, nihilominus affectu et animo mecum sacra prosecuturum. Eâdem die horâ XVII. febris redijt, eâdemque horâ diei sequentis. Ipse vero patiens languorem ferebat, spem salutis omnem in Deo et B. Virgine ponens. Ingrauescentis morbi die VII. Medico celeberrimo Benedicto Siluatico, cum Benedicto de Benedictis, et Hieronymo Frigimelica in consilium vocato, non admodum consentiente ipso, ad sanguinis missionem ex vena manûs deueniunt. Erumpens a prandio sudor cum dies quatuor continuâsset manifesto valetudinis discrimine, dubij statim de ejus salute Medici sudorem periculosum pronunciant. Quod ipse cum intellexisset, sudare noluit, rejectisque stragulis nudus fere nocte sequenti quieuit. Cessante igitur sudore, cum sequenti die in pejus vergerent omnia, non sine lacrymis ipsi periculum denuncio. Ille vero praesenti animo matium meampraehendens,

, his me verbis Regij Vatis adorsus: Laetatus sum in his, quae dicta sunt mihi: et ad B. Virginis Montis Ortoni imaginem conuersus, eam sibi cum sanctis suis tutelaribus Petro, Paulo, Antonio, Carolo, Philippo Nerio, et B. Barbarâ in periculoso hoc trasitu sibi propitiam adesse precatur, seque paratum fatetur supraemi numinis arbitrio. Addit postea: Tibi, amantissime frater, animam meam commendo, mihi tuis precibus semper assistas, Tibique commendatos habeas filios meos, Iacobum et Aloysium, quos in tuam tutelam trado. Postea vocato Reu. Praesbytero Santo Dianino Parocho, sequenti die ante solis ortum Sanctissimum Christi corpus deuote ac humiliter suscipere voluit: deinde circumstantes amicos laete aspiciens, Crucifixi Seruatoris imaginem manu tenens, hoc signo, ait, inimicum vincam, hisque armis mortis pericula intrepidus adibo. Extremam postea suam voluntatem me scribere jussit, quam attritis jam viribus difficulter subscripsit. Filios tandem collocry mantes repraehendit: se laeto animo aeternam vitam sperare: illisque aspicientibus, abreptâ denuo cruce, hoc ligno, inquit, cornua teterrimi hostis confringam, et triumphum de ipso feram. Reliquus sermo de Christi passione, de ejus clementia, de sua in B. Virginem Coelitesque: fiducia, de certa spe melioris vitae consumebatur. Illâ die morbus acriter inualuit, nec tamen sermonis vsus elanguit ante vesperam: vbi fatiscente paulatim voce ipsum ad sacrae vnctionis ritum inuito, quem quidem libens admisit: sibi tamen fatus nondum extrema imminere: superaturum adhuc, quae in stabat, noctem. Nec euentus fefellit. Noctem

quippe illam nunc quieram, nunc insomnem duxi: vsque ad auroram: qua serio Deum inuocare caepit, fixisque in B. Virginis effigiem in tholo lectuli conspicuam, oculis subscripta ei verba, FONS SALVTIS ET GRATIAE, aliquoties iterabat. Demum duarum horarum spatio collapsis ac euanescentibus paulatim sensibus animam robusti corporis vinculo solutam certâ aeternae beatitudinis fiduciâ Deo reddidit, horâ XXI. diei XX. Septembris, morbi vero quartadecimâ. Defuncti corpus postridie in S. Crucis templum ad Majorum cineres in loculo delatum, magno omnium ordinum comitatu, et praecipue spectatâ selectae vrbis militiae pompâ: vbi exsequiae solenni ritu solutae. Sic ille bonis omnibus patriaeque desideratus maximum suis reliquit solatium, quod omnium votis diuturniore vitae vsurâ dignus constantem honesti rectique famam promeruerit.

Optimi Viri manes suâ musâ honestauit Nobilis Gallus: cujus modestia supressum nomen esse voluit.

HAEC TIBI DEDIMVS, CANDIDE LECTOR, Illustrium Animarum exempla, quae promissum olim Volumen Alterum nobis bonâ fide produxerunt. Si pari nobiscum ingenuitate, quae suggessere amici, exceperis; non parum humanitati tuae debebunt ista. Quibus si facilem Te praebueris; ATHENAS PATAVINAS, caeteraque Patriae Monumenta, Deo fauente, breui exspectabis.