CAMENA Early Modern Latin Texts

RATIO, ATQVE INSTITVTIO STVDIORVM SOCIETATIS IESV. Auctoritate Septimae Congregationis Generalis aucta. [gap: illustration] ROMAE, In Collegio Romano eiusdem Societatis. Anno Domini. M. DC. XVI. SVPERIORVM PERMISSV.

SVPERIORIBVS SOCIETATIS.

ETSI integer omnino prodit Studiorum liber idem, qui a multis annis tanto, ac tam diuturno labore a sex Patribus Deputatis confectus est, semel atque iterum in Prouincijs sedulo examinatus, et experientia probatus, postq. extremam manum adhibitam iussu Quintae Congregationis Generalis anno 1599. recusus, tamen cum a

Septima nuper Congregatione sancita essent nonnulla, de varijs praesertim Nostrorum in Philosophiae, Theologiaeque decursu examinibus, quae suo loco inserenda erant in Regulas Prouincialis; et proximae quoque editionis exemplaria iam deessent; nouam hanc institui necesse fuit, simulque Superiores de additione illa moneri; quo accuratius Congregationis mentem, diuina fauente gratia, exequi studeant. Romae 2. Februarij. 1616.

RATIO, ATQVE INSTITVTIO STVDIORVM SOCIETATIS IESV.

REGVLAE PROVINCIALIS.

[note: Finis studiorum Societatis. ] 1 CVM ex primarijs Societatis Nostrae ministerijs vnum sit, omnes disciplinas Instituto nostro congruentes ita proximis tradere, vt inde ad Conditoris, ac Redemptoris nostri [note: p. 4. prooem. et c. 12. §. 1. p. 10. §. 3. ] cognitionem, atque amorem excitentur: omni studio curandum sibi putet Praepositus Prouincialis, vt tam multiplici scholarum nostrarum labori fructus, quem gratia nostrae vocationis

[note: Praesect. stu dior. gener. ] 2 Proinde non solum id Rectori valde commendet in Domino, sed ei etiam Praefectum studiorum, [note: p. 4. c. 17. §. 2. ] vel Cancellarium adiungat, virum in literis egregie versatum, qui et zelo bono, et iudicio ad ea, quae sunt ei committenda, polleat: cuius sit munus, generale Rectoris instrumentum esse ad studia bene ordinanda: cui professores, et scholastici omnes, tum qui in eodem Collegio, tum etiam si qui in Conuictorum, et Alumnorum Seminarijs forte degunt, et Praefecti ipsi studiorum in Seminarijs in rebus ad studia pertinentibus ea, qua par est, humilitate pareant.

[note: Prof. studiorum inferior, et atrij. ] 3 Quod si ob Gymnasij amplitudinem, ac varietatem per vnum studiorum Praefectum non videatur scholarum omnium rationibus satis esse consultum; alterum constituat, qui ex generali Praefecti praescripto inferioribus studijs moderetur: quin etiam si ita res exigat, adijciatur tertius, qui scholarum atrio praesit.

[note: Professores quomodo comparandi. ] 4 Multo ante prouideat quosnam pro vna quaque facultate professores habere possit, obseruatis [note: p. 4. c. 6. §. 6. ] ijs, qui ad eam rem videntur aptiores, qui docti, diligentes, et assidui; ac profectus studentium, tum in lectionibus, tum in alijs literarijs exercitationibus studiosi sint.

[note: Sac. Script. studium, et Magister. ] 5 Magnam diligentiam adhibeat in promouendo sacrarum literarum studio, quod perficiet, si [note: p 4. c. 12. §. 2. et B. ] viros ad id muneris eligat non solum

linguarum peritos (id enim maxime necessarium est) sed etiam in Theologia scholastica, ceterisque scientijs, in historia, variaque eruditione, et quoad eius fieri potest in eloquentia bene versatos.

[note: Auditores, et tempus. ] 6 Hanc autem sacrae Scripturae lectionem per biennium, hoc est secundo fere, et tertio Theologiae anno, Theologi audiant quotidie per tres circiter horae quadrantes, vbi duo sunt Theologiae professores: vbi vero tres, vel singulis diebus breuiorem, vel (si magis placeat) longiorem alternis.

[note: Hebraeae linguae professor qualis. p. 4. c. 12. §. 2. ] 7 Linguam Hebraeam si commode possit, doceat sacrae Scripturae professor, vel saltem aliquis, qui sit Theologus: optandumque, vt esset etiam linguarum peritus non solum Graecae propter nouum testamentum, et versionem septuaginta Interpretum, sed etiam Chaldaicae, et Syriacae, cum ex his linguis multa in libris Canonicis sparsim habeantur.

[note: Auditores, et studium. p. 4. c. 6. lit. D. ] 8 Ab hac lectione per annum audienda, hoc est, secundo fere, vel tertio Theologiae, Theologi non eximantur, nisi qui ad eam inepti penitus censerentur. Praeterea, vt monent Constitutiones, deliberare debet, qui nam sint huic studio addicendi: qui vero addicti fuerint, biennio quod repetendae Theologiae praescribitur, plus studij in Hebraicis ponant, imo in ipso cursu Theologiae priuata academia saltem in vacationibus, si fieri potest, iuuentur.

[note: Theologiae cursus, et Magistri. ] 9 [note: p. 4. c. 9. §. 3, et c. 15. §. 3. et p. 5. c. 2. §. 2. Cong. 7. decr. 28. ] §. 1. Quadriennio ex Constitutionibus Theologiae cursum absolui curet, idque a duobus, vel si omnino aliter fieri non posset, a tribus ordinarijs professoribus pro diuerso Prouinciarum vsu. Vbi autem tres erunt, tertia lectio erit moralis Theologiae, in qua ex professo, et solide explicentur materiae morales, quae ab ordinarijs professoribus, vel omnino praetermitti, vel breuissime perstringi solent. Quam quidem lectionem Nostri biennio saltem audiant, alteroque biennio Scripturam sacram.

§. 2. Illud autem in primis meminerit, [note: 5. Cong. can. 9. ] non esse ad Cathedras Theologicas promouendos, nisi qui erga S. Thomam bene affecti fuerint: qui vero ab eo alieni sunt, vel etiam eius parum studiosi, a docendi munere repellantur.

[note: Biennium ad Theologiam repetendam. ] 10 Initio quarti anni cum Rectore, Praefecto, Magistris, suisque Consultoribus [note: Reg. 52. Prouinc. ] designet aliquos, qui et probatae virtutis in primis sint, et ingenio polleant, vt ad Theologiam [note: p. 4. c. 6. §. 14. et 16. et c. 15. §. 3. ] priuatim repetendam, et habendos actus Superioris arbitrio biennio, vt Constitutiones iubent, priuatum, et quietum studium habeant, de quo priuata inferius erit instructio; ex quibns, vbi regionis mos est, poterunt aliqui facta [note: Reg. 62. Prouinc. ] a Generali potestate ad gradus Doctoratus, vel Magistri promoueri.

[note: Promotio ad gradus. p. 4. c. 6. §. 17. c. 15. §. 4 c. 17. §. 8. et lit. M. ] 11 Vbi est consuetudo, vt publica fiat promotio ad gradus, Constitutio accurate seruetur:

nec vllus promoueatur, nisi Theses aliquot ex insignioribus scripturae locis scholasticis conclusionibus intermisceat. Ratio quoque promouendi, et reliqui ritus (modo ne Constitutionibus repugnent) pro cuiusque loci consuetudine, statutisque teneantur.

[note: Casuum Profess. ] 12 Duos in eo Collegio, vbi est pro nostris Seminarium casuum conscientiae, casuum professores [note: Reg. 56. Prouinc. ] constituat, qui vniuersas eius generis materias inter se diuisas biennio explicent: vel vnum, qui binas quotidie lectiones habeat.

[note: Collatio ca suum. ] 13 Bis in hebdomada in Domibus professis; in Collegijs bis, aut semel, vt melius esse [note: Reg. 57. Prouinc. et Praep. 57. ] in Domino iudicauerit, siue in ijs aliqua sit, siue nulla publica casuum lectio, sacerdotes nostri conueniant ad habendam inter se de casibus collationem aliquo praeside a se constituto, qui prudenter, ac tuto possit hanc prouinciam sustinere: atque is Praeses regulas professoris casuum, in quibus modus huius collationis praescribitur, legat, ac seruet.

[note: Eadem collatio in Coll. primarijs. ] 14 Fiat etiam huiusmodi casuum collatio in primarijs Collegijs, siue vnus, duoue sint casuum professores, siue nullus, potissimum pro omnibus Theologiae auditoribus, sed semel tantum in hebdomada.

[note: Ab ea non eximendi. ] 15 Ab his autem omnibus, quas diximus, collationibus praeter Theologiae, ac Philosophiae professores, et si quos alios excipiendos superior iudicauerit, nulli praeterea casistae, nullique

sacerdotes, qui ex instituto, vel interdum confessiones audiant, eximantur: immo Superior ipse non nisi raro, et graues ob causas absit.

[note: Philosophiae prof. quales. p. 4. c. 9. §. 2. et 3. ] 16 Philosophiae professores (nisi graurssima necessitas aliud exigat) oportet non modo cursum Theologiae absoluisse, sed eandem biennio [note: 5. Congr. dec. 55. ] repetisse, vt eorum doctrina tutior esse possit, magisque Theologiae deseruiat. Si qui autem fuerint ad nouitates proni, aut ingenij nimis liberi, hi a docendi munere sine dubio remouendi.

[note: Philosophiae cursus. ] 17 Philosophicum cursum triennio absoluent, non autem minore tempore, vbi sunt nostri: [note: p. 4. c. 15. §. 2. ] si autem soli sint externi auditores, relinquatur Prouincialis iudicio. quotannis vero, si fieri potest, vnus cursus absoluendus, et alter inchoandus.

[note: Rhetoricae, et Humanitatis tempus. ] 18 Licet cursus temporis ad humanitatis, et Rhetoricae studium definitus esse nequeat, et Superiorem pertineat expendere, quantum in his literis quemque haerere oporteat; Nostros tamen non ante ad Philosophiam mittat, quam biennium in Rhetorica consumpserint, nisi ratio aetatis, aut aptitudinis, aut aliquid aliud [note: p. 4. c. 5. §. 2. et 3 et C. c 13. §. 4. c. 11. §. 1. et A p. 4. c. 6. §. 4. ] obstare in Domino iudicetur. Quod si aliqui indole ingenij ad magnos progressus in his potissimum studijs faciendos praediti sint, vt solidius fundamentum iaciant, videndum erit, an operaepretium sit triennium impendere.

[note: Triplex examen Philosophorum. ] 19 §. 1. Postquam cursum philosophicum ingressi fuerint, singuli sub anni cuiusque finem [note: Decr. 28. Cong. 7. ] serio examinandi erunt per designatos examinatores Rectore praesente, et ipso Prouinciali si possit: nemoque a primo anno Philosophiae ad secundum, aut e secundo ad tertium admittendus, qui mediocritatem non attigerit; hoc est vt ea, quae audiuit bene intelligat, ac de ijs etiam rationem possit reddere. Ad Theologiam vero Scholasticam audiendam nemo admittetur, qui mediocritatem in Philosophia non superarit; ita nimirum, vt eius assertiones defendere, tuerique cum approbatione possit, nisi forte praeclara in mediocri aliquo ad gubernandum aut concionandum talenta eluceant, propter quae aliud statuendum Prouinciali videatur: cui nulla in ceteris dispensandi sit facultas.

[note: Virtutis ratio habenda. ] §. 2. In hac autem tota re, quia magni momenti in Domino iudicanda est, et considerate admodum ob maiorem Dei gloriam transigenda, seruet in primis Prouincialis regulas 49. et 56. officij sui: et potissimum rationem habeat virtutis.

[note: Quadruplex Theologorum. ] §. 3. Simili ratione, qui Theologiae dant operam, sub finem singulorum annorum examinan [note: Decr. 28. 7. Cong. ] di sunt; nemoq. ad insequentem progredi permittendus, qui in ijs, quae illo anno audiuit, mediocritatem examinatorum iudicio non excesserit; ijs duntaxat exceptis, quos alioqui

mediocres ob praeclara, vt dictum est, talenta continuare debere Prouincialis iudicabit.

[note: Qui casibus destinandi. ] §. 4. Si qui ergo in studiorum decursu inepti ad Philosophiam, aut ad Theologiam eo modo deprehensi fuerint, ad casuum studia, vel ad docendum Prouincialis arbitrio destinentur.

[note: Examinandi, qui extra Societatem studuerunr. ] §. 5. Eodem etiam examine probandi sunt qui, vel totum cursum Philosophiae, aut eius partem, vel partem etiam aliquam Theologiae, antequam in Societatem ingrederentur audiuerunt, vt idem de illis etiam statuatur.

§. 6. Examina haec, quibus decernitur, an pergere ad insequentes annos debeant, qui Philosophiae, vel Theologiae student, secretis fiant suffragijs: et quod constitutum fuerit, simul cum Examinatorum iudicio, scriptum constet in libro ad id designato: seruentq. rem secretam qui examini intererunt.

§. 7. Verum quoniam in huiusmodi examine et iudicio ingeniorum solent haud raro discrepantes esse sententiae, penes Prouincialem erit re bene perpensa, perspectisque suffragijs, auditisque suis Consultoribus id decernere, quod in Domino iudicauerit expedire ad maiorem Dei gloriam, et commune Societatis bo num. Quod si iudicarit non esse quempiam vlterius illis studijs applicandum, notet hoc in libro, vt dictum est.

[note: De talentis quomodo iu dicandum. ] §. 8. De illa autem bonitate talenti ad concionandum, vel gubernandum, quam habere debent, quibus indulgetur, vt ad Scholasticam Theologiam, etiamsi mediocriter tantum in Philosophia profecerint, admittantur; aut vt in eadem Scholastica pergant, quamuis in eius progressu mediocritatem non excedant; Prouincialis serio cum suis Consultoribus, et alijs grauioribus viris, qui eos bene norunt, et de huiusmodi rebus iudicare possint, consideret.

§. 9. Maxime autem caueat, ne hac studiorum indulgentia, et priuilegio vtatur, nisi erga humiles, et vere pios, et mortificatos, qui eo non putentur indigni.

[note: Examen ad professionem. ] §. 10. Sub finem anni quarti Theologiae, vltimum examen, duarum saltem in vnoquoque [note: Decr. 28. 7. Cong. ] horarum, professionis causa instituatur; in quo varia e praecipuis Philosophiae, ac Theologiae capitibus percurrantur. Ad professionem autem idoneus nemo censebitur, qui tantum doctrinae in Philosophia, et Theologia assecutus non sit, quantum ad vtramque facultatem cum approbatione docendam necesse sit. Quod si in aliquo imparis doctrinae tam illustria gubernandi, concionandive talenta erunt, vt habenda eorum ratio videatur, iudicium erit penes Praepositum Generalem. Cuius etiam erit de ijs iudicare, quibus ob eximiam literarum Humaniorum, vel Indicarum linguarum cognitionem

[note: Secreta in eo suffragia. ] §. 11. Hoc vero vltimum examen, quo decernitur vtrum quis ad professionem quatuor [note: Decr. 28. 7. Cong. ] votorum sufficientem habeat doctrinam, non [note: Iuramentum Examinatorum. ] solum secretis fiet suffragijs (in quibus dubium suffragium pro nullo habendum sit) sed tenebuntur etiam Examinatores iuramento, tum de non reuelandis suffragijs suis, tum de syncero examinandorum doctrinae, et aptitudinis ferendo iudicio.

[note: Suffragiorum modus. ] §. 12. Scribent autem singuli suffragium [note: Decret. 89. 7. Cong. ] suum tum ad Prouincialem, tum ad Generalem, subscripto nomine proprio: sed ad Prouincialem literas soli inscriptas dabunt. qui quidem in librum ad id designatum suffragiorum solum numerum tacitis Examinatorum nominibus referet, ea secreti cautione, vt nemo ac ne Socius quidem ipse, in suffragantium cognitionem veniat. eamque ob causam Examinatorum etiam literas mox comburet.

[note: Examinatores quot, et a quo designandi. ] §. 13. Examinatores porro ad examina omnia supradicta, in singulis Seminarijs tum Philosophicis, tum Theologicis quatuor minimum [note: Decret. 28. 7. Cong. ] esse debent, quos Generalis designarit: ijque quoad fieri poterit, ab eorum qui examinandi sunt praeceptoribus diuersi. Quorum si quos vita fungi, aut alijs rebus distentos examini interesse non posse contigerit, Prouincialis

erit alios substituere, qui ijsdem iuramenti legibus in vltimo examine tenebuntur.

[note: Theologiae Doctores an examinandi. ] §. 14. In legum, Canonumque Doctoribus, qui Societatem ingrediuntur, id obseruari debet, [note: Decret. 88. 7. Cong. ] quod par. 5. cap. 2. §. 2. B. continetur. Theologiae vero Doctores si qui sint, de quorum doctrina dubitetur, examinandi pariter erunt; et nisi mediocritatem excedant, ad quatuor votorum professionem minime admittendi.

[note: Mathemati cae Auditores, et tempus. ] 20 Audiant, et secundo Philosophiae anno Philosophi omnes in schola tribus circiter horae quadrantibus Mathematicam praelectionem. Si qui praeterea sint idonei, et propensi ad haec studia, priuatis post cursum lectionibus exerceantur.

[note: Scholae infe riores quot. ] 21 §. 1. Scholae studiorum inferiorum (omissis propter rationes, quae asseruntur in parte quarta [note: p. 4. c. 12. lit. C. ] Constitutionum, Abecedarijs) non plures, quam quinque esse debent, vna Rhetoricae, altera Humanitatis, et tres Grammaticae.

[note: Cur non permiscendae, nec multipli candae. ] §. 2. Hi enim sunt quinque gradus, ita apte inter se connexi, vt permisceri, aut multiplicari nullo modo debeant: tum ne ordinarios etiam Magistros frustra multiplicare necesse sit; tum ne multitudo scholarum, et ordinum longiore quam par sit tempore egeat ad haec inferiora studia decurrenda.

[note: Duo ordines in vna classe. ] §. 3. Quod si Scholae pauciores sint quam quinque, ne tum quidem hi quinque gradus va rientur, sed poterunt duo ordines in vna Classe ita constitui, vt vterque vni ex ijs quinque gradibus respondeat eo modo, quo dicetur regula octaua Praefecti studiorum inferiorum.

[note: Altiores clas ses potius re tinendae. ] §. 4. Illud porro curandum, vt quando Scholae pauciores sunt, altiores semper quoad eius fieri potest, retineantur sublatis infimis.

[note: Multiplican dae interdum scholae non gradus. ] §. 5. Quando autem dicimus Scholas Grammaticae non plures esse debere quam tres, et omnes inferiores non plures quam quinque, intelligimus non tam de scholarum, et magistrorum numero, quam de numero graduum, quos modo descripsimus. Nam si multitudo discipulorum tanta sit, quantae sufficere non possit vnus [note: Reg. 47. Prouinc. ] Magister, tunc geminari poterit Schola, data a Generali facultate, ita tamen, vt idem gradus eaedem lectiones, eadem ratio, ac tempus docendi in vtraque retineatur.

[note: Vbi liceat multiplicare] §. 6. Hanc tamen geminationem fieri non oportet, nisi vbi sunt studia Societatis vniuersalia, aut ratio exigit fundationis, ne plus quam par sit, Societas oneretur.

[note: Praestantes humanitatis Magistri comparandi. ] 22 Ad conseruandam humaniorum literarum cognitionem, et magistrorum veluti Seminarium fouendum, binos minimum, aut ternos habere studeat in Prouincia his literis, et eloquentia praestantes. Quod consequetur, si ex ijs, qui ad haec studia idonei, propensiq. sunt, nonnullos subinde

huic rei dicare studeat, ceteris facultatibus quantum satis est excultos, quorum opera, ac sedulitate bonorum professorum genus quoddam, ac tanquam seges ali, ac propagari possit.

[note: Grammatica Emmanuelis. ] 23 Dabit operam, vt nostri magistri vtantur Grammatica Emmanuelis. Quod si methodi accuratioris, quam puerorum captus ferat, alicubi videatur, vel Romanam accipiant, vel similem curet conficiendam consulto Praeposito Generali, salua tamen ipsa vi, ac proprietate omnium praeceptorum Emmanuelis.

[note: Magistri per petui. ] 24 Perpetuos Grammaticae, ac Rhetoricae magistros, quam potest plurimos paret. Id autem fiet, si post absoluta casuum, aut etiam Theologiae studia nonnullos, quos magis in hoc quam in alio munere Societatem iuuare posse in Domino iudicauerit, ad id strenue applicet, horteturque, vt se totos in tam salutare opus ob maius Dei obsequium impendant.

[note: Ab ingressu parandi, nec remouendi. ] 25 Proderit etiam in ipso Societatis ingressu aliquos, qui ad id accommodati viderentur; quiq. propter aetatem, vel ingenium in grauioribus studijs profecturi non essent, hac conditio ne recipere, vt vitam suam in his literis docendis diuino obsequio dicare velint: quod etiam adnotetur in libro Prouincialis. Hi vero vel ante, vel postquam aliquot annos docuerint, prout in Domino visum fuerit, aliquid ex conscientiae casibus audire, et Sacerdotes fieri poterunt, ad idem docendi munus reuersuri, a quo non

remoueantur sine graui causa, et consultatione: nisi interdum ob defatigationem vt vno, aut altero anno intermittant, Praepositus Prouincialis statuerit.

[note: A docendi munere non eximendi. ] 26 Discipulos interim nostros Prouincialis a docenda Grammatica, vel Humanitate non [note: Dec. 73. §. 8 Cong. 7. ] eximat, nisi aliter ob aetatem, aut aliam rationem statuendum in Domino videatur: curandum [note: Ex Instr. pro Concionat. ] tamen, vt qui talenta ad concionandum ostendunt praesertim rariora, non diutius quam par est in docendi munere tam Humaniores literas, quam Philosophiam, et Theologiam detineantur; ne si secus fiat quando in ijs studijs pene consenuerint, tum demum ad concionandum accedant.

[note: Ex cursu ad Theologiam eligendi. ] 27 Ex singulis tamen cursibus seligat singulos, aut binos, ternosve, seu plures pro numero discipulorum, qui plus ceteris profecturi videantur, quos Theologiae applicet: quibus tamen si necesse sit, vel si videatur, vti poterit absolutis studijs, et tertio anno probationis ad docendam etiam Grammaticam, seu studia Humanitatis.

[note: Magisterij tempus. ] 28 Enitendum vt scholis nequaquam praeficiantur, qui Philosophiam, si eam audituri sunt, nondum audierint, cum qui iam audierint, non desunt.

[note: Initium docendi a qua schola. ] 29 Curandum etiam, vt nostri initium docendi faciant ab ea schola, qua superiores scientia sint, vt sic quotannis ad altiorem gradum cum bona parte suorum auditorum possint ascendere.

[note: Academia ad magistros instituendos. ] 30 Atque vt instructiores sint, quando ad docendum veniunt, pernecessarium est, vt priuata academia ad id exerceantur: quod Rectori valde commendetur quo, vt est in eius regula 9. diligenter efficiatur.

[note: Confessarij non desint. ] 31 Efficiat vt in Collegijs praesertim primarijs, in quibus numerus externorum discipulorum copiosior est, plures sint Confessarij, ne ad vnum omnes ire necesse sit: quam etiam ob cau sam extraordinarij interdum exponantur, vt magis poenitentibus satisfiat.

[note: Nec Coadiutores. ] 32 In Collegijs vero praesertim minoribus operam dabit, vt [note: p. 4. c. 31 §. 2. et c. 6. §. 3. et B. ] Coadiutorum satis sit, ne magistrorum, et discipulorum opera Rector ad munera domestica vti cogatur.

[note: Reditus pro Bibliotheca. ] 33 Ne nostris quantum satis est librorum desit, aliquem reditum annuum siue ex Collegij ipsius bonis, siue aliunde, amplificandae [note: p. 4. c. 6. §. 7. ] Bibliothecae attribuat, quem alios in vsus conuer tere nulla ratione liceat.

[note: Abstinendum a libris inhonestis. ] 34 Omni vigilantia caueat, maximi momenti id esse ducendo, vt omnino in scholis nostris abstineatur a libris poetarum, aut quibuscunque, qui [note: p. 4. c. 5. lit. E. c. 14. §. 2. ] hone stati, bonisq. moribus nocere queant, nisi prius a rebus, et verbis inhonestis purgati sint; vel [note: Ibid. lit. D] si omnino purgari non poterunt, quemadmodum Terentius, potius non legantur, ne rerum qualitas animorum puritatem offendat.

[note: p. 4. c. 13. A. ] 35 Constituat quibusnam toto anno horis [note: Constantia in scholarum horis, et vacationibus. ] inchoandae, finiendaeq. sint scholae, vbi certis anni

temporibus variantur. quod autem constitutum fuerit, in eo constanter perseuerandum; sicut nec facile permittendum, vt dies vacationis hebdomadariae differatur, aut anticipetur: curandumque, vt ordo dierum, quibus docendum, et quibus vacandum est, omnino seruetur.

36 [note: p. 4. c. 13. §. 5. ] Vt assiduitas in literario exercitio, sic et aliqua remissio necessaria est; cauendum tamen [note: Vacatio. ] ne vllae nouae vacationes introducantur, et in iis, quae praescribuntur, constantia seruetur. De quibus haec potissimum dicenda sunt.

[note: Vacatio generalis. ] 37 §. 1. Anniuersariae vacationes generales classium superiorum breuiores non sint vno mense, nec longiores duobus. Rhetorica, nisi mos vniuersitatis aliud exigat, mense vacet. Humanitas tribus hebdomadis. Suprema Grammaticae duabus; vna tantum reliquae.

[note: Dies festi. ] §. 2. Vt certi, statique sint dies festi, quorum numerum minui magis, quam augeri oportet, eorum Catalogum conficiendum curet pro suae regionis ritu.

§. 3. A vigilia Natalis Domini ad festum vsque Circuncisionis diem classes superiores; inferiores vero a meridie eiusdem vigiliae, vsque ad festum diem sanctorum Innocent. vacent.

§. 4. A Quinquagesima vacetur, vbi mos erit, vsque ad feriam quartam Cinerum, quo tamen die post meridiem magistri omnes doceant.

§. 5. A Dominica palmarum vsque ad Dominicam in albis superiores classes; inferiores

autem a meridie quartae feriae maioris hebdomadae vsque ad feriam tertiam Paschatis vacent.

§. 6. A vigil. Pentecost. in scholis superioribus; in inferioribus a meridie eiusdem vigiliae vsque ad feriam tertiam vacetur, et praeterea feria quinta.

§. 7. Pridie solennitatis Corporis Domini tum inferiores, tum superiores a meridie solum vacent; contra vero in Commemoratione defunctorum solum ante meridiem.

§. 8. Porro his diebus, quibus scholae tantum inferiores habentur, nihil de legitimo tem pore diminuatur.

[note: Supplicationes. ] §. 9. Si quando per supplicationes publicas non liceat habere scholas antemeridianas, pome ridianae certe habeantur: in Rogationibus tamen etiam antemeridianae, vbi ea consuetudo viget.

[note: p. 4. c. 13. F. ] §. 10. Saltem singulis hebdomadis dies vnus quieti destinatus sit: quod si duo dies festi in [note: Hebdomadaria vacatio. ] vnam hebdomadam inciderint; nullus praeterea erit vacationis dies: nisi forte id saepius, atque ita accidat, vt alter in diem Lunae, alter in Sabbathi diem incidat; tum enim poterit alius dies indulgeri. Quod si vnus in hebdomada dies festus fuerit, isque dies Mercurij, vel Iouis, eo die vacetur, non alio: sin autem die Lunae, aut Sabbathi; cessabitur item die Mercurij vel Iouis: si denique die Martis, aut Veneris, tunc si concio non habeatur, et liceat honestae recreationi operam dare, non vacabitur alio die; si non liceat,

[note: Diuersa pro ratione classium. ] §. 11. Et in superioribus quidem classibus hebdomadariae cessationi dabitur integer dies. In inferioribus vero ante meridiem docetur, in Rhetorica per horam cum dimidiata, in ceteris per duas horas; post meridiem omnes vacant: ab initio tamen Iunij omnes tota die.

[note: Obseruatio libri studiorum. ] 38 Denique, vt totus hic Societatis labor ad maiorem Dei gloriam bene succedat, videat vt omnes tum superiores, tum inferiores perfecte obseruent suas, quae ad Rationem studiorum pertinent, regulas.

[note: p. 4. c. 6. K c. 13. §. 2. et A. c. 14. §. 5. ] 39 Et quoniam pro regionum, temporum, ac personarum varietate in ordine, et statutis horis studio tribuendis, in repetitionibus, dispu [note: Varietas pro varietate regionum. ] tationibus, et alijs exercitationibus, itemque in vacationibus potest varietas accidere: si quid in sua Prouincia magis expedire ad maiorem in literis profectum existimabit, referat ad Praepositum Generalem; vt ea demum statuantur, [note: p. 4. c. 7. §. 2. ] quae ad omnia necessaria descendant, ita tamen, vt ad communem ordinem studiorum nostrorum maxime accedant.

[note: Pietatis, et morum praecipua cura. ] 40 Ad extremum quae de pietate, et disciplina morum, ac de doctrina Christiana tradenda in regulis inferiorum magistrorum, et quae de moribus, ac pietate in communibus omnium magistrorum regulis praecipiuntur, vt proxime ad salu tem animorum spectantia, et toties in Constitution. inculcata, sibi praecipue commendata putet.

REGVLAE RECTORIS.

1 CVm ideo [note: p. 4. prooe. ] Collegia, et Vniuersitates [note: Studiorum cura. ] Societas amplectatur, vt in his nostri commode possint et doctrina, ceterisque rebus, quae ad adiuuandas animas conferunt, instrui; et, quae didicerint ipsi, communicare cum proximis: post religiosarum, et solidarum virtutum curam, quae praecipua esse debet, in illud maxime incumbat, vt finem hunc, quem in Gymnasijs admittendis Societas sibi proposuit, Deo iuuante consequatur.

2 [note: P. 4. c. 17. §. 2. ] Ad studia moderanda adiutorem habebit [note: Praefecti auctoritas. ] studiorum Praefectum; cui omnem tribuet potestatem, quam ad rectam eius officij administrationem pertinere iudicabit.

3 Ita reliqua negotia dispenset, ac temperet, vt omnes [note: P. 4. c. 6. §. 9. ] [note: Literarijs exercitationibus inter sit. ] literarias exercitationes fouere, atque amplificare possit. Adeat interdum scholas, etiam inferiores; frequenter intersit Theologorum, Philosophorumque disputationibus, tum priuatis, tum publicis; an, et quibus de causis huius exercitationis fructus impediatur, obseruet

[note: Praecidendae discipulis oc cupationes. ] 4 Nullo modo ferat auditorum quempiam a disputationibus, aut repetitionibus abesse; vt omnes eam rem magnae sibi curae esse intelligant:

[note: Reg. 38. Rectoris. ] proinde occupationes omnes discipulis praecidat, quae studiis impedimento esse possint.

[note: Praesertim biennio repetentibus. ] 5 Eos, qui biennio recolunt Theologiam, habendis concionibus in Ecclesiis, vel in Coenobiis Virginum quam minime potest, occupet, idque consulto Prouinciali.

[note: Magistris qui substituendi. ] 6 Ex iisdem, si quando ordinarii vel Philosophiae, vel Theologiae praeceptores desint, in eorum locum aliquos suffici par erit: iidemque poterunt, si opus sit, domesticis tum repetitionibus, tum disputationibus praeceptorum loco praesidere; immo etiam, consulto Prouinciali, Philosophiam, vel Theologiam in scholis ad tempus praelegere.

7 [note: p. 4. c. 6. §. 5. D. ] Efficiat vt Hebraeae, Graecaeque linguae academiae instituantur inter nostros, in quibus academici [note: Linguarum academiae. ] bis, aut ter in hebdomada, certo aliquo, puta vacationis tempore, sic exerceantur, vt inde prodire possint, qui harum linguarum scientiam, et dignitatem priuatim, ac publice tueantur.

8 [note: p. 4. c. 6. §. 13. ] Domi linguae latinae vsum inter scholasticos diligenter conseruandum curet: ab hac autem [note: Linguae latinae vsus. ] latine loquendi lege non eximantur, nisi vacationum dies, et recreationis horae; nisi forte in aliquibus regionibus Prouinciali videretur his etiam temporibus facile posse hunc latine loquendi vsum retineri: faciendum quoque vt nostri, qui non dum studia absoluerunt, literas cum ad nostros scribunt, scribant latine. Bis praeterea, aut ter in anno, cum aliqua celebritas,

vt renouationis studiorum, aut votorum agitur, Philosophi etiam ac Theologi carminum aliquid condant, affigantque.

[note: Academia ad magistros instituendos] 9 Ne magistri classium inferiorum docendi rudes ad docendum accedant, Collegij ex quo humaniorum literarum, et Grammaticae magistri solent educi, Rector deligat vnum aliquem docendi peritissimum, ad quem sub finem studiorum ter in hebdomada per horam conueniant proxime futuri praeceptores ad nouum instituendi magisterium; idque vicissim praelegendo, dictando, scribendo, emendando, aliaque munia boni praeceptoris obeundo.

[note: Rhetores nostri quomodo erudiendi. ] 10 Si Nostri Rhetores, et Humanistae, vel ad publicas non accedunt praelectiones, vel accedunt quidem, is tamen, qui scholae praeest, et externos discipulos exercet, non potest nimio fortasse oneri externorum, et nostrorum probe instituendorum sufficere: nostros alteri cupiam idoneo Rector committat, a quo ex formula in regulis professoris Rhetoricae praescripta, domi priuatim diligenter exerceantur.

11 [note: p. 4. c. 6. §. 12. et 13. ] Videat etiam, vt interdum aliquae a nostris Rhetoricis orationes, aut poemata latine, vel graece, tum in mensa habeantur, tum in aula de re aliqua ad aedificationem domesticorum, et externorum pertinente, qua ad perfectiora in Domino animentur; aliaeque exercitationes non desint, quae in Constitutionibus commendantur.

[note: Rhetoricam hortandi. ] Conuictores annum (quoad eius fieri potest) Rhe toricam audiant, antequam philosophiam aggrediantur; eorumque parentibus, quantum id expediat demonstrandum. Ceteris quoque exter nis idem suadendum, [note: p. 4. c. 13. E. ] qui, si volent nihilominus aliam rationem sequi, cogendi non erunt. Si qui tamen adhuc plane pueri ad philosophiam velint accedere, ex quibus perturbatio potius timeatur: posset cùm ijs agi, quod cum illis, qui nollent promissione obligari, vel nomina in matriculam dare, agendum [note: p. 4. c. 17. D. ] Constitutiones statuunt.

13 [note: Reg. 58. ] Tragoediarum, et Comoediarum, quas [note: Prouinc. Tragoediae, et Comoed. ] nonnisi latinas, ac rarissimas esse oportet, argumentum sacrum sit, ac pium: neque quicquam actibus interponatur, quod non latinum sit, et decorum; nec persona vlla muliebris, vel habitus introducatur.

14 [note: 1. Cong. can. 16. ] Praemia distribui publice poterunt semel quotannis; modo id fiat sumptu clarorum hominum, [note: Praemia. ] eoque moderato pro scholarum numero, collegijque ratione. Eorum autem, qui sumptus sup peditant, in ipsa praemiorum distributione hono rifica mentio erit facienda. Magna autem cura caueat, ne discipuli, dum se ad huiusmodi res comparant, morum faciant, studiorumve iacturam.

[note: Oratio in studiorum renouatione. ] 15 Non committat, vt oratio in studiorum in stauratione publice ab alio, quam a magistro aliquo insigniore, nisi necessitas cogat, habeatur.

[note: Quae scriptiones in] 16 Seruandum curet, quod est in regulis [note: Reg. 11. ] Praefecti bibliothecae de referendis in codicem

[note: codicem referendae. ] his rebus, quae publice exhibentur, scribunturque in Collegio, seu extra Collegium a nostris, hoc est, dialogis, orationibus, versibus, et alijs huiusmodi, Praefecto, aut alijs harum rerum peritis dato negotio seligendi.

[note: Librorum di stributio. ] 17 Bibliothecarium in librorum distributione a studiorum Praefecti praescripto iubeat non discedere.

[note: Consultatio nes magistro rum. ] 18 Singulis, aut alternis saltem mensibus consultationes habeat omnium magistrorum infra Logicam, praesente vtroque Praefecto: ceterorum etiam interdum praesente Praefecto ge nerali: in quibus primum aliquid ex regulis magistrorum, tum communibus omnium, praesertim ijs, quae ad pietatem, ac morum disciplinam spectant, tum proprijs singulorum ex ordine recitetur. Moneat autem cuique licere proponere, si quid in ijs difficultatis occurrat, aut si quid forte non obseruetur.

19 [note: p. 4. c. 13. § 5. F. ] Scholae inferiores hebdomadaria cessatione [note: Hebdomadae cessatio. ] non careant semel in hebdomada, vel per integrum diem, vel saltem pomeridianis horis, prout regionum vsus tulerit.

[note: Magistrorum fouenda alacritas. ] 20 Studeat etiam diligenter caritate religiosa magistrorum fouere alacritatem; curetque ne muneribus domesticis grauius onerentur: quod autem Rectori praescribitur regula vigesimaquinta sui officij, id peculiari studio cum ijs exequatur.

[note: Exhortationes ad discipulos. ] 21 Deliberet an praeter magistrorum hebdomadarias

exhortationes, alia insuper a Patre quopiam graui habenda sit singulis, vel alternis mensibus in loco aliquo ampliore, in quem inferiores tantum, vel etiam superiores classes cogantur: et an ex vsu sit, vt ipsemet Praefectus, aliusue per classes interdum monita salutaria, et propria puerorum tradat.

[note: Praefecti atrij regulae. ] 22 Vbi Praefecto studiorum inferiorum a Pro uinciali socius addetur, qui et atrij Praefectus dici poterit, ad illum pertinebit regula secunda Praefecti inferioris, et regulae eiusdem, quae ad mores pertinent a numero trigesimo septimo vsque ad finem; et, si videatur, regulae de nouis examinandis a numero nono vsque ad tertium decimum.

[note: Congregatio B. Virginis. ] 23 Det operam, vt Diuae Mariae Annunciatae Congregatio ex Romano Collegio in suum propagetur: cui qui nomen non dederit, non esset in Academiam, in qua recoli solent literariae exercitationes, admittendus; nisi forte ipse Rector aliter expedire in Domino iudicauerit. Verum ea, quae ad Congregationem, vel Academiam spectant, ne fiant eo tempore, quo in templo nostro sacrae conciones, seu lectiones habentur.

[note: Quaedam prouinciali permissa. ] 24 Denique de vacationibus, de gradibus, de nostris, quibus biennium ad recolendam Theologiam concedendum erit, deque alijs Prouincialem consulat; et diligenter, quae ipse statuerit, exequatur.

REGVLAE PRAEFECTI Studiorum.

PRaefecti munus est [note: p. 4. c. 17. §. 2. ] generale Rectoris instrumentum esse ad studia recte ordinanda, scholasque nostras ita regendas, ac moderandas pro facultate ab eo accepta, vt qui eas frequentant, quam maxime in vitae probitate, ac bonis artibus, doctrinaque proficiant ad Dei gloriam.

[note: Que Praefecti, quae Cancellarij regulae. ] 2 Sicubi forte Cancellarius est a Praefecto distinctus, Prouincialis erit videre, quaenam ex his regulis, vtrique communes, vel alterutri propriae esse debeant, pro cuiusque academiae consuetudine et statutis.

[note: Praefectus non dispenset. ] 3 Nihil immutet ex ijs, quae habentur in Ordine studiorum, neque dispenset; sed, vbi opus est, referat ad Superiorem.

[note: Liber de Ratione studio rum. ] 4 Librum de Ratione studiorum familiarem habeat, et ab auditoribus, Professoribusque omnibus regulas sedulo curet obseruandas; praecipue vero eas, quae de doctrina Sancti Thomae Theologis, et de delectu opinionum philosophis

praescribuntur; in quo praesertim inuigilet, cum Constitutiones defendendae, maxime vero cum imprimendae erunt.

[note: Professores materias absoluant. ] 5 Vnicuique ex professoribus tum Theologis tum Philosophis, tum Casistis, praesertim si quem paulo tardiorem compererit, in memoriam reuocet, vt progrediatur, ita vt singulis annis materias sibi assignatas absoluat.

[note: Disputationes quo moderandae. ] 6 Omnibus disputationibus, ad quas Professores siue Theologi, siue Philosophi conueniunt, Praefectus [note: p. 4. c. 6. §. 10. et 6. c. 13. §. 3. et c. 17. §. 2. ] praesit oportet, signumque det finiendi ijs, qui disputant; ac tempus sic distribuat, vt omnibus suus sit disputandi locus. Non patictur difficultatem vllam, quae in disputationem veniat, vltro citroque sic agitari, vt non minus quam antea incomprehensa permaneat; sed, postea quam de re quapiam fuerit concertatum, eam ab eo, qui praeest, diligenter explicandam curet. Neque enim argumenta soluet ipse, sed argumentantibus, et respondentibus potius moderabitur: idque maiore cum dignitate praestabit, si non argumentando, (quamuis id aliquando decet) sed interrogando faciet, vt difficultas magis explanetur.

[note: De actibus Theologicis] 7 Suo tempore in memoriam redigat superio ri, vt, auditis Praeceptoribus, statuat quibusnam, siue totius Theologiae, siue partis alicuius Theses defendendae sint: qui quidem actus ab his, quibus non est tribuendum recolendae Theo logiae biennium, habendi sunt anno Theologici

studij quarto, aut (si aequo pauciores sint Theologi quarti anni) tertio; idque etiam vbi nostri domi Theologiam audiunt, externis inuitatis, cum aliquo apparatu. Ad generales vero non necesse est, vt omnes admittantur, qui peculiares habuerunt; sed ij, qui ingenio, et facultate praestent, eligi poterunt: ij vero, qui habituri sunt biennium, biennio ipso actus suos celebrabunt, vt deinde dicetur.

[note: De actibus peculiarib. ] 8 Ad peculiares autem actus, quos singuli singulos habebunt, materias ex quatuor Theologiae partibus Praefectus cum magistris distribuet: sed ita, vt non nimis frequenter, sed per interualla quaedam habeantur; ac duabus horis, et dimidiata minimum circunscribantur; nec nisi mane, vel a prandio tantum: et argumententur fere non pauciores quam tres, quorum vnus sit vt plurimum Doctor.

[note: De Genera libus. ] 9 Generales vniuersam fere Theologiam comprehendant, et antemeridianum videlicet, ac pomeridianum tempus occupent; vel certe ad quaternas, seu quinas horas producantur, vbi non nisi mane, vel a prandio disputari moris est.

[note: Conclusiones imprimendae. ] 10 Generalium horum actuum Conclusiones possunt, si videatur, esse communes nostris omnibus eodem anno defensuris; et publicis typis (si loci consuetudo ferat) excudi.

[note: Certum conclusionum tempus. ] 11 Eorum, qui sunt hos actus habituri, vnus in vltimam, si commode potest, reseruetur heb domadam, qua studia finienda sunt; alter in

[note: De actibus externo rum] 12 Ad actus generales habendos aliqui quotannis inuitentur externi, qui Theologiae curriculum in nostro Gymuasio non exigua cum laude confecerint. Huiusmodi autem actus oportet esse ceteris solemniores, et quanto maximo nostrorum, externorum doctorum, ac Principum etiam virorum conuentu celebrari.

[note: Actibus qui praesideanr. ] 13 Praesideant omnibus actibus Professores, vel alterni, vel simul ambo, ita vt de suis vterque quaestionibus respondeat: praesidere etiam possunt alij doctores nostri.

[note: Conclus. nu merus. ] 14 In generalibus actibus conclusiones nec nimis longae sint, nec plures fere quam quinqua ginta; pauciores, si publicus Academiae mos aliter habet. In peculiaribus vero actibus non plures, quam viginti; quam duodecim, vel quindecim in menstruis disputationibus; quam octo, vel nouem in hebdomadarijs,

[note: Respondens concl. confirmet. ] 15 Responsurus conclusionem vnam, aut alteram breuiter (antequam ad disputationem [note: a p. 4. c. 6. §. 10. ] veniatur) paulo quidem ornatius, sed Theologico tamen more confirmet.

[note: Disputationes menstruae et hebdom. ] 16 De menstruis, et hebdomadarijs disputationibus seruanda diligenter curet, quae in regulis Professorum Theologiae, ac philosophiae praescribuntur.

[note: Audiendi, et obseruandi praeceptores] 17 Audiat aliquando Praeceptores, minimum semel in mense; interdum etiam commen tarios legat a discipulis exceptos. Si quid animaduersione

dignum, vel ipse obseruauerit, vel audierit ab alijs, vbi id certo compererit, Praeceptorem per quam benigne, et comiter admoneat; remque totam ad Rectorem, si necesse sit, deferat.

[note: Recognitio conclusionum] 18 Idem seruandum, cum in recognoscendis conclusionibus aliquid incideret, quod inter Praefectum, et Praeceptorem non conueniret: neque enim eo insciente, Conclusionem vllam aut delere, aut immutare debet. ipsa vero immutatio fiet ceteris omnibus inscijs, praeter Rectorem.

[note: De act. philosophicis. ] 19 Sub finem triennij, cursusque philosophici disputationes habeantur de vniuersa phi losophia: ad quas deligantur pauci, et egregie instructi, qui eius loci dignitatem sustinere valeant; hoc est, qui multo plus quam mediocriter profecerint.

[note: Examen no strorum metaphysicorum] 20 Hi seligendi sunt per examinatores tres, aut etiam plures. Examinabunt autem semper Praefectus, et Praeceptor proprius, quibus a Rectore addetur tertius ex reliquis magistris, vel alius, qui recte id facere posse iudicetur. Cum his tribus aderunt praeterea saltem duo alij professores a Rectore item eligendi, qui vicissim etiam mutari poterunt: vel si id non possit, alij valde idonei, qui cum tribus examinatoribus suffragium scripto ferant; ita vt sint minimum quinque secreta suffragia: et ab omnibus rem omnino secretam seruari oportet.

[note: Alumnorum, et Conuicto rum. ] 21 Alumnos, seu Conuinctores satis est examinari a suo Praefecto, et duobus philosophiae Repetitoribus; aut, si ij defuerint, a doctioribus duobus Theologiae auditoribus ex nostris, a Praefecto generali assignandis. Verum qui ab his iudicati erunt idonei, non prius ad actum se se comparent, quam sui Praeceptoris, ac Praefecti generalis iudicio sint probati.

[note: Publicum sit. ] 22 Hoc examen (a quo, et seuere quidem agendo, nullus fere excipiendus e nostris; et, si fieri potest, nullus etiam ex Alumnis, et Conuictoribus) publicum erit, nisi quid obstet: vide licet si nostrorum est, coram omnibus nostris philosophiae auditoribus; sin Alumnorum, seu Conuictorum, coram omnibus sui Collegij phi losophis; sin externorum (qui tamen vt examen hoc subeant, cogendi non sunt) coram omnibus externis philosophis saltem suae Classis.

[note: Examinis tempus, et forma. ] 23 Examinandi initium statim post ferias Paschatis fiat; vel etiam ante, si multitudo cogat examinandorum, distributis diebus eo ordine, quem Rector, audito Praefecto, et Praeceptore, existimauerit commodissimum. Duret examen singulorum minimum vna hora: eatque per omnes primarias materias, quas Praefectus tempestiue, ac secreto examinatoribus assignabit.

[note: De tempore, et forma actuum Philosophicorum. ] 24 Porro philosophici actus totum scholarum tempus occupent minimum, vel mane, vel a prandio. Tres fere argumententur, quorum vnus sit vt plurimum aliquis ex nostris magistris, siue,

Theologiae, siue Philosophiae; vel Doctor aliquis religiosus, aut externus. Conclusionum autem numerus, ac ratio non discrepent ab eo, quod de Theologis generalibus statutum est regula nona, decima, vndecima, et duodecima.

[note: Quibus acti bus qui intersint. ] 25 Theologi non modo auditores, sed etiam Professores curet Praefectus, vt intersint actibus Theologicis, atque adeo philosophicis; et his philosophi: et Professores quidem argumentando, vrgendo alacriorem, ac solemniorem reddant disputationem: adesse etiam omnes debebunt, cum magisterium erit, vel doctoratus in aliquem conferendus; quo in genere quid Praefectum praestare oporteat, Rectoris erit praescribere.

[note: Qui ad argumentandum mitten di. ] 26 Cum nostri vocantur ad disputandum ab externis, vel ad publicas academias, vel ad religiosorum conuentus; ij potissimum mittendi erunt, qui biennium habent ad Theologiam recolendam.

[note: Praescribenda studendi ratio. ] 27 Et nostris, et Alumnis, et externis per magistros non modo rationem studendi, repetendi, disputandi praescribat; sed etiam omne tempus ita distribuat, vt priuati studij horas bene collocent.

[note: Recognoscenda, quae publice recitantur. ] 28 Nihil publice domi, forisve recitari patiatur, vel ab ijs, qui ad gradus promouentur: vel ab ijs, qui actus tum generales, tum particulares habent; vel a Rhetoricis, quod non ipse tempestiue recognouerit, et approbauerit.

29 [note: p. 4. c. 6. §. 7. ] Curet ne scholastici libris, aut vtilibus careant, aut abundent inutilibus. Quare mature [note: Librorum delectus, et copia. ] Rectori suggerat, ne librorum, quibus in dies vtimur, aut proximum in annum vsuri sunt tum nostri, tum externi, copia desideretur.

[note: Qui libri quibus distri buendi. ] 30 Theologiae, ac Philosophiae auditoribus non quoslibet, sed certos quosdam, Rectore conscio, ex magistrorum consilio concedat libros; scilicet praeter summam S. Thomae Theologis, et Aristotelem philosophis, commentarium aliquem selectum, quem [note: p. 4. c. 6. M] priuato studio consulere possint. Tridentinum Concilium omnes Theologi habeant, et Bibliorum volumen, quorum lectio sit illis familiaris. An etiam aliquem ex Patribus habere debeant, cum Rectore consideret. Theologis praeterea, ac Philosophis omnibus librum aliquem ad Humanitatis studia pertinentem distribuat; moneatque vt certis quibusdam temporibus legere, vbi commodum sit, non omittant.

REGVLAE COMMVNES OMNIBVS PROFESSORIBVS Superiorum facultatum.

[note: Finis. ] 1 FEratur praeceptoris peculiaris intentio, tum [note: p. 4. c. 8. A. et c. 16. §. 4. ] in lectionibus, cum se occasio obtulerit; tum extra eas, ad Auditores suos ad obsequium, et amorem Dei, ac virtutum, quibus ei placere oportet, mouendos; et vt omnia sua studia ad hunc finem referant.

2 [note: Ibid. C. ] Quod vt ad memoriam eis reducatur, [note: Orandum ante lectionem. ] ante lectionis initium dicat aliquis breuem orationem ad id institutam, quam Praeceptor, et discipuli omnes aperto capite attente audient: vel saltem ipse Praeceptor signo Crucis se muniat aperto capite, et incipiat.

[note: Discipuli ad pietatem in uandi. ] 3 Discipulos praeterea iuuet crebris apud Deum precibus, ac religiosis vitae suae exemplis. Exhortationes par erit non omittere saltem pridie solemniorum dierum, et cum paulo longiores vacationes conceduntur. Hortetur potissimum ad orandum Deum, ad excutiendam

conscientiam vesperi, [note: p. 4. c. 7. §. 2. et c. 16. §. 1. et A. ] ad sacramenta poenitentiae, et Eucharistiae frequenter, ac rite obeunda; ad Missam quotidie, concionem singulis diebus festis audiendam; ad vitandas noxias consuetudines, ad vitiorum detestationem, ad virtutes colendas Christiano homine dignas.

[note: Praef. obtem perandum. ] 4 Praefecto studiorum in rebus, quae ad studia et scholarum disciplinam spectant, obtemperet: Conclusiones omnes antequam proponantur eidem tradat recognoscendas; neque librum vllum, aut scriptorem extraordinarium explicandum suscipiat; neque nouam vllam docendi, aut disputandi consuetudinem introducat.

5 [note: 5. Cong. Dec. 55. ] In ijs quaestionibus, in quibus liberum est quamcunque partem sequi, ita defendatur vna [note: In refellendo modestia] pars, vt alterius etiam partis ac multo magis prioris professoris, si contrarium docuerat, existimationi modeste, ac beneuole consulatur. Quin etiam si conciliari possunt auctores, id ne negligatur, optandum est. Denique in nominandis, aut confutandis auctoribus modeste se gerat.

[note: Nouitas opinionum fugienda. ] 6 In ijs etiam, in quibus nullum fidei, pietatisque periculum subest, nemo in rebus alicuius momenti nouas introducat quaestiones; nec opi [note: e 5. Cong. Dec. 55. ] nionem vllam, quae idonei nullius auctoris sit, ijs, qui praesunt, inconsultis; nec aliquid contra Doctorum axiomata, communemque scholarum sensum doceat: sequantur potius vniuersi probatos maxime Doctores, et quae, prout temporum vsus tulerit, recepta potissimum fuerit in

[note: In alienis confutan dis suisque probandis breuitas. ] 7 Opiniones inutiles, obsoletas, absurdas, manifesto falsas non adducat; nec in alijs referendis, ac refutandis nimis immoretur. Conclusiones non tam probare studeat argumentorum numero, quam pondere. Ad alienas materias non digrediatur; aut e suis alias fusius, quam res postulat, alias alieno loco pertractet. Ne coaceruet, quae obijci possent; sed ex ijs potissima breuiter referat, nisi ex iactis fundamentis facile pateat eorum confutatio.

[note: In auctoritatibus parcitas, et fidelitas. ] 8 In afferendis Doctorum auctoritatibus non sit nimius: si tamen habeat insigniorum auctorum testimonia ad sententiam suam confirmandam, verba ipsa, quoad fieri potest, pauca tamen, et fideliter recitet; multo magis sacrarum Scripturarum, Conciliorum, Sanctorum Patrum. E dignitate autem magistri est nullum fere auctorem proferre, quem ipse non legerit.

[note: De dictancto. ] 9 Si quis citra dictationem ita docere potest, vt quaecumque scribenda sunt, commode valeant ab auditoribus excipi; is ne dictet, optandum: certe ita omnino dictent, vt non verbatim inter posita mora, sed vno fere spiritu pronuncient; et, si oportuerit, repetant totidem verbis: nec totam quaestionem dictent, mox explicent; sed identidem dictent, atque explicent vicissim.

[note: Discipuli quando ad auctores reijciendi. ] 10 Ea quae in auctoribus in promptu positis habentur, si afferenda sint, explicet potius, quam dictet: quin etiam auditores ad eos auctores,

[note: Repetitiones in schola. ] 11 Post lectionem in schola, vel prope scholam maneat saltem per quadrantem, vt possint ad eum interrogandum auditores accedere: et lectionum rationem interdum exigat, [note: p. 4. c. 13. §. 3. ] curetque vt eae repetantur.

[note: Repetitiones domi. ] 12 Domi quoque quotidie praeter sabbatha, vacationes, et dies festos hora vna designanda, qua [note: p. 4. c. 6. §. 8. et H. et c. 13. §. 3. et D. ] repetatur a nostris, et disputetur; vt ea ratione, et ingenia magis exerceantur, et difficilia, quae occurrent, magis elucidentur. Praemoneatur itaque vnus, aut alter ad repetendum memoriter non plus quam per quadrantem: po stea argumentetur vnus item, aut alter, totidem respondentibus: si quid vero temporis supersit, dubia proponantur; vt autem supersit, magister argumentandi formam seuere tueatur, et cum noui nihil affertur, praecidat argumentum.

[note: Repetitiones generales. ] 13 Sub finem anni ita instruendae erunt [note: p. 4. c. 13. §. 3. et D. ] praeteritarum lectionum repetitiones, vt nisi quid obstet, mensis integer vacuus ab illis etiam, non solum a lectionibus, relinquatur.

14 [note: p. 4. c. 6. §. 10. ] In sabbatho, alioue, quem Academiae consuetudo exigit, die habeant in scholis disputationes [note: Disputationes hebdomadariae. ] per duas horas, longiores etiam, vbi sint magni externorum concursus. Quod si quam in hebdomadam duo festi dies, vel cum festo vno hebdomadaria vacatio incidat, non disputetur, sed legatur sabbatho: id vero

[note: Disputationes menstruae] 15 Vbi receptus academiae mos nihil obstat, singulis, praeter tres menses aestiuos vltimos, aut (si pauci sint auditores) alternis mensibus [note: p. 4. c. 13. §. 3. ] communes certo aliquo die disputationes, tum ante, tum post meridiem habeantur: quot fuerint magistri, totidem auditores defendant, singuli singulorum magistrorum quaestiones.

[note: Argumenta qui resumant. ] 16 Intersint disputationibus, quoad eius fieri potest, alij quoque Doctores nostri, professoresque licet diuersarum faculatum: qui, quo magis concertatio ferueat, argumentorum, quae agitantur, vim vrgeant: modo ne prosequendum suscipiant argumentum, cui vtiliter, ac strenue ad huc argumentans insistit. Id ipsum praestare liceat externis etiam Doctoribus, atque adeo ad argumentandum ex instituto, nisi ea consuetudo alicubi minus probetur, inuitari possunt.

[note: Non disputent, nifi doctiores. ] 17 Ex auditoribus publice non disputent, nisi doctiores; ceteri priuatim exerceantur, quoad ita instructi sint, vt eo loco non putentur indigni.

[note: Disputationis cura. ] 18 Existimet disputationis diem non minus esse laboriosum, fructuosumque, quam lectionis, omnemque disputationis vtilitatem, ac feruorem a se pendere: cui ita praesit, vt ipse videatur esse, qui in vtroque concertatore concertet: collaudet, si quid afferatur boni, et attendere omnes iubeat: cum grauior aliqua proposita

fuerit difficultas, suggerat subinde breue aliquid, quo vel fulciat respondentem, vel argumé tantem dirigat: neque diu taceat, neque semper loquatur, vt ipsi etiam discipuli promant, quod sciunt; ipse vero, quod depromptum fuerit, emendet, aut expoliat: disputantem progredi iubeat, dum difficultas vim obtinet; immo augeat ipse difficultatem, nec dissimulet, si is, qui argumentatur, prorepserit ad aliud argumentum: non patiatur, vel argumentum pene solutum longius vrgeri, vel responsionem non bene constantem diu sustineri; sed post aliquam concertationem rem totam breuiter definiat, et ex planet. Si quid denique aliud vspiam in vsu est, quo disputationes reddi soleant frequentiores, ac feruentiores, id sedulo retinendum.

[note: Cum bidello agendum] 19 Cum Adiutore, seu Bidello a Rectore constituto, agat interdum, eumque de totius classis statu, et de externorum etiam auditorum diligentia, ac profectu percontetur; detque operam, vt idem suo munere fideliter, et accurate fungatur.

[note: Profectus studentium. ] 20 Sit denique in omnibus, diuina aspirante gratia [note: p. 4. c. 6. §. 6. ] diligens, et assiduus; et profectus stu dentium tum in lectionibus, tum in alijs literarijs exercitationibus studiosus: non vni se magis, quam alteri familiarem ostendat: contemnat neminem; pauperum studijs aeque, ac diuitum prospiciat; [note: p. 4. c. 13. §. 3. ] profectumque vniuscuiusque e suis scholasticis speciatim procuret.

REGVLAE PROFESSORIS Sacrae Scripturae.

[note: Praecipua sensus literalis cura. ] 1 INtelligat suas praecipue partes esse, diuinas literas iuxta germanum, literalemque sentum, qui rectam in Deum fidem, bonorumque morum instituta consirmet; pie, docte, grauiter explicare.

2 [note: p. 4. c. 6. §. 5. ] Inter cetera, ad quae eius intentio feratur, illud praecipuum sit, vt versionem ab Ecclesia [note: Et vulgatae editionis. ] approbatam defendat.

[note: Phrases Sacrae Scripturae obseraan dae, et inter se conferendae. ] 3 Eum sensum vt assequatur, locutiones, ac figuras sacrarum Scripturarum proprias obseruet: nec modo loci, quem in manibus habet, antecedentia, et consequentia, sed alia quoque loca, in quibus eadem phrasis idem, aut non idem valeat, solerter inter se conferat.

[note: Hebraeus, Graecusve textus. ] 4 Ex Hebraeis, Graecisque exemplaribus, quod vsui fuerit, in eam rem proferat, breuiter tamen; nec, nisi cum vel ipsorum, latinaeque editionis vulgatae aliqua diuersitas conciliationis indiget, vel aliarum linguarum idiotismi ad maiorem conferunt siue perspicuitatem, siue significationem.

[note: Alijs versionibus quomodo vtendum. ] 5 Aliarum Versionum siue latinarum recentiorum,

siue Chaldaicae, Syriacae, Theodotionis, Aquilae, Symmachi, nec errores, nisi et insignes, et in speciem probabiles suscipiat refellendos; nec ea vicissim praetereat, quae latinae editioni vulgatae, fideique nostrae mysterijs valde faueant, praesertim si fuerint apud Septuaginta interpre tes, de quibus honorifice semper loquendum est.

[note: Pontificum, et Concilio rum expositiones tuendae. ] 6 Si quem literalem cuiuspiam loci sensum esse significant Pontificum, seu Conciliorum, praesertim generalium Canones, eum omnino literalem esse defendat; nec alios praeterea literales addat, nisi eximijs adductus coniecturis. Si quem etiam ad aliquod fidei dogma confirmandum ex instituto proferunt; eum quoque sensum, aut literalem, aut mysticum, certum tamen esse doceat.

[note: Patrum vestigijs insistendum. ] 7 Sanctorum Patrum vestigijs reuerenter insistat: inter quos si de vno aliquo sensu literali, vel allegorico conueniat, praesertim dum disertis verbis loquuntur, et ex proposito de scripturis, aut de dogmatibus disputant, ab eo non recedat; si non conueniat, ex eorum varijs expositionibus eam praeferat, in quam a multis iam annis Ecclesia magno consensu videtur propensior.

[note: Fidei dogmata sacris literis confirmanda. ] 8 Quin etiam si quod est fidei dogma, quod fere quamplurimi Patres, aut Theologi e scripturis probare contendunt, id ipse probari inde posse non neget.

[note: Rabbinis au ctoritas non concilianda. ] 9 Si quid sit in Hebraeorum Rabbinis, quod vel pro latina editione vulgata, vel pro Catholicis dogmatibus vtiliter possit afferri: id ita

afferat, vt illis propterea non conciliet auctoritatem, ne ad eos aliqui afficiantur, praesertim si fuerint ex ijs, qui post Christi Domini tempora scripserunt.

[note: In rebus, aut erroribus Rabbinorum non laborandum. ] 10 In ceteris Rabbinorum rebus conquirendis, aut etiam erroribus exagitandis, nisi val de celebres sint, non laboret: idemque seruet in legendis quibusdam Christianis interpretibus, qui plus nimio Rabbinos secuti sunt.

[note: Non admodum punctis fidendum. ] 11 Immo neque punctis, quod Rabbinorum inuentum est, cofidat admodum; sed diligenter expendant quomodo noster, vel Septuaginta, vel antiqui interpretes alij legerint, cum puncta non essent.

[note: Breuitatis studium. ] 12 In quolibet scripturae loco, nisi magnum sit et morae, et operae pretium, non haereat nimium ne lenti fiant progressus: quod maxime consequetur, [note: Quaestion. schol. more non tractandae. ] si faciliora percurrat, vel etiam omittat.

[note: Chronologiae, et his si milibus non immorandum] 14 In varia temporum ratione peruestiganda, in perscrutandis terrae sanctae locis, aut in huiusmodi alijs parum vtilibus rebus (nisi locus ipse id exigat necessario) non multum temporis ponat. Auctores, qui de his copiose disserunt, satis erit indicare.

[note: Nec allegoriis, et moralibus. ] 15 Allegorias, et moralia, si peruulgata non sint, et in sensu ipso literali quodammodo nata videantur, atque ingeniosum, ac perspicax aliquid praeseferant, ne praetermittat: quae

[note: Ne controuersijs. ] 16 Si quem incidat in locum, vel nobis cum haereticis controuersum, vel in Theologicis concertationibus in vtramque partem iactari solitum: exponat tantum, grauiter tamen, et strenue, praesertim si aduersus Haereticos agat, quantum is locus ponderis habeat ad eam quaestionem definiendam; omittat cetera: vt instituti sui memor nihil aliud, quam sacras literas docere videatur.

[note: Nouum, et vetus test. al ternis. ] 17 Nouum, et vetus testamentum, nisi aliud interdum satius esse iudicetur, alternis annis explicet.

[note: Quotannis nouus liber praelegendus. ] 18 Inchoatum vno anno librum non extrahat in alterum, nisi grauem ob causam: immo ad eundem librum interpretandum ne recurrat, nisi post explicatam maiorem partem praecipuorum librorum.

[note: Repetit. et lect. domesticae. ] 19 Praeter repetitiones domi semel in hebdomada, lectiones etiam in Refectorio interdum, vt Rector praescripserit, habeantur.

[note: Praelectiones publicae. ] 20 Loco ordinariae lectionis designetur interdum ex discipulis aliquis, qui ordinate, et copiose locum aliquem e sacris literis celebriorem explicet: contra quem, vbi absoluerit, ex condiscipulis vnus, aut alter argumentetur, non aliunde tamen, quam ex varijs siue sacrae Scriptutae locis, siue linguarum Idiotismis, siue Patrum interpretationibus.

REGVLAE PROFESSORIS Linguae Hebraeae.

[note: Interpretan di fidelitas. ] 1 NIhil antiquius habeat, quam vt prima ipsa sanctae Scripturae verba per quam integra fide interpretetur.

[note: Vulgatae de sensio. ] 2 Inter cetera, ad quae eius intentio feratur, illud sit, vt versionem ab Ecclesia approbatam defendat.

[note: Grammatica sacro tex tui iungenda. ] 3 Initio anni prima Grammaticae rudimenta explicet: deinde dum reliquas persequitur institutiones, aliquem sacrae Scripturae librum ex facilioribus explanet.

[note: Praecipua cura verborum. ] 4 Dum sacros libros interpretatur, non tam in rebus, ac sententijs expendendis laboret, quam in vi, ac potestate verborum, ac proprijs eius linguae idiotismis, et in Grammaticae praeceptis iuxta germanum auctorum vsum obseruandis.

[note: Linguae peregrinitas industria mol lienda. ] 5 Ita denique se gerat in docendo, vt peregrinitas, et asperitas ea, qua nonnullis linguae huius studium laborare videtur, sua industria leniatur.

REGVLAE PROFESSORIS Scholasticae Theologiae.

[note: Finis. ] 1 SVi muneris esse intelligat, solidam disputandi subtilitatem ita cum orthodoxa fide, ac pietate coniungere, vt huic in primis illa deseruiat.

[note: S. Thomas sequendus. ] 2 [note: p. 4. c. 14. §. 1. et V. Cong. can. 9. et dec. 55. et 72. ] Sequantur nostri omnino in scholastica Theologia doctrinam Sancti Thomae, eumque vt doctorem proprium habeant: ponantque in eo omnem operam, vt auditores erga illum quam optime afficiantur. Non sic tamen S. Thomae astricti esse debere intelligantur, vt nulla prorsus in re ab eo recedere liceat: cum illi ipsi, qui se Thomistas maxime profitentur, aliquando ab eo recedant, nec arctius nostros S. Thomae alligari par sit, quam Thomistas ipsos.

[note: Cum qua exceptione. ] 3 [note: 5. Cong. dec. 55. ] Ergo de Conceptione B. MARIAE, ac de solennitate votorum sequantur sententiam, quae magis hoc tempore communis est, magisque recepta apud Theologos: et in [note: Ib. decr. 72. ] quaestionibus mere philosophicis, aut etiam in ijs, quae

ad Scripturas, et Canones pertinent, licebit sequi etiam alios, qui eas facultates magis ex professo tractauerunt.

[note: In dubijs vtramvis partem sequi licet. ] 4 [note: Ib. dec. 55] Si quando vel ambigua fuerit S. Thomae sententia, vel in ijs quaestionibus, quas Sanctus Thomas forte non attigit, Doctores Catholici inter se non consenserint: licebit quamcunque partem sequi, vt dictum est in regulis communibus regula quinta.

[note: Fidei, et pietatis cura. ] 5 [note: Ibid. dec. 55. ] In docendo corroborandae primum fidei, alendaeque pietatis cura habeatur. Quare in ijs quaestionibus, quas Sanctus Thomas ex professo non tractat, nemo quicquam doceat, quod cum Ecclesiae sensu, receptisque traditionibus non bene conueniat; quodque aliquo modo solidae pietatis firmitatem minuat. Quo pertinet vt nec receptas iam, quamuis congruentes tantum rationes, quibus fidei res probari solent, refellant; nec temere nouas excogitent, nisi ex constantibus, solidisque principijs.

[note: Opiniones quae catholicos offendunt, non asserendae. ] 6 [note: p. 4. c. 9. §. 3. c. 15. §. 3. p. 5. c. 2. §. 2. ] Quae opiniones, cuiuscunque auctoris sint, in aliqua prouincia, aut academia Catholicos grauiter offendere scirentur, eas ibi non doceat, aut defendat. Vbi enim nec fidei doctrina, nec morum integritas in discrimen addu citur, prudens caritas exigit, vt nostri se illis ac commodent, cum quibus versantur.

[note: Quadrien. cursus absoluendus. ] 7 [note of the transcriber: note g is missing] Quadriennio totus Theologiae cursus absoluendus. Si ergo duo fuerint scholasticae Theologiae professores,

[note: Quaestionum diuisio. ] §. 1. Primus 43. quaestiones ex prima parte explicet primo anno: Secundo anno materiam de Angelis: atque vnam, et viginti quaestiones ex prima secundae: Tertio anno a quaestione 55. vel 71. ad finem primae secundae: Quarto anno ex secunda secundae materiam de Fide, Spe, et Caritate.

§. 2. Alter professor primo anno explanet ex secunda secundae quaestiones de Iustitia, et Iure, et praecipua quaedam de Religione: Secundo ex tertia parte quaestiones de Incarnatione; et si potest, grauiora saltem quaedam explicet de sacramentis in genere: Tertio de Baptismo, et Eucharistia, et, si quid potest, de Ordine, Confirmatione, Extrema vnctione: Quarto de Poenitentia, et Matrimonio.

§. 3. Vbi vero tres erunt Theologiae professores, primus primo anno exponat 26. quaestiones ex prima parte: Secundo reliquas eiusdem partis quaestiones quascunque poterit: Tertio ex prima secundae quicquid poterit ante quaestionem 81. Quarto anno reliquum primae secundae.

§. 4. Alter primo anno ex secunda secundae controuersias de Scriptura, de Traditionibus, de Ecclesia, de Concilio, de Romano Pontifice: Secundo quaestiones de Fide, Spe, et Caritate: Tertio quaestiones de Iustitia, et Iure, de Restitutione, et Vsura, de Contractibus, quantum potest: Quarto si quae de Contractibus

§. 5. Tertius primo anno quaestiones de Incarnatione: Secundo de Sacramentis in genere de Baptismo, et Eucharistia: Tertio de Poenitentia, ac Matrimonio: Quarto de Censuris Ecclesiasticis, et de reliquis Sacramentis.

[note: Cuiusque anni quaestiones absoluendae. ] 8 Ex quaestionibus autem, quae sibi explanandae fuerint, singulas intra annum, cui adscriptae sunt, absoluat: si quas non poterit, praetermittat omnino, nec alium in annum reijciat; sed auditores ad certum aliquem auctorem remittat.

[note: A quibus quaestionibus abstinendum. ] 9 Vt autem facilius in Theologia scholastica huiusmodi progressus faciant, par est, vt a quibusdam rerum generibus abstineant, quoad eius fieri poterit: sunt autem in primis haec quatuor.

[note: A sacrae Scripturae proprijs. ] §. 1. Vnum genus quaestiones, aut commentationes diuinarum Scripturarum proprias complectitur. Has concedant interpreti Scripturarum.

[note: A controuersijs. ] §. 2. Alterum genus in controuersijs aduersus Haereticos positum est: in quibus pertractandis, quoties in Sancti Thomae partibus occurrerint, seruent scholasticam potius, quam historicam rationem, et satis esse putent conclusionem quamlibet duobus, aut tribus firmis munire fundamentis, diluere etiam totidem fere praecipuas haereticorum calumnias: in singulis

[note: A Philosophicis. ] §. 3. In tertio genere sunt philosophicae res, quas haud quaquam ex instituto tractent, nec tam disputent, quam vel ab alijs, vel a se explicatas indicent.

[note: A casibus conscientiae. ] §. 4 Ad quartum genus pertinent conscientiae casus. In quo generalibus quibusdam rerum moralium principijs, de quibus disputari Theo logico more solet, contenti subtiliorem illam ac minutiorem praetereant casuum explicationem.

[note: Eadem non iteranda. ] 10 Si quando S. Thomas eandem difficultatem in plures distrahit articulos, praesertim diuersarum quaestionum; ne idem duobus repetatur locis, poterunt vel in vnam disputationem, vel etiam, si res ipsa longiorem non exigat explicationem, in compendium articulos illos redigere, vt distincte dicetur in Catalogo quaestionum, hisce regulis adiuncto, modo nihil praetereant, quod in articulis singulis obseruatione dignum sit.

[note: Art. S. Th. quomodo explicandi. ] 11 Faciles percurrant articulos. Itaque praelecto titulo, mox vel indicent breuiter conclusionem S. Thomae, vel dicant, S. Thomas respondet negando, vel affirmando. In difficilioribus vero progrediantur hoc fere modo, atque ordine. Explicetur primum articuli titulus, si quid habet obscuritatis: tum exponatur distinctio, si qua est, ex cuius membris Conclusiones nascuntur: mox Conclusio primaria S. Thomae,

atque aliae deinceps ponantur; singulisque Conclusionibus, nisi perspicuae sint, adijciatur aliqua eiusdem ratio: quae etiam ita explicetur, vt intelligant auditores in distinctionibus, ac rationibus S. Thomae maiorem inesse vim, quam prima fronte aliquando videatur.

[note: Longiores tractatus non instituendi. ] 12 Explicato quolibet articulo, si res exigat, quaestionem instituat: non tamen longiorem vllum tractatum, nisi in ijs materijs, quae vel in S. Thoma non habentur, vel habentur quidem, sed vtilius explicantur compendio.

[note: Aut defendendus S. Tho. aut q. omittenda. ] 13 Non satis est Doctorum sententias referre, et suam reticere: sed defendat opinionem Sancti Thomae, vt dictum est, vel quaestionem ipsam omittat.

[note: Disputationes menstruae] 14 In disputationibus menstruis, quibus totidem defendent, quot fuerint praeceptores, terni fere ante meridiem argumententur, totidem post meridiem, quilibet aduersus omnes defendentes: et quidem, si nihil impediat, qui mane responderit primo loco, a prandio secundo respondeat.

CATALOGVS ALIQVOT QVAESTIONVM Ex prima Parte S. Thomae.

[note: Qu. 1. ar. 1. ] NIHIL hic de potentia neutra. Vtrum insit homini naturalis appetitus ad claram Dei visionem, disseratur in 1. 2. q. 3. art. 8. vel q. 5. art. 8.

[note: art. 2. ] Quae pertinent ad naturam scientiae, et ad subalternationem scientiarum, non disputentur hic, sed supponantur ex Logica.

[note: art. 3. ] Non agatur hic de rationibus formalibus obiectorum scibilium: neque an scientia sit vnus simplex habitus, et qualitas in genere; haec enim philosophorum sunt: sed his suppositis sufficit quaerere, an Theologia ex aliqua ratione peculiari sit vnus habitus, et vna simplex qualitas.

[note: art. 4. ] Non disputentur, sed supponantur, quae dici solent de speculatiuo, et practico, vt sunt differentiae scientiarum.

[note: art. 5. ] Non tractetur, quid sit certitudo assensus, quid firmitas, quid veritas, quid euidentia, et quotuplex; sunt enim Logicorum.

[note: art. 9. ] An decuerit scripturam abundare metaphoris, et parabolis, et an sacrae literae apertae, et clarae sint, reliquantur lectori Scripturae, et controuersiarum, sicut etiam tractatus de sensibus Scripturae.

[note: quaest. 2. ] Non explicetur, sed ex Logica supponatur, quid, et quotuplex sit propositio per se nota, et immediata: nec rationes S. Thomae, quibus demonstrat Deum esse, confutentur, sed potius corroborentur.

[note: qu. 3. arr. 1. ] An aliquod corpus moueat immotum, et an viuens nobilius sit non viuente, et an Aristoteles recte probauerit Deum esse incorporeum, relinquatur philosophis.

[note: art. 3. ] Non agatur de distinctione suppositi, et naturae; pertinet enim ad 3. par. q. 3. art. 3. Quomodo autem distinguantur in creaturis esse, et essentia, relinquatur Metaphysico.

[note: art. 4. ] In quaestione An Deus sit in praedicamento, rescindantur, quae sunt propria philosophorum. Quaestio vero, an Angeli, et Coeli sint in praedicamento, tota philosopho relinquatur.

[note: art. 7. ] An simplicitati diuinae repugnet personarum, et relationum pluralitas, non tractetur hic, sed infra q. 28. ar. 2.

[note: qu. 4. art. 1. ] An aliqua perfectio, quae formaliter sit in Deo, libere ei conueniat, differatur in q. 19. ar. 2. An autem relatio diuina secundum se sit aliqua perfectio, remittatur ad materiam de Trinitate.

[note: quaest. 5. ] Praetermittatur, et ex Metaphysica supponatur, quid sit bonum.

[note: qu. 7. art. 1. ] Quid Aristoteles senserit de Dei infinitate, relinquatur philosopho.

[note: ar. 2. 3. et 4. ] An creari possit aliquod infinitum in quantitate, vel in qualitatibus naturalibus, philosophi est disputare, sicut et de infinito in genere substantiae; cum tam hoc, quam illud infinitum esse creabile, ijsdem fere argumentis probari soleat, aut oppugnari. An autem possibile sit infinitum in qualitatibus supernaturalibus, a Theologo disseratur, sed in 2. 2. q. 24. ar. 7. tantummodo.

[note: quaest. 8. ] De vbiquitate humanitatis Christi non agatur hic, sed in 3. par. q. 2.

[note: quaest. 9. ] An Angeli, et Coeli sint entia necessaria, et immutabilia, non est quaestio Theologi, sed Metaphysici.

[note: quaest. 11. ] De vno, vt est passio entis, nihil dicat Theologus, cum sit Metaphysica res.

[note: art. 3. ] An repugnet in subiecto quanto inhaerere accidens spirituale, vel in subiecto immateriali accidens corporale, differatur in materiam de Eucharistia.

[note: art. 6. ] Tractare de inaequalitate praemiorum, sicut et meritorum, pertinet ad 1. 2. q. 4.

[note: art. 8. ] De cognitione beatifica animae Christi non disputetur hic, sed in 3. parte.

[note: art. 12. ] An puro viatori possit communicari cuidens notitia abstractiua articulorum fidei, non hic

[note: q. 13. ar. 3. et 4. ] De distinctione attributorum, et essentiae nihil hic repetatur, si de ea supra disputatum est, q. 3

[note: art. 5. ] Non disputetur de analogia entis, cum spectet ad Metaphysicum.

[note: art. 7. ] Nihil hic dicatur de relationibus in genere, cum id Metaphysicae speculationis sit.

[note: art. 8. 9. 10. 11. et 12. ] Modi, quibus sumitur nomen Dei, et ea, quae dici solent de nomine Tetragrammato, relinquantur interpreti Scripturae.

[note: q. 19. art. 9. et 12. ] An Deus sit causa peccati, et an teneamur voluntatem nostram diuinae conformare, pertinent ad primam secundae.

Non moretur Theologus in explicanda Peripateticorum, aliorumque philosophorum sententia de prouidentia Dei.

[note: q. 23. art. 1. ] Ad quem finem ordinaretur homo, si non esset finis supernaturalis, non disputetur hic, sed in prima secundae, q. 2.

[note: art. 3. ] Quid agendum sit ei, cui sua damnatio reuela retur, non tractetur hic, sed in materia de Spe.

[note: art. 5. ] De praedestinatione Christi, et quomodo Christus sit causa nostrae praedestinationis, relinquatur tertiae parti.

[note: quaest. 24. ] Disputatio de libro vitae, qua parte scholastica est, explicetur: cetera pertinent ad interpretem Scripturae.

[note: art. 1. ] An Deus per se solum possit efficere rem, quae est peccatum, pertinet ad primam secundae: sicut ad secundam secundae, An possit per se, vel per alium dicere falsum.

[note: q. 26. ar. 1. ] De verbo mentis nihil aliud tractetur, quam An producatur ab intellectu nostro vt terminus actionis, et quomodo ab ea distinguatur.

[note: art. 3. ] An notitia concurrat actiue ad actum volun tatis, ad primam secundae pertinet.

[note: quaest. 29. ] Quid suppositum addat supra naturam singularem, pertinet ad tertiam partem.

[note: quaest. 32. ] An euidenter dilui possint argumenta contra mysterium Trinitatis, pertinet ad credibilitatem articulorum fidei, de qua agitur in 2. 2. q. 1. ar. 4.

[note: art. 4. ] De varia censura, et qualitate propositionum non disputetur hic, sed in materia de Fide.

[note: quaest. 39. ] Non disputetur hic, quomodo persona diuina distinguatur ab essentia, si q. 28. actum fuit de distinctione relationum, et essentiae.

[note: quaest. 43. ] De visibilibus signis, in quibus apparuit Spi ritus sanctus, commodius disputare potest Interpres Scripturae.

Idem de apparitionibus visibilibus, quae in veteri, seu nouo Testamento tribuuntur Deo, an fuerint factae immediate per Deum, an per Angelos.

[note: quaest. 53. ] An motus Angelorum possit fieri in instanti supponit multa philosophica, quae hic non tractentur. Id quod etiam seruetur in ijs, quae disputantur, q. 54. art. 1. et 3.

EX PRIMA SECVNDAE.

[note: q. 1. ar. 1. ] HIc nihil, aut breuissime disserendum est de deliberata voluntate, de consensu perfecto, et imperfecto, et quid sit hominem esse dominum suarum actionum: haec enim locum suum habent inferius. Item nihil hic dicatur de causalitate finis, est enim quaestio physica.

[note: art. 2. ] An Deus agat propter finem, pertinet ad primam partem in materia de voluntate Dei.

[note: art. 3. ] Cauendum est, ne hic, et inferius eadem quaestio disputetur, nempe Vtrum actus hominis recipiant speciem a fine. Leuiter igitur hic attingatur, et plene disseratur inferius.

[note: quaest. 2. ] Vel omittatur, vel compendio exponatur, cum tota in Ethicis Aristotelis contineatur.

[note: q. 3. ar. 1. ] An Deus videatur a Beatis visione Dei increata, hic explicetur, non in 1. parte.

[note: art. 2. ] An habitus sit melior suo actu, non videtur hic explicandum, cum sit quaestio philosophica, et inferius habeat suum locum.

eiusque dotibus, hic, et q. 4. art. 6. aliquid dicatur si vacat, cum ad materiam de nouissimis non perueniatur. Item An Deus videri possit per aliquem sensum, seu sensitiuam notitiam, non hic, sed in 1. parte disputetur.

[note: art. 4. ] In quo consistat summa miseria damnatorum, non explicetur hoc loco, sed inferius, vbi de poena peccati agitur.

[note: art. 5. ] Nihil dicatur de intellectu practico, et speculatiuo, nec de praxi, et speculatione.

[note: art. 7. ] De obiecto intellectus, et vtrum anima naturaliter possit cognoscere substantias separatas, relinquatur philosophis.

[note: q. 4. ar. 1. ] Quicquid hic disseri solet de differentia delectationis, et amoris fruitionis differatur in que de frui, et vti. Item An cum visione Dei possit aliquo modo stare tristitia, reijciatur in 3. partem, vbi quaeritur, an Christus secundum ratio nem superiorem passus sit.

[note: art. 2. ] An delectatio quaeratur propter operationem, an contra, tractetur in Ethicis: hic vero nihil, vel breuissime.

[note: art. 5. ] An animae Sanctorum a corporibus separatae statim Deum videant, hic tractetur, non in 1. parte.

[note: art. 8. ] An vero appetitu ordinato magis appetat damnatus non esse, quam sic esse, pertinet ad

[note: q. 6. art. 1. ] Non disseratur hoc loco de libero arbitrio contra haereticos, sed in materia de gratia.

[note: art. 2. ] Vnde proueniat, quod homo sui compos sit proprie liber, et dominus suorum actuum, tractetur infra in quaestione de electione.

[note: art. 4. ] Disputetur hic, an voluntas possit cogi, non autem, an possit necessitari, quia de hoc Inferius tractandum est.

[note: art. 6. ] Quomodo metus irritet matrimonium, votum, iuramentum, et contractus, reseruetur secundae secundae, tertiae parti.

[note: quaest. 7. ] Plenior consideratio circunstantiarum non est huius loci, cum de illis saepe inferius disserendum sit.

[note: art. 4. ] Nihil hic disseratur de praescientia, seu praedefinitione actuum liberorum, neque de gratuita motione, qua Deus mouet voluntatem humanam.

[note: quaest. 11. ] Non videtur hic quicquam disserendum de obiecto Spei, neque an possit beatus frui diuina essentia, non fruendo Personis, vel vna Persona, et non alijs: hoc enim pertinet ad primam partem.

[note: q. 12. art. 3. ] Non tractetur, vtrum intellectus possit simul multa intelligere.

[note: quaest. 17. ] Quomodo ratio imperet membris externis, nempe despotice, an politice, disputare philosophi moralis est: breuiter igitur hoc loco expediatur.

[note: art. 9. ] Vtrum in homine existente in gratia detur aliquis actus indifferens ad meritum, et demeritum, disputetur in materia de merito.

[note: art. 11. ] Praetereantur ea, quae pertinent ad confessionem circunstantiarum.

[note: q. 20. ar. 5. ] Haec difficultas repetitur in materia de peccatis: quare in eum locum reseruetur.

[note: q. 21. ar. 4. ] Quaestiones quae sunt inter 21. et 71. omitti possunt. Explicentur tamen pauca de habitibus et de virtutibus in genere.

[note: q. 71. ar. 4. ] Quomodo peccatum virtutes praesertim infusas expellat, non hic explicetur, sed in secunda secundae, in materia de Caritate.

[note: q. 73. ar. 8. ] Non descendatur ad casus particulares de scandalo, vel restitutione: neque hic tractetur, vtrum is, qui alium ad peccatum inducit, grauius peccet, quam qui occidit: pertinet enim ad materiam de scandalo.

[note: q. 81. ar. 3. ] Immaculata Conceptio B. Mariae non est huius loci, sed tertiae partis: vbi etiam, dum de eiusdem sanctificatione agitur, tractetur quoque de fomite, et quomodo ligetur, aut tollatur.

[note: quaest. 85. ] Quomodo natura lapsa differat a puris naturalibus, tractetur in materia de Gratia.

[note: art. 8. ] Quomodo Deus peccata patrum puniat in filijs, relinquatur interpreti Scripturae.

[note: q. 89. art. 2. ] Expositio Sancti Pauli relinquatur Lectori Scripturae.

[note: art. 5. ] De primis motibus sensualitatis in infidelibus satis esse videntur, quae superius de primis motibus dicta sunt. Vtrum autem omnia opera infidelium sint peccata mortalia, differatur in secundam secundae, q. 10. ar. 4.

[note: quaest. 92. ] Non disputetur hic, vtrum peccent, qui poenae metu legem seruant: nec vtrum Deus peccata permittat, an velit.

Quaestiones 101. 102. 104. 105. et expositio S. Pauli in q. 89. ar. 2. praetereantur, cum Scripturarum sint.

[note: art. 7. ] Non disputetur hic de macula peccati, nec de reatu poenae, nec de corruptione boni naturalis, nec de alijs huiusmodi, quae in materia de peccatis explicata sunt.

[note: quaest. 110. ] An gratia ponat aliquid in anima, vel hic tractetur, vel in q. 113. de iudificatione art. 2.

[note: q. 112. ar. 1. ] Nihil hic dicatur de causalitate Sacramentorum circa gratiam.

[note: art. 2. ] Vtrum gratia primi hominis, et Angelorum in eorum creatione data fuerit supposita ipsorum dispositione, non hic tractetur, sed in 1. par.

[note: art. 3. ] Non videtur hic agendum de contritione continuuata Caietani, vel de intensione Scoti; pertinent enim ad materiam de poenitentia.

[note: q. 113. ar. 4. ] De necessitate Fidei in Christum ante, vel post Euangelium promulgatum, non disputetur, nisi in secunda secundae.

[note: art. 7. ] Vtrum augmentum gratiae detur in principio, an in fine actionis meritoriae; et vtrum si operatio meritoria successiua sit, ipsa etiam gratia successiue augeatur, melius reseruantur in quaestionem de augmento caritatis in secunda secundae.

[note: art. 8. ] De numero, et ordine, et necessitate omnium actuum, qui concurrunt ad iustificationem, hic disputetur, non in materia de poenitentia.

[note: q. 114. ar. 6. ] Nihil hic de merito Christi dicatur, cum pertineat ad tertiam partem.

[note: art. 3. ] Vtrum per quaelibet opera augeatur gratia, et caritas, reseruetur in materiam de Caritate in secunda secundae.

EX SECVNDA SECVNDAE.

[note: q. 4 ar. 3. ] NOn tractetur hic, sed infra in materia de Caritate, an Caritas sit forma omnium virtutum in genere.

[note: art. 6. ] Disputetur hic, an Fides sit vnus habitus, non tamen, an sit simplex qualitas.

[note: q. 5. ar. 1. ] Nihil de fide Angelorum in genere, de hac enim in materia de Angelis; sed hic tantum, an fuerit fides in primo Angelo, si erat ei euidens Dum esse, qui loquebatur, et reuelabat ei mysteria.

[note: quaest. 6. ] Non nisi breuissime, quia difficultas in materia de gratia tractatur.

[note: q. 10. ar. 2. ] Quaestio de Baptizandis pueris infidelium reseruetur in materiam de Baptismo.

[note: quaest. 12. ] Hic non fiant longi tractatus de potestate Ecclesiastica, et ciuili.

[note: q. 23. art. 2. ] Materia huius articuli non hic discutienda, sed in quaestionibus de Gratia: vbi etiam de distinctione Caritatis, et Gratiae: sed An Caritas sit virtus specialis, hic in art. 4.

[note: quaest. 26. ] Nihil hic de contritione, sed tantum, an Deus sit summe diligendus intensiue, seu solum aestimatiue; quod in materia de poenitentia non repetatur.

[note: quaest. 61. ] In materia de merito, non hic disputetur Vtrum retributio meritorum apud Deum sit secundum iustitiam commutatiuam, an distributiuam.

EX TERTIA PARTE.

[note: q. 1. art. 1. ] NEc de potentia obedientiali videtur hic agendum, nisi obiter, cum pertineat ad primam partem in quaest. de Omnipotentia Dei: nec de Incarnationis possibilitate: de qua tamen

si quid hic agendum videretur, non repetatur in q. 2. Nec de distinctione suppositi, et naturae, sed remittatur ad q. 3. ar. 3. Tandem An sit de ratione boni se actu communicare, pertinet po tius ad primam partem in q. de bonitate Dei, vel in quaestione de libero arbitrio Dei.

[note: art. 2. ] Quomodo nos satisfaciamus pro peccatis, et quomodo satisfactio nostra nitatur satisfactioni Christi, differatur in materiam de poenitentia.

[note: quaest. 2. ] An in Deo sint tres subsistentiae, et an essentia secundum se subsistat, an per relationes, non hic disputetur, sed supponatur ex prima parte in materia de Trinitate: Vtrum autem possit vnum essentialiter dependere a multis dependentia causali, supponatur ex philosophia.

[note: q. 4. ar. 4. ] Non disputetur de esse obiectiuo contra Scotum, sed supponatur ex prima parte in que de scientia Dei.

[note: quaest. 7. ] An virtus heroica differat specie a virtute communiter dicta, supponatur ex philosophia morali, vel ex prima secundae.

[note: q. 8. ar. 1. ] An humanitas Christi actiue concurrat ad infusionem gratiae, et ad opera miraculorum, cum habeat eandem difficultatem cum sacramentorum causalitate, ideo ne saepe repetatur idem, possunt ista coniungi, et simul tractari in materia de sacramentis in genere. Ex ijs tamen si quis voluerit nonnihil in hac 8. que attingere ad explicandum instrumentarium humanitatis concursum, hoc quicquid attigerit, nullo

[note: ar. 2. et 3. ] Non videtur disputandum, qui sint, aut non sint membra Ecclesiae, cum id pertineat ad materiam de Ecclesia.

[note: q. 9. ar. 1. ] An intelligere diuinum possit communicari animae Christi, pertinet ad primam secundae, q. 3. ar. 1.

[note: q. 10. art. 1. ] Ea, quae ad cuiusque Beati statum pertinent, quando, et quomodo videantur, non tractentur hic, sed in prima parte, sicut et reliqua, quae pertinent ad visionem Dei in communi.

[note: q. 11. ar. 1. ] An viator possit habere notitiam euidentem abstractiuam Trinitatis, non huc pertinet, sed ad primam partem.

[note: art. 5. ] Quicquid de habitu hic disputari solet in communi, supponatur ex philosophia, vel ex prima secundae.

[note: q. 18. ar. 4. ] Quae actiones dicantur humanae, quae non humanae, quaestio est primae secundae.

[note: quaest. 22. ] De Christi sacrificio incruento in coena, et de ratione sacrificij, et hostiae in communi, commodius disputatur in materia de Eucharistia, et Missa: item de sacerdotio Melchisedech, et vt fuit figura Christi, melius est, vt disputet interpres Scripturae.

[note: quaest. 24. ] Non repetantur hic, quae pertinent ad praedestinationem hominum, et Angelorum.

[note: quaest. 25. ] Omittenda videntur quae hic nonnulli disserunt de phantasticis imaginibus, et varijs daemonum illusionibus.

Ceterae quaestiones de Incarnatione possunt omitti, praeter sex fere, quarum prima sit de officio Mediatoris: vbi etiam aliquid de inuocatione Sanctorum dicendum est. Secunda de Conceptione B. Mariae. Tertia de miraculis Christi propter quosdam haereticos nostri temporis, qui vim miraculorum Christi, quantum pos sunt, eleuare conantur. Disputare autem de miraculis in genere, et quae possibilia sint Deo, pertinet ad que de Omnipotentia Dei in 1. parte: nulli vero creaturae esse possibilia, fere disputatur in materia de Angelis. Quarta, an sint in Christo duae filiationes: sed non disputetur in genere, Num vna numero relatione possit quippiam referri ad diuersos terminos. Quinta, an ratio superior sit passa in Christo. Sexta de descensu Christi ad inferos contra Caluinum.

DE SACRAMENTIS IN GENERE.

[note: quaest. 60. ] QVaestio, an Sacramentum sit in aliquo praedicamento, non videtur admodum digna Theologo.

[note: quaest. 61. ] Vtrum semper, etiam in lege naturae, fuerit necessaria Fides, non huc pertinet, sed ad secun dam secundae.

[note: quaest. 62. ] Vtrum Deus possit vti creatura tanquam instrumento ad creandum, potius est primae partis in materia de creatione.

DE BAPTISMO.

Nihil dicatur de cognatione spirituali in Baptismo contrahi solita, sed ad matrimonium transmittatur.

De poena paruulorum sine Baptismo decedentium non agatur hic, sed in materia de peccato originali in prima secundae.

Sacramenta Confirmationis, Ordinis, Extremae vnctionis tractentur prout vacauerit plene, vel breuiter, aut etiam praetereantur, cum et faciliora sint, et habeatur in promptu, vnde peti possint. Vbicunque tamen propter haereticos ea tractatio videbitur necessaria, nequaquam omittatur.

DE EVCHARISTIA.

AN quantitas distinguatur a substantia, philosophis relinquatur: sicut et illud, de quo Scotus hic disputat, an accidens possit producere substantiam.

De figuris Eucharistiae multiplicibus, earumque comparationibus vel nihil, vel breuiter.

DE POENITENTIA.

AN repugnet sine vlla infusione qualitatum supernaturalium, vel sine vllo poenitentis actu iustificari peccatorem, et an poenitere,

sicut oportet, indigeat Dei auxilio gratuito, pertinent ad 1. 2. de iustificatione. Illic etiam agendum est, non hic de ordine inter dispositionem, et infusionem gratiae.

An in peccatore post peccatum transactum aliquid aliud remaneat praeter obligationem ad poenam, supponatur ex prima secundae in materia de peccato.

Vtrum poena damni sit eadem in omnibus damnatis, pertinet potius ad materiam de pec catis, et eorum effectibus.

Quaestiones de restitutione, de Eleemosyna, de Ieiunio, de Oratione, de Correptione fraterna remittantur ad 2. 2.

Multa etiam, quae ad casus conscientiae spectant, relinqui possunt, vt superius annotatum est.

DE MATRIMONIO.

OMittendum videtur, quod a quibusdam hic tractatur, an virginitas sit virtus, et qualis virtus.

An maleficium maleficio possit dissolui, pertineret sane ad secundam secundae: sed quoniam ad eum locum raro peruenitur, et maleficium inter matrimonij impedimenta numeratur; commodius hic videtur collocandum.

De substantia voti tam simplicis, quam solemnis tractandum potius videtur in 2. 2. quam hic.

REGVLAE PROFESSORIS Casuum conscientiae.

[note: Finis. ] 1 EO suam omnem operam, atque industriam conferre studeat, vt peritos parochos, seu Sacramentorum administratores instituat.

[note: Quaestionum distributio. ] 2 Vnus Professorum biennio explicet Sacramenta omnia, et Censuras, et praeterea hominum status, atque officia: alter biennio item Decalogum, in cuius septimo praecepto aget de contractibus, semper leuiter attingendo quae minoris momenti, aut non ita propria esse videantur, v. g. de Depositione, Degradatione, Magia, et alia huiusmodi.

[note: A Theologicis quatenus abstinendum. ] 3 Etiam si a Theologicis rebus, quae vix vllam habent cum casibus necessariam connexionem, penitus abstinere necesse sit: aequum tamen est interdum Theologica quaedam, a quibus casuum doctrina pendet, breuissima definitione perstringere, vt quid character, et quotuplex sit, quid peccatum mortale, aut veniale, quid consensus, et horum similia.

[note: Quaestionum ratio, et modus. ] 4 Citra Scholasticum apparatum vnaquaeque difficultas euoluatur per dubitationes, et conclusiones: in quibus confirmandis seligantur ad summum duae, tresue rationes, nec plus aequo auctoritates coaceruentur: vnicuique autem generali praecepto, seu regulae subijciantur exempli gratia tres circiter peculiares casus.

[note: Probabilis opinio opp. significan. ] 5 Ita suas confirmet opiniones, vt si qua alia fuerit probabilis, et bonis auctoribus munita, eam etiam probabilem esse significet.

[note: Hebdomadaria disputatio. ] 6 Quolibet sabbatho praetermissa lectione per duas horas, vel aliquanto minus, pro arbitrio Prouincialis, et discipulorum numero, de propo sitis conclusionibus disputetur in schola coram magistro: in ea vero disputatione interrogationibus potissimum agatur, vt vel exigatur explana tio alicuius difficultatis; vel nouus casus, mutata circunstantia aliqua, proponatur; vel alicui conclusioni opponatur Canon, seu doctor ex pri marijs; seu nonnulla breuis argumentatio, quo res plus habeat dignitatis; temperate tamen, et longe infra philosophicam consuetudinem.

[note: Domesticae collationis forma. ] 7 Si ipse domesticae casuum collationi a Rectore ex Prouincialis praescripto praeficiatur, hunc ordinem teneat. Primum materiam aliquam, de qua disserendum sit, proponat; et interdum etiam aliquid pertinens ad vsum, vt de modo interrogandi poenitentem, remedia, ac poenitentias imponendi, et horum similibus. deinde eius materiae praecipua capita; ac fundamenta

ipsemet aperiat breuiter, vt generalem quandam notitiam, ac tanquam lucem in omnes illius tractationis partes praebeat. tum de proposita materia tres, quatuorue casus seligat, quos in collationum loco iubeat affigi, notato die, quo excutiendi sint.

[note: Priuatum studium. ] 8 De his casibus propositis consulant aliqui priuato studio singuli singulos auctores a Praeside distributos.

[note: Exponendae, et disputandae sententiae. ] 9 Postquam conuenerint, primum vtile esset a singulis, quid suus doctor habeat, quam breuissime referri; tum qui praeest interroget fere tres (quos satius est tempestiue praemoneri, et vicissim variari) quid sentiant de primo casu; postea ex his, quae dicta sunt ab illis, colligat ipse doctrinam tutiorem, et probabiliorem: eodem deinde ordine casum secundum, et reliquos deinceps eadem ratione excutiat. Illis casibus sic explicatis a praeside quam breuissime, et eo modo, qui seruandus est in disputationibus casuum, proponantur ijsdem de rebus dubitationes; respondente vno ex praemonitis, et ipso tandem, quid sentiendum sit, ad extremum edocente.

[note: Extraordinaria collationum materia. ] 10 Si quid vero alicui occurrat extra ordinariam harum collationum materiam: deferatur, si nihil obstat, ad Praesidem, vt in proxime futura collatione agitetur.

REGVLAE PROFESSORIS Philosophiae.

[note: Finis. ] 1 QVoniam [note: p 4. c. 12. §. 3. et 3. Cong. Can. 9. ] artes, vel scientiae naturales ingenia disponunt ad Theologiam, et ad perfectam cognitionem, et vsum illius inseruiunt, et per se ipsas ad eundem finem iuuant: eas, qua diligentia par est, praeceptor in omnibus sincere honorem, et gloriam Dei quaerendo, ita tractet, vt auditores suos, ac potissimum nostros ad Theologiam praeparet, maximeque ad cognitionem excitet sui Creatoris.

2 In rebus alicuius momenti [note: p. 4. c. 14. §. 3. et 5. Cong. Dec. 55. ] ab Aristotele non recedat, nisi quid incidat a doctrina quam academiae vbique probant, alienum, multo [note: Sequendus Aristot. sed quatenus. ] magis si orthodoxae fidei repugnet: aduersus quam si quae sunt illius, aliusue philosophi argumenta, strenue refellere studeat iuxta Lateranense Concilium.

3 [note: 3. Cong. can. 8. et 5. Cong. dec. 55] Aristotelis interpretes male de Christiana religione meritos non sine magno delectu, aut [note: Aucto. male de Christiana fide meriti. ] legat, aut in scholam proferat; caueatque, ne erga illos afficiantur discipuli.

[note: Auerroes. ] 4 [note: 5. Cong. Dec. 55. ] Eam ob rem nec Auerrois (idem de eiusmo di alijs iudicium) digressiones in separatum ali quem tractatum conferat; et, si quid boni ex ipso proferendum sit, sine laude proferat; et, si fieri potest, id eum aliunde sumpsisse demonstret.

[note: Nulli sectae adhaerendum. ] 5 Nulli sectae, vt Auerroistarum, Alexandraeorum, et similium vel se, vel suos addicat: nec Auerrois, aut Alexandri, aut ceterorum errata dissimulet: sed inde acrius deprimat eorum auctoritatem.

[note: S. Thomas. ] 6 Contra vero de Sancto Toma nunquam non loquatur honorifice: libentibus illum animis, quoties oporteat, sequendo: aut reuerenter, et grauate, si quando minus placeat, deserendo.

7 Vniuersam philosophiam [note: p. 4. c. 15. §. 2. ] non minus quam [note: Philosoph. cursus non minor triennio. ] triennio praelegat, idque binis quotidie horis, antemeridiana vna, altera pomeridiana, nisi aliter in aliqua vniuersitate constitutum sit.

[note: Quando absoluendus. ] 8 Ac proinde, nusquam cursus absoluatur, antequam venerint, aut valde proxmae sint vacationes, quae sub anni finem dari solent.

[note: Quae primo anno traden da, vel omittenda. ] 9 §. 1. Explicet primo anno logicam, eius sum ma primo circiter bimestri tradita, non tam dictando, quam ex Toleto, seu Fonseca, quae magis necessaria videbuntur, explicando.

§. 2. In Prolegomenis logicae disputet tantum an sit scientia, et de quo subiecto, et pauca quaedam de secundis intentionibus: plenam de Vniuersalibus disputationem differat in Metaphysicam, contentus hic mediocrem quandam

§. 3. De Praedicamentis etiam faciliora quaedam proponat, quae fere attinguntur ab Aristotele: cetera in postremum reijciat annum. de analogia tamen, et relatione, quoniam frequentissime in disputationes cadunt, quantum satis est, agat in Logica.

§. 4. Librum secundum Perihermenias, et ambos Priorum libros, praeter octo, vel nouem prima capita primi, compendio percurrat: exponat tamen proprias illorum quaestiones: bre uissime vero eam, quae est de contingentibus, in qua nihil de libero arbitrio.

§. 5. Atque, vt secundus annus integer rebus physicis tribuatur, in fine primi anni plenior instituatur disputatio de scientia, in eamque conijciantur prolegomena Physicae maxima ex parte, vt scientiarum diuisiones, abstractiones, speculatiuum, practicum, subalternatio, diuersus quoque procedendi modus in physicis, et mathematicis, de quo Aristoteles lib. 2. phys. demum quidquid de Definitione dicitur lib. 2. de anima.

§. 6. Ex Topicis vero, et Elenchis loci, et fallaciae commodiorem in ordinem redactae melius explicantur initio Logicae in summa.

[note: Quae secundo. ] 10 §. 1. Secundo anno explicet libros octo Physicorum, libros de Coelo, et primum de Generatione. In octo libris Physicorum compendio tra datur textus libri sexti, et septimi, etiam primi

ex ea parte, quae est de antiquorum opinionibus. In octauo libro nihil disseratur de numero Intel ligentiarum, nec de libertate, nec de infinitate primi motoris; sed haec in Metaphysicis disputentur, et quidem solum ex sententia Aristotelis.

§. 2. Textus secundi, tertij, quarti de Coelo breuiter perstringantur, magna etiam ex parte praetereantur. In his libris non tractentur, nisi paucae de Elementis quaestiones; de Coelo autem dumtaxat de eius substantia, et de influentijs: ceterae Mathematicae professori relinquantur, vel conferantur in compendium.

§. 3. Meteorologica vero percurrantur aestiuis mensibus vltima pomeridiana scholae hora, idque siue ab ordinario, si possit, philosophiae pro fessore, siue ab extraordinario, nisi aliter fieri commodius videretur.

[note: Quae tertio. ] 11 §. 1. Tertio anno explanabit librum secun dum de Generatione, libros de Anima, et Meta physicorum. In primo libro de anima veterum placita philosophorum summatim percurrat. In secundo, expositis sensorijs non digrediatur in anatomiam, et cetera, quae Medicorum sunt.

§. 2. In Metaphysica quaestiones de Deo, et Intelligentijs, quae omnino, aut magnopere pendent ex veritatibus diuina fide traditis, praetereantur. Prooemium, ac septimi, et duodecimi libri textus magna ex parte diligenter explicetur: in ceteris libris seligantur ex vnoquoque quidam praecipui textus, tanquam fundamenta

[note: Textus Aristotelis maximi faciendus. ] 12 Summopere conetur Aristotelicum textum bene interpretari, in eoque nihil minus operae, quam in quaestionibus collocet. Auditoribus etiam persuadeat mutilam valde, ac mancam futuram philosophiam eorum, quibus id studij in pretio non sit.

[note: Qui maxime textus, et quo modo interpretandi. ] 13 Quoties incidit in textus aliquos admodum celebres, et iactari sepe solitos in disputationibus, eos accurate perpendat, illustrioribus aliquot interpretationibus inter se collatis, vt, quae quibus anteferenda sit, ex antecedentibus, et consequentibus possit intelligi, vel ex igraeci sermonis, vel ex aliorum locorum obseruatione, vel ex insigniorum interpretum auctoritate, vel denique ex momentis rationum. Tum demum veniatur ad dubitatiunculas quasdam non nimium exquirendas quidem, sed, si cuius momenti sint, non omittendas.

[note: Quaestionum delectus, et ordo. ] 14 Magnum etiam quaestionum delectum ha beat: et eae quidem, quae non ex ipsa Aristoteli disputatione nascuntur, sed ex occasione cuiuspiam axiomatis, quod is obiter inter disputandum vsurpat, si alijs in libris proprium locum habent, eo reijciantur; sin minus, continuo post textum ipsum, in quo se obtulerint, explicentur.

[note: Quaestiones textui interserendae. ] 15 Quaestiones vero, quae per se ad materiam de qua disputat Aristoteles, pertinent, ne tractem tur ante explicatos textus omnes ad propositam rei summam pertinentes; siquidem plures textus

hi non sint, quam vt vna, aut altera lectione possint exponi. Sin autem excurrant longius, vt qui sunt de Principijs, de Causis, de Motu, in his nec fusiores tractatus habeantur, nec totus Aristotelis contextus quaestionibus anteponatur; sed cum illis ita coniungatur, vt post aliquam textuum seriem quaestiones aliquae, quae ex illis existant, interserantur.

16 [note: p. 4. c. 13. §. 3. ] Absolutis lectionibus aliqui inter se audita recolant per semihoram, circiter deni, vno [note: Repetitio in scholis. ] aliquo ex condiscipulis e Societate, si fieri potest, singulis decurijs praeposito.

[note: Disputationes menstruae. ] 17 Disputationes menstruae fiant, in quibus argumententur non pauciores, quam tres mane, totidem a prandio: primus quidem per horam, ceteri vero per ternos circiter quadrantes. Et mane quidem primo loco disputet Theo logus aliquis (si Theologorum suppetit copia) contra metaphysicum, contra physicum metaphysicus, physicus contra logicum: sed a prandio metaphysicus cum metaphysico, physicus cum physico, logicus cum logico. Mane item metaphysicus, a prandio physicus vnam, aut alteram [note: p. 4. c. 6. §. 10. ] conclusionem confirmabit breuiter, et philosophice.

[note: Summae tempore quatenus disputandum. ] 18 Quo tempore summam logicae praeceptor tradit, nec ipse, nec eius auditores ad has dispu tationes conueniunt. Immo prima, aut altera circiter hebdomada logici nihil disputent, vna fere rerum explanatione contenti: ex quo

[note: Disputariones solemnes. ] 19 Vbi non est nisi vnus philosophiae magister, ter, aut quater in anno instituat solemniores aliquas disputationes festo, aliove feriato die; idque eo splendore, atque apparatu inuitatis etiam religiosis, alijsque doctoribus ad argumentandum, vt ex ea re studijs nostris non infructuosus aliquis feruor accedat.

[note: Formae ratio in disputando. ] 20 Sic ab ipso Logicae initio iuuenes instituantur, nihil vt eos magis pudeat in disputando, quam a formae ratione deflexisse: nihil ab illis seuerius exigat praeceptor, quam disputandi leges, ac statas vices. Itaque qui respondet, repetat primum totam argumentationem, nihil ad singulas propositiones respondendo; tum iterum propositiones, addatque Nego, vel Concedo maiorem, minorem, consequentiam; interdum etiam distinguat; raro autem vel declarationes, vel rationes praesertim inuitis obtrudat.

REGVLAE PROFESSORIS Philosophiae Moralis.

[note: Officium. ] 1 INtelligat sui instituti nequaquam esse ad Theologicas quaestiones digredi, sed progrediendo in textu breuiter, docte, et grauiter praecipua capita scientiae moralis, quae in decem libris Ethicorum [note: p. 4. c. 14. §. 3. ] Aristotelis habentur, explicare.

[note: Tempus hu ius lectionis. ] 2 Vbi ab ipsomet philosophici cursus professore Ethica praelegi non solent, exponat, qui Ethica tradit, metaphysicis grauiores huius scientiae quaestiones; idque per tres quadrantes quotidie, aut semihoram.

[note: Repetitio. ] 3 Ethicae repetitiones saltem decimo quinto quoque die habeantur, quo tempore Rector statuerit: etiam si ob eam causam vna esset metaphysica repetitio praetermittenda.

[note: Conclusiones. ] 4 Cum Metaphysicae auditores, vel domi priuatas, vel in schola menstruas habent disputationes; propositionem aliquam Ethicam conclusionibus semper adiungant, aduersus quam per quadrantem metaphysicus disputet, qui argumentatur.

REGVLAE PROFESSORIS Mathematicae.

[note: Qui auctores quo tem pore quibus explicandi. ] 1 PHysicae auditoribus explicet in schola tribus circiter horae quadrantibus Euclidis elementa: in quibus postquam per [note: a p. 4. c. 12. C. ] duos menses aliquantisper versati fuerint, aliquid Geographiae, vel Sphaerae, vel eorum, quae libenter audiri solent, adiungat: idque cum Euclide, vel eodem die, vel alternis diebus.

[note: Problema. ] 2 Singulis, aut alternis saltem mensibus ab aliquo auditorum magno philosophorum, Theologorumque conuentu illustre problema mathematicum enodandum curet: posteaque, si videbitur, argumentandum.

[note: Repetitio. ] 3 Semel in mense, idque fere die sabbathi, praelectionis loco praecipua quaeque per eum mensem explicata publice repetantur.

REGVLAE PRAEFECTI Studiorum inferiorum.

[note: Finis. ] 1 INtelligat se ad id esse delectum, vt omni ope, atque opera Rectorem adiuuet in scholis nostris ita regendis, ac moderan dis, vt, qui eas frequentant, non minus [note: p. 4. c. 7. §. 1. et c. 16. §. 4. ] quam in bonis ar tibus, in vitae probitate proficiant.

[note: Subordinatio generali praefecto. ] 2 In rebus, quae ad morum disciplinam in scholis nostris pertinent, Rectorem tantum; in ijs vero, quae ad studia, generalem studiorum Praefectum consulat: ab eorum praescripto non recedat; nullam consuetudinem aut receptam tollat, aut nouam introducat.

[note: Declamationes a quo probandae. ] 3 Eidem Praefecto quicquid auditoribus Rhetoricae, et inferiorum facultatum publice domi, forisque declamabitur, tradi curet recognoscendum. Emblemata vero, et carmina, quae celeberrimis aliquot diebus propalam col locantur, a duobus per Rectorem designandis legantur omnia, atque optima seligantur.

[note: Magistri obseruandi, et iuuandi. ] habeat, et perinde ac suas sedulo curet obseruandas. Magistros ipsos iuuet, ac dirigat, maximeque caueat ne quid apud alios, praesertim vero discipulos, de eorum existimatione, atque auctoritate detrahatur.

[note: Vna decendi ratio. ] 5 Magnopere caueat, vt noui praeceptores decessorum suorum docendi morem, et alias consuetudines a nostra tamen ratione non alienas sedulo retineant; quo minus externi frequentem magistrorum mutationem incusent.

[note: Scholae visendae. ] 6 Quintodecimo quoque die minimum singulos docentes audiat: obseruet, an doctrinae Christianae debitum tempus, atque operam tribuant, an quantum satis est in suo penso tum persoluendo, tum recolendo progrediantur: an denique cum discipulis decore, ac laudabiliter se in rebus omnibus gerant.

[note: Feriati dies, et horatum mutatio. ] 7 Tum festos dies, et vacationes, siue prouincijs omnibus communes, siue suae proprias praesertim hebdomadarias; tum horas, quibus quoque anni tempore inchoandae scholae sint, ac finiendae mature cognoscat, magistrisque significet: quando item discipuli ad publicas supplicationes, aliaque id genus dimittendi; aut aliquid extra ordinem agere iubendi, seu vetandi.

[note: Quinque scholarum gradus. ] 8 §. 1. Caueat ne gradus, quibus quinque scholae inferiores, videlicet Rhetorica, Humanitas, et tres Grammaticae constant, vlla ratione permisceantur, vt, si quando classis aliqua ob multitudinem discipulorum ex Prouincialis

praescripto geminetur, eundem vtraque gradum retineat; et si quando plures in vna classe ordines statuantur, ijs gradibus respondeant, qui in regulis professorum describuntur.

[note: Diuisio grammatices in tres libros. ] §. 2. Quae distinctio quo melius, faciliusque seruetur, omnia Emmanuelis praecepta tres in libros diuidenda sunt, quorum singuli singularum scholarum sint proprij.

Primus liber pro infima classe, continebit pri mum Emmanuelis librum, et breuem introductionem syntaxeos e secundo depromptam.

Secundus liber pro media classe, continebit secundum librum Emmanuelis de octo partium constructione vsque ad figuratam, additis facilioribus appendicibus.

Tertius liber pro suprema classe, continebit e secundo libro appendices secundi generis, et a figurata constructione vsque ad extremum, ac librum tertium, qui est de syllabarum dimensione.

Similis autem huic in tres partes, quae tribus classibus respondeant, diuisio ab ijs etiam prouincijs facienda esset, quae aliam methodum quam Romanam sequuntur.

§. 3. Cuiusque classis librum magister primo fere semestri absoluet, altero a capite repetet. Quoniam vero infimae classis liber maior est, quam explanari vno anno, ac recoli totus possit, ideo bifariam diuiditur. Et expediret quidem pueros non admittere, nisi in prima

parte bene instructos, vt omnibus secunda para sicut ceteris classibus vno anno explicaretur, [note: Infimae classis geminus ordo. ] et repeteretur. Verum vbi id fieri non poterit, haec infima classis diuidenda erit in duos ordines, quorum vni prima pars libri, alteri secunda primo fere semestri praelegatur, secundo vero semestri vtraque ab initio repetatur: quae sicubi geminetur, cum in ea duplex sit ordo, vnus poterit magister inferiorem ordinem docere, alter superiorem.

[note: Repetitionis vtilitas. ] §. 4. Huius repetitionis duplex erit vtilitas, prima, quod altius inhaerebunt, quae saepius fuerint iterata; altera, vt si qui sint praestanti ingenio, celerius quam ceteri cursum conficiant, cum singulis semestribus possint ascendere.

[note: Collegium quinque classium. ] §. 5. Vbi igitur quinque scholae sunt, seruentur in singulis singuli gradus eo modo, quo descripti sunt in regulis magistrorum: nec in vlla earum plusquam vnus ordo, excepta infima, permittatur.

[note: Quatuor. ] §. 6. Vbi sunt quatuor scholae, vel, sublata Rhetorica, ceterae quatuor nihil differant ab ijs, quas modo diximus; vel, quod magis placet, suprema sit Rhetorica, seruetque prorsus gradum in regulis professoris Rhetoricae descriptum; altera sit Humanitatis, itemque seruet gradum in regulis professoris expressum; tertia in duos secetur ordines, quorum superior supremae classi grammaticae respondeat, inferior mediae, quarta denique respondebit infimae

classi; duosque in ordines, vt in eius regulis dicitur, tribui poterit: si superior tantum ordo admittatur, tertia vnum tantum gradum teneat, sitque suprema grammaticae; quarta vero duos, sitque media, et infima.

[note: Trium. ] §. 7. Vbi sunt tres scholae, duae inferiores retineant gradum modo praescriptum duabus vltimis in Collegio quatuor classium; suprema vero vel sit pura Humanitas, vel in duos diuidatur ordines, quorum superior Rhetoricae, inferior Humanitati respondeat. Atqui ordo superior non introducetur, nisi consulto Rectore, cum bonus numerus discipulorum erit, qui eius ordinis sint capaces, atque ita, vt magister studio et curae, inferiori ordini debitae nullo modo desit.

[note: Duarum. ] §. 8. Vbi sunt duae scholae, inferior duoshabeat ordines, quorum alter supremo ordini infimae classis, alter mediae classi; superior item duos, quorum alter supremae classi grammaticae, alter Humanitati respondeat.

[note: Repetitio pensi in scholis duorum ord. ] §. 9. In his etiam scholis, vbi est ordo geminus, eadem erit pro vtroque ordine, quae dicta est §. 3. annui pensi repetitio. Et quidem, vbi fieri posset, vt vtrique sua cuique pars primo semestri explicaretur, secundo iteraretur; discipuli per biennium in eadem classe aeque progrederentur atque in duabus, quae singulis constarent ordinibus: verum vbi id difficilius videatur, plus etiam erit temporis tribuendum.

[note: Quae ibidem communia, quae propria. ] §. 10. Hoc vt obtineri possit in his scholis, in quibus ordo erit geminus, omnia praeter grammaticae praelectionem erunt omnibus communia. Ac primum quidem Ciceroniana praelectio communis erit, ita vt faciliora ab inferiore, difficiliora a superiore ordine reposcantur. Deinde thema etiam vnicum dari poterit, ita vt totum ordo superior excipiat, inferior primam solum, vel vltimam partem, quae sit praeceptis illi explicatis accommodata. Denique exercitationes, et concertationes plerumque omnibus communes esse possunt. Sola ergo grammaticae praelectio distincta cum sit, aut alternis diebus singulis ordinibus, aut tempore bifariam diuiso, sua vtrique quotidie explicabitur, recoleturue.

[note: Noui discipuli. ] 9 Nullum, quoad eius fieri potest, in discipulorum numerum referat, qui non adducatur a parentibus, alijsue, quibus curae sit; aut quem ipse non nouerit; aut de quo facile non possit ab alijs sibi iam notis edoceri. Neminem vero eo quod ignobilis sit aut pauper, excludat.

[note: Eorum examen. ] 10 Eos, qui de nouo adueniunt, in hunc fere modum examinet: roget quaenam studia coluerint, quatenus; deinde seorsim aliquid scribere, certo argumento proposito, iubeat: nonnulla item praecepta facultatum, quibus studuerint, exigat; breues aliquas sententias, siue latine conuertendas, siue, si sit opus, e scriptore quopiam interpretandas proponat.

aut indolis esse cognouerit, admittat; ijsque regulas auditorum nostrorum ostendat, vt quales se esse oporteat, norint. Eorum nomen, cognomen, patriam, aetatem, parentes, aut eos in quorum cura sunt, ecquis discipulorum nouerit eorum domos, in libro scribat; diemque et annum, quo quisque admissus est, adnotet. Demum vnumquemque in ea classe, et cum eo praeceptore collocet, qui ipsi conueniat; vt superiore dignus potius, quam suo indignus videri possit.

[note: Qui non admittendi. ] 12 In vltimam classem fere neque admittat iuuenes aetate prouectos, neque puerulos nimium teneros, nisi admodum idoneos; etiam si probae tantum educationis gratia mitterentur.

[note: Promotio. ] 13 Generalis, solemnisque promotio semel in anno post anniuersarias vacationes facienda est. Si qui tamen longe excellant, atque in superiore schola magis quam in sua profecturi videantur (quod inspiciendis Catalogis, rogandisque Magistris cognoscet) nequaquam detineantur, sed quocunque anni tempore post examen ascendant. Quanquam a prima classe ad Humanitatem tum ob alias caussas, tum propter artem metricam, quae secundo semestri explicatur, et ab Humanitate ad Rhetoricam propter Cypriani compendium, vix patet ascensus.

[note: Ad examen scribendum. ] 14 Ad examen semel, aut, si opus sit, iterum ab omnibus classibus soluta oratione; a suprema vero Grammaticae, et Humanitate semel

etiam carmine, et, si videatur, semel graece aliquo dierum interuallo in schola scribendum est.

[note: Examinis leges recitandae. ] 15 Efficiat vt biduo, vel triduo ante examen magistri scribendum examinis causa denuncient: scribendique ad examen leges in fine harum regu larum positae singulis in classibus recitentur.

[note: Praefectus praesit. ] 16 Scribentibus praesit ipse Praefectus, aut alius, quem ipse sibi substituerit: qui, quo die scribendum est, signo dato argumentum breue potius quam longum tradat.

[note: Compositiones tribuendae examinatoribus. ] 17 Compositiones in fasciculum ordine alphabeti coniectas apud se habeat; et, si nihil impediat, diuidat examinatoribus, vt, si videatur, legere, et errata in margine notare possint.

[note: Examinatores. ] 18 Examinatores tres esse oportet. Vnus erit vt plurimum ipse Praefectus; alios duos rerum Humaniorum bene peritos, qui si fieri potest, magistri non sint, Rector cum Praefecto constituet. In decernendo autem plura horum trium suffragia spectabuntur. Vbi vero ingens est numerus, duo aut plura examinatorum ternaria constitui nihil vetat.

[note: Examinandorum numerus. ] 19 Terni ad examen, aut etiam plures ex classibus praesertim inferioribus euocentur; totidemque deinceps a magistro, seruato alphabeti ordine, aut alio commodiore, submittantur.

[note: Catalogi cognoscendi. ] 20 Examinatores in primis perlegant magistri catalogum, et in eo recognoscant adscriptas cuique notas, dum ad examen accedit, conferendo si opus sit, cum superioribus eiusdem anni

[note: Examinis ratio. ] 21 Examinis ratio haec erit. Primum suae quisque compositionis partem, si videatur, recitet: deinde errata corrigere, et eorum rationem reddere iubeatur, praecepto, contra quod pecca tum sit, indicato. Postea grammaticis vernaculum aliquid statim latine vertendum proponatur; omnesque de praeceptis, et rebus, quae in quaque schola tradita sunt, interrogentur. Denique breuis, si sit opus, loci cuiuspiam ex libris in schola explicatis interpretatio exigatur.

[note: Quando ferenda sententia. ] 22 Post cuiusque ternarij examen, recentibus adhuc Examinatorum iudicijs, sententiae de inter rogatis ferantur, habita compositionis, notae a magistro additae, et interrogationis ratione.

[note: De dubijs. ] 23 Ad constituendum de dubijs Praefectus quotidianas eorum scriptiones per interualla exigat; cum ijsdem iudicibus conferat, vt eos, si videatur, rursus scribere iubeant, et examinent. Porro in dubijs ratio aetatis, temporis in eadem classe positi, ingenij, ac diligentiae habenda erit.

[note: Silentio sententiae supprimendae. ] 24 Peracto demum examine, quid de vnoquoque statuendum sit, silentio supprimatur, nisi quod, antequam publice recitetur, suus cuique magistro catalogus ostendendus erit.

[note: Non apti, et rudes. ] 25 Si quis nulla ratione ad gradum faciendum videatur idoneus, nullus deprecationi sit locus. Si quis aegre quidem aptus, sed tamen propter

aetatem, tempus in eadem classe positum, aut aliam rationem promouendus videatur; id ea conditione, nisi quid obstiterit, fiat, vt, si minus suam magistro probarit industriam, ad in feriorem scholam remittatur, nec in Catalogo eius ratio habeatur. Si qui deniq ita sint rudes, vt nec eos promoueri deceat, nec vllus in propria classe fructus speretur, agatur cum Rectore, vt eorum parentibus, aut curatoribus perhumaniter admonitis, locum non occupent.

[note: Promulgatio. ] 26 Publice promouendorum Catalogus vel ad singulas seorsim classes, vel in Aula simul ad omnes recitetur. Si qui longe inter caeteros emi neant, primi honoris causa nominentur, in ceteris alphabeti, vel doctrinae ordo seruabitur.

[note: Librorum Catalogus. ] 27 Ante instaurationem studiorum de Catalogo librorum, qui eo anno explicandi sunt in scholis nostris, conficiendo mature referat ad Rectorem, vt res cum Praefecto generali, et cum Magistris communicetur: eodemque modo statuatur, si qui forte in anno libri, siue scriptores commutandi sint.

[note: Librorum copia. ] 28 Efficiat, vt tem pestiue cum publicis Biblio polis agatur, ne librorum, quibus aut in dies vtimur, aut sequentem in annum vsuri sumus tum nos, tum externi, copia desideretur.

[note: Locorum as signatio. ] 29 Cuiuslibet anni initio sua singulis auditoribus scamna, et consessores, vel per se, vel per magistros, alumnis etiam, et conuictoribus per eorum moderatores assignet (nisi forte alicubi

ex doctrinae ordine sedendi ordo statuatur) Nobilibus quidem commodiora, nostris vero, et alijs item religiosis, si adsint, ab externis separata subsellia: neque committat, vt magna aliqua commutatio, se inscio, fiat.

[note: Priuati studij tempus. ] 30 Permagni interest, vt auditoribus non modo nostris, sed alumnis etiam, vel conuictoribus et si nihil obstiterit, externis quoque Praefectus per magistros, vel per alios illorum collegiorum Praefectos tempus ita distribuat, vt priuati studij horas bene collocent.

[note: Immunitas nulla. ] 31 Nullam det cuipiam, praesertim diuturnam nisi graui de causa, a versibus, et graecis discendis immunitatem.

[note: Declamationes menstruae. ] 32 Curet vt declamationes menstruae, quae pu blice in Aula a Rhetoribus habentur, superiorum etiam classium frequentia, non modo Rhetorum et Humaniorum cohonestentur. Ideoque magistri admoneantur, vt suos quisque auditores inuitent. Ex nostris vero nemini abesse liceat, nisi a Rectore potestatem impetrarit.

[note: Scholarum disputationes. ] 33 Consideret quando, qua ratione, et quo conuenire debeant scholae ad disputandum inter se: nec solum disputandi rationem ante praescribat, sed etiam dum certatur, praesens ipse sedulo curet, vt fructuose, modeste, pacate gerantur omnia. Eodemque modo Rhetorum, et Humanistarum declamationibus, seu praelectionibus, quas in Gymnasio habere solent, intersit.

det operam, vt, si Rectori videbitur, in classibus non modo Rhetoricae, et Humanitatis, sed etiam Grammaticae Academiae instituantur: in quibus statis diebus, certisque legibus, quae in fine libri habentur, vicissim praelegatur, disputetur, aliaeque boni auditoris partes agantur.

[note: Praemia publica. ] 35 De praemijs distribuendis, ac declamatione dialogoue tum fortasse habendo, tempestiue superiori in memoriam reuocet. In qua distributione leges, quae in fine harum regularum collocantur, seruandae erunt; et in singulis classibus ante scriptionem promulgandae.

[note: Priuata. ] 36 Det quoque operam, vt praeter publica prae mia priuatis etiam, quae Rector Collegij suppeditabit, praemiolis, vel signo aliquo victoriae magistri in sua quisque schola discipulos excitent, cum vel aduersarium vincendo, vel totum aliquem librum repetendo, memoriterue reddendo, vel illustre aliquid eiusmodi agendo in dies commeruisse videbuntur.

[note: Censor, seu Praetor. ] 37 Suum in vnaquaque classe pro regionum consuetudine publicum Censorem, vel, si Censo ris nomen minus placeat, Decurionem maximum, aut Praetorem constituat: qui vt in honore sit apud condiscipulos, priuilegio aliquo cohonestandus erit; iusque habebit, magistro approbante, leuiores poenas a condiscipulis depre candi. Is obseruet, si quis aut ante signum datum ex condiscipulis vagetur in atrio, aut scholam

alienam ingrediatur, aut a propria, seu a suo loco discedat. deferat etiam ad Praefectum quinam quotidie desiderentur, siquis non discipulus scholam intrarit, demum si quid absente, seu praesente magistro, peccetur in schola.

[note: Corrector. ] 38 [note: p. 4. c. 7. §. 2. et c. 16. §. 5. ] Propter eos, qui tum in diligentia, tum in ijs, quae ad bonos mores pertinent, peccauerint, et cum quibus sola verba bona, et exhortationes non sufficiunt; Corrector, qui de Societate non sit, constituatur: vbi haberi non poterit, excogitetur modus, quo castigentur, vel per aliquem ex ipsis scholasticis, vel alia conuenienti ratione: propter domestica vero delicta non plectantur in schola, nisi raro, et magna de causa.

[note: Correctionem recusantes. ] 39 Qui autem plagas recusant, aut cogantur, si tuto possint: aut, si quando id indecore fiat cum grandioribus videlicet, ijs gymnasium nostrum interdicatur, Rectore tamen antea consulto; sicut et ijs, qui frequenter absunt a schola.

[note: A scholis re mouendi. ] 40 [note: p. 4. c. 16. §. 5. ] Cum nec verba, nec Correctoris officium satis esset, et in aliquo emendatio non speraretur, alijsque esse offendiculo videretur: praestat a scholis eum remouere, quam vbi parum ipse proficit, et alijs nocet retinere. Hoc autem iudicium Rectori, vt omnia ad gloriam, et seruitium Dei, vt par est, procedant, relinquetur.

[note: Coercendi. ] 41 [note: Ibidem litera D. ] Si casus aliquis acciderit, vbi in remedium

offendiculi praestiti, satis non esset a scholis expellere: ad Rectorem referat, vt is videat, quid praeterea conueniat prouidere. Quamuis, quoad eius fieri poterit, in spiritu lenitatis, pace, et caritate cum omnibus conseruata, sit agendum.

[note: Reditus ad scholas nemini pateat. ] 42 Reditus ad scholas nostras nemini pateat eorum, qui vel semel eiecti sunt, vel vltro sine legitima causa discesserunt; quin prius Rector admoneatur, cuius erit, quid expediat, iudicare

[note: Atrij quies. ] 43 Nihil neque in Atrio, neque in scholis, etiam superioribus patiatur armorum, nihil otiosorum, nihil concursationum, atque clamorum; [note: p. 4. c. 16. §. 4. ] nec iuramenta, nec iniurias verbo, aut facto illatas, nec inhonestum, aut dissolutum quid in eis permittat: si quid acciderit, componat statim, et cum Rectore agat si quid est, quod Atrij quietem vllo modo perturbet.

[note: Atrium, et scholae lustrandae. ] 44 Non modo toto scholarum tempore in Atrio, siue in conclaui, vnde Atrij prospectus pateat, sit assiduus; verum etiam scholas ante datum signum ad ingrediendum interdum lustret; semperque ad Atrij ianuam cunctis exeuntibus praesto sit.

[note: Templum, et Missa. ] 45 Curet vt scholarum ingressus in templum, egressusue strepitu careat; et nunquam, nisi praesente aliquo magistrorum, aut etiam pluribus, Missam audiant; cui non modo omnes quotidie religiose intersint, sed etiam recte, atque ordine distributi.

[note: Confessio. ] 46 Diebus, et horis ad excipiendas discipulorum confessiones constitutis, videat vt confessarij tempestiue adsint: templum ipse per id tempus ingrediatur identidem, curetque, vt modeste, ac pie se pueri gerant.

[note: Schola non euocandi. ] 47 Ne ipse quidem Praefectus nisi parce, praesertim praelectionum tempore, e scholis discipulos euocet: si quid in ea re peccetur ab alijs, Rectorem edoceat.

[note: Discipulorum opera non vtendum. ] 48 Nullo autem tempore discipulorum opera, aut ad scribendum, aut ad vllam rem aliam vtatur, aut alios vti sinat.

[note: Regulae palam collocandae. ] 49 Regulae omnium externorum discipulorum communes in loco, vbi publice legi possint, et in quauis praeterea classe propalam sunt affigendae. et cuiusque fere mensis initio in Rhetorica, ceterisque inferioribus recitandae.

[note: Vices praefecti generalis. ] 50 Vbi non erit Praefectus studiorum superiorum, curam subeat ipse, Rectore probante, recognoscendi ea, quae publice declamantur; et libros nostris scholasticis, eodem conscio Rectore, distribuendi.

SCRIBENDI AD EXAMEN LEGES.

[note: Seriptioni intersint. ] 1 INtelligant omnes, ipso scriptionis die si qui, nisi grauibus distenti causis, desiderentur, eorum in examine nullam habitum iri rationem.

[note: Scribendi tempus. ] 2 Mature veniendum ad scholam, vt scribendi argumentum, et ea, quae tum Praefectus per se, vel per alium traditurus est, fideliter excipiant, absoluantque omnia intra finem scholarum. Nam post indictum silentium, nemini cum alijs, ne cum Praefecto quidem ipso, siue cum eo quem ipse sibi substituerit, loqui licitum fore.

[note: Apparatus. ] 3 Accedere oportet instructos libris, ceterisque rebus ad scribendum necessarijs, ne ab vllo quidquam petere inter scribendum necesse sit.

[note: Forma. ] 4 Apposite ad vnius cuiusque classis gradum, dilucideque scribendum, et ex thematis verbis, modisque praescriptis. Ambigue scripta in deteriorem partem acceptum iri; verba etiam omissa, vel temere immutata difficultatis euitandae causa pro erratis fore.

[note: Cauendum a Consessoribus. ] 5 Cauendum a Consessoribus: nam, si duae forte compositiones similes, ac geminae reperiantur, vtramque habitum iri pro suspecta; cum vter ab vtro furatus sit, exploratum esse non possit.

exeundi, postquam scribi coeptum sit, dare necessitas cogat; is et argumentum scriptionis, et quicquid scripserit apud Praefectum relinquat, siue apud eum, qui tum scholae prae est.

[note: Scriptionis traditio. ] 7 Compositione absoluta, suo quisque loco, quae scripsit, diligenter recolat, castiget, expoliat quantum velit: nam simul atque compositio tradita Praefecto sit, si quid deinde correctum oporteat, haud quaquam redditum iri.

[note: Adscribendum nomen] 8 Rite complicanda, vt Praefectus iusserit, sua vnicuique compositio, atque in tergo nomen tantum scriptoris cum cognomine latine adscribendum: quo facilius compositiones omnium in Alphabeti, si libeat, ordinem redigi possint.

[note: Scriptionis absolutio. ] 9 Cum suam quisque compositionem redditurus accedit ad Praefectum, secum suos habeat libros, vt ea tradita, statim silentio exeat e schola: ceteri vero, alijs discedentibus, loca non mutent; sed compositionem, quo coeperint loco perficiant.

[note: Tempus. ] 10 Si quis tempore ad scribendum attributo non absoluerit; eam ipsam partem, quam scripserit tradet. Idcirco probe intelligi ab omnibus oportebit, quantum temporis ad scribendum concedatur, quantum ad describendum, et recognoscendum.

[note: Accessus ad examen. ] 11 Denique cum ad examen accedunt, libros, qui explicati sint eo anno, de quibus interrogandi sunt, afferant: dumque vnus interrogatur, ceteri, qui adsunt, diligenter attendant: verum neque annuant alijs, neque corrigant, nisi rogati.

LEGES PRAEMIORVM.

[note: Praemiorum numerus. ] 1 RHetoricae octo praemia proponentur, duo solutae orationis latinae, duo carminis; duo solutae orationis graecae, totidem graeci carminis. Sex item, sed eodem plane ordine in Hu manitate, et in prima classe Grammaticae, relicto scilicet graeco carmine, cuius infra Rhetoricam fere non est vsus. Quatuor deinceps in omnibus alijs inferioribus, relicto etiam latino carmine. Vnus praeterea, aut alter in singulis classibus, qui optime omnium Christianam doctrinam recitauerit, praemio donetur. Poterunt tamen vbi ingens, aut paruus est numerus discipulorum, plura vel pauciora dari, dummodo potior semper solutae orationis latinae ratio habeatur.

[note: Scriptionum dies. ] 2 Scribendi certamen in distinctos dies diuidatur, ita vt alius dies orationi latinae, alius scribendis versibus, alij item duo dies graecae orationi, ac versibus tribuantur.

[note: Constitutae horae. ] 3 Omnes, in suam quisque scholam diebus, et horis ad scribendum constitutis, conueniant.

[note: Egressus, et colloquium interdicitur. ] 4 Accepto scribendi argumento, ante absolutam scriptionem, ac traditam, nemo e sua schola egrediatur; neque cum alio intra, siue extra gymnasium colloquatur: si egredi, facta tamen potestate, necesse sit, argumentum, et quicquid scripserit apud eum, qui tum scholae praeest, relinquatur.

[note: Tempus, vt prorogandum. ] 5 Si quis longius spatium ad rem accuratius perficiendam expetit: is, modo ne pedem e schola efferat, neque vltra occasum solis tempus proroget, quamdiu voluerit, maneat.

[note: Scriptiones obsignandae. ] 6 Suam quisque scriptionem accurate descriptam, aliquo addito, quo maluerit, signo, sine nomine tamen, cum discedere volet, gymnasij Praefecto, vel alteri, quem ipse sibi substituerit, reddat: aliam item chartam, in qua cum nomine, et cognomine sit idem signum expressum, diligenter obseratam, ne nomen inspici possit, eidem tradat.

[note: Tuto asseruandae. ] 7 Gymnasij Praefectus omnia sedulo, et fideliter asseruet: neque chartas nomina continentes, priusquam factum sit iudicium, resignet.

[note: Iudices. ] 8 Iudices tres, et docti, et graues, quorum aliquis externus esse poterit, si loci postulet consuetudo, qui nesciant cuius quaeque sit scriptio, deligantur. Hi perlectis omnibus scriptis, et re diligenter inspecta, plurium suffragio omnes ordine victores, et eorum quoque, qui ad victores proxime accesserunt, vnum, aut alterum in vnoquoque genere declarent.

[note: Iudicij forma. ] 9 In Iudicio, cuius melior erit orationis forma, is ceteris omnibus, etiam si plura scripserint, anteferatur. Si qui genere ipso, et stilo pares in scribendo erunt, plura paucioribus anteponantur. Si in hoc etiam sint pares, qui orthographia praestiterit, victor sit. Si ortographia, et ceteris rebus pares fuerint, ei, qui elegantius expresserit literarum notas, praemium adiudicetur. Si pares omnino sint, vel diuidatur praemium, vel geminetur, vel sorte ducatur. Si quis in omnibus generibus scribendi ceteros vicerit, is etiam omnium generum praemia consequatur.

[note: Nomina resignanda. ] 10 Iudicio perfecto Praefectus cum Rectore, et Praefecto generali chartas, in quibus nomina certantium cum signis adscripta erunt, resignet: nomina victorum e signis diligenter, ne erret, inuestiget; cognita nemini, praeter quam Magistris, enunciet.

[note: Praemiorum apparatus. ] 11 Constituto deinde die, quanto maximo fieri poterit apparatu, et hominum frequentia, nomina Victorum publice pronuntientur; et in medium procedentibus praemia cuique sua honorifice diuidantur. Si quis non aderit, nisi potestatem iustis de causis, quae Rectori probentur, acceperit a Praefecto, praemium vel optimo iure sibi debitum amittat.

[note: Distributio. ] 12 Vnumquemque Victorem praeco euocabit hoc fere modo: Quod felix faustumque sit rei literariae, omnibusque nostri Gymnasij

alumnis primum, secundum, tertium, etc. praemium solutae Orationis latinae, graecae, carminis latini, graeci, etc. meritus, et consecutus est. N. Tum victori tradat praemium, nec fere sine aliquo ad rem maxime apposito carmine breuissimo, quod statim si commode fieri possit, a cantoribus repetatur. Ad extremum addat idem praeco, si qui proxime accesserint, quibus aliquid etiam praemij loco dari licebit.

[note: Fraudum poena. ] 13 Contra has leges si quis peccarit, aut fraudem vllam commiserit, eius scriptionis nulla ratio habeatur.

REGVLAE COMMVNES PROFESSORIBVS Classium inferiorum.

[note: Finis. ] 1 A Dolescentes, qui in Societatis disciplinam traditi sunt, sic Magister instituat, vt vna [note: p. 4. c. 7. §. 2. ] cum li teris mores etiam Christianis dignos in primis hauriant.

[note: p. 4. c. 16. §. 4. ] Feratur autem eius peculiaris intentio tam in lectionibus, cum se occasio obtulerit, quam extra eas, ad teneras adolescentium mentes obsequio, et amori Dei, ac virtutum, quibus ei placere oportet, praeparandas: sed praecipue ea, quae sequuntur, obseruet.

2 [note: Ibid. et C. Oratio ante lectionem. ] Orationem breuem ante scholae initium dicat aliquis ad id institutam: quam Praeceptor, et discipuli omnes aperto capite, et flexis genibus attente audient: ante lectionis vero initium ipse Praeceptor signo Crucis se muniat aperto capite, et incipiat.

[note: Missa, et Concio. ] 3 Missae et concioni curet vt intersint omnes, [note: Ibid. §. 1. ] missae quidem quotidie, [note: p. 4. c. 7. §. 2. ] concioni vero diebus festis: ad quam praeterea bis saltem singulis hebdomadis eos in Quadragesima mittat, aut etiam pro regionis consuetudine ducat.

[note: Doctr. Chr. ] 4 [note: p 4. c. 7. §. 2. et c. 16. §. 2. ] Doctrina Christiana in classibus praesertim Grammaticae, vel etiam in alijs, si opus sit, feria fexta, aut Sabbatho ediscatur, ac memoriter recitetur, nisi forte alicubi, et a nouis discipulis etiam saepius recitanda videretur.

[note: Adhortatio. ] 5 Piam cohortationem, vel doctrinae explicationem feria item sexta, aut Sabbatho habeat per semihoram: hortetur autem potissimum ad oran dum Deum quotidie, praecipue vero ad Coronam B. Virginis, aut Officium quotidie recitandum, ad excutiendam conscientiam vesperi, [note: p. 4. c. 7. §. 2. ] ad sacramenta Poenitentiae, et Eucharistiae frequen ter, ac rite obeunda; ad vitandas noxias consue tudines, ad vitiorum detestationem, ad virtutes deniq. colendas Christiano homine dignas.

6 Priuatis etiam [note: p. 4. c. 4. §. 6. ] colloquijs eadem ad pietatem pertinentia inculcabit, ita tamen, vt [note: Colloquia spiritualia. ] nullum ad religionem nostram videatur allicere: sed si quid huiusmodi cognouerit, ad confessarium reijciat.

[note: Litaniae, et deuotio B. Virginis. ] 7 Litanias Beatissimae Virginis Sabbatho sub vesperum in sua classe recitari iubeat, vel, si moris sit, in templum ad easdem cum ceteris audiendas ducat: pietatem vero in eandem Virginem et Angelum etiam Custodem discipulis diligenter suadeat.

[note: Lectio Spiritualis. ] 8 Lectionem spiritualem praesertim de sanctorum vitis vehementer commendet: contra vero non solum ipse [note: p. 4. c. 5. E. ] ab impuris scriptoribus, et omnino in quibus sit aliquid, quod bonis moribus

nocere queat, iuuentuti praelegendis abstineat; sed ab ijsdem etiam extra scholam legendis discipulos quam maxime potest deterreat

9 Confessiones [note: p. 4. c. 16. §. 1. ] singulis mensibus vt a nemine [note: Confessio. ] omittantur efficiat: iubebit autem eos tradere suum in schedula descriptum nomen, cognomen, et classem Confessarijs; vt schedulas postea recognoscens, qui nam defuerint, intelligat.

[note: Orandum pro discipulis. ] 10 Oret Deum saepe pro suis discipulis, eosq. religiosae vitae suae exemplis aedificet.

[note: Praefecto ob temperandum. ] 11 Praefecto horum studiorum obtemperabit in ijs, quae ad haec studia, et cholae disciplinam pertinent: quo inconsulto, neque vllum in scholam admittet, aut dimittet, nec librum vllum suscipiet explicandum, nec vllam cuiuis a communibus scholae exercitationibus immunitatem dabit.

[note: Gradus euiusque scho lae. ] 12 Scholae omnes in suo se gradu contineant. Et de Rhetorica quidem, et Humanitate dicetur seorsim: [note: p. 4. c. 13. B. ] Grammaticae vero tres scholae esse debent, quibus eiusdem quidam quasi cursus absoluatur. Omnia proinde Emmanuelis praecepta tres in partes diuidenda sunt, quarum singulae singularum scholarum sint propriae, ita tamen vt in vnaquaque classe ea semper, quae in schola proxime inferiore tradita sunt, recurrantur, prout in cuiusque Magistri regulis indicabitur.

[note: Graecae grammaticae diuisio. ] 13 In Graeca etiam grammatica haec fere diuisio

erit. Prima pars a primis elementis ordiendo simplicia nomina, verbum substantiuum, et verba item simplicia complectitur pro infima clas se. Secunda nomina contracta, verba circumfle xa, verba in Mi, et faciliores formationes pro Media classe. Tertia reliquas partes orationis, seu quaecumq. Rudimentorum nomine continem tur, exceptis dialectis, ac difficilioribus annota tionibus pro suprema classe. Quarta, quae Humanitati tribuitur, omnem syntaxim. Quinta deniq. pars, quae est Rhetoricae, artem metricam.

[note: Diuisio tem poris. ] 14 Diuisio temporis, quod in Rhetorica binis minimum horis, in Humanitate vero, et ceteris scholis duabus et dimidiata mane, totidemque a prandio, binis item minimum die vacationis definitur, eadem semper esse debebit; vt certum sit, quae horae quibus exercitationibus impendantur.

[note: Quatenus commutanda] 15 Harum tamen exercitationum ordo ad Prouincialis praescriptum [note: p. 4. c. 13. §. 2. ] pro loci consuetudine immutari potest: dummodo eaedem omnino, eademque spatia tem poris illis in cuiusque magistri regulis assignata retineantur, et in semel coepto constantia seruetur.

[note: Dies festus in Sabbathum incidens. ] 16 Si festus dies inciderit in Sabbathum, eius diei exercitationes in antecedentem diem reuocentur, vel omittantur.

[note: Die vacationis quae diuisio. ] 17 Eadem diuisio die vacationis erit, vbi non assignantur propriae exercitationes: singulae enim, quae alijs dicbus fiunt, pro portione contrahendae,

aut earum aliqua in orbem praetermittenda, tempusque aliquod concertationi relinquendum.

[note: Latine loquendi vsus. ] 18 Latine loquendi vsus seuere in primis custodiatur, ijs scholis exceptis, in quibus discipuli latine nesciunt, ita vt in omnibus, quae ad scholam pertinent, nunquam liceat vti patrio sermone, notis etiam adscriptis, si qui neglexerint: eamque ob rem latine perpetuo Ma gister loquatur.

[note: Memoriae exercitatio. ] 19 Memoriae traditas praelectiones discipuli Decurionibus recitent, de quorum officio infra regula 36. dicetur, nisi forte alius placeat mos in Rhetorica: ipsi vero Decuriones Decurioni maximo vel Magistro persoluent. Qui magister aliquot quotidie ex desidiosis fere, quique serius ad ludum venerint, recitare iubeat, ad ex plorandam Curionum fidem, omnesq. in officio continendos. Sabbatho audita per vnam vel etiam plures hebdomadas publice memoriter reddantur. Libro autem absoluto deligi poterunt interdum, qui illum e suggestu ab initio pronuncient non sine praemio.

[note: Scriptiones afferendae. ] 20 Scriptiones afferendae in classibus Grammaticae quotidie praeter diem Sabbathi, in cete ris solutae quidem orationis quotidie praeter diem vacationis, et Sabbathi; carminis vero bis tantum, proximo scilicet post dominicum, et vacationis diem; graeci demum thematis saltem semel quo die Magistro libuerit a prandio.

[note: Corrigendae] 21 Scriptiones corrigendae ferme priuatim, et submissa voce cum vnoquoque discipulorum, vt ijs interim stylum exercendi tempus detur. Expedit tamen quotidie aliquot exempla, modo ex optimis, modo ex deterrimis, tum initio, tum in fine publice recitare, atque perpendere.

[note: Corrigendi ratio. ] 22 Modus corrigendae scriptionis in vniuersum est indicare, si quid contra praecepta peccatum sit; interrogare, quomodo emendari possit; iubere, vt aemuli, statim vt aliquid deprehenderint, publice corrigant; praeceptumque, contra quod peccatum est proferant; laudare denique, si quid apte perfectum sit. Hoc autem dum publice peragitur, primum discipuli scriptionis exemplum (quod semper praeter id, quod magistro describitur, afferendum est) secum ipsi legant, et emendent.

[note: Corrigendae quamplurimae. ] 23 Quotidie scriptiones singulorum a magistro corrigi oporteret, cum praecipuus, et maximus inde fructus existat: si tamen multitudo non patiatur, corrigat quamplurimos, ita vt quos vno die discipulos praeterijt, altero vocet. Eam ob causam diebus praesertim, quibus carmina afferuntur, scriptiones aliquas aemulis emen dandas dispertiat (quod quo commodius fiat, vnusquisque non suum tantum, sed etiamm aemuli nomen a tergo scriptionis inscribat) aliquas ipse Magister pomeridiano tempore, dum memoriter recitatur; aliquas, si libuerit, domi corrigat.

[note: Exercitationes inter corrigendum. ] 24 Exercitationes varias, dum scripta corrigit,

pro scholae gradu, modo hanc, modo illam imperet. Nulla enim re magis adolescentium industria, quam satietate languescit.

[note: Repetitio. ] 25 Repetitio praelectionis tum hesternae, tum praesentis eodem se habeat modo; fiatque vel ab vno tota, vel potius a pluribus per partes, vt omnes exerceantur: repetantur autem praecipua, et vtilissima, primum fere a prouectioribus, deinde etiam ab alijs; idque vel continenti oratione, vel ad singulas Magistri interrogationes interrupta, aemulo inter repetendum corrigente, si alter erret, vel, si cunctetur, anteuertente.

[note: Repetitio die Sabbathi. ] 26 Die Sabbathi omnia, quae per hebdomadam praelecta sunt, recolantur. Quod si qui interdum profiteantur de ijs omnibus, vel de toto libro se responsuros, ex ijs aliquot delectos reliqui binis, ternisue lacessant interrogationibus non sine praemio.

[note: Praelectio. ] 27 In praelectionibus veteres solum auctores, nullo modo recentiores explicentur: multum autem proderit, si Magister non tumultuario, ac subito dicat, sed quae domi cogitate scripserit; totumque librum, vel orationem, quam prae manibus habet, ante perlegerit: forma autur praelectionis haec ferme erit.

Primum totam continenter pronunciet, nisi aliquando in Rhetorica, et Humanitate longior esse debeat.

Tertio vnamquamq. periodum praelegens, si quidem latine interpretetur, obscuriores explanet, vnam alteri nectat, ac sententiam non quidem inepta metaphrasi vnicuiq. verbo latino alterum verbum latinum reddendo, sed eandem senten tiam; si quidem sit obscurior, apertioribus phrasibus declarando aperiat: si vero vulgi sermone, seruet quoad fieri potest collocationem verborum. Sic enim numero assuescunt aures. Quod si sermo patrius non patitur, prius ad verbum fere omnia, postea ad vulgi consuetudinem explicet.

Quarto, a capite recurrens, nisi malit ipsi explicationi inserere, obseruationes tradat cuiq. scholae accommodatas: quas vero excipiendas censuerit, quae multae esse non deberent, vel interrupte inter explicandum, vel seorsim, praelectione iam habita, dictet: vtile autem solet esse, vt grammatici nihil scribant, nisi iussi.

[note: Praelectio historici, et poetae. ] 28 Historici et Poetae praelectio illud habet pe culiare, quod historicus celerius fere excurrendus; in poeta saepe oratoria paraphrasis accurate facta plurimum decet: faciendumq. vt discipuli poetae, oratorisq. stilum internoscere consuescant.

[note: Praelectio praeceptorum. ] 29 In praelegenda tum Cypriani Rhetorica, tum Arte metrica, tum latina, graecaue Grammatica, et horum similibus ad praecepta spectantibus, res ipse potius quam verba perpendenda sunt. Locutiones vero breuissimae ab optimis

scriptoribus proponendae et statim reddendae. In Grammaticae vero praesertim inferioribus classibus, cum incidit aliquid difficilius, illud ipsum vno, aut pluribus diebus recolatur, aut faciliora quaedam ex alijs Grammaticae partibus interponantur, repetanturue.

[note: Scribendi argumentum. ] 30 Scribendi argumentum non dictandum ex tempore, sed meditato, et fere descripto, quod ad imitationem Ciceronis quantum fieri potest, et ad normam cuiusdam narrationis, suasionis, gratulationis, admonitionis, aliarumque id genus rerum dirigatur: et quidem tum latina lin gua, tum patria scribendum esset, vbi dictatur ad verbum. Dictatum porro statim Magister iu beat recitari, explicet, si quid forte difficilius, vocabula, phrases, aliaq. praesidia subministret; semperq. excepto Rhetore, inter dictandum ad moneat, quo modo quaeuis pars conscribenda sit, et interpungenda. Aliquid vero extraordina rium solito amplius praescribendum est cum plures dies festi incidunt, vel cum vacationes, tum maiores, tum minores indicuntur.

[note: Concertatio. ] 31 Concertatio, quae vel Magistro interrogante, aemulisq. corrigentibus, vel ipsi inuicem inter se aemulis percontantibus fieri solet, magnifacienda, et quoties tempus patitur vsurpanda, vt honesta aemulatio, quae magnum ad studia incitamentum est, foueatur. Poterunt autem vel singuli, vel plures ex vtraque parte committi, praecipue ex magistratibus; vel vnus

etiam plures lacessere. Priuatus fere priuatum petet, magistratus magistratum; priuatus etiam interdum magistratum, eiusque dignitatem, si vicerit, siue aliud praemium, aut victoriae signum consequi poterit, prout scholae dignitas, et locorum ratio postulabit.

[note: Extraordinariae exercitationes. ] 32 Extraordinariae exercitationes vtilitatem magnam habent: in quibus illud vniuerse dicendú est, ea, quae publice pronunciabuntur, vt non memoria solum discipulorum, sed ingenium etiam excolatur, a Magistro expolienda quidem diligenter, nunquam tamen de integro facienda: eademque de versibus, qui in publico proponuntur, ratio est. Laborandum etiam, vt vocem, gestus, et actionem omnem discipuli cum dignitate moderentur.

[note: Praelectio, seu declama tio in schola. ] 33 Praelectio vel graeca, latinaue Oratio, aut Carmen in Rhetorica quidem, et Humanitate alternis fere Sabbathis, vna schola alteram inuitan te, habeatur; in reliquis sola praelectio non tam habeatur, quam audita ex cathedra repetatur, nullis fere inuitatis; nec nisi singulis mensibus.

34 [note: p. 4. c. 13. §. 3. ] Concertatio cum proxima classe erit aliquoties [note: Concertatio cum proxima classe. ] in anno, quo die Praefecto studiorum inferiorum visum fuerit per horam fere, de ijs tantum rebus, quae vtrique classi communes sunt, vtroque moderante Praeceptore. Bini, terniue, aut plures disputabunt ex optimis vtriusque classis discipulis, vel ex condicto ad singulas interrogationes, responsionesque antea instructi,

vel ex ingenio quicquid libeat percontantes; vel dubitationes ab vno propositas, praesertim de Rhetorica, oppugnantes.

[note: Magistratus] 35 Magistratus eligendi, praemijsque etiam si videbitur afficiendi, nisi id alicubi in Rhetorica minus necessarium videretur, singulis fere, aut alternis mensibus: ad eam rem semel soluta oratione, semel etiam, si videatur in superioribus classibus carmine, graeceue scribant, in schola toto scholae tempore, nisi in Inferioribus melius videatur semihoram concertationi relinquere. Qui omnium optime scripserint, summo magistratu; qui proxime accesserint, alijs honorum gradibus potientur: quorum nomina, quo plus eruditionis res habeat, ex Graeca, Romanaue Republica, militiaue sumantur. Duas autem fere in partes ad aemulationem fo uendam schola diuidi poterit, quarum vtraque suos habeat magistratus, alteri parti aduersarios, vnicuiq. discipulorum suo attributo aemulo. Summi autem vtriusque partis magistratus primum in sedendo locum obtineant.

[note: Decuriones] 36 Decuriones etiam a Praeceptore statuantur, qui memoriter recitantes audiant, scriptaque Praeceptori colligant, et in libello punctis notent, quoties memoria quemque fefellerit, qui scriptionem omiserint, aut duplex exemplum non tulerint, aliaque, si iusserit Praeceptor, obseruent.

[note: Ad examen praeparatio. ] 37 Ad promotionem generalem vno ferme ante examen mense strenue discipuli in praecipuis

quibusque rebus in omnibus classibus excepta fortasse Rhetorica exerceantur. Quod si quis longe in ipso anni decursu excelleret, de eo Magister referat ad Praefectum, vt priuatim examinatus gradum ad superiorem scholam facere possit.

[note: Catalogus. ] 38 Catalogum discipulorum alphabeti ordine conscriptum Praefecto tradat, sub anni initium: quem Catalogum interdum in anno recognoscat, vt, si quid sit opus, immutari queat: accuratissime vero cum generale discipulorum examen impendet. In eo autem Catalogo quamplurimos discipulorum gradus distinguat, videlicet Optimos, Bonos, Mediocres, Dubios, Retinendos, Reijciendos, quae notae numeris significari possent 1. 2. 3. 4. 5. 6.

[note: Disciplinae cura. ] 39 Disciplinam omnem nihil aeque continet atque obseruatio regularum. Haec igitur praecipua sit magistri cura, vt discipuli tum ea, quae in eorum regulis habentur, obseruent; tum ea, quae de studijs dicta sunt, exequantur. Quod spe honoris, ac praemij, metuque dedecoris facilius, quam verberibus consequetur.

[note: Puniendi ratio. ] 40 Nec in puniendo sit praeceps, nec in inquirendo nimius; dissimulet potius cum potest sine cuiusquam damno; neque solum [note: p. 4. c. 7. §. 2. D. ] vllum ipse plectat (id enim per correctorem praestandum) sed omnino a contumelia dicto, factoue inferenda abstineat; nec alio quem piam, quam suo nomine vel cognomine appellet: poenae etiam loco

aliquid literarium addere vltra quotidianum pensum vtile interdum erit. Inusitatas auté et maiores poenas ob ea praesertim, quae extra scho lam deliquerint, sicut eos, qui plagas recusant, praesertim si grandiores sint, ad Praefectum reijciat.

[note: Assiduitas. ] 41 Assiduitatem maxime a discipulis requirat: nec proinde ad publica spectacula siue ludos eos dimittat. si quis abfuerit, aliquem ex condisci pulis, vel alium ad eius domum mittat; et, nisi idoneae afferantur excusationes, absentiae paenam sumat. Qui plures dies sine causa abfuerint, ad Praefectum remitti, nec sine eius consensu recipi debent.

[note: Confessionum dies. ] 42 Ne confessionum causa quicquam remittatur ex ijs, quae scholarum propria sunt: terni vel plures vbi sit opus, initio mittantur ad confiten dum: deinde, vt singuli redeunt, ita ex ceteris singuli, biniue submittantur, nisi forte alicubi ad confessionem simul omnes ire consueuerint.

[note: Silentium, et modestia. ] 43 Silentium et modestiam seruandam in primis curet, vt nemo per scholam vagetur, nemo locum mutet, nemo vltro citroque munera schedasue mittat; vt a schola non egrediantur, praesertim duo, vel plures simul.

[note: Egressus e schola. ] 44 Cauendum est, ne facile praesertim praelectionis tempore, a quopiam discipuli euocentur: vt confusio etiam, et clamor in egressu praecipue vitetur, Magistro siue e suggestu, siue ad ianuam spectante, proximi quique valuis primi exeant; vel alia ratione curetur, vt modeste omnes et silentio egrediantur.

[note: Academiae. ] 45 Academias instituat, si Rectori videbitur ex regulis, quae propterea seorsim conscriptae sunt; ad quas discipuli maxime festis diebus vitandi otij, et malarum consuetudinum causa conueniant.

[note: Agere cum discipulorum parentibus. ] 46 Si necesse videretur discipulorum causa cum eorum parentibus interdum loqui, Rectori proponat, an ij per Praefectum, vel alium accersendi sint; vel etiam, si personae dignitas postulet, conueniendi.

[note: Familiaritas et colloquia] 47 Familiarem non se vni magis, quam alteri ostendat; cum ijsque extra scholae tempus non nisi breuiter, ac de rebus serijs, loco etiam patenti, hoc est non intra scholam, sed pro scholae foribus, aut in atrio, aut ad ianuam Collegij, quo magis aedificationi consulat, colloquatur.

[note: Paedagogi. ] 48 Nemini paedagogum inconsulto Rectore proponat, nec a paedagogis permittat alijs domi praelectionibus onerari discipulos, sed tan tum auditas exigi.

[note: Nullus pro schola sumptus. ] 49 Nullius opera vtatur in describendo, aut in aliquo, quod ad vsitatas scholae exercitationes non pertineat; nullaque in re illos pro schola sumptum facere patiatur.

[note: Profectus studentium. ] 50 Sit denique in omnibus diuina aspirante gratia [note: p. 4. c. 6. §. 6. ] diligens, et assiduus profectus studentium tum in lectionibus, tum in alijs literarijs exercitationibus studiosus. Contemnat neminem, pauperum studijs aeque ac diuitum bene prospiciat, [note: p. 4. c. 13. §. 3. ] profectumque vniuscuiusque e suis scholasticis speciatim procuret.

REGVLAE PROFESSORIS Rhetoricae.

[note: Gradus. ] 1 GRadus huius scholae non facile certis quibusdam terminis definiri potest: ad perfectam enim eloquentiam informat, quae duas facultates maximas, Oratoriam et Poeticam comprehendit (ex his autem duabus primae semper partes Oratoriae tribuatur) nec vtilitati solum seruit, sed etiam ornatui indulget.

Illud tamen in vniuersum dici potest, tribus ma xime rebus, praeceptis dicendi, stylo, et eruditione contineri.

Praecepta etsi vndique peti, et obseruari possunt, explicandi tamen non sunt in quotidiana praelectione, nisi Rhetorici Ciceronis libri, et Aristotelis tum Rhetorica, si videbitur, tum Poetica.

Stylus (quanquam probatissimi etiam historici, et poetae delibantur) ex vno fere Cicerone sumendus est: et omnes quidem eius libri ad stylum aptissimi; Orationes tamen solae praelegendae, vt artis praecepta in orationibus expressa cernantur.

Eruditio denique ex historia, et moribus gentium, ex auctoritate scriptorum, et ex omni doctrina, sed parcius ad captum discipulorum accersenda.

Ex Graecis ad Rhetoricam pertinet syllabarum maxime dimensio, et plenior auctorum, et dialectorum cognitio. Summam logicae in fine anni Rhectoricae Magister non explicet.

[note: Diuisio temporis. ] 2 Diuisio temporis haec erit. Prima hora antemeridiana memoria exerceatur, scripta a Decurionibus collecta Praeceptor corrigat, varias interim, de quibus infra regula quinta, discipulis exercitationes iniungens, deniq. externa praelectio recolatur.

Secunda hora antemeridiana praelectioni detur vel praeceptorum, si a prandio explicetur Oratio; vel orationis, si praecepta: dummodo in eo quod anni initio coeptum est, constantia seruetur. Succedat repetitio, et quando opus est, argumentum detur scribendae orationis, vel Carminis: reliquum, si quid est temporis, vel concertationi, vel ijs, quae prima hora scripserint, recognoscendis tribuatur.

Prima hora pomeridiana habeatur post repetitionem postremae noua praelectio, vel Orationis si mane praecepta ex posita; vel praeceptorum, si Oratio. Huic repetitio de more succedat.

Secunda hora pomeridiana, graeci auctoris postrema praelectione repetita, noua explicetur, atque exigatur. Reliquum tempus, modo corrigendis

graecis scriptionibus, modo graecae syn taxi, et arti metricae, modo graecae concertationi reseruetur.

Die vacationis explicetur historicus, vel poeta, vel aliquid ad eruditionem pertinens; et recolatur.

Die Sabbathi post breuem totius hebdomadae repetitionem, mane prima hora explanetur historicus, vel poeta. Vltima hora aut habeatur ab aliquo discipulorum declamatio, vel praelectio, aut ad Humanistas audiendos eatur, aut concertetur. A prandio explicetur poeta, vel historicus; Graeca recolantur.

Sicubi vero praeter duas horas tum mane, tum veperi semihora additur, ea historico, vel poetae tribuenda: quod si fiat, Sabbathi praelectiones vel non differant ab alijs diebus, vel, ijs omissis, repetitio plenior instituatur, et concertatio.

[note: Memoriae exercitatio. ] 3 Quoniam memoriae quotidiana exercitatio Rhetori necessaria est, atque in hac classe sae pe longius praelectiones excurrunt, quam vt tradi commode memoriae possint; Praeceptor statuet ipse quid, quantumque ediscendum, et quomodo, si exigere velit, recitandum. Immo ex vsu esset, vt subinde aliquis e suggestu recitaret, quae ex optimis auctoribus didicisset, ad memoriae exercitationem simul cum actione iungendam.

[note: Scriptionis corrigendae ratio. ] 4 In scriptione corrigenda indicet si quid in artificio oratorio, aut poetico, in elegantia, cultuque

sermonis, in connectenda oratione, in nu meris concinnandis, in orthographia, aut aliter peccatum fuerit, si quis locus perperam, si obscure, si humiliter tractatus, si decorum minime seruatum, si qua digressio longior fuerit, et alia generis eiusdem. Denique oratione absoluta suam quisque, quam ante per partes attulerat, totam simul descriptam, aut saltem correctam Praeceptori offerat, vt eas esse ab omnibus perfectas appareat.

[note: Exercitationes inter cor rigendum. ] 5 Exercitationes discipulorum, dum scripta magister corrigit, erunt exempli gratia, locum aliquem poetae, vel oratoris imitari; descriptionem aliquam, vt hortorum, templorum, tempestatis, et similium efficere; phrasim eandem modis pluribus variare; graecam orationem la tine vertere, aut contra; poetae versus tum latine, tum graece soluto stylo complecti; carminis genus aliud in aliud commutare; Epigrammata, Inscriptiones, Epitaphia condere; Phrases ex bonis oratoribus, et poetis, seu graecas, seu latinas excerpere, figuras Rhetoricas ad certas materias accommodare; ex locis rhetoricis, et topicis plurima ad rem quampiam argumenta depromere, et alia generis eiusdem.

[note: Praelectio. ] 6 Praelectio duplex est. Altera ad artem pertinet, in qua praecepta; altera ad stylum, in qua orationes explicantur. In vtraque autem duo animaduertenda. Primum qui auctores ad praelegendum suscipiantur, deinde quis modus

[note: Auctores. ] interpretandi teneri possit. De primo satis dictum est regula prima: vnus enim Cicero ad orationes, ad praecepta praeter Ciceronem Aristoteles adhibendus est. Oratio nunquam praetermittenda, praeceptorum etiam explicatio to to fere anno continuanda esset: Ingens enim est vis oratoriorum praeceptorum: huius tamen loco, vbi mos ferat, inclinante iam anno, alicuius auctoris vsus, qui maiorem eruditionem, aut varietatem contineat, non interdicitur. Poetae vero aliqua praelectio poterit interdum aestiuo tempore vel praeceptorum, vel orationis praelectionibus interponi.

[note: Praeceptorum interpretatio. ] 7 Quod autem ad interpretandi rationem at tinet, si explicentur pracepta. Primo praecepti sensus aperiendus, interpretum collatis sententijs, si obscurior sit, nec inter eos conueniat. Secundo alij Rhetores, qui idem praecipiant, vel idem auctor, si alibi idem praecipit, afferendus. Tertio ipsius praecepti ratio aliqua excogitanda. Quarto Oratorum, ac poetarum loci aliquot similes, maxime illustres, in quibus eo praecepto vsi sint, adducendi. Quinto si quid ex varia eru ditione, et historia ad rem facit, addendum. Ad extremum, quo modo ad res nostras accommdari possit, indicandum; idque quanto maximo fieri potest delectu, ornatuque verborum.

[note: Oratoris interpretatio. ] 8 Si vero explicetur oratio, vel poema. Primo exponenda sententia, si obscura sit, et variae interpretationes dijudicandae. Secundo tota

artificij ratio, inuentionis scilicet, dispositionis, et elocutionis exploranda, quam apte se orator insinuet, quam apposite dicat, vel quibus ex locis argumenta sumat ad persuadendum, ad ornandum, ad mouendum; quam multa saepe praecepta vno eodemque loco permisceat, quo pacto rationem ad faciendam fidem figuris sententiarum includat, rursusque figuras sententiarum figuris verborum intexat. Tertio loci aliquot tum re, tum verbis similes afferendi, alijque oratores, vel poetae, qui eodem praecepto ad aliquid simile persuadendum, vel narrandum vsi sint, producendi. Quarto res ipsae sapientum sententijs, si res ferat, confirmandae. Quinto ex historia, ex fabulis, ex omni eruditione, quae ad locum exornandum faciant, conquirenda. Ad extremum verba perpendenda, eorum proprietas, ornatus, copia, numerus obseruandus. Haec autem non ideo allata sunt, vt semper omnia consectetur magister; sed vt ex ijs seligat, quae opportuniora videbuntur.

[note: Argumentum scribendae orationis. ] 9 Dictandum argumentum Orationis, vel initio cuiusque mensis totum, vel singulis hebdomadis per partes (singulis enim mensibus ad summum singulae absoluendae orationes) sit autem breue, quod per omnes eat orationis partes, locos confirmationis, et amplificationis, figuras praecipuas, quae adhiberi possent, locos etiam aliquos bonorum auctorum ad imitandum, si videbitur, indicet. Interdum demonstrato scriptore

[note: Carminis. ] 10 Carminis etiam argumentum, aut scripto aut verbo, vel solam significando rem, vel certa adiecta sententia tradi potest: idque aut breue, vt Epigrammatis, Odae, Elegiae, Epistolae, quod singulis vicibus expediatur; aut longius, vt pluribus vicibus quemadmodum orationem sic poema contexant.

[note: Graeci The. matis ratio. ] 11 Graeci Thematis eadem fere ratio erit, nisi per aliquod tempus verbatim omnia dictanda semel saltem in singulas hebdomadas, vel soluta oratione, vel carmine censeantur.

[note: Concertatio] 12 Concertatio, seu exercitatio sita erit, tum in corrigendis ijs, quae alter aemulus in alterius oratione deprehenderit; tum in ijs, in quibus prima hora se exercuerit, inuicem proponendis; tum in figuris dignoscendis, aut conficiendis; tum in Rhetoricae, aut Epistolarum, aut Carminum, aut Historiae praeceptis reddendis, applicandisue; tum in exponendis auctorum lo cis difficilioribus, et difficultatibus explanandis; tum in moribus antiquorum, rebusque ad eruditionem pertinentibus exquirendis; tum in hieroglyphicis, symbolis Pythagoreis, apophtegmatis, adagijs, emblematis, aenigmatisque interpretandis; tum in declamando, et similibus ad Praeceptoris arbitrium.

[note: Graeca praelectio. ] 13 Graeca praelectio siue oratorum, siue histo ricorum, siue poetarum non nisi antiquorum sit,

et classicorum, Demosthenis, Platonis, Thucydidis, Homeri, Hesiodi, Pindari, et aliorum huiusmodi (modo sint expurgati) inter quos iure optimo SS. Nazianzenus, Basilius, et Chrysostomus reponendi. Ac priore quidem semestri oratores, aut historici interpretandi; interponi autem poterunt semel in hebdomada aliqua epigrammata, vel breuia poemata: posteriore vicissim explicetur poeta, interiecto semel oratore, aut historico. Interpretandi ratio, quanquam quae eruditionis, artisque sunt, respuere omnino non debet; proprietatem tamen potius, vsumque linguae spectabit. Quamobrem locutiones aliquae singulis praelectionibus dictandae.

[note: Graeca grammatica. ] 14 Graeca syntaxis, et syllabarum dimensio ineunte anno alternis diebus, si sit opus, explicanda, syntaxis quidem breuiter, praecipua quaedam capita recolendo.

[note: Praelectio die vacationis. ] 15 Eruditionis causa die vacationis pro historico, et poeta liceat interdum alia magis recondita proferre, vt hieroglyphica, vt Emblemata, vt quaestiones ad artificium poeticum spectantes, de Epigrammate, Epitaphio, Ode, Elegia, Epopoeia, Tragoedia, vt de Senatu Romano, de Atheniensi, de vtriusque gentis militia; vt de re hortensi, vestiaria, de Triclinio, de Triumpho, de Sibyllis, et alijs generis eiusdem, modice tamen.

[note: Priuata declamatio. ] 16 Declamatio, vel praelectio, vel carmen vel graeca oratio, vel carmen simul, et oratio,

Humanistis conuenientibus postrema semihora antemeridiana ab vno, aut altero discipulorume suggestu alternis sabbathis habeatur.

[note: Publica declamatio. ] 17 In Aula, Temploue grauior Oratio, aut Carmen, vel vtrumque, nunc latine, nunc graece; vel declamatoria actio, expositis vtrinque rationibus, lataque sententia, singulis fere mensibus habeatur; non tamen, nisi recognita, et approbata a Praefecto studiorum superiorum.

[note: Carmina af figenda. ] 18 Affigantur carmina scholae parietibus alternis fere mensibus ad aliquem celebriorem diem exornandum, vel Magistratus promulgandos, vel alia quapiam occasione, selectissima quaeque a discipulis descripta. Immo etiam pro regionum more aliquid prosae breuioris; quales sunt Inscriptiones, vt clypeorum, templorum, sepulcrorum, hortorum, statuarum; quales Descriptiones, vt vrbis, portus, exercitus: quales Narrationes, vt rei gestae ab aliquo diuorum; qualia denique Paradoxa, additis interdum, non tamen sine Rectoris permissu, picturis, quae Emblemati, vel argumento proposito respondeant.

[note: Priuatae sce nae. ] 19 Poterit interdum Magister breuem aliquam actionem, Eclogae scilicet, Scenae, Dialogiue discipulis argumenti loco proponere: vt illa deinde in schola distributis inter ipsos partibus, sine vllo tamen scenico ornatu, exhibeatur, quae omnium optime conscripta sit.

[note: Nostrorum exercitatio. ] 20 Nostris exercendis sicut omnia, quae de ratione docendi diximus, communia sunt, ita

illa peculiaria, vt domi ter, aut quater in hebdomada per horam, quo tempore commodissimum Rectori videbitur, repetitiones coram magistro, aut alio quem Rector ipse statuerit, habeant: in quibus praelectiones latinae, graecaeue recolantur, solutaque oratio, et carmen latine, graeceue corrigantur, iubeanturque quotidie aliquid ediscendo memoriam excolere, multumque et attente legere: nihil enim aeque foecundat ingenium, quam vt ad Aulae, Templi, Scholaeque suggestum, quod illis cum externis condiscipulis commune est, addito etiam refectorio, frequentius singuli se dicendo exerceant. Vt denique publice semper in loco quopiam idoneo sua carmina Praeceptori probata, suo adscripto nomine proponant.

REGVLAE PROFESSORIS Humanitatis.

[note: Gradus. ] 1 GRadus huius scholae est, postquam ex grammaticis excesserint, praeparare veluti solum eloquentiae: quod tripliciter accidit, cognitione linguae, aliqua eruditione, et breui informatione praeceptorum ad Rhetoricam spectantium. Ad cognitionem linguae, quae in proprietate maxime, et copia consistit, in quotidianis praelectionibus Cicero ijs fere libris, qui philosophiam de moribus continent; ex historicis Caesar, Sallustius, Liuius, Curtius, et si qui sunt similes; ex poetis praecipue Virgilius, exceptis Eclogis, et quarto Aeneidos, praeterea Odae Horatij selectae, item Elegiae, Epigrammata, et alia poemata illustrium poetarum antiquorum, modo sint ab omni obscoenitate expurgati. Eruditio modice vsurpetur, vt ingenium excitet interdum, ac recreet, non vt linguae obseruationem impediat.

secundo scilicet semestri, tradetur: quo tempore, omissa philosophia Ciceronis, faciliores aliquae eiusdem orationes, vt pro lege Manilia, pro Archia, pro Marcello, ceteraeque ad Caesarem habitae sumi poterunt. Graecae linguae pars illa pertinet ad hanc scholam, quae syntaxis proprie dicitur. curandum praeterea, vt mediocriter scriptores intelligant, et scribere aliquid graece norint.

[note: Diuisio tem poris. ] 2 Diuisio temporis haec erit. Prima hora matutina memoriter recitetur M. Tullius, et ars metrica apud Decuriones: scripta a Decurionibus accepta Praeceptor corrigat, varias interim, de quibus infra regula quarta, discipulis exercitationes, iniungens: ad extremum publice nonnulli recitent, et Decurionum notae a Magistro cognoscantur.

Secunda hora matutina repetatur postrema breuiter praelectio, nouaque per semihoram, vel paulo amplius explicetur: mox exigatur, et si quid supersit temporis in mutua discipulorum concertatione ponatur.

Vltima semihora initio primi semestris historicus, et ars metrica alternis diebus: arte vero metrica absoluta, historicus quotidie percurratur: altero deinde semestri Cypriani Rhetorica quotidie modo explicetur, modo recolatur, aut disputetur.

Prima hora pomeridiana memoriter poeta, graecusque auctor recitetur, recognoscente

Magistro Decurionum notas, scriptaque, vel quae mane imperata sunt, vel quae ex Domo allatis superfuerint, corrigente. Ad extremum thema dictetur.

Sesquihora consequens poetae tum recolendo, tum explicando, et graecae tum praelectioni, tum scriptioni ex aequo diuidatur.

Die vacationis prima hora recitetur memoriter, quod proxima vacatione praelectum est; et scriptiones, quae supersunt, de more corrigantur. Secunda hora aliquid Epigrammatum, aut Odarum, aut Elegiarum; siue aliquid ex libro tertio Cypriani de Tropis, de Figuris, et praecipue de numero, ac pedibus Oratorijs, vt ijs initio anni assuescant, siue Chria aliqua, aut progymnasma explicetur, recolaturque; siue denique concertetur.

Die Sabbathi mane prima hora publice recitentur memoriter totius hebdomadae praelectiones; hora secunda recolantur. Vltima semihora aut habeatur ab aliquo discipulorum declamatio, vel praelectio, aut ad Rhetores audiendos eatur, aut concertetur.

A prandio prima semihora reddatur memoriter poeta, et Catechismus, Magistro scripta, si quae per hebdomadam superfuerint, et Decurionum notas recognoscente.

Sesquihora consequens poetae recolendo, vel alicui breui poemati explicando, exigendoque, et graecis eodem modo ex aequo diuidatur.

Vltima semihora in explicatione Catechismi, vel pia cohortatione, nisi feria sexta habita sit, ponetur: sin autem, in ea re ferme, in cuius locum tum Catechismus successerat.

[note: Scriptionis corrigendae ratio. ] 3 In scriptione corrigenda indicet si quid minus proprium, aut elegans, aut numerosum sit; si minus recte locus ad imitandum propositus expressus; si quid in orthographia, aliterue peccatum sit: varijs modis idem efferri iubeat, vt dicendi copiam ex hac exercitatione nanciscantur.

[note: Exercitationes inter corrigendum. ] 4 Exercitationes, dum scripta corrigit, erunt exempli gratia, ex praelectionibus phrases excerpere, easque pluribus modis variare, Ciceronis periodum dissolutam componere, versus condere, carmen vnius generis alio permutare, locum aliquem imitari, graece scribere, et alia generis eiusdem.

[note: Praelectio. ] 5 Praelectio eruditionis ornamentis leuiter interdum aspersa sit, quantum loci explicatio postulat: se totum potius Magister effundat in latinae linguae obseruationes, in vim, etymologiamque verborum, quam ex probatis petet auctoribus, maxime ex antiquis; in locutionum vsum ac varietatem, in auctoris imitationem; nec alienum putet aliquid patrio interdum sermone efferre, si vel ad interpretandum in primis valeat, vel aliquid habeat eximij. Quando autem orationem explicat, praecepta artis exploret. Ad extremum licebit, si videatur, omnia patrio

[note: Argumentum scribendi. ] 6 Dictandum argumentum scribendi. Primo quidem semestri ad Epistolae fere formam vulgi sermone ad verbum: quod saepe proderit ita componere, vt totum ex praelectionibus iam explicatis hinc inde decerptum sit. Semel autem fere in hebdomada suo marte conscribant, aliquo prius epistolarum genere explicato, indicatisque Ciceronis, aut Plinij epistolis ad illud pertinentibus. Altero deinde semestri excitetur ingenium; et Chriae primo, tum prooemia, narrationes, et exornationes, facili ac fuso argumento proposito, conficiantur. Carminis argumentum latine dictet multa locutionum varietate. Graeci Thematis eadem ac latinae prosae ratio erit, nisi quod fere ex ipso auctore depromendum, et ratio syntaxeos praemonstranda.

[note: Concertatio. ] 7 Concertatio seu exercitatio sita erit tum in ijs, quae alter aemulus in alterius scriptione deprehenderit; tum in ijs, in quibus prima hora se exercuerint, proponendis; tum in phrasibus a Praeceptore habitis memoriter dicendis, aut variandis; tum in epistolarum, ac Rhetoricae praeceptis reddendis, aut applicandis, tum in exquirenda quantitate syllabarum, allata memoriter regula, vel poetae exemplo; tum in proprietate, aut etymologia aliqua inuestiganda, tum in aliquo graeci, latiniue auctoris loco interpretando; tum in graecis difficilioribus, et anomalis verbis inflectendis, formandisque, et

[note: Ars metrica, et Rhetorica. ] 8 Ars metrica celeriter recurretur, in ijs solum inhaerendo, quibus magis egere videbuntur, et exercendo potius quam explicando. Rhetoricae item Cypriani non tam verba, quam praecepta breuiter illustrentur, additis ex eodem libello exemplis, et, si res ferat, ex quotidianis praelectionibus.

[note: Graeca praelectio. ] 9 Graeca praelectione alternis diebus grammatica, et auctor explanabitur. Grammaticae quidem, breuiter decursis ijs, quae in prima classe tradita fuerant, syntaxim, et rationem accentuum persequatur.

Auctor vero primo semestri solutae orationis sumetur ex facilioribus, vt aliquae orationes Isocratis, et sanctorum Chrysostomi, et Basilij, vt ex epistolis Platonis, et Synesij, vt aliquid selectum ex Plutarcho: altero semestri carmen aliquod explicabitur, exempli gratia ex Phocylide, Theognide, sancto Gregorio Nazianzeno, Synesio, et horum similibus.

Explicatio autem, vt huius scholae fert gradus, linguae potius cognitioni, quam eruditioni seruiat.

Inclinante autem anno graecarum syllabarum ratio tradi poterit cum auctore alternis diebus. Poterunt etiam interdum dissoluta carmina concinnari.

[note: Carmina affigenda. ] 10 Affigantur Carmina scholae parietibus alternis fere mensibus ad aliquem celebriorem

diem exornandum, vel magistratus promulgandos, vel alia quapiam occasione, selectissima quaeque a discipulis descripta: immo etiam pro regionum more aliquid prosae breuioris, quales sunt inscriptiones, vt clypeorum, Templorum, sepulcrorum, hortorum, statuarum; quales descriptiones, vt vrbis, portus, exercitus; quales narrationes, vt rei gestae ab aliquo Diuorum; qualia denique paradoxa: additis interdum, non tamen sine Rectoris permissu, picturis, quae emblemati, vel argumento proposito respondeant.

REGVLAE PROFESSORIS Supremae Classis Grammaticae.

[note: Gradus. ] 1 GRadus huius scholae est absoluta grammaticae cognitio: ita enim recolit ab initio syntaxim, vt addat omnes appendices, deinde explicet constructionem figuratam, et de Arte metrica: in Graecis autem octo partes orationis, seu quaecunque Rudimentorum nomine continentur, dialectis, ac difficilioribus exceptionibus, et appendicibus exceptis. Quod ad lectiones pertinet, ex oratoribus quidem explicari poterunt primo semestri grauissimae quaeque Ciceronis ad Familiares, ad Atticum, ad Quint. fratrem Epistolae: altero vero liber de Amicitia, de Senectute, Paradoxa, et alia huiusmodi. ex poetis vero primo semestri selectae aliquae, ac purgatae Ouidij tum Elegiae, tum Epistolae; altero quaedam item selecta, et purgata ex Catullo, Tibullo, Propertio, et Virgilij Eclogis; vel etiam libri eiusdem Virgilij faciliores, vt quartus Georgicorum, quintus, et septimus Aeneidos. ex Graecis S. Chrysostomus, Aesopus, Agapetus, et horum similes.

[note: Diuisio tem poris. ] 2 Diuisio temporis haec erit. Prima hora matutina memoriter recitetur M. Tullius, et Grammatica Decurionibus: scripta a Decurionibus collecta Praeceptor corrigat, varias interim, de quibus infra regula quarta, discipulis exercitationes iniungens.

Secunda hora matutina repetatur postrema breuiter Ciceronis praelectio, nouaque per semihoram explicetur, atque exigatur; postremo Thema dictetur.

Vltima semihora matutina grammaticae praelectione repetita, noua explicetur, et exigatur, admista interdum concertatione. Ac primo quidem semestri praecepta constructionis in inferiore schola tradita decurrantur, propria deinceps ex professo explicentur: alternis vero diebus artis metricae praecepta generalia, omissis exceptionibus. posteriore autem semestri recolatur per duos minimum menses pars illa grammaticae, quae est propria primae classis, et alternis diebus ars metrica, regulas iam explicatas breuiter percurrendo, in alijs quantum necesse est haerendo. absoluta vero repetitione grammaticae quotidie deinceps ars metrica explicetur adiectis exceptionibus, carminum generibus, et quae de patronymicis, atque accentu traduntur. Prima semihora pomeridiana memoriter poeta, graecusque auctor recitetur, recognoscente Magistro Decurionum notas, scriptaque, vel quae mane imperata sunt, vel quae

Sesquihora consequens poetae tum recolendo, tum explicando, et graecae tum praelectioni, tum scriptioni ita diuidatur, vt graecis paulo plus detur quam semihora.

Vltima semihora, vel quod illius reliquum fuerit, in concertationibus collocandum.

Die sabbathi mane publice recitentur memoriter totius hebdomadae, vel totius libri praelectiones. Secunda hora recolantur. Vltima semihora concertetur. Idem fiat a prandio, nisi quod prima hora etiam memoriter recitatur Catechismus.

Vltima semihora in explicatione catechismi, vel pia cohortatione, nisi feria sexta habita sit, ponetur: sin autem, in ea re ferme, in cuius locum tum Catechismus successerat.

[note: Scriptionis corrigendae ratio. ] 3 In scriptione corrigenda indicet, si quid contra praecepta grammaticae, orthographiae, interpunctionis peccatum sit: si declinatae difficultates, si non habita elegantiae, aut imitationis ratio.

[note: Exercitationes inter cor rigendum. ] 4 Exercitationes tradendae discipulis, dum scripta corrigit, erunt exempli gratia, vernacula dictata, tum ad auctoris imitationem, tum ad syntaxis praecepta latina facere, lectionem Cice ronianam ex latino in patrium sermonem transferre, eandem latine transcribere, inde phrases elegantiores excerpere, ex grammaticae praeceptis recens explicatis dubitationes aemulis, et

locutiones proponendas depromere, dissolutos versus concinnare, aut conficere, graeca describere, et alia generis eiusdem.

[note: Praelectio. ] 5 Praelectionis forma haec erit. Primum quidem argumentum tum latino, tum patrio sermone perstringat. Deinde vnamquamque periodum ita interpretetur, vt vernacula expositio latinae subinde subijciatur. Tertio a capite recurrens (nisi malit ipsi explicationi inserere) binas, aut ternas seligat voces, quarum vim, autoriginem expendat; vnoque, aut altero eiusdem praesertim auctoris exemplo confirmet. Translationes etiam euoluat, ac demonstret fabulas cum historijs, et quae ad eruditionem pertinent, si quae incidant, breui expediat; binas etiam, ternasue phrases elegantiores excerpat. Postremo scriptoris ver ba vulgi sermone decurrat. Licebit autem latinum argumentum, obseruationes, proprietates, et phrases quambreuissime dictare.

[note: Argumentum scribendi. ] 6 Dictandum argumentum scribendi ad Epistolae fere formam, vulgi sermone ad verbum quod ad praecepta syntaxeos, et ad Ciceronis imitationem referatur. Semel autem fere singulis mensibus, aut domi loco quotidianae scriptiouis, aut in schola ad magistratus creandos, vbi aliquantum profecerint, suo marte conscribant, aliquo prius epistolarum genere explicato indicatisque Ciceronis epistolis ad illud pertinentibus, et aliquot ab ipso Praeceptore eiusdem generis dictatis exemplis.

lum verborum ordine, mox etiam verbis aliquibus immutatis, ad extremum facillimo argumento cum multa locutionum varietate dictari.

[note: Graecum thema. ] 8 Graeci Thematis eadem, ac latinae prosae ra tio erit, nisi quod fere ex ipso auctore depromendum, et ratio syntaxeos praemonstranda.

[note: Graeca praelectio. ] 9 Graecae praelectionis, quae quadrantem horae vix excedet, eadem ratio sit, nisi quod cum graecus auctor sumitur (sumi autem poterit quando Praefectus censuerit alternis cum grammatica diebus) verba singula tractanda sunt, facillimis etiam in vniuersum, si videatur, syntaxeos regulis indicatis.

[note: Concertatio. ] 10 Concertatio, seu exercitatio sita erit, tum in ijs quae alter aemulus in alterius scriptione de prehenderit, tum in ijs, in quibus prima hora se exercuerint, proponendis, tum in phrasibus a Praeceptore habitis memoriter dicendis, tum in vernaculis locutionibus mutuo ex praescripto syntaxeos, aut ad Ciceronis imitationem exigem dis, aut variandis (faciendumque, vt locutionem propositam statim, qui interrogatur ijsdem red dat verbis, eamque paulisper meditatus non verbatim, sed totam simul latine efferat) tum in epistolarum praeceptis reddendis, tum in exquirenda quantitate syllabarum, allata memoriter regula, vel poetae exemplo, tum in proprietate, aut etymologia aliqua inuestiganda, tum in aliquo graeci, latiniue auctoris loco interpretando, tum in graecis nominibus, aut verbis inflectendis, formandisque et alijs id genus ad Praeceptoris arbitrium.

REGVLAE PROFESSORIS Mediae classis Grammaticae.

[note: Gradus. ] 1 GRadus huius scholae est, totius quidem Grammaticae, minus tamen plena cognitio: explicat enim ab initio libri secun di vsque ad figuratam constructionem, facillimis solum adiunctis appendicibus; seu iuxta Romanam methodum, a communi verborum constructione vsque ad figuratam, additis facilioribus appendicibus.

Ex Graecis ad hanc scholam pertinent nomina contracta, verba circumflexa, verba in Mi, et faciliores formationes.

Ad praelectiones vero non nisi Familiares Ciceronis Epistolae, et facillima quaeque Ouidij carmina: et secundo semestri, si Praefectus censeat, graecus Catechismus, aut Cebetis tabula.

Prima hora matutina memoriter recitetur M. Tullius, et grammatica apud Decuriones; scripta a Decurionibus collecta Praeceptor corrigat,

varias interim, de quibus infra regula quarta, discipulis exercitationes iniungens.

Secunda hora matutina repetatur postrema breuiter Ciceronis praelectio, nouaque per semihoram explicetur, atque exigatur: postremo Thema dictetur.

Vltima semihora matutina aliquid ex primo grammaticae libro, vt de declinatione nominum, ac deinceps de praeteritis, ac supinis, quod concertando etiam exerceatur, recolendum.

Prima hora promeridiana memoriter gramma tica tum latina, tum graeca, et suis diebus poeta recitetur, recognoscente Magistro Decurionum notas, scriptaque, vel quae mane imperata sunt, vel, quae ex Domo allatis superfuerint, corrigente: ad extremum grammaticae, et alternis diebus poetae postrema praelectio recolatur.

Secunda hora pomeridiana per semihoram syntaxis explicetur, et repetatur: posteriore tamen semestri syntaxis item, et alternis diebus poeta explicetur. Per alteram semihoram graeca tradantur.

Die sabbathi mane prima hora publice reciten tur memoriter totius hebdomadae, vel totius libri praelectiones. Secunda hora recolantur.

Vltima semihora concertetur. Idem fiat a prandio, nisi quod prima hora cum grammatica, et

poeta, recitatur etiam Catechismus. Vltima se mihora in explicatione Catechismi, vel nonnun quam pia cohortatione, nisi feria sexta habita fuerit, ponetur: sin autem, in ea re ferme, in cuius locum tum Catechismus successerat.

[note: Scriptionis corrigendae ratio. ] 3 In scriptione corrigenda indicet si quid contra praecepta grammaticae, orthographiae, interpunctionis peccatum sit; si declinatae difficultates: omnia ad grammaticarum praeceptionum normam expendat: coniugationesque ipsas, et rudimenta, sumpta occasione, in memoriam reuocet.

[note: Exercitationes inter cor rigendum. ] 4 Exercitationes, dum scripta corrigit, erunt exempli gratia vernacula dictata tum ad auctoris imitationem, tum praecipue ad syntaxis praecepta latina facere: lectionem Ciceronis vulgi sermone conuertere, eandem latine transcribere, ex grammaticae praeceptis recens praesertim explicatis dubia aemulis, et locutiones proponendas depromere, graeca describere, et alia generis eiusdem.

[note: Grammatica exigenda] 5 In repetitione praelectionis capiat interdum occasionem difficiliora declinandi, coniugandi, et grammaticae quomodocumque exigendae.

[note: Praelectio Ciceronis. ] 6 Praelectionis Ciceronianae, quae septenos fere versus non excedet, haec forma sit.

Primo totam continenter pronunciet, eiusque argumentum breuissime patrio sermone perstringat.

Tertio a capite recurrens structuram indicet, et periodum retexens, quae verba, quos casus regant, ostendat; pleraque ad explicatas grammaticae leges perpendat; latinae linguae obseruationem vnam, aut alteram, sed quam facillimam afferat; metaphoras exemplis rerum notissimarum demonstret; vnam denique, aut alteram phrasim excerpat, quas solas cum argumento dictabit.

[note: Argumentum scribendi. ] 7 Dictandum argumentum scribendi vulgi sermone ad verbum, perspicuum, nec fere versibus septenis longius, quod ad praecepta syntaxis, et Ciceronis imitationem referatur. Interdum discipuli aliquam Ciceronis breuem versionem, aut aliquod graecum tempus, seu nomen subscribere iubeantur.

[note: Gram. praelectio. ] 8 Grammaticae praelectio non nisi singula praecepta ad summum cum breui aliqua appen dice, aut exceptione contineat.

[note: Graeca praelectio. ] 9 In Graecis tradendis eadem proportione seruentur; et fere ex vsu videtur esse vernaculas voces casibus, ac personis addere, omniaque plerumque voce patria declarare.

[note: Concertatio. ] 10 Concertatio, seu exercitatio sita erit tum in ijs, quae alter aemulus in alterius scriptione deprehenderit; tum in ijs, in quibus prima

hora se exercuerint, proponendis; tum in phrasibus a Praeceptore habitis memoriter dicendis, tum in vernaculis locutionibus mutuo ex praescripto syntaxeos, aut ad Ciceronis imitationem exigendis (faciendumque vt locutionem propositam statim, qui interrogatur, ijsdem repetat verbis, eamque paulisper meditatus non verbatim, sed totam simul latine efferat) tum in difficilioribus nominibus, ac verbis, quae praesertim in praelectione occurrerint, vel continenti, vel interrupto casuum, ac temporum ordine, vel singulis per se, vel coniuncto simul adiectiuo, substantiuoque, et pronomine inflectendis, tum in praeteritis, et supinis quam celerrime reddendis, in graecis exigendis, et alijs id genus, arbitrio Praeceptoris.

REGVLAE PROFESSORIS infimae Classis Grammaticae.

[note: Gradus. ] 1 GRadus huius scholae est rudimen torum perfecta, syntaxis inchoata cognitio: incipit enim a declinationibus vsque ad commu nem verborum constructionem. Et quidem vbi duo erunt ordines, inferiori ex primo libro nomina, verba, rudimenta, praecepta quatuordecim de constructione, genera nominum tribuentur: superiori vero ex primo libro, de nominum declinatione sine appendicibus, et de praeteritis ac supinis: e secundo au em introductio syntaxis sine appen dicibus vsque ad Impersonalia. Graece vero inferior quidem ordo legere et scribere, superior vero nomina simplicia, verbum substantiuum, et barytonum ediscet. Ad praelectiones non nisi facillimae quaeque, atque ad hanc rem selectae, et si fieri potest, separatim excusae Ciceronis epistolae adhibeantur.

[note: Diuisio tem poris. ] 2 Diuisio temporis haec erit. Prima hora matutina memoriter M. Tullius, et Grammatica apud Decuriones recitetur, scripta a Decurionibus

collecta Praeceptor corrigat, varias interim, de quibus infra regula quarta, discipulis exercitationes iniungens.

Secunda hora matutina repetatur postrema breuiter Ciceronis praelectio, nouaque per semihoram explicetur, atque exigatur, postremo thema dictetur.

Vltima semihora matutina vtrique ordini aliquid ex primo grammaticae libro iuxta partem cuique descriptam explicetur, aut recolatur, vel alterno quoq. die singulis ordinibus, vel quotidie vtrique; postea vero omnia vel a Magistro vel inuicem per concertationem reposcantur. Quibus autem diebus nouum a prandio praeceptum constructionis non erit proponendum (pluribus enim diebus fere singula inculcanda sunt) tum praelectio haec matutina in locum pomeridianae succedat: vltima autem semihora matutina tota concertationi, seu exercitationi concedatur.

Prima hora pomeridiana memoriter grammatica tum latina, tum graeca recitetur, recognoscente Magistro Decurionum notas, scriptaque vel quae mane imperata sunt, vel, quae ex domo allatis superfuerint, ad summum per semihoram corrigente. Ad extremum postrema gram maticae praelectio recolatur.

Secunda hora pomeridiana Superiori quidem ordini syntaxis, inferiori vero rudimenta de generibus nominum, ac deinceps quatuordecim

Vltima semihora concertetur, vel aliquod dictatum ex grammaticae legibus expendatur.

Die sabbathi mane prima hora publice recitentur memoriter totius hebdomadae praelectiones. Secunda hora recolantur, vltima semihora concertetur.

Idem fiat a prandio, nisi quod prima hora simul cum grammatica recitatur etiam Catechismus. Vltima semihora in explicatione Catechismi, vel pia cohortatione, nisi feria sexta habita fue rit, ponetur: sin autem, in ea re ferme, in cuius locum tum Catechismus successerat.

[note: Scriptionis corrigendae ratio. ] 3 In scriptione corrigenda indicet, si quid contra praecepta grammaticae, orthographiae, interpunctionis peccatum, si declinatae difficultates; omnia ad grammaticarum praeceptionum normam expendat; coniugationes, et declinationes ex occasione repetere non omittat.

[note: Exercitationes inter corrigendum. ] 4 Exercitationes discipulorum, dum scripta Magister corrigit, erunt exempli gratia vernacula dictata e syntaxis praescripto latina facere, lectionem Ciceronianam ex latino in vulgi sermonem transferre, eandem latine transcribere; ex grammaticae praeceptis recens praesertim explicatis dubia aemulis, et locutiones proponendas depromere, concordantias concinnare, aut componere, graeca describere, et alia generis eiusdem.

[note: Grammatica exigenda. ] 5 In repetitione praelectionis capiat saepe occasionem declinandi, coniugandi, et grammaticae quomodocumque exigendae.

[note: Praelectio Ciceronis. ] 6 Praelectionis Ciceronianae, quae quaternos fere versus non excedet, haec forma sit.

Primum totam continenter pronunciet, eiusq. argumentum breuissime vulgi sermone perstringat.

Tertio a capite recurrens structuram indicet, et periodum retexens, quae verba, quos casus re gant, ostendat; pleraque ad explicatas grammaticae leges perpendat, latinae linguae obseruationem vnam, aut alteram, sed quam facillimam afferat; metaphoras exemplis rerum notissimarum demonstret, nec quicquam, nisi forte argumentum, dictet.

[note: Argumentum scribendi. ] 7 Dictandum argumentum scribendi vulgi sermone ad verbum, perspicuum, nec fere versi bus quaternis longius, quod ad praecepta gram maticae potissimum referatur; eique interdum discipuli aliquam Ciceronis breuem versionem, aut locutionem ex praescripto syntaxis, aut ea ipsa, quae sunt ex graecis rudimentis ediscenda, aut alia id genus subscribere iubeantur.

[note: Gram. praelectio. ] 8 Grammaticae praelectio non nisi singula ad summum praecepta contineat, quae nisi bene percepta

[note: Concertatio. ] 9 Concertatio, seu exercitatio sita erit tum in ijs, quae alter aemulus in alterius scriptione deprehenderit; tum in ijs, in quibus prima hora se exercuerint, proponendis; tum vernaculis locutionibus inuicem ad syntaxis praescriptum exigendis (faciendumque, vt locutionem propositam statim, qui interrogatur, ijsdem reddat verbis, eamque paulisper meditatus non verbatim, sed quoad eius fieri potest, totam simul latine efferat) tum in difficilioribus nominibus, ac verbis, quae praesertim in praelectione occurrerint, vel continenti, vel interrupto casuum, ac temporum ordine, vel singulis per se, vel coniuncto simul adiectiuo, substantiuoque, et pronomine inflectendis, tum in rudimentorum definitionibus, et exemplis proferendis, tum in verborum flexionibus ex latino in patrium, ex patrio sermone in latinum celeriter vertendis, tum in ijs, quae actiua voce dicta sunt, passiue efferendis, tum in praeteritis, et supinis, tum in nominum generibus, et casibus quaecumque proposita fuerunt indicandis, et horum similibus, ad Praeceptoris arbitrium.

REGVLAE SCOLASTICORVM Nostrae Societatis.

1 IN [note: p. 4. c. 6. §. 1. ] primis animi puritatem custodire, et rectam in studijs [note: Animi puritas, et inten tio. ] intentionem habere scholastici nostri conentur: nihil aliud in his, nisi diuinam gloriam, et animarum fructum quaerentes; et in suis orationibus gratiam, vt in doctrina proficiant, crebro petant, vt tandem [note: p. 4. c. 3. §. 2. ] idonei, sicut ab ijs sperat Societas, ad vineam Christi Domini nostri exemplo, ac doctrina excolendam euadant.

2 [note: p. 4. c. 6. §. 2. ] Serio, et constanter ad studia animum applicare deliberent, vtque [note: p. 4. c. 4. §. 2. ] cauendum sibi pu tent, ne feruore studiorum intepescat solidarum [note: Solidarum virtutum cum studijs coniunctio. ] virtutum, ac religiosae vitae amor; ita sibi vicissim persuadeant, nihil gratius se Deo facturos in Collegijs, quam si ea intentione, de qua dictum est, studijs se diligenter impendant: et licet nunquam ad exercenda ea, quae didicerint, perueniant; illum tamen studendi laborem ex obedientia, et caritate, vt par est, susceptum, opus esse magni meriti in conspectu diuinae, et summae Maiestatis apud se statuant.

3 [note: p. 4. c. 5. §. 2. et c. 6. §. 6. ] Iis facultatibus singuli operam dabunt eosque audient Praeceptores, quos superior assignabit: [note: Ex superioris praescripto studendum. ] praescriptam vero a Praefecto, vel a Magistro diuisionem temporis, ac rationem studendi seruent diligenter vniuersi; nec alijs quam ab eodem Praefecto sibi traditis, vtantur libris.

4 [note: p. 4. c. 6. §. 8. ] In audiendis lectionibus sint assidui, et [note: Diligentia. ] in eis praeuidendis diligentes, et postquam eas audierint, repetendis: ijs, quae non intellexerint, interrogandis: alijs vero, quae oportuerit, adnotandis, quo in posterum memoriae defectui consulatur.

5 [note: p. 4. c. 6. §. 10. ] Intersint ordinarijs scholarum, ad quas [note: Disputationes publ. ] accedunt, disputationibus; et singulare sui specimen in doctrina praebere, modeste tamen, curent.

6 [note: p. 4. c. 6. §. 11. ] Priuatis praeterea, et quotidianis disputationibus, [note: Priuatae. ] ac repetitionibus omnes intersint: et qui disputant, ei, qui praeest, religiosae obediant.

7 [note: p. 4. c. 6. §. 6. ] Cum ad publicas scholas eundum erit, [note: Modestia. ] cant, et redeant inuicem associati cum ea modestia interiore, et exteriore, quae ad sui, et aliorum aedificationem conueniat.

8 [note: Ibidem. ] Eorum colloquia, qui cum scholasticis [note: Colloquia cum externis. ] externis loquendi habuerint facultatem, sint solum de rebus ad literas, vel ad profectum spiritus pertinentibus, prout ad maiorem Dei glo riam omnibus vtilius fore iudicabitur.

9 [note: p. 4. c. 6. §. 13. et c. 13. §. 3. ] Omnes quidem, sed praecipue humaniorum [note: Latinae linguae vsus. ] literarum studiosi, latine loquantur: atque

hi memoriae, quod a suis Magistris praescriptum fuerit, commendent; ac stylum in compositionibus diligenter exerceant.

10 [note: p. 4. c. 4. §. 1. ] Vltra duas horas nemo aut legendo, aut scribendo ad laborem incumbat, quin studium [note: Studij tempus. ] intermittat aliquantulo temporis interuallo.

11 [note: p. 4. c. 6. §. 14. M. ] Horis priuato studio attributis, qui superioribus facultatibus dant operam, domi [note: Priuati studij ratio. ] relegant, quae scripserunt in scholis, eaque curent intelligere: et intellecta sic examinent, vt ipsi sibi obijciant, et quae obiecerint, soluant; quae nequeunt, adnotent ad interrogandum, vel disputandum.

INSTITVTIO EORVM [note: p. 4. c. 15. §. 3. ], QVI PER BIENNIVM priuato studio Theologiam repetunt.

[note: Quae scholasticorum regulae illis communes. ] 1 SCholasticorum regulas praeter eas, quae ad lectiones in scholis audiendas, earumque repetitiones pertinent, non secus ac ceteri discipuli obseruent: praesertim vero ne studiorum feruore solidarum virtutum amor intepescat, omni diligentia curent.

[note: Collationi casuum, et disputationi bus intersint] 2 Similiter vt alij Theologiae auditores collationi casuum, omnibus actibus, et menstruis etiam eorum disputationibus intersint.

[note: Argumenta quando resument. ] 3 In Philosophorum autem disputationibus menstruis non solum interesse debebunt; sed poterunt etiam argumenta resumere, itemq. in hebdomadarijs Theologorum, si Magistri non adsint.

[note: Quaestiones omissae, vel compendio tractatae. ] 4 Pro ratione studendi, et distributione horarum a Praefecto praescripta diligens, et accuratum studium instituant earum materiarum, quas vel nullo modo, vel compendio audierunt, adhibitis commentarijs eorum, qui eas diligentius pertractarunt.

[note: Studium praecipuarum quaestionum. ] 5 Deinde studeant praecipuis disputationibus totius Theologiae, v. g. Ex prima parte de Visione, de Scientia, de Praedestinatione, de Trinitate; itemq. ex alijs partibus, tum ea quae ab alijs scripta sunt, diligenter perpendendo, tum proprio etiam ingenio capita quaedam, et principia Theologiae, vnde praecipuarum quaestionum series pendeat, disponendo, seruatis tamen quam diligentissime ijs, [note: p. 4. c. 14. §. 1. et 5. Congr. can. 9. et decr. 55. et 72. ] quae de doctrina S. Thomae sequer da a Societate constituta sunt.

[note: Scribendae ex professo quaestiones. ] 6 Scribant ex instituto quaestiones aliquas cum suis fundamentis, et conclusionibus, et obiectorum solutionibus more scholastico, perinde ac si eas praelegere in schola deberent, easque singulis, vel alternis saltem mensibus Praefecto studiorum ostendant, vt ab eo dirigantur.

[note: Priuatae lectiones. ] 7 Habere etiam interdum poterunt eiusmodi lectiones, vel priuatim coram nostris doctoribus, vel in ipsis repetitionibus Theologorum per tres circiter horae quadrantes, vt ad extremum Patres, qui adsunt, argumentari possint, vel denique, si videatur, in Refectorio.

[note: Publicae. ] 8 Consimiles quaestiones habere etiam poterunt de praeclara aliqua materia, quae denis ad summum praelectionibus absoluatur, in ea scho la, eoque tempore, vt qui voluerint Theologi, conuenire possint.

[note: Actus. ] 9 Distribuatur illis tempus ad quatuor actus particulares, et vnum generalem habendum: et primus quidem particularis sub initium fere

primi semestris, alter in fine, et sic deinceps singulis semestribus reliqui celebrentur, ita vt generalis vltimum semestre claudat.

[note: Suas opiniones qua ratione liceat defendere. ] 10 Liberum eis sit in actibus a Magistrorum suo rum sententijs discedere; suasque, si libeat, tueri, dummodo nulla ratione alienae sint a S. Thomae doctrina ex quintae Cong. decreto: ita tamen vt non solum de sententijs ipsis, sed etiam de fundamentis, ac principijs, quibus eas tueri volunt, tempestiue cum Praefecto, eoque, qui praesidere debet, consentiant. Immo quo melius sui ingenij specimen dent, sinet Praeses eos libere respondere, nec, nisi cum maxime necesse sit, interpellabit.

[note: Eruditio. ] 11 Intelligant denique biennio hoc curandum sibi esse, vt non solum in Theologia docti ac prompti, sed in omni etiam ecclesiastica eruditione, quae Theologum maxime decet, euadant.

12 Itaq. singulis diebus [note: p. 4. c. 5. B. ] certum tempus habeant [note: Concilia, controuersiae, canon. ] ad accuratam sacrae Scripturae, Conciliorum, Controuersiarum, et Canonum lectionem, et semper aliquo ordine notent, quae notatu digna videbuntur: nihil tamen parent ad Conciones ex professo: et ex hoc studio aliquid interdum praelegant, vel in triclinio, vel alibi, prout Superiori videbitur.

13 In Canonum studio partem iudiciariam omittant, in Ecclesiastica toti versentur.

[note: Canonum studium. ] 14 Speciatim in id maxime studium incumbant, [note: Naturae pro pensio atten denda. ] ad quod se magis propensos senserint, re diligenter cum superiore communicata: ita tamen, vt ex alijs, quae praescribuntur, nullum omittant.

REGVLAE ADIVTORIS MAGISTRI siue Bidelli.

[note: Magistro ob temperet. ] 1 HVius munus erit omnia, quae a Magistro de scholarum potissimum exercitationibus iniuncta fuerint, diligenter exequi.

[note: Agenda circa scholam. ] 2 Curet vt et Classis, et Cathedra munda sit, vt in ea pie depicta aliqua tabella pendeat, vt subselliorum sit satis, vt munda eadem sint, ac recte disposita, vt quassata, vel fracta reficiantur; vt certa nostris scamna, itemque alijs Religiosis separata ab externis assignentur, vt scholae tempestiue aperiantur.

[note: Discipuli op portune mo nendi. ] 3 Eos opportune moneant, ad quos deinceps per vices disputare, repetere, theses defendere, aliaque huiusmodi praestare, vt constitutum a Magistro fuerit, pertinebit.

[note: De Conclu sionibus. ] 4 Praemoneat septem fere ante diebus eos, qui hebdomadarias theses sunt defensuri. Curabit autem, vt eae propositiones in tempore conscriptae sint. eas vero primum ad Magistrum perferet corrigendas, tum ad Praefectum recognoscendas: quibus denique correctis, atque recognitis, eum qui defensurus est, admonebit,

vt quot erunt opus exempla descripta afferat: eorum autem vnum bene descriptum, [note: p. 4. c. 16. §. 10. ] pridie quam sit disputandum, mane publice affiget, reliqua disceptantibus deinde distribuet.

[note: Horologium. ] 5 Horologium tum in lectionibus, tum in disputationibus semper habeat, ac tum Praefectum, tum Praeceptorem tempestiue temporis elapsi admoneat, quo spatia ad disputandum singulis praestituta seruentur: et ex praescripto Praefecti signum det disputantibus tum inchoandi, tum finiendi.

[note: Publici actus. ] 6 Classem, vel Aulam ad publicos actus iuxta Academiarum consuetudinem ornandam curet; ijsque, qui ad huiusmodi actus, aut ad quascunque disputationes inuitati fuerint, siue argumentandi, siue eas cohonestandi causa, loca distribuat.

7 [note: p. 4. c. 6. § 15. ] Si quem nostrorum abesse a praelectionibus, [note: Quid ad Su periorem deferendum. ] repetitionibus, disputationibus, aut aliquid eorum omittere, quae ad studiorum rationem, vel morum disciplinam pertinent notauerit, ad Superiorem deferet.

REGVLAE EXTERNORVM Auditorum Societatis.

[note: Doctrina pietati iungenda. ] 1 QVI discendi causa Societatis IESV gymnasia frequentant, intelligant, Deo iuuante non minus curatum iri pro viribus, [note: p. 4. c. 7. §. 1. et c. 16. §. 4. ] vt pietate, ceterisque virtutibus, quam vt ingenuis artibus imbuantur.

[note: Quae cuiusque schola. ] 2 Eam quisque classem frequentabit, quae illi [note: p. 4. c. 13. §. 4. ] post examen a Praefecto fuerit assignata.

[note: Confessio, et Missa. ] 3 [note: p. 4. c. 7. §. 2. et c. 16. §. 1. ] Singulis saltem mensibus omnes peccata confiteantur, ac Missae sacrificio quotidie constituta hora, Concioni vero diebus festis decenter intersint.

[note: Doct. Chr. ] 4 [note: p. 4. c. 7. §. 2. et c. 16. §. 2. ] Explicationi Catechismi singulis hebdomadis omnes intersint, eiusque compendium ediscant, vt a magistrls fuerit constitutum.

5 Nemo ex nostris discipulis gymnasium [note: Arma in scholam non inferenda. ] cum armis, gladiolis, cultris, aut alijs eiusmodi, quae pro locis, aut temporibus interdicta fuerint, ingrediatur.

6 [note: p. 4. c. 16. §. 4. ] Abstineant omnino a iureiurando, a contumelijs, [note: A quibus abstinendum. ] iniurijs, detractionibus, mendacijs, a ludis vetitis, a locis etiam noxijs, vel a Praefecto

scholarum interdictis, denique a rebus omnibus, quae morum honestati aduersentur.

7 [note: p. 4. c. 7. §. 2. et c. 16. §. 5. ] Intelligant in ijs, quae ad mores, ac studia bonarum artium spectant, cum praecepta, siue admonitiones minus proderunt, Magistros [note: Corrector, vt adhibendus. ] Correctoris opera in ipsis puniendis vsuros: qui aut poenas recusarint, aut spem emendationis non ostenderint, aut ceteris molesti, siue exemplo suo perniciosi fuerint, sciant se ex nostris scholis esse dimittendos.

[note: Obedientia. ] 8 Omnes suis quisque Magistris obtemperent; rationem vero studendi ab illis praescriptam, tum in scholis, tum domi quam diligentissime seruent.

9 [note: p. 4. c. 6. §. 2. ] Serio animum ad studia, et constanter adijciant; [note: Diligentia, et assiduitas] sint in scholis mature frequentandis assidui, [note: Ibid. §. 8. ] in audiendis, et recolendis praelectionibus, ceterisque obeundis exercitationibus diligentes. Quod si quid minus assequantur, aut si quid dubitent, Magistrum consulant.

[note: Quies silentium. ] 10 In scholis ne hac illac diuagentur; sed in suis quisq. subsellijs, locisque modeste, ac silentio sibi, ac suis rebus intenti sint; neq. schola egrediantur, nisi facta a Magistro exeundi potestate. Ne scamna, cathedram, sellas, parietes, ianuas, fenestras, neque aliud quidpiam pingendo, scribendo, scalpello, aliaue ratione deturpent, seu notent.

[note: Quae fugien dae consuetudines. ] 11 Prauas, aut etiam suspectas aliorum consuetudines fugiant; cum ijs tantummodo versentur,

[note: A quibus libris abstinendum. ] 12 [note: p. 4. c. 5. E. et c. 14. §. 2] A libris perniciosis, et inutilibus legendis prorsus abstineant.

13 Neque ad publica spectacula, Comoedias, [note: Spectacula, et scenas vi tent. ] ludos, neque ad supplicia reorum, nisi forte haereticorum, eant; neque personam vllam in externorum scenis agant, nisi data prius a Magistris, vel a Praefecto gymnasij potestate.

[note: Pietas. ] 14 Syncerum animum, purumq. conseruare, ac diuinis legibus summa diligentia obtemperare nitantur: Deo vero, ac Sanctissimae Virgini Deiparae, ceterisque Sanctis persaepe, atque ex animo se commendent: Angelorum opem assidue, praecipue vero Angeli Custodis implorent. Modestiam tum alibi semper, tum in templo, atque in schola potissimum seruent.

[note: Vitae exemplum. ] 15 In rebus denique, atq. actionibus omnibus ita se gerant, vt facile quiuis intelligat, eos non minus virtutum, vitaeq. integritatis esse, quam literarum, doctrinaeque studiosos.

REGVLAE ACADEMIAE.

[note: Academia quid. ] 1 ACademiae nomine intelligimus coetum studiosorum ex omnibus scholasticis delectum, qui aliquo ex nostris Praefecto conueniunt, vt peculiares quasdam habeant exercitationes, ad studia pertinentes.

[note: Qui admittendi. ] 2 Hoc ex numero omnes censentur, qui sunt ex Congregatione B. Virginis, eo ipso, quod in illam recipiuntur; et Religiosi, si qui nostras scholas frequentant. Ceterum vbi mos tulerit, et Rectori videatur, alij etiam admitti poterunt, qui ex Congregatione, atque adeo qui ex nostris scholasticis non sint.

[note: Academici quales. ] 3 Academicos christiana virtute, ac pietate, diligentia in studijs, et scholarum legibus seruandis ceteris omnibus discipulis praestare, et exemplo esse oportet.

[note: Academiae Moderator. ] 4 Collegij Rector Moderatorem, vel ex ipsis Magistris, vel ex alijs nostris idoneum aliquem vnicuique Academiae praeficiet.

[note: Quotuplex academia. ] 5 In vnam Academiam Theologi, et Philosophi fere conuenire poterunt, in alteram Rhetores, et Humanistae, in tertiam omnes Grammatici, si nec nimis multi sint, nec ita doctrina

inaequales, vt eaedem exercitationes omnibus fructuosae esse non possint; alioquin singulis scholis suas Academias habere liceat.

[note: Assiduitas, et exercitatio. ] 6 Assiduitate Academicorum, et exercitationum feruore Academiae fructus maxime continetur. Quare si qui saepius abessent, aut exercitationes per vices obire recusarent; praesertim vero, qui propter immodestiam perturbationi alijs, aut offensioni essent, dimittendi erunt.

[note: Magistratus] 7 Magistratus, qui in vnaquaque Academia tertio, quartoue quoque mense pluribus Academicorum, secretisque suffragijs eligentur, hi ferme erunt, Academiae Rector, duo Consiliarij, et vnus Secretarius, quibus alij etiam addi poterunt, muneraque distribui pro Academicorum frequentia, loci consuetudine, et Rectoris Collegij iudicio.

[note: Rector. ] 8 Rector in Academia Theologorum plerumque sit Theologus: quod si interdum ex Philosophis eligendus videretur, sit saltem Metaphysicus. In Academia item Rhetorum, et Grammaticorum quando ex diuersis classibus constant, vel plerum que eligatur ex classe superiore, vel alternis, vt Collegij Rector censuerit. Is autem eligendus, qui virtute, ingenio, et doctrina praestet: cuius erit Academiam promouere, praeire ceteris virtute, ac diligentia, et actum aliquem ex praecipuis Academiae vel initio, vel in fine Rectoratus nabere. Poterit autem Rector Academiae Theologorum interdum, si sit Theologus, absente Magistro

Philosophos defendentes dirigere, et argumentantium argumenta resumere, et vrgere.

[note: Consiliarij. ] 9 Consiliari erunt Rectori loco, et honore pro ximi, eiusq absentis vices primus Consiliarius tenebit, priore etiam absente secundus: eaque munera obibunt, quae Moderator Academiae per se, aut per Rectorem imponet.

[note: Secretarius. ] 10 Secretarius libros omnes Academiae diligem ter seruabit. Nomina Academicorum eo ordine quo in Academiam recipiuntur, in libro scribet in quem etiam seorsim nomina magistratuum cum eliguntur, et omnia Academiae acta, non ta citis Academicorum, qui aliquid praestiterint, no minibus, referet: Rhetorum etiam orationes, poe mata, et carmina, quae affiguntur, a Moderatore selecta. Idem tempestiue eos, vt se comparent admo nebit, quos a Moderatore cognouerit Academiae exercitationes obituros, nisi in Academia Theologorum necesse videatur id fieri per bidellum. In fine cuiusque Academiae publice pronunciabit quaenam exercitationes, et a quibus habendae sint. Publice theses, et in Rhetorica etiam problema ta, vel aenigmata dissoluenda mature proponet.

[note: Consultationes. ] 11 Ter, aut quater in anno, videlicet post creationem Rectoris, consultationes, vel omnium Academicorum, vel saltem magistratuum simul cum Moderatore habebuntur ad Academiam promouendam, eaque tollenda, quae eius progressum impedire videantur.

[note: Regularum lectio. ] 12 Vel in his consultationibus, vel ante creationem

Rectoris, Academiae regulae legantur, quae vel in tabella scriptae sint, vel in libro Academiae; in quo etiam omnia deinceps Academicorum nomina scribenda erunt.

REGVLAE PRAEFECTI ACADEMIAE.

[note: Ad pietatem promouendi. ] 1 AD pietatem Academicos, non solum ad studia, promoueat: quod virtutum exemplo, et priuatis, cum tulerit occasio, colloquijs praestare poterit.

[note: Regularum obseruatio. ] 2 Academiae regulas diligenter seruari curet, in primisque Academicorum quotidianis exercitationibus assiduitatem, ac diligentiam exigat.

[note: Exercitatio. ] 3 Efficiat vt omnes Academici varijs exercitationum generibus, quantum fieri potest, per vices exerceantur.

[note: Nil sine Superiore innouandum. ] 4 Nec receptas consuetudines tollat, nec nouas introducat sine facultate Rectoris; nec quicquam faciat, quod alicuius momenti sit, quod non cum ipso communicet, et quae praescripta fuerint, diligenter exequatur.

[note: Academiae tempus. ] 5 Horas Academiae, repetitionum scilicet, disputationum, et similium ita dispenset, vt horas Congregationis non impediant, quo Academici commode possint vtrisque exercitationibus interesse: quam etiam ob rem nullus erit sine magna causa Congregationis tempore pri natis colloquijs detinendus.

REGVLAE ACADEMIAE Theologorum, et Philosophorum.

[note: Quae exercitationes. ] 1 HVius Academiae exercitationes quatuor fere generum esse solent. Quotidianae praelectionum repetitiones, disputationes, praelectiones, seu problemata, solenniores actus, quibus conclusiones publice defendantur.

[note: Repetitiones. ] 2 Repetitiones per horam circiter singulis fient, quibus scholae habentur, diebus, ijs exceptis, qui menstrua disputatione impediuntur. Eae vero fient hora, quae commodissima videbitur, modo in Quadragesima liberum concionis tempus saltem bis in hebdomada, relinquatur.

[note: Repetitionum forma. ] 3 Repetent seorsim singulae classes, vna Theologiae, et tres Philosophiae, si totidem sint praeceptores, vno aut altero Academicorum audita recolente; vno etiam, aut altero argumentantibus. Ac Theologiae quidem repetitionibus praeerit ipse Praefectus Academiae, aut eius Socius, aut certe alius ex prouectioribus quarti fere anni Theologus, a Rectore Collegij constitutus: philosophiae vero repetitionibus in singulis

classibus aliquis item praeerit ex nostris fere Theologus, quem idem Rector designauerit.

[note: Disputationum forma. ] 4 Disputationes erunt aut semel, vbi pauci sunt academici, aut vbi sunt multi, bis in hebdomada, scilicet die vacationis, aut etiam dominico. Ac die quidem dominico a prandio per horam vnus vt plurimum ex philosophis defendet duobus argumentantibus: die vero vacationis per duas horas duo, tresue defendent, vnus Theologus, alij Philosophi, totidem similiter, aut pluribus argumentantibus.

[note: Coclusiones. ] 5 Theologus si solus defendat, conclusiones semper aliquas philosophicas proponet; metapysicus physicas, et logicas; physicus etiam logicas. Argumentabuntur contra Theologos Theologi, contra philosophos primo loco semper aliquis ex classe proxime superiore, secundo vnus ex condiscipulis.

[note: Disputationibus quis praesideat. ] 6 Disputationibus tam philosophicis, quam Theologicis, si intersit proprius defendentis Ma gister, ipsius erit praesidere: sin minus, praesidebit praefectus Academiae, aut eius socius.

[note: Praelectiones. ] 7 Praelectiones etiam interdum haberi poterunt, quibus quaestionem aliquam suo marte perfectam, vel ingeniosum problema expositis in vtramque partem, confirmatisq rationibus ali quis Academicorum ex cathedra erudite pertractet, vno aut altero argumentante. Huiusmodi autem praelectiones necesse erit praefecto Academiae,

[note: Actus. ] 8 Solemniores actus ipse Academiae Rector, nisi quid obstet, aut alius a Praefecto delectus interdum habere poterit, Natalis videlicet, Paschatis, Pentecostes, aut alio opportuno tempore: quibus actibus certam aliquam Theologiae, aut Philosophiae materiam aliquibus conclusionibus comprehensam defendet, magistro praesidente.

[note: Actuum celebritas. ] 9 Hi actus, vt cum aliquo apparatu fiant, curandum: adhibeatur autem a defendente praefatio aliqua, et epilogus, quae prius sint, vt cetera quae publice recitantur, a generali studiorum Praefecto recognita, et approbata. Externi etiam ad argumentandum, alijque poterunt ad audiendum, quo disputatio celebrior sit, inuitari.

[note: Introductio] 10 Vno circiter ante studiorum renouationem mense, si Rectori videatur, per quindecim minimum dies ijs, qui philosophiam audituri sunt, introductio, vel Summa ab aliquo ex nostris, quem Rector, vel forte ex Academicis, quem Praefectus statuerit, explicetur.

[note: Conclusiones recogno scendae. ] 11 Conclusiones omnes tam solemniorum actuum, quam etiam hebdomadariae priusquam defendantur, aut affigantur, erunt et a Praefecto Academiae, et a proprio defendentis magistro recognoscendae.

REGVLAE PRAEFECTI ACADEMIAE Theologorum, et Philosophorum.

[note: Exercitationum forma. ] 1 PRaeter communia quae de Praefecto in vniuersum dicta sunt in regulis Academiae; illud etiam animaduertat, vt in quotidianis repetitionibus eadem repetendi, et argumentandi, eadem disputandi forma, modusque seruetur, quem nostri in domesticis repetitionibus tenent: in actibus vero, et alijs conclusionibus defendendis consueta ratio teneatur.

[note: Visitandae repetitiones] 2 Visitet proinde saepe repetitiones nunc has, nunc illas; videatque vt diligenter, ac modeste fiant, et vt repetitores recte suo officio fungantur, quos etiam, vt oportuerit, diriget.

[note: Qui magis exercendi. ] 3 Non erit ab re eos exerceri saepius quam alios, qui proxime sunt cursum Philosophiae, vel Theologiae defensuri, vel aliquem Academiae actum habituri: quos etiam ad hunc finem vt instructiores sint, monebit, et diriget.

[note: De socio. ] 4 Cum socio, si a Rectore dabitur, ita poterit curam, laboremque partiri, vt ei, nisi quid obstet, Theologiae repetitiones committat; et cum eo, si videbitur, alternis, diebus praesertim vacationis, disputationibus praesideat: ceteraque per eum ad quotidianas Conclusiones, et extraordinarios actus spectantia, pro vt necesse iudicauerit, exequatur.

REGVLAE ACADEMIAE Rhetorum, et Humanistarum.

[note: Academiae dies. ] 1 DIebus Dominicis, vel vbi commodius erit, die vacationis, conuenient loco a Rectore Collegij designato.

[note: Quae exerci tationes Mo deratori habendae. ] 2 Exercitationes huius Academiae hae fere erunt; Moderator, pro vt opportunum iudicauerit, nunc lectiones, seu quaestiones habebit de selecta aliqua materia, vel auctore; nunc praecepta aliqua dicendi magis recondita ex Aristotele, Cicerone, alijsue Rhetoribus tradet; nunc aliquem auctorem percurret, et ab Academicis exiget; nunc ijsdem problemata soluenda proponet, et alia huiusmodi.

[note: Quae academici. ] 3 Saepe etiam his omissis Academici ipsi nunc orationes, nunc carmina, nunc declamationes habeant, vel memoriter, vel ex tempore; nunc inuicem accusationes, et defensiones ipso probante instituant; nunc lectiones habeant duobus minimum aduersus lectorem

disputantibus; nunc Theses defendant, oppugnentque oratorio magis more, quam dialectico; nunc emblemata, et insignia de certa aliqua materia componant; nunc inscriptiones, aut descriptiones, nunc aenigmata faciant, aut dissoluant; nunc inuentione se exerceant singuli, ad propositam materiam confirmationis locos excogitantes, siue improuiso, seu meditato; nunc in elocutione figuras verborum, ac sententiarum inuentae rei accommodantes; nunc dialogorum, poematum, tragoediarum argumenta conscribant; nunc integram praeclari Oratoris orationem, aut Poetae Carmen imitentur; nunc symbola quaedam faciant, vt scilicet de vna re proposita singuli suam sententiam afferant; nunc distributis alicuius auctoris libris singuli ex eo sententias, vel phrases decerptas proferant. Denique in ijs se exerceant, quae eloquentiam gignere, et ab ea enasci solent.

[note: Publicae exercitationes. ] 4 Harum exercitationum aliquae splendidiores, vt praelectiones, declamationes, thesium defensiones operaepretium est, praefertim a Rectore Academiae, fieri cum apparatu interdum aliquo, et honorariorum auditorum Corona.

[note: Praemia priuata. ] 5 Priuata interdum praemia melius aliquid scribentibus, aut recitantibus, aut aenigmata, problemataque soluentibus dari poterunt.

[note: Praemia publica. ] 6 Praemia item solemniora omnibus simul Academicis semel in anno distribui poterunt,

[note: Festus Beatae Virginis dies. ] 7 Semel saltem in anno festus aliquis Beatae Virginis dies, quem Collegij Rector constituet, celebri pompa orationis, poematis, versuum ad parietes affixorum, emblematum item, et insignium variorum exornabitur.

REGVLAE ACADEMIAE Grammaticorum.

[note: Grammatica exercitatio. ] 1 PLerumque Moderator aliquid selectum ex Grammatica quasi praecurrens, quod in schola sunt habituri, vel ex auctore eleganti, et iucundo praeleget, vel etiam repetitionem instituet, exercitationemque eorum, quae in schola exposita sunt.

[note: Repetitio. ] 2 Initio Academiae semper vnus paratus veniet ad respondendum de ijs, quae proxima Academia dicta fuerint; aduersus quem terni, aut plures dubitationes, aut vernaculas locutiones latine vertendas proponere poterunt, eodemque modo praelectionem a Moderatore habitam statim recolent.

[note: Disputatio. ] 3 Frequenter, et acriter disputabitur, exercebitur interdum stylus, interdum memoria, variabuntur phrases, aliquid etiam ex versibus et graeca grammatica proponetur, et alia fient huiusmodi ex praescripto Moderatoris.

[note: Memoria. ] 4 Aliqui interdum, aut etiam omnes parati venient ad aliquod apophthegma breue, vel factum aliquod memoriter enarrandum.

[note: Praelectiones priuatae. ] 5 Praelectiones ipsas in schola habitas a praeceptore, addita praefatiuncula, et aliqua, si videbitur, annotatione e suggestu interdum dicent.

[note: Publicae. ] 6 Operae pretium erit haberi interdum aliquas praelectiones ab Academicis praesertim a Rectore, apparatu, inuitatuque maiore, addita concertatione duorum, aut trium, priuatis etiam praemijs, si libeat, distributis.

[note: Poenae literariae. ] 7 Poterit a Moderatore poenae loco aliquid literarium exigi, iuberique, vt eorum nomina, qui minus bene, aut diligenter se gesserint, publice recitentur.

[note: Exercitationum varietas. ] 8 Eae denique exercitationes proponi, et variari debent, quae ita vtilitatem habeant adiunctam, vt gratae etiam, et decorae sint, quo magis ea voluptate Academicorum animi ad studia incitentur.

INDEX RERVM, QVAE toto libro continentur.

ABECEDARII.

Academia pro nostris.

Ad Magistros instituendos priuata curetur. 13. prou. 30. et 19. rect. 9. quo tempore, ac ratione. 19.

Ad Hebraeam, Graecamque linguam. 2. prou. 8. et 18. rect. 7. eiusdem tempus, ac ratio. ibid.

Academia pro externis.

Quid sit. 155. acad. 1. in inferioribus quoque scholis instituenda, et quorsum. 88. praef. inf. 34. et 111. com. inf. 45. Academiarum partitio, ac numerus. 155. acad. 5.

Praef. totius Academiae a Rectore collegij instituitur. 155. acad. 4. ab eodem ei so cius additur, et qualis. 160. acad. Theol. 3. et 163. praef. acad. Theol. 4. Recognoscit conclusiones, praelectionesque academicorum. 160. 161. acad. Theol. 7. 11. eius munus, Vide 158. et 162. in Regulis.

Magistratus Academiae sunt Rector, Consiliarij, Secretarius. 156. acad. 7. quo tempore, ac modo eligendi. ibi.

Rector Academiae qualis, et quid faciet. ibid. 7. 8. Rector Theologorum actum habeat. 161. acad. Theol. 8.

Academicae exercitationes tem. pore concionis, lectionisue sacrae ne fiant. 22. rect. 23. nec tempore congregationis 158. praef. acad. 5. Vide etiam Consultatio, et Introductio.

Academici externi.

Ex congregatione, aut religiosi ferme sint. 22. rect. 23. et 155. acad. 2. quales in virtutib.

acad. 3. eorum nomina in libro sint scripta. 157. acad. 12. sint assidui, et exerceantur. 156. acad. 6. qui immodesti sunt, aut non frequentant, dimittantur. ibid.

Academia Theologorum, ac Philosophorum.

Constat exercitationib. repetendi, disputandi, praelegen di, actus habendi. 159. acad. Theol. 1. repetitiones fiant per horam: qua hora, forma, praeside. 160. acad. Theol. 2. 3. disputationum tempus, materia, argumentantes, praeses. 161. acad. Theol. 4. 5. 6. praelegendae quaestionis, aut problematis ratio. ibi. 7. actuum tempus, materia, ratio apparatus, 162. ibid. 8. 9.

Praefecti huius academiae, qui et totius academiae, munus. Vide 163. in Regulis.

Praeses Theologis, aliquis ex nostris Theologis prouectior, qui et socius Praefecti sit: Philosophis Theologus quoque a Rectore Collegij destinetur. 160. aca. Theo. 3.

Rector huius academiae sit fer me Theologus. 156. acad. 8. Poterit absente Magistro Philosophos dirigere. ibid.

Horum Academicorum praelectiones a Praefecto acade miae, conclusiones ab eodem et Magistro, prafationes actuum a generali quoque Praefecto recognoscendae. 161. acad. Theol. 7. 9. 11.

Academia Rhetorum, et Humanistarum.

Quib. dieb. conueniant. 111. com. inf. 45. et 165. acad. Rher. 1. quas exercitationes praefectus habere poterit. ibid. 2. quas academici, et qua ratione. 3. illustriores aliquae cum apparatu fiant. 4. immo possunt etiam prae mia proponi, ac distribui, et priuata, et publica. 5. 6. Festum aliquod B. Virginis versib. affixis celebrent. 7.

Academia Grammaticorum.

Quas exercitationes Moderator habere poterit. 168. aca. gr. 1. Academici exerceantur repetendo, disputando, memoriter narrando, praelegendo, priuatim, publice ibid. 2. 3. 4. 5. 6. varientur exercitationes. 8. poenae litterariae in negligentes. 7.

Actus.

Curabit Praefectus actus Theologicos tum nostrorum. 24 25. praef. 7. siue peculiares

quarto ferme anno Theolo giae habendos 25. praef. 7. quorum materias Praefectus cum Magistris distribuet, et qua ratione fiant. 25. praef. 8. siue generales. 25. praef. 9. 10. 11. tum externorum solenniores. 26. praef. 12. qui praesideant. ibid. 13. Theolo gicos peculiares quatuor, generalem vnum habeant repetentes Theologiam. 148. repet. 9.

Actus Philosophici 27. pr. 19 quales, quo examine, et per quos seligendi qui hos habituri sunt, siue nostri. 27. 28. praef. 19. 20. 22. siue externi. 28. praef. 21. 22.

Examinis tempus, ac forma. 28. praef. 23. Vide Examen. Actuum ipsorum tempus, ac forma 28. praef. 24.

Adiutor

Admissio

Nouorum discipulorum, et examen. Vide Examen, et Scholastici. Non admittantur a Magistris 100. com. inf. 11.

Argumenta.

In disputationibus ordinarie non proponat praefectus. 24. praef. 6. vrgeantur a professoribus. 29. praef. 25. et 35. comm. sup. 16. Philosophorum contra fidem refel lantur. 68. phil. 2.

Ad. argumentandum cum externis mitti possunt, qui Theologiam recolunt. 29. praef. 26. Doctores externi inuitari possunt. 35. comm. sup. 16.

Argumentandi forma. Vide Disputatio. Argumentum scribendi in inferioribus. Vide scriptio.

Aristoteles.

In Philosophia sequendus, et quatenus. 68. phil. 2. in eius textu explicando non minus quam in quaestionibus ponatur operae 72. phil. 12. praesertim in celebrioribus 71. phil. 11. §. 2. et 72. 13.

Ethicae professor in eodem textu progrediatur 75. mor. 1. quid ex eo ob praecepta praeleget professor Rhetor. 113. rhet. 1. et 115. rhet. 6.

Interpretes Aristotelis male de fide meriti, vt Auerroes magno cum delectu legendi. 68. 69. phil. 3. 4. eorum errata non dissimulanda. ibid. 5.

Arma.

Ars Metrica.

In classe humanitatis alternis diebus recolatur, et quomodo 123. 127. hum. 2. 8. alternis quoque in suprema grammaticae 130. supr. gr. 2 quotidie vero absoluta repetitione grammaticae, ibi. graeca ad Rhetoricam spectat. 113. rhet. 1.

Atrium classium.

Nihil ibi armorum, nihil ocio sorum. 90. praef. inf. 43. lustrandum a Praefecto, et scholarum tempore, et ante. ibid. 44.

Aula.

Quo pacto ornanda in publicis actibus. 151. ibid. 6. potest in ea recitari promouendorum catalogus. 86. praef. inf. 26. et Declamationes, et Carmina Rhetorum. 120. rhet. 17.

Auctoritates.

Auctoritas Rabbinis non con cilianda. 39. scrip. 9. philosophorum male de fide meritorum imminuenda. 69. phil. 8.

BIBLIOTHECA.

Amplificetur annuo reditu assignato 13. prou. 33. Bibliothecarius libros ex prae fecti praescripto dispenset. 21. rect. 17.

Bidellus.

A Rectore constituitur. 36. comm. sup. 19. cum eo agat Magister. ibid. obtemperet Magistro. 150. bid. 1. quodnam eius munus. Vide eius Regulas. 150. 151.

Breuitas.

CANCELLARIVS.

Carmina.

Quomodo argumentum eorum proponendum in Rhe torica. 118. rhet. 10. in humanitate. 126. hum. 6. in prima grammaticae. 133. sup. gr. 7.

A Rhetoribus in schola interdum, interdum in Templo, siue Aula recitentur. 120. rhet. 16. 17. Vide etiam Declamatio.

fere mensibus affigantur. 120. rhet 18. et 127. hum. 10. A nostris Rhetoribus, et semper et publice. 121. rhet 20.

A nostris Theologis, ac philosophis bis, terve in anno 19. rect. 8 quae propalam collocantur, seligenda nonnulla 77. praef. inf. 3.

Casus Conscientiae.

Quid ad hos destinandi. 6. prou. 9. §. 4 Theologiae professor quo pacto eos tractabit. 46. Theol. 9. §. 4.

Casuum collatio domestica quoties in hebdomada siet in Domibus, aut Collegijs. 3. prou. 13. 14. quinam ad eam conuenient, et quo praeside. 3. 4. prou. 13. 14. 15. non absit superior. 4. prou. 15. Intersint eidem repetentes Theologiam. 147. repet 2. collationis forma. 66. 67. cas. 7. 8. 9. 10. de propositis casibus consulantur auctores. 67. cas. 8. discutiantur, et expendantur sententiae. 67. cas 9. si quid extra materiam occurrat, deferatur ad praesidem. cas. 10.

Casuum Professor vnus, vel duo, qui biennio materias absoluant, a Prouinciali de stinantur. 3. prou. 12. Professoris finis, ac munus. 65. 66. in eius Regul.

Catalogus.

Quaestionum a Professore Theologiae in Summa S. Tho. ordine explicandarum. 48. ad 64.

Discipulorum inferiorum sub anni initium, accuratissimus extremo anno a Magistris Praefecto tradendus. 109. com. inf. 38. examinatores illum accurate legant, et con ferant. 84. praef. inf. 20.

Promouendorum discipulorum vbi promulgandus. 86 praef. inf. 26. optimi quique nominentur primi. ibid. suus cuique magistro antequam recitetur ostendendus. 85. praef. inf. 24.

Catechismus.

In classibus Grammaticae, et in alijs inferioribus recitandus. 99 com. inf. 4 5. et 152. exter. 4. Vide regulam secundam cuiusque classis. explicandus feria sexta, aut sabbato, ibid. vltima semihora pomeridiana in singulis

Censor.

Cicero.

Classes inferiores.

Coadiutores.

Non desint in Collegijs paruis, ne discipuli munera eorum obire cogantur. 13. prou. 32.

Collegia.

Colloquia.

Magistrorum cum externis scholasticis qualia. 99 com. inf 6. sint in loco patenti. 3. comm. inf. 47. qualia scholasticorum nostrorum cum externis condiscipulis. 145. schol. 8.

Comoediae.

Ac Tragoediae sint rarissimae, sacro argumento, totae latinae, sine habitu muliebri. 20. rect. 13. cauendum, ne in his, alijsque recitandis fiat iactura morum 20. rect. 14. quae nostrorum sunt in codicem referantur. 25. rect. 16.

Concertationes.

Priuatae inter condiscipulos singularum classium inferiorum magnifaciendae 106. com inf. 31. quales esse debeant, et qui quibus committendi. ibid. praemia victoribus proponantur. ibid. quibus de rebus esse poterunt inter aemulos in Rhetorica 118. rhet. 12. in huma nitate. 126. hum. 7. in prima grammaticae. 133 reg. 10. in media 137 reg. 10. in infima. 143. reg 9.

Solemniores inter duas classes, hoc est cum proxima, et qua ratione. 107. com. inf. 34. praefecto praesente. 87. praef. inf. 33.

Conciones.

A scholasticis externis toto anno diebus festis audiendae. 98. comm. inf. 3. et 152. ext. 3. bis in hebdomada in quadragesima ibid. hortandi ad has scholastici superiorum classium. 32. com. sup. 3. Ne ob Academiam, aut Congregationem impe diantur audire. 22. rect. 23. et 159 acad. Theol. 2.

Conclusiones.

Conclusionum in quauis disputatione numerus, ac ratio. 26. 29. praef. 14 24. omnes a Magistro corrigantur. 150. ibid. 4. a Praefecto recognoscendae. ibid. et 32. com. sup. 4. qui nihil ex ijs immutet inscio Magistro, ac Rectore. 27. praef. 18. Academicorum recognoscit Magister, ac Praefectus Academiae, 161. acad. Theol. 11. Metaphysicus vnam Ethicae interserat philosophicis. 75. mor. 4.

Responsurus conclusionem confirmet initio. 26. praef. 15. qui nam ex philosophis eam confirmabit in menstruis 37. phil. 17.

Generalium actuum Theologicae communes esse, et imprimi possunt. 25. praef. 10. vnus Theologus sub finem studiorum, alter sub initium potest eas defendere. 25. praef. 11.

Confessio.

Discipulorum a Praefecto curetur diligenter. 91. praef. inf. 46. singulis fiat mensibus. 100. com. inf. 9. et 152. ext. 3. discipuli Confessario nomen tradant in schedula. 100.

Nihil literariae exercitationis ob Confessionem deperda tur. 110. comm. inf. 42. ideo singuli, aut bini redeuntibus alijs ordine submittantur, ibid. hortentur magistri ad eam saepe, et rite obeundam. 99. com. inf. 5. etiam superiorum classium 32. comm. sup. 3.

Confessarij plures, et interdum extraordinarij externis scholasticis assignentur 13. prou. 31. tempestiue adsint in Templo 91. praef. inf. 46. schedulas recipiant nominum. 100. com. inf. 9.

Congregatio.

B. Virginis ex Romano Colle gio in alia propaganda 22. rect. 23. tempore concionis ne congregationis, tempore congregationis ne acade miae exercitationibus, vel priuatis colloquijs distineam tur discipuli 22. rect. 23. et 158. praef. acad. 5.

Consultationes.

Magistrorum infra logicam singulis, aut alternis mensibus: superiorum classium interdum fiant, et queua ratione 21. rect. 18.

Academicorum ad Academiam promouendam ter quaterve in anno 157. 158. acad 11. 12.

Consultores

Prouincialis adhibeantur dum designantur, qui Theologiam biennio repetant 2. prou. 10 et in dijudicandis talentis, ac virtute, vt mediocres pergant in studijs 7. prou. 19. §. 8.

Controuersiae.

Contra haereticos a professore scholasticae quatenus attingendae 45. Theol. 9. §. 2. eas scripturae professor ex loco quem tractat, decidat breuiter 40. scrip. 16. qui Theologiam repetunt, ijs tempus certum impendant 149. repet. 12.

Correctio.

Ob delicta domestica ne adhi beatur in scholis 89. praef. inf. 38. qui eam recusant, aut cogantur, aut consulto Rectore eijciantur, ibid. 39

Quorum non speratur emendatio, dimittantur a scholis ibid. 40. et 153. ext. 7. quid agendum si non satis sit expellere 89. praef. inf. 41. semel dimissis non pateat reditus inconsulto Rectore, ibid. 42.

Corrector.

Discipulorum de Societate non sit 89. praef. inf. 38. eius opera quando, et quomodo Magistri vtentur, ibid. et 153. ext. 7. atque ita, vt per se ipsi non plectant 109. com. inf. 40.

Crucis signum.

Ante praelectionem fiat a Magistris omnibus 31. comm. sup. 2. et 98. com. inf. 2.

Cursus.

Philosophiae triennio minimum absoluitur, vbi sunt nostri, 4. prou. 17. et 69. phil. 7. Theologiae quadriennio 2. prou. 9. et 43. Theol. 7. Rhe toricae et Humanitatis biennio, interdum quoque triennio 4. prou. 18. Casuum biennio, 3. prou. 12. et 65. cas. 2.

DECLAMATIONES.

Vel Carmina, vel Praelectiones, quae pronunciantur, expoliantur, non de integro fiant a Magistris 107. com. inf. 32.

Priuatim alternis sabbatis habeantur a Rhetore, et Hu manista 107. com. inf. 33. et 114. 119. rhet. 2. 16. et 124. hum. 2.

Inuicem sese his duabus classibus inuitantibus 107. 114. 119. 124. intersit praefectus inferior 87. praef. inf. 33. In classibus Grammaticae habeatur praelectio tantum

Publice singulis fere mensibus habeantur a Rhetore in Au la 120. rhet. 17. superiorum classium frequentia cohone stentur 87. praef inf. 32.

Ex nostris nemini abesse liceat Rectoris iniussu, ibid. ea Praefectus superior antea recognoscit 77. praef. inf. 3. et 120. rhet. 17. aut, vbi is non est, inferior 91. praef. inf. 50.

Decuriones.

Minores a praeceptoribus constituuntur, et eorum munus 102. 108. com. inf. 19. 36. me moriae pensum ipsi cui persoluent 102.

Decurio Maximus, qui et Censor, siue Praetor, a Praefecto inferiore in singulis classibus constituitur 88. praef. inf. 37. eiusdem priuilegia, et munus, ibid.

Dialogi.

Publice in praemiorum distribu tione recitari possunt 88. praef. inf. 35. priuatim interdum, et sine ornatu a Rhetore in schola 120. rhet. 19.

Dictatio.

Qualis, quarumve rerum in classibus superioribus 33. com. sup. 9. 10. qualis in inferioribus 105. com. inf. 27. in his obseruationes aliquae in praelectionibus dictari possunt, ibid. scribendi argumentum qua ratione, et cuiusmodi in his dictandum 106. com. inf. 30. Vide etiam Scriptio.

Dies festi.

Dimissio.

Ab scholis fit Praefecto, ac Rectore consulto 89. praef. inf. 39. 40. et 100, com. inf. 11.

Disciplina.

Discipuli.

Disputationes.

Superiorum classium curentur a Magistris summopere 35 36. com. sup. 18. et a Praefecto 26. praef. 16. moderandae a Praefecto, vbi professores conueniunt, et quomodo 24. praef. 6. discipulos adiuuet, ac dirigat.

Magister 35. 36. com. sup. 18. intersint alij quoque professores nostri, aut externi,

35. com. sup. 16. et Rector frequenter 17. rect. 3. qui professores in his, et quo pacto vrgebunt argumenta 35. com. sup. 16.

Non disputent publice nisi do ctiores, ibid. 17. intersint scholastici ordinarij disputationibus 145. schol. 5. 6. disputaturi mature monean tur 150. ibid. 3. 4.

Hebdomadariae philosophorum, ac Theologorum sabbato fiant, nisi ea hebdomada sint duo feriati dies, 34. com. sup. 14. Hebdomadariae casuum sabbato quales, 66. cas. 6.

Menstruae Theologorum, ac Philosophorum singulis, aut alternis mensibus 35. com. sup. 15. intersint vtrisque qui Theologiam recolunt, 147. rep 2. 3.

Theologicae quomodo instituendae, 47. Theol. 14. Philo sophicae quomodo 73. phil. 17. Logici in Summa ad has non conueniunt, ibid. 18. vbi est vnus philosophiae Magister pro menstruis habeat ter, quaterve in anno solenniores 74. phil. 19.

Disputandi formam seuere exigant Magistri 34. com. sup. 12. praecipue philosophiae, 74. phil. 20. Ad disputandum cum externis mittantur praecipue, qui Theologiam recolunt, 29. praef. 26.

Inferiorum classium tum priuatae, quotidianae, ac sabbati, tum solenniores cum proxima classe, Vide Concertationes.

Doctrina Christiana.

Doctores.

EMMANVEL.

Epistolae.

Ciceronis in tribus Grammaticae classibus explicandae, quae in suprema, 129. 1. quae in media 134. 1. quae in infima, 139. 1.

Ethica.

Examen conscientiae.

Ad illud hortentur Magistri superiores 31. com. sup. 3. et inferiores 99. com. inf. 5

Examen Philosophorum nostrorum.

ita vt qui infra mediocritatem sunt, non pergant ad se quentem annum. 5. prou. 19 §. 1. neque ad Theologiam, qui mediocritatem non superant. ibid. nisi alio talento praediti sint. ibid.

Examen Theologorum nostrorum.

Singulis annis examinandi sunt, ita vt non pergant ad sequentem annum, qui supra mediocritatem non profecerunt. 5. prou. 19. §. 3. nisi alia sint praeclara talenta. ibid. Sub finem quarti anni examinantur ad professionem, et tales esse debent qui admittuntur, vt do cere possint philosophiam, et Theologiam. 7. prou. 19. §. 10. nec dispensatur ob talenta nisi a Generali. ibid.

Examen Metaphysicorum, et aliorum.

Nostrorum metaphysicorum a tribus fit, duo bus alijs ma gistris praesentibus, 27. praef. 20. Omnes ferunt secretum suffragium. ibid. deligantur ij tantum, qui multo plus quam mediocriter profecerint. 27. prou. 19.

Ordinem examinandorum Rector distribuit, audito Praefecto, ac Praeceptore. 28. praef. 23. Praefectus materias Examinatoribus. ibid.

Et nostrorum, et externorum sit publicum, duret vna hora, quo tempore incipiat. eatur per materias praecipuas. 28 praef. 22. 23. nullus nostrorum ab hoc excipiatur. externi cogendi non sunt ibid.

Examen classium inferiorum.

Examen peculiare admissorum, vt promoueantur, eorum tantum qui excellunt, fieri potest intra annum 83. praef. inf. 13. et 109. com. inf. 37.

Examen generale semel in an no. 83. praef. inf. 13. 14. semel, aut iterum scribant. ibi. denuncientur biduo ante scribendi ad examen leges. 84 15. Quae habentur. 92. 93.

Scribentibus Praefectus ipse praesit, vel sui loco alius. 84 16. et 92. scrib. 2. compositiones Praefecto, et examinatoribus distribuantur. 84. 17.

Examinatores Theologorum, et Philosophorum.

Quatuor saltem esse debent, qui et a quo designandi, vel substituendi. 8. pro. 19. §. 13. in examine ad professionem iurare debent, et secreto ferre suffragia. ibid. §. 11. quomodo suffragia scribunt ad Generalem, et Prouincialem. ibid. §. 12. Eorum iudicium in libro notari debet. ibid. §. 12.

Examinatores, examinandi inferiorum classium.

Examinatores tres sint, in quibus praefectus. 84. praef. inf. 18. a Rectore cum Praefecto constituuntur. ibid. ad plura suffragia decernunt. ibi. qua ratione examinabunt. 85. praef. inf. 19. 20. 21. sententias statim ferant. ibid. 22.

In dubijs quid seruabunt. 23. silentio sententias supprimant. 24. ineptorum nulla ratione promoueant. 25. eius qui aegre est aptus, rationem non habeant. ibid. rudium, et ineptorum parentes moneantur. ibid.

Examinandi mense ferme antea praeparentur. 108. com. inf. 37. libros, qui explicati sunt, afferant ad examen, vt in his examinentur. 93. scrib. 11.

Nihil innuant socijs, neque corrigant, nisi rogati. ibid. scriptioni intersint, legesque seruent. 92. 93.

Exercitationes.

Varietas in his accidit pro regionum varietate. 16. pro. 39. fouendae omnes, atque amplificandae. 17. rect. 3.

Ordo earum in classibus inferioribus ex Prouincialis praescripto mutari potest, modo eadem spatia temporis retineantur. 101. com. inf. 15.

Exercitationes extraordinariae vtiles, et quid in his ob seruandum. 107. com. inf. 32 exercitationes variae assignandae discipulis, dum scri ptiones corriguntur. 104. com. inf. 24.

Quae propriae rhetoricae eodem tempore 115. rhet. 5. quae humanitatis. 125. hum. 4. quae primae grammaticae. 13. supr. gr. 4. quae mediae. 136. med. 4. quae infi. 141. inf. gr. 4.

Exercitationes Academiae, et singularum classium, Vide in suis Regulis. Memoriae, scri bendi, pronunciandi, decla mandi, disputandi, et similes, Vide his ipsis verbis.

Exhortatio.

Hebdomadaria singulorum Magistrorum in singulis classibus inferiorib. 21. rect. 21. et 99 com. inf. 5. quibus de rebus. ibid.

Altera singulis, aut alternis mensibus ad omnes classes in loco ampliore. 22. rect. 21. In classibus superioribus quando, et de quibus rebus fiet. 31. com. sup 3.

FERIATI DIES.

Ac festi pro regionis more ca talogo scripto constent. 14. pro. 37. §. 2. a praefecto magi stris mature significentur. 78 praef. inf. 7. quibus diebus vbique feriandum. 14. 15. pro. 37. Vide etiam Academia, Disputatio, Sabbatum, Vacatio.

Finis.

Atque intentio professoris cu iusque, aut officialium quis esse debeat: fines item hoc est termini, gradusque classium grammaticae, Vide primam regulam in singulis.

GENERALIS PRAEPOSITVS.

Facultatem dabit ad conferen dum gradum Doctoratus nostris. 2. prou. 10. et ad geminandas scholas inferiores. 10. pro. 21. §. 5. et si Emmanuelis Grammatica ad aliam methodum quam Romanam, conformanda sit. 11. pro. 23 et si quid praeter ea, quae in libro studiorum sunt, Prouincialis in sua Prouincia expedire iudicauerit. 16. pro. 39.

Gradus.

Doctoratus vel Magisterij in quos cum facultate Generalis conferri possit. 2. pro. 10. ser uentur tunc Constitutiones: et qui promouetur Scriptu rae quoque theses intermisceat. 3. pro. 11. professores omnes inter sint. 29. praef. 25 quid Praefectus tunc praesta re debeat, a Rectore intelligit. ibid.

Graeca.

Lingua priuata academia inter nostros fouenda. 18. rect. 7. graecus textus quatenus ad scripturam exponendam afferendus. 37. script. 4.

Graecae grammaticae in singulas inferiores classes distributio. 101. com. inf. 13. pro rhe torica syntaxis, et syllabarum dimensio alternis. ibid. et 113. 119. rhe. 1. 14. pro hu manitate syntaxis. 101. et 123. hum. 1. in suprema gram maticae octo partes orationis. 101. et 129. sup. gr. in

Graecum thema quomodo in rhetorica, quomodo in humanitate, quomodo in prima grammaticae dictandum. 118. rhet. 11. et 126. hum. 6. et 133. sup. gram. 3.

Graeca praelectio, auctores, ac pensum, in Rhetorica qui auctores, et qua ratione interpretandi. 119. rhet. 13. qui in humanitate, quave ra tione. 127. hum. 9. in humanitate grammatica graeca, et auctor explicentur alternis: inclinante anno alternis quo que graecarum syllabarum dimensio cum auctore. ibi.

In prima grammaticae grammatica quoque graeca, et auctor alternis. 133 sup. gr. 9. In media fere tantum gram matica, aut altero semestri cathechismus graecus, et qua ratione. 134. 137. med. gr. 1. 9. in infima prima tantum grammaticae rudimenta. 139. inf. gr. 1.

Grammatica.

Ab ea, vel humanitate docenda nostri ne eximantur 12. pro. 26. etiam absolutis studijs, tertioque probationis anno possunt eam docere. ibid. 27.

Grammatica Emmanuelis vtendum. 11. pro. 23. tres eius libri trium grammaticae classium proprij singuli singularum. 79. praef inf. 8. §. 2. et 100. com. inf. 12.

Vbi Romana non est recepta, ad similitudinem Romanae methodi cum facultate Gene ralis conformetur. 11. prou. 23. et 79. praef. inf. 8. §. 2.

Grammaticae professores repe tant initio breuiter, quae in classe inferiore sunt tradita 100. com. inf. 12. Primo semestri suum librum absoluant, altero repetant. 79. praef. inf. 8 §. 3.

Supremae grammaticae tertius liber Emmanuelis, et ex secundo appendices secundi generis, et figurata constructio attribuuntur. 79. praef. inf. 8. §. 2. et 129. sup. gr. 1. Mediae secundus liber vsque ad figuratam constructionem, et faciliores appendices. 79 et 135. med. 1. Infimae primus liber, et aliquid secun di. 79. et 139. inf. gr. 1. si haec duos in ordines diuidatur, vni ordini primo semestri prima pars libri, alteri altera assignetur: vtraque vtrique altero semestri repetatur. 80. praef. inf. 8. §. 3. et 139. inf. gr. 1.

Gradus singularum, et pars grammaticae, auctoresque in singulis explicandi. 129. 1. et 134. 1. et 139. 1. Horarum

in singulis diuisio quotidiana 130. 2. et 134. 2. et 139. 2. Scriptionis in singulis corrigendae ratio 131. 3. et 136. 3. et 141. 3.

Exercitationes quas in singulis Magistri assignari possunt inter corrigendum 131. 4. et 136. 4. et 141. 4. in repe titione auctoris praesertim in postremis duabus exigantur potissimum praecepta grammaticae 136. 5. et 142. 5. Praelectio auctoris in singulis, quanta, qualisve. 132. 5. et 137 6. et 142. 6. Argumentum scribendi in singulis quale. 132. 6. et 137. 7. et 142. 7.

Praelectio grammaticae in media, 137. 8. in infima 142. 8. Concertatio discipulorum quibus de rebus erit in singulis. 133 10. et 137. 10. et 143. 9. Discipuli supremae grammaticae semel fere in mense suo marte scribant 132. 6. quo pacto in ea carminum thema dictandum 133. 7

Gubernare.

HEBRAEA.

Quo tempore a nostris addiscenda, et a quibus 2. pro. 8 addicantur huic studio aliqui, et iuuentur academia, praesertim quo tempore Theologia recolitur. ibid.

Quatenus Rabbinis, punctisve habenda fides 39. script. 10 11. Rabbinis ne concilietur auctoritas. ibid.

Hebraicae linguae professor qualis 2. prou 7. vt idem sit eius, ac Scripturae professor optandum ibid. quinam eius finis, ac munus 41. heb. 1 2. 3. 4. in eius regulis.

Historicus.

Quid peculiare ad sui explicationem requirat 105. com. inf. 28. quatenus in Rhetorica, vel humanitate explicandus 114. Rhet. 2. et 123 hum. 2.

Horae.

Scholarum certae pro varietate temporum assignandae 14. prou. 35. inchoandarum, finiendarumque significentur mature magistris a praefecto 78. praef. inf. 7

Earum diuisio in classibus inferioribus 101. com. inf. 14. et in singulis classibus reg. 2. in rhetorica 113. in huma nitate 123. in suprema grammaticae 130. in media 135. in infima 140.

Humanitatis schola.

in ea explicandi 122. hum. 1. cognitione linguae, eruditione aliqua, praeceptorum in formatione continetur. ibid.

Ex praeceptis rhetoricae expli cabitur Cyprianus, ex Ora tionibus aliquae Ciceronis. 123. 124. 127. hum. 1. 2. 8.

Inclinante anno graecarum syllabarum dimensio expli canda 127. hum. 9. carmina alternis mensibus, aliquid interdum prosae breuioris affigendum 128. 10.

IMMVNITAS.

A versibus, graecisque addiscen dis nulli a Praefecto conce denda 87. praef. inf. 31. nec a Magistro in alijs rebus 100 com. inf. 11.

Inferiores scholae.

Intentio.

Ac finis Magistrorum in docendo sit auditores ad Dei amorem, atque obsequium excitare 31. com. sup. 1. et 98. com. inf. 1.

Peculiares singulorum, Vide in prima regula singulorum. Scholasticorum nostrorum quae 114. schol. 1.

Interpretes.

Introductio.

Ad Logicam in Rhetorica non legatur 113. rhet. 1. praelegi poterit Academicis paulo ante studia, permittente Rectore 161. Acad. Theol. 10. Toleti, vel Fonsecae in logica explicanda 69. phil. 9. §. 1.

Iudices.

Eorum qui examinantur, et ad examen scribunt, tres 84. praef. inf. 18. praemiorum quoque tres 95. praem. 8.

Vtrique plurium suffragio decernunt 84. et 95. iudicij praemiorum forma 96. praem. 9 Vide etiam Examinatores.

LECTIO.

Spiritualis libri commendetur discipulis 100. com. inf. 8. et hi, et Magistri impurorum auctorum lectione abstineant. ibid. et 154. ext. 12. Vide etiam Libri, et Praelectio.

Libri.

Ne nostris desint, annui redditus instituendi 13. prou. 33. librorum praelegendorum catalogus mature conficiatur 86. praef. inf. 27.

vterque praefectus 30. praef. 29 et 86. praef. inf. 27. 28. Obscoeni libri nonnisi expurgati praelegantur in scholis 13. prou. 34. et 122. hum. 1.

Si expurgari non possunt, non legantur, vt Terentius. ibid. Inutilium librorum lectione abstineant discipuli 154 ext. 12.

Librum nouum singulis annis explicet Scripturae professor 40. script. 18. cuiusque classis grammaticae liber al tero semestri recolatur 79. praef. inf. 8. §. 3.

Libri distribuendi nostris ex Praefecti praescripto, Recto re conscio, et Magistro 21. rect. 17. et 30. praef. 29. 30.

Scholastici non vtantur libris, nisi a Praefecto traditis 145 schol. 3. vbi non est praefectus superior, distribuit eos dem inferior 91. praef. inf. 50

Quosnam Philosophis, ac Theo logis Praefectus distribuet 30 praef. 30. ijsdem aliquos humanitatis. ibid.

Libro notentur qui admittun tur in Societatem, vt sint magistri 12. prou. 25. et iudicium. Examinatorum 6. prou. 19. §. 3.

Lingua Latina.

Loquantur nostri scholastici, et qua exceptione 18. rect. 8. et 146. schol. 9. vsus eius etiam inter externos discipulos seuere custodiatur in scholis 102. com. inf. 18. Vide etiam Litterae.

Litaniae.

Litterae.

Logicae.

Quo pacto primo anno philo sophiae tradenda 69. 70. phil. 9. Eius summa ne explicetur in Rhetorica 133. rhet. 1 Vide etiam Disputatio, Introductio, Philosophia.

MAGISTR I.

Magistratus.

In scholis inferioribus eligen di singulis, aut alternis mensibus, et quomodo 108. com. inf. 25.

Mathematica.

Praelectio a quibus audienda 9. prou. 20. qui priuatim iuuandi. ibid. professoris munus 76. math. 1. 2. 3. ei pleraeque de caelo quaestiones re linquendae 71. phil. 10. §. 2.

Medioeritas.

Memoria.

Quomodo in classibus inferioribus exercenda 102. com. inf. 19. quomodo quotidie in Rhetorica 114. rhe. 3. etiam a nostris Rhetoribus excolenda 121. rhe. 20.

Metaphysici.

Missa.

A scholasticis inferioribus ordine distributis quotidie audienda 90. praef. inf. 45. et 98. com. inf. 3. et 152. ext. 3. non nisi praesente aliquo magistro 90. praef. inf. 45.

Ad eandem quotidie audienda hortandi superiorum classium auditores 32. com. sup. 3

Modestia.

Magistrorum in refellendis opi nionibus, et auctoribus 32. com. sup. 5. A discipulis externis exigenda 110. com. inf. 43. 44.

In templo potissimum, et in schola 154. ext. 10. 14. quam curet praefectus inferior 90 praef. inf. 45.

Mores.

Praecipue in studijs a Prouinciali curandi 16. pro. 40. cu randum, ne discipuli in scena recitaturi morum iacturam faciant 20. rect. 14.

Moralis Philosophia.

Eius professor in textu Aristo telis progrediatur, nec ad Theologicas quaestiones digrediatur 75. mor. 1. Eius munus, Vide ibi. in Regulis.

Moralis Theologia.

NOMINA.

Discipuli confessario tradant in schedula 100. com. inf. 9. singulorum discipulorum a Praefecto in album referantur 83. praef. inf. 11.

Eorum qui scribunt ad praemia diligenter obsignentur 95. praem. 6. eadem resignet Rector cum vtroque praefecto 96. praem. 10.

OBSERVATIONES.

Opiniones.

Aliorum, praesertim nostrorum, vel conciliandae, vel modeste confutandae 32. com. sup. 5. earum nouitas vitanda. ibi. 6.

sup. 7. Quae Catholicos in aliqua regione offendunt, non asserantur 43. Theol. 6.

Oratio.

Ad Deum ante praelectionem in schola superiori 31. com. sup. 2. in inferiori ante scho lae initium 98. com. inf. 2. hortetur magister discipulos ad orandum quotidie 31. com. sup. 3. et 99. com. inf. 5

Oratio in studiorum renouatio ne ab insigniore habenda magistro 20. rect. 15. referenda in codicem, vt et selecta alia, quae publice exhi bentur, Vide etiam Declamatio.

Ordines scholarum.

Vbi plures in vna classe sunt, respondeant vni ex quinque gradibus 10. pro. 21. §. 3. et 80. 81. praef. inf. 8. quae in scholis duorum ordinum annui pensi repetitio 81. §. 9.

Quae his ordinibus propria, quae communia 82. §. 10. Vbi quinque sunt classes, in nulla, praeter quam in insima, duplex ordo permittatur 80. praef. inf. 8. §. 5.

Vbi in infima duo sunt, quid vtriusuis proprium 139. inf. gr. 1. et 140. 2. Reliqua, Vide verbo Scholae.

PAEDAGOGI.

Nemini proponantur a Magistris inconsulto Rectore 111. com. inf. 48. nec ab illis aliae praelectiones discipulis explicentur. ibid.

Philosophia.

Philosophiae professor a Prouinciali designetur, et qualis 4. pro. 16. ad nouitates proni a docendo amouean tur. ibid.

Quis eius finis, quodve munus 68. ad 74. in eius Regulis. Vide etiam Aristoteles, Examen, Logica.

Pietas.

Praecipue commendata sit in studijs Prouinciali 16. pro. 40. et Magistris Theologiae 43. Theo. 5. Magistri omnes id agant, vt discipulos ad obsequium, et amorem Dei impellant 31. com. su p. 1. et 98. com. inf. 1.

Regulae ad pietatem pertinentes in scholis superioribus. 31. 32. com. sup. 1. 2. 3. in inferioribus 98. 99. 100. Pietatem in B. Virginem, et Angelum Custodem commendet 99. com. inf. 57.

Pietas, et Virtus nostris cum doctrina iungenda 144. scho. 1. 2. et externis 154. ext. 1. 14. 15. Vide etiam Colloquia Conciones, Confessio, Examen, Exhortatio, Litaniae,

Poena.

Moderata sit, et sine contumelia per correctorem, non per se 109. com. inf. 40. inusitatae, et maiores ad praefectum reijciantur. ibid. poenae litterariae. ibid. et Verbo Academia.

Poeta.

Poetae explicatio quid habeat peculiare 105. com. inf. 28. Vide etiam 113. 116. 122.

Praefectus generalis.

Qualis a Prouinciali constituendus 1. pro. 2. ex praefecti regulis Cancellario, vbi distinguuntur, Prouincialis quae videbuntur, assignet. 23. praef. 2. nihil immutet, neque dispenset. ibid 3.

Est generale instrumentum Rectoris ad studia ordinanda 1. pro 2. et 17. rect. 2 Ei profes sores, et scholastici, et praefecti inferiores obediunt. ib. quibus in rebus professores superiores. ibid. et 32. com. sup. 4.

Quibus in rebus praefecti inferiores 1. pro. 3. et 77. praef. inf. 2. Quodnam eius munus in particulari, Vide pag. 23 ad 31. in eius Regulis.

Praefectus adhibendus in designandis ijs, qui sunt Theolo giam repetituri. 2 pro. 10.

Magistrorum omnium consultationibus 21. rect. 18 monita salutaria per classes tradat. 22. rect. 21. examinet semper nostros metaph. 27. praef. 20

Examinatores classium inferiorum cum Rectore constituat. 84. praef. inf. 18. peracto iudicio praemiorum nomina cum Rectore resignet. 96. praem 10.

Recognoscit conclusiones, Vide Conclusiones, et Aca demia, et praefationes, quae ab Academicis fiunt in actibus 161. acad. Theolog 9.

Et declamationes publicas Rhetorum, quae in aula reci tantur 120. rhet. 17. et quidquid publice recitatur 29. praef. 28. et 77. praef. inf. 3.

Praefectus inferior.

A Prouinciali constituitur 1. pro. 3 paret in studijs praefe cto generali 1. pro. 3. et 77. praef. inf. 2. quatenus ei obtemperant inferiorum classium Magistri 100. com. inf. 11. vices praefecti generalis, vbi is non est, subit, et in quibus 91. pr. inf. 50.

Recognoscit quae publice declamantur. ibid. interest Magistrorum inferiorum consultationibus 21. rect. 18. quis finis eius, quod munus in particulari 77. ad 97. in eius Regulis.

Praefectus atrij.

Si res exigat, a Praefecto inferiore distinguitur, et a Pro uinciali constituitur. 1. pro. 3. et 22. rect. 22.

Praefectus Academiae.

Praelectiones superiorum facultatum.

A discipulis fiant interdum scripturae in Refectorio 40. script. 19. ab ijsdem interdum publice in schola, et qua ra tione. ibid. Interdum Theologiae praelectiones ab ijs, qui illam repetunt, et quales 148. repet. 7. 8.

Inferiorum facultatum.

Praelegendi auctorem commu nis formula 104. com. inf. 27 Veteres tantum auctores, non recentiores praelegantur. ibid.

Historici, et Poetae quid peculiare habeant 105. 28. quid peculiare praelectio praeceptorum, hoc est Rhetoricae, et Grammaticae, tum Latinae, tum Graecae 105. 29.

In Rhetorica praelectio tum praeceptorum, tum styli, et quae ratio in vtraque. 116. rhet. 6. 7. praeceptorum toto ferme anno vix intermitten da. ibi. 6. qui in ea auctores praelegendi. ibid. et 112 1.

Qualis ibi oratoris praelectio, vel poetae 117 8. qualis graeci auctoris 119. 13. Die vacationis praelectio rei magis reconditae 119. 15.

In Humanitate qualis praelectio 125. hum. 5. In scholis grammaticae quanta, et qualis, Vide Grammatica.

Praelectio a discipulis singulis mensibus in reliquis classibus: in Rhetorica, et Huma nitate alternis sabbatis prae lectio, vel oratio, vel carmen habeatur 107. com. inf. 33. Vide Declamatio.

Praemia.

In classibus inferioribus publica quotannis distribui possunt, non sumptu nostro. 20. rect. 14.

Mature de ijs cum superiore praefectus agat 88. praef. inf. 35. Seruentur in ijs leges premiorum. ibid. quae leges habentur 94. ad 97.

Priuata Rector Collegij suppeditat 88. praef. inf. 36. quibus, et quando diuidenda. ibi.

Praemium recitantibus librum ab initio 102. com. inf. 19. et de toto libro responden tibus 104. com. inf. 26.

Praeses.

Sinat eos qui Theologiam repetunt, libere respondere 149 rep. 10. Vide etiam Disputatio.

Priuilegium.

Problema.

Professores omnes.

Quales, et quomodo comparandi 1. pro. 4. omnium fouen da alacritas 21. rect. 20. semel in mense a Praefecto lu strandi 26. praef. 17.

Superierum facultatum.

Absoluant materias 24. praef. 5. intersint omnes et actibus philosophicis, et cum doctoratus confertur 29. praef. 52. eorum in legendo finis, excitare Dei obsequium, et amorem 31. com sup. 1.

Quodnam munus omnium in generali 31. ad 37. in regulis comunibus. Quodnam singulorum in particulari, Vide in regulis professoris Scripturae, Theologiae, etc. et ijsdem verbis.

Inferiorum facultatum.

Perpetui, vel ab ipso in Societatem ingressu comparandi 11. prou. 24. 25. ij poterunt casus conscientiae audire, et Sacerdotes fieri. ibid.

Ijdem non sine graui caùsa a docendi munere remouendi ibid. bini, aut terni minimum in singulis prouincijs praestantes Rhetoricae magistri comparandi 11. pro. 22.

Omnes nostri doceant in classibus inferioribus 12. pro. 26. etiam absoluto tertio probationis anno, si qui antea non docuerint. ibid. 27.

Praeficiantur scholis post audi tam Philosophiam 12. pro. 28 instituatur priuata academia 13. pro. 30. et 19. rect. 9 initium docendi faciant ab ea schola, qua magister superior sit scientia 12. pro. 29.

Praefecto inferiori in quibus obtemperent 100. com. inf. 11. quintodecimo quoque die a praefecto lustrandi 78. praef. inf. 6. ab eodem diriguntur 78. praef. inf. 4.

Noui decessorum suorum docendi morem, consuetudinesque retineant 78. praef. inf. 5.

Praemiolis discipulos excitent 88 praef. 36. auditores colloquijs ad pietatem horten tur, ne tamen videantur ad nostram Religionem allicere 99. comm. inf. 6. colloquatur in loco patenti 111. com. inf. 47. familiaritatem eorum vitent. ibid.

munus omnium in generali, Vide 98. ad 112. in Regulis communibus. Quodnam singulorum in particulari, Vide in Regulis Professorum.

Promotio.

Inferioris classis ad superiorem priuata intra annum nonnisi eorum, qui excellunt 83. praef. inf. 13. et 109. comm. inf. 37.

Vix tamen ad Humanitatem, vel ad Rhetoricam. ibid. ge neralis semel in anno, ad eamque vno fere mense antea discipuli praeparandi. ibid. Vide Examen.

Pronunciatio.

Publice pronuncient interdum discipuli 107. com. inf. 32. nostri etiam Rhetores 121. rhet. 20. expoliantur eiusmodi compositiones a Magistris, non de integro fiant 107. Vide Declamatio.

Actionem aliquam Scenae, Eclogae, Dialogi poterunt interdum Rhetores sine apparatu in schola recitare 120. rhet. 19.

Prouincialis.

Quibus in rebus Generalem consulat, Vide Generalis. Constituit Praefectos omnes, Vide Praefectus. et Professores, Vide in eius Regulis. 5. 7. 9. 12. 16.

Professores idoneos multo an te prouideat 1. pro. 4. quos adhibeat in constituendis ijs, qui Theologiam biennio recolant 2. pro. 10.

Dispensare potest, vt vbi non sunt nostri, cursus breuiore tempore absoluatur 4. pro. 17. intersit si potest philosophorum examini 4. pro. 19. §. 1

Cum Consultoribus alijsque viris grauib. serio dijudicet de talentis gubernandi, et con cionandi, vt mediocres pergant 7. pro. 19. §. 8. Priuilegium, vt pergant nonnisi humilibus, et mortificatis faciat ibid. §. 9. vbi sunt discrepantes sententiae iudicium ei auditis consultoribus de mediocritate permittitur 6. pro. 19. §. 7. A Grammatica, vel Humanitate docenda nostros fere non eximat. 12. prou. 26.

Inuigilet, vt regulae omnes studiorum obseruentur 16. pro. 38. praecipuam curam habeat pietatis, morum, doctrinae Christianae 16 pro. 40.

Videat an latine loquendi vsus tempore recreationis, ac vacationum retineri possit. 18 rect. 8. diuidit regulas Cancellario, ac Praefecto, vbi

De tempore hebdomadariae casuum disputationis decernit 66. cas. 6. designat praesidem domesticae collationis casuum 66. cas. 7.

Ordo, horaeque scholarum inferiorum non sine eius facultate commutandae. 101. com. inf. 15. Reliqua, Vide pag. 1. ad 16. in eius Regulis.

QVAESTIONES.

Theologiae quomodo tractandae, et earum Catalogus 48. ad 65. Theologicis abstineat Professor casuum 65. cas. 3. et professor Ethicae 65. mor. 1

Quibus abstinebit Theologiae professor 45. theol. 9. quib. studere debeant, qui Theologiam recolunt 148. rep. 5. scribant easdem ex professo. ib. 6

Quaestionum delectum philosophiae professor habeat. 72. phil. 14. interserat textibus Aristotelis. ibid.

Quaestiones de Epigrammeta, Ode, Senatu, Triumpho, et similes, quatenus die vacationis in Rhetorica permittantur 119. rhet. 15.

RECTOR ACADEMIAE.

Rector Collegij.

Quibus in rebus Generalem, aut Prouincialem consulet, Vide Generalis, et Prouincialis, et 22. rect. 24.

Adhibetur in designandis ijs, qui Theologiam recolant 2. pro. 10. interest philosopho rum examini. 5. pro. 19. §. 1. caueat ne magistrorum, aut discipulorum opera ad munera domestica vtatur. 13. pro. 32. et 21. rect. 20.

Frequenter obeat litterarias exercitationes omnes 17. rect. 3. interdum scholas. ibid. eos, qui Theologiam recolunt, inconsulto Prouinciali ne occupet in concionib. 18. rect. 5

Nec in docendo philosophiam 18. rect. 6. Consulendus a Praefecto, cum quid in magistrorum conclusionibus immutandum 27. praef. 18.

Examinandorum metaphysicorum ordinem audito praefecto, ac praeceptore, distribuit. 28. praef 23. cum doctoratus confertur, Praefecto quid sit acturus praescribit. 29. pr. 25.

Bidellos constituit 36. com. sup. 19. praescribit quando sit in refectorio scripturae praelectio habenda. 40. scrip. 19. vt in academiam, qui non sunt ex caetu B. Virginis, aut scholastici, admittantur dispensat. 22. rect. 23. et 155. acad. 2.

Moderatorem, seu Praefectum ex nostris praeficit Academiae. 155. acad. 4. et Socium,

Examinatores inferorum classium cum praefecto constituit. 84. praef. inf. 18. de librorum praelegendorum Catalogo cum Praefecto cognoscit. 86. praef. inf. 27.

Praemiola discipulis distribuenda suppeditat. 88. praef. inf. 36. Consulendus si quando scholasticus a nostris scholis sit dimittendus 89. praef. inf. 39. 40.

Admonendus antequam admittatur ad scholas, qui semel dimissus est 90. praef. inf. 42. cum vtroque praefecto resignat nomina peracto iu dicio praemiorum 96. praem. 10

Probare debet causas absentiae, vt quis absens praemium obtineat 96. praem. 11. facul tatem concedit, vt carminibus, quae affigunt Rhetores, addantur picturae. 120. rhe. 18. et humanistae. 128. hum. 10. Reliqua, Vide pag. 17. ad 23. in eius Regulis.

Regulae.

Vt seruentur omnes curet Pro uincialis. 16. prou. 38. 40. et vterque Praefectus 23. praef. 4. et 78. praef. inf. 4. discipulorum vero Magistri. 109. com. inf. 39.

Quas scholasticorum regulas seruabunt, qui recolunt Theologiam. 14. 7. repet. 1.

Externis discipulis, dum admittuntur, regulae ostendan tur 83. praef. 11. palam collocentur in classibus, et singulis mensibus legantur. 91 praef. inf. 49.

Repetentes Theologiam.

Quales esse debeant. 3. pro. 10 a Prouinciali adhibitis alijs designantur. ibid. possunt ad gradum doctoratus pro moueri. ibid. actus habeant ipso biennio. 25. praef. 7. et 149. repet. 9.

Ad argumentandum cum externis ipsi potissimum mittendi. 29 praef. 26. non occupen tur in concionibus inconsulto Prouinciali. 18. rect. 5.

Possunt substitui Magistris, et praeesse repetitionibus, ac disputationibus. 18. 6. ipso biennio in Hebraicis quoque laborent 3. pro. 8. Quid ipsis seruandum. Vide 147. 148. 149. in ipsorum Institutione.

Repetitiones superiorum classium.

Curent Magistri repetitionem lectionis in schola 34. com. sup. 11. quam scholastici repe tant. 145. schol. 4. Philosophorum in scholis per semihoram 73. phil. 16. Mathematicae semel in mense 76. mat. 3

scripturae semel in hebdomada. 40. scrip. 19. Ethicae quintodecimo quoque die 75 mor. 3. Vide etiam Repetentes.

Inferiorum classium.

Repetitio quotidiana praelectionis tum hesternae, tum hodiernae, et quomodo 104 com. inf. 25. hebdomadaria in sabbato ibid. 26.

In classibus grammaticae exigantur in repetendo potissimum praecepta grammaticae. 136. med. gram. 5. et 142. infim. gr. 5 repetitiones nostrorum rhetor. quales. 121. rhet. 20.

Repetendum pensum altero seme stri in classib. grammaticae, et cur. 79. 80. praef. inf. 8. §. 3. 4. etiam in infima, et alijs, vbi sit ordo geminus. §. 3. et 81. §. 9. Vide etiam 130.

Rhetorica

A nostris per biennium, interdum per triennium colenda 4. pro. 18. ad eam alumni, et conuictores hortandi, caeterique externi. 20. rect. 12.

Binae horae in hac classe, tum ma ne, tum vesperi ponendae. 101 com. inf. 14. praeceptis, stylo, eruditione continetur 112. rhe. 1. Oratoriam, et Poeticam comprehendit. ib. Summa logicae in ea ne explicetur. 113 rh. 1

Rhetorica Cypriani exiplicanda in classe humanitatis altero semestri, et quomodo. 123. 127. hum. 1. 2. 8.

Rhetores.

Discipuli nostri quando priuatim domi erudiendi 19. rect. 10. eorum variae exercitationes 19. rect. 11. et 121. rhe. 20

Habeant interdum orationes, et poemata tum in mensa, tum in aula. 19. rect. 11. et in schola tum nostri, tum exexterni. 121. rhet. 20.

SABBATVM.

Sabbato habentur disputationes in classib. superiorib 34 com. sup 14. etia casuum con scientiae 66. cas. 6. Omittuntur, si sint in hebdom. duo feriati dies 34. com. sup. 14.

In inferioribus quo pacto sabbato distribuendae horae, Vi de secundam regulam cuiusque classis. Audita per hebdomadam memoriter redduntur. 102. com. inf. 19.

In Rhetorica, et Humanitate postrema semihora matutina habetur Declamatio, vel Carmen. 107. com. inf. 33. et 120. rhet. 16. et 124. hum. 2. postrema semihora pomeridiana in inferiorib. explicandus Catechismus, vel habenda cohortatio 99. com. inf. 5

Exercitationes sabbati, si tunc festum sit, vel omittendae, vel in antecedentem diem

Sacerdotes.

Sacramenta.

Poenitentiae, et Eucharistiae, vt discipuli rite obeant, ac frequenter, hortandi. 32. com. sup. 3. et 99. com. inf. 5.

Scholae.

Omnes interdum a Rectore, inferiores quoque lustrandae. 17. rect. 3. A Praefecto studiorum semel saltem in mense. 26. praef. 17.

Nihil in ijs praefectus inferior permittat armorum, strepitus, ociosorum, nihil dissoluti. 90. praef. inf. 43.

Inferiores scholae quinque sunt, Rhetoricae, Humanitatis, et tres Grammaticae. 9. pro. 21 §. 1. 2. 5. et 78. praef. inf. 8. §. 1

Non permiscendae, nec multiplicandae, siue pauciores sint classes, siue plures. ibid.

Si pauciores sint classes, in vna duo sint ordines, et quo pacto diuidendi. 10. pro. 21. §. 3 12. et 80. 81. pr. inf. 8. §. 6. 7. 8

Retineantur tamen semper, quantum fieri potest, altiores gradus. 10. pro. 21. §. 3.

Respondeant Ordines vni alicui ex illis quinque gradib. 79. praef. inf. 8. §. 1. quid agendum vbi sunt quatuor. §. 6. quid vbi tres. §. 7. quid vbi duae. §. 8.

Vbi plures sunt, quam quinque multiplicentur classes, non gradus, siue ordines 10. pro. 21. §. 5. et 79. praef. inf. 8. §. 1. Vbi tantum quinque sunt, infimam in duos ordines, gradusve diuidi permitti potest, non reliquas. 80. praef. inf 8. §. 5.

Geminari poterunt classes data a Generali facultate, ita vt in vtraque idem gradus siue ordo retineatur. 10. pro. 21. § 5. vbi geminari eas liceat. §. 6. Vbi geminus est ordo praeter praelectionem Grammaticae sint omnia pene conia. 82. praef. inf. 8. §. 10.

In suo gradu sese quaeuis schola contineat. 100. com. inf. 12 quantum temporis, et quo or dine in quauis schola ponendum, Vide secundam regulam professorum in singulis.

Lustrentur singulae scholae a praefecto inferiore quintodecimo quoque die 78. praef. inf 6. interdum ante signum datum. 90. 44.

Scholastici nostri.

Praecidantur ijs occupationes quae studia impediunt. 18. rect. 4. latine loquantur, et quando. ibi. 8. et 146. schol. 9.

Bis, terve in anno carminum ali quid condant, affigantque etiam Theologi 19. rect. 8. seorsim ab alijs sedeant in

Quibus libris, et a quo traditis vtentur, Vide Libri. Quam studendi rationem sequentur, Vide Studium. Qua ratione exercendi Rhetores, Vide Rhetores. Quae nam scholasticorum in studijs intentio, quod munus, Vide 144. 145. in ipsorum Regulis.

Scholastici externi.

Noui vt in schola admmittem di 82. 83. praef. inf. 9 ad 13. igno biles, aut pauperes non excludendi. ibid. qua ratione examinandi 82. 10. admissis regulae ostendendae. 83. 11.

In album referendi, et quo pacto. ibid. In infimam qui non admittendi. ibid. 12. classis a praefecto assignanda, et quae cui. ibid. et 152. ext. 2. suus cuique locus assignandus in schola. 87. praef. inf. 29.

Studij priuati tempus cuique di stribuendum 87 praef. inf. 30 nulli immunitas a versibus, graecisve concedenda. 87. 31 in scholis propter delicta domestica non plectendi. 89. praef. inf. 38.

Parce e scholis, etiam a Praefecto euocandi 91. praef. inf. 47. et 110. com. inf. 44. eorum opera non vtendum 91. reg. 48. et 111. com. inf. 49. non dimittendi a magistris ad spectacula. 110. 41.

Nulli sumptus pro schola ab his admittendi 111. 49. eorum profectus, praesertim pauperum curandus 111. 50. Reliqua, Vide 152. 153. 154. in ipsorum Regulis, et in Regulis profess.

Sacra Scriptura.

Eius studium promouendum 1. pro. 5. tempus et auditores 2. pro. 6. qualis professor cu randus. ibid. scriptura praecipue iuxta litteram explicanda, et vulgata editio de fendenda. 37. script. 1. 2.

Qui nam professoris finis, quod munus. Vide 37. ad 41 in eius Regulis, Scripturae the ses, Vide Gradus, eiusdem praelectio a discipulo. Vide Praelectio.

Scriptiones.

Discipulorum externorum quando, et quoties afferendae. 102 com. inf. 20. corrigendae, quam plurimae in schola, quaedam ab aemulis, nonnullae domi. 103. com. inf. 23. quae corrigendarum scriptionum ratio in coni. 103. com. inf. 21. 22.

Quae peculiaris in Rhetor. 114 rhet. 4. in humanitate 125. hum. 3. in prima grammaticae 131. sup. gr. 3. in media 136. med. 3. in infima 141. infi. 3.

communi. 106. com. inf. 30. quale orations, carminis, graeci thematis in Rhet. 117 118. rhet. 9. 10. 11. in humanitate 126. 6. in prima grammaticae 132. 6. in media 137 7. in infima 142. 7.

Socius.

Spectacula.

Studia.

Studiorum finis in Societate Dei cognitio, et amor. 1. pro. 1. et 17. rect. 1. et 23. praef. 1. et in primis regulis professorum, Serio illis Scholastici in tendant 144. schol. 2.

Occupationes omnes, quae studia impediunt, ijs praecidantur 18. rect. 4. requiritur in studijs, atque exercitationib. assiduitas scholasticorum, tum nostrorum 145. schol. 4. tum externorum 153. ext. 9.

Studij tempus, ac rationem scholasticis omnibus, et nostris, et externis per Magistros superior Praefectus assignet 29. pr. 27. et 145. sch. 3

Quam seruare debent nostri scholastici. ibid. etiam qui Theologiam recolunt 147. rep 4. 6. 10. inferiorum classium discipulis praefectus inferior assignet 87. pr. inf 30.

Summa Logicae.

Superior.

TALENTVM.

Concionandi, vel gubernandi talenti habenda ratio, vt mediocris pergat in studijs, et quousque 5. pro. 19. §. 1. 3. de eo Prouincialis serio cum suis Consultoribus, alijsque grauib. viris deliberet. 7. §. 8

Tempus,

Quo scholae inchoandae, finiendaeque sunt Prouincialis statuit 13. pro. 35. Temporis diuisio in Classibus inferioribus, Vide Horae, Vide etiam Cursus, Studium.

Theologia.

Quadriennio absoluenda, et quo modo 3. pro. 9. et 44. theol. 7. quibus mediocrib. concedi possit, vt eam audiant, vel in ea pergant 5. pro. 19. §. 1. 3. 9.

Ad eam docendum sint duo vel tres professores 2. pro. 9. tertius moralem Theologiam accurate doceat. ibid. non eligantur qui bene non sunt erga S. Tho. affecti. ibid. §. 2.

Magistri adhibeantur in designandis ijs, qui Theologiam recolant 2. pro. 10. distribuunt cum Praefecto materias

pro actibus peculiarib. 25. praef. 8 Quis eorum sinis, ac munus, Vide 42. ad 47. in ipsorum Regulis, et Verbo S. Thomas.

Auditores Theologiae collationi casuum intersint 3. pro. 14. et actibus, etiam philosophicis 29. praef. 25.

S. Thomas.

In Theologia sequendus, et quatenus 2. pro. 9. et 42. theol. 2. 3. 4. et 148. rep. 5. 10. eius sententia, vel defendenda, vel quaestio omitten da. 47. theol. 13.

Quomodo eius articuli coniungendi 46. theol. 10. aut explicandi. ibi. 11. Illum etiam philosophiae professores libenter sequantur. 69. phil. 6 Vide etiam Theologiae.

Tractatus.

Longiores in Theologia non instituendi 47. Theol. 12. ne in philosophia quidem 73. phil. 15. in classe Rhetoricae quatenus die vacationis ali qui concedantur. 119. rhet. 15

VACATIONES.

Certae sint toto anno, et nouae nullae introducantur 14. 15 pro. 36. 37. quaenam pro sin gulis classibus ibid. in hebdomadarijs, et alijs seruetur constantia. 14. pro. 35. Vide etiam Feriati dies.

Anniuersaria vacatio generalis quantum duret 14. pro. 37 §. 1. academiae tunc instituuntur nostris. 18. rect. 7.

Hebdomadaria vacatio vno die singulis hebdomadis 15. pro. 37. §. 10. certa sit quantum fieri potest 14. pro. 35. ne omittatur in classibus inferioribus 21. rect, 19. qua exceptione 15 pro. 37 §. 10.

Diuersa pro diuersitate classium 16. pro. 37. §. 11. docetur enim mane in classibus inferioribus. ibid. quantum temporis. ib. 9. et 101 com. inf. 14. ineunte Iunio omnes toto die vacant 16. §. 11.

Die vacationis in classibus inferioribus agenda eadem, quae alijs diebus, vbi non assignantur propria 101. com inf. 17. propria assignantur Rhetoricae 114. 119. rhet 2. 15. et Humanitati. 124. hum. 2.

Versiones.

Quatenus, vel adhibendae, vel confutandae 2. pro. 7. et 37. scrip. 5. de Septuaginta honorifice loquendum. ibi. vul gata defendenda 37. script. 2. et 41. heb. 2.

RATIO, ATQVE INSTITVTIO STVDIORVM SOCIETATIS IESV. Auctoritate Septimae Congregationis Generalis aucta. [gap: illustration] ROMAE, In Collegio Romano eiusdem Societatis. Anno Domini. M. DC. XVI. SVPERIORVM PERMISSV.

SVPERIORIBVS SOCIETATIS.

RATIO, ATQVE INSTITVTIO STVDIORVM SOCIETATIS IESV.

REGVLAE PROVINCIALIS.

REGVLAE RECTORIS.

REGVLAE PRAEFECTI Studiorum.

REGVLAE COMMVNES OMNIBVS PROFESSORIBVS Superiorum facultatum.

REGVLAE PROFESSORIS Sacrae Scripturae.

REGVLAE PROFESSORIS Linguae Hebraeae.

REGVLAE PROFESSORIS Scholasticae Theologiae.

CATALOGVS ALIQVOT QVAESTIONVM Ex prima Parte S. Thomae.

EX PRIMA SECVNDAE.

EX SECVNDA SECVNDAE.

EX TERTIA PARTE.

DE SACRAMENTIS IN GENERE.

DE BAPTISMO.

DE EVCHARISTIA.

DE POENITENTIA.

DE MATRIMONIO.

REGVLAE PROFESSORIS Casuum conscientiae.

REGVLAE PROFESSORIS Philosophiae.

REGVLAE PROFESSORIS Philosophiae Moralis.

REGVLAE PROFESSORIS Mathematicae.

REGVLAE PRAEFECTI Studiorum inferiorum.

SCRIBENDI AD EXAMEN LEGES.

LEGES PRAEMIORVM.

REGVLAE COMMVNES PROFESSORIBVS Classium inferiorum.

REGVLAE PROFESSORIS Rhetoricae.

REGVLAE PROFESSORIS Humanitatis.

REGVLAE PROFESSORIS Supremae Classis Grammaticae.

REGVLAE PROFESSORIS Mediae classis Grammaticae.

REGVLAE PROFESSORIS infimae Classis Grammaticae.

REGVLAE SCOLASTICORVM Nostrae Societatis.

INSTITVTIO EORVM [note: p. 4. c. 15. §. 3. ], QVI PER BIENNIVM priuato studio Theologiam repetunt.

REGVLAE ADIVTORIS MAGISTRI siue Bidelli.

REGVLAE EXTERNORVM Auditorum Societatis.

REGVLAE ACADEMIAE.

REGVLAE PRAEFECTI ACADEMIAE.

REGVLAE ACADEMIAE Theologorum, et Philosophorum.

REGVLAE PRAEFECTI ACADEMIAE Theologorum, et Philosophorum.

REGVLAE ACADEMIAE Rhetorum, et Humanistarum.

REGVLAE ACADEMIAE Grammaticorum.

INDEX RERVM, QVAE toto libro continentur.

ABECEDARII.

Academia pro nostris.

Academia pro externis.

Academici externi.

Academia Theologorum, ac Philosophorum.

Academia Rhetorum, et Humanistarum.

Academia Grammaticorum.

Actus.

Adiutor

Admissio

Argumenta.

Aristoteles.

Arma.

Ars Metrica.

Atrium classium.

Aula.

Auctoritates.

BIBLIOTHECA.

Bidellus.

Breuitas.

CANCELLARIVS.

Carmina.

Casus Conscientiae.

Catalogus.

Catechismus.

Censor.

Cicero.

Classes inferiores.

Coadiutores.

Collegia.

Colloquia.

Comoediae.

Concertationes.

Conciones.

Conclusiones.

Confessio.

Congregatio.