CAMENA Early Modern Latin Texts

IOH. FRID. NOLTENII EINBECCENSIS DVCALIS SCHOLAE SCHENINGENSIS CONRECTORIS LEXICON LATINAE LINGVAE ANTIBARBARVM QVADRIPARTITVM CVM ADNEXA AD CALCEM RECENSIONE SCRIPTORVM LATINORVM CRITICA, ITERATA HAC EDITIONE SIC AB AVCTORE RECOGNITVM, EMENDATVM AC LOCVPLETATVM, VT NOVVM OPVS VIDERI POSSIT. ACCEDIT PRAEFATIO SVMME VENERABILIS ABBATIS MOSHEMII. ERASMVS Artes extenuantibus et dicentibus, non opus esse facundiâ, prudentissime respondit: Nec opus est barbarismis et soloecismis. CVM PRIVILEGIO SACRAE CAESAREAE MAIESTATIS ET POLON. REGIS ET SAXON. ELECT. Lipsiae et Helmstadii APVD CHRISTIAN. FRIDERIC. WEYGAND. MDCCXLIV.

PARS QVARTA SYNTACTICA EXHIBENS LOCVTIONES VITIOSAS SVSPECTAS NOTIONE PEREGRINA RECEPTAS IMMERITO DAMNATAS RARO VSVRPATAS POETIS ORATORIBVS HISTORICIS GRAECIS VEL VNI ALICVI SCRIPTORI PLANE PROPRIAS VARIAE CONSTRVCTIONI OBNOXIAS TVM PER SE TVM PRO DIVERSA CONSTRVCTIONE DIVERSOS SIGNIFICATVS HABENTES PROPTER SINGVLAREM AT VVLGO NEGLECTAM ELEGANTIAM VEL ALIO QVODAM NOMINE BENE NOTANDAS.

A Praepositionem haud recte in flectendis Nominibus Ablativo praemitti, praetereundum non est; quamvis percutiat non nullos rei novitas. Nam ut ea necessaria est, quum Ablativus ablationem notat; ita Soloecismus committitur manifestus, si Praepositio adjiciatur, quum notatur instrumentum, ut occidit eum gladio. Et sane quid causae est, cur magis in Ablativo dicant a patre, quam in Accusativo ad patrem? Verum quantumcumque hoc liqueat; non tamen latum unguem a more suo discedunt paedagogi nostri, quibus

* Ita argutatur Vossius L. 1. de Analogia c. 45. p. 224; sed, si quid judico, praeter rem. Habent enim puerorum magistri utique sat causae, cur magis in Ablativo dicant a patre, quam in Accusativo ad patrem. Omnes enim Accusativi per se satis differunt a reliquis Casibus, ut non praemittenda eis exempli gratiâ sit Praepositio aliqua: quâ tamen opus est Ablativo, ut appareat pueris differentia illa, quâ hic Ablativus Distat mox a Nominativo, mox a Dativo, mox a Vocativo, quem similiter distingvunt a Nominativo, praemittendo interjectionem ô! Quae etsi minuta sint et puerilia, virisque exercitatis sordeant; haud tamen propterea exsibilanda erant cum convicio eorum, qui omnem diligentiam in erudienda prima puerorum aetate adhibent. Ineptiendum subinde est cum hac aetatula non sine alique prudentia; id, quod nemini temere displicet eorum, qui puerulorum intelligentiam non ex corroborato suo judicio, sed ex tenella illorum mente aestimare sciunt.

A et AB, quando cum Verbis Passivis construuntur, dispuntandi Grammaticis dedere materiam. Nam modos loquendi sequentes, Ab aliquo redemtus pro Per aliquem redemtus. v. g. Redemti sumus a Christo i. e. Redemti sumus per Christum, seu Christus nos redemit; item, Pax redemta est ab hostibus pro hostes redemerunt pacem; item, Victoria est reportata a nobis pro Nos reportavimus victoram; it. Vrbs defensa est a Venetis, pro Veneti defenderunt urbem, damnat Sciopp. Infam. Fam. p. 134. 136. quem sequitur, et rem pluribus explicat Vorstius de Latin. Mer. Susp. cap. 13. p. 96. seqq. Ratio utriusque est, quod Verbis Passivis, si Activa capacia fuerint Praepositionis a, minus apte in Passivo eadem Praepositio apponatur, cujus vis tum omnis sit, notare terminum, a quo aliquid arcessitur. Et sic volunt nos dicere: Redemit sumus ab hostibus; sed non, Redemti sumus a Christo, rel.

Verum defenduntur locutiones istae ab Olao Borrichio Analect. p. 47. cui adstipulatur Cell. C. P. 419. allatis hanc in rem compluribus exemplis e probatis auctoribus, v. g. Suetonio et Quintliano.

Vtrumque igitur recte dicitur: Redemti sumus a Christo, et Redemti sumus per Christum, eodem sensu: et sic in ceteris; posterius tamen, scil. Redemti sumus per Christum, magis commode, utpote et linguae genio quam proximum, et minus habens obscuritatis. Cell. Antib. 241. C. P. 421. Conferatur praesertim heic Reitzius de Ambig. p. 3. seqq.

A CONSILIIS ALICVI ESSE Seneca habet, si vera lectio est, in fine de morte Claudii: Vt a cognitionibus ei esset; et Vopiscus, quum secundum accuratissimas editiones scripsit: Diocletiano ab Epistolis fuit. Quamquam igitur Dativum in ejusmodi locutionibus non prorsus damnamus; tamen cum Buchnero de Commut. Rat. Dic. 357. et Cell. Antib. 242. C. P. 234. secundum Casum propter ampliorem auctoritatem magis commendamus. Senecae et Vopisco opponimus innumeras inscriptiones veterum, quos sequi praecipue debemus, quique istiusmodi locutionibus addebant Genitivum. v. g. Ab epistolis, A pedibus, A latere rel. Principis esse, et subaudiebant servum, libertum, scribam, vel aliquid ejusmodi: quod interdum etiam diserte adjiciebant. Conf. Goclen. Obs. 94.

+ Nimirum Graecismus heic Latini aemulati sunt, et A vel AB idem in his locutionibus est, quod Graecorum kata/. Vide Francisci Sanctii Minerv. L. 4. 180. 198. it. Angelum Roccam Camerinum de locis occultis Lat. Serm. p. 370.

A LONGO TEMPORE A MVLTIS ANNIS r(h=s1is2 insolentior, nec nisi parcissime veteribus usitata: rectius et usitatius, pridem, jam pridem, jam diu; diu est, quum haec consilia agitamus.

A MANV est is cujus opera et manu ad scribendum utimur: AD MANUM vero est is, qui praesto est ad facienda imperata. Sic servus a pedibus dicitur, qui negotia domini pedibus exsequtur. Cic. Pollucem servum a pedibus meum Romam misi. Et ad pedes est, qui stat post dominum accumbentem, aut coenanti ministrat. Sen. Servus, qui coenanti ad pedes steterat.

* Aliquando tamen a pedibus siginficat locum, non ministerium, ut a tergo, a fronte. Plin. A pedibus stanti interrogantique.

A ME id est, meo nomine, meis verbis, v. g. A me illum saluta, Grusse ihn meinetwegen, Latini per Graecismum. Graeci enim dicunt: le/ge a)utw=| tau=ta par) e)mou=. Goclen. Observ. 75. 76. item 427.

A MVLTIS RETRO SAECVLIS falso suspectum Scioppio in Stradarn 2. et alibi. Nam ita locui sunt Martialis, Plinius, alii. Reto-anni, retro-saecula, retro-priacipes, Längst verflossene oder gewesene, per hyphen dicuntur, sicut ante-malorum apud Virgil. L. 1. Aeneid. et omnium-ante-se primus apud Florum L. 3. c. 5. n. 22. et dicto-audientem esse alicui. Borrichius Cogit. 283. Kappius ad Iensium 38. Grut. Inscript. p. 281. n. 4. p. 233: Cicero L. 2. Orat. c. 5. pro eo, multis ante saeculis.

* Quantumvis enim alicubi reperiatur; inter rariora tamen referendum erit, et insolentiora: quum quidem pars saepius sumatur pro factione, aut pro sociis et consentientibus, Die Partey, der Anhang; sed fere non nisi Numero Plurali v. g. Cic. Erat illarum partium. Tac. Trahere aliquem in partes alicujus. Sine partium studio, Vnpartheyisch. Homo bonarum aut malarum partium. Partes alicujus sequi. Corn. Semper optimarum esse partium. Vellejus: Partibus alicujus se miscere. Non quidquam illis partibus salubrius fuit. Singulari tamen Numero occurrit apud Cornelium wt. 2. 2. Alterutram partem offendere, quum alii Sullanis, alii cinnanis partibus faverent. Plin. L. 6. Ep. 31: A parte heredum intraverunt duo.

Tutius tamen omnino et rectius et usitatius cum veteribus dixeris pro eo, a nobis est, nobiscum est; a nobis facit, nobiscum facit; a nobis stat, nobiscum stat.

AB creberrime a bonis scriptoribus praeponitur L. N. R. S. et I Consonanti, v. g. ab legatis, ab natura multa alia habuit bona, ab Rege, ab sole orto, ab Iove, puer ab janua. Valla Lib. 2. c. 29. Nec quisquam veterum est, qui Ab etiam Consonantibus quibuscumque aliis saepius praeponat, quam Livius. v. g. ab dictatore, ab foribus, ab Gallis, ab multis, ab Pyraeeo, ab viris perversis, ab classe, ab Carthagine, ab tergo, ab Tarquiniis, ab Quintio.

* Quod autem Ker, praeeunte, ni fallor, Cellario Antib c. 5, qui tamen rectiora intelligere coepit ad Ep. Cic. Fam. L. 1. Ep. 9, putat, A sequente Iod, quam Consonam vocant, plane dici non posse, in eo quidem vehementer errat. Innumera enim propemodum exempla exstant in contrarium. v. g. Cic. pro Mil. c. 32. Pecunia se palam a judicibus redemerat. Id. in Bruto p. 179. ed. Ald. Quod iccirco posui, ut dicendi Latine prima maturitas in qua aetate exstitisset, posset notari, et intelligeretur, jam ad summum paene esse perductam, ut eo nihil ferme quisquam addere posst, nisi qui a Philosophia, a jure civili, ab historia fuisset instructior. Id. L. 1. Ep. 9. edit. Francof. apud Andr. Wechelium 1580. p. 119: Sic petivi a judicibus. Id L. 1 Orat. edit. Lamb. Genevae 1660. p. 178 fol. 2: Quo quidem in genere familiaris noster M. Bucculeius homo neque meo judicio stultus, et suo valde sapiens, et a juris stidio non abhorrens. Lib. 2. Orat. n. 143: Quum diceret, sibi certum esse, a judiciis causisque discedere. Et n. 102: Petebam a judicibus. Et n. 276: A janna. Lib. 3 Ort. n. 63. A judiciis. Curt. L. 3. c. 9. n. 6: A jugo. Lib. 5. c. 2. n. 5: A junioribus. Plin. L. 5. Ep. 20. et L. 10. Ep. 64 65. et 111: A Iulio. Lib. 5. Ep. 7: A judicio meo. Lib. 7. Ep. 29: A judicio. Curt. L. 10. c. 5. n. 14. A justo Rege. Flor. L. 4 c. 2. n. 67: A Iuba. Liv. L. 1. c. 46: A juvene. Phaedr. L. 1. Fab. 2: Ranae vagantes liberis paludibus clamore magno Regem petiere a Iove.

Cicero creberrime Ab usurpat sequente S. v. g. Ab se; rarius sequente D. v. g. In Verr. L. 1. n. 50. Ab diis; et L. 2. n. 25. ab duobus.

AB exemplari pendere, Sich immer nach dem Modell richten müssen, Seneca Ep. 33.

AB INITIO MVNDI e trivio desumtum videtur, quamvis prorsus haud damnem, praesertim quum Latini dicant: Ab initio rem exponere. Multo elegantius et usitatius pro eo dixeris, post hominum memoriam, post homines natos. Angelus Rocca Camerinus de Venustate Lat. Serm. p. 349.

* Ergo similiter cum Valla et Rocca Camerio d. l. p. 247. haud damnandum prorsus censeo Ab initio aliquid repetere; quamvis cum Cicerone malim, Vsque a capite arcessere; de integro; ab ultimo; a primo aliquid repetere.

AB INTRA FORAS et AB EXTRA INTVS PELLERE, formulae loquendi Medicorum barbarae.

* Quis enim veterum umquam dixit Ab intra, et Ab extra? ex cui temere ignotum est, Intus notare usitate motum in loco, non motum ad vel in locum? Intro natat motum in locum. Conf. Part. Etym. Sect. 1. Voc. Intro.

Dic ergo: Quae sunt intus, foras pellere; et auae sunt extrinsecus, intro vel introrsum pellere.

AB LONGISSIMA MEA MEMORIA Von meinem genauesten Gedenken her, so weit ich zurück denken kann, suspectum; licet recta et proba sint Nostrâ memoriâ; post hominum memoriam; Nostra et patrum memoriâ; Superiore memoriâ, zu unserer zeit, zu unserer und unserer Vater Zeiten, in vorigen Zeiten. Latini et speciatim Cicero pro eo: Quam longe possum praeterita memoriâ repetere. Quantum memeroiâ repetere praeterita possum. Pro Archia: Quoad longissime potest mens mea respicere spatium praeteriti temporis, et pueritiae memoriam recordari ultimam, inde usque repetens, video cet.

AB RE pro sine causa It. NON AB RE pro non sine causa, v. g. Non ab re veteri i. e. jure veteri, perperam dicitur. Significat enim ab re esse contrarium ejus, quod e re esse, vel in rem esse dicitur h. e. inutile, seu damnosum, praeter rem, seu utilitatem esse. Veteres subaudierunt to\ alienum Sciopp. Infam. Fam. 57. et 71. seq. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 73. Cell. Antib. 224.

* Dicunt etiam multi eruditi: Hoc non abs re esse puto i. e. non sine commodo et fructu; pro quo dicendum erat, ab re. Abs enim ponitur non nisi quum sequitur T et Q, v. g. abs te, abs quovis. Conf. paullo infra Abs me.

ABDERE se litteris et in literas; in classem, in silvas, in bibliothecam, in interiorem partem aedium; Livius etiam cum Ablat. Abdere se in privato.

* Virgilius Georg. 3. v. 95. pro auferre ita construit, Abdere aliquid domo, Etwas aus dem Hause wegschaffen. Plautus etiam hâc notione dicit: Abdere se e conspectu heri sui.

ABDICARE se magistratu non Abdicare magistratum, scil. eâdem notione intransitiva: nam transitive sat belle dicitur Abdicare alicui magistratum, Einen absetzen, seiner obrigkeitlichen Würde entsetzen. Etiam sine Dativo Personae dicitur, Abdicare generum, Consulem, cibum, Etwas abandonniren.

* Abducere fide militem, est ita perpellere, ut in diversa castra et diversas partes transeat, Germ. Einen Kerl zur Desertion verführen.

ABERRARE viâ it. de proposito. Livius: Aberrare inter se i. e. discrepare. Plautus: Puer inter homines aberravit a patre. Plinius Iun. Ne in melius quidem sinas eum aberrare, i. e. ab illo exemplari discedere, etiamsi meliora inde sperentur.

ABESSE ALICVI Latine opponitur tw=| adesse alicui, seu defendere aliquem. v. g. Cic. Si eum iisdem in hac causa vides adesse, quibus in ceteris intelligis abfuisse. Id. Ego, qui Antonio abfui, Syllam defendo. Schori Phras.

ABESSE A SOLE significat Einem aus der Sonne gehen. Dicitur de Alexandro M. qui Diogeni apricanti officiebat. Barbari pro eo dicunt, Abire ex sole vel lumine. Schori Phras. Vorst. Lat. Falso Susp. 21.

ABESSE PROPIVS PROXIME ab aliquo, ab ortu, a vero, id est, minus longe abesse, idque in elegantiis ponendum v. g. Proxime absum a doctrina tuae Christiana, Es fehlet nicht viel, du überredest mich, dass ich ein Christ wurde, Act. 26. v. 28.

ABESSE PER BIDVVM Auf zween Tage verreisen, oder verreiset seyn, non prorsus damnem: elegantius tamen

ABHINC de praeterito tantum tempore, dici, v. g. Abhinc annis quattuor decim mortuus est; et de Futuro perperam usurpari. v. g. Induciae desinent abhinc annis septem, pro post annos septem, una omnium Grammaticorum vox est. Voss. de Vit. 164. Goclen. Observ. 96. Schori Phras. item Thes. Cic. 3. Horat. Tursellin. c. 2. p. 20. Durrer. de Particul. 12. Titius Manuduct. ad Excerpendum p. 166.

* Solus obstat Scioppius Grammat. Philosoph. p. m. 215. 217. it. Animadv. in Vossium: cui calculum adjicit Vorstius de Lat. Mer. Susp. c. 2. p. 22. et cap. 18. p. 163. Vterque nititur auctoritate Pacuvii et Ciceronis. Verum cum Pacuvius scriptor sit nimis obsoletus; locum vero Ciceronis, quem producunt, de praeterito tempore exlicet Borrichius Defens. Vossii adversus Sciopp. p. 269: id tandem inde conficitur, abhinc, de futuro dictum, in obsoletis esse scribendum, quum meliores auctores semper de praeterito usurpasse legantur. Iensius et Kappius ad eumdem. 56.

Ceterum Abhinc Accusativum et Ablativum adsciscit; quamvis hi Casus non huic particulae adverbiali, sed canoni debentur potius illi Grammatico, cujus lege omne Verbum regit Accusativum vel Ablativum, significantem spatium temporis. Cic. 2. Divin. c. 57: Demosthenes fuit abhinc annos prope trecentos. Id. 4. Verr. Quorum pater abhinc duos et viginti annos mortuus est. Terent. Andr. Abhinc triennium commigravit huc viciniae. Cic. pro Roscio c. 13: Roscius cum Flavio pro societate dividit: quo tempore? abhinc annis quindecim. Voss. de Construct. cap. 44.

ABHORRERE absolute et ABHORRERE aliquid, interdum aliqua re, et frequentissime ab aliqua re.

* Cicero rarissime heic Accusativum agnoscit. v. g. Abhorrere aliquid. Florus Lib. 1. cap. 7. n. 3, et alii interdum Ablativum sine Praepositione habent: Nec abhorrebat moribus uxor Tullia. Et ipse Cicero hunc modum, licet rarissime, usurpat, v. g. Studiis nostris non abhorret.

Livius etiam Dativum huic verbo jungit L. 2. c. 14: Abhorrere alicui rei. v. g. Huic tam pacatae profectioni ab urbe Regis Etrusci abhorrens mos, traditus ab antiquis, usque ad nostram aetatem inter cetera sollemnia manet.

ABIRE in aliquid significat idem, quod Mutari, Fieri, v. g. Abire in serum, zu Molken werden, Plin. Lib. 16. c. 12; in salem, id. L. 31. c. 7; in semen, id. Lib. 21. cap. 11; Abiit hoc oppidum in villas, Die Stadt ist zum Dorfe worden, id. L. 3. c. 5; Hoc abit in consuetudinem, in proverbium. Dicunt item Latini: Abeunt in sumtus fructus praediorum, Cic. Att. L. 11. Ep. 2; Regant eum, ut sibi id, quod ab ipsis abiisset pecuniae, curet, Das Geld, das ihnen entgangen ware, das sie hatten missen mussen, Cic. 2. in Verr. n. 55. Telo extracto, praeceps Fabius in vulnus abiit, Er ist flugs an der Wunde verschieden, Liv. Lib. 2. c. 46; Pretium retro abiit, Es ist wohlfeiler worden, Plin. L. 3. Ep. 19.

ABIRE magistratu Consulatu, honore, Livii est. Alias dicunt Latini, deponere magistratum, et abdicare se magistratu.

* Abdicare magistratum alicui, significat abrogare alicui imperium. Abdicare magistratum, pro abdicare se Thagistratu, Soloecismus est; id, quod contra Goclenium Obs. 40. notandum. Conf. paullo ante Abdicare se magistratu.

ABIRE in his locutionibus Non hoc tibi sic abibit, Das soll dir so nicht hingehen, das soll dir so nicht für frey ausgehen; item, Abi tu viam tuam, Geh du deinen Weg, reise du deine Strasse, nemini suspectum sit. Habet enim Cicero, Terentius, Catullus. Schori Phras. Vorst. de Lat. Falso Susp. 149.

Interim pro Abire, Cicero heic etiam, quamvic raro, usurpat Discedere. v. g. Cic. 2. in Verr. n. 57: Hoc pateris impune discedere.

ABIRE ab emtione Latinis significat emtionem ratam non habere, Den Kauf nicht halten wollen. Schori Phras.

ABIRE IN COELVM locutio scriptoribus Ecclesiasticis usitata. Quenadmodum vero in auctoribus classicis Abire e vita significat Von der Welt scheiden, Cic. L. 1. Tusc. Quaest. c. 20; et coelum, beatorum sedem, vocant domum aeternam Cic. Somn. Scip. cap. 7: pro ista Ecclesiastica locutione eleganter dixeris, e vita abire in domum aeternam. Pontanus etiam substituit: abire in coelestes domos, in concilium coelestium, ad superas sedes, ab illas oras, ubi placidissima quies, et vita sempiterna vigent.

ABIRE LONGE vel LONGIVS Latinis significat petere aut sumere aliquid a longinquo, remotiora exempla petere.

* Cic. Audi, ne longe abeam, quid dicat Epicurus. It. Sed ne longins abeam, Aber damit ich nicht zu weit in den Text komme. Schori Phras.

ABLATIVVS causae vel similis circumstantiae interdum etiam Praepositionem non sine elegantia admittit.

* V. g. Ab omni laude felicior; firmus ab equitatu; laetus de sponsa; fessus de viâ.

ABLATIVVS consequentiae in Participiis in ns, per E tantum effertur. v. g. Regnante Romulo, amante Vespasiano, imperante Carolo; non regnanti Romulo, amanti Vespasiano, imperanti Carolo.

* Raro, nec nisi apud Comicos et Poetas per I. Plaut. Menaech. 3, 2: Fecisti funus absenti me prandio.

ABOLERE LEGEM Quintilianus L. 1. c. 8: veteres et Cicero pro eo, abrogare legem. Schori Phras. ad voc. Abrogare. Conf. paullo infra Abrogare legem.

ABOMINARI aliquid Seneca etiam de Benefic. 7. habet cum Infinitivo. v. g. Haec universa habere, de quibus loqueris, abominabitur.

ABRIPERE aliquem aliqua re tamquam causâ; ab vel ex aliquo, tamquam termino a quo; in et ad aliquid, tamquam terminum ad quem. v. g. Aestus ingenii tui procul a terra te abripuit. E complexu parentum abripi. Tempestate abripi. Abripi in cruciatum. Obtortâ gulâ in vincula abripi. Abripi in et ad quaestionem.

ABROGARE legem primario notat idem, quod sententiam dicere de rescindenda lege, et per Metonymiam consequentis pro antecedente iterdumidem, quod rescindere legem: ANTIQVARE legem idem est, quod rogatam legem improbare et repudiare, Das Gesetz nicht annehmen, verwerfen. Vid. praeter Popmam de Differ. Voc. p. 3. Dukerus ad Florum 1, 9, 3. ABROGARE legem, respicit legem totam: ABROGARE legi, respicit legis aliquam partem, idemque significat, quod commutare legem aliqua ex parte.

ABRVMPERE sermonem Tacitus et Virgilius: Cicero et alii, incidere, praecidere, abscindere, praescindere sermonem. Interrumpere orationem, Curtii est.

* Abrumpere orationis filum, locuito quidem satis hodie trita est, quam timide tamen usurpem, quod Cicero in Lael. c. 7. habet quidem Expetere filum orationis alicujus, Gern sehen, dass einer seinen Discours fortsetze; sed Abrumpere orationis filum apud neminem probatum scriptorem, quod quidem sciam, occurrit. Interim locutio satis convenientem Metaphoram infert, nilque defideramus in ea amplius, quam auctoritatem veterum, hoc ipso verborum nexu utentium.

ABS ME ABS SE, ABS NOBIS, ABS RE, sunt tritae formulae, sed parum Latinae: veteres dixerunt, a me, a se, a nobis, ab re.

* Abs enim ponitur tantum sequente Q et T, ut abs quovis, abs te, itemque sequente C, sed in compositione tantum ut abscondo. Vorst. de Lat. mer. Susp. 70. Sciopp. in Voss. n. 4. Valla L. 2. c. 29. Titius in Manud. P. 167.

+ Ita nimirum sciscunt hi allegati heroes: qorum quidem observationi merito est inhaerendum, quoniam vix ac ne vix quidem loca veterum in contrarium adduci poterunt. Nec tamen omnino deesse videntur, quum in ipso Iul. Caesare B. Gall. L. 1. c. 44. §. 8. abs etiam sequente S ponatur: Eas omnes copias uno abs se proelio fusas ac superatas esse, quamvis Fulvii Vrsini editio habet ab se. Et L. 3. c. 9. §. 3: Intelligebant, legantos, quod nomen ad omnes nationes sanctum inviolatumque semper fuisset, retentos abs se, et in vincula conjectos. Erasmus etiam frequentat abs re e. g. Mor. p. m. 43: sed plura alia habet minus a)kribw=s2 posita.

ABSCEDERE munere incepto; it. Abscedere ab aliquo. v. g. Plinius. Veneris et Mercurii stella numquam longius a sole abscedunt. Ter. Cito ab eo ira abscedet. Item: Abscedere e conspectu alicujus.

* Medici etiam hoc verbo utuntur de corruptis humoribus, quando collecti in exteriores incumbunt partes, inque ulcus erumpunt. Celsus L. 2. c. 5: Omnia abscedentia digerit murex combustus. Id. L. 7. c. 12: Sub lingua aliquid abscedit, Er kriegt ein Geschwür unter der Zunge. Inde et Abscessus pro ulcere, apostemate; quo de in proxime sequenti.

ABSCESSVS IN ALIQVEM LOCVM non immerito improbat Scioppius Iud. de Stil. Hist. 154.

* Nec enim Abscessus temere occurrit pro discessu; multo minus cum addito, Abscessus in aliquem locum. Cieroni L. 1. de Nat. Deor. cap. 10. Solis abscessus, idem est, quod Solis occasus; et Celso L. 5. c. 17. Abscessus est apostema.

+ Coel. Aurel. de Morb. Acut. 2, 19, 114. Abscessus pro depulsus ponitur; quod tamen nolim imitari, tamquam veteribus ignotum, et Analogiae repugnans: Verbum enim abscedo Neutrum est, quod quum Passivo careat, atque omnino depellendi non habeat notionem; quî potuit inde formari Participium Passivae significationis hujus?

ABSCONDERE aliquid terrâ antris; in latebras, in terram. Alterutrum pro diversa agendi ratione, sive in loco, sive ad locum.

ABSCONDERE SE suspectum Cic. delitescere, in interiorem partem aedium abdere se, se in scalarum tenebras abdere, conjicere se in aliquam latebram.

* Recte sane dicitur Abscondere crimen, Abscondere fugam furto, atque ita Accusativus huic verbo jungitur: id vero, quod dubitamus, est, an etiam intransitive, addito tw=| se, hoc verbum efferatur.

ABSCONDITVM EST AB OCVLIS MEIS Hebraismus est: Latine, res est mihi plane incognita, vel ignota; hoc me fugit vel praeterit; hoc scio una cum ignarissimis. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 95.

ABSENTIAM TVAM FERRE NON POSSVM suspectum: Cic. Paullo facilius putavi posse me ferre desiderium tui: sed plane non fero. Desiderium absentis tui ferre non possum. Opportunitatem operae tuae omnibus locis desidero.

ABSISTERE fere jungitur Ablativo sine Praepositione. v. g. Absistere oppugnatione, conatu, bello. Interdum additur Praepositio, v. g. Plin. Ab sole numquam absistere. Interdum cum Gerundio pro Ablativo. v. g. Liv. Absistere oppugnatione atque obsidendo. Virgil. Absiste precando. Interdum cum Infinitivo. Virg. Absiste moveri. Col. Nec absistat id facere. Interdum absolute pro desinere. Virgil. Lib. 1. Aeneid.

ABSIT, VT PVTEMVS r(h=s1is2 est, quam insolentem judicat Latinis esse Scioppius Iud. de stil. Hist. 91. et in Scalig. Hypobolimaeo 239.

* Poscitur heic semper Nominativus, ut apud Ciceronem, Haec absint velim; vel Quintil. Quod procul absit; vel, ut alias dicunt, Tantum abest, ut hoc putemus, ut potius cet.

ABSOLVERE aliquem peccatorum crimine vel de peccatorum crimine vel culpâ, vel subaudito Ablativo Absolvere aliquem peccatorum, improbitatis, injuriarum cet. Sic recte dicitur: Absolvere aliquem injuriarum et improbitatis crimine vel poenâ; absolvere aliquem de praevaricatione, cet.

* Absolvere autem cum solo Accusativo personae, v. g. absolvere aliquem, non nullis videtur notionis merae Ecclesiasticae esse, quibus non admodum refragamur. Magis Latine id exprimunt criminum vinculis aliquem exsolvere, culpae expertem pronuntiare aliquem; et Pontanus pro eo substituit Festituere aliquem communioni Ecclesiae, vel Vinculo Ecclesiae aliquem solvere. Interim dissimulare nequeo, veteribus dictum esse absolvere aliquem, pro bonâ cum pace dimittere, pretio numerato dimittere; quae notio sane parum distat ab Ecclesiastica hac nostra.

Si dicentis erunt fortunis absona dictis i. e. non convenientia. Item cum Ablativo et Praepositione ab, v. g. Liv. L. 7: Nec absoni a voce motus erant.

ABSQVE ILLO ESSET Wäre es ohne ihn; oder hätte ers nicht gethan, Plautina et Terentiana Ellipsis est, quae in aliorum auctorum scriptis perinde observata non est. Formulam illam etiam integram Plautus habet: Absque eo si esset. Cicero vero et qequales loquuntur ita: Si ille non esset, Nisi ille esset, Si illud non esset, Nisi illud esset, Nisi ille fuisset. Interim illa Comicorum formula magis nunc frequentatur, quam haec altera optimorum auctorum, sine dubio, quod Germanismum sapere videtur.

* Quum etiam absque in illis Comicorum locis significer extra, praeter; nec nisi rarissime apud auctores aetatis florentioris, Ciceronem, et alios Classicos, notionem sine sustineat: profecto non melius, sed pejus dicitur, Sine eo esset. Goclen. L. 1. Obs. 486. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 74. 79. it. de Lat. Falso Susp. 46. Thomasius ad Tursellin. c. 3. p. 22. Durrer. de Partic. Cell. Antib. 269. seq. C. P. 173. Borrich. Anal. 61. Conf. Part. Etym. Sect. 1. et 2. Voc. Absque.

ABSTINERE cibo et a cibo item Abstinere se cibo et a cibo. Schori Phras. Valla Lib. 4. c. 41.

* Construitur etiam cum Accusativo rei. v. g. apud Liv. L. 1. c. 1: Duobus Aenea Antenoreque omne jus belli Achivi abstinuerunt.

Construitur etiam cum Infinitivo, et praecedente negatione cum Quo minus. v. g. Abstineant nobis invidere. Non potuit abstinere, quo minus id faceret.

ABSTINERE MANVS AB ALIQVO Latinis est non percutere, non occidere aliquem. v.g. Cic. Vix homines manus a te abstinere possunt. Quod me ad vitam vocas, unum efficis, ut a me manus abstineam. Schori Phras.

* Est tamen etiam, quod contra Schorum notandum, idem, quod coercere cupiditates suas. Cic. L. 1. Orat. n. 194: Domitas habere libidines, coercere omnes cupiditates, nostra tueri, ab alienis mentes, oculos, manus abstinere.

ABSTRACTIVARVM ut Dialectici loquuntur, LOCVTIONVM, inauditarum in titulis Ciceronis, id est, florentis Latinitatis, aevo, semina non nulla sparsit argenteae Latinae linguae aetas. Nam mediocritas mea Vellejus Paterculus; parvitas mea Valerius Maximus; mediocritas mea et gravitas vestra Quintilianus dixit. Postea autem, aetate cadente,a posterioribus, v. g. Symmacho, Eutropio, Hieronymo, Paullino Nolano, aliis, ejusmodi formulae, mansuetudo tua; tranquillitas vestra; praestantia, excellentia, magnificentia tua; sublimitas, claritas tua; nostra serenitas; beatitudo, celsitudo tua; tenuitas mea, cet. frequentatae sunt sine necessitate, solius pompae causa: ubi Cicero, ejusque aequales Pronomina ego, tu nos, cet. adhibituri fuissent. Cicero quidem interdum abstractivis, quas vocant, appellationibus usus est, v. g. mediocritas exercitationis et consuetudinis meae, cet. sed, ut patet, aliâ ratione, nempe cum addito alio Substantivo, nec vanae alicujus pompae causâ, sed re ipsâ ita exigente. Vide Becmanni Schediasma Philol. Voss. de Vit. 69. Borrich. Analect. 54. Cellar. Antib. 143. C. P. 254. seq.

+ Quod ad Valerii Maximi locutionem attinet, quum in ipso operis ingressu scribit: Mea parvitas eo justius ad favorem tuum decurrerit; ea quidem Iusto Lipsio visa fuit servilis et cellaria: neque is persuadere sibi potuit, esse ab eo aevo, et ea propter, duobus primis vocabulis, sed contra codicum omnium fidem, expunctis, legendum putat: Ego justius ad favorem tuum decurrero. A qua tamen sententia Lipsii, ut duriore, alii cordati viri discesserunt. Vid. I. H. Boeclerus ad Vellejus, et Ioh. Vorstius ad Valerium adnotationibus.

ABSTRAHERE aliquem in servitutem, ad supplicium, ab aliquo, a studiis, de complexu, e conspectu alicujus.

* Interdum etiam absolute, v. g. Plin. L. 18. c. 22. n. 1. Abundat fons in omnem partem. Lucilius cum Genitivo: v. g. Quarum et abundemus rerum, et quarum indigenamus.

+ Cicero etiam construit cum Praepos. In, L. 3. de Leg. c. 6: Theophrastus abundavit in eo genere rerum. Quamvis Gruterus heic legit habitavit.

ABVNDE cum Genitivo Sueton. Iam pridam potentiae gloriaeque abunde adeptus.

* Dantur nimirum complura in Latio Adverbia, quae subinde Substantivi vim habent. v. g. Vbi terrarum, nusquam gentium.

AC vel ATQVE usitatius et elegantius, quam Et, poni inter duo Nomina, praecipue polysyllaba vocabula, cui evigilata atque meditata sunt eruditorum hominum, veterumque Classicorum scripta, is, puto, non est nescius.

* Cic. Causa nulla est, cur apud homines prudentissimos atque amicissimos mentiar. It. Parco ac parabili victu contentum esse.

Atque etiam a Poetis geminari et triplicari solet. Virg. Ecl. 5. Atque deos atque astra vocat crudelia mater. Id. 4. Georg. Atque Getae atque Hebrus atque Actias Orithyia. Tursell. c. 3. p. 8.

AC sub initium Periodi sequente quavis Consonante, C tantum et Q excepto, ponitur.

At in medio contextu, nec C et Q omnino respuit. Varro de R. R. I. c. 4: Exercitus ac classis, et omnes domus repletae essent aegrotis ac funeribus.

Praesertim Cicero in medio contextu literis C et Q studiosissime praemittit: quod tamen scriptoribus aliis non ita sollemne est.

etiam in auctore classico vix reperias: sin autem fortasse repereris, procul dubio sphalma fuerit, et MSS. et codices accuratius editi aliter legerint. Colligimus autem hinc, Ac sequente Vocali apud veteres Romanos hiatum quemdam oris, atque adeo kakofwni/an in sermone attulisse. Tursell. p. m. 8.

+ Vel nuper adeo praeter omnem opinionem meam in Iul. Caesare de B. G. c. 15. L. 2. n. 1. reperiebam, etiam, quod mirabar, in Cellariana editione, ac sequente Vocali. Sed Ioannes Iucundus, Veronensis, in editione sua Coloniae Agrippinae 1589. habebat pro eo atque. Hic autem Ioannes Iucundus in dedicatione ita disserit: C. Iul. Caesaris commentaria, curâ nostrâ emendata, quanto reliquis, quae hactenus impressa circumferuntur, castigatiora sunt, cuicumque ea conferre libuerit, cognitu erit facillimum. Ego quidem in eo multum elaboravi. Conquisivi multa totâ Galliâ exemplariax quia in provincia (quod multa eo semper ex Italia translata sunt, atque ea minus praedae exposita ac bellis fuerunt) multo incorruptiora volumina cujusque generis reperiuntur. Contuli omnia, diligenter excussa. Neque meo tantum judicio contentus fui; sed quum multa nudique collegissen, eruditos plures demum Venstiis convocavi, eorumque ingeniis omnia subjeci judicanda: neque quicquam non perpensum. Alia editio Basileensis anni 1558, cui ejusdem Ioannis Iucundi Veronensis dedicatio praefixa est, additis D. Henrici Glareani doctissimis adnotationibus, pro ac, legit et. Alia editio in 12mo Coloniae Allobrogum anni 1615, cum ejusdem Iucundi dedicatione, habet atque.

Incido etiam in Cic. Ep. ad Fam. 28. Lib. 11, ubi to\ ac honoribus nobis obstat. Sed simul ac Dionysium Lambinum, qui, teste Dion. Gothofredo IC. in Praefat. ad Lect. operis sui Ciceroniani, praeclaram operam et industriam in Cicerone repurgando posuit, in consilium voco; ex MSS. substitutum video atque honoribus.

Legitur etiam in Orat. Cic. pro Milone cap. 12. ad finem: Praeclarum inde munus ac instrumenta Tribunatus. Sed Dion. Lambinus in aliis Codicibus legit: Praeclarum videlicet munus atque instrumentum. Et editiones orationum Manutiana et Brutina, et ad illas Hanoviae, typis Wechelianis, sumtibus Clementis Schleichii et Petri de Zetter a. 1630. conformata, aliaeque legunt pariter h. l. non ac, sed atque.

Reperitur etiam in Cic. Paradoxo 1. c. 2. ed. Francof. et Lips. apud Gothofredum Herbert 1679. p. 342. v. 24: Devovit ac immisit in armatas hostium copias. Sed Dion. Lambinus heic cum veteribus rursus habet atque.

In Cic. L. 1. de Orat. n. 42: Crassi divitias ac ornamenta. Sed Lambinus ex accuratis Codd. rursus legit, atque ornamenta.

Similiter L. 2. de Orat. n. 10. legitur: Quid tua potest oratione aut subtilius ac ornatius esse. Sed manifesto sphalmate, et melioribus codicibus legentibus pro eo, aut ornatius.

Phaedrus L. 1. Fab. 25: Ac accede temere. Sed Codd. emendatiores legunt: Accede, pota leniter, et noli dolos, inquit, veteri.

Suetonius in Aug. c. 19. ed. cum adnotat. M. Zuerii Boxhornii Amstel. 1668. p. 52. v. 15. it. ed. cum Ioannis Schildii Comment. ex Offic. Francisci Hackii, Lugd. Bat. 1651: Tumultus post haec, ac etiam rerum novarum initia. Sed accurationres Codd. legunt heic rursus atque.

Obstare etiam nobis videtur Livius L. 2. c. 45: Ac imperitae multitudini nunc indignatio, nunc pudor pectora versare. Florus L. 2. c. 10. n. 2.: Ac ubi essent, prae poculis nescientes. Plin. L. 5. Ep. 6: Hac latus xysti, et, quod prosilit, villae, ac adjacentis hippodromi nemus comasque prospectat. Id. L. 6. Ep. 11: Deos oro, ac eosdem testes peto. Id. L. 10. Ep. 46: Aquae ductus imperfectus adhuc relictus, ac etiam destructus est. Sueton. Caes. c. 26: Tirones per equites Romanos, ac etiam per Senatores armorum peritos erudiebat Caesar. Ibid. c. 25. et Aug. c. 19. Haec, inquam, et forte alia insuper veterum loca canonem nostrum facile labefactare queant: nisi tamen, quod credo, ita comparata sint, ut, quemadmodum superiora illa, ex MSS. et Codd. emendatioribus reformata, regulae nostrae non amplius adversari videantur. Mihi quidem in praesenti haud integrum est pro tenui supellectili mea libraria, sub incudem haec revocare.

AC vel ATQVE pro Quam, post Comparativos et particulas aeque, alius, aliter, aliorsum, contra, perinde, pro eo, similiter, similis, secus, statim, par, pariter, idem, juxta, apud bonos auctores praecipue posita reperies.

* Cic. Mihi quidem videtur diutius abfuturus, ac vellem. Id. Laetamur amicorum laetitiâ aeque, ac nostrâ, et pariter dolemus angoribus. Ter Aliud mihi respondes, ac rogo. Cic. De illo aliter, atque ego existimo, sentiunt. Ter. Aliorsum, atque ego feci, accepit. Cic. Itaque contra est, ac dicitis. Sallust. Perinde omnes res laudantur, atque appetuntur. Vlpianus: Si quis es testibus nomen suum non adscripserit, verumtamen significaverit, pro eo est, ac si adhibitus non esset. Cic. Neque vero illum similiter, atque ipse eram, commotum esse vidi. Caesar: Hortatus eos, ut simili oratione, atque ipsi

fecerunt, suas injurias persequantur. Cic. Non dixi secus, ac sentiebam. Vlp. Iudici eorum, statim atque factus est judex, omnium rerum officium incumbit. Caes. Pari spatio transmissus, atque in Gallia est, in Britanniam. Liv. Trucidant feminas pariter ac viros. Id. Ips â re intellecturos, nequaquam idem esse, Syracusas ac Leontinos oppugnare. Id. Trucidant inermes juxta atque armatos.

Oratores optimi rarissime Comparativis subjiciiunt Ac vel Atque. Id, quod tirones meminisse velim. Nam nimis crebro heic offendunt etiam ii, qui Latinam lingvam callere videntur. Schwar zius ad Tursel. p. 25.

Vltra saepius recipit Quam: raro Ac. Cic. Remotum est, quod ultra, quam satis est, petitur.

AC?? AC VERO, ATQVE ETIAM, AC QVIDEM, ATQVE QVIDEM, item ET, ET VERO, ET QVIDEM, periodorum et comprehensionum initia eleganter tenent, et adversativarum particularum Vero seu Autem, vel illativarum Itaque, Igitur, vel concessivarum Quidem, Etsi, Tametsi, notionem habent; quin etiam subinde ad distinguendas tantum sententias ponuntur.

* Cic. Ac ne quis forte miretur, Damit nun, damit aber sich niemand wundere. Ac ne forte mirere, cur cet. Ac mihi quidem videtur, cet. Id. L. 2. Ep. 13. vel. L. 1. Ep. 9. haud ita procul a fine: Atque istam quidem partem vitae consuetudinisque nostrae totam ad te defero. L. 2. Off. c. 18: Atque haec benignitas etiam reipublicae utilis est. It. c. 21: Atque etiam omnes, qui remp. gubernabunt. Pro Marcello c. 4: Et ceteros quidem omnes victores bellorum civilium, jam ante aequitate et misericordiâ viceras. Es c. 5: Atque hoc C. Caesaris judicium P. C. quam late pateat, attendite. De Orat. n. 126. Ac vero illa pars orationis, quae est de genere universo, totas causas saepe continet. L. 2. de Orat. n. 227: Et illud quidem admiror. Et n. 264: Ac. verborum quidem genera quae essent faceta, dixisse me puto. L. 3. de Orat. n. 19: Ac mihi quidem veteres illi majus quiddam animo complexi, plus multo etiam vidisse videntur. Et. n. 38: Atque eorum quidem. Et n. 159: Atque hoc in genere persaepe mihi admirandum videtur. Flor. L. 1. c. 1: Et haec statim causa bellorum. L. 4. c. 1: Et ille quidem ad praeparatum a Manlio in Etruria exercitum proficiscitur. Plin. L. 1. Ep.[?]2: Et Medici quidem secunda nobis pollicentur, Die Medici geben uns ja gute Vertröstung. Liv. l. c. 12: Et ille quidem. Et c. 14: Et cum his quidem. Cic. de Clar. Orat. n. 107: Et vero ante maximum illum Scipionem. Et n. 164: Et vero fuit in hoc et popularis dictio excellens.

* V. g. At nemo facile est eruditorum, cui non aliquando scribenda veniat disputatio, aut exaranda epistola, aut habenda etiam ad concionem oratio. Ac disputationes quidem et controversiae litterariae non solent magnopere censeri mellitis verborum globulis.

ACCEDO tibi i. e. adsentior, v. g. accedo tibi vel sententiae tuae, vel accresco seu adjungor, v. g. accedit plurimum pretio. ACCEDO te vel ad te i. e. adeo, Ich trete herzu.

Ita est w(s2 e)pi\ to\ polu/, atque Grammaticorum omnium praecepta hoc inculcant.

* Nec tamen desunt loca veterum, ubi Accedere pro adsentiri positum etiam Accusativum cum Praepositione ad adsciscit; quamvis id fit rarissime cum Accusativo personae: subinde autem cum Accusativo rei. v. g. Accedere ad opinionem alicujus.

Immo etiam pro accresco, eâdem constructione reperitur ap. Flor. L. 3. c. 4. n. 3: Calliditas quoque ad robus accesserat. It. ap. Cic. L. 3. Fam. Ep. 30: Ne quid accedat temporis ad id.

Immo etiam hâc notione conjungit cum Praepositione supra, Livius L. 2. c. 18: Supra belli Latini metum id quoque accesserat.

Nec desunt loca, ubi Accedere pro adire etiam Dativo jungitur. Dicunt enim, Accedere moenibus et ad moenia.

ACCEDERE ad flammam imprudentius; item cum Praepos. in, v. g. Accedere in senatum, in aedes.

* Praepositio ad notat locum ei, de quo loquimur, vicinum; in locum ipsum, ejusque adyta, et internos recessus.

+ Accedo heic idem notat, quod appropinquo. At hâc notione Phaedrus construit etiam cum Dativo L. 1. Fab. 25: Accede Nilo temere. Livius item L. 4. c. 90: Accedere moenibus.

ACCEDIT quod; Accedit, ut; Huc accedit, quod, pro quo Coelius Accedit huc, quod; Accedit eo, quod; Accedit eodem oportet lepos quidam; Eodem accedit, quod. *to\ Quod subinde etiam omittitur, et loco ejus statim Substantivum sequitur. v. g. Huc accedit summus timor, quem mihi natura pudorque attribuit.

* Poetae heic usurpant Adde, quod. Quem nexum verborum quum Prosaici interdum imitari cupiant; pro eo, ut dactylum evitent, dicunt Adjice, quod. Quâ formulâ vel ipse Cicero interdum utitur.

* Liv. Adeo accensae sunt spes ad pellendos Siciliâ Romanos. Id. Tum vero in multo impotentiorem subito rabiem accensi. Plin. L. 35. c. 10. n. 42; Accenso in poenam tyranno.

ACCEPTARE PROVINCIAM sine idoneo teste: malim cum Cicerone, capere, capessere, suscipere provinciam.

+ Plautus quidem heic usurpat verbum accipere, v. g. accipere ad se provinciam; sed Frequentativum acceptare, quod scio, nemo veterum huc accommodat. Occurrit autem hoc Frequentativum apud Plautum et Silium.

ACCEPTVM ESSE alicui et apud aliquem, Germ. Einem lieb und willkommen seyn.

ACCEPTVM FERRE pro acceptum referre, quo solo Cicero utitur, falso suspectum Scioppio est. Est enim aetatis argenteae, nempe non tantum Valerii Maximi, sed etiam Senecae, Plinii, Gellii, et veterum ICtorum. Scioppius in Voss. n. 4. Vorst. in Not. ad Val. Max. Borrich. Defens. Vossii 270. Angelus Rocca Camerinus de Venust. Lat. Serm. p. 183. Hadr. Card. Obs. Lat. Serm. p. 11. seq. Obertus Gifanius Obs. p. 9. Goclen. Obs. Lib. 1. p. 95. Cell. C. P. 131.

Occurrit etiam apud Cornelium Nepotem; at sub aliâ constructionis formâ. Quum enim omnes reliqui scriptores constantissime dicant, Ferre acceptum aliquid alicui; Cornelius dicit, Ferre acceptum aliquid ab aliquo.

* Locutio autem haec: Acceptum referre vel ferre alicui aliquid, Einem etwas zu danken haben, similiter, ut apud nos Germanos, in utramque partem accipitur. In bonam quidem Cic. pro Dejot. c. 13: Omnem tranquillitatem et quietem senectutis acceptam refert clementiae tuae. In malam vero idem Cic. Philipp. 2. c. 23: Omnia denique, quae vidimus: quod autem mali non vidimus? si recte rationabimur, uni accepta referemus Antonio.

+ Duae erant apud veteres tabulae, ut etiam nunc fit: una accepti, altera expensi. Quum autem scribebant in tabula accepti, se pecuniam ab Titio accepisse, Titio scribebant pecuniam acceptam referre: ubi vero in altera tabula notabant, se pecuniam Titio dedisse, Titio scribebant pecuniam expensam ferre. Ex quibus postea modus loquendi translatus est, ut, quum quid officii in nos ab aliquo confetatur, id nos illi acceptum referre: contra, si quid ab eo adversi accidat, improbitati illius expensum ferre dicamus.

ACCESSVM HABERE AD ALIQVEM est apud Columellam L. 7. c. 12; et Accessum alicui dare, negare, ap. Ovidium. Latini tamen multo elegantius et frequentius heic pro Accessus habent Aditus. v. g. Aditum habere; aditum dare ad aliquem; aditum petentibus conveniendi non dare; omni aditu et limine aliquem privare; aditus ad eum patet; omnem alicui ad honores aditum praecludere.

* Interim to\ Accessus elegans vocabulum est; sed in loco. v. g. Accessus et recessus maris, Ebbe und Flut. Accessus explorare, Der Pässe sich erkundigen. Solis accessus discessusque, Das höher kommen und niedriger gehen der Sonne.

ACCIDENTIA NOMINVM ET VERBORVM Quintiliantus[?]ACCIDENTIA PARTIVM ORATIONIS Grammatici alii: Cicero pro eo, attributa nominum; it. res, quae nominibus et verbis sunt attributae.

ACCIDERE ad genua, ad pedes alicujus, nemini suspectum sit. Habet enim Terentius, Plautus, Cicero, Sallustius. Vorst. de Lat. Falso Suspecta 185. Alias Latini dicunt, Accidere genibus, et Accidere aliquem, v. g. Regem pronus accidit.

* Dicunt etiam, Accidere ad aures, Zu Ohren kommen, Liv. L. 8. c. 24. et Accidit auribus Plin. Paneg. c. 92. n. 5.

ACCIDERE cum Adverbiis bene, male, apte, optatius, cet. v. g. Nihil mihi optatius accidere potuit, infrequens est aureae aetatis scriptoribus pro Cadere, quod frequentissimum hâc quidem juncturâ est Ciceroni, observante Hadriano Cardinale Obs. Lat. Serm. p. 18.

* V. g. Sortes eductae in rem apte cadere possunt divinitus. Nihil mihi optatius cadere potuit. Hoc cecidit mihi peropportune. Quod melius caderet, non vidi. Hoc adbuc percommode cadit. Aliter cecidit res, ac putabam. Aliter cecidit res, atque opinabar.

ACCIDIT, FIT[?], FACTVM EST, FVTVRVM EST formulae sunt, quae singularem elegantiam prae se ferunt, et verbis additae eventum vel consequentiam indicant. Sufficeret sane, si dicas: Putaresne, mihi umquem verba doesse posse? Sed elegantius Cicero, Putaresne umquam accidere posse, ut mihi verba deessent?

* Ita et Nepos Alcib. c. 3: Id quum appararetur, priusquam classis exiret, accidit, ut unâ nocte omnes Hermae dejicerentur. Eodem exemplo dices: Quum in eo esset, ut oppido potiretur; factum est, nescio, quo casu, ut pars muri corrueret, pro, Quum oppido potiretur; nescio, quo casu, pars muri corruit. Item: Nisi signum receptui dederis; futurum est profecto, ut rem famamque perdas: pro, Nisi signum receptui dederis; profecto rem famamque perdes.

ACCINGERE se itineri ap. Comicos ad iter, praedae, operi, in hoc discrimen, ad Consulatum.

ACCIPERE pro interpretari v. g. accipere aliquid in bonam vel malam partem, bene se habet, auctore Terentio. Vorst. de Lat. Falso Susp. 128.

ACCIPERE pro suscipere v. g. causam accipere, it. male vel bene aliquem accipere, bene se habet, auctore Cicerone. Vorst. de Lat. Falso Susp. 129.

ACCIPERE vel IMPLORARE[?] Deum vel aliquem testem, displicet, quamvis non omnino damnem: nihil enim huic locutioni inest, quod genio linguae repugnet. Cicero tamen, ejusque aequales pro eo dicunt, testari Deum, testari aliquem. Scheri Phras. ad voc. Testor!

Ovidius dicit, Dare testem sermoni; Cicero et Quintilianus, Producere testem: idem Cicero etiam, Proferre testes, Citare testes in aliquam rem; Habere testem alicujus rei.

ACCIPERE aliquem male verbis; it. Male vel vehementer aliquem accipere, Latinis notat idem, quod invehi in aliquem, figere aliquem maledictis, Einen übel willkommen heissen, einen übel anlassen. Vorst. de lat. Falso Susp. 126.

ACCIPERE cladem injuriam, detrimentum, conditionem, vulnera, Latini pariter, ut nos in lingua vernacula nostra. Hadr. Card. p. 87. cet.

ACCIPERE nomen ab aliqua re, Plinius et Trebellius Pollio: multo usitatiora sunt, nominari ex aliqua re: nomen capere ex aliqua re; nomen sive appellationem trahere ex aliqua re; it. ducere, indipisci, reperire, sortiri nomen ab aliqua re.

ACCIPI verberibus ad necem, it. Male accipi, An statt des Willkommens braun und blau geprügelt werden, übel bewillkommet werden, Germanismi videntur; sed non sunt. Veteres enim ita loquuntur. Vorst. de Lat. Falso Susp. 121.

ACCOLER fluvium et fluvio; viam publicam et viae publicae. Sed Accusativus longe usitatior.

ACCOMMODATVS naturae, ad naturam, ad aliquem exacuendum, ad consolandum; Herba accommodata adversus morsus; Accommodatus in hoc. Cic.

ACCOMMODARE alicui coronam ad caput, Cic. L. 2. de Orat. n. 250; orationem auribus multitudinis; se alicui, Sich jemand zu gefallen erweisen, Suet.; testes ad crimen; alicui de habitatione, Cic.; lateri ensem, Virg.

ACCVMBERE stratis epulis, mensae; super strato ostro; in convivio, in summo; Accumbere alicui et cum aliquo.

ACCVSARE aliquem crimine, Latinum est, et quidem Cornelii Nepotis. Et recte dicitur atque Latine, Accusari capitis, proditionis, adulterii, furti: est enim Ellipsis tou= crimine. vid. Fr. Sanctii Minerv. L. 2. c. 3. et L. 4. p. 177.

* Et quia omnia Verba accusandi, damnandi, et absolvendi, ejusmodi Genitivos criminis vel poenae etiam interdum adsciscunt, v. g. incusare aliquem probri, deferri impietatis, condemnari sceleris, alligari vel adstringi furti, absolvi injuriarum, damnare aliquem dupli, octupli, capitis cet. intelligitur pro argumento vel crimine, vel poena, vel causâ. Hinc si dicimus Accusare aliquem criminis; subauditur poenâ vel causâ.

Teneor quoque interdum regit Genitivum, sive criminis, ut teneri furti; sive reatûs, ut teneri damni, depositi, commodati cet. Sed heic itidem intelligitur Ablativus, qui etiam interdum exprimitur. v. g. Vlpianus: Tenetur furti judicio. Papinianus: Ob pecuniam civitati subtractam, actione furti, non crimine peculatus, tenetur.

Regunt et Ablativum ejusmodi verba interdum cum Praepositione de. v. g. Cic. Teneri de furto. Accusare aliquem de epistolarum negligentia. Postulatus de repetundis.

ACCVSANDI Casus quem Infinitivus a fronte habet, eidem multo elegantius postponitur.

* V. g. Laudari te cupis. Contemni te putas, quod non rescribam. Mirari se pater ait, heic quod non veneris. Vidisse se negat. Scipio Africanus, et Antoninus Pius dicebant, malle se unum civem servare, quam mille hostes occidere. Cic. Valde jubeo, gaudere te. Id. A primo tempore aetatis juri studere te memini.

omittitur. Graeci v. g. u(pe/xeto bohqh/s1ein, pollicitus est, auxiliaturum (sese). Sic Terent. Pollicitus sum, facturum (scil. me. )

ACIES prima Die Spitze, Hirt. B. Afr. c. 16. Acies continetur, Die Armee stehet en Ordre de Bataille, Caes. L. 1. B. Civ. c. 38. Primam aciem tenere, Vorn an der Spitze stehen, Caes. ibid. Acies hoc modo stetit, Die Bataille ist so formirt gewesen. Acies versatilis, Die Bataille, die sich leicht drehen und wenden lasset, Curt. L. 4. c. 13. Aciem instruere, Eine Bataille rangiren, apud optimos scriptores; pro quo Livius L. 27. c. 22. etiam habet Aciem dirigere. Aciem perturbare, Eine Bataille in Vnordnung bringen, Livius L. 37. c. 41. Exire in aciem, Sich in Bataille stellen, optimi scriptores. In aciem producere milites, Die Soldaten zur Bataille anführen, oder ins Feld stellen, Curt. L. 9. c. 4. Acie decernere, Es auf eine Bataille lassen ankommen, Nep. Milt. c. 4. Recedere ex acie, Aus der Bataille abziehen, Tacitus Germ. c. 41.

ACTV ESSE vel ACTV ADESSE[?] ex Graecorum e)nergei/a| ei)=nai conflatum videtur; sed sine veterum, quod sciam, suffragio: Latini pro eo habent, re verâ esse, re ipsâ esse.

* Ita etiam Potentiâ esse, ex duna/mei ei)=nai profectum, eamdemque rationem habet: pro quo Latini, posse esse, vel exsistere, it. virtute esse. Pro actu et potentia, dic re ipsâ et virtute.

+ Neutrum tamen Philosophis vitio verti debet, quorum in scholis haec percrebuerunt.

ACTVM EST MECVM si formula est in re desperata, barbare dicitur. Tunc enim Latini semper dicunt, Actum est de me.

* Extra hunc significatum vero to\ Actum est construitur satis bene cum Praepositione Cum, quando nempe non significat rem deploratam, sed Adverbiis bene, male, atque idem significanibus aliis jungitur, et pro haberi, accipi, tractarique, usurpatur. Exempla ex Cicerone collecta magno numero congessit Nizolius, quem vide. Vnum instar omnium sit: Cum illo quidem actum optime est, mecum autem incommodius. Valla L. 5. c. 2. Conf. infra Ago cum Adverbiis.

ACVTAE LOCVTIONES s. ACVTE DICTA existimantur, quae, primo adspectu minime congrua visa, optime tamen, ubi judicantur, congruunt et conveniunt.

* Facultatem argute scribendi praeter naturalem ingenii facilitatem, quam non adquirimus, sed sorte nascendi nostrâ accipimus, conciliat studium, profunda rerum meditatio, causarum, unde quaelibet oriantur, et quid inde consequi soleat vel possit, cognitio, attibutionum et circumstantiarum collatio, auctorumque, qui ex arguta dictione laudem invenerunt, adsidua lectio. Novam istam inscriptionum et elogiorum disciplinam nolo tangere, cui peculiare quoddam argutae dictionis genus consecrarunt. Scatent tales inscriptiones frivolis plerumque et inanibus, ut Gellius L. 2. c. 7. vocat, arguriolis, quae ita parum saniores delectant; ut nauseam quoque moveant. Coguntur ibi in unum acumina, quot et quanta possunt, in quibus si subtiliter et ingeniose et lepide omnia dicantur, hoc unum displicet, quod tantus tam belle excogitatorum numerus in unum coactus sit locum. Est sane propemodum contra naturam, tantam tam minute et sentensiose inventorum copiam simul semelque provenire: sparsa illa, ut gemmas, summa cum voluptate conspexeris, tollas, aestimes, admireris: cumulata meum non afficiunt animum, sed fatigant. Est aliquid in ejusmodi acutis hominibus plebejum, siquidem in infima civiu, rusticorum, militum, immo et mendicorum faece tales reperias, qui idemtidem aliquid acuti crepant, ut prae aliis ex suo globo habeantur sapientiores. Id in Principibus, aliisque primae nobilitatis viris non deprehendas. Possunt vero multa acute extra illam acuminum in inscriptionibus sic dictis nundinationem adferri, quibus oratio nostra fiat elegantissima. Senecam et Tacitum quid ita commendare potest, quam actue illa, quibus scatent, dicta? Senecae tamen, ut ne quid dissimulem, ingenium in summo saepe acumine hebes est, et in Stoica illa dicendi docendique severitate, si rem accurate videris, multa sunt, quae a persona sapientis abhorrent. Talia jure censentur illa omnia, in quibus acuminis fundamentum est nullum, cujus notae in Seneca non exiguum invenias numerum. Fuisse jam olim, qui Senecam scriptorem minime utilem, cujus libros attingere nullum operae pretium sit, quod oratio ejus vulgaris videatur et protrita, res atque sententiae aut inepto inanique sint impetu fusae, aut levi et quasi dicaci prolatae argutiâ; eruditio autem vernacula, sive ex servis hausta et plebeja, nihilque ex veterum scriptis habens gratiae et dignitatis, judicarent, Gellius L. 12. c. 2. testatur. Nos grave hoc et iniquum de Seneca quorumdam judicium non approbamus: multa quippe in ipsius scriptis quoque proba inveniri, multa acumina esse vere acuta. ideoque ab ipsis juvenibus, dummodo prius potiores Latinae eloquentiae auctores studiose pervolverint. legenda esse fatemur:

id tamen simul cuivis, Senecae lectionem adgressuro, suademus, commendamus, inculcamus, ut falsa ipsius acumina a veris diligenter dignoscantur. Hoc nisi fecerimus, plurima nos nihil praeter speciem acuti habentia fallent, non secus ac sub virginis honestae habitu prostituti idemtidem pudoris meretrix. Vt vero in acuminum rationem recte inquirere possimus, Logices cognitione opus esse negari nequit. Praeter allusiones enim, quas vocant, unius verbi ad alterum, maxima acuminum pars redit ad oppositorum, comparatorum, inexspectatorum conjunctionem. Opponuntur autem vel vox voci, vel sententia sententiae, dictumque dicto, vel integra aliqua ratiocinatio alteri, quod ut commode et scienter fiat, ars ratiocinandi, quam Graeci Logicam dicunt, tribus diversis libris edocet atque exponit. Sunt multo plures argutiarum fontes a Masenio in Arte nova argutiarum, ab Emanuele Thesauro in Elogiis, a Morhofio in Disciplina argutiarum, a Christiano Weisio de Poesi hodiernorum Politicorum ostensi, quos recensere nunc superfluum foret. Est non nemo, qui alia acumina supra naturam; alia contra naturam; alia praeter naturam; alia juxta, id est, secundum naturam esse ait. Supra naturam esse, adjicit, arcana coelestia, ut: Virgo parit; Deus est homo. Contra naturam, quum duae res aperte pugnantes conjungantur, ut: Nusquam est, qui ubique est; Amor dulcedo amara est. Praeter naturam, quod insolens et inusitatum habetur; quale est Tullii illud: Quis generum meum alligavit gladio? Acumen secundum naturam, variis fieri modis potest per similitudinem, ambiguitatem, paronymiam, ironiam, catachresin, temporis ampliationem, et id generis alia. Nihil autem acutius, et cum acumine legentibus atque audientibus dulcius est, quam parum exspectata. Quando longe aliud aliquid dictum iri credis, aliudque prorsus, quam credebas, dicitur; mirifice hoc adficit; quale illud est, quod de T. Pomponio Attico Nepos praedicat: Numquam cum matre rediisse in gratiam, quicum scilicet numquam altercatus fuerat. Sic possis dicere: Facere Herostratus aliquis bene desiit numquam, quia numquam coepit; Bonam famam, quoad vixit, non perdidit, utpote quam nullo tempore habuit; Reipublicae fuit salutaris, quia malis suis moribus occasionem dedit ferendis bonis legibus; Laudem retulit singularem, sed non nisi a nequissimo quoque et illaudatissim; Hic candidatus non habet sui similem, scil. respectu vitae inquinatissimae et mentis stuporis. Magnum esse dicendi artificium in decipiendis exspectationibus, Quintilianus L. 6. p. m. 370. jam tum suo tempore animadvertit. Quae modo attulimus, exempla verorum acuminum nomen facile tuentur. Quodsi enim Logice exegeris, rationcinia erunt manifestae veritatis: Quisquis bene facere numquam incepit, numquam ille desinit; quod enim non est, finiri non potest; Quod quis non habet, perdere non potest: Quisquis honis legibus dedit occasionem, ille reipublicae fuit salutaris; quamvis per accidens, nec de sua voluntate: Quisquis nequiter agit, ab hominibus nequam laudatur. Denuo heic praecipimus, et docemus illud: Vt scribas acute, ne nimium acute soribere labores. Acumina et argutiae id praestant sermoni, quod sal et reliqua aromara cibis: quae si plus justo adspersa sint, satietatem illico adferunt, quin et nauseam apud aliquos movent. Tenendus igitur modus est in acuminum studio. Plus gratiae interdum simplicitati inest, quam argutiis. Acutissima hebescunt, et nisi perquam caute iis utaris, quam facillime, et in frigus subinde desinunt. Weiss. de Stil. Rom. p. 460. seqq.

AD ANNVM significat post annum sinitum et expletum: IN ANNVM significat in tempus unius anni.

* Cicero ad Attic. Nescio, quid intersit, utrum illuc nunc veniam, an ad decem aunos. Varro: De ea questum ad annum veniam ad novum magistratum. Liv. L. 37: Magistratibus in annum creatis.

AD APOLLINIS senatus habitus est, )*attikis1mo\s2 pro ad aedem Apollinis, Cic. L. 8. Ep. 4.

* Sic idem Cicero L. 14. Ep. 2: Valerius ad me scripsit, quemadmodum a Vestae ad tabulam Valeriam ducta esses. Et pro Milone: Cum falcibus ad Castoris, cum gladiis toto foro volitarunt.

* Ita recte hodie, nec sine quâdam elegantiâ hunc Atticismum imitantur, qui scribunt e. g. ad S. Martini Pastor Primarius, cet.

AD BENEPLACITVM TVVM AGAS barbare Lat Pro arbitrio tuo agas; Age, quod tibi commodum est; Pro jure tuo agas.

AD CAPVAM PROFECTVS EST non perperam dicitur. Nam ex plurimis optimorum scriptorum exemplis, quae Paschasius Grosippus, id est, Caspar Scioppius in Paradoxis Litterariis observavit atque congessit, apparet, quam sollemne ipsis quoque Latinis fuerit,

Nominibus urbium, sive motum de loco, sive motum ad locum, sive actum in loco significare vellent, Praepositiones adjicere atque praemittere. Servius ad Cic. L. 1. Belli Pun. Ab Athenis ire in Boeotiam. Conf. Vorst. de Lat. Fals. Susp. cap. 19.

* Fiunt sane haec Graecorum more, praesertim quando Adjectiva, aut alia Appellativa accedunt, v. g. Propert. L. 3. El. 20:

Sallust. Ad Cirrham oppidum iter constituit. Liv. Repulsus a Lete oppido. Sum in urbe Roma. Tametsi Ovidius Ep. Phyl. etiam sine Praepositione dixit:

Interdum etiam additur Adverbium usque, ut Cicero pro Dejot. Vsque ad Numantiam misit. Cic. ad App. Vsque ad Iconium iter fecerim. Liv. L. 2: Dimissis passim ad frumentum coemendum usque ad Cumas.

At hoc loquendi genus, quo Praepositio Nominibus urbium adjicitur, non sine judicio est imitandum: quippe si non semper, tamen ut plurimum, quoties Praepositio ad praeponitur, non tam ingressus in urbem, quam in vicinum urbi locum, et, quoties Praepositio a vel ab praeponitur, non tam egressus ex urbe, quam e vicinis urbi locis, intelligatur. Quod apertum est ex multis veterum locis ita, ut res disputatione non egeat. Sic Caesar: Haec ad Ilerdam geruntur h. e. ante vel circa Ilerdam. Cic. ad Att. Venit ad Messanam, Er ist nach der Gegend der Stadt Messinae gekommen. Id. Philipp. 12: Denuntiatum est, ne Brutum obsideret, a Mutina discederet: oppugnavit etiam vehementius.

AD COENAM RENVNTIARE id est, dicere, se ad coenam non venturum, Seneca habet. Vorst. de Lat. Fals. Susp. 181.

AD CONVIVIVM, AD COENAM PROMITTERE Zusagen, dass man zum Essen kommen wolle, Plautus, Cicero, Seneca, item Plinius Lib. 1. Ep. 15. habent. Vorst. de Lat. Fals. Susp. 181.

* Dicunt etiam Latini, Condicere alicui ad coenam, Germ. Sich selbst bey jemanden zu Gaste bitten; quo de paullo infra.

AD CONVIVIVM aliquem rogare, Einen zu Gaste bitten, Iustinus habet. Vorst. de Lat. Fals. Susp. 186.

+ Sed Graevio Germanismus est, et Iustini verbum rogare mutat in vocare: quo jure, quave injuria, alii dispiciant.

AD CREDENDVM hoc facile est; Ad perficiendum hoc difficile est; Ad scribendum hoc necessarium est; Bene ad cogitandum sumere sibi tempus, Cic. Lib. 2. de Orat. n. 103; Ad intelligendum hoc multo apertius est, ibid. n. 328; Ad laudandum uberrimam habere copiam, ibid. n. 346; Ad resistendum fortis, Lib. 3. de Orat. n. 4; Ad ornandum praecepta, ib. n. 103; Ad maximam laudem sunt insignia. Cic. in Oratore n. 44; Ad adspectum esse venustum, ib. n. 228; Ad judicandum levissima sunt; ib. n. 237; Tantum sumam temporis ad scribendum, ad Q. Fratrem; Aetas ad ducendum jam praeterierat, Terentius; Tempus ad contrahenda auxilia, Iustinus.

* Es his exemplis patet, Gerundia in dum, cum Praepositione Ad constructa, ante se habere Nomina Substantiva vel Adjectiva, quae qualitatem aliquam vel modum rei innuunt.

AD DIEM III KAL. aut simili modo, rejicit Gifanius Obs. L. L. p. 20, et ex veteribus substituit ante diem III Kal. quod quia saepe notis A. D. III KAL. signatum est, putat, describentes in AD depravasse. Hoc certum est, ante, in ante, ex ante, elegantissime in his formulis adhiberi.

* Cic. 6. Attic. Ep. 11: Statim dedi litteras, ut ex Cypro equites ante certam diem decederent. Catil. 1. c. 3: Dixi ego idem in senatu, caedem te optimatum contulisse in ante diem V. Kal. Novembris. Cic. 3. Att. De Q. Fratre nuntii nobis tristes venerunt, ex ante diem Nonas Iunias, usque ad pridie Kalendas Septembris. Id. L. 6. Ep. 19: Inde ante lucem proficiscentes, ante diem Vü. Id. Nov. has litteras dedimus.

+ In his locutionibus Ante diem idem est, quod hoc vel illo die. Videtur autem ita compendiose dici, pro ante diem hunc vol illum finitum. Ac si praeponitur in vel ex; sumitur sane haec locutio materialiter, ita, ut Ex ante diem Nonas Iunias idem sit, ac si dicatur inde a proximis Nonis Iunii, Vom fünften Tage her des Brachmonats; et in ante diem V. Kal. Novembris idem sit, ac fi dicatur in diem V. Kal. Novembris, Aus den 28sten Tag des Weinmonats. Cell. Antib. 222.

Quumque etiam Schorus in Phras. existimet, in formulâ illâ Ad diem III Kal. et similibus, nihil loci incuriae amanuensium esse, sed omnino per Praepositionem ad tempus definiri; conficitur inde, utrumque recte dici Ad diem III Kal. et Ante diem III Kal.

Idem Schorus de Rat. Disc. L. L. p. 100. hanc etiam observationem habet: Ad quidem cum tempore, quod numero notatur, conjungitur; sed si numerus absit, ut ipsae Kalendae, Idus, Nonae, tantum significentur, non ad apponitur, sed Ablativo oratio explicatur, ut Kalendis, Idibus, Nonis; non ad Galendas, ad Nonas, ad Idûs. Singulare autem quid est, quod Augustus apud Suetonium cap. 87. quotidiano sermone usurparit, Ad Kalendas Graecas pro numquam.

Quin et hoc notandum, si numerus adsit, bifariam construi, v. g. Octavo Kalendarum Decembris, vel Decembrium et Octavo Kalendas Decembris l. Decembres i. e. ante Kalendas Decembris vel Decembres, Praepositione per Ellipsin usitate hac in locutione omissa. Vide Priscianum L. 18. et Manutium L. 2. Epist. 8.

De cetero Ad diem absolute positum, notat zu rechter Zeit, gehörigen Tages, v. g. Quod debet, ad diem dedit.

AD extremas fossas castella constituere, Redouten aufwerfen, Caes. L. 2. B. Gall. c. 8.

AD HOC Latini non numquam dicunt, quomodo nos dicimus Zu dem, quum efferendum est Latinorum praeterea, insuper. Plinius L. 2. Ep. 13: Mira in sermone, mira etiam in ore ipso vultuque suavitas: ad hoc ingenium excelsum, subtile, dulce, facile, eruditum in causis agendis.

* Invenitur haec formula hâc ipsâ notione apud eumdem Plinium saepius, nempe L. 2. Ep. 17. et 19. it. L. 9. Ep. 19. it. Paneg. 20. n. 3. et apud Vellejum aliquoties, it. apud Florum L. 2. c. 19. n. 3. L. 3. c. 3. n. 13. L. 4. c. 2. n. 91. Saepius etiam apud Livium, Sallustium et Tacitum.

Plinius allique dicunt quoque pro eo, ad haec. Vorst. de Lat. Falso Susp. 216. Rud. Goclen. Obs. 81. it. `01. Christ. Falster. Suplem. L. L. 9. Tursellin. de Partic. L. L. 38. Kappius ad Iensium 37.

AD HONOREM alicujus aliquid dicere, pro in honorem, non magnopere placet,

* Lullianum istud, ait Goclenius, nescio quid rusticum sonat. Nimirum Praepositioni Ad in hac locutione notio tribuitur, quam raro habet apud Latinos, quum scopo et fini denotando vix inserviat, adeoque pro propter haud magnopere usurpetur. Sicubi autem apud Latinos finem innuit, non nisi eum innuit, qui cum utilitate aliqua conjunctus est: id, quod probe notandum.

AD HVNC finem et IN hunc finem, utroque modo, v. g. Ad quem finem facis hoc? In quem finem facis hoc?

AD ID tempus[?] Zu derselben Zeit, non est Germanismus: quamlibet Latini nudo plerumque Casu sexto heic utantur, dicantque frequentius pro eo, illo tempore, eo tempore. Vorst. de Lat. Falso Susp. 209.

* Pro Ablativo hoc etiam per Atticismum usurpant nudum Accusativum. v. g. Venit ad me id temporis, pro eo tempore; quo de infra, ad loc. Id temporis.

AD MANVM ESSE i. e. praesto esse, v. g. Hic liber ad manus est, Das Buch ist flugs bey der Hand, occurrit apud Livium. Vorst. de Lat. Falso Susp. 59.

* Pati fere modo sese habet Ad latus alicujus sedere, quod habet Cicero Verr. 5. c. 41.

AD MENSAM SEDERE ad Analogiam quidem satis bene; quum Cicero in Verrem 5. c. 41. dicat, Ad latus alicujus sedere: linguae autem genio haud accommodatum est. latini enim pro eo accumbere a(plw=s2, item, accumbere epulis, in convivio accumbere, accumbere alicui et cum aliquo. Schori Phras. ad voc. Accumbere. Conf. infra Loc. Sedere ad dextram.

AD MINIMVM v. g. Eripe mihi hunc dolorem, aut ad minimum leva, idiotismus Etruscus et Hispanicus videtur Scioppio Iud. de Stil. Hist. 184. 190: Latini pro eo, saltem, dumtaxat, at certe, at saltem, quidem certe, quidem utique, tamen, minimum, quod minimum est. v. g. Eripe mihi bhunc dolorem, aut minue saltem. Nisi eripueris mihi hunc dolorem, levabis quidem certe. Eripies mihi hunc dolorem, minimum levabis. cet. Confer paullo infra Ad summum.

AD PATIBVLVM VADE pro imprecandi formula, suspectum: Terentius pro eo, Abi in malam crucem; abi in malam rem cum suspicione istac; et Cicero, Quin tu abis in malam pestem, malum que cruciatum?

AD PLACITVM TVVM Nach deinem Gefallen, suspectum: verteres pro eo, tuo arbitratu, pro arbitrio tuo, prout tibi commodum est; utro frui malis, optio tua fit; Si mihi non copioso homini ad dicendum optio detur; Quum soluta nobis est eligendi optio; Ille tibi potestatem electionemque facturus est, ut eligas, utrum velis.

* Placitum Substantive quidem usurpatur; sed vix ac ne vix quidem notione arbitratûs: quin ipse verborum hujusmodi nexus in foro Romano insolens est. Quod scimus, Substantivum Placitum et rarius occurrit, et vix aliter significat, quam commune aliquod dogma. v. g. Plin. L. 14. c. 22. Medicorum placita.

AD PLENVM Reichlich, mit voller Masse, v. g. Tibi copia benigno cornu manabit ad plenum, habet Horatius L. 1. Od. 17. v. 15, et Virgilius lib. 2. Georg. v. 244. atque ita Poeticum est: Prosaici dicunt pro eo, abundanter, affatim, abunde, vel pro argumento perfecte, plene, plane.

* Perfecte planeque eruditus, Cic. de Clar. Orat. c. 81. Quo planius accipiatur, Desto völliger, id. in Top. c. 3.

Ita pro Ad plenum declarare Asconius rectius dicit, perfecte, plenissime declarare, et Cicero, Haec sunt indicia solida et expressa; it. Germanae justitiae solidam et expressam effigiem tenemus.

AD QVOD PROPOSITVM Wozu soll das? was intendirest du damit? perperam Crcero et optimus quisque pro eo, Quorsum ista? Quorsus ista? Quorsum id pertinet? cadet? spectat? ista evadent? recident? fluent? Erasm. in Vall. 231.

AD RADICES MONTIS Vnten am Fusse des Berges, optimus quisque: Curtius L. 7. c. 4. n. 23. etiam pro eo habet, in radicibus montis; et L. 7. c. 11. n. 28. sub ipsis radicibus petrae.

AD REMVM DARE non significat in poenam, damnare noxios ad triremes aut quadriremes; sed simpliciter facere remiges: id, quod contra Praschium de Barb. 46. notandum. Vid. Casaubonus ad Suet. Aug. c. 16.

AD REQVISITA NATVRAE discedere, Spartianus; secedere, Ammianus; egredi, Hieronymus. Germ. Seine Nothdurft verrichten. Locutio rem turpem honestâ circumscriptione tegens.

AD SE REDIRE quomodo nos, wieder zu sich selbst kommen, colligere se, animum recipere, animum revocare, recipere vires et spiritum, recte se habet. Exstat enim apud Terentium Adelph. A. 5. Sc. 3. item Andr. A. 3. Sc. 5. Vorst. de Lat. Falso Susp. 211.

AD SEPVLTVRAM FERRE FVNVS aut MORTVVM Einen zu Grabe tragen, eine Leiche bestatten, barbari: Latine, efferre aliquem, v. g. Corn. in vita Attici, Lecticâ elatus est, Er ist in einem seinem vornehmen Stande gemässen Sarge begraben; item Effere aliquem funere; Ferre funus alicujus foras; Ducere funus alicujus; Virg.

AD SVMMVM Zum höchsten, v. g. Biduo, ad summum triduo; item, Quattuor, ad summum quinque sunt inventi, Cicero habet.

* Sed vocula Ad tamen omittitur quoque heic, diciturque absque ea summum. Cic. Epp. ad Att. Scies cras, summum perendie. Opponitur ei minimum. Varro de R. R. L. 2. c. 1: Ita fiunt omnium partes, minimum octoginta una. An vero etiam dicant Ad minimum, de eo non dum satis liquet. Certe Analogia non repugnat. Confer paullo ante Ad minimum. Vorst. de Lat. Falso Susp. 211.

Ad summum ne confundatur cum tw=| Ad summam, Veberhaupt, oder kurz von der Sache zu sagen. v. g. Cic. Ad summam, ne agam de singulis: quae formula Ciceroni admodum frequens est. Quod tamen idem Cicero, et alii bonae notae scriptores, multis modis aliis exprimunt, v. g. In summa, summatim ut dicum, breviter, uno verbo, ut uno verbo dicam, ne plura, ne te vel vos pluribus teneam, ne te diutius teneam, ne multa, ne multis, quid multa? quid quaeris? ne longus sim, ne longum sit, ne longum faciam, verbo, ut paucis me expediam.

AD SVPERIOREM IVDICEM AB INFERIORI CITARE ALIQVEM vel MAIOREM POTESTATEM aut MAIVS BRACHIVM, VT VOCANT, IMPLORARE vulgari consuetudine dicitur. Nimirum sordet sophis nostris simplicitas Tullii, veterumque Latinorum. Ita autem Cicero: Cujus procurator a Praetore ad Tribunos appellare ausus sit. Ad Tribunos quod appelles, valde probo. Atque adeo, quum jam discessio factsit, Praetor apellatur. Appellavi populum, tribubus me submisi. Appellantur Tribuni, a quibus quum esset certum auxilium petium cet. Schori Phras. ad voc. Appellare.

* Locutiones, quas heic improbamus, per Analogiam utcumque se tueri possunt; quae tamen sola non sufficit ad probandum id, cujus apud veteres ceteroquin nulla adsunt vestigia. Brachium insuper pro magistratu sumtum, non nisi mediae et infimae Latinitatis videtur esse.

AD TEMPLVM Ad ludum, Ad forum, cet eo, vel tendo, pro in templum, in ludum, in forum eo vel tendo, non optime dicitur. Ad enim locum ei, de quo loquimur, vicinum notat, ut celebris Grammaticorum est adnotatio, quamquam minime catholica. Nam et Virgil. Regina ad templum ibat. Et Plautus: Sed quid ego cesso ire ad forum, quo inceperam, atque ibi manere apud argentarium. Ter. Ego dum hinc transcurro ad forum. Aliaque id genus exempla multa apud multos: verumtamen praestat, proprietati Latini sermonis adsuescere. Erasm. in Vall. 215.

* Ita, accurate loquendo, verbi divini Praeco tendit non ad suggestum, sed in suggestum; at mulier aliqua paupercula vel ancilla viam affectat ad suggestum, eo quod juxta suggestum locum suum habet adsignatum, ibique considet.

AD TEMPVS et In tempus , Auf eine gewisse Zeit, utrumque. Plin. L. 3. Ep. 9. p. m. 106: Quibusdam absolutis, pluribus damnatis atque etiam relegatis, aliis in tempus, aliis in perpetuum.

* Quamvis, accurate loquendo, Ad tempus significet post tempus finitum et expletum; In tempus autem, id temporis, quod determinatum ante est. v. g. Ad id tempus mansit. It In tempus, non im perpetuum, in aedibus habitabit nostris. Confer supra Ad annum.

Hanc a)kri/beian, quae sane Analogiâ et pluribus exemplis veterum constat, atque adeo rectissime se habet, non ubique custoditam satis esse intelligimus.

AD VIVVM AGERE TRAGOEDIAM fossore aut caprimulgo dignum loquendi genus, judice Scioppio in Stradam. 53.

* *to\ ad vivum omnino huc non quadrat. Ad vivum Latini dicunt, subaudiendo corpus; ut sit idem, quod usque ad vivam cutem. v. g. Cic. Non id ad vivum reseco, Ich untersuche die Sache eben nicht so gar genau. Colum. Extrema pars unguis ad vivum resecatur.

Dic ergo pro locutione illa, quam summo jure improbat Scioppius: Ita agere tragoediam, ut tamquam res vera videatur.

AD VLTIMVM Ad postremum, Ad summum, Ad extremum. His quattuor formulis utuntur Latini, quum itur tandem ad ea, quae maxima et gravissima sunt. v. g. Dignitati ejus semper voluit prodesse, saluti omnium consulere, ad ultimum pro fide mori.

* Ad ultimum, Ad postremum Historicis; Ad summum, Ad extremum, Oratoribus usitatiora.

AD VNVM eleganter pro nullo excepto, praecedente vel sequente signo universali omnis. Cic. in Lael. Omnes ad unum ita sentiunt. It. Ad unum omnes caesi sunt.

* Omnes interdum reticetur. Cic. pro Planco: Cui sunt adsensi ad unum. Simile his istud: Ad assem vel ad teruncium omnia perdere. Cic. 5. ad Attic. Ad nummum solvere, Bey Heller und Pfennig bezahlen; it. Ad ultimum quadrantem solvere, proverbialiter dicitur is, quicum agitur summo jure.

ADAEQVARE MINAS CVM ALIQ[?]O Sich einander drohen, suspectum: Latine dixeris, minis se invicem insequi, mutuas minas jactare. Sciopp. in Stradam. 84.

* Livius L. 1. c. 29. dicit: Adaequare urbem solo. Tac. Germ. c. 14: Virtutem Principis adaequare. Plin. L. 2. Ep. 7: Quibus nunc honore adaequatus est. Sed Adaequare aliquid cum aliquo, quo dicatur auctore, non constat.

ADAGIA dici non potest, quantum orationem ornent, si moderate et in loco adhibeantur.

* Plerumque enim, ut ex Aristotele notat Synesius, illa sunt palaia=s2 filos1ofi/as2 e)n tai=s2 megi/s2ais2 a)nqrw/pwn fqorai=s2 a)polome/nhs2 e)gkatalou/mmata peris1wqe/nta dia\ s1untomi/an kai\ decio/thta, veteris Philosophiae inter maximas hominum ruinas intercidentis quaedam reliquiae, ob brevitatem dexteritatemque servatae. Quum vero ejusmodi adagia sint instar condimenti; facile patet, insulsam insipidamque futuram orationem, adagiis jsto pluribus perspersam. Vnde recte monet Caussinus de Eloquentia sacra et profana 4, 4, p. 189: Erit in his adagiis observandum, ne crebra et obscura admisceantur orationi: quod puerile est et vitiosum. Sed, ubi res feret, commode quasi gemmulae purpurae inserantur: maxime vero in epistolari stilo, qui paroemiarum amoenitate cultius enitescit.

Adagium scilicet est dictum breve et quodammodo amoenum aurium mentisque judicio, interdum etiam acutum, vulgari autem omnium sermone tritum, quod subinde ad factum aliquod, aut ritum veterum, aut simile quid respicit.

+ Iohannes Clericus Biblioth. Choisie T. 1. p. 1. heic praeter rem sapit, ut saepe; atque utinam id fecisset numquam in graviori negotio. Nimirum existimat, adagia non esse

1. Quae nihil habeant acuminis. v. g. similis simili gaudet, Gleich und gleich gesellt sich gern.

2. Nec adagiorum nomen mereri unius vel alterius auctoris dicta, quantumvis acuta. Quorum in numero exempli gratiâ habet, quae Suetonins in Octav. c. 87. notaverit, Augustum quotidiano sermone usurpasse: Ad Kalendas Graecas i. e. numquam. Contenti simus hoc Catone i. e. contenti simus praesenti rerum statu, ne in deteriorem incidamus. Velocius, quam asparagi, coquantur i. e. cito. Quae quum Augusto fuerint propria, vix adagia putat dici posse. Idem censet.

3. De linguae idiotismis, aut veterum Poetarum sententiis, v. g. Actum agit. Fluctus numerat. Festina lente. Quid tanto dignum feret hic promissor hiatu. Magno conatu magnas nugas agit. Hae nugae seria ducunt. Elegantiâ haec non carere; sed non tamen esse in proverbiis ponenda. Minus recte ergo multas Poetarum sententias, multosque idiotismos proverbiis adscripsisse Erasmum Roterodamum, qui dedisse operam videatur, ut multas potius chiliades, quam selectiores paroemias colligeret.

Sic videlicet Clericus judicat, qui heic s1ofrws1u/nhn illam, cujus recentiores Critici non nulli subinde obliviscuntur, similiter parum pensi habuit. Nimirum adagia fere a vulgo, quemadmodum omnis verborum structura, proficiscuntur: quibus etsi non omne desit semper acumen; tamen haud ita comparata cuncta sunt, ut mentem magnopere ubique feriant. Nec video, quare adagiorum numero eximi debeant, quae hodie frequentamus, eo, quod illustri quondam ore unius vel alterius magni viri tantummodo usurpata sint. Sufficit, his auctoribus tale quid dici. Nec ullum exstat omnino proverbium, cujus ab initio natales non fuerint admodum tenues. Singula unum modo auctorem primum agnoscunt et tamquam genitorem, cujus sermone iterata, sensim sensimque ad plures, et ad ultimum tandem ad omnes crebrior eorum usus pervenit. Et quis tandem omnium ignorat, complures idiotismos in se ac sua natura spectatos revera nihil esse aliud, nisi adagia; eodemque jure censeri multus Poetarum veterum sententias, quas ad res nostras praesentes analogas accommodatas pro adagiis esse, luce meridiana apparet clarius. Ita praefere reliquis facem, Das Eis zum ersten brechen, tum idiotismus est, tum vero etiam Proverbii vim habet, Et illud Virgilii:

Illiacos intra muros peccatur et extra, Es giebt allenthalben zerbrochene Topfe;

Quidquid delirant Reges, plectuntur Achivi, Wenn sich grosse herren mit einander zansen, so mussen die Vnterthanen die Haare darzu hergeben;

et Poetarum sententiae sunt, et, prout hodie ad analogum quid accomodantur, iastar adagiorum esse, nemo non videt. Quid multa? Ipse Cicero nasutulos eos, qui cum Clerico argutando secus existimant, confutat, in lael. c. 22. to\ Actum agere, quod Clericus ex numero adagiorum deturbat, ex communi omnium sententia pro tali agnoscens: Praeposteris, inquiens, utimur consiliis et acta agimus; quod vetamur veteri Proverbio.

Interim orationi nostrae frigus inducimus, si omnes adagiorum quisquilias adhibemus. Selectu et iudicio heic opus est. Qui Hoc lippis et tonsoribus notum est, ornamenti loco in re admodum gravi et seria dicit, pro Hoc constat inter omnes, et Hic tantum reliquos inter caput extulit omnes, Quantum lenta solent inter viburna cupressi, pro Hic omnibus reliquis facile antecelluit; nae iste vehementer errat. Vid. Samuelis Wehrenfels Diatriben de Meteoris Orat. §. 11. Conf. infra Loc. Adhuc tua messis in herba est.

Si immoderatius et de industria adagia in scribendo cumulentur, stilus dicitur proverbialis seu adagialis, quo temporibus Melanchthonis et Io. Sturmii multi eruditi tantopere superbiebant, ut in crimen vitiati sermonis vocarentur. Conf. Weberus Introd. in Hist. Ling. Lat. pag. 555. seqq.

ADAMVS VETVS r(h=s1is2 Biblica, in argumento sacro stricte retinenda, ne pondus decedat orationi: Niess de Ortu et Occasu L. L. p. 246. pro eo habet, cupiditates, libidines, quae corruptam indolem nostram arguunt; et cum Cicerone heic dixeris pro Sext. c. 66. cupiditatum lenocinia.

ADDERE ad aliquid et in aliquid, saepe Ciccro pro Addere alicui, v. g. Ne quid ad eas ruinas, quibus oppressus est, addendum acerbitatis putet. Si ad id, quod ipsorum causa vis, addideris cumulum commendationis meae. In illam orationem addidi quaedam. Fas Epistolas in eumdem fusciculum velim addas.

ADDICERE ad verba contrahendi pertinet, et Germanis est Zuschlagen: itaque gaudet Genitivis, tanti, quanti, minoris, v. g. Quanti hic liber tibi addictus est? Wie hoch oder theuer ist dir das Buch zugeschlagen? vel Ablativo pretii.

* Significat etiam generatim certo destinare, mancipare. Dicimus igitur Nummo addicere aliquid i. e. valde vili objicere

licitatoribus, Vm ein Stück Brodt etwas verkaufen. Addicere fidem religionemque pretio, Geld nehmen und unrecht handeln. Addicere vitam suam omni intemperantiae. Addicere se servituti et in servitutem. Addicere alicujus bona in publicum. Addicere aliquem alicui i. e. aliquem alicujus potestati tradere. Vide plura exempla apud Godescalcum p. 166.

ADDO ETIAM eleganter in progressu eorum, quae longo ordine commemoramus. v. g. Quos quidem videmus id unice agentes, in foro concursantes, palam affirmantes, gloriantes, addo etiam triumphantes.

ADDVCERE aliquem ante oculos; in periculum; in summas angustias; ad vel in fletum; ad vel in servitutem; se ad vel in consuetudinem.

ADDVCO ad omnem statum hominis moralem, virtutem, vitium, atque adfectum potest applicari, recteque adeo dicitur, non modo: Adducere aliquem in invidiam, in odium; sed et in amorem, in spem, in metum, cet.

* Sed Verbum Duco, Ich deute, ich lege aus, admittit quidem status morales omnes, ut recte dicam: Duco mihi honori, gloriae, opprobrio, decori, dedecori, cet. non vero virtutes, vitia, et adfectus, ut soloecum sit: Duco mihi invidiae, amori, odio, temperantiae, negligentiae, cet.

Sed quid de verbo Verto, quod plane ejusdem cum verbo duco hujus est significationis et constructionis? Hinc etiam recte diceres: Vertere alicui aliquid honori, gloriae, opprobrio, cet.? Non, opinor. Solum inveni huc usque probatum: Vertere alicui aliquid vitio: quatenus nempe hoc verbum statum hominis moralem innuit.

ADDVCOR in spem et Adducor, ut sperem, Ich kann mir die Hoffnung machen. Adducor, ut credam, habet Livius L. 2. c. 18.

ADESSE alicui i. e. favere; Adesse pugnae; in consilio; ad exercitum; ad regendam consilio rem, Liv. Lib. 2. c. 19: ad tempus; in tempore; animo vel animis i. e. fortem vel intentum esse rebus agendis; cum silentio.

ADFATIM interdum cum Genitivo. Liv. Habetis adfatim lignorum. Conf. supra Abunde.

ADFECTVS aliqua re v. g. lucro, damno adfectus; interdum etiam, praesertim apud recentiores, v. g. Apulejum, cet. cum Praepositione, ex alique re, v. g. Ex fatigatione itineris affectus.

ADFERRE alicui et aliquem, aliquam rem et de aliqua re. Sed Adferre ad aliquem aliquid, respicit fere bajulum: Adferre alicui de aliqua re, delatorem seu indicem.

Porro Adferre aliquid ad aliquid, rei incrementum; sed Adferre aliquid alicui, rei mutationem plerumque innuit. v. g. Adferre magnum momentum ad rem, animi magnitudinem ad causam, adjumentum ad rem. It. Adferre rei oblivionem, manus bonis alienis, alicui odium, opem, repulsam, salutem, rei satietatem, somnum, suspicionem, egestatem vim, vet.

ADFERRE EQVVM Adferre navem, Adferre hominem. Non recte loqui, qui sic loquuntur, intelligi vel ex Plauti Pseudol[?] licet; ubi, quum quidam dixisset, Attuli hunc; alter vero diceret, Quid attulisti? illud, quod dictum fuerat, corrigitur his verbis: Adduxi, volui dicere. Hinc enim apparet, illud, quod per se incedit, non adferri, sed adduci dicendum esse.

* Sed adferre hominem dici tamen quis possit, si homo infans sit, ac manibus ferri possit. Iustinus L. 4: Summis precibus rogart, sibi adferri ostendique puerum. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 140.

ADFERRE VIM, MANVS, NECEM Latinis significat idem, quod inferre vim, manus, necem.

* Cic. Confessus est, se Pompejo suis manibus necem adferre voluisse. It. Vim et manus alicui adferre. It. Adferre sibi manus et violentas manus i. e. mortem sibi consciscere. It. Vim matribus familias adferre. It. Alienis bonis manus adferre. Schori Phras.

Adferre manus alicui, significat etiam Opem adferre; at sic plerunque aliquod Adjectivum additur. v. g. Manus alicui adferre medicas.

ADFERRE utilitatem cladem, dolorem, luctum, lacrimas, laetitiam, adjumentum, medicinam, nuntium, calamitatem, egestatem, Cicero; Adferre favorem, gaudium, Iustinus et Plinius. Vorst. de Lat. Falso Susp. 170.

ADFICI ADMIRATIONE non significat traduci in admirationem, sed in admiratione esse, Bewundert werden. Cic. Offic. Admiratione vero quadam adficiuntur ii, qui anteire ceteros virtute putantur.

* V. g. Adfigere aliquem cruci, lecto Horat.; vadicem terrae Virgil.; litteras pueris i. e. eorum memoriae tenaciter infigere, Quintil.; aliquid animo suo familiarius id.; Cuspidem ad terram adfixit, Liv. L. Dec. L. 4. 83.; Continentia cum ipso negotio sunt ea, quae semper adfixe esse videntur ad rem, neque ab ea possunt separari, Cic. L. 1. de Invent. 54; Ad caput adfigent, id. pro Rosc. Am. 34.

Raro etiam, Adfigere aliquid in aliqua re. v. g. Cic. In sensu meo penitus adfixum et insitum est. Nolim tamen hanc constructionem extra hanc ipsam a nobis allatam ex Cicerone r(h=s1in temere usurpari. Ipse Cicero Dativum heic alias usitate admittit, v. g. Ea maxime animis adfigunntur nostris, quae sunt a sensu tradita atque impressa: ubi adfigi animo idem est, quod imprimi animo.

ADFIGERE MANDATA, MANDATA PVBLICARE barbari: Latini, edicere. Ita sciscit Schorus in Phras. ad voc. Edicere.

+ Cl. Longolius in Actis Erud. publ. Lips. Cal. April.. 1731. p. 186. ita in hunc locum commentatur: Recte to\ edicere de posteriori; perperam de priori. Nam adfigere non est ore loqui sed aliud quid. Id Latiaus; quod mihi videtur, enuntiaret proscribere. Sueton. Caes. 49: Missa etiam facio edicta Bibuli, quibus proscripsit collegam suum, Bithynicam Reginam. Ner. 39; Multa Graece Latineque proscripta aut vulgata sunt. Vid. Torrentius ad utrumque locum. Sic aedes dicuntur proscribi, quarum auctionis dies, leges, conditiones ex tabula publico loco posita indicabantur. Brisson. de Formul. 6. p. m. 510. Adde Schori Phras. h. v. Vel si hoc verbum abhorres: non tamen est, cur abhorreas: substitue proponere. Cic. de Orat. 2. c. 12: Res omnes singulorum aunorum mandabat litteris Pontifex Maximus, efferebatque in album, et proponebat tabulam domi, potestas ut esset populo cognoscendi. Liv. L. 2. c. 24: Hoc proposito edicto, et qui aderant nexi, profiteri extemplo nomina. Suet. Cal. c. 41: Hujusmodi vectigalibus indictis neque propositis, quum per ignorantiam scripturae multa commissa fierent, tandem flagitante populo (omitto ex libris meis optimis, Romano) proposuit quidem legem: sed et minutissimis litteris et angustissimo loco, uti ne cui describere liceret.

ADFINEM esse alicujus et alicui, utrumque. Cic. Rei capitalis adfinis. Ter. Affinis rerum, quas fert adolescentia. Cic. pro Cluent. Turpitudini adsinis.

* Plin. L. 2. c. 97. pr. Aestus maris bis inter duos exortus lunae adfluunt, bisque remeant.

* Cic. 1. de Fin. c. 11: Voluptas ad sensus cum suavitate adfluit i. e. accedit, allabitur, Sie Schleicht [correction of the transcriber; in the print Scleicht] sich ein.

* Cic. 3. ad Q. Fratr. Ep. 3: Nihil ex istis locis non modo literarum, sed ne rumoris quidem adfluxit.

Alia, nec inelegans Metaphora est, quando de hominum concursu, sicut etiam confluere, adhibetur. Tacitus 14. Annali c. 8. Adfluere ingens multitudo cum luminibus sc. coepit. Virgil. 2. Aeneid. sub fin.

Tandem et abundare est, ut: Adfluere divitiis et honore, Lucret. Lib. 6. v. 12. Alles voll auf haben. Omnium rerum copid adfluentes, Cic. Vrbs eruditissimis hominibus liberalissimisque studiis adfluens. Id pro Arch.

* Adgredi ad injuxiam faciendam, Cic. L. 1. Off. c. 7: Adgredi ad dicendum, Id. de Clar. Orat. c. 37. Adgredi ad historiam, ad Q. Fratr. L. 2. Ep. 12. extr. Et sic plerumque Cicero express â Praepositione. Sine illa Hirtius de B. Alex. c. 5: Opus magnum et difficile adgredi. Adgredi nefandum facinus, id. B. Hisp. c. 15. Adgredi honores, Virg. Ecl. 4. v. 48.

* Cic. 2. Off. c. 2: De quibus dicere adgrediar. Id. Or. n. 133: De suis factis, consiliis, meritis in remp. adgressus est dicere.

ADHAERERE et ADHAERESCERE alicui, ad aliquid, in aliquam rem, in aliqua re: ponitur etiam a(plw=s2. Accusativus tamen praecedente Praepositione Ad omnium usitatissimus posteriori saltem verbo est. v. g. Adhaerescere ad columnam, ad saxum.

habeat adhibere aliquem ad deliberationem. Neque enim Analogiâ, sed auctoritate in conservanda liguae puritate standum esse, dicit.

At salva tamen res est; quod contra eos, quos Schori auctoritas induxit, notandum: occurrit enim damnata r(h=s1is2 apud Iul. Caes. Lib. 7. B. G. cap. 77. n. 3: Nihil de eorum sententia dictusus sum, qui turpissimam servitutem deditionis nomine aeppellant; neque hos habendos civium loco, neque ad consilium adhibendos censeo.

Alias autem Latini pro eo dicunt, in consilium adhibere, consilio adhibere, vocare in consilium aliquem.

ADHIBERE diligentiam curam cet. ad res vel in rebus; ad aliquid vel in aliquid.

ADHIBERE FIDEM apud Plautum non significat credere seu fidem habere alicui, fidem adjungere alicui; sed uti fide, vel fideliter aliquid facere, bonâ fide, sine dolo agere: quales sunt adhibere diligentiam, curam, judicium.

* Dixit quidem adhibere fidem pro habere fidem Suplicius Severus in Vita Martini cap. 1. et 10. et Ausonius Ep. 10:

aliique recentioris aevi: sed hi non illico imitandi videntur; quum nullum certum et indubitatum ejus exemplum ex auctore quodam classico adferri praeterea possit. Nam locus Ciceronis Divin. 2. cap. 59. ad quem Olaus Borrichius, contra pugnans, provocat, valde dubius est, et rectiora exempla habent: Fides est habenda, non adhibenda; ut proinde cum Cellario malimus certam antiquitatem, quam dubiam scripturam imitari. Borrich. Cogit. 307. Analect. 7. 8. Cell. Antib. 226 C. P. 397. Sciopp. de Stil. Hist. 84. it. Parad. Litter. Ep. 5. p. 43. P. Victorius ad Cic. 8. Attic. 3. p. 757. ed. Graev. et Burmannus ad Ovid. 15. Metamorph. 361. p. 1041. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 145. Kappius ad lensium 155.

Ceteroquin Habere fidem sine Dativo, ap. Propert. 2, 9, 27. it. 3, 4, 5. idem est ac fidelem esse, aut fidem invenire apud aliquem.

Quod heic notari velim, ita differunt locutiones sequentes: Habere fidem alicui, Einem Glauben zustellen. Sed Habere fidem apud aliquem, In gutem Credit bey einem stehen.

ADHIBERE officium erga aliquem; et Adhibere reverentiam adversus aliquem.

ADHINNIRE cum Dativo v. g. Adhinnire equae, Ovidius et Plinius: cum Accusativo, v. g. Adhinnire equam, Plautus. Prior modus praeferendus.

ADHVC pro aliquanto Comparativis junctum, non inveneris apud auctores aurei saeculi: sequiori tamen aetate satis in usu fuit. v. g. Adhuc vilior materia, quam marmor. Vir adhuc doctior. Cicero et ejus aequales malunt dicere, Etiam vilior. Vir etiam doctior.

* Adhuc aevo Augusteo significar vel huc usque, vel etiam sive praeterea, vel etiamnum, v. g. Terent. Phorm. A. 3. Sc. 1: Adhuc tranquilla res est i. e. huc usque, Cicero Lael. c. 9: Ortum quidem amicitiae videtis, nisi quid adhuc forte vultis i. e. Praeterea. Ovid. Ep. Helen. v. 263: Adhuc tua messis in herba est i. e. etiamnum.

+ Errat igitur Morhofius de Pura Dictione p. 241. qui adhuc vim intendendi habere negat: cui propterea jure contradixit Summe Venerabilis Abbas Io. Laur. Moshemius, vir, qui cum varia eruditione studia dicendi egregio exemplo conjunxit, in Notis ad dictum lib. 239: cujus vestigiis insistit. et pluribus exemplis rem conficit Cl. Kappius ad Iensium 155. seqq.

* Neque enim negabo, illud adhuc semel locum aliquando habere posse, si nimirum dicere vis, non amplius te, quam semel, id est, non bis, nec ter, nec pluries, sed tantum semel, facturum aliquid esse, Vorst. de Lat. Mer. Susp. 162. seq. Conf. Schori Phras. ad voc. Iterum.

* Possit enim fortassis Latine ita dici, si v. g. significes, non amplius te, quam semel, non bis, nec ter, nec pluries, sed modo semel tantum daturum aliquid esse. Confer locum proxime antecedentem.

ADHVC TVA MESSIS IN HERBA EST id est, spes tua nondum certa, sed ad varios casus et pericula est objecta, Germ. Es ist so nahe noch nicht, elegans sane proverbium.

+ Oratio autem non debet lascivire formulis ejusmodi proverbialibus, aut luxuriare tropis et hyperbolicis locutionibus: utendum quidem his, sed in loco et parcius. Atque omnino in usurpandis his adagiis meminerimus, quod in verbis novatis, aut durius translatis fieri Fabius jubet, id quod

ait a Graecis elegantissime praeceptum esse, videlicet proepiplh/ttein th=| u(perbolh=|: ita nos oportebit proepiplh/ttein th=| paroimi/a|, hoc est, praecastigare et velut occurrere paroemiae: si quando vel obscurior, vel alioqui durior videbitur. Recipit enim hoc genus, et Metaphoras quantumlibet duras, et novationes vocum licentiosas, et Hyperbolas parum pudentes, et Allegorias ad aenigma usque obscuras. Neque id mirum: proficiscuntur enim adagia fere a vulgo. Goclen. Obs. 80. it. p. 362. seq. Conf. quae paullo ante dicta ad loc. Adagia.

Sunt autem praemollitiones Proverbiorum fere sequentes: Quod dictum in ore omnium versatur. Quod Proverbii loco dicitur. Quod in Proverbium abiit. Vt in Proverbio est. quod in Proverbio est. Quod in communi Proverbio versatur. Quod omnium sermone tritum, s. decantatum est. Quod contritum vetustate Proverbium est. In Proverbii consuetudinem venit. Veteri Proverbio: Inanissima dolia acutissime resonant, Germ. Viel Geschreyes und nichts darhinter. Vt dici solet. Vt vetus verbum usurpem. Vt ajunt. Quod dicitur. Vt dicunt jocantes. Iocoso proverbio celebrare: quod Plinius dixit L. 3. c. 11: vertere in ludicrum Proverbii; voce ludicrum Substantive positâ.

ADIECTIVA in er et is, quorum Neutrum in e terminatur, faciunt Ablativum tantum per i: ut, Fortis, forti, acer, acri.

Sed si ex Adjectivis fiant Substantiva, non nulla e tantum in Ablativo habent: ut, Martialis, ab hoc Martiale. Sic Laterensis, Laterense. Neque id in propriis solum, sed aliis etiam locum habet. Nam Adjective dixero, volucri sagitta, et homine rudi. Substantive autem, a volucre comestus, et rude donari. I autem praeoptant, aedilis, aequalis, affinis, annalis, bipennis, familiaris, molaris, natalis, novalis, popularis, quadriremis, triremis, rivalis, sodalis. Immo Poetae quoque interdum e amant in Adjective usurpatis: ut apud Maronem cognomine terra; specie coeleste; et similia.

* Eadem autem Adjectiva quum abundent respectu generis, ita fere distingvuntur, ut terminatio ER Masculini, IS Communis, E Neutrius generis sit. v. g. Hic Acer; hic et haec Acris, hoc Acre. Par ratio in Alacer, Campester, Pedester, Equester, Silvester, cet.

Naevius de Bello Punico habet etiam: Acer fames. Bang. Obs. Philol. p. 175. seq.

* Si Substantivs junguntur, Terminatio IS usitatior. v. g. Pedestris oratio, Equestris exercitus, campestris locus.

+ Nepos tamen Eum. c. 4. n. 3. et Curt. L. 3. c. 2. n. 8. habet Pedester exercitus.

* Circa ipsas Terminationes usus veterum in consilium adhibendus, utpote quibus Acris, Alacris, Celeber, Equestris, Saluber, Silvestris, Volucer, Masculino Genere, minus crebro usurpantur; multo autem usitatiora iisdem sunt Acer, Alacer, Celebris, Equester, Salubris, Silverster, Volucris.

ADIECTIVA praeponendane sint Substantivis suis, an postponenda, nihil invenias certi; ea tamen praeposita attendas saepius. v. g. BONI viri familiaritas mihi jucunda est.

* Concinnitatem tamen multam habet, quum Adjectivum, duas habens syllabas, postpositum est Substantivo, quod pluribus syllabis constet. v. g. Cic. Quis animo aequo videt eum, quem impune ac flagitiose putet vivere.

Nec sine Singulari gratia praeponuntur monosyllaba Nominibus Adjectivis in Comparativo vel Superlativo positis, ut: Rex potentissimus, Vir clarissimus, res praestantissima, vis vehementior.

ADIECTIVA duo si adsint, unum nominale, et alterum pronominale, quae uni Substantivo attributa sint, nominale praeponas, inter quod, et Substantivum, pronominale interpones. v. g. Cic. Memini, gloriari solitum esse familiarem nostrum Hortensium, quod numquam bello civili interfuisset. Id. Subsiciva quaedam tempora incurrunt, quae ego perire non patior.

* Si quid vero inter Adjectivum pronominale et Substantivum interseras, quod cum utroque, aut cum altero conveniat, majorem quamdam sentias elegantiam. v. g. Magna tua in omnes liberalitas. It. Mira quaedam in cognoscendo Suavitas et delectatio.

Quodsi autem in hujusmodi sermone Adjectiva duo nominalia sint, copulativa juncta particula non tantum alteri nominali, sed etiam pronominali subjungatur. v. g. Cic. Libero tuo et admirabili ingenio delector. Id. In omnibus egregiam quamdam, ac praeclaram indolem ad dicendum cognovi.

ADIGERE aliquem ad vel in jusjurandum, in sua verba, arbori cuneum, ensem in pectus.

ADIGI ALICVI DOMINO perperam dic, adigi s. compelli ad dominum. Adigere enim pro compellere non admittit in Latio Dativum objecti;

* Sed Adactus pro illisus, Dativo jungitur ap. Plin. L. 10. c. 18: Cuneus a pastoribus arbori adactus.

ADIICERE oculos vel animum, alicui rei, it ad vel in aliquam rem. Hac locutione significant Latini cupiditatem alicujus rei.

* Cic. Plane videbant, adjectum esse oculum hereditati. Id. Quin ad omnia vestra pauci homines cupiditatis oculos adjecissent. Ter. Ad virginem animum adjecit. Schori Phras.

ADIRE aliquem et ad aliquem Accusativus autem rei plerumque sine Praepositione reperitur; id, quod usus docet, v. g. adire honores, magistratum, capitis periculum, hereditatem. Dicitur interim Adire discrimen et ad discrimen, promiscue.

ADIVNGERE se alicui comitem socium; se ad rationes alicujus; postremum ad verbum primam syllabam insequentis. Cic. Or. n. 190; sibi socium, auxilium, benevolentiam alicujus beneficiis suis, lenitate; animum ad studia; usum frequentem ad doctrinam: inimices alicui; fidem alicui rei.

ADIVRARE majus quid est quam jurare, atque construitur modis fere sequentibus: Cic. Omnia adjurant. Iustinus: Vltimis exsecrationibus adjurant. Terentius et Ovidius: Per omnes Deos adjurant, Germ. Sie schweren bey Stein und Bein. Vorst. de Latin. Falso Susp. 182.

* Caes. L. 1. B. Civ. c. 27: Cujus ipse honori et dignitati semper saverit, adjutorque fuerit. Ter. Phor. A. 3. Sc. 3. v. 28: Ad hanc rem adjutorem dari. Id. Adelph. A. 5. Sc. 9. v. 10: In psaltria ista emunda hic adjutor fuit.

ADIVVA PORTARE damnat Erasmus in Vallam p. 205. seque Quam proscriptionem quo minus probemus calculo nostro, intercedit Plinius Major, gravis sane auctor, L. 11. c. 24. ad finem: Phalangius tantum in ipso specu incubat magno numero: qui ut emerserit, matrem consumit, saepe et patrem: adjuvat enim incubare. Ac puto sane, similia exempla apud scriptores veteres reperiri. Interim alias Latini pro eo, adjuva mihi onus; Ter. His onera adjuta; Cic. Adjuva me hoc onere; Da mihi operam bac in re.

ADIVVARE alicui aliquid v. g. Adjuva nobis hoc onus, hanc messem, Terentius et Gellius. At vero Cicero, Nepos, et alii, adjuvare aliquem aliqua re et in aliqua re: it. Adjuvare ad aliquam rem, sine Dativo personae, i. e. prodesse.

ADMISCERI alicui rei aliqua re, in aliqua re, cum aliqua re, et ad aliquam rem.

* Cic. Aer multo calore admistus est. Id. Admiscere versus orationi. Id. In illis veteribus nostris scriptis multa admista sunt ex intima Philosophia. Id. Sed hoc tamen, quidquid est, Precianum cum bis rationibus, quas ille meas tractat, admisceri volo. Id. Ego ad id consilium admiscear? Id. Trebatium meum quod isto admisceas, nihil est.

Notandum heic, Admiscere ad aliquid, Latine significare nihil aliud, quam connumerare aliquem in numero aliquo. Schori Phras.

ADMITTERE culpam et Admittere in se culpam, Latine dicitur pro committere aliquid et delinquere, aut perpetrare facinus illaudabile.

* Cic. Maleficia. admittere et committere. Id. Tantum mihi dedecoris admisisse videor. Id. Quodnam concepi tantum scelus? aut quod in me tantum facinus admisi? Id. Deus intuetur, qualis quisque sit, quid agat, quid in se admittat. Id. Ea in te admisisti, quae cet. Ter. Me hoc delictum admisisse in me. Schori Phras.

ADMITTERE aliquem arcanis ad vel in consilium, ad vel in colloquium; aliquid auribus; partum ad ubera.

ADMITTERE ALEAM Sich zum Bretspiel wenden, damnat Scioppius in Stradam 195. Dicimus quidem cum Livio, Consilium admittere auribus; et cum Columella Admittere arietes ovibus: Sed hinc pro locutione ista nihil praesidii. Exemplis enim, non Analogiâ, standum est. Dic cum Cicerone, tribuere aliquid temporis aleae; cum aliis, lusu aleae graviora sua negotia distinguere. Iuvenalis:

Si damnosa senem juvat alea, ludit et heres Bullatus, parvoque eadem movet arma fritillo.

ADMONEO, COMMONEO, COMMONEFACIO te hanc rem, hujus rei, de hac re; interdum hac re

sine Praepos. it. te, ut hoc vel illud facias; it. te, hoc facere. Schori Phras. Goclen. Obs. 109.

ADMONEO TE AD PIETATEM, COMMONEO perperam: dic pro eo, hortor, adhortor, cohortor te ad pietatem.

* Nam admoneo et commoneo sunt verba memoriae, quae numquam hanc constructionem admittunt cum Praepositione ad: sed hortor, adhortor, cohorter, incitationis et impulsionis sunt, et hanc ipsam Praepositionem sibi in constructione quasi vindicant. Goclen. Obs. 109.

Interim cum Cicerone recte dicimus Admoneo te ad aurem i. e. tacite te admoneo. In qua locutione to\ ad aurem non respicit admonitionis objectum, sed modum respicit, et Adverbialiter sumitur.

ADMOVERE manum operi uber infantibus; virtutes alicujus ad gubernacula reip. Plin. L. 10. Ep. 1; serpentes ad venas Flor. L. 4. c. 11; aliquem in convivium; ad aleae lusum; aliquid ad se, Cic. Lael. c. 27; exercitum urbi et ad urbem. Curt. L. 3. c. 7. n. 8: Isson (urbem) inde Rex copias admovit.

ADMVRMVRAT semesa et tertiata verba, eleganter dicitur de moriente, qui semianimi et elisâ voce singultans obstrepit.

ADNATARE insulae ad litus. Ponitur etiam absolute. v. g. Omnes adnatant.

ADNITI ad aliquam rem rarius sine Praepositione, adniti aliquam rem. Livius etiam L. 2. c. 52. et 61. Adniti pro aliquo.

* Cic. Lael. c. 23. extr. Natura solitarium nihil amat: semper ad aliquid adnititur, tamquam adminiculum. Sallust. B. Iug. c. 43; Ad ea patranda omnis civitas summo studio adnitebatur. Plin. L. 6. Ep. 18: Quod ego, quamquam plurimis occupationibus distentus, adnitar.

ADNOTARE aliquid in librum rationum tolerabile foret, si diceretur in libro rationum. Nam heic non innuitur motus ad locum, sed actio in loco; et Suetonius Galbâ c. 12. habet rationum breviarium, Ein Extract aus den Rechnungen. Interim magis Latine dixeris pro eo, referre aliquid in codicem accepti et dati; it referre aliquid in tabulas accepti et expensi, Germ. Etwas in Rechnung bringen.

ADNVMERARE aliquid alicui usitate interdum aliquid una cum aliquibus; aliquid in aliquibus; in grege aliorum adnumerari.

ADOPTARE sibi aliquem filium et filio; et secundum Curtium etiam, in filium; et secundum Suet. Tib. c. 68: et Plinium L. 2. Ep. 20. simpliciter, Adoptare aliquem. Item, Adoptare aliquem collegio et in collegium.

* Verbi autem Adoptare pravus usus est, si quis dicat, Adoptare ordinem pro Adoptari seu cooptari in ordinem. Quippe adoptare et cooptare nihil heic aliud sunt, quam eligere, adsciscere, nec Accusativum rei, sed personae sibi adsumunt. v. g. Cic. Div. n. 54: Quem sibi actorem totius causae adoptavit.

Cooptare autem, similiter ut Adoptare, dicimus aliquem in ordinem et in collegium; sed non ordini, collegio. Cic. pro Cael. Quem absentem in amplissimum collegium cooptarunt. Et 1. in Verrem: In Senatoribus cooptandis non modo suffragia nulla fuerunt, sed ne genera quidem spectata sunt, ex quibus in eum ordinem cooptari liceret. Sciopp. in Strad. 77.

Quamvis autem auctore Curtio dicatur, etiam Adoptare sibi aliquem in filium; haud tamen similis constructio verbi cooptandi succurrit nobis ex aliquo probato scriptore. Ita v. g. satis frequens est cooptare aliquem Senatorem; sed suspectum cooptare aliquem in Senatorem. Praepositio In heic quidem objecto s. termino ad quem; non autem personae, quod sciam, inservit.

ADQVIESCERE a(plw=s2 huic rei; hac re; et usitatissime in hac re i. e. delectari aliquâ re, contentum esse aliquâ re: Sed Adquiescere a lassitudine i. e. recreare se. Conf. Part. Etym. Sect. 2.

ADQVIESCERE alicujus judicio Mit jemandes Ausspruch vollkommen zu frieden seyn, Ciceronis quidem est; sed eidem multo familiarius tamen est, stare alicujus judicio. Goclen. Anal. 81.

ADQVIRERE alicujus bonam gratiam, displicet; licet Quintilianus L. 3. c. 8. habeat, Adquirere alicujus benevolentiam: rectius heic cum veteribus dixeris, cum Livio L. 3. c. 46. inire gratiam ad aliquem; cum Cic. et aliis, apud aliquem: et omnium usitatissime, ab aliquo; it conciliare sibi benevolentiam alicujus; colligere gratiam alicujus; influere in alicujus animum.

in navem; turrim vel in turrim; tribunal vel in tribunal; gradum dignitatis vel ad gradum dignitatis; ad honores.

ADSCENDERE super equum super arborem, nemo veterum, quod quidem constat: dic pro eo, adscendere vel insilire equum et in equum; conscendere in equum; adscendere in arborem; conscendere in arborem; ad arboris eniti cacumen.

ADSCRIBERE alicui numero rarius in numero; it. ad numerum et in numerum.

* Cic. Socium me adscribit tuis laudibus. Hunc ad tuum numerum adscribe. Tu adscribe me talem in numerum. Petivit, ut se in amicitiam tertium adscriberent. Adscribat ad judicium suum meam sententiam. Adscribi civitati, in civitatem, et in civitate.

ADSENTIOR tibi illud Adsentior tibi de maximis rebus; Germ. Ich pflichte dir hierunter bey.

ADSENTOR Ich schmeichele, ponitur 1. Absolute, ut Cic. Ne adsentari videar. 2. Cum Dativo personae, ut Cic. in Bruto: Ne me tibi adsentari putes. 3. Aliquando cum Accusativo rei, ut apud Terent. Postremo imperavi egomet mihi, omnia adsentari.

ADSEVERANTER NEGARE aliquid, Etwas betheuerlich verneinen, damnat Scioppius Iud. de Stil. Hist. 185. Et quamvis Cicero habeat, Adseveranter cum aliquo loqui, Mit einem reden unter allerbhand Betheurungen; tamen veteres nusquam, quod quidem scimus, Adverbium adseveranter verbo negandi jungunt. Dic ergo cum Latinis pro eo, aliquid pernegare, praecise aliquid negare, aliquid ejurare.

ADSIDERE alicui usitate; Sallust. B. Iug. adsidere aliquem; Plaut. apud Carbones. Cic. in carcere, sine Casu objecti.

ADSIGNARE aliquem it. Adsignationem alicui dare, Einen assigniren, einem eine Assignation geben, ex vulgari est mercatorum lingua receptum: veteres ICti pro eo, delegare creditorem debitori i. e. creditorem suum ad alium, qui nobis debeat, remittere, ut huc illi solvat, Einen Gläubiger an unsern Schuldmann anweisen, dass er von demselben seine Bezahlung nehme. Dicunt item Latini, Delegare alicui aliquid, Einem was assigniren. Cic. L. 3. Attic. Ep. 14: Quinto delegabo, si quid aeri meo alieno superabit, Wenn nach Abtrag meiner Schulden noch etwas übrig bleiben wird, das werde ich dem Quinto assigniren. Vsurpant etiam veteres hoc in negotio vocabulum attributionis. Cic. L. 16. Fam. Ep. 24: De attributione conficies, Wegen Anweisung der bewusten Gelder wirst du gehörige Verfügung thun.

* Adsignare verbum probae notae est, sed suo loco usurpatum. Nimirum proprie et usitate usurpatur, quum agri hominibus attribuuntur. v. g. Cic. Adsignare colonis agros. Id. Mihi ex agro tuo tantum adsignes, quantum meo corpore occupari potest. Et quamvis transferatur etiam ad alia, v. g. Plin. L. 10. c. 50: Natura avibus coelum adsignavit; quo de vid.supra Parte Etymol. Sect. 2: numquam tamen eâ notione et constructione, quam heic damnamus, occurrit.

Eadem ratio est Substantivi Adsignatio, quod proprie ad divisionem agrorum spectat. v. g. Cic. Adsignatio agrorum.

ADSILIRE ad aliquod genus orationis, Cic. de Orat. L. 2. c. 53. Dicimus etiam Adsilire alicui rei et in aliquam rem.

Adsilire ad locum dicitur, quum de termino sermo est, ad quem contendimus; Adsilire in locum dicitur, quum ipsum locum occupamus.

ADSIMVLARE aliquid i. e. fingere, quod quid non est. Ter. Andr. A. 1. Sc. 1. v. 141: Nunc tuum est officium, has bene ut adsimules nuptias. ADSIMVLARE aliquem i. e. se similem alicui reddere. Ovid. 14. Met. v. 131. ADSIMVLARE aliquem alicui, i. e. facere aliquem alicui similem, Tacitus in Vita Agricolae. ADSIMVLARE, quasi. Ter. Eun. 3, 2, 8: Adibo, atque adsimulabo, quasi nunc exeam.

ADSISTERE alicui i. e. stare juxta aliquem; it. in judicio adesse; it. propter aliquem pro juxta aliquem; ad fores; curiae foribus, Plin. L. 8. Ep. 14. Conf. Part. Etym. Sect. 1. voc. Adststentia.

* Cic. Miloni non nullam laudatione sua labeculam adspergit. Hunc vitae splendorem maculis adspergis istis. Mihi epistola hoc adspersit molestiae. Senatus consulta quasi fuligine adspersa. Aram sanguine adspergere.

Plinius: Adspergere salem carnibus, et Adspergere sale carnes. Schori Phras. Goclen. Obs. 468.

ADSPIRARE alicui i. e. dare successûs. v. g. Deus adspiret labori tuo: ADSPIRARE ad aliquid i. e. contendere. v. g. Adspirare ad virtutem, gloriam, eruditionem.

ADSTRINGERE alvum se furti, sc. crimine, se scelere, se legibus, se ad verba, se ad alicujus servitutem; aliquem vinculis, orationem numeris, linguam mercede; aliquem ad aliquid; alicui sidem suam.

ADSVEFACIO, ADSVESCO et ADSVEFIO numquam Cicero jungit cum Dativo, nec Accusativo, sed cum Ablativo.

* V. g. Homines labore adsiduo. et quotidiano adsueti. Vicinitas non adsuefacta mendaciis. Quorum sermone adsuefacti qui erunt, L. 3. de Orat. n. 39: Adsiduitate quotidiana et consuetudine oculorum adsuescunt animi. Schori Phras.

* V. g. Liv. Cui longo tempore adsuescitur. Sueton. Aug. c. 38: Reipublicae adsuescere.

* V. g. Fremitum voce vincere adsuescant. Virg. Tua cernere facta adsuescat.

* Lib. 4. c. 12. n. 43: Armenios, victo Rege Tigrane, in hoc unum servitutis genus Pompejus adsueverat, ut rectores a nobis acciperent.

Participium autem Adsuetus in constructione sua latius adhuc patet. Dicunt enim veteres: ADSVETVS laboris, labori, ad laborem, in laborem, labore: it. cum Infinitivo Liv. L. 1. c. 3: Adsuetus more Regio vivere. Per Graecismum etiam: Femineas adsueta manus, i. e. quod ad femineas manus attinet.

* Dativus autem et Ablativus usitatissimus heic est. Ablativus semper apud Ciceronem; Dativus aliis scriptoribus usitatior; quamvis et Ablativus iisdem in usu subinde est. v. g. Flor. L. 1. c. 1. n. 7: Adsuetae sanguine et praeda aves. Curt. L. 6. c. 3. n. 8: Gentes alterius imperio ac nomine adsuetas.

Adsuetus etiam non de homine tantum, qui rei adsuevit, sed de re etiam, cui adsuevimus, recte usurpatur. Phaedr. L. 3. Prol. v. 14: Otium des corpori, ut adsuetam fortius praestes vicem. Vell. Paterc. L. 2. c. 120. de Caesare dicit, eum adsuetam sibi causam suscepisse.

ADSVMERE SOCIVM Einen Cameraden annehmen, non tantum Sallustius habet, sed etiam Plinius et Livius. Vorst. de Lat. Falso Susp. 168.

* Plin. L. 3. Ep. 1: Deinde considet, et liber rursus, aut sermo libro potior: mox vehiculum adscendit: adsumit uxorem singularis exempli, vel aliquem amicorum, ut me proxime. Id. L. 3. Ep. 11: Sunt haec magna, sed in alio: in hoc vero, minima, si ceteris virtutibus comparentur: quibus meruit, ut a Cajo Musonio, ex omnibus omnium ordinum adsectatoribus, gener adsumeretur. Id. L. 4. Ep. 28: Peto autem, ut pictorem quam diligentissimum adsumas. Id. L. 3. Ep. 19: Adsumo te in consilium rei familiaris, ut soleo. Liv. L. 2. c. 22: Adsumere aliquem in societatem armorum.

ADVENTVS DOMINI Die Advent-Zeit, r(h=s1is2 Ecclesiastica, nihil barbari stilo inferens. Niess de Ortu et Occasu L. L. p. 246. more suo heic argutatur, proque eo substituit, hebdomades, quae anniversariam Christi nascentis memoriam praecurrunt. Hujusmodi circumscriptiones eleganter et cum jucunditate adhiberi possunt, quoties argumentum postulat, ut saepe Adventus Dominici injicias mentionem: haec enim varietas legendi et audiendi abstergit taedium.

ADVERBIIS compositis Magnopere, Maximopere, Summopere, in partes duas divulsis aliquid interponere elegans est, ut: Magno te opere oro. Maximo id opere cupio.

* Quod idem in Adverbiis Antequam, Postquam, Iam dudum, Iam pridem, locum habet et gratiam, ut: Iam sum pridem hoc admiratus. Post vero quam accessit propius.

ADVERSARI aliquem, bis dixit Tacitus; sed Pichena utrobique substituit Aversari. Omnes alii veteres certe habent, adversari alicui.

* Nimirum Adversor et Aversor differunt. Adversor tibi i. e. tibi contrarius sum: Aversor te i. e. a te, quem detestor, vultum vel animum averto.

dicitur, quam adverso corpore, resistendo, non fugiendo; et ad hunc modum dici possit AVERSVM VVLNVS seu AVERSA CICATRIX, quam averso corpore, fugiendo, accipimus.

* V. g. Acceptis a forti adversario vulneribus adversis. Indicibus cicatrices adversas ostendere. Adverso autem opponitur Aversus. Plin. L. 11. c. 37. sect. 47: Canities homini semper a priore capitis parte, tum deinde ab aversa. Schori Phras. ad Voc. Adversus.

Hâc etiam ratione veteres dicunt, Adversum solem intueri non possum: pro quo minus belle non nulli dicunt, Solem adspicere non possum, Solem intueri non possum, Germ. Ich kann nicht in die Sonne sehen.

ADVLARI aliquem rectius et aevo aureo dixerunt, v. g. Cic. in Pisonem et Colum. L. 7. c. 12; sed Adulari alicui, aevo argenteo dici coeptum, teste Quintiliano L. 9. c. 3.

ADVLTERARE Neutraliter Ehebruch treiben, et Active Adulterare aliquam, Mit einer Person Ehebruch treiben.

ADVOCARE amicos ad consultandum; in consilia; Advocare animum ad se ipsum, et a corpore abducere; Hoc age, advoca omnes vires et artes, Seneca in Medea v. 562. i. e. totis viribus conare; Advocari causae alicui, Quintil. 11. c. 1. Germ. Als ein Anwald worzu angenommen werden.

ADVOCATVM VENIRE ALICVI Latinis significat defendere, seu verbis, seu armis. v. g. Cic. Si constitueris, te cuipiam advocatum in rem praesentem esse venturum. Id. Ajunt, se Ebutio cum armatis servis venisse advocatum. Schori Phras.

AEDES pro domo privata numquam fere habet Singularem, diciturque binas, vel ternas aedes, non tres vel duas.

AEDES pro templo utrumque Numerum habet, quamvis Pluralem rarius, saltem non aeque frequenter; sed fere ponitur cum adjectione. v. g. In aede Iovis, in aedibus Minervae, custos sacrarum aedium. Valla L. 3. c. 7.

* Recte igitur dicitur, Fui hodie in templo; at minus recte Fui hodie in aede, sed in aede sacra. Aedes anim pro templo, vix ponitur a(plw=s2.

+ Dixi: Aedes pro domo privata, numquam fere habere Singularem. Neque enim exemplum illud, quo Horatius L. 1. Od. 30. Glycerae aedem dixit, in numerum heic venire potest. Vna quippe hirundo non facit ver.

+ Aedificare subinde ad alias res transfertur, atque improprie etiam sumitur. v. g. Corn. Them. c. 2. Aedificare hortum Iuvenal. Sat. 6. v. 502: Aedificare caput compagibus altum; id quod hodierno feminarum cultui accommodatum, Germanice verti possit, Eine Fontange aufsetzen.

AEGER animi animo, et ab animo; pedibus, a pedibus; oculis, ab oculis; Aeger ex vulnere, Liv. Curt.

AEGROTVS PARVM, AEGROTVS VALDE EST a)nalo/gws2 quidem formatum, sed sine idonea auctoritate est: Latini pro eo, leviter aegrotat, minus recte valet; it. Aeger morbo gravi, graviter aegrotat, graviter adfectus est, fatali lecto offixus est, fatali lecto decumbit.

AEMVLATIO PAPAE CVM IMPERATORE suspectum dic pro eo, aemulatio Papae et Imperatoris; vel, aemulatio inter Imperatorem et Papum.

+ Livius quidem habet, Aemulari cum aliquo, sed an illud Substantivum verbale eamdem constructionem admittat, de eo nullum idonei scriptoris exemplum huc usque nobis occurrit.

AEMVLOR tibi i. e. invideo Cic Tusc. Quaest. 1. et Quintil. L. 10. c. 1 AEMVLOR te i. e. imitor.

AEMVLVM esse laudis et laudi alicujus: it. Aemulum esse alicujus de aliqua re: Apulejus, Aemulum esse in aliquem.

* Plinius L. 15. c. 18: Carthago de terrarum orbe per 120 annos Vrbis aemula. Apulejus L. 1. Metam. post init. In convivas aemulus i. e. qui avidius vorat, et timet, ne illi se plus ingurgitent. Nimirum aemulus sumitur in utramque partem.

AEQVA MANV DISCEDERE E PROELIO Sallustianum: CONTENDO, Curtianum est. Alii pro eo dicunt: Victoria s. palma anceps fuit et dubia.

AEQVARE aliquid cursum alicujus; Aequare aliquem specie corporis, Curt. L. 7. c. 9; Aequare solo urbes, domos, turres; Aequari et conferri cum aliquo, i. e. conferri, comparari, Mit jemand in Vergleichung gezogen werden; Aequare alicui intransitive pro aequari s. aequare se.

* Cic. Id utrique nostrûm aeque gratum est. Ter. Nihil est aeque quod faciam libens. Id. Novi aeque omnia tecum.

* Cic. Carus mihi aeque es, ac fuisti patri. Ter. Quis miser aeque, atque ego? Sueton. Nihil aeque laboravit, quam ut imitarentur cheirographum suum. Cic. Pompejus aeque, ut unusquisque vestrum, pro salute mea laboravit.

AEQVE BENE litteris operam dat quam ille; it. AEQVE MVLTVM[?] nobis porrigit, Er studirt eben so wol, als jener; it. Er giebt uns eben so viel, Germanismi sunt. Latini heic: Aeque, atquc ille, litteris operam dat; it. Tantumdem nobis dat, totidem nobis porrigit nummos.

AEQVI BONIQVE aliquid consulere vel facere, Germ. Womit für lieb nehmen.

AEQVIPARARE se alicui Scioppius Iud. de Stil. Hist. 166. perperani damnat. Neque enim solum dicunt, aequiparare aliquem aliqua re, sed etiam aequiparare aliquid alicui.

* Liv. Aequiparare multitudinem mari tranquillo. Immo Plantus Mil. 1. 1. 2. dicit: Aequiparat suas virtutes ad tuas.

AER BONVS EST, AER MALVS EST suspectae locutiones: Cic. Nat. Deor. c. 16. aer purus et tenuis; Plin. L. 5. Ep. 19. aer salubris; Curt. L. 9. c. 1. coeli temperies salubris. Item: Cic. gravitas coeli est, gravitas loci hujus est; Liv. L. 22. c. 2. coelum nebulosum et caliginosum; it. coelum palustre gravat caput; Cic. Fat. c. 4. coelum crassum; Iuven. aer crassus.

AESTIMARE magni et magno permagni et permagno, parvi et parvo, nihili et nihilo: Aestimare tanti, quanti, pluris, minoris, maximi, minimi, tantidem, quantilibet, quanticumque. Solum autem Ablativum adsciscit ejus rei, quâ pretium indicatur. v. g. Aestimare aliquid talento, tribus assibus.

* Bini hi Genitivi Multi et Majoris, huic et reliquis aestimandi verbis haud junguntur. Conf. infra Majoris vel Multifacere: it. Tanti, Quanti, cet.

AGE, AGITE, AGEDVM, AGITEDVM hortandi particulae, Imperativo vel Conjunctivo gaudent, rarius tamen tertiae personae.

* Virg. Eja, age rumpe moras. Cic. Age, nunc iter expediti latronis cum Milonis impedimentis conferte. Virg. Quare agite, o, tectis, juvenes, succedite nostris. Terent. Eun. Agedum, hoc mihi expedi primum. Cic. Sen. Age, ista divina studia omittamus. Liv. L. 7: Procedat, agedum, ad pugnam.

Age interdum etiam ponitur cum prima Persona Indicativi. Cic. de Fin. Age vero laudo aliquem; num offendo? Ter. Andr. 4, 2: Age, veniam.

AGE et AGEDVM non tantum Singulari, sed etiam cum Plurali jungitur; neque id modo in carmine, sed et in prosa: AGITE autem et AGITEDVM non nisi cum Plurali.

Cic. pro Sulla: Agedum, conferte nunc cum illius vita vitam P. Syllae. Id. pro Leg. Man. cap. 14: Age vero, ceteris in rebus quali sit temperantiâ, considerate.

Neque vero dicendum est, Age autem: sed, Age vero; Age sane; Age porro; Age nunc; Age jam; Agite vero. Harum enim particularum societate gaudet to\ Age et Agite; particulam Autem respuit.

AGE, AGE; AGE, QVID TVM? AGE SANE concedentis formulae. v. g. Age sane, inquam, Germ. Meinetwegen thu es nur, es sey darum.

AGERE ad praescriptum modus est loquendi perelegans pro Agere secundum imperium aut datam legem.

AGERE furti aliquem et cum aliquo. Cic. Quum te furti ageret. Id. Cum servo furti egit. Prior modus multo ufitatior.

AGERE NVPTIAS suspectum Latini pro eo, celebrare nuptias. Sciopp. in Strad. 60. 105.

* Dicunt Latini quidem utrumque: Diem festum agere, et Diem festum celebrare; sed nuptiae tantum apud illos, quod quidem scio. verbum celebrare admittit.

AGERE PROELIVM, AGITARE locutio minus Latina. Bellum agere pro administrare bellum, dicit Nepos in Hannib. cap. 8; cujusmodi exempla plura ex Caesare, Ovidio et Mela dabit Gronovius ad Livium L. 28. c. 46. et Observ. 1. 3. et 4. 14: sed Proelium agere reperitur nusquam. Latini habent, facere, committere, edere proelium. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 191.

* Verbum Agere, jungitur eleganter sequentibus Substantivis: Agere radices, rimas, spumas, stationes, vigilias, excubias, primas absolute et primas partes.

AGGERIBVS oppugnare oppidum Cic. L. 2. Fam. Ep. 10. Die Stadt von den Batterien beschiessen. Aggerem jacere, Aggeres struere, Batterien aufwerfen, Caes. L. 2. B. Gall. c. 12. et L. 8. c. 41. Aggeribus struendis praefectus, Ein Batterien-Meister. Suggestus tormentorum, Boxhorn. Hist. Bred. p. 64; Tormentaria suggesta, Heins. Silv. Duc. p. 36; Suggestus tormentarii, ibid. p. 38; Tormentorum suggesta, Schurzfl. Ep. 419. Die Batterien. Suggesta tormentorum: hostilibus opposita, Die Contrebatterien.

AGI TRANSVERSVM,, RAPI, ABRIPI significat ferri praecipitem, seu vi et impetu quodam ab instituto depelli, et idoneis auctoribus dicitur. Cicero autem hoc modo non loquitur, cujus haec fere sunt: Ne te auferant aliorum consilia. It. Quod erat illi non nullorum artificiis inculcatum. It. Adolescentulus corruptus, et ab hominibus nequam inductus. Item; Animum adolescentis, non dum consilio et ratione firmatum, pellexit iis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deliniri potest. It. Adolescentulos corruptelarum illecebris irretire.

AGITARE vitam aevum, Poeticum et Sallustianum est: usitatius in prosa, agere vitam, degere vitam.

AGITARE aliquid secum secum animo; it. Agitare aliquid animo et cum animo.

AGMEN quadratum instituere Eine Bataille carree formiren, Caes. L. 8. B. G. c. 8. Curt. L. 5. c. 1. n. 19. Frons agminis Tacit. Ann. 12. c. 16. n. 1. alias Primus pilus, Priores agminis ordines, Die Avantgarde: indeprimum pilum ducere, Die Avantgarde commendiren; qualis praefectus ap. Plin. L. 10. Ep. 19. uno vocabulo Primipilaris dicitur. Terga agminis, Novissimum agmen, Die Arriergarde, Media agminis, Das Corpo. Tac. l. c.

AGO cum Adverbiis qualitatis ut vocant, hoc modo jungitur: Praeclare, bene, male cum illo agitur; Bene cum ille actum est. Quod minus eleganter effertur: Bene aut male traciatur; Felix aut beatus est. Schori Phras.

Si Praepositio De additur, non amplius alicujus conditionem; sed interitum innuit. v. g. De illo actum est, Mit ihm ists vorbey. Conf. supra Actum est mecum.

AGVNTVR vestra vectigalia et Agitur de vestris vectigalibus, Mit euren Revenues sieht es gefährlich aus. Similiter: Tunc tua res agitur, et Tunc tua de re agitur; it. Agitur vita tua, et Agitur de vita tua.

AIN TV[?]? AIN TANDEM? multo elegantius, idemque usitatius, quam quod Grammatice dicitur, Est verum? Germ. Ist das möglich? Ey! was höre ich da? Ey! habe ich mein Tage, was sagst du?

* Vsurpamus nempe formulâ, interrogantes ea de re, quae admirationem nobis attulit. Cic. L. 4. Attic. Ep. 5: Ain tu? existimas, ab ullo malle mea legi probarique, quam a te? Id. L. 6. Fam. Ep. 1: Ain tu? Scipio hic Metellus pro avum suum nescit Censorem non fuisse?

ALIA SVPER ALIA audere nuntiare; Gratias aliis super alias epistolis agere; Alii super alios trucidantur, rel. primâ fronte suspecta videntur; nec tamen aureo Latinitatis tempore ignota aut inusitata fuerunt. Vorst. de Lat. Falso Susp. 231.

* Alias scripteres pro eo dicunt: Alia aliaque; Alia atque alia; qui praesertim Flori idiotismus est. Flor. L. 2. c. 12. n. 1: Dum aliae aliaeque gentes Syriatici belli sequuntur ruinam, Macedonia se rursus erexit. Plin. L. 1. Ep. 3: Reliqua rerum tuarum post te alium atque alium dominum sortientur.

Livius L. 1. c. 18. pro eo: Bella ex bellis serere i. e. alia super alia bella parare.

ALIENVM poni solet usitatius loco Genitivi ALIORVM, qui domestico sermone poni consuevit. v. g. Aliena bona diripis, rectius est, quam aliorum.

* Cic. Peregrini et incolae officium est, nihil praeter suum negotium agere, nihil de alio inquirere, minimeque in aliena esse rep. curiosum. Plin. L. 6. Ep. 14. Oportet omnia aut ad alienum arbitrium, aut ad suum facere.

* Lucret. L. 6. v. 1063: Nec tamen haec ita sunt aliarum rerum aliena. Rutilius Lupus L. 2. de Figuris Sentent. Sed nimirum inopinans incidi in causam temporis hujus alienam. Sic alienum veritatis dixit Cyprianus Tractatu contra Demetrianum. Ipse Cicero L. 1. Fin. n. 11: Quis alienum putet ejus esse dignitatis, quam mihi quisque tribuit, quid in omni munere vitae optimum et verissimum sit, exquirere.

* Cic. pro Caecin. c. 9: Hoc illi causae maxime alienum est, Dieses geht ganz von der Sache ab, das reimet sich gar nicht zur Sache, das ist impertinent. Seneca Praefat. L. 4. Nat. quaest. Scio, quam sis ambitioni alienus, familiaris otio ac litteris. Tacit. L. 2. Hist. c. 74: Muciani animus nec Vespasiano alienus, et in Titum pronior, Der zwar dem Vespasiano nicht ungeneigt, dem Tito aber mehr beygethan.

* Cic. Homo alienus a litteris. Esse ab aliquo alieno animo. Hoc alienum est ab officio, a dignitate mea. Lib. 2. Ep. 17: Alienior est a me; ubi simul Comparativum notes: quemadmodum excellentiam gradûs in Themistocle Nepotis cap. 4: Alienissimo sibi loco conflixit, cum tertio Casu; et cum Praepositione, apud Cic. pro Domo cap. 27: Homines alienissimi a P. Clodio.

* Cic. L. 6. Attic. Ep. 1: Alienum existimat ione med. It. Non putavi esse alienum institutis meis, amore nostro. It. Alienum mihi videtur dig nitate imperii. Schor. Phras.

Sed, ALIENVS sum, ut hoc faciam, Belgismus est: neque enim hoe Adjectivum tali ratione in Latio construitur. Latini hoc exprimunt: Hoc facere recuso; Hoc facere detrecto. Sciopp. in Stradam 90.

ALIQVANTVM eleganter interdum cum Comparativo. Ter. Aliquantum ad rem est avidior.

ALIQVIS Pronomen post Verba Est, Datur, Habeo, totum eleganter abjicitur, si sequatur relativum Qui.

* Sallust. Catil. B. Cat. 22: Fuere hâc tempestate, qui dicerent. It Est, qui te videre gestiat. Dantur, quibus nemo praeter ipsos placet. Sunt, qui ex aliorum malis suam quaerunt felicitatem. Habeo, quae opponam. Est, quod te velim. Est, de quo tibi gratuler.

ALIQVOT CENTVM,[?]ALIQVOT CENTENA MILLIA perperam: dic pro eo, Aliquoties centum; Aliquoties centena millia.

* Hujus constructionis ratio ut tibi ad oculum demonstretur, accipe, quae Goclenius Obs. 437. seq. pluribus hunc in locum commentatur.

+ Quando duo Adjectiva concurrunt, alterum induit naturam Substantivi, ut: Amicus certus. Crudelem Medicum intemperans ager facit. Omnia, maxima, minima ad me scribe. Cic. Heic Amicus, Aeger et Maxima Substantive accipiuntur. Attamen duo Adjectiva Substantivo adduntur, quorum alterum est Pronomen, ut: Rusticus ille tuus. Reliqui, ceteri, quot, tot clarissimi viri. Omnes, soli docti viri. Nam relativa accidentis, et Nomina infinita (ut distributiva et partitiva ) tw=| o(/nti, id est, re vera sunt Provocabula seu Pronomina. Et speciatim: Particula Quisque Superlativum, aut quod hujus vim habet, vel Numerale ordinis sibi adjungit, ut: Optimus quisque. Praecipui quique. Decimus quisque. Si itaque quaeras, cur Latine dicatur: Aliquot millia; Soloecismus vero sit: Aliquot centena: quem etiam quidam, ad quos doctorum nomen defertur, effugere non potuerunt? primae quaestionis parti satisfacit regula de responsu seu convenientiâ nominis Substantivi et Adjectivi: ad alterum recte respondetur: quia neutrum Adjectivum naturam Substantivi induit. Quare dices: Aliquoties centena, ut bis centena. Sic bis mille equites ap. Caes. non duo mille, sed duo millia equitum. Conf. infra Numerorum regulae.

ALITER se res habet cum illo barbare. Satis quidem Latine dicitur, Res ita se habet, Res aliter aut secus se habet, Res perinde se habet: verum, quod subjicitur cum aliquo, id perperam fieri, inque Germanismis putemus habendum esse. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 37.

ALIVD AGO item Alias res ago i. e. curam omnem depono ejus rei, quae instat, non attendo, vel parum attendo ad id, quod dicitur, aut fit. Facio me alias res agere i. e. facio aures meas

peregrinari, ut alias Cicero loquitur, Ich thue, als wenn ichs nicht höre. Hi nempe elegantes admodum Latinismi sunt.

ALIVD POST ALIVD Sallust Iug. cap. 63: usitatius et elegantius pro eo, Aliud ex alio. V. g. Me aliud ex alio impedit, Ich kriege eine Verhinderung nach der andern.

* *to\ Aliud saepe intelligitur, v. g. Liv. L. 2. c. 18: Bella ex bellis serere, Einen Krieg nach dem andern anfangen.

ALIVS, ALITER Observandum, quaenam particulae consequantur haec Nomina. Neque enim solum dicimus Alius, quam, sed etiam Alius ac, atque, et. Sic etiam de Aliter statuendum.

* Cic. In aliis rebus versor, atque tu. Aliud mihi, ac tibi, videri potest. Lux longe alia est solis et lychnorum. Aliter scribo, ac sentio. De illo aliter, atque ego existimo, sentiunt. Aliter ad te scripsi, et ad matrem. Schori Phras.

Non aliter, quam, Livius et alii: Cicero numquam ita; sed semper, Non aliter ac vel atque. Aliter, et non nimis usitatum est.

+ Non aliter - quin pro Non aliter, quam ut, rarissimum est: exstat autem apud Caes. B. G. 7. 14. 4.

* Hor. L. 1. Ep. 16. v. 12: Neve putes alium sapiente bonoque beatum. Cic. Fam. 11. Ep. 2: Nec quicquam aliud communi libertate quaesisse Brutus et Cassius.

Post Nihil aliud sequitur Quam, Praeter, Praeterquam, et usitatissime Nisi. v. g. Tota hominum vita nihil aliud est, nisi via ad mortem. It. quae est alia poena, praeter mortem? cet.

ALIVS et ALITER bis elegantius ponuntur, quam aliud quam, et aliter quam. v.g. Aliud est virtutis pretium, quam voluntatis, Aliud vis, quam postulas; Aliter loqueris, quam agis: multo elegantius efferes, Aliud est virtutis, aliud voluntatis pretium; Aliud vis, aliud postulas; Aliter loqueris, aliter agis.

ALIVS ALIO MELIOR Latina locutio est: quam quum vulgus ignoret, aliena multa consuetudine trivit, ut: Alius multo est melior, quam alter; aut Vnus meliorem sententiam dixit, quam alius, et similibus barbaris modis utitur. Pura autem et emendata loquendi consuetudo talis olim fuit: Cic. Omnes certatim, alius alio gravius atque ornatius, de mea salute dixerunt. Accepi epistolas tuas, aliam aliâ jucundiorem. Habes Sardos venales, alium alio nequiorem. Shori Phras.

* Similiter veteres Aliud alias, Alius alibi, Alius alio, alius aliorsum, Alius aliter, Alius aliunde.

ALIVS ATQVE ALIVS Bald dieser, bald jener, usitate: Alius aliusque, minus frequenter.

ALIVS in Singulari Numero ponitur etiam post Substantivum Pluralis Numeri. Cic. 3. Offic. c. 20: Ceteri alius alio (abierunt.) Id. L. 7. Ep. 24. Habes Sardos venales, alium alio nequiorem.

ALLATVM est nobis et ad nos. Posterior construendi modus fere significat, quum quis scientes nos fecit.

ALLEGARE pro mittere Allegare aliquem ad aliquod negotium et alicui rei, utrumque ap. Plaut.

* Allegare pro adferre, citare, adducere, v. g. Allegare aliquid pro se, ICti satis Latine dicunt.

ALLIGARE vitem palo et ad palum. Linum ad pedes alicujus alligare nodis, Plin. L. 10. c. 24, 2.

* Alligare se ad praecepta catholica, Quint. L. 10. c. 13. 9; ad leges i. e. accuratissime observare leges, id. L. 2. c. 13; ad poenam id. L. 10. c. 3.

Alligari in re aliqua, plus est aliquanto, quam impediri. Cic. L. 8. Att. Ep. ult. Cedendum celeriter est, ne forte qua in re impediar atque alliger.

Alligare se furti i. e. se obnoxium facere crimini furti, habet Terent. Eun. A. 4. Sc. 7. v. 39.

ALLOQVIVM MIHI EST APVD TE Belgismus. est: dic, facilis mihi apud te aditus est. Sciopp. Iud. de Stil. Hist. 163.

ALLVDERE alicui i.e. abblandiri, Plin. Lib. 9.c.8: pro quo Terentius Eun. A. 3. Sc. 1. v. 34. alludere ad aliquem. Forte habui scortum: coepit ad id alludere. It. Iustinus L. 1. c. 4. n. 12: Quem ubi in manum mulier accepit, veluti ad notam puer allusit.

* Alludere ad aliquid i. e. respicere, Germ. Worauf zielen, eruditis satis frequenti in usu est: sed, ut non nulli censent, sine

veterum auctoritate. Apud Lexicographos saltem de hac notione altum ubique silentium. Occurrit tamen ita apud Virgilium L. 7. Aen. v. 117:

Nimirum Iulus in proxime praecedentibus verbis alluserat ad ea, quae ab Harpyia Celaeno L. 3. v. 255. seqq. praedicta erant, Trojanos non prius habituros errorum et laborum finem, quam dira eos fames adegisset mensas absumere.

ALTA VOCE minus recte in barbaris ponitur. Probum enim est, utpote Catulli, qui altiore voce conclamare dixit, et Senecae: nec Cicero a simili abhorret locutione, quum in Oratore suo dicit: Vox attollitur, descendit, altius, inferius; itemque Quintilianus. Dissentit heic Burmannus ad Ovid. 4. Trist. 9, 24. contra Borrichium in Cogit. 44.

+ Pro altâ voce, dicendum esse vult Vossius de Vit. 44. clarâ voce, cum Plauto et Horatio. Sed recte monet Scioppius in Voss. claram vocem etiam esse, quae tamen non altius sublata, sed submissa, suppressa atque deducta sit.

* Cicero pro altâ voce, dicit voce pleniore et contentâ, it. voce canorâ; et Iul. Caes. L. 2. B. Civ. c. 35. et Curt. L. 8. c. 30. Voce magna. Plinius L. 2. Ep. 11. p. m. 63. eleganter ita de voce sua alta, quam praesente Caesare Trajano intenderat: Caesar quidem mihi tantum studium, tantam etiam curam (nimium est enim, dicere sollicitudinem) praestitit, ut libertum meum stanten saepius admoneret, voci laterique consulerem, quum me vehementius putaret intendi, quam gracilitas mea perpeti posset.

ALTARE in Singulari vix invenias sed tantummodo Plurale Altaria. Liv. Lib. 21. c. 1: Annibal, novem annorum puer, admotus altaribus, Da er war zum Altar gebracht.

+ Rectius ergo, si numeres, addideris Distributiva, v. g. altaria bina, trina; quamvis apud Virg. Ecl. 5. occurrat: Duoque altaria Phoeba.

ALTER - ALTER Der eine, der andere, non nisi usurpatur, quum de duobus tantum sermo est. v. g. Duos Grotius edidit libros, qui mihi prae scriptis ejus reliquis placent: alterum de jure belli ac pacis; de veritate religionis Christianae alterum.

* Adhibent veteres priore loco etiam Vnus, v. g. Liv. L. 1. c. 20: Huic Sacerdoti duos flamines adjecit: Marti unum; alterum Quirino. Hic autem loquendi modus retineri quoque potest, etiamsi ultra binarium numerum progrediaris. V. g. Tres heic conspicimus mensae accumbentes nostrae viros doctissimos: Vnum Theologum; alterum ICtum; tertium Medicum.

ALTERVTER Alterutra, Alterutrum; Gen. Alterutrius; Dat. Alterutri; usitate: ALTERVTER, Alterae utra, Alterum utrum; Genit. Alterius utrius; Dat. Alteri utri; raro, nec nisi archaice, teste Prisciano Lib. 6. Init.

AMABO etiam absolute sed raro. Cic. Possessionem, amabo, quibusvis interdictis defendamus. Vsitatius additur Accusativus te. Cic. Cura, amabo te, Curionem nostrum. Interdum, praesertim apud Comicos, nominatim apud Plautum, ad plures etiam, non ad unum dumtaxat, refertur, v. g. Trucul. Properate, adferte mensam, amabo.

AMAMVS nos invicem nos mutue, nos pariter, inter nos, idem significant. Sed in postremo non geminabitur Accusativus, ut: Amamus nos inter nos; sed, Amamus inter nos. Valla L. 3. c. 74.

+ Guil. tamen Budaeus in Comm. G. L. Reprehendit, inquit Laurentius illam locutionem: Amamus nos inter nos; quum Cicero de Divinatione scripserit: Nosque inter nos esse complexos. Et in 2. de Orat. Sed quid hoc loco vos inter vos, Catule?

Stabis autem rectius judicio Laur. Vallae: utpote quo id, quod usitatius est, praefertur.

AMANS DEI Ein Liebhaber Gottes significantius quid est, quam Amans Deum, aut Qui amat Deum: quoniam per hoc tantum actus; per illud autem etiam habitus innuitur. Conf. 10. Ludov. Praschium de Latinisinis p. 13.

+ Degenerant quippe Participia in Nomina, quum Casum verbi sui amittunt, et more Substantivorum Genitivum adsciscunt.

AMAT FIERI pro solet fieri Graecismus est: Graeci enim filei=n hoc modo crebro usurpant: Poetis tamen, quam prosae scriptoribus convenientior. Aureo saeculo frequens est, praesertim Horatio: argenteâ aetate usurpatus creberrime est a Plinio et Tacito, et deinceps Apulejo et Ausonio. Ipsi etiam Sallustio hic Graecismus sollemnis est: quod Quintilianus in eo, ut insolens et

novum, notavit L. 9. c. 3. Vechneri Hellenol. 225. Andr. Schotti Obs. Hist. L. 3. Obs. 40. Sciopp. Iud. de Stil. Hist. 127. Cell. Antib. 270. C. P. 322.

AMBIGERE patriam Allenthalben um das Vaterland herum ziehen. Ambigere cum aliquo, Mit einem nicht wol stehen, mit einem controvertiren. Ambigere cum aliquo de re aliqua, interdum omissâ Praepositione, re aliqua, id est, disceptare. Ambigitur hoc, Hierüber streitet man. Ambigitur jus inter illos, Sie processiren mit einander. Conf. Part. Etym. Sect. 2. voc. Ambigere.

AMBVLARE in sole Latine dicitur apud Cic. Atque ita Latini aeque ac nostrates vocabulo solis non ipsam corporis solaris substantiam, sed proficiscentes radios, vel locum potius, ad quem radii solares deferuntur, designant. Vorst. de Lat. Falso Susp. 20.

* Atque hinc Biblicas locutiones, Ambulare in tenebris, in luce, in veritate, Ambulare non secundum carnem, sed secundum spiritum. Ambulare secundum caritatem, eo magis tolerandas in elegantiori stilo puto. Interim pro iis substituas, Degere in tenebris, Gradi in tenebris, Versari in luce, Gerere se, ut Christus se gessit, Ex veritate vivere, Non carnis, sed spiritus arbitrio parere, Non carni obtemperare, sed spiritui, Caritatis officio fungi. Quamvis et heic Substantiva sensu non nisi sacro et Biblico sumuntur; et quidem recte.

AMICVS tibi Si jungitur cum Genitivo, v.g. amicus veritatis, Substantivi jura obtinet.

AMITTERE PROELIVM i. e. acie vinci, inferiorem discedere; item AMITTERE IVS[?] i. e. cadere causâ, cadere in judicio, locutiones minus Latinae sunt.

* Amittere fidem, occasionem, tempus, vires et corpus, oppidum, opes, laudem, dignitatem, colorem, causam, litem, vitam, animam, adspectum, lumina oculorum, visum sc. morte recte dicuntur; sed Amittere proelium, et Amittere jus, non item. Amittere exercitum est apud Iustinum. Cell. Antib. 207. Vorst. de Lat. Falso Susp. 169.

* V. g. Cic. Te multum amamus, quod ea abs te diligenter curata sunt. Id. Multum te amo, quod respondisti. Schori Phras. ad Voc. Amo.

AMOR TVVS Active i.e. quo tu amas: AMOR TVI[?] Passive i. e. quo tu amaris.

* Genitivi mei, tui, sui, nostri et vestri, subjiciuntur Nominibus adfectuum et similibus, quando Passive significant.

+ Sin autem alii Genitivi ejusmodi Nominibus opponuntur; tunc Active et Passive promiscue significant, prout sermonis s1una/feia id postulat. V. g. Amor Dei, Die Liebe, die Gott zu uns trägt, und die Liebe so wir gegen Gott tragen.

Ambiguitatis tamen evitandae ergo rectius faciunt, qui notione Passivâ Genitivo prorsus abstinent, et loco eius Praepositionibus In vel Erga utuntur. v. g. Amor in vel erga Deum. Conf. infra Substantiva Affectuum.

AMOVERE saxum ex aliquo loco aliquem e conspectu; culpam, moerorem a se; aliquem ab officio.

AN componitur cum enclitica ne v. g. Anne? Sed fit hoc fere non nisi apud Poetas.

AN - AN in dubitatione seu dubitativa sententia. V.g. Incertum est, an hoc verum sit, an illud, barbare dici, putarunt non nulli. Sed ita scriptores, si non aureae, argenteae certe aetatis, locuti sunt, nempe Iuvenalis, Curtius, Iustinus, Plinius, Seneca et Florus Lib. 2. c. 1. n. 2. Quin et apud ipsum Cic. L. 1. de Orat. n. 222. hic loquendi modus invenitur.

* Frequentius autem et elegantius dixerunt aureâ aetate: Incertum est, utrum vel num hoc verum sit, an vel an vero illud; vel Vtrum hoc verum sit, illudne; vel, Sitne hoc verum, an illud; vel, Sitne hoc verum, utrum illud; Vtrum hoc verum sit, anne illud, item suppressâ priore particulâ dubitativâ, Incertum est, hoc verum sit, an illud, it. Incertum est, hoc verum sit, nec ne? Incertum est, odio dignus sit, annon? it. Incertum est, vtrum hoc verum sit, nec ne; it. Incertum est, odio dignus sit, annon? Poetae etiam interdum: Hocne, illudne verum sit.

Quodsi tres aut plures sententiae disjungendae sunt; primum Comma usitatius ne; posteriora an exigunt. v. g. Incertum est, sitne hoc verum, an illud, an aliud. Posteriori an additur interdum etiam vero. V. g. Diu deliberavit, consilione Tribunorum staret, an hostes statim adgrederetur, an vero fessis viâ militibus noctis spatium ad resumendas vires daret.

* Cic. 3. Verr. Vtrum admonitus, an tentatus, an (quâ est iste sagacitate in his rebus) sine duce ullo, sine indice pervenerit ad hanc improbitatem, nescio.

Id. 4. Verr. Vtrum hoc signum improbitatis tuae, an tropaeum necessitudinis atque hospitii, an amoris indicium voluisti?

Non numquam tamen res ipsa vetat adhibere Vtrum de duobus, sed jure quasi suo tuetur geminum An. Quintil. Lib. 5. c. 10: Haec et in deliberando intuemur, et in judiciis ad duas res solemus referre, An voluerit quis, an potuerit. Heic non licet dicere, utrum voluerit quis, an potuerit, quia partes inter se non pugnant, sed belle conspirant. Schwarzius ad Tursell. 133.

+ Ceterum an, sequente in altero Commate vel sive aut, v. g. Incertum est, utrum hoc verum sit, aut (vel) illud, ut hodie non nulli loquuntur, damnavit Quintilianus Instit. Orat. 1. 9: Et an, et aut, inquiens, Conjunctiones sunt: male tamen interroges, hic aut ille sit. Sed fallitur Grammaticorum princeps, idemque ipsi accidit, quod Gellio L. 10. c. 21. de novissimis et novissime, perperam adfirmanti, Ciceronem binis his vocabulis usum numquam fuisse. Etenim ne ipse quidem Cicero dubitavit ita loqui. Quamvis enim locus ejus ad Q. Fratr. p. 31. editionis recentissimae, qui objici solet, a L. Malespina frustra approbetur; tamen pro Rosc. Amer. c. 21. hic loquendi modus abunde stabilitur: Credo, quum vidisset, qui homines in hisce subselliis sederent, quaesisse, num ille aut ille defensurus esset. Et similiter locuti etiam sunt alii bonae notae scriptores. Ita quidem Plinius, Tullii aemulus, Panegyr. c. 84. n. 1: Vt si quis eam uxori tuae conferat, dubitare cogatur, utrum sit efficacius ad recte vivendum, bene institui, aut feliciter nasci. Tacitus: Sponte, vel necessitate, incertum habebatur. Quin ipse Quintilianus, quam damnat, r(h=s1in usurpat L. 9: Sitne Consul a consulendo, vel a judicando. Seneca de Constantia Sapient. 5: Cogita nunc, an huic fur, aut calumniator, aut vicinus potens, aut dives aliquis, regnum orbae senectutis exercens, facere injuriam possit. Id. Ep. 52: Quem, inquis, invocabo? hunc, aut illum? Quin, qui omnium, si Ciceronis judicio standum, elegantissime scripsit, ita locutus est Caesar. L. 1. B. Gall. c. 40. n. 4: Quid tandem veterentur? aut cur de sua virtute, aut de ipsius diligentia desperarent? Ex quibus omnibus perspicitur, aut in interrogatione cum utrum, num, et an junctum Latine dici: quod contra illos notandum, qui cum Quintiliano putant, neminem veterum ita dixisse. Cell. Antib. 244. C. P. 160. 338. Tursellin. de Partic. L. L. 129. seqq. Andr. Borrich. Append. 71. et Vindic. L. L. 14. Sciopp. Iud. de Stil. Hist. 124. Goclen. Obs. 487. et Silv. Barb. 64. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 171. Valla L. 2. Eleg. c. 17. Praecipue in consilium adhibe Clar. Kappium ad Iensium 158. seq. qui suspectam hanc locutionem egregie heic vindicavit. Confer infra Vtrum.

Interim ut semper usitatiora praeferenda sunt, et insolentiora evitanda; ita et heic modum loquendi frequentiorem sequi malim, quam hunc ipsum insolentiorem, quantumvis vindicatum.

Nemo temere tam ineptus fuerit, ut objiciat nobis heic loca veterum, in quibus non interrogatio aut dubitatio spectatur, sed rerum disjunctio. v. g. Cic. 1. de Fin. c. 21: An ille tempus aut in Poetis volutandis aut in Musicis contereret?

ANGI animo et animi Genitivus magis Comicorum est et Poetarum. Dicunt etiam: Angi de aliquo. Ter Angere se animi.

ANIMADVERSIO REI Die Bestrafung des Beklagten, minus recte: dic pro eo, Animadversio in reum. Nam Genitivus significationis Passivae heic minus convenienten ponitur. Conf. paullo ante Amor tuus.

ANIMADVERTO te i. e. intueor et observo te: ANIMADVERTO in te, morte, exsilio, cet. i.e. punio te: ANIMADVERTO a te hanc injuriam, Ter. Ich will dich strafen, wegen diesen mir bewiesenen Bosheit.

ANNALIS scil. Taciti vel Baronii, subaudi liber: Annales, subaudi libri. Quare in allegandis Taciti libris, quos ab Augusti excessu inchoat, rectius hunc vel illum annalem, quam hunc vel illum librum analium citamus; idque ad exemplum veterum.

* Gellius L. 2. c. 1: Posuimus igitur verba ipsa Quadrigarii ex annali ejus sexto transscripta. Id. L. 15. c. 1: Si annalem undevicesimum Q. Claudii legisses. Et ita alibi saepius. Plinius L. 7. c. 28: Q. Ennius, T. Caecilium Teucrum, fratremque ejus praecipue miratus, propter eos annalem sextum adjecit. Nepos Hannibale c. 13: Atticus M. Claudio Marcello et Q. Fabio Labeone coss. mortuum (Hannibalem) in annali suo scriptum reliquit. Sed haec de usu vocabuli Singularis Numeri. Pluraliter Annales et monumenta vetustatis Cicero pro Domo cap. 27. dixit. Et Virgilius L. 1. Aeneid. v. 373:

+ Nec tamen gravius ex mente quorumdam accusandi sunt, qui dicunt libro primo, secundo etc. annalium; quum integra locutio sit, annalium librorum libro primo. Rectius interim stabis a veterum auctoritate.

ANNO CIRCVMACTO Scioppius in Stradam p. 60. reprehendit. Etsi autem anno vertente, quo Cicero 2. Nat. Deor. c. 20. et Nepos in Agesilao c. 4. usi sunt, elegantissimum est, tamen nec alterum in sordidis habendum, cujus nec Livium, castissimum scriptorem, poenituit. Cell. C. P. 90.

Dicunt etiam Latini Anno ineunte, Im Anfange des Iahres; et Anno exeunte, Im Ausgange des Iabres.

ANNONAM flagellare vexare, onerare, incendere, excandefacere, Theurung machen, Plinius, Vlpianus, Varro: ANNONAM comprimere, vel duriorem facere, Cicero.

* Hinc Flagellator annonae, Ein Kornjude, qui immodicum ex farris venditione quaestum aucupatur.

ANNONAM levare Ciceronis: ANNONAM laxare, Livii est. Germ. Die Theurung geringer machen.

* Graviusculum annonae est incendium, Es ist ziemlich theure Zeit. Annona convaluit Latine dicitur, quando far exiguo pretio venditur et emitur, Es ist wieder wolfeil geworden.

ANNOS vel AETATEM FERRE[?] vina vetera dicuntur, quum a vetustate non dum deteriora facta sunt. Hinc transfertur ad alia, v. g. Hic liber aetatem feret, Das Buch wird wol auch auf künftige Zeiten seinen Werth bebalten.

ANNVS EST quum; quod; ex quo hoc factum est, Plautus, Cicero, Terentius, Plinius, alii. Vorst. de Lat. Falso Susp. 58.

* Plautus heic usurpat creberrime Postquam, v. g. Biennium jam factum est, post quam abii domo: Item Plautus et Cicero etiam Vt cum Indicativo. v. g. Tertius est hic annus, ut nostrâ domo abierunt. Cic. 8. Phil. Annus est, ut repulsam tulit.

ANQVIRO quomodo construatur; de eo vide Part. Orthograph. ad hoc ipsum ibi occurrens verbum.

ANSAM dare reprehensionis sermonis, cet. et Ansam dare ad reprehendendum, utroque modo dicitur a Cicerone.

* Ceterum to\ Ansam dare Cicero tantum ter usurpavit, et Metaphoram in eo latentem duriusculam per to\ tamquam emollivit.

+ Dicunt etiam eruditi nostri cum Dativo, Dare ansam alicui rei; in quo quidem modo etsi nihil reperiatur, quod Analogiae repugnet; idoneam tamen ejus auctoritatem non dum invenire potui.

Cicero et alii habent etiam Ansam alicujus rei habere, retinere, praebare, quaerere, arripere; quae locutiones a Graecis sumtae sunt, qui habent pare/xein labh\n, zhtei=n labh\n, Vrsach geben, Vrsach suchen.

Cicero pro hac locutione, usitatius dicit, Dare vel adferre causam alicujus rei; et Virg. ad aliquid.

* Cic. Non committam, ut, si defugerim, tibi causam aliquam dem recusandi. Id. Ac mihi quidem explicandae Philosophiae causam attulit gravis casus civitatis.

ANTE vel RETRO laesus est ab idiomate linguae Latinae abhorret: veteres pro eo, adversum vel aversum vulnus accepit.

* Ante enim si absque Casu ponitur, fere est Adverbium temporis; et Retro notat motum ad locum, non actionem vel motum in loco: ut ita neutrum praesenti locutioni conveniat.

Qui vero pro Ante laesus est, dicunt A tergo laesus est; illi haud omnino repudiandi videntur; quum habeant veteres A tergo teneri, A tergo aliquem adoriri.

* Latinis ante diem, est immaturo tempore, v. g. Occidit ante diem i. e. praematurâ morte obiit. Sed Ante lucem, est pro diluculo; ut ante noctem, pro crepusculo. Cic. L. 2. de Orat. c. 64: Num tibi molestus esset futurus, si ad te bene ante lucem venisset, Germ. Lange vor Tage.

ANTE DVOS ANNOS non improbem cum Schoro in Phras. ad voc. Cum. Habet enim Plin. Iun. L. 8. Ep. 23: ante annum, Vorm Iahre. Vxor, quam ante annum virginem acceperat. Et Plin. Avunculus L. 15. c. 18: Ante diem tertium i. e. nudius tertius. Magis Latine tamen pro eo dixeris, Duobus abhinc annis; Iam biennium est, ex quo, vel quum domus ejus prole masculâ aucta est.

ANTE FINEM recedunt Sie geben weg, ehe die Predigt aus ist, Plinius L. 1. Ep. 13.

ANTE IANVAM ALICVIVS ESSE Vor jemandes Thüre stehen, non est Germanismus: exstat enim apud Nepotem in Alcibiade. Vorst. de Lat. Falso Susp. 225.

ANTE MENSAM ORARE pro cibos appositos precibus consecrare, Germanismus est. 10. Lud. Vives Exercit. L. L. 24. habet, sacrare mensam.

ANTE OCVLOS HABERE aliquid, Livius habet, ut Vorstius indicat de Lat. Falso Susp. 224.

* Ego addiderim pro hac r(h/s1ei: Plinium Iun. in cujus L. 2. Ep. 10. haec scripta sunt: Habe ante oculos mortalitatem, a qua adserere te hoc uno momento potes. et Senecam Ep. 11. dicentem: Vir bonus semper ante oculos habendus.

Idem Livius cum Cicerone et aliis pro eo usitatius, Proponere sibi aliquid ante oculos. Cicero etiam, Ponere sibi aliquid ante oculos.

ANTE OMNIA, ANTE ALIOS v. g. Nobis placeant ante omnia silvae; item Amare aliquem ante alios; quomodo nos, Einen vor allen andern lieben; Longe ante alios acceptissimus Liv. Lib. 1. c. 15; et id genus alia, Virgilius, Cornelius, Livius, Plinius: Cicero pro eo, in primis, v. g. Quem in primis amamus, carumque habemus; Plinius Paneg. c. 93. Super omnia. Vorst. de Lat. Falso Susp. 224.

ANTE PEDES hoc est v. g. Ter. Adelph. A. 3. Sc. 4: Istus est sapere, non quod ante pedes mode est, videre, sed etiam illa, quae futura sunt, prospicere; probae Latinitatis est. Vorst. de Lat. Falso Susp. 224. seq.

ANTECEDO ANTECELLO, ANTEEO, ANTESTO vel potius ANTISTO, ANTEVENIO, ANTEVERTO tibi et te, hac re et in hac re.

* Antecello et Anteverto tibi frequentius ac tutius, quam Antecello et Anteverto te. Quin Accusativus occurrit non nisi apud Auct. ad Herenn. Lib. 2. c. 30. ubi Passive hoc verbum effertur: An ad inferiores, qui omnibus his rebus antecelluntur.

ANTEPONERE alicui bonum prandium, Plautus Menaech. A 2. Sc. 2. et Propertius Lib. 4. Eleg. 2. Nemo igitur amplius dubitet, an verbum anteponere idem interdum sit, quod apponere, et significet etiam Germanice Vorsetzen, atque ita de epulis usurpari possit. Vorst. de Lat. Falso Susp. 175.

* Ter. Andr. Experiri omnia certum est, antequam pereo. Cic. 2. Phil. Priusquam de rep. dicere incipio. Id. 1. Philipp. Antequam de rep. dicam. Sallust. B. Caril in princip. Priusquam incipias, consulto; at ubi consulueris, mature facto opus est.

+ Conjunctivis autem junguntur cuncta haec fere non nisi quum Modus Potentialis indicatur, vel quoties oratio indirecta est.

ANTEVENIRE aliquem Einem zuvor kommen, das Praevenire spielen, v. g. Magnis itineribus Metellum antevenit. It. Consilia et itinera eorum antevenire, Cicero et Sallustius: usitatius pro eo dixeris, antevertere seu praevertere alicui et aliquem. Vorst. de Latin. Falso Susp. 171.

* Plin. L. 15. c. 18, 6: Nepotumque securitatis anxius. Liv. L. 5. Anxius gloriae alterius. Id. Liv. L. 7. B. Pun. 251. Anxius curis. quintil. L. 5: Anxius sum de hac re. Ovid. L. 1. Met. Anxius furti. Plinius etiam L. 4. Ep. 21. dicit Anxium esse pro alicujus salute.

APERIRE alicui cogitationes suas quomodo nos, Einem seine Gedanken eröffnen, auctor Dialogi de claris oratoribus. Aperire alicui sententiam suam, Cic. in Orat. Aperire se, Sich offenherzig heraus lassen, sich expectoriren, Terent. in Andr. 4. 1. 8. Aperire alicui aliquam rem, Livius. Aperire causam alicujus rei, Curt. Lib. 7. c. 1. n. 13. Aperire alicui judicium suum, Plin. Lib. 5. Ep. 6. Aperto pectore scribere, id. Lib. 6. Ep. 12. Aperire fores Ter. Aperire viam, ferro, incendio. Liv. Aperire epistolam. Cic. Aperire ludum, Eine Schule anstellen, id. Aperire caput, Den Hut abnehmen; cui opponitur operire caput, Den Hut aufsetzen, id. Sed ap. Iuvenal. Fuste aperire caput, est vulnerare. Aperire alicui suos sensus Corn. Aperire fugam inclusis. Claud. Iter ferro, Sall. Occasionem ad invadendum. Liv. Florem suum. Plin. Cursum alium ad laudem Cic. Locum suspicioni aut crimini Cic. Occasionem ad invadendum Liv. Vorst. de Lat. Falso Susp. 297.

* Etiam Aperiri coelum dicitur a Poetis matutino tempore, quum fit dies: Claudi vero noctu, quum finitur.

Livius etiam habet Aperire diem Germ. Den klaren Himmel hervorbringen, v. g. Lib. 2. B. Pun. 29: Quum calescente sole dispulsa nebula aperuisset diem. Sic ibidem L. 6. 6.

Sed Aperit se coelum aut terra, suspectum, quamvis vulgo ita dicant: Cicero pro eo, coelum aut terra discedit; et Virgilius Lib. 1. Georg. v. 479: Terra dehiscit; et Plinius Lib. 6. Ep. 20: Ab altero latere nubes atra et horrenda ignei spiritûs tortis vibratisque discursibus rupta, in longas flammarum siguras debiscebat: fulgoribus illae et similes et majores erant. Schori Phras. ad voc. Discedo.

APPARERE vel ESSE[?] in oculis alicujus talem, magnum, cet. Hebraismus est: Latini pro eo, judicio alicujus, aliquo teste vel judice talem esse; esse alicui talem; esse apud aliquem talem; existimari apud aliquem talem; videri alicui talem, magnum, cet. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 93. seque Sciopp. Iud. de Stil. Hist. 162.

* Dictum tamen, quod contra Vossium et Scioppium notandum, a Cicerone: In luce atque in oculis civium magnus.

APPARERE alicui in somnio r(h=s1is2 ex Graeco apud Matth. I, 20: )/*aggelos2 kuri/ou kat) o)/nar e)fa/nh a)utw=|, quod Interpretes vulgo vertunt, Angelus Domini in somnio apparuit ci; nata, ceteroquin haud Latina satis videtur esse. Veteres pro eo, Ostendere se alicui in somnio; In somnis videre aliquid; Per somnum videre aliquid; Ejus species per somnum mihi oblata est; Dormiens animo videre illum mihi videor; Per quietem video; In quiete visus ei est. Suetonius de Caligula c. 50: Incitabatur insomniâ maxime: neque enim plus quam tribus nocturnis horis quiescebat, ac ne bis quidem placidâ quiete, sed pavida miris rerum imaginibus, ut qui inter ceteras pelagi quondam speciem colloquentem secum videre visus sit. Id. in Nerone cap. 7: Ferunt, Senecam proximâ nocte visum sibi per quietem C. Caesari praecipere: et fidem somnio Nero brevi fecit, proditâ immanitate naturae, quibus primum potuit experimentis. Plin. L. 3. Ep. 5: Inchoavit, quum in Germania militaret, somnio monitus. Adstitit enim ei quiescenti Drusi Neronis effigies. Id. L. 5. Ep. 5: Cajus quidem Fannius, quod accidit, multo ante praesensit. Visus est sibi per nocturnam quietem jacere in lectulo suo compositus in habitum studentis, habere ante se scrinium, ut solebat. Mox imaginatus est, venisse Neronem cet.

APPELLARE aliquem et ab aliquo ad aliquem de aliqua re, An einen appelliren. Prius tamen usitatius est.

* Hanc locutionem Latini etiam aliis modis exprimunt. Florus L. 1. c. 9. n. 4: Ius provocationis adversus ipsos dedit, Er hat ihnen die Freyheit gegeben, von ihnen zu appelliren. Ab illo provocatio non est, Von ihm kann man nicht appelliren, Liv. L. 2. c. 39: Provocare ad aliquem, An einen appelliren, veteres passim.

APPETITVS CIBI perperam: dic pro eo, cum Plinio L. 20. c. 17. appetentia cibi.

* Appetitus enim Latinis est non nisi cupiditas illa naturalis et fere immoderata, quae rationi obtemperet. Appetitus notionem intransitivam habet: sed Appetentia transitivam. Hinc dicere possum, Appetitus mentis, Appetitus animi coercere: sed vehementer a)/topon est, dicere Appetitum cibi.

APPLICARE CLYSTEREM alicui, Einem ein Clystier appliciren, Medici recentiores: malim pro eo, ingerere alicui clysterem. Clyster enim non tam applicatur, quam ingeritur. Celsus L. 2. dicit: Alvum lotionibus ducere, Durch ein Clystier Oeffnung machen. Sueton. Nerone c. 20: Purgari clystere et vomitu, Vnten und oben purgiren.

APPLICARE se ad aliquem ad arborem, ad amicitiam, ad familiaritatem alicujus; se vel animum ad aliquod studium; animum aegrotum ad deteriorem partem; alicui oscula; naves terrae et ad terram; aures vocibus; classem in locum aliquem; applicare ad litus, Am Gestade anlanden, Iustin. L. 2. c. 4. n. 21; Qui nullum alium laborem ferre queat, huic officio applicatur, Colum. L. 3. c. 10. n. 6; Applicari naviculâ Lesbon, Flor. L. 4. c. 2. n. 51; Bellua inusitatae magnitudinis, super ipsos fluctus dorso eminens, ad molem, quam Macedones

APPLICATIO FIAT barbare: Lat. Accommodemus sermonem rei praesenti vel ad rem praesentem.

* Applictio Latinis pro actu aliquid accommodandi ad aliud quippiam, non ponitur; sed pro intentione ac studio animi. V. g. Cic. in Lael. A natura mihi videtur potius, quam ab indigentia orta amicitia, applicatione magis animi cum quodam sensu amandi, quam cogitatione.

APPONERE accusaterem, calumniatorem, praevaricatorem, licitatorem, Latinae linguae proprii modi; quos quum nescit vulgus, ex suae linguae consuetudine magis, quam Romanae, istiusmodi sensus efferre solet. Sic enim imperiti loquuntur: subornare aliquem, qui falso accusat; Corrumpere adversarium, ut colludat; Subornare aliquem, qui liceatur, seu licitatorem. Schori Phras.

* Neque vero Schorus r(h=s1in Subornare aliquem, propterea damnare jure potuit, utpote quae satis auctoritatis habet. Cic. pro Q. Rosc. c. 17. Falsum subornare testem. Curtius L. 6. c. 10. n. 16: Fidem ejus suspectam habui, quod non ipse deferret, sed fratrem potius subornaret. Plin. L. 3. Ep. 9. p. m. 107: Subornatus ab aliquo reorum, ut accusationem exarmaret. Sed ea videtur mens Schoro fuisse, locutiones imperitorum ab se allatas, minus esse elegantes, et linguae proprietati parum accommodatas.

APPONERE alicui aliquid. Cic. in Pison. c. 30: Notam apponere in malum versum. Coelius ad Cic. L. 3. Ep. 19: Apponere manus ad os.

APPORTARE damnum, non est Gallicismus, ut primâ videtur fronte: exstat enim apud Terentium Heaut. A. 4. Sc. 4. v. 26.

APPOSITVS alicui i. e. adjacens, v. g. Aposita urbi regio Curt. L. 4. c. 1: APPOSITVS ad aliquid i. e. accommodatus, aptus, v. g. Gallinae ad partum appositissimae, Hühner, die gut ausbringen, Varro L. 3. c. 9.

* Interdum tamen posterior constructio priori etiam notioni convenit. v. g. Plin. L. 8. c. 28. 2: Aure ad glaciem apposita.

* Et sane quod dicendum sit, non navis appulit, sed navis appulsa est, facile intelligi potest, si modo, ut Cicero in Bruto svadet, rationem, tamquam obrussam, adhibeamus. Quod enim appellit, id appellit vel se ipsum, vel aliud. Iam navis appellere se ipsam non potest, quippe quae principie motûs interno caret; sed appellit eam ventus, quique eam gubernaculo dirigit; aut remis propellit, homo. Ceterum quod naves appelli et appulsae esse dicantur, ejus exempla passim sunt obvia in Livio, Cicerone, Cornelio. Sed de hominibus non modo dicunt, quod navem appellant, sed etiam nomine non addito, quod appellant; nec tantum, si vehantur navi, sed et si aliâ ratione aliquo perveniant. Vtriusque exempla in classicis auctoribus reperiuntur. Neque vero dubium est, quin in talibus subaudiendus sit Accusativus Pronominis reciproci, et appellere classe in Italiam dictum pro appellere se classe in Italiam; et visus est ad me appellere pro visus est se ad me appellere. Sane Terentius Andr. A. 4. Sc. 6. dicit: Haud auspicato huc me appuli: estque locutio appellere se aliquo, talie, quales sunt ferre se, aliquo, proripere se aliquo, ducere se aliquo, facere se aliquo: quarum locutionum postremam Vorstius de Lat. Falso Susp. ex Apulejo produxit. Sed annon ipse quoque homo nave aut classe appelli dici possit? Potest utique. Sulpicius Severus Dial. 1: Tricesimo die Massiliam appulsus, inde huc decimo pervenerim. Quin et ipse Cicero alicubi dicit, appelli navigiis in Siciliam. Et sane dum navis appellitur aliquo, ipse simul homo, qui in navi est, appellitur. Praecipue autem vectores, quos Latini in re nautica notione Passiva vocant, Germ. Die Passagiers, recte dici poterunt appelli: hi enim in navi fere otiosi sunt, neque, ut gubernator ceteraeque operae, navem dirigunt aut propellunt.

+ Haec ex Vorstio de Lat. Mer. Susp. 143. bene se habent, eisque inhaerendum existimo; quoniam a(s2 e)pi\ to\ polu\ ita res sese habet. Conf. etiam Anton. Sehori Phras. et Vossium de Vitiis Lat. Serm. 155. At quod non dissimulandum est, Vorstianae huic sententiae Tacitus obstat, qui hunc ipsum a Vorstio, Schoro, Vossio, aliisque damnatum loquendi modum bis usurpavit. Ita enim 2. Annali c. 24. inquit: Sola Germanici triremis Chaucorum terram appulit. Et 4. Annali c. 27: Quum velut munere deorum tres triremes appulere. Perizonius ad Sanctii Minervam 609. Kappius ad Iensium 171.

APTVS alicui rei et ad aliquam rem. Livius tiam dicit: Aptus in aliquam rem. v. g. L. B. Maced. 92: Et erant deprehensi genere pugnae, in quod minime apti sunt.

APVD Praepositio, multos Germanismos peperit. Ita v. g. nullus ejus locus secundum linguae genium esse potest in locutionibus subsequentibus:

1. Apud aliquem, aut Apud latus alicujus esse: pro quo Cic. Adfixum esse alicui. Schorus de Phras. Ad voc. Adsixus.

2. Apud aures, Apud pedes aliquem tenere, Apud capillos aliquem trahere: pro quo Latin. Auribus, Pedibus aliquem tenere, Trahere aliquem capillis.

3. Apud te stabo: pro quo Lat. Tibi adero; Praesto tibi ero; non deero tibi.

Neque tamen Germanismi sunt, quamvis similiter primâ, fronte ita videantur, quae heic subsequuntur:

1. Apud me domi non est, Bey mir im Hause ist er nicht. Apud Lycomedem erat educatus.

2. Apud se non est i. e. ita perculsus est, ut sui non sit compos. Occurrunt haec apud Terentium, et alios. Vorst. de Lat. Falso Susp. 54. Conf. infra Esse apud se.

AQVA, OLEVM, VNGVENTVM rosaceum, bene: sed, Aqua, Oleum, Vnguentum rosarum, infrequens Latinis veteribus.

AQVA BENEDICTA Geweihet Wasser, Latinitatis Ecclesiasticae est, nec tamen soloecum quid prae se fert. Vide paullo infra Benedicere alicui. Latine pro eo dixeris, Aqua sacra, consecrata, dedicata, lustralis.

AQVA ET TERRA Zu Wasser und zu Lande, perperam. Latini enim non usurpant verbum aquae pro mari, quoties opponitur terrae. Quare hanc formulam exprimunt ita: Terrâ marique; Et mari et terrâ; Mari atque terrâ.

* Liv. L. 25. c. 27: Terrâ marique inclusus. Nep. Themist. c. 2: Xerxes et mari et terrâ bellum universae inferebat Graeciae. Sallust. B. Catil. c. 53: Mari atque terrâ praeclara facinora fecit.

Aqua et terra, habent quidem veteres, sed non eâ notione, quâ to\ Aqua pro mari fumitur, et terrae opponitur: sed longe diversâ. v. g. apud Caes. L. 3. B. Civ. c. 17: Aquâ terrâque aliquem prohibere, Einen nicht ans Land treten, und frisch Wasser hohlen lassen.

AQVA MANVALIS Handwasser, Tertullianus Apolog. c. 39: rectius pro eo dixeris, aqua manibus lavandis apposita, vel ad manûs, scil. lavandas, quemadmodum Livius L. 34. c. 6. per servos ad remum, exprimit Die Ruderknechte. Conf. Buchneri de Commutata Rat. Dic. p. 350.

* Pari ratione Aqua pedibus lavandis apposita, vel Aqua ad pedes, Das Fusswasser.

Manualis veteribus est, quod manibus capi vel tractari potest, v. g. Plin. L. 19. c. 1. Manualis fasciculus, Ein Handbündel. Tacit. Annali 4. c. 51. 51: Saxa manualia, Wurfsteine, so man mit der Hand tractiren kann. Atque ita hâc veterum notione accommodari non potest ad aquam.

AQVA VIVA Brunnen-Wasser, oder fliessend Wasser: COELESTIS collecticiusque humor, Gesammlet Regen-Wasser V. Senecam L. 3. Quaest. Natur.

AQVAM VRBI CAPERE Das Wasser einer Stadt abschneiden, perperam: dic, praecidere fistulas, quibus aqua urbi suppeditatur. Aurel. Victor L. 2. c. 77: fistulas incidere, Die Röhren entzwey hauen.

ARCESSERE A CAPITE Latinis significat a principio aliquid repetere, a fonte aliquid ducere. v. g. Cic. A capite, quid velimus, arcessere, et, unde omnia manant, videre. Schorus de Phras.

In caput alta suum labentur ab aequore retro Flumina, conversis solque recurret equis.

ARCVATVM tectum, quo loctus circumdatur. Sic verti possit Ein Alkove, qui Hispanis dicitur Alkoba, ab iisque originem ducit.

* Ansam hujus locutionis dedit Livius L. 1. ab Vrbe 87: Ad id sacrarium Flamines bigis curru arcuato vehi jussit. Currus arcuatus stilo nostrate est Eine Kutsche.

ARCERE aliquem muro et a muro; hostem urbe et ab urbe; transitu, suis finibus.

ARCHITECTVS militaris; Artis muniendi magister; Machinator operum hellicorum, Ein Ingenieur, ein Kriegs-Baumeister. Architectus militaris primarius; Praefectus fabrûm, Ein Ober-Ingenieur.

ARDERE absolute; it. cupiditate, irâ, cet. it. secundum Sallust. Ardere in cupiditatibus.

ARENA in Plurali Numero non ita infrequens est: quamvis C. Caesar arenas vitiose dici existimavit, quod arena numquam multitudinis Numero appellanda sit. Vide Gell. L. 19. c. 8.

* Vsurparunt autem Plurali Numero Horatius et Virgilius, quod notat Ol. Borrichius Anal. 24, Iustinus, quod notat Iensius 39, Ovidius Metamorph. 9. v. 61. et Tacitus Hist. L. 5. c. 7. n. 4. quod notat Kappius ad Iensium 38; idem Ovidius Metamorph. 15. n. 268. et Curtius L. 4. c. 7. n. 6. quod equidem nunc noto.

ARGVERE aliquem sceleris, scelere, de scelere, in scelere, ex scelere; sed sceleris usitatissime. Aliquando etiam Accusativo rei jungitur, ut ap. Vellej. L. 2. c. 68. n. 4: Arguunt in eo regni voluntatem. Sic in Passivo, Nominativo, ut ap. eumdem Vellej. L. 2. c. 45. n. 5: Insolentia paene argui potest. Etiam Infinitivo junctum reperias, ut ap. Livium L. 30. c. 23: M. Valerius Laevinus, qui bis Consul fuerat, speculatores, non legatos, venisse arguebat. Iustinus L. 22. c. 3: Arguere aliquem, ut Dominum, ut tyrannum, ut proditorem.

ARGVMENTA FERRE dicere Latine possumus, quod Aristoteles dicit pi/s2eis2 fe/rein. Cicero pro eo, argumentum depromere, ducere, elicere, eruere, promere, sumere ex vel ab aliqua re.

ARGVMENTA ILLATA non improbem. Malim tamen cum Cicerone L. 2. de Orat. n. 318 loqui: Haec omnia in dicendo non extrinsecus alicunde quaerenda, sed ex ipsis visceribus causae sumenda sunt.

ARRIDERE aliquem, perperam: veteres Dativum heic usurpant, dicuntque Arridere alicui.

ARRIPERE aliquem ad vel in quaestionem, Einen zur peinlichen Frage oder Marter ziehen.

ARTICVLORVM inquit Weissius de Stilo Rom. p. 18, subsidium nostris (scil. Europaeis) linguis familiare, immo tam necessarium, ut nullo modo carere illo possimus, quam plurimum de gravitate illarum detrahit. Linguae Latinae nihil isto opus est, utpote quae Terminationum diversitate flexionum Modos absolvit. Graeca, bellissima alias lingua, eodem articulari morbo laborat, quamvis tanta articulorum necessitas ipsam non premat, quanta reliquas, siquidem de Homero constat, quod in integro aliquo Iliadis suae libro Articulum posuerit nullum. Hactenus Weissius.

* Cave autem, ne loco articulorum ubique in stilo Latino infercias Pronomina hic. is, iste, ille; quae non nisi e)mfatikw=s2 posita locum habent, et eleganter plerumque subaudiuntur.

ARTICVLOS FIDEI qui malit dicere, quam Capita fidei, is sane valde videtur Latinitatis incuriosus; censente Vossio de Vit. 140. et Schore de Phras. ad voc. Caput.

Refragatur Borrichius Cogit. 49, quaeritque, quum Cicero dicat, Articulis membrisque distincta oratio; cur et nobis pariter non licear dicere; Articulis suis membrisque distincta est doctrina fidei Christianorum. At. articuli designant partes. Esto sane! designent partes! Sed et quid aliud notat caput, quam nobiliorem corporis partem?

* Articulus quid apud Grammaticos notet, nemo nescit: quo de in proxime praecedenti non nulla adnotare lubuit.

* Sall. Homines talis negotii artifices. Seneca in Agamemn. 13. 7. v. 983: Sceleris infandi artifex. Cic. in Orat. c. 48: Consuetudo artifex suavitatis, Die Gewohnheit macht, dass man die Sache zuletz gern thut. Id. Cotta in ambitione artifex dicere solebat. Id. 7. Verr. 144: Artifex ad corrumpendum judicium.

AT, AT ENIM[?], AT VERO[?] occupationis sunt, et adhibentur a Latinis in Objectionibus.

* Cic. pro Arch. c. 4: At domicilium Romae non habuit: is, qui tot annis ante civitatem datam sedem omnium rerum ac fortunarum suarum Romae collocavit. At non est professus: immo vero iis tabulis profellus, cet. Id. At enim hoc feceram i. e. Obvertat et objiciat mihi aliquis, me hoc fecisse. Item: Obj. At enim multa incerta sunt, et investigari atque erui e tenebris non possunt. Resp. Liberaliter do, prolixe fateor, cet. Cic. Verr. 7. c. 17: At vero contra bellum praedonum classem habuit ornatam. Itaque isto Praetore defensa provincia est. Id. L. 3. de Orat. n. 188: At enim vereor, inquit Crassus, ne haec aut difficiliora istis ad prosequendum esse

videantur, aut quia non traduntur in vulgari ista discipliua, nos ea majora ac difficiliora videri velle videamur. Curt. L. 9. c. 2. n. 22: Obj. At enim equitum peditumque multitudo vos commovet. Responsio ironica: Cum paucis enim pugnare soliti estis, et nunc primum inconditam sustinebitis turbam. Plin. L. 9. Ep. 26. p. m. 384: Obj. At enim alia conditio Oratorum; alia Poetarum. Resp. Quasi vero M. Tullius minus audeat.

* Cic. L. 2. Verr. 166: Oderunt Siculi: togatorum enim causa multa feci. At hi quidem acerrimi inimicissimique sunt. Id. L. 4. Acad. n. 107: Primum enim negatis fieri posse, ut quisquam nulli rei adsentiatur. At id quidem perspicuum est. cet.

Attendere pro curare, eniti, absolute ponitur sequente ut. v. g. Plin. L. 6. Ep. 30: Villa Camilliana, quam in Campania possides, est quidem vetustate vexata: ea tamen, quae sunt pretiosiora, aut integra manent, aut levissime laesa sunt. Attendemus ergo, ut quam saluberrime resiciantur.

ATTINET semper Accusativum cum Praepositione ad postulat. v. g. Quod attinet ad hanc rem. Numquam veteres, Plautus, Terentius, Cicero, alii, hanc Praepositionem heic omiserunt.

* Hinc obverti non debet, ad omitti posse, eo quod verbo etiam insit, atque adeo recte dici, Quod attinet me; quemadmodum recte dicatur adire aliquem et adire ad aliquem. Analogia enim, nullis veterum exemplis suffulta, nihil probat. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 174. Cell. Antib. 245. C. P. 194. Kappius ad Iensium 160.

Pro Attinet in hac ipsa locutione veteres interdum usurpant Pertinet. v. g. Curt. L. 6. c. 11. n. 30: Quod ad Dymnum pertinet, nihil scio. Pro quo Cicero etiam kat) e)/lleiyin diceret: Quod ad Dymnum, nihil scio; Vel: De Dymno, nihil scio.

ATTINGERE aliquid, Latini eleganter pro Pertinere ad aliquid. Cic. Primus ille locus, qui maxime attingit naturam humanam. Schorus de Phras.

AVCTIO FACTA EST Es ist eine Auction gehalten oder angestellet worden, Cic. L. 2. Verr. n. 46.

AVCTOR tibi sum, ut te urbi committas; Auctor tibi sum, profugere; Magnopere tibi auctor sum, ne hoc facias; A me consilium petis, quid tibi sim auctor, in Siciliane subsidas, an proficiscare; Eo tempore non modo ipse auctor dignitatis tuae fui, verum etiam ceteris aucotor ad te adjuvandum; Auctor condendae urbis fuit populo. Ita Cicero et alii probae notae scriptores hâc formulâ utuntur.

Auctorem esse, sequente Accusativo cum Infinitivo, idem notat apud Livium, quod adfirmare, pro certo aliquid adserere. v. g. L. 2. c. 48: Auctores sumus, tutam ibi majestatem Romani nominis fore.

AVDACIAE MEAE IGNOSCE formula est, quâ hodie nihil fere tritius. Audax et Audacia plerumque in malam partem. Hinc Nonius: Audacia temeritatis est. De industria audacem esse, in vitio ponitur. Veniam autem petere ejus, quod libenter facias, et porro facturus sis, licet turpitudine suâ aliquâ laboret; absonum videtur esse. Minus scite ergo in elegantiis nostri locant, quum vernacula Latine reddunt, Sich erkühnen, eines Kühnheit verzeihen. Elegantius Cicero Lib. 13. Ep. 51: Sumsi hoc mihi, ut cet. Et L. 7. Ep. 5: Vide, quid mihi sumserim. Cell. Antib. 147.

AVDAX animo viribus, ad facinus: Poetae etiam, Audax animi; et cum Infinitivo, v. g. Audax omnia perpeti.

AVDIENTIAM alicui dare, suspectum: Livius et Cicero pro eo, audientiam facere alicui; it. Cic. benigne attenteque audire aliquem. Corn. Nep. Con. c. 3: Nemo sine hoc admittitur, Niemand wird ohn ihn zur Audienz gelassen.

AVDIENTIAM apud aliquem habere, ejusdem notae: Lat. Cui patet aditus ad aliquem; Sermonis aditum ad aliquem habere; Alicujus conveniendi habere potestatem.

* Quin et audire aliquid de aliquo, tamquam subjecto, non modo Terentius, sed etiam ipse Cicero habet: quod tamen notandum, non imitandum esse existimo. Alias enim Praepositio de recte

tantummodo et ordine adhibetur, si de objecto sermo est. Conf. Laur. Vallae Eleg. L. 3. c. 66. p. m. 266.

Audire etiam intransitive sumitur. v. g. Bene audire velle ab omnibus i. e. bonam existimationem apud omnes habere, Bey allen und jeden einen guten Namen haben.

AVDIRE non possum, ut hujus rei fiat mentio, non ex idiotismo linguae: rectius dixeris, Aures meae abborrent a commemoratione hujus rei; Aures meae hoc respuunt; Hoc aures meas vulnerat; vel ad solam rei hujus mentionem perhorresco; Hace dicta mihi cerebrum excutiunt.

AVLETES OBLIQVVS Ein Queerpfeiffer, subabsurde dicitur: neque enim Adjectivum obliquus hominem respicit, sed instrumentum, quo labellum trivisse juvat. Malim ergo, fistulator, it. cantator cicutae obliquae.

AVELLO Observandum est, quomodo usi sint Latini hoc Verbo. Iunxerunt enim cum ex, de, et a. Sed, ut recte dicimus, avellere ex arboribus; sic eorum more non recte, ex complexu, sed de complexu. Consuetudine ita, non ratione, est usurpatum. Ita Schorus sciscit.

+ Sed, quod contra Schorum notandum, omnino heic ratio quaedam subest. Nimirum Avelli ab vel de aliquo notat distractionem eorum, quae morali vel politico conjuncta sibi invicem vinculo sunt, v. g. Avulsus sum a meis; Avulsus sum a ceteris; Sperat, se rus a me avellere Ter.; Avellere se a meretrice i. e. relinquere eam, renuntiari turpi ejus consuetudini. Ter.; Avelli de complexu matris: Avelli autem ex aliquo eorum innuit separationem, quae nexu cohaerent Physico, v. g. Poma ex arbore avulsa. Poetae tamen hanc a)kri/beian minus curant, quum v. g. dicant etiam Avellere poma ab arboribus et de arboribus.

* Plinius L. 5. c. 2. n. 1. Plane omittit Praepositionem: Et horum pars quondam Vesuni, qui avulsi his, propriam fecere gentem, versi ad Aethiopes.

AVERTERE animum ab aliqua re, non tantum est alterius, et transit. v. g. Avertere ab atrocitate facti animos auditorum, quod Ioh. Ker aliique putant; sed etiam sui cujusque, et in se residentis.

* Exempla veterum sunt in promtu. Caes. L. 1. B. Civ. c. 4: Totum se ab ejus amicitia averterat. Cic. de Amic. c. 1: Tu velim a me animum parumper avertas, Laelium loqui ipsum putes.

AVFERRE famam gloriamque alicui; amorem ab aliquo; pecuniam de aerario; se ex oculis alicujus.

AVIDVS laudis. Terent. Eum. 1. 2. 51: Hic est aliquanto ad rem avidior. Hic posterior modus paullo insolentior est.

AVRA frigida, pulchra, calida est; Est nunc valde frigidum; Est calidum; Est lutosum cet. locutiones barbarae sunt. Quodsi veteres de temperie aeris aut coeli loquuntur, non utuntur, saltem in prosa, vocabulo aurae, nec Adjectiva, qualitatem tempestatis designantia, prout nostrates, absolute ponunt; loquuntur autem heic sequentibus fere modis: Coelum frigidum, serenum, aestuosum, nubilum, pluvium est; Sudum est; Tempestas idonea, serena est; Est nunc magnus aestus, frigus, gelu, lutum, cet.

AVSCVLTO tibi i. e. obedio: AVSCVLTO te i. e. audio. Ita sciscit Valla L. 3. c. 42.

* At id non est perpetuum. Invenias enim loca, ubi etiam cum Casu quarto constructum obediendi notionem habeat, ut apud Plaut. Trin. A. 3. Sc. 2. Vorst. de Lat. Falso Susp. 132. seq.

AVT praecedente, non recte sequitur Vel. v. g. Ampullae fuerunt aut scorteae, aut fictiles, vel ex aere; pro aut ex aere. Quum enim Aut, istud qiazeuktiko\n, praecedit, idem to\ Aut sequi etiam debet. Atque hoc nomine Casaubonum et Thuanum notat Scioppius Iud. de Stil. Hist. 118. et 120. Conf. supra Part. Etym. Sect. 2. ad voc. Aut.

+ Objectant illud Ciceronis L. 5. Ep. 11: Ei velim scribas, ut nullam rem neque tam magnam, aut tam parvam putet. cet. Sed in optimis editionibus est, neque tam parvam.

AVXILIVM DO FEROQVE dicimus: Opem do non dicimus; sed Opem fero: unde opitulor. Ita Valla L. 3. c. 65. judicat.

* Quo minus autem huic decreto magni Grammatici simpliciter subscribamus, intercedit auctoritas Terentii Heaut. A. 3. Sc. 3. v. 31. 32: Quid illum porro credis facturum, Chreme, nisi eum, quantum dii dant opis tibi, servas, castigas, mones?

AVXILIATRICES COPIAE non apud veteres occurrit, quod quidem constat. Quin et Adjectivum auxiliatrix, icis, apud eosdem non invenio: exstat tamen apud Cassiodorum L. 2. Ep. 40. Dicunt pro eo, auxilia, auxiliares sc. copiae, auxiliarii milites, auxiliaria arma, auxiliariae cohortes, auxiliares cohortes, copiae subsidiariae, catervae conducticiae, copiae adventiciae, exercitus conducticius.

BANCAM ROTTAM FACERE Bankerot werden, fallit werden, locutio ab Italis profecta, qui, sicubi locus in collegio, quod fenori dando et accipiendo pecuniam aucupatur, cuique Mercatorum adsignatus, vacuus conspicitur, dicunt banco rotto i. e. banca s. argentaria mensa hujus mercatoris est rapta. Idiomate Latinae linguae exprimi possit per to\ Cedere foro L. 7. p. Depositi; it. argentariam, subaudi mensam, dissolvere. Cic. pro Caecina c. 4: Aliquanto post, jam argentaria dissoluta, Fulcinius huic fundo uxoris continentia quaedam praedia atque adjuncta mercatur. Mercator autem ejusmodi vocari possit decoctor. Cic. Philipp. 2. c. 18: Illud tamen audaciae tuae, quod sedisti in quattuordecim ordinibus, quum esset lege Rosciâ decoctoribus certus locus constitutus, quamvis quis fortunae vitio, non suo, decoxisset.

* Vocabulum Banco Latine possit verti per aerarium mercatorum. v. C. S. Schurzfleischii Nomenclat. Strateg. p. 14.

+ Banco della pieta, vulgo Mons pietatis, Latine reddi possit Aerarium publicum, unde indigentes ecclesiae bono sustentantur. Vid. Paul. Iac. Marpergeri Montes Pietatis, Lips. 1715.

BARB AMAIOR Barba maxima , Ein langer Bart, Cicero 2. Verr. n. 62. et alibi habet. Barba prolixa, Virgilius Ecl. 8. v. 34. habet. Pro utroque tamen longe usitatius Latini, barba promissa.

BELLVM COMPONERE est positis armis utrimque inire pacem: BELLVM DELERE s. CONFICERE est hostem ita frangere et debilitare, ut nullum ab eo periculum amplius sit metuendum.

BELLVM DENVNTIARE fit sine caeremoniis: BELLVM INDICERE cum sollemnitate per praeconem; quo de Brisson. de Formul. 342.

BELLVM GERERE adversum et adversus aliquem; contra aliquem; et cum aliquo.

* Sed Gerere bellum cum aliquo duplici ratione dicitur. PRIMO enim est, adversus aliquem bellum gerere. Virg. L. 1. Aen. v. 47:

Cic. L. 12. Fam. Ep. 22: Nos cum Antonio bellum gerimus. DEINDE est, in alicujus partibus esse, et contra communem hostem sociatâ operâ viribusque conjunctis gerere bellum. Nepos in Chabr. c. 3: Tum praefecti Regis Persiae legatos emiserunt Athenas, questum, quod Chabrias adversum Regem bellum gereret cum Aegyptiis.

Hâc notione duplici sumuntur etiam locutiones, Pugnare, it. Bellare cum aliquo.

BELLVM intestinum ac domesticum, ex Cic. Cat. 2, 13. explicatur in Lexic. Fabri bellum civile, Vneinigkeit und Aufstand der Bürger unter sich selbst. Quae quo minus admitti queant, intercedit alter locus Catil. 3, 8. ubi bellum civile et domesticum occurrit. Itaque quando Cicero civile et domesticum conjungit, sine dubio diverso significatu posuit haec duo Nomina. Et sane peculiari sensu Orator bellum Catilinarium appellare domesticum videtur, quia illud domi gerebatur. Contra bellum inter Pompejum et Caesarem gestum in Hispania, africa et Graecia, civile quidem erat, sed non domesticum. Ergo bellum civile et bellum domesticum pro synonymis simpliciter non sunt habenda.

BENE AVDIRE pro recte aliquid auribus percipere, perperam dicitur. Significat enim longe aliud quid, scil. bonam existimationem habere.

* Exempla hujus notionis in auctoribus classicis actis obvia sunt; nec ullum in contrarium temere adferri, credo, poterit. Terent. in Prol. Phorm. Benedictis si certasset, audisset bene. Cic. de Leg. 1. c. 19: Vt bene audiant, ut rumorem bonum colligant, erubescunt. Id. de Fin. 3. c. 17: Est hominis ingenui, velle bene audire ab omnibus. Id. L. 6. Attic. Ep. 1: Me iccirco putant bene audire velle, ut ille male audiat. Terent. Phorm.

A. 2. Sc. 3. v. 12: Si herum insimulabis avaritiae, male audies. Corn. Nep. in Dione: Insuetus male audiendi. Schor. de Phras. ad Voc. Audio.

BENE vel MALE CADERE Wol oder übel ausfallen, eleganter pro bene vel male procedere.

* Caesar enim L. 2. B. Civ. dicit: Labores male ceciderunt. Cic. Att. L. 3. Ep. 1: Nihil mihi optatius cadere potuit. Id. Cecidit belle, Id. 2. de Orat. 9: Peropportune cecidit mihi hoc. Id. 2. Verr. 3: Hoc adhuc percommode cadit.

Vsitatius tamen dixeris: bene evenire, accidere secundâ fortunâ, prospere evenire, evenire feliciter, prospere cedere.

BENE HABEO Bene habes, Latinis idem est, quod Bene valeo, Bene vales. In tertia autem Persona etiam sine supposito, Bene habet i. e. bene se res habet; quod exemplum ubique frequens est. Valla L. 3. c. 74.

BENE male, meliuscule, pejuscule, tenuiter mihi est, Mir ist wol, mir ist übel, mir ist etwas besser cet. satis Latine.

BENE tres sunt anni, Es sind wol drey Iahr, putidus Germanismus est. Nostrum enim to\ Wol haud vertendum heic erat per Bene. Latini hoc longe aliter, nempe: Anni circiter tres sunt; Sunt anni plus minus tres.

* Idem Adverbium etiam perperam usurpatur, quum dicunt: Bene veniatis; Bene veneris, Seyd willkommen; sey willkommen. Pro quo dicendum: Exoptati adestis; Opportune ades; Adventus tuus mihi gratus est.

BENEDICERE ALICVI pro bene precari alicui, in barbaris ponit Goclenius Silv. Barb. p. 8: sed Benedicere Deo pro laudare Deum, bene se habet, et a veteribus usurpatur.

* Analogia certe postulat, ut tertius Casus huic verbo addatur; quem etiam addiidit Cicero. Interim tamen reperitur etiam hoc Verbum cum Accusativo junctum Benedicere aliquem: unde Passivum Benedicor, et Participium Benedictus. Nimirum loquendi modus hic fit per Graecismum, ex e)ulogei=n tina formatum, atque occurrit apud Ovidium Fast. 2, 637. Tibullum 2, 1, 33. Petronium, Apulejum, Arnobium, antiqquum Scripturae Interpretem, et Ecclesiasticos scriptores, in primis Sulpicium Severum.

Nova autem hujus verbi notio, quâ pro fortunare, salutem et felicem successum alicui largiri, Germ. Segnen, accipitur, tota est Hebraica, non minus in verbo, quam inde derivato Substantivo Benedictio, et Adjectivo Benedictus.

* Substantivum autem Benedictio, similiter, ut ipsum Verbum, significat laudem, apud Apulejum. Borrichius Cogit. 50. to\ Benedictus in antiquis inscriptionibus invenit.

+ Idem Olaus Borrichius Analect. 59. to\ Benedicere aliquem ex Plauto, Tibullo et Ovidio probatum etiam it; sed frustra est. Vide Cell. Antib. 147. 148. et 246. C. P. 235. Fab. Thes. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 192. seqq. Conf. infra Maledicere alicui.

Germanicum verbum Segnen, ait Weissius de Stil. Rom. p. 144. seqq. triplici gaudet notione: PRIMO enim valet bene de aliquo sentire et loqui; POSTEA bene alicui precari, et prosperrima quaevis optare; TANDEM, felicem reddere et beatum. Quodsi igitur dicerem: Deus bene piis dicit; non modo haec novâ oris Latini formâ foret; sed etiam sensu plane a ratione abhorreret: perinde enim foret, ac si dicerem: bene de piis Deus loquitur et sentit. Nascentis Christianae Ecclesiae doctores, quos ut patres reveremur, hâc loquendi formulâ usi, quoniam dogmatum magis puritatem, quam verborum congruentiam sectabantur, ad nostram hanc aetatem transmiserunt eo sensu, ut Deum res piorum prosperare, secundare, amplificare, fortunare, in melius et melius evehere significarent. Quoties igitur Germanicum illud Segnen, Latine reddi debet, judicare et dispicere necesse habemus, quo loco per bene alicui dicere s. laudare; quo rursus per bene precari et eminari; et quo tandem per prosperare, secundare, juvare, transferendum sit.

BENEFACERE alicui et erga aliquem. Sed prius Ciceronis est, et omnino usitatius: posterius Plautinum quid redolet.

BENEFICIVM PETITVM NON FACERE Die gebetene Wohlthat nicht angedeihen lassen, locutio singularis est ap. Gellium L. 7. c. 20. Cicero pro eo, Beneficium petitum non dare, non reddere, non collocare, non deferre alicui, non conferre in aliquem; Beneficio petito non adficere, non ornare, non complecti aliquem. Plautus: De aliqua re gratiam alicui non facere.

BIBERE auro et in auro, Aus einem goldenen Gefässe trinken: Bibere poculis et in poculis.

BIBERE pro salute seu in sanitatem aliorum. Num ita liceat facere, pie et erudite disputavit Ioh. Quistorpius in peculiari Commentatione ob argumenti

jucunditatem Rostochii 1714. recusâ. Num vero ita etiam salvâ Latinitate liceat dicere, nos heic dispiciamus. Analogia quidem non obstat; quae tamen suffragio antiquitatis quum destituta videatur esse: substituamus cum Schurzfleischio Ep. 330. Libare alicui poculum; et cum Taubmanno, indicante Fabri Thesauro ad voc. Libo, Libare. alienae saluti; et cum Plauto Pers. A. 5. Sc. 1: Cyathos mihi das. Cedo sane. Bene mihi, bene vobis, bene amicae. Optatus hic mihi dies datus hodie est a diis. Scilicet ex hoc loco Plautino elicitur, Bene tibi significare germanicum istud, Es gilt dir! auf deine Gesundheit!

+ De hac autem bibendi caerimonia videatur Charles Patin dans Relations Historiques et Curieus, de sa voyage en Allemagne p. 158. Io. Frid. Mathenesius de Ritu bibendi in Sanit. Conr. Rittershusius L. 4. Sacr. Lect. c. 6.

BIS TANTVM, QVINQQVIES tantum, Centies tantum, Zweymal so viel, fünfmal so viel, hundertmal so viel. v. g. Redimam hoc bis tanto, Germ. Ich will noch einmal so viel dafür geben; Bis tanto amici sunt inter se, quam prius; Ter tanto pejor est, quam illam esse vis; Reperietis quinquies tanto, judices, amplius istum, quam quantum ei in cellam sumere licitum sit, civitatibus imperasse. Nostri dicerent, Mehr als fünfmal so viel. Plautus ita, Varro et Cicero locuti sunt. Plinius quoque eodem modo: Vicies tanto addito aquae.

* Dicunt etiam Latini, Alterum tantum. Corn. Nep. in Vita Eumenis: Illa autem (via), quâ omnes commeabant, altero tanto longiorem habebat anfractum. Nostri dicerent, Der Weg war noch einmal so lang. Lege 14. Dig. de Lib. et Potest.: Secundum voluntatem defuncti filius altero tanto amplius habebit, quam silia. Nostri dicerent, Mehr als noch einmal so viel. Ita etiam Cicero, Livius et alii loquuntur.

+ Vtrumque hoc loquendi genus apud Graecos similiter obtinet: dicunt quippe di\s2 to/s1os2, et tes1ou=ton e)/teron.

Plautus etiam dicit Sexcenta tanta pro Sexcenties tantum: ut in Pseud. 2. 2: Quasi mihi non sexcenta tanta soleant redire. Et in Trinummo dicit Tria tanta pro Ter tantum. Sed pro Decies tantum dicunt etiam decimum, et pro Centies tantum dicunt Centesimum. Ita Varro L. 1. R. R. c. 44: Semen heic redit cum decimo. - In Sybaritano (agro) dicunt etiam cum centesimo redire solitum. Et Plin. L. 5. c. 4: Terra reddit fenus cum centesima fruge. Vorst. de Lat. Falso Susp. 254. seqq.

BONA CONSCIENTIA, MALA CONSCIENTIA sat bene et Latine dicitur; id, quod contra Schor. de Phras. ad vocab. Conscientia notandum.

1. Proprie multorum scientia. Cic. 1. Catil. pr. Constrictam jam omnium horum conscientiâ teneri conjurationem tuam non vides?

2. Deinde animi testimonium de rebus bene maleve gestis. Plin. L. 3. Ep. 20: Multi famam; conscientiam pauci verentur.

3. Denique memoria et recordatio. Florus L. 2. c. 12. n. 10: Nemo Regum diutius amissae fortunae conscientiam retinuit.

Illa notio, quam secundo loco ponimus, heic consideranda venit. Et vero Cicero plerumque Genitivum heic addit, ut conscientia officii, optimae mentis, bene actae vitae, multerumque benefactorum, rectae voluntatis, scelerum, et similium: rarias autem Adjectivum, v. g. ad Attic. L. 10, Ep. 4: Praeclarâ conscientiâ sustentor. Et L. 13. Ep. 20: A recta conscientia transversum ungvem non oportet discedere. Ita etiam Sallustius B. Iug. c. 62: Ex mala conscientia digna timere. Frequentius ita dici coeptum, quum inclinaret Latinitas. Seneca Ep. 12: Hoc, quod ille ex mala conscientia faciebat. nos ex bona faciamus. Et de Clem. 1, 15; Satis fiduciae habere in bona conscientia. Plin. L. 1. Ep. 12; optima conscientia. Idem. L. 10. Ep. 7: bona conscientia. Tacitus Agric. c. 1: Bonae conscientiae pretio duci. Quintilianus L. 9. c. 2: Maledicta non intelligere, bonae conscientiae est. Symmachus habet: Conscientiâ salvâ. Conf. infra Salvâ conscientiâ.

Alias tamen Cicero dicit: Salvo officio; Salvâ side; Salvis legibus; Quod salvâ fide pollim. Id. Lib. 9. Ep. 44: Peto a te, ut in ea controversia, quam habet de funde cum quodam Colophonio, et in ceteris rebus quantum sides tua patietur, quantumque tuo commodo poteris, tantum ei honoris mei causâ commodes. Id. Lib. d. Ep. 37: Peto, ut memineris, te omnia, quae tua fides pateretur, mihi cumulate recepisse. Cell. Antib. 236. C. P. 133.

* Quantumlibet igitur vocabulum Conscientiae, et cum Adjectivis positum, Conscientia bona et mala, bene se habeat; dantur tamen locutiones, in quibus id putidos repraesentat Germanismos. Ita minus Latina sunt:

1. Conscientiam mihi facio; pro quo Latini, Hoc sine scelere fieri nullo pacto potest; Hoc mihi religio est; Religione vetor, quo minus hoc faciam.

2. Conscientiam mihi non facio id perpetrare; pro quo dicendum, Religio mihi non est, quo minus id perpetrem.

3. Conscientiam suam examinare; pro quo dixeris, sua dicta et facta diligenter recognoscere, it. Descendere in se ipsum.

BONA FIDE accipitur ab optimis Latinis pro eo, quod est Germ. Bey meiner Treue, extra jocum, non imaginarie, sed omnino re vera, sine simulatione, non maligne, Germ. Ohne Argelist, non parum prudenter, non neglecte, sed diligenter et fideliter, cui interdum opponitur di/khs2, causa, scil. hujus vel illius rei causâ interdum dolo malo.

* Exempla sunt in promtu. Plaut. in Pseud. A. 4. Sc. 6: Bonân' fide istud dicis? id est, ut loquitur Iul. Caesar L. 7. B. Gall. Sincerene istud pronuntias? hoc est, Wahrhaftig, und wie es dir ums Herze ist. Cui opponitur dolo dicere, apud Plaut. in Trin. A. 2. Sc. 4. id est, non vere, non ex animi sententia. Statius in Praef. L. 5. Silv. Qui bonâ fide deos colit, amat et Sacerdotes, id est, fideliter et constanter, non ficte. Seneca Ep. 86: Numquam bona fide vitia mansuescunt, id est, prorsus ac revera exuuntur, Vom Grunde aus, vel eximuntur. Bona fide hoc agam tuum negotium, id est, non perfunctorie, Nicht obenhin, non quasi aliud agens, non quasi praeteriens, ut loquitur Cicero de Clar. Orat. Graeci e)n paro/dw| e)n pare/rgw|, quibus et Cicero usus est in Ep. ad Attic. et Q. Fratr. praeter rem, praeter propositum, obiter, in transcursu, levi, quod ajunt, brachio vel manu. Bona fide exsolvam, quod tibi debetur, id est, uti fieri debet, nullo fraudis, doli mali, vel simulationis interventu, a)/neu do/lou. Plaut. Aulul. A. 4. Sc. ult. Dic bona side; tu id aurum surripuisti.

BONA PARS pro magna pars, Cicero et Horatius; Bona spes, Cicero; Bonus amicus, Nepos et Curtius: Bonus animus pro securus, Plautus saepe et Livius; Bonus Poeta, Catullus et Cicero. Vorst. de Lat. Falso Susp. 31. seqq.

BONA VENIA VESTRA LICEAT immerito suspectum: nam exstat apud Livium Lib. 6. cap. 40. Cellar. C. P. 94.

BONA VERBA Terentianum est: DII MELIORA, Ciceronianum. Formula deprecandi atque averruncandi res malas.

Et Propertius L. 4. El. 6. v. 65. non modo paullo aliter, sed etiam sensu prorsus contrario i. e. admirationem inferente:

BONVM LATINVM est, perperam: neque enim Latini duo Adjectiva ita conjungunt. Dicunt autem pro eo, priore Adjectivo in Adverbium commutato, bene Latinum est; vel etiam, bene Latine loquitur; bona Latinitas est. Conf. supra Aliquot centum.

BONVM MIHI VIDEBATVR Germanismus est. Recte autem haec locutio sese habet, si omittitur to\ bonum. v. g. Hoc mihi videbatur. Dixeris etiam pro eo, Sic visum est mihi; Hoc mihi placebat; Hoc mei erat consilii; Hoc probabam; Hoc conducere arbitrabar; Hoc salutare maxime esse judicabam; Ita animo collibitum meo est.

BONVS DIES! BONVS VESPER Guten Tag! guten Abend! in salutando Germanismum redolet: malim, salve, vale, ave! Schori Phras. ad voc. Salveo.

BONVS HOMO Cicero bis tantum, scil. Lib. 16. Fam. Ep. 18. et Lib. 1. Attic. Ep. 16: pro eo tamen alibi, et quidem omnino usitatius, vir bonus. Fr. Vavassor in Antibarb. 492. Conf. Part. Etym. Sect. 2. voc. Homo.

BRACHIVM FLVVII Ein Arm des Flusses, perperam damnatur: habet enim Ovidius Lib. 1. Metamorph. Fab. 1. v. 13, 14: Brachia longo margine terrarum porrexerat Amphitrite. Ceterum pro eo veteres usitatius dicunt, pars fluvii. Caes. L. 3. B. G. c. 1: Fluvius in duas partes dividitur, Der Fluss theilet sich in zween Arme. Id. Lib. 4. B. G. c. 10: Fluvius in plures partes diffluit, Der Strohm theilet sich in etliche Arme. Id. l. c. Multis capitibus in mare influit, Er theilet sich in viele Arme, ehe er sich ins Meer ergiesset.

BRACHIVM SAECVLARE i. e. magistratus, et quae alia potestatem summam significant, aut summae administram, Latinitatis mediae et infimae videtur esse. Cell. Antib. 224. C. P. 388.

BREVE DICERE vel FACERE aliquid, Ciceroni est Non longum esse in oratione; Paucis aliquid dicere; Perquam breviter aliquid perstringere atque attingere: at, ni fallor, bis vel ter modo usurpavit.

* Pro Sest. Longum est dicere; sed hoc breve dicam. Att. L. 6. et in Sallust. Iam dabo operam, quam maxime potero, ut breve id faciam.

quasi inania, et nullâ ratione naturae venientia, ut Plinius inquit. Metaphorice autem accipiuntur, et ab ipsis eruditis et cordatis Gallis ad interdicta Pontificia referuntur, quae contra jus et fas decreta esse censentur, ideoque contemnenda.

CADAT, VT VELIT suspectum: Lat. utcumque res ceciderit, evenerit; utcumque res cesserit; quaecumque alea ceciderit.

CADERE de vel ex equo; it. ab alto; cadere in suspicionem; Cadere causâ; cadere suâ manu: sub oculos, sub adspectum; in vel sub sensum, in vel sub potestatem alicujus, in vel sub intelligentiam.

CADERE in morbum, Cicero; Cadit umbra, modo brevior, modo longior hac vec illac, ut dies crevit decrevitque, Plin. L. 2. Ep. 17. p. m. 77: cadunt promissa ejus irrita, Liv. L. 2. c. 31; Cadit palus Maeotis in id mare, Curt. L. 6. c. 4. n. 18. Cadit animo, et Cadit ipsi animus, auctoritas, spes, ira, fides, Cicero et Livius. Vorst. de Lat. Falso Susp. 152.

CADERE vel INCIDERE[?] IN POENAM Germanismus est: Latini heic utuntur verbo Committere, v. g. Commissum esse alicui aliquid, Etwas einem verfallen seyn. v. g. Omnia ejus bona Principi commissa sunt. Multam non commisi, Ich habe die Geldstrafe nicht verwürkt, Cic. pro Cluent. Poenam commissam persequi, Die verfallene Strafe exsequiren, einfodern. Schor. Phras. ad voc. Committo.

CAECVS jungitur Ablativo et Genitivo subjecti. v. g. Caecus animo, et Caecus animi. Soli autem jungitur Ablativo objecti. v. g. Caecus avaritiâ.

CALCARE aliquid pedibus, bene. Sed et significatio hujus verbi et constructio adjicienda est, ubi contemnere, negligere notat, et quando cum Praepositione super adhibetur. Vtrumque habet Apulejus Metam. Lib. 5. p. 72: Vehementer iterum et saepius beatos illos, qui super gemmas et monilia calcant. Ib. p. 88: Vt primum quidem tuae parentis, immo dominae praecepta calcares.

CALERE aliquâ re, ab aliqua re, et in aliqua re; Calere pietate, a pietate, in pietate.

CALIDA CONSILIA, CALIDA FACINORA Terentius et Plautus dicunt pro audacibus: quemadmodum Graecis qerma\ e)/rga et qermai\ boulai\ audaciam notant.

* V. g. Vide, ne consilia tua nimis sint calida, Nicht zu hitzig mein Freund! ubereilt euch nicht! Sic calidum judicium pro praecipiti.

* Plin. Ad has res caligat humanum genus. Quintil. L. 1. e. 2. proverbiali locutione dixit, Caligare in sole i. e. caecutire in re clarissima, In einer klaren Sache irren.

+ Posteriori aetate, apud Fulgentium et Petrum Chrysologum, Active etiam construitur, et usurpatur pro obscurare, caligine obducere aliquid. v. g. Tetrae nubes caligant coelum.

CALLERE aliquam rem, quod inter omnes constat, et aliquâ re, de quo ipse Iac. Perizonius in Sanctii Minervam tacet.

* Constructionis hujus posterioris exempla, quia indicta aliis sunt, heic producenda in orchestram videntur. Instin. L. 24. c. 4: Augurandi studio Galli praeter ceteros callent. Valer. Max. L. 8. c. 12: Ab his id negotium aptius explicari posse confiteor, qui quotidiano ejus usu callebant. Petron. Sat. c. 135: His ego callens artibus: hanc enim lectionem vel ipse Burmannus tuetur.

+ Callere cum Accusativo, transitive sumitur, et respicit objectum; cum Ablativo autem, intransitive sumitur, et respicit causam efficientem.

CAMPVM RETINERE videtur Germanismus. Et vero certum est, apud antiquos hoc loquendi genus non inveniri: usus tamen eo est Sidonius Apollinaris Carm. 5. Malim cum veteribus, victoriam reportare ab hostibus, vincere, victorem esse, superiorem discedere. Vorst. de Lat. Falso Susp. 263.

CANERE vel CANTARE[?] vigilias alicui, in Ecclesia sermonis usu increbuit, et ignoratur a veteribus. Pontanus sic expolire voluit: Funebri psalmodiâ alicui parentare; it. Funebria alicujus celebrare. Gentiles olim id

CANERE classicum, Canere bellicum, Ciceronis sunt: Ad arma conclamare, Livii: Signum dare buccinâ, Curtii Germ. Lermen blasen.

CANERE receptui, Zum Rückmarche blasen, usitate: rarius cum Accusativo utriusque Numeri, canere receptum et receptûs.

* Eleganti plane Metaphorâ Plinius Iun. priorem locutionem ad senium transfert. v. g. Aetas ingravescens receptui me canere jubet, Ich habe nunmehr die Iahre, dass ich Anstalt zu meinem Ende machen muss.

CAPAX alicujus rei v. g. Homo disciplinae vel artis nostrae capax, usitate. Praeterea Plinius Lib. 2. Ep. 17: Villa usibus capax. Et Ovid 8. Metam. Capax ad praecepta animus.

CAPERE desiderium ex domo paterna, Das Heimweh haben, die Heimsucht haben.

CAPIO voluptatem, dolorem, exemplum, ex aliqua re, et in aliqua re. Sed prius usitatius.

CAPERE alicui lumen aut lucem; it. Prospectum alicui capere, Einem das Licht benehmen, einem den Prospect nehmen, suspectum: neque enim capere pro intercipere, seu adimere, usurpari usquam constat. Cicero pro eo habet, Obstruere alicujus luminibus; Caes. B. G. L. 2. c. 22. Prospectum impedire; Ibid. Lib. 7. c. 81. Prospectum alicui adimere, Sallust. B. Iug. c. 53. Prospectum prohibere; Curt. Lib. 4. c. 15. Prospectum oculorum auferre.

* Nota heic, apud Plinium L. 5. Ep. 6. occurrere, Diversas coeli partes ac prospectus habere, Verschiedene Aussichten haben; it. Prospectum praebere, Einen schönen Prospect geben: et apud Livium L. 1. c. 18: Prospectum in urbem agrumque capere, Nach der Stadt und nach dem Felde hinsehen.

CAPESSERE OPPORTVNITATEM Sich der guten Gelegenheit bedienen, suspectum: Lat. Sequi opportunitatem loci, temporis, cet. Opportunitate rei alicujus uti. Tene hanc horam, quae opportunitatem habet. Beneficio fortunae uti. Sciopp. in Strad. 106.

CAPI STVDIO VENANDI locutio est, quam Scioppius in Strad. rejicit. Dicunt sane Latini tum Res capit me pro Res delectat me; tum Ego capior re pro Ego delector re. Ad hunc modum igitur dici potest venationibus capi. Verum studio venationis capi, et studio venandi capi dici non potest; si quidem studium venandi ipsius illius, qui venationibus capitur, ut in verbis Stradae utique intelligi oportet, intelligatur. Nam studio venandi alterius capi non male dici quis possit, si quidem in alium scienter venationi operam dantem inspiciat, exque illa inspectione voluptatem capiat. Vorst. de Lation. Mer. Susp. 226. seq.

Pro Capi venationibus, dici etiam cum Latinis possit Venandi studio ardere, Venandi studio teneri.

CAPIO quando significat Passive delectari, fere non resolvitur per Activum intransitive sumtum, ut: Captus sum, vel capior amore, dulcedine, specie tuâ, specie bonorum, id est, delector; non, Amor, dulcedo, species tua, species bonorum cepit me. Quando autem non significatur delectatio quaedam, fere Active notione transitivâ utimur, non Passive, v. g. Capio dolorem, cepi molestiam, cepi laborem; non, Capior vel captus sum dolore, molestiâ, labore.

* Sunt tamen exempla, ubi non significatur delectatio quaedam, nec Activo transitive sumto locus esse suffragio antiquitatis potest. v. g. Cepit me taedium, oblivio, odium, satietas, cet. et non Cepi taedium, oblivionem, odium, satietatem, cet.

Occurrit etiam apud Plinium L. 9. Ep. 6. ubi in re delectabili verbum hoc non tantum transitive sumitur, sed etiam Passive: Capio aliquam voluptatem, quod hâc voluptate non capiar.

Sunt alia exempla, ubi in re delectabili transitive et intransitive usurpatur. v. g. Capio voluptatem et Cepit me voluptas; Capio desiderium, et Cepit me desiderium; Cepi somnum, et Cepit me somnus. Ejusmodi hypallacticarum et reciprocarum constructionum plures in Latio occurrunt. Ita et Graeci: o)du/nhn e)/ilhfes2, et o)du/nh s1e e)/ilhfen.

CAPITA SIMVL TRVDERE, CAPITA CONIVNGERE Die Köpfe zusammen stossen, suspectum: Cicero pro eo, Conferunt viri boni capita: de comissatione loquuntur inter se. Schorus de Phras. ad voc. Conferre.

CAPITE MINVI vel CAPVT PERDERE Den Kopf missem, den Kopf verlieren, barbare dicitur: dic pro eo, securi percuti, securi feriri.

* Diminuere autem alicui caput, quod apud Plautem et Terentium occurrit, idem est, quod diffringere, Einem den Kopf zerschmeissen.

+ Neque diminutio capitis hujus notionis est, quam ICti distingvunt in maximam, quae libertatem, civitatem, familiam adimit; mediam, quae civitatem et familiam tantum; minimam, quae solum familiae adimit jus, cetera vero relinquit.

CAPTARE cum Accusativo et Infinitivo. v. g. Captare auram popularem; Captat voluptates adquirere. Menk. Spec. pag. 7.

CAPVT LIBRI pro sectione majore, suspectum Vollio de Vit. 114; quod veteres caput dixerint, quod aliter summarium vocetur. Sed falso ita opinatur Vossius: priore enim notione etiam usi eo sunt Cicero et Gellius. Borrich. Cogit. 55. Cell. C. P. 81.

* Non numquam, licet rarius, etiam Genitivum adsciscit. v. g. Terent. Heaut. A. 2. Sc. 4: Omnes mihi labores fuere, quos cepi, leves, praeterquam tui carendum quod erat. Quin etiam Accusativo relativi, demonstrativi, vel indefiniti junctum reperitur. v. g. Plaut. Curcul. Quia id, quod amo, careo. Vterque modus non nisi Comicorum est.

CARO ELIXA Gekocht, gesotten Fleisch, bene: Florus L. 3. c. 3. n. 13. dicitur etiam Caro cocta.

* Carnis aridae et salsamenti certa pondera, Etliche Pfunde trocken Fleisch, und eingesalzener Fische, Gellius L. 2. c. 24.

CARRI in orbem connexi, Eine Wagenburg, Veget. L. 3. c. 10. Vehicula inter se juncta, Curtius. Pro vallo carros objicere, Eine Wagenburg schlagen, Iul. Caes. B. G. L. 1. c. 26.

CASTRA metari, locare et collocare, Livianum est: CASTRA facere, ponere, Caesarianum.

CASVS CONSCIENTIAE TRACTARE minus recte: nam Casus i. e. ruina, exitus inopinatus, eventus dubius et anceps, periculum, infortunium, huc non satis quadrat. Malim pro eo, Explicare quaestiones de moribus ad Christianam vitam conscientiamque moderandam spectantibus; Officia hominis Christiani in locis tractare dubiis; Res ad Christianum officium pertinentes docere, quatenus animus hominis in dubio esse, atque huc atque illuc impelli solet; Explicare controversias, quae ad conscientiam pertinent, quae docentur de finibus bonorum et malorum in re Christiana.

* Similiter judicandum de eo, quod vulgo dicunt Casus legis: pro quo veteres ICti habent, species legis; qui etiam pro eo, quod vulgo dicimus casum elaborare, dixerunt, thema juris elaborare. Schardii Lex. Iur. p. 921. Prasch. de Barb. 49.

* Ita Cicero eleganter Librum 1. de Orat. ita exorditur: Cogitanti mihi saepe numero, et memoria vetera repetenti, perbeati fuisse, Quinte Franter, illi videri solent, qui in optima rep. quum et honoribus et rerum gestarum gloriâ florerent, eum vitae cursum tenere potuerunt, ut vel in negotio sine periculo, vel in otio cum dignitate esse possent. Id. Epistolarum genera multa esse non ignoras. Id. Eunti mihi Antium venit obviam tuus puer. Id. 2. Orat. Nec simulacro Iovis Olympii, aut Doriphori statua deterriti, reliqui minus experti sunt, quid efficere, aut quo progredi possent. Si heic Nominativum regliqui deterriti priore loco posueris, omnis peribit illico periodi venustas.

+ Nominant hoc Plagiasmum, qui orationem in obliquum conversam, vel, uno verbo, obliquatione, sonat. Quemadmodum vero per Plagiasmum in Nominibus Nominativus et Vocativus in Casum aliqquem obliquum; ita in Verbo indicandi modus, in Conjunctivum, Imperativum, vel Infinitivum mutatur; ex una sententia fiunt plures; praemittitur etiam non numquam novum aliquod, quo animus lectoris et auditoris praeparetur. Non parum heic verba opinandi, senduum, judicii, affectuum faciunt. Talium Plagiasmorum exempla quam plurima in Morho[?]ii Deliciis Oratoriis Part. 1. cap. 6. n. 7. p. m. 33. invenire licet. In verbis una Persona pro altera, Tempus pro Tempore. Modus pro Modo, vox pro voce, recte non tantum, sed etiam venuste collocatur. Tam Nomina, quam Verba numerum plurium pro numero singulorum et vicissim non raro cum suavitate admittunt. Qua in re si probe exercitati fuerimus, futurum est, ut, quomodocumque initium Periodi fecerimus, verba obsequantur, nec haereant, nec clausula umquam apta et conveniens desideretur. Hujus e contrario juisquis expers est artis, eloquens numquam fiet, immo ne quidem disertus. Weiss. de Stil. Rom. p. 409. seqq.

* Tamen duo posteriores modi crebriori sunt in usu. Primus modus Poetis freqquens, item Sallustio et Tacito. Cicero duos modos posteriores amat.

CAVENDVM est mihi, bene: multo tamen usitatius et elegantius, Cautio mea est, ut cet.

CAVEO absolute et[?]CAVEO TIBI i. e. provideo, prospicio tibi, vel periculum a te averto.

* Cid. de Fin. Epicurus diligenter cavet, et sancit, ut heredes sui dent. Idem Lib. 3. ep. 1: Melius enim ei cavere volo, quam ipse aliis solet.

* Terent. Eun. A. 4. Sc. 6: Tu quod cavere possis, stultum est admittere. Plin. L. 1. Ep. 8. p. m. 14: Per hoc enim adsequebamur primum, ut honestis cogitationibus immoraremur: deinde ut pulchritudinem illarum longiore tractatu pervideremus: postremo ut subitae largitionis comitem poenitentiam caveremus.

* Sueton. Quod nihil de iis testamento cavisset. Plin. Lib. 18. c. 5. Cavere de impensae ratione, Wegen der Vnkosten Vorsehung thun.

CAVERE ALICVI AB ALIQVO et Latini usurpant pro satis accipere, securari ab aliquo.

* Cic. Tibi non solvam, nisi prius a te cavereo. Id. Caves tibi per Brutum, Germ. Du hast dich hinter den Brutum gesteckt, damit es allenfalls auf den ausgehen könne.

Notabis heic etiam has locutiones: Cavere alicui summam, Einen der ganzen Summe halber versichern. Praediis et praedibus cavere, Mit Gütern und Bürgen versichern. Cavere chirographo, Mit einer Handschrift versichern.

Pandectae etiam habent, Cavere pro aliquo, et in aliquam rem. Lib. 3. §. 3. de Administr. Rerum: Filium pro patre curatore reip. creato cavere non oportet. Scaeola p.. ad Municipal. Leg. 21: Filius neque pecuniam accepit, neque in eam cavit.

CAVPONARI SACRA Mit geistlichen Sachen gottloser Weise Krämerey treiben, non improbem quidem; occurrit enim hoc verbum eo sensii in versu Ennii ap. Cic. Offic. Lib. 1. c. 12: rectius tamen et usitatius pro eo dixeris, nundinari sacra.

CAVSA in auferendi Casu pro ergo, et speciatim Genitivis, nec non Gerundiis praefixum, falso suspectum. Adhibent enim ita probatissimi scriptores, nec tantum usitate dicunt, v. g. honoris causâ, hujus rei causâ; sed etiam causâ honoris, causâ hujus rei.

* Ita quidem ipse Cicero Orat. n. 185: Vt ceteris in rebus necessitatis inventa antiquiora sunt, quam voluptatis; ita et in hac re accidit, ut multis saeculis ante oratio nuda ac rudis ad solos animorum sensus exprimendos fuerit reperta, quam ratio numerorum, causâ delectationis aurium, excogitata. Caesar B. G. L. 6. c. 40. n. 7: Centurionum non nulli ex inferioribus ordinibus reliquarum legionum causâ virtutis in superiores erant ordines hujus legionis transducti. Livius L. 39. c. 14: Ne quis, qui Bacchis initiatus esset, coisse aut convenisse causa sacrorum velit. Et. L. 40. c. 41: Causâ ignominiae.

* V. g. apud Macrobium 1. Sat. 10: Diem festum causâ pietatis statutum: Spartianum in Aelio Vero c. 3: Causa adoptionis cet.

De Gerundiis vero monent Giessenses perperam praefigi illis Ablativos causa, gratia, hoc modo: Veni gratia auscultandi, non causa opponendi. Sed Borrichius ex Ennio, Livio, Varrone, Terentio, aliis, plura adfert exempla, quibus et hic construendi modus stabilitur.

* Quin et in alio, quam auferendi Casu, praeponi etiam Gerundio posse, auctoritate veterum liquet. v. g. Caes. 6. Bell. Civ. Lib. 3. cap. 76: Equitatum, per causam pabulandi emissum confestim decumanâ portâ in castra se recipere jussit. Vide Cellar. C. P. 96. Andr. Borrichii Append. 62. et Vindic. L. L. 23. seq.

Interim tamen multo usitatius to\ causâ Genitivis suis et Gerundiis in eleganti Verborum collocatione postponitur, v. g. reip. causâ; quaestûs causâ; ignominiae causâ; praedandi causâ.

CAUSA ansam dedit veteribus locutionis, quae ad idioma nostrae vernaculae accedere videtur. V. g. Non sine causa sit, Es geschiehet nicht ohne Vrsach.

CAVSA MEI, TVI, SVI, NOSTRI, VESTRI in merito suspectis sunt. Quamlibet enim Franciscus Sanctius Minerv. 186. seq. quodammodo ea defendat; tamen, quia lubrico fundamento nititur, non dum adduxit eruditos, ut in ejus sententiam irent. Schorus de Rat. Doc. L. L. 73. seq.

+ Cicero quidem Lib. 4. Acad. n. 120: Omnia nostri causa quum faceret. At emendati Codd. heic habent nostra causa.

Si vero istis Pronominibus additur Substantivum, vel Adjectivum Substantive positum, tunc Pronomen ad Casum Genitivi Substantivi hujus accommodatur. v. g. Terent. Heaut. A. 1. Sc. 1. v. 76. seq. Tot mei solius solliciti sunt causâ. Item Honoris mei causâ.

Nihil ergo hinc praesidii pro Genitivis dictorum Pronominum: quae si absolute ponuntur, non nisi Ablativos tw=| causâ conformes agnoscunt. v. g. Mea, tua, sua, nostra, vestra causa.

CAVSA ob quam, bene: sed longe usitatius et elegantius, Causa quamobrem; Causa, cur.

CAVSAM AMITTERE Den Process verlieren, falso suspectum Schoro de Phras. ad voc. Cadere. Habet enim hanc locutionem vel ipse Cicero. Vorst. de Lat. Falso Susp. 169. Interim magis in usu est, causa cadere, causa excidere. Huic contrarium est vincere causam, obtinere causam; pro quo Suetonius etiam dicit tenere causam.

* Latini etiam dicunt Amittere litem: neque tamen dicunt Amittere jus. Conf. supra Amittere proelium.

CAVSAM dicere pro aliqquo; de capite suo et capitis sui; ex vinculis. Causam agere ad populum, habet Livius L. 2. cap. 61.

CAVTIONEM FACERE Caution machen oder stellen, suspectum: veteres, cavere de aliqua re; satisdare alicui; fidem praestare; sponsionem accipere.

CECIDIT hoc mihi, sine Adverbio, vel huic simili, Das ist mir wiederfahren, minus recte; cum Adverbio, sat belle: Cicero enim ad Attic. Lib. 3. Ep. 1: Nihil mihi optatius cadere pocuit, Nichts Erwünschters hat mir wiederfahren können. Dic pro priori, obtigit hoc mihi. Schori Phras. ad voc. Obtingit.

CEDERE loco, de loco, a loco, ex loco: it. Cedere alicui locum. Schorus de Phras. Sumitur ergo transitive et intransitive.

CEDERE vitâ, et e vita: it. Concedere et Decedere vitâ; sed non e vita: Concedere fatis; non e fatis.

CEDERE NOLLE CVIQVAM Niemanden weichen, oder nachgeben, bene: elegantius tamen, concedere nemini.

CEDO Adverbium interdum a veteribus etiam ad plures referebatur. Cic. de Sen. cap. 6. Cedo, quî vestram remp. tantam amisistis, et tam cito?

CELARE SE Poeticum: Prosaici pro eo, abdere se v. g. in bibliothecaem, in intimam Macedoniam.

CELEBRARE MISSAM r(h=s1is2 Ecclesiastica est. Missae enim vocabulum pro sacrificio isto incruento, non nisi in Ecclesia obtinet: et quamvis celebrare interdum idem sit, quod peragere; tamen haud scio, an ad sacrificiorum rationem veteres accommodarint.

* Plautus Pseud. A. 1. Sc. 2. v. 35. habet: Intro abite, atque haec cito celebrate i. e. peragite. Cicero: Celebrare conventus, ludos, convivium, ferias, memoriam alicujus, exsequias alicujus. Livius Lib. 36. c. 11: Celebrare. nuptias. Tacitus Annali 11. c. 26. n. 5: Celebrare nuptiarum sollemnia. Sueton. Claudio c. 26. Extr. Celebrare nuptiarum officium, Auf der Hochzeit seyn, einen Hochzeitgast abgeben. Plinius Lib. 6. Ep. 30. item Lib. 10. ep. 28: Celebrare alicujus natalem. Sed Celebrare sacrificium quo auctore dicatur, non dum liquet.

Dixerunt autem veteres: Sacrificare; Sacrificium, sacra, rem sacram, rem divinam facere, conficere; Sacris operari; Sacra perpetrare.

+ Celebrare nuptias in Erasmo improbat Crocus; sed perperam id fieri, ex modo dictis abunde apparet. Nec propemodum aliud verbum in Latio occurrit, quod pro hac notione usurpari queat.

CELEBRIS, CELEBERRIMVS[?] accommodatur ab optimae notae scriptoribus, non tam personis, quam rebus. Ac si vel maxime personis interdum jungatur; fit tamen id vix simpliciter, sed non nisi cum adjunctione.

* Plin. L. 7. c. 5: Aristophani, celeberrimo in arte Grammatica; et L. 35. c. 10: Et fuit

Arellius celeber paullo ante dictum Augustum. Quare non satis bene hodie dicitur, Vir celebris, Vir celeberrimus: veteres sane pro eo habent, Vir clarissimus, Vir nobilissimus.

* V. g. Celebris locus; Celebre et frequens emporium; Locus nobilis et celebris quondam urbs; Vrbs celebris et copiosa; Vrbis partes celeberrimae et maximae; Portus celeberrimus et plenissimus navium; Locus celeberrimus; Ex multis diebus, quos in vita celeberrimos laetissimosque vidit, ille clarissimus fuit; Forum celeberrimum; Res celeberrima atque notissima; Vicus celeberrimus; Concio celeberrima; Via celebris; cui opponitur via deserta et inculta; Nuptiae celebres apud Phaedrum L. 1. Fab. 6. v. 1. i. e. ad quas multi convivae et vocati sunt et convenerunt. Ex quo quidem intelligitur, celebris proprie notionem ejus, quod frequentatur, Dessen, was volkreich ist, wo sich viel Volk aufhält oder versammlet, sustinere. Rarissime pro eo, quod omnium ore celebratur, invenias; ut apud Livium L. 1. c. 3: Celebre ad posteros nomen fluvio dedit.

Qui autem hodie dicunt Celeberrimus totâ Europâ; non tantum in eo linguae Latinae genium offendunt, quod Celeberrimus ponunt pro Clarissimus, sed etiam quod totâ Europâ pro toto terrarum orbe usurpant. Si enim Germani Europam indefinite, quemadmodum hoc loco fit, signant, Latine totus terrarum orbis arcessitur: sin autem definite de Europa loquuntur; tunc scilicet ipsum Europae vocabulum in Latium tuto transferas. Quodsi ergo Latine vertere velis, quod nostrates dicunt, Er ist der berühmteste Mann in ganz Europa; ne dicas, Celeberrimus est totâ Europâ, sed Toto terrarum orbe clarissimus est.

* Nepos Alcib. c. 5. Dativum etiam personae huic verbo Passive posito jungit: Id Alcibiadi diutius celari non potuit.

At parum praesidii in Nepotis et aliis quibusdam veterum locis pro insolenti constructione, quae fit per Dativum personae, esse, vel nuper adeo ostendit Doctissimus Heusingerus in Dissert. De pervulgatis aliquot erroribus Grammaticis, insertâ Vol. I. Exercitationum Societatis Lat. quae Ienae est, p. 138. sqq.

CENSVS emigrationis, Das Abzugsgeld, so hin und wieder Iure Detractûs üblich ist, ab ICtis elegantioribus ita nuncupatur. Barbari varie id circumloquuntur, ita, ut aspera verba aures Latinas vulnerent.

CERNERE aut ADIRE HEREDITATEM[?] vocarunt Latini, quod alias dici potest, partiri aut dividere bona vel hereditatem cum aliquo, Germ. Eine Erbschaft heben. Schorus de Phras. ad voc. Adire.

* Differunt quidem Cernere hereditatem et Adire hereditatem ita, ut hoc denotet Suscipere, occupare, procurare hereditatem, Die Erbschaft würklich antreten; illud autem, Decernere de hereditate, Constituere et quasi decernere, se heredem esse velle, Sich bedenken, ob man der Erbe seyn wolle. Hinc. L. 3. p.. de Adquir. Hered. N. 2: Cretio est certorum dierum spatium, quod datur instituto heredi ad deliberandum, utrum expediat ei, adire hereditatem, nec ne? Vide Iac. Perizopnium in Sanctii Minerv. L. 4. c. 15, ubi ejus responsionem ad Ludolphum Kusterum de Voc. Cernere pag. 773. legere est. It. Vorst. Lat. vulgo negl. p. 139. et Graevius ac Cic. 6. Attic. Ep. 1. p. 578.

Sed haec differentia non usque quaque custoditur, siquidem Cernere hereditatem per Metalepsin pro Adire hereditatem interdum occurrit. v. g. Liv. L. 4. c. 8: Vivo et spirante me, hereditatem meam ambo et spe et cupiditate improba crevistis, Ihr habt schon im Geiste die Theilung des Meinigen vorgenommen. Conf. Popma pag. 16. vel sec. recentiss. Ed. p. 24. seq.

+ Cernere ita usurpatum et vocabulo hereditatis junctum, habet in Praeterito crevi: caret autem Praeterito, si actum videndi notat.

CERTARE cum aliquo, et inter se, Poetice etiam alicui, labore et vigilia, de praemio, de brabeis.

CERTE QVIDEM sub initium: QVIDEM CERTE[?] in medio periodi; idemque, quod saltem, Zum wenigsten, notat.

* Cic. ad Attic. CERTE QVIDEM negas, te nosse. Id. Lib. 6. Attic. Ep. 3: De triumpho nihil cupide agemus: sine tuo QVIDEM consilio CERTE nihil.

CERTE junctum Verbis sciendi mutat E in O. Cic. Certo scio. Ter. Atqui certo comperi.

At si qquaedam interponuntur, Certe redit. Ter. Andr. Certe enim scio. Plaut. Amph. Certe aedepol scio.

CERTI HOMINES vocantur Latine, quos Speciales vel Expressos barbari appellant.

* Cic. Habebam paucis diebus certos homines, quibus dare litteras poteram. Item Quoties mihi certorum hominum potestas erit, quibus recte literas dem, non praetermittam. Schorus de Phras.

CERTIOREM REDDERE aliquem, perperam. Quamvis enim verbum reddere subinde pro facere usurpetur, v.g. Ferrum acutum reddere; Reddere ludos, Reddere alicui justa; tamen hac ipsa in locutione numquam fuit adhibitum. Semper veteres heic dicunt, certiorem aliquem facere; pro quo Poetae, certum aliquem facere.

CERTVM HABERE aliquid, Latinis idem notat, quod, quomodo alias loquuntur, exploratum aliquid habere; exploratum alicui esse; certo scire; certum scire; pro certo habere aliquid.

* Cic. Certum non habeo, ubi sis. Plin. L. 10. Ep. 1000: Pecunia ne huic operi desit, curaturum te secundum diligentiam tuam, certum habeo.

CERTVM EST, vel CERTVM EST MIHI me hoc facturum, perperam: dic, certum est, vel certum est mihi, hoc facere.

* Certum est vel Certum est mihi, Latinis significat firmiter proposui, animo statutum ac deliberatum habeo. Nunc autem, Futurum Infinitivi huic subjungere, nemo non intelligit, insignem quamdam esse a)kurologi/an. Sciopp. Iud. de Stil. Hist. 90.

CERTVS consilii, fugae; Certus desciscendi, hoc vel illud agendi; Et impersonaliter cum Praepositione, De hoc mihi parum certum est.

* Cic. L. 2. Fam. Ep. 13: Mihi non tam de jure certum est, quam illud ad tuam summam amplitudinem, dignitatem, liberalitatem, quâ te scio libentissime solere frui, pertinere, te sine ulla mora provinciam successori concedere.

CESSO ab hac re et in hac re; a proeliis, in studio et opere: it. cum Infinit. Cesso hoc facere.

CETEROQVIN ante Vocales; CETEROQVI[?] ante Consonas poni, non est perpetuum. Sic ipse Cicero Orat. c. 25: Ceteroquin recte cet.

* Par ratio in Alioquin et Alioqui. Curtius L. 4. c. 2: Alioquin potens; et L. 7. c. 4: Alioquin moderatius. Plin. L. 2. Ep. 9: Alioquin meus pudor, men existimatio, mea dignitas in discrimen adducitur.

Quin et alioqui ante Vocalem consistit apud Plinium L. 8. Ep. 2: Alioqui in summo discrimine: quod Plinianum tamen in exemplum trahi equidem nolim. Quamlibet enim ceteroquin et alioquin sufficienti veterum auctoritate ante Consonas poni possit; tamen ceteroqui et alioqui ante Vocales collocari eodem jure non potest. Illius exempla in auctoribus classicis habemus plurima; bujus rara, opinor exemplorum seges est.

CHARACTERES HABERE Gewisse Merkmaale oder Kennzeichen haben, locutio est, quae nihil barbari in se continet: malim tamen cum Columella et Palladio, charactere signari; et cum Cicerone, habere quasi signa quaedam et notas.

CETERA eleganti Ellipsi pro Quod ad cetera attinet. v.g. Mathesin ignorat; cetera doctus est.

CETERA, RELIQVA interdum etiam Et cetera, Et reliqua: item Nostis cetera, Numerare omnes vel omnia non est necesse, formulae Latinis usitatae, quoties abrumpunt enumerationem, quae fit per partes vel species.

* Cic. L. 2. Verr. n. 156: Dixerunt Halesini, Catinenses, Tyndaritani, Ennenses, Herbitenses, Agyrinenses Netinenses, Segestani, numerare omnes non est necesse.

CHARTA bibula, Leschpapier, Plin. Lib. 8. Ep. 15. Charta emporetica, i. e. quae involucrum mercibus praebet, Pack-Papier, Plin. L. 13. Hist. Nat. c. 12. Charta pura, Weiss Papier. Charta regia, it. Macrocollum, it. Philurae quam latissimae, Plin. L. 13. H. N. c. 11. 12. Cic. ad Attic. Catull. 18. Regal-Papier. Charta signata, Stempel-Papier: ad imitationem Propertii, qui L. 4. Eleg. 1. habet signata limina. Charta vacua, manu alicujus signata, vel Charta pura, nomine alicujus subscripto et sigillo munita, ut alter illius periculo et nomine, quidquid e re videbitur, inscribat, Ein Blanquet zu einer Vollmacht, Supplique, und dergleichen. Chartae scapus, Ein Buch Papier, Gall. une main de papier, Plin. L. 18. H. N. c. 12. Plagula, vel Philura, Ein Bogen Papier, Plin. H. N. L. 13. c. 11. 12. Pagina schedae quater plicatae, Ein Quart-Blatt. Charta pura vel Charta virgo, Weiss, noch unbeschrieben Papier. Chartam virginem interjicere volumini, Das Buch mit weissem Papier durchschiessen. It. Chartâ purâ librum distinguere.

* Hodie ita usus obtinet, ut fere pro Scapo, barbare dicamus Volumen papyraceum vel Liber chartae; pro Philura autem vel plagula, Folium. Philura autem et plagula notat Germ. Einen Bogen it. Ein Bogenblatt.

CHRISTIANA RELIGIO sive ECCLESIA extra Romam in gremio Ecclesiae natum est: Latine pro eo dixeris, Christi instituta, Res Christiana, Christiana respublica. Ita argutatur Pontanus. Ab S. Augustino eleganter dicitur Civitas Dei; quâ de etiam librum conscripsit, omni laude dignum, at omni majorem.

CICERO omnium Romuli nepotum disertissimus, a multis hodie vocatur, inducti auctoritate Catulli Epigr. 46. cui id ob licentiam Poeticam facile condonandum est. Sed an satis apposite in etiam hic flosculus usurpari possit, equidem dubito. Nam haud a primigenia Romuli gente, sed ex Volscorum Regia stirpe Tullium nostrum prognatum esse, memoriae proditum est. Vid. Plutarchum in Vita Ciceronis; it. Eusebii Chron. it. Francisci Fabricii Historiam Ciceronis.

CINGERE urbem, murum, plerumque de obsessoribus dicitur. Sed de oppidanis ac defensoribus etiam Caesar dixit, B.G. 6, 35, 9: Praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit.

CIRCA ALIQVEM ESSE Vm einen seyn; it. CIRCA SE ALIQVEM HABERE Einen um sich haben, non sunt Germanismi, ut prima fronte possint videri. Priorem enim locutionem habet Nepos et Terentius; posteriorem vero Livius non semel. Vorst. de Lat. Falso Susp. 23.

CIRCITER DECEM DIES SVNT bene: elegantius tamen pro eo dixeris, Plus minus decem dies sunt.

CIRCVITVS Castrorum, it. Limes extimus, Boxhornio Hist. Bred. p. 63. notat Eine Circumvallations-Linie: pro quo Sallustius B. Iug. c. 58. habet munimenta castrorum. Caesar L. 1. B. Civ. c. 18: Oppidum vallo castellisque circummunire; Id. de B. Afr. c. 80: Vrbem operibus circummunire; Nep. Milt. c. 7: Vrbem operibus claudere; Caes. Lib. 2. B. Civ. c. 36:P Vallo urbem circummunire; Id. L. 8. B. Gall. c. 33: Vallum in oppidi circuitu ducere; et c. 40: Oppidum operibus claudere, Eine Circumvallations-Linie um die Stadt ziehen. Caes. L. 7. B. Gall. c. 11: Oppidum oppugnare instituit, idque biduo circumvallavit, Er hat eine Circumvallations-Linie machen lassen. Ita etiam loquitur Livius L. 10. c. 35. et Caes. L. 1. B. Civ. c. 81: Vallo fossaque hostem circummunire, Eine Circumvallations-Linie um die feindlichen Trouppen ziehen. Id. L. 2. B. Gall. c. 30: Vallo hostem crebrisque castellis, circummunire, Eine Circumvallations-Linie mit vielen Redouten und Schanzen, um den Feind ziehen. Id. L. 3. B. Civ. c. 63: Vallus in contrariam partem conversus, Eine Centrevallations-Linie.

CIRCVMDARE oppidum vallo et fossa. Tacit. 4. Hist. c. 11: Erant in civitate adhuc turbidâ et novis sermonibus laetâ, qui principatus inanem ei famam circumdarent, Die da ungegründeter weise von ihm aussprengten, er würde wol mit der Oberherrschaft durchgehen.

CIRCVMSTANTIA TEMPORIS CONSIDERANDA EST Gellius: elegantius pro eo, Ratio temporis habenda est.

* Cicero: Saepe sit; ut, quae alioquin honesta, ratione temporis fiant inhonesta.

CITARE alvum i. e. laxare; Citare urinam i. e. provocare; capitis aliquem; testem in aliquam rem, et in aliqua re.

CLAM non modo usitate adsciscit Ablativum, sed etiam antique apud Plautum interdum Accusativum. v. g. Clam patrem. Quod alii per Ellipsin dici volunt, pro Clam apud patrem.

CLAMARE CONTRA ALIQVEM, it. VOCIFERARI IN vel CONTRA ALIQVEM Auf einen los schelten, perperam: Latini pro eo, facere convicium alicui; conviciis aliquem consectari; convicio aliquem exagitare; conviciis aliquem lacessere. Schori Phras. ad voc. Convicium.

* Neque enim Clamare aut Vociferari, omnino ita construitur, vel hâc notione umquam usurpatum est.

Vociferari Latinis est, voce effrenatâ non modo dolorem, sed etiam indignationem ostendere, et absolute ponitur, v. g. Libere vociferari, Palam vociferari. Valla L. 5. c. 52.

CLAVDERE CIRCVLVM pro in circulum venire, in orbem consistere, perperam. Germ. Mit in den Krais treten, einen Krais mit einander machen.

CLAVIS IMPERII barbare dicitur ex Germanismo, quo singulare aliquod munimentum in finibus terrarum constitutum, nuncupatur Ein Schlüssel zum Reiche. Praeeunte Schoro de Phras. ad voc. Claustrum, dixeris tale quid, praecipuum claustrum in finibus imperii. Conf. Part. Etymol. Sect. 2. voc. Claustrum.

COENA genialis, Coena Saliaris, Cicero: Coena dubia, Terentius: Coena opipara, alii. Ein köstlich, herrlich Mahl.

Saliaris i. e. quod pertinet ad Salios i. e. Martis sacerdotes; quibus quae exhibebantut epulae vel dapes, quum non nisi magnificae opiparaeque essent; iccirco id nominis ad quasvis lautiores coenas est translatum.

COEPTVS SVM pro Coepi, non nisi Infinitivis Passivorum jungi potest. v. g. Pons institui coeptus est vel coepit.

COGERE in unum, in angustum; lanam in pileos; in cursum verberibus; naves in portum; aliquem ad lacrimas; consilium de aliqua re.

COGERE AGMEN non significat, quod Fabri Thes. p. 63. inculcat, idem, quod Cogere exercitum in unum locum, Einen Hauffen Volks zusammen bringen; sed, quod quidem scimus, significat esse inter postremos, claudere agmen, Die Troupe schliessen.

* Liv. L. 22. c. 2: Magonem inde cum expeditis Numidis cogere agmen, maxime Gallos, si taedio laboris, longaeque viae, (ut est mollis ad talia gens) dilaberentur, aut subsisterent, cohibentem. Curt. L. 3. c. 3: Vltimi erant cum suis quisque ducibus, qui cogerent agmen, leviter armati. Cic. ad Attic. L. 15. Ep. 13: Nec duces simus, nec agmen cogamus, Lasit uns weder die ersten, noch die letzten seyn: ita contextus vult, et Lambinus etiam explicat.

COGITARE aliquid et de aliquo, Woran gedenken. It. Cogitare secum, et cum animis suis; cum et in animo; it. secum animo.

COGITARE aliquid in corde suo, Hebraisimus est: Lat. aliquid cogitare secum; cogitare cum animo; commentari secum; animis et cogitatione comprehendere; animo ac mente concipere; rem animo versare; animo agitare; in animo habere; cum animo considerare; mente peragrare; mente complecti; acie mentis dispicere; animo tractare, et noctes et dies cogitare; complecti animo et cogitatione; volvere aliquid animo; volvere aliquid secum; volutare in animo; secum reputare; volvere s. volutare secum animo; volvere cogitationes; versare se ad omnes cogitationes, aliud atque aliud, ita ut solet, ubi prima quaeque damnamus, subjiciente animo; reputare aliquid cum animo suo, quod Sallustianum est; animo secum aliquid peragere; secum retractare ac recogitare; rectâ animi lance secum perpendere, cet.

COGITARE POSTEROS i. e. posterorum rationem habere, Auf die Nachkommen denken, Plinius. Vorst. de Lat. Falso Susp. 131.

COGITARE ROMAM i. e. proficisci velle, Nach Rom gedenken, das ist, reisen wollen. Cicero. Vorst. de Lat. Falso Susp. 130. Conf. Part. Etym. SECT> 2. voc. Cogito.

+ Dicitur ita e)lleiptikw=s2, similiter ut apud nostrates: Ich gedenke nach Rom; scil. zu reisen. Cogito Romam; scil. prosicisci.

COGNOSCERE aliquid ex et ab aliquo, et per aliquem; it. aliqua re: it. Cognoscere aliquid de aliquo, tamquam objecto.

* Cic. Ex eodem de toto statu rerum communium cognosces. Plin. L. 10. Ep. 102: Libenter cognovi litteris tuis. Cicero heic dixisset: Exlitteris tuis: quamvis tamen aliquando Praepositionem similiter omittat. v. g. L. 9. Ep. 26: Reliquum est, ut, quum cognorim pluribus rebus, quid tu et de bonorum fortuna et de reip. calamitatibus sentires.

Cognoscere aliquid ab aliquo, praecipue Curtius aliique etiam interdum habent: pro quo tamen longe usitatius dicitur Ex aliquo.

COHIBERE animum, manus ab alieno; vocem a ploratu; oculos a lacrimis; Cohibere alicujus iracundiam: Plaut. Cohibere se intra locum aliquem, intra limen.

COHORTES missum facere et missas facere, utrumque Cicero; sed posterius saepius et rectius.

COIRE in loco. in unum; in foedera, in societatem; ad societatem sceleris.

* Pro Coire in societatem, Cicero aliquoties dicit, Coire societatem cum aliquo.

COLLEGIVM Professorum, Collegium Senatorum, minus commode minusque recte, si ad instituta antiquitatis exigas: hoc enim respectu dixeris rectius, Ordo Academicus, Ordo Senatorius.

* Collegium enim apud veteres non nisi ad Sacerdotes, Praetores, Studiosos, et tribûs opificum, atque illos, quibus jus coeundi erat, restringebatur. Ejusmodi nimirum hominibus collegia constabant; sed ad Professores ac Senatores pertinebat Ordo. Ordo etiam sub se continet Collegia. Ita Ordo Academicus, Ordo Senatorius, Ordo civicus, diversis hodie constat collegiis. Interim, ut nunc res se habent, singularum civitatum ordines Senatorii, singularum Vniversitatum Ordines Professorii, Collegia etiam dici possunt, utpote quae non modo integre considerata, sed etiam in suis Collegiis subdistinctis jus coeundi habent.

COLLOCARE vel PONERE beneficium apud aliquem: non, alicui; quod Scioppius Obs. L. L. 37. vult. Vide Schorum de Phras.

COLLOCARE vel PONERE[?] fiduciam, spem, fidem, studium, industriam, otium, in aliqua re; non in aliquam rem, ut multi hodie loquuntur. Frustra enim motus ad Locum, qui heic non datur, objicitur. Veteres hunc motum in hâc loquendi formulâ non agnoscunt.

* In aliis locutionibus pro diverso motu diversus Casus in hoc ipso Verbo requiritur. v. g. Collocare aliquem in thalamo, Ovid. in lecto, Ter. in soporem, Plaut. vasa in tabernam, id. se in arborem, id. se in otium, id. auxilia in mediam aciem, Caes. quamvis Cicero etiam in his et omnibus aliis locutionibus, ab hoc verbo nostro dependentibus, motum ad locum haud agnoscat, ac proinde Accusativum numquam admittat, sed semper Ablativo utatur. v. g. Collocare aliquem in regno majorum sucrum. In eo loco sum, in quo me honores populi Rom. collocaverunt. Populi Rom. honoribus in amplissimo consilio, et altissimo gradu dignitatis, et in hac omnium terrarum arce collocati sumus. Fortuna te collocavit in amplissimo statu. Collocare spem in incerto futuri temporis eventu. Legiones ad urbem adducere cogitat, easque in cervicibus nostris collocare. cet.

COLLOCARE alicui filiam, et Collocare alicui siliam in matrimonium; it. Collocare alicui filiam nuptum et nuptui.

* Qui pro eo dicunt, Filiae virum dare; linguae Latinae genium offendunt. Conf. infra Filiae virum dare.

COLLVDERE cum aliquo, Mit jemandem colludiren, unter einer Decke spielen, Cic. L. 2. in Verr. n. 58.

* Ipse tamen Cicero etiam cum Dativo junxit L. 5. Tusc. c. 35: Ceteraque, quae comitantur huic vitae.

COMMENDO te praeceptori, id est, fidei praeceptoris te trado: COMMENDO te apud praeceptorem, id est, laudo te apud eum. Valla L. 3. c. 45.

* Commendare se, filios suos, alicujus fidei, virtuti, tutelae, Ciceronis sunt.

+ Hyginus Fab. 3. dicit etiam, Commendare ad aliquem, pro alicui, ad quem Hygini locum videatur Munkerus, et quos hic laudat.

* Commissio enim Latinis significat non nisi certamen. v. g. Commissio Poetarum, Der Streit der Dichter, wers aufs beste vorstellen kann. Nusquam autem significat negotium, quod curandum alicui datur.

Latine dicas: Dare alicui negotium; Mandare alicui negotium. Barbare: Committere alicui negotium.

Recipere mandatum; Partes aliquas excipere, Eine Commission auf sich nehmen. Negotium alicujus curare; Negotia alicujus procurare; Mandata alicujus diligenter persequi, Eines Commission wol in acht nehmen. Procuratio rei mandatae, Die Commission. De mandatis agere, Nach dem Inhalt des Commissorii handeln, Caes. L. 3. B. Civ. c. 11. 18.

COMMITTO significat trado, v. g. Hanc rem fidei tuae committo. Quando vero usurpatur pro admittere vel facere, semper ponitur negative, et in malam partem accipitur: requirit etiam post se ut, quamobrem, aut aequipollens. v. g. Non committam, ut, quae in me contulisti officia, perdidisse videare. Valla L. 3. c. 56.

sine Praepositione, sed sine Accusativo suppositi. Commodare alicui aliquâ re; it. Commodare alicui aliquid ad aliquam rem.

* Cic. Nihil est, quod in isto genere cuiquam possim commodare. Vt eo libentius his commodes. Peto a te majorem in modum, ut bis omnibus in rebus, quantum tua dignitas fidesque patietur, commodes. Peto abs te, ut omnibus rebus, quod sine molestia tua facere possis, ei commodes. Nomen suum alicui ad translationem criminis commodare. Germ. Einem womit dienen, it. Etwas verleihen.

COMMODITATIS omnes articulos scire, Allenthalben das rechte Tempo und den rechten Modum zu treffen wissen, Plautus Menaech. A. 1. Sc. 2. v. 31.

COMMODVM pro Vix, notum parum nunc est: in quo observetur, Quum semper consequi. Cic. ad Attic. L. 13. Ep. 19. Commodum ad te dederam litteras de pluribus rebus, quum ad me bene mane Dionysius fuisset. Schorus de Phras.

Quodsi Quum omittitur, idem notat, quod Opportune, In ipso tempore, Ter. Andr. Commodum huc advenerat. Plaut. Merc. Si istac ibis, commodum obviam ibis patri. It. Commodum intervenit, Er ist zur rechten Zeit drauf zugekommen.

COMMONERE et COMMONEFACERE aliquem officium suum, officii sui, et de officio suo.

COMMORARI paullisper, dum; Commorari apud aliquem; in vita misera; in eâdem sententia, in aliqua re verbis pluribus; Commorari ad et circa aliquem locum; it. formâ et notione Activâ Commorare aliquem, Plinius habet L. 19. c. 6. extr.

COMMOVERI aliquâ re, ad aliquam rem. Item: Commoveri re aliquâ et in re aliqua.

COMMVNICARE aliquid alicui, sollemnis locutio Christianorum temporum, dicente Barthio in Glossario, quod Claudiano Mamerto additum.

* E posterioribus Sulpicius Severus, ut varia alia a more scribendi antiquorum abhorrentia habet, ita quoque hâc locutione utitur minus Latinâ. Vtuntur etiam eâ Hieronymus, aliique. Hi autem, sicut ceteri scriptores Ecclesiastici, qui hunc loquendi modum usurpant, imitati Graecos non nullis videntur, utpote qui dicunt koinwnei=sqai/ tini.

De cetero neque Cicero, neque alii antiqui, praeter Livium L. 22. c. 27. umquam verbo huic Dativum junxerunt, sed magno consensu dixerunt: Communicare cum aliquo aliquid; et Communicare cum aliquo de aliqua re.

* Iustinus etiam et Cicero L. 3. in Verr. n. 50. habet: Communicare inter se, aliquam rem et de aliqua re, et communicare cum aliquo, a(plw=s2. Etiam sine Casu personae positum reperitur, v. g. apud Caesarem L. 2. B. Civ. c. 4: Consilia communicare: at hoc in rarioribus habendum. Vid. Gifan. Obs. L. L. 39.

+ Objicitur locus Iulii Caesaris L. 3. B. Civ. c. 18: Quibus communicare de maximis rebus Pompejus consueverat; ubi sane Dativus personae additur. Sed hoc Cellario singulare, et acutissimo viro Ioh. Frid. Gronovio adeo suspectum est, ut corrigi apud Caesarem, et quibuscum communicare, pro Quibus communicare scribi jubeat.

Quae quum ita sint, miramur, Eminentissimum Cardialem Bembum, itemque Paullum Manutium, sedulos ceteroquin Ciceronis imitatores, verbum hoc cum Casu dandi junxisse, et cum vulgo pronuntiasse, Communicare alicai. Conf. Cell. Antib. 247. C. P. 175. Iensius et Kappius 161.

Andreas tamen Borrichius Vindic. L. L. p. 28. heic contra nititur et n[?]raris quidem hanc locutionem adnumerari vult.

Plantus Mil. 1. 1. 51: Communicabo te semper mensa mea. Sed haec constructio Plauto relinquenda.

* Cic. L. 1. Offic. c. 16: Amicorum omnia sunt communia. Quamquam in exemplis, quae huc pertinent, Genitivus etiam ad Substantivum, vel expressum, vel i8n Adjectivo latens, respectum habere possit.

* Sallust. Bell. Catil. c. 1: Alterum nobis cum diis; alterum cum belluis commune est. Cic. de Leg. L. 2. c. 23: Haec locupletibus fere cum plebe communia. Id. ad Attic. L. 11. Ep. 1: Pericula, quae mihi communia sunt cum ceteris, fortius feram.

* Cic. L. 7. Fam. Ep. 12: Commune nihil potest esse apud eos, qui omnia voluptate sua metiuntur.

COMPARARE aliquid rei, ad rem, cum re, et inter se: etiam absolute, res quasdam comparare. Sed usitatius Praepositio cum heic intervenit.

COMPARATIVORVM Femininorum Ablativus in E frequentior est, ut intentiore cura, lactiore fama, secundiore fortuna: COMPARATIVORVM[?] Neutrorum Ablativus in I frequentior, ut majori sludio, splendidiori ornamento: COMPARATIVORVM Masculinorum Ablativus in E et I promiscue et indifferenter usurpatur.

* Iul. Caes. B. G. L. 7. c. 20. n. 6: Ex loco superiore. Cic. Tusc. Atque ita velut e superiori loco concionandum. Goclen. Probl. 24. p. 18.

+ Nota: Si Ablativus Substantivi Feminini desinat in E; euphoniae gratiâ, Ablativum Comparativi in I terminantem, usurpandum rectius esse, multi censent Grammatistae. Sed hanc euphoniam Cicero et elegantiores veterum scriptorum nesciunt, utpote qui etiam hac ipsa in terminatione Adjectivum plerumque adsunilant Substantivo. Cic. L. 1. Ep. 17: Etsi minore in re violatur tua dignitas. Id. L. 12. Ep. 14: Majore cum auctoritate apud ceteros erimus.

Quin etiam, quod mihi notasse videor, Ciceroni Comparativorum Ablativus in E desinens in quovis genere ita usitatus est, ut alteram illam terminationem propemodum contemsisse existimari possit: adeo rara apud ipsum apparent vestigia Ablativi alterius.

COMPARATIVI respectu quoties particula Quam orationi inseritur; trifariam id fieri, observent elegantiarum cultores:

* V. g. Ad munus Sacerdotele juvenes, qui conscientiam suam minus verentur, vehementius quam cautius ruunt. Id. Fortunatior, quam sapientior es, Du hast mehr Glück als Verstand. Id. Reip. administratio honoratior, quam quietior est. Sallust. Ego scio, quam aspera haec res in principio futura sit; praesertim iis, qui se victoria licentius liberiusque, quam artius usuros credebant.

* Quintil. Cornelius autem Severus, versificator, quam Poeta, melior. Sallust. Regibus boni, quam mali, suspectiores sunt: semper his aliena virtus formidolosa est. Cic. Quamvis enim Themistocles jure landetur, et sit ejus nomen, quam Solonis, illustrius, Id. Id re, quam verbis, faciam libentius.

* Quintil. Facilius ediscimus versus, quam prosam orationem. Id. Minus afficit sensus fatigatio, quam cogitatio. Cic. Morbi perniciosiores plures sunt animi, quam corporis.

COMPARATIVIS non sine elegantia addes Ablativos justo, solito, dicto, spe, opinione. v. g. Ad rem justo attentior; Solito major; Dicto citius; Spe melior; Opinione citius.

* Horatius etiam addit heic Ablativum Aequo, L. 2. Ep. 2. v. 10. 11: Plenius aequo laudat venales qui vult extrudere merces.

COMPARATIVIS eleganter loco Ablativi, quem adsciscunt, subjungitur Quam pro, sequente eodem Ablativo.

* Ita v. g. pro Majore modo corporis veste utitur, eleganter dixeris Majore, quam pro modo corporis, veste utitur. Sic etiam Livius L. 5. DEc. 3: Majorem, quam pro numero hostium, ediderunt stragem.

+ Neque tamen omnibus exemplis hic loquendi modus quadrat. Neque enim dicere licet: Vilius est argentum, quam pro auro. Id eoque usus heic est observandus.

COMPARATIVVM etiam venuste sequitur Quam ut. v. g. Subtilius est, quam ut capi queat.

* Pro ut, relativum qui, quae, quod, cum Conjunctivo, simili cum venustate heic adhibetur. v. g. Majus est, quam quod homini conveniat. It. Morbus major est, quam qui ferri possit i. e. quam ut ferri possit.

COMPARATIVVM formant additâ particulâ Magis, et Superlativum additâ particulâ Maxime vel Valde, Adjectiva, quorum Positivus Vocalem praemissam habet Terminationi is et us. V.g. Pius, Magis pius, Maxime pius; Idoneus, Magis idoneus, Maxime idoneus.

* Interdum etiam ita comparantur Adjectiva, quae Comparativum et Superlativum suum regulariter formant. v. g. Doctus, Magis doctus, Maxime doctus. Ovid.

Quin etiam Substantiva, Adjectivorum naturâ sumtâ, per particulam Magis comparantur. v. g. Cic. in Verr. 4. cap. ult. At homo inertior ignavior, magis vir inter mulieres, quam impura inter viros muliercula, proferri non potest.

Adjectiva autem ex per composita addunt ad Comparativum longe vel multo, et ad Superlativum quam. v. g. Perjucundus, Multo jucundior, Quam jucundissimus.

COMPARATIVVS?? describitur etiam per particulas Non tam, quam, et Non perinde ac. v. g. Non tam pretiosum est aurum, quam virtus; It. Non perinde pretiosum est aurum, ac virtus: Pro Virtus pretiosior est auro.

COMPARATIVVS vel SVPERLATIVVS Nominis vel Adverbii, non raro in orationis fronte, nec minus eleganter in fine collocatur.

* Cic. Gratissimum mihi feceris, si intellexero, hanc commendationem magnum apud te pondus habuisse. Ter. Ne me obtundas hac de re saepius. Cic. Declarandum arbitror, nihil mihi esse potuisse tuis litteris gratius. Id. Videntur omnia repentina graviora. Id. Imperatorem liberalissimum, aetatem opportunissimam habet. It. Quae diu desideravimus, accidunt jucundiora. It. Vir, si quis alius, honestatis studiosissimus.

COMPARATIVVS usitate locum habet non nisi quum sermo est de duobus: Superlativus autem, quum sermo est de pluribus. v. g. Manuum agilior est dextra: sed digitorum longissimus est medius.

* Interdum tamen Comparativus etiam ponitur, licet sermo sit de pluribus. v. g. Fratrum omnium natu major, pro maximus. Voss. de Arte Gramm. L. 7. c. 15.

COMPARATIVVS quoties non accipitur distributive, Ablativum habet. v. g. Nemo te stultior. Nam distributive acceptus, Genitivo jungitur. v.g. Major juvenum. Valla L. 1. c. 13.

COMPARATIVVS eleganter usurpatur, quum familiari sermone Adverbium Multum aut Valde, vel secundum aliorum mentem Aliquatenus Positivo adjungitur.

* V. g. Alexander Macedo corpus habuit imbecillius i. e. valde imbecille. Cic. Senectus est noturâ loquacior i. e. valde vel aliquatenus loquax.

COMPARATIVVS etiam eleganter ponitur, licet Germani eum exprimamus per Superlativum.

* Coelius L. 4. Cic. Ep. 5: Quod Iudicum major pars judicarit, Germ. Was der meiste Haufe, die meisten Richter werden für gut befunden haben, id jus ratumque esto.

COMPARATIVI apud Poetas subinde loco Ablativi, adsciscunt Praepositionem Ante cum suo Casu. Virg. Scelere ante alios immanior omnes; pro Immanior aliis omnibus.

COMPARATVM EST ITA CVM HAC RE contra veterum auctoritatem hodie multi loquuntur. Latini pro eo: Hoc ita comparatum est; Haec res ita comparata est.

5. Ratio hujus hominis ita comparata est. i. e. ea est ratio seu conditio hujus hominis. Es ist mit diesem Menschen also bewandt oder beschaffen. Item: Ita comparata natura omnium hominum, Es ist mit allen Menschen von Natur also beschaffen. Item: Mea aliter est ratio comparata, Mit mir ist es anders beschaffen.

Praepositionem cum, Latini numquam heic adjecerunt. Vorst. de Lat. Mer. Susp, 32. 37. Reinesius Ep. 28. ad Vorst. Schorus de Phras. Cell. Antib. 224. C. P. 388.

COMPARERE alicui vel ante aliquem, pro se sistere alicui, Sich vor jemand stellen, suspectum. Comparere enim non significat se sistere, sed idem, quod apparere, videri, et fere absolute ponitur; et, quamvis Poeta de morte Drusi ad Liviam v. 407. canat:

atque ita cum Dativo personae hoc Verbum sistat: tamen et inter rariora hoc referendum, et notioni isti, quam heic pro suspecta habemus, nihil magnopere patrocinatur. Ceterum ex omnibus exemplis, quae pro hoc verbo produci queuunt, ea tantum notio animis legentium inferri potest, quâ apparere s. videri notatur.

* V.g. Auctor Declam. antequam itet in exsilium c. 5: Conspiratio ita restincta, ut nulla scintilla compareat incendii, Livius L. 8. c. 37: Prima luce nec auctor, nec causa terroris comparuit. Cic. In Thucydide orbem orationis desidero, ornamenta comparent. Id. Nobis quidem pueris aratio haec omnium

optima putabatur, quae vix jam comparet in hac turba novorum voluminum. Id. Omnis suspicio in eos servos, qui non comparebant, Germ. Die sich unsichthar mochten, die sich nicht sehen liessen, commovehatur. Id. Pompejum non comparere, nec in Balearibus omnino fuisse. Id. Quae ita fortunâ deformata sunt ut tamen a natura inchoata compareant. Id. Quaerite nunc vestigia, quibus exitus illorum ex illo loco compareont. Sciopp. in Scalig. Hypobol. 239. Schorus de Phras.

COMPELLERE aliquos in unum; aliquem in angustias; in nefaria consilia; Compellere tyrannum ad mortem, Flor. L. 4. c. 1. n. 1.

* Construitur etiam eum Infinitivo, v. g. filias nubere servis suis compellit: quâ construendi ratione Iustinus sibi mirifice placet.

* Poetae etiam habent, Compensare aliquid sine addito alio Casu; et tunc compensare idem est, quod parem facere, parem ducere, exaequare. Ovid. Ep. Briseid. ad Achillem:

COMPETERE alicui vel in aliquem, pro Convenire alicui vel in aliquem. v. g. Cuncta competunt voto, Competit in cum actio, Columella et Quintilianus habet; sed apud Ciceronem non exstat.

* Tacitus L. 2. Hist. c. 50. extr. habet etiam Competere cum. aliquo. Incolae memorant et tempora reputantibus initium finemque miraculi cum Othonis exitu competisse i. e. concurrisse, in idem tempus incidisse.

COMPETERE animo, linguâ, auribus, oculis, Bey vollem Verstande seyn, seiner Sinnen vollkommen mächtig seyn; ita, ut Non competere animo, linguâ, cet. de trepidis et velut animo captis, dicatur, Sallustius, ejusque aemulus Tacitus habet. Vsitatius pro eo veteres, compotem, vel non compotem mentis, linguae esse; Vsu aurium vel oculorum non dum destitutum esse.

COMPETERE HONORES non dici, docet Goclenius Observ. 130; sed veteres pro eo usurpare, esse competitorem, cum aliquo honores petere. Aurel. Victor tamen de Vir. Illustr. c. 59: Vnam, inquit, speciosam duobus competentibus pater puelae conditionem dedit.

COMPLERE omnia suâ luce. Interdum etiam loco Ablativi Genitivum adsciscit. v. g. Plaut. Amph. Erroris ambo ego illos et dementiae complebo.

COMPONERE aliquid cum bona gratia inter aliquos; cum aliquo pacem; componi cum aliquo, Mit einem confrontiret werden.

* Etiam loco Genitivi adsciscit Ablativum apud Sallustium Fragm. Neque animo, neque linguâ satis compotem esse.

Sed Compotem esse animo alicujus rei, notat Aliquid mente tenere, animo comprehendere, callere.

* Cic. L. 1. Orat. p. 70: Quarum (rerum) qui essent animo et scientiâ compotes, eos esse Imperatores dicerem.

COMPREHENDERE multos amicitiâ; Comprehendere aliquid mente, animo, memoria. Cic. L. 2. Orat. n. 73: In his operibus si quis illam artem comprehenderit. Plin. L. 10. Ep. 83: Eâdem lege comprehensum est. Curt. L. 6. c. 6. n. 24: Circunitus 32 stadia comprehendit.

COMPRESSA VOCE DICERE tritum plerisque, non animadvertentibus, comprimere linguam, orationem, vocem, esse omnino obticescere, pro Maxime depressa, sive oppressa et sedatâ voce dicere, vece et oratione suppressiorem esse, oratione uti placidâ, submissâ, leni, ut Cicero; sive submissa et infracta, ut Livius; sive deductâ voce, ut Lucilius loquitur. Sciopp. in Stradam 153.

CONCEDERE pro cedere loco, hos fere habet construendimodos: Concedere huc ab oculis alicujus, a foribus, ad januam, ad dextram, ex aedibus; it. Concedere ictibus saxorum, in eruditionis fama; it. de gloria alicui concedere; Concedere alicui loco.

CONCEDERE autem pro permittere ita construitur: Concedere libertatem alieni, ludum pueris, materiam ad aliquid faciendum; Concedere alicui, ut; Concedere alicui in aliqua re et de aliqua re; Concedere alicujus facto vel dicto; Concedere tempus puerile juventae, Hor. Pati atque concedere, fieri aliquid, Cic. in Verr. Concedere tempus ad aliquam rem, Id. pro Arch. c. 9.

CONCEDERE pro abire hunc modum tenet: Concedere in conditiones alicujus, in sententiam alicujus, in jus,

CONCEDERE pro mori construitur subequentem in modum: Concedere absolute; Concedere fato vel fatis; item naturae.

CONCEPTVS MENTIS Philosophorum est: Lat. notiones, animi sensa, cogitationes, animi cogitata, phantasine, imaginationes.

* Conceptus Latine significat non nisi fetum in utero materno, vel actum concipiendi.

Verbum tamen Concipere sensui Philosophico, qui in tw=| Conceptus mentis regnat, suffragatur; hoc ipso enim occurrit apud Vellejum Lib. 2. c. 117: Is, quum exercitui, qui erat in Germania, praeesset, concepit, esse homines, qui nihil praeter vocem membraque haberent hominum. Est sane heic idem, quod vulgo dicimus, Sich ein Concept von einer Sache machen.

CONCILIARE aliquem cum aliquo, dixisse veteres, non constat. Latini dicunt, Conciliare aliquem alicui, sibi animum alicujus, incommoda alicui, fidem famae; Conciliare aliquem ad alterum Plaut. Mil. 3. 1, 206. Conciliare pacem ab aliquo, pro cum aliquo, Idem Conciliare aliquem alicui ad benevolentiam; Conciliare aliquos inter se, Cic. pro S. Roscio cap. 22; Conciliare inter aliquos pacem, ad[?]initatem, inimicitias.

* Seneca Tragicus, Cornelius Gallus et Catullus habent, Conciliare animos. Hinc Scioppio de Stil. Hist. 179. falso suspecta locutio est, Conciliare aliquot vel aliquas res. Conf. Sciopp. in Scalig. Hypobol. 239. Schori Phras. Oberti Gifanii Obs. 122. Borrich. Cogit. 271. Cell. Antib. 231. C. P. 95.

CONCLVDERE SYLLOGISMO Cic. de Fin. cap. 19: usitatius tamen pro eo dixeris cum eodem Cicerone, Conficere ex aliqua re, item Colligere, et Cogere.

* V. g. Ex quo conficitur, ut, si cet. Hinc colligitur. Hinc cogitur. Schorus de Phras. ad Voc. conficere.

Idem Cicero hâc notione etiam Concludere simpliciter positum adhibet, v.g. Lib. 2. Orat. n. 215: Demonstrare, id, quod concludere illi velint, non effici ex propositis, nec esse consequens.

CONCLVSI MECVM barbare: neque enim veteres verbum Concludendi hâc notione umquam usurparunt.

Pro Conclusi mecum, Latine dixeris, Mihi deliberatum et constitutum; Mihi certum est et deliberatum; Cum animo constitutum et deliberatum habeo; Decrevi; Constitui; Consilium inii; Apud animum statui; Statutum habeo; In animo est; Stat sententia; Mihi stat. Schori Phras.

CONDERE frumentum; aliquid in animum, in cruminam, in carcerem; sepulcro et in sepulcro, in alvo; Condere aliquid farto.

CONDICERE pro pacisci, in se recipere. V. g. Condicere operam suam alicui, Sich bey jemand vermiethen, falso suspectum Scioppio in Stradam 178: habet enim Iustinus, Tacitus, Plinius.

* Significat autem praeterea Condicere idem, quod denuntiare alicui, se praesto fore in convivio, judicio, cet. Hinc locutiones: Condicere alicui coenam, et ad coenam, et absolute Condicere alicui; quod tamen multum differt ab illo, uod dicimus Promittere ad coenam, cet. Promittit ad coenam invitatus: Condicit, qui prior et ultro denuntiat, se apud alterum coenaturum esse; quod non nisi inter familiarissimos fieri adsolet, Sich selbst zu Gaste bitten. Sueton. Tib. c. 42: Sestio Gallo coenam eâ lege condixit, ne quid ex consuetudine immutaret aut demeret, Er hat sich bey dem Sestio mit der Bedingung zu Gaste gebeten. Schori Phras. Hadr Card. de Eleg. Lat. Serm. 35: Ob. Gifanius 122. Vorst. de Lat. Falso Susp. 181. Kappius ad Iensium 162.

CONDITIONEM BONAM HABERE pro locum aut munus habere praeclarum, barbare.

* Tametsi enim Conditio veteribus non modo est Condimentum a verbo condio, sed etiam kata/stas1is2, fortuna seu sors, status, ratio, pactio, conventio, u(po/qes1is2, omnisque quolitas perista/s1ewn, a Verbo condo; numquam tamen eo nexu et modi, quem heic improbamus, occurrit.

CONDOLERE ALICVI pro s1umpa/xein, adfici alicujus casu, vicem seu casum alicujus dolere, commoveri seu perturbari malis alicujus, communem cum aliquo dolorem capere, adfici sensu aegritudinis alicujus, casu alicujus commoveri, pari dolore vel molestiâ adfici, doloris esse participem cum aliquo, prope aeque dolere, comiserari alicujus fortunam, Germ. Mitleiden mit einem haben, vulgo dicunt, sed barbare.

+ Sulpicius Severus quidem eo utitur in Vita Martini, ut quidem codex MStus Bibliothecae Regiae Berolinensis habet: vulgo tamen ibi dolere legitur; qui Sulpicius etiam laetari alicui, pro laetari alicujus causâ dixit.

Idem de hac locutione sentiendum, quando transitive sumitur i. e. quando significat dolorem suum ex alterius incommodis perceptum eidem declarare, coram declarare alicui dolorem suum, de alterius dolore suum dolorem testari, Germ. Einem condoliren, das Leid klagen.

* Ceterum Condolere idoneis scriptoribus est idem, ac simplex dolere. v. g. Cic. Latus ei dicenti condoluisse, sudoremque multum consetutum esse, audiebamus. Id. Pes condoluit. Id. Ne condoluisse quidem umquam videtur, qui animum se habere non sentiat.

Cicero etiam dicit Condolescere, eâdem significatione. v. g. Acad. Quum perturbationem animi illi ex homine non tollerent, naturaque condolescere, et concupiscere, et extimescere, et efferri laetitiâ dicerent. Goclen. Obs. 13. it. 468. Voss. de Vit. 155. it. 693. Schorus de Pliras. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 204. Sciopp. Obs. L. L. 16. Borrich. Cogit. 27. Cell. Antib. 22. it. 150. C. P. 352. 380. 389.

CONFERRE aliquid alicui, cum aliquo et inter se, Germ. Womit etwas vergleichen.

* Vsus tamen in his sequentibus spectandus. Dicunt nempe Latini. Conferre officium, benevolentiam, benignitatem, studia sua, alicui, erga aliquem et in aliquem. Sed Conferre culpam et beneficia in aliquem; non alicui.

Dicunt porro Latini: Conferre operam, studium, plurimum studii ad aliquam rem et in aliquam rem; sed non in aliqua re. Sciopp. in Strad. 50. Ceteroquin pro eo aeque usitate e eleganter Navare operam alicui rei.

CONFERRE inter se; Conferre inter se coram; Conferre sermonem cum aliquo, Galli S'aboucher avec quelqu'un Germani Mit einem conferiren, mit einem worüber conferiren, mit jemand sich besprechen.

CONFERRE capita; Conferre capita inter se; item De quodam loqui, Germanismi videntur; sed non sunt. Liv. Lib. 2. c. 45; Consules velut deliberabundi capita conferunt, diu colloquuntur. Schorus de Phras.

* Rectius autem dicas Conferre se in urbem, quum in ipsam urbem tendis, sed Conferre se ad urbem, quum non in ipsam urbem, sed proxime ad eam, vel in ejus viciniam tantummodo cogitas. Confer supra Ad templum, ad Indum cet.

+ Poni etiam in hac locutione potest in vel ad, cum alio quodam discrimine. Nimirum si personam dicas, non locum; ad utendum est. v. g. Contuli me ad patrem; non in patrem. Quoties autem significatur donatio, in utendum est. v. g. Multa in Ioannem contuli beneficia; non ad Ioannem. Valla L. 3. c. 45.

CONFICERE cum aliquo i. e. transigere cum aliquo de negotio. v.g. Tu cum illo confice de libris, Latinismus elegans est, Schorus de Phras.

CONFICIS mihi multas sollicitudines, Latine dicitur: habet enim Terentius Andr. A. 4. Sc. 1. Vorst. de Lat. Falso Susp. 167.

CONFIDERE causae, virtuti suae; Confidere affinitate alicujus, corporis firmitate et fortunae stabilitate; Confidere de salute; Confidere in aliquo. Latini etiam eleganter Confidere jungunt. Accusativo cum Infinitivo. v.g. Hunc omnia facturum confido; Vel Fore, ut, v. g. Confido, fore, ut alio genere litterarum utamur.

* Constructio cum Dativo, Ciceroni et optimo cuique maxime frequens: Constructio cum Ablativo, sive omittatur, sive addatur Praepositio, Caesari in primis familiaris.

Confidere in causam, in Deum, perperam dicitur et omnino barbare: dicendum quippe, Confidere in causa, in Deo, per Ablativum.

CONFITERI de aliqua re, Confiteri de peccatis, multo usitatius dicitur et elegantius, quam Confiteri aliquam rem, Confiteri peccata.

CONFLICTARI iniquâ voletudine, molestiis, variâ fortunâ, morbo, doloribus, et cum iniqua valetudine. cet. Recipit etiam insuper Ablavtivum agentis cum Praepos. ab, v. g. Conflictari molestiis ab aliquo, Von jemandem Verdruss haben.

* Pro Conflictari, etiam Activâ formâ Conflictare effert Terent. Phorm. A. 3. Sc. 2. v. 20: Nec cum hujusmodi umquam usu venit ut conflictares malo.

CONFLIGERE cum hoste, Vltima experiri, Ciceronis: CONFLIGERE acie. Armis vel acie decernere; Conferre signa vel pedem; Conferre manum; De summa rerum dimicare vel decertare; Extremam belli aleam experiri; Summam salutem periclitari, Liviana sunt.

CONFLIGERE cum hoste; adversus classem hostium; paucis navibus cum classe hostium.

CONFORMARE se ad voluntatem alicujus; Conformare aliquid in speciem rei alicujus.

CONFVNDERE SE Germanismus: Lat. Confundere diversa; Confundere verba; Agere confuse; Loqui confuse.

CONGERERE in aliquem aliquid, bene. Phaedrus etiam et Flaccus addunt huic verbo Casum quartum. v. g. Ecce aliae plagae congeruntur mortuo. Menken. Spec. p. 13.

2. Pugnare cum aliquo. Et hâc posteriori significatione bifariam construitur, nempe Congredi cum aliquo et contra aliquem.

CONGRVERE rei et cum re; Congruere inter se; item Congruere ad aliquid, ap. Liv. Lib. 1. cap. 5. Tac. Germ. c. 6. n. 6.

Lactantius Instit. 1. Cap. 11. S. 40: Quod nomen in Deum minime congruit. Ponitur etiam intransitive ap. Plin. Lib. 18. c. 22: In his tantum locis coeli terraeque centra congruunt.

CONIECTVRAM facere vel capere de aliquo ex aliqua re. Interdum etiam Conjecturam facere vel capere alicujus rei, secum.

* V. g. Libellus in epistolam conjectus. Omnia in eum librum conjeci. Conjicere aliquid in locos communes. Conjicere in aliquem oculos. Schorus de Phras.

CONIVNCTIONES pleraeque, quas sermoni alias praemittimus, longe elegantius orationi mediae interponuntur, ut: Ad me cur non scripseris, excusationem non habes.

* Cic. Orat. Est igitur oratori providendum, non ut illis satisfaciat. It. Te vehementer etiam atque etiam rogo, hoc ita ut facias.

Etiam Composita cum Per augendi gratiâ, pulchre divelluntur, ut: Per mihi places. Per, inquam, gratum feceris, si in hoc diligens fueris.

Idem accidere quoque Adverbio Non numquam, quamvis rarius, animadvertimus, ut: Non tamen numquam.

Subit heic formula per certum aliquod pignus alterum rogandi, in qua interpositorum Pronominum mira est gratia, quando dicimus: Per ego te Deum oro. Per ego vos salutem vestram rogo atque oro Per ego vos omnia rogo ac precor, quae cara vobis et sancta sunt.

CONIVNCTVM esse alicui, cum aliquo et inter se, cognatione, necessatudine, cet. usitatius est, quam Attingere aliquem cognatione, necessitudine, cet. Schor. de Phras.

* Invenitur etiam Conjunctus cum Ablativo sine Praepositione apud Cic. v. g. L. 1. Orat. n. 17: Accedat eodem oportet lepos quidam facetiaeque, et eruditio libero digna, celeritasque et brevitas, et respondendi et lacessendi, subtili venustate atque urbanitate conjuncta.

CONIVNCTA verba Cicero vocat, quae Grammaticis Composita vocantur, quibus opponuntur simplicia. Prima, inquit Cicero, vis est in simplicibus verbis; in conjunctis secunda. Schorus de Phras.

CONNIVERE 1. notione propriâ, Mit den Augen blinzen, adsciscit Accusativum cum Praepositione Ad. Suet. Calig. cap. 51: Ad minima tonitrua et fulgura connivens caput obvolvere solebat. Cicero etiam de Nat. Deor. 2. c. 57. dicit Oculos somno conniventes. 2. Notione impropriâ pro Dissimulare sumtum adsciscit Ablativum cum Praepositione In v. g. In hominum sceleribus connivere.

* Sed Connumerare aliquem in numero aliquo, quod multi in ore habent, barbare dicitur. Quamvis enim ipsum verbum non penitus rejiciamus part. Etym. Sect. 1; numquam tamen, quod quidem constat, hâc constructione invenitur.

Quas locutiones pro eo malint eruditi; vide d. 1. Notari etiam heic velim, Ciceronem eleganter pro eo usurpare, Ad aliquid, aut aliquo aliquem admiscere. Cic. In hac ergo legatione sim, aut ad id consilium admiscear, in quo cet. idem Trebatium vero meum quod isto admisceas, nihil est. Schorus de Phras. ad voc. Admisceo.

CONQVERI ALICVI Sich bey jemand beklagen, Silius Ital. Lib. 8. 19: usitatius pro eo auctores classici, conqueri cum aliquo. Cic. Nihil tecum de fratris tui injuria conqueror.

Neque vero tantum dicunt veteres Conqueri cum aliquo injuriam, sed etiam de injuria.

Livius etiam habet, Conqueri inter se v.g. Lib. 1. cap. 3: Libertatem aliorum in suam vertisse servitutem, inter se conquerebantur.

CONQVIESCERE ab armis, a bellis; ex molestiis et laboribus; de aliquo i. e. propter aliquem; in studiis id est, oblectari.

CONSCISCERE facinus; item Consciscere in se suosque facinus foedum ac feru. Similiter ut Admittere; quo de supra suo loco.

CONSCIVS sibi, vel frequentius sine hoc Dativo personae, facinoris; subinde etiam in facinore; raro facinori.

CONSCRIBERE et Cogere militem, Caesaris: COLLIGERE exercitum, Ciceronis est.

CONSENTIO tibi, tecum, et inter se; de et in aliqua re, item alicui rei, et ad aliquam rem peragendam.

* Sed Consentire in aliquam rem, rarissime: eleganter Cicero pro eo, Accedere ad aliquid. Schori Phras. ad Voc. Accedere.

CONSEQVENS i.e. quod concluditur ex aliquare, veteres cum tertio Casu conjungebant, quod secus fit hodie a plerisque. Cicero Tusc. 5, 7, 429: Hoc probato consequens esse beatam vitam virtute esse contentam, et quomodo hoc sit consequens illi, sic illud huic, ut, si beata vita virtute contenta sit, nisi honestum quod sit, nihil aliud sit bonum. Idem Tuscul. 5, 8, 429: Ego enim adsentior, eorum, quas posuisti, alterum alteri consequens esse. Idem Tuscul. 5, 44: 446: Ex quo triplex ille animi fetus exsistit. - - - tertius in judicando, quid cuique rei sit consequens, quid repugnans. Cl. Carolus Henr. Langius Spicil. ad Vorst. inserto Vol. I. Exercitt. Soc. Lat. Ienpag. 158.

CONSEQVENTIA NON PROCEDIT suspectum. Vtrumque vocabulum bonae notae est; sed non ita, opinor, junxere veteres. Dic pro eo, Id inde non efficitur; Nequaquam inde colligitur, conficitur, sequitur, consequitur, cogitur; Ex quibus effici cogique non possit; Consequentiae hujus miseriam sugillo.

CONSIDERARE a(plw=r, et Considerare aliquid et de aliquo, cum suis animis, cum suis mentibus.

* Cic. L. 7. Ep. 5. Id velim diligenter etiam atque etiam vobiscum, et cum amicis consideretis.

CONSIDERE loco aliquo, in loco aliquo, et apud aliquem locum; Considere certis quibusdam sedibus; Considere in ignes, Durchs Feuer in die Asche geleget werden.

CONSOLARI animum alicujus humanitate orationis, placidis verbis; de patriae vastatione; super tot malis, quae ei Deus invexit.

CONSORS laboris, imperii, periculi, studiorum; Consors in lacris atque furtis; Temporum cum aliquo consors, Der mit jemand einerley Schicksal erfahren. Cic.

CONSTARE animo et corpore; it. ex animo et corpore. Sed Praepositio paullo usitatior.

* Cic. Merita illius in illum constant. Id. Mea in te summa officia constabunt.

Construitur etiam hâc notione cum Dativo et Ablativo cum Praepos. in, v.g. Cic. Constare sibi, humanitati suae. Constat tibi fructus otii tui. Constare in sententiâ. Schori Phras.

CONSTARE SIBI usitate: interdum Constare secum et cum aliqua re. Cicero Invent. 2. 14. 296: Constetne Oratio aut cum re, aut ipsa secum. Auctor ad Herennium 2, 10, p. 127. Deinde contrariam sententiam aut nullam esse, aut stultam, aut injustam, aut non posse fieri, aut non constare cum superioribus et inferioribus sententiis, aut cum jure communi, aut cum aliis legibus communibus; aut cum rebus judicatis dissentire.

CONSTAT si pretium rei respicit, German. Es kostet so oder so viel, ponitur

1. Vel cum suis Genitivis, Quanti, parvi, magni, nihili, pluris, minoris, maximi, minimi; Vel cum consueto Ablativo rei. V. g. Haec victoria multorum sanguine constitit.

2. In Singulari, cum Dativo personae. Cic. Lib. 3. Fam. Ep. 21: Non satis mihi constiterat, cum aliquane cet.

3. In Plurali, cum Accusativo Personae et Praepositione inter. V.g. Constat inter omnes.

4. Cum Ablativo rei et Praepositione de. V.g. De ejus innocentia abunde constat.

CONSTAT non satis, item Constat non satis certum. Constat animis et apud animum, utrumque apud Livium.

CONSTITVERE pacem et de pace; Constituere supplicium seu poenam alicui et in aliquem; Constituere tempus alicujus rei et alicui rei; Constituere aliquid ad omnes provincias, Etwas ordnen, das in allen Provinzen zur Observanz gedeyen soll, Plin. Lib. 10. Ep. 72. Notione collocandi et cum Praeposit. In constructum fere non nisi Ablativum admittit. Cic. Constituere aliquem in aliquo munere.

CONSVLERE ALICVI non significat aliquid, quod in sermone aut oratione consistit, sed aliquid amplius, et quidem opem et auxilium, sive id sermone, sive aliâ re hoc praestetur.

* Antonius Schorus: CONSVLO, inquit, TIBI significat longe aliud, quam vulgus putet; nimirum consilio, operâ, studio, alicui aut rebus alicujus adesse et juvare. Qui bonum alicui consilium dat, is omnino illi et consulit, et ipso quidem, quod dat, consilio id facit: sed non, quicumque consulit alicui, et consilium modo ei dat. Potest enim variis quoque aliis modis alicui consuli, exempli gratiâ, si pecuniam, si victum et amictum illi des, aut per alium id faciendum cures.

Dicunt autem non tantum Consulere alicui, sed etiam Consulere rebus alicujus, Consulere rationibus alicujus, Consulere commodis alicujus, Consulere famae suae, Consulere otio posteritatis, Consulere temporibus, vitae et incolumitati et fortunis suis.

* Immo dicunt quoque Malo alicui consulere; si videlicet malo obviam eatur, idque propulsetur. Ita Iustinus L. 6. c. 6. dicit Conjulere laboribus (i. e. calamitati) Graeciae. Et verbis Plinii, Medicus dici potest consulere infirmitati alicujus. Pari modo, qui victum et alimenta quibusdam prospicit, dici potest consulere fami: pro quo tamen Sulpicius Severus in Historia Sacra dicit, Consulere adversus famem. Dicunt item, Bene, male, alicui de aliquo vel in aliquem consulere et cum Plauto, alicui aliquid mali consulere: quibus verbis itidem aliqua denotatur opera, quâ, ut bene aut male alicui sit, efficitur.

Ceterum quoties ipsum consilium ipsamque orationem, quâ quis ad faciendum quippiam inducatur, significare volunt; dicunt, consilium dare, suadere, auctorem esse; estque locutio, consilium dare, in Ciceronis et hujus aequalium scriptis multo frequentissima, et apparet, numquam eos pro eâdem uti sustinuisse locutione Consulere aliicui. Vorst. de Lat. Falso Susp. 253. Schori Phras. ad voc. Auctor et Consulo. Ob. Gifanii Obs. L. L. 24. Perizonius ad Sanctii Min. 785.

* Consulere autein aliquem, significat Consilium petere ab aliquo, Einen um Rath fragen. Cic. L. 3. Fam. Ep. 1: Consuli quidem te a Caesare scribis: sed ego tibi ab illo consuli mallem. Plin. L. 1. Ep. 20: Medicos consulere de summa valetudinis. Id. L. 10. Ep. 7P Consulendum te existimavi. Liv. L. 6. c. 39: Consulere plebem simul in omnia.

CONSVLERE IN ALIQVEM numquam, quod scio, in bonam partem sumitur, si quidem de persona sermo est. V.g. Optime in aliquem consulere, quemadmodum in quorumdam aetatis nostrae scriptionibus animadvertimus; sed semper in pejorem.

* In promtu exempla sunt: Sallust. B. Iug. c. 13: Alii nitebantur, ne gravius in eum (Iugurtham) consuleretur. Iustinus. L. 2. c. 15: Themistocles per servum magistratibus scribit Atheniensium, legatos vinciant, pignusque teneant, ne in se gravius consulatur. Livius L. 45. c. 8: In secundis rebus nihil in quemquam superbe ac violenter consulere decet. Id. L. 3. c. 36: In secundis rebus nihil in quemquam consulebatur. Tacitus Agric. c. 16: Hic quum, egregius cetera, arreganter in deditos, et, ut suae quoque injuriae ultor, durius consuleret. Flor. L. 3. c. 7: Adeo saeve in captivos consulebatur, ut se plerique conficerent.

Aliter se res habet, si Casum rei adferas: tunc sane haec loquendi forma in utramque partem sumitur. V.g. Consulere in longitudinem; Consulere in publicum; Consulere aliquem in arcanum et occultum scelus, Curt. Lib. 6. cap. 10. n. 28.

CONSVLTARE duplicem constructionem habet, et pro hoc diverso construendi modo diversum etiam significatum. Primum enim cum Accusativo, eodem, quo Consulo, sensu, componitur.

* Plinius Panegyr. c. 76: Vna erat in limine mora, consultare 'aves, revererique numinum monitus. Tibull. 1, 4, 77: Gloria cuique sua est: me, qui spernentur amantes, Consultent.

* Aurel. Victor, Caesar. c. 14: Quin etiam maribus frustratus filiae viro reip. consultavit. Sallust. Catil. 6: Delecti, quibus corpus annis infirmum, ingenium sapientia validum erat, reip. consultabant.

CONSVLTVS et PERITVS[?] Genitivo et Ablativo junguntur: ut Iuris peritus et Iure peritus; Iuris consultus et Iure consultus. Quamquam haec fere in unum vocabulum coalescant. Sic invenitur et usuperitus apud Caesarem.

* Interdum duae rectiones concurrunt, ad diversas regulas pertinentes, ut: Sextus Aelius, juris civilis omnium peritissimus. Quod tamen et in aliis Casibus fieri potest, ut: Longior sum te digito.

CONTENDERE cursum ad aliquem; in Aegyptum; Contendere animo, labore; contra vim gravitatemque morbi; Contendit, ut ad castra perveniat; Contendere omnibus nervis; nervos in aliqua re; Contendere aliquid ab aliquo; Contendere ab aliquo, ut; Contendere aliquid alicui rei, et cum aliqua re; Contendere aliquid contra aequitatem; Contendere verbis inter se, non pugnis; de honore, de dignitate; Contendere cum aliquo et Poetice contra aliquem aliquâ re, et de aliqua re; Contendere alicujus amori, Graecisinus pro cum amore, apud Propertium Lib. 1. Eleg. 3. 2; Hirundo contendit cygnis i. e. indoctus cum doctis, proverbialis locutio apud Lucret. Lib. 3, 2.

CONTENDERE seu INTENDERE NERVOS[?] in aliqua re, r(h=s1ir est, quam Vossius abhorrere videtur L. 4. Instit. Orat. c. 6. tmemate 10. p. 105. utpote in qua kake/mfaton quid sit, eo quod nervus apud Poetas interdum pro pene usurpetur.

* Sed haec Vossii crisis altius petita est, quam ut suffragium eruditorum mereatur. Sequeretur enim inde, omnes locutiones obscenas esse, quarum unum vel alterum vocabulum ad ea, apud veteres interdum accommodetur, quae honestis castisque auribus gravia sint: et sic infinitum numerum locutionum honestissimarum notari lasciviae crimine posse. Quin ipse Cicero, qui passim in scriptis suis, nominatim in Officiis, et libris de Oratore, de vitanda orationis obscenitate gravissima praecepta dedit, heic accusandus foret, quod subinde hâc locutione ipsemet uti non dubitasset, v. g. in Verr. 2. c. 12: Opus dignum, in quo omnes nervos aetatis industriaeque meae contenderem. It. in Verr. L. 3. n. 130: Omnibus nervis mihi contendendum est, atque in hoc laborandum. Et quot tandem loquendi rationes in hunc censum venirent, in quibus vocabulum nervi occurrat? de quarum tamen obscenitate ne per somnium quidem veteres cogitare, ni fallor, potuissent.

CONTENTVS SIS sine adjunctione aliorum vocabulorum positum, Sey stille, gieb dich zu frieden, Germanisimus: Lat. pro eo, quiesce, tace, otiosus sis, bono animo sis, suffciat tibi.

1. Vel usitate Ablativum, v. g. Cic. Par. 6. Contentum suis rebus esse, maximae sunt certissimaeque divitiae. Horat. Contentus suâ sorte.

2. Vel Infinitivum Vellejus L. 2. c. 49: Contentus, retinere titulum. Plin. L. 6. Ep. 31: Contentus, aemulum removisse. Iustin. 7. 6. 13; 29. 1. 11: Contentus, submovere bella.

4. Interdum etiam Genitivum Casum, ut: Contentus equorum, pro contentus equis. Curtius L. 2. in fine: Contentus artificum. Ibi vulgo additur operâ: at contra libb. vett. fidem. Claudius in L. 37. Quum quis decedens nuptura D. de Legat. L. 3. quoniam in his expressit, ut contentus esset partis dimidine dotis.

CONTERERE radicem in pulverem; aetatem in pistrino, in litibus; diem in arte aliqua; diem et noctem conviviis; Conterere se in Musicis; Conterere oblivione voluntariâ injurias.

CONTINENTEM esse alicui et cum aliquo. Cic. Mari aer continens est. Idem Cappadociae pars, quae cum Cilicia continens est.

CONTINERE aliquid, et Continere se vel aliquem ab aliqua re, et in aliqua re.

CONTINERI aliquâ re; item POSITVM esse in aliqua re, id est, consistere in aliqua re, Latinismi sunt.

* V. g. Omnis eruditionis apparatus Latinis litteris hodie continetur. Cic. L. 2. Orat. n. 30: Oratoris omnis actio opinionibus, non scientiâ continetur. Id. L. 2. de Orat. n. 43: Ea mihi videntur aut in lite ordinanda, aut in consilio dando esse posita.

Interim Consistere in aliqua re, propterea non contemnendum est. Plin. L. 10. Ep. 121: Talis officii gratia in celeritate consistit.

Sed Contineri in aliqua re notatidem, quod conjunctum esse cum aliqua re. Cic. L. 2. Verr. n. 118: Quum vero in communibus injuriis totius provinciae Sthenii quoque causa contineatur.

CONTINGENTES et NECESSARIAS CAVSAS[?] recte et sine offensione aurium Latinitate imbutarum dixeris: elegantius tamen Cicero de Fato c. 8. vocat eas causas fortuito antegressas, et causas cohibentes.

CONTINVA quae dicuntur Philosophis, Ciceroni fere continentia et continuata dicuntur.

* V. g. Si in hac sententia fueris, ut a continentibus tuis scriptis, in quibus perpetuam rerum gestarum historiam complecteris, secernas hanc quasi fabulam rerum eventorumque nostrorum. Id. Ipsum animum e)ntele/xeian appellat novo nomine, quasi quamdam continuatam motionem et perennem. Id. Aer mari continuatus et junctus est.

Dicit quidem Cicero, continuos annos, continuis itineribus, continuo spiritu: rebus autem, quae ipsae per se cohaerent, quas substantias vocant, attribui, haud facile repereris.

Apud alios autem scriptores Continuus ejusmodi substantiis interdum accommodatur. v. g. Horat. 1. Ep. 16. v. 5: Continui montes.

CONTINVVS alicujus id est, perpetuus comes, fidus Achates alicujus, perperam dicitur. Vbi enim Continuus Substantive, et notione comitis, in antiquitate occurrit? Vapulat eo nomine Famianus Strada a Scioppio p. 100.

CONTRA quomodo communi significatione accipiatur, notum satis est. Sed Contra, ac; Contra, atque; Contra, quam; consuetudine vulgari non ita est tritum, v.g. Contra faciunt, quam vel ac pollicentur. Barbari dicunt: Contrarium faciunt, quam promiserant. Schori Phras. Hadr. Card. de Serm. Lat.

CONTRA flumen navigare; Contra aliquem stare, pro Eregione alicujus stare; Contra solem intueri, barbare: Latin. Adverso flumine navigare; Adversus aliquem stare; adversus solem intueri vel Adversum solem intueri. Schorus de Phras.

* Sic etiam barbare, Contra nos stant antipodes: pro quo Cicero L. 4. Quaest. Acad. c. 39: Antipodes adversis vestigiis stant contra nostra vestigia.

Contra aliquem stare per se quidem locutio proba est, quoties usurpatur pro Adversari alicui; cui contrarium est stare ab aliquo; sed pro Adversum stare, Gegen über stehen, non occurrit temere in Latio, nec praesidium satis firmum habet in eo, quod Cicero, ut in proxime praecedenti paragrapho allatum, dicit Stare adversis vestigiis contra alicujus vestigia. Diversa enim sunt: Stare adversis vestigiis contra aliquem; et Stare contra aliquem, sine adjunctione hujusmodi ac simpliciter.

CONTRA naturam suam; Contra voluntatem suam facere aliquid, fatis Latine dicitur.

CONTRADICERE SIBI IN OS, sine offensione eorum, qui castum Latine loquendi genus amant, dici non potest.

* Scio, Latinos scribere, Laudare aliquem in os; neque dubitem, eos dicere quoque Contradicere alicui in os, Resistere alicui in os, et id genus alia. Locutione Resistere in os, usum video Castalionem ad exprimendam Graecam locutionem Apostoli a)ntisth=nai kata\ pro/s1wpon; et pari ratione Bezam locutione Obsistere in os. Vide etiam, Castellionem

2 Cor. 11, 20. usurpare locutionem Caedere aliquem in os, ad exprimendum Graecum e)is2 pro/s1wpon de/rein. Quod autem nunc dubitamus, illud est, an recte dicatur Laudare se in os, Contradicere sibi in os. Potest utique homo se ipsum landare, et potest sibi ipsi contradicere; potest item in os laudare alterum, et in os contradicere alteri: verum se ipsum in os landare, et sibi ipsi in os contradicere non videtur posse. Illud in os sine dubio nihil aliud est, quam in faciem, adversus faciem. Si igitur dicas, laudare se in os, et contradicere sibi in os, quia os seu faciem non alterius, sed ipsius illius, qui laudat et contradicit, intelligi oportet; perinde illud erit, ac si dicas, laudare se in suum ipsius os seu faciem, contradicere sibi in suum ipsius os seu faciem. Atqui fieri hoc per rerum naturam non potest, ut in suum ipsius os se quispiam laudet, et in suum ipsius os sibi contradicat. Neque enim suum ipsius os et faciem homo adversam habet, quomodo os et faciem alterius habere potest. Quare omnino ita nec loquendum videtur, ut se ipsum in os laudare, et sibi ipsi in os contradicere aliquis dicatur. In scribendo, ut Cicero in Bruto moner, rationem, tamquam obrussam adhibere oportet: nec, quae per ipsam rerum naturam fieri non possunt, tamen bene Latine dici posse putandum est. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 225.

1. Simpliciter usurpatur sine Casûs accusandi consecutione, ita, ut praecedat Nominativus vel Accusativus personae aut rei. V. g. Ita faveo isti sententiae, ut ne in mentem quidem mihi aliquid contravenire patiar.

Additur heic subinde Ablativus cum Praepositione de, v. g. Contra venire de aliqua re, i. e. oppugnare aliquid in foro, Germ. Gegen etwas excipiren. Quae quidem in judiciis frequens et usitata formula est.

2. Vsurpatur cum Accusativo personae vel rei, sequente per tmh=s1in seu dissolutionem compositionis. V. g. Venire contra rem alicujus, id est, causam alicujus oppugnare. Item: Venire contra alienum pro familiari suo.

3. Vsurpatur per relativi praepositionem. V. g. Si ille ipse, quem contraveneris, causâ ceciderit, id est, si quem oppugnas, succubuerit.

CONTRITIO, COMMINVTIO[?], CONFRACTIO CIBORVM[?] Die Zerkäuung der Speisen, Medici dicunt; at sine suffragio antiquitatis.

* Contritio quidem occurrit apud Senecam L. 1. Controv. c. 1. et Lactantium L. 7. c. 18; sed nusquam cum addito tou= ciborum. Comminutio autem et Confractio ab nullo idoneo scriptore usurpantur.

Nulla Substantiva heic frequentantur; sed certis quibusdam verbis sese addixerunt veteres. Ita v. g. Cicero de N. D. Dentibus in ore constructis manditur, extenuatur et mollitur cibus: eorum adversi acuti dividunt escas; intimi autem conficiunt, qui gemini vocantur: Et Iuvenalis Sat. 10. v. 200.

CONTVMAX praeceptori in superiores; erga superiores; Contumax adversus tormenta.

* Postremus modus in bonam partem sumitur, adeo, ut Contumax ibi firmum notet, constantem et invictum.

CONVENIT alicui cum aliquo et inter aliquos, de aliqua re, et aliqua re.

* Cic. Mihi convenit cum illo. Hoc vel hac de re mihi tecum convenit. Non convenit inter nos, quid hoc sit. Pactum est, quod inter aliquos convenit. Schorus de Phras.

Perperam non nulli pro Convenit inter nos, per Soloecismum dicunt Conventum est inter nos. Pudeat ejus stupidos et inertes.

CONVERSARI CVM ALIQVO temere a Schoro de Rat. Doc. et Disc. L. L. 155. Pareo Obs. 113. et Goclenio Silv. Barb. 11. ad barbara refertur. Vsi enim eo sunt argenteâ aetate Columella et Seneca, qui etiam conversari alicui dixerunt. Conversari inter homines ejusdem Senecae est. Latini alias dicunt pro eo, una versari; Versari oum aliquo; vivere cum aliquo. Cell. C. P. 112.

CONVERSATIONES cum aliquo habere suspecta r(h=s1is2, licet vocabulum Conversatio bonae notae sit: Latini pro eo, Multum uti aliquo; Multum esse cum aliquo; Aliquem secum semper habere; Frequentem esse cum aliquo; Contubernium habere cum aliquo.

* Vocabulum Conversationis ansam fere dat locutionum sequentium: Ita quidem primo Quintilianus, prudentissimus ac sagacissimus ille Rhetor, L. 1. Instit. c. 2. in disputatione, quod utilius in scholis, quam domi pueri instituantur: Nec tutior, inquit, inter servos malos, quam ingenuos parum modestos conversatio est. Tacitus de Germ. c. 9: Donec idem Sacerdos sanatam conversatione mortalium deam templo reddat. Seneca Ep. 7: Aegris inimica est multorum conversatio, Kranke haben nicht gern viel Leute um sich. Et Seneca Controv. 8: In illis non conversatio cum viris licentiosior. Et Quintil. 291: Cujus conversatio continua etiam invitos ad se oculos poterat deflectere. Plura vide in Borrichii Vindic. p. 41.

CONVERTERE se aliquo ora et oculos in aliquem; animum alicujus in se; se domum; se in Asiam; se totum ad nutum alicujus et voluntatem; rationem in fraudem et malitiam; animum ad crudelitatem; aliquid ad vel in quaestus suos improbissimos; Convertere librum in linguam Latinam, et absolute Convertere librum, praesertim si aliunde satis constet, quam linguam intelligi Auctor velit.

CONVERTI AB HAERESI Latinitatis Ecclesiasticae est, quum utrumque vocabulum quidem suâ Latinis olim usitatâ notione satis probum sit, at hoc loco tamen significatum teneat, qui non nisi Ecclesiae vindicari potest. De utroque vide supra suo loco Part. Etym. Sect. 1.

Latine pro eo cum Pontano dicas, ejicere, ejurare perversam haeresin s. opinionem; Perversarum opinionum virus s. venenum, falsarum opinionum commenta repudiare; Pravas opiniones excutere; Ejurare dogmata a veritate Christi alienu, quibus se aliquis antehac addixit.

CONVERTI A PAGANISMO similiter Latinitatis Ecclesiasticae est, quum vocabulum Paganismi non nisi in gremio Ecclesiae natum, et inde in lucem emissum sit.

Cum Pontano Latine heic dicas. Qui rejectis tenebris variarum superstitionum, luce divinitus immissa, ad Christianam religionem se applicant; Simulacrorum cultu abjecto, unius Christi cultui se consecrare; Christianis se sacris addicere, relictâ ethnicorum superstitione.

CONVINCI negligentiae sceleris, Cicero et optimus quisque; scelere Sueton. in Nerone; in stupro, in fraude, Sueton. Claud. 14. Tito. it. Cicero 2. de Invent. 143. Convinci non satis probationibus, Plin. L. 3. Ep. 9.

COOPTARE aliquem in Senatorem perperam: dic, cooptare aliquem Senatorem. Rectum tamen est, Cooptare aliquem in ordinem, in collegium. Conf. supra Adoptare.

Pro Cooptatus est Senator, Plinius L. 1. Ep. 14. dicit: Allectus est inter Senatores.

COPIA EPISTOLAE vel TESTAMENTI barbare nam vocabulum copiae hanc notionem apud veteres plane ignorat. Latini pro eo, epistolae vel testamenti exemplum seu exemplar; quod alias Graeco nomine apographum vocant, et autographo respondere debet.

* Copia vero Latinis est vel abundantia vel facultas. v. g. Cic. Suppeditare alicui omnium rerum, quas natura desiderat, abundantiam et copiam. Id. Facere alicui copiam alicujus rei. Hinc licet copiam facere epistolae, Germanice notet Vom Briefe die Copey geben; tamen ex hoc Latinismo nihil praesidii pro notione damnata. Schorus de Phras. ad Voc. Exemplum. Voss. de Vit. 139. Borrich. Cogit. 28. Cell. C. P. 373.

COPIOSVS frumenti frumento, a frumento; Copiosus in dicendo; ad dicendum.

COR non habet ut id faciat, putidus Germanismus: Lat. Animus ipsi deest vel desicit ad id faciendum. Schorus de Phras.

* Cor saepius quidem pro prudentia, sapientia, sollertia et acnmine ponitur; unde Plautinum illud Cor habet i. e. supit; at pro audacia, fortitudine, numquam.

CORONARE aliquem in Regem perperam: omitte Praepositionem in, et r(h=s1is2 erit tolerabilis, Concinnius tamen dixeris pro eo, imponere alicui diadema; Insigne Regium capiti alicujus imponere; Insigni Regio aliquem evincire. Tac.

Latini dicunt: Coronare aliquem aliquâ re, scil. plumâ, fronde, oleâ, laureâ. Praeter hunc non datur alius construendi modus.

CREARE aliquem Doctorem non pessime dicitur: nam creare, Latinis subinde est eligere, constituere, declarare. v. g. Creare Consulem, Praetorem, Regem. Interim rectius et elegantius dicimus, Renuntiare aliquem Doctorem.

CREBRIS tormentorum ictibus moenia verberare Breche schiessen. Schurzfl. Nomenclat. Strateg. p. 20.

CREDO, OPINOR, ARBITROR, FATEOR, PVTO, SCIO, SPERO, SVSPICOR cet. fere pro fortasse ponitur, et, ut parentheticum, ornatus gratiâ inseritur. V. g. Languidiori,crede, studio in hac causa fuistis. It. Haec, opinor, ratio est, quamobrem. Schorus de Phras.

* Subinde etiam Credo ita inseritur ironice. Curt. L. 3. c. 2: Iam Thessali equites et Acarnanes, Aetolique, invicta bello manus, fundis, credo, et hastis igne duratis repellentur. Cic. pro Arch. c. 10: Itaque, credo, si civis Romanus Archias legibus non esset, ut ab aliquo Imperatore civitate donaretur, perficere non potuit. Sylla quum Hispanos et Gallos donaret, credo, hunc petentem repudiasset.

+ Simili ironiâ Latinos Puto, Opinor, ut Graecos oi(=mai, adhibuisse, demonstravit Graevius ad Cic. 7. Att. 7. p. 6583. et ante Graevium Taubmannus ad Virg. 7. Aen. 297.

CREDERE IN DEVM locutio Biblica extra Latium nata in foro Theologico: Latine eam exprimas per, spem et fiduciam in Deo (non, in Deum ) ponere s. collocare. Conf. supra Collocare vel Ponere fiduciam cet.

* Credere in Deum, complectitur tria haec: 1. Credere Deum. 2. Credere Deo. 3. Credere se Deo.

+ Magna autem differentia est inter locutiones: Credo Deum; Credo Deo; Credo in Deum. Illud faciunt omnes homines, nisi mente capti sint; istud, qui revelationem admittunt; hoc, qui vere pietatem sectantur. Augustinus Expos. in Ev. Ioh. Tr. 19. f. 178. b. it. de verbo Dom. Serm. 61. f. 69. b. it. in Vigil. Pentec. f. 313. b.

Similiter differunt: Credo Ecclesiam; Credo Ecclesiae; Credo in Ecclesiam. Nos Protestantes credimus Ecclesiam; Romano - Catholici credunt Ecclesiae; Latitudinarii, cum Francisco Buccio, credunt in Ecclesiam.

CREPVSCVLVM MATVTINVM prolapsae Latinitatis tempore dici coeptum: Vulgo tunc duplex fictum cusumque est crepusculum, matutinum et vespertinum; quia non minus ante solis ortum, quam post occasum lux sit crepera dubiaque. Verum aliter veteres, qui hanc distinctionem nominalem ignorant. Sane Columella 12, 1. Plinius 18, 25. Censorinus c. 24. inter mane et crepusculum distingvunt, et hoc, tamquam vespertinum, diluculo semper opponunt. Voss. de Vit. 133. Cell. Antib. 151. C. P. 324.

Iamque dies exactus erat, tempusque subibat, Quod tu nec tenebras, nec possis dicere lucem, Sed cum luce tamen dubiae confinia noctis.

CRESCERE aliqua re i. e. ope alicujus rei. v. g. His artibus Romanorum potentia crevit: CRESCERE ex aliqua re i. e. alicujus rei detrimento, v. g. ex ejus damno crevit; it. Luneburgum ex ruinis Bardovici crevit.

CRIMINARI aliquid de aliquo Einen eines Dinges fälschlich beschuldigen. Item: Criminari aliquem, v. g. criminari invidiose potentiam alicujus. Item: Criminari aliquem alicui, apud aliquem, et adversus aliquem, Einen bey jemandem verhetzen, verlästern, übel nachreden, beschuldigen.

CRINES e capite sibi eripere perperam: Lat. Capillum sibi evellere, Cic. L. 3. Tusc. Quaest.

* Crines non nisi kataxrhstikw=s2 pro capillo ponuntur apud veteres: nec eripere pro evellere usitatum est: ne quid dicam, quod e capite pro ex cute capitis, Germanismus sit.

CRYPTA hortorum artificiosa Antrum tophis et pumicibus artificiose constructa, atque adeo exornata, Germ. Eine Grotte.

CVIVM pecus CVIA vox, CVIA res, pro Cujus pecus, Cujus vox, Cujus res, praeter Plautum et Lucilium, Cicero, Terentius, Virgilius, Gellius et Arnobius habent. Voss. de Vit. 2. Borrich.. in Voss. 77.

+ Quamlibet enim ex Sallustii B. Cat. c. 39. opponantur verba, quae sub finem occurrunt: Neque solum cives, sed cujuscumque modi genus hominum, quod modo belle usui foret; tamen MSS. Pall. Bong. Comm. pro eo legunt cujusque modi.

* Quicumque sat bene se habet: at modo dictâ formâ, ita, ut nullo subsequenti verbo nitatur, suspectum est. De cetero non

damnare ausim, si quis dicat. v. g. Eruditorum genus odit, cujuscumque modi illud sit.

CVLPAM SVPER ALIQVEM PONERE suspectum. Apud Plautum quidem Mil. A. 3. Sc. 3. exstat. Culpam omnem ponere in aliquem; sed an in eadem locutione etiam Praepositio super alicubi admittatur, nobis quidem haud perspectum est. Omnino veteres pro eo dicunt multo usitatius, culpam vel causam in aliquem conferre, transferre, derivare, vertere.

CVLTER VENATORIVS Ein Weidmesser, ein Hirschfänger, Sueton. Aug. c. 19. et Claud. c. 13.

* Culter plicatilis, Ein Taschenmesser. Nam apud Plin. L. 5. Hist. Nat. c. 9. est Navis plicatilis.

CVM-TVM Quando duo, quae paria sunt, dicuntur, particula Tum eleganter geminatur addito subinde inposteriori membro tw=| etiam.

* V. g. Odit tum virtutes, tum liberales artes omnes. It. Tum optimis moribus, tum eruditione eximia praeditus adolescens. It. Matrem tuam novi tum piam, tum honestam matronam. Cic. Scripsisti epistolam ad me plenam consilii, summaeque tum benevolentiae, tum etiam prudentiae.

Quando vero duo imparia conjunguntur, levius per particulam Cum efferendum et praeponendum; gravius vero cum Tum postponendum; cui Tum elegantiae ergo adjungitur non inusitate Maxime, Quoque, Praecipue, Certe, vero, vero etiam, In primis, Praeterea, Denique, Multo vel Etiam sequente Comparativo, it. Vero, vel Superlativus Adjective positus.

* Cic. Plurimum valuisse apud me tuam semper auctoritatem, cum in omni re, tum in hoc maxime negotio, potes existimare. Quintil. Cum omni in studiorum genere, tum in hoc praecipue bona valetudo, quaeque eam maxime praestat, frugalitas, necessaria est. It. Cum omnes diligendi sunt tum certe ii. Cic. ad Q. Fr. L. 1. Ep. 1: Servos cum omnibus in locis, tum praecipue in provinciis regere debemus. Id. L. 1. Ep. 8: Lentulum nostrum cum ceteris artibus, tum in primis imitatione tui fac erudias. Id. pro Marcello: Cum summe consensu Senatûs, tum praeterea judicio tuo gravissimo. Id. pro Quinct. Apud judicem causam priore loco dicat, et eam cum perorarit, tum denique vocem accusatoris audiat. Id. Cum omni industria, tum multo majori pietate. Cic. ad Q. Fr. L. 1. Ep. 2: Cum spe summa, tum etiam majore animo. Id. Gravi teste privatus sum amoris erga te mei, patre tuo, clarissimo viro, qui cum suis virtutibus, tum vero te filio superasset omnium fortunas, se te ante vidisset, quam e vita discederet. It. Cum omnes pulchre mihi placeant, tum optimi illi sunt. Cic. Luxuria vero cum omni aetati turpis, tum maxime senectuti foedissima est.

His etiam particulis non inepte, opinor, uteris in locutionibus, in quibus Germani dicunt Vornemlich, und sonderlich, und allermeist.

* Id quod exemplis manifestius fit. Fingatur v. g. locutio haec Germanica: Alle die uns Gutes erzeiget haben, sollen wir lieben, und sonderlich unsere Praeceptores. Hanc locutionem Germanicam ita venuste et eleganter Latinitate donaveris: Cum omnes bene de nobis meritos amare debemus, tum maxime praeceptores nostros. Item: Ich habe dich oft vermahnet zu der Tugend und stetigem Fleisse im studieren, und vornemlich habe ich dazu vermahnet in meinem letzten Schreiben. Hoc ita vertes: Cum saepe alias te ad virtutem et diligentiam in studiis adsiduam adhortatus fui, tum vero in proximis ad te litteris id feci. Adque hoc modo Plinius L. 8. Ep. 18: Invicem tu, si quid istic epistola dignum, ne gravare scribere. Nam cum aures hominum novitate laetantur, tum ad rationem vitae exemplis erudimur.

Particula autem Cum heie non tantum Indicativum, sed etiam Conjunctivum adsciscit.

* Cic. pro Dejot. init. Cum in omnibus causis gravioribus, C. Caesar, initio dicendi commoveri soleam vehementius, quam videtur vel usus, vel aetas mea postulare: tum in hac causa ita me multa perturbant, ut cet. Id. Quum mihi multa grata sint, quae tu adductus mea commendatione fecisti: tum in primis, quod M. Marsilium, amici atque interpretis mei filium, liberalissime tractavisti. Id. in 3. in Verrem: Et cum edictum eorum arbitratu componeret, tum cet Id. L. 3. Ep. 30: Cum te a pueritia tua unice dilexerim; tuque me in omni genere semper amplissimum esse et volneris et judicaris: tum hoc vel tuo facto, vel populi R. de te judicio multo acrius vehementiusque diligo; maximaque laetitia adficior, quum ab hominibus prudentissimis, virisque optimis, omnibus dictis, factis, studiis, institutis vel me tui similem esse audio, vel te mei. Id. L. 9. Ep. 11: Consilium tuum, quo te usum scribis, quum semper probavissem, tum multo magis probavi lectis tuis proximis litteris.

* Cic. in Lael. c. 1: Cum saepe multa narraret, ( to\ narraret, in vulgaribus editionibus omissum est) tum memini, domi in

hemicyclo sedentem, ut solebat, quum et ego essem una, et pauci admodum familiares, in eum sermonem illum incidere, qui tum fere omnibus erat in ore.

+ Pro Cum etiam hâc ipsâ in verborum consecutione, quemadmodum alias fieri id solet, scribi potest Quum: quo de supra in Parte Orthographica.

CVM ALIQVA HABERE LIBEROS Germanismus est. Latini Praepositionem Cum heic respuunt, dicuntque pro ex, Ex aliqua habere vel suscipere liberos.

CVM CVRA pro diligenter non obiter ac tralaticie. V. g. Saucios cum cura reficit; Vir cum cura dicendus, Sallustiana locutio est, quam et Tacitus, Sallustii aemulus, frequentat. Occurrit praeterea etiam apud Livium, ac Plautum, item apud Senecam de Tranquill. Animae c. 14. extr. et Curtium L. 3. c. 12. n. 13.

CVM DEO pro Deo ferente nobis auxilium genio linguae Latinae minus videtur esse conveniens. Cicero pro eo, Deo juvante; Deo bene juvante; Deo fortunante; alii, benignis fatis; Deo auspice; felici auspicio; bono omine cet.

CVM EO pro eâ lege et conditione vel, ut Plinius L. 1. Ep. 2. loquitur, sub hac exceptione, et Cic. pro Arch. c. 10. sub ea conditione. v. g. Promitto, me venturum, sed cum eo (i. e. eâ lege) si per occupationes liceat, a non nullis immerito rejicitur: nam ex Cicerone, Livio, Columella et Celso producitur. Fab. Thes. For. Rom. Goclen. Obs. 130.

* Celsus L. 3. c. 22. Sanguis mittendus est, sed paullatim quotidieque pluribus diebus, cum eo, ut cetera quoque eodem modo serventur.

CVM HOC EADEM RATIO EST Germanismum sapit. Latini heic non agnoscunt Praepositionem istam cum suo Ablativo; sed loquuntur pro eo sequentem fere in modum: Eadem prorsus ratio est hujus rei; Similiter hujus rei ratio comparat est; Eadem est conditio hujus rei. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 39.

* Ejusdem farinae notaeque est, vulgo quod dicunt, Cum hoc res ita se habet. Omitte to\ Cum hoc; et satis Latine dixeris, Res ita se habet. Dici etiam pro eo potest, Hoc ita se habet; et omisso tw=| se, Ea res sic habet; item, Haec est ratio vel conditio hujus rei; Aliter se habet haec res; Alia est ratio hujus rei; Perinde se hoc vel illud habet; Similis s. eadem est ratio hujus rei. Terentius etiam dicit: Scin tu, ut tibi res se habeat, Weissest du wohl, wie es dir ergehen werde. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 37. Cell. Antib. 229. C. P. 395.

CVM GRANO SALIS HOC ACCIPIENDVM EST vulgaris locutio, quae tamen quo auctore increbuerit, et, an omnino Latina sit, nescio: valde saltem dubito de idonea ejus auctoritate. Tutius pro eo dixeris, Cavendum, ne vim verborum in aliud, atque sapientes accipiunt, ducamus; Haec verba legitimo sensu aestimanda sunt, quia ancipitem et multiplicem potestatem habent.

CVM LACTE NVTRICIS ALIQVID SVGERE primo intuitu Germanismus videri possit. Sed loquitur tamen ita vel ipse Cicero L. 3. Tusc. Quaest. c. 1.

CVM ORTV solis CVM OCCASV solis, Mit Sonnen Aufgang; Mit Sonnen Vntergang, bene satisque Latine.

+ Nota: Quicum non modo ponitur pro Cum quo, sed etiam pro cum qua. Qui autem heic est Ablativus antiquus.

CVM SE IPSO NON CONVENIT, CVM SE IPSO LOQVITVR non improbem: Goclenius tamen Obs. 413. notat, multo elegantius pro eo dici, Secum ipse non convenit; Secum ipse loquitur. Geminatum Ablativum veteres heic minus amant.

CVM sequente nomine ab N inchoante, improbarunt veteres, ut aliquid kake/mfaton.

* Qui enim pronuntiabat cum nos, videbatur dicere cunnos: quod obscenum est. Hinc opinor, satis patet, mendose veteres pronuntiasse cun pro cum sequente littera N. Quam ob causam dixere nobiscum: ne dicerent, cun nobis; et ita cunni mentio probas aures offenderet. Audiamus hanc in rem Ciceronem, qui in Oratore suo n. 154. ait: QVID ILLVD? non olet, unde sit, quod dicitur, CVM ILLIS? CVM autem NOBIS non dicitur, sed NOBISCVM? Quin si ita diceretur, obscenius concurrerent litterae, ut etiam modo, nisi AVTEM interposuissem, concurrissent. Ex eo est MECVM et TECVM non, CVM ME et CVM TE, ut esset simile illis VOBISCVM atque NOBISCVM. Hactenus Cicero. Pervenit hoc vitium ad aetatem Quintiliani, qui L. 8. ita scribit: Iunctura deformiter sonat: ut si CVM HOMINIBVS NOTIS loqui nos dicimus, nisi hoc ipsum HOMINIBVS

medium sit, in praefata videmur incidere. P. Manut. in Cic. L. 9. Ep. 22. p. 1042.

+ Porro et hoc notemus, quod in oculos fere incurrit. M olim non modo sequente N, sed etiam sequentibus aliis elementis, pronuntiari consuevisse, ut N, etiam ex compositis veterum verbis patet, dum ex cum et jungo fecere conjungo, ex cum et necto autem connecto, cet. Vnde et in marmoribus quibusdam antiquis exscriptum reperitur: Con quo vixit; pro eo, quod scribendum, Cum quo vixit.

* Hinc etiam est, quod veteres pro Cum non nullis, fere dicant Cum paucis: id, quod in scriptis eorum probe observemus, et ipsi in scribendo sollicitius, quam ut plurimum freri solet, imitemur.

+ Indignarentur sane Romani, verecundiae custodes acerrimi, si tot libros nostros viderent inscriptos cum notis variorum, cum notis Farnabii, cum notis Minellii cet. pro quo quidem rectius scribendum erat cum Farnabii notis, cum adnotationibus Farnabii, Minellii, variorum cet.

* Interim nec ipsi veteres hunc nexum verborum obsceniorem satis ubique caverunt. v. g. Virgil. L. 1. Aen. v. 197:

Iul. Caes. B. C. L. 1. c. 31. n. 3: Hic venientem Vticam cum navibus Tuberonem portu atque oppido prohibet.

+ Quumque ita ne concursum quidem litterarum aut verborum, obscenam notionem ex tansverso quasi animis legentium vel audientium inferentem, admittere debemus; quanto magis ipsa verba obscena evitanda sint in sermone, judicatu haud sane erit difficile. Vnde autem obscenitas in dictis originem ducat, subtiliter disserit Auctor Artis cogitandi P. 1. c. 14, atque ibidem simul docet, quemadmodum quaedam vocabula, in litteris divinioribus, honeste casteque dicta, usu posterorum tandem minus verecunda evaserint. Doctores Hebraei, inquit, coacti fuere, alicubi alia nomina Bibliorum margini apponere, a legentibus pronuntianda, loco illorum, quae textui interseruntur. Quod ideo factum est, quia illa nomina, quum primum fuere a Prophetis usurpata, non dum evaserant inverecunda; quum tunc adnexam haberent ideam aliquam res illas caute et publice repraesentantem. Sed postmodum, abjecta hâc ided, aliaque impudenti et essronti adscita, illa eadem non una turpia facta sunt. Ne autem obscenâ hâc idea mens percelleretur, merito Rabbini voluere, ut alia nomina inter legendum substituerentur, ipso tamen sacro textu integro, nec immutato. Ceterum D. Warlizius, Medicus Wittembergensis, de modestia Scripturae in rebus verecundis anno 1702. diligenter commentatus est.

CVM SVMMA FIDE Cum magna cura aliquid agere; it. Cum lacrimis orare; Cum maguo labore aliquid efficere; Cum iracundia disputare, cet. non minus recte dicitur, quam si efferatur sine Praepositione. Vorst. de Lat. Falso Susp. 226.

CVM TEMPORE pro procedente tempore progressu cemporis, aetatis progressu, productione temporis, successu temporis, temporis intervallo, tempore, Germanismum olet.

* Ceterum recte dicitur, Omnia pereunt cum tempore i. e. omnia, sicut et tempus ipsum, pereunt: scilicet quando Cum significat comitatum, tunc nihil insolens in eo est. Ita quidem Seneca Epist. 58: Quicquid, inquit, vides, currit cum tempore, id est, tempus currit, et res visa currit. Sciopp. de Stil. Hist. 133. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 89. seqq. Cell. Antib. 211.

CVNICVLOS tectos agere Eine Mine führen, Caes. B. Gall. L. 8. c. 41. Cuniculo aliquid succendere, Etwas unterminiren und anzünden, Id. B. Gall. L. 7. c. 24. Cuniculo suffossa moenia ingens nudaverunt spatium, Die Minen haben einen entsetzlichen Effect gethan, Curt. L. 7. c. 6. Cuniculis aggerem subtrahere, Ein aufgeworfenes Werk mit Minen ruiniren, Caes. L. 7. B. G. c. 22. Cuniculis muros subruere, Durch Minen Breche legen, Liv. L. 5. c. 21. Cuniculi accensi, Gesprengete Minen, Boxhorn. Hist. Bred. p. 114. Cuniculi adversi vel oppositi, Contra-Minen, ibid. Cuniculorum magister, Ein Minir-Meister, ibid. Cunicularius, Ein Minirer, Vegetius L. 2. c. 11.

CVPERE s. VELLE[?] aliquem occidere non improbem; quia Cicero pro Rosc. c. 5. inquit: Accusant ii, qui hunc ipsum jugulare summe cupierunt. Interim tamen Latini conatum occidendi fere aliter, nec ejusmodi verborum duorum juncturâ exprimere solent. v. g. Cic. Appetere vitam alicujus. Curt. L. 4. c. 6: Appetere cervicem alicujus. Id. L. 6. c. 9: Insidias capiti alicujus comparare. Et sic multis modis aliis.

CVR? QVARE? elegantius effertur per Quid est, quod? Quid est, quamobrem? Quid est causae, cur? Quid tristior es solito? Ain tu? Ain vero? Quid est, quod tu alios accuses? Multa mihi veniebant in mentem, quamobrem ita

CVR NON? eleganter veteres exprimunt per Quin cum Indicativo. v. g. Quin expergiscimur? i. e. cur non expergiscimur? Quin prodis? i. e. cur non prodis? Quin propulsamus hoc malum? i. e. cur non propulsamus hoc malum? Quin vidicas tibi hunc librum? i. e. cur non vindicas tibi hunc librum?

CVRATOR FISCI s. QVAESTOR FISCI s. ECDICVS i. e. ut Corradus interpretatur ultor sive vindex, qui eos persequitur, qui reipublicae pecunias debent, vel, ut rectius pro hodierno statu nostro dicam, qui Principi multam debent. Fiscus enim hodie Principis fere est; ut aerarium populi s. reipublicae: prout haec distinctio etiam florentissimo reip. Romanae statu obtinuit; quamvis haud ignorem, hanc ipsam distinctionem saeculis II. et III. neglectam fuisse, quemadmodum hoc ex Pandectis liquet.

CVRO redire Cura, ut valeas; Curare morbum, valetudinem, cet. Curo te; rarius tibi, per Dativum, quem vocant, commodi, ut equidem opinor.

* Plautus aliquoties etiam Dativum heic adhibet. v. g. Curare rebus alienis suo vestimento et cibo. Idem Plautus etiam in Pseud. dicit: Ego pro me et te curabo.

* V. g. Facile totius vitae cursum videt. Ante implicatur aliquo certo genere cursuque vivendi, quam potuit, quod optimum esset, judicare. Neque solum ea perspicis, quae geruntur, quaeque jam gesta sunt, sed etiam qui cursus rerum, qui exitus futuri sint.

Deinde ipsi homines, qui navibus feruntur, in cursu esse, cursum tenere, cursum dirigere aliquo dicuntur.

* Corn. Nep. in Milt. Miltiades morandi tempus non habens, cursum direxit, quo tendebat. Cic. de Nat. Deor. Dionysius quum secundissimum cursum teneret. Vorst. de Lat. Falso Susp. 21. seq.

CVRVE hoc scriptum est CVRVAE sunt litterae, perperam. Neque enim succurrit exemplum apud veteres, ubi Adjectivum Curvus et Adverbium Curve accommodetur ad litteras minus concinne in chartam conjectas. Cicero heic Verbum vacillare in subsidium vocat, dicitque pro locutione nostra hac suspecta, Litterae vacillant, Germ. Dic Buchstaben stehen schief. Accepi tuam epistolam vacillantibus litterulis. Schori Phras. ad voc. Vacillo.

CVSTODIRE aliquem ab aliquo v. g. Quintil. Custodire aliquem ab injuria.

* Qui dicunt Custodire aliquem contra injuriam, suspectum adhibent loquendi modum.

DAMNARE aliquem ad perpetuos carceres ad mortem, cet. Vorstio de Lat. Mer. Susp. 175. displicet. Ac substituit quidem ille, Carceri aliquem in perpetuum addicere vel transscribere; Mandare aliquem aeternis vinculis; Carceri mancipare; Damnare vel Condemnare aliquem capitis vel capite; mortis vel morte; quod perinde est, ac si dicas, damnare aliquem vitae vel vitâ: nam caput interdum ipsam vitam Latinis denotat. Habet autem haec locutio eamdem vim, quam hae: Damnare aliquem pecuniâ; Multare aliquem agro. Qui pecuniâ damnatur, non damnatur, ut pecuniam accipiat, sed ut amittat: sic qui capite damnatur, is caput i. e. vitam non accipit, sed amittit. Caspar Scioppius in Grammatica sua Philosophica p. 95. subaudit crimine vel actione: quod tamen Vorstio non probatur; qui hanc addit causam, quod non tantum dicatur, Damnare capitis, sed et Damnare capite: et quemadmodum ad sensum hujus supplendum verbo crimine opus non foret; ita nec ad illius. Accedit, quod haec Ellipsis in omnibus non procedit, v. g. si dico Arguere aliquem criminis; non potest subaudiri crimine vel actione: unde alii malunt subaudire nomine. v. g. Arguere aliquem nomine criminis; Damnare aliquem nomine conjurationis.

* Sed haec ipsa locutio, quam Vorstius damnat, exstat tamen apud Plinium Ep. 41. L. 10. n. 1: Erit autem vel hoc maxime corrigendum, quod, qui damnati ad poenam

erant, non modo ea sine auctore, ut scribis, liberati sunt, sed etiam in conditionem proborum ministrorum retrahantur. Kappius ad Iensium 164. Ita etiam occurrit ea apud Suetonium Calig. 27. Ad metalla, aut ad viarum munitiones, aut ad bestias condemnavit. Et apud eumdem Claud. 14. extr. et Ner. 31: Ad opus damnari. Tacitus: Ad mortem damnabatur. L. 6. §. 6. p. de Injust. Rupt. et Virit. Fact. Test. Sed si quis fuerit capite damnatus, vel ad bestias, vel ad gladium, vel alia poena. L. 8. §. 4. p. Qui Test. fac. poss. Qui ad ferrum, aut ad bestias, aut in metallum damnantur, et quae in notis. Quibus adde L. 6. p. ad Leg. Iul. Pecul. et Plaut. Rudent. A. 5. Sc. 1. v. 2: Quem ad recuperatores modo damnavit Pleu[?]idippus. Conf. Sciopp. de Stil. Hist. 185.

Plinius uterque etiam dicit, Damnari in opus, in ludum, in metallum. Vid. Plin. L. 10. c. 40. Plin. L. 2. Ep. 11. L. 10. Ep. 66.

Quin et satis usitate veteres dicunt Damnare aliquem de repetundis, de vi publica cet.

Summatim ut dicam, de verbi hujus constructione tene, quod sequenti includo canone: Damnare, crimen speciale in Genitivo vel Ablativo cum Praep. de regit. v. g. Damnare aliquem conjurationis, vel de conjuratione, repetundarum vel de repetundis: At generale magis in Ablativo. v. g. Damnare aliquem scelere, peccato, crimine: Poena vero et in Ablativo et in Genitivo, et in Accusativo cum Praepositione ad vel in ponitur. v. g. Damnare aliquem mortis vel morte vel ad mortem vel in mortem; et praeeunte Lucretio et Virgilio, etiam in Dativo, v. g. Damnare aliquem morti.

Et hâc quidem ratione tam clare hunc locum tractare mihi videor, ut in posterum non opus esse existimem, operose amplius inquirere, quatenus Vorstianae sententiae subscribendum, et quae constructio magnopere praeferenda sit. Satis enim ita patet, pro constructione diversa diversum etiam latere respectum.

DAMNARE aliquem ad galeras barbare: neque enim vocabulum Latinum est Singulare Galera, ae, i. e. remus.

* Galerus, i, vel Galerum, i, tegumentum capitis est e pelle ferina confectum, diversi us ûs, Germ. Eine spitzige Mütze, Ein Baret.

* Terent. Hec. A. 3. Sc. 3. v. 20: Omnibus nobis ut res dant se, ita magni atque humiles sumus. Cic. L. 3. ad Attic. Ep. 23: Vt se initia dederint, Wie sich der Anfang geben wird. Vorst. de Lat. Falso Susp. 119.

DARE aut ACCIPERE ACCOMMODATO aut COMMODATO quomodo quidam loquuntur, apud eos auctores, quos imitari debemus, non invenitur. Latini pro Dare commodato, dicunt Mutuum dere, it. Commodare alicui aliquid; et pro Accipere commodato vel accommodato, dicunt Mutuari, Mutuum sumere et utendum accipere. Schori Phras. ad voc. Accommodo.

DARE alicui concionem Graeci poiei=n tini e)kklhs1i/an, Vm eines willen das Volk zusammen fordern; item:

DARE alicui Senatum Einen vor den Rath kommen lassen: binae locutiones sunt plane singulares. Goclen. Obs. 5, 10.

DARE BIBERE alicui Einem zu trinken geben, Germanismum videtur sapere; sed videtur modo, nec re verâ Germanismus est. Exstat enim apud Livium, Terentium, et Catonem.

+ Ita etiam do edere, do ferre, do habere, do diffundere; immo et dono habere, recte dicitur Virg. L. 5. Aen. Argenti magnum dat ferre talentum. Et L. 1: Ille suo moriens dat habere nepoti, cingula, puta. Et libro eodem: Venatrix, dederatque comas diffundere ventis. Rursus L. 5: Auro trilicem loricam donat habere viro. Eamdem loquendi formam usurpant et Graeci, dicuntque di/dwms piei=n, didwmi fagei=n. Vorst. De Lat. Falso Susp. 245. Cell. C. P. 94. Schorus de Phras. ad Voc. Miscere.

DARE FIDEM non significat credere alicui vel habere alicui fidem, Einem Glauben zustellen; sed promittere, polliceri, adseverare, Einem was versprechen. Terent. Eun. A. 5. Sc. 8. v. 30: Do fidem, ita futurum. Vorst. de Lat. Falso Susp. 6. et de Lat. Mer. Susp. 250. seq.

* Pro facere fidem, Beweisen, uberreden, occurrit apud Ovidium L. 2. Fast. v. 20:

Februa Romani dixere piamina patres: Nunc quoque dant verbo plurima signa fidem.

+ Sed quae est occasio, quod Germani mei locutione fidem dare etiam tunc utuntur, quum utendum esset locutione fidem habere, aut verbo singulo, credere, vel accredere? Haec nimirum, quod in

vernacula lingua habemus locutionem Glauben geben, putamusque, quomodo Latinum dare nostro Geben alias respondet, ita respondere eidem et heic posse, dicique adeo fidem dare.

Observandum igitur, verba diversarum linguarum, quae in quibusdam loquendi modis significatione congruunt, non continuo et in omnibus congruere; sed in non nullis quidem congruere, in aliis vero discrepare.

Et dare quidem cum verbo nostro Geben congruit, quum dicitur, dare pecuniam, locum, libertatem, licentiam, fugam, testimonium, fidele consilium, Curt. L. 6. c. 4. it. Cic. signum, osculum, responsum, ictum, se in viam, se fugae vel in fugam, insigne documentum mortalibus in aliquem, Liv. L. 1. c. 28; mammam infanti; aliquid in manus hominum, Plin. L. 7. Ep. 17; orationem in publicum, Id. L. 8. Ep. 3; se quieti, Id. L. 6. Ep. 16; alicui medicamentum, Curt. L. 6. c. 10. n. 37; clarum specimen indolis suae, Plin. L. 2. Ep. 7; Certum aliquid pro introitu, Id. L. 10. Ep. 113. 119; quieti reliquum noctis, Liv. L. 2. c. 25; veniam alicui. At quum dicitur, dare impetum, impressionem, sonitum, alicui spem, auctore Cicerone et Hirtio; planctum, praelia, cum Plauto, et Seneca; finem loquendi cet. cum Virgilio; turbas, promissa, saltum, cum Ovidio; vulnus, cum Iustino; aliquem in vincula, cum Floro L. 3. c. 10. n. 18; animos alicui, cum eodem Floro L. 4. c. 12. n. 4; gemitum, jusjurandum, plausum, ruinam; damnum cum Terentio; multa blandimenta alicui, cum Liv. L. 2. c. 9; multum mali alicui, cum Cic. L. 2. Verr. n. 27; tunc minime gentium prior notio convenit. Neque enim nos dicimus, Einen Anfall, Geräusche, Hoffnung, Geheule, Schlachten, Ernde, Lerm, Verheissung, Sprung, Wunde, in Ketten und Banden, Courage, Seufzer, Eid, Geklitsche mit den Handen, Fall, Schaden, einem allerhand Caressen, viel Böses geben; sed Einen Anfall thun, ein Geräusche machen, einem Hoffnung machen, cet. Vorst. de Lat. Falso Susp. 119. 120. 121. 125. 128. et de Lat. Mer. Susp. 251.

DARE letum alicui Seneca Medea v. 28: it. DARE leto aliquem, Ovid. 3. Metam. v. 120. et Phaedr. L. 1. Fab. 22. v. 9. Dare ad mortem aliquem, Plaut. Amphitr. A. 2. Sc. 2. v. 177.

Hic atque ille loquendi modus rarior; iste usitatior: omnes tres Poeticae.

DARE librum foras Ein Buch heraus geben, locutio est non contemnenda, ut quâ ipse utitur Cicero Attic. L. 13. Ep. 23. Alias dicunt, edere librum; emittere in lucem librum; divulgare librum; dare librum in publicum. Plin. L. 8. Ep. 3. Vorst. de Lat. Falso Susp. 118.

DARE nomen militiae Ciceronis est: DARE nomen ad vel in militiam, Livii.

DARE OPERAM cum Dativo personae constructum, idem est, quod pendere ex ore magistri, Iemandes aufmerksamer Schüler seyn.

* Cic. de Orat. c. 30: Ego juris civilis studio multum operae dabam Q. Scaevolae P. F. qui quamquam nemini se ad docendum dabat, tamen consulentibus respondendo, studiosos audiendi docebat.

Vsitatius jungitur Dativo rei, et tunc significat idem, quod Impendere operam alicui rei; Oper am in aliquid conferre; Operam vel Multum operae in aliqua re ponere.

1. Operam dare alicui rei v. g. amori, studio, litteris discendis, valetudini, honoribus, cet.

2. Operam dare in aliquam rem, v. g. Cic. 1. Tusc. c. 4: In quam exercitationem nos studiose operam dedimus.

3. Operam dare, ut. v. g. Cic. Dabo operam, ut intelligas, meam commendationem non vulgarem fuisse.

Adsciscit etiam hâc notione Dativum perfonae; quod tamen Comicis fere sollemne est, v. g. Terent. Heaut. A. 3. Sc. 1. v. ult. Dissolvi me, otiosus ut tibi operam darem. Cicero heic amat: Operam alicui navare vel commodare.

DARE pecuniam ad usuram suspectum: Latini, Dare pecuniam fenori; Fenus ab aliquo accipere.

* Fenus nempe est creditoris; Vsura debitoris. Creditor fenus exigit; Debitor usuram reddit. Hinc locutiones, Vsuram pendere; Reddere sine usura; Mutuari pecunias levioribus usuris; Perscribere usuram, Zinse verschreiben. Subinde tamen hoc discriminis susque deque habetur. Ita Quintil. L. 5. c. 10. dicit, Vsuram accipere; et Plin. L. 14. c. 4, Multiplicare usuram; Cic. Collocare pecunias in usuris. Ita etiam invenias, Fenore aliquid accipere vel sumere, Etwas auf Zinse nehmen. proprietati linguae accommodatius foret, si diceres, Vsurâ aliquid accipere vel sumere.

DARE plurimum alicujus judicio novem est: tribuere, Ciceronianum. Germ. Iemandes Vrtheile sehr viel zutrauen. Sciopp. in Strad. 55.

Wolthäter wegen seiner Vnbesonnenheit gestraft werden. Genitivus rei; Dativus personae.

Dare poenas alicui Passive significat, idem notans, ac puniri ab aliquo. Id, quod probe observandum est.

Video tamen, hunc loquendi modum etiam Active significare ap. Cic. pro Mil. c. 6: Qui non poenam confessioni, sed defensionem dedit. Heic Dare poenam confessioni, idem notat, ac puniendum reum confitentem, existimare.

DARE se ad hilaritatem ad rem aliquam faciendam; item Dare se ad ludendum, ad libros legendes, i. e. ut Latini alias loquuntur. Hilarem sumere diem; Animum adjungere, animum appellere, animum applicare ad rem aliquam faciendam, ad ludendum, ad libros legendos, bene se habet. Ita enim Tullius loquitur: qui etiam Dare se alicui negotio; Dare se in viam; Dare se in fugam et sugae; Dare se in sermonem, habet. Vorst. de Lat. Fals. Susp. 122. Plautus et Terentius dicunt etiam: Dare se in pedes.

DARE,[?]EXCITARE SERMONEM item[?]IN SERMONEM VENIRE Latini modi loquendi sunt: quos quum indoctiores ignorent, dicunt, Facere, ut omnes de aliqua re loquantur; Aperire omnibus os; quae locutiones vel minus Latinae, vel plane barbarae sunt.

* Cic. Nuncii varios sermones excitarunt. Id. Vide, quaeso, satisne rectum sit, nos hoc tanto incendio civitatis in istis locis esse. Dabimus sermonem iis, qui nesciunt, nobis, quocumque in loco simus, eumdem cultum, eumdem victum esse. Id. In sermonem hominum atque in magnam vituperationem venirem, Schorus de Phras. ad Voc. Sermo.

DARE SENTENTIAM Seine Meynung geben, perperam: Lat. Sententiam dicere; Sententiam ferre; Iudicium facere de aliqua re.

+ Sententiam dicere et Sententiam ferre, differunt. Senator dicit; Iudex fert sententiam. Interdum tamen confunduntur. Vid. Schori Phras. ad Voc. Fero. Conf. infra Dicere sententiam.

DATE nobis veniam hujus rei et DATE nobis hanc veniam, ut ea, quae sentitis de omni genere dicendi, subtiliter persequamini.

DATIVVS cum Verbo Passivo constructus pro Ablativo cum Praepositione a vel ab. V. g. Non cernitur ulli pro ab ullo, est Graecismus Poetis admodum frequentatus: ab oratoribus autem et Historicis rarius usurpatus; quamvis Participiis Passivae Vocis cum Dativo, loco Ablativi cum Praepositione a vel ab, constructis plus indulgeant. V. g. Cic. Att. Lib. 13. Ep. 24: Ego audita tibi putaram. Tacitus Lib. 11. Hist. c. 27: Audita Scriptaque senioribus, tradam. Cell. Antib. 258. C. P. 342.

DE Praepositio in Compositis sequente Vocali, mox corripitur, mox porrigitur. Porrigitur fere semper in daesse, deest, deerit, cet. nisi per Synecphonesin binae hae Vocales contrahantur in unam. Stat. Nec dêest coeptis, unde haec tam sera repente. Virg. Dêest jam terra fugae pelago, Trojamne petemus. It. Sint Maecenates; non dêerunt, Flacce, Marones. Producitur etiam in Dehortor. Enn.

DE DIE IN DIEM formulam esse ex Vulgata Scripturae S. versione in usum familiarem deductam, atque adeo Hebraismi venire nomine, multi iique graves Philologi adfirmant. Vid. Cell. Antib. 225. C. P. 329. Goclen. Silv. Barb. 15.

* Mitius tamen de ea judicandum censeo. Tametsi enim lubentissime concedimus, rariorem atque insolentiorem hanc formulam esse; tamen ad meros Hebraismos quo minus referamus, auctoritas intercedit Plinii Avunculi, qui L. 8. Hist. Nat. c. 1. ait: Flores odoresque de die in diem gignit.

+ Ceterum apud Latinos etiam inveniuntur, quae huic videntur similia; sed re verâ non sunt. Terent. Adelph. A. 5. Sc. 9. it. Curt. L. 8. c. 3: Apparare de die convivium h. e. interdiu Livius L. 5. c. 48: Diem de die prospectans h. e. multos dies exspectando traducens.

In dies etiam et In diem, Latini dicunt; sed sensu diversissimo. Illud aequivalet tw=| de die in diem; hoc autem idem notat, quod ad unum diem, non ultra diem. Prius confirmat Cicero Philipp. 1. c. 2: Quum serperet in urbe infinitum malum, inque manaret in dies latius. Et L. 6. Ep. 4: In dies singulos magis magisque opinio hominum confirmatur. Posterius illustrat Ovidius Metam. 2. v. 47:

Adfinis huic r(h=s1is2 est, In diem vivere, Ohne Sorge in den Tag hinein leben, occurrens ap. Cic. Philipp. 2. c. 34. it. de Orat. L. 2. c. 40.

Terentii vero in diem Eun. A. 5. Sc. 7. v. 19. est, Donato interpetante, in longam dilationem.

In diem istuc, Parmeno, est fortasse, quod minitare, Germ. Mich deucht, mein guter Parmeno, was du drohest, das hat noch lange Weile.

DE INDVSTRIA et Ex industria , item Deditâ operâ et Studiô, respicit intentionem animi et conatum agendi; CONSVLTO et De consulto; respicit praeterea etiam quietem et abstinentiam. Ita recte dicimus, De consulto id agit et De industria id agit: sed De consulto abstinet et quiescit; non De industria abstinet et quiescit.

De vel ex industria, deditâ operâ, stadiô abstinet et quiescit, non nisi a)kurolo/gws2 dicitur.

DE MANIBVS hoc ponere vel deponere non solet nemini suspectum sit: nam Ciceronianum est.

DE NOVO aliquid incipere suspectum: neque enim, quod quidem scio, de novo pro denuo occurrit in Latio elegantiori. Dic ergo cum veteribus pro eo, Denuo incipere; De integro aliquid inchoare. Iustinus Lib. 2. c. 15. n. 1. et 17. habet Ex integro; et Virgilius Ecl. 4. v. 5. Ab integro.

DE PARTE AD PARTEM scil. aliquid tractare Stückweise, von Stück zu Stück etwas durchnehmen barbare: Latini, capitulatim, incisim, membratim, sigillatim vel singulatim, carptim, kata\ kefa/laia aliquid tractare.

DE PROCVL ADSPICERE auctoritate Plauti in Persa defendi, vel, si mavis, excusari potest. Rectius pro eo et usitatius dixeris, Eminus speculari, adspicere, contemplari.

DE PROPOSITO aliquid agere Vorsätzlich etwas thun suspectum: Latini pro eo, datâ operâ, de consulto, de industria, ex industria, e)k proaire/s1ews2 aliquid agere.

DE QVA PATRIA, DE[?]? qua natione est? haud equidem damnare prorsus ausim, quum simili saltem ratione veteres locuti sint, et Praepositio De subinde etiam respeciat locum unde. Conf. Part. Etym. Sect. 2. ad voc. De. Latinae tamen linguae genio accommodatius dixeris pro eo, Cujas est? Cujus est sc. gentis?

DE RELIQVO Latine dicitur et ab ipso Cicerone frequentatur, qui pro eo alias habet Quod reliquum est: DE CETERO, eâdem notione sumtum, nullo quidem probatur Ciceronis exemplo; auctoritate tamen viget Plinii, qui aliquoties usurpavit. Vide Praefat. Orthogr. Rom. Schurzfleischii praemissam pag. 13.

DE RETRO et DE ANTE v. g. De retro montes, et de ante hostes habere, vetus et elegans Latium ignorat. Latini heic usurpant Aversus et Adversus, v. g. Aversos montes et Adversos montes habere; item A fronte et A tergo, v. g. A fronte et a tergo premi. Schori Phras. ad voc. Adversus.

* Abante, et Deante, ad formam scite compositorum exante et inante, quae apud Cic. Liv. Varronem ac Propert. occurrunt, sequiori Latinitatis aevo conficta videntur esse. Conf. Parte Etymol. Sect. 1. Abinvicem.

+ In marmoribus, inquit Heineccius in Fundam. Stil. Cult. p. 312. seq., multa occurrunt vocabula, multaeque locutiones, reliquis Romanae linguae auctoribus ignotae, quales sunt Ab ante, De ante, Aeternalis. Vide Scaligeri Indices, Gruteri Inscriptionibus additos, et Ioh. Clerici Bibl. Select. T. 1. p. 31. Verum cave, in his quaeras delicias. Multa enim hujus generis lapicidarum ruditati; multa vulgi dialecto debent originem. Forsan etiam aliquando aberratum est ab iis, qui inscriptiones veteres e lapidibus descripserunt. Exempla sane ejusmodi lapsuum plurima notavit Car. Sponius: plura adhuc dare potuisset Marqu. Gudius, si correctiones orae exemplaris sui operis Gruteriani adscriptas publici juris fecisset.

DE SE NOTVM EST barbare neque enim Praepositioni De locus heic esse potest. Apud veteres adhibetur Per, v. g. Per se notum est.

* Veteres to\ De verbo omittunt. v. g. Ad verbum aliquid memoriae mandare, ediscere. Cic. L. 1. Orat. Exercenda est memoria ediscendis ad verbum quam plurimis et nostris scriptis et alienis. Id. Fin. 1. c. 2: Fabellas Latinas, ad verbum de Graecis expressas. Id. Acad. 4. c. 44: Ad verbum ediscendus libellus.

* Ita enim Cic. de Opt. Gen. Orat. c. 5: Non verbum pro verbo necesse habui reddere.

+ Lambinus expunxit illud pro; sed non necessario. Nam etiam Terentius Eun. A. 3. Sc. 1. Par pro pari referto; uti Donatus legit, et ratio metri postulat. Goclen. Silv. Barb. 16. Hadrian. Card. de Eleg. Lat. Serm.

DEBELLARE aliquem i. e. expugnare: DEBELLARE cum aliquo i. e. bello finem imponere.

DEBEO exspectare fratrem Debeo hoc facere, cet. non quidem omnino improbandum est, siquidem hoc modo fere Plinius Iun. loquitur; interim tamen Latini multo elegantius et usitatius, Frater mihi exspectandus est; Hoc mihi faciendum est, cet.

DEBITOREMß?? me habebis gratissimum i. e. Vehementer me tibi obstrictum habebis, habet Plinius L. 3. Ep. 1.

DEBITVM PETERE ab aliquo Einen Schuldner mahnen, die Schuld von einem fodern, suspectum: Cicero pro eo, Appellare debitorem; Appellare aliquem de pecunia; Admonere debitores; Admonere debitorem aeris alieni; Seneca Phoeniss. v. 171: Exigere ab aliquo debitum.

* Cic. Pater nobis decessit ad VIII Kalend. Decembris. Id. Qui jam de vita decesserunt. Schorus de Phras.

Ita Decedere absolute interdum similiter dicitur pro Decedere de provincia, munere.

DECEDERE viâ vel de via officio, de vel ab officio; suâ nativâ indole; provinciâ, de provincia vel ex provincia. Decedere de vallo, de suo jure, de spe.

DECET, DEDECET, IVVAT, DELECTAT, OPORTET[?] Accusativum regunt, sequente fere Infinitivo.

* V. g. Oportet mendacem esse memorem. Sallust. B. Cat. Omnes homines summâ ope niti decet, ne vitam silentio transigant, veluti pecora.

* Ter. Adelph. A. 5. Sc. 8: Ita nobis decet: Quomodo et Sallustius in Histor. dixit: Locum editiorem, quam victoribus decebat.

+ Immo ipse Cicero: Quandoque id deceat prudentiae tuae. Quae verba Linacer L. 4. et Rob. Stephanus in Thes. citant ex Lib. de Orat. Sed metuo, ne illos fallat memoria. Dativum hunc Donatus existimat poni per Graecismum: Graeci enim dicunt pre/pes2 h(mi=n.

* Cic. de Orat. Nunc quod aptum sit, id est quod maxime deceat in oratione, videamus.

+ Simili ratione, ut Dedecet. Cic. Off. Vt si quid dedeceat in illis, vitemus et ipsi. Vbi Linacer in accusandi Casu illos legit; sed perperam.

Dedecet Accusativum adsciscit sine subsequente Infinitivo apud Ovidium Lib. 1. Amor. Nec dominam motae dedecuere comae.

DECLINARE de via et a via ab aliquo loco, a delicto, a proposito. Item Active et cum quarto Casu, Declinara contentiones, item Declinare se paullum extra viam, Plaut. Declinare lumina somno, Virgil. Cic. pro Sext. c. 34. absolute ponit v. g. Declinare paullulum i. e. caput subducere periculis.

DECOLLAT SPES sine Casu intransitive, Die Hoffnung betriegt, fehlet, Plautus et Varro: usitatius dixeris, Nos frustratur spes; nos fallit; Ex magna spe deturbati jacemus; Omnis spes concidit; De spe conatuque depulsi sumus. Cic. Nos spes tota deseruit; spes destituit cum et sine Accus. Spes omnis reditûs incisa est, Liv. Quantâ spe et Quanta de spe decidimus, Ter. Borrich. Anal. 58. Conf. Part. Etymol. Sect. 2. Decollare.

DECREVIT ibidem manere, Nep. Milt. c. 2: elegantius et usitatius, Animum induxit; Ipsi constitutum erat, ibidem manere.

DEDVCERE aliquem ex Africa de finibus; in campum; a timore; ab errore; in fraudem.

DEDVCERE expeditionem Einen Zug vornehmen, suspectum: Lat. facere expeditionem. Sciopp. in Strad. 56.

DEESSE alicui bifariam usurpatur: 1. Pro destituere aliquem operâ suâ et officio, opem alicui ferre nolle.

probandique sunt, quos a scribendi recitandique studio haec auditorum vel desidia vel superbia non retardat. Equidem prope nemini defui.

DEFAECATVS ANIMVS Ein aufgeräumtes, lustiges Gemüth, Plaut. Aulul. A. 1. Sc. 2: satius dixeris pro eo, Animus laetus, hilaris, ad hilaritatem compositus.

* Quin etiam cum Infinitivo apud Lentulum in Cic. L. 15. Ep. 14: Nec defatigabor permanere non solum in studio libertatis, sed etiam in labore et periculis: qui tamen modus non nullis videtur paullo esse insolentior.

DEFECTVS aetate annis, viribus cet. neminem aureae aetatis dixisse putat Scioppius Infam. Fam. 114. Verum ita locuti sunt non argenteae solum aetatis scriptores, nempe Plinius, Celsus, Val. Flaccus, Suetonius, Val. Maximus, Quintilianus, Iustinus, Seneca, Columella, qui annis defectissimus dixit, Tacitus, Vellejus, Martialis, Phaedrus, in quo male Scioppius pro defectus substituit defessus, et deinceps Apulejus aliique; sed aurei quoque aevi scriptores, v. g. Cicero, Caesar, Germanicus, Ovidius, Tibullus, Vitruvius, Gratius.

* Atque hoc modo Cicero etiam dicit, Defici ratione et consilio i. e. destitui; Vellejus, Defici fructu; Plinius, Defici aquâ; Frontinus de Strategem. Defici usu navium; Plin. L. 20. c. 14: Desici animo, In eine Ohnmacht fallen. Ol. Borrich. Defens. Stradae 297. Anal. 32. Andr. Borrich. Append. 97. Vindic. L. L. 52. Cell. C. P. 60. El. Major de Varianda Orat. p. 451. Goclen. Obs. 147. Ioh. Vorstii Latin. Select. 150. Iensius et Kappius ad Eumdem 41.

+ Defectus etiam a(plw=s2 ponitur pro destituto, morti proximo. Vid. Tacit. Annali 2. c. 70.

1. Pro tueri, construitur ita: Defendere aliquem a periculo, et contra periculum. Iustinus etiam Lib. 2. cap. 4. n. 32: Defendere se adversus aliquem. Prima forma usitatior et elegantior.

Defendere aliquem contra aliquid, ipse quidem Cicero Lib. 5. Fam. Ep. 2. habet; sed inter rariora tamen Latinitatis referendum.

Porro: Defendere aliquem oratione suâ de ambitu. i. e. respectu criminis ambitus. Solstitium pecori defendite, per Hypallagen dicitur ap. Virgil. nec nisi in Poeta tolerari potest: nisi hoc loco solstitium defendite idem sit, quod damnum solstitiale repellite pecori; atque sic exigi debeat ad id, quod heic proxime subsequitur.

2. Pro repellere construitur ita: Defendere injuriam alicujus, alicui et ab aliquo. Item sine Casu personae, v. g. Nimios solis defendere ardores, Cic. Cat. M. 15. defendere bellum, defendere vim, Caes. L. 1. B. Civ. c. 7.

DEFERRE aliquem vel nomen alicujus impietatis ambitûs, et de impietate, de ambitu; apud aliquem. Cic. Deferre nomen alicujus apud magistratum, Einen bey der Obrigkeit angeben.

* Cic. L. 2. Ep. 13: Atque istam quidem partem vitae consuetudinisque nostrae totam ad te defero. Id. L. 3. Orat. n. 100: Faciles causae ad pueros deferuntur. Liv. L. 1. c. 18: Ad unum omnes Numae Pompilio regnum deferendum decernunt. Cic. Deferre honorem alicui. It. Primas alicui deferre.

DEFICIT MIHI i. e. deest mihi DEFICIT ME[?] i. e. destituit me: DEFICERE AB ALIQVO[?] id est, desciscere.

* Deficit mihi, falso suspectum. Neque enim solum auctores, et saepius quidem, dicunt, deficit me; sed etiam interdum, deficit mihi. Caesar. B. G. L. 3. c. 5: Quum tela nostris deficerent. Val. Max. L. 5. c. 1. extern. 3: Nisi vinum nobis defecisset. Saepius autem cum Accusativo invenitur. Caesar. B. G. L. 2. c. 10: Eos res frumentaria deficere coepit. Cic. L. 4. Fam. Ep. 13: Id quoque deficiebat me. Liv. L. 28. c. 15: Procedente jam die vires etiam deficere Asdrubalis exercitum coeperant. Voss. Grammat. Lat. Synt. 60. Goclen. Obs. 147. Ich. Vorst. de Lat. Sel. 151. Cell. C. P. 100.

+ Schorus de Phras. 279. putat, Ciceronem verbum hoc deficere numquam Dativo junxisse: at Sanctius tamen Minerv. p. 238. non nulla exempla ex Cicerone in lucem producit.

Sumitur Deficere etiam intransitive. V. g. Deficiunt cuncta studia exactâ aetate.

* Deficere pro Deesse, interdum etiam sine Casu ponitur. Cicero 5, 35, 458: Dies deficiet, si velim paupertatis causam defendere. Idem de Fin. 2, 14, 134: Itaque eo, quale sit, breviter, ut tempus postulat, constituto, accedam ad omnia tua, Torquate, nisi memoria forte defecerit. Id. pro Quinctio 1. p. 3. Ita, quod mihi consuevit in ceteris cansis esse adjumento, id quoque in hac causa deficit.

Langius Spicil. ad Vorstii Libellum de Latinitate sel. vulgo neglecta, inserto Vol. I. Exercit. Soc. Lat. Ien. p. 173.

* Virg. L. 2. Georg. v. 290: Terrae defigitur arbos. Plin. L. 8. c. 16: Defigere oculorum aciem in aliquid. Cic. de Orat. 3. c. 8: In eo mentem defigere. Liv. L. 1. c. 58. de Lucretia, quod defixerit cultrum in corde. Cicero: Defigere alicujus flagitia in auribus et oculis omnium, Offenbar und kund machen.

Defigere in aliquid, notat motum ad locum; Defigere in aliquo, notat actum in loco.

Cicero rarissime dicit Defigere in aliquid, semper fere, Defigere in aliquo.

DEFINIRE pro metiri existimare, non tantum Accusativum rei, sed etiam subinde Ablativum normae vel termini adsciscit.

* Cic. Definire imperium, orbis terrarum terminis. Id. Beatitudo non divitiis, sed virtute definienda est. Schorus de Phras.

DEFINITIVA SENTENTIA pro sententia litis decretoria perperam damnant Ker et alii: occurrit enim in Codice.

DEFLAGRAVIT urbs domus, cet. i. e. combusta est. Nam deflagrare Neutrum est, et significationem intransitivam habet, Germ. Brennen, abbrennen, im Rauch aufgeben. Atque hinc putidum quid est, si quis dicat, Deflagrata est urbs, domus cet. Schorus de Phras.

* Par ratio in Conflagrare. v. g. Mundus conflagrabit, Die Welt wird verbrennen.

DEFLECTERE de via et a via a veritate: de cursu suarum actionum; a virtute patris; item transitive cum Casu quarto, deflectere sententiam a proposito.

DEFVNGI POTES HOC LABORE pro Supersedere potes hoc labore Germ. Die Arbeit kannst du sparen, perperam. Neque enim verbum defungi hâc notione gaudet; sed denotat liberari, explicari, ad finem perducere. V. g. Defunctum esse periculo, labore cet. Die Gefahr, die Arbeit überstanden haben.

* Defunctus sibi somno videtur, Er merkt, dass sein Traum erfüllet sey, Iustin. L. 1. c. 5. n. 5.

DEIICERE aliquem aedilitate it. Dejici de gradu, honore, dignitate, possessione, sententiâ; Dejicere jugum servile a cervicibus; Dejicere se e superiore parte aedium, Nepos Dione c. 4.

DEINDE rarissime sibi junctum habet etiam v. g. Deinde etiam. Iungit tamen ita Cicero pro L. Man. c. 22: Deinde etiam si qui sunt pudore ac temperantiâ moderatiores, tamen eos esse tales, propter multitudinem cupidorum hominum nemo arbitratur.

+ Nostrates rariori huic nexui ad nauseam usque indulgent, vernaculae linguae genio, opinor, huc adducti.

DELABI coelo axe; ab alto tecto; ad minora; in istum sermonem; in hoc vitium scurrile; in insidias; eôdem.

DELECTO et OBLECTO his fere modis construitur Delecto, Oblecte me hâc re et cum hac re; Haec res me delectat, oblectat; Delector, oblector hâc re, de hac re, ab hac re, in hac re.

* Plin. L. 4. Ep. 14: Inter coenam oblectamus otium temporis. Delecto me studiis litterarum; Delecto me cum Musis. Cic. Vt ab altero delectere, alterum oderis. Id. In hoc admodum delector. Id. Neque enim iisdem de rebus, neque in omni tempore, neque similiter delectamur. Delector, hoc facere, Poetarum est.

DELECTVS tantum duobus verbis jungitur agere et habere: et significat idem, quod deligere; sed tantum ex multis. Genitivum autem personae adsciscit. Valla L. 5. c. 60.

+ Cave ergo dicas, v. g. Delectum instituere inter binos vel trinos fratres. Recte autem dicitur: Delectum militum agere vel habere.

DELIBARE flosculos Delibare de gloria alterius, Einen grossen Mann zu verkleinern suchen.

DELIBERATO ANIMO Vorsätzlicher Weise, suspectum, quin et absurdum: neque enim animus, sed res deliberatur, et cum animo aliquid statutum et deliberatum habemus. Rationi conforme foret, Re satis ante deliberatâ. Interim veteres pro eo dicunt, consulte, de consulto, datâ operâ, de industria, ex industria, e)k proaire/s1ews2. Sciopp. in Strad. 173.

DELIQVIVM ANIMI PATI vulgo ad animum transfertur, et usurpatur pro locutione, De mentis potestate excidere, De statu mentis dejici, Von Sinnen

kommen, närrisch werden; sed male. Nam Deliquium animi ab auctoribus bonae notae refertur ad corpus, et defectum spirituum, quos vocant, animalium, denotat, Germ. Eine Ohnmacht. Ciceroni L. 3. Attic. Ep. 18. hic morbus vocatur Defectio animi. Pro locutione autem ista Latini usitatius, Linqui animo; Relinquit animus eum; Curt. Caligine menti offusâ collabi; Discedere a mente atque a se ipso, Cic. In eine Ohnmacht fallen.

DEMERERI alicujus gratiam perperam: dic Demereri aliquem obsequio, beneficio, cet. Neque enim hoc Verbum Accusativum rei, sed Accusativum personae adsciscit. Sciopp. Iud. de Stil. Hist. 185.

* Valla teste in Raudens. Demereri aliquem, est merito aliquo sibi aliquem obligare. Conf. supra Parte Etymol. Sect. 2. Voc. Merere.

Demerere autem, formâ activâ sumtum, regit etiam Accusativum rei. Plaut. Pseud. A. 4. Sc. 7. v. 9: Quid mercedis Petasus hodie domino demeret?

DEMIGRARE ab improbis ex insula, ex agris, ex aedificiis, ex hominum vita; de oppidis.

* Praepositio Ex usitatior heic est, quam Praep. De: rarius, nec nisi apud Poetas fere omittitur.

DEMISSISSIME ATQVE SVBIECTISSIME aliquid exponere Etwas demüthigst und unterthänigst vortragen, Cellarius Cur. Post. p. 95. inter eas locutiones refert, quas suo ipsius studio observarit, Vorstianae Latinitati falso suspectae superaddendas. Occurrit autem haec locutio apud Caes. B. Civ. c. 84. n. 5.

* Sed ea tamen haud promiscue adhibenda mihi videtur, quia haud in genere fidelium civium, sed eorum tantum animi submissioni convenit, qui pertinaciam suam mentemque rebellem abjiciunt, et ad victoris arbitrium confugiunt supplices, Die Kleinlaut werden, und den widerspenstigen Muth sinken lassen. Talem enim notionem et connexionis ratio apud Caesarem infert, et Demissus, unde Adverbium Demississime est, sustinet: ut adeo verba Caesaris, Haec quam potest demississime atque subjectissime exponit, vertenda sint, Er trug dieses so kleinlaut und so demüthig vor, als es immer möglich war; Ach! wie zog er doch so gelinde Saiten auf.

DEMITTERE aliquid in pectus Etwas beherzigen, zu Herzen nehmen, Sallustius B. Iug. c. 102. Cicero pro eo: Propius ad animum proponere aliquid; Certe judicio vel momente suo aliquid ponderare.

DEMITTERE SE AD VVLGI OPINIONEM pro Ad captum vulgi se accommodare Ad captum vulgi loqui; Accommodare se ad vulgarem popularemque sensum; Definire aliquid ad commune judicium, popularemque intelligentiam accommodare; ausim cum quibusdam damnare; quum Quintilianus in Prooem. Lib. 1, 5. dicat: Ad minora me demittere non recusabo.

* Sed qui hanc locutionem usurpant pro Abire vel Accedere ad vulgi opinionem; auctoritate veterum vix, opinor, munire se poterunt.

DEMONSTRARE alicui aliquid ad oculum suspectum: dic, Evidenter, dilucide, apertissime alicui aliquid demonstrare; Experimento aliquid probare; Evidenti seu apertissimâ demonstratione fidem fucere, ut des manus.

DEMORDERE alicui aurem toleretur propter auctoritatem Plinii, qui L. 28. c. 4, 12: Et e ligno, ait, fulgure icto, rejectis post terga manibus, demorderi aliquid, et ad dentem, qui doleat, admoveri, remedio esse produnt. Interim Cicero pro eo, Mordicus auferre auriculam alicujus. Schor. de Phras. ad voc. Mordicus.

DENTES ANTERIORES quos Medici vocant, Cicero L. 2. de Nat. Deor. vocat dentes adversos vel acutos.

* Adjectivum Anterior, meliori aevo vix restituitur, nec dentibus umquam apud veteres, quod scio, sed quibusvis aliis rebus accommodatur. Conf. Part. Etym. Sect. 2. Voc. Anterior.

DENTES MAXILLARES immerito suspectum est. Plinius enim L. 11. c. 37: Maxillares, qui sunt a caninis, nullum animal mutat. Quintiliano vero L. 2. c. 19. vocantur Dentes molares; et Ciceroni L. 2. de Nat. Deor. Dentes intimi genuini.

DEPACISCI sibi aliquid Sich was ausbedingen. Depacisci cum aliquo, ut aliquid fict. Depacisci ad conditiones alicujus, Sich jemandes Vorschläge gefallen lassen.

* Virg. Lib. 1. Aen. v. 726: Dependent lychni laquearibus aureis. Sueton. Galbâ c. 11: Dependente a cervicibus pugione ante pectus.

Sed Dependere ab aliquo seusu improprio et morali, timide usurpem: Latini pro eo, Pendere ex aliquo.

* Liv. L. 35. c. 32: Ex alieno arbitrio pendet, Er dependirt von andern. Cic. L. 1. Offic. c. 19: Ex errore imperitae multitudinis pendet. Id. pro Marcello c. 7: Ex unius tua vita pendet omnium salus. Conf. infra Pendere.

DEPLORO non solum cum Accusativo, sed cum De Praepositione quoque conjungitur. V. g. Deplorare injurias, calamitates publicas cet. et Deplorare de injuriis, de calamitatibus publicis cet. apud aliquem. Deplorare de miseriis suis apud aliquem. Schori Phras.

DEPONERE aliquem officio, timide usurpem, quamvis Suetonius ausus est dicere, imperio depositus teste Erasmo in Vall. 207: rectius et usitatius pro eo, de dignitatis gradu aliquem dejicere, deturbare; Depellere, abigere, exuere, detrudere, dejicere, abire cogere, amovere, removere, dimovere, aliquem a republica, munere seu officio; Munus alicui abolere, abrogare. Sciopp. de Stil. Hist. 112. Schori Phras. ad voc. Abrogare.

* Sed Deponere magistratum, munus, officium bene se habet: occurrit enim apud probatissimos scriptores v. g. Liv. L. 1. c. 48. et L. 2. c. 28. Cic. L. 1. Off. c. 20. et Plin. Paneg. c. 87. Ceteroquin Latini dicunt pro eo, abire magistratu, munere; Abdicare se magistratu; it Recedere a republica, cui opponitur Accedere ad remp.

DEPONERE ANIMAM i. e. mortem haud renuente animo obire, Propertius habet, et Cornelius Hannib. c. 1: usitatius, ponere vitam, finire vitam, amittere animam, adquiescere, cet.

DEPRECARI alicui, ne vapulet i. e. Deprecari pro aliquo, ne vapulet, Für einen bitten, dass er nicht geschlagen werde, Latinismus elegans est. Prasch. de Latinism. p. 15. Vide de hoc verbo plura Parte Etym. Sect. 2.

DEROGARE alicui fidem et de alicujus fide; it. Derogare aliquid legi et, de lege. Schori Phras.

DESCENDERE equo vel ex equo; in aciem, in proelium, in campum, in forum, in conditionem alicijus, In eines Vorschlag willigen. Descendere in causam, Sich in eine Sache einlassen; Descendere ad extrema, Es vollends daran setzen.

DESERVIT eum febris, Germanismus est, et praeter innatam illum notionem, quam Verbum desero habet, dicitur. Amicus, non inimicus, non is, qui odio nobis est, de deserere nos dicitur. Cicero dicit, Febris ab eo discessit vel decessit.

DESIIT vel CESSAVIT PESTILENTIA[?] suspectum: Lat. Pestis hinc abiit; Abiit de loco pestilentia.

DESINERE a(plw=s2; et cum Infinitivo v. g. Desinere, precibus suis aliquem obtundere.

* Horatius et cum Genitivo junxit Lib. 2. Ode 9. v. 17: Desine mollium tandem querelarum. Quae ratio Graeca est in verbis finiendi.

Desinere in aliquid, Latine eleganter dicitur, et Germanice Auf etwas auslaufen, sich endigen. Horat. Art. Poet. v. 3:

Desinat in piscem mulier formosa superne. Plin. de Vnionibus L. 9. c. 36: Et procerioribus sua gratia est. Elenchos appellant castigatâ longitudine alabastrorum figurâ in pleniorem orbem desinentes.

Interdum etiam veteres dicunt transitive. Desinere aliquid et intransitive Desinere ab aliquo. Vechn. Hellen. 1. c. 7.

Speciatim Desinere artem, cui diu dedimus operam, quam diu factitavimus, Das Practisiren aufgeben, elegans Ciceroniana locutio est: quod etiam alias eleganter dicitur, Nuntium arti remittere, Graece apud Xenophontem katalu/ein et paralu/ein a)/s1khs1in h)\ te/xnhn. Cognatum huic est apud Cic. Multam salutem dicere foro et curiae.

DESISTERE incepto, negotio, causâ, litibus; de negotio; ab illa mente; Desistere sententiâ, a sententia et de sententia: et cum Infin. V. g. Desiste dicere; Desiste, me rogare.

DESPERARE Dativo, Accusativo et Ablativo cum Praepositione de jungitur. V. g. Desperare vitae, vitam, et de vita domini. Eruditionem nemo diligens desperare debet.

Praepositione a vel ab, notat causam efficientem. V. g. Id a te despero, Du machst mir keine Hoffnung mehr dazu: cui opponitur, a te habeo spem.

Interdum etiam sequitur Accusativus cum Infinitivo. v. g. Nep. Themist. c. 10: Sec hoc praestare posse; desperat. Cic. 1. Orat. n. 95: Non despero, fore aliquem aliquando. Id. Lib. 3. Orat. n. 147: Vel me licet existimes desperare posse, ista perdiscere.

DESTILLATIONE humorum laborare, item Catarrhis et rheumatibus infestari, Flüssig seyn, mit Flüssen beladen seyn. Niess de Ortu et Occasu L. L. p. 195.

DESTINARE animo et in animo aliquid, et Destinare animo et in animo sibi aliquid i. e. constituere, in seinem Gemüthe oder Sinne etwas vornehmen: et his quidem formis idem fere notat hoc verbum, quod constituere. Etiam cum Plurali animis Livius Lib. 28. c. 24: Regnum sibi Hispaniae destinarant animis.

* Loco Accusativi ponitur interdum Infinitivus v. g. Liv. L. 7. c. 33: Adeo morte sola vinci, destinaverant animis.

Suetonius etiam habet: Destinare plura aut majora in dies de ampliando imperio. Et Cicero: Quis oporteat ab ambobus in causa destinari.

Dicunt item: Destinare alicui aliquid, et Destinare aliquem ad aliquid. Germ. Bestimmen, zugedacht haben. V. g. Hoc donum tibi destinavi.

* Liv. L. 2. c. 54: Claris insignibus velut infulis velatos ad mortem destinari. Id. L. 33. c. 37: Destinare locum et tempus ad certamen. Cic. 2. Offic. c. 10: Destinare alicui diem necis.

Ceterum Destinare anime et in animo, Livii est: Cicero pro eo, statutum et deliberatum aliquid cum animo habere.

* Neque etiam omnino haec locutio reperitur. Recte sese habent, Hora destinata; Negotio alicui destinatus; Desponsam et destinatam laudem alicui praeripere, Cic. At vero destinato animo esse, cum ratione et Analogia linguae pugnat. Neque enim animus destinatur, sed res animo vel in animo destinatur.

Paullatim antiquo patrum desuescit honori; occurrit, nec nisi intransitive significat, idemque est, quod dediscere, exuere paullatim atque abjicere consuetudinem, deponere consuetudinem.

DESVMENDA hinc sunt argumenta, German. Man muss die Beweisthümer hieher nehmen, non satis Latine. Desumere enim notat fere apud veteres idem, quod sibi deposcere.

* Liv. 8. B. Maced. 196. Recto itinere duxisti exercitum ad eos, quos tibi hostes desumseras? Id. 4. ab Vrbe 237: Duo singuli singulos sibi Consules adservandos adsiduâ operâ desumunt.

Rectius ergo dixeris, Hinc argumenta sunt arcessenda; Hinc argumenta petere licet; Hinc argumenta ducas.

DET TIBI DEVS bonam fortunam ad munus tuum, putide et per Germanismum: Lat. Deus tibi fortunet hunc honorem tuum; Hos honores tibi Deum fortunare volo. Schorus de Phras. ad voc. Fortuno.

DETEGERE facinus, Curt. L. 6. c. 10. n. 7; Detegere scelus, idem Lib. 7. c. 1. n. 13; Detegere insidias, Liv.

DETERRERE aliquem metu, contumeliis; ab impugnanda patria, a proposito, a dicendi studio; Deterrere aliquem de statu suo, Brutus ad Cic. L. 11. ep. 11; it. Deterrere aliquem, ne hoc vel illud faciat.

DETESTARI aliquid i. e. exsecrari: DETESTARI aliquid a se, i. e. amoliri, propulsare, Germ. Etwas unter hohen Betheurungen von sich ablehnen.

DETINERE aliquem aliquâ re, Germ. Einen womit aufhalten, wodurch abhalten, womit amusiren.

DETRAHERE alicui vel nomini alicujus, et de aliquo aliquid. Accusativus tamen e)lleiptikw=s2 saepe, et quidem eleganter omittitur, v. g. Detrahere de alicujus fama.

* Cic. Divin. n. 49: Ipse alienus [correction of the transcriber; in the print Allienus] ex ea facultate, si quam habet, aliquantum detracturus sit.

DETVRBARE aliquem equo transfixo, aedibus, ab alta puppi; possessione et de possessione; spe et ex spe; milites ex insidiis et stationibus; deturbare aliquem in mare.

DEVENIRE speluncam; in eam fortunam, in manus victoris, in medium certamen atque discrimen; ad senatum.

* Praepositio In locum et statum; Praepositio ad, personam vel loci vicinitatem respicit.

DEVOLVI a sublimi, e montibus; Devolvi ad otium et inertiam, ad spem inanem.

DEVS det, ut mentiar, Gott gebe, dass ich jetzt möge die Vnwahrheit reden, Germanismus: Lat. Deus omen avertat; Quod Deus omen avertat. Curt. L. 5. c. 8: Deus non siverit, ut cet.

DEVS OPTIMVS, MAXIMVS locutio est, quae aliquo modo paganismum redolere non nullis videtur; eo quod Iuppiter olim vocatus sit deorum omnium opt. max. At vero, qui ita sentiunt, plus justo argutantur. Nos Christiani hodie particulam ter, v. g. Deus T. O. M. vel Deus ter Optimus, terque Maximus, addimus, ad denotandum sacrosanctae Trinitatis mysterium, quod pie profitemur; nec Superlativos illos volumus ad alios deos referri, nisi id fiat analogice, aut ut Superlativus notet Positivum cum emphasi.

DIC ita, vel non! Sprich ja, oder nein! putide: Lat. Aut ajas, aut neges.

* Tum singula verba hâc notione sumta, tum conjunctim considerata, meram barbariem heic sonant.

DICAM, AN elegans formula dubitationis vel correctionis. V. g. Suam industriam eo totam conferunt, ut novis quorumdam opinionibus, quas inscitia dicam, an improbitas peperit, confutatis, veritatem ipsam ita patefaciant, atque illustrent, ut a nemine, nisi plane impio, vocari in controversiam possit.

* Interdum pro eo Cicero usurpat Vel ditam. v. g. 2. Phil. 12: Sed stuporem hominis, vel dicam, pecudis, attendite.

DICAM PAVCIS nihil quidem habet soloeci aut barbari; at linguae tamen genio minus convenit: veteres pro eo, Breviter exponam; Breve dicam; Quid multa? Quid opus est verbis? Ne multa; Strictim dicam.

DICAM, QVOD RES EST Vt vere dicam, Vere ut dicam, Dicam enim vere, quod sentio, Ich will klaren Wein einschenken, kein Blatt vors Maul nehmen, elegantes locutiones sunt. Barbari heic, Oportet dicere, quod veritas est; Dicam veritatem.

DICARE se alicui in clientelam, Sich unter jemandes Schutz oder Devotion begehen, Latinismus elegans.

DICENS vel DICIT[?] praeponere solent rudiores, quum auctoris alicujus sententiam allegant. Latini heic post primum, secundum aut tertium verbum (raro enim ultra fit) Inquit saepius, Ait rarius dicere solent, v. g. Cic. C. Laelius, quando ei quidam malo genere natus diceret, indignum esse suis majoribus; at hercle, inquit, tu tuis dignus. Id Ennio delector, quispiam ait, quod non discedit a communi more verborum.

* Interdum etiam Inquit ponitur in fine Orationis. Cic. Socrates in pompa quum magna vis auri argentique ferretur; quam multa non desidero, inquit. Idem: Multi iniqui atque infideles regno sunt, pauci boni, inquit Accius.

+ Nec tamen verbo Dicendi plane heic abstinuerunt veteres. Immo vero ipse Plinius L. 1. Ep. 12. eo usus est: Dixerat sane Medico admoventi cibum: *ke/krika.

DICERE alicui aliquid in aurem, Poetarum fere est, v. g. Ovidii, Horatii 1. Sat. 9. v. 10: usitatius pro eo, Insusurrare aliquid ad aurem alicujus familiariter; Insusurrare aliquid alicui; Cic. L. 7. Fam. Ep. 5: Secreto hoc audi, tecumque habeto, Das will ich dir hiermit heimlich ins Ohr gesagt haben. Schorus de Phras. ad voc. Insusurro.

DICERE aliquam rem et de aliqua re; alicui, ad et apud aliquem. Item: Dicere satis ad aliquam rem; et Dicere ex aliquo loco; in aliquam sententiam; in aliquem gravius. Quid ad haec dici potest? Cic. Div. n. 52.

* Dicere ad et apud aliquem, it. ad aliquam rem, veteres fere usurpant, si publice et sermonis quodam ambitu et cum gravitate sermo omnis institutus videatur.

* Ceterum Dicere, quod non v. g. recusemus hoc vel illud facere, ut ita post to\ Quod non sequatur aliud verbum; satis probe dicitur.

DICERE SENTENTIAM pro ferre sententiam, non accurate satis; etsi, quod non dissimulo, interdum

confundantur. v. g. ap. Cic. L. 3. Offic. c. 10: Quum vero jurato (judici) dicenda sententia sit, meminerit, Deum se adhibere testem. Iudex fert; Senator dicit sententiam. Dicere sententiam, notat Germ. Sein Votum geben, seine Meynung sagen; Ferre sententiam, Den richterlichen Ausspruch thun: pro quo imperiti Dare sententiam. Videatur Goclen. Obs. 327. Item Schorus de Phras. ad voc. Fero: cui tamen Dicere sententiam, falso suspectum est; quum occurrat apud Iul. Caes. B. Gall. L. 7. c. 77. Ciceronem, Sallustium, et alios. Conf. supra Dare sententiam. Ferre sententiam ap. Petron. Sat. c. 70. p. 348. notat Sententiae judicis placide se submittere, ei obedire.

DICERE IN CORDE SVO Hebraismus: Lat. Rem animo agitare; Rem in animo versare, secum cogitare, cum animo cogitare; Toto animo cogitare de aliqua re; Cogitationem in aliqua re ponere et habere in animo; Mente contrectare aliquid; Mente vel cogitatione complecti aliquid; Cogitationem rei habere; Animo et cogitatione comprehendere aliquid; Ratione animoque lustrare; Ante oculos suos proponere; Proponere sibi aliquid ad animum propius; Speciem rei cogitatione percipere, cet.

DICERE NON POSSVM pro valde, minus recte: Latini hoc Passive, Dici non potest. v. g. Hoc de munusculo dici non potest quantum laetetur, Ich kanns nicht beschreiben, wie er sich über das Present freuete, Er freuete sich über das Present sehr.

* Pro Dici non potest, habent etiam veteres Dici vix potest. Cicero Orat. n. 55: Dicerem etiam de gestu, cum quo junctus est vultus, quibus omnibus dici vix potest, quantum intersit, quemadmodum utatur orator.

Interim Dicere non possum, haud improbamus, dummodo usurpetur justâ sibique propriâ notione. Ponitur autem.

1. Pro Simulare dicendo nequeo. Plin. L. 1. Ep. 5: Non possum dicere, aliud tunc mihi, quam deos adfuisse.

2. Pro Ignoro. Tacitus Hist. L. 1. c. 37: Quis ad vos processerim, commilitones dicere non possum.

Posteriori modo subinde Dativus personae additur. v. g. Sacramentum dicere Imperatori.

DICIS CAVSA Dicis gratiâ, formula Ciceroni saepius et Nep. Att. c. 8. 5. usurpata, idem est, ac leviter, perfunctorie, non serio; sed in speciem, et quantum satis sit ad vitandam reprehensionem, Germ. Nur zum Schein, für die lange Weile.

+ Vnde autem ducatur, cerant eruditi. Probabilior eorum est oratio, qui, a di/kh, dica derivant. v. Petrum Pithoeum L. 2. Advers. c. 13. Andream Schottum L. 5. Obs. Hum. c. 23. C. S. Schurzfleischium de Formula Dicis causa, Witteb. 1703.

* Dictamen apud idoneos scriptores non occurrit; quum tamen in hac ipsa loquendi forma nihil apud didacticos tritius sit.

Veteres heic longe aliter: Praescriptum rationis; Ratio insita in natura, quae jubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria. Cic. L. 1. Offic. c: 41: Eo deferri, quo a natura ipsa deducimur. Id. Parad. 3. c. 1: Consentire cum ratione et perpetua constantia, Der gesunden Vernunft folgen.

DICTARE alicui epistolam in pennam, in calamum, bene se habet, si absit to\ in pennam vel in calamum; quod Latini non addunt. Si tamen Germanicam illam emphasin In die Feder dicitiren, cupias exprimere: genio linguae magis accommodatum fuerit, si dicas, Dictare alicui epistolam calamo excipiendam.

DICTO AVDIENTEM ESSE pro obedientem esse; usitate dicitur non solum abolsute sine addito Dativo personae, v. g. Cic. pro Dejot. Qui dicto audientes in tanta re non fuissent; sed et cum Dativo personae, Dicto audientem esse alicui.

+ Sed quaeritur, an etiam recte dicatur, Dicto audientem esse alicujus, addito scil. Genitivo personae. In Nepotis quidem Datame c. 2. habent quaedam editiones, Is Regis dicto audiens nonn erat: verum id contra fidem meliorum codicum; qui habent Regi, non Regis. Schottus etiam ad h. l. monet, Dicto-audiens per Hyphen dici, quasi unum sit: sicut Graeci dicant, a)ei - parqe/noc, semper-virgo; et 2 Petr. 1. v. 9. dicatur, tw=n pa/lai-a(martiw=n, olim-commissorum peccatorum: et ad Graecorum morem Latini, Heri semper-lenitas i. e. perpetua lenitas, in Andr. A. 1. Sc. 2. apud Terentium; Omnes circapopuli, i. e. qui circa sunt vel vicini apud Livium L. 1. c. 59; Quamvis - suspecti, Sie mögen so verdächtig seyn, wie sie wollen; Quamvis-sublimes, Auch noch so vornehme,

Phaedr. L. 1. Fab. 28; Quamvis - eruditus, Ein auch noch so Gelehrter, Cic. L. 1. Orat. n. 131; Multi - undique - rustici Plin. L. 9. Ep. 15; Quamquam - longinquus, Ein auch noch so weit entferneter, id. L. 2. Ep. 17. p. m. 76; Quamlibet-subitis paratus, id. L. 3. Ep. 9. p. m. 105; Domum-reditio, Caes. L. 1. B. Gall. c. 5; Omnium-ante - se - primus, Flor. L. 3. c. 5. n. 22; Semper-Deus, Virg. Ecl. 1; Quamvis - avidus, Id. L. 1. Aen.; Ante-malorum, Id. L. 1. Aen.

At enim Plautus Amphitr. A. 3. Sc. 4. divisit, et Genitivum personae addidit. Respondemus: Hic Genitivus non debet referri ad Dicto, sed ad to\ imperio. Goclenius L. 1. Observ. p. 27. et 445. tradit Ciceronem etiam dicere, Dicto audientem fuisse praeceptoris: sed non indicat locum. Fortassis respicit ad verba, quae Schwarzius Gr. L. p. 504. ex Cic. Verr. 6. c. 12. affert hunc in modum: Dicto audiens Praetoris fuit; quae tamen Ciceronis verba, quum tantummodo Libri 5. in Verrem dentur, ubi reperiam, nescio. Ac si vel maxime haec verba in opere Cic. occurrunt; subodorari tamen mihi videor in iis sphalma: quam facile enim Praetori in Praetoris comutari potuit? Scioppius, Latinitatis alioquin observantissimus, alicubi scribit: Aliorum monitis dictisque audiens. Sed quid hinc elicitur? Nimirum nihil aliud, quam id, quod nemo eruditior nescit, Grammaticum etiam scientissimum in Romanae linguae patentissimo campo posse hallucinari.

Locus Plauti, quem modo allegavi, his continetur verbis: Eum sequor: ejus dicto imperio sum audiens. Vnde Scioppius in notis ad Sanctii Minerv. L. 4. p. 436. it probatum, locutionem Dicto audientem esse alicui, esse ellipticam, ut dicatur, Dicto audientem esse, seil. imperio. Sunt autem, qui contendunt, Scioppium neutiquam perspexisse sensum et constructionem loci hujus Plautini, quando existimet, in eo secundum con venientiam Substantivi et Adjectivi dici to\ dicto imperio, et proinde ubivis, quum Dicto audiens occurrat, subaudiri imperio; quum sint diversi prorsus Dativi et to\ imperio accedat huic locutioni eodem modo, quo eidem plures alii Dativi. Vorst. de Lat. Falso Susp. 130. seq. Neutra tamen nobis sententia probabilis est. In loco Plautino usurpatur locutio: Imperio ulicujus audientem esse: at cui imperio? scil. dicto s. quod herus modo dixerat. Quid hinc praesidii pro Genitivo personae, et pro disjunctione tou= dicto-audiens in hac locutione nostra?

DIEBVS AC NOCTIBVS cognto, si qua me quoque possim tollere humo, Plin. L. 5. Ep. 8. Posterius membrum hac in locutione Plinius mutuatus est a Virgilio L. 3. Georg. v. 8. 9.

DIEM OBIRE pro sistere se judicio, Germ. Einen Termin abwarten, vor dem Gerichte erscheinen, non in vulgus notum est.

* Cic. Antonius diem edicti obire neglexit. Id. Obire auctionis diem facile poteris. Plin. L. 9. Ep. 37: Vides, quam non delicata me causa obire primum Consulatus tui diem non sinat: quem tamen heic quoque, ut praesens, votis, gaudio, gratulatione celebrabo.

Alias eadem haec r(h=s1is2 significat Mori, vita defungi. Dicunt hâc notione: Diem obire, Diem obire suum, Diem obire supremum, Diem suum obire supremum.

DIEM de die proferre, Iustin. L. 2. c. 15. n. 6: Diem dicere vel praestituere operi faciundo, Cic. L. 1. in Verr. n. 148. seq.

DIES Solis, Dies lunae, Dies Martis, Dies Mercurii, Dies Iovis, Dies Veneris, Dies Saturni.

* Hanc nomenclaturam, quod gentilismus sapiat, Saec. XV. exagitarunt non nulli in Anglia, fanaticâ quâdam mentis abrepti vertigine. Vide Caspari Calvoerii Fissuras Sionis p. 505. Conf. Ioh. Moebii Differt. de Planetaria dierum denominatione, Lips. 1687. Detesteris majorum, qui ita dies apellarunt, foedissimam superstitionem, et, quoties hujus memoriam consueta denominandi ratio refricat, tacitus Deo, qui luce Evangelii posteros collustraverit, gratias age: tunc sane tibi ipsi nihil dixisse videberis; quod a pietate alienum sit.

+ Hanc autem dierum a planetis desumtam appellationem ab Aegyptiis institutam primitus fuisse, atque inde ad omnes homines dimanasse, testatur luculentus historicus, Dio Cassius L. 37. p. 42.

Frigidissimum est, inquit Heineccius in Fundam. Stil. Cult. p. 107, ubique inculcare Vulcanum, Iovem, Iunonem, Mercurium, et hujus generis alia. Ab his enim noxiis figuris, ut vocat Augustinus, merito abstinet Christianus; nisi constanti usu veluti in Nomina Appellativa transierint. Sic nemo, nisi nimium superstitiosus, damnabit phrases: Suo marte aliquid facere, cet. Quem in censum etiam referas nostra dierum nomina. Conf. Part. Etym. Sect. 2. Ethnicismus in stilo.

DIES FESTVS Christi; Dies festus mihi, nobis; Germanis. Genitivus ad Deum; Dativus ad cultores.

DIFFAMARE aliquem, Apulcjus habet: CARPERE famam vel nomen alicujus; it. Carpere aliquem vel aliquid, occurrit ap. Plinium L. 1. Ep. 8. et L. 9. Ep. 26; Ciceronis item et Suetonii auctoritate quodammodo defendi potest.

Vid. Fab. et Schönsled. ad voc. Carpere. Vsitatius tamen pro eo dixeris, Inferre infamiam alicui; Infamare aliquem; Infamiâ aliquem adspergere; Criminari aliquem apud aliquem. Schorus de Phras. ad voc. Inferre.

DIFFERRE a(plw=s2, et Differre ab aliquo et inter se. Item: Res cum re differt, Cic. de Invent.

* Conchae conchis differunt, Plin. L. 9. c. 35: Vide, quid differat inter meam opinionem, ac tuam. Cic.

Lingua est his non differens suillae, Plin. L. 9. c. 8. Aetates vestrae, ut illorum, nihil aut non fere multum differunt, Cic. Brut. c. 40. Dicunt etiam veteres interdum: Differre aliquâ re, sine addita Praepositione; it. in aliqua re.

DIFFERRE aliquem suis dictis; Differre aliquid rumoribus; it. Differre rumores, Germ. Einen austragen, einen verklatschen, etwas unter die Leute bringen, Plautus, Terentius ac Tacitus. Vorst. de Lat. Falso Susp. 166. it. 172.

DIFFERRE judicium, aut jus, aut sententiam in aliud tempus, non adeo inscite, ut Schorus ait, de Phras. ad voc. Amplio: quamvis per Verbum Ampliare multo elegantius Latini id exprimunt.

* Cic. Quid fuit, Iudices, quare istum nefarium ampliaveritis? Id. Vt, etiamsi lex ampliandi faciat potestatem, tamen isti sibi turpe existiment, non primo judicare. Lex ampliandi facit potestatem, Kraft des Gesetzes kann man Dilation geben.

Idem Plinius L. 10. Ep. 85. dicit etiam: Dilationem petere, dare; it, Longiorem diem ad instruendam causam dare.

DIFFICILE HOC EST ad credendum, ad intelligendum, ad judicandum, cet. sat bene sese habet.

Sed neque tam facilis res ulla est, quin ea primum Difficilis magis ad credendum constet.

Cicero L. 9. Attic. Ep. 11: *qe/s1eis2 meas commentari non desino: sed sunt quaedam earum perdifficiles ad judicandum. Vorst. de Lat. Falso Susp. 205.

DIFFVNDERE SE pro longiorem esse in scribendo vel dicendo, it pro ultra limites progredi, vel pro omnem eruditionis campum emetiri, Germ. Sich diffundiren, minus placet. Quamvis enim Plinius paneg. c. 26 habeat, In immensum diffunditur oratio; et Lucretius 3. v. 438. Anima in omnes corporis partes diffunditur; et Columella L. 11. c. 3. Diffundit se in latitudinem lactuca: tamen parum hinc praesidii pro locutione ista.

DIGNOSCERE curvi et recti discrimen, per a\kurologi/an dicitur, nec apud idoneum scriptorem occurrit: idem enim est, ac si dicam, Discriminare discrimen curvi et recti, Den Vnterscheid unterscheiden. Latini autem pro eo, Dignoscere curvum recto; Cic. Lael. c. 25. Secernere curvum a recto et internoscere. Sciopp. in Strad. 89.

DIGNVS amore; Dignus, qui ametur; Dignus amari, per Graecismum ap. Poetas. Item, Dignus ad aliquid; Plaut. Mil. A. 13. Sc. 21: Ad tuam formam illa una digna est. Ad rectionem Ablativi refertur etiam Supinum prius. v. g. Liber lectu dignus.

Dignus et Indignus non numquam etiam Genitivum habent, tam apud alios, quam apud Poetas.

* Cic. L. 8. Attic. Obsecro te, mi Cicero, suscipe curam et cogitationem dignissimam tuae virtutis: Virgil. L. 12. Aen. Descendam magnorum haud umquam indignus avorum. Ovid. L. 3. Art. Curia consilii quae nunc dignissima tanti.

DILIGENS veritatis, disciplinae; in omni genere. Diligentior ritûs patrii. Diligentissimus officii, vitae, litterarum veterum.

DILIGERE aliquem, unice, mirifice, admodum, Ciceronis est: DILIGERE aliquem effusissime, validissime, ardentissime, artissime, Plinii Iun.

DILIGERE ET CARVM HABERE bene, et Ciceronis est. Sed cave, dicas, Carum habere et diligere, Carum enim habere efficacius est, quam diligere. Effcacius autem sequi debet, non praecedere.

DIMICARE acie, in acie; de potentia, de imperio; pro libertate, pro patria.

DIMINVERE alicujus caput, Einem den Kopf zudreschen, Ter. Eun. A. 4. Sc. 7. v. 33. Detrahere et deminuere de re aliqua, Abkürzen, abbrechen, Cic. 2. de Invent. cap. 10. De bonis alicujus

diminuere, Id. ad. Q. Fratr. L. 1. Ep. 2. Diminuere quidquam ex potestate Regia, Liv. L. 2. c. 1.

DIMITTERE filium de potestate; aliquem e complexu; uxorem e matrimonio; curam ex animo; aliquid de summa; aliquem cum bona gratia vel hona cum pace; aliquid in vulgus.

DIMOVERE aliquem a suo proposito, perperam; nam Dimovere, non est abducere. sed sede et statu suo aliquid movere. v. g. Voluptas mentem ex sua sede et statu dimovet; Labem a rep. dimovere, Cic.; Aratro terram dimovere, Virg. Latini pro eo, Abducere aliquem ab instituto; Avocare seu revocare aliquem ab aliquo negotio.

DIRIGERE oculum in aliquem, vulgo; sed, quo auctore, nescio. Haud ignoramus, veteres dicere, Dirigere aliquo cursum suum; Dirigere cogitationes suas ad rem aliquam, cet. locutionem autem nostram suspectam nusquam reperire est. Latini dicunt, Conjicere oculos in aliquem; Adjicere oculum alicui et in aliquem.

DISCEDERE ne latum quidem unguem, ne transversum quidem digitum ab aliqua re; Discedere ab armis; a sententia sua, a fide, a constantia; Discedere a vel ex vita; Discedere e medio, e conspectu alicujus; Discedere in sententiam, in opinionem alicujus; a sententia sua; Discedere ad se i. e. redire domum, Ciceronis est.

DISCEPTARE absolute sine Casu quarto, it. cum aliquo vel inter se, de aliqua re, Mit ein ander worüber streitig seyn, multi dicunt, haud sine suffragio veterum. Sed Cicero numquam hâc constructione utitur; sed fere his modis: Disceptare controversiam, Eine Sache gerichtlich vornehmen; Disceptare armis de jure publico.

* Notandum etiam, Disceptare quaestionem, controversiam, non esse idem, quod judicio contendere, sed causam dijudicare et dirimere. Cic. Iuste sapienterque quaestionem disceptare. Id. Controversias aliorum disceptare. Sed Disceptare de quaestione, de controversiis, pro judicio contendere utique usurpatur, idque recte et ordine.

DISCERE aliquid ab aliquo et apud aliquem, Cicero: Discere aliquid ex aliquo, Plinius, Virgilius, Curtius v. g. L. 8. c. 7. n. 3; rarius Cicero: Discere aliquid ex aliqua re, it. aliquâ re, sine Praepos. Cicero, et alii: Discere aliquid de aliquo, Terentius Eun. A. 2. Sc. 2. v. 31; ubi Donatus: Magis DE ILLO et DE ME, veteres dicebant, quam ut nos dicimus, A ME, aut AB ILLO. In quo tamen Aelio non simus o(mo/yhfoi: quin secundum Analogiam discere de aliquo notat objectum, non subjectum v. g. ap. Cic. L. 1. Orat. Vrgerent praeterea Philosophorum greges. Iam ab illo fonte et capite Socrate, nihil te de bonis rebus in vita, nihil de malis, nihil de animi permotionibus, nihil de hominum moribus, nihil de ratione vitae didicisse, nihil omnino quaesisse, nihil scire convincerent: et, quum universi in te impetum fecissent, tum singulae familiae litem tibi intenderent. Quamlibet Comico id vitio verti non debeat, si Praepositionem De etiam subjecto tribuit, utpote qui etiam alibi dicat Audire aliquid de aliquo, pro ex vel ab aliquo.

* Ovidius 3. Art. 6. subjecto, quod huic Verbo jungit tribuit etiam Praepositionem Per. Per me, inquiens, discuntur amores.

DISCORS cum Dativo, v. g. Ovid. L. 5. Trist. Eleg. 6: Sibi discordem esse; it. Vellej. L. 2. c. 37. n. 3: Discors patri: et cum Ablativo et Praepos. Cum, v. g. Liv. L. 2. c. 23: Civitas secum ipsa discors.

DISIVNCTVM esse ab aliquo, pro alienum esse ab aliquo, abhorrere ab aliquo, differre, Latine dicitur.

* Cic. Mores ejus a tanti sceleris atrocitate sunt disjuncti. Id. Nihil est disjunctius ab ea cogitatione cet. Schorus de Phras.

DISPAR cum Dativo, v. g. Dispar magistro: rarius cum Genitivo, v. g. Cic. de Senect. Dispar sui atque dissimile. Silius L. 8: Haud dispar animorum.

+ Sunt, qui Genitivum ad animum; Dativum ad corpus restringunt. Sed id discriminis interdum negligitur.

DISPERGERE aliquid inter homines, pro Divulgare aliquid, Divulgare aliquid sermonibus, suspectum. Schori Phras. ad voc. Divulgare.

Cicero quidem pro Planco: Vos oro judices, ne fictis auditionibus, ne disseminato dispersoque sermoni credatis; at hinc locutionem suspectam nolim vindicare prorsus Latio elegantiori.

* Verbum Dispergere optimae notae est; sed fere pro dissipare, disjicere, dispartiri usurpatur. Cic. Puerum interea obtruncat, membraque articulatim dividit, perque agros passim dispergit corpus. Id. Dum haec, quae dispersa sunt, coguntur. Id. Partes rei gestae dispergere in causam. Id. Exornationes in causa dispergemus.

DISPOSITVS male vel bene sum; it. Dispositum male corpus, barbare: Lat. Adfectus sum bene vel Male; Corpus adfectum, et interdum cum addito Corpus male aut graviter adfectum.

* Verbum Disponere significat non nisi ordinare vel distribuere. Cic. Pisistratus Homeri libros antea confusos sic disposuit, ut nunc habemus. Id. Fac, ut plane iis in rebus descriptum ac dispositum suum cuique munus sit. Schorus de Phras. ad Voc. Adfectus.

DISPONERE praesidia; vigilias per urbem; tormenta in muris; studia sua ad honorem; consilia in omnem fortunam.

DISPVTARE cum aliquo, aliquam rem, et de aliqua re: it. Disputare in alteram partem, in eam sententiam. it. Disputare de omni re in contrarias partes; de aliqua re in utramque partem.

DISSENTIRE, DISSIDERE inter se, alicui vel ab aliquo et cum aliquo; it. in vel de aliqua re. Dissentire, Dissidere cum aliquo, innuit et socium et ipsum dissentientem adversarium.

* Et quidem Dissentire, Dissidere cum aliquo, pro ab aliquo nemini suspectum sit. Abunde enim auctoritate veterum munitum est. Non equidem cum Fabro heic utimur auctoritate Distichorum moralium Catonis, cujus libri quum et auctor et aetas in obscuro sint, eos dicendi modos, quos ab aliis scriptoribus diversos habet, dubito, an satis tutum sit imitari: Sed Ciceronis Acad. Quaest. L. 4. c. 47. Auctoris ad Herennium L. 2. c. 9. Valer. Max. L. 3. c. 8. Extr. §. 1. Menken. Spec. 17.

DISSIMVLARE aliquam rem. Rariori formâ Praepositionem de cum Casu sexto jungit Sallustius catil. 47: Dissimulare de conjuratione, cet. Et sic melius dici, quam conjurationem, lectoribus persuasum ivit Gottlieb Corte ad h. l. Certe familiarem esse Sallustio, Praepositionem de et Casum sextum iis jungendi Verbis, quibus ceteri scriptores omnes Casum solent quartum jungere, rationem, vel duae hae formulae docent, De aliqua re indicare, et Docere de aliqua re, quibus uti solet. Menken. Spec. 2. p. 75.

DISSITVS a me longe; Dissita loca, locutiones sunt occurrentes in Apuleji Asino, cui relinquendae sunt.

* Dissitus enim antiquis significat non remotus; sed dispersus, disseminatus. Lucretius: Cetera pars animae per totum dissitio corpus, id est, disseminata, a dissero, quod est dissemino, sparsim sero.

Tullius, ejusque similes dicunt pro Apulejanis istis locutionibus, Longo locorum intervallo a me disjunctus vel remotus; Loca disjunctissima maximeque diversa, longe remota, longinqua. Titii Manud. 202. Sciopp. de Stil. Hist. 186. Parad. Litter. 38. Cell. Antib. 156. C. P. 243.

DISSVADERE aliquem ab aliqua re ipse Manutius scripsit certo quodam loco, et notatus eo nomine est a Scioppia Iud. de Stil. Hist. p. 102. Quin et in argumento Sat. 6. Iuvenalis scriptum observo: Vrsidium Posthumum ab uxore ducenda dissuasurus. At veteres huic Verbo Accusativum non personae, sed Accusativum rei adjecerunt, dixeruntque dissuadere aliquam rem. Cicero contra Rullum: Quis umquam tam secundâ concione legem agrariam suasit, quam ego dissuasi. Nec dubium est, quin praeterea Dativum quoque personae adjecerint, quomodo ipsi verbo simplici: cujus tamen Dativi exempla apud Ciceronem vix occurrunt. Habet autem hunc Dativum personae v. g. Ovidius L. 12. Metam. v. 307:

* Dicunt et Dissuadere de aliqua re. Cic. L. 3. Offic. Quum praesertim de captivis dissuasurus esset. Vorst. de Lat. mer. Susp. 179. seq. Nimirum innumera eorum verborum seges est, quae adsciscunt et accusativum et Ablativum cum Praepositione De. v. g. Loqui, Dicere, Scribere, Commentari cet. aliquam rem et de aliqua re.

* Horatius etiam cum Dativo extulit L. 4. Od. 9. v. 29: Paullum sepultae distat inertiae celata virtus. Conf. L. 1. Ep. 18. princ.

DISTRAHERE aliquem ab altero; industriam alicujus in plura studia; societatem cum aliquo; aliquid pluris; mediam Asiam Taurus distrahit.

DISTRIBVERE aliquid aliquibus et inter aliquos; Distribuere aliquid in partes; exercitum in civitates; milites in numeros.

DIV MVLTVMQVE v. g. Diu multumque deliberatum est, Cicero fere: idem tamen Cicero, Plinius, et alii, Multum ac diu; it. Diu ac multum; it. Saepe ac diu.

DIVERSVS ab eo: Quintilianus L. 8. c. 3. etiam Dativo jungit, dicens: Apparet, diversam esse orationi voluntatem. De ironia loquitur Rhetor. Dicunt etiam: Diversi sunt inter se; interdum, Diversus, quam ille.

DIVERTERE ad vel apud hospitem in tabernam: it. DIVERTI formâ Deponentali, domum, et in domum; apud hospitem, non ad hospitem; in hospititum.

DIVES cum Abl. v. g. Dives agris; Dives auro: it. cum Genit. v. g. Dives opum variarum, rerum multarum, pecoris.

DIVIDERE aliquid in partes: Dividere aliquid alicui, cum aliquo, et inter se, it. inter aliquos. Per medium dividere pullum, Cels. 5, 27. Consul praedam per milites divisit, Liv. L. 38. c. 23. Dividamus injuriam a contumelia, Sen. Const. c. 4.

DIVTIVS est, quam una septimana, quam sex menses, perperam: Latini, Amplius est unâ hebdomade; Hebdomas est, et eo diutius; Amplius sunt sex menses; Sex menses sunt; et eo amplius; Sexaginta annos natus es, ut conjicio, et eo amplius; Annus est, et quod excurrit.

* Diutius et Amplius in his locutionibus non construuntur cum Quam; sed haec particula omitttur, et ipsa Adverbia Comparativa junguntur non solum Ablativo, sed etiam Accusativo, quin etiam interdum Nominativo. Hadr. Card. de S. L. p. 81. seqq. Septimana autem Substantive pro hebdomade, prolapsae Latinitatis est. Conf. de eo Part. Etym. Sect. 1.

* Iudices olim quum Advocatos causarumque patronos causam narrare atque agere juberent, usi sunt verbo DIC: peroratâ causâ Advocati dicere solebant DIXI: praeco autem, ut in consilium dimitterentur judices, pronuntiabat DIXERE. Quid vero opus est hodie, extra forum Romanum constituti ut ejusmodi clausulâ utamur? Si sollemnis sermo habendus est, unus fere loquitur, nec post eum alius prodire temere solet. Finitam autem esse orationem, honore, per capitis corporisque inclinationem auditoribus exhibito, indicari potest.

+ Paullus Heigelius, Academiae Iuliae Theologus, Mathematicus et Orator, in quo, quod B. Parens meus vehementer praedicare solebat, summus candor, summa eruditio, et summa ingenii alacritas fuit, de vocabulo hoc, qua fuisse dicitur, urbanitate ingenii, festive ita judicavit: Dicat DIXI! qui velit; ego DIXI! non dixerim. Legi de hac clausula, et usurpandi eam ratione debet Barnabas Brissonius de Formulis et sollemnibus populi Romani verbis L. 5.

DO TIBI LITTERAS i. e. do tibi perferendas: DO AD TE LITTERAS[?] i. e. ad te scribo.

* Cicero pro Dejot. c. 14: Litteras ad eum Tarracone huic Blesamio dedisti. Cic. Attic. L. 11. Ep. 25: Quum habebis, cui des, et ad quem des.

+ Dormitat heic vel ipse Cicero L. 6. Ep. 9. scribens: Nos apud Alyziam, ex quo loco tibi litteras ante dederamus, unum diem commorati sumus.

* Ellipsis autem Infinitivi est, quum dicimus Docere aliquem fidibus sc. canere: quod barbari dicunt ludere. Nimirum Ludere respicit aleam, pilam, et lusûs ejusmodi alios: sed Canere pertinet ad instrumenta Musica. Virgilius quidem Eclogâ 1. v. 10. dicit, Ludere, quae vellem, calamo permisit agresti: sed ibi verbum hoc non tam instrumentum calami, quam ludicrum argumentum respicit: quemadmodum, qui jocatur metro, ludere versibus suis dicitur. Id enim tenendum omnino est, Ludere versibus et versûs, notare scribere versus parum operosos, et argumenti minime gravis et serii. Virgil. 4. Georg. extr. Carmina qui lusi pastorum. Ovid. 5. Trist. Eleg. 1. v. 7: Laeta et juvenilia lusi. Horat. L. 4. Od. 9. v. 9: Non si quid olim lusit Anacreon. Sed haec w(s2 e)k paro/dw|.

DOCERE aut DARE FABVLAM pro edere vel agere, Ciceronis est. A Graecis hoc sumtum. Lucianus enim dida/s1kein kwmw|di/an dixit.

DOCTOREM arcessi jubent, quando quis in morbum inciderit: ubi dicendum erat, Medicum.

* Doctor pro Medico vulgari sermone patrio obtinet, eo quod Medici publicâ auctoritate constituti, in Academiis ante Doctoris axiomate insigniti fere sunt et esse debent.

DOCTVS in Grammatica; Valde doctus in Logica cet. barbare dici videntur: Latini pro eo, Doctus Grammatices, Peritus Logices.

* Cicero tamen Rudem in jure civili dixit; quod docto contrarium est. Conf. infra Rudis rei.

Ceterum Doctus his fere construitur modis: Doctus utriusque linguae; Doctus Latinis et Graecis litteris, sine Praepos. in; Doctus Latine et Graece; Doctus ad militiam.

DOLERE ob aliquam rem, suspectum: Lat. Dolere aliquam rem; aliquâ re; it. de, ab, ex et in aliqua re; Seneca etiam pro aliqua re.

* Cic. Doleo tuam vicem. Id. Id mihi vehementer dolet. Ter. Facile sit illi, quod doleat. Cic. Meum casum luctumque doluerunt. Id. Laude aliena dolentes. Id. De Atticae febricula valde dolui. Plin. Dolet a sole caput. Id. Dolent ab ictu aures. Plaut. Doleo ab animo et ab oculis. Plaut. Dolere ex animo. Cic. Dolendum est in tam gravi vulnere. Seneca Consolat. ad Helv. cap. ult. In mea tamen persona non tantum pro te dolet.

Modi autem usitatissimi sunt, Ciceroni et optimo cuique familiares, qui fiunt per Accusativum et Ablativum. v. g. Dolere aliquam rem et aliquâ re.

Sunt et alii construendi modi, quos hoc verbum communes habet cum Gratulor; quo de infra ad voc. Gratulor.

* Dolet caput; Dolent mihi dentes; Dolent oculi viro tuo, Plauti est; Terentii, interdum etiam aliorum Poetarum; apud quos Dativus personae plerumque omittitur. In prosa malim, Dolore capitis laboro; Dentibus laboro cet.

DOLET MIHI, HOC FACTVM ESSE cidetur Germanismus esse; sed cum puriore Romanorum ratione dicendi non pugnat. Neque enim tantum dicunt, Doleo, hoc factum esse; sed etiam, Dolet mihi, hoc factum esse; quomodo nos, Es thut mir weh.

* Terent. Adelph. A. 2. Sc. 4: Hoc mihi dolet, nos paene sero scisse, et plane in eum locum rediisse, ut, si omnes cuperent, nihil tibi possent auxiliarier. Cic. pro Mur. Cui placet, obliviscitur: cui dolet, meminit. Id. pro Coel. Si egebis, tibi dolebit. Id. ad Attic. Dolet mihi, quod tu non stomacharis. Denique in Libris de Orat. Nemo ingemuit, nihil cuiquam doluit, nemo est questus, nemo remp. imploravit, nemo supplicavit. Vorst de Lat. Falso Susp. 269.

DOMINARI victis et in victos; it. inter gentes et in gentibus; it. in omni re, in civitate; it. in summa arce et Poet. summâ arce, sine Praepositione.

DOMINIVM tradere alicui, non improbem: elegantius tamen cum Cicerone pro eo dixeris, Rem mancipio dare. Schorus de Phras. ad voc. Mancipium.

DOMVM?? alicujus notaturi, cum Terentio, aliisque facundiae beatioris scriptoribus possessorem tantummodo nominamus. Ita v. g. Ab amico venio, rectius dicitur, quam A domo amici venio.

* Terent. Quaenam est haec anus exanimata, a fratre quae egressa est modo? Id. A me nescio quis exit. Sallust. Constituerat eâ nocte cum armatis hominibus intreire ad Ciceronem.

DOMVS duos Genitivos habet: unum ratione Declinationis secundae domi; alterum quartae domûs. Quum priore utimur; locus significatur, in quo quis manet: ut Domi maneo; non Domûs maneo. Quum autem posteriore utimur; aedificium ipsum vel familia innuitur: ut, Parietes domus nostrae nihil occultant sceleris. It. Gloria Domûs Serenissimae; non Domi nostrae, Domi Serenissimae.

* Dativus semper quartae Declinationis est, domui; Ablativus semper secundae, domo. Invenitur tamen domu in veteri inscriptione apud Grut. p. 566. n. 9.

DOMVS construitur, ut nomen urbis, v. g. Sum domi; Eo domum; Venio domo. At, quod bene notandum, construitur ita

* Sallust. B. Iug. Aurum atque argentum domum Regiam comportant. Cic. L. 9. Ep. 19: Balbus recta a porta domum meam venit.

* Cic. Att. L. 1. Ep. 8: Clodias deprehensus est domi Caesaris. Id. L. 1. Divinat. Quae

ipsa domi Phalaridis consecravisset. Id. ad Varron. L. 9. Ep. 7: Sed quid ego haec ad te, cujus domi nascuntur?

* Ovid. Ep. Laod. Quo ruitis? vestras quisque redite domos. Liv. L. 2. c. 7: Vt ambo exercitus suas abirent domos. Tacit. L. 5: Reliquias suas domos comportarunt.

* Horat. L. 2. Od. 18: Non ebur, nec aureum mea renidet in domo lacunar. Plin. ad Cael. L. 7: Ille in domo mea saepe convaluit. Sen. I. Controv. Ego in domum vestram intrabo. Cic. Iubeo ad Praetoris domum ferri. Id. 2. Phil. Ad quem a domo Caesaris tam multa delata sunt. Liv. L. 4. dec. 3: Longe a domo bellare. Cic. 5. Tuscul. Socrates primus Philosophiam in domos etiam introduxit.

In Accusativo et Ablativo tamen Domus sine tali adjunctione positum, vel cum Praepositione vel sine Praepositione ponitur: ut revertor domum vel ad domum, exeo domo vel e domo, sum in domo vel domi.

* Esse in domo, opponitur tw=| esse in vestibulo, stabulo, horto; Esse domi, opponitur tw=| peregre abesse, vel alibi apud amicos commorari.

DONARE aliquem civitati i. e. ignoscere alicui, et culpam poenamque remittere propter civitatem, cui usui esse potest: DONARE aliquem civitate, id est, in numerum civium aliquem cooptare.

DVBITANDI Verbum, adfirmative positum, construitur cum utrum, an, num, quod, vel etiam cum Infinitivo. V. g. Dubito, utrum, an, quod frater venturus sit; et Dubito, fratrem venturum esse.

* Poetae interdum Vtrum, an, num, vel quod omittunt. v. g. Ovid. L. 2. Trist. v. 331. seq.

Forsan et hoc dubitem, numeris levioribus aptus Sim satis, in parvos sufficiamque modos.

Negative autem, vel, quod eodem recidit, interrogative positum construitur cum Quin.

* Ter. Hic nunc non dubitat, quin te ducturum neges. Cic. Non dubito, quin mirere, quid tecum de eadem re saepius agam. It. Quis dubitabit, quin Deus cuncta videat?

Pro tw=| Quin tamen Cornelius Nepos Accusativum cum Infinitivo substituit, in Praef. Non dubito, fore plerosque, Attice, qui hoc genus scripturae leve et non satis dignum summorum virorum personis judicent.

DVBITO annon; Nescio; annon; Haud scio, annon hoc ita sit, formulae loquendi sunt, quibus, ni fallor, linguae nostrae Germanicae proprietas occasionem dedit.

* Observamus eas subinde in scriptis summorum virorum. Vt ecce! Isaacus Casaubonus notis in Suetonii Augustum scripsit: Nescio tamen, annon sit verius, Mithridatem more multarum gentium barbararum braccas gestasse. Wolfgangus Seberus in Indice auctorum a Iulio Polluce laudatorum: Quod nescio annon etiam ad alios non nullos admonendum. Ioh. Henr. Boeclerus Notis in Nepotis Miltiadem: Nescio tamen, annon ita soleat Nepos explicare etiam, quae non erant difficilia suppletu intellectuque. Iustus Lipsius Lib. 5. Analect. de Milit. Rom. Dial. 9: Dubitabat Claudius Dausquejus, annon (fraxare) a Graeco ductum esset para\ to\ fra=cai: quia sic muniuntur vigilia. Matthias Berneggerus in Notis ad Iustini L. 5. c. 1: Dubites, annon pro crudelitate rectius sit, legere cupiditate. Et ad L. 39. cap. 1: Dubitari queat, annon rectius sit vis imperii, quod magis proprie nomini Regis opponi videtur. Rursus Boeclerus in Indice Nepotis in voce Dubito: Dubito, an ponam; eleganter pro Dubito, annon. Ait heic, Dubito, an ponam, eleganter a Nepote dictum esse pro Dubito, annon ponam; et vult ergo, posteriore quoque modo loqui utique licere.

Nobis tamen multo aliter videtur. Habent hoc Latini, ut, quum adfirmare aliquid instituunt, dicant, se nescire, vel haud scire; itemque dubitare, an ita res sese habeat.

* Exempli causâ, verba Nepotis, quae Boeclerus declarare studebat, initio vitae Timoleontis sunt: Si per se virtus sine fortuna ponderanda sit, Dubito, an hanc primum omnium ponam. Non vult ille, se dubitare, an, si virtus per se sine fortuna ponderanda sit, Timoleontem primum omnium ponat; sed omnino sic existimat, quod Timoleon merito primus omnium ponendus sit; ac nihilo tamen secius se dubitare sciribit. Pari modo Cicero L. 9. Ep. 7. ad Fam. scribit, Non nullos dubitare, an Cuesar per Sardiniam veniat; quum tamen velit, non nullos omnino credere, quod Caesar per Sardiniam venturus esset. Sequitur enim: Illud enim adhuc praedium suum non inspexit. Nec tantum dicunt, se dubitare, an res ita se habeat, quum ita se rem habere volunt dicere;

verum etiam, ut dixi, nescire se vel haud scire: uniliter ut nos Germani, qui, quum v. g. aliquem volumus laudare, fere dicimus: Ich weiss nicht, ob dieser nicht der beste unter allen sey, Nescio an hic omnium optimus sit i. e. Vtique satis scio, hunc inter omnes optimum esse. Valerius Maximus L. 1. c. 1. n. 14: In his, quae ad custodiam religionis attinent, nescio, an omnes M. Attilius Regulus praecesserit. Vult ille, M. Attilium Regulum in his, quae ad custodiam religionis attinent, omnes praecessisse; idque ita se existimare: et tamen dicit, se nescire, an M. Attilius omnes praecesserit. Idem ibidem: Nescio, an praecipuis et exquisitis sacrificiis colenda. Cicero in Bruto. Et nescio an reliquis in rebus omnibus idem eveniat. Idem: Eloquentiâ quidem nescio an parem habuisset neminem. Livius L. 22. c. 39: Nescio, an infestior hic (Varro) adversarius, quam ille (Hannibal) Hostis maneat. Curtius L. 4. c. 11: Nescio, an Darius ideo tam multa amiserit, quia nimiae opes magnae jacturae locum faciunt. Seneca Consol. ad Marc. c. 1: Patrem non minus, quam liberos dilexisti; excepto eo, quod non optabas, superstitem. Nec scio, an et optaveris: permittit enim sibi quaedam et contra bonum morem magna pietas. In his omnibus aliquid adfirmatur; et in proximis Nec scio, an et optaveris, est pro Fortasse et optasti, vel Puto, te optasse. Nec minus frequens in talibus est Haud scio, an. Cicero pro Flacco: Cujus ego civitatis disciplinam atque gravitatem non solum Graeciae, sed haud scio, an cunctis gentibus anteponendam jure dicam. Et L. 3. Offic. c. 29: Quorum quidem testem non mediocrem, sed haud scio, an gravissimum, Regulum nolite, quaeso, vituperare. Et L. 1. Orat. c. 59: Neque enim hoc te, Crasse, fallit, quam multa sint, et quam varia genera dicendi, et quod haud sciam, an tu primus ostenderis i. e. quod tu, meâ quidem sententiâ, primus ostendisti. Et L. 2. Orat. n. 209: Par atque una est ratio spei, laetitiae, moestitiae. Sed haud sciam, an acerrimus longe sit omnium motus invidiae: nec minus virium opus sit in ea comprimenda, quam in excitanda. Invident autem homines maxime paribus, aut inferioribus, quum se relictos sentiunt, illos autem dolent evolasse. Et in Lael. Quod quidem ut ire coepit, haud scio an aliquando futurum sit. Et L. 9. Ep. 14. ad Fam. Contigit tibi, quod haud scio an nemini. Et Ep. 15: Est id quidem magnum, atque haud scio an maximum. Et pro Milon c. 34: Nolite; si in nostro omnium fletu nullam lacrimam adspexistis Milonis: si vultum semper eumdem, si vocem, si orationem stabilem ac non mutatam videtis, hoc minus ei parcere: atque haud scio, an multo etiam sit adjuvandus magis. Et in Orat. n. 143: Atque haud scio, an plerique nostrorum Oratorum contra, atque nos, ingenio plus valuerint quam doctrina.

Ad hunc modum igitur recentiores illi doctissimi viri, quorum verba initio produximus, quum adfirmare quaedam vellent, scribere potuissent: Nescio, an ita soleat Nepos explicare etiam, quae non erant difficilia suppletu intellectuque. Nescio tamen, an verius sit, Mithridatem braccas gestasse. Quod nescio an ad non nullos quoque alios sit admonendum. Dubites, an pro crudelitate rectius sit legere cupiditate. Sed maluerunt illi, Nescio annon; Dubites annon. Quae quidem, ut dixi, suspecta nobis sunt, nec ante probanda aut imitanda videntur, quam et in scriptoribus antiquis talia observata fuerint. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 236. seqq.

* Non numquam tamen Haud scio, an, invenitur pro Dubito, vel non liquet, an. Cic. L. 1. Off. c. 11: Haud scio, an satis sit, cum, qui lacessierit, injuriae suae poenitere. Vt et ipse, ne quid tale posthac committat, et ceteri sint ad injuriam tardiores.

DVBITO hanc rem et de hac re; Dubito, num, utrum, an, quod haec res ita sit; Dubito hanc rem ita esse. Conf. paullo ante Dubitandi verbum.

Qui inter eruditos hodie scribunt Dubitare secum, Dubitare apud se; viderint, unde hunc construendi modum binum probent. Equidem in nullo auctore classico huc usque reperire potui.

DVBIVM, AN Latine interdum pro forte. v. g. Flor. Lib. 1. c. 1. n. 8: Remus dubium, an jussu fratris occisus est.

* Dubium erat, Incertum erat, In ambiguo erat, melior, an fortunatior esset, ratio loquendi Curtio frequens est, idem notans, quod: Optimus erat ac fortunatissimus; vel: Tam bonus erat, quam fortunatus.

DVBIVM non est hoc; Dubium non est hac dere; Dubium non est, quin hoc ita sit.

* Cornelius etiam usurpare heic Infinitivum non dubitat: In vita Cononis c. 1: Nemini erat his temporibus dubium, si affuisset, illam Athenienses calamitatem accepturos non fuisse.

DVCERE aliquem vel vultum seu effgiem alicujus, aere, ex aere, de auro, solido de marmore.

DVCERE BELLVM CVM ALIQVO pro Gerere bellum cum aliquo, Nepoti, Virgilio et Iustino tribuunt Vorst. de Lat. Falso Susp. 154. et Indice ad Corn. Nep. voc. Ducere, et Henr. Stephanus Expostul. de Latinit. Susp. cap. 3.

p. 222. atque innoxium Graecismum, Gallicismum et Germanismum heic sibi invenisse videntur. Quum vero scriptoribus reliquis omnibus bellum ducere idet sit, quod trahere vel ducere, Germ. Den Krieg in die Länge ziehen; et in locis Nepotis ac Iustini in contrarium allegatis eadem notio omnium rectissime locum inveniat, verba autem Virgilii Lib. 8. Aen. v. 55, quae itidem hoc respectu opponuntur, usitatum locutionis hujus significatum saltem haud respuant: abstineamus nos a notione priore illa, quam Vorstius, et ante eum Stephanus tantopere adsertam voluere, nisi quidem evidentioribus veterum exemplis ejus aliquando constet ingenuitas. Conf. Franciscus Theod. Kohl in Commentationibus Criticis Pentadec. 2. Loc. 6. p. 139. seqq. Cortius ad Cic. 7. Ep. 3. n. 7. et, qui vel nuper adeo Vorstianae sententiae se opposuit, Cl. Heusingerus in Dissertatione de pervulgatis aliquot erroribus Grammaticis, insertâ Volumini I, Exercitationum Societatis Latinae, quae lenae est, p. 142. seq.

+ Ita etiam, ut nos dicimus Ein ehrbar Leben führen, sic et Latini vitam honestam ducere: pro quo alias habent, vitam honestam agere. Sane ad hunc modum locutus est non tantum Augustinus, sed etiam Virgilius, Lucretius, quin et ipse Cicero.

Etiam de verbo hoc Ducere adhuc illud notetur, quod dicunt parietem ducere, murum ducere, quomodo nos Eine Wand, eine Maure führen. Cicero pro Milone: Ducere parietem per vestibulum alicujus. Livius L. 1. c. 44: Ducere murum. Vorst. de Lat. Falso Susp. 154. seqq.

DVCERE FAMILIAM proverbialis loquendi modus, significans praecipuum esse. Cicero aliquoties eo usus est. Traductus vero, auctore Turnebo, a venalium servorum familiis, in quibus pulchriora mancipia reliquum ducebant gregem, ut vendibiliorem redderent. Vel, ut putat Salmasius de Primatu Papae, inde ortus, quod qui servus ceteris fide et meritis antistabat, servorum ceterorum multitudinem duxerit. Menag. Amoen. p. 78.

DVCERE SERRAM CVM ALIQVO apud Varronem de R. R. Lib. 3. c. 6. pro altercari cum aliquo, invenitur.

* Quemadmodum Serraculum ducere, eâdem mente ICtus ad L. Aquiliam dixit, ut Cujacius interpretatur.

+ Possit etiam ex mente quorumdam apud Varronem l. c. legi Sertam ducere cum aliquo. Serta enim to\ xoine/on, restis, funiculus, quemadmodum eâ voce usus Palladius; ut Sertam ducere Varroni sit idem, quod Terentio restim ductitare. Tractum hoc a saltantibus, qui aliquando restem tenentes haerebant: vel a puerorum ludo, quo ducebant sparteam restem, et tam diu trahebant, donec aut rumperet, aut alteruter, ommissa funis prehensione, in nates caderet. Vide Scaligeri Conjectan. p. 240. At inanem hanc putamus esse conjecturam, quum in omnibus codd. constantissime legatur Serram, nec credibile sit, olim R majusculum in T mutatum esse.

DVCO hoc mihi laudi, laudem, et in laudem. Primus modus usitatissimus est. V. g. Hoc laudi tibi ducitur.

* Reperitur etiam: Hoc ducitur in crimen. It. Ducitur pro nihilo, et nihili. Tac. Annal. 6. 5. 3. Ne convivalium fabularum simplicitas in crimen duceretur Sall. Catil. c. 12: Postquam divitiae honori esse coepere, innocentia pro malevolentia duci coepit.

* Terent. Andr. A. 3. Sc. 4: Narro huic, quae tu dudum narrasti mihi. Plin. L. 7. c. 16: Pridem vidimus eadem. Cic. de Amic. Nuper disserere coeperunt.

DVDVM et NVPER tamen, quando de actione dudum aut nuper quidem incepta, non dum autem finita, sermo est, etiam Praesens admittunt.

* Cic. 4. Att. Dudum circumrodo, quod devorandum est. Terent. Heaut. Quamquam haec inter nos nuper notitia admodum est. Item: Ite ad crucem, quâ dudum digni estis.

DVM Indem, weil, de re praesenti adhuc in actu, sed non dum perfecta, Indicativo jungitur, praecedente sere vel sequente vocula Interea.

* Ter. Eun. A. 3. Sc. 5: Dum apparatur, virgo in conclavi sedet. Id. Eun. Interea dum sermones caedimus. Id. Eun. Haec dum mecum reputo, arcessitur interea virgo.

DVM conjungitur a perfectis auctoribus, Plauto, Terentio, Cicerone, Livio, Caesare, aliis, cum verbo Exspecto, mira cum elegantia, et pari propemodum concordia, ut facile sit considerantibus judicare, unum illis atque eumdem fuisse dicendi modum.

* Cic. Sed ad properationem meam quidem interest, non te exspectare, dum ad locum venias. Id. Non exspectavi, dum mihi a te literae redderentur. Hadr. Card. de Serm. Lat. p. 172. seqq.

Conjungitur etiam subinde cum Vsque et Vsque eo. Cic. Fateatur, se hominem privatum praedonum duces vivos, cet. usque dum per me licuerit, tenuisse. Id. Vsque eo premere earum capita mordicus, dum illae captum amitterent.

* Cic. Att. L. 9. Ep. 12: Aegroto dum anima est, spes esse dicitur. Ovid. L. 1. Eleg. Trist. 8:

Donec eris felix, multos numerabis amicos: Tempora si fuerint nubila, solus eris.

Dum et Donec pro Vsque dum, Bis dass, so lange bis, modo Indicativum, modo Conjunctivum adsciscunt.

* Virg. Ecloga 9: Tityre, dum redeo, brevis est via, pasce capellas. Cic. 7. Attic. Exspecta, amabo te, dum Atticum conveniam. Virg. L. 1. Aen, Donec partu dabit Ilia prolem. Colum. 12. 26: Coquas, donec ea aqua, quam adjeceris, decocta sit.

* Cic. 5. Fin. Dum res maneant, verba fingant arbitratu suo. Sallust. Neque id, quibus artibus adsequeretur, dum sibi regnum pararet, pensi quidquam habebat.

DVM HAEC GERVNTVR Immittelst, unterdessen, formula est Historicis sollemnis.

* Interdum paullo aliter etiam efferunt. v. g. Liv. 1. c. 9: Dum ea ibi Romani gerunt.

DVM VIRENT GENVA id est, dum integrae et praevalidae sunt corporis vires et vigent, r(h=s1is2 apud Horat. Epod. 13. v. 6. occurrens, quam a Theocrito, quem imitatus est, mutuatur, et ita ex Graecia in Latium traducit. Ita enim Theocritus i. *poiei=n ti dei=, oi)=s2 go/nu xlwro/n.

DVMMODO NON usurpant multi; sed non ita optimi scriptores, qui fere heic addunt ne.

Atque hoc Ne sequitur etiam post Dum et Modo, quoties usurpantur pro Dummodo.

* Cic. Attic. Ego si cui adhuc videor segnior fuisse, dum ne tibi videar, non laboro. Id. Interpellent me, quo minus honoratus sim, dum ne interpellent, quo minus.

+ Dixi, fere heic addi Ne: neque enim id fit perpetuo; quum interdum sequatur etiam Non. v. g. Plin. L. 10: Ep. 115: Lege, Domine, Pompejâ permissum Bithynicis civitatibus, adscribere sibi, quos vellent, cives, dum civitatis non sint alienae. Caracalla de fratre, quem occiderat, apud Suetonium: Sit divus, modo non sit vivus.

DVMTAXAT idem significat, quod solum; sed non recipit post se sed etiam, sicut solum et modo et tantum. Non enim eleganter diceretur: Non is dumtaxat amicus censendus est, qui bene de nobis meretur, verum etiam is, qui bene nobis cupit. Sed sic: Studiosis interdum joco et lusibus indulgendum est, sed in loco dumtaxat.

* Cic. L. 3. Ep. 19: Quod ad Caesarem attinet, crebri et non belli de eo rumores, sed susurrationes dumtaxat veniunt. Polin. L. 9. Ep. 13: Ac primis quidem diebus redditae libertatis, pro se quisque inimicos suos, dumtaxat minores, incondito turbidoque clamore postulaverat simul et oppresserat. Iustin. L. 1. c. 5. n. 5: Et quoniam defunctus sibi somnio videretur, agitato inter pastores regno; animum minacem dumtaxat in illo fregit. Valla L. 2. c. 41.

+ Recte Valla, si de eo, quod fit rectius, usitatiusque, quaeritur. At si putat, plane non recipere Dumtaxat post se sed etiam; nimirum tunc errat. Nam Vossius de Vit. L. 6. exempla producit ex Liv. L. 46. (cujus tamen locus in vitio cubat), et Sueton. Aug. c. 66. et Paullo IC. in quibus haec particula utique post se recipit sed etiam.

* Dumtaxat etiam saepe poni videtur pro Saltem, Zum wenigsten; immo etiam apud Cic. in Bruto c. 82. pro Eatenus, In so weit. Conf. Schwarz. ad Turs.

DVPLVM DAMNVM ACCIPERE aut DVPLO PLVS DARE locutiones vulgares sunt, quarum posteriorem damnare non ausim; sed priorem timide usurpem, eo quod vix occurrat apud veteres. Simplex verbum Capere, v. g. Capere damnum, ipse Cicero heic non abhorret. Etiam alii auctores frequenter habent, Accipere magnum incommodum, detrimentum, calamitatem, cet. Sed Duplum damnum accipere, non memini me legere. Idem tamen Cicero multo elegantius utramque r(h=s1in exprimit per Latinismum Ire in duplum. V. g. Praetor decrevit, ut si judicatum negaret, in duplum iret. Schor. de Phras. ad voc. Eo.

DVRABIT longe memoria tua, suspectum: Cic. Memoriam tuam excipient omnes anni consequentes. Durare quidem satis frequens est pro manere, Vivere: at huic locutioni apud veteres nusquam reperi accommodatum.

* Praeter hunc ipsum significatum, quo Durare significat etiam manere, vivere; quomodo Livius L. 1. c. 9. dicit. Durare hominis aetatem, Menschen Lebetage aushalten, et durare amicitiae et alia durare passim dicuntur; usurpatur hoc Verbum modo transitive, modo intransitive. Et quidem

1. Pro durum, firmum, solidum facere. Caes. Hoc se labore durant adolescentes. Liv. Caementa non calce durata erant, sed interlita luto, structurae antiquae genere.

2. Durare etiam dicuntur res juxta atque homines, quum tuentur statum, atque in sustinenda vi, cui expositi, tolerandisque laboribus molestiisque immoti invictique perstant, Germ. Ausdauren, aushalten. Ovid. 2. Fast. v. 299:

Suet. Claud. c. 26: Nec durare valuit, qin de conditionibus continuo tractaret, Er hats nicht lassen konnen, er hat sich flugs wieder in neue Ehetractaten eingelassen.

Neque tamen sic absolute et intransitive tantum, sed et cum casu suo et transitive ponitur. Horat. L. 1. Od. 14: Sine funibus vix durare carinae possunt imperiosius aequor. Durare aequor, est sustinere atque perferre ac vincere maris vim atque impetum. Frustra enim Torrentius aliter dispungit hunc locum et interpretatur. Nam quod addit, non meminisse se legere apud auctorem verbum durare ita positum; id fraudi nobis esse haud potest. Ita enim Virgilius 8. Aeneid. v. 577:

Vbi durare Servius ex allegato Horatii loco per sustinere interpretatur. Occurrit porro etiam ita hoc verbum apud Statium L. 5. Silv. Protreptico ad Crispinum v. 152:

3. Signficat etiam duram alvum facere, Verstopfen. Martial. L. 13. Epigr. 26: Sorba durant ventrem, Die Holzbirnen verstopfen.

4. Vsurpatur tandem pro delitescere alicubi, suis se loci tenere, v. g. Durare extra tecta non potest, Er kann ausserhalb des Hauses nicht dauren; item, Durare nequeo in aedibus, quomodo Galli Ie ne puis durer en la maison, et nos, Ich kann im hause nicht dauren. Occurrunt autem hae locutiones apud Plautum, Terentium et Livium. Vorst. de Lat. Falso Susp. 168. Ioh. Henr. Vrsinus in Obs. Philol. c. 10. p. 171. seqq.

E Praepositione utimur sequente Consona, v. g. E medio: EX sive Vocali, sive Consona sequente. Ter. Heaut. A 2. Sc. 1: Periculum ex aliis facito, tibi quod ex usu siet. ex malis moribus. Ex tempore.

E Praepositio jungitur semper vocabulis ab R incipientibus; Non Ex. V. g. E regione, i. e. ex opposito vel ex adverso. Eregione Boreaeflat Auster. Hoc non este re mea i. e. ad utilitatem meam. Multos exsilio damnare, e republica non est i. e. non utile est reipublicae. E renibus laborat.

* Ita sciscit Valla in Raud. L. 5. c. 19; abreptus fortasse verbis Ciceronis ad Brutum n. 158 quae kaqo/lou dicta esse existimaverit, quum tantum kata/ ti intelligenda videantur esse. Neque enim Vallam fugere poterat, innumera cum Ciceronis, tum aliorum etiam veterum auctorum loca opponi posse, ubi Ex sequente R reperiatur. v. g. Cic. L. 1. Offic. c. 41: Ex risu. Ex reticentia. It. c. 45: Quibus ex rebus. It. ad Brut. n. 92: Ex re aliqua. It. L. 2. Nat. Deor. c. 28: Qui omnia, quae ad cultum deorum pertinerent, diligenter retractarent, et tamquam relegerent, sunt dicti religiosi ex relegendo. Id. L. 2. Orat. n. 319: Ex reo. Ex re. Lib. 3. n. 19: Quum omnis ex re atque verbis constet oratio. In Catil. 2. c. 3: Illum exercitum magnopere contemno, collectum ex senibus desperatis, ex agresti luxuria, ex rusticis decoctoribus. Lib. 14. Ep. 18: Habebat antea legionem secundam, et ex reliquis legionibus magnam multitudinem, sed inermium. Plura ejusmodi loca vide in Nizolio allegata. Adversantur quoque Vallae omnes auctores reliqui. v. g. Iul. Caes. L. 6. B. Gall. c. 37. n. 4: Circumfunduntur hostes ex reliquis partibus. Liv. L. 2. c. 50: Inde consilium ex re natum. Sallust. B. Cat. c. 10: Ambitio multos mortales falsos fieri subegit; aliud clausum in pectore, aliud promtum in lingua habere; amicitias inimicitiasque non ex re, sed ex commodo aestimare; magisque vultum, quam ingenium bonum habere. Tacit. de Germ. c. 29: Omnium harum gentium virtute praecipui Batavi, non multum ex ripa, sed insulam Rheni amnis colunt. Sed quid laboro in re manifesta? quid colligo loca, quorum numerum inire vix poteris?

+ Etiam discriminis aliquid videtur prae se ferre E re mea, E re nostra est et Ex re mea, Ex re nostra est. Prius notat Conducit mihi, Conducit nobis: posterius innuit materiam vel terminum a quo, v. g. Ex re mea nihil ipsi accedit.

E RE NATA, PRO RE NATA elegantes Terentii aliorumque locutiones sunt pro Ex seu Pro eventu rei, vel Occasione, Gestalten Sachen nach, nach erheischender Nothdurft, befundenen Vmstanden nach.

* Cicero L. 3. Orat. n. 118. pro eo: Si ita res feret. Et n. 123: Ex iis tantum, quantum res petet, hauriemus.

EATENVS post se Vt, Quoad, et Quatenus, et interdum Vbi admittit, significatque tam diu vel usque ad id. Cic. Verba prosequens eatenus, ut non abhorreant a more nostro. Idem Ferres eatenus, quoad per se negligeret eas leges. Cajus: Eatenus dabitur in eum actio, quatenus ex ea re locupletior factus est. Plaut. Eatenus abeunt a fabris, unum ubi emeritum est stipendium.

EDITOR LIBRI ex analogia defendit, praeeunte Bartholomaeo Germonio, C. A. Heumannus in Ep. Crit. de Iure Lat. Ling. aug. novis vocabulis.

* Quamlibet enim apud veteres non reperimus, vocabulum Editoris referri etiam ad libros; tamen, quum editio et edere eo referantur apud Quintil. Declam. et Plin. L. 1. Ep. 8. L. 2. Ep. 8. L. 3. Ep. 15, nullam Latinitati facimus injuriam, si editoris etiam vocabulum hâc ipsâ notione usurpemus; quum praesertim per se notae satis probae sit, et auctorem alicujus rei significet. v. g. apud Luxan. L. 2. v. 423: Nocturnae editor aurae fluvius h. e. nebulas gignens. Et inscript. vet. apud Grut. p. 343: Editor muneris. Et lege 18. Cod. Theod. de Praet. et Quaest. Editores munerum sive ludorum.

EFFECTV aliquid praestare, perperam: neque enim Effectus actum comitatur, sed sequitur, utpote qui post agentem causam relinquitur.

* Cic. 3. de Fin. c. 9: In libidine esse, peccatum est, etiamsi sine effectu. Et L. 2. Tusc. c. 1: Effectus eloquentiae est audientium approbatio.

Hinc pro Effectu aliquid praestare, rectius dixeris cum Cic. Lib. 10. Fam. Ep. 8: Praestare aliquid re ipsâ et exitu.

EFFERRE FORAS aliquid, Etwas austragen, etwas unter die Leute bringen, locutio est satis bona.

* Terent. Phorm. A. 5. Sc. 7: Vides, tuum peccatum esse elatum foras. Cicero Philipp. 10; An vero hoc pro nihilo putas, in quo quidem pro amicitia tua jure dolere soleo, efferri haec foras, et ad reip. aures pervenire.

* Cornelius Nepos in Dione: Res, multis consciis quae gereretur, clata. Caesar. L. 1. de B. Gall. In vulgus militum elatum est, quâ arrogantiâ Ariovistus usus. Vorst. de Lat. Falso Susp. 166.

EFFLAGITARE inter moras mortem a gladiatore suo, Flor. L. 4. c. 10. n. 10. Germ. Fur Vngeduld seinen Waffentrager bitten, dass er uns nur hinrichte. Efslagitamus, ut hoc facias.

* Verbum Essluo Neutrum est, et neque significatu, neque terminatione Participium Passivum format. Gocl. Obs. 420.

EFFVGERE offensionem, vituperationem, maculam; ab aliquo; e manibus; de proelio; item cum Casu sexto, nullâ Praepositione additâ, v. g. Patriâ effugere.

* Effuse fugere recte dicitur: at non Effuse fugare. Adverbium Effuse non fugantibus, sed fugientibus convenit.

Pro Effuse fugare hostem, dixeris Cupidius hostem persequi, In tergis hostium fugientium haerere, Conjicere hostem in fugam.

* Verbum autem Egere, genitivum et Ablativum indifferenter adsciscit. Antiqui etiam cum Accusativo construxerunt. Plaut. Menaech. A. 1. Sc. 2: Nec quidquam eges. Cato apud Gell. L. 13. c. 22: Vitio vertunt. quia multa egeo.

Egenus autem, quod magis Poetarum est, Genitivo similiter ut plurimum gaudet; quamvis apud Tacitum etiam Ablativo jungatur.

EGO AVTEM falso suspectum. Quamvis enim Cicero et alii Ego vero frequentissime dicant, idque in elegantiis numeretur; tamen idem Cicero et Livius non ita raro, item Plinius L. 10. Ep. 22. L. 3. Ep. 5. et Curtius Lib. 8. c. 5. n. 16. et alii. Ego autem etiam usu non adeo infrequenti dicunt. Cell. C. P. 427. Durrer de Partic. p. 124.

* Cicero praesertim to\ Ego autem, in scriptis suis Philosophicis, non raro, sed saepe, sed idemtidem usurpar.

EGO VERO eleganter epistolae vel orationis initium est, ut: Egovero et scripsi jam, nisi me fallit memoria, satis aperte: et nunc, quando tibi ita placet, iter abo eam diligentissune.

* Cicero L. 4. Fam. Ep. 6. ita inchoat: Ego vero, servi, vellem, in meo gravissimo casu adfuisses. Plinius L. 9. Ep. 38. orditur: Ego vero Rufum lando, non quia tu, ut ita facerem, petisti, sed quia est ille dignissimus.

Atque hoc quidem nexu to\ Vero adseverationem quamdam prae se videtur ferre: similiter ut nostrates adseveranter sermonem inchoant, quum dicunt. V. g. Von Herzen gern hatte ich gesehen, dass du mit warest dabey gewesen. Item: So habe ich dann das Vergnugen er lebet; Lat. Ego vero ad id usque temporis vitam prorogatam esse meam, gaudeo et impense laetor.

* Cum Accusativo junxit Plinius L. 7. Ep. ultimâ: Nam nec historia debet egredi veritatem. Id L. 6. Ep. 16: Egredi in litus, et Liv. L. 1. c. 1: Egredi in locum i. e. appellere alicubi, Irgendwo anlanden. Id Liv. L. 2. c. 61: Egredi modum. Corn. Hannib. c. 5. n. 2: Egredi extra vallum. Dicunt etiam, Egredi alicui obviam.

ELABORARE aliquid, in aliquare, de aliqua re, propter aliquam rem, alicujus causâ, ut, ad aliquid.

* cicero: Sacerdotum comitia meâ summâ contentione in alterum annum sunt rejecta, quod ego cum Ciceronis causâ elaboravi, tum Domitii. It. Ex illis rebus universis eloquentia constat, quibus in singulis elaborare permagnum est. It. Nullum est tam asperum saxetum, in quo agricolarum cultus non elaboret. It. Qui, se, ostenderit, de hoc toto genere nihil elaborare i. e. curare. It. Haec mihi ampliora multo sunt, quam illa ipsa, propter quae elaborantur. It. Non tam ut prosim, elaborare soleo, quam ut ne quid obsim. It. Sic habeto, quidquid elaborari aut effici potuerit ad istorum benevolentiam conciliandam, summo studio me consecutum esse.

ELABI vinculis: Tacitus habet, Elabi vincula, pugnam aut vincula, custodias.

* Ceteroqui dicunt etiam veteres, Elabi de, e et ex manibus alicujus. Cicero 1. Verr. n. 101: Elabi omni suspicione. Liv. L. 1. c. 53: Inter tela ac gladios elabi.

ELAPSIS ABHINC DECEM ANNIS minus Latine dicitur: sufficit, Decem abhinc annis. To elapsis enim prorsus supervacuum est, nec idoneus auctor umquam, quod constat, id addit.

* Ejusdem commatis est locutio, Ante decem annos praeterlapsor: sufficit, Ante decem annos. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 218.

ELECTIONEM FACERE alicui, Einem die Wahl lassen, timide usurpem: neque enim satis auctoritatis pro eo mihi succurrit; ac, si vel maxime alicubi haec r(h=s1is2 occurrat, ad rariora tamen referenda merito erit.

* Favet tamen ei quodammodo Sallustius, qui B. Iug. c. 79. dicit: Optionem facere.

Cicero pro eo: Optionem dare alicui; Eligendi optionem deferre alicui; Plin. Lib. 10. Ep. 24: Electionem alicujus rei alicui offerre; Vellej. L. 2. c. 72: Electionem dare alicui. Ciceroniana tamen, ut saepe alias, ita et heic jure praevalent.

ELICERE CONSEQVENTIAS toleretur, quia verbum Elicere ejusmodi notione occurrit. V. g. Elicere ferrum ex terrae cavernis, Sanguinem elicere cet. Rectius tamen heic utaris verbis efficere, cogere. V. g. Atque hinc efficitur, Atque hinc cogitur, Hieraus aber wird die Consequenz gemacht.

* Extrahere autem consequentias qui dicunt; hi nempe vagabundi Latium quaerunt in Germania.

ELIGE EX HIS DVOBVS VNVM bene elegantius tamen pro eo, Elige alterutrum; Elige utrumlibet.

ELIGI AD DIGNITATEM falso suspectum Scioppio de Stil. Hist. 170: Cicero enim habet, Eligere amplissimos viros ad sacerdotia; et Curtius Lib. 5. c. 5. n. 22: Centum ad hoc electi sunt. Alias dixeris pro eo, Muneri cuidam praefici. Livius L. 1. c. 28. habet: Primores in patres legere, Die ansehnlichsten haben sie zu Rathsherren erwablet.

ELVDERE gloriam alicujus, Iemanden manierlicher Weise um seinen wohlverdienten Ruhm bringen, Liv. Eludere aliquem in aleâ, Einen ganz fertig machen, dass er das Spielen einstellen muss, einem alles abgewinnen, Plaut. Eludere aliquem, Einen vexiren. Facete ab aliquo eludi, Hoflich von einem vexiret werden. Magnam judicii exspectationem ad suum arbitrium libidinemque eludit, Cic. 2. Verr. n. 30.

EMERE auro, magno pretio, tanto pretio; item, tanti, quanti, pluris, minoris.

* Etsi enim Verba mercandi regunt Ablativum significantem pretium, sine Praepositione; excipiuntur tamen hi Genitivi tanti, quanti, pluris, minoris, maximi, minimi, cum Compositis tantidem, tantilibet, quanticumque, si non addantur substantiva: nam si addatur Substantivum, exigunt rursus Ablativum, v. g. Quanto emisti pretio? Conf. supra Aestimare magni.

EMERGERE e slumine, Cic. et EMERGERE se ex malis, Terent. Nam hoc Verbum etiam Active sumitur.

EMIGRARE domo et ex domo; patriâ et ex patria; e vita, rarius vitâ.

EMINERE aliquâre et in aliquare, inter omnes, usitate: Eminere super cetera, Liv. Lib. 2. cap. 9. et alibi: Eminere ex aqua; Eminere super undas; super utrumque, Flor. Lib. 4. c. 2. n. 10.

EN duos Casus habet, Nominativum et Accusativum: et capitur demonstrative et exprobrative. Prius notum est; posterioris hoc exemplum est: En hominem, en mentem, cum qua dii nocte loquuntur. ECCE rarissime Accusativum habet: idque tantum apud Poetas, vix omnino in prosa: cujus tamen unicum exemplum conspicio in Cic. Lib. 2. de Fin. Ecce miserum hominem. Accedit interdum eleganti quodam Pleonasmo Dativus tibi. Cic. pro Cluentio: Ecce tibi ejusmodi sortitio. Conf. infra Mihi, Dativus commodi. Saepe etiam adsciscit autem, v. g. Ecce autem.

ENARE vel ENATARE per insuetum iter in terram; ad oppidum; ad proximam classem.

ENIM particula postpositiva est, quamquam non semel et in principio orationis posuerint optimi scriptores, Plautus, Terentius, Lucretius, Cicero, Apulejus, et Paullus IC. Voss. de Analog. c. 26. p. 274. Conf. Enim Part. Etymol. Sect. 2.

* Elegantissime et usitatissime tantum unicum vocabulum praemittit. v. g. Cic. Attendite enim diligenter. Interdum praemittit plura, vix tamen ultra duo. Liv. L. 2. c. 18: Id quoque enim traditur. Cic. Somn. Scip. c. 9: Inanimum est enim omne. Plin. L. 1. Ep. 3: Tempus est enim.

Enimvero in principio ponitur, estque adseverandi particula, ac significat certe, quum confirmandi vim habet; quamlibet apud Terentium et Plautum, interdum etiam apud Prosaicos, apud Ciceronem aliquoties, immo ap. Liuium L. 2. c. 36. postponatur, et fere significationem nimium permoti, atque irritati animi habeat.

* Cic. Ille enimvero negat, et ait. It. Illi enimvero se ostendunt, quod vellet, esse facturos. Plaut. Capt. A. 3. Sc. 4. v. 2: Nunc enimvero occidi, Nun ists ja leider! mit mir aus.

Etenim particula praepositiva est, et in prosa fere semper initio ponitur: apud Poetas propter metrum subinde postponitur. Rarissime in prosa postponitur. V. g. Cic. Sen. c. 9. Lib. 11. Ep. 21. pro Coel. 3. Plin. Lib. 17. c. 22.

+ Est autem Etenim tantum Conjunctio causalis. Enim autem interdum etiam est adseverandi particula, ut enimvero; quin et subinde nihil omnino infert, et tantum adversativae vim habet: nam apud Latinos nam, enim, sed, autem, sicut apud Graecos ga\r et de\, mutuas praestant operas, et alterum pro altero ponitur. Conf. infra Nam.

- - Cunctis vam lecti navibus ibant, Orantes veniam, et templum clamore petebant.

* Virg. Ecl. 1. v. 7: Namque erit ille mihi semper deus. Liv. L. 2. c. 31: Namque Valerius post Vetusii Consulis reditum omnium actionum in senatu primam habuit pro victore populo. Iustin. L. 1. c. 7. n. 19: Namque brevi post tempore caedes Candauli nuptiarum praemium fuit. Curt. L. 6. c. 4. n. 16: Namque perpetua vallis jacet, usque ad mare Caspium patens.

* Flor. L. 1. c. 12. n. 6: Eam namque vir sanctus et sapiens veram sciebat victoriam, quae salva fide et integra dignitate pareretur.

ENITOR id; in id; in eo; Enitor illum corrigere; Enitendum est, ut ostendas; Eniti per ardua; Eniti in equum.

+ Eniti in aliqua re, non nullis suspicor viriosum videri; quibus scrupulus hoc loco eximendus est, auctoritate Ciceronis, qui L. 2. de Orat. n. 295: Non tam, inquientis, ut prosim causis, elaborare soleo, quam ut ne quid obsim: non quin enitendum sit in utroque; sed tamen multo est turpius oratori nocuisse videri causae, quam non profuisse.

EO RES VENIT Es ist die Sache dahin gediehen, es ist mit der Sache dahin gekommen, suspectum: Lat. Eo res deducta est; In eum locum res adducta est; Eo res rediit.

EPISTOLAE AD FAMILIARES magna Tullianarum epistolarum pars citra veterum codicum, ut P. Victorius et alii testantur, auctoritatem inscribitur: quae quidem inscriptio eruditis quibusdam minus probatur. Profectam enim putant ab arbitrio imperiti cujusdam amanuensis; quum multae hoc ipso in volumine exstent epistolae, quae neutiquam ad familiares amicos, sed vel ad Senatum populumque Romanum, vel ad eos, quos summo honore Cicero prosequebatur, exaratae sint: quin etiam liber 8. non complectatur Epistolas Ciceronis, sed M. Coelii Rufi ad Ciceronem. Malunt ergo scribi pro eo, Epistolae Ciceronis ad diversos.

* Huic sententiae quamlibet non magnopere refragamur: priorem tamen ut inscriptionem damnemus, impetrare a nobis non possumus: eo quod denominatio quaelibet sine justa alicujus reprehensione a potiori arcessi potest.

EPISTOLAM[?]. LITTERAS[?] mittere ad aliquem, interdum Cicero, ac Plinius e. g. L. 10. Ep. 5: usitatius pro eo Cicero et aequales, Dare ad aliquem litteras; Exarare ad aliquem litteras.

EPITHETIS utamur non nimis longis aut sesquipedalibus, non Dithyrambicis, sed ad rem appositis, non Homerice otiosis, et in metro saltem non temere post sua Substantiva, aut in fine versûs collocatis. Sane ut Poesi deditos multum juvant Ioh. Ravisi et Georgii Fabricii epithetorum Poeticorum collectiones, ita de Oratoriae deditis bene meriti sunt Petrus Ioh. Nunnesius Hispanus, et Sebastianus Figulus Germamus, quorum ille ex uno Cicerone, hic ex eodem, itemque ex Plauto, Terentio, Varrone, Caesare, Sallustio, Columella, Apulejo oratoriorum epithetorum farraginem congessit, atque Saec. XVI edidit, hic Francofurti, ille Venetiis.

EQVIDEM non tantum, quamvis id sit omnium usitatissime, primae verbi Singularis, v. g. Haud equidem ignoro, sed etiam reliquis Personis jungitur.

* Ita quidem secundae Personae Singularis jungitur apud Terentium Adelph. A. 5. Sc. 3. v. 64. 65: Atque equidem filium tum etiam, si nolit, cogas. It. apud Persium Sat. 5. v. 45: Non equidem hoc dubites, amborum foedere certo Consentire dies. Plaut. Merc. Oratio nae odiosa est, quum rem agas, longinquum loqui: equidem ad capita rerum pervenias, Ey komm doch nur lieber flugs auf die Hauptsachen selbst.

Tertiae Personae apud Sallust. B. Catil. c. 52. n. 16: Quare vanum equidem hoc consilium est, si periculum ex illis metuit. Curt. L. 8. c. 8. n. 10: Equidem moderationis meae certissimum indicium est.

Primae Personae Pluralis Numeri, apud Terent. Phorm. A. 3. Sc. 1. v. 7: Equidem, here, nos jam dudum heic te absentem incusamus, qui abieris. Sallust. B. Cat. c. 52. n. 11. Iam pridem equidem nos vera rerum vocabuln amisimus.

Secundae Personae Pluralis, apud eumdem Sallust. B. Cat. c. 58. n. 5: Scitis equidem, milites, socordia atque ignavia Lentuli quantam ipsi nobisque cladem attulerit.

Tertiae Personae Pluralis, apud Cic. Tusc. Quaest. L. 5. §. 100. p. m. 266: Timotheum, clarum hominem Athenis, et principem civitatis, ferunt, quum coenavisset apud Platonem, eoque convivio admodum delectatus esset, vidissetque eum postridie, dixisse: Vestrae equidem coenae non solum in praesentia, sed etiam postero die jucundae sunt.

+ Servio teste ad L. 1. Aeneid. v. 576. Equidem in Virgilio semper sighificat ego quidem, et propterea ibi primae Personae Singularis Numeri numquam non jungitur: at in aliis scriptoribus et pro quidem etiam ponitur, et propterea aliis etiam verborum personis accommodatur.

Alii putant, ortum esse ex Et quidem; atque hoc inde probare sibi videntur, quod in haud paucis locis integrum ita ad nos pervenerit. Conf. Perizon. ad Sanctii Minerv. 3. c. 14. n. 26. Corte ad Sall. B. Cat. c. 51. n. 15. Goclen. Obs. 480. Parei Lex. Crit. Voss. de Analogia L. 4. p. 242.

EQVVS candidus, Ein Schimmel; Ater, Ein Rapp; Spadiceus, puniceus, bajus, Braun; Gilfus, Isabell; Equus puniceus et scutulatus cum cauda albicante, Ein Schweissfuchs; Maculosus, discolor, varius, Ein Schakke; Rufus, Ein Fuchs; Astur equus, Asturco, tolutarius equus, qui tolutim incedit vel ingreditur, Ein Passganger, ein Zelter; Macie corruptus, Ein durres Pferd; Frenatus, paratus, Gesattelt; Durior oris equus, Hartmaulich, Ovid. L. 2. Amor. Eleg. 9. v. 30; Equum vel in equum adscendere, in equum insilire, Aufsitzen; Equum incitare, Anstechen; Equo concitato vebi, Galloppiren; Equo et Equum sedere, equo vehi vel gestari, Martial. Ire in equo, Ovid. Reiten; Equus emissarius, Ein Zuchthengst.

ERGO Genitivo junctum, finem actionis et scopum notat, v. g. Animi ergo, Fur die lange Weile.

* Sed Latini heic interdum, ut nostrates, v. g. Plin. L. 6. Ep. 8: Studia ad voluptatem tantum et gloriam exercere.

ERGO et IGITVR brevioribus conclusionibus rectius et usitatius competunt: QVARE, QVAMOBREM et QVOCIRCA longioribus.

* Ter. Andr. A. 3. Sc. 5: Ergo pretium ob stultitiam fero. Cic. 1. Phil. Non igitur provocatio istâ lege datur. Cic. 13. fam. Quare sic eum tibi commendo, ut unum de meis domesticis et maxime necessariis. Id. Fam. L. 11. Ep. 4: Quamobrem, quoniam mihi nullum scribendi argumentum relictum est, utar eâ clausulâ, quâ soleo, teque ad studium summae laudis cohortabor. id. de Senect. c. 12: Quocirca nihil esse tam detestabile, tamque pestiferum, quam voluptatem.

ERGO et IGITVR etiam initio orationis interdum significant ingressum vel continuationem materiae.

* Cic. pro Quint. Quid ergo est? Terent. Andr. A. 2. Sc. 2: Quid igitur sibi vult pater? cur simulat? Id. Eun. A. 1. Sc. 1: Quid igitur faciam? non eam?

ERIPERE aliquid alicui i. e. per vim rapere: ERIPERE aliquem alicui i. e. liberare.

* Et cum Praepositione. v. g. Eripi ex insidiis; Eripere se ex infamia, a miseria.

EROGARE pecuniam, de publicis rebus tantum dicitur. Est enim rogatione aliquid dare vel tribuere. Cic. Erogare pecunias ex aerario. Id. Pecunia in classem erogata est. Schorus de Phras.

* Vah! quantopere heic peccatur a nobis, qui eruditorum nomine censeri volumus, quum de qualibet minuta et privata impensa hoc verbum usurpare soleamus, v. g. Multum pecuniae erogavi in studia filii mei. Nimirum heic et in similibus usurpandum potius, Facere, impendere, insumere sumtum vel sumtûs; Nullis parcere sumtibus; Facere impensam vel impensas, ad vel in aliquam rem.

ERVBESCERE alicujus rei, minus recte dicitur: quamvis vulgo Grammatici ita inculcent; quin et Vossii Aristarchus hanc r(h=s1in probet.

+ In Curtii Lib. 5. c. 5. legimus nuno erubescere fortuita; ubi libri quidam, superiori saeculo excusi, habent erubesceret sortunae. Vid. Freinshemii Index Curtianus.

* Cic. Erubescere ora alicujus, Sich vor jemand schamen. Seneca Ep. 95. p. m. 784: Grammaticus non erubescit Soloecismum, si sciens facit: erubescit, si nesciens.

7. Augustinus etiam cum Dativo junxit: Vnusquisque, inquiens, sibi vel alteri erubuerunt. Schori Thes. Cicer. Cell. Antib. 248. C. P. 391.

ERVDIRE aliquem aliquid, de aliqua ve, in aliqua re, aliquâ re. Item Erudiri ad aliquid. Silius 11. 352. Infinitivum huic Verbo jungit: An tristia vincla, Et Decius non erudiunt componere mentem.

ERVMPERE a(plw=s2, et Erumpere se. Caesar: Portis se foris erumpunt. Terminus ad quem, heic exprimitur per ad vel in. V. g. Liv. L. 2. c. 45: Res ad ultimum seditionis eruptura. Quintil. L. 8. c. 3. p. 580: Erumpere in affectum.

ERVMPIT IN HAEC VERBA ut vulgo usurpatur a tironibus, aliquid vernaculi olet. Erumpere enim impetum et conatum significat, qui non in quovis sermone est. Cell. Antib. 278. C. P. 402.

+ Olaus autem Borrichius Anal. p. 34. seq. ostendit, Latinos olim ab hujusmodi locutione non abstinuisse, licet non semper impetum vehementiorem una significatum voluerint.

ES et ADES Indicativus est et Imperativus, sed imperandi modo ab antiquis voce Es frequentius, quam Sis dicitur, Ter. Modo bono animo es, duces uxorem hanc.

ESSE APVD SE pro praesenti animo esse, quomodo nos. Bey sich selbst seyn, satis Latine dicitur.

* Exemplum est in illo Terentii Heaut. A. 5. Sc. 1. v. 47: Prae iracundia non sum apud me. Et Andr. A. 2. Sc. 4. v. 5: Proinde tu face, apud te ut sies.

Cognatum est, quod, quomodo nos dicimus wieder zu sich selbst kommen, ita Latini dicunt ad se redire.

* Terent. Adelph. a. 5. Sc. 3: Tandem reprime iracundiam, et ad te redi. Id. Andr. A. 3. Sc. 5: Sed paullulum sine ad me ut redeam: jam aliquid dispiciam.

+ Heic Redire ad se idem est, quod cogitare, quid factu opus sit. Graeci quoque dicunt e)n e(autw=| e)i=nai, quod Henr. Stephanus ex Luciano adfert. Et S. Lucas c. 15. v. 17, scribit: *ei)=s2 e(auto\n e)lqw\n e)i=pe, Quum ad se rediret, dixit. Vorst. de Lat. Falso Susp. 54. Conf. infra Vix sum apud me.

Significat etiam Esse apud se idem, quod domi esse, quomodo Galli etre chez luy, zu Hause seyn, in seinem Eigenthum sich besinden.

* Cic. 1. de Orat. n. 214: M. vero Scaurus, quem non longe ruri apud se esse audio, Der sich nicht weit von hier auf seinem Landgute befinden soll. Conf. Reitzius de Ambig. 64. seq.

ESSE CVM aliquo, cum aliqua parte, aut contra aliquem, pro Esse ab aliquo, Stare ab aliquo, ab alicujus partibus aut contra aliquem, cum aliquo facere, non optimae notae scriptores habent.

* Occurrit quidem Esse cum aliquo vel apud aliquem, apud Terentium, aliosque elegantiores; at notione longe diversâ. Sumitur autem trifariam. 1. Pro coenare apud aliquem, Heaut. A. 1. sc. 1. v. 110:

2. Pro Socium esse in alique re. Id. Adelph. A. 3. Sc. 3. v. 1: Ctesiphontem audivi silium una fuisse in raptione cum Aeschine. 3. Pro haberi vel reputari ab aliquo, v. g. Corn. Nobis vel apud nos haec leviora sunt.

ESSE in cursu, in desiderio, in amore atque deliciis, in gratia cum aliquo, in intimis, in solatio, in dolore, in lento morbo, in itinere, in vita, in sententia, in spe vel in exspectatione i. e. exspectare et exspectari, in voluntate, in usu, v. g. hoc est mihi in usu, Das ist so meine Gewohnbeit, Cicero; in amore, in honore, Terentius; in caritate atque honore, Liv. L. 1. c. 39; in colloquio, in fuga, in infamia, in laude, in simultate, in timore, Milt. c. 7; in periculo, in discrimine, in tuto, Nepos; in errore, in opere, Seneca; in luctu, Iustinus; in metu, Plautus; in ministerio alicujus pluribus annis, Plin. L. 10. Ep. 16; manifestum alicui, Plin. L. 10. Ep. 29; in opere, ex usu, in venatione, Caes. L. 4. B. G. c. 1; Esse sententiae alicujus, Eines seiner Meynung seyn, Livius L. 1. c. 8. et 39. et saepius alibi; Esse in causa, Schuld woran seyn, Vrsache woran seyn, Plin. L. 10. Ep. 31; Esse in exsilio, Plin. L. 1. Ep. 4; Esse aliquid, Iuvenalis, Cicero Div. n. 49. et Plinius L. 1. c. 23; Esse nihil, Cic. Div. n. 47. Nichts seyn, Fur nichts geachtet werden; Esse in curis, Plin. L. 7. Ep. 19; Esse in magnis tormentis, Plin. L. 8. Ep. 23; Esse ad manus, Bey der Hand seyn; it. Esse

* In locutione, Esse in magno periculo, vocula In saepe omittitur, diciturque magno periculo esse, pari periculo esse: ubi tamen haec Praepositio subaudienda est. Nep. Hamilc. 2. 1: Vt numquam pari periculo fuerit Carthago, nisi quum deleta est. Item Hannib. 9. 2: Vidit vir omnium callidissimus, magno se fore periculo.

ESSE IN EXTREMIS pro Animam agere, In den Letzten seyn, in den letzten Zugen liegen, suspectum. Schori Phras. ad voc. Agere.

* Esse in extremis, pro In extremo scriptum esse, probae notae est. v. g. Cic. Litterae, quibus in extremis erat, Es stund hinten im Briefe geschrieben.

ESSE VIDEATVR clausula periodorum, quoniam paeone tertio constat, satis elegans, sed in Ciceronis operibus tam frequens, ut jam Quintiliani tempore multi se existimarint illam Ciceronis ubertatem adsecutos, si plerisque periodis illud esse videatur, adjungerent. Quintil. Instit. Orat. L. 10. c. 2.

+ Hanc numerosam, ac bene ceteroqui sonantem clausulam in sola Maniliana oratione amplius octies occurrere, testatur Vossius Instit. Orat. majoribus Parte 2. L. 4. cap. 4. p. m. 78.

ESSENTIALITER DIFFERRE displicet; quamlibet to\ Essentialiter Augustinus habeat. Cicero pro eo, naturâ differre, re ipsâ differre: cui contrarium apud eumdem est, cogitatione tantum inter se differre, re vero copulatum esse.

EST pro licet, v. g. Est videre, Est legere, cet ex Graecorum imitatione, Poetis, Ovidio, Propertio, Virgilio, Tibullo, Cornelio Gallo, aliisque saepius usitatum: rarius in soluta oratione, praesertim saeculo Augusteo, v. g. apud Tacitum de Mor. Germ. c. 5. Livium, Plinium, Gellium, Ammianum Marcellinum. Cell. Antib. 272. C. P. 335. Buchl. Eleg. 38.

+ Valla quidem in Raud. contendit, est, quum pro licet accipitur, nisi cum aliqua negatione, ab Oratoribus et Prosaicis non usurpari: sed falli eum, docent exempla. Goclen. Obs. p. 432. et 4. Problem. 38. Vechner. Hellenol. L. 1. c. 31. p. 227.

Ceterum apparet, concise et velut abrupte magis, quam eleganter, ita dici. Certe licet antiquis longe frequentius est, nec minus habet elegantiae. Vid. Andr. Borrich. Append. p. 110. qui in hanc sententiam citat etiam eximium, quem vocat, litteratorem, M. Simeonem Hoffium p. 112.

EST MIHI nomen Petrus, Est mihi nomen Petri, Est mihi nomen Petro. Hâc ultimâ tamen loquendi formâ maxime delectantur eruditi.

* Et vero triplex hic Casus etiam aliis verbis, idem significantibus, jungitur v. g. Mihi nomen Petrus datum, Mihi nomen Petri datum, Mihi nomen Petro datum. Flor. L. 1. c. 7. n. 1: Cui cognomen Superbo ex moribus datum. Livius L. 1. c. 29: Inde L. Tarquinius regnare occoepit, cui Superbo cognomen facta indiderunt. Iust. L. 2. c. 6. n. 9: Nomen civitati Athenas dedit. Castellio Iud. 8, 31: Nomen cui imposuit Abimelecho.

+ Singularia sunt, quae Livius habet L. 1. c. 1: Cui Ascanium parentes dixerunt nomen. Eodem Lib. Lucium Tarquinium Priscum edidere nomen. Id. Decad. 4: Imposuerunt filio nomen Alexandrum. Id. L. 2. c. 12: Romanus sum civis, Cajum Mutium vocant. Quae exempla Liviana vel Archaismum redolent, vel etiam e)pechgh/s1ews2 rationem habere videntur. Conf. Gell. L. 15. c. 29.

EST tibi remedium et remedio; Est tibi gaudium et gaudio; Est tibi honos, et honori, cet. Posterior modus, qui fit per Dativum, est usitatior et elegantior.

EST non nullas format locutiones, quae primâ fronte suspectae videri queant, quum tamen optimae sint notae. V. g. Hoc est in manu tua, Das steht bey dir; Hoc non est in manu men, Das steht nicht bey mir; Est, ut dicis, Cic. L. 2. Orat. n. 54; Est quidem hoc aliquid, sed non sufficit tamen, Das ist zwar etwas, aber es ist noch nicht genug, Cic. Cat. Maj. c. 3. it. ad Attic. L. 3. Ep. 15; Est quiddam, prodire tenus, si non datur ultra, Es ist besser etwas, als gar nichts, Horat. L. 1. Ep. 4. v. 32. Quid tibi est? Was ist dir? was fehlt dir? Terent. Heaut. 2. 4. 23. Vorst. de Lat. Falso Susp. 44.

ET conjungit similes Casus, Modos et Tempora: scil. w(s2 e)pi\ to\ polu/. Neque enim desunt exempla in contrarium.

ET eleganter ponitur cum interrogatione in vehementioribus clausulis, quum attulimus, quae valde commovere possunt.

* Cic. pro Lege Man. c. 14: Et quisquam dubitabit, (pro Quisnam igitur dubitabit?) quin huic tantum bellum hoc transmittendum sit, qui ad omnia vestrae memoriae bella conficienda divino quodam consilio natur esse videatur? Virgil. Et dubitamus adhuc, virtutem extendere factis? Heic Et non est copulativum, sed illativum potius. Sic Marc. 10. v. 26: *kai\ ti/s2 du/natai s1wqh=nai; Et quis potest fervari? Wer kann denn selig werden?

Etiam sine interrogatione sic interdum usurpatur. Cic. Et ego scilicet id nesciebam.

ET pro Etiam, apud Ciceronem nusquam reperitur; sicut in ceteris illo posterioribus. Virg. Natus et ipsa deâ. Quintil. Si quid adversus te commisit adolescens, sit hostis et meus. Cicero dixisset: Sit hostis etiam meus. ita Valla sciscit Elegant. 185.

* At Valla haud curate satis inspexit heic Ciceronem. Opponimus ei multa Ciceronis loca v. g. L. 3. Offic. c. 6: Verum autem primum: verum igitur et extremum. It. L. 2. de Orat. n. 48: Nam et testimonium saepe dicendum est, ac non numquam etiam accuratius. It. n. 82: Nam et ego mihi benevolum judicem facilius facere possum. It. Paradoxo 1. c. 3: Vt enim quisque est maxime boni particeps, ita et laudabilis maxime. Et pluribus locis aliis.

Si dixisset Valla, rarius apud Ciceronem Et occurrere pro Etiam, ferendus foret: nunc quum apud Ciceronem nusquam id reperiri adfirmet, castigandus videbatur.

ET ETIAM v. g. Auctoritate tuâ nobis opus est, et consilio, et etiam gratiâ, Cicero L. 4. Ep. 2. L. 9. Ep. 25. et L. 6. Attic. Ep. 18, et non mullis aliis locis: multo tamen usitatius Ciceroni, Plinio, Tacito, aliis, Atque etiam. Hic nexus copulativus pleonastice quidem, sed non sine emphasi admittitur. Interdum etiam ap. veteres occurrit Et quoque.

ET IGITVR citra veterum auctoritatem dicitur, qui maluerunt scribere Et ideo.

ET NON interdum pro nec; etiam Et nec subinde pro simplici nec. Cic. Orat. Part. c. 21: Abhibendaque frequentius etiam illa ornamenta rerum sunt, sive quae admirabilia, et nec opinata. Menken. Spec. p. 21.

ET QVIDEM quatenus kat) e)ch/ghs1in significatum, antecedentis intendit, ut Graecorum kai\ dh\, v. g. Gratias tibi agit, et quidem ita, ut nemo magis ex animo, bene: sed longe elegantius pro eo, Atque ita; Et ita; Atque eo magis, quod; Atque, subsequente Pronom. hic, haec, hoc vel is, ea, id, v. g. Gratias agit, atque ita, ut nemo magis ex animo; Gratias agit, atque eo magis, quod immensum ipsi debet; Gratias agit, atque eas singulares et incredibiles. Conf. infra Is, Ea, Id.

ET QVIDEM etiam cum elegantia parenthesin ex obliquo illatam inchoat. Cic. Lael. c. 21: Rarum genus (et quidem omnia praeclara rara) nec quicquam difficilius, quam reperire, quod sit omni ex parte in suo genere perfectum. Germ. Der Art Leute sinden sich nicht viel. (Wie denn alles das, was gut und schon ist, sich eben nicht allenthalben so gar hausig findet.)

ET VERO adfirmantis est, et eleganter periodum inchoat. Germ. Vnd die Wabraheit zu sagen, v. g. Et vero satius erat pro satius sane erat.

* Cic. Orat. n. 136: Et vero nullus locus fere ab eo sine quadam conformatione sententiae edicitur.

ETIAM in responsionibus, pro adfirmandi particula, v. g. Num herus tuus munus Consulare adeptus est? R. Etiam, Ia freylich! non nisi toto post Ciceronem saeculo, Plinio, quum jam multum degenerasset lingua Latina, usurpatum fuisse putat Vossius de Vit. Serm. L. 1. c. 35. p. 160.

* Verum praeter Plinium, cultissimum scriptorum, et ad aurei saeculi genium proxime accedentem, Plautus quoque, immo et ipse Cicero ita hâc particulâ usi sunt. Borrich. Animad. in Voss. p. 95. Tursell. c. 75. p. 289.

ETSI, TAMETSI, ETIAMSI, QVAMLIBET, QVAMQVAM in principio orationis Indicativo magis gaudent.

* V. g. Etsi, Tametsi, Etiamsi, Quamquam mihi semper fuisti carissimus; tamen multo eris carior, si meis monitis parueris. Quamlibet quid est, quod nobis ista opponas.

LICET autem et QVAMVIS in principio, uti tamen rarius reperiuntur, subjunctivum desiderant.

* V. g. Licet vel Quamvis me odio habeas; tamen ego numquam amare te desinam.

Sed in medio orationis indifferenter utimur omnibus his, excepto Licet, quod non nisi ab Vlpiano et aliis ICtis sequioris aetatis jungitur indicandi modo.

Quantumvis pro Etsi, occurrit rarius, et adsciscit fere Conjunctivum. Sen. Ep. 85: Ista (affectuum initia) quantumvis exigua sint, in majus excedunt.

+ Nota 1. Quamvis in inedio orationis a Cornelio Nepote fere cum Indicativo construitur, v. g. Milt. c. 2. Erat inter eos dignitate Regiâ, quamvis carebat nomine.

2. Quamvis etiam ab initio subinde cum Indicativo construitur a Poetis, v. g. Horatio L. 3. Od. 10. v. 3. et L. 1. Ep. 14. v. 6. Ovidio L. 2. Metam. v. 782. cet.

3. Quamquam et Etsi, quoties postponuntur, Conjunctivum magis amant. Valla L. 2. c. 21. Melanchth. Gramm. Lat. 393. it. de Construct. p. 265. Cellar. Grammat. 102. Langii Grammat.

Quamvis et Quantumvis Nominibus et Adverbiis junctum, fere ponitur pro Valde, Perquam. Cic. Quamvis prudens ad cogitanaum sit, sicut est, tamen cet. Suet. Eloquentiae plurimum attendit, quantumvis facundus et promtus.

EVADERE IN VIRVM DOCTVM trita omnino est locutio; sed veteribus ignota. Hi enim, quando hoc Verbum pro fieri usurpant, non nisi Nominativum adjiciunt. v. g. Evasit vir doctus.

* Cic. L. 1. Orat. n. 126: Non patiebatur eos, quos judicabat non posse oratores evadere, operam apud sese perdere.

Cum Accusativo autem et Praepositione idem fere veteribus est, quod erumpere, v. g. Ter. Nimia licentia in magnum evadit malum, (Schlagt zum grossen Vngluck aus), et ut quisque suum vult esse, ita est. Quintil. In infinitum evadere. Liv. L. 2. c. 42: Qui terrores tamen eo evasere, ut Oppia virgo Vestalis damnata incesti poenas dederit.

Quando autem Evadere idem significat, quod effugere, effertur fere cum Accusativo et Ablativo vel solo, vel cum Praepositione v. g. Evadere illum turbinem, Plin. L. 3. Ep. 9. Sermones malignorum evasit, id. L. 7. Ep. 24. Evadere flammam. Poenam evadere fractis vinculis. Evadere undis. Evadere e custodia. Goclen. L. 2. Controv. et Scholar. Grammat. 172. Cell. Antib. 249. C. P. 403.

In locutionibus, Evadere in maxima. Sen. L. 3. de Ira c. 2: Evadere in summum. Evadere in tutum. Evadere in muros. Evadere in turres hostium desertas. Curr. 4. 4. 12. Evadere super capita hostium, id. 5. 3. 5. Evadere in editum verticem, id. 5. 4. 27. Evadere in cacumen, id. 7. 11. 11. Evadere superas ad auras, Virg. verbum hoc non significat effngere, sed potius magno labore eniti, superare adscensu. Gottl. Cortius in Sallust. B. Iug. c. 52.

EVAGINARE GLADIVM suspectum: titius Stringere gladium, Vaginâ educere gladium.

* Quamlibet enim Iustinus, Hyginus, et Vegetius evaginatum gladium dicunt; tamen ab hoc Participio ad probandum verbum evaginare non satis ruto proceditur. Conf. Part. Etym. Sect. 2. Voc. Potionare. exstat enim evaginatus in inscriptione antiqua Gruteri. Evaginatio est Arnobii. Goclen. Silv. Barb. 221. Voss. de Vit. 99. Borrich. in Voss. 96.

EVENIT hoc mihi. Cicero etiam addit Praepositionem in cum Accusativo, scil. Lib. 4. Ep. 8: Sic habeto, nullam me epistolam accepisse tuam post comitia ista praeclara, quae me laetitia extulerunt: ex quo vereor, ne idem eveniat in meas litteras.

EVOLARE ex insidiis, recte. Construitur etiam interdum cum Casu quarto. v. g. Evolare poenam, ubi tamen idem, quod effugere. Cic. Orat. de Prov. Cons. c. 6.

EVOLVERE se, turbâ et ex turba. Plin. L. 4. c. 12: Evolvitur in Pontum sex fluminibus Danubius.

EVOLVI integumentis dissimulationis i. e. Nihil amplius tegere ac dissimulare, r(h=s1is2 singularis est ap. Cic. L. 2. de Orat. Vorst. de Lat. mer. Susp. 17.

EX COMPOSITO aliquid fieri, Mit Fleiss, mit Vorsatz; Ex lubidine quid facere, ex lubidine sua res agitare, Nach seinem Gefallen; Ex voluntate, ex sententia, ex vero; Ex commodo quid facere, Auf seinen Vortheil sehen; Ex conscientia timere; Ex copia rerum statuere, et pro copia rerum facere; Ex improviso et De improviso; Ex inopia consilium capere; Ex virtute cognomen, Sallustiana sunt.

EX CORDE AMARE Ex corde loqui, Ex toto corde precari, cet. qui scribere ausint, qualemcumque patronum habent in Plauto, qui Capt. A. 2. Sc. 3. habet, Corde amare inter se: quin et Graecorum morem objicere queunt, quo dicitur a)po\ th=s2 kardi/as2 a)gapa=|n item significatum cordis, quo etiam pro mente ac ratione a Cicerone, Phaedro, Ovidio, Plauto, Terentio, Lucretio et Gellio L. 9. c. 9. usurpari ostendunt

Cellarius C. P. 399. et Borrichius Analect. 28. Rectius interim dixeris, Ex enimo, serio, sincere amare vel. amplecti aliquem vel loqui aliquid; Toto animo vereque, precari, it. totâ cogitatione precari. Schori Phras. ad voc. Amplector. Sciopp. de Stil. Hist. 167.

EX HOC INFERTVR, INDE CONCLVDITVR Daher wird der Schluss gemacht, recentiorum Philosophorum videtur esse.

* Quamvis enim Illatio in Apnleio 3. Dogm. Platon. p. 34; et Concludere apud ipsum Ciceronem hâc notione occurrat; tamen sensus hujus formulae passive sumtus apud Ciceronem et aequales fere exprimitur per Ex hoc conficitur, Inde colligitur, Hinc cogitur. Prasch. Barb. 48.

* Inexspectatus enim veterum Latinorum auctoritate satis munitur, et Analogia, heic quidem non repudianda, praesto est in tw=| Ex insperato, quod exstat apud Plinium L. 25. c. 2.

Rectius tamen pro eo cum Cicerone dixeris, Hoc mihi improvisum atque inopinatum accidit; Practer opinionem accidit Insperanti mihi cecidit, it. me ignaro nec opinante; vel cum Caesare, imprudente atque inopinante me; vel cum Suetonio, inopinanter.

EX INTERVALLO tum ad locum, tum ad tempus refertur. Liv. Multa, quae ex intervallo non apparent, bellum aperit. Cic. Ex intervallo regustandus est.

EX INTIMIS CORDIS PENETRALIBVS non magnopere placet, quamvis apud eruditos nostros hodie nihil temere tritius est, et Gellius L. 9. c. 9. penetrale cordis et animae habet. Veteres longe heic aliter; scil. ex animo; ex animo vereque; toto animo; serio; sincere.

EX OPPOSITO suspectum pro E regione, aut Exadversum vocabulo composito, vel Ex adverso vocabulo diviso.

* Participium Oppositus in veteri Latio id notat, quod contra nititur; non id, quod locatum e regione est. v. g. Cic. Moles oppositae fluctibus.

* Ex proposito agere, bene dicitur: sed non respicit contentionem animi, mentisque conatum; verum normam, ex qua agitur. Non significat e)k th=s2, kroairi/kews2; sed secundum id, quod quis sibi faciendam proposuit.

EXACTIO capitum, Cic. L. 3. Fam. Ep. 8; it. Epicephalium, e)pikefa/lion, id. L. 5. Attic. Ep. 16. Kopfgeld; Exactio ostiorum, Cic. L. 3. Fam. Ep. 8. Giebel-Steuer.

EXAEQVARE a Latinis trifariam construitur: 1. Exaequare se alicui et cum aliquo. 2. Exaequare aliquem. 3. Exaequari alicui. Schorus de Phras. Godescalci Obs. p. 4.

EXAVCTORARE MAGISTRATVM Obrigkeitliche Personen abdanken, perperam et per a)kurologi/an dicitur.

* Neque enim exauctorari potest, qui non est auctoratus i. e. qui acceptâ sese non vendidit, sicuti milites bello, et gladiatores ludo auctorantur, et operae, quam addicunt, pretium accipiunt, quod auctoramentum dicitur. Conf. Part. Etym. Sect. 2. Voc. Exauctorare.

L atine dixeris, Abigere, vel abire cogere aliquem a republ. Conf. supra Deponere aliquem.

EXCEDERE acie et ex acie; finibus et e sinibus; vita et e vita; urbe et ex urbe.

EXCELLERE omnibus, inter omnes, super omnes, praeter ceteros; aliquâ re et in aliqua re.

Plinius etiam usurpat notione transitivâ L. 19. c. 8: Est etiam sua gratia numquam plantae habitum excellentibus.

EXCEPTO TE non optimae notae est: malim cum elegantioribus, Praeter te, Quum a te discessi vel discesserim.

* Excidere memoriâ et Excidere absolute, Vergessen. Excidere aliqud re, Einer Sache verfehlen. Excidit numero civium. Excidere virgine, Excidere uxore, Den Korb krie,

gen, durch den Korb fallen: ad imitationem Graecorum, qui habent e)ce/pes1e parqe/nou. Excidere fine, Des Endzwecks verfehlen.

Rato construitur cum Praepositione de. Cic. in L. Pison. c. 90: Itaque discessu tum meo omnes illi nefarii gladii de manibus crudelissimis exciderunt.

EXCLVDERE aliquem tempore; Excludere reliquos sermone i. e. nimiâ loquacitate reliquis loquendi non dare spatium; Excludere aliquem a gubernaculis civitatum, ab aditu muneris.

* Exclusus tempore vel angustiis temporis, veteres: Impeditus tempore, nove dicitur.

* Cic. Att. L. 15. Ep. 27: Tibi de gloria excudam aliquid, quod lateat in thesauris tuis. Germ. Ich will dir eine Schrift verfertigen.

EXCVSATVM ME HABE Martial. L. 2. Epigr. 79: Cicero autem et Prosaici pro eo, Accipe excusationem meam; accipit pater excusationem, Der Vater halt dich entschuldiget.

* Interdum Excusare est adferre id, quod fuit in causa, quo minus aliquid factum sit, et hâc notione construitur bifariam. v. g. Excusat valetndinem oculorum et Excusat se de valetudine oculorum; Excusat podagram et Excusat se de podagra.

+ Rarius Additur Dativus personae. v. g. Excusare alicui moras suas. Vorst. de Lat. Selecta 274.

Hinc, Excusare se tarditatis vel tarditatis causâ vel ob tarditatem, suspectum: dic, Excusare alicui tarditatem suam, Excusare tarditatem et Excusare se de tarditate.

EXEMPLI GRATIA Cicero L. 3. Offic. c. 12. Nepos Lys. c. 2. et Quintilianus L. 6. c. 5; Cicero pro eo frequentius, Exempli causâ; Verbicausâ; Verbi gratiâ. schorus de Phras.

* Exemplum capere, refertur ad personam et rem: Exemplum sumere, modo ad personam.

EXERCERE artem, falso suspectum. Neque enim tantum Analogiâ defendi potest, quamvis sola haec non sufficit, quum Cicero dicat Exercere medicinam: sed etiam auctoritate Horatii et aliorum. Vsitatius tamen, saltem in prosa pro eo dixeris, Facere artem, Factitare artem.

Contra Facere medicinam, Cicero bis tantum dixit: saepius, Exercere medicinam, aegro adhibere medicinam, adferre medicinam.

EXERCERE se, in aliqua re, tamquam objecto; ad aliquam rem, tamquam exemplar.

* Religionis enim vocabulo non externus sacrorum cultus, sed animi Deo devoti internus quidam habitus continetur. v. g. Homo sine ulla side et religione.

Hinc pro Exercitio religionis, rectius dixeris Sacra publica, Ritus sacrorum, Cultus sacrorum publicus.

EXHALARE ANIMAM locutio Poetica: prosaici pro eo, Efslare animam, Efflare extremum halitum.

EXIGERE aliquem urbe et ex urbe; ab aliquo veritatem; supplicium de aliquo; columnam ad perpendiculum; aliquid ad normam.

EXIGERE ab aliquo solutionem, bene: elegantius tamen, Appellare aliquem de solutione; Consectari debita; Admonere debitores; Bona nomina sunt appellanda, ne fiant mala, Gute Schuldleute muss man bisweilen auch mahnen, damit nicht bose Schuldleute daraus werden.

* Sed Exigere supplicium de aliquo; non abaliquo: forte quia in Passivo Exigitur de aliquo, objectum; et Exigitur ab aliquo supplicium, subjectum notat.

EXIGERE aliquem ad observantiam, Germanismus est: dic, Exigere ab aliquo observantiam; ubi observantia pro observatione usurpatur: quod etsi rarum est; tamen veterum auctoritate corroborari satis potest. Conf. Part. Etym. Sect. 2. voc. Observantia.

EXIMERE alicui scrupulum, lassitudinem, onus, dentem; Exigere aliquem noxae, servitio; Eximere aliquem vinculis vel de vinculis in libertatem, Liv. Eximere aliquem de proscriptorum numero, Nep. Eximere urbem obsidione; Eximere aliquem ex culpa, diem unum ex

mense; Eximere aliquem de vectigalibus, Iemanden zollfrey machen; eximere aliquid memoriae, Etwas aus dem Gedachtnisse bringen.

EXIRE vitâ, e vel de vita; Balneis, e balneis, de balneis; Exire domo; ex oppido; Exire aere alieno; Exire ad bellum, in agrum, in provinciam; Exeunt probationes in tertium diem Plin. Lib. 2. Ep. 11; Iam intelligetis, hanc pecuniam, quâ viâ modo visa est exire ab isto, eâdem semitâ revertisse, Cic. 2. in Verr. n. 57. Ejus nomen Exit, Sein Loos fallt.

Exire transitive pro declinare, vitare, effugere, Accusativum adsciscit, et sic occurrit apud Virgil. Lib. 5. Aen. v. 438: Corpore tela modo, atque oculis vigilantibus exit.

EXIRE ex aedibus, Exire apud vulgus, pro In publicum prodire, obviam alicui prodire, perperam. Schori Phras. ad voc. Prodire.

* Ceterum Exire ex aedibus pro pedem movere ex aedibus, et Exit apud vulgus pro fama exit, exit in turbam, satis belle se habet.

EXIT sanguis e visceribus; EXIT nihil gloriosum ex ore ejus; Nullum insolens verbum ex ore ejus umquam exiit, locutiones sunt satis Latinae, occurrentes in Cicerone, Cornelio et Suetonio. Vorst. de Lat. Fals. Susp. 143.

EXPELLERE aliquem regno fortunisque; e patrimonio; a patriâ Cic. Sext. cap. 13.

EXPENSVM FERRE alicui, In sein buch schreiben, dass man einem etwas geliehen, elegans r(h=s1is2 est; quamvis hodie raro usurpetur. Contrarium est Acceptum ferre alicui, In sein Buch schreiben, dass man einem etwas sehuldig geworden. Nemo inventus est, qui illi nummum ferret expensum, Der ihm einen Heller leihen wollte.

* Pro eo indoctiores dicunt: Quod mutuatus est alicui, aut mutuo dedit, in libro scribere; Vel: Scribere in libro rationum, se dedisse alicui summam aliquam. Quae locutiones vel prorsus barbarae, vel eâ notione, quae hujus loci esse debebat, non usurpatae. Conf. Part. Etym. Sect. 1. ad Voc. Mutuare, et infra in hac Part. Synt. ad loc. Mutuo dare cet. Vid. Schorus de Phras. ad Voc. Expendo.

EXPERIOR hoc ita esse, bene. Interdum etiam: Experior, quod hoc ita sit. Conf. infra ad Loc. Quod interdum cet. Sciepp. de Stil. Hist. 105.

* Plinius L. 9. Ep. 29: Variis me studiorum generibus, nulli satis confisus, experior.

EXPERS eruditionis, litterarum, humanitatis, suauitatis rei alicujus, virtutum cet. bene.

* Plautus, Lucretius, Catullus et antiquitatis vestigia subinde tenens Sallustius etiam construit cum Ablativo. v. g. Expers metu, domo, somno, famâ atque fortunis.

EXPERTVS MEDICVS pro Medicus experiens vel experientissimus, non perperam dicitur.

* Vossius de Vit. Serm. L. 1. c. 33. p. 146. docet, to\ Expertus pro eo, qui multa sit expertus, non a(plw=s2 ita dici: nempe quod semper, si absolute et sine Accusativo ponatur, Passive debeat accipi. v. g. Experta atque perspecta virtus, Cic. pro Balbo. Haud ignoras belli artes, sed expertas primo Punico bello, Liv. Medicum vero Experientem vel experientissimum ait dicendum: praeeunte Cicerone, Horatio, Ovidio, aliis, Cic. 3. in Verr. Experientissimus atque diligentissimus orator. Et 4. in verr. Promtissimus homo et experiens. Et pro Cluent. vir fortis, et experiens, et domi nobilis. Idem sentit Hadrianus Cardinalis de Serm. Lat. p. 449. Sed uterque errat: neque enim desunt exempla in contrarium.

Idem Vossius ait, expertus vix reperiri pro eo, qui aliquid comperit; ut v. g. pro illo Ciceronis, Id certis auctoribus comperi, dicere non ausit, Id certis auctoribus expertus sum Sed Borrichius Animadv. in Voss. p. 99. seqq. ostendit, satis id frequentatum esse clarissimis scriptoribus. Conf. Kappius ad Iensium 13.

Ita quidem primo construitur cum Genitivo. Tacitus 4. Hist. c. 76: Expertus belli miles, Ein versuchter Soldat; quales et Virgilius Lib. 10. Aeneid. v. 173. expertos belli juvenes dixit. Suetonius autem Vespas. c. 4. habet industriâ expertus, secundum codices quosdam. Est enim Graeca loquendi ratio, quum Genitivus pro sexto Casu ponitur, qui Latinorum

est. Et ita Tacitus 4. Hist. cap. 42. expertum defensionibus ingenium, id est, probatum, Gepruft; quemadmodum et Plinius Paneg. cap. 61. virum expertum honoribus dixit. Nec vero, dum illis Casibus, secundo et sexto, jungitur, vim Verbi sui, unde est, amittit penitus, sed, ut Participium, cum quarto etiam Casu componi potest. Livius Lib. 42. cap. 63: Quidam vim superbiamque experti, lacti eam famam accepere. Hor. 3. Od. 14. v. 10: Puellae jam virum expertae. Vid. plura in Borrich. Cogit. p. 99.

EXPETERE poenas ab aliquo ob aliquid delictum, Cic. pro Marcello c. 6. Expetere poenas in omne nomen Albanum ob impium bellum, Liv. Lib. 1. c. 23.

EXPLERE aliquid aliquâ re, et per Graecismum alicujus rei, apud Poetas. V. g. Virg. animum explere juvabit ultricis slammae. Sed hic Graecisinus fere Poetarum est.

EXPLICARE aliquid et de aliqua re; it. Explicare aliquid de aliqua re.

EXPLICARE IMPERIVM, Seine Botmassigkeit erweitern suspectum: dic, Proferre imperium. Sciopp. in Stradam 191.

EXPLODERE hombardam, Losschiessen, barbare: nam Explodere pro ejaculari citra veterum auctoritatem dicitur. Sciopp. in Strad. 180. Dic, Ope bombardae glandes mittere, fundere, spargere, conjicere in aliquem, in hostes cet.

* Explodere veteribus notat non nisi manibus cum sono pulsantibus cjicere, vel cum ignominia aliquem repudiare, Ausklatschen, auszischen. Cic. Horum sententia dudum jam est explosa.

EXPONERE aliquid et de aliqua re. Cic. Vitam alterius totam explicare, atque eam non modo in animis judicum, sed etiam in oculis conspectuque omnium exponere.

EXPONERE se periculis, suspectum: dic cum Cicerone, Objicere se periculis offerre se periculis, comittere se periculis, adire pericula; cum Virgil. Mittere se in pericula, Caput objectare periclis; cum Horat. Subine periculum.

EXPRIMERE verbis non possum; item Exprimere non possum, Plinii Iun. idiotismus est: Conf ejus Lib. 5. Ep. 15. Ep. 16: Lib. 7. Ep. 8. Lib. 10. Ep. 2. Ep. 5. Ep. 12. cet. Cicero pro eo, dici non potest.

EXPRIMERE magnum numerum frumenti, Eine starke Proviant-Lieferung erpressen, Cic. in verr. Lib. 3. n. 73. Exprimere ab aliquo pecuniam, Cic. in Verr. L. 3. n. 84.

EXPVNGERE aliquem a societate, suspectum: dic, excludere aliquem a sociesate. Sciopp. in Strad. 191.

* Expungere notat idem, quod delere aliquid in charta, non removere aliquem. v. g. Expungere rationes apud ICtos; Expungere nomen debitoris apud Plautum; Diem expungere apud Senecam. Sic et milites dicebantur olim expungi, quum in albo militari inducebantur s. delebantur eorum nomina, rude donati.

EXQVIRERE aliquid, a, de, et ex aliquo. Ab. aliquo notat subjectum: De aliquo, objectum; interdum tamen etiam subjectum.

EXSEQVIAE ANNIVERSARIAE displicet Scioppio in Strad. 29: eo, quod Exsequiae ap. Latinos tale officium funebre denotat, quod celebratur, quum sunus effertur, quod non nisi semel fieri potest. Id vero officium funebre, quod revolutis anni temporibus iteratur, dici possit Dies anniversarius memoriae defuncti sacer.

EXSPECTARE ventum, etsi Germanismum sapere videtur; optimae tamen notae est. Vorst. de Lat. Fals. Susp. 275.

EXSVL plerumque Genitivum; raro Ablativum adsciscit. V. g. Exsul patriae, mentis, orbis terrarum; Sallust. B. Iug. c. 14. Exsul patriâ.

EXSVLARE domo; urbe, ab urbe, ex urbe; a patria; in oris ignotis; per externas oras.

EXTENDERE vitam suam ad centum annos immerito suspectum. Plautus enim Bacchid. A. 8. Sc. 26. habet, extendere aetatem suam. Silius Lib. 3. 20: Aevum extendere. Horatius Lib. 1. Od. 21: Vivere extento aevo. Alioquin Latini pro eo, vitam producre ad centum annos.

magis Latine tamen et elegantius pro eo dixeris, Manum aut digitum intendere ad aliquid. Schori Phras. ad voc. Intendo.

EXTERMINARE aliquem, urbe et ex urbe; numero et ex numero: interdum de civitate item a suis. Cic. pro Balbo 22. item pro Sext. 13.

* Cicero pro Sext. c. 57: Non modo gladiatores, sed equi ipsi gladiatorum, repentinis sibilis extimescebant. Sed hujus Verbi cum casu sexto causam efficientem indicante, sine Praepositione usurpato conjungendi rationem vix alibi inveneris. Menck. Spec. 2. p. 79.

EXTORRIS usitate cum ablativo. V. g. Extorris domo, urbe, foro, congressu: rarius cum Genitivo. V. g. Extorris patriae, ejusdem societatis; et cum Ablativo et praepositione a vel ab. V. g. Extorris ab solo patrio, Liv.

EXTREMA NECESSITAS Die äusserste Noth. V. g. Neque quisquam extremam necessitatem, nihil ausus, nisi muliebri ingenio, exspectat, Sallustius.

* Ita etiam Adjectivum hoc Extremus eodem modo ad alia acconunodatum videmus. Tacitus quippe dicit, Vitam in extremum adducere, et Vsque in extrema obstinatus. dicunt etiam Latini Ad extrema descendere, Germ. Das auserste wagen. Ovidius quoque Durare in extremum; quomodo nos Diess aufs ausserste aushalten. Vorst. de Lat. Falso Susp. 40.

EXTREMVS LIBER apud Latinos significat non librum ultimo loco collocatum, sed finem libri, calcem libri. V. g. In extremo tertio libro i. e. ad calcem tertii libri. In extrema epistola scribis i. e. in fine epistolae.

EXVERE alicui vestem; et Exuere aliquem veste: Exuere sibi calceum; et Exuere se calceo. Vtroque modo ita de vestimentis. At in aliis id non procedit. Dicunt enim Exuere hostem castris; non, castra hostibus.

Passive positum etiam Accusativum admittit, more Graecorum. V. g. Exutus vestem. Neque hoc ap. Poetas solum, sed etiam in prosa fit.

FABER lignarius, item Materiarius Plauto: TIGNARIVS Cajo vocatur. Ein Zimmermann.

FAC hoc propter meam erga te observantiam, vel propter tuam humanitatem; Fac hoc propter mutuum amorem nostrum, nihil habet, quod in Latio non possit consistere: elegantius tamen pro eo, Largire hoc vel meae in te observantiae, vel humanitati. Des te nostrae amicitiae. Dabis hoc tuo in me amori.

FAC Mihi parvum locum, Mache mir ein wenig Platz, non videtur omnino improbandum. Intercedit enim auctoritas Ovidii Lib. 2. Amor. Eleg. 13. v. 25:

Vbi locum facere muneribus notat idem, quod ita se gerere, ut oblata munera locum habere possint, nec indigni iis videamur. Interim usitatius atque adeo gendio linguae accommodatius pro eo dixeris, Cede, Concede mihi sedis tuae aliquantulum.

FACERE alicui bonum, Nepos et Plautus: alicui malum, Seneca: facere eruptionem, irruptionem, sibi amicum, benevolum judicem, Cicero: auctoritatem, favorem, discrimen, pontem, fossam, turbas, nomen, bilarem sibi diem, finem, finem dicendi, pausam, initium, delitias, facinus et scelus, flagitium, iratum, stipendia, sacrificium et sacra, promissum, iter, scriptum, justa, medicinam, judicium, auctoritatem, lucrum, furtum, remdivinam, vitium, impetum, contumeliam, modos, gratum, potestatem, proelium, caedem, vota, insidias, aliquem reum, imperata, vindemiam, sementem et sementim, heredem aliquem, castra, periculum, convicium alicui, naufragium, promissum, iter, convivium, prandium, coenam, pecuariam, medicinam, mercaturas, histrioniam, sanguinem i. e. caedem, quaestum, praedam, foedus, pacem, amicitiam, heredem, imperatorem, pecuniam ex aliqua re, se hilarem, se divitem, locupletem, magnum, pauperem, bonum animum alicui, versus, carmen, scriptum, librum, ignem in fornace, recta curva, rem parvam magnam, dolorem, luctum, spem, clamores, aliquid perspicuum, injuriam, honorem alicui, sumtum et sumtus, impensam et impensas, partes, animum alicujus dubium, cautiones pecuniarum, decretum, gratulationem alicui, infamem, mutationem alicujus, optimi auctores: facere testamentum Cic. Verr. c. 43.

quod alias, v. g. de Invent. dicit heredibus cavere, et de aRusp. Resp. c. 20. conscribere testamentum; v. Schori Phras. Facere non longum, Horatius: facere notam, verba, sermonem, Cicero et optimus quisque: facere magnum virum, ventum, Seneca; facere ignem, Enpos, Cicero: facere civum, Nep. Attic. c. 2. et Cic. L. 13. Fam. Ep. 30: facere aliquid in studiis, in arte, Plin. L. 5. Ep. 19. et L. 6. Ep. 17: aliquem testem. Liv. Lib. 1. cap. 22: funus alicujus, Liv. Lib. 2. cap. 7: aes alienum, Liv. Lib. 2. cap. 23: coetus nocturnos, Liv. L. 2. cap. 28: impressionem, Liv. Lib. 2. cap. 30: suum munus, Liv. Lib. 2. cap. 48: populationem, Liv. Lib. 2. cap. 64: proelium, Liv. Lib. 25. cap. 22: omnia ad arbitrium suum, Plin. Lib. 9. Ep. 15: alicui aliquid notum, Plin. Lib. 10. Ep. 23. et 67: haesitationem sibi, Plin. Lib. 10. Ep. 78: nuptias, Plin. Lib. 10. Ep. 117: aliquem suspectum, Curt. Lib. 7. cap. 1. n. 32: Stuprum nefarium, nefandum cum aliqua.

FACERE cum aliquo et pro aliquo, id est, favere: FACERE adversus vel contra aliquem, id est, adversari.

FACERE alicui bellum, locutio satis bella est. Seneca Epist. 114. in Sallustii novis et insolentibus numerat: in quo tamen errat. Occurrit enim praeter Sallustium, etiam apud Ciceronem, Nepotem et Livium. Cell. C. P. 91. Sic etiam facere proelium, est apud Livium: Cell. C. P. 94: item, apud ciceronem et Caesarem. Hadr. Card. de Serm. Lat. p. 189. et 203.

FACERE sibi conscientiam, Germanisinus est: Lat. Ducere sibi religioni; Religio est miohi, hoc vel illud sacere, vel quo minus hoc vel illud faciam. Cic. Nec cam rem habuit religioni, Er hat sich daruber kein Gewissen gemacht.

FACERE corpus, Einen Bauch zulegen; corpulent, dick und feist werden, apud Phaedr. Lib. 3. Fab. 7.

FACERE cum aliquo mutuum vel paria, Mit jemandem im besondern guten Vernehmen stehen, elegans Latinismus.

FACERE damnum, Facere detrimentum, Facere jacturam, Latini dicunt pro eo, quod nos dicimus Schaden leiden, et propterea barbare dicitur pro Dare damnum, nocere et incommodare alicui. In his enim locutionibus facere idem est, quod pati.

* Et M. Antonius eâdem notione dixerat contumeliam facere; ut nimirum hoc idem esset, quod contumeliam pati. Verum notatus ob hoc est a Cicerone in Oratione 3. Philippica. Quid est, inquit, porro sacere contumeliam? quis sic loquitur? Nonne satius est mutum esse, quam, quod nemo intelligat, diccre? IPsam locutionem repudiare Ciccro non potuit: siquidem optimi auctores, Plautus et Terentius, usi illâ sunt. Plautus Asin. A. 2. Sc. 4: Tu contumeliam alteri facias, tibi non dicatur? Terentius Eun. A. 5. Sc. 2: Si ego contumeliâ hâc digna sum maxime: at tu indignus, qui faceres tamen. Vide et Phorm. A. 5. Sc. 8. Quod igitur Cicero notare voluit in Antonio, illud est, quod locutionem contumeliam facere, non eâ, quâ vulgo usurparetur, notione usurpasset, id est, quod contumeliam facere dixisset pro c ntumeliam pati, quum r(h=s1is2 ista vulgo notione non passionis, sed actionis, usurparetur. Nimirum cogitandum fuit Antonio, quod, etsi facere in quibusdam locutionibus idem sit, quod pati, non tamen promiscue usurpandum eâ notione verbum esset. Dicunt quoque Latini injuriam facere. At nec in ista locutione facere idem est, quod pati: neque injuriam facere dici potest pro injuriem pati. Sciendum igitur, in quibusdam modo locutionibus facere poni pro pati. Etsi vero lingua Latina id peculiare habet, ut verbum istud, quod kuri/ws2 et usitatissime significat actionem, significet etiam passionem, dicaturque damnum facere pro damnum pati: non putandum tamen, hunc suum idiotismum Latinos semper usurpare, et verbum vulgare, quo passionem deontant, id est, pati, heic plane negligere. Ita v. g. Cicero in Lael. et Livins L. 27. habet etiam injuriam pati pro quo alias Latini ferre injuriam, aequo animo ferre injuriam: et Plin. L. 2. Ep. 11: poenam pati: pro quo alias Latini poenam subire, poeuam luere, poenam dare alicui: et L. 2. Ep. 12. aliquid impedimenti in via pati: et L. 5. Ep. 19. pati pro aliquo metum.

+ Fit nimirum, ut lingua idiotismos suos habeat, nec semper tamen illis utatur, sed aliis linguis congruenter hoc vel illud efferat. Habet exempli caus â lingua Hebraea idiotismum hunc, ut, quum efferendum est, quod Latini dicunt cadere gladio dicant [gap: Greek word(s)] cadere ore gladii, atque ita Pleonasmo quodam voculae [gap: Greek word] utantur. Et imitatione Hebraeorum in Novo Tastamento

scriptum est pi/ptein sto/mati maxai/ras2 cadere ore gladii, pro pi/ptein th=| maxai/ra|. At Hebraei suo hoc Pleonasmo, eodemque idiotismo, non perpetuo utuntur; sed sine ec et linguis aliis convenienter dicunt etiam [gap: Greek word(s)] cadere gladio. Vorst. de Lat. Falso Susp. 109. seqq. Ejusd. Commentar. de Hebraismis N. T. P. 1. p. 347. et P. 2. p. 9. Borrich. in Sciopp. 292. Ejusd. Anal. 31. Hadr. Card. de Serm. Lat. 235. Cellar. C. P. 91. Caroli de Aquino Miscell. 152. seq. Duckerus de Latinitat. Iureconsultorum 373. Guil. Mechovii Antiph. 194. 197. 198. Ioach. Camerarii Comment. in Lib. 1. Tusc. Quaest. p. 53.

FACERE DECISIONEM Latinis notat convenire de summa aliqua, ut tantum quis det. Schori Phras. ad voc. Decido. Et qui de ea transigit, apud Ciceronem pro Rosc. cap. 16. vocatur decisionis arbiter. Quamlibet decisio latius patet. v. g. Cic. pro Flacco cap. 36. decisio causae, Das Endurtheil.

* Sic Decidere cum creditore, est super debito transigere, Sich der Zahlung wegen vergleichen. Cic. Verr. 4. c. 22: Qui cum reo transigat, cum accusatore decidat.

Omnino tamen verbum decidere pro pacisci ac transigere sumitur. Cic. Verr. 5. c. 28: Conflictari malebant, quam quidquam cum isto suâ voluntate decidere, Sie wollten es lieber ins Recht kommen lassen, als sich mit jenem so, wie ers gern siehet, in Gute setzen.

FACERE favorem alicui Livius: usitatius tamen pro eo dixeris, Conciliare alicui favorem. Vorst. de Lat. Falso Susp. 100.

FACERE fidem alicui pro Probare, confirmare, persuadere alicui, r(h=s1is2 satis bona est, et a Cicerone Lib. 3. Orat. n. 104, Cornelio Nepote, et Caesare B. G. Lib. 5. cap. 41. et aliis usurpatur.

Adsciscit modo Genitivum, modo Dativum, modo nullum Casum rei. v. g. Fidem facere orationis suae et orationi suae.

+ Dedit ipsa res fidem, non recte dictum esse a quodam pro Fecit ves ipsa fidem, putat Goclenius Obs. 155. At ignoravit Goclenius, inrerdum etiam Dare fidem poni pro Facere fidem: quamvis libenter concedam, ut plurimum sustinere notionem promittendi s. pollicendi. Conf. supra Dare fidem.

FACERE licentiam alicui alicujusrei, Einem wozu Freyheit geben, perperam: dic, Dare licentiam alicui alicujus rei: interdum enim licentia in bonam accipitur partem; Conf. supra Part. Etym. Sect. 2. ad voc. Libertas: vel usitatius, alicui dare veniam, facere potestatem alicujus rei; item permittere alicui aliquid.

FACERE negotium, pro obire vel conficere negotium, curare ac transigere negotium perperam.

1. Exhibere vel adferre molestiam, facessere alicui negotium, molestiâ aliquem adficere, adspergere alicui aliquid molestiae, apud Quintil. L. 5. c. 12. 10.

2. Accusare in judicio, apud Vlpian. in Leg. Qui judicio de accusat. Quive ob accusandum negotiumve faciendum pecuniam accepisse judicatus erit.

* Cic. L. 3. Offic. Emit homo cupidus et locuples tanti, quanti Pythius voluit, et emit instructos: nomina facit, negotium conficit. Heic nomina facere, est debitorem se constituere. Sic et in Epistolis ad Att. Et, si nomina jam facta sunt, vel induci, vel mutari possunt.

2. Altera notio locutionis nomina facere, apparet in Cic. Lib. 7. Fam. Ep. 23. Tantum quod ex Arpinati veneram, quum mihi a te litterae redditae sunt: ab eodemque accepi Aviani titteras: in quibus hoc erat liber alissimum, nomina se facturum, quum venisset, quâ eo vellem die. Cons. Part. Etymol. Sect. 2. Tantum sequente quod.

* Heic sane nomina facere non potest significare debitorem se constituere, (quippe Cicero id ad liberalitatem refert) sed oportet, ut significet pecuniam alicui credere. Eâdem notione locutionem usurpat Seneca L. 1. de Vita beata c. 24, quum scribit: Numquam magis nomina facio, quam quum dono. Vorst. de Lat. Falso Susp. 101. seq.

suspectum: habet enim Terentius Eun. A. 4. Sc. 5. Vsitatius tamen pro eo dixeris, sungi officio seu munere, servare officium, officio suo satisfacere.

FACERE palam aliquam rem et de aliquaare, Cornelianismus est. Posterior modus occurrit in Dione cap. 10.

FACERE PRIMITIAS Lat. ferre primitias, primis sacris operari, prima tirocinia apud aliquem ponere, prima edere specimina, vel aliter pro argumento.

FACERE proprias expensas, vitiose dicitur: ne quid dicam, quod Expensa, ae, non optime notae sit, quum veteres id fere efferant Genere Neutro Expensum, i. Latini pro eo, suo vivere, suâ quadr â vivere.

FACERE reverentiam alicui Germanismus: Romani, Praestare alicui reverentiam, Adhibere reverentiam adversus aliquem, Habere honorem alicui, Honore aliquem adficere, vel aliter pro argumento.

FACERE SE INTRA LIMEN id est, intrare domum, vel Corripere se intro, Sich herein machen, Apuleji r(h=s1is2 est non temere imitanda.

FACERE SERMONEM falso suspectum Bangio 1416: habet enim Cicero Verr. 3. Vsitatius tamen pro eo direris, habere sermonem cum aliquo, instituere sermonem, conferre sermonem cum aliquo, incidere in sermonem, verba facere cum aliquo. Conf. infra Habere sermonem.

* Sed Facere sermonem, eidem Ciceroni significat etiam sermonem jam habitum in litteras referre, et scribendo exprimere v. g. L. 9. Fam. Ep. 8: Feci igitur sermonem inter nos habitum in Cumano, quum esset una Pomponius. Tibi dedi partes Antiochianas, quas a te prebari intellexisse mihi videbar: mihi sumsi Philonis. Puto fore, ut, quum legeris, mirere, id nos locutos esse inter nos, quod numquam locuti sumus. Ergo sermonem aliquem facere dicitur heic, ut paullo ante librum facere, versus facere.

+ Etiam Graeci dicunt lo/gon poiei=n, quum Compositionem libri significare volunt. Quâ quidem locutione ipse S. Lucas initio Actorum Apost. usus est. Verumtamen lo/gon poiei=n et lo/gous2 poiei=n Graecis idem quoque est, quod Latinis verba facere. Vorst. de Lat. Falso Susp. 99. seq.

FACERE statUtum ordination m aut legem aliquam, suspectum: Latini, ferre, constituere, promulgare, condere, statuere, sancire, rogare legem, lege cavere; quamvis haec stricte loquendo non unam plane eamdemque notionem sustinent, si quidem ad morem legum ferendarum apud Romanos olim usitatum respicias. Schor. Phras. ad voc. Fero. Conf. Parte Etym. Sect. a. Rogatio; item insra Leges praescribere.

FACERE verba declamationis fere est: HABERE verba, sermonis familiaris et mutui. Cic. Verbis ultro citroque habitis ille nobis consumtus est dies.

* Dicunt autem veteres Facere verba et Facere verbum; quae duae tamen locutiones differunt. Facere verba significat loqui, et explicare verbis rem; quod oratores fere faciunt: Facere verbum est vix loqui, mussare, vel panca proferre. Cic. Philipp. Ne verbum quidem ausus est facere. Id. pro Sexto Roscio Amer. Non mehaercle verbum fecisses. Id. 1. in Verr. n. 19: Ipsi Hortensio verbum nullum facit. Id. pro Lege Man. Et ex hoc ipso loco permulta idem contra legem verba fecisti. Hadr. Card. de Serm. Lat. 243. seq.

Casum objecti veteres sic variarunt: Facere verba de aliqua re, pro aliquo, contra aliquem, apud aliquos.

* Interdum Facere verbum tribuitur etiam scriptori. Cic. Cat. c. 15: De qua utilitate stercorandi doctus Hesiodus ne verbum quidem fecit.

1. Absolute, intransitive et sine Dativo est vitiari, et proprie de aedificiis dicitur:

* Cic. Si aedes exesae corruerunt, vitiumve fecerunt. Dein ad alia transfertur, Ovid.

Cernis, ut ignavum corrampunt otia corpus, Et vitium faciunt, ni moveantur, aquae.

FACERE vel NVNCVPARE VOTA vitae ac saluti alicujus, et pro vita ac salute alicujus. Item, de alicujus falute. V. g. De aliquo aegro vota facere.

* Curt. L. 6. c. 11. n. 7. habet, Persolvere vota pro incolumitate alicujus. Quae tamen locutio a prioribus binis notione multum differt. Illae gratum animum Deo pollicentur; haec gratum animum reapse testatur.

FACESSERE alicui negotium ut Graeci pare/xein tini\ po/non, Einem zu schaffen machen.

* Cic. L. 9. Fam. Ep. 10: Quum est ad nos allatum de temeritate eorum, qui tibi nagotium facesserent.

+ Facessere absolute positum significat idem, quod movere se, abire. Ter. Haec hinc facessat, Weg mit dieser! Id. Facessat ab illo adversarius. Item: Facessat ex ore vestro ferocia. Intransitive heic, vel, ut alii volunt, per Ellipsin hoc dicitur pro Facessat se. Nam et Facere se aliquo dicebant, pro commovere, venire, accedere. Ter. Huc te fac i. e. huc veni, accede, ut Donatus explicat.

* Pro Facessere alicui negotium, Latini etiam dicunt Facere alicui negotium; quo de paullo ante: it. Exhibere alicui negotium.

FACILE pro non dubie omnibus Superlativis pulchre jungitur: praeterea etiam his Nominibus, princeps primus, secundus. V. g. Oratorum aevi nostri facile optimus, facile princeps, facile primus, facile secundus: Adeo eruditus est Petrus, ut a magistro sit facile secundus. Valla Lib. 1. c. 18.

FACIO, FIO[?], et FVTVRVS SVM peculiari illâ significatione, quâ de statu nostro vel aliorum ancipiti ac dubio solliciti sumus, eleganter vel Ablativo junguntur, subauditâ Praepositione de, quae etiam non numquam expresse additur, vel etiam cum Dativo.

* Ter. Heaut. 4, 3: Tu fortasse quid me fiat, parvi pendis. Cic. 3. in Verr. Quid hoc homine faciatis? Ter. Andr. 3, 5: Nec quid me nunc faciam, scio. Cic. ad Ter. 1. 14: Quid Tulliolâ meâ fiet? Ter. Heaut. Quid me futurum censes? Cic. 6. Attic. Quid illo siet, quem reliquero? Quid de me autem, si non cito decedo? Id. Att. L. 2: Quid de P. Clodio siat, rescribe. Id. pro Caecina: Quid tu huic homini facias? Plaut. Bacch. Quid mihi siet posten? Cic. 4. Acad. Quaest. Quid enim faceret huic conclusioni? Id. 2. Phil. Vide, quaeso, Autoni, quid tibi futurum sit.

FALSA IANVA Eine geheime Thure, oder geheimer Ausgang, suspectum: dic, posticum mediâ longâ; item pseudothyrum penult. brevi.

* Plutarchus etiam para/quron appellat, et atrio s. atriensi januae, Germ. Der rechten Thur, dem ordentlichen Eingange, opponitur. Horat. L. 1. Ep. 5. extr.

Atria servantem postico falle clientem, Germ. Schleich dich weg durch die Hinterthur, und lass den Clienten vorn im Hause stehen und denselben vergeblich auf dich warten. Cic. Orat. post Redit. in Senat. c. 6: Non janud receptis, sed pseudothyro intromissis voluptatibus. Orosius L. 3. c. 6: Diabolus saepe per januam expellitur, et per pseudothyrum admittitur.

FASTIDIOSVS litterarum Latinarum, Cic. Antonius facilis in causis recipiendis erat: fastidiosior Crassas, id. Item absolute: Aurium sensus fastidiosissimus est, Das Gehor ist ein uberaus ekel Ding, man kann leicht einer Sache zu zuhoren uberdrussig werden, id.

FATALIS victoriae locus Vellejus: Fatalis ad interitum urbis annus, Cic.

FAVTOREM ESSE alicujus et alicui, honoris et honori alicujus. ap. Cic. utrumque.

+ Nam Substantiva Verbalia interdum etiam Casum Verbi sui retinent. Dico, interdum: neque enim hujusmodi forma quibusvis Verbalibus est accommodanda, sine probata auctoritate, quum praesertim ne Graeci quidem, et inter eos Attici, quorum exemplo hoc fieri putatur, hanc Antiptosin haud ita crebro usurpent.

FEBRES statis temporibus redeuntes, Gemr. Fieber, so ihren Typum halten. Elegantius Celsus, Medicorum ille Cicero, Lib. 2. cap. 17. vocat febres, quae certum circuitum habent.

FEBRIM habet Febrim nactus est, Febri caret, Febris accedit, Febris decedit, Febris ab illo discessit, Ex sudore cum cohorruisset, cum febri domum rediit, Cicero et Suetonius. (*rh=s1is2 ultima

FECERVNT OCCIDI Fecerunt emori, cetera, Cellarius C. P. 344. inter exempla, quae aliquid insolens in Syntaxi habent, posuit: non, quod nesciret, scriptores sequioris aetatis non numquam ita locutos esse; sed ut adolesaentes ad molliorem structuram, qua Verba petendi, monendi, hortandi, atque etiam facio et sio gaudent, devocaret; quippe quae post se requirunt Vt cum Conjunctivo.

* Iustinus 44. 1. 4. addit Praepos. In cum Accusativo: Hispania in omnium frugum genera fecunda.

FELIX adsciscit Ablativum v. g. Felix nati pietate. Rarius Praepositio ab jungitur, v. g. Ab omni laude felicior. Construitur etiam cum Genitivo, cujus exempla occurrunt apud Poetas, nominatim Silium Italicum, v. g. Felix uteri, leti, famae, cet.

FENERATO dare aliquid perperam damnat Scioppius in Stradam 75: Plautus enim Menaech. A. 4. Sc. 2. dicit, Fenerato aliquid auferre. Fenerato est Adverbium, idemque notat, quod sub gravis usura. Vsitatius tamen dixeris, fenori dare aliquid.

FENERO vel FENEROR TIBI i. e. fenori expono, fenus exerceo, in fenore colloco, fenori do, do tibi ad usuram: FENERO, non feneror, ABS TE id est, accipio fenus a te.

* Priori significatu veteres etiam Accusativum rei huic verbo jungunt. v. g. Fenerari aliquid. Cic. Non feneramur (alii legunt feneramus) beneficium, Wir treiben mit der Wohlthat keinen Wucher, wir werfen nicht mit der Wurst nach der Speckseite.

+ Eumdem Accusativum huic verbo creberrime jungunt scriptores Ecclesiastici; sed aliâ notione, scil. pro lucrari, lucrum facere, lucro apponere. v. g. Fenerari animhs, Seelen gewinnen.

FERAX Genitivum adsciscit et Ablativum; Ovid. Terra ferax cereris, multisque feracior uvis.

FERINA, BVBVLA aprina, ver vecina, leporina, ovilla, suilla, aliaque hoc genus sine Substantivo carnis usitate ponenda sunt. V. g. Ferinâ accipiendi sunt amici. Suillâ gaudet rusticus. Dat ferinae pretium raritas; a vervecina id copia nimis ampla adimit. Virg. Implentur veteris Bacchi, pinguisque ferinne. Celsus: Inter domesticas quadrupedes levissima suilla est, gravissima hubula.

* Sallustius tamen hujusmodi vocabulis carnem adjunxisse legitur. v. g. Numidae plerumque lacte, et ferinâ carne vescebantur.

FESSVS viâ et de via; valetudinibus, curis, hieme atque inopia; a studiis.

* Virgilius 1. Aen. v. 178. construit etiam cum Genitivo. v. g. Fessus rerum i. e. interprete Servio, penuriâ fatigatus.

FESTVM CELEBRARE Cictro Lib. 2. Verr. n. 114. Ovidius Met. L. 4. v. 4. et Lib. 10. v. 431. et Plinius Panegyrico: Cicero et alii pro eo usitatius festum diem agere, festum diem agitare, festos dies celebrare, facere ludos cum celebritate, celebrare ludes. Conf. Part Etymol. Sect. 2. voc. Festum.

FIDVS cum Dativo v. g. fidus amico: rarius cum Genitivo, v. g. Virg. Lib. 12. Aen. Regina tui fidissima.

FIGERE aliquid ad vel in parietem, et in pariete; pro diversitate motûs ad locum et actûs in loco.

Cicero hoc verbum non nisi translate usurpat, et eâ quidem constructione, quae pro actu in loco Ablativum prostulat.

FIGVRAS ORATIONIS eleganter vocat Cicero Lib. 3. de Orat. c. 13. et 14. lumina orationis, it. ornamenta verborum et sententiarum.

* Plinius L. 3. Ep. 13. dicit, figurare varie, Seine Rede mit allerhand Zierathen und Blumelchen ausputzen.

FIGVRAS GRAMMATICAS quum recordor non possium non monere, errores et mendas veterum auctorum non raro inani earum nomine excusari et purgari praepostere solere. Ex iis Hypallage meo quidem judicio tam absurda et contra rationem est, ut nihil possit esse supra: ista enim naturalem rerum ordinem prorsus labefactat et subvertit. Iudicet modo, quisquis sapit, quid sani sensûs subsit, si quis dicere ausus fuerit: Defendite muscas ab infante; Percutite cane fustem; Ciconiam pro nido construendam jubebo.

* Poetis propter metrum, et indocto vulgo, sermonem suum non ad obrussam rationis ubique exigenti, heic aliquid concedendum liberalius videtur.

FILIAE VIRVM DARE Germanismus: neque enim tantum haec locutio per se Latinis auribus insolens est, et a naturali rerum ordine abhorret, sed etiam vir ponitur in eadem pro marito, quâ notione obsolevit, nec nisi apud Comicos veteres, v. g. Plautum et Terentium interdum occurrit. Latini pro eo, Collocare alicui siliam, Collocare alicui filiam in matrimonium, Collocare alicui filiam nuptum vel nuptui, Dare alicui filiam nuptum et nuptui, Dare alicui siliam uxorem et in uxorem, Dare alicui siliam in matrimonium. Liv. Tradere alicui filiam in matrimonium. Iust. L. 1. c. 4. n. 4, Tradere alicui filiam nuptum, Id. L. 17. c. 3. n. 5. Schori Phras. ad voc. Colloco.

* Instin. L. 2. c. 3. n. 18: Pendendi tributi finem imponere. Flor. L. 2. c. 2. n. 33: Bello finem imponere.

Pro Finem imponere orationi, quod Curtius L. 9. c. 3. habet, usitatius et elegantius dixeris finem orationis facere, sermonem vel orationem ad finem adducere, finem orandi, dicendi, loquendi facere, vela orationis contrahere.

FINITIMVS ejus et ei. Genitivus Substantivum latens; Dativus Adjectivum tantummodo respicit.

FIRMITER PROPOSVI mihi nexum habet linguae Romanorum non satis accommodatum, quum ipsum verbum hâc notione non improbem: veteres pro eo, mihi certum est, mihi constitutum est, propositum est mihi; animo statutum ac deliberatum habeo; Poetae, stat sententia, firma sedet hujus rei mihi sententia.

FIRMVS et INFIRMVS quatenus hominis valetudinem respiciunt, cum hac differentia usurpantur, ut dicant infirmâ valetudine et infirmus homo; firmus autem homo numquam dicatur, sed absolute firmus.

FIT nescio, quo modo, Ich weiss in der Welt nicht, wie es zugehet, elegans Latinorum locutio.

* Cic. L. 1. Offic. c. 41: Fit enim nescio quo modo, ut magis in aliis cernamus, quain in nobismet ipsis, si quid delinquitur.

* Plautinae locutiones sunt. Non flocci facere, pendere, habere, notar minime contemnere: interdum tamen et prorsus contemnere i. e. ne flocci quidem facere. Nichi ein Staubchen darauf geben.

FORE ut, it. FVTVRVM ESSE, ut, ponitur eleganter loco Futuri Infinitivi post Verba Ajo, Adfirmo, Credo, Puto, Sentio, Spero, Scribo, Suspicor, Video, cet. v. g. Puto, fore, ut vir doctus evadus, pro Puto, te virum docium evasurum esse.

Sed ponitur hic verborum nexus necessario post Verba, quae carent Supino. v. g. Spero, fore, ut hoc discam. Spero, futurum esse, ut hoc Non dubito, fore, ut hujus rei te poeniteat.

FORE i. e. futurum esse, jungitur Nominibus, aut Participiis in Nomina translatis, et non Participiis futuri praecipue temporis. v. g. Spero, te amaturum fore, non dicitur, ne ingeminetur Futurum; sed, Spero, te amatorem vel amicum fore, vel te amaturum esse.

Nec jungitur Participio Passivo Futuri, v. g. Timeo, te verberandum fore. Satis erat verberandum, vel adjuncto Infinitivo verberandum esse. Ita Valla sciscit L. 1. c. 26, et quidem recte, si ad communem usum exigas.

* Dissimulare enim non queo, obstare huic canoni unum itemque alterum locum, in quem forte incidi, v. g. apud Livium L. 8. extr. Merito id, si quando umquam alias, deûm immortalium causa libenter facturos fore. Et quidem sic legunt optimi codices. Quin et apud Gellium L. 12. c. 11. haec verba puto in contrarium adduci posse: Virum quidem spientem non peccaturum esse (Proteus Philosophus) dicebat, etiamsi peccasse eum dii atque homines ignoraturi forent.

+ Refragatur quidem Cicero etiam ad Att. L. 5. Ep. 21: Deinde addis, te ad me fore venturum: sed Lambinus in codicibus suis legit, te ad me fortasse esse venturum. Item pro Milone c. 28. n. 78: In his singulis ita semper existimabitis, vivo P. Clodio nihil horum vos visuros fore: sed Lambinus, et omnes codices, qui quidem ad manus mihi in praesenti sunt, heic rursus legunt esse visilros.

* Cic. Formare orationem exercitatione et stilo. It. Formare corpora ad membrorum flexûs.

* In et Varro L. 2. R. R. c. 2. fin. emendante Victorio: Neque antequam calores aut frigora se fregerunt.

FRAVDI ne mihi id sit, i. e. ne mihi adscribatur, ne noceat, neu vitio detur mihi, modus loquendi veteribus proprius.

FRAVS posterior ne sit pejor, quam prior, Dass der letzte Betrug nicht arger sey, als der erste, non improbem. At Cicero ad Brutum Ep. 4. id ita elegantius exprimit: Ne quid primi cujusque mali excidendi causa sit, ut aliud renascatur illo pejus.

FREGIT navim brachium, crus, coxam, tibiam, cet. quasi ipse fregerit, id est, ipse egerit, non potius passus sit, habet Terentius, Cicero L. 2. Orat. n. 253. Phaedrus L. 5. F. 7. v. 8. et Plinius L. 2. Ep. 1. Seneca Ep. 104: Fregit aliquis crus et extorsit artioulum. Valla L. 3. c. 75.

FRVI aliquâ re Apud Comicos interdum habet Accusativum, Frui aliquam rem.

FVGIO te vel hanc rem. It. Fugio ab omni, quod abhorret cet. Cic. Offic. 1, 35.

* Ita nimirum non sine elegantia ac numero periodi subinde apud Cic. inchoantur.

FVNDAMENTA ponere vel locare, Cicero, Plinius, Virgilius, alii habent. Non ergo est, quod, quia Germanisino consonant, timidius usurpemus, aut, ut minus Latina, fugiamus: quamquam Iacere fundamenta frequentius Ciceroni, et aliis bonis auctoribus sit. Cicero et alii etiam habent, agere fundamenta.

FVNDERE PRECES Pharisaicum videtur: notat enim adsluentiam. Quo sensu Comicus: Iam tu verba fundis heic, saepientia? Latinus diceret, Deum precari; Cemprecari Deum; Deum adire precibus; Praefari Numen; Vota precesque Deo ferre; Supplicare Deo. Ita Praschius de Barb. 44.

Sed, quod contra Praschium notari velim, Verbum fundere etiam ad ardentius pietatis studium transferri potest, praeeunte Cicerone Lib. 1. de Divin. Illa, inquiente, quae instinctu inflatuque divino funduntur, scilicet oracula. Nec usquam memini, to\ Preces fundere aliter sumi, ac pro pientissimo ac religiosissimo actu. v. g. ap. Virg. L. 5. Aen. v. 234.

FVNDERE sanguinem absolute, et Fundere sanguinem alicujus. Curtius etiam L. 10. c. 5. n. 13. dicit: Fundere sanguinem de aliquo.

FVNGI aliquâ re Apud Tacitum, Iustinum et Comicos adsciscit etiam Accusativum. v. g. Fungi aliquam rem.

At Fungi vitâ insuper significat etiam idem, quod Defungi vitâ s. mori: pro quo et Diem fungi Iustinus dicit L. 19. c. 1. n. 1. et Sulpicius Severus L. 1. Hist. Sacr. c. 7. extr. et alibi; de quo videas, quae Ioh. Vorstius de Constructione p. 24. notavit.

FVTVRI elegans periphrasis per futurum est fieri solet. v. g. Futurum est, ut olim te poeniteat, pro Poenitebit te olim. It. Si industrius fueris, futurum est, ut emergas, pro Industrius si fueris, emerges.

FVTVRVM Conjunctivi simplex sequitur post particulas conditionales Si, Nisi, Vbi, Quum pro quo tempore, Quando, Donec, Antequam, et similia. v. g. Si venerit. Nisi nunc dixero. Quum redierit. Quando scripsero.

Futurum autem Conjunctivi non nisi Periphrasticum, sequitur post Vt, Ne, Quo, Quin, Quod, Quum pro Quia, it. post particulas dubitandi. v. g. Ita prostravit cuncta, ut numquam resurrectura sint. Vereor, ut sit venturus. Vereor, ne sit venturus. Non dubito,

quin pater mox scripturus sit. Nescio, an, (num, utrum, cur, quare) rediturus sit.

FVTVRVM dispescitur 1. In Futurum simplex, ut Amabo, Ich werde oder will lieben; Amabor, Ich werde geliebet werden. 2. In Futurum perfectum, seu, ut Varroni dicitur, exactum: quod quidem in Activo unâ voce exprimitur, ut Amavero, Ich werde geliebet haben; at in Passivo circumscribi debet, addendo ad Praeteritum Participii tw=| fuero, ut Amatus fuero, Ich werde geliebet gewesen seyn.

* Ita Quum coenabo, sonat, Wenn ich werde zu Abend essen; sed Quum coenavero, sonat Wenn ich werde zu Abend gegessen haben. Voss. L. 3. Analog. c. 15.

Gaudere propter seu ob aliquam rem, haud reperitur. Goclen. Obs. 24. it. 468.

Intransitive sumtum exprimitur etiam per Gaudere in sinu apud Oratores et Poetas; et Gaudere sibi apud Lucret. Gaudere in se ap. Catull. Gaudere de pectore ap. Stat. Papin.

* De reliquo easdem insuper constructiones adsciscit, quas habet Gratulor: quo de infra.

GEMERE transitive sumtum Accusativum adsciscit. v. g. Gemere malum suum. Intransitive sumtum adsciscit Ablativum causae. v. g. Gemere desiderio alicujus.

GEMMAE caelaturae accommodae vel idoneae, ad includendum idoneae: Gemmas arte concludere, artificiose illigare, auro includere, suis in valvulis includere. Germ. Geschliffene, bearbeitete Edelgesteine, Edelgesteine einfassen.

* Cic. Imne sentis, bellua, quae sit hominum querela frontis tuae? Heic Substantivum querela regit duos Genitivos, alterum subjecti, objecti alterum, hominum et frontis. Id. Sed quae naturae principia sint societatis humanae, repetendum altius videtur, id est, naturalia principia socieratis. Huc referes illa s1oloikofanh=, in quibus Substantivo additum est Gerundium in di, et Genitivus nominalis simul. Hâc enim observatione s1oloikofane\s2 istud recte excusatur. Ter. Novarum qui spectandi copiam faciunt. Cic. Reliquorum siderum quae causa collocandi fuerit. Id. Vtrum Antonio facultas detus agrorum suis latronibus condonandi. Varro: Aliquod suit principium generandi animalium.

GENITIVVS Pluralis Nominum vel Participiorum in ns, bifariam formatur, ium, et per Syncopen in primis apud Poetas, um. v. g. adolescentium et adolescentum, sapientium et sapientum, amantium et amantum.

* Parentum autem per Syncopen, in prosâ; Parentium non nisi in metro, apud Horat.

GENTIVM et TERRARVM[?] et LOCI[?] et LOCOVM[?] Genitivi per elegantem Pleonasmum adduntur subinde non nullis Adverbiis loci. v. g. Vbinam gentium, Vbi terrarum, Vbi loci, Vbique locorum, Vnde gentium, Vsquam gentium, Nusquam gentium.

GENVS GENERALISSIMVM Philosophi recentiores: veteres autem Latini Superlativum generalissimus ignorant. Dicunt autem pro illo genus ultimum, caput generis.

GENERA SVBALTERNA ejusdem notae est eaque Logicis dicuntur, quae Latine dixeris ea, quorum unum sub altero continetur, vel quorum unum alterius genus est.

* Adjectivum Subalternus, a, um, barbarum est. Conf. Part. Etym. Sect. 1. Voc. Subalternare.

GERERE aetatem falso suspectum: habet enim Cicero L. 4. Fam. Ep. 5. Suetonius Domit. c. 1. et Vesp. c. extr. Interim usitatius multo est, Agere aetatem, Degere aetatem vel vitam.

GERERE se bene Huic contrarium est Gerere se male; pro quo Plinius L. 2. Ep. 12. Gerere se turpiter; et L. 10. Ep. 82. Gerere se contrd disciplinam.

GERVNDIVM in dum rarissime Accusativum sui Verbi adsciscit; sed usitate convertitur in Participium. Ita multo rectius et usitatius dixeris, Idoneus ad rempublicam gerendam, quam Ideneus ad gerendum rempublicam. Sed Gerundium in di, utroque modo. v. g. Occasio vincendi hostis, et Occasio vincendi hostem.

GLACIEM scindere vel frangere alicui, Einem das Eis brechen, in numero adagiorum apparet ap. Erasmum et in Fabri Thesauro. At quum haud addatur. quo auctore haec r(h=s1is2 increbuerat;

GLAVCOMA vel glaucomam objicere alicui ob oculos, Einem einen blauen Dunst vor die Augen michen, Plaut. Mil. A. 2. Sc. 1: Prosaici et Oratores pro eo, imponere alicui, perstringere aciem ingemii vel animi alicujus.

GLORIA inanis minime barbarum est: Cicero tamen pro eo habet, gloria falsa.

2. Interdum sequitur Insinitivus, v. g. Gloriatur, se omnes provincias peragrasse.

3. Interdum Accusativus cum Praepositione. v. g. Gloriari apud aliquem, Gloriari contra aliquem.

5. Interdum Ablativus rei vel personae; idque vel sine Praepositione, v. g. Quorum factis gloriantur cives; vel interveniente Praepositione in vel de. v. g. In virtute recte gloriamur. It. Tu de tuis divitiis intolerantissime gloriaris.

6. Interdum duplex Ablativus, quorum alter habet adjunctam Praepositionem, v. g. Sed hoc non concedo, ut, quibus rebus gloriemini in vobis, easdem in aliis reprehendatis.

GRAMMATICA Rhetorica, Dialectica, Arithmetica, Logica, Physica, Topica, aliaque hoc genus nomina, sive librorum sint, sive disciplinarum, a probatis scriptoribus Numero Plurali usurpantur.

* V. g. Rhetoricorum doctus est. Musicis eruditus est. Ciceronis Rhetorica publice enarrantur. In Mathematicis regnat. Cic. Musicorum perstudiosum accepimus. Id. Gradatim respondens, eo perveniat, quasi Geometrica didicisset. Id. Ne Physicorum quidem esse te ignarum volo. Id. In Arithmeticis satis exercitatus.

Posse tamen etiam haec eadem Singulari Numero poni, quum sunt artium et disciplinarum nomina, non nulla exempla docent.

* Cic. In Astrologia C. Suplicium audivimus, in Geometria Sex. Pompe jum ipsi cognovimus, multos in Dialecticis, plures in jure civili.

GRATES DICERE it. Gratias dicere, apud veteres non invenio, qui sempe heic utuntur Verbo agere.

* Aevo interim medio et recentiori satis frequens est. Ita quidem occurrit in notissimo illo Hymno Ecclesiastico: Benedicamus Domino: Deo dicamus gratias. Idem in Philippi Melanchthonis Psalmodia h. e. Canticis sacris veteris Ecclesiae selectis Wittebergae 1579. editis p. 249. in Oda Sapphica de sanctis angelis, quae ita incipit: Dicimus grates tibi, summe rerum cet. Item apud Henr. Eckstormium L. 1. Progr. 21. p. 38. f. 2. v. 23. seq.

Sed nos fas, pueri, tanto pro munere grates Tam facili totâ dicere mente Deo.

GRATIAM AGERE aut sine suffragio veterum aut rarissime, teste Godescalco p. 8: dic, Gratias agere.

+ *to\ Habere gratias, Lambinus perperam improbat in not. ad Nepotis Timoleontem n. 72. Occurrit enim apud Terentiuns Andr. A. 4. Sc. 5. v. 31: Dis pol habeo gratias, quum in pariendo aliquot adfuerunt liberae. Et ap. Plautum Trin. 3, 2: Et tibi nunc perinde, ac merere, summas habeo gratias. Lambino etiam opponitur locus Curtii L. 3. c. 6. n. 17, ubi est grates habere. Grates autem apud Curtium subinde exstat pro Gratias, utpote qui plura habet characteris Poetici.

* Nota: Gratiam habere apud aliquem i. e. gratiâ valere, Bey einem wohl augeschrieben seyn. Sed Gratiam habere alicui i. e. grato animo alicujus in se beneficia agnoscere.

+ Grates agere, Poeticum magis est, quam oratorium, Rob. Stephano et Phil. Pareo judicantibus. Ita tamen Curtius, Tacitus, Livius e. g. L. 30. c. 17, quin et ipse Cicero in Somnio Scipionis cap. 1. locuti sunt. Cell. Antib. 275.

+ Seneca de malo Reddi potius gratiam, quam Referri dicendum putat, et e contratio de bono Referri potius, quam Reddi. Sed hanc differentiam solus ipse excogitavit et fecit. Cicero semper REferre usurpat, et in bonum et in malum. Perottus p. 348. v. 4. 6. Etiam Reddere alicui gratiam vix apud veteres, opinor, occurrit.

* Pro Gratiam referre, dicunt etiam Gratiam persolvere vel rependere, v. g. Phaedr. L> 2. in Prologo; et apud Quintil. Persolvi gratia non potest. Poetice etiam Grates persolvere dignas, haud opis est nostrde, Virg.

GRATIAM facere alicujus rei alicui est, quum remittimus aliquid, ne praestetur, v. g. Facere alicui gratiam juris jurandi, Einen des Eids erlassen, Comicum est et

Suetonianum. Popma 91. ed. Hek. 231. Plaut. MOst. 5. 2. heic etiam dicit De coend facio gratiam.

GRATIAM invenire in oculis alicujus, Hebraismus est: Latini, Gratiam inire apud aliquem, Gratiam inire ad aliquem, Gratiam inire alicujus, Gratiam inire ab aliquo. Schori Phras. ad voc. Inire.

* Gratiam inire alicujus et ab aliquo, omnium optime et usitatissime dicitur.

GRATIAS tibi ago pro ista re, raro: usitatius, Gratias tibi ago, qui vel quod ita egeris. Subinde etiam Gratias tibi ago ex hac re, de hac re, in hac re, vel propter hanc rem; Gratias tibi ago in singulas res et merita.

* Nota: Praepositio Pro, quoties locutioni Agere alicui gratias jungitur, non semper rem, propter quam gratiae sunt agendae, sed interdum etiam normam gratiarum agendarum respicit. v. g. Cic. L. 6. Ep. 6. Pro cujusque natura et instituto gratiae sunt agendae, Du musst Dank sagen, nachdem es ein jeder verlanget und verdienet.

GRATIAS agere alicui maximas incredibiles, miras, mirificas, immortales, singularibus verbis, summas. Plin. L. 10. Ep. 64.

GRATIFICOR tibi hanc rem hâc re, et de hac re. Item, Gratificari inter se, absolute, ap. Plin. L. 10. Ep. 47.

* Interdum Praepositio de omittitur. v. g. Gratulor tibi hâc re. Item: Gratulor tibi in hac re; Gratulor tibi, quod, sequente Indicativo et Conjunctivo. v. g. Gratulor tibi, quod victoriam ab hoste reportasti. Plin. L. 4. Ep. 8: Gratularis mihi, quod acceperim Auguratum. Item: Gratulor tibi, quum, sequente Indicativo. v. g. Gratulor mihi, quum meae litterae tantum potuerunt. Plinius etiam L> 4. Ep. 27. habet Gratulari alicui pro aliqua re. Interiam ama juvenem, et temporibus nostris gratulare pro ingenio tali, quod ilse moribus adornat.

+ Ita reliqua Verba adfectus seu perturbationis, v. g. Gaudere, Dolere cet. construuntur. Dicunt etiam praeterea, Dolere ex aliqua re.

GRATVM esse vel praebere se alicui et erga aliquem: interdum etiam in aliquem. Cic. L. 2. Verr. n. 116: Putarem, te gratum in deos.

GRATVM i. e. acceptum, tibi, adversum te, quod singulare est Terentii; in omnes, in vulgus, quod singulare est Livii.

GRAVARE aliquem aliquâ re, Poetae: Oratores pro eo, imponere alicui onus.

GRAVARI aliquam rem i. e. recusare, nolle subire: GRAVARI aliquâ re i. e. molestias capere ex aliqua re.

* Aliud, inquit Graevius ad Iust. L. 20. c. 2, est gravari militiâ; aliud gravari militiam. Gravatur militiâ, cui militia gravis est, qui molestias ex ea capit; Gravatur militiam, qui eam recusat, non vult subire.

+ Videtur hoc verbum Deponens esse; sed non est: nec quartus Casus id probat, quia ob vel propter subauditur. Absolute positum et constructum cum Infinitivo, significat graviter ferre, offendi, v. g. Cic. de Orat. L. 1. c. 23: Non gravabor, breviter dicere, quid sentiam. Plaut. Trin. Act. et Sc. ult. v. 48: Non gravabor: faciam ita, ut vis.

GRAVITAS LOCI, GRAVITAS COELI Latinis est locus minus salubris propter aerem, malus aer, mala aeris temperies.

* Cic. Corpore vix sustineo gravitatem coeli hujus. Id. Loci gravitas cum reliquis etiam sic miserrime perferenda. Schori Phras. ad Voc. Gravitas.

HABE patientiam cum eo Germanismus: Lat. Fer eum patienter, Fer cum patienti animo, Vtere patientiâ in eo.

HABEBIS mecum negotium pro Me adversario uteris, Experieris me adversarium, Me in te emissarium praebebo, Germanismus.

* Sed Habebis mecum negotium, pro Egohabebo negotium, et tu similiter habebis negotium expediendum, probae notae est. Horatius enim 1. Serm. Sat. 7. 1. dicit Permagna negotia habebat.

HABEO multa dicere scribere, exsequi cet. i. e. possum multa dicere, scribere, exsequi, cet. est Graecismus. Graeci enim dicunt e)/xw deianu/ein, habeo ostendere. Ita Latini, Graecorum aemuli, v. g. Cicero: Habeo dicere; Hoc

habeo tibi polliceri. Suetonius: Nihil habeo aliud precari. Atque ita Cicero saepe: itemque Lucretius, Horatius, Ovidius, Paterculus, Gellius, alii.

+ Proinde qui Habeo dicere pro Dicendum est mihi vel Oportet me dicere, usurpant, vel usurpari credunt; fallunt et falluntur. Notandum tamen, dici etiam Habeo faciendum, Habeo dicendum, Ich habe zu thun, ich habe zu sagen, oder ich muss thun, ich muss sagen: ubi autem osficium et debitum; non, ut in priore locutione, facultas et potentia notatur. Hoc posteriori modo Quintilianus, Plinius uterque, Suetonius, Tacitus, Statius, Frontinus loquuntur. Gocl. Obs. L. L. 66. et 422. seq. Vechneri Hellenol. 259. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 56. seqq. it. de Lat. Falso Susp. 69. 70. 239, Eliae Majoris de Var. Orat. 338. Schori Thes. Cic. it de Phras.

HABEO cum Praeterito Passivo eleganter Verbum, quod simpliciter poni commode poterat, circumscribit, ut: Habeo dictum; Habeo effectum; Haebeo exploratum; Habeo perspectum; Habeo cognitum cet. pro Dixi, Effeci, Exploravi, Perspexi, Cognovi cet. ut ita haec locutio Latina plane gemina sit Germanicae, Ich habe gesagt, Ich habe ausgerichtet, Ich habe erfahren, Ich habe erkannt, Ich habe vernommen, cet. Occurrunt hujusmodi locutiones ap. Plautum, Ciceronem, Livium, Nepotem, Caesarem, Plinium. Vorst. de Lat. Falso Susp. 68. 72.

HABEO hoc pro nihilo pro Habeo hoc gratis, perperam: nam illud significat Contemno hoc; uti Habeo hoc pro re magna, notat contrarium, i. e. hanc rem magni aestimo.

HABERE aliquid in magna copia, Germanismus; Lat. Habere alicujus rei magnam copiam, Alicujus rei copid adfluere.

HABERE bonam vel malam vel falsam opinionem de aliquo, Quintilianus L. 2. c. 12. 13: rectius pro eo cum Cicerone et elegantioribus, Bene vel male vel perperam de aliquo existimare. Schorus de Phras. ad voc. Existimare.

HABERE accurate et liberaliter; luxuriose exercitum; sese aequabiliter; pensi et moderati; pericula vilia; vilia imperium et patriam; summum judicium; imperium; in spe; in propatulo; in gratia; in custodiis; in liberis custodiis; aliquid compertum; dubium; manifestum; occultum; aliquid vel aliquem falsum, v. g. falsum me habuit ea res; aliquem in amicis; habent ita se mores: Sallustiana sunt.

HABERE bonum animum i. e. bono animo esse, animo esse curis vacuo, defaecato, non anxio, non sollicito: Habere aditum s. accessum ad aliquem; aliquem carum; aliquid ante oculos; bonum exitum; consuetudinem; eloquentiam; febrim; finem; fidem alicui, non in aliquo, Germ. Einem Glauben zustellen; lubidinem in. aliqua re, Germ. Lust wozu haben; opus inter manus, Germ. Ein Werk unter Handen haben; librum prae manibus, Germ. Ein Buch vor der Nase liegen haben; Habere bonum spem. Dicunt etiam, Habere aliquid in spe, et Aliquam rem esse in spe. Habere spem in aliquo, et Habere spem positam in aliquo, Germ. Grosse Hoffnung auf einen gesetzt haben; plurimum negotii in aliqua re; habere salutem alicujus in consilio. Germ. Auf jemandes Wolfabrt reflectiren; tempus, v. g. Morandi tempus non habet, Germ. Er hat nicht Zeit sich zu verweilen. Non habeo tempus ad hanc rem; Habere tres pedes in latum, Germ. Drey Fuss in die Breite haben; victoriam in manibus; voluntatem aliquid faciendi et ad aliquid faciendum; aliquem ad manum, Germ. Einen bey der Hand haben; aliquem in consilio, Plin. L. 1. Ep. 20; aliquid inter manus, id. L. 5. Ep. 5; eam fiduciam diligentiae alicui, id. L. 10. Ep. 82; aliquem suspectum, id. L. 10. Ep. 92; aliquid in manibus, id. L. 7. Ep. 30; aliquid in usu, id. L. 8. Ep. 14; propositum aliquid faciendi, id. L. 9. Ep. 19; cupiditatem notitiae alicujus rei, Etwas zu wissen verlangen, Nep. Attic. c. 8; aliquem in honore, Germ. Einen in Ehren halten, Cic. ad Atticum; aliquem circum vel circa se, Germ. Einen um sich haben; auctoritatem; dies vacuos, Germ. Nichts zu thun haben; curam; deliberationem; divitias; exitum vitae; iter; occultum aliquid; cognitum, exploratum, perceptum, comprehensum aliquid; habere parum, Wenig haben; potestatem; societatem; suspicionem; testes; timorem; negotia; vim; vitam; voluntatem; controversias inter se de aliqua re, cet.

scriptoribus usurpatae, vel maxime a tironibus observandae, quia Germanismi videntur esse. Vorst. de Lat. Falso Susp. 66. seqq.

HABERE curam alicujus rei, Livii est: Cicero et optimus quisque pro eo, habere rationem alicujus rei.

* Neque vero tantum dicunt. Habere rationem dicujus rei, sed etiam Habere rationem, quemadmodum, et Habere rationem, ut cet. Cic. L. 3. Orat. n. 180: Nam quum esset habita ratio, quemadmodum ex utraque parte tecti aqua delaberetur. Idem L. 3. Fam. Ep. 26: Animadverti et didici ex tuis litteris, te omnibus in rebus habuisse rationem, ut mihi consuleres.

HABERE delectum Lustrare exercitum, Caesariana: Recensere exercitum, Inire numerum armatorum, Mustern, Liviana sunt.

HABERE febrim et Carere febri, utrumque apud Ciceronem; sed prius longe melius: quia posterius exemplum a)ku/rou seu a)kurologi/as2 est. Conf. supra FEbrim habet.

HABERE podagram non prorsus improbem: quia recte dicitur habere febrim; quo de in proxime praecedenti. Rectius tamen cum Cicerone, magisque Latine dixeris, doloribus podagrae cruciari, laborare podagrâ, ardere doloribus podagrae, pedibus vel ex pedibus laborare, pedum doloribus adfici, aegrum esse pedibus vel a pedibus.

HABERE orationem vel absolute positum, vel cum addito ad populam, ad coetum, coram concione, idem fere est, quod declamare, verba facere ad poplum, Eine Rede halten: sed HABERE orationem cum aliquo est amicum colloquium cum aliquo instituere, Mit einem im Vertrauen sprechen, discuriren; Vid. Cic. L. 3. Fam. Ep. 19.

HABERE rationem alicujus rei, et in aliqua re, Cic. Lael. c. 24. Eine Sache besorgen.

Sed Habere rationem cum aliqua re, idem notat, quod habere commercium cum aliqua re, Mit einer Sache sein Gewerbe treiben. Cic. Habere rationem cum terra, Mit dem Ackerbau umgehen. Conf. paullo ante Habere curam alicujus rei.

HABERE sermonem apud aliquem i. e. declamare; v. Plin. L. 1. Ep. 8: HABERE sermonem inter se et cum aliquo de aliqua re i. e. verba commutare cum aliquo.

HABET malum spiritum Er hat einen stinkenden Odem, perperam: Lat. Anima ei foetet.

* Non sane damnamus heic vocabulum spiritus, ut quod hâc notione satis Latinum est. v. g. Spiritum ducere, Them hohlsu; Extremus spiritus, Der letzte Athem; Spiritum retinere, Den Athem an sich halten, quod Comprimere animam elegantius dixit Terentius; Suspendere spiritum in lectione, Im Lesen inne halten, nicht so eilends auf einander lesen. Sed id dumnamus, quod per Germanismum Malus spiritus dicatur pro foetido spiritu; immo quod hic verborum nexus ignoretur prorsus in Latio.

HABET te in derisum Er hat dich fur einen Narren, suspectum: scriptores Latini pro eo, Habet te derisui, Habet te pro oblectamento.

HABILIS alicui rei et ad aliquam rem: Interdum etiam Habilis in aliqua re et in aliquam rem.

* Cic. L. 1. Orat. n. 115: Sunt autem qui dam ita naturae muneribus in iisdem rebus habiles. Florus L. 4. c. 11. n. 6: Habiles in omnia, quae usus poscebat, ad impetus et re cursus flexusque capiendos.

HABITARE transitive et intransi tive significat, v. g. Habitare casas, et Habitare silvis et in silvis, terrâ, duabus urbibus: Habitare domum, oppidum, et in domo, in oppido.

* Translate Habitare in aliqua re, est multum diuque in illa esse, ut: habitare in libris, Immer uber den Buchern liegen.

HABITVM BONVM CORPORIS quem haud barbare vocant Medici, malim cum Cicerone L. 3. Offic. c. 33. firmam corporis constitutionem dicere.

* Habitus corporis apud Latinos usitatius externam conditionem respicit, et est Germanice Die Leibes-Gestalt, die Positus, die Taille, die Leibes-Grosse. Curt. in Orat. Scytharum ad Alex. M. Si dii habitum corporis tui aviditati animi purem esse voluissert, cet.

HAERERE in tergis hostium fugientium, et secundum Livium L> 1. c. 14. in terga.

HAERERE diu circa unius urbis muros, Lange vor einer Stadt sitzen, ehe man Meister davon werden konne. Curtius L. 5. c. 3. n. 9. pro eo etiam habet: Haerere in obsidione castelli exigui et ignobilis.

HAERES mihi in visceribus in medullis i. e. ego numquam obliviscar tui, desiderio tui aestuo.

* Cic. Quum aberis, aderis tamen, et mihi in medullis ac visceribus haerebis. Schor. Phras.

* Cic. Vt peccatum haereat, non in eo, qui monuerit, sed in eo, qui non obtemperarit. Idem: In quo non modo crimen non haerebat, sed vix cet. Schor. Phras.

HAERET mihi aqua locutio proverbialis i. e. Ego dubito, Ego animi pendeo, Quid heic agere debeam, nescio, Ciceroni aliquoties usurpata, nempe L. 3. Offic. sub sinem, et L. 2. ad Quintum Fratr. Ep. 7.

+ P. Manutius ad d. l. poster. hanc rationem loquendi a clepsydris ductam existimat: in quibus, inquit, non sempr fluebat aqua, sed interdum haberebat immobilis. Sic haerebat Cicero dubius animi, quid ageret. Ac scimus sane, quid et in nostris clepsydris kataxrhstikw=s2 sic dictis usu veniat.

Alii aliunde hanc aquam proverbialem derivant. Nobis tamen ex fonte a Manutio ostenso fluere videtur.

HAVD AMPLIVS Non amplius pro Circiter est Plinii Majoris ac Livii. Liv. L. 28. c. 2: Duo haud amplius millia peditum. Schwarz. ad Turs. p. 129. 1156.

HAVD CVNCTANTER Vngesäumt, Livii idiotismus est: alii pro eo, abjectâ omni cunctatione, e vestigio, nullâ factâ morâ. Cell. C. P. 215.

HAVD PAVLLO pro Multo eleganter. Cic. Nae tu haud paullo plus, quam quisquam nostrum, delectatiouis habuisti.

HAVD POENITENDVS i. e. satis bonus, eximius, v. g. Vivere sub haud poenitendo magistro, Livianum est. V. Liv. L. 1. c. 35. cet.

HAVD SECVS Non secus, Longe secus, quam, ac, atque. v. g. Longe secus egit, ac putarm.

HAVRIRE SANGVINEM i. e. jacturam sanguinis facere, falso suspectum. Habet enim Lucanus, Ovidius, Livius, et Curtius, apud quem Darius L. 4. c. 14. n. 17. ita ad exercitum suum: Multum sanguinis invicem hausimus; et semper gravior in paucitate jactura est. Borrich. Cogit. 286. Carolus de Aquino MIscell. 155.

* Hem misero mihi! Hem astutias! Ter. Andr. A. 3. Sc. 4. Hem, Pamphile! Id. Andr. A. 4. Sc. 2. Hem, mea lux, meum desiderium! Cic. L. 14. Fam. Ep. 2: ubi tamen quidam nominative etiam sermonem accipiunt. Heu, misero tibi! Plaut. Merc. Heu stirpem invisam! Virg. L. 7. Aen. Heu, pietas et prisca fide! Virg. L. 6. Aen.

HERES bonorum omnium Livius L. 1. c. 34: elegantius pro eo, Heres ex asse. Cicero etiam L. 7. Attic. Ep. 2. dicit Heres ex libella.

HI in illos; illi in hos culpam regerunt, Einer schiebts immer auf den andern, Plin. L. 10. Ep. 30. Ceteroquin pro eo malim, Se invicem incusant, it. Alii incusant alios.

HIC vel heic huc, hinc, hac, horsum, meum locum: ISTIC, istoc, istinc, istac, istorsum, tuum locum, amice, ad quem scribo: ILLIC, illuc, illinc, illac, illorsum, illo, tertium locum, ubi v. g. amicus aliquis utriusque nostrum degit, respicit. v. g. Scribe, mi Cai, Titio, qui Romae est, ut illinc abeat; non istinc. It. Scribe, ut istuc redeat, i. e. eo, ubi tu, Cai, commoraris. It. Scribe, quae istic, i. e. in urbe tua, mi Cai, agantur; non illic, quod Romam innueret, ubi Titius degit.

* Nota: IBI respectum habet ad to\ VBI? et unum eumdemque locum proprie respicit. v. g. Christus ait: Vbi ego sum, ibi etiam minister erit mens. It. Ibi sunt viri doctissimi i. e. in eodem loco, in eo loco, de quo nunc quidem nobis sermo est.

HIC Pronomini videas interdum ornatûs causâ, aut ut majus in verbis pondus inesset, aliud, prorsus idem valens, additum. Sic Ciceronis est hic iste pro C. Rabirio c. 9: Sed hujus istius facti stultitiam major jam superior stultitia defendit. Tales locutiones, non desunt quidem, qui suspectas habeant, ut

Patricius docuit in Nota ad Cic. l. c; sed hi ipsi mutabunt, puto, sententiam, si cogitaverint, nihil magis insolitum inesse his formulis, quam inesse intelligatur similibus, Iam nunc, Deinde postea, At vero, aliisque multis, quas ipsi Ciceroni probari, satis constat. Menken. Spec. 2. p. 85.

HIC proxime nominatum ISTE[?] medium: ILLE[?] remotissimum respicit. V. g. Tullium, Atticum et Trebatium vehementer diligo: hunc quidem i. e. Trebatium ob mores festivos; istum i. e. Atticum ob ingenii liberalitatem; illum i. e. Tullium propter incredibile dicendi flumen.

* Si sermo antecedens tantum de duobus est; tunc Hinc posteriorem; Ille priorem respicit.

Quae tamen differentia parum attenditur, si nullum periculum a)mfiboli/as2. LIv. 30. 30: Melior est certe pax, quam sperata victoria: Haec (pax) in tua; Illa (victoria) in Deorum manu est.

Apud Poetas etiam, et fortassis non numquam in prosa, alterutrum utriusque vicem implet. Virg. 10. Aen. v. 9. 10: Quis metus, aut hos (Trojanos), aut hos (Latinos) arma sequi, ferrumque lacessere suasit? Ter. Phorm. 2. 2. 18: Quia in illis fructus est; in illis opera luditur.

HINC INDE minus usitatum apud bonos Latinitatis auctores: HINC ATOVE ILLINC, Cicero: HINC et HINC Poeticum magis, quam Oratorium est.

* Hinc inde confundunt hodie cum Heic atque illic. Hoc motum et actum in loco; illud motum de loco notat.

HOC in tempore Latine dicitur: usitatius tamen sine Praepositione. Hoc tempore, item His temporibus, Hoc tractu cempris, Hâc tempestate nostrâ.

HOC recte dumtaxat elegans est ad ostendendum, ex illa parte recte habere sententiam. Vulgo nostrates dicunt: Bis hieher, in so weit, nach diesem Verstande, nach dieser Erklarung hat dieses seine Richtigkeit.

HOC vel illud si leges i. e. Si leges pro lubitu, quae tibi placuerint, vel in quae forte incides; habet Plinius Lib. 9. Ep. 29.

HODIERNO DIE i. e. hoc die, Andem heutigen Tage, Latina r(h=s1is2 est, occurrens pro M. Marcello apud Ciceronem cap. 1. Cell. C. P. 95.

* Hodie latius patet, quam hodierno die. Hodie significat tum hoc praesenti die, tum his temporibus nostris, hâc tempestate nostrâ: Hodierno die significat non nisi hoc praesenti die.

HOMO bonae frugis et contra Homo nullius frugis, Ein huund feiner Mensch, item Ein Taugenicht, passim apud veteres occurrit.

* Quamquam et hoc invenitur: Homo frugi. Quod per Ellipsin videtur dici, suaudito idoneus: nisi frugi pro frugis dictum putemus antiquorum ratione; quos et Herculi, Themistocli, fami, pro Herculis, Themistoclis, famis dixisse constat; quae Vossi Observatio est L. 1. de Analogia c. 46. Frugi autem homo, Graecis xrh/s1imos2 dicitur h. e. qui utilis est.

HOMO MAGNVS non staturam sed famam et merita respicit, et opponitur homini obscuro et ignobili. Quodsi Latini de statura loquuntur, dicunt Vir magni corporis, Vir ingenti magnitudine corporis, Vir excelsâ staturâ seu decora proceritate, Procerus habitu, Vir amplissimâ pulcherrimâque corporis formâ.

HOMO ROMANVS Homo Graccus, Homo adolescens, Homo novus, Homo Consularis, Homo alienigena, Homo valens, elegantes cultioris Latinitatis Pleonasmi.

HONOREM surgendo alicui exhibere, displicet, nec ad genium linguae confictum videtur: Latini pro eo, adsurgere alicui. Schori Phras. ad voc. Adsurgo.

* Latini dicunt: Honorem alicui habere; non, exhibere: nec omnino, quod constat, to\ surgendo addunt.

HONORARIVM dare alicui Germ. Einem etwas zur Discretion geben, non damnem, quum vocabulum Honorarii eâ notione apud veteres ICtos occurrat.

Sed Honor ariam pecuniam et Honerarium vinum dare vel offerre alicui, non pari passu ambulat, quum Adjectivum hoc probae quidem notae sit, sed eo significatu vix usurpctur.

* Honorarius apud veteres est. 1) Quod honoris seu magistratûs collati causâ a Praetoribus, qui honoratus magistratus dicebantur, institutum erat. v. g. Ludi honorarii apud Sueton. cap. 31. 2) quod ex auctoritate Praetorum pendebat. Ita v. g. Ius honorarium apud scriptores Romanos idem est, quod Ius Praetorium Namque quum Consules, penes quos summa, exactis Regibus, rerum jurisque dicundi

Romae potestas erat, vicinis bellis avocarentur, nec magistratus esset domi, qui interim redderet jus, creati Praetores sunt, penes quos ea provincia potestasque esset. Sic honoraria actio, honorariae obligationes, honorarii successores cet. dicebantur, quorum ratio a Praetorum edictis nasceretur. Hinc ipsum Praetorem, Honoratum Ovidius vocat 1. Fast. v. 52:

Pro illo elegantius, et pro hoc rectius dixeris cum Cicerone, houorem habere alicui. Schori Phras. ad voc. Honor.

Nec tamen Honorem habere alicui significat tantum id, quod dicimus Dare alicui honorarium; sed etiam Honore aliquem adficere, vel Tribuere alicui honorem.

+ Bunemannus Ind. p. 170. ad h. l. excitat rarissimam pariter ac doctissimam, quam vocat, Disserationem Melchioris Goldasti, de Honore Medici.

* Haec locutio quum posteriori notione usurpatur, admittit etiam Pluralem. v. g. Magnos honores alicui habere.

HORRERE conspectum alicujus it. intransitive, Horrere frigore et a frigore.

HORREVM provinciale Horreum publicum, Ein Magazin. Caes. Lib. 3. B. C. c. 42: Horrea constituere certis locis, Magazinen anlegen.

* Notes heic etiam locutiones: Frumentum imperare civitatibus, vecturas frumenti finitimis civitatibus describere, Proviant-Lieferung ausschreiben.

HORTOR, ADHORTOR te ub hoc facias: Horter, Adhortor te ad hanc rem, et te de hac re. Item cum Infinitivo, v. g. Me hortatur, haec minora relinquere.

HOSPITIORVM designator Scharzfleischio Epist. 199. notat Einen Quartiermeister.

2. Raro etiam significat In loco, praesertim apud Poetas. Ovid. Lib. 10. Metam. Serpere humo. Id. Lib. 1. Fast. Et requievit humo.

Sed HVMVM significans Ad locum m non nisi cum Praepositione In vel Ad dicitur.

* Tacit. Projectus in humum. Ovid. Vipereos dentes in humum pro semine jactos. Horat. Ad humum moerore gravi deducit.

* Etiam Humus non numquam Praepositionem admittit, quando significat in terra, vel per terram, vel a terra. Ovid. In nuda jacere humo. Horat. Repentes per humum sermones. Virg. 5. Aeneid. Viridemque ab humo convellere silvam. Virgil. ibid. Aequaevumque ab humo miserans attollit amicum.

IACERE aliquem luto Einen mit Kothe bewerfen, perperam: Lat. Iacere in aliquem lutum, Luto aliquem adspergere.

* Veteres nusquam dicunt, Iacere aliquem aliquâ re; sed Iacere aliquid in aliquem. Neque enim persona jacitur; sed res aliqua jacitur in personam. Dicunt etiam, Iacere aliquid in sublime.

IACERE initia alicujus rei barbare: neque enim veteres huic verbo to\ Iuitium vel Initia jungunt. Dicunt autem, Fundamenta jacere alicujus rei, Inchoare, Incipere aliquid, Ducere initium rerum suarum alicunde, Ponere initia rei, Facere initium alicujus rei ab aliquo, Initium alicunde sumere. Sciopp. de Stil. Hist. 190.

IACET graviter i. e. fatali morbo decumbit, fatali lecto adfixus est, Er liegt schwer darnieder, Plinius Lib. 5. Ep. 9.

IACTARE post aliquem lapidibus putidus Germanismus: Latini, jactare in aliquem lapides; quomodo dicunt lactare faces ardentes in vicinorum tecta, item: Iactare probra in aliquem; et elegantius cum Cicerone, Appetere aliqum lapidibus, et cum aliis Lapidibus insectari aliquem. Schori Phras. ad voc. Appeto.

IACTARE se divitiis et de divitiis; item Iactare divitias: vel absolute, sequente mox Infinitivo, ut: Iactare publice non erubescit, se cet.: interdum additur Praepositio cum suo Casu, v. g. Iactare apud aliqus. Dicunt etiam: Iactare se in aliquo re.

IAM DVDVM Iam pridem, Iam diu, Iam olim, Olim jam, Praesenti gaudent tempore, si significatur id, quod, quum olim coepimus, facere non dum

desiimus, vel si manere actio, non dum cessasse intelligitur; Praeterito autem gaudet tempore, quum actio dudum finita est.

* V. g. Ego te jam diu plurimi facio, Germ. Ich habe dich lange hoch gehalten, und halte dich noch hoch. Vides, me laborare jam dudum. Nihil sum jam pridem admiratus magis. Terent. Eun. A. 4. Sc. 7: Iam dudum animus est in patinis, Germ. Mich hat schon lange gebungert, und hungert noch. Cic. Attic. Iam pridem cupio Alexandriam visere, Germ. Ich habe schon lange Zeit her nach Alexandria gewollt, und will auch noch gern dahin. Id L. 1. Acad. Quaest. n. 24: Iam diu haec tractantur a Graecis. Plaut. Men. A. 2. Sc. 3: Iam dudum tibi adversabar. Cic. 2. Attic. Iam pridem intellexisti voluptatem meam. Id. Conventus jam diu fieri desierunt. Id. L. 1. de Orat. n. 38: Quod nisi fecisset, rempublicam, quam nunc vix tenemus, jam diu nullam haberemus. Schor. Phras. Goclen. Obs. 479. seq.

IAM IN EO EST ut in muros evadat miles, Es ist schon an dem, dass der Soldat die Mauer ersteigen wolle, Liv. L. 2. c. 17.

* Idem Livius pro Iam in eo est, ut cet. dicit etiam Iam prope est, ut cet. L. 2. c. 23: Iam prope erat, ut ne Consulum quidem majestas coerceret iras hominum. L. 1. c. 65: Iam prope erat, ut in summum clivi jugum evaderent.

IAM INDE A PRINCIPIO Iam inde usque a puero, Iam a puero, A pueris, A puero, Vsque a pueris, Iam inde ab adolescentia, Iam inde usque a pueritia, modi sunt loquendi, nativo Latinitatis candore respersi.

IAM et IAM VERO[?] it. NVNC AVTEM[?], formulae transeuntis vel adsumentis sunt.

* V. g. Maxime necessaria sunt discenda. Iam vero certum est, linguam Latinam et Graecam maxime esse necessarias. Discendae igitur. Goclen. Obs. 171. Tursellin. Ed. 2. Schwarzii p. 341. Graevius ad Iustin. 41. c. 5.

+ Alia minus trita de particula Iam i. e. statim, vide apud Burmaunum ad Ovidii L. 7. Metam. 306. p. 479.

IAMIAMQVE repetitio emphatica v. g. apud Plinium Lib. 9. Ep. 26: Iam jamque casuri videntur, Ietzo den Augenblick liegen sie da.

Cicero et Terentius dicit etiam Iam Iam. V. g. Ni puerum tollis, jam jam ego hunc provolvam mediam in viam, So will ich ihn jetzo den Augenblick mitten auf die Straffe schmeissen.

* Habet autem haec repetitio significationem celeritatis aut propinquitatis potius rei suturae, atque jam imminentis.

+ Alia sper indignationem quoque, miserationem et exhortationem Iam iam profertur: de quo vide Valla L. 2. Eleg. 47.

ICCIRCO saepe jungitur cum Quod, interdum cum Quia, ac mox antecedit, ac mox subsequitur. Cic. Lib. 9. Ep. 2: Putaret me iccirco discedere, quod quosdam homines oculi mei ferre non possent. Idem Attic. Lib. 8: Ego quod putabam dispersos nos cet. iccirco ad dominum litteras misi. Idem 1. de Inv. Iccirco, judices, quia veram causam habebam.

Alias jungitur cum Vt aut Ne. Cic. L. 6. Ep. 1: Qui me iccirco putant bene audire velle, ut ille male audiat. Id. L. 13. Ep. 7: Quos iccirco non commemoro, ne de miseriis meorum necessariorum conquerens, homines, quo nolo, videar offendere.

ID GENVS Hoc genus, Quod genus pro eo, quod est ejusmodi, hujusmodi, cujusmodi, tamquam si unum vocabulum esset non inflexum, promiscue in omni Casu auctorum plurimi. V. g. Id genus alia. Id genus aliorum. Id genus aliis.

* Cicero tamen ejus generis, hujus generis, cujus generis, dicere solet. V. g. atque hujus generis multa proferre possem.

ID QVOD simul juncta pro Quod vel Quae res culte dicuntur. V. g. Diem consumi volebant; id quod factum est, pro Quod factum est, Germ. Ais welches dann auch geschehen ist.

ID TEMPORIS, ID AETATIS[?] Latini interdum per Atticismum pro Eo tempore, Eâ aetate.

* V. g. Venit ad me id temporis, ut retinendus esset. Id aetatis jam sum, ut haec omnia didicisse debeam. Monitus, ut purgaret se, quod id temporis venisset, Liv. L. 1. c. 50. Conf. infra Magnam partem.

* V. g. Libenter audivit, te esse integrâ valetudine: tam longe vero abesse, ut videre non posset, id vero non mediocriter aegre ferre mihi visus est. It. Fatemur quidem, fidem justificare: sed servandis non esse necessaria bona opera, id vero pernegamus. In hujus prolepticae orationis antithesi, subjuncta concessioni, eleganter usurpatum est id vero.

IDEM EST CVM ILLO Scioppius non tantum sine ulla proborum scriptorum auctoriatate, sed et contra rationem dici censet, quippe quae intelligere nequeat, quomodo alterum cum altero idem esse possit, quum idem et altertum inter se adversentur.

* Nec obstant, quae a Borrichio Vind. p. 93. objiciuntur, loca Curtii L. 5. c. 9. n. 2: Nabarzanes in eodem consilio erat cum Besso; et Gelii L. 18. c. 11: Non hercle idem sentio cum Caesellio Vindice, Grammatico; Et L. 9. c. 10: Annitanus Poeta et plerique cum eo ejusdem Musae viri summis adsiduisque laudibus hos Virgilii versûs ferebant: atque alia hujusmodi plura. Namque in his locis haec nostra locutio non diversis personis, sed diversis diversorum actionibus vel adjunctis accommodatur. Neque enim, si recte dixero, Virgilius est ejusdem Musae cum Homero, eo dicam quoque Vates Andinus est idem cum Virgilio. Causa diveritatis est, quia prius significat itidem Poeta est; posterius signat idem Poeta est, id quod rationi reclamat.

Sequitur ergo, Eumdem esse cum aliquo, nec a quoquam veterum dici, nec per rationem omnino dici posse: sed si to idem non ad personas, sed ad personarum adjuncta referatur; tunc sane recte dici posse, aliquem esse ejusdem cum aliquo virtutis seu qualitatis.

Sin autem idemtitas personarum vel rerum innuitur, more Latino id effertur modis fere sequentibus: Idem est, quod illud. Idem est, et, ac vel atque illud. Hoc et illud idem est. Idem et est illud. V. g. Phoebus idem est, qui Apollo. Iacobus et Israel idem est. Sophia idem est ac sapientia. At in divinitatis mysterio explanando, Filius idem est cum Patre, non idem, qui Pater, i. e. idem, ratione essentiae divinae; non idem, ratione personalis substantiae. Vossii Grammat. Lat. Synt. 34. et Arisarch. Lib. 7. c. 58. Sciopp.. in Scalig. Hypobol. 234. seq. item de Stil. Hist. 109. Cellar. Antib. 250. C. P. 392. Kappius ad Iensium 167. Tursellin. c. 100. p. 371. seqq.

+ Non numquam etiam Idem Dativo jungitur; sed naro et per Graecismum, et quidem apud Poetas. v. g. Horat. de Arte Poet. v. 467:

Invitum qui servat, idem facit occieenti. i. e. ille idem facit, ac si occideret, vel idem facit, quod ille, qui hominem occidit. Graeci dicunt: t) a)uto\ poiei= tw=| ktei/nonti. Vechneri Hellenol. L. 1. c. 19. Vsurpant tamen hunc Graecisimum etiam Quintilianus et Plinius. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 231.

IDEM est mihi, sive sis meus amicus, sive inimicus, Germanismus: Lat. Tuam amicitiam atque inimicitiam juxta aestimo.

* V. g. Vir doctissimus idemque sanctissimus. Hoc sit uno eodemque actu. Hoc fit uno et eodem actu. Vnus et item alter. Vnus itemque alter.

IDIOMA LATINVM cet. pro lingua Latina, perperam. Recte autem dicitur, idioma linguae Latinae.

* Idioma enim notat proprietatem: unde ut personarum, ita et linguarum sunt idiomata.

IDQVE eo magis, Eoque magis, Atque eo etiam magis, bene: Cicero Lib. 1. Off. c. 40. pro eo etiam dicit, Vel multo etiam magis. Vt in fidibus, inquiens, aut in tibiis, quamvis paullum discrepent, tamen id a sciente animadverti solet: sic videndum est invita, ne forte quid discrepet; vel multo etiam magis, quo major et melior actionum, quam sonorum concentus est.

IGITVR praeter vulgarem usum interdum sermonis ingressium declarat, sicut Graecum ou)=n. Solent enim Oratores, quum proposuerunt, mox subjungere: Principio igitur etc.

IGITVR fere postponitur: ITAQVE praecedita: ERGO sequitur et praecedit. V. g. Haec igitur sunt. Itaque haec sunt. Ergo haec sunt, et Haec ergo sunt.

Igitur praeponitur etiam interdum ab ipso Cicerone, Livio, Curtio, Plinio, Floro, aliis. Cic. Parad. 5. c. 1. Lael. c. 11. Somn. Scip. c. 7. L. 4. Acad. Quaest. n. 79. Curt. L. 3. c. 7. n. 5. L. 3. c. 13. n. 4. L. 4. c. 4. n. 2. Florus L. 2. c. 2. Plin. L. 1. Ep. 19. L. 3. Ep. 1. L. 4. Ep. 6. L. 7. Ep. 27. L. 8. Ep. 2. et 10. et 14. et 15. L. Ep. 24.

Omnium autem frequentissime Igitur praeponit Sallustlus, et, qui vestigia ejus in multis legit, Tacitus: id quod inter utriusque idiotismos referri potest.

Itaque rarius postponitur: postponitur autem rarissime apud Ciceronem, saepius apud alios, v. g. Plinium L. 8. Ep. 4. et Iustin. L. 1. c. 10. n. 8.

* Notabis heic locutiones sequentes: Festos ignes succendere; Festis ignibus laetitiam celebrare, Ein Fenerwerk anxunden. Festis ignibus aedes ornare; Lampadibus fenestras plateam versus conspicuas illustrare, Das Haus illuminiren.

IGNIS arripit aedes, Das Feuer ergreift das Haus, perperam: neque enim Verbum arripere huc quadrat. Dic pro eo, Ignis corripit aedes, Aedes flammam concipiunt, Domus fortuito igne vel incendio ardet.

* Numquam arripimus aliquid animo infesto erga id, quod arripitur; sed corripimus. Sic arripmus ansam, opem vel auxilium ad rem aliquam, occasionem, sermonem, gladium, At ignis corripit aedes, corripimur dolore pedum, metu, morbo. Frustra nostrae huic observationi objicitur locutio, Arripere aliquem ad vel in quaestionem. Neque enim id fit animo infesto, sed ex mandato magistratûs.

IGNOSCE MIHI, quod fui nimium tardus mittere ad te litteras, amicitiae nostrae testes, nihil prae se fert, quod linguae genio repugnet: multo tamen ornatius dixeris, si Substantivum Nomen, delictum significans, in dandi Casu colloces. V. g. Quod litteras, amicitiae nostrae testes, non miserim, tarditati meae ignoscas. Negligentiae meae ignosce. Cic. Ignosce brevitati litterarum mearum.

IGNOSCO admittit Dativum rei vel personae: ac personae interdum additur Accusativus significationis Verbo cognatae, vel Ablativus cum Praepositione. Sic enim dicimus: 1. Ignosce mihi. 2. Ignosce mibi, quod. 3. Hoc mihi ignoscas. 4. Ignosce mihi in scelere hoc. 5. Ignosce mihi de causa hac. 6. Ignosce haesitantiae meae.

ILLE per dignitatem fere aut per eminetiam ponitur, indicaus, quem omnes debeant nosse. V. g. Alexander ille Magnus: ISTE[?] per contemtum. v. g. Nequam iste. Valla Eleg. Lib. 2. cap. 4.

* Sed non usque quaque custoditur ita hoc a veteribus, ut haud etiam Ille per contemtum dicatur; vid. Cic. L. 1. Ep. 9. in. 21. et ad h. 1. Gottlieb Cortium; et versâ vice Iste ad laudem pertineat.

Istiusmodi quoque contemtum fere continet. Cic. Necesse erit, istiusmodi rationi aliquo consilio obsistere.

ILLE Pronomen cum Conjunctione Quidem, elegnatiâ quâdam, Ciceroni usitatissimâ, jungitur, quoties aliquid concedimus, a quo mox aliud removebimus.

* Cic. Qui autem summum bonum in virtute ponunt. praeclare illi quidem, sed haec ipsa virtus amicitiam et gignit et coninet. Id. Libri dicuntur scripti, ab optimis illis quidem viris, sed non satis eruditis. Id. L. 3. Offic. c. 9: Atque hoc loco Philosophi quidam, minime mali illi quidem, sed non satis acuti, fictam et commenticiam fabulam dicunt prolatam a Platone.

Notandum etiam, Ciceronem in hoc nexu Quidem fere postponere, rarissime praeponere. Ita v. g. usitate dicit Ills quidem, Illi quidem; rarius Quidem ille, Quidem illi. Schor. de Rat. Disc. L. L. pag. 164.

ILLE saepe genere consentit cum eo Substantivo, cui cohaeret, non cum eo, quod respicit. Cic. 5. Ep. 16: Nihil mali est in morte; in quasiresident sensus, immortalitas illa potius, quam mors ducenda sit. Schwarz. ad Turs. 390.

ILLEIPSE rarius IPSE ILLE[?] scil. est. Copulatio emphatica. Germ. Ia, Ia, er eben ist es.

ILLEGITIMVS FILIVS non dixerim; sed nullum habens jus, nullo nitens jure, minime legitimus: neque enim idem est, qui ex Venere illicita natus.

+ Hadrianus Iunius in Nomenclatore suo agnoscit filius illegitimus: vellem addidisset idoneum auctorem.

* Sane veteres, si pater certus, nothum; fil incertus, spurium, item vulgo quaesitum aut vulgo conceptum dixere. Voss. de Vit. 469. Filius ex pellice vel concubina natus, non pro spurio, sed pro filio minime legitimo habebatur, eo quod uxor legitima non fuerat ejus mater. Conf. Part. Etymol. Sect. 2. Concubina It. Nothus.

+ Olaus quidem Borrichius in Voss. 125. probat hoc Adjectivum illegitimus ex Valerii Maximi L. 2. c. 1. n. 3. Contra vero Cellarius Antib. 44. C. P. 356. monet, in hoc Valerii loco MSS. libros Brandenburgenses et Lipsiensem, et excusos superiori et proximo saeculo Venetiis cum Olivierii Arzignanensic Commentatiis 1491. et Aldinam Lipsiae 1512. et Lugduni 1556. editas, atque alias constanter exhibere, legitimae intemperantiae: Vorstium Item, qui ita pariter ediderit. erudite adnotasse, scripturam tou= legitimae Valerii menti propiorem esse: idemque judicasse virum doctissimum Petrum Iosephum Cantelium, qui in Delphini Galliarum usum Valerium illustraverit: ita denique legere et explicare Oliverium, vetustissimum interpretem. Cellario adstipulatur Cyriacus Guntherus Lat.

Rest. p. 282: Legitimae, inquiens, etiam habet editio Basileensis cum Henrici Glareani notis 1562. His opponit Olaus Borrichius Anal. 15. alios MSS. codices, et veterem illam editionem Petri Danielis; item Francofurtensem 1627. a stephano Pighio olim emendatam; item illam, quae Lipsii notis illustratur, atque Thysianam recentiorem: probari etiam ex textu putat, legendum esse, illegitimae. Quod ipsum vult, et pluribus defendere conatur Andr. Barrichius Apend. 46. seqq. et Vind. L. L. 93. seqq. Vtrumque vero satis confutat Cellarius Discuss. Append. 42. seqq.

ILLIDERE aliquid scopule. Phaedrus etiam Lib. 2. Fab. 6. v. 11. super scopulum, cui hoc, tamquam Poeticum quid, relinquendum. Menken Spec. 27.

* Liv L. 36. c. 11. Illigare se gravioris fortunae conditioni. Id. L. 1. c. 28: Illigare in currus distentum. Cic. Orat. n. 215: Illigare aliquid in solutam orationem. Id. Ort. n. 96: Est quoddam etiam insigne et florens orationis, pictum et expolitum geus, in quo omnes verborum, omnes sententiarum illigantur lepores.

Etiam cum Casu sexto, sine Praepositione, cujus exemplum est apud Tacitum Ann. 15. c. 51: Primores classiariorum Misenensium labefacere, et conscientiâ illigare, connixa est tali initio.

ILLOTIS MANIBVS aliquid adgredi, sine veterum suffragio et praeter omnem rationem eruditi subinde usurpant. Impingunt nempe contra canonem Dialecticorum, quo talia debent esse praedicata, qualia permittuntur a suis subjectis. Nec enim manibus gradimur sed pedibus. Manibus tangimus; pedibus gradimur. Dixeris ergo, Illotis manibus aliquid attingere, vel cum Plauto Poen. A. 1. Sc. 2. Illotis manibus aliquid tractare ac terere. Buchner. de Commut. Rat. Dicendi 48.

* Recte autem Macrobius L. 1. Illotis pedibus praeterire aliquid. Et secundum Proverbium, Illotis pedibus ingredi i. e. confidenter atque imperite rem egregiam adgredi, tamquam profane et irreverenter. Locutio a Graecis desumta: nam Luciano auctore dicunt: *ani/ptois2 pos1i\n a)naba/inein.

+ Pertinent huc, quae habet Weissius de Stilo Romano p. 429. seqq. In allegoria, inquiens, quae Metaphorae unius per atrributiones continuatio est, hoc maxime tenendum, vitiosius et ineptius nihil esse, quam si plurium rerum habeat translationes. Quomodo allegoriarum filum ducere inceperis, ita ad finem usque periodi, aut etiam, si translatio longius pateat, ulterius ducendum erit. Male itaque Haurire fructum dicunt aliqui pro capere: quoniam aquas, non fructus haurimus; sed capimus. Male: Illotis aliquid manibus adgredi pro attingere: siquidem manus non ideo lavamus, ut hostes adgrediamur; sed ut ne, quod attingimus, maculemus. Male quoque Horatius:

Nemo adeo ferus est, ut non mitescere possit Si disciplinae patientem accommodat aurem:

ferae enim non mitescunt, quod pomorum solis ignibus satis excoctorum est, sed mansuescunt. Hactenus Weissius.

Nec Horatius semel in hoc genere peccat. Ita quidem de Arte Poet v. 440. seq. in una eademque locutione metaphorica tornum cum incude conjungit, canens ita: (Quintilius Varo)

Germanice: Quintilius sagte, man musste die ubelgedrechselten Verse auf den Ambos kriegen und wieder umschmieden. Item, quam inepte dictum! Nisi obvertere quis velit, Horatium scripfisse ita de consulto, ut simul exemplum ederet versûs cujusdam male tornati, quem damnet.

ILLVD PRO CERTO TENE vel SCITO, haud perperam dictum est: nam Tenere pro intelligere, animo comprehendere, et Scire aliquid pro certo, locutiones sunt, quae in foro Romano locum habent. Multo tamen elegantius et usitatius pro eo dixeris, Sic habeto, Ita habeto, Hoc tibi adsirmare possum.

* De Ablativo cum Praep. In, indubitatus locus est Terentii Andr. A. 4. Sc. 5. v. 18. 19: Adeon', videmus vobis esse idonei, in quibus sic illudatis?

Cicero etiam intransitive Illudere inter scyphos, Beym Glase Wein woruber spotten. Habet etiam Accusativum rei, v. g. Istud illudo.

ILLVMINARE PICTVRAM, Ein Bild illuminiren, suspectum. Illuminare enim etsi sumitur sensu translato, v. g. Cic. Illuminare orationem i. e. lucem orationi adferre; Idem Illuminavit barum sidem illorum perfidia; tamen haud scio, an haec translatio, praeeunte aliquo auctore classico, etiam ad picturam possit accommodari. Malim ergo, Inducere vivos colores picturae, Picturam coloribus distinguere, Picturam colorum varietate distinguere.

1. Pro Tribuere sibi aliquid, multum sibi adscribere, multum sibi sumere, multum sibi arrogare, sibi aliquid adsciscere, quod postremum occurrit apud Cic. pro Dom. cap. 18.

1. Proprie alicujus similitudinem mente coneipere, v. g. Plin. Maj. L. 9. c. 35: Imaginari fercula triumphi.

2. Significat etiam Somniare. V. g. Sueton. Caes. c. 81: Calpurnia uxor imaginata est, collabi fastigium domus. Plin. Min. L. 5. Ep. 5. Visus est sibi per nocturnam quietem jacere in lectulo suo? mox imaginatus est, venisse Neronem. Cell. Antib. 167.

IMBVERE aliquem aliquid et aliquo, ut Imbuo puerum rubricam et rubrica. Einem jungen Menschen die Rechtsgelehrsamkeit beybringen, quod exempli loco Charisius L. 5. extr. pro observatione ista adducit.

* Et videtur Imbuere aliquem aliquid per Ellipsin pro in aliquid dici; quemadmodum Gellius L. 16. c. 8. dixit, in disciplinam imbui: vel pro ad aliquid; quemadmodum Florus L. 2. c. 18. n. 8. dixit: Scipio Carthaginis incendiis ad excidia urbium imbutus est.

1. Proprie, Teram Subrubentem, Germ. Rotel. Horat. 2. Sat. 7. v. 98: Rubricâ picta proelia.

2. Leges. Pers. Sat. 5. v. 90: Quicquid Masuri rubrica vetavit. Solebant enim legum capita et tituli minlo notari: unde rubricae pro ipsis legibus aliquando veniunt.

IMMISCERE se alienis negotiis, non Germanismus, sed probae Latinitatis est.

* Terent. Heaut. pro eo, Aliena curare. Tantumne est ab re otii tibi, aliena ut cures, eaque, nihil quae ad te attinent.

IMMITTERE se in medios hostes; armatum se in hostium manum multitudinemque; hostes in provinciam. Immissa terris nova flumina, Plin Lib. 8. Ep. 4.

IMMIXTVM CVLPAE ESSE Mit Schuld daranhaben, suspectum Scioppio in Stradam 187. Dic, Adfinem, proximum, socium, consortem vel participem culpae esse; In societatem sceleris vocatum esse; Eodem maleficio implicatum esse; Eodem scelere teneri. Et pro Culpae non immixtum esse, dixeris A culpa abesse, a culpa castum esse, vacare culpa, carere culpa, remotum esse a culpa.

IMMO QVOD PLVS EST, non damnem: Conf. supra Part. Etym. Sect. 2. Atque, Atque adeo. Interim multo elegantius et usitatius, Quid? quod; Atque adeo. V. G. Qui ex mercatura quaestum faciunt, vel fortunae beneficio usi sine litterarum cognitione ad honores penetrarunt, littera: os viros alto supercilio fere contemnunt, immo quod plus est criminantur. Pro quo sane elegnatius: Contemnunt; quid? quod criminatur; aut: Contemnunt atque adeocriminantur.

IMMO VERO in correctione eleganter periodum inchoat. Liv. Num rem perfecit etad exitum deduxit? Immo vero ne inchoavit quidem.

IMPAREM esse contra hostem, suspectum: dic, hosti imparem esse, impetum hostium sustinere non posse. Sciopp. de Stil. Hist. 184. 190.

IMPARATVS pecuniae, pecuniâ, a pecunia. Postremus modus usitatissimus est et optimus.

IMPATIENTIA pro vitio, quod patientiae opponitur, absolute dixerunt recentiores, quos sequi nolim. Aureâ aetate ignotum prorsus vocabulum fuit. Sequiores, ut Plinius Avunculus, et Apulejus, habent quidem hoc vocabulum; sed semper cum Genitivo posuerunt. V. g. Impatientia aestûs, Impatientia frigorum, Impatientia Veneris. Cell. Antib. 144.

+ Seneca Epist. 9. hoc vocabulum impatientiae pro a)paqei=a| usurpare propter ambiguitatem ejus detrectat. Poterit enim, inquit, contratium ei, quod significare volumus, intelligi. Non enim quum volumus dicere, qui respuat omnis mali sensum, accipietur is, qui nullum possit ferre malum? Vide ergo, num satius sit, aut invulnerabilem animum dicere, aut animum extra omnem patientiam positum.

IMPEDIO ne hoc fiat, et Impedio, quo minus hoc fiat. Sed si hoc Verbum praecesserit negativa, sequitur

* In aliis ejusmodi verbis impediendi ac recusandi par ratio est. v. g. Tempero mihi, ne eo abripiar et quo minus eo abripiar. Et Non mihi temperare possum, quo minus eo abripiar.

Etiam conjungendi ratio illa vel maxime adnotari meretur, quam nobis exhibet Cicero pro Murena cap. 19: Sed si nosmet ipsi, qui et ab delectatione omni negotiis impedimur, et in ipsa occupatione delectationes alias multas habere passumus, ludis tamen delectamur et ducimur. Nam ex hoc loco discimus, ad veram vim verbi impedio constituendam duo requiri, et impedimentum in aliqua re seu occupationem, et avocamentum ab aliqua re.

IMPEDITVS TEMPORE nove et inepte dicitur: veteres, Exclusus tempore, Exclusus temporibus, Angulstiis temporis exclusus. Hadr. Card. de Serm. Lat. 193.

* Impediri malis domesticis, occupationibus, morbo, valetudine, curis, pudore, stultitiâ, possumus: at tempore non impedimur, sed excludimur.

IMPENDERE beneficium in aliquem, valde tritum hodie est; sed quo auctore ita dicatur, nescio. Cicero et veteres ita fere: Beneficium apud aliquem ponere, locare vel collocare Ornare; vel devincire sibi aliquem beneficiis; Adficere vel complecti aliquem beneficio; Conferre in aliquem beneficia; Alicui benigne facere; Dare alicui beneficium; Dare alicui aliquid pro beneficio; Deferre alicui beneficia; In loco beneficii alicui aliquid deferre.

IMPENDERE operam, studium, sumtus, diligentiam, tempus, curam, in vel ad aliquam rem aut alicui rei, ad bunc vel illum scopum, bonae notae scriptores: sed numquam Cicero, qui pro eo habet Conferre operam, curas, cogitationes cet. in vel ad aliquid, item Omnem operam, curam, industriam, cogitationem, mentem denique omnem in aliqua re figere et locare. Ita nimirum sciscit Schorus de Phras. ad voc. Confero; qui tamen in eo errat, quod Cieronem numquam ita loqui putat. Refragantur enim verba ejus in Verem 5. c. 98: Ad incertum casum et eventum certus quotannis labor et certus sumtus impenditur.

IMPERATA FACERE Ordremässig handeln, locutio militaris, quâ Caesar in primis delectatur. Livius etiam addit Adverbium, dicens: Obedienter imperkta facere. Peccant, qui hanc locutionem militarem ad quamlibet aliam obedientiam transferunt.

IMPERATIVI Futuri tertia Persona, praesertim Pluralis Numeri, in legum formulis regnat et dominatur. V. g. Ad divos adeunto caste. Pietatem colunto. Iusta imperia sunto. Cives imperiis justis modeste ac sine recusatione parento. Cic. de Leg. Subinde etiam tertia Singularis Imperativi in legis latione apparet. Hominem mortuum, inquit lex in XII. Tabulis, in urbe ne sepelito, neve urito. Cic. de LL. Lib. 2. c. 23. n. 58.

* Neque tamen hoc ita intelligendum, ac si in legum formulis hoc unico Tempore ac Nodo uti liceat. Neutiquam! Immo vero optimi scriptores et Futuro Indicativi et Conjunctivo interdum etiam heic utuntur.

Sed in alio argumento extra legis lationem tertia Futuri Indicativi, aut Praesentis Conjunctivi frequentius ufurpatur. v. g. Cic. 1. Off. Vir fortis tradet se totum reipublicae. Cato cap. 5. de Officio Villici: Villicus primus cubitu surgat; postremus cubitum eat.

Si negative ista praecipias, Futuro praeponendum est Non; Conjunctivo autem Ne. V. g. Non adorabis Deos alienos; et Ne adores Deos alienos. Imperiti heic subinde peccant.

IMPERAVIT milites id facere, perperam damnat Scioppius de Stil. Hist. 104: neque enim desunt omnino loca veterum, ubi post verbum imperandi sequitur Accusativus cum Infinitivo. V. g. Terent. Andr. A. 5. Sc. 2. v. 1: Animo jam nunc otioso esse impero. Interim multo usitatius effertur cum Dativo personae, sequente Conjunctione ut. V. g. Imperavit militibus, id ut facerent.

IMPERFECTVM Indicativi pro Plusquamperfecto Conjunctivi. V. g. Actum erat, nisi elephanti conversi in spectaculum belli procurrissent, Florus ad nauseam usque usurpat, e. g. Lib. 1. c. 18. n. 8. Lib. 3. c. 3. n. 5. Lib. 4. c. 2. n. 19. cet.

* Elegantiae aliquid habet, si interdum et in loco quidem ita locutus fueris, v. g. Has horas tu quidem melius collocare poteras: pro potuisses Plin. L. 3. Ep. 5. his se verbis ab avunculo suo correptum esse quum

aliquando ambularet, adfirmat: Poteras has horas non perdere: pro potuisses.

+ Etiam Plusquamperfectum Indicativi pro Plusquamperfecto Conjunctivi aliquoties idem Florus usurpat. e. g. L. 4. c. 3. n. 1. L. 4. c. 12. n. 22; in quo posteriori loco ita de Augusto, Germaniam frustra per Duces suos adgredi parante: Germaniam quoque utinam vincere tanti non putasset! Magis turpiter amissa est, quam gloriose adquisita; sed quatenus sciebat patrem suum Caesarem, bis trajecto ponte Rheno, quaesisse bellum; in illius honorem concupiit facere provinciam: et factum erat, si barbari tam vitia nostra, quam imperin, ferre ponissent. Heic Et factum erat, ponitur pro Et factum esset.

IMPERIVM s. POTESTATEM AD TEMPVS Latini eleganter exprimunt per Imperium fiduciarium, Potestatem fiauciariam.

* Curt. L. 5. c. 9: Compositis rebus justo Regi tibi fiduciarium restituet imperium, Er wird dir die ihm auf eine Zeitlang anvertraute Regierung wiederum abtreten.

IMPERSONALIA quaedam Perfectum suum formant bifariam, Neutraliter et Neutro-Passive. v. g. Libet, libuit et libitum est, cum Composito Collibet; Placet, placuit et placitum est; Pudet, puduit et interdum puditum est, Piget, piguit et interdum pigitum est; Miseret, misertum vel miseritum est. Taedet, non taeduit, sed taesum et pertaesum est: quamvis Gellius L. 1. c. 2. dicit personal. pertaeduissent.

* Dicitur, ut quidam volunt, Impertior Deponentaliter: sed elegantius et tutius Active Impertio; Passive Impertior. Plin. L. 3. Ep. 5: Perire omne tempus arbitrabatur, (Plinius avunculus,) quod studiis non imperitretur. Partior vero Deponentaliter dicitur, et significat quaeque in suas partes distribuere. v. g. Causam partiri, in digitos i. e. distinguere. Valla L. 5. c. 33.

+ Fabri quidem Thesaurus non nulla exempla Deponentis Impertior ex Cicerone adfert: sed eum decepit Nizolius, et hunc, ni fallor, deceperunt codices vitiosi. Nam in Orat. pro Lege Manil. c. 8. pro impertiri elegantiores editiones omnes legunt Impertive. Et in Orat. pro Archia cap. 5. pro impertiebantur, quod vulgares editiones habent, Lambinus in aliis vett. Codd. legit impertiebant. Et in Ep. 12. ad Brut. pro impertiamur, Lambinus rursus habet impertiamus. Quartus locus, quem insuper allegat Nizolius, desumtus est ex Consolatione Ciceronis; sed invenire illum nequeo: ac si vel maxime ibi Impertior Deponentaliter usurpatum exstaret; parum tamen praesidii hinc, opinor, arcessi posset: libellus enim hic perpram Ciceroni adscribitur, prout Lambinus et alii summi nominis Critici existimant; quum pro ejus auctore quivis alius Ciceronis imitator, et nominatim fere Signonius habeatur. Incido insuper ipse in locum quemdam Ciceronis alium, nempe L. 2. in Vetr. n. 51. ubi vulgo legitur: Tu Syracusanos unum diem festum Marcellis impartiri vetuisti. At in Codd. emendatioribus similiter alia scriptura apparet, et pro impartiri vetuisti legitur; Impertire noluisti.

IMPETVM facere in aliuquem, usitate: Livius L. 2. c. 19. et 51. habet etiam, Impetum dare in aliquem; it. Impetum facere ad aliquem. Cicero etiam, Horrendo impetu aliquem adficere.

IMPLERE cantharum vini, vino, et de vino. Genitivus per Graecisinum esse videtur Grammaticis.

* Liv. L. 1. c. 46: Celeriter adolescentem suae temeritatis implet. Et c. 56. Implere alicujus pectus anxiis curis.

Ablativus cum Praepositione de non nisi apud Poetas, quod scio, et rarissime quidem occurrit. Exempla in praesenti non succurrunt. Interim apud Godescalcum est Implere loculos de flava moneta.

IMPLERE LEGEM qui pro r(h/s1ei mere Ecclesiasticâ habent, toto coleo errat. Vsurpat eamdem non modo Quintilianus, sed etiam aureâ aetate Ovidius. Vsitatius tamen Latini dicunt pro eo, servare legem, observare legem, facere legi satis; sequi legem, parere legi. Borrich. Analect. 52. Cell. Antib. 228. C. P. 92.

IMPLERE promissum, Die Zusage erfullen, Plin. L. 2. Ep. 12. Implere tempus adsignatum, So lange warten und gut thun, bis die Zeit aus ist, id L. 7. Ep. 6.

IMPLICARE vel IMPORTARE CONTRADICTIONEM tritissima r(h=s1ir est. Et vero singula verba bonae notae sunt: sed quis veterum ita conjuncxerit; id vero scimus una cum ignarissimis. Cicero, aliique, quum tale quid exprimere volunt, utuntur Verbo repugnare aut simplici pugnare. v. g. Hoc repugnat; Hoc inter se pugnat; Haec inter se pugnant. Dicunt etiam, Haec non cobaerent. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 233. Cell. Antib. 227. C. P. 392.

IMPLICO et IMPLICATVS vel IMPLICIVS cum Dativo nunc plerique conjungunt; Cicero vero Ablativo.

* Nam Ablativo eitam Casu poni ea puto, quae discerni ob similitudinem Casuum non possunt, quod cum distincto expressoque Dativo numquam apud Ciceronem inveniatur. v. g. Implicari erroribus, familiaritate alicujus, angoribus, severitate judicum, aliquo certo genere cursuque vivendi. Schori Phras.

Vix etiam apud reliquos probae nontae scriptores cum Dativo constructum repereris.

Dicunt etiam veteres intransitive, v. g. Multis negotiis se implicare; Omnium societate se implicare, Cic. Implioare se maleficio, Corn.

Virgilius: Implicari inter se. Et Cicero pro Lege Man. c. 7: Implicari cum aliquo. Haec ratio pecuniarum, quae Romac, quae in foro versatur, implicita est cum illis pecuniis Afiaticis et cohareret. Catullus in Epital. Mallii 22: Implicari in complexum alicujus.

Implicari morbo, Plinius, Livius, Lucretius, alii: Implicare in Morbum, idem Livius et Nepos.

IMPLORARE auxilium alicujus et Implorare auxilius ab aliquo: it. Implorare aliquem absolute; rarius, nec nisi fere apud Poetas, Implorare aliquem aliquid.

IMPONERE alicui i. e. decipere: IMPONERE aliquem humeris i. e. subire humeris: IMPONERE onus alicui et in aliquem et in cervicibus alicujus i. e. onerare aliquem. v. g. Curt. Imponere praesidium arci vel civitati. Cic. In cervicibus aliquorum sempiternum dominium imponere. Imponere onus s. sarcinam in aliquem, in collum alicujus, non nisi Plauti videtur esse. IMPONERE alicui cum Accus. rei aliquid i. e. insignire, adjungere. v. g. Curt. L. 8. c. 1. n. 32. Imponere procaciter orto sermoni finem. Imponere manum summam vel extremam alicui, et secundum Quintilianum in aliqua re. Imponere modum tempori, dolori cet. necessitatem quamdam nitoris cet. Celsus 5, 26, 34: Imponi super vulnus eadem debent. Imponere nomen alicui. IMPONERE aliquem in aliquid i. e. tollere, V. g. Liv. et Curt. L. 7. c. 5. n. 27. Imponere aliquem in equum. Id. L. 5. c. 12. n. 16: Imponere aliquem in vehiculum.

IMPONERE aliquem bello, damnat Scioppius in Strad. 189: cui totus accederem, nisi occurreret apud Lucanum L. 3. v. 394. locutio Imponere virum toti mundo, Einen Mann der ganzen Welt vorsetzen, Malim tamen, Praeponere aliquem bello; Praeficere aliquem bello.

IMPORTAT hoc vocabulum hunc conceptum, locutio, quâ nihil sere tritius apud eruditos est. Sed praeterquam quod Conceptus Substantivum, pro adsimilatione rei conceptae in intellectu sumtum, non sit Latinum;conf. supra hac in Parte Synt. Conceptus mentis: haud sane succurrit nobis, an quisquam antiquiorum Verbum Importare in tali nexu usurparit; quamvis dissimulare non cupiam, generatim pro adferre poni, et satis belle se habere. Praeter Verbum significare, veteres alia vocabual ac r(h/s1eis2, quas heic usurparent, habuerunt. Dicunt nempe: Verba sonant hoc; Vis, notio, potestas, sententia vocabulo subjecta est. Cic. Lib. 2. de Fin. Non intelligere interdum, quid sonet haec vox voluptatis, id est, quae vis buic voci sit subjecta. Item 1. de Orat. Verborum sonitus inanis, nulla subjecta (verbis, scilicet) sententia. Et 5. Tusc. Quaest. Huic verbo, quum beatum dicimus, subjecta notio est secretis malis omnibus cumulata bonorum complexio. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 233. sep.

IMPORTAT NIHIL pro Germ. Es ist nichts daran gelegen, es bedeutet nicht viel, inepta locutio: Lat. Nihil momenti habet; Parum adfert momenti; Vix venit in numerum; vel aliter pro argumento.

* Importare apud veteres est non nisi adferre vel inferre, it causam rei esse. V. g. Cic. Importare aegritudines anxias. Id. in Senatu post redit. cap. 15. Importare alicui calamitatem. Phaedr. Importare magnum luctum misero. It. Importare luem perniciosissimam pecori.

IMPVNEM ESSE Straffrey seyn, displicet; quamvis Solinus cap. 27. de Afr. et Cyren. dict Impunis rediit, quod Salmasisu defendit p. 230. et Plautus Merc. A. 4. Sc. 6. al. 8. v. 40. idem hoc Adjectivum, licet notione transitivâ, usurpet: Id si rescivit uxor, impune est viro, So bringts dem Manne doch keine Gefahr. Malim pro eo cum

veteribus, Impune aliquid facere, vel, quod elegantius est, Impune esse. Schori Phraf. Alias etiam dicitur, Impune vel Impunitum aliquid ferre; Impunitum dimitti.

IN Praepositio, adsciscit Accusativum, quum significat motum ad locum: adsciscit Ablativum, quum notat quietem aut in loco fieri vel esse.

* V. g. Pius in patriam. Cic. 1. Ep. 1. Intellexi, te perspicere meam in te pietatem.

* V. G. Crudelis in liberos. Cicero in Antonium invectus est. Cic. L. 1. Ep. 9: In tefractam vim suam contulit.

* V. g. Ter. Andr. A. 2. Sc. 1: Pisciculos minutos ferre obolo in coenam seni. Liv. L. 1. c. 5: Captivam pecuniam in aedificationem ejus templi seposuit.

* V. g. Crescit in dies singulos hostium numerus. Caes. Bello Civ. L. 1. c. 52. s. 2: Iam ad denaries L. in singulos modios (Auf einen jeden Himten), Auf einen jeden Scheffel) annona pervenerat.

5. Quod attinet ad. V. g. Commentari in libros Aristotelis Rhetoricorum. Cic. L. 1. Offic. c. 9: Quod est in Philosophos dictum.

* Cic. L. 11. Ep. 22: Peto a te majorem in modum, ut eum conservatum velis. Sallust. Iugurth. c. 73: Marii virtutem in majus celebrare.

* Cic. Divinat. 1. c. 27: Se interfectum in plaustrum a caupone esse conjectum, Auf den Wagen.

* Cic. de Amicit. Hoc primum sentio, nisi in bonis amicitiam esse non posse. Id. L. 1. Ep. 7: In principibus te esse passi sunt.

* Curt. In oculis duo navigia majora submersa sunt. Vellejus L. 2. c. 84. n. 3: In ore atque oculis Antonianae classis per Agrippam Leucas expugnata.

* Cic. L. 1. Ep. 7: In te similia invidorum vitia perspexi, Wider dich habe ich cet.

* Sammon. c. 48: In cujus (mulsi aceti) cyatho praedicta salubriter hauris

* Vlpian. Leg. 1. D. de Decretis et Ordin. Fac. Medicis se liberosque suos in aegritudine corporum committant. Sic In more est, Plinius L. 16. c. 4.

NB. Interdum etiam more Graecorum Accusativum adsciscit, licet quietem in loco denotet; ac versâ vice, Ablativum, licet motum ad locum denotet.

* Cic. pro Lege Marc. c. 12: Quum vestres portus in praedonum potestatem fuisse sciatis. Ter. Eun. 2. 2. 29: Ille ubi videt, me esse in tantum honorem. Cic. L. 1. de Nat. Deor. Ne in cogitatione quidem cadit. Flor. L. 1. c. 6: In tabulis referre. Virgil. L. 1. Aen. v. 179. 180: Suscepitque ignem foliis, atque arida circum nutrimenta dedit, rapuitque in fomite flammam.

IN ABSENTIA ejus, Curtius et Iustinus. vorst. de Lat. Falso Susp. 213. Vsitatius tamen et elegantius pro eo Ablativi absoluti, illo absente.

IN ADSPECTV pro Primo adspectu, Primo intuitu, Beym ersten Anblick, suspectum. Sciopp. de Stil. Hist. 168.

IN AETERNVM NON FIET[?], In omnem aeternitatem non fiet, Latini non loquuntur.

* Dixisse veteres In aeternum, v. g. Liv. L. 34. c. 6. Leges in aeternum latae, n on est dubium. Quin et In omnem aeternitatem eos dixisse, haud negaverim: quod sciam,

Instinum Lib. 2. cap. 4. n. 17. Habere In omne aevum; quin et Plinium L. 10. Ep. 109. In perpetuum; et ipsum ciceronem dicere, Ab omni acternitate, Ex omni aeternitate, In omni aeternitate, ut in Libb. de Divinat. Nihil fieri, quod non ab omni aeternitate certum fuerit esse futurum; et Lib. de Nat. Deor. Quod semper ex omni aeternitate verum fuerit. Verum quod dubitamus, illud est, an veteres et in negationibus faciendis hujusmodi locutiones usurparint, dixerintque Ab. aeterno hoc non est factum, pro Numquam hoc est factum; itemque In aeternum hoc non fiet, et In omnem aeternitotem hoc non fiet, pro Numquam hoc fiet. Hebraeos tali modo negationes formare, notum est: et ex litteratura Hebtaica, tamquam sibi vernacula, scriptores qeo/pneustoi N. T. hauserunt, quum passim scribunt ou)k e)ist to\n a)iw=na, quod potuissent more Graeco Adverbio ou)de/pote exprimere. Quare qui nostrâ et patrum memoriâ in lingua Latina eodem loquendi modo utuntur, Hebraisino inducti facere id videntur, Vorst. de Lat. Mer. Susp. 46. seqq.

+ Occurrunt interim in scriptoribus Latinis interdum locutiones, quae Hebraismi videri possint. Conf. Ioh. Gottl. Heineccii Progr. de Vlpiani ICti Hebraismis, insertum Opusculorum variorum ejus Sylloge, elim seorsim editorum, jam in hunc fascieulum collectorum. Halae Magdeb. in 410. 1735.

IN ADOLESCENTIA audivit eum; IN PVERITIA didicit hoc, non damnem: elegantius tamen, Eum Romae audivit adolescens: Admodum puer hoc didicit.

IN ANTECESSVM i. e. ante justum tempus, praecipiendo legitimum tempus, Gallice Par Avance, Germanice Im Vorrath, Florus L. 3. c. 21. n. 20. L. 4. c. 12. n. 24.

IN AVREM surdastro aliquid clamare, minus recte: nam to\ in aurem Latini usurpant, si de leni susurro sermo est. v. g. Insusurrare vel loqui vel dicere alicui aliquid in aurem. Dic. surdastro altum inclamare.

* Cic. 1. in Verr. c. 3: Intelligit, me ita paratum venire, ut non modo in auribus vestris, sed in oculkis omnius sua furta atque flagitia defixurus sim.

IN BRACHIIS alicujus mori, non ad genium linguae: Cic. Phil. 12. c. 9, In complexu alicujus extremum vitae spiritum edere; Iustin. L. 16. c. 3: Inter alicujus manus exspirare.

IN COELO ESSE dicuntur, qui omnium ore in aula celebrantur: DE COELO DETRACTI, qui e magna gloria exciderunt. Proverbialiter sic loquuntur veteres.

IN CONTINENTI et EX CONTINENTI i. e. confestim, nullo interjecto spativ, non tantum, quod Faber putat, apud ICtos crebro legitur; sed etiam apud veteres Classicos, v. g. Iustinum L. 1. c. 9. n. 19.

IN CORPORE ESSE pro Vivere, in vivis esse, locutio est, quâ Sulpicium Severum in primis delectari putat Ker.

Occurrit tamen etiam apud optimae notae scriptores veteres, nominatim apud ipsum Cic. Cat. cap. 22: Mihi quidem numquam persuaderi potuit, animos, dum in corporibus essent mortalibus, vivere.

IN CVMVLVM colligere, CVMVLOS magnos facere, suspectae r(h/s1eis2: Latini, Construere et coacervare pecuniam; Tanti acervi nummorum apud istum construuntur, ut jam appendentur, non numerentur pecuniae; Multae et magnificae res constructae et reconditae. Schori Phras. ad voc. Construo.

* Latinis veteribus Cumulus has fere loquendi formulas dedit: Magno cumulo augere aliquem. Cumulum gaudii alicui adferre. Ad pristina tua beneficia magnus accedet cumulus.

IN DIEBVS NOSTRIS Hebraismus Ecclesiae: Lat. Nostrâ aetate, hâc tempestate nostrâ, Nostrâ memoriâ, Nostris temporibus.

IN DISCRIMEN versari pro in discrimine; In medium relinquere pro in medio; In tantum honorem esse pro in tanto honore esse ap. Terent. ubi tamen quidam legunt isse; In mentem fuit pro in mente apud Plautum, per Graecismum olim dicta: nam to\ e)is2 Graecorum Accusativo jungitur, quamvis notet quietem aut in loco fieri vel esse: Sed florentiori Latinitatis aevo usu antiquata sunt. Occurrunt tamen hujusmodi exempla, quamlibet rarius, etiam apud eleganitissimos scriptores. Conf. paullo ante In Praepositio.

IN EPISTOLA hoc est, Das ist im Briefe i. e. legitur hoc in epistoia, non est putidus Germanismus, sed occurrit in medio Latio apud Cieeronem, et Cornelium in Vita Pausaniae c. 4. Vorst. de Lat. Falso Susp. 58.

IN EXTREMIS esse vel jacere, In den Letzten liegen, Germanismus, qui an etiam

in Latio usitatius sit, addubito: Lat. Animam agere. Schori Phras. ad voc. Ago.

IN FERMENTO totus est; In fermento jacet, Er ist voll Eifer, locutio est, quam Latini mutuarunt a Graecis, qui habent e)nth=| zu/mh| kei=sqai. Parei Lex. Crit. 479.

IN FIDEM HVIVS REI sollemnis quidem publicorum tabellionum formula, sed veteribus Latinis ignorata: hi enim multo aliter id exprimunt, v. g. Facturus fidem hujus rei; Testimonium hujus rei tributurus; Testimonio hanc rem firmaturus; Confirmandae et comprobandae buic rei.

IN FINE litterarum, In fine libri, Plinius habet L. 5. Ep. 14. et L. 9. Ep. 28: elegantius tamen pro eo Cicero et alii, In extremis litteris, In extrema epistela, In extremo libro, In extrema parte epistolae, Ad calcem libri. Schori Phras.

IN GENERE Philosophicum: Lat. generatim, universe, In universum, generaliter, cet.

* Cic. in Verr. 5. c. 55: Sigillatim potius, quam generatim atque universe loquar. Plin. L. 1. Ep. 8: Memini quidem, te jam quaedam adnotasse, sed generaliter. Ideo nunc rogo, ut non tantum universitati ejus attendas, verum etiam particulas, qua soles, lima persequaris. Id. L. 3. Ep. 15: Igitur non temere jam nunc de universitate pronuntio: de partibus experiar legendo. Id. L. 4. Ep. 20: Quid senserim de singulis libris tuis, notum tibi, ut quemque perlegeram, feci: accipe nunc, quid de universis generaliter judicem. Id. L. 5. Ep. 13: Tu velim quid de universo, quid de partibus sentias, scribas mihi. Id. L. 10. Ep. 71: Nibil inveniebam aut proprium aut universale, quod ad Bithynos ferretur. Id. L. 9. Ep. 4: Me in universitate longissimum, brevissimum in partibus judicare. Quintil. Pauca in universum de varietate opinionum dicenda sunt.

*tw=| In genere, opponitur to\ In specie, quod aeque est Philosophorum recentiorum: Lat. sigillatim, sepeiatim, nominatim. Virg. Singula quid referam? Cic. Sed ad ea ut descendamus, quae videntur generi huic subesse.

IN GRATIAM officii et humanitatis est. Plaut. Mos. In gratiam nepotis alicujus immodicâ potione ita me proflernam cet. AD GRATIAM adsentatorum est. v. g. Ad gratiam loqui, Ad gratiam facere, Einem nach dem Maule reden, Ein Augendiener seyn.

* Cui tamen observationi hanc notam apponimus, ejusmodi locutiones, v. g. In gratiam, in honorem alicujus, apud Senecam, Plinium, Velejum Paterculum et Florum occurrere; sed Ciceronem aliosque elegantiores pro eo dicere Ejus causa, honoris illius causa. Vavassor Antib. p. 551.

* V. g. Christus in hoc carnem induit, ut expiaret humanum genus. Cic L. 3. Offic. c. 25: Quanto melius fuerat, in hoc promissum partis non esse servatum?

IN HONORE tenere aliquem, merus Germanismus est: Lat. In honore habere aliquem; Colere aliquem et observare; omni aliquem obsergvantiâ prosequi.

* In honore tenere aliquem, indoctiores non dicerent, si observans, observantia, observo, satis pervulgata essent: neque observans et observantia significat, quos Monachi observantes aut de observantia vocant; sed observans alicujus hominis dicitur is, qui colit et amat aliquem; et observantia, honoris exhibitio, et observare, honorem exhibere. Schori Phras. ad Voc. Observans.

IN ID TEMPUS, it. AD ID TEMPORIS pro Vsque ad hoc tempus, Flori Idiotismus est. Vid. Flor. L. 1. c. 18. n. 6. L. 2. c. 17. n. 8. L. 2. c. 20. n. 7.

IN IMPERIO ESSE notat magistratum gerere quemcumque, Eine verordnete Obrigkeit seyn: CVM IMPERIO ESSE vel MITTI notat cum exercitu in provinciam mitti, aut ibi esse.

* In. posteriori loquendi modo nomen Imperium non tam magistratum seu potestatem imperandi, quam exercitum videtur notare. Nimirum junctam heic videmus particulam Cum, quae comitatum ex Grammaticorum praeceptis adfert. Qui etiam Historicos Latinos, res Romanas nobis memotrantes, eo, quo par est, studio perlegerit, facile concedet, infinitos paene occurrete locos, ubi, imperium, Imperatorem pariter atque exercitum in se complectatur. Caes. B. C. 3, 11; Illi quum se contra imperium pop. Rom. i. e. contra Caesarem cum exercitu, pugnaturos esse negarent. Deinde per Metonymiam significat ipsos Imperatores, qui imperium habent, et exercitui praesunt. Caes. B. C. 1, 31: Nacti vacuas ab Imperiis, Sardiniam Valerius, Curio Siciliam, cum exercitibus eo perveiunt. Nam heic per imperia inteklliguntur ipsi praefecti, qui provincias obtinebant, Cato scilicet Siciliam, Cotta Sardiniam c. 30. qui uterque desperatis rebus ex provincia, cognito Militum Caesaris adventu, profugerant. Denique haec ipsa vox quoque idem valet; quod exercitus. Cornel. Timol. 2. Quem non odio tyrannidis dissensisse, sed cupiditate, indicio fuit, quod ipse expulso Dionysio imperium dimittere noluit

Plinius Panegyr. c. 11 qui hoc. ipsum imperium peperere, quod modo hostes invaserant, contemserantque. Cujus pulsi fugatique non aliud magis habebatur indicium, quam quod triumpharetur.

IN INSTANTI Angesichts, uhrplötzlich, suspectum: Lat. Momento temporis, Iam jamque, E vestigio, Ad punctum temporis.

IN IPSO facto aliquem invenire, perperam: dic, Deprehendere aliquem in maleficio, in adulterio. cet.

* Haud satis commode factum heic pro maleficio, et Invenire pro deprehendere usurpatur.

IN MAGNA paupertate decedere, nemini suspectum sit: veteres enim ita loquuntur.

IN MAGNA copia adesse, pro Affatim, abunde, affluenter, copiose, abundanter adesse, perperam. Sciopp. Stil. Hist. 138. Ejusd. Infam. Fam. 6.

IN MANIBVS ESSE v. g. In manibus est victoria, ut Livius loquitur; In manibus sunt libelli, quod Plinius L. 1. Ep. 2. habet; locutio probae notae est, nec tantum apud modo dicots scriptores, sed etiam apud alios, nominatim etiam Iulium Caesarem occurrit: quamvis hic Caesar, notante Lipsio L. 3. Variar. Lect. 13. p. m. 89. novâ quâdam ratione et praeter vulgatam consuetudinem usurparit, pro Praesentem esse, et ita propinquum, ut paene manibus tangi possit.

* Similiter In manibus habere, tenere; it. IN manus sumere, dare, incidere, venire, non sunt Germanisimi, ut quidem primâ fronte videntur; sed veteres ita locuti sunt. Vorst. de Lat. Falso Susp. 58.

IN MANIBVS IACTATVM ET EXCVSSVM i. e. propius consideratum et plane cognitum est, Cic. pro Murena.

IN NOMINE TVO prodiit, apparuit liber, oratio, i. e. Tuo nomini dicata est. TVO NOMINE prodiit, qpparuit liber, oratio, omissâ Praepositione In, i. e. Tuum, tamquam auctoris, nomen orationi vel libro praefixum est. Cic. Illud majorum vigiliarum munus in tuo nomine apparuit, Es ist dir dediciret oder zugeeiggnet worden. It. Tuo nomine exiit libellus, Das Buch ist unter deinem Namen heraus gekommen.

* V. g. Est in oculis civium constituendus. It. Villam aedificare in oculis omnium hominum.

IN OMNI SVBIECTIONE, In omni submissione, In aller Vnterthanigkeit, perperam. Ne quid enim dicam, quod apud veteres Subjectio et Submissio has notiones non sustineat, sed longe aliud quid significet, v. g. Cic. L. 3. de Orat. c. 53. Subjectio sub adspectum i. e. repraesentatio, Die Stellung vor Augen, die Darstellung; Liv. L. 39. c. 18. Subjectio testamentorum, Die Vntersteckung, die Einschiebung: Cic. Submissio Vocis, Submissio orationis, Die Niederlassung: Latini id sine Praepositione In, atque omnino longe aliter exprimunt. v. g. Demisse ac suppliciter, Submisse, Demississimo animi cultu, Reverenter, Reverentissime, Suet. Eo, quo par est, animi cultu, Eâ reverentiâ, quae quidem adbibenda est adversus tantos viros.

IN ORE est omni populo, Terent. Adelph. A. 1. Sc. 1. v. 13: Cicero habet Genitivum, v. g. In ore vulgi atque communibus proverbiis versatur. It. In ore atque sermone omnium res coepit esse. Ceterum pro eo dicit, Illustris et pervagate fama est; hoc tritum et celebratum est; His sermonibus omnis huc usque patuit ad orientem via.

* Quid Persona significet, de eo vide Part. Etym. Sect. 2. Numquam autem, quod scio, Persona opponitur ei, quem nomine nostro delegamus, qui personam nostram repraesentat.

Eodem ergo censu habendum. In persona aliquid luere: quod Latine reddi potest, Suo luere aliquid capite; Ipsemet hoc luam, vel aliter pro argumento.

IN PLANETA hoc vel illo natus est; In hoc vel illo sidere natus est; Aliquâ fortunâ est, Astrologiae locutiones sunt, extra civitatem Latinam natae: Latini pro eo, Eo fato est, Eâ conditione atque eo fato natus est. Schori Phras.

IN PLANVM ducere montes, et convexa vallium aequare, Iustinus L. 2. c. 11. n. 21. Germ. Eine ebene Bahn machen.

IN PRAESENTIA EIVS i. e. eo praesente, non usurpem. Latinis enim in praesentia a(plw= ponitur, et significat idem fere, quod praesenti tempore, v. g. Corn. Alcib. c. 4: Id quod in Praesentia vestimentorum fuit, arripuit.

IN PRINCIPIO [gap: Greek word] , Im Anfang, nemlich der Welt Schopfung, bene: ita enim loquuntur etiam veteres Latini.

* Dicunt etiam A Principio, immo et Principio Adverbialiter. Vid Terent. Phorm. A. 1. Sc. 5. v. 22. Tacit. Annali 1. c. 1. n. 1. Cic. Offic. L. 1. c. 4: Principio generi animantium omni est a natura tributum. Et Iustinus L. 2. c. 1. n. 6. pro eo habet Iuitio rerum: et n. 14: Principio rerum.

IN PVNCTO furti, In puncto adulterii cet. sollemnes Advocatorum formulae; sed parum Latinae. Veteres. In causa furti, In causa adulterii, In quaestione de furto, Quod ad furtum attinet.

1. Spatium aliquod, quod mente concipitur, et cujus pars nulla est, quod sine longitudine, latitudine et profunditate est. Haec notio Mathematicorum est.

2. Spatium aliquod, quod acu aut levissima nota designatur. Haec notio Physicorum est.

4. Sensu translato usurpatur etiam pro Suffragio. Horat. de Arte Poet. v. 343:

i. e. Omne suffragium meruit. Veteres enim suffragia sive sententias non voce dicebant, sed per tabellas, quibus inscripserant, ferebant. Nimirum circumferbantur a viris popularibus in comitiis ceratae tabulae, in quibus perscripta candidatorum seu competitorum nomina erant. Pro quolibet eorum igitur qui sentiebat, adnotabat punctum. Qui plura autem puncta tulerat, vincebat.

5. Puncta queque erant, numeri in tesseris signati. Die Augen auf den Wurfeln. Sueton. Nerone c. 30: Quadringenis in punctum H S aleam lusit, Auf ein jeglich Auge hat er 400. sestertios gesetzet. Martial. L. 14. Epigr. 17.

+ Neque vero tantum Punctum, i. dicitur, sed etiam Punctus, ûs, quartâ Declinatione. Plin. L. 2. c. 68: Terra nen aliud in universo est, quam mundi punctus h. e. centum vel exiguissima pars.

IN REM praesentem aliquem perducere, Einen auf dem Augenschein führen, elegans r(h=s1is2 est, et ad usum revocanda.

IN REM est; In custodiam traditi sunt; Consultare in medium; In manus venire pro Ad manus venire, In unum omnes convocare; Gogere in unum; Contrabere aut Conducere in unum; Concedere in nomen et gentem imperantium; Concedere in jus, potestantem, ditionem alicujus; Venire in gratiam et faevorem alicujus; Et hoc singulare, In Galliam versus: ubi versus est Adverbium; quale quoque hoc est Ad se versum; In hostem pugnare i. e. contra hostem; In praesens i. e. in praesentia, praesenti tempore; In quo statu est res tua? Concedere in gratia; Agere aetatem in excelso; Agere vitam in obscuro: In aperto esse; In incerto esse; Pavidis consilia sunt in incerto Taciti est, Sallustiani illius imitatoris: In invidia esse; In liberis custodiis habeni. Ohne Banden gehalten werden; In proclivi, In promtu est; Ingenium in promtu habere; In gloria numerare; In gratia habere;M IN re aliqua, in scortis, lubidinem habere; Relinquere aliquid in medio; Ardens in cupiditatibus: Sallustana sunt, notanda cum primis ob singularem usum Praepositionis In.

IN SAECVLA SAECVLORVM Grecismus est, qui in Ecclesiam Latinam irrepsit, eo quo in N. T. legerent ei)s2 tou\s2 a)ia=nas2 tw=n a)i=w/nwn. Latine pro eo dixeris, In omnem aeternitatem, In infinitum. Nec multo melius, In sempiterna saecula. Prasch. de Barb. 44.

IN SPECIEM SERVIRE it. Sub oculis Domini tantum suam operam probare studere, Iul. Caes. B. C. 57. 4. Simulate, non vere, kat) o)fqalmodoulei/an, famulatu defungi, Ein Augendiener seyn. Elegans sane loquendi genus!

IN SVMMA Kurz von der Sache zu sagen, habet Plinius L. 1. Ep. 20. L. 6. Ep. 6. et 8. et 21. et 33. L. 8. Ep. 4. et 8. et 18. L. 9. Ep. 21: Malim tamen pro eo cum Cicerone, Quid multa? Quid quaeris? Quid dicam? Quid

plura? Ad summam. Ne multa: Et cum aliis, Verbo, Vt paucis me expediam, Vt brevibus me expediam; Quid moror? quod Virgilii ac Poetarum aliorum est.

IN TANTVM - IN QVANTVM i. e. Eatenus - Quatenus, modus loquendi est, qui apud Plinium Iun. Senecam et Vellejum Paterculum occurrit.

* Plin. L. 10. Ep. 75: A me tamen, in quantum potuerit, requirentur. Seneca Ep. 15: In tantum procedet, in quantum ejus audaciam patientiae lenitate produxeris. Vellej. L. 1. c. 9: Vir in tantum laudandus, in quamtum intelligi virtus potest, Id. L. 2. c. 114: Quem in quantum quisque aut cognoscere, aut intelligere potuit, in tantum miratur ac diligit, tantorumque nominum, quibus ortus est, ornamentum judicat.

Hinc locutio In quantum possum utcumque defendi poterat: elegantius tamen dixeris, Quantum quidem in me est, Quantum efficere possum, Quantum dicendo consequi possum, Quantum potero, Quoad potero.

Atque hinc etiam locutio In tatnum progressus sum, non quidem proscribenda omnino est; eo, quod to\ In tantum absolute ita positum apud modo dictos probos scriptores invenitur: nec magnopere tamen commendanda erit. ciceroni frequentissimum est, Vsque eo progressus sum. Et Columella dicit: Si eatenus progreditur, ut dicat, cet.

Cicero quum In tantum - In quantum vult exprimere, Praepositionem omittit, v. g. L. 1. Offic. cap. 4: Sed inter hominem et belluam hoc maxime interest, quod haec tantum, quantum sensu movetur, ad id solum, quod adest, quodque praesens est, se accommodat, paullulum admodum sentiens praeteritum aut futurum.

* Ceterum In tantum sequente Conj. Vt vel Donec. v. g. Stomacho res contraria in tantum, ut qubusdam olfactu modo vomitiones moveat; it. Humum in tantum deprimere oportet, donec altitudinis mensuram datam ceperit, locutio est optimorum scriptorum auctoritate comprobata. Habet enim non modo Plinius L. 34. c. 12. ubi verba illa, quae e..g. modo procuxi, occurrunt, sed etiam Collumella, Seneca, et alii. Cell. C. P. 413. Andr. Borrich. Append. 88., et Vindic. L. L. 117.

IN TEMPORE non significat satis mature, Bey Zeiten; sed justo et opportuno tempore, Zu rechter Zeit.

* Liv. L. 2. c. 48: At a Vejente hoste clades accepta temeritate alterius consulis: actumque de exercitu foret, ni Caeso Fabius in tempore subsidio venisset. Heic to\ In tempore non potest significare satis mature: nam ex contextu patet, Caesonem Fabium non satis mature seu eo tempore, quum primum cum Vejentibus bellum initum erat, sed opportuno tandem tempore illo, quo non dum omnis exercitus deletus erat, venisse suis auxilio.

Iustinus Praesat. n. 5. et 6: Quod (opus s. compendium meum) ad te (i. e. ad amicum illum, ad quem directa est haec praefatio Iustini, seu potius dedicatio) non tam cognoscendi, quam emendandi causd transmisi: simul ut et otii mei, cujus et Cato reddendam operam putat, apud te ratio constaret. Sufficit enim mihi in tempore judicium tuum apud posteros, quum obtrectationis invidia decesserit, industriae testimonium habituro.

IN TVTELA alicujus esse, non idem est, quod IN FIDE aut CLIENTELA. Illud enim pupillorum; hoc vero eorum, qui aut victi sunt, aut praesidio alicujus egent. Schor. Phras. ad voc. Fides.

* Ovid. Heroid. Ep. 3. v. 6: Sanguinis atque animi pectus inane. Cic. Pro Muraena c. 12: Inanissimus pudentiae.

* Cic. Verrin. 5. c. 52. princ. Ager aratoribus inanior. Cic. pro Muraena c. 20: Inanissimus prudentiâ.

+ Prudentius in Laurentio v. 104. dixit etiam Inanem a marsupio. Quemadmodum Plautus Amatorem a datis sterilem; et Apulejus Montem ab aquis sterilem; ut Gruterus L. 3. Suspicionum c. 13. observat.

INCEPIT DICERE minus usitate: rectius pro eo, Coepit dicere. At Imperfectum ab incipio in hujusmodi locutione est usitatius. v. g. Incipiebam dicere, Incipiebat dicere, Incipiebam exspectare.

* Plin. L. 6. Ep. 20: Respondimus, non commissuros nos, ut de salute ejus incerti, nostrae consuleremus. Terent. Hec. 1. 2. 46: Incertus animi. Id. Hec. 4. 3. 8: De uxore incertus sum.

INCESSIT cupiditas, timor, cet. me, rarius mihi: Incessit vis morbi in castra. Ter. Nova nunc religio in te incessit. Incessit me Petrus i. e. offensurus me petit et accusat.

Non raro etiam absolute ponitur. Caes. Lib. 2. B. C. c. 29: At in castris Curionis magnus omnium incessit timor.

INCIDO mediâ correptâ, a cado, in tempora, in mentionem alicujus, in sermonem, in peccatum, in vituperatores, in morbum, in furorem, in aes alienum, in amicitiam alicujus, in discrimen, in calamitatem, in cupiditatem rei, in fraudem Cic., in adversam valetudinem Plin. Lib. 7. Ep. 1; in speciem dianemes id est, in spe. ciem largitionis opes nostras dissipantis, Plin. Lib. 10. Ep. 117; in cogitationem, in opinionem, in manus hostium, circumlatis oculis incidere in aliquem, Sich umhersehen, und ungefehr jemand in die Augen kriegen, Curt. L. 6. c. 11. n. 36. Incidere ad alicujus amplitudinem suis officiis amplectendam. Cic. Lib. 2. Ep. 4.

* Incidere in opinionem, quod scio, non nisi Passive usurpatur, Bey den Leuten eine Meynung von sich erregen. Cic. L. 7. Ep. 19. ubi Dolabella: Ne possum quidem in ullam aliam incidere opinionem, nisi in eam, in qua scilicet tua de re tibi suadere videar, quod pie tacere non possum.

INCIDERE (ab eodem Incido mediâ brevi) in ecstasin, non magnopere damnem, quia recte dicitur incidere in morbum, cet. quod in loco prioxime praecedenti abunde docuimus; interim non satis ad linguae genium ita dicitur. Veteres enim pro eo fere habent, Exire de potestate, Exire ex potestate mentis, Non esse in potestate mentis, Non esse apud se: quam ultimam Jocutionem tamen Schorus de Phras. ad voc. Potestas immeriot putidis accenset.

Lactanitus Lib. 1. c. 4. dicit, Mente esse motâ. Plinius Lib. 23. c. 1. Sect. 16. Mente commoveri. Apulejus Lib. 5. p. 166. Extra terminum mentis suae poni.

INCIDIT mentio illius vel de illo; in mentem hoc mihi; terror exercitui.

INCIDO mediâ longâ a caedo, cortici, in corticem, et in cortice; sepulcro, in sepulcrum, et in sepulcro; pilae lapidear, in pilam lapideam, et in pila lapidea; et sic in reliquis. Sed Incidere in eae et in aere, Godesc. p. 49. Incidere in marmor, in gemma, in lapide, in ligno, in auro; non autem in marmor, in gemmam, in lapidem, in lignum, in aurum. Interdum, modo, nc nisi cum certa quadam ratione, Dativus etiam heic adhiberi potest. V. g. Incidere marmori, aeri cet. Si nempe non tam ipsa materia, quam monumentum, in quo materia haeret, notatur. Valla Lib. 3. c. 18.

* Si enim pura puta materia, ubi incidatur aliquid, respicitur; non nisi Ablativus cum Praepositione In locum videtur posse habere. Quodsi non mado materia, sed etiam monumentum, in quo materia illa haeret, respicitur, v. g. sepulerum, statua, pila lapiden; nimirum tunc prior illa constructio triplex usurpari more veterum possit. Et sic etiam satis recte dici posse videtur Incidere aeri: nec in eo quidquam amplius desidero, praeter auctoritatem veterum, quam non dum tamen reperire potui.

INCIPERE ponitur vel absolute. V. g. Quis incipit? Ille incipiebat: vel sequente Infinitivo. V. G. Huic sententiae incipio diffidere. Raro Active sumitur et adsciscit Casum. V. g. Incipere aliquid: pro quo rectius dixeris Suscipere negotium, Adgredi aliquid.

* Hoc Verbum etiam non nullas alias locutiones apud imperitos peperit. quae non satis Latinae sunt. v. g. Incipere res stultas, pro quo Lat. dixeris, Multa stulte conari; Incipere scholam, pro quo Lat. dixeris Ludum aperire.

INCIPERE novum morem; Invenire, fingere, facere, cudere novum verbum, non damnamus: multo tamen elegantius pro eo, Novum morem inducere, Novum verbum inducere. Schori Phras. ad voc. Inducere.

* Incisio enim pro actu incidendi corporis humani membrum aliquod, apud veteres non occurrit. Conf. Part. Etym. Sect. 1. Voc. Incisio: unde nec locutio haec numero aliquo esse in latio potest.

Celsus L. 7. c. 4. pro eo eleganter: Majus in manu, quam in medieamentis praesidium est. Item Incidere aliquam partem corporis. Item Specillo et ferro aliquid persequi.

INCHOATIVA Verba per Pleonasinum interdum cum Verbo Coepi Jungun tur. V. g. Plin. Lib. 7. Ep. 27: Vbi coepit advesperascere.

INCLAMARE alicui, et aliquem, Einen anschreyen, einen anrufen. Posterior modus cum Accusativo, usitatior est.

* Elegans et fere neglectum verbum Ciceronis, Plauti, Lucretii, Livii et Lactantii.

INCLINARE simpliciter, et INCLINARE SE V. g. Inclinare ad alicujus consilium. Ad bostes se inclinut.

* Etiam huic Verbo, praesertim Passive usurpato, addi potest, terminus, quem vocant, a quo, et ad quem. V. g. Liv. L. 1. c. 43: Haec omnia in dites a pauperibus inclinata onera.

INCLVDERE aliquem in carcerem et in carcere; Motus enim ad locum et in loco heic, ut in pluribus aliis, stare potest: it. Includi compagibus corporis.

INCLVSA vel IMPOSITA EPISTOLA pro Epistola in fasciculum conjecta vel addita. V. g. Ex inclusa vel imposita epistola videbis, minus Latine.

* Inclusa enim epistola Latinis dicitur, quam quis suae vel epistolae vel orationi totidem verbis inserit. Ita Cicero: Paene orationem in epistolam inclusi. Item: *tupoqes1i/an, quam postulas, includam orationi meae. Participium autem Impositus numquam huic negotio veteres accommodarunt: dixerunt Imposita corona, Impositum onus, Impositum vulnus i. e. inflictum vulnus, cet. sed numquam Epistola vel oratio imposita.

2. Notione intransitivâ. V. g. Incolere rans Rhenum; incolere inter mare Alpesque.

INCOMMODARE aliquem, suspectum: Cicero et Terentius Dativum usurpat, dicitque Incommodare alicui. Sciopp. de Stil. Hist. 121.

INCREDIBILE MEMORATV EST locutio est, Sallustio propria; unde Tacitus etiam habet. Cicero dicit, Non est credibile, Hoc credibile fore non arbitrabar, Nihil mihi umquam tam incredibile accidit, quam cet. Incredibile et simile portenti est, quonam modo cet.

INCREPARE arrogantiam, perfidiam alicujus; Increpare singulos avaritiae, populum saevitiae; item Increpare aliquid in aliquem, v. g. Liv. Lib. 1. c. 51. pt. Haec Aricinus in Regem Romanum increpans, ex concilio abiit. Et Increpare aliquid alicui. V. g. Liv. Lib. 9. cap. 24: Haec excurrentibus in publicum pavidis increpat. Ponitur etiam absolute, pro senare, Cic. simul ut increpuit discus.

INCREPITARE aliquem. Etiam cum Genitivo rei reperitur apud Silium 8. 265: Fabium increpitare morae; similiter ut increpare.

INCVBARE thesauris, lecto; super stratis et super strata. Incubare cvis et ova. Vid. Scheffer. et Burmann. ad Petron. c. 33. p. 130. item Godescalcum p. 136.

INCVMBERE IN ALIQVEM pro premere aliquem, invadere aliquem, facere impetum in aliquem, suspectum Scioppio Infam. Fam. p. 132. Sed ostendit Borrichius in Sciopp. pag. 300. seqq. etiam hâc ipsâ notine recte se habere locutionem istam, idque testimonio Quintiliani, Virgilii, atque adeo ipsius tandem ciceronis: quod tamen jam ante Borrichium observavit Linacer de Emendata Structura Lat. Serm. p. 301.

INCVMBERE studii, litteris, Philosophiae, cet. improbat Vossius in Aristarcho Lib. 7. c. 39. Et sane rectius quidem dixeris, Incumbere ad vel in studia, ad vel in litteras, ad vel in Philosophiam cet. nam cetum est, Ciceronem hoc Verbum cum accusandi Casu et Praepositione ad vel in frequentissime jungere. V. G. Incumbere in studium, curam, cogitationem, rempublicam, in eas disputationes; item: Incumbit in mean perniciem; Incumbere ad laudem cet: verum tamen dubium non est, scriptores argentei aevi, v. g. Quintilianum, Silium, Iuvenalem, cet. usos esse suspectâ illâ r(h/s1ei, quum non dissimilia amaverint, ut Incumbere fortunac, labori, jusso: quin Vopiscus, Claudianus et Cassiodorus cadente Latinitate ipsam, de qua controversia est, locutionem, Incumbere studiis, usurparunt. Accedit, quod ipse Cicero Incumbere rationibus; Florus Rogandis legibus incumbere; Auctor Dialogi de Orator. Cogitationi incumbere; Plin ius Lib. 7. Ep. 27. Ceris et stilo incumbere dixerit. florus Lib. 4. c. 2. n. 6. dicit etiam, Africae incubuit scil. quasi mole aliquâ belli.

* Hic Casus auferendi tamen et eleganter et necessario adponitur, si e conatu corporis sermo est; ut apud Virgilium Incumbere remis, Incumbere aratro. Conf. Schori Phras. it. Thes. Ciceron. Linacer de Emendata Struct. Lat. Serm. 301. Goclen. Obs. 61. 67. Valla. Eleg. L. 3. c. 45. Cell. Antib. 251. C. P. 236. Borrich. Analect. 62.

Construitur insuper hoc Verbum cum Infinitivo. Virgil. Lib. 4. Georg. v. 248. 249:

Incumbent, generis lapsi sarcire ruinas. Construtiru item ita, ut sequatur Vt. V. g. Cic. Lib. 6. Ep. 6: Incubuisse cum senatu Pompejus videtur, ut Caesar ante Id. Nov. decedat.

Incumbere gladio. Auct. ad Herenn. 1, 11: Incumbere in gladium, Cic. 2. Invent. cap. 51.

Incumbere sibi apud Sen. Troad. v. 14. est, in se ruere, aut in cinerem verti.

INCVMBIT tibi hoc faciendum, probandum, cet. locutio suspecta. Notum quidem est, Verbum Incumbere notione officii ac debiti usurpatum reperiri: verum quod nunc dubitamus, illud est, an et Gerundium adjiciant, atque ita ratione duplici officium ac debitum denotent. Ipsum enim gerundium quoque tale est, ut officium ac debitum alicujus significare possit; ut si dicas, Probandum illi est, intelligitur inde, quod cujuspiam hoc munus sit, ut aliquid probet, quodque id facere illum oporteat.

* Sane inter veteres Vlpianus non dicit, Probandum alicui incumbit, Defendendum alicui incumbit; sed Defensio alicui incumbit, Probatio alicui incumbit. Verba ejus L. 1. D. de Magn. Conven. haec sunt: Probatio non pupillo incumbit, ut doceat, fidejussores solvendo non fuisse, quum acciperentur, sed magistratibus, ut doceant, eos solvende fuisse. Item L. 5. D. de Senatuscons. Silaniano: Vbi quis in curia necatus est, vel Medici insidiis, adiri quidem bereditas potest; sed heredi defensio mortis incumbit.

Possit et fortasse dici, Hoc tibi incumbit probare: ut Probare hoc, subjectum; Incumbit tibi, praedicatum sit enuntiationis. Nam Probare hoc et Probatio hujus admodum parum differunt. In Codice Iustiniani etiam occurrit. Necessitas probationis tibi incumbit. At vero Probandum hoc tibi incumbit, ut dixi, me legere non memini. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 227. seq.

INCVRRERE in tenebris, Sich im Finstern stossen: Incurrere in reprehensionem, in oculos, in voculas malevolorum; nec raro Praepositio omittitur. V. g. Incurrere crimen, reprehensionem, cet. Incurrere in aliquem, In seinem Laufe ohngefebr auf einen stossen, Cic. pro Sext. c. 6. Item, Auf einen blindlings los gehen, Cic. pro Coel. c. 18. Lib. 1. Fin. c. 13.

INDICARE aliquam rem, bene: interdum, praesertim apud Sallustium, de aliqua re.

INDICARE se apud aliquem, Sich bey einem angeben, perperam. Latini pro eo, Prositeri se, it. Profiteri nomen suum apud aliquem. In aliquibus nomen profiteri suum, Vnter gewisse Leute sich wollen mit gerechnet wissen.

* Ceteroquin Indicare se alicui pro Aperire se, Sich expectoriren, bene se habet.

INDIGERE consilii; bonâ existimatione. Sed Genitivus usitatior est; quamvis nec ipse Cicero Ablativo abhorret.

* Antique etiam Accusativus heic interdum usurpatur. Vitruv. L. 1. c. 1: Ne quid ex his indigeat.

INDIGNARI alicui Vlpianus L. 2. §. 3. Dig. ad Leg. Iul. de adult. quem heic imitari detrectant eruditi. Nam de Dativo hoc ita censet Scioppius Infam. Fam. p. 150: Insolentius dicitur Indignari alicui; quum sit usitatius. Indignari ambitionem, dictum aut factum alicujus; it. Indignatur parere monitoribus. Hactenus Scioppius. Dicitur etiam Indignari de re aliqua; it. Indignari, si quis hoc vel illud fecerit.

* Exempla sunt in promtu. Florus L. 4. c. 3. n. 4: Antonius, varius ingenio, aut successorem Caesaris indignatur Octavium, aut amore Cleopatrae desciscit in Regem. Quintil. L. 1. c. 3: Quidam indignantur imperia. Virgil. L. 4. c. 8. Aeneid. sub fin. Pontem indignatur Araxes. Cicero pro Qu. R. Nimium cito ait, me indignari de tabulis. Serv. Sulp. Ciceroni L. 4. c. 5: Item nos homunculi indignamur, si quis nostrûm interiit, aut occisus est.

INDIGVS opis, cum Gen. Virgilius et optimus quisque: interdum etiam cum Ablativo. V. g. apud Lucret. Lib. 5. v. 224: Indigus omni vitai auxilio.

INDVCERE animum suum, Latina locutio est, etiamsi addatur Pronomen suum. Cellarius et Vorstius sine Pronomine efferri volunt: sed praeter rem id jubent. Plautus enim et Terentius ita locuti sunt. Ciceroni autem plane displicuit, addere heic to\ suum, aut aliud quoddam Pronomen possessivum.

* Obiter heic notandum, hanc locutionem Inducere animum vel Inducere animum suum, Terentio et Ciceroni esse frequentissimam.

Dicimus autem Inducere animum, et Inducere in animum; et construitur modo cum Vt, modo cum Infinitivo, modo cum Gerundio.

* Cicero pro Rosc. Amer. c. 19: Quibus incensus parens potuit animum inducere, ut naturam ipsam vinceret? Cat. 1. Animum induxeris, ne. Lib. 2. de Divin. c. 20: Tu animum induces, causam istam defendere. Ter. Ne illis animum inducas credere. Cum illa animum induxti tuum, hoc, quod cuperes, aliquo pacto efficiendum tibi.

* Plin. L. 9. Ep. 13: Non sustinui animum inducere, quo minus illi indicarem. Cell. C. P. 408. Ol. Borrich. Anal. 38. Andr. Borrich. Vindic. L. L. 111. et Append. 86. Confer etiam, quae infra occurrunt ad Voc. Suus.

+ Induci cum Genitivo apud Plautum a Graecis sumtum, qui e)is1a/gesqai acctrsandi significatione utuntur. Plaut. Pen. Injuriarum multo induci (i. e. reum agi) satius est, Der Injurien halben angeklaget werden.

* Cic. Soleae ligneae in pedes inductae sunt. It. Pedibus inductae sunt soleae. Schorus de Phras.

Solea ferrea, Ein Hufeisen. Plin. L. 33. c. 11: Iumento vel equo seleas ferreas inducere, Ein Pferd beschlagen.

INDVCERE aliquem in vel ad consuetudinem, suam rationem, morem: Inducere exercitum in agrum Sabinum, Liv. Lib. 1. c. 37.

* In Passivo autem hoc et reliqua vestiendi Verba more Graecorum etiam cum Accusativo inveniuntur tum materiae vestientis, tum etiam rei vestiendae. V. g. Curt. L. 1. c. 39: Induitur vestem. Ovid. 7. Metam. Induta cornibus aurum victima. Sen. Her. Oet. Non dum teneras vestita genas.

INDVERE sibi falsam scientiae persuasionem; animum bonis artibus; se mucrone, se soccis; se in laqueum, in florem.

INDVERE se acutissimis vallis, Pallisaden setzen, Caes. Lib. 7. B. G. c. 73. Sudes comparare, Pallisaden hauen. Hirt. B. Afr. c. 20. Sudes stipitesque praeacutos defigere, Starke und spitzige Pallisaden setzen, Caes. Lib. 1. B. C. c. 27.

INEST huic rei stimulus. In vultu ejus tristis severitas inest. Qui insunt in ea re; de qua scribimus, Cic. de Orat. Lib. 1. n. 151.

* Cicero semper construit cum Abl. et Praepos. in; atque hanc lequendi rationem in deliciis propemodum habet.

INEXSTINGVIBILE ODIVM Augustinus. Adjectivum quidem hoc non caret auctoritate omni veterum; sed non jungunt id vocabulo odii. Dicunt autem pro eo, Odium, acerbissimum, implacabile, acerrimum, insinitum.

INFAMES LIBELLI Germ. Die Pasquille, perperam. Latini dicunt, Libelli famosi, Carmen famosum, epigrammata famosa; quae sunt Horatii 1. Ep. 19. v. 31. et Suetonii Caes. c. 73. Aug. c. 55. et Tiber. c. 28: dicunt etiam, Libelli ignominiosi, in alterius contumeliam scripti.

* Infamis intransitive et neutraliter significat, notans eum, qui male andit, qui bonam existimationem perdidit, Germ. Einer, der unehrlich ist, ob er gleich nicht beschrien ist. V. g. facere aliquem infamem, Tac. Germ. 14: Infame in omnem vitam ac probrosum est, Homine, vitiis infames, Iufamis stupro, furto, adulterio, cet. Famosus Passive significat, notams eum, de quo fama celebris est in utramque partem, sed in malam partem saepissime et usitatissime, Germ. Der beschrien ist, von dem viel gesagt wird: Ciceroni enim et vetustioribus in malam fere partem accipitur; sequioribus, Plinio puta, Tacito, Apulejo cet. etiam in bonam.

Atque hinc intelligitur, libellos ignominiam alteri adspergentes, dici haud posse infames, sed ex suffragio antiquitatis et ex praescripto rationis famosos. Sciopp. in Strad. 90.

INFERIVS hâc de re dicetur, timide nsurpem cum eruditis nostris, apud quos nihil hoc ipso temere vulgatius est. Nemo enim veterum to\ Inferius, opinor, habet; aut, si forte alicubi occurrat, inter rariora tamen scribendum est. Dicunt autem pro eo, Infra hac de re dicam, De actione post videro, Hac de re post videro. Cic. Lib. 3. Orat. n. 37.

* Superius tamen occurrit apud Phaedrum L. 4. Fab. 24. Cicero autem et alii veteres pro Superius dixi, Superius scripsi hac de re, dicunt Quae supra scripsi, de quibus ante dictum est. Conf. infra Loc. Superius dixi.

INFERRE injuriam, vim, manus, stuprum, timorem, perturbationem, metum, ncem, alicui: Inferre malum in domum alicujus, novum decus in familiam suam: Inferre se slammae: Inferre se in locum aliquem, in templum i. e. aliquo se conferre: Inferre se inter tela volantia Liv. Lib. 1. c. 13: Inferre sermonem i. e. in medium adferre et fere interloqui, v. g. Cic. In re severa delicatum aliquem inferre sermonem.

Cicero pro Sext. cap. 27. dicit etiam, Injuriam inferre in aliquem; qui dicendi modus pro rariori habendus est.

* Virgil. Ecl. 10: Cantare periti. Horat. L. 1. Od. 1.: Pauperiem indocilis pati. Id. Od. 2: Proteus pecus egit altos visere montes. Haec, inquit Cellarius, dedecent prosam. Conf. Bentlejus ad Horat. p. 3. et 9.

2. Deinde Latini, Graecos imitati, Infinitivum non numquam ponunt, ubi Gerundio opus est.

* Nep. Lys. c. 3: Iniit consilia, Reges Lacedaemoniorum tollere. Cicero saepius: Tempus est, hoc facere.

4. Durum quoque et insolens est, quum Infinitivos adhibent pro Conjunctivis post Verba petendi, menendi, hortandi et similia.

* Hygin. Fab. 194: Quum a Rege petiisset, per civitatem artem suam illustrare. Plin. L. 1. Ep. 10: Amari ab eo laboravi. Cell. Antib. 266. seqq. C. P. 342. seqq.

+ Clar. Longolius hunc in locum in Act. Erud. Publ. Lips. Cal. April. 1731. p. 189, ubi librum hunc meum recenset, ita commentatur: Heic Graecismis nihil est negotii. Sunt insinitivi. Et tamen sint Graecismi ex decreto ineptorum quorumdam ludimagistrorum, quibuscum nollem Cl. auctorem, rerum cetera peritissimum, stare. Omnia alia liquido ostendit Sanctii Minerva 3. c. 6. p. 313. quam si consultum adieris, hoc responsum feres, Infinitivos adhiberi pro Nominibus quorumcumque Casuum. Conf. Vossium de Constructione c. 50. Cel. Cortium ad Sall. Iug. 89. n. 3. Neque insolens et durum est, quum Infinitivos adhibent pro Conjunctivis. Id enim castissimis scriptoribus familiare. Cernere est hoc apud Cel. Corte ad Sall. Cat. 52. n. 24: Conjuravere nobilissimi cives patriam incendere. Hactenus Longolius.

Nimirum occurrunt multa in re Grammatica, quae aliis aliter videntur, et in utramque partem disputari possunt. Quo quidem in genere hunc ipsum locum etiam habendum esse existimo. Perinde autem est, quomodo versemur in Analysi, dummodo in Synthesi conveniamus. Per me enim licet, Graecismos in Latio occurrentes jugulare omnes: sequamur modo usitatiorem et molliorem verborum structuram; quales sane illae non videntur, quas Graecismos volunt esse magni nominis Grammatici. Neque enim, quod Cl. Longolius mihi imputat, ineptos quosdam ludimagistros secutus sum; sed Cellarium, sed Melanchthonem, sed Illustrem Heineccium.

Allegavi quidem solum Cellarium, eo quod ejus verba potissimum usurparem: cujus tamen merita Longolium ab acerbo convicio deterrere potuissent. Etiam Melanchthonem, aliosque summos viros nobis suffragari, nemo temere infitiabitur, qui hujus Grammaticam evolverit.

Quod ad Illustrem Heineccium attinet, ille sane in Stili Cultioris Fundamentis p. 59. seq. rem omnem ita perorat:

Nec a vocabulis tantum Graecis abstinendum est, verum etiam a Graecismis, id est, phrasibus ad Graecae potius, quam Latinae linguae Analogiam compositis, quamvis eas non numquam in deliciis habuerint auctores quidam kak\o/zhloi.

1. Si Infinitivi ponantur pro Conjunctivis, Gerundiis, Participiis. V. g. Instigavit petere, pro Instigavit, ut peteret. Hygin. Ad flumen exiit, sanguinem abluere, pro sanguinem abluturus. Id. Idoneus facere, pro Idoneus ad faciendum.

2. Si constructiones Graecae Latinis substituantur. v. g. Quibus jusserat, pro Quos jusserat. Tacitus Annali 13, 40: Ego audita tibi putaram, pro A te audita. Cic. ad Attic. Ep. 13, 24: Manet hunc poena, Latet me. Quamvis haec omnia, si rarius et in loco adhibeantur, non careant venustate.

Vix ullus est veterum auctorum, quin subinde Graecismos adhibuerit, ut exempla docent, collecta a Sanctio in Minerva p. 546. seq. Enimvero sunt, qui ad affectationem usque graecissant, veluti Sallustius, Tertullianus, et e recentioribus Lipsius, quos nemo temere imitabitur.

INFINITIVI Praesens et Imperfectum in stilo Historico et apud Comicos ac Poetas etiam interdum frequenter usurpatur pro tempore finito praeterito. V. g. Sall. B. Iug. c. 12: Qui postquam in aedes irrupere, diversi Regem quaerere; dormientes alios, alios occursantes interficere; scrutari loca abdita; clausa effringere; strepitu et tumultu omnia miscere.

INFINITIVVM si praecedant Verba Puto, Ajo, Refero, et alia ejusdem significationis; durior efficitur oratio Nominativo sequente: qui tamen Nominativus in vorsa oratione apud veteres subinde occurrit.

* V. g. apud Luc. 1, 9. Tutumque putavit jam bonus esse socer. Catullus Epigr. 4: Phaselus iste, quem videtis hospites, ait fuisse navium celerrimus. Ovid. L. 2. Trist. Acceptum refero versibus, esse nocens. Id. L. 13. Metamorph. Sed enim quia rettulit Ajax Esse Iovis pronepos.

+ Nimirum Poetae Graecismum heic adhibent, quem in prosa nemo temere imitetur. Graeci enim manent in eadem persona, si v. g. dicunt, e)/uxetai e)=inai a)/ristos2.

INFINITIVVS Activus longe aliud significat, quam Insinitivus Passivus, quoties uterque construitur cum Verbo quodam praecipiendi. V. g. Herodes infantes jussit occidi, notat Germ. Er hat die Kinder todten lassen, oder hefohlen, dass sie sollten getodtet werden. Et Herodes infantes jussit occidere, notat Germ. Dass sie die Kinder todten sollten.

INFINITIVVS qui ex antecedente quodam Verbo ratione constructionis pendet, eleganter huic suo Verbo praeponitur, ita, ut non nullae voces interponantur.

* Cic. Lib. de Orat. n. 234: Primum Scaevolae te dedidisti, quem omnes amare meritissimo pro ejus eximia suavitate debemus. Id. L. 2. de Orat. n. 2: Quos. tum, ut pueri, refutare domesticis testibus patre, et C. Aculeone propinquo nostro, et L. Cicer. patruo solebamus. Id. L. 2. n. 215: Quam consequi nisi multâ et variâ et copiosd oratione, et simili contentione actionis nemo potest. Et n. 216: Quae etiamsi alia omnia tradi arte possunt.

INFINITIVVS sine Verbo Finito scite ponitur; et subaudiri debet, fas est, credibile est, mirandum est.

* V. g. Tene mihi lavare pedes? Sc. fas est. Tene istam rem inanimum induxisse tuum? Warum hastu denn solches in deinem Herzen vorgenommen. Multa hujus generis excmpla dedit Graevius ad Iustin. L. 2. c. 14. et ad Cic. Epist. ad Attic.

INFRA horam, infra duos dies redibo, rem omnem absolvero, Germ. Binnen einer Stunde, binnen zween Tagen cet. barbaries est, nec Getis toleranda: die pro eo, Intra horam, Intra duos dies.

INGEMISCERE alicui, bene. Cum quarto Casu habet Apulejus Metam. Lib. 9. p. 152.

INGENTI COPIA aliquid adferre, Etwas in grosser Menge herzubringen, Germanismus: Lat. Magnam rerum copiam adferre. Sciopp. in Stradam 16.

INGERERE convicia alicui; et in aliquem; cibum ori; saxa in subeuntes, aliquid in commentarios; Ingerere se in aliquam rem.

INGREDI aliquid, ad aliquid, et in aliquid. it. cum Infinitivo i. e. ineipere, inchoare. V. g. Cic. Ingredi disputationem, Iter, vitam bonesiam, orationem, cet. Ad dicendum ingressus est. Ad hoc genus disputandi ingressus sum. Magnâ spe ingredior in orationem, in causam cet. Ingredi in viam, Ingredi Consulatum. Quod facere nunc ingredimur. De Divinatione ingressi sumus dicere. Iustin. Lib. 1. c. 5. n. 9: Ingredi pronam ad regnum viam. In omnibus his et similibus Ingredi, incipere est et auspicari.

Proprie autem sumtum pro Intrare, subire, adsciscit Accusativum cum vel sine Praepositione in. V. g. Ingredi forum vel in forum; Ingredi viam vel in viam. At Ingredi in conspectum populi, semper cum Praepositione, numquam aliter.

INGREDI secietatem Iesu, Ingredi Monasterium Dominicanorum, cet. i. e. Societatis Iesu membrum fieri, Ordini Dominicanorum adscribi cet. perperam.

* Ingredi societatem alieujus, suspectum est; et Ingredi Monasterium, non nisi notione propriâ sumitur, quâ multi ingrediuntur monasteria, qui non sunt monachi, sed hospites, et propterea inde mox redeunt.

Latine cum Pontano heic dixeris, Religiosum ordinem, sectam, rationemque vitae sequi; Sanctorum hominum sectam atque instituta persequi; Religioso sodalitio nomen profiteri vel nomen dare; Institutis Dominicanorum se addicere cet.

INGVRGITARE cibum, potionem cet. defendi quodammodo possit inde, quod Plautus Curcul. A. 1. Sc. 2. v. 35. dicat, Ingurgitare in se merum. Et Apulej. Lib. 3. de A. A. Merum ventri aviditer ingurgitare.

* Ceterum Cicero et optimus quisque multo aliter construunt hoc Verbum, dicentes Ingurgitare se cibis, vino i. e. gulae deditum esse; et Ingurgitare se in flagitia i. e. immergere. Transfertur quoque hoc Verbum ad alia, v. g. Gell. L. 5. c. 16: Ingurgitare se in Philosophiam. Et Cic. in Anton. 2. c. 27: In ejus copias quum se subito ingurgitavisset i. e. quum eum divitiis spoliasset, et has convertisset in usum suum.

+ Apulejus. etiam L. 7. de A. A. p. 192. utitur eo transitive: Ingurgitare singulos poculis crebris grandibusque.

INHIARE alicui rei et aliquam rem. Dativus autem usitatior est. Vorst. de Lat. Sel. 279. Accusativus magis occurrit apud Plautum et Comicos.

INIICERE pro occurrere in dicendo, construitur 1. Absolute Cic. Quum mihi in sermone injecisset, se velle Asram visere. 2. Cum Accusativo, v. g. Injicere alicui scrupulum. Conf. Part. Etym. Sect. 2. voc. Objicere.

INIICERE alicui manum, Latinis non tantum est idem, quod vim alicui inferre, vim ac manus inferre alicui.

* V. g. Flor. L. 4. c. 1. n. 9: Ciceronis imperio injecta est barbaris manus; et Curt. L. 9. c. 6. n. 12: Invicti corporis spoliis inertissimi manûs sunt injecturi; Id. L. 10. c. 1. n. 37: Ipse morituro manum injecit;

Sed etiam est manu aliquem ducere, manum alicujus complecti, Einen bey der Hand nehmen, in signum nempe dominii, quo nobis aliquem, ut mancipium nostrum, vindicamus: ad quem ritum ea loca, quae hanc locutionem eâ notione exhibent, respiciunt.

* V. g. Cic. pro Qu. R. Ipsa mihi veritas manum injecit, et paullisper consistere et morari coegit. Liv. L. 3. c. 4.: Virgini venienti in forum libidinis manum injecit. Plin. L. 10. Ep. 19: Quieti ejus injeci manum.

* V. g. Intercedunt mihi inimicitiae cum illo. Suscipere graves inimicitias. Gerere graves inimicitias cum aliquo. Cavendum tibi erit, ne parum simpliciter et candide posuisse inimicitias videare.

INIRE GRATIAM alicujus, ab aliquo et apud aliquem Liv. Lib. 2. c. 27, est adsequi favorem alicujus.

+ Inire non jungitur, nisi rebus aliquid momenti habentibus, gravibus et non minutis. V. g. Inire rationem, foedus, pacem, societatem, bellum, pugnam, viam, Consulatum, suffragium Liv. L. 2. c. 56. cet. Nam Inire prandium, coenam, dormitionem, non ita rite dicuntur. Ineunte aetate, vere, hieme, pueritid, cet. recte dicuntur; sed non Ineunte die, nocte, horâ, cet. Valla L. 5. c. 54.

* Instinus L. 2. c. 7. n. 5. pro Inire gratiam ab aliquo, dicit Trahere gratiam ab aliquo.

INIVNGERE alicui aliquid, pro Mandare vel dare alicui aliquid negotii, Curam dare alicui alicujus rei, Partes alicui dare has vel illas, Negotium alicui committere vel imponere, rejieiunt quidam, quod Cicero et veteres Latini ita locuti non sint. Verum verbo hoc ita usus est D. Brutus ad Ciceronem L. 9. Ep. 13, et Livius dixit, Injungere alicui munus; Columella, Officium et laborem injungere; Quintilianus, Laborem alicai injungere; Plinius Lib. 4. Ep. 9: Mihi Bassus injunxerat, ut cet. Idem Plinius aliique bonae notae scriptores dicunt etiam Injungere alicui aliquid ad ediscendum. Goclen. Lib. 3. Probl. 9. p. 18. Cell. C. P. 86.

* Ad aliquem locum, nusquam dixere veteres, quia vicinitas eo denotatur: est autem contra hujus Verbi insitam notionem, servire significando motui ad locum vicinum.

1. Quando eo illi utuntur, qui, quod perperam ipsis excidit, corrigere volunt. V. g. Ernestus, Academiae Iuliae quendam Professor: Ernstius, inquam: pro quo dicendum, Ernstium volebam dicere. Plautus enim, quum se corrigit, ait: Illud volui dicere. Alii pro eo: Sit venia dicto; lingua enim praecurrit mentem.

2. Quando hoc Verbum nostri homines ante totam aliquam orationem, quam referre instituunt, collocant; quum veteres perpetuo post primum, aut priora vocabula orationis, quam referre instituunt, ponant. V. g. Ea mortalium, inquit, conditio est, It. Itane, inquit, sapere vultis?

+ Notandum etiam, hoc Verbum interdum simpliciter pro dicere usurpari. Cicero: Quas tu mihi intercessiones inquis? Idem: Ad Ciceronem inquiebat Gallus. Voss. de Vit. 157. Vorst. de Lat. Mer. Susp. 213: Cell. Antib. 200. C. P. 378. Schorus de Phras. it. in Thes. Cic.

* Sunt, qui Inquam, Inquis, Inquit, non nisi post primam, aut primas voces orationis volunt poni, nec plura eidem vocabula praemitti posse contendunt. Aliter tamen

saepe hoc fit. Audi Ciceronem L. 2. Ep. 12. Attic. Et inimicissimus Caesaris, et, ut omnia, inquis, rescindat. Id. L. 1. Ep. 13: Quid id ad me, inquies. It. Sed tamen quid huio simile est? inquam. It. Quos tu mihi. intercessores, inquies. Et Ovidium L. 1. Metam. Si se non noverit, inquit. Et Horatium L. 1. Sat. 3: Communi sensu plane caret, inquimus. Et Statium L. 4. Theb.

Phaedr. L. 3. F. 12. v. 3: Iaces indigno, quanta res, inquit, loco! Mechovii Antiph. p. 94. sq.

* Participium Inquiens, quod obsoletum videtur aureâ et argenteâ aetate fuisse, quum apud neminem utriusque hujus aetatis repertum, credo, huc usque sit, in usum revocatum est aeneâ demum aetate ab Hieronymo, Augustino, Sedulio, et aliis hujus notae Scriptoribus.

+ Ex Plinio Lib. 1. Epist. 5. citatur quidem ab non nullis: sed in melioribus editionibus abest, nec Casaubonus id ibi agnovit.

Dicere autem in allegando alterius sermone integrae orationi praeponitur; quamvis veteres hoc Verbum ita usurpare solent rarius.

* Curt. L. 5. c. 5. n. 16: Contra Theaetetus Atheniensis orsus est dicere: Neminem cet. Cic. de Senect. c. 22: Apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit: Nolite arbitrari, o mihi carissimi silii, me, quum a vobis discessero cet. Id. Lael. c. 24: Sed nescio quo modo verum est, quod in Andria familiaris meus dicit: Obsequium amicos, veritas odium parit.

INQVIRERE de aliquo et in aliquem, capitis et capite: it. Inquirere aliquam rem, Cic. 3. Offic. c. 3; et de aliqua re, Curt. Lib. 6. c. 8. n. 25.

INQVISITIONEM contra aliquem instituere, timide usurpem: numquam enim, aut rarissime apud veteres exstiterit. Vsitate et eleganter pro eo dixeris, Quaestionem de aliquo vel in aliquem habere; Arripere aliquem ad vel in quaestionem. Cic. pro Rosc. cap. 28: In quaestionem dare aliquem, Einen der Inquisition ubergeben. Curt. Lib. 6. cap. 8. n. 25: De capitalibus inquirere. Plin. L. 3. Ep. 9. item Lib. 5. Ep. 20: In aliquem inquisitionem postulare, Verlangen, dass eine Inquisition wider jemand angestell[?]t werde.

INSANE BENE rejicit Goclenius Obs. p. 14. et Vossius de Vit. Serm. Lib. 1. cap. 35. p. 162. quod insane pro valde non usurpetur, quum sermo sit de iis, quae sunt virtutis, atque judicio sapientum laudem merentur. Itaque insane et bene putant sociari vinculo quodam duriore. Lipsius alicubi ita loquitur, eoque nomine vapulat ab Henr. Stephano libro de suspecta Lipsii Latinitate. Habet tamen Insane bene, Plautus Milit. Glor. A. 1. Sc. 1. Borrich. in Voss. 142.

INSCRIBERE aliquid in animo, in fronte; Inscribere se Medicum monumento suo Plin. Lib. 29, 1. 9: Inscribere aedes mercede i. e. venales vel locandas proponere aedes, An das Haus einen Zettul schlagen; pro quo Plautus Trin. A. 1. Sc. 2. v. 131. Aedes venales inscribere litteris.

Inscribcre alicui litteras, Latinis est, quod imperitis Superscriptionem facere, Titulum epistolae facere vel scribere, Titulam inscribere vel superscribere. V. g. Hae litterae tibi inscriptae sunt, Die Aufschrift des Briefes ist an dich gerichtet.

* Superscriptio vocabulum est, quod veteres plane ignorarunt. Superscribere hâc notione occurrit apud Modestinum Lege 4. Dig. de Operib. Publ. Apud Gellium autem et Ammianum marcellinum idem notat, quod substituere aliquid litteris in eum locuin chartae, qui oblitus aut erasus est, Germ. Etwas verbessern, etwas daruber schreiben.

Inscribitur liber, eleganter pro Nomen aut titulus libri est, Fecerunt titulum libri, Vocarunt librum hoc vel illo nomine.

* Cic. Xenophontis liber, qui Oeconomicus inscribitur. Id. Oratorem meum: sic enim inscripsi. Id. Deceptus indicibus librorum, qui sunt fere inscripti de rebus notis.

Inscriptionem etiam Cicero vocat, quam Ovidius et alii titulum, nomen dicunt.

INSERERE nugas, turpes jocos historiae; opinionem alicui; odium animis; cibum in os; collum in laqueum; res in animis hominum; manus in sinum; surculum in truncum. Ponitur etiam intransitive. Plin. Lib. 17. c. 14: Inserere inter lignum et corticem Idem Lib. 17. c. 18: Inserere in oleastro.

INSERERE aliquid orationi, scriptis Plin. Lib. 9. Ep. 11. 28. Lib. 7. Ep. 17. 33: item Inserere aliquid in oratione, in scriptis, satis bene: elegantius tamen Romani, in primisque Cicero hoc per Interponere expresserunt. V. g. Orationes, quas interposuit, eas ego laudare soleo.

Item: Digressio extra causam interponitur. It. Interponuntur etiam conciones et hortationes. Schori Phras. ad voc. Interpono.

INSERVIRE alicui, et SERVIRE alicui, pro Saluti alicujus consulere, Officia alicui deferre vel praestare, ex Germanismo aut nata aut concumulata videntur Cellario Antib. p. 215. cui accedit Fabri Thes. ad voc. Servio.

* Sed durior, inquit Clariss. Kappius ad Iensium 169. seq. mihi sententia videtur, quam cui suftragari queam. Qui me tam audacem facit, est optimus Latini stili magister, Tullius. Hic enim de Offic. L. 1. c. 15. extr. Sed in collocando, inquit, beneficio, et in referenda gratia, si cetera paria sunt, hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari; quod con ra sit a plerisque. A quo enim plurimum sperant, etiamsi ille his non eget, tamen ei potissimum inservire Cuilibet haec legenti intelligetur, inservire heic omnino notare officia praestare. Nec aliter recipio locum Cornelii Themist. 1, 3: Quum judicasset, sine summa industria non posse eam (contumeliam) exstingui; totum se dedit reipublicae, diligentius amicis famaeque serviens. Quid enim est amicis servire aliud, nisi officia praestare? Atque haec locutio hoc minus, opinor, rejicienda erat, quo frequentior est apud Latinos Dativus, ut vocatur, commodi. Vid. Cl. Iac. Perizonius ad Sanctii Minervam 182. Hactenus Kappius. Plura exempla, quae contra Cellarium militent, videsis ex Cicerone collecta apud Nizolium.

INSIGNIS laude et ad laudem. Cic. L. 6. Ep. 5: Nihil de insignibus ad laudem viris obscure nuntiari solet.

INSIDERE intransitive sumtum, equo et in equo; Insidere silvestribus locis, Liv. L. 9. c. 24. Insidere, transitive sumtum, itinera, Liv. L. 25. c. 21; arces levibus praesidiis. Flor. L. 4. c. 2. n. 18.

INSIDIAS facere, parare, comparare, tendere, struere, instruere, ponere, collocare, adhibere, Ciceroniana: Insidias moliri, Virgilii magis ac Poetarum est.

INSILIRE equum, in equum, alicujus tergo, supra lignum. Phaedr. L. 1. Fab. 3.

INSIMVLARE aliquem flagitii, proditionis; in quibus orimine subauditur: quemadmodum Livius L. 6. c. 16. Insimulare crimine dixit. Plautus etiam Amphitr. A. 2. Sc. 2. v. 188. et 229. habet Insimulare aliquem aliquid. Conf. supra Accusare aliquem.

INSINVARE se penitus in causam, se in alicujus familiaritatem; se in quorumdam sermonem: Insinuare aliquem alicujus animo, Plin. Paneg. c. 62. Insinuat sese ad iliam amicam heri mei, Plaut. Mil. 2. 1. 27.

INSISTERE vestigiis alicujus: Insistere viam et viâ: Insistere negotium sapienter. Plaut. Mil. 4, 1, 55. Insistere ini tanta gloria, Cic. In terra. Curt. L. 7. c. 7. n. 6.

INSTANTIAM dare vel facere, Philosophorum, et praesertim Dialecticorum est, quum eâ ratione instant, quae a pari absurdo arcessitar.

* Ipsum autem Instantine vocabulum suinime damnamus. Occurrit illud apud Plinium L. 5. Ep. 8. ubi de differentia orationis et historiae agit: Haec vel maxime vi, amaritudine, instantiâ; illa tractu et suavitate, atque etiam dulcedine placet. Et Tertull. de Spectac. c. 19: Instantia quaestionis. Notat autem heic adsiduitatem.

INSTITVERE simpliciter, Instituere animum ad aliquid, Instituere in animo, in animum, et apud animum. Curt. Cur haec a me detestarer, si ita in animum instituissem.

* Ceterum Instituere facere, non semper est Incipere facere, sed aliquando simpliciter etiam pro facere ponitur. Quod genus loquendi et Graecis usitatum; quo de Casaubonus Not. in N. T. ad Luc. c. 1. v. 1. it. Actor. c. 1. v. 1. et c. 11. v. 15. monuit.

* Penula usitate notat Germ. Einen Reiseoder Regen. Mantel: hoc loco tegumentum equorum, Eine Schabaracke.

INSTRVCTVS litterarum, litteris, a litteris. Duo posteriores modi usitatiores. Item: Instructus ad perniciem; Instructus omnibus ingenuis artibus ad dicendum; Instructus in jure civili ad aliquam rem. Cic. L. 1. Orat. n. 250.

INSTRVCTVS optime de aliqua re, barbare: quis enim veterum ita hoc Participium construxit, aut tali notione usurpavit? Dic pro eo, Edoctas optime de aliqua re. Sciopp. de Stil. Hist. 188.

INSTRVERE hortos, navem, fundum, domum et hujusmodi i. e. comparare necessaria in hortis, in navi, cet. necessaria, ut nihil, quod usui aut ornamento illis sit, desiciat.

* Cic. pro Rosc. c. 11: Insuere aliquem in culeum, atque ita in flumen dejicere, Einen sacken. Valer. Max. L. 1. c. 2: Insuere aliquem culeo.

+ Sed Eculeo imponi, notat Germ. Auf die Leiter gespannet werden. Quaestio in eculeo, Die peinliche Frage, die Folter auf der Leiter.

INSVETVS laboris et labori. Prius elegantius. It. Insuetus ad onera portanda.

INSVLARVM nomina et cum Praepositione, et sine Praepositione construmtur. V. g. Proficiscor Cyprum et in Cyprum.

Etiam regionum nomina interdum ap. Poetas sine Praepositione apparent. Virg. Italiam fato profugus.

INSVLTARE pro Illudere, Dativum: pro Calcibus percutere, notione tum propriâ, tum translatâ, Dativum et Accusativum cum et sine Praepositione In: pro Increpare Accusativum adsciscit.

* V. g. Insultare alicujus pietati. Insultare in januam. Insultare fores calcibus. Insultare floribus, sole, cet. Insultare segnitiam alicujus. Cic. pro Mil. c. 32: Tot annos ille in hanc remp. insultat.

INSVPER aliquid habere, Gellius et Apulejus: malim, negligere, vel cum Lucilio, Plauto, aliisque veteribus, susque deque habere aliquid.

INTEGRVM alicui aliquid servare, relinquere, esse, Latinis significat Also in einer Sache handeln, dass es dem andern noch frey stebet, es anders zu machen.

* Cic. Is rem integram ad reditum suum jussit esse, Er will, man soll mit der Sache verziehen, bis er wieder zuruck komme. Id. Mihi jam non est integrum, uti tuo consilio, Es steht vicht mehr bey mir, ob ich dir folgen wolle. Id. Mihi integrum est facere, vel non facere. Schori Phras. ad Voc. Integer.

+ Pro Mihi jam non est integrum, Plinius L. 8. Ep. 18. haber, Mihi jam non est liberum. Sed prius Ciceronianum, atque adeo quanto est elegantius?

Intendas animum studiis et rebus honestis. Liv. in Praef. Ad illa pro se quisque acriter animum intendit, quae vita, qui mores fuevint. Id. L. 1. c. 25.: Evecti suspensique in minime gratum spectaculum animo intenduntur. Id. L. 2. c. 11: Intentus in occasionem multos simul et effusos improvido adoriundi. Iustin. L. 2. c. 12. n. 18: Quum adunata omnis sociorum classis, et intenta in bellum navale esset. Plin. L. 7. Ep. 27: Ipse ad scribendum animum, oculos, manum intendit, ne vacua mens audita simulacra et inanes sibi metus fingeret.

INTENDERE tela, pericula, arcum, aciem oculorum cet. alicui et in aliquem.

* Cic. Ego tela intenta jugulis civitatis de conjuratorum manibus extorsi. Id. pro Sextio c. 7: Intendere arcum in aliquem. Schorus de Phras.

INTENDERE opinionem, suspectum: Auctores Classici habent, Augere, confirmare opinionem.

* Intendere interdum quidem usurpatur pro augere. V. g. Tacit. 2. Annali c. 38. n. 4: Languescit industria, intenditur socordia. Et Liv. 1. c. 51: Quo cum primis se intendentibus tenebris pervenissent, pergunt cet. Sed usitate et eleganter conatum et scopum modo significat. V. g. Actionem alicui intendere, Crimen in aliquem intendere, Fugam intendere, Minas intendere: et locutio a nobis adducta manet omnino suspecta, usque dum suffragio idonei auctoris corroboretur.

* Sed nescio, an praesidium habeat tum in ipsa Verbi intendere notione, tum vero in illo Terentii Eun. A. 3. Sc. 3. v. 19: Hanc sese esse intendit, Sie giebt sich fur diejenige aus, sie begehrt oder sucht diejenige zu seyn.

Ceterum Latini pro eo dicunt, Instituit, parat, conatur hoc facere; Suscipit hoc faciendum.

* Sed qui dicunt Intentare alicui processum; non tantum in eo peccant, quod vocabulum Processûs notione peregrinâ usurpant, sed etiam quod hoc Verbum Intentare praeter morem veterum ad litem accommodant. Latine dixeris, Dicam alicui velle scribere, vel impingere, Intendere alicui actionem, In jus vel in judicium vocare aliquem.

INTENTVS struendae fraudi, Liv. L. 23. c. 35; ad aliquid. Cic. 2. Phil. c. 9; in pugnam Curt. L. 4. c. 15. n. 28; in eventum rei, Id. L. 8. c. 1. n. 44; ad dicto parendum, Liv. L. 2. c. 18; in librum Plin. L. 6. Ep. 20.

INTER SE Latini efferunt e)lleiptikw=s2, v. g. Cic. Amant inter se. Diligunt inter se. Homines hominum causâ generati sunt, ut ipsi inter se, alii aliis, prodesse possint. Lib. 2. Orat. n. 12: Inter se amicissime consalutarunt. Inter se adspiciunt. Caes. B. G. Lib. 6. c. 60. n. 4: Inter se cohortantur.

* Integrum tamen etiam hoc uspiam occurrit. V. g. Cic. de Amic. Neque solum colent se inter se ac diligent, sed etiam verebuntur. Gocl. Obs. 165. Vorst. de Lat. Falso Susp. 218.

INTER SE invicem, seu Inter se mutuo implicari, non omnino damnare ausim, quia Caesar L. 7. B. G. dicit: Conjuncti inter se et implicati. Interim Cicero et alii veteres pro eo, Implicari ultro citroque, Benesicia dare et accipere ultro citroque. Schori Phras. ad voc. Vltro citroque.

INTERCEDERE pro aliquo vel pro aliqua re, de aliqua re, alicui rei; It. contra aliquem, In einer Sache zuwider seyn.

* Cic. L. 1. Ep. 9: Nullum neque minimum dictum, non modo factum, pro Caesare intercessit. Id. L. 1. Ep. 12: De his rebus pridie, quam haec scripsi, Senatûs auctoriatas intercesserat; cui quum Cato et Caninius intercessissent, tamen est perscripta. Id. Tribuni ex templo pulsi quum intercedere rogationi vellent. Plin. L. 1. Ep. 23: Ille, quem contra intercederem, et auxilium ferrem.

INTERCIPERE alicui lumen, Einem die Aussicht benchmen, einem di Fenster verbauen, locutio est, in qua verba justam suam et elegantem satis obtinent notionem, id tamen desideratur, quod vix veterum aliquis ita locutus sit. Cicero pro eo habet, Obstruere luminibus alicujus. Conf. supra Capere alicui lumen, et in Part. Etym. Sect. 2. voc. Lumen.

+ Addit Linacer, quem plerique sequuntur, etiam tertium modum; nempe Interdico te hâc re: cujus structurae prora et puppis est Caesaris illud L. 1. de B. G. Posteaquam in vulgus militum relatum est, quâ arrogantiâ in colloquio Ariovistus usus, omni Gallid Romanos interdixisset. Sed vitiosi Linacrum codices deceperunt; quum in melioribus libris, etiam MSto Vossiano Romanis legatur, ac similiter sit apud Iulium Celsum, qui exscribere Caesarem solet.

* Interdum etiam Ablativo Praepositio De praemittitur, ut: Interdico tibi de Medicis, Plin. L. 29. c. 1. Cic. Caec. c. 13.

Construitur etiam cum Infinitivo, v. g. Sueton. Galbâ c. 6: Interdixit, commeatus peti.

Ac si post se Conjunctionem postulat, admittit Vt, Ne, Quin, Quo minus. V. g. Interdico tibi, ut neque hoc facias, ne hoc facias, quin hoc facias, vel quo minus hoc facias. Menck. Spec. p. 31.

INTERDICO tibi aquâ et igni, vel aquam et ignem: sic dici potest in Activo. In Passivo autem dici potest: Tibi interaictum est aquâ et igni; et Aquâ et igni interdictus es. Valla L. 3. c. 39.

INTERESSE alicui rei et in aliqua re; convivio et in convivio. Intersum in hoc ordine, Tac. Ann. 14, 43, 1.

* Sed quum nuda actio respicitur, et nulla simul loci ratio habetur, Dativo tantum locus est. V. g. Interesse sermoni amicorum; Interesse consiliis; Interesse rebus divinis.

INTEREST pro interponitur, absolute usurpatur. V. g. Interest amnis. Anni decem interfuerunt. INTEREST pro differt, construitur his fere modis: 1.) Stulto intelligens quid interest? Ter. Eun. A. 2. Sc. 2. v. 2. 2.) Hoc dominus et pater interest. 3.) Inter hominem et belluam hoc maxime interest, Cic. L. 1. Offic. c. 4. 4.) In re aliquantulum; in gubernatoris inscitia nihil interest. 5.) Multum interest, utrum laus imminuotur, an salus deseratur, Cic. 1. Ep. 7. Offic. 1. c. 8. extr. INTEREST pro refert s. utile est, Genitivum personae, v. g. Reipublicae interest, Patris interest; et pro Genitivo Pronominum Primitivorum habet Ablativos mea, tua, sua, nostra, vestra, cuja, v. g. Mea, tua cet.

interest. Non numquam Ablativus Pronominis, et Genitivus Nominis cum Verbis Interest et Refert concurrunt, ut Interest meâ oratoris; Tuâ adolescentis interest; Meâ Caesaris refert. Etiam loco Genitivi Interest recipit Accusativum cum Praepositione ad, v. g. Cic. L. 1. de Nat. Deor. Magni interest ad decus et laudem hujus civitatis, ita sieri. Recipit etiam Quemadmodum, Quomodo, Vtrum, v. g. Cic. Orat. n. 51: Tantum refert vel interest, quemadmodum dicas: item Accusativum cum Infinitivo, v. g. Interest reipublicae, conservari litteras: it. Conjunctionem Vt, v. g. Interest reipublicae, ut conserventur litterae. it. Ne. v. g. Interest reipublicue, ne intercidant litterae.

Interest pro refert, regit et Genitivos quantitatis, tanti, quanti, parvi, magni, permagni, pluris.

* Simili ratione etiam impersonale Refert construitur. Differentia tamen quaedam sita in eo est: Interest quibusvis jungitur Genitivis; Refert raro aliis, quam modo recensitis, qui prerium significant. Quamlibet enim in promtu sit apud Cic. Refert omnium, et Sailust. Refert illorum; ad rariora tamen haec referenda sunt. Quare potius dixero Interest reip. vel Interest salutis; quam Refert reip. vel Refert salutis.

Interest autem non magis, quam Refert, adsciscunt etiam Nominativos praesertim Substantivi Nihil, et Pronominum Id, Hoc, Illud, Quod, et similium; it. Adverbia, vel Adverbialiter sumta, tantum, quantum, multum, infinitum, parum, maxime, maximopere, et id genus alia. Cic. L. 5. Ep. 12. ad Luccejum: Equidem ad nostram laudem non multum video interesse: sed ad properationem meam quiddam interest, non te exspectare. Idem 1. Tusc. Qu. Theodori quidem nihil interest, humine, an sublime putrescat.

Interest interdum eleganter omittitur. Brutus ad Cic. Ep. 16. Quid enim nostrâ, (subaudi interest,) victum esse Antonium?

INTERIECTO TEMPORE Interjecto deinde tempore, Paucis interjectis diebus, Interjecto deinde haud magno spatio, Liv. L. 2. c. 17: formulae sunt, Historicis sollemnes.

INTERPONERE SE nostrâ linguâ fere eodem modo reddimus, Sich in eine Sache legen, Sich einer Sache unterziehen. Multi ex vulgo Immiscere pro Interponere dicunt. Sic enim loquuntur: Ego nolo me immiscere huic negotio. Cicero vero hoc modo: De Ascanione tu vero, quod voles, facies; me nihil interpono. Cur te interponis invitissimis his. Sapientius facies, si te in istam pacisicationem non interpones. Proprium est academiae, judicium suum nullum interponere. Ita Schorus de Phras. qui tamen in eo errat, quod putat Immiscere se alienis negotiis, perperam dici: occurrit enim apud Livium L. 21. c. 32. Dicunt etiam Latini, Ingerere se in aliquam rem.

INTERRITVS LETI i. e. qui vitae periculum minime timet, qui discrimen vitae adire non dubitat, peculiaris r(h/s1is2 Livii est, occurrens ceteroquin apud Poetas, v. g. Ovid. 10. Metam. v. 616.

* Tacitus etiam, Interrogare aliquem facti, Einen einer Vebelthat halber anklagen. Interrogare aliquem lege aliquâ i. e. accusare ex lege. Plin. L. 1. Ep. 5: Solebant testes in reos interrogari.

INTERROGATIO Quam diu? Postulat frequenter Accusativum; rarius Ablativum. v. g. Vixit annos viginti novem usitatius dicitur, quam Vixit annis viginti novem. It. Imperavit triennio: usitatius, Imperavit tres annos.

* Liv. Quae nostra per tot annos vidit aetas. Cic. Vigilare ad multam noctem. Id. Praesidia sunt in multos annos provisa. Id. Invicti Germani intra annos quattuordecim tectum non subierunt.

INTERROGATIVA quando non interrogant, sed indefinite significant, etiam Indicativum more Graecorum apud Poetas adsciscunt.

* Propert. L. 2. El. ult. Nescio, quid majus nascitur Iliade, pro nascatur. Lucan. L. 1: Quis justius induit (pro induerit) arma, scire nefas. Ovid. Nescio, quâ natale solum dulcedine cunctos Ducit, et immemores non sinit esse sui. Id. Cernis, ut ignavum corrumpunt otia corpus, Et vitium faciunt, ni moveantur, aquae.

+ In loco Ciceronis L. 1. Offic. c. 19: Quae magno animo et fortiter excellenterque gesta sunt, ea, nescio quomodo, pleniore ore laudamus; to\ nescio quomodo, verbum plane non adficit: sed consecutio verborum haec est, Pleniore ore laudamus, nescio quomodo. Atque idem judicium esto de reliquis veterum locis, ubi Nescio quid occurrit. v. g. Nescio, quid? hoc sibi vult.

INTERSISTERE narrationem, perperam: nam Intersistere non est Activum; sed Neutrum: nec transitive; sed intransitive significat, notans idem, quod In medio resistere. Dic pro eo, interrumpere narrationem. Sciopp. in Stradam 77.

INTERTENERE sive Apud se tenere vel retinere frumentum, Das Korn an sich halten, ein Korn - Iude seyn, Germanismus.

* Tenere et retinere huc non accommodarunt veteres: et Intertenere nullo antiquitatis omnino gauder suffragio.

INTEXERE laeta tristibus; litteras vestibus; Intexere aliquid in causa, Cic. L. 2. Orat. n. 68.

INTOLERANS intolerantior, intolerantissinus rerum secundarum, laboris cet. Idiotisinus Livii est. Cicero pro eo: Secundis rebus effrenatus; Secundas res immoderate ferens.

INTRARE urbem, pontum, navim, cet. Poetae etiam cum Dativo, Intrare urbi, ponto, navi cet. Phaedrus etiam 5, 9, 2: Quum vix intrare posset ad praesepia.

* Verbum enim Intrare Latini heic non usurpant. Intramas in musea, in domus, in conclavia; sed de materia aliqua dici non potest, quod intret in vas.

INTREPIDE aliquid facere, non improbem: quia intrepide Adverbium apud probos auctores occurrit. Malim tamen, quod heic usitatius dicunt, Praesenti animo aliquid facere, Non perturbari in rebus asperis, Praesentis animi uti consilio, nec a ratione discedere.

INVADERE aliquem et in aliquem: Invadere urbem; Invadere vi in urbes; Invadere infortunas alicujus, in pecunias.

* Construitur et aliquando cum Dativo. Cic. L. 16. Fam. Ep. 12: Sed nimis invaserat furor, non solum improbis, sed etiam his, qui boni habentur. Varro de Vita P. R. Lib. 4: Tanta invasit cupiditas honorum plerisque, ut vel coelum ruere, dummodo magistratum adipiscantur, exoptent. Ita dicunt: Invasit repentinus terror, Invasit habendi cupido cet. me et mihi.

INVEHERE in aliquem, pro Insectari vel maledictis in aliquem ferri, perperam. Hâc enim notione usurpatum non nisi Passive ponitur, Invehi. in aliquem. Recte autem dicitur Active, Invehere aliquid in aerarium, Invehere mala. Pro insectari Passive ponitur, eo quod principium motûs non tam in nobis, quam in animi commotione et affectu iracundiae positum esse videatur.

* Neque vero tantum haec locutio notione istâ morali sumitur; sed etiam interdum notione propriâ et Physicâ. V. g. Flor. L. 1. c. 18. n. 7: Frentanae turinae praefectus Obsidius, invectus in Regem, turbavit coegitque, projectis insignibus, proelio excedere.

INVENIO sequente Infinitivo et Participio, v. g. Invenio eum sedere et sedentem; scribere et scribentem.

* Invicem quidem particula probae monetae est, et apud optimos scriptores occurrit; licet Cicero illâ semel tantum utatur, et apud ipsum usitatiora sint Inter se, Vltro citroque; sed hac ipsa tamen in locutione mihi displicet; praesertim quum totus verborum nexus insolens mihi videatur.

INVIDERE alicui honorem et alicujus honori: Invidere, rem secundam obtingere aliis. Invidere Pro aliquo, Fur jemand eifern.

INVIDIOSVM aliquem fatere, Quintilianus L. 6. c. 2, 18: usitatius tamen atque elegantius pro eo dixeris, In invidiam aliquem vocare; In summam invidiam aliquem adducere; In invidiam rapere; Parare, facere, invidiam alicui; Vellejus L. 2. c. 56. Magnam alicui invidiam conciliare.

INVIDIOSVS Passivâ notione, i. e. habens invidiam, sustinens invidiam, trifariam construitur: v. g. Invidiosum est iis, ad et in eos, Das macht sit verhasst.

* Cic. Hoc tibi invidiosum futurum est. Id. Accipere invidiosum ad bonos. Id. Neque id ego dico, ut invidiosum sit in eos qui. cet.

INVITARE aliquem ad coenam; in libidinem, Sueton. Calig. c. 41; praemiis.

* Sallustius, Suetonius ac Plautus etiam intransitive addito Pronomine reciproco usurpant. V. g. Invitare se cibo, vino, largissime; Invitare se in coena plusculum, Bey der mahlzeit mehr zu sich nehmen, als die natur vertragen kann.

IPSE quamvis antecedat Me aut Mihi, Te aut Tibi, Se aut Sibi, eleganter in recto efferri solet. Cic. Agam per me ipse. Id. Quanti me a te fieri intellexerint, sum mihi ipse testis.

IPSIVS eleganter et e)mfatikw=s2 abundat, v. g. Suâ ipsius manu periit; Tuâ ipsius culpâ miser es.

* Scilicet Pronominibus possessivis addantur interdum Genitivi non tantum hujus Pronominis, sed etiam aliorum Nominum aut Participiorum, quae et ipsa possessionem significant et declarant. V. g. Cic. L. 11. Art. Ep. 15: Solius meum peccatum corrigi non potest. Liv. 7. ab V. C. Noster duorum eventus ostendet, ntra gens bello sit melior. Cic. 2. Phil. Tuum hominis simplicis pectus vidimus. Ovid. Et flesti, et nostros vidisti flentis ovellos.

IRAE spatium dare, Livius L. 2. c. 56. it. L. 8. c. 32. cet. SPATIVM animo dare, Curt. L. 1. c. 8. n. 48. TEMPVS irae dare, Seneca in Octav. Act. 2. CEDERE irae, Cic. L. 2. Offic. c. 18. Germ. Sich mitten im aufsteigenden Zorn besinnen; Dem Zorn, als einem grimmigen Thier ausweichen; Fur dem Zorn fliehen. Pariter, ut Graeci dou=nai to/pon th=| o)rgh=|. Dici nempe vix potest, quam saepe Romani in sermone suo imitentur Graecos.

+ Quum igitur Apostolus Paulus Rom. 12, 19. dicit, do/te to/pon th=| o)rgh=|, Gebt Raum dem Zorn; non elliptice loquitur, et subaudiri vult tou= *qeou=, quasi dicat, Commendate omnem eausam Deo, strenuo illi judici, Gebt Raum dem Zorn Gottes; nec o)rgh\ absolute positum hoc loco pro o)rgh\ tou= *qeou= usurpatur; sed id vult: Iram fugite, ab iracundia vos reprimite, atque ad vos redite, ne irae indulgete, de jure westro concedite, de jure vestro decedite, Besinnet euch, bedenket euch im Zorn, damit ihr ja nicht dem lieben Gott in sein Amt fallet, und Rache ausubet; wenn ein zorniger Gedanke bey euch aufsteiget, so betet flugs ein andachtig Vater unser, unterdessen wird der unsinnige Narre voruber gehen, und ihr werdet euch in eurer besslichen Blösse vor Gott schämen. Conf. Lamberti Bos Exerc. Phil. in N. Foed. loca.

Huic explicationi ut faveamus, facit sermonis proprietas, et Analogia, quae in hae locutione controversa apparet. Interim altera illa exegesis gravissimos auctores habet: cui etiam libentissime subscriberemus, si, quod non dum factum esse, intelligo alicunde probari posset, dou=nai to/pon th= o)rgh=| idem etiam significare, quod Vindictae alicujus aliquid puniendum relinquere. Vtraque autem explicatio eodem recidit, et neutra contextui repugnat.

IRASCI alicui, admonitioni alicujus: irasci de aliqua re et aliquam rem: Irascor, quod sim evocatus, Plin. L. 3. Ep. 9.

IRASCITVR CITO non ad genium linguae Romanae dictum videtur, quamvis damnare prorsus non ausim, quum apud Horat. L. 1. Ep. 20. v. 25. sit Irasci celer i. e. celer ad irascendum. Rectius dixeris, In iracundiam praeceps fertur.

IRATVM facere aliquem: pro Movere bilem alicui, Mevere stomachum alicui, suspectum. Cicero dicit quidem Facere sibi aliquem iratum; sed primo in hac Iocutione necessario Dativus personae esse debet, deinde aliam notionem habet, poniturque pro Concitare in se alicujus iram: quae sane notio a priori multum differt.

IRE Ire bene, Ire melius, v. g. Tempus it, Vt nunc res eunt, Res it melius, Incipit res melius ire, Germanismi videntur esse, sed non sunt, quum ita Cicero, Plautus, Ovidius, alii loquantur. Vorst. de Lat. Falso Susp. 141. Seq.

+ Hinc, quod Luthero D. Staupitzius aliquando dixisse fertur: Sine vadere, ut vadit; non nemo ita magis Latine reddidit in metro, lusitque sequentem in modum:

Sicut it, ire sinas: nam sic vult, sicut it, ire: Sicut enim nunc it; sic semper it, ivit et ibit.

IRE ad navem, pro Sich embarquirem lassen, Zu Schiffe gehen, suspectum: Lat. Conscendere navem vel in navem. Schorus de Phras. ad voc. Conscende.

IRE ad interitum, Zu Grunde gehen, Zu Trummern geben, v. g. Omnia nune eunt ad interitum, suspectum: dic pro eo Dilabi et cum Plauto pessum irc, v. g. Omnia nunc dilabuntur, Omnia nunc pessum eunt.

IRE ET REDIRE Poetarum fere est: Cicero uno eleganter id exprimit Verbo Commeare. v. g. Crebro illius litterae ab illis ad nos commeant. Eadem vicissim retro commeant. Schorus de Phras. ad voc. Commeo.

IRE in jus de aliqua re; Ire alicui subsidio; Ire in sententiam alicujus; Ire in vel ad aliquem, seil. hostili animo.

IRRIDERE alicui, perperam: Lat. Irridere aliquem, Sciopp. de Stil. Hist. 98.

+ Cicero etiam L. 9. Fam. Ep. 26. secundum aliquot Codd. habet, Irridere in aliquem; quam etiam scripturam P. Manutius suam fecit. Sed plerique codd. to\ in non habent.

I lludo autem utrique Casui jungitur: Accusativo quidem et cum et sine Praepositione In. V. g. Illudere alicui, aliguem, et in aliquem; interdum etiam in aliquo. Conf. supra Illudo alicui.

IS, EA, ID Cicero non raro ponit, ubi Relativum Qui, Quae, Quod, solitum est poni: praecipue in principio clausulae proximae.

* Cic. Litteras tuas recepi, iis profecto supra fidem delectatus. Id. Cura, ut valeas: id foris coenitando facillime consequere.

Sed post Conjunctionem copulativam non sine emphasi et elegantia declarandi praecedentis causâ ponitur.

* Cic. Vnas tantum a te accepi litteras, et eas perbreves. Id. Veste erat indutus talari, et eâ detritâ et sordidâ. Id. Filium habeo, eumque unicum.

* V. g. Amicus meus fidelis idemque suavissimus. It. Vnunt habeo filium, et illum quidem admodum adolescentem.

IS et HIC paene idem significant, et maxime usurpamus ea, si praecedat aut sequatur Relativum Qui, v. g. Qui vestrûm est mei studiosissimus, is mihi carissimus est. It. Qui nihil cupit, hic sane dives est: non dicitur, Ille dives est, nisi forte a Poetis, vel a sacris doctoribus. Et Hoc vel Id post copulativam Conjunctionem vehementiam significat, nec sine venustate, quasi in Epexegesi, id est, expositione sive declaratione subsequenti collocatur. V. g. Alexander ille Magnus superavit Darium cum insi. nito exercitu, et id vel hoc in adolescentiâ. It. Omnes liberales artes adsecutus est, et id vel hoc in pueritia. In Masculino aut Feminino Genere videtur potius utendum Is, Ea, vel lis, quam Hic, Haec, vel His. V. g. Vnica mihi vestis est, et ea detrita et sordida potius, quam Et haec. Valla L. 2. c. 5.

ITA EST Dem ist also, recte et bene dicitur. Nam sequente tw=| Est to\ Ita adfirmat: absolute autem positum non nisi nota est similitudinis.

+ Contra Borrichius Analect. p. 62. Terentium to\ Ita absolute positum notione adsirmandi usurpasse contendit. Vossius vero de Vit. Lat. Serm. L. 1. c. 35. p. 160. jam dudum respondit, ita naturâ suâ esse similitudinis Adverbium, et apud Terentium et Horatium absolute positum kat) e)/lleiyin idem esse, ac si diceretur: Ita est, ut dicis. Qui modus loquendi ellipticus quum his scriptoribus propter metrum condonandus sit; non tamen propterea in prosa illico adsciscendus a nobis videtur.

ITA, VT: SIC, VT[?] His particulis utimur in adseveratione, per optationem et velut jusjurandum. Est autem locus particulae Sic seu Ita tune in principio; particulae autem Vt in subsequenti commate locus: ordine plane inverso diversoque ab eo, quo rerum similitudines his repraesentantur particulis.

* V. g. Castell. Ita me Deus bene amet, ut dico verum. At ita Deus perdat hostes Davidis, ut ei ante crastinum mane nihil prorsus reliqui faciam. Sic vivat Deus, cui ego ministrare soleo, ut ego. me Achabo ostendam hodie. Ita vivat Pharao, ut hinc non abibitis, quin. Ita vivam, ut Iovae gloria totus orbis replebitur. Ita mihi sitl Iova propitius, ut una me mors a te divellet. Ita tibi felicem vitam precor, ut istud non faciam, Sc wahr du lebest, so wahr deine Seele lebet.

ITA, SI ponitur interdum pro hâc lege, hâc conditione, sub hac exceptione.

* Cic. L. 16. Attic. Ep. 6: Scribis, in caclum ferri profectionem meam, sed ita, si ante Cal. Ian. redeam.

ITERVM sanum fieri, bene, si respicis sanitatem iterum, vel, ut minus Latine dicam, secundâ vice recuperatam; putide autem et per Germanismum dicitur, si simpliciter ponitur pro Convalescere, cum valctudine redire in gratiam. Nam Fieri sanum ex morbo, habet Cato cap. 157, 8.