05/2005; 03/2009 Ruediger Niehl; Michael Hanstein; Reinhard Gruhl markup
typed text - structural tagging completed - no semantic tagging - no spell check - no orthographical standardization


image: s0002

[gap: illustration (portrait of the author)]

image: s0003

IOH. FRID. NOLTENII EINBECCENSIS DVCALIS SCHOLAE SCHENINGENSIS CONRECTORIS LEXICON LATINAE LINGVAE ANTIBARBARVM QVADRIPARTITVM CVM ADNEXA AD CALCEM RECENSIONE SCRIPTORVM LATINORVM CRITICA, ITERATA HAC EDITIONE SIC AB AVCTORE RECOGNITVM, EMENDATVM AC LOCVPLETATVM, VT NOVVM OPVS VIDERI POSSIT. ACCEDIT PRAEFATIO SVMME VENERABILIS ABBATIS MOSHEMII. ERASMVS Artes extenuantibus et dicentibus, non opus esse facundiâ, prudentissime respondit: Nec opus est barbarismis et soloecismis. CVM PRIVILEGIO SACRAE CAESAREAE MAIESTATIS ET POLON. REGIS ET SAXON. ELECT. Lipsiae et Helmstadii APVD CHRISTIAN. FRIDERIC. WEYGAND. MDCCXLIV.



image: s0004

[gap: praeliminaria; body text]

PARS SECVNDA PROSODICA EA EXHIBENS VOCABVLA QVORVM QVANTITAS IN PRONVNTIANDO VEL VITIOSA VEL SVSPECTA VEL DVBIA EST.



image: s149

A.

ABACVS corripitur.

* Mensae genus est, in quam vasa omnis generis vel ad usum, vel ad ostentationem solent expediri.

ABARIS corripitur.

nomen proprium viri, qui ab Apolline donatus sagitia memoratur, quam simmul misisset nervo; et ipse auferretur und volans: eaque ratione multos peragrasse populos, responsa reddens. Ita nimirum in fabulis est.

ABAVVS Der Vrältervater, corripitur: nam prior in simplici avus hane moram habet.

* Par ratio in Proavus, Atavus, Tritavus.

ABBATIS ab Abbas producitur ex usu eruditorum, et Analogiâ: nam desinentia in as, producunt Genitivum, ut aetas, aetatis; Maecenas, Maecenatis; pietas, pietatis; sanctitas, sanctitatis, ect. Vid. Poet. Giess. p. 43. et 92. Accedit Mantuani auctoritas, qua vocabuli hujus Genitivus hanc prae se fert moram longiorem; prout testatur Ol. Borrichius in Parnasso suo.

ABBATIA dignitas Abbatis, corripitur. Sed

ABBATIA domicilium Abbatis, producitur. Sic nempe usu increbuit, atque ita praecipit etiam Abacus Prosodicus, Philippi Melanchthonis Grammaticae Latinae subjunctus.

* Equidem existimo, indifferenter posse pronuntiari, sive dignitatem notet, sive domicilium. Vsus interim spectandus, quo rectius produci utraque notione posse arbitror.

ABDERA ae, Thraciae urbs, producte. Gr. *a/bdhra.

ABDICO abdicare, corripitur: haec enim quantitas inest simplici dicare. Sed

ABDICO abdicere, producitur: haec enim quantitas inest simplici dicere. Titii Manud. 104. seqq.

ACC

ABILENE es, Nomen Proprium regionis Luc. 3. v. 1. producendum. Graec. *abilhnh/.

ABLIGVRIS ab abligurio producitur: neque enim verbum meditativum est.

ABSCIDI corripitur nam scidi refertur inter sex illa Praeterita Disyllaba, quae priorem habent brevem.

+ Quod vero apud Martialem legitur: Abscidit vultûs ensis uterque sacros; est ab abs et caedo. Catullus enim dixit: Abscidit, ô misero frater ademte mihi; ab ab et scinde. Vid. Poet. Giess. p. 35.

ABSIDIS ab absis i. e. curvatura rotae, morâ longiore: ita enim Homerus Iliad. e. v. 488. Vid. Ol. Borrichii Parnassus in nuce.

+ Atque hinc referri a Giessensibus p. 44. debuisset ad exceptionem regulae, cujus patrocinio tuti sibi videntur, qui vulgo corripiunt.

ABVTOR moram longam habet ex quantitate simplicis.

ACADEMIA ut plurimum corripitur, et extra metrum semper corripi debet: ceteroquin anceps est, tum auctoritate Poetarum, tum etiam praesertim ex eo, quod Graeci quoque per Syncopen *akadhmi/a dicunt non minus, quam *akadh/meia, quorum prius in penultima corripitur. Voss. Etymol. 3. Ejusd. de Vitiis Serm. 49. Goclen. Probl. Gramm. 13. Lib. 1. Conf. etiam, quae infra dicuntur ad voc. Alexandria.

ACCENTVS adminiculo quum omne vocabulum respectu Pronuntiationis nitatur, facile inde perspicitur, quam necessaria ejus sit cognitio.

* A Grammaticis autem definitur, quod nihil sit aliud, nisi Modus omnis, quo syllaba adficitar in loquendo vel scribendo: ubi non tantum affectio acuta, gravis et flexa intelligitur, sed etiam Tempus, Spiritus et Discretio; de quibus sigillatim Lipsius agit


page 203, image: s150

de vecta pronuntiatione L. L. cap. 17. Trinam vero illam affectionem Tenorem appellat, seu mensuram syllabae in scriptu et effatu en Lege sive More. Legem heic nominat, quando certis Grammaticorum regulis docetur, quomod vel scribi vel efferri debeat; Morem intelligit, quando contra Grammaticorum regulas saepe usus contrarium obtinet: sic dixerunt, Mulieris, Deinde, Proinde, Siquando, Aliquando, Enimvero, Exadversum, Orbis terrae, Iurisconsultus, cet. Et illud ex Prisciano, Gellio, Charisio et aliis probatum, facit. Vide plura ibidem cap. 21. et apud Iul. Cases. Scaligerum de Causis L. L. et Cornel. Valer. item Servium ad vers. 743. L. 6. Aen. Porro neque hic modus cognoscendi syllabam, artis est. Immo si recte rem aestimemus, petitio principii est. Ortus autem est e corrupta vulgi pronuntiatione, quae nimium quantum a genuina antiqua deflexit. Et nisi observationes nostrae de tono, qui esse debeat in Calefacis, Madefacis cet. et de Vocativo ab Nominibus Propriis in ins terminantibus, et de Graecis Nominibus: de quibus infra ad Vocc. Calefacis, Epanorthosis, Mercuri, Ovidi, Virgili: aliquid momenti haberent, et ex his quodammodo illustrari possent; poterat hic modus plane omitti.

Ex pronuntiatione, penultimae tantum syllabae Polysyllaborum cognosci possunt, puta apud Latinos. Si enim Accentus antepenultimam occupet, penultima brevis est: sin in penultima; eadem est longa, ut docuimus, docere.

Excipe Vocativos Nominum Propriorum in ius definentium; de quibus modo dixi, et dicam deinceps, suis nimirum locis. Item Vocalis a naturâ brevis, ante mutam cum liquida L vel R, in pronuntiatione corripitur, quantumvis in carmine produci etiam pro lubitu possit. Sic tenebrae in prosâ corripi modo debet; at in metro anceps erit.

+ Et quidem hoc loco non possum non omnem Grammaticorum doctrinam, quam de Accentibus inculcant, ex Vossio huc transscribere:

Accentus est pronuntiandi ratio, quâ syllaba vel attollitur, vel deprimitur. Ac proprio nomine Tonus vocatur.

Nam Accentûs nomen generale est; quia tam late patet, quam proswdi/a, ut utriusque vocabuli origo indicat. Sed pro tono accipi solet kat) e)coxh/n.

Tonus sive Accentus, est triplex: Acutus, Gravis et Circumflexus.

Si dixssomi/a magis placet, sic divide: Accentus vel est simplex, vel compositus. Simplex est Acutus aut Gravis. Compositus vocatur Circumflexus.

Acutus est, qui syllabam acuit et attollit: ac notatur lineolâ obliquâ in dextram adscendente: ut domminus.

Gravis est, qui syllabam gravat et deprimit: ac signatur lineolâ obliquâ in dextram descendente: ut. docte.

Circumflexus est, qui syllabam longiori morâ effert: signum vero ejus ex superiorum notis conflatur: ut amâre.

Nota ejus ideo ex Accentu acuto et gravi componitur; quia syllabam pariter et attollit cum acuto, et deprimit cum gravi. Vnde longiori heic tractu omnino opus est, quam in acuto. At plane errat vulgus, quod Circumflexum cum Acuto confundit.

TONORVM REGVLAE.

Monosyllaba dictio, si brevis, aut positione longa sit, acuitur; ut vir. mens. At naturâ long circumflectitur; ut môs, spês.

In Disyllabis posterior gravatur; prior autem, si naturâ fuerit longa, et brevis sequatur, circumflectitur; ut Rôma, Crêta: aliâs acuitur; ut Deus, bonus, reges.

In Polysyllabis, penultimâ brevi, acuitur antepenultima; ut dôminus, dicere. Penultima autem, si producatur, sequente quidem brevi, circumflectitur; ut, amâre, perôsus. Longâ autem sequente, acuitur; ut, amplecti, sacerdos. Ceterae omnes syllabae in Polysyllabis gravantur.

Excipe composita a fis, fit, quae in ultima simplicis Accentum retinent; ut, calefis, calefit.

Etiam interrogatio interdum Accentum transfert, praesertim quum affectus est vehementior; ut, Siccine ais, Parmeno?

Voces encliticae rejiciunt accentum suum in syllabam praecedentem; ut Luminaque laurusque dei.

Non tamen hoc locum habet in quisque, ubique, et similibus: cujus causa est, quod que in istis non sit enclitica. Nam sunt hae voces compositae quidem, unam tamen rem significantes. Contra quam fit in Luminaque, et Laurûsque: quae valent et lumina et laurus: ut sint duae voces duarum rerum indices.

Quaedam in ultima, differentiae causâ, vel circumflectuntur; ut Ablativi, poetâ, gloriâ; et Genitivi, fruetûs, anûs, contract. ex antiquis fructuis, anuis; it. Nominativi, Accusativi et Vocativi Plurales, franctûs, anûs, contracti ex fructues, anues: vel acuuntur; ut Adverbia, aliquo, continno, palam, docte, una, et similia: sed in consequentia orationis Acutus mutatur in Gravem; uti fit apud Graecos. Ergô pro causâ circumflectitur in posteriori.



page 205, image: s151

Accentûs nota nusquam fere apponitur, nisi differentiae ergô: idque non tantum in ultima syllaba fit; ut in iis, quae jam vidimus: sed interdum etiam in penultimâ et antepenultimâ; ut occido et occîdo.

Mirum, non nullos vehementius, quam prudentius adversari consuetudini huic voces ambiguas distinguendi accentur: quum tamen ipsi alias minus utiles minusque necessarias teneant distinguendi rationes, vocesque proprias scribant litteris majusculis; nempe ut distinguant propria a communibus. At cur non simile discrimen heic observemus? tanto magis, quod idem interdum fecerunt veteres: ut ex lapidibus apparet, et ex Scauro et aliis constat; nam quod ad Fabii L. 1. c. I. attinet, unde non nulli etiam Accentus exsculpere volunt, de eo nobis movet scrupulum Norisius; conf. supra Parte Orthograph. Voc. Accentus.

Quidam et Syncopen passa circumflectunt; ut amâsse, decrêsse. In cujusmodi interdum id fit discriminis causâ: ut in Genitivo nostrâs.

Graeca Graeco melius Accentu efferri, censent Donatus, Serviusque: quod sic restringit Marius Victorinus, si iisdem plane litteris proferantur: ut Orthographia, paralipomenôn.

ACCIDIT corripitur, si est a cado, cecidi, quod mediam brevem habet. Sed.

ACCIDIT producitur, si est a caedo, cecidi, quod mediam longam habet.

ACCITVS ab accieo breve est: nam citum a cieo, refertur inter novem illa Supina Disyllaba, quae priorem corripiunt.

+ Nota: A Grammaticis commemorantur Supina Disyllaba novem in priore corripienda, ut: Datum, Satum, Ratum, Itum, Quitum, Litum, Situm, Rutum, Citum a cieo. Notetur tamen etiam Supinum Statum, quod in priori anceps est v. Io. Peter. Titii Comment. Prosod. de Stacor et cognatis, subjuncta Manuductioni ejus ad excerpendum. p. 183. seq.

Sed

ACCITVS ab accio longum est: nam cItum a cio, refertur ad regulam communem, vi cujus omne Supinum Disyllabum priorem porrigit.

ACINACES is, Gen. Masc. gladii genus, Ein Persianischer, Tiirkischer oder Scythischer Sebel, corripitur.

ACINVS vel ACINVM Eine Beere, modulo breviori.

* Acinus uvae passae, Ein Rosin.

ACORVS vel ACORVM Galgant oder Kalmus, eodem modulo breviori.

ACROAMA et ACROASIS producuntur lege Prosodica, vel, si mavis, Poetica; sed corripiuntur modulo apud Graecos Prosaico. Gr. a)kro/ama, a)kro/asis2.

* Acroama, Gen. neutr. notat hominem ridicularium et histrionem, qui conticis et lepidis dictis convivas saturos oblectabat, et voluptatem auribus faciebat, Einen Menschen, der mit allerhand lustigen Einfallen eine Tischgesellschaft aufmunterte.

Acroasis notat Philosophorum scholam s. dissertationem, quam Gellius L. 14. c. I. auditionem, et L. 5. c. ult. inauditiunculam vertit. Vide et Ioh. Wowerium de Polymathia c. 4. circa finem. Vitruvius L. 10. c. ult. Callias Rhodum quum venisset, acroasin fecit, exemplumque protulit muri, cet. Fecit acroasin, id est, scholam seu dissertationem habuit super cogitationibus suis, sive sollerter ab se inventis. Ita enim interpretandus et accipiendus hic locus est. Acroases tuas in posterum frequentabo, Ich werde künftig in deinen Stunden einen Auditorem abgeben.

ACTAEONIS ab Actaeon mora brevi. Nec obstat, quod Suidas et Pausanias penultimam Genitivi per w scribant, et producant: faciunt enim hoc sine exemplo reliquorum.

* ACTAEON Aristei fuit filius, venator, conversus a Diana in cervum, et a canibus laceratus; ut est in fabulis.

ACTORIS ab Actor quatenus est Nomen Proprium, corripitur. Sed

ACTORIS ab actor quatenus est Appellativum, producitur. Conf. infra Genitivi tertiae Declinationis.

ADAQVOR vel ADAQVO adaquari vel adaquare, Ich hole Wasser, corripitur: nam prior in aqua, unde est, hanc moram habet.

ADBIBI et ADBIBO und est, corripitur: nam bibi refertur inter sex illa Praeterita Disyllaba, quae priorem habent brevem; et prior in simplici bibo similiter corripitur.

ADFATIM corripiendum esse satis nos docent Quintilianus, Gellius Lib. 7. c. 7, Valla, Vossius Art. Gramm. 201, alii, qui pro ejus Etymo habent fatisco i.e. abundanter hisco, quod primam brevem habet. Accedit auctoritas Prisciani, qui


page 207, image: s152

deducit a Graeco a)fatw=s2, abunde, quod mediam similiter brevem habet: quî cum consentit sequens Accii Senarius, ubi corripitur:

Tum jecore opinio farta et satiata adfatim;

et sequens Prudentii Sapphicus:

Adfatim plenis quibus imbuatur.

* Interim tamen Arator producit: Suppetit adfatim exemplorum copia, nosque cet cujus vestigiis qui temere insistunt, a fari, quod priorem porrigit, derivant: quae tamen Etymologia eo ipso pro arbitraria habenda est, quod legitimae veterum quantitati repugnat. Vid. Poet. Giess. p. 83.

ADIECTIVA in inus exeuntia quae producunt penultimam, sunt:

1. Deducta a nominibus rerum animatarum, ut: vitulInus, arietInus, quod alii tamen excipiendo corripiunt, anserInus, equInus, canInus, ostrInus, coracInus, vulpInus, lupInus. Conf. infra Arietinus.

2. Nominatim etiam sequentia, quorum non nulla etiam naturam Substantivorum habent; clandestInus, interstInus, mediastInus, internecInus, festInus, morticInus, marInus, vicInus, orcInus, peregrInus, inquilInus, libertInus, matutInus, vespertInus, divInus, pulvInus Ein Polster, supInus, cisternInus, genuInus, opInus, adulterInus, inopInus, caminus, catinus Eine Schüssel, echinus, gelasinus lachelnd, covInus Ein Streitwagen, collInus a colle, fungInus, laurInus.

MediastInus, i. Subst. Ein Hausknecht. Anatomici MediastInum panniculum vocant, qui dividit medium pectus et pulmones, Germ. Das Zwergnetz.

Referuntur huc etiam Diutinus, Langwierig; Serotinus, spät, langsam; Hornotinus, Heurig, quae tamen rectius corripiuntur.

3. Distributiva numeralia; bInus, trInus, quInus.

4. Cognationum nomina, ut: sobrInus, consobrInus, amitInus.

5. Denique propria ac Gentilia, ut AugustInus, IustInus, SibyllInus, AventInus, FescennInus, TicInus, FucInus, VenusInus, CanusInus, GabInus, CollatInus.

* Nota: DiutInus corripuit Prudentius in Iamb.

Postquam vapor diutinus:

quamvis sunt, qui negant, ejus auctoritatem praevalere rationi et Analogiae. Vid. Iul. Caes. Scal. de Causis L. L. c. 98. SerotInus ab Hilario corripitur. Verum et heic praeferunt non nulli Analogiam. Quod vero Prist nus et CrastInus corripitur, causam adsignant, 1. quia a Monosyllabis, 2. et quia utrumque Virgilius habet breve.

Pro correptione binorum priorum nec non pro hornotInus pugnat etiam juxta usum hodiernum Priscipanus, cujus regula haec est: Adjectiva in inus, quae nascuntur ex Adverbiis temporalibus, penultimam corripiunt: ut DiutInus, PerendInus, sernotInus, hornotInus, crastInus. cet. Quae vero tempus non significant, penultimam producunt: ut cisternInus, morticInus, cet. Matutinus vero et velvertinus, penultimam producunt, quia oriuntur non ab Adverbiis, sed a Nominibus Matuta et vespera: sed annotInus ab annus volunt penult. corripere. Ol. Borricb. Parnass. in Nuce not. ad v. 904.

+ De hac autem terminationis in Inus quantitate: verba sunt G. H. Vrsini Obs. philol. cap. 11. p. 184. seqq. quibus praesertim Olaum Borrichium oppugnat: tou= I penultimae judicium petit o( pa/nu Vossius non cum vulgo Grammaticorum a diversitate significationis, qui ab animatis ducta volunt producta, ab inanimis vero brevia, sed primo a Graecae Latinaeque linguarum differentia. inque Inus Graeca I habere correptum censet, Latina autem productum. Quae ipsa etiam Scioppii sententia est. Quid tamen in Vossio adhuc desiderem, deinde dicam. Insurrexit contra hunc ut in aliis, sic in hoc ipso quoque, non ita dudum Olaus Borrechius, multisque studet efficere, suam istis Grammaticorum Veterum regulis rationem constare, nec ab iis fuisse recedendum. Id ut evincat, et varia corradit hinc et inde exempla, quibus et illa in Inus a graecis venientia I habere productum obtinere nititur, et sua Scioppio praesidia intervertere conatur. Quam recte utrumque, breviter videamus. Neque enim aegre laturum puto Virum eruditissimum, aegre certe ferre non debet, si ad exemplum ejus in ipsum idem ego mihi juris sumsero, quod ille sibi sumsit in alios. Et alioquin Respublica haec, sub qua vivimus, litteraria, liberam cuique dicendae modeste sententiae facultatem permittit. Ad prius igitur quod attinet, profert voces Agrigentinus, Byzantinus, Coracinus, Eleusinus, Ephesinus, Gelafinnus (dens) Libyssinus, Palaestinus, Sibyllinus, Tarentinus, quas omnes penultimam diserte producere adductis Poetarum testimoniis probat, idque eum in finem, ut obtineat non minus producto I penultimae, quam eodem correpto in Inus terminatas reperiri voces Graecas ad Latinos traductas; quare nec ullam constantem quantitatis notam inde peti posse. Verum enim vero aerem ne feriat exemplis hisce, et extra oleas vagetur Vir eruditissimus, vehementer metuo. Quamquam enim Scioppianae sententiae interpres Mariangelus late dixerit,


page 209, image: s153

nomina Inus in exitu habentia brevia esse omnia, si sunt Graeca; tamen et haec nomina non de quibusvis Nominibus, et Adjectivis et Substantivis, nec haec omnia de omnibus in universum cujuscunque generis, sed de omnibus tantum certi generis esse accipienda, illud satis arguit, quod suam hanc sententiam Grammaticorum sententiae oppositam vult Scioppius, qui vero non de quibusvis in Inus Nominibus, sed de Adjectivis solum, nec de his omnibus, sed de iis tantum, quae a communibus oriuntur: quod cum ex ipsis regulis, tum ex iis, quae afferunt, exemplis satis elucet: loquuntur. Vt igitur accurata sit contradictio, et iisdem definita limitibus, de his quoque Scioppii sententia fuerit forte intelligenda. Sed ut faciles simus hac in parte erga Cl. Borrichium, quum non mereatur Scioppius, ut tam humane secum agatur, qui tam inhumanus ipse ac durus adversus summos aetatis nostrae Viros fuit, demus hoc ei sane, late nimis et indistincte pronunciatum esse a Scioppio, aut interprete Scioppianae sententiae Mariangelo, Nomina in Inus, sine addita Distinctionis nota, quae omnino fuerit addenda, magis etiam a Vossio, cui hoc accurate agendum fuerat, qui tamen et ipse quum primum de Derivatorum in tinus penultima egisset, ubi ad cetera in Inus pervenit, non diversos constituit ordines, sed sub eumdem omnia conjicit, quum vel maxime res distinctionem quandam exegisset. Gentilia igitur omnino fuerant eximenda, cum, quae a Graecis in Inus veniunt, corripi debere praeciperetur. Qualia Agrigentinus, Byzantinus, Eleusinus, Ephesinus, Libyssinus, Palaestinus, Tarentinus. Et eximere ea a suis etiam, quas defendendas suscepit regulis, debuisset omnino et ipse Borrichius. Qui in adversario laedendo promtior, quam in se tuendo cautior, non sentit, his ipsis, nisi excipiantur, regulis suum jugulum peti. Quippe dum hanc ponit Distinctionem cum vulgo Grammaticorum quantitatis Adjectivorum in Inus, ae tamquam Mercurialem quamdam statuam commendat, quod, quae ab animatis, sensitivis nempe, veniant, producant penultimam, quae a plantis, lapidibus, aliisque inanimis eandem corripiant; haec nimirum, quae ex eo dedimus Gentilia, quum producant penultimam, erunt secundum leges Grammaticorum et Borrichii ab animatis deducta. Ergo Agrigentum, Byzantium, Eleusis, Libyssis, Tarentum erunt nobis posthac, si Diis placet, animata. Euge vero! Putarit forte non nemo, ne in Graecorum quidem censum referenda illa duo Agrigentinus, Tarentinus, esseque haec a Latinis Agrigentum, Tarentum, quomodo ii maluerunt pro Gracis *a)kra/gas2, *ta/ranton. Sed haec omnino sunt formata a Latinis ex Graecis istis *a)kraganti=nos2, *taranti=nos2, atque ad similitudinem ipsorum Primitivorum ab iisdem inflexa. Ceterum eamdemplane quantitatem tou= I in penultima praeter illa a Borrichio allata servant et haec Gentilia: Velinus, Pontinus, seu Pomptinus, Tiberinus, Setinus, Amerinus, Alexandrinus, Andinus, Venusinus, et alia non pauca, ut plane de his sigillatim fuerit praecipiendum. Horundem formam et Sibyllinus sequi fuerit putandum, si vere Graecum sit. Mihi tamen hoc a Latinis potius ex voce Sibylla more suo inclinatum videtur, quam ut sit Graecum. Nam *sibu/lleios2 equidem reperio apud Auctores Graecos, ex *sibulla denominatum, nuspiam autem *sibulli=nos2 Coracinus vero, Gelasinus dens, Erasinus non sunt hujus ordinis; ut neque Cyprinus, echinus, caminus, quae miror, cur non et ipsa attulerit, si sine discrimine Graeca in Inus ad Latinos traducta penultima porrecta producere fuit visum Viro doctissimo. Nam et Substantiva sunt, et partim insuper non Denominativa. *erasi=nos2 certe, gelasi=nos2, si vel Adjectiva esse constaret, tamen hujus loci non essent; utrumque enim a verbo fit. Quare et ipsa erant ab hhoc numero segreganda, et suus iis ordo sigillatim fuisset tribuendus tum a Vossio, tum magis etiam a Borrichio. Neque enim quum a verbis desumantur, vel ab animatis vel ab inanimis desumi poterunt dici. Coracinus vero piscis ad nomen quod attinet, cum ratione ejus, quod Substantivum est, tum ratione etiam differentiae a kora/kinos2 corvinus, producit penultimam circumflectitque. At si aliquod operae pretium voluisset facere Vir doctissimus, ostendisset nobis, posterius hoc I in penultima reperiri productum apud Latinos. Sic enimvero causam suam strenue egisset. Nunc neque in Latinis hoc est receptum, et meo judicio plane corripitur apud Graecos, non minus quam a)nqrw/pinos2 e)lefa/ntinos2 et quae hujus generis alia sunt plura, de quibus postea. Vides quam infeliciter ex una parte rem gesserit Vir doctissimus. Sed gessit eandem altera ex parte multo etiam infelicius. Laurinus, collinus, funginus, ostrinus non concedit Scioppio Latinae esse originis voces, proptereaque penultimam producere contra illam Grammaticorum regulam, ea quae ab inanimis veniunt, correpta statuentium. Spectemus, quibus telis adversarium suum petat. Laurinus, inquit, non est Latinae originis vox, sed Graecae, quippe et da/fnh Graecis dicitur, et lau=ron docente Hesychio. Collinus est quidem illa vox a Latino collis, sed collis verna non est Latii, quia jam ante ostendit et Scaliger, et Vossius in Etymologico collis esse originis Graecanicae. Graecis enim est kolw/nh et kolwno\s2 idem, quod collis cet. Fungus etiam non est orginis Latinae, sed Graecae a


page 211, image: s154

spo/ggos2. De voce Ostrinus neque dubitandum, quin descendat a Graeco o)/streon. Atque in his quattuor vocibus nullum Scioppio praesidium relictum est, quod omnes Graeco fonte cadant. Haec ille, quasi re optime confecta. Ego vero haec ipsi excidisse nollem. Nam quis non videt, non agi hic de ultima origine vocum laurinus, collinus, funginus, ostrinus, sed tantum de proxima, nec quicquam heic ad rem referre, unde laurus, collis, fungus, ostreum, sed illud modo quaestionis esse, unde voces illae, quas dixi, a)me/sws2 deriventur, et utrum non potius a vocibus laurus, collis, fungus, ostreum Latinitatis jure iam donatis, Latino more sint inclinatae, quam a Graecis illis, a quibus derivari eas vult Borrichius, etsi quidem non ausus vocem collinus, a)me/sws2, vt ceteras, ex Graeco arcessere. Sed quid juvat illum to\ collis, ex Graeco esse, si collinus, de quo quaestio est, a Latino collis est? Et quum diserte hoc agnoscat ipse, quî nullum Scioppio in his quattuor Latinis vocibus praesidium est, et quî omnes Graeco fonte cadunt, quod deinde subiicit? Ecquis autem, qui aliquem litterarum harum gustum habet, non laurinus etiam et funginus, et ostrinus a Latinis vocibus laurus, et fungus, et ostreum malit arcessere, quam ex Graecis illis, quorum nec Denominativa hac terminatione uspiam leguntur. Praeterea neque lau=ros2 (hoc enim potius thema constituendum fuerit, quam uti fecit, Borrichius lau=ron, qui Accusativus aperte est apud Hesychium, da/fnhu illud exponentem) quum hunc solum habeat auctorem, quem multis peregrinarum vocum expositionibus suum volumen constipasse vel ii non ignorant, qui limis tantum oculis id inspexere, prius in numerum Graecarum vocum recepero, quam aliud alîus scriptoris Graeci testimonium aptius fuerit prolatum. Sane Cl. etiam Vossius, etsi locus hic Hesychianus eum non fugerit, (laudat enim eumdem ipse) in alia tamen omnia ire maluit, quam, quod dictu erat tam proclive, a lau=ros2 isto Hesychii Latinum laurus deducere. Nec difficilis est conjectu haec ejus ratio; quum institutum illud Hesychii tantum Virum latere minime potuerit. Iam si a Latinis vocibus originem suam habent Adjectiva illa toties jam nominata, quid porro ad nos, unde ipsae voces illae, a quibus haec Adjectiva deducuntur? quid id ad rem facit? Sed quo minus Graecae ea originis habeantur, alio insuper argumento pugnemus. Nam talia si essent, suaderet omnino Analogia corripi illa, vt alia hujus formae apud Graecos Adjectiva Denominativa, vel ex ipsius Borrichii sententia, quum sint ab inanimis partim, partim a plantis desumta, praeter unum Ostrinus, de quo deinde. Nam ad Graecas etiam voces in Inos terminatas, has eum regulas extendere, patebit postea clarissime ex iis, quae de voce elephantinus ex ipso erunt proferenda. At produci tamen laurinus et collinus, nec ipse negare potuit. En! quos in laqueos induerit Virum optimum nimium alterius insectandi studium! Quantum in ipso est, nec Latinae nec Graecae originis erunt haec Adjectiva, quia sive Graecae originis essent, sive Latinae, ex Analogia corripienda essent, aut certe essent Anomala, atque a regula excipienda. At neque ullam in iis Anomaliam agnoscit, neque illa excipit. Misera igitur haec Adjectiva tota Graecia Latioque pulsa nescio quo gentium exsulatum ire cogentur. Sed serio agamus. Dico igitur, nihil proficere Borrichium; si vel a Graecis essent haustae voces laurinus, collinus. Annon enim nihilominus reclamarent tam illi Grammaticorum regulae, a rebus inanimis deducta esse brevia, quam Scioppianae, Latina in Inus sumta a Graecis corripi? Non enim ullum Borrichius, ut neque ceteri Grammatici,[?]nere Latinas inter et Graecas in Latium deductas voces discrimen constituit; sed eodem utrasque loco habet, easdemque sub leges revocat. Cur autem de voce marinus, quam et ipsam Scioppius in firmamentum sententiae suae adhibuerat, ne gro\ quidem apud Antagonistam ejus Virum CI. deprehendimus? Nimirum, quia heic bella ipsum ratio sua vocem hanc ad Graecos fontes reducendi destituerat. Quid porro respondebit ad vocem vicinus, a vico, re procul dubio inanima; quid ad to\ morticinus ab ipsa plane morte desumtum, quae animam vivis adimit; quid ad to\ genuinus, quod a genus est, animante videlicet aliquo; quid postremo ad vocem cisterninus a cisterna, quam huc quoque nec id immerito refert celeberimus Vossius? Vides Grammaticarum harum praeceptonum, quas tuetur Borrichius, egregiam certitudinem! Et tamen heic nescio quî occaecatus negat exemplum his regulis adversum temere repertum iri? Quare nec de funginus me sibi assentientem habet, ut qui Labbeo malit auscultare, Trochaeum in hoc versu Plauti Iambico statuenti, qui exstat Trinum. Act. 4. Sc. 2.

Pol, hic quidem fungino genere est, capite se totum tegit.

At quis non potius cum Scippio Spondaeum ibi tueatur, voce funginus ad normam illarum laurinus, collinus, marinus cet. exacta, quibus cum forma plane et origine convenit, quam ut Trochaeum cum Labbea, et, qui hunc sequitur, Borrichio ibi agnoscat, qui pes in hoc genere, quamquam non plane nunquam compareat apud Comicos, rarior tamen longe et inusitatior est Spondaeo, cui propria in eo sedes sua est. Praeterea si funginus mediam habet brevem, quum id a Graeco esse contendat ipse, jam hoc ipso


page 213, image: s155

firmabitur Scioppiana praeceptio, qui ea in Inus, quae a Graecis sunt, corripienda vult. Negabit forte Borrichius, corripi propterea, quod Graecum sit origine. Negarem hoc ego pariter, et meliori quidem jure, cum Scioppio, si corriperetur, corripi propterea, quod ab inanimo proveniat, cum tot alia sint ab inanimis orta, nec tamen penultimam habentia correptam. Neque ostrinus igitur, quod et ipsum recte advocat Scioppius, avelli patior a ceteris, neque illum fero, qui inde potius, quod ab animante descendat vox ista, quam hinc, quod sit Latinae vox originis, rationem penultimae in hac voce productae arcessat. Quamobrem hinc omnium quoque in Inus aliorum ejusmodi Adjectivorum Denominativorum, productam habentium penultimam, quantitatis rationem, sine discrimine, ab animantibusne sint, an ab inanimis, desumamus posthac cum Scioppio tam diu, donec vel Borrichius, vel alius fortioribus nos argumentis convincat, haec, in quibus nos Latinam quaerimus scaturiginem, Latinae formationis non esse, sed Graecae. Iam qui ad vocem elephantinus, quae non minus huic ejus et Grammaticorum placito adversatur, cum in Inus terminata, etsi ab animali formata sit, penultimam nihilominus habeat correptam, contra quam ipsi praecipiunt, respondeat Borrichius, audiamus. Eo, ait, inclinat adhuc sententia, antiquissimos Graecos ebur sive elephantinos dentes considerasse, ut rem natura sua inanimem, (quod vel raros, vel forsitan nullos id temporis in suis regionibus vidissent elephantos) eoque instituto Hephaestionem et Anacreontem penultimam corripuisse, quod hodie vix imitandum. Lepidum profecto effugium, quod si ulli eruditiorum probetur, mirer sane. Ego vero auctoritate Anacreontis atque Hephaestionis tam diu putabo standum, dum aliud nobis adjectivum in Inos Denominativum, ejusdem formae, cujus est e)lefa/ntinos2, qualia sunt a)nqrw/pinos2, gu/pinos2, kora/kinos2, protulerit Borrichius, penultima producta. Nemo certe, nemo adhuc eorum, qui Graecam nobis Prosodiam dedêre, quem quidem videre mihi licuit, distinxit inter illa Adjectiva in Inos Denominativa, quae a sensu praditis, et eo destitutis descendunt, illaque producta, haec correpta posuit. Constanter omnes eodem habent numero et haec, et illa. Tam diu igitur et ipse non aliam illorum a)nqrw/pinos2, gu/pinos2, kora/kinos2, rationem esse existimabo, quum praesertim sit, quod me in hac sententia mea confirmat, e)lefa/ntinos2, Borrichio autem nec dum sit, quo suam corroboret; quam istorum su/kinos2, marma/rinos2, kupari/ssinos2 ac similium, quae corripi extra controversiam est. Neque Vossius iritur satisfacit, quod, quum ea in Inus, quae Latina sunt, I habere porrectum agnovisset merito, subjungit tamen et illa, quae ab animantibus, ut equinus, porcinus, murinus, ansetinus, similiaque; ac si haec ratio a priori esset diversa. At certe non quod ab animantibus veniant porcinus, equinus, murinus ac similia productam habent penultimam, sed quod Latinae sunt originis, adeoque in priori ratione prorsus fuerat adquiescendum. Sed nec de elephantinus ullum in eo verbulum reperias, quod tamen, si hic Grammaticorum canon, in Inus ab animalibus desumta esse in penultima producenda, obtinere debeat, omnino propter auctoritatem Hephaestionis atque Anacreontis fuerat excipiendum; aut saltem videndum fuerat, quid ad hanc responderetur; etsi id quidem frustra fuisset futurum. Nam nihil omnino hac exceptione, minus etiam auctoritatis Hephaestioneae et Anacreonticae elusione opus est; atque ita potius cum Scioppio statuendum est, segregatis tamen, ut supra dictum, Gentilibus, quae produci debere tam Graeca, quam Latina, singulari erit canone definiendum, et adhibita limitatione quadam; Denominativa in Inus Adjectiva (quo ipso etiam Substantiva in Inus a Graecis hausta, sive Primitiva illa sint, aut certe originis obscurioris, ut echinus, sive Denominativa, ut cyprinus, coracinus, sive Verbalia, ut caminus, gelasinus, erasinus, volumus remota) si a Graecis ad Latines sint traducta (traducta autem inde intelligentur, non si ad ultima modo origine inde arcessi queant, sed si proxime inde resultent, O in V solum converso, id quod diserte etiam pro fundamento substernit Scioppius, ut tanto minus veniae sit Borrichio, qui tam miram iniit rationem vocum, laurinus, collinus, funginus Graecae origini vindicandarum, ut supra vidimus) corripienda sunt. Vel si canon quidam kaqoliko\s2, qui haec omnia includat, magis te capit, dicendum ita fuerit: In Inus Latina a Graecis a)me/sws2 transsumta servare quantitatem penultimae Graecam. Substantiva igitur produci, qualia caminus, cyprinus, coracinus, echinus, erasinus, gelasinus; Adjectiva vero Denominativa corripi, nulla habita plane ratione, ab animantibusne sint, an ob inanimis, quolia elephantinus, faginus, crystallinus, amagdalinus et cet. His e contrario cum Scioppio Adjectiva in Inus Denominativa Latinae formationis productam habere penultimam recte censebuntur; nihil iterum pensi habito, quibuscunque a thematis sumantur, ab animatisne (sensitivis scilicet) an ab inanimis; qualia anserinus, porcinus, aquilinus, ostrinus, marinus, collinus, cisterninus, funginus cet. a quibus tamen eximens tum oleaginus, cujus penultima correpta usus est ipse Virgilius, tum forte arietinus, quo de excipiendo nemo equidem cogitavit; ego vero longâ


page 215, image: s156

penultimâ eodem uti nolim. Puto enim Analogiae alii hoc datum, ut correpto I fuerit prolatum, uti parietinus. De ceteris in Inus Prosodicos Scriptores adeas velim, e quibus tamen, quod nostram ad rem quodammodo etiam facit, hoc cognosces, pleraque in Inus Adjectiva Latinae originis penultima efferri longa, exceptis iis Adjectivis temporis, quae ab Adverbiis ejusdem significationis orta penultimam habent brevem, ut pristinus, crastinus, perendinus, hornotinus, serotinus quoque et diutinus, quae postrema perperam Scaliger Pater putabat producenda; quo de Vossius. Substantiva quoque illa, quae naturam praeferunt Adjectivorum, producta reperies fere omnia; qualia amitinus, inquilinus, libertinus, mediastinus, sobrinus, consobrinus; tum propria etiam illa, ab Adjectivis secundae venientia, ut Iustinus a Iustus, Augustinus ab Augustus, Longinus a longus, Severinus a severus cet. praeter haec alia insuper Substantiva quaedam, ut lupinus, pulvinus, covinus, paucis tantum ex toto numero exceptis, et vix pluribus, de quibus quidem certo constet, hisce, asinus, dominus, fraxinus, licinus, pampinus; ricinus, terminus.

Haec nimirum ita disputantur. Quamlibet autem Vrsino adsentimur; maluimus tamen in hac Parte Prosodica ad vulgares Grammaticorum hoc in genere positiones, utpote magis notas, lectorem pro re nata remittere: cujus quidem nostri facti veniam ab Aristarchis aevi nostri deprecamnur.

Corripiuntur autem reliqua omnia, quae materiam significant, seu quae a rebus inanimatis deducuntur, ut: faginus, crystallinus, adamantinus, coccinus, acinus.

Item haec: crastinus, pristinus, pampinus, faticinus, vaticinus, fraxinus Ein Eschenbaum, cophinus Ein Korb.

ADMETVS porrigitur

* Admetus Rex fuit Thessaliae, cujus armenta exsulpavit Apollo.

ADONIS Genit. Adonidis, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo: Graece *a/dwnis2.

* Adonis, Cinyrae, mediâ brevi, Regis Cypriorum ex Myrrha filia filius, Veneris delicium.

ADORIS ab ador Korn, Rocken, moduli dubii.

* Gannius, Poeta vetus, produxit apud Priscianum L. 6. p. 700:

Emicat in nubes nidoribus ardor adoris:

qui tamen et ipse alibi corripuit; prout etiam corripitur apud Ausonium de Monosyll. eap. de Cibis:

Mox ador, atque adoris de polline pultisicum far.

Vnde Scaliger existimat, veteres adus, adoris, in Neutro; et ador, adoris, in Masculino dixisse: ut decus, decoris; et decor decoris. Vide eum ad Festum p. 7. Conf. infra Genitivi tertiae Declinationis.

ADREPIT longum est hanc enim quantitatem prior in simplici repo habet. ARRIPIT autem breve est: nam est a rapio, quod primam corripit.

ADSEVERO producitur est enim ab Adjectivo severus.

ADSDES ab adsideo corripitur: hac enim morâ adficitur prima in sedeo. Sed

ADSIDES ab adsido producitur: nam eadem quantitas inest simplici sido.

ADSCITVS longum est tanta enim prior in simplici scitum, eo quod supinum disyllabum est. Sed

ADSITVS morae est brevioris eamdem enim habet prior in simplici satum, quod numeratur inter sex illa Supina Disyllaba, quae priorem corripiunt.

ADSOLET ab adsoleo corripitur: nam prima in simplici ssoleo talis.

ADVENIMVS prima Pluralis Perfecti corripitur. Sed

ADVENIMVS prima Pluralis Praesentis, producitur.

ADVLOR producitur auctoritate veterum.

* Derivant etiam non nulli a)po\ tou= dou/lou, quod servum significat: adulari enim admodum servile est, et homine ingenuo minime dignum. Vide Poet. Giess. p. 81.

ADYTVM locus secretior in templo, corripitur.

AEACVS Iovis filius, morâ brevi.

AEDON trisyllabum Gen. Aedonis i. e. luscinia, producitur in Nominativo, et corripitur in Genitivo: in Graeco enim est h( a)hdw\n, a)hdo/nos2.

AEOLVS Aeoliae Rex, ventorum praeses, corripitur.

AERVGO inis, Kupferrost, producitur.



page 217, image: s157

AESCHINES nomen proprium viri, anceps est, usitate autem corripitur. Ol. Borrichii Parnassus in nuce.

* Diogenes Laertius octo numerat Aeschines: quorum clarissimus fuit Atheniensis Orator, Demosthenis aemulus, cujus exstant orationes aliquot et epistolae. Primus autem Philosophus fuit Atheniensis, auditor Socratis, de quo et dicere consuevit Secrates: SOLVS NOS COLERE NOVIT AESCHINES; quum ab eo numquam discederet. Idem, quum ceteri praeceptori communi Socrati adferrent plura, semet ipsum ei donavit, quoniam aliud munus, quod pauper esset, non suppeteret. Vid. Senecam L. 1. de Beneficiis c. 8.

AESCHYLVS Poeta Atheniensis, Tragoediarum pater, corripitur.

AESONIS ab Aeson qui pater fuit Iasonis, corripitur.

AETHIOPIS ab Aethiops corripitur: Graece *aiqi/oy, *aiqi/opos2.

AETITES [note of the transcriber: in the print: AëTITES] i. e. lapis qui in nidis aquilarum reperitur, quo sine nulla earum parere posse dicitur, producendum est: Graece a)eti/ths2.

* Graeca autem in i/ths2 desinentia penultimam suam hac mora adficiunt: unde par ratio in alabastrites, apsinthites, aromatites, catopyrites, chrysites, conchites, haematites, hammites, lychnites, meconites, ophites, orites, phlagites, phragmites, phycites, porphyrites, pyrites, sarcites, scarites, selemites, spongites, thyites, trochites.

AETOLI producitur Graece enim horum regio scribitur *aitwli/a per w, o mega.

* Aetoli incolae fuerunt Graeciae, eo terrarum tractu, qui bis nostris temporibus Livadiae nomine venit, quovum celebratae quondam urbes Chalcis, Calydon et Olenus hodie in ruiinis quosi sepultae jacent.

AFFABRE Adv Nett, künstlich, corripitur: nam est a faber, quod priorem talem habet.

AGABVS Prophetae Nomen Proprium Act. 11. v. 28. et 21. v. 10, modulo ancipiti.

AGAMEMNONIS ab Agamemnon corripitur.

* Agamemnon rex fuit Mycenarum, Imperator exercituum Graecorum ad Trojam, frater Menelai, maritus Clytaemnestrae, pater Iphigeniae.

AGASO agasonis, Ein Stallknecht, ein Pferdetreiber, productitus, et in Nominativo et in Genitivo.

AGATHO vel AGATHON Nomen viri proprium, corripitur.

AGATHOCLES Siciliae tyrannus, patre ortus figulo, corripitur: Graece *agaqoklh=s2.

* In metro etiam produci potest, propter sequentem mutam cum liquida L.

AGELADES statuarius, producitur.

AGEMA certum agmen delectorum militum, equitum aut peditum, maxime vero equitum, producitur: Gr. to\ a)/ghma.

AGENOR Gen. Agenoris, Rex Phoenicum, Neptuni et Libyae filius, Cadmi pater, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo.

AGO agere, priorem brevem habet. Hinc corripiuntur composita: Abigo, Adigo, Ambigo, Anteago, Circumago, Exigo, Perago, Prodigo, Redigo, Subigo, Transigo.

AGONIS ab agon i. e. studium contentionis, Der Kampf, producitur: Graece o( a)gw\n, w=nos2.

AGRAGAS Gen. Agrargantis, urbs Siciliae, Agrigentum alias dicta, corripitur.

ALBICO Ich scheine weiss, ich sehe weiss aus, corripitur: nam Frequentativa et Diminutiva verba in ico desinentia, penultimam brevem habent: vid. Poet. Giess. p. 82.

+ Albico et Candico ponuntur pro aliquantum albeo et candeo, eoque haec bina verba verius sunt Diminutiva. Quum igitur verba nonnulae in ico desinentia non significent frequentem actionem; dicere liceat, istiusmodi verborum alia proprie esse Frequentitiva, quae assiduum vel crebrum notent conatum; alia quasi Frequentativa, quae formationem Frequentativorum imitentur, non significationem.

ALBVGO inis, Das Weisse im Auge oder im Ey, producitur.

ALCIDAMAS antis, vel ALCIDAMVS, i, Rhetor, qui morti panegyricum dixit, corripitur.

ALCIDES ae, i. e. Hercules, nepos Aloaei, producitur.

ALCIMEDON ontis, artifex caelator, corripitur.

ALCIMVS Nomen Proprium, quod complures gesserunt, corripitur. Nam


page 219, image: s158

a)/lkimos2, fortis, robustus, apud Graecos mediam brevem habet.

ALEXANDRIA Nomen Proprium aliquot diversarum urbium, corripitur: urbium enim nomina Proparoxytona, in eia exeuntia, ipso Cellario judice in Orthographia Latina p. 74, dubium accentum apud Latinos sortiuntur, prout in ea vel ia cadunt: nempe si in ea cadunt, producunt; sin autem in ia, corripiunt penultimam.

* Quaedam ejusmodi urbium Nomina constantius E longum habent, ut Laodicea, Heraclea, Apamea, Mantinae, Cassandrea, Cadmea: quaedam plercumque per ia scribuntur, et more Latinis receptissimo corripiuntur, ut Seleuc. a, Nicomedia, Samaria, Philadelphia, Sebastia: quaedam ambigua, ut Alexandria et Alexandrea, Antiochia et Antiochea, Attalia et Attalea, Caesaria et Caesarea, Epiphania et Epiphanea, urbs Ciliciae sub Amano monte, v. Cit. L. 5. Fam. Ep. 1, Amasia et Amasea Strabonis patria, cetera: quia EI nunc I, nunc E pronuntiant.

+ Et hoc quidem loco notandum esse arbitror, hanc correptionem, partim apud ipsos veteres Latinos, partim communi usu, similiter institui in aliis Nominibus Propriis et Appellativis haud paucis Graece in eia et eios2 exeuntibus, si Latine terminantur in ia, et in ius, item in iis, quae Graece in eion exeunt, et Latine terminantur in ium, quoniam in his terminationibus Romanae aures longiorem moram aegre ferunt. Vnde per Syncopen e Diphthogo unam Vocalem demunt, ut possint correpte pronuntiare. v. g. a *gala/teia Galatia, *e)pifa/neia epiphania, e)ntele/xeia entelechia, e)ne/rgeia energia, *akadh/meia Academia; et ab *a/reios2 Arius, *euge/neios2 Eugenius, *basi/aeios2 Basilius, *kaisa/reios2 Caesarius, *h(ra/kleios2 Herculius et Heraclius Imp. *bakxei=os2, Bacchius, *antibakxei=os2, Antibacchius, *e(liko/neios2 Heliconius; et a gerontokomei=on gerontocomium, nosokomei=on nosocomium, nosodoxei=on nosodochium, cenodoxei=on xenodochium, farmakopw/leion pharmacopolium, monopwlei=on monopolium, paidagwgei=on paedagogium. Vide Scaligerum in Catullum.

Apud Poetas tamen vis Diphthongi interdum redit in uno atque altero horum vocabulorum, quum nempe penultimam productam volunt. ita v. g. Academia etiam apud Ciceronem et Alexandria apud Propertium et Antiochia apud Ausonium, et Galatia apud Statium, producitur.

Excipitur Darius, Gr. *da/reios2 I. *darei=os2, Nomen Proprium Regum aliquot Persarum, quod communi veterum usu producte et in prorsa et in vorsa effertur.

Excipiuntur etiam, quae in ia exeunt, Nomina mulierum v. g. *laoda/meia Laodamia, *qa/leia Thalia, (*ippoda/meia Hippodamia, *ifige/neia Iphigenia, cet. item Appellativa e)legei=a elegia, a)ntipa/qeia antipathia, xeiromantei/a chiromantia, filogu/neia philogynia, politei/a politia, magei/a magia, nekromantei/a necromantia, nekuomantei/a necyomantia, a)pa/qeia apathia cet. et ex Accentu Graecorum in mani/a, ia desinentia, mani/a mania, e)idwlomani/a idolomania, e)idwlolatri/a idololatria, neomhni/a neomenia, monomaxi/a monomachia, naumaxi/a naumachia, a)nalogi/a analogia, a)pologi/a apologia, tautologi/a tautologia, filologi/a Philogogia, *qeologi/a Theologia, a)ntonomasi/a Antonomasia, a)ntimeri/a antimeria, o)ligarxi/a oligarchia, monarxi/a monarchia, periergi/a periergia, peripneumoni/a peripneumonia, a(rmoni/a harmonia, o)fqalmi/a Ophthalmia, fantasi/a phantasia, filanqrwpi/a philanthropia, filauti/a philautia, *sofi/a Sophia, filosofi/a Philosophia, sumfwni/a Symphonia, progwdi/a Prosodia, a)noreci/a anorexia, dusouri/a dysuia, gewdaisi/a geodaesia, gewmetri/a Geometria, a)stronomi/a Astronomia, gewgrafi/a Geographia, cet.

Si vero Terminatio Graeca eios2 apud Latinos transit in eus; rarissime, nec nisi in paucis Adjectivis hoc E kata\ sugkoph\n corripitur, v. g. a *kaisa/reios2 Caesareus, *anteno/reios2 Antenoreus, (*hra/kleios2 Herculeus, *kuklw/peios2 Cyclopeus, kwnw/peios2 conopeus: in reliquis autem omnibus fere producitur v. g. a *puqagoreios2 Pythagoreus, lu/gkeios2 lynceus, *lu/keios2 Lyceus mons Arcadiae, *orfei=os2 Orpheus, *akrisio/neios2 Acrisioneus, *epikou)reios2 Epicureus, *hlei=os2 Eleus, ex Elide, Iovis Epitheton, *qhsei=os2 Theseus, *kadmei=os2 Cadmeus, *sofoklei=os2 Sophocleus, *salomo/neios2 Salomoneus, quod tamen Prudentius, metri ceteroquin negligentior, etiam corripit, giga/nteios2 giganteus, a)dama/nteios2 adamanteus, *iwannei=os2 Iohanneus, bo/reios2 boreus, (*ipponaktei=os2 Hipponacteus, *deukaliw/neios2 Deucalioneus, *marwnei=os2 Maroneus, *pelo/peios2 Pelopeus, *xorei=os2 choreus, *foibei=os2 Phoebeus, *foini/keios2 Phoeniceus, *que/steioc Thyesteus, *apellei=os2 Apelleus, *epixarmei=os2 Epicharmeus.

Ita quoque constantissime hoc E producitur, ac Syncope non nisi rarissime locum habet in iis vocabulis, quae in eia et eion, et apud Latinos in ea et eum terminantur, v. g. *mh/deia Medea, *odussei/a Odyssea,


page 221, image: s159

*kalliw/peia Calliopea, *adra/steia Adrastea, *kassio/peia Cassiopea, *penqesi/leia Penthesilea, *gala/teia Galatea, pana/keia panacea, *kentaurei=a Centaurea, *dhi+bpeia Deiopea; it. *si/geion Sigeum, *mausw/leion Mausoleum, *lu/keion Lyceum, mousei=o/n museum, brabei=on brabeum, cenodoxei=on xenodocheum, pandoxei=on pandocheum, o)rfanotrofei=on orphanotropheum, gunaikei=on gynaeceum, prutanei=on prytaneum.

Cui longiori morae quum adsueti sint eruditi in ejusmodi nominibus; eamdem etiam ex accentu Graeco retinent in idea et Pantheum; licet in Graeco i(de/a et pa/nqeon naturalis quaedam sit correptio.

Syncopen autem istam, quae in supra adductis vocabulis, ut correpte pronuntiari possint, locum habet, quo minus mireris; scito, satis usitatam illam esse in metro, si corripiendo pedi obstet Diphthongus. Sic a *surakou/sios2 fit Syracusius, et demta Vocali altera *surako/sios2 Syracosius. Virgil. Prima Syracosio dignata est ludere versu. Sic a xore/ia\ non tantum chorea per E longum, sed in metro etiam chorea per E breve; et a planei=a non tantum platea per E longum, sed in metro etiam platea per E breve; et a kwnwpei=on non tantum conopeum per E longum, sed in metro etiam conopeum per E breve. Ita etiam porro in chiragra semper corripitur prior, etsi sit Graece xeira/gra: et Maronis est L. 1. Aeneid. v. 205:

Accestis scopulos: vos et Cyclopea saxa;

etsi Graece est *kuklw/peia et Calliope semper corripitur, licet in Graeco sit *kalliw/ph per Diphthongum. Par ratio in Corduba quod apud Martialem corripitur L. 1. ep. 62, licet in Graeco sit *ko/rdouba. Item in balneum, corripitur, licet in Graeco sit balanei=on. Vid. Voss. de Arte Grammat. L. 2. c. 33. p. 286. it. Poet. Giess. p. 13. Sic etiam apud Latinos Dativus et Ablativus Pluralis bubus, quia crasi contrahitur, et Diphthongum Graecam in priori syllaba repraesentat, perpetuo producitur, quicquid legant quaedam Poetarum veterum editiones. Confer Becmannum et Gionerum hac de re. At quum iidem priorem syllabam corteptam volunt, Syncopen adferunt, et dicunt bobus, cujus prior semper brevis est, sicut prior in boves.

Agnoscant, quaeso, hanc disciplinam, qui in Arius, Antiochia, Alexandria, Philadelphia longiorem moram ponunt, eamque quavis data occasione strenue inculcant, eo quod in Graeco Diphethongus sit, quae cortipi haud debeat; atque intelligere tandem benevole velint, ejusmodi vocabula non heri aut nudius tertius, sed apud ipsos veteres fuisse correpta. Quis enim propter Diphthongum, penultimam tou= Herculeus, Coesarius, Heliconius, Bacchius, Antibacchius, Attalia, Caesaria, Amasia, cet. umquam produxit? et cui temere ignotum est, in nomine Arius non modo a Prudentio, qui metri negligentior est, sed etiam a Faminao Dactylum constitui? Si vero pergant morosi esse, et nihilominus provocare ad Diphthongum, quam in Graeco conspexerint; tunc ex eadem lege, qua sibi justi videntur; producere mihi etiam in pronuntiando debebunt Nicomedia, Galatia, Seleucia, Sebastia, Samaria, Caesareus, Caesarius, Herculeus, Herculius, Heraclius, Heliconius, Basilius, Eugenius, Bacchius, Antihacchius, xenodochium, nosocomium, gerontocomium, nosodochium, monopolium, paedagogium; quam tamen pronuntiationem, tamquam vehementer insolentem, ipsi, ni fallor, ridebunt.

ALICA ae, Grutze, Graupen, Weizengraupen, Gerstengraupen, corripitur.

ALIOQVI producitur Vid. Poet. Giess. p. 83.

ALIVS Nominativus corripitur. Sed

ALIVS Genitivus producitur: est enim contractus ex aliius.

ALLATRO corripitur hanc enim moram recte constituimus in simplici latro, latrare. Vid. Poet. Giess. p. 8.

* In metro etiam produci potest, ob sequentem mutam cum liquida R.

ALLEGO allegere, Neben andern erwehlen, hinzu thun, mit aufnehmen, corripitur: haec enim quantitas inest simplici lego, legere. Sed

ALLEGO allegare, Abschicken, abfertigen, producitur: haec enim quantitas inest simplici lego, legare.

ALLOBROX Allobrogis, Ein Savoyarde, corripitur, tum in Nominativo, tum etiam in Genitivo, et reliquis casibus obliquis. Vid. Poet. Giess. p. 47.

* In Nominativo produci ob sequentem mutam cum liquida R etiam potest, si versum cudimus.

ALVMEN Alaun, producitur.

ALVTA Semisch Leder, weich Leder, producitur.

AMARICINVM i. e. optimum scil. unguentum, corripitur: est enim ab inanimato amaracus penult. correptâ, qui vulgo Majorana dicitur.

* Notum hinc Proverbium: Quid sui cum amaracino? Germ. Was soll der Kuh die Muscate? Warum wirft man die Perlen vor die Saue?



page 223, image: s160

AMASIS producitur Graece enim scribitur *ama=sis2 per circumflexum in penultima.

* Amasis Rex fuit Aegyptiorum, cujus tumulus una fuit pyramidum Aegypti, altitudine sua celebrium, quique legem condiderat, ut quisque apud suum Praesidem quotannis vitae rationem redderet, demonstraretque, unde viveret, aut quo quaestu sustentarentur.

AMAZONES feminae Scythicae ad Thermodoonta fluvium, bello et imperio celebres, cum mora brevi pronuntietur. Graece, *ama/zones2.

AMBITVS Substantivum, corripitur. Sed

AMBITVS Participium, contra naturam ceterorum, quae sunt a Supino itum, producitur. Vid. Poet. Giess. p. 36. 37. et 97. item Vossii Art. Grammat. pag. 223.

AMERICVS Praenomen VESPVTII, hominis Florentini, inventoris illius secundarii novae terrae, cui de se nomen dedit, usitate corripitur.

+ Poetica Giessena p. 65. produci jubet ad Analogiam aliorum ejusmodi nominum propriorum, scil. Albericus, Andronicus, Heinricus, Fridericus, Theodoricus, cet. Interim nolo heic sapere ex Analogia, sed ex vulgari usu, quo Americus et America correpte efferuntur.

AMETHYSTINVS i. e. ex amethysto constans, corripitur: est enim Adjectivum in inus terminans, deductum ab re inanimata.

AMICITVR Er wird bekleidet, porrigitur: est enim quartae Conjugationis, Verbi Amicio, amixi, saepe etiam amicui, interdum amicivi, amictum, amicire.

AMILCARIS ab Amilcar corripitur.

* Plures fuere hujus nominis:

1 Amilcar unus Dux Carthaginiensis, facundia et sollertia insignis; qui ingressus in castra Alexandri M. consilia ejus de Atheniensibus astute exploravit, teste Iustino L. 21. c. 6.

2. Amilar alter, BARCAS cognominatus, pater fuit Annibalis, notissimus ex vita, quam Cornelius Nepos descripsit.

3. Plures tandem hujus nominis in bellis Punicis occurrunt apud Livium et Polybium.

AMITA, ae patris soror, Des Vaters Schwester, corripitur.

AMITINVS Der Mutter Bruders Sohn, oder des Vaters Schwester Sohn, Amitini vel Amitinae, Bruder- und Schwesterkinder, producitur: hanc enim quantitatem habent cognationum hujusmodi nomina, ut sobrinus, consobrinus: atque ita etiam amitinus. Conf. supra Adjectiva in inus.

AMO amare, priorem brevem habet. Hinc corripiuntur composita Adamo, Deamo, Redamo.

AMOMVM frutex odoratus, solia habens albae vitis, et semen uvarum racemis simile, porrigitur. Gr. *a/mwmon.

AMPHIARAVS vates et augur Argivorum admodum notus, producitur.

AMPHICTYON Amphictyonis, Nominativum producit, Genitivum corripit.

* Filius est Deucalionis.

AMPHIMACER vel AMPHIMACRVS pes oppositus Amphibrachy, corripitur.

AMPHION Amphionis, Nominativum longum, Genitivuum brevem habet.

* Amphion, Mercurii filius, ad cujus cantum dulcissimum lapides in muros Thebanos ultro coiisse Poetae fabulantur, eadem, qua de Orpheo, significatione, quod eloquii nimirum suavitate homines agrestes ad mores revocarit mitiores.

AMYCLAE arum, nomen urbis, constanter apud veteres producitur.

* Fuerunt autem duae urbes hujus nominis: VNA PELOPONNESI, Tyndari regia. Castoris ac Pollucis patria, sita quondam ubi hodie VORDONIA est, vel non longe inde, XX stadiis A SPARTA seu LACEDAEMONE, quae nunc MISITRA dicitur; ALTERA ITALIAE, inter Cajetam et Tarracinam, haud procul a Lacu Fundano a Laconibus, Castoris et Pollucis scomitibus, qui ex Amyclis Laconicis nomen id ei indiderunt, condita, similiter hodie in ruinis jacens.

AMYLON vel Amylum i, Kraftmehl, Starke, corripitur.

AMYNTORIS ab Amyntor qui est pater Phoenicis, corripitur.

AMYTHAON Amythaonis, Crethei filius, Aesonis frater, Melampi genitor, producte in Nominativo, correpte in Genitivo.

ANACEPHALAEOSIS id est, brevis repetitio earum, quae sparsim et fusius dicta sunt, corripitur ex accentu Graeco, producitur ob Diphthongum. Graec. a)nakefalai/wsis2.



page 225, image: s161

ANACHORETA ae, Ein Waldbruder, producitur. Gr. o( a)naxwrh/ths2.

ANADIPLOSIS corripitur ob accentum Graecorum, et producitur ob Diphthongum. Gr. a)nadi/plwsis2.

* ANADIPLOSIS est repetitio, quum ultima prioris versus vox in principio sequentis iteratur; ut Virgil. Ecl. 6. v. 20:

Addit se sociam, timidisque supervenit Aegle, Aegle, Naiadum pulcherrima cet.

Et L. 10. Aen. v. 180:

- - - Sequitur pulcherrimus Astur, Astur eque fidens - - -

ANAGLYPHA orum, Geschirre, mit ausgegrabener und erhobener Arbeit, corripitur.

ANASTOMOSIS sanguinis rejectio, ore alicujus venarum patefacto, corripitur ex accentu Graeco, sed producitur propter Diphthongum. Gr. a)nasto/mwsis2.

ANATHEMA Graece a)na/qema, pro excomunicato, corripere; sed

ANATHEMA Graece a)na/qhma, pro donario Deo sacro, producere solent. Vid. Poet. Giess. p. 52. seq.

+ Beza ad Rom. 9, 3. et Ricciolus in Prosodia reforinata ex Suida evincere conatur, inter a)na/ou=ema et a)na/qhma nihil esse discriminis, atque adeo utramque pronuntiationem alteri notioni convenire. Sed contra disputat Salmasius Exercitat. Plinian. p. 767.

Qui cum Beza contra Salmasium faciunt, anathema dicunt, quum proprie sit donarium, vel res templis dicata, vel aliud ejusdem genevis, per Euphemismum, qui in rebus tristibus et odiosis verba mitioris significationis, per Analogiam a sua origine deflexae, adhibet, a numero piorum segregatum et exsecrandum notare. Vide Cyriaci Guntheri Lat. Rest. p. 42. it. D. Salom. Deylingii Observ. Sacr. p. 11. et 379.

ANATIS ab anas corripitur. Excipitur enim ab regula, qua desinentia in as, Genitivum producunt, ut aetas, aetatis, pietas, pietatis. cet. Poet. Giess. p. 43. et 102.

ANAXAGORAS ae, corripitur.

* ANAXAGORAS Philosophus fuit Clazomenius, Philosophinae Physicae cultor adeo adsiduus, ut rei, tum privatae, tum publicae curam prorsus omnem abjiceret, et interroganti cuidam, nullane sibi patriae saltem cura esset? responderit: Mihi vero patriae cura et quidem summa est; digitum in coelum intendens, e)moi\ ga\r kai\ s1fo/dra me/lei th=s2 patri/dos2, dei/cas2 to\n ou)rano/n. ut Laertius refert.

ANAXIMENES is, Philosophus, Anaximandri discipulus, corripitur.

ANCHIALE es, urbs Ciliciae, corripitur.

ANCILE is, scutum brevius, productur.

ANDABATA ae, gladiator, qui caeco impetu fertur, galeâ frontem oculosque tectus, corripitur. Poet. Giess. p. 55.

ANDEGAVI orum, Galliae populi, corripitur.

ANDREAS producitur nam in Graeco est o( *andrei/as2. In metro etiam corripi potest, eo quod in N. T. scribitur o( *andre/as2. Poet. Giess. p. 16.

ANDROGYNVS ambigui sexûs homo, quem HERMAPHRODITVM vulgo vocant, corripitur.

ANDROMACHE es, et Andromacha , ae, Hectoris uxor, corripitur.

ANDROMADE es, et Andromada , ae, Persei uxor, relata inter sidera, corripitur.

ANDRONICVS nomen proprium, quo plures viri clari insigniti olim fuere, producitur: nam h( ni/kh, victoria, et nika/w vinco, unde est, priorem apud Graecos porrigunt.

ANEMONE es, herba et flos silvestris, producitur. Gr. *anemw/nh.

* Germanice vocatur Windröslein; et nimirum quidem recte. Descendit enim a)po\ tou= a)ne/mou i. e. a vento. Testante enim Plinio, hic flos numquam, nisi vento flante, se explicat.

ANETHVM herba hortis omnibus frequentissima, Germ. Dille, producitur. Gr. a)/nhqon.

ANIENIS ab Anien qui est in Tiburtino agro fluvius, producitur.

+ Dicitur etiam apud Horat. 1. Od. 7. Anio: cujus Genitivus Anionis quum reperiatur nusquam; volunt Grammatistae, Genitivum ejus efferri per to\ Anienis. Sed hic Genitivus ab altera illa Terminatione Nominativi Anien descendit.

ANISVM herba, Germ. Anis, producitur.

ANNICERIS idis, Philosophus Cyrenaicus, corripitur et in Nominativo et in Genitivo. Gr. *anni/keris2.



page 227, image: s162

ANOREXIA ae, morbus, quum omnia respuit stomachus cum ingenti fastidio et nausea, usitate porrigitur ex accentu Graeco. Gr. h( a)noreci/a. Conf. supra Alexandria.

ANTANACLASIS correpte pronuntiatur.

* ANTANACLASIS est repetitio vocis ejusdem appellationis, non significationis. v. g. Auctor ad Herennium L. 4. c. 14: Veniam ad vos, si mihi Senatus det veniam. Item: Amari jucundum est, si curetur, ne quid insit amari.

ANTENOR Antenoris, producitur in Nominativo; corripitur in Genitivo. Gr. *anth/nwr, *anth/noros2.

* ANTENOR Trajanus fuit praecipua auctoritate Princeps, hospes legatorum Graecorum, qui ad Helenam repetendam venerant.

ANTERIS idis, Ein Pfeiler, columna vel lapis eminentior interpositus ad sustinendam molem, producitur in Nominativo, et corripitur in Genitivo. Gr. a)nthri/s2.

ANTEROS Veneris et Martis filius, apud Cic. Lib. 3. de Divinat. c. 33, corripitur.

ANTHEMIS idis, Eine Kamillenblume, corripitur. Gr. *anqemi/s2.

ANTHRACIS ab anthrax producitur.

* Anthrax nota

1. Carbonem, Eine Kohle.

2. Abscessum quemdam ex atra bile, rubore sublivido, Ein Blutschwär.

3. Vitruvio etiam Anthrax ext minii gleba, Berg - Zinnober.

ANTHROPOPHAGVS Ein Menschenfresser, corripitur quantitate metrica, producitur tono Graecorum vulgari. Gr. a)nqrwpofa/gos2.

ANTHYPOPHORA figura sententiae, objectioni in Prolepsi seu occupatione respondens, corripitur. Graec. *anqupofora/.

* Praecedit Hypophora, quae Objectionem proponit.

ANTICVS a, um, Vorwertig, producitur.

ANTICYRA ae, insula helleboro clara, corripitur.

* Hinc Proverbia: Naviget Anticyram; it. Est tribus Anticyris caput insanabile, Es spuket dem armen Menschen im Giebel, Er ist ein vollkommner Thore.

ANTIDORVM remuneratio, Ein Gegengeschenk, corripitur ex accentu Graeco; producitur ratione Diphthongi. Gr. a)nti/dwron.

ANTIDOTVS Fem et ANTIDOTVM Neutr. Das Gegengift, corripitur.

ANTIGONE filia Oedipi, et ANTIGONVS, Dux Alexandri M. postea Rex Asiae, corripiuntur.

ANTILOCHVS Nestoris filius;

ANTIMACHVS Poeta Graecus;

ANTIOCHIA urbs: vid. supra Alexandria;

ANTIOPA uxor Lyci, Thebanorum Regis;

ANTIPAS cognomen Herodis, qui Iohannem Baptistam securi necandum jussit;

ANTIPHANES Nomen Medici Graeci, aliorumque;

ANTIPHATES nothus Sarpedonis filius;

ANTIPHON ontis, orator Atheniensis;

ANTIPHRASIS figura, quâ vi Etymologiae contrarium notatur; corripiuntur.

ANTIPHONA cantica, quae sibi mutuo respondent, corripitur ex accentu Graeco, producitur ratione Diphthongi. Gr. a)nti/fwna.

ANTIPTOSIS figura Syntactica, species Antimeriae, quae Casum mutat, anceps, ex eadem ratione. Gr. *anti/ptwsis2.

ANVBIS Gen. Anubis et Anubidis, Aegyptiorum deaster capite canino, producitur.

ANXVRIS ab Anxur corripitur.

* ANXVR urbs Volscorum, alias TARRACINA dicta, Italis hodie TERRACINA in Campania Romana.

Anxur Livio quidem semper Neutrum: sed Martiali etiam Masculinum est.

ANYTVS Rhetor Atheniensis, corripitur.

APAGE dictio Comicis frequens, v. g. Apage te a me! Hebe dich weg von mir, Packe dich, Trolle dich! corripitur.

APAMEA ae, nomen urbis, producitur. Vide supra Alexandria.

APEXABO onis, Eine Schweiss- oder Blutwurst, corripitur in Nominativo, producitur in Genitivo.



page 229, image: s163

APINAE arum, Faule Fische, item Narrentheidungen, corripitur.

APOSTATA Ein Abtrünniger, corripitur.

APOTHEOSIS Die Vergötterung, corripitur ex accentu vulgari, producitur ratione Diphthongi, quae in Graeco est. Gr. a)poqe/wsis2.

APPENDICIS ab appendix recte corripitur.

* Ex sententia Olai Borrichii Cogit. p. 310. et Analext. Part. 2. p. 30. et Parnasso in Nuce. producitur.

+ Ridet hanc OLAI sententiam G. H. VRSINVS Obs. Philos. cap. 11. p. 196. seqq. qui SCIOPPIVM heic vulgari Grammaticorum legi inhaerentem copiose defendit in sequentibus: Amore, inquiens, tantum et studio veritatis defendendus vidertur Scioppius. Appendix, appendicis penultima brevi iusserat dici Scioppius, vt coxendix. coxendicis. Borrichius cum Analogia dissimillima ait pugnare, quod coxendix, a coxa sit; appendix, a verbo: Verbalium autem in ix nullum adhuc ullum apud probatum Poetam deprehensum sit corripere Genitivi penultimam. Quare nec voci appendix tale quid assingendum. Iubet ergo ratam posthac esse regulam Criticorum: Verbalia in trix penultimom in Obliquis producere, ut victrix, icis, aitrix, icis, lotrix, icis cet. Quod postremum, ut inde ordiar, ridiculum. Neque enim decedit quicquam isti Grammaticorum regulae, si appendix penultimam Genitivi corripitat, neque stabiliri inde vel tantillum potest, illam Genitivi Syllabam in voce appendix esse producendam, quum non in trix desinat, neque a Supinis descendat. Quod igitur in Scioppium intorserat Borrichius, id merito in Borrichium retorqueret Scioppius; dissimillimâ eum Analogiâ niti, quum vocem, quae a Praesenti derivatur, exigit ad amussim vocum e Supino derivatarum. Sed, ut et hoc obiter moneam, cur Grammaticos criticorum nomine dignatur, quod longe superioris est dignationis, quam ut Grammaticis mere talibus, quales heic spectantur, conveniat? Ceteroqui Grammatici nomen late acceptum nullam fere non eruditionis partem complecti, non nescio. Hic autem ubi de quantitate Syllabae agitur, qua de agere proprium Grammatici restricte ita dicti munus, cur tantopere Critici mereantur dici, nec dum video. Neque enim Critici esse, praecipere de talibus, a quoquam umquam somniatum est. Sed haec, ut dixi, obiter pro nobilissimo hoc titulo, cujus ad communionem homines minus digni ne admittantur, vindicando. Neque enim Grammatices pars est Critice, quod ex Vossio discat licet, neque si esset, huic tamen loco congrueret appellatio Critici. Ad propositum revertamur. Cum Scioppius vocem appendix cum altera coxendix comparavit, non dubito ego, quin non derivationis, sed terminationis spectarit similitudinem. At si quicquam contra ipsum obtinere voluisset, nomina in ix a Praesentibus verborum oriunda obducere illi, eaque pariter paene ultimâ gaudere porrectâ, ostendere debuit Borrichius. Ac poterat sane subsidio sibi proferre tum vocem nutrix a Praesenti, ut videtur, nutrio, quae omnem citra controversiam producit penultimam, tum struices Plautinas in Menaech: Act. 1. Sc. 1. productâ et ipsas penultimâ, ut omnes fere sentiunt, quos viderim, a Nominativo struix, qui sine dubio a Verbo struo. Nec dum tamen herbam porrigo. Nam quantum ad vocem nutrix, varia patent effugia. Potest enim dici, propter ipsam in trix terminationem et significationem officii feminei. Genitivum ejus, ut ceterorum in trix terminatione et significatione eâdem nominum, formatum in tricis penultimâ longâ; vel contractum et decurtatum esse ex nutritrix, euphoniae gratia, quod illud durius sonuisset; si vel a Praesenti nutrio sit, analogice debuisse dici o in ix mutato, ut struo, struix, offendo, offendix, quod est apud Festum, appendo, appendix, sic nutrio, nutrix, quae duo ii in unum longum esse contracta, ut alius in Genitivo ex alliius; vel postremo producere i, quia sit a verbo quartae Conjugationis, quorum i in incremento longum est. Quarum rationum nulla probabilitate sua destituta est. At tw=| strucies Plautino quid fiet? Ego, qui nescio quî, semper a vulgari ejus vocis pronunciatione, i in penultima porrecto, abhorrui, putavi hactenus et adhuc puto, versum illum Plautinum aliter, quam ab aliis facrum, dimetiendum. Hoc nempe modo:

Tantas struices concin-nat pa-tina-rias.

Vt sit vel Trochaeus in quarta regione, quod non plane numquam fieri solet in istis versibus Comicis; vel, quo tamen invitus delaberer, Graecorum Poetarum more consonantes producendis syllabis geminantium, scriptum forte fuerit a Plauto pattinarias, ut quattuor volunt dictum pro quatuor et Appulus est apud Horatium pro Apulus cet. Quicquid horum est, ut struices a struo penultimâ intelligamus correptâ dictum, facit, quod apud ipsum Plautum alio loc, Aulular. nempe Act. 2. Sc. 2. vocabulum mordicibus a themate mordix (quod a mordeo, seu antiquo potius mordo, unde et vetus illud Praeteritum mordi, pro quo deinde momordi invaluit) antepenultimâ reperias brevi, in his ejus verbis:

Asini me mordicibus scindant; boves incursent cornibus.



page 231, image: s164

Quam verissimam ejus loci lectionem esse, etiam a Vossio agnitam in Etymologico, in voce mordeo, nullus equidem dubito: quicquid alii, qui vel mordicus legunt, vel mordicitus, contra moveant, quas lectiones si admittas, multum de elegantia oppositionis in hoc loco perierit, quae longe sic pulcrior erit ac perfectior, si terna ternis responderint asini bobus, scindere tw=| incursare, mordices cornibus. Dimensio autem ejus alia esse non poterit, quam ista

Asini me mor-dicibus scindant boves incursent cor-nibus.

Vt sit adeo Iambus octonarius, qualis in ea scenâ versibus Iambici et Trochaici generis permixtâ plures, ut sequens statim:

Hoc ma-gnum est peri-culum me ab asi-nis ad boves transscen-dere.

Vera igitur prioris loci lectio si est, uti veram esse mihi plane persuadeo, aliquod tamen in ix vocabulum a Verbo derivatum deprehendimus Genitivum corripere apud probatum satis auctorem Plautum; nec erit, cur posthac affirmet Borrichius, non dum ejusmodi aliquod apud talium quemdam a quoquam esse deprehensum. Ad hujus igitur exemplum, ut mordix mordicis, ita pariter struix struicis, appendix appendicis, offendix offendicis, in quibus duabus posterioribus vocibus neque terminationis similitudinem, quae intercedit inter ipsas ac voces coxendix coxendicis, claxendix claxendicis, quod iterum Festus nobis servavit, insuper plane habendam putem, pronunciandum fuerit. Suo tamen in hoc ipso sensu uti quemvis facile patiar.

APPETITVR ab appetor appeto, corripitur. Sed APPETITVM Suprnum, et EXPETITVS Praeteritum Participii Passivi, producitur. Conf. infra Petitur.

APPICOR Ich liege an der Sonne und wärme mich, producitur: est enim ab apricus.

APVLVS Ein Apulier, Apuliae incola, breve est.

APYRINVS corripitur sed APYRENVS[?]APYRENUS producitur: utroque enim modo scribitur.

* Germanice significat Süss und milde, wie ein Apfel oder Birn, die man ohne Veränderung des schonen Geschmacks fast mit samt dem Kernhause aufessen kann.

AQVILINVS a, um, Habichtsmässig, v. g. Nasus aquilinus i. e. aduncus, Eine Krumme Habichtsnase, producitur: est enim Adjectivum descendens ab re animata. Conf. supra Adjectiva in inus.

AQVINVM oppidum Neapolitanum, hodie AQVINO Italis dictum, producitur.

ARABIS ab Arabs Ein Araber, corripitur.

ARADVS oppidum Phoeniciae, hodie LARACA dictum, corripitur. Scribitur etiam ab non nullis Aratus per T. sed

ARATVS Poeta, producitur. Apud Sidonium tamen corripitur: vid. infra Epanorthosis.

ARARIS fluvius Galliae, hodie Gallis SAONE dictus, modulo brevi.

ARBACES Medorum primus Rex, corripitur tum ex Analogia, tum usu eorum, qui eruditionis gloria florent.

ARBELA ae, vel ARBELAE, arum, urbs Siciliae, auctore Stephano, corripitur. Gr. h( *arbe/lh et ai( *arbe/lai Sed

ARBELA orum, urbs quondam Assyriae, nobilis clade Darii, Persarum Regis, ab Alexandro M. devicti, producitur. Gr. ta\ *a)rbhla.

ARBVTVS Ein Hagapfelbaum, et ARBVTVM, ipsum pomum, corripiuntur.

ARCADIS ab Arcas corripitur.

ARCESILAS ae, Philosophus, secundae sive mediae Academiae conditor, docens, nihil scientiâ accurate comprehendi posse, corripitur.

ARCESSITVM LACESSITVM, FACESSITVM, CAPESSITVM penultimâ longâ. Nempe haec olim quartae erant Conjugationis: unde Sallustius, Livius que etiam Lib. 3. arcessiri pro arcessi; et Columella Lib. 9. lacessiri pro lacessi usurpant. Etiam Praeterita formam quartae Conjugationis in his ipsis verbis referunt. At in Praesenti et alibi tertiae Conjugationis nunc sunt. Hinc arcessimus, arcessitis; lacessimus, lacessitis; facessimus, facessitis: capessimus, capessitis, correpte pronuntiantur.

ARCHELAVS Nomen Proprium viris diversis commune, producitur: hanc enim quantitatem o( lao\s2, unde est, habet.

* Par ergo ratio in Menelaus, Nicolaus, Aristolaus.



page 233, image: s165

ARCHIATER vel ARCHIATRVS Ein Leibmedicus, producitur; quum Graece sit o( i)hth\r vel i)htro\s2: et quamquam dialecto Dorica etiam pronuntietur et scribatur per a, i)atro\s2; scimus tamen, et heic mediam semper longam esse. Voss. Art. Grammat. p. 284.

ARCHIDAMVS Nomen Proprium, anceps est. Qui a Graeco dh=mos2, Dorice da=mos2, derivant, producunt: qui autem a dama/zw domo, ut *i(ppo/damos2, Hippodamus, unde et Hippodame, originem trahere existimant, corripiunt. Poet. Giess. p. 68.

ARCHYTAS Nomen Proprium non nullorum virorum sapientia celebrium, quos inter, ni fallor, eminet Archytas Tarentinus, Pythagoricus nobilissimus, producitur.

ARCTOPHYLAX boreale sidus, quasi custos ursae, BOOTES dictus, corripitur; aeque ut Genitivus Arctophylacis.

+ Producit tamen Accusativum Arctophylaca Manilius; sed necessitate metri. Nam alias media in fu/lakos2 semper corripitur. Sic etiam necessitate adactus Properitus primam extendit in voce Arabius; idque licentiâ Graecorum Poetarum, qui in nimietate syllabarum brevium unam producunt, ut vocabulum metro pareat. Ol. Borrich. Parnass. in nuce. Io. Baptistae Riccio Prosod. Reform.

ARMORICA ae, Galliae regio, quae hodie BRETAGNE dicitur, corripitur.

AREOPAGVS i, Das berühmte hohe Gerichtscollegium zu Athen, anceps est; quamvis rectius cum Labbeo, contra Ricciolum, corripitur.

* Ita etiam Vossius Art. Gramm. p. 284: Penultimum in Areopagus perperam prope omnes producunt, quum sit consiatum ex *a)reios2 MARTIVS, et pagos2 COLLIS, quod penultimam corripere, certum est. Imposuit vulgo, quod Latinis pagus producat priorem; a quo AREOPAGVM dici putavit quoque B Augustinus Lib. 18. de Civit. Dei cap. 10. Quippe interpretatur vicum Martium, quum collem dicere deberet. Conf. Mart. Ant. Delrio Comm. in Senec. Herc. Fur. p. 299. it. Ol. Borrichius in Parnasso, indice poster.

ARGEMA atis, exulceratio quaedam oculorum, quum iridis (Des Augapfels) exteriora rubicunda, interiora alba apparent, corripitur. Gr. to\ a)/rgema.

ARGEMONE es, herbae genus, Germ. Wilder Greusing, porrigitur. Gr. h( a)rgemw/nh.

ARGVTO vel deponentialiter

ARGVTOR Ich klügle; ich bin ein Raisonneur, ein Nasewasser; ich lasse das Maul fliessen über Sachen, die ich noch nicht gründlich verstehe, producitur: descendit quippe a Supino argutum; velbi arguere.

ARIETINVS i. e. ad arietem pertinens, vulgo producitur, ex regula Prosodica, qua desinentia in inus, si deducuntur a Nominibus rerum animatarum, hac quantitate omnino gaudent. Sed rectius fortassis per exceptionem corripitur. Conf. supra Adjectiva in inus.

* Ceteroquin ex hoc Canone producuntur agninus, anserinus, aquilinus, asininus, bovinus, cabollinus, caninus, colubrinus, coracinus, crocodilinus, erycinus, figlinus, haruspicinus, hircinus, murinus, mustelinus, pantherinus, procinus, taurinus, vaccinus, vervecinus, vitulinus, vulpinus.

ARIETO arietare, stutzen, stossen, corripitur: est enim ab aries, arietis.

ARIOBARZANES is, Rex Cappadociae, corripitur.

ARION Arionis, nobilis ille citharoedus, Nominativo extenditur; Genitivo et reliquis casibus obliquis corripitur. Gr. *ari/wn, *ari/onos2.

ARISTIDES is, administrator reip. Atheniensis cum Themistocle, justus dictus ob vitae innocentiam, producitur, Gr. *aristei/dhs2.

*Hoc nominis et alii viri clarissimi gesserunt.

ARISTOBVLVS Nomen Proprium, porrigitur. Gr. *aristo/boulos2.

ARISTOCLES is, producitur.

* Nomen hoc initio Platonis fuit antequam ex humerorum latitudine Plato vocaretur. Etiam alius hujus nominis inclaruit, nempe ARISTOCLES MESSENIVS, Philolophus Peripateticus, teste Suida; e quo fragmenta servavit Eusebius, quamquam librariorum culpâ nomen ejus interdum transiit in Aristotelem.

ARISTOCATES is, corripitur.

* ARISTOCRATES alius Atheniensium Dux; alius Spartanorum Rex; alius Hyparchi filius, Historicus Graecus.

ARISTONICVS producitur: nam prior in ni/kh, victoria, unde est, apud Graecos talis.



page 235, image: s166

* Hoc nomine memoratur

1. Regis Eumenis filius. 2. Tyrannus Methymnaeorum op. Curt. L. 4. c. 5. et 8. 3. Grammaticus Alexandrinus. 4. Historicus Tarentinus.

ARISTONIS ab Aristo corripitur: Graece *ari/stwn, *ari/stonos2.

* ARISTO, Stoicus fuit Philosophus.

Immo et aliii viri doctrina clarissimi hoc nomen gesserunt.

ARISTOPHANES is, Poeta Comicus, corripitur.

* Est etiam Aristophanes, Grammaticus Byzantinus, itemque alius Historicus Graecus.

ARIVS haeresiarcha Saec. IV. post C. N. corripitur: nec obstat, quae in Graeco est, Diphthongus. Vide, quae fusius hanc in rem disseruimus supra ad Voc. Alexandria.

ARO arare, priorem brevem habet. Hinc corripiuntur Composita: Circumaro, Exaro, Inaro, Obaro, Peraro, Subaro.

ARPINVM Italice hodie ARPINO Ciceronis patria, qui et inde ARPINAS dicitur, mora longiore. Gr. to\ *arpi=non.

ARRHABO onis, Ein Mahlschatz, Pfand, Gottespfenning, corripitur in Nomin. producitur in Genit.

ARSACES is, qui primus Parthorum imperium condidit, corripitur.

ARSINOE es, aliquot Reginarum nomen, praesertim ex Aegyptia gente, corripitur. Gr. *arsino/h.

ARTABANVS Praefectus Xerxis, porrigitur.

ARTEMON onis, nomen virile, corripitur utrobique.

* Si nomen Apppellativum est, significat Den Segelbaum it. Den Kloben am Aufzug, die Winde

ARVINA ae, Schmeer, Speck, Fett, producitur.

* Est et virile cognomen familiae romanae v. Part. Orthogr. voc. Caecina.

ASAROTVM pavimenti genus, in quo parvis e testulis tinctisque in varios colores coenarum reliquiae, et alia, quae everri solent, velut relicta essent, affabre erant expressa, producitur. Graece a)sa/rwtwn.

ASARVM Haselwurz, corripitur.

ASCALON onis, urbs Iudaeae ad mare mediterraneum sita, olim Philistaeorum, nobilis ac potens, quae in ruinis hodie jacet, corripitur in Nom. producitur in Genit.

ASCLEPIADES ae, producitur.

* ASCLEPIADES Prusiae, Bithyniae urbe, Medicorum eloquentissimus, qui sanitatem dixit constare et servari cibi potusque abstinentia, gestatione praeterea, ambulatione, frictione.

ASDRVBAL Asdrubalis, Nomen diversorum Proprium, corripitur utrobique.

ASPARAGVS Spargel, corripitur.

ASSARACVS avus Anchisae, corripitur.

ASSOLET ab assoleo corripitur: nam prima in simplici soleo talis.

ASTACVS Ein Meerkrebs, corripitur.

ASTRAGALVS Ein Knöchel an den Leibern der Thiere, Ein Ring um die Seule, corripitur.

ASTYANAX anactis, Hectoris filius, corripitur.

ASTYDAMAS antis, nomen Tragicorum duorum Atheniensium, patris et filii, corripitur.

ATAVVS Der Vor - Vr - oder Grossaltervater, corripitur: nam prior in simplici avus talis.

ATHESIS fluvius Germaniam et Italiam rigans, ex Alpibus profluens, Italis nunc ADESE, Germanis autem Die ETSCH vocatus, corripitur.

ATOMVS Ein Sonnenstäubgen, corriptur.

ATTAGEN enis, Gen. Masc. Ein Haselhuhn, corripitur in Nomin. producitur in Genitivo.

ATTALVS nomen non nullorum Asiae Regum, corripitur.

AVCVPIS ab auceps it. Aucupor, ari, correpte.

* Velius Longus de Orthograph. p. 331. aucipis mavulut. Quod scimus, florentiori aevo aucupis, per V, dictum. Aucipis per I, Archaice scribi videtur.

AVCTIONOR ari, auctionem facio, vendo per praeconem, hastae subjicio, vendo sub corona, in propatulo vendo, porrigitur: est enim ab auctio, onis.

AVCTORO are, Verbindlich machen, einen unter gewissen Bedingungen in die Fechtschule auf- und annehmen, oder


page 237, image: s167

einen zum Soldaten annehmen, producitur: est enim ab auctor, oris.

AVGVRO are vel AVGVROR, ari, deponentialiter, Ich prophezeie, corripitur: est enim ab augur, auguris.

AVSPICOR ari, Anheben, anfangen, corripitur: est enim ab auspex, icis.

AZYMVS ungesauert, anceps est; rectius producitur, sed usitate corripitur.

* Prudentius corripit: sed P. Labbe et L. Cavallius, et utrique adstipulatus Ol. Borrichius Parnass. in Nuce in not. ad v. 235. producendum existimant, quia prior in simplici zo/mh talis reperiatur ap. Nicandrum. Conf. Ioh. Bapt. Riccioli Pros. Reform.

B.

BAGOAS ae, vel Bagous , i, vocabulum Persicum, significans spadonem, producte.

BAIVLO et BAIVLUS Ich trage, ein Träger, correpte.

BAIUANVS i, Gen. Femin. Eine Ecker, Eichel, Dattel, correpte.

BALATRO onis, spermolo/gos2, koprolo/gos2, Ein unnützer Wäscher, corripitur in Nominativo, producitur in Genitivo.

* In metro etiam produci potest propter mutam cum liquida R sequentem. Genitivus producitur, more eorum, qui O Nominativi retinent. Poet. Giess. p. 39.

BALBVTIS a balbutio producitur; ut solent verba in utio desinentia. Poet. Giess. p. 82.

BALSAMVM i, corripitur.

BALTHASARIS a Balthasar quod mediam corripit, usitate producitur; ab Alcimo autem corrpitur. Poet. Giess. p. 41.

BARATHRVM i. e. abyssus, vorago, corripitur, nec, nisi in metro, produci etiam potest ob sequentem mutam cum liquida R.

BARBARVS i, corripitur.

BASILICA ae, Ein Palast, Eine Domkirche, corripitur.

BATAVI dubii moduli est.

* Lucanus Lib. 1. v. 431. corripit: at Silius L. 3. v. 608. et Martialis L. 8. Epigr. 33. et Iuvenalis producunt. In prosa usitate corripitur.

BAVARVS Ein Bayer, corripitur.

BEBRYCES um, Asiae populus in Bithynia, quae ante Bebrycia dicta, soni ancipitis ac dubii est. Poet. Giess. p. 110.

BEDRIACVM vicus parvus, Italis hodie Caneto, Cremonam inter ac Veronam, corripitur.

BELIDES Gen. Belidum, Plurale, corrpitur.

* Belides i. e. Beli neptes ex filio Danao, numero quinquaginta, cum totidem filiis patrui, Regis Aegypti, matrimonio junctae, prima nocte sponsos omnes interfecerunt, una excepta Hypermnestra, natu maxma, quae Lino suo pepercit. Hinc illis poenae, ut in fabulis est, apud inferos addictae sunt, ut semper aquam ex amplissimo puteo hauriant, neque tamen umquam ad oram putei plena cribra possint attrahere. Sed

BELIDES Gen Belidae, singulare producitur.

* BELIDES ae, est Patronymicum mascnlum, et notat aliquem de Beli familia.

BELLEROPHON ontis, Gauci filius, Pegaso vectus, et ab Iove percussus, quum coelo propior venisset, corripitur.

BELLOVACVM urbs Episcopalis in Insula Franciae, (Beauvais in Ile de France), modulo ancipiti.

BIANOR Gen Bianoris, filius Mantûs fatidicae, Mantuae conditor, cognomento Ocenus, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo. conf. infra Genitivi tertiae Declin.

BIBO bibere, priorem corripit. Hinc correpte pronuntiari debent Composita: Adbibo, Combibo, Ebibo, Imbibo, Obbibo, Perbibo, Praebibo, Subbibo.

* Quandoquidem etiam Praeteritum bibi refertur inter sex illa Praeterita, quae priorem corripitunt; etiam in Praeterito haec Composita mora breviori efferenda sunt.

BIMARIS e, Zwischen zwey Meeren gelegen v. gr. Corinthus bimaris, corripitur: nam mare, unde est, priorem talem habet.

BITVMEN inis, Feister Schwefel, Harz, producitur in Nomin. corripitur in Genit.

BITVRIX Biturigis, homo ex Galliae aquitanicae populo Biturigum, utrobique corripitur.

BLATERO Ich schnaddere so was dahin, corripitur.

* Par ratio in Composito Deblatero.



page 239, image: s168

BLASPHEMIA corripitur ex quantitate metrica et producitur ex vulgari accentu Graecorum. Gr. h( blasfhmi/a. Vsitate in prosa cum longiori mora profertur. Vid. supra Accentus it. Alexandria.

BOMBYCIS a bombyx Ein Seidenwurm, porrigitur.

BOMBYCINVS morâ celeri neque enim obstat regula Prosodica, qua desinentia in inus, si a nominibus animalia significantibus descendunt, penultimam producunt; quum haud ab hic bombyx pro vermiculo, sed ab haec bombyx pro materia derivetur.

BOREAS Der Nordwind, corripitur. Sed

BOREVS a, um, mitternachtig, producitur. Gr. go/reios2.

BORYSTHENES is, Scythiae fluvius, maximus et uberrimus, Russiam rigans ac Poloniam, hodie Der Dnieper oder Nieper, corripitur.

BOTVLVS genus farciminis, corripitur.

* Botuli cruore distenti, Blutwürste, Tertull. Apologet. c. 9.

BRABEVM victoriae praemium, Das Kleinod, die Krone der Ehren, producitur. Gr. to\ brabei=on.

BRACHMANES um, et Brachmanae, arum, Indorum quondam Philosophi, porrigitur.

BRISEIS idis, alias HIPPODAMIA appellata, in Nominativo porrigitur, in Genitivo autem corripitur. Graece *brinhi/s2.

BRITONES i. e. Britanni, moduli dubii et ancipitis. Titii Manud. 443.

BRVCTERI orum, corripitur.

* BRVCTERI populi fuere sub Cheruscis et Longobardis, in regione Brunsvicensi sub Goslaria, ubi adhuc veliqua est appellatio montis BRVCTERI, quem etiam MELIBOCVM dicunt appellatione veteri.

BVBALVS per A, Ein Büffel, corripitur.

BVBVLVS a, um, per V, was zum Rinde gehört v. g. Caro bubula, Rindfleisch, corripitur.

* Bucerus, a, um, idem significat, et eamdem habet moram: sed Poetarum est.

BVRGVNDIONES a Nominativo Singulari Burgundio Ein Burgundier, producitur: excipitur enim a regula, quae in omnibus gentilibus in o desinentibus in obliquis casibus penultimam corripiendam jubet. Poet. Giess. p. 39.

At Ricciolus in Prosod. Reform. celerem heic constituit moram, et pronuntiari jubet Burgundiones.

BVSIRIS idis, Aegypti Rex, Neptuni silius, hospites advenas dîs suis immolare solitus, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo.

BVTYRVM producitur quantitate Poetica Graecorum, unde hoc vocabulum est.

+ Locus quidem contrarius ex Homero a Caussino adducitur: sed Labbeus, ostendit, hunc ipsum locum corruptum esse, et breviorem pronuntiandi moram pro hoc Butyri vocabulo nequaquam probari posse.

Corripuit tamen Macer, herbarius Poeta, hoc versu:

Cum butyro, modicoque oleo decocta tumorem;

quod aetas hujus Poetae excusare potest, quae multa Graeca contra naturam corripuit: quemadmodum idola, ecclesia Gr. e)i/dwla, e)kklhsi/a, apud sequioris aetatis Christianos Poetas similiter corripiuntur. Vide Pincieri Parerga Lib. 2. cap. 20.

Robertus Stephanus in Thesauro suo etiam Valgii, veteris Poetae, versum allegat:

Lac niveum, butyrumque novum cum melle comedit;

sed dubitatur, an vetusti illius Valgii sit, quippe in Fragmentis ejus, ab eodem Roberto Stephano ejusque filio Henrico inter Fragmenta vett. Poet. Paris. 1564. 8. editis, nequaquam conspicitur. Vide Olai Borrichii Prosodiam in Nuce ad hoc Voc. ubi vir doctissimus simul miratur, quare duae priores a Macro correptae sint, quum in Graeco sit bou/turon, et a bou=s2 originem ducat, adeoque prima ob Diphthongum, et secunda, quia non solum Theocritus et Euripides priorem in turo\s2, unde est, sed etiam Sidonius mediam in butyrum producunt, longa esse debeat. Conf. infra voc. Epanorthosis.

C.

CABALLINVS a, um, i. e. equinus, Zum Pferde gehörig, mora longiori: deducitur enim a nomine rei animatae. Vid. supra Adjectiva in inus.

CACABVS vas vel olla, in qua cibus coquitur, morae brevis est.

CADO cadere, priorem corripit. Hinc correpte pronuntientur Composita:


page 241, image: s169

Accido, Concido, Decido, Excido, Incido, Intercido, Occido, Procido, Recido, Succido.

CAECVTIS a caecutio producitur: nam verba in utio desinentia antepenultimam habent longam. Poet. Giess. p. 82. Voss. Art. Grammat. 246.

CAEDO caedere, priorem habet longam, idque ob Diphthongum. Hinc cum mora longiori pronuntiantur hujus Composita: Accido, Circumcido, Concido, Decido, Excido, Incido, Intercido, Occido, Praecido, Recido, Succido.

CAESARIA rectius corripitur licet in Graeco sit Diphthongus. Conf. quae supra ad voc. Alexandria dicta sunt.

CALABER abri, Einer aus Calabria, corripitur.

* In Casibus obliquis corripi etiam in metro potest ob sequentem mutam cum liquida R.

CALAMVS i, Ein Rohr, corripitur.

CALATHVS i, Ein Handkorb, corripitur.

CALCITRO are, Ich schlage hinten aus, corripitur.

* In metro etiam produci potest propter sequentem mutam cum liquida R.

Par ratio in Composito Recalcitro.

CALEFACIS, MERCVRI, VIRGILI, OVIDI, PACVVI cet. quamvis in metro corripiantur; in prosa tamen acuenda respectu penultimae non nullis videntur. Hic enim est eorum canon, cujus ad legem nos volunt adstrictos: Calefacis, Madefacis, et reliqua Composita a facio, in prosa eumdem tonum poscunt, qui est in simplici facio, facis, facit. Item: Vocativi Propriorum desinentium in ius, quantitatem penultimae, quae in Nominativo est, non mutant, ut Mercuri, Virgili, Ovidi, Domiti, Fabrici, Maurici, in carmine: quantumvis in prosa pronuntietur Mercuri, Virgili, Ovidi, Domiti, Fabrici, Maurici, cum Accentu acuto in penultima. Nimirum hi Vocativi Apocopen passi sunt positi pro Mercurie, Virgilie, Ovidie, Domitie, Fabricie, Mauricie, et sic tonum Casuum suorum reliquorum omnium ordinarium servant. Poet. Giess. p. 38. Sed Maurici, si a Mauricus est, huc non pertinet.

* Ita quoque sciscunt Scaliger de Causis L. L. in fine cap. 63. item Lipsius de recta Pronunt. L. L. cap. 21. et Corn. Valerius de Versibus faciendis. Atque his adstipulantur membranae Giessensium; Si penultima fuerit brevis, antepenultima acuetur, ut Tullius. Excipiuntur utraque, pleraque, quae servant Accentum suorum Masculinorum et Neutrorum. Excipiuntur et facie, quando componitur, ut calefacio, calefâcis; liquefacio, liquefacis; madefacio, madefecis; tepefacio, tepefacis; torrefacio, terrefacis; putrefacio, putrefacis; satisfacio, satisfâcis; et Vocativi, qui de tetrasyllabis trisyllabisve fiunt, ut Mercuri, Virgili, Ovidi, Domiti, Fabrici, Maurici. Conf. Priscianus Lib. 8. p. 298.

CALIGAE arum, Die Kniestiefel, Die Hosen, corripitur. Sed

CALIGO inis, Die Dunkelheit, producitur.

CALLICRATES is, Lacedaemonius, mirus in marmore sculpendo artifex, corripitur: nam prior in kra/tos2, robur, unde est, talis.

CALLIMACHVS corripitur: nam prima in ma/xomai, pugno, unde est, talis.

* CALLIMACHVS fuit Poeta Cyrenaeus, praefectus Bibliothecae Regiae apud Ptolemaeum Philadelphum. Scripsit Elegias, Hymnos et Epigrammata, quorum tamen minima pars ad nos pervenit. Quae supersunt, post alios edidit. et quibusdam ineditis auxit, notisque eruditis illustravit ANNA TANAQVILLI FABRI FILIA, DACERIT CONIVX MVLTO LITTERATISSIMA: et jam cum plenis Commentaviis Illustris vir EZECHIEL SPANHEMIVS.

CALLINICVS Sophista Syrus, producitur: nam h( ni/kh, victoria, unde est, priorem talem habet.

CALLIROE es, fons Atticae, cujus aquae ductus vel scaturigines novem sunt, corripitur. Gr. *kalliro/h.

CALLISTHENES is, Philosophus, propinquus et auditor Aristotelis, corripitur. Gr. *kallisqe/nhs2.

CALLISTRATVS Nomen diversorum Proprium, corripitur.

CANACE es, filia Aeoli, Regis ventorum, mediâ curtâ.

CANDACE es, media similiter curta.

* CANDACE fuit quaedam Regina Aetbiopum, temporibus Augusti Caesaris in insula Meroe, a qua deinceps omnes illius loci Reginae vocantur Candaces. Nam mulier regnare consuevit in Meroe.



page 243, image: s170

CANDICO are, Weiss seyn, glänzen, corripitur: Frequentativa enim et Diminutiva in ico desinentia, penultimam brevem habent. Vid. Poet. Giess. p. 82. Conf. supra Albico.

CANNABIS is, Femin. et Cannabum, i, Neutr. Hanf, corripitur.

CANO canere, priorem corripit. Hinc morâ celeri efferuntur Composita: Accino, Concino, Incino, Intercino, Occino, Praecino, Recino, Succino.

CANTABER bri, incola Hispaniae Tarraconensis, speciatim ejus terrae tractûs, qui hodie BISCAYA vocatur, corripitur.

CAPANEVS ei, tribus Syllabis in Nominativo, unus e septem Ducibus, qui Thebas expugnarunt, morae brevis est.

CAPIT a capio priorem corripit. Hinc ejus Composita correpte pronuntiantur: Accipit, Concipit, Decipit, Excipit, Incipit, Intercipit, Occipit, Percipit, Praecipit, Recipit, Suscipit.

CAPONIS a Capo Ein Capaun, morae longioris. Conf. infra Genitivi tertiae Declin.

* Dicunt et Capus, i.

CAPPADOCIS a Cappadox non modo in Nominativo, sed etiam in Genitivo corripitur: excipitur enim a regula, qua Genitivi Nominum in Ox, desinentium, penultimam longam habent. Poet. Giess. p. 47. Cujus quidem exceptionis ratio inde est, quod Graece id nominis scribitur per O, omicron; id, quod etiam testatur illud poluqru/llhton

*kappa/dokes2, *krh=tes2, *ki/likes2, tri/a *ka/ppa ka/kista.

CAPRIFICVS i, Ein wilder Feigenbaum, producitur: hanc enim quantitatem prior in ficus, unde est, habet.

CARCINOMA atis, morbi genus, Germ. Der Krebs, more longioris in Nominativo, brevioris in Genitivo. Gr. karki/nwma.

CARICA ae, eine trockene Feige, morae brevis.

CARICIS a carex Riedgras, corripitur.

CARINA ae, Der Boden im Schiff, producitur.

CARNEADES ae, Philosophus, Chrysippi studiosus, novae Academiae conditor, corripitur.

CARNVTES Galliae populi, hodie LES CHARTRAINS, siti supra Ligerim, über der Loire, producitur.

CARTILAGO inis, der Knorpel, producitur in Nomin. corripitur in Genitivo.

CARYON oni, nux juglans, Eine welsche Nuss, corripitur utrobique.

CARYOTA ae, fructus palmae, Eine Dattel, producitur.

CASAVBONVS (Isaacus) vir Graecarum litterarum, omnisque humanitatis callentissimus, natione Gallus, dubio ab eruditis pronuntiatur modulo, ut plurimum tamen breviori.

CASPARI a Casparus omnino producendum; item CASPARIS a Caspar, tutius saltem producitur; sed GASPERIS a Gasper, corripitur. Poet. Giess. p. 41.

CASSIOPE es, corripitur: sed CASSIOPEA, ae, producitur. Gr. *kassio/peia.

* CASSIOPE seu CASSIOPEA Cephei Regis Aethiopum uxor, mater Andromader, relata inter sidera.

CASTIGO are, producitur.

CASTORIS a Castor, frater Pollucis; et CASTORIS, idis, Femin. animal marinum, utrumque cum mora brevi.

CATAMITVS i. e. Ganymedes, Iovis pincerna, producitur.

CATEGOREMA atis i. e. praedicamentum, producitur, siquidem E Latino efferas. Gr. kathgo/rhma.

CATHEDRA ae, der Lehrstubl, corripitur: quamvis in metro etiam produci potest, ob sequentem mutam cum liquida R.

CATINVS et CATINVM vas coquinarium, Eine Schüssel, Napf oder Tiegel, producitur.

CAVCASVS mons notissimus inter Pontum Euxinum et mare Hyrcanum, corripitur.

CAVPONOR ari, Wirthschaft treiben, Ein Gewerbe wovon machen, producitur, est enim a caupona.

* Cauponari bellum i. e. non pro patriae salute, sed lucri causa bellum gerere. Cauponari verbum Dei i. e. munus Sacerdotale obire, sacrum praeconem esse a)isxrou= ke/rdous2 xa/rin. Cauponari bonas litteras i. e.


page 245, image: s171

omnem docendi laborem suum ad lucrum referre, In keiner redlichen Absicht das Lehramt führen, sondern nur blos allein dabey auf seinen Vortheil sehen, ob man gleich dabey dann und wann die Ehre Gottes tückscber Weise vorwendet.

CAVSA ae, priorem ob Diphthongum AE habet productam. Hinc verba inde Composita pronuntiantur cum mora longa: Accuso, Excuso, Incuso, Subaccuso, Recuso.

CAVVS priorem corripit Hinc ex eo composita eâdem proferenda sunt quantitate: Concavo, Concavus, Excavo, Incavo, Multicavus, Recavus, Subcavus.

CECIDI a cado, Ich bin gefallen, corripitur. Sed

CECIDI a caedo, Ich habe gehauen oder gestochen, producitur.

CECROPIS a Cecrops corripitur: in Graeco enim est o micron, *ke/kroy, *ke/kropos2.

* Hic CECROPS conditor et primus Rex Athenarum fuit, Moysi su/gxronos2. Hinc CECROPIDAE, ARVM, apud Poetas dicuntur ATHENIENSES et per Synecdochen in universum omnes Graeci.

CEDO cedere, priorem producit. Hinc producuntur etiam ejus Composita: Abscedo, Accedo, Antecedo, Concedo, Decedo, Discedo, Excedo, Incedo, Intercedo, Praecedo, Procedo, Recedo, Secedo, Succedo.

CEDRINVS v. g. oleum cedrinum, Cedern. Oehl, corripitur: descendit enim ab re inanimata.

CELTIBER Gen. Celtiberi, in Nominativo corripitur, in Genitivo producitur. Poet. Giess. p. 38.

* CELTIBER est incola Hispaniae circa Iberum, Gr. *i)bhron, quo Celtae pervenisse creduntur.

CERAMICVS i, producitur. Gr. *kerameiko/s2.

* CERAMICVS lecus duplex Athenis: alter intra urbem, ubi meretrices habitabant; alter extra urbem, ubi sepeliebantur bello caesi, et laudabantur.

CERVICAL alis, Das Haupt-Küssen, producitur.

CEYCIS a ceyx quae avis ap. Plinium est, morâ longiori. Vide infra Genitivos tertiae Decl.

CHALCEDON Chalcedonis, Vrbs Bithyniae, hodie SCVTARI dicta, Constantinopoli adversa, in Nominativo moram longam habet, et in Genitivo brevem. Gr. *xalkhdw\n, o/nos2.

CHALCIDOS a Chalcis urbe Graeciae, quae hodie in ruinis jacet, corripitur.

CHALYBIS a chalybs Der Stahl, corripitur.

CHAONES primi Epiri populi, media curtâ.

CHIRAGRA corripitur.

* In metro etiam produci potest ob sequentem mutam cum liquida R.

CHOLERA ae, corripitur.

CHOREA ae, producitur: Graece enim xorei/a per Diphthongum.

+ Poetae interdum per Syncopen unam e Diphthongo Vocalem demunt, ut possint correpte dicere chorea. Confer, quae supra allata sunt ad voc. Alexandria.

CHRYSOLITHVS Ein Chrysolith, corripitur: nam prior in simplici Graeco o(, h( li/qos2, lapis, unde est, talis.

CHRYSOPRASVS Ein Chrysopras, gemma aurei coloris in pallidum exeuntis, corripitur.

CICATRIX cicatricis, Eine Narbe, producitur utrobique.

CICINDELA ae, insectum noctu lucens, Ein Iohanniswürmchen, producitur.

CICVRIS a cicur Zahm, corripitur. Par ergo quantitas in verbo cicuro, cicuras; quod perperam multi producunt.

CICVTA ae, herba venenata, et liquor inde expressus, producitur.

CIDARIS is, pilei ornamentum, corripitur.

CILICIS a Cilix corripitur.

CIMICIS a cimex Masc. Eine Wanze, corripitur.

CIMONIS a Cimon producitur.

* Cimon Atheniensis fuit, Miltiadis filius.

CINARA ae, carduus altilis, qui aliâs dicitur scolymos et strobilus, Germ. Strobeldorn, corripitur.

CINNABARIS is, Femin. Zinnober, corripitur.

CINNAMVM i, Zimmet, Zimmetrinde, corripitur.

CINYRAS ae, Nomen viri Proprium, corripitur.



page 247, image: s172

CIRCEVS i. e. ad Circen pertinens v. g. Circeum poculum, producitur. Conf. supra Alexandria.

CIRCINVS Der Zirkel, et CIRCINO, are, Ich zirkele, corripiuntur.

CITIMVS a, um, Was hieherwärts ist, und uns am nächsten lieget, corripitur.

CITO are, priorem brevem habet. Hinc correpte pronuntianda sunt Composita: Concito, Excito, Incito, Recito, Suscito, Resuscito.

CLAMO are, priorem longam habet. Hinc cum mora longiore efferenda sunt Composita: Acclamo, Conclamo, Exclamo, Inclamo, Proclamo, Reclamo, Succlamo.

CLAVDO ere, priorem producit ob Diphthongum. Hinc producuntur etiam Composita Circumcludo, Concludo, Discludo, Excludo, Includo, Intercludo, Occludo, Percludo, Praecludo, Procludo, Recludo, Secludo.

CLEOPAS ae, nomen viri, qui erat ex discipulis Christi, corripitur. Graec. o( *kleo/pas2.

CLEOPATRA Regina Aegypti superba illa et luxuriosa, corripitur.

* In metro etiam produci potest ob sequentem mutam cum liquida R.

CLEPSYDRA ae, ein Stundenglas, Der Seiger, corripitur.

* In metro etiam produci potest ob sequentem mutam cum liquida R.

CLIBANVS i, i. e. armatura ferrea, Germ. Ein Küriss, Ein Kürass, it. Ein Brennofen, corripitur.

CLIMACIS a climax corripitur: excipitur enim a regula, qua Genitivi Nominum in ax desinentium producuntur. Poet. Giess. p. 45.

* CLIMAX Lat. GRADATIO, figura Rhetorum est.

CLINO are, verbum obsoletum, priorem habet longam. Hinc cum mora longiori pronuntiantur Composita: Acclino, Declino, Inclino, Proclino, Reclino.

CLYMENE es, Oceani et Tethyos filia, mora brevi. Gr. klume/nh.

CLYSTERIS a clyster Ein Clystier, porrigitur. Gr. klusth\r, h=ros2.

COCCINVS idem notans quod coccineus vel cocceus, Scharlachfarbig, Scharlachroth, corripitur: deducitur enim ab re inanimata. Confer supra Adjectiva in inus.

* Eamdem etiam quantitatem habet Substantivum Coccinum, Scharlach.

COCCYGIS a coccyx Der Kuckuck, porrigitur.

COCLITIS a Cocles corripitur.

* Cocles, ut Appellativum, notat Einen Einäugigen, Hinc abiit in Nomen Proprium, quo quidem celebratur nobilis ille Romanus, Horatius Cocles, qui Porsennae exercitui in ponte sublicio solus restitit.

COCYTVS fluvius inferorum, producitur.

COEMESIS species carminis apud Marcianum Capellam Lib. 9. producitur: Graece enim dicitur koi/mhsis2, quemadmodum hoc observat Ioh. Meursius et Marcus Meibomius.

COEMO coemere, corripitur: nam prior in simplici emo talis est.

COENATVRIS a coenaturio corripitur: est enim verbum Meditativum.

COLACIS a colax, Ein Schmarotzer, Ein Schmeichler, brevem habet moram. Vide Poet. Giess. p. 45. et 82.

COLLINO collinere, Beschmieren, Besudeln, corripitur: haec enim quantitas in simplici lino est. Sed

COLLINVS a, um, i. e. ad collem pertinens, producitur: nam Adjectiva loci, in inus desinentia, hac mora penultimam suam adficiunt.

COLLYBVS Aufgeld, Lagio, it. Der Wechsel, corripitur.

COLO ere, priorem brevem habet. Hinc eadem mora breviori efferenda sunt Composita: Accolo, Circumcolo, Excolo, Incolo, Percolo, Praecolo, Recolo.

COLOR oris, priorem in Nominat. corripit. Hinc correpte etiam pronuntianda Composita: Concolor, Bicolor, Versicolor, Discolor, Decolor, Auricolor, Atricolor.

COLORO are, Farben, it. Compositum ejus Decoloro, are, mora longiori: descendunt enim a color, coloris.

COLVBER colubri, correpte; nisi quod Casus obliqui in metro etiam produci possint, propter sequentem mutam cum liquida R.

COLVMEN Ein Pfeiler, Eine Stütze, corripitur.

COLVRI orum, duo circuli in sphaera ita dicti, morâ longâ. Gr. ko/louroi.



page 249, image: s173

COMEDIT Praesens corripitur. Sed

COMEDIT Perfectum producitur.

* Simplex Edo, priorem corripit; quam tamen producit in Praeterito Edi, secundum regulam, quâ omne Praeteritum Disyllabum priorem habet longam.

COMMODO are, zu Willen seyn, corripitur. Hinc eâdem mora concitatiori efferenda sunt Composita; Accommodo, Incommodo.

COMA ae, Das Haar, priorem corripit. Hinc corripienda etiam composita, Auricomus, anguicomus, flammicomus, ignicomus, reliquae tamen non nisi Poetarum fere sunt.

COMPEGI a compingo producitur, quamvis in simplici habeat pepigi, mediâ correptâ.

* Manet, ait Borrichius Parnasso in Nuce ad v. 467, vis Simplicum in Derivatis et Compositis. Excipe tamen compegi secundâ longa a con et pepigi, secundâ brevi.

COMPETITOR porrigitur descendit enim a Supino petitum. Goclen. Anal. 24.

+ Claudianus quidem antepenultimam in petiturus corripit: sed male, contra Virgilium, Tibullum et Propertium. Borrich. Parnass. in Nuce ad v. 1580.

COMPILO are, i. e. furto auferre, it. colligere, producitur: est enim a simplici pilo, are, quod priorem longam habet; quo de infra.

COMPITVM i, Ein Creutzweg. corripitur.

COMPLACO are, Versöhnen, porrigitur: nam prima in simplici placare talis.

COMPOTRIX icis, Eine Sauffschwester, porrigitur: haec enim quantitas verbo potandi, unde descendit, inest.

CONCIDIT Er fällt herein, oder er ist hereingefallen, corripitur: est enim a cado, cecidi, quod primam utrobique brevem habet. Sed

CONCIDIT Er zerhauet, oder er hat zerhauen, producitur: est enim a caedo, cecidi, quod primam utrobique longam habet.

* Ita distinguendum respectu diversae hujus quantitatis et notionis similiter in Accidit et Accidit, Decidit et Decidit, Excidit et Excidit, Incidit et Incidit, Intercidit et Intercidit, Occidit et Occidit, Recidit et Recidit, Succidit et Succidit.

CONCIONOR ari, Eine Rede thun, predigen, porrigitur: est enim a concio, onis.

CONFIDO ere, producitur: nam prior in simplici sido talis.

CONFLAGRO, DEFLAGRO Ich verbrenne, ich brenne ab, corripiuntur, propter simplex flagro, quod priorem a natura brevem habet.

* In metro produci etiam possunt, propter sequentem mutam cum liquida R.

CONFVTO, REFVTO Ich widerlege, producitur.

CONGLOBO are, Zusammen bringen, corripitur; nam prior in Primitivo globus brevis est.

CONNIVET a conniveo producitur auctore Persio ap. Borrichium Parnasso in Nuce v. 201.

CONONIS a Conon producitur.

* CONON fuit Dux belli Atheniensium tempore Lysandri Lacedaemonii, cujus filius fuit Timotheus; et ipse vir clarissimus.

CONSIDES a consideo corripitur: hac enim mora adficitur prima in sedeo, unde est. Sed

CONSIDIS a consido producitur: nam eadem quantitas inest simplici sido, sidere, unde est.

CONSILET a consileo Ich schweige still, corripitur: nam prima in simplici sileo talis est.

CONSOLOR ari, producitur: nam prior in simplici solor talis est.

CONSPVTO are, Bespeien, producitur: nam prior in sputum, unde est, eamdem moram habet.

CONSTVPRO corripitur est enim a stuprum et stupro, quod utrumque priorem habet brevem.

* In metro etiam produci potest, ob sequentem mutam cum liquida R.

CONSVTVS a, um, Zusammen geflickt, producitur. Est enim a Supino sutum: omne autem Supinum Disyllabum priorem producit.

CONTVDIT a contundo corripitur. Conf. infra Tutudi.

CONVASO are, Heimlich einpacken, zusammen raffen, producitur: est enim a vas, vasis, quod in Obliquis priorem longam habet.

CONVENIMVS prima Plur. Perf. corripitur. Sed



page 251, image: s174

CONVENIMVS prima Plur. Praes. producitur.

CONVIVOR ari, producitur: est enim a conviva, ae, et vivo, ere, quod priorem porrigit.

COPHINHS i. e. sporta, corbis, Ein Korb oder Kober, corripitur.

COQVO ere, priorem corripit. Hinc Composita cum mora brevi efferenda: Concoquo, Decoquo, Excoquo, Incoquo.

CORACINVS a, um, i. e. quod ad coracem s. corvum pertinet, producitur: deducitur enim a nomine rei animatae. Conf. supra Adjectiva in inus. In Graeco etiam est koraki=nos2, penult. circumflexâ.

* Coracinus etiam Substantive sumitur, notans piscem, qui Germanice dicitur Eine Korausche, eâdemque morâ longiori pronuntiatur.

CORACIS a corax Der Rabe, breve est. Vid. Poet. Giess. p. 45.

CORBITA ae, navis oneraria producitur: hac enim quantitate affectum aliquoties invenitur apud Plautum; et ex Lucilio Borrichius in Parnasso suo Hexametrum producit, in quo similiter hoc vocabulum porrigitur.

* Atque [correction of the transcriber; in the print Atqe] hinc producte etiam efferendum est verbum inde formatum Corbito i. e. in corbitam immitto.

CORCYRA insula maris Ionii, hodie Corfu dicta, producitur.

CORDVBA ae, urbs Hispaniae ad Baetin in Vandalitia, Am Flusse Guadalquivir in Andalusien, utriusque Senecae et Lucani patria, corripitur.

CORNICEN cornicinis, Ein Zinkenbläser, utrobique corripitur. Sed

CORNICIS a Cornix et

CORNICOR i. e. more cornicum garrio, producuntur: Vide Poet. Giess. p. 82. it. p. 92.

CORRVGO are, producitur: nam Primitivum ruga hanc moram habet.

CORTINA ae, Ein Kessel, ein Dreyfuss, Ambrosio, Isidoro, aliisque recentioribus etiam Ein Vorhang, Ein Teppig, producitur.

COTVRNICIS a coturnix Eine Wachtel, producitur: nam desinentia in ix Genitivum fere producunt. Excipitur autem una cum aliis nonnullis hujusmodi Genitivis

COXENDICIS a coxendix Die Hüfte, corripitur. Vide infra Genitivos tertiae Declin.

COVINVS i, Britannici et Belgici vehiculi armati genus, Ein Streitwagen, producitur.

CRATERIS a crater Der Becher, producitur.

CRATINVS Comicus Atheniensis, producitur.

CREDO credere priorem producit. Hinc eâdem morâ efferuntur Composita: Accredo, concredo.

CREMO are, Brennen, verbrennen, priorem corripit. Hinc correpte pronuntiantur Composita: Concremo, Incremo, Semicremus, Flammicremus, Vrbicremus, Turicremus.

CREPIDA ae, genus calceamenti, quo Graeci praccipue utebantur. Germ. Ein Pantoffel, apud Latinos constanter corripitur, quamvis ex Graeco krhpi\s2. Gen. krhpi=dos2, Accus. Plur. krhpi=das2, veniat, et media circumflexa, se longam esse, demonstret.

+ Interdum Latini non sequuntur quantitatem Graecorum, quasi visum fuerit, voces istas facere suas Romanasque. Ita in crepida primam et secundam corripiunt, ersi Graeci utramque producant. Nempe Latini sic extulere, quasi a crepitu foret, quem in gestando crepidae edunt. Iidem quum dicerent actorem, pictorem, et similia; etiam Hectorem et Nestorem pronuntiarunt, (interdum saltem et in metro,) penultimâ productâ. Vt Ennius in Iambico istoc:

Hectorem quadrijugo curru raptarier.

Item:

Hectoris natum de moero jactarier.

Haec etiam causa est, cur in prologus Comici producant primam. Nam falsum est, vocem esse hybridam ex Latino Praeverbio, et Graeco Nomine: quamquam hac quoque in sententia fuerit Iosephus Scaliger. Simile huic est propino, in quo prima nunc Graecorum more corripitur; nunc Latinorum more producitur. Voss. Art. Grammat. 283. Sed

CREPIDO, inis, i. e. fluminis extrema terra, quam aqua crepitans alluit, Das Vfer, der Damm, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo.

CREPO ui, itum, are, priorem corripit. Hinc correpte etiam efferuntur Composita: Concrepo, Discrepo, Increpo, Percrepo.



page 253, image: s175

CROCITO are, i. e. clamare corvorum more, vulgo correpte pronuntiatur, auctore Mapphaeo Vegio, qui Lib. 13. Aeneid. ait:

Dehinc perturbatos crocitans exquirit et omnes;

suffragante etiam Auctore Philomelae:

Et crocitat corvus, graculus at frigulat.

Atque hanc moram breviorem sequuntur Auctores Poeticae Giessenae, p. m.

* Sunt tamen inter eruditos, quibus auctoritas duorum poetarum, qui hanc in rem excitantur, minor videtur, quam ut sequi eam possint; et produci potius hoc verbum jubent, ob Analogiam: nam ut a dermio sit dormito; sic a crocio crocito, non crocito.

CRYSTALLINVS corripitur hanc enim quantitatem habent pleraque Adjectiva in inus desinentia, quae materiam significant, seu quae a rebus inanimatis deducuntur.

* Par ergo ratio in Adamantinus, Amethystinus, coccinus, cucurbitinus, Duracinus, faginus, gossypinus, hyacinthinus, myrrhinus, narcissinus, oleaginus, omphacinus, onychinus, parietinus, sapphirinus, scillinus, thalassinus. Conf. supra Adjectiva in inus.

CVBO ui, itum, are, priorem corripit. Hinc corripiuntur Composita: Accubo, Excubo, Incubo, Procubo, Recubo, Secubo, Succubo.

CVCVLVS Der Kuckuck, producitur apud Horatium Lib.. Sat. 7. v. 31. et hanc ipsam quantitatem probant Vossius Art. Gramm. pag. 298. et Valla Elegant. Lib. 1. c. 5. p. m. 12. et Taubmannus Lib. 1. Epigr. Melodaesiae, et Poetica Giessena p. 66. et Borrichius Parnasso in Nuce v. 540.

* Auctor tamen Philomelae, cujus vero suffragium nemo magni aestimat, corripit v. 35:

Et cuculi cuculant: fritinnit rauca cicada.

CVCVMA ae, Ein eherner Topf, Eine kupferne Blase oder Pfanne, corripitur.

CVCVMIS vel CVCVMER eris, Eine Gurcke, corripitur.

CVCVRBITA ae, Ein Kürbs, corripitur.

CVCVRIS a cucurio ire, Glucken, Locken wie ein Hahn, producitur: neque enim refertur inter Verba Desiderativa, Vide Poet. Giess. 82. Ita etiam Auctor Philomelae:

Cucurire solet gallus, gallina gracillat.

CVDO ere, priorem porrigit. Hinc cum mora longiori efferenda Composita: Excudo, Recudo, Procudo.

CVLCITA ae, Ein Bankpfuhl, Ein Polster, corripitur.

CVMINVM i, Kümmel, producitur.

CVPIDO Dativus et Ablativus a cupidus, corripitur. Sed

CVPIDO Nominativus, Gen. Cupidinis, porrigitur.

CVPIT a cupio priorem corripit. Hinc ejus Composita correpte pronuntiantur: Discupit, Percupit.

CVPITVM Supinum a Cupio producitur; quum olim quartae Conjugationis fuit, quae forma in Praeterito et Supino remansit. Sane et Lucretius cupiret dixit pro cuperet.

CVRETES um, Cretae incolae, producitur.

CVRO are, priorem producit. Hinc porrecte pronuntiantur Composita: Accuro, Concuro, Procuro.

CYATHVS Ein Becher, corripitur.

CYBELE es, et is, mater magna deûm apud gentiles, corripitur.

CYCLADES um, insulae in mari mediterraneo, circa Delon, clarissimam earum sitae, sic dictae, quod circulari figura sitae apparent, corripitur.

CYCLOPIS a cyclops producitur: Graece enim scribitur per w, o mega, o( ku/klwy, tou= ku/klwpos2.

CYPRINVS Ein Karp, producitur.

CYPSELVS Eine Mauerschwalbe, corripitur.

CYRIACVS Nomen Proprium viri, apud veteres, quod quidem sciam, corripitur, quia Graecorum *kuriako\s2 est, quod autem semper in penultimâ constituit moram brevem. Nescio, quid queant obtendere, qui producunt, nisi usum vulgatissimum.

CYTHERA ae, et Cythera, orum, Plurale neutro genere: illa insula est in sinu Laconico, hodie Cerigo dicta; haec urbs Cypri, ad quam primum devecta Venus conchâ est, quum mari nata esset. Porrigitur utrumque: Gr. *ku/qhra.



page 255, image: s176

CYTISVS i, corripitur.

* Notat autem fruticem quemdam in Italia, pabulo pecudum, maxime vero ovium et caprarum convenientem, apibusque gratissimum.

D.

DAEDALVS a, um, Kunstreich, corripitur.

* Daedalus etiam Substantive sumitur, et est Nomen Proprium summi artificis.

DALMATA ae, Ein Dalmatier, coripitur.

DAPHNOIDES ae, planta, quam Laureolam vulgo dicunt, Germ. Kellerhals, producitur. Gr. dafnoeidh/s2.

DAPSILIS e, i. e. largus, sumtuosus, corripitur.

DARDANVS Iovis et Electrae filius, corripitur.

DARICVS producitur Graece da/reikos2.

* DARICVS nummus est, non a Dario, patre Xerxis, sed antiquiore Persarum Rege, cusus, valebatque, quantum aureus Atheniensis, ut Harpocration adnotat.

DARIVS Nomen Proprium Regum aliquot Persarum, producitur usu receptissimo, praeeuntibus Poetis veteribus, Ovidio:

Vtque necatorum Darii fraude secundi;

et Mantuano:

Nec qua morte ferunt Persam cecidisse Darium.

In Graeco etiam est *da/reios2 I. *darei=os2.

* Ceteroquin in ejusmodi Nominibus, una Vocali e Diphthongo per Syncopen demta, Latini moram brevem amant: de quo satis dictum puto supra ad voc. Alexandria.

DATVM refertur inter novem illa Supina Disyllaba, quae priorem corripiunt. Hinc cum brevi mora efferuntur Composita: Abditum, Additum, Coadditum, Superadditum, Conditum, Circumdatum, Interdatum, Pessumdatum, Satisdatum, Venumdatum.

DAVIDIS a David modulo ancipiti, teste Vossio Grammat. Etym. p. 38. Vsitate tamen producitur.

DECEMPEDA ae, Eine Messruthe, corripitur: est enim a pes, pedis, quod priorem in Obliquis brevem habet.

DECET priorem corripit Hinc eadem mora efferenda Composita: Addecet, Condecet, Dedecet.

DECLARO are, producitur: nam Primitivum clarus, unde est, priorem talem habet.

DECORIS a decus corripitur. Sed

DECORIS a decor producitur.

DECORO i. e. honesto, orno, celebro, honore adficio, sensu fere morali, Ich preise, ich verbherrliche, corripitur. Horat. Lib. 1. Ep. 6: Et bene nummatum decorat Suadela Venusque. Sed

DECORO i. e. exorno, pulchrum reddo, sensu fere Physico, Ich putze, ich mache schön, producitur. Silius Lib. 12:

Tarpeji clamant Iovis, ac delubra decorant.

DEDERE Infinitivus a dedo dedidi, deditum, corripitur. Sed

DEDERE pro dederunt tertia Persona Pluralis Perfecti a do, dedi, datum, dare, producitur.

DEDI refertur inter sex illa Praeterita Disyllaba, quae priorem corripiunt. Hinc eâdem mora brevi pronuntiantur Composita: Circumdedi, Pessumdedi, Venumdedi; ac reliqua, quae E mutant in I, ut Addidi Condidi, cet.

DEFLAGRO CONFLAGRO corripiuntur nam haec quantitas simplici flagro a natura inest.

* Produci tamen utrumque etiam potest, sed non nisi in metro, propter sequentem mutam cum liquida R.

DEFLORO Ich nehme die Blume weg, ich vermindere; it. PRAEFLORO, Ich nehme die ersten Blumen weg, producuntur: nam flos, floris, priorem in Obliquis mora hac longa adficit.

DEFRVTVM i, i. e. mustum ex duabus partibus ad tertiam decoctum, Meet, dick gesottener Wein, corripitur.

* Hinc verbum defruto, are, Absieden, eodem modulo breviori efferendum. Poet. Giess. p. 58.

DEGLABRO are, Abbrühen, glatt machen, corripitur: nam glaber, unde est, priorem brevem habet.

* In metro tamen produci etiam potest propter sequentem mutam cum liquida R.



page 257, image: s177

DEGLVBO ere, Schinden, abstreifen, producitur: nam prior in simplici glubo talis.

DEGLVTIS a deglutio producitur; ut solent verba in utio desinentia.

DEIOTARVS Tetrarcha ille Galatiae, pro quo Cicero apud Caesarem verba fecit, corripitur.

DELEGO are, producitur: hanc enim moram habet simplex lego, legare. Sed

DILIGO ere, corripitur: nam simplex lego, legere, priorem habet brevem.

DELINIS a delino ere, i. e. foedare, corrumpere, corripitur: prior enim in lino, linere, unde componitur, brevis est. Sed

DELINIS a delinio i. e. demulceo, producitur: Primitivum enim lenis, e, priorem habet longam.

* Hinc delinitor i. e. qui blandis verbis alicujus animum demulcet, similiter producitur: est enim a Supino delinitum.

DELIQVO are, Schmeltzen, corripitur: sequitur enim quantitatem simplicis.

DELIRO are, et DELIRVS, a, um, producuntur: hanc enim moram habet prior Primitivi lira, Die Furche.

DELVBRVM producitur Ita jubet Poetarum auctoritas. Etymologia, eo quod incerta est, venire heic in numerum nequit.

DEMETO essui, essum, ere, Abmehen corripitur: nam prior in simplici meto talis.

DEMONICVS Nomen viri Proprium, producitur: nam h( ni/kh, victoria, unde est, hanc moram in priori apud Graecos habet.

DENIGRO are, Schwarz machen, corripitur: quia Primitivum niger priorem brevem habet.

* In metro produci etiam potest, propter sequentem mutam cum liquida R.

DEPECVLOR ari, producitur: est enim a peculium, quod antepenultimam longam habet. Goclen. Obs. 24. et Poet. Giess. p. 81.

* Depeculari i. e. publicam pecuniam, vel possessiones alicujus furto auferre. Cic. in Verr. 4. c. 36: Laudem honoremque alicujus depeculari, Ein Ehrendieb seyn.

DEPILIS e, Kahl, unbehaart, it.

DEPILO are, Die Haare ausraufen, corripiuntur: nam Primitivum pilus, Das Haar, hanc quantitatem in priori Syllaba sua habet.

DEPRAVO are, producitur: nam Primitivum pravus priorem habet longam.

DERIVO are, producitur: nam prior in rivus, unde est, hac mora longiori gaudet.

DESINO ere, corripitur: nam prior ini simplici sino talis.

DESOLO are, producitur: nam Primitivum solus hanc quantitatem in sua priori habet.

DESPERO are, producitur: nam prior in simplici spero talis.

DESQVAMO are, Die Schuppen abziehen, producitur: nam Primitivum squama priorem suam porrigit.

DESTINO are, corripitur.

DETONO detonat, corripitur: nam prior in tono talis.

DEVORO are, corripitur: nam prior in simplici voro talis.

DEVOVET tertia Praesentis corripitur: nam prima in simplici voveo talis. Sed

DEVOVIT tertia Praeteriti producitur secundum regulam, qua omne Praeteritum Disyllabum priorem porrigit.

DIABETES ae, Eine Sprütze, Eine Springröhre, producitur. Gr. diabh/ths2.

* Est et morbi nomen, quo sine dilatione haustus liquor per urinam, quasi per siphonem, transiens egeritur, Da man das Wasser nicht halten kann.

DIATHYRVM i, Die Vorderthüre, corripitur: nam ex Graeco qu/ra descendit, cujus Syllaba prior brevis est.

* Occurrit ap. Vitruvium L. 6. c. 10. Et Alciato in Lib. de Verb. Significat. videtur esse tabularium e materia, quod apponitur ostio, ut excludat ventum irrumpentem, dum valvae aperiuntur. Aliis est repagulum ligneum, quod arcet equos aut curruum incitationem a vestibulis aedium.

DIATRIBE es, vel Diatriba , ae, i. e. locus disputationis seu schola, et interdum disputatio ipsa vel erudita commentatio seu disquisitio, Eine gelebrte Ausführung, Eine gelehrte Vntersuchung, Ein kurzer Tractat, producitur auctoritate Graecorum, quibus hoc vocabulum debemus.



page 259, image: s178

DIBAPHVS a, um, i. e. bis tinctus, Was die doppelte Farbe bekommen, corripitur auctoritate Graecorum.

DICO dicare, priorem corripit. Hinc correpte etiam pronuntianda Composita: Abdico, are, Dedico, Indico, are, Praedico, are. Sed

DICO dicere, priorem producit. Hinc producte etiam pronuntianda Composita: Abdico, ere, Addico, Antedico, Condico, Contradico, Edico, Indico, ere, Interdico, Praedico, ere, Superdico.

DICROTVM i, Ein Schiff mit zwey Rudern, corripitur. Gr. di/kroton.

DIDYMVS i, Nomen viri proprium, corripitur.

DIFFIDIT tertia Perfecti a Diffinde, corripitur: fidi enim a findo, refertur inter illa Praeterita Disyllaba sex, quae priorem brevem habent. Sed

DIFFIDIT tertia Praesentis a Diffido, diffisus sum, diffidere, producitur: nam simplex fido priorem longam habet.

DILVTVS v. g. Vinum aquâ dilutum, porrigitur. Quamvis enim Verbum simplex luo careat Supino; redit tamen in duobus ejus compositis Diluo, dilutum, Polluo, pollutum. Nunc autem omne Supinum Disyllabum priorem habet longam.

DINDYMVS i, Plur. Dindyma, mons Phrygiae, Cybelae sacra, corripitur.

DIOECESIS is et ios, producitur. Gr. difqe/ra.

DIORYX Gen. Diorygis, Ein Wassergrabe, producitur in Nominativo, sed corripitur in Genitivo et reliquis Obliquis.

DIOSCORIDES ae et is, Nomen Proprium, quod diversis viris claris commune fuit, corripitur.

DIOSCVRI orum, Castor et Pollux, asteriscus, Germ. Die Zwillinge, producitur. Gr. *dio/skouroi.

DIOTREPHES is, Nomen viri 3 Ioh. v. 9, correpte. Gr. *diotrefh/s2.

DIPHTHERA ae, i. e. pellis et ex pellibus consuta vestis, Ein Pelz, apud Latinos correpte pronuntiatur. Graec. difqe/ra.

DIRIBITOR i. e. distributor, Der etwas austheilet, corripitur.

DIRVTVM corripitur simplex enim rutum refertur inter illa Supina novem Disyllaba, quae priorem brevem habent.

* Par ratio in Compositis reliquis: Erutum, Obrutus, cet.

DISSIPO are, corripitur: nam prior in simplici obsoleto sipo talis.

DIVTINVS corripit Prudentius in Iambico sequenti:

Postquam vapor diutinus.

Par etiam quantitas in Serotinus, auctore eodem Prudentio in Laurentium Martyrem v. 397. et Hilario Gen. 5, 14.

* Dissentiunt Inl. Caes. Scaliger cap. 90. de Causis L. L. ejusque parastata Nicod. Frischlinus, et alii, negantes, Poetae auctoritatem praevalere rationi et Analogiae: quâ quidem ut dicimus vespertinus, matutinus penultimâ productâ; ita etiam dici jubent diutinus, serotinus, mora similiter longiore. Nimirum sic argutantur viri doctissmi. Sed haec tamen eorum ratio nequaquam sufficit ad tollendam moram breviorem. Est enim sane diversa tou= matutinus et vespertinus, atque tou= diutinus et serotinus conditio. Illa a Nominibus; haec ab Adverbiis veniunt. Quae a nominibus sunt, producunt penultimam, ut matutinus a matuto, vespertinus a vesper, collinus a collis, adulterinus ab adulter, divinus a divus, et cetera hujus generis; sed quae ab Adverbiis descendunt, eamdem corripiunt, ut crastinus a cras, pristinus a prius seu pris, ptrendinus a perendie, cet. Ita igitur et diutinus a diu, ac serotinus a sero. Voss. Art. Gramm. L. 2. c. 23. p. 244. Conferantur etiam supra Adjection in Inus.

DOCET priorem brevem habet. Hinc corripiuntur Composita: Addocet, Condocet, Dedocet, Edocet, Perdocet, Subdocet.

DOLABRA producitur Est enim a Supino dolatum. Accedit, quod antepenultima in u(pokoristikw=| Dolabella, quod in Nomen Proprium apud Romanos transiit, a Poetis similiter porrigatur; nec ullum correptionis exemplum in contrarium utrimque adferri temere possit.

DOLO dolare, Hobeln, priorem corripit. Hinc correpte pronuntianda Composita: Dedolo, Edolo, Circumdolo, Perdolo.

DOLONIS Genitivus a dolo seu dolon, Der Dolch, Ein Stilet, producitur.

DOMO ui, itum, are, priorem brevem habet. Hinc corripiuntur


page 261, image: s179

Composita: Condomo, Edomo, Perdomo, Praedomo.

DONICVM pro donec Adverbium Plautinum, quo etiam Cato et Lucretius usi sunt, corripitur.

DONO donare, priorem producit. Hinc per moram longiorem efferenda composita: Condono, Redono.

DORMITO are, producitur: est enim a Supino dormitum.

* Hinc dormitor, Ein Schläfer, eâdem morâ longiori efferendum est.

DORMITVRIS a dormiturio corripitur: est enim Verbum Desiderativum; vid. Poet. Giess. p. 82.

* Pro dormiturio tamen, quia sine veterum suffragiis apud eruditos irrepsit, rectius dicimus dormito. Conf. infra Part. Etymol. Sect. 1.

DOROPHAGVS Ein Geschenckfresser, corripitur accentu Prosodico, at producitur tono Graecorum vulgari. Gr. o( dwrofa/gos2.

DREPANVM i, Siciliae civitas non procul a monte Eryce et oppido in hoc monte sito cognomine, nunc Trapani dicta, corripitur.

DRVIDAE arum, vel DRVIDES, um, Sacerdotes olim Gallorum, corripitur.

DRYADES um, silvarum deae vel nymphae, Die Waldnymphen, corripitur.

DVCO ducere, priorem producit. Hinc producuntur Composita: Abduco, Adduco, Superadduco, Circumduco, Conduco, Reconduco, Deduco, Diduco, Educo, Induco, Introduco, Subintroduco, Obduco, Perduco, Praeduco, Praeterduco, Produco, Reduco, Retroduco, Seduco, Subduco, Subterduco, Superduco, Superinduco, Superobduco, Traduco.

DVRO durare, priorem porrigit. Hinc eâdem morâ efferenda Composita: Conduro, Eduro, Edurus, Induro, Obduro, Perduro, Praeduro, Praedurus, Subdurus.

DYSVRIA i. e. difficultas urinae mittendae, producitur ex tono Graecorum vulgari. Lege autem metrica corripitur. Conf. supra voc. Accentus; it. Alexandria.

E.

EBENVS i, ein Ebenbaum, corripitur.

EBVLVS vel EBVLVM sambuci species, Attich, Niederholler, corripitur.

EBORIS ab ebur corripitur.

EBVRONES um, populus Galliae Belgicae juxta Mosam Caesari et aliis, hodie, ut verisimile fit, Leodienses, Die Einwohner im Lütticher Bisthume, producitur.

ECBASIS i. e. figura, quae [EXCVRSVS] seu [EGRESSIO] dicitur, corripitur.

ECBATANA orum, Medorum metropolis, corripitur a Lucilio apud Nonium in Cercurus.

ECDICVS Ein Fiscal, corripitur: nam prior in Graeco h( di/kh, jus, justitia, unde componitur, hanc moram breviorem habet.

ECHENEIS idis, Lat. Remora, pisciculus, qui navibus adhaerens remorari eas creditur, producitur.

ECHINVS i, producitur: conf. Adjectiva in inus. Est.

* 1. Insula in mari Aegaeo. 2. Piscis ex genere cancrorum aculeatus, Ein Krebs, der Wasserigel genannt. 3. Pecten, Eine Hechel, oder Bürste. 4. Pars ventris boum et aliarum pecudum ruminantium, vulgo multiplex vocant, Das Mannichfalt, der Salter. 5. Vasis genus aenei, in quo calices lavantur. 6. Spinosum castanene operculum.

EDIT tertia Praesentis, priorem corripit: Sed EDIT, tertia Perfecti, priorem porrigit; quia omne Praeteritum Disyllabum priorem longam habet. Hinc Ambedit et Ambedit, Comedit et Comedit, Exedit et Exedit, Obedit, et Obedit, Peredit et Peredit, prout quodlibet horum est vel Praesens vel Praeteritum.

EDO edere, priorem brevem habet. Hinc correpte pronuntientur Composita, Abedo, Adedo, Ambedo, Comedo, Exedo, Obedo, Peredo, Subedo.

EDVLIS e, Was zu essen steht, producitur.

EDVCO educare corripitur. Sed

EDVCO educere, producitur.

EFFOCO are, i. e. faucibus oblisis interimere, Erwürgen, producitur: est enim a faux, Plur. fauces.

EFFODIT ab effodio tertia Praesentis, corripitur: nam prima in simplici fodio talis. Sed

EFFODIT tertia Praeteriti, producitur: nam prior in simplici talis;


page 263, image: s180

quia omne Praeteritum Disyllabum priorem longam habet.

EFFVTIS ab effutio producitur, ut solent Verba in utio desinentia.

EIVLO are, Laut weinen, heulen, corripitur.

ELEPHANTINVS si ab elephanto pro ebore sumto descendit, corripitur: tunc enim ab re inanimata deducitur. Sed

ELEPHANTINVS si animalis naturam, mores, colorem et membra respicit, producitur: tunc enim est ab re animata.

* Sic dico pellis Elephantina, producte, quia ab elephanto animali est: et libri elephantini, correpte, quia facti ex ebore sectili. Vid. Olai Borrichii Parnassum in Nuce, et Cogit. de L. L. p. 314.

At hoc discrimen haud agnoscere videtur G. H. Vrsinus Obs. Philol. cap. 11. ubi contra Ol. Borrichium adserit, to\ elephantinus simpliciter corripiendum esse: ut ita a vulgari canone, quo Adjectiva in Inus, ab re animata deducta, producuntur, abeat. Conf. supra Adjectiva in Inus.

ELIQVO are, Läutern, corripitur: sequitur enim quantitatem simplicis.

EMANES secunda persona Praesentis Indicativi Verbi non satis Latini emaneo, emanere, corripitur: haec enim quantitas est in simplici maneo. Sed

EMANES secunda persona Praesentis Conjunctivi Verbi emano, emanare, producitur: tanta enim prior est in simplici mano.

EMO emere, priorem corripit. Hinc eâdem quantitate efferenda Composita: Adimo, Coemo, Dirimo, Eximo, Interimo, Perimo, Redimo.

EMTVRIS ab emturio corripitur: est enim Verbum Meditativum; omnia autem Verba Meditativa Litteram V brevem habent. Poet. Giess. p. 82.

ENEMA atis, id quod per clysterem alvo immittitur, corripitur. Graec. e)/nema.

ENIPEVS ei, Trisyllabum, Thessaliae fluvius, juxta quem pugna Caesarem inter et Pompejum fuit, producitur.

ENTEROCELE herniae species, Eine gewisse Art vom Bruche, porrigitur. Gr. e)nterokh/lh.

ENYO Gen. Enyus, i. e. Bellona, Martis soror, producitur.

EPANORTHOSIS sive corripueris, sive produxeris, perinde erit. Si produxeris, illud w o mega, quod in Graeco e)pano/rqwsis2 est, ante oculos te habere putabimus; si corripueris, accentum Graecorum vulgarem tibi curae esse ostendes.

* Licet, inquit Olaus Borrichius Parnasso in Nuce ad v. 749, in soluta oratione pro arbitrio sequi vel accentum Graecum, vel quantitatem Latinam: puta si iisdem plane elementis aliquod ejusmodi vocabulum utrobique efferatur. Poêtae etiam, praesertim sequioris aetatis, accentum Graecum subinde in metro sequuntur, quamvis vocabulum haud plane iisdem elementis Latine exprimatur.

Et hac quidem occasione non possum, quin apponam, quae de Pronuntiatione non vulgaria adnotat Taubmannus in Curcul. Plauti A. 1. Sc. 1. v. 2.

+ In Graecis nominibus veteres non quantitatem, sed Accentum spectabant: quia, ut etiam notat Servius in Lib. de Accentibus, Latini eumdem accentum, quem Graeci habent, efferunt in Graecis Nominibus. Verbi gratia, quia vox liaec e)/idwla habet accentum in prima, Latini eodem accentu extulere idola; quae quidem vox semper brevis est apud Prudentium. Graecis dicitur *euripi/dhs2: eodem accentu Latini semper extulerunt. Propterea penultimam producit Sidonius, non quantitatem, sed accentum Latinum secutus:

Orchestram quatit alter Euripidis.

Iidem Graeci dicunt *marsu/as2: propterea secundam producit idem:

Marsyaeque timet manum ac rudentem.

Iidem Graeci pronuntiant *a/ratos2, Nomen ejus, qui faino/mena scripsit. Sidonius contra veterum Latinorum morem, qui mediam semper produxerunt, corripit:

Diversas Arato vias cucurrit.

Denique inspice totum Sidonium, totum Prudentium, et alios: invenies semper, eos non syllabas Graecas, sed accentum Graecorum esse secutos. Sic Ausonius in voce tri/gwnos2 facit: quia accentus non est in media, quae longa est; propterea eam corripit:

Per totidem partes trigonorum regula currit.

Et:

Fulgur tetragono adspectus vitale coruscat.

Quis audebit dicere, Ausonium ignoratione Graecarum litterarum hoc commisisse? Nemo sane quidem, ut puto. Sed iis temporibus stulte videbatur, non ibi


page 265, image: s181

producere syllabam, ubi Accentus esset, quia is est mos Latinae Linguae, adeo, ut Plautus in hoc secutus sit judicium vulgi, quia non cum doctis, sed cum plebe rem sibi esse videret: nam semper apud illum Phaedromus est Dactylus, qui Graece fai/drwmos2. Item quia fi/lippos2 dicitur Accentu in prima, eodem mediam corripit, et numquam aliter invenies apud Plautum, quin mediam in nomine Philippus corripuerit, quod mirum est in Positione. Sed quaerenti causam Accentum semper praetexet. Talia multa sunt apud Plautum, quae studiosos per se, quam operam meam, cognoscere malim. Contra aetate Plauti, ut in quantitate syllabarum, sic et in Declinationibus Latinismos admittebant. Dicebant enim Nestorem, Hectorem, quomodo rectorem, mensorem, et similia. Vide etiam Ios. Scaligeri de Causis L. L. Auson. L. 2. cap. 21.

Ita Ausonius et Prudentius Nominativum utraque mediâ longâ, quae alioqui naturâ corripitur, posuerunt:

Odit utraque, aliud da modo consilium. Auson. Non festinato tempore utraque daret. Idem. Frivola utrâque et utrâque nihil. Prud. Tua sunt tua, Rector, utraque. Idem. Spargebat Domini, sunt unum fulmen utraque. Idem.

Ad quod idem Scaliger d. I. Lib. 1. c. 29: An mendum esse dicemus? minime gentium.

Quibus exemplis ex abundanti addi possunt et haec: scilicet paracletus, et eremus apud Prudentium, et phrenesis apud Serenum; quum tamen Graece sit para/klhtos2, e)/rhmos2, fre/nhsis2. Item quae etiam extra pronuntiationem e Graecis longas corripiunt: ut

*bou/turon.

Cum butyro, modicoque oleo decocta tumorem. Macer. Infundens acido comam butyro. Sid.

*krhpi/s2.

Non hic, qui in crepidas Graecorum ludere gestit. Virg.

*xalkhdw/n.

Hinc Chalcedon hebes perfunditur ex hyacintho. Prud.

*ekklhsi/a .

Ecclesiam pulchro Christus sibi junxit amore. Sedul.

*ai(/resis2.

Cognomento heresis Deus est mihi discolor, inquit. Prud.

*hqiko/s2.

Si licet ex ethicis quidquam praesumere, vel si. Prud.

*ai/nigma.

Legis in effigie scriptum per enigmata Christum. Id.

*faisou=la.

Faesula, et antiquus Romanis moenibus horror.

Silius L. 8. v. 478.

In his tamen, et similibus notandum est illud Scaligeri: Memineris oraculum nostrum: Pauca licere perfecto Poetae. Non quodvis argumentum non quaevis vax, non quaevis junctura vel vocum, vel numerorum inter genuinas legitimasque referri debet: Lib. 6. Poet. p. 816. Item: A communibus regulis si quid diversi apud antiquos invenitur Poetas, non omni in loco imitandum, sed observationibus eruditorum reservandum est. Fabric. L. 1. p. 36.

Porro ut haec plenius intelligantur, sciendum est, veteres accurate distinxisse inter Accentum et Quantitatem, in ipsa pronuntiatione, praesertim Graecos. Neque enim dixerunt, ut vulgus putat et pronuntiat, eremus, trigonus, tetragonus, cet. mediâ correptâ, sed accentum in antepenultima ita collocarunt, ut nihilominus penultimae sua quantitas salva maneret. Vitiosissime igitur vulgo hodie pronuntiatur a)/nqrwpos2, anthropos, quum sit media longa: quam ineptam falsamque prorsus pronuntiationem, vel carminum Graecorum ratio detegit, explodit, et sufficienter refutat. Sed ita pronuntiandum anthropos, velut Germani sua Polysyllaba efferunt, in quibus penultima est longa: ut, antragen, uneben, ansehnlich, mitleidig, bittselig, anmutig, abholen, einverleiben; in quorum verborum syllabis primis accentum ponimus, ut nihilominus penultiinae productio simul percipiatur. Poet. Giess. p. 88. Conf. Schwarzii Grammat. Lat. p, 41. seqq.

* Cui libet, et tantum otii est ab re sua, his nugis ut immorari possit aliquantisper, adeat HENRICI CHRISTIANI HENNINII *e(llhnismo\n o)rqwiddn s. Graecam linguam non esse pronuntiandam secundum accentus, dissertationem paradoxam, qua legitima et antiqua linguae Graecae pronuntiatio et modulatio demonstratur, Trajecti ad Rhen. 1685. 8. Item 10. DANIEL MAIORIS Vratislaviensis., de nummis Graece inscriptis epistola, quâ praecipue paradoxum Cl. Viri HENR. CHRISTOPH. HENNINII et ante ipsum Vossii utriusque et I. C. Scaligeri de lingua Graeca non secundum accentus pronuntianda ulterius orbi litterato considerandum committitur, cum appendice de suspecta jotorum subscriptione, Kiliae Holsatorum 1685. 4. Item Duellum Grammaticum de Orthoepia Graeca, quae constat Orthophonid et Orthodiâ vetere, subjunctum ANDREAE GVARNAE Salernitani Bello Grammatico nominis et verbi Regum de obtinendo in oratione


page 267, image: s182

principatu, Coburgi 1739. 8. Conf. etiam supra voc. Accentus.

EPAENETVS nomen viri Rom. 16, v. 5. correpte. Gr. *epaineto/s2.

EPHEMERIS idis, utrobique corripitur: Graece e)fhmeri/s2.

* Ephemeris notat commentarium, et quasi u(po/mnhma, et actuum diurnorum, et impensarum, Germ. Ein Buch, darinn man tägliche Händel oder Ausgaben schreibet. Tales Ephemerides Romani, diligentissimi homines atque industrii maxime, conficere solebant. Sic Ephemerides Gallieni Trebellius extremâ vitâ, et Probi Ephemerides Vopiscus cap. 3. memorat.

EPHESVS urbs Asiae minoris, corripitur.

EPICTETVS producitur Graece *epi/kshtos2.

* Epictetus fuit Philosophus, natione Phryx, qui Philosophiam totam, et universa Philosophorum dogmata duobus complexus est verbis: a)ne/xou kai\ a)pe/xou, sustine et abstine, Leide und meide: cujus etiam in Philosophos dicterium celebratur, quod sint me/xri tou= le/gein, a)/neu tou= pra/ttein, dictis tenus, factis procul, Dass sie andere lehren, und selbst nicht viel Gutes verrichten.

EPIMETHEVS ei, quadrisyllabum, Promethei frater, producitur. Gr. *epimhqeu/s2.

EPIMONE es, corripitur. Graec. e)pimonh/.

* Epimone est figura, quae et Epizeuxis dicitur, et ejusdem vocis sine intervallo geminatio est, cum impetu pronntiationis. e. g. Virg.

Me, me; adsum, qui seci, in me convertite ferrum.

Idem:

Sic moriamur, ait; sic, sic juvat ire sub umbras.

EPIPHANIA ae, vel as, corripiatur. Qui malunt producere propter Diphthongum, quae in Graeco est; hi nempe abundent suo sensu: haud impedio. Confer interim, quae supra disseruimus ad voc. Alexandria.

* Epiphania, o)pifa/neia, idem est, quod apparitio seu manifestatio. Dicunt etiam epiphania, orum, numero Plurali, genere Neutro: ut dies Epiphaniae vel Epiphaniorum, Der Tag der Erscheinung, Das Fest der Offenbarung, i. e. dies magorum: vel omnes potius dies festi in natalitiis Christi, quod in iis Deus homo apparuit, ut Nazianzenus ait, Ipiphanin vocantur.

EPITRITVS i. e. pes tetrasyllabus, qui practer longas tres habet insuper moram brevem, corripitur: prior enim in tri/tos2, tertius, unde compositum est, hanc quantitatem habet.

EPODVS i, it. EPODA, ae, producitur: Graece e)pw|do\s2 et e)pw|dh/.

* Genus carminis est, in quo singulis versibus singulae accinuntur clausulae: quae quidem clausulae consistunt elegantius et usitarius in eo, ut secundus quisque versus contractior seu brevior sit priori, ut in libro e)pwdw=n Horatii videre est; vel etiam in eo, ut a)nti/fwna totidem constent pedibus, quemadmodum duo postrema Horatii poemata de Canidia monocola sunt, atque Ausonius ep. 16. quaternarios Iambos perpetua serie connexos Epodos vocat.

EPOMIS idis vel idos, in Nominativo porrigitur; at in Genitivo corripitur. Graece e)pwmi/s2.

* Significat palliolum cingulotenus demissum, vel vestimenti genus brevioris.

EPONA ae, Dea equorum, quam stabularii colebant, corripitur.

EPOPIS ab epops, Ein Wiedehopf, corripitur.

EPVIOR ari, Gasterey halten, corripitur.

* Sic epulum, epulae, epulo, onis. Similiter modulo concitatiori.

EQVINVS a, um, v. g. Iuba equina, Eine Pferdemäne, producte: descendit enim ab re animata. Conf. supra Adjectiva in Inus.

EQVISO onis, ein Reitknecht, utrobique producitur.

ERADCO are, producitur: est enim a radix, radicis.

ERATO us, una Musarum, ab e)/rws2 e)/rwtos2, amor, et e)rato\s2 amabilis, nomen habens, quod praesit potissimum his, qui heroum amores canunt, corripitur.

EREBVS i, Die Hölle, corripitur.

EREMVS i, die Wüste, producitur: Graece o(, h( e)/rhmos2.

* Fuit sane tempus in Latio, quum corripere non dubitabant, accentum vulgarem Graecorum, non syllabae quantitatem secuti: ac nominatim quidem id fecit Prudentius cum in hoc, tum in plurimis aliis hujus modi vocabulis. Confer, quae dicta sunt supra ad voc. Epanorthosis.

ERICA ae, et Erice , es, et Erix , icis, fruticulus non multum differens a myrica, producitur.

ERIDANVS i, Italiae fluvius nobilissimus, quem Latini ceteroquin etiam Padum dicunt, Itali Po, corripitur.



page 269, image: s183

ERIGONE es, corripitur.

* ERIGONE filia fuit Icari et soror Penelopes, quae patrem suum a rusticis ebriis oecisum ita luxit, ut se ipsam prae dolore suspenderit. Sed miseratione deorum mutata in coeleste signum, quod virgo dicitur. Ita nimitum est in fabulis:

ERIPHYLE es, uxor Amphiarai vatis, quem aureo corrupta monili prodidit perdiditque, producitur.

EROTEMA tis, interrogatio, Die Frage, producitur. Gr. to\ e)rw/thma Sunt etiam, qui corripiunt ex accentu Graecorum vulgari.

ERVCA ae, Eine Raupe, producitur.

ERVDIS ab erudio, corripitur: nam haec quantitas inest Primitivo rudis, c.

ERVTVM corripitur: simplex enim rutum refertur inter novem illa Supina, quae priorem corripiunt.

ERYCIS ab Eryx, qui erat olim Rex Siciliae, corripitur.

* Eryx etiam nomen montis est in Sicilia.

ERYCINA ae, i. e. Venus, sic dicta ab Eryce monte Siciliae, in quo celebre templum babuit, porrigitur.

ESOCIS ab esox i. e. piscis, quem aliqui salmonem interpretantur, Einen Lachs, producitur.

ESSEDVM i, et Esseda , ae, genus vehiculi Gallici et Britannici, Ein leichter Wagen, eine Calesche, corripitur.

ESVLA ae, species fruticis, qui vocatur Dioscoridi tithymalus penult. correpta, Germ. Wolfsmilch, corriptir.

ESVRIS ab esurio, corripitur: est enim Verbum Meditativum.

ESVRITOR Ein Hungerleider, cum mora longiore: est enim a Supino esuritum.

ETEOCLES is, producitur.

* Filius Oedipi, Regis Thebarum, qui cum Polynice, fratre suo, ita convenerat, ut alternis amis regnarent. Sed Eteocles anno suo finito noluit fratri cedere regnum. Quare Polynices Adrastum Regem Argivum, socerum suum, et alios Principes Achajae commovit ad bellum gerendum contra Eteoclem. In quo bello quum multi utrimque essent occisi, tandem ipsi frares, scilicet Eteocles et Polynices, congressi, alter ab altero sunt interfecti. Quorum cadavera quum in uno rogo comburerentur, flamma se divisit in duas partes, quasi illi nondum finissent odia.

EVBVLVS i, Nomen Proprium, diversis viris commune, producitur. Gr. *eu)/boulos2.

EVCLIDES is, Philosophus Megarensis, Geometra excellens, Socratis auditor avidissimus, producitur. Gr. *euklei/duis2.

EVERCETA ae, i. e. benesicus, Ein Wohlthäter, corripitur ex decreto Praschii, vi quantitatis, quae obtinet in metro et nativa quasi est: nam Graece est d e)uerge/ths2: producitur autem ex decreto veterum Grammaticorum ex accentu Graeccorum vulgari. Conf. supra Epanorthosis, et infra Nomotheta.

EVMENES is, Nomen viri Proprium, corripitur.

EVIBRO, are, Hervor schwingen, corripitur: nam prior simplicis vibro talis.

* In metro autem produci etiam potest ob sequentem mutam cum liquida R.

EVPHRATES ae, fluvius Mesopotamiae, Imperii Romani in Asia terminus ab Aelio Hadriano constitutus, producitur. Vulgus corripere solet. Exstat distichon elegans in versificatonem, qui edito carmine penultimam corripuerat:

Venit ad Euphraten, undis perterritus haesit: Vt cito transiret, corripuit fluvium.

EVPHROSYNE es, et Euphrosyna , ae, una ex tribus Gratiis, corripitur. Qui producunt, accentum, qui in Graeco est, sequuntur, h( e)ufros1u/nh, Dorice e)ofros1u/na.

EVRIPVS i, producitur.

* Pars maris est inter Aeolidem, Boeotiae portum, et Euboeam insulam, quae hodie Negroponte vocatur. Haec septies, aut saepius potius, ut inciderint passim venti, quemadmodum Livius existimavit Lib. 28. cap. 6. die ac nocte reciprocatur, Fleusst ab, und kommt wieder, siebenmal alle vier und zwanzig Stunden: quod Seneca bis restatus est versibus in Hercule Oetaeo v. 779:

Euripus undas flectit instabilis vngas, Septemque cursus flectit: et totidem refert, Dum lassa Titan mergit oceano juga.

Petrus vero Gyllius, qui ex molitoribus, Euripi accolis, optime rem notat, ut plurimum quater de die naturali cursum mutare adnotavit. Vide Vossii Lib. 5. Instit. Orat. p. 298. 299. Sed Isaocus Vossius ad Melam p. 210. erudite conciliat, quater singulis diebus statum cursum mutare, et instabili cursu fluere ac refluere. Austro praesertim et


page 271, image: s184

Euro dominantibus: unde fieri ait, ut septies aliquando Euripus cursum mutet. Instinus Martyr Paraenesi ad Gentes scribit p. 34, Aristotelem pudore ac dolore, quod Chaleidensis Euripi explorare naturam non potuerit, finem sibi vitae attraxisse.

Hinc Euripus homo, *eu/ripos2 a)/nqrwpos2, sive Euripo mutabilior, inquietior aut inconstantior, inconstans dicitur, Ein wankelmütiger und unbeständiger Mensch.

EVRYDICE es, diversarum feminarum nomen, corripitur.

EVRYTVS i, diversorum virorum nomen, corripitur.

EXAVCTORO are, producitur: derivatur enim ab auctor, auctoris.

* Exauctorare autem significat, honesta fere missione expletis stipendiis militiâ aliquem solvere.

EXCIDIT Praesens et Perfectum, si est ab excido media brevi, corripitur: prior enim in simplici cado, et media in ejus Perfecto cecidi, hanc moram breviorem habet.

EXSCIDIT Perfectum ab exscindo, similiter corripitur: nam Praeteritum simplicis scidi refertur inter sex illa Praeterita, quae priorem brevem habent. Sed

EXCIDIT Praesens et Perfectum, si est ab excido mediâ longâ, producitur: prior enim in simplici caedo ob Diphthongum primam, quae ibi apparet, et media in ejus Perfecto cecidi, hanc moram longiorem habet.

EXCITVS si est ab excieo, exciere, secundae Conjugationis, corripitur: nam Supinum citum a cieo, unde componitur, refertur inter illa novem Supina Disyllaba, quae priorem habent brevem. Sed

EXCITVS si est ab excio, excire, quartae Conjugationis, producitur: nam omne Supinum Disyllabum priorem habet longam.

EXEDIT Praesens, corripitur. Sed

EXEDIT Perfectum, producitur. Rationem diversae hujus morae vide supra ad voc. Comedit.

EXILIS e, Adjectivum, producitur. Sed

EXSILIS ab exsilio, corripitur: prima enim in simplici salio, brevis est.

EXPETITVR ab expetor, expeto, corripitur. Sed

EXPETITVM Supinum et EXPETITVS Praeteritum Participii Passivi, producitur. Conf. infra Petitur.

EXSVGO ere, producitur: nam prior in simplici sugo talis.

EXTRICO are, longum est: nam prior in Primitivo tricae, arum, producitur.

EXVTVS a, um, v. g. hostis armis exutus, porrecte.

F.

FABRICO are, et deponentaliter Fabricor, ari, it. Fabricus, a, um, corripiuntur.

FACIT a facio, priorem corripit. Hinc correpte pronuntiantur Composita: Adficit, Conficit, Deficit, Efficit, Inficit, Interficit, Officit, Perficit, Praeficit, Proficit, Reficit, Sufficit. At Praeteritum fecit priorem ex canone, quo omne Praeteritum Disyllabum priorem longam habet, producit. Hinc producte pronuntianda Composita: Adfecit, confecit, cet.

FAESVLAE arum, corripitur apud Latinos, licet in Graeco scribatur *fais1ou=lai per Diphthongum. Confer, quae supra allata sunt ad voc. Epanorthosis.

* FAESVLAE Etruriae oppidum est, hodie Fiesole dictum, ad Apennini radices, Romanorum colonia, et castris Catilinariis notum.

FAGINVS a, um, pro quo alias fagineus et fageus dicitur, corripitur: Adjectiva enim, in inus exeuntia, quae materiam significant, seu quae a rebus inanimatis deducuntur, penultimam brevem faciunt.

* Sed Vagina, ae, Die Scheide, producitur.

FALARICA I. Phalarica, ae, teli genus missile, fero, plumbo et igne constans, corripitur.

FAMA ae, priorem producit. Hinc eâdem morâ adficiuntur in pronuntiando hinc deducta Composita: Infamis, Perinfamis, Diffame, Infamo.

FARCIMEN inis, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo.

FARRAGO inis, Mengefutter, Mischmasch, producitur in Nom. corripitur in Genit.

FASCINVM Die Zauberey, et Fascino, are, Bezaubern, Beschreyen, corripiuntur.



page 273, image: s185

* Hinc eodem modulo breviori efferuntur Composita: Effascino, are, et Praesiscine l. Praefiscini Adv. v. g. Quod praesiscini dixerim, Ohne Ruhm zu melden.

FASELVS i, gen, dubii, Eine Gondel, producitur. Scribitur etiam Phaselus per PH.

FASTIDIS a fastidio, longioris morae est.

FATICANVS vel Faticinus , a, um, Weissagend, corripitur. Descendit a fatum et cano. Dicimus etiam Vaticinus eâdem morâ breviori, quum per V scribitur, et a vates et cano est. Sed

* Vaticanus sc. mons Romae, Adjective sumtum, v. g. Bibliotbeca Vaticana, producitur.

FATIGO are, producitur.

FERETRVM i, Die Todtenbahre bey vornehmen Leichbegängnissen, correpte pronuntiatur, quia vocalis E mediae Syllabae a natura brevis est, nec nisi in metro propter sequentem mutam cum liquida R produci potest.

FERO ferre, priorem corripit. Hinc eâdem morâ breviori efferuntur composita: Adfero, Antefero, Aufero, Circumfero, Confero, Defero, Differo, Effero, Infero, Introfero, Offero, Perfero, Postfero, Praefero, Praeterfero, Profero, Refero, Suffero, Superfero, Transfero.

FEROCIT a ferocio, Er ist frech, producitur: est enim a ferox, ferocis.

FERRVGO inis, Der Rost, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo.

FERVLA Die Ruthe, Der Stock, torripitur.

FESTINO are, producitur.

FESTVCA ae, Der Splitter, producitur.

FICEDVLA ae, Eine Schnepfe, corripitur.

FIDENAE arum, oppidum Italiae in Sabinis, haud procul a Roma, cujus hodie non nisi aliqua rudera exstant, producitur.

FIDI a findo, refertur inter sex illa Praeterita, quae priorem brevem habent. Hinc correpte pronuntianda Composita: Confidi, Defidi, Diffidi, it. Bifidus, Trifidus, Quadrifidus, Multifidus.

FIDICEN inis, Der auf dem Saitenspiel kann, corripitur.

FIGLINVS a, um, Was zur Töpfer-Arbeit gehört, v.g. opus figlinum, Töpferarbeit, it. aetas Latinitatis figlina, producitur: descendit enim a figulus, re animata.

FIGO figere, priorem porrigit. Hinc cum mora longiori efferenda Composita: Affigo, Circumfigo, Configo, Defigo, Infigo, Affigo, Refigo, Suffigo, Transfigo.

FILICIS a filix, corripitur.

* FILIX est herba, ad zizania referenda: unde Horat. L. 1. Sat. 3. v. 37:

Neglectis urenda filix innascitur agris:

Germ. Wo man das Vnkraut nicht ausgätet, da nimmt es überhand, h. e. nisi vitiorum semina justo tempore eradicentur, nisi animus honestis disciplinis et virtutibus excolotur, pravitates omnem ejus vim suffocabunt tandem et infringent.

FINITOR oris, i. e. qui fines terminosque constituit, Ein Ausmesser, corripitur apud Plaut. Poen. Prol. v. 49.: non est ergo a Supino finitum, sed a Nomine finis. Quoties enim Poetae veteres Nomina in itor desinentia corripiunt, quum tamen Verbum Primitivum quartae Conjugationis in promtu sit, toties non ab hujus Supino, sed ab alio quodam Nomine Connotativo derivatio arcessenda est. Sic audltor quum apud veteres producatur; nullum est dubium, quin descendat a Supino auditum: et debitor quum apud veteres corripitatur; nullum est dubium, quin descendat a Supine debitum. Sed finitor quum apud Plautum corripiatur; non potest esse a Supino finitum, sed a Nomine finis. Reliqua Nomina desinentia in itor, quae nullum Supinum quartae Conjugationis pro Primitivo habent, et proinde necessario vel a Supino tertiae Conjugationis, vel a Nomine aliquo descendunt, hae nimirum penultimam semper corripiunt, v. g. Conditor, Genitor, vinitor, lanitor, Portitor. Tametsi autem vel maxime aliquis contendat, quod finitor a Supino finitum sit: nihil inde aliud conficere poterit, quam referendum hoc vocabulum esse ad ea brevia, quae descendunt a Primitivis longis.

FISCINA ae, Ein Korb, corripitur: v. Poet. Giess. p. 53.

FLAGRO are, Brennen, priorem corripit. Hinc per moram brevem efferenda Composita: Conflagro, Deflargo.



page 275, image: s186

FLIGO are, verbum antiquum, occurrens apud Lucretium, Livium Andronicum et Accium, priorem producit. Hinc producte pronuntianda Composita: Adfligo, Confligo, Effligo, Infligo, ere, Profligo, are. Hoc ultimum enim Compositum Conjugationem tertiam simplicis deferit, et amplectitur primam.

FODICO are, Sticheln, beissen, weh thun, corripitur: Frequentativa enim in ico terminantia, penultimam habent brevem. Poet. Giess. p. 82.

FODIO ere, primam corripit; at Praeteritum suum in Syllaba priori producit, secundum communem regulam. Hinc Composita: Adfodit, et Adfodit, Circumfodit et Circumfodit, Confodit et Confodit, Defodit et Defodit, Effodit et Effodit, Infodit et Infodit, Interfodit et Interfodit, Perfodit et Perfodit, Praefodit et Praefodit, Refodit et Refodit, Suffodit et Suffodit, Transfodit, et Transfodit, correpte et producte efferuntur, prout sunt vel Praesentis, vel Praeteriti temporis.

FORMIDO are, mediam producit. Hinc Composita etiam producte efferuntur: Afformido, Reformido.

FORNICIS a fornix, Ein Gewölbe, corripitur: excipitur enim ab regula, qua Genitivi in icis desinentia producuntur. Poet. Giess. p. 46.

FORO are, Bohren, graben, priorem corripit. Hinc corripiuntur Composita: Circumforo, Efforo, Perforo, Transforo.

FORTVITVS anceps est; usitate autem corripitur.

* Plautus, Horatius, Ausonius, Buchananus et Heinsius produxerunt: Manilius contra et Iuvenalis corripuerunt; quorum camen in locis qui cum Ola[?] Borrichio in Parnasso in Nuce ad v. 830. s1uni/zhs1in comminiscuntur, quasi for tui tus tribus syllabis longis: ultimâ nempe ob sequentis vocabuli incipientem Consonantem per Positionem longâ: dicti hi Poetae posuissent, temere nituntur contra. Analogia enim, quae est in Gratuitus, de quo paullo post, huic figmento obstat: si enim Papinius Statius penultimam in Gratuitus corripit; cur non similiter eadem in Fortuitus corripi queat? Conf. Poet. Giess. p. 71. seq. et Voss. Art. Grammat. p. 297.

FRAGOR oris, i. e. sonitus ex re fracta, Der Knall, das Krachen, priorem corripit. Hinc correpte pronuntiantur Composita hinc derivata: Confragus, Foedifragus, Naufragus, Ossifragus.

FRAXINVS Ein Eschenbaum, modulo concitatiori.

FREMO ere, Rauschen, priorem corripit. Hinc per moram brevem efferuntur Composita: Adfremo, Circumfremo, Confremo, Perfremo.

FRENVM priorem longam habet. Producuntur ergo Composita: Effrenus, Infrenis, Infreno, Refreno, it. Effreno, quod Verbum occurrit apud Silium 9. 496.

FREQVENS priorem corripit. Hinc correpte pronuntiantur Composita: Infrequens, Perfrequens.

FRICO are, Reiben, priorem brevem habet. Hinc moduli concitatioris sunt Composita: Affrico, Circumfrico, Confrico, Defrico, Effrico, Infrico, Perfrico, REfrico, Suffrico.

FRVTICO are, et Fruticor , ari, forma deponentali, Heraussprossen, ausschlagen, corripitur: est enim a frutex, fruticis.

FVGIT tertia Praesentis a fugio, corripitur, quia prima Verbi hujus Syllaba hanc moram prae se fert; sed quando tertia Perfecti est, producitur vi canonis Prosodici, quo omne Praeteritum Disyllabum priorem longam habet. Hinc in Compositis: Aufugit et Aufugit, Confugit et Confugit, Defugit et Defugit, Diffugit et Diffugit, Effugit et Effugit, Perfugit et Perfugit, Profugit et Profugit, Refugit et Refugit, Suffugit et Suffugit, Subterfugit et Subterfugit, Superfugit et Superfugit, Transfugit et Transfugit; prout vel Praesens vel Perfectum est.

FVLICA ae, ein Wasserhuhn, corripitur.

FVLIGO inis, Der Russ, Der Kienrauch, producitur, in Nominativo, corripitur in Genitivo.

FVMIGO are, Räuchern, Einen angenehmen Rauch machen, corripitur.

* Eodem modulo concitatiori efferendum proinde etiam est Compositum Suffumigo.

FVNGINVS a, um, Schwammigt, producitur contra Labbeum et Borrichium Cogit. p. 313. Atque adeo excipi debet ab regula Grammaticorum, quâ corripiuntur Adjectiva desinentia in inus,


page 277, image: s187

quae a rebus inanimatis deducuntur. Conf. supra Adjectiva in Inus.

FVSCINA ae, Eine Gabel, corripitur.

FVSTIGO are; Prügeln, den Staupbesem geben, correpte pronuntietur: nam Verba primae Conjugationis in igo desinentia hoc modulo concitatiori fere efferuntur. Vide Poet. Giess. pag. 81. Praesto etiam est Analogia: ut enim a litibus fit litigo, a navibus navigo, a mitibus mitigo, a remige remigo; sic etiam a fustibus fustigo. Accedit auctoritas virorum eruditionis famâ florentium, qui, nisi me omnia fallunt, hanc breviorem moram in hoc Verbo amant.

* Veterum ac recentiorum, quod sciam, Poetarum auctoritas arcessi huc nequit; quia verbum est, quod veteres prorsus ignorant, et apud non nullos prosaicos recentiores et in veteri Onomastico solummodo occurrit. Conf. de eo Sect. 1. Partis Etymologicae infra.

G.

GABINI incolae oppidi GABIORVM, inter Romam et Praeneste olim siti, quod totum jam dudum adeo interiit, uti hoc nostro saeculo de loco ejus inter doctos viros disceptetur, producitur.

GAETVLI orum, producitur.

* Gens Africae, Romanorum armis olim debellata, eo terrarum tractu, ubi nunc est BILEDVLGERIT provinciae major pars, inter utramque Mauretaniam, Africam minorem, et oceanum occidentalem.

Gaetuli, sicut et Libyae incolae, primi habentur, qui in Africa consederunt. At Gaetuli olim carne vescebantur cruda, manebantque, quibuicumque locis eos nox oppressisset, bestiarum more viventes. Iugurtha tamen eos ad bellum instruxit, atque adversus Marium usus iis est.

GAGATES ae, Ein Agtstein, corripitur.

GALATAE arum, incolae minoris Asiae, corripitur.

GALBANVM i, succus plantae in Syria nascentis, corripitur.

GALERITA alaudae species, Eine Wald-Lerche, Eine Heid-Lerche, producitur.

GALERVS l. Galerum , i, Eine spitzige Mütze, Ein Baret, producitur.

GARGARVS i, Masculinum Plurale Gargara, Genere Neutro, vertex Idae montis, et oppidum ad eumdem situm in Phrygia, corripitur.

GAVSAPE Die Kotze, Madratze, corripitur.

* Dicunt hoc Gausape a)/kliton it. haec Gausapa, ae; haec Gausapes, is; et hoc Gausapum, Plur. Gausapa.

GEDANVM urbs Prussiae magna ac potens, suique juris ac libera, sono ancipiti. Titii Manud. 443.

GELO are, i. e. gelu inducere, frigore densare, Eis machen, priorem corripit. Hinc correpte pronuntiantur Composita: Aggelo, Congelo, Regelo.

GELONI Scythiae populi, Tartari bodie dicti, producitur.

GEMO ere, priorem corripit. Hinc eâdem mora efferuntur Composita: Adgemo, Circumgemo, Congemo, Ingemo, Regemo.

GENEVA urbs clarissima, Academiae celeberrimae hospitium, ad inferiorem lacus Lemani partem, ubi Rhodanus ex illo egreditur, cum Helvetiis foedere conjuncta, media ancipiti. Labbeo longa; Scaligero brevis est.

* Ioh. Ker, auctore Vossio, ita disserit: Geneva mediam corripit, ut cognoscimus ex eo, quod Helvetii Gennef dicunt; rustici suburbicarii, ac Sabaudi alii Zeneva. Quod vero producatur, ex eo est, quod Galli ament acute pronuntiare mediam, etiam brevem, ut in publique, facile, ubi Latinis corriptitur media.

GENITIVI tertiae Declinationis diversimode pronuntiantur.

* Desinentia 1. In onis, quorum Nominativi terminantur in o, productuntur, ut regio, regionis; praeco, praeconis.

+ Excipe Gentilia correpta: Macedonis, Vangionis, Teutonis, Senonis, (praeter Burgundionis, Laconis, Vectonis. ) Quamvis Burgundionis Ricciolus corripiendum jubeat: conf. supra Burgundionis.

Vnum est, quod O mutat in E longum, nempe Anio, Anienis, fluvii Tiburtini Nomen: quamvis sunt, qui hunc Genitivum non ab Anio, cujus Genitivus perierit, sed ab Anien deducant. Vid supra Anienis.

* 2 In alis, producuntur, ut animal, animalis; cervical, cervicalis; tribunal, tribunalis.

+ Excipe Nomina Propria, quae penultimam corripiunt: ut Annibal, Annibalis; Hasdrubal, Hasdrubalis.



page 279, image: s188

* 3. In onis, quae Graeca sunt, ex sua scriptura cognoscuntur. Quae enim per w scribuntur, producuntur; quae per o scribuntur, corripiuntur.

+ Sic corripituntur: Actaeonis, Aesonis, Agamemnonis, Alcyonis, Amazonis, Amphionis, Arionis, Aristonis, Artemonis, Strymonis, Telegonis, Canonis, Daemonis. Et a xqw\n Composita, ut: Erisichthonis, Melanchthonis. Item: Gnomonis, Gorgonis, Insonis, Iconis, Ixionis, Lycaonis, Machaonis, Mnemonis, Mennonis, Pandionis, Palaemonis, Peponis. Item Genitivi, quorum Nominativi terminantur in don, penultimamque habent longam, ut: Sindonis, Sarpedonis.

Producuntur: Aegonis, Agonis, Amydonis, Arbonis, Atrionis, Colydonis, Capnionis, Ciceronis, Catulonis, Cithaeronis, Colophonis, Corydonis, Crotonis, Cydonis, Damonis, Daphnonis, Deucalionis, Dionis, Elaeonis, Endymionis, Gideonis, Heliconis, Hephaestionis, Hieronis, Laconis, Morionis, Nasamonis, Pelionis, Phlegonis, Plutonis, Pythonis, Platonis, Salomonis, Sidonis, Sinonis, Solonis, Theonis, Tritonis, Vranionis, Vectonis, Zenonis.

Indifferens est, Orion, Orionis.

Homerus, Hesiodus, Aratus *wri/wnos2 semper producunt; quod et in Latinis faciunt Virgilius, L. 3. Aeneid. et Lucanus Lib. 1: Ovidius autem et Claudianus corripiunt, Accentum nimirum Graecorum vulgarem in eo secuti.

Britonis a Iuvenale corripitur; a Martiale producitur. Ita Samsonis a Samson, et Burgundionis a Burgundio a quibusdam producitur, a quibusdam corripitur.

* 4. In aris, Masculina corripiuntur, ut: compris, imparis, disparis.

+ Propria frequentius corripiuntur, ut: Caesarit, Araris, Hamilcaris. Praeter Balthasaris, quod ut plurimum producitur; ab Alcimo tantum corripitur. Etiam Casparis tutius producitur.

At Neutra producuntur, ut: calcar, calcaris; laquear, laquearis; lacunar, lacunaris; torcular, torcularis; lupanar, lupanaris; lucar, lucaris.

Excipe nectaris, jubaris, correpta. Singulare est Graecum Hepar, hepatis, h(=par, h(/patos2, quod, R mutato in T, corripitur.

* 5. In eris Latina corripiuntur, ut: Carceris, aggeris, uberis.

+ Graeca declinata per[?], producuntur, ut: Crateris, characteris, pantheris, clysteris, stateris, Soteris, Halteris. Per m, corripiuntur, ut: Aer: aeris; aether, aetheris.

Mulier, mulieris, ex Terentio, Plauto, Martiale, cet. penultimam corripit; quamvis propter metrum perperam producatur a Fortunato, Mantuano, Oweno et aliis.

* 6. In oris, producuntur: 1. Masculina. 2 Comparativi. 3. Composita a color, ut: Saporis, amorir, melioris, discoloris. 4. Femininum Soror, sororis.

+ Corripiuntur: 1. Neutra, ut aequoris. 2. Composita a corpus et decus, ut: bicorporis, indecoris. 3. Graeca, ut: Rhetoris, Bianoris, Antenoris, Actoris, Hectoris, Nestoris. 4. Duo Genitivi, Arboris et memoris.

Nota: Ador, adoris et adoris, penultimâ communi. Priscianus citat veterem Poetam Gannium:

Illam sponte satos adoris stravisse maniplos.

Et:

Emicat in nubes nidoribus ardor adoris.

Sed veteres dicebant adus, adoris, ut corpus, corporis; unde Genitivi hujus correptio dimanavit, licet Nominativus exoleverit jam olim: ador vero adoris superat, unde adorea secundâ longâ apud Horatium: Qui primus almâ risit adorea, in Alcaico. Et Virgil. Instituuntque dapes, et adorea liba pe herbas. Conf. supra Adoris.

* 7. Nomina in es, Genitivum producunt: 1. Heredis, mercedis, quietis, inquietis, locupletis, tapetis, lebetis, magnetis, celetis. 2. Et Propria, ut: Lachetis, Chremetis, Daretis, Rhamnetis.

Reliqua omnia corripiunt, ut: Segetis, tegetis, teretis, obsidis, praesidis, heberis, militis, tramitis, peditis, equitis, praepetis, perpetis.

* 8. In acis, Latina producuntur, ut: Limacis a limax, audacis, fornacis, loquacis.

+ Peregrina corripiuntur, ut: Climacis, Colacis, Coracis, Drepacis, Smilacis, Soracis, Styracis.

Sed producuntur, Phaecis, thoracis, Ajacis, Syphacis a Syphax, anceps est: Claudianus corripuit; Propertius et Iuvenalis produxit.

* 9. In icis, a desinentibus in ix producuntur, ut: Radicis, cervicis, lodicis, selicis, nutricis, pistricis, Phoenicis, spadicis, struicis, perdicis. Sic et mastigis.

+ Excipiuntur:

1. Feminina: Filicis, laricis, salicis, hystricis, coxendicis, salpicis.

Appendicis etiam huc refertur; quod tamen producendum vult Ol. Borrichius Cogit. p. 310. et Analect. Part. 2. p. 30. et Parnasso in Nuce: sed minus recte, prout supra ostensum.

2. Masculina et Communia, ut: Fornicis, calicis, Cilicis, varicis, elicis.



page 281, image: s189

Adnumerant his etiam natricis; quod tamen Borrichio longum videtur. Conf. quae infra ad hoc Voc. proferuntur in medium.

Ab elix non exstat exemplum; Analogia tamen dictat, coripiendum esse, quum sit ab eliciendo.

* 10. In ocis, producuntur, ut: Celocis, ferocis, velocis.

+ Excipe duo: Praecocis, Cappadocis.

* 11. In ycis, producuntur tria: Sandycis, bombycis, Ceycis.

+ Reliqua corripiuntur, ut: Erycis, Narycis. Vnum est anceps, Bebrycis.

* 12. In ygis, et ychis corripiuntur, ut: Onychis, Sardonychis, Iapygis, Orygis, Diorygis, Iazygis.

GERO gerere, priorem corripit. Hinc modulo breviori efferenda Composita: Aggero, Congero, Degero, Digero, Egero, Ingero, Oggero, Progero, Regero, Suggero, Supergero, Superingero.

GERYON onis, Rex Hispaniae, quem Poetae trimembrem faciunt, in Nominativo moram ancipitem habet, at in Genitivo tantum corripitur.

GINGIVA ae, Das Zahn-Fleisch, porrigitur.

GLOSSEMA atis, porrigitur: Graece to\ glw/s1s1hma.

* Glossemata Fabius L. 1. c. 8. voces appellat minus usitatas, priscas scilicet et Poeticas; forte, quia interpretatione egent: glossema enim idem est vi notionis primae, quod apud Latinos interpretatio.

GLVTINO are, i. e. glutine conjungere seu ferruminare, Leimen, löten, corripitur. Hinc eâdem morâ breviori efferenda Composita: Agglutino, Conglutino, Deglutino, Disglutino, Reglutino.

GNOMONIS a gnomon, qui est stilus in horologio, umbrâ suâ horas indicans, corripitur: Graece o(, h( gnw/mwn, Genit. tou=, th=s2 gnw/mon/os2.

GORGONES um, corripitur: Graece o(i *go/rgones2.

* Ferae sunt in Libya, quibus pestilens dicitur oris halitus esse: quas tres alii, quattuor alii retulerunt, his nominibus Euryale, Sthenio, Medusa, Scylla, dictae para\ to\ gorgo\n tw=n o)fqalmw=n, id est, a terribili adspectu oculorum.

GRABATVS genus lecti, humilis, portatilis, et minus operosi, ein Faulbette, producitur.

GRADI a Gradior, priorem corripit. Hinc correpte pronuntientur Composita: Adgredi, Antegredi, Circumgredi, Congredi, Degredi, Digredi, Egredi, Ingredi, Introgredi, Praegredi, Praetergredi, Progredi, Regredi, Suggredi, Supergredi, Transgredi.

GRAECA Graeco melius accentu efferri, censent Donatus Serviusque: quod sic restringit Marius Victorinus, si iisdem plane litteris proferantur, ut Ortbographia paralipomenôn, idea, cet.

GRAECA quae per e aut o scribuntur, vocalem ante vocalem corripiunt, quae vero per h aut w, Diphthongum scribuntur, producunt.

Producuntur etiam quantitate Graecorum: Lycaon, Archelaus, Menelaus, Nicolaus. Item Patronymica Feminina in ais et eis.

Atque ita longa sunt: Herois, Latois, Minois, Museum, Elegia, Tbalia, Andreas (quod etiam, saltem in metro, corripi potest, quia in N. T. est *andre/as2, ) Aeneas, Ptolemais, Thebais, (quod etiam apud Ovidium de arte correptum legitur): Theseis, Briseis, Echeneis, Cadmeis, Phoebeus, Antiochea. Ab (/*hrwos2 *latwi\s2, *minwi\s2, mous1ei=on, e)legei=a, *qa/leia, *andrei/as2, *ainei/as2, *ptolemai\s2, *qhbai\s2, *qhs1mi+bs2, *bris1hi\s2, *exenhi\s2, *kadmhi\s2, *foi/beios2, *antio/xeia.

* Est tamen, ubi ex Graeca Diphthongo unam Vocalem demunt, ut Latinorum auribus et consuetudini in pronunciando satis fiat, et modulo breviori ejusmodi Vocabula non numquam efferantur; ut supra ad Voc. Alexandria adnotavimus, quo te, Lector, volumus remissum.

Producuntur etiam terminata in aon et ion, ut: Machaon, Lycaon, Amphion, Pandion, cet.

* Nec tamen hoc perpetuum est: nam Deucalion et alia multa corripiuntur; et Orlon ac Geryon, moduli dubii sunt et ancipitis.

Accusativi in ea, a Nominativis in eus, saepius corripiuntur, ut: Orphea, Salmonea, Capharea; interdum producuntur more Ionum, ut: Isionea, Idomenea, cet.

GRANICVS fluvius Mysiae, haud procul a Lampsaco in Natolia, juxta quem Alexander M. primum Persarum copias vicit, producitur.

GRATVITVS anceps; usitate autem corripitur.



page 283, image: s190

* Dousa quidem Lib. 1. Praecidaneorum in Petronium cap. 16. produci tantum debere contendit: sed contra Statii, luculentissimi Poetae, auctoritas est Lib. 1. Silv. Carm. ult. ubi legas v. 16:

Largis gratuitum cadit rapinis.

Neque enim heic comminiscenda s1uni/zhs1is2 est, quasi gratuitum, tribus syllabis dixerit. Nusquam enim Papinius in Phalaecis in hac regione, Spondeo est usus, quod Catullus sibi permisit. Rectius igitur statuetur penultima anceps: ut eadem in Fortuitus; de quo supra. Nam si Papinius tertiam in Gratuitus corripuit; cur non similiter tertia in Fortuitus corripi queat? Ac si Plautus, Horatius, Ausonius tertiam in Fortuitus produxere; cur non ad illud exemplum tertiam quoque in Gratuitus producere liceat?

GRAVIS, c, et GRAVO are, priorem corripiunt. Hinc correpte pronuntianda Composita: Ingravis, Pergravis, Praegravis, Semigravis, Subgravis; it. Aggravo, Degravo, Ingravo, Praegravo.

GREGIS a grex, priorem corripit. Hinc eâdem morâ breviori efferenda, quae hinc descendunt, verba composita: Aggrego, Congrego, Segrego.

GRISONES um, Helvetiorum Socii, Germ. Die Graubünder, corripitur.

H.

HABET ab habeo, priorem corripit. Hinc modulo concitatiori efferenda Composita: Adbibet, Cobibet, Exbibet, Inbibet, Perhibet, Posthabet, Praehibet, Probibet, Redbibet.

HAEMORRHOIS Plurali haemorrhoides, corripitur. Graece ai(mo/r)r(oi+s2.

HALCYONIS ab halcyon, Ein Eissvogel, corripitur: Graece h( a(lkuw\n, th=s2 a(lkuo/nos2.

* HALCYON generis est epicoeni, i. e. sub Feminino utrumque comprehendens sexum, avis, quae nidificat in scopulis maris, et incubare ovis, et excludere pullos in media solet bruma: quo tempore mare, tamquam inserviens illis incubantibus, quietum est et placidum per dies 14, qui HALCYONIDES et HALCYONEI vel HALCYONII et HALCEDONIA ob eam rem dicuntur.

HALECIS ab halec, producitur.

HALESVS i, fluvius et mons non procul ab Aetna, producitur.

HALIAEETVS i, Ein Fischarn, corripitur: Gr. o( a(liai/etos2.

HALICA ae, Grütze, Graupen, Weizengraupen, Gerstengraupen, corripitur.

HALMADES um, Genit. Femin. Eingemachte Oliven, corripitur.

HALO are, priorem producit. Hinc longiori mora efferenda Composita: Adbalo, Anbelo, Exbalo, Inbalo, Rebalo.

HALOSIS sis, i. e. expugnatio, Die Eroberung, vox apud Suetonium et Petronium occurrens, producitur. Graece h( a(/lws1is2.

HARIOLVS, HARIOLA, HARIOLOR corripiuntur.

HARMONIA ae, corripitur quantitate Prosodica; producitur tamen usitate in pronuntiando ex Accentu Graecorum vulgari; idque melius esse censet Servius ac Donatus. Gr. h( a(rmoni/a.

HARPAGIS ab harpax quod est instrumentum fuso adhiberi solitum, ut facilius vertatur, Ein Spinnwirtel, corripitur. Nomina enim peregrina in ax desinentia, penultimam Genitivi brevem habent, Poet. Giess. p. 45.

HARPAGO onis, ferrum aduncum, quo ex puteo trahitur, si quid inciderit, Ein Brunnenbacke, corripitur: descendit enim ab harpax, harpagis; quo de in proxime praecedenti. Consentit Vossius Etymol. 245. it. Art. Gramm. 284.

+ Calepinus perperam jubet produci.

HARPALICE es, Amazonum Regina, corripitur.

HARPOCRATES is, corripitur: ad eum modum, quo Hippocrates. Nam to\ kra/tos2, robur, unde est, eadem gaudet quantitate.

HASDRVBAL alis, corripitur utrobique: v. supra Asdrubal; it. Genitivi tertiae Declinationis.

HEBENVS i, Femin. et Hebenum , i, Neutr. Ebenholz, corripitur.

* Scribitur et Ebenus , Ebenum .

HEBETIS ab hebes, et HEBETO, are, corripiuntur.

HECALE es, nomen anûs pauperculae, quae Theseum adolescentem hospitio excepit, corripitur.

HECATE es, corripitur.

* Hecate i. e. Proserpina. Saepius et pro Diana ponitur Poetis. Nam triformis dicitur: in coelo Luna est; in terris Diana; apud inferos Proserpina sive Hecate.



page 285, image: s191

HECVBA ae, Priami uxor, Hectoris mater, corripitur.

HECYRA Terentii comoedia, corripitur.

HELENA Menelai, Lacedaemoniorum Regis, uxor, a Paride rapta, corripitur: Graece (*ele/nh.

HELICE es, sidus illud coeleste, ursa major, breve est.

HELIOGABALVS Antonini Caracallae Imp. filius, ipse postea Imperator, dubii moduli ex decreto senatûs litterarii. Vsitate autem corripitur.

HELLEBORVM et Helleborus , Niesewurz, corripitur.

HEMICYCLVS i. e. semicirculus, corripitur.

* In metro etiam produci potest, ob sequentem mutam cum liquida L.

HEMINA ae, dimidium sextarii, Ein halb Nössel, porrigitur.

* Est et cognomen virile familiae Romanae: v. Part. Orthogr. Voc. Caecina.

HEMIPENTHEMIMERIS i. e. caesura carminis, quum post duos pedes priores Syllaba Partem Orationis finit, modulo brevi. Gr. h(mipenqhmimerh/s2.

HEPATIS ab hepar, corripitur. Vid. Genitivi tertiae Declinat. it. Poet. Giess. p. 42. Conf. Part. Etymol. Sect. 2. hoc vocab.

HERACLIDES ae, Philosophus ap. Diog. Laertium, producitur. Graece (*hraklei/dhs2.

* Etiam tredecim alii viri clarissimi idem gessere nomen, teste eodem Laertio.

HERACLITVS Philosophus Ephesinus, qui humana omnia deflevit, sicut alter, Democritus risit, rectius producitur; quia in Graeco apparet Diphthongus *hra/kleitos2. Nec tamen vehementius accusandi videntur, qui vel Accentum Graecorum vulgarem sequuntur, vel per Syncopen e Diphthongo unam Vocalem demunt, ut possint correpte pronuntiare: quum non modo exempla in promtu sint alia vocabula Graeca, ubi Diphthongus ob suppressam alteram Vocalium corripitur, sed etiam Sidonius in hoc ipso vocabulo hac licentia utatur. Vid. Ol. Borrichii Parnassus in Nuce ad v. 947. Conf. supra Alexandria.

HERILVS i, Rex Praenestinorum, corripitur. Sed

HERILIS e, Dem Herrn zugehörig, v. g. herile imperium, producitur.

HERMATHENA ae, 1. Hermathene, es, producitur: Graece (*ermaqh/nh.

* Hermathena est Mercurii ac Minervae statua conjuncta. Hinc satis apposite Hermathenes titulo insignivit Guilielmus Mechovius libellum suum tripartitum de Recta Institutione Iuventutis Scholasticae; quem hominem nostratem utinam aliquando audiremus! plane enim egregia sunt, quae monet in hoc libello suo.

HERMIONE es, corripitur. Est

* 1. Cadmi uxor. 2. Menelai filia. 3. Oppidum Achajae.

GERNICI Campaniae populus, corripitur.

HERODOTVS Historicus Graecus, corripitur.

HEROSTRATVS incensor templi Dianae Ephesini, ut nominis sui memoriam hoc scelere propagaret ad posteros, corripitur.

HESIONE es, Laomedontis, Trojae Regis, filia, quam Hercules a monstro marino, cui objecta erat, liberavit, et Telamoni dedit uxorem, modulo concitatiori.

HEXAGONVS, HEPTAGONVS morâ longâ, si w o mega in Graeco, e(ca/gwnos2, e(pta/gwnos2, respicias; morâ autem brevi, si Accentum Graecorum vulgarem sequaris.

HEXERIS navis, sex remorum habens ordines, producitur. Graece e(ch/rhs2.

HIPPODAMVS Philosophus Milesius, et HIPPODAME, Oenomai, penult. curtâ, Regis Elidis et Pisarum silia, eximia pulchritudine, et ob id multis petita procis, corripiuntur. Sed HIPPODAMIA, ae, quâ etiam formâ Hippodame insignitur, productam habet penultimam: in Graeco enim est (*ippoda/meia.

HIPPONAX auctor carminis maledici, a quo Iambicum Hipponacteum, quod et Scazon dicitur, moram longam habet: Graece (*ippw/nac.

HISPANVS Ein Spanier, producte.

HOMEROMASTIGIS ab Homeromastix, producitur: hanc enim moram media in ma/stigos2 a ma/stic i. e. scutica, flagrum, habet, suffragante Homero et Eustathio. Voss. Art. Grammat. 284.

* Homeromastix vocatus est Zoilus, Homeri obtrectator iste.



page 287, image: s192

HOMOEOPTOTON i. e. similiter cadens, qui producunt, provocant ad Diphthongum, quae in Graeco est o(moio/ptwton. Qui corripiunt, secundum Accentum Graecorum vulgarem pronuntiant.

* Figura dictionis est apud Rhetores, quae exponit voces duas pluresve in similibus casibus.

HOMOIOTELEVTON i. e. similiter desinens, anceps ex eâdem ratione in pronuntiando est, qua proxime antecedens. Gr. o(moiote/lenton.

* Figura dictionis est quae cola ant commata simili sono terminat.

HORMINVM Wilde Salbey, producitur.

HORNOTINVS a, um, Heurig, v.g. vinum hornotinum, frumentum hornotinum, rectius corripitur. Conf. supra Adjectiva in Inus.

HOROSCOPVS corripitur. Est

1. Adjectivum notans id, in quo horae notantur, v. g. Vasa horoscopa, Geschirre, daran man die Stunden siehet, apud Plin. L. 2. cap. 72.

2. Substantivum, significans a) illam coeli partem, qua hora quaelibet ab inferiore hemispherio ab oriente adicendit unde, et Astrologis Adscendens vocatur. b) Illud punctum temporis, quo quis nascitur.

HYDROCELE es, herniae species, producitur: Graece u(drokh/lh.

HYDROPIS ab hydrops, morâ longâ: Graece o( u(/drwy, tou= u(/drwpos2.

HYMENIS ab Hymen, qui apud Ethnicos deus nuptiarum habitus est, morâ breviori: Graece o( (*umh\n, tou= (/*ume/nos2.

HYPANIS, FLVVIVS SARMATIAE qui idem videtur esse, qui BOG hodie appellatur, per Podoliam in Pontum Euxinum decurrens, corripitur.

HYPERBATON turbatus ordo Syntaxeos, correpte.

HYPERBOLE es, correpte. Gr. u(perbolh/.

HYPERION onis, i. e. sol, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo.

HYPOMNEMA atis, i. e. commentarius, interpretatio, Eine Erklärung, Eine Auslegung, producitur. Gr. u(po/mnhma.

HYPOTYPOSIS Graece u(potu/pws1is2, anceps: productum, si Diphthongum; correptum, si vulgarem Accentum Graecorum respexeris.

* Figura sententiae est, quum res ita clare copioseque exponitur, ut coram spectari videatur.

HYSSOPVS herba notissima, producitur: Graece, h( u(s1s1wpos2.

* Dicitur et genere Neutro Hyssopum.

HYSTRICIS ab hystrix, Ein Stachel - Schwein, corripitur: excipitur enim ab regula, qua Nomina in ix desinentia penultimam Genitivi producunt: Vid. Poet. Giess. p. 46.

* Hystrix est generis dubii; incertum saltem, utrum virilis sit, an muliebris.

Multi interim pro solo Feminino venditant.

I.

IACET ab jaceo, priorem corripit. Hinc corripiuntur Composita: Adjacet, Circumjacet, Interjacet, Objacet, Praejacet, Subjacet, Subterjacet, Superjacet.

IACIT ab jacio, priorem corripit. Hinc corripiuntur Composita: Abjicit, Adjicit, Coadjlcit, Circumjicit, Conjicit, Dejicit, Divjicit, Ejicit, Injicit, Subinjicit, Superinjicit, Interjicit, Objicit, Praejicit, Projicit, Rejicit, Subjicit, Superjicit, Transjicit.

IAPETVS Promethei pater, Tetrasyllabum, cum mora brevi: Graece *iapeto/s2

IAPYGIS ab Iapyx, ventus occidentalis, qui et Caurus dicitur, Germ. Nordwest, corripitur.

IASONIS ab Iason, corripitur.

* Filius Aesonis, mediâ curtâ, fratris Peliae, Regis Thessaliae. Pelias autem miserat Iasonem in Colchum, ut auferret aureum vellus.

IAZYGES Sarmatica gens, Danubii accola, correpte.

* Ovidius de Ponto 4. v. 191. Singulari utitur, ferox Iazyx.

IBERVS fluvius Hispaniae Tarraconensis, apud Hispanos hodie Ebro, unde tota Hispania Iberiae nomen habet, producitur. Gr. o( *ibh\r, h=ros2.

IBYCIS ab ibyx, avis clamosa, Ein Kybitz, corripitur: conf. Genitivi tertiae Declinationis.

IBYCVS Poeta Lyricus, corripitur.

ICONIS ab icon, corripitur. Gr. h( e)ikw\n, th=s2 e)iko/nos2.



page 289, image: s193

ICTERVS Die Gelbesucht, corripitur: Graece i)ktero/s2.

IDEA i. e. forma rei mente concepta, producte pronuntiamus vi Accentus Graeci, licet re vera media brevis sit: h( i)de/a. Conf. supra Graeca.

IDOLVM producitur: Graece to\ ei)/dwlon.

* Prudentius et hoc, et alia hujusmodi vocabula origine Graeca corripit, non Diphthongum, sed Accentum Graecorum secutus vulgarem: quod quidem notandum, non imitandum: neque enim hoc vocabulum ex corum numero est, in quibus etiam Graecorum Accentum vulgarem, in foro Romano constituti, possimus sequi, quoniam iisdem plane elementis haud effertur. Conf. quae supra dicta sunt ad Voc. Epanorthosis.

IDOLOTHYTVM quod immolatum est idolis, Ein Götzenopfer, corripitur.

ILIONE es, maxima natarum Priami, modulo breviori.

ILLIVS ab ille, producitur. In metro etiam corripitur.

IMBRICIS ab imbrex, Ein Hohlziegel, mora brevi.

IMPETIGO inis, Die Räudigkeit, producitur.

IMPVBES vel IMPVBER producte: est enim a pubes, quod priorem porrigit.

INCIDO a cado, corripitur. Sed

INCIDO a caedo, producitur.

INCITVS semper corripitur; numquam producitur.

Dispar est ratio in Excitus, quod anceps habetur, prout venit vel ab excio, vel ab excieo. Conf. supra voc. Excitus. Vide et Ol. Borrichium Parnasso in Nuce, Not. ad v. 1030.

INCVDIS ab incus, Der Amboss, producitur. Sed

INCVTIS ab incutio, corripitur: haec enim quantitas inest verbo simplici quatio.

INDAGO Nomen et Verbum, producitur.

INDICO indicare, morâ brevi: nam eadem inest in dico, dicare. Sed

INDICO indicere, morâ longa: nam eadem inest in dico, dicere, simplici.

INDIDEM i. e. ex eodem loco, corripitur apud Catullum in Epithalamio Iulii et Mallii, Stropha 42.

INDIGET ab indigeo, corripitur: nam simplex egeo primam Syllabam brevem habet.

INDVTVM et INDVTVS v. g. indutus est veste, vel vestem, porrecte.

INFIDVS porrigitur: nam fidus, a, um, et fido, fisus sum, fidere, unde hoc Adjectivum est, priorem Syllabam suam eâdem morâ adficiunt. Sed

INVIDVS corripitur, quia video, unde est, in prima Syllaba moram hanc brevem habet.

INFINITAS corripitur: omnia enim Nomina, desinentia in itas, penultimam habent brevem; antepenultimam vero ex Primitivo servant; ut fidelitas, utilitas, veritas, largitas, lenitas, stabilitas. Vide Poet. Giessenam p. 63.

* Alii productum volunt, eo quod descendat a Supino finitum. Sed Analogia, quae est in lenitas, quod a Supino lenitum, et quae est in stabilltas, quod a Supino stabilitum, et quae est in largitas, quod a Supino largitum simili modo esse possit, reclamat. Haec derivatio, quae in hujusmodi Nominibus a Supinis, quae mediam habent longam, sit, consuetudini veterum, qua haec Nomina constanter corripiunt, non potest esse fraudi. Sunt insuper multa brevia, quae descendunt a Primitivis longis, et versa vice. Ita v. g. servitus etiam corripitur, licet sit a Supino servitum: quamvis, qui hoc non queunt concoquere, derivare a nomine servus malint. Et antepenultima in hostimentum brevis est apud Ennium et Plautum teste Borrichio in Parnasso in Nuce, quamvis descendat ab hostire. Neque enim imitandus Ianus Do[?]sa, qui hanc syllabam citra veterum auctoritatem produxit.

INFRVNITVS a, um, Vnweise, albern, v. g. Infruniti animi est, Es ist ein Zeichen eines abgeschmackten Gemüts, modulo longiore.

INHVMO are, Einscharren, corripitur: nam Primitivum humus, unde componitur, priorem talem habet.

INNVBVS a, um, Vnverehliget, v. g. Innuba Pallas, corripitur: refertur enim inter brevia a Primitivis longis; quia nubo, unde est, priorem producit.

INOPIS ab inops, corripitur: prior enim in opis, unde est, talis. Sed

INOPVS Deli insulae fons vel fluvius, ubi Dianam et Apollinem Latona peperit, producitur.



page 291, image: s194

INQVINO are, morâ brevi.

INSOLO are, i. e. soli exponere, vel ad solem sicare, Sonnen, bleichen, an der Sonne trocknen, producitur: nam vocabulum sol, unde est, ejusque Casus obliqui, hanc moram habent.

INSTIGO are, Anhetzen, anreitzen, porrigitur.

INSTITA ae, Der Schweiff am Rocke, v. g. Instita longa tegit pedes; it. Ein Gurt, Eine Binde, v. g. Adnectere pedes et manus institis, quibus sponda culcitam, ferat, corripitur.

INSTITOR oris, i. e. negotiator, sic dictus ab instando vel insistendo, hoc est, urgendo suo negotio, Ein Krämer, Händeler, corripitur.

INSVBRES ium, Transpadanae regionis populus, ex Transalpina Gallia huc profectus, quorum caput Mediolanum fuit, producitur.

INTERCALO are, i. e. interponere, corripitur: nam prior in simplici calo hac breviori morâ adficitur.

INTERCAPEDO inis, i. e. spatium vel tempus, quod intercedit, vacuum, Zeit und Raum, so darzwischen ist, Die Lucke, die Frist, producitur.

INTERCVTIS ab intercus, v. g. aqua intercus, Die Wassersucht, corripitur: excipitur enim ab regula, qua, quae u in Genitivo retinent, penultimam suam producunt.

INTERNECINVS i. e. capitalis, exitiosus, v. g. bellum internecinum, quo altera pars funditus deletur, producitur.

INTERPOLO are, i. e. poliendo in novam speciem mutare aliquid, corripitur.

INTERPRETOR ari, Dolmetschen, auslegen, corripitur.

INTONO ui, itum, are, corripitur: nam prior in simplici tono, tonui, tonitum, tonare, talis.

INVENIMVS prima Pluralis Perfecti, corripitur. Sed

INVENIMVS prima Pluralis Praesentis, producitur.

INVLA ae, Alant, corripitur.

IONES um, habitatores Ioniae, regionis Graecorum in Asia, in quo sunt urbes Ephesus, Miletus, Priene, aliae, corripitur.

IORDANIS is, fluvius amoenissimus Iudaeae, anceps est. Tertullianus et Fortunatus corripiunt; Iuvencus, et alii contra producunt.

* Tacito L. 5. Histor. c. 6. Iordanes, is, dicitur.

IPHICLVS i, corripitur: in metro etiam produci potest, ob sequentem mutam cum liquida L.

* Filius Alcmenae, eodem partu editus cum Hercule: sed Hercules ex Iove; Iphiclus ex Amphitryone conceptus.

IPHIGENIA ae, producitur. Conf. supra Alexandria.

* Agamemnonis et Clytaemnestrae filia, Sacerdos Dianae in regione Taurica.

IPHITVS nomen viri, corripitur.

* Hoc nomen gessit 1. vir quidam Trojanus. 2. Rex Elidis, Argonantarumunus.

IPSIVS ab ipse, producitur. In metro etiam corripi potest.

IRRIGO are, corripitur: nam prior in simplici rigo talis.

IRRITO i. e. irritum facio, ab in et ratus, corripitur. Sed

IRRITO i. e. incito, stimulo, producitur.

IRRORO are, Bethauen, Befeuchten, producitur: est enim a rore, quod priorem longam habet.

ISARA fluvius Galliae, Alpibus ortus, aliquanto infra Viennam Rhodano se miscens, corripitur.

ISATIS Isatidis, herba sativa et silvestris, qua lanae insiciuntur, Weidkraut, corripitur.

* Dioscorides Glastum dixit. Abundat eâ praeter alias regiones Thuringia.

ISMARVS i, Plural. Ismara, mons Thraciae corripitur.

ISMENVS i, fluvius Boeotiae circa Thebas, producitur. Hinc Ismenius i. e. Thebanus.

ISOCRATES is, Rhetor Graecorum clarissimus, corripitur.

ITALVS Ein Italianer, correpte.

ITAQVE quum tonum habet in prima syllaba, significat ergo vel igitur. Sed

ITAQVE quum gemina est dictio, tonum habet in medio, significatque et ita. Godescalcus p. 677.

ITHACA ae, parva Insula maris Ionii, Vlyssis patria, corripitur.



page 293, image: s195

ITVM refertur inter novem illa Supina disyllaba, quae priorem corripiunt. Hinc correpte efferuntur Composita: Aditum, Abitum, Circuitus, Circuitum, Exitus, Exitum, Initum, Interitus, Introitus, Introitum, Obitus, Obitum, Peritum, Praeitum, Praeteritum, Proditum, Reditus, Reditum, Subitum, Transitum, Transitus.

* Ita etiam Ambitus, Substantivum, corripitur. Sed Ambitus, Participium, contra naturam ceterorum, quae sunt a Supino itum, producitur. Conf. supra Ambitur.

IVGVM, i, et IVGO are, priorem corripit. Hinc Composita eamdem per moram efferenda sunt: Abjugo, Adjugo, Bijugis, Bijugus, Conjugus, Conjugo, Multijugis, Multijugus, Octojugus, Quadrijugis, Quadrijugus, Sejuges, Sejugi, Subjugis,. Subjugo, Totjugis, Totjugus, Vnijugus.

IVRO are, priorem producit. Hinc producte efferenda Composita: Abjuro, Adjuro, Conjuro, Ejuro, Perjuro, Perjurus, Praejuro.

* Excipe duo Composita, quae V in E mutant, et corripiuntur: Dejero, dejerore, Hoch betheuren: Pejero, pejerare, Falsch schweren, den Eid nicht halten.

+ Legas tamen aliquoties apud Plautum etiam Dejuro, per V, ac mediâ longâ.

IVVO juvi, jutum, are, priorem corripit. Hinc correpte pronuntianda Composita: Adjuvo, Dejuvo, Praejuvo.

Praeteritum autem juvi priorem suam producit vi communis regulae. Hinc Adjuvat corripitur, quia Praesens est; sed Adjuvit producitur, quia Praeteritum est.

* Sed quae a Supino jutum veniunt Composita, sequuntur quantitatem ejus, ac proinde producuntur, ut: Adjuto, Adjutor.

IXION Gen. Ixionis, in Nominativo producitur, et in Genitivo corripitur: Graece *ici/wn, *ici/onos2.

* Rex Thessaliae, quem apud inferes religatum ad rotam, serpentibus circumfusam, Poetae fingunt.

L.

LABOR labi, Mählig fallen, sinken, priorem porrigit. Hinc porrecte pronuntiantur Composita: Allabor, Collabor, Delabor, Dilabor, Elabor, Illabor, Interlabor, Perlabor, Praelabor, Praeterlabor, Prolabor, Relabor, Sublabor, Subterlabor, Superlabor, Translabor.

LACHANVM i, Kraut, Kohl, corripitur.

LACHESIS is, una ex Parcis, corripitur: Graece h( *la/xes1is2.

LACEDAEMONIS a Lacedaemon, corripitur.

LACONIS a Laco, Ein Lacedaemonier, producitur. Excipitur enim a regula, quae Casus obliquos Gentilium in O desinentium corripi jubet. Poet. Giess. p. 39.

LACVNAR aris, templi cubiculive aut coenationis summa contignatio, seu culmen caelatum varieque picturatum, Das obere Tafelwerk eines Zimmers, producitur in Casu recto et obliquo.

LACYDES ae, Cyrenaeus Philosophus, novae Academiae princeps, Arcesilae auditor, porrigitur.

LADANVM i, gummi odoratum, quod ex frutice in Cypro colligitur, producitur.

LAESTRYGONES um, populi immanissimi Formias Campaniae inhabitantes, modulo concitatiori.

* Scribitur etiam Lestrygones per E simplex.

Formiae, hodie Mola, in Terra Laboris regni Neapolitani.

LAGANVM i, placentae genus, Ein Pfannkuche, corripitur.

LAGENA ae, Eine Flasche, Ein Lägel, producitur.

LAMINA ae, Blech, corripitur.

LAMPADIS a lampas, corripitur. Noli heic tenere Accentum Graecum, quo est h( lampa\s2, a/dos2.

LAMPSACVS vel LAMPSACVM urbs Mysiae ad os Hellesponti clarissima, quae hodieque floret in Natolia, corripitur.

LAMPYRIS idis, Ein Iohanneswürmlein, Eine Feuermücke, producitur.

LANVGO inis, Die Milchbaare, Der erste Bart, producitur.

LAODAMIA Protesilai, qui ad Trojam primus occubuit, uxor, producitur. Conf. quae dicta supra sunt ad voc. Alexandria.

LAODICE es, nomen muliebre, corripitur.

* Laodice nominata 1. Vna filiarum Priami. 2. Agamemnonis ex Clytaemnestra filia.

LAOMEDON ontis, Rex Trojae, filius Ili, Priami pater perjurus, quia Neptuno et Apollini, murorum Trojae


page 295, image: s196

conditoribus, pactam negavit mercedem, corripitur.

LAPATHVM i, i. e. rumex, Germ. Ampfer, corripitur.

LAPITHAE arum, Thessaliae populi apud Othrym montem, continua bella cum Centauris gerentes, morâ curtâ.

LARGITOR Ein Geber, der gern ausgiebet, morâ longâ: est enim a largiri, largitum. Sed largitas et largiter corripiuntur: referenda proinde ad numerum eorum, quae brevia sunt, licet sint a Primitivis longis.

LARICIS a larix, Ein Lerchenbaum, modulo concitatiori.

LASANVM i, vasculum, in quod alvus dejicitur, Ein Nachtstuhl, mora brevi.

LATEBRA ae, corripitur.

* In metro etiam produci potest, ob sequentem mutam cum liquida R.

LATOMVS i. e. lapidicida, Ein Steinmetz, corripitur. Gr. o( lato/mos2.

LATONA ae, Caei filia, Iovis uxor, Apollinis et Dianae mater, producitur. Hinc descendit

LATOIS idos, i. e. Diana, et producitur. Item

LATOVS i, i. e. Apollo, et similiter producitur.

LATRO are, priorem producit. Hinc etiam producuntur Composita: Allatro, Conlatro, Elatro, Illatro, Oblatro.

* Vnus, quod quidem scio, Paullinus Petrocorius L. 5. de Martino v. 323. corripit:

Terrificique oris strictum siluisse latratum.

Sed Paullini hujus, Poetae saec. V. apud Gallos, auctoritas non ea est, quam opponamus universali veterum consensui circa verbi hujus quantitatem.

LAVACRVM Das Bad, producitur: est enim a Supino lavatum.

LAVO priorem corripit. Hinc correpte pronuntiantur Composita: Elavo, Relavo.

LAVRINVS idem notans, quod Laureus, v.g. Oleum laurinum, folia laurina, producitur. Conf. supra Adjectiva in Inus.

LEBERIS idis, exuvium serpentis, Ein Schlangenbalg, producitur: Graece le/bhris2.

LEBETIS a lebes, Ein Tiegel, Kessel, Pfanne, producitur. Lebes est Generis Masculini.

LECTICA Eine Senfte, it. Ein Paradebette ansehnlicher Leichen, producitur.

LECTVRIS a lecturio, corripitur: est enim Verbum Desiderativum. Poet. Giess. p. 82.

LECYTHVS i, ampulla olei, Ein Oelkrug, Ein Schmiereimer, corripitur.

* Hinc Proverbia: Oleum non est in lecytho, Hier ist keine Gnade und Barmherzigkeit. Item: Pinguior lecytho, Ein schmieriger, schmuziger Mensch. Item: Ex Rhetorum lecytbis petiti colores, Aufgeprunkte Worte.

LEGIT tertia Praesentis a lego, corripitur; sed quum Praeteritum est, producitur, quia omne Praeteritum Disyllabum priorem porrigit. Hinc in Compositis: Allegit et Allegit, Interlegit et Interlegit, Perlegit et Perlegit, Praelegit, et Praelegit, Relegit et Relegit, Retrolegit et Retrolegit, Sublegit et Sublegit, Translegit et Translegit: prout vel Praesens est, vel Perfectum.

LEGO legere, priorem corripit. Hinc correpte pronuntianda Composita: Allego, Colligo, Recolligo, Deligo, Diligo, Eligo, Intelligo, Interlego, Negligo, Perlego, Praelego, Relego, Retrolego, Seligo, Sublego, Translego.

LEGO legare, priorem porrigit. Hinc porrecte pronuntianda Composita. Ablego, Allego, Delego, Praelego, Relego.

LEGVMEN Allerley Hülsenfrucht, morâ longâ.

LEMVRES um, spectra et larvae nocturnae, corripitur.

LENIMEN Die Linderung, producitur; est enim a Supino lenltum.

LENTIGO inis, Eine Sommersprosse, producitur.

LEPORIS a lepus, Der Hase, corripitur. Sed

LEPORIS a lepor, Die Zierlichkeit in der Rede, producitur.

* In silvis lepores; in verbis quaere lepores.

LEVCADIS a Leucas, insula maris Ionii, quae hodie S. Maura dicitur, corripitur.

LEVCATES ae, Promontorium Epiri, producitur.

LEVCORIS corripitur. Sed

LEVCOREA producitur.



page 297, image: s197

* Vtrâque hac o)nomatopoii)/a| Graecâ vocatur Witteberga, urbs illa illustris Academiae sedes, toto terrarum orbe celeberrima.

LEVIS priorem corripit. Hinc correpte efferendum Compositum Perlevis.

LEVO are, priorem corripit. Hinc correpte pronuntianda Composita: Allevo, Collevo, Elevo, Relevo, Sublevo.

LIBANOTIS idis, herba, quae Rosmarinum vulgo dicitur, Germ. Rosmarin, producitur. Gr. h( *libanwti/s2.

LIBER Substant. Das Buch, oder die inwendige weiche Rinde am Baum, der Bast, priorem corripit. Hinc correpte pronuntiandum Verbum compositum Delibro, are, Abschalen; quod tamen in metro produci etiam potest ob sequentem mutam cum liquida R. Sed

LIBER a, um, Adj. priorem producit. Hinc producte efferenda Composita: Praeliber, Semiliber.

LIBET vel LVBET priorem curtam habet. Hinc eâdem morâ efferenda Composita: Allubet, Collibet, Perlubet, Perlubens, Vbilibet, Vndelibet.

LIBO are, Ein wenig kosten, priorem porrigit. Hinc porrigenda Composita: Delibo, Praelibo, Prolibo.

LIBRA ae, Ein Pfund, producit priorem suam. Hinc producte efferenda Composita: Bilibra, Bilibris, Trilibris, Quadrilibris, Semilibra: it. Collibro, Delibro, Perlibro.

* Excipitur Selibra, Ein balb Pfund, quod contra naturam Primitivi corripitur, Ol. Borrich. Parnass. in Nuce p. 7.

LIBYCVS a, um, Aus Libyen bürtig, was zu Libyen gehöret, modulo concitatiori.

LICHENIS a lichen, Masc. it. Lichene, es , Femin. producitur: Graece o( leixh\n, tou= leixh=nos2.

* Lichen

1. Morbi genus est, Lat. mentagra mediâ curtâ, eo quod a mento incipiat, et per faciem deinde omnem serpat, Eine schuppichte Räudigkeit im Gesichte.

2. Lichenes sunt etiam calli indurati ingenibus, et super ungulas equorum.

3. Lichen, herba est, quam vulgo dicunt Hepaticam, Germ. Steinleber - Kraut, Brunneleber - Kraut. Vocant et Pulmonariam, quod pulmonis speciem referat.

LIENIS a lien, Masc. i. e. splen, Die Milze, producitur.

* Dicunt et Lienis, is, Fem. Gen.

LIGO are, priorem corripit. Hinc morâ brevi efferenda Composita: Alligo, Adalligo, Superalligo, Circumligo, Colligo, Deligo, Illigo, Superilligo, Interligo, Obligo, Praeligo, Religo, Subligo, Subligar, aris, Ein Schurz.

LIGONIS a ligo, Eine Hacke, morâ longâ.

LIGVLA ae, Eine Nestel, Band, Schnalle, sono celeriori.

LIGVRIS a Ligus, Liguriae incola, Ein Ligurier, Ein Genueser, correpte: excipitur enim ab regula, qua Nomina tertiae Declinationis in us desinentia, quae u in Obliquis retinent, in obliquis Casibus respectu syllabae penultimae producuntur. Vid. Poet. Giess. p. 43. et 44. Sed

LIGVRIS a ligurio, ire, Naschen, verleckern, producte: neque enim refertur inter Meditativa.

LIMACIS a limax i. e. cochlea terrestris, it. meretrix, producitur.

LIMO are, priorem producit. Hinc producte efferenda Composita: Elimo, Oblimo, Perlimo.

LINO linere, Schmieren, priorem brevem habet. Hinc morâ celeri efferenda Composita: Allino, Circumlino, Collino, Delino, Illino, Superillino, Interlino, Oblino, Perlino, Praelino, Relino, Sublino, Subterlino.

LIPARA ae, Ein gelindes Pflaster, corripitur.

LIPARE es, Normen Proprium unius insulae ex Aeoliis, Italiam inter et Siciliam, Vulcano sacra, corripitur.

LIPARIS is, corripitur.

* Liparis est

1. Genus lacertarum. 2. Gemma, cujus sussitu omnes bestiae evocantur. 3. Ciliciae fluvius.

LIQVEFACIS a liquefacio, quamvis in metro corripitatur: in prosa tamen acui jubent Grammatici. Confer, quae dicta sunt supra ad voc. Calefacis.

LIQVO are, Läutern, schmelzen, priorem corripit. Hinc brevia sunt Composita: Deliquo, Eliquo.

LIRIOPE es, Nympha, Oceani et Tethtyos filia, ex qua Cephissus Narcissum suscepis, corripitur.



page 299, image: s198

LITHIASIS is, calculi generatio in renibus aut vesica, der Lenden, oder Blasen-Stein, corripitur.

LITVM refertur inter novem illa Supina disyllaba, quae priorem brevem habent. Hinc cum correptione pronuntianda Composita: Allitum, Allitus, Circumlitum, Circumlitus, Collitum, Collitus, Delitum, Delitus, Illitum, Illitus, Superillitum, Superillitus, Interlitus, Oblitum, Oblitus, Perlitum, Perlitus, Sublitum, Sublitus.

LOCO are, priorem corripit. Hinc corripiuritur Composita: Abloco, Colloco, Eloco, Obloco, Reloco.

LOCVPLETIS a locuples, et LOCVPLETO, are, producuntur.

LODICIS a lodix, Das Deckebette, producitur. Nomina enim tertiae Declinationis in ix producunt penultimam Genitivi in icis terminantis. Conf. supra Genitivi tertiae Declinationis.

LOIOLA (Ignatius) Ordinis Iesuitarum conditor, mediâ ancipiti ex usu eruditorum.

LOLIGO inis, Ein Blackfisch, producitur.

LONGABO onis, farciminis genus, Eins lange Schlackwurst, corripitur in Nominativo, et producitur in Genitivo: quemadmodum Apexabo, Eine Blutwurst; quo de supra, sub suo elemento.

LOQVOR loqui, priorem corripit. Hinc mora brevi proferenda Composita: Blandiloquens, Blandiloquus, Breviloquens, Breviloquus, Coeliloquus, Diviniloquus, Doctiloquus, Doctiloquax, Dulciloquus, Falsiloquus, Grandiloquus, Inaniloquus, Magniloquus, Multiloquus, Stultiloquus, Suaviloquus, Subtiloquus, Tardiloquus, Vaniloquus; item Alloquor, Circumloquor, Colloquor, Eloquor, Interloquor, Obloquor, Praeloquor, Proloquor, Reloquor.

LORICA ae, Der Panzer, der Brustharnisch, porrigitur. Hinc Verbum

LORICO are, Dem Harnisch anlegen, eadem mora longiore proferendum: sicut etiam hujus Compositum Dilorlco, are, Entpanzern.

LORIPES edis, Krummfüssig, utrobique corripitur.

* Iuvenalis Sat. 2. v. 23:

Loripedem rectus derideat, Aethiopem albus, Germ. Der einem andern sein Gebrechen übel nehmen will, der muss selbst nicht gebrechlich seyn. Carere enim debet omni vitio, qui in alterum paratus est dicere, quemadmodum Cicero dixit in Sallustium.

LVCET a luceo priorem longam habet. Hinc eâdem mora proferenda Composita: Allucet s. Adlucet, Circumlucet, Collucet, Dilucet, Elucet, Illucet, Perlucet s. Pellucet, Pellucet, Praelucet, Relucet, Sublucet, Translucet.

LVCERES um, milites Romuli, vel tertia pars pop. Rom. tempore Romuli Regis, dicti a Lucerio principe, corripitur.

LVCIFVGA ae, Substantive, i. e. mis1a/nqrwpos2, et LVCIFVGVS, a, um, Lichtscheu, corripitur: fugio enim, unde est, hanc quantitatem habet.

LVCVBRO are, corripitur.

* In metro etiam produci potest ob sequentem mutam cum liquida R.

Par ratio in Composito ejus, Elucubro, are.

LVCVS i. Der Hain, priorem porrigit. Hinc morâ longâ efferenda Composita: Colluco, are, Ich behaue den Wald; Interluco, Ich beschnittele die Bäume, damit man durch den Wald einen Prospect bekommen möge; Subluco, Ich haue die niedrigen Zweige ab, damit man unter den Bäumen wegsehen und weggeben könne.

LVDO ere, priorem producit. Hinc producte efferenda Composita: Abludo, Alludo, Colludo, Deludo, Eludo, Illudo, Obludo, Perludo, Praeludo, Proludo, Reludo.

LVGVBRIS mediâ a naturâ brevi, ideoque in prosâ semper correpte pronuntianda; quamvis ob sequentem mutam cum liquida R in metro etiam potest produci.

LVMBRICVS Ein Regenwurm, producitur.

LVPANAR aris, domus inhonesta, meretricia, fornix, producitur.

LYCAON onis, Rex Arcadiae, ab Iove in lupum conversus, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo.

LYCEVM schola Aristotelis, producitur: Graece *lu/keion: conf. supra Alexandria.

LYCEVS mons Arcadiae, sic a frequentia tw=n lu/kwn luporum dictus, producitur: Graece *lu/keiose2.. Conf. supra Alexandria.



page 301, image: s199

LYCIDAS ae, unus e Centauris, qui Pirithoo Hippodamiam eripere conati sunt; it. nomen pastoris apud Virg. corripitur.

LYCOMEDES is, Rex Scyri insulae Archipelagi, hodie Scyro dictae, prope Euboeam, quae hodie Negroponte audit, producitur.

LYCOPHRON onis, Grammaticus et tragoediarum scriptor, corripitur. Gr. *luko/frwn, *luko/fronos2,

* In metro etiam produci potest, ob sequentem mutam cum liquida R.

LYNCEVS Adj Scharfsichtig, wie ein Luchs, producitur. Conf. supra Alexandria.

LYSIMACHVS Callisthenis auditor, Alexandri M. paedagogus, corripitur.

LYSISTRATVS Lysippi statuarii frater, corripitur.

M.

MACEDO onis, utrobique moram brevem postulat.

MACHAON onis, illustris Medicus, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo.

MADEFACIS a madefacio quamvis in metro corripiatur; in prosa tamen acui jubent Grammatici. Vide, quae dicta sunt supra ad voc. Calefacis.

MADET a madeo priorem corripit. Hinc eadem mora proferenda Composita: Commadet, Immadet.

MAENADES um, mulieres bacchantes, modulo concitatiori.

MAENALVS i, Plur. Maenala, orum, Arcadiae mons praealtus et amoenus, mora brevi.

MAEOTIS idis, Scythiae septemtrionalis palus, hodie Mar delle Zabache supra Pontum Euxinum, in quam Tanais, hodie Der Don, effunditur, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo. Gr. *maiw=tis2, idos2.

MAGIRVS ein Koch, mora longa: Gr. o( ma/geiros2.

* Hinc et Archimagirus, Ein Oberküchenmeister, similiter producitur.

MALABATHRVM vel Malobathrum , folium Indicum, aquis innatans sine radice, corripitur.

MAMMONA vocabulum origine Syriacum, opes significans, producitur: Graeca *mammwna=.

MANDIBVIA ae, et Mandibulum , i, der Kinnbacken, corripitur.

MANDVCO are, Kauen, beissen, producitur.

* Et eâdem morâ proferendum Compositum Commanduco.

MANET a maneo Indicativus, priorem corripit. Hinc corripienda Composita: Intermanet, Permanet, Remanet. Sed

MANET a mano, are, Conjunctivus, priorem producit. Hinc producenda Composita: Dimanet, Emanet, Permanet, Promanet, Remanet, Submanet.

MANETHO onis, vel Manethus , i, Sacerdos Aegyptiacus, Heliopolitanus, qui Historiam Aegyptiacam Graece scripsit, tempore Ptolomaei Philadelphi, producitur.

MANIA iae, Die Vnsinnigkeit, morâ longâ effertur, ex Accentu Graecorum vulgari; quum tamen in metro corripiatur. Gracce, h( mani/a.

* Atque hunc Accentum Graecorum vulgarem sequuntur eruditi etiam in aliis hujusmodi vocibus v. g. idea, i)di/a, harmonia a(rmoni/a. Confer, quae notata sunt supra ad Voc. Accentus, et Alexandria, et Epanorthosis.

MANICA ae, pars vestis, qua manus teguntur, Ein langer oder weiter Ermel, mora breviori: excipitur enim ab regula, qua desinentia in ica producuntur. Vid. Poet. Giess. p. 51.

MANO are, priorem porrigit. Hinc morâ longâ proferenda Composita: Dimano, Emano, Permano, Promano, Remano, Submano.

MANTICA ae, Ein Felleisen, Ein Tournister, mora celeriori. Desinentia quidem in ica producuntur: sed hoc vocabulum nostrum inde excipitur. Vid. Poet. Giess. p. 51.

MANTILE is, linteum, quod mensis insternitur, et ad manus abstergendas adhibetur, Eine Serviette, mora longiori.

MARATHON onis, campus et civitas Atticae, nobilitata praelio, quo sunt ingentes Persarum copiae deletae, Duce Miltiade, corripitur in Nominativo, producitur in Genitivo.

* In hunc usque diem oppidum hoc visitur, et Maratona seu Marason vocatur. Situm est inter Athenas, et litus orientale.

MASSAGETAE arum, populus Scythiae Asiaticae, moduli dubii.



page 303, image: s200

* In prosa fere eruditi producunt, inque eo sequuntur vulgarem Graecorum Accentum: in metro autem corripi debet propter Epsilon. Gr. *mas1s1age/tai.

MASTIGIS a mastix, Eine Peitsche, Eine Geissel, producitur: vid. Poet. Giess. p. 46.

MATRICIS a matrix producitur.

* Hinc eâdem morâ afsiciendum Mediomatricum, i. e. Metz, urbs celebris et copiosa, Episcopatu non minus, quam Parlamento insignis, in Ducatu Lotharingiae.

MATRIMVS i. e. qui matrem adhuc habet superstitem, corripitur ab aliis, ab aliis producitur. Conf. infra Patrimus.

MATRONA fluvius Galliae, hodie la Marne dictus, corripitur. Sed

MATRONA i. e. femina honesta aut illustrior, producitur.

MAVSOLVS Rex Cariae, cui uxor Artemisia sepulcrum condidit memoratissimum, producitur. Graece *mau/s1wlos2.

MEDEA Aeetae, Regis Colchorum, filia, venefica, Iasonis uxor, producitur. Gr. *mh/deia.

MEDIASTINVS producitur refertur enim inter illa Adjectiva in inus desinentia, quae producunt penultimam. Vid. Poet. Giess. p. 69.

* Notat ministrum balnei, ut Nonius c. 2. n. 537. et Priscianus exponunt, et generatim omnem servum, cui certum officium non est creditum, vel qui infimum paene tenebat locum, qualem sordidioris operae Seneca, Horatius, Cato, vocant.

Pannitulus mediastinus Anatomicis est Das Zwergnetz.

MEDIOCRIS producitun.

+ Poetica Giessena p. 8. perperam corripi jubet: neque enim correptionis exemplum in omni antiquitate, quod quidem sciam, occurrit.

MEGARIS pars Atticae in qua est urbs Megara, ae, et Plur. Megarae, arum. Item Megaris est etiam urbs Siciliae. Mediam ubique corripit.

MEGISTANES um, i. e. optimates, Die Vornehmsten, producitur.

MELIBOCVS Der Blocksberg, producitur.

MELITE es, et Mel[?]ta , ae, nomen insulae, corripitur.

* Duae hujus nominis dantur: altera in mari Adriatico, sub potestate reip. Ragusae; altera in mari mediterraneo infra Siciliam, Equitibus Iohanneis subjecta.

MELONIS a melo, Eine Melone, producitur.

MELPOMENE es, una ex Musis, modulo concitatiori. Gr. h( *melpome/nh.

MEMORO are, mediam corripit. Hinc correpte pronuntianda Composita: Commemoro, Rememoro.

MENDICO are, Betteln, morâ longâ: est enim a mendicus, Ein Bettler.

MENEDEMVS nomen Medici Syracusani, aliorumque, producitur.

MENELAVS Rex Spartae, Helenae maritus, morâ longiori: nam o( lao\s2, populus, unde est, priorem producit. Hinc etiam Nicolaus, eâdem gaudet quantitate.

MEPHITIS v. g. putida mephitis, Der Schwefelgestank, morâ longiori.

MERACVS a, um, i. e. merus, purus, v. g. vinum meracum, Cels. it. Vinum meracius sumere, i. e. cui minus aquae sit admistum, Cic. modulo protractiori.

MERCVRI a Mercurius in prosa pronuntietur cum Acuto in penultima, licet in metro corripiatur. Ita jubent viri gravissimi. Vid. Poet. Gress. pag. 38. Voss. Art. Grammat. 180. Conf. etiam, quae supra occurrunt ad Voc. Calefacis.

Obstat Becmannus Orig. L. L. 493. qui media brevi etiam enuntiandum esse existimat, et indignatur de sententia eorum, qui aliter praecipiunt.

MERET a mereo priorem corripit. Hinc correpte pronuntianda Composita: Commeret, Demeret, Emeret, Immerens, Permeret, Promeret.

MEROE es, insula supra Aegyptum, omnium Nili insularum maxima, hodie Guequerren nuncupata, corripitur.

MEROPIS a Merops modulo concitatiori.

* Merops est.

1. Avis, quae et Apiaster et Apiastra Latinis dicitur, quia apibus vescitur, Ein Bienenfrass, oder Bienenfresser.

2. Clymenes maritus, et Phaethontis pater putativus.

3. Meropes praeterea ab Homero homines dicuntur.

MERVLA ae, Eine Amsel, corripitur.



page 305, image: s201

MESPILVS Ein Mispelbaum, corripitur.

MESSALINA Claudii Imp. conjux impudica, morae longioris.

MESSANA hodie MESSINA, Siciliae urbs, prope fretum et promontorium Pelorum, producitur.

MESSENA ae, et Messene , es, Peloponnesi urbs, quam dirutam ac desertam Epaminondas restituit, hodie Mattagio, Moseniga vel Nisin dicta, producitur.

METAMORPHOSIS modulo dubio: corripias ex Accentu Graecorum vulgari; producas ob w omega illud, quod est in origine. Gr. h( metamo/rfws1is2. Conf. supra Epanorthosis.

METEMPSYCHOSIS anceps ex eadem ratione, qua proxime antecedens. Gr. h( metemyu/xws1is2.

METO messui, messum, metere, Schneiden, erndten, priorem corripit. Hinc corripiuntur Composita: Demeto, Emeto.

METOR atus sum, ari, Ausmessen priorem producit. Producuntur ergo Composita: Dimetor, Praemetor.

MICO are, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Dimico, Emico, Intermico.

MICTVRIS a micturio corripitur: est enim Verbum Desiderativum.

MIGRO are, priorem tutius producit Quare producenda esse existimamus Composita: Admigro, Commigro, Demigro, Emigro, Immigro, Praemigro, Remigro, Semigro, Transmigro.

* Priorem in migro, Virgilius, Horatius, Ovidius, semper, quod quidem sciam, produxit. Vnus Manilius semel corripuit isto versu 79. Lib. 3:

Nascentum acciperent proprias, signisque migrarent.

MILETVS nomen urbibus diversis inditum morae longioris.

MIMESIS anceps ex ea ratione, quâ est Metamorphosis et Metempsychosis; de quibus paullo ante. Graece, h( mi/mhs1is2. Si producis, Graecis elementis scribendum ac pronuntiandum ita, ut h audiatur.

* Figura est Rhetorica, quâ aliorum verba, directa oratione referimus, simul etiam gestum vocemque imitamur et fingimus.

MINET a mineo verbo antiquo, priorem corripit. Brevi ergo morâ proferenda Composita: Eminet, Supereminet, Imminet, Superimminet, Praeminet, Prominet.

MINOIS a Minos, qui fuit Rex Cretensium, et judex apud inferos, producitur: Graece *mi/nws2, *mi/nwos2.

* Ita etiam Minous Adjectivum.

MINOR ari, priorem brevem habet. Hinc corripiuntur Composita: Comminor, Eminor, Interminor.

MINVRIS a minurio quod est verbum, vocem et cantus avium minorum designans, Germ. Schwitsern, producitur: neque enim inter Verba Desiderativa referri potest.

MINVTAL alis, cibi genus ex rebus minutatim concisis, Eine Pastete, Zerhackte Speise, Lungenmus, sono protractiori.

MIROR ari, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Admiror, Demiror, Emiror.

MISERE Adverbium corripitur. Sed

MISERE pro miserunt producitur.

MITYLENE es, urbs in Insula Lesbo olim celebris, producitur.

MNEMOSYNE es, mater Musarum, corripitur.

MODVLOR ari, corripitur.

MODVS i, priorem brevem habet. Brevia ergo sunt Composita: Multimodus. Omnimodus, Cujusmodi, Cujuscemodi, Hujusmodi, Hujuscemodi, Quodammodo, Admodum, Commodo, Commodum, Accommodo, Incommodo, Propemodum, cet.

MOLENDINVM i, Eine Mühle, producitur.

MOLIMEN inis, Die starke Bemühung, producitur: est enim a Verbo moliri.

MOLINA ae, Eine Mühle, producitur.

MOLITOR qui molat, Der Müller, corripitur: nam est a Supino molitum Verbi mosere. Sed

MOLITOR qui molltur, Ein Vrheber, Einer, der etwas zu bewerkstelligen suchet, producitur: nam est a Supino molitum Deponentis moliri.

MOLO ere, Mahlen, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Commolo, Emolo, Immolo.

MONEDVLA ae, Eine Thale, oder Thole, graculus, corripitur.



page 307, image: s202

MONERIS is, navium genus, quod uno seu simplici remorum ordine agitur, morâ longâ: Graece monh/rhs2.

MONET a moneo priorem corripit. Hinc sono concitiatori proferenda Composita: Admonet, Commonet, Praemonet, Submonet.

MONILE is, Ein Halsband, producitur.

MONOMACHIA Ein Duell, corripitur ex Accentu genuino et metrico: producitur ex Accentu Graecorum vulgari. Gr. monomaxi/a. Decreto Grammaticorum rectius pronuntiatur producte. Conf. supra Graeca.

MONOPTOTON sive corripueris sive produxeris, perinde erit. Si produxeris, illud Omega, quod in Graeco est, ante oculos te habere, atque adeo quantitatem veram et metricam secutum esse putabimus; si, quod usitate fit, corripueris, Accentum Graecorum vulgarem tibi curae esse, ostendes. Gr. mono/ptwton. Conf. supra Epanorthosis.

* Par ratio in Diptoton, Triptoton, Tetraptoton, Pentaptoton, Polyptoton.

MORI a morior, priorem corripit. Hinc eâdem quantitate in pronuntiando adficiuntur Composita: Commori, Demori, Emori, Inemori, Immori, Intermori, Permori, Praemori.

MORINI populi Galliae, eum olim terrae tractum incolentes, quae hodie Pi. cardiae pars est, modulo concitatiori.

MOROLOGVS i. e. stultiloquus, Ein Phantaste, mora brevi. Gr. o( mwro/logos2.

MORA ae, et MOROR, ari, priores corripiunt. Hinc breviter efferenda Composita: Commoror, Demoror, Immoror, Remora, Remoror.

MORTICINVS i. e. absque amissione sanguinis vitam mittens, Verreckt, erstickt, producitur: rei enim vivae, et praecipue homini attribui potest. Vid. Phil. Melanchthonis Grammat. Lat. p. 452. it. Poet. Giess. p. 69. Conf. supra Adjectiva in Inus.

MOVET Praesens a moveo, corripit priorem suam. Hinc morâ curtâ ponuntianda Composita: Admovet, Amovet, Commovet, Demovet, Dimovet, Emovet, Permovet, Promovet, Removet, Semovet, Submovet, Transmovet. Sed

MOVIT Perfectum producit priorem suam ex canone Prosodico, quo omne Praeteritum Disyllabum priorem longam habet. Hinc mora longa pronuntianda Composita: Admovit, Amovit, Commovit, Demovit, Dimovit, Emovit, Permovit, Promovit, Removit, Semovit, Submovit, Transmovit.

MVGIT a mugio priorem producit. Producuntur ergo Composita: Admugit, Demugit, Emugit, Immugit, Remugit.

MVLIERIS a mulier, corripitur auctore Terentio, Plauto, Martiale, cet. et perperam producitur a Fortunato, Mantuano, Oweno, aliis. Vid. Poet. Giess. p. 42. Titii Manud. 265.

MVLTIIVGVS a, um, vel Multijugis , e, Mancherley; vielspannig, corripitur: nam prior in jugum, unde componitur, talis.

MVNIMEN producitur est enim a Verbo munire.

MVNIT a munio producitur. Hinc longe efferenda Composita: Circummunit, Communit, Emunit, Immunit, Permunit, Praemunit, Supermunit.

MVNITO Frequentativum a munio, Vest stellen, producitur: est enim a Supino munitum.

MVRMVRO are, mediam corripit. Brevia ergo sunt Composita: Admurmuro, Commurmuro, Commurmuror, forma Deponentali, Demurmuro, Immurmuro, Obmurmuro, Remurmuro, Submurmuro.

MVSAGETA vel Musagetes ae, i. e. Musarum ductor, litterarum patronus, corripitur ob Vocalem brevem. Nec tamen acerbius accusandi videntur, qui producte efferunt, Accentum Graecorum vulgarem in eo secuti. Gr. o( mous1age/ths2. Vid. infra Nomotheta.

MVSTELA Die Wiesel, producitur.

MVTILO cum Composito Demutilo, are, Abkippen, corripitur. Est enim a mutilus, a, um.

MVTINA hodie Modena, urbs Italiae opulenta, morae brevioris. Vid. Poet. Giess. p. 53.

MVTO are, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Commuto, Demuto, Immuto, Permuto, Submuto, Transmuto.



page 309, image: s203

MYCALE es, corripitur.

* Est

1. Promontorium Ioniae, e regione insulae Sami, juxta quod Persae a Graecis superati.

2. Vrbs Cypriorum, ad quam Cimon Atheniensis Phoenices navali proelio superavit.

3. Venefica mulier apud Ovid. Metam. 12. v. 263.

MYCONE es, maris Aegaei insula, una ex Cycladibus, corripitur.

MYOPARO onis, Ein Iagdschiff, Eine Fregatte, Ein Boot, corripitur.

MYOPES i. e. lusciosi, qui non nisi oculis quam proxime admota contueri queunt, modulo ancipiti: productiori, si Diphthongum, quae in Graeco mu/wpes2 est; breviori, si Accentum Graecorum vulgarem respexeris.

MYRRHINVS a, um, mit Myrrhen zugerichtet, corripitur: descendit enim a materia. Conf. supra Adjectiva in Inus exeuntia.

N.

NABARZANES is, Darii Codomanni, ultimi Persarum Regis, Praetor et proditor, corripitur.

NAIADES i. e. nymphae fontium vel fluminum, correpte.

NARTHECIS a narthex qui est stirps, lignum corticis loco, intus autem loco ligni fungosam medullam habens, producitur: Graece o( na/rqhc, tou= na/rqhkos2.

NARYCIS a Naryx oppidum in Graecia, correpte.

NASAMON Plur. Nasamones, in Singulari Nominativo mediâ curtâ; in Obliquis penult. productâ.

* Fuit olim populus ferus et crudelis in Africa, prope Syrtes, de spoliis naufragorum vivens.

NASICA cognomen Scipionis, modulo longiori.

NATO are priorem corripit. Hinc sono concitatiori efferenda Composita: Abnato, Adnato, Denato, Enato, Innato, Praenato, Subnato, Supernato, Supranato, Transnato.

NATRICIS a natrix Eine Natter, Eine Wasserschlange, mora brevi: nam haec quantitas pro vera et legitima vulgo habetur propter auctoritatem Lucilii, ita canentis:

Si natibus natricem impressit magnum et capitatum:

quae tamen lectio si, auctore Borrichio, mendosa est, et ita restitui debet:

Natricem impresset natibus magnum et capitatum;

producendum utique erit, quod huc usque ab eruditis habitum est pro corripiendo. Suffragatur Borrichio Analogia: nam sicut a natando, natatrix, Gen. natatricis; sic a nando, natrix, Genit. natricis.

NAVCLERVS Der Steuermann, producitur. Gr. o( nau/klhros2.

NAVFRAGO et Naufragor ari, Dep. it. Naufragus , corripiuntur.

NECO are, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Eneco, Interneco.

NEGO are, priorem corripit. Hinc cum celeri mora pronuntianda Composita: Abnego, Denego, Pernego, Subnego.

NEMESIS i. e. ultio, et apud Ethnicos dea ultrix, alias Adrastea *adra/steia vel Rhamnusia dicta, corripitur. Gr. h( *ne/mes1is2.

NEOPHYTVS qui nuper ad fidem Christianam accessit, Ein Neuling, morae brevioris: nam prior in Graeco fnto\n, planta, et media 3. Perf. Passivi pe/futas2, unde est, talis.

NEPETA ae, herba, wilder Poley, corripitur.

NEPHELE es, uxor Athamantis, mater Phryxi et Helles, corripitur. Gr. h( *nefe/lh.

NEPOS otis, priorem corripit. Hinc corripiuntur Composita: Pronepos, Abnepos, Atnepos, Trinepos.

NEPOTOR ari, i. e. prodige et luxuriose vivere, Schlemmen, prassen, producitur.

NEQVITVM a nequeo, ire, correpte pronuntiandum. Conf. infra Quitum.

NERIENE es, Martis uxor ap. Plautum Trucul. A. 2. Sc. 6. producitur. Vide et Gellium L. 13. c. 21.

NERITOS i, mons Ithacae et insula ejusdem nominis in mari lonio, corripitur.

NICEA urbs, producitur. Conf. hoc voc. in Parte Orthogr.

NICANOR oris, Nomen Proprium, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo.



page 311, image: s204

NICETAS ae, scriptor historiae Byzantinae, ubi desiit Zonaras, producitur.

NICOCLES is, Nomen Proprium, corripitur.

* In metro etiam produci potest ob sequentem mutam cum liquida L.

NIDVLOR ari, Ein Nest machen, morae brevis.

NIGRICO are, Schwärzlich [correction of the transcriber; in the print Schwarzlib] seyn, morae brevis.

NIGER et NIGRO priores suas corripiunt. Corripiuntur ergo Composita: Perniger, Subniger, Denigro.

* Perniger et Subniger in Casibus suis obliquis v. g. Pernigri, Subnigri cet. et Denigro, in metro etiam produci possunt, ob sequentem mutam cum liquida R.

NIHILOMINVS correpte pronuntiatur, si conjuncte scribitur et tamquam una vox effertur: nam prior in minus, hanc quantitatem habet. At si divise scribitur, ac proinde tamquam voces separatae efferuntur, producte pronuntiatur; quia tunc suus singulis vocibus tonus tribuendus atque adeo conservandus est: ut dicendum sit, Nihilo minus. De Orthographia hujus Compositi vide supra suo loco in Parte Orthogr.

NIOBE es, Tantali filia, luctu ex liberorum orbitate in saxum conversa, sono concitatiori.

NISIBIS is, urbs Mesopotamiae antiquissima, hodie in pagum transmutata bipartitum, corripitur.

NITET a niteo, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Emtet, Internitet, Praemtet.

NITOR niti, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Adnitor, Connitor, Enitor, Innitor, Obnitor, Renitor, Subnitor.

NODO are, Knüpfen, flechten, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Abnodo, Enodo, Renodo; it. Enodis, Multinodis, Multinodus, Trinodis.

NOEMA atis, sententia personae accommodata, producitur. Graece to\ no/hma.

NOMADES um, nationis nomen, sed in diversis gentibus, mora brevi.

* Et in Scythia, et in India, et in Africa Nomades commemorantur apud Plinium. Scytharum Nomades sunt, qui Tartari hodie appellantur.

NOMINA PROPRIA Hebraeae originis quomodo Pronuntianda sint, disquiritur.

* Ita autem de iis habendum: Nomina in ezer, melech et zedech exeuntia, penultimam acuunt, ut Abimelech, Eliezer, Melchisedech. Quibus adde Abigail, Achitophel, Achimaas, Ephrâim, Esau, Gelboe, Iezabel, Isbozeth, Manue, Mephiboseth, Tubalcain. Cetera Propria, quae frequenter occurrunt, ultimâ acutâ exprimuntur. Consule, si placet, Cavallum uberius de his agentem. Ol. Borrich. Parnass. in Nuce p. 3. seq.

Interim, quum haec mera Vocabula composita sint, in unam tamen vocem coaluerint, nec in aliis hujusmodi Vocabulis Hebraicum Accentum magnopere moremur, si vulgaribus linguis admisceantur; non sane multum accusandi videntur, qui more usitato plura ex his cum Accentu ad antepenultimam retracto pronuntiant.

+ Qui autem omnium Nominum Propriorum Poeticorum, etiam ignobilium, quantitates scire desiderat, eorumque brevem explicationem, adeat Onomasticon Poeticum Thomae Iacchaei Scoti, librum otio lectorum forsan non indignum. Quare autem haec Nomina Propria huc noluerim coacervare omnia, et ex Iacchaeo transscribere; de eo jam rationem reddidi in Praefatione priori libri hujus editioni praefixa, et iteratae huic editioni denuo praemissa. Conf. infra Rariora.

* Nomina Propria, in anus et enus exeuntia, penultimam producunt, ut: Vrbanus, Aelianus, Claudiauus, Iulianus, Adrianus, Tribonianus; Calpurnianus, Oppianus, Serenus, Silenus, Misenus.

+ Excipe Composita a manus, ut: Longimanus.

Graeca e sua lingua petenda sunt, ut brevia: Stephanus, Helenus, Philoxenus, Dardanus, Rhodanus; Eridanus, Libanus.

Graeci etiam peregrina in anus propria, solent metri causa, corripere, ut *xri sti ands2, *sebasti ano\sa2, *klaudiano\s2, *oppiands2 *ailiano\s2, *tribwntano\s2, cetera; quos Latini aetatis cadentis ac recentioris subinde imitati sunt; ut:

Vnanimi CALPVRNIANO sociata marito. Nomina IVLIANO menses excedereseptem. ADRIANO potuit qui judice vasta profundi.

NOMOTHETA i. e. legislator, o( nomoqe/ths2; TYPOTHETA, Ein Schriftsetzer, o( tupoqe/ths2; EVERGETA, beneficus, Ein Wohlthäter, o(


page 313, image: s205

e)uerge/ths2; MVSAGETA, Musarum ductor, o( mous1age/ths2, quia corripiunt penultimam, propter Vocalem brevem, quae hanc syllabam apud Graecos possidet, camdem quoque in prosa cum mora celeriori pronuntiandam jubent recentiores non nulli Grammatici, interque eos doctissimus Praschius de Barbarismis, pag. 28.

Nec tamen acerbius videntur exagitandi esse, qui producunt: sequuntur enim Accentum Graecae Linguae vulgarem; quem Donatus et Servius in hujusmodi Vocabulis praeferunt, atque adeo praecipiunt.

NORICVM i, veteris Illyrici pars, Rhaetis Vindelicisque finitima, corripitur. Incolae vocabantur Norici.

* Hinc Noricorum mons i. e. Norimberga, urbs Franconiae celeberrima, ac reip. splendidissimae caput; quo Hunnorum causâ olim concesserunt Norici.

NOSOCOMIVM i. e. locus publicus, in quo aegrotantes curantur, Gr. nos1okomei=on, Ein Hospital, corripitur.

* Diphthongus, quae in Graeco est, apud Latinos per Syncopen, qua altera ejus Vocalis tollitur, in Vocalem vertitur simplicem, ut possit correpte pronuntiari. Confer quae supra disseruimus ad Voc. Alexandria.

Par ratio in nosodochium, Graece nos1odexei=on, significans idem, quod Nosocomium.

NOTO are, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Adnoto, Denoto, Enoto, Praenoto; Subnoto.

NOVIOMAGVS urbs Geldriae primaria ad Vabalim, Germ. an der Wahl, vulgo Niemaegen oder Nimwegen, morâ breviori.

NOVO are, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Enovo, Innovo, Renovo.

NVBO ere, priorem longam habet. Morâ igitur longiore proferuntur Composita: Connubo, Denubo, Enubo, Innubo, Obnubo.

* Sed Nomina ab hoc Verbo derivata haud sequuntur simplicis sui naturam, quum corripiantur, ut: Innubus, Pronubus, Subnubus.

NVDO are, et NUDUS, a, um, priorem producunt. Producuntur ergo Composita: Denudo, Dinudo, Enudo, Renudus, Seminudus.

NVLLIVS a nullus producitur licet in metro corripi etiam possit.

NVMIDAE incolae Africae, Die Numidier, corripitur.

NVMITOR oris, filius Procae, Albanorum Regis, pater Rheae Silviae, Romuli et Remi matris, corripitur.

NVNCVPO are, corripitur.

NVPTVRIS a nupturio corripitur: est enim Verbum Meditativum. Poet. Giess. p. 82.

NVTRICO are, et deponentaliter Nutricor, ari, Nähren, erziehen, erhalten, producitur: nam est a nutrix, nutricis. Pet. Giess. p. 92.

NVTRIT a nutrio priorem producit. Producuntur ergo Composita: Adnutrit, Enutrit, Innutrit.

O.

OBEDIT Praesens ab obedo i. e. arrodo, corripitur: hanc enim quantitatem prior Simplicis edo habet. Sed

OBEDIT Praeteritum ab eodem Verbo obedo, producitur: nam prior in Praeterito Verbi simplicis eâdem quantitate gaudet, secundum canonem Prosodicum, quo omne Praeteritum Disyllabum suam priorem porrigit. Et

OBEDIT ab obedio similiter producitur: est enim ab ob et audis; quicquid dicat Victorinus, qui perperam corripit. Vossii Etymol.

OBELVS corripitur.

* Nota Critica est, dictionem redundantem quasi jugulans: proprie enim notat veru et virgulam recte jacentem, Einen Spiess. Hinc Obelo notare, Etwas in der Schrift durchstreichen, oder ausstreichen.

Non confundendum hoc vocabulum cum tw=| Obolus, Ein fünfpfenning Stück, quod similiter corripitur. Conf. quae ad hoc voc. disserui supra in Parte Orthograph.

OBLIQVO are, v. g. Obliquare sinus in ventum, Laviren, producitur.

OBLITVS ab oblino, corripitur: nam Supinum litum, refertur inter illa Supina novem Disyllaba, quae priorem brevem habent. Sed

OBLITVS ab obliviscor producitur.

OBOTRITAE arum, gens olim terras Megalopolitanas incolens, ex usu vulgari producitur.

OBRVTVS v. g. negotiis multis obrutus, correpte: conf. infra Rutum.



page 315, image: s206

OBSONO it. Deponentaliter OBSONOR, ari, In die Küche einkauffen, porrigitur: nam est a Graeco o)yw/nion.

OBTVRO are, Verstopfen, zustopfen, v. g. Obturare alicui aures, producitur.

OCCIDO i. e. intereo, a cado, corripitur: hanc enim quantitatem prior simplicis cado habet. Sed

OCCIDO i. e. neco, a caedo, producitur: nam eadem quantitas in simplici caedo est, propter Diphthongum. Ita etiam in Praeterito

OCCIDI Ich bin umkommen, corripitur, quia est a cado, cecidi. Sed

OCCIDI Ich habe getödtet, producitur, quia est a caedo cecidi.

OCCVLO i. e. abscondo, sub terra tego, quatenus de cultura agri sermo est, corripitur.

ODORO are, qumia=|n, odore replere, Riechend machen, notione transitiva; item

ODOROR ari, Deponens, i. e. olfacere, Riechen, notione intransitiva; producuntur.

* Hinc eâdem morâ longâ efferuntur Composita: Inodoro, Inodorus.

ODYSSEA Homeri opus de erroribus Vlyssis, viginti quattuor libris absolutum, producitur. Graece *odus1s1ei/a.

OEAGRVS pater Orphei, corripitur.

* In metro etiam produci potest ob sequentem mutam cum liquida R.

OEBALVS Rex Oebaliae, quae Laconica est, corripitur.

OENOMAVS Rex Elidis et Pisae, Hippodamiae pater, corripitur.

OENONE es, nympha Phrygia, amica Paridis, antequam raperet Helenam, mediâ longâ.

OESOPHAGVS meatus a faucibus usque ad ventriculum, per quem cibus ac potus eo defertur, modulo concitatiori: nam prior in fa/gw, edo, unde componitur, hanc quantitatem habet.

OGYGES ae, conditor et Rex Thebarum Boeotiae, corripitur.

OLENVS i, Nomen Proprium, corripitur.

* Est autem

1. Vrbs Arcadiae vel Achajae, ubi Iovem ferunt educatum et nutritum lacte caprae Amaltheae.

2. Vrbs Boeotiae.

3. Vulcani filius, in lapidem conversus.

4. Etruriae nobilis vates, Plinio L. 28. c. 2.

OLET ab oleo priorem curtam habet. Hinc corripiuntur Composita: Abolet, Adolet, Inolens, Obolet, Obsolet, Perolet, Redolet, Subolet.

OLIGARCHIA i. e. status reipublicae paucorum constans imperio, producte effertur ab eruditis, qui tamen in eo sequuntur Accentum Graecorum vulgarem. In metro enim corripitur. Gr. o)ligarxi/a.

* Par ratio in Monarchia, Phantasia, Periergia, Peripneumonia, Monomachia, Democratia, Harmonia, Ophtholmia, cet. Conf. supra Accentus it. Alexandria.

OMASVM intestinum pinguius ac crassius bubulum, Der feiste Darm an einem Rinde, producitur.

OMPHACINVS a, um, Von unreifen Beeren, corripitur: respicit enim rem inanimatam. Conf. supra Adjectiva in Inus.

* Omphacium, notat succum uvae acerbae non dum maturescentis, Den Saft aus unreifen Weinbeeren. Omphaces enim, mediâ curtâ, uvae sunt et fructus immaturi ap. Plin. Prolog. Lib. 23. Hinc oleum omphacinum, quod ex olivis non dum maturis expressum est.

OMPHALE es, Regina Lydiae, cui Hercules amoris causa serviit, sandalio saepe ab ea pulsatus, et ad lanificium compulsus, corripitur.

ONAGER gri, asinus silvestris, Ein Waldesel, corripitur.

ONETOR oris, Nomen viri Proprium, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo.

ONYCHIS vel Onychos ab onyx, Ein Chalcedonier, correpte pronuntietur.

* In voce Onyx attendenda est diversa vocis significatio. Pro gemma, quae et dnu/xion, est Femininum: unde Indica onyx et vera onyx ap. Plinium. Masculinum vero est, quum sumitur pro lapide, qui et onychytes et alabastrites dicitur; aut pro vase unguentario, ex lapide alabastrite facto. Hinc parvus onyx ap. Horatium; flexus, vel potius fossus onyx ap. Papinium; et similia, vbi respicitur ad Nomen lapis. Vnus Martialis pro vase semel usurpat in muliebri; modo locus fuerit sanus.



page 317, image: s207

OPACO are, i. e. obumbrare, umbra tegere, producitur: est enim ab opacus.

* Hinc Compositum Inopaco, eâdem morâ efferendum.

OPHRYDIS ab Ophrys i. e. herba duobus foliis denticulato oleri similis, quae capillis nigrorem inducit, Germ. Zweyblatt, corripitur.

OPHTHALMIA aegritudo oculorum, Die Augenwehtage, ex decreto Grammaticorum producte efferendum, ex Accentu Graecorum vulgari; quamvis in metro habeat moram breviorem. Gr. h( o)fqalmi/a. Conf. paullo ante Oligarchia.

OPICVS a, um, i. e. sordidus, foedus et putidus, corripitur.

OPIPARVS a, um, Herrlich, köstlich, v. g. Convivium lautum et opiparum, Ein herrlich und köstlich Gastmahl, corripitur.

OPITVLOR ari, i. e. opem ferre, mora brevi.

OPTIMAS atis, corripitur: nam est ab optimus.

ORCADES um, insulae in oceano Boreali, quae referuntur ad Scotiam, ac proinde sceptro Regis Magnae Britanniae parent, mora brevi.

ORIGANVM herba Germ. Wohlgemuth, corripitur.

ORION Poetis venator ac satelles Dianae, inter sidera relatus, producitur in pronuntiatione prosaica, licet in metroanceps sit. Sed Genitivus

ORIONIS indifferens est esse saltem debet in prosa, quamvis vulgari usu sola correptio obtineat. Homerus, Hesiodus, Aratus *wri/wnos2 semper producunt, et Virgilius Lib. 3. Aeneid. itemque Lucanus Lib. 1; Ovidius autem et Claudianus corripiunt.

* Solent autem Poetae subinde Diphthongum mutare kat) e)cai/res1in in simplicem, ut syllabam corripiant. Conf. supra Alexandria. Vid. Poet. Giess. p. 17. 41. 124.

ORO are, priorem porrigit. Hinc porrecte efferenda Composita: Adoro, Exoro, Peroro.

ORPHEVS tris1ulla/bws2 et Substantive, corripitur. Alias dis1ulla/bws2 Orpheus pronuntiatur: Graece *orfeu/s2.

* Poeta est Thraciae antiquissimus praestantissimusque, Calliopes et Apollinis, vel potius Oeagri filius. Sed

ORPHEVS a, um, Adjective, v.g. lyra Orphea, producitur: Graece *orfa=os2. Conf. supra Alexandria.

ORYGIS ab oryx Eine wilde Ziege, correpte.

ORYZA leguminis species, Reiss, Grütze, producitur.

OSCINIS is, omnis avis, quae canit, Ein Sangvogel, vel quae ore vel cantu auspicium facit, modulo concitatiori.

* Nominandi Casum eriam haber oscen, Gen. oscinis.

OSCITO are, et OSCITOR, ari, Deponentaliter, i. e. rictu os diducere, seu somnolentiâ, seu aliâ ex causâ, Germ. Gehnen, hojahnen, corripitur.

Prov.

Oscitante uno oscitat alter,

Germ. Ein Phantaste macht flugs zween.

OSIRIS idis, Iovis filius, dictus alias Apis l. Serapis, ab Aegyptiis sub bovis figurâ pro deo cultus, eo quod agri culturam hoc auctore didicissent, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo.

OSTENDERE Infinitivus, corripitur. Sed

OSTENDERE pro ostenderunt tertia Pluralis Perfecti, producitur.

OVIDI ab Ovidius in prosâ pronuntiari jubent viri eruditissimi cum Acuto in penultima, quam libet haec in Carmine corripiatur. Confer, quae verbosius adnotata supra sunt ad Voc. Calefacis; it. ad Voc. Mercuri. Videatur etiam Poetica Giess. p. 38.

* Contrarium autem adserit, et corripiendum etiam in prosa jubet Praschius de Barbarismis p. 32.

OXALIS idis, herba, quam vulgus acetosam vocat, Germ. Sauerampfer, morâ brevi.

OXYGALA ae, vel Oxygalum , i, i. e. lac acidum vel acetosum, Germ. Sauermilch, Buttermilch, mora brevi.

OXYMELI Sirup vom Honig und Essig, corripitur. Gr. o)cu/meli.

OXYMORON i. e. Acutifatuum s. sub specie inepti acutum, figura Rhetorica, qua idem negatur de semet ipso, sive corripias, sive producas, perinde est. Si producas, Diphthongus; si corripias, Accentus Graecorum vulgaris te tuebitur. Graece, o)co/mwron. Confer supra Epanorthosis.



page 319, image: s208

P.

PACHYNVS promontorium Siciliae, producitur.

PACORVS Parthorum Regis Orodis filius, corripitur.

PACTOLVS fluvius Lydiae aureis arenis abuwdans, mora longa.

PACVVI Vocativus a Pacuvius in prosa pronuntietur cum Acuto in penultima, quamvis haec in metro corripiatur. Confer supra Calefacis; it. Mercuri; it. Ovidi.

* Obstat Becmannus et Praschius, qui aegre ferunt, moram longam constitui per Acutum in syllaba, quaea natura brevis sit.

PAEANIS a Paean qui hymnus est in Apollinis, et omnium deorum laudem decantari solitus, producitur.

PAEDOTRIBA i. e. qui pueros exercet, gymnasii magister, producitur: nam verbum tri/bw, tero, tundo, quotidianis laboribus exerceo, unde est, hanc moram habet, et infert. Gr. o( paidotri/bhs2.

PAENVLA Der Regen- oder Reisemantel, corripitur.

PAEONES um, populi, qui ad Rhodopen montem et Macedoniam maritimam habitant, quos male non nulli cum Pannonibus confundunt, mora brevi. Sed

PAEONIS a Paeon Medicorum praeses, mora ancipiti.

* Poetae non nulli Latini et Graeci corriptiunt. Quamlibet enim in Graeco sit *paiw\n, w=nos2; mutavere tamen Diphthongum hanc kat) e)cai/res1in in simplicem Vocalem, ut syllabam facere brevem Possint. Conf. supra Alexandria; et Orionis. Plurimi autem Graecorum, Suidas, Pausanias et Hesychius scribunt pet w, et producunt. Vide Olai Borrichii Parnassum in Nuce, ad v. 1486.

PALAEMONIS a Palaemon corripitur.

* Palaemon fuit.

1. Grammaticus iste inflatus magnique supercilii, qui Romae Quintiliani aetate vixit et, sicut Suetonius de Grammat. cap. 23. auctor est, secum et natas et morituras litteras jactaret.

2. Inûs et Athamantis filius, maris Deus, qui et Melicerta, Latinis Portunus dicitur; in cujus honorem ludi Isthmici instituti.

3. Est et pastoris nomen apud Virgilium Ecl. 3.

PALAEPHATVS scriptor antiquus tempore Artaxerxis, qui volumina quinque scripsit a)pi/stwn sive Rerum incredibilium, corripitur.

PALAMEDES is, Nauplii, Euboeae Regis, filius, producitur. Graec. *palamh/dhs2.

PALLACA Ein Kebsweib, corripitur.

PALMYRA Syriae urbs Ptolomaeo 5. c. 15. producitur.

PALPEBRAE arum, Die Augbraunen, Augenlieder, modulo concitatiori.

* In metro etiam produci. potest, ob sequentem mutam cum liquida R.

PALPITO are, v. g. cor palpitat, Das Herz klopfet, corripitur.

PAMPINVS Generis dubii, sed in Masculino usitatius, Ein Weinblatt, ein Weinreblein samt den Blättern, corripitur.

PANACES is, Neutrum; it. Panax, panacis, Femininum: utrobique corripitur. Sed Panacea, producitur. Gr. h( pana/keia. Hoc enim modo triplici hoc Vocabulum effertur: sed ultimus usitatior:

* Significat medicamentum cuivis morbo tollendo idoneum, Eine Arzney wider alle Krankbeiten.

PANDION onis, Rex Athenarum, pater Prognes et Philomelae, producitur in Nominativo, pronuntiatione prosaica, licet in metro anceps sit: corripitur in Genitivo.

PANDOCHEVM i. e. diversorium, producitur: Graece pandoxei=on. Conf. supra Alexandria.

PANDORA mora longiore.

* Mulier, ut in fabulis est, formosissima et gratiosissima, cui singuli dii sua dona dederunt, scilicet Palias sapientiam, Venus decorem, Apollo Musicam, Mercurius Eloquentiam. Vnde dicitur Pandora, quasi omnium donum, vel ab omnibus donata. Hanc, ut ait Hesiodus, Iupiter in terram misit, ut homines deciperet.

PANEGYRIS is, i. e. sollemnis et publicus conventus, Eine ansehnliche Zusammenkunft vornehmer Leute, corripitur.

* Claudianus laudatoria sua carmina, quibus Imperatores et vivos Principes celebravit, quae ceteroqui Panegyrici vocantur, Panegyres inscripsit: perinde ut conciones vocantur, non ipsi conventus tantum, sed et quae erationes in conventibus habentur.



page 321, image: s209

PANNONES incolae Pannoniae modulo brevi.

* Pannonia erat duplex: SVPERIOR, quae nunc AVSTRIA dicitur; INFERIOR, quae nunc HVNGARIA est.

PANTHEON vel Pantheum , templum Romae in formâ rotundâ, omnibus dis olim sacrum, hodie S. Mariae et omnibus Sanctis dedicatum, S. Maria Rotunda, ac Panagium proinde dictum, corripitur. Gr. pa/nqeon.

Ex Analogia aliarum vocum, quae in eum desinunt, et mora longiori efferuntur, vulgo eruditi Pantheum dicunt, acuendo penultimam.

PANTHERA ae, Femin. Gen. bellua, quae alias Leopardus dicitur, producendum: Graece panqh/ra.

* Dicitur etiam in Nominativo Panther, Gen. Pantheris, Mascul. gen.

PANTICES um, i. e. pelliculatum illud in ventriculo bubulo, quod alias Echinus, mediâ longâ, dicitur, Germ. Der Salter, corripitur.

PAPHLAGON onis, incola Paphlagoniae, utrobique moram habet brevem.

* Paphlagonia, regio est Asiae Minoris. Bithyniam inter et Ponti regnum sita ad Pontum Euxinum.

PAPVLA ae, rubida cutis aspredo, Eine Hitz-Blatter, corripitur.

PARACLETVS producitur Graece o( para/klhtos2.

* Fuit sane tempus in Latio, quum corriperent, Accentum Graecorum vulgarem, haud syllabae quantitatem secuti: ac nominatim quidem id constanter fecit in metro Prudentius. Confer, quae dicta sunt supra ad Voc. Epanorthosis.

PARAENESIS corripitur: Gracce, h( parai/nes1is2.

PARALIPOMENON Plur. Paralipomena i. e. praetermissa, Germ. Das, was vorhin war vergessen und ausgelassen, nunmehro aber nachgeholet wird, corripitur. Graece paraleipo/menon, Plur. paraleipo/mena.

* In Bibliis Paralipomena dicuntur libri duo Chronicorum, quibus praetermissa aut leviter degustata in libris Regum supplentur.

PARALYSIS resolutio nervorum, Die Gichtlähmung, anceps est, quia prior in simplici lu/s1is2 talis. Vid. Ol. Borrichii Parnassus in Nuce ad v. 1516. Vt plurimum tamen, in prosa saltem, corripitur.

PARASCEVE es, i. e. praeparatio, v. g. Dies parasceves, Der stille Freytag, der Charfreytag, modo concitatiori. Gr. paras1keuh/.

PARASIOPESIS producitur: Graece h( paras1iw/phs1is2. Qui corripiunt, sequuntur Acceritum Graecorum vulgarem.

* Schema est Rhetoricum, alias para/leiyis2, Lat. Praeteritio dicitur, quo quid reticere nos dicimus, quod eo ipso tamen intelligitur.

PARASTATA ae, i. e. adjuter, Der Beystand, Ein Gehülfe, correpte.

PARENTHESIS i. e. interpositio, quâ remotâ, sermo tamen manet integer, corripitur: Gr. h( pare/nqes1is2.

PARET a pareo ere, priorem producit. Producuntur ergo etiam Composita: Apparet, Comparet, Disparet.

PARIETINVS a, um, was zur Wand gehöret; it. PARIETINA, ae, Subst. i. e. paries vetustus et considens, Eine alte verfallene Wand, corripiuntur. Vid. Olai Borrichii Parnassus in Nuce ad v. 876. et Ind.

* Quo auctore hoc Nomen in Singulari Numero commendetur, fateor me ignorare.

+ Samuel Glonerus Prosodiae P. 1. p. 68. retulit hanc vocem inter illa, quae penultimam producunt, secutus auctoritatem aliorum Lexicographorum. Sed P. 2. p. 505. adserit, Analogiam suadere, ut penultima corripiatur, more Adjectivorum in inus, a rebus inanimatis descendentium. Vide supra Adjectiva in Inus.

PARIT a pario ere, priorem corripit. Corripiuntur. ergo Composita: Aperit, Adaperit, Comperit, Operit, Coperit, Reperit; item Cunctiparens, Omniparens, Frugiparens, Oviparus, Viviparus, S. Maria Deipara.

PARMENAS ae, Nomen Proprium, correpte. Gr. *parmena=s2.

PARO are, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Apparo, Comparo, Impero, Praeparo, Reparo, Supparo.

PARRHASIS idis, Patronym. mulier Arcas, brevis est.

* Parrhasia dicitur Arcadia, regio Peloponnest.



page 323, image: s210

PARTVRIS a parturio corripitur: est enim Verbum Desiderativum. Poet. Giess. p. 82.

PASTINACA radix satis nota; item piscis quidam venenatus, producitur. Ol. Borrich. Parnass. iri Nuce, Ind.

PASTINO are, Graben, hacken; et PASTINVM ferramentum bifurcum vinitorum, Germ. Ein Karst, Eine Weinhacke, corripitur.

* Auctores Poeticae Giessenae p. 57. et 82. vulgo, ajunt, corripi; sed hujus correptionis exemplum se non dum apud quemquam reperisse testantur. Smetius tamen Anonymum producit, ita canentem:

Illic paternam pastinabat vineam. Iamb. Sen.

* Eâdem ergo morâ adficienda sunt Composita: Perpastino, Repastino.

PATARA orum, urbs Lyciae, correpte.

PATERA ae, i. e. poculum amplum ac patens, corripitur.

PATRIMVS i. e. qui patrem adhuc habet superstitem, corripitur. Lucicilius, referente Smetio:

Concelebransque choros, verum haec sit patrima proles.

Consentit Iul. Caes. Scaliger de Causis L. L. 246. seq.

* Par ratio in matrimus i. e. qui matrem adhuc habet superstitem; pro cujus correptione idem Smetius Hexametrum quemdam similiter adducit.

Vtriusque autem quantitatem hanc confirmant vocabula cognata patrimonium et matrimonium, utpote quae syllabam antepenultimâ priorem sine controversia correptam habent.

Ao enim Poeticae Giessenae Auctores p. 68. contrarium heic adserunt, disseruntque sequentem in modum: Angelus Politianus patrimus et matrimus corripuit, forte quia patrimonium inde derivatum breve est. Nos e Catulli Phalaeco recte producimus:

Qualecumque sit, o patrima virgo: pro quo tamen alii perperam legunt patrona.

Suffragatur his Vossius Art. Gr. 2. 23. Scaliger filius Castig. Catull. Ep. 1. et Ol. Borrichius Parnasso in Nuce in not. ad v. 2312: Sic, inquiens, producuntur quadrimus, patrimus apud Catullum: sic et matrimus. Barlaeus ita: Explicat et laudes virgo patrima suas.

Qui patrimus et matrimus producunt, referre debebunt ad exceptionem regulae, qua Adjectiva in Imus desinentia corripiuntur. Qui corripiunt, ad regulam hanc utriusque pronuntiationem exigunt.

PATRO are, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Expatro, Impetro, Perpetro.

* Quamlibet in prosa etiam produci possint, ob sequentem mutam cum liquida R.

PATROBAS ae, Nomen viri Rom. 16. v. 14. modulo breviori Graec. *patro/bas2.

Qui producunt, sequuntur Accentum Graecorum vulgarem.

PATRONYMICA in ades et ides terminantia, corripiunt penultimam, ut: Aeneades, Hippotades, Atlantades, Scipiades, Aeolades, Abramides, Isacides, cet.

* Excipe formata a Nominibus in eus et in c[?]es desinentibus, ut: Pelides, Oenides, Neoclides, quae penultimam producunt, quia ex contractione facta est, a Nominibus in eus2 et hs2.

Feminina in eis, ais, ois, ine, et ione desinentia, penultimam producunt, ut: Theseis, Aeneis, Ptolemais, Latois, Nerine, Acrisione, Neptunine, Nonacrine. Poet. Giess. p. 48. seq.

PECTITVM Supinum a Verbo Pecto, pexi, et pexui, pexum et pectitum, pectere, corripitur: est enim Conjugationis tertiae.

PECVLOR i. e. furor ea, quae reipublicae seu Principis sunt, vel sacra habentur, producendum est: descendit enim a peculium, quod antepenultimam longam habet.

PEDICA laqueus, quo pedes volucrum implicantur, Eine Schlinge, Ein Sprenkel, Ein Fusseisen, corripitur: excipitur enim ab regula, qua in ica desinentia producuntur. Poet. Gieis. p. 51.

PEDIS a pes priorem corripit. Corripiuntur ergo hinc Derivata et Composita: Bipedis, Tripedis, Quadrupedis, Decempeda, Centipeda, Millepeda, Semipedis, Circumpedis, Compedis, cet. it. Expedit, Impedit, Praepedit.

PEGASVS equus alatus, ex cruore occisae Medusae natus, qui in Heliconem volans, et pede terram feriens, fontem fecit Musis sacrum, nomine Hippocrenen, modulo breviori.



page 325, image: s211

PELIDES ac, i. e. Achilles, producitur. Conf. paullo ante Patronymica.

* Patronymicum est. Peleus, Aeaci filius, erat pater Achillis.

PELOPIS a Pelops corripitur.

* Rex Achajae, Tantali filius, quem quum pater coctum dis apposuisset, sola Ceres humerum ejus absumsit. Ideo ab Iove in vitam revocatus, accepit humerum eburneum. Ita est in fabulis.

PELORVS Siciliae promontorium, producitur.

PENDERE a pendo i. e. aestimare, pondus efficere, Germ. Wägen, schätzen, zahlen, tertiae Conjugationis est, et corripitur. Sed

PENDERE a pendeo i. e. suspensum esse, Germ. Hangen, schweben, secundae Conjugationis est, et producitur.

PENTAGONVM si producas Diphthongum; si corripias, vulgarem Accentum, qui apud Graecos est, respicis: in Graeco enim est to\ penta/gwnon.

PEPONIS a pepo vel pepon quod genus cucumeris est, Germanice dictum Eine Melone, corripitur. Graece o( pe/pwn, tou= pe/ponos2.

* Excipitur ergo ab regula, qua Nomina tertiae Declinationis in O desinentia, quae O in Genitivo retinent, hujus penultimam producunt. In hac autem exceptione hoc vocabulum omissum est ab Auctoribus Poeticat Giessenae p. 39.

PERAGRO corripitur hanc enim quantitatem prior in Primitivo ager habet.

* In metro etiam produci potest ob sequentem mutam cum liquida R.

PERBREVIS corripitur nam prior in simplici brevis talis est.

PERCITVS usitate corripitur.

* Tametsi enim Latini habeant Percieo, ere, et Percio, ire; et Citum a cieo, referatur inter novem illa Supina Disyllaba, quae priorem brevem habent; Citum autem a cio, ex communi regula priorem producat; atque ex hac ratione Percitus, tono ancipiti pronuntiari debeat: tamen non nisi correptio in hoc Composito obtinet, idque, nisi me omnia fallunt, magis usu eruditorum nostrorum, quam auctoritate veterum, frustra huc usque a me quaesita.

PERCOLO percolere, id est 1. valde honorare; 2. colendo absolvere, corripitur: hanc enim quantitatem prior simplicis colo, colere, habet. Sed

PERCOLO percolare, Germ. Durchseigen, producitur: eamdem enim moram prae se fert prior simplicis colo, colare.

PERDICIS a perdix producitur: nam desinentia in ix hanc moram constituunt in Obliquis. Poet. Giess. p. 46.

PERENDINVS a, um, Das übermorgen ist, v. g. Plaut. Tu in perendinum paratus sis, Halt dich fertig auf übermorgen, corripitur. Hanc enim quantitatem habent Adjectiva in Inus desinentia, quae nascuntur ex Adverbiis temporalibus. Conf. supra Adjectiva in Inus.

* Corripiuntur sic etiam Composita: Comperendinus, Comperendino. Comperendinare reum, Dem Beklagten Frist geben.

PERICLES is, producitur.

* Orator Atheniensium gravissimus, qui suggestum adscensurus precari Deum solebat, ne quod sibi verbum excideret, quo populus offenderetur.

PERIPATVS i. e. Disputatio Philosophica, speciatim scholae Aristotelis; unde oi( e)k peripa/tou i. e. Peripatetici; media curta.

+ Communem quidem facit Ricciolus; sed male. Falsum enim est, priorem in pa/tos2 Homero produci. Vid. Il. z. Od. Ol. Borrich. Parnass. in Nuce, Ind.

PERISCELIS idis, ornamentum circa femora, Ein Leibgürtel, corripitur: Graece h( peris1keli/s2.

PERISTASIS i. e. status, conditio, circumstantia, mora breviori.

PERISTYLVM i. e. locus columnis clausus, Ein Saal, Ein Kreuzgang, corripitur: nam o( stu/los2, unde est, hunc modulum concitatiorem in priori habet.

* Corripiuntur ergo Composita etiam reliqua: Decastylos, Zehnseulicht; Diastylos, Weitseulicht; Eustylos, Wohlbeseult; Hexastylos, Sechsseulicht; Octastylos, Achtseulicht; Prostylos, Geseult von vorn her; Amphiprostylos, Geseult rings herum; Pycnostylos, vielseulicht; Systylos, Das wenig Seulen hat. Vocabula haec sunt Vitruviana.

Pro Peristylum, dicunt etiam Peristylium.

PERISRTOMA atis, producitur ob Diphthongum, quae in Graeco est, corripitur autem ex Accentu Graecorum vulgari. Gr. to\ peri/strwma.



page 327, image: s212

* Idem est, quod peripe/tasma, genus tegumenti quo parietes et aulae teguntur, sen tapetia, Babylonici floris varietate perspicua, quae ab aliis AVLAEA et ATTALICA, ab aliis BELLVATA h. e. BELLVIS VARIEGATA, vel AVLAEA PICTA et VERSICOLORIA appellantur, Germ. Allerhand schöne Tapezereyen.

PERLEVIS corripitur nam prior in simplici levis talis.

PERLITO are, Das Opfer wohl vollbringen, corripitur: nam prior in simplici lito, are, talis.

PERMANET tertia Praesentis Indicativi a permaneo, ere, corripitur. Sed

PERMANET tertia Praesentis Conjunctivi a permano, are, producitur. Suum enim utrique simplex pro canone est. Conf. supra Emanes.

PERNICIS a pernix Geschwind, behend, producitur ex eadem ratione, qua perdicis a perdix; quo de paullo ante.

PEROPVS corripitur nam prior in simplici opus talis.

Sed Per opus , si producte pronuntiatur, divise scribendum est, quum Accusativus sit cum sua Praepositione.

PERPARVM Sehr wenig, corripitur: nam prior in simplici parum brevis est.

PERSEVERO are, producitur: est enim ab Adjectivo Severus.

PERTICA Eine Stange, Eine Messruthe, corripitur.

PERVELIM i. e. valde velim, correpte: nam prior in simplici velim talis.

* In alia, praeter hanc primam, persona et forma non facile invenies, nisi quod Livius Pervelle Infinito modo dixit L. 39. c. 43.

PERVENIMVS prima Pluralis Perfecti, corripitur. Sed

PERVENIMVS prima Pluralis Praesentis producitur.

PERVETVS Sehr alt, corripitur: nam prior in simplici vetus hanc quantitatem habet.

PERVICAX acis, Steif, beharrlich, hartnäckig, modulo concitatiori.

PERVIGET a pervigeo corripitur: nam prima in simplici vigeo talis.

PETASO onis, i. e. coxa porcina, media longa, Der Schweinsschincke, corripitur in Nominativo; producitur in Genitivo.

PETASVS i, i. e. pileum viatorium, solem defendens capiti, corripitur.

PETIGO inis, scabies infestans corpora, Die Kratze, Die Räudigkeit, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo.

PETITOR i. e. qui petit, Ein Ansprecher, Ein Anwerber, longum est: est enim a Supino petitum.

* Sic et Competitor longum est; quo de supra.

PETITVR a petor peto, corripitur. Sed

PETITVM Supinum, et PETITVS Praeteritum Participii Passivi producitur.

* Verbum peto est tertiae Conjugationis; sed in Praeterito et Supino et in iis, quae utrimque descendunt, formam Conjugationis quartae habet.

PETO ere, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Appeto, Competo, Expeto, Oppeto, Repeto, Suppeto; it. Agripeta, Heredipeta, Honoripeta, cet.

PETORITVM vel PETORRITVM genus carri quadriroti penult. brevi, Eine Carrethe, Eine Carosse, corripitur.

PETROSELINVM Petersilge, producitur.

PHAEACES populi Corcyrae sub Alcinoo, luxu infames, producte. Vide Poet. Giess. p. 45.

PHALARICA l. Falarica, ae, teli genus, ferro, plumbo et igne constans, Eine Bombe, corripitur.

* Hinc Semiphalarica, Eine halbe Bombe, eâdem effertur morâ.

PHALARIS Idis, tyrannus Siciliae crudelissimus in urbe Agrigento, utrobique corripitur.

PHALERA vel usitatius in Plurali PHALERAE, arum, Schöne Reuter-Rüstung, Pferde-Schmuck, corripitur.

PHALEREVS tris1ulla/bws2 et Substantive, cognomen Demetrii, Theophrasti auditoris, producitur. Graec. *falhreu/s2.

PHALEREVS tetras1ulla/bws2 et Adjective v. g. Portus Phalereus Atheniensium, quo de Corn. Them. c. 6, producitur.



page 329, image: s213

PHARETRA media a natura brevi; quae tamen ob sequentem mutam cum liquida R in metro etiam produci potest.

PHARMACVM vocabulum me/s1on, medicamentum significans et venenum, corripitur.

PHARNACIS a Pharnax qui et in Nominativo Pharnaces dicitur, corripitur. Vocabula enim peregrina in ax desinentia, Genitivum brevem faciunt. Poet. Giess. p. 45.

* Rex Ponti, filius Mithridatis, qui patrem persecutus ad mortem coegit. Favebat enim Pompejo, qui cum Mithridate bellabat. Tandem Caesari rebellans et victus et pulsus fuit.

PHARSALVS i, media longa.

* Oppidum Thessaliae est, in cujus campis C. Caesar et Cn. Pompejus acre praelium habuerunt, in quo Pompejus victus fuit. Vnde Lucanus, id proelium describens, opus hoc suum metricum PHARSALIAM inscribit.

PHASELVS Gen. dubii, genus naviculae brevioris, quo Aegyptii voluptatis causa in Nilo flumine utebantur, Eine Gondel, producte. Scribitur etiam Faselus per F.

PHERECYDES is, Philosophus Syrus, Pythagorae magister, qui animum sempiternum dixit ap. Cic. L. 1. Tusc. Quaest. cap. 16. et Lib. 1. Divin. cap. 50. producitur.

PHIALA Eine Schale, corripitur.

PHIDIACVS a, um, Adjectivum Possessivum, correpte.

* Manus Phidiaca i. e. manus Phidiae. Phidias autem fuit pictor et statuarius insignis.

PHILADELPHIA rectius saniorum judicio corripitur, licet in Graeco Diphthongus sit. Conf. supra Alexandria.

PHILEMON Onis, Nomen Proprium viri, ad quem Apostolus Paulus, pro Onesimo deprecaturus, amantissime scripsit, producitur in Nominativo, et corripitur in Genitivo. Graece, *filh/mwn, *filh/monos2.

PHILETAS ae, producitur.

* Poeta Graecus, Elegiacus, patriâ Cous, acerrimus Poetarum censor, Ptolemaei Philadelphi praeceptor, tanta macie, quam ex vigiliis et quaestiunculis propositis sibi contraxerat, ut solum calceorum ferro vel plumbo, ut alii volunt, suppactum haberet, ne vento raperetur: ut Athenaeus et Aelianus de eo prodiderunt.

PHILETVS nomen haeretici, cujus S. Paulus mentionem facit, modulo longiore. Gr. *filhto/s2.

PHILOCLES is, pictor Aegyptius, corripitur: media enim a natura brevis est; quae tamen ob sequentem mutam cum liquida L etiam apud Poetas produci potest. Graece, *filoklh=s2.

PHILOCTETES ae, heres Herculis et funerator, pro quo munere ejus accepit sagittas, producitur: Graece, *filopa/twr.

PHILOPATOR cognomen Ptolemaei, Regis Aegypti, corripitur quantitate metrica; sed producitur ex Accentu Graecorum vulgari. Gr. *filopa/twr.

* Licet in ejusmodi vocabulis in soluta oratione pro arbitrio sequi vel Accentum Graecum, vel quantitatem Latinam. Ol. Borrichii Parnassus in Nuce ad v. 749.

PHILOSTRATVS Nomen Proprium Philosophi, correpte.

PHILOXENVS Nomen Proprium, diversis viris commune, corripitur. Gr. *filo/cenos2.

PHILYRA Oceani filia, mater Chironis, a qua hic PHILYRIDES, et per Diplasiasmum Poeticum, ut primam porrigant, PHILLYRIDES dictus est, mora brevi.

* PHILYRA vel PHILYRE apud Graecos etiam arbor est, Latinis TILIA, Germ. EINE LINDE.

PHLEGETHON ontis, fluvius infernalis, correpte.

PHLEGMONE es, incensio cum tumore et ulcere, Entzündung des Geblüts, daraus ein Geschwär wird, corripitur. Graece *flegmonh/.

* Vocabulum hoc occurrit ap. Celsum ac. Plinium Maj.

PHOENICE es, Asiae regio, producitur.

* Dicitur alias PHOENICIA; in qua Tyrus ac Sidon urbes, ac montes Carmelus ac Libanus turiferi.

PHORCYNIS a Phorcyn vel Phorcys, producitur: vid. Poet. Giess. p. 41.

* PHORCYN[?]. PHORCYS fuit Rex Corsicae vel Sardiniae insularum, et pater Medusae, quae ab eo dicitur PHORCYNIS, IDOS, mediâ productâ in Nomin. correptâ in Genit.



page 331, image: s214

PHORONEVS tribus syllabis, media producta. Gr. forwneu/s2

* Inachi filius, Rex Argivorum.

Hinc Phoronis, idis, mediâ in Nom. longâ; in Gen. penult. correptâ: Patronymicon, quod de Io, Inachi nepte, Phoronei filia, usurpant Poetae.

PHRENESIS morbus aegrotantium, quo desipiunt et aliena loquuntur, Wenn sie kaseln, oder vaseln, producitur. Gr. h( fre/nhs1is2. Accedit auctoritas Iuvenalis Sat. 7.

+ Serenus Sammonicus, qui veterum vestigiis ratione quantitatis non semper insistit, cap. 7. corripit, secutus in eo vulgarem Graecorum Accentum. Confer, quae supra dicta sunt ad Voc. Epanorthosis.

PHRENITIS idem significans quod Phrenesis, porrigitur. Gr. h( freni=tis2, cum Circumflexo, in penultima productionem, et in ultima correptionem arguente.

PHRONESIS prudentia in rebus expetendis et fugiendis, Vocabulum occurrens apud Cic. Lib. 1. Offic. c. 43. producitur. Gr. h( fro/nhs1is2.

PHTHIRIASIS morbus pedicularis, Germ. Die Läusesucht, quo complures tyrannos, nec quemquam excelsae dignitatis Principem, nisi qui vel saeviendo, vel divinos honores adfectando humanitatem exuerit, interiisse recognoscimus, corripitur.

PHYSETER eris, bellua marina admirandae magnitudinis ex genere balaenarum, utrobique producitur. Gr. fus1hth\r, h=ros2.

PHYSIOGNOMON onis, quasi naturam cognoscens, praesertim ex vultu, oculis, lineamentis aut signis similibus, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo. Gr. o( fus1iognw/mwn, tou= fus1iognw/monos2.

PICIS a pix priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita inde derivata: Impico, Ich verpiche; Oppico, Ich verpiche, Ich piche zu.

PILO are, Stampfen, stehlen, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Compilo, Expilo; Oppilo, Ich verstopfe: Propilo, Ich fechte mit einem Spiesse; Suppilo, Ich berupfe.

PILVLA Eine Pille, corripitur.

PILVS Das Haar des Menschen oder des Viehes, priorem corripit. Corripiuntur ergo Compoita hinc derivata: Depilis, e, Kahl; Depilo, are, Die Haare ausrupfen; Raripilus, Dünnharicht, v. g. pecus raripilum, apud Columellam.

PINSITVM Supinum a Pinso pinsui, pinsum, pistum et pinsitum, corripitur: est enim Conjugationis tertiae.

PIPILO are, Verbum, quo vox passerum notatur, corripitur.

PISCINA Ein Teich, mora longa.

PISTRICIS a pistrix producte.

* Vocabulum hoc diversimode scribitur: quo de vide Part. Orthogr. Notat belluam quamdam marinam.

PITVITA humor redundans, ex ore naribusque fluens, producitur. Horatius Lib. 1. Ep. 1. Vers. ult.

Praecipue sanus, nisi quum pituita molesta est.

ubi tamen Synaeresi hoc Vocabulum contrahitur in Trisyllabum: nam prima syllaba semper reperitur producta. Ol. Borrichii Parnassus in nuce ad v. 1630.

PLATANVS arbor silvestris, foliorum amplitudine et umbra grata, Germ. Ein Ahorn, corripitur.

PLATEA avis, alias Pelecanus dicta, corripitur lege Prosodica, qua Vocalis ante Vocalem hac mora adficitur in Latinis. Sed

PLATEA subaudi via producitur vi Diphthongi, quae in Graeco est. Gr. *platei=a. Germ. Eine breite Gasse, Eine Strasse.

* Horatius et Catullus, vel per Syncopen, qua e Diphthongo Graeca una Vocalis tollitur, ut syllaba corripi possit, vel more Poetarum Graecorum, qui etiam in medio vocabulo, sequente Vocali, Diphthongum interdum corripiunt, mediam brevem faciunt, dicentes platea, mediâ correptâ. Vossii Art. Gramm. 286. Conf. supra Alexandria.

PLATINA (Bartholomaeus) luculentus ille Pontificum Romanorum Biographus, corripitur fere ab eruditis.

PLEIADES Latinis Vergiliae, German. Das Siebengestirn, corripitur. Ovid. Lib. 4. Fast. 167:

Plejades incipient humeros relevare paternos.

+ Poterat videri apud Propertium in hoe ejus Hexametro:

Non haec Pleiades faciunt, nec aquosus Orion:



page 333, image: s215

produci. Sed Tetrasyllabum heic fit; id quod per duo signa diaereseos notandum.

PLERAQVE Auctores Poeticae Giessenae p. 38. in prosa pronuntiandum jubent cum Acuto in penultima, licet in metro corripiatur, ut hoc pacto servet Accentum sui Masculini et Neutrius.

* Sunt tamen, qui hoc praeceptum, licet auctores habeat gravissimos, vix possunt concoquere, ut malint syllabam pronuntiare ea quantitate, quam re vera habet apud Poetas. Confer, quae supra notate sunt ad Voc. Calefacis.

PLICO are, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Applico, Complico, Explico, Implico, Replico, Duplico, Triplico.

PLORO are, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Apploro, Comploro, Deploro, Exploro, Imploro, Opploro.

PLVMA ae, priorem porrigit. Porrigenda ergo Composita: Deplumo, Deplumis, Implumis.

POECILE es, Nomen porticûs Athenis pictae, corripitur.

POLEMON onis, corripitur in Nominativo, et producitur in Obliquis.

* Iuvenis est, qui, quum esset extremi luxûs, ebrius ingressus ludum Xenocratis, de continentia disserentis, ita mutatus est, ut mox fieret unus auditorum.

POLIT a polio priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Depolit, Expolit, Perpolit, Repolit; it. Interpolat, in quo Conjugationem mutat.

POLLINIS a pollen Staubmehl, corripitur.

POLONVS Ein Polacke, producte.

POLYCLETVS statuarius et sculptor Sicyonius nobilissimus, mora longiori. Gr. *polu/klhtos2.

POLYCRATES is, modulo concitatiori: est enim a to\ kra/tos2, robur, quod apud Graecos priorem corripit.

* Tyrannus Samiorum fortunâ opibusque celebris, qui, ut aliquid adversitatis habuisse videretur, annulum projecit in mare, quem tamen coquus ejus in pisce repertum restituit: tandem ab Oronte, Praefecto Darii Regis, cruci affixus fuit in excelso monte.

POLYDAMAS antis, corripitur.

* Trojanus fuit, Panthoi filius et Hectoris aequalis.

POLYNICES is, Oedipi filius, frater Eteoclis, media longa, qui in bello ad Thebas, mutuis cum fratre vulneribus, confligens, periit, producitur. Conf. supra Eteocles.

POLYPTOTON i, sive corripias, sive producas, perinde est. Si producis, Diphthongum Graecam; si corripis, Accentum vulgarem sequeris. Gr. polu/ptwton. Confer. supra Epanorthosis it. Monoptoton.

* Figura locutionis est, qua casibus diversis oratio distinguitur. v. g. Virgil. L. 4. Aen. v. 628.

Litora litoribus contraria: fluctibus undas Imprecor, arma armis pugnent.

POLYXENA Priami Regis filia, a Pyrrho ad Achillis sepulcrum jugulata, corripitur. Gr. *poluce/nh.

PONO ere, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Antepono, Appono, Circumpono, Compono, Depono, Dispono, Expono, Impono, Interpono, Oppono, Postpono, Praepono, Propono, Repono, Sepono, Suppono, Superpono, Superimpono, Transpono.

POPANVM placenta rotunda, quam in sacrificiis olim offerebant, Germ. Ein Opferkuchen, corripitur.

POPINA Die Garküche, producitur.

PORCINA ae, virile cognomen familiae Romanae, producitur. Vid. Parte Orthogr. Caecina.

PORCINVS v. g. caro porcina, Schweinfleisch, producitur: est enim ab re animata. Confer supra Adjectiva in Inus.

PORRIGO porrigere, corripitur: nam simplex rego hanc quantitatem in priori habet. Sed

PORRIGO inis, scabies hereditaria, producitur.

PORSENA Rex olim Etruriae, Romam aliquando obsidens, penult. curta. Conf. quae ad hoc Voc. dicta sunt in Parte Orthogr.

PORTVLACA herbae species, German. Burzelkraut, producitur. Vide Poet. Giess. p. 51.

POSTICVS a, um, Hinterwärtig, producitur.

* Eadem quantitas in Postica , ae, Fem. et Posticum , i. Neutr. quod utrumque


page 335, image: s0216

notat ostium aliquod occultius, seu aditum in adversa aedium vel cubiculi parte, quo accedere vel recedere solebant, qui clam volebant id facere, atque sic fallere, Germ. Die Hinterthür.

POTITVR a Potior in prosa recte et usitate producitur: in metro rectius et usitatius corripitur. Poetae enim semper corripiunt: solus Claudianus et Lucilius semper producunt. Ol. Borrichii Parnassus in Nuce ad v. 1671.

POTO are, et POTVS, ûs, priorem producunt. Producuntur ergo Composita: Appotus, Compotor, Compotrix, Epoto, Epotus, Perpoto.

PRAECOCIS a praecox corripitur. Poet. Giess. p. 47.

* Puer praecoci ingenio, Ein Knabe, bey dem sich der Verstand vor der Zeit ausert.

PRAEDICO praedicare, corripitur: nam prior in simplici dico, dicare, hac quantitate gaudet. Sed

PRAEDICO praedicere, porrigitur: nam prior in simplici dico, dicere, eamdem habet moram.

PRAEFOCO are, producitur: est enim a faux, faucis, Plur. fauces; quod Nomen Singulariter positum rarissime reperitur.

PRAEGRAVIS v. g. Praegrave imperium, corripitur: nam prior in simplici gravis talis. Conf. supra Gravis.

PRAEPETIS a praepes i. e. velox, corripitur.

PRAESAGIS a praesagio, producitur.

* Ita etiam Adjectivum Praesagus, a, um, v. g. verba praesaga, debet produci.

PRAESTOLOR praestolari, Germ. Stehen und warten, v. g. Praestolari alicui et aliquem, Auf einen warten, corripitur.

+ Valla quidem et Bersmannus producunt. Etiam Taubmannus, Despauterii auctoritate fretus, producendum confidentissime edicit, et Buchananum corripientem reprehendit. Sed rectius contrarium statuit Becmannus: a quo etiam Terentii auctoritas et Analogia stat. Praestolor, enim ab u(pokoristikw=| praestulus sive praestolus, quod est ab antiquo praestus, unde Adverbium praesto superest; ut Sealiger ad Festum docet. Praestolari enim nihil aliud est, quam praesto esse; ut et Donatus interpretatur. Nunc autem, quae in [?]lus, a, um, et in ulus, a, um, desinunt, penultimam citra omnem exceptionem corripiunt. Poet. Giess. p. 50. et 81. Voss. Art. Gr. p. 297. seq. Dilherrus ad Lipsii Orthogr. p. 119.

PRAEVARICOR praevaricari, corripitur: nam varicus, Einer, der krumme Fusse hat, unde est, hanc moram breviorem habet. Conf. infra Varico.

* Praevaricari i. e. valde varicare, In die Krumme geben, et proprie de aratoribus dicitur, notans Einem etwas abpflügen; inde ad causarum actores translatum, qui corrupte et fraudulenter agunt: ut ita sit, quasi per cuniculos rem justam adgredi, Gallice chicaner. Valla L. 6. c. 2. exponit, quocumque modo a praescriptâ officii sui normâ deflectere.

Ejusmodi Praevaricator quem ICti vocant, ceteroquin etiam vocatur Collusor i. e. qui nocet parti, quam videtur tueri, et adjuvat, quam videtur oppugnare.

Opponitur huic Iudex prorogator, ut ICti veteres vocant, qui differt sententiam, ne perdat quaestum.

PRASINVS a, um, Grün, lauchfärbig, v. g. Toga prasina, corripitur.

PRAXITELES is, corripitur.

* Optimus statuarius, et nobilissimus marmorum sculptor, qui inter alia Cnidi fecit Venerem artificiosissime.

PRECOR ari, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Apprecor, Comprecor, Deprecor, Imprecor.

PREMO ere, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Apprimo, Comprimo, Deprimo, Exprimo, Imprimo, Opprimo, Perpimo, Reprima, Supprimo.

PRESTERIS a prester producitur. Graece o( prhsth\r, tou= prhsth=ros2.

* Notat accensum turbinem seu ventum, qui instar fulminis ardentis cum fragore fertur, Germ. Einen feurigen Wind.

PRIAPVS i. e. deus Lampsacenus Hellesponti, qui hortos tueri dicebatur; it. penis; producitur. Poet. Giess. p. 70.

PRIENE es, urbs Cariae, patria Biantis, hodie PALATIO, producitur. Gr. *prih/nh.

PROAVVS Der Aeltervater, corripitur: nam prior in simplici avus, hanc moram habet breviorem.

* Par ratio in Abavus, Atavus, Tritavus.

PROBO are, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Approbo, Comprobo, Improbo, Reprobo.

PROBRVM i. e. dedecus, ignominia, crimen, priorem corripit.


page 337, image: s217

Corripiuntur erga Composita: Exprobro, Improbro, Opprobro.

PROCACIS a procax producitur.

PROCERES i. e. viri in republica primarii, morâ brevi.

PROCERVS a, um, i. e. in longitudinem productus, porrigitur.

PROCHYTA insula in Etrusco mari circa Campaniam, et una ex Aeoliis, mediâ curtâ.

* Aeoliae et Aeolides insulae sunt inter Italiam et Siciliam, quas Graeci Hephaestiades, Latini Vulcanias appellarunt.

PROCIDIT a procido corripitur: est enim a Simplici cado, quod priorem suam eâdem mora adficit.

* Procidit a simplici caedo, mediâ longâ, non est in usu. Versa vice usitatum est Praecido producte; ad non item Praesido correpte. Conf. supra Cado et Caedo.

PROCONESVS insula Propontidis, marmore dives, producitur.

PROCYON onis, sidus, quod Canicula seu Canis minor, dicitur, morâ brevi in Nominativo non minus, quam in Obliquis.

PRODROMVS i, Der Vorbote, mora brevi.

PROFANO are, porrigitur: nam prior in fanum, unde compositum, talis.

PROGENER i. e. neptis nostrae maritus, corripitur: hanc enim quantitatem simplex gener habet.

PROLOGVS Der Vorredner corripitur.

PROMETHEVS tribus syllabis, Genitivo ei, producitur.

* Iapeti, unius ex Titanibus, et Clymenes filius: quem genus humanum finxisse, et ignem suffuratum de coelo detulisse in terram, Poetae fingunt: ideoque iratos deos per Mercurium alligasse eum in Caucaso monte, appositâ aquilâ, quae ejus cor, vel jecur, succrescens perpetuo, exederet.

PROMO ere, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Depromo, Expromo; Suppromus, Der Vntervoigt, Des Kellners Beystand, Voc. Plautinum.

PRONEPOS Der Vrenkei, corripitur: nam prior in simplici nepos brevis est.

* Eâdem ergo quantitate in pronuntiando gaudent, Abnepos, Atnepos, Trinepos.

PRONVBVS Ein Freywerber, corripitur: refertur enim inter brevia a Primitivis longis; quia nubo, unde est, priorem longam habet.

PRONVPER Vorlängst, Adverbium Plautinum, producitur: nam prior in simplici nuper talis.

PRONVRVS i.e. uxor nepotis, corripitur: hanc enim quantitatem simplex nurus habet.

PROPAGO Nomen et Verbum, producitur.

PROPALAM Adverb. Germ. Frey, öffentlich, corripitur: talis enim prior in simplici palam.

PROPALO are, i. e. divulgare, corripitur: descendit enim a palam, quod priorem suam habet curtam. Ol. Borrich. Parnass. in Nuce, ad v. 1373.

* Propalare est verbum Latinitatis cadentis. Vid. infra Part. Etymol. Sect. 1.

PROPERVS a, um, i. e. festinus, celer, v.g. Properus irae, Iachzornig, Tac. corripitur.

PROPINO are, producitur.

PROSELYTVS Ein Iüdengenosse, corripitur.

* Vocabulum Graecum est, proprie notans advenam s. hominem adventicium, i. e. qui ex gente sua ac patria in aliam migravit. Speciatim, quatenus haec vox Biblica est, significat illos, qui e gentibus non coacti se Iudaicae addicebant religioni. Erantque proselyti vel justitiae, qui abdicato gentilismo religionem Iudaicam amplectebantur; vel domicilii seu portae, qui quidem ad Iudaeos accedebant, non autem omnes Iudaicae religionis recipiebant ritus, sed Noachica tantum observabant praecepta.

PROSERPINA Plutonis conjux, inferorum regina, et in coelo Iuna, quae et Diana et Lucina et Hecate vocatur, mora brevi.

PROTAGORAS ae, ABDERITES dictus, Democriti auditor, qui primus mercede docuit artem Rhetoricam, modulo breviori.

PROTELO are, mora longa.

* Protelare notat

1. Exagitare, Perturbare. Ter. Ne te iratus suis saevis dictis protelet.

2. Expellere, Propulsare. Apul. Cladem de vestris protelamus manibus. Tertull. Haec (se. poenitentia) te peccatorum fluctibus mersum prolevabit, et in portum divinae clementiae protelabit.



page 339, image: s218

3. Prorogare, Germ. Aufhalten. Hieron. Ezechias vicina morte terretur, et fusus in lacrimas, quindecim annorum spatio protelatur ad vitam.

PROTESILAVS i, producitur.

* Vnus ex Graecorum Ducibus, ad bellum Trojanum profectis, qui, navem ergressus, omnium primus interfectus est ab Hectore, sicut oraculum ei proedixerat. Ejus uxor Laodamin in solatium moeroris, umbram mortui amplexa, exspiravit.

PROTOTYPVS Ein Original, Das Hauptmuster, mora brevi; propter quantitatem, quae est in priori simplicis.

PROXENETA ae, i. e. conciliator hominum inter se stipulantium, et spondentium, Germ. Ein Vnterhändler, Ein Mittler, producitur. Graece o( procenh/ths2.

PRVRIGO inis, Die Raude, Das Iücken, porrecte: est enim a Supino pruritum.

PRYTANEVM i, mora longiori: Graece prutanei=on. Confer. supra Alexandria.

* Locus erat Athenis in arce dignissimus, ubi judices et magistratus habere consilium solebant, et in quo publice alebantur, qui bene de rep. meriti essent.

PSEVDOLVS fabula Plautina, corripitur: Graece yeu/dolos2.

PSEVDOTHYRVM ostium occultius, v. g. Cic. Non janua receptis, sed pseudothyro intromissis voluptatibus, corripitur: nam ex Graeco qu/ra descendit, cujus prior moram brevem habet.

PSITTACVS Ein Papagey, corripitur.

PSORICVM medicamentum contra psoram i. e. cutis asperitatem, modulo concitatiori.

* Vocabulum hoc occurrit apud Plinium ac Celsum.

PTISANA ae, corripitur.

* Notat HORDEVM vel TRITICVM DECORTICATVM Germ. GRAVPEN. Fit etiam PTISANA ex aliis frugibus v. g. avena. CREMOR sive SVCCVS PTISANAE adfectae valetudini conducit; id, quod a Medicorum filiis habemus.

PVDET priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Depudet, Dispudet, Impudens, Suppudet.

PVLVINAR, PVLVINVS producuntur.

PVMILO onis, it. PVMILVS, i, Ein Zwerg, corripitur.

PVNICVS a, um, i. e. Carthaginiensis v. g. Bella Punicis graviora, corripitur.

PVPVGI a pungo corripitur, ad Analogiam aliorum Praeteritorum, geminantium initialem syllabam, quae primam itemque alteram syllabam habent brevem, nisi Positio obstet. Vid. Phil. Melanchthonis Gr. Lat. p. 415. it. Poet. Giess. p. 35.

+ Prudentius tamen producit, de Coronis Hymno 9. v. 59. ita canens:

Major tortor erat, qui summa pupugerat, infans.

Ad exceptionem ergo hoc Praeteritum referrem: sed Poetae hujus auctoritas non videtur esse tanti. Scimus enim, quantum sibi permittat ultra id, quod Prosodicae legis est.

PVTEOLI orum, Campaniae civitas, hodie Puzziolo, in Terra Laboris, Regni Neapolitani regione, corripitur.

PVTO are, priorem corripit. Eâdem ergo morâ adficiantur Composita: Amputo, Computo, Deputo, Disputo, Exputo, Imputo, Interputo, Opputo, Perputo, Postputo, Reputo, Supputo.

PYLADES ae, amicus Orestae fidissimus, modulo brevi.

PYRAMIS idis, corripitur.

PYRAMVS modulo concitatiori.

* Adolescens Babylonius, Thisben puellam mutuo amore clam parentibus amans. Et licet a parentibus valde custodirentur; tamen constituerunt, ut nocte exirent, et certo loco convenirent sub arbore quadam. Thisbe autem prior illuc veniens, viso leone fugit in silvam, veste illic relicta. Quam vestem Pyramus post veniens, a leone laceratom videns, putansque Thisben a bestia devoratam, se ipsum necavit. Quod Thisbe reversa videns, se etiam eodem peremit gladio.

Est et Pyramus amnis Ciliciae, qui ex Tauro monte in mare Pamphylium profluit.

PYRENE es, producitur.

* Mons Acro - Corinthi, Musis sacer. Etiam mons Hispaniae, qui Gallias et Hispanias disterminat, alias Pyrenaeus dictus.

PYRETHRVM herba et radix, Germ. Bertram, oder Speichelkraut, corripitur.

* In metro etiam produci potest, ob sequentem mutam cum liquida R.

PYROPVS carbunculi genus, producitur. Graece, purwpo/s2.



page 341, image: s219

PYTHAGOREVS producitur. Confer, quae supra adnotavimus ad voc. Alexandria.

Q.

QVADRILIBRIS e, Vierpfündig, producitur: nusquam enim prior in libra corripitur.

* Par ratio in reliquis Compositis: Bilibra, Selibra, Semilibra, Bilibris, Trilibris; it. Collibro, Delibro, Perlibro.

QVADRIGAE arum, i. e. quattuor equi currui adjuncti, v. g. Curru quadrigarum vehi, Auf einem mit vier Pferden bespanneten Wagen fahren, producte.

* Pluralis tantum Numeri est, uti censuit Caesar, teste Gallio L. 19. c. 8, quamvis et Singularis apud probatos auctores inveniatur. Vid. Barth. ad Script. Venat. p. 106.

QVADRIMVS a, um, Vierjährig, mora longiori: excipitur enim ab regula, qua Adjectiva in Imus desinentia corripiuntur. Poet. Giess. p. 68. Consentit Borrichius Parnasso in Nuce ad v. 2312. Not. 45.

QVAERO ere, priorem producit propter Diphthongum. Producuntur ergo Composita: Adquiro, Anqulro, Conquiro, Disquiro, Exquiro, Inquiro, Perquiro, Requiro.

QVATIT a quatio priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Concutit, Decutit, Discutit, Excutit, Incutit, Percutit, Repercutit, Praecutit, Recutit, Succutit.

QVERCERVS vel QVERQVERVS a Graeco ke/rkeros2 frigidus cum tremore, German. Kalt, schauricht, mora brevi.

QVERCICVS idem quod Quernus, Querneus seu Querceus, Eichen, was zur Eiche gehöret, v. g. Corona quercica, corripitur.

QVERELA ae, Die Klage, producte.

QVEROR queri, priorem corripit. Correpte igitur pronuntianda Composita: Conqueror, Interqueror.

QVERVLVS corripitur.

QVIPPINI Particala adfirmandi idem notans, quod Quidni? Warum nicht? Plauto frequentata, corripi debet; ut ex Analogia et scansione versuum Plautinorum eruditi demonstrant.

QVIRINVS i. e. Romulus, producitur.

* Dictus ita, vel a Quiris seu Curis, vocabulo Sabinarum, quo hastam illi appellarunt; a quo et Securis dicta est: vel a Quiritibus sive Romanis, qui sic a Curibus appellati fuerunt Sabinis, Romulo jam sociatis, ut Livius auctor est Lib. 1. cap. 13. Ceterum Romulus a morte, et jam relatus in Deorum numerum, Quirinus vocatus est.

QVIRITO are, et QVIRITOR, ari, i. e. Quiritum auxilium clamore implorare, it. exclamare, Germ. Laut ruffen, um Hülfe schreyen, heulen; quod accusati solebant, quum nihil auxilii amplius videretur adesse, producitur.

* Compositum Requirito, are, Wiedersuchen, corripit penultimam, et huc non pertinet; sed a requiro descendit.

QVITVM a queo refertur inter novem illa Supina Disyllaba, quae priorem corripiunt. Hinc correpte efferendum Compositum Nequitum a nequeo.

R.

RACEMVS Eine Weinbeer, Traube, it. Der Kamm an den Trauben, porrecte.

RADICO are, producitur: nam est a radix, radicis. Sic et Eradico.

RADO ere, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Abrado, Adrado, Circumrado, Corrado, Derado, Erado, Interrado, Praerado, Praeterrado.

RAMICIS a ramex corripitur.

* Ramex Gen. Masc. est, notans HERNIAE Genus, Germ. Den Bruch am Leibe.

RAPHANVS Der Rettig, corripitur.

RAPINA ae, Der Raub, Die Plünderung, mora longiori.

PAPIT a rapio priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Abripit, Arripit, Corripit, Deripit, Diripit, Eripit, Praeripit, Proripit, Surripit.

RARIORA vocabula hac in Parte nostra Prosodica omittenda esse censui, iisdem inductus rationibus, quas pro se hac in causa adfert Olaus Borrichius Parnasso in Nuce, Praefat. ad Lect. p. 3, his quidem verbis:

* Resecui, fateor, voces quasdam, sed insolentes, et quae fere scombros metuunt, atque nulli rei, nisi turbando juniorum ingenio, deserviunt, satius esse credens, contemnere ejusmodi, quam nobilissimum thesaurum, memoriam, infrugiferis


page 343, image: s220

vocabulorum monstris obtundere et hebetare. Et quis te damnabit inscitiae, si non possis ad unguem suis quantitatibus exprimere omnes Actaeonis canes, omnia Centaurorum vana nomina? Sunt alia, quibus impendi potest angustum illud vivendi tempus, quod natura mortalibus indulsit. Addo, sordere illis, qui his sacris non ita initiati sunt, carmina multis Propriis Nominibus, praesertim non adeo notis, referta; illa vero, quae sententiis exquisitis et acuminibus turgent, probari universis. In Nominibus Propriis sacrarum litterarum adducendis parcior etiam fui, tum quod apud Poetas antiquos rara exstent vestigia illorum, tum quod periphrasi potius utantur recentiores, quam Nominibus ipsis, ubi eos huc necessitas detruserit, tum quod pro arbitrio in iis luserint Ecclesiastici scriptores, tum denique quod non omnibus satisfaciant, qui huc usque de quantitatibus Hebraeorum sententiam suam aperuerunt. In iis ergo, nisi quae apud antiquos Poetas inveniuntur, promiscuum usum, ita tamen, ut regulis Prosodicis nulla vis fiat, non adeo improbandum censeo, donec forte aliquis larvam detraxerit Ecclesiasticis illis, ostenderitque clare, in quibus impingant. Conf. supra Nomina Propria.

RATVM refertur inter novem illa Supina Disyllaba, quae priorem habent brevem. Hinc eâdem morâ concitatiori efferendum quoque Compositum Irritus.

RECALCITRO are, Ich schlage wiederum hinten aus, mora brevi.

* In metro etiam porrigi potest, ob soquentem mutam cum liquida R.

RECALES a recaleo ere, Wieder erwärmen, corripitur: nam prima in simplici caleo talis.

RECIDO a cado Ich falle zurück, corripitur. Sed

RECIDO a caedo Ich haue aus, Ich verschneide, producitur.

RECIPROCVS a, um, Wieder zurück prallend, rückkehrig, abwechselnd, v. g. mare reciprocum, amnis reciprocus, Das Meer, Der Fluss, so am Wasser bald ab, bald zunimmt, corripitur.

* Ita etiam effertur Verbum Reciproco, i. e. recurro, retrogredior, repeto.

RECOLO recolere, i. e. renovare, restituere, corripitur: prior enim in simplici colo, colere, brevis. Sed

RECOLO recolare i. e. iterum colare, Wieder durchseigen, producitur: prior enim in simplici colo, colare, nec non in colum, i. Der Trichter, hanc quantitatem habent.

REFRAGOR ari, i. e. repugnare et quasi refringere alienam sententiam, producitur.

REFVTO are, producitur.

REGO ere, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Arrigo, Corrigo, Recorrigo, Dirigo, Erigo, Suberigo, Porrigo, Exporrigo, Surrigo.

RELEGO ere, corripitur: pro quantitate simplicis lego, legere.

RELEGO are, producitur; pro quantitate simplicis lego, legare.

RELIGO are, corripitur; pro quantitate simplicis ligo, ligare.

REMANET tertia Praesentis Indicativi a remaneo, remanere, corripitur. Sed

REMANET tertia Praesentis Conjunctivi, a remano, remanare, producitur. Suum enim utrique simplex pro canone est.

REMIGIS a remex it. REMIGO, are, Germ. Rudern, mora brevi. Par ratio in Compositis: Adremigo, Eremigo, Subremigo.

REMORA ae, Die Verweilung, corripitur: nam prior in simplici mora talis.

REMVS i, Ein Ruder, priorem porrigit. Porriguntur ergo Composita: Biremis, Triremis, Quadriremis, Quinqueremis, Vndeciremis.

RENIDES a renideo ere, i. e. fulgere, splendere, Germ. Schimmern, glanzen, producitur.

REPERIMVS Perfectum corripitur. Sed

REPERIMVS Praesens producitur.

REPETITVS a repetor repeto, corripitur. Sed REPETITVM Supinum et REPETITVS Praeteritum Pariticipii Passivi, producitur. Conf. supra Petitur.

REPO ere, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Adrepo, Correpo, Derepo, Direpo, Erepo, Irrepo, Obrepo, Perrepo, Prorepo Subrepo.

RESIDES a resideo corriptur. Sed

RESIDEIS a resido producitur. Diversa utriusque simplicis quantitas ita exigit.



page 345, image: s221

RESINA Gr. r(hti/nh, humor pinguis et lentus ex arboribus stillans, Germ. Der Harz, Das Gummi, producitur. Martial. Lib. 3. Epigr. 74:

Quid faciant ungues? nam certe non potes illos Resinâ, Veneto nec resecare luto.

+ Vulgo breve usurpatur, et a viris ceteroquin doctissimis pronuntiatur; quod tamen plane contra naturam originis est, et antiquitatis auctoritatem. Nam quod ad illum Phalaecium Martialis Lib. 3. Epigr. 67. confugiunt:

Veterno resinâque pigriores;

longe frustra sunt. Legendum enim ibi: Veternoque resinaque pigriores; ut monstrant Turnebus, Gruterus, Lipsius, alii. Alii insuper viri docti jam olim evicerunt, legendum Vaterno (vel quod Scriverius, Farnabius et Cluverius malint, Vatreno ) Eridanoque pigriores. Nec movet nos instantia Riccioli, quasi non sit verisimile, juvenes nobiles et placide natantes comparari cum asina. Nam aeque durum est, comparare eos cum veterno. Deinde non de nobilibus loquitur Martialis, sed de pigris nautis. Iam vero quod alii objiciunt versum illum Iuvenalis:

Despicias merite, quid enim resinata juventus;

id nimirum eodem laborat vitio. Irrespit enim per imprudentiam ab aliquo, quemadmodum docti censent, illud enim, quod delendum; atque etiam recte exclusum videmus in Iuvenale novo Schrevelii. conf. Taubmanni Dissert. de L. L. p. 119. Poet. Giess. p. 53. Olai Borrichii Parnassum in Nuce ad v. 1857. n. 14.

RETVDIT a retundo corripitur. Conf. infra Tutudi.

RHENONIS a rheno producitur. Nomina enim tertiae Declinationis, quorum Nominativi terminantur in o, hac longiori mora Genitivum suum adficiunt. Conf. supra Genitivi tertiae Declinationis.

* Rheno est vestis ex pellibus ferarum, Ein Pelz. Honoratiorem fuisse habitum, ex proverbio de indigne ornato liquet: Suem rhenone vestire.

RHETORIS a Rhetor corripitur.

RHINOCEROS otis, corripitur in Nominativo, producitur in Genitivo. Gr. rinoke/rws2, rwtos2.

* Animal in India, unicum habens in naribus cornu modice reflexum, aliqui elephanto non dissimile, Germ. Das Nashorn. Hinc proverbialis locutio: Nasum rhinocerotis habere i. e. nasutulum esse et irrisorem, Germ. Die Nase worüber rumpfen, ap. Martialem.

RHODANVS memorabilis Galliae fluvius, Die Rhone, corripitur.

RHODOPE es, mons Thraciae, seu montana potius regio, quae inter Thraciae provincias etiam numeratur, media brevi. Gr. h( (*rodo/ph.

RICINVS Plur. ricini, i. e. pediculi vel vermes, quibus canes, boves et oves infestantur, corripitur.

* Ricinus etiam est frutex, vel planta, Germ. Der Wunder- und Creuzbaum.

RIDICA ae, pedamentum vinearum fissile, Germ. Eine geschliffener Weinpfal, Eine Rebstange, producitur.

* Vtuntur hac voce frequenter Varro, Columella, Plinius Maj.

RIGET a rigeo priorem coripit. Corripiuntur ergo Composita: Diriget, Obriget.

RIVVS i, Der Bach, priorem producit. Producuntur ergo Verba hinc Composita: Corrivo, Derivo, Erivo.

RODO ere, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Abrodo, Arrodo, Circumodo, Corrodo, Derodo, Erodo, Obrodo, Perrodo, Praerodo.

ROGO are, priore correpta. Eadem ergo mora gaudent Composita: Abrogo, Arrogo, Corrogo, Derogo, Erogo, Interrogo, Irrogo, Obrogo, Perrogo, Praerogo, Prorogo, Surrogo.

RORIS a ros priorem porrigit. Porriguntur ergo verba hinc Composita: Circumroro, quod Apuleji est; et Irroro, Ich bethaue.

ROSMARINVS et ROSMARINVM planta odorifera satis nota, producitur: Adjectivum enim marinus, unde est Compositum, refertur inter illa in Inus desinentia, quae penultimam suam habent longam. Vid. Poet. Giess. pag. 69. Conf. etiam supra Adjectiva in Inus.

* Nominis ex eo ratio est, quia rore alitur marino, vel quia matutino tempore instar roris in marino litore apparet.

ROTA, ae, et ROTO are, priore correpta. Corripiuntur ergo Composita: Birotum, i, Ein Karn, in vet. Onomastico; Birota, ae, idem notans, in Cod. Theodosiano; et Irroto, are, Hinkugeln, apud Min. Felicem.



page 347, image: s222

RVBETA ae, bufo seu rana venenata, Eine Kröte, producte.

RVBETVM i, Das Dorngebüsche, Der Brombeerbusch, porrecte.

RVBICO onis, corripitur in Nominativo, producitur in Genitivo.

* Exiguus brevisque amnis, terminus olim Galliae et Italiae, hodie vulgo vocatur Rugone et Rigone, corruptiusque non nullis accolis Vrgone.

RVBIGO inis, Der Brand im Getreide, Der Rost, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo.

RVBRICA ae, producte.

* TERRA SVBRVBENS est, Germ. DER RÖHTEL: et quum solerent legum capita et tituli minio notari, RVBRICAE pro IPSIS LEGIBVS, et pro ARGVMENTO seu INSCRIPTIONE SINGVLORVM CAPITVM aliquando auctoribus veniunt.

RVDITVS vox asini; et

RVGITVS vox leonis, pronuntientur cum longiori mora.

* Nam penultimam producunt a Supinis deducta fere omnia vocabula, animantium vocem significantia, ut balatus, latratus, barritus, Das Geschrey der Elephanten, gannitus Das Gebelle der Füchse, hinnitus, mugitus, rugitus, ruditus ab obsoleto rudio, cujus Praeteritum exstat apud Apulejum: Rudivi fortiter; et Compositum erudio, erudivi, eruditum, erudire in usu est. Poet. Giess. p. 7.

RVGA, ae, et RVGO are, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Corrugo, Erugo, Irrugo.

RVMICIS a rumex i. e. planta, quae et lapathum, Germ. Ampfer dicitur, correpte.

RVMINO are, et Deponentaliter RVMINOR, ari, Wiederkauen, et metaph. Wiederhohlen, modulo concitatiori.

RVNCINA ae, major serra fabrorum, it. dolabra, producitur.

* Eâdem ergo morâ proferenda Runcino, Ich hohle, ich sage; it. Deruncino, Ich hohle ab.

RVPICAPRA i. e. dama, Eine Gems, correpte.

* Vocabulum Plinianum est.

RVSPINA ae, oppidum Africae, cujus Hirtius in Bello Africano passim, et Plinius Lib. 5. c. 4. mentionem injicit, corripitur auctoritate Silii 3. v. 206.

RVTILVS a, um, Röhtlich, corripitur.

* Eodem ergo modulo efferenda Rutilo, are; it. Subrutilus, Subrutilo.

RVTVLA ae, i. e. ruta pusilla, kleine Raute, modulo concitatiori.

RVTVM refertur inter novem illa Supina Disyllaba, quae priorem habent brevem. Hinc cum correptione efferenda Composita: Dirutum, Erutum; it. Dirutus, Erutus, Obrutus, Prorutus, Semirutus, Subrutus.

+ Nota: Corruo, Irruo, Obruo, Proruo, Subruo, Perfecto suo gaudent; at Supino carent.

S.

SABINA ae, planta nota, Germ. Sagbaum; it. quae ex Sabinis est, producitur.

SACOMA atis, i. e. aequipondium, aequilibrium, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo: Graece to\ s1a/kwma.

SACRO are, priorem corripit. corripiuntur ergo Composita: Consecro, Exsecror, Obsecro, Resecro.

* In metro haec etiam produci possunt, ob sequentem mutam cum liquida R.

SAGANA idem notans quod saga, Eine Hexe; nisi quod primam producat, quum saga priorem corripiat: modulo efferatur concitatiori.

SAGENA ae, Ein Fischernetz, producitur. Gr. h( s1agh/nh.

SAGINA ae, Die Mast, cibus, quo pinguescunt animalia; item Die Mastung, saginatio, actus saginandi, v. g. Facilis anserum est sagina, Gänse lassen sich leicht mästen, oder fett machen, producitur auctoritate Iuvenalis, Manilii, aliorum.

+ Calphurnius ergo et Andrelinus in eo, quod secundum corripuere, non sunt imitandi. Ol. Borrichius Parnass. in Nuce v. 1910. n. 5.

* Hinc Verbum Sagino, are, eâdem morâ longiori efferendum.

SAGVLVM i, u(pokoristiko\n a sagum, Ein kurzer Rock, Ein Wams, corripitur.

SALAMINA Accusativus a Salamis l. Salamin, quod mediam corripit; producte efferendum.

* SALAMIS insula est Archipelagi Athenaas contra: hodie quae dicitur COLOVRT.



page 349, image: s223

SALEBRAE arum, i. e. loci asperitate difficiles et impediti, Germ. Rauhe und steinigte Oerter, modulo concitatiori.

* Poetae etiam producere queunt ob sequentem mutam cum liquida R.

SALGAMA orum, i. e. flores, herbae, olera, aceto et muria, ex sale, unde nomen, condita, quae in vasis fictilibus vitreisque adservantur, Germ. Allerhand eingemachte Früchte, Gute Tütsche, media curta.

SALICIS a salix Der Weidenbaum, corripitur. Cons. supra Genitivi.

SALINA ae, locus, ubi sal vel fit vel coquitur, Eine Salzquelle, Eine Salzgrube, producitur.

SALINVM i, Ein Salzfass, producitur.

SALIT a salio priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Absilit, Adsilit, Circumsilit, Consilit, Desilit, Dissilit, Exsilit, Insilit, Praesilit, Prosilit, Resilit, Subsilit, Supersilit, Transilit.

SALIVA Der Speichel, producitur.

SALMACIS Salmacidis, fons in Caria, corripitur utrobique.

SALOME es, femina memorabili pietate, Christum, Servatorem nostrum, ungere cupiens, Marc. 16, 1. producitur. Graece, *salw/mh

SALPICIS a salpix Eine Posaune, Eine Trompete, corripitur.

* Dicitur etiam salpinx, ingis.

SALVBER I. SALVBRIS e, producitur: est enim a salute. Poet. Giess. p. 8. Consentit etiam Poetarum veterum auctoritas.

+ Cinna ergo, Poeta, qui vixit ante Christum natum, et Buchananus, citra vocis naturam, et consensum veterum corripiunt. Poet. Giess. p. 62. Titii Manud. 313. Voss. Art. Grammat. 210.

SAMBVCA ae, producitur.

* Sambuca significat

1. Instrumentum Musicum triangulum ex inaequalibus nervis, Germ. Ein Saitenspiel, Ein Hackebrett.

2. Machinam militarem, quâ urbs expugnabatur, Germ. Einen Mauerbrecher.

SAMBVCINA ae, Eine Harfenschlägerinn, corripitur.

SAMBVCVS i, Eine Wacholderstaude, producitur.

SAMSONIS a Samson anceps: ab aliis producitur; ab aliis corripitur. Poet. Giess. p. 41.

SANDAPILA ae, Ein schlechter Sarg für geringe Leute, corripitur.

SANDARACHA Rossgeel, Bergröht, corripitur.

SANDYCIS a sandyx i. e. color ex cerussa decoctus, quod vulgo minium, Germ. Menning vocant, rectius cum mora longiori: veteres enim et melioris notae Poetae producunt tantummodo.

* Sandyx Oratoribus Femininum; Poetis quoque Masculinum.

SANGVSVGA ae, i. e. hirudo, Germ. Ein Blut-Igel, producitur: Verbum enim sugo, ere, unde componitur, hanc in priori sua quantitatem prae se fert.

SANO are, et SANUS, a, um, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Consano, Insanus, Insane, Insanis ab insanio, Persanus, Persano, Praesano, Resano, Vesanus, Vesanis a vesanio.

SANTONES vel SANTONI Galliae quondam populi Garumnam inter et Ligerim (Zwischen der Garonne und Loire) in Aquitania (hodie apud Gallos Guienne,) ubi nunc Santones seu Mediolanum Santonum, Gall. Saintes, situm est, corripitur.

SAPIT a sapio priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Consipit, Desipit, Resipit, Subsipit.

SAPONIS a sapo i. e. smegma, Seife, producitur.

SAPPHIRVS gemma colore caeruleo ex Iaspidum genere, Ein Sapphir, morâ longiori. Graece, s1a/pfeiros2.

* Sic et Sapphira, nomen mulieris, Act. 5, 1, quoniam hinc ducitur, eâdem affici debet morâ.

SARCINA ae, Eine Bürde oder Last, modulo concitatiori.

* Correpte ergo etiam efferendum Verbum compositum Consarcino, are, quod Gellii est.

SARCOPHAGVS i. e. carnivorus, corripitur Accentu Prosodico; at producitur tono Graecorum vulgari. Graece o( s1arkofa/gos2.



page 351, image: s224

SARDONYX ychis, gemma, alioquin et Sarda nuncupata, in Sardinia primum reperta, coloris rubei et subcandicantis, in Nominativo producitur Accentu Graecorum vulgari; at corripitur vi quantitatis Prosodicae. Gr. o( s1ardo/nuc. In Genitivo tantum corripitur.

* Sardonyx Oratoribus Femininum; Poetis quoque Masculinum.

SARMATAE qui et SAVROMATAE dicuntur, populi Europam et Asiam longe lateque incolentes, modulo concitatiori.

* In Europa habitabant, ubi nunc Borussi, Lithuani, Poloni et Russi degunt. In Asia per totum illum terrarum tractum, qui hodie Tartaria vocatur, sese diffundebant.

SARPEDON onis, in Nominativo producitur; at in Genitivo corripitur. Gr. *sarphdw\n, *sarphdo/nos2. Poetic. Giessen. pag. 41.

* Filius Iovis, Minois frater, Rex Lyciae, qui Trojanis contra Graecos suppetias tulit.

SARRANVS i. e. Tyrius v. g. Purpura Sarrana, Ein Tyrischer Purpur, producte.

* Descendit a Sarra, quod olim Tyri Nomen fuit.

SARRACVM i, Ein Holzwagen, Ein Lastwagen, porrecte.

SARSINA ae, Vmbrorum civitas, Plauti patria, quae hodie, ut opinor, in ruinis jacet, correpte.

SARTAGO inis, Eine Rostpfanne, Eine Bratpfanne, ein Tiegel, producitur in Nominativo, et corripitur in Genitivo.

* Persius Sat. 1. v. 80. sartaginem loquendi dixit pro corrupto ac depravato loquendi more, sive miscello sermonis genere, quum probatae juxte ac damnatae voces ac locutiones congeruntur.

SATRAPA vel Satrapes ae, Ein Landeshauptmann, corripitur.

SATVM ex novem illis Supinis Disyllabis est, quae priorem corripiunt. Eodem itaque modulo concitatiori efferenda sunt Composita: Adsitum, Adsitus, Circumsitum, Circumsitus, Consitum, Consitus, Desitum, Desitus, Dissitus, Insitum, Insitus, Obsitum, Obsitus, Prosatum, Prosatus, Resatum, Subsitum.

SATVRO are, corripitur.

* Eodem ergo modulo breviori efferenda Satur, satura, saturum; Satura, ae, Subst. Eine angefüllte Schale oder Schüssel; it Verba Composita, Exsaturo, Obsaturo.

SATYRA ae, Eine spöttische Schrift, Eine Stichelschrift, mora curta.

SAXONIS a Saxo corripitur. Poet. Giess. p. 39.

SCALPTVRIS a scalpturio Ich kratze, wo es jucket, rectius corripitur: est enim Verbum Desiderativum, quum descendat a Supino scalptum, et desiderium significet.

+ Auctores Poeticae Giessenae p. 82. scribunt scalpurio, et propterea inter Meditativa haud referunt, nec corripiunt, sed producunt. Sed fortassis Plauti, cujus auctoritatem hoc verbum agnoscit, vulgati codices, qui ita habent, eos deceperunt. Critici saltem illi, qui emunctioris naris sunt, cum Glandorpio legunt scalpturire; quae scriptura etiam in veteri Onomastico obtinet, ibique exponitur per katakna/w.

SCANDALVM Ein Anstoss, Ein Aergerniss, corripitur.

SCAPVLA ae, Das Schulterblatt, corripitur.

SCARIFICO are, Schrepfen, behacken, Köpfe setzen, corripitur.

* Eodem modulo concitatiori proferendum est etiam Compositum Circumscarifico.

SCATEBRA ae, Eine Quelle, v. g. Fontium scatebrae, Brunnquellen, corripitur.

* In metro etiam porrigi potest, ob sequentem mutam cum liquida R.

SCATVRIGO inis, Die Quelle, Der Vrsprung, v. g. Scaturigo perennis apud Plin. Maj. producitur in Nominativo, et corripitur in Genitivo.

SCATVRIS a scaturio Hervorquellen, producitur: neque enim in Meditativis locum habere potest.

SCHOENABATES ae, id est, funambulus, corripitur.

SCIDI a scindo refertur inter sex illa Praeterita Disyllaba, quae priorem corripiunt. Eadem ergo more breviori efferenda Composita: Abscidi, Circumscidi, Conscidi, Discidi, Exscidi, Inscidi, Interscidi, Perscidi, Praescidi, Proscidi, Rescidi.

SCIVRVS Ein Eichhorn, producitur.

SCRIBLITA Ein warmer Kuche, producitur.



page 353, image: s225

SCRIBO ere, priorem porrigit. Porriguntur ergo Composita: Adscribo, Circumscribo, Conscribo, Describo, Exscribo, Inscribo, Interscribo, Perscribo, Postscribo, Praescribo, Proscribo, Rescribo, Subscribo, Superscribo, Transscribo.

SCVTICA ae, Eine Peitsche, Karbatsche, corripitur.

SCVTVLA ae Eine Schale, Ein Schüsslein, corripitur.

SCYTALA ae, l. Scytale , es, corripitur.

* Notat 1. Genus serpentis vel muris, cujus morsus venenatus est. 2. Genus occultae epistolae, quo Lacedaemonii utebantur, ad Imperatores perscripturi, quae secretissima volebant esse.

SECO ui, ectum, are, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Circumseco, Conseco, Deseco, Disseco, Exseco, Inseco, Interseco, Perseco, Praeseco, Proseco, Reseco, Subseco.

SEDET a sedeo priorem brevem habet. Correpte ergo pronuntiantur Composita: Adsidet, Circumsidet, Considet, Desidet, Dissidet, Insidet, Superinsidet, Obsidet, Persedet, Possidet, Praesidet, Residet, Subsidet, Supersedet. Sed Persedit, et Supersedit producuntur: nam veniunt a Praeterito simplicis sedit.

SEDILE is, Ein Sitz, morâ longâ.

SEDINVM alias Stetinum, urbs Pomeraniae primaria, producte.

SELIBRA ae, Ein halb Pfund, corripitur, contra naturam Primitivi libra, quod priorem porrigit. Conferatur supra Libra. Item Ol. Borrich. Parnass. in Nuce p. 7.

SEMELE es, mediâ curtâ.

* Filia Cadmi, Regis Thebarum, quam Iuppiter gravidam fecit. Quare Iuno indignata, et eam perdere volens, adsumtâ formâ vetulae, quae fuerat nutrix Semeles, eam adiit, et fingens, se dubitare, an amasius ejus vere esset Iuppiter, hortatur eam, illum rogare, ut talis et tantus secum cubaret, qualis et quantus cum Iunone sit solitus. Postea quum Iuppiter semel jurasset, se illi daturum, quicquid peteret, illa, ab Iunone decepta, id petiit, quod Iuno eam docuerat. Quare Iuppiter ut jusjurandum servaret, Semelen, quod petierat, igne suo coelesti perdidit. Infantem vero ex ejus utero sumens, quia non dum maturus erat partui, suo femori imposuit, et tam diu fovit, donec maternos menses compleret. Qui infans Bacchus dictus est, et a nomine matris interdum vocatur Semelejus vel Semeleja proles.

SEMIRAMIS idis, utrobique corripitur.

* Regina Assyriorum, uxor Nini, post cujus mortem ipsa virili habitu, ut filius Regis putaretur, diu regnavit, et regnum bellando etiam auxit, murosque Babyloni circumdedit.

SENONES um, correpte.

* Populi quondam Galliae Lugdunensis s. Celticae, postea sedem occupantes in Italia ad mare Adriaticum, qui Romam aliquando et Capitolium incenderunt, sed a Camillo caesi sunt. Incolebant circa SENONES, urbem Campaniae, um Sans in Champagne. Poet. Giess. p. 39.

SEPELIT a sepelio mediâ curtâ.

SEQVANA ae, Galliae fluvius, Die Seine, corripitur.

SERQVOR sequi, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Adsequor, Consequor, Exequor, Insequor, Obsequor, Persequor, Prosequor, Resequor, Subsequor.

SERA ae, Ein Schloss, damit man zuschliesset, priorem corripit. Correpte ergo pronuntianda Composita: Desero, Obsero, Resero.

SERAPIS idis, producitur in nominativo, et corripitur in Genitivo.

* Idolum Alexandriae, ex variis metallorum generibus et ligno, quod pro numine ab superstitiosis Aegyptiis sub bovis figura colebatur. Idem et Apis et Osiris dicitur. Dejectum autem est et exustum a Christianis sub Constantino M; ex testimonio Ruffini, Socratis et Theodoreti. Sub bovis figura colebatur, eo quod agriculturam hoc auctore Aegyptii didicissent. Conf. supra Osiris, idis.

SERENO are, morâ longiori.

SERICVM i, quod Seres, Scythiae Asiaticae populi, ex arborum lanis texunt, Germ. Seide, Seidenzeug, corripitur.

* Sic et Adjectivum Sericus , a, um, v. g. Vestis serica, Ein Seidenkleid.

SERIOLA ae, Ein Weinläglein, morâ brevi.

SERIPHOS i, insula ex Sporadibus una in mari Aegaeo, in qua ranas dicunt haud coaxare, producitur.

SERO sevi, satum, serere, Säen, pflanzen, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Adsero,


page 355, image: s226

Circumsero, Consero, Desero, Dissero, Insero, Intersero, Obsero, Prosero, Resero, Subsero.

SERO serui, sertum, serere, Weben, ordnen, zusammen fügen, priorem similiter corripit. Corripiuntur ergo Composita: Adsero, Consero, Desero, Dissero, Edissero, Exsero, Insero, Prosero.

SEROTINVS a, um, Spät, langsam, v. g. Tempus serotinum, Die Abend-Zeit; Poma serotina, Spätlinge, Spät Obst, rectius corripitur. Confer, quae supra adnotata sunt, ad voc. Diutinus.

SESAMVM i, leguminis Aegyptiaci species suavis et delicata, corripitur.

* Melliti verborum globuli, et omnia dicta factaque quasi papavere et sesamo sparsa i. e. adfectata verborum ac factorum elegantia, ap. Petron.

SEVERVS a, um, morâ longâ. Hinc producte efferenda Verba composita: Assevero, Persevero.

SIBYLLINVS v. g. Carmina Sibyllina, producitur: refertur enim inter ea Adjectiva in Inus, quae ab animato descendunt. Conf. supra Adjectiva in Inus.

SIBYNA ae, Ein Sauspiess, ein Hirschfänger, morâ brevi.

SICANVS a, um, i. e. Siculus, modulo ancipiti.

* Virgilius primam semper corripuit, et secundam produxit; quamvis primam in Sicania et Sicanius produxerit, alteram vero corripuerit: quod et Servius notat ad L. 5. Aen. v. 23. Contra Silius L. 14. v. 259. primam produxit, alteram vero corripuit. Vbi rationem syllabarum quantitatis, qualis in Sicania est, servat. Idem tamen eodem libro secundam non semel produxit, primam autem corripuit, ut Maro, quem et secutus Horatius est Epod. 17. v. 32.

SICERA ae, omnis potus facticius, non autem ex vino, inebrians, Allerley stark Getränke, so nicht Wein ist, correpte. Gr. h( s1ike/ra.

SICORIS is, fluvius Hispaniae, sub Pyrenaeis montibus ortum habens, et per Cataloniam decurrens, hodie Segre dictus, modulo concitatiori.

SICVLVS a, um, Aus Sicilien, Sicilianisch, modulo concitatiori.

SIDONIS a Sidon producitur. Gr. *sidw\n, w=nos2.

* Vrbs maritima Phoeniciae, olim opulenta, in tribu Asser sita, ubi primum factum fuit vitrum. Haec urbs parum hodie splendoris pristini retinet. Nunc a Turcis SAYD dicitur.

Sed in Adjectivo Sidonius, antepenultima anceps est.

SIDO sedi, sidere, priorem porrigit. Porrecte ergo efferenda Composita: Adsido, Consido, Desido, Insido, Obsido, Persido, Posido, Resido, Subsido, Consubsido.

SIGEVM oppidum et promontorium in Phrygia minore, Achillis sepulcro nobile, Turcis hodie IANITZARI vocatum, producitur. Graece, *si/geion. Conf. surpa Alexandria.

SILANVS i, fistula seu tubus, unde aqua salit, Ein Wasserständer, ein Springbrunnen, producte.

* Celsus: Confert etiam aliquid ad somnum silanus juxta cadens.

SILICIS a silex Die Steineiche, corripitur. Vid. supra Genitivi.

SILIGO inis, Der Kern des Weizenmehls, triticeae farinae deliciae ac pars tenerrima, producte.

SILIQVA ae, theca, sive folliculus leguminis, Die Schote oder Hülse an Bohnen oder Erbsen, corripitur.

SILVRVS piscis, Germ. Ein Stör, producte.

SIMOIS Simoentis, Fluvius ad Trojam, ex Ida monte defluens, corripitur. Graece, *simo/eis2.

SINAPI genere Neutro et indeclinabile, et SINAPIS, is, genere Feminino, producitur. Graece to\ s1i/nhpi, et Dorice to\ s1i/napi. Dores autem h mutant in a longum.

SINDONIS a sindon Fem. Gen. i. e. linteum subtilissimum, corripitur. Desinentia enim in don, quorum penultima est longa, moram brevem habent in Obliquis. Poet. Giess. p. 41.

SINOPE es, urbs quondam Galatiae, juxta Pontum et Cappadociam, Mithridatis regia, Diogenis Cynici patria, producitur. Gr. h( *sinw/ph.

SIPHONIS a sipho Ein Rohr, Eine Sprütze, Ein Weinheber, producitur.

SIPYLVS vel Sipylon, urbis et montis nomen in Lydia, correpte.

* Vrbs absorpta terrae motu, teste Plin. 2. c. 91. et Strabone L. 1. p. 40. Mons autem


page 357, image: s227

ex proelio etiam nobilitatus est, quo Romani Antiochum M. superarunt. Ibi etiam Niobe ex luctûs magnitudine in saxum conversa.

SISERIS a siser Neutr. Gen. Germ. Rapiinzel, correpte.

* Sed Plinius quoque tres siseres dixit. Vbi Masculino, an Feminino utatur, non liquet.

SISYPHVS i, correpte.

* Aeoli filius, latrociniorum suorum poenas dans apud inferos, saxum ingens in montem altissimum advolvere fingitur, ita, ut magno vix labore advolutum semel, statim relabatur. Hinc prov. SISYPHI SAXVM VOLVERE i. e. INEXHAVSTO ET INVTILI LABORE DEFATIGARI.

SITVLA ae, Ein Wassereimer, Eine Gelte, modulo concitatiori.

SITVM in novem illis Supinis Disyllabis est, quae priorem habent correptam. Hinc etiam correpte efferuntur Composita: Desitum, Desitus.

SMILACIS a smilax planta diversi generis, corripitur.

SOCRATES is, Philosophus Atheniensis, corripitur.

SODOMA orum, it. Sodomum, i, oppidum Iudaeae, quod igne divino conflagravit, correpte.

SOLANVS a, um, i. e. solaris, Germ. Von der Sonne, producte.

* Ita et Solanum, i, Subst. herba; et Compositum: Subsolanus.

SONO ui, itum, are, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Adsono, Circumsono, Consono, Dissono, Exsono, Insono, Intersono, Persono, Praesono, Resono.

SONVS i, Der Schall, Der Klang, similiter priorem correptam habet. Eodem ergo modulo efferenda: Aerisonus, Altisonus, Armisonus, Bellisonus, Doctisonus, Dulcisonus, Fluctisonus, Fluentisonus, Grandisonus, Hymnisonus, Multisonus, Raucisonus; it. Absonus, Circumsonus, Consonus, Consonans, Dissonus, Insonus, Personus, Resonus.

SONORIS a sonor it. Adject. sonorus, a, um, Hellklingend, v. g. Cithara sonora, producte.

SOPHENAE arum, Armeniae populi, quos Plinius Lib. 6. c. 9. vocat Sophenos, producte.

SOPHIA ut plurimum corripitur: raro, nec nisi apud Theocritum in Syringe et apud Prudentium producitur. Ex usu tamen vulgari et ex praeceptis Grammaticorum, quum moram constituimus longiorem in mediâ, sequimur Accentum Graecorum, quo est h( s1ofla. Poet. Giess. p. 16. Graeca Graeco Accentu rectius efferri censent Ael. Donatus, Servius, alii.

SOPHROSYNE es, i. e. moderatio animi, in metro corripitur. Qui autem in prosa producunt, Accentum, qui in Graeco est, rectius sequuntur, h( s1wfros1u/nh.

SOPORO are, i. e. in soporem vel in somnum dare, Einschlafern, producitur: est enim a sopor, soporis.

SORICIS a sorex Eine Spitzmaus, corripitur: pertinet enim ad regulam, quâ desinentia in ex penultimam Genitivi brevem habent.

SORITES ae, Masc. Gen. certa argumentandi species in Logicis, producte.

SORTILEGVS i, Ein Planetenleser, correpte: nam est a lego, ere, quod priorem brevem habet.

SOTADES is, Poeta Cretensis, cujus carmina admodum lasciva erant, corripitur.

Hinc versus Sotadici i. e. impudici.

SOZOMENVS Scholasticus i. e. causarum patronus: hoc enim Vocabulum Saec. V. et sequenti tempore eâ notione increbuit: correpte. Graece *swzo/menos2.

* Historiae Ecclesiasticae scriptor.

SPADICIS a spadix Gen. Mascul. producte.

* Notat

1. Termitem avulsum a palma, Germ. Einen Palmzweig.

2. Colorem fructus hujus arboris.

3. Instrumentum musicum.

SPARTACVS gladiator et servus cujusdam Romani, qui tandem cum 82 sociis suis effugiens e carcere, multa servorum millia congregavit, et multis damnis adfecit Italiam, tandem a M. Crasso, in primo agmine fortissime dimicans, quasi Imperator, occisus est: correpte.

SPECIO exi, ectum, ere, obsoletum verbum, primam corripit. Corripiuntur ergo Composita: Adspicit, Circumspicit, Conspicit Conspicor, Despicit, Dispicit, Inspicit, Introspicit, Perspicit, Prospicit, Respicit, Supicit, Transspicit.



page 359, image: s228

SPECVLAR aris, res pellucida, quae lumen transmittit, ut vitrum, cornu, cet. correpte: Conjugata enim ejus specula, speculor, speculum, hâc celeri morâ gaudent similiter.

SPHACELVS i. e. caries seu putredo ossium, Germ. Ein Knochengeschwür, Ein Tadel, corripitur. Gr. s1fa/kelos2.

SPIRO are, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Adspiro, Conspiro, Exspiro, Inspiro, Perspiro, Respiro, Suspiro.

SPITHAMA ae, spatium inter pollicem et minimum digitum expassum, Germ. Eine Spanne, correpte.

* Plin. L. 7. c. 2: Pygmaei narrantur ternas spithamas longitudine non excedentes.

SPORADES um, insulae in mari Aegaeo, ita appellatae, quod per aequor illud quodammodo sparsae disseminataeque videantur, correpte.

SPVMO are, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Despumo, Exspumo, Inspumo.

SPVRINA ae, familiae Rom. cognomen virile, producitur. Vid. Part. Orthogr. Voc. Caecina.

SQVATINA ae, piscis planus asperrima cute, quem ANGELVM MARINVM Galli dicunt, Germ. Ein Meerengel, corripitur.

STAGIRA Macedoniae oppidum, hodie Libanova dictum, Aristotelis patria, unde etiam Stagirites, Gr. *stageiri/ths2, nuncupatur, producte. Graece *sta/geira.

STATVM Supinum a Verbo stare, est anceps. Correpte efferuntur Composita: Adstitum, Antestitum, Constitum, Circumstitum, Distitum, Exstitum, Institum, Obstitum, Perstitum, Praestitum, Prostitum, Restitum, Substitum, Superstitum. Sed Composita, quae A retinent, v. g. Adstatum, Constatum, Instatum, Exstatum, Praestatum, cet. producuntur. Conf. Titii Comm. de Stator et Cogn. p. 183.

STATVMEN inis, Eine Stütze, producte in Nominativo, correpte in Genitivo.

STENTORIS a Stentor corripitur.

* Stentor fuit clamosus ille tubicen (correpte) apud Homerum in exercitu Graecorum, qui clamores aliorum quinquaginta voce sua superabat. Hinc Invenalis Sat. 13. v. 112.

Tu miser exclamas, ut Stentora vincere possis.

Et prov. STENTORE CLAMOSIOR, EIN SCHREYHALS.

STEPHANVS i, correpte.

STERNVTO are, producitur: est enim Frequentativum a Supino sternutum verbi sternuo, ui, ere, i. e. flatum exsurgentem cum capitis concussione dispellere, Germ. Niesen, brausen.

STESICHORVS Poeta Graecorum lyricus excellentissimus ingenioque validus, natione Siculus, corripitur.

STETI refertur inter sex illa Praeterita Disyllaba, quae priorem corripiunt. Eâdem ergo morâ brevi pronuntianda sunt Composita: Abstiti, Adstiti, Circumadstiti, Superadstiti, Antestiti, Circumsteti, Constiti, Distiti, Exstiti, Institi, Interstiti, Obstiti, Perstiti, Praestiti, Prostiti, Restiti, Substiti, Superstiti.

STHENELVS filius Capanei, qui in exercitu Graecorum fuit ad Trojam, correpte.

STINO are, Verbum obsoletum, Stützen, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Destino, Praedestino, Obstino, Praestino.

STIPO are, Stopfen, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Circumstipo, Constipo, Obstipo, Obstipus.

STIPVLA ae, Die Stoppel, Der Halm, corripitur.

STIPVLOR ari, Sich angeloben lassen, corripitur. Eodem ergo modulo concitatiori proferenda sunt Composita: Adstipulor, Instipulor, Restipulor.

STORACIS a storax Germ. Harz von den Bäumen, corripitur.

STRATOCLES is, Nomen Proprium apud Plutarchum in opere de Civili Institutione, corripitur. Graece, *stratoklh=s2.

* Poetis autem ob sequentem mutam cum liquida L, etiam produci potest.

STRATONICE es, urbs Cariae, hodie in ruinis jacens, Macedonum olim colonia, producitur: nam prior in h( ni/kh, victoria, unde componitur, hâc gaudet morâ longiori.



page 361, image: s229

STREPO ere, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Adstrepo, Circumstrepo, Constrepo, Interstrepo, Obstrepo, Perstrepo, Superinstrepo, quod occurrit apud Silium Italicum 2. 186.

STROBILVS i, corripitur.

* Notat 1. Nucem pineam, Eine Zirbelnuss. 2. Carduum illum, qui dicitur SCOLYMOS. 3. Ventum repentinum, qui inferne sursum versus convolvitur, pestem navigantium.

STRONGYLOS i, et STRONGYLE, es, insula Archipelagi, una Cycladum, vini ferax, quae et Dia dicitur et Naxos, hodie Nacsia, correpte.

STRVICIS a struix i. e. strues, congeries v. g. struices lignorum, producitur: nam desinentia in ix, penultimam Genitivi longam habent. Poet. Giess. p. 46.

+ I. H. Vrsinus Obs. Philol. c. 11. p. 199. a productione abhorret, et mavult hoc vocabulum in Obliquis corripere. Conf. supra Appendicis.

STRYMONIS a Strymon corripitur. Graec. *strumw\n, o/nos2, Poet. Giess. pag. 41.

* Fluvius est, Thraciam ab antiqua Macedonia disterminans. Fuit et civitas Thraciae hoc vocabulo.

STVPET a stupeo priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Adstupet, Constupet, Instupet, Obstupet.

STYMPHALVS mons et lacus Arcadiae; et

STYMPHALVM oppidum ad hunc latum situm, producte.

* Hinc etiam Patronymicum Stymphalis, idis, Plur. Stymphalides, recte producitur. Id, quod etiam veterum Poetarum auctoritas jubet. Perperam ergo corripit Poeta incertus de Herculis laboribus:

Stymphalides pepulit volucres discrimine quinto.

STYRACIS a styrax Ein wohlriechend Gummi, correpte. Vide supra Genitivos in acis.

SVBITO Plötzlich, Adverbium, corripitur. Sed

SVBITO Futurum Imperativi, a subeo, subire, producitur.

SVBLIGAR aris, Ein Schurz, corripitur in Nominativo, producitur in Genitivo.

SVBOLET a suboleo v. g. Hoc mihi facile subolet, Den Braten kann ich bald riechen, corripitur. Conf. supra Olet ab Oleo.

SVBRVBET a subrubeo Ich bin röthlich, item subruber, Etwas roth, correpte. Id enim simplicis quantitas jubet.

SVBSIDES a subsideo corripitur. Sed

SVBSIDIS a subsido producitur. Conf. supra sedet a sedeo; it. Sido, sedi, sidere.

SVCCIDO a cado Ich sinke, corripitur. Sed

SVCCIDO a caedo Ich haue ab, producitur. Conf. supra Cado, it. Caedo. it. Concidit.

SVCCINVM i, Der Agtstein, corripitur.

SVDO are, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Circumsudo, Consudo, Desudo, Exsudo, Insudo, Praesudo, Resudo.

SVFFARCINO are, unde suffarcinatus, Dicke, Vnten angefüllt, correpte.

* Simplex Farcinare, occurrit ap. Martianum Capellam.

SVFFITVS ûs, Das Räuchern, it. Suffimen , inis, Das Rauchwerk, producitur: est enim a Supino suffitum, a suffio, ivi, ire.

SVFFOCO are, pro suffire, suffitum, facere, vel incendere, corripitur: est enim a focus, i, quod eamdem in priori quantitatem habet. Sed

SVFFOCO are, pro strangulare, fauces comprimere, et intercipere spiritum, producitur: est enim a faux, Plural. fauces.

* Eâdem morâ longiori effertur etiam Compositum Praefoco, are.

+ Prius suffoco, Ich räuchere, occurrit ap. Propertium, qui Lib. 4. Eleg. 9. sub fin. ita canit:

Deîn quaecumque locum externae tetigere puellae, Suffocat, et purâ limina tergit aquâ.

Hanc nimirum lectionem Scaliger, hanc et emendatiores codd. tuentur. Ita et Becmannus et Giessenses statuunt: quicquid vel credat Princier, vel substituat Bernaldus. Vid. Ol. Borrichii Parnassus in Nuce ad v. 2149. not. 79.

SVFFRAGOR ari, Einem sein Iawort, seine Stimme geben, producitur.

SVFFVROR ari, i. e. clandestino quodam furto auferre, producte: nam prior in simplici furor talis.



page 363, image: s230

SVGO ere, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Desugo, Exsugo.

SVMO ere, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Absumo, Adsumo, Consumo, Praeconsumo, Desumo, Insumo, Praesumo, Prosumo, Resumo, Transumo.

SVPPARVS i, l. SVPPARVM, i, Ein Pefgen, ein Kragen der Prediger, correpte.

SVPPVRO are, Schwären, sich zum Geschwar ziehen, producte: Casus enim obliqui a pus, puris, Der Eiter, unde componitur, eamdem moram longiorem in priori Syllaba habent.

SYBARIS is, urbs in Lucanorum litore sita, in sinu Tarentino, ad amnes Sybarim et Crathim l. Crathidem, quae hodie non amplius adest, a Crotoniatis, duce Milone, tempestate Pythagorae, deleta, corripitur.

* Cives hujus urbis deliciis ac voluptati operosissime litarunt. Hinc omne robur et animi et corporis amiserunt. SYBARITICVS ergo idem Latinis, quod LVXVRIOSVS ac VOLVPTVOSVS.

Prov. Sybarita per plateas, Germ. Was hat doch der Narre für einen hochmüthigen Gang an sich! Er drehet und baumet sich auf, wie ehedessen ein wollustiger Einwohner der Stadt Sybaris.

SYMPHONIA morâ longiori, propter Accentum Graecorum vulgarem. Graece, h( s1umfwni/a. In metro autem corripitur. Conf. supra Accentus, Alexandria, Epanorthosis, Mania.

SYMPTOMA atis, Ein neuer Zufall oder ein sich ausernder neuer Vmstand bey der Krankheit, propter Diphthongum producitur; usitatius, propter Accentum Graecorum vulgarem correpte pronuntiatur. Graece, to\ s1u/mptwma.

SYPHACIS a Syphax i. e. Rex Numidarum, cujus frequens fit a Livio mentio, indifferente mediâ, usitatius autem productâ. Claudianus corripit, Propertius et Iuvenalis producit.

* Scribitur ab non nullis et Siphax per I: quam recte id fiat, nescio. Livii codices semper tenent Y.

T.

TABANVS i. e. Oestrum, Die Horniss, porrigitur.

TABLINVM i, tabularium publicum, Das Archiv, producitur.

TACET a taceo corripit priorem. Corripiuntur ergo Composita: Conticet, Obticet, Reticet.

TAENARVS Plur. Taenara, corripitur.

* Promontorium Laconiae, justa Spartam urbem, cujus in summitate magnus hiatus est vel specus, magnum subinde strepitum agente vento edens. Vnde fabulantur, illic esse inferorum aditum, foresque orci.

TALITRVM i, illisio unguis in frontem, Ein Klippchen an die Stirn mit dem Finger, corripitur.

* In metro etiam produci potest, ob sequentem mutam cum liquida R.

Sueton Tib. c. 68: Articulis ita firmis, ut caput pueri, vel etiam adolescentis, talitro vulneraret.

TAMARICIS a Tamarix i. e. myrica, Tamarischken, in Genitivo producitur, et in Nominativo corripitur.

* Dicunt etiam Tamarice, es.

TANAGER Fluvius Lucaniae, corripitur.

* In Obliquis etiam produci potest, ob sequentem mutam cum liquida R.

TANTIDEM Eben so viel, v. g. Tantidem hoc emi, Ich habe eben so viel dafür gegeben, producte.

TAPETIS a tapes Ein Teppich, porrecte.

* Dicunt et Tapetum , i, et Tapete , is, Neutrum.

TARRACO onis, urbs Hispaniae, speciatim Cataloniae, olim quidem celeberrima, quae tamen hodie dignitatem pristinam magis magisque amittit, corripitur in Nominativo, producitur in Genitivo.

TAVRICA ae, peninsula Europae, quae hodie Tartaria Minor dicitur, correpte.

* Dicitur etiam Chersonesus Taurica.

TAYGETVS Plur. Taygeta, Laconiae mons, Libero patri sacer, ad montium Arcadicorum radices usque procurrens, corripitur.

TEANVM i, producte.

* Oppidum Italine duplex: 1. SIDICINVM, (penult. prod.) a populis SIDICINIS, qui quondam id tennerunt, nunc TIANO. 2. APVLVM in Apulia, cujus hodie rudera tantummodo visuntur.



page 365, image: s231

TEGO ere, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Circumtego, Contego, Detego, Intego, Suprintego, Obtego, Pertego, Praetego, Protego, Retego, Subtego.

TEGVMEN l. Tegimen Die Decke, die Hülle, corripitur.

* Illud per V Livii; hoc per I Ovidii est. Ciceroni et aliis contrahitur, diciturque Tegmen , inis.

TELAMON onis, in Nominativo correpte, in Genitivo producte.

* Rex Salaminis insulae, Aeaci (med. correptâ) filius, frater Pelei, Ajacis pater.

TELONIVM portorium, vectigal, Das Zollgeld, corripitur. Graece telw/nion. Sed

TELONIVM locus, in quo vectigal colligitur, Die Zollbude, producitur. Graece telw/neion. Ita distinguere Suidam, ait Ricciolus.

+ Sagacioribus autem Grammaticis videtur haec differentia nugatoria et arbitraria; qui quidem more Latinorum, Vocali unâ per Syncopen e Diphthongo demtâ, tantummodo corripiunt; idque ex Analogia aliorum ejusmodi vocabulorum v. g. paidagwgei=on paedagogium, cenodoxei=on xenodochium. Confer, quae supra dicta sunt ad Voc. Alexandria.

TEMETVM Der Wein, producitur. Conf. Ol. Borrichii Parnassus in Nuce ad v. 2201. not. 12.

TEMONIS a temo Die Deichsel, producte.

TENEDOS i, insula maris Aegaei, inter Mitylenen et Hellespontum, contra Trojam, prope Sigeum, correpte.

TENET a teneo priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Abstinet, Attinet, Continet, Detinet, Distinet, Obtinet, Pertinet, Retinet, Sustinet.

TENERI a tener a, um, v. g. teneri animi, corripitur. Sed

TENERI Infin. Passivus a teneor, producitur.

TEPEFACIS a tepefacio quamvis in metro corripiatur; in prosâ tamen acui jubent viri litteratissimi. Confer, quae disseruimus supra ad Voc. Calefacis.

TEPET a tepeo priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Intepet, Praetepet.

TEREBRO are, Bohren, corripitur. Hinc corripiuntur etiam Composita: Exterebro, Perterebro.

* In metro etiam produci possunt, ob sequentem mutam cum liquida R.

TEREDO inis, Ein Holzwurm, in Nominativo producitur, in Genitivo corripitur.

TERO ere, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Attero, Contero, Detero, Distero, Extero, Intero, Obtero, Pertero, Protero, Subtero.

TERPSICHORE es, una ex Musis, corripitur.

TETANVS i, Die Halswehe, der steife Hals, v. g. Laborare tetano, Einen steifen Hals haben, correpte.

TETRAEDRVM corpus quattuor constans angulis aequilateris, corripitur: Graece, tetra/edron.

* Poetice produci potest, ob sequentem mutam cum liquida R.

Par ratio in octaedrum, dodecaedrum, icosaedrum. Perperam haec vulgo cum morâ longiori efferuntur.

TETRAGONVM i. e. quadrangulare s. quadratum, Ein Viereck, ein Quadrat, producitur proter Diphthongum; correpte tamen etiam pronuntiari potest beneficio Accentûs, qui est in Graeco to\ tetra/gwnon. Confer, quae supra disputata sunt ad Voc. Epanorthosis. Immo Ausonius etiam in ipso metro corripit. Ol. Borrich. Parn. in Nuce ad v. 2219.

TETRAMETRI a tetrameter, corripitur.

* In metro etiam produci potest, ob sequentem mutam cum liquida R.

* Tetrameter est versus quattuor constans metris s. octo pedibus, unde et Latine octonarius dicitur.

Par ratio pronuntiandi in Dimetrum, Trimetrum, Hypermetrum, cet.

* Versus dimetri, trimetri, tetrametri dicuntur more Graecorum, qui in dimentiendo duos pedes conjungunt: ita, ut versus dimetri quattuor, trimetri sex, tetrametri octo pedibus constent.

TEVTHALIS idis, Weggras, correpte.

TEVTONIS a Teuto Plur. Teutones: correpte. Poet. Giess. p. 39.



page 367, image: s232

* TEVTONI, ORVM, vel TEVTONES, vel TEVTONICI, Germani dicti sunt a TEVTONE Rege, qui post TVISCONEM Germaniae praefuit, a quo TVISCONES appellati fuere. Sed TEVTONVM Nomen amiquitus in universum Germanorum non fuit; sed eorum tantum, qui Cimbris vicini ad occanum incoluerunt, cumque iis Galliam, Hispaniam Italiamque tentarunt ingressi; quo de Florus L. 3. c. 3.

THALIA una ex Musis, producte. Gr. *qa/leia. Conf. supra Alexandria.

THAMYRAS ae, vel Thamyris, is, Nomen Aruspicis ap. Tacitum, et Musici excellentis pa. Poetas, corripitur.

*q*e*o*t*o*k*o*s correpte, ut Proparoxytonon, qui a Deo genitus est: Sed

*qeoto/kos2, producte, ut Paroxytonon, quae Deum peperit. Ita S. Maria Deipara est *qeoto/kos2, non *qeo/tokos2.

* Similiter prwto/tokos2 notat primogenitum; sed prwtoto/kos2 primiparam, quae primum peperit.

THERIACA ae, i. e. antidotum, l. antidotus Gen. Fem. Das Gegengift, corripitur.

THESSALONICA Macedoniae metropolis, hodie SALONICHI dicta, producitur: nam prior in ni/kh, unde componitur, hanc moram tuetur.

THESSALVS Thessaliae incola, corripitur.

THESTYLIS is, mulier rustica ap. Virg. correpte.

THRASYBVLVS exsul Atheniensis, qui dominationem 30 tyrannorum Athenis sustulit, producte.

THRASYMACHVS unus e numero discipulorum Isocratis, princeps inter eos, qui numeros oratorios invenerunt, corripitur.

THYATIRA nomen urbis in Asia minore, Apoc. I. V. II. quantitate Graeca producitur; ex Accentu vulgari autem modulo breviori pronuntiari possit. Gr. *qua/teira.

THYMIAMA atis, odor gratus ex rebus incensis, Rauchwerk, in Nom. producitur; in Gen. corripitur. Poet. Giess. p. 52.

Qui ex decreto Grammaticorum pronunciando corripiunt, sequuntur Accentum Graecorum vulgarem. Dicunt quippe to\ qumi/ama.

TIBICEN et qui tibia canit, Ein Pfeifer, ein Schalmeyen-Bläser; et, quae tectum inferius sustinet, columella, Ein Pfeiler: utrâque notione producitur. Sed

TYBICEN qui tubâ canit, Ein Trompeter, corripitur.

TIBICINA ae, Eine Pfeiferin, corripitur.

TIBVRIS a TIBVR quod ap. Italos hodie TIVOLI dicitur, oppidum haud procul ab Roma, correpte.

TICINVS fluvius Pado se miscens, ex summo Alpium jugo ortus, hodie Tesino dictus, anceps: Claudianus corripit; Silius producit. Sed

TICINVS Nomen viri Proprium, semper correpte.

* A fluvio TICINO urbs Ducatus Mediolanensis TICINVM quae nunc etiam PAPIA dicitur, sortita suum nomen est.

TIGRANES is, Rex olim majoris Armeniae, producte.

TIGVRVM i, clara civitas Helvetiae, Zürch, correpte.

TIMAVVS fons et flavius Istriae in Italia, producte.

TIMET a timeo priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Praetimet, Subtimet.

TISIPHONE es, una ex Furiis, correpte.

TITHONVS filius Laomedontis, Regis Trojae, ab Aurora adamatus, et maritus dein electus, quae ab ipso genuit Memnonem filium, producte.

TITVBO are, Wanken, stolpern, correpte.

TOLVTIM Adv. Schritt vor Schritt, v. g. Equus tolutim incedit, Das Pferd geht den Trab, producte.

* Est Adverbium occurrens apud Plautum, Varronem ac Plinium avunculum.

TOMYRIS is, Regina Scythias, quae Cyrum vicit et interemit, corripitur.

TONO are, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Attono, Circumtono, Detono, Intono, Superintono, Pertono, Protono, Retono.

TORCVLAR Die Kelter, die Weinpresse, tutius corripitur: ita enim poscit plurimorum eruditorum consensus, et Analogia; ut enim a specio speculum et specular, ita et a torqueo torculum et torcular.



page 369, image: s233

+ Quidam cum Prisciano et Beda producendum putant: et ita Fortunatus de partu Virginis carmine, v. 169:

Calcaturus erat qui torcularia solus.

ubi tamen alii ex MS. ita corrigunt, et pro illo legendum docent:

Calcaturus erat qui solus torcular altum.

Vide Taubmannum in Dissert. de L. L. et Becmannum in Manuductione ad L. L. it. Poet. Giess. p. 62. Ol. Borrichii Parnassum in Nuce, et Vossii Art. Grammat. p. 246.

TOROSVS a, um, Schwammicht, fleischicht. v. g. cervix torosa, producte.

TRABALIS e, Dem Balken gemäss, v. g. Clavus trabalis, Ein grosser Nagel, Ein Sparrnagel, producte.

TRACHEA cognomen partis Ciliciae montosae, quae Aspera Latine dicitur, Isauriae et Pamphyliae contermina, correpte, ex usu vulgari, unâ Vocali ex Diphthongo kat) e)cai/res1in demtâ. Sed

TRACHEA l. Trachia Die Luftröhre, oder Gurgel, producte. Gr. traxei=a.

TRADVCIS a tradux v. g. Vites traduces, it. An anima sit ex traduce, S. Augustinus ep. 158 et cum eo S. Lutherus noster definire noluit, correpte. Sed

TRADVCIS a traduco producte.

TRAGEMA atis, Pl. Tragemata, Die Nachgerichte, das Confect, producte. Gr. tra/ghma.

TRAGVLA ae, Ein Wurfspieses, correpte.

TRAPETIS a trapes Eine Oehlmühle, producte.

* Dicunt et Trapeta , ae, it. Trapetum et Trapetus , i.

TRAPEZITA l. Trapezites ae, Ein Wechsler, producitur.

TRASYMENVS vel Latinis propriâ scripturâ Trasimenus, lacus in agro Perusino, juxta quem Hannibal Flaminium Cos. cum 23 millibus Romanorum interfecit, producte.

TREMO ere, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Attremo, Contremo, Intremo.

TREPIDO are, corripitur.

TREVIRI l. Treveri Galliae Belgicae populi, in confinibus Germaniae, quorum urbem Augustam Trevirorum l. Treverim vocant, Germ. Die Stadt Trier, correpte.

TRIBVLA, ae, et TRIBVLVM i, vehiculi genus, quo terebantur grana, Germ. Ein Dreschwagen, pro quo hodie rustici flagello utuntur, correpte.

TRIBVLVS spinae genus a semine triangulari, ut videtur, dictum, Die Wegdistel, correpte. Sed

TRIBVLIS qui ex eâdem tribu est, producte. Ita et Compositum Contribulis.

TRIBVNAL alis, Der Richterstuhl, porrecte.

TRIBVTIM Adv. i. e. per singulas tribûs, Germ. Zunftweise, so dass man sich nach den Zünften reguliret, v. g. Tributim et centuriatim describere ordines, producte.

TRICAE arum, Verworrene Haare, verworrene Händel, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Extrico, Intrico.

TRICHILA ae, Eine Sommerlaube, correpte. Sed

TRICHILVM i, vas tria habens labra, e quibus aqua effluit, Germ. Ein Fass mit dreyen Ausflüssen, producte. Gr. tri/xeilon, a xei=los2, labrum, et trei=s2, tri/a, tres, tria.

TRIETERIS idis, trium annorum spatium, producitur in Nominativo, corripitur in Genitivo.

TRIGONVS i. e. triangulus, Germ. Dreyeckigt, producitur quantitate; corripitur Accentu Graeco: Graece enim est tri/gwnos2. Poet. Giess. p. 89. Ol. Borrich. Parnas. in Nuce ad v. 3211. Confer etiam, quae supra disseruimus ad Voc. Epanorthosis.

* Par ratio in Tetragonus, Polygonus, cet.

Vsitatius tamen in his et similibus, Graecorum sequimur Accentum.

TRILICIS a trilix v. g. Tibialia trilicia, Dreydrätige Strümpfe, morâ longâ.

* Par ratio in bilicis a bilix.

TRINACRIS idis, i. e. Sicilia, correpte.

* In metro etiam produci potest, ob sequentem mutam cum liquida R.

TRIPTOTON i. e. tribus Casibus tantummodo declinabile, anceps: producendum, ob Diphthongum, quae in Graeco est; corripitur tamen usitate, ex Accentu Pelasgo. Gr. tri/ptwton. Conf. surpa Epanorthosis et Monoptoton.



page 371, image: s234

TRIQVETRVS a, um, v. g. Sicilia triquetra, a tribus promontoriis; it. Substantive TRIQVETRVM i. e. tri/gwnon, triangulam formam habens producitur: nam est a quattuor.

+ Qui e recentioribus Poetis corripiunt, vulgari nituntur hypothesi, quam in Parte Orthographica ad Voc. Quattuor, explosimus, scribuntque contra totius antiquitatis suffragium quatuor per unum T, ejusque primam correptam volunt; quum tamen certum et indubitatum correptionis exemplum apud veteres reperiatur omnino nullum.

TRITAVVS Der Vater im sechsten Glied, der Vater des Grosalter - Vaters, corripitur: nam prior in simplici avus talis.

TRITVRO are, Dreschen, producitur: est enim a tritura, Das Dreschen, quod mediam similiter habet longam. Voss. Art. Grammat. p. 216.

TROCHILVS avicula, corripitur.

TROEZENIS a Troezen it. TROEZENE, es, producte.

* Oppidum Peloponnesi, in quo educatus fuit Theseus. Ejus nullae hodie supersunt reliquiae.

TROGLODYTES ae, correpte.

* TROGLODYTES est avicula. Sunt insuper TROGLODYTAE, populi Aethiopiae contermini, juxta sinum Arabicum. Memorantur praeterea et aliis locis Troglodytae, hoc est, cavernarum habitatores, ut in Mauritania et ipsa Scythia.

TROSSVLVS i. e. homuncio affectatae ac muliebris elegantiae, Ein Phantaste, ein Stutzer, Gall. un petit maitre, correpte.

TRVCIDO are, producte.

* Sic et Compositum Contrucido.

TRVDO ere, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Abstrudo, Contrudo, Detrudo, Extrudo, Intrudo, Obtrudo, Protrudo, Retrudo.

TRVTINA ae, i. e. aequilibrium, foramen scilicet illud in bilance, intra quod lingua est, secundum quam ponderis fit examinatio, Germ. Der Kloben; it. Metaphorice Examen et judicium, Germ. Die Prüfung, correpte.

* Sic et Verbum Trutino, are, wägen, erwägen.

TVBICEN inis, correpte. Vide paullo ante Tibicen.

TVBVLVS Ein Röhrlein, correpte.

TVBVRCINOR ari, Depon. i. e. raptim devorare, Auf einmal verschlingen, correpte.

* Verbum Plautinum est. Dicunt: Tuburcinari aliquam rem et de aliqua re.

TVLI refertur inter sex illa Praeterita Disyllaba, quae priorem corripiunt. Correpte ergo pronuntianda sunt Composita: Attulit, Antetulit, Abstulit, Circumtulit, Contulit, Detulit, Distulit, Extulit, Intulit, Obtulit, Pertulit, Praetulit, Protulit, Retulit, Sustulit, Transtulit.

TVMET a tumeo priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Detumet, Extumet, Intumet. Quamvis quod non dissimulare queo, terminatione inchoativâ multo haec usitatiora sunt: Detumesco, Extumesco, Intumesco.

TVTVDI a tundo, Grammatici corripi jubent, ad Analogiam aliorum Praeteritorum, geminantium initialem syllabam, quae primam itemque alteram syllabam habent brevem, nisi Positio obstet. Vid. Phil. Melanchthonis Grammat. Latin. pag. 415.

+ Ennius tamen producte usurpavit, quod testantur Auctores Poeticae Giessenae p. 35.

* Hinc eodem modulo Composita: Contudi, Extudi, Obtudi, Pertudi, Retudi.

TYPHONIS a typhon Ein Windwirbel, producte.

TYPOTHETA Ein Schriftsetzer, ex praescripto veterum Grammaticorum producte effertur; quantitate autem metrica corripitur. Nostris demum temporibus Praschius secus sentit, et solam quantitatem metricam urget. Conf. supra Nomotheta.

TYPVS Ein Vorbild, Modell, Entwurf, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Archetypus, Ein Original; Protypum, Der Vorriss; Ectypum, Der Abriss; Ectypus, a, um, Nachgeformt; Prototypus, Das Original; Zelotypus, Ein Eifersuchtiger, Antitypus, Das Gegenbild.

V.

VADO ere, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Circumvado, Evado, Invado, Pervado, Supervado.

VAGINA Die Scheide, v. g. Gladius vaginâ vacuus, Ein blosser Degen, producte.



page 373, image: s235

VAGITVS vox infantium, Germ. Das Gewimmer, producte: est enim a Supino vagitum, Verbi vagio, ivi, itum, ire, Germ. Wimmern.

VAGOR ari, et Adj. VAGVS, a, um, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Evagor, Pervagor, Supervagor; it. Circumvagus, Pervagus, Fluctivagus, Montivagus, Multivagus, Nubivagus, Omnivagus, Paludivagus, Solivagus, Vulgivagus, Nemorivagus.

VAHALIS stuvius Belgii, Die Wahl, corripitur.

* Rhenus apud Batavos sese in quattuor veluti brachia scindit. Vnum Nomen Rheni retinet, et in rivum quemdam ad mare desinit: alterum versus septemtrionem fluit, appellaturque Isala, Germ. Die Ysel: tertium sinistrorsum tendit, inquae Mosam se exonerat, estque ipsa haec Vahalis nostra: quartum eumdem tenet cursum, similiterque Mosae miscetur, vocaturque Leccus, Germ. Der Leck.

VALET a valeo priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Aequivalet, Pervalet, Praevalet.

VANGIONES Germaniae superioris populi, Rheni accolae, hodie Wormatienses dicti, correpte.

* Hinc Wormatia, dicitur etiam Augusta Vangionum. Poet. Giess. p. 39.

VARPORO are, Dampfen, producte: est enim a vapor, oris.

* Sic et Compositum Evaporo, are.

VAPVLO are, Schlage kriegen, Intransitivum, corripitur.

VARICIS a varix i. e. immodicus venae tumor, Eine aufgelaufene Ader, corripitur.

VARICO are, et Varicor , ari, Deponentaliter, i. e. pedes diducere, vel distoruere, correpte.

* Sic et Composita: Divarico, are, Aussperren, von einander thun; Praevaricor, ari, Ausgleiten, seinem Nachbar etwas abpflügen, mishandeln, in Gerichtshandeln chicaniren.

VATICINVS Weissagerisch, v. g. Libri vaticini, correpte.

* Sic et Verbum vaticinor, ari.

VBINAM et VBIVIS rectius producte efferuntur, quia ex decreto Grammaticorum veterum non minus, quam ex usu et naturâ ipsâ Vocabula pronuntiandi ita exigente, voces encliticae Accentum suum rejiciunt in syllabam praecedentis Vocabuli ultimam. Sunt tamen hodie, qui id parum pensi habent, vel regulae hujus incuriosi sunt, atque ita corripi etiam jubent; quia ultima in ubi anceps sit.

VECTONES Hispaniae olim populi, Celtiberis proximi, producte. Excipitur enim ab regula, quae in omnibus Gentilibus in O desinentibus obliquorum Casuum penultimam corripi jubet. Poet. Giess. p. 39.

VELABRVM i, locus Romae juxta Aventinum montem, ubi tabernae oleariorum erant, Der Oehlmarkt mit Oehlbuden, producitur.

VELAMEN inis, Eine Decke, producitur: est enim a Supino velatum.

VELLICO are, Rupfen, corripitur: Frequentativa enim in ico, penultimam brevem habent. Poet. Giess. p. 82. Confer. supra Albico.

VELO are, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Advelo, Develo, Exvelo, Praevelo, Revelo.

VENETI orum, Galliae Lugdunensis, et Italiae ad sinum Adriaticum populi, correpte.

VENIT a venio tertia Praesentis, corripitur, quia prima hujus verbi Syllaba hac quantitate gaudet; sed quando tertia Perfecti est, producitur vi canonis Prosodici, quo omne Praeteritum Disyllabum priorem habet longam. Hinc in Compositis: Advenit et Advenit, Antevenit et Antevenit, Circumvenit et Circumvenit, Convenit et Convenit, Devenit et Devenit, Evenit et Evenit, Invenit et Invenit, Intervenit et Intervenit, Obvenit et Obvenit, Pervenit et Pervenit, Praevenit et Praevenit, Provenit et Provenit, Revenit et Revenit, Subvenit et Subvenit, Supervenit et Supervenit; prout vel Praesens est, vel Perfectum.

VENIMVS Praeteritum, corripitur. Sed

VENIMVS Praesens producitur. Hinc eadem similiter differentia in Compositis: Advenimus et Advenimus, Antevenimus et Antevenimus, Circumvenimus et Circumvenimus, Convenimus et Convenimus, Devenimus et Devenimus, Evenimus et Evenimus, Invenimus et Invenimus, Intervenimus et Intervenimus, Obvenimus et Obvenimus, Pervenimus et


page 375, image: s236

Pervenimus, Praevenimus et Praevenimus, Provenimus et Provenimus, Revenimus et Revenimus, Subvenimus et Subvenimus, Supervenimus et Supervenimus; prout vel Praeteritum vel Praesens est.

VENVSINVS a, um, a Venusio, oppido Appuliae, patria Horatii, qui inde Venusinus Poeta dicitur, producte. Gentilia enim in Inus desinentia, hâc morâ longiori efferuntur. Conf. supra Adjectiva in Inus exeuntia.

VERATRVM herba, alias helleborus, l. um, dicta, Germ. Niesewurz, producitur. Nomina enim in atrum desinentia hâc quantitate omnino gaudent. Poet. Giess. p. 57.

VERBA Meditativa vel Desiderativa in urio, antepenultimam corripiunt omnia, ut: Esuris, Lecturis, Cacaturis, Micturis, Scalpturis, Coenaturis, Parturis, Dormituris, Syllaturis i. e. Syllam imitari cupis. Sed Liguris, Scaturis, Abliguris, Cucuris i. e. galli gallinacei vocem edis, non sunt Meditativa, ideoque penultimam suam producunt. Ol. Borrich. Parnass. in Nuce ad v. 1162. n. 16. Confer. surpa Scalpturis.

VEREDVS equus rhedam trahens, Ein Postpferd, producitur.

VERONICA Nomen proprium sexus sequioris, itemque herbae, quae Germanice dicitur EHRENPREIS, corripitur: excipitur enim ab regula, qua desinentia in ica producuntur. Poet. Giess. p. 51.

VERTAGVS canis, qui in venatione se cito vertit et feras agitat, Ein Iagdhund, Ein Windhund, correpte: est enim ex verto et ago; quod posterius syllabam suam priorem corripit.

VERTEBRA ae, os vertes in cervice, collo, dorso, cujus ope corpus varie vertitur, Ein Gelenk, correpte. Nam quae in ebra desinunt, corripiunt penultimam. Poet. Giess. p. 54.

* In metro etiam produci potest, ob sequentem mutam cum liquida R.

VERTIGO inis, Der Schwindel, producitur.

VERVECIS a vervex Der Hammel, Der Schops, producitur.

VERVTVM telum breve et acutum, Ein Wurfspiesslein, producitur.

VESEVVS alias Vesuvius, mons ille ignivomus, producte.

VESICA folliculus et receptaculum illud, in quod urina colligitur, producitur.

VESVLVS i, corripitur.

* Mons Liguriae juxta Alpes, unde Padus oritur; qui mons et Vesevus dicitur: nec confundendus tamen cum Vesevo Neapolitano, qui alias Vesuvius dicitur.

Est et viri Nomen apud Silium 10. v. 145.

VIADRVS alias Odera dictus, fluvius Germaniae inter praecipuos numerandus, German. Die Oder, corripitur in utroque.

VIBICIS a vibex Eine Strieme, Eine Schmarre, producitur.

VIDET a video priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Evidens, Invidet, Subinvidet, Pervidet, Providet, Revidet. Sed

VIDIT Praeteritum, priorem producit more Disyllaborum Praeteritorum. Producuntur ergo Composita, Invidit, Subinvidit, Pervidit, Providit, Revidit.

VIDVLVS receptaculum, in quo aliquid servatur, Ein Kästgen, Felleisen, Wadsack, vocabulum Plautinum, corripitur.

VIETVS a, um, i. e. languidus, flaccidus, Welk, schrumpflich, tutius producitur.

+ Quamquam enim Terentius in Eun. Act. 4. Sc. 4. v. 21:

Hic est vetus, vietus, veternosus senex;

et Horatius Epod. 12. v. 7. 8:

Quis sudor vietis, et quam malus undique membris Crescit odor?

corripuisse videantur; summi tamen nominis Critici non sine magnâ veritatis specie objiciunt, I utrobique absorpto, dis1ulla/bws2 to\ vietis pronuntiandum esse, ut Spondeum sistat: quemadmodum apud eumdem Horatium pituita Trisyllabum sit, quod prima in eo vocabulo sit longa; quo de supra suo loco. Certum autem et indubitatum productionis exemplum habemus in Lucretio Lib. e. v. 386. de Araneo:

Nec supra caput ejusdem cecidisse vietam Vestem;

et in Prudentio L. 2. contra Symmachum v. 294. 295:

Praecipitet Scythica juvenis pietate vietum Votivo de ponte patrem: sic mos fuit olim.

Conf. Ol. Borrichium Parnass. in Nuce ad v. 2425. it. Cruquium et Chabetium.



page 377, image: s237

VINITOR oris, Ein Winzer, corripitur. Conf. supra Finitor.

VIOLA ae, Die Viole, Das Veilgen, corripitur.

VIRGILI Vocativus a Virgilius, in prosa pronuntietur cum Acuto in penultima, ut ita tueatur Accentum reliquorum Casuum suorum, licet in metro corripiatur. Ita volunt non ultimae caveae Grammatici. Poet. Giess. p. 38. Vossii Art. Gramm. p. 180.

+ Sunt autem, qui hunc Acutum non possunt concoquere. Confer, quae supra adnotavimus ad voc. Calefacis; it. Mercuri. it. Ovidi.

VIRI a vir corripit priorem. Ergo cum correptione pronuntianda sunt Composita: Bivira, Die zween Männer gehabt; Decemviri, Centumviri, Duumviri, Quattuorviri, Quinqueviri, Quindecimviri, Septemviri, Triumviri, Vigintiviri, Vndecimviri, Vnivira, Multivira, Eviro, are.

VIRITIM Mann für Mann, v. g. Frumentum viritim dividere, producte.

VITILIGO inis, Ein Flecken an der Haut oder im Gesicht, producitur.

VITO are, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Devito, Evito, Invito, Subinvito.

VITVLINVS a, um, v. g. Caro vitulina, producitur: refertur enim inter Adjectiva, quae ab re animata descendunt. Conf. supra Adjectiva in Inus.

VLIGO inis, Der Sumpf, producte.

VLLIVS ab ullus producitur.

* In metro etiam potest corripi.

VLVBRAE arum, vicus olim desertus et inops in Campania, vel, ut alii volunt, in Latio, correpte.

* In metro etiam produci potest ob sequentem mutam cum liquida R.

VLVLA ae, Die Eule; it. Vlulo , are, correpte.

VMBILICVS v. g. Ad umbilicum aliquid perducere, Etwas zu Ende bringen, producte.

VNEDO onis, arbor, in Nominativo correpte: est enim ab unus et edo; eo quod, unâ ejus baccâ comestâ, altera vel tertia propter austerum saporem haud expetatur.

VNCINVS i, Subst. Ein Wiederhake, Eine Schnalle, corripitur. Ex Apulejo est.

VNIVS ab unus producitur.

* In metro etiam corripi potest.

VNVS priorem producit Producuntur ergo Composita: Aduno, Coaduno.

VOCO are, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Avoco, Advoco, Convoco, Devoco, Evoco, Invoco, Introvoco, Provoco, Revoco, Sevoco; it. Aequivocus, Vnivocus.

VOGESVS mons, Alsatiam discernens ab Lotharingia, Gallice Montagne de Vauye, Germanice Das Vaugesische Gebürge, corripitur. Poet. Giess. p. 71.

VOLO are, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Avolo, Advolo, Antevolo, Circumvolo, Convolo, Devolo, Evolo, Involo, Intervolo, Pervolo, Praevolo, Praetervolo, Provolo, Revolo, Subvolo, Supervolo, Superevolo, Transvolo.

VOLVCER Volucris e, corripitur.

* Volucris, e, cum reliquis Obliquis, in metro etiam produci potest, ob sequentem mutam cum liquida R.

VOLVTABRVM Eine Mistpfütze, Eine Saulache, producitur.

VOMICA ae Eine Geschwär, corripitur.

* Augustus Imp. Agrippae nepotis, et Iuliae filiae ac neptis, infamem vitam morte ipsâ gravius tulit, nec aliter illos appellare consuevit, quam tres vomicas ac tria carcinomata sua, ap. Sueton. in Aug. c. 65.

VOMO ere, priorem corripit. Corripiuntur ergo Composita: Convomo, Devomo, Evomo, Intervomo, Provomo, Revomo, Supervomo; it. Ignivomus.

VORO are priorem corripit. corripiuntur ergo Composita: Devoro; it. Carnivorus.

VPVPA ae, Der Wiedehopf, corripitur.

VRETERES um, i. e. canales, per quos in vesicam corrivatur urina, producte. Gr. *ourhth=res2.

VRO ere, priorem producit. Producuntur ergo Composita: Aduro, Amburo, Comburo, Deuro, Exuro, Inuro, Peruro, Suburo.



page 379, image: s238

VRTICA ae, Die Nessel, producte.

* Prov. Vrit mature, quod vult urtica manere. Germ. Was ein guter Hake werden will, der krümmet sich bey Zeiten.

VTICA ae, corripitur.

* Vrbs in litore Carthaginiensi, Carthagine excisâ totius Africae caput, in quâ Cato Minor, ne in potestatem Caesaris veniret, sibi mortem conscivit, ex quo et Vticensis appellatus est. Nullum hujus urbis amplius exstat vestigium certum et indubitatum. Nam hodie non nullis putatur esse Porto Farina; at aliis Biserta.

VTRAQVE Femininum Singulare et Neutrum Plurale, Auctores Poeticae Giessenae p. 38. in prosâ cum Acuto in mediâ enuntiari volunt, quamvis in metro corripiatur, ut ita tueatur Accentum Masculini et Neutrius.

* Ablativus Feminini Generis Vtraque, sine controversiâ producitur ex canone Prosodico.

+ Priori autem sententiae, quam Giessenses ex praecepto magnorum Grammaticorum inculcant, non nulli refragantur, et inter eos nominatim Proschius de Barbarismis p. 32. confer, quae supra adducta sunt ad Vocc. Calefacis, Epanorthosis, Mercuri, et Vtinam.

X.

XENOCRATES is, Philosophus, Platonis auditor, corripitur.

XENODOCHIVM Ein Hospital, correpte pronuntiatur, licet in Graeco sit Diphthongus: to\ cenodoxei=on. Sed si exit in eum v. g. xenodocheum, nimirum tunc producitur. Confer, quae verbosius hanc in rem allata sunt supra ad Voc. Alexandria.

Z.

ZENONIS a Zeno producitur.

* Complures viri insignes id nominis gesserunt; quos inter praecipue numerandi videntur hi bini: 1. Princeps ille Stoicorum, qui Dialecticae et Oratoriae discrimen manu ostendit, teste Cic. Orat. c. 32. 2. Epicureus Philosophus, quem cum Attico se se frequenter audivisse testatur Cicero L. 1. de Fin. c. 5.

ZOILVS iste Homeri obtrectator, HOMEROMASTIX inde appellatus, correpte.

ZOOPHYTA orum, i. e. quae mediam naturam habent inter sensibilia et vegetabilia; ut ostrea: modulo breviori.

ZOPYRVS correpte.

* Plures Zopyri fuere. Praecipuus eorum est Physiognomus ille; qui quum turpia quaedam et a virtute aliena de Socrate in ejus praesentiâ publice docente dixisset, idque ex ejus vultu et lineamentis satis se perspicere adfirmasset, ideoque ab auditoribus ex indignatione non exiguus ederetur strepitus: Non errat, respondit Socrates; hujusmodi enim natura essem, nisi naturam Philosophiâ superassem. Proximus ei Persa ille fuit nobilis, cujus beneficio Darius Babylonem cepit. Quum enim eam urbem diu frustra Darius oppugnaret, Zopyrus ipse sibi aures, nasum et labia amputavit, atque hâc turpi formâ ad Babylonios, ut transfuga, se recepit. A quibus receptus, et belli dux constitutus, urbem Dariotradidit. Vid. Instin. I. 10. 5.



image: s239

APPENDIX: DIFFERENTIAE ETYMOLOGICAE ET PROSODICAE QVORVMDAM VOCABVLORVM VERSIBVS MEMORIALIBVS COMPREHENSAE:

A.

Cantat acanthis [note: Germ. Ein Zeisgen. ] avis: sed crescit acanthus [note: Planta hortensis et silvestris, Germ. Berenklau. ] in agris. Est acer [note: Germ. Ein Masholderbaum oder Ahorn, ] in silvis: equus acer Olympia vincit. Alga [note: Germ. Meergras, Meerkraut. ] venit pelago: sed nascitur ulva [note: Germ. Rohr. Teichgras, Moss im Wasser. ] palude. Omnis amans amens: amor est insania sano. Improba cantat anus: sed ventrem dejicit anus. Armus, ) [note: Apud Poetas interdum etiam hominibus tribuitur. ] brutorum est: humerus ratione fruentum. Turbat asilus [note: Germ. Eine Bremse, eine Rossbreme. ] equos: miseros suscepit asylum [note: Germ. Eine Freustatte, eine Zustucht. ].

B.

Garriloqui blaterant: aries sed blaterat alte, Sive, ut non nullis effertur, blacterat [note: Blacterare verbum est auctoris carminis de Philomela, Ovidianis vulgo adnexi; quod alii etiam scribi recte putant sine C, blanterare. ] idem. Feralis volucris bubo [note: Germ. Der Vhu, die Nachteule. ]: fert bufo [note: Germ. Die Kröte. ] venena.

C.

Qui sculpsit, caelat: servans abscondita celat. Callus [note: Dicitur etiam Genere Neutro collum, Die dicke Haut in Händen oder unter den Füssen. ] dura cutis: callis sed semita plana. Dum sinit hora, camas: effeto tempore canes: Grandaevique canis candescunt tergora canis.



page 383, image: s240

Nocte canit capo [note: Dicitur etiam capus, i, Der Capaun i. e. gallus gallinaceus castratus. ]: vinum vult vendere caupo. Haec cassis galea est: hi casses retia signant: Casside conde caput: capiuntur cassibus apri. Mors casses volucri: munit caput aenea cassis. Cedo facit cessi: cecidi, cado: caedo, cecidi. Sunt cete [note: Cete Neutrum Plurale est formationis Graecae, a to\ khtos2, eos2, Plut. ta\ kh/tea contracte kh/th: pro quo et in Masculino certi dicitur, a Singulari cetur i. e. quilibet piscis major, qui animal parit, non ovum, Germ. Ein Walfisch. ] pisces: populi collectio coetus. Clava ferit: clavus firmat: clavis que recludit. Fert ancilla colum [note: Haec colus, ûs, et hic l. haec colus, i, i. e. fusus, Germ. Der Rocken, die Spindel. ]: penetrat res humida colum [note: Colum l. colon i. e. intestinum laxius; it. infundibulum. ] Esuriens comedit: sed comissatur asotus. Si vis esse comes mihi, mores indue comes. Non comis mihi saepe comes fastidia movit. Vir comis multos comites sibi jungit amicos. Cominus ense ferit: jaculo cadit eminus ipse [note: Integer hic Hexameter desumtus est ex Ovidii L. 3. Metamph. v. 119. ]. Comoedi, scenam: comedones, quaerite coenam. Congeries lapidum tibi sit: glomeratio fili: Lignorum proprie dicitur esse strues [note: Consulto additur proprie: Analogice enim haec vocabula interdum accommodantur ad alia. v. g. Quum veteres dicunt congeries pulveris, congeries fulvi metalli; it. strues uvarum. ]. Consortes ) [note: Neque tamen haec differentia est perpetua. Consors enim interdum etiam pro socio et collega; et socius versâ vice pro consorte sumitur. ] conjungit amor: socios labor idem: Missio collegas ad eumdem copulat actum. Consortes fortuna eadem: socios labor idem: Vnum collegas efficit officium: Ast eadem comites unit via: mensa sodales [note: Sodalis etiam interdum ponitur pro collega, quamquam improprie, ut vult Gutherius L. 1. de Veteri Iure Pontificio cap. 3. Ita sodales Tatii, sodales Augustales cet. Sacerdotes ejusdem collegii dicti, de quibus Marcellus Donatus ad I. Anal. Taciti c. 54. ]: Rivales eadem vis in amore premit. Consulo te doctum: tibi consulo, dum tua curo. Flat corus [note: Alias dictus Caurus Germ. Nordwest. ]: saltatque chorus, vel carmina cantat. Ne cupido noceat tibi prava cupido, caveto. Corpore viva cutis: pellis detracta vocatur.

D.

Oblitus decoris, violat praecepta decoris [note: Quomodo decus decoris, et decor decoris, differant; vide sis etiam in Part. Etymol. Sect. 2. suo loco. ]. Deleo [note: Proprie quidem et usitate. Translate enim pro exstinguo occurrit ap. Cic. qui dicit: Delere urbem incendio. ] scripturam: flammas exstinguo lucernae. Qui sua scripta dicant patronis, optima dicant.

E.

Edicunt Reges: indicit festa Sacerdos: Indicat auctorem facti, qui novit eumdem. Sanus edit carnem: librum doctissimus edit. Educat, educit genitrix [note: Educere subinde apud classicos auctores idem est, quod educare, et versâ vice; de quo vide Part. Etymol. Sect. 2. Vt adeo differentia illa nulla sit, quae inculcatur versiculo: Educit genitor, quos educat erte Magister. ]: educimur horto.



page 385, image: s241

Si tibi non est aes, adflictus es, es et acerba. Non es edax corvus, quia non es ossa luporum. Non fit semper equi sessor, qui judicat aequum: Dixerat hic aequum: sed tulit alter equum.

F.

Fabula sermonis: fabula est faba parvula dicta. Festus uterque dies: festivus [note: Festivus enim optimis scriptoribus non nisi jucundus l. venustus est: cadente demum Latinitate festivus dies dictus pro die festo. Conf. Voc. Festivitas in Part. Etym. Seet. 2. ] homuncio noster. Haec ficus, fici vel ficus, fructus et arbor: Hic ficus, fici, malus est in corpore morbus. Cantillat fide [note: Fides s. fidis, G. is. l. Fides, ium, potius, Plur. i. e. chordae, Die Sayten. ] psalta; fide [note: Fides, ei, Der Glaube, die Treue. ] salvemur oportet. Fide, sed ante vide: qui fidit, nec bene vidit, Fallitur: ergo vide, ne capiare fide. Fide parum, sed multa vide~: nam multa vide~re, Saepe juvat; multum fidere, saepe nocet [note: Bina haec Disticha Comitem doctiss. a Ranzow pro auctore agnoscunt. ]. Igne flagrat tectum: gratum flos fragrat odorem. Forfex filorum: ceps ferri: pexque pilorum. Forsice sartores: tonsores forpice gaudent: At faber ignitum forcipe prensat opus. Forfice fila: pilos cape forpice: forcipe ferrum [note: Forfex, ficis, Eine Schneiderscheere; Forpex, picis, Eine Barbierscheere; Forceps. cipis, dubii generis secundum Priscianum, saepius tamen Femininum, et rectius quidem, uti Vossius censet de Analogia L. 1. c. 17. Eine Schmiedezange. Quo loco autem forpex habendum sit; vid. in Part. Etym. Sect. 1. ]. Fornix est arcus: sed fornax igne calescit. Frigere vult carnem; sed non frigere gulosus [note: Frigo, frixi, frixum et frigere, tertiae Conjugationis, significat torrere, Dörren, rösten: atque hinc caro frixa. Sed Frigeo, frigui et frixi frigere, secundae Conjugationis, significat, algere, Kalt seyn, frieren. ]. Frontem dic capitis: frondem dic arboris esse. Fructus arboribus [note: Scil. w/st e)pi\ to\ polu/. Vocabulum enim generale est, et ad quosvis proventus extenditur. ]: fruges nascuntur in agris [note: Quomodo a frumento differant, vide in Parte Etymol. Sect. 1. ]. Robustum fugio: fugientem saepe fugavi. Qui fugit aversus, solet hoste sequente fugari. Pistor habet furnum: fornace metalla liquescunt, Atque hypocausta calent: loca mutat clibanus omnis.

G.

Vir generat: mulierque parit: sed gignit uterque [note: Neque tamen hoc omnino perpetuum est: v. Perotti C. C. 686. v. 29. ]. Gibbus terga premit: cervicem struma [note: Struma est tumor, in quo subtus concretae quaedam ex pure et sanguine quasi glandulae oriuntur; Celsi funt verba L. 5. c. 28. Germ. Die Hagedrüse am Halse, der Kropf. ] molestat. Gustat lingua cibum, qui-bene-cumque sapit.

H.

Ales hirundo canit: nat hirudo: movetur arundo.

I.

Dum jacet [note: Germ. Er lieget. ] in terra, mentitur [note: Germ. Er lüget. ] mente dolosa: Nec jaciet lapides, ita qui tellure jacebit.


page 387, image: s242

Activum jacio: jaces sed dicito neutrum. Per quod quis peccat, per idem punitur et Idem. Imprimis in primis libros pietate flagrantes.

L.

Multa repente labant: sensim labuntur aviclae [note: Haec differentia verbosius inculcatur Part. Etym. Sect. 2. ]. Est labor exiguus, sub cujus pondere la~bor. Lacteo, lac sugo; lacto, lac praebeo nato. Infans dum lactet, nutrix hunc sedula lactat. Laevis adhuc puer est: levis autem sermo puellae: Laevus erit, cui dextra manus non praebeat usum. Lembus [note: Germ. Ein Kahn, ein kleines Schifflein. ] oberrat aqaâ: vestis circumdata limbo [note: Limbus notat vestem inflitam i. e. fasciam ambientem ejus extremitatem, Germ. Den Saum. ]. Lens, lendis, [note: In Plur. lendes, Graece ko/nides2, sordes et excrementa pediculorum in capite, Die Nüsse in den Haaren. ] capitis: lens, lentis, carpitur ore [note: Germ. Eine Linse. ]. In silvis lepores: in verbis quaere lepores. Si libet, alta licet sint, summa cacumina scande. Non licet [note: Liceo, ui, ere, Feil seyn, gelten. ] asse mihi, qui me non asse licetur [note: Liceor, licitus sum, liceri, Auf die Waare biethen, sie schätzen, feilschen. Hinc licet, quod venditur; licetur autem emtor. ]. Lima terit ferrum: portae sunt limina: limax Cochlea: limes agri: limus durescit ab igne: Et limis oculis est, qui transversa tuetur. Cum liqueo, liquidum [note: Liques, liquere i. e. liquidum et fluidum esse, Germ. Weich seyn, zerfliessen, schmelzen; pro quo tamen occurrit saepius Inchoativum liquescere, quod primam habet ancipitem. ] breve: liquor, liquida longa [note: Liquor, liqui, Deponons i. c. dissolvi, zergehen, aufthauen. Hinc liquor, oris, et liquidus, a, um, quae quidem fere corripiuntur, plus semel produxit Lucretius. Qui corripiunt, verbum liqueo pro Primitivo agnoscunt. Hinc enim ducuntur cuncta derivata reliqua, Liquabilis, Liquamen, Liquefacio, Liquefio, quae similiter constantissime primam corripiunt. ]. Sus sit amica luto: lu~tum [note: Lutum s. luteum herba est, qua aureum inducimus colorem. ] color aureus esto. Tango lyram digitis: Iiram fac, arator, in agris. Sulcus agri lira est: dat lyra tacta sonum. Pollice tango lyram: facio sed vomere liram.

M.

Decepture viros pingit mala femina ma~las: Ma~lo tamen pulchrum ma~lo decerpere ma~lum. Ma~la, malus, ma~lum, meruit mala maxima mundo. Omnis origo mali ma~lo descendit ab uno. Ma~lus hic [note: Hic malus, Der Mastbaum. ]: in navi: fert poma haec ma~lus in hortis. Dic hominum mammas: pecudum dic ubera matrum [note: Haec differentia non est perpetua: a Poetis saltem subinde negligitur. ]. Mandat committens: mandit, qui conficit ore [note: Mando, avi, atum,, are, Befehlen; sed Mando, mandi, mansum, mandere, Käuen. ]. Sic manet alma fides, ut ma~nant flumina retro. Ma~nibus ille patris manibus comportat arenam. Marx venit nummis: operantibus est data merces [note: Marx, mercis, Die Waare; Merces, mercedis, Der Lohn. ]. Falce metit messor: mensor metitur agellum, Et metatur eum: mendax mentitur iniqua. Mo~rio mo~ratur, quocumque sub axe moratur.


page 389, image: s243

Mo~rus [note: Graece d mwro/s2. ] hic est fatuus, festivus morio, stultus: Arbor at haec mo~rus [note: Germ. Der Maulbeerbaum. ]: mo~rum sed in arbore fructus. Mucidus est panis: caro rancida: pendula vina [note: Neque tamen haec differentia ubique sibi constat. Nam apud Martialem L. 8. Epigr. 6. vinum etiam vocatur mucidum. Ger. Kahnichter Wein. Rancidus etiam Epitheton est, lardo apprime conveniens v. g. Lardum rancidum, Germ. Müffig Speck. ]. Mulcet [note: A verbo mulceo, mulsi, mulsum, et in Composito permulceo non tantum permulsum, sed et permulctum, ut est apud Sallust. L. 4. Hist. et Gell. L. 1. c. 2. ] equos famulus: sed vaccas rustica mulget [note: A verbo mulgeo, mulsi, mulctum. ].

N.

Nitere cum studio, si vis aliquando Nite~re [note: Nitere Imperativus a verbo nitor, nisus, l. nixus sum, niti; sed nitere Infinitivus a Verbo niteo, nitui m Glänzen. ]. Haec nota Grammatici non mihi no~ta fuit. Vir nothus est spurius: notus Auster: no~tus amicus. Nil ego scribo novi, quia no~vi nil nisi nota. Noxam dic culpam: culpae sit noxia poena [note: Fronto Grammaticus ita distinguit, ut noxa culpam; noxia autem culpae poenam significet. Sed utrumque idem notat, et significationem neutram respuit: et noxia pro noxa per Epenthesin dicitur. Donatus ad illud Terentii Phorm. A. 1. Sc. 4. extr. Meministin' olim, ut fuerit vestra oratio, In re incipiunda ad defendendam noxiam: noxiam, inquit, nunc culpam; alias poenam. Et est e)pe/nqes1is2, noxiam pro noxam: et hoc factum est propter Iambum. Idem Comicus Eun. A. 5. Sc. 2. v. 3; Vnam hanc noxiam mitte i. e. mitte, condone culpam. Noxams admittere, Leg. 41. §. 3. de Furtis. Noxa aliquem liberare, Quintil. L. 5. c. 12. Von der Strafe befreyen. In noxa esse, Ter. Phorm. A. 2. Sc. 1. v. 36. Cic. de Legib. L. 3. c. 4: Noxiae poena par esto. ].

O.

Oblitus est vino: sed non oblitus amoris [note: Oblitus a Verbo oblino, oblevi, oblitum, oblinere, Germ. Bestreichen, umher schmieren. Sed Oblitus a Verbo obliviscor, oblitus sum, oblivisci. ]. Nummi obolus genus est: obelo vitiosa notantur. Occi~dit latro: verum sol occidit almus. Percitus est oestro: Tyrio Rex fulget in ostro [note: Oestrum i. c. insectum equis infestum, alias dictum asilus s. tabanus, quo quae agitantur armenta, eo impetu ferri solent, ut furere videantur, atque adeo oestrum pro furore saepius ponatur. ]. Opperior tardos: pannis operitur egenus [note: Opperior, oppertus sum, opperiri, Germ. Warten, erwarten. Sed Operio, operui, operire, Germ. Decken, bedecken. ] Ordo disponit: series progressio rerum [note: De hac differentia vide plura Part. Etymol. Sect. 2. ad Voc. Orde. ]. Os, oris, loquitur: sed os, ossis, roditur ore. Devorat os, oris, quicquid lucratur os, ossis.

P.

Palla [note: Germ. Ein Frauenmantel. ] tegit pectus: paleae jactantur inanes: Pala [note: i. e. plana et latior annuli pars, cui vel insigne insculpitur, vel gemma inseritur, Germ. Der Kasten am Ringe. ] micat digito: Pallasque Pales que coluntur. Pa~lus acutus inest terrae: stagnantque palu~des. Se parat, ut pariat mulier, nec pa~reat ulli: Sed parere uxorem decet, et pa~re~re marito. Gaudet uterque parens, si filius est bene pa~rens. Presbyter est parochus [note: Confer, quae de Parocho dicuntur Part. Etymol. Sect. 1. suo loco. ]: vicinum dico paroecum. Pellucet [note: Rectius, Perlucet. Vid. Part. Orthogr. ] vitrum: pollucet [note: Pollucere i. e. sacrificare, consecrare. ] tura Sacerdos:


page 391, image: s244

Pellicit in fraudem mulier, fallaxque sophista. Pendere vult justus: sed non pende~re malignus. Ludo pila: pilum contorqueo: pila columna. Pi~leus est capitis: pilus est coma: pilus in armis; Quamlibet in neutro magis illud ametur ab usu [note: Pileus Gen. Masc. suspectum est. Veteres habent pileum Gen. Neutr. Vid. Part. Etymol. Sect. 1. ]. Pro reti et regione plaga est: pro verbere pla~ga [note: Plaga pro reti, Pluralis tantummodo Numeri est v. g. Tendere plagas, Incidere in plagas; et corripit priorem. Sed plaga pro verbere producitur; quia in Graeco est h( plhgh/. ]. Pla~nus it in pla~no: planus at non pla~na peragrat. Est planus impostor: sed nusquam pla~nus acervus [note: Planus priore correptâ a plana/w, fallo, facio errare. ]. Polliceor tibi sponte mea: promitto rogatus [note: Haec differentia tamen non est perpetua: v. Part. Etym. Sect. 2. ad Voc. Promittere. ]. Populus in silvis: populus reperitur in urbe. Po~pulus est arbor: populus collectio plebis. est porus in cutibus: po~rus lapis [note: Porus, o( po/ros2, Das Schweissloch: Porus, o( pw=ros2, Der Tofstein. ] aspera glabrat. Porrigo [note: Germ. Die Räudigkeit, der Haupt- oder Erbgrind. ] morbum: porigo trado notat. In pretio est dives: desunt sua praemia doctis. Proce~rum Procerum [note: Procerum, Genitivus Nominativi Plur. Proceres, Die grossen Herren. ] corpus obesse solet. Est sine pro~fectu studiorum ex urbe profectus [note: Profectus primâ syllabâ longâ, proficio, profeci, profectum, proficere. Profectus primâ Syllabâ brevi, a proficiscor, profectus sum, proficisci. ]. Dat pro~pago merum: surgit de patre propago [note: Propago pro vite s. palmite, producitur: Propago pro stirpe s. progenie, apud omnes semperque corripitur: Propago, are, verbum, anceps est, ut plurimum tamen corripitur. ] Prora prior: puppis pars ultima: at ima carina. pruna cremat: prunus dat pruna: pruina gelata est. Compressa est pugnus, manus exporrectaque palma.

R.

Raparum ra~pina [note: Germ. Ein Rüben-Land, ein Stück Feldes, worauf Rüben gesaet sind. ] satus: raptusque rapina. Pluribus ille refert, quae non cognoscere re~fert [note: Praepositio re, in Compositis usitata, semper brevis est. v. g. Refert pro reportat. Sed impersonale Refert pro utile est, producitur; quia non a Praepositione illa, sed a Nomine res proficiscitur. ]. Ad flumen ripas; ad mare litus habes [note: Neque tamen hoc perpetuum: v. Popmam p. 285. seq. ] Corpore robustum: sed dices pectore fortem [note: Etiam haec differentia haud sibi omnino constat. Conf. in Part. Etym. Sect. 2. Voc. Agilis it. Fortis. ].

S.

Sanguis inest venis: cruor est de sanguine fusus [note: Rarissime impingunt veteres contra hoc discrimen. Conf. in Parte Etymol. Sect. 2. Voc. Sanguis. ]. Scintilla est silicis caesi: caret igne favilla. Ne sit securus, qui non est tutus [note: Tacitus in Germ. cap. 45. n. 4. securus usurpat pro tutus. ] ab hoste. Si qua sede sedes, et erit tibi commoda sedes, Illa sede sede, nec ab illa sede recede. Sunt aetate senes: veteres vixere priores [note: Neque hujus differentiae veteres ubique fuere memores. Conf. in Parte Etymol. Sect. 2. Voc. Antiquum. ]. Pone seram foribus cohibens: quid vespera, nescis, Se~ra vehat: serram ducis, quum ligna secantur.


page 393, image: s245

Phlegma serum: se~rum pars est extrema diei. Quae non sunt, simulo: quae sunt, ea dissimulantur. Brachia juncta sinus [note: Sinus apud veteres usitate non denotavit gremium, sed eam corporis partem, quae pectoris brachiorumque complexu continetur. V. Part. Etymol. Sect. 2. ]: si~nus vas lactis habetur. So~lus habere solum, solea vestitus eburna, Gestit, qui solium condecorare solet. Pauca statim fiunt, quibus est duratio sta~tim [note: Statim priore brevi, notat illico, confestim: Statim priore dubiâ, ap. Catullum brevi, at ap. Plautum et Festum longâ, notat i(stame/nws2 fixe, constanter. Sunt tamen inter recentiores Poetas, qui, quum pro illico sumitur, etiam producunt. Conf. Part. Etymol. Sect. 2. ].

T.

Telam texuimus: telum torquemus in hostem. Hastam dic teretem: sphaeram dic esse rotundam. Tergum hominis dorsum est: bellua tergus habet. Filia sub tilia nebat subtilia fila. Torris adhuc ardet: titio sed fumat in auras. Integer est to~tus: totus est quotus ordine quivis. Tribula [note: Non tantum tribula, ae, Feminino, sed etiam tribulum, i, Neutro Genere dicitur; Germ. Ein Dreschwagen, vel, ut nunc res habet, Ein Dreschflegel. ] grana terit: tribuli [note: Germ. Wegdisteln. ] nascuntur in agris: Ejusdem partis vocitantur in urbe tribules [note: Tribules i. e. qui ex eâdem tribu sunt. Tribus autem certa populi Romani pars erat, quem Romulus divisit in partes tres: deinde singulas rursus in decem dispartitus est: majores appollavit tribus; minores curias. Initio tres tantum fuere tribus: postea Servius Tullius quartam addidit: crescente populo plures subinde additae, et tandem 35. factae. Vid. Livium L. 6. c. 5. extr. ].

V.

Vadimus in terris: sed in aequore saepe vadamus. Vallamus proprie castrum: saepimus ovile [note: Consulto scribitur, proprie: notione enim translata subinde confunduntur. v. g. Cic. Attic. L. 9. ep. 12: Vallo et fossa saeptum aliquem tenere. ]. Quis subit in poenam capitalis supplicii? vas. At quum lis fuerit nummaria, quis dabitur? praes [note: Sunt tamen non nulla veterum loca, quibus haec differentia insuper habetur. Confer in Parte Etymol. Sect. 2. Voc. Praes. ]. Spondet vas, vadis: at vas, vasis continet arcam. Merx nummis venit [note: Venit priore longâ, est h. l. tertia Praes. a Verbo Veneo, venivi et Venii, venire i. e. vendi, Germ. Feil seyn, verkaufft werden. Venit priore brevi, est tertia Praes. a Verbo venio, veni, ventum, venire, Germ. Kommen. ]: venit huc aliquando profectus. Te Veneris facies fallet, quum veneris istuc. Venimus hesternâ: ast hodiernâ luce venimus. Praeteritâ ve~nit: sed Praesenti venit horâ. Consumunt ventres: uterus parit: egerit alvus [note: Nec id tamen perpetuum est. Veteres enim saepe alvus habent pro utero. Coc. L. 1. Divin. Quum praegnans Dionysium alvo contineret. Nil dicam de Poetis, qui vocabulorum differentias omnino parum pensi habent. Ita v. g. Horat. L. 4. Carm. 6. 19. 20. dicit: Latentem matris in alvo. Et Ovid. Heroid. ep. 6. v. 61: Gravida celatur in alvo. Immo vero uterus, alvus, venter, idem etiam in prosa saepe denotant, et pro se in vicem usurpantur promiscue. ]. Vincere vult fortis; lictor vincire malignum. Virosus fervet: lasciva puella vlrosa est [note: Vlrosus primâ longâ i. e. virulentus, venenatus, a virus. Sed virosus primâ brevi, i. e. viri appetens, a vir; quâ quidem voce usus Lucilius et Afranius est. ]. Vngula de brutis: hominum sed dicitur unguis [note: Haec differentia ita capienda est, ut unguis, latius pateat, quam ungula: unguis enim in hominibus et in brutis; ungula autem tantummodo brutorum esse dicitur. ]. Vterus est matrix: vinum sed desluit utre.



page 395, image: s246

COGNATIONS.

Conjugia adfines faciunt: confinia campi. Agnati patris: cognati matris habentur. Dic patruos patris fratres [note: Apud Florum L. 1. c. 1. n. 5. etiam avi materni frater dicitur patruus. Pro patruo, etiam patris frater dicit Cicero Lib. 1. Offic. cap. 37. ]: amitasque sorores. Frater avunculus est: soror est matertera matris. Quos generant fratres notos, dices patrueles [note: Abutitur tamen Florus L. 4. c. a. n. 90. hoc vacabulo, et patrueles appellat, quos proprie debuisset vocare consobrinos. ]: Sed consobrinos [note: Consobrinorum etiam vocabulum usurpant veteres kataxrhstikw=s2, siquidem interdum his etiam Consobrini sunt, qui, ex fratre et sorore nati, alias proprio suo nomine amitini vocantur. Vnum exemplum instar omnium sit: nempe Ciceronis pro Q. Ligario cap. 4: Ne cum hoc T. Brocho, avunculo suo, ne cum ejus silio, consobrino sue, vivat. Quin apud Comicos interdum per consobrinos, fratres; et per Consobrinas, sorores notantur: v. Cujocium L. 4. Obs. c. 16. Sobrini autem, teste Donato ad Terent. Andr. A. 4. Sc. 5. sunt consobrinorum filii. Cui distinctioni patrocinari videtur locus Ciceronis L. 1. Offic. c. 17: Sequuntur fratrum conjunctiones; post consobrinorum sobrinorumque. Vt ita differentia illa, quam Goclenius Obs. 259. et Popma p. 386. inter sobrinos et consobrinos adferunt, quâ sobrini, ex duabus sororibus; et consobrini, ex fratre et sorore sunt, non magnopere amplectenda videatur. Instiniano etiam L. 1. Tit. 10. de Nuptiis, duorum quoque fratrum, vel sororum, vel fratris et sororis liberi, consobrini dicuntur: sobrinos autem idem Iustinianus Institut. De Grad. Cognat. etiam ex fratribus, patruelibus, consobrinis vel amitinis natos dici posse existimat. ] dic, quos genuere sorores. Quos soror et frater gignunt, dies amitinos [note: Amitini vocantur etiam matrueles, in Pandectis et ap. Aur. Vict. ]. Vir natae gener est: nurus autem femina nati: Vxoris genitor socer est, socrus que genitrix. Vitricus haud aequus pater est, materque noverca. Ipse viri frater levir: conjux quoque fratris Fratria: glos uxor fratris, soror atque mariti.



image: s247

[gap: body text]