CAMENA Early Modern Latin Texts

APOPHTHEGMATA, EX PROBATIS GRAECAE LATINAEQUE LINGUAE SCRIPTORIBUS A CONRADO LYCOSTHENE collecta, et per locos communes, iuxta Alphabeti seriem, digesta. Postremâ hac editione diligenter recognita, et vndecim Apophthegmatum centuriis aucta. Accesserunt Parabolae, siue similitudines, ab ERASMO ex Plutarcho et aliis olim excerptae, deinde per LYCOSTHENEM dispositae, ac nunc primum aliquot centuriis auctiores editae. [gap: illustration] Excudebat Iacobus Stoer, M. DCII.

PARABOLARVM Siue SIMILITVDINVM Quae ex Aristotele, Plutarcho, Plinio ac Seneca, grauissimis autoribus, olim ab ERASMO ROTERODAMO collectas, postea per CONRADVM LYCOSTHENEM ad suas classes iuxta alphabeti ordinem reuocatae sunt, LOCI COMMVNES: Postrema hac et omnium emendatissima editione, tum ex Cicerone, tum ex ipso Seneca aliquot Similitudinum centuriis aucti. [gap: illustration] Excudebat Iacobus Stoer. M. D CII

TYPOGRAPHVS LECTORI.

SIMILITVDINES olim Erasmus collegit saepius editas. Quibus titulus subiicitur ex Aristotele Plinio, in his Erasmi est collationis inuentio: quod collationis genus si quis velit exequi, et totam rerum naturam perlustrare, ingentem equidem Similitudinum thesaurum, seu potius physiologiam vberrimam et creaturarum iucundam meditationem offeret. Quod opus tibi cudic vir quidam, bonarum lirerarum amans, et qui suam operam in hocapophthegmatum et similitudinum volumi ne poliendo et augendo nobis commodauit. Porro quae ex Plutarcho, Cicerone, Senecaque desumpta testatur inscriptio, in his nihil Erasmus et Anonymus ille sibi vindicant praeter colligendi explicandique seu disponendi laborem, et si quid laudis meretur commoda quibusdam in locis breuicas. Similium pelagus pocest e rerum omnium naturis, et disciplinis, poetis, historiographis, oratoribus, profanis et sacris Scriptoribus aggregari. Sed Erasmus quod infinitum est noluit persequi: gustum duntaxat dare voluit, vt ingenia iuuenum ad his similia conquirenda excitaret. E Plutarcho plura recensuit, quod is autot in hoc genere sic excellit, vt cum eo nemo vel eloquentissimorum iure conferri

queat. E Seneca non omnes decerpsit: nostra editio hanc iacturam nunc tibi sarciet. Varias item Similitudines, quae Erasmi nomen pras se ferunt, scias, velim partim ex Plutarcho, Plinio et Seneca, partim ex ipsius ingenio depromptas esse. Huic autem, quanuis intet recentiores et nostri aeui scriptores, hac in parte locum inter veteres illos relinquendum esse censuimus: et merito quidem, quum nihil adtulerit quod etiam antiqutim non sapiat. Tu vero nostris laboribus faue, et vale.

DE RATIONE AC VSV PARABOLARVM, SEV SIMILITVDINVM. EX LIBRO ERASMI ROT. DE Copia verborum et rerum 2.

IAm Vero si quis superstitiosius parabolam ab exemplo separet, vt exemplum sit certae rei gestae parabola, similitudo sumpta ab his quae fiunt, aut quae natura cafuve rebus adiuncta sunt: vt Attilius ad hostes reuersus, exemplum fit seruandae relipionis ac fidei: at nauis pro ventorum ratione velum toliens aut contrahens, in hoc aut illud latus transferens parabola sit, quae doceat sapientem tempori cedere oportere, ac rebus praesentibus sese accommodare: tamen eadem est dilatandae parabolae ratio, quam in exemplo demonstrauimus, Nam aliquando verbo notatur, vt Non intelligistibi vertenda vela. Vt, Desinelauare laterem. vt iam vel allegoria sit, Vel metaphora. Aliquando batius explicatur, et apertius accommodatur, Quod facit Cicero pro Murena: Quod si e portu soluentibus, qui iam in portum ex alto inuehuntur praedicere summo studio solent tem pestatum rationem, et praedonum, et locorum: quod natura fert, vt his faueamus, qui eadem pericula quibus nos perfuncti sumus ingrediantur: quo metandem animo esse oportet, pvope iam ex magna iactatione terram videntem in hunc cui video maximas tempe states esse subeundas? Rursum in eadem oratione: Vt aiunt Graecis artisi eibus eos auloedos esse, qui citharoedi fieri non potuerint: sic nonnullos videmus, qui oratores suadere non potuerunt, eos ad iuris

studium peruenire. Superiorem Ciceronis parabolam sic imitatus diuus Hieronymus in epistola quadam ad Heliodorum: Et ego non integris rate Vel mercibus, nec quasi ignarus fluctuum, et indoctus nauta praemoneo, sed quasi nuper naufragio eiectus in littus, timida nauig atutis Voce denuncio, in illo aestu Charybdis luxuriae salutem Vorat. Ibi ore Virgineo ad pudicitiae perpetranda naufragia Scyllaeum renidens libido blanditur. Hic barbarum littus, hic diabolus pirata cum sociis portit Vincula capiendis. Nolite credere, nolite esse securi: licet in modum stagni fusum aequor arrideat, licet Vix lumma iaeentis elementi spiritu terga crispentur, magnos hic campus montes habet. Intus est periculum, intus est hostis. Expedite rudentes Vela suspendite. Crux antennae figatur in frontibus. Tranquillicas illa tempestas est. Hic si quis singupa pericula, quae a Vitiis aut improbis, aut aliunde bonis moribus imminent, Velit conferre cum singulis, quae nautis Vitae discrimen adducere solent: deinde per comparationem maius aut minus, item dissimile aut contrarium ostendere: postremo sententiis et epiphonematis, Vt incidcrint, exornare, nimirum copiosissime dilatalit orationem Velut in hoc exemplo. Vt quo preciosior est res, hoc et diligentius solet asseruari et impendi circum spectius: ita temporis, quo nihil est preciosius, summa habenda est ratio, ne quid effiuat sine fructu. Etenim si curatores dari solent his qui gemmas et aurum temere profundunt: quae tandem erit insania, tempus pulcherrimum immortalis Dei munus aut ocio aut inhonestis studiis turpiter consumere? Quid enim perdis, cum tempus perdis, nisi Vitam? At Vita quid esse potest charius? Et cum Vna gemmula perijt iacturam Vocas. Cum totus perijt dies, hoc est, bona Vitaeportio iacturam non Vocas? Fraesertim cum illa perdita, aliunde possint recuper ari: temporis irreparabilis sit iactura. Praeterea illa cum tibi pereunt, alijs plerunque licro sunt: at temporis dispendium in nullius transit compendium. Nullum est damnum ex quo non aliquis emolumentum aliquod sentiat, praeter damnum temporis. Adde his, quod illarum opum iacturae, sape saluti fuit. Nam diuitiae plerunque Vitiorum materiam ministrant, ita Vt praestat temere profudisse, quam attente adseruasse. Quanto cuiusque rei Vsus honestior, tanto turpior profusio. At nihil pulchrius

nihil praeclarius, quam bonas horas bene collocare. illa Vt quam maxime serues, sapenumero tamen Vel casus eripit, Vel homo tollit, Vt iactura te calamitosum duntaxat, non etiam turpem reddat. At temporis amissio, quoniam non nisi nostro Vitio sontingit, non miseros solum, Verum et infames reddit. Pessimum infamiae genus, quoties culpa, in nullum conferri potest, praeter quam in eum qui patitur malum. illis fundos aut ades mercari poter as, bonam mentem non poteras. Hoc praeter alid animi omamenta, parare poteras immortalitatem. Nulla est tam breuis Vitae portio, in qua non magnus aliquis ad foelicitatem gradus ficri poterat. Postremo de illis male insumptis, patri fortassis rationem redditurus eras: de horis male transactis, Deo. Sed satis est indicasse, in quantam amplitudinem dilatari possit collatio, si quis ad eum modum singulas circumstantia: Velit componere, atque ornare. De dissimili eadem est tractandi ratio, cuius hoc sit exemplum: Neaue enim Vt nauis Vtilior noua, quam Vetus, sic et amicitia. Nec Vt laudanda, quae pecuniam pluribus largitur, ita er quae formam. Neque enim Vt in cursu me lior est quilampadem accipit. quam is qui tradit: ita in bello melior est imperator, qui exercitium accipit, quam qui tradit.

Nihil aliud est [gap: Greek word(s)] auam Cicero collationem Vocat, quam explicata metaphora. Caterorum ornamentorum singula quamdam ac peculiarem adferunt gratiam et commodit atem dictioni: meta phora sola cumulatius praestat vniuersa, quam exornationes reliquae singula. Delectare Vis? nulla plus habet festiuit atis. Docere studes? non alia probat Vel efficacius, Vel apertius. Flectere para? nulla plus adit acrimoniae. Studes copiae? nusquam suppellex locupletior, Placet Laconismus? nulla plus cogitationi relinquit. Sublimitatem affectas? haec quiduis quantumuis attollit. Est quod Velis extenuare? nulla magis deijcit. [gap: Greek word(s)] captus ac lucem? nulla melius rem ob oculos ponit. Hac fere condiuntur adagia, huic gratiam suam debent apologi, haec commendat apophthegmata, huius accessione conduplicatur sententia dos, adeo Vt Solomon ille Vir diuinus, oracula sua non alio magis quam parabolarum titulo Voluerit commendari. Tolle metaphotae supellectilem

ex oratoribus, ieiunae erunt omnia: Tolle parabolas a propheticis et Euangelicis Literis, magnam grariae partem detraxeris. At fortasse dicet aliquis: Belle hic munus suum ornat Verbis, quasi Veto magni sit negotij similitudines nusquam non obuias adducere. Verum nos non passim abuias sumpsimus, nec lapillos in littore sparsos collegimus: sed exquisitas aliquot gemmas ex abstrsis Musarum thesauris deprompsimus. Neque enim a tonstrinis aut sordidis fori conciliabulis petuntur, quae doctorum aures et oculos morentur. Ab intimis naturae arcanis, e pentissimis disciplinarum adytis sunt eruenda, ab eloquentium Poetarum eruditis fabulis, a nobilium historicorum monumentis. Qua quidem in re, Vt duplex est difficultas, ita gemina laus debetur. Primum illud ipsum nonnihil est peruestigasse quod sit egregium. Neque Vero mimus est, quod deprebenderis, id concinniter accommodare. Quemadmodum est aliquid, primum insignem reperisse gemmam: deinde nannulla laus est, repertam apte sceptris aut annulis addidisse, Addam exemplum, quo res fiat dilucidior. Cicuta Venenum est homini, Vinum cicutae: quod si cicutae Vinum admisceas. iam Venenum multo praesentius, et prosus immedicabile reddis: proptere a quod Vis et impetus Vini Veneru noxam citius ad Vitalia membra perferant. Iam hoc ipsum rem naturae tam abstrusam tenere, nonne pars est eruditionis nec inelegans, nec iniucunda? Age iam, si quis ad hunc Vsum accommodet, Vt dicat, adulationem amicitiae prasentaneum esse Venenum: Verum ei rursum Vencno Venenum esse libert atem admonendi, quam Graeci Vocant [gap: Greek word(s)] quod si libert atem prius inficias, et ita commisceas cum adulatione, Vt tum maxime aduleris amico, cum maxime Vider is obiurgare, iam immedic abile malum esse nullane hic ingenij laus esse Videbitur? Non mediocris opinor: neque velim tamen Aucupari gratiam, Vbi nihil promerear.

Similitudo Vero siue calldtio explitcata est metaphora: Veluti, Demen sit, qui Rempubl. conetur subuertere, qua perdita, ipse incolumis esse non possit: simplex est sermo quia propriis constat Verbis. At si dicas, Vt Manifestae dementiae sit, Rempublic. Velle demergere, qua demersa, ipsi quoque sit naufragio pereundum, metaphora est:

quia propriis translatitia sunt admixta. Sinita loquaris, patriae perniciem molienti: Tu quid, nauem in qua Veheris, studes pertundere qua demer sa, tibi quoque communi naufragio pereundum sit? allegoria est. Rursus si dicas: Quemadmodum demens haberetur, qui nauem pertunderet, in qua Veheretur ipse, ita extremae. stultitiae sit Rempubl. in qua Viuis, Velle perdere, qua perdita tu non possis esse incolumis: collatio est. Imago minimum differret a similitudine, cum sit similitudinis species. Nam similitudo adhibetur ad ornatum, ad Voluptatem, ad persuadendum, ad euidentiam, ad grauitatem, et ab omnigenere rerunt asciscitur. Imago tantum ab animantis forma ducitur et ad rem Vel amplificandam, Vel oculis subijciend aem facit: Vt si hominem rapacem ac Virulentum depingas similem iubato draconi, qui oculis ardentibus, dentibus acutis. Vnguibus aduncis. hiante rictu per omnia Volitet, circum spiciens si quem reperiat, cui possit. aliquid mali mali faucibus asstare, quem ore attingere, dentibus dissecare, lingua aspergere, Vnguibus dilacerare.

Porro quot modis adhibetur similitudo, et a quot rerum generibus petitur, quoniam abunde traditum est a Quintiliano rhetorum omnium diligentissimo, et a me quoque in comment arijs de Copia, non hic Vulgata protritaque repetam illud tantum admonebo, curandum Vt similitudo quadret ad id cui aahibetur, ne sit sordida aut obscoena, ne accersatur a rebus ignotis populo cui loquimur, nisi natura rei sit tam insignis, Vt hoc etiam ipsum discere sit operae pretium: ne dura et affect ata, ne talis Vt statim in diuersum torqueri possit. Hoc sihemate scatet Vndique sciptura diuina, praecipue sermones Euangelici, quae tamen fere non sumuntur nisi a rebus Vulgo notissimis, Inter Ecclesiae doctores nullus largius Vtitur hac figura quam Ioannes Chrysostomus. Similitudo, siue, quod Cicero mauult collattio, hac nota differt et ab imagine, et ab effictione, quod praeter alias Virtutes frequenter non dilutam habet ratiocinandi Vim: Veluti quoties, quod aduersarius adfert, ne aliquid simi le transferimus, in quod demonstratur euidens absurditas. Arrianus sic argumentatur: Pater Vtrum gignit Volens an nolens? Si nolens, non est Deus: si Volens Vtique Verbum est filius Voluntatis, non naturae. Hoc simili

retunditur: Tuus pater Vtrum Volens an nolens genuit te? Vtique Volens. Igitur non natura, sed Voluntatis es filius. Atqui hoc manifestam habet absurditatem. Rursus quod adferunt. Quod gignit, prius oportet sit genito: Pater igitur est filio antiquior: ita confutatur: Vtrum est antiquius sol, an radius a sole promanans? Quod ibi Videri poterat probabile, hîc appdret egregie stultum. Similiter cum ita ratiocinatur: Gentium et ingenitum inter se pugnant: sed pater solus dicitur ingentitus: Proinde non est eiusdem naturae cum filio, itaque nec Deus. Simili repelluntur: Primus homo non est genitus, sed ex argilla factus. non est igitur eiufdem naturae cum aexteris hominibus qui nascuntur. Vnde consequitur, aut ipsum falso dictum hominem aut caeteros qui progignuntur e parentibus, non esse Vocandos homines, quo nihil absurdius. Itidem cum filium exdudunt ae consortio diuina naturae Verbis Euangelij: Vt cognoscant te solum Verum Deum et quem misisti IESVM CHRISTVM. Si solus, inquiunt, pater Verus Deus est, quo ore filius praedicatur Deus? Repellitur testimonio Baruch. 3. Hic est Deus noster, et non astimabitur alius ad illum, id porro de filio dici, declarat id quod sequitur: Posthaec interris Visus est, et cum hominibus conuersatus est, Similia sunt, Solus hic est Deus, et non est alius, quae Verba si negemus, solus filius erit DEVS, excluso patre et spiritu sancto, Hoc argumentationis genere saepe feliciter Vtitur Gregorius Theologus, et Hilarius. Exemplis congerendis supersedeo, Praesertim quod hoc loco admonemus alieniore, quia prus non Veniebat in mentem. Pro qualitate similitudinis Variabitur orationis character. Iucundes erit, si a rebus iucundis ducetur: grandis, si a rebus sublimibus: acris, si a rebus terrisbilibus: mediocri si a rebus mediocribus: humilis, si ab humilibus.

Iucundae dictionis exemplum erit: Quemadmodum blandis statibus astirante Fauonio: squalor et tristitia hyemis depellitur, omnisique naturae facies Veluti noua iuuentd repubescit, arbores nouis ormantur frondibus, gramina blande Virentia Variis florum luminibus distinguuntur, amnes labuntur amoenius, sol ipse, totaque coeli species mitiore aspectu delectat oculos: ita simul atque hominis animum afflauerit diuini spiritus gratia, protinus abit Vitae prioris deformitas proque Vitijs omnis Vita decoris Virtutibus enitescit,

Grandis, illud: Sicuti Deus, quum nullius egeat, tamen siapte natura gaudet omnibus benefacere: ita qui Deum patrem appellant, debent gratis de omnibus, quod in ipsis est, bene mereri.

Acris, hoc: Expallescis ad afflatum aut morsum Viperae, et ad medicum curris? Quanto magis horrenda turpitudo, quae Venenum habet omnibus Viperis praesentius, quantoque celerius quaerenda medecina?

Mediocris, hoc: Quemadmodum qui iuxta Hesiodi consilium crebro parua paruis addunt, tandem euadunt diuites: ita qui in Virtutibus semper ad meliora profidti: tandem perfectus euadit.

Humilis, siue, submissae, illud: Quemadmodum mendici, si quid habent boni celant, sed pannos et Vlrera ostendunt, quo spectantium benignitatem prouocent. sic nos non oportet iactare nostra benefacta adpud Deum sed mala nostra profiteri, si Velimus illius in nos misericordiam prolicere.

Similia quae iunguntur non in tertio, quod sit eis commune, sed Vtrumque in singulis: quorum quemadmodum hoc in isto, sic illud sese babeat in illo, Vt apud Quintilian. Vt vascula oris angusti superfusam humoris copiam respuunt, sensim autem instuentibus Vel etiam instillantibus complentur: sic animis puerorum quantum excipere possint, videndum. Nam maiora intellectu Veluti parum aptos ad percipiendum animos non subibunt. Hic Vascula oris arcti, et minor puerorum ingenia conferuntur non in Vno aliquo, sed illa in eo quod est, non admittere e a Quae impetu superfunduntur, haec in eo quod difficiliora subito nequeunt amplecti. Dissimilium non ita creber est Vsus. Quid sint autem facile est de prehendere ex similibus. Non enim aliud est dissi militudo, quam contraria eius quod ostendere Volumut, similitudo, Itaq. et idem est eorum cum similitudine locus. Coniunxit Vtrunque Quintilia nus. Non enim Vox, inquit, illa praeceptoris, Vt coena minus pluribus suffi cit: sed Vt sol Vniuersis idem lucis colorisque largitur. Tractatur Varie hic locus, et Vberius Vel astrictius pro iudicio dicentis effertur: Vt i Quintiliani

Similitudines et dissimilitudines orationem plurimum illustrant. Nam ex notis et perspectis declaratur esse aliquid tale vel diuzrsum, quod minus cognoscebatur, non vi argumenti fed ostensione rei notae. Principes homines ad tutelanfui Volunt se a subditis diligi: contra, Deus vult ase nobis amari, quo nos simus tuti. Simditudinum et dissimilitudinum alia Vulgaris et tabemaria: loquebatur celeriter Vt pica quaedam obscura, nempe de rebus irnotis: in illa or atione pugnabat, Vt andabata. Est quaedam Vilis et fordida, iste Versus saltat Vt capra. Est aliae Vrbana, et apta. sunt quaedam ex ijs dosumptae in quibus quisque Versa tur, Vt a nauta de naui, ab agricola de agris, a milite de castris, ab alae tore de alea. Similitudinis explicatio redditio nominatur. Harum non Vna est forma. Sunt Similitudines quibus eadem apponitur redditio. Amantibus contingit quod agris, Vt salubribus consiliis mimici sint. In aliis diuer sa est redditio. Quales pecudes, tale est hominum Vulgus. Nam Vt illae sequuntur quo priores ierunt, ita homines receptos mores sequun tur sine iudicio Est similitaedo sine redditione. Vir bonus similis est oui, ex cuius parte omni Vtilitas percipitur, e lana, lacte, carne, corio.

Additio potest subijci in hunc modum: ita Vir bonus consilio, ope, opera, semper Prodest, etiam absens etiam mortuus, exemplo et memoria sui.

Extant hoc tempore plerique neque inutiles, neque ineruditi libelli, ex quibus prima illa atas, in qua iuuentus hodie Versatur, cum ad eloquentiam, tum aliarum artium et Virtutum cognitionem, non incomimode informari possit. Quibus Valde optarim in publicis scholis adiungi quoque Parabolarum Erasmi libellum, quod praeter degantiam et lucem, quam or ationi afferunt similitudines fere insignem etiam aliquam naturae et optimarum rerum cognitionem contine ant. Quare extstimaui Vtilem Vt a studiosis omnibus quam diligenter euolueretur. Sicut enimea remedia medici omnium censent esse optima et saluberrima, quae et morbum tollunt, et Valetudinem quam minimum laedunt: ita hoc doctrinae genus omnium est praestantissimum, quod animum rudem tum ad eloquentiam et Virtutes informat, tum honesta et liberali eruditione aliqua inficit.

SIMILITVDO [gap: Greek word(s)] est propositae rei cumre extrane a consimilis collatio: qua res ipsa qualis sit commonstratur. Eius species sunt imago et parabola. Imago est Metaphora, cumparticula compar andi: duas res, quas illa [gap: Greek word(s)] habeta, actu continens. Quando met aphora est [gap: Greek word(s)] Vt, Verr. 3. Cic. Quacunque iter fecit, eiusmodi fuit, non Vt Legatus populi Romani, sed Vt quaedam calamitas peruadere Videretur. Metaphora est, Verres fuit calamitas: Imago, Verres fuit quaedam ca Lamitas, aut claraque, aut Vt calamitas. Item, Aeneid. I. Restitit AEneas, claraque in luce refulsit, Os humerosque Deo similis. Aristoteles Rhetor. 3. Democrates nutricibus or atores comparauit, quae pulte deuoratasaliua pueros illinunt. Parabola est longior similitudo quam imago, aut explicata similitudo distincte et per spicue. Vt ignis in aquam coniectus continuo restinguitur et refrigeratur: sic referuens falsum crimen in purissimam Vitam collatum statim concidit et extinguitur, Cicero pro Roscio Comoedo. [gap: Greek word(s)] Nec omnis fructus in omni agro,

nec omne Vitium in omni loco nascitur. Ex Rosciana. [gap: Greek word(s)] Neque enim si tibi tum, cum peteres consulatum, affui idcirco nunc cum Muraenam ipsum petas, adiutor eodem pacto esse debeo. [gap: Greek word(s)] Solent hoc boni Imperatores facere, cum praelium committunt, Vt in eo loco quo fugam hostium arbitrentur, milites collocent, in quos si qui ex acie fugerint, de improuiso incidant: Nimirum similiter (inquit Cicero, in Rosciana) arbitr antur isti bonorum emptores, Vos hîc tales Viros sedere, qui excipiatis eos, qui de suis manibus effugerint ibi [gap: Greek word(s)] seu separatio partium similitudinis. Ad par abolam referendi sunt etiam apologi et mythologiae. Sunt autem partes compar a tionis et similitudinis duae, Propositio rei extrariae, et redditio, seu accommodatio rei praesentis. Similitudo est qualitatis, Compar atio quantitatis. Saepe tamen compar atio pro similitudine a poetarum explicatoribus bus dicitur. Tract atio autem compar atorum, Similium, et Exemplorum est Varia Nam aut singula cum singulis conferuntur, aut aliquid cum pluribus, idque aut enumer atione, aut narr atiuncula. Cicero, libr. 2. de finib. Vt ad cursum equus, ad ar andum bos, ad indag andum canis: sic homo Ad duas res, intelligendum et agendum natus est, quasi morialis Deus. lbi Vum cum pluribus enumeratur et c.

Addamus et: quaedam ex sacris seriptoribus, argumento nostro seruientia. D. Cyprian. Commentar. in symbolum Apostolorum.

Cum proferuntur exempla, nonper omnia similitudinem seruare possunt rei illitus cui praebere put antur exemplum, sed Vnius alicuius partis, pro qua Videntura, assumpta, siimilitudinem tenent. Verbi gratia, quum in Euangelio dicitur, simile est regnum caelorum fermento, quod abscondit mulier in farinae mensuris tribus: nunquid putamus regnum caelorum sic per omniae simile esse fermento, Vt et subst antia illa palpablis sit ac fragilis, Vt acida fieri possit et corrupta? An Ad hoc solum exemplum istud Videtur assumptum, Vt ostenderetur ex parua praedicatione Verbi Dei humanas mentes fidei fermento posse coalescere? similiter et cum dicitur, Simile est regnum caelorum reti misso in mare, quod ex omni genere piscium attrahit: et m hoc nunquid putandum est, quod naturae lini quo rete aptatur, ac nodis quibus macula nectuntur, regni coelorum substantia per omnia conferatur? An ad hoc solum Videtur assumpta comparatio, Vt ostenderet, quia sicut rete de profundo

Quemadmodurndum in imaginibus ac statuis similitudines nonomni ex parte respondent iis ad quae conferuntur, sed in plano quidem ligno, Vt exempli causa loquamur, cera depicta imago, superficie tantum cum colore similitudinem habet, Verum non seruat depressiones atque eminentias, sed harum rerum signific ationes tantum. In fingendis Vero statuis, similitudinem quae est secundum eminentiam ac depressionem, seruare conatur ars, in colore Vero nequaquam. Quod sicrea fiat effigies, conatur quidem Vtramque seruare similitudinem, nimirum et iuxta colorem, et iuxta depressiones ac prominentias, caeterum in profunditate non est imago, Similiter mihi cogita de similitudinibus quae sunt in Euangelio: regnum caelorum dum simile dicitur rei cuipiam, simile dici non secundum omnia quae adsunt illi, ad quod confertur similitudo, sed ad quaedam duntaxat quae conducunt ad assumptam rationem.

PARABOLAE, SIVE SIMILITVDINES A DES. ERASMO ROTEROdamo, primum collectae, deinde iuxta alphabeti ordinem per Conradum Lycosthenem redactae.

ABDICATIO.

VT insanit, qui fratris imaginem ve neratur, corpus pul sat ac verberat: Ita stultum est amare in adoptiuis nomen, verum fratrem abdicare, aut odisse. Plutar.

Abstinentia.

Vt qui sacrum exhibent, ipsi nihil inde gustant: Ita quidam alios accipiunt, ipsi abstinentes. Plut.

Abusus rerum perniciosus.

Prometheus, Satyrum cum primum videns ignem vellet amplecti, admonuit cum exurere contingentem, at oculis praebere lumen, Calfacit inquiens, et seruit artibus: Sic eadem res, vtcunque vteris, aut perniciosa est, aut vtilis. Plut.

Si multi inebriantur vino, non ob id incidendae vites, vt fecit Lycurgus, sed potius admouendi fonres: et si multi abutantur poetica, non protinus abiicienda, sed adhibenda cautio, vt fiat salutaris. Plut.

In rerum natura quae spectatissimae florent, celerrime marcescunt, veluti rosae, lilia, violae, cum alia durent. Et in hominum vita quae florentissima sunt, citissune vertuntur in diuersum. Plin. l. 9 c. 15.

Polypus stupidum alioqui animal in captandis cunctis incredibili vtitur solertia. Ita quidam ad solum quaestum suum sapiunt, alibi pecudes merae. Plin. l. 9. c. 29.

Vina vasis infusa eraxo factis mortifera sunt: Et salutaris alioquin eruditio, si inciderit in hominem pestilentem, moribus illius redditur noxia. Plin. l. 16. c 11.

Aqua marina ad potum inutilis, melius sustinet nauem, quam fluuialis dulcis et potui aptior: Ita suum vnaquaque res vsum habet si quis

Vt philosophus missa lingua victimae, rem simul et optimam, et pessimam misit: Sic opes optimae sunt si recte vtaris, pessimae si secus, Plut. et Erasmus in prouerbio Lingua quo vadis Vide, V sus rerum legitimus.

Adhortatio.

* Imperatores instructa acie solent, quauquam paratissimos ad praeliandum milites videant, eos tamen cohortari: ita iuuenes crecti ad laudem, ad literas sunt adhortandi. Cicero Philipp. 4.

Caprifici ficus nunquam maturescit, sed tamen gignit vermiculos, qui deuolantes ad veram ficum, profosso ficorum cortice maturitatem illis tribuant: ita sunt qui ipsi nihil queant egregium facore, sed, tamen aliquo pacto stimulant alios, vt id faciant. Plut.

Admonitio.

Vt equis non in ipso, cursu fraenum iniicimus, sed ante cursum: sic qui propensi sunt ad iram aut libidinem, ante rationibus ac monitis refraenandi sunt, prius quam in periculum ventum sit. Plut.

Nutrices pueros lapsos non ob iurgant aut puniunt, sed accurrentes erigunt, deinde obiurgant: sic amicus cum affligitur adiuuandus est et erigendus, postea monendus et obiargandus. quod suo vitio in eam calamitatem inciderit. Plutare.

Qui dentibus laborant protinus medicum adeunt, malum exponunt: qui febre tenentur, accersunt: at phreneticus, nec accersit, nec admittit, ob morbi vehementiam. Ita qui vitia sua celant, nec admonente patiuntur, de his nulla salutis spes, Plut.

Oculo lippienti non est admouendum lumen: Nec animus, Iffectu laborans, admitat gi auem admonitionem, sed admiscenda laus est, ac sic medendum Plut.

Quemadmodum Telephus, quoniam carebat amico, eoactus est ab hoste petere remedium ad medeiam vulneris: ita qui non habent liberos amicos, a quibus admoneantur, saepenumero ab inimicis audiunt sua vitia. Plut.

Remedia statim mordent vel offendunt, postea conferunt salutem et voluptatem. Ita salubria monita initio sunt nonnihil amara, postea correcta iucundissima. Plut.

Vt pituita paulatim collecta, tum maxime apparet ac vincit, cum natura vincitur. Sic quidam amici potentes admonere non audent, nisi labantur, sed simulatque commurata fortunae aura sunt humiles facti, tum obiurgant. Plut.

Sanus fert, si exprobres intemperantiam, libidinem, luxum: eadem non ferret aegrotans: Sic admonendus amicus, cum desierit irasci, aut amare. Plut.

Ictum quem praeuideris, commodius excipis: sic praecogitatum malum minus offendit. Senec.

Medici vetant admoueri remedia cum morbus in accessu est, ac saeuit, sed cum se remittit: Ita ad primos illos irae aut dolor is motus, non est adhibenda consolatio, vel admonitio, sed vbi tempore coeperiut esse leuiores. Senec.

Elleborum, tametsi efficax, Medici vetant dari senibus, aut pueris, aut exilibus. Ita admonitio sic est

temperanda, vt ferre is possit, quem velis emendare: nec solum spectandum est vitium, sed natura quoque eius, cuius vitio studeaes mederi. Plin. lib. 25. cap. 5.

Herbae salutares consuetudine perdunt medendi vim. Ita admonitio si assidua sit, non emendat assuetum iam obiurgationibus. Plin.

In Narniensi agro terra imbre fit siccior, aestu humescit, vnde Cicero iocatur illic ex imbre puluerem, ex siccitate fieri lutum: Ita quosdam admonitio reddit deteriores. Plin. lib. 31. cap. 4.

Quaedam gemmae aceto maceratae immitescunt, plaeraeque melle decoctae: Ita quosdam meliores reddit acris obiurgatio, quosdam admonitio blandior. Plin.

Adolescentia.

Vinum quod in dolio placuit, non fert aetatem: quod recens durum est et asperum, postea placet: sic adolescentia durior maturescit, et ad frugem peruenit. Senec.

Adulatorer et assentatores.

Vt medico carnem secante, manus concinnitatem quandam et elegantiam seruat, abest autem saltatoria gesticulatio: Ita libertas admittit vrbanitatem, seruata grauitate. Adulator risu inepto, scurrilibusque iocis libertatem, veluti malis condimentis edulcat. Plut.

Mala pictura, fractis vestibus, ru gis et aogulis rem repraesentat: et adulator sudoribus, clamoribus, amicum imitatur, nihil exhibens since rum. Plut.

Simia cum nec domum possit seruare more canis, nec onera gerere quemadmodum equus, nec arare sicuti boues, parasitatur ac risum mouet: sic adulator cum in seriis ac grauibus rebus nesciat esse vsui, voluptatum minister est.

Quidam male pinxerat gallos gallinaceos, iussitque puero vt veros gallinaceos procul abigeret a tabula, ne collatione deprehenderetur: sic adulator veros amicos pro viribus abigit, ne ex illorum comparatione deprehendatur fictus amicus. Plutarchus.

Puluinaria mulierum, quanquam videntur reniti, ac resistere capitibus, cedunt magis et accommodant sese: sic libertas adulatoris tumet quidem, sed in se recipit inclinantem. Plutarch.

Vt difficile deprehenduntur bestiae, quae ad loci similitudinem mutant colorem: sic eos assentatores haud facie deprehendas: qui ad omne vitae institutum omnesque affectus sese accommodant. Plutarch.

Adulterina spendorem ac nitorem tantum auri imitantur: Sic adulator gratiam, obsequium et hilaritatem amici. Plut.

Non vt polypus se quibusuis locis: Ita nos debemus nos quorumlibet moribus accommodare. Plutarch.

Tragoediarum histrionibus choro opus est amicis continentibus, theatroque applaudente: sic qui gaudent adulatonbus, nihil agunt, nisi sint qui applaudant. Plut.

Quemadmodum luxta mathematicos superficies et lineae nec inslectuntur, nec producuntur, neque mouentur per se, cum res sint intelligibiles, sed inflectuntur, producuntur et migrant pariter cum ipsis corporibus: Ita adulator suopte quidem affectu non mouetur sed cum irato amico

Simia dum hominem imitari conatur, saepe capitur: ast adulator idem faciens, alias capit et allicit. Plutarch.

Insania alendi equos, non consequitur lenticulam, sed arua frumentifera: sic adulatio non infestat pauperes, atque humiles, sed magnorum familiarum ac fortunarum ruinamor busque est. Plut.

Pediculi corpora examina deserunt, vt pote defecta sanguine, quo alebantur: sic adulatores rebus prosperis ac feracibus adsunt, aridas et steriles non attingunt. Plut.

Vt syluestria semina, quae spatio ac magnitudine accedunt ad triticum, haud facile repurgantur, nam per angusta foramina non excidant, per ampla simul excidunt: sic adulatio, quae amicuiam imitatur, non facile ab amicitia reiicitur ac separatur. Plut.

Qui alunt bellum, primum accommodant se illius ingenio, et animaduertunt quibus rebus offendatur aut placetur, donec assuefacta fiat tractabilis: sic adulator omnibus amici studiis et affectibus sese accommodat. Plut.

Obsoniorum egregij artifices condimentis nonnihil austeri admiscent, quo dulcedinis tollant satietatem: sic adulatores fictam quandam libertatem ac seueritatem admiscent, vt nunquam magis adulentur, quam cum videntur obiurgare ac libere loqui. Plut.

Aqua delabitur vbicunque cauum ac decliuem locum reperit: sic adulator vehementer vrget, si quid lapsus est amicus. Plut.

Vt pictura est tacita poesis: Ita silentio quoque laudat adulator, nempe vultuque et obsequiis. Plut.

Qui venantur, facilius fallunt feras, si aliud agentes, hoc est, iter facientes aut agricolantes, id faciant: Ita maxime laudat adulator, cum nen apparet eum laudare. Plut.

Vt praeterfluens aqua nullo certo colore est, sed semper refert colorem subiecti soli: Ita adulator sui dis similis est, pro re nata sese adaptans. Plut.

In Menandri Comoedia inducitur falsus Hercules, clauem gestans, non robustam, sed inanem, ac leuem: sic adulatoris libertas mollis est et blan da. Plut.

Vt rupturae et spasmata tum demum mouentur, cum corpus aliquo malo corripitur: sic amici non ingenui felicibus adulantur, lapsos obiurgant, et illorum infortunio fruuntur. Plut.

Vmbra quicquid agas, respondet et adest: sic adulator quoquo te vertas sequitur. Plut.

Chamaeleon omnem imitatur colorem praeterquam album: sic adulator in turpibus nihil non imitatur: solum quod honestum est, imitari non potest. Plin. l. 8. c. 33.

Imperiti pictores cum pulcra non queant assequi, rugis et verrucis exprimunt similitudines: sic adulator refert intemperantiam, iraeundiam amici. Plut.

Sunt cibaria, quae neque sanguini conferunt, neque spiritibus, neque neruis, neque medullis: sed pudenda tantum mouent, ventrem instant, corpus turgidum reddunt: Talis est adulatoris oratio, vitiosa tantum auget, et irriat, alioquin infrugifera. Plut.

Medicus si res postulet, aliquando crotum et nardum iniicit, et laust suauiter, et pascit humaniter: sic amicus aliquando blandus est. Plutarch.

Quidam tauris oestrum, canibus erotonem in aures immittunt: sic adularor in aurem admissus, haud faeile excutitur, sed transuersum agit quo lubet. Plut.

Pictores illustrant lucida appositis vmbris et obscuris: sic adulator laudans diuersa vitia in aliis, in amico nutrit, ac fouet, quae adsunt. Plutarch.

Oratores aliquoties aliam personam loquentem faciunt, vel fidei causa, vel vt inuidiam fugiant: et adulator narrat, quae ab aliis de amico audierit, etiam si non audiit. Plutarchus.

Si quis merum, alioqui conferent aduersus cicutam, admisceat illi, venenum reddit immedicabile. quod calore vim veneni protinus deuehat ad cor: ita adulator, intelligens libertatem esse remedium aduersus adulationem, eam ipsam adulationi admiscet, quo magis sit noxia. Plut.

* Vt monere, et moneri est verae amicitiae, et alterum libere facere, non aspere: sic habendum, nullam in amicitiis pestem esse maiorem, quam adulationem, blanditias et assentationem. Cicero, in Laelio.

* Quemadmodum qui audierunt symphoniam, ferunt secum in auribus modulationem, quae ad dulcedinem cantumque cogitationes impedit, nec ad seria patitur intendi: sic adulatorum et praua laudantium sermo diutius haeret quam auditur, nec facile est animo dulcem sonum excutere: prosequitur enim et durat, et ex interuallo recurrit, Seneca in epist.

Quemadmodum heliotropium herba, semper in eam spectat partem qua Sol est: et eo condito florem contrahit: sic nonnulli ad regis omnes nutus obsecundant: et in quodcunque viderint illum esse propensum, in id feruntur et ipsi Plin. lib. 18. cap. 27.

Vitrum mire crystallum imitatur, res vilissima rem longe preciosissimam: Ita assentatio amicitiam imitatur, res pessima longe optimam. Plin. l. 9. c. 29. et l. 37. c. 2.

Pardus odoris gratia allectans feras inuadit, atque occidit: Ita quidam blandiloquentia inretitos fallunt, ac perdunt. Sic principum aulae habent nescio quid blandum, quod inuitet in perniciem. Plin. l. 8. c. 17.

Vt ranae vltra solitum vocales tempestatem significant imminentem: Ita cum plurimum valet apud principes oratio malorum, bonis tacentibus, tum instar rerum perturbatio.

Qui fascino vtuntur, laudando necant arbores, sata, pueros: Ita adulator laudando perdit. Plin.

Vt nihil insidiosius melle venenato (nam sunt quaedam huiusmodi) ita nihil magis cauendum, quam blandus hostis. Plin. l. 21. c. 13.

Hyaena vocem humanam imitatur, et nomen alicurus edicit, quem euocatum lacerat: Ita quidam obsequio blandiuntur, donec in perniciem trahant. Plin. l. 7. c. 2.

Vt canes Melitaei potissimum in deliciis sunt opulentis ac putentibus foeminis: Ita principes effoeminati deliciis, plurimi faciunt adulatores et ad gratiam omnia tum loquentes, tum facientes. Plin. l. 3. c. vlt.

pisces, sed alius alia delectatur: vnde piscatores gnari quam quisque maxime appetit, fallunt ea potissimum obiecta: Ita adulator deprehenso hominis ingenio, quibus rebus deliniatur, a quibus abborreat, quod illi gratissimu esse intellexerit, hoc potissinum eum captat. Plin.

Chamaeleon qui subinde mutat colorem, omnem imitatur, praeter rubrum et candidum: Ita adulator nihil non imitatur in amico, praeter ea quae honesta sunt. Plin.

Quod oleum est muscis, formicis, fereque reliquis insectis, id est adulatio stultis principibus. Siquidem oleo peruncta moriuntur illa: hi assentatione, et obsequio palponum in exitium trahuntur, ipsi trahunt rempubl. Plin. c. 30. et l. II c. 19.

Cupresso non innascuntur cerasae propter amaritudinem, nec buxo propter duritiem: Ita pestis adulationis fugit seuera ac tristia ingenia, mollia captat et facilia. Plinius lib. 7. cap. 24.

Vultures triduo futura cadauera praesentiunt, eoque aduolant: ita quidam captatores, multis etiam annis morti diuitum imminent. Plin.

Heliotropium ac lupinum circum aguntur cum Sole, et quocunque se mouerit ille, eodem deflectunt et haec cacumen: Ita proceres aulici quocumque regis ingenium vertit, eo perpendent omnes. Plin.

Vt suauius est antiphonum, quam si vox omnino sit eadem: Sic iucundior amicus, ita concors, vt tamen nonnihil dissideat, quam adulator per omnia obseruans, Plin.

Hyaena sicut et ichneumon, nunc mas est, nunc foemina: Ita quidam sui dissimiles, nunc fortia loquuntur, nunc mollia, nunc philosophi sunt, nunc nepotes, nunc amici, nunc inimici. Plin. l. 7. c. 2.

Adulatoris et amici comparatio.

Vt Patroclus in bellum proditurus reliqua quidem A chillis arma sibi sumpsit, solam hastam, vt grauem ac praeualidam non attigit: Ita adulator omnia veri amici symbola imitatur, praeter solam admonendi libertatem. Plut.

Medicus dat operam, quo sanitatem tueatur et augeat: Ita facit amicus: At adulator lacerosas titillat par tes. Plut.

Item quasi praeceptor puerum de stylo ac tabula obiurget: barbarismum aut soloecismum committentem dissimilet. Plut.

Item quasi malus orator, nihil ad argumenta respondens: vocem aut codicillos diligenter scriptos calum niatur. Plut.

Perinde ac si quis hominis tuberibus ac fistulis laborantis medici similio pilos et vngues secet: Ita adulator libertate vtitur in iis in quibus non est opus. Plut.

Bene olet vnguentum, bene olet et pharmacum: verum illud ad nihil vtile, nisi vt delectei: hoc praeter odorem maiorem habet vtilitatem: sic adularor tantum iucundus, amicus etiam vtilis et necessarius. Plut.

Pictura colores habet iueundos: sunt et pharmaca grati coloris: sic amicus ideo delectat, vt iuuet: adulator tantum delectat. Plut.

Vbi corpus vitiosis inflatum humoribus, ibi adsunt bubones: sic vbi irascitur, amat, odit amicus: id premit adulator. Plut.

Pharmacum non adhibitum in loco, dolet absque fructu: sic obiurgatio non vt debet admota. Atque idem

facit amicus cum molestia, quod adulator cum voluptate. Laedit enim vterque Plut.

Pediculi corpora exanima deserunt, vtpote defecto sanguine quo a lebantur: sic adulatores rebus prospe ris ac feracibus adsunt, aridas et steriles non atringunt. Plut.

Adulterium.

* Coccix oua subdit in nidis alienis: et quidam alienas vxores faciunt matres Plin. l. 10. c 9.

AEgritudo animi.

* Vt onera contenris corporibus facilius feruntur. remissis opprimunt: simillime animus intentione sua pres sum depellit omnium ponderum, remissione autem sic vrgetur, vt si nequeat extollere. Cic li. 2. Tusc. quaest.

* Fit in praelio, vt ignauus miles ac timidus, simul ac viderit hostem, abiecto scuto fugiat, quantumque possit, ob eamque causam perent nonnunquam, etiam integro corpore, cum ei qui steterit nihil tale euenerit: sic qui doloris speciem ferre non possunt abiiciunt se, atque ita afflicti et exanimati iacunt: qui autem restiterint, discedunt saepissime superiores. Cic. eod. lib.

* Vt in causis non semper vtimur eodem statu, sed ad tempus, ad controuersiae naturam, ad personam accommodamus: sic in aegritudine lenienda. nam quam quisque curationem recipere possit, videndum est. Cic. l. 3. Tusc. quaest.

AEmulatio.

Vt non est verus amor, qui caret zelotypia: Ita non amat vehementer virtutem, nisi qui ardet aemulatione recte factorum ab aliis. Plutarch.

AEtas.

Sicuti vina et poma subacerba vetustate mitescunt, dulcescuntque: sic aetatis insolentia longo rerum vsu mitigatur. Plut.

Vt non qui multum cecinit, aut rhetoricatus est, aut guber nauit, laudatur, sed qui scite: sic non qui diu vixit, sed qui bene. Plut.

Quemadmodum nauigantibus ter raeque vrbesque recedunt: sic rapidissimi temporis cursu primum pueritiam abscondimus, deinde adolescentiam, deinde senectutis optimos annos. Senec.

Apiana vina, et alia quaedam initio dulcia, austei itatem accipiunt ab annis: Ita quidam aetate fiunt inhumaniores. Plin.

Aminaea vina senio fiunt meliora: ita quidam in iuuenta solutiores aut asperiores, aetate et vsu rerum fiunt mitiores Plin.

* Vt Ciconias nemo aduenire sentit, sed aduenisse: nemo discedere: sed discessisse, quod noctu clanculum faciunt vtrumque: ita iuuentutem nemo intelligit discedere, sed discessisse, et senectutem non sentimus aduenine, sed aduenisse. Plin lib. 10. ca. 23.

* Sicut amplae et regiae opes, vbi ad malum dominum peruenerunt, momento dissipautur, at quamuis mo dicae, si bono custodi tradirae sunt vsu crescunt ita aetas nostra bene disponenti multum patet. Senec. de breuit. vitae, cap. I.

* Quemadmodum ex amphora primum quod est sincerissimum effluit, grauissimum quodque turbidumque subsidit: sic in aetate nostra, quod optimum, primum est. Senec. in epist.

* Illa herba quae in segetem frugemque ventura est, aliam constitutionem habet tenera et vix eminens sulco, aliam cum conualuit, et molli quidem culmo, sed qui ferat onus suum, consistit: aliam cum flauescit, cum ad aream spectat, et spica eius induruit, in quam consticutionem cum venit eam tuetur, in eam componitur: ita alia aetas est infantis: pueri, adolescentis, senis. Senec. in epist.

Affectus.

Vt periculosior est tempestas, quae non sinit in portum appellere, quam quae vetat nauigare: Ita grauiores ani mi motus, qui non sinunt hominem consistere ratione perturbata', sed praecipitem auferuntin tempestes. Plut.

Circes poculis homines subito transformabantur in feras: et affectus repente alium reddunt hominem. Plut.

In magno fluctu non sistitur nauis, nisi pondus anchorae retineat alto insixae vado: sic in magnis rerum procellis, summa ratio debet animum cohibere, ne ab affectibus au feratur. Plut.

Vt velis vtendum pro nauis magnitudine: Ita cupiditates pro facultate sunt moderandae. Plut.

Calceus ad pedis formam torquetur, non contra: sic vitae genus cuique est huiusmodi, cuiusmodi sunt animi affectus. Plut.

Frustra puro haurias vase e fonte turbido: Ita non potes aliis iucundus esse, aut rebus obeundis accommodus, nisi purgaueris animum malis affectibus. Plut.

Equi iam manfuefacti, etiam si auriga non vtatur habenis, tamen suapte sponte rectan: pergunt ire viam: sic affectus a ratione iampridem domiti et assuefacti, nec in somnis, nec in morbis sopita ratione quicquam tentant turpe. Plut.

Si corpus assuefit, ne conniueant aut lacrymentur oculi, ne palpitet cor: Ita multo magis animus ne phan tasiis commoueatur. Plut.

Locus supinus ac mollis nihil expellit quod inciderit, nec potest auertere: Sic animus vitiosa praeditus verecundia nulli peruius est, nisi turpibus affectibus. Plut.

Qui lucernam non ferunt, multo minus ferrent Solem: sic qui mediocribus rebus perturbantur, multo magis obstupescunt in magnis. Plutarchus.

Vt pueriles querimoniae facile conquiescunt: Ita leues cupiditates subducta materia facile sedantur. Plutarchus.

* Quemadmodum tempestatis et pluuiae ante ipsas notae veniunt: ita irae, amoris, omniumque istarum procellarum animos vexantium sunt quaedam praenuncia. Seneca, libro 3. de ira.

Hominem vehementer aegrotum, vel lunae deliquium, vel ventus asperior, vel maris decessus, aut huiusmodi quaepiam leuis rerum commutatio tollit e medio: ita animos imbecilles et affectibus corruptos quaeuis offensa perturbat: cum qui firmis sunt animis, istiusmodi non sentiant. Plut.

* Quemadmodum timidi, et qui nauseae nauigando obnoxij sunt, existimantes se meliuscule habituros, si ex acatio in gaulum, rursumque si in triremem commigrarint: Nihil tamen proficiunt, bilem timiditatemque secum circumferentes: Ita

aliud vitae genus non eximit animo ex quibus grauatur et perturbatur, hoc est, rerum inscitiam et rationis imperfectionem, ac id vitium quod non potest neque callet recte praesentibus vti. Plutarch. de tranquill. aimi.

Vt oullum animal nec mite, nec ferum patet rationi qua caret: sic nullus affectus. Senec.

Multa agrestia subnascentia in agro, mala quidem ipsa sunt, sed tamen signa felicis atque vberis soli, si quis excolat: et animi affectus per se mali, arguunt ingenium non malum, si accedat recta institutio. Plutarchus.

Canes feroces ad omnem vocem irritantur, ad solam notam, ac familiarem mansuescunt: sic animi morbi cum saeuiunt compesci non possunt, nisi dicta adsint nota familiariaque, quae commotos corripiunt. Plut.

Vt corpus non est capax voluptatum, nisi bene temperatum: Ita animus non capit veram voluptatem, nisi liber metu, ac caeteris affectibus. Plutarchus.

* Quemadmodum periculosior est tempestas quae non sinit in portum appellere quam quae vetat nauigare: ita grauiores animi motus, qui non sinunt hominem consistere, ratione perturbara, sed praecipitem auferunt in tempestates. Plut.

Vt initia morborum quamuis leuia serpunt: Ita si vitia et affectus vel le uissimos semel admittas, crescunt et augescunt. Senec.

* Affectus sunt motus animi improbabiles, subiti et concitati, qui fre quentes neglectique fecêre morbum: sicut distillatio, nec adhuc in morem adducta, tussim facit assiduam, et vetus phihisin Seneca epist. 76.

Vt homini semper adest remedium aduersus serpentum virus, nempe saliua, qua contacti ceu feruenti perfusi aqua fugiunt, emoriuntur etiam si in fauces penetrauerit: sic aduerisus omnes peftiferas cupiditates praesens remedium semper nobiscum circumferimus, si modo nouerimus vti. Id ab animo petatur oportet. Plin.

AEstum maris, auctus aut detrimenta lunae magis sentiunt imbecilliora corpora: Sic rebus contrariis vehementius commouetur animus minus sibi constans et affectibus vitiatus. Plin.

Ambitio.

Qui dolent, quod non excellant in omnibus etiam diuersissimis, perinde faciunt, ac si quis moleste ferat, quod vinea non ferat ficus, quodque olea non ferat botros. Plut.

Qui studeat Plato esse doctrina: dormire cumbeata vetula, vt Ephorion: cum Alexandro potare vt Medius: diues esse, vt Ismenias: virtute praecellens, vt Epaminondas, do leatque quod vnus non sit haec omnia: perinde facit, ac si moleste ferat, quod non sit leo moutanus, et idem Melitaea catella in sinu viduae diuitis. Plutarch.

Accius poeta cum esset ipse admo dum breuis tamen in aede Camoenarum maxima forma statuam sibi posuit: ita quidam re viles, et humiles, ambitione fucoque dilatant sese. Pli. l. 34. c. 5.

Chamaeleon quoniam aura pascitur, non cibo, semper hianti est ore. Ita qui gloriolis et auris aluntur popularibus, semper aliquid cantant,

Vt aeque mortuus est qui conditus est in odoribus et qui trahitur vnco: ita aeque sunt infoelices, et qui voluptatibus indulgent, et qui ambitiosis negotiis vacant. Senec.

Vt oua plena sidunt, inania fluitant: ita qui veris virturibus aut literis est praeditus, minus ostentat se, quam qui secus. Senec.

Vt venti desituri vehementissime spirare solent: Ita mortales cum maxime efferunt sese, tum proximi exitio solent esse. Senec.

Columbo in volatu pernicitas, sed dum plaudit in aere sibi placens implicatis strepitu pennis, capitur ab insidiante accipine: Ita multi dum ostentant suas vires magis quam vtuntur, obliti praeda fiunt inimicis. Plin. l. 10. c. 20.

Pauo non explicat pennas nisi lau datus: Ita quidam putant se non habere quod habent, nisi siut qui mirentur. Plin. l. 10. c. 21.

Gallus victor illico eantu superiorem sese testatur: Ita quidam sua facinora iactant ipsi, et suarum laudum ridiculi sunt tibicines. Plin. lib. cap. 33.

Vti Chamae leon maximum habet pulmonem, et nihil aliud intus: Ita quidam praeter ostentationem et ven tosam iactantia m nihil habent. Plin. lib. II. cap. 32.

Taurus auis cum sit pusilla, tamen boum vocem imitatur: ita nonnulli cum re sint exigui, tamen loquuntur reges ac satrapas. Plin. l. 9. c. 42. et ca. 31. eod. lib.

Minimi cancri, quos pinnoteras vocant quo tutiores sint, inanium concharum testis se conduot, et cum accreuerint, migrant in capaciores: Ita quidam maiorum suorum titulis tuentur sese, cum suis diffidant virtutibus Plin.

Vti Chamaeleon non alio pascitur alimento, quam aeris et idcirco ore est semper hianre: ita quosdam aura popularis alit, neque quicquam captant praeter inanes laudes et gloriam. Plin.

Vt viris nisi amputes, late sese spargit, brachiis suis omnia complectens et implicant: ita princeps ambitiosus semper aliquid e proximis suo adiungit imperio, nisi subinde vindicetur. Plin.

* Quemadmodum Caecias ventus ad se trahit nubes: sic ambitio inuidiam, simoltatem, profusionem, atque id genus alia incommoda ad se trahit. Plin.

Amicitia.

Quemadmodum lac coagulo concrescit: sic homines compinguntur, et vnum fiunt amicitia. Plutarchus.

Vt ignis omnium condimentorum est suauissimum, velut inquit Ennius: Ita amicitia omnem vitam condulcat, si ad misceatur. Plutarchus.

Quemadmodum qui stomacho valent, et animantia sanissima, saxa, ferrum, serpentes et scorpios concoquunt, eaque in nutrimentum vertunt contra valetudinarij etiam pane et vino offenduntur: sic stuli et amicitias perdunt, sapientes etiam inimicitiis recte norunt vti. Plut.

Vt bruta si vi commisce antur diuerso generi, discedunt indignantia grauiter ferentia: sic inter similes placide coit et cohaeret amicitia. Plutarchus.

* Quomodo solitudo in odio est: sic in dulcedine appetitio societatis. Quomodo hominem homini natura conciliat: sic inest huic quoque rei sti mulus, qui nos amicitia rum appetentes faciat. Senec. epist. 9.

Amicitia fucata.

Vt Ixion Iunonem persequens in nu bem incidit: sic multi in fucatam et vulgarem amicitiam incurrunt. Plut.

Orobanche ciceri infesta est et eruo, vt aera tritico, hordeo festuca quae vocatur aegilops, lenti securidaca: atque hae quidem omnes complexu necant: ita quorundam amicitia pestilens est magis quam inimicitia. Plin. l. 18. c. 45.

Amicitia multorum.

Vt mulier impudica, cum multis se cominiscens nullum certum habet amatorem. Ita qui multorum appetit amicitiam. Plut.

Vt puella in pratis alium post alium flosculum decerpens semper nouis arridentibus capitur, priores negligit: sic qui multas instituit amicitias, ac mox saturatus alias quaerit. Plut.

Vt prima materia quibuslibet formis variatur, cum propriam non habeat: Ita animus multorum amicitiae subiectus. Plut.

* Quod aegris euenit, quos longa imbecillitas vsque adeo affecit, vt nunquam sine offensa proferantur, hoc accidit nobis quorum animi ex longo morbo inficiuntur. Inimica est multorum conuersatio. Epist. 7.

Amicitia paucorum.

Vt Briareus centum manibus quin quaginta pascens ventres, nihilo felicior erit nobis, qui duabus vnum administramus: sic tantundem commoditatis capies e paucorum amicitia, quantum e multorum: pensatur enim incommodum si pauci inseruiunt, paucis est inseruiendum. Plut.

Perinde ac si mutilus ac caecus metuat ne Briareus fiat centimanus aut Argus centoculus: Ita quidam metuunt ne plurimum sint amici, cum nec vnum adhuc verum habent amicum. Plut.

Amicitia bonorum.

* Vt benefici liberalesque sumus, non vt exigamus gratiam (neque enim beneficium foeneramur, sed naturâ propensi ad liberalitatem sumus) sic amicitiam non spe mercedis adducti, sed quod omnis eius fructus in ipso amore inest, expetendam putamus. Cicero in Laelio.

Amicitia malorum.

* Vt hirundines sub hominum tectis nidulantur, et tamen non assuescunt, nec fidunt homini: ita quidam amicos semper habent susupectos. Pli. l. 10. c. 24.

Amcitia neglecta.

Non potest quaeuis arbor mitescere, neque quae libet fera cicurari, proinde haec quoque qua possunt in suum vertunt vsum: sic qui ad amicitiam ad duci non possunt, horum odio ad nostrum commodum abutemur. Plut.

Ciconia tametsi demigrat, tamen reuersa semper eosdem repetit nidos. Ita non oportet amicorum ob intermissam vitae consuetudinem obliuisci, sed memoriam illorum semper

Amicitia dirempta.

Vt adamas si frangi contingat mal leis, in minutissimas dissilit crustas, adeo vt vix oculis cerni queant: ita arctissima necessitudo: si quando contingat dirimi, in summam vertitur simultatem: et ex arctissimis foederibus si semel rumpantur, maxima nascuntur dissidia. A ut supra modum in candescit semel victa lenitas. Plin. li. 37. cap. 4

* A mici noui non sunt veteribus anteponendi, vt equis vetulis teneros anteponcre solemus. Non enim amicitiarum esse debent, sicut aliarum rerum satietates. Veterrima quaeque esse suauissima debent, sunt aliarum rerum satietates, nouitates tamen non repudiandae, vetustas autem suo loco conseruetur. Cicero in Laelio.

* In peregrinatione vitam agentibus hoc euenit, vt multa habeant hospitia, nullas amicitias: Idem accidat necesse est iis qui nullius ingenio se applicant familiariter, sed omnia cur sim et properanter admittunt. Non prodest cibus, nec corpori accedit qui statim sumptus emittitur. Nihil aeque sanitatem impedit, quam remediorum crebra mutatio. Non venit vulnus ad cicatricem, in quo crebra medicamenta tententur. Non conua lescit planta quae saepius transfertur. Nihil tam vtile est: quod in transitu prosit. Distrahit animum librorum multitudo. Senec. epist. 2.

Amicitia reconciliata.

Abies adeo cohaeret glutino, vt prius scindatur qua solida est quam qua glutino ferruminata. Ita post reditum in gratiam firmior debet esse amicitia, et arctius cohaerent, quos copulauit mutuae beneuo lentiae glutinum, quam quos natura coniunxit. Plin. lib. 16. cap. 2.

Cassiteris, id est, stannum aut plum bum album, aes ruptum ferruminat vtrunque contingens propter affinitatem, quam habet cum vtroque: Ita amicus amicitiam ac beneuolentiam disruptam reconciliare debet vtrique sese accommodans ex aequo. Plut.

Vt Pyrites gemma, non aperit vim igneam nisi atteras, tum enim digitos adurit: Ita quorundam malitiam non sentias, nisi cum illis consuctudinem, aut rem habueris, aut non sentias Philosophiae vim nisi exercueris. Ita succina attrita vim attrahendi et odorem perdunt. Plutarch. et Plin. lib. 36. cap. 19. et lib. 37. cap. II.

Vt Crystalli fragmenta sarciri nul lo modo possunt: Ita difficillimum est eos reconciliare, qui arctissima fa miliaritate in mutuum odium venerint. Plin. lib. 17. cap. 3. et lib, 37. cap. 2.

Amicitia renouata.

Vt quae glutino commissa sunt, si soluantur, facile reglutinaotur: at si, corpus rumpatur, haud facile coit: Sic inter alios amicitia dirupta facile coit, in fratribus semel dirupta, aut non coit, aut cicatricosa coit, Plut.

Pictores seponunt ad tempus opera sua, tum ex interuallo rectius iudicaturi: nam assiduitas in causa est, quo minus bene iudicent: Sic nos rectius iudicamus amicos, quos ex interuallo reuisimus, Ac de nobis ipsis

* Ciconia tametsi demigrat, tamen reuersa semper eosdem petit ni dos: ita non oportet amicorum ob intermissam vitae consuetudinem obliuisci sed memoriam illorum sem per nobiscum circumferre. Plin. lib. 10 cap. 23.

* Si quis oculum casu excusserit, reliquiae illi suae satisfacient, et trit in minuto corpore et amputato tam laetus, quam in integro fuit. Sed quae sibi desunt, num desiderat? Non deesse mauult. Ita sapiens se contentus est, non vt velit esse sine amico, sed vt possit: et hoc quod dico possit, tale est: amissum aequo animo fert. sine amico quidem nuquam erit: in sua potestate habet, quam cito reparet. Quomodo si perdiderit Phidias statuam, protinus alteram faciet. Si hic faciendarum amicitiarum artifex substituet et alium in locum amici Senec. epist. 6.

Amicitia principum.

Vt periculosum est, daemones euocare, propterea quod si quid erratum fuerit magno conantis discrimi ne fiat: nam aiunt Tullium Hostilium ictum fulmine, quod ex Numae liberis Louem deuocareconatus, quae dam parum rite fecisset: Ita periculo sum est cum principibus habere commercium aut cum morosis potentibus, quod offensi re qualibet leui funditus subuertant hominem. Plin. l. 2. c. 55. et l 28. c. 2.

Vt arithmeticonrum digiti aliquando valent multis milibus, aliquando nihil: sic regum amici aliquoties quiduis possunt, rursum mutata in sastidium gratia nihil possunt. Plutarchus.

* Quemadmodum luna quo propior est Soli, hoc minus habet luminis: ita plus fructus ac dignitatis est iis qui procul absunt a magnis Principibus. Plin. l. 2. c. 9.

Amicorum electio proba.

Vt nummum exploras, num sit adulterinus, priusquam eo sit opus: sic amicus probandus antequam eo sit opus Plut.

Qui reiectis cognatis, peregrinos asciscit amicos, perinde facit, ac R quis amputato pede carneo, ligueum, pedem addat. Plut.

Quemadmodum stultus est, qui equum empturus non ipsum inspicit, sed stratum eius ac fraenos sic stultissimus qui amicum asciturus, cum e vestitu aut opibus aestimat. Senec.

Veluti qui nummum adulterinum: Ita qui amicum habet non exploratum vbi senserit improbum esse, cum priuatur eo, gaudet: cum habet, optat effugere. Plut.

Vt rubo, spinisque compelectentibus nos discussit, ad vitem aut oleam tendimus: Ita non quemuis obuium oportet in amicitiam admittere, sed ad idoneas, reiectis aliis eundum est. Plut.

Vt Zeuxis lente pingebat, quod diu duraret: Ita diu explorandus amicus, qui sit perpetuus futurus. Pli. lib. 35. c. 9. et 10.

Vt diligenter compingitur nauis quae sit in tempestatibus praesidio futura, et agger variis casibus oppositus: Ita diligenter probandus amicus, quo sis vsurus ad omnia. Plutarchus.

Ixion Iunonem amans, in nubem incidit: sic quidam dum veram expetunt amicitiam, vulgatam ac falsam amplectuntur. Plut.

Vt qui praegustando lethale venenum, in exitium coniiciunt sese, sic qui amicum admittit, priusquam cognouerit, suo malo discit, qualis sit. Plut.

Vt hirundines sub hominum tectis nidulantur, et tamen non assuescunt nec fidunt homini. Ita quidam amicos semper habent suspectos, praesertim insulares. Plinius lib. 10. cap. 24.

Diligentes agricolae terram prius notulis quibusdam deprehendunt, et explorant priusquam illi credant sementem: ita explorandus amicus ante quam committas arcanum. Plinius.

Vt vas experiamur, aquam, non vinum infundimus: Ita friuo lu quiddam aliquando committendum amicis, quo silentij fidem experiamur, vt si effutiant nihil sit periculi. Plut.

Amicus verus.

Animal in intimis vires habet maxime proprias. Sic amicus nihil ostentat, sed tum celat, cum maxime iuuat. Plin.

Vt medicus et non sentientem sanat: Sic amicus etiam si ignoraretur amicum iuuat. Plut.

Vt in diapason tantus est concentus, vt vox eadem esse videatur: ita veri amici vnus sunt animus. Aut sic adulator per omnia subseruit ad orationem diuitis, vt vnum loquentem dicas non duos. Vide prouerb. disdiapason.

* Vt aurum igne: sic beneuo lentia fidelis periculo aliquo perspici solet. Cic. l. 9. epist. ad familiares.

Vt suauius est antiphonum, quam si vox omnino sit eadem: sic iucundior amicus, ita concors. vt tamen nonnihil dissideat, quam adulator per omnia obseruiens. Plin.

Poma quaedam suauiter acerba sunt, et in vino nimium veteri delectat et ipsa amaritudo: Sic amicorum defunctorum memoria mordet animum, sed non sine voluptate. Seneca.

Vt mel exulcerata mordet ac purgat, alioquin vtile et dulce: Sic amici libertas non mordet, nisi si quid est vitiosum et corrigendum. Plutarch.

Polypus superficiem et colorem duntaxat mutat: At amicus vere similis esse debet amicis et moribus, et affectibus, et studiis. Plut. Plin. lib. 9. cap. 26.

Lynceus per quercum videt, inimicus etiam per famulum, per amicum perspicit, quid agas. Plut.

Amicus fucatus.

Vt rupturae et spasmata tum demum mouentur, cum corpus aliquo malo corripitur: ac amici non ingenui felicibus adulantur, lapsos obiurgant, et illorum infortunio fruuntur. Plut.

Hirundo aestate aduolat: instante hieme auolat. ita infidus amicus rebus laetis praesto est commutata fortuna deserit amicum. Plin. lib. 10. ca. 24.

Seleucides aues nunquam conspiciuntur a Casij montis incolis, nisi cum illarum praesidio est opus, aduersus locustas vastantes fruges, nec vnde veniant, quove abeant cognitum: ita quidam nunquam apparent, nisi cum nostro egent auxilio: nec visunt amicos, nisi cum vrget necessitas aliqua. Plin. l. 10. c. 27.

Vt malum cibum nec retincre polsis citra noxam, nec reiicere sine mo lestia. Ita malum amicum, si teneas,

laedit, nec tamen absque inimicitia ac tumultu veluti bilem potes abiicere. Plat.

Vt Creon filiam nihil adiuuit, sed eam complexus vna cum illa periit incendio, sic quidam felicibus amicis non fruuntur, cum infelicibus pereunt. Plut.

Vt nandi imperiti dum volunt succurrere iis, qui praefocantur, ac merguntur, vna cum illis merguntur, et Docent magis. quam prosunt: sic amici qui in rebus aduersis tantum collacrymant amico. Plut.

Quemadmodum muscae in popinis non manent, si desit nidor: Ita vulgares diuitum amici non perseuerant, si non adsit vtilitas. Plut.

Arrodunt hominis cibum mures, vinunt sub eodem tecto, nec tamen assuescunt homini: Ita quidam amici parum synceri nec relinquunt cibi commodique causa, nec amant tamen aut fidunt. Plut.

Amor.

Vt hedera vndeuis ex se inuenit, quo se alliget: ita amor etiam iis capitur, quae non amantem offendunt. Plut.

Vt radix, quam medici vulgo rhabarbarum vocaut, cum sit biliosa, tamen peculiari quadam vi bilem pelit: Ita fit noununquam, vt amor pellat amorem, ceu clauus clauum, ira iram, et dolor dolorem.

Vt echeueis licet exiguus piscis nauem velis citatam remoratur: Ita animum ad honesta properantem puella quaepiam nonnunquam reuocat, ac retardat affixa. Plin.

* Quemadmodum frondium iactura facilis est, quia renascuntur: sic istorum quos amas, quosque oblectamenta vitae putas esse damnum: quia reparantur, etiam si non renascuntur. Seneca, epist. 105.

Amor sui.

Nullum est animal quod impensius amet suos foetus, quam A sinus et sinia: Ita indocti suas commentatiunculas praeter alios amplectuntur. Plin.

Vt qui per inane ingrediuntur, quo magis innituntur, hoc magis peccant: ita qui sui amantes, sibi fidunt. Erasin.

Non vt medici bili medentur amaris: Ita oporter iracundiam medicari iracundia. Plut.

Vt minutae literae, si quis intendat, offendunt oculos: Sic qui res minutulas iracunde curat, morosior redditur ad maiores. Plut.

Vt equae conspecta in aquis forma sua. aguntur in rabiem, authore Columella, ita quidam nimium admirantes sua, ad insaniam vsque reddum tur insolentes. Eras.

Industrium animal formica, non laborat nisi sibi: ita nonnulli mortales sibi duntaxat consulunt, et suum modo negorium agunt. Plin.

Vt suus cuique morbus videtur atrocissimus, ita suum cuique incommodum maxime dolet. Erasin.

* Si vnumquodque membrum hunc sensum haberet, vt posse putaret se valere, si proximi membri valetudinem ad se traduxisset, debilitari et interire corpus necesse esset: Sic si vnusquisque nostrum rapiat ad se commoda aliorum, detrahatque quod cuique possit, emolumenti sui gratia, societas hominum communitasque euertatur necesse est. Cicer. l. 3. Offic.

Amor proximi.

mundo refundit: Ita donum a Deo acceptum, incommodum aliorum est conferendum. Eras.

Anima.

Vt auis capta, si diutius alatur in carcere, etiamsi dimittatur, studet eo redire: sic animus din versatus in hoc corpore, non facile reuellitur. At pue rorum animus lubentius euolat. Plutarchus.

Quemadinodum igni si extinctam subitofacem admoueas: statim redaccenditur: sic animus si statim euolet a corpore, facile redit in suam naturam. Plut.

Qui e seruitute manumissi sunt, quae dominis solent facere, cum feruirent, ea faciunt sibiipsis, suoque arbitrio et praesidio: Sic nunc anima alit corpus multo labore, multis curis: postea facta libera, seipsam alet contemp latione veri, nec ab ea poterit auelli. Plut.

Vt qui in alieno habitant, multis aguntur incommodis, semperque de aliqua domicilij parte queruntur: ita animus nunc de capite, nunc de pedibus, nunc de stomacho, nunc aliud de alio quaeritur, significans se esse non in suo domicilio, sed vnde breui sit emigrandum. Senec.

* Vt ex barba capillos detonsos negligimus: ita ille diuinus animus egressurus hominem, quo receptaculum suum conferatur, ignis illud exurat, an ferae distrahant, an terra contegat, non magis putat ad se pertinere, quam secundas ad aeditum. infantem. Senec. epist. 93.

Animus.

Vt in lance mometum in vtranque partem aeque propensum est, et in neutram afflectitur: Ita dubius animus. Plut.

Corpus oneris pondere premitur: at animus ex sese saepenumero pondus addit rebus. Plut.

Vt qui thus tundunt, etiam si purgentur, tamen odorem multum tempus referunt: ita animus diu diuersatus in honestis negotiis, diu seruabit iucundam memoriam, qua fretus contemnet eos, qui vitam vt miseram deplorant. Plut.

* In corporibus magnae sunt dissimilitudines: alios enim videmus velocitate ad cursum, alios viribus ad luctandum valere, itemque in formis, aliis dignitatem inesse, aliis venustatem: sic in animis existunt etiam maiores varietates. Cicer. lib. I. Offic.

* Vt necesse est lancem in libra ponderibus impositis deprimi: sic animum perspicuis cedere. Cic. l. 4. Academic. quaest.

* Sicut membra nobisita data sunt, vt ad quandam rationem viuendi data esse appareant: sic appetitio animi, non ad quoduis genus vitae, sed ad quandam formam viueudi videtur data itemque et ratio, et perfecta ratio. Cic. l. 3. de finibus.

Iumenta quorum in aspero indurata est vngula, quamlibet patiuntur viam, in palustri pascuo saginata cito subteruntur: sic animus duris rebus assuetus, minus offenditur. Seneca.

Flamma nec premi potest, nec quiescere: sic animus natiuo impetu fertur ad honesta. Senec.

Robora in rectum quamuis flexa reuocabis, curuatastrabes calor explicat, et aliter natae in id finguntur, quod vsus noster exigit: quanto magis

Vt in corporibus morbus segnitie et lassitudine praesentitur: Sic, infirmusanimus, priusquam opprimatur malis, praesumptione quatitur. Senec.

Vt primum est expurganda bilis vnde nascitur insania, deinde monen dus homo: alioqui qui furiosum admoneat quomodo debet procedere, quomodo se gerere in publico, furiosior sitipso furioso: sic primum animus est liberandus falsis opinionibus, postea tradenda praecepta philosophiae. Senec.

Vt puerorum dum primum discunt scribere, digiti tenentur, et aliena manu per literarum simulachra ducuntur, post iubentur imitari propositum: sic primum animus ad praescriptum adiuuetur oportet, donec inciplat per se philosophari. Seneca.

Quemadmodum si ferrum inter adamantem ponas et magnetem, diuerso nisu nunc huc, nunc illuc fertur: Ita dubius animus nunc ad honesta rapitur, nunc ad diuersa trahi tur affectibus. Plin.

Animi bona.

Radij solis etsi contigunt terram, tamen ibi sunt vnde mittuntur: sic sapientis animus tametsi versatur hîc, tamen apud suam originem est. Senec.

Ex cogitario epulo, aut visceratione, tanto minus redit ad singulos, quanto in plures, distribuitur. Non idem accidit in bonis animi, quae tota ad singulos perueniunt, nec communicatione minuuntur. Senec.

Vt vulgus ineptum magno labore, magnoque impendio remedia ab extremis Indis, aut AEthiopibus petunt, cum in hortis nobis nascatur, quo morbis mederi possimus: Ita praesidia beatae vitae magno molimine foris quaerimus, in imperiis, in opibus, in voluptatibus, cum in animo sit, quod nos beatos efficiat. Seneca.

* Quemadmodum lumen lucernae, luce Solis obscuratur et offenditur, sic rerum corporearum aestimatio splendore virtutis animique bonis obfuscatur, Cic. lib. 2. Offic.

Quemadmodum cum morbus in corporis parteis non suas transfertur, signum est morbi parantis abire: Sic cum offendimur quibus consueuimus delectari, indicium est futurae sanitatis. Plut.

Animi morbi.

* Vt ciuitas in seditione non potest effe beata, nec in discordia duminorum domus: sic animus a seipso dissidens, secumque discordans, nullam gustare partem liquidae voluptatis, ac libere potest. Cic. lib. I. de finibus.

* Quemadmodum plus agit tortor, quo plura instrumenta doloris exposuit (specie enim vincuntur, qui patientia restitissent:) ita ex bis quae animos nostros subigunt et domant, plus proficiunt, quae habent quod ostendant. Senec. epist. 14.

* Sicut, nihil differt vtrum aegrum in ligneo lecto aut in aureo colloces: quocunque illum transtuleris morbum suum secum transfert: sic nihil refert vtrum animus aeger in diuitiis, aut in paupertate ponatur: malum suum illum sequitur. Senec. epist. 17.

vitiatus, et colligens bilem, quoscunque accepit cibos mutat, et omne alimentum in causam doloris trahit: ita animus caecus, quicquid illi commiseris, ad onus suum perniciemque et occasionem miseriae facit. Senec. l. 5. de beneficiis, cap. 12.

* Vt in corporibus morbus segnitie et lassitudine praesentitur: sic infirmus animus, pniusquam opprimatur malis praesumptione quatitur. Seneca.

* Sicut flanima surgit in rectum, iacere ac deprimi non potest, non magis quam quiescere: ita noster animus in motu est, eo mobilior ac actuosior, quo vehementior fuerit. Senec. epist. 39.

Vt qui pes febrim aut ephialtem horrent atque aestuant, grauius afficiuntur iis qui eadem foris patiuntur: sic fortunae res, quod foris adueniant minus discruciant, quam ea quae sunt animi. Plut.

Vt si fons ipse turbidus sit, quicquid inde fluxerit non potest esse purum: sic animus, si sit infectus malis affectibus, omnia vitiat quae accedunt, contra si purus et tranquillus. Plutar.

Quemadmodum admonet Xenophon, vt in rebus prosperis maxime meminerimus honorare deos, quo si quando inciderit necessitas audacter eos possimus accersere, ceu iam beneuolos et amicos: sic dicta quae mor bis animi queant mederi, multo ante comparanda sunt, vt dum opus est, facile succurrant, iam familiaria. Plutarch.

Vt canes feroces ad omnem vocem irritantur, ad solam notam ac familiarem mansuescunt: sic animi morbi cum saeuiunt, compesci non possunt, nisi dicta adsint nota familiariaque quae commotos corripiant. Plut.

Vt corpus aegrotum, nec aestum ferre potest, nec frigus. Ita animus aegrotus protperis atque aduersis rebus inxta offenditur Plut.

Qui nauseant inter nauigandum, existunant se melius habituros, si ex scapha in liburnicam, aut in triremem demigrarint. At nihil agunt, cum secum circumfer ant timiditatem ac bi lem: Ita frustra vertunt genus vitae, qui morbos animi secum adferont. Plutarch.

Qui laborant aduersa valetudine, iis omnia sunt molesta, fastidiunt cibos, incusant medicos, succensent amicis: at restituta sanitas omnia reddit iucunda: sic animo aegroto quaeuis vita insuauis, animo sano nuilum vitae genus non iucundum. Plutarch.

Qui corporis morbo laborant, quieti se tradunt, medicum accersunt, abstinent: Sed qui aegrotant animo, quo grauius aegrotant: hoc magis abhorrent a quiete, et a medico. Plutarchus.

Vna tussis non facit phthisin, sed in morem adducta: ita error non statim gignit animi morbum. Senec.

Vt quidam gemmas quasdam secum vbique circumferunt aduersus morbos. maleficia, ebrietatem, tonitrua, ruinas, caetei aque mala: Ita quaedam philosophiae decreta semper ad manum habenda aduersus incursuros animi morbos, libidinem, ira cundiam, ambitionem, auaritiam, et his cousimiles Senec.

Animi tranquillitas.

Vt sapiens gubernator in tranquillitate tempestatem expectat: Ita rebus tranquillis ad dolorem aliquem praeparandus est animus. Plut.

* Quemadmodum flamma non potest opprimi, nam circa id diffugit, quo vrgetur, quemadmodum aer verbere aut ictu non laeditur, nec scinditur quidem, sed circa id cui cessit refunditur: sic animus, qui ex tenuissimo constat, deprehendi non potest, nec intra corpus affligi, sed beneficio subtilitatis suae per ipsa quibus praemitur erumpit. Senec. epist. 55.

Animalia.

* Artifex instrumenta sua tractat ex facili: rector nauis scit gubernaculum flectere: pictor colores quos ad reddendam similitudinem multos variosque ante se posuit, celerrime denotat, et inter ceram opusque facili vultu ac mane commeat: sic animal in omnem vsum sui est mobile. Senec. epist. 122.

Animaduersio.

* Vt fulmina paucorum periculo cadunt, omnium metu: sic animaduersiones magnarum potestatum terrent latius quam nocent, non sine causa. Seneca libro I. de Clement. cap. 8.

Antiquitas.

Apostata.

Qui ex balneo calent, vehementius frigescunt, et aqua frigidior esse solet, quae prius caluit: ita vehementius sese oderunt, qui prius fuerunt amici, et sceleratiores sunt, qui a pia vita ad impiam se transtulerut. Eras.

Artes et disciplinae.

Vt frequentius conuenitur ad spectaculum vbi nonnihil theatricae stipis confertur: Ita disciplinae a pluribus coluntur, quae praeter v luptatem, ac dignitatem, emolumentum etiam, et commoditatem adferunt, Plutarch.

Arbor suapte natura non nisi vnicum fructum gignit, insitione eadem diuersi generis fructibus oneratur: Ita qui naturam suam sequitur, semper idem est: qui arte ducitur, sui dissimilis est. Plin. l. 17. c. 14.

Rhombus, et squatina, et, haia, et pastinaca, cum tar dissimi sint pisciu, tamen saepe reperiuntur haben es in ventre mugilem omnium velocissimum, solertia et ingenia capientes: Ita quidam arte superant longe potentiores opibus aut viribus. Plinius lib. 9 cap. 42.

Sicuti vina et poma subacerba, vetustaie mitescunt dulcescuntque: sic aeratis insolentia longo rerum vsu mitigatur.

Plutarchus testatur se vidisse in Africa canes qui lapillos in aquam aggesserint, donec aqua eo surgeret vt contingi posset. Idem narrat de cane coniciente lapillos in amphoram oleariam: Ita nobis quod viribus diminutum erit, arte supplendum est. Erasm.

* Nihil proderit dare praecepta, nisi prius amoueris obstantia praeceptis: non magis quam proderit arma in cospectu posuisse propiusque admouisse, nisi vsurae manus expediantur, vt ad praecepta quae damus possit animus ire. Senec. epist. 96.

* Quemadmodum folia per se viuere non possunt, tantum desiderant cui inhaereant, ex quo trahant succum: sic ista praecepta, si sola sunt, marcent: infigi volunt sectae. Senec. epist. 96.

Vt ingentia pondera, quae nullis hominum viribus tolli possunt, machinis facile tolluntur: Ita quod vi ne quis efficere, ratione et arte facile efficies. Erasm.

Assiduitas.

Vt qui paulum addit paulo, idque frequenter facit, ingentem aceruum accumulat: ita assiduitas ad bonam mentem parandam plurimum valet. Plut.

Vt stilla cauat assiduitate saxum, vt ferrum contrectatione atteritur: Ita assiduitas etiam durissima vincit. Plutarch.

Gallus Phrygiae fluuius, si modice bibas, medetur corporis malis, si immodice, lim phatum animum agit: Ita si philosophiae literas modice attingas, prosunt, sin totum te illi addixeris studio, sanitatem mentis auferunt et inanisgloriae furore quodam praecipitem agunt. Eras ex Plin.

Assuetudo.

Vt qui thus tundunt, etiam si purgentur, tamen odorem in multum tempus referunt: Ita animus diu diuersatus in honestis negotiis, diu seruabit iucundam memoriam, qua fretus contemnet eos, qui vitam vt miseram deplorant. Plut.

Qui diu iu vinculis fuerunt, cum soluuntur, tamen claudicant adhuc, nec ingredi possunt: Ita diu vitiis assueti etiam cum ea deserunt, quaedam retinent vestigia. Plut.

Vt mendum quod induruit, ac diutius inhaesit difficile tollitur, Ita vitia inueterata non facile corriguntur. Plut.

Vt liber post lituras iterum infectus non facile emaculatur, quod altius imbiberit atramentum: Ita animus saepe in eadem relapsus vitia. Plutarch.

Iumenta quorum in aspero indurata est vogula, quamlibet patiuntur viam, in palustri pascuo saginata cito subteruntur: sic animus duris rebus assuetus, minus offenditur. Sen.

Vt caro quae callo obduruit, non auertit vibices plagarum: ita animus a consuetudine peccandi non commouetur correptione licet acri. Erasmus.

Gypsum etiam si induruit, tamen tundi rursum, et in farinam resolui potest: simulatque semel induruit in genium adolescentis, aetate vitiisque non potest refringi. Eras.

Vt Mithridati quotidie sumenti venenum, consuetudine factum est innoxium: Ita mala quibus assucueris non offendunt. Eras.

In nassam facilis illapsus est, sed exitus difficilis: sic decliue iter in vitia, reditus ad meliorem frugem non perinde facilis. Eras.

Vt in loco pestilenti quoque qui assueuere, durant. Ita incommoda pa rum laedunt assuetos. Plin. lib. 18. cap. 6. Vide consuetudo.

Anaritia.

* Quemadmodum Caeciasventus contra aliorum Septentrionalium ventorum naturam nubes non pellit, sed magis ad se trahit: ita auarus opes ac diuitias. Aristot.

Vt Chius ille vina optima vendebat aliis, ipse vappam potabat: sic qui omnia sua deprauant, nec suis ipsorum bonis fruuntur. Huius seruus interrogatus quid ageret dominus: cum adsint, inquit, bona, quaerit mala. Plut.

Vt membrum scabiosum semper opus habet frictu: Ita cupiditasanimi nunquam satiator. Plut.

Quemadmodum adulteri alienas vxores adamant, suas contemnunt: sic quidam aliorum bonis magis delectantur, sua eleuant, aut etiam negligunt. Plut.

* Vt quidam morbo aliquo et sensus stupore suauitatem cibi non sentiunt: sic auari et facinorosi verae laudis gustum non sentiunt. Cicero Philippica. 2.

* Si quis desiderat aureis fulgentem vasis suppellectilem, et antiques nominibus artificium argentem nobile aes paucorum insania preciosum, et seruorum turbam, quae quamuis magnam domum angustet, iumentorum corpora differta et coacta pinguescere, et nationum omnium lapides: ista congerantur licet, nunquam explebunt inexplebilem animum, non magis quam vllus sufficiet humor ad sanandum eum, cuius desiderium non est ex inopia, sed ex aestu ardentium viscerum oritur: non enim si tis illa sed morbus est. Non hoc in pecunia tantum aut alimentis euenit. Eadem natura est in omni desiderio, quod modo non ex inopia, sed ex vitio nascitur: quicquid enim illi eongesseris non finis erit cupiditatis, sed gradus, Seneca, lib. ad Helbiam, cap. 11.

A rundinis radix contrita et imposita, silicis stirpem corpore extrahit: item arundinem silicis radix: Ita vicissim, et pecuniae studium eximit animis amorem sapientiae, et sapientia studium pecuniae. Plin.

Quemadmodum apud Myconios non est indecorum caluitium, quod illic omnes calui nascantur: ita apud Italos (vt hos exempli causa nominem) non est turpae pecuniae studium, quo nemo non tenetur apud illos. Plin. lib. 11. cap. 37.

Vt adamas si iuxta magnetem ponatur, non patitur abstrahi ferrum, aut si admotus magnes apprehenderit, adamas e diuerso capite atque au fert: Ita pecuniae studium dissidet cum christiana pietate, et modis omnibus auocat: nec sinit adhaerescere Christo. Eras.

In Chio Dianae facies est in sublimi posita, cuius vultus intrantibus tristis, exeuntibus exhilarata videtur: Ita sordidi quidam adeuntem amicum tristes accipiunt, timentes nequid petat, aut ne sumptum afferat conuiua, at alacres dimittunt abeuntem. Plin. l. 35. c. 5.

Vultures triduo futura cadauera praesentiunt, eoque aduolant. Ita quidam captatores multis etiam annis morti diuitum imminent. Plin. libro 11. cap. 6.

Industrium animal formica, sed non laborat, nisi sibi: Ita nonnulli mortales sibi duntaxat consulunt, et suum modum negotium agunt.

Vt indicae formicae aurum e cauer nis erutum seruant tantum, non fruuntur: Ita diues auarus nec fruitur ipse suis opibus, et aliis inuidet illarum vsum. Plin. lib. 11. cap. 31. et Herodot. lib. 3.

Hirudo est quoddam pediculi genus, cui non est exitus cibi, quod insatiabile sit, suctu sanguine intumescens rumpitur denique. Sic auarut copia sua praefocatur. Plin.

Sicuri terra, quae auri, aut argenti venas habet, in caeteris fere sterilis esse consueuit: Ita qui congerendo student auro, eiusque metalla iam conceperunt in animo, nullam bonae reifrugem producere consueuerunt. Plinius.

Aquila auium rapacissima, non oppetit morbo neque senio, sed fame: Ita auarus quo magis accidit aetas, hoc magis cruciatur habendi studio, et minus potest vti partis. Plin. libro 10. cap. 3.

In argento viuo omnia natant, excepto auro: nam hoc vnum ad se trahit: Ita nil incidit animo auari, praeter lucrum disciplinae, litterae, probitas, in summo fluitant, non descendunt in pectus. Plin. lib. 33. cap. 6.

Cerui cum cogantur sua cornua abiicere, tamen occultant ea, praecipue dextrum, ne medicamenti vis aliit sit vsui: Ita diuites nonnulli, cum ipsi diuitiis vti non queant, haud tamen sinunt alios frui. Plin. lib. 8. c. 32. Aristot. lib 9. de nat. cap. 5.

Auditus.

Frustra clauduntur portae ciuitatis, si vna relinquatur aperta, per quam hostes irrumpant. Ita non satis est in caeteris temperatum esse, si auditus pateat perniciosis sermonibus. Plutarchus

Vt diligentius seruanda est ea por ta, qua via sit ad regiam: Ita cautius seruandus auditus, quod maxune sit cum rationali animi parte coniunctus, et quod per eum admittitur, maxime potest vel iuuare, vel laedere. Plutarch.

Vt venatores non sinunt canes quiduis olfacere, aut mordere, sed integros eos seruant ferae: sic oportet aures, et oculos, et aureis nou sinere quouis vagari, sed rebus necessariis reseruare. Plut.

Index in causa nihil tribuens amori tantum rem perpendit, ac secundum eam pronun iat: At in audiendis philosophis, multis la psibus candide fauendum est. Vnde veteres iuxta Mercurij statuam: Gratiarum item ponere soliti sunt. Plut.

Cerui cum arrexere aures, acerri mi sunt auditus, cum remisere surdi Ita principe si quid est quod placeat, id procul etiam percipiunt: si quid secus, quantumuis clames, non intelligunt. Plut.

Auditor et cius officium.

Bonus conuiua non existimat hoc tantum suarum esse partium, vt suauiter accipiatur, cura sumptuque alieno: sed debet comino dum vicissim exhibere conuiuam: sic auditor non tantum audit otiosus: dicente solicito: sed vultu, oculis applause, fauore, iuuare oportet dicentem. Plutarch.

Non conuenit, vt in tonstrina surgens, ad speculum contempleris teipsum, num recte tis curatus: ab oratione discedens, non expendas, num melior sis factus, aut deterior ex auditione. Plut.

Non oportet hoc animo ad audiendum accedere, quo ad spectaculum, puta vt tantum delectemur, sed vt meliores efficiamur. Plut.

Multa belli inania, iuxta prouerbium: Ita et auditionis, puta supercilium, acclamatio, strepitus, et id genus alia. Plut.

Vt oeconomicis et amici prosunt et inimici, quemadmodum dixit Xenophon: sic vigilans auditor et cordatus non solum bene dictis. verumetiam erratis aliorum sit eruditior. Plutarch.

Vt ad sacrum epulum, sic ad auditionem oportet placidum ac beneuolum accedere, vt benedicta probes candide aut si parum recte dicat, tacitus notes, quam ob rem errauerit, et animi conatum certe probes. Plutarch.

Vt tragoediin thearris: ita philosophus in scolis est audieudus, nempe ad finem vsque. Plut.

Quemad nodum in iis quae ad tibiam canuntur, multa fallunt ac suffugiunt auditorem errata: Ita in oratione phalereta, multa inepte dicta fallunt auditorem ob phaleras et fucos orationis Plut.

Vt non impletur vas, quod semper effundit, nihil accipit: ita non accipit sapientiam, qui semper loquitur, nunquam auscultat. Plut.

Vt qui ad conuiuium accessit, vtitur appositis, nec aliud requirit: Ita discentem tacite audire oportet, donec qui dicit, perorarit, tum silubeat: vtilem aliquam quaestionem proponere. Plut.

Qui coronas nectunt, bellissima quaeru it, non vtilissima. Atapes etiam amarissimo thymo incident, atque inde mellificium colligunt: sic oportet auditorem non flosculos orationis voluptatis causa sectari, sed vim sententiarum et vtilitatem. Plutarchus.

Vt amantes candide interpretantur vitia quaedam: Ita debent et auditores dicentium. Plut.

In obsoniis non solum sequimur voluptatem, sed etiam salubritatem. sic in audiendis et legendis authoribus. Plut.

Vt pulli inuolucres semper hiantes pendent de ore alieno, sic quidam multi sunt docenti quod necessarium sit eis omnia mansa in os inserere, nihilque tradantipsi cibi. Plut.

Vt in ludo sphaerae alterius est commode mittere, alterius scite excipere: Sic in audiendo conuenit vtrunque suo fungi officio, tum eum qui disserit, tum eum qui auscultat. Plut.

Non sic ad audiendum est accedendum, vt veils inungi, et oblini fucis, quo nitidior fias, sed gratiam habeas, si velut alueare acri fumo, sic ipse mordaci sermone purgeris animo, qui caecurientiae et lippitudinis est plenus. Plut.

Vt qui comoedos audiunt, non ob hoc audiunt, vt ipsi comoedi fiant, sed vt voluptatem capiant. Ita nunc permulti concionantem audiunt, non vt imitatione meliores fiant, sed vti delectuntur. Eras.

Aulica vita.

Quemadmodum Luna quo propior est Soli, hoc minus habet luminis, Ita plus fructus ac dignitatis est iis, qui procul absunt a magnis principibus. Plin.

Est apud Indos herba quaedam prae cipui odoris, referta minutis serpentibus quarum ictu protinus moriendum sit: Ita habent principum quorundam aulae, quod allectet, sed occultant lethale venenum, ni caueas. Plin.

Apud eosdem est spina, cuius succus inspersus oculis. caecitatem adfert omnibus animantibus: magis antem excae cat homines, si quid aspergas de puluere auri in oculos. Plinius.

* Sunt arbores aliquot, quae post solstitium inuertunt sua folia, vt vlmus, tilia olea, populus alba, salix: ita vulgus procerum, simulatq. princeps vitae genus in diuersum commutarit, vertunt et ipsi vultum, cultum, orationem et omnia.

Formicae triticum arrodunt ea parte, qua germinare incipit ne sibi reddatur inutile: Sic potentes quo ministries perpetuo vtantur, premunt, ne si emerserint, taedio seruitutis relinquunt aulam.

Vt haleyones videre rarissimum est. sed quoties apparent, tranquillitatem vel faciunt, vel denuntiant: Ita abbates et episcopi raro deberent prodire in principum aulas, sed rerum motus, et bellorum tempestates autoritate sua composituri. Erasmus.

Gracca leguminis genus est adeo gratum columbis, vt ea semel gustata, negentillos postea ab eo loco pro fugere. Ita qui semel aulae mel et honorem degustarint, nunquam ab aula possunt auelli. Plin. l. 16. c. 16.

Mulus ex equo et asina conflatus, nec equus est, nec asinus: Ita quidam dum et aulici esse volunt, et ecclesiastici, neutrum sunt. Eras.

Aulici.

Indicae testitudines, meridiano tempore blandiente, gaudent toto dorso per tranquilla fluitare, donec oblitis sui solis vapore siccetur cortex vt mergi nequeant, iamque inuitae natent oportunae venantium praedae. Ita quidam spe magnarum rerum allecti, in principum aulassese coniiciunt: et adeo deliniuntur aulae deliciis, donec impudentes eo redigantur vt non possint, etiamsi velint, in suum ocium sese recipere. Plin. lib. 9. cap. 10.

Vt Helotropium ac lupinum circumaguntur cum sole, et quocunque se moueritille, eodem deflectunt et haec cacumen. Ita proceres aulici quocunque regis ingenium vergit, eo propendent omnes. Plin. l. 18. c. 24. et 27. eod. lib. 1.

Crocodilus anceps animal, nunc in terris agit, nunc in aquis: in terra ponit oua, in aqua praedatur et insidiatur: Ita quidam simul et aulici sunt et ecclesiastici, vtrobique pestilentes. Erasmus.

Auxilium.

In tempestate qui confugiunt sub arborem, serenitate facta, ramos illius vellunt fugientes: sic in rebus afflictis vtimur praesidio quorundam, quos eosdem per inuidiam affligimus in rebus prosperis. Plut.

BARBARIES.

CAmelus non gaudet potu, nisi prius obturbata conculcatione aqua: Ita quibusdam nihil placet in literis nisi barbaria conspurcatum. Plin. l. 8. c. 17.

Vt ignaui canes omnibus ignotis allatrant: Ita barbari quicquid non intelligent, carpunt ac damnant. Plutarchus.

Beatitudo.

Vt vulgus ineptum magno labore, magnoque impendio remedia ab extremis Indis, aut AEthiopibus petunt: cum in hortis nobis nascatur quo morbis mederi possimus: Ita praesidia beatae vitae magno molimine foris quaerimus in imperiis, in opibus, in voluptatibus, cum in animo sit quod nos beatos faciat. Seneca.

Bellum.

Vt in admirandis operibus, sed inutilibus maior est laus artificis cuius arte res confecta est, quam regis euius impendio: ita belli gloria maxima ex parte penes militem est conductitium, quorum industria geritur res: minima pars ad reges redit, qui aliena etiam pecunia militem conducunt. Eras.

Vt Dianae Ephesiae templum vigin ti annis a tota A sia tot regum impendio, tot artificum ingeniis confectum: Herostratus obscurus homo recte poterat exurere: Ita facillimum est vrbes egregias bello demoliri, at aedificare difficillimum. Eras.

Vt accisae pennae tempore renascuntur: ita nisi assidue premas renascitur potentia. Eras.

Dracones exugentes sanguinem elephantorum, occidunt eos, et ipsi vicissim inebriati opprimuntur ac commoriuntur: Ita saepenumero in bello, pars vtraque, et perimit et perit, damuum dat et accipit. Plin. lib. 8. cap. 12.

Arator nisi incuruus sit, praeuaricatur, vt dicebant antiqui: Ita miles nisi impius sit, parum est miles. Erasm.

Cynbindus auis bellum internecinum gerit cum aquila, adeo vt cohaerentes saepenumero prendantur: Ita fit aliquoties, vt dum mutuum in se odium pertinaciter exercent principes, vtrique subuertantur, tertio copiam inuadente. A ristot.

* Vt grauius aegrotant ij, qui cum leuati morbo videntur, in eum de in tegro inciderunt: sic vehementius nos laboramus, qui profligato bello, ac pene sublato, renouatum bellum gerere conamur. Cic. lib. 12. epist.

Beneficentia.

Siphnius lapis oleo excalefactus durescit, alioqui molissimusita quosdam benefactis reddas deteriores. Pli.

Fere non conueuit odori et sapori vt ficis quibus nihil dulcius, nullus est odor, et cotoneis plurimum odoris sapor autem asperrimus: Ita vix in codem inuenias homine blandiloquentiam, et beneficentiam, ac fidem. Plinius.

Vt magis humectat ventrem, magisque sitim pellit humo, qui sensim infunditur, quam qui vniuersim hauritur: Ita magis cohibent a petendo munera paulatim data, dispensataque quam si semel dones voiuersa. Eras.

Ficus non floret, cum fructus habeat dulcissimos: Ita quidam benefaciunt nihil pollicitantes. Plin. lib. 1. cap. 26.

* Quemadmodum Dij immortales regnum inermes regunt, et illis rerum suarum ex aedito tranquilloque tutela est: ita vir beneficentia vtens, officia sua quamnis latissime pateant sine tumultu obit. Senec. lib. 7. de benef.

* Sicut magnus luctator est, non qui omnes numeros, nexusque perdidicerit, quorum vsus sub aduersario rarus est, sed qui vno se aut altero be ne et diligenter exercuit, et eorum occasiones intentus spectat, nec enim refert quam multa sciat, si scit quantum victotiae satis est: sic in beneficentiae studio multa delectant, pauca vincunt, Seneca libro septimo de benef.

Beneficia.

Vt post malam etiam segetem serendum, vt post naufragium tentantur maria, vt foen eratorem a foro non fugat coactor: Ita beneficium de nouo collocandum, etiam si semel incideris in hominem ingratum. Seneca.

Garus ambusta et infusa medetur malis, sed interim Garum non nomines. Ita quaedam beneficia non sint, si commemores. Idem.

trahit poenam, et misericordiae genus est cito occidere, quia tormentum vltimum finem sui secum affert quod antecedit tempus maxima venturi supplicij pars est, Ita maior est beneficij gratia, quo minus diu pependit. Est enim bonarum etiam rerum solicita expectatio. Senec. lib. 2. de benef. c. 5.

* Sicut in telis eadem ferri vis est, sed in infinitum interest, vtrum excus so lacerto excutiantur, an remissa manu effluant Gladius idem et stringit et transforat, quam presso articulo venerit refert: Idem etiam est quod datur, sed interest quomodo detur. Idem eod lib. cap. 6.

* Quemadmodum pulcherrimum opus est, etiam inuitos nolentesque seruare: ita rogantibus pestifera largiri, blandum et affabile odium est. Idem, eod. l. c. 14.

* Quomodo mundi officium est, circumagere rerum ordinem, vt Solis loca mutare, ex quibus oriatur, in quae cadat, et haec salutaria nobis facere sine praemio, ita boni viri officium est inter alia, et beneficium da re. Idem lib. 4. de beneficiis cap. 13.

* Vt aliud est munus: aliud ipsa donatio: aliud qui nauigat, aliud ipsa nauigatio: et quamuis aeger non sit sine morbo, non tamen idem est aeger et morbus: ita aliud est beneficium ipsum. aliud quod ad vnumquemque nostrûm beneficio peruenit Idem, l. 6. de benef. cap. 1.

* Quomodo multos fortuita sanant, et 10 flumen alicui cecidisse fri gore magno, causa sanitatisfuit: quomodo quorundam flagellis quartana discussa est, et metus repentinus animum in aliam curam auertendo suspectas horas fefellit: nec ideo quicquam horum, etiam si saluti fuit, salu tare est: sic quidam nobisprosunt, dum nolunt, imo quia nolunt, non tamen ideo illisbeneficium debemus. Idem eod. l. c. 8.

* Quemadmodum ei qui voluit mihi pecuniam credere et non credidit, nihil debeo: ita eiqui voluit mihi beneficium dare, sed non potuit: amicus quidem ero, sed non obligatus Idem eodem libro, cap. 11.

* More optimorum parentum, qui maledictis suorum infantium arrident, non cessant dij beneficia congerere, de beneficiorum authore du bitantibus, sed aequali tenore bona sua per gentes populosque distribuunt, vnam potentiam sortiti, prodesse. Imiteturillos. Demus, etiam si multa in irritum data sint. Demus nihilominus aliis, demus ipsis, apud quos iactura facta est. Idem l. 7. de be neficiis cap. 31.

Beneuolentia.

Quemadmodum adamas aduersus omnia inuictus hircino sanguine, eoque calido ac recenti maceratus, mal leo frangitur. Ita quaedam ingenia nulla vi peruincas. blanditia emollienda sunt. Plin. lib. 37. cap. 4.

Quaedam gemmae aceto maceratae nitescunt. Plerae que melle decoctae: ita quosdam meliores reddit acris obiurgatio, quosdam admonitio blandior.

Quemadmodum quod in tesseris cecidit, idarte et ratione quam potest optime, disponendum: Ita quod in vita accidit, in optimam vertendum partem, Plin. l 37. c. 12. et lib. 10. cap. 12.

Vt fluuius in multos diductus riuos, fluit tenuis ac languidus: Sic beneuolentia in multos distracta languescit,

Vt animantia quae vnicum pariunt foetum, vehementius amant: Sic erga vuum ardentior est beneuolentia. Plut.

Blandiloquentia.

Fere non conuenit odori et sapori, vt ficis quibus nihil dulcius, nullus est odor, et cotoneis plurimum odoris, sapor autem aspertimus. Ita vix in eodem inuenias homine blandiloquentiam, et beneficentiam, ac fidem. Eras.

Vide adulatio. Boni.

* Sicut nec in victimisquidem, licet optimae sint, auroque praefulgeant, deorum est honos, sed pia ac recta voluntate venerantium: ita boni etiam farre ac fictili religiosi sunt: mali rursus nou effugiunt impietatem, quamuis aras multo sanguine cruentauerint. Seneca libro 1. de benef. cap. 6.

Bonitas.

Vt scarabei, ac vultures offenduntur voguentis, et Scytha inrauit se malle equum hinnientem audire, quam citharoedum canentem: Ita non omnibus placent optima. Plut.

Vt phoenix non nisi quingentesimo anno nascitur: Ita insignium virorum rarus est prouentus. Seneca.

Breudoquentia.

Celtiberi ita ferrum temperant ac durant: vt infosso in terram quod est terreum auferatur ac repur getur: Sic Laconicus sermo sublatione superuacui sit penetrantior.

CALVMNIA.

PRimum homines inuaserunt animalia noxia, post et oues, et boues, postremo a nullo genere temperatum est: et Athenis primum calumniator aliquis supplicio affectus est, et recte post hunc vnus, et alter postremo nec a bonis est temperatum: Ita cum aperirurius in malos, cauendum ne postea in bonos recidat. Plut.

Vt morbus in corpore non admittente quod proprium est multarum noxiarum et absurdarum rerum gignit appetentiam. Ita calumnia suspi cioque aduersus cognatos et domesticos, malas et noxia aliorum necessitudines inducit. Plut.

Callditas.

* Quemadmodum quaedam in oblectamentum ac iocum sic alligantur, vt eorum solutio imperito difficilis sit, quae ille, qui implicuit, sine vllo negotio separat, quia commissuras eorum et moras nouit: nihilominus illa habent aliquam voluptatem, tentant enim acumen animorum, et intentionem excitant: Ita haec quae videntur callida et inuidiosa, securitatem, torporem ac segnitiem ingeniis auferunt, quibus modo campus iu quo vagentur sternendus est, modo recti aliquid et confragosi obiiciendum, per quod crepant et sollicite vestigium faciant. Senec. l. 5. de beneficiis.

Castigatio.

Vt qui demoliuntur aedes templis vicinas, quae contigua sunt, ea sinunt, ne quid sacri quoque demoliantur: Sic quaedam vitia caute sunt corrigenda, quae cum virtute proxime cohaerent. Plut.

Nutrices saepius extergentes sordes puerorum, aliquando carnem euellunt. Ita dum quaedam vitia nimis anxie conamur emendare, laedimus. Plut.

Vt qui chirurgi manus horrent, dieta curantur: Ita qui asperiora non ferunt remedia, leuioribus remediis sunt corrigendi.

Vt pernionibus et ambustis frigida pariter atque calida aqua medetur: Ita quaedam errata diuersa ratione tolli possunt, seueritate et lenitate, subducta benignitate, et addita be neficentia.

Qui in leuibus nugis obiurgat amicum, in grauibus rebus tacet, idem fa cit quod alipetes, sinens athletam inebriari et libidinari, circa lecythum duntaxat difficilis ac morosius. Plut. in moralibus.

Vt aera Corinthia casus fecit, et pictor ille spumam equi, quam arte nequibat exprimere impacta in os equi spongia variis imbuta coloribus, casu expressit: sic quaedam casus confecit, quae prouidentia curaque nostra non possunt effici. Plutar chus.

Caremonia.

Vt magis verbis etiam non intellectis, prodigiosa quaedam efficiunt. Ita sacerdotes nonnullis precibus non intellectis, bona tamen fide pronunciatis, Deum conciliant ac mouent.

Vt loci salubritas ineolarum colo re deprehenditur: Ita muneris sanctitaseorum arguitur vita qui in eo ver santur: veluti qui versantur in caeremoniis, cum sint nequissimae vitae declarant eas ad pietatem nihil conducere.

Quemadmodum Magi sibi conscij fucum esse quod promittunt, prodigiosis quibusdam, ac praescriptis caeremoniis dementant, ac territant infirmiores: Ita quidam sacerdotescum procul absint a vera pietate, caeresmoniis inuoluunt indoctos, quo plebem sibi magis habeant obnoxsam.

Charitas.

Vt maenus eadem in varios difsecta digitos: sic multorum charitas, eos vnum reddit, discretos tamen. Plut.

Sicut ignis in omnibus officinis omnium artium et operum est instrumentum: Ita sine charitate nihil recte geritur. Eras.

* Vt luna quod luminis accepit a Sole, mundo refundit: ita donum a Deo acceptum, in commodum aliorum est conferendum. Eras.

Christus.

In Dodona Iouis fons cum sit gelidus, et immersas faces extinguat, si admoueris extinctas accendit: Ita Christus si cupiditatibus stagrantem attigerit, sedat ac refrigerat: sic deiectum et exanimatum, erigit et animosum reddit. Eras.

* Quemadmodum panace herba, vna contra morbos omneis habet remedium. Ita Christi mors vna aduer sus omneis cupiditates noxias effieax est. Erasm.

Clementia.

* Sicut medicinae apud aegros vsus, etiam apud sanos horror est: ita clementiam quamuis poena digni inuocent, etiam innocentes colunt. Senec. lib. 1. de clementia c. 2.

* Quemadmodum non est magni animi, qui de alieno liberalis est, sed ille. qui quod alteri donat, sibi detrahit: ita clementem vocabo, non in alieno dolore facilem, sed cum qui cum suis stimulis exagitetur non prosilit: qui itellgit magni animi

esse, iniurias in summa potentia pati, nec quicquam gloriosus principe impune laeso. Idem, codem lib. capit. 20.

* Sapiens multa remittet, myltos parum sani sed sanabilis ingenij seruabit. Agricolas bonos imitabitur. qui non tantum rectas bonasque arbores colunt, sed illas quoque quas aliqua deprauauit causa. Alias circnncidant, ne proceritatem rami prae mant: quasdam infirmasj vitio loci nutriunt: quibusdam aliena vmabra la borantibus caelum aperiunt. Secundum haec videbit sapiens quod ingenium quaratione tractandum sit, donec in rectum praua flectantur, Idem l. 2. de clem. cap. 7.

Calestium rerum consideratio.

Vt vniones tametsi in mari nascuntur, tamen plus habent cognationis cum caelo, cuius faciem reddunt: Ita pius ac generosus animus magis a caelo pendes, vnde ducit originem, quam a terra in qua viuit, Erasm.

Cogitatio.

Porphyrius serpens venenum habet, sed quoniam edentulus, sibi habet: Ita quidam male cogitant, sed quod desit facultas nemini nocent. Erasm.

* Quemadmodum quae in visu sunt, et manum quotidie tactumque patiuntur, nunquam periculum situs adeunt: at illa quae ad oculos non reuocantur, sed extra oculos vt superuacua iacuerunt, sordes ipsa colligunt vetustate: ita quicquid frequens exercet ac renouat, memoriae nunquam subducitur, quae: nihil perdit, nisi ad quod saepe non respexit. Sen. l. 3. de benef. 6. 2.

Conatus.

Qui boue venatur leporem, et aratro iaculatur, et sagena captatceruos si non assequitur, non potest accusare fortunam, sed suam ipsius stultitiam: sic qui conantur quod non queunt efficere, non debent incusare fortunam, sed suam dementiam. Plut.

Concordia.

Vt singula hastilia facile frangis, coniuncta non possis: Ita dissidentes facile superantur, cocordes haud sacile. Plut.

Duabus vocibus simul sonantibus grauior fit concentus: Ita quicquid fit in familia, fit quidem vtrinque consensu, sed tamen arbitrio mariti Plut.

Vt in corpore ex humidi, frigidi, calidi, sicci temperatura optima sit constitutio: Sic ex fratrum maxime floret humanum genus. Plut.

Tyrrhenus lapis quamuis grandis innatat comminitus fidit: Ita concor dia sustinemur, discordia pessum imus Plin. l. 2. c. 102. et Aristor. de natur. cap. 12.

Vt lapis e Styro fluctuat integer, sidit comminutus: sic res discordia pessum cunt, sustinent ur, Plin. l. 36. cap. 17.

Salamandra non nisi magnis imbribus prouenit serenitate deficit: Ita quidam non apparent, nisi statu, ciuitatis bello aut seditione turbato, iidem rebus pace compositis emoriuntur. Plut.

* Vt omnia inter se membra consentiant, quia singula seruari totius intenest: ita homines singulis parcër, qui ad coetum geniti sumus, Sencc. lib. 2. de ira, cap. 51.

Coniugium.

Vt vincula ex commissura vires accipiunt: sic ex consensu viri. et mulieris, familiae status. Plut.

Vt corpus nihil potest absque animo, nec animus recte valet, nisi cor pore incolumi: sic inter vxorem, et maritum omnia sunt communia Plu tarch.

Qui venenis piscatur facile interimit et tollit piscem, sed corruptum et malum: sic quae philuris captant maritos, stupidos habent et inutiles Plut.

Vt Circe non fruebatur iis, quos verterat in sues, aut leones, sed Vlyssem sanum vltra omnes dilexit: Ita quae veneficiis nactae sunt maritos, insuauem cum illis vitam agunt ob dementiam. Plut.

Quae malunt dominari dementibus maritis, quam sanis ae prudentibus parere: perinde faciunt, ac si quis in itinere malit ducere caecum, quam sequi videntem, et viae gnarum. Plutarchus.

Vt Pasiphaë maluit tauri congressum, cum vxor esset Minois: sic quaedam nuptae moderatis ac seueris viris ad intemperantium amorem deuergunt. Plut.

Vt qui in equum insilire non possunt, ob imbecillitatem, docent ipsum in flectere genua: sic quidam generosas ac potentes nacti vxores, non dant operam, vt ipsi meliores fiant, sed illas deprimunt. Plut.

Pro equi magnitudine temperamus fraena: Ita pro vxoris dignitate moderanda gubernatio Plut.

Vt humida miscentur omnibus partibus: sic inter coniugatos omnia debent esse communia. Plut.

Vt vinum appellatur, etiam si maior aquae pars sit admixta? Ita domus mariti dicetur, etiamsi mulier plus contulerit. Plut.

Coniugij molestiae.

Qui prima virginum dissidia non ferunt ad tempus, idem faciunt quod ij, qui offensi labruscis, vuas maturas aliis relinquunt. Plut

Vasa initio quauis occasione dissoluuntur, at tempore commissuris compactis, vix igni ferroque dissecantur: Ita prima coniugatorum consuetudo leui momento dirumpitur: sin coaluerit, longe firmior est Plutarchus.

Quemadmodum febres ex occultis causis, ac sensim collectae, magis metuuntur, quam quae ex manifestis et grauibus causis sunt ortae. Ita occultae ac pusillae, cotidianaeque offen sae magis dirimunt beneuo lentiam coniugatorum. Plut.

Qui pronubae lunoni rem diuinam faciebant, exemplum fel abiiciebant ad altare: significantes a matrimonio bilem omnem procul esse oportere. Plut.

Vt vinum sic est austerum, vt idem tamen sit vtile ac iucundum non amarum, velut aloë: sic erit et materfamilias. Plut.

Conscientia.

Vt nepentes herba, ab Homero praedicata, addita poculis, omnem conuiuij tristitiam discutit: Ita bona mens insita, nobis omnem vitae solicitadinem aboler. Plin.

Vt loca grauia etiam firmissimam valetudinem tentant: ita bonae quoque menti, nec dum adhuc perfectae et conualescenti, sunt aliqua parum salubria. Senec. epist 68.

* Quemadmodum vlcus vel vulnus cicatricem relinquit in corpore, doloris indicium: sic conscientia malefacti,

Vt verus amor erga mulierem non desiderat testem, sed sat habet, si clam ea potiatur: Ita vir sapiens recti conscientiam contentus: At qui ficte amant, ostentant et iactant. Plut.

Consilium.

Velut si qui laborat hepatis vitio, medico ostendat vngues exulceratos, inepte faciat: Ita qui grauibus, laborans malis, de nugis consulatamicum Plut.

Sunt qui propius admota non cernunt, quae longius absunt vident: Ita nonnulli plus sapiunt in rebus alienis, quam in his quae ad se pertinent. Plut.

Vt lamiae domi caecutientes, foris nihil non vident: Ita quidam in alienis negotiis plus satis oculati, in suis parum perspiciunt. Plut.

Si foemina inter aues saliat foeminam, nascuntur quidem oua. sed ex quibus nihil nascatur: Ita consilium quod animo conceperis, non accedente ratione, friuolum est et inutile. Plin.

Hipomenia, hoc est, subnentanea vocant: et Zephyria oua quae vento concipiuntur: sic euanidum est, quicquid imaginatione, non certo indicio instituitur. Aristotel. lib. 6. cap. 2. de natur. animal. et Plinius libro 10. cap. 58.

Ex omni genere curiositas hominum sigua collegit instantis tempestatis: at multo magis conueniebat hac vti diligentia in consultationibus, vt obseruatis experimentis coniiciant, quod malorum ex vnoquoque perperam instituto conse quatur. Eras.

Vt Apion Homerum ab inferis euocatum, nihil aliud interrogauit, quam quibus parentibus genitus esset: sic quidam grauissimorum virorum consilio conuocato, de meris nugis consulunt. Eras.

Consilium malum consultori pessimum.

Vt Perillus, qui Phalaridi taurum donauit aeneum, suo periit inuento: sic aliquoties malum consilium in caput authoris redundat. Plin. lib. 34. cap. 8.

Vti saepenumero Polypus dum conchae carmen captat, ipse capitur ac tenetur: Ita saepius dum aliis noce re studemus, nos ipsos in periculum adducimus. Plin. l. c. 29.

Consilium Senile.

Ibi aiunt, vbi consenuit, iamque quod erat turbidum expirauit, magnis aromatice olere sic gloria senum tranquillior, et consilia sedatiora. Plutarch.

Consilium praeripitatum

Sicuti aquilo initio vehemens desinit lenior, contra, Auster initio lenior, desinit vehementior: Ita qui praecipites magno impetu rem aggrediuntur, frigescunt in progressu: contra, qui consilio suscipit, magis ac magis accenditur operis progrestu.

Consolatio.

Vt medici in vehementi fluxu pituitae, non statim succurrunt pharmacis sed foris admouent, quod tem pore concoquat humorem, ac tum medentur: Ita in recenti dolore tacen dum, donec tempore mitior factus homo admirtat consolationem. Plutarchus.

sed cum se remittit: Ita ad primos illos irae aut doloris motus, non est adhibenda consolatio, vel admonitio, sed vbi tempore coeperint esse leuiores. Senec.

Vt vngentem non solum delectat olfactum, verum etiam remedio est aduersus male olentia: sic in malis bonorum memoria consolatur. Plutarchus,

Consuetudo.

Vt quorundam hominum etiam aspectus fascinum habet: Ita sunt quorum omnis vitae consuetudo mores inficit. Plin.

* Vt in loco pestilenti qui assueuere durant: ita incommoda parum laedunt assuetos. Plin. l. 18. c. 5.

* Quemadmodum Mithridati quotidie venenum sumenti, consuetudine factum est innoxium: ita mala quibus assueueris non offendunt. Erasm.

* Vina non modo soli sui referunt saporem, verum etiam arborum aut fruticum vicinarum: ita non solum exprimimus eos a quibus geniti sumus, sed et eos quorum consuetudine sumus vsi. Erasm.

Vt callus tempore factus adimit sensum: Ita diutina mala consuetudo facit, vt leuius feramus Plin. l. 25. c. 2. Vide Assuetudo.

Contemplatio.

* Quemadmodum artifices ex alicuius rei subtilioris intentione quae oculos defatigat, si malignum et non praeclarum lumen habent, in pu blicum prodeunt, et in aliqua regione ad populi ocium dedicata, oculos libera luce delectant: sic animus in hoc tristi et obscuro domicilio clusus quoties potest apertum petit, et in rerum naturae contemplatione requiescit. Seneca epistola 66.

Vt qui ex claro sole redierunt in vmbram his caligant oculi: Ita qui a diuinorum contemplatione, ad humana recidunt. Senec.

Heraclitus dixit vigilantibus vnum communem esse mundum, sopitos in suum quenque discedere: At superstitiosus, ne vigilans quidem communi cum aliis mundo fruitur semper somniante cogitatione. Plutarch.

Contemptus.

Bucephalus Alexandri Magni equus, quum nudus esset, equinosum in tergum admittebat: ornatus regiis phaleris neminem ferebat, nisi regem ipsum in reliquos omneis ferociebat: Ita quidam tenues quemuis ferunt, diuites facti despiciunt vulgares. Plin. l. 8. c. 42.

Contrarietas.

Contumelia.

Sicut nec AEgyptus ob calorem, nec Scythia ob rigorem sentit fulmina ita vel ingens potentia vel extrema fortunae humilitas, tutum reddit a contumeliis, Plin.

Adyanton herbam etiam si perfundas aqua, aut immergas, tamen siccae si milis est: ita in virum bonum non haeret contumelia, aut infamia, etiam si quis infamare conetur. Plin. lib. 22. cap. 21.

Conuersatio et conuictus.

Vt qui in solem venit, licet non in hoc venerit coloratur: et qui in vnguentaria taberna resederunt, et paulo diutius commorati sunt, odorem loci secum ferunt: Ita qui cum sapiente consuetudinem habent, etiam

Vt minuta quaedam animalia, cum mordent non sentiuntur: tumor indicat morsum, et in ipso tumore nullum vulnus apparet: Ita bonorum consuetudinem prodesse non deprehendis, sed profuisse. Senec.

Vt morbi ad vicinum serpit contagio, sanitas ad aegrotantem non item: Ita ex consuetudine malorum facile boni corrumpuntur, at non contra. Eras.

Torpedo piscis hand nocet, nisi contactu, sed virus suum etiam ab aere per linum, et arundinis internodia ad piscatoris manum mire transmitrit: sic improbi ac pestilentes haud nocent, si nihil cum illis habeas commercij, rerum quacunque cousuetu dine contacti morum venena afflant. Plin. l. 32. c. I.

Vt in re rustica non satis est teipsum bonum esse colonum, sed magui refert cuiusmodi habeas et vicinum: sic in vita non satis est, teipsum integrum virum praestes, sed refert cum quibus habeas consuetudinem.

Aconitum etiam contacta necat: Ita quorundam conuictus protinus inficit, aut si vel tantillum cum illis inceptes commercij. Plin. libro 29. cap. 2.

Vt Pyrites gemma non aperit vim igneam, nisi si atteras: tu enim digitos adurit: Ita quorundam malitiam non sentias nisi cum illis consuetudinem aut commercium habueris: aut non sentias philosophiae vim, nisi exercueris: Ita succina attritu vim attrahendi et odorem produnt.

Vt non ipse solum magnes attrahit, verumetiam aliud ferrum ad se trahit ferrum magneti affrictum: Ita ontagio vis virtutis, aut improbitatis pernicies ab alio in alium transit.

Vt qui ame venenum sumunt antidotum, non laeduntur veneno: sic qui salubribus opinionibus ac decrens confirmarint animum, non inficientur oratione malorum, si forte in eos inc iderint.

Vina non modo soli sui referunt saporem, verumetiam arborum aut fruticum vicinorum: Ita non solum exprimimus eos vnde progeniti sumus, sed et eos, quorum consuetudine sumus vsi.

Vt qui a cane rabido morsi sunt, non solum rabiunt ipsi, verumetiam alios contagio inficiunt: Ita qui pestilentem alicunde imbiberint opinionem, et alios suis inficiunt colloquiis.

Conuitium.

Iaculum si in solidum aliquid inciderit, nonnunquam in mittentem retorquetur: Ita conuitium in fortem et constantem virum totum recidit in conuitium facientem. Plutarchus.

Vt qui luctantur, non abstergunt suum puluerem: sed se mutuo contaminant a mutuo cadant: sic quidam accepto conuitio, non id purgant, sed obseruant quid vicissim in illos possit torqueri. Plut.

Vt si vel inimicus ostendat lutum adhaerens vesti, non reiicis in illum, sed abstergis: Ita si quis ostendat maculam vitae, non regerendum est conuicium, sed abster genda labes. Plutarchus.

Absurdum existimant obprobrare cuipiam corporis vitium, a quo non sis ipse immunis: At multo magis ridiculum animi vitium in alterum coniicere, quod in te recidat. Plutarch.

Vt Telephus non respexit hostem, cuius erat hasta, sed salutem, quam adferebat: Ita non oporter offendi inimici conuitio, sed si verum admonet, vertendum est ad vitae correctionem. Plut.

Vt ille Thessalum Prometheum volens occidere gladio dissecuit tuber, ac sanauit: Ita saepenumero conuitium per iracundiam dictum ab inimico, vitium animi vel ignotum nobis, vel neglectum sanat. Plut.

Sicut echo non sonat, nisi cum reddit acceptam vocem: Ita nonnulli quicquid in ipsos dicitur, in alterum regerunt: aut non habent, quod dicant, nisi dicta referant aliena. Plut.

Vt Olympiae porticus vocem acceptam arte septies reddit, vnde heptaphonon oppidani vocant: Ita quosdam si vno tangas conuitio, sexcenta regerunt: aut si paucis ad loquendum prouoces, garriendi finem non faciunt. Plin. l. 36. c. 15.

Leo cunctis formidatum animal, cantum ac cristam galli formidat: Ita summi principes infirmorum conuitia nonnunquam timere coguntur. Plin. l. 8. c. 16.

Muraena fuste non potest interimi, ferula protinus: Ita quosdam leue incommodum exanimat, vt conuitium, qui grauissimas fortunae procellas infracto tulerunt animo. Plin.

Vt lasciuia simiarum febrim excutit leoni: Ita inimici conuicium aut contumelia, nonnunquam excussa desidia, vt ternoque ad honesti studium nos acuit. Plin. l. 8. c. 10. Vide Maledicentia.

Conuiuim.

Qui in eadem vehuntur naui, et in eisdem militant teotoriis, sese mutuo serant oportet: Sic qui versantur in Republica: At in conuiuiis non idem est necesse, nam illic peniculum est commune, hîc non item. Plut.

Apis cum minimum sit infectum, tamen admirabile facit opus, et mira ratione pollitiam moderatur: Ita in pusillis corporibus summa nonnunquam ingenij vis.

Quo maius est animal, hoc minus est foecundum: minuta numerosi foetus sunt, adeo vt acanthis minima anicula duodenos pariat pullos: ita quae minus valent pondere, numero sunt pensanda.

Correctio.

Vt difficillime sanantur, qui sui sensu carent in morbo, velut lethargici, ac phrenetici: Ita difficillime reuocantur ad bonam mentem, qui non agnoscunt sua vitia. Plut.

Vt mendum quod induruit ac diutius inhaesit difficile tollitur: Ita vitia inueterata non facile corriguntur. Plutarchus.

Remedia statim mordent vel offendunt, postea conserunt salutem et voluptatem: Ita salubria monita initio sunt non nihil amara, postea correcto iucundissima. Plut.

Vt est initium sanitatis sensus morbi: Ita correctionis initium agnoscere culpam. Plut.

Correptio.

Vt caro quae callo obduruit, non accipit vibices plagarum: Ita animus assuetudine peccandi non commouetur correptione, licet acri. Plut.

sectus a medico continuo offensus aufugiat, non expectans vt obligetur, et oblinatur vulnus ac mitigetur. Nam is quod doletiam passus. quod confert non vult experiri. Plut.

Nutrices vagientibus pueris rursum apponunt papillam: sic discipulus offeusus correptione, rursum est laude subleuandus, ne desiciat. Plutarchus.

Crux et tribulatio.

Vt hyeme media alcyone summa fruuntur tranquillitate, et hanc etiam aliis communicant: Ita cum maxime saeuit fortuna, tum maxime animi tranquillitate fruuntur pij, et hanc in alios quos possunt transfundunt. Erasm.

Cultus neglectus.

Vt mulieres ob hocipsum bene olent, quia nihil olent, et in quibusdam delectat cultus neglectus: Ita theologica oratio hocipso videtur ornatior, quod ornamenta neglexit, Erasm.

Cunctatio.

Leonis catuli informes naseuntur, vix ingrediuntur semestres, non mouentur nisi bimestres: Ita quae egregia futura sunt, sero proueniunt et lentis ductibus absoluuntur. Eras.

Cura superuacanta.

In vite quicquid per amputationem adimitur inateriae, id fructibus additur: Ita qui reciderit curas super vacaueas rerum sordidarum, plus va lebit in rebus seriis et grauibus: Aut quo minus est verborum, hoc grauio res sententiae Erasm.

Curiositas.

Vt quidam insana libidine neglectis formosissimis mulieribus, quae prostant ad inclusam et sumptuosam penetrant, etiam deformem: sic curiosus contemptis praeclaris spectaculis ac editis libris tam multis, alienas scrutatur epistolas, alienas domos, non absque periculo nonnunquam. Plut.

Vt Simonides gratiarum scrinium semper inane reperit, mercedis semper plenum: Ita si curiosus post aliquantum tempus suam aperit penum, inutilibus et insuauibus rebus plenam inueniet. Plut.

Quidam e poetis eligunt deterrima, vt ex Homericis versibus acepha los, et [gap: Greek word(s)] , tragicos syllogismos, et ab Archilocho obscoene dicta in mulieres: sic curiosus pessima et insuauissima e cuiusque vita decrepit. Plut.

Vt Philippus ex deterrimis hominibus conditam ciuitatem [gap: Greek word(s)] appellauit: sic curiosus malis vndique congestis, thesaurum quendam inmabilem et inamoenum sibi memoria construit. Plut.

Vt quidam neglectis pulchris picturis prodigiosas ac monstrosas minantur imagines, vt trioculos, carentes suris, cynocephalos: sic curiosi malis alienis magis delectantur, quam honestis. Plut.

Quemadmodum aquilae et leones cum ambulant, introrsum vertunt vn gues, ne conterantur, ac seruant in praedam illorum aciem: sic animi vigorem non conuenit alienis rebus noscendis absumere, sed seruare ad vsum necessarioruco. Plut.

Vt turpe est ingredidomum alienam, aut introspicere: ita turpius est scrutari, quid alij domi faciant. Plutarchus.

etiam non esurientes, et a potu qui ad bibendum inuitaret, etiam non sitientes: sic fugienda sunt spectacula, serinonesque qui pelliciunt sui desiderio eos, ad quos nihil attinent. Plutarch.

Vt vlcus cruentat seipsum, dum scalpitur: Ita curiositas et sua mala studet cognoscere, et dolorem accer sit cognoscendi libido siue pruritus. Plutarch.

Gallina saepenumero pabulo apposito, in angulo scalpens ac verrens scobem, e stercore ordei granum vnum depromere mauult: sic curiosi praetermissis aut interruptis sermonibus innoxiis, si quid malum in cuiusquam familia occultu est, id prouerrunt in medium. Plut.

Vt taxatur in Comoediis Cleon, quod alibi manus habet et, alibi mentem: Ita muitis in locis est curiosi ho minis animus, nec vna habitat in domo. Plut.

Vt Sicyae, quod est in corpore pessimum, id attrahunt: sic curiosorum aures, quod est in hominum vita viriosissimum, id libentissime audiunt Plut. Plin. l. 32. C. I.

Ciuitates portas habent quasdam nefastas, per quas educuntur nocentes ad supplicium capitis, eiiciuntur purgamenta, nihil autem infertur sacrum aut purum: Sic in aures curiosorum non transeunt nisi homicidia, adulteria. Plut.

Vt nemo ferret, si quis medicus vel AEsculapius vltro accedens ad alienum morbum, percontaretur. Num haberet fistulam in ano, aut num mulier cancrum haberet in pudendis: multo magis eiieiendus curiosus, qui aliena mala non curat, sed retegit rantum idque non accersitus. Plut.

Portitoribus indignamur, quod aliena scrutantur vasa, cum id lex eis permittat, et ni faciant, damuun facturi sint: multo magis succensendum tis, qui suis omssis negotiis aliena perscrutantur. Plut.

Vt coci opiant pecorum prouentum, piscatores piscium: sic curiosus malorum, nouarum rerum commotionem, vt habeat quod venetur. Plutarchus.

Vt in aperto posita et exposita negliguntur ac praetereuntur, abstrusa petuntur insidiis: Ita qui valde later, et a vulgo semotus est, in huius vitam inquir unt homines. Senec.

Vt stultissimum est, cum huius mundi, in quo nati sumus, naturam cognoscere non possimus, alios innumerabiles mundos foris quaerere: Ita absurdum est neglectis rebus domesticis, de alienis esse solicitum et curiosum. Erasm.

DAMNVM.

VRtica sine aculeis adurit, ac vulnerat solo lanugine, soloque contactu: Ita quidam non aperta vi sed clauculum nocent. Eras.

Vti pyralis vltro aduolans lucernis adustis alis collabitur, ac periit: sic quidam ipsi sibi accersuot perniciem. idem.

Semel icti a scorpio, nunquam postea vespis, crabrouibus, aut apibus feriuntur: Ita nullum est incommodum, quod non commoditatis aliquid habeat adiunctum. Idem.

Simia cum imitetur hominem, tamen animal est omnium deformissimum: Ita qui aff ectat quod optimum est, nisi feliciter affecter, incidit in id

Debitum.

Qui dicunt, carebo domo, earebo famulitio, ne debeam: perinde faciunt, ac si hydropicus dicat medico, ego gracilis fiam, et inanis: nam nihil refert quam gracilis sit, modo sanus Plut.

Vt pedem et manum, si computruerit, data mercede resecamus: Ita domus. aut famulitium abiiciendum, vt liberemur aere alieno, hoc est, vt liberi fiamus. Plut.

Vt equus semel accepto fraeno, sessorem alium post alium fert: sic qui semel inciderit in aes alienum, nunquam explicatur. Plut.

Cholerici qui purgari nolunt sub tempus, collecta in dies maiore bile, postea grauiter discruciantur sic qui sinunt soenus accrescere, cum adest dies grauiter e capite laborant. Plu tarch.

Sicuti polypus quiequid brachiis attigerit. suctu tenet et attrahit: Ita difficillimum est euellere de manibus quorundam si quid nacti fuerint. Plin. l. 9. c. 29.

Decorum.

* Vt pulchritudo corporis apta compositione membrorum mouet oculos, et delectat, hoc ipso quod inter se omnes partes cum quodam lepôre consentiunt: sic hoc decorum quod elucet in vita, mouet approbationem eorum quibus cum viuitur, ordine, constantia et moderatione omnium dictorum atque factorum. Cic. lib. I. de offic.

Vt alia vestis magis sapientem decet quam alia, cum nullam oderit: sic magis congruit hoc aut hoc loco viuere. Senec.

colores, cum terra in qua nascitur, hîc nigra, illic viridis, alibi cyanea, alibi crocea, et aliis aliisque coloribus: Ita conuenit hominem hoc loco, in quo agit, vitae habitum commu tare. Plin.

Defensio.

Amphisbena serpens vtrinque eaput habet, et vtralibet corporis parte pro cauda vtitur: Ita quidam ancipites, nunc hac, nunc diuersa ratione se tuentur, et cum est commodum, ad ecclesiasticam libertatem confugiunt, cum visum est, principum praetextu rem gerunt, canonum obliti. Plinius.

Degenratio.

Non vt ex sapientissimis parentibus stultissimi plerunque nascuntur filij: Ita a doctis praeceptoribus indocti discipuli, a probis educatoribus alumni improbi. Nam illic corporum est propagatio, hîc animorum. Erasm.

Vt arbores quaedam bellae florent, verum nullum adserunt fructum: ita quorundam puerorum indoles magnam vitae frugem pollicetur, qui simulatque adoleuerint, ad ineptissimas conuersi voluptates, fallunt expectationem omnium. Idem.

Vt si Venerem suam Apelles, aut si Photogene Hialysum illum suum coeno oblitum videret, magnum acciperet dolorem: Ita si quis conspiciat eum corruptum, quem ad bonos mores instituisset: aut ignominiis affectum, quem ornasset honoribus, iniquo animo ferret. Plin. lib. 35. cap. 10.

* Est Indiae gens dicta Pandoraquae in pueritia cano sit capillitio, in senecta nigrescunt lapilli: ita nonnulli

primis annis sobrij ac modesti, grandiores iam ad nugas et ineptissimas voluptates abiiciunt sese, et quasi repuerascunt. Plin. libro 7. cap. 2.

Delectus.

Aqua maris inutilis potui, sed alit pisces seruit nauigantibus: sic in vnaquaque re quod inest commoditatis, excerpendum est. Plut.

Deliciae.

* Quemadmodum plantae ac semina in regionibus montuosis ac asperis non ita lasciuiunt, vt in campestri et molliore terra: sic homines hominum quoque mores ad regionis habitum immutantur, et mollis ac fertilis regio molles ignauosque red dit homines. Plut.

Desiderium.

Sicuti bona valetudo iucundior est iis qui e graui marbo liberati sunt, quam qui nunquam aegro corpore fuerunt: sic omnia desiderata magis quam assidue percepta delectant. Cicer. in orat. post reditum ad Quirites.

Meus.

Cum nauta videt imminere tempe statem, primum quidem Deos inuocat, vt incolumi liceat in portum appellere, mox contrahit vela, atque omnia nihilo serius parat quibus est opus: Ita nos debemus auxilio diuino fidere, sed sic vt nostrain quoque industriam adhibeamus. Plut.

Vt quibusdam minus mali suit, non omnino videre, quam perperam videre, velut Herculi, qui filios videns pro hostibus occidit: Ita lenius malum est, deos omnino non creder, quam credere noxios. Plut.

Vt peius sentiunt de homine, qui di cunt eum esse iracundum, perniciosum, quam qui negant eum viuere: Ita minus male sentiunt de Diis, qui negantillos esse, quam qui dicunt esse morosos, noxios, irritabiles, vt faciunt superstitiosi. Plut.

Quemadinodum a piscibus Hyrcanis, nec boni quippiam expectatur: nec mali: sic Epicurei, nec turbari nos volunt deorum metu, nec deloctari beneuolentia. Plut.

Quemadmodum agricola non incidit spinam priusquam asparagum inde ceperit, et Lybies non ante incendunt sarmentum quam thus collegerint: Ita Deus non excidit genus regum pestilens, priusquam hinc fructus aliquis bonus contigerit. Plut. de viodicta diuina.

Difficilia quae pulchra.

Vt Asparagus Spinosus dulcissim fert fructum: Ita ex duris initiis, magna voluptas nascitur. Plut.

Id quod maiori negotio chalybi aut marmori insculpseris durat diutius: Ita quod maiori studio discimus nunquam obliuiscimur. Erasm.

Vt rosa flos vnus omnium longe gratissimus, de spinis nascitur, sic e tristibus et asperis laboribus fructus capitur dulcissimus. Idem.

Vt palma quia cortice sit cultella to, disticilis quidem est ascensu, sed fructum habet dulcissimum: Itidem eruditio et virtus aditum habent difficilem, sed fructum dulcissimum, Plin. l. 13. c. 4.

Leonis catuli informes nascuntur, vix ingrediuntur semestres, non mouentur, nisi bimestres: Ita quae egregia futura sunt sero proueniunt, et len tis auctibus absoluuntur. Plin. lib. 8. cap. 16.

Vt Phoenix nonnisi quingentesimo anno nascitur. Ita insigniu virorum rarus est prouentus. Plin. lib. 10. ca. 2.

A sinae per omnem gignuot vitam, cum homo tam mature desinat ponere: Ira facilior et perpetuus prouentus rerum vilium, egregia raro contingunt. Plin. l 8 c. 43. Senec.

Vt herba Moly difficile quidem effoditur, sed ad remedia praeter caeteras efficax est: Ita quae praeclara sunt, contingunt, nisi magno negotio. Plin l. 25. c. 9.

Vt quae praeclara sunt vix multo cultu proueniuut, contra caepe, allium et quaedam huiusmodi vilia etiam reposita aut suspensa, proferunt sese: Ita quae sunt egregia non nisi magno contingunt labore, quae mala passim obuia sunt. Eras.

Dignitas.

Agrippae qui vocantur, quoniam praepostere nascontur, hoc est, pedibus primum emergentibus, malis auspiciis in vitam ingredi creduntur, magnoque humani generis malo, vt Marcus Agrippa et Nero: Ita qui per nefas et simoniam irrumpunt in imperium, aut episcopatum (vt vocant) magnam pestem adducunt sibi suisque. Eras.

Diligentia.

Vt nihil minus expedit, quam agrum optime colere: Ita saepenumero inutilissimum est, nimis esse in negotio diligentem. Plin. l 18 c. 6.

Vt qui serius exiuit, cursus celeritate penset ac sarciat oportet: Ita quiserius ad bonam vitam aut literas accessit, diligentia reparet necesse est, superioris cessationis iacturam. Senec.

Discendi ratio.

Vt priusquam assneuimus, multa nos offendunt in homine, quae postea assuetis sunt etiam iucunda: sic in litteris, in philosophia, prima illa taedia toleranda sunt, donec vsu fiant facilia iucundaque. Plut.

Vasa ad accipiendum, quod infunditur, accomimedant et inclinant sese: sic qui discit, debet accommodare sese, nequid effluat eorum quae vtiliter dicuntur. Plut.

Vasorum malorum et putrium aures quibuslibet implentur potius, quam necessariis: Ita quidam stultissima protinus discunt. Plut.

Discipuli artium liber alium.

Veluti si quis ignem petat a vicino, deinde illic luculento reperto foco desideat, maneatque: Ita quidam sem per assident praeceptori, nec accendunt ingenium suum vt domi suo fruantur igni. plut.

Vt auis quidquid pabuli nacta est, in pullos transfert protinus, ipsi nihilo melius est: Ita quidam ideo discunt, vt statim doceant, ipsi nihilo meliores euadunt Plut.

Quemadmodum ignaui, cibique auidi canes, domi ferarum pelles mordunt, ac villos vellune, feras ipsas in venatu non atungunt, sic quidam praepostere, studiosi, de nugis agunt, capot disciplinae non atringunt. Plut.

Non vt vasa, itidem ingenia desiderant repletionem: sed satis est accensio, velut incitamentum in materia: quo vis inueniendi, et cupiditas veritatis incitetur. Plut.

Non vt ex sapientissimis parentibus stultissimi plerumque nascuntur filij: Ita a doctis praeceptoribus indocti discipuli, a probis educatoribus

Vt nonnullae mulieres ex viris quibusdam non concipiunt: aliis adiuncta foecundae finnt: Ita sunt qui apud quosdam praeceptores indociles aliis traditi doctoribus proficiunt, quod sint vt corporum ita et ingeniorum cognationes ac dissidia. Idem.

Discordia.

* Tyrrheus lapis, qua muis grandis innatat, comminutus sidit: ita concor dia sustinemur, discordia pessum imus. Plin. lib. 2. cap. 106. et libro 36. cap. 17.

Vt macula statim est cluenda, ne inhaerescat et difficilius eximatur: Ita dissentio fratrum illico tollenda, ne gignat odium. Plut.

Vt si buboni accedat febris, nihil est periculi: verum si sublato illo tamen morbus perseueret, videtur altius egisse radices: sic fratrum dissensio, quae cessat lite finita, causae erat non ipsorum: at si manet etiam dum negotio confecto, iam negotium prae textus erat, non causa, sed exulceratus animus in causa fuit. Plut.

Vt aqua in locus hiatesac diductos influit, ac magis eos diuellit: Ita quidam irritant fratrum dissidia. Plutarchus.

Vt connenit a mantibus diuersas amicas, in eandem depei euntibus male conuenit: sic dissident, qui eadem ex re gloriam affectant. Plut.

Vt singula hastilia facile frangas, coniuncta uon possis: Ita dissidentes facile superantur, concordes haud fa ciie. Plut.

Vt periculum sit, si omoes in diem incliuenrt latus nauis: sed aliis alio inflectentibus nauis optime libratur: sic seditio et dissensio inter Rhetores tu tiorem reddit statum ciuitatis: item dissensio poetarum inter se facit, vt minus inficiant opinionem lectoris. Plut.

Scorpius lethale venenum habet, aconitum lethalius, tamen hoc in potu datum aduersus scorpionum ictus remedium habet: Ita dum venenum cu veneno colluctatur, seruatur homo. Itidem duorum pestilentium ciuium discordia nonnunquam reipublicae saluri est. Eras.

Disputationes.

Vt apud Homerum Vlysses ridetur a procis, quod panis frustula peteret, non enses, neque leberes: Ita magis ridendi sunt, qui disserendi minutulas ac friuolas quaestiunculas obii ciunt. Plut.

Dissidiun.

Galli saepius in pugna commoriuntur: Ita quidam mutuis diisidus conficiuot sese. Plin. l. 12. c. 21.

Vt coelo quamuis sereno, nubecula quamlibet parua ventum procellosum dabit: sic rebus admodum pacatis, ex minimo dissidio grauissimi rerum motussubito exoriuntur.

Vt vitis refugit brassicam, quercus abhorret ab olea, multo magis autem a nuce iuglande, nam vitis cum omnia complectatur, solam brassicam declinat, quercus si in serobem oleae depacta fuerit emoritur eadem, et iuxta nucem iuglandem inarescit: sic inter quasdam nationes naturale dissidium est, vt nulla pacto queant coalescere concordia. Plin. lib. 25. cap. I.

Dssimulatio.

et oblique ferit: Ita quidam in fine virus effundunt suum et dissimulanter laedunt. Eras. Vide simulatio.

Vt vitrum quia pellucidum, nihil celat: ita quidam nihil tegere, nihil dissimulare norunt: quicquid in animo est, id protinus omnibus palam est. Plin. l 10. c. 62.

Distractio animi ad res diuersas.

Vt qui propriam domum non habet, per multas domos vagatur: Ita qui certum vitae institutum non sequitur, nunc in horum, nunc in illorum mores transit. Plut.

Qui multis negotiis distrahitur, ve luti lacus est, ad quem a multis concurritur, qui eum et exhauriunt et tuibant. Senec.

Stolo nibus amputatis omnia celerius adol escunt in arbore nimirum alimentis in vnam collatis stirpem: Ita animus leuatus superuacuis negotiis, plus efficit in studiis honestis, tota mentis in idem intenta. Eras.

Mugiles si caput condiderint putant se totos occultari: Ita quidam si sua vitia dissimularint ipsi, putant ab aliis non animaduerti, qui mos idem et pueris est. Idem.

Diuitiae et opes.

Qui viro malo addit opes et gloriam, is febricitanti ministrat vinum bilioso mel. coeliacis obsonia, quae morbum animi, hoc est, stultitiam augeant. Plut.

Vt floridum auleum aliquando multa tegit sordida: sic splendor et strepitus potentum, multas obtegit calamitates. Plut.

Vt vestes videntur addere colorem homini, cum per se sint frigidae, non addunt autem, sed eum, qui est in corpore, tuentur: sic opes videntur dart iucundam vitam, cum ea proficiscatur ab animo, non a rebus exter nis. Plut.

Vt qui febri laborant, e dinersis diuersa capiunt hoc est e calidis frigescunt, e frigidis calescunt: sic et diuitiae molestiam a adferunt stultis, et paupertas gaudium sapienti, Plutarchus.

Vt longiore via potius vtendum est, si nodo sit tutior, quam breuiore et periculosi: sic opes ad gloriam euitendum, vt serius contingant tuto potius, quam statim cum periculo. Plut.

Animalia quaedam circa nubilia confundunt vestigia, nequeant inueniri: sic nobis celandum bonum nostrum. quo tutius sit. Senec.

Auis quae pluma tantum tenetur, minimo dispendio potest aufugere: sic opes non debent remorari a studio sa pientiae. Sen.

Non faciunt equum meliorem au rei fieni: nec hominem meliorem fortunae ornamenta. Senec.

* Otiosi diuitiis luditis, nec peruidetis illarum periculum. Sicut barbari plerunque inclusi et ignari machinarum, segnes laborem obsidentium spectant, nec sciunt quo illa per tingant, quae ex longinquo iustruuntur Idem vobis euenit. Marcetis in vestris rebus, nec cogitatis quot casus vndique immineant, tam iamque pre ciosa spolia laturi, Senec. lib. de vita beata cap. 26.

Non continuo melior gubernator, cui pulchrius aut maius sit nauigium: Ita non est melior vir, cui fortuna splendidior. Senec.

Vt adamas si iuxta magnetem ponatur, non patitur abstrahi ferrum, aut si admotus magnes apprehenderit, adamas e diuerso rapit atque aufert: Ita pecuniae studium dissidet

cum Christiana pietate, et modis omnibus auocat, nec sinit adhaerescere Christo. Eras.

Bucephalus Alex. magni equus, quotres nudus esset, equisonem in ter gum admittebat, ornatus regiis phaleris neminem ferebat, praeter regem ipsum, in reliquos omnes ferociebat: Ita quidam tenues quemuis ferunt, diuites facti despiciunt vulgares. Plin. l. 8. c. 42.

Quemadmodum vrtica, si contanter attingas ac timide, adurit: sin premas tota manu, non adurit: Ita pecunia, si cautim circum spectimque tractes, inficiet: sin contemptim ac neglectim, innoxia est Plio.

Vt auibus pennas accidimus, ne longius auolent. Ita quibusdam opes et authoritatem, ne se tollant in altum. Eras.

Vt Philosophus missa lingua victi mae, rem simul et optimam, et pessimam misit. Sic opes optimae sunt si recte vtaris, pessimae si secus. Idem ex Plutarch.

Diuites.

Quidam in foro felices videntur, domi moribus vxorum cruciantur: sic diuites foris felices apparent, intus malitia noctes diesque discruciat. Plut.

Vt quibusdam cum foris in foro, aut in curia conspicui sint aut splendidi, domi morosa vxor contristat omnem vitam: Sic regno ac diuitiis multa adsunt occulta mala. Plin.

Scombri in aquis sulphureum habent colorem, extra aquas similem caeteris: ita diuites in suo regno diis pares, et caeteris longe praestantiores videntur, in morre nihil ab aliis differunt Plin.

Cerui cum cogantur sua cornua abiicere, tamen occultant ea praecipue dextrum, ne medicamenti vis aliis sit vsui: Ita diuites nonnulli, cum ipsi diuitiis vti non queant, haud tamen sinunt alios frui. Plin. l 8. c. 21. Aristot. de Nat. l. 9. c 5.

Cum asinus ipse sit [gap: Greek word(s)] , ex ossibus tamen huius optimae fiunt tibiae, vt ait AEsopus apud Plutarchum: Ita diuites quidam ipsi indocti, tamen pecunia sua suppeditant ingenium studiosis. Eras.

Docendiratio.

Si quid in vtres velisinfundere boni, ventum atque aerem amoueas oportet, sic fastum ac tumorem eximas oportet ab animo eius, quem velis docere Plut.

Vti salicis semen ante maturitatem abiectam, non solum ipsum nihil gignir, verum etiam foeminis sterilitatis est medicamentum, hoc est, efficit ne conspiciant: ita sermones istorum qui prius docent, quam vere sapiant, non solum ipsos non reddunt meliores, verum etiam auditores suos inficiunt et red dunt ind ociles. Plin. 16. ca. 27.

Doctrina et eruditio.

* Vt equos propter crebras contentiones praeliorum ferocitate exulantes domitoribus tradere solent, vt iis facilioribus possint vti: sic homines secundis rebus effrenatos sibi praesidentes, in gyrum rationis et doctrinae duci oportet, vt perspiciant rerum humanarum imbecillitatem varietatemque fortunae. Cicer. lib I. Officiorum.

Cibus innatans stomacho, onus est non cibus: idem mutatus in vires et sanguinem transit: sic quae legeris, si solida durant in memoria, aliena ma nent si abeunt in ingenium, tum reddunt eruditiorem. Senec.

Terra quae gignit salem nihil aliud gignit: sic ingenia foecunda in literis, in caeteris fere rebus non perinde valent. Plin. Libro 31. cap. 7.

Vlna vasis infusa e taxo factis, mor tifera sunt: Ita salutaris alioquin eruditio, si inciderit in hominem pestilentem, moribus illius redditur noxia. Plio.

Vt laurus tota viret perpetuo: Ita doctrinae fama non senescit, neque marcescit. Plin. l. 15. c. 30.

Vt qui hircosi sunt, grauius olent, cum se vnguentis obleuerint: Ita foedior est noquitiae fama, si eam doctri nae celebritas reddat magis conspicuam, latiusque traducat in hominum fabulas. Eras.

Vt gemma minutula quaedam res est, sed ingentibus tamen saxis anteponitur: sic homo pusillus, sed ingenio valens: Item philosophia seu virtus ostentatione minimum quiddam est, sed precio maximum. Idem.

In ludo sphaerae simul discunt et mittere et excipere commode: at in doctrina prius est bene accipere, quam mittere, quemadmodum accipere prius est, quam parere. Idem.

Dolor.

Vt sapiens gubernator in tranquilltate tempestatem expectat: Ita rebus tranquillis ad dolorem aliquem praeparandus est animus. Plut.

Vt medica terra diu retinet semina propter asperitatem, vt sero emergant: Ita morborum, ac dolorum causae in hominibus aliquoties diu latent, donec voluptas in febrem crumpat. Plut.

Vt medici in vehementi fluxu pituitae non statim succurrunt pharmaci, sed foris admouent, quod tempore concoquat humorem, ac tum medentur: Ita in recenti doloret acendum, donec tempore mitior ad cuitat consolationem. Plut.

Dotes hominum diuersae.

Vt num quiuis pictor quauis in parte artis valet, sed hic in diis exprimendis praecipuus, alius in vultibus reddendis, alius in lineis excelluit, alius in colorum mixtura, alius in symmetria: Sic qui virtutem profitentur, aliis dotibus enitent alij. Item in eloquen tia seu literis. Eras.

Dux belli.

Vt elleborum concitatis intus omnibus, ipsum in primis exit: Ita dux fortis adhortatus suos inter primos prodit in hostem, velut inquit Herophilus autore Plinio.

EBRIETAS.

IGnaui canes apud mensam audent, in venatu minime: sic ingenerosum est, cum sobrius libere loqui non audeas, inter pocula id facere. Plutarc.

Vt dolium efferuescente vino rum pitur, et quod in imo est, eruitur in summo: sic ebrietas abditissima pectoris profert. Senec.

Quemadmodum onerati mero, non continent cibum, ita nec arcanum, re dundante vino. Senec.

facti quouis solis radio offenduntur: sic vitia multa et assidua contracta temulentia durant et sobriis. Seneca.

Vt polypi non extendunt sua flagella nisi ad esculenta: sic quidam omnem felicitatem cibo potuque me tiuntur. Plut. Plin. l 9. c. 29.

Lysimachus ob sitim coactus se de dere Seythis, deinde cum frigidam bibisset aquam, dij boni, inquit, quam breuis voluptatis causa quantam deposuifelicitatem: Ita nobis cogitandum, postquam ob potatiunculam in tempestiuam aut Venerem, in longum morbum incurrimus. Plut.

Muscae et alia nonnulla insecta suctu viuunt, ideoque cis pro lingua est fistula: Ita quosdam videas bibones, qui potu viuunt, a cibo abhorreant. Eras.

Educatio.

Vt multa agrestia suboascentia in agro, mala quidem ipsa sunt, sed tamen signa felicis atque vberis soli, si quis excolat, sic animi affectus per se mali arguunt ingenium non malum si accedat recta institutio. Platarchus.

Nulla fere est arbor, quae non sterilescat, ac tortuosa fiat, si cultura desit: Ita nullum tam felix ingenium, quod non degeneret citra rectam educationem. Plut.

Qui equos recte alunt, cos docent parere freno: pueros qui volet instituere, primum assuefaciat vt dicto sint audientes. Plut.

Nullus equus recte sessori paret, nisi arte domitus: Ita nullum ingenium non ferox nisi praeceptis cieuretur et educatione. Plut.

Nulla tam fera bellua, quae non mansuescat cura: ita nullum tam agreste ingenium, quod institutione non mitescat. Plut.

Vt molli materiae facile sigillum imprimitur, si durescat, non item: Ita puerorum ingenia facile quamuis recipient disciplinam: sin aetate durescant, non item. Plut.

Vt agricolae vallos apponunt arbusculis. quo recte crescant: Ita qui instituit, addit monita, et praecepta ingeniis salubria, ne deuaricent in vitia. Idem.

Vt plures vrbes praeternavigasse pulchrum est, sed expedit vnam incolere optimam: Ita quamplurima sunt cognoscenda, sequenda retinendaque optima. Idem.

Frustra suber appenditur retibus, vt natent, si plumbum annexum deor sum trahat, et in aequo teneat: Ita frustra praeceptis bene viuendi instituimur, si malitia addita non sinit e stul titia emergere. Idem.

Vt ager si non colatur, non solum infrugiferus manet, verumetiam multa syluestria producit: Ita adolescens rationis capax, nisi praeceptis honestis exerceatur, non solum non euadet bonus, sed ad multa vitla deflecte tur. Plut.

Vt agri non omnes frugiferi sunt, qui coluntur: sic animi non omnes culti fructum ferunt. Cic. lib. 2. Tusc. quaest.

* Si agricolam arbor ad fructum producta delectat, si pastor ex foetu gregis sui capit voluptatem, si alumnam suum nemo aliter intuetur, quam vt adolescentiam illius suam iudicoe: quid euenire credis his qui ingenia educanerunt, et quae tenera formaue runt, adulta subito vident? Senec. epist. 34.

cos lambendo format: Ita rude inge nij foetum diutina cura expoliri conuenit. Plin. l. 8. c. 26.

Coccycis pullus vbi adoleucrit, cum sit nothus, tamen legitimos deuorat, vnamque matrem ipsam: Ita quidam magna indulgentia stultoque amo re quorundam educati subuertunt cos. Plin. l. 10 c. 9.

Arbor per se infrugifera tamen in sitione discit ferre fructus: Ita prauum ingenium institutione ad bonam frugem potest demutari. Plinius lib. 17. cap. 14.

Arbor suapte natura non nisi vnicum foetum gignit, insitione eadem diuersi generis fructibus oueratur: Ita qui naturan suam sequitur, semper idem est, qui arte ducitur, sui dissimilis est. Plin.

Vt sunt quiclam fontes, qui potu pecudum atque etiam hominum cutem et pilos tingunt albo nigrove, Ita relucet etiam in ipso hominis vultu, et fronte, quod aiunt, quibus praeceptis imbutus sit, et quibus ex authoribus hanriat vitae rationem. Plin.

Vt gypsum, aut argilla dum est vda, in quamuis imaginem facile sequitur fingentis manum. Ita rudes animi ad omnem disciplinam sunt ido nei. Plin. l. 36. c. 24.

Foenum Graecum quo tractatur peius, hoc prouenit melius: Ita liberi quidam, quanto habueris indulgentius, tanto minusvalent: neglecti vero et vexati euadunt in viros. Plin. lib. 18. cap. 16.

Gypso madido statim vtendum, quod celerrime siccetur: Ita statim fingenda literis ac moribus aetas rudis, prius quam durior non admittat fingentis manum. Plin. l. 36. c. 24.

Gypsum etiam si iam iuduruit, tamen tundi rursum et in farinam resolui potest: Simulatque semel induruit ingenium adolescentis, aetate vitisque non potest refingi. Eras.

* Iniecto in oculos sago, leo sine vllo negotio capitur, alioquin inexpugnabilis: ita facillimum est, potentissimum etiam domare, modo cognitum sit illius ingenium. Plin. lib. 8. cap. 16.

Eb quentia.

Vt non satis est clauus, neque fraenum, nisi adsit qui arte moderetur: Ita non sufficit eloquentia ad moderandum populum, nisi accesserit sermonis moderatrix ratio. Plut.

Philosophus etiam eloquens, perinde est quasi si bonus gubernator etiam formosus sit Senec.

Vt aquae laus est, si nihil sapiat (nam vinosae signum est sapor aut succus) Ita a caeteris quidem requirimus eloquentiam: Theologus hoc ipso laudatur, quod infans est, et a musis alienus. Erasm.

Vt non est optima imago, quae materia testatur opes locatoris aut artem pictoris, sed quae rem proxime reprae sentat: ita optima est eloquentia quae non ostentat ingenium dicentis, sed rem aptissime ostendit.

Damnatur bombicina vestis seu multicium quod pellucens non tegat corpus, cum in hunc vsum sit reperta vestis: Ita ridenda facundia quae rem non explicat, sed inuoluit, cum in huc repertus sit homini sermo. Pl. l. II. c. 22.

Vana eloquentia.

Tilia cum habeat calicem ac folia dulcia, tamen fructum eius nullum animal attingit: Ita quorundam oratio blanda, grataque et composita, sententiarum nullus fructus. Plin.

Vti buxus semper quidem viret, Sed alioqui et odore noxia, et semen habet oumibus inuisum animantibus: Ita quidam praeter orationis grariam, nihil adferunt non fugiendum. Plin. lib. 16. cap. 17.

Emendatio scriptorum.

Vt qui parant statuam facere. prius rude quod dam simulachrum fingunt e trunco, postea dolant ac poliunt: Ita qui orationem aut librum instituit. Eras.

Erro et lapsus.

Vria tussis non facit phthisin, Sed in morem adducta: Ita error non statim gignit animi morbum. Senec.

Climenos herba ita morbo mede tur, vt sterilitatem adferat etiam in viris: Ita quidam malum aliquod ita profligant, vt aliud diuersum admittant. Eras.

Vt in magna strage alius alium tra hit in ruinam: Ita in publico errore, alius alium secum trahit ad perniciem. Senec.

Vt solis defectus magnam mortalium perniciem trahit: Ita regis error etiam leuis, magnam tamen in rebus humanis gignit perturbationem. Eras.

Euentus.

Vt qui canem lapide petens, nouercam percussit, ne sic quidem inquit, male: Ira quod praeter expectationem euenit, in bonam partem vertendum elt Plut.

Exempla vitae.

Vt qui se comunt, adhibent speculum: sic gesturus negotium proponit sibi laudatorum virorum exempla. Plut.

Olim ediscebant nomina digitorum: iisque aduersus terrores veluti remedio vtebantur, singulis lente re citatis: sic aduersus omneis animi pertubationes, exempla quaedam optimorum virorum habenda sunt in promptu. Plut.

Eryngium herbam si vini caprae in os inferas, cum ipsa sistitur, tum omnes consistunt, donec pastor herbam eximat: Ita principis mores mira vi in populum transfunduntur. Plut.

In facie plus offendit naenus, aut verrucula, quam in reliquo corpore grandes maculae aut cicatrices: sic exi gua delicta, magna videntur in principe, cuius vita in conspicuo est. Plutarchus.

Qui sibi comparatione deteriorum bonus videtur perinde est ac si quis ad claudos respiciens suam miretur velocitatem. Senec.

Vt Zeuxis picturus lunonem, Agrigentinis omnibus virginibus inspectis, quinque praecipuas elegit, ex quibus quod esset in vnaquaque prae cipuum mutaretur: Ita in plurimis op timi aobis ad exemplum vitae, discedi aut proponendi sunt, nec in his tamen reddenda sunt omnia, sed optima. Eras.

Vt solis defectus magnam mortalium perniciem trahit: ita regis error etiam leuis, magnam tamen in rebus humanis gignit pertubationem. Eras.

Experientia.

Ex omni genere curiositas hominum signa collegit instantis tempestatis: At multo magis conueniebat haec vti diligentia in consulationibus, vt obseruatis experimentis con iiciant, quid malorum ex vnoquoque

Exercitatio.

Vt ferrum aut aes vsu splendescit: sit exercendis negotiis enitescit animi vigor. Plut.

Vt ferrum si non vtaris, obducitur rubigine: sic animi vigor, nisi negotiis tractandis exerceas. Plut.

Exilium.

E corporis morbo quidam hoc ex cerpunt commodi, quod vacant negotiis, quibus distiringebantur, et quosdam labores obiecti reddidere validos: sic quibusdam exilium, paupertas. naufragium, occafio fuit philosophandi. Plut.

FABVLAE.

OVemadmodum araneae, ex se telas texunt: Ita quidam ex se ipsis comminiscuntur fabulas ac men dacia cum nihil subsit veri. Plut.

Vt apis ex amarissimis floribus et asperrimis spinis mel suauissimum ac lenissimum colligit: sic ex tur pibus. ac sceleratis fabulis vtcunque decerpi potest aliquid vtilitaiis. Plutarchus.

Quemadmodum iris nihil aliud est, quam relucentia Solis refracti in nubibus: Ita fabula quaedam est veri repraesentatio. Plut.

Vt Democrares medicus Considiae, mulieri, omnem curationem austeram recusanti, lac caprarum dedit quas lentisco pascebat: sic iis qui prorsus a tetricis philosophiae praeceptis abhorrent, fabellae quaedam amoeniores proponendae, sed quae philosophiam resipiant. Eras.

Facta verbis dissimilia.

* Vt si Grammaticum se professus quispiam barbare loquatur, aut si absurde canat is qui se velit haberi musicum, hoc turpior sit, quod in eo ipso peccat cuius profitetur scientiam: sic Philosophus in ratione vitae peccans, hoc turpior est, quod in officio cuius magister esse vult, labitur, artemquae vitae profeilus de linquit in vita. Cicero lib. 2. Tuscul. quaest.

Fama bona.

Ignis semel accensus facile seruatur, extinctus haud facile reaccenditur: Ita famam tueri facile est, extinctam non facile est restituere. Plut.

Delia cum nauigium, dum subinde sarcitur, et recoucinnatur, veluti perpetuum in multa secula redditur sic famae semper aliquid adiicien dum, ne collabatur. Plut.

Vt vmbra aliquando antecedit, aliquando sequitur: sic quibusdam statim, coutiugit fama quibusdam post mortem denique ea quo longius sequitur, hoc maior esse solet. Senec.

Vt ingentem obelisci magno quidem negotio statuuntur et collocantur ob immensum molis pondus, sed collocati semel, infinitis durant seculis: Ita arduum est virtutis aut sapientiae parare famam, sed parata nunquam intermoritur. Eras.

Vt obeliscis praegrandibus tantum ferme substernitur inter terram, quantum extat vt immoti consistant: ita semper mansurae famae magna firmaque fundamenta sint oportet. Idem.

Vt aromata tum vehementius fragrant, cum mouentur ant teruntur frangunturve: Ita virtutis fama latius spargitur: cum exercetur negotiis et rebus aduersis, Idem.

Medici vetant vti halicaccabo, quanquam dentibus firinandis prodest si eius succo colluantur, propterea quod periculum est, ne si diutius id fiat, delirationem gignat, et plus afferat incommodi, quam comodi: Ita non est vtendum his literis, quae sic linguam expoliunt, vt mores inficiant, aut non conuenit sequi, quae sic augent rem, vt famain laedant. Idem.

Fama ex malefactis.

Vt a vitiis corporis quidam inuenere cognomen: velut a distortis cruribus Vari, a tumnidis labris Chilones, a naso pi aegrandi Nasones: sic nonnulli malefactis sibi famam pariunt, ac nobilitantur. Plin. lib. 7. cap 8. lib. 11. cap. 53.

Familiaritas.

Vina non modo soli sui referunt saporem, verumetiam arborum aut fauticum vicinorum: Ita non solum exprimimus eos, vnde progeniti sumus, sed et eos quorum consuetudine sumus vsi. Vide conuersatio.

Fastus.

Vt venti desituri vehementissime spirare solent; ita mortales cum maxime efferunt sese, veluti Iulius pontifex, tum proxumi exitio solent esse. Vide superbia.

Faur.

Quaedam corpora lumen solis exceptum fulgore vicissim augent, atqueillustrant: Ita quidam aliorum fauore commendati, vicissim suis dotibus eos commendati. Plut.

Vt bilanx iu eam vergit partem, vnde plus accipit: sic quidam nunc huic, nuncilli fauent, qui plurimum det, non cuius causa sit optima. Eras.

Felicitas.

Vt histrio non est felicior. quod in scenis adornatus, rex aut Deus videatur: sic nec homo fortunae muueribus, quando quidem suis bonis aestimatus, nihil est Senec.

Vt segetem nimia sternit vbertas, rami oncre franguotur: sic animos immoderata rumpit felicitas. Senec.

Vt periculosa est, secundum Hippocratem summe bona corporis valetudo: ita rebus maxine prosperis inetuenda diuersa fortuna. Plut.

Fides seruanda.

* Vt locus in mari sine portu nauibus non potest esse tutus. sic nauimus sine fide stabilis amicis non potest esse in iis rebus quae sub eandem rationem cadunt. Cicero libro I. de luuent.

Filij.

Vt ferrum aut chalybs caetera quidem duritie, rigoreque superat, ab adamante vincitur: Ita res quidem potens est amor in liberos, sed hunc quoque superat pietas in Deum, Erasin.

Foedera.

Vt adamas si frangi contingat malleis in minutissimas dissilit crustas, adeo vt vix oculis cerni queat. Ita arctissima necessitudo si quando contingat dirimi, in summam vertitur simultatein, et ex arctissimis foederibus. si semel rumpantur, maximta nascuntur dilsidi: aut supra modum incandescit semel victa lenitas. Plin. lib. 37. cap 4.

Foenus et vsura.

rursum superfoetat: Ita foenerator aes alienum, priusquam conceperit, parit. Nam dantes statim petunt, et ponentes tolluut, et foenerant, quod pro foenore accipiunt. Plut.

Vulrures nihil ipsi occidunt, sed ab aliis occisa inuadunt Ita nonnulli alienis fruuntur sudoribus. Plut.

Qui in lutum inciderit, eum oportet aut fugere, aut manere: nam si se voluat, magis etiam inquinatur: sic qui rem habet cum foeneratoribus. Plutarch.

Cholerici qui pugnari nolunt sub tempus, collecta in dies maiore bile postea grauiter discruciantur: sic qui sinunt foenus accrescere cum adest dies, grauiter e capite laborant. Plutarchus.

Plato vetat aquam a vicinis peterc, nisi prius domi foederis vsque ad terram, quam ceramitidem vocant, repertique non spem esse venae: Ita prius excutiendum, vt parsim onia, aliave via tibi suppedites priusquam a mensariis pecuniam mutuam petas Plut.

Alutatium piscem semper sequitur piscis nomine sargus qui ilio coenum fodiente excitatum deuorat pabulum: Ita sunt qui se misceant alienis negottis, vt eis laborantibus fructum ipsi praeripiant. Vide Auaritia.

Fortitude.

Vt ceruls frustra sunt ingentia cor nua. cum desit animus: Ita non satis est opibus pollere, nisi fortitudo accesserit. Plut.

Vt qui ambulantes attollunt sese ac dilatant, fastuosi vocantur: at laudantur qui itidem faciunt in pugillum ceetamine aut in pugna, et vocantur fortes, et inuicti, sic qui in rebus aduersis erigit animum, fortis habetur et insuperabilis. Plut.

Magnus gubernator et scisso nauigat velo. etsi exarmauit, tamen reliquias nauigij aptat ad cursum: sic in corpore parum felici ac deficiciente, tamen fortis animus sui similis est Senec.

Quemadmodum quod in tesseris cecidit, id arte et ratione quam potest optime disponendum: Ita quod in vita accidit, in optimam vertendum partem. Plut.

Vt palmae arboris ramus, imposito onere, non deflectuur in terram caeterarum more, sed renititur, et vltro aduersus sarcinae pondus erigit sese: Ita viri fortis animus, quo plus negotiis premitur, quove magis saeuit fortuna. hoc est erectior. Plin. lib. 16. cap. 43.

Vt in arboribus robustiores sunt partes Aquiloni oppositae quam quae Austrum aut Zephirum spectant: Ita fortiores ac fir miores sumus in his, in quibus non duris casibus exercuit fortuna. Eras.

Vt pisces in mari nati, educatique, nihil quidem sapient salis marini. Ita quidem inter Barbaros geniti et educti, longe absunt ab omni barbarie. Idem.

Quemadmodum vrtica si contanter attingas ac timide, adurit, sin premas tota manu, non adurit: Ita pecunia: si cautim circumspectim que tractes. Inficiet: sin contemptim, ac neglectim, innoxia est. Idem.

Fortitudo praepostera.

Columbo in volatu pernicitas, sed dum plaudit in aere sibi placens, implicatis strepitu pennis, capitur ab insidiante alicubi accipitre, ita multi dum ostentant suas vires magis

Crocodilus terribilis est in fugaces, fugax contra insequentes: Ita quidam si concidas ac metuas, tum ferociunt: si strenue contemnas et obsistas, statim coucedunt. Idem.

Fortuna.

In Olympiis non licet vincere, de lecto aduersario: sic in vita quaecunque obtingit fortuna, cum ea luctandum est. Plut.

Veluti si quis caecus in quempiam incidat, illum caecum appellat, qui non vitauerit: sic nos fortunam facimus caecam, in quam nostrapte incidimus caecitate. Plut.

Vt aliis venti secundi sunt, aliis aduersi: Ita aliis fortuna fauet, aliis aduersatur. Plut.

Vt os non secatur trama, nisi prius cinere et aceto praemollitum, nec ebur inflecti potest nisi zutho prius mollefiat. sic fortuna non potest reddere vulner atos animo, nisi accesserit malitia Plut.

Vt pumilio, etiam si in monte con sistat pusillus est, Colossus etiam in puteo magnus: Ita sapiens in quacunque fortuna suis bonis magnus est, stultus et in summa fortuna humilis. Senec.

Vt apparatus scenae, quia commodato datus est, statim redditur, et sine querelae: ita quicquid in vita contigit magnificum, siue serius, siue mox a fortuna repetatur, aequo animo red demus, si his tanquam commodatitiis vtimur. Senec.

Vt grando illisa rectis dissultat magno quidem fragore, verum nulla noxia: sic insultus fortunae nihil potest in sapientem. Senec.

Vt conchylia crescente Luna augescunt, de crescente matrescunt: Ita stultus a fortuna pendens, nuns magnus est, nunc pusilius, nunc elatus, nunc supplex, vtcunque Rhamnusia mutauerit sese. Idem.

Vt indomita vis adamanti, vnde et nomen additum gemmae, adeo vt nec calescat igni, nec ferro cedat, quin magis ictum ita respuens vt ferrum simul et incudes disiliant: sic sapientis animus aduersus omnem fortunae saeuientis impetum iouictas. Idem.

Vt bonus artifex e quauis materia simulachrum fingit: Ita sapiens quamuis fortunam semper administrabit. Idem.

Nilus famem adfert AEgyptiis: si vel parum exundarit, hoc est, minus duodecim cubitis, vel plus satis, hoc est, vltra octodecim: Ita pariter obstat ad bonam mentem fortuna nimium secunda, vel nimium maligna, hi^c egestate vexans, illic deliciis auocans ab honesto. Idem.

Echinus praesentiens tempestatem, aut affigit sese, aut arena saburrat: Ita cum imminet fortunae tumultus, animus est philosophiae praeceptis confirmandus. Idem.

Foriuna fausta.

Qui morbo comitiali sunt obnoxij, frigore deprehen duntur, nam illico capitis vertigine laborant: at indoctos si paululum euexerit fortuna, protinus arguit cuiusmodi sint. Plutarch.

Quemadmodum imperiti artisices cum statuis exiguis magnas subdunt bases, magis conspicuam reddunt illorum exiguitatem: Ita fortuna si pusillo animo munus amplum addat, indicat et arguit magis animi humilitatem. Plut.

Vt qui morbo laborant, cibos purissimos et lautissimos fastidiunt, et recusant si quis edere compellat: iidem

dem restituti bonae valetudini, caseo quoque aut caepe lubenter vescuntur: Ita stultis magnifica fortuna iniucunda, sapientibus humilis ac renuis fortuna suauis. Plut.

Vt honoratior est domus, si luceat ignis, quemadmodum inquit Homerus: sic fortunae commoda splendidiora, iucundioraque, si animi gaudio condecorentur. Plut.

Canis quicquid excepit, protinus deuorat, et semper ad spem futuri hiat: Ita quod expectantibus fortuna proiecit, id sine vlla voluptate demit timus, statim ad rapinam alterius erecti. Senec.

Quemadmodum non raro sit, vt coelo maxime sereno saeuus imber subito cooriatur: Ita rebus maxime prosperis ac laetis, saepenumero grauissima rerum incidit perturbatio. Erasm.

Solent arbores protinus emori, si quando praeter solitum foecundae fuerint: Ita fortuna praeter morem blan da ac fauens exitium imninere saepenumero sigpificat. Idem.

Sicuti quasdam arbores foecuaditas et luxuries enecat: ita quosdam perdit immoderatus rerum successus. Idem.

Hedera complexu necat arbores: Ita fortuna prospera, dum blanditur, strangulat et perdit. Plin. l. 16. c. 35.

Fortuna aduersa.

Non quemadmodum in tragoediis, ita nobis in calamitatibus opus est qui comploret, et collacrymet. Plutarchus.

Vt apis ex amarissimo thymo, suauissimum mel colligit: Ita sapiens ex tristissimis rebus aliquid excerpit, vti litatis. Plut.

Vt muscae a leuibus locis veluti spe culis dilabuntur, asperis et cauis insident: sic quidam bonorum obliti tristium memoriam vrgent ac premunt. Plut.

Vt est locus in Olyntho Thraciae, in quem si scarabeus inciderit, non possit exire, sed distorquens sese immoritur: sic quidam malorum suorum memoriae immoriuntur. Plut.

Vt in pictura quae splendida sunt, oculis sunt obiicienda: celanda si qua mala, quae deleri non queant: sic in vi ta, bonorum contemplatione obscuranda malorum memoria. Plut.

Vt in musica graues acutis sic miscentur, vt concentum efficiant: Ita bonis et malis vtendum in vita, vt ex vtrisque viuendi ratio temperetur. Plutarch.

Vt grammaticus non solum vocalibus vtitur, sed et consonantibus, tenuibus, aspiratis, grauibus, longis, vt modulata sit oratio: sic in vita nihil purum. Plut.

Vt musici duriores harmonias aliis obscurant modulationibus: Sic in vita si quid accidit praeter animi sententiam meliorum collatione est obscurandum. Plut.

* Quemadmodum gubernatores optimi vim tempestatis: sic sapientes fortunae impetum superare possunt. Cic. ad Quint. fratrem.

* Quemadmodum tot amnes, tantum superne deiectosum imbrium, ranta mediterraneorum fontium vis non mutat saporem maris, neque remittunt quidem: ita aduersarum impetus rerum viri fortis non vertit animum. Senec. lib. de diuina prouidentia.

* Solidissima pars est corporis quam frequens vsus agitauit. Praebendi fortunae sumus, vt contra illam ab ipsa duremur. Paulatim nos sibi pares faciat. Contemptum periculorum assiduitas

periclitandi dabit. Sic sunt nautica corpora ferendo mari dura: agricolis manus tritae. Ad excutienda tela militares lacerti valent: agilia sunt membra cursoribus. Idem, cod. lib.

* Non est arbor solida, nec fortis, nisi in quam frequens ictusincursat, ipsa enim vexatione constringitur, et radices certius figit. fragiles sunt, quae In aprica valle creuerunt. Pro ipsis ergo bonis viris est, vt esse inter riti possint, multum inter formidolosa versari, et aequo animo ferre quae non sunt mala, nisi male sustinenti. Idem eod. lib.

* Quemadmodum tyrones leuiter Saucij non vociferantur, immo manus medicorum magis quam ferrum horrent: et veterani quamuis confossi patienter ac sine gemitu velut aliena corpora excoriari patiuntur: ita tu nunc debes te fortiter praebere curationi. Senec. l. ad Elbiam matrem.

* Cogita non esse magni animi se rebus prosperis fortem gerere, vbi secundo cursu vita procedit. Nec gubernaroris quidem artem tranquillum mare et obsequens ventus ostendit. Aduersi aliquid incurrat oportet, quod animum probet. Senec.

* Agicola euersis arboribus, quas aut ventus radicitus euulsit, aut contortus repentino impetu turbo perfregit, sobolem ex illis residuam fouet, et amissarum semina statim plantasque disponit, et momento (nam vt in damna ita ad incrementa rapidum veloxque tempus est) adolescut amissis laetiora. Senec.

Demetrius vitam perpetuo tranquillam, et sine vllis fortunae incursionibus, mare mortuum vocauit. Sen.

Vt nihil adfert momenti nimbus n mare decidens: Ita sortunae in commoda nihil mouent sapientem. Sen.

Rhododendri frondes iumenris, capris. et ouibus venenum sunt, eaedem homini contra serpentium venena remedio: Ita quod stultis perniciem adfert, vt res aduersae, aut eruditio, id sapiens vertit in suum bonum. Plio. lib. 16. cap. 20.

Vtaromatatum vehementius fragrant, cum mouentur aut teruntur frangunturve: Ita virtutis fama latius spargitur, cum exercetur negotiis et rebus aduersis. Eras.

Vt palmae arboris ramus, imposito onere, non deflectitur in terram caeterarum more, sed renititur, et vitro aduersus sarcinae pondus erigit se: Ita viri fortis animus, quo plus negotiis animus premitur, quoque magis saeuit fortuna, hoc est erectio. Idem.

Vti fulmen quodcunque animal protinus occidit excepto homine: Ita fortunae procellae indoctos ac brutos protinus animo deiiciunt, sapientem non item Idem.

Vt quercus et aliae quaedam arbores sub terra defossae duriores reddum tur ac durabiliores: ita qui diu premuntur aduersa fortuna diutius ftorent. Plin. l. 16. c. 41. et 43.

Semel icti ascorpio, nunquam postea a vespis, crabronibus aut apibus feriuntur: Ita nullum est incommodum quod non commoditatis aliquid habeat adiunctum. Plin. lib. 28. cap. 3.

Murena fuste non porest interimi, ferula protinus: Ita quosdam leue incommodum exanimat vt conuicium, qui grauissimas fortunae procellas infracto tulerant animo. Plin. lib. 23. cap. 2.

ita vel ingens potentia vel extrema fortunae humilitas tutum reddit a contumeliis. Eras.

Vt halcyones etiam media hyeme mare tranquillum praestant non sibi solum sed aliis quoque: ita sapiens turbatissimis rebus non solum ipse tuebitur animi tranquillitatem, sed alios concitatos componet ac sedabit. Idem.

Fortuna mediocris.

Vt autumno aut vere maxime fulgurat, minus hyeme aut aestate: Ita me diocris fortunae celsitudo ictibus obnoxia est. Eras.

Quemadmodum aedificia in palustri solo posita, nec terrae motu quatiuntur, nec hiatu absorbentur: ita humilis fortuna non est maximis malis obnoxia. Idem.

Qui in altis sunt specubus, a fulmine non feriuntur: Ita infirma fortuna tutissima. Idem.

Fortuna inconstantia.

Vt terrae foetus aliquando copiese proueniunt, aliquando maligne, et in animautibus aliquando foetura felix, aliquando sterilitas est, et in mari aliquando tempestas, aliquando tranquillitas: sic in vita varij fortunae casus. Plut.

Vt deciduae stellae subito extinguun tur: Ita quos fortuna subito in summa prouexit repente solent corruere, Plut.

Vt in rerum natura, quae spectatissime florent celerrime marcescunt veluti rosae, lilia, violae, cum alia durent: Ita in hominum vita, quae floren tissima sunt cirissime vertuntur in diuersum. Plin. l. 9 cap. 15.

In Boentia ad Trophonium antrum iuxta flumen Orchomenon, duo sunt fontes, quorum alter memoria et, alter obliuionem adfert: Ita fere magno alicui bono magni mali periculum est vicinum. Eras.

Fratres.

Vt in bilance, altera surgente, altera cedit ac deprimitur: Ita frater euecto ad maiora fratri cedere debet, submittens sese, non repugnans. Plutarch.

Vt in numeris minores additi maioribus eos multiplicant, et vicissim multiplicantur ipsi: sic frater obseruiens fratri euecto ad honores, et auget illius dignitatem, et vicissim ornaturillius splendore. Plut.

Vt in digitis, etiam qui scribere, aut cythara ludere nesciunt: tamen vna cum illis mouentur, et obsequuntur: sic fratres fratribus magistratum administrantibus adesse conuenit. Plut.

Armis perditis, aut instrumentis, licet alia parare, corpus aliud parare non queas: sic amicos alios inuenies, fratres non item, Plut.

Ex eadem materia prima, nata sunt elementa inter se diuersissima pugnantissima: sic aliquoties ex iisdem parentibus nascuntur fratres ingeniis dissimillimi. Plut.

Vt ciuiles seditiones rectius in hostes transferimus: sic rectius inuidemus alienis, quam fratribus: etiam si sit optimum, omnino non inuidere. Plutarch.

Frugalitas.

Templum Ephesiae Dianae tutos reddebat obaeratos a creditoribus: at multo magis Frugalitas et parsimo nia praebet asylum. Plut. et Plin. lib. 16. cap. 14. Vide Abstinentia, et Tempe rantia.

Fuga.

Furtum.

Quemadmodum fures alienis poculis ansas mutant ne possint agnosci: Ita nonnulli de alienis inuentis paululum quiddam immutant, ac sibi vsurpant, et detractis aut additis pauculis verbis, existimant suum videri posse, quod est alienum. Senec.

* Sicut fures earum rerum quas coeperunt signa commutant: sic multi alienis senrentiis pro suis vtuntur, nomina tanquam rerum notas mutantes. Cic. l. 5. de finib.

Vt fuci cum ipsi non mellificent, tamen illarum insidiantur laboribus: Ita sunt qui nihil ipsi excudant, sed aliorum vigiliis elaborata furto sibi vindicant. Plin. lib. 12. cap. 17. et lib. 12. cap. 11.

GAVDIVM.

VT fonti non deest humor, semper ex eo scatens: sic probo viro semper adest ad gaudium etiam si res externae mutentur. Plut.

Gloria.

* Quemadmodum vmbra aliquando antecedit, aliquando sequitur vel a tergo est: Ita gloria aliquando ante nos est, visendamque se praebet, aliquando in auerso est, maiorque quo serior, vbi inuidia secessit. Senec. enist. 80.

* Vt quidam morbo aliquo infecti, a cibo suauissimo abhorrent: sic facinorosi verae gloriae gustum omnino non sentientes ab eius studio plane abhorrent. Cic. 2. Philippic.

Vt lumen magis prodestiis qui vident, quam qui videntur: sic gloria magis confert iis, qui eam sentiunt quam quibus contingit. Plut.

Vti sol, si imminet hominis vertici, aut prorsum tollit vmbram, aut minimam reddit: sic ingens gloria extinguit inuidiam. Plut.

Vt ignis non reddit fumum, si statim emicet flamma: sic nec gloria est obnoxia inuidiae, si protinus elucescat: sed eos qui paulatim crescunt, sequitur inuidia. Plut.

Vt vmbra nos vel inuitos comitatur: Ita gloria virtutem sequitur, etiam fugientem. Senec.

Qui viro malo addit opes et gloriam, is febricitanti ministrat, vinum, bilioso mel, coeliacis obsonia, quae morbum animi, hoc est, stultitiam augeant. Plut.

Gloriae cupiditas.

* Vt leuitas est inanem aucupari rumorem, et omnes vmbras etiam falsae gloriae consectari: sic leuis est animi lucem splendoremque fugientis, iustam gloriam, quae est fructus verae gloriae honestissimus, repudiare. Cicero in Pisonem.

Qui esuriunt, magisirritantur, si conspexerint alios edentes, sic magis inflammantur ad gloriam, qui gloriae: sunt auidi, Cum alios audiunt laudari. Plut.

Vt conuenit amantibus diuersas amicas, in eandem depereuntibus male conuenit: sic dissident, qui eadem ex regloriam affectant. Plut.

Vti chamae leon non alio pascitur alimento, quam aeris, et idcirco ore est semper hiante: Ita quosdam aura popularis alit, neque quicquam captant praeter inanes labores, et gloriam. Plin.

Gradus.

Quibus maiora sunt corda, timidissima sunt: maximeque bruta: nam asino maximum est, et in Paphlagonia perdicibus bina sunt corda, cum animi sit conceptaculum et fons: ita quidam quo magis abundant insignibus, hoc minus habentrei: Veluti si doctor indoctus latissimo vtatur pileo aut epomide. Erasin.

Gratitudo.

* Lis qui imprudenter laeserunt, ignosci conuenit ab iis qui necessario profuerunt habenda non est gratia. Cic. l. 1. de Inuentione.

Sicut mensarij non grauatim reddunt deposita pignora, vt quae in hoc ipsum acceperint, vt restituant: sic nos quod a diis accepimus. Plut.

Creditori praeter sortem extra or dinem numeramus, beneficiorum autem vsum esse gratuitum iudicamus: et illa crescunt mora, tantoque plus soluendum est quanto tardius. Senec.

* Quomodo est disertus etiam qui tacet, fortis etiam qui compressis ma nibus vel etiam alligatis, gubernator etiam qui in sicco est, quia consumatae scientiae nihil deest, etiam si quid obstat quominus se vtatur: ita gratus est etiam qui vultrantum, nec habet huius voluntatis suae vllum alium quam se testem. Senec. lib. 4. de benef. cap. 21.

Vt gloria fugientes magis ac magis sequitur: ita fructus beneficiorum gratius respondet illis, per quos etiam esse ingratus licet. Idem lib. 5. de benef. cap. 1.

Vti faba et lupinum non exhaurit, sed stercorat agrum in quo alitur: Ita gratus meliorem reddit fortunam eius a quo beneficio adiuuatur, et refert quod accepit. Plin. lib. 18. cap. 14. et cap. 12. eod.

HAERESIS.

VT qui cane rabido morsi suat, non solum rabiunt ipsi. verumetiam alios contagio efficiunt: Ita qui pestilentem alicunde ebiberint opinionem, et alios suis insiciunt colloquiis. Eras.

Historia.

Sicuti sal modice cibis aspersus condit, et gratiam saporis addit: Ita si pau lum antiquitaris, aut ioci admiscueris oratio fiet venustior: si plus satis, nihil insuauius. Eras.

Homo.

Vt qui se meminerint inquilinos es se, et in conducto habitare, et modestius se gerunt, et minus grauatim exeunt: Ita qui intelligunt domicilium corporis ad breue tempus: a natura commodatum esse, et viuunt temperantius, et libentius moriuntur. Senec.

Luna semel extincta subinde renascitur, et vbi consenuit reiuuenescit: At homo nec renascitur, mortuus, nec repubescit senex, Plin. lib. 2. cap. 9.

Hominis nobilitas.

* Magnanimes nos natura produxit, vt et quibusdam animalibus ferum dedit, quibusdam subdolum, quibusdam pauidum, ita nobis gloriosum et excelsum spiritum, quaerentem vbi honestissimum non vbi tutissime viuat, similiimum mundo quem quantum mortalibus passibus: licet, sequitur aemulaturque. Senec. epist. 105.

Hominis in rebus suis oscitantia.

Sol, luna, stella, mare, terra, arbores, herbae, bruta, et in bis apes, formicae, conchae, denique lucernae, tem pestatem praesentiont, solus homo sua mala noo praesentit, neque prospicit. Plin. l. 18. c. vlt.

Cerui pastu dictamni excutiunt corpore sagitas, a phalangio percussi caucrorum esu sibi medentur: lacertae a serpentibus ictae, herba quadam se refouent: hirundines vexatis pullorum oculis chelidonia succurrunt, testudo cunilae pastu vires aduersus serpentes reficit: mustella in murium venatu ruta se confirmar, ciconia origano: hedera apri sibi medentur in morbis, item cancrorum esu: anguis foeniculi succo abiicit exuuium. draco vernam nauseam syluestris lactucae succo restinguit: pantherae aduersus aconitum, hominis excrementis sibi medentur, elephas chamaeleonte fronde (nam similis est animanti color) deuorata; vrsi cum mandragorae mala degustauere, formicas lambunt, ceruus venena tis pabulis herba cinarae resistit: pa lumbes, graculi, merulae perdices, lauri folio annuum fastidium purgant: Idem faciunt columbae, turtures, gallinacei: herba quae vocatur helxine: anates, anseres, caeteraeque aquaticae herba siderite: grues et similes, iunco palustri: coruus occiso chamaelconte qui etiam victori nocet, lauro infectum virus extinguit: breuiter nullum est animal, quod non intelligat sua remedia: solus homo nescit. vnde vel corporis vel animi remedia petere debeat. Plin. lib. 8. cap. 27. Aristot. lib 9. de natura anim. cap. 6.

Honestum.

Sicut Mercurius, quam minimo spatio discedit a sole, licet alioqui vagus et errabundus Ita non oportet longius ab honesto discedere sapientem. Erasm.

Vt mare grauida, minus laborat in gestatione, et in partu: Ita si rem honestissimam animo conceperimus, minore negotio consequemur quam stulta quaedam oblectamenta. Et qui mundi premia sequuntur minore do lore margaritum illud Euangelicum sibi parare poterant. Idem.

Honos.

Vt non quaeuis corona quemuis decet victorem: Ita non quiuis honos quemcunque hominein, Plut.

Vt colossi seu statuae male libratae, saepius subuertuntur: Ita nimius honor per inuidiam euertit multos. Plutar.

Qui viro malo addit opes et gloriam, is febricitanti ministrat vinum, bilioso mel, coeliacis obsonia quae morbum animi hoc est stultitiam augeant. Plnt.

Apud, Thessalos capitale est occidere ciconiam, non ob aliud, nisi quod serpentes interficiat: parcitur et apud Britannos miluis, quod vrbem raptis extis pecudum repurgent: Ita quibusdam honos habendus, non quod ipsi digni sunt, sed quod illorum vsui opera nobis sit vsui. Erasm.

Vt deciduae stellae subito extingunntur: Ita quos fortuna subito in summa prouexit: repente solent corrucre. Plut.

Vt stellae subito natae: subito item euanescunt. aut decidunt: Ita qui repente subuehuntur ad summos hono res, cito praecipitari solent.

Hospitalitas.

exteros cum cruciatu examinant: Ita insulares in suos satis humani, in alie nigenas immitissimi suot. Eras.

Hostus.

Lepus piscis homini certissimum est venenum, et homo vicisSim illi, adeo vt vel digitulo contactos statim emoriatur: Ita hostes mutuam vtrinque perniciem dant, et accipiunt. Erasm.

Humanitas.

Qui equos domant. primum blandiuntur, ac mollissime tractant: vt as suescant fraeno: sic populus lenitate subeundus. Plut.

Humilitas.

* Sol cum est altissime prouectus in Zodiaco, tum tardissimi motus est: ita quo fortuna te subuexerit altius, hoc oportet animo leniori minunsque feroci esse. Eras.

Hypocrysit et fucus.

Argentum cum sit candidum. nigras tamen ducit lineas, vt stannum: Ita quorundam alia species est, alia facta. Eras.

Vt vinum dilurius magis prouocat Vomitum, quam vel aqua simplex vel etiam vinum merum: Ita intolerabihor est nequitia pietatis simuiatione condita, quam simplex aut aperta malitia.

Vt pharmocopolae bracteis aureis tegunt remedla quae dam quo pluris vendant: Ita quidam lenocinio verbo rum, nihil ad rem pertinentium, rem commendari putant. Idem.

Draconites nec poliri potest, nec artem admittit, alioqui elegans ac translucens: Id diuina scriptura suum habet nitorem, nec artificium Philosophiae aut rhetorices admittit. Plin. lib, 37. c. 10.

Carbunculi ignis nomen et speciem habet, cum ignem non sontiant: vnde et A pyrustae. Ita quidam pieratis opinionem et imaginem obtinent, cum a re sint alienissimi. Plin. lib. 36. cap. 5.

Opalum gemmam indilcreta simi litudine adulterant Indi, experimentum in sole tantum. Ita virtutes quaedam vitia sic imitantur, vt difficillimum sit dignoscere, nisi ad summam lucem proseruntur. Plin. lib. 37. cap. 6.

Vt camelopardalis siue habis, collo refert equum, pedibus et cruribus bouem, capite camelum, maculis tigrim aut pardum: Ita quaedam inaequales sibi varias hominum formas exprimunt: si culcum inspicias, sanctum aliquem esse existimes: si orationem audias, satrapam loqui putes: si vitam expendas, nebulonem inuenies: si scripta bubulcum. Eras.

IACTANTIA.

SToici qui se dicunt inuictos, improhibitos, et caetera, cum omnia secus patiantur, similes sunt nauibus quibus inscriprum est [gap: Greek word(s)] hoc est splendidi, ac magnisici tituli, ant nihilo secius interun iactantur fluctibus, comminuuntur, ac subuertuntur. Plut.

Gallus victor illico cantu superiorem sese testatur: Ita quidam sua facinora iactant ipsi, et suarum laudum. ridiculi sunt tibicines. Eras.

Imitatio.

Qui omoia student exprimere, mul ta praua imitantur imprudentes, quemadmodum Aristoteles balbutiem, et Platonis incuruos homeros familiares exprimebant. Plut.

vt similis illis sit, quemadmodum filius similisiest patri, non quemadmodum imago picta. Senec.

Vt oscitant permulti, quod oscitantem conspiciunt: et micturiunt quod meientem viderint: Ita quidam nullo certo iudicio ad suscipienda negotia permouentur, sed quiduis aliis imitantur, ac reserunt. Eras.

Tarandus omnium arborum et fru ticum, locorumque in quibus latitat, colorem vllis etiam imitatur: Ita tutior erit qui ad quamcumque gen tem se contulerit, eius ritus ac mores imitetur. Idem.

Imperium.

* Non quemadmodum in palaestra, qui taedas ardentes accipit celerior est in curso continuo, quam ille qui tradit: ita melior Imperator nouus qui accipit exercitum quam ille qui decedit: propteream quod defatigatus cursor integro facem, hic imperator imperito exercitum tradit. Cic. lib. 4. ad Heren.

Vt non debetsumere citharam, qui canendi sit imperitus: Ita non debet Imperium sumere, qui non sit prudentia praedirus. Eras.

Vt ex igni et terra veluti necessariis, compositus est mundus iuxta Platonem, terra soliditatem conferente, igni calorem ac formam: Ita magna imperia non parantur: nisi misceatur cum fortuna virtus, et altera alteri sit auxilio. Plut.

Qui venantur bestias induunt exu uium cerui: qui aucupantur aues plumatis vtuntur tunicis, cauentque ne tauris appareant in veste purpurea, rubra aut alba elephantis, quod hoc colore irritentur, sic qui velit feram nationem cicurare domaremque moribus ac vestitu semet illi ad tempus accommodet necessum est. Plut.

Vt aeris circumfusi temperes elicit terrae fertilitatem: contra coeli in clementia Vitium premit atque extinguit: Ita fauor et benignitas principis, excitat honesta studia: rursum tenacitas, et odium extinguis arteis. Plut.

Vt mundus non erat mundus, minutioribus corporibus adhuc sparsim volantibus et elabentibus: solidioribus vero inter se depugnantibus, sed tempestatis, erroris, tumultus plena erant omnia, donec terra ex his accepta magnitudine, seipsam fingeret, aliisque instabilem praeberet sedem: sic magna imperia, plena tumultus, donec aucta potentia, etiam finitimis regibus stabilitatem praestat, vt terra caeteris elementibus circumferentibus sese. Plut.

Vt non queas cognoscere vas integrum sit necne, nisi liquorem infuderis: sic nec hominem nisi imperium commiseris. Plut.

Agrippae qui vocantur, quoniam praepostere nascuntur, hoc est, pedibus primum emergentibus, malis auspiciis in vitam ingredi creduntur, magnoque humani generis malo, vt Marcus A grippa, et Nero: Ita qui per nefas, ac simoniam irrumpunt in Imperium, aut episcopatum, (vti vocant) magnam pestem adducunt sibi suisque. Eras.

Vt magnes ad se trahit omne ferrum, sed AEthiopicus magnetem quoque alium ad se rapit: Ita rex populum quo lubet, cogit. At ingens aliquis rex etiam regibus caeteris vim facit. Idem.

Iniecto in oculossago. leo sine vllo negotio capitur, alioqui inexpugnabilis: Ita facillimum est potentissimum etiam domare, modo cognitum sit illius ingenium. Plinius libro

Adamas voa re mollescit ad ictus ferri, aliâs indomitus: Ita nullum est ingenium tam ferum, quod non aliqua ratione queat expuguari. Plin. lib. 37. cap. 4.

Improbitas.

* Quemadmodum Caecias ventus, contra aliorum ventorum septen trionalium naturam nubes non a se pellit, sed potius ad se artrahit: ita quoque improbitas probra ad se attrahit. Plut.

* Vt pulegium ipso brumae die flo ret, cum marcent omnia: ita rebus pessime vexatis regnant mali, quorum in pace nullus est respectus. Pli. lib. 18. cap. 25.

Impudicitia.

Panthera sic auida est exerementorum hominis, vt si in vase suspendantur altius: quam possit attingere, enecet sese, defatigati porrectu corporis: Ita nonnullis quod est foedissimum, id dulcissimum est. Eras.

Inconstantia.

Vt amphorae facile circumaguntur auribus: Ita quidam quouis sermone huc aut illuc impelluntur Plutarch.

Vt conchylia crescente luna augescunt, decrescente marcescunt: Ita stultus a fortuna pendens, nunc ma gnus est, nunc pusillos, nunc elatus, nunc supplex, vtcunque Rhamnusia mutarit sese. Plin. l. 2. c. 102.

Vt aestum maris aut decrementa lunae magis sentiunt imbecilliora corpora: Ita rebus contrariis vehementius commouetur animus minus sibi constans, et affectibus vidatus. Erasm.

Hyaena sicut et Ichneumon, nunc mas est, nunc foemina: Ita quidam sui dissimiles, nunc fortia loquuntur, nunc mollia, nunc philosophi sunt, nunc nepotes, nunc amici, nunc inimici. Plin. 1. 8. c. 3. et 23.

Apud Troglodytas lacus est, qui ter in die fit amarus et salsus, ac rursum dulcis, totiesque etiam nocte, vnde et insanus dictus: sic quidam inaequales, nunc asperi. nunc sunt blaudi, aliquando profusi, mox sordidi: iam vehementer aut iam supra modum oderunt. Plin. l. 31. c. 2. et l. 2. c. 6. Herodot l. 4.

Hypanis Seythicorum amnium princeps, per se purus et dulcis, circa Callipodas Exampeo fonte amaro ioficitur, atque ita dissimilis sui, in mare conditur, de quo quidem est illud Solini elogium, qui in principiis eum norunt praedicant, qui in fine experti sunt non iniuria execran tur: Ita quidam initio blandi et mamici postea longe dissimiles sibi reperiuntur. Plinius libro 1. cap. 10. Solin. cap. 23. Strabo libr. 9. Pompon. Mel. lib. 2.

Vt Euripus in Euboeo, septies in die defluit ac toties refluit mira celeritate, at idem tribus diebus vno quoque mense stat immorus, seprima, octaua, nonaque, Luna: Ita quidam inaequales sibi, aut nimium praecipites sunt, aut nimium lenti, in vtranque partem plus satis vehementes. Eras.

Mulus ex equa et asina constatus, nec equus est nec asinus: Ita quidam dum et aulici esse volunt et Ecclesia stici neutrum sunt. Mela libr. 2. Plin. 8. cap. 44.

Amphisbena serpens vtrinque caput habet, et vtralibet corporis parte et cauda vtitur: Ita quidam ancipites, nunc hac, nunc diuersa ratione se tuentur, et cum est commodum, ad ecclesiastieam libertatem confugiunt:

Indoles egregia.

* Vt dij immortales aullam didicere virtutem cum omni editi, et pars naturae eorum est esse bonos: ita quidam ex hominibus egregiam sortiri indolem, in ea quae tradi solent perueniunt sine longo magisterio, et honesta complectuntur cum primum audierunt. Senec. epist. 96.

Indulgentia.

Simia catulos fere complexu necat: Ita nonnulli parentes immodieo erga liberos affectu et indulgentia corrumpunt illos, Plinius libro 9. capite 54.

Coccyeis pullus vbi adoleuerit, cum sit nothus: tamen legitimos deuorat, vnaque matrem ipsam: Ira quidam magna indulgentia, stultoque amore quorundam educati, subuertunt eos. Plin. l. 10. c. 9.

Foenum Graecum, quo tractatur peius, hoc prouenit melius: Ita liberi quidam, quanto habueris indulgentius, tanto minus valent, neglecti vero et vexati euadunt in viros. Erasm.

Auriga non semper adducit habenas, sed aliquando remittit: Ita pueris nonnihil in dulgendum. Plutarch.

Industria.

* Vrsus informes gignit catulos, eos lambendo format: ita rudem ingenio foetum diutina cura expoliri conuenit. Plin. lib. 8. cap. 36.

Infamia.

Adyanton herbam etiamsi perfun das aqua, aut immergas, tamen siccae similis est: Ita in virum bonam non haeret contumelia. aut infamia: etiam si quis iufamare conetur. Eras.

Infidelitas.

Herbam canariam canis ita mandit, vt homo non cernat nisi depastam: et percussus a serpente aliam quandam petit, sed eam non decetpit inspectante homine: Ita quidam disciplinas a se repertas celant, ne prosint et aliis. Eras.

Ingenium.

Vt multa agrestia subnascentia in agro, mala quidem ipla sunt, sed tamen signa felicis atque vberis soli, si quis excolat: sic animi affectus per se mali arguunt ingenium non malum, si accedat recta institutio. Plutarch.

Gypso madido: statim vtendum, quod celerrime siccetur: Ita statim fingenda literis ac moribus aetas rudis, priusquam durior non admittat fingentis manum. Plin. libro 36. cap. 24.

* Vt multo maiora sunt opera animi quam corporis: sic hae res quas persequimur ingenio gratiores sunt, quam illae quas viribus. Cicero lib. 2. Offic.

Minor vis inest in radicibus herba rum salubrium, cum semen maturescit: Ita deterior sit ingenijnaturaeque vis, quoties liberis gignendis datur opera. Eras.

Adamas vna remollescit ad ictus ferri, aliâs indomitus, Ita nullum est ingenium tam ferum, quod non aliqua ratione queat expugnari. Idem.

Ingenium praecox.

Vt arbores quaedam belle florent, verum nullum adserunt fructum: Ita quorundam puerorum indoles magnam vitae frugem pollicetur, qui simul atque adoleuerint. ad ineptissi mas mersi voluptates, fallunt expectationem omnium. Plin. lib. 16. cap. 26. et 27.

glauca oeulorum acie, qui noctuae ritu plus noctu quam interdiu cernant: Ita quidam plus sapiunt in rebus facinorosis, quam in bonis ac praeclaris, aut in sordidis potius quam in egregiis. Plin. l. 7. C. 2.

Sicuti foeminae quae maturius pariunt citius senescunt, velut in Calin gis Indiae gente quinquennes pariunt, sed octauum non excedunt annum: Ita praecocia ingenia cito deficiunt. Plin. l. 7. c. 2.

* Ignis quo clarior fulsit citius extinguitur. Vinacior est qui cum lenta difficilique materia commissus, fumoque demersus ex sordido lucet, eadem enim detinet, causa quae maligne alit: sic ingenia quae illustriora sunt breuiora sunt: nam vbi incremento locus non est, vicinus occasus est. Senec.

Ex arboribus quae vehementer foe cundae sunt, eo celerius senescunt: Ita raro sunt viuaces egregio praediti ingenio et optima quaeque mortalium fugacissima sunt. Eras.

Salix ante maturitatem abiicit semen, vnde et Homerus fi ugiperdam vocat: Ita quaedam ingenia praecocia citius prosiliunt ad docendum, aut scribendum quam oportet. Idem.

Oliua sero prouenit, sed fructum habet egregium Salix statim adolescit, sed sterilis est: Ita praecox ingenium. Plin. li. 16. C. 26. in fine et l. eo. cap. 27.

Generosus equus melius gestabit sarcinam. quam ignauum iumentum: nemo tamen imponit: Ita magna ingenia sunt quidem et ipsa idonea functioni munium, sed indigna quae tam sordidis occupationibus onerentur. Erasm.

Terra quae gignit salem: nihil aliud gignit: Sic ingenia foecunda in literis, in caeteris fere rebus non perinde valent. Eras.

Trochus piscis ipse se init, et ex sese concipit: Ita quidam ingenij felicitate ipsi literarum semina infundunt sibi, quos [gap: Greek word(s)] vocant Graeci. Plin. l. 9. C. 52.

Sicuti vina languidiora vappescunt aetate: Ita desipiscunt ingenia vulgaria, eximia etiam ad extremam durant aetatem. Erasm.

Vt quaedam terrae mergam (ea est candida medulla) in se continent, qua stercorentur ac pinguescant: Ita ingenium probum secum habet, vnde fiat melius Eras.

Vt ad naphtham (id est bituminis genus) etiam procul visam ignes transiliunt ob naturae cognationem: Ita ingenia literis nata, statim eas arripiunt. Plin. l. 2. C. 108.

Ingenium infelix.

Vt qui spinas habet inpedibus, vbique spinas calcat: Ita sterili inge nio materia sterilis est Senec.

Vt horologij vmbram progressam sentis, progredientem non sentis, et fruticem aut herbam creuisse apparet, non apparet crescere: Ita et ingeniorum profectus, quoniam minutis constat auctibus, ex interuallo sentitur. Eras.

Vt histriones Herculem in scenis. aut Agamemnonem repraesentant personati, auro amicti, toruum tuentes, et late hiantes, tenuem et exilem edunt vocem: Ita quidam in dialogis faciunt Platonem, aut magnos viros loquentes, quorum pondus non possint ingenio tueri. Idem.

Ingenium vires superans.

Rhombus, et squatina, et rhaia, et pastinaca cum tardissimi sint piscium, tamen saepe reperiuntur habentes in

ventre mugilem omnium velocissimum, solertia et ingenio capientes: Ita quidam arte superant longe potentiores opibus aut viribus. Plin. l 9. ca. 42.

Vt ingentia pondera, quae nullis hominum viribus tolli possunt machinis facile tolluntur: Ita quod vi nequis efficere, ratione et arte facile efficias. Eras.

Chamelaeon quia pauidissimum animal, subinde colorem mutat: Ita qui viribus non pollent, ad varias artes confugiant necesse est Idem.

Plutarchus testatur se vidisse in Africa coruos, qui lapillos in aquam aggesserint, donec aqua eo surgeret, vt contingi posset: Idem narrat de, cane coniiciente lapillos in amphoram oleariam: Ita nobis quod viribus diminutum erit, ingenio supplendum est. Idem.

Ingeniorum diuersitas.

Vt culmus primum in altum surgit impetu, deinde crebris geniculis intersecatur, postremo in summo venti flatibus laborat: sic quidam initio feruent, deinde subinde subsistunt, et offenduntur, in extremo deficiunt de fatigati. Plut.

Anthraciti carbunculorum generi peculiare est, vt coniectus in ignem, velut intermor tuus extinguatur, contra aquis perfusus, exardescat: Ita quosdam contraria mouent si exhorteris, magis languescunt: si dehorteris, magis accenduntur: si bene merearis, redduntur inimici: sin male, pluris te faciunt. Eras.

Sicuti vinum alios hebetiores reddit, alios acutiores, alios elingues facit, alios loquaculos pro corporum habitu: Ita eadem stultitia et ignoran tia veri, quosdam incitat ad studium pecuniae quosdam ad voluptates. Idem.

Vt Sol lutum indurat, ceram lique facit: Ita eadem oratio ab eodem dicta, hunc emolliet ad paenitudinem erratorum, hunc irritabit ad contumaciam. Idem.

Ex matoribus cedris, quae florent non ferunt fructum: quae frugiferae sunt, non florent: Ita nonnunquam quibus adest dicendi lepos, non adest sapientia: quibus suppetit rerum vtilium cognitio, de est eloquij venustas. Idem.

Vt nonnullae mulieres ex viris quibusdam, non concipiunt, aliis adiunctae, foecundae fiunt: Ita sunt qui apud quosdam praeceptores iodociles, aliis traditi doctoribus proficiunt: quod sint vt corporum, ita et ingeniorum cognationes, ac dissidia. Idem.

Quemadmodum adamas aduersus omnia inuictus, hircino sanguine eoque calido ac recenti maceratus, malleo frangitur: Ita quaedam ingenia nulla vi peruincas, blanditia emollienda sunt. Idem.

Vt inter tot hominum millia nullae facies sunt per omnia similes, nec vllae voces: ita suum cuique ingenium est, suus cuique mos: Idem.

Ingeniis magnis magna etiam innata sunt vitia.

Si qua terra referta sit saltubus, fe ris et herbis syluestribus, multoque limo, protinus displicet imperito colono: at peritus agricola ex ipsis coniectat soli molliciem ac feracitatem, tantoque impensius dat operam, vt eam repurget, sic magnis ingeniis magna vitia solent innasci, quae non conuenit statim tollere. sed potius mederi: expectanda aetas, donec

Vt terra quo melior est natura, hoc magis corrumpitur, si negligatur: ita ingenia, nisi recte excolantur, quo sunt feliciora, hoc pluribus vitiis obducuntur. Plut.

Ignorantia et inscitia.

Vt morbus non celandus est, sed in publicum efferendus, quo sanari possit, vt dixit Heraclitus: sic inscitia non est tegenda. Plut.

Sicuti vinum alios hebetiores reddit, alios acutiores, alios elingnes facit, alios loquaculos pro corporum habitu: ita eodem stultitia et ignorantia veri quosdam incitat ad studium pecuniae, quosdam ad volupta tes. Aristot.

Ingratitudo.

* Vt aues quae laceratione corporum aluntur lapsa morbo corpora et casura e proximo speculantur: ita ingratus imminet morti, et circa cadauera volat. Seneca libro 4. de benef.

* Quomodo male filiae consulis, qui illam contumelioso et saepe repudiato collocauit: quomodo malus paterfamilias habebitur, qui negotiorum gestorum damnato patrimonij sui curam mandauit: quomodo dementissime testabitur, qui tutorem filio reliquerit pupillorum spoliatorem: sic pessime beneficia dare dicetur quicunque ingratos eligit. in quos peritura conferat. Idem, eod. lib.

* Quomodo foenerator quosdam debitores non appellat, quos scit decoxisse, et in quorum pudorem nihil superest, nisi quod pereat: sic ego quosdam ingratos palam ac pertinaciter praeteribo, nec ab vllo benefi cium repetam, nisi a quo non ablaturus ero, sed recepturus. Idem lib. 5. de benef.

Vt hedera adhaerens arborum ramis, ope aliena in altum erigitur: Sic obscuri consuetudine porentium crescunt, deinde praefocant eos, a quibus sunt euecti in altum. Plut.

Siphnius lapis oleo excalfactus durescit, alioqui mollissimus: ita quosdam benefactis reddas deteriores. Plin.

Inhumanitas.

Vt impendio malignus fit, qui fontem scatentem obtegat, aut solem obradientem prohibeat, aut lumen recuset de suo lumine accendere, aut viam monstrare grauetur: ita vehementer sit inhumanus, qui prodesse nolit citra vllum suum incommodum. Erasm.

Angues in Syria erga indigenas ve nenum non habent, nec eos petunt, exteros cum cruciatu exanimant: ita insulares in suos satis humani, in alienigenas immitissimi. Idem.

Inimicitia.

Vt priscis satis erat si a feris non laederentur, posteriores etiam in suum commodum vertere coeperunt, pellibus vestiri, carnibus vesci: felle mederi: sic nobis agendum est, vt ab inimicis non solum non laedamur, verum etiam adiuuemur. Plut.

Vt cupimus cloacas quam longissime ab aedibus nostris abesse: ita in inimicos vitiorum purgamenta reiicere profuerit. Plut.

Vt Onomademus noluit omneis tolli, qui diuersarum fuissent partium, ne sublatis inimicis omnibus, cum amicis, inquit, incipiamus digladiari: ita consumptis in hostes huiusmodi affectibus, magis comes sumus erga amicos. Plut.

Vt agricolae iuxta allia et caepas, serunt rosas, quod quiequid est in il lis molesti odoris, in haec transeat: sic inimicus, si quid est in nobis mali animi, id totum in se recipiens, ac consumens reddit nos amicis iucundiores. Plut.

Vt vultures ad extincta corpora odore feruntur, sana non sentiunt: sic inimicus, si quid deliqueris, statim olfacit, atque eo confestim accurrit, ad recte facta stupidus. Plin. l. 10. cap. 6. et Plut.

Vt hostis semper imminens muris, intcausa est, vt vigilet, ac sobria sit ciuitas: sic inimicus obseruans quid agas, facit, vt nihil agas, dicasve temere. Plut.

Dionysiaci saepe negligenter in ter se canuntin theatris, verum cum certatur, tum multo diligentius agunt omnia: sic accuratius gerit rem, qui scit viram suam aduersario obseruari. Plut.

Inter Agathallos et Acanthilides aues tantum est odium, vt si sanguis eorum immisceatur, continuo separent se rursum et dissiliant: sic inter patritios et plebem etiam si quando pro rerum vsu continguntur, durat tamen vsque odium naturale. Plut.

Vt lapis e Scyro stuctuat integer, sidit comminutus: sic res discordiâ pessum eunt, et concordiâ sustinentur. Plin. l. 36. C 17.

Lynceus per quercum videt, inimicus, etiam per famulum, per amicum perspicit quid agas. Plut.

Apes fucis ad opus et foetum calore confouendum vtuntur, vbi coeperint mella maturescere, tum expellunt ac trucidant: Ita ab inimicis quoque sumendum, si quo pacto per occasionem prodesse possint. Erasmus.

Iniuria.

* Que madmodum domini crude les tota cinitate. commonstrantur, inuisique et detestabiles sunt: ita regum infamia et iniuria latius pater, atque odium seculis traditur. Senec.

* Vt tela a duro resiliunt, cum dolore ecdentis solida feriuntur: ita nullum magnum animum, iniuria ad sensum sui adducit, fragilior eo quod petit. Idem.

* Vt intentam manum deiicere aliquis casus potest, et emissa tela declinare: ita iniurias qualescunque potest aliqua res depellere, et in medio intercipere. Idem.

Quaedam remedia tristiora sunt ipso morbo, vt satius sit oppetere mortem, quam his aucupari salutem, velut sugere sanguinem e vulnere recenti gladiatorum morientium: Ita quandoque satius est ferre iniuriam, quam maiore incommodo vlcisci, ferre pacem etiamsi parum commodam aut aequam, quam bellum cum immensis malis suscipere. Erasm.

Innocentia.

* Vt ignis in aquam coniectus continuo restinguitur et refrigeratur, sic falsum crimen in purissimam et castissimam vitam collatum statim concidit et extinguitur. Cic. pro Roscio.

Vt nepenthes herba ab Homero praedicata, addita poculis omnem conuiuij tristitiam discutit: ita bona mens insita nobis, omnem vitae solicitudinem abolet.

Inscitia.

Vt Panthera bene olet, sed non nisi bestiis, quas ad se trahit, hominibus non item, ita iocus bouis ingeniis grauis est, stupidis et bardis quouis aromate gratior. Plin. l. 8. C. 17.

Vt Tygrides, si quis tympanis circumsonet, in rabiem agi dicuntur, adeo vt seipsas denique discerpant: ita quosdam offendit quod aliis reddit animum, puta Musica Eloquentia, etc Plut.

Vti salicis semen ante maturitatem abiectum non solum ipsum nihil gignit, verumetiam foeminis sterilitatis est medicamentum, hoc est, efficit vt non concipiant: ita sermones istorum qui prius docent quam vere sapiant, non solum ipsos non reddut non meliores, verum etiam auditores suos inficiunt et reddunt indociles. Plin. l. 16. C. 27.

Nullum est animal, quod impensius amet suos foetus, quam asinus, et simia: Ita indocti suas commentatiunculas praeter alios amplectuntur. Pli. libr. 18. cap. 43. et capit. 54. eodem libro.

Vt scarabei, ac vultures offenduntur vnguentis, et Scytha iurauit se malle equum hinnientem audire quam citharoe dum canentem: ita non omnibus placent omnia. Plinius libro cap. 33.

Fraxinum campestrem in tantum horrent serpentes, vt nec matutinas nec vespertinas illius vmbras quamuis longissimas, vnquam attingant: et si gyro frondibus huius arboris claudatur ignis, et serpens, citius in ignem fugiat serpens, quam in fraxinum: Ita nihil conuenit vitiis et studio sapientiae, sub cuius vmbra quisquis se continuerit, tutus erit ab huius vitae venenis. Plin. l. 16. C. 14.

Vt in magicis ar tibus vulgus hoc magis admiratur, quo minus percipit rationem, cur illa tam absurda praescribantur: Ita quidam magis admirantur styium, aut carmen, quod non intelligunt. Vide iguorantia.

Insolentia.

Sicuti vina, et poma subacerba vetusta, emitescunt, dulcescuntque: Sic aetatis insolentia longo rerum vsu mitigatur. Eras.

Vt quae conspecta in aquis forma sua, aguntur in rabiem authore Colu mella: Ita quidam nimium admirantes sua, ad insaniam vsque redduntur insolentes. Idem.

Institutio.

Vt terra quo melior est natura, hoc magis corrumpitur, si negligatur: ita ingenia nisi rite excolantur, quo sunt feliciora hoc pluribus vitiis obducuntur. Plut.

Est terra quaedam asperior, durior que, quae tamen culta protinus ferax reddatur: sic ingenia duriora natura, institutione mansuescunt. Plut.

Vt curruum rotae vi inflexae, nunquam ad pristinam rectitudinem queunt reuocari, itidem histrionum baculi: ita quaedam ingenia: sic consuetudine et institutione deprauantur, vt corrigi non queant, Plutarch. Vide Educauo.

Intellectus.

* Vt in fidibus musicorum aures vel minima sentiunt: sic nos magna saepe intelligimus ex paruis Cic. l. 1. Offic.

Temperaitia.

* Quemadmodum temperantia sedat omnes appetitiones, et efficit vt hae rationi rectae pareant, conseruatque considerata iudicia mentis: sic huic inimica intemperantia omnem animi statum inflammat, conturbat, incitat. Cic. l. 4. Tusc. quaest.

Inuidia.

Non quaeuis arbor patitur complectentem se vitem, sed quaedam piaefocanteam, et extinguunt: Ita ambitiosi quidam iuuenes ob inuidiam promunt, ne quando emergant. Plut.

Vtij quos dolentes sopor occuparit, tristia somniant: Ira qui iuuidia, super stuione, auaritia, laborant. Plut.

Vt sttultus qui aduersis ventis et vndis nauigat, orta tranquillitate portum petit: Sic qui tum negotium relinquit cum diu iam cum inuidia luctatus, deinceps citra inuidiam viuere possit. Plut.

Qui diuersam ingrediuntur viam non possuni sibi mutuo prodesse: at qui diuersa vitae ratione vtuntur, adimunt inuidiam, ac magis sibi inuicem sunt auxilio. Plut.

Subduc materiam, extinguitur ignis: subduc occasionem, conquiescet odium, siue inuidia.

Quemadmodum in OEconomicis inquit Xenophon, suum habent locum vasa sacris parata, suum quae coenis, alibi quae agriculturae, seorsum quae bello: Ita quisq. inueniet in animo suo mala ab inuidia profecta, a zelotypia ab ignauia, ab auaritia. Plu.

Vt ciuiles sediuones rictius in hostes transferimus: Sic rectius inuidemus alienis, quam fratribus, etiam si sit optimum omnino non inuidere. Plutar.

Canis ignotos allatrat, erga notos mitior, secundum Heraclitum: sic inuidia nouos homines, et nuper euectos potissimum infestat, in notos iam mitior. Plut.

Vt inueterata consuetudo etiam si laedat, tamen haud facile propellitur: Ita simultas inuidiam, zelorypia mali memoriam in animo relinquit. Plut.

Vt est regio quae careat venenis, veluti Creta: ita non est respublica aut aula quae careat iuuidia. Eras.

Vt impendio maligous sit, qui fontem scatentem obtegat, aut Solem obradiantem prohibeat, aut lumen recuset de suo lumine accendere, aut viam monstrare grauetur: Ita vehementer sit inhumanus, qui prodesse nolit citra illum suum incommodum. Idem.

Vt feris bellum est cum iis, quae iisdem aluntur, cum caeteris pacem agut: sic inuidia et aemulatio inter eiuldem artis professeres. Nam pugilli cum cursore conuenit. Plut.

Vti Sol, si immineat homini vertici, aut prorsum tollit vinbram, aut minimum, reddit: sic ingens gloria extinguit inuidiam. Plut.

Creta nullum habet venenum, praeter phalangium, id est, aranei genus: Ita non est monasterium tam lauctum, quod immune sit ab obtrectationis et inuidentiae malo. Eras.

Inuidia felicitatis et virtutis comes.

Vbi nullum lumen, ibi nulla vmbra: Ita vbi nulla felicitas, ibi nulla inuidia. Plut.

Qui inuident amicorum felicitati, nolunt eos prorsus subuerti, sed tamen grauautur illorum excellentia: vt qui vicini domum nolint omnino demoliri, sed satis habent si de trahatur quod obscurat proximas. Plutarch.

Flammam primum emicantem multus comitatur sumus: qui quidem euanescit, iam inualescente et explicante se flamma: Sic res egregias aggredientem initio multa premit inuidia, donec aucta gloria inuidia fumum discutiat: uam sumus gloriae est. Plut.

Vt qui cursu certant, non discruciantur, cum vident coronas athletarum: sed suis oblectantur: Ita te non oportet aliena felicitate discruciari, sed tua gaudere sorte. Plut.

Malus consiliarius omnia deprauat assidens: sic inuidia nulla magis damnat, quam quae sunt optime dicta. Plutarch.

Licet inuenire regionem, vbi venena non sint. quemadmodum affirmant de Creta: At non licet inuenire rempublicam, quae non alat inuidiam, contemptionemque. Plut.

Vt quidam alienas picturas, statuas poemata diligenter aspiciunt ac singula excutiunt: per otium, sua neglectui habent: sic multi alienas fortunas magis admirantur, suas oderunt. Plutarch.

Vt vincti beatos iudicant solutos, soluri liberos, liberi ciues, hi rursum diuites, hi satrapas, satrapae reges, reges deos, tonare propemodum ac fulgurare cupientes: sic qui semper expendit, quanto fit aliis inferior, nunquam sua contentus est sorte. Plut.

Vt non inuidetur his qui domuin aut agrum magno emerunt sed quibus gratis contigit: Ita nemo his inuidet, qui gloriam magno sibi pararunt, sed quibus fortunae fauore contigit. Plutarch.

* Quemadmodum iter facientes per Solem necessario comitatur vmbra: sic quoque incedentibus per gloriam comes est inuidia. Plut.

Vt cantharides maxime laeto tritico innascuntur, et rosis florentibus: sic inuidia maxime comitatur eos, qui virtute florent. Plut. et Plin. libr. II cap. 35.

Sunt qui aspectu effascinant hominem: Ita inuidus oculus perniciem ad fert rebus laetis. Nec satis tutus regum oculus, si quid babeas egregie pulchrum Plin lib. 7. cap. 2.

Herbam Canariam canis ita mandit, vt homo non cernat nisi depastam, et per cussus a serpentce, aliam quandam petit, sed eam non decer pit inspectan te homine: Ita quidam disciplinas a se repertas celant, ne prosint et aliis. Plin. lib. 25. cap. 8.

Qui effascinant in oculis geminam habere pupillam dicuntur: Ita qui vtuntur inuia alienae felicitatis, non eam intuentur oculo simplici, sed quicquid vident sinistre interpretantur.

Ioci et sales.

Rhinoceros cornu gerit in naribus: Ita quorundam sales dentati sunt et aculeati Plin. lib. 8. cap. 20. et 25.

Sicuti sal modice cibis aspersus codit, et gratiam saporis addit: Ita si paulum antiquitatis, aut ioci admiscueris, oratio fiet venustior, si plus sa tis, nihil insuauius. Erasm.

Hystrix non iaculatur spinas suas, nisi cum prouocatur aut vrgetur: at scurra in quemuis sua dicta coniicir. Plin. lib. 8. cap. 20. et lib. eod. cap. 35.

Ira vel irasundia.

* Vt fumus mordicans oculos non videre permittit quae pedibus adiacent: sic iracundia oboriens rationem obfuscat, et quod bonum habitura mens fuerat a ratione, eo non sinit ipsam iracundia sine labore poti ri, ac molestia. Aristor.

Ignis facile accenditur in paleis et pilis leporinis, sed idem mox extinguitur, si nihil addas: sic irae amantium aut nuper coniugatorum, si nemo se admiscuerit. Plut.

Quemadmodum qui expectant ob sidionem, colligunt ac depouunt pecuniam, atque omnia parant sub hostium aduentum: ita aduersus assultum iracundiae praeceptis philosophiae muniendus et instruendus est animus, Plu.

alienum consilium, nisi ratio loquatur intus, quae tumultum animi I compescat. Plut.

Vt munita tyrannis ab alienis tol li non potest, a familiaribus potest: ita concitatus animus ex se praebet, quo soluatur ira. Plut.

Vt ferrum tenue et infirmum si denuo fodiatur, facile frangitur: sic animus saepe commotus ira qualibet de causa commouetus. Plut.

Vt non magno negotio flamma extinguitur, in pilis leporinis, aut scyrpis, aut stipulis accendi coepta, at non item si solida corripuerit: sic ira primum gliscens facile vel ioco, vel risu compescitur, cum videmus fumantem adhuc: quod si processerit, vix vllo negotio possit extingui. Idem.

Vt nautae praesentientes tempestatem, anchoris firmant naues: Ita priusquam ingruat tempestas iracundiae, ratione firmandus est animus, et in di uersum nitendum. Idem.

* Non ideo vitia in vsum recipienda sunt, quia aliquando aliquid boni effecerunt: nam et febres quaedam ge nera valetudinis leuant, nec ideo non ex toto illis caruisse melius est Abominandum remedij genus est, sanitatem debere morbo. Simili modo ira etiamsi aliquando vt venenum, et praecipitatio, et naufragium, exinopinato profuit, non ideo salutaris iudicanda est: saepe enim saluti fuere pestifera. Sen l. I. deira.

* Vt exulcerata et aegra corpora, quae ad tactus leuissimos gemunt: ita ira muliebre maxime et puerile vitium est. Idem, eod lib.

* Vt furentium certa indicia sunt, audax et minax vultus, tristis frons, torua facies, citatus gradus inquietae manus, color versus, crebra et vehementius acta suspiria: ita irascentium eadem signa sunt. Flagrant et micant oculi, multus ore toto rubor, exaestuante ab imis praecordiis sanguine, labia quatiuntur, dentes comprimuntur, horrent ac subrigantur capilli, spiritus coactus, ac stridens, articulorum seipsos torquentium, sonus gemirus mugitusque, et parum explanatis vocibus sermo praeruptus, et complosae saepius manus, et pulsata humus pedibus, et totum concitum corpus, magnansque irae minas agens foeda visu et horrenda facies deprauantium se atque intumescentium. Idem eod. lib.

* Vt in corporum cura, alia de tuenda valetudine, alia de restituenda praecepta sunt: ita aliter iram debemus repellere, aliter compescere vt vincamus. Idem l. 2. deira.

* Quemadmodum adu, pestilentiam nihil potest firmitas corporis et diligens valetudinis cura, promiscue enim imbecilla robustaque inuadit: ita ab ira tam inquietis moribus periculum est, quam compositis et remissis: quibus eo turpior ac periculosior est, quo plus in illis mutat. Idem libro 3. de ira.

Vt prima tyrannidis solutio est, si reclametur, si non pareatur, sic irae satim est reclamandum Plut.

Vt iuxta sententiam Hippocratis morbus est periculosissimus, in quo aegrotus subinde mutat oris habitum, ac sui dissimillimus redditur: Ita nullus est animi morbus ira periculofior: quae vultum, vocem, incessum sic immutat, vt idem alius esse videatur. Plut.

eiectat, purgari dicitur, etiam si litus contaminat: at qui commotus ira, verba effundit amara, contumeliosa, primum inquinant ipsum a quo dicuntur, et famae labem aspergunt. Plut.

Vt in febre, sic et in ira linguam habere leuem ac teneram, bonae spei signum e Idem.

In febri linguae seabrities ac sordes, signum est mali, non causa, in ira linguae durities, malorum maximorum est causa. Idem.

Vt tumor potissimum acidit ex plaga carnis: sic molles et imbecilles animi maxime intumescunt ira, vt mulierum ac senum. Plut.

Barbari quidam ferrum inficiunt veneno, vt bis noxium sit: sic quidam dictis instigant commotos. Plut.

Vt nutrices pueris dicunt, ne plora et accipies: Ita dicendum animo com moto, ne clama, ne festina, ac melius quae vis consequeris. Idem.

Nauis deserta recipit gubernatorem, si quis velit in portum reduce re: at animus ira percitus non admittit gubernatricem rationem aliunde, nisi intus ratio clauum arripiat. Idem.

Vt canes, si iram effuderint in lapidem, aut saxum, mitiores sunt erga homines: sic qui bilem in alienos euomuerit, placidior est erga suos. Plut.

Pigri remiges sereno caelo desident in portu, deinde coguntur stantibus ventis nauigare cum periculo: sic qui non punit, cum est animo sedato, cogitur aliquando vel iratus punier Idem.

Vt adamas si frangi contingat mal leis, in minutissimas dissiluit crustas, adeo vt vix oculis cerni queant: Ita aretissima necessitudo, si quando contingat dirimi, in summam vertitur simultatem, et ex arctissimis foederibus, si semel rumpantur, maxima nascuntur dissidia. Aut supra modum incandescit semel victa lenitas. Idem.

Vt primis nunciis non statim creditur, que madmodum Phocion Atheniensis, nunciata Alexandri morte: si hodie, inquit, mortuus est et cras et perendie mortuus erit: Ita non statim irae fidendum dicenti, ille mihi fecit iniuriam, sed proferenda fides in dies aliquot. Idem.

Non vtimur aqua turbata, nisi con stiterit: multo minus vtendum est animo commoto, priusquam ad se redierit. ita Socrates. Idem.

* Quales sunt hostium vel ferarum caede madeotium aut ad caedem euntium aspectus, qualia poetae inferna monstra sinxere, succincta serpentibus et igneo flaru, quales ad bella excitanda discordiamque in populos diuidendam pacemque lacerandam deterrimae inserni exeunt furiae: talem nobis iram figuremus: igne lumina ardentia, sibilo mugituque et gemitu et stridore, et si qua his inuisior vox est, perstrepentem, tela manu vtraque quatientem, neque illi tegere se cura est: toruam, cruentamque et cicatricosam, et verberibus suis liuidam, incessu vaesano, multa caligine incursitantem, vastantem, fugantemque, et ocium odio laborantem, sui maxime: si aliter nocere non possit, terras, maria, coelum, ruere cupientem, infestam pariter inuisamque. Senec. lib. 2. de ira.

irae praecipitat. Caeteris etiamsi resistere contra assectus suos non licet, at certe affectibus ipsis licet stare: haec non secus quam fulmina procellaeque, et si qua alia irrationabilia sint, quia non eunt, sed cadunt, vim suam magis ac magis tendit. Idem libr. 3. de ira.

* Pars superior mundi et ordinatior, et propinqua sideribus, nec in nubem cogitur, nec in tempestatem impellitur, nec versatur in turbinem, omni tumultu caret: inferiora fulminantur. Eodem modo sublimis animus, quietus semper et in tranquilla statione collocatus, intra se premens quibus ira contrahitur, modestus et venerabilis est, et dispositus: quorum nihil inuenies in irato. Idem, eod. lib.

Si puerisvnum lusum auferas, reliquis omnibus obiectis plorant: sic quidam si quid obtigent dispendij protinus irati, reliqua omnia commoda sibi reddunt iniucunda. Plutarch.

Vt medicut curans eos qui dentibus cruciantur, non tam contristatur aliorum malis quam sua bona valetudine gaudet, sed placidus eis apparet: sic qui cupit alienae mederi iracundiae, non debet ipse simul com moueri, sed placide tractare animn aegrorum. Idem.

Vt assidua tussi concutitur et quassatur corpus, atque exulceratur: Ita crebra ira animum exulcerat. Idem.

Vt luxus deprehenditur e cantu tibicinae, e coronisproiectis, ac similibus iudiciis: ita iracundiam intelliges e seruorum vultibus inustis. Idem.

Vt puer se vulnerat ob imperitiam, dum alium ferro quaerit laedere: ita iracundia sibi nocet saepenumero, cum aliis nocere studet. Idem.

Qui se vnam cum ipsis aedibus incen dunt, omnia intus tumultu complent, vt nec videre possint, nec dispicere quid sit vtile: sic ira commotus animus. Plut.

Vt equis non in ipso cursu fraenum iniicimus, sed ante cursum: sic qui propensi sunt ad iram aut libidinem, ante rationibus ac monitis refraen andi sunt, priusquam in periculum ventum sit. Idem.

* Immodica ira gignit insaniam. Hoc quam verum sit, necesse est scias, cum habueris seruum, et inimicum. In omnes personas hic exardescit affectus: tam ex amore nascitur, quam ex odio, non minus inter seria quam inter lusus et iocos. Nec interest ex quam magna causa nascatur, sed in qualem perueniat animum. Sic ignis non refert quam magnus, sed in quo incidat. Nam etiam maximum solida non receperunt, rursus arida et corripi facilia scintillam quoque fouentvsque in incendium. Senec epist. 76.

Iter atio

Ter nouenis crabronum ictibus intersici hominem existimant: Ita offensa tametsi per se non capitalis, tamen saepius iterata capitalem parit inimicitiam. Erasin.

Iud x.

Vt diameter siue dimetiens sic ab angulo ad angulum mediam figuram diuidit, vt vtrinque spurium relinquat aequale: Ita iudex in neutram partem debet esse propensior. Eras.

Vt qui acrius cupiunt perspicere, alterum oceludunt oculum: ita iudex rectius intelligit iustum, si nullius personae respectu deuocetur. Idem.

diuiti, sed omnibus communis: Ita iudex personam spectare non debet, sed rem. Idem.

Indicium.

* Vt pictores et ij qui signa fabrieantur, veri etiam poetae, suum quisque opus a vulgo considernri vult, vt si quid reprehensum sit a pluribus, id corrigatur: hique secum, et cum aliis, quid in eo peccatum sit exquirunt: sic aliorum iudicio multa nobis et facienda, et mutanda et corrigenda sunt Cicero lib. I. Offic.

Vt Hierophantae, quatenus licet aperiunt mysteria: sic de rebus arduis cautim, et circumspecte iudicandum. Plut.

In aquam demissa quaedam, cum sint rectissima, speciem currui praefractique visentibus reddunt: Ita si de rebus perperam iudicauimus, nostrum est vitium, non rerum. Senec.

Vt Timanthes qui Iphigeniam pin xit, caeterorum affectus expressit. A gamemnonis autem vultum velo obrexit: Ita quaedam melius relinquuntur suo cuique iudicio. aestimanda, quam verbis explicantur. Erasin.

Iudicium peruersum.

Vt pueri quidam admirantur ac felices iudicant nebulones miseros, cum in scena saltant, anreis induti: sic stulti felices existimant diuitiis onustos. Plur.

Scarabaei fugiunt vnguenta, delectantur foetoribus, sic nonnullis pessima pro optimis placent. Plut.

Quemadmodum de Carthaginensibus dictum est, quod ad recta pice, ad vina calce vterentur: Ita quidam praepostere rebus vtuntur, amicis asperi, supplices inimicis. Carthaginenses pice linebant parietes, cum vasa picari solent, et musta calce condiebant, author Erasm.

Sicuti pyrannis, quam Rhodope meretricula AEsopi conserua construxit pecunia corporis quaestu collecta, maiori miraculo famaq. fuit, quam caeterae regum pyramides: ita vehementius miramur, si quid recte saciut, a quibus tale nihil expectabatur; veluti si quis Hollandum videat peri tum equitem, aut frugalem Anglum, aut theologum eloquentem. Idem.

In pantheris, quod speciosissimum esse oportuit, id celandum est, vt placeat, jreliquo corpore maculis picturato: Ita in quibusdam omnia placent, praeter vitam. quod est totius uegotij caput, Idem.

Iuuentus et iuuenta.

Nouella vitis copiosius gignit vinum, sed vetustior melius: Ira plura loquuntur iuuenes, sed vtilior senes. Idem,

Persica ob id ipsum pluris veniebant, quod non durarent, nisi in triduum: Ita auidius rapiendum quod cito praeteruolat, vt iuuenta. Idem.

Vt gypsum aut argiila dum est vna in quamuis imaginem facile sequitur fingentis manum: Ita rudes animi ad omnem disciplinam sunt idonei. Idem.

LABOR.

VT plures sunt qui lauare velin, quam qui velint inungi: ita ad magis ardua, magisque praeclara pau ciores confluunt. Plut,

vt incolumi liceat in portum appellere, mox contrahit vela, atque omnia nihilo secus parat, quibus est opus. Ita nos debemus auxilio diuino fidere, sed sic, vt nostram quoque industriam adhibeamus. Plut.

Arator ab Hesiodo iubetur diis sa crisicare, deinde aggredi: et milespri mum inuocat opem diuinam, deinde armatur. Plut.

Nautae a nauigandi labore turpiter conferunt se ad voluptates, rursum a voluptatibus ad nauigationem redeunt: Ita quidam a deliciis ad labores, a laboribus ad delicias summa vitae inconstantia sese vertunt. Plutar.

Vt Echinus semper in spinis ingreditur, quod spinas secum circumferat: Ita quibusdam in omni negotio acerbitas est, propterea quod animo secum adferant asperitatem, etiam si res ipsa nihil habeat incommodi. Plio. l. 9. C. 31. et l. 8. C. 37.

Athletae abstinent a laboribus necessariis, vt in non necessariis valeant: nobis contra faciendum. Plut.

Vt ferrum crebris immersionibus eonsumitur. Ita corpus crebris permutationibus vitiatur, hoc est, si nuc immodicis laboribus intendatur, nunc voluptatibus liquefiat, ac molliatur. Plut.

Vt rosa, flos vnus omnium longe gratissimus, de spinis nascitur: sic e tristibus et asperis laboribus fructus capitur iucundissimus. Plut.

Vt quosdam vxor magno ambitu ducta torquet: Ita quidam magis laboribus accersunt magno futura malo Senec.

Vt herba moly difficile quidem effoditur, sed ad remedia praeter caeteras efficax est: Ita quae praeclara sunt non contingunt nisi magno negotio. Pli.

Vt natura gemmas altissime recondidit, vilia passim obuia sunt. Ita quae sunt optima, paucissimis nota sunt, nec nisi summo studio eruuntur. Plin.

Vt quae praeclara sunt vix multo cultu proueniunt, contra caepe, allium, et qaedam huiusmodi vilia, etiam reposita aut suspensa, proferunt sese: Ita quae sunt egregia non nisi multo contingunt labore: quae mala, passim obuia sunt. Eras.

Labor immodicus.

Plantae mediocri aqua aluntur, immodica suffocantur: sic animus moderatis laboribus adiuuatur, immoderatis obruitur. Plut.

Lusciniis tantum est canendi studium, vt certantes emoriautur, spiritu citius deficiente quam cantu: Ita nonnulli literarum immodico amore valetudinem extinguunt, et dum a nonnullo vinci volunt eruditione, pereunt in ipso conatu. Plin. libr. 10. cap. 29.

Laboris fructus.

Vt asparagus spinosus dulcissimum fert fructum: ita ex duris initiis magna voluptas nascitur. Plut.

Stulte reges AEgyptiorum operam populi ac pecunias in substruendis pyramidibus consumebant, quae nihil habebant praeter stultam et otiosam ostentationem, cum idem in rebus vtilibus fieri potuerit: ita quidam elaborant in difficillimis, caeterum infrugiferis, hoc ipsum praeclarum. existimantes, quod in laborioso negotio versantur. Eras.

Largitio.

Qui plebem lautis epulis et largitionibus regunt, similes sunt iis qui bruta animalia pascunt aut venantur. Plut.

Laus.

ipsi parum habere: Ita qui parce et maligne laudant alios, videntur adhuc suas esurire ac sitire laudes. Plutarchus

Qui pecuniam dat, quantum impertit alij, tantum sibi detrahit: at non idem sit in laude, et tamen hoc imaginantur maligni quidam, parcius im partientes laudes quam pecuntam, Plut.

Qui castam ac philosophicam ora tionem meretriciis ac sophisticis lau dibus prosequuntur: perinde faciunt atque ij, qui athletam liliis aut rosis coronent, non lauro aut oleastro. Plut.

Nutrices vagientibus pueris rursum apponont papillam: sic discipulus offensus correptione, rursum est laude subleuandus, ne deficiat. Plut.

Si ager laudando redderetur fertilior, non minus laudandus esset. quam arandus, aut stercorandus: sic amicus si redditur laude melior expedit aliquando laudare: sin minus quorsum pertinet inutilis palpatio. Plut.

Vt qui venantur, facilius fallunt feras, si aliud agentes, hoc est iter facientes. aut agricolantes, id faciant: Ita maxime laudat adulator, cum non apparet eum laudare. Plut.

Non oportet titillare, qui natura procliues sunt ad risum: Ita non opor tet laudare, qui gloriae suapte sponte sunt appeteotiores. Plut.

Ferrum prius calore solutum ac mollitum, postea frigida durescit ac solidatur aqua: sic amicis prius laude delinitus, mox bibere admonebitur. Plut.

Vt bonus medicus mauult morbo mederi somno ciboque, quam scammonio, aut castorio: sic amicus, pater, praeceptor, magis studet laude corrigere, quam obiurgatione si liceat. Plutarchus.

Qui vincit in certaminibus praeconem adhibet, quo victor pronuntietur: Multo magis vera virtus alieno debetore laudari, non suo. Plutarch.

Vt non quaeuis corona quemuis decet victorein: Ita non quaeuis laus aut quiuis honos quem cunque hominem, Plur.

Pauo non explicar pennas nisi laudatus: Ita quidam putant se non habere quod habent, nisi sint qui mirentur. Plin. l. 10. C. 20.

Sicuti vehementius titillat tactus. et iucundius mouet fructus alieuus quam noster: Ita iucundius est laudari ab his qui nobis nulla cognatione, aut familiaritate coniuncti sint Erasin.

Laus a semetipso protecta.

Qui obseruant, ne molesti sint lippientibus, vmbram aliquam admiscent lumini, sic quidam laudibus suis aliquid erratorum aut vituperationis asper gunt, vt inuidiam effugiant. Plut.

Quidam fame coacti, cum deest, quod edant, suis suorum artibus turpiter vescuntur: sic quidam siti gloriae, cum deest qui landet, ipsi laudant seipsos non sine dedecore. Plutarchus.

Quemadmodum iubemur aut omnino cauere locum pestilentem, aut si in eo sis, circumspecte agere: sic aut omnino vitandum ne laudes teipsum, aut id cautim et circumspecte agendum. Plut.

Gallus victox illico cantu superiarem sese testatur: Ita quidem sua facinora iactant ipsi, et suarum laudum ridiculi sunt tibicines. Plin. 8. cap. 33.

Lectio.

voluptatem, sed etiam salubritatem: sic in audiendis et legendis authoribus. Plut.

Vt in alienis oculis nosmetipsos conspicimus: sic in aliena dictione quid nos deceat aut dedeceat, contemplandum est. Plur.

Ager nimium stercoratus aduritur, non stercoratus alget: Ita moderata lectione vegetandum erit ingenium: nam lectione saginatur animus non aliter quam aruum stercore. Pli. l. 18. c 23.

Sicuti vtilius est erebro stercorati agrum quam multum: Ita plus habet fructus assidua lectio quam auida. Pli. ibid. in fine.

Vt aromatum, florum, similiumque odor gratior sentitur e longinquo quam ex proximis (offendunt enim nonnunquam naribus admora quae procul delectabant:) Ita sunt quae si leniter atriugas, placeant: sin excutias accuratius, et propius inspicias, gratiam amittunt: quod genus sunt poetarum fabulae, aut gentilium historiae. Eras.

Serius eduntur, quae diutius victura sunt: Ita diu premendum opus quod semper legi velis Idem.

Lectionis delectus.

Quemadmodum Vlysses auribus cera obtoratis Sirenum periculum praeternauigauit: ita nos si quid incidit blande foedum in authoribus praeteruehi oportebit. Plat.

Vt bonaso cornua oneri sunt tantum, nulli autem vsui, adeo sunt in se reflexa: Ita sophistae dialecticen habent, sed qua neminem retinere possint, adeo est intecta. Plin. libr. 8 cap. 15

Vt apes non quiduis ex omnibus colligunt, sed aliunde Metyn, aliunde Pissoceron, aliunde Propolin, aliunde Rhitacen, aliunde sobolem, aliunde mel: Ita non omnia petenda ex eodem authore, sed ex vnoquoque sumendum, quod habet vtilissimum. Ex poetis et oratoribus verborum splendor. E dialecticis argutia disserendi. E philosophis cognitio naturae. Etheologis, praecepta viuendi. Plin. l. II. C. 7.

Vt apes ex amarissimis floribus et asperrimis spinis, mel suauissimum ac lenissimum colligunt: sic ex turpibus ac sceleratis fabulis, vtcumque decerni potest aliquid vtilitatis. Plut.

Quidam Amethystum adhibent in compotationibus aduersus ebrietatem: multo magis in audiendis poetis praecepta sunt adhibenda: ne quid inficiat animum. Plin. l. 37. C. 9.

Vt apicula per omnia circumuolitans id quod est vtile, domum adducit: Ita studiosus ex vnoquoque, quod ad mores confert, excerpit. Plin. l. 21. C. 21.

Nemo tam insanus, vt vel e Neronis capedine, quam Plinius trecentis sestertiis aestimat, venenum bibere malit, quam e Samio vasculo vinum innoxium: Ita qui sapit, malit salubria praecepta viuendi qualicunque sermone proposita, quam pestiferasopiniones ab eloquentissimo scriptore haurire. Eras

Vt his gemmis summum est pretium, quae non modo varietate colorum delectant oculos, et nares odore, verumetiem ad remedia sunt efficaces: Sic his libris summum est pretium, qui non solum habent orationis illecebras, verum et salubribus praeceptis nos liberant animi vitiis. Idem.

Medici vetant vti halicaccabo, quanquam dentibus firmandis prodest si eius succo colluantur: propterea

quod periculum est, ne si diutius id fiat delirationem gignat, et plus afferat incommodi, quam commodi: ita non est vtendum his literis, quae sic linguam expoliunt, vt mores inficiant, aut conuenit sequi, quae sic augent rem, vt famam laedant. Idem.

A floribus marcidis apes abstinent: ita non attingendus liber, qui putidas habet sententias. Aut nihil attingendum quod non sit elegans et succulentum. Idem.

Vt qui vino caecutiunt, aut alioqui laborant oculis, plures se videre res credunt, cum vnam videant: Ita qui ob imperitiam verum non perspiciunt in authoribus, multas ac varias inducunt sententias: vnde illud apud iuris male consultos, vel die, toties repetitum. Idem.

Vt tutissimum est, in trifolio cubare, quod in hac herba negent serpentem aspici: Ita in his versandum libris, in quibus nulla venena timentur Idem.

Lectionis multifariae vsus.

Quemadmodum Medici pharmacum ad vnicum morbum repertum ad omnes similes ac finitimos accommodant: Ita conuenit authorum dicta ad varios vsus accommodare. Plut.

Non quemadmodum omnia religiose metuimus ac reueremur in sacris: Ita oportet in authoribus omnia venerari, sed audacter adhibito iudicio probare quaedam, quaedam improbare. Plut.

* Vt cum in sole ambulamus etiam si aliam ob causam ambulemus, sit natura tamen vt coloremur: sic cum doctorum libros studiosius legimus, sentimus orationem nostram illorum cantu quasi colorari. Cicero libro 2. de Orat.

Apes e variis varios colligunt succos, sed eos suo spiritu mutant ac digerunt, alioqui non facturae mel: sic euoluendi sunt authores omnes, sed quod legeris in tuos vsus transformandum. Senec.

Non est admirationi vna arbor, vbi sylua tota in altum surrexit: sic non animaduertitur vna sententia, cum passim omnia referta sunt sententiis, sed si raro incidat. Senec.

Vt e diuer sis numeris constat vnus, summam illorum in se complectens: sic e diuersis conflatur eruditio, iam tua, nou aliorum. Senec.

Vt inter salutares herbas uascuntur et venena: Ita ex authoribus, quae recte dixerim, sunt excerpenda. Eras.

Vt iis qui cae cutientibus sunt oculis, quiuis locus obscurus est propterea quod caliginem secum in oculis, circumferunt: Ita parum erudit, som nis liber, ac stylus difficilis est et obscurus. Idem.

Lenitas.

Quemadmodum adamas aduersus omnia inuictus, hircino sanguine ebque calido ac recenti maceratus, malieo frangitur: Ita quaedam ingenia nulla vi peruincas, blanditia emollienda sunt. Eras.

Vt Euripus in Euboea septies in die defluit, ac toties refluit mira celerita te. Atinem tribus diebus vnoquoque mense stat immotus, septima, octaua, nonaque Luna: Ita quidam inaequales sibi aut nimium praecipites sunt, aut nimium lenti, in vtranque partem plus satis vehementes. Idem.

Lex.

Regula primum recta sit oportet, deinde quae applicentur, corrigat: Ita princeps, primum ipse vitiis careat, necesse est, deinde aliis leges praescribat. Plut.

* Vt ex medicina nihil oportet putare proficisci, nisi quod ad corporis vtilitatem spectat, quoniam eius causa est instituta: sic a legibus nihil conuenit arbitrari, nisi quod Reipublicae conducat, proficisci, quoniam eius causa sunt comparatae. Cicer. lib. I. de inuent.

* Vt corpora nostra sine mente: sic ciuitas sine lege, suis partibus et neruis, ac sanguine et membris, vti ron potest. Cic. pro Cluent.

* Vt in morbis non sunt tentanda remedia noua si veteribus malo succurri possit: sic non sunt condeodae nouae leges, si veteres ministrent aliquid, quo malis Reipubl. medearis, Erasm.

Vt effica cissima remedia nata sunt ex morbis pessimis: Ita bonae leges ex malis proguatae sunt moribus. Eras.

Liberalitas.

Vt vasa paria, quorum alterum plenum sit, alterum inane, pulsata concentum faciunt [gap: Greek word(s)] : Ita bene conuenit inter diuitem benignum, et pau perem indignum. Eras.

Libertas.

Ignaui eanes apud mensam audent, in venatu minime: sic ingenerosum est, cum sobrius libere loqui non audeas, inter pocula id facere. Plutarchus.

Libido foeda.

* Vt quidam morbo aliquo et sensus stupore suauitatem cibi non sentiunt: sic libidinosi verae voluptatis et laudis gustum non sentiunt. Cic.

* Vt turpes sunt, qui se efferunt laetitia tune cum fruuntur Veneris voluptatibus, sic flagitiosi qui easinflammato animo concupiscunt. Cic. li. 4 quaest. Tuscul.

Panthera sic auida est excrementorum hominis: vt si in vase fuspendantur altius, quam vt possit attingere, enecet sese defatigati porrectu corporis: Ita nonnullis quod est foedissimum id dulcissimum est. Plut. l. 8. c. 27. et c. 17. eod. l.

Minor vis inest in radicibus berba rum salubrium, cum semen maturescit: Ita deterior sit ingenijnaturaeque vis, quoties liberis gignendis datur opera. Eras.

Licentia.

Qui dimissi a paedagogis, suo relin quuntur arbitrio, non abiiciunt imperium, sed mutant prineipem: nam pro paedagogo iam rationi parent. Plut.

Vt qui e vinculis emittuntur, licentius vagantur, quam ij qui nunquam fuerunt in vinculis: sic pueritia cum a praeceptoris gubernatione soluitur. Plin.

Liberi.

Vt qui decretum inferunt ad populum, adscribunt, bona fortuna, ne nihil de suo videantur addidisse: Ita quidam alienis libris nugas adscribunt, quae nihil ad rem pertinent. Plutarch.

Librorum delectus.

Vt qui sapiunt non statim e quouis bibunt fonte, propterea quod alij salutem adserunt, alij perniciem nonnulli fauorem: Ita non est turum quemuis librum euoluere, quod ex aliis haurias affectum animi bonum, ex aliis libidinem, aut ambitionis insaniam trahas. Eras.

Vt illud opus est laudatisiimum, in quo simul et ars commendat materiam, et materia vicissim artem: ita liber est optimus, in quo et argumenti vtilitas commendat eloquentiam, et authoris facundia commendat argumentum. Idem

Lingua.

Vt rupes obiicitur flumini, ne se effundat: Ita ratio linguae obiicienda ne temere diffluat. Eras.

Vt noctuae aues inauspicatae noctu gementes (nam haecillis vox est) mor talium inuident quieti: Ita virulenta lingua semper a liquid spargit quo concordiam hominum disturbet. Pli. l. II. C. 25. Videloquacitas.

Litera humaniores.

Cum ad omnia aduolent apes, tamen nullis nocent floribus, Ita virtus et lirerae sic ab aliis sumuntur, vt nihilo deterior sit is: qui communicauit. Eras.

Crocodilus inuictum alioqui et perniciosum animal, tamen Tentyritas adeo metuit, vt ad vocem etiam expauescat: Ita tyranni cum omnes contemnant, tamen eruditorum literas timent. Plut. l. 8. C. 25.

Lis.

Vt non solum stultum est, verumetiam periculosum euocare fulmina: Ita dementia est reges ad se accersere, qui non nisi magno nostro malo prouocantur. Eras.

Literarum amor.

Vtelephanti cum nare non possint, tamen amnibus impense delectantur, circaque illos vagari gaudent: Ita quidam cum literas nesciant, tamen inter eruditos versari gaudent. Plutar. l. 8. C. 5.

Literarum odium.

Quemadmodum gemma Chalazias, etiam si in ignem coniiciatur, tamen natiuum frigus suum retinet: ita quidam sic frigent ad literas ac virtutem. vt nullis exemplis aut hortatibus inflammari possint. Eras.

Loquacitas et garrulitas

Qui aliis interrogatis, ipsi praeripiunt responsionem: perinde faciunt ac si quem ab alio volentem osculari, priores occupent. Plut.

Vt vbi dolet, ibi manum habemus: ita si quid delectat, ibi linguam habe mus: id est, libenter eius rei facimus mentionem. Plut.

Vascula inania maxime tinniunt: ita quibus minimum inest mentis, hi sunt loquacissimi, Plut.

Aiunt semen, quod statim effunditur, inutile esse ad genituram: Ita ser mo garrulorum ad nihil conducit. Plut.

Non vt nauem arreptam fluctibus. anchora licet sistere: Ita verbum e portu velut in altum emissum. Plutarchus.

Erat porticus in Olympia, quam septiuocam vocant, quod pro vna vo ce multas redderet: Ita locutu leij quidam, vel vno prouocati verbo ser monem immensum referunt. Plutar. Plin. l. 36. c. 15.

Vt triticum inclusum in vase, mensura auctum inuenitur, sed vitiatum: sic garrulus accepto sermonisemper addit: et maiorem eum reddit, sed fide iam carentem. Plut.

Vt pars corporis vitiata, attrahit etiam a vicinis vitio sos humores: sic garruli lingua semper ardens, et instammata secretorum aliquid vndique colligit ad sese. Plut.

Vt puer glaciem nec retinere potest, nec vult amittere: ita garrulus nec tacere potest, quod accepit, nec potest obliuisci. Plut.

Iaculos et viperas proprij rumpunt foetus: sic garrulus vel cum sua pernicie promit arcana. Plut.

Vt procliue non est auem e manu amissam recipere aut cohibere: ita nec dictum semel ab ore profectum, propterea quod ab aliis volat ad alios. Plut.

In Asphaltite Iudaeae lacu, item in Arethusa Armeniae maioris nihil mergi potest: Ita quidam quicquid commiseris, in propatulo gerunt, neque quicquam celare possunt. Plin. li. 2. c. 103.

Vt qui per spinosa ingrediuntur loca suspensis pedibus eant necesse est: Ita de rebus friuolis aut molestis loquenti breuiter est transiliendum ad vberiora gratioraque. Senec.

Muta cicada pro miraculo est, quod ipsum genus sit garrulum. sunt autem huiusmodi in agroi Rhegino: sic magis admiramur constantiam et silentium in foemina, quod ipsum genus mutabile sit et loquax. Plin. l. II. c. 27.

Infantes qui celerius loquuntur, tar dius ingredi incipiunt: ita qui ad dicen dum promptior est: ad rem gerendam minus est paratus. Eras.

Vt vitrum, quia pellucidum, nihil celat: ita quidam nihil regere, nihil dissimulare norunt: quicquid in animo est, id omnibus protinus est palam. Idem.

Lucrum.

Qui tigridis catulos rapuit, bene secum agi putat, si vel vnum insequenti matri auferat impune. Ita qui alienam inuasit possessionem, etiam si cogatur reddere, lucrum tamen facit, si vel portionem aliquam retineat. Eras.

In Labyrintho properantes ipsa implicat vt locitas: sic qui vitae commodis student, magis inuo luuntur in commodis. Sen.

Alutarium piscem semper sequitur piscis nomine sargus, qui illo coenum fodiente excitatum deuorat pabulum: ita sunt quise misceant aliorum negotiis. vt eis laborantibus, fructum ipsi praeripiant. Eras.

Luctus.

Auari cum multa congerant, non fruuntur praesentibus, sublata deplorant: sic qui lugent extinctos, viuis non fruuntur. Plut.

Vt sous cueque arbori fructus; ita luctus non est alius fructus quam lacry mae. Plut.

Vt semel admissum intro hospitem, non facile expellas: ita luctum receptum tua sponte non possis, cum velis depellere Plut.

Qui lippiunt aut alioqui laborant oculis, non sinunt alios admoliri manum: at qui lugent, quibusuis sese tractandos exhibent, vt malum, quo laborant, exacerbetur. Plut.

Vt moestis conducit, si se ad lucem conferant a tenebris: Ita lugentibus si a tristibus cogitationem ad laeta transferant. Plut.

Luxus et luxuria.

Qui cibi duntaxat causa ad conuiuium accedunt, quasi vas adducunt implendum. Plut.

Vt polypi non extendunt sua flagella, nisi ad esculenta: sic quidam omnem felicitatem cibo, potuque metiuntur. Plut.

Vt scelestae mulieres abortum prouocant vt rursum impleantur ac voluptuentur: Ita quidam in hoc ipsum corpus euacuant pharmacis et clyste ribus, vt denuo liceat ingurgitare. Plut.

Qui a praescripta vitae ratione ne tantulum quidem audent discedere, ij ostrei, vel stipitis potius vitam viuunt. Plut.

Vt ferrum crebris immersionibus consumitur: Ita corpus crebris permutationibus vitiatur, hoc est, si nunc immodicis laboribus intendatur, nunc voluptatibus liquefiat ac molliatur. Plut.

Nautae a nauigandi labore turpiter conferunt se ad voluptates, rursum a voluptatibtis ad navigationem redeunt: ita quidam a deliciis ad labores, a laboribus ad delicias summae vitae inconstantia sese vertunt. Plut.

Vt mathematici centro ac spatio: Ita quidam omnem voluptatem ventre circunscribunt. Plut.

Vt nautae nimium onerantes nauem: deinde iu exhaurienda sentina laborant: Ita qui corpus onerant cibis, ac deinde clysteribus inaniunt. Plutarch.

Vt qui sacram-pecuniam vertunt in vsus belli, voluptatem transferunt ad necessitatem: Ita qui ad vsum edunt ac bibunt. Plut.

Quidam fastiditis propriis vxoribus, et formosis, et amantibus, cum scorto mercede coeunt, gloriae causa magis, quam voluptatis: Ita quosdam cibi delectant vel ob idipsum, quod rari sint, ac maguo empti. Plutarchus.

Vt axillarum titillatio risum gignit, sed insuauem, et spasmo sunilem: Ita voluptates iniucundae, quas corpus ab anrino extimulatum non spoute capit. Plut.

Abominamur foeminas vtentes ve neficiis in nos: et amplectimur ciborum artifices. Plut.

Olim in Capitolio vbi certabant quadrigae Latinis feriis. victor absinthrum bibebat: Ita salubria magis quaerenda sunt, quam iucunda. Erasm.

Vt ager ferax, sed quem oporteat multo impendio colere, non multum iuuat colonum: sic homo quaestuosus, sed idem sumptuosus, haud multum reponit haeredi profuturum. Idem.

MAGISTRATVS.

VT qui praeternauigatis Syrtibus iuxta portum frangit nauem, nihil magni fecit: Ita qui vno, atque altero magistratu recte gesto, in summo naufragium facit. Plut.

Medici morbos quos non possunt prorsus tollere ad summa corporis in apertum euocant: sic magistratus si clam ciuitatis vitiis mederi non po rest, vt quam minime medicis ac pharmacis, hoc est, suppliciis egeat. Plut.

Histrio sic affectus ac mores addet fabulae de suo, vt praescriptum tamen et numeros non praetereat: Ita qui magistratum gerit. sic administret, vt praescriptum regis non exeat. Plutar.

Vt non queas cognoscere vas integrum sit, necne, nisi liquorem infuderi: sic nec hominem, nisi imperium coinmiseris. Plut.

Arbores inuidae, vetulaeque subnascentes arbusculas vinbra sua premunt, nec sinunt efflorescere: Non sic faciendum senioribus inagistratibus: sed inuitandi potius, et adiuuandi iuuenes. Plut.

Qui in eadem vehuntur naui, et in iisdem militant tentoriis, sese mutuo ferant oportet: sic qui versantur in republica. Plut.

Alexander Bucephalo iam sene non vtebatur, nisi dum ad hostem, ventum esset, vt integer ad pugnam veniret, Ita senum magistratuum vtendum opera, vt eis adimatur quantum potest laboris, ac ad necessitatem vsus illorum reseruetur, Plutarchus.

tharas aliquot perdunt et obterunt: Ita magno Reipub. malo administrat magistratum, qui rudis accedit et im peritus. Eras.

Vt magis est probanda mediana quae viriosas corporis partes sanat, quam quae exurit: Ita melior est magistratus, qui eiues improbos corrigit, quam qui tollit e medio. Idem.

Vt pulegium ipso brumae die floret, cum marcent omnia: Ita rebus pessime vexatis regnant mali: quorum in pace nullus est respectus. Pli. l. 18. c. 25. et l. 2. c. 24.

Vt cibi potus, coelique nouitas offendit etiam si mutes in paria, aut in aliquanto meliora: Ita praestat ferre priocipem, aut magistratus pristinos, quam nouos adsciscere, quod o mnis rerum nouatjo non careat pertur batione Eras.

Magistratus electio.

Vt mulieres laborantes citra, aut stomacho nauseantes, malos quosdam cibos ingerunt, ac paulo post reuomunt: sic populus per stultitiam, aut inopiam meliorem, quosuis etiam creat magistratus, ac eosdem paulo post abiicit. Plut.

Maledicentia.

Vt amici detestantur saxum aut canem incurrentem, qui eos dirimat: sic execrari deberent homines caninos, qui maledicentia sua dirimant neces situdinem, mutuamque beneuolentiam. Plut.

Sicuti capreae et coturnices venenis sagin antur: Ita quidam aluntur maledictis et obtrectationibus. Erasmus.

Scorpius venenum in cauda gerit et oblique fecit: Ita quidam in fine virus effundunt suum, et dissimulanter laedunt. Plin. l. 10. c. 70.

Febricitantibus amara videntur omnia, at vbi conspexerimus aliot eadem non fastidientes, iam non cibum, sed nos ipsos incipimus accusare. sic desinemus incusare negotia, si viderimus alios eadem hilariter ac lubenter obeuntes. Plut.

Vt arandi cutis ferro impenetrabilis: ita quosdam nihil queas dictilaedere. Eras.

Hystrix non iaculatur spinas suas, nisi cum prouocatur, aut vrgetur: At scurra in quemuis sua dicta torquet. Idem.

Vt noctuae aues inauspicatae noctu gementes (nam haec illis vox est) morta lium inuident quieti: ita virulenta lingua semper aliquid spargit, quo concordiam hominum disturbet. Plin. l. II. c. 25.

Vt mutui quidam canes plus mordent quam latrant, sunt enim et huiusmodi, quos aliquot ipse vidi: Ita quidam prius laedunt, quam expostu lent. Eras.

Bona sus animal, quoniam cornibus inutilirer implexis non potest laedere, fugiens fimum reddit, cuius contactus insequentes vt ignis aliquis comburit: ita nonnulli quoniam coram non audent congredi, a tergo sparsis probris contaminant hominem. Plin. l. 8. cap. 15.

Vti culices ad dulcia non aduolant, sed acria perunt: Ita quaedam maledicis et infestiuis sermonibus vehementius delectantur. Plin. libr. 10. cap. 72. Aristo. libr. 9 cap. 35. ae natura animal. Vide conuitiu et Obtrectatio.

Malitia et improbitas.

Vt optimum vinum si in vas sordidum et impurum in fusum sit, perdit gratiam: Ita bona sententia, si a malo viro proficiscatur, aut si doctrina in malum virum inciderunt. Plut.

Vt vxor mala foris ob pudorem est modestior, domi sui similis est: sic malitia apud alios premit sese, in somnis aperit. Nam tum incestat matrem, aut sororem, aut veneno tollit amicum. Plut.

Quemadmodum a feris exorsi, didicimus et homines iugulare: Sic assueti inimicis male facere (quod iustum existimatur) nisi cauemus, dileimus paulatim et erga quosuis eadem facere. Plut.

Diogenes videns adolescentulum quendam in popina, ei pudore intro fugienti, quô interius, inquit, fugeris, hoc magis erit in popino. Ita vitiosi quo magis abdunt sese intra seipsos, hoc magis sunt id quod sunt. Foras prodeant oportet, si cupiunt effugere seipsos. Plut.

Vt qui egent, hoc magis ac molestius egent, quo magis dissimulant egestatem: sic qui vitiosi sunt, ac dissimulant ob fastum et arrogautiam, peiores sunt. Plut.

Vt qui laborant non affectant haberi vlcerosi, sed magis fugiunt esse quam videri: Ita non est affectandum, vt videaris malus, sed magis abominandum, ne sis talis, quam ne videaris. Plut.

Vt semina bona, si in solum bonum inciderint, similia origini proueniunt: eadem humus sterilis ac palustris necat: sic philosophiae praecepta, si in bonum aut prauum animum inciderint. Senec.

Tempestas minatur antequam sur gat crepant aedificia antequam corruant: praenunciat fumus incendium: at subita est ex homine pernicies et codiligentius tegitur, quo proprius accedit. Sen.

Illud venenum quod serpentes sine sua pernicio continent, in alienam effundunt: at malitia maximam sui veneni partem bibit ipsa. Senec.

Serpens etiam pestifera dum frigore torpet, tute tractatur, non quod desit venenum, sed quod non possit explicare: sic qaibusdam ad eximiam malitiam vires desunt, non animus. Senec

Tradunt in Albania nasci homines glauca oculorum acie, qui noctuarum ritu, plus noctu quam interdiu cernant: Ita quidam plus sapiunt in rebus facinorosis, quam in bonis ac praeclaris, aut in sordidis potius, quam in egregiis. Plin. lib. 7. cap. 2.

Vt apis misso aculeo, iam nec nocere porest exarmata. nec prodesse. ad mellificium: Ita mortales qui nocere norunt, iidem norunt prodesse. Erasin.

Vt vinum dilutius magis prouocat vomitum, quam vel aqua simplex, vel vinum merum: Ita intolerabilior est nequitia pietatis simulatione codita, quam simplex et aperta malitia. Idem.

Vultures vnguentorum odore fugantur, ad cadauera aduolant: Ita quidam a rebus honestis abhorrent, ad feoda rapiuntur. Idem.

Vt Pyrites gemma non a perit vim igneam, nisi atteras: tum enim digitos adurit: Ita quorundam malitiam non sentias nisi cum illis consuetudinem aut commercium habueris, aut non sentias philosophiae vim, nisi exercueris: Ita summo attritu vim at trahendi et odorem produnt. Idem.

Delphini tranquillo mari lasciuientes, flatum qua veniunt parte denunciant: Ita cum exultant improbi rolluntque sese, rerum humanarum tempess atem instare significant. Plin, lib. 18. cap. 35.

Ineuitabile malum esset aspis, nisi natura hebetes addidisser oculos: ita quidam essent pestilentissimi, si prauae cupiditati accederet et ingenij vis, vt rationem quoque nocendi possint excogitare. Plin. l. 8. c. 23.

Vt basiliscus sibilo fugat omnes serpentes: Ita quidam adeo sunt pestilentes, vt alij ad illos collati, boni videantur, atque vitro cedant. Plin. lib. 2. cap. 21.

Vt qui hircosi sunt, grauius olent cum se voguentis obleuerint: Ita foedior est nequitiae fama, si eam doctri nae celebritas reddit magis conspicuam, latiusque traducat in hominum fabulas. Eras.

Vt Mithridati quotidie sumenti venenum, consuetudine factum est innoxium: Ita mala, quibus assueueris, non offeudunt. Idem.

Spongiis adeo tenues sunt sensuum notae, vt multi dubitarent animalia sint, necne: Ita quorundam is cultus est, is sermo, ea vita, vt dubites Christiani sint, an ethnici. Idem.

Salamandrae tautus est rigor, vt ignem contactum non aliter quam glacies extinguat: Ita quidam citius hominem ad torporem adduxerint, quam ipsi ad honesta inflammentur. Plin. l. 10. c. 67.

Porphirius serpens venenum habet, sed quoniam edentulus est, sibi habet: Ita quidam male cogitant, sed quod desit facultas, nemini nocent. Vide Improbitas, et Vitium.

Mariti officium.

Imperium viri in vxorem non erit, cuiusmodi est domini in rem possessam: sed cuiusmodi est animi in corpus. Plut.

Vt qui non ferunt vxores secum edere, aut bibere, docent eas ingurgitare, maritis absentibus: Ita qui non communicant, lusus, et iocos cum vxore, faciunt vt alibi quaerant, insciis viris. Plut.

Vt rex musicae studiosus complures reddit musicos, literarum studiosus doctos, aleator aleatores, rapax rapaces: Ita vir comptus similem efficit vxorem, voluptarius incontinentem, castus et sobrias castam et sobriam. Plut.

Vt sinistrarum partium ictus redundant in dextras: Ita virum oportet vxoris incommodis commodisque commoueri, et contram. Plut.

Mediocritas.

Nauis in fluuio magna, in mari par ua est: sic mediocres alibi, alibi videntur insignes. Sen.

Sicuti quasdam arbores foecunditas et luxuries enecat: Ita quosdam perdit immodicus rerum successus. Erasm.

Nilus famem adfert AEgyptiis, si vel parum exundarit, hoc est minus 12. cubitis, vel plus satis hoc est vltra 18. Ita obstat ad bonam mentem fortuna vel nimium secunda, vel nimium maligna, hic egestate vexans, illic deliciis auocans ab honesto. Plin. lib. 18. cap. 18.

Vt nihil minus expedit, quam agrum optime colere. Ita saepenumero inutilissimum est minus esse in negotio diligentem. Plinius libro 18. cap. 6.

A podes auiculae, aut pendent volatu, aut iacent, propterea quod pedibus careant: Ita quidam in vtramque partem minus vehementes, aut nimium tumultuantur negotiis, aut toti torpent ocio, nil medium est. Plin. lib. 10. cap. 39.

Lusciniis tantum est canendi studium, vt certantes emoriantur, spiritu citius deficiente quam cantu: Ita nounulli literarum immodico amore valetudinem extingunt, et dum a

Vino modico nerui et oculi iuuantur, eodem copiosiore laeduntur: Sic literis modice gustatis adiuuatur vita, eodem laeditur, si quis immodice incumbat. Eras.

Haedera pota neruis nocet, eadem foris adhibita prodest: Sic Philosophiam si penitus imbibas, nocet ad pietatem: si leuiter et veluti foris admoueas, prodest ad eruditionem. Plin. lib. 24. cap. 10.

Sicuti sal modice cibis aspersus condit, et gratiam saporis addit: Ita si paululum antiquitatis aut ioci admiscueris, oratio fiet venustior: sic plus satis, nihil insuauius. Eras.

Gallus Phrygiae fl. si modice bibas medetur corporis malis, si immodice, lymphatum animum agit: Ita si Philosophiae liceras modice attingas, prosunt, sin totum te illius addixeris studio, sanitatem mentis auferunt, et inanis gloriae furore quodam praecipirem agunt. Plin. l. 31. c. 2.

Notatus Protogenes, alioqui summus in pictura artifex, quod nesciret manum tollere de tabula: Ita quidam scriptores immodica diligentia peccant, quibus nihil vnquam satis emen datum videtur. Plin. l. 35. c. 10.

Viris nisi subinde amputetur ipsa sua foecunditate et gracilescit et perit: Ita cohibendum est immoderatum studium foelicibus ingeniis, ne parum moderato labore consumantur. Erasm.

Memoria.

Vt libri, quos non euoluas situ, cohaerescunt: Ita memoria euanescit, ni si subinde renoues. Senec.

Sicuti picis mirum est studium imi tandi verba hominis, adeo vt in conatu nonnunquam emoriantur: Ita nonnullis dulce ediscere preculas et psalmos, eosque subinde sonare, cum non intelligant. Eras.

Lupis quos ceruarios vocant, etiam in fame surrepit obliuio cibi, si modo respexerint, ac protinus alium quaerunt: Ita nonnullis mox excidit, quod modo instituerant narrare, si interiectis verbis aliquot animum illorum alio deuocaris. Idem.

Mendasium.

Quemadmodum araneae ex se telas texunt: Ita quidam ex seipsis comminiscuntur fabulas ac mendacia, cum nihil subsit veri. Plut.

Mens.

Vt Deus quo nihil est melius, minime apparet: Ita quod est in homine optimum, nempe mens bona, maxime later. Eras.

Metetrix.

Quemadmodum echeneis siue re mora piscis perpulillus (est autem magnae limaci similis) quam uis magnam nauim velis ac remis incitatam subito sistit: ita scortulum aliquoties adamatum ingentes animi ad honesta impetus retinet alligatque. Eras.

Metus.

* Vt innocens non is dicitur qui non nocet leuiter, sed qui nihil nocet: sic sine metu is habendus est, non qui praua metuit, sed qui omnino metu vacat. Cicero libro 5. Tusculanar. quaestion.

* Omnium animos mala aliena ac repentina solicitant, quemadmodum etiam inanis fundae sonus territat: ita nos non ad ictum tantum exagitamur, sed ad crepitum. Seneca, epist. 75.

tum, nisi bene temperatum: Ita animus non capit veram voluptatem, nisi liber metu ac caeteris affectibus. Plu.

Vt flamma excitata vento, maior est ac vehementior, sed parum durabilis ac constans: Sic vehemens cupiditas ob metum adiunctum, incertam habet voluptatem. Plut.

Mina.

Sieut aliquando tonat sine fulgetris, idque tonitru terrorem habet: periculo vacat: Ita quorundam minae terrent, non nocent. Eras.

Monachus.

Si fuco alas ademeris, et in alueum reiicias, is caeteris item fucis alas adimit: Ita qui in monachorum tracti nassam, semel amiserint vitae libertatem, alios quoque quos possunt, perahunt, ne melior sit aliorum conditio. Erasm.

Monarchia.

Vt vnus Deus administrat vniuersa, sed qui sit optimus ac sapientissimus: Ita monarcha res sit saluberrima, si detur Deo similis. Eras.

Vt plures apparere soles prodigium est. Ita plures esse monarchas, aut imperatores. Idem.

Morbi.

* Vt maior est vis animi quam cor poris: sic sunt grauiora ea quae concipiuntur animo, quam illa quae corpore. Cic. 2. Philipp.

* Quemadmodum oculus turbatus non est probe affectus ad suum munus fungendum, et reliquae partes, reliquumque corpus cum a statu motum, officio suo ac muneri deest: sic conturbatus animus non est aptus ad exequendum munus suum. Munus e nim animi est, ratione vti. Cic. lib. 3. Tusc. quaest.

* Vt medici cansa morbi inuenta curationem inuentam esse putant: sic non aegritudinis causa reperta mede di facultate reperiemus. Idem. eod. lib.

* Vt natura alius ad aliquem morbum procliuior: sic animus alius ad alia vitia propensior. Idem. l. 4.

Vt Medica terra diu reunet semina propter asperitatem, vt sero emergant. Ita morborum ac dolorum causae, in hominib. aliquoties diu latent, donec voluptas in febrem erumpat. Plut.

Flosculorum odores per se parum efficaces, ad ixti oleo maiorem vim habent: Ita morborum causae si in corpus incidant, iam humoribus collectis abundant. Plut.

Qui male affecto corpore, vitae ratione morbum accersunt, ij quasi coenum commouent. Plut.

Vt nautae nimium ouerantes nauem, deinde in exhaurienda sentina laborant: Ita qui corpus onerat cibis, ac deinde clysterib. inaniunt. Plut.

Qui corpus aegre assectum ad balnea ac voluptates trahit: quasi putrem ac laceram nauem deducit in mare. Plutarch.

Si ebrij comessatores irrumpant in domum luctu funestam, non solum nihil adferent hilaritatis, sed eiu latum potius excitabunt: Ita voluptates in corpore aegro offendunt quoque. Plut.

Vt nautae sereno coelo nonnihil la xant vela: cum est suspicio tempestatis, contrahunt: Ita corpori recte affecto non nihil permittendum: contra si quid timebitur morbi, cautius agendum. Plut.

Homines tantum pingues ac robusti durique similes sunt gymnasiorum columnis, vt dixit Arist. Plut.

Vt nauibus sentinae plenis onus detrahendum: Ita corporibus aggrauauatis subducendus cibus ac potus. Plu.

vt peregrinis rebus expleant, ac magis noxiis: perinde faciunt, ac si quis expulsi e ciuitate Graecis, inducat Persas aut Seythas. Plut.

Magnus gubernator et scisso navigar velo ersi exarmauit, tamen reliquias nauigij aptat ad cursum: sic in corpore parum felici ac desiciente, tamen fortis animus sui similis est. senec.

* Confusis oculis prosunt virentia, et quibusdam coloribus infirma acies acquiescit, quorundam splendore perstringitur: sic mentes aegras studia laeta permulcent. Senec.

* Vt vlcera ad leuem tactum, dein de etiam ad suspicionem tactus condolescunt: Ita animus affectus minimis offenditur, adeo vt quosdam salutatio, epistola, oratio et interrogatio ad litem enocent. Senec.

In naui quae sentinam trahit, vni aut alteri rimae obsistitur: sed vbi pluribus locis laxari coeperit, succurri non potest nauigio dehiscenti: Ita in senili corpore aliquatenus fulciri potestim becillitas: verum vbi totum collabi coeperit, nihil agitur remediis. Senec.

Vt putri et ruinam minantiae dificio non adhibentur fulturae, sed circunspi ciendum vt exeas: Ita defecto corpore demigrandum e vita. Senec.

Morbi corporis pulsu et colore deprehenduntur: eorumque aduentum calor et lasssitudo praenuntiat: animi morbos plerique non intelligunt esse morbos. V die supr a de Animo.

Mores.

Vt qui variis tempestatibus huc et illuc iactatus est, nec tamen peruenit, non multum nauigauit, sed multum iactatus est: sic qui diu vixit, nec proficit ad bonos mores, non diu vixit, sed diu fuit. Senec.

Vt apicula per omnia circumuolitans, id quod est vtile, domum adducit: Ita studiosus ex vnoquoque quod ad mores confert, excerpit. Plutarch.

Morum similitudo.

Vt succina paleas ad se trahunt, magnes ferrum, chrysocola aurum: Ita quique asciscit sibi suis aptum mo ribus. Eras.

Morum diuersitas et dissimilitudo.

Vt tigrides circunstrepentibus tympanis aguntur in rabiem: ita quae bonas mentes compescunt, feras et agrestes irritant et efferaut. Plin.

Bion, inquit, quemadmodum quicquid paxillo appenderis, id accipit su stinetque: Ita quibusdam quicquid sua seris, admittunt, quicquid imposueris, serunt. Plin.

Vt inter tot hominum milia nullae facies sunt per omnia similes, nec vllae voces: ita suum cuique ingenium est, suus cuique mos. Eras.

Ferula solis asinis gratissimum est pabulum, caeteris animantibus praesentaneum venenum: ita saepe quod alios offendit, aliis voluptati est. Plin. l. 24. cap. I.

Vt rem candem diuersa specula vae rie reddunt, pro forma speculorum diuersa: sic idem factum, diuersi varie interpretantur pro animorum varietate: quod huic magnum est, illi parnum: quod huic pulchrum, illifoedum erit. Eras.

Sicuti lusciosi non cernunt nisi proxime admota, contra senes non nisi longiuscule dissita: ita quidam diuerso laborant morbo. Nam hic negligit amicorum res, neque curat, nisi quod proprie ad suum pertinet negotium, contra alij suarum rerum negligentes

Aiunt ignem Chimaerae montis semper ardentis, aqua accendi, foeno restingui: Ita quosdam quo magis ores, minus commoueas, si dehorteris vltro volunt. Plin. l. z. c. 106.

Vt gagates aqua infusa incenditur, oleo restinguitur: Ita quidam quo magis roges, magis frigescunt, si neg ligis, vltro capiunt: Aut sunt quos officiis alienes, negrectu prouoces ad amorem. Plut. l. 36. c. 19.

A pud Troglodytas lacus est, qui ter in die sit amarus aut salsus, ac rur sum dulcis, totiesque etiam nocte, vnde et insanus dictus: sic quidam inaequales, nunc asperi, nunc sunt blandi, aliquando profusi, mox sordidi, iam vehementer amant, iam supra molum oderunt.

Morum in melius mutatio.

Non vt Caeneus subito e muliere factus est vir optando tantum: sic repente ex improbo viro. probus euadit quispiam. vt qui cubitum abiit stul tus, surgat sapiens. Plut.

Vt aquae salinae, pluuia incidente, dulciores sunt caeterisaquis: ita meliores solent esse, quos e diuersa vita mutauerit diuinae gratiae influxus, veluti Paulus. Eras.

Sicut Aminea vina senio fiunt meliora: ita quidam in iuuenta solutiores aut asperiores aetate et vsu rerum fiunt mitiores. Idem.

Morum mutatio in peius.

Est Indiae gens dicta Pandorum, quae in pueritia cano sit capillitio in senecta nigrescunt capilli: ita nonnulli primis annis sobrij ac modesti, grandiores iam ad nugas et ineptissimas voluptates abiieiunt sese, et quasi puc raseunt. plut. l. 7. c. 2.

Hypanis fluuius, Scythicorum amnium princeps, per se purus et dulcis circa Callipodas Exampeo fonte amaro inficitur, atque ita dissimilis sui in mare conditur, de quo qui dem est illud Solini elogium: Qui in principiis eum norunt praedicant: qui in sine experti sunt, non iniuria execrantur: ita quidam initio blandi et amici, postea longe dissimiles sui reperiuntur.

Mors.

Vt nemo miratur liquefactum, quod potuit liquescere, sectum quod erat sectile, exustum quod exuribile: Ita mirandum non est mortuum esse qui erat mortalis Plut.

Quem ad modum mutuata pecunia aequo animo reddenda est: sic vitae munus quod mutuo accipiemus adiis, citra querimoniam est reponeodum. Plut.

Accensam lucernam nemo moleste fert, extinctam dolent omnes: ita nasci iucundum, mori inamabile. Plut.

* Quemadmodum clepsydra non extremum stillicidium exhaurit, sed quicquid ante effluxit: sic vltima hora qua esse desinimus, non sola mortem facit, sed sola consummat. Senec.

Vt qui se meminerunt inquilinos esse, et in conducto habitaro, et modestius se gerunt, et minus grauatum exeunt: ita qui intel ligunt domicilium corporis ad breue tempus a natura commodatum esse, et vinunt temperantius, et libentius moriuntur. Senec.

Supra modum deditus vino faecem quoque exorbet: sic admodum vitae auidus, qui ne extrema quidem senecta vult mori. Senec.

Vt felicior est, quem ventus acrior cito in portum pertulit, quam quem venti segnes, et longa tranquillitas lentissimo taedio delassarunt:

Ignis qui valentem materiam occupauit, aqua, et interdum ruina extinguendus est: ille qui alimentis deficitur, sua sponte subsidit: sic facilis est mors senum. Senec.

Gladiator tota pugna timidissimus, cum moriendum est, fortiter aduersario iugulum praestat, et errantem gladium sibi attemperat: sic mores admota etiam imperitis animum dedit, vt praesentem fortiter ferant, qui cum procul abesset, formidabant. Senec.

Mulier.

Vt nemo sentit, qua parte stringat calceus, nisi qui indutus est: Ita nemo nouit ingenium mulieris, nisi qui duxit vxorem. Plut.

Muta cicada et miraculo est, quod ipsum genus sit garrulum: sunt autem huiusmodi in agro Rhegino: sic magis admiramur constantiam et silentium in foemina, quod ipsum genus mutabile sit et loquax. Plutare. lib. II. cap. 27.

Mundi contemptus.

Vt mare grauida, minus laborat et in gestatione, et in partu: ita si rem honestissimam animo conceperimus, minore negotio consequemur quam stulta quaedam oblectamenta. Et qui mundi praemia non sequuntur, minore dolore margaritum illud Euangelicum sibi parare poterunt. Erasmus.

Munus.

Vt bilanx in eam vergit partem, vnde plus accipit: sic quidam nunc huic, nunc illi fauent qui plurimum det, non cuius causa sit optima Eras.

Musica.

Vt quidam magnetes ferrum attrahunt, at theamedes qui in AEthiopia nascitur, ferrum abigit, respuitque. Ita est musices genus, quod sedet affectus: est, quod incitet. Eras.

NATVRA.

QVemadmodum ex eodem luto licet fingere animantia, ac rursum confundere, atque continenter aliud ex alio facere: sic natura eadem materia genuit maiores nostros: his extinctis, nos deinde alios atque alios. Plut.

Qui de natura quaeritur, quod quaedam genuerit homini noxia dissimulatis tot bonis, perinde facit ac si quis nilum calumnietur alioqui frugiferum AEgypto, quod crocodilum habeat, aut aspidem: nec postea velit frui prognatis frugibus, sed tantum quaeratur de venenis, quae nutrit. Aut si quis in copiosa oratoris oratione, quae multis exuberet virtutibus, de pauculis voculis temere illasis cauilletur. Plut.

Bos ad aratrum adhibendus, equus ad currus. ad venatum canis, inquit Pindarus: sic quisque debet eam. vitae rationem capescere ad quam na tura sit appositus. Plut.

Vt talpae quod parum aut nihil cernant, liquidius audiunt: Ita natura paria facit, dum quibus corporis formam negauit, his animi vigorem confert Plut. l. 10. c. 69.

* Vt nauem et aedificium idem destruit facillime qui construxit: sic hominem eadem optime, quae conglutinauit natura dissoluit. Cicer. in Catone maiore.

* Vt in aedificiis architecti auertunt ab oculis naribusque dominorum ea quae p. ofluentia necessario teni essent aliquid habitura: sic natura res similes procul amandauit a sensibus. Cic. l. 2. de nat. deor.

Natura peruersa et inconstans.

Vt camelopardalis fiue nabis, collo refert equum, pedibus et cruribus bouem, eapite camelum, maculis tigrim aut pardum: Ita quidam inaequales sibi varias hominum formas exprimuot: si cultum inspicias. sanctum aliquem exstimes: si orationem audias, satrapam loqui putes: si vitam expendas, nebulonem inuenies: si scripta bubulcum. Plin. l. 8. c. 18.

Negotium.

Vt citius fatigatur, qui quam longum sit iter nescit: Ita minore taedio rem gignit, cui negotij ratio, modusque praecognitus sit. Eras.

Vt labyrinthos non oportet ingre di sine filo, quo securus possis redire: ita non est suscipiendum negotium, nisi prius perspecta ratione qua te possis inde rursus explicare. Idem.

Sicuti laboriosius est inanem iactare manum, quam saxo aut plumbo libratam: ita molestius est, in nihili rebus operam sumere, quam in arduis versari negotiis. Idem.

Vt qui locis aequalibus ambulant, magis defatigantur, quam qui inaequalibusi Ita laboriosius est semper eadem aut similia repetere, quam in variis versari negoriis. Idem.

In Campania vires populos amplexae. ipsa aequabant cacumiua, adeo vt vindemiator rogum ac tumulum exciperet. Ita qui in arduis versantur negotii, periculi meminisse debent. Idem.

Vt oscitant permulti, quod oscitantem conspiciunt: et micturiunt quod meientem viderint: Ita quidam nullo certo iudicio ad suscipienda negotia permouentur, sed quiduis in aliis imitantur, ac referunt. Idem.

Nobilitas.

Vt fugitiuis ab altaribus ac templis reunlsis, nihil super est praeter mortuorum sepulchra: sic qui vera suaque gloria destituti maiorem imaginibus efferunt sese. Plut.

Vt lampyrides non sunt conspicuae, nisi noctu aut in obscuro: Ita quidam non sunt illustres, nisi inter humiles et idiotas, obscurantur autem inter egregios. Erasm.

Minimi cancri, quos pinnoteras vocant, quo tutiores sint inanium concharum testisse condunt, et cum acci euerint, migrant in capaciores: ita quidam maiorum suortim utulis tuentur sese, cum suis dissidant virtutibus. Plin.

Nouitas, seu euriositas.

Vt coci optant pecorum prouentum, piscatores piscium: sic curiolus malorum, nouarum rerum commotionem, vt habeat quod venetur. Plutarch.

Vt fele praetercurrente, tollunt e medio obsonia: Ita apparente curioso vertunt institutum sermonem, donec abierit, vt minus iam norit rerum quam caeteri. Plut.

Nouitas vitanda.

Vt cibi potus, coelique nouitas offendit, etiam si mutes in paria, aut in aliquanto meliora: Ita praestat ferre principem, aut magistratus pristinos, quam nouos asciscere, quia omnis rerum nouatio nou careat perturbatione. Eras.

vere et automno, ob mutationem: Ita nouitas omnis offendit ac laedis Rempublicam. Idem.

Nominum mutatio.

Vt suot stumina quaedam, quae cum eaden sint, diuersis locis diuersa sor tiuntur nomina: Ita quaedam res in alio homine, variis nominibus mutantur: velut fastus in principe splendor. appellatur, in priuato superbia. Erasm.

Nota gratissima.

Vt maiore cum voluptate cantionem audimus notam, quam ignota, etiam si melior sit: Ita lis literis impenfius vulgus delectatur quas didicit. Eras.

Nuga.

Vt Apion Homerum ab inferis euocatum, nihil aliud interrogauit, quam quibus parentibus genitus esset: Sic quidam grauissimorum virorum concilio conuocato, de meris nugis consulunt. Plutarchus libr. 30. cap. 2.

Numerus.

Quo maius est animal, hoc minus est foecundum. minuta numerosi foetus sunt, adeo vt acanthisminima aqicula duodenos pariat pullos: ita quae minus valent pondere, numero sunt penlanda. Eras.

OBIVRG ATIO.

VT Telephi vulnus eadem hasta sanatum est, quae vulnus infli xerat: Ita vulnus obiurgationis ab eodem sanabitur, qui fecit. Plut.

Vt qui sacris initiantur, perferunt primos illos insultus spe secururae dul cedinis, ac lucis: idem faciendum iis, qui a philosopho obiurgantur. Plut.

Vt bonus medicus mauult morbe mederi som no ciboque, quam seammonio aut castorio. sic amicus, pater praeceptor magis studet laude corrigere, quam obiur gatione, si liceat. Plut.

Pharmacum non adhibitum in loco, dolet absque fructu: sic obiurgatio non vt debet admota. Atque idem facit amicus cum molestia, quod adulator cum voluptate. Laedit enim vterque. Plut.

Vt anstera remedia, sed necessaria, leuau quidem aegrotantes, sed offenduut et inficiunt sanos: sic acris obiur gatio vitio medetur, probos offendit, Plut.

Quemadmodum medicus, vbi secuir carnem, non statim deserit sectum sed rigat ac lenit: sic qui acrius obiur gauit, debet reliqua vitae consuetudine lenire eam molestiam. Plut.

Vt statuarij primum ictibus incidunt lapidem, postea poliunt atque aequant: sic amicus obiurgationem lenitate mirigabit. Plut.

Medici pharmacis amaris dulce non nihil admiscent vt alliciant: Ita parentes obiurgationis asperitatem lenitate debent mitigare. Plut.

Qui in rebus leuiculis acriter obiurgat amicum, perinde facit, ac si medicus amarum et acre pharmacum ac sumptuosum in leuissinis morbis passim admoueat. Plut.

Quaedam gemmae aceto maceratae nitescunt, pleraeque melle decoctae: Ita quosdam meliores reddit acris obiurgatio, quosdam admonitig, blandior. Eras.

Vt elleborum si parciuns sumas, magis offendit, nam inhaeret Visecribus, inficitque corpus sin copiosius, ire rumpit celerius: Ita non est obiurgandus

amicus, nisi ea vehementia, quae vitio liberet illius animum. Nam leuior expostulatio contristat amicitiam nullo fructu. Plin. l. 25. c. 5. in. fin.

* Vt elleborum, tametsi efficax, tamen medici vetant dari senibus, aut pueris, aut exulibus: ita admonitio sic est temperanda, vt ferre possit quem velis emendare: nec solum spectandum elt vitium, sed natura quoque eius, cuius vitio studeas mederi. Plin.

Herbae salutares consuerudine perdunt medendi vim: Ita admonitio, si assidua sit, non emendat assuetum iam obiurgationibus.

Vt pterniones et facit et tollit stigus: item ignis ambusta sanat: Ita amici obiurgantis oratio, dolori quem fecit eadem medetur. Eras.

Vt qui coguntur secare. malunt aere secare, quam ferro, quod hoc pacto vulnus sit sanabilius. Ita qui cogitur obiurgare quempiam, ita moderabitur orationem, vt ipsa in se nonnihil admisceat occultae medelae. Idem.

Obliuio.

* Obliuisci quidem suorum, ac me moriam cum corporibus efferre, et effusissime flere, meminisse parcissime iuhumani est animi: sic aues, sic ferae suos diligunt, quarum concitatus est amor, et pene rapidus, sed cum amicis totus extinguitur.

* Lupis quos gregarios vocant, etiam in fame surrepit obliuio cibi, si modo respexerint ac protinus ilium quaerunt: Ita nonnullis mox excidit, quod modo instituerant narrare, si interiectis verbis aliquot animum illorum alio deuocaris. Plin.

* Lynces clarissime omnium animantium cernunt, sed mira illis obliuio rei ab oculis semotae: ita quidam acri ingenio, sed obliuiosi. Eras.

* Vt quod in maiore negotio chalybi aut marmori insculpseris durat diutius: ita quod maiore studio discimus nunquam obliuiscimur. Idem.

Obscoenitas.

Vt celerius inebriantur qui dilutum bibunt, quam qui merum: Ita citius inficiunt animum quae sobrietatis aliquid habent admixtum, quam quae simpliciter obscoena sunt. Nam a vehementer obscoenis refugit animus, contra illa blandiuntur aliqua virtutis specie.

Occasio.

Morus nouissima omnium germinat, et tamen parit inter primas: Ita qui tempus idoneum opperiuntur rei conficiendae etiam si serius caeperint, tamen maturius conficiunt. Pli. li. 15. cap. 24.

Apes peragunt opus suum non statis diebus, sed quoties caeli commoditas inuitat: ita suo quaeque tempore rapienda est occasio. Plin. l. II. cap. 7. et 10.

Persica ob id ipsum pluris venibant quod non durarent, nisi in triduum: Ita auidius rapiendum quod cito praeteruolat. vt inuenta. Eras.

Ocium.

Vt Herculem parum decebat, exuto leonis exuuio, vestis Milesia, cum ser uiret Omphalae: sic parum decorum ciuili viro deposita quam gessit persona ad otiosam, ac voluptariam vitam se conferre. Plut.

Apodes auiculae, aut pendent volatu, aut iacent, propterea quod pedibus careant: Ita quidam in vtranque partem nimis vehementes, aut nimium tumultuantur negotiis, aut toti torpent otio: nihil medium est. Plin. lib. 10. cap. 39.

Odium.

domi nonnunquam conflagrat vrbs tota: sic ex priuatis odiis: ac dissidiis publica pernicies oritur. Plutarch.

Subduc materiam, extinguetur ignis: subduc occasionem, conquiescet odium, siue inuidia. Plut.

Vt vitis refugit brassicam, quercus abhorret ab olea, multo magis autem a nuce iuglande. (Nam vitiis cum omnia complectatur, solam brassicam declinat: quercus si in scrobem oleae depacta fuerit, emoritur eadem: et iuxta nucem iuglandem inarescit) sic inter quasdam nationes naturale dissidium est, vt nullo pacto queant coa lescere concordia: vt inter hos sere, quos mare aut Alpes diremerunt. Erasim.

Qui ex balneo calent, vehementius frigescunt, et aqua frigidior esse solet, quae prius caluit: Ita vehementius sese oderunt, qui prius fuerunt amici, et sceleratiores sunt, qui a pia vita ad impiam se transtulerunt. Idem.

Iuglans crepitu praenunciat se frangi, vt fugere liceat, priusquam fiat rui na: ita quidam non laedunt, nisi prius ostendant se infensos: alij prius laeserunt quam expostulent Idem.

Vt inter animantium genera occulta quaedam sunt dissidia, cum nulla appareat dissidij ratio, velut araneae et serpenti, formicis ac soricibus, trochilo et aquilae, aliisque compluribus. Ita sunt qui illam aut illam oderint gentem, cum nesciant, quamobrem oderint. Quidam odere rhetoricen, aut Graecas literas, cum hoc ipsum ignorent, quod oderunt. Pli. l. 10. C. 74. et Aristot. l. 9. C. De natur. anim.

Vt carboni semel exusto suffocatoque, si denuo flagret, maior est vis: ita semel sopitum odium, si rursum excandescat, acrius est, Eras.

Oeconomia.

Duabus vocibus simul sonantibus, gratior fit concentus: ita quicquid sit in familia, fit quidem vtriusque consensu: sed tamen arbitrio mariti. Plut.

Qui venenis piscatur, facile interimit, et tollit piscem, sed corruptum et malum: sic quae philtris captant maritos, stupidos habent et inutiles. Plut.

Vt vinum appellatur, etiam si maior aquae pars sit admixta: ita domus mariti dicetur, etiam si mulier plus contulerit. Plut.

Offensae.

* Vt medici eas febres quae ab incertis causis paulatim collectis eueniunt, magis suspectas habent et timent, quam quae manifestas magnasque causas habent: sic latentes plerumque paruaeque et frequentes ac quotidianae viri atque vxoris offensae ma gis eos disiungunt, et vitae consortium labefactant. Plut.

Ter nouenis crabronum ictibus in terfici hominem existimant. Ita offensa tametsi per se non capitalis, tamen saepius iterata capitalem parit inimicitiam. Plin. l. II. C. 21.

Officium.

* Vt nec medici, nec Imperatores, nec oratores, quamuis artis praecepta perceperint, quicquam magna laude dignum sine vsu et exercitatione consequi possunt: sic officij conser uandi praecepta traduntur: illa quidem, vt faciamus ipsi. Cic. l. 2. Offic.

* Quemadmodum leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt: sic vir bonus et ciuilis, officij non ignarus, vtilitatem publicam magis quam priuatam curat. Idem lib. 3. de finib.

format ad dirigenda quae mittit cum hanc vim ex disciplina et exercitatione percipit, quocunque vult illa vtitur: didicit enim non hoc aut illud ferire, sed quocunque voluerit. Ita qui se ad totam vitam instruxit non desiderat partieulatim admoneri, doctus in totum, non quomodo cum vxore et liberis vinat. Si quid oculis oppositum moratur aciem, remouendum est, illo quidem non abiecto. Operam perdidit qui praecepit. sic ambulabis, illo manum porrigens. Eodem modo vbi aliqua res obcaecat animum, et ad offieiorum ordinem inspiciendum impedit, nihil agit qui praecipit, sic viues cum patre, sic cum vxore. Senec. epist. 95.

Olfactus.

Vt momus tauri opifieem Deum earpsit, quod non proposuisset oeulos cornibus, vbi maxime erat opus: ita perperam faciunt, qui coronas in vertice ponunt, cum sub naribus magis apponi conueniat: vt plurimum voluptatibus ex odore possint haurire. Erasm.

Oratio.

Vt fraeno circumagitur equus, vt clano nauis: Ita oratione ducuntur homines. Plut.

Qui coronas nectunt, bellissima quaerunt, non vtilissima: At apes etiam amarissimo thymo insidunt atque in de mellisicium eolligunt: Sic oportet auditorem non flosculos orationis voluptatis causa sectari, sed vim sententiarum et vtilitatem. Idem.

Vt athletis amphotides adduntur contra plagas: ita pueris focalibus magis est opus aduersus pestilentem orationem. Idem.

Non conuenit, vt in tonstrina surgens, ad speculum contempleris teipsum, num recte sis curatus: Ab oratione discedens, non expendas, num melior sis factus, aut deterior ex auditione. Idem.

Facile est demoliri, quod alius extruit: at diffieillimum, idem aut melius aliquid extruere: ita aliorum orationem reprehendere in procliui est, at eodem modo meliusve dicere, non est perinde facile. Idem,

Non sic ad audiendum est accedendum, vt velis inungi et oblini fucis, quo nitidior fias, sed gratiam habeas, si velut alueare, acri fumo, sic ipse mordaci sermone purgeris animo, qui caecutientiae et lippitudinis est plenus. Eras.

Vt aegrotus non quaerit medicum disertum, sed sanandi peritum: sic a philosopho non requirimus orationem phaleratam. Senec.

* Vt Leonum animaliumque impetus caueis coercetur: sic hominum quorum maxime in seductu orationes sunt, ita tamen delituerint vt vbicunque homo ocium suum absconderit, prodesse velit singulis et vniuersis, ingenio, voce, consilio. Senec.

* Vt in vita, sic in oratione nihil est difficilius quam quid deceat videre. Cic.

* Evoce agnoscimus, hominem facie non eonspecta, nam sua cuique vox: ita ex oratione licet hominis vitam coniectare. Eras.

Vt idem sol ceram liquefacit, et lutum indurat: ita eadem oratio alios reddet meliores, alios deteriores pro ingeniorum varietate. Eras.

Vti magnes non quiduis ad se trahit, sed ferrum duntaxat, cum sint alia multo leuiora: ita quorundam oratio non mouet omnes, sed iam propensos, ad id quod illi suadent. Idem.

Orationis virtutes.

* Vt mulieres ideo bene olere, quia nihil olent, videntur: ita hoc ipso est ornatior oratio, quod ornamenta negligat. Cicer.

Qui statim orationis ornatum requirit, perinde facit, ac si quis nolit an tidotum bibere, nisi vas sit adductum ex Atticae Veneris figulina: nec in hye me vestem induere, nisi quae lanam habeat ouium Atticarum. Plut.

Qui bibunt, vbi iam desierint siti re, tum poculi sculpturam contemplantur: sic in orarione, primum animaduerteodum, quam salutare sit quod dicitur: deinde si vacat quid sit elegans aut nitidum, considerare licet. Plut.

Vt ridiculus sit cantor, qui rem grauem Lydiis efferat modis: Ita ridiculus qui de iis, aut recte viuendo verba faciens, rhetoricis lasciuiat flosculis. Plut.

Vt iuxta vias asperas ac salebrosas violae flosculique nonnunquam oc currunt: Ita in oratione infacunda nonnunquam et sententiae et figurae incidunt dignae quae laudentur. Plutarchus.

Non idem finis sermonis, qui cursus, iuxta Sophoclem: nam illic vincit qui praeuenit, hic qui magis ad rem dixit. non qui celerius: imo vincit saepe, qui posterior dicit. Plut.

Sicuti sai modice cibis aspersus condit, et gratiam saporis addit: Ita si pau lum antiquitatis, aut ioci admiscueris, oratio fiet venustior; si plus satis nihil insuauius. Eras.

Musici leui chordarum tactu demulcent, non graui pulsu: sic oratio placide, citius quam aspera mouet po pulum. Plut.

In vite quicquid per amputationem adimitur materiae, id fructibus additur: Ita qui reciderit cura supernacaneas rerum sordidarum, plus valebit in rebus seriis et grauibus: Aut quo minus est verborum, hoc grauiores sententiae. Eras.

Vt laudatur in hoc Timanthes, quod in omnibus eius operibus plus semper intelligitur, quam pingitur: Ita optimum orationis genus, in qua plurima cogitationi relinquuntur, pauca narrantur, et plus inest sensuum quam verborum. Plin. lib. 35. cap. 10.

Orationis vitia.

* Quomodo conuiuiorum luxuria, quomodo vestium, aegrae ciuitatis indicia sunt, sic orationis licentia (si mo do frequens est) ostendit animos quo que a quibus verba exeunt, procidisse. Senec. epist. 115.

Quemadmodum in iis, quae ad tibiam canuntur, multa fallunt ac suffu giunt auditorem errata: Ita in oratio ne phalerata, multa inepte dicta fallunt auditorem, ob phaleras et fucos orationis. Eras.

Qui abigit homines cesto veneris, a Venere videtur alienus: sic qui oratione molestus est, et reddit inimicos, a musis est alienus, et viuendi ignarus. Quandoquidem oratio ad conciliandos homines est reperta. Plut.

Qui castam ac philosophicam orationem meretriciis ac sophisticis laudibus prosequuntur, perinde faciunt atque ij, qui athletam liliis aut rosis coronent, non lauro aut oleastro. Plut.

Vt aues subuentaneos concipiunt foetus: sic inutilis oratio accepta, nec inhaerens, sed protinus in auras dispergitur. Plut.

videantur, diuersas rerum species ex diuersis mundi partibus petitas inter se commiscent: Ita quidam ostentatores orationem parum eruditam videri credunt, nisi ius Caesareum ac Pontificium, poetas, oratores, philosophos, sophistas simul commiscuei int, et pluribus authoribus, ac literis consarcinauerint, quam Mithridaticum ferunt fuisse concinnatum. Id constat quinquagintaquatuor diuersis rerum generibus. Erasm.

Vt quod nulla vi efficias, id ali quoties fit herbae succo, si modo quem oportet, adhibeas: Ita quosdam magis promoueris apta, quam violenta oratione. Idem.

Vt pharmacopolae bracteis aureis tegunt remedia quaedam, quo pluris vendant: Ita quilenocinio verborum nihil ad rem pertinentium, rem com mendari putant. Idem.

Tilia cum habeat corticem ac folia dulcia, tamen fructum eius nul lum animal attigit: Ita quorundam oratio blanda, grataque et composi ta, sententiarum nullus fructus. Plin. lib. 6. cap. 15.

Vt buxus semper quidam viret, sed alioqui et odore noxia, et semen habet omnibus inuisum animantibus: Ita quidam praeter orationis gra tiam, nihil adserunt non fugiendum. Plin.

Otator.

Vt qui pila ludunt etiam si non vtuntur in ipsa lusione artificio proprio palestrae, sed indicat ipse motus didicerintne palaestram, an nesciant, et qui aliquid fingunt, et situm pictura nihil vtuntur, tamen vtrum sciant pingere, an nesciant non obscurum est. Sic in dicendo facile decla ratur, vtrum is qui ad dicendum prodit omnibus ingenuis artibus instructus sit, nec ne. Cicero, l. 1. de Orat.

* Sicut medico diligenti priusquam conetur aegro adhibere medicinam no solum morbi eius qui mederi volet, sed consuetudo valentis et natura corporis cognoscenda est: sic equi dem cum aggredimur ancipitem causam et grauem, ad animos iudicum pertractandos, omni mente in ea cogitatione curaque versari debemus, vt odorari quam sagacissime possumus, quid sentiant, quid existiment, quid expectent, quid velint, quo duci oratione facillime posse videantur. Idem, lib. 2.

* Vt nulla materies tam facilis ad exardescendum est, qua nisi admoto igne ignem concipere possit: sic nulla mens est tam ad comprehendendam vim orationis parata, quae possit incendi, nisi inflammatus ipse et ardens ad eam accesserit. Idem, eodem libro.

* Vt in Graecis artificibus aiunt eos auloedos esse qui citharaedi fieri non potuerunt: sic nonnullos videmus qui oratores euadere non potuerunt, ad iuris studium deuenite. Idem pro Murena.

Vt signa quaedam argillacea summo in pretio fuerunt, ob admirationem artis. Ita nonnunquam res humilis ac nihil ingenium oratoris commendat. Eras.

Facilius insculpes gemmis, quae voles, si terebra ferueat: Ita magis mouebit orator, si non solum aeriter dicat, sed ferueat, et amet id quod laudat, oderit quod vituperat. Idem.

Ostentatio,

Vt oua plena sidunt, inania fluitant: Ita qui veris virtutibus aut literis est praeditus, minus ostentat

Animantia quibus longa sunt crura, iisdem longum sit collum oportet: Ita qui magno strepitu student viuere, longius rapiant necesse est, vnde suppetat sumptus Idem.

Chamae leon maximum habet pulmouem et nihil aliud intus: Ita quidam praeter ostentatiouem, et ventosam iactantiam, nihil habent. Plin. lib. II. C. 32.

Quemadmodum medici quo doctiores videantur, diuersas rerum speeies ex diuersis mundi partibus petitas inter se commiscent: Ita quidam ostentatores rationem parum eruditam videri credunt, nisi ius Cae sareum ac Pontisicum, poetas oratores, philosophos, sophistas simul cominiscuerint, et pluribus authoribus, ac literis consarcinauerint, quam Mithridaticum ferunt fuisse concinnatum: id constabat quinquagintaquatuor diuersis rerum generibus. Erasin.

Vt non est optima imago, quae materia testatur opes locatoris aut artem pictoris, sed quae rem proxime repraesentat: ita optima est eloquentia, quae non ostentat ingenium dicentis, sed rem aptissime ostendit. Idem.

Sicuti terra quae venas aquarum occultat, nebulam quandam exhalat ante solis ortum, longius intuentibus: Ita qui vere boni sunt, et eruditi, etiam si non ostentent, tamen semper aliquid ex se produnt, ande qui obseruet, deprehendere possit subesse vim boni. Idem.

Vt sol quo magis in alto est, hoc minores iacit vmbras, quo terrae propinquior, hoc maiores, puta mane ac vesperi: Ita virtus quo maior est, et excelsior, hoc minus videri cupit minusque sese ostentat, contra qui minus ipsa re valent magis sese dilatant ostentatione. Idem. Vide Fastus Superbia.

PARENTES.

VT scorpius non tantummodo putandus est habere aculeum, cum ferit, sed semper est obseruandus: Ita malis prognati, etiam si non peccent, tamen venenum habent. Plutarch.

Vt pisces in mari nati, educatique nihil tamen sapiunt salis marini: Ita quamdam inter barbaros geniti, et educti, longe absunt ab omni barbarie. Eras.

Parsimonia.

Templum Ephesiae Dianae tutos reddebat obaeratos a creditoribus: at multo magis frugalitas, et parsimo nia praebet asylum. Plut.

Vt in conuiuiis temperamus ab oppositis cibis, quo locus sit lautitiis, quas expectamus: Ita quotidianâ parsimoniâ praemuniendi sumus. Plu.

Plato vetat aquam a vicinis petere, nisi prius domi foderis vsque ad terram, quam Ceramitidem vocant repererisque non esse spem venae: Ita prius excutiendum, vt parsimonia, ahave via tibi suppedites, priusquam a mensariis pecuniam mutuam petas. Plut.

Patientia.

* Ille magnus et nobilis est, qui more magnae ferae latratus minutorum canum securus obaudit. Senec.

* Pusilli homini est, et miseri, repetere mordente, vt mures et formicae, ad quas si manum admoueris ora conuertunt. Imbecilla se laedi putant, si tanguntur. Idem.

Patria.

vitulis cotra leones summa vi impe tuque contendant: sic ij qui valent opibus, atque id facere possunt, ad sermandum genus humanum naturâ in sitantur. CIC. l. 3. de sin.

* Quemadmodum aliqua vestis sapienti ac probo viro magis conuenit quam alia, nec vllum colorem ille edit, sed aliquem putat parum aptum offe frugalitatem professo, sic regio quoque est quam sapiens vir declinet, tanquam alienam bonis moribus. Senec. epist. 52.

Vt pisces in mari nati educatique nihil tamen sapiunt salis marini: Ita quidam inter barbaros geniti et educti longe absunt ab omni barbarie. Erasm.

Paupertas.

Vt qui vestes flagellant, corpus non attingunt: sic qui generic vitium aut pauper tatem exprobrant, non proprie tangunt ipsum hominem, sed externa calumniantur. Plut.

E corporis morbo quidam hoc escerpunt commodi, quod vacant negotiis, quibus distringebantur, et quosdam labores obiecti reddidere validos: sic quibusdam exilium paupertas, naufragium, octasio fuit philosophandi. Plut.

* Quemadmodum qui pedibus suis poterit iter conficere, ascendere tamen vehiculum maller: sic pauper si poterit esse diues volet, et habebit vtique opes, sed tanquam leues et auolaturas: nec vlli alij nec sibi graues osse patietur. Senec.

Vt vasa paria, quorum alterum ple num sit, alterum inane, pulsata concentum faciunt [gap: Greek word(s)] : Ita bene conuenit inter diuitem benignum et pauperem indignum. Erasm.

Qui in altis sunt specubus, a fulmine non feriuntur: Ita infima fortuna tutissima est. Erasm.

Dracones exugentes sanguinem elephautorum occidunt eos: et ipsi vicissim; inebriati opprimuntur ac commoriuntur: Ita saepenumero in bello, pars vtraque et perimir et perit, damnum dat et accipit. Plin. lib. 8. cap 12.

Pax.

Quaedam remedia tristiora sunt ipso morbo. vt satius sit oppetere mor tem, quam his aucupari salutem: velut sugere sanguinem e vulnere recenti gladiatorum morientium: Ita quandoque satius est ferre iniuriam quam maiore incommodo vlcisci; ferre pacem, etiamsi parum commodam aut aequam, quam bellum cum immensis malis suscipere. Erasm.

Peregrimtio.

Qui eos felices ducunt, qui per omnia vagantur maria, terrasq. perin de faciunt, ac si quis stellas errones; iudicet fortunatiores fixis, quanquam. illis quoque suns orbis est, in quo voluantur, nec soli licet suos egredi fines. Plut.

Quemadmodum formicae si semel antro, et apes si semel aluearib. eiici contingat, peregrinantur: Ita quidam si semel patriam exeant, exu les se putant. Plut.

Vt Cochleae semper domum suam secum circunferunt: Ita quidam horrent peregrinas regiones. Plut.

Vt aspalacus non nisi apud Boetios viuit vbi nascitur, alio translatus perit: Ita quidam peregre viuere non possent, nulla instructi arte. Eras.

Tarandus omnium arborum, et fruticum, locorumque in quibus latitar, colorem villis etiam imitatur: Ita tutior erit, qui ad quancunque gentem se contulerit, eius ritus ac mores imitetur. Idem.

Quidam fluuij per medios lacus erumpunt, vt illis non missceantur, sed iisdem eadem aquarum magnitudme post multa passuam millia exeunt, qua fuerant inuecti: Ita si in vitiosam incideris ciuitatem, ita ad tempus vtendum hospitio, vt idem exeas, qui veneris. Idem.

Vt Aphricae Auster serenus est, Aquilo nubilus, praeter aliarum regionum naturam: Ita quidam cum regionune mutaut ingenium ac mores. Idem.

Sorba quae magis blandiuntur specie, venenum habent: Ita blandiores amici magis cauendi, quam tristes, atque asperi. Idem.

Empetron herba, Latine calcifraga, quo propius abest a mari hoc minus est salsa: quo longius, hoc amarior est: Ita quidam apud Galios Ger maniam spirant, apud Germanos Galliam, et quo longius absunt, hoc magis referunt eam gentem. Idem.

Periculum.

Vt pueris cum terrentur personis, damus eas in manus et versatas osten dimus inanes, vt discant non timere: Ita conueniet adhibita ratione, res specie terrificas excutere, vt cum viderimus non esse, quod adparent, contemnamus. Plut.

Medici vetant vti Halicaccabo, quanquam dentibus firmandis prodest, si eius succi colluantur, propter ea quod periculum est, ne si diutius id fiat delirationem gignat, et plus adferat incommodi quam commodi: Ita non est vtendum his litteris, quae sic linguam expoliunt, vt mores inficiant, aut non conuenit sequa, quae sic augent rem vt famam laedant. Pil. lib 21. cap. 13.

Periculosiores sunt fontes, qui lympidis aquis blandientes oculis tamen perniciem adferunt, minus formidandi, qui ipsa specie testantur aquas esse fugieudas: Ita difficilius vitantur mala quae boni praetextu fallunt. Plin. lib 3. cap. 2.

In Boeotia ad Trophonium antrum iuxta flumen Orchomenon, duo sunt fontes, quorum alter memoriam, alter obliuionem adfert. Ita fere magno alicui bono, mali magni periculum est vicinum. Plin lib. 31. cap. 2.

In Campania vites populos amplexae, ipsa aequabant cacumina: adeo vt vindemiator rogum ac tumulum exciperet: Ita qui in arduis versantur negotiis, periculi meminisse debet. Eras.

Muraena, non in capite, sed in cauda animam habet: Ita quod charissimum est, non ibi recondendum, vbi statim periculis sit obnoxium. Plin. lip. 32. cap. 2.

Vti saepenumero polypus dum conchae carmen captat, ipse capi ur ac tenetur, Ita saepius dum aliis nocere studemus, nos ipsos in periculum adducimus. Eras.

Persuasio inanis.

Sicuti quo directius nos ferit Sol radiis suis, hoc minor est vinbra nostri: quo obliquius, hoc magis increscit vmbra corporis. ita quanto plus quisque assequutus est verae sapientiae, hoc minus magnifice de se sentit: quo longius abest ab ea, hoc se magis dilatat stulussima persuasione sapientiae. Eras.

Vt camelopardalis siue nabis collo refert equum, pedibus et cruribus bouem, capite camelum: maculis tigrim aut pardum: Ita quidam inaequales sibi varias hominum formas exprimunt si cultum inspicias, sanctum aliquem existimes: si orationem audia, satrapam loquiputes: si

Philosophia.

Qui adhortantur, et excitant ad philosophiam, nec docent, nec tradunt eam: perinde faciunt, vt ij qui praemungunt lucernam, nec infundunt oleum. Plut.

Quenvadmodum graue est nauim ingressis cum terra discedit quam agnoscut, est nondum apparet ad quam nauigant: sic philosophantibus initio molestum a consuetis discedere commodis, cum nondum videant ad quam felicitatem phitosophia sit perductura. Plut.

In Philosophiae studio ceu per metamorphosin quandam, quidam velut aues facti conserunt; se ad contemplationem naturae, quidam ceu catellae ad rixas et morsus sophismatum et quaestiuncularum. Plut.

Quemadmodum Anacharsis dixit Athenienses ad nihil aliud vti nummis, nisi ad numerandum: Ita quidam vtuntur philosophiae praecepus, tantum vt ostement. Plut.

Vt apicula ex flosculis succum mellis colligit cum alij non delectentur, nisi colore et odore: sic philosophiae studiosus et ex poetis inuenit, quod ad bene viuendum conducat, cum alij tantum voluptate deliniantur. Plutarch.

Aer qui est in auribus, nisi tranquillus sit, et carens propria voce, sed tinnitu fuerit ac tumultu plenus, non exacte recipit ea, quae dicuntur: sic ea pars, quae philosophia dicta, iudicat, si quid intus obstrepat, et obtinniat, non recte iudicabit, quae foris accipiuntur. Plut.

Non fodit puteos, qui fontes habet, aut nouit: sic non petit aliunde qualecunque consilium, qui ipse didicit philosophiam. Plutarch.

Iudex in causa nihil tribuens amori, tantum rem perpendit, ac secundum eam pronunciat: At in audiendis philosophis, multis iapsibus candide fauendum est. Vnde veteres iux ta Mercurij statuam. Gratiarum item ponere soliri sunt. Plut.

Quemadmodum proci, cum Penelope potiri non possent, stuprarunt illius ancillas: ita qui philosophiam non possunt assequi, aliis literis contaminant. Plut.

Qui in ciuitatem adscripti sunt, et hospites, multa damnant, ac moleste serunt: at qui in ea a pueris sunt educati, quique assuenerunt, probant: sic qui philosophiam a pueris imbiberunt. Plutarch.

Quemadmodum agricola syluestribus fecurim aut ignem admouet, ac funditus extirpat: vineas vero, atque oleas amputat cantim ac circunspecte, ne forte superuacua resecans, laedat et id quod sanum est: sic philosophus ex animo inuenum libidinem, auaritiam, inuidiam, penitus renellet. Caeterum pudorem immodicum cautim emendabit, ne simul omnem euellat verecundiam. Plutarchus.

Quemadmodum iuxta Philoxenum, suauis imae sunt carnes, quae non sunt carnes, et iucundissimi pisces, qui non sunt pisces: Ita maxime delectat admixta philosophiae poelis, et poesi admixta philosophia. Plut.

Vt e vasis. cum explentur liquore, aer expellitur: sic qui profecerunt in philosophia, veris implentur bonis, ac minus iam gloriantur barba et pallio, minusque seueri sunt in alios, in seipsos duriores. Plut.

ac venerandi ausculrant: Ita initia philosophiae tumultuosa sunt tranquilla mysteria. Plut.

Vt in tempestate apparentibus Geminis, nantae in spem eriguntur: Ita post primam illam in philosophia desperationem, lux veritatis oborta discutit eam diffidentiam. Plin.

Menedem us aiebat multos nauiga re Athenas. qui primum essent sapientes, deinde fieri philosophos, id est sa pientiae studiosos, deinde rhetores, postremo idiotas: sic in philosophia quo magis profeceris, hoc minus turgebis fastu. Plin.

Qui nauem fregit tamen spe vehi tur: mam sieri potest, vt corpus natans in terram deferatur: At qui excidit a philosophia, totus periit. Pli.

Qui subinde subsistit in via, minus proficit: at in philosophia etiam reabimur in malitiam, intermisso ad honesta cursu, ceu nauis retroacta aestu. Plut.

Planetae iuxta Mathematicos, cum desinunt procedere, figuntur: at in philosophia subsistere nou licet, assidue est progrediendum. Plut.

Vt statera non potest consistere, sed aut in hanc aut illamvergit partem: sic in philosophia, qui non proficit ad bonam mentem. is reuoluitur ad malam mentem. Plut.

Quemadmodum qui expectant ob sidionem, colligunt ac deponunt pecuniam. atque omnia parant sub hostium aduentum: Ita aduersus asseltum iracundiae praeceptis philosophiae muniendus, et instituendus est animus. Plut.

Vt ad lineam applicandus est lapis, non ad lapidem linea: sic vita ad philosophorum decreta corrigenda est, non ea sunt ad mores nostros trabenda. Plut.

Vt non medentur, qui vendunt pharmaca: Ita non sunt philosophi, qui quicquid e philosophia sumpserint, id transferunt ad ostentationem.

Non quemadmodum vnguentis, cum adsunt, delectamur, cum non adsunt non discruciamur: Ita opporret erga philosophiam. esse affectum. Plutarch.

Vt qui in immenso nauigant mari, ex ipsa ventorum vi cursusque tempo re coniiciunt se promouisse, etiam si nondum appareat portus: nusquam ta men consistunt, donec portum attigerint: Ita non conquiescendum in philosophia, donec ad perfectum illum sapientis habitum peruentum sit. Plut.

Vt in curatione non sentitur morbi leuamen, nisi syncerus babitus inducatur: sic in philosophia non proficitur, nisi paulatim aliquid decedat de stultitia, donec in alium mentis habitum proficiat. Plut.

Vt pueror um dum primum diseunt scribere, digiti tenentur, et aliena ma nu per literarum, simulachra ducuntur, post iubentur imitari propositum: sic primum animus ad praescriptum adiuuetur oportet donec incipiat per se philosophari. Senec.

Vt primum est uxpurganda bilis vnde nascitur insania, deinde monen dus homo: alioqui qui furio sum admoneat quomodo debet procedere, quomodo se gerere in publico, furiosior sit ipse furioso: Sic primum animus est liberandus falsis opinionibus, postea tradenda praecepta phi losophiae. Senec.

Lana quosdam colores statim imbibit, quosdam non nisi saepius macerata et recocta: Sic alias disciplinas ingenia cum accepere, protinus prae

stant. Philosophia nisi alte descendit, et diu sedit, non colorabit animum. Sen.

Alia remedia cum administrantur tristia, post sanitatem denique delectant: Philosophia pariter salutaris est et dulcis. Senec.

Philosophus etiam eloquens, perinde est quasi si bonus gubernator etiam formosus sit. Senec.

Vt in corpore latet animus, vnde vim et impetum sumant omnia: et mysteria, quae est sacrorum pars optima non patent, nisi initiatis: Ita philosophiae praecepta nota sunt omnibus, id vero quod in ea est optimum, latet. Sen.

Vt semina bona, si in solum bonum inciderint, similia origini proucniunt eadem humus sterilis ac palustris necat: sic philosophiae praecepta, si in bo num aut prauum animum inciderint. Senec.

* Quomodo multum inter auaritiam et pecuniam interest, cum illa cupiat, haec concupiscatur: sic inter philosophiam et sapientiam. Senec.

* Vt ignotarum vrbium monstratus hospiti gratus est: ita sciscita oti caelestium causas domesticus interpres: et in profunda terrarum praemittere aciem iuuat. Senec.

* Vt medici toto corpore curando, minime etiam parti si condoluit, ineden tur: sic philosophia cum vniuersam aegritudinem sustulerit, si quid error aliunde extitit, si paupertas momordit, si ignominia pupugit, si quid ten ebra rum offundit exilium, semper ad eun dem fontem reuertendum est. Cicer.

Fons in quo nitrum nascitur, nec aliud quicquam gignit, nec alit: Ita sa pientiae studium, totum hominis animum sibi vendicat. Eras.

Vt aqua maris in imo dulciior est, quam in summo: Ita quo altaus penetres in philosophiam, hoc minus ha bet amaritudinis.

Vt gemma minutula quaedam res est, sed ingentibus tamen saxis anteponitur: Sic homo pusillus, sed inge nio valens: aut si philosophia seu virtus ostentatione minimum quiddam est, sed pretio maximum. Idem.

Lauri baccae amarae quidem sunt, sed saluti conferunt: Ita philosophiae praecepta salutaria magis quam blan da sunt aut iucunda. Plin. l 16. C. 30.

Vt vino non est aliud corporis viribus vtilius, si recte vtaris: nec eodem eit quicquam perniciosius, si modus absit: ita Philosophia salutaris res est, si modice adhibeas: pestilentissima, si eius studio temulentus, a communis vitae muniis reddaris alienus. Erasm.

Echinus praesentiens tempestatem, aut affigit sese, aut arena saburrat. Ita cum imminet fortunae tumultus, animus est philosophiae praeceptis confir mandus. Idem.

Vt Democrates medicus Conidiae mulieri, omnem curationem austeram recusanti, lac caprarum dedit. quas lentisco paescebat: sic iis qui prorsus a retricis philosophiae praeceptis abhorreut, fabellae quaedam amoeniores proponendae, sed quae philosophiam resipiant Idem.

Fraxinum campestrem in tantum horrent serpentes, vt nec matutinas, nec vespertinas illius vmbras quamuis longissimas, vnquam attingant: et si gyro frondib. huius arboris claudatur ignis et serpens, citius in ignem fugiet, serpens quam in fraxinum. Ita nihil conuenit vitiis et studio sapientiae, sub cuius vmbra quisqui se conti nuerit, tutus erit ab huius vitae venenis. Idem.

reddit segniorem, sed animi vim acuit: Ita philosophiae studium corporis curam ae vigorem, ad animi vigorem traducit, vt hoc plus sapiat homo in rebus aeternis, quo magis stupet ad ista corporea, cassaque. Pli. li. 2. C. 13.

Vt quidam gemmas quasdam secum vbique circunferunt aduersus morbos, maleficia, ebrietatem, tonitrua, ruinas, caeteraque mala: Ita quaedam philosophiae decreta semper ad manum habenda aduersus incursuros animi morbos, libidinem, iracundiam. ambitionem, auaritiam et his consimiles. Idem.

Sicuti qui morbo laborant regio, iis mel caeteris dulcissimum amarum est: sic sapientiae praecepta piis iucunda, tristia sunt iis, qui prauis affecti bus corrupti sunt. Idem.

Vt acetum acre quidem gustu, sed aduersus serpentium ictus mire valet: Ita praecepta philosophiae austera quidem illa, minimeque blanda, sed contra pestiferas animi cupiditates remedium adferunt praesentaneum. Plut. l. 23. C. I.

Hedera pota neruis nocet, eadem foris adhibita prodest: sic philosophiam si penitus imbibas, nocet ad pietatem: si leuiter et veluti foris admoueas prodest ad eruditionem. E rasmus.

Gallus Phrygiae fluuius, si modice bibas, medetur corporis malis, si immodice, lymphatum animum agit: Ita si philosophiae literas modice attingas, prosunt, sin totum te illi addideris studio, sanitatem mentis auferunt, et inanis gloriae furore quodam praecipitem agunt. Plin.

Dictamnum herba sagittas educit e corpore: hanc cerui monstrauere: Ila philosophiae ratio, fortunae iacula eximit animis. Plin. l. 2. 5. C. 8. Theophrast. l. 9. C. 16.

Vt oleum infusum tranquillat mare et lucem addit: Ita philosophia componit animi motus, et ignorantiae caliginem discutit. Plin. lib. 2. ca. 106.

Vt pyrites gemma non aperit vim igneam, nisi si atteras: tum enim diguos adurit: Ita quorundam malitiam non senties nisi cum illis consuetudinem, aut commercium habueris: aut non sentias philosophiae vim nisi exercueris: Ita succinna attritu vim attrahendi et odorem produnt. Eras.

Philosophus.

Vt Psylli in Africa, Marsi in Italia non solum ipsi non laeduntur a serpentibus, verumetiam contractatu ac saliua medentur aliis periclitantibus: ita Philosophis non satis esse debet, si ipsi non corrumpantur vitiosis affectibus, verum oportet oratione aliis quoque cupiditates noxias eximere. Plut.

Aiunt Asiae et Graeciae balneatores cum velint turbam pellere, carbonibus iniicere semen aerae, quod id faciat vertigines: Ita Philosophi quoties volunt a suis libris submouere vulgus indoctum, Mathematicos quosdam numeros et figuras admiscent, vt ex iis oborta vertigiue capitis librum abiiciant. Plin. lib. 18. cap. 17.

Vt montium proceritas minus apparet procul intuentibus, vbi accesseris, tum apparet quam sint in arduo: Ita nemo prospicit, quam excelsus sit animus philosophi, quantumque supra res omneis humanas eminea nisi propius contempleris, et imitatione ad illum accesseris. Senec.

Vt auguria et auspicia non valent, nisi iis, qui quaerunt, et obseruant: Ita praecepta philosophiae non mutant, nisi hos qui meliores fieri student, et hoc animo ad legendum accesserint. Erasim.

Vt medicus li[?]tius sanat oculum, qui pro multis videt, multosque custodit: sic philosophus libentius prin cipis animum instruet, qui pro multis sollicitus est. Plut.

Non quemadmodum parasitus conuitio tactus ab iis, a quibus alitur, ridet, ac nihil commouetur: Ita a philosopho reprehensus, debet esse affectus, sed nec offendi oportet, nec impudenter negligere. Plut.

Physionomia.

Vt sunt quidam fontes, qui potu pecudum, atque etiam hominum cutem, et pilos pingunt albo, nigrove: Ita relucet in ipso hominis vultu et fronte, quod aiunt, quibus praeceptis imbutus sit, et quibus ex authoribus hauriat vitae rationem. Eras.

Pietas.

Cedrus et iuniperus si oleo perungas, nec tineas sentiunt, nec cariem: Ita semel imbutus diuini spiritus succo animus, nullam huius mundi sentit corruptelam. Plin. l. 16. C. 40.

Vt vniones tameisi in mari nascan tur, tamen plus habent cognationis cum coelo, cuius faciem reddunt: Ita pius ac generosus animus magis a coelo pendet vnde ducit origiuem, quam a terra, in qua viuit. Plin. lib. 9. cap. 35.

Vt Apelles pictor queri solitus est, perisse diem in quo non duxisset lineam: Ita Christianus dolebit, si quo die non euasit seipso melior in pietate. Erasm.

Vti ferrum aut chalybs caetera quidem duritie, rigoreque superat, ab adamante vincitur: Ita res quidem potens est amor in liberos, sed hunc quoque superat pietas in Deum. Idem.

Poena, supplicium, mulcta.

Vt qui diutina tabe conticiuntur, non effugiunt mortem, sed lente moriuntur: sic qui non statim puniuntur, non effugiunt poenam, sed longa ducuntur poena. Plut.

Pigri remiges sereno coelo desident in portu, deinde coguntur flantibus ventis nauigare cum periculo: sic qui non punit, cum est animo sedato, cogitur aliquando vel iratus pu nire. Plut.

Qui nos docuit sagittare, non vetuit iaculari, sed vetuit ne aberraremus a scopo: Ita non est interdicta punitio, sed in tempore et apte facieda. Plut.

Cantharides et scorpij in se circunferunt sui veneni remedium: at ipsi peccato inest sua poena suppliciumque. Plut.

Vt hienae, fel et phocae coagulum, atque aliae pessimarum ferarum partes aduersus magnos morbos efficax habent remedium: sic Deus pessimis tyrannis vtitur nonnunquam ad correctionem vitiorum. Plut.

* Vt nec domus nec respublica ra tione quadam et disciplina quadam designata videatur, si in ea nec recte factis praemia exrent vlla, nec supplicia peccatis: sic mundi diuina in homines moderatio profecto nulla est, si in ea discrimen nullum est bonorum ac malorum. Cicer. l. 5. de nat. de orum.

Sicut ex vipera, crocodilo, caeterisque nocentissimis bestiis medici remedia quaedam aduersus venenorum

noxam ad morbos efficacia quaerunt: Ita animaduersio innocentes multos vel arcet, vel reuocat a facinoribus. Eras.

In aspidis ictu nullum est remedium, nisi vt partes contactae amputentur: Ita quaedam vitia sola morte sanari possunt. Idem.

Vt arbor excisa repullulat. euulsa non refruticatur: Ita malum si penitus tollitur, non renascitur. Plin. lib. 22 cap. 3.

Ciconiae quoties conuolant in campum, quem Pythonis comen vocant (is est locus in Asia) quae vltima omnium aduenerit, eam lacerant, atque ita discedunt in vna omnium cessatione castigata: Ita multitudinis vitia, vnius insigni supplicio sunt vel sonanda, vel arcenda. Eras.

Vt magis est probanda medicina quae vitiosas corporis partes sanat, quam que exnrit: Ita melior magistratus, qui ciues improbos corrigit, quam qui toliit e medio. Idem.

Poesis. poetica et poetae.

Quidam amethystum adhibent in compotanionibus aduersus ebrietatem. Multo magis in audiendis poetis praecepta sunt adhibenda, ne quid in siciant animum. Plut. Plin. lip. 37. C. 9.

Vt in his locis vbi multae nascuntur herbae ad remedium efficaces, in iisdem multae nascuntur lethales: sic in poetis multa praeclara, multa pestifera. Plut.

Vt Simonides dixit stupidiores esse Thessalos. quam vt a se decipi possent: Ita qui fe liciore sunt ingenio citius a poetis corrumpuntur. Plut.

Non sic est parendum poetis aut philosohis, quemadmodum pueri obtemperant paedagogis, sed quem admodum Cato puer parebat quidem paedagogo iubenti, sed rogabat quam ob causam id iuberet, Ita, sides habenda auditoribus, si causam iiloneam reddiderint, Plut.

Quemadmodum in vite luxuriantibus foliis ac palmitibus saepe fructus occultantur: Ita in poematibus figuris ac fabulis luxuriantibus, multa cognita vtilia fallunt adolescentem. Plut.

Quemadmodum in iisdem pascuis apis florem sequitur, capra fruticem, suis radicem, quadrupedia fructum: sic in poetis alius aliud quaerit, hic historiam, ille sermonis ornamenta, ille probationes, ille praecepta viuen di. Plut.

Quemadmodum, iuxta Philoxenum, suauissimae sunt carnes quae non sunt carnes: et iucundissimi pisces, qui non sunt pisces: Ita maxime delectat admixta philosophiae poesis, et poesi admixta philosophia. Plut.

Vt apis ex amarissimis floribus et asperrimis spinis mel suauissimum ac lenissimum colligit: sic ex turpibus ac sceleratis fabulis vtcunque decerpi potest aliquid vtilitaris. Plu.

Vt qui subito e summis tenebris in lucem educitur, magnopere perturbatur, nisi panlatim lumini assueuerit: sic in poetis praelegendis, philosophorum opiniones inspergendae in animos puerorum, ne postea ad tam dinersas doctrinae rationes perturbentur. Plut.

Si multi ineb rientur vino, non ob id incidendae vites, vt fecit Lycurgus, sed propius admouendi fontes: Ita si multi abutentur poetica, non protinus abiicienda, sed adhibenda cautio, vt fiat salutaris. Plin.

At mandragora iuxra vites nascens, vinum reddit lenius: Ita philosophiae ratio admota poeticae, moderatiorem efficit eius cognitionem. Plut.

Quemadmodum in pictura plus moner color, quam lineae, propterea quod propius hominis formam repraesentet ille, magisque fallat: Ita mendacium admixta veri similitudine, magis allicit, mouerque, quam simplex oratio, quae nihil habeat fu ci. Plut.

Non vt inuenire licetsacra sine tibiis et choro: Ita poesim absque mendacio licet inuenire. Plut.

Venenum admixtum cibis, pestilens: sententia admixta rebus vtilibus ciucundis. Plut.

Vt foedis animantibus scite effictis delectamur: Ita in poesi, quia est rerum adumbratio, etiam mala recte efficta delectant. Plut.

Vt in parricidio, aut incestu depicto, artem modo laudamus eius qui pinxit, rem ipsam detestamur: Itidem in poeris clocutionem imitabimur, rem execrabimur. Plut.

Quaedam per se non pulchra, quibusdam ob id bona sunt, quod apta: Ita laudantur in poeris quaedam, quod congruunt personae, tametsi alioqui foeda. Demonides claudus precabatur, vt crepidae quas furto amiserat, quadrarent ad pedes eius, qui sustulisset. Plut.

Vt perieulum sit, si omnes in idem inclinent latus nauis: sed aliis alio inflectentibus, nauis optime libratur: sic seditio et dissensio inter rhetores tutiorem reddit statum emitatis: Item dissensio poetarum inter se facit, vt mi nus inficiant opinionem lectoris. Plut.

Quemadmodum Medici cantharidis. quae lethale venenum est. pedibus tamen et alis ad remedium vtun tumta licet ex eadem poesi decerpere quo medearis illius venena. Nam semper aliquid admiscent, quo significent sodamdare, quod narraat Plut.

Vt apicula ex flosculis succum mellis colligit, cum alij non delectentur, nisi colore et odore: sic philosophiae studiosus et ex poeris inuenit, quod ad bene vinendum conducat, cum alij tantum voluptate deliniantur.

Quemadmodum spiritus noster clariorem sonum reddit, cum illum tuba per longi canalis angustias tractum, patentiore nouissime effuditt sic sensus nostrosclariores arcta carminis necessitas efficit, eadem negligentius audiuntur, minusque percutiunt, quam diu soluta oratione dicuntur. Potest trahi et huc, vt si quis dicat famam virtutis clariorem existere, si diu rebus aduersis oppressa, tandem emerserit. Senec.

* Quemadmodum nomenclatori memoriae loco audacia est, et cuicumque nomen non potest reddere imponit: ita poetae non putant ad rem per tinere, verum dicere, sed aut necessitare coacti, aut decore correpti, id quenque vocari iubent, quod belle facit ad versum. Senec.

Qui biberint ex Clitorio lacu, iis vini taedium oboritur: Ita qui semel gustarint poeticen, abhorrent a philosophiae praeceptis aut contra: siue qui se mundanis voluptaribus ingur gitaut. abhorrent ab honestis illis, ac veris oblectamentis. Plin.

Vt scarabeum, aut viperam, aut araneam in gemina redditam et imitatam a natura (nam id videmus esse factum in nonoullis) non horremus, sed amplectimur, effigie delectati: sic vitiorum erudita pictura delectamur in historicis ac poetis. Erasm.

Sicut imitatitia vina, quae frugibus conficiuntur apud quosdam, hactenus assequuntur vini vim, quod

inebriant, non tamen perinde resiciut cordis vigorem: ita quidam quod in poetis est vitij, id assequuntur, nem pe obscoenitatem: caeterum eloquentiam, venustatem, eruditionem non possunt exprimere. Erasm.

Potestas, potentia.

Vt qui obtuso fraeno conatur equum domare, excutitur, equo contemoente fraenum: sic qui populum vincere conatur, non satis instinctus potentia, ab imperio deturbatur. Plut.

Sol cum maxime tollitur in altum arduus ad polum septentrionalem, tu minimum mouetur: Ita quo maior est potestas, hoc magis coercenda est animi temeritas. Plut.

Vt in malis somniis nonnulla turbat animum aegritudo, sed praeterea nihil efficiunt. sic mali, sed imponentes non admodum laedunt. Plutarchus.

Vt accisae pennae tempore rena scuntur. Ita nisi assidue premas renascitur potentia. Eras.

Vt Castoris et Pollucis faces, si so litariae appareant, dictum est ostentum: sin geminae, salutare: Ita non oportet potentiam esse seiunctam a sapientia, alioqui pestilentem. Plin.

Vt quaedam fulmina aes ac ferrum liquefaciunt, ne cera quidem confusa: Ita diuina vis, aut regia potestas in obsistentes saeuit, mollibus parcit et cedentibus. Plin.

Vt bruta fulmina montes feriunt irrito ictu: ita stulta potentia suas vires, in quod nihil opus est consumit. Plin.

Sicuti nec AEgyptus ob calorem, nec Scythia ob rigorem sentit fulmina: ita vel ingens potentia, vel extrema fortunae hun. ilitas, tutum reddit a coutumeliis. Plin.

Praeceptores artium.

Vt quidam crebris diuerticulis viam breuem reddunt longam: sic nonnulli ducemem crebris quaestiunculis nihil ad rem pertinentibus interpellantes, per petuam iuterrumpunt doctrinam Plut.

Vt pulli inuolucres semper hiantes pendent de ore alieno: sic quidam molesti sunt docenti, quod necessarium sit eis omnia mansa in os inserere, nihilque tradant ipsi sibi. Plutarchus.

Vt non satis est soli bonitas, nisi ac cedat et cultor idoneus, et semina: Ita non sufficit ingenij felicitas nisi accedat doctor, et institutor egregius et praecepta idonea. Plut.

Vt sacrificis bonorem habet ciuitas, quod commune omnium bonum a dris petant: Ita multo magis honorandus principis praeceptor bonus qui talem fingit, vt omnibus sit vtilis futurus. Plut.

Vt agricolae vallos apponunt arbusculis, quo recte crescunt: Ita qui instituit addit inonita et praecepta ingeniis salubria, ne diuaricent in vitia. Plut.

Vt maximi medici, minores quoque morbos optime sanant. Ita doctis simi praeceptores, et minima optime docent. Eras.

Vt boni agricolae est nosse terram quam colit: Ita praeceptor diligens in primis studeat cuiusque indolem et ingenium cognolcere: neque enim eadem omnibus adhibenda. Idem.

Praecipitatio.

Sicuti aquilo initio vehemens, desinit lenior: contra Auster initio lenior, desinit vehementior: Ita qui praecipites magno impetu rem aggrediuntur, frigescunt in progressu:

Vt Saturnus qui ex septem erronibus summum tenet locum tardissime circumagitur: Ita qui in summa constituti sunt potestate, quam minime praecipites oportet esse. Pli. li. 2. cap. 16.

Vt canis properans in emittendo caecos parit catulos: Ita praecipitata opera non possunt esse absoluta. Pli. lib. 8. cap. 40.

Praenium.

* Eleganter Xenophon Occonomicis prodidit, caetera quaeque animantia duabus rebus potissimum adduci ad obtemperandum: cibo, si quod fuerit abiectius: aut delinimento, si generosius, velut equus: et plagis, si contumacius, velut asinus. At homo: cum sit animal omnium generosissimum, non tam minis ac suppliciis cogi, quam praemiis oportebit ad officium inuitari legibus. Eras.

Praesumptio.

Vt in corporibus morbus segnitie et lassitudine praesentitur: sic infirmus animus, priusquam opprimatur malis, praesumptione quatitur. Senec.

Praetextus.

Periculosiores sunt fontes, qui lym pidis aquis blandientes oculis, tamen perniciem adferunt: minus formidandi. qui ipsa specie testantur aquas esse fugiendas: Ita difficilius vitantur mala, quae boni praetextu fallunt. Pli. lib. 31. cap. 2.

Princeps.

Vt qui non consueuerunt neque coenare, neque lauare, nisi ex praescripto medici, ij, nec sanitate fruuntur: Sic qui omnia ad principis iudicium refert, reddit cos dominos plus quam vellet ciuitas, vt nihil iam nec recte fieri possit: nisi principis arbitrio. Plut.

Vt rex mundi magna curat, parua relinquens fortunae, quemadmodum dicit Euripides. Ita princeps non nisi in grauibus et arduis negotiis exercebitur. Plut.

Regula primum recta sit oporter, deinde quae applicentur corrigat: Ita princeps, primum ipse vitiis careat necesse est, deinde aliis leges praescri bat. Plut.

Eryngium herbam, si vni caprae in os inferas cum ipsa sistitur, tum omnes consistunt, donec pastor herbam eximat: Ita principis mores, mira vi in populum transfunduntur. Plut.

Cybindus auis bellum internecinum gerit cum aquila, adeo vt cohaerentes saepenumero prendantur: Ita fit aliquoties, vt dum mutuum inter se odium pertinaciter exercent prin cipes, vtrique subuertantur, tertio quopiam inuadente. Erasm.

Galli saepius in pugna commoriuntur: Ita quidam mutuis dissidiis conficiunt sese. Idem.

Vt plures apparere soles prodigium est: ita plureis esse Monarchas aut principes vel imperatores. Plin. lib. 2. cap. 31.

Vt sol non alius est pauperi, alius diuiti, sed omnibus communis: Ita princeps personam spectare non debet, sed rem. Eras.

Sicuti Deus cum nihil nonvideat, nihil tamen videnti similis est: Ita princeps nihil ignorare debet, multa dissimulare. Idem.

Vt magi prodigiosa quaedam promittunt iisque promissis vulgus credulum alliciunt: Ita principes maximarum rerum spes ostentant, vt sibi reddant addictos. Idem.

omnium nobilissima, tamen arundinum, aut vallorum, aut arborum infrugiferarum eget sustentaculis: Ita potentes et eruditi inferiorum egent opera. Idem.

Vt vallus aliquoties frondibus suis vitem amplexam strangulat: Ita non, nunquam adminiculi gratia obiter asciti, subuertunt et opprimunt potentiorem. Idem.

Leo cunctis formidatum animal cantum ac cristam galli formidat: ita summi principes infimorum conuicia nonnunquam timere coguntur. Idem.

* Cum caeteri mortales artem quam profiteri parant prius adhibito studio discant: Quanto maiori cura principem oportet administrandi rationem perdiscere? Ac caeterae quidem artes quatuor rebus potissimum constant: na tura, praeceptis, exemplis, vsu: in principe lene ac mansuetum ingenium requirit Plato. Eras.

* Non licet dormitabundum esse qui clauo assidet et in tantis rerum periculis stertit princeps? Nullum mare tam graues habet tempestates vnquam, quam omne regnum assidue. Semper itaque principi vigilandum est ne quid erret, qui non nisi plurimorum pernicie delinquit. Idem.

Maguitudo nauis, aut mercum pretia, aut vectorum numerus haud facit elatiorem bonum nauclerum, sed attentiorem: ita bonus rex quo pluribus imperat, hoc vigilantior esse debet non insolentior.

* Seruus seruo praestantior, vt habet prouerbium vt dominus domino potior: quod alia sit ars, alia praeclarior, alia functio, alia melior. At prin cipem in optimo sapientiae genere oportet praecellere. Ea est ratio recte administrandi Remp. Idem.

* Nullus ad Olympicum certamen ac cedit, nisi prius secum expenderit, quid eius certaminis lex postulet: neque queritur si molestum esse solem, aut puluerem, aut sudorem, aut siquid est aliud huius generis: quandoquidem haec omnia cum ipsa ludi ratione coniuncta sunt: ita qui suscipit imperium prius suo cum animo debet expendere, quas res principis officium exigat. Consulendum alienis commodis, propria negligenda: vigilandum, vt aliis dormire liceat: laborandum, vt aliis liceat otiari. Idem.

* Cum Christianorum vnus sit dominus: cur qui huius gerunt vices, abs quouis malunt administrandi formam petere, quam ab hoc qui solus est totus imitandus? Ab aliis decerpere licet si quid forte virtutis admixtum habent. At in hoc absolutum est omnisvirtutis ac sapientiae exemplar. Ea quidem stul titia videtur, sed infidelibus: nobis si vere fideles sumus, Dei virtus est et Dei sapientia. Idem.

* Rem ita tecum expendas licebit: si quis omnes homines, quos tuos vocas, Circes arte vertat, in sues, aut asinos, nonne dices deterius factum tuum imperium? Dices opinor. Atqui plus iuris est in sues aut asinos, quam in homines: licet quo lubet agere, licet distrahere, licet interimere: Proinde deterius fecerit imperium, qui liberos ciues verterit in mancipia. Quo praestantius est, in quod geris imperium, hoc magnisicentius ac splendidius regnas. Consuluit igitur tuae maiestati, qui ciuium libertarem ac dignitatem tuetur. Idem.

* Deus ipse ne coactis imperaret, et angelis et hominibus liberum dedit arbitrium, quo splendidius et augustius redderet imperium suum. Et quisquam hoc nomine sibi magnus videtur, quod metu adactis ciuibus seu pecudibus imperet? Idem.

Princeps bonus.

Vt Deus in caelo pulcherrimum ac iucundissimum sui simulachrum constituit solem: sic in republica principem, qui prudentia, iustitia, benignitate se erga omnes repraesenter. Plut.

Medicus multo educto sanguine corrupto, paulum innoxij cibi ministrat: sic princeps sub latis multis malis ac nocentibus leni gratia et huma nitate molestiam eam mitigabit. Plut.

Vt canes ouium custodes excubias agunt, non sibi timentes, sed ouibus: Ita rex non tam sibi debet timere, quam populo. Plut.

Musicus chordas dissonantes non statim abiicit, atque incidit, sed sensim intendens aut remittens ad concentum adducit: Ita princeps leniter debet emendare peccantes, non protinus tollere. Plut.

Vt in magna tempestate validissi mo clauo, optimo gubernatore, plurimis fulturis opus est: Ita magnas et turbulentas res administrandi summa opus est sapientia. Plut.

Vt plus debet Neptono, qui merces preciosissunasdeportauit: sic plus deber principi, qui tranquillitatem, et pacem publicam non in voluptatibus, sed honestissimis studiis consumit. Senec.

Vt sydera mundi, vel si paulum subsistant, an aberrent, summo id ommum malo fiat: Ita principi cessare non licet: quod sic facit, magna rerum humanarum pernicie fit. Sen.

Rexapum solus aculeum non habet, aut certe non vtitur, ad haec grandior est corpore, et specie decentior: sed aliis, quam caeterae minoribus: Ita principem oportet esse clementissimum, et a sua ciuitate nusquam auolare longius. Plin. li. 21. c. 17.

Rex ipse quidem non operatur, sed obambulans, ac circumuolans alios velut exhortatur: Ita princeps non opera sed consilio et iussu prodesse debet suis. idem.

Sol iucundissimus est iis, qui ipsum possunt intueri: Ita princepsiis, qui amant iustitiam. Eras.

Sicuti Leo citius saeuit in virum quam in foeininam, pueros non nisi summa fame coactus attingit, supplicibus ac prostratis pareit: Ita potentes infirmioribus debent ignoscere, vires in alios experiri, quo vincere pulchrum sit. Plin. li. 8. c. 16.

Vt cometes nonus apparens, aut magnum bonum, aut ingens malum portendit mortalibus: Ita nouus princeps salutem adfert rebus humanis si bonus est, maximam pestem si malus. Plin. l. 2. c. 26.

Princeps malus.

Vt in scena [gap: Greek word(s)] tantum ostenditur, nec loquens quicquam, nec agens: sic princeps qui vestitu, et titulo tantum prineipem agit, nihil autem curat eorum, quae vere sint principum officia. Plur.

Quemadmodum fulgur prius emicat, quam audiatur tonitru, quam sonitu auribus excipiatur, lumini visus occurrat, et sanguis prius apparet quam vulnus: sic princeps aliquando prius condemnat, quam redarguatur delatus. Plut.

Vt lapsus non potest erigere lapsum: Ita malus et stultus princeps non potest emendare populum. Plut.

Vt canicula pestilens est omnibus sydus: Ita principis mali potestes omnibus nocet. Eras.

Cerui cum arrexere aures, acerrim auditus sunt cum remisere, surdi: Ita principe si quid est, quod placeat, id procul etiam percipiunt: si quid secus, quantumuis clames,

Vt ranae vltra solitum vocales tempestatem signisicant imminentem: Ita cum plurimum valeat apud principes oratio malorum, bonis tacentibus. tum instat rerum perturbatio. Idem.

Vt solis defectus, magnam mortalium perniciem trahit: ita regis error, etiam leuts, magnam tamen in rebus humanis gignit perturbationem. Plin. lib. 2. cap. 10.

Vt quaedam fulmina aes ac ferrum liquefaciunt, ne cera quidem confusa: Ita diuina vis, aut regia potestas, in obsidentes saeuit, mollibus parcit et cedentibus. Plin. lib. 2. cap. 53.

Vt vitis nifi amputes, late sese spargit, brachiis suis omnia complectens et implicans: Ita princeps ambitiosus semper aliquid e proximis suo adiungit imperio: nisi subinde vindicetur. Vide Tyrannus.

Principum educatio.

Vt grauius puniendus, qui letiferum venenum non in vnum calicem sed in fontem, vnde bibunt omnes, iuiicit: sic magis peccant, qui princi pis corrumpunt ingenium, quam qui priuati hominis. Plut.

Vt Sacrificis honorem habet ciui sas, quod commune omnium bonum a diis petant: Ita multo magis honorandus principis praeceptor bonus, qui talem fingit, vt omnibus sit vtilis futurus. Plut.

Vt artifex lubentius faciat lyram, qua sciat Amphionis arte Thebanorum vrbem condendam, quam eam qua Thales Lacedae moniorum seditionem composuit: Ita philosophus lubentius formabit ingenium principis orbi prosuturum. Plut.

Principum fastus.

Vt imperiti statuanij pulchram existimant statuam, quae sit vastissima mole: sic reges nonnulli fastu et asperitate se egregios principes videri putant. Plut.

Vt colossi loricis insignes Deum aliquom repraesentant, intus pleni luto, clauis, sordibus: Ita rex gnauus purpura, equis, auro, satellitio magnificus, in animo nihil habet praeter sordidos affectus et inscitiam. Plut.

Statuae magnitudine mole que sua librantur, et consistunt: at reges stulti subuertuntur. Plut.

Principum inter se odia.

Cum maxime feruent apum inter se praelia, tum iactu pulueris, aut fumo rota res componitur: Ita grauissimi rerum motus inter principes, affiuitate aut similire quapiam nugacissima finiuntur. Plin. lib. II. cap. 18 Vide Bellum.

Principum fauor.

Vt periculosum est, daemones euo care, propterea quod si quid erratum fuerit, magno conantis diserimine fiat: nam aiunt Tullum Hostilium ictum fulmine, quod ex Numae lirbris Iouem deuocare conatus, quaedam parum rite fecisset: Ita periculosum est, cum principibus habere commercium, aut cum morosis potentibus, quo ossensi re qualibet leui, funditus subuertant hominem. Erasm.

Prodigalitas.

Vt ager ferax, sed quem oporteat multo impendio colere, non multum iuuat colonum: sic homo quaestuosus, sed idem sumptuosus, haud multum reponit haeredi profuturum. Plin. li. 18. cap. 5.

Sorbo folia vniuersa decidunt, cum caeteris arborib paulatim id accidat: Ita quidam subito nudantur, aut profundut, aut genus vitae comutant, cum sensim id fieri oponeat. Plin. lib. 16. c. 25.

Prountiatio.

Sicuti picis mirum est studium imitandi verba hominis, adeo vt in conatu nonnunquam emoriantur: Ita nonnullis dulce edisecre preculas et psalmos, eosque subinde sonare, cum non intelligant. Erasm.

Taurus auis cum sit pusilla, tamen boum vocem imitatur: Ita nonnulli cum re sint exigui, tamen loquuntur reges ac satrapas. Idem.

Bona fabula aliquando exsibilatur, vitio histrionis male agentis: ita bona oratio displicet si quis parum aptam referat. idem.

Vt eo dem halitu sed aliter emisso calfacimus, ac refrigeramus: Ita eadem oratione aliter pronuntiata mouebitur assectus, aut frigebit. Idem.

Qui nimium incitarus fertur, non vbi vult sistit sese, sed longius effertur, quam velit: sic nimia in dicendo celeritas temere rapitur. Senec.

Prudentia

Vt non debet sumere citharam, qui cauendi sit imperitus: Ita non debet inperium sumere, qui non sit prudentia praeditus. Plut.

Vt cicatrix admonet cauendum esse vulnus: ita memoria praetoritorum malorum reddit cautiores. Plut.

Vt Cyclops exoculatus, manus quoquo versum porrigat, nullo nititur certo scopo: Ita magnus rex, cui desit prudentia, quiduis aggreditur ingenti rerum tumulcu, sed nullo iudicio. Plut.

Fibri Pontici genitalia sibiipsis am putant membra in venatu, quod ob hoc se peti intelligant: Ita prudentis est aliquando abiicere rem ob quam periclitatur. Plin.

Puetritia.

Vt qui e vinculis emittuntur, licentius vagantur, quam ij qui nunquam fuerunt in vinculis: sic pueritia cum a praeceptoris gubernatione solui tur. Plin.

QVERIMONIA.

QVidam Homeri versus acephalos id est, capite truncatos, et [gap: Greek word(s)] , id est, cauda diminutos excerpunt, tam multa integra pulcherrimaque praetermittentes: idem faciunt, qui de paucis vitae malis queruntur, dissimulatis tot commo ditatibus. Plu tarch.

Quaestus sine lucrum.

Polypus stupidum alioquin animal in captandis conchis incredibili vtitur solertia: Ita quidam ad solum quae stum suum sapiunt, alibi pecudes merae. Plin. lib. 9. cap. 29.

Quaestio inutilis.

Vt qui claue velit secare ligna, securi aperire ostium, vtriusque vsu sese priuat: sic qui dicentem alienis ac friuolis quaestiunculis perturbant, non solum nullum capiunt fructum. ex his quae dicuntur, verumetiam mali viri opinionem, atque odium lucrifaciunt. Plut.

Vt apud Homerum Vlysses ridetur a procis, quod panis frustula peteret non enses, neque lebetes: Ita magis ridendi sunt, qui disserenti minutulas ac friuolas quaestiuneulas obiiciunt, Plut.

RABVLAE FORENSES.

Erat porticus in Olympia, quam Septiuocam vocant, quod pro vna voce multas redderet: Ita locutuleij quidam, vel vno prouocati verbo, sermonem immeusum reserunt. Plutarch.

Rapina.

Canis quicquid excepit protinus deuorat, et semper ad spem futuri hiat: Ita quod expectantibus fortuna proiecir, id sine vlla voluptate dimittimus, statim ad rapinam alterius erecti. Senec.

Ve ferae mutuo ianiatu viuunt: Ita quisquis poteotior malo iuferioris ditescit, ac crescit. Senec.

Vt fuci cum ipsi non inellificent, tamen apum insidiantur laboribus: Ita sunt qui nihil ipsi excudunt, sed aliorum vigiliis elaborata furto sibi vendicant. Plin. lib. II. cap. II. et cap. 7. eodein lib.

Sicuti Polypus quicquid brachiis attigerit, suctu tenet et attrahit: Ita difficillimum est enellere de manibus quorundam, si quid nacti fuerint. Plin. lib. 9. cap. 29.

Qui Tigridis catulos rapit, bene socum agi putat, si vel vnum insequenti matri auferat impune. Ita qui alienam inuasit possessionem, etiam si cogatur reddere, lucrum tamen facit, si vel ponione aliquam retineat. Plin. lib. 8. cap. 18.

Lutarium piscem semper sequitur piscis nomine Sargus, qui illo coenum fodiente, excitatum deuorat pabulum: Ita sunt qui se misceant alienis nego tiis, vt eis laborantibus fructum percipiant. Plin. lib 9. cap. 17.

Ratio.

Vt nauis cui firina est anchora, in quouis portu potest conquiesere: Ita animus si accedat recta ratio, quouis in loco tranquille viuet. Plut.

Vt non aeque cernunt cicadae, et accipitres, neque similiter volant aquila et perdix: Ita non omnia, quae rationis participia sunt, aeque valent ratiocinandi acumine. Plut.

Vt custos assidens puero, cauet et admonet, nec quid peccet: sic ratio semper animo praesens non sinit vsquam labi aut peccare. Plut.

Non saris est habere corpus sanum, verum et bonae habitudinis, ac robustum sit, oportet: sic ratio non solum pura debet esse et a vitiis immunis, nisi sit et robusta. Plut.

Qui dimissi a paedagogis, suo relinquuntur arbitrio, non abiiciunt im perium, sed mutant principem: nam pro paedagogo iam rationi parent. Plut.

Nauis deserta recipit gubernatorem, si quis velit in portum reducere, at animus ira percitus non admittir gubernatricem rationem aliunde, nisi intus ratio clauum arripiat. Plutarchus.

Vt non satis est clauus, neque fraenum, nisi adsit qui arte moderetur: Ita non sufficit eloquentia ad moderandum populum, nisi accesserit sermonis moderatrix ratio. Plut.

Gubernator etiam si multum conducit, tamen non potest sedare ventos et vndas: at ratio ac mentis habitus non solum animi motus componit, verum et corporis morbos saepe leuat. Plut.

Vt quemadmodum si sol non sit, per reliqua astra noctem ageremus: Ita quantum ad reliquos attinet sensus, nihil differemus a brutis, nisi ratio adsit Plut.

In magno fluctu non sistitur nauis nisi pondus anchorae retineat alto infixae vado: sic in magnis rerum procellis. summa debet ratio animum cohibere ne ab affectibus auferatur. Plut.

Cupressi semina adeo minuta sunt, vt quaedam oculis cerni non possint, et tamen in eo tanta est arbor, tam procera: Ita ratio minimum quiddam

est et occultum, sed eadem maxima est, si prodeat, et vim suam explicet. Plin. lib 17 cap. 10.

Vt ingentia pondera, quae nullis hominum viribus tolli possunt, machinis facile tolluntur: Ita quod vi nequeas efficere, ratione et arte facile efficias Eras.

Reconciliatio.

Cassiteris, id est, stannum aut plumbum album, aes, ruptum ferruminat, vtcunque contingens propter affinitatem quam habet cum vtroque: Ita amicus amicitiam ac beneuolentiam difruptam reconeiliare debet, vtrique se accommodans ex aequo. Plutarchus.

Ignis facile accenditur in paleis, et pilis leporinis, sed idem mox extinguitur, si nihil addas: sic irae amantium, aut nuper coniugatorum, si nemo se ad miscnerit. Plut.

Vt crystalli fragmenta sarciri nullo modo pollunt: Ita difficillimum eos reconciliare, qui ex arctissima familiaritate in mutuum odium venerint.

Recreatio, Relaxatio.

Vt sunt vices somni et vigiliae, noctis et dici, tempeltatis et serenitatis, belli et pacis: Ita labores leuandi ocio et lusibus. Plut.

Lyram et arcum remittimus, quo melius possint tendi: Ita recreanaus ocio animus, vt ad labures reddatur vegetior Plut.

Auriga non semper adducit habenas, sed a liquaudo remittir: Ita pueris nonnibil indulgendum. Plut.

Vt nouales licet alternis interquiescant annis, tamen eam cessationem vbertate compensant: lta relaxatio ingeniorum mediocris facit vt ad studia reuersi plus efficiamus vigore animi, licet breuiore temporis spatio. Plin. lib. 18. cap. 16.

Regnandi libido.

Vt vitis nisi amputes, late sese spargit brachiis suis omnia complectens et implican: Ita princeps ambitiosus semper aliquid e proximis suo adiungit imperio, nisi subinde vindicetur, Vide Ambitio, Aliaritia.

Religio.

Qui diuos colunt metu alicuius mali, perinde faciunt, vt ij qui tyrannos venerantur, ne noceant, quos oderunt animo Plut. Vide Pietar.

Regnum et reges.

Vt quibusdam cum foris, in foro, aut in curia conspicui sint ac splendidi, domi morosa vaor contristar omnem vitam: sic regno ac druiciis multa adsunt occulta mala. Plut.

Vt quaedam fulmina aes ac ferrum liquefaciunt, ne cera quidem confusa: Ita diuina vis, aut regia potestas in obsistentes saeuit, mollibus parcit et cedentibus Vide Principes.

Respublica.

Sicut ex contrariis elementis mira harmonia temperatus est mundus: Ita diuersis hominum studus coustat respub. Erasm.

Vt nauis multis ictibus compingitur, clauis, paxillis: deinde ad tempus aliquantum relinquitur, donec cohaerescant claui commissurae'que: deinde tuto sulcat maria: sic ciuitas multis sudoribus conditur, donec aucta rempore, tutain ac tranquillam viram piaebeat ciurbus. Plut.

Ex aluearium strepitu ac tomultu colligunt apes recte valere: contra ex quiete Rempub. Plut.

Reipublicae administratio.

aliis ad clauum admissis, ipse in proram demigrat: sic in Republ. non debet vnus occupare omnia munia, sed aliis vicissim dare locum. Rectius enim fit, quae multorum manib. peraguntur. Plut.

Qui simul et republicam tractat, et artem exercet sedentariam, per in de facit, atque ille, qui mulierem ingenuam ac probam, detracta stola, da toque praecinctorio, in officina de tinet. Plut.

Qui nauem gubernant, aliena voce iustuque vtuntur: sed qui Remp. gubernant, in seipsis sapientiam habeant oportet, vt non sit opus aliena voce. Plut.

Vesta libus tempus erat praestitutum: primum, in quo discerent: alterum, in quo exercerent: tertium, in quo docerent: Idem fiebat in sacerdotibus Ephesiae Dianae: Itidem saciendum iis, qui Remp. gerunt. Plut.

Vt difficillimum ac periculosum est annosas arbores. quae iam late sparsere radices, reuellere loco, et alio transplantare: Ita Rempubl. longo tempore suis inueteratam institutis, ad aliam vitae rationem traducere non licet citra maximos rerum motus. Plut.

Gubernator optimos quaerit nautas: architectus doctissimos quaerit ministros: Ita princeps eos asciscet amicos, qui ad Remp. administrandam maxime sint idonei. Plut.

Qui sensim ac volentes descendunt in puteum, nihil laeduntur: qui casu incidunt, valde turbantur: sic qui certo consilio accedunt ad Remp. modera te ferunt: qui sese temere iniiciunt, cos poenitet. Plut.

Vt vinum primum seruit, ac paret bibenti: at paulatim admixtum venis, rapit hominem, ac traducit in suos mores: ita qui rempublicam administrat, initio se populi moribus accommodat, post sensim eum ad sua trabit institura. Plin.

Non est infirmior manus, quod in digitos sit dissecta, sed ad operandum agilior: Ita negatia multis communicata, in Rempub, plenius conficiuntur. Plut.

Vt qui personatus intheatrum procedit bistrio, sic qui ad Rempub. administrandam accedit, non vt ciuibus prosit, sed sibi gloriam comparet. Plut.

Vt qui animi causa nauim ingreditur, vt spectet aut in ea inambulet: deinde repente soluta, atque in altum reuulsa nauseans ac vomens frustra foras prospectat: sic qui leuiter, et quasi lusus gratia attingunt Remp. sed a semel suscepta non possunt sese explicare, negotiorum vndis secum hominem et inuitum trahentibus. Plin.

Vt quibus domi nihil est boni, in foro plerumque versantur, et obambulant: sic quidam, quia nihil babeani, quod priuatim agant, ad publica adminiltranda conserunt sese. Plut.

Vt equus strigosus imputatur non equi culpae. sed equisonibus: Ita populus male moratus episcopis aut principibus. Eras.

Cum bruta solitum naturae momentum relinquunt, tempestatin indicium est: hoc est, cum mergi fugiunt maria aut stagna, cum absconduntur formicae, autoua progerunt: lumbrici e terra fugiunt, tempestatis praesagium est: Ita cum audent facinorosi, tacent integri, sapit vulgus, desipiunt principes, sacerdotes pro terrenis digladiantur ad perniciem humauae vine significat. Eras.

corpori noceat, vri ac secari quod nocet patimur, vt membrorum aliquod potius quam totum corpus intereat; sic in Reip. corpore, vt totu saluum sit, quicquid est pestiferum amputetur. Cic. Philip. 8.

* Vt contemnendus est qui in naui gando se manult esse incolumem quam nauimtita vituperandus est qui in Reip. discrimine, suae plus quam communi saluti consulit. Idem l. 4. ad Herennium.

* Vt leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt: sic vir bonus et sapiens, et legibus parens, et ciuilis offcij non ignarus, vtilitati omnium plus quam vnius alicuius saluti consulit. Idem l. 3. de finib.

* Vt medici membrum saepe putrefactum incidunt atque in totum eradicant, ne aliam corporis partem labefactare aut corrumpere possit: sic necesse est si Remp. saluam esse volumus, vt perditissimos homines ex vrbe penitus exstirpemus, ne corruptus integro, violarus casto labem infringat. Idem, act. in Verrem.

* Vt tutela, sic procuratio Reip ad vtilitatem eorum qui comissi sunt, non ad eorum quibus commissa, gerenda est. Idem lib. I. de Officiis.

* Vt in nauigando tempestati obsequi artis est, etiam si cursum tenere nequeas: cum vero portum possis mutata velificatione assequi. stultum est cum tenere cum periculo cursum quem coeperis, potius quam eo commutato quo velis tandem peruenire: sic omnibus in administranda Repub. propositum idem esse debet cum dignitate ocium: non idem semper dicere, sed idem semper spectare debent. Idem l. I. epist.

* Quemadmodum chorus est res elegans, si quidem ordine conster et harmonia: contra ridiculum spectaculum, si gesticulationes vna cum vo cibus confundantur: ita praeclara quaedam res est ciuitas, aut regnum, si suus cuiq. datur locus, si suo quisque fungitur officio: hoc est, si Princeps quod se dignum esse agit, si magistratus suas obeunt partes, si plebs item bonis legibus et integris magistratibus obtemperat. Eras.

Mutationes et nonationes in Rep. perniciosissimae.

Vt plus eo penculi corporibus nostris vere et autumno ob mutacione: Ita nouitas omnis ossendit ac laedit Rem. Erasin.

Vt cibi potus caelique nouitas offendit, etiamsi mutesin paria, aut in aliquanto meliora. Ita praestat ferre principem, aut magistratus pristmos, quam nouos ascicere, quod omnis rerum nouatio non careat perturbatione. Idem.

reprehensio.

Qui de natura queritur, quod quedain genuerit homini noxia dissimulatis tot bonis: perinde facit ac si quis Nilum calumnietur alioqui frugiferum AEgypto, quod crocodilum habeat, aut aspidem: nec postea velit frui prognatis frugibus, sed tantum queratur de venenis, quae nutrit. Aut si quis in copiosa oratoris oratione, quae mulus exuberet virtutibus, de paueulis voculis temere elapsis cauilletur. Plut.

Vt lamias fabulae narrant foris oculatas esse, domi oculis in vase reconditis, nihil videre: Ita quidam in alienis perspicaces sunt, ad sua caecutiunt. Plut.

Vt quibus domi multum est malorum, gandent apud alios versari: Ita animus sibi male conscius, sua horrens de alienis agit, et malitiam

Facile est: demoliri, quod alius extruit: at difiicillimum, idem aut melius aliquid extruere: Ita aliorum ora tionem reprehendere in procliui est, at eodem modo meliusve dicere, non est perinde facile. Plut.

Non quema dinodum parasitus conuitio tactus ab iis, a quibus alitur ridet, ac nihil commouetur: Ita a philesopho reprehensus, debet esse affectus, sed nec offendi oportet, nec impudenter negligere. Plut.

Cum aestate vehementius tonuerit, quam fulserit, vt inquit Plinius, Ventos denuntiat: Ita vbi quis vchementer inclamat in aliorum vitia, ipse non perinde lucens morum integritate: iudicium est animi magis ambitionis ven to tumescentis, quam solide pij. Eras. Vide Castigatio.

Responsio.

Vt pauperiores aliquando donant munuscula ditioribus, quo plus recipiant: sic indoctiores prouocant, nonnullos, vt cruditiora vicissim illi respondeant. Plut. Vide Sermo.

Reuerentia.

Apud Thessalos capitale est occidere ciconiam, non ob aliud nisi quod serpentes interficit: parcitur apud Bri tannos miluis, quod vrbem raptis extis pecudum repurgent: ita quibusdam honos habendus, non quod ipsi digni sint, sed quod illorum opera nobis sit vsui. Eras.

Rbetorica.

Vt periculum sit, si omnes in diem inclinent latus nauis, sed aliis alio instectentibus nauis optime libratur: sie seditio, et dissensio inter Rhetores tutiorem reddit statum ciuitatis. Plutarch.

Vt ridiculus sit cantor, qui rem grauem Lydiis efferat modis: Ira ridiculus qui de pietate et iustritia verba faciens, Rhetoricis lasciuiat floculis. Plut.

Robur.

Arbores infoecundae firmiores sunt foecundis: Ita robustius est corpus his qui ihil pariunt in literis, quam qui sese laboribus exhauriant. Eras.

SACERDOS.

VT vitrum copiâ viluit, alioqui nec auro nec argento cessurum: Ita sacerdotes ob turbam minoris fiunt, magno in pretio futuri, si singulae ciuitates singulos haberent sacerdotes, vt olim. Eras.

Sacramenia.

Vt optima remedio maxime perniciem adferunt, nisi apte sumantur: Ita Christi sacramenta salutaria sunt recte sumentibus lethalia indigne ac cipientibus. Eras.

Sanitas.

Olim in capitolio vbi certabant quadrigae Latinis feriis, victor absinthium bibebat: Ita salubria magis quaerenda sunt quam iucunda. Vide Valetudo.

Sapientia.

Vt paulatim vmbra remissa senti musnon magis esse in lumine: Ita sen sim imminuta stultitia, in sapientia proficimus. Plut.

Vt qui vehementer esurit aut sitir, nulla re potest auelli, donec sedauerit appetentiam: sic omnia posthabenda sitienti sapientiam. Plut.

et ex minimo in maximos actus diffundit: Sic ratio sapientiae pau cis constat verbis, in opere crescit Senec.

Sunt qui propius admota non cernunt quae longius absunt vident: Ita nonnulli plus sapiunt in rebus alicnis, quam in bis quae ad se pertinent Erasm.

Vt ingentes obelisci magno quide negotio statuuntur et collocantur ob immensum molis pondus, sed collocati semel, infinitis durant secul is: Ita arduum est virtutis aut sapientiae parare famam, sed parata nunquam intermoritur. Idem.

Sicuti maroneum vinum, cuius meminit Homerus, vicies tanto aquae mixtum, tamen vigorem suum seruat: Ita sapiens nullis soluitur voluptatibus. Plin. 24. c. 4.

Vt Castoris et Pollucis faces si solitariae appareant, dirum est ostentum: sin geminae, salutare: Ita non oportet potentiam esse seiunctam a sa pientia, alioqui pestilentem. Plin.

Vti magnes occulta quadam et incognita vi ferrum ad se trahit: ita sapientia secreta quadam ratione trahit ad se animos hominum. Plin. li. 35. cap. 16.

Sicuti aquilo initio vehemens, definit lenior, contra Auster initio lenior. desinit vehementior: ita qui praeci pites magno impetu aggrediutur, fri gescunt in processu. Contra qui consi lio suscipit, magis ac magis accenditur operis progressu. Eras.

Sicuti quo directius nos ferit Sol radiis suis. hoc minor est vmbra nostri: quo obliquius, hoc magis increscit vmbra corporis: ita quanto plus quisque assequutus est verae sapientiae, hoc minus magnisice de se sentit, quo longius abest ab ea, hoc se magis dilatat stultissima persuasione sapientiae. Idem.

Arundinis radix contrita et impo sita filicis stirpem corpore extrahit, item arundinem filicis radix: ita vicissim et pecuniae studium eximit ani mis amorem sapientiae, et sapientia studium pecuniae. Idem.

Sapiens.

Vt verus amor erga mulierem non defiderat testem, sed sat habet, si clam ea potiatur: ita vir sapiens recti conscientia contentus. ar qui ficte amant ostentant et iactant. Plut.

* Vt coelestia humanas manus effugiunt et ab his qui templa diruunt, aut simulachra conflant nihil diuinitati nocetur: ita quicquid fit in sapien tem proterue, petulanter, superbe, frustra tentatur. Senec. li. quod in sapient. non cadit miuria. cap. 3.

* Quemadmodum erga aegrotos suos medicus, sic erga alios homines vir sapiens affectus est: eorum phrenesin, maledicta scurrilia dicta, petulantiam patiente fert animo Senec.

* Quomodo quorundam lapidum inexpugnabilis est durities alij nec igni nec aquis cedunt: ita sapientis ani mus solidus est, et id roboris collegit, vt tam tutus sit ab iniuria quam firmissimi lapides. Senec.

Vt sydera contrarium mundo iter intendunt: ita sapiens aduersus opinio nem omnium vadit. Senec.

Cum potentes imperio editi, et con sensu seruientium validi nocere intentent: tam citra sapientem omnes eorum impetus deficient, quam quae neruo, tormentisve in altum exprimum tut, cum extra visum exi erunt, citra coelum tamen flectuntur. Sen.

Vt nec mundus crescit, nec Sol, nec Luna, nec mare: ita pares snnt omnes sapienies. Senec.

Vt grando illisa teetis dissultat, ma gno quidem fragore, verum nulla noxia: sic insultus fortunae nihil potest in sapientem. Senec.

Vt egregius artifex, non in vna ma teria artifex est: sic sapiens in quauis fortuna se bene gerit. Senec.

Vt pumilio, etiam si in monte con sistat, pusillus est, colossus etiam In puteo, magnus: Ita sapiens in quacunque fortuna suis bonis magnus est, stultus et in summa fortuna humilis, Senec.

Vt bonus artifex e quauis materia simulachrum fingit: Ita sapiens quamuis fortunam sapienter administrabit. Senec.

Vt imperiti tempestatem non seniunt, nisi sero suoque malo, contra prudentes agricolae prospiciunt, cauentque: Ita vulgus hominum improuidum suo malo discit, cum interim vir sapiens procul praeuisum malum vitet: vt Democritus. metente fratre ar dentissimo aesta monuit vt reliquae segeti parceret, raperetque desecta sud tectum, paucis mox horis saeuo imbre vaticinatione approbata. Senec.

Sicuti mundus vodique teres, ae rotundus sibi constat: Ita sapiens nihil extra se quaerit, seipso contentus. Pli. l. 2. c. 2.

Sicut Mercurius quam minimo spatio discedit a Sole, licet alioqui vagus et errabundus: Ita non oportet longius ab honesto discedere sapientem. Plin. l. 2. c. 17.

Vt cochleae lente ingrediuntur, nec quicquam attingunt, aut vsquam sese mouent, nisi cornibus praetentarint: Ita sapientem oportet esse contabundum, minimeque praecipitem, et pedetentim aggredi gustu quodam prius sumpto. Plin. L 9. c. 32.

Tradunt Physici veteres, Solem marinis aquis pasci, Lunam dulcibus: Ita sapientes amara quaerunt, modo vtilia: stulti quae delectant modo, sectantur. Eras.

Vt in culice non minus admiranda naturae vis est, quam in elephante: Ita sapiens in maximis pariter ac minimis negotiis, magnum virum ostendit. At ingenij vis etiam in indicio atque humili argumento elucet. Plin. l. II. c. 2.

Vt fulmen quodcunque animal protinus occidit excepto homine: Ita fortunae procellae indoctos, ac brutos protinus animo deliciunt, sapientem non item. Erasm.

Sicut animantia quaedam etiam cos poris partes amputant, ob quae periclitari sese sciunt, veluti fiber: Ita sapientis est aliquando facultatum iactura vitae consulere. Plin. l. 8. c. 30. et l. 36. C. 16.

Vt indomita vis adamanti, vnde et nomen additum gemmae, adeo vt nec calescat igni, nec ferro cedat: quin magis ictum ita respuens, vti ferrum simul et incudes dissiliant: sic sapientis animus aduersus omnem fortunae saeuientis impetum inuictus. Plin. l. 37. cap. 4.

Vt Deu plurimum sapiens et in telligens, minimum loquitur: Ita sapiens non nisi necessaria loquetur. Erasm.

Vt halcyones etiam media hyeme mare tranquillum praestant, non sibi solum, sed aliis quoque: Ita sapiens turbatissimis rebus non solum ipse tuebitur animi tranquillitatem, sed alios concitatos componet ac sedabit. Plin. l. 10. c. 2. 3.

Rhododendri frondes, iumentis, capris, et ouibus venenum est, idem homini contra serpentium venena remedio. Ita quod stultis perniciem adfert,

vt res aduersae, aut eruditio, id sapiens vertit in suum bonum. Plin. l. 16. c. 21.

Scientia.

Vt agricolae libentius vident spicas inclinatas, quam erectas in altum, nam illas onustas fructu intelligunt, has ina nes: sic adolescentes, priusquam profecerunt in philosophia tument: vbi doctrinae fructum perceperint, submittunt sese. Plut.

Quaerimus nonnunquam eos, quibuscum stamus. Ita quidam quod sciunt. se scire nesciunt. Seneca. Vide titulos de Artibus, Eruditione et Doctrina.

Seditio.

* Vt mare quod natura sua tranquillum est, ventorum vi agitari videmus ac turbari: sic populus sua sponre pacatus, hominum seditiosorum vocibus et violentissimis tempestatibus concitari solet. Cicero, pro Cluentio.

* Vt tempestates saepe certo aliquo coeli signo commouentur, saepe improuiso, nulla ex certa ratione, obscura aliqua ex causa concitantur: sic in comitiorum tempestate populari, saepe intelligas quo signo commota sit. saepe ita obscura est, vt casu excitata videa tur. Cic. pro Muraena.

Salamandra non nisi magnis imbribus prouenir, serenitate deficit. Ita quidam non apparent, nisi statu ciuitatis bello aut seditione turbato, iidem rebus pace compositis emoriun tur. Plin. l. 10. c. 67.

Sicuti vulgo dicunt Aquilonem noctu exortum nunquam ad tertiem du rare diem: Ita rerum motus qui non ex altis initiis, sed fa cili causa subitaque proficiscuntur, facile sedantur, et eoquiescunt in repu. Vide Disiordia.

Senectus.

* Vt adolescentem in quo senile est a liquid: sic senem in quo adolescetis probi est aliquid, laudamus. Idem.

* Vt petulantia et libido magis est adolescentum, quam senum, nec tamen omnium adolescentum, sed non proborum: sic ista senilis stultitia, quae deliratio appellari solet, senum est leuim, non omnium. Idem.

* Vt adolescenubus bona indole praeditis sapientes senes delectanrun, leuiorque fit eorum senectus, qui a iuuentute coluntur et diliguntur: sic adolescentes senum praeceptis gaudent, quib. ad virtutum studia ducuntur. Item.

Vt gaudent, qui a furiosis dominis aufugerunt: sic gaudere debent senes, qui aetatis beneficio libidine non infe stantur. Plut.

Ibin aiunt, vbi consenuit, iamque quod erat turbidum expirauit, magis aromatice olere: sic gloria senum tranquillior, et consilia sedatiora. Plut.

Vt aqua vino admixta reddit illud moderatius, et sobriae nymphae Bacchum temulenrum compescunt: sic in Rep. senes admixti, iuuenum teme ritatem et ambitionem reuerentiâ sui reddunt moderationem. Plut.

Vt cantor senex non admittit artem, nec abiicit lyram, sed leuiores sequitur harmonias, et vocis regit conten tionem, iuuenibus aptiorem: sic in senectute non oportet a Rep. Prorsus desistere, sed eligere negotia remissiora, quae conueniant aetati. Plut.

* Quemadmodum in naue quae sentinam trahit, vni rimae aut alteri obsistitur, vbi plurimis locis laxari coepit et cedere. succurri no potest nauigio dehiscendi: ita in senili corpore aliquatenus imbecillitas sustineri et fulciri potest, vbi tanquam in putri aedificio omnis iunctura dilabitur: et dum

* Quemadmodum nouem mensib. nos tenet maternus vterus, et praeparat non sibi, sed illi loco in quem videmur emitti, iam idonei spiritum trahere, et in aperto durare: sic per hoc spaciu quod ab infantia pater in senectutem, in alium naturae sumimur partum. Senec.

Adiice illos, qui non aliter, quam quibus difficilis somnus, versant se, et hoc atq. illo modo componunt, donec quietem lassitudine inueniant, statum vitae suae formando, subinde in eo nouissime manent: in quo illos non mutandi odium, sed senectus ad nouandum pigra deprehendit. Senec.

Vt orbium diuersus in coutraria nisus, motum omnium temperat: Ita fenum contatio, iuuenum in rep. feruo rem ac praecipitantiam moderatur. Era.

Vt ciconias neino aduenire sentit, sed aduenisse, neino discedere, sed di scesisse, quod noctu clanculumque faciant vtrumque: Ita iuuentutem nemo intelligit discedere, sed discessisse: et seaectutem non sentimus aduenire, sed aduenisse. Plin. l. 10. c. 25.

Nouella vitis copiosius gignit vinum, sed vetustior melius: Ita plura loquuntur iuuenes, sed vtiliora senes. Eras.

Vt a currente flumine tantum habes, quantum hauris: Ita ex annis sem per euntibus nihil accipis, nisi quod in res duraturas collocaris. Eras.

Sermo.

Vt in calamitatibus firmissimi, atque optimi amici adsunt vtiliter, sic et sermones optimi. Plut.

Vt aedium ostio carentium, et crumenarum absque vinculis nulla est vtilitas: Ita multo magis oris claustro carentis nullus est vsus. Plutarch.

Qui in Platone et Demosthene nihil quaeruut, nisi puritatem Attici sermonis, quid aliud agunt, quam ij, qui in pharmacis nihil amant, nisi fragrantiam et nitorem, vim purgandi seruandique negligunt. Plut.

Quemadmodum Protogenes pictor Apellem ex vnica linea cognouit nunquam alioqui visum: Ita ex vnico responso ingenium: et prudentiam viri deprehendet, qui sit ipse sapiens. Plin,

Evoce agnoscimus hominem. facie non conspecta, nam sua cuique vox: ita ex oratione licet homiuis vitam coniectare. Eras.

Taurus auis cum sit pusilla, tamen boum vocein imitatur: Ita nonnulli, cum re sint exigui, tamen loquuntur reges ac satrapas. Vide Oratio.

Seruicus.

Si miserum est seruire, multo miserrimum est seruire iis, quos non possis effugere. Plut.

Vt attagen alias vocalis, captus obmutescit: Ita quibusdam seruitus adimit vocem, qui liberi loquebantur Aut sponte loquuntur, aut canunt nonnulli, si cogas, reticescunt. Erasm.

Formicae triticum arrodunt ea parte, qua germinare incipit. ne sibi reddatur inutile: sic potentes quo ministris perpetuo vtantur premunt, ne si emerserint, taedio seruitutis relinquunt aulam. Eras.

Seueritas.

Vt echinus semper in spinis in greditur, quod spinas secum circumferat: Ita quibusdam in omni negocio acerbitas est propterea quod animo secum adferant asperitatem, etiam si res ipsa nihil habeat incommodi.

Vt Euripus in Euboea septies in die defluit, ac toties refluit mira celeritate: at idem tribus diebus vno quoque inense stat immotus, septima, octaua, nonaque luna: Ita quidam, inaequales sibi, aut nimium praecipites sunt, aut nimium lenti, in vtranque pariem plus saris vehementes. Eras.

Silemium et taciturnitas.

Grues cum ex Cilicia deuolant lapillos in os sumunt, atque ita Taurum montem aquilis plenum tuto transuolant, idque noctu ne vox prodat: Ita tatissimum vbique filentium. Plut. Plin. lib. 10. c. 23. Aristot. de nat. lib. I. cap. 10.

Vt egregius artifex iaculandi statim scopum petit: Ita sapit, qui pauca loquitur, sed ad rem. Plut.

Vt mysteria cum silentio spectantur: Ita quaedam melius laudantur silentio, quam oratione. Plut.

Vt vas experiamur aquam non vinum infundimus: Ita frinolum quidam aliquando committendum amicis, quo silentij fidem experiamur, vt si effutiant, nihil sit periculi. Plutarch.

Fucata facies, nec diu nec multis imponit: Ita simulatio, non nisi ad tempus, et paucos decipit. Senec.

Quemadmodum onerati mero, non contiuent cibum: Ita nec arcanum redundante vino. Senec.

Muta cicada et miraculo est, quod ipsum genus fit garrulum: sunt autem huiusmodi in agro Rhegino: sic magis admiramur constantiam et silentium in foemina, quod ipsum genus mutabile sit et loquax. Plin. lib. II. cap. 27.

Simulatio et dissimulatio.

Vt vitrum quia pellucidum, nihil celat: Ita quidam nihil tegere, nihil dissimulare nôrunt: quicquid in animo est, id protinus omnibus palam est. Vide Hypocritae.

Simultas.

Vt inueterata consuetudo etiam si laedat: tamen haud facile propellitur: Ita simultas inuidiam, Zelotypia mali memoriam in animo relinquit. Plut. Vide odium.

Solitudo.

Vt in aperto posita et exposita negliguntur ac praetereuntur, abstrusa petuntur insidiis: Ita qui valde latet, et a vulgo semotus est, in hoius vitam inquirunt homines. Senec.

* Vbi complures vna faciunt iter, si quis fuerit lentior, ab aliis pergentibus vtcunque protrahitur: si quis aequo properantior, a caeteris retardatur. Contra, qui solus facit iter, aut studio perueniendi nimium festinat, aut taedio itineris residet et obdormiscit alicubi. Rursum qui solus ambulat, nonnunquam aberrat. Inter multos si quis aberrat, non deest qui commonstret viam. Idem accidit in vita solitaria et gregaria. Eras.

Somnus.

Comicus venuste dixit de iis, qui lectos inaurant ac deargentant, cum dij nihil nobis gratis dederint, nisi somnum, cur id sibi magno volunt constare: At cum dij somuum nobis dederint, curarum et laborum delinimentum, superstitiosus sibi illum reddit carnisicinam. Plut.

Heraclitus dixit, vigilantibus vnum communem esse mundum, sopitos in suum quenque discedere: at superstitiosus, ne vigilans quidem communi cum aliis mundo fruitur, semper somniante cogitatione. Plutarchus.

Sophista.

Vt cibi male olentes, non videntur malen lere his qui ederint: Ita spurcae scotistarum et sophistarum literae, cum alios melioribus imbutos literis vehementer offendant, ac nauseam moueant, cos qui nugas istiusmodi imbiberunt, nihil offendunt, imo bellae videntur et elegantes. Eras.

Vt panthera bene olet, sed non nisi bestiis, quas ad se trahit, hominibus item non olet: Ita Scotus bouis ingeniis grauis est, stupidis istis et bardis quouis aromate grauior. Idem.

Vt bonaso cornua oneri sunt tantum, nulli autem vsui, adeo sunt in se reflexa. Ita sophistae dialectioen habent, sed qua neminem reuincere possint, adeo est intecta. Plin. li. 8. c. 15.

Sors.

Vt in democratia, cui sorte contigir imperium, eum oportet imperare: cui non contigit, eum oportet aequo animo ferre: sic in vita hominum quod lors dederit, boni consulendum est. Plut.

Vt suus cuique morbus videtur atrocissumus: Ita suum cuique incommodum maxime dolet. Eras.

Spectacula et ludi.

Vt admonuit Socrates cauendum ab iis eduliis, quae illicerent ad edendum etiam non esurientes, et a potu qui ad bibendum inuitaret etiam non sitientes: sic fugienda sunt spectacula, sermonesque qui pelliciunt sui desiderio cos, ad quos nihil attinent. Plutar.

Spes.

Quemadmodum AEgyptij lege iubebantur expectare donec perisset, si qua grauida morbo fuisset correpta: Ita non facile abiicienda spes in hominum erratis. Plut.

Splendor.

* Vt citharoedus cum prodieritoptimevestitus, palla inaurata indutus, chlamyde purputea variis coloribus intexta, et cum corona aurea, magnis fulgentibus gemmisilluminata, citharam, tenens exornatissimam, auro et ebore distinctam: ipse praeterea formâ sit et specie, staturaque apposita ad dignitatem: si tum magnam populi commoueat his rebus expectationem, et repente silentio facto vocem emittat acerbissimam, cum turpissimo corporis motu, quo melius ornatus est et magis fuit expectatus, eo magis derisus et contemptus eiicietur. Ita si quis in excelso loco et in magnis ac locupletibus copiis collocatus fortunae muneribus et naturae commodis omnibus abundabit, si virtutis et artium quae virtutis magistrae sunt, egebit, quo magis caeteris rebus erat copiosus et illustris, et expectarus, covehementius derisus et contemptus ex omni conueutu bonorum eiicietur. Cicero lib. quarto ad Herenn.

Studium.

* Vt quod maiore negotio chalybi aut marmori insculpseris, durat diutius: ita quod maiore studio discimus, nunquam obliuiscimur. Erasm.

Vt qui leuiter amant, gaudent quidem: amico praesente, absentis facile obliuiscuntur: at qui penitus amant, non siount abesse quod amane, sic qui dam facile auocantur a studio philosophiae negotiis at qui vere amant, omnium prae ilia obliuiscuntur, nihilque illis sine illa dulce esse potest. Plutarchus.

Studierum diuersitas.

Vt feris aliis aliunde victus: sic hominibus aliis aliunde viuendi ratio: alius philosophatur, alius militat. Plut.

Vt Androgini sie vtrosque imitantur, vt neutrum sint, nec mares, nec foeminae: Ita quidam dum et theologi volunt esse et rhetores, a neutris agnoscuntur Eras.

Vt a Seribus mollissima vellera, et ab iisdem durissimum ferrum mittitur: Sic a quibusdam diuersa proficiseuntur. Idem.

Crocodilus anceps animal nuncin terris agit nunc in aquis: in terra ponit oua, in aquam praedatur, et insidiatur: Ita quidam simul et aulici sunt et ecclesiastici, et vtrobique pestilentes.

Studium inmodicum.

Vino modico nerui, et oculi iuuantur, codem copiosiore laeduntur: sic literis modice gustatis adiuuatur vita, eadem laeditur, si quis im modice incumbat. Erasm.

Vitis nisi subinde amputetur, ipsa sua foecunditate gracilescit et perit: Ita cohibendum est immoderatum studium felicibus ingeniis, ne parum moderato labore consumantur. Idem

Notatus Protogents, alioqui summus in pictura artifex, quod nesciret manum collere de tabula: Ita quidam scriptores immodica diligentia peccant, quibus nihil vnquam satis emendatum videtur. Idem.

Lusciniis tantum est canendi studium, vt certantes emoriantur, spiritu citius deficiente quam cantu: Ita nonnulli literarum immodico amore valetudinem extinguunt, et dum a nullis vinci volunt eruditione, pereunt in ipso conatu. Plio. l. 10. c. 29.

Stultitia.

Vt Apion Homerum ab inferis euocatum nihil aliud interrogauit, quam quibus parentibus igenitus esset. sic quidam, grauissimorum virorum concilio conuocato, de meris nugis consulunt. Plin. l. 30. c. 2.

Vt Cyclops exoculatus, manus quo quouersum porrig ebat, nullo certo scopo: Ita magnus rex cui desit prudentia, quiduis aggreditur ingenti rerum tumultu sed nullo iudicio. Erasm.

Sol, Luna, Stella, Mare, Terra, arbores, herbae, bruta, et in his apes, for micae, conchae, denique lucernae tem pestatem praesentiunt: solus homo sua mala non praesentit neque prospicit. Plin. l. 18. c. vlt.

Vt conchylia crescente luna augescunt, decrescente marcescunt: Ita stultus a fortuna pendens, nunc magnus est, nunc pusillus, nunc elatus, nunc supplex, vtcunque Rhamnusia mutauerit sese. Plin. l. II. c. 102.

Mugiles si caput condiderint, putant se totos occultari: Ita quidam si sua vitia dissimularint ipsi, putant ab aliis non anima duerti, qui mos idem et pueris est, Plin. l. 9. c 71.

Struthiocamelus, auium maxima, sed stolidissima, nam vbi collum occultauerit frutice, latere sese existimat: Ita quidam ingenti mole corporis onusti, minimum habent ingenij. Plin. l. 10. c. I.

Si foemina inter aues saliat foeminam, naseuntur quidem oua, sed ex quibus nihil nascatur: Ita consilium quod animo conceperis, non accedente oratione friuolum est et inutile. Oua sic nata Hyponenica, hoc est, subuentanea vocant, dicuntur et Zephyria, quae vento concipiuntur. Sic euanidum est, quicquid imaginatione,

non certo iudicio instituitur. Aristot. l. 6. c. 2. de nat anim. Plin. l. 10. cap. 58.

Stupiditas.

Quemadmodum gemma Chalazias, etiamsi in ignem conticiatur, tamen natiuum frigus suum retinet: Ita quidam sic frigent ad literas ac virtutem, vt nullis exemplis, aut hortatibus inflammare possis. Plin. l. 37. cap. II.

Vt tarandi cutis ferro impenetrabilis: Ita quosdam nihil queas dictis laedere. Plin. l. 8. c. 34.

Stylus.

Quemadmodum in superioris Libyae populis, quoniam mulieres com munes sunt, vt in Politicis testatur Aristoteles, filios iuxta similitudinem formarum partiuntur: Ita confusis operum titulis, styli similitudinem, et orationis phrasim oportet spectare. Eras.

Successus rerum.

Vt si quis varia spargat, necesse est vt aliqua proueniant: sin omnia tentanti quaedam succedunt. Senec.

Superbia.

Vt Deus irascitur, quifulmen ac tonitru imitantur, eosque in tartara praecipitat, vt Salmoneum: sic superbis et elatis indignatur, qui magnitudinem aemulantur, non exprimunt bonitatem. Plut.

Si quid in vtres velis infundere boni, ventum atque aerem remoueas oportet: sic fastum ac tumorem eximas oportet ab animo eius, quem velis docere. Plut.

* Vt membrum turgidum ac tumidum vitiose se habet: ita inflatus animus et tumens in vitio est. Cicero.

Superstitio.

Si fieri potest, lippitudinem aufetimus ab oculis: sin id nonlicet, non tamen eruimus oculum: Ita si superstitio tolli prorsus non potest, non tamen protinus credendum, nullos esse deos. Plut.

Licet seruis, quibus spes non est liber tatis, ad principis statuam confugere, venditionem postulare, mutare dominum, si duriushabiti sunt quam fer re possint: superstitiosisnec hoc licet. Plut.

Polycrates tyrannus non erat rormidabilis, nisi Sami, Periader Corinthi. Desinebat metuere, qui illioc in liberam ciuitatem emigrasset: at superstitiosus non habet quo confugiat, vt metu liberetur. Plut.

Gubernator videns insurgere tempestatem, deorum auxilium implorat, nihilo segnius interim clauum moderans, et antemnam detrahens: at superstitiosus despondet animum. Plut.

Quidam dum stulte fugiunt latrones aut feras, in auia incidunt, et in barathra, aut praecipitia: sic quidam superstitionem ita fugiunt, vt incidant in impietatem, cum in medio sit pietas. Plut.

Sunt area seruis, sunt staruae, sunt asyla latronibus, ad quae confugiunt, et vbi tuto sint: at hic maxime umet superstiosus. Plut.

Licet seruis postulare distractionem, et mutare dominum: idem non datur superstitiosis, cum omnes d cos metuant. Plut.

Non timet mare qui non nauigat, non bellum, qui non bellat, non latrones domi manens, non calumniatorem pauper, non inuidiam priuatus: non terrae motum, qui est in Galatia: non fulmen, qui est AEthiopia: at superstitiosus omnia timet, terram, mare, aerem, coelum, tenebras, lumen, strepitum, silentium, somnium. Plut.

heros, vincti obliuiscuntur compedum in somno: vlcera, carcinomata, et granuissimi etiam cruciatus conquiescunt: Sola superstitio etiam dor mientem infestat. Plut.

Latrones aut fugitiui, si aram, aut statuam apprehenderint, in toto sunt, at hîc maxime trepidat superstitiosus. Plut.

Vt tremunt, qui vrsorum aut draconum lustra adeunt: sic superstitiosi cum tractant diuina, existimantes deos semper paratos ad nocendum. Plutarch.

Carbunculi ignis et nemen et speciem habent, cum ignem non sentiant, vnde et apyrustae dicti: Ita quidam pietatis opinionem et imaginem obtinent, cum a re sint alienissimi. Eras. Vide Somnus.

Vide Suspicie.

Vt morbus in corpore non admittente quod proprium est, multarum noxiarum et absurdarum rerum gignit appetentiam: Ita calumnia suspi cioque aduersus cognatos et domesticos malas et noxiasaliorum necessitudines inducit. Plut.

TACITVRNITAS.

VT monas non exit suum sinem, sed semper in vno manet, vnde et nomen habet: dyas autem initium differentiae infinitum, protinus enim per se duplicatur ad multitudinem: Ita sermo donec apud vnum manet, vere arcanus est et secretus, quod si ad alterum transierit, iam spargitur in famam. Plut.

Tarditas.

Vt in inserendo calamus alius depressus, tardius fert, sed durat fortius: Ita praestat sie rem aggredi, vt fir mior sit ac durabilior, potius quam vt praesens spectes lucellum, Erasm.

Temeritas.

Sol cum maxime tollitur in altum arduus ad polum septentrionalem, tum minimum mouetur: Ita quo maior est potestas, hoc magis coercenda est animi temeritas Plut.

Columbo in volatu pernicitas, sed dum plaudit in aere sibi placens implicatis strepitu pennis capitur ab insidiante alicubi accipitre: Ita multi dum ostentant suas vires magisquam vtuntur, obliti sui, praeda fiunt inimicis. Eras.

Temperantia.

Vt A thenienses nunquam de pace consultabant nisi pullati, quemadmo dum dicebat Demades: Ita nobis non venit in mentem moderatior victus, nisi iam febri aestuantibus et admotis pharmacis. Plut.

Vt nautae sereno coelo nonnihil la xant vela, cum est suspicio tempesta tis, contrahunt: Ita corpori recte affecto nonnihil permittendum, cotra si quid timebitur morbi, cautius agen dum. Plut.

Vt in tranquillitate corpus expeditum redditur aduersus im minentem tempestatem: Ita tenni victu, parcaque, vt medici loquuntur, diaeta vtendum, vt si incidas in opiparura conuiuium possis enatare. Plut.

Homines tantum pingues ac robu sti durique similes sunt gymnasiorum columnis, vt dixit Aristen. Plut.

Vt nauibus sentinae plenis onus detrahendum: Ita corporibus aggrauatis subducendus cibus ac potus. Plut.

Tempus.

Vt acurrente flumine tanxum habes quatum hauris: Ita ex annis semper euntibus nihil accipis, nisi quod in res duraturas collocaris. Idem.

Vti ciconias nemo aduenire sentit, sed aduenisse: nemo discedere, sed discessisse, quod noctu clanculumque faciant vtrunque: Ita iuuentutem nemo intelligit discedere, sed discesisse, et senectutem non sentimus aduenire, sed aduceisse Idem.

Tempori inseruiendum.

Non vt polypus se quibusuis locis: Ita nos debemus quorumlibet moribus accommodare. Plut.

Non vt Proteus praestigiis sese in omnes vertebat formas, nec vllam habebat certam ac propriam: sic oporret, nullo certo vitae instituto, cum studioso legere cum palaestrita colluctari, cum venandi studiosis venari, cum bibosic simul inebriari, cum ambitioso ambire magistratum Plutar.

Vt cancri in metu vtroque vorsum pari celeritate ingrediuntur: Ita cum res exigit, vertendi sunt in di uersum mores. Plin. l. 9. c. 31.

Vt natura non est eadem omnibus locis, neque statuum, nec maris, nec pluuiae, nec arborum, nec animantium: Ita non oportet hominem vbiuis cundem esse, sed cum loco ac tempore variari. Eras.

Vt arborum aliae gaudent montibus, aliae vallibus, aliae siccis locis, aliae riguis et aquosis: Ita non omne vitae genus omni homini conuenit. Sunt quae quouis proueniunt loco, Ita sunt horarum omnium homines, accom modati ad mores omoium. Idem.

Tenacitas.

In Chio Dianae facies est in sublimi posita, cuius vultus intrantibus tristis, exeuntibus exhilarata videtur: Ita sordidi quidam adeuntem amicum tristes accipiunt, timentes na quid petat, aut ne sumptum adferat conuiua: ac alacres dimittunt abeuntem. Eras.

Testamentum.

* Quisquis graui morbo correptus tabulas testamenti conscribit, similis est iis qui marinis fluctibus vehementer agitati tum primum incipiunt nautica instrumenta debito ordine trastare. Aristot.

Timor.

Crocodilus terribilis est in sugaces, fugax contra insequentes: Ita quidam si cocedas ac metuas, tum ferociunt: si strenue contemnas et obfistas, statim concedunt. Plin. 1. 8. cap. 25.

Vt Chamaeleon, quia pauidissimum animal, subinde colorem mutat: Ita qui viribus non pollcent ad varias artes confugiant necesse est. Plin. l. 8. c. 33. et l. 28. c. 8.

* Vt qui mortem in malis ponit, non potest cam non timere: sic nemo vlla in re potest id quod malum decernit non curare idque timere. Cicero.

Tristitia.

Quae natura sunt amara, his admixtis quibusdam dulcibus gratiam addimus: Ita res per se tristes ratione sunt alleuiandae. Plut.

Vt muscae a leui buslocis veluti speculis dilabuntur, asperis et cauis insident: sic quidam bonorum obliti, tristium memoriam vrgent ac promunt. Plut.

Vt rosa, flos vnus omnium longe gratissimus, de spinis nascitur: sic e tristibus et asporis laboribus fructus capitur iucundissimus. Eras.

Turpitudo.

Vt apud lureconsultos etiam qui frigidam suffundunt, simili notantur infamia: Ita culpandus, qui ad turpia hortatur, non is solum qui turpia facit. Erasm.

Tyrannus.

* Vt si gladium paruo puero, aut si imbelli seni aut debili dederis, ipse impetu suo nemini noceat: sin admodum vel fortissimi viri corpus accesserit, possit acie ipsa vel ferri vi ribus vulnerare: ita cum hominibus eneruatis atque exanguibus magistratus tanquam gladius est datus, qui per se pungere hominem nunquam potuissent. hi magistratus nomine armati. Rempub. trucidauerunt. Cicero pro Sext.

Quemadmodum agricola non incidit spinam priusquam asparagum inde ceperit, et Libyes non ante incendunt sarmentum quam thus collegerint: Ita Deus non excidit genus regum pestilens, priusquam hinc fructus aliquis bonus contigerit. Plut. Plin. l. 28. c. 8.

Vt hyenae fel, et phocae coagulum, atque aliae pessimarum ferarum partes aduersus magnos morbos efficax habent remedium: sic deus pessimis tyrannis vtitur nonnunquam ad correctionem vitiorum. Plut.

Catoblepas et basiliscus solo aspectu necant, maxime si oculosintueare: Ita tyranni nonnulli solo oculorum coniectu nonnullos ad laqueum adigunt. Plin. l. 8. c. 21.

Aspis pestilentissimum malum non vagatur, nisi cum compare, ea interfectorem pertinacissime persequitur: Ita tyranni filium aut alium tyrannidis successorem adiungunt, ne desit vltor, si quid acciderit. Plin. lib. 8. cap. 23.

Crocodilus patitur trochilum auiculam carpere escam e faueibus suis, non illius amore, sed sui ipsius causa: repurgat enim rostro suo osillius: Ita tyranoi etiamsi quid alicui concedunt, semper ad suum referunt commodum. Plin. l. 8. c. 25.

Aquilarum pennae quoque aliarum auium pennis admixtae, eas deuorant: Ita tyrannis penitus insita vis est spoliandae plebis, vt mortui quoque aliquid auferant. Plin. libro 10. cap. 3.

Crocodylus, inuictum alioqui et perniciosum animal, tamen Tentyritas adeo metuit, vt ad vocem etiam expauescat: Ita tyranni cum omnes contemnant, tamen eruditorum literas timent. Plin. libro 8. cap. 15.

Cerui cum arrexere aures, acerrimi auditus sunt, cum remisere surdi: Ita principes si quid est quod placeat, id procul etiam percipiunt: si quid se cus, quantumuis clames non intelligunt. Plin. l. 8. c. 33.

Formicae triticum arrodunt ea parte, qua geriminare incipit, ne sibi reddatur inutile. Sic potentes quo ministris perpetuo vtuntur premunt, ne si emerserint, taedio seruitutis relinquant aulam. Plin. l. II. c. 30.

* Si tyranni quaeris imaginem, leo nem, vrsum, lupum, aut aquilam cogita, quae laniatu viuunt ac praeda: vt quoniam intelligunt sese omnium odiis obnoxia, omnium insidiis peti, praeruptis locis se continent, aut solitudinibus et specubus abdunt sese. Nisi quod horum quoque saeuitiam superat tyrannis. Dracones, pardi, leones, caetera quoque immanitatis damnata crimine animantia, a suo geuere, temperant, et tuta est inter feras similitudo morum. At tyrannus

VARIETAS.

VT qui locis aequalibus ambulant, magis defatigantur quam qui inaequalibus: Ita laboriosius est semper eadem aut similia repetere quam in variis versari negotiis. Eras.

Verbum Dei.

Draconites nec poliri potest, nec artem admittis, alioqui elegans ac translucens, Ita diuinascriptura suum habet nitorem, nec artificium philosophiae aut rhetorices admittit. Erasm.

Cedrus et iuniperus si oleo per ungas, nec tineas sentiunt. nec cariem: Ita semol imbutus diuini spiritus succo animus, nullam huius mundi sentit corruptelam. Idem.

Rododaphnes arboris folia quadrupedibus venena sunt, hominibus praesidia aduersus serpentes: Ita diuinae literae sobriis ac prudeutibus salutarem praebent alimoniam, stultis autem et impiis haereseos, et maioris impietaris ministraut occasionem. Idem.

Vt homini semper adest remedium aduersus serpentium virus, nempe saliua, quae contacti ceu feruenti perfusae aqua. fugiunt, ac emoriuntur si in fauces penetrauerit: sic aduersus omnes pestiferas cupiditates praesens remedium semper nobiscum circumferimus, si modo nouerimus vti, id ab animo petatur oportet. Idem.

Sicut Alexander Magous vetuit, ne quis se pingeret praeter vnum Apellem, aut ue quis se fingeret aere praeter Lysippum, aut gemma sculperet praeter Pyrgotelem, summos videlicet artifices: Ita non conuenit Christum a quouis praedicari, aut virtutem a quouis laudari. Idem.

Vt stultum sit relictis fontibus consectari riuulos: Ita ineptum est, relictis Euang eliis, Lyrae, et similium somnia. Idem.

Veritas.

Vt speculum non reddit imaginem, nisi substernas vitro stannum, aut aes, aut aurum, aut simile quippiam solidum, quod imaginem non sinat perfluere: Ita nonnisi in animis solidis, et vera virtute nixis, relucet imago veri. Eras.

Vestius.

* Quemadmodum stultus est, qui equum empturus non ipsum inspicit. sed stratum eius ac frena: sic stultissimus est, qui hominem aut ex veste, aut ex conditione quae vestis modo nobis circumdata est, aestimat. Senec.

Victoria.

Iniecto in oculos sago leo sine vllo negotio capitur, alioqui inexpugnabilis: Ita facillimum est potentissimum etiam domare modo coguitum sit illius ingenium. Erasm.

Sicuri Leo citius saeuit in virum quam in foeminam, pueros non nisi summa fame coactos attingit, simplicibus ac prostratis parcit: ita potentes in firmioribus debent ignoscere, vires in alios experiri. quos vincere pulchrum sit. Erasm.

Vicinitas.

Luna praecipu e mouet inferiora, non quod efficacior, sed quia propior: Ita multum habet momenti ad res conficiendas vicinitas. Eras.

bonum esse colonum, sed magni refert cuiusmodi habeas et vicinum: sic in vita non satis est, si teipsum integrum virum praestes, sed refert cum quibus habeas consuetudinem. Plin. lib. 10. c. 5.

Vicissitudo rerum.

Vt in rerum natura, quae spectatissime florent celerrime marcescunt, veluti, rosae lilia, violae, cum alia durent: Ita in hominum vita, quae florentissima sunt citissime vertuntur in diuersum. Erasm. Vide Fortunae inconstantia.

Vindicta.

Vt pater videns puerum volentem incidere quippiam, ipse arrepto ferro id facit: Ita ratio vindictam eripiensirae, vtiliter castigat. Plut.

Qui nos docuit sagutare, non vetuit iaculari, sed vetuit, ne aberraremus a scopo: Ita non est interdicta punitio, sed in tempore et apte facienda. Plut.

Cibo iuxta naturam vtitur is, qui esurit: At vindicta debet vti, qui nec sitit eam, nec esurit. Plut.

Quemad modum reus paribus sen tentiis absoluitur: sic sapiens vbi paria maleficiis merita sunt, magis meminit benefactorum, quam iniuriarum. Senec.

A spis pestilentissimum malum non vagatur, nisi cum compare, ea interfectorem pertinacissime persequitur: ita Tyrannus filium, aut alium tyrannidis successorem adiungit, ne desit vltor si quid acciderit. Plin. l. 8. cap. 23.

Quaedam remedia tristiora sunt ipso morbo, vt sa tius sit oppetere mortem, quam his aucupari salute: velut sugere sanguinem e vulnere recenti gladiatorum morientium: Ita quandoque satius est ferre iniuriam, quam maiore incommodo vlcisci: ferre pacem, etiamsi parum commo dam, aut aequam, quam bellum cum immensis mali suscipere. Eras.

Vindicta dinina.

Vt amnes quidam repeute se condunt sub terram, nihi lominus eo perferuntur, quo tendunt: Ita numinis ira licet occulta, tamen in extremas calamitates aufert aliquando nocen tes. Plut.

Vt Medici quibusdam morbis occurrunt priusquam appareant: Ita Deus quaedam punit, ne fiant. Plutarchus.

Quemadmodum ischiacis medici pollicem inurunt, et cum alibi doleat, alibi admouent remedium: sic Deus nonunquam vt patres sanet, saeuit in filios. Plut.

Tyrannum mutato solo licet effugere: qui Deum timet non est quo fugiat, quandoquidem nusquam non est Deus. Plut.

Vt principem simul et metuimus, et amamus, vt infestum malis, bonis placidum: sic et Deum. Plut.

Vt Deus irascitur eis qui fulmen ac tonitru imitantur, eosque in tartara praecipitat, vt Salmoneum: sic super bis et elatis indignatur qui maguitudinem aemulantur, non exprimunt bonitatem. Plut.

Vinum.

Muli calcitratus vino crebro inhibetur: mulieris petulantia vino prouocatur. Vide ebrietas

Virtus.

* Vt equus indomitus, quamuis natura bene compositus sit, idoneus non potest esse ad eas vtilitates, et aptus ab ea quae desi derantur ab equo: sic homo indoctus quamuis ingenio sus, ad virtutem non potest peruenire. Cic. l. 4. ad Herennium.

* Vt obscuratur et offunditur luce solis lumen lucernae. sic rerum corpo rearum aestimatio splendore virtutis et magnitudine obscuretur et obruatur atque intereat necesse est. Idem, lib. 2. de Orat.

* Vt gemmae quamuis abiiciantur in lutum, fulgorem tamen et proprie tatem non amittunt: sic multi qui quamuis in tenebris inuoluti fuerint, non tamen optimam naturam, quam non ab homine, sed ab ipso Deo genitam putamus, amiserunt. Idem. act. in Verrem.

* Sicut quaedam in contactos e corpore vita transtliunt, ita animus mala sua proximis tradit. Ebriosus conuictores in amorem vini traxit. Impudicorum coetus fortem virum emollit. Auaritia in proximos virus suum transtulit: Fadem ex diuerso ratio vir tutum est, vt omne quod secum habent mitigent. Seneca libro 3. de ira. cap. I.

* Vt salutaria citra gustum tactumque odore proficiunt: ita virtus vtilitatem etiam ex longinquo et latens fundit, siue potitur et fruitur suo iure, siue precarios habet accessus, cogiturque vela contrahere, siue ociosa mutaque est et angulo circunscripta, siue adaperta, in quocunque habitu sit prodest. Idem, l. I. detranquill. vitae, cap. 3.

* Leuium metallorum fructus in summo est: illa opulentissima sunt, quorum in alto latetvena, assidue ple nius responsura fodienti. Haec quibus delectatur vulgus tenuem habent ac perfunctoriam voluptatem, et quodcunque inuenticium gaudium est, fundamento caret. Virtus aliquid solidum est, et quod plus pateat introrsus. Idem, ep. 23.

* Non ex ebore tantum Phidias sciebat facere simulachra, faciebat ex aere, si marmor ilii, si adhuc viliorem materiam obtulisses fecisset quale ex illa optimum fieri posset, Sic sapiens virtutem: si licebit in diuitiis explicabis, sin minus in paupertate: si poterit, in patria, sin minus in exilio: si poterit, imperator, sin minus miles: si poterit, aeger, sin minus debilis: quancunque forrunam acceperit, aliquid ex illa memorabile efficiet. Idem ep. 86.

* Vt Solis lux integra est, etiam si aliquid interiaceat: codem modo virtuti opposita nihil detrahunt. Non est minor, sed minus fulget: nobis forsitan non aeque apparet ac nitet: sibi eadem est, et more Solis obscuri in occulto vim suam exercer. Idem epist. 93.

* Quemadmodum primum militiae vinculu est religio, et signorum amor, et deserendi nefas: nunc deinde facile caetera exiguntur, mandanturque ad iusiurandum adactis: ita in his quos velis ad beatam vitam perducere, prima fundamenta Iacienda sunt, et insinuanda virtus. Idem, ep. 96.

* Quemadmodum visus oculorum quibusdam medicamentis acui solet et repurgari: sic et nos, si aciem animi liberare impedimentis voluerimus, poterimus perspicere virtutem, etiam obrutam corpore, etiam paupertate opposita et humilitate, et infamia obiacentibus. Idem epistola 116.

Vt aromata pannos, ac laceras vestes, odoratas reddunt: contra byssus sudore infecta male olet: sic quaeuis vita iucunda, si virtus accesserit: contra, malitia etiam quae splendida videntur, molesta reddit et into leranda. Plut.

Vt amanti omnia placent in amato: sic in eo, in quo virtutem amamus, etiam gestum, incessum, et aspectum imitari gaudemus. Plut.

Vt qui vere amant, etiam balbutiem ac pallorem adamant in amatis: sic admirator virturis, non horret Aristidis exilium, nec Socratis paupertatem, nec Phocionis condemnationem. Plut.

Vt non est verus amor qui caret zelotypia: Ita non amat vehementer virtutem nisi qui ardet aemulatione recte factorum ab aliis. Plut.

Vt ex igni et terra, veluti necessariis, compositus est mundus, iuxta Platonem, terra soliditatem confe rente, igni calorem ac formam: Ita magna imperia non parantur, nisi misceatur cum fortuna virtus, et altera alteri sit auxilio. Plut.

A libi diligentei expenditur, non quid habeat quisque, sed quid habeat suun: Itidem hominem suis propriis bonis oportet aestimare. Senec.

Qui spem aut aggerem construunt, quaetuis congerunt, lignum, saxum, aut columnam a sepulchro delapsam: at qui regiam aedificat, nihil temere componit: sic vir bonus nullam vitae partem negligi incompositam. Plutarch.

Vt ingentes obelisci magno qui dem negocio statuuntur et collocan tur ob immensum molis pondus, sed collocati semel, infinius durant seculis: Ita arduum est virtutis aut sapientiae iter. Plin.

Vti Sol quo magis in alto est, hoc minores iacit vmbras, quo terrae propinquior, hoc maiores, puta mane ac vesperi: Ita virtus quo maior est, et excelsior, hoc minus videri cupit, minusque sese ostentat, contra qui minus ipsa re valent, magis sese dilatant ostentatione. Eras.

Cum ad omnia aduolent apes tamen nullis nocent floribus: Ita virtus, et literae sic ab aliis sumuntur, vt nihilo deterior sit is, qui communicauit. Idem.

A sinae per omnem gignunt vitam, cum homo tam maturae desinat parere: Ita facilior ac perpetuus prouentus rerum vilium egregia raro contingunt. Idem.

Lotos, quam Latini fabam Graecam vocant, ramenta ligni habet amarissima. fructum dulcissimum: Ita conatus ad summam virtutem durus est, fructu nihil suauius. Plinius libro 24. capite 2. et libro 13. capite 37.

Sicut primum pictura coepit ab vmbris et lineis, deinde monochromata, mox accessit lumen et vmbrae vna cum colorum varietate donec ad summam artificij peruenit admirationem/ Ita virtus in nobis non statim absoluta nascitur, sed paulatim quotidianis auctibus ad summum perducit. Eras.

Raro auri et argenti vena reperitur, nisi alia non procul sit, vnde et Graeci nomen indidere: Ita nulla virtus so litaria est, sed alia alium adiungit Idem.

Iris gemma non nisi in opaco reddit colores arcus coelestis, nec ita vt ipsa habeat in se, sed parietibus illidat, in Sole coloribus caret: Ita quidam varia virtutum simulachra prae se ferunt, sed in obscuro, et quod in se non habent, tamen in alio rum animis veluti representant ac gigount. Idem.

nempe carbunculi tenuior ignis, amethy sti fulgens purpura, smaragdi virens mare, cunctáque haec pariter incredibili mixtura lucentia: Ita multo rum virtutes in vno hoc eminent, aut in sacris literis simul inuenitur, quicquid apud vllos ethuicos scriptores placere potest. Idem.

Crocus gaudet calcari, praemendoque melius prouenit: vnde iuxta semitas et fontes laetissimus est: Ita virtus aduersis exercita rebus, laetius emicat. Plin. l. 21. cap. 6. Theoph. lib. 6. cap. 6.

Vt palma quia cortice sit cultella to, difficilis quidem est ascensu, sed fructum habet dulcissimum: Itidem erudi tio et virtus aditum habent difficilem, sed fructum dulcissimum. Plin.

Sicuti mundus vndique teres ac ro tundus sibi constat: Ita sapiens nihil extra se quaerit, se ipso contentus. Idem.

Vt speculum non redditimaginem nisi substernas vitro stannum, aut aes, aut aurum, aut simile quippiam solidum, quod imaginem non sinat perfluere: Ita non nisi in animis solidis et vera virtute nixis, relucet imago veri. Eras.

Vitium.

Viator qui semel in saxum impege rit, aut gubernator in rupem, non solum horret eadem, verum etiam similia: sic qui vitium agnoscit suum, etiam a confinibus cauebit. Plut.

Si miseri sunt, qui duros nacti sunt dominos, quanto infeliciores, qui dominis seruiunt vitiis, a quibus non possunt aufugere. Plut.

In bello nunquam remittendae sunt excubiae: Ita semper aduersum vitia nobis dimicaodum. Plut.

Vt qui desperat se fore diuitem, lar gius impendit: at qui iam spe vicinus est opulento, is nec pusillum contemnit lucellum et minimis paicit: Ita qui confidit se fore bonum virum, et minima vitia studet corrigere et nihil negligit, quod aliquo modo conducar ad bonam mentem. Plut.

Qui ligitrum ob imperitiam rectum facere nesciunti distorquent in diuer sam partem: sic quidam fuga vitij in aliud vitium incidunt grauius. Plutarch.

A praua vxore facile diuortium fe ceris: malitia viscerib. insidet, nec potes illi repudium scribere. Plut.

Vt corporis vitia grauiora sunt quae faciunt vlcus: Ita quaedam animi vitia ob id sunt grauiora, quod vehementius perturbant: minus enim cruciat, si quis non credat esse deos, quam si quis superstitiose timeat deos. Plutarch.

Vt mendum quod induruit ac diutius inhaesit difficile tollitur: Ita vitia inueterata non facile corriguotur. Plut.

Vt oculi diutino morbo dissiciles facti, quouis Solis radio offenduntur: sic vitia, multa et assidua contracta te mulentia, durant et sobriis. Sen.

Vt quaedam ferae etiam domitae ta men subito ad feritatem natiuam recurrunt: Ita nunquam bona fide vitia mansuescunt. Sen.

Vt Sol minora obscurat lumina: Ita ad virtutem reliqua commoda nihil habent momenti. Senec.

Vt scarabeum, aut viperam, aut araneum in gemma redditas a natura (nam id videmus esse factum in nonnullis) non horremus, sed amplectimur, effigie deleaetati: sic vitiorum erudita piaetura delectamur in historicis ac poetis. Eras.

reddit. Ita quosdam etiam sua paupertas et inscitia reddit feroces et im probos. Eadem enim vitia a diuersis nascuntur causis, vt ex scientia arrogantia eadem ex ignorantia. Plin. lib. 31. C. 2. C. 1006.

In nassam facilis illapsus est, sed exitus diffieilis; sic decline iter in vitia, reditus ad meliorem frugem, non perinde facilis. Eras.

Vt est quaedam venenorum contraria natura, sic vt saepenumero ve nenum veneno pellatur: sicvitium vitio pellitur, et malus malo obiicitur. Idem

Cum aestate vehementius tonuerit, quam fulserit, vt inquit Plinius, ventos denuntiat: Ita vbi quis vehementer inclamat in alierum vitia, ipse non perinde lucens morum integritate, iudicium est animi magis ambitionis vento tumescentis, quam solide pij. Eras.

In aspidis ictu nullum est remedium, nisi vt partes contactae amputentur: Ita quaedam vitia sola morte sana ri possunt. Pli. l. 8 C. 23. Vide Malitia.

Virtutum et vitiorum cognatio.

Opalum gemmam in discreta similitudine adulterant Indi, experimentum in sole tantum: Ita virtutes quaedam vitia sic imirantur, vt difficillimum sit dignoscere, nisi ad summam lucem proferantur. Plin. l. 37. C. 6.

Carbunculi ignis et nomen et speciem habent: cum ignem non sentiant, vode et apyrustae dicti: Ita quidam pietatis opinionem et imaginem obtinent, cum a re sint alienissimi. Plin. l. 57. c. 5.

Vt celerius inebriantur, qui dilutum bibunt. quam qui merum: Ita citius inficiunt animum, quae sobrietatis aliquid habent admixtum, quam quae simpliciter obscoena sunt. Nam a vehementer obscoenis refugit animus; contra, illa blandiuntur aliqua virtutis specie. Eras.

Vti Sol nominem tingit nigrore cum linum candefaciat. Ita factum idem huic infamiam conciliabit, illi gloriam et laudem parier.

Visus.

Vt venatores non sinunt canes quiduis olfacere, aut mordere, sed integros eos seruant ferae: Sic oporter au res et oculos non sinere quouis vagari, sed rebus neceslariis reseruare. Plut.

Vita hominis.

Plato confert hominis vitam ludo tesserarum: quid iactu cadat, non est in nobis situm: at quod cecidit, recte disponere in nobis est, sic euentus in nobis non est: quod obuenit, id in bonum vertere nostri muneris est. Plut.

* Vtin fidibus ac tibiis, quanuis pan lulum discrepent, tamen id a sciente animaduerti solet: sic etiam viuendum dum est in vita, ne forte quid discrepet, vel multo etiam magis quo maior et melior actionum quam sonorum accentus est. Cic. l. I. Offic.

* Histrio si paulo se mouit extra numerum, aut si versus pronuntiatus est syllaba vna breuior, aut longior, exibilatur et exploditur: vita autem omni gestu moderatior, animique versu aptior esse debet. Idem, Parad. 3.

* Vt ad cursum equus, ad arandum bos, ad indagandum canis: sic homo ad duas res, intelligendom scilicet et agendum natus est, quasi mortalis Deus. Idem, l. 2. de finibus.

* Vt histrioni actio, saltatori motus, non quiuis sed certus quidam est datus: sic vita agenda, certo genere quodam non quolibet. Idem, l. 3. de finib.

* Quemadmodum serenitas coeli non re cipit maiorem adhuc celaritatem in since rissimum nitorem repurgata. sic hominis corpus animumque curantis, et bonum suum

ex vtroque nectentis, perfectus est status, et summum voti sui inuenit, si nec aestus animo est, nec dolor corpori. Senec. ep. 67.

* Quemadmodum per frequentia vrbis loca properanti in multos incursitandum est, et alicubi labi necesse est, alicubi retineri. alicubi respergi: Ita in hoc vitae actu dissipato et vago multa impedimenta, multae querelae incidunt, Idem, 1. 3. de ira.

Non eadem hîc quae in caeteris peregrinationibus conditio est. In illis comprehensus aliquis limes, et interrogari incolae non patiuntur errare. At hîc tristissima quaeque via et celeberrima decipit. Idem, l. de vita beata, C. I.

Vt qui variis tempestatibus huc et illuc iactatus est, nec tamen peruenit, non multum nauigauit, sed multum iactatus est: sic qui diu vixit, nec profecit ad bonos mores, non diu vixit, sed diu fuit. Senec.

Vt in eundem amnem nemo bis descendit: sic ob rapidum cursum vitae homo ad singula momenta alius est. Senec.

Supra modum deditus vino faecem quoque exorbet: sic admolum vitae auidus, qui ne extrema quidem senecta vult mori. Senec. Vide Senactus.

Vita aterna.

Vt athletae non ferunt coronam, nisi vicerint: sic bonis viris praemia felicitatis non ante contingunt, quam peracto huius vitae certamine. Erasmus.

Vituperatio.

Palestritae corpus humiliant, vt alios deiiciant: Ita quidam seipsos vituperant, vt videantur admirari familiares.

Vltio.

Cibo vtitur iuxta naturam is qui esurit: ac vindicta debet vti, qui nec sitit eam, nec esurit. Plutarch.

* Vt pater videns puerum volentem incidere quidpiam, arrepto ferro id facit: ita ratio vindictam eripiens irae, vtiliter castigat. Idem.

* Quaedam remedia tristiora sunt ipso morbo vt satius sit oppeteremor tem, quam his aucupari salutem: velut sugere sanguinem e vulnere recenti gladiatorum morientium. Ita quan doque satius est ferre iniuriam, quam maiore incommodo vlcisci: ferre pa cem, etiam si parum commodam aut aequam, quam bellum cum immensis malissuscipere. Eras.

Voluptas.

* Non est necesse tanquam meretricem in matronarum coetum, sic voluptatem in virtutum concilium adducere. Cic. l. 2. de finib.

* Sicut in aruo, quod segeti proscissum est, aliquid flores internascun tur, non tamen huic herbae quamuis delectet oculos tantum operis insumptum est, aliud fuit serenti propositum, hoc superuenit. Sic voluptas non est merces. nec causa virtutis, sed accessio. Nec quia delectat placet: sed quia placer, delectat. Sen. lib. de beara vita.

* Sicut nauigatio in mari Syrtico periculosa est, et captarum ferarum solicita possessio, saepe enim laniant dominos: ita habentis magnae voluptates in magnum malum euasêre. capraeque coeperunt. Quae quo plures maioresque, eo ille minor ac plu rium seruus est, quem felicem vulgus appellat. Idem, eod. l.

appetunt, et tactu gaudent, et foedam corporum scabiem delectat quicquid exasperat: non aliter dixerim his mentibus, in quas voluptates velut mala vlcera erumpunt, voluptati esse laborem vexationemque. Idem, libro I. de tranquil. vitae cap. 2.

* Quemadmodum scelera, etiam si non sint deprehensa cum fierent. solicitudo non cum ipsis abiit: ita improbarum voluptatum etiam post ipsas poenitentia est. Idem, ep. 27.

* Quemadmodum qui bestiarum cubicula indagat, et laqueo captare feras magno aestimat, et magnis canibus circundare saltus vt illarum ve stigia praemat, potiora deserit multis que ofriciis renunciat: ita qui sectatur voluptatem omnia postponit, et primam libertatem negligit, ac pro ventre dependit: nec voluptates sibi emit, sed de voluptatibus vendit. Idem. ibidem.

Vt maior dolor obscura minorem: sic animi voluptas corporis delectationem. Plut.

Vt qui in carcere detinentur vnde non sit effugium, tamen aliquando ludunt tesseris: sic qui in vita voluptatibus vtuntur cum sint scelerati. Plut.

Qui rogant quid simus facturi, si non edamus, bibamus, et huiusmodi rebus vtamur perinde faciunt quasi Danaides essent solicitae, quid facturae sint si dolium impleatur. Plut.

Si ebrij comessatores irrumpant in domum luctu funestam, non solum nihil adferent hilaritatis, sed eiulatum potius excirabunt: Ita voluptates in corpore aegro offendunt quoque. Plut.

Lysimachus ob sitim coactus est se dedere Scythis: deinde cum frigidam bibisset aquam, dij boni, inquit, quam breuis voluptatis causa quantam deposui felicitatem: Ita nobis cogitandum postquam ob potatiunculam intempestiuam aut Venerem, in longum morbum incurrimus. Plut.

Qui corpus aegre affectum ad balneas, ac voluptates trahit: quasi putrem, ac laceram nauem deducit in mare. Plut.

Vt latronum genus, quod AEgyptij Philistas vocant, in hoc ampleaetuntur, vt strangulent: sic voluptates dum blandiuntur, necant. Senec.

Vt aeque mortuus est, qui conditus est in odoribus: et qui trahitur vnco: Ita aeque sunt infelices, et qui voluptatibusindulgent, et qui ambitioss negotiis vacant. Senec.

Qui biberint ex Clitorio lacu, iis vini taedium oboritur: Ita qui semel gusta rint poeticen, abhorrent a philosophiae praeceptis, aut contra: siue qui se mundanis voluptatibus ingurgitant, abhorrent ab honestis illis ac veris oblectamentis. Eras.

Sicuti Maroncum vinum, cuius meminit Homerus, vicies tanto aquae mixtum, tamen vigorem suum seruat: Ita sapiens nullis soluitur voluptatibus, Plin. l. 14. c. 4.

Tradunt physici veteres, solem ma rinis aquis pasci, lunam dulcibus: Ita sapientes amara quaerunt, modo vtilia: stulti quae delectant modo, sectan tur. Vide Intemperantia et Luxuria.

Vsura.

Vox.

Taurus auis cum sit pusilla, tamen boum vocem imitatur: Ita nonnulli cum re sint exigui, tamen loquuntur reges ac satrapas. Plin. libro. 10. cap. 42. lib. 9. cap. 41. et cap. 31. eodem libro.

Vsus rerum legitimus.

Nihil proiectius excrementis animantium, et tamen stercorandis agris praecipuum habent vsum: Ita nulla res est tam nihili, quae non ali qua prosit, si noris vti.

Sicuti scorpius si post ictum admoueatur vuloeri, venenum ad se retrahit: ita nihil est tam noxium, quin secum adferat remedium sui mali, si quis modo vti nouerit.

Vulgis.

Qui captat aues, earum voces imitatur vt alliceat in laqueos, sic, vt multitudinem in tuam adducas sententiam, illius ingenio obsecundes et obseruias oportet. Plut.

Inter agathallos et acanthylides tantum est odium, vt sanguis eorum vi misceatur, continuo separent se rursus, ac dissiliant, sic inter patricios et plebem, etiam si quando pro rerum vsu coniunguntur, durat tamen vsque odium naturale. Plutarch.

Nihil magis praestandum est, quam ne pecorum ritu sequamur antece dentium gregem, pergentes, non quo eundum est. sed quo itur. Senec.

Vt qui in ludo versantur gladiatorio, cum iisdem viuunt ac pugnant: Ita vulgus hominum inter sese dimicat, et alius alium spoliat vel amicissimum. Senec.

Vt maiore cum voluptate cantionem audimus noram, quam ignotam, etiam si melior sit: Ita iis literis impensius vulgus delectatur, quas didicit. Eras.

Vt imperiti tempestatem non sentiunt, nisi sero, suoque malo: contra prudentes agricolae prospiciunt, cauentque: Ita vulgus hominum improuidum suo malo discit, cum interim vir sapiens procul praeuisum malum vitet. Vt Democritus metente fratre ardentissimo aestu monuit, vtreliquae segeti parceret, rapereique desecta subtectum: paucis mox horis saeuo imbre vaticinatione approbata. Eras.

Sunt arbores aliquot, quae post solstitium inuertunt sua folia, vt vlmus, tilia, olea, populus alba, salix: Ita vulgus procerum, simulatque princeps vitae genus diuersum commutarit, vertunt et ipsi vultum, cultum, orationem, et omnia. Idem.

Vxor bona.

Luna, cum Soli coniungitur, tum obscoratur et occultatur: cum abest, lucet: Contra, proba vxor praesente marito maxime conspici debet, eodem absente maxime condi ac latere. Plut.

Vt orator neglectis fucis ac theatricis cultibus, rebus ipsis magis mouet auditorem: sic vxor non meretricio corporis cultu, sed moribus commendatur viro. Plut.

Vt tibicen per alienam vocem sonat: Ita mulier quaedam non grauabitur per virum loqui. Plut.

Vt philosophi loquentes principem, se reddunt nobiliores, non illum: sic vxores, subdentes se viro laudem consequuntur: conantes autem impera, deterius audiunt, quam qua subiiciuntur. Plut.

Cum spirat Boreas, conatur vi vestem reuellere, at homo magis astrin git pallium: quod si sol tepido vento demulserit, iam sponte et tunicam abiicit: sic vxor quae conatur conuitiis maritum a luxu reuocare, magis irritat: si placide ferat et roget, magis efficit. Plut.

et superficies sine corpore, sed vna cum corporibus moueri: sic vxori et inseriis, et ludicris, fletu et risu, laetis et tristibus accommodabit se marito. Plut.

Qui ministrant elephantis non sumunt lucidam vestem: qui tauris, purpuream non induunt: nam his coloribus efferantur: tigrides tympanorum strepitum non ferunt: Ita vxor ab iis deber abstinere, quibus seoserit maritum vehementer offendi. Plut.

Quae videtur ridere apud virum, ne videatur lasciua: nec agere quicquam, ne audax: perinde facit, quasi nec vngeretur, ne videatur vnguentis vti: nec lauaret faciem, ne fucis vti putetur. Plutarch,

Vxor mala.

Vt aelurus vnguentis efferatur, et in rabiem agitur. Ita quae dam vxores insaniunt, si senserint in viris vnguenta. Plutarch.

Sponsae quae statim offeosae moribus virorum, eos deserunt, perinde faciunt, ac si quis ictus ab apibus, mel relinquat. Plutar.

Vt inutile speculum est, auro gemmisque adornatum. nisi reprae sentet similem imaginem: Ita inutilis vxor, quantumuis opulenta, si viro moesto sit hilaris, hilari moesta. Plut.

Vt nemo sentit, qua parte stringat calceus: nisi qui indutus est: Ita nemo nouit ingenium mulieris, nisi qui duxit vxorem. Plur.