CAMENA Early Modern Latin Texts

APOPHTHEGMATA, EX PROBATIS GRAECAE LATINAEQUE LINGUAE SCRIPTORIBUS A CONRADO LYCOSTHENE collecta, et per locos communes, iuxta Alphabeti seriem, digesta. Postremâ hac editione diligenter recognita, et vndecim Apophthegmatum centuriis aucta. Accesserunt Parabolae, siue similitudines, ab ERASMO ex Plutarcho et aliis olim excerptae, deinde per LYCOSTHENEM dispositae, ac nunc primum aliquot centuriis auctiores editae. [gap: illustration] Excudebat Iacobus Stoer, M. DCII.

De liberalitate.

Bion.

SEmper dicebat esse optabilius, suam messem alteri largiri, quam alienam decerpere. Sensit felicius esse dare, quam accipere. Laer. li. 4. ca. 7.

Diogenes.

Cum a Platone petiisset paululum vini, simulque caricas, Plato misit lagenam plenam vino. Cui Cynicus hunc in modum gratias egit: Cum interro garis. Quot sint duo? respondes vigiuti Ita non secundum ea quae rogaris das, nec ad ea quae interroga ris respondes. Laer. l. 6. c. 2.

Idem.

Si quando egebat pecuniis eas ab amicis accipiebat, at suggillantibus eum quod praeter philosophi dignitatem peteret, quod esset mendicorum: Imo, inquit, non peto, sed repeto, [gap: Greek word(s)] . Repetimus enim mutuum, aut depositum. Amicus autem egenti, amico dans, non donat, sed reddit quod debet, quisquis enim in tali casu pecuniam seruat, rem alienam detinet. Ibidem.

Idem.

Illi etiam tribuitur hoc aenigma, manus non esse porrigendas amicis complicatis digitis. Innuens, non satis esse, si comes nos praebeamus, sed comitati comitem adiungendam benignitatem. Qui comiter tractant amicos, dicuntur [gap: Greek word(s)] , quasi dicas dextrare. Laert.

Aristoteles.

Cuidam increpanti, quod homini malo dedisset eleemosynam: Non mores, inquit, sed hominem commiseratus sum: Etiam improbis in necessitate succurrit vir bonus. Debetur enim hoc officium, si non meritis illius qui iuuatur, certe naturae. Et bonus fieri potest, qui malus est. Laert. li. 5. cap. 1.

Demosthenes.

Interrogatus, quid Deo simile haberent homines? respondit, Benigne facere. Max. ser. 8.

Xenophon.

Dicere solebat, multo praeclarius ac laudabilius esse beneficiorum, quam trophaeorum multitudinem post se relinquere. Stob. ser. 46.

Arcesilaus.

Quum Apellem Chium aegrum in uisens, etiam egere sensisset, postridie reuisit illum, decem drachmassecum adferens, et proxime assidens: Hic nihil est, inquit, praeter Empedoclis elementa. Deinde sub ceruicali clam deposuit drachmas, ab ancilla paulo post repertas. Tunc aeger, hic est, inquit, Arcesilai ludus. Erasm. l. 6. apoph. ex Plut.

Agesilaus.

Sibi multo iucundius esse dicebat, si milites suos ditaret, quam si ditesceret ipse. Plutarchus in Lacon. apopht.

Anaxilaus.

Interrogatus olim. quid in tyrannide omnium esset felicissimum? respondit, In conferendis beneficiis nunquam vinci. Stob. ser. 46.

Timundridas.

Quum peregrinationem suscepisset, familiae procurationem filio delegauit. Deinde reuei sus postquam rem multis partibus auctiorem repe risset, quam antea fuisset, multos dixit ab illo deos et familiares atque hospites iniuriis affectos. Etenim quae in facultatibus supererant, ea in ilios liberis ciuibus erogari. Verum dum (inquit) in viuis agis, pauper atque egenus videris. At quum eris vita defunctus

opes et diuitiae rei familiaris deprehensa, turpitudinem tuam aperient. AElianus libro 14. de Var. histor.

Cyrus.

Cum quidam ad eum misisset ornamenta multa, ea distribuit amicis. Quidam vero quaerente, Cur sibi nihil reliquisset? Quia, inquit, corpus meum his omnibus ornari non potest: amicos autem his ipsi ornatos intuens, maximum mihi ipsi ornamentum aptum esse putabo. Maxim. serim. 6.

Artaxerxes Longimanus.

Dicere solebat, Regalius esse addere, quam adimere. Sentiens, principe dignius esse, honores et opes eorum quibus imperant, augere potius quam imminuere. Plutarc. in reg. apoph.

Dionysius senior.

Quum ad filium ingressus conspexisset vasculorum aureorum et argentcorum magnam vim, exclamans: Non est, inquit, in te regius animus, qui his poculis, quae a me tam multa accepisti, neminem tibi amicum feceris. Sentiens, absque ciuium beneuolentia regnum nec parari, nec teneri. Beneuolentiam vero maxime conciliat liberalitas. At iuuenis, rerum imperitus, putabat esse felicius habere argentum et aurum, quam amicos. Plut. in apoph.

Dionysius innior.

Quum saepe pecuniam Platoni daret, atque is nunquam acciperet: Aristippus, qui aderat. Tuto, inquit, liberalis et munificus est Dionysius. Broson. lib. 2. cap. 21.

Artaxerxes.

Quum Satibarzanes Artaxerxis cubiculis, quiddam minus iustum ab eo peteret, sentiretque rex illum hoc facere solicitatum triginta Daricorum millibus, quaestori aerarij sui mandautt. vt Daricorum triginta millia ad se deferret, eaque dedit Satibarzani, dicens, accipe ô Satibarzanes: nam haec tibi cum dedero, non ero paupe rior. Plut. itt apoph.

Alexander.

Quum 200 aeris alieni talenta sibi constasset, non ante nauem conscendit, quam rebus amicorum pensatis huic quidem agrum, illi villam, alteri domorum prouentum, alteri portoria elargitus est. Absumptis igitur ad distributis fere regiis opibus omnibus rogatas a Parmenione, quid regi superesset? respondit Alexander, Super est mihi spes acquirendi maiora. Plutarchus.

Idem.

Dotibus plurimis commilitones donauerat: aesque alienum militibus, quod conflauerat, quum dissoluere vellet, ac propterca vt darent nomina iussisset, multis ex illis, ne apud regem intemperantiae vitium subirent, nomina sua dare noluerunt Id quum Alexandro innotuisset, increpata illorum diffidentia, Non decere, ait, ementiri in populares suos Q. Curtius.

Idem.

Interrogatus a quodam vbinam suos thesauros haberet? amicos ostendens ait: In scriuiis. Summa enim liberalitate suos amicos semper ornauit. Max. ser. 6.

Orsines.

Quum Alexandrum et eius amicos muneribus amplissimis honorasset, Bagoae eunucho nihil dedit: sed admonitus ab amicis, quod is Alexandro cum primis esset charus, respondit. se regis amicis honorem habere. non scortis: nec apud Persas esse moris, vt viri mares ducant. Agnoscas in

hoc satrapa mentem Cyro generis authore dignam. Honorare nouerat, adulari non poterat: quum hodie quoque cernantur in aulis, qui scortis, morionibus ac leonibus principum plus deferant honoris, quam genere ac virtute praecellentibus viris. Eras. lib. 8. ex Q. Curtio.

Alexander.

Anaxarcho philosopho iusserat quaestorem dare quantumcumque ille postularet: cumque quaestor audita postulatione turbatus, Alexandro indicasset philpsophum petere centum talenta: Recte, inquit, facit, sciens se amicum habere, qui tantum dare et possit et velit. Hîc dubites, vtrum potius admirari oporteat, regiamne liberalitatem in donando, an philosophi improbitatem in postulando: nisi malumus hanc vocare fiduciam. Plut. in apoph.

Idem.

Quum quidam vrbem donaret, dicente eo cui donabatur. Non conuenire fortunae suae: Non quaero, inquit rex, quid te accipere decet, sed quid me dare. Seneca.

Idem.

Perillus vnus ex amicis Alexandri filiabus suis ab Alexandro dotem petiit. Iussit rex, illum capere talenta quinquaginta, cumque is respondisset. Decem satis esse. Tibi quidem, inquit, satis est tantum accipere, mihi vero non satis est tantum dare. Praeclare dictum, nisi virtutis indolem ambitio vitiasset. Plut. in apoph. Seneca.

Idem.

Xenocrati philosopho quinquaginta talenta dono misit: ea quum ille recusasset accipere dicens, sibi non esse opus: interrogauit, an ne amicum quidem vllum haberet, cui esset opus? Nam mihi, inquit, vix Darij opes in amicos suffecerunt. Hic vtrius animum magis admirari conueniat, nondum statur: regisne tam ad liberalitatem propensum, an philosophi qui tantum munus a tanto rege vltro delatum remiserit. Plut. in apoph.

Ptoiemaus Lagi F.

Maxima cum voluptate amicos suos locupletes fecit. vnde a quibusdam ob id reprehensus, Melius eit, inquit, ditare quam ditescere. AElian. l. 13. de Var. Hist.

Antigonus.

Aristodemo, qui vnus ex amicorum regiorum numero fuit, e coquo, vt putabatur prognatus, suadenti vt impendiis ac largitionibus aliquid detraheret: Verba tua, inquit, Aristodemeius olent. Subindicans, coquorum esse parsimoniam, non regum, proinde illum tali consilio non meminisse, cuius esse amicus, sed quo esset patre natus. Plut. in apoph.

Scipio Nasica.

Cum ad poetam Ennium venisset, eique ab ostio quaerenti Ennium, ancilla dixisset, eum domi non esse: Nasica sensit illam hoc domini iussu dice re, et illum intus esse. Ac tum quidem dissimulans abiit. Ac paucis post diebus, cum ad Nasicam venisset Ennius cumque a ianua quaereret, exclamat ipse Nasica, se domi non esse. Tum Ennius: Quid? tamen ego vocem tuam audio, et agnosco. Hic Nasica: Nae tu homo es impudens? ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi: tu mihi non credis ipsi. Eras. lib. 6. apoph.

Lucullus.

Cum ob nimiam liberalitatem reprehenderetur ab amico, respondisse fertur: Benemeritis semper parem remetiendam esse gratiam. Plutarchus.

Galba.

Delectatus inter coenandum tibicine Cano, iussit loculum ad se afferri, et acceptos nummos in Cani manus imponens, dixit: Non ex publicis, sed ex priuatis te dono pecuniis. Sueton.

M. Antonius.

Filium habebat ex Fuluia, Is puer Philotae dederat ingentem vasorum vim: quae cum ille recusaret accipere, metuens ne pater tantam filij libe ralitatem non probaret, Quid times, inquit, puer accipere? An nescis, eum qui dat, filium esse Antonij? Plut. in Antonio.

Idem.

Prodigiose profusus, dicere solebat, Amplitudinem imperii Romani non per ea quae acciperet, sed per ea quae daret illustrari. Ea vox excelsi animi videri poterat, nisi ab Antonio fuisset profecta. Plutarch. in Anton.

T. Vespasianus.

Interrogatus, cur tam multa polliceretur amicis? respondit, non oportere quemquam a Caesare tristem discedere. Sueton.

Alexander Seucrus.

Ei qui nihil petebat, Quid est, ait, quod nihil petis? an me tibi vis fieri debitorem? Pete, ne priuatus de me queraris. Voluit autem indicare Imperator prudentissimus, subditorum esse, vt ita gerant se erga superiores, vt petentes aliquid, digni sint qui ex principis liberalitate amplissima accipiant munera. Lamprid.

Constantinus Chlorus.

* Vtilitati ac commodis prouincialium et priuatorum studuit. Ac sicut quondam Cyrus dixit, se thesau ros sibi parare, dum amicos diuites redderet: ita Constantius in ore saepe habuisse fertur, Melius esse opes publicas a priuatis haberi, quam intra vnum aerarium possideri. Eutrop.

Alphonsus.

Ei cum a quodam deferrentur aureorum decem millia, dixissetqie qui forte aderat, ea duntaxat summa se diuitem et beatum fore: Accipe, rex inquit, quantacunque ea est, et beatus esto. Panorm. lib. 4. de reb. gest. Alphonsi.

Idem.

Cum audisset Vespasianum Caesarem, eam diem se perdidisse solitum dicere, in qua nihil quicquam alicui donasset: egisse gratias dicitur Deo optimo max. quod eo modo nec diem ipse perdidisset. Panorm. l. 2. de reb. gestis Alphonsi.

Sigismundus imp.

Promissa veterano militi exigenti, cum diceret, At immoderata fuit tua petitio: respondit miles, Poteras negare cum peterem, non autem sine turpitudine quod promissum est, rescindere non poteris. Tum Sigismundus, Si ex duobus alterum me ferre oportet, leuius rerum, inquit, quam famae iacturam subibo. Fuit enim in Sigismundo tanta liberalitas ac munificentia, quanta in nullo antea principum. AEneas Syluius lib. 3. commentariorum de reb. gestis Alphonsi.

De libere dictis, seu de loquendi libertate.

Bias.

deos clamantibus: Bias: Silete, inquit, ne Dij vos homines scelerosos hîc nauigare sentiant. Laert. l. 1. c. 6.

Idem.

Alcibiadem hoc elogio taxauit, quod adolescens viros abduxisset ab vxoribus, iuuenis vero factus vxores a viris, Laert. li. 6. c. 7.

Crates.

Alexandro percontanti, num cuperet restitui patriam suam? Quid opus est, inquit? Fortassis alius Alexander restitutam diruet. Laertius libro 6. cap. 5.

Aristippus.

Percontatus a Dionysio, eur in Siciliam venisset, relicto Socrate? Vt, inquit, quae habeo impartiam: quae non habeo, accipiam. Laer. l. 2. c. 8.

Idem.

Iussus aliquando ex sua philosophia nonnihil proferre quumque detrectantem vrgeret Dionysius: Ridiculum: inquit, siqaidem me vt de Philosophia loquar rogas, et quando oporteat me loqui duces. Laer. libro. 2. cap. 8.

Idem.

* Sciscitatus, quem fructum percepisset ex philosophiae studio? Quod cum quibuslibet (inquit) libere loqui possum. Laert Ibidem.

Zeno Cittieus.

Dionysio cuidam dicenti, cur me vnum omnium non corrigis? Non enim, inquit, tibi credo. Subindicans, fibi non esse spem, illum, si corrigeretur, fore meliorem. Laert. libro. 7. cap. 1.

Idem.

Accusatus quod in perniciem Nearchi tyranni coniurasset, et in quaestionibus iussus edere nomina coniuratorum, nominauit plerosque illi amicissmos. De his cum tyrannus sumpsisset supplicium, rogaretque numquis superesset? Tu solus, inquit, Reipublicae pernicies. Laert. libr. 9. cap. 5.

Pythagoras.

Cum quidam ad Pythagoram dixisset. Nimium me irrides: Atqui, inquit, lienosis acria et acerba prosunt, dulcia vero nocent. Max. ser. 31.

Democritus.

Libertatem in dicendo, ingenuitatis signum esse dicebat: sed occasionis diuersitatem, habere periculum. Stob. ser. 11.

Idem.

Quum pro Atheniensibus apud Philippum legatione fungeretur, libereque loqueretur. Philippus, Metuisne, inquit, ne tibi caput iubeam amputari? Non, inquit: nam hoc si mihi abstuleris, patria ipsa mihi immortale pro hoc reponet. Maximinus serm. 31.

Idem.

Quum apud Dionysium quaereretur, quod aeris genus esset omnium optimum? Ex quo, inquit, Athenienses statuas fecerunt Harmodio et Aristogitoni. nimiu libere significans, tyrannos e medio tollendos. Nam ob eiectos tyrannos Athenienses illis statuas erexerunt. Item Antiphonti et Diogeni tribuitur tum a Plutarcho, tum a Laertio. Laert. libr. 9. cap. 7.

Democrates.

Furem ab vndecim viris abduci videns. Vah, miser, inquit, cur tantula furatus es, et non potius magna vt tute etiam abduxisses alios? Stob. ser. 11.

Anaxarchus.

Inuisum habuit Nicocreontem Cypri tyrannum Itaque quum in coena quadam Alexander rogasset, qualis illi videretur? Praeclara, inquit, sed oportuit

et satrapae cuiusdam caput apponi, oculos detorquens in Nicocreontem, qui aderat, a quo etiam postea crudeli mortis genere e medio sublatus est.

Empedocles.

Ad quendam dicentem quod nullum sapientem reperire posset: Non mirum est, inquit. Oportet enim, vt ille primum sapiat, qui sapientem quaerit. Laer. l. 1. c. Anton. in Meliss. par. 1. ser. 50.

Aristippus.

Socrate perstringente vnguentis delibutos. Phaedon quaesiuit, quis esset ille vnguentis delibutus? Ego inquit, Aristippus infelix; et me multo infelicior Persarum rex. Laer. l. 2. c. 8.

Plato.

Diu in Sicilia commoratus, cum a Dionysio cui semper familiarissimus fuerat, vocatus esset ad coenam, et inter alia, quae coenantes fabulantur, Dionysius interrogaret, num etiam apud Athenienses in philosophorum conuentu Dionysij mentionem facerent? Plato subridens, respondit: Nunquam philosophos, qui Athenis viuunt. ita vacare, aut de tam vili materia inter eos tractari posse, vt loqui de Dionysio valeant, Libere et aperte vitam eius, vt dignus erat, reprehendens. Plut.

Idem.

Cum Dionysio Hermocratis filio de tyrannide disserens, ait, non statim esse praestantius, quod vni tantum sit vtile, nisi et virtute caeteris antecelleret. Offensus tyrannus dixit, [gap: Greek word(s)] . id est, verba tua sapiunt senium. Contra Plato, [gap: Greek word(s)] , id est, tua vero tyrannidem sapiunt. Laer. l. 3.

Socrates.

* Dicebat opportunam occasienem linguae liberae, vt tempori, maiorem conciliaret gratiam. Item, Neque gladium obtusum, neque loquendi libertatem infructuosam esse debere. Item. Vt minime solem e mundo, ita neque dicendi fiduciam a recta institutione tollendam. Item. Sicut pallium sordidum non obstat corpori, quo minus sanum et quadratum sit: ita paupertas nihil orationis fiduciam prohibet. Stob. serm. de fiducia et libertate dicendi.

Diogenes.

Aliquando in Antisthenem incidens, reprehendit ipsum vt in dicendo remissiorem se multo, et qui vix etiam altum clamans exaudiretur. Seipsum vero tubam conuiciorum appellabat. Cui verbis se vlciscens Antisthenes, pro tuba se similem esse respondit vespis, quae sonum quidem alis haud magnum edant, centrum tamen habeant acerrimum. plurimum vero libera Diogenis linguae promptitudine delectabatur. Stobaeus sermone 11.

Idem.

Dicere solebat: Canes quidem mordent inimicos, ego autem pro libertate mea amicos, vt incolumes seruem. Stob. ser. 11.

Idem.

Idem ab Eritio petiit quiddam magni, qui quum ex more his verbis negaret: Faciam, si mihi persuadere possis. Si possim, inquit Diogenes, iam pridem tibi persuasissem, vt te suspende res. Laer. l 6.

Idem.

Quum in publica via pranderet, multique cingerent illum ob spectaculi nouitatem, ac subinde acclamarent, Canis Canis Canis: Imo, inquit, vos potius estis canes, qui prandentem circunstatis. Ibidem.

Idem.

Inuitatus vt ad Alexandrum regem veniret, recusauit. At Perdiccae prae fecto minitanti necem, ni veniret: Nihil, inquit, magni feceris, siquidem et cantharis et phalangium idem possunt Laer. l. 6. c. 2.

Idem.

Cum captiuus in castra ad Philippum Macedoniae regem deduceretur ac a rege interrogaretur quisnam esset? respondit, se exploratorum esse ad ipsum profectum, vt insatiabilem eius rapacitate videret. Qua loquendi libertate victus Philipus, statim eum dimitti iussit. Plut.

Idem.

Spartanus quidem hoc Hesiodi carmen laudibus in coelum efferebat, quod ita habet,

Idque audiente Diogene: Atqui, inquit, Messenij cum bobus suis perierunt, et vos illorum estis vicini. Notauit autem libere turpissimos Spartanorum quorundam mores. AElian. l. 6. de Var. hist.

Aristoteles.

Calisthenem discipulum liberius multa dicentem apud Alexandrum, Homerico carmine admonuit,

Cleanthes.

Inconstantiam Arcesilai praesente rege adeo libere reprehendit, vt dice ret hominem aliud loqui, aliud facere. Laer. lib. 7. c. 2.

Aristides.

Cum liberius quaedam in Dionysium seniorum dixisset, res ad regem delata est. Vocatus igitur Aristidesa a rege irato, mortemque minitanti, cum interrogasset an facti poeniteret: Nequaquam, inquit, vlla poenitentia tangor. Brus. l. 2. c. 1.

Aristonymus.

*Dicente quodam, plus satis ab ipso illudi sibi: At etiam lienosis, inquit, acria et amara salubria, dulcia vero noua sunt. Stob.

Idem.

* Perinde facere dicebat, qui ex oratione libertatem tollit, ac si ex absynthio tolleret acrimoniam. Anton. et Maxim. sermon. de libertate. reprehen.

Menedemus et Asclepiades

Menedemus Eretriensis a Nicocre onte Cypri tyranno vocatus ad solem ne conuiuium cum Asclepiade amico, caeterisque philosophis, dixit: Si honestum est tales conuocare viros, oportuit id quotidie fieri: sin minus, etiam nunc frustra fit. Ad id quum tyrannus respondisset, diem illum esse sibi festum, eoque singulo quoque mense vacare audire philosophos: liberius respondit Menedemus, Hoc postulare sacrificium. vt per omne tempus audiret philosophos. Quid multis? Eo processit hominis libertas, vt nisi tibicen quispiam eos auocasset, perituri fuerint, In naui quum periclitarentur. Ascle piades dixit, Tibicinis modulatio seruauit nos, Menedemi libertas perdi dit. Laer. l. 2. c. 18.

Phocion.

Cum per totam vrbem disseminatum esse, a Delphico oraculo responsum esse, Vnum Athenis virum esse, qui aduerso omnibus aliis ciuibus animo

esset: et cui praesentium rerum administratio inuisa esset, ac cum hinc inde quaererent, quisnam is esset? Ego sum, inquit, cui plane nihil placet eorum quae id tempus in administranda vestra republica geruntur. Plutar.

Demosthenes.

Ingenus hominibus nihil infelicius accidere posse dicebat, quam si dicendi libertatem amittant. Stob. serm. 11.

Phocion.

Cum aliquando Athenis non ad gratiam, sed ad vtilitatem concionaretur, ei Demades orator dixisse dicitur: Si populus insanierit, te occidet, Cui Phocion: Te vero, si sapiet, Maxim. ser. 31.

Simonides.

Pausaniae Lacedae moniorum regi subinde de rebus a se gestis glorianti, tandem et Simonidem per irrisionem hortanti? vt aliquid sapienter ipsum admoneret. Moneo, inquit, vt te memineris esse hominem. Eras. li. 6. apoph.

Lycurgus.

Ob generis nobilitatem liberior erat in dicendo, quam vt populus interdum ferre posset. Itaque cum aliquando populi strepitu exploderetur, e suggestu, exclamauit. O Corcyraea scutica quam multis talentis digna es! Notans populum, a quo eiiciebatur, magnae quidem authoritatis ac nominis esse, sed inutilem rebus gerendis. Erasm. lib. 8. apoph. ex Plutarch.

Theocritus.

Quendam ineptum poetam recitantem carmina auscultans, interrogatus ab eo quaenam ei placerent? respondit, Quae omisisti. Antonius in Melissa, par. 1. ser. 50.

Philoxenus.

Thimotheus Cononis F.

Aristophontem Atheniensem, eloquentem quidem illum, sed luxuriosum hominem, acerbissime increpauit hisce verbis: Cui satis esse nihil potest, ei ne turpe quidem videtur esse quicquam. Stob. ser. 11. ex AElia.

Hippocrates.

Hippocrati quidam persuadere conabatur, ad Xerxem proficisci, bonum dominum appellans. At ille: Ne bono quidem domino mihi opus est. Stob. ser. 11.

Anonymus.

Cum iuuenis in theatro gloriaretur, et sapientem se praedicaret, vt qui cum multis sapientibus conuersatus esset, respondit quidam, Et ego multis diuitibus conuersatus, non tamen diues sum. Anton. in Meliss. par. 1. scr. 50.

Lasus.

Cum indoctus quidam pictor ei diceret, Opere tectoria illine domum tuam, vt ipsam depingam, respondit, Mimine: sed tu prius eam depinge, vt illinampostea. Anton. par. 1. Melis. ser. 50.

Anonymus.

Tarentini iuuenes cum multa de Pyrrho rege securiusinter coenam locuti essent, et is iam facti rationem reposceret, posteaquamres neque negari, neque defendi posset, vnus ex his est, Imo, respondit, nisi lagena defe cisset, occidissemus te, qua loquendi libertate rem seriam cum in iocum vertisset, tota inuidia criminis dissoluta est. Quintil. lib. 6. capit. de Risu. Plutar.

Theodorus philos.

est, Athenis profugus, venisse ad Lysimachum, et quidam ex optimatibus eam fugam exprobrasset, simulque fugae causam, quod negaret deos et iuuentutem corrumperet, respondisse: Non profugi, sed idem mihi accidi quod Herculi. Nam et ille ab Argonautis fuit expositus, non ob crimen vllum, sed quod vel solus esset iustum onus nauis, et caeteri vectores veterentur ne praegrauata subsideret: Ita ego, quoque migraui propter magnanimitatem, quam cum Atheniensium rectores non valerent assequi, inuidere maluerunt. Philo Iudaeus lib. Quod omnis probus liber.

Idem.

* Lysimacho minitante ei necem, Ignorabam, inquit, te non regis, sed cicutae vim habere. Stob. ser. 2.

Demades.

In pugna ad Chaeroneum a Philippo captus, eique commendatus, cum Philippus inter pocula haec verba iactaret: Vbi nunc est nobilitas et praestantia ciuitatis Atheniensium? Cognosceres, dixit, ô rex ciuitatis vim, si Philippus Atheniensibus, Chares autem Macedonibus imperaret. Stob. ser. 52.

Anonymus.

Lacon quidam audiens a quodam Pindaro scriptum esse, Graeciae fulcimentum esse Athenas? Ruituram mox Graeciam dixit, si tali fultura niteretur, Plutarchus in Laconicis.

Idem.

Lacedaemones cum vnum tantum legatum ad Demetrium regem potentissimum misissent, rex contemptum se arbitratus, interrogauit, cur solus in regis conspectum prodire auderet. Cui legatus, an non satis est, (inquit) vnum ad vnum? Bruson. libr. 2. cap. 1.

Pelopidas.

Ab Alexandro Pheraeo captus, cum haud arcta custodia tenererur, per id tempus populos Alexandro subditos solicitare non desinebat, monebatque breui Alexandrum poenas da turum. Quod cum Alexander resciuisset, misissetque qui Pelopidam monerent, nisi linguam compesceret, fore vt ei mortis causam afferret: nuntio respondit, Alexandro referret, Pelopidarn mirari, quod tam diu distulisset, cum ipse adeo in eum hostili animo esset, vt si vnquam euadendi facultas daretur. ad dandas poenas pro eisquae impie in populos suos nulla eorum culpa ederet, ipsum coacturus esset. Paulo post Pelopidae opera Alexander a suis interemptus fuit. Fulgosius libro. ex Plutarcho.

Idem.

Ab Alexandro captus, tyranni nuntiauit, absurdum esse vt alij interficerentur, ipse autem solus superstes esset. Alexander igitur re intellecta, interrogat, cur mortem optaret? respondit Pelopidas, Tu diis omnibus inuisus cum sis, cur non prius mori optas? Brusonius libro 2. capit. 2. ex Plutarcho.

Idem.

Thebe Alexandri Pheraei vxor, cum ad visendum Pelopidarn, qui ad Alexandro in vinculis tenebatur, descendisset, ac dixisset Pelopidae. Miseret me tuae vxoris: et me (respondit Pelopidas) tui, quod libera cum sis, Alexandrum feras. Plut. in apoph.

Philotes.

coeperat, interrogaretur, quid is meritus esset, qui de Lacedaemoniis tantum, vt ei vitio dabatur, oblocutus esset: Interritus respondit, O Lysander, noli eum accusare qui iudice careat, sed iam tandem aduersum me id exequere, quod ipse iam in te fecissem, si tam tu in mea manu esses, quam ego in tua sum. Quamobrem eum Lysander occidi iussit. Fulgosius lib. 6. ex Plut.

Philoxenus.

Cum Dionysij carmina paulo liberius reprehendisset, ob eam causam lapidicinis adiudicatus est. Deinde reuocatus, ac iterum ad eius carminum recitationem admissus, non multum immoratus surrexit. Quaerenti autem Dionysio, quonam abiret? Ad Latumias respondit. Stob. serm. 11.

Themistocles.

Puer adhuc cum quodam tempore e ludo literario rediret, obuiam Pysistrato tyranno factus, de via decedere noluit. Vnde cum grauiter a paedagogo obiurgaretur, libere respondisse fertur: Nunquid haec via ei non sussicit? AElianus de Varia historia lib. 3.

Demaratus.

Improbo quodam intempestiuis cum interrogationibus cauillante, ac idem saepius iam rogante, quis optimus esset Spartanorum? Qui tibi, inquit, longe dissimillimus est. Plu. in Lacon. Brus. lib. 3. cap. 16.

Idem.

Eo tempore quo Philippus Macedonum rex ortis discordiis cum vxore et filio dissidebat, interrogatus a Philippo, quam bene inter se Graeciae ciuitates conuenirent? Libere respondit, Magnae sane tibi curae est, Philippe, vt de Graecorum concordia certior fias. Siquidem id ad te pertinet, postquam cum coniuge tua ac filio tam concorditer, tantoque in amore viuis. Fulgo. libr. 6. ex Plutarcho.

Anonyma.

Macedonica quaedam vetula ad Demetrium regem veniens, vt quid mali accidisset indicaret: audiensque a rege, iam otium sibi non esse, respondit, Noli igitur rex esse. Fulgos. lib. 6. ex Plut.

Chaereas.

Cum ei aliquando iratus Ptolemaeus rex atrociter minaretur, suam libertarem non minoris faciens quam potentiam regiam respondit: AEgyptiis impera, ego te tuamque iram nil moror. Habent enim regium quiddam generosae animae, quarum splendorem nec fortunae obscurat iniuria, quod decet opponi amplis dignitatibus ad retundendam liberis dictis superbiam. Philo Iudaeus lib. Quod omnis probus liber.

Demonax.

Proteo cuidam obiicienti, quod morderet omnes, nec tamen Cynicum viueret: Amice, inquit, non viuis hominem. Eras. lib. 8. apoph.

Dercillidas.

Missus a Spartanis ad Pyrrhum regem legatus, cum Pyrrhus grauibus verbis eum vrgeret, vt Lacedaemonij Cleonymum regem, quem pepulerant, in regnum reciperent: nulla regiae dignitatis ratione habita respondit, Si Deus es, Pyrrhe nobis minime timendum a te ducimus, nam cum iustam habeamus causam, Deus qui iustus est, nihil aduersus nos molietur: quod si non Deus, sed homo es, melior profecto non es, et propterea tantopere nobis formidandum non est. Fulgos. lib. 6. ex Plut.

Lysander.

Megarensi cuidam in publico conuentu liberius aduersus ipsum loquenti: Tua verba, inquit, amice opus habent ciuitate. Plut.

Theodorus philos.

Lysimachus Macedo cum mortem ei minatus esset. Theodorus ad regem ait, Istis purpuratis et aulicis tuis mortem tam crudelem minare, qui digni sunt, vt inhonesto mortis genere claudant diem extremum. Bruson. lib. 2. cap. 1.

Eteocles.

Antipater, post Agin bello superatum, cum obsides petusset pueros quinquaginta, Eteocles Ephororum omnium nomine libere respondit. Si acerbiora more imperaueris, citius moriemur. Plut. in Lacon.

Anonymus.

Antipater cuidam rustico librum de felicitate exhibenti, non otium sibi esse dixit. Cui ille, Ne regnato quidem igitur, si non fueris otio. Stob. serm. 12.

Demades.

Videns Philippum multo vino madidum. cum amicis saltantem, regem accedens, ait: Non pudet te ô rex, cum fortuna tibi Agamemnonis personam induerit, te factis agere Thersiten? Fuit autem Thersites omnium Graecorum deformosissimus. Eras. lib. 6. apoph. ex Plut.

Idem.

Epicharmus.

Hiero tyrannus cum aliquot e familiaribus occidisset, paucis post diebus Epicharmum vocauit ad coenam, cui ille nimium libere: At nuper, inquit cum immolares amicos, nan me vocabas. Solent, qui sacrificant, splendidum epulum apparare, adque id rogare amicos. Periculosi libertas, quae plus laudis. adfert ferenti, quam dicenti. Plutarch. in apophtheg.

Zeno Cittieus.

Dionysio cuidam dicenti, Cur me vnum non corrigis? Zeno Citrieus respondit: Quia tibi non credo. Subindicans, sibi plane nullam spem esse resipiscentiae. Laert. libr. 7. cap. 1.

Anonyma.

Syracusani cum Dionysij tyranni exitium, propter nimtam morum acerbitatem exoptarent, mulier quaedam sola deos quotidie orabat, vt superstes esset. Quam cum interrogasset Dionysius, cur tam assidue pro tyranni vita preces funderet? Libere respondit: Ne multo deterior tibi succedat. Cum enim ante te grauem tyrannum haberemus, carere eo cupiebam, quo interfecto, tu qui multo deterior es, eius successor factus es. Ita etiam timeo, ne te mortuo deterrimus regnum occupet. Val. Max. lib. 6. cap. 2.

Anonyma.

Diogenes.

Quum Alexander Magnus ad Diogenem venisset, eumque salutasset, percontatus est Diogenes. quisnam esset? quumque ille respondisset, ego sum Alexander ille rex: At ego, inquit, Diogenes ille canis. Non minus supercieus sua libertate quam Alexander suo regno.. Interrogatus autem, curnam canis vocaretur? Quoniam, inquit, dentibus blandior, non dentibus oblatro, malos etiam mordeo. Iterum Alexandro quaerente, num quid vellet? Secede paulisper, inquit, nec mihi vmbram facito, Laertius

Antagoras.

Paulus Aemilius.

Consul aduersus Perseum Macedoniae regem creatus, cum mos esset in eiusmodi rebus popul. Rom. gratias agere: vt suam in dicendo libertatem seruaret, virtute et innocentia sua fretus, ad populum dixit de duobus consulatibus, quos erat adeptus: Primum se sui ipsius gratia petiisse, hunc autem secundum ab ipso populo delatum esse. Huius igitur postremi causa gratias non agere. Quin potius si quem meliorem ad eam expeditionem populus inueniret, eum eligeret. Verum si quid in eius virtute spei reposuisset, sine verbis dicto eius audiens esset. Plutarch. in eius vita.

Scipio Africanus.

Interrogatus quid de Tiberij Gracchi morte (cuius sororem in matrimonio habebat) sentiret? Iure caesum, respondit. Cuius dicto cum concio tribunitio furore instincta violenter succlamasset, Taceant, inquit, quibus Italia nouerca est. Orto deinde murmure: non efficietis, ait, vt solutos verear, quos alligatos adduxi Paterculus et Plut. item Valer. Max. l. 6. c. 2.

Q. Flaminius.

Cum aduersus Philippum Macedoniae regem bellum gereret, et in tractanda pace delectus ad colloquium locus esset: Philippus fraudem veritus, obsides a Flaminio petiit affirmans Romanis multos esse Flaminios, sed apud Macedones esse vnum Philippum. Ad quem Flaminius statim respondit, ipsius Philippi culpa accidere, qui amicos et propinquos omnes interemisset. Romano, id est libero verbo crudelitatem atque per fidiam Philippo improperauit. Plutarchus.

C. Fabricius.

L. Crassus.

Cum in curia a Philippi consulis lictoribus caperetur, reiecto lictore. Non es, inquit, mihi Philippe consul, quia nec ego tibi senator sum. Cic. l. 3. Offic. Val. Max. l. 6. c. 2.

Granius.

M. Druso tribuno plebis homini potentissimo. sed multa in Rempub. molienti, quam ab eo, vt fit, salutaretur his verbis, Quid ais Grani? Imo vero, inquit, Tu Druse, quid agis? Vtrunque refertur a M. Tullio in oratione pro Cn. Plancio. Erasm. libr. 6. apoph.

Idem.

Quum P. Nasica tum consul, cuius iussu iustitium in medio foro edixerat praeco Granius, rogaret eum domum descendentem, quid tristis esset? an quod auctiones essent? Imo vero, inquit Granius, quod legiones. notans eum, quod armis rem gereret. Libera sane vox praeconis in consulem, sed eximiae moderationis exemplum, hoc impune licuisse praeconi. Eras. l. 6. apoph.

Catulus.

Iulius Casar.

L. Sylla sedente pro tribunali, cum praetor esset, atque Caesari adhuc prinato iratus dicere, se officio suo vsurum: respondit Caesar, Recte tu appellas officium, quod pecunia tua comparasti. Neque enim magistratus

maiestate deterritus est, quin ei qua arte magistratum esset assecutus coram exprobraret. Plutarc.

Q. Catulus.

Priuernatum legati.

C. Plautius consul de Priuernatibus, qui a Romanis desciuerant, ad senatum retulit: ac variantibus sententiis quidam Priuernatum legatos percontatus est, quam poenam viderentur meruisse? Eam, inquit, e legatis vnus, quam merentur qui se libertate dignos censent. Hic consul: Quid, inquit, si vobis poenam remittimus, qualem vobiscum pacem habituri sumus? Si bonam dederitis, inquit, et fidelem et perpetuam: sin malam, haud diuturnam. Eras. li. 6. apoph.

Diphilus.

L. Philippus.

Quum in Sertorium in Hispaniam Pompeium proconsulem mitti orasset, admiratusque quispiam e patribus interrogaret Philippum, an dignum existimaret Pompeium pro consule in Hispaniam mitti: Non proconsule, inquit, sed pro consulibus. Aper tissime indicans, vtrunque consulem esse ad hoc munus subeundum inutilem. Plut.

Cn. Piso.

Cn. Piso, iuuenis etiamnum. Manilium Crispum reum egit, euidenter nocentem: eumque licet praepotentem multis ac magnis criminibus vrgebat, quod videret illum eripi gratia Pompeij, qui Manilio reo aderat. Itaque quum Pompeius velut exprobrans iuuenilem temeritatem Pisoni, qui non vereretur nobilem et opulentum, atque ipsi cum primis amicum, ad iudices pertrahe re dixisset, Quin eadem opera me quoque accuses: intrepide respondit Piso, Davades Reipub. te si postu latus fueris ciuile bellum non excita turum, tuum nomen prius quam Manilij deferam hic elegans epiphonema subiicit Valerius Maxim. Eodem inquit, iudicio duos sustinuit reos, accusatione Manilium, libertate Pompe ium: et alterum lege peregit, alterum professione. Valer. Max. libr. 6. cap. 2.

C. Lentulus.

Pompeius.

Partis iam multis victoriis, cum iam triumphum peteret, Sylla dictator restitit, contra legem id fieri ac consuetudinem receptam dicens. Cui Pompeius ait, se ab incepto non discessurum, cum plures essent qui orientem, quam qui occidentem solem venerarentur. Quo dicto Syllae: senio iuuentam suam praeposuit. Plu. in Pompeij vita.

Cato Vticensis.

Laudatus a senatu, quod populi tumultum oratione sua prorsus sedasset: At ego, inquit, vos P. C. nequaquam laudo, qui me praetorem in tanto periculo deseruistis. Plu. in eius vita.

Idem.

Quum in senatu pro victoria, quam Caesar ex Vsipetis Tenctherisque Germanis retulerat, de sup plicatione decernenda, ageretur, sententiam dixit, Caesarem hostibus esse dedendum, quo Romana ciuitas a praesidio expia retur, deinde execrationes in authorem verterent. Idem.

Loelius.

Cicero.

dixit. Cuius haec de iis dicta referuntur: Ego quem fugiam quidem, habeo: sed quem sequar, non habeo. Macrob. li. 2. Satur. Et cum ad Pompeium venisset, dicentibus eum sero venisse: respondit, Minime sero veni, nam nihil adhuc paratum video. Macrob.

Idem.

Interroganti Pompeio, vbi genereius Dolabella esset? respondit, Cum in socero tuo. Et cum donasset Pompeius transfugam ciuitate. O hominem bellum, inquit, Gallis ciuitatem permittit alienam, qui nobis nostram non potest reddere. Macrob. l. 2. ca. 3. Satur.

Geminius.

Petronius.

Cum Catonem sibi obstrepentem in carcerem esset coniecturus, et multi essent quibus hoc factum maxime displiceret, inter alios M. Petronius inerepatus a Caesare, quod senatu non demisso abiret: Malo, inquit Petronius, in carcere cum Catone, quam hîc tecum esse. Quo audito, Caesar statim Catonem, affectus pudore, dimisit. Dion Nicaeus in Pompeio.

Laberius.

Ex equite Romano factus mimus, annos iam natus sexaginta, huc adigente Nerone, in actione quadam induxit habitum Syri, qui veluti flagris caesus, ac proripienti se similis exclamabat.

Ad has voces populus vniuersus oculos et ora conuertit in Caesarem: intelligens, illius impotentiam his dictis lapidatam. Hoc modo, quo licuit, Laberius vltus est sortem suam. Eras. l. 6. apoph.

Anonymus.

Antistius.

Cum Romae haberetur in senatu sermo, vt senatores Augustum (qui multis senatoriam dignitatem ademerat, ac quosdam vt sibi ipsis manus inferrent coegerat, alios tractarat contumeliosissime) vicissim custodirent, repugnare multitudini non ausus: Sterto (interrogantibus ait) quamobrem neque apud Caesarem excubare Dion Nicaeus in Augusto.

Anonymus.

Tiberio Caesaris contanter et aegre suscipienti delatum imperium, quidam in os ausus est dicere: Caeteri quod pollicentur, tarde praestant: tu quod praestas, tarde polliceris. Ex Suetonio.

Marcellus.

Tiberius imperator cum in edicto quodam verbo parum Latino esset vsus, interrogauit Latinae linguae peritos, num in Latinae linguae puritatem peccasset? Cui respondit Atteius Capito: Quanquam hoc verbo nemo vsus est ante hac, tamen id tua causa recipiemus inposterum. Marcellus autem quidam respondisse dicitur, Hominibus quidem potes dare ciuitatem Romanam, Caesar, Latina verba non potes. Hunc Tiberius, quam quam libere locutum, nullo tamen damno affecit. Dion.

Batto.

Dalmatis saepenumero defectionis author fuerat et Romanis magna damna attulerat. A Tiberio interrogatus, cur ei deficere, tamque diu contra Romanos bellare visum esset? Vos, inquit, causam dedistis,

qui ad greges vestros custodiendos non mittitis canes aut pastores, sed lupos. Dion in Augusto.

Clemens seruus Agrippae.

Is domino quantum ad lineamenta oris attinet, plane persimilis, cum se Agrippam esse diceret, atque eo pacto magnam pecuniam conflaret, comprehensus tandem a Caesare Tiberio interrogatusque, quomodo Agrippa factus esset? Eodem (respondit) modo factus sum Agrippa, quo tu Caesar Romanus, significansTiberium fraude imperatoriam dignitatem esse nactum. Dion. in Tiberio.

Subrius Flauius.

Is, tribunus stipatorum militum apud Neronem interrogatus, cur cum caeteris in Imperatoris sui mortem conspirasset ad Neronem dixisse fertur: Quia te et dilexi, et odio prosequutus sum supra omnes homines. Dilexi autem, quod te sperabam bonum principem fore: odi autem, quod tyrannum te esse satis sim expertus quo factum est, vt aurigae atque citharoedo seruire noluerim. Xiphilin. in Nerone. Tacitus.

Sulpitius Aper.

Eadem dignitate qua Flauius, et item pari culpa insimulatus, cum similiter, qua re motus conspirasset, rogaretur? respondit, non minus libere: Se non aliam rationem finiendorum eius immensorum scelerum inuenire potuisse. Suetonius in vita Neronis.

Burus.

Cum intellexisset, Neronem imperatorem Octauiam Augustam. propter Sabinam pellicem repudiasse, ad Neronem dixisse fertur: Si repudiasti, redde etiam dotem, hoc est principatum. Xiphilinus in Nerone.

Idem.

A Nerone interrogatus, vt iterum de iisdem rebus sententiam diceret, plane et aperte respondisse fertur? Ne me, de quibus rebus semel dixero, bis interroges. Xiphilinus.

Pythias.

Nerone regnante: cum omnes famuli, praeter Pythiam, vna cum Sabina pellice, Octauiam Augustam inuaderent, quod eam contemnerent afflictam fortuna, et illi cuius magna potestas erat, assentarentur, sola Pythias, licet acerrimis tormentis coacta, noluit in dominam mentiri, eumque Tigellinus Sophronius, homo petulantissimus, atque homicida crudelissimus, iustaret vehementius, faciem eius conspuit: Mundior est (inquit) Tigelline, vulua Octauiae dominae meae, quam os tuum impudentissimum. Xiphilinus in Nerone.

P. Thraseas.

Anonymus.

Gallus quidam sutor cum vidisset Caligulam imperatorem nunc deorum, nunc mulierum vestiru turpiter incedentem, atque in solio eminentissimo tanquam Deu sedentem. Iouis chlamyde amictum, tantam insolentiam irrisit. Qua re animaduersa, Caius ad se vocatum hominem, rogauit quid sibi videretur? respondit Gallus, Hanc magnam dementiam videri. Sed imperator, eo quod sutoris dictum satis liberum esset. aequo animo tulit. Xiphilinus in Caligula.

Anonymus.

Graeculus quidam causam agens apud Claudium Caesarem, inter altercandum commotus hanc vocem in illum emisit, [gap: Greek word(s)] , id est, et tu senex

es, et stultus. Vsque eo summa potestas ob stultitiam et passim et propalam euiluerat, vt hoc in os dixerit, non senator, sed ignotus Graeculus, et dixerit impune. Eras. lib. 6. apoph.

Anonymus.

Quidam bubulcus seruus, senio pene confectus, cum iam assumpto ad imperium Vespasiano domino, propter nouae fortunae felicitatem meritum se putaret, quem dominus munere dignaretur, venienti in vrbem Vespasiano se obtulit, et libertate se donari petiit. Cum autem minime as sentiri Vespasianum videret, continere se seruile pectus nequiuit, quin vt poterat dominum vlcisceretor. Magna enim voce exclamauit, vero adagio dici, Vulpem pilos quidem mutare, sed mores nequaquam. Ita enim veteris domini auaritiam natura insitam exprobrauit. Fulgos. lib. 6

Iun. Mauricus.

Nerua Cocceius in coena, cui assidebat Veiento, qui sub Domitiano consularem dignitatem fuerat adeptus. sed multos clam apud illum detulerat. quum orta Catuli mentione, qui calumniator insignis fuerat, diceret. Quid faceret Catulus, si Domitia no superuixisset? Iunius Mauricus respondit, Nobiscum, inquit, coenaret. Satis libere submonens imperatorem, quod Veientonem haberet familiarem: simillimum Catulo, quem vt calumniatorem execrabatur. Eras. lib. 8. apoph.

Fronto.

Is consul Romanus post Domitia ni pessimi principis mortem, de Cocceio Nerua, principe optimo, atque eodem patientissimo, pari libertate locutus est. Nam cum videret nimium populo indulgeri, permittique vt in eius esset manu vel accusare vel occidere, quem Domitiani ministrum fuisse sciret. clara voce dixisse fertur: Malum esse sub principe viuere, qui nihil agi permitteret: sed longe deterius, sub eo, qui fieri nihil prohiberet.

Traianus dux.

Traianus Valentis, crudelissimi in Christianos omnes imperatoris, dux contra Gotthos missus, cum post male in eo bello res gestas rediret domum atque obiurgaretur ab imperatore, qui grauiter hominis ignauiam accusabat, respondit: Non ego ô imperator victus sum, sed tu potius, qui contra Deum inuictum bellum suscipis, atque tua impietate a te ipso omnem victoriam reiicis. Nicephorus Callistus lib. 11. Eccles. histor. cap. 49.

Val. Homulus.

Ab Antonino imperatore (quem hospitio acceperat) interrogat[?] vnde porphyreticas illas coiumnas accepisset. ad tantum aedium splendore? dixisse fertur, Cum in domum alienam veneris, murus et surdus esto. Libere indicans, non opus esse vt bonorum suorum rationes omnibus, imo imperatori etiam redderet. Iulius Capitolinus, et Cuspinianus in Consulibus.

Papinianus.

Bassianus Antoninus imperator magna laborabat inuidia, quod fratrem occidendum curasset. Eoque AEmylio Papiniano praetorij praefecto, ob eximiam iuris prudentiam summae apud Romanos authoritatis negotium dederat, vt hoc facinus apud senatum defenderet. At is respondit; multo facilius parricidium perpetrari, quam defendi ob hanc liberam

Geta.

Bassiano tum ioco tum serio dicenti, omnes cum liberis occidendos: Geta puer dixit, Tu qui nulli pareis, potes etiam fratrem occidere. Id dictum tunc contemptum est, post cognitum est fuisse vaticinium, nam parricidium postea commisit. Spartianus.

Heluius Pertinax.

Quum Antoninus Caracalla ambitiose sibi multa cognomina assereret, Germanici, Bartici, Arabici, et Alemanici, Heluius Pertinax, belle iocatus fertur: Adde etiam, inquit, si placet, Geticus Maximus, quod Getam fratrem occidisset. Aelius Spartianus.

Anonyma.

Adrianus Romanorum imperator cum forte in foro esset, audiuit mulierem clamantem, Audi me Caesar. Verum is quum respondisset, Non est otium modo: illa altius clamauit, Noli ergo imperare. Ad hanc igitur vocem restirit, et mulierem audiuit. Ex Dione Cassio.

Apollodorus.

Apollodorus insignis architectus, cum Romae praeclara quaedam aedificia erigeret. Atque Adrianus imperator inepte hominem nescio qua in re reprehenderet, respondisse fertur: Abi imperator, ac cucurbitas pinge, nam quidem aedisicandi artem plane ignoras. Quam loquendi libertatem adeo sinistre interpretatus est Imperator, vt statim cogitaret quo mortis genere hominem interficeret. Dion Nicaeus, et Xiphilinus in vita Adriani.

Pollenius Sabinius.

Ishomo omnium mordacissimus, cum audiuisset Seuerum imperatorem adscriptum esse Marci familiae: Gratulor tibi, inquit Caesar inuictissime, quod patrem demum inueneris, quasi antea patrem non habuisset propter ignobilitatem et obscuritatem generis. Xiphilinus in vita Seueri.

Anonymus.

Galienus iunior patris mortem inultam reliquit. Itaque quum rex Persarum quasi captiuus per pompam duceretur, quidam scurrae miscuerunt se Persis diligentissime scrutantes omnia, et cuiusque vultum diligenter contemplantes. Qui interrogati quid agerent? Patrem, inquiunt, principis quaerimus, notantes, a Galieno neglectum fuisse. Id vbi delatum est ad principem, scurras viuos exuri iussit. Exemplum impietatis in Caesare, periculosae libertatis in scurris. Trebellius Pollio.

Mares episcopus.

Iulianus imperator cum Constan tinopoli in Fortunae sacello sacrificaret, palam a Mare episcopo Chalcedonensi apostata et [gap: Greek word(s)] vocatus est. Is autem debilitatus visu, alterius ducebatur manu. Volens igitur imperator lacerare blasphemis Deum consuete dixit, Neque Galilaeus tuus curare tibi visum potest, Cui respondens Mares, dixisse fertur, Ego Deo meo pro caecitate gratias ago: quia hoc ideo factum est, ne te videam pietate omni nudatum. Sozomenus lib. 6. Ecclesiasticae histor. cap. 6.

Terentius.

Is ducum omnium fortissimus, et pietate simul, ac rerum contra Armenios gestarum gloria in primis insignis, cum ad Valentem imperarorem contra Gottos iam belligerantem

venisset, atque optionem im perator obtulisset, vt a se quicquid vellet, peteret: nihil aliud petiit quam vt Antiochiae vnam saltem Ecclesiae Catholicae propugnatoribus concederet Ecclesiam. Quod cum Valens audiuisset, potitionis libellum (vt homo erat impius atque Christianae religioni infensissimus) iam lectum lacerauit, atque aliud illum petere iussit. Tum Terentius libelli partibus recollectis: Habeo, inquit, ô Imperator, et donum teneo: neque aliud petam. Consilij enim mei iudex erit, qui iudex est omnium. Nicephorus Callistus. lib. 11. Ecclesiasticae hiftor. cap. 49.

Sigismundus imp.

Cum dixisset aliquando, assentatores se veluti pestem odisse: Imo, inquit Brunorius Veronensis, nullum genus hominum magis amas, nam qui apud te possent M. Banus. Laurentius Palatinus, Vrsatius, et alij, nisi assentando, tuam gratiam meruissent? Cum Sigismundus, Brunori, ait, sic comparatum est, cum vitandos esse adulatores dicimus, tum maxime illis aures damus. Nec enim tu mecum tam diu fuisses, nisi mihi blandiri assueuisses. AEneas Syluius libro tertio commentariorum de rebus gestis Alphonsi.

Anastasius episcopus.

Interrogatus a quodam, cur ita profuse pecuniam sacram dilapidaret, et non potius in vsus decentes eam impendens, ita vti opus esset dispergeret, libere respondit per cauillationem: Ideo consumo, ne a communi pernicie Iustino auferatur. Nicephorus Callistus libr. 17. cap. 36. hist. Ecclesiast.

Hormisdas.

Achemenides, qui et Homisdas dictus est, cum in Persia fidem Christianam prositeretur, vocatus a Varane rege, atque abnegare Christum iussus, respondit: Imperata tua, rex potentissime, non solum iniqua sunt, sed incommoda etiam. Cui enim ea necessitas imponitur, vt facillime vniuer sitatis huius Deum abiuret: huic longe facilius fore puto, regem despicere, atque ad alium transire, Rex namque etiam, homo cum sit, fatis subiectus est: cum Deus nullis rebus plane subiectus sit. Magis igitur est crimen, diuinam quam regiam laedere maiestatem. Nicephorus lib. 14. cap. 20. Eccles. histor.

Isacius monachus.

Cum Valentem imperatorem vna cum exercitu contra Gotthos, qui Christianam religionem acceperant, exeuntem vidisset, manu frenum equi, quo ille vehebatur, arripiens, voce magna dixisse fertur: Quonam, ô Imperator, proficisceris, qui aduersus Deum bellum geris, neque illius opem tecum trahis? Nam ille quodammodo contra te hostem excitauit, quoniam tu aduersus illum impiorum hominum peregrinas et blasphemas linguas exacuisti, et Catholicos ex sacris aedibus eiecisti. Plura leges apud Nicephorum libro 11. cap. 50. Ecclesiast. hist.

Agapethus Rom. Episcopus.

A Theodato, qui in Italia Gotthorum rex erat. Constantinopolim placandi Iustiniani gratia missus, cum Imperatorem Eutychiana haeresi laborantem, frustra reprehendere se intellexisset: Ad Iustinianum Christianissimum imperatorem me venisse arbitrabar, inquit, sed quantum intueri possum, ad Diocletianum me venisse video. Fulgos. lib. 6.

Ioannes Capotus.

Cum dissidentibus inter se Othone quarto et Friderico secundo imperatoribus, Innocentius pontifex nunc Othoni, nunc Friderico assentiret, et discordias subinde multas sereret, verbis aliud ostendens, quam facto, Ioannes Capotius Romanus, Verba tua, inquit, pater sanctissime, Dei sunt: caeterum facta, quae verbis longe contraria sunt, diaboli esse videntur. Ibidem.

Iulianus Card.

Librosveterum cum in bibliotheca lectitasset accessit quidam qui diceret: Quid tu hîc inter mortuos latitas? ad nos tandem qui viuimus exi. Ei I ulianus, Imo, inquit, ij fama vinunt, tu neque nomine neque re viuis. AEneas Syluius lib. 3. Commentanorum Alphonsi.

Anonymus.

Coloniensium episcopus et dux, cum iter armatus per Germaniam facerer, multis stipatus equitibus, incidit in bubulcum quendam, tantum deridentem exercitum. At vbi hominem interrogasset, cur tantopere rideret? respondit bubulcus, Miror sane Petrum Apostolum, vestri ordinis principem, in tanta inopia mortuum esse, vt posteros in eo ordine tantopere locupletaret. Dicente vero episcopo, se simul et ducem esse, et episcopu: respondit bubulcus, Vellem equidem declarari mihi, cum mortuum hunc ducem cuius personam modo geris, in inferno esse contigerit, quo putes episcopum esse iturum? Libello autem responso ostendit, quam stultum fit, in eodem subiecto duas diuersae professionis personas agere velle. Et si in altera peccarei, putare se in altera poenas errati non sensurum. Fulgosus lib. 6.

De libertate.

Pythagoras.

Bion.

* Bonos famulos libertate frui dicebat: at malos liberos. multarum cupiditatum seruos existere. Stob. ser. 2.

Aristippus.

Significans non esse vere liberum, nisi cuius animum spe metuque liberauit philosophia. Etenim vere liber est, quisquis ingenuus natus est. Quidam hoc dictum ascribunt Platoni. Laert. lib. 2. cap. 8.

Idem.

Quum Dionysius Aristippo exprobraret, quod nihil vtilitatis ab eo coepisset: Sane, inquit: nam si quid tibi profuissem, non secus a tyrannide quam a comitiali morbo liberari volutsses. Stob. serm. 47.

Diogenes.

Inter Aristippum et Diogenem Cynicum nonnulla fuit contentio ob diuersum vitae institutum. Diogenes Aristippum appellabat, ob diuenditam Dionysio libertarem, canem regium. In quem vicissim Aristippus: Si Diogenes sciret vti regibus

non vesceretur crudis oleribus. Contra Diogenes: Si Aristippus didicisset esse contentus crudis oleribus, non esset canis regius. Laert. lib. 2 cap. 8.

Idem.

Interrogatus, quid esset in vita optimum? respondit, Libertas, haec enim semel amissa, non facile recuperatur. Laert. lib. 6.

Idem.

Cum Xeniadae seruiret, amici agebant de eo redimendo. At ille: Nequaquam, inquit, an nescitis leones non iis seruire a quibus aluntur, sed altores potius seruire leonibus? Nam leo vbicunque est, semper leo est. Lacert. lib. 7.

Idem.

Craterus Alexandri Magni praefectus, homo praediues, inuitarat Diogenem, vt ad se commigraret, cui respondit, Malle Athenis salem lingere. quam apud Craterum opipara frui mensa, sentiens, libertarem quamuis inopem, omnibus diuitum delitiis praeferendam, vbi minuitur libertas. Laertius libro 6. cap. 2.

Idem.

Praedicantibus beatum Callisthenem philosophum, quod apud Alexandrum apparatu splendido exciperetur: Imo inquitinfelix est, quod illi prandendum coenandumque sit, cum Alexandro visum fuerit sentiens, nihil esse beatum, si absit libertas. Hic est Callisthenes, Aristotelis discipulus. quem Alexander tandem coniecit in carcerem, vbi et periit. Quidam pro Callisthene supponunt ipsum Aristotelem, cuius felicitatem praedicantibus, quod cum regis filio viueret: Aristoteles, inquit, prandet cum vult Alexander, Diogenes cum vult Diogenes. Laer. lib. 6. cap. 2.

Timon Nicaeus.

Simon Athen.

Simonem Atheniensem Pericles ad se inuitauit, pollicens sese omnia necessaria praebiturum. At Simon negauit se venditurum liberratem. Delectauit hunc imago muris syluestris paruo viuentis, potius quam domestici in summis deliciis, sed perpetua cum solicitudine versantis. Laert. lib. 2. cap. 14.

Anonymus.

Lacon quidam interrogatus, quid artis sciret? Liber, inquit esse. Ea gens nec disciplinis philosophorum, nec opificiis exercebatur: tantum inuicti animi libertatem tuebatur, nec hominibus nec vitiis seruire docilis. Plut. in Lacon.

Anonymus.

Quidam captiuus cum venderetur, ac praeco diceret se mancipium vendere: Sceleste, inquit, non tu dices captiuum? Non puduit durae conditionis, sed puduit tituli seruilis. Tantus erat libertatis amor. Plut. in Lacon.

Theopompus.

Agesilaus.

Cum quendam admirari videret, quod rex cum caeteris Lacedaemoniis tam frugali cibo vestituque vteretur: Atqui, ait, pro hac frugalitate optimam messem metimus, libertatem videlicet. Sapienter admonens, nullam esse voluptatem viris ingenuis libertate suauiorem nec ibi diu libertatem esse posse, vbi luxus regnat. Plut. in Lacon. apoph. et Erasm. lib. I. apoph.

Cleomenes.

Quum e carcere elapsus ad occidendum Ptolemaeum plebem sollicitasset, neminemque inueniret: Non mirum est, ait, si talibusviris, qui libertatem negligunt, mulieres etiam dominantur. Plutarch.

Buris et Spartes.

Ij Sponte profecti sunt ad Xerxem regem Persarum, daturi poenas, quas Lacedaemonij iuxta oraculum pendere debebant, eo quod oratores Persarum occidissent: quos cum Xerxes vidisset, interficere noluit, sed apud se manere iussit. Caeterum quum regis dux instar rogans, diceretque fore, vtin pari honore haberentur cum his qui inter regis amicos primas tenebant, hunc in modum responderunt: Scimus quam ingens bonum sit libertas, quam nemo sanus vel cum Persarum regno commutarit. Plut. in Lacon.

Anonymus.

Quum Philippus in agros Lacedaemoniorum duxisset exercitum, rensque in eo esset statu, vt probabile esset eos ad vnum omnes interituros, rex dixit cuidam Spartiatae: Quid nunc facietis Lacedaemonij? At ille, Quid, inquit, aliud nisi quod fortiter moriemur, quando nos soli Graecorum liberi esse, non aliis parêre didicimus? nemo seruire cogitur, qui mori paratus est. Quam dulce bonum est libertas, quae morte emitur? quam misera res seruitus, cui mors anteponitur? Quid igitur mentis dicemus his esse, qui se sponte dedunt in eam seruitutem, vnde nec dato peculio possunt redimi, nec gratuita manumissione liberari? Plutarch. in Lacon.

Arenius.

A Cyro captus, quum ab illo rogaretur, cui tributum non tulisset, vrbemque muro cinxisset? Libertatem inquit, cupiebam. Pulchrum enim mihi videbatur, et me liberum esse, et liberis meis libertatem relinquere. Xenophon.

Stilpon.

Quum Demetrius abductis omnium Megarensium seruis Stilponi diceret. Ciuitatem vestram liberam vobis relinquo: Recte, inquit, Stilpon nullum enim in ciuitate seruum relinquis. Plut. in Demetrio.

Hegesippus.

Quum Hegesippus cognomeoto Crobilus, Athenienses in Philippum irritaret, quidam e concione succlamauit, Itane bellum nobis inuehis Hegesippe? Ne per Iouem, inquit, et pullas vestes, et pub licas exequias, et orationes funebres si victuri sumus liberi, nec imperatis Macedonum parebimus. Significans, libertatem bene emi magno, nec sine negotio posse seruari Eras. l. 5. apoph.

Eusebius philosophus.

* Eorum, inquit, qui foedis voluptatibus dediti sunt, nullum tu liberum ducas. Hi enim multo saeuioribus dominis quam vilia mancipia seruiunt. Stob. serm. 6.

Epictetus.

Pyrrhus.

Cum Athenas veniens, in arce Palladis rem diuinam fecisset, eodem die descendens ex arce, Atheniensium erga so animum et fiduciam vehementer laudauit: et admonuit, si saperent, ne posthac cuiquam regum portas (si modo patriae libertatem tueri vellent) aperirent. Significans regibus, imperatoribus ac principibus semper inuitam esse libertatem: omnensque

eonatus ac vires eo intendere, vt libertatem extinguentes, ex liberis seruos sibi faciant. Eras. l. 4. apoph. ex Plutarch.

Meton.

Quo die decretum de Pyrrho vocando sanciri per populum Tarentinum debebat, et multitudo in concione sederet, accepta corona et lampade, quasi ebrius, tibicine ducente ludibundus in concionem peruenit: et, vt fit in turba populari aliis applaudentibus, aliis ridentibus, vtque procederet in medium inuitantibus, processit ille, et quasi cantaturus astitit. Sed vbi silentium nactus est: Viri, inquit, Tarentini benefacitis, quod iocari et ludere volentibus, dum licet, permittitis: si. tamen sapitis, cuncti ac ludorum libertate fruamini, antequam Pyrrhus adueniat, hanc et aliam omnem libertatem aboliturus. Nec fuit mendax. Nam quamprimum aduenit Pyrrhus, ludis et tripudiis Tarentinis interdixit. Brus. l. 3. c. 32. ex Plutarch.

Brutus.

In Tarquiniorum electione dicebat, ex duobus alterum esse eligendum, aut vitam liberam, aut mortem gloriosam. Bruson. lib. 3. cap. 32. ex Liuio.

Cicero.

Duo semper sibi contingere optabat: primum, vt moriens populum Romanum liberum relinqueret, quo nihil a diis immortalibus magis dari posse dicebat. Alterum. vt ita cuique eueniret, vt de repub. esset meritus. Cic. in Philippicis.

Idem.

Ab Androne quodam Laodiceo salutatus, quum aduentus causam percontatus intellexisset illum pro patriae libertate legatum ad Caesarem venisse, Graecis verbis expressit publicam seruitutem, [gap: Greek word(s)] : id est, si impetras, etiam pro nobis legatus esto, siue pro nobis orato. Eras. l. 4. apoph.

De libertate nimia.

Socrates.

DIcebat, sororem libertatis esse pigritiam, testesque huius rei fortissimos, maximaeque libertatis populos adducebat Indos et Persas, qui vtrique segnissimi essent ad laborandum: Phrygas vero et Lydos, ad opus faciendum promptissimos esse, qui cum seruitute degerent. AElianus l. 10. de Var. histor.

Plato.

* Nimiam libertatem tum in priuato homine, tum in ciuitate, non in aliud quam nimiam seruitutem euadere dicebat. l. 8. de Repub.

Appius Claudius.

Dicere solebat, populo Romano melius negotium quam otium committit. Sensit vir sapientissimus populum Romanum laboribus et bellicis rebus plurimum incrementi semper accepisse. nimio otio autem et pigritia omnia deinceps in peius ruisse. Valer. Max.

De libidine foeda.

Bion.

ALcibiadem hoc elogio taxauit, quod adolescens viros abduxisset ab vxoribus iuuenis factus vxores a viris. Laert. l 4. c. 7.

Diogenes.

quendam oculos defigere in scortum, adeo vt praeteritum capite refiexo intueretur. Ecce, inquit, vt aries Martius a puella publica, obtorto collo vinctus abducitur. Ridiculum existimabat certare cum electis viris, et a vili puella veluti captiuum trahi sine funibus. Laert. l. 6.

Stratonicus.

Quum egrederecur Heraclea ciuitate, portas ac moenia cirospiciebat. percontanti vero cuidam, quid circumspiceret? Pudet, inquit, si videar exire e lupanari. notans corruptos eius ciuitatis mores. Sunt eius nominis ciuitates multae, sed de Heraclea Thasiae sensit opinor. Erasm. l. 6. apoph.

Marius.

Lusius, Mario ex sorore nepos, quum Marias iterum consul esset, vim admouit militi cuidam adolescenti nomine Trebonio: at is Lusium interfecit. id factum multis incusantibus, non inficiatus est adolescens se ducem suum interfecisse: sed causam addidit, ac probauit. Marius itaque quum iussisset afferri coronam, pro facinore in bello praeclare gesto dari solitam, Trebonio imposuit: graui exemplo moneos caeteros, ne simili modo tentarent adolescentum pudicitiam: quando non solum absoluit verum etiam coronauit eum, qui et imperatoris cognatum et ducem suum ferro necasset. Plut. in Rom. apophthegm.

Anonymus.

Nero puerum Sporum exectis testibus in muliebrem naturam transfigurare conatus est. Addita dos, additum flammeum addita celeberrima nuptiarum solemnitas. Quid multis? palam pro vxore habuit. Hinc fertur cuiusdam non inscitus iocus: Bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius Neronis pater talem habuisset vxorem. Sentiens, exitio totius orbis natum Neronem. Is nunquam fuisset natus, si pater Spori similem habuisset vice coniugis.

De librorum fiducia et multitudine.

Socrates.

INterrogatus, quare non scriberet libros: Quoniam, inquit, chartae iis qui scripturi sunt, pluris essent emendae, Nihil scripsit in vita, iudicans librorum copiam officere studiosis sapientiae. Eras. l. 6. apoph.

Antisthenes.

Amico cuidam deploranti, quod commentarios suos perdidisset: Oportuit, inquit, ista animo potius quam chartis inscribere. Sensit vir prudentissimus librorum fiduciam plerunque in causa esse, vt minus exerceamus memoriam: in tuto enim est, quod animo insculptum est: caetera pereunt facile. Laer. l. 6. c. 1.

Oenipedes.

Cum videret adolescentem multos libros conquirere, dixit, Non cistae, sed pectori. Sensit autem, non eruditos esse eos, qui librorum copiam habent, sed qui ex libris omnia in me moriae thesaurum reposuerunt. Ant. in Meliss. part. 1. ser. 50.

De licentia.

Anonymus.

qui muriam promitterent, qui obsoniu, qui publicanos et lenones, aliasque parum honestas functiones pronfiterentur, neque quidquam fibi turpe ducerent: vbi reuersus est in patriam, ciuibus percontantibus quomdo, se res haberent Athenis? Omni, inquit, honesta: per ironiam induens, Athenis omnia, haberi honesta, turpe nihil. Argutia dicti est in ambigno sermonis. Plut. in Lac. apo.

Ephori.

Agesilaus.

Notans praeposteram licentiam eorum qui Asiam iucolebat, eius gentis corruptis moribus, dicere solebat: Inter illos qui improbi essent, eos esse liberos, contra qui probi, eos esse seruos, quod ibi licerent omnia, virtus odio haberetur. Idem.

M. Cato.

Studiose magistratum semper admonere solitus est, vt delinquentes in Repub. grauiter castigarent. Sentiens, nihil perniciosius esse in Republica, quam licentiam, quam adeo non ferendam in ciuitate putauit, vt iudicaret magistratum lapidandum, qui coercere posset, non tamen faceret. Plut. in Rom. apoph.

Neron.

M. Antonius Verus.

Dicebat, difficile esse, in maxima licenti moderari sibi, et cupiditatibus quasi frenos imponere. Herodianus. lib. 1.

Antonius Caracalla.

Eius nouerca, cum esset pulcherrima, veluti per impudentiam corpus magna ex parte nudauit. Cumque dixisset Caracalla: Vellem, si liceret: Si libet, inquit illa, licet: Annescis te Imperatorem esse, et leges dare, non accipere? Ea mulieris vox Caracallam imperatorem ad detestabile facinus pertraxit. Ex AElio Spartiano.

De lingua, garrulitate, et loquacitace nimia.

Thales.

DIere solitus est, Multa verba nequaquam arguere hominem sapientem. Sapiens enim, non nisi cum res postulauerit loquetur, et paucis suam absoluet sententiam. Stultus aurem, non habita vlla ratione loci, temporis, personarum, etc. sua loquacitate omnia effutiet. Erasm. li. 7. apoph. ex Laert. lib. cap. 1.

Idem.

Subinde admonere solitus erat, ne ita loquamur cum amicis, vt sermo nos in ius vocet. Quo docere voluit. caute de absentibus etiam coram amicis loquendum esse, ne nos apud alios deferant, et nostra loquacitas vergat nobis in magnum malum. Laërtius lib. 1. cap. 1.

Pythagoras.

* Gladij plagam quam linguae leuio rem esse dicebat: ille enim corpus, haec animum vulnerat. Anto. et Max. ser. de loquacitate.

Chilon.

Non committendum esse dicebat vt lingua praecurreret animum. Admonens, prius cogitandum quid loquaris, quam lingua prorumpat in verba. Nescit enim vox missa reuerti. Laert. lib. 1. cap. 4.

Idem.

centinendam, quod illic cibus et potus inuitet ad intemperantiam. Porro vbi plus est periculi, ibi maior est adhibenda cautio. Laert. lib. 1. cap. 4.

Idem.

A quodam interrogatus, quidnam apud omnes ommum esset difficillimum? Renere, inquit, ea quae cupimusesse arcana, Quo dicto innuit, quanta hominum sit linguae licentia, qui etiam quae in cordibus recondita esse deberent, liberius loquendo effutiunt. Laert. lib. 1. cap. 4.

Bias.

Adolescente quodam intempestiuas nugas crebro iactante, adeo vt neque modum esset habiturus, neque finem: Quî factum est, inquit, vt a quo scatere verbis didicistis, silere non didiceris? Stob.

Bion.

Cuidam immodice loquaci, vt sibi subueniret oranti, respondit: Abun de tibi morem geram, si aduocatos miseris, non venias ipse. Laertius lib. 4. cap. 7.

Timon.

Antisthenem, qui quoniam multa conscripserat volumina, Timon appellare solebat [gap: Greek word(s)] id est, ingeniosum nugatorem. Non tamen dixit [gap: Greek word(s)] quod ingenio ad quiuis versatili varia tractaret argumenta, et in his quaedam digna philosopho. Laert. lib. 6. cap. 1.

Diogenes.

A Platone petierat vini paululum, tunc et caricas. Plato misit lagenam, cui Cynicus hunc in modum gratias egit: Cum interrogaris quoi sint duo et duo? respondes, viginti: ita nec secundum ea quae rogaris das, nec ad ea quae interrogaris respondes. Notauit Platonem vt immodice loquacem, quod idem in illius scriptis notauit Aristoteles. Laert. lib. 6.

Anacharsis.

Interrogatus quid esset in homine pessimum, et quid optimum? respondit, Lingua. Sentiens, idem membrum plurimam adferre vtilnatem, si recta ratione gubernetur: pestilentissimum esse, si secus. Laert. lib. 1. cap. 9.

Heraclitus.

Interrogatus aliquando, cur sileret, Vt vos, inquit, loquamini. Laert. lib. 9. cap. 1.

Zeno.

Adolescentulo plurima effutienti immoderatius quam par erat: idcirco, inquit, aures habemus duas, et os vnum, vt plura audiamus, loquamur perpauca. Laert. lib. 7.

Idem.

Audiens adolescentem plus satis loquentem in conuiuio, ait: Aures in linguam defluxere. Allusit autem ad naturae artificium, quae hominibus duas aures fecit, linguam autem vnam tantum: vt disceret, plura quidem audienda esse, non autem temere effutienda omnia. Laert. lib. 7. cap. 1. Maximus serm. 60.

Idem.

Dicere solebat: satius esse labi pedibus, quam lingua: eoque conuinia quantum poterat, vitabat, quod ibi solutus vino, et aliorum fabulis prouocatus, facilius labi posset. Laert. libro 7. cap. 1.

Idem.

Ad Aristonem discipulum multa temere garrientem, quaedam etiam praecipitanter confidenterque: Fieri, inquit, non potest, quin te pater ebrius proseminarit. oderat futilem loquacitatem, ipse in dictis tum breuis, tum grauis. Idem.

Democritus.

inanibus obstrepentem diu tulisset: Ad blaterandum, inquit, satis mihi instructus videris, ad silendum vero impos. Stob.

AEsopus.

* Quid esset in hominibus bonum et malum sciscitatus, linguam esse dixit. Anton et Max. serm. de loquacitate.

Pericles.

Cum publice dicturus prodiret, in primis se optare dicebat, ne insolens verbum excideret, quod populum, piasve aures laedere posset, aut suae etiam voluntati contrarium esset. Non ignorauit sanae vir prudentissimus ac eloquentissimus, quam labilis lubricaque sit lingua, quae saepenumero limites suos egressa, in multa rerum pericula hominem etiam nolentem rapit, ac in mortem quoque aliquando praecipitat. AElian.

Theocritus Chius.

Cum veniret Byzantium, et verborum prodigos homines inueniret Recte (inquit) de vobis dicitur, quod in ore omnis vobis suppellex est, et vnicum domicilium. Stob.

Idem.

Anaximene dicturo, ita praefatus est? incipit verborum flumen, mentis gutta significans, habere multum loquentiae, sapientiae parum. Stob. ser. 34.

Idem.

Ineptum quendam poetam recitantem auscultans, et interrogatus ab eo, quaenam ei placarent? respondit: Quae omisisti. erat enim ingrata nimis prolixa illa loquacitas. Antonius in Melissa. par. 1. ser. 50.

Crates.

* Videns adolescentulum secreto ambulantem, interrogauit, quid illic solus faceret: Mecum, inquit, loquor, cui Crates, Caue, inquit, rogo et diligenter attende, ne cum homine malo loquaris. Seneca, epist. 10.

Xenocrates.

Quum maledico sermoni quorundam sumino silentio interesset, vno ex iis quaerente: cur solus linguam suam cohiberet: Quia dixisse me aliquando poenituit, tacuisse nunquam. Laert. Stob.

Aristot eles.

Garrulus quidam, vbi multa nugatus esset apud Aristotelem, tandem dixit, Fortassis obstrepo tibi nugis meis: Non hercle, inquit, neque enim aduerti animum. Laert. lib. 5. cap. 1.

Idem.

Callisthenem adolescentem coram Alexandro multa indecenter et liberius loquentem, Homerico carmine castigauit, dicens:

Solon.

Cuidam dicenti, illum ideo non loqui, quia insanus esset: Nullus, inquit, stultus tacere potest. Nimia enim loquacitate stultitia hominum proditur, Bruson. lib. 3. cap. 25.

Theophrastus.

Ad quendam, qui in conuiuio perpetuo silebat: Si indoctus et imprudens es, inquit, prudenter facis: sin doctus imprudenter. Sic refert Laertius lib. 5. cap. 2. Sed Plutarchus hunc in modum dixisse scribit, Si stultus es, rem facis sapientem, sin sapiens, stultam. Est enim non minima sapientiae pars, tegere silentio stultitiam.

Idem.

equo, quam verbo incomposito. Nemo non inetuit insidere equo infreni, at plus est periculi a lingua effreni. Laert. lib. 5. cap. 2.

Menedemus.

Quendam friuolis nugis obstrepentem, rogauit num fundum haberet? vt is respondit, sibi plurimas esse possessiones. Abi igitur, inquit, et illas cura, ne tibi euentat, vt et illa perdas, et facultates amittas. Notans, illum ad dicendu non esse idoneum, sed magis ad agriculturam. Laer. lib. 2. cap. 18.

Demesthenes.

In conuiuio audiens hominem loquaculum, dixit, Si multum saperes, non multa loquereris. Stob.

Idem.

Sciscitatus, quae causa esset vnius tantum linguae, et geminarum aurium? Quoniam, respoudit, duplo magis audire homini expedit, quam loqui. Idem.

Agis.

Peculiaris erat Lacedaemoniis verborum paucitas, vnde et ab ea regione breuiloqueitia Laconismus dicitur. Quum igitur Abderitarum legatus apud Agidem multa locutus, vix tandem dicendi finem fecisset, rogaretque quid ciuibus suis esset renuntiaturus? Agis, Illud (inquit) renuntia, quantum temporis tibi fuit opus ad dicendum, tantum me silentem audisse. Hoc dicto exprobrauit stolido oratori inanem loquacitatem, responso indignam. Plutarch. in Lacon. apoph.

Lacones.

Ctesiphpotem ciecerunt, qui se profitebatur de re quauis totum diem posse dicere, dicentes: Boni oratoris esse, sermonem habere rebus parem. Nulla in re iustius putarunt adhibendam frugalitatem quam in oratione, quam Hesiodus non aliter quam pretiosum thesaurum parcissime censet esse depromendam ad vsum, non ad ostentationem. Plut. in Lacon. apoph.

Idem.

Samiorum legatis prolixiore oratione vtentibus, dixerunt: Media sumus obliti, postrema non intelleximus, quia prima non meminimus. Quo dicto docuerunt, nimiam loquacitatem vbique fugiendum esse. Idem.

Labotus.

Cuidam apud ipsum prolixiore vtenti sermone: Quid mihi, inquit de re pusilla longa texis prooemia? Quanta res est, tantam oportet et orationem esse qua vteris. Est hoc omnibus Spartanis peculiare, offendi sermone causa quam poslulat longiore, adeo nusquam non placebat. frugalitas. Nam ad causam non magnam, adhibere superuacuam verborum copiam, luxuriae genus est. Idem.

Anonymus.

Lacon quidam, cum in luscinia plumis reuulsis minimum reperisset, carnium. Vox, inquit, tu es, praeterea nihil. In eos dici potest, qui praeter garrulam linguam ac magnifica verba nihil habent. Idem.

Idem.

Quidam interrogatus de re quapiam, respond. t: Non. Verum vbi percontator dixisset illum mentiri: Non vides igitur, inquit Lacon, te stultum esse, qui scisciteris de his quae; noueris? Salse taxauit in illo vitium garrulitatis, qui de nihilo quaesierit fabulandi materiam. Plurarch. in Lacon.

Idem.

Alius, quum audiret rhetorem magnos sermonum circuitus connectentem. Per Geminos, inquit, fortis sane homo: qui quum nullum habeat argumentum, tamen egregie voluit linguam. Lacedaemoniis nulla placebat oratio, nisi breuis et vera, et ad rem seriam pertinens. Proinde ridiculum existimabat, quod orator in ficto the mate tantam verborum profunderet. Idem.

Charillus.

Interroganti, quam ob causam Lycurgus tam paucas leges tulisset Lacedaemoniis? Quoniam, inquit, pauca, loquentibus, paucis etiam legibus est opus. Sensit nimirum, pleraque mala ex multiloquio nasci. Laconibus autem peculiaris erat breuiloquentia. Plut. in Lacon qui eundem in Lycurgo Charilaum vocat.

Cleomenes.

Venerunt ad Cleomenem Samiorum oratores, hortaturi vt cum Polycrate tyranno bellum susciperet. Id cum fecissent oratione plus aequo prolixa, respondit in hunc modum: Quae primo loco dixistis, non memini, et ob id ne media quidem intelligo: quae vero dixistis omnium postrema, non probo. Ad monet, multiloquium non solum molestum esse auditori, verum etiam ad persuadendum inutile, praesertim apud principes, tum variis curis occupatos, tum auribus fastidiosis. Plut. in Lacon. apoph.

Idem.

Sophista quodam de fortitudine multa disserente, risit Cleomenes. At sophistae dicenti: Quid rides Cleomenes, audiens de fortitudine disserentem, praesertim quum sis rex? Quoniam, inquit, ô amice, si hirundo de fortitudine loqueretur, idem face rem quod nunc facio: sin aquila, magno silentio auscultarem. Visum est ineptum, quenquam de fortitudine maguificis vti verbis, qui ipse nihil fortiter gessisset vnquam, nec aliud posset, quam in hirundinis morem garrire. Idem.

Demades.

Tibiis Athenienses comparare solebat: ex quibus si linguam detrahas, reliquum inutile erit. Maximus serm. 60. Stobaeus ser. 2. de Imprudentia.

Agis.

Cum sophista quispiam apud Agidem dixisset, orationem esse rerum omnium praestantissimam, videlicet praedicans artem quam profitebatur: Ergo, inquit Agis, tu cum taces, nullius es pretij. significans, multo praeclarius esse res magnificas gerere, quam habere linguam ad magnifice loquendun expeditam. Plut. Lacon. apophth.

Idem.

Perinthiorum orator in Lacedaemoniam missus, cum apud Agidem dixisset admodum prolixe: vbi perorasset, rogauit eum, Quid esset Perinthiis renuntiandum? Quid aliud, inquit, nisi quod tu vix dicendi finem feceris, ego vero tacuerim? Idem.

Idem.

Quum de Graecorum libertate quidam in medium adduxisset magnifica quidem, sed factu perquam difficilia: Tua, inquit Agis senior, verba hospes opus habent viribus et pecunia. Perquam scite declarans, frustra de his verba fieri, ad quae perficienda non suppetit facultas. In consultationibus enim non solum spectandum est quid sit factu pulcherrimum, sed quid fieri possit.

Idem.

Abderitanorum legato, qui multa locutus, rogarat, Quidnam ciuibus suis renuncia turus esset? Te, inquit, mihi tacenti tantisper auditum fuisse, quantisper dicendo consumpsisti. Simile ei, quod de Perinhiotum oratore paulo supra ex Plutarcho retulimus.

Anaxandridas.

Cum Ephoris opportuna quidem, sed pluribus quam sat erat, quidam loqueretur, Anaxandridas: Hospes, inquit, re necessaria in non necessario vteris Sigaificans, quod perse rectum est, et vtile, non egere prolixa oratione: quod ipsa causae bonitas facile seipsam commendet. Quod si vsquam locus est loquacitati, eam oportet ad inhonestas causas adhibere. Plut. in Laco.

Agesilaus.

Cum rhetorem eo nomine apud Agesilaum Lacedaemoniorum regem laudasset quidam, quod res specie exiguas magno verborum ornatu amplificare posset: Ego, inquit rex, ne sutorem quidem arbitror bo num, qui paruo pedi magnos calceos inducat. Quo innuit, inanem loquacitatem nullibi probandam esse. Idem.

Idem.

Megarensi cuidam multa iuueniliter de sua ciuitate aduersus Agesi laum iactanti: Adolescens, inquit rex, tui sermones opus habent magnis vi ribus. Significans, indecenter cum ma gnifice loqui, cui vires non suppetunt orationi pares.

Demonax.

Audiens quendam imprudentius de rebus loquentem: Maiore, inquit, studio auribus quam lingua vteris. Stob.

Antipater.

De Demade oratore iam grandae uo diecre solebat, Demadi, vt immolatae victimae, nihil superesse praeter linguam et ventrem. Nam venter ex hostia abiiciebatur, et lingua dabatur praeconi. Ita senex orator, tantum loquebatur, Loquacitas enim crescit cum aetate. Tradant autem, Demadem luxui et gulae fuisse deditum, vnde et Phocionis reprehendit frugalitatem. Plutarch. in apoph. et in Phocione.

Epaminondas.

Spartiatis, qui multis magnisque in rebus Thebanos accusauerant, per iocum. Hi nempe vos, inquit, a breuiloquio desistere coegerunt. Plu. in apoph.

Archelaus.

Loquaci tonsori, dicenti, Quomodo te tondebo? vrbane, Silens, inquit, Plu. lib. de curiositat.

Alexander.

Epistolam a matre missam, quae occultas accusationes et calumuias in Antipatrum continebat, legens, Ephestionem quidem amicum simul, vti consueuerat, eandem legere passeu est, sed ea lecta annulum ipse digito detraxit: et ori illius sigillum, veluti reticentiae symbolum impressit, dicens: Contine haec, et ne quid eorum effutias. Plutarch. in Alexandro.

Idem.

Cum silentium suorum maximopere probaret: quisquis, inquit, secreto commissum diuulgauerit, is certe aut nimium immodestus: et siquidem lucri studio id egerit, impro bus recte dicitur: aut si nulla spe quaestus allicitur, aeque profecto iniquus est. Stob.

Gnathaena.

Venerat ex Hellesponto ad Gnathaenam amator quidam eius fama et nomine permotus. Cum itaque inter po cula plurima effutiret, et importunus esse videretur, respondens Gnathaena: Nunquid, inquit, te ex Hellespon to venire dixisti? Cumque annuisset: Curigitur, inquit, primariam inibi ciuitatem ignoras? Qui cum diceret, Quaenam tandem est illa? Sigeum, respondit. Atque ita artificiose hoc nomine, futilem eius loquacitatem coercuit: [gap: Greek word(s)] enim silentium et taciturnitas apud Graecos appellatar. AElianus lib. 2. de Varia hist.

M. Cato.

Lurconi cuidam ambienti inter Catonis familiares recipi negauit, dicens: Se cum eo non posse viuere, qui plus saperet palato, quam corde. Eras. lib. 5. apoph.

Idem.

Dicere solebat, cum nequaquam tacere posse, quem morbus loquendi teneret. Ea enim est linguae licentia, vt semel limites suos egressa, vix intra septa contineri possit. Bruson. lib. 3. cap. 25.

Romani.

Iunium Bassum, hominem cum primis dicacem, Romani asinum album appellabant, quod feliciter esset stupidus ac ridiculus. Alba enim, veteres felicia vocabant. Erasimus libr. 6. apoph.

Anonymus.

Rhodius quidam ministro Romani Imperatoris mulra vociferanti ferociter: Non curo, inquit, quid tu dica, sed quid ille taceat. Loquacitas caret affectu, taciturnitas habet certiora coneilia. Plut.

Pompeius.

Impatiens Tallianae dicacitatis, inter amicos dicere solebat: Cupio ad host transet Cicero, vt nos timeat. Notans illius ingenium, quo dicitur hostibus fuisse supplex, in amieos contumax Hoc Pompeij dictum ita refert Quintilianus: Transi ad Cae sarem et me timebis.

Cicero.

P. Sextius Ciceronem cum aliis ali quot ad causae patrocinium adhibuerat, cumque ipse vellet omnia dicere, nec quicquam dicendi locum daret, vbi iam constaret illum a iudicibus absoluendum, ferreturque sententia: Vtere, inquit, Tullius, hodie tempore, nam cras priuatus eris, notans hominem, quod in causa suo arbitratu solus egisset omnia. Eras. lib. 4. apoph.

Valerius Homulus.

Cum hospitio Pium Antoninum imperatorem excepisset, atque is interrogaret, vnde porphyreticas columnas accepisset, quibus tam egregie domum suam ornasset? respondisse fertur, Cum in domum alienam perueneris, et mutus et surdus esto. Ostendens, nequaquam conuenire, vt alterius bonorum rationes intempestiuius quam decot exigamus. Iulius Capitolinus, et Cuspinianus in consulibus.

Alphensus.

Homines quos vanis sermonibue impleri, et pene distendi intueretur, modo vtres, modo vosicas vocitabat. Quemadmodum enim vtres et vesicae infusis humoribus extenduntur, et tumescunt, donec humorem iufusum respuant: sic homo loquaculus inflatur, donec audita gatriendo effutiat. Panormitanus libro 4.

Hieron. Carbo.

Carbonem: suauissimi ingenij virum, obtundebat, atque cum ingentem iam verborum cumulum congessisset, petebat sibi ab eo ad singula responderi. Verum cum ille siluisset diu, conuersus tandem ad astantes Magnum, inquit, ranarum prouentum attulit. Pontanus.

Ennius Senensis.

In Petrum de monte Lieino, non in celebrem astronomum, podagra laborantem, incidit: atque ab eo, dum alteram post alteram fabulam recitasset, diu retentus cum transeun tem notum quendam vidisset: Age, inquit, ô amice, ausculta hunc podagricum. Nam aures meae audiendo ambae obtusae sunt. Notauit autem hominis vanam et nimium molestam loquacitatem. AEneas Syluius libr. 3. Comment de rebus gestis Alphonsi.

AEn. Syluius.

Dicere solebat, Sapientius esse agere, quam fari. Nunquam enim, nisi cum necessitas postulat, sapiens loquitur: neque vana, sed ponderata profert. Stulto autem nullum est tempus sermoni clausum: facilemque verba iactitat, qui sine consideratione profatur. Syluius lib. I. Commen. de rebus gestis Alphonsi.

De lite et contentione.

Chilon.

EIus tria praecepta anrcis literis Delphis consecrata sunt: Nosce teipsum, Ne nimium cupias, et AEris alieni atque litis miseriam fac effugias. Brus. lib. 3. cap. 27. ex Stob.

Zenon.

Cum caeteris virtutis admiratoribus fortitet pronuntiauit, non oportere malos viros cum probis contendere, cum diceret: Annon plorabit malus si bono auersabitur: Ergo nullum ius sinit malum probo contradicere Philo Iudaeus libr. Quod omnis probus sit liber.

Alcibiades.

Ludouicus XII. Gall. rex.

* Cum per Lutetiam obambulans obuios haberet quosdam e senatu qui raptim ad Curiam properarent: Annon, inquit, hi ad nundinas videntur proficisci? Annal. Franciae. Allusit ad illud Stratoclis et Dioclis (quorum meminit Plutarchus) qui sese mutuo inuitabant ad messem auream: ita enim curiam et tribunal vocabant.

Idem.

* Valde laudabat auguris cuiusdam responsum, qui consulenti quid oculis maxime prodesset? respondit, si pragmaticum et causidicum rarisime videris. Annal. Franc.

Idem.

* Ipse persaepe cum in Curia Parlamenti Galliarum supremi Lutetiae interesset, patronosque causarum disertos non illibenter audiret, eos tamen Sutoris partes impudenter sibi vendicare dicebat. Namque quod Sutoris est proprium alutam producere dentibus, hoc causidicos in dilatandis scriptis, prudentum responsis et Caesarum legibus facere affirmabat. Annal. Franc.

Litigare, contendere, aut ludere cum potentioribus periculosum.

Socrates.

DIcebat, Aut quam rarissime, aut quam grauissime cum proceribus conuiuandum esse. Non ignorauit enim vir sapientissimus, quam caute cum potentioribus agendum sit, ne horum potestas nos, qui longe inferiores sumus. opprimat. Stob. serm. I. de Prudentia.

Phocion.

Demostheni conuicianti in Alexandrum, iam Thebis imminentem dixit, ex Homeri Odyssea.

* Et ingenti gloriae cupiditate feruentem? Vis ne vicino rege tam magno vrbem nostram iniicere? Nos quidem, qui ob salutem ciuium magistratum gerimus, nunquam patiemur nostros se in apertum exitium praecipitare. Dirutis Thebis, cum oratores aliquot Athenienses Alexander sibi dedi posecret, et in Phocionem oculos intendisset concio, ac saepe nominatim vocaret, surrexit, ac iuxta se constituto Nicocle amicorum praecipuo: Eo, inquit, infortunij vrbem nostram perduxerunt, vt etiam si hunc Nicoclem meum dedi Alexander poseat, dedi iusserus sim. Et vero beatum me putauerim, si mihi pro vobis omnibus sit morien dum, miseret me ô Athenienses, etiam corum qui Thebis buc confugerunt, sufficit tamen, solos Thebanos apud reliquos Graecos flere. Itaque et pro nobis, et pro illis deprecari apud victorem quam pugnare praesiat. Plut. in Phocione. Eximia sane vox sapientissimi Graecorum, a posteris, et sequen tium seculorum, nostri praecipue, turbonibus minime obseruata: vnde innumerae clades et ruinae.

Phanorinus.

Cum in disputatione quadam Hadriano principi, cui infensissimus erat cessisset, admirantibus aliis cur id faceret? Nonne cedam, inquit, ei qui viginti habeat legiones? AEli. de Var. hist. et Volat. lib. 16. Vrbanorum com.

Artaxerxes.

Aclidae Iapsoni multa in eum licem ter dicenti respondit: Licere quidem illi, quae vellet in regem dicere: sibi vero non licere tantum, sed etiam facere. Eras. lib. 5. apoph.

Alexander.

Dion in dialogo Philippi et Alexandri ait. Philippum ad Alexandrum di xisse, Atqui poetas bonos, ac graues rerum scriptores offeudere non debemus, quod nobis dicendi quae volunt facultatem habent? Non omnem, inquit Alexander nam Stesichoro, quod de Helena mentiretur, non fuit vtile. Bruson. lib. 4. cap. 4.

Idem.

Alexander quum leuitate et cursu plurimum praestaret, hortatus est a pa tre Philippo vt in Olympiis curreret, recusauit autem dicens: Facerem equidem mi pater perlibenter, si cum re gibus currendum foret. Plutarchus,

Phocion.

Quum Alexander ab Atheniensibus posceret sibi triremes exhiberi, ac populus nominatim flagitaret adesse Phocionem vt quid consuleret, proferret: surgens, inquit: Consulo igitur, vt autarmis superetis eos, aut superantium amici sitis. Compendio

suasit, nihil Alexandro negandum, nisi confiderent se iratum posse armis opprimere. Quibus si ille videretur superior, non esse prouocandum animosum iuuenem, et repulsae impatientissimum. Plutarchus in apophtheg.

Sylla.

Cn. Pompeium a victoria reuersum, Sylla cum aliis honeribus excepit, tum magni cognomen ipse primus illi detulit. At cum Pompeius bis non contentus, vellet triumphum agere, non passes est Sylla, eo quod nondum esset ordinis senatorij. Caererum quum Pompeius iis qui aderant dixisset, ignorare Syllam, quod plures adorarent solem orientem, quam occidentem: Sylla exclamauit, Triumphet. Horruit iuuenis animumi, et in dies crescentem gloriam: nec dubitauit illi cedere, quem videbat nemini cedere posse. Plutarchus in Rom. apoph.

Iul. Casar.

Quum Pompeius redicta Roma perfugisset ad mare, Metellus aerarij praefectus Caesari volenti illinc pecu nias tolere, obstitit, et aerarium clausit. At Caesar illi mortem minatus est. Ea vox quum Metellum reddidisset attonitum. Hoc, inquit, ô adolescens dictu mihi difficilius fuit quam factu. Sentiens, se, vel nutu posse quem vell occidere, quum secum duceret armatos cohortes. Idem.

Pollio.

Temporibus triumuiralibus, quum Octauius, Lepidus et Antonius rerum potirentur, Augustus in Pollionem scriperat Fescenninos, ludibrij causa. Tum Pollio, At ego, inquit, taceo, non est enim facile in eum scribere, qui potest proscribere. Notans Au gusti tyrannicam potentiam: nec ea libertate offensus est Augustus. Eras. l. 4. apoph. ex Suetonio.

De loco, et de locatione, seu locorum et sedium varia distributione.

Anonymus.

PHilosophus quidam priscus, sed [gap: Greek word(s)] , huiusmodi sermone Arsinoes regines luctum compescuit: Quum Iupiter, inquit, inter daemones rerum faceret partitionem, luctus non aderat, sed distributione iam peracta venit. Huic igitur quum Iupiter aliquid honoris tribuere vellet, nec esset quod daret, quippe iam consumptis omnibus, tandem assigna uit illi honorem qui mortuis impenditur, veluti lachtymas, et moerores. Quemadmodum igitur, inquit, caeteri daemones bene volunt iis a quibus eo luntur, itidem et Luctus. Quod si suerit abs te contemptus, ô mulier, haud quaquam venturus est ad te: contra si diligenter abs te colatur honori ibus illi delignatis a loue moeroribus ac lamentis, diliget te, semperque tibi suppeditabit aliquid earum rerum quibus abs te perpetuo possit honorari. Plut. in consolatione ad Apollonium.

Thales.

Interrogatus, quid esset in omni rerum natura maximuntrespondit, Locus, capit enim omnia. Laer. l. I. c. I.

Diogenes.

Obiurgatus, quod intrarer loca spurca, ac parum honesta: Et sol, inquit, subit latrinas, nec tamen inquinatur, Sensit, Probum virum non fieri deteriorem ob loci infamiam Laer. l. 6.

Damonidas.

chorage, reperisti quo pacto et hic locus, cum per se sit inhonoratus, fiat honorificus. Generosus adolescentis animus, qui fiducia sui non metuit ne locas abiectior esset dedecori: sed citius futurum arbitrabatur, vt per ipsum locus fieret honoratior. Id enim saepenumero factum legimus. vt hominis virtus magistratui per se contempto et humili dignitatem conciliarit. Plutarchus in Laconicis.

Agesilaus.

Cum adhuc puer esset Agesilaus rex, et ageretur ludus solemnis, quo peritia tum exercebatur, atque his qui negotio praefectus erat, statuisset illum in loco parum honorifico: paruit quidem, tametsi iam rex designatus, ac dixit: Bene sane habet: ostendam enim, non locum viris, sed viros loco conciliare dignitatem. Nimirum ea vox declarabat in puero miram animi celsitudinem cum pari moderatione coniunctam. Plut. in Lacon.

Aristippus.

Dionysius rex quum offensus esset ab Aristippo philosopho, hominem ad coenam vocauit, et iussit eum in conuiuio infimum omnium accumbere. Aristippus nihil offensus, Huic, inquit, locum ô rex, illustrare vis, ac honorificum reddere: significans, non locum reddere hominem viliorem, sed ei dignitate homini honorem addi loco. Laert. libr. 2. cap. 8.

De lucro.

Thales.

NOlebat homines per iniuriam ditescere, quod lucrum fraude partum, damnum sit, non lucrum. Laert. lib. 1. c. 1.

Chilon.

Dicere solebat, damnum turpi lucro semper praeferendum esse. Illud enim semel dolere, hoc autem semper. Iactura facta sarciri commode potest, addita industria: fama autem mala ex lucro inhonesto profecta, nunquam apud bonos viros diluitur, Et sic lucrum scelere parum, damnum est, non lucrum. Laer. li. 1. cap. 4. Stob. serm. 1. Antonius part. 1. ser. 31. Melissae.

Anonymus.

Pythagoricus quidam philosophus a sutore emerat calciamenta, non prompta pecunia. Paucis post diebus rediens ad tabernam, redditurus pretium, audit sutorem defunctum esse se. His auditis, nummos non inuita manu domum retulit: subinde manum concutiens, gestiensque veluti de lucro ex morte calceatoris sibi facto. Paulo post vero cum hunc animi affectum reprehendisset: redit ad tabernam, et ait sibi: IIle tibi viuit, tu redde quod debes, simulque per clostrum, qua se commissura laxauerat, nummos in tabernam immisit, poenas a seipso exigens improbae cupiditatis, nec assuesceret aliena. Eras. apoph. ex Seneca lib. 6.

Anonymus.

Quoniam ex annonae caritate quidam ditescebant aulici, multum et hinc inuidiae Neroni constatum est: cum itaque forte accidisset, vt in publica fame diceretur Alexandrina nauis appulisse, quidam dixit, est, illam aduexisse puluerem luctatoribus aulicis. Quo dicto simul notatum est, id Caesare rerum scenicarum studium, et monopolia quorundam per Caesaris fauorem publico damno

De luctu.

Solon.

CVm ex amicis quendam grauiter moerentem videret, in arcem perduxit, hortatusque est, vt per omnes subiectorum in vrbe aedificiorum partes oculos circumferret, quod vt factum animaduertit: Cogita nunc tecum, inquit, quam multi luctus sub his tectis olim fuerint, hodieque versentur, insequentibusque seculis sint habitaturi: et mitte mortalium incommoda, tanquam propria destere. Qua consolatione demonstrauit, vrbes nihil esse aliud, quam humanarum cladium concepta miseranda. Valerius Max. l. 7. c. 2.

Idem.

Aiebat, si in vnum locum cuncti mala sua contulissent, futurum vt propria sua quisque deportaret domum, prius quam ex omni miseriarum aceruo vllam aliam portionem ferre mallent. Quo colligebat, non oporte re quenquam, quae fortuito patiatur, tanquam praecipue et into lerabilis amaritudinis mala iudicare. Idem.

Lucius sophista.

Herodes sophista vxoris Regillae mortem luxit impotentius, adeo vt picturas et ornamenta domus coloribus atraret, velis pullis tegeret, ac lapide Lesbio obscuraret omnia: nam is funestus ac niger est. Quodam igitur die cum Lucius, qui frustra conatus fuerat Herodi persuadere, vt lugeret moderatius, pueros videret in fonte aedibus vicino lauantes raphana, rogabat cui pararetur ea coena? qui responderunt, Herodi. Tum Lucius: Iniuriam facit Regillae, qui albis radiculis vescatur in atra domo. Id vbi renuotiatum est Herodi, amouit ab aedibus funestam speciem, ne apud probos viros traduceretur. Philostrat. in Sophist.

Sextus philosuphus.

Dolorem ex prioris filiae Panathenaidis obitu conceptum, vtcunque lenierant Athenienses, intra vrbem eam sepelientes: et obitus diem ceu funestum ex anno sustollentes. Caeterum cum Elpinicen alteram filiam exanimem indecore lugeret, proiectus humi ac vociferans: Quas inferias tibi faciam filia? quid tecum sepeliam? superueniens Sextus philosophus: Maximum, inquit, munus dederis filiae, si moderate lugeas. Philostratus.

Demonax

Herodem sophistam immodice lugentem Pollucis obitum praematurum, cum vellet illi currus et equos velut ascensuro iungere, atque etiam coenam apparare, adiit Demonax: En tibi, inquit, a Polluce literas, exhilarato Herodi, et quid vellet Pollux sciscitanti: Incusat, inquit, te, quod cuncteris ad ipsum venire: significans, Pollucem ad ipsum non rediturum, sed recte parari currum, si velletsequi defunctum. Erasm. lib. 8. apoph.

Quirinus sophista.

Amicis eum de morte filij consolantibus: Quando, inquit, potius apparebo vir, quam nunc? Sentiens, dolorem quidem esse acerbum, sed hoc fortitudinis laudem fore splendidiorem. Philostratus.

Anonymus.

quidam obiurganit, quod prordus fletui et lachrymis ex intimis visceribus manantibus indulgeret. At is libere, reiectaque animi dissimulatione, respondit: Quid facerem, inquiens? non enim ego, sed natura mea mihi luctum excutit. AElian. li. 8. de Var. hist.

Amasis.

Ad quendam filio priuatum dixit: Si non tristatus es, cum nondum filius esset, ne nunc quidem dolere debes, cum non amplius est. Stob. serm. 121.

Demonax.

Quendam filij mortem inconsolabiliter lugentem, et in tenebris abditum, adiit, certo promittens se filij vmbram ab inseris reuocaturum, si tres ex hominum numero sibi nominare posset, qui nullius luxissent obitum. Cumque is cogitationem per omnes notos circunferens, ne vnum quidem reperisset luctus expertem? Quid igitur, inquit, te ipsum discrucias homo, quasi nouum aliquid acciderit? Eras. li. 8. apoph.

Antonius.

De lusu.

Socrates.

CVm luderet supposita cruribus arundine, cum pueris, ab Alcibiade irrisus: Noli, inquit Socrates, cuiquam dicere, quod modo a me videris, donec ipse tibi etiam liberos procreaueris. Sensit Socrates, paternum in filios suos affectum, quo eo ductus est, vt cum filiis ludere nequaquam erubuerit, vir alioqui sapientissimus. Bruson. lib. 3. cap. 38. Plutarchus et alij idem Agesilao adscribunt.

Demonax.

Senex quidam Romanus, bene robusto corpore, qui armatus sese ad palum exercuerat, rogauit Demonactem, num magna vehementia videretur depugnasse: Nimirum, inquit, aduersus hostem ligneum. Innuens, illum in vera pugua fore meticulosum. Eras. l. 8. apoph.

C. Caesar.

Pila ludens cum Caecilio, acceptis ab eo quinquaginta sestertiis, cum collusoribus aliis centum dedisset. Quid, inquit, num ego vna tantum manu lusi? Brus. li. 3. c. 38.

Caligula.

Caligula alea ludens, plus mendacio, atque etiam periurio lucrabatur, et quodam tempore proximo collusori demandata vice sua, progressus in atrium domus, cum praetereuntes duos equites Romanos locupletes, sine mora corripi confiscarique iussisset, exultabundus in domum rediit, glorians se nunquam prosperiore alea lusum. Erasm. lib. 6. apopht.

De luxu et luxuria.

Pythagoras.

DIcebat, in ciuitates primum irrepsisse delicias, mox saturitatem, deinde violentiam, postremo exitium. Laert. l. 7. c. 1.

Aristippus.

Cum quidam Aristippum vidisset ementem perdicem quinquaginta drachmis, et ob id philosophicum luxum improbaret: Tu, respondit Aristippus, si obolo venalis esset, non emeres: Quum is respondisset se empturum: Et mihi, inquit, tanti sunt quinquaginta drachmae. Laert. lib. 2. cap. 8.

Idem.

Quum quidam illi probro darent, quod splendide exquisiteque viueret philosophus: Id, inquit, si vitium esset, in celebritatibus deorum nequaquam fieret. In his enim et magnifice vestiri, et lautissimo ciborum apparatu solent vti. Porro cum dij sint insensis vitiis, non placarentur, sed irritarentur eiusmodi magnificentia, si ea cum vitio esset coniuncta. Sic ille quidem elusit conuicium, non ostendit quid esset optimum. Laert. Ibid.

Zeno Citticus.

Quendam audiens, luxuriam suam sic coram bonis viris excusantem, vt diceret, se ex eo quod superfluum sibi esset sumptum facere, argutissime respondit: Age dic, dares etiam veniam coquo tuo, si cum obsonia plus aequo salsa daret, diceret sibi copiam salis esse? Sensit vir prudentissimus, nequaquam ex multa rerum copia victum moderandum esse, sed ex necessitate naturae, quae paucis contenta esse solet, Laer. li. 7. c. 1. Maximus serm. 61.

Archytas.

Nullam pestem in mundo capitaliorem esse dicebat, quam corporis voluptatem. Hinc enim patriae proditiones, hinc rerum publicarum euersiones, hinc cum hostibus clandestina colloquia nascuntur. Nullum denique scelus, nullum magnum facinus est, ad quod suscipiendum non libido voluptatis impellat. Stupra vero et adulteria, et omne flagitium: nullis aliis illecebris excitantur, nisi voluptate. Cicero in Catone maiore.

Crates.

Quendam deliciis luxuique deditum, ita per iocum admonuit, Ne pro lenticula semper augeas patinam, ne in seditionem nos coniicias. Sentiens, a luxu cupediisque plerunque nasci dissidia. Lenticula philosopho cibus est. [gap: Greek word(s)] carnes habet, et in diuitum mensis circumfertur. Laer. 1. 6. cap. 6.

Idem.

Conspicatus adolescentulum athleticum, vino, carne et exercitatione corpulentiorem fieri: O miser, inquit, desine aduersus temetipsum carcerem munire. Maximus monachus serm. 27.

Antisthenes.

Antisthenes, quodam praedicante delicias: Hostium, inquit, filiis contiogat in deliciis viuere: vt rem pestilentem detestans, quod plerique pro summo bono amplectuntur. Laert. li. 6. cap. 1.

Diogenes.

Diogenes inuiserat Lacedaemonem: vnde Athenas reuersum quidam per contabantur, vt sit, Quo iret, et vnde veniret? A viris, inquit, ad foeminas: notans Atheniensium deliciis effoeminatos mores, quum Lacedaemonij dure instituerentur. Laer. l. 6.

Idem.

Quum videret mulierem in lectica, dixit: Caueam non conuenire ferae. Significans tam efferum ac noxium animal ferrea cauea coercendum. Lectica vero sellae genus est cancellatae, vt aliquam caueae speciem praebeat: in hac diuites ac delicati sedere, atque etiam gestari solebant. Laert. lib. 6.

Idem.

Videns delicatum quendam hominem a seruo calceari: Nondum, inquit, sat beatus es, nisi te etiam abstergeat, id autem erit: si mancus fueris. Laert. l. 6.

Idem.

Luxuriosum quempiam in diuersorio conspiciens, vescentem oleis: Si sic prandisses, inquit, non ita coena res, sentiens, non esse frugalitatis, quod ederet oleas: sed quod stomachus nimis lauto prandio grauatus, nihil appeteret in coena, vel potius quod ingenti opum vi prodigaliter absumpta, tenuiter viuere deinceps cogeretur. Nam tenue prandium optime condit coenam. Laert. l. 6.

Idem.

Ad eum qui obsoniis ac luxui plus aequo indulgebat, illud Homericum accommodabat:

Nate, mihi fueris breuis aeui. sigui ficans, illum sibi luxu mortem acceleraturum. Laert. lib. 6.

Idem.

Eos qui per luxum in coquos, nepotes, scorta et adulatores, facultates suas profunderent, similes dicebat arboribus per praecipitia nascentibus, quarum fructus homo non gustaret, sed ad coruis et vulturibus edentur, sentiens, eos qui gulae ventrique seruiunt non esse homines. Laer. Idem Crateri tribuitur a Stobeo.

Idem.

Stomachabatur in eos, qui pro bona valetudine diis munera offerrent et in ipso sacro omnibus voluptatibus se obruentes perderent. Laert. lib. 6.

Idem.

Dicebat se non parum mirari seruos qui cum viderent dominos plus aequo voraces, non illis eriperent cibos. Nam hoc esse, dominorum vale tudini consulere. Ibid.

Idem.

Aiebat, faciles esse deos ad donandam hominibus vitam, caeterum hanc ignorari ab his qui quaerunt dulciaria vnguenta, aliasque hoc genus delicias. His enim qui fruuntur, credunt viuere: quum veram vitam tranquillam ac suauem sola praestat sapientia. Non igitur dij sunt incusandi, sed homines qui per stultitiam non postulant ab illis vitam sed voluptates, Laer. l. 6.

Idem.

Qui scopum non attingunt, hi vulgo [gap: Greek word(s)] , id est, frustrari dicuntur, At Diogenes negauit illos frustrari qui aberrarent a scopo: sed eos, qui curas suas ad voluptatem velut ad scopum dirigerent. Nam ab iis petunt beatitudinem, cum per eas deueniant in summam miseriam. Laer. libr. 6.

Idem.

Dicere solebat, in quibus aedibus magna esset ciborum copia, in iisdem multos mures esse et feles solere sic ea corpora quae multum cibi caperent multos morbos contrahere solere maximus monachus ser. 27.

Heraclitus.

In seditione rogatus, vt apud populum sententiam diceret, quo pacto ciuitas redigi posset in concordi m conscenso suggestu, poposcit calicem aquae frigidae, et paululum farinae inspersit, mox de glechone admiscuit, quid est vel pulegij syluestris, vel leguminis genus. Dein epoto calice, discessit, nec verbum addidit: hoc pacto innuens, ita demum ciuitatem carituram seditionibus, si repudiatis deliciis, assuescerent, patuo contenti esse. Et hic Heraclitus suo respondit nomini. Nam [gap: Greek word(s)] dictus est, id est, tenebricosus. Refe.

Empedocles.

Socrates.

Dicebat, eos qui se ad continentiam ac frugalitatem exercuissent, et longe plus habere voluptatis, ac minus dolorum, quam qui summa cura vndique pararent oblecta menta: quod voluptates: intemperantiam, praeter animi sibi male conscij cruciatum, praeter infamiam ac paupertatem, frequenter ipsi etiam corpori plus ad ferant molestiae, quam de lectationis. Contra, quae sunt optima, eadem fiunt iucundissima, si quis assueuerit. Laer. li. 2. c. 5.

Idem.

Aiebat esse turpe, si quis sua sponte seruiens voluptatibus, talem se faceret, quales nemo domi suae vellet habere seruos. Talibus autem nullam salutis spem reliquam esse, nisi si pro eis deos comprecarentur alij, vt bonos dominos nancisci possent, quando prorsus decretum esset seruire. Existimabat autem, nullos foediorem miserioremque seruire seruitutem, quam qui et animo et corpore seruirent voluptatibus. Laertius libro 2. cap. 5.

Idem.

Idem eo die quo bibiturus esset ve nenum, quum detractis compedibus ex frictu sensisset voluptatem, dicebat amicis: Quam mire hoc natura comparatum est, vt hae duae res sese inuicem comitentur, voluptas ac dolor, nisi enim praecessisset molestia, non sentirem hanc voluptatem. Laer. l. 2.

Idem.

Monebat, voluptates non aliter quam Syrenas esse praetereundas ei, qui properat vt virtutem veluti patriam conspiciat. Allusit ad Vlyssem, qui cera obturatis auribus praeternauigauit Sirenas, vt Ithacae fumum sub silientem cerneret. Laert.

Idem.

Dicebatetiam, multos in hoc viuere vt ederent biberentque, se contra ob id edere ac biberc vt viueret: quod his rebus non ad voluptatem, sed ad naturae necessitatem vteretur. Hanc sententiam retulit Satyricus:

Plato.

Generosum conspicatusadolescen tulum, patrimonio consumpto ad fores pandochij panem edentem et aquam bibentem. Si, inquit, sic moderate prandisses, nunquam sic coenares. Max. ser. 61.

Idem.

Conspiciens Agrigentinos magnis impensis aedificare, eodemque modo coenare: Agrigentini, inquit, aedificant quasi semper victuri, et comedunt qua si semper morituri. Dicit autem Timeus, eos lecythis argenteis et strigi libus vsos esse, mensas totas eburneas habuisse. AElianus libr. 12. de Varia historia.

Aristoteles.

Suos discipulos admonebat, vt voluptates contemplemur, non venientes, sed abeuntes: hoc est, non a fron te, sed a tergo. Venientes enim fucata specie blandiuntur, abeuntes autem poenitentiam ac dolorem relinquunt. Laer. l. 5. c. I.

Aristippus.

pulchre ornatas, ac magnifice instructum conuiuium, coepit reprehendere tantum in philosopho luxum. Aristippus dissimulata obiurgatione aliquanto: potesne, inquit, hodie nobiscam esse? Cum ille non recusasset: Quid igitur, inquit incusas? Videris enim non lautiorem mensam reprehendere, sed im pendium. Nam si conuiuium ob hoc ipsum displicuisset quod esset lautius, recusasset esse conuiuia. Porro probare quidam apparatum, sed offendi sumptu, non frugalis, sed auari hominis esse videtur. Laer. l 2. c. 8.

Menedemus.

Antigono consulenti, deberetne ad comessationem quandam adire: post silentium nihil aliud respondit, quam, Regis filius es. Subindicans, luxum indecorum esse regno natis: nec potentibus licere quod libet. Laertius l. 2. c. 18.

Dionysius Sophista.

Familiaribus dicere consueuit, mel summo digito, non caua manu gustandum esse. Sentiens: voluptates quam parcissime admittendas. Philostratus in sophistis.

Arcesilaus.

Arcesilaus Scytha percontanti quî fieret, vt ab aliis sectis multi deficerent ad Epicureos, ab Epicureis nulli desciscerent ad alios, Quoniam, inquit, ex viris Galli fiunt, ex Gallis viri nequaqam. Sentiens, homines esse proniores ad voluptatem, quam ad virtutem, Gallos dixit, sacerdotes Cybelis euiratos. Porro voluptatem am plecti, foeminarum est potius quam virorum. Laer. l. 4. c. 6.

Isaeus Sophista.

Isaeus sophista Assyrius, cum primum aetatem dicasset voluptatibus, simal vt ad virilem peruenit, veluti alius subito factus miram induit morum seueritatem. Itaque percontanti cuidam. Num illa (foeminam ostendens) videretur formosa? [gap: Greek word(s)] , inquit, [gap: Greek word(s)] , id est, desij laborare ab oculis. Ab altero quopiam interrogatus, quis piscis, aut quae auis esset ad vescendum suauissima? [gap: Greek word(s)] , inquit, [gap: Greek word(s)] , id est, ista curare desij. Et adiecit: [gap: Greek word(s)] , id est, sensi enim me e Tantali hortis fructus colligere. Subindicans, omnes eiusmodi voluptates, quibus iuuentus capitur, nihil aliud esse quam vmbras ac somnia, qualia de Tantalo fabulantur poetae. Philostratus.

Polemon.

Occurrens alij sophistae cuidam, intestina, maenides, pisces, et alia quaedam vilia portanti obsonia: O vir egregie, inquit, non potest Darij et Xerxis animum recte ratione exprimere, qui talibus vtitur cibis. Idem.

Theocritus.

Posteaquam Diocli lurconi perisset vxor, et in funebri coena, quam illi parabat, nihilo secius obsonia voraret, flens interim: Desine miser, inquit, nihil profeceris obsoniis indulgens. Sentiens, illi semper flendi fore materiam, si pergeret delitiari, Olim vesci piscib. pro delitiis habebatur, et infami vocabulo dicebatur opsophagi. Nunc ea res magna est sanctimonia. Eras. 6. apoph.

Stratonicus.

Rhodios cum videret delitiis dissolutos, et calido potu vtentes appellauit albos. Cyrenaeos, et ciuitatem, illorum appellauit procorum ciuitatem, quod colore quidem differrent a Cyrenaeis qui nigri sunt, luxu et voluptatum studio similes. Sic hodie quidam appellabant albos Mauros, Athen.

Idem.

Cum Rhodi ageret, taxans eius gentis luxum deliciasque, dicebat illos aedificare vt immortales, obsonare quasi breue tempus victuros. Auidius enim fruitur his quae breui scimus auferenda. Erasm. 6. apopht. ex Plutarcho.

Idem.

Cum in Maronia potaret cum quibusdam dicebat se posse scire ad quem locum spectaret ciuitatis, si tecta facie ipsum ducerent. Cum duxissent, rogassentque quo spectaret: Ad cauponam, inquit Sentiens, totam ciuitatem nihil aliud esse quam cauponam. Itaque quocunque verteretur tectis oculis sciebat se spectare cauponam. Maronia porro Ciconum ciuitas est, negotiationi dedita. Eras. l. 6. apoph. ex Athaeneo.

Philoxonus.

Is fuit insigni ganeo, qui cum in caupona ollam vidisset, in qua delitiae coquebantur: odore captus, iussit filium ollam emere. Filio dicente, eam ollam magno pretio vendi: Hoc sua uior, respondit, et iucundior erit, quo maiori pretio eam emero. AElianus lib. 10. de Varia histor. Idem collum longius sibi quam grauibus fieri exo ptabat, vt in gustu magis oblectaretur. Aristo. in Ethicis, et Bruson. libr. 3. cap. I.

Alexis.

Alexis poeta Callimedontem rhe torem, vt delitiis deditum, taxauit his versibus:

Perit Latinis ioci gratia, nam [gap: Greek word(s)] patriam significat: [gap: Greek word(s)] non matrem sed vuluam aut piscem sonat, Pisces olim erant in delitiis. Erasm. lib. 6. apopht.

Ischomachus.

Medico percontante rusticum, qui ob ingurgitationem male habebat, num ad vomitum coenasset? Nequaquam, inquit, sed in ventrem. locus Graecis festiuior, quod [gap: Greek word(s)] sonat pariter et in, et vsque ad, [gap: Greek word(s)] Erasm. l. 6. apoph.

Gorgo Cleomenis filia.

Cum pater aliquando mandasset, vt cuidam mercedis nomine daret frumentum, et elogium addidisset, Docuit enim me vinum reddere sua uius: Ergo, inquit, ô pater, et vini plus bibetur: et qui bibent, delicatiores, deterioresque reddentur. Quis satis praedicet hanc puellam, et sene et viro seueriorem? Atqui solet hic sexus maxime capi rebus suauibus. Plutarchus in apophthegmat. Lacaenarum.

Eudamidas.

Cuidam laudes Athenarum praedicanti, Quis (inquit) eam ciuitatem merito laudet, quam nemo dilexit factus seipso melior? Non iudicauit eam vrbem esse dignam vlla laude, quae sic esset corrupta delitiis ac viciis, vt nullus in ea libenter viucas euaderet melior, sed deteriores omnes. Tacite praeferens Spartam Athenis, in qua qui vixisset, efficeretur melior. Plut. Lac. apoph.

Lycurgus.

Cum statuisset inuadere delicias, luxumque: et in his quoque tollere diuitiarum admirationem, institult syssitia, hoc est conuiuia publica. Percontanti vero, cur ea constituisset, sic vt in singulis conuiuiis pauci cum armis discumberent: Vt, inquit expediti sint ad parendum imperatis, et si quid tumultus inciderit, penes

paucos sit delictum, sitque inter omnes potus ac cibi aequa portio: denique non solum in esculentis ac poculentis, verum ne in stratis quidem, aut vasis, aut alia re quacunque plus haberet diues quam pauper. His rationibus cum diuitiis detraxisset admirationem, postquam nemo erat, qui vel vti posset illis, vel ostentare, dicebat amicis: Quam praeclarum est, ô amici, ipsa re declarasse cuiusmodi sint diuitiae, si quando caecae sunt, carentque spectatoribus et admiratoribus Interim obseruabat, ne quis prius domi sumpta coena veniret ad publica conuiuia, expletus aliis cibis, aliove potu. Quod si quis cum caeteris non biberet, edereive, cum vituperabant, vt qui aliis eduliis delinitus, abhorreret a victu communi. Porro qui palam conuictus esset id fecisse, ei mulcta dicebatur. Vide Agis, qui multo post Lycurgum tempore rex fuit, debellatis Athenien sibus domum reuersus, cum vellet quadam die coenam capere cum vxore, a syssitiis poscenti, praefecti militiae non miserunt. Ea res cum postero die innotuisset Ephoris, mulctam illi dixerunt. In eodem facto geminum exemplum nobis est proditum: primum frugalitatis, deinde seueritatis, cum in causa non graui leges nec regi pepercerint. Plut. in Lacon.

Agesilaus.

Sciscitante quodam ab Agesilao, Quid Spartae fructus attulissent Lycurgi leges? Voluptatum, inquit, contemptum, videlicet indicans, non alia magis ex re nasci reipubl. corruptelam, quam ex deliciis. Plutarch. in Lacon.

Idem.

Cum audiret quendam mirari, cur rex cum caeteris Lacedae moniis tam frugali cibo vestituque vteretur? Pro hacfrugalitate, inquit, optimam messem metimus libertatem. Quo dicto ostendere voluit, nihil aequo libertati contrarium esse, ac voluptatem. Plut. in Lacon. apoph.

Idem.

In Asia domum contignationem ex quadratis trabibus factam aspiciens, aedium berum rogauit, num apud illos quadrata nascerentur ligna? eo negante, sed rotunda dicente: Quid igitur, inquit, si quadrato essent, rotunda faceretis? Notauit autem luxum, et pretiosam illam in aedificandis aedibus solertiam. Plut. in apoph.

Idem.

Thasiorum gens cum Agesilao Lacedaemoniorum regi cum exercitu per eorum agros proficiscenti, honoris gratia mitterent farinas, an seres, bellaria, liba ex melle condita, omnis generis alia maximi precij tum esculenta tum poculenta: praeter farinas nihil accepit, sed reliqua auferri iussit, vt inter Helotes et mancipia distribuerentur. Sciscitantibus autem, cur id faceret? respondit: Non decere, qui virtutis studio tenerentur, id genus delicias recipere. Sapienter ostendens, nihil seruilius et abiectius esse. quam gulae ventrisque voluptatibus obnoxium viuere. Plut. in apoph. Lacon.

Lysimachus.

Lysander.

Cum filiabus suis non permitteret, vt vestes a Dionysio datas induerent: interrogatus: Quamobrem hoc faceret? Ne, inquit, luxuria conspicuae, turpiores videantur, quam fucrunt antea. Baus. lib. cap. 33.

Epaminondas.

Epaminondas a quodam ad coenam inuitatus, quum bellariorum, obsoniorum et vnguentorum apparatum inuenisset, euestigio abiit, dicens, Ego tesacrificare non lasciuire putabam. Plut. in apoph.

Idem.

Quum coquus impensae rationem collegis redderet, maximum olei sumptum duntaxat aegre tulit: sed collegis admirantibus, impensam quidem sibi non displicere, dixit, sed quod tantum olei intra corpus ipse accepisset. Damnauit autem luxuriam in nullo magis, quam in semet ipso, quem adeo prodigum olei fuisse in vnctione corporis fatebatur, vt hacin re omnes facile superarit. Plutarch. in apoph.

Cyrus.

Persae, quoniam regionem habebant montuosam asperamque, cupiebant eam campestri ac molliore commutare. Id non passus est Cyrus, dicens: Quemadmodum plantas ac semina, sic hominum mores ad regionis habitum immutari. Sentiens, se velle duros homines et laboribus accommodos. Nam mollis ac fertilis regio, molles et ignauos gignit homines. Plut. in apoph.

Xerxes.

Iratus Babyloniis, quod a se defecissent, postquam illos in potestatem suam redegit, interdixit ne ferrent arma, sed psalteriis tibiisque cane rent, scorta alerent, cauponas haberent, ac sinuosis tunicis vterentur: quo voluptatibus molliti non molirentur denuo defectionem. Plutarchus in apoph.

Demtrius Phalereus.

Conspicatus iuuenem luxuriosum, Ecce, inquit, quadratam statuam, habentem syrma, ventrem pudenda et barbam. Stob,

Alexander.

Darij regiam ingressus, quum vidisset sublime cubiculum, et in eo stratum, mensas, caeteraque omnia mirifico ornatu instiucta: Hoccine inquit, eratimperare? Sentiens non esse regium, huiusin di delitiis indul gere. Plut. in Alex. vita.

Idem.

Lectum ingressus, exeussis accurate stragulis, dicere solebat: Num quid hîc delicatum aut superfluum mater addidit? Adeo abhori ebat a muliebribus deliciis. Ibid.

Crassus.

Brutus quidam quum halneas patrimoniumq. omne pene vendidisset, pecuniamque luxuriose dilapidasset, diceretque se sudare, Crassus orator respondit, Non mirum est (inquit) quod ita sudas, modo enim existi de balneis. Notauit autem hominis luxum, qui in causa erat, vt balneum, et alia diuendere coactus esset. Brus. lib. 3. cap. 33.

Scipio minor.

Cum non ignoraret luxuria et voluptatibus militum eneruari vires, omnem luxum, et voluptatem e castris suis amoueri iussit, voluitque, vt milites stantes coenarent ob sonium, non igni coctum. Plutarchus in apoph.

Idem.

Audiens iuuenem quendam placentam ex melle vrbis similitudinem compactam, Carthaginemque nuncupatam, conuiuis diripiendam dedisse, equo priuauit: rogatus autem, cur militem equo indignum iudicaret? Quia, inquit, me prior Carthaginem diripuit. Quo dicto militem damnauit ignauum, qui

gluae deditus, cum placentis potius melle conditis, quam contra hostes pugnaces, bellum suscipiebat. Plut. in apoph.

Idem.

Quum Meminij cuiusdam tribuni militum iumenta intercepisset, vasculis lapideis refrigerando vino paratis, ac poculis Thericlis, hoc est, operose factis onusta: Mihi quidem, inquit, ac patriae dies triginta, tibi ipsi vero per omnem vitam, cum talis sis teipsum inutilem reddidisti. Significans, bellum quod pro patria gerebatur, mensem fortasse duraturum. Parum autem esse, quod tum militem praeitaret inutilem: sed multo grauius, quod si pergeret esse talibus moribus, perpetuo ciuis inutilis esset futurus. Ibid.

M. Cato.

Albidium quendam, qui omnia sua bona dilapidauerat, audiens conquerentem, domum sibi incendio consumptam esse: Proteruia, inquit, fecit. Erant autem Proteruia apud veteres ethnicos sacrificia, in quibus mos erat, vt si quid ex epulis superfuisset, igne consumeretur. Brus. lib. 3. cap. I.

Idem.

Iam rempublicam nequaquam saluam fore dicebat, in qua piscis, pluris quam bos venderetur. Sensit autem vir prudentissimus, nihil aeque in republica pestiferum esse, quam si ciues luxu et deliciis diffluant. Praecipuus olim luxus erat in piscibus. vnde legimus mullum sex num mum millibus emptum. Plut.

Idem.

Quendam qui agros mari vicinos ob luxum vendere coactus est, aiebat se mirari, quasi plus nosset quam ipsum mare. quod enim illud vix paulatim assuebat, ille facile deuorârat. Eras. lib. 5. apoph. ex Plut.

Cicero.

Faustus Syllae filius, consumptis paternis bonis suppellectilem propter aerisalieni magnitudinem proscripsit. Cicero hominis miseriam irridens, Hanc, inquit, magis amo quam patris eius proscriptionem. Proscriptio quippe Fausti, sibi soli nocumento erat, qui solus non habebat vnde post haereditatem paternam iam consumptam, commode viueret. Parentis autem crudelis proscriptio, infinitis ciuibus et Reipublicae damno fuit. Plut. in apophtheg.

Pompeius.

AEgrotanti Pompeio medicus prae scripserat, vt turdis vesceretur. Quumque hi quibus datum erat negotium, negarent inueniri (non enim erat tempus: quo genus hoc auium capi solet) admonuit aliquis apud Lucullum inueniri posse, qui turdos toto animo alere solitus esset: Itane, inquit Pompeius, nisi delitiis deditus esset Lucullus, nequaquam viueret Pompeius? Contemptoque me dico, cibis parabilibus vsus est. O vere masculum animum, qui ne vitam quidem deliciis acceptam ferre sustinuit! Plut. in apoph.

Lucullus.

Quum oeconomus Lucullo coenam modestam apparasset, accersitum obiurgauit: iilo dicente, Non putabam sumptuoso apparatu opus esse, quum solum esses coenaturus, Quid ais, inquit Lucullus, an ignorabas apud Lucullum hodie coenaturum Lucullum. Plut. in apoph.

Gallus.

rum rerum, cum magnam pecuniam dixisset datam Magio praefecto a Pisone, ne prouincialium iniurias a se delatas aperiret, Scaturusque Magij tenuitatem inopiamque redargueret: Festiue inquit, erras Scaure: ego non magnam conseruasse dico, sed tanquam nudus nuces legeret, in ventrem coniecisse. Notauit autem hominis luxuriam, qua ad summam adactus inopiam erat. Brus. lib. 3. cap. I.

Tiberius Caes.

Attilio Butae viro praetorio, quum ad inopiam per luxum ac socordiam redactus, fateretur ac deploraret paupertatem suam: Sero, iquit, experrectus es. Dormiunt temulentiae ac luxui dediti, verius quam viuunt, nam vita vigilia est. Seneca in epistolis.

Caligula.

Luxu prodigioso vtens, vt calidis rigidisque vnguentis lauaretur, pretiosissimas margaritas aceto liquefactas sorberet, conuiuiis ex auro panes et obsonia apponeret, nummos non mediocris summae e fastigio basilicae Iuliae per aliquot dies spargeret in plebem, Liburnicas naues gem matis puppibus, et versicoloribus velis fabricaretur: subinde dicebat, Aut frugi hominem esse oportere, aut Caesarem. Erasm. lib. 6. apophth. ex Suetonio.

Heliogabalus.

Adhuc priuatus, cum luxuriosus omnibusque voluptatibus deditus esset, reprehensus a quodam, qui dicebat: Ah non times vir Luxuriosissime, ne post tot delicias pauper fias? Quid melius, inquit, quam vt ipse mihi hae res sim, et vxorimeae? Rom. histor. Scriptores.

Idem.

Anonymus.

Monachus quidam AEgyptius, interrogatus, cur toties voluptates sibi subtraheret? Ideo subtraho, respondit, vt irae causam et occasionem prae cidam. Scio enim, illam semper de voluptatibus belligerari, mentemque meam perturbare, et cognitionem ipsam fugare. Nicephor. lib. II. cap. 43. Ecclesiast. historiae ex Euagrio.

Alphonsus.

Idem.

Eques quidam ingens patrimonium per luxum ac libidinem absorbuerat, atque insuper magnam aeris alieni vim contraxerat. Pro hoc intercedentibus quibusdam apud Alphonsum regem, ne saltem, quae debebat, corpore luere cogeretur. Alphonsus respondit: Si tantam pecuniam vel in sui regis obsequium, vel patriae commodis, vel subleuandis propinquis impendisset, audirem. Nunc quoniam tantas opes impendit corpori, par est vt luat corpore. Erasm. lib. 8. apoph.

Ludonicus XII. Gall. rex.

* Cuidam referenti, solitos olim et canibus et capellis abstinere sacerdotes, vt non modo attingere, sed ne appellare quidem liceret: At, inquit, pessime hoc obseruatur a Cardinali Albretio, qui caprinis carnibus haud illibenter vescitur, et canum agmina pro venatione habet in deliciis. Annal. Franciae.

Huc aliqua ex parte pertinent apoph. de Prodigalitate, Crapula, Lautitiis, Intemperantia. Ebrietate, etc.

DE MAGISTRATV ET GVBERnatione reipublicae.

CLEOBVLVS.

EAM Rempub. bene compositam existimabat, vbi magistratus magis infamiam miam quam legem metuunt. Plutarchus in conuiuio septem sapientium, et Stob. ser. 41.

Bias.

Optimam esse rempublic. dixit in qua legem omnes perinde ac tyrannum metuunt. Ibid.

Thales.

Eam rempubl. saluam esse putabat, quae ciues neque praediuites nec admodum pauperes contineret. Ibid.

Pittacus.

Chilon.

Optimam pronuntiauit rempubl. quae maxime leges, minime autem Rhetores audiat. Ibid.

Periander.

Periander felicem fore eam rempubl. putabat, in qua cum reliqua aequalia existimentur, virtute quod melius, vitio autem quod deterius est, designatur. Ibid.

Idem.

Interrogante quodam cur imperium non deponeret? dixit, Quoniam, per vim imperanti, etiam vltro desistere periculosum est. Stobaeus Ibidem.

Solon.

Idem.

Eam item remp. in primis probabat, in qua viri boni honoribus afficerentur, mali poenis coercerentur. Stob. ibid.

Idem.

Interrogatus quanam ratitone rite respub. gubernari possit? respondit, Si tam in dignarentur illi quibus non est facta iniuria, quam quibus facta est. Stob. ser. eod.

Heraclitus.

Rempubl. vt deploratam contempsit, eique dare leges quum rogaretur, recusauit. Secessit autem in templum Dianae, ibique cum pueris ludebat talis. Circunstanti et admirandi populo: Perditi, inquit, annon praestat hoc agere, quam vobiscum Rempubl. administrare? Laert. lib. 9 cap. I.

Antisthenes.

Rogatus, quomodo ad Rempublicam capescendam sit eundum? Velut, inquit, ad ignem, ne nimis admotus exuraris, procul amotus frigescas. Stob. ser. 43.

Bion.

Dixit, oportere bonum virum a magistratu discedentem, non ditiorem, sed clariorem euasisse. Stob. ser. 43.

Pythagoras.

Dicebat primum luxuriam ciuitates ingredi, deinde saturitatem, postea contumeliam, postremo exitium. Stob. ser. 41.

Idem.

Eam ciuitatem optimam esse dixit, quae viros bonos habet. Ibidem. A Socrate idem dictum est saepius.

Idem.

Principes constitui iussit illos, qui a teneris bene educati sint, et iam adulti aetatem suam lucri gratia non prostituerint. Ibid.

Idem.

Dicere solebat, beatas esse respub. quae ab illis regerentur, qui aut ipsi saperent aut sapientiae incumberent. Cicero ad Quintum fratrem.

Zeno.

Solitus est dicere decorandas esse vrbes non pretiosis ornamentis, sed inhabitantium virtutibus. Stobaeus serm. 41.

Socrates.

* Felicem illius Reipub. constitutionem esse ducebat, in qua praefecti et magistratus socierate coniungerentur. Eam item in qua plurima virtuti praemia proposita sunt. Praeterea, eam optime habitari, quae secundum leges viueret, et iniustos puniret. Stobaeus ser. 41.

Chrysippus.

Rogatus cur non administraret Rempublicam, dixit. Quia si quts male rexerit: displicebit diis: sin bene, ciuibus. Stob. ser 43.

Aristoteles.

* Dicebat prudentes magistratus debere non propter officium aut imperium, sed virtutis causa admirationem sui parere: vt etiam immutata fortuna eisdem laudibus digni censerentur. Stobaeus eodem sermone.

Epictetus.

* Quemadmodum, inquit, faces in portu sublatae, magna flamma in paucis cremiis excitata, nauibus per mare errabundis multum a aexilij ferunt: sic et vir splendidus (i. prudens magistratus) in vrbe periclitante, paucis ipse rebus contentus, magnis beneficiis ciues afficit. Stob. cod. ser.

Theophrastus.

Percontatus, quidnam rempublicam conseruaret? respondit, Praemium et poena. Stobaeus sermone 41.

Epaminondas.

Quum Epaminondae per inuidiam et contumeliae gratia sordidus quidam et contemptus magistratus de legatus esset a populo Thebano, non aspernatus est, dicens: Non solum magistratum ostendere virum, sed virum vicissim ostendere magistratum. Itaque se gessit, vt deinceps tanquam honestum munus a multis ambiretur, quum antea nihil fuerit, quam cura, sordes et stercora ex angiportis eiiciendi. Eras. lib. 5. apoph. ex Plutarcho.

Phocion.

Capitis iam damnatus cum esset, atque huius amici caeteri qui simul cum illo damnati fuerant, flenes du cerentur, ex inimicis quidam obuiam factus, post multa eonuicia in faciem Phocioni expuit. Tum Phocion ad magistratum clamans, Non hunc, inquit, compescet aliquis indecore se gerentem, Ita vir sanctissimus, etiam moriturus publicae disciplinae curam habere voluit. Plutar. in Phocione.

Agasicles.

Interrogatus, quonam pacto magistratus, nullo stipatus satellitio, imperare suis posset, respondit, Si ita imperet suis, vt pater filiis. Quo innuit, si magistratus beneuolentia et

bene factis adiungeret sibi ciuium animos, non opus esse barbarico conductioque satellitio, cum nullos haberent corporis custodes tutiores quam ciues, erga quos patri gererent affectum. Plut. in Laco.

Agesilaus.

Magistratus officium esse dicebat, Erga rebellantes audacia, erga subiectos beneuolentia vti. Plnt. in Lacon. Vt postea dixit Virgilius principis artes esse, Parcere subiectis et debellare superbos.

Idem.

Rogatus a quodam cur Spartanorum Respub prae caeteris secundis re bus floreret: Quoniam, inquit, plus caeteris in hoc sese exercent, vt pariter et imperare et parere sciant. Sensit vir prudentis imus, ciues disciplinae capaces, causam esse incolumitatis publicae. Plut. in Lacon. apoph.

Themistocles.

Cleon cum primum statuisset Rempubl capescere, amicis in vnum locum conuocatis, eam quae ei cum illis intercesserat: amicitiam dirupit, tanquam quae in administratione ciuitatis rectum ac iustum institutum emoliat, et transuersum agat. Themistocles contra, qui, cum quidam moneret, vt praeclare magistratu fun geretur: nequaquam, inquit in eo sessurus sum throno, in quo amici non meliore sunt futuri conduione, quam inimici. Non enim ciuitas homines amicis et sodalibus carentes, sed commodos et temperantes requi rit. Antonius in Melis. par. 2. serm. I.

Agathon.

Dicere solebat, magistratum trium debere meminisse. Primum, quod im peret hominibus: deinde, quod secun dum leges: tertio, quod non semper im peret. Stob. ser. 43.

Apollenius.

Cum vidisset in Domitiani aedibus, quendam senio iam confectum magistratum inhianter affectare, atque imperatori ceu seruum se submittere: Huic, inquit, ô Damis, non persuasit Sophocles, vt agrestem dominum furiosumque aufugeret. Brus. libro 5. cap 5.

Fabius Max.

Fabio iam sene filius illius consul factus est, qui cum publicitus multis audientibus habuisset orationem. Fabius conscenso equo praecedebat. Quum autem iuuenis lictorem misisset: qui patrem iuberet equo descendere, alij quidem factum hoc auer sati sunt. At Fabius ab equo desiliens, non habita aetatis ratione, accurrit. ac filium complexus: Euge, inquit, fili. sapis: qui intelligas, quibus impres, et quam magnum magistratum susceperis. Plutar.

Scipio minor.

Quum in censura Mumium collegam haberet, festiue grauiterq. pro rostris dixit, se ex maiestate Reipub. omnia facturum, si sibi Quirites collegam dedissent, siue non dedissent. Plu in l. de Viris illustribus cap 58. Val. Max. l. 6. c. 4.

M. Cato.

Exortans magistratus ad sumendas poenas de his qui delinquerent, di cebat eos qui maleficos prohibere possent, nec facerent, lapidados esse. sentiens, illos de vniuerso populo pessime mereri, quo ad scelerum licentiam inuitarent improbos. Plut. in apopht.

Alex. Seuerus.

Honores iuris et gladij nunquam vendi passus est, dicens, Qui emit et vendat necesse est. Hoc ethnicus, et iuuenis, quid iam decet principes Christia nos? Lampridius et Brus. lib 4. c. 5.

Aphosus.

Dicere solebat, eos, qui aliis praeessent, tanto priuatis hominibus meliores esse oportere, quanto honoribus et dignitate antecellerent. Sentiens, tum demum subditorum mores recte formari posse, si hi quibus reipublicae gubernatio commissa est, vitae inculpatae exemplo praecedant, vt vinum sint exemplar omnis virtutis. Panormit. libr. 6. de rebus gestis Alphonsi.

Idem.

Magistratum, cotem appellare solitus est, quo hominum ingenia probarentur. Quemadmodum enim argentarij ad aurum atque argentum probandum cote iudice vtuntur: sic magistratibus se vti, rex docere voluit, quo ciuium mores atque animos exploraret. Magistratus enim, vt communi prouerbio celebratur, virum iudicat: quod quidem Pittaco Mitylenaeo et Soloni alij tribuerunt. Quanquam Aristoteles l. 5. Moralium, Biantis nomine citarit. Est autem sensus, vix satis perspici posse mores et ingenium in vita hominis priuata. Alphonsi dictum recitat. Panormit. libr. 3.

De magistratuum delectu.

Socrates.

DIcere solebat absurdum esse, cum artes manuarias nemo exerceat qui eas non didicerit: neque quisquam aliud faciendum locet ei qui eius opificij sit plane ignarus: ad publicos magistratus admitti eos, qui terum omnino rudes essent. Erasm. lib. 3. apophthegm.

Plato.

* Censebat publico munera nemini esse concedenda, quod nominatus ad ea capessenda diues esset, aut huiusmodi quicquam possideret, vt robur, magnitudinem generis claritatem: sed ei qui legibus pareret maxime, et hac re caeteris in ciuitate praestaret. l. 4. de legibus.

Chilon.

Fratri quaerenti, quod Ephorus ipse non crearetur, quum ille esset: Ego, inquit, iniuriam ferre noui, tu non: significans neminem esse idoneum magistratui, qui non possit dissimulare multa praeter aequum et bo num facta. inxta illud [gap: Greek word(s)] , id est, Princeps aequa et iniqua pariter audias. Laer. in Chilone.

Antisthenes.

Admonuit Athenienses, vt asinos aeque atque equos deligerent ad agriculturam. Quum illi dicerent hoc animal esse alienum ab aratione: Quid refert, inquit, quum in vestra republica duces sint qui nunquam didicerunt administrandi rationem: sed hoc satis est, quod a vobis delecti sunt? Sentiens, multo absurdius esse, ei commendare rempubl. qui gubernandi artem non tenet, quam si asinum pro equo adhibeas aratro. Laer. l. 6. c. 1.

Carneades.

Cum in senatu dixisset, neminem consulem, neminem praetorem aut imperato em esse, nisi sapientem Albino, qui tum praetor erat, audiente, subridens ait: Ego igitur tibi Carneades praetor esse non videor, quia sapiens non sum? Brusonius libro 4. cap. 5.

T. Manlius.

M. Cato.

Ciues incusabat, quod semper iisdem committerent magistratum. Videmini enim, inquit, aut vllum habere magistratum, aut indicare paucos esse dignos magistratu. Quorum alterum erat male sentire de publica potestate: alterum, de ciuibus Plut. in Ro. apoph.

Idem.

Censuram petens, quum caeteros competitores videret supplices, populoque blandientes, ipse clamabat, populo opus esse medico austero, va lidisque remediis: proin eligendum non qui iucundissimus esset, sed qui inexorabilis. Atque haec dicens, ante omnes censor creatus est. Agnouit populus morbum suum: eoque Cato plus valuit obiurgando, quam caeteri blandiendo. Ibid.

Saturninus.

Quum milites illi peplum imperiale imposuissent, aduocata concione de seipso dixit: Commilitones, bo num ducem perdidistis, et malum prin cipem fecistis. Ante fuerat egregius sed quoniam in imperio fuerat feuerior, ab iisdem a quibus imperator factus fuerat, interemptus est. Non quiuis ad quoduis munus idoneus est Trebellius Pollio.

Augustus Caesar.

Romanum admonuit magistratum, vt Rempublicam committerent iis qui vsu et experientia rerum plurimum possent. nec eam sinerent pendere ex cuiusquam voluntate. Nihil enim in Repub. perniciosius esse putauit, quam si magistratus rerum imperitus dominium obtineat. Xiphilinus Dionis abbreuiator, in Augusto.

Idem.

Cum aegre ferret, quod Caius, quem Agrippa eius filius susceperat, nondum adolescens consulatum periisset graui dolore affectus, precatus est, ne vnquam inciderent in huiusmodi tempora, in quae ipse olim inciderat, vt minor XXI. annis consul fieret. Cumque adhuc instaret, respondit: id imperium deferendum esse ei, qui nihil peccaret, quique posset studiis populi Romani obsistere, deinde vt eos modestiores faceret. Dion. Nicaeus in Aug.

De magistratuum molestiis ac variis sollicitudinibus.

Democritus.

DEmocritus dicere solebat, melius esse regi ab aliis, quam regere homines malos. Stob.

Chrysippus.

Rogatus, quare ad Rempublicam non accederet? Quia, inquit, si male administrauero, deos: si bone, cuies habebo iratos. Laert.

Alcibiades.

Dicere solitus est de suis factis, se Dioscurorum vitam, viuere. Nam dum populi gratiam obtineret, diis parem se videri: cum vero illam amisisset, nihil a mortuis discriminis habere. AElian. l. 13. de Var. hist.

Themistocles.

Audiens quosdam ambire magistratum: Si mihi, inquit, duas ostenderetis vias, quarum vna ad sepulchrum, altera ad tribunal duceret, multo libentius ingrederer eam quae recta ad sepulchrum duceret. Non ignorauit sane vir sapientissimus, quantae curae, molestiae, vexationes, circumueniant eos, qui in magistratu constituti, omnibus expositi esse coguntur,

Demosthenes.

Ad iuuenes quod habebat familiares, dicere solebat: Sibi gnaro iam quantum inuidiae, metus calumniae ac discriminis sit expectandum ad Rempub. accedenti, si ex duobus alterum sit eligendum citius in exilium iturum, quam ad suggestum aut tribunal. Eras. l. 4. apoph ex Plut.

Seleucus.

Frequenter dicere solitus est, pau cis notum esse, regum aut magistratuum quantae sint curae. Alioqui nullum inuentum iri, qui regium diadema humi proiectum tolleret. Eras. l. 8. apoph. Stob. ser. 46. Antigono ascribit, cuius dicti meminit etiam Val. Max. l. 7. c. 2.

Antigonus.

Cum regium sibi traditum accepis set diadema priusquam capiti imponeret, dixisse fertur: O nobilem magis quam foelicem pannum! quem si quis penitus, cngnoscas, quam multis solicitudinibus. periculis et miseriis sit refertus, ne humi quidem iacentem tollere vellet. Val. Max. lib. 7. cap. 2. Stob. ser. 46.

Pompeius Magnus.

Quum ex literis senatus intellexisset, omnia quae Sylla armis obtinuerat, in ipsius potestatem esse tradita populi suffragiis centuriatis, percusso foemore dixit, Proh, nunquam finienda pericula! quanto satius erat obscu rum nasci, si a militaribus curis nunquam dabitur recedere: nec hac exuto inuidia, licet cum vxore ruri vitam degere? Magnam potentiam ambit inexpertus, odit expertus, sed deponere tutum non est. Plut.

Alphonsus.

Coenam senex quidam importunus et garrulus quum sine fine obreperet, exclamasse fertur, et dixisse, Asinorum conditionem esse potiorem quam regum. Nam illis dum nascuntur, dominos parcere: regibus neminem. Antonius Panorm. et AEneas Syluius de dictis et falsis Alphonsi.

Idem.

De magistratu momentaneo.

Cicero.

CVm Caninium consulem postremo anni die a Caesare factum videret, qui tamen postero die consulatum pro more alteri tradere eogebatur, incose de breui eius magistratu iudicans. Consulem, inquit, habuimus vigilantissimum et fortissimum, qui in toto suo consulatu somnum non vidit. Xiphil. Nicaei abbreuiator, in Casare.

Idem.

De Caninio Reuilio cum paruo tempore consul fuisset, sex videlicet meridianis horis, idem dixit, Consulem habuimus tam seuerum, tamque censorium, vt in eius magistratu nemo pransus sit, nemo coenauerit, nemo dormierit. Eras. l. 4. apoph.

Idem.

Vatinius cum morbo laboraret, et eo nomine in Ciceronem inueheretur, quod aegrotantem non accessisset: Volebam, inquit Cicero, in tuo ve nire consulatu, sed me nox occupauit. Ibidem.

Idem.

Maturemus, ait, vt hominem ante sui consulatus, exitum praeueniamus. Plutarch. Talis fuit autem sub Galieno imperatore postea Marius tyrannus, vt scribit Trebellius Pollio, qui vna die factus est imperator, altera visus est imperare, tertia interemptus est.

M. Votacillus.

In C. Seruilium, qui vno tantum die consul fuit, ita lusit: Ante Flamines nunc consules diales fiunt. Abusus est voce, Diales: quasi a die deducta sit, ac non magis a Ioue, cui Flamines instituebantur. Macrob. libr. 2. cap. 2. Saturn.

De magnanimitate.

Democritus.

* SCiscitatus, quid esset magnanimitas? respondit, Leuiter ferre frustrationem. Stob. ser. 106.

Socrates.

* Quidam ei cum alio quodam colloquenti filium eius mortuum esse nuncup auit, ille vero colloquio absoluto. Nunc, inquit, abeamus, Sophronisci funus curaturi. Eod. ser.

Diogenes.

*Aduersis quibusdam casibus pres sus, dixit, Euge, ô fortuna, tu viriliter mihi praees. Eod. ser.

Phauorinus.

* Dicebat, virum in vera magnanimitare et pbilosophia educatum, ante quam calamitates ingruant, animi tranquillitatem intra se reconditam habere. At, inquit, in rebus aduersis aliena consolatione opus habere, id tranquillitatis animi modum excedit Ibidem.

Aristoteles.

* Magnanimitatem describens dicebat esse virtutem, per quam vtraque fortuna honor et ignominia feruntur. Item, magnanimitatis esse decenter ferre et felicitatem et infelicitatem, et honorem et ignominiam, non admirari delicias, neque clientelas, neque potestates, neque vi ctorias publicorum certaminum, et simul habere mentem immotam et excelsam. Magnanimus autem est, qui neque vitam amat aut magnificat, simplex moribus et generosus, qui iniuria lacessiri possit, nec pronus sit in vindictam. Sequitur autem magnanimitatem simplicitas, ingenuitas, et veritas. l. de virtutibus.

Xanihippe.

* De Socrate marito suo dicebat eum infinitae mutationes et remp. et ipsos occupassent, in omnibus similem se vidisse Socratis vultum, et excuntis domo et domum redeuntis. Ad omnia enim concinnus et magnanimus erat: quamobrem nihil vnquam ipsum tristitia affecit. Stob.

Anonymus.

* Magnanimus est, inquit, qui omnia facile fert: pusillanimus vero, qui ne parua quidem. Stob. ser. 7.

Epictetus.

* Dicebat esse quosdam leuiter magnanimos, qui tranquille facerent absque iracundiae motu aeque magna atque alij vehementer impetuosi et iracundi. Arrian. in dissert.

Vide apoph. de Constantia, Fortitudine, Prudentia, Moderatione animi, Fortuna, etc.

De magnificentia.

Nicias.

ideo a populo in iudicium vocatus, ait: Sint mihi ipsi, non populo Atheniensi tanti sumptus facti, meumque operibus ipsis nomen inscribam. Pontan. cap. 12. de Magnificentia ex Plutarch.

Plato.

Videns Agrigentinos magnis impensis multa aedificia extruentes, dixisse fertur: Agrigentini quasi semper victuri aedificant, et comedunt quasi semper morituri. Notauit autem vanam illam aedificiorum condendorum magnificentiam, cum homo fra gile et caducum animal, faclie tugurium habere possit, in quo ad paucos annos, quibus in hoc mundo quasi in alieno solo obambulat, a tempestatis intemperie se defendat. AElian. li. 12. de Var. hist. Idem de Rhodiis dixit Stratonicus apud Plutarchum.

Augustus Caes.

Cum vrbem Romam multis modis et ornasset et communisset, atque etiam in posterum (quod quidem in ipso fuit) tutam reddidisset, non sine causa glorians dicere solebat. Romam lateritiam accepi, marmoream relinquo. Nihil principi magnificentius, quam si ditionem, quam accepit, reddat statu meliorem. Sueton. in eius vita. Pontanus, cap. 32. de Magnificentia. Erasm. Rot. lib. 4. apophthegm.

De maledicentia, ac mordacitate.

Pythagoras.

QVodam dicente, Nimium mihi maledicis ac plus satis derides. Atqui, inquit, spleneticis etiam aeria et amara prosunt, dulcia nocent. Anto. in Melissa, parte 2. sermone 78.

Aristippus.

Audiens quendam temere hominibus maledicentem. Vtinam, inquit, tu linguae tuae, sicut ego aurium mearum, dominus esses. Laert.

Empedocles.

Interrogatus, cur cum mala audiret, tam indignanter ferret maledicta? Quia, inquit, ne laudationes quidem mihi iucundae forent, nisi maledicta mihi molesta essent. Max. serm. 16. de Admonitione.

Diogenes.

Cuidam conuiciatori, At nec mihi, inquit, credit quisquam, te laudanti: nec tibi, me vituperanti. Ant. in Meliss. parte 2. ser. 59.

Idem.

Isocrates.

De Atheniensium ciuitate dicere solebat, eam scortis simillimam esse. Et enim qui illarum venustate caperentur, velle quidem omnes rem cum ipsis habere: neminem tamen tam sui ipsius contemptorem, qui matrimonium cum illis iungere dignetur. Ita Atheniensium ciuitatem ad peregrinandum in ea iucundissimam esse, omnibusque totius Graeciae ciuitatibus praestantiorem: ad inhabitandum vero non item securam ac tutam esse. Innuit autem, domesticos in ea sycophantas, conuiciatores et obtrectatores, atque eorum qui se populares videri vellent, insidias. AElian. l. 12. de Var. hist.

Zoilus.

Zoilus Amphipolitanus, Polycratis auditor, qui canis Rhetoricus nominatus est, homo studiosus male loquendi, cum non solum in Homerum, Platonem, aliosque praeclaros ac magnos viros stylum stringeret, sed vbique

litibus et perniciosis etiam contentionibus operam daret, rogante quo dam erudito viro, Quamobrem omnibus male diceret? Quoniam, inquit, male facere cum velim, non possum. Exprimit autem omnium, maledicentium et detrectantium personam Zoilus, qui dum non inueniunt qua ratione facto laedant, dentibus caninis et lingua amarulenta in bonos inuehuntur. AElian. l. 11. de Var. hist.

Socrates.

Ei cum nuntiatum esset, a quopiam eum maledictis incessi: Bene, ait, loqui non didicit Laert.

Plato.

Quodam narrante nonnullos esse qui ipsum maledictis insectarentur: At ego inquit, si viuam, vt illis fides non habeatur. Anton. par. 2. serm, 69. Melissae.

Arictoteles.

Cum ad imprudente quodam male audiret: Tu inquit, et conuicia facile audis, et libenter dicis: mihi autem et dicere non est consuetum, et audire iucundum. Ant. in Meliss. par. 2. serm. 72.

Melissus.

Quum probro illi daretur, quod maledictis indignaretur: Si maledicta, inquit, aequo animo admittam, ne laudes quidem sentiam. Brus. lib. 1. cap. 16.

Philostratus.

AElianus quum Philostrato roganti, quid operis cuderet, dixisset se opus in tyrannum nuper mortuum cudere admirarer, inquit Philostratus, si viuentem accusasses. Superstitem siquidem tyrannum incessere, viri opus est: mortuum vero cuiusque. Brus. l. 1. c 16.

Lysander.

Cum in publico quodam conuen tu quendam audiuisset, liberius quam par videbatur, contra ipsum loquentem: Tua inquit: verba ciuitate opus habent. Quo dicto notauit eius in dicendo libertatem, quae quidem in conuentu facile fertur, sed alio loco non itidem. Plut. in Lac.

Cleomenes.

Cleomenes maledicenti ait: An propter hoc tu omnibus maledicis, ne tempus de tua loquendi malignita te habeamus? Plut. ibidem.

Agesilaus.

Quoties audiebat aliquos ab aliis laudari aut vituperari, existimabas non minus esse dicendos eorum mores qui loquebantur, quam eorum de quibus loquebantur. Sensit vir prudentissimus, qui auide obtrectantes alienae laudi, magis prodere morbum suum, quam detegere mores alienos: et qui ob res parum honestas laudant quempiam, aut ob laudabiles vituperant, indicare stultitiam, suam per uersumque iudicium. Plut. in Lacon. Eras. l. 1.

Alcibiades.

Canem mirae magnitudinis abscissa cauda per vrbem dimisit: hoc quum multis stultum atque ineptum visum esset monentibus eum amicis: ac sermones qui de eo circumferebantur enarrantibus, ridens Alcibiades, Sic inquit, res, vt intenderam, succesit. Hoc enim Atheniensibus loquendi volui prae bere argumentum. vt eos a peioribus, quae de me et aliis quoque hominibus conuiciose loquuntur, nouis his auerterem. Plutarch. ia Alcibiade.

Chabrias.

Ab improbo quodam multis conuiciis affectus: Bene, inquit, fecisti, quod nihil eorum quae insunt praetermisisti. Ant. in Melis. par. 2. ser. 69.

Memnon.

Quo tempore bellum gerebat ad uersus Alexandrum pro Dario rege, militem quendam mercenarium multa conuicia petulanter iacientem in Alexandrum, hasta percussit: Ego, in quiens, te alo vt pugnes adu. Alexandrum, non vt illi maledicas. Plutarc. in apoph.

Demochares.

Significare volens se nihil pendere obtrectationes vulgi, cum videret multos obtrectatores vna sedentes in tonstrina, et male loquendi omnino cupidos: Quid loquimini (inquit) vos Dysmenidae? simul hoc nomine ingenium, naturamque ipsorum innuens, et detegens. AElian. lib. 3. de Varia hist.

Pisistratus.

Cum conuiua bene potus ei maledixisset, irritantibus amicis ad poe nas de conuiua sumendas dixisse fer tur non aliter illi succenseo, quam si quis obligatis oculis in me occurrisset Sensit maledicendi ansam dedisse vinum, et ignouit errorem. AElian.

Idem.

Dicenti cuidam, quod a maledico laudaretur: Miror, inquit, nisi quis illi dixit me mortuum esse. nam viuentem ille posset laudare neminem. Stobaeus.

Hieron.

Xenophanes Colophonius Home romastix, quum apud Hieronem Siciliae regem lamentaretur pauperta tem, quod vix a se duo famuli possent nutriri: At Homerus, inquit Hie ron, cui tu assidue maledicis, plusquam decem milia hominum alit, vel mortuus. Reprobrauit autem iunatam homini maledicentiam, quae paupertatis et inopiae suae non minima causa erat, Plutarch. in apoph

Philippus.

Philippum Alexandri patrem conuici afficicebat quidam effreni lingua praeditus, cumque amici hortarentur, vt conuiciatorem reprimeret: Non est hoc, inquit ille, faciendum ne amplius effectus et implicatus plura in nos iaciat maledicta. An ton. part. 2. Melis. ser. 69.

Idem.

Dicebat, se suis conuiciatoribus gratiam habere, quo se meliorem redderent. Ego inquit, studeo illos mendacij conuincere. et si quid improbe fecerim, muto consilium, et poenitentia emendo factum. Anton. in Melis. par. 2. ser. 69.

Idem.

Maledictis a Nicandro lacessitus, pluribus coepit illum donis honestare quibus acceptis coepit Nicander eum laudare. Ad amicos igitur conuersus philippus, Videtisne ergo, inquit, et nostrum esse, bene et male au dire et a maledicentiae morbo affectos sanare, Plutarc.

Antigonus.

Milites quum in illum probra iactarent, ac ignorarent Antigonum tam prope adesse, prodiens rex ait: Flebitis, nisi longius amoti. maledicatis mihi. Sic enim recitat Plutarchus in apoph. Seneca vero libr. 3. de ira, ait illum dixisse: Longius discedite, ne audiat rex.

Idem.

Quum per noctem milites omnia sibi mala imprecantes audiret, quod rex eos in illud iter intricabileque lutum adduxisset: accessit, ignorantesque a quo adiuuarentur, explicuit: Non, inquit, maledicite Antigono, cuius vitio in has calamitates incidistis: Sed eibene optate, qui ex hac

Pyrrhus.

A quibusdam rogatus, vt maledicum quendam ex Ambracia pelleret: respondit, Potius apud paucos, il lic manens, quam apud multos de no bis obloquatur. Plut.

Idem.

Quum audisset, sibi a quopiam maledictum, conuiciatorum ad se duci iubet, ac interrogat, num dixisset ea propter quae accusatus erat: respondit, Dixi, ô rex, et dicturus plura eram, si plus vini appositum mihi fuisset. Quo audito, Pyrrhus ridens, hominem impune dimittendum mandauit. Plutar.

Cie ero.

Seruilia M. Bruti mater, cum pretiosum aere paruo fundum a Caesare emisset, subiiciente hastae bona ciuium, no effugit tale Ciceronis dictum: Equidem quo melius emptum sciatis comparauit Seruilia hunc fundum Ter tia deducta. Filia autem Seruiliae erat Iunia Tertia, eademque C. Crassi vxor: lasciuiente dictatore tam in matrem quam in puellam. Macrob. l. 2. c. 2. Saturn.

Sicinius.

Cum leui momento amorem simul et odium permutaret, eorundem que hominum et patronum et accusatorum se praeberet: Sicinius homo maledicus, qui multa in quoscunque probra iacere consuetus, erat aliquando rogatus, cur soli Crasso non malediceret, cum maledicendi materiam haberet amplissimam? non facio, inquit: foenum enim habet in cornu. Plutarch.

M. Cato.

Cuiusdam, qui multis intemperan tiae notis iniustus erat, probris vexatus: Impar mihi tecum, ait certandi conditio est. nam vt male audire et maledicere, tibi facillimum simul et promptissimum est: sic et mihi maledicere insuaue est, et insuetum. Eras. l. 5. apoph.

Valerius.

P. Clodius cum iratus esset Valerio eo quod mutuum ei petenti non dedisset: Quid amplius, inquit Valerius, mihi facturus es, nisi vt Dyrrachium eam et redeam deinceps? Mordaciter ad Ciceronis exilium alludens, a quo tamen gloriose reuocatus est. Macrob. l. 2. ca. 6. Saturn.

Orbilius.

In reum testis prodiens, cum a Galba, oratore eloquentissimo quidem sed corpore deformi interrogaretur. Quamnam artem exerceret? Nullam, inquit sed in sole gibbos fricare soleo. Macrob. lib. 2. cap. 6. Saturn.

Cicero.

Supra apoph. de Honore et magistratu momentaneo. et apoph. de facete et iocose dictis.

Cicero.

In C. Caesarem mordacitas Ciceronis dentes suos strinxit. Nam primum post victoriam Caesaris interrogatus Cicero, cur in electione par tis errasset? respondit, Praecinctura me decepit. notans Caesarem, qui ita toga praecingebatur, vt trabendo laciniam, velut mollis incederet: adeo vt Sylla tanquam pronidus dixerit Pompeio, Caue tibi illum puerum male praecinctum. Macrob. lib. 2. c. 3. Saturn.

Idem.

Deinde cum Laberius in fine ludorum annullo aureo honoratus a Caesare, euestigio quatuordecim gradus ad spectandum transisset,

violato ordine, et cum detractus esset eques Romanus, et cum Mimus remissus, ait Cicero praetereunti La berio, et sedile quaerenti: Recepissem te, nisi anguste sederem, simul et illum respuens, et nouum senatum mor daciter taxans, ciuius numerum Caesar supra fas auxerat. Macrob. lib. 2. cap. 3. Saturn.

Idem.

Alias facilitatem Caesaris in eligem do senatum irritum, palam mordaci terque irrisit. Nam cum ab ipso hospite suo P. Mallio rogaretur, vt Decurionatum priuigno eius expediret, assistente frequentia hominum, respondit: Hoc fieri sane nequit, si Romae imperabit Pompeius, Macr. l. 2. c. 2. Saturn.

Idem.

Nec intra haec mordacitas stetit, quippe ab Androne quodam Laodicaeno salutatus, cum causam aduentus requisiuisset. comperissetque (nam ille se legatum de libertate patriae ad Caesarem venisse respondit) ita expres sit publicam seruitutem: [gap: Greek word(s)] : Si obtinueris, et pro nobis intercede. Macrob. lib. 2. c. 3. Saturn.

Idem.

Cum Lepidum audiuisset in senatu ad patres conscriptos dicentem, Ego non tanti fecissem simile factum: Cicero respondit, Nec ego tanti fecissem. Macrob. l. 2. c. 3. Saturn.

Plancus.

Augustus Caesar.

Indignanti Tiberio, ac per epistolam etiam conquerenti apud eum de conuiciatore respondit: AEtati tuae, mi Tiberi, noli in hac re indulgere, et nimium indignari, eo quod sint qui male de me loquantur. Satis est enim si hoc habemus ne quis male facere possit. Sueton.

Tiberius.

Ab initio sui principatus, in conuiciatores et maledicos dicere solebat, in ciuitate libera, linguam quoque liberam esse debere. Suet. Taci.

Domitianus.

Cum homines mordaces atque ma ledicos haberet odio, semper tamen eos dicere solebat peiores esse, qui maledicis aures praeberent, neque re prehenderent, quam ipsos maledicos Sucton.

Fl. Vespasianus.

Idem.

De Licinio Mutiano notae impudicitiae viro clam apud communem amicum conquerens, addidit clausulae: Ego tamen vir sum. Notans obtrectrorem esse parum virum. Simile est illud Maronis.

Sigismundus imp.

Cum accusassent purpurati apud Sigismundum imperatorem maledicentiam Germanicae multitudinis, quae de suo principe passim obloqueretur, subridens Imperator: An vobis inquit, graue videretur illos male loqui, cumnos male agamus? In dicauit autem in nobismetipsis situm esse, quod bene vel male audiamus. AEneas Syluius li. 2. commen de reb. gest. Alphonsi.

Sfortia.

Quum transfuga Nolanus eques, ingenio iufami, vt sibi gratiam cum Sfortia compararet. Tartaliam omnibus maledictis in conuiuio Sfortiae famam lacerasse detulisset: deque ea re, vt fides sibi haberetur: iureiurando saepius affirmaret: Non opus est,

inquit Sfortia, vt multum tu persuadendo mecum labores, quum Tartalia nunquam verbum de quoquam sit eloquutus, quin male dixerit. Paulus Iouius de dictis et factis Sfortiae, cap. 85.

De malignitate maledica.

Chilon.

MOrtuus nequaquam maledicendum esse dicebat, quandoquidem ignauum esse videretur eos lingua incessere, qui respondere non possent. Laert. lib. 1. cap. 4.

Idem.

Idem docebat, neminem conuiciis lacessendum, ne si dixerimus quae libent, audiamus vicissim quae dolent. Habent enim et maledicendi morbus suam voluptatem, sed quae plerunque male audiendi summo dolore pensatur. Huc allusit M. Tullius. Salustio comminans, fore, vt si quam voluptatem male dicendo coepisset, eam male audiendo amitteret. Laertius.

Socrates.

Cuidam admiranti quod nihil in eum commoueretur a quo conuiciis incessebatur: Mihi inquit, non maledicit, quandoquidem ea quae dicit mihi non adsunt, nec in me haerent. Atqui ob hanc causam hominum vulgus magis commouetur, si quid dicitur in immerentem. Boni quum male audiunt, sibi gratulantur, quod puri sint ab his malis quae ipsi, impinguntur, nec in se dici interpretantur: nihilo magis quam si quis oculorum errore Platonem appellet Socratem, et in Socratem congerat maledicta. is non maledicit Platoni sed ei quem existimat esse Platonem. Eras. lib. 3. apoph.

Idem.

Vetus comoedia solebat nominatim in ciues maledicta racere Horum libertatem quum plerique metuerent, Socrates dicebat, Expedire, vt quis semet illis sciens ac volens subiiceret Nam si quid, inquit, dixerint in nos merito reprehendendum admoniti corrigemus, et profuerint: sin falsum conuicium in nos iaculabuntur, nihil ad nos. Erasm. libro 3. apoph.

Aristippus.

Quum a quodam conuiciis incesseretur Aristippus, tacitus abiit: at quum maledicus insequeretur abeuntem, dieens, Cur fugis? Quoniam inquit, tibi quidem potestas est male loquendi, mihi vero non audiendi. Salsissime notauit hominis impudentiam, qui quum sibi ius sumeret male loquendi, non saltem hoc iuris concederet alteri, vt subduceret sese, desineretque male audire. Nam vox haec, Cur fugis? erat velut expostulantis de iniuria. Laert. libro. 2. cap. 8.

Diogenes.

Cum adolescentem natura malum lapides in coelum iactantem videret: Euge inquit, scopum non attinges. Innuit autem, eos caelertium bonorum nequaquam haeredes esse, qui malitiosam agerent vitam. Laer. lib. 4.

Idem.

Corinthum profectus, ludum ingressus est, quem ibi Dionysius regno pulsus aperuerat audinitque pueros male canentes. Interim ingressus Dionysius, quoniam putabat Diogenem consolandi gratia venisse, Humaniter, inquit, facis Diogenes

haec est rerum humanarum volubilitas. Imo (inquit Diogenes) miror te etiamnum viuere, qui tantum malorum in regno patraris: et video nihilo meliorem esse ludi magistrum quam fuisti rex Laert. et Erasm. lib. 3. apoph.

Idem.

Eunuchus quispiam contaminatae famae, inscripserat aedibus suis, [gap: Greek word(s)] , Nequid ingrediatur mali. Id videns Diogenes: AEdium, inquit dominus qua ingreditur? Eunuchus boni ominis gratia posuerat titulum, ne quid infelicitatis attingeret domum, id Diogenes detorsit ad mala animi, quae sola vera mala sunt. Laert. lib. 6. Brus. lib 4. cap. 11.

Antistnenes.

Eos qui nos maledictis incesserent, magis tolerandos dicebat, quam qui nos lapidibus impeterent. Verba enim non laedunt, si quis contemnat. Laert. lib. 6. cap. 4.

Demosthenes.

A caluo quodam maledictis asper sus: Ego quidem, inquit, tibi nullam facio ininriam: quin potius laudo capillos tuos, qui malam caluariam effugerint. subnotans, illum non iudicio, sed cerebri vino maledicum esse. Eras. 8. apoph. ex Stob.

Diogenes.

Hospitibus quibusdam celebrem illum Demosthenem videre cupientibus, porrecto medio digito: Hic est, inquit, ille Demosthenes Atheniensium orator. Digitus pollici pro ximus, index dicitur, quod hunc intendentes, solent aliquando commonstrare. Digitus autem medius apud priscos infamis habebatur ob causam hîc non reserendam. Porro Demosthenes vulgo male audiebat, quali parum vir esset. Id significans Diogenes, maluit illum inedio quam indice demonstrare. Laertius libro sexto.

Timon Atheniensis.

Interrogatus cur omnes homines odio prosequeretur? Malos, inquit, merito odi: caeteros ob id odi, quod malos non oderiot. Senticus, non esse vere probos, qui non detestantur improbos. Erasm. libro sexto apophthegm.

Pytheas.

Pytheam orationem quidam criminabatur, quod malus esset. At ille non inficias ibat: hanc enim illi conscientia necessitatem imponebat. Sed respondebat se minimo tempore omnium qui rempub. Atheniensium administrassent imnime malum fuisse: nempe in hoc sibi placens, quod non perpetuo fuisset eiusmodi. Putansque se non iniuriam facere, si non cum pessimis compara retur. Stolidum hoc sane Pytheae. Non enim solum qui iniuriam infert, malus est: verum etiam qui iniuriam inferre in animum inducit. AElianus lib. 14. de Varia hirtoria.

Herodess-phista.

Proteo Cynico sine fine ipsum conuiciis incessenti: Cousenuimus (inquit) ambo, tu quidem male loquens, ego male audiens. Sensit, immedicabile malum esse, cui ille tam diu assueuerat, et se moderatius ferre, quod iam nouum non esset. Philost.

Anonymus.

Ad eum qui maledicta in alios per calumniam iactata facile solebat admittere, Lacon: Desine, inquit, aduersum me praebere aures. Sensit. non solum eos vituperio dignos qui calumniarentur alios, verum etiam

qui calumniantibus accommodarent aures. Et iniuriae genus est, aduersus nihil male meritum, audire maledicam linguam. Non enim essent maledici, si nullum inuenirent auscultatorem. Proinde Lacon expostulauit etiam cum illo, qui praebueracaures de ipso male loquenti. Plutarc. in Lacon.

Nicander.

Cuidam dic euti, quod Argiui male de ipso loquerentur: Num igitur, inquit, dant poenas qui de bonis loquuntur male? significans, Rempubl. male moratam, vbi liceret impune maledicere nihil male commeritis. Plut. in Lacon.

Cleomenes.

Cum improbus quidam Cleomenem conuiciis incesseret: Num ideo, inquit, tu maledicis omnibus, ne si velimus respondere, otium habeamus vicissim de tua dicendi malitia? Vt e sublimi contempsit, maledicum, nec vllo responso aut alia poena dignum iudicauit nebulonem, cui nihil esset praesidi, praeter maledicam linguam. Plut. in Lacon.

Idem.

Argiuis nonnullis Cleomenem conuicio lacessentibus, vt periurum et impium: Vobis, inquit, potestas est, mihi maledicendi, at mihi potestas est vobis faciendi male. Admonens non esse turum eos maledictis irritare, quibus in manu est, cum velint, re ipsa laedere. adhaec, non oportere potentes humiliorum dictis admodum commoueri. Satis enim vindictae est, quod licet, cum libet, vlcisci: cum illis nihil aliud reliquum sit, quam male loqui. Plutarc. in Lacon. apophih.

Leotychidas Aristonis F.

Cuidam ipsi dicenti, quod Demarati amici male de eo loquerentur: Per deos, inquit, nihil miror, quandoquidem nullus illorum de quoquam bene loqui posset: Docuit contemnendam esse maledicentiam, quae non a iudicio, sed ab animi morbo proficiscitur. Qui vero passim maledicunt omnibus, eos palam est id naturae vitio facere non ex eorum merito quibus obtrectant. Plutar. in Lacon.

Artaxerxes.

Quum Aclides lapson multa in Artaxerxem regem licenter et contumeliose diceret, hactenus quidem vltus est maledicum, vt per tribunum militum denutiaret, ei licere in regem quae vellet dicere, sibi vero in illum licere quae vellet et dicere et facere. Eras. lib. 5. apoph.

Dionysius son.

Quibusdam eum accusantibus quod hominem improbum, ciuibusque odiosum honoraret, atque proueheret: At volo inquit, aliquem esse, quem maiori, quam me, odio prosequantur, Brus. lib 4. cap. 11.

Philippus rex.

Bonos ac malos sibi conciliandos dicebat: vt bonis quidem vteretur, malis vero abuteretur. Bruson. lib. 4. cap. 11.

Idem.

Smicythus Nicanorem deferebat apud regem Macedoniae Philippum, quod sine fine de ipso male loqueretur, quumque suaderent amici, vt hominem accersi iubere, deque eo supplicium sumeret: Philippus ita respondit: Nicanor non est Macedonum pessimus: videndum est igitur, necubi nos cessemus in officio. Vt igitur cognouit vehementer

afflictum inopia, et tamen a rege neglectum fuisse, iussit donum aliquod ad illum deferri. Hoc facto, quum rursus Smicythus diceret regi, Nicanorem apud omnes sine fine praedicare laudes ipsius: Videris igitur, inquit, in nobis esse situm, vt bene aut male audiamus. Immane quantum absunt ab huius principis ingenio, qui nunquam sibi videntur satis laudari, quum nihil faciant laudandum: nec student beneficiis sibi conciliare beneuolentiam hominum, sed metui malunt quam amari: cumque saepenumero faciant detestanda, idque palam, tamen periit quisquis ausus est hiscere. Plut.

Idem.

Quidam petulantioris linguae maledicta coniicere solebat in Philippum: hunc amici hortabantur, vt eiiceret in exilium. At ille negauit hoc se facturum. Quaerentibus, Quid ita? Ne, inquit, oberrans inter plures male de me loquatur. Quod maledicum non egit in crucem, vel clementiae erat quod ignouit, vel magnanimitatis quod contempsit: quod noluit expellere, prudentiae, plus enim nocuisset. Plutarch. in apophthegmat.

Idem.

Peloponnesij cum Philippum Ma cedoniae regem, a quo multa beneficia acceperant, in ludis Olympiacis sibilis derisissent: rex admonitus ab amicis vt eam iniuriam rependeret, negauit se id facturum: si tam prauo: inquiens, sunt ingenio, vt eos irrideant qui de ipsis bene meriti sunt: quid tum fiet, si quid mali sentirent? Sensit vir prudentissimus, maledicos non vltione prouocandos esse, vt magis maledicant. Plut. in apoph.

Antigonus.

Quum aliquando tempore hyberno compulisset castra transferri in lo cum vbi non erat rerum necessariarum copia, atque hac de causa milites quidam in regem maledicta congererent, ignari ipsum esse in proximo, virga tentorij vela deduxit, Flebitis, inquit, ni longius semoti de me male loquamini. Quid hac facetia clementius? aut quid hac clementia facetius? Simulabat se non indignari quod male de ipso loquerentur: sed quod tam vicini, vt exaudiri possent ab eo, cui maledicebant. Plutarch. in apoph.

Idem.

Cum nocte quadam quosdam e militibus suis exaudisset omnia imprecantes regi, qui ipsos in illud iter et inextricabile lutum induxisset, accessit ad eos qui maxime laborabant: eosque quum ignorantes a quo adiuuarentur explicuisset: Nunc, inquit, maledicite Antigono, cuius vitio in has miserias incidistis: sed ei bene optate, qui vos ex hac voragine eduxit. Hac vindicta contentus erat regis vere excelsus animus. Eras. Rot. lib. 4. apoph.

Scip. AEmilianus.

Apud Numantiam iratus C. Metello, dixit, Si quintum pareret mater eius, asinum fuisse parituram. Tarditatem mentis, ac deformitatem corporis illi fratribusque eius exprobrans. Eras. Rot. lib. 6. apoph.

M. Pinarius.

M. Seruilius dissuasurus legem quam ferebat M. Pinarius: Dic mihi M. Pinari, inquit, si contra te dixero, num mihi maledicturus es, vt caeteris soles? Vt sementem, inquit Pinarius, feceris, ita et metes. Per allegoriam minitans, illum male auditurum

Pompeius.

Augustus Caes.

In cognitione quadam, cum AEmilio AEliano Cordubensi inter caetera crimina illud vel maxime obiiceretur. quod male loqueretur de Caesare: conuersus ad accusatorem Caesar Augustus, Velim (inquit) hoc mihi probes: efficiam vt AElianus sciat, me quoque linguam habere, plura enim vicissim de eo loquar. His nimis contentus, nihil postea de illo inquisiuit. Suetonius.

Tiberius.

Fl. Vespasianu.

De iurgio quodam inter senatorem et equitem Romanorum ita pronuntiauit, vt diceret, Non oportere maledici senatoribus: re maledici vero, et ciuile fasque esse: praerogatiuam enim dignitatis ipse sibi ademit, qui lacessiuit. Suetonius.

De malitia.

Thales.

* QVid nocentissimum esset interrogatus? malitia dixit. No cet enim illa bonis etiam, si attigerit, Stobaeus.

Democritus.

* Malitia, inquit, res est quae facile capitur. Nam dum in solum lucrum intenta est, incircumspecte obuiam se quaestui praebet, et temere persuadetur. Stobaeus sermone 2. de malitia.

Socrates.

* Hominem cui ex malitia spes dependet, similem esse dicebat illi qui nauim infirmae anchorae committit. Idem.

Epictetus.

* Quemadmodum, inquit, viperam, aut aspidem, aut scorpium in eburneo aureo vel scrinio inspiciens, non propter materiae pretium ipsa diligis aut magni facis tanquam felicia animalia, sed potius propter naturae ipsorum exitialem vim abhorres ac detestaris: sic etiam in diuitiis et fastu fortunae malitiam videns inesse, non ad materiae splendorem obstupesce, sed morum prauitatem contemne. Stob. ser. 5.

De malo et malis.

Plato.

* EA quae mala dicuntur, malis bona, iustis vero mala esse dlcebat. Bona rursus, bonis quidem vere esse bona, malis autem mala. Stob. serm. 2.

Dion. philos.

* Res malas seu improbas dicebat nunquam in eodem statu manere, sed subinde moueri et in maiorem crescere petulantiam, nec vllum certum modum assequi. Stob. eod. ser.

Hyperides.

* Incipientibus malis obstruendas esse vias dicebat. Nam cum semel (inquit) radices egerit, et inueterata fuerit malitia, tanquam

Socrates.

* Iniuriam, inquit, facere, et non obedire meliori, siue Deo, siue homini, malum ac turpe esse facio. Nun quam enim vel metuam vel fugiam illa, de quibus an bona sint incertus sum, magis quam mala, quae mala esse non dubito. Plato in apol. Socratis.

Democritus.

* Malum, inquiebat, etiam si solus fueris neque dixeris, neque feceris. Disce autem teipsum multo magis quam alios reuereri Stob. ser. 31.

Pythagoras.

* Vir malus plus mali patitur afflictus conscientia, quam ille qui in corpore castigatur et flagris caeditur. Stob. ser. 24.

Idem.

* Qui de malis, inquit, poenas non sumunt, bonos affici volunt iniuriis. Stob. ser. 44.

Epictetus.

* Si cupis, inquit, bonus fieri: primum crede quod malus sis. In Enchirid. et Stobaeus ser. de virtute.

Iamblichus.

* Dicebat quemadmodum supputato satius est vri quam ita manere: sic etiam malo viro mori, quam viuere. Stobaeus ser. 44.

Archjtas Pythagoreus.

* Semper, ait, infelicem oportet esse malum, siue adsit materia, male enim ea vtitur: siue ea careat. Sicut caecus, siue lumen habeat, et claritatem visibilem: siue in tenebris degat. Stobaeus sermone de virtute.

Vide apopht. de Improbitate. et reliquis vitiis quae toto hoc opere perstringuntur.

De mancipiis.

Diogenes.

GRaecia mancipia, praecipue fugitiua, vocant [gap: Greek word(s)] : quae dictio videtur composita ex viro et pede, cuius Grammatici variam reddant etymologiam. Cum igitur quidam improbus Diogenem interrogasset, quare mancipia fugitiua dicerentur [gap: Greek word(s)] ? Quoniam, inquit, pedes habent virorum, animum autem qualem tu nunc habes, qui hoc percontaris: sentiens, illi esse mentem non hominis, sed pecudis. Laert. lib. 6.

Idem.

Iactante se quodam, ac dicente: Viros supero in pythiis: Imo respondit, potius vincis mancipia. Lusit ad vocum cognationem [gap: Greek word(s)] . Mancipia autem appellabat omnes eos, qui cupiditatibus propriis seruirent. Idem.

Aristippus.

De mansuetudine.

Chilon.

DOcuit, potentiam adiungendam mansuetudini, vt a suis princeps non tam metum extorqueat, quam impetret renerentiam. Reuerentiae comes est amor, metus odium. Amari autem non solum honestius est, verum etiam tutius. Laertius

Xenocrates.

Cum passer futurus accipitri praeda in sinum Xenocratis phiiosophi volassei. cum humaniter defendit, di cens: Novportere supplicem prodere. Plutarch.

Archidamias.

Cuidam Charilaum regem laudanti, quod pariter erga cunctos fuisset mitis ac mansuetus: Et qua fronte laudetur aliquis, respondit qui erga sceleratos se initem praebebat? Perspexit vir egregius mansuetudinem cum institia coniunctam esse oportere. Alinqui principis in facinorosos lemiras, quid aliud est, quam in bonos crudelitas? Plut. in apoph.

Cleomenes.

Cum e ciuibus quispiam apud Cleomenem diceret, bonum regem omni noerga omnes mitem et placidum esse oportere: Sed hactenus, inquit: ne sit contemptui. Signisians erga improbos mansuerudinem nimiam esse inutilem ciuitati: notansque quorundam mores, qui principes vehementer bonos et clementes, cum im pensius amare de[?]uerint, habent cotemptui. Est quidem praecipua virtus in principe comitas ac mansoetudo verum ob malorum ingenium haec ita temperanda est. vt principi sua constet authoritas. Plut. in Laconicis apoph.

Arisfoteles.

* Mansuetudinem describens, dice bat virtutem esse auimosae facultatis qua praediti aegre mouentur ad irain. Mansuetudinis autem esse posse moderate ferre obiecta crimina et contemptus, nec celeriter rapi in vltiones, nec facile moueri adiras: sed moribus comem esse ingenioque quieto et stabili. lib. de virtutibus.

Titus Vespasianus.

De mathesi.

Aristippus.

CVm ciuibus Suis nauigans, naufragio ciectus in littore maris vidit siguras mathematicas in harena depictas. Salua, inquit, resest, hominum vestigia conspicio. Voluit ostendere vir sapientissimus, eos demum esse homines, qui cognitione diuersarum artium a caeteris animalibus disserrent. Vitrunius lib. 6. de Architectura, et Erasm. lib. 3. apopht.

Diogenes.

Reprehendebat mathematicos, quodsolem, lunam et stellasiotuerentur, ea autem non viderent, quae esfent errte pedes. Laertius libro 6. apoph.

Ariston.

Eos qui encyclopediae et mathematicis disciplinis vacarent, neglecta philosophia, similesdicebat esse procis Penelopes, qui cum ipsa potirinon possent, ancillis miscebantur. Stobaeus sermone z. de Imprucentia.

Hadrianus imp.

De matrimonio.

Thales.

* Roganti matri vt matrimonium iniret nondum esse tempus, dixit: deinde maior natu, non amplius esse rempus. Plutarch. et Stobaeus.

Idem.

* Interrogatus, cur in vigore aetatis liberos non procreasset, respondii, Quia nolui sponte negotium vitae facessere, et eius tranquillitatem turbare. Stob. ser 66.

Lycurgus.

* Dicebat cum semel vxor beneuolentia in maritum priuata est, minime vitalem et reliquam vitam es se. Stob. eod ser.

Epaminondas.

* Interrogatus, quidnam vtilitatis caperet vi[?]innuptus? respondit, pro patria mori non dubitare. Ibid.

De medicina.

Diogenes.

CVm consideraret hominum vitam, videns medicos et philosophos, dicebat nullum animal homine sapientius esse. Verum cum viderot coniectores, et huius generis alios aiebat, sibi nihil homine videri stultius. Laer. li. 6.

Nicocles

Medicos felices nominabat, quoniam Successes quidem ipsorum sol intuetur, errores autem tellusoperit. Anton. par. 1. ser. 56. Melisse. Max, ser. 50.

Stratonicus.

Ad medicum quedam dixisse fertur, Laudo tuam experientiam. quia non sinis insirmos computrescere. sed statim eos a vita liberas. Anto. in Mehliss par. 1. ser. 56. Sed hoc Nicocli aseribit. Max. ser. 50.

Didymus.

Didymus pei fectum medicum esse. dicebat, non quidem qui omnino curaret, sed qui nihil enrum, quae ad vtiliratem aegri, et curam pertinent, omittit. Ant. In Meliss. pari. 1. ser. 50. Max. ser. 50.

Trophilus.

Interrogatus, quis perfectus medi cus fieret? dixit. Ille qui possibilia et impossibilia discernere potest. Stob ser. 100. Max. ser. 50.

Philotinus.

Cuidam ostendenti digitum exulceratum, qui hepar haberer tabidum (id enim ex colore depreheudu) Non est tibi, inquit, ô hone, periculum ab vnguium vitio. I dem fere sit ab omni bus: vt de leuioribus malis quaeratur, grauiora dissimulent. Erasm. lib. 6. apophtheg. ex Plutarcho.

Amonymous.

Medicus quidam aegrotanti dederat pharmacum, eoque sumpto conualnit aergrotus. Euenit vt aliquanto post idem morbus recurreret, aegrotus cum ad idem pharmacum, quo prius conualuerat, confugeret, nec sentiret remedium, accersit medicum, admiratus qui factum esset, vt eadem medicina quae prius depulisset morbum,

postea magis aggrauaret? Huius rei eaufam sciscitanti, medicus faccte respondit: Fateor idem fuisse pharinacum, sedideo non profoit, quia ego non dedi. Sentineus, medicorum esse dare pharmaca, qui norunt quando et quomodo danda. Quae prosuntiuueni, nocent seni: et contra quae iuuant coelo tepido, laedunt srigido, Hoc refertur ab Auguftino.

Pausanias et socrates.

Eum medicum censebat optimum Pausanis, qui non sineret aegrotos extabescere, sed quamprimum Sepeliret. Inhumanior quidem videtur haec sententia, sed tamen a Socratis opinione non mulrum abhorrens: qui vult, admodum valetudinarios nec vlla iam ex parte vtiles reipubl. aequo animo debere e vita decedere: sit tamen, vt nemo sibi vim adferat, sed honestis actionibus immoriatur. Cerre non apparet quid magnifaciant, cum quatuordecim medici multo tempore immodicis impendiis adnituntur. vt anuiiam praemortuae vitam in vnum alterumve mensem proferant. Quid enim aliud agunt, nisi quod arte sua mortem reddunt longiorem: quasi hoc cuiquam sano sit optabile, diu mori? At viri sapientes mortem inopinatam ac breuem iudicarunt optimam. plutarchus in Lacon.

Demadesi.

Maiorem gratiam medicis deberi dixit, qui morbum ingruentem arcent, quam qui iam praesentem ex pellerent. Magis quippe optaudum est, omnino non pati. quam a passionibus liberari. Anto. in Meliss. par. 1. ter. 56. Max. ser. 50.

Hievon.

Medicum tum demum aegroti amicum esse dicebat, cum in extrema necefsitate se diligentissimum ostendit. Ant. in Meliss. par. 1 serm. 56.

Dionysius sen.

Poft alia multa sacrilegia in Epidanro, AEscuiapio barbam auream derraxit, quod negaret conuenire, cum A pollo AEsculapij pater imberbis fuisset. vt silius barbam aleret. Finxit autem ideo antiquitas AEsculapium barbatum, innuerent, in medico multarum rerum vsum et experientiam requiri. Val. Max.

Tibirius Caes.

Dixissefertur, cum hominem sibi videri ridiculum, qui sexagesimum praetergressus annum, monum porrigeret medico. Sentiens, hominem tam grandem natu scire eportere, quomodo iam sibi mederi debeat. Porrigunt manum medico, qui consulunt illum, explorantem pulsus venarum. Eras. l. 6. apoph.

De medicina contempta.

Diogenes.

Videns quendam medendi artem iam profitentem, qui prius fuerat palaestrites, sed ignadus: dixit illi, An eos qui re hactenus deiecerunt, nunc vicissim deiicies? Deiicit luctator, quem Superat: et deiicit medicus, quos in luctum coniicit, aut etiam in sepulchrum. Similis iocus est apud Martia lem, de eo qui ex medico factus est hoplomachus. Laertius libr. 6.

Idem.

Didymon, qui vulgo audiebat adulter, curabat oculutn virginis. Ei Diogenes dixit: Vide ne corrumpas pupillam. Hoc dictum apud nosperdit suam gratiam. Apud Graecosautem xopn et virginem fonat, et oculi

Nicocles.

Quum malus quidam medicus dicerer, se magnam habere potestatem: Quidni, inqost, ista dicere liceat, qui tam multos impune sustuleris. Max. serm. 50.

Anonymus.

Sapiens quidam, cum imperitus medicus et dixisser, Senex factuses? respondit. Bene quidem, et satis feliciter: medico enim non vsus sum, Antonius in Melissa parte 1. sermone 56.

Aristoteles.

Cum morbo teneretur Aristoteles et medicus ei praeceptum quod dam iniungeret: Ne, inquit, me cures, vel vt bubulcum, vel vt fofforem, sed prius causam edissere: sie enim facili persuasione me morigerum reddideris. Docens. his nihil sine causa temereque proferendum esse. AElian. li. 9 de Var. hift.

Arcesilaus

Dicere solitus est: Quemadmodum vbi mulrae leges, ibi plurimum vitiorum: ita quoque vbi multi sunt medi ci, ibi etiam sunt multi morbi. Laert. Lib. 4. cap. 6.

Pausanias.

Medicus quidam inuisebat Pausaniam, decebat, Nihil habes mali: Non enim, inquit, te medico vtor. Hoc ipsum quod nihil habebar mali adeo non aeceptum fei ebat medicis vt eos solosiudicaret prospera esfe valetudine, qui medicis non vterentur. Id vt perpetuo verum non fit, tamen extra controuer siam est, maximam malorum partem a medicis proficisci, vel quia Sint imperiti, vel quia negligentes, vel quia ambitione quaestuve corrupti. Plutarchus in Lacon.

Idem.

Quum ab amico arguerertur, quod de inedico quodam male loqueretur a quo nec vila re laefus esset, nec cuius fecisset periculum: Si fecissem (in quit) periculum nequaquam viuerem. Plut. in Lacon.

Agisiaus.

Quum medicus quidam A gesilao regi praescriberet cuiationem nimis exactam, minimeque simplicem, qualis esse solet apud Lacedaemonios: Per Geminos, inquit, sumam quae prascribis, si mihi prorsus est in fatis vt non viuam: etiamsi non omnia sumpsero. Significabar, eiufinodi curationes citius acceleraturas, mortem, quam depulsuras morbum. Nec tarn operosa pharmaca sumenda. nisi et qui destinauit mori. Omnibusis in rebus et gentis placuit frugalitas ac simplicitas. Plutar.

Philippus.

Menechmus.

Rogatus a medico, qui putabat cum insanire, Dic mihi hoc, Solenine tibi vnquam oculi duti heri? Vrbane refpondit: Quid? Num me locustam esse censes, humo ignau: ssime? Bruso. ex Pluto.

Hadrianus imp.

Hadrianus imperator moriens, dixit illud vulgatum: Turba medicorum Caesarem perdidit. Arbitror illum huc detorsisse Graecum prouerbium, [gap: Greek word(s)] . Quanquam et hodie verum est, turbam me dicorum multis causam esse mortis. Dion. Cassius.

De mediocritate.

Philoxenus.

Dicebat esse iucundissimas carnes, quae carnes non sunt: et suauissimos pisces, qui pisces non sunt, quemadmodum amoenissimam esse nauigationem iuxta terram, et ambulationem iuxta aquam. Eras. lib. 6. apoph. ex Plutarch.

Lycurgus.

Interrogatus, quam ob rem statuisset, vt ad aedium culmen imponendum fabri securi vterentur, ad fores vero addendas sola serra, nec vllo alio instrumento. Vt, inquit, ciues mediocriratem seruent in omnibus quae apud alios sunt admirationi. Videbatur enim parum decorum esse, si per ostium rude inferrentur exotica pretio chara, arte operosa, etc. Plutarch. in Lacon.

Senica.

Nero sibi comparârat aulaeum quoddam insigne, tum pretio, tum pulchritudine. Id videus Seneca, Declarasti, inquit, te esse pauperem. Causam rogante Nerone: Quoniam si illud amiferis, inquit, non poteris aliud parare simile. Euenit vt illud aulaeum naufragio periret. In hoc autem profecerat Senecae admonitio, vt Nero iacturam adamatae rei ferret moderatius. Qui nummum habet vnicum, quo amisso non queat alterum promere, pauper est. Tutis simum igitur est, medioeribus ac parabilibus delectari Erasm. libro 6. apophthegm.

Alphonsus.

Optimum factum sibi mederi dicebat, si voluntas nostra inter amorem ac metum media intercederet.

Vt quantum amor ad excessum impelleret tantum timor illam e diuerso retraherent. Sensit autem mediocritatem in omnibus esse optimam, et hominum actiones media voluntate temperandas. Panor. l. 4. dereb. gest. Alphonsi.

De memoria.

Socrates.

Socrates literas, quas vulgus putat repertas muandae memoriae causa, dixit vehemeuter officere memoriae. Olim enim homines si qurd audissent dignum cognita, non libris, sed animo inscribebant: hac exercitatione confirmata memoria. facilè tenebar quicquid volebant: et quod quisque sciebat, habebat in promptu. Post, reperto literarum vsu, dum libris fidunt, non perinde studuerunt animo infigerc quod didicerant. Itafactum est, vt neglecto memoriae cultu, minus viuida esset rerum cognitio, et pauciora quisque sciret: quandoquidem tantum scimus, quantum memoria tenemus. Erasm. lib. 3. apopht.

Antisthenes.

Themistocles.

Ludum praeteriens, in quo diceretur esse professor, rogauit quid is pro fiteretur: cum responsum effet, artem memoriae hîc doceri, cootempfit, dicens; At ego mallem artem obliuiscendi. Verum haec vox digna fuit eo quilinguam Perficam intra annum potuit ediseere. Plutarch. in Graeco apoph. Meminit Cicero lib. 2. de oratore.

Idem.

Cum Themistocli Simonides, aut quis alius, artem memoriae polliceretur: Obliuionis, inquit, mallem, Nam memini eorum quae volo, obliuisci possum quae volo. Cicer. lib. 2. de Finibus bonorum et malorum, et 5. Academicarum quaest.

Polernon.

Proconsul torquebat praedonem quendam: cumque dubitaret quod supplicij genus esset de illo sumpturus, superueniens forte fortuna Polemon, iube, inquit, illum ediscere veterum scripta. Ipse quidem Polemon multa edidicerat, sed in exercitatione nihil ducebat laboriosius ac molestius, quam ediscere: ecque Fabius iubet hoc taedium protinus a pueris denorari. Philostrat. in Sophist.

Appius Claudius.

Cum apud Scipionem iactaret, se omnes Romanos posse memoriter nominatimque salutare: ille, Bene, in quit, narras. Ego enim non vt multos cognoscerem, sed ne ab vllo ignoraret, adnixus sum. Brus. l. 4. c. 4.

Cassius Seuerus.

Cum ex Senatus consulto libri illius exurerentur: Nunc, inquit, superest vt ipse viuus comburar, qui illos odidici. Quod animo insculptum est, nisi cum vita cripi non potest. Eras. l. 8. apoph.

Claudius Caes.

Cum cuidam notam appositam, deprecantibus familiaribus ademisset: Litura, tamen, inquit, extat. Sentiens, etiam remissa culpa, manere tamen infamiae prioris vestigium. Alludens ad scripturam, quae liect spongia deleatur, aut graphio radatur, relinquitur ramen liturae vestigium. Erasm. libro 6. apophthegm. ex Suetonio.

Demendacio.

Thales.

AQuodam rogatus, quantum a veru Falsum abesset? Quantum, inquit, oculi distant ab auribus. Sensit autem, eos plerunque mentiri, qui audita, non visa referunt aliis. Max. serm. 35.

Aristroteles.

Interrogatus, Quid lucri facerent mendaces? Vt vera, inquit, loquentibus non credatur. Laert. lib. 5. cap. 1.

Anacharsis.

Aiebat se mirari, quî fieret, vt Athenienses qui prohiberent mentiri, tamen in cauponum tabernis palam mentirentur. Qui vendunt merces, emuntque, lucri causa fallunt quemcunque possunt: quasi quod priuatim esset turpe, fiat honestum, si publice facias in foro. At in contractibus maxime fugiendum erat mendacium. Sed cum maxime nentiuntur homines, cum maxime negaut se mentiri. Apud Athenienses lex erat, quae iubebat [gap: Greek word(s)] . Laer. l. 1. c. 9.

AEsopus.

Sciscitatus, quid lucri accederet mondacibus? Vt eis, inquit, etiam cum vera dicunt, fides non habeatur. Maxim. 35.

Archidamus.

Chius quidam iam senex in Lacedaemonem peruenit, qui quidem alioquin erat arrogans, sed senectutis suae ipsum pudebat: quare canos tinctura obliterare conabatur. Progressus autem in publicum, de rebus orationem habuit quarum gratia venerat: tum surgens Archidamus, dixit: Quid ille tandem rectum diceret, qui mendacium non in anima solum,

Anonymus.

Laconi cum quidam dixisset, Mentiris: vrbane Lacon, Quia (inquit) liberi sumus: sed alij, siquando vera non dixerint, flebunt Plut.

Epanetus.

Dicere solitus est, mendaces omnium scelerum et iniuriarum authores esse. Plut. in Lacon.

Anonymus.

Quidam mirantibus, quod humile candelabrum emisset: Pransorium erit, inquit. Eludens iocoso mendacio. ne parcus videretur. In conuiuis vtimur humilioribus candelabris, vt exactius peruideamus quae sunt apposita, Eras. l. 6. apoph.

Persae.

Inter peccata, duo grauissima numerabant. Prius esse debitorem: alterum, mentiri, quod oberari plerumque mentiuntur, dum polli centur in diem, nec praestant quod pollicentur. Ex Herodoto.

Cyrus.

Dicere ad Armenium solebat: Omnino non mentiendum esse. Apertum enim mendacium hominib. maxime impedimento esse ad veniam consequendam. Danda est quippe his venia, qui ex inscitia vel errore mentiuntur: verum hi qui data opera aperte nugatur, nulla venia digni sunt. Xen. lib. 2. Paediae.

Galba.

Galba, quodam iactante, quod in Sicilia muraenam quinque pedes longam emisset: Nihil, inquit, mirum, nam ibi tam longae nascuntur, vt his piscatores pro retibus cingantur. Mendacium euidentiore mendacio derisit. Fulgosus lib. 4. cap. 18. Erasm. Rot. lib. 6. apoph.

Cicero.

Fabiae Dolabellae dicenti, se triginta annos habere. Verum est, inquit, nam hoc iam viginti annos audio. Volebat ille iunior videri, quam erat. Itaque Cicero clusit illam simulata assensione, significans interim illam esse quinquagenariam. Erasm. libro 4. apopht.

Idem.

Obiicientibus, quod a reo pecuniam accepisset, qua magnificas quasdam aedes esset empturus: Fatebor. inquit, accepisse me, si emero. Eas quum esset mercatus, exprobrantib. vanitatem: An nescitis, inquit, boni patris famili âs esse, dissimulare si quid constituerit emere? Erasm. li. 4. apopht.

Idem.

Iulium Curtium, quo iunior videretur, multa de annis aetatis suae mentientem, ita redarguit: Ergo, inquit, quum vna declamabamus, non eras natus. Eras. 4. apoph.

Augustus Caes.

Iulia Caesaris Augusti filia, cum mature canos habere capillos coepisset, habebat comptrices quae canos capillos sublegebant. Verum quum Augustus pater interuenisset clam, canos capillos super vestes filiae vidit, quos cuulserant. cum autem, aliud agens, rem dissimulasset, demum post multa interrogauit filiam, Vtrum post aliquot annos cana esse mallet, an calua? Quumque illa raspondisset se canam esse malle: Cur ergo, inquit, tuo iussu et iustinctu istae ante tempus caluam te facere student? Et sic prudenter mendacium in filia deprehendit ac corrigere studuit. Erasm. libr. 4. apopht. ex Sueton.

De mendacio vrbane excusato.

Plato.

DIcebat mendacium concedendum esse medicis, aliis vero minime. Medici quippe, vi aegrotantium animos consolentur, promittunt saepe sanitatem, etiam in ipso mortis agone, ne animum despondeant. lib. 3. de Repub.

Phocion.

Aristogiton sycophanta in sermo nibus nihil nisi arma bellaque sonabat: quum vero intellexisset delectum militum haberi, simulata valetudine crus obligabat, baculoque innixus ceu vulneratus, claudicas prodiit in publicum, cum Phocion a tribunali prospiciens, ait: Scribe Aristogitonem claudum, et eundem improbum atque mendacem. Plut.

Stratocles.

Superatis pugna nauali Atheniensibus, summa celeritate coronatus, faustum victoriae nuntium attulit. vnde supplicationes decretae, epulumque per vnamquamque tribum constitutum. Sed biduo post, cum verus nuntius calamitatis afferretur, vniuersus populus in Stratoclem exarsit. Tum ille: Quid, inquit, viri Athenienses vobis molesti intuli, duos, dies summa estis ea causa in voluptate versati? Fulgo. lib. 4. cap. 18. et Erasm. lib. 4. apoph. ex Plut.

Philippus rex.

Ab hospite quodam inuitatus ad coenam, inter eundum forte obuios secum adduxit vmbras. Vbi sensit hospitem turbari quod tam multis non sufficeret apparatus, praemisso ad singulos amicos puero, iussit vt placente seruarent locum: illi persuasi, dum placentam expectant, paululum edebant, ita factum est, vt coena sufficeret omnibus. Faceto ioco simul et elusit amicos, et hospitiis pudori subuenit. Plut. in apoph. Reg. et Impp.

Augustus Caes.

Herennium adolescentem vitiis corruptum Caesar castris excedere iusserat: quumque ille dimissus supplex ac plorabundus, apud Augustum hac deprecatione vteretur, Quo ore redibo in patriam? quid dicam patri meo? Dic inquit, me tibi displicuisse. Quoniam pudebat adolescentem fateri, quod ipse Caesari displicuisset: Caesar permisit vt sermonem inuerteret, culpam in ipsum conferret. Suet. in August.

De mendicitate, et mendicantibus.

Diogenes.

QVibusdam Diogeni probro vertentibus, quod peteret, cum id Plato non faceret: Imo, inquit, petit et ille. sed

Abusus est Homerico carmine quod est Odyss. [gap: Greek word(s)] . quo significauit Platonem non minus esse petacem, nisi quod ille clam peteret, ipse palam. Laer. 16.

Idem.

Postea quam inopia compulsus coepisset mendicare, his verbis solebat aggredi. Si cui alteri dedisti, da et mihi: in nemini, a me incipe. Significabat, se non inferiorem caeteris men dicis: itaque vt qui daret quibuslibet, daret et Diogeni: qui vero tam parcus esset, vt nemini quicquam daret, huic tempus esse, vt aliquando dare inciperet Laer. lib. 6.

Idem.

A prodigo petebat minam, ille admiratus improbam postulationem, interrogabat, Cur ab aliis obolum petere soleret, a se autem minam? Quoniam, inquit ab aliis iterum me accepturum spero, a te autem fortassis nunqua: n. Laer. l. 6.

Aristoteles.

Obiurgatus a quodam, quod dedisset elecmosynam homini malo: Non mores unquit, sed hominis miseriam respexi. Laer. l. 5 cap. 1.

Idem.

Ab alio, eadem de re castigatus, Non homini dedi. inquit, quicquam, sed humanae sorti. Laer. l. 5. c. 1.

Stratonicus.

Cuidam laudanti ipsum, vt aliquid acciperet, Ego, inquit, maior mendicus sum Sentiens, non esse musicorum da re laudanti, sed accipere a laudatis. Athen.

Anonymus.

Lacedaemonius quidam videns quendam Diis corrogantem: Nihil, inquit, moror deos, qui me sint pauperiores. Hinc liquet, vetus esse, sub obtentu religionis exercere mendicit. item: quum plerunque tales collectae non impendantur diuis, qui nullius rei sunt egeni, sed improborum luxui ac libidini. Plut. in Lacon.

Idem.

Mendicus quidam petiit aliquid a Lacone. at ille: Si quid, inquit. dedero, magis es futurus mendicus. Verum istius probrosae vitae ruae fuit author, qui tibi primus dedit, teque fecit inertem. Apud Lacedaemonios probro dabatur mendicitas. quod et otium odissent, et minimo essent contenti. Benignitas autem in medicos, speciem habet magnae virtutis: sed ea piorum hominum bonitas, alit plurimorum malorum luxuriosam ignauiam. Idem.

Antigonus.

Thrasillo Cynico petenti drachmam non est, inquit, munus regium. Cynico subiiciente, Talentum igitur da: At non est inquit, Cynicum tale munus accipere. Vtroque cornu repulit: postulatoris improbitatem, quem, existimabat nullo dignum beneficio. Plut. in Reg. et imper. apoph.

De mente.

Thales.

OLim interrogatus, quid in tota rerum natura esset velocissimu? respondit, Mens humana. Discurrit enim por vniuersa hominis cogitatio. Laer. l. 1. c. 1.

Pitta. us.

* Quaerenti, quid in minimo maximum esset? respondit, bona mens in corpore humano. Stobaeus ser. 3. de prudentia.

Anonymus.

* Mens est hominibus magnum animae frenum, [gap: Greek word(s)] . Stob. ser. eod.

Cercidas.

* Mentis. inquit est videre, mentis audire Sed quomodo viderent sapientiam, licet propinquam, viri quorum mentem lutum repleuit? Stob. ser. 4.

Rheginus.

* Dicebat mentem infirmam veri tatis non esse capacem, sicut solare lumen imbecillius et impoteus visus aspicere nequit. Ibid.

Socrates.

* Sicut ex ciuirate, quae bonis legibus administratur, seditiosum hominem expellere oportet, ita, inquit, ex homine quem saluum cupimus, malam mentem. Stob. ser. de prudeutia.

Phocion.

Semper admonere homines solebat, vt mente vigilarent, cuius somnus verae morti finitimus esset. Stob. ser. de Prudentia.

Alphonsus.

Cum pro more lectioni Senecae (quem praecipue semper coluit) iucumberet, Interrogatus a Daualo, purpuratorum humanissimo, cur animus mortalium ita immensus, atque insatiabilis foret? respondit rex: animum hominis a Deo profectum. non prius conquiesceret, quam eo rediret, vnde profectus esset. Esse proculdubio animum nostrum Dei et aeternitatis capacem, et propterea neque impleri. neque satiari posse iis rebus quae fluxae et incertae essent. Pan. lib. 1. de Alphonsi rebus gestis.

De mercedis cupiditate.

Antisthenes.

INterrogatus. cur tam paucos haberet discipulos? inquit: Quoniam depello illos virga argentea. Sentiens ideo paucos venire, quod magna mercede doceret: vulgus autem magis amat pecuniam, quam sapientiam, et hinc Satyricus exclamat:

Aristippus.

Polemon.

Zeno Criticus, vbi iam in philosophicis aliquantum profecisset, non tamen contentus esse voluit. sed ad Polemonem, vt in Dia lecticis exerceretur, commeabat. Vnde Polemon dicere solitus est: at scio ô Zeno, reper posticum irripere, et furari doginata, quibus Phoenicum more indutus es. Notauit hoc dicto Zenonem, qui furtim et gratis a praeceptore discere volebat, vt aliis postea multa mercede venderet. Laertius lib. 7. cap. I.

Isocrales.

Saepenumero dicere solitus est, se quidem discipulos decem docere minis, caeterum qui iplum docuisset audaciam et vocalitatem. mercedis loco daturum decem millia, vocis enim exilitas, animique timiditas, reddebant Isocratem inutilem ad dicendum. Eras. Rot. l. 8. apoph.

Siminides.

Rogante quodam vt sibi conscriberet encomium, et gratiam se relaturum inquienre, argentum autem non dante: Duas (respondit) areas domi habeo: vnam quidem gratiarum, alteram atgenti Et cum necessitas exegit gratiarum quidem arcam aperiens, semper vacuam inuenio: alteram vero solum commodam mihi ad rem vitae necessariam. Notabat autem hominis sordidissimi tenacitatem, qui cupiebat multo studio ac labore philosophi, suas decantari laudes, nullum laboris praemium aliud offerens, quam gratiarum actionem, quae trib. verbis absoluitur: cum interim philosophus rem ad victum et amictum necessarium non verbis, sed promptis nummis coemere cogatur, Stob. ser. de Iniustitia.

Anonymus.

Philosophus quidam dicebar, magistros a discipulis magnam mercedem exigere debere. Ab ingeniosis quidem quod multa discant: ab hebetibus, quod multum molestiae exhibeant. Max. ser. 17.

Phoenicides.

Cum apponeret pisces in conuiuio, sed his duntaxat qui dedissent symbolum, dixit, Mare quidem esse commune, sed pisces in eo natos eorum esse qui emissent. Erasmus lib. 6. apoph.

Timotheus musicus.

Cum duplicem mercedem exigeret ab eo, qui sub alio praeceptore musicae operam dedisset, interrogatus cur hoc faceret? Quia, inquit, duplex etiam labor mihi subeundus est. Primo quidem dedocendi vetera, deinde docendi noua. Bruso. lib. 2. cap. 23.

Corax.

Corax primus apud Syracusas, mortuo Hierone, Rethoricen instituit mercede profiteri. Lysias autem adolescens pactus est cum eo, vt tum solueret, cum optime Rhetoricam calleret. Verum vbi artifex iam factus, praemium cunctaretur, a praeceptore in ius vocatur. Sed cum quaereretur, qui finis litis esset futurus? Lysias ait: Si persuasero iudicibus, me nihil debere, non tradam praeceptori quicquam, quia iam vici: sin non persuasero, etiam non dabo, quia artem persuadendi a te non didici. Tum Corax: Imo, inquit, si persuaseris, dabis: quia artem calles: sin minus, dabis etiam, quia non vicisti. Et tum iudices subiecerunt, [gap: Greek word(s)] : id est, mali corui malum esse ouum. Vide Prolegomena in Hermogenis rhetoricem: Gellium libro quinto, capite decimo. qui simile quiddam de Protagora sophista, et huius discipulo Euathlo, narrat. L. Apuleium in Floridorum libris: Erasmum Roterodamum in prouerbio, Mali corui malum ouum

Catherius.

Sabinus Clodius cum vna die et Graece et Latine declamasset, quibusdam quaerentibus, quod pusillam mercedem acciperet ex duabus declamationibus: Catherius ait, nunquam magnam mercedem accipere eos qui breuia pneumata docerent. Brus. lib. 4. cap. 31.

De metu et timore, vel timiditate.

Socrates.

SOcrates Alcibiadem adolescentem, primum ob imperitiam trepidantem, vt fit, apud tantam multitudinem verba facere lepida [gap: Greek word(s)] animauit: An non putas, inquit, ô Alcibiades contemnendum sutorem? Annuit. An non praeconem? quum et hic annuisset: an non contemneres, inquit, tabernaculorum opificem? Quum similia quaedam proposuisset, et is fateretur hos esse con temnendos, tunc Socrates: Atqui, inquit: ex his constat Atheniensium populus, quem tu vereris. Quorum si singulos putas contemnendos, qui minus etiam contemnas condensatos? Sed sit, non referre apud quam multos dicas, sed apud quam cordatos. Fit enim hoc miro modo, vt quos singulos despicias, congregatos reuerearis. In conuiuio Platonis Socrates admiratur Agathonis auda ciam, qui coramtot hominum millibus praesenti animo recitasset suam tragoediam: cui quum Agathon respodisset, ise citius velle coram multis hominum millibus dicere quam apud vnum Socratem: Atqui in illis, inquit, millibus et Socrates erat. Fit enim et illud miro modo, vt quem

Diogenes.

Isocrates.

Cum intelligeret, quantum sibi animi obesset uiniditas, saepenumero dicere solitus est se suos quidem discipulos docere decem minis: verum qui ipsum docuisset extra omnem timiditatem in concione loqui, mercedis loco daturum decem millia. Solo enim timiditas et vox exilis reddebant hominem inutilem ad dicendum. Errs. lib. 8. apoph.

Cleanthes.

Cuidam illi probri causa obiicienti, quod esset timidus: Ideo, inquit, minimum pecco. Bona est timiditas, quae deterret a turpibus, et reddit ho minem circumspectum. Laert. lib. 7. cap. 1.

Xenophanes.

Quum ipsi Hermoneus timiditatem obiiceret, quod nollet secum tesseris ludere: Fateor, inquit me non solum meticulosum, verum etiam vehementer meticulosum, sed aduersum inhonesta. Honesta timiditas est, quae deterret a turpibus. Plut. de vitiosa verecundia.

Cleomenes.

Cleomenem cum quidam interrogasset, cur Spartiatae non consecrarent diis spolia ab hostibus detracta? Quoniam, inquit a timidis venerunt. Porro quae parta sunt ab his qui ob timiditatem capti sunt, nec decet intueri iuuenes, nec diis consecrata reponi. Plut. in Lacon. apoph.

Anonymus.

Quidam Metapontinus Laconi obiicienti ignauiam: Atqui, inquit, non parum alienae regionis ipossidemus. Ergo, inquit, Lacon non solum ignaui estis, verum etiam iniusti. significans non posse fieri, vt quis meticulosus et in bellis multum teneat alienae ditionis, nisi fraude partum, Plut in Lacon.

Vibius Crispus.

Cuidam qui in foro Romae loricatus ambulabat, praetexens id se metu facere, perquam scire dixit Vibius Crispus, quis tibi sic timere permisit. Ludens ex inopinato. Expectabatur enim, vt obiugaret hominem, quod praeter consuctudinem Romanam armatus incederet At ille increpuit hominem, quod sic timeret, quum liceret manere domi, si quid timeret. Eras Rot. lib. 6. apopht.

Themistocles.

Quum Graecos ad nanalem pugnam hortaretur, incitaretque, A dimantus abhorrens a pugna, ita ad Themistoclem ait: Atqui in certa minibus ante alios prosiliunt, flagris caeduntur. Bene quidem, respondit ille: sed nec ij coronantur, qui se, dum pugnandum est, subducunt. Plut. in apoph.

Idem.

In Eretrienses ita cauillari solebat, vt diceret eos similes piscium, qui gladioli vocantur: quippe qui gladium quidem haberent, cor autem non haberent. Notans illorum ignauiam, quod armatis non adesset animus. Plut. in apoph.

Philippus.

Cum subactis Graecis, quidam authores essent, vt ciuitates praesidiis contineret, ne deficerent: Malo, inquii, diu bonus ac commodus, quam breui tempore dominus appellari: sentiens, regnum, quod benesiciis ac beneuolentia teneretur, esset perpetuum: quod vi metuque, non esse diuturnum. Plut. in apoph.

M. Cato.

Cicero.

Augustus Caesar.

Caligula.

Caligula illud e tragoedia subinde iactabat: Oderint, dum metuant. Hanc ne quis miretur, eiusdem vox fuit, Vtinam populus Romanus vnicam ceruicem haberet. Hanc emisit, infensus turbae, fauenti Venetae aurigarum factioni, quum ipse fauret Prasinae. Eras. lib. 6. apoph.

De militia et militibus.

Iphicrates.

IPhicrates censebat, militem et diu i tiarum et voluptatum auidum esse oportere: Dicens, illum audacius pericula subiturum, quo suis cupiditatibus suppeditaret. Plut.

Phocion.

Quum Laosthenis ducis milites concinne ornatos aspexisset, rogatus, qualis sibi ille exercitus videretur? Belle me hercule inquit, ad stadium decurrendum instructus. Plut.

Epaminondas.

Epaminondas dicere solebat, militum quibus arma gerenda sunt, corpus exercitatum esse oportere, non solum athletice, verum etiam militariter. Nam athletae tantum hoc agunt, vt corpore sint robusto: at militem oportet corpus habere expeditum et agile. Vnde et vehementer obesis infensus erat, adeo vt huiusmodi quendam expulerit ab exercitu, dicens: Quod vix clypei tres quatuorve tegerent ipsius ventrem, per quem nunquam vidisset sua pudenda. Plut. in apoph.

Archidamus.

* Videns filium suum nimis temere contra Athenienses pugnantem: aut vires tibi sunt augendae, dixit, aut minuenda audacia. Plutar.

Agesilaus.

Quidam conspiciens Lacedaemoniorum quendam claudum ad bellum exeuntem, quum ei equum veluti debili necessarium quaereret: Non intelligis, inquit Agesilaus, in bello opus esse manentibus, quibus decretum est in praelio aut vincere, aut mortem oppetere, non autem fugientibus. Plut. in Lacon. apoph.

Phocion.

Quum Macedones irrupissent in Atticam, ac maritima illius depopularentur, Phocion eduxit iuuenes aetate florentes, quorum multis ad ipsum concurrentibus, hortantibusque vt colle quodam occupato ibi collocaret exercitum: O Hercules inquit, quam multos duces, milites vero perpaucos! Notans iuuenilem temeritatem quae duci praeire conaretur, quum militia sit, non dare consilium, sed vbi res postulat, bonam nauare operam. Attamen commisso praelio vicit, et Nicionem Macedonum ducem superauit. At non multo post tempore, bello deuicti Athenien ses ab Antipatro accepere praesidium. Plut. in Graec. apoph.

Aratus.

* Laudante quopiam virum desperatum et audacem, ad idcirco et in bellis eximium: differre dixit magnifacere virtutem, et vitam nihili facere. Stob. serm. 51.

Ateas.

bellandi peritis, at ego Scythis qui et cum fame et cum siti pugnare valeant. Significans, hac parte Scythas ad bellum esse magis idoneos. Plut. in apoph.

Antiochus.

Ostendebat Hannibali in campo copias quas bellum contra Romanos suscepturus comparauerat, nempe exercitum insignibus argenteis aureisque florentem, inducebatque etiam currus cum falcibus, et elephantos cum turribus, equitatumque frenis, ephippiis, phalerisque prae fulgentem. Atque ibi rex tanto tamque ornato exercitu gloriabundus, Hannibalem aspicit: et Putasne satis, inquit, esse Romanis haec omnia? Tum Poenus ignauiam, vanumque ap paratum militum irridens: Plane, inquit, satis esse credo haec, Romanis, etsi auarissimi sint. Bruson. libro 2. cap. 32.

Pescennius.

Interrogatus, cur omnia vasa argentea a castris amouisset, Quia inquit, potuisset fieri vt sarcinae militares in potestatem hostium venirent, fierentque barbari argento nostro gloriosiores. Brus. lib. 2. cap. 32.

M. Cato.

Videns quendam vehementer obesum, mirabatur cui vsui tale corpus esse posset Reipubl. cuius inter guttur et inguen omnia venter occu parat. Eras. lib. 5. apoph.

Anonymus.

Multis Othonem imperatorem ro gantibus, ne deposito imperio exerci tum ac Rem publicam desereret: quidam e gregarus militibus sublato ense dixit, Scito Caesar sic pro te omnes animatos esse: moxque seipsum iugulauit. Sueton.

Alex. Seuerus.

* Miles, inquiebat, non timet, nisi vestitus, armatus, calceatus, satur, et habens aliquid in zonula, Lamprid.

De militum in rebus agendis ignauia.

Timotheus.

AVdace quodam milite vulnus Atheniensibus ostentante, Et me, inquit Timotheus, nuduit, quod cum ego in Samo dux vester essem, catapultae telum prope me ceciderat. Significans, hoc vulnus illi non factum in praelio cominus pugnanti, sed procul. At bono duci adeo cauen dum. vt ne prope quidem iaculum vl lum possit accidere. Vulnus gladio factum, fortitudinem arguit: telo factum catapultae, indiligentiae signum est. Plut. in apoph.

Empedocles.

In eum mirmillonem, qui retiarium insequebatur, nec feriebat armis, hunc in modum iocatus est: Viuum capere vult, timet igitur ne lethale homini vulnus infligat. Brus. li. 5. cap. 12.

Lysander.

Cyrus maior.

* Aiunt ipsum dicere solitum, quod oporteat militem magis metuere du cem quam hostes, si talis sit futurus vt custodias seruet, amicis abstineat, et hostes citra tergiuersationem aggrediatur. Xen. lib. 2. expedit. Cyri.

Damatria.

Anonyma.

uerteret, domum redeuntem occidi eurauit, ne posthac ignauiae exemplum caeteris esset. Plut. in apoph. Lacaenarum.

Antalcidas.

Phocion.

Cum militem e suis relicto ordine in hostes prodire conspexisset, eundemque conspecto Macedone pedem retrahere: Te, inquit, hominum ignauissime, num bis iam deserti ordinis pudet? Nam et quem Imperator tibi decreuerat, et quem tute tibi locum delegeras, reliquisti. Plutarch.

Xerxes.

Cum Xerxi nuntiatum esset, quam fortiter, quamque etiam feliciter Ar temisia rem gessisset in pugna nauali dixisse fertur: Sibi foeminas fuisse viros, contra viros fuisse foeminas, quod parum dextre se gessissent. Herodotus lib. 8.

Myronides.

Creatus dux exercitus aduersus Boeotos, edixit vt Athenienses exirent. Cum autem adesset congredien di tempus, ducesque monerent, nondum omnes adesse: Adsunt, inquit, qui pugnaturi sunt. Hos itaque cum videret promptos, hostem aggressus vicit. Sic interpretans, eos qui ob ignauiam non studuissent tempestiue adesse, ne in pugna quidem bonam operam nauaturos Plut. in apoph.

Therycion.

Therycion Delphis rediens, cum Philippi castra in Isthmo esse, angustiasque occupatas vidisset: O malos, inquit, ianitores vos Corinthij, quorum ignauia Peloponnesus facile peribit, Brus. lib. 3. cap. 12.

Marcellus.

Quum ob tur batos ordines in Marcelli copiis victor Hannibal extitisset, reuersus in Castra Marcellus conuocato exercitu, ait, Se quidem multa Romanorum arma et corpora, Romanum vero videre neminem. Plutarc.

Scip, Africanus.

Militi, cui scutum erat elegantius ornatum: Non miror, inquit, quod scutum tanta cura ornaris, in quo plus habeas prassidij quam in gladio. Signi ficans, illum ignauum militem. Clypeus tuetur, sed gladius fortitudinis organum est. Idem.

Hannibal.

Gisconi nuntianti, sibi admirabilem videri Romanorum instructorum ad pugnam numerum? Imo aliud inquit, mirabilius re fugit. Quidnam hoc esset, sciscitanti Gisconi: Quod ex, tam numerosa, inquit, hominum multitudine nullus appellatur Gisco. Is ducis iocus multum timoris detraxit, multumque alacritatis addidit militibus. Idem.

Fabius Maximus.

Salinator, quum ob eius ignauiam et incuriam Tarentum a Romanis de fecisset, arcem tamen retinuit: quum vero aliquot post annos Fabius Maxi mus oppidum pulso Hannibale recepisset, rogaretque eum Salinator, vt meminisset, opera sua se Tarentum recepisse: Quidni? inquit Fabius. Nun quam enim ego recepissem, nisi tu amisisses. Notauit tacite Liuij ignauiam. Plutarch.

C. Craessus.

Militem videns sine gladio curren tem: Heus, inquit, commilito: pugno bene vteris, festiuiter taxans inerme militem, cui pro gladio pugno fit vtem dum. Eras. 6. apoph.

M. Cato.

moueret pedes, clariusque sterterer quam inclamaret: pessimum au tem imperatorem, qui sibi non posset imperare. Plut. in apoph.

Cicero.

Pompeij ignauiam Cicero vrbanissime taxauit. Dieentibus enim, se sero ad Pompeium venisse, respondit, Minime sero, nam nihil hîc para tum video. Quem fugiam igitur, satis video (Caesarem intelligens.) sed quem sequar fortiter pugnantem non habet. Plutarchus in apoph.

De militari disciplina.

Anonymus.

QVidam in acie, quum strictum iam ensem in hostem esset insixurus, quoniam interim signum datum est receptui canens, non infixit. Roganti vero cuidam, cur hostem quem in potestate habebat, non oceidisset? Quoniam, inquit, melius est parere Imperatori, quam hostem oe cidere. Exemplum disciplinae milita ris, a qua immane quantum recesserunt, qui sub belli titulo mera exercent latrocinia. Olim non licebat ferire hostem, nisi tuba dedisset signum: eadem simulatque cecinerat receptui, homicidij crimen erat hostem interemisse. Plut. in Lacon.

Clearchus,

Militum auribus subinde solebat inculcare: Militi magis esse metuendum imperatorem, quam hostem. quae vox mortem minabatur militi, qui parum grauiter se gessisset in praelio. Honestius aurem est cum laude vitam impendere patriae, quam cum dedecore poenae. Hoc dictum non quiuis mi lites laturi siut: sed hi facilefei ebant, quibus matres domi solebant edicere, vt aut victores cum armis redirent aut mortui in armis referrentur Valer. Max. lib 2. cap. 8. et Frontin. libr. 4. cap. I.

Epaminondas.

Quum studeret Epaminondas Boeotos, otio dissolutiores, continenter in armis habere, simul vt Boeoti de belli duce creando cogitarent, hisverbis illos adhortabatur, Posthac consulta te viri, nam si ego militiae praefectum agam, vobis militandum est, adimens illis spem otij sub tali imperatore. Plut. in Graec. apoph.

Idem.

Idem scutatum militem senserat a eaptino quodam magnam pecuniarum vim accepisse. Huic Epaminondasi Mihi, inquit, redde clypeum: tibi vero cauponam emitto, in qua vitam degas. Posthaec enim noles eodem modo subire periculum. quippe iam vnus de numero diuitum ac beatorum recte iudicauit, timidum (vt est in prouerbiis) esse Plutum. Magis enim metuit morrem, qui dum habet vnde possit suauiter viuere. Plutarch. in Graec. apoph.

Lamachus.

Lamachus castigauit quendam e ducibus, qui de liquerat, et quum ille dixisset, In posterum isthuc non committam: Non licet, inquit, in bello bis peccare. Error enim in bello mors est. Plut. In apoph. Stob. ser. 52. Ant. in Melis. par. I. ser. 67.

Lysander.

Brasidas.

Pyrrhus.

cominiserat, dixisse sertur: Tu grandes elige, ego eosfortes reddam. Si gnificans, institutione fieri bonum militem. Feitur autem Pyrrhus disci plinae militaris optimus fuisse magisier Plut. in apoph. Frontinus l. 4. ca. I. stratagematum.

Hannibal.

Quum Romanorum legati conditiones pacis retulissent apud Carthaginenses, et Gisco quidam ausus esset suadere bellum cum Romanis redintegrandum: Hannibal indigne ferens, hominem imhellem de rebus arduis loqui, adhuc diccntem e suggesto deturnauit. Hoc factum tam violentum in libera ciuitate demirante et indi gnante multitudine, Hanoibal conscenso suggesto dixit, neminem mirari debere, si qui a primis statim an nis Carthaginem reliquisset, interim aetatem omnem in bellis et armis transegisset, minus nosset vrbanas consuetudines. hoc praesatus, pacem suadere coepit et persuasit. Plut. in Hannibale.

Scip. Maier.

Percontanti cuidam in Sicilia, qua re fretus classem educere pararet in Africam? ostendit viros armaros trecentos sese exercentes, praeterea tur rim excelsam in ari imminentem, et ait: Nullus horum est, qui non conscensa turri semet in mare praecipitaturus sit, si inssero. Sentiens, non perinde referre quam numer osam educas multitudinem modo fortis dux educat exercitato, et dicto andientes. Plut. in Rom. apopht.

Scipio Minor.

Postquam venit in castra, mulramque illic iicentiam, lasciuiam superstitionem ac luxurn offendisset diuinos ac sacrificos cum leonibus protinus ciecit: quin et vasa omnia iussit sit amoliri, excepta olla, veru et poculo fictili. Ex argenteis, poculum librarum non amplius duarum permisit si quis habere veilet: balneis vti vetuit. Qui vngerentur, iussit vt ipsi sele fricarent, iurnent is enim qui matiibus carent, opus esse alio a quo fricentur. Edixit, vt milites stantes pranderent obsenium non igni coctum: coenarent autem discumbentes, panem, aut pultem solam, et carnes assas, siue elixas. Ipse vero sago circutectus, obambolabat per exercitum, dicens, se lugere exereitus dedecora. Plut. in apoph.

Vaulus AEmylius.

Quum Paulus Aemylius in exercitu multam confidentiam ac loquacitatem comperisset militum, officia ducum sibi vindicantium, resque non necessarias curantium: iussit illos quiescere, nec aliud quicquam agere, quam vt enses suos acuerent, caetera sibi fore curae. Nocturnas autem excubias iussit illos sine lanceis, sed cum gladiis agere quo nimirum adempta spe depellendi hostem, tanto acrius pugnareut cum somuo. Plutarch. in apopht.

Idem.

* Militi dicebat haec tria esse curanda: corpus vt quam validissimum et pernicissunum haberet: arma apta: animum ad subita imperia paratum: caerera diis immortalibus et Imperatori curae esse. Liuius li. 44.

Al. Altilius.

Quum exercitus Romanus terga daret Samnitibus M. Attilius consul equo praeteruentus ad portam castrorum edixit, vt quicunque miles ad vallum tenderet, siue Samnis esset. siue Romanos, pro hoste haberetur. Quo pergis, inquit, miles? Hic atma et viros inuenies nec viuo consule

tuo nisi victor castra intrabis. Proinde elige, cum ciue an cum hoste pugnare malis. Eras. l. 6, apoph.

Scip. Africanus.

Africanus censor tribu mouebat centurionem, qui in Pauli pugna non adfuerat, ille quum diceret, se custodiae causa in eastris remansisse, rogaretque cur ab eo notaretur: Non amo, inquit Africanus, nimium diligentes. Dissimulauit centurionis ignauiam, et accusauit nimium diligeniem custodiam. Eras. 6. apoph.

Serg. Galba

In grauissimis bellis seuerissima disciplina habuit milites suos: adeo vt simulatque venisset in castra, pro tinus vulgaretur ille Trochaicus: Disce miles militare: Galba est, non Getulicus. Eras. l. 6. apoph.

Alexander Seuerus.

In expeditionibus, si quis de via in alicuius possessionem deslexisset, pro qualitate loci fustibus, aut virgis cedebatur, aut alioqui condem nabatur. Si dignitas personae tales poenas non recipiebat grauissimis contumeliis afficiebatur, quum diceret: Vellesne hoc in agro tuo fie ri, quod facis in alieno? Clamabat saepius, quod a Christianis audierat, idque per praeconem, quoties aliquem emendabat: dici iubebat: Quod tibi fieri nolis, alteri ne feceris. Quid nunc dicemus de militibus Christianis, qui siue quo eant, siue redeant, furantur, rapiunt, constuprant, pulsant, abigunt pecora, pertulis vasis sinunt effluere vinum? Quid multis? Crudelius tractant suos quam hostes. Er hoc hodie, si superis placet, appellatus ius militare, et ad haec conniuent principes. Erasm. ex AEmi lio Lampridio.

* Quibus haec addemus etiam exprobratis historicis, Liuio, Tacito, Currio, et aliis collecta, et ad nostri seculi militiam disciplina exutam aecommoda. Emunt duces militem, non legunt. Pecuniola proponitur, tympanum strepit: et ecce coeunt aliquotignoti inter se, ignorantesque purgamenta vrbium suarum, quibus ob egestatem et maxima flagitia pec candi necessitudo est, assueti latrocinlis, bellorum insolentes, quorum lingua vana, manus rapacissimae, gula immensa, pedes fugaces, quae honeste nominari non possunt inhonestissima, nullam disciplinae formam nec extrema quidem eius lineamenta ser uantes, lasciuientes certatim, inter quos omnia indisposita, temulenta, peruigiliis Veneris ac Bacchanalibus quam disciplinae et castris propiora. Hi nec in procinctu et castris habentur, sed per municipia desides, hospitibus tantum metuendi, effundunt se in luxum, epulas et nocturnos coetus: ibi circumferri merum largius iubent, debellaturi super mensa Alexandrum: suas vires extollere docti, hostium paucitatem contemneret: caeterum galeati lepores, et quibus vt ad populandos finitimorum agros, tectaque vrenda, et capienda peeora aliqua vis sit, ita in acie et signis collatis nulla vis est, ne victoria eis decus, nec in fuga flagitium. Vt omnia paucis: Exercitus lingua quam manu promptior, praedator e sociis, et ipse hostium praeda.

Idem.

Quum Antiochiam venisset, ac milites qui lauacris ac muliebribus de litiis vacauerant, in vinculis duci iussisset, orta seditione ab ea

legione, cuius socij erant in vinculis: tribunal ascendit: ac vinctis omnibus ad tribunal addoctis, circunstantibus militibus, et quidem armatis, grauiter illos admonuit, vt meminissent Romanae disciplinae. Quum loquentem milites tumultu interpeilarent, nihil conterritus, iussit vt tales voces ederent aduersus hostes, non aduersus Imperatorem: minatus exautorationem nisi quiescerent. Ad haec, quum vehementius etiam frement, ac ferro quoque minarentur: Deponite inquit, dextras, contra hostem erigendas, sifortes estis, me ista non terient. Quum non desinent fremere, exclamauit: Quirites discedite, alque arma deponite. Mox omnes non armis tantum, sed et sagulis militaribus depositis recesserunt, non in castra, sed in varia diuersoria. Post tamen eius legionis militibus fidelissimis vsus est. AElius Lampridius.

Idem.

* Disciplina maiorum, inquit, rempub. tenet, quae si dilabatur, et nomen Romanum et imperium amictemus. Lamprid.

Auid. Cassius.

* Solebat dicere, Miserum esse cum exerceantur athletae, venatores, et gladiatores, non exerceri milites: qui bus minor esset futurus labor, si consuetus esset. Vulcat.

Theodericus rex.

* Extat eius insigne dictum in formula ducatus Retiarum libr. 7. Variarum Cassiodori, de milirum disciplina. Milites, inquit, tibi commissi viuant cum prouincialibus iure ciuili, nec insolescat animus. qui se sentit armatum: quia clypeus ille exercitus nostri quietem debet praestare Romanis.

Aurelianus.

Cum a vicai io suo literas accepisset, quibus efflagitabat vt rescriberet, quomodo res gerenda esset, statim rescribit hunc in modum: Si vis tribunus esse: imo si vis viuere: manus militum contine; nemo pullum alienum rapiat, ouem nemo contingat, vuam nullus auferat. Vopiscus in Aureliano.

De minis.

Chilon.

Dicere solebat, nulli minandum esse, non solum quod mulierum videatur esse potius quam virorum, verumetiam quod minitari ei cui velis nocere, est inimicum admonere vt sibi caueat, tibique ipsi laedendi facultatem adimere. A micis autem mi nari, parum est humanum. Recte tamen minamur, quoties aliquem hoc remedio correctum esse cupimus, et haec poena decreuimus esse contenti. Laer. lib. I. c. 4.

Socrates.

* Vt tonitrua pueros imprimis, ita minas stultos territare dicebat. Srobaeus, sermone 4. de Imprudentia.

Diogenes.

Dicente ei quodam valde iactanter, vno ictu caput tibi perfringam: Ac ego, inquit, a sinistris altans te tremere faciam. Laer.

Agatocles.

Polydorus Alcamenis F.

Cum audiret quendam in hostes minas effundentem: Non intelligis, inquit, te maximam vindictae partem frustra consumere? Qui enim

statuit inimicum vlcisci. minis nil aliud efficit, nisi vt praemonito inimieo, sibi minuat laedendi opportunitatem. Plutarchus in Lacon.

Dercyllidas.

Orator missus ad Pyrrhum Epirotarum regem, qui iam exercitum in regionem Spartanorum induxerat, vt cognoscerent, quid sibi vellet: cum Pyrrhus dicetet, vt regem suum Cleonymum reciperent, hanc in mo dum respondit: si Deus est Cleonymus, non timemus ipsum, nihil enim sceleris in eum commisimus: sin homo est, profecto nihilo nobis praestantior et bellicosior. Quo dilemmate irrisit superbas regis minas. Qui enim super be minantur aliis, videant ne id quod aliis minantur in ipsos recidat. Plutarch. in Lacon.

Epicletus.

* Si quem, inquit, com minis et impetu volueris aggredi, memento prae meditari humanum esse tibi mansuetumque ingenium, et quod poenitudo dam nummque te sequutura sint, si quic quam immane commiseris, Stob, ser. 20.

Philippus.

Mulra quaestus apud Romanorum legatos de moribus et caluniis Thessalorum, tandem elatus ira, hanc vocem adiecit, Nondum omnium dierum solem occidisse. Hic sermo non Thessalis modo, verum etiam Roma nis suspectus, vtriusque gentis fremitum excitauit. Tit. Liu. 4. Decadis li. 9.

C. Caesar.

De misericordia.

Phocion.

* Nec ex templo aram, nec ex hu mana natura misericordiam tollendam esse dicebat. Stob. serm. I. de virtute.

Demosthenes.

* Iustum est, inquit, misereri, non improborum hominum, sed eorum qui immerito infelices sunt. Stob. ser. 44.

Xerxes.

* Videns Heliespontum nauibus suis constratum omnia litora atque Abydenorum plana hominibus referta, iactauit se beatum, moxque misericordia ductus fudit lachrymas, Artabano causam huius mutationis quae renti dicens, subiit animum meum cogitatio quam breuis sit hominum vita, quando ex tam numerosa hominum multitudine post centesimum annum nemo superfuturus est. Herod. lib. 7t

Agesilaus.

Audiens, in bello ciuili Graecorum multos hinc inde caecidisse in pugna, et Spartanos esse victores nullo laetitiae signo dato, sed misericordia ductus, ingenti edito gemitu, Heu Graeciam, inquit, quae tot milites bello intestino perdidit, quot ei si incolumes sint ad debellandos barbaros sint satis. Plut. in apoph.

* Leo Basilij Macedonis Imperat. filius, per calumniam in carcerem coniectus fuerat. In palatio Psittacus in cauea suspensa degebat, vociferari solitus, heu, heu: dominc Leo. Quodam die Basilius Senatores quosdam ad conuiuium vocauit, qui quum auem cantum illum saepius repetentem audirent,

misericordia et moestitia oborta, cibo potuque omisso assederunt, lacry mantes. Sciscitatus causam Imperator, Qui (inquiunt) cibum capiamus, voce huius auis obiurgari nos qui rationis compotes et dominorum studiosi credimur? Bruta haec auis domini sui nomen inuocat, nos luxui de diti iusontem obliuioni mandamus. His verbis mitigatus Imperator, Leo nem carcere eductum pristinae digni tati restituit. Cedrenus in Annal.

De moderatione animi.

Chilon.

EIus dictum est, ita moderandam esse vitam, vt nec inferiorihus sis terrori, nec superioribus despectui. Metui a subditis, tyrannicum est: negligendae vero est, sic agere vt a maioribus contemnaris. Hoc et ad aetatem referri potest. Sic temperandi mo res, vt a iunioribus ameris potius quam timearis a maioribus non contemnaris. Immodica feueritas parit terrorem: somnolentia, violentia, incogitantia, similiaque vitia gignunt contemptum. Potes et ad fortunam accommodari quae si sit vehementer ampla, paret qui metuant citius, quam qui ament aut reuereantur: sin humilior, paret contemptui. Mediocritas igitur hîc quoque est optima. Ausonij carmen sic habet:

Socrates.

Quum ei relatum esset, Quidam de te male loquitur: Verberet me etiam, inquit, modo ab sentem. Maxim. serm. 10.

Idem.

Quidam a Soerate salutatus, non resalutauit, sed hoc nequaquam moleste tulit Socrates: amicis autem admirantibus, et ob hominis inciuilitatem indignantibus dixit: Si quis nos praeteriret, peius affectus corpore quam nos sumus, nequaquam illi succenseremus: cum igitur illi succenseam, qui peius affectus est animo, quam nos sumus? Eras. l. 3. apoph.

Idem.

* Aiunt cum, colapho percussum, nihil amplius dixisse, quam molestum esse, quod nescirent homines quando cum galea prodire deberent. Seneca l. 3. deira, cap. II.

Diogenes.

A caluo quodam conuitiis affectus: Tibi contumeliam. inquit, non dico, sed capillos tuos laudo, quod malam effegerint caluam. Maxim. serm. 10.

Idem.

Proditori cuidam ei maledicenti, Gaudeo, inquit, me facturu inimicum tuum, non enim inimicis, sed amicis malefacis. Max. ser. 10.

Zeno Cittieus.

Cum esset a quodam interrogatus, quomodo affectus esset erga conuitia? Perinde, inquit, atque si legatus absque responso dimittatur. Signifioans, eos qui non habent, quod respondeant, ad conuitia solere confugere: eaque non pluris oportere fieri, quam si nihil esset responsum plane, Laert. l. 7. c. I.

Cleanthes.

delectati auditores, applaudentes philosopho, Sositheum eiccerunt. Cum Sositheus diceret, se poenitere quod illum aspersisset: respondit Cleanthes, Absurdum fore, si cum poetae frequenter illudant Libero patri et Her euli, nec vllisuecenseant, si ipse ob le ue conuicium indignaretur. De diis enim multa probrosa scripsere poetae, vbi cum Bacchum faciunt mollem timidum ac temalentum: Herculem faciunt seruientem Omphalae, vsque ad sandalia commitigatum caput, Laer. lib. 7. cap. I.

Aristippus.

Confutatus in disputatione a quodam audacissimo homine, furioso et stolido, cum videret illum inflatum ac gestientem ob partam victoriam: Ego quidam, inquit, redargutus ab eo, sed suauius dormiturus te, qui redarguisti. Laer, l. 2 cap. 8.

Antigonus.

* Nihil facilius fuit Antigono, quam duos manipulares duci iubere, qui incumbentes regio tabernaculo faciebant quod homines et periculosissime et libentissime faeiunt, de rege suo male existimantes. Audierat omnia Antigonus, vtpote cum inter dicentes et audientem palla interesset: quam ille leuiter commouit, et, longius (inquit) discedite, ne vos rex audiat. Idem quadam nocte cum quosdam ex militibus suis exaudisset omnia mala imprecantes re gi qui ipsos in illud iter et inextricabile lutum deduxisset, accessit ad eos qui maxime laborabant, et cum igno rantes a quo adiuuarentur explicuisset. Nunc (inquit) maledicite Antigo no, cuius vitio in has miserias incidistis: ei autem bene optate, qui vos ex hac voragine eduxit. Idem, tam miti animo hostium suorum maledicts quam ciuium tulit. Itaque cum in paruo quodam castello Graeci obsiderentur, et fiducia loci contemnentes hostem multa in deformitatem Ancigoni iocarentur, et nunc staturam humilem, nunc collisum nasum deriderent: Gaudeo (inquit) et aliquid boni spero, in castris meis Silenum haben. Cum hos dicaces fame domuisset, captis sic vsus est, vt eos qui militiae vtiles erant, in cohortes describeret, caeteros praeeoni subiiceret: id quoque se negauit facturum fuisse, nisi expediret his dominum habere, qui tam malam habe rent linguam. Senec li. 3 de ira, c. 22.

Isocrates.

Cum quidam apud eum obtrectatoris sermonem referret, ac diceret, me prae sente ille haec in te maledicta sparge bat, Nisi tu, inquit, libenter audisses, nunquam conuitiatus esset. Max. ser 10.

Xenocrates.

Ingratitudinis a Platone insimulatus, nunquam indignatione irave commotus est, sed et illi qui ipsum ad respondendum Platoni instigaret: Hoc, inquit, quod nunc facio, mihi bonum atque commodum est. Et prudentissime homini silentium imposuit. AElian. lib. 14. de Var. hist.

Chrysippus.

Quodam ei dicente, A micus clanculum te mordet, et conuiciatur: Hominem, inquit, ne arguito, quoniam idem palam facturus est. Max. serm. 10. et Anton. ser. 53.

Idem.

A quodam improbo multis affectus conuiciis: Optime, inquit, fecisti, quod nihil eorum, quae in te sunt, prae terieris. Max. serm. 10.

Philemon.

Nihil neque suauius, neque musicae conuenientius esse dicebat, quam posse conuictantem ferre. Etenim conuicium

facientem, si qui conuicio afficitur dissimulet, iu ipsum conuicium redundat. Max. ser. 10.

Demonax.

Sophista quidam cum Demonactem accusaret, diceretque, Cur me tocies tam acerbe calumniaris? Quia, inquit, Demonax, non contemnis male loquentes. Max. ser. 10.

Moschion.

Multorum improborum calumniis peti, neque indecorum neque detrimentosum esse dicebat. At ab vno aliquo bono vituperari, et decorum et commodum esse iudicabat. Max. ser. 10.

Arcesilaus.

Cum honestos viros ad coenam in ui tasset, accumbentibus omnibus, et cibum jam gustare volentibus, videns abesse panem. Quam, inquit, res est apta conuiuiis apparandis, esse sapientern. Dedit vir prudentissimus philoso phicae moderationis exemplum, qui non incandescebat iis, qui pro officio mensam necessariis rebus ornare debebant. Laer. l. 4 ca. 6.

Agesilaus.

Eos a quibus odio prosequebatur clandestino, in duces belli eligebat, magistratus fa ctos cuehebat, si quid in eo improbe ageretur, patrocinabatur, atque hac arte reddebat eos ex clandestinis hostibus amicos. Quid hac animi moderatione pulchrius fuit? qua mederi maleuolis maluit quam vlcisci. Plut, in apopht. Lacon.

Idem.

Cum quidam Agesilaum Lacedaemoniorum regem iuterrogasset, quid apud Spartanos Lycurgi leges profuissent? moderate respondit, Omnium voluptatum docuerunt contemptum. Plut. in Lacon.

Idem.

Cum Persarum nummi sagittarium haberent insculptum, Agesilaus ex Asia soluens ait, se triginta sagittariorum millibus fugari, tot enim Daricorum aureorum millibus Athenas ac Thebas deportatis, ac in plebis moderatores distributis. Timocrates effecerat, vt omnes hostilem animum aduersus cum milites susciperent. Plut. in Lacon.

Idem.

Postquam Agesilaus ingenti strage fecisset Corinthiorum vires, cosque intra moenia compulisset, multis hortantibus vt vrbem oppugnares: negauit id suae virtuti conuenire, qui peccantes ad officium cogeret, non qui nobilissimas Graeciae vrbes subuerteret. Et hoc est vt eximiae cuiusdam moderationis, ita quod adiecit, admirabilem viri prudentiam argue bat: Si inquit, eos extinguere voluerimus, qui nobiscum aduersus barbaros steterunt, ipsi nos expuguauertmus vel quiescentibus hostibus, qui subuersis sociis, nullo negotio, quando volent, nos oppriment. Plutar. in Laconicis.

Agis.

Quodam dicente, Philippum effecturum ne Lacedaemoniis patêret iter in Graeciam: Nobis, inquit, Agis senior, ô hospes nostra patria sufficit ad illic viuendum. Pectus ad vtrunque paratum, et ad proferendum imperium si contingat, et ad boni consulendum fortunam licet mediocrem: cum prineipum vulgus nec quod obtigit sapienter administrent, nec vllis satientur ditionis accessionibus. Plut. in Lacon. apoph.

Ageslaus.

comperit, quam ille ex Asia donum reuersus, statim contra Agesilaum instituerat. Id primum indigue ferens Agesilaus, destinarat omnibus ostendere, cuiusmodi ciuis Lysander, dum viueret, fuisset, ac perlecta oratione quadam quam moriens Lysander post se reliquerat de rebus nouandis, et mutatione rerum in Republ. quoniam arguebat Lysandrum perniciosum fuis se ciuem, ac seditionis auidum. euulgare voluit. Attamen cum ab Ephoro quodam sene ac retum perito intellexisset, hoc non bonum fore, ait: Nolumus refodere Lysandrum, ne in mortuos saeuire videamus frustra. Plut. in Lacon.

Pelopidas.

Cum fortis quidam miles per calumniam apud ipsum deferretur, vt qui ei conuiciatus esset: Equidem dixit, facta eius respicio, verba autem non audiui Stob. ser. 40. Ant. in Melis. par. I. ser. 53. Max. ser. 10.

Hippocratidas.

Polydorus.

Demaratus.

Cum Persa quidam crebris mune ribus puerum, quem amabat Demaratus, tandem abduxisset, atque id iactitans apud illum dixisset, ô Lacon, venatussum amasium tuum: Per deos inquit, non tu sane venatus es, sed mercatus, in iocum vertens contume liam. Plnt. in Lacon.

Theopompus.

Vxori obiurganti, quod regnum humilius ac minus esset filius traditur us quam accepislet: Hactenus igitur, inquit, maius, quod diuturnius. Quae mo derata sunt, in longum rempus durant, et hoc ipso meliora sunt. Plut. in Lacon.

Philippus.

* Demochares ad illum Parrhesia stes, ob nimiam et procacem linguam appellatus, inter alios Atheniensium legatos venerat. Audita benigne legatione, Philippus, dicite mihi, inquit, facere quid possum, quod sit Atheniensib. Gratum. Excepit Demochares: Te, inquit, suspendere. Indignatio circunstantiam ad tam inhumanum responsum exorta est: quos Philippas conticescere iussit, et Thersiten illum saluum incolumemque demittere. At vos caeteri lcgati, inquit, nunciate Atheniensibus, multo super biores es se qui ista dicunt, quam qui impune dicta audiunt, Senec. l. 3. de ira. c. 23.

Psammitychus.

Quum videret Cyri milires per vr bem captam discurrentes, percontatus est Cyrum, quid agerent? Quumque is respondisset. Diripiunt vibem tuam, opensque tuas populantur: Nequaquam, inquit, ô rex, nihil iam hîc meum est, tuum est quod diripiunt. Ea vox commouit Cyrum, vt suos a direptione reuocaret. Erasm. libro 6. apopht.

Pompeius.

De se libere profitebatur, quod omnem magistratum quem gesserat, et citius esset nactus quam ipse expectasset, et citius deposuisset, quam ab aliis expectatum esset. Quod cito suscepisset im perium vel fortunae fuit, vel praematurae virtutis: quod mature deposuit, animi moderati erat, non ad tyrannidem spectantis sed ad reipublicae commodum. Plutarchus in Rom. apoph.

Augustus Caes.

* Timagenes historicus multa conuicia in eum et eius domum voce et scriptis effutiuerat: deinde apud A sinium Pollionem diuerterat, vbi de

Caesare Augusto historias, scriptas in ignem posuit. In vrbe Roma Caesar maledicum homuncionem tulit patienter, et duntaxat Pollioni, dixit, [gap: Greek word(s)] , id est, feram alis. Paranti demum exeusationein obstitit. Frucre inquit, mi Pollio, fruere. Et cum Pollio diceret, si iubes Caesar, statim illidomo mea interdicam. Hoc me, inquit Augustus. putas facturum, cum vos in gratiam reduxerun? Vides quid potentissimus monarcha fecerit, et quanta animi moderatione sit vsus. Senec. li. 3. de ira, cap. 23.

Fl. Vespasianus.

Syluius liberalis, quum indefensione diuitis rei oblique mordens dixisset, Quidad Caesarem, si Hippar chus sestertium millies possidet? Notans Vespasianum, velut inhiantem rei facultatibus: Caesar non modo, non offensus est, verum etiam dictum approbauit, quasi simpliciter prolatum. Sueton.

Alex. Seuerus.

Epigramma quod in laudem Fescennij Nigri fuerat adscriptum illius statuae ad viuum effictae, quum praefecti suaderent eradendum, Seuerus noluit, dicens: Si talis fuit, sciant omnes qualem vicerimus. si talis non fuit, putent nos omnes talem vicisse. AElius Spartianus.

Otho imp.

Iam moriens, vocauit ad se Cocceium fratris sui filium, quem sic admonuit: O fili, habuisse te patruum Caesarem nec prorsus oblluiscaris, nec admodum memineris. Docere autem voluit ado lescentem, vbique moderandum esse animum, vt si cogitaret se patiunin habuisse imper atorem, virtutem amplecteretur, ne de honestamento esset antecessoribus: et interim tamen non adeo superbiret, vt alios prae se contemneret. Suet.

Idem.

Vbi iam mori destinasset, sensit eos qui ab ipso deficere et abire coeptabant pro desertoribus corripi ac detineri. Itaque vetuit ne cuiquam fieret iniuria. dicens: Adiiciamus vitae et hanc noctem, et in profundam vesperam vsque patente cubiculo, si quis adire vellet, potestatem sui conueniendi fecit. Sueto. in vita Othonis Syluij.

Huc aliqua ex parte pertinent apopht. de Clementi, Ira remutend, Humanitate, Mansuctudine, Patientia, Iniuria, Victoria moderatione, Vltione neglecta, etc.

De modestia.

Socrates.

IN nauigando gubernatori, in viuendi ratione melius ratiocinanti parendunt esse dicebat. Aut. et Max. ser. de animi humilit.

Liuia.

Liuia Augusti Caesaris vxor, interrogata quibus rationibus Augustum sibi subiecisset? respondit, Multa modestia quod ea quae placerent Augusto, faceret libenter: quodque se scire dissimularet, quibus ille rebus domi frueretur. Dion in Tiberio.

Alphonsus.

Lucas Medicus, orator omnium clarissimus, cum oratione membris omnibus absolutissima, Alphonsi, regis innatas virtutes decantasset, rex haec audiens: Si vera sunt quae de me praedicasti, inquit, diis immortalibus merito gratias ago: sin minus, vt isthaec faciant, oro et obsecro. Laudanda principis honestissimi modestia. Panormit. libro I. de rebus gestis Alphonsi.

De modeste dictis.

Pythagoras.

POstquam venisset Phliuntem, et cum Leonte Phliasiorum principe docte et copiose quaedam disseruisset, Leo ingenium et eloquentiam hominis admiratus, quaesiuit ex eo, Qua maxima arte confideret? cui Pythagoras respondit: Se nullam quidem artem scire, si desse philosophum, id est, sapientiae studiosum. huius verecundia, sapientis cognomen arrogans, quo se prius vendiderant [gap: Greek word(s)] , vertit in titulum modestiae, Erasm. libr. 7. apoph.

Socrates.

Socratis illud omnium maxime celebraretur, quod dicebat, Se nihil scire, nisi vnum, quod nihil sciret. Inquirebat enim de singalis, tanquam ambigens, non quod reuera nihil haberet certo cognitum: sed hacironia et suam declarabat modestiam, et alio rum redarguebat arrogantiam, qui se profitebantur nihil nescire, cum reuera nihil scirent. Sophitae quidam publice profitebantur, sese ex tempo re responsuros ad omnem propositam materiam: horum arrogantem inscitiam saepenumero confutabat Socrates. Arque ob hocipsum, vt ipse quidem interpretatur ab Apolline iudicatus est sapiens: quod quamuis omnium rerum ignorantiam cum caeteris haberet communem, eo nomine tamen illos superaret, quod suam inscitiam agnosceret, cum illic hoc quoque nescirent, se nilhil scire. Eras. li. 3. apopht.

Anonyma.

Quum se contulisset Corinthum, anicula quaedam din attente illum inspexit, nec dimouebat ab illa oculos, admiranti similis, quumque ille dixisset, Quid vis mater et quam ob causam me sic aspicis? Demiror, inquit. si te mater decem menfes pertulit in vtero, quum haec ciuitas vnicum tantum diem habere te doleat. Eras. l. 6. apoph.

Atcesilius.

Si quando probabat aliquid dicere solitus est [gap: Greek word(s)] id est, alo, siue mi hi videtur, siue fateor. Si quid displicebant, dicebat, [gap: Greek word(s)] , id est, his, non assentietur ille, nominato quopiam: simul et in asseuerando seruans modestiam, et in contradicendo fugiens inuidiam. Laertius li. 4. c. 6.

Aristoteles.

Admonebat, neminem dese debe re praedicare vel in laudem vel vituperationem: quod illud esset hominis vani et inanis, alterum stulti ac vecordis. Laer. l. 5. c. I.

Agesilius.

Cum ex AEgypto inpatriam proficisci vellet, in portu Menelai morbo lethali correptus est, verum cum iam mortis hora instaret suis prohibuit, ne corporissui imaginem vel statuam in honorem eius erigerent. Si quod inquit praeclarum facinus gessi, hoc erit monumentum mei, sin minus, ne omnes quidem statuae illustrabunt mei memoriam. Plutarc. in Laconicis.

Idem.

Audiens Megarensem adolescentem multa inueniliter dc sua ciuitate jactantem: Sermones, inquit, tui opus habent magnis viribus. Modeste reprehendit adolescentem, qui magnifice quidem loquebatur, viribus autem careret. Plut. in Lacon.

Antalcidas.

interrogatus a sacrorum antistite, quidnam praeclari gessisset in vita? Si quid, inquit, feci quod laude dignum est, deos nequaquam latet. Et sic modeste tacuit, ne se vel immodice laudare, aut turpiter vituperare diceretur. Plut. in Lacon.

Theopoinpus.

Alexander.

Videns diuinos sibi honores tribui, vulneratus in bello ait, Cur me deum vocatis, qui me videtis sanguinolentum ac vulneratum sentire humanam imbecillitatem? Plutarc. in apoph.

Augustus Caes.

Si quando filios suos dimitteret ad peregrinos, modeste eos sic hominibus commendauit, vt benesfacerent, si mererentur. Sueton.

De modo et mediocritate.

Pittacus.

AIunt dicere solitum, Dimidium plus esse toto, de quo dicto multa Erasmus in Chiliadibus. Hoc dictum autem extat apud Laert. lib. I. cap. 5.

Solon.

* Eius item dictum nobile, et singulis momentis repetendum dictum celebratur. [gap: Greek word(s)] , i. Ne quid nimis, quo mediocritatem auream, in omnibus seruandam esse iubet. Laert. et Stob. ser. 3.

Clenbulus.

*Nec minus celebre est illud Cleo buli, [gap: Greek word(s)] , i. Modus optimus: Eandem mediocritatem commendans. Laert. et Stobaeus.

Socrates.

Percontatus quaenam esset potissima iuuenum virtus? Vt, inquit, ne quid nimium tentent. Calor euim aeratis vix sinit illos seruare modum. Laert. in Socrate.

Democritus.

* Si quis modum (inquit) excesserit, iucundissima quaeque iniucundisssima fient. Stob. ser. 17. Idem ab Epicteto dictum est, Ariano teste.

Aristippus.

Aristippus Aretam filiam salubribus praeceptis, instiruebat, consuesaciens, vt vbique quod immodicum esse contemneret, quod mediocritas in omni re sit optima: et in foemina maximae virtutis sit, temperare cupiditatibus. Laer. lib. 2. cap. 8.

Diogenes.

Cum multis videretur immodice philosophus, respondit, sese imitari chori magistros, qui tonum legitimum excedere solent, vt alij congruum arriperent. Quod enim excedit modum, tametsi vitiosum est, tamen ad excitandam aliorum socordiam conducibile est. Ita pallium ac dolium Diogenis diuitibus suas delicias exprobrabant. Laert. lib. 2. cap. 8.

Theopompus.

M. Cato.

Qui magistratum eundem frequenter ambireut, dicebat velut ignaros viae, ne aberrarent, lictores qui praecederent semper quaerere. Solebant enim lictores praeire, non vt viam ostenderent, sed honoris gratia. Voluit autem indicare vir prudentissimus, modum etiam in petendo magistratui obsernari oportere. Erasm. lib. 5. apoph.

De molestia.

Socrates.

*INterrogatus quomodo quis sine Imolestia vitam ageret? negauit id vllo modo fieri posse. Non enim licet, dixit, ciuitatem aut domum inhabitanti et cum hominibus versanti, sine molessiis degere. Stob. sermone 97.

Idem.

* Interrogatus quid bonis molestum esset? respondit, Prosperitas impiorum. Anton. et Max. serm. de Dolore.

De mollitie.

Bion.

CVidam obiicienti, quod adolescentem quendam ad se non pellexisset: Tenellus, inquit, caseus non attrahitur hamo. Significans, pueros delicatos non esse ad philosophiam accommodos. Laert. lib. 4. cap. 7.

Zeno.

Cum mollis adolescens lutosam viam lente segniterque transcenderet: Merito, inquit, suspectum habet lutum, non enim in illo, veluti in speculo licet se intueri. Laert.

Plato.

Discipulo nimium effoeminato molli curandaeque cuti deditissimo subridens: Quousque, ait, tibi carcerem aedisicare perges? Stob.

Diogenes.

Idem.

Videns ado lescentem quempiam sese ornantem molliter: Si ad viros, inquit, frustra: si ad foeminas iuiuste, Laert. lib. 6.

Idem.

Diogeni Cynico cum a comptiore adolescente ac molli proposita esset quaestio, vt eius nodum solucret: Non tibi prius respondendum esse puto, inquit Diogenes, quam sublatis vestibus ostenderis, vtrum vir sis an foemina. Notauit aurem ex cultu virili hominis mollitiem. Laer. lib. 6.

Idem.

Quum adolescentuli circunstantes Diogenem acclamissent, Canis, canis, ac mox territi fugere coepissent, rogatique curfugerent, dixissent, ne mordeas nos canis: Bono, inquit Diogenes, ammo sitis filioli, canis non edit beras. Tecte illis exprobrans molliciem, Laert. lib. 6.

Idem.

Speusippus quum vehiculo ferretur in Academiam, obuium habuit Diogenem: cui cum Salue dixisset: At tu, inquit, nequaquam salue, quia ciusmodi cum sis, non diu viuerce cupis. Notauit autem molliciem homicis, quae plerunque multorum morboruin causa est, vt labor et exer citium sanitatis. Laert.

Arcesilaus.

Diuitem quendam immodice mol lem ac delioatum, capillitio arte composito, oculis volubilibus ac lubricis, quum is alioqui castus et integer haberetur, ita perstrinxit. Quid refert, inquit, aduersi an auersi cinoedi sitis? Sensit antem, mentis integritati corporis etiam habitum et cultum oportere congruere. Laert. li. 4.

Anonymus.

Sybarita quidam iter faciens per agros, quum videret quosdam fodientes, dixit, se spectando illos fodientes rupturam capere. Ad hanc

vocem auditam quidam ita respondit: At mihi te audienti latus dolet. Tanta erat Sybaritarum mollities, vt nullum opificium in ciuitatem admit terent, quod cum strepitu exerceretur, quod genus sunt fabrorum ferrariorum et lignariorum Atque adeo ne gallum quidem gallinaccum in ciuitate fas erat alere, ne quid esset quod illis somnum interrumperet. locus autem in hoc erat, quod agricola probabilius dixit, sibi extam stul ta voce dolere latera, quam Sybarita dixerat, se ex fossorum ligone sentire rupturam. Latera dolent loquenti, non audienti: et rupturam patitur grauiter laboraus non spectator. Athenaeus lib. 12.

Cleomenes.

Nicagoras Messenus, quum in AEgyptum venales equos optimosque addutisset, factus obuiam Cleomeni Lacedaemonios, ante sibi cognito salute data, interrogauit: Cur in AEgyptum profectus esset? Quum ille equos optimos, belloque idoneos se adduxisse, responderet: subridens Cleomenes, Mallem (inquit) mimos et cynoedos adduxisses. Notauit autem eo dicterio Ptolemaeum, qui mollis et effoeminatus inter mulieres viuebat. Plut.

Anonymus.

Recitanti quod scripsit Pindarus, Graeciae fulcimentum esse Athenas, Lacon dixit: ruituram Graeciam, si tali fultura niteretur. Taxauit Athenieosium mollitiem, quae poetae elogio non responderet: aut certe poetae vanitatem, qui tali praeconio celebrasset indignos. Plut. in Lacon.

Demonax.

Proconsul Cynicum quendam, a quo publice erat proscissus ob mollitiam, ad supplicium abripi iussit. Huic deprecator erat Demonax, dicens, homini ignoscendum esse ob sectae vitium At cum proconsul non denegaret veniam, rogat tamen quo afficiendus sit supplicio, si in eodem peccato porro deprehenderetur? De monax, hominem totum inungi, ac forcipe velli oportere, pronuntiabat. Notans libertatem castigandi in Cynico, et mollitiem accusari vngoentis enim semper delectabatur. Eras. lib. 8. apoph.

De Monitione.

De Monarchia.

Alexander.

DArius obtulit has conditiones Alexandro, vt ab ipso acciperet talentorum decem millia, et insuper Asiam secum es aequo partiretur. Id cum recusaret Alexander, Ego, inquit Parmenio, accepissem, si Alexander ossem: Er ego, inquit Alexander, si Parmenio essem: essem: Dario autem hunc in modum respodit: Neque terramn duos soles, neque Asiam duos reges ferre posse. Et hîc animi celsitudinem probare possis, nisi dictum impotentiam quandam dominaodi saperet. Sic Plutarchus in apophthegmat. regum et imperatorum. Verum hoc paulo aliter recirat Serinus in Commentariis, cuius haec sunt verba: Cum Lydis Croesus imperaret, fratrem in consortium imperij assumpsit: tum quidam

ex Lydis accedens, dixit, Omnium in terra bonorum, ô rex? maximum est sol: neque quicquam extaret in terra, sole non illustrante. At si gemini soles forent, periculum immineret, ne omnia conflagrantia pessum irent. Ita et regem vnum quidem accipiunt Lydi, et seruatorem esse credunt: duos vero simul tolerare non possunt, etc. Stob. ser. 45.

Socrates.

* Ei qui anima nesciret vti dicebat melius esse vt seruus vitam duceret quam liber. Esse autem hoc animi, tanquam nauis, gubernaculum tradendum alteri cuipiam, qui didicerit gubernandi homines artem, quam ci uilem quoque, et iudicialem, et iustitiam, vt est, saepius appellabat. Stob. serm. cod.

De morbis animi.

Democritus.

DIcere solebat, si corpus animum in ius vocaret, haudquaquam futurum vt ille muneris male administrati crimen essugeret. Animus in corpore veluti praesidio collocatus est, et tamen pleraque mala corpori ab animo veniunt.

Anonymus.

Chrysippi ducipulus medicus non ignobius, Anugoni regis amicum quendam ex nimia intemperantia morbo laborantem, negauit posse sanari, quumque alter medicus Epirotes Philippus, se satraturum policeretur, respondit, illum ad morbum aegri respicere, se autem ad animum. ex Cels. lib. 3.

De morbis corporis.

Socrates.

*INterrogatus, quid morbus esset? respondit, Perturbatio corporis. Stobaeus, serm. 98.

Plato.

Dicere solebat, si me interrogares, quo praesente vel absente melius habeant corpora? responderem vtique, sanitate praesente morbo remoto. Ficin. lib. 5. de hominis natura.

Philotimus.

Empyone quodam grauiter ex iccinore laborante atque exulceratum digitum ostendente? O bone, inquit, vir, tantumne tibi superest otij vt de vngularum vlcere sollicitus sis? Plut.

Alcmaeon.

* Rogatus, vnde morbi acciderent? respondit, alios ob efficientem causam, propter excessum caloris aut sic citatis: alios materialem ob causam, abundante aut deficiente alimento alios veluti in aliquibus vasis, vt in sanguine, medulla, aut cerebro: aliquando autem ab externis causis eos nasci, propter quasdam aquas, regionem, lassitudinem, rerum penuriam, aut his similia. Stob. ser. 98.

Diogenes.

Earum domorum, in quibus reperitur copia alimenti, multos esse mures et feles: sic etiam corpora quae multum cibi caperent, multos quoque morbos asciscere dicebat. Stob. ser. de Intemperantia.

Antiphon.

* Dicebat morbum esse timidis et ignauis loco festi: quippe qui aegrotantes ad laborem prodire non cogantur. Stob. serm 8.

Ion sophista.

Dicebat, rem morosam esse aegro tationem. Nam aegrotis et vxor molesta est, et medicum incusant. et lectulum moleste ferunt. Ex amicis autem, et qui accedit grauis est: et qui discedit, molestus. Sic animus aegrotus et laetis et tristibus offenditur. philostratus.

Epaminondas.

Tempore belli Leuctrici, quum accepisset quendam strenuum virum periisse morbo, per iocum dixisse fertur: Vnde fuit illi moriendi otium iu tantis negotiis? Frequenter autem non minima morbi pars est, imagina tio morbi, metusve. Hunc langorem, solet excutere negotiorum ardor. Erasin. lib. 5. apoph.

Polemon sophista.

Cicero.

In Vatinium, qui scrophas habebatin ceruice (id est morbi genus) quum causam quandam ageret: Tumidum, inquit, habemus oratorem. Asiatici autem dicti sunt tumidi. Eras. Rot. lib. 4 apoph.

De moribus.

Socraetes.

DIcere solebat, Neque vinum au sterum aptum esse potioni, neque mores agrestes hominum conuersationi. Stob. ser. 4. de Imprudentia.

Diogenes.

Musicos in ius vocabat, dicens, quod lyrae chordas congrue aptarent, animi mores neg ligerent Laert. lib. 6.

Aeschylus.

Aliquando spectans Isthmia certa mina, quum alter pugilum esset caesus, totumque theatrum exclamaret, O, Chium Iouem fudisti! vide, inquit, cuiusmodi sint hominum mores: caesus silet, et spectatores vociferantur. Solent icti ob dolorem exclamare. Hîc contra, qui dolebat, silebat: qui laesi non erant, exclamabant. Eras. li. 6 apoph.

Augustus Caes.

Liuia et Iulia Augusti Caesaris filiae, in gladiatorum spectaculo cum omnium formosissimae essent, omnium oculos in se conuertebant, comitatus dissimilitudine. Liuiam quippe cingebant viri graues, Iuliam vero iuue nes lasciuientes et luxuriosi. Augustus igitur pater cum haec vidisset, intellexit demum quam diuersis moribus filias haberet. Eras. lib. apoph. ex Suet.

Alphonsus.

Cum Syracusanum quendam equitem truculentis moribus, hominem barbarum appellasset, atque ille quod praeclara patria Graeca origine esset, nomen barbari abhorrens, iniquo animo ferre iniuriam videretur: Ego. inquit rex non a patria soleo, sed a monbus barbaros definire. Docuit autem non ex patria vel parentibus, sed ex moribus, ceu leonem ex vnguibus, iudicandum esse. Panorm. lib. 1. de reb. gest. Alphonsi.

Socrates.

EPhorus Cumaeus, Theopompus Chius, cum diuersis moribus essent, Socrates de his dicere solebat, alterum freno egere, alterum calcaribus. Quintilianus lib. 10. cap. 1. et Cice ro lib. 1. de Oratore.

Aristippus.

et Plato: sed Aristippus a deliciis aulicis, quum adessent non abstinebat. Plato, etiam inter regalem luxum, fruga litatem seruare nitebatur. Itaque quum Plato reprcheoderet Aristippum, quod adeo lautitiis indulgeret: rogauit. quid sentiret de Dionysio, num vir bonus videretur? quum respondisset, Videri bonum: Atqui ille, inquit me multo viuit lautius. Proinde nihil vetat eundem et laute viuere. et bene viuere. Laërt. li. 2. cap. 8.

Philippus.

Duo erant fratres, quorum alteri nomen Amphoteros, quod Graecis sonat ambo: alteri Hecateros, quod illis sonat vtei que Philippus animad uertens Hecateron esse cordatum, ac gerendis rebus accommodum, contra Amphoteron meptum ac degenerem, inuertis illis nomina, dicens Hecateron esse Amphoteron, Amphoteron autem esse Vdeteron, id est, neutrum. Significans alterum fratrum, videlicet Hecateron duorum in se virtutes complecti, alteri nihil relictum. Itaque ei qui Amphoteros dicebatur, mutauit nomen in contrarium, vt [gap: Greek word(s)] diceretur. quasi nullius pretij. Plut. in apoph.

Antipater.

Dicere solebat, quum duos haberet Athenis amicos: neque Phocioni vnquam persuasisse posse, vt acciperet, neque Demadem vnquam dando expleuisse. Plut. in apoph.

De moribus in melius mutatis.

Agis.

HIstorici narrant, Agidem puerum in summis deliciis esse educatum, sed simulatque adolescens ad Reip. gu bernacula admotus est, incredibili mutatione, reiectis pristinae vitae voluptatibus, huc totum animum adiecit, vt Spartam barbarotum ac Graeco rum moribus corruptissimam ad pristinam frugalitatem reuocaret: quae res illi fuit exitij causa. Vtinam autem caeteri principes, quorum prima aetas fere luxu deliciisque corrumpitur, saltem cum Agide tum animum vertant ad bonam frugem, cum regni habenas accipiunt. Plut. in Lacon.

Isaeus sophista.

Cleomenes.

Diutino morbo vexatus, expiatoribus ac diuinis cum auscultaret, ante non solitus id facere, quodam id admirante, Quid miraris, inquit? Non enim idem sum nunc, qui tune eram. Cum autem non sim idem, nec probo eadem. Elusit quidem ille inconstantiae reprehensionem: verum tamen est, non eadem placere seni, quae iuueni placuerant. Plutar. in Lacon.

Idem.

Argiuis profitentibus, se prioris consflictus fortunam, in qua victi fuerant, iterato praelio sarcire velle: De miror, inquit, Cleomenes, si duarum syllabarum accessione facti estis me liores, quam eratis prinus. Huius apophtheg matis argutia Latine reddi non potest. nam Graaecis [gap: Greek word(s)] pugnare est, [gap: Greek word(s)] redintegrare pugnam, Inter haec duo verba nihil interest, ni si quod posterius superat prius duabus syllabis [gap: Greek word(s)] . Plut.

Themistocles.

Adolescens in compotationibus ac mulierum amoribus volutabatur. Ac postquam Miltiades factus imperator apud Marathonem deuicisset

barbaros, iam nullus offendit illum quicquam agentem paeter decorum. Pereontantibus autem, cur mores tam repente muu mutasset? Militia (ait) nunc me non patitur cessare atque dormire. Plutarchus in Themistocle et in apoph.

De moribus mutatis in peius.

Hybreas.

EVthydamas rhetor cum aliquan do ob oratoriam clarus atque vti lis Reip. esset, ad tyrannidem postea inelinabat Eius amicus Hybreas, illo mortuo, Euthydame ait, Malum es ciuitatis pernecessarium. Nam nec tecum viuere possumus, nec sine te. Brus. lib. 4. cap.

Theodorus Gadareus.

Tiberij in rhetoricis praeceptor, animaduertens in puero sanguinarium ingenium sub specie lenitatis latitans subinde inter obiurgandum appellanit illum [gap: Greek word(s)] , id est, lutum sanguine maceratum. Hic initio principatus miram lenitatem prae se tulit, sed progressu temporis ad immanem crudelita tem deuenit. Er as. lib. 6. apoph.

De motionibus ac stultis.

Fridericus imperator.

INterrogatus an moriones in conuiuium intromittendi essent? Neque stultis, inquit, delectari possum, neque superbis esse amicus. Non intelligunt hodie principes Priderici dictum, qui hac homiaum face ita delectantur, vt omnes aulae stultorum et morionum sint plenae. AEneal Syluius libro 2. Comment. de rebus gestis Alphonsi.

Alphonsus.

Quanquam esset liberalissimus, stultos tamen et moriones perraro admisit, huiusmodi homines cisternae rimosae persimiles esse dicens, quas vt nullusim pleret imber sic hos nulli quamuis magni prouentus rerumque compendia exsatiarent. Pontanus de liberalitate.

De morte.

Thales.

DIcebat nihil interesse inter vitam et mortem: ob id opinor, quod vtraque res aeque esset secundum naturam: nec mortem malam esse magis, quam natiuitatem. Cuidam vero obstrepenti, Cur igitur tu non moreris? salse respondit: Ob hoc ipsum, quia nihil refert. Potius enim habetur quod accersitur Laert. lib. 1. cap. 1. Stobaeus adscribit Pyrihoni, ser. 120.

Bias.

Cuidam mortem auocanti in liberorum amissione: Cur homo, inquit, ipsam vocas? non etiam si non vocaueris, veniet? Maxi. sermone 36.

Idem.

Percontatus, quod genus mortis malum esset? Quod, inquit legibus constitutum est. Sensit autem vir prodemissimus eam mortem hominibus nequaquam formidandam, quae secundum naturae leges inuadit mortales, sed eam potius, quam delictis turpiter et ignominiose promeriti sunt, qui debitum lictori ac carnici

Socrates.

Critoni vehementi studio suadenti, vt si vitam ipse suam negligeret, certe liberis etiamnum paruulis, et a micis ab ipso pendentibus se seruaret incolumem: Liberi, inquit, Deo, qui mihi eos dedit, curae erunt: ami cos hinc discedens inueniam vobis aut similes, aut etiam meliores: ne ve stra quidem consuetudine diu cariturus, quandoquidem vos breui eodem estis commigraturi, Eras li. 3 apopht. ex Platone et Xenophonte.

Idem.

* Animaduertens amicos qui eum in carcerem, sequebantur lugere, Quid hoc est? inquit, Nonne iamdudum sciebatis me, ex quo genitus eram ab ipsa natura morti fuisse damnatum? Atqui bonis aduent antibus praeripi evira, mihi nimirum meisque beneuolis lugendum foret. Si vero malis impendentibus diem obeo, arbitror tanquam pro felicitate quadam a vobis omnibus esse laetandum. Xenophon. in apol.

Idem.

Cuidam dicenti, Athenienses te morti adiudicaretur. Et illos, inquit, natura. Sentiens non esse magnum malum, silquis adigatur ad mortem, paulo post moriturus, etiam si nemo interficiat. Quanquam hoc dictum quidam ad Anaxagoram referunt. Eras. lib. 3. apoph.

Idem.

*Dicebat recte philosophantes mortem meditari, quae eis minime terribilis erat. Plato in Phaedone.

Musonius.

*Scitis dictis mottem medirandam sibi et aliis proponebat. Inter quae et haec occurrunt. Virtute praediti homines inquit, siquidem conducat, cum paupertate manent in vius: Sin minus, facile migrant, tanquam ex solenni conuentu ac celebri, ita etiam e vita. Non aliter quam e domo, inquit Bion, exigimur, si locator non accepto pro tio locationis fores reuellat. regulam adimat, puteum obstruat: ita etia hoc corpusculo relegor, quando quae locauit natura oculos ademerit, aures, manus, pedes, non moror amplius. Sed sicute conuiuio discedo, nihil indignans itidem e vita. Sicut bonus histrio bene prologum, bene medium fabulae, nec non bene etiam catastrophen agit: ita bonus vir quoque primordia vitae recte, et media probe, sinemque congruentem his admiuistrat. Et vt pallium vbi detritum fuerit depono, ita non procrastino, nec vitae tuendae desiderio flagro: sed et cum liceret adhuc feliciter degere, morior, etc. Stob. ser. de virtute.

Anaxagoras.

Absens morti addictus est. Id nuntianti. Iam olim, inquit, istam sententiam tulit natura aeque in illos, atque in me. Sentiens, Athenienses non mi nus addictos morti, quam esset is quem damnarent. A liis aliud mortis genus obtingit, sed omnibus eadem est moriendi necessitas. Laertius libro 2.

Idem.

* Duas esse mortis doctrinas dicebat; alteram, tempus antequam nati sumus, alteram somnum. Stob. serm. 119.

Diogenes.

Rogatus num quid mali esset mors? Quo, inquit, pacto malum cum praesentem non sentiamus, Quod autem abest, nulli malum est:

Dum sentit homo, viuit: non dum igitur adest mors, quae si adsit, abest sensus. Malum autem non est, quod non sentitur. Hanc ratiocinationem quidam tribuunt Epicuro. Mors quidem mala non est, sed iter ad mortem mi serum est. Id si metuimus tota hominis vita quid aliud est, quam iter ad mortem? Laert. lib. 6.

Idem.

Ei ex vulnere humeri grauiter laboranti vehementique dolore affecto, quidam ex amicis insulabat dicens. Quin igitur mortem obis, ô Dio genes, et teipsum bis damnis liberas? tum ipse respondit: Eos qui scirent quae in vita fieri dicique conueniret, in vita manere aequum esse. In quo ge nere hominum seipsum etiam nume rabat. Verum tibi, inquit, qui neque quid agendum, neque quid dicendum sit, noueris, opportunum moriendi tempus est. Me vero qui sciam illa, pars est in viuis agere. AElian. lib. 10. de Var. histor.

Antisthenes.

Audiens Diogenes Antisthenem grauiter ex morbo decumbere, qui amo re huius vitae morbum molestius ferebat, cum sica ad decumbetuem ingressus est, ad quem cum Antisthenes dixisset, Quis me his doloribus liberabit? Diogenes prolata sica, Haec, inquit. Contra Antisthenes: Doloribus, inquit, lixi, non vira. Laer. lib. 6.

Epicurus.

Dicere solebat, contra caetera omnia aliquid tutum inueniri posse, at contra mortem omnes nos inhabitare vrbem immunitam. Maxim. serm. 36.

Idem.

* Ridiculum esse dicebat. currere ad mortem taedio vitae: cum genere illo vitae quod elegisti, vt currendum esset ad mortem effeceris. Item, Quid tam ridiculum, inquit, quan. appetere mortem, cum vitam tibi inquietam feceris metu mortis? Senec. epist. 24.

Aristippus.

Interrogatus, quomodo Socrates obiisset diem? vt ego, inquit, optarim. Significans, talem mortem quamuis vita optabiliorem, nec potuit breuius facilem obitum describere, Dicti tamen argutia in hoc est, quod Philosophus aliud responderit, quam expectabat percontator. Ille quaerebat de genere mortis, morbo perisset, gladio, veneno, an praecipitia? Ille putans id nihil reserre, respondit, illum feliciter esse mortuum. Laert. lib. 2. cap 8.

Idem.

Cum aliquando Corinthum nauigaret, et orta tempestas naufragium minaretur, expalluit: id anima duertens e vectoribus crassus quispiam miles ac philosophorum osor, sedata tenpestate coepit ei insultare: Cur, inquiens, vos philosophi, qui praedicaus mortem non esse formidandam, expallescitis in discrimine, nos indocti non timemus? Quoniam, inquit Aristippus, non de pari anima tibi mi hique cura ac metus est. Aul. Gellius hoc addit: Ego timeo animae Aristippi, tu non times animae nebulonis. Rebus vilissimis minime timemus. vnde prouerbium, Hydria in foribus. Hinc lusit Aristippus. illum non expalluisse, non quod esse fortior, sed quod, quum esset homo nihili, haberetque animum omni virtute vacuum, minimum erat detrimenti si perisset. Vir eruditus, ac sapientia praeditus non perit, nisi gram Reipublicae dispendio. Laert. lib. 2. cap. 8.

Silenus.

sua missione dedisse scribitur, Non nascihomini longe optimum est, proximum autem quamprimum mori. Cic. lib. I. Tusc. quaest.

Musonius.

Musonius interrogatus, quis optime extremum diem claudere posset? Qui semper respondit, postremum vitae diem sibi instare proposuerit. Max. ser. 36

Idem.

* Mortem honestam, dum licet, arripiendam esse dicebat: ne paulo post mori quidem necesse sit, et honeste non amplius liceat. Stob. ser. 7.

Idem.

* Dicebat non posse qui multorum cum vtilitate vixit, digna morte cadere, nisi plurimorum cum fructu et vsu etiam moreretur. Eod. serm.

Antiphanes.

Solitus est dicere, mortalia praecipue homimbus cogitanda esse: quandoquidem omnibus hominibus sit moriendum Stob.

Arcesilaus.

*Mors, inquit, quae malt nomine censetur, hoc vnum habet peculiare ex omnibus quae mala iudicantur, quod praesens neminem vnquam affecit molestia: absens, et dum in expectatione est molestiam adfert. Plu tarch. de consolat. ad Apol.

Theramenes.

Quum in quadam domo versatus, inde prodiisset, illa subito lapsu corruit. Atqui cum reliqui Athenienses alii aliunde ad eum confluerent. et inopinatae saluti congratularentur, ille praeter omuium opinionem respondit: Nescitis, viri, adquaenam tempora et pencula Iupiter me seruare voluerit Intellexit vir sapientissimus, se a mortis improbitate nequaquam tutumesse: quae licet conniueat in sumo vitae periculo, attamen paulo post cumulatis malis hominem arripuit in portu quasi nauigantem. Nec seipsum quidam fefellit: nam non multo post a triginta tyrannis de medio sublatus est, cicutam bibere coactus: nempe qui ex ruiuis domus liberatus, veneno turpiter perire coactus est. AElian. 9. de Var. hist.

AEgyptij.

Olim in diuitum epulis apud AEgyptios, vnus cadauer ligneum, sed quam proxime ad verum effictum, osteudebat singulis dicens: In hunc intuens pota, et oblecta te, talis post mortem futurus. Dubites, quo animo id fecerint vtrum vt moderatius fruerentur voluptatibus conditionis suae memores, an auidius, vt pote mox abituris. Herodot. lib. 3 Plutarch.

Secundus philosophus.

Ab Adriano imperatore Secundus philosophus interrogatus quid esset mors? respondit, AEtemus somnus, dissolutio corporum, diuitum pauor, panperum desijerium: ineuitabilis euentus, incerta peregrinatio, latro hominis, somni pater, fuga vitae, viuorum discessio, resolutio omnium. Laertius.

Pyrtho

Aiebat, nihil interesse inter vitam et mortem. Et cum quidam ad eum diceret, Cur igitur tu non moreris? Quia nihil interest, respondit. Stob. ser. 120.

Heraclitus.

* Mortem in omnibus hominibus perpetuo latere dicebat: idem enim est, inquit, viuus ac mortuus, vigilans et dormiens, adolesces et decrepitus: quia haec in illa, vicissimque mutantur. Plut. de Consolat. ad Apoll.

Anonymus.

ex filio filiaque nepotes vidisset coro nari: Morere, inquit, Diagora, nam in Olympum ascendes, sentiens, tum optimu exire de vita, quum res sunt prosperrimae Ita Plut. in Vitis. Memi nit et Cicero in Tusculan. quaest. lib. I. Lepos est in ambiguo. nam Olympus mons est, in quo singulis lustris peragebantur Olympica certamina: et pro coelo accipitur. Plut. in Laco.

Anaxagoras.

*Cum rerum naturalium causas auto ribus explicaret, interque disserendum de filij morte nunciu serinone cuiusdam acciperet, paululum oratione inhibita, dixit iis qui vna aderant, sciebam filium me genuisse mortalem. Plut. de consolat. ad Apoll.

Xenophon.

+ Ei sacrificanti quum nuntiatum esset Gryllu filiu in pugna periisse, ser tum capiti detraxit. et quaesiuit quonam modo caecidisset cumque responderetur eum generose forriterq. prae caeteris praeliantem, multis hostium inter fectis occubuisse, exiguo admodum temporis sumpto in teruallo, dum ra tione motum animi compesceret, rursus imposita capiti corona reliquum sacrificium absoluit, nunciisque respon dit, Non vt immortalem aut longaeuum filiu meum redderent a diis postulaui (cum incertum sit an hoc expediat) sed vt probum ac patriae amantem: cuius quidem voti nunc sum factus particeps. Plutarch. eod. lib.

Lochadus.

Cuidam nuntianti quod e filiis ipsius alter interisset: Olim sciebam, inquit, illi moriendum esse. Nihil illi visum est nouae rei, si mortalis natus moreretur: nec magni referre, paulo serius an citius vita decederet, cui omnino breui foret decedendum. Plut. in Lacon.

Cicero.

Audito salso rumore de Vatinij morte, quum Ouinium libertum eius interrogasset. Redtene omnia? atque ille respondisset. Recte. Mortuus est, inquit? Significans non omnia recte habere, si ille viueret Erasm. lib. 4. apoph.

Iulins Caesar.

Quum inter coenandum ortus esset sermo, quod genus mortis esset optimum? incontanter respondit. Inopinatum; et quod optimum iudicauit, ipsi contigit. Plut. in apoph.

Seneca.

* Tantam quorundam hominum imprudentiam esse dicebat, imo dementiam, vt quodam timore mortis ad mortem cogerentur. Epist. 24. ad Lucill.

Quintilius Plautianus.

Cum iam grandis natu viueret ruri, nec quicquam quaereret ant faceret curiosius, attamen a Seuero insidiis circumuentus, vt ad mortem raperetur, paulo ante quam moreretur, postulauit, vt ea quae ad sepulturam suam iamdudum comparauerat, ad se perferrentur. Quae postquam vidit vetustate consumpta: Quid hoc rei est, iuquit? Itane cunctati sumus? Deinde facto sacrificio, Idem, inquit, peto a Diis immortalibus. quod Adriano Seuerianus optauit. itaque interiit. Xiphilinus in Seuero.

Hormisda.

Constantius imperator. cum Hormisdae Persae vrbis Romae magnitudinem atque hominum aedificiorumque magnificentiam osteudisset, peteretque vt quid de ea sentiret, paucis enuntiaret, respondit, ex tanta re. quanta ei ostendebatur, nihil eum delectasse magis, neque esse ex quo maio

rem fructum consequi posset, quam quod ex iis quae videret verum esse comprehenderet. In vrbe quoque Roma, quanquam amplitudine opibusque alias antecederet vrbes, tamen, sicut in caeteris orbis terrarum locis, homines etiam mori. Breui responso rerum humanarum vanitatem osten dens. Fulgos. lib. 7. cap. 2. ex Am. Mar cellino.

Fridericus imp.

Iis principibus qui immites et crudeles erga suos fuissent, mortem nimis extimescendam essedicebat. Nam quales se dum vixerunt, aliis praestitere, tales, cum moriuntur, in sciudices inuenturos esse. Ostendere autem voluit, iis mortem esse amaram, qui mala anteactae vitae conscientia premumur. AEneas Syluius libro 2. commentarior. de rebus gestis Alphonsi.

Messodanus.

Iam senex, cum ab amico in crastinum vocaretur conuiuium, Cur me vocas in crastinum, inquit, qui a multis annis crastinum non habui, sed mortis aduentum in singulos dies expectaui: quae nobis nunquam non insidiatur donec nos incautos etiam interdum opprimat? Guido Bituric. ex hist. Eccl.

D Hieronymus.

Edicere et scribere solebat, ab eo omnia facile contemui, qui assidue se moriturum cogitauerit Paucisverbis humanae vitae fragilitatem ostenderis. Fulgos. lib. 7 cap. 2.

Alphonsus.

Interrogatus, quae res reges ac priuatos, diuites ac pauperes claros et obscuros, denique omnes prorsus exaequaret, respondit, cinis. Indicans, post mortem, regis a priuato. diuitis a paupere, form ost ab informi, personam nequaquam discrepare, quis enim ex cineribus aut ossibus humanis terra erutis differentiam vilam videre potest? l. 4. reb. gest. Alphonsi.

De morte contemnenda.

Chilon.

DIcere solitus est, ita esse contemnendam mortem, vt nihilo secius curam habeas incolumitatis. Non enim est fortitudinis, sed amentiae, semet temere in vitae discrimen coniicere: sed quoties aut ineuita bilis necessitas vrget, aut grauis honestaque causa suadet, mortem contemnere, fortis animi est. In morbo non est me tuenda mors, sed interim adhibenda curatio mediocris. In bello sumendus est animus ad mortem paratus, sed Interim fortiter pugnandum est pro victoria. Ausonij carmen sic legendum arbitror.

Potest autem et hic accipi sensus: Hactenus memineris te moriturum: vt abstineas a vitiis, curisque superuacaneis: sed interim perinde quasi diu victurus sis, ea cures quae ad honestam beatamque vitam pertinent. Multos mortis consideratio deterret ab honestis actionibus, contra obliuio mortis multos inuitat ad licentius peccandum. Potest et sic intelligi: Ne sic metuas mortem, vt viuas anxius ac tristis, sed vitae spes mortis horrorem temperet. Hunc sensum indicat carmen quod sequitur:

tristius, quam quod mortem habet certissimam diem mortis, incertissimum. Sed omnia superanda sunt, aut animi sortitudine, aut amicorum alloquiis. Nullum enim in dolore remedium praesentius, quam curas aestusque animi in amicorum sinum effun dere quorum et consolatio et communis dolor maximam mali partem tollit. Chilonis porro dictum extat apud Laert. lib. 7. cap. 4.

Bion.

Con specto ense proiecto dixit: Quis te perdidit? aut quem tu? Anto. part. I. Melis. ser. 58.

Diogenes.

Lugente quodam, quod in peregri na terra moriturus esset dixit: Quid luges, ô stulte? Vndecunque eadem est via ad sepulchrum. Ant. in Melis. part. I. serm. 58.

Idem.

Cum Speusippus, parylisi resolutus vehiculo deportaretur in academiam, ac Diogeni forte obuio dixisset [gap: Greek word(s)] : respondit, At non tu sane, qui cum ad istu sis affectus modum, sustineas viuere. sentiens, esse veri Philosophi, sponte mortem asciscere posteaquam desiit esse vsui ad vitam humanam. Idque fecit postca Speusippus. Eras. lib. 3. apoph.

Socrates.

Decrepitam agens vitam, in morbum cum incidisset, et quidam interro garet quomodo sese haberet? Recte inquit vtroque modo. Nam si fuero superstes, plures aemulatores habe bo. Sin vitam excessero, plures lauda tores. AElian. lib. 2. de Var. hist.

Idem.

Quodam dicente, Athenienses te morte afficiendum decreuerunt: Et ante eos, inquit, natura. Maximus sermon. 36.

Idem.

Audiens se morte multactum. Magna me spes, inquit, tenet, Iudices, bene mihi euentre, quod mittar ad mortem. Sed tempus est iam hinc abire me vt moriar: vos, vt vitam agatis. Cic. lib. I. Tusc. quaest.

Idem.

*Ad suos iudices conuersus, Mortem, inquit, metuere, aliud nihil est, quam falso putare se esse sapientem, Qui enim mortem metuit, videtur ignorare quid scit, etc. Plato in Apologia.

Idem.

Iam ad mortem damnatus ab Atheniensibus, cum forti et constanti vultupotionem veneni e manibus carnificis accepisset, admoto iam labris poculo, vxori Xantippe inter fletum et lamentationem vociferanti, innocentem eum perimi: Quid ergo, inquit Socrates, nocenti mihi mori satius esse duxisti? O immensam illam sapientiam ac constantiam, quae in ipso quidem vitae excessu obliuisci sui potuit. Laert. in vita Socratis. Val. Max. lib. 7. cap. 2. Xenophon in Apologia pro Socrate, Stob. ser. I.

Idem.

Carceris ministrum porrigentem in poculo cicutam, interrogauit, quo modo sumendum esset hoc pharma cum, quod eius artis esset perirus, Alludens ad aegrotos, qui a medicis discunt quando et quomodo oporteat sumere, quod ab illis temperatum est. cummque puer respondisset semel torum hauriendum, si posset: deinde tan tisper inambulandum, donce sentiret grauedinem in cruribus: post in lecto decumbendum supino corpore, ibi pharmacum effecturum quod solet. Socrates rogauit, liceretne inde aliquid libare (quod in conuuiis mos

sit effusa vini potiuncula, nominatim alicui deo libare) miuister respondit se tantum miscuisse, quamtum opus esset, hoc sermone innuens, nihil esse quod effunderetur. Tum Socrates: Sed et fas est, et oportet orare deos, vt felix faustaque sit haec mea migratio. Eras. lib. 3. apoph.

Idem.

Puero illum tegente, quod iam frigerent praecoruta, ad Critonem adstaniem conuersus, Debemus, inquit, ô Criro, gallum AEsculapio, quem persoluere ne neglexeris, perinde quasi sumpta ponone medica conualuisset. Nam Crito hoc summis viribus egerat, vt Socrates vitae suae consule ret. Adeo inerat illi viro natiua quaedam vis vrbanitatis, vt moriens etiam iocaretur. Nam hanc ferunt illi fuisse supremam vocem. Ibid.

Plato.

Medicus Platoni consilium dabat, vt rellicta Academia, loco pestilentis simo, in Lyceum scholam te transferret nequaquam autem ille obtempe rauit, dicens, se producendae vitae causa, ne in Atho quidem summitatem transmigrare velle. AElianus lib. 9. de Varia histor.

Aristoteles.

Dicere solebat, ea que longissimo tractu a nobis absunt, nemo metuit. Nam cum moriturum sese nemo igno ret, mortem tamen quam prope esse non suspicamur, minime expauescimus. Stob.

Zalencus.

* Prooemio legum suarum Locrem fibus latarum scitu digua haec apposuit, Morituros omnes, iniuriarum quas commiserunt memores, poeni tentia inuadit, et vehemens cupiditas qua vellent exactam sibi vitam omnem fuisse iustam. Quamobrem singulos oportet semper in siugulis actionibus iliud tempus adeo suis cogitationibus familiare faecre, ac si praesens esset. Ita enim maxime honesti iustique curavrgebit. Stob. ser. 42.

Idem.

Dicebat saepenumero, e vita migrare esse optimum, veluti e conuiuio, non sitibundum nec temulentum. Stob.

Demecritus.

AEgrotans cum in lethargum incidisset, et postea rediisset ad se: Non me decipiet, dixit amor vitae, et seipsum e vita eduxit. Ant. in Melissa, part. I. serm. 58.

Idem.

* Mortem ideo contemnendam esse dicebat, quod fruitra vitetur. Dum enim inquit mortem homines fugiunt sequuntur ipsam. Stob. ser. 4.

Aristippus.

Cum naui vectus Aristippus, procellis impetentibus supra modum perturbaretur, quidam ex iis qui simul nauigabant: Numve, inquit, etiam tu metu percelleris quemadmodum vulgus? tum ille: Prorsus, ait, neque iniuria. Vobis enim de vita scelerosa infelicique labor est, et praesens peri culum: mihi vero de felicitate et beatitudine. AElianus lib. 9. de Varia histor.

Aristides philos.

Interrogatus, quatenus deceat hominemviuere? Tantisper ait, dum de prehendat emori praestare, quam in tot calamitatibus viuere. Stob.

Aristides Listensis.

Morsus a mustella Tartesia, iam moriens dixisse fertur, multo sibi iucundiorem mortem futuram fuisse si vel ex leonis, vel ex pardalis morsu obtegisset (quandoquidem necesse fuerit aliquando mortis occasionem

existere) quam ab eiusmodi contempta bestiola. Vnde apparet eum acerbius ignominiam morsus, quam ipsam mortem tulisse. AElian. lib. 14. de Var. hist.

Anaxarchus.

* Dicente ei Alexandro, suspendam te: Minare his inquit, e vulgo: mea autem nihil interest, super terram ne anj infra terram computreseam, Stob. ser. 7.

Epictetus.

Dicere solebat, magis necessariu esse animae quam corpori mederi, quum praester mori quam male viue re. Anton. in Melissa, par. 1. ser. 58.

Aeschines.

Mortem nequaquam terribilem, sed violentam affectionem circa morte horrenda esse dicebat. Sto. ser. 117.

Idem.

Gloriose mori summam felicitatem esse dicebat, cum omnibus ex aequo sit fatalis. Stob. ser eod.

Epicharmus.

Emori nolo, inquit, sed me esse mortuum nihil aestimo. Cicer. lib. 1. Tuse. quaest.

Theodoricus Macedo.

Audiens Lysimachum mortem sibi minitantem crudelissimam: Haec inquit, aulicis tuis potius minitare Ego enim parum curo, humîne, an sublime in eruce putrescam. Cicero lib. 1. Tuse. quaest. Valerius Maximus lib. 6. cap. 2. Seneca de Tranquillitate Vitae, cap. 14.

Gorgias.

Rogatus. an libenter obiret: Mini me inquit, sed ex hoc domicilio putrescente libenter abeo. Bruso. Stob. serm. 117.

Theodorus philos.

* Lysimacho tyranno minitante ei necem, non deprecatus est,. sed mor tem contemnens Ignorabam, inquit. te non regis. sed cicutae vim habere. Stob. ser. 2.

Demosthenes.

Dum pro Atheniensibus et libertate verba faceret, et Philippus diceret, Num times ne caput abs te anferri praecipiam? Non, inquit, tametsi ipsô loco moueris, patria immortalitate donabit. Stob.

Coriscus.

Admodum senex, cum difficili ad modum morbo liberatus esset: Apage, inquit, quam moleste reuersus sum, iam aliquantulum vitae progressus, quam ingredi omnino necesse est. Max. ser. 4.

Agis.

Interrogatus, quo pacto quis libertatem suam tueri possit? Si mortem, inquit, Contempserit. Hic metus. qui cadere dicitur in constantem virum, multos deterret a pulcherrimis faci norihus: hoc qui caret, potest vbique quod rectum est sequi, nec est quod timeat improbos: qui vt extrema moliantur, nihil aliud possunt, quam occidere, Plut. in Lacon.

Idem.

Idem per insidias captus ac praeter meritum ab Ephoris condemnatus, quum ad laqueum duceretur, conspicer etque quendam ex lictonbus flen tem, ob indignitatem rei, cuius cogebatur esse minister: Desine, inquit, ô homo, vicem meam fiere. Nam sic rao riens praeter ius et aequum, melior fe liciorque sum his qui me occidunt. Haec loquutus, vltro collum laqueo induit. Quo nemo Stoicorum docuit quid fortius, hoc ille iuuenis non ver bis, sed re praestitit, felicitatem omnem solo honesto metiens: eosque iudicans infeliciores, qui faciunt iniuriam, quam qui patiuntur. Plut.

Idem.

Cum ab Ephoro interrogaretur, num poeniteret eorum quae gessisset, respondit, se nulla plane tangi poenitentia consi lij: cum prudentia honestoque coniuncti: tametsi non ignoraret mortem se praemii loco relatu rum. Plut. in Lacon. apoph.

Hippodamus.

Quo tempore Agis aduersus Archidamum aciem instructam habebat, simul cum Agide iussus ire Spartam, curaturus illic ea quibus erat opus: An non, inquit, honestius est vt pro Sparta foi tem bonumque virum praestans mortem oppetam? Ac post sumptis armis, stansque regi ad dextram, pugnando interiit. Consultum Volebant illius senectuti, quae viribus defecta in bello nonita multum esset abitura momenti, in patria futura nonnulli vsui (excesserat enim an num octogesimum) at ipse sibi non indulsit. Plut. in Lacon.

Astycratidas.

Agesilaus.

Percontanti cuidam, qua ratione sibi pararet eximiam gloriam? Si mortem inquit, contempseris. Nihil enim in bello praeclarae rei geret, cuius animum mortis metu occupauit. Idem affectus in omni vita mortaliu, a pulcherrimis facinoribus reuocare solet. Plut. in Lacon.

Alcamenes.

Cuidam percontanti, quam ob causam Spartam impauide semet exponerent periculis? Quoniam, inquit Alcamenes, pro vita timere consuescimus non aliorum more expauescere, signisicans, moderatam vitae cu ram addere calcar ad fortiter agendum immodicum mortis pauorem ab egregiis factis deterrere. Plutarchus in Lacon. apophteg.

Thectamenes.

Postquam Ephori capitis sententiam in ipsum pronunciassent, abiit ridens rogantibus qui aderant, an etiam contemneret spartanorum leges? Nequaquam, inquit: quin gaudeo potius, quod haec inihi mulcta soluenda est, cum eam nec induxerim cuipiam, nec a quopiam mutuo acceperim. Vir innocens, non accusauit patriae suae leges, sed hoc felicitatis esse indicabat, quod mori iuberetur, qui neminem ad mortem adegisset, nec cuiquam deberet vitam ni si sibi. Facete mortis poenam vocauit mulctam, rem atrocem molliorivocabulo signans. Iure autem cogitur soluere pecuniam, qui eam vel extor sit ab alio, vel mutuo sumpsit, Plut. in Lac. et Cic. quaest. Tusc. lib. 1.

Theramenes.

Quum iussu triginta tyrannorum Atheniensiu morti adiudicatus, porre ctam veneni portionem fortiter hau sisset. quod ex ea superfuerat, sic illi sit solo, vt clarum sonum ederet, red densque seruo publico, qui eam tradiderat: Critiae, inquit propino, vide igitur, vt hoc poculum continuo ad illum perferas. Erat is Critias. e triginta tyrannis crudelissimus. Eras. lib. 6. apopht.

Pythageras.

* In aedibus Milonis cum familiaribus. Suis assidens, ac cidit vt aedes ex inuidia succenderentur a quodam, qui in eum coetum receptus non fuerat. Alij dicunt ab ipsis Crotoniatis id es se factum, metu tyrannidis. Pyrhago ras egiessus, cum ad agru fabis plenu peruenisset, restitit, ac dixit, Capi prae stat quam calcare: intersici quam loqui. Et sic a persequentibus iugulatus est Suidas.

Cleomenes.

Percontatus a quodam, cur Spartani Diis spolia hostium non etiam dicarent? respondit, Quia timidis detracta sunt. Sensit vir fortissimus in bello fortiter occumbendum esse, potius quam hostibus praebenda arma: cum honeste mori non solum landabile, sed salutare etiam sit. Plutarchus in Laconicis.

Callieratidas.

Apud Arginusas, quum esset nauali pugna conflicturus, atque Hermon nauclerus diceret, bonum esse ab eo loco soluere, quod Atheniensium triremes numero longe plures essent: Quid. inquit, rum postea? Atqui fugere ignominiosum est Spartae, ac damnosum: contra, manentem aut mori, aut vincere, honestissimum. Gloriam vitae anteposuit, sed publicam gentis, non priuatan suam. Plut. in Lacon. apoph.

Idem.

Ante conflictum peracto sacrisicio, quum aruspex nuntiaret ex incensis, exercitui quidem portendi victoriam, sed imperatori mortem: nihil expauefactus, Haud penes vnum (inquit) sunt res Spartae, me siquidem morcuo, nihilo deterius habitura est patria: sed si cessero hostibus, aliquid deceder patriae, pro qua lubens moriar. Itaque quum Cleandrum pro se ducem designassent, nanalem pugnam aggressus est, ac pugnando interiit. Plut. in Lacon. apoph.

Idem.

Percontanti quam ob causam fortes viri gloriosam mortem in gloriae vitae anteponant? Quoniam, inquit, alterum naturae proprium, alterum pecultariter suum esse ducunt. Nam naturae benesicio vtuunt et ignauissuni: at honeste mori, non contingit nisi virtute praeditis. PIut. in Lacon.

Leonidas.

Leonidam quum Ephori percontarentur, si quid praeterea rei facere statuisset? Nihil aliud, inquit, quam verbotenus impediturus barbarorum transitum, sed reuera pro Graecis moriturus. Egregium imperterriti ductoris documentum, in causa honesta piaque nec certam mortem horrescere. Plut. in Lacon.

Zenxidamus.

AEtolo quodam dicente, quod qui studerent probitatem cum fortitudine coniungere, iis bellum esse potius cum pace: Non per deos, inquit, sed his mors vita potior esse debet. Correxit Lacon dictum AEtoli. Non enim optandum bellum: sed nec in bello nec in pace libertatem tueri licet, nisi mortis terrorem abieceris. Plut. in Lacon.

Anonymus.

Quidam Lacon sagitta percussus, cum animam ageret, dicebat: Non me mouet quod morior, sed partim quod ab jimbelli sagitrario, ac mulierculae simili, partim quod nullo facinore edito morior. Victis solet esse solatio virtute praestantis viri dextra cadere. Lacedaemonij vero quoniam eusibus pugnare solebant cominus, non putabant esse virtutis, procul missa sagitta quempiam interficere: quod idem possunt et foeminae. Tum imquiore animo decedunt e vira, qui recte facturum post se relinquunt memoriam. Plut. in Lacon.

Spartanus.

Insidiis circunseptus ab Iphicrate Atheniensium duce quum illius milites rogarent, quid in eo rerum statu esset faciendum? Quid aliud, inquit, nisi vt vos seruemini, ego pugnando moriar? Talis erat animus Catonis

Vticensis, qui caeteris suasit vt suae saluti consulerent, ipse spontanea mor te turpem effugit seruitutem. Plut. in Lacon.

Damindas.

Cum Philippus irrupisset in Peloponnesum, et quidam ita loqueretur, periculum est ne acerba patiantur Lacedaemonij, nisi Philippo reconcilientur: O semiuiri, inquit, quid nobis poterit acerbi accidere, qui mortem contemnimus? Plutar. in Lacon. apopht.

Anonymus

Apud Spartanos cum mos esset, vt quod quisque posset suffurari auferret, modo in furto non deprehende retur: puer quidam, cum viuam vulpeculam, quam sodales erant furati, sibi ab eis traditam seruaret, venissentque qui perdiderant, inquirendi gratia, vulpeculam sub veste abditam tenebat, verum cum efferata be stia latus pueri vsque ad intestina corroderet, dissimulauit tacitus dolorem, ne proderet furtum. Mox vero cum obiurgaretur a consodalibus cur fecisset: Praestabat, inquit, fortiter immori, quam hac nota traduci, vt ob mollitiem dicerer lucrifecisse vitam ignominiosam. Plut. in Lacon.

Cercidas.

* Incidens in morbum periculosissimum, libenter se moriturum esse dicebat: post mortem enim se visurum ex philosophis Pythagoram, ex bistoricis Hecataeum, ex poetis vero Homerum. AElian. lib. 13. de variah ist.

Eteocles.

Pelopidas.

Pharsali congressurus cum Alexandro Pheraeorum tyranno, milites admonuerunt, duplo plus Thessalorum esse cum Alexandro, quam ipse Thebanos haberet; Tanto, inquit, melius nobis erit, plures enim vincemus. Hoc et alteri cuidam adscribitur. Eras. lib. 5. apoph.

Idem.

Ab Alexandro Pheraeorum tyranno praeter foedera captus ac vinctus Pelopidas, conuicia congessit in foedisfagum, vt autem iratus ille dixit, Mori properas: Admodum, inquit, quo magis in te exasperentur Thebani, tuque citius des poenas violati foederis diis pariter atque hominibus inuisus. Eras. lib. 5. apoph, ex Plut.

Alcibiades.

Dicebat, nihil nouum esse, si Lacedaemonij intrepide in bellis occumberent. Defugere enim cos hoc modo legum seueritatem et cruciatum, atque labores alacriter prompteque cum morte commutare. AElianus lib. 13. de Varia histor.

Chrabrias.

Proditionis accusatus est vna cum Iphicrate. Cum autem ab Iphicrate obiurgaretur, quod cum esset in periculo tamen ad gymnasium itaret, solitaque pranderet hora: Ergo, inquit, si quid secus de nobis statuerint Athenienses, te squalidum ac famelicum, me vero pransum ac vnctum occident. Plut. in apoph.

Phocion.

Cum aliis bonis viris ab Atheniensibus damnatus ad mortem, cum carnifex cicutam apportaret et bibissent omnes, solusque Phocion superesset, consumpto ab aliis veneno, carnifex negabat se daturum, nisi numerarentur duodecim drachmae: tan ti enim vaenire cicutae vnciam. Phocion itaque ne per illius contentionem mora fieret morti, accito ad se

cuidam ex amicis: Quandoquidem inquit, Athenise me mori quidem gratis licet, quaeso dato huic pretium. Plut. in apoph.

Pelopidas.

Postquam Epaminondas Pelopidam liberum reduxisset, aiebat se gratiam habere Alexandro, per quem experimento comperisset, se non tantum. ad bellu, sed etiam ad mortem bene animatum esse. Plutarc. in apoph.

Dionysius senior.

Alexander.

Calanus ille Indicus gymnosophi sta cum sibiipsi manus adferre vellet, struem lignorum struxit: eamque incendens, se in ignem, contemnens mortis durum supplicium, praecipitauit, quod cum Alexander vidisset, admiratus hominis audaciam, dixisse perhibetur, Calanum potentiores se hostes bellasse ac vicisse. Alexander enim cum hominibus pugnans victor enasit, Calanus vero cum laboribus ac morte. AElianus lib. 5. de Varia histor.

Corn. Scipio.

Cum in Africa Pompeij partes se quutus, res parum prospere gessisset, et Hispaniam petens intellexisset nauim, qua vehebatur, ab hostibus captam, gladio praecordia sua transuerberauit. Deinde Caesarianis militibus quaerentibus. Vbi est impe rator? Imperator, inquit, bene habet. Suprema vox morientis declara uit animum meliore fortuna dignum. Appian.

Gr. Petronius.

Vna cum naue in qua vehebatur captus, Scipioni incolumitatem pollicenti, respondit, Caesariani milites non ab aliis accipiunt, sed praestare solent salutem: quo dicto, se pugione confecit. Erasm. lib. 6. apophthegmat.

M. Cato.

Aiebat plurimum referre, vtrum quis virtutem magni aestimet, an vitam non magnicole faciat. Sentiens, non eos statim esse fortes, qui quouis modo vitam vel mortem contemnunt, sed qui tanti faciunt virtutem, vt huius gratia vitam alioqui charam negligant. Nam semet in vitae discrimen coniicere, aut infelicium est, et quos vitae iam taedet: aut immanium, et beluis similium. Plutarch. in Catone.

Bassus.

Si quid incommodi aut metus in morte esse diceretur ab aliis, morien tis hoc vitium esse dicebat, non mor tis. Mors enim nihil incommodi hominibus adfert, sed ab omnibus, incommodis ac fortunae miserae procel lis liberat. Senec epist. 30.

C. Maeuius.

C. Maeuius Augusti centurio, cum in bello ab Antonio captus esset, interrogatus ab Antonio, quomodo secum agi vellet? Occidi me iube, inquit: mori enim malo, quam tuo beneficio viuere. Appian.

Tiberius.

Audiens quendam ereis nomine Caruilium sibi mortem conscisse, priusquam esset damnatus, exclamauit: Caruilius me euasit. Adeo leue supplicium esse iudicabat mortem. Sueton.

Galba.

* Pisone a Galba adoptato. conspiratione facta praetorianorum Otho Imperator salutatus est. Galbae ad tumultum sedandum in lectica delato milites infensi occurrentes ingesserunt vulnera. ille iugulum

offerens, Agite dum, inquit, si hoc ex Repub. est. Cruribus igitur et brachiis foede laniatis iugulum hausit, vt crebrior fama est. Camurius XV. lenis miles. Plut. Galba.

Canius Iulius.

* Mori iussus, quod Caium Caesarem verbis ossendisset, ad necem vocatus a centurione latrunculis ludebat. Tum numeratis calculis dixit sodali, vide ne post mortem meam mentiariste vicisse: et simul centurioni anuuens, Testis. inquit, eris, vno me antecedere. Ceruicem inde percussori praebuit intrepide. Seneca.

Hadrianus.

Seuerianus.

* Adriani iussu moriens, eo quod Comodum successorem parum prudenter designatum ab Imperatore di xisset, ignem petiit, et accenso thure: vos, inquit, dij, testes estote nihil a me morte dignum esse commissum. Tan tum hoc precor, ne quum mori velit, posset. Dion Nicaeus.

Rubrius Flanius.

Cum a Nirone defecisset, captiuus abductus, et mox ad mortem damna natus est verum cum a lictore admoneretur, vt forriter ceruicem praeten deret, Vtinam, ait, tu tam fortiter ferias Senec.

Anton. Pius,

Quodam die dixit amicis: Quid me fletis, ac non magis de communi morte pestilentiaque? Philosophia docuerat hominein et mor tem contemnere, et res humanas ridere. Parantibus autem abire dixit, Si iam me dimirtitis, vale vobis dico, vos praecedens Facete petiit ab amicis discedendi veniam, ac veluti peregre profecturus iussit illos valere, submonens interim fore, vt illi praecedentem sequereutur. Capitolinus.

M. Antonius.

Cleopatra metuens Antonij saeuitiam, confugit in monumentum demissis cataractis: mifitque qui dicerent, illam spontanea morte periisse Id oredens Antonius, et ipse sibi parans adferre: vim dixit, ô Cleopatra non doleoquod te caream, nam mox vna futuri sumus: sed quod ego tantus imperator: fortitudine victus sum a foemina. Victum se putabat, quod illa prior spontaneae mortis gloriam occupasset. Plutare. in Antonio.

Pertinax imp.

Conspicatus milites praetorianos in se irruere: Me, inquit, milites si occiditis, neque ipsi rem magnam facitis, neque mihi sane grauem homini huius aeratis et gloriae, cum humanae vitae finins aliquis sit necessarius, Non ignoranit imperator, semel esse moriendum: et sic non referre, quio mortis genere vltimum vitae diem claudamus. Herodianus lib. 2.

Idem.

Cum intellexisser tumultuari quos dam ob inrerfectum Commodum imperarorem, dixisse fertur: Si do letis Commodi mortem, nihil profecto nour fuit: quandoq uidem homo natus fuerat. Herod lib. 2.

Manricius.

Imperatoris quinque filij mares spectante patre, necarentur, inuicto animi robore hane calamitatem per tulit subinde haec verba repetens. Iustus es domine, et iudicia tua iusta sunt. Intrepide tandem etiam ipse ceruicem praebuit. Cedren.

Andronicus Comnenus.

* Ab Isaacio angelo imperio cuer sus, atque innumera ab iusana plebe mala perpessus, tandem pedibus fune alligatis suspensus, generoso animo ilata opprobria tolerabat, ac mente integra ad confluenrem turbam et ferocientem conuersus, haec dixit, Domine, miserere mei: et, quid calamum contritum infringitis? Nice tas, lib. 2.

Ignatius Martyr.

Ad bestias damnatus, cum iam ad supplicium duceretur. Non curo, inquit, quo supplicij genere moriar. Frumentum autem Dei cum sim, bestiarum dentibus comminui atque subigi delector, vt panis fiam mundus Christo, qui mihi panis est vitae. Euseb. lib. 3. cap. 36.

Anonymus.

* Quum patris mors ei significare tur, respondit, desine loqui blasphemias. Nam pater meus immortalis est, Socrat. hist eccle.

Alphonsus.

Alphonsus Aragonum et Siciliae rex, quum familiares, quos ipse alumnos suos appellaret, visitaret infirmos et aegrotantes, pro more audiens Gabrielem Surrentinum suauissimum et splendidissimum adolescentem aegrotare ad mortem hominem accessit quem cum a mortis diro aspectu abhorrere intellexit. Non est, inquit, cur tantopere mortem timeas, quum haec bene pureque morientibus sit vita, atque eius vitae principium quae neque doloribus neque metu, neque inuidiae, neque aerumnis vllis subiecta est, etc. Anto. Panor. de reb. gest. Alphonsi, et AEn. Syl. de dictis eius.

De morientium monitis et doctrinis.

Cyrus.

* Si quae sunt horninum dicta meimoranda, ea certe videntur quae paulo ante excessum ab huius corporis ergastulo prolata sunt. De ro autem Xenophon ait eum moribundum, quum de, sua felicitate, deque filiis duobus pronuntiasset, Cambysi commendasse amicos his verbis: Tequoque, mi Cambyses, scire velim, non aureum hoc sceptrum esse, quod regnum tibi conseruet: sed amici fideles regibus et verissimum et tutissimum sceptrum sunt. Comparandi autem hi non natura nec vi, sed potius beneficentia. Filiis autem, Corpus meum, ait, ô filij, quum diem in terris supremum clausero, necin auro condite, nec in argento, nec vlla in re alia: sed terrae quam primum reddire. Quid enim beatius quam in terra abdi, quae omnia praeclara, bona omnia profert et nutrit? Postrema haec eius vox fuit, Si benefici in amicos fueritis, etiam in hostes vobis anima duerrendi facul tas erit. Valete filij clarissimi, atque idem matri meis verbis renuntiate. Itidem omnes amici qui adestis et abestis saluete. Xenophon.

Augustus Caesar.

videtur me mimum vitae humanae sat commodum egisse. Deinde adiecit hanc clausulam.

Vitae tragicomaediam ita a se actam putans vt spectatorum posteritatis plausum sibi promeruisse videretur. Sueton.

M. Antoninus Philosophus.

* Moriens risit res humanas, et mortem contemnens ad amicos con uersus dixit, Quid me fleris, et non potius de pestilentia et communi morte cogitatis? Et quum illi vellent recedere, ingemiscens ait, Si iam me dimittitis, vale vobis dico, vos praecedens. Et cum ab eo quaereretur, cui filium commendaret, illo respondit: vobis si dignus fuerit et diis immortalibus. Iulius Capitolinus.

Seuerus.

* Eius nouissima verba haec fuerunt. Turbatam Rempublicam vbique accepi, pacatam etiam Britannis relinquo, senex et pedibus aeger. firmum imperium Antoninis meis relinquens, si boni erunt: imbecillum, si mali. Tandem subiecit.

Phoncion.

Iniuste damnatus, quid filio dici vellet percontatus respondit, Ne me mor sit iniuriae qua ab Athenniensibus pater est assectus. Plutarch.

Socrates.

* In extremo vitae suae momento, has voces protulit. Scio etiam interfectores testimonio mihi futuros quod nullum vnquam hominem laeserim, sed potius operam dederim, vt discipulos meos meliores efficerem. Et ad Critonem conuersus, Liberi Deo qui mihi eos dedit curae erunt: amicos hinc discedens inueniam vobis aut similes aut meliores, ne vestra quidem consuetudine diu cariturus, quandoquidem eodem vos breui estis commigraturi. Xenophon.

Theophrastus.

* Iam moribundus interrogatus a discipulis, num quidpiam mandare vellet, respondit, Nihil quidem quod imperaret se habere, nisi quod multa dulcia gloriae obtentu vita mentiatur: nos vero quum viuere incipimus tum mori: et nihil inanius esse amore gloriae. Deinde subiecit, sed esse felices, studia ista, vel omittite, grandis enim eorum labor est: vel ea prosequimini, magnam enim gloriam pariunt. Porro maior est vitae huius vanitas, quam vtilitas. Verum non conceditur iam vt vobis confilio adsim: vestrûm iam est quid facto opus sit deliberare. Laertius.

P. Thraseaes.

* Accepto mortis decreto, Heluidium et Demetrium in cubiculum inducit, porrectis vtriusque brachij venis, postquam cruorem effudit, humum super spargens, propius vocato quaestore Libemus, inquit, Ioui liberatori. Specta iuuenis (ad Demetrium conuersus) et omen quidem Dij prohibeant: caetrerum in ea tempora natus es, quibus firmare animum expedit constantibus exemplis. C. Ta citus.

Othon imp.

fratris filium ad se vocatum sic adhortatus est extremis verbis: ô fili habuisse te patruum Caesarem nec prorsus obliuiscaris, nec admodum memineris. Noluit illum prorsus obliuisci, ne desereret curam suorum, rursum noluit valde meminisse, ne mortem patrui vlcisceretur. Sueton. in Othone.

Commodus.

M. Antonini filius, quum in extremis a parente moneretur, ne barbaros iam attritos sineret vires recipere: respondit, Ab incolumi quaeuis paulatim negotia perfici posse, a mortuo nihil. Vera quidem sententia: sed impia voxerat, parentis extrema monita contemnentis, ac morienti velut insultantis. Sex. Aurel. Victor.

D. Ambrosius.

* Quum Stilico comes et multi nobiles eum aegrotantem hortarentur, vt boni public causa vitae spatium sibi prorogari a Demonio peteret, respondit, Non ita inter vos vixi, vt pudeat me viuere: nec timeo mortem, quoniam bonum Dominum habemus. Paulin. in eius vita.

D. Bernadus.

* AEgrotans, suos fratres admonuit, vt in tuto diuinae clementiae sinu, spei anchoram fideique suae per inconuulsibilem charitatem firmius radicarenr. Addidit, Quia non arbitror me magna vobis religionis posse relinquere exempla, tria vobis imitanda commendo quae instadio quo cucurri me pro possibilitate mea memini obseruasse. Minus sensui meo quam alterius credidi. 2. Laesus de laedente vindictam non expetiui. 3. Nemini scandalum facere volui: et si quando incidit, sedaui vt potui. Author vitae.

De mortis et somni cogitatione.

Socrates.

DIeere solebat, mortem esse simi lem profundo somno, aut diutinae peregrinationi. Somnus profundior adimit omnem sensum: et animus a corpore digressus, aliquando in suum domicilium rediturus est. Eras. lib. 3. apoph.

Anaxagoras.

Aiebat, duas esse mortis doctrinas: alteram tempus, antequam nati sumus, alteram somnum. Stob.

Diogenes.

Lethali somno experrectus cum esset, ac medicus interrogaret, quidnam ageret: Recte, inquit, habeo, Nam frater fratrem amplectitur: alludens ad Homerum, qui [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)] germanos finxit. Laertius libro 6.

Gurgias.

Iam vicinus morti, viribus deficiens, sensim in somnum delapsus iacebat. Et si quis ipsum ex familiaribus interrogaret quid ageret? respondebat: Iam somnus incipit me fratri suo tradere. Stob.

De morte generosa.

Anonytna.

LAcaena quaedam, vt audierat filium incolumem, sed fugisse ab hostibus, scripsit illi: Malus rumor de te sparsus est: aut hunc dilue, aut ne sis. Praestabilius iudicauit mori, quam cum ignominia viuere. Plut, in apoph. Lacaen.

Phocion.

Iam damnatus, cum videret eiulare eos qui vna morte mulctandi etiam erant: An non, inquit, ô Tudippe. pul chrum tibi ducis cum Phocione mor tem oppetere? Alia l. 13 deVaria hist. Plutarc.

Epaminondas.

Dicere solebat pulcherrimum esse genus mortis, in bello monri: quod haec mors primum cum laude fortitudinis coniuocta sit, modo bellum geratur pro patria: deinde breuis, non diu crucians hominem, aut paulatim extabefaciens. Plut. in apoph.

Idem.

Cum grauiter et ad mortem vsque in clade cruentissima vulneratus esset, prestratus humi, interrogauit milites, an clypeus suus adhuc saluus es set, vt audtuit saluum, rogauit praeterea, an bostes deuicti essent? cum et hoc audiuisset, Nunc finis, inquit, vitae meae: sed melius et altius initium adueuit. Nunc Epaminondas nascitur, quia sic moritur. Valer. Max.

Idem.

De morte generosa, non deflenda.

Socrates.

CRitonem orabat, ne praeceptorem defunctum deploraret. Ma le dictum enim non solum in hoc ipso delinquerr, sed etiam animis nonnihil hoc officere. Xen.

Idem.

Vxori muliebriter comploranti, dicentique, Mi vir: innocens morieris, Quid (inquit) vxor, num me nocentem mori malles? Mors bonorum ob hoc ipsum minus deflenda est, quod praeter meritum et occiduntur, bis vero deplorandi sunt, qui ob malefacta dant poenas: sed longe miserius est, meruisse poenas, quam dedisse. Eras. 1. 3. apoph.

Idem.

Praeclarum esse dicebat, in bello fortiter occumbere. Etenim qui sic e vita migrat, funere et sepulchro magnificentissimo honoratur. Et sine pauper quis ita decedat, budatione non caret: sine etiam vilis quispiam et ignauus, rursus a sapienribus viris extollitur, qui non temeresed multo tempore composita et consulta oratione egregie laudant. Plato in Menexemo.

Polyaenus.

Polyaenus non dolendum esse propter mortuos dicebat: quandoquidem melius sit mori, quam misere viuere. Max. ser. 35.

Anonymus.

Lacaena quaedam quum audisser, quod filius fortiter in praelio se gerens occubuisset: Nimirum, inquit, meus erat: Non deplorauit mortem filij, sed de virtute sibi gratulata est, Cotra, quum de altero audisse, quod ob timiditatem praelium detrectans, sa luus esset: Nimirum, inquit, non erat meus, sentiens, non esse habendos pro liberis, qui a parentum institutione degenerassent. Plut. in Lacaenarum apoph.

Alia.

Quum audisset, filium in praelio caesum: Deponite illum, inquit, vt erat in ordine locarus, eiusque locum expleat frater. Tale robur animi, quale in paucis reperias viris. Non metuit orbitatem, modovita patriae impenderetur. Plutarc. in Lacaenarum apophtheg.

Alia.

Quum in publica solennique pompa audisset filium in praelio quidem tulisse victoriam, sed ex vulnerum multitudine mori, coronam non deposuit, sed glorians comitibus dixit: Quanto pulchrius est, amica in acie victorem occumbere, quam in Olympiis parta victoria viuere. Quantum haec virago dissensit, a caeteris morta libus, quibus persuasum erat, diis proximum esse, in Olympiis ferre palmam. quum ibi non ageretur certamen virtutis, sed artis et impendiorum: tum nihil esse terribilius morte: neque quicquam esse tanti, quod vitae iactura sit emendum? Haec nullam existimauit victoriam speciosiorem, quam quae patriae quaereretur: nec vllam mortem optabiliorem, quam quae cum hac laude contigisset. Ibidem.

Alia.

Quum quidam sorori suae narraret, quam fortiter ipsius filius in praelio occubuisset: Quantum, inquit illa, de filio coepi voluptatis, tantum tuam doleo vicem, qui a tam honesta societate defeceris. Ibidem.

Archileonida Brasidae mater.

Post obitum filij, cum Amphipolitae quidam venissent Spartam, eamque inuiserent, percontata est, num honeste. et vt Spartano dignum erat, occubnissetiillis iuuenis virtutem amplificantibus, ac dicentibus, eum in bellicis negotiis Lacedaemoniorum ommnium esse praestantissimum, respondit, O hospes, honestus quidem ac strenuus erat filius meus, sed multos illo praestantiores habet Lacedaemon. Plut. in Lacon apoph.

Anonyma.

Quidam cum Lacaenae matri dixisset, quam fortiter frater in bello occubuisset: Non pudet te, inquit, non fuisse in morte tam generosa comitem? Adeo haec mulier non moleste mortem filij tulit, vt reprehenderet ignauiam alterius filij, qui honestam mortem subire non voluisset. Plut. in Lac. apopht.

Alia.

Dematria.

Anonyma.

Quaedam filium, qui deserto loco fugerat, hostis crudelitatem metuens interemit dicens: Haud meu est hoc germen, quod adeo a vita abhorret, semel admittenda. Plutar.

Gyrtias.

Cum Acrotatus nepos in puerorum pugna plagis fere examinatus esset, plorantibus aliis: Tacebitis, inquit: facto enim ostendit, enius sanguinis esset: Alludit autem Lacedaemoniorum fortirudinem, qui mortem contemnentes, omnib. vitae periculis sese obiiciebant. Ibidem.

Eadem.

Eidem cum e Creta nuntius esset allatus de morte Acrotati: Cum ad hostes, inquit, proficisceretur, nonne futurum erat, vt aut ipse moreretur, aut illos occideret? Iucundius autem est audire, quod mortuus est, vt et ipso. et ciuitate et progenitoribus dignum erat: quam si iners et imbellis peromne aeuum viueret. Solent aniae tenerius et impotentius amare nepotes suos: quam ipsae matres. Et vbi nunc sunt quae in morte liberorum

confugiunt ad laqueum: cum Gyttias nepotem et seminecem iugeri vetuerit, nec eundem flendum purarit, quod fortiter pugnans interiisset? Plut. Ibid.

Anonyma.

Quaedam sepeliebat filium, ad eam cum vilis anicula accessisset, dicens, Heu fortunam ô mulier! illa subiecit. Per Geminos (inquit) bonam equidem arbitror. Siquidem cuius gratia filium peperi videlicet vt pro Sparta moreretur, id mihi contigit. Fortissima mulier, aniculae deplorationem vertit in gratulationem. Cicer. Tusc. quaest. l. 1. Plut. in Lacon. apophthegm.

M. Crassus.

Cum Publius Crassi filius fortissime in bello cecidisset, hostes caput iuuenis hastae impositum gestantes, Romanis magno cum contemptu ostenderunt. Quo tam tristi spectaculo nil commotus Crassus pater, qui belli dux erat, ait: Hic meus priuatus dolor est, mea hae calamitas, caeterum publica ciuitatis salus et gloria in vestra incolumitate sita est. Plut in Crasso.

Seneca.

Paulina vxor Senecae, cum mariti mortem iam imminentem adeo grauiter ferret, Seneca, Caue, ait, hanc meam mortem amplius vt contumeliosam defleas, ne vel te minus amasset vel gloriae meae inuidisse videaris. Ex vita Senecae.

Antigonus.

Quum renuntiatum esset, filium Alcyonaeum in acie cecidisse, demisso vultu paulisper apud se cogitauit, mox erupit in hanc vocem: O Alcyonee, serius quam oportuit vitam morte commutasti, qui tam audacter in hostes insilieris, neque tuae salutis, neque meorum monitorum vllam habens rationem. Puta uit non esse deflendum, qui sua culpa periisset, sibique calamitatem accersisset, ex Plutarch.

Galienus Imp.

Cum patrem Valerium audisset extinctum, vocem laudatissitmam sine laude vsurpauit, dicens, Sciebam patrem meum esse mortalem. Trebell. Pollio.

De morte suorum aequo animo ferenda.

Plato.

DIcebat, in mortem amicorum quiescendum esse, partim eo quod nondum liqueret bonum esset an malum quod accidisset: partim quod acerbe ferenti, nihil a luctu esset commodi. Tollitur enim dolor, si quis secum consideret, quale sit quod euenit. Laer. l. 3.

Anaxagoras.

Cum in exilio agenti nuntiata esset mors filiorum, Sciebam, inquit, me genuisse mortales. Laert. li. 2. c. 3. Cic. l. 3. Tusc. quaest. AElian. l. 3. de Var. histor.

Xenophon.

Cum filium suum corruisse percepisset, ne lachrymans quidem, ait: Sciebam me genuisse mortalem. Laert. l. 2. cap. 6.

Lochadus.

Nuntianti quod e filiis ipsius alter interiisset: Olim sciebam, inquit, illi moriendum esse. Nihil illi visum est nouae rei, si mortalis natus moreretur. Plutarch. in Lacon. apophthegm.

Telamon.

Audiens filium sibi charissimum morte surreptum esse, vultu immobili, vir aduersus omnem iniquam fortunam infractus, dixisse fertur, Bene se res habet, ego enim quemgenui, moriturum sciui. Cic. l. 3. Tuscul. quaest.

Iulianus.

Cum iam extremum traheret spiritum, audiens suorum lachrymas. ait, Nolite deplorare ac lugere principem iam quidem moribundum, sed caelo diisque reconciliatum. Pontanus lib. 2. cap. 7. de domestica fortitudine.

De mortuis non laedendis.

Chilon.

VEtabat de mortuis male loqui, quod ignauum viderertur eos incessere lingua, qui respondere non possunt: ac turpe esset, cum vmbris ac laruis luctari. Nam id est, quodammodo sepultum refodere. Laert. lib. 1. cap. 4.

Philostratus.

AElianus sophista scripsit in Gymnidem tyrannum. Hunc quum Philostratus Lemnius offendisset lugentem indignabundo et concitato similem perconratus est, quid argumenti esset prae manibus: Scribo, inquit, Gymnidis accusationem. Laudarem, inquit. Philostratus, si viuentem accusasses. Id enim et at viro dignum, nam lacerare defunctum, cuiuis in promptu est. Eras. lib. 1. apoph. cap. 16.

Agesilaus.

Cum Lysandri literas et orationem de nouandis rebus, deque mutando reipublicae statu, coram exercitu legere vellet, et Lysandrum defunctum esse audiret, noluit defuncti aperire improbitatem militibus: indecorum esse putans, simultatem exercere cum sepulto. Plut. in Laeon. apoph.

Plancus.

Postquam animaduertisset, inuectiuas quasdam orationes ab Asinio Pollione scriptas esse, quas tamen ante mortem edere nollet, ne responderetur maledictis, dixisse fertur, Cum mortuis non nisi laruas luctari. Quo dicto passim repercussit illas Pollionis orationes, vt apud eruditos nihil impendentius, teste Plin. iudicaretur: partim etiam docere voluit, mortuos ne maledictis quidem laedendos, qui iam in terra quiescant, nec audiant amplius: neque maledictis respondere possint. Plin. et Cuspin. in Consulibus.

De muliere tum mala, tum forti, temperanti et sagace.

Crates.

MVndum muliebrem dicebat esse, quod ornat foeminam, ornat autem id, quod eam reddit compositiorem ac modestiorem. Verum id non praestat, inquit, neque smaragdus, neque purpura, sed quaecunque adderent vim ac speciem honestatis ac verecundiae. Graecis [gap: Greek word(s)] et mundum sonat, et ornamentum. Inde [gap: Greek word(s)] ornare. Laertius lib. 6. cap. 5.

Diogenes.

Conspicatus mulieres garrulas inter se colloquentes, Aspis, inquit, a vipera venenum mutuatur. Anton. in Melissa, part. 2. ser. 34.

Idem.

Inuitus mulierem in lectica, non secundum feram ait esse caueam. Alludit autem ad ferociam ac rebellionem mulierum, qua adeo excellunt interdum, vt non mulieres sint, sed in feras transmutentur, dignae igitur quae non vehantur lecticis, sed cathenis ligentur, quo viris sint mansuetiores. Laert.

Sextus Philos.

Pythgoras.

Solon.

* A quodam rogatus, an vxor esset ei ducenda? Si turpem duxeris, inquit, habebis poenam: sin pulchram, habebis communem. Eodem sermone.

Aristippus.

* Mulierem paruam, sed pulchram conspicatus: Paruum quidem pulchrum, inquit, magnum autem malum. Anton. sermon. de muliere forti, etc.

Protagoras.

* Vxorem temperantem quaerere iubebat, nec formosiorem. Illud enim, inquit, est thesaurus qui surripi non potest, hoc autem animi opinio, siue persuasio. Eodem sermone.

Philo.

* Dicebat Physicos narrare mulierem nihil aliud quam imperfectum esse marem. Infirmiora item quodammodo esse mulierum consilia, nec extra res quae sub sensum cadunt quicquam posse eas comprehendere. Eodem serm.

Philonis vxor.

* In complurium foeminarum coetu interrogata, cur sola ex omnibus aureo non vteretur ornatu? Satis, inquit, vxori magnus ornatus viri sui virtus est. Ibidem.

Pericles.

Quum deuictis Samiis Athenas reuerlus, pro concione laudasset eos qui in bello ceciderant, caeterae matronae redeuntem e concione coronis ac vitiis decorarunt. Elphinice vero Cimonis soror propius accedens, dixit illi, Praeclara sunt ista quae gessisti, et coronis decoranda: qui nos tot fortibus viris spoliasti. Ad haec aliaque conuicia nihil commotus Pericles, tantum arrisit: nec aliud respondit, quam versiculum Archilochi.

Significans, publica negotia non esse curanda vetulae. Tam enim hoc indecorum, quam turpe foret eam vnguentis vti. Plutarchus in Pericle.

Aristippus.

* Mulierem os exornantem animum deformem indicare dicebat. Antonius sermone de mulieribus improbis.

Philoxenus.

Democritas.

* Sciscitatus, cur cum magnus esset, paruam duxisset vxorem. Ego (inquit) in malo eligendo, quod minimum erat, elegi. Eodem sermone.

Socrates.

* Dicebat, Quum diligere et appetere te dixerit mulier, tu ab illa magis metuendum tibi est quam cum conuitiatur, solitus etiam est dicere, tria se mala assecutum, grammaticam paupertatem et perniciosam vxorem: quorum duo effugissent, perniciosam vero vxore minime. Adolescentulis eum de matrimonio consulentibus. Quemadmodum pisces, inquit, qui nondum intra nassas sunt, volunt intrare, qui autem iam intus sunt volunt exigere: sic et vos ne idem vobis accidat videte Item Xanthippen ornatam et ad spectacula euntem conspicatus: Non, inquit, vtspes, ô vxor, proficisceris, sed vt specteris. Eodem ser.

Protagoras.

* Interrogatus quam ob causam inimico filiam nuptam duxisset? Quia (inquit) nihil ei dare poteram deterius. Eod. ser.

Idem.

* Anum exornatam conspicatus: Si (inquit) viris, falleris: si sepulchro, ornata es. Ibid

Secundus philosophus.

Interrogatus, quid esset mulier mala? respondit: Viri naufragium, domus tempestas, quietis impedimentum, vitae captiuitas, quotidianum damnum, voluntaria pugna, sumptuosum bellum, belua conuiua, sol icitudo confidens, leaena complectens exornata scilia, animal malitiosum, malum necessarium. Maxim. ser. 9.

Anonymus.

Lacon quidam cum vxorem satis pusillam duxisset, rogatus cur hoc fecisset? E malis, inquit, quod minimum e belegi. Plutar.

Gorgo.

Dicente hospite quodam, Solae vos Lacenae viris imperatis: respondit, Nos quidem solae viros parimus. Idem.

Cyperiae mulieres.

Quum Cyperij aduersus Astyagem Medorum regem infeliciter pugnassent, mulieres in vrbem fugientibus obuiam ierunt ac nudatis ventribus: Quo, inquiunt, ignauissimi ruitis? An nescitis, vos huc iterum intrare non posse, vnde semel naturae lege egressi fuistis? Inuerso ordine matres animant mares, quae solent a periculis auocare. Eras. Rot. l. 6. apoph.

Alexander.

Antipater constitutus ab Alexandro Macedoniae praefectus, quum ad Alexandrum scripsisset Olympiadis matris ineptias atque importunitates commotus Alexander, ait: Grauem pensionem pro decem mensibus, qui bus in vtero eius fuisset, matrem a se exigere. Plutarc.

M. Cato.

Illud saepe in vita se poenituisse dixit, si quid arcani foeminae credidisset. Est quippe loquacissimum animal mulier, non facile retinens ea quae in aurem dicta sunt. Plutarch. in Catone.

Idem.

Obiurgans aliquando mulierum impotentiam: Omnes. inquit homines vxoribus dominantur, non omnibus hominibus, nobis aurem vxores. Hoc modo colligens, mulieres rerum omnium esse dominas. Plut. in Ro. apoph.

Cleopatra.

Cum Augustus Cleopatram inuiseret, exigeretque ab illa rationes: Seleucus, vnus ex procuratoribus ipsius, indicauit aliquid esse subtractum ab ipsa. Illa in procuratorem insiliit, et arrepto hominis crine crebris ictibus pulsauit os. Haec quum Augustus, ridens conatus esset inhibere, illa. An

non inquit, permo lestum est, ô Caesar, quum tu me digneris inuisere: ser uos meos heram incusare, quod non nibil muliebrium ornamentorum sub traxerim, non ea quidem mihi, sed vt Octauiae et Liuiae munuscula dem? Hoc commento persuasit Caesari, sed de vita cogitare quum mori decreuisset Plut. in Anton.

Iulia.

Iulia Augusti Caesaris filia a parente castigata, quod cum adolescentibus luxurio sissimis pro cacius ambularet, respondit: Hi mecum senes fient, licet modo sint iuuenes. Eras. l. 4. apoph. ex Sueton

Poppea.

Poppea, quae postea Neronis vxor fuit, quaerens sibi matrimonium, et Octauiae dissidium fieri quod fieri non speraret incolumi Agrippina, crebris in eam criminibus vsa, et ali quando per facetias principem Neronem pupillum vocabat, qui iussis alienis obuoxius, non modo imperij sed etiam libertatis indigetet. Tacitus.

De multiloquio.

De munere exiguo non contemnendo.

Aristippus.

REprehensus a quodam, quod Socratis discipulus, contra Socratis morem pecuniam acciperet: Me rito, inquit hoc facio, num Socrati plurimi diuites amici mittebant triticum et vinum, e quibus pauca in vsus necessarios reseruans, remittebat reliquum. Nimirum habebat ille dispensatores Atheniensium primos: ego vero Eutychidem, seruum meum emptitium. Significabat, se nihilominus contemnere pecuniam, quam Soceatem: sed illi fuisse largiores amicos: Laert. l. 2. c. 8. Hic colore se possent et hodie quidam excusare profitentes summum pecuniae contemptum, quum apud amicos habeant depositam pecuniam, quod olim habeant benignos peni curatores, nunc esurituros satis, si nihil sit alicubi repositum nummorum. Erasm.

Diogenes.

Cuidam exprobranti, quod a Philippo rege pallium accepisset, Home rico versiculo respondit:

Quod Homerus de forma corporis, quae Deorum munus est, scripsit, hoc Diogenes detor sit ad Pallium a rege datum Laert. L. 6.

Artaxerxes.

Artaxerxi, iam siti denctenti, Peribarzenes eunuchus, cum aliud non, liceret a rustico quopiam sordidum vtrem depulit putris aquae cotylas octo continentem, Eam aquam cum rex totam ebibisset, rogatus, Ecquid illi placuisset ille potus? deos testatus est, se nunquam vinum potasse iucundius, nec vllam aquam quamuis purissimam, sibi visam suauiorem. Ac post nactus eum hominem, qui eunucho aquam dederat, e paupere diuitem fecit, Tanti refert in tempore dare munus. Eras.

Idem.

De munerum corruptela.

Socrates.

DIcebat, Archelaum quadraginta minas in domum suam impendisse, conducto mercede Zeuside Heracleota, qui picturis eam exornaret. in seipsum vero nihil. Et ob hanc causam multos e longinquis terrae partibus magno studio contem plandae domus causa venire: ipsius vero Archelai gratia, neminem in Macedoniam proficisci, nisi si quem forte persuaderet, pecuniis et muneribus inesearet: quibus tamen honesti bonique viri capi non possent. Aelian. l. 14. de Varia hist.

Corydus.

Cum Demosthenes ad Harpalo poculum ingens dono accepisset: Hic inquit Corydus alios Acrocothonas, hoc est bibulos appellat, cum ipse magnam pateram at traxerit. Cothon cyathus est fictilis, attrahit qui accipit donum, et attrahit vinum qui bibit. Eras. l. 6. apoph.

Callicratidas.

Agesilaus.

Quoniam Persarum numisma sagittarium habebat insculptum, ex Asia discedens Agesilaus rex, aiebat, Se triginia sagittariorum millibus a rege Afia depelli, tot enim Daricorum aureorum millibus Athenas ac The bas deportatis, et in plebis moderatores distributis, Timocrate effecerat, vt populus liostilem animum aduersus milites susciperet. Plut. in Lacon. apoph.

Cyrus innior.

Lacedaemoniis vi secum societatem inirent: potius quam cum fratre, hac oratione sese commendauit, Aiebat sibi cor longe grautus esse, quam fratri: plus illo meri bibere, meliusque ferri quam illum. Nam illum vix in venatu posse in equo sedere, vt non excutiatur: in reb. acerbis, ne in sella quidem. Sciebat enim, Lacedaemoniis inuisos esse molles ac timidos. Hortabatur insuper vt viros ad se mitterent: pollicens, se peditibus daturum equos, equitibus currus: agrum possidentibus, se daturum vicos: vicos qui haberent, eos se facturum vrbium dominos, caeterum auri argentique vim tantam, vt non possent numerare, sed pendere cogerentur. Nimi um hoc erat quod dixit Artaxerxes, regalius esse addere quam adimere. Plutarch. in Reg. apophtegm.

Xer xes.

Philippus.

Idem Alexandrum filium obiurgans, quod largitionibus Macedonum beneuolentiam ennsectaretur. Quae te malum, inquit, ratio in istam spem induxit, vt eos tibi putes fore fideles, quos pecunia corruperis? An tu id Agis, vt Macedones te non regem suum, sed praebit orem putent? Cicero lib. 1. Officiorum. Val. Max. lib. 7. c. 1.

Idem.

Cum arcem quandam valde munitam capere destinasset, atque exploratores retulissent prorsus esse difficile, atque adeo etiam impossibile, percon tatus est, num vsque adeo difficile esset vt nec asinus auro onustus, posset accedere? Significans, nihil esse tam munitum, quod auro non expugnetur. Quod ipsum poetae signtficarunt fabula Danaes, a loue

Bias.

Phocion.

Harpalus, ab Alexandro fugiens, magno cum auri pondere Athenas venit, ibique cum multos muneribus ad se allexisset, ad Phocionem etiem septuaginta talenta destinat. Phocion vero ad nuncios conuersus: Auferte isthaec (ait) hominum improbissimi, meoque nomine moerorem luctumque renuntiare Harpalo. nisi a corrumpenda ciuitate manum abstineat. Phocion.

C. Potitius.

Audiens. Romanos acceptis mu neribus pristinum nomen et decus amsisse: Vtinam, inquit, ad illa tempora me fortuna seruasset, et nune essem natus, quando Romani dona accipere coepissent. Non profecto passus essem eos imperare diutius. Cic. l. 2. Offic.

M. Cintius.

Legem cum tulisset, qua causidico munera ob agendam causam percipere probibebantur: hancque rem C. Cento molesteferret, prodissetque, ac satis contumeliose dixisset, Quid fers Cintiole? Vt emas, inquit, Cai, si vti velis. Quasi dixisset: Quia accipere munera gratis prohiberis. Bruso. l. 2. c. 1.

C. Caesar.

Sylla praeturam adeptus, comminatus est Caesari se sua in illum potestate vsurum: Iure, inquit Caesari ridens, tuam potestatem appellas, quam tuo aere mercatus es. Notans Syllam, quod eum magistratum largitionibus sibi parasset. Eras. l. 1. apoph.

Iugrtha.

Alphonsus.

Magnopere laudare solebat dictum nescio cuius, hostibus fugietibus pontem argenteum extruendum esse: quod putaret, hostes pecunia solicitandos, vt ab acie discederent. Eras. l. 8 apoph.

De mimerum contemptu.

Socra tes.

ALcibiades ambitione quadam munifious, cum plura magnaque munera Socrati dono misissiet, et Xantippe admiraretur donorum amplitudinem, eaque cuperet eum accipere, Socrates dixisse fertur: Imo nos certemus libera litate cum Alcibiade, et ea quae mitiuntur ab ipso non capiamus, quadam munificentia. Aelian. l. 9. de Varia hist.

Idem.

Cum quis Socrati diceret, magnum esse compotem eorum fieri, quae quis cuperet: respondit: Sed multo maius est, ne cupere quidem ab iuitio. AElia l. 6. de Var. hist.

Idem.

Cum Alcibiades spatiosam aream dono offerret Socrati, in qua sibi domum aedificaret: Quid, inquit si mihi calceis opus esset num corium mihi dares, vnde mihi calceos conficerem? Et si dares, an non ipse ridiculus essem si acciperem? Hac similitudine munus inutile recusauit. Eras. l. 3. apoph.

Idem.

quod multa missitantibus amicis, nihil acciperet, dixit: Si omnia quae dantur, statim acciperemus, ne si peteremus quidem in posterum, vt darent, habituri essemus. Stob. serm. de. Prudentia.

Idem.

Archelaus rex Socratem ad se vocarat, multa pollicens: Sociates respondit, se nolle ad eum venire, a quo acciperet beneficia, cum illi reddere paria non posset Hoc dictum improbat Seneca: quod philosophus persuadens auri argentique contemptum, plus dat, quam si det aurum et argentum. Eras. Rot. lib. 3. apoph.

Idem.

Cum Aristippus, Socratis discipulus, ex quaestu quem Socraticorum primus facere instituit, praeceptori misisset viginti minas, remisit illico Socrates ad illum pecuniam, dicens: ipsius genium hoc nequaquam permittere. Dicebat enim Socrates, sibi peculiarem esse daemonem, a quo prohiberetur arcauo signo, si quid tentaret parum honestum. Genium autem illum, opiuor fuisse rationem. Atque interim ciuiliter indicauit Aristippo, sibi non probari, quod philosophiam doceret mercede, eoque donum ceu sacrilegio partum reiecit. Eras. lib. 3. apoph.

Aristoteles Cyren.

Oblata ab homiuibus munera non accipienda esse putauit: Et eam quidem ob causam, quod munerum acceptorum molestias habiturus sit, vt rependat: aut si omnino non referat, in ingratitudinis reprehensionem facillime incidat. Aelian. libr. 10. de Varia histor.

Demetrius Cynicus.

Quum Caesar ducenta talenta ei tulisset, ridens reiecit; Si tentare, inquit, me constituerat, toto illi fui experiendus imperio. Brus lib i. cap. 9. ex Sen. de benef. lib. 7. cap. 11.

Ephialtes.

Pauperrimus fuit, attamen quum amici decem talenta ipsi dono darent, non accepit: Haec, inquiens, me cogerent, siquidem reuerenter vos haberem, aliquid praeter ius concedere: sin minus vos obseruarem, ingrati ssimum haberi. AElian. libr. 11. de Var. hist.

Iulius Graecimus.

Pecuniam ab amicis ad ludorum impensam conferentibus acceperat, sed magnam pecuniam missam a Fabio Persico non accepit. Obiurgautibus autem, quod non accepisset: Ego, inquit, ab eo beneficium accipiam, a quo propitiationem aecepturus non sum? Quumque illi Rebilius, consularis homo, eiusdem infamiae maiorem summam misisset, et instaret vt acciperet, Rogo, inquit, ignoscas: a Persico enim non accepi. Seneca.

Anaecreon.

Posteaquam a Polycrate tyranno quinque talentorum acceperat munus, insomnes duas egit noctes, indeque cogitatione sollicitus, reddidit ea, dicens: Non tanti ea sibi esse, vt tanta cura vexari vellet. AElia. et Stob.

Lycurgus.

Agesilaus.

Cum in Lydia Tissaphernen fugasset, ac quamplurimis interemptis, lam in agros regios fecisset incursionem, rex Persarum per legatos, quorum praecipuus Titraustes, ingentem peeuniarum vim vltro ad illum misit, petens vt a bello desisteret. Agesilaus spreta pecunia respondit. Pacis quidem tempore Reipublicae

vigere authoritatem, vt ius habeat decernendi, quod ad tuendam ciuitatis tranquillitatem cenfuerit conducere, belli vero tempore non item. Sibi vero iucundius esse, si milites suos ditet, quam si ditescat ipse, praeterea se pulcherrmum ducere, si Graeci non munere caperent ab hostibus, sed armis pararent spolia. Vox excellentis animi, qui non aliud virtutis praemium ambiret, quam gloriam: nec pacem hosti venderet, fraudato milite. Plutarch. in apopht. Lacon.

Alcamenes.

Alcamenem Telecri filium quum quidam interrogasset, Cur munera a Messeniis oblata non accepisset? respondit: Quoniam si accepissem, cum legibus pacem habere non potuissem. Quo dicto docuit, munera nequaquam esse accipienda, quae legibus et Reipub. aliqua saltem ex parte obesse possunt. Plut. in Lacon.

Cleomenes.

Maeander Samiorum tyranus ob incursionem Persarum profugerat Spartam, ostenditque quantam pecuniarum vim secum apportasset, et quantum Cleomeni vellet largiri. At Cleomenes ipse quidem nihil accepit, sed veritus ne quid aliis ciuibus donaret, adiit Ephoros, dixitque, satius esse si hospitem suum Samium e Peloponneso submouerent, ne cui Spartauo persua deat inquit, vt fiat malus. Ephori vero Cleomenis consilio parentes, eodem statim die pro mulgarunt edictum, vt Maeander Pe loponneso decederet, Quantus in hoc homine diuitiarum contemptus, a quibus non secus atque a praesentissimo veneno timuit ciuibus suis, cum plerique non aliter existiment beatas ciuitates, quam si quam maxime abundent opibus. Hunc Meandrum Herodotus lib. 3. Maeandrium appellat. Plut.

Gorgo Clemenis filia.

Quum Arirtagoras Milesius Cleomenem ad bellum pro lonibus aduersus regem Persarum sucipiendum hortaretur, mignam pecuniarum vim pollicens, quantoque magis ille recusabat, tanto plus adderet promissae summae: Pater, inquit, corrumpet te hic peregrinulus, ni ocyus cum aedibus extruseris. Plutarch. in apoph. Lacon.

Callicratidas.

Cum Cyrus stipendium misisset militibus, Callicratidi seorsum xenia, amicitiae mo oumenta: stipendium quidem accepit, xenia vero remisit. negans sibi cum ipso priuatam habendam amicitiam, sed quam haberet publicam cum Lacedaemonlis omnibus, eadem illi secum quoque intercedere. Quid hoc animo iucorruptius, qui totus ad Reipubl. commoda spectabat? Idem.

Pelopidas.

Cum obiurgarent eum amici, quod pecuniariae rei ad vitam tuendam conferentis nullam curam gereret: Et, inquit, mehercule res vtilis est: verum huic Nicomedi. intento digito in hominem quendam claudum et mutilum. AElianus lib. 11. de Varia hist. Plut.

Epaninondas.

Pauper quidem erat, sed quum Iason ei quinquaginta auri talenta mitteret: Iniuriam, inquit, mihi facis. Sed quinquaginta drachmas a ciue mutuatus, vt essent pro viatico, profectus est in Peloponnesum. Cum vero nuntium allatum esset, satellitem eius pecunias a captiuis caepisse, Mihi, inquit, da scutum: Tu vero

tibi cauponam eme, in qua viuas. Non enim vlterius pericula subire voles, cum diues sis factus. Plut.

Idem.

Cum legati venirent ferentes mu oera animo corrumpendi, ad prandium eos venire tussit prius, vt in eodem causam aduentus explicarent. Apposita est igitur mensa vilis, bibebaotque vinum acidum. Subridens igitur Epaminondas, ad legatos ait: Abite, et domino vestro mea prandia narrate: quibus me contentum, non facile suis muneribus ad proditionem alliciet. Stobaeus serm. de Prudentia.

Idem.

Cum Artaxerxes Pcrsarum rex ipsi tria Daricorum millia misisset, Diomedontem Cyzicenum asperius increpauit, si tantam oauigationem suscepisset, corrupturus Epaminondam, eumque iussit haec verba ad regem referre. Si fauet commodis The banorum, habiturus est Epa minondam amicum gratis: sin minus, hostem. Plut. in apoph.

Phocuin.

Cum a Menillo oblatam pecuniam contempsisset, rogatus ab illo causam, cur saltem filio sumendam non permitteret? respondit. Si filius vitam moresque composuerit, viuet ille qui dem pa terna baereditate contentus: Si vero prodigus et immodestus fuerit, ne argentum quidem hoc fatis futurum est. Plut.

Idem.

Alexander Macedonum rex centum talenta dono miserat Phocioni. is vero percontatus est eos qui pecuniam adferebant? Quid ita, quum essent Athenienses permulti, sibi vui illa mitteret Alexander? Illis respondentibus. Quoniam vnum te iudicat virum et honestum et booum. Ergo sinat, inquit, me talem et haberi et esse. Vt scite arreptum ab illis argumentum torsit ad occasi onem reculandi muneris. Iam quis hîc non admiretur incorrupti pectoris sioceritatem? Pauper erat Phocion, nec domi mag nitudine quicquam mouebatur. Simul autem indicat, illos qui quum Rempublic. administrent, tamen a capiundis muneribus non temperant, nec bonos esse viros nec tales haberi debere. Plutarch. in apoph.

Alexander.

Ciuitas quaedam vt ab armis Alexandri quietem haberet, obtulit illi partem agrorum, et praeterea rerum omnium dimidium. Cui sic respondit: Hoc animo veni in Asiam, non vt acciperem quod dedissetis, sed vt vos haberetis quod reliquissem. Plut. in Alexandro.

Xenocrates.

Quum Xenocrati Chalcedonensi ingentem pecuniarum summam misisset, ex ea philosephus tres tantum. minas recepit, et reliquum referri iussit, dicens: Ip si pluribus esse opus, qui plures aleret. Laer. lib. 4. cap. 2. Stob, sermone 3.

Idem.

Alexander ad Xenocratem legatos misit cum aliquot ra lentis, quos ille in Academiam perductos parca tenuique coena excepit. Postridie interrogantibus, cui vellet adnumerari pecuniam? Quid, inquit, Itane vos ex hesterna coena non intellexistis, me pecunia non indigere? Philosophus ethnicus reiecit a ditissimo libera lissimoque rege vltro delatam ingentem pecuniae summam: et nunc pro sanctis haberi voluut,

qui extremam professi paupertatem in tantum vt horreant etiam aerei nummi contactum, non aliter quam viperae, non referendis artibus venantur diuitum ac pauperum liberalitatem. Laert. lib. 4. cap 2. Cicero lib. 5. Tusc. quaest.

Dionysius senior.

Corinthiorum legati cum ad Dionysium seniorem missi essent, et is pro more amplissima dona obtulisset, recusarunt plane, eo quod lex esset apud ipsos vetans ne legatione fung entes munera acciperent a prin cipe. Quibus Dionysius respondit, Rem profecto absurdam facitis qui, quod vnum bohum habet tyrannis, hoc tollitis, dum docetis, etiam beneficium a tyrannis accipere periculosum esse. Grauem rex iudicabat contumeliam esse, oblata recusare munera, cum hac vnica re tyranni aliis se commendare possint. Plut. in apoph.

Cimon.

Quendam barbarum e Persis Athenas aiunt cum magna auri copia venisse, Cimonssque domum adiisse, et ob tutelam phialas duas, alteram Daricis, alteram argenteis plenas ob tulisse. Couuersum vero ad cum Cimonem subrisisse rogasseque barbarum, mercenariumne an amicum Cimonem habere vellet? cum autem respondisset, amicum: Abi igitur, inquit, tuaque isthaec tecum munera defer. Ego enim amicitia tua fretus, hisce cum opus fuerit liberaliter vtar. Plut.

M. Curius.

Samnites, posteaquam a M. Curio deuicti essent, venerunt magnam ei vim auri offerentes, verum Curio cum forte ad focum sederet, et ex cado ligneo rapas comederet, Samni tum legatis respondit: Nihil opus est auro, talem coenam. coenam. Alij au tem respondisse scribunt: Ego malo aurum habentibus imperare, quam vt alij mihi aurum accipienti imperent. Plutar. in Rom. apoph. Plin. de Viris illustr cap. 33. Cicer. in Catone maiore.

C. Fabricius.

Samnites cum ad C. Fabricium imperarorem populi Romani venissent, grandem offerentes pecuniam: Fabricius planas manus ab auribus ad oculos, et infra deinceps ad nares, et ad os, et ad gulam, atque inde porro ad ventrem imum deduxit, et legatis ita respondit: Dum illis omnibus membris, quae attigi, obsistere et impetare possem, nunquam quicquam decrit. Propterea pecuniam, cum nihil mihi vsui sit, non accipta, ab iis, quibus eam vsui esse scio. Higinius lib. de vita, rebusque illustrium virorum, Gellius lib. 1. cap. 4. et 14.

Idem.

Fabrtcio cum Pyrrhus pro redimen dis captiuis multum auri misisset, aurum, quidem non accepit. Postridie vero Pyrrhus maximum clephan tum emisit, qui ignaro Fabricio a tergo subito barriens appareret. Id vbi factum est, respiciens Fabricius, ac ridens: Me, inquit, nec aurum heri, nec hodie belua fecit attovitum. Sensit, Pyrrhum hoc de industria egisse, vt quoniam auro bonisque verbis deliniri non poterat, immani voce beluaeterreretur. Sed expertus est Pyrrhus, animum vndequaque inexpugnabilem. Plut. in apoph.

Idem.

Cyneae Pyrrhi legato, magnam auri vim dono offerenti, respondit: Se malle imperare aurum habentibus, quam habere aurum. Erasm. libro 6. apoph.

opophtheg. Simile cum eo, quod Cu rio ab aliis attributum, paulo ante retulimus.

Cyaniensi.

M. Bruto cum tota fere sese dedisset Lusitania, sola vrbs Cyania pertinaciter arma retinuit. Verum cum tentaretur per Bruti legatos, vt data pecunia se darent Bruto, Cyauensis populus vno ore respondit: Sibi ferrum esse a maionbus relictum, quo libertatem patriae tuerentur: non aurum, non munera, quibus ab hoste se redimerent. Recitat Eras. li. 8. apoph.

Spartacus.

Spartaco in Crassum omnes mouenti copias, quidam equum dono obtulit. At ille: Si vicero, inquit, plurimos ex hoste equos habiturus sum, si victus fuero, nec hic mihi futurus est vsui: simulque cum dicto, equum gladio transuerberatum interemit. Eras. lib. 6 apoph ex Plutarcho.

Alphonsus.

De mundo.

Thales.

INterrogatus, quid omnium esset pulcherrimum? respondit, Mundus, est enim opus Dei, quo nihil pulchrius est. Eras. 7. apoph. ex Laer. libi. 1.

Demonax.

Cum quidam exquirerent, an mun dus esset animatus, et rursus an globosus? Vos, inquit Demonax, de mun do soliciti estis, ad vestram ipsorum immundiciem non curatis. Anton. part. 2. Ser. 77. Melissae.

De musica.

Socrates.

NAtu iam grandior, cum inter pueros fidibus canere disceret, obiurgantibus respodit: Nequaquam absurdum esse disecre ea, quae prius nesciuisset communi vitae tam vtilia et necessaria esse. Tanti fecit musicam vir sapientissimus, vt iam grandaeuus discere nequaquam erubesceret. Erasm. lib. 3. apoph.

Solon.

Cum cius nepos- ex fratre inter po cula Carmen quoddam Sapphus cecinisset, delectatus est illa cantilena, et iussit adolescentem vt eam se doceret, Cum autem quidam interrogasset, quam ob causam hoc desideraret? respondit, Vt postquam ipsam didicero moriar. AElian. de Var. hist.

Antisthenes.

Quum in conuiuio quidam diceret Antistheni, Cane ribus: Tu mihi eas infla, inquit, Non recusauit obsequium, si ille vicissim obsequeretur. Sed interim indicauit, non esse philo sopho decorum, tibiis canere. Laert. lib 6. cap. 1. Brus. lib. 4. cap. 17.

Stratonicus.

Aliquando trophaeum quum erexisset, hunc inscripsit titulum: Aduersus male canentes cithara. Notans, tales vbique quam plurimos esse, quos ipse vicisset. Eras. 6. apoph. ex Athen.

Agesilaus.

Cuidam Agesi laum roganti, quam ob causam Spartiatae ad tibiarum can tum inituri praelium exercerentur? Vt quum ad numerum, inquit, incedunt, appareat qui formidolosi sint, qui fortes. Nam anapaestorum ictus strenuis addebant animum vehemen ter meticulosis pallorem ac tremorem incutiebant. Itaque quum pes non responderet ad modulos tibiarum, prodebatur ignauorum imbecillitas. Magni siquidem refert, vt dux perspectos habeat militum suorum animos, quo norit qui sint a

praelio submouendi, aut qui qua parte exer citus collocandi. Plut. in Lacon apoph.

Alexander.

Quum Alexander etiamnum pubescens citharae daret operam, et praeceptor artis subinde moneret quam chordam quomodo pulsare deberet: et puer parum obsequens doctori dixisset, quid si hanc pulsarem? Citharoedus lepide respondit: Si isthuc quae ris, tanquam mox rex futurus, nihil refert: si vt artisex futurus, plurimum interest. Erasm, lib. 8. apoph.

Nero.

A Mathematicis audierat, fore vt aliquando deliceretur imperio, e'oque Graecum lambicum dimetrum identidem vsurpabat.

Putans, se tantum profecisse in arte canendi, vt etiam si exigeretur, in quauis ratione ob musices peritiam posset haberi in pretio. Quumque imminentibus qui ilium insequebantur, de salute desperans, cogita ret sibi vim adferre, subinde dicebat: Quan tus artisex pereo. Suctonius.

De musica contempta, et Musicis, tum peritis tum imperitis irrisis.

Antisthenes.

QVibusdam ad mirantibus Ismeniam, quod esset insignis tibicen: Nequam, in quit, hominem esse oportet, nam si bonae frugis esset, non esset egregius tibicen. Iudicabat eos non posse bonos viros euadere, qui tantum operae ciusmodi artibus impendissent. Plut. in vita Periclis. Pontan. lib. 5. cap. 1. de Prudentia.

Atias.

Quum Ismeniam tibicinem Optimum in bello coepisset, iussit illum canere, ac caeteris admirantibus, ipse iurauit per ventum acinacen, sibi iucundius esse, audire hinnitum equi. Plut. in apoph.

Ismenias.

Canebat in sac rificio, quumque non litaretur is qui conductus fuerat arreptis tibiis canebat ridicule, et hoc canente litatum est. Incusantibus autem iis qui aderant: Diuinitus, inquit, contingit venuste canere. Hîc Ismenias ridens: At me (inquit) canente dij voluptate capti commorabantur: te vero festinante illos abigere, arripuerunt hostia. Refert Plutarchus Symposiacôn libro secundo. Conductitius ille sibi laudem arroga bat. quod ipso canente litatum sit, quasi dij magis delectati sint ipsius cautu quam Ismeniae. Id lepidissime retorsit Ismenias: ideo non fuisse litatum, quod di j gaudentes erudita musica, diutius amarent adesse saciisicio. At quum ille tam ridicule caneret, quasi studeret deos abigere, ne vacui recederent, arripuerunt victimam.

Diogenes.

Idem.

Citharoedum imperitum, obesoque corpore, et ab omnibus vituperatum, solus Diogenes laudabat. Demirantibus quam ob rem id faceret: Laudo, inquit, quod quum talis sit: maluerit se cithara, quam latrociniis exercere, significans illum corpore validum, ingenio rudem, latrocihiis aptiorem esse quam musicae. Iocus est

Idem.

Alterum citharoedum, quo quoties caneret, ab auditoribus deserebatur, obuium ita salutabat. Salue galle. Quum ille ossensus sa lutatiouis nouitate diceret, Quid ita? Quoniam inquit, cantu tuo excitas omnes. locum xa ptauit ex ambiguitate verbi Graeci [gap: Greek word(s)] enim dicitur, et qui excitat dormientem, quod solent gal li gullinacei male canen tes: et qui se dentem excitat vt surgat, quod ille folebat. Laert lib. 6.

Idem.

Satyrus.

Is egregius tibicen persaepe Aristonis philosophi disputationibus intererat, et his quae dicerentur mire affectus aiebat: Cur ergo ego non igni trado hoc telum, ad nihil vcile? Subobscure referens tibiam, et quodam modo suam artem ad philosophiae studium comparatam extenuans, et nihil aestimaus. AElia. li. 3. de Var. hist.

Aristoteles.

Interrogatus, quid de musica sentiret, respondir, louem neque canere neque citaram pulsare. Sensit nimi rum hoc studium parum vtile hominibus esse, quod dij non etiam delectarentur. Brus. lib. 4. cap 17.

Stratonicus.

De Phaone malu tibicine dicebat, quod non caneret harmoniam, sed Cadmum. Phaon autem, quum se gereret reret pro tibicine, iactaretque se Megaris habere chorum: Nugaris, inquit Stratonicus, non habes, sed haberis. Significans illum discipulum esse potios quam magistrum, aut choru ipso doctiorem esse. Eras. lib 6. apoph.

Idem.

Quum vidisset Propin citharoedum Rhodium, coipore quidem magnum sed arte pusillum, perconratibusqualis videretur? respondit prouerbiali dicto: Nullus, malus magnus, piscis. Siogulis verbis hypostigme separatis alium efficiens sensum. Athenaeus. Vide prouerbium etiam apud Eras. Nullus, magnus, etc.

Idem.

Quum in sacrificio malus quidam tibicen esset cantaturus: Bene ominandum est, inquit, libantes precentur deos. Significans, opos deorum auxilio, vi bene caneret. Athenaeus.

Idem.

In citharoedum imperitum, cui no men erat Cloon, sed vulgo dicebatur bos: Olim, inquit: asynus lyrae dictum est, nunc bos est ad lyram. Athenaeus in Dipnos.

Idem.

Rhodi quum artis suae specimen edidisset, neque quisquam plausu aliovegestu figsiumfaiiorisdedisset, abscessit iliine dicens: Quum id quod nul lo constet impendio, non praestetis, quî sperem me a vobis praemium ac cepturum? Athenaens, et Eras. li. 6. apop.

Idem.

Cithamoedus quidam malus cum excipiebat couiuin, atque super coenam ostentabt illi artem suam. Erat autem appara tus splendidus. Itaque Stratonicus quum illo cauente non haberet qui cum loqueretur, confi egit poculum et poposcit maius. Id quum accepisset cum mulri cyathis, solicalicem osteodit, moxque sese

vino ingurgitauit, et obdor miuit, Quum autem forte superuenissent aliquot comessabundi, cantori, qui eonuiuium exhibebat, noti. Straronicus expergiscens factus est ebrius. A tilli quum intellexissent, quod multum assidueque bibendo fuisset inebriatus. Stratonicus compendio respondit: Hic insidiator et sceleratus cantor, me veluti bouem ad praesepe, dum coenam accipit, occidit. Boues multo cibo saginantur, priusquam mactentur, Athenaeus.

Anonymus.

Xenophantus certis modis Alexandrum ad arma solebat concitare. Eam Musices vim admirantibus cunctis, quidam ait: Si tantus artisex est, incinat modulos quibusillum a bellis reuocet. Sentiens non esse magnae artis hominem eo perpellere, quo suapte natura pronus est. Erasm. li. 4. apoph.

Demosthenes Mitylen.

Pulsauit fores hominis musicae ac cithrae dediti, quumque is audito pulsu iussisset illumintroire: Paciam, inquit, si prius alligaris citharam. Subnotans illum nihil aiiud quam cithara canere. Plut, Symposiacôn. li. 2.

Anonymus.

Citharoedus quidam cum apud quempiam caneret, pollicitusque esset is apud quem cantabat, quanto melius cantaret, tanto se plura daturum quum promissa postridie reposceret, ei dulce quid occinens, subiecit, Voluptatem tibi reddo (inquit) pro voluptate. Ex Aristotelis libr. 9. Ethicorum recitat Bruson. lib. 4. capit. 17.

Anonymus.

Lacedaemonius quidam, quum super conuiuium esset illata lyra: Non est, inquit, Laconicum nugari, longe dissentiens a caeteris Graecis, quibus nullum conuiuium suaue videbatur absque musica. Id Lacon inutile iudicabat, lautius existimans honestis ac festiuis fabulis condire compotationem, quam inani lyrae strepitu. Plut. in Lacon.

Agesilaus.

Rogatus, vt vellet audire quendam, qui mira similitudine lusciniae vocem imitabatur, recusauit: Frequenter (inquiens) ipsam audiui lusciniam. signisicans, ineptam esse voluptatem, magis delectari ipsa simulatione quam natura. Plutarchu, in Lacon. apoph.

Cleomenes.

Quidam vt Cleomeni cantorem quendam commendaret, quum aliis multis nominibus praedicabat hominem, tum illud in primisaffirmabat eum esse cantorem inter Graecos praestantissimum. At Cleomenes, ostenso quodam ex his qui aderant. At per deos hic, inquit, est apud me iuris condiendi artisex. Contempsit artem ad solam delectationem vtilem. Plut.

Demaratus.

Demaratus com audiret cantorem quendam ostentantem artem suam, nihil aliud laudis illi tribuit, tantum ait: Mihi videtur non male nugari. Tantus erat contemptus artium: quae licet essent operosae, tamen solummodo delinirent aures, nullam seriam vtilitatem adferrent Reip. Plutar. in Lacon. apoph.

Archidamus.

Quum quidam praedicaret citharoedum, ciusque in canendo facultatem admiraretur: Heus, inquit, vir optime, quid honoris ac ptaemij abs te ferent boni viri, quum tantopere

praedices citharoedum? Recte taxauit non vulgi modo, verum et prin cipum praepostera iudicia, qui plerumque pluris faciunt mimum aut morionem, quam sapientem sidique consilij virum: citharoedum vero, cuius ars non Reipub. aed voluptati seruit, adeo non iudicauit praedicandum, vt nec inter bonos viros habeudum duceret. Plut. in Lacon.

Idem.

Ad cum qui ipsi cantorem commendare volens, dixit, Hic est bonus cantori At apud nos, inquit, hic est bo nus condimentorum artisex: perinde quasi nihil referret, vtrum quis musicorum instrumentorum souo, an obsoniis et condimentis voluptatem ad ferret. Apud Athenienses cantores erant in summo pretio, quum coquis non haberetur idem honos: Lacedaemoniis vero nihil placebat artium, quod ciuium animos essoeminaret magis quam ad virtutem acceuderet. Plut.

Alcibiades.

Imbutus philosophiae prae ceptis, voluptates ac artes indecoras aspernatus est, disciplinas liberas semper amplectebatur. Lyram hoc argumento reiiciebat, quod vocem ho minis imitaretur (ex quo colligere licet, olim qui lyra canebant, simul et voce cecinisse) plectrum, quod habitum formamque liberalem immutaret in illiberalem, tibiam duplici nomine damnabat: et quod sic mutaret oris habitum vt vix a familiarissimis agnosceretur qui caneret: et quod homini propriam adimeret vocem, loquendique facultatem eriperet. Nemo enim potest simul et inssare tibiam et loqui. Cantent igitur, inquit, Thebanorum filij, qui dicere nesciunt, nobis autem Atheniensibus, vt a maioribus accepimus, geotis princeps est Pallas et Apollo: quorum illa sistulam confregit, hie tibi cinem excoriauit. Prodirum est priscorum fabulis, Palladem ad sepuichrum tibia canentem, ossensam oris desormitate proiectam commi nuisse tibiam. Apollo Marsiam canendo vicetum excoriauit. Eras. 5. apopht. ex Plut.

Eudamidas.

Rogatus de cantore quodam, qui feliciter cecinerat, qualis ipse videtur: Magnus, inquit, in re parua delinitor. contempsit operosam artem, cuius nullus erat fructus praeter in anem ac tempora riam delectatiunculam. Plutar. in Lacon. Brusou. lib. 4. cap. 17.

Gelon.

In conuiuto quum lyra cireunferretur, caererique ordine canerent (nam id apud Graecos honestum habebatur) Gelon equum iussit ad duci in conuiuium, facileque ac leuiter in illum insiliit, siguificans, hoc esse regalius, quam lyra canere. Plutare. in apoph.

Pyrrhus.

Philippus.

Cum audisset filium suum quodam, in loco scite cecinisse, ciuiliter obiurgauit, dicens, Non tetui pudet, qui noris tam belle cauere, signisicans, alias artes esse rege digniores, Piutarchus in Pericle, et in regum imperatorumque apopht. Fontaus lib. 1. cap. 5. de Prudentia.

Alexander.

Cum transmisse Hellesponto Troiam inuiseret, veterum heroum res gestas animo reuoluens, quidam, si veilet, pollicitus est Paridis lyram

daturum. Hic Alexander: Minime, inquit, illa mihi est opus, cum Achillis lyram habeam. Hac vir strenuus fortium virorum laudes canere co-suenit, cum Paris sua lyra molles ac lasciuos modulos occineret. Plutarchus in reg. apopht. AElianus lib. 9.

De mutationibus.

Lycurgus.

INterregatus, cur Spartani soties pugna turi contra hostes castra mutarent? respondit: Vt eo magis laedamus hostem. Plutarchus in Lacon. apopht.

Augustus Caes.

Quodam die venit in aedes, in quibus habitarat Cato Vticensis hic cum Strabo, quo Caesari adularetur, Catonis peruicaciam aceusaret, quod sibi manus adferre, quam Iulium victorem agnoscere, malursset: Quisquis, inquit A ugustus, praesentem Reipubl. statum mutari non vult is et ciuis et vir bonus est. Vnico dicto et Catonis memoriam turatus est, et sibi consuluit: deterreus, oe quis in posterum assectaret res nouas. Nam praesens status non is tantum dicitur, qui tum erat, cum haec loqueretur Augustus: sed is quoque, qui fuerat tempore conspirationis in lulium. Si quidem haec dictio praesens apud Latine loquentes, ad tria tempora pertinet, praeteritum, praesens et futurum: vt, Praesentibus non erat contentus: et praesens vita, quae nunc agitur: et praesens in tempus emitrat, id est, in futuram opportunitatem. Eras. Rot. li. 4. apoph. ex Suetonio.

Tiberius.

Cum ab amicis interrogaretur, cur non tam facile magistratus et praefecturas suas mutaret? Respondit, se data hoc opera semper fecisse. Natura enim omnes, qui rerumae edministrationi praesint, pecuniae esse cupidos, plurimumque studijad rem mugis magisque agendam eos coilocare. Caeterum, si diutius in magistratu versentur, segniores ad quaestum faciendum fieri. muscas enim. si longius cerporum vlceribus insideant, minus graues et molestas fieri quippe sanie vlcerum ad saueratem vsque refertas: et cum qui vlceribus scateat durius acceptum afflictumque iri, si saturis iam repulsis, famelicas alias ad vulnera admittere velit. Nicepho rus Callistus Ecclesiasticae suae historiae libro 1. cap. 17.

Sephronius.

Is Pompeiopoleos Paphlagoniae episcopus, cum audisset in synodo Seleuciana Acatij opiniones et dogmata recenseri: Si per singulos dies, inquit, propriam edere fidem licucrit, veritatis integritas non diu manebit. Socrates lib. 2. Tripartitae histor. Cap. 34.

De mutuo.

Anonymus.

QVidam miserrimos homioes esse dixit, qui modo rubros modo pallidos habeant dentes. Notabat autem eos, qui mutuo acceperunt ab aliis: qui, dum mutuum repetitur, erubescunt: dum vero creditorem viderint, pallescunt, ne cogantur

Lycurgus.

Dicebat, Dignitatem quidem istam, qua mouemur ad facilius mutuo dandum aliquid in opibus hominum sitam esse: illam vero, quae nos ad facilius fidem habendam indecit, in moribus. Stob. ser. 35.

Perseus.

Quum cuidam noto daret pecuniam, cautionem fecit in foro apud, mensarium Hanc diligentiam quum gamicus admirans diceret, Adeone le galiter Persce? Scilicet, inquit, vt amanter recipiam, nec largiter reposcam. Fit enim saepenumero, vt qui cum ainico bona side, sine testibus, ac syngraphis agunt, post cogantur cum eo legibus agere. Plutaic.

Gelon.

Exigebat pecuniam a suis ciuibus, quos vbi videret tumultuantes, ait se petere mutuo: quippe redditurum. Ita volentes dederunt, atque ille peracto bello reddidit. Hoc artisicio perfecit, vt pecunia non deesset ad bellum necessaria, nec ciues haberet minus bencuolos. Plutarc. in apoph.

Galba.

Quum penulam mutuo a quopiam rogaretur, festiue respondit: Si non pluit, non est opus tibi: si pluit ipse vtar. Bruson. libro 4. capite 22.

Idem.

Cuidam qui coenaculum perpluebat commodato roganti penulam, dixit: Non possum commodare, nam domi maneo. Significaus, domi maxime opus esse penula. Solent alij secus exeusare, Non possum commodare penulam ipse exeo. Erasm. libr. 6. apoph.

DE NATANDI PERITIA.

Aristippus.

Vm quendam sibi vehe menter placentem audiuisset, eo quod egregie sciret natare, irrisit honii nem dicens: Non te pudet, tam insolenter de his rebus iactare te, quae et delphinum et ranarum sunt propria? Laer. l. 2. c 8. et Eras. l. 3. apoph.

De natiuitate omnibus hominibus com muni.

Stratonicus.

AVdiens, quam difficulter Timothei regis mater partum edidis set: Si, inquit, opisicem peperisset, non Deum quales emisisset inter pariendum voces? Irrisit vir sapientissimus homioum stultitiam, qui regibus ac porentioribus diuinos ascribunt honores, cum ex communi illa natiuitate appareat, aeque homines esse vt nos, qui infima sorte viuimus. Non. minus enim (si non durius) aegre pariunt regum et principum matres. quam subulcorum princeps aeque vitam clamore et eiulatu aus picatur, vt alij qui eius imperio subiecti sunt. Athenaeus.

De natura.

Socrates.

set. Naturam appellat honesti rationem, homini a natura insitam. Eras. lib. 6. apoph.

Aristoteles.

Tria ad solidam parandum sapiem tiam praecipue necessaria esse dicebat, Naturam, doctrinam, et exercitationem. Inuita enim Minerua, et ingenio refragante, frustra etiam in re bus minimis laborabis. Laer. l. 5. ca. 1.

Isoctates.

Inter familiares dicere solitus est, se quidem docere decem minis: caeterum qui ipsam docuissetaudaciam et vocalitatem quae natura illi denegarat, mercedis loco daturum dece millia. Haec autem quoniam naturae sunt (quae non facile mutri potest) non artis, a praeceptoribus dari non possent. Eras. li. 8. apoph.

Phocion.

Phocioni filius plura solito obsonia coemerat. Pater contaminatus est, si plura quamsecundum naturamper incontinentiam ingurgitaret, ipsum poenas luiturum. Sensit autem Phocion, naturam paucis contentam esse, multis autem corrumpi et deprauar. Stob. ser. 15.

Dionysius sen.

Matri, quae quamuis anus marito tradi vellet: Ciuilia, inquit, iura violari possunt, naturae non possunt. Bru son. lib. 4. cap. 1.

De nauigationis periculo.

Pittacus.

ROganti cuidam. Quid fidum esset? respondit, terra. Quid iofidu? mare. Plut. et Laert.

Sias.

Nauigans cum scelerosis et impiis hominibus cum periclitarentur in summa maris tempestate, aliis deos implorantibus: Bion, Silete (inquit) ne vos hîc nauigare sentiant Dij. Laer. lib. 1. cap. 6.

Bion.

Nauigans cum pessimis hominibus in piratas incidit. Dicentibus illis: Peribimus, si agnoscamur: Atego, in quit, nisi agnoscamur, peribo. Laert.

Pluto.

Assidue monebat fugiendum esse mare, perinde ac improbitatis magistrum. Brus. l. 4. c. 25.

Aristoteles.

Dicebat, per omnem vitam trium se poenituisse Quod mulieri secretum aliquid commisisset. Quod eo nauigasset, quo pedibus ire licuisset. Quod voum diem intestatus mansisset. Anton. in Meliss. part. 1. sermo. 17. Hoc autem Stob. ascribit. Plutar. M. Catoni.

Glaucon Comicus.

* Dicebai iucundius esse in mari peditem agere, quam in terra nautam. Stob. ser. de naufragio.

Anacharsis.

Percontanti, quae naues essent tulissimae? Quae, inquit, in siccum protractae sunt. Solebant enim olim naues lis mensibus, quibus mare nauigabile non est, machinis quibusdam in siccum pertrahi. Anacharsis sensit omnem nauigationem esse periculosam. At ille de genere nauigil percontabatur. Sunt enim liburnicae, onerariae, actuariaeque naues, aliaeque diuer si generis, in quibus alia est alia aduersus tempestatem instruetior. Laert. lib. 1. cap. 9.

Idem.

Quum rogasset quendam, quantto esset spissitudo tabularum nauticarum isque respondisset, quatuor digitorum: Tantillum, inquit, absunt a morte

qui nauigant? Notauit negotiatorum auaritiam, qui lucri gratia se met in manifestum vitae discrimen coniiciunt. Scythae nesciunt nautica commercia, sed pascuis ac venatu viuunt. Laer. lib. 1. cap. 9. Alludit ad huius philosophi dictum. Iuuent. sat. 12. ita scribens:

idem.

Cuidam roganti, vtrum arbitraretur plures esse mortuos, quam viuos? Nauigantes, inquit, in vtro numero ponis? Dubitans, an hi essent intra viuos habendi, qui vitam vndarum ac ventorum arbitrio commisisset. Laert. libr. 1. cap. 6. Sed Dioni hoc ascribit. Stob. ex Plut. Laconi cuidam.

Laodamas.

Laodamas, ille Homericus nihil miserius esse dicebat, quam virum fortem ponto exagitari. Bruson. libr. 4. cap. 27.

Anonymus.

Lacon quidam glorianti mercato ri, quod multas naues in omnem oram maritimam demisisset: Num sane optabilis esta est, inquit, rudentib. apta fortuna. Plut.

Demonax.

Quum legatus nauigaturus in Asiam, nauem conscendisset, et a quodam interrogaretur, num metueret, ne naufragio eiectus a piscibus deuoraretur? Quid, inquit, metuam a piscibus, qui tot pisces deuorarim? Eras. l. 8. apoph.

Callimachus.

Dicebat, iucundissimum esse mare, sed si quis de terra contempletur, Huius dicterium aemulatus Horat. ait,

Anonymus.

Siculus quidam cum ficos vehens, procella correptus naufragium fecisset ac mos sedens in littore, mare tranquillum videret, vrbane inquit ad mare. Noui quid velis, ficos nimirum. Brus. l. 4. c. 25.

Antigonus.

Saeua tempestate iactatus, cum omnes suos in eadem naui haberet, praecepisse liberis dicitur, vt et ipsi memi nissent, et posteris proderent, ne quis in rebus tam dubiis periclitaretur. Brus l. 4. c 25.

P. Syrus.

Dicebat, cum hominem Neptunum improbe accusare, qui iterum naufra gium facit. Notabat autem eos, qui cum semel nauigationis periculo ex positi fuerunt, obliti malorum se mari credunt, mox penitus perituri. Bru. l. 4. c. 25.

De necessitate.

Pitacus.

TAntam necessitatis vim esse dicebat, vt nec dij ipsi reluctari possint. Laer. li. 1. c. 5.

Thales.

Interrogatus, quid esset in tota rerum natura robustissimum? respondit, Necessitas: superat enim omnia. Laer. l. 1. cap. 1.

Archytas.

Cum Erasthotenis Mercurium legisset, hunc versum protulit: Necessitas omnia docuit, quid enim illa non inueniret. Stob. ser. 93. ex Plutarcho recitat.

Plato.

dicebat, vt ne quidem Deus ipse eas violare posset: Brus. li. 4. c. 29. ex l. Platonis de legibus.

Pheraulas.

A pud Xenophontem, Nullum ait praestantiorem doctorem esse necessitate. Brus. l. 4. cap. 26.

Vectius Messius.

Necessitatem appellare solebat, Vltinium et maximum telum. Bruso. lib. 4. cap. 26.

Atis Croesi F.

Isnatura mutus, captum Susis patrem cum Cyrus conficere vellet, vocem tum primum emisit: Parce patri meo Cyre, et te hominem esse vel casib. disce nostris. Ex Solino recitat Bruso. lib. 4. cap. 26. Valerius vero lib. 5. cap. a. et Horodotus libro 1. Persae cuidam dixisse aiunt, non Cyro. Vide etiam ea de re Strabonem lib. 13. Cael. Rhodig. l. 11. cap. 15.

De negotiorum multitum dine, qua in diuersa distrahitur homo.

Thales.

FRequenter dicere ad suos solebat: Vnum eligite praeclarum, vnum quiddam diuinitat epraeclarum. Puta uit vir sapientissimus, satius esse ad parandam honestam famem, vnum quiddam insigoe praedicere, quam diuinare de rebus friuolis: et praestare vno labore parare famam et existimationem, quam minus accurate im plicari multiuariis rebus: Erasin. 1. 7. apoph. ex Laer. l 1. c. 1.

Phocion.

Dicere solebat, Difficile esse multas vitae vias ingredi. Voluit autem indicare vir sapientissimus, non facile praeclari quiddam praestare posse hominem, qui simul multis rebus ac negotiis sit intentus. Huius dictum extat apud Stobaeum sermone de Prudentia.

De nobilitate generis.

Socrates.

OPes et generis nobilitatem non solum nihil in se habere honestatis, verum etiam et malum omne ex iis oboriri dicebat. Laert. l. 2. cap. 5.

Diogenes.

Nobilitatem atque hoc genus fortunae bona, nihil aliud quam velamina malitiae esse dicebat. Nobiles enim cum aliis nihilo sint meliores, tamen peccant licentius, iuxta Horatij dicterium,

Herodes sophista.

In accusatorem, qui in lite exigua de generis sui claritate multa iactârrat: Tu, inquit, nobilitatem habes in talis. Romani siquidem nobilitatis signum gerebant in calceis. Id erat eburneum additamentum, tali specie. Ita Plinius notar quosdam, qui nihil haberent nobilitatis praeter imagines. Rursus quum aduersarius gloriaretur, quod in vnam quandam Italiae ciuitatem multa beneficia contulisset? Idem ego, inquit, de me praedicare pussem, si in vniuersa terra causam dicerem. Significans, se de in numeris ciuitatibus fuisse praeclare meritum. Philostratus.

Thomas Sarzan.

tificatum adeptus, Nicolaus quintus appellatus est) qualis esset Eugenius Papa quartus? At, inquit, hoc facile cognitu est: qualis familia est, talem et principem inuenias. Innuere autem volebut, nimirum obscurum ac vino sum esse hominem. Fuit enim loco adeo humili natus, vt ab oppido patriae Sarzanae admodum frigido. Lucensis agri cognomentum acceperit. Volaterrauus etiam hoc in eo reprehendit, quod nimio bibendi studio teneretur, perquisitis vndique vinorum generibus: quod vitium a parentibus fortassis, vt haereditarium, animo insitum fuit. AEneas Syluius lib. 4 commentariorum de reb. gest. Alphonsi.

De nobilitate vera.

Socrates.

NObilitas quid esset sciscitanti? Animae, respondit, et corporis bona temperies. Stob. ser. 84.

Idem.

Frequenter dicere solebat: Neque frumentum optimum indicamus, quod in pulcherrimo agro natum est. sed quod commode nutrit: neque virum bonum et studiosum, aut amicum beneuolum, qui genere clarus, sed qui moribus egregiis fuerit. Stobaeus serm. 84.

Democritas.

Interrogatus, in quibus nobilitas consilteret: respondit: Pecudum nobilitas in bono validoque corporis habitu sita est, hominum autem in bonitate morum. Stob. ser. 84.

Diogenes.

Interrogante quodam, qui hominum nobilissimi essent? Contemptores (dixit) opum, gloriae, voluptatis et vitae: contrariis autem, paupertate, obscuritate, fame, labore, ac morte superiores. Stob. 84. Max. serm. 63.

Antisticenes.

Virtute praeditos eosdem et nobile s dicebat, Habent enim, inquit, id, vnde vera nascitur nobilitas. Aduersus eos, qui maiorum imaginibus, aut dinitiis, metiuntur nobiliutem. Laer. libr. 6.

Anacharsis.

Cum per conuicium Scytha, prompter generis ignobilitatem nominaretur, respondit. Genere quidem Scytha sum, ingenio autem et moribus nequaquam. Voluit autem ostendere, eam nobilitatem veram esse, quae ex virtute, non ex parentibus originem ducit. Stob. ser. 84.

Theocritus.

Audiens quendam ob parentum nobilitatem plurimum laudari a quodam: Heus, ait, vir bone, Generosos arbitreris esse, non eos qui ex bonorum et illustrium stirpe prognati sunt, sed qui honestarem omnibus rebus praeposuerunt. Stob.

Theopompus.

Generosos iudicandos dicebat, non qui a bonis et probris procreati sunt. sed qui bonitatem et probitarem profitentur. Max. ser. 63.

Sostratus.

Lycurgus.

Studens ciues suos a moribus praesentibus ad temperatiorem viuendi rationem traducere; Ne nobis, inquit, ô ciues, nobilitas et ductu ab Hercule genus proderit, nisi omni studio et opera illa ipsa gesserimus, per quae ille mortalium omnium clarissimus

ac generosissimus extitit, ac per omnem vitam quae honesta sunt et discamus et exerceamus. Reperit vir ingeniosus viam, qua multitudini philosophicis rationibus non satis idoneae virtutis imaginem ob oculos poneret: magis enim mouent ac penetrant in animos, quae cernuntur, quam quae audiuntur. Quod autem ille fecit in ciuitate, hoc cuique patrifamiliâs in sua domo cuique moderatori in suo grege faciendum est. Plutarc. in Lacon.

Iphicrates et Cicero.

Harmodius, prisciillius Harmodij abnepos, cum Iphicrati, qui patre sutore notus erat, generis obscuritatem obiiceret: Meum, inquit, Iphicrates, genus habet a me originem, tuum vero in te desiit. Simile autem exrat Ciceronis dicterium, qui dicebat se sui tam praeclari generis et nobilitatis initium esse. Haec enim reuera est nobilitas, quae non amaio rum nostrorum, sed a nostris virtutibus proficiscitur. Plut. in apoph. et in Cicerone.

Bion.

Antigonus rex Bionem philoso phum de ignobilitate crimmatum, interrogauit. Quis et cuias es? vbi tua ciuitas est: vbi sunt tui parentes? Cui Bion respondit: At qui ô rex bene facis, cum indiges sagittariis, quod non interrogando genus, sed scopum pro ponendo, optimos illorum tibi deligis. Sic igitur amicos explora, non vnde nati, sed qui et quales sint. Sensit vir sapientissimus, veram nobilitatem nequaquam ex patria et parentibus, sed ex virture et vitae innocentia metiendam esse. Stob. ser. 84.

Scipio.

Ap. Claudio, qui Scipioni in amlienda censura competitor erat, iactante se, quod ipse, citra nomenclatorem, ciues omnes nominatim salutaret, quum Scipio propemodu nosset neminem: Vera narras, inquit Scipio, nam mihi studio fuit, non vt nossem multos sed ne cuiquam essem ignotus. Nomenclatorum laus est, quam plurimos nosse: at egregij ducis est, ob egregia in rempub. merita, nulli ciuium ignotum esse. Plutarc. in Rom. apoph.

Cicero.

Quum ob Ciceronis cognomen dicteriis incesseretur, ab amicis admonitus vt aliud sibi cognomen asscisceret, respondit: se Ciceronis nomen illustrius effecturum, quam esset Catonum, Catulorum, aut Scauro rum Nam hae familiae cum primis illustres erant apud Romanos, quum Tullius esset nouus homo. Cognomen autem ideo patebat cauillis, quod a cicere vilissimo legumine dictum videretur. Quasi vero non et Fabij a fa bis et Lentuli a lente cognomen habuisse viderentur. Parum illustris est, qui praeter; imagines et cognomen nihil habet nobilitatis, pulcherrimum autem nobilitatis genus est quam sibi quisque propriis virtutibus conciliat. Nec fefellit. M. Tullius Ciceronis enim nomen hodie decantatius est, quam Catuli aut Scauri, cum suis stemmatis, statuis et imaginibus. Plut. in apopht. Rom.

Idem.

Ciceroni cum generis ignobilitas obiiceretur: Satius est, inquit, meis gestis florere, quam maiorum opinione vti: et ita viuere, vt sim posteris meis nobilitatis initium, et virtutis exemplum. Cicero in oratione contra Sallustium.

Seneca.

Omnes ad hoc sumus nobiles. Nec eiicit quenquam philosophia, nec eligit: omnibus lucet. Patricius Socrates non fuit. Cleanthes aquam traxit, et rigando hortulo locauit manus. Platanem non accepit nobilem philosophia, sed fecit, etc. Epist. 44. ad Lucill.

Idem.

* Nemo, dicebat, altero est nobilior, nisi cui rectius ingenium, et artibus bonis aptius. Qui imagines in atrio exponunt, et nomina familine suae longo ordine ac multis stemmatum illigata fluxuris in parte prima aedium collocant, noti magis quam nobiles sunt. Vnus omnium parens mundus est, etc. lib. 3. de beneficiis. cap. 28.

Silius Bassus.

* Quidem, inquit. auitas paternasque flagitiis obrue runt imagines, quidam ignobiles nati facere posteris genus. In illis non seruasse quod acceperant, maximum dedecus: in his quod nemo dederat fecisse, laudabile M. Senec. controuers. lib. 1. controuers. 6. vbi multa de nobilitate.

Alphonsus.

Cum aliquis Alphonsum, Aragonum regem clarissimum, a nobilitate maxime laudaret, quod scilicet esset rex, regis filius, regis nepos, regis frater: rex homniem interpellans dixit, Nihil esse quod in vita minoris ipse duceret, quam quod ille tanti facere videretur. Laudem enim illam non suam, sed maiorum suorum esse: quippe qui iustitia, moderatione, atque cum excellentia sibi regnum comparassent, successeribus quidem oneri regna cedere. Et ita demum honori, si virtute potius quam testamento illa suscipiant. A se itaque, si qua modo extent, elicerent ornamenta, non a patribus iam mortuis extorqueret. Innuit autem rex prudentiss. multo gloriosius esse a se inclarescere, quam niti auitis imaginibus: regnumque propria virtute partum, clarius habendum, quam quod haereditate obuenit. Panor. lib. 2. de rebus gestis Alphonsi.

Luan. Huniades.

Cum misisset ad Huldricum Cilliae comitem, vt ad se veniret in castra, hoc facere plane noluit, et ad se missis respondit. Ego comes et princeps, et tam nobili familia natus, ad te veniam, hominem nouum. et nostra aetate nobilitatum! quod cum accepisset Ioannes: Non ego (respondit) tuis maioribus sed tibi me comparo; quanquam neque illis cedam, qui pugnando pro Christiana religione nobilitatus, maius lumen posteritati meae comparaui: atque vt in te Ciliensis comitatus turpiter extinguitur, ita in me domus Nistricensis exornatur. AEneas Syluius de dictis Sigismundi et Friderici imperatorum.

De nominum varia interpretatione et mutatione.

Chrysippus.

CHrysippo Solensi erat statua pro corporis modo tenuis ac pusilla, quam eques vicinus fere occultabat. Vnde Carneades periocum dicere solebat, eum non esse Chrysippum, sed [gap: Greek word(s)] , nam Chrysippus ab aureo equo dicitur: Chrysippus a [gap: Greek word(s)] , quasi dicas, ab equo occultatum. Laert. lib. 7.

Cum Thebaidos librum apud Boeotos recitaret, nec quisquam recitanti applauderet, complicato volumine: Merito, inquit, vocamini Boeoti, quia boum habetis aures. Max. serm. 15. de doctrina et sermone.

Stratonicus.

Quum doceret in cinitatula perquam exigua, iocatus est mutatione literae, non est [gap: Greek word(s)] , sed [gap: Greek word(s)] , id est, non est ciuitas, sed vix Sentiens, vix dignam nomine ciuitatis. Arhen.

Gnathoena.

Quum Pausanias quidam nomine Laccus, saitans in cadum incidisset: Laccus, inquit, in cadum incidit. Nam Graeci laccum vocant, quod nos lacum. Cadus in lacum incidere solet. Lacum in cadum incidere absurdum est. Erasm.

Faustus Syll. F.

Cicero.

In nomen Verrisiocatus est, quasi sic dictus esset quod omnia verreret: hoc est, nihil eliqui faceret, homo furax. Quo genere iocandi quidam furem pro Tullio Tullium dixit: nec defucrunt qui pro Tiberio, dixere Biberium, Eras. 4. apoph.

Idem.

Eidem cum Crasso simultas erat. Cum igitur alter e Crassi filiis non dissimilis cuidam nomine Digno, at que hinc populi suspicio in Crassi vxorem, quasi cum Digno rem habuisset, in senatu praeclaram habuisset orationem, rogatus Cicero, qualis ci videretur? Dignus, inquit, Crasso, tecte alludens ad nomen Digni. Iocus lepidior est, si more Graecorum dicas, dignus Crassi: vt intelligas duos esse Crassos, alterum adulterum, alterum illi similem Crassi filium. Eraf. lib. 4. apoph.

Idem.

M. A quilium duos habentem generos, sed ambos exules, Adrastum appellauit, quod solus locum tueretur. alludens ad Graecin minis etymologram Eras. lib. 4. apoph.

Antonius anp.

Cum Sextus Tirius se Cassandram esse diceret, ob coniecturam opinor, quod illa esset fatidica: Multos inquit Antonius, posses Aiaces tous Oileos nominare, notans illius impudicitiam, nam Aiax Cassandram de templo i'alladis rapram constuprauit. Eras. lib. 6. apoph.

Carus.

Non oportet inquit ex significatione nomiuum de moribus iudicare, quandoquidem non pauci hactenus, qui infames nomenclaturas habebant, ingenio praediti fuere non malo. Alij rursum, honestis a natura nominibus ornati, animis dissimilibus ad opera accedunt. Stob ser. 67.

L. Crassus.

In Cn. Domitium, Sexti Neronis atauum, cui cognomen fuit Aeuobarbo, L. Crassus orator dicebat, non esse mirandum, quod aeneam haberet barbam, cui os ferreum, cor plumbeum esset. Os ferreum obiiciens, propter summam impudentiam: cor plumbeum, ob ingenij stuporem. Quidam illum pro Nerone Aenobarbum appellarunt, atque hoc erat vnum e duobus conuiciis quae indignissime tulit: alterum erat, quod increpitus esset malus citharoedus. Erasm. lib 6. apoph.

Fl. Vespasianus.

Vespasianus in Cerylum, libertum, sed praediuitem. qui vt aliquando subterfugeret ius fisci imperialis, coepit se

pro ingenuo ferre, coque mutato nomine pro Cerylo dici voluit Laches, torsit versiculus ex fabula quapiam vt opinor:

De nominis immortalitate.

Antisthenes.

Iis qui appeterent immortalitatem, vnicam viam ostendit, vt iuste pieque viuerent. Sed vulgus hominum e structuris, statuis, trophaeis, ac libris sibi promitut immortalitatem. Laert. lib. 5. cap. 1.

Bion.

Gloriam dicebat esse matrem annorum, ob id opinor, quod cum hominis vita sit breuis, honesta memoria per multa secula propagatur.

Plato.

Rogatus, ecquid esset futurum ipsius monumentum, quemadmodum superiorum? Primum, inquit, parandum est nomen, ita monumenta futura sunt multa. Sensit, hominis memoriam optime seruari in mentibus hominum, optimeque propagari seriptis virorum eloquentium. Laert l. 3.

De nocte.

Scopelianus.

Qvoniam somni parcissimus, noctem existimabat studiis et exercitationi mentis accommodam, subinde solitus est exclamare, [gap: Hebrew words] id est, O nox, nam tu sane maxima ex parte consors es sapientiae deorum. Habet enim hominis mens in alto illo silentio, corporis sensibus iam feriatis, aliquid diuinitatis, si sere inten derit ad terum sublimium speculatio nem. Eras. 8. apoph.

Antyllus.

* Mediam noctem hyemis imaginem esse dicebat: tunc enim Sol, vti hyeme, remotissimus a nobis est. Itaque dolores aegrotantium, vehementiores merito tunc fiunt, vt pote cute propter frigus densata et intercepta transpiratione insensili. Stob. serm. 99.

De nuntiis.

Philippides.

Dictus est [gap: Hebrew words] , quod vno die mille quingenta stadia conficiens, Lacedaemonem peruenit. Idem, ni fallor, cum victoriam Atheniensium aduersus Medos in Marathone partam, senatui, de pugnae exitu solicito, nuntiaret, [gap: Hebrew words] , inquit, [gap: Hebrew words] id est, multum valete, vicimus, moxque expirauit, Erasm. lib. 6. apophtheg. ex Plin. lib. 7. cap. 20. et Colini cap. 6.

De Nuptiis.

Musonius.

* Cvm quidam dixisset, Nuptias sibi videri impedimento esse ad philosophaudum, respondit se aliter sentire, quu nonfuer int impedimento Pythagorae, neque Socrati, neque

Crateri, quorum vnusquisque vxori cohabitauit: nec vllos, inquit, alios nominare possis, qui melius sint philosophati. Stob. serm. 65. vbi egregia multa a Musonio dicta in laudem nuptiarum.

Herocles.

* Vniuersum humanum genus ad societatem natum esse dicebat. Prima autem, inquit, et praecipua societas est, quae per nuptias initur. Nam ciuitates sine familiis esse non possunt: et familia innupti manca est: integra autem et perfecta illius qui coniugatus fuerit. Stob. eodem serm.

Plato.

* Ex nuptiis hanc consolationem oriri dicebat, quod naturae perpetuitas inde promoueatur, et quod filios filiorum relinquendo semper Deo ministros pro nobis relinquimus, vitam ceu lampademaliis post alios tradentes. libro 6. de le gibus.

Chilon.

* Eius dictum celebratur. Nuptias frugales et aequales opibus celebrato. Stob. serm. 68.

Eusebius philos.

* Dicebat optimum esse consensum nuptiarum, si coniuges temperantiam exerceant. Stobaeus sermone 72.

Anonymus.

* Lacon quidam diues bono et pau peri adolescenti filiam elocauit qua de re cum a cognatis reprehenderetur, dixit, Ego mihi generum comparaui, quem diuitem potius quam pauperem futurum expectem. Stob. serm. 70.

De nuptiis secundis.

Martia Catonis F.

Cvm rogaretur, cur post amissum maritum, denuo non iuberet? respondit, se non virum inuenire, qui magis eam vellet, quam sua. Quo dicto ostendere voluit, diuitias magis in vxoribus ducendis eligi solere quam pudicitiam, et morum honestatem: ac multos non oculis, sed digitis vxores ducere. Autor est Hicronymus.

Dionysius sen.

Cum videret matrem aetate confectam, secundo nubere velle, et cam ob causam a multis male audire, ait: Ciuitatis legibus vim quidem posse afferri, naturae vero nequaquam posse. Plut.

DE OBEDIENTIA.

Solon.

PERCONTATVS, qua ratione salua possit esse ciuitasirespondit: Si ciues obtemperent suis magistratibus, magistratus autem legibus, Stob. ser 41.

Zeno Cittieus.

Celebratissimam Hesiodi sententiam solebat inuertere. Cum enim ille primas tribuat ei qui per se sapiat, fecundas qui recte admonenti obtemperet, Zeno ordine inuerso sic pronuntiabat.

Addebat causam: quod qui ex se nosset omnia, nihil haberet praeter intel ligentiam: at qui recte monenti pareret, praeter intelligentiam haberet etiam essectum. Nam parere dicitur. qui quod didicit optimum esse, facit. Laert. lib 7. cap. 1.

Pericles et Demosthmes.

Dicebat, Samios esse similes pueris, qui porrectam offulam reciperent quidem, fed interim plorantes: co quod illi parerent imperatis, sed non sine taedio et querimonia. Similiter Demosthenes dixit, populum Atheniensem esse similem iis qui in naui nauseant. Siquidem ij cum magno taedio laborant, tandem co peruehuntur, quo tendit nauis.

Musonius.

Interrogatus, an parentibus obediendum esset in omnibus? respondit, Obediendum quidem esse, sed honestum iustumque imperantibus. Stob. fer. 77.

Aristonymus.

* Dicebat, nauigando gubernatori esse obediendum: viuendo, illi qui plus ratione valeret. Stobaeus ser. de prudentia.

Theopompus.

Anonymus.

Eretrius adolescens quidam in patriam post longam peregrinationem reuersus, rogatus a patre quid disciplinae tanto temporis interstitio assecutus esset? se breui ostensurum esse pollicetur. Verberibus igitur paulo post caesus propter delictum admissum, patri nequaquam inobediens fuit: et ait hoc edoctum vt parenti castigati obediret, eiusque indignationes ac poenas aequo animo ferret. Brus. li. 4. cap. 30. ex Aeliano.

Seipio Africanus.

Cum in Africa bellum gereret, ostendit viros armatos quos secum habebat, et turrim praeterea excelsam in mari, et ait: Nullus horum omnium est, qui non conscensa turri, semet in mare praecipitaturus sit, si ego iussero. Dictu profecto mirum est, in tanto exercitu militum nullum fuisse, qui etiam in mortis periculo imperatori suo obedire recusaret. Plutar. et Eras. lib. 5. apoph.

M. Curius.

Adolescentis qui in delectu non paruerat bona, primum hastae subiecit: ipsumque postea ad tribunos appellantem vendidir, dicens, Non opus sibi esse eo ciue, qui parere nesciret. Brus. lib. 4. cap. 30.

De obesis, vel pinguedine.

Pythagoras.

Conspicatus quendam e discipulis attentiorem curando corpori, idque agere vt obesus esset, ac nitida cute: Hic, inquit, non desinit sibi carcerem molestiorem struere. Sensit hominem esse animum corpori seu carceri inclusum, quod quo reddas habitius, hoc magis grauatur animi vis. Eras. l. 8. apoph.

Diogenes.

erat onustus. hunc adiens Diogeues, ita loquutus est: Impartire nobis tenuibus, et ventrem Nam et ipse leuaberis onere, et nobis commodabis. Laert. lib. 6.

Epaminondas.

Vehementer infensus obesis, dicere solebat, militum quibus arma gerenda sunt, corpus exercitatum esse oportere, no solum athletice, verum etiam militariter. Vnde cum obesum militem vidisset in suo exercitu, expulite castris, dicens, Quod vix clypei tres quatuorve tegerent ipsius ventrem, per quem nunquam Vidisset sua pudenda, Plut. in Graec. apoph.

Phocion.

Polyeuctus Sphetius, quum longam haberet or ationem desuscipiedo in Philippum bello, atque prae pinguedine, praeque aestatis aestu saepius aquam biberet, vrbane Phocion: Dignam, inquit, rem, viri Athenienses, vt huic de gerendo bello credatur. Quantum enim illum in medio Marte sua galea et thorace facturum existimatis, quem ipse loquendi labor in animae exhalendae discrimen impule rit? Plutarch.

M. Cato.

Videns quendam vehementer ob esum, mirabatur, cui vsui tale corpus esse posset Reipublicae. cuius inter guttur et inguen omnia venter occuparet. Plut. in Catone.

Anonymus.

Vespasianus imperator Romanus ventre obeso fuisse dicitur, vnde quidam homo facetus, petenti, vtin se aliquid diceret: Dicam, inquit, sed tum demum, quum ventrem exonerare desieris. Brusonius libro 7.

De obiurgatione.

Diogenes.

Ad salutem opus esse dicebat, aut sidis amicis, aut acribus inimicis: eo quod illi monent, hi redarguunt: vtrique diuersis quidem modis, sed partes prosunt, dum per eos vitia nostra discimus. Hoc Laert. lib. 6. tribuit Antistheni. Plut. Diogeni.

Antisthenes.

Interrogatus, quamobrem tam seuerus esset discipulorum obiurgaror: Et medici, inquit, erga aegrotos: signi ficans, se vitia obiurgare, non homines. Laert lib 6 cap. 1.

De obliuione.

Themistocles.

Lvdum praeteriens, in quo dicer etur esse professor, rogauit quid is profiteretur, qoumque responsum esset artem memoriae, contempsit, dicens, Atego malim artem obliuiscendi. Vox haec digna fuit eo qui linguam Persicam intra anuum potuit ediscere. Et sunt, quorum obliuio nobis gratior sit quam memoria. Facile meminimus quae volumus, at non licet obliuisci quae volumus. Plutarc. in Themistocle.

Euripides.

Plato.

Augustus Coef.

oporteat in primis valere memoria. Is ad forum iturus, rogat Caesarem, nunquid eo mandaret: Accipe, inquit, commenda titias, nam illic neminem nosti. Atqui hoc est pro prium nomenclatorum munus, omnium nomina, cognomina, titulosque dignitatum tenere, quo heris, quum opus est, Psuggerant. Vnde illis etiam nomen est inditum, a Graeco Latinoque conslatum. Sueton. in Augusto. Eras. Rot. lib. 4. apoph.

De occasione non negligenda.

Themistocles.

ANtiphates adolescens, qui prius Themistoclem amantem fugerat ac fastidierat, vbi vidit illum gloria celebrem potentiaque magna pollentem, vltro adiit illum blandiens. cui Themistocles: O adolescens, sero quidem ambo, sed tamen sapere coepimus, sentiens, illum non arripuisse occasionem sese offerentem, sibi vero nunc non vacare per negotia talibus affectibus indulgere. Plutarc. in Graeco apoph.

Antigonus.

Quum Antigonus in arduis ac praerupus locis planiciei imminentibus exercitum haderet, Pyrrhus positis circa Napham castris, lpostridie per caduceatorem. vt in campum descen dens Maroem experiretur, prouocauit. Antigonusvero respondit, suam militiam non magisarmorum quam temporum esse. Pyrrho, si illum suae vitae taedium coepisset, satis multas ad interitum vias patêre. Plut. in Pyrrho.

Annibal.

Post calamitatem a Romanis apud Cannas, acceptam. Fabius Max. creatus est imperator cu Claudio Marcello, viro audaci, semperque gestienti cum Annibale coufligere Fabius potius sperabat futurum, vt si pagna abstinerer, Annibalis exercius ductu temporis deficeret. Id sentiens Anni bal, dixit se magis formidare Fabium a pugna quiescentem, quam Marcellum pugnantem. Plut. in Rom. apop.

C. Domitius.

Vbi contemplatus esset hostium phalangem, exercitus praefectis hortantibus vt confestim aggrederetur, negauit tempus sufficere ad hoc, vt tot millibus trucidatis, ac direptis impedimentis, in castra reuersi, sua curarent corpora. Sed hoc ipsum postridie se tempestiue facturum dixit: Ac postero die congressus, quinquaginta millia trucidauit. Vir strenuus non dubitauit de victoria, spatium modo temporis gerendae rei par eligebat. Plut. in apoph.

Scipio Africanus.

Cum hoste dicebat non esse confligendu nisi aut inuitaret occasio, aut vrgeret necessitas: quod incogitantis sit, opportunitatem ohlatam negligere: et extremae ignauiae sit, tum non praestare fortem anumun, cum auda cia spem praebet incolumitatis, formidolositas nihil aliud quam certum promittit exitium. Plut in vita eius. Valer. Max. lib 7. cap. 2.

Scipio minor.

Cum videret hostes despondere animum, aicbatsese, vt tuto veniret, mora temporis emisse, addens Bonum ducem perinde vt medicum, non nisi in extrema curatione ferrum ad hibere. Nihilominus per occasionem adortus Numantinos, terga. Illos

C. Marius.

In bello ciuili, cum fossa cinctus obsideretur ab hostibus, continuit sese, tempus expectans oppoctunum. Popedio autem Siloni dicenti. Si magnus es imperator, o Mari, descende in conflictum: Imo tu, inquit, si magnus esimperator, coge me nolentem ad certamen venire. Plutarch. in apoph.

De otio honesto.

Chilon.

Dicebat, adamandam esse quietem, quoties datur honestiu otium: iuxta illud, [gap: Greek word(s)] . Nihil enim vel tutius, vel iucundius. Nullum autem negotium periculosius, quam bellum Laert. lib. I. cap. 4.

Socrates.

Otium possessionem omnium optimam dicebat. Otium autem sensit, non ignauiam: sed e tumultuosis negotiis et a cupiditatibus animi tranquillitatem vitiantibus esse quic tum. Eras. lib. 3. apoph.

Nicander.

Ad Nicandrum cum Atheniensis quidam dixisset, nimium o Nicander amplectimini otium: Verum, inquit, praedicas: sed non quemadmodu vos, quocunque modo illud nobis parare studemus. Sensit otium, honestis rationibus partum non esse reprehendendum: sed eos vituperio dignos, qui per fas nefasque sectarentur otium. Otium autem Atheniensis dixit, non exercere sordidas artes. Plu. in Lacon.

Scip. Afric.

Si quando vacans a negotiis bellicis, in literis versaretur, dicere solebat, se aunquam minus otiosum quam cum esset in otio. Sensit, se id temporis non dare animum otio aut voluptatibus, sed reipub. commodis multa suo cum animo tractare. Plut. in apoph. Cicer. lib. 3. Offic.

Ennius.

Dicere solebat, qui nesciret otio vti, plus negotij habere, quam cum est in negotio. Brus. lib. 4. cap. 28.

Attilius.

Satius otiosum esse dicebat, quam nihil agere, Refert Plinius lunior ad Miontium Fundanum: Satius est enim inquit, vt Attilius noster eruditissime simul et facetissime dixit otiosum esse quam nihil agere. Quanquam hoc dictum adseribitur Catoni seniori. Otiosus est, qui vacat ab externis actionibus: nihil agit, qui negotiis infrugiferis, nihil ad beate viuendum conferentibus occupatur. Quemadmodum, qui mo liuntur, nec satis succedit quod agunt, satagere dicuntur, ita nihil agunt, qui frustraneis actionibus tumultuantur. Plinius enim putat, eos qui militaribus negotiis distrahantur, nihil agere: contra qui se philosophiae dedunt, otiosos esse: Eras. in apoph.

Alphonsus.

Familiares Alphonso regi rusticum quendam, velur ignauiae exemplum, ostenderunt, qui porrectus humi vescebatur vuis. Hic rex: Vtinam (ait) mihi sic per orium comedere datum esset a superis. Simile quiddam narratur de Ptolemaeo rege: cum antea se iactaret reperisse immortalitatem, tan dem podagra diseruciatus conspiciebat Aegyptios aliquot plebeios sic temere apud flamen discumbentesi Vtinam, inquit, saltem ex istis vnus essem. Erasmus libro 8. apophthegmat.

De turpi otio fugiendo.

Diogenes.

OTiosorum negotium amorem esse dicebat, quod hic affectus potissimum occupet otio deditos. Ita enim fit, vt dum otio vacant, in rem negotiosissimam incidant. Laertius lib. 6.

Socrates.

Idem.

Audiens quosdam de otio disputantes, vt plurimum se dicebat deprehendere, omnes aliquid facere. Etenim qui tesseris, quique risui excitando vacant, aliquid faciunt: nihilominus hulusmodi omnes otiosos di cebat, Liceret namque cis istis dimis sis, meliora agere: a melioribus vero ad pelora migrare, nulli otium esse. Siquis autem migret, hunc male id facere negotiis implicitum Xenophon libro 3. de dictis et factis Socratis. Stobaeus serm 28.

Idem.

E priscis authoribus selegerat ver siculus aliquot, quos prouerbiorum vice frequenter vsurpabat, quorum est ille Hesiodi,

Quo dehortabatur iunenes non solum ab otio, verum etiam ab actionibus infrugiferis. Siquidem cos appellabat otiosos, qui alea, compotationibus et scortis aetatem absumerent. Eras. lib. 3. apopht.

Plato.

E disputatione discedens, solitus est admonere discipulos, Videte pueri, vt otium in re quapiam honesta collocetis Significans, otium omnia mala docere adolescentes. Laert. Lib. 3.

Lycurgas.

Cuidam percontanti, quam ob rem virginum corpora cursibus, luctis, discotum ac telorum iactibus fatigaret? Vt, inquit, foernum proseminatio ab ista statim radice, validum in valldis corporibus initium in sumens, recte germinet: simul vt ipsae in perferendis partubus facile simul et generose certent adnersus parlendi nixus doloresque postremo si qua incidat necesutas, vt possiut et pro se, et pro liberis, et pro patria pugnare. Intellexit vir prudens, quanta rerum publicarum pestis sit otium atque ignauia. contra, moderatos labores etiam cor pora reddere tum firmiora, tum salubriora. Vnde nec virginibus permi sic in otio viuere, sed has quoque masculinis exercitus quodammodo vertit in masculos, cum in plerisque ciuitatibus per delicias ac luxum masculi transformarentur in foeminas. Plut. in Lacon.

Herondas.

Quum esset Athenis, audissetquequendam iudicum sententia damnatum de crimine otij qui moestus ince deret, et ab amicis moestis duceretur, iussit sibi commonstrari eum qui in i causa liberali reus perageretur. Lacedaemonij quicquid erat sordidarum artium, non per ciues, sed per Helotas mancipia exerceri volebant: coque mirabatur Herondas, ob id quenquam vocari in ius, quod seruilia non exerceret: ibique pro crimine haberi, quod Lacedaemone iudicaretur honestum ac liberale. Plutar. in Lacon.

Cleomenes.

Quodam interrogante, cur Argiuos cum Lacedaemoniis bellum gerentes, et saepius victos, non deleuissent, Ne optauerimus quidem, inquit Cleomenes, illos deletos, vt habeamus qui iuuenes nostros exerceant, Perspexerat egregius dux, corrumpi iuuentutem, si permittatur otio, luxus ac malorum omnium magistro. Plut. in Lacon.

Anonymus.

Thessalus quidam interrogatus, quinam essent Th[?]ssalorum deterrimi? Qui, inquit, a bellicis negotiis otium agunt. Barbari nesciunt vti pa ce. Erasm. 6. apoph.

Dionjsius sen.

Cuidam percontanti, num esset otiosus? Absit, inquit, vt hoc mihi vnquam accidat. Sensit turpissimum esse regi vacare vnquam a reipub. Negotiis. Vbi sunt igitur, qui bonam diei partem alez nugisque transigunt. Plut. in apopht.

Scipio Nas.

Quibusdam dicentibus res Romanasiam in tuto esse, extinctis Carthaginensibus, et Graecis in seruitutem redactis: Imo inquit, nune demum summo in periculo sumus, post quam nulli supersunt, quos vel timeamus vel reuereamur. Sensit, inimicos per occasionem vtiles esse nobis, per quos non licet impune secureque negligentes esse. Eras lib. 8. apoph.

Q. Metellus.

Ap. Claudius.

Dicere solitus est, populo Romano longe melius commiti negotium, quam otium. Sentiens multitudinem bellis excitari ad virtutem, in pace defluere ad voluptates ac luxum, ex quibus nascitur rerum publicarum ac regionum exitium. Valerius Maximus.

Seneca.

Seruilius Vacia, vir praetorius ac praediues, odio negotiorum abdiderat se in villam suam, quam habebat non procul a Cuma, nec alia re notus fuit, quam eius villae ocio. Itaque qui negotiis premebantur, exclamare so lebant, O Vacia, solus scis vluere. Hu ius tamen ignauum et sine literis otium damnans Seneca epist. 51. negat illum scire vtnere, sed latêre. Eoque nonnunquam villam praeteriens ioco dicere solebat, Hic situs est Vacia subindicans, nihil interesse inter mor tuum, et inerti otio abditum. Erasin. lib. 8. apoph.

Galbaparasitus.

Obiicientibus quod in otio viueret: Nemo, inquit, cogitur ad reddendam otij sui rationem, ionueus nullos tutius viuere quam otiosos. Nam rerum gestarum rationem poscuntur qui tractant negotia: at ab otiosis ea ratio non potest exigi. Erasm. lib. 8. apoph.

Augustus Caes.

Insulam quandam Capreis vicinam, in quam e comitatu Caesaris secedere solebant, qui cuperent otiari, solitus est [gap: Greek word(s)] appellare. [gap: Greek word(s)] enim sonat negotiorum vacuitatem. Suet. in Augusto.

Vibius Crispus.

Domitianus Caesar initio sui principatus nihil plane agebat, sed quotidic sibi secretum horarium sumebat, nec faciebat aliud quam captare muscas, easque stylo praeacuto configere. Vnde quidam cum quaereret, num quis intus esset cum Caesare? Vibius Crispus lepide respondit: Ne musca quidem. Stob.

Probus imp.

Non patiebatur armatum militem esse otiosum, dicens: Annonam gratuitam militem comedere non debe re. Iacob Spie. In lib. 2. AEn. Sylu. de reb. gest. Alphonsi.

De odio.

Timon Atheniensis.

TImon ille, cui ab odio hominum Misanthropos Graecis vocabatur, interrogatus cur omnes oderet homines? Merito, inquit, improbos odi: reliquos autem, quia improbos non oderunt. Max. serm. 6.

Pisistratus.

Thrasybulus Pisistrati filiam amabat: eamque quum haberet obuiam, in publico osculatus est, ob id vxori maritum in Thrasybulum irritanti: Si illos, inquit Pisistratus, qui nos amant, habemus odio, quid faciemus iis qui nos oderunt? Ac virginem adamatam Thrasybulo dedit vxorem. Plut. in apoph.

Annibal.

Adhuc puer, quum quaereretur de finiendo odio inter Romam et Carthaginem, pedem infixit solo: ac puluere suscitato, tum demum finem belli fore dixit, quum altera pars in habitum pulueris esset redacta. Agnoscas ingenium exitio Romanae gentis natum. Plut. in Annibalis vita.

Idem.

Hausturus venenum, quod in eum vsum paratum habebat, dixit. Soluamus ingenti cura populum Romanum, aut, vt Liuius refert: Soluamus diutina cura popolum Roman. quando mortem senis expectare longum censet. id postremo male habebat hominem, quod Romanus iam no posset aliquo pacto molestus esse. Plut. in Annib. vita.

De oeconomia.

Thales.

Chilon.

Admonebat, vt suae quisque domui bene praeesset, primam enim curam debemus familiaribus: nec idoneus videtur administrandae Reipublicae qui priuatam recte gubernare nescit. Domus enim nihil aliud est quam parua ciuitas Laert. lib. I.

Idem.

Dixit, Oportere domum maxime similem fieri ciuitati, quae regno gubernatur. Stob. ser. 83.

Cleobulus.

Optimum oeconomum inde iudicabat, si plures haberet sui amantes. quam metuentes. Ibid.

Bras.

Dicere solitus erat, eam familiam esse optimam, in qua dominus sponte sit huiusmodi, qualis propter legem foris est. Stobaeus eodem sermone.

Pittacus.

Optime constitutam esse domum pronuntiauit, cui superfluum nihil abundet, et necessarium nihil desit. Stob. ser. eod.

Solon.

Optimum oeconomum esse dixit, in cuius familia pecuniae non iniuste possideantur, nec difficulter custodiantur, neque proprer sumptus poenitudinem adferant. Ibid.

Theano.

Cuidam percontanti, quanam ratione celebris euasura esset? respondit: Contexens telam, et meum curans coniugium. Sensit autem mulier ornatissima, tum demum claram sefore, si amaret maritum, probe educeret filios, et rem domesticam sedulo 72.

Lycurgus.

Audiens quendam, qui Democratiam mirum in modum probabat, Quin tu, inquit, primum domui tuae democratiam, hoc est, commune im perium institue? Docuit autem compendiosissime, eam gubernationem Reipub. perniciosam fore, quam nemo vellet esse in sua familia. Plutar. in Lacon.

Themistocles.

Cum ex duobos filiam suam ambientibus bonis moribus praeditum diuiti praetulisset: Virum se quaerere dixit potius sine pecuniis, quam pecunias sine viro Sensit autem vir pru dentissimus, non obstare paupertatem hominum vitae, si quis rem domesticam, pro viribus curare, cum tota sua familia cupiat. Stobaeus.

M. Cato.

Cum ex Catone quaereretur, quid maxime in re familiari expediret? re spondit, Bene pascere, quid secundum? satis bene pascere. quid tertium? bene vestire. quid quartum? bene arare, Cicero lib. 2. Offic.

De officio bene collocando.

Thraecas.

DIcere solitus est, suscipiendas esse causas amicorum, aut destitutas, aut ad exemplum pertinentes: amicorum, quod ex lege Gratiarum, amicorum communia sunt omnia: destitutas, quod in his potissimum et constantia agentis et humanitas cerneretur: ad exemplum pertinentes, quia plurimum referret, bonum an malum ducem haberent. Frequenter enim bonae causae vitio patronorum vincuntur. Expedit autem ad bonos mores, vt in indiciis succumbat prauitas, superet innocentia. Plinius in epistola ad Quadratum.

Sigismundus Caes.

Coram Sigismundo Romanorum imperatore, quum gloriabundus quidam eques, vrbanos magistratus parui faceret, tribunosque militum laudibus in coelum tolleret: Tace, inquit imperator, nulla nobis ô Thraso, militia opus esset, si suas quique ciuitates praetores, caeterique magistratus moderate iusteque gubernarent. Sen sit autem, vbique terrarum pacem tum fore, si magistratus leges defenderent, et omni loco ac tempore diligenter suum expedirent officium. AEneas Sylu. lib. 4 Comment. de rebus gestis Alphonsi.

AEneas Syluius.

Legens Ennium vetustissimum poetam, homines stupidos, non homines quidem, sed homines appellasse, dixisse fertur: Ennius certe si plerosque nostri seculi reges contemplatus esset, credo non reges, sed regones appellasset: Ecclesiae quoque praelatos, praelatones vocitasset, qui praeter coronas et infulas, dignitati quod respondeat, nihil ostendunt, AEneae dictum leges in libro eius Comment. I. de rebus gestis Alphonsi, sectione 54.

De ominibus.

Dionysius.

CVm magistratus per literas sorte crearentur, et ipsi contigisset litera [gap: Greek word(s)] , dicenti cuidam per iocum [gap: Greek word(s)] , id est, stulta efferes, Diony si. Imo inquit, [gap: Greek word(s)] , monarcha ero. Et adeptus magistratum, protinus magistratum, protinus imperator electus est a Syracusanis. Magni erat animi, quod illo ioco non offenderetur, contentus omen literae secus interpretari, Plutarc. in Reg. apophteg.

P. AEmilius.

E foro domum reuersus, cum filiam puellam nomine Tertiam reperisset lachyrmantem, rogauit qui haberet? illa respondente, Perseus nobis interiit (id erat nomen catelli, quem puella habebat in deliciis.) Sit felix, inquit, ô filia, omen accipio, moxque in bellum profectus, pulcherrimum de hoste triumphum egit. Plutarch. in apopht.

M. Crassus

Nero.

In Oedipode sabula, quam Nero nouissimam recitauit, in hoc versu decidisse legiur,

Nam et Oedipus patrem occiderat insciens matrem vxorem duxerat: Ita Nero sciens Claudium patrem occiderat, matremconstrupratam inter fecerat, et Octauiam vxorem indignis tractarat modis. Suet. in Nero.

Otho imperat.

Cum in augurando temp estas esset orta, atque ipse grauiter esset pro lapsus identidem obmurmurasse dicitur, [gap: Greek word(s)] : id est, quid mihi cum longis tibiis? Sentiens se fru stra sacrisiciis et piaculis eo nari placare manes Galbae. Suet. In eius vita

De opinione.

Socrates.

INanes vtres ventus inflat, inquit: sic stultos homines, opinio. Max. ser. de inani gloria.

Heraclitus.

Iphicrates.

Cum in amicorum et sociorum agris suum haberet exercitum, nihilominus tamen vallum facere, et fossam fodere voluit, quam ob causam cum a quodam parum fortis et animosus iudicaretur esse respondit. Pessimam ducis esse vocem dicere. Non putaram. Significans, in rebus tranquillis interdum existere periculum. quod nullus expectasset. Aduersus inopinatos igitur casus prospexit suis copiis ne si quid accidisset, dicere cogeretur, Non putaram. Hoc vero Latini adscribunt Scipiont. Ad Iphicratem autem refert Plutarc. in Grae cor. imper. apoph.

Epicurus.

* Si ad naturam viues, inquiebat, nunquam eris pauper: si ad opinionem. nunquam eris diues. Seneca. epist. 16. Exiguum enim natura desiderat, opinio in mensum.

Spaerus philosophus.

De oraculis.

EpAminondas.

banis ferrentur oracula, quorum alia victoriam illis pollicebantur, alia diuersa praedicebant, Epaminondas iussit, bene promittentia ad dextram tribunalis poni, contraria ad laeuam. At que omnibus hunc in modum dispusitis, surrexit, dixitque: Si volueritis parêre ducibus, et conglomerati in hostem tendere, haec vobis sunt oracula, ostensis melioribus, quod si ad conflictum segnes timidique fueritis, haec oracula vobis reddita sunt: osten sis deteriora pollicentibus. Mire, nec oraculorum contempsit authoritatem, nec animos militum his deiici passes est: sed interpretatus est, Deum prospera polliceri strenuis, infausta timidis, quasi a nobis pendeat rerum euentus. Plut. in apoph.

Alexander.

Delphos profectus cum sacerdos negaret se consulturum Deum, quod dies essent nefasti, quibus ne oraculis quidem loqui fas esset: vi pertracta secum sacerdote, templum ascendit, cumque illa importunitate victa diceret: Inuictus es, ô fili: Satis, inquit Alexander oraculi est, mulieris vocem responsi loco ducens. Plutarch. in Alexaudro.

De orationis vehementia.

Zeno Cittieus.

DIcere solebat, Formam esse vo eis florem, Nam loquentis orationem forma commendat. et rursus oratio composita gratiam addit formae. Laert. lib. I. cap. I.

Idem.

Eleganter ac polite loquentium sermones aiebat esse similes pecuniae Alexandrinae, oculis blandienti, atque vndique scripturam habenti more numismatis, nihilo tamen esse melio rem. Rursus qui magis studerent vtilia dicere quam nitida, similes esse di cebat tetradrachmis, temere ac ruditer percussis, quae saepe picturatis illis nummis praeponderarent. In nummo non spectatur elegant iae: sculpturae, sed pondus ac materia: ita non refert, quam sit elegans oratio, sed quam grauis et vtilis Laert. lib, 7. cap. I.

Scopelianus.

Scopelianus Herodis Attici praece ptor, Polemoni obiicienti, quod inter dicendum pulsaret tympanu: Tympanyzo, inquit, sed Aiacis clypeo haud inficians, se in agendis causis interdum vti verbis ac figuris vehementioribus: at non inani strepitu, sed ad causae patrocinium accommodis. Philost. in Sophistis.

Demetrius Phaler.

Quantum in bello valeret ferrum, tantum dicebat in Repub. valere orationem. Illic enim res geritur viribus, hîc persuasione. Laert. lib. 5. cap 5.

De oratione elaborata.

Pericles.

QVotiescunque verba facturus in concionem prodiret, optabat vt sibi nullum eiusmodi verbum excideret quod populum exasperare atque irritare posset, aut quod illi contrarium esset, aut eum ipsius volunta te pugnare videretur. Vnde liquet, quam praemeditatus Pericles orationem habiturus, iu publicum venerit. AElia. lib. 4. deVar. hist.

Plato.

Polus sophista reperisse dicitur quasdam orationis delitias, veluti contraria inter se reddita membra com paria, similiter desinentia, quibus immodicem putatur vsus. His ornamentis

cum se iactaret insolentius. Plato, sic hominem taxauit: [gap: Greek word(s)] id est, O Pole, vt te tuo alloquar modo. Polus Graece sonat pullum equinum: ipso itaque statum nomine tetigit hominis arro gantiam. Imitatus est et [gap: Greek word(s)] Laert. lib. 3.

Nicostratus.

Zeuxis pictor insignis cum Hele nam pinxisset, Nicostratus pictor stupefactus imaginem intuebatur, sic vt manifestum esset, eum picturam admirari. Accedens itaque quidam, rogabat, quidnam tantum artem admiraretur? At ille, Non, inquit, id me rogares. si meos oculos haberes. Ego vero idem de oratione dixerim, nisi qui eruditas habeat aures, non sa no iudicabit iudicio. AElian. lib. 14. de Varia histo.

Demonax.

Phauorini dictionem vt nimium compositam ac muheri congruentiorem quam philosopho, solebat dicteriis incessere. Id indigne ferens Phauorinus, aditt Cynicum, percontans quis esset ille a quo derideretur? Homom, inquit, cuius auribus difficile est imponere Philosophum, vt vestis neglectior, ita et oratio decet inaffectata Eras. lib. 8. apoph.

Antigonus.

Quendam rhetorem audiens ita loquentem Hora nimium iaculat ix audiens, regionem herbis defectam reddidit: Non desines, mquit, mecum vt cum turba agere? Offensus est rex oratione puiida, cuinsmodi verborum apparatu solent se venditare nugatores apud imperitam multitudinem. At idem apud regem facere, erat ninicae impudentiae. Plut. in apo.

Cicero.

Cum M. Lepidus in senatu dixisset, Patribus conscriptis, ne dicam circum scriptis: Ego, inquit Cicero, non tanti fecissem [gap: Greek word(s)] Affectauit Lepidus schema vocum similiter desiuentium quod rhetores [gap: Greek word(s)] vocant. At satius erat schema perdere, quam senatum offendere. Quanquam in his verbis non tantum est [gap: Greek word(s)] , verum etiam [gap: Greek word(s)] schem a priore iucundius. Eras. lib. 4. apophtheg.

Augustus Caes.

Mecoenas, vir alias laudatus, in stylo lasciuiebat, verbis assectatis et comnositioni insolenti frequenter indulgens: Augustus contra, verbum insolens quasi scopulum fugiendum esse dicebat. Ad alios itaque seribens, stylo simplici consueuit vti: Mecoenati vero, quem familiariter amabat scribens, Mecoenatem imitari solebat adeo vt in quadam epistola, mulra liberius ac dissolutius iocatus, hanc adiecerit clausulam: Vale mel gentium, ebur ex Etruria, laser Aretinum, adamas Supernas. Tyberinum margaritum, Cilneorum Imaragda, ia spis singulorum, berile Porsennae, carbunculum habeas, [gap: Greek word(s)] maecharum. Sic irrisit parum viriles amici in scribendo delicias. Eiusdem cincinnos locis exagitare consueuit, voces ac sententias ineptas foetores appellare solitus Sermonem amabat purum et elegantem, qui sententiam quam apertissine declararet. Nec Tiberio pepercit interdum re conditas et exoletas voces aucupanti M. Antonium increpabat velut ea scribentem, quae homines mirentur ponus quam intelligant. Quin et Agrippinae neptis iugenium collaudans, hoc adiecit: Sed opus est dare re operam, ne moleste loquaris, Eras. lib. 4. apoph. ex Suetonio.

Pacatus.

Oscus rhetor cum eloquentissimas esset illius tamen orationem nil aliud vitiabat, quam affectatio: nihil enim sine schemate dixit vnquam. Ideoque cum Pacatus rhetor Massiliae ei obuiam factus esset: Poteram, inquit, dicere, Aue Osce, Affectatorem affe ctata. salutauit oratione. vsus enim est tronic a occupatione, praeter omem necessitatemvt, irride ret homi nem semper affectate loquentem. Eras. Rot. lib. 8. apoph.

De or atione incomposita.

Themistocles.

POstquam Themistocles primum Athenis, mox tota Graecia depulsus ad Persarum regem confugisser, admissus, iussus est dicere. At ille respondit, orationem similem esse picturatis stragulis. nam quemadmodum, inquit illae dum extenduutur, ostendut imagines: dum contrahuntur, celant easdem, et abolent. itidem fit in oratione. Plut. in Graec. apoph.

Antiochus.

Hoc dicto taxauit Hermogenem, vt diceret illum inter pueros esse senem, inter senes puerum: siue ob valetudinem ante tempus imbecillem, siue ob dictionis genus neglectius. Alij per iocum dicebant, illius verba plane iuxta Homerum esse, [gap: Greek word(s)] quod ea veluti pennas abiiceret. Philostratus in Sophist. et Volat. lib. 15. Vrbanorum com.

Iulius Florus.

Quum aliquando adolescentem tristem eundemque scholasticum vidisset, interrogauit: Quae causa frontis esset tam deductae? Quia triduo, inquit adolescens, materiae ad scribendum destinatae non inuenio exordium. Tum Florus, Nunquid tu melius dicere vis, quam potes? Ita res sehabet, Curandum est, vt quam optime dicamus: dicendum tamen pro facultate. Ad profectum enim opus est studio, non indignatione Quintil. lib. 12. cap. 3.

Porcius Latro.

Latro Porcius, cuius ingenium supra modum miratur Seneca (fuit enim illi condiscipulus) cum Maxillus rhe tor exilitatem orationis suae imputaret controuersiae, diceretque, Necesse est me per spinosum locum ambulantem suspensos habere pedes: Non mehercule, inquit, tui pedes spinas calcant sed habent. Eras. Rot. libr. 8. apophteg.

Catulus.

Quum orator, quidam malus, qui in epilogo se putabat mouisse misericordiam, postquam assedit, rogaret Catulum, Videreturne monisse misericordiam? Ac magnam quidem, inquit? Neminem enim esse puto tam durum, cui non oratio tua miseranda visa sit. Cicer. lib. 2. de oratore. Eras. lib. 6. apoph.

De oratione inepta.

C. Iulius.

CVrtio orator, praeterquam quod in cogitando esset tardus, in instruendo dissipatus, parum que rerum propositarum meminisset, in vtraque etiam parte toto corpore vacillabat in oratione. In hunc vrbane C. Iulius iocatus est: quae siuit enim. quis loqueretur e lintre? Cicero deClaris oratoribus.

Fl. Vrginius.

suum interrogauit, Quot millia passuum declamasset? Taxans eum, quod in declamando discurreret, nimiumque crebras, longas ac tumultuarias haberet ambulationes: cum M. Tullius oratori non concedat procursiones, nisi raras, moderatas ac breues. Eandem ob caufam Sura Manilius Domitio Afro dictus est non agerc, sed satagere. Vtrumque refert Fabius. capit. De pronuntiatione.

Cassius Seuerus.

Salsum est illud Cassij Seueri, qui aduersus patronos immodice discurrentes, vt interdum se proriperent in aliena tribunalia, poposcit lineam, alludens ad certamina cursus, in quibus vna linea designabat vnde cursus inciperet. altera vbi desineret. Idem accommodari potest in eos, qui digressionibus immodicis diuertunt ab instituto. Eras. lib. 8 apoph.

De oratione aliena.

Antigonus.

ADolescens quidam Anaximenis rhetoris discipulus, orationem a praeceptore meditatam, et a se recitandam. Subornatus coram Antigono habebat, quumque is inter audiendum quiddam scire cupiens sciscitaretur, moxque adolescens reticuisset, Quid ais, inquit Antigonus: num ista tibi sunt in tabulis descripta? Quod ille in adolescente iudicauit absurdum, hoc hodie magnificum habetur, vt senes etiam apud principes orationem a rhetore quopiam conducto sex mensibus elaboratam ediseant, eamque psittacorum more reddant. Nec raro fit, vt nemine etiam interpellante, exeidant, cunctisque ridiculi sint. Plutarch. in reg. apoph.

AEschines.

Cum propter ignominiam iudicij cessisset Athenis, et se Rhodum contulisset, rogatus a Rhodiis fertur legisse orationem illam, egregiam, quam in Ctesiphontem contra Demosthenem dixerat, qua perlecta, petitum est ab eo postridie, vt legeret illam etiam, quae erat contra a Demosthene pro Ctesiphonte edita: quam cum suanissima et maxima voce legisset, admirantibus omnibus: Quanto, inquit, magis admiraremini, si audissetis ipsum? Quo satis indicauit. quantum esset in actione situm. cum orationem eandem aliam esse putarent, authore mutato. Cic. lib. 3. de Orat.

De oratione extemporanea.

Pericles.

ADperorandum a populo saepe lacessitus, negauit: quia imparatum se esse diceret. Plut.

Chrysippus.

Dicere solebat, cogitationem orationis esse fontem. Nihil autem aliud hoc dicto voluisse videtur, quam negotium omne prius probe examinan dum esse de quo dicturus es, et tum demum orationem neruis omnibus absolutam struere te posse. Stob. ser. De Prudentia.

Demosthenes.

Epicli opprobranti. quod semper dicturus meditaretur: Erubescerem, inquit, optimo iure, si tantae multitudini consulens, dicerem ex tempore. Quod alij praeclarum esse ducunt, subito ex imparato dicere, id

Idem.

Quum postridie concionem ad populum habiturus esset, totam noctem praecedentem vigilabat: scili cet ad meditandum et ediscendum, quae dicturus erat. Hanc igitur ob causam Pythias torquebat in ipsum scomma, sententias eius elychnia redolere dicens. Ex AEliano recitat Stob. serm. 27.

Demades.

Iocari solebat in Demosthenem, quod caeteri quidem oratores dicerent ad aquam, ipse vero et scriberet, taxans eum, quod nunquam nisi de scripto diceret, tum esset [gap: Greek word(s)] . Contra Demades, vt largius bibebat, ita valebat ex temporali dictione.

De orationis habitu, pro re et tempore variando.

Socrates.

LYsias quum Socrati orationem, quam in eius defensionem composuerat. recitasset. Praeclara, inquit, et elegans est oratio, sed non conuenit Socrati. Erat enim forensi instituto aptior, quam philosopho. Rursus Lysiae percontanti, cur si bonam iudicaret orationem, putaret sibi non conuenire? Nonne, inquit, fieri potest, vt amictus aut calceus elegans sit ac pulcher, qui tamen alicui non conueniat? Quo dicto ostendit, eam orationem gratam esse, quae suo loco suisque personis conuenit. Cicer. lib. 5. de Orat.

Agesilaus.

Apud Agesilaum Lacedaemoniorum regem, cum quidam rhetorem laudasset, quod mirifice res exiguas verbis amplificaret, Ego, inquit rex, ne sutorem quidem arbitrarer bonum, qui paruo pedi magnos inducat calcens. Sensit vir prudentissimus, eum demum bene dicere, cuius orator rebus conuenit, ex quibus orationis qualitas potius quam ex artificio petenda est. Plut. in Lacon.

Archidamus.

Cum Graeci nollent rescidere pacta, quae cum Antigono et Cratero pepigerant. et amplecti libertatem. quam offerebat Archidamus, veritine grauiores essent habituri Lacedaemonios quam Macedones: Ouis, inquit: semper eandem edit vocem: caeterum homo multas ac varias emittit voces, donec quod decreuit confecerit. Hoc dicto significas, fallendam esse fidem si qua magna inuitet vtilitas. Nullum autem est animal, cuitam varia vox sit, quam homo. Hoc apophthegma videri possit indignum Lacone, nisi post integritas eius gentis, barbaroru commercio degenerasser. Dicti potest honestus aliquis vsus esse: veluti si quis admoneat, pro tempore, proque re nata variandum esse sermonis habitum. Est vbi loquendum sit seuerius, est vbi blandius: est vbi magnificentius, est vbi submissius: est vbi iucundius, est vbi durius: id si fiat citra perfidiam, prudentia est, porro ouilli mores dicuntur hominum stupidorum, qui sese nesciunt rebus ac personis accommodare. Graecorum igitur constantiam Archidamus stultitiae tribuit, qui proposita libertate nollent mutare vocem. Plut. in Lacon.

De oratoribus.

Diogenes.

ORatores carpebat, quod studerent iusta dicere, sed eadem facere negligerent. Laer. lib. 6. Erasm. Rot. lib. 3. apoph.

Idem.

Oratores, qui summo in pretio ha bebantur Athenis, dicebat turbae ministros, quod ad gratiam loqui cogerentur, et seruiliter adulari stolidae multitudini, Coronas antem dicebat esse gloriae pustulas, [gap: Greek word(s)] , qualia nonnulli progerminant in naso, vultuque ex bile. Laert. lib. 6.

Idem.

In caupona prandens, Demosthenem forte praetereuntem inuitauit vt accederet. Id cum ille pudore recusaret? Erubescis, inquit, Demosthenes cauponam ingredi? atqui hîc herus tuus quotidie versatur. innuit, oratores nihil aliud esse, quam mancipia populi, nec esse par, vt illic pudeat seruum populi videri, vbi populus assidue viueret. Erasm. Rot. lib. 8. apoph.

Idem.

Oratores ac caeteros omnia ad gloriam facientes appellabat [gap: Greek word(s)] , id est, ter homines, ancipiti dicto. Nam vt vulgus hominem esse negat, qui nec doctusest, uec humanus? ita philosophus hominem vocabat miserum, qui nihil haberer supra hominem. Siquidem iuxta Homerum, nullum animal nomine miserius. Proinde ter homines dixit, ter miseros, qui sua studia omnia confer rent ad rem immanissimam, ac po pulari multitudini, multorum capitum beluae, seruirent seruitutem, Laert. lib. 6.

Demosthenes.

Interrogatus, quomodo orator factus esser? Respondit, Dum plus olei quam vini absumerem. Ex Diomede. Meminit etiam Bruson. lib. 4. cap. 31.

Idem.

Phocion Atheniensis breni oratio ne vtebatur, caeterum grauissima, quem cum surgentem vidisset Demo sthenes: Ecce, inquit, meae orationis culter surgit. Plut.

Pyrrhus.

Dicere solebat, plures vrbes suo imperio additas oratione[?] neae ora toris ac legati, quam suis arinis, VaI. Max. et Brus. lib. 4. cap. 31.

De ordine.

Attilius.

DIcere solebat, sic adolescentes in foro auspicari a causis centumuiralibus, vt pueri solent in scholis ab Homero, quod vtrunque sit ma ximum: cum oporteat paulatim per gradus ad id quod summum est perue nire. Plin. ad Maximum.

De ornatu.

Crates.

* Dicebatur ornamentum esse id quod ornat. Ornat autem quod honestiorem mulierem facit: talem vero praestat non anrum, non smarag dus, non coccus, sed quaecunque grauitatis, moderationis et pudoris specimen adhibent Stob. serm. 72.

Hyperides.

*Domi, inquit, coram viro liceat vxori ornare se vt libet: ornamenta autem quae sumit egressura domum non

Democritus.

*Sermo parcus mulierem ornat, et ipsius ornamenti parcitas (inquit) ei decora est Ibid.

Theophrasius.

* Mulier, inquit, nec alios videre. nec ipsa videri debet, praesertim quae eleganter ornata fuerit, vtrunque enim ad res inhonestas incitamentum est. Ibid.

Diogenes.

* Ad quendam iunenem supra mo dum sesoarnantem: si quidem, inquit, ob viros, felix es: sin ob mulieres in iurius. Stob. Serm. 78.

De osculo.

Maximinus imp.

NVnquam ad oscula pedum quemquam admisit, dicens: Dij prohibeant, vt quisquam ingeniorum pedibus meis oscula figat. Et vbi sunt interim, qui non solum ingenuos, verum etiam summos monarchas ad oscula non pedum, sed calceorum, non dicam admittunt, sed inuitant, et quo dammodo cogunt? Haec Eras, Rot. lib. 6. apoph. Ex Capitolino.

De ostentatione.

Aristippus.

QVendam sibi vehementer placentem de natandi peritia non tulit Aristippus; Et non te pudet, inquit, tam insolenter his de rebus iactare te, quae delphinum sunt propria? Lepidius erat si dixisset, ranarum. Decet hominem gloriari super his quae sunt hominis propria. Nihil autem magis conuenit homini, quam ratione pollere. Nullus tam peritus natator est, quin a delphinis superetur. Laert. lib. 2. cap. 8.

Idem.

Antalcidas

Cum Atheniensis quidam Lacedaemonios appellaret indoctos: Soli igitur nos, inquit Antalcidas, nihil mali a vobis didicimus. Sensit, artes quibus se iactabant Athenienses. magis id ostentationem, otium ac voluptatem esse accommodas, quam ad rempubi. gubernandam, ad quod nul la disciplina deerat Lacedaemoniis. Plut. In Lacon.

Augustus Cas.

Miles quidam in expeditione saxo pereussus, notabilique in fronte cicatrice deformatus. quoniam honesto vulnere erat insignis, immodice sua facta iactabat. Eius insolentiam Augustus leniter castigauit, At tu, inquit, caue ne quando fugiens post te respexeris. Subindicans fieri posse, vt vulnus de quo nimium se venditabat, non in praelio, sed in fuga accepisset. Macrob. 2. Saturnal. Eras. lib. 4. apoph.

Ludonicus X 11. Gall. rex.

* Audiens Bearnenses et Pictones quosdam, ignauos et imbelles homines, de nobilitate sua, cum aliis vere nobilibus, gloriari: atqui (ait) decem istiusmodi nobilibus, vnieus eosis satis superque fuerit. Annal. Franciae.

De ostentis.

M. Cato.

ostento turbatus. consuluit Catonem. quid mali portenderetur? Ille vero: Non est, inquit, ostentum, quod sorices arroserunt caligas: sed si caligae arro sissent sorices, id demum fuisset ostentum. Plutarch.

Sylla.

Carens rebus necessariis, quum eo geretur etiam diis dicata tangere, Caphim amicum Delphos miserat, vt pecunias ac donaria ad se perferret. Quibusdam vero dicentibus, intra templum auditum citharae sonitum: quod ostentum interpretabantur, quasi Apollo citharoedus indignaretur, Ca phis audita praescripsit Syllae, cui facete rescripsit Sylla, Quin tu potius interpretaris istud esse signum gau dentis et exultantis Dei, potius quam indignantis? Itaque perinde vt Deo hilariter tribuente, tu quoque bono animo pecunias accipe. Plutarc.

Vespasianus.

Vespasianus quum Caesareum mau soleum repente patuisset, tum stella crinita apparuisset, aliis interpretantibus, Caesarisinteritum portendi: ille facere interpretatus est, prius ostentum ad Iuliam Caluinam pertinere, quod ea esset de gente Augusti posterius ad Parthorum, siue vt Aurelius Victor tradit, Persarum regem qui capillatus esset. Suetonius.

DE PACE.

Croesus.

ACYRO captus, hoc argumento pacembello praetulit, quod pacis tempo re filij sepelirent patres, in bello contra, patres sepelirent liberos, Eras. l. 6. apoph.

Epaminondas.

Meneclides inuidens Epaminondae gloriae, suasit populo, vt pacem haberent bello potiorem. Cut Epaminondas: Fallis, inquit, ciues tuos, qui otij nomine eos ad seruitutem vocas. Pax enim bello paratur: nec eam tueri licet, nisi ciues sint ad bellum instructi. Plut.

Pomponius Atticus.

In funere matris, quam extulit nonagenariam, ipse natus annos sexaginta septem, gloriatus est, quod nun quam cum matre in gratiam redisset, nunquam cum sorore fuisset im simultate, quam prope aequalem habuit. Hanc vocem se ab ipso audisse scripsit Cornelius Nepos. Plus autem est: non redisse in gratiam: quam non fuisse in simultate. Matrem non quam offenderat: inter ipsum et sororem, etiam siquid incidit offensarum, nunquam exierunt in simultatem: quae tamen inter fratres et sorores frequenter acerrimae solent existere. Eras. lib 6. apoph.

Probus Imp.

Dixisse fertur. Breui milites necessarios non habebimus. Sperabat tantam pacem, vt nihil opus esset exercitu. Hanc mentem vtinam Deus immittat omnibus nostri seculi principibus. Flanius Vopiscus.

Philo.

* De pace, huius scite dicta sunt haec. Pax vel cum magno damno coniuncta vtilior bello. Ex recta praefectorum administratione nascitur. Maximum bonum est, et dininum: quod nullus mortalium praestare potest. Anton. sermon. de caritate et pace.

Antoninus Pius.

Adamabat illam Scipionis celebratissimam sententiam, subinde dicens, Se malle vnum seruare ciuem, quam mille hostes occidere: Panem videlicet bello praeferens: et in ipso bello sentiens hanc oportere primam esse ducis curam, vt quam minima ciuium iactura paretur victoria. Iulius Capitolinus.

Otho imp.

Cum videret aut deponendum im perium aut magna ciuium strage tuendum, statuerat sponre mori, et amicis aut militibus hortantibus, ne tam cito de belli euentu desperaret: nega uit sibi suam vitam esse tanti, vt hac de causa bellum ciuile nasceretur. Quis non miretur hunc animum in principe ethnico, eoque trigintatres anoosnato? Erasmus Rot. lib. 8. apoph.

Alphonsus.

Ludouico Podio (quo propter eius singularem diligentiam ad fidem, perpetuo fere orarore in Italia vsus est) renuntiante, pro pace, quam Venetis et Florentinis daturus esset, plus quam ducenta millia aureorum extorqueri posse, respondit, Pacem dare se, non vendere solitum esse. Panormitan. libro 3. de rebus gestis Alphonsi.

Idem.

Quum esset Valentiae, appulerunt eo loci Caroli Francorum regis legati, magnopere eum rogantes, ne peridtempus, quo rex eorum bello Britannico implicitus esset, contra se bellum aliquod suscitaret (quam maxime enim verebatur Carolus, ne Alphonsus captato tempore et occa sione, cum armis lacesseret, propterea quod ius aut titulum praetenderet in eam partem Galliae Narbonensis, quam incolae sua lingua Occiranam vocant) respondit rex: Et si certo scio, plures Narbonnensis Galliae ciuitates ad Aragoniae regnum pertinere, quas Carolus rex iampridem occupatas detineat: nihilominus tamen hoc tempore, quo illum intelligo bello superatum, et a Britannis protritum esse, nequaquam me arma contra profligatum regem sumpturum esse vobis affirmo: neque eo animo esse, vt quod maiores mei in Caroli prosperitate non petierunt, ego in eius repetam calamitate. Anton. Panor, de rebus gestis Alphonsi, et AEn. Syluius de eius dictis.

De pallore.

Diogenes.

PHysicus quidam cum Diogenem interrogasset, quam ob causam aurum palleret? Quoniam, inquit, plurimos habet sibi in sidiantes. Laer. lib. 6.

M. Cato.

Non probabat ado lescentes, qui castigati pallescerent: sicut enim rubedo bonum in ado lescente signum est, sic pallor pessimum. Plut. in Ro. apoph.

De parasitis.

De parentum amore in filios.

Socrates.

et vehementer derisus est. At ipse: Non est, inquit, vt me parentem cum filio ludentem rideas im moderatius, qui ignoras parentum in silios affectum, tacebis itaque, donec et ipse liberos genueris similia tentaturus, et fortasse magis puerilia. AEl. lib. de Var. hist.

Agesilaus.

Quum miro esset affectu erga li beros suos dicitur aliquando arundine pro equo conscensa, vna cum pueris lusisse domi. Id cum forte vi disset ex amicis quidam, rogabat, ne cut diceret quod videret priusquam ipse quoque liberorum parens esset factus. Festiue subindicans, eum lusum non esse leuitatis, sed pietatis: nec hoc quod agebat, videri posse ineptum ei, qui modo expertus esset, quam ingens sit affectus charitatis parentum erga filios. Plutarchus in Laconicis apophthegmat. et AElianus libro 12. Varia histor. Simile cum superiore Socrati attributo.

Anacharsis.

* Interrogarus qua de causa operam non daret proli, respondit, quia nimis amaturus essem liberos. Stob.

Socrates.

* Frequenter ad suos discipulos conuersus dicebat, eos qui filiis de multis opibus prospiciunt, vt autem boni et egregij euadant negligunt, simile quid ageret equos alentibus, quos belli disciplinam non docent, multum vero pabuli exhibent. Sic enim equos habituri sunt pinguiores, sed rerum, quas praestare oportebat imperitos. Nam equi laus non in corpulentia, sed in audacia peritiaque bellica sita est. Eodem modo (inquit) peccant illi qui filiis multos agros comparant, ipsosmet vero negligunt. Possessiones enim magni precij aestimationem habebuut, ipsi autem viles crunt: cum contra oporteret custodientem re possessa preciosiorem esse. Itaque siquis filium suum magni pretij hominem effecerit, quamuis paucas opes ei relinquat, multa tamen largitus est, et c. Xenoph. Haec scite dicta ostendunt qualis parentum amor erga liberos esse debeat.

Epictebus.

Isocrates.

* Liberis pudorem magis quam au rum cousulebat esse relinquendum. In admonitionibus ethicis.

Demetrius.

Cum Erasistratus Demetrio Antiochi filij mentem qua mori destinarat indicasset, simulque fassus esset, huius affectionis causam esse amorem: Demetrius, qui adolescentem vnice adamabat: per omnia multis cum lachrymis coepit obtestari, vt illius incolumitati consuleretur, cum Erasistra tus addidisset, immedicabile malum esse, quod in ipsius vxorem deperiret, hoc audito. Demetrius multo vehementius coepit obtestari, vt ob salutem filij cederet illi suam coniugem. Ista. inquit, ô pater: tibi facile di cuntur: sed aliud diceres si tua conlugem Stratonicem adamaret. Hic cum rex deos comprecaretur, vt liceret amorem filij commutare, et a me dici coniuge in suam transferre, nihil se non facturum, si modo liceret seruare filium: Erasistratus patrisdex tram amplexus, Nihil est (inquit) ô rex, in quo iam Erasistrato indigeas. Etenim cum et pater sis et maritus

et rex, optimus eris tuae familiae medicus. Non enim in coningem meam, sed in Stratonicem ruam Antiochus deperit. Post haec Demetrius edixit, vt Antiochus rex, Stratonice, quam filio cessit, regina nominaretur. Plut.

Cesetius.

Cesetius eques Ro. cum a Caesare filium abdicare iuberetur, quod is tri bunus pl. cum Marulo collega ei invidiam mouisset regni affectati: Citius, inquit: Caesar, tu mihi omnes filios meos accipies, quam ego ex his vnum domo expellam mea. Eras. lib. 6. apopht.

De parentum seueritate in filios.

Damatria.

QVum accepisset filium ita se gerere in bello, vt tali matre vide retur indignus, domum redeuntem interemit. maluit filium habere mor tuum quam bello inutilem. Qua de re hoc fertur epigramma:

Hoc facinus propius accedit ad barbaricam immanitatem, quam ad fortitudinem: vtile tamen exemplum est, ad exprobrandum vulgo matium nimiam in liberos indulgentiam, quae ob hoc ipsum saepe impotentius amanteos, quod sint nequitia corru ptissimi. Plut. in apoph. Lacaenarum.

Teleucia.

Chij exules cum Spartam venissent: multis modis Paedaretum incusabant. Eos Teleucia mater cum vocasset ad se, explorans ea quae in filio reprehensione digna essent, scripsit hunc ad modum filio, vt aut ignomi niam omnem ablueret, aut in patriam incolumis non veniret Ibidem.

Anonyms.

Filio iniuriarum postulaco: Aut erimine (inquit) fili, aut vita teipsum libera. Mater in filium seuerior, quam iudex: quae extinctum mallebat, quam cum ignominia viuum. Ibidem.

Alia.

Lacaena quaedam filium, qui in acic loco cesserat domum reuertentem occidit: moluit enim alere filium, qui in bello caeteris ignaniae exemplum esset. Plut. in apoph Lacaenarum.

Alia.

Quum accepisset quod filius peregre agens, inhoneste se gereret, scri psit illi: Malus rumor de te sparsus es: hunc tollito. aut non esto. Plut. in apoph. Lacaenarum.

Tennes.

* Is rex Tenediorum cum legem promulgasset, vt si quis adulterum deprehendisset, securi trucidaret, intellexit mox filium in hanc legem peccasse. Vn de cum rogaretur quid faciendum esset? Lege vtendum inquit: securi percutiatur. Paul. li. 10. Eras. in adagio, Tenedia bipennis: De eadem seueritate Zaleuci Locrensiserga filium ob adulterium altero oculo priuatum. vide Ciceronem li. 2. de legib. Stob. ser. 42. AElia. Var. hist. li. 2. Valer. Max. li. 6. c. 5.

Socrates.

* Obiurgationem apatre fatam, suaue medicamentum esse dicebat: plus enim, inquit, prodest quam mordet. Stobaeus.

Idem.

* Ab vxore reprehensus quod filium immorigerum et inutilem non admitteret, et cum illa subiecisset, atqui ex te est: in terram despuens, et hoc subiecit, ex me est, at non vtile. Maxi. sed. de honore parentum.

Dionysius Philos.

* Ridiculum esse dicebat, eum qui suis parceret alienos liberos castigare velle. Anton. serm. de parentibus liberorum educationem neglectim curantibus.

L. Iunius Brutus.

* Filios suos tyrannidi fauentes, comprehensos, ipsemet pro tribunali sedens interrogauit. dicens, Quid vos ad crimina haec. Vbi ter interrogati nihil responderunt, tum ad lictores conuerso vultu: Iam reliquae, inquit, vestrae partes sunt. Eorum deinde supplicia fixis oculis est intuitus. Exuit patrem, vt consulem ageret: orbusque viuere quam publicae vindictae deesse maluit. Liu. lib. 2. Valer. Maxim. l. 5. c. 8.

M. Scaurus.

* Audiens filium cum aliis ab hostium exercitu fugatis vrbem repe tere, misit qui dicerent libentius se in acie eius interfecti ossibus occursurum. quam ipsum tam deformis fugae reum visurum. Itaque, si quid modo reliquum in pectore verecundiae superesset, conspectum degener irati patris vitaret. Filius andito nuncio seipsum interfecit. Valer. Max Ibidem.

Manlius Torquatus.

Cum e Macedonia venissent legati, graues querelas deferentes de filio ejus Decio Syllano, qui eam prouinciam obtinuerat, a senatu petiit, ne quid ea de re staruerent, priusquam ipse eausam cognouisset. Cum senatus illi cognitionem detulisset, domi sedit, solutque vtrique parti per totum biduum vacauit, tertio die pronuntiauit in hanc formam: Quum Syllanum filium pecunias a sociis accepisse probatum sit, et Republica cum, et domo mea inctignum indico, protiuunsque e conspectu meo abire iubeo. Eras. Rot. lib. 6. apoph. ex Valer. Max. lib. 5. cap. 8.

A. Fuluius.

Filium ingenio, literis et forma florentem, quoniam in Catilinae castra properabat, ex itinere retractum occidit, dicens: Ego te non Catilinae aduerius patriam, sed patriae aduersus Catilinam genui. Eras. l. 6. apoph. ex eodem.

Augustus Caesar.

Par pari relatum.

Socrates.

SOcrates cum in quendam amicum vehementius esset inuectus: Nonne praestabat, inquit Plato, ô Socrates, priuatim te hominem monuisse? Et Socrates: Et tu non fecisses melius, se priuatim seorsummque monuisses? Brus. l. 5. c. 16.

Diogenes.

Midia cum impacto Diogeni colapho dixislet, tria millia tibi in men sa sunt posita. per ludibrium illi gratulans, quod pro colapho tantum numorum ex multa adipsum esset rediturum si lege ageret. At Diogenes postridie sumpto pugilum loro, eoque impacto Midiae, totidem verbis dixit: Pria millia tibi in mensa sunt posita. Laert. lib. 6. cap. 2. Bruso. lib. I. cap. 16.

Dion.

Exul, cum Preodoti Megarensis opera opus haberet, et ad aedes illius veniens, videret illum ob negotiorum

magnitudinem aegre quendam admittere, amicis ob id indignantibus, dixit: Quid hunc incusamus? Nonne et ipsi, cum Syracusis essemus? eadem faciebamus? Erasm. libr. 5. apoph.

Agathocles.

Apollonius.

Medorum rex cum ad Brachmanas philosophos Indos accessisset, essetque ibi Apollonius Tyanaeus, praeter caetera inepta, quae rex dixerat, dixit etiam Apollonio: De me dic quaeso, qualis apud Graecos est sermo? Idem, inquit A pollonius, qui apud vos de Graecis habetur. Nulla igitur, inquit rex, apud Graecos mentione sum dignus? Atego, inquit Apollonius, de te nuncium feram, vt in Olympiiste coronent. Bruson. lib. 5. cap. 16.

Hircanus.

Ptolemaeo coenante, cum vna coenaret Hircanus Iosippi silius, missus a patre ad congratulandum Ptolemaeo, ob fili) natiuitatem, proiicientibus omnibus de industria conuiuis ossa ante illius pedes, Triphon scurra: Rex, inquit, omnia Hircano anteposita ossa sunt. Ex quibus coniice, patrem eius omnem Syriam denudasse. Rideote rege, et interrogante Hir canum Cur tot ossa ante se haberet? respondit: Canes semper ossa cum carnibus deuorant: homines vero car nes comedunt, ossa iaciunt. Ibid.

Dionysius sen.

Egregium quendam citharoedum magnificis promissis ad se pellexit, iubensvt quam optime caneret. Nam quod diutius caneret, hoc plus laturum praemij. Cum ille per dies aliquot accurate cecinisser, nec quicquam da ret rex, coepit flagitare mercedem. Tum Dionysius asseuerabat, se mercedem quam pollicitus fuerat, bona fide soluisse: Quî, inquit ille, ne nummus quidem mihi datus est. At dedi, inquit Dionysius, voluptatem pro voluprate. Neque enim ego te minus delectaui spe, quam tu me cantu. Erasm. Rot. l. 5 apoph.

Pyrrbus.

Cum Pyrrhus rex falsas aduentus sui causas praetexens, Laconiam inuasisset, diripuissetque, Lacedaemoniorum legatis expostulantibus quod non indicto bello Laconiam inuasisset: Nec vos, inquit, Spartani, quod facturi estis, prius aliis denuntiatis. Plut. in vita Pyrrhi.

Antigorius.

Demetrius, cum bello nauali Ptolemaeum vicisset. misit ad patrem Antigonum quendam Aristodemum Milesium, ad nuntium referendum, qui relicta in anchoris naue, scapha in purtum delatus, multis quid noui afferret rogantibus, semper non sine magna Anrigoni solicitudine conticuit. Ingressus regiam porrigensque Antigono dexteram, alta voce inclamauit: Salue rex Antigone, pugua na uali regem vicimus Prolemaeum, Cyprumque tenemus. Exhilaratus Anti gonus: Et tu per Iouem, inquit, salue: sic enim nos torquere voluisti Milesie. Par profecto referam pari: sero enim praemio donaberis. Plut.

Cotys.

Ei qui dono miserat pardalim, vicissim dono misit leonem: malam bestiam aeque mala repensans. Plut. in apoph. reg.

Scip Nasica.

Cum ad poetam Ennium venisset, eique ab ostio quaerenti Ennium, ancilla dixisset, eum domi non esse: Nasica sensit, iilam hoc domini iussu

dicere, et illum intus esse. At cum quidam dissimulans abiit. At paucis post diebus, cum ad Nasicam venisset. Ennius, eumque a ianua quaereret, exclamatipse Nasica, se domi non esse. Tum Ennius: Quid? ego, inquit, non agnosco vocem tuam? Hîc Nasica. Nae tu es impudens: ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi: tu mihi non credis ipsi? Eras. l. 6. apoph. ex Cic. 2. de Oratore.

M. Pinarius.

Cum legem ferret annalem, dissuasor et intercessor Seruilius, Dic mihi, inquit, Pinari, Num, si contra dixero, mihi maledicturus es, vt caeterisfecisti? Facete Pinarius, vt sementem feceris, ita quoque metes, inquit. Brus. lib. 3. c. 56.

Laberius.

Cum a Caesare in senatu ascitus esset, nec a Cicerone ad concessum reciperetur, qui dicebat, Reciperem te nisi anguste sederemus, respondit Laberius: atqui solebas duabus sellis sedere, obiiciens Ciceroni, parum fir mam in rebus fidem et integritatem. Sed id quod Cicero dixit, Nisi anguste sederemus, scomma fuit in Caesarem, qui in senatum passim multos ad mittebat, vt quatuordecim gradus non caperent Brus. lib. 5. c. 16. ex Plutarch.

Diogenes gran. maticus.

Cum sabbati diebus Rhodi disputaret, Tiberium venientem vt se extra ordinem audiret, non admisit, et per seruulum suum in septimum diem vt differret admonuit. Sed hunc postea Romam profectum, ante fores salutandi eius causa astantem, nihil amplius quam vt post septimum annum rediret admonuit. Bruson. libr. 3. cap. 16.

Deparricidio.

Solon.

* INterrogatus, cur nullas poenas ad uersos eos qui patres verberassent constituisset? respondit, Quoniam, nullos tales extituros existimabam, Ant. ser de liberis parentes honorantibus.

Bessus.

* Is necauerat patrem, Quod cum diu clam fuisset, post coenans apud extraneos milites, hirundinum nidum lan cea fodit: eoque deiecto, pullos occidit. Cum dicerent autem qui aderant, Quae (malum) res te mouit vt in auiculas facinus tam dirum ederes? Non ne iam pridem hae, inquit, falso restimonio suo, quasi parentem interfecerim, infamem mefaciunt? Re ad magistrum delata, ac facinore deprehen so, Bessus supplicia pependit. Plut. de sera Numinis vindicta.

Papinianus.

Bassianus Caesar cum magna labo raret inuidia, quod fratrem occidendum curasset, eoque Papiniano praetorij praefecto, ob eximiam iuris prudentiam summae apud Romanos authoritatis negotium dedisset, vt hoc facinus apud senatum defenderet: respondit Papinianus. Multo facilius est parricidium perpetrare, quam defendere. Eras. Rot. l 8. apoph.

De parsimonia.

Socrates.

AEschinem, qui premebatur inopia, solebat admonere, vt a seipso sumeret mutuum, siue vsuram, [gap: Greek word(s)] et addit mo dum, sibirpsi subtrahendo cibaria, iux ta illud. Magnum vectigal parsimonia.

Democritus.

* Qui parci praeter modum sunt, instar apicularum, inquit, operantur, tanquam perpetuo victuri. Stob.

Idem.

* Parsimoniam et esuriem bonam esse dicebat: suo autem tempore sumptus etiam. Porro (inquit) vir bonus haec discernet. Stob.

Idem.

* Stolidos parcorum filios, vbi quid a patria illa consuetudine, tenaci et exquisita deciderint, perire diceban non secus quam qui inter gladios saltant, si vel semel aberrauerint in vnicogladio, vbi pedibusniti debebant, intereunt, Stob. ser. 16.

Idem.

* Vitam nimis parcam et sine festiuitatibus, longam viam sine diuersoriis esse dicebat. Eod. ser.

Diogenes.

Theocritus.

Multos diuites non dominos rerum suarum, sed tutores esse dicebat. Tales autem sunt, qui cum amplissimas opes possident, ad vsum vitae nequaquam conferunt. Stob. ser. 16.

Stratonicus.

Stratonicus musicus interrogatus, quinam essent in Pamphylia miserrimi? Phaselitae; inpuit: sed addebat, in toto orbe miserrimos esse Sidetas. Vtraque geos est in Pamphylia. Phaselitarum sordes prouerbio notatae sunt, Phaselitarum sacrificium: quod falsis pisciculis sacrificarent diis. Miseros dixit parcos.

Aleamenes.

Alexander.

Cum hyeme frigidoque coelo apud amicum quendam conuiuio exciperetur, videretque foculum exiguum, et ignis, pusillum: Aut ligna, inquit, inferre, aut thus, Subnotans, conuiuatorem ligois suis parcere, perinde quasi thus essent, simul satis esse ignis ad faciendum suffitum diis, at parum ad depellendum frigus. Plutarch.

Bithis parasitus.

Quum Lysimachus rex vesti ipsius curasset affigendum scorpium ligneum, aut (vt Plutarchus ait) rubetam, pulchre assimulatum vero, perturbatus resiliit. Ridentibus omnibus, vbi dolum seosit: Et ego, inquit, te vicissim terrebo rex, Quum ille dixisset, Fac: Da mihi, inquit, talentum, exprobrans regi sordes et parsimoniam. Eras. l. 6. apoph.

Gnathaena.

Quum quidam vini paulum infudisset in psycterium (id est vasculi ge nus refrigerando vino paratum) diceretque, hoc vinum sedecim annorum est: Pusillum est, inquit, pro tot annorum aetate. Hoc ipsum ascribitur Phrynae. Eras. l. 6. apoph.

Anonymus.

Seruus quidan, ab Hero Chio negotiatore profugerat. Rogatus cur fugisset? Quoniam, inquit, quum adfiut bona, mala quaerit. Solet enim he rus ille vinum mustum, primaeque suauitatis vendere, ipse interim non bibens nisi subacidum ac vapescens. Eras. l. 6.

Antiphon.

* Multos inueniri dicebat, qui praesentem vitam non viuunt, sed magna studio se parant, ceu vitam quandam aliam victuri. Intorea tempas ipsos deserit. Stob. serm. 16.

Eusebius philos.

* Virum inquit, qui magnas opes reconditas habuerit, nec aliam ob causam, quam vt reponat, conquirentem quo semper aliquid praesentibus addat, et si locupletem, nihil tamen neque sui, neque alterius vtilitatis gratia insumentem, nequaquam diuitem esse dixerim, sed custodem et alienis pecuniis comparandis natum, qui saepe numero sibi labores creet, et res nihil ad se pertinentes augeat. Stob. eo. ser.

Idem.

* Vir cui magnae sunt opes reconditae, quibus pro suo arbitrio ad res necessarias. vti non audeat, fimilis est aerario quaestori publicum thesaurum suum esse persuaso. Quantum enim ad opinionem, ex aequo vterque diues est. Vsum vero diuitiarum. qui propius est possidenti, non hîc magis quam ille habet. Eod. ser.

Anonymus.

Graeculus quidam Caesari Augusto descendenu a palatio, honorificum aliquod epigramma porrigebat, remunerationem tanti principis expectans. Verum cum id saepe frustra fecisset, nec destitutum videret Augustus epigramma bene Graecum manu sua descripsit. et Graeculo ad se venienti obuiam misit, veluti carmina carm inibus pensaturus. Grae cus acceptum legit: ac non solum voce, verum etiam vultu gestuque corporis laudauit carmen, miratusque est Deinde sellam accedens qua Caesar vehebatur, demissa inpauperem crumenam manu, pauculos obolos protulit, et Caesari obtulit, his verbis non iuxta fortunam tuam Auguste: si plus haberem, plus darem. Eras. l. 4. apoph. ex Suer.

De partis probe custodiendis.

X enophon.

XEnophontis sententia vulgo celebratur: Non tam graue esse bona non accipere, quam acceptis priuari. Stob. ser. 13.

Demosthenes.

Dicere solebat plurimos hominum parare quidem diuitias bene consulendo, nihilque contemnendo: sed non iisdem artibus ipsas conscruari posse. Stob. eod. ser.

Angustus Caes.

Deridere solebat Alexandri Macedonis dictum, qui ad consodales suos frequenter dictitabat, nihil Gbi a Philippo patre relinqui quod ageret: Nec quidem immerito derisit adolescentis stultitiam, qui non contentus erat regionibus a patre subactis, sed ipse quoque bello plures sibi parare studebat: ignorans praecipuam curam eo referendam esse, non vt mul ta possideamus, sed vt iam parta tue a mur. Non minor enim (vt ille ait) vir tus est, quam quaerere, parta tueri. Plut. in Rom. apoph.

De patientia doloris.

Bion.

AIebat magnum malum esse, non posse ferre malum: absque hoc enim nulli potest esse vita suauis. Laert. lib. 4. c. 7.

Democritus.

* Dicebat, si quae sunt perpetienda discere liceret: et non perpeti, bonum esset discere: sed si perpetienda sunt omnino, quid discere iuuat? perpeti enim necesse est. Ant. et Max. ser. de patient.

Diogenes.

multis turbaretur, Desine, inquit, et tu pertubationis indicia prae te ferte. Significans nulla re melius impro bitatem laedentium finiri. quam si qui laeditur dolorem dissimulet. Etenim qui ob id incessunt hominem, vt illum discrucient, desinent, si viderint illum nihil commoueri Laer. l. 6.

Anonymus.

Quidam cum videret Diogenem co gnomento canem in vehementi frigorestatuam aeream amplectentem, rogauit, num algeret? illo negante: Quid igitur, inquit Lacon, magni fa cies? Philosophus, gloriae mancipium, hoc ipsum existimabat magnificum, quod sic haberet corpus ad omnes iniurias luratum, vt in rigore frigidae statuae complexum ferre posset absque dolore. Id Laconi nihilo pulchrius videbatur, quam siquis in aestate simile quippiam amplecteretur, nullo suo incommodo. Plut. in Lacon.

Idem.

A dolescens quidam postquam Ze nonem aliquandiu audierat, domum reuersus, a patre rogatus, quod tandem operae pretium fecisset in philosophiae studio: Ostendam, inquit. Quum nihil aliud diceret, pater iracundus, exstimans impendium perisse, coepit flagris caedere filium. Eam parentis saeuitiam adolescens aequissimo animo tulit. Ac rursus effla gitam ti patri vt aliquot specimen profectus ederet, expectanti egregium aliquod sophisma: Hoc inquit, ephilosophia fructus retulit, vt patris iram possim commode perpeti. Erasin. l. 8. apoph. ex AEliano.

Antisthenes.

Dicebat, virtutem sibi sufficere ad felicitatem, nec vila re opus habere nisi robore Socratico, Socrates autem ad omnium rerum patientiam obduruerat. Imbecilitas vero corporis impedit frequenter vsum virtutis. Laert. lib. 6. c. I.

Anaxarchus.

Agesilaus.

Quum arderet podagrae doloribus eumque Caroeades inuisisset, atque exire tristis. Mane, inquit, Carneade, nihil enim illinc huc peruenit: ostensis pedibus et pectore Sentiens, pedes quidem dolore, sed animum dolore vacum esse Plut. in Lacon.

Idem.

Quum vero narraretur apud Age silaum malencum quempiam ac scelerosum hominem constanter pertu lisse tormenta: Vt insigniter, inquit, miser est homo, qui tolerantiam ac pa tientiam in res flagitiosas ac turpes collocet. A pud Lacae demonios admi rabilis erat malorum tolerantia: quae si suscipiatur ob res honestas: magnam promeretur laudem: si ob turpes, non sorum non meretur fortitudinis laudem, qui tolerat sed hoc miserior est vir peior, quo constantius se gesserit: [gap: Greek word(s)] enim Graece et malum sonat, et translato tono laboriosum siue ea lamitosum. Dolebat egregio duci, tantum animi robur ac naturae vim in re turpi consumptam, quam si attulisset ad res honestas magno vsui poterat esse. Reipub. Plut. in Lacon. Eras. l. I.

Anonymus.

Anonyma.

Lacaena quaedam, quum illifilius adiisset exacie, atque; ex vulnere pedis vehementer doleret: Si virtutis, in quit, memineris. ô fili, non solum non dolebis: verum etiam bono futurus es animo. At vulgus matrum solet filiorum

dolorem suis quaerimoniis et lachrymis exasperare, haec animauit ad doloris torelantiam. Plut.

AEdesius.

* Is mercaturae gratia in Graeciam a patre Cappadoce ablegatus, philosophiae dedit operam. Reuersus et a patre plagis affectus dolores tulit pa tientissime. Et quaerente patre, quid in philosophorum scholadidicisset? Hoc, inquit, vt patrisiram commode perpeti possim. Eunapius.

Dionysius Heracleotes.

Laborans ex renibus, in ipso eiulatu clamitabat, falsa esse illa, quae antea de dolore sensisset, quem cum Cleanthes discipulus eius rogaret, quaenam ratio cum de seotentia deduxisset? respondit, Quia cum tantum operae philosophiae dederim, dolorem ferre non possum. Bruson. lib. 2. cap. 28.

Philippus.

Alexander.

* Grauiter vulneratus in expugna tione vrbis Oxydracarum, chirurgos consilij inopes ac morantes insectatus ac manus admonere vulneri iubens ad amicos conuersus dicebat, Nemo sit ne mei quidem causa meticulosus. Nemini probo non formidare me mortem, si meas vos formidatis. Plutarch. libr. 2. de fortuna Alexan.

C. Marius

Cum in vtroque crure varices haberet, nullis vinculis alligatus; praebuit sese seoandum: ac nec suspirio emisso, nec adductis superciliis, chi rurgi curationem pertulit. Caererum cum medicus ad alteram crus transi ret secandum, vetuit, dicens curationem non esse tanto diguam cruciatu. Plut. in Rom. apopht.

Possidonius.

Pompeius e Syria Rhodum veniens, Possidonium quamuis aegrum reuisere voluit. data acceptaque salute, dum dixisset Pompeius se grauiter ferie, quod eum non posset audire. Tu vero, inquit, potes neque committam vt dolor corpotis efficiat, vt tantus vir frustra ad me venerit. Cum vero inter narrandum quasi faces ei doloris admouerentur, saepe dixisse fertur: Nihil agis dolor, quamuis sis molestus nunquam te tamen esse confitebor. malum. Brus. l. 2. c. I.

Burus.

Nero in magna eratinuidia, quod Burum principem virum crederetur occidisse, veneno faucib. illito, quasi remedium adhiberetur. Ad hunc cum Nero visendi gratia venisset, auersatus est illum Burus, cui scelus iam erat intellectum: multaque percontenti nihil aliud respondit, quam, Ego bene me habeo. Mira etiam in moriente lenitas. Sueton.

Lygus.

* Haec mulier, memoria inter multas dignissima, quam metu militum filium occultasset, et illi percruciatus inter rogarent vbinam occuluisset? vterum ostendens respondit, Ibi latet, nec vl lis tormentiscogi potuit, vt constantiam vocis egregiae mutaret, Corn. Tacit.

Anonymus.

* Proprium esse insignis stultiae dicebat dolores et aduersas res parui facere et nolle quum accidunt pati. Ant. ser. de non patientib. etc.

Depatientia iniuriae.

Pythagoras.

* MAgna peritia cum praeditum esse dicebat, qui aliorum imperitiam ferre posset. Stob. ser. 19.

Lycurgus.

* A ciue quopiam iuuene altero oculorum orbatus, illum a populo accepit, vt quo liberet modo puniret. Quod minime fecit, sed optime institutum, bonique viri moribus prae ditum, in theatrum produxit. Spartanis rem mirantib. dixit, Istum aorehac iniurium et violentum, qualem a vobis accept, iam frugi et popularem restituo. Plut.

Zenon Eleates.

Conuiciis lacessitus cum incandesceret, reprehensus, quod philosophus verbis improborum commoueretur. Si conuicia, inquit, aequo animo suscipio, an ne laudis particeps ero? Lapidis et trunci est, inter laudem et vituperium nullum plane habere discrimen. At philosophi, ita commoueri, vt nihilominus ab honestatis tramite non recedat. Laer. l. 9. c. 5.

Idem.

Cuidam percontanti, quo pacto esset affectus erga conuicia? Perinde, inquit, atque si legatus absque responso dimittatur, significans, eos qui non habent quod respondeant, ad conuicia solere confugere: eamque non pluris oportere fieri, quam si nihil esset responsum. Laer. li. 7. c. I.

Pisistratus.

* Memoriae proditur, cum multa in crudelitatem eius ebrius conuiua dixisset, nec deessent qui vellent ei manus commodare, et alius hinc, alias illinc faces subderent, eum placido animo tulisse, et hoc irritantib. respondisse, non magis illi se succensere, quam si quis obligatis oculis in se occurrisset. Senec lib. 3. de ira. c. II.

Plato.

* Quodam ei maledicente: Perge, inquit, maledicere, vt qui bene nunquam didiceris. Stob. ser. de Patientia.

Aristippus.

* Contumeliis a quodam petitus dixit: Penes te est malediecre: penes me autem recte audire. Sto. eod. ser.

Demosthenes

* A quodam conuiciis lacessitus: nolim, tecum, dixit, in hoc genus certaminis descendere, in quo qui vincitur ipso victore est melior. Stob. ibi.

Dion philosophus.

* Eum e conuiuio redeuntem, quidam maledictus insectabatur, nullas non blasphemias eructans, tacenti et iam domum ingressuro dixit conuiciator, Nihil vero respondes? Cui Dion, Ne gry quidem. Plut. et Stob.

Philipus.

Aiebat, se his qui in Republica Atheniensium administranda primores essent, plurimam habere gratiam, quod suis conuiciis efficerent, vt ipse tum oratione, tum moribus euaderet melior: Dum conar, inquit, illos dictis pariter ac factis mendacij conuincere. O vere philosophicum principis animum, qui nouit etiam ex inimicis capere vtilitatem: nec quod vulgus solet, hoc tantum spectare, vt maledicos afficeret malo, sed vt ipse minas malus redderetur, illorum maledictis admonitus. Plut. in apoph.

Nestor.

Aliquid concedendum est virisfortibus, deque Republica bene meritis: et benepenSat liuguaevitium, qui factisegregiusest. Eraf l. apoph. Fabtut Vjdxmtts. Quoniam cum Annibale confllgercdetrcctabatjSed mora copiasillius et peeuoiarum et commeatus egentes attenuabat, fequens illum

Aliquid concedendum est viris fortibus, demque Republica bene meritis: et bene pensat linguae vitium, qui factis egregius est. Eras 6. apoph.

Fabius Maximus.

Quoniam cum Annibale cofligere detrectabat, sed mora copias illius et pecuniarum et commeatus egentes attenuabat, sequens illum

per aspera montuo saque, ac subinde obiter sese opponens, a nonnullis per ludibrium dicebatur, Annibalis paedagogus, hoc conuicio nihil commotes, pergebat suum institutum sequi, dicens a pud amicos: Qui dicteria conuiciaque metuat, eum sibi videri timidiorem his qui fugiunt hostes. Sensit, hoc turpius esse timiditatis vitium, quo leuius est perieulum. Nihil autem leuius dictis: quae qui formidat, quo modo sustinebit impetum hostium? Plutare in Rom. apoph.

L. Sylla.

Cum dictaturam praestantissimam dignitatum omnium deposuisset, vt eorum quae fecisset, si quis exigeret, reddere orationem sciret: ab adolescente quodam conuiciis lacessitus, dixisse fertur, Adolescens is docebit, ne quis deinceps Dictaturam sponte ponat. Tanta patientia, adolescentis insolentiam pertulit. Plut. Appianus, et Cuspinianus in Coss.

Tiberius Caes.

Laudatur in hoc potissimum Tiberius Caesar, quod honores sibi delatos semper recusauerit, adulatores suffugerit, conuiciamque patienter concoxerit, dicens in libera ciuitate liberas etiam linguas esse debere. Suetonius.

Titus Vespasianus.

Cum de crimine impietatis nunquam cognouisset, neque aliis vt cognoscerent permitteret: Nemo, inquit, inturia me afficere, aut insequi contumelia potest, proptere a quod nihil ago quod reprehendi mereatur. Ea vero quae falso de me dicuntur, prorsus negligo. Porro principes, qui mortem cum vita commutarunt. ipsi se, si vero heroes sunt, aut si quicquam possunt, vlciscerentur, si quis eis iniuriam faciat. Xiphilinus in eius vita.

Cass. Seuerus.

Quum obiurgaretur a praetore, quod eius aduocati L. Vario Epicureo Caesaris amico conuicium fecissent: Nescio, inquit, qui conuiciati sint, et puto Stoicos fuisse. huc alludens, quod inter Epicureos et Stoicos maximum dissidium est. Nam Epicurei felicitatem hominis voluptate metiuntur. Stoici praeter honestum nihil ducunt in bonis. Eras. lib. 6. apoph.

Alexander Imp.

Alexander Romanorum post interfectum Antoninum imperator, cum audisset Barbaros magno cum exercitu aduentare, vt Romanum inuaderent imperium: Decet, inquit, viros fortes atque moderatos optima quidem optare, sed ferre quaecunque incidant. Vt enim is qui prior lacessit, ipse sibi iniurius videtur: ita qui propulsat iniuriam, confidentior ex conscientia fit, atque ex iustitia spem bonam mutuatur. Horodianus lib. 6.

De patriae obscuritate.

Anacharsic.

EXprobranti cuidam Artico, quod natus esset in Scythia: Mihi, inquit, probro est patria, tu patriae. Egregie inculpatus est: cui nihil potest obiici praeter patriam. At quemadmodum laudi est, apud barbaros natum, Graecorum disciplinas scire: ita turpe est, apud Graecos natum, ad Barbarorum mores degenerasse. Laer. lib. I. cap. 6.

Antisthenes.

Cum Antistheni quidam obiecisset, quod matrem haberet Phrygiam: Et deorum, inquit, mater e Phrygia est. Ridiculum arbitrans, cuiquam probro dari patria, quum in damnatissimis regionibus interdum nascantur omnium felicissima ingenia. Laert. lib. 6. cap. I.

Aristeteles.

Cuidam glorianti, quod esset ortus magna celebrique ciuitate, dicebat hoc nihil referre: sed, an celebri patria dignus esset. Laert. libro 5. cap. 5.

Themistocles.

Seriphius quidam quum patriae gloriam Themistocli obiecisset, di ceretque eum nequaquam sua, sed patriae gloria splendorem assecutum: Non hercule, inquit Themistocles, si ego Seriphius essem, ignobilis essem: nec si tu A theniensis, clarus vnquam fuisses. Cicero in Catone Maiore Plut.

De patria, quae forti viro est vbique.

Socrates.

ROgatus, cuiatem se esse diceret? mundanum se esse pronun tiauit, totius enim mundi se incolam et ciuem arbitrabatur. Cicero lib. 5. Tuse. quaesi

Idem.

*Communem omnium hominum patriam dicebat esse ipsum mundum. Musonius, apud Stob serm. 38.

Diogenes.

Interro gatus a quodam, cuias esset? respondit [gap: Greek word(s)] id est, ciuis mundi significans, forti viro omne solum esse patriam, Laert, lib. 6.

Solon.

Anacharsidem Hermippus scribit mox, vt Athenas venerat, adisse Solonis aedes. Percontanti famulo, quis et vnde? iussisse, renuntiaret adesse Anacharsidem: qui et Solonem videre, et si fieri posset, etiam hospes fieri cuperer. Solon per puerum respondit, in patria solere fieri hospites, significans, inter Graecos et Scythas nou esse ius hospitij. Ad haec verba, quibus abigebatur Anacharsis, perinde quasi iussus esset introire, ingressus est ad Solonem, dicens se iam esse in patria, et aequum esse vt hospitio iungerentur. Huius responsi dexteritate delectatus Solon, lubens recepit hominem ad intimam familiaritatem. ex primo statim sermone deprehendens animum philosophicum, qui iudicaret esse patriam, vbicunque bene est homini. Ciues enim mundi sumus omnes. Laerr. lib. I. cap. 9.

Teucer.

Audiens quosdam de patriae dulcedine disserens: Patria est (ait) vbicunque est bene. Sunt enim multi patria exclusi, ac in exilium missi, qui apud exteros multo felicius viuunt, quam si assidue apud lares paternos essent. Meminit huius dicti Cicer. lib. 5. Tusc. quaest.

Philemon.

* Cum aliquando vertisset solum, quidam occurrentes ei dixerunt, heus Philemon, an bene tibi successit? Vos quidem, inquit, non putatis, non recte rem contemplati. Atqui ego bonus semper perseuero. Stob. serm. 38.

Ariste.

* Natura, inquit, patriam nullam cuiquam fecit, vt neque domum, neque agrum. ne que aerariam, neque medicam officinam: sed fit, aut potius

hominatur horum vnumquodque quouis tempore ab eo qui possidet et vti tur. Plut. lib. de exilio.

De patriae amore.

Pythageras.

INterrogatus, quomodo oporteat se gerere erga patriam ingratam? Vt erga matrem, respondit Stob. ser 37. ex Platonis Critone.

Solon.

Postquam vidit rerum summam esse penes Pisistratum, arma deposuit ante curiam, dicens: O patria, tibi et dictis et factis sum opitulatus. Hoc pacto restatus, sibi non defuisse voluntatem consulendi Reipublicae in AEgyptum nauigauit. Laert. lib. x. Plut. in Solon.

Buris et Spartis.

Sponte profecti sunt ad Xerxem regem Persarum, daturi poenas quas Lacedae monij iuxta oraculum pendere debebant, eo quod oratore a Persa missos occidissent. Hi quum veoissent ad Xerxem, iusserunt vt ipsos quocunque modo videretur interficeret pro Lacedaemoniis. Cumque rex admiratus et pietatem in patriam, et animorum fortitudinem, liberasset illos a poena, peteretque vt apud se manerent: Quî possumus, inquiunt. hîc viuere relicta patria, patrissque legibus ac viris, quorum gratia tantum iter suscepimus morituri? Herod. libro 7. Plut. in Lacon. Stob. ser. 37.

Hierocles.

* Est, inquit patria velut alter qui dam Deus, et primus maximusque parens. Quare qui nomen ei imposuit a reipsa, non temere patriam nominauit, vocabulo quide a patre deducto, pronuntiato tamen foeminina terminatione, vt ex vtroque parente mixtum esset. Atque haec ratio insinuat patriam vnam ex aequo vt vtruque parentem colendum esse, etc. Stob. serm. 37.

Anonymus.

Lacon in bello captus, cum sub hasta veniret, ac praeco diceret, Laconem vendo: obturauir illi os. Captiuum (inquit) praedica te vendere. Suam conditionem aequo animo tulit, ipatriae ignominiam ferre non potuit in auctione traducenda. Plutarch in Lacon.

Demosthenes.

Quum ab Areopagitis damnatus, elapsus e carcere fugeret, et haud procul ab vrbe obuios habuisset aliquot diuersae factionis homines, primum abdere sese voluit, sed quum illi nominatim Demosthenem appel lantes, iuberent esse bono animo, et viaticum insuper offerrent, grauiter ingemuit, dicens, Quî possum hanc vrbem relinquere, iu qua tales habeo inimicos, quales amicos via in alia sum inuenturus? Plut.

Aristides.

Phocien.

Cum iam poculum veneno temperatum praeberetur, interrogatus est a quodam, num quid filio suo, qui aderat, praecipere vellet? Ego, inquit mi fili, te obnixe rogo, ne quid ob iniuriam mihi nuc factam Atheniensibus male velis, qui insontem me damnarunt. Maluit vir prudentissimus in patriam, quam in patrem, pietatem seruare filium. Plutarch. in apoph.

Aristides.

nibus, Deos comprecatus est, vt sic res Atheniensium prosperarent, vt illis Aristides nunquam veniret in mentem. Tanta fuit in viro isto pietas in patriam, cui etiam post dira sua fata incolumitatem precabatur Plut. in vita Aristidis.

Timotheus imperat.

Cum audisset vnum ex collegis dicentem, An putas, o Timothee, gratam nobis futuram patriam? Modo nos (respondit) patriae dignas referre gratias queamus. Stobaeus ser mon. 37.

Thrasybulus.

Quum vellet parua manu triginta Atheniensium tyrannos confodere, dicenti cuidam, Quantas Athenae libertatem assecutae gratias illi essent habiturae? Dij, inquit, faciant, vt quanta ipse illis debeo, videar retulisse. Erasmus libro 6. apophthegmat.

Cotys rex Thraciae.

Vbi cognouit, quod Athenienses honoris gratia ciuem ipsum sua: ciuitatis declarassent, pro auxilio quod illis aduersus Dorienses impenderat, gratiam reponere studentes: Per louem, inquit, et ego illis vicissim meae gentis ius dabo. Sentiens, nihilominus honorificum esse, Thracem, quam Atheniensem appellari. Erasmus libro quioto apoph.

Sertorius.

Saepe victor, ad Pompeium Metellumque misit, offerens se paratum redire in vrbem, si sibi permitteretur: dixitque malle se Romae ignobilissmum ciuem, quam exulem omnium aliarum ciuitatum imperatorem nominari. Plut in Sertorio.

De patria fortiter propugnanda.

Demosthenes.

DEmosthenes quum exularet in Arcadia, Pytheansque pro Mace donibus dixisset, Vt domum in quam lac venale importatur, aliquid habere mali suspicamur: ita ciuitatem esse morbidam, ad quam mitteretur Atheniensium legatio: Demosthenes eam sententiam ita retorsit, vt lac pro sanitate aegrotantium impor tatur, ita Athenienses pro salute ciuitatum adesse dicens. Id vbi resciuit populus Atheniensium, protinus illum ab exilio reuocaruut. Plut. in vi ta Demosth.

Leo Byzantius.

Leo Byzantins quum a ciuibus accusaretur, adhortantibus nonnullis vt ad hostes confugeret, in concionem prodiens: Ego, inquit, a vobis ciues mei, quam vobiscum interfici malo. Eras. lib. 6. apoph.

Agesilaus.

Interrogatus; cur Spartanorum Respub. prae caeteris floreret? Quoniam, inquit, plus caeteris in eo se exercent ciues, vt pariter et imperare, et parere sciant. Quae duae res concludunt seditiones, et tuentur concor diam. Plut. in Lacon.

Idem.

Ei ostendebat quidam ciuitatis cuiusdam muros bene tutos, valideque extructos, cumque rogasset, viderenturne pulchri? Pulchri, inquit, per Iouem: verum apparet in hoc paratos, vt mulieres inhabitent, non viri. Sentiens, non aliis moenibus rectius com muniri ciuitatem, quam strenuis ciuibus, Plut. in Lacon.

idem.

Interrogatus, cur Sparta moenibus cincta non esset? ciues armatos ostendit, innuens, eam demum ciuitatem munitam esse, in qua ciues de fortitudine certarent. Plut in Lacon.

idem.

Alius quidam cum eundem interrogasset illud ipsum: Non saxis. aut lignis, non moemibus et vallis ciuitatem, sed ciuitim fortitudine muniri, respondit. Plut. in Lacon. apoph.

Antalerdas

Muros Spartae dicebat iuuenes esse Spartanos: fines autem Spartanae ditionis. esse lancearum cuspides. Sentiens ciuitatem non egere moenibus, quae iuuentutem alat bellis idoncam: et cousque porrigi ditiouem Lacedaemoniorum, quousque pertingerent armis. Significans, virtute, non dolis aut pecunta propagadum imperium. Plut. in Lacon.

Polycratidas.

Cum caeteris missus orator ad duces regios, quum ab his interrogaretur. vt rum priuatim venissent, an publice missi? Si impetramus, inquit, pu blice, fin minus, priuatim. Vox pij candoris in parriam index. Si cessislet ex sententia legatio, gloriam volebat Reipublicae caedere: sin minus, ignominiam repulsae ad patriam non pertinere. Plut. in Lacon.

Asticratidas.

Postquam Agis superatus est apud Megalopolin in praelio aduei sus An tigonum, cuidam dicenti. Quid nunc facturi estis Lacedaemonij? an Macedonibus seruiruri? Quid tandem, inquit. num Antigonus vetare potest, quo, mious in pugna pro patria mortem oppetamus? Generosa vox. sentiens libertarem vrbis esse ita chariorem: nec turpiter occumbere, quipro patria pugnaus moritur. Plut. in Lacon. apoph.

Cum ad Thermopylas proficisceretur. cum Persis conflictaturus, vxori Gorgoni roganti, si quid ipsi mandaret? Vt bonis, inquit, nubas, bonosque liberos parias Haec vox testabotur, illum animo praesagisse interitum, nec hac praesensione deterritus est ab expeditione: pulcherrimum esse ducens, pro patria pugnantem occumbere. Plut. in Lacon.

Brasidas.

Contra Ephoros bellum patriae nomine cum susiperet ciuibus hunc in modum scripsit. Quicquid malorum erit in bello prostigabo, aut pro patria inoriar. Verum cu multa iam egrega facinora pro patria edidisset et Graecos Thraciam incolentes libe rasset, fortiter occubuit. Cuius deinde mors cum Archileonidae matri nuntiaretur, interrogauit nil prius, quam, An fortiter filius occubuisset? Thracibus autem eius virtutem laudantibus, eius mortem non tantum aequo animo tulit, sed probauit ettam: quia pro salute patriae interfectus esset. Plut. in Lacon.

Theoponpus

Ad Theopompum cum quidam dixisset, ideo seruari Spartanorum Rempubl quod reges secrent imperare: lino porius, ait, quod ciues sciunt parêre. Multum quidem unomenti habet principisinregriras: Sed multo plusciuium rectaiufhtutio. Plut. in Lacon. apoph.

Callicratidas.

Anonjma.

Lacaena, cum filium in praelium misisset, et interfectum audiuisset: Idcirco, inquit, genueram, vt esset

Alia.

Quaedam alia filium ad se venientem conspicata, percontata est quid ageret patria, is cum respondisset, Periere omnes: laterem coniccit in illum, occiditque, dicens: Te igitur nobis miferere mali nuntium? Vita pu tauit indignum, qui cum suis perire non sustiuuisset. Plut. in apoph Lacae narum.

Alia.

Lacaena quaedam filios. quos habebat, quinque in bellum emissos, ante suburbiu stabat expectans. quis esset belli exitus. Vt acccssit quispiam nuntians, filios illius omnes occubuisse: Non istud percontabar. ignauum mancipium, sed quid ageret patria? Is cum respondisset, a patria stetisse victoriam. Libenter igitur, inquit, accipio filiorum interitum. Egregia mulier, priuatum in liberos affectum publicae in patriam pietati posthabuit. Plutar. Lacon.

Themistocles.

Cum Eorybiadi non persuaderet, vt in angustiis committeret nauale praelium, clam ad barbarum misit, qui illum hortaretur, ne formidaret Graecos fugam adoroantes Persuasus rex, praelio superatus est: nimirum pugna commissa loco Graecis commodissimo. Post haec denuo misit ad illum, qui monerenr, vt quam posse ocyffime fugerer ad Hellespontum, Graecos enim de soluendo ponte cogitare. haec callide, quo, cum hoc ageret, vt Graecos seruaret, regis inco lumitati prospicere videretur. Hoc ingenio Graecum a barbaris liberauit non minore gloria. quam Milriades retulerat ex Marathonia victoria. Plut. in apoph.

P. AEmylius.

Paulus AEmilius ex quatuor liberis masculis quos susoeperat, duos antea dederat in adoptionem. Ex duobos autem qui remanserant in familia, alter quinque ante triumphum diebus interiit, annos natus quatuor decim: alter, quinto post actum triumphum die, annos daps duodccim. Ob id populo luctum ac moerorem cum illo agente, ipse prodiens ad mul titudinem, dixit: Se polt tam continuos rerum fuccesses aliquid magni mali a fortuna expectasse: nunc vero de patriae incolumitate securum esse factum, nihilque timere periculi, postcaquam fortuna prospere gestarum rerum in uidiam in suam domum impingente, ipse pro omnibus dependisset. Plut. in apoph.

Pomponius.

Multis vulneribus in bello acceptis cum ad Mithridatem adductus, ab eo quaereretur, an, si curaret eum, vellet sibi esse amicus?Si tu, inquit, Romanis amicus fueris, me quoque amicum habebis. Eras. 6. apoph.

Anonymus

Sylla cum Praeneste oppidum armis cepisset, decreuissetque, quicquid erit ciuium trucidare, hospitem suum iussit excipi. hoc beneficio penfare volens hospitij communicati gratiam. Atille contra libere Nolo, inquit, patriae meae extinctori debere vitam, simulque turbae ciuium sese admiscuir, et cum illis trucidatus est. Plut. in Sylla.

Sthenm.

Pompeius Magnus Mamertinos, quod bostium partibus adhaesissent, vniuersos interficere statuerat. At Sthenius, eius ciuitatis princeps, Pompeium adiit his verbis: Non aequum facis Pompei, qui propter

vhum noxium, multos innoxios occidere paras. Atqui ego ipse sum ille, qui et amicis persuasi, et inimicos coegi Marianas sequi partes. Hic Pom peius viri fortem animum admiratus dixit se ignoscere Mamertinis, a tali persuasus viro, qui patriam suae ipsius vicae antetulerit. simul et ciuitatem et Sthenium liberauit. Plutar. in Rom. apoph.

Pompeius.

Cum ingens rei frumentariae Romae esset penuria, Pompeius titulo quidem annonae procurator, re autem vera maris terraeque dominus decsaratus, in A fricam, Sardiniam ac Siciliam nauigauit: multaque frumenti vi collecta, properabat ire Romam: verum cum ingenti tempestate oborta naucleri detrectarent nauigationem ipse primus nauim ingressus, iussit anchoras tolli, clamans: Vt nauigemus, vrget necessita: vt viuamus, oon vrget. Significans, patriae periclitantis babendam rationem potius quam priuatae incolumitatis. Siquidem rei publ. subleuandae curis immori, pulchrum est: at patriam in extremo discrimine nostra cessatione descri, tur pissimum est. Plut in apoph.

Alpho sus.

Interrogatus, quos e ciuibus suis haberet charistimos? Qui magis, inquit. pro ine metuunt, quam me. Sensit, illos reuera amandos esse ciues, qui priueipem magis amant, quam timent. Si amant, nibil erit tam arduum, nihil tam difficile, quod principis causa subire non cupiant: Si timent, aut cum insidiatoribus coniurant, aut ipsi in eius perniciem coniurant. ras. 1. 8. apoph.

Mi hacl Maurocenus.

* Ex Syria, vbi amplissimas opes, comparat, in Rhodum insulam appellens, vbi accepit Venetos Genuensi bello Clodia accepta, in summo positos esse discrimine, neque vllam eius seruandae spem superasse. multis adhortantibus, vt mercibus diuenditis, et thesauro conslato alio se reciperet? Ergone. inquit. tam graue facinus et scelus hoc tempore ausim, vtdesim patriae tam grauiter laboranti? Quin diuendam omnia, et quicquid inde conflauero pecuniae, id totum in patriae saiutem impendam. Ergo vbi Venetias venit. in curia pecuniis Connibus profusis, merito Andreae Contareno duci subrogatus est. Egnatius lib. 6. cap. 5.

De patriae neglectu.

Crates

ALexandro percontanti, num cuperet restitui patriam suam? Quid opus est. inquit: Fortassis eam alius Alexander restitutam diruet. Laert. lib. 6. c. 5.

De impietate in patriam.

Agis Archid. F.

NIhil illis plane fidendum esse dixit, qui in natale solum et patriam impij essent. Plut. in Lacon. apoph.

Catilina.

Quum M. Tullius in senatu dixisset, nicendium a Catilina excitatun: Sentio. inquit Catilina, idque si aqua non potuero ruina extinguam. Vox non hominis, sed furiae. Eras. 6. apoph.

Tiberim.

patriae solum, sed totius etiam orbis interitum optaret. Saepe enim dixisse fertur. Me mortuo terra miscea tur incendio: et Priamum fuisse fortuoatissimum, quod ei cum patria et regno perirelicuisset. Dion in Tiberio.

Nero.

De patriae impietate in suos.

Pausanias Cleombroti F.

OVum Delij de insula cum Atheniensibus haberent controuersiam, atque inter caetera dicerent, quod ex more regionis neque mulie res in insula parerent, neque mortui sepelirentur: Quomodo, igitur, ioquit, haec insula erit vobis patria, in qua neque fuit quisquam vestru, nec fu turus est. Argute notauit ineptam Deliorum consuetudinem, qui suos in patria, neque nasci sinerent viuos, nec humari mortuos: quum vt mu lier, ita nec regio mater sit, nisi gignat. Alienum autem sit amaterna pietate, nolle sepeliri quos genuit. Plut. inLacon.

Anachasis

Theodorus Atheus.

Idem.

Eundem quum rex Lysimachus interrogasset, num e patria excidisset per inuidiam ciuium, respondisse ferunr, Nihil ininus, sed proprer excellentiam ing enij, quod non capiebat patria. Sicut enim Semele ssaccho grauida, cum non potuissetperferre vierum, Iupiter eam miseratus abortiuum ambussit et inter deos retulit, Sic cum patria mea minor esset, quam vt caperer philosophum, bonus quispiam siue Deus, siue genius, Athenas in locum for tunatiorem commodioremque me tianstulit. Philo, lib. quod sapiens sit liber.

De patronis.

Phocion.

PHocion, quum a suis reprehenderetur, quod hominem improbum in iudicio defendisset: At nemo bonus, inquit, pan ocinio indiget. Plut.

Anonymus.

Siculo cuidam Scipio praetor patronum causae dederat hospite suum, hominem nobilem, sed egiegie stultum. Hic Siculus: Quaeso, inquit, praetor aduersario meo da hunc patronum, illum mihi neminem dederis Sentiens, illum tam insigniter stultum. vt illo diuersam partem adiuuante posset etiam nullo patrocinante vincere. Brus. l. 5. c. 18.

Idem.

Veteranus ob diem sibidictam periclitans accessit in pub lico ad Augustum, rogauitque vt sibi patronus et defensor assisteret. Ille aduocatu ex comitatu sine mora dedit, commendauitque ei litigatorem. Quo vifo, exclamauit ingenti voce veteranus. At non ego Caesar pericli: ante te in bello Actuco vicarium quaesiui, sed pro te ipse pug naui detexitque impressas cicatrices: quibus visis, erubuit Caesar, venitque ipse in a duocationem. Brus. l. 5. c. 1.

Figulus imiscon.

Postridie eius diei quo consulatus repulsam acceperat, quum multi ad eum consulendi gratia venissent, omnes inconsultos dimisit, dicens:

Omnes consulere scitis, consulem facere nelcitis. Brusonius libro quinto captie 18.

Granius

Cum patrono malo, qui vocem in dicendo obtuderat, suaderet, vt mulsum frigidum biberet, simulac domum rediisset, Perdam vocem, id si fecero, cum patronus dixisset, vrhanissime Granius respondit, Melius est. inquiens. vt vocem perdas, quam reum. Brus. l. 5. c. 18.

De paupertate.

Democritus.

AVdiens quendam de paupetate sua conquerentem: Si non multa, inquit, desideres, pauca tibi multa videbuntur. Desiderium enim contractum, paupertatem diuitiis aequipollenteim reddet. Anton. in Mellissa. part. I serum. 33.

Idem.

Dicere solebat, pauperis conditionem diuitiis multo beatiorem esse. Pauperes quippe maximis malis non infestantur, vt insidiis inuidia et odio, quibus diuires expositi suntquotidie, Anton. in Melissa. part. I. serm. 33.

Socrates.

Ab Archelao vocatus, vtqui ipsum ditare vellet, ei renuntiari lussir. Quod fjrinae choenices quatuor obolo venirent Athenis, et fontes aquam funderent Nam si res meae dicebat mihi non sufficiunt, at ego ipsis sufficio, et sic etiam ipsae mihi. Stobaerus serm. 95. ex ArrianisScriptis recitat. 1

idem.

* Paupertatem aiebat esse [gap: Greek word(s)] id est, paruam temperantiam. Stobaeus.

Idem.

* Charmidi de paupertare no ceoquerenti dixit, Recte facis, est entin res gratinsa paupertas, minime inuidiosa, et de ea acquirenda minime certatur, sed licer incustodita seruatur, et neglecta augetur. Stob.

Aristides.

Aristdes ille iustus. cuumd iues cum dam paupertatem ei birceret, dixit: Mihi quidem nihil adferet mali paupertas, tibi verô diuitrae non paucas perturbationes. Antou. in Meliss. part. I. ser. 33.

Epicurus.

* Paupertatem ad legem naturae compositam dicebat summas esse diuitias. Senec epist. 27.

Sextus.

* Paupertatem ferre non cuiusuis, sed sapientis esse dicebat. Anton. ser. de egenis.

Ditgenes.

Desertus ab omnibus hominibus, solus relinquebatur, cum neque propter egestatem ipse quenquam reciperet, neque ipsum hospitio quisquam acciperet. Omnibus enim inuisa erae eius in reprehendendo acrimonia, deinde in agendo loquendoque acer bitas. Proinde tristitia plenus, summas foliorum extremitates manducabat Illae enim suppetebant, quominus fameperiret. Mus vero accedens, decidentibus frustulis vescebatur. Diogenes igitur, cum diligenter rem inspectasset, subridens, anima recepto: Mus hic, inquit, nihil indiget Atheniensium lautitia. Et quid tu. ô Diogenes, aegre fers, te cum Atheniensibus non coenare i AElianus l. 13. Var. hist.

Idem.

Cum Diogeni paupertas a quodam vitio daretur: Infelix, respondit, quid ais? At ego neminem vidi tyrannidem gerere propter paupertatem, omnes vero propter diuitias. Stob. ser. 95.

* Anaximenis seruos conspicatus multa vasa ferentes, cuius ea essent interrogauit. Cum autem illi Anaximenis esse respondissent, An non pudet eum, inquit, tam multa habere cum seipsum non habeant? Max. ser. de diuitiis et paupertate.

Idem.

Idem paupertatem appellabat vir tutem [gap: Greek word(s)] . Id est, quae per se discitur. Diuitibus opus est multis praeceptis, vt frugaliter viuant, vt cor pus exerceant laboribus de corporis ambitioso cultu delectuntur, etc. omnia autem docet paupertas. Stob. serm. 95.

Idem.

Solitus est ioco dicere sibi tragicas execrationes occurrisse, quod esset [gap: Greek word(s)] , id est, domo, ciuitate, patriaque carens, pauper et erro. Laer. lib. 6. Alludens ad locum aliquem e tragoediis. De Oedipi execrationibus vide in Chiliadibus Erasmi.

Idem.

Paupertatem dicebat esse subsidium ad philosophiam. Nam quae philosophia verbis persuadere cona tur, ea paupertatem reipsa cogere. Stob. ser. 93.

Arcesilaus.

* Paupertatem aiebat asperam quidem esse, quemadmodum et Ithacam, sed bonam prolis nutricem, vt quae assuefaciat frugalitati et abstinentiae, et in vnuiuesum efficax virtutis gymnasium sit. Stob. ser. de laude paupertatis.

Hypsaus.

* Animae timiditati medendum esse dicebat, tunc, inquit, non metues paupertatem. Stob. eod. ser.

Idem.

Non paupertatem sed iniustitiam fugiendam esse dicebat. Nullus enim quod pauper esset, sed quia iniustus, supplicio affectus est. Neque vitam lau dabilem aliquis degit, quatenus diues, sed quatenus iussus. Stob in comparat. paupertatis et diuitiarum.

Ariston.

Aristoteles.

Paupertatem dicebat multis rebus indigere, auaritiam autem omnibus. Auton. par. 1. ser. 33. Meliss.

Idem.

* Si non multa, inquit, concupiscas, pauca etiam multa videbuntur: exigua enim appetentia paupurtatem opulentiae parem efficit. Max. ser. de diuit. et paupertate.

X enophon.

Paupertatem per se doctam philosophiam esse dicebat: quae enim haec verbo suadet, illa opere cogit. eo. ser.

Aristonymus.

Vitam pauperum similem esse dicebat nauigationi iuxta littus: diuitum autem ei quae in profundo pelago fit. Illis enim facile est funem eiicere, ap pellere, et nauim extrahere: diuitibus non item. Stob. in compar. paupertatis et diuitiarum.

Ephiales.

Cuidam ei paupertatem exprobranti, Cur non inquit, etiam alterum dicis, quod iustitiam colam? Ostendit autem vir sapientissimus, pau pertatem, etiamsi multarum

Apollonius.

Solitus est dicere paupertatem secundum naturam nequaquam turpem esse: turpi autem de causa pauperem esse dedecus et flagitium esse indignissimum. Anton. par. 1. ser. 33. Melissae. Alij sicreferunt. Eam paupertatem qua; secundum naturam esset, non turpem fore: illam autem quae propter turpem causam accidit, infamiam inurere hominibus. Stob. ser. 93.

Lycurgus.

Lycurgus, percontantiquam ob rem hostium caesorum cadauera spoliare vetuisset: Ne, inquit, dum spoliis incumbunt, pugnam negligant, sed paupertatem vna cum ordine seruent. Vt vir ille sapiens vbique ciuibus suis metuit a diuitiis, tanquam a fonte plurimorum malorum! cum apud hominum vulgus nihil expetatur auidius, quasi in his sint praecipua felicitatis humanae praesidia. Plut. in Lacon. apoph.

Idem.

Ciuibus quibusdam interrogantibus, quomodo liceret hostium insultum effugere? Si, inquit, pauperes fueritis, nec alius alio plus requirat. Ad opulentos et onustos praedae spes inuitat hostem, nec facile potest elabi, qui sarcinis et impedimentis retardatur: ad haec tutiores sunt ab hostium incursu, inter quos est aequalitas, et ex aequalitate concordia. Plut. in Lacon.

Anonymus.

Quidam imperatorem incusauit quod illius insidiis, et otio et somno fuisset priuatus: videlicet, quod illius benignitate e paupere factus esset diues. Plut. in Sympos. l. 2.

Moschion.

* Si, inquit, in Persia natus esses, non curares Graeciam habitare, sed cum Persis feliciter versari studeres Cur igitur in paupertate natus contendis ditescere, et non in eadem permanens feliciter vitam degere? Max. serm. de. diuit. et paupertate.

Hieron. sophista.

* Vituperatus, quod cum multos rhetoricari docuisset, ipse egeret: At qui, inquit, ditescere non docui eos, neque pecuniae studere. Eod. ser.

M. Cato.

Cato dicebat, honestam pauperta: em impiis diuitiis longe praeferendam esse. Hoc enim opprobrij, illud miserationis causa fieri solet. Ant. in Melis. serm. 33. par. 1.

Bulas.

Bulas, famosissimus latro, qui sub Seuero imperatore per totam Italiam, comparata manu sexcentorum latro num, biennio maximas praedas fecit, postquam Centurionem vitae insidiatorem caepisset, raso capite ad Seuerum imperatorem remisit, cumque interrogaretur, quid imperatori vellet nuntiari? Nuntia, inquit, dominis tuis, ipsos seruos suos alere, ne latroeinentur. Habebat enim Bulas multos apud se Caesarianos, partim exigua mercede conductos, partim nullo certo stipendio. Xiphilinus in vita Seueri.

Idem.

Cuiusdam mulieris, cum qua scortabatur, ope deprehensus, et a Papiniano praefecto praetorio interrogatus, cur latrocinium fecisset? Respondit: Et tu dic, cur praefectus sis. Erat nimirum Papinianus homo praediues, et magnae apud Caesarem existimationis et propter opum suarum splendorem in aulam admissus. Bulas vero penuria terumque egestate vexatus, latro cinio victum quaerere cogebatur. Idem Xiphilinus.

De peculatu.

Diogenes.

DIogenes Cynicus cum vidisset magistratus, qui Hieronomones dicebantur, quendam deprehensum, quod ex aerario phialam furatus esset, adducentes: Magni, inquit, fures paruum ducunt. Laert.

Anaxander.

M. Cato.

Dicebat, priuatarum rerum fures in compedibus vitam agere, publicarum in auro et purpura conspicuos incedere. Olim simplex furtum non puniebatur capite, sed vincti compedibus praestabant operam. At longe grauius crimen est peculatus, quam furtum. Et tamen qui fiscum principis, qui Rempub. compilant, magnates fiunt. Plut.

Scaeuola.

Septumuleio Agnanino, cut pro capite C. Gracchi aurum erat repensum, rogante vt se in A siam praefectum duceret: Quid tibi vis, inquit, insane? tanta malorum est multitudo ciuium, vt tibi hoc confirmem si Romae manseris, te paucis annis ad maximas pecunias esse peruenturum. Notauit auaritiam hominis praefeturam non ob aliud ambientis, nisi vt spoliaret prouinciales, ac ludens finxit, id citius consecuturum Romae. Hoc dictum Fannius in annalibus aseribit Africano AEmyliano, qui dictus fuerit Iron Eras. l. 6 apoph.

Ausidius Modestus.

L Quintium in morbo sibi dicentem manus esse frigidas, hoc scomiate taxauit: Atqui calidas, inquit, e prouincia extulisti. notans eum, quod proconsul administrans prouin ciam, multa furatus esset. Meminit Plutarchus in Symposiacis libro 2. cap. 40.

Claudius Caes.

Narcissum ab epistolis, et Pallantem a rationibus sic adamauit, vt eos non solum amplissimis ptaemiis, verum etiam quaestoriis praetoriisque ornamentis decreto senatus ornari libenter passus sit, ad haec tantum rapere et acquirere, vt illi quaerenti de fisci exiguitate quidam non absur de dixerit, Abundaturum fiscum, si a duobus libertis in consortium reciperetur. Hos Plinius satetur Crasso fuisse ditiores.

Trainus imp.

Initio procuratores habebat rapaces, qui prouiuciales calumniis expilabant. Quorum vnus fertur, vnumquemque diuitem sic conuenire solitus: Quid habes? Vnde habes? Haec vbi didicerat, addebat tertium, Pone quod habes. Sed admonitus a Pompeia Plotina vxere, cohibuit eiusmodi vexationes prouinciarum, addens vocem optimo iure laudatant Fiscum esse lienem quod eo crescente reliqui artus contabescant. Sensit optimus princeps, iniquum esse, sic explere fiscum vnum, vt nihil habeant subditi: praesertim quum boni princips sit, quicquid habet populus. Eras. lib. 8. apoph.

Sigismundus imp.

Interrogatus, cur apud liberas ciuitates peculatus crimen adeo frequens inueniretur? Idcirco, respondit, quod nudos honores ciuibus commendant, populus autem ad lucrum inhiat. Indicat autem, magistratum ipsum in causa esse, quod peculatus crimine tum multi hodie insimulentur. Cum enim tam varia Reipublicae

sint officia, singulis certa et sufficientia stipendia deberent assignata esse, quo hi qui ad huiusmodi honores et officia voeantur, haberent vnde viuerent, sine vlla vel furti vel peculatus suspicione. Verum cum desunt haec stipendia, vel nimis sunt tenuia, fit vt plerique ex publico thesauro sibi per nefas prospiciat, et pauperes primum ad amplissimas opes veniant. AEneas Sylu. lib. 2. commentariorum de reb. gest. Alphonsi.

De pecunia.

Timotheus.

PEcunias sanguinem animamque mortalibus esse dicebat: quibus qui careat, mortuus inter viuos viuit. Brus. lib. 5. c. 10.

Democritus.

* Nimiam pecuniarum collectionem pro liberis praetextum auaritiae esse dicebat, proprium ingenium arguens et detegens. Stobaeus serm. de iuiustitia.

Diogenes.

Bion.

Demades.

Sua dentibus Demadi Atheniensibus et iubentibus vt deductas triremes nautis militibusque compleret, cum pecunias nullas haberent: Omni no: inquit Demades, primum pecuniis opus est. Brus. ibid.

T. Quintius.

Iul. Caesar.

Potentiam duabus rebus, pecunia scilicet et militibus parari, conseruari atque augeri, eaque se mutuo conequi dicere solebat. Exercitum commeatu retineri, rursum commeatum armis comparari, non tantum dicebat, sed sentiebat etiam. Xiphilinus in Caesare.

De peregrinationibus.

Socrates.

Qvum quispiam vitiorum vitandoxum gratia peregrinatus esset, nihil que profecisset, post reditum Socratem rogauit, Cur ita euenerit? Quoniam, inquit Socaates, eadem causa te premit, quae expulit. Laert.

Idem.

Cuidam quaerenti, quod peregrinationes sibi nihil profuissent, non immerito, inquit Socrates, tibi istud euenit, tecum enim peregrinabaris. Multi putant longinquis peregrinationibus colligi prudentiam, quum Horatius clamet:

Congressus sapientium confert prudentiam, non montes, aut maria. Eras. ex Laertio.

Aristippus.

Percontanti Dionysio, cur Aristippus venisset in Siciliam, relicto Socrate? Vt, inquit Aristippus, quae habeo impertiam, quae non habeo accipiam. Sunt qui narrent illum sic rospondisse: Quum egerem sapientia, adij Socratem: tunc quoniam egeo pecunia, ad te veni. Laer. l. 2. c. 8.

Antisthenes.

Putauit omnia mala pro peregrinis habenda esse. Vulgus hominum ea tantum probat, quibus assueuit, ab exo ticis autem abhorret; non quidem

quod per se mala sint, sed quia peregrina. Verum sapienti viro nil peregrinum est, nisi quod cum vitio coniunctum est. Laer. l. 6. c. 1.

Democritus.

Interrogatus, ad quid peregrinatio prodesset? respondit: Vitae frugalitatem docet. Offa quippe et thorus herbaceus famis ac laboris dulcissimae medullae sunt. Stob. ser. 38.

Idem.

* Quamlibet terram hominis sapiem ti peruiam esse dicebat: animae namque fortis vniuersus mundus patria est. Eod. ser.

Lacones.

Laconibus peregrinari concessum non erat, ne morum peregrinorum vitae que iucompositae contagium attraherent. Quin et peregrinos vrbe exigebant, ne paulatim inundantes, mali cuiuspiam ciuibus existerent magistri. Quisquis autem ciuium non tulisset liberorum suorum iuxta pa trios ritus institutionem, iure ciuium priuabatur. Rursus narrant quidam, quicunque peregrinus Spartanae ciuitatis institutis sustineret exerceri, cum ex Lycurgi sententia admini in eam ciuilitatis portionem quae fuerat a priscis ordinata. Caeterum vendere ius ciuitatis nulli fas erat. Perspexerat vir ille prudentissimus, commerciis exterorum ac negotiatorum, ciuitates quamuis bene institutas corrumpi: quod ad nequitiam omnes sunt magis dociles, quam ad virtutem. Sed nulla mixtura perniciosior, quam quae per imperij, translationem prolationemve inuehitur. Sic infiuxu Graecarum nationum effoeminata est Roma: sic barbarorum commorcio tandem et Sparta ex sanctissima facta est corruptissitma. Plut. in Lacon.

Idem.

Lacones adolescentem ex eorum numero qui exercebantur, increpuerunt, quod viam nosset quae ducit in Pyleam, adeo studebant suos a peregrinationibus ac rerum exoticarum cognitione seruare alienos, ne per occasionem a patriis institutis degenerarent. praesertim cum Arcadia, cu ius est Pylea, luxu deliciisque barbaricis esset corrupta. Plut. in Lacon.

Quum Lacedaemonios Tegeae, vbi exulabat, laudaret, atque quidam dixisset, Cur igitur Spartae non manebas? Quia, inquit non apud sanos, sed vbi sunt aegroti. medici versari consueuerunt. Pausan.

Anonymus.

Argiuus quidam cum Eudamidae dixisset, Lacedaemonios peregrinationibus reddi deteriores, quod interim degenerent a maiorum legibus et institutis: At vos, inquit, quum Spartam venitis, non deteriores, sed meliores euaditis, Dictum re torsit in Argiuum: hoc enim dicens, magis suam gentem vituperauit, quam Lacedaemoniorum. Plutare. in Lacon.

De perfectione.

Crates.

IMpossibile esse dicebat, quenquam inueniri, qui nunquam lapsus sit: sed veluti in malo punico, granum quoque aliquod putrescere. Laert.

Apelles.

Apellis aetate complures erant in arte pingendi nobiles, quorum opera quum suo candore miraretur, collaudatis omnibus, dicebat illis deesse

vnam illam Venerem, quam Graeci [gap: Greek word(s)] vocant, ingenue profitens, caetera omnia illis contigisse, in hac vna neminem ipsi parem esse: Simile quiddam est in phrasi, quae allicit ac remoratur lectorem aur auditorem, quum tamen non habeat nomen, nec arte praecipi possit. Eras. Rot. libr. 8. apoph.

De perfidia.

Themtstus.

* NVllam malitiam magis alienam esse a conuersatione hominum esse dicebat quam perfidia. Adnersus quam nulla custodia dari potest. Nam (inquiebat) quod vnicum habeamus confugium, nempe iusiurandum, hoc ipso maxime abutitur vir perfidus, quod commisit malum facinus inficiando. Stobaeus sermone 12.

Ludonicus xij. Gal. Rex.

* Cuidam referenti, Valentinum Borgiam a Consaluo quodam Hispano, violato iureiurando, perfide re tentum et ad Ferdinandum Hispan. regem missum esse, respondit Ergo posthac pro Punica fide Hispanicam celebraturi sumus. libr. de eiusdem Lud. scite dictis, Alphonsi regisapophthegmatum libris adiuncto.

De periculo vitando.

Alcibiades.

ACcitusab Atheniensibus e Sicilia, vt dieeret causam capitis, abdidit sese, dices: Eum esse fatuum, qui vocatus in ius non quaerat clabi, quum liceat vitare ne eat. Sentiens, consultius esse non committere sepericulo, quam dare operam, vt ingresses periculum temet expedias Dictum Graecis sonat iucundius, ob vocum affinitatem, [gap: Greek word(s)] Graecis autem [gap: Greek word(s)] dicitur, qui iudicum sententiis absoluitur: [gap: Greek word(s)] qui vitat aut fugir. Plut. in vita Alcibiadis.

Antigonus.

De perseuerantia.

Chilon.

DIcere solebat, tarde quidem aggredienda esse omnia: verum cum semel iam incoeperis constantissime in agendo perseuerandum esse. Stob. ser. de Prudentia.

Agis.

A Leonida in carcerem coniectus, quum multa in illum conuicia iactasset, rogatus num poeniteret rerum actarum? Non poenitet, inquit, Plut.

Demosthenes.

Quum Antipater intra Lamiam a Graecorum copiis esset conclusus, ac velut ob res feliciter gestas, A thenienses diis immularentl victimas: Demosthenes ad quendam amicorum nomine Agesistratum ait, sibi non eandem esse cum caeteris sententiam. Noui enim, inquit, Graecos stadium pugnare et scire et posse, Dolichon autem non item. Dolichus autem continet viginti quaruor stadia. Notauit suos, quod protinus vna contenti victoriola, deponerent bellandi studium, quum oporteat eiusmodi successibus non frui sed vti ad maiorum rerum occasionem. Erat. lib. 8. apoph.

Brutus.

De perseuerantia et constantia piorum in cruce.

Basilus Magnus.

CVma Valente Caesare in exilium. pro fide cogeretur, exhibitus est ad tribunal Praefecti, terroribusque et minis maximis actus, vt nisi praeceptis principis obediret, sciret sibi impendere interitum. Tum ille intrepidus, atque absque vlla animi peturbatione respondit Praefecto: Atque vtinam aliquid mihi esset digni muneris, quod offerrem huic qui maturius Bafilium de nodo follis huius absolueret Cumque daretur oi nox, quea erat media, ad deliberandiun, denuo respondit: Ego crastino idem ero qui nunc, tu te vtinam non mutares. Ecclesia. histor. libr. II. cap. 9.

Athanasius.

Cum sub Iuliano Apostata crudelissimo imperatore, in maximo esser vitae periculo, et populusmirum in modum contristaretur, alta voce clamans: Bono estore animo, inquit, nubecula tantu est, quae mox cuaneseet splendente sole. Sozomenus lib. 6. Tripartit. hist. cap. 26.

Ignatius.

Eusebius Samosat. nus.

Cum nollet Caesari Constantio mit tere decretum Arrianorum contra Melituni factum: Caesar minatus est, se abscislurum dextra eius manum, quo audito, Eusebius ambas porrexit, inquiens, Decretum non dabo, clarum Arrianae pestis indicium. Theo doretus in Tripartita histor. cap. 49. libro 5.

Polycarpus.

Cum fidei rationem rationem redderet, atque costanter perseueraret, Herodi proconsuli ignem minitanti respondit: Ignem minaris hunc, qui ad momentum incenditur, et paulo post extinguitur. Verum ignoras futuri iudicij ignem aeternum fore, qui ad perpetuas poenas praeparatus est impiis. Eu seb. lib. 14. cap. 5. Eccles. hist.

Idem.

Ab Herode proconsule admonitus, vtiuraret fortunam Caesaris, et conuicia diceret in Christum, respondit: Octoginta et sex annis seruio ei et nihil me laesit vnquam: qua igitur conscientia maledicerem, et blasphe marem regem meum, qui salutem mihidedit? Cum que rursus vehemen tius vrgeretur, vt fortunam Caesaris iuraret: Si hanc, inquit, iactantiam quaeris, vt ego fortunam Caesaris iurem, et quis sim ego ignorare te simules, audi a me: Sum Christianus: Si vero eam rationem vis Christianae religionis accipere, statue diem et audi. At cum proconsul diceret, Suade hoc populo: respondit Polycarpus, Tibi quidem respondi quandoquidem principibus et potestatibus a Deo datis in promis honos debeatur, modo. religioni non sit Deo contrarius: Populo autem furenti satisfacere, non sit possibile. busebius lib. 4. Eccles. hist. cap. 15.

Sanctus, nartyr.

* Diaconus quida Ecclesiae Vienneosis, nomine Sanctus, tanta ammi celsitare et constantia carnificibus cum horrendis tormentis a Christiana fide auertere conantibus resistit,

vt ne nomen quidem vel suum, vel gentis, velciuitatis vnde fuit, neque vtrum seruus an liber illis vellet dicere, sed ad omnia rogata latino sermone responderet, Christianus sum: istudque pro nomine, pro ciuitate, pro genere, et denique pro re quaque iterum ac saepius est eloquutus: nec aliam vocem ethnici ab eo elicere non potuerunt. Euseb. lib. 5. hist. Eccles. cap. I.

Lucim Sopbista.

Lucius quidam ob religionis confessionem ab Vrbicio damnatus cum iam ad supplicium duceretur: Gratias ago, inquit, quod me nequissimis dominis absolutum, ad summum coeli terraeque regem remittas. Euse bius libro quarto Ecclesiasticae hilf. cap. 17.

Attalus.

Cum in sella ferrea prunis subteriectis torreretur, voce magna ad plebem clamauit:. Ecce hoc est homines comedere, quod vos facitis, qui a nobis velut occultum facinus inquiritis, quod vos aperra luce committitis? Nos enim neque comedimus homines, neque aliud quid mali fecimus. Euseb. 5. Eccles. hist. cap. 3.

Syluanus.

Constantiam tyrannum ad fidei orthodoxae defectionem eum hortantem, sibi mortem etiam minitantem audiens: Potestatem quidem habes, inquit, nos puniendi: nos autem patrum statuta non ideo destruemus. Theodoret. lib. 5. Eccl hist. c. 24.

Mares episcoput.

Oculis ob senectutem orbatus, audiens Iulianum apostatam in Sacello Solis. sacrificare diis gentilium, palam imperatorem obiurgauit, ad quem conuersus imperator cum dixisset, Abi tu potius ad. Galilaruin tuum (Christum intelligens) ac iube, tibi aperire oculos, tum Mares respondit: Deo meogratias pro caecitate ago, qui ideo visum ademit, ne te apostatam, in Deum blasphemum, et omni plane pietate nudatum, coram videre cogar. Sozomenus in. Tri partita histor. libro 6. cap. 6. Alij hoc dictum Eguinario episcopo (quem Fulgosus lib. 6. cap. 2. Inarium appellat) ascribunt.

Romanus.

* Quum iam carnifici ceruices porrexisset, nuntiusque subito aecurrisset, qui veniam ipsi ab imperatore Iuliano asserebat, id aegerrimo animo tulit: atque his verbis vsus est: Scilicet indignus erat Romanus qui Christi martyr appellaretur. Theodoret. lib. 3 hist. Ecles. cap. 16.

Theodorus martyr.

* Immanes cruciatus minantibus carnificibus, nisi fidem Christi abiuraret, in hanc praeclaram vocem erupit. Pro fidei Christianae confessione qui vulnerat, incidat, et qui verberat lacereret: et qui cremat flammam adiiciat: et qui his verbis offenditur linguam eximar. Nyss. in vita Theodori.

Victor.

Victor proconsul Carthaginis, vir diues et clarus, ad veritatis negationem soliciratus a rege, et promissionibus multis ad defectionem inuitatus: respondit: Dicite regi vestro vt subiiciat me ignibus, adigat bestiis, exeruciet omni genere tormentorum. Si consentio. frustra sum in ecclesia baptizatus catholica. Nam fi haec praesens sola vita fuisset, et aliam, quae vere est. non sperarem aeternam, nec ita fecissem ad modicum, atque temporaliter gloriarer, et ingratus

ei existerem, qui per fidem meam omoia sua mihi contulit, Victor, lib. 3. Vandalicae historiae.

D. Ambrosius.

* Calligonus, cubiculi praepositus, mandare aliquoties Ambrosio ausus est, Me viuo tu conteinnis Valentinianum? Caput tibi tollo. Ambrosius respondit. Deus permittat tibi vt impleas quod minaris. Ego enim patiar quod episcopi: tu facies quod Spadones. Ambros. epist. 33.

Theodulus.

Cum ob fidei confessionem sub Iuliano apostara craticulis impositus esset, vt in omnium conspectu assaretur, ad praefectum mediis cruciatibus dixisse fertur: Si assas carnes degustare cupis Amachi. in alterum latus me verte, ne semicrudus ad edendum parum suauis tibi reddar. Idem de Laurentio. Macedonio, atque Tatiano martyribus, alij etiam scribunt, Nicephorus libro 10. et 25. Eccles. histor.

Dionysius episcopus Alexandr.

Cum a tor toribusvehementer vrgeretut: respondisse fertur, Quid in sectando laboratis? Caput meum, pro quo magnopere fatigamini, auulsum ceruicibus sumite, et donum magnum ad tyrannum referte. Eusebius lib. 6. Eccles. histor. cap. 30.

dionysia.

Matrona nobilis Hunerichi regis tortoribus tarpiter deuudata gra uiter virgis caedebatur. Inter ictus vero virgarum, dum riuuli Sanguinis toto iam fluitarent corpore, libera voce dixit: Ministri diaboli, quod ad opprobrium meum facitis, ipsa est laus mea. Victor. in hist. Vandalica, lib. 3.

Elogius.

Valens imperator per praefectum Edessae, orthodoxos lxxv. cogere volebat, vt veritatem abnegaret. Prae fectus itaque cum diceret ad Elogium, Communica possidenti regnum: respoudit benigne, Et mihi regni quoq. ac sacerdotij cosortium, est. Tripart. hist lib. 7. cap. 33.

Depersuasione.

Bion.

DIcebat, superbiam studiosorum. esse profectus obstaculum. Indocilis enim est, qui inani per suasione eruditio nis delusus, mauult doctus videri quam esse. Laert. libro 4. cap. 7.

Cratcs.

Cum Crates apprehenso Zenonis pallio, eum a Stilponte retrahere niteretur: Commodissime, inquit, ô Crates philosophum auribus tene as: nam si per vim egeris, corpus erit apud te, animus apud Stilpontem. Laert. lib. 7. cap. I.

Socrates.

* Qui per vim, inquit, coacti sunt, libertate ceu magna re priuati, odio prosequuntur illos qui coegerunt: qui vero suadela inducti sunt, ceu cum gratia inuitati amant. Xenophon lib I. commentar.

De pertinacia.

Annibal.

CVm Marcellus aliquot diebus continenter cum Annibale conflixisset Vario Marte, dixit Annibal, sibi rem esse, cum hoste, qui nec victus,

Eusebius philos.

* Plurimi, inquit, cum velint haberi quam consultissimi, si qua in re familiares et beneuoli ipsis homines cosdehorteotur, nolunt a confirmato semel intra se proposito recedere: sed ne redarguantur a consilio suo tanquam prauo desistere, permanent in proposito, donec tandem inde pro fecta incammoda sentiant. Stob. fermon 23.

Pertinacia licet in mediam partem plerunque sumatur, huc tamen quaedam referre licet, quae sunt sub apophthegmat. de Constantia, et Perseuerantia.

De petitionibus honestis, et parum honestis.

Thales.

SCiscitanti quid esset dulcissimum? Potiri, inquit. Nam ca demum delectant, quae contingunt expetita. Quae vltro obiiciuntur, non perinde iuuant. Laert. lib. I. cap. I.

Socrates.

Dicebat, a diis nihil petendum, nisi bona simpliciter: Gum vulgus petat bene dotatam vxorem, opes, honores, regnum, longam vitam, quasi praescribentes numini quid oporteat facere. At Deus optime nouit, quod nobis bonum sit, quid non. Eras. lib. 3. apoph.

Epicurus.

Dicere solebat, Breui temporis spatio omnes homines perituros esse, si hominu preces sequeretur Deus. Nam subinde multa et acerba alt j in ali j in alios specantur. Max. ser. 14.

Epictetus.

* Ad conuiuium, inquit, inuttati praesentibusvtimur. Quod siquis iuberet apponere sibi pisces, aut placentas, absurdus videretur. At nos in mundo petimus a diis, quae non dant: cum multa interim sint quae exhibue runt. Stob. ser. 4.

Anonymus.

Poeta quidam dum amicos suos videret et egentes, et petentes a diis quae illis minime conducerent, cum tamen vtilia viderentur, pro omnibus sic ait: Iupiter rex, optima quidem nobis et vouentibus et non vouentibus tribue. Mala autem poscentibus quoque abesse iube. Cuius poetae piam senteotiam ex Platonis lib. 6. sub persona Socratis, Erardus Schoberger, praeceptor meus, in omni scientiarum genere doctissimus, dum bonas literas in ecleberrimo Heydelbergensium Gymnasio profiteretur, foribus habitationis suae affixam, suis (quos priuatim docebat) discipulis semper inculcare solebat, bis verbis descriptam.

Leges autem hanc piam et Christianam poetae sententiam apud Brus. quoque lib. 5. cap. 24. et Val. Max. lib. 7. cap. 2.

Agesilaus.

Agesilaum Lucedaemoniorum regem, cum quidam vrgeret improbe postulando, vt promissum praestare: Recte sane, inquit, siquidem iustum

est quod petis, promisi: sin minus, non promisi, sed dixi. Quo dicto elusit flagitatoris improbitatem. Verum cum efflagitandi finem nequaquam faceret, sed subiiceret. Atqui decet reges praestare quicquid vel capite annuerint: Nihilo magis inquit, quam eos qui reges adeunt, decet ea petere, loquique, quae iusta et honesta sunt, spectantes simul et opportunitatem, et quid regibus con ueniat. Plut.

Cambyses.

Dicere solebat, haud fas esse a diis petere victoriam in equestri pugna, eos qui equitare non didicissent: neque sagittae ignaros superare illos sagittando, qui huiusmodi peritiam callent: neque eos qui frumenta non serunt, precari triticum pulcherrimun nasci: neque salutem petere, qui sibi in bello non cauerent. Ex Xenophonte et Bruson. libro quinto eap. 24.

Diogenes.

Quum aliquando stipem posceret, ita [gap: Greek word(s)] , id est, eum qui stipibus erogandis erat praefectus. Homerico carmine compellauit.

Dixi festiuitas in hoc est, quod pro [gap: Greek word(s)] dixit [gap: Greek word(s)] : quorum prius est, da stipem: alterum armis spolia, se Hectoris nomine signans. Spoliat autem qui negat egenti. Et solet hoc hominum genus esse furax. Laert. lib. 6.

Themistocles.

Cum praetoris Themistoclis operam pro amico in re iniqua peteret, respondit Themistocles, nec Simonidem fore bonum poetam, si mensuram modumque in scribendis carminibus non obseruaret, nec se bonum esse praetorem, si alicuius gratiam legibus aut iustitiae praeponeret. Plut.

Pericles.

Ab amico rogatus, vt pro se causaque eius falsum deieraret: Oportet me, inquit, amicis accommodare, sed vsque ad aras. Plut. in Graecor. apoph. Gell. lib. 1. cap. 3. Erasm. in prouerb. Vsque ad aras.

Zeno Cittieus.

Quum Cynicus quispiam dicens, in lecytho suo nihil esse olei, peteret a Zenone, Zeno negauit se daturum: sed tamen abeuntem admonuit, expenderet vter ipsorum esset impudentior. Postulatoris impudentiam impudenti negatione pensabat. Laer. lib. 7. cap. 1.

Phocion.

Antipater cum a Phocione petiiset, vt nescio quid iniusti suo nomine faceret: Non sum, inquit, tibi simul adulat or et amicus. A micus enim, quae iusta sunt, efflagitat ab amico: et is qui reuera amicus est, non obsecundat amico, nisi in his quae cum iustitia et aequitate coniuncta sunt. Plutar. in apoph.

Epaminondas.

Cum hominem nequam ob mediocre scelus in vincula coniecisset, Pelopidi efflagitanti, non dimisit, sed amicae supplicanti concessit, dicens, Scorta decere, non imperatores eius modi dona accipere. Plut.

Plato.

Quum populus Atheniensis flagitaret, vt Phocion copias in Boe otiam educeret, eamque rem Phocion non fore e repub. indicaret, edixit, vt quotquot essent in ciuitate ab ephebis vsque ad sexagenarios, se sequerentur.

His reclamantibus senioribus, et aetatem excusantibus: Nihil, inquit, absurdi meo edicto continetur, qua ipse natus annos octoginta, vna cum ipsis dux profecturus sim. Hac arte temporarium multitudinis ealorem retulit. Plut. in apoph.

Clisophus.

Clisophus Atheniensis adulator, Philippo increpanti, cur semper aliquid peteret: Obliuiscor, inquit. Lepidus iocus, sed pugnans cum laudatissima sententia: beneficij accepti meminisse, dati obliuisci oportet. Eras. l. 6. apoph.

Antigonus primus.

Cum frequenter Biantem moleste beneficia flagitantem tulisset, tandem victus taedio: Date, inquit, Bianti talentum, vel vi. Sentiens, beneficium non impetratum, sed improbitate extortum. Eras. lib. 4. apoph.

Anonymus.

Quidam Antigoni amicus, cum ob eo petiisset talentum, nec accepisset, postulauit ab eo deductores, ac corporis custodes. Rogatus, quam ob rem? Ne inquit, iusidiis impetar. affin gens, se talentum humeris ferre. Eras. l. 8. apoph.

Antigonus.

Thrasyllus Cynicus cum ab Antigono drachmam petiisset. Antigonus ait: Petis munus non regium. Cui cum respondisset, Da igitur talentum: Nunc, inquit rex, non petis munus Cynicum Et sic vtroque cornu repu lit postulantis improbitatem, quem existimabat nullo omnino beneficio dignum esse. Plut. in apoph.

Timotheus citharoedus et Archelaus.

Scopas.

Cum quispiam familiaris ab eo assequi quicquam contenderet, quod neque illi necessarium, neque satis commodum esset: Huiusmodi, inquit, rebus et felix sum, et locuples. Brus. lib. 1. c. 1.

Scipio Africanus.

Quum a Scipione Africano quidam vetus affectator ex numero amicorum, non impetraret vt se praefectum in A fricam duceret, et id ferret moleste: Noli, inquit, mirari, si tu a me hoc non impetras. Ego iampridem ab eo cui notam existimationem charam fore arbitror, peto, vt mecum praefectus prosiciscatur et adhuc impetrare non possum. Cic. in Verrem.

P. Rutilius.

Cato Vticensis.

Catulus censor Catonem sibi arctissima iunctum necessitudine roga uit, vt quendam ipsius iudicio obnoxium (erat enim quaestor) missum faceret. Ille hunc in modum respondit Turpe est nos, qui iuuen tuti recte instituendae authores esse debemus, a lictoribus irrideri nostris Negauiz asperius, quod iniuste petebatur. Plutarch. in Cato. vita.

Augustus Casar.

Quum Galli donassent Augusto torquem aureum. centum pondo, ac Dolabeila per iocum tentans illum, tandem hoc produceret iocum, vt di ceret, Imperator torque me dona, Malo te, inquit, ciuica donare. Festiui ter submouit postulatoris impudentiam, qui nunquam in bello fuisset: eoque magis illi conueniebat corona ciuica, quae ex quernis ilignisque frondibus fieri consueuit, quemadmodum

triumphalis ex auro. Quanquam et castrensis, et muralis, et naualis ex au ro fieri solebat. Qua de re vide A. Gellium lib. 5. cap. 6. Ciuicam autem Augustus, vt honorificentiorem, per iocum obtulit. Nam Suetonius refert, eum inter dona militaria aliquam do facilius phaleras et torques, et quicquid auro argentoque constaret, dare solitum, quam vallares ac murales coronas, quae honore praecellerent. Hoc nisi scias, friget Angu sti iocus. Tametsi de materia coronarum variant Gellius et Sueton. Eras. Rot. lib. 4. apoph. et Bruson. lib. 3. cap. 16.

Anonymus.

Graeculus quidam ita captare solitus est Caesarem Augustum descendenti a palatio, honorificum aliquod epigramma porrigebat. Id cum frustra saepe fecisset, nec destitutum videret Augustus, epigramma bene Graecum manu sua descripsit, et Grae culo ad se venienti obuiam misit, veluti carmina carminibus pensaturus. Graecus acceptum legit, ac non solum voce, verum etiam nutu gestuque corporis laudauit carmen, miratusque est. Deinde cum accessisset ad sellam qua Caesar vehebatur demissa in pauperem crumenam manu, pau eulos denarios protulit, Caesarique obtulit his verbis: [gap: Greek word(s)] . Id est, non iuxta fortunam tuam Auguste, si plus haberem plus darem. Sequuto omnium risu, dispensatorem Caesar vocauit, et sestertium centum millia Graeculo numerari iussit. Bene cessit Graeculo palam exprobrata principi parsimonia. Sueton. in eius vita.

Augustus Caesar.

Cum a Caesare Augusto Romae Pacinnius Laurus munus peteret, diceretque populari rumore sparsum, pecuniam haud paruam ipsi a Caesare datam: Sed tu, inquit, noli credere, Lepido ioco significans, se non daturum. Alter expectabat, futurum vt Caesar ipsius pudori succurreret, ne si compertum esset rumorem esse vanum ipse ludibrio haberetur. Caesar aliud indicauit remedium; siner et ho mines loqui quae vellent, moddo ne ipsi quod erat falsum persuaderent. Macrob. lib. 2. Saturn.

Idem.

Praefectura equitum quidam submotus, insuper et salarium ab Augusto postulare est ausus: hoc colore, vt diceret se non lucri causa salarium petere: sed vt tuo, inquit, iudicto videar impetrasse munus, et ita credat non ab officio submotus, sed officium deposuisse. Tu, inquit Augustus, apud omnes praedica te accepisse, ego non negabo. Si nihil mouebat petit orem nisi metus ignominiae, via commonstrata est, qua nihilo minus honori suo consulere posset, quam si pecuniam accepisset. Macrob.

Idem.

Liuiae vxori pro quodam Gallo petenti ciuitatem negauit, ac immunitatem obtulit, dicens, se facilius passurum fisco suo detrahi. quam honorem ciuitatis Romanae vulgari nimirum Reipub. dignitatem anteferens priuato commodo. Suet.

Idem.

Cum miles quidam ab Augusto Caesare impudenter peteret, ac Martianum videret accedentem, quum et ipsum aliquid improbe petiturum suspicabatur: Non magis, inquit, faciam commilito quod petis, quam quod Martianus a me petiturus est. Ibid.

Fl. Vesp sianus.

Quum quidam e charis ministris munus ab eo pro quodam. quem fra trem esse assimulau erat peteret, rem distulit, donec ab eo pro quo petebatur, pecuniam extorqueret. quam cum ministro fuerat pactus. Qua accepta interpellanti ministro vrbanissime respondit: Alium tibi quaere fratrem: hic, quem tuum esse putas, meus est. Brus. lib. 2. cap. 5.

Hadrianus imper.

Romae cum in spectaculo populus clamore flagitaret, vt aurigam qui placuerat, liberum esse iuberet, per tabellam respondit, Iniquum esse quod peterent. Si enim seruum alienum libertate donaret, fieret iniu ria domino. Dicas hunc abhorruisse ab omui violentia. Dion.

Sigismundus Caes.

Alphonsus.

Eques quidam, Ioannes Calaguritanus nomine, ab hostibus captus, et ab iisdem emissus carcere, Alphonsum regem adiit, et in solatium calamitatis moha postulauit ab eo, et impetrauit. Quo digresso, rex dixit ad familiares: Dupeream, inquit, ni metui ne vxorem etiam meam deposceret eques meus. Panormitanus libro 2. de Alphonsi rebus gestis, et Eras. lib. 8. apoph.

Idem.

Alius Eques cum subinde ab Al phouso Aragonum rege munera peteret, et acciperet, omnia profudit, et alia deinde petiit. Cui rex ait: Si pergam tibi dare quae petis, citius me pauperem effecero, quam te diuitem. Panor. libro 2. de rebus gest. Alphonsi.

Fridericus Caes.

Iacobus de Sirck, episcopus Treuerensis, princeps elector, vir industrius, ac magni consilij, sed multum cupidus, et ad extollendam ecclesiae suae potentiam nimis attentus. Fridericum Caesarem apud nouam ciuitatem cum adiisset. et alia atque alia petens impetrasset, sed plura tamen petendo instaret: Si non facis, inquit, imperator, petendi finem, ego certe ne gandi finem facile inuentam. Quo di cto perquam lepido improbum petitorem compescuit. AEneas Syluius lib. 2. Commentariorum de rebus ge stis Alphonsi.

Ludouicus Bauarus.

Albertus Marchio Brandeburgen sis. cum ex Ludouico seniore Bauariae duce (quem captiuum habebat) iniqua petiisset, ac neganti grauiores durioresque carceres minitasset Ludouicus, Quae poteris (inquit) ex me libero impetrare, eadem modo ex capto petito. Innuit autem, iniusta nec a capto, nec homine libero petenda esse. AEneas Syluius libr. 3. Commenta. de rebus gestis Alphonsi.

De philosophiae vsu et vtilitate.

Thales.

FA cillimum esse dicebat philosopho ditari: idque tali facto probauit. Omnem oleam antequam florere coepisset, in agro Milesio coemit. Animaduerterat enim praescientia quadam, oleatum vbertatem fore. Hoc pacto os obturauit iis, qui iactabant, in philosophis paupertatem non esse virtutis, sed necessitatis. Cic. lib. 1. de Diuinat.

Bion.

Cum male audiuisset, quod adolescentem quendam mollem in disciplinam non recepisset: Tenellus, ait, caseus non attrahitur hamo. Significans, pueros delicatulos ad philosophiae studia nequaquam esse ido neos. Laer. l. 4. c. 7.

Idem.

Dicere solitus est, Quemadmodum proci Penelopes, quoniam cum Penelope commisceri non potuerunt, cum illius ancillis rem habuerunt: ita qui philosophiam assequi non possunt, in aliis friuolis discip linis semet exercent, Ibidem.

Idem.

Rhodi cum Athenienses darent operam rhetoricis, ipse philosophia docebat. Ob id reprehensus, ita respondit: Triticum aduexi, et hordeum vendo. Sentiens, absurdum esse ab ipso requiri deteriora, cum attulisset meliora. Nam philosophia: veluti, triticum, cibus est hominum: hordeum. equorum, simul innuens solum philosophom loqui, rhetores hinnire potius. Ibidem.

Pythagoras.

Dicebat, vitam humanam esse simlem panegyri, hoc est, solenni hominum conuentui, ad quem alij conueniunt certaturi, alij negotiaturi, nonnulli spectatores modo futuri. Ac caeteros quidem omnes esse sollicitos, solum spectatorem tranquillum frui celebritate. hunc spectatorem aiebat esse philosophum, qui non ob aliud in hoc mundi theatro prodisset, quam vt naturas rerum, ac mores hominum contemplaretur. Laert. libro 8. cap. 1.

Diogenes.

Negabat illos debiles ac mancos appellandos qui surdi essent, aut caeci, sed qui peram non haberent. Lusit autem affinitare vocum, nam [gap: Greek word(s)] Graercis dicitur mancus, aut mutilus: [gap: Greek word(s)] , qui pera caret. Innuens opinor, homiuem ad omnem vitae functionem inutilem esse, qui expers sit philosophiae. Pera enim Cynicorum penus erat. Ibidem.

Idem.

Dicenti cuidam, quem ad sapiens tiae studium hortabatur, Non sum idoneus philosophiae. Quid igitur viuis, inquit, si tibi nulla recte viuendi cura est? Non enim in hoc viuit homo, vt viuat tantum, sed vt discat recte viuere. Natura dat viuere, philosophia dat recte viuere. Natura gignit ad virtutem dociles, doctos non gignit. Laer.

Idem.

Percontanti, quid lucri caperet ex philosophia: Vt nihil inquit, aliud, cerre hoc, quod omnem fortunam paratus sum. Laer. l. 6.

Idem.

Aliquando vocatus ad coenam, negauit se venturum, Roganti causam: Quoniam, inquit, heri mihi non sunt actae gratiae. Volgus hominum postulat qui veluti pro magno beneficio gratias agi, si quem admiserint ad conuiuium. At Diogenes, licet pau per existimabat sibi deberi gratiam, quod non grauaretur interesse conuiuio, quia nusquam iret asymbolus. sed lautius philosophiae sermonibus pasceret conuiuatores et conuiuarum animos, quam illi corpus, epulis. Laer. lib. 6.

Idem.

Interrogatus a quopiam, cuias esset? respondit, [gap: Greek word(s)] , id est; ciuis mundi. Significans. philosophum, vbicunque locorum agat, in sua patria viuere, Laer. l. 6.

Idem.

Dixisse fertur, quod fortunae apponeret animi fiduciam legi naturam, affectibus rationem, eo quod his tribus paratur ac seruatur hominum tranquillitas Aduersus fortunae procellas tuetur sapientem animus impauidus, naturam pro lege sequitur, cui si repugnet lex, contemnit eam, porro cupiditatum tumultus ratione compescit.

Idem.

Cum Plato laudaret quendam hoc nomine, quod erga omnes esset humanissimus: Quid, inquit Diogenes, illi tribuendum est, qui tot annos in philosophia versatus, nullum hactenus affecit dolore? Sentiens, proprium philosophi munus esse, mederi vitiis hominum, id autem fieri non posse, nisi metu ac dolore: metu probri, dolore praesentis ignominiae. Ibidem.

Idem.

Inuitatus vt ad Alexandrum veniret, recusauit. at Perdiccae praefecto minitanti necem, ni veniret: Nil, inquit, magni feceris, siquidem et cantharis et phalangium idem possunt. Cantharis pusillum est insectum, non dissimile scarabeo, sed praesentaneum habens venenum: phalangium, aranei genus et nocentissimum. Nec dubitauit vicissim minitari Perdiccae, se feliciter victurum, si sine illo viueret. Indicans, infe lices esse, qui cum Perdicca viuerent. Ibidem.

Idem.

In dolio habitans, accessit eum Alexander rex, et hunc in modum ait: Adsum, o Diogenes, tibi subuenturus, quandoquidem video te multis egentem, cui Diogenes: Vter nostrum pluribus eget? ego, qui vltra peram et pallium nil desidero: an tu, qui non contentus patrio regno: tot periculis temet obiicis, vt latius imperes, adeo vt vix totus orbis tuae cupiditati videatur satis futurus? Ibidem.

Zeno Cittieus.

Cum consuluisset oraculum, quonam pacto vitam optime instituere posset? respondisse fertur: Si concolor fieret mortuis. Ille igitur sentiens se ad veterum incitari lectionem, animum ad philosophiae studium adiecit. Laer. lib. 7. c. I.

Idem.

Ascendens in theatrum, eithara ca nente Amoebeo, versus ad discipulos, dixit: Eamus vt pernoscamus quam vocem, quemque concentum edant intestina, nerui, lingua, et ossa, quibus adest ratio, numerus et ordo. Si in rebus inanimis tantum valent illa, quanta plus valebunt, si in omni hominis vita seruantur? Idem libro 9. cap. 5.

Idem.

Negotiator purpuram vehens, naufragium fecit iuxta Pireum, atque hac occasione sese contulit ad philosophiam. Itaque solitus est dicere, Tum bene nauigaui, quum naufra gium feci. Alij narrant, eum cum Athenis esset, audissetque merces penisse naufragio, dixisse: Bene facis fortuna, quae me ad philosophiam alij ad pallium) appellas. Laert. lib. 7. cap. I.

Anonymus.

Adolescens quidam, qui apud Zenonem philosophiae operam dederat, domum reuersus, cum a patre iuberetur specimen suae eruditionis edere, ait: Ostendam paulo post quid inerementi fecerim. Verum cum nihil diceret, pater iracundus existimans impendium periisse, coepit loris verberare filium. Eam parentis seueritatem quum aequo animo tulisset, ac rursus efflagitanti patri, vt profectus documentum daret: Hoc ait, ex philosophia didici, vt possim iram et ver bera patris aequo animo perpeti, cum secus faciant alij. Eras. l. 8. apoph. ex AElian. l. 9. Var. hist.

Crates.

Sentiens, se minimo contentum, ob libertatem suauiter viuere. Laert. l. 6. cap. 5.

Idem.

Rogatus, quoad esset philosophandum? Donec, inquit, exercituum duces qui sunt, videbuntur esse agasones. Sentiens, opinor, ibi maxime opus esse philosophia, vbi qui populo praesunt, stolidi sunt et iodocti: et homines, quibus imperant, habent pro asinis. Ibidem.

Idem.

Dicebat, philosopho nulla re opus esse. Eoque pecuniam deposuit apud trapezitam hac conditione, vt si liberi essent idiotae, traderet eam illis: sin philosophi nummos distribueret in plebem, quod indoctis opus esset pecunia: philosopho, nec opus, nec vtilis. Ibidem.

Aristippus.

Rogatus, quid differrent docti ab indoctis? Quod, inquit, equi domiti ab indomitis. Quem admodum equus indomitus ad omnem vsum incommodus est ob inscitiam ac ferociam: ita qui rapitur affectibus quos sola domat philosophia: ad omnem vitae consuetudinem inutilis. La ert. lib. 2. cap 8.

Idem.

Rogatus, quid fructus coepisset ex philosophiae studio? Quod cum quibuslibet, inquit, libere loqui possim. Nec enim metuebat potentes, nec fastidiebat humiles. Quoniam animum habebat spe pariter ac metu liberum nemini seruiebat, neque cuiquam assentabatur. Ibidem.

Idem.

Iussus est aliquando e sua philosophia nonnihil dicere, cumque detractantem vrgeret Dionysius: Ridiculum, inquit, siquidem me vt de philosophia loquar, rogas, et quando oporteat loqui ipse me doces. Sensit, hoc ipsum esse philosophi, scire quando loquendum sit, quando tacendum, at qui petit vt audiat aliquid ex philosophia, declarat se philosophiam a philosopho velle discere. rursus qui cogit ad loquendum, is videtur ipso philosopho doctior, vt qui melius no rit loquendi tempus, quam philosophus ipse. Ibidem.

Idem.

Aristippus percontanti Dionysio, quid eximium haberent philosophiprae caeteris hominibus? Vt, inquit, etiam si omnes leges aboleantur, tamen aequaliter victuri simus. Vulgus legum praescriptis arcetur peccando: Philosophus rationem habet pro legibus, non ideo quod rectum est faciens, quia lex iussit: nec a scelere

temperans, quia lex vetuit: sed quia mouit illud per se rectum esse, hoc per se turpe. Ibidem.

Idem.

Percontanti Dionysio quî fieret. vt philosophi diuitum limina tererent, non contra: Quoniam, inquit, philoso phi norunt, quibus egeant, illi nesciunt. Philosophi sciunt absque pecunia viui non posse: itaque petunt ab eis qui quod opus est dare possunt. Quod si diuites aeque intelligerent se egere sapientia, multo magis tererent philosophorum limina. Miserior enim est egestas animi quam corporis: atque hoc miserius egeni sunt diuites, quod non intelligant, quam preciosa, quamque necessaria re careant. Ibidem.

Idem.

Petiit, talentum a Dionysio, quumque rex redarguendi nactus occasionem, diceret, Nonne tu praedicabas philosophum non egere? Da, inquit, et postea de hoc disputabimus. Cum accepisset pecuniam: Annon, inquit, recte dixi, philosophum non egere: Non eget, qui quum opus est, habet vnde accipiat. Ibidem.

Idem.

Quidam multa debacchatus in philosophos, etiam hoc adiecit quod conspiceret illos semper obsidere fores diuitum, cui Aristippus: Et medici, inquit, aegrotantium domos frequentant, nemo tamen aegrotus esse mallet, quam medicus. Scite retor sit conuitium. Philosophi praedicant felicitatem quam vni sapienti vindicant: et tamen assidue versantur apud diuites: aliquid venantes ab aliis. vnde colligebat, diuites esse beatiores quam philosophos. Sed ille interpretatus est, philosophos ideo potissimum colere diuites, quod ob luxum ac delitias caeteris mortalibus et stultiores et corruptiores magis egerent praeceptis sapientiae, philosophus autem animorum male habentium medicus est. Porro beatius est esse medicum. quam aegrotum Laer. l. 2. c. 8.

Idem.

In Asia comprehensus est ab Artapherne satrapa. Id temporis quum quidam eum interrogaret, num et illic haberet solitam animi fiduciam: Inepte, inquit, quasi vnquam fuerim fidentiori animo quam nunc, alloquu turus Artaphernem. Nimirum hoc illi praestabat philosophia, ne quem hominem metueret, sed cum omnibus libere ageret. Ibidem.

Idem.

Orator quidam Aristippum reum defendit in iudicio, vicitque litem. Is cum velut artem suam praeferens phi losophiae, diceret, Quid tibi profuit Socrates, Aristippe? Hoc, inquit, quod oratio quam pro me dixisti, vera fuit. Defenderat vt virum bonum et innocentem. Vt autem talis esset, qua lis ab oratore praedicabatur, Socrates praestiterat, a quo philosophiam didicit. Orator non id efficit vt quis sit vir bonus: sed vt talis videatur iudicibus, etiamsi non sit. Praestantias igitur est quod praestat philosophus, quam quod orator. Ibidem.

Idem.

Cuidam exprobranti, quod in propria causa oratore conductitio fuisset vsus: Nil mirum, inquit, et coenam apparaturus coquum conduco. Alter videri volebat ob hoc oratorem praestantiorem philosopho, quod eius operam conduceret, ille retorsit in diuersum, innuens, inferiorem esse qui conducitur: oratoris enim munus inferius est, quam vt philosophia conueniat. Ibidem.

Idem.

Eos qui liberalibus imbuti disciplinis philosophiam negligerent, dicebat esse similes procis Penelopes: quod hi cum Melanthe et Polydora ancillis rem habuerint, et omnia potius se habituros sperauerint, quam dominae nuptias. Sensit, liberales disciplinas esse velut pedissequas philosophiae moralis, quae comprimis sit adhibenda, et cuius gratia reliqua discuntur omnia. Simile quiddam dixisse fertur et Aristo de Vlysse, qui quum descendisset ad inferos, ait illum cum omnibus fere manibus fuisse colloquutum, cum ipsam reginam ne videre quidem portuerit La er. lib. 2. cap. 8.

Antisthenes.

Idem.

Socrates.

Physiognomon Zopyrus, qui se profitebatur ex habitu corporis et oris lineamentis posse hominis ingenium certo deprehendere, inspecto Socrate pronuntiauit, illum esse hominem bardum ac stupidum, tum mulierosum ac puerorum amoribus impurum, vinolentum, et intemperantem. Quum amici vehementer indignati minarentur homini. Socrates illos cohibuit, dicens: Nihil, inquit, mentitus est: omnino talis eram futu rus, nisi me philosophiae gubernandum tradidissem. Eras. l. 3. apoph. ex Cic. 3. Tuse. quaest.

Plato.

Tum demum bene cum rebus humanis agi dicere solebat, quando Vel philosophi regnarent, vel reges philosopharentur. Polybius libr. 12. Histor.

Timotheus Cononis F.

Quum floreret omnino rebus secundis, et facillime vrbes caperet, se felicem ac beatum esse praedicabat. Verum cum in Platonem philosophum forte incidisset, hominemque philosophantem diu audiuisset omnia contemnens, in quibus felicitatem consistere, vana opinione ductus putauerat, proclamasse dicitur post Platonis disputationem: O vitam vere beatam ac felicem? Audiuit Platonem disserentem non de diuitiis, non de triremibus, arut nauticis rebus, neque de supplementis, aut quemadmodum auxilium esset ferendum, nec de tributo sociorum, siue insulanis, neque de similibus nugis ac naeniis: sed de illis quae profitebatur Plato, quibus veram felicitatem (contemptis omnibus) aseribebat. AElian. li. 2. de Var. hist.

Aristoteles.

Percontanti, quid lucri cepisset ex philosophia? Vt ea, inquit, nullo imperante faciam, quae vulgus facit metu legum. Idiota a furto abstinet, quia lex minator poenam? 'philosophus abstinet, quia per se turpe est, etiamsi liceat impune. Laertius libro 5. capite I.

Ariston.

* Eos qui mathematicis dideiplinis vacarent, neglecta philosophia, similes esse aiebat procis Penelopes: qui cum ipsa potiri non possent. ad ancillas eius se conuertebant. Plut. l. de virtute morali. Idem dictum est a Bione et Aristippo.

Lacones.

Lacedaemonij literas quidem discebant ad vsum, caeteras vero disciplinas exoticas eiieiebant: nec minus homines harum professores, quam

ipsos libros. Haec autem erat illorum eruditio, bene parere magistratibus, patientem esse laborum, et in praelio aut vincere aut mori. Hoc animo fue runt olim et Romanorum quidam, qui philosophos Graecos vrbe pepulere, quod curiosis disciplinis auerterent iuuentutem ad otium et ignauiam, redderentque ad disserendum quidem instructos, ad agenda vero reipubl. munia inutiles. Quid illi dixissent. si sophistarum gryphos, si nominalium et realium frigidissimas argutias audissent. Eraf. ex Plut. in Lacon.

Demenax.

Rogatus a sophista quopiam. Quod viaticum attulisset ad philosophiam? Admodum Cynice respondit, [gap: Greek word(s)] id est, testes. Significans, se nundum ac ceississe. Eras. 8. apoph.

Idem.

* Indoctos, tanquam pisces captos, dum trahuntur, silere dicebat. Anto et Maxim. serm. de disciplina et philosophia.

Hieron.

* Interrogatus, quid esset a philosophia adiutus? respondit, libenter et iniusses faciam quae caeteri legum metu faciunt. Eod. ser.

Dionysius sunior.

Posteaquam regno fuit expulsus, cuidam dicenti. Quid tibi Plato et philosophia profuit? Vt tantam, inquit, fortunae mutationem facile feram. Neque enim sibi manus admouit, quod alij solent. sed Corinthi ludum literarium. aperuit. Plut.

Demetrius Phal.

Cum exularet, ac Thebis inglorius humilisque viueret, audissetque Cratem Philosophum, qui ipsum inuiseret, multa placide prudenterque de moderate ferendo exilio disserentem. Male sit, inquit, negotiis et occupationibus, per quas hactenus talem virum non licuit cognoscere. Laert. lib. 5. c. 5.

Philippus.

Alexandrum filium hortabatur, vt auscultaret Aristoteli, cui traditus erat instituendus, daretque operam philosophiae: Ne, inquit, multa com mittas, quae me fecisse nunc poenitet. Perspexit egregius princeps, neminem philosophiae expertem regno idoneum esse, nec puduit fateri, se multa per errere fecisse perperam, quod a teneris vnguiculis philosophiae praeceptis non fuisset imbutus. Nam qui experimentis discunt administrare regnum, licet ingenio felicissimo nati sint, tamen et serio et magno Reipub. malo tandem euadunt boni. reges. Atqui philosophiae pras ceptis praemunitus accedit, si adsit mens, integra vix poterit ab honesto deflectere. Plut. in apopht. regum et impera.

Alexander.

Cum esset Corinthi, adiit Diogenem pro dolio sedentem, cumque eo multa collocutus est: a quo digressus indiguantibus amicis, quod sex illi cani tantum habuisset honoris, qui tanto principi nec assurgere dignaretur: Imo. inquit, ni Alexander essem Diogenes esse vollem. Adeo demiratus est animum illum liberum, ac rebus humanis omnibus superiorem, vt nihil regno similius esse iudi caret, praecipua regum felicitas est quod nulli seruiunt: sed quicquid volunt, facile efficiunt: tum quod nullius egeant, atqui hoc ipsum homini praestat pnilosophia multo verius, quam regnum monarchts. Quanquam Alexandrum esse Alexander maius quiddam exstimabat quam regem esse. Laert. lib. 6.

Polycletus.

Dicere solebat, eorum opificum esse molestissimum, quibuscunque lutum perueniret ad vngues. Plastas opinor, ac figulos notans. Admonuit autem, eas arres exercendas, vnde non conspurcaretur opifex. Tale nimirum est philosophiae studium. Eras. lib. 6. apoph.

De philosophis.

Zeno Cittieus.

DIcebat, plerosque philosophos in multis [gap: Greek word(s)] , id est, non sapere: sed in fortuitis vulgaribusque rebus esse imperitos, et adiiciebat illud Scaphei, qui cum animaduerteret quendam e discipulis vehementer inflatum, percusso illo dixit: Bonum non est in magno, sed in bono est magnum: [gap: Greek word(s)] . Magnum enim est, quicquid recte fit: at non statim bonum est, quod magnum. Laertius libro 7. cap. 1.

Aristippus.

Postquam Aristippus magnam pecuniarum vim sibi comparasset, et admiratus Socrates diceret, Vnde tibi multa? Vnde, inquit, tibi tam pauca: Non enim minus admirandum arbitrabatur, quod Socrates tantus philosopbus, et qui tantos haberet amicos. pauper esset, quam quod ipse diues. Idem.

Idem.

Interrogatus, cur sic tpsum argueret Dionysius? Eandem, inquit, ob causam, ob quam caeteri. Significans, philosophi libertatem omnibus esse molestam. Laer. l. 2. c. 8.

Diogenes.

Cuidam procaciter interroganti, cur quum, nihil sciret, se philosophum profiteretur? Si philosophum, inquit, simulo, hoc ipsum est philosophari. Subnotans philosophiam rem esse vsque adeo difficilem, vt eam vel simulare, magna sit philosophiae pars. Quemadmodum multum regis habet, qui scite regis personam possit genere. Et qui simulat, imitatur: at imitari philosophos, est philosophari, hoc est, philosophiae studium esse. Laert. l. 6.

Idem.

Quodam die cum populus theatrum ingrederetur, ipse aduersus populum nitens ingrediebatur, interrogatus, cur id faceret? Hoc, inquit, in omni vita facere studeo. Sentiens, hoc esse philosophari, in omnibus actionibus quam maxime a multitudine dissidere: propterea quod vulgus hominum cupiditatibus agitur, non ratione. Laer. l. 6.

Idem.

Percontanti, cur caeteris mendicis benigne largirentur homines, philosophis non item: Quoniam, inquit, sperant citius futurum vt claudi caecive fiant, quam philosophi. Qui miserentur afflictorum, quales fere sunt mendici faciunt hoc contemplatione communis hominum sortis: ita caeco opitulantur, cogitantes, hoc ipsum mihi poterit accidere. de philosopho non item cogitant. Dictum festiuius est, ob abusum verbi, sperant vt philosophus fias, sperari potest: caecitatem aut claudicationem nemo sperat. Laert.

Idem.

Interrogatus an philosophi placentis vescerentur? Omnibus, inquit, vt caeteri homines. Rursus hic aliud respondit.

quam interrogabatur. Quaerebat percontator, an conueniret philosophis frugalitatem profitentibus, vesci placentis, cibis delicatorum? Diogenes [gap: Greek word(s)] ita respondit, quasi philosophi non essent homines, et tamen vescerentur cibis humanis, Si quidem animalia bruta non vescuntur quibuslibet: bos comedit foenum, canis nequaquam, aues amant frondes salicum, equi auenam. Quaedam aues pascuntur granis iuniperi, quaedam carniuorae sunt, quaedam vescuntur piscibus. Huc allusit Diogenes. Ibidem.

Demonax.

A quodam interrogatus, cuiusnam sectae philosophus esset? Quis, iuquit, tibi dixi me philosophum esse? et sic ridens abiuit. Sed cum iterum rogaretur, cur risisset? respondit: Cur non riderem, cum tu me ex barba philosophum esse iudicas, ipse autem barbam non habes? Erasin. libro 8. apoph.

Epictetus.

Eos qui barba et pallio, verbisque magnificis philosophos agebant, dicere solebat esse philosophos [gap: Greek word(s)] : id est, factis procul, verbis tenus. Gellius libr. 17. cap. 19.

De physiognomia.

Zeno Cittieus.

VIdens adocescentem: Animi tui vestigia, inquit, satis explorata sunt mihi. Notans hominis lasciuiam. in Graeco autem plusculum est gratiae: [gap: Greek word(s)] enim non tantum animum significat, sed animietiam concitationes. Laer. lib. 7. cap. 1.

Diogenes.

Interrogatus de quodam adolescente qualis videretur? Arcadem esse respondit. Siue significans, illum esse stupido ingenio: siue, vt eruditi quidam malunt, mollem et pathicum, quod Arcades feruntur glandibus victitare, teste epigrammate,

Glans autem apud Latinos interdum obscoenam habet fignificationem. Eras. Rot. l. 8. apoph.

Socrates.

Stratonicus.

Stratonicus musicus cum esset Pellae, et in puteum descendisset, rogauit, num esset aqua potabilis? cum dixissent, qui aquam hauriebant, Nos istam bibimus: Non est igitur, inquit, potabilis, quod illos videret pallidos, luridosque. Nam id interpretabatur malae valetudinis argumentum, quam ex aqua contraxerant. Athen.

Cleanthes.

Hominis mores ex conspectu deprehendi posse dicebat. Verum cum philosophum (qui hoc audierant) cuperent, hominem ci??aedum, sed multis laboribus ab ineunte aetate exercitatum adducunt, vt artis suae specimen ederet. Cleanthes igitur, cum hominis faciem, item manus callosas, et sole adustas vidisset, et aliquandiu siluisset, iussit hominem abire foras. Ille cum discederet, sternutamento concussus est, Quo audito, Cleanthes ait, Satis naturam hominis intelligo, mollis est. Non enim facile sternutant, qui sub dio laborant, Laert. lib. 7. cap. 2.

Anonymus.

Chalcidensis quidam, qui cum Orobazo descenderat, Syllae vultum saepius contemplatus, et ingenium motumque corporis inspiciens: Necesse

De pictura et pictoribus.

Diogenes.

COnspiclens duos centauros pugnantes in tabula pessime pictos Vter, inquit, horum deterior est? Notans pictoris imperitiam: quasi dubitaret vter esset deterius pictus. vsus est autem voce ambigua. nam [gap: Greek word(s)] et peior dicitur et in pugna inferior. Laer lib. 6. Brus. l. 5. c. 13.

Anonymus.

Quidam conspecta tabula, quae picturam habebat quomodo Lacedaemonij trucidarentur ab Atheniensibus, dixit Fortes Athenienses. Id Lacon audiens, subiecit: in tabula. Signincans, ridiculum esse si pictura gloriari, quod ea non minus mentiri soleat, quam poetae. Plut. in Lacon.

Apelles.

Videns tabulam a Protogene pictam quam Demetrius in bello seruarat deprecantibus Rhodiis aliquandiu praestupore tacitus eam est contemplatus, tandem in hanc vocem erupit: Ingens labor ac mirandum opus: desunt tamen Gratiae, quae hoc aliaque eiusdem auferant, atque in caelo reponaut. eam tabulam Protogenes nondum absoluerat. Erasm. l. 6. apoph.

Idem.

Tempestatisvi Alexandriam delatus, quidam eius aemuli subornârunt planum, hoc est scurram regium, qui cum vocaret ad coenam. Is non suspicans dolum, venit At quum rex, qui illi erat infensus. indignaretur. et ostensis vocatoribus iuberet indicari a quo vocatus esset: Apelles arrepto carbone extincto foculo, imaginem delineauit iu pariete, vt rex protinus ex inchoato opere agnosceret planum suum. Eadem opera et artis suae et ciuilitatis suae specimen dedit. Sit, hoc si libet, apophtegmatum. Bruson. l. 5. c. 25. ex Plinio et Luciano.

Idem.

Alexandrum Fulminiferum pinxit adeo expresse, vt diceretur deorum Alexandrorum, alterum Philippi nullis viribus vincibilem, alterum Apellis nullo artificio imitabilem. Bruson. ex Plutarcho.

Idem.

Anonymus.

Pictor quidam interrogatus, quem habuisset artis magistrum? digito populum ostendit Sentiens, sed ad multitudinis iudicium pingere: et obseruantem, quid quisque probaret aut improbaret, artem fuisse consequutum. Idem ab Apelle factitatum legimus, qui post tabulam latitans, subauscultabat spectatorum censuras. Eras. l. 8. apoph.

Zeuxis.

Certamen artis exercuit cum Parrhasio. Quum enim Zeuxis tam scite effinxisset vuas, vt in scenam aues aduolarent, Parrhasiusdetulit linteum pictum, ita veritate repraesentata, vt Zeuxis alitum iudicio tumens, flagitaret, tandem remoto linteo ostendit picturam. Mox intellecto errore Vicsti, inquit. Parrhasi. Nam ego aues fefelli: tu artificem. Bruson. l. 5. capit. 23. ex Plinio.

Idem.

Postea pinxit puerum vuas ferentem, ad quas quum aues aduolassent processit iratus operi: Vuas, inquit

melius pinxi quam puerum. Nam si hoc consumassem, aues puerum timere debuerant. Ingenuitatis exemplum. At aues viderunt in puero nullum esse motum: itaque aut mortuum, aut dormientem arbitratae sunt. Plin.

Idem.

Agatharcho se laudante quod animalia facile celeriterque pingeret. damnans celeritatem: Ego vero, inquit, diu. Plin.

Protogenes et Apelles.

Protogenes Rhodi viuebat. Eo Apelles videndi eius gratia profectus est. continuoque petitofficinam, in qua tabulam magnae amplitudinis in machina aptatam picturae, anicula quaedam custodiebat. Ea Protogenem negauit se esse domi, rogauitque a quo quaesitum diceret reuerso? Ab hoc inquit A pelles: arreptusque peniculo, lineam excolere duxit summae tenuitatis, per tabulam. Reuerso Protogeni quae gesta erant anus indicauit. Ac lineam ille contemplatus, continuo dixit. Profecto Apelles Rhodum venit: nec enim in alium cadit tam absolutum opus. Mox induxit alio colore lineam illa subtiliorem: anuique mandauit, vt si rediret hospes, diceret ostensa linea hic est quem quaeris. Reuersus Apelles, et vinci erubescens, tertio colore lineas secuit, nullum relinquens amplius subtilitati locum. Protogenes victum se confessus, in portum deuolat, hospitem quaerit, domumque ducit victus victorem. Ex minimo vestigio artifex agnoscit artificem. Plin.

Demetrius.

Quum Rhodum obsideret, et in suburbio coepisset tabulam quandam, protogenis clarissimi pictoris opus, in quo pinxerat Ialysum, id est Bacchum Rhodiis per caduce atores obsecrantibus vt tabulae parceret, respondit: Se citius patris imagines quam cam picturam aboliturum. Tantum honoris habuit arti rex. Plut. in Demetrio.

Lasus.

Anonymus.

Romae in foro pendebat tabula quaedam, habens imaginem pastoris vetuli cum pedo, de hac Teutonum orator rogatus, quanti eam aestimaret? satis Germanice respondit, se nolle sibi dono dari talem viuum ac verum. Barbarus non agnouit artificium, tantum spectabat formam. Atqui quae natura deformia sunt, plus habent et artis et voluptatis in tabula. Eras. lib. 8. apoph.

Nealces.

Arato destinanti tyrannorum commum odio abolere tabulam insignis artificij, quae Aristratum in curru victorem habebat: Nealces supplex intercessit, vt opus incolume seruaretur, dicens, cum tyrannis, non cum tyrannorum imaginibus belligerandum esse. Eras. lib. 6. apoph.

De pigritia, ignauia, atque desidia.

Themistocles.

Pigritiam hominis viui sepulturam vocauit qui cum expletis centum et septem annis se mori videret dixisse fertur, se plurimum dolere, quod de vita tunc egrederetur, quando sapere coepisset. Plut.

Democritus.

Eusebius Philosophus.

* Ignauia, inquit, corpus tabefacit, animam socordia. Exercitatio vero ad speciem Deo simillimam, ipsam euchit. Stob. serm. de Otio.

Anaxarchus.

* Dicebat, siquis alterum auderet imprecantem sibi manus et pedes inutiles iratum illi proculdubio fore: diuites autem cum re ipsa manus suas pedesque faciant inutiles, interim ob hoc ipsum se beatos existimare. eod serm.

De podagta.

Anaxarchus.

DIcebat, siquis alterum audiret imprecantem sibi manus et pedes inutiles, iratum illi proculdubio fore. Diuites autem, cum reipsa manus suas pedesque faciant inutiles, interim ob hoc ipsum se beatos existimare. Notauit autem vir prudentissimus eos qui ex otio variisque delitiis podagram sibi ipsis parant. Stob. ser. 28. de Otio.

Publius Cyrus.

Cum esset orta iocosa quaestio, quodnam esset molestum otium, et alius aliud opinaretur, respondit, podagra. Otium vt rem suauissimam expetunt omnes, sed otium podagrici cum summo cruciatu coniunctum est. Pontanus. Erasmus libro 6. apoph.

Cicero.

Cicero in Vatinium, qui cum pedibus aeger esset, volebat tamen videri commodioris valetudinis factus, dicebatque iam se bina millia passuum ambulare, Dies enim inquit, longiores sunt. Hoc Fabius tribuit Ciceroni Macrobius libro 2 capit. 4. Saturn. Augusto. Narratur et hodie quiddam non minus facetum, si modo accederet vetustatis commendatio. Mile; quidam in conuiuio iactabat sibi balistam esse, quae iaculum excuteret ad spatium nulli credibile. Reclamantibus conuiuis omnibus, affirmabat famulum suum id vidisse factum. Accersito famulo percontatus est illum, an non ipse vidisset quod narraret: Tum famulus, Verum, inquit, narras, here, sed tum vento secundo miseras sagittam. Erasm. Roterod. lib. 4. apoph.

Alphonsus.

Interrogatus, cur podagrici loquaciores caeteris essent? respondit, podagricos pedum vitio afdictos, ambulare non posse: ideoque lingua. velut ambulatione quadam, eos crebrius vti solere. Panor. lib. 3. de rebus gestis Alphonsi.

Pet. Fundanus.

Audiens quendam familiarem de pedum dolore eiulatus emittere, nec posse illos compescere, accurrit ad clamores: Ec quid, inquiens, alij de itinere queruntur assiduo, laboribusque quam plurimis: de perpetua negotiorum inquietudine alij: tu de quiete quereris atque otio: quod si tibi molestum est, exurge parum, et peregre proficiscere. Pontanus.

De poena malis infligenda.

Socrates.

Solon.

Percootatus, Quid magis ad reipub. salutem prodesset? respondit: Si boni praemiis inuitantur, mali autem poenis coercentur. Cicero ad Brutum, et Stob. ser. 41.

Idem.

Interrogatus, quanam ratione nullum in vrbe scelus perpetraretur? dixit: Si tam indignarentur illi, quibus non est facta iniuria, quam quibus facta est. Sensit autem vir prudentissimus, tum demum saluam esse rempublicam, cum qui boni viri sunt, malos poenis coercent, ne insontes afficiant contumelia. Stob. serm. 41.

Antisthenes.

Pythagoras.

Ciuitatum optinam esse dixit, quae postquam malos poenis coerceret, viuos tantum bonos ad mitteret. sto. ser. 41.

Theophrastus.

Sciscivatus, quidnam vitam humanam conseruaret? respondit: Beneficentia, honor et poena. Stob. 41.

Lycurgus.

Dicere solitus est, duabus potissimum rebus contineri Rempublicam: Praemio scilicet et poena. Quo dicto eam demum rempublicam saluam esse putauit, in qua boni praemiis inuitantur, flagitiosi vero poenis afficiuntur. Cicero in epist. ad Brutum, et Eras lib. I. apoph.

Lysander.

Rogatus, quam rempublicam maxime probaret? Eam, inquit, in qua fortibus viris ac malis congrua redduntur. Quo dicto ostendere voluit, eam rempublicam probandam esse, in qua boni praemiis oruantur, mali autem poenis damnantur. Plutarch. in Lacon.

Agesipolis Cleombroti F.

Quum quispiam ei dixisset ipsum cum aequalibus obsidem fuisse, filios vero, eorumque vxoresminime: Merito, inquit, decet enim nos nostra peccata nostrasque poenas ferre. Bruson. lib. 5. cap. 12. ex Plut.

Anonymus.

Chius quidam ira contra seruum incensus: Non, inquit, iu pistrinum, ego te detrudam, sed Olympiam ducam. Recte autem ille putabat. multo durius esse supplicium, si Olympiae in conspectu a radiis solaribus coque retur, quam si in molam ad molendum dederetur. AElianus libr. 14. de Var. hist.

M. Cato.

Dicebat, se omnibus peccantibus ignoscere, praeterquam sibiipsi. Multum dissimilis illi Meuio, cui carpens alios, sibi condonabat omnia. Sibi ignoscit, quem non poenitet admissi: de se poenas sumit, qui cura pensat, quod incogitantia commissum est. Plur. in apoph.

Idem.

Frequenter dicere solebat, se malle pro collato beneficio nullam repertare gratiam, quam pro malenficio perperrato non dare. poenam. Significans, nil esse magis perniciosum quam si improborum mores, poena non coerceantur. Plutar. in apoph. et Erasm. lib. 5. apoph.

Idem.

Solitus est dicere, iniuriam etiam si facienti nihil adferat periculi, vniuersis tamen periculosam esse. Quid aliud dicere voluit, quam poenam delicti non negligendam esse, ne ex vnius iniuria multi porro contumeliis

Idem.

Praeterea dicebat, eos magistratus qui maleficos poenis non coercerent, non tantum non ferendos, sed lapidibus obruendos esse, ne ex poenae neglectu salus Reipublicae labefieret. Plut. eodem loco.

Alphonsus.

Cum equitem luxuriosum, et bonorum suorum decoctorem punire vellet, quibusdam a rege obnixe petentibus, ne in corpus lueret debita, quae ille plurima per luxum libidinemque contraxerat: respondit, Equitem hunc neque sui regis gratia, neque patriae commodo, neque propinquorum et amicorum aere alieno suscepto tam grande Patrimonium profudisse, sed omnem suam, substantiam corpori indulsisse. In corpo re igitur luere aequius esse, vt poena malefactis ex aequo respondeat. Panormit. lib. I. de rebus ab Alphonso rege gestis.

Manes.

Manes Florentius cum meretrice deprehensus, cum pro more in per petuam facti ignomioiam (nam in Anglia, qui extra matrimonium mulieribus commiscentur, in conspectu populi, retentis tantum foemoralibus, nudi ecclesiam circumiro cogebantur) exueretur a sacerdotibus, foemorali tantum concesso, omni parte nudus esse voluit, verum cum interrogaretur, an non puderet coram virginibus: mulieribus, omnique populo virilia ostentare? Minime, inquit, gentium. Nam pudenda haec, quae peccauerunt, ea potissimum dare poenas decet. AEneas Syluius libr. I. de dictis et factis Alphonsi. Vide supra de disciplina et Impunitate.

De poena mitigata.

Alexander.

QVum Graeci qui apud hostes stipendium faciebant, venissent in potestatem Alexandri, Athenienses quidem iussit Alexander in compedibus seruari: quod quum ex publico stipendium haberent, tamen apud hostes meruissent. similiter et Thessalos, quod regionem opimam necti, non eam colerent. Thebanos vero dimisit dicens: His per nos nihil est reliquum, neque ciuitas. neque agri. Ita moderatus est poenam, vt mortem commeritis non indiceret, nisi vincuia: et culpam eorum qui necessitatem excusare poterant, io se transtulit. Plut. in apoph.

Sylla.

Militesin bello sociali quum Albinum virum praetorium. fustibus mactassent. Sylla tam atrox facinus impunitum reliquit, dicens, se illis posthac promptioribus vsurum in praeliis, dum peccatum, fortiter gerendo rem, studebunt pensare. Plutar. in Sylla.

M. Cato.

Cato ipso die comitiorum quendam e sponsoribus dimuauit, ac pecuniam illi traditam in alium transtu lit. At populus admiratus Catonis iustitiam damoato poenam remisit, dicens satis dedisse poenarum, quod a Catone damnatus esset. Erasm. Rot. lib. 5. apoph.

Fronto.

De poenitentia.

Pausanias.

CVm in conuiuio quodam Simonidem philosophum orasset, vt aliquid ex sapientiae areanis in medium adferret: Simonides dixisse fertur, Memento te hominem esse. Sed Pau sanias in summa tum felicitate constitutus, non magnopere philosophi dictum eurauit. Cum vero postea in Chalceoeco cum fame luctaretur, iamque mortem omnium miserrimam ob oculos videret, magna voce exclamasse fertur: ô Cee hospes, magnum quiddam in sermone tuo incrat: ego vero inani persuasione sum adductus, vt eum nullius momenti putarem. AElianus libro 9. de Var. hist.

Isaus sophista.

Isaeus sophista cum primos pueritiae suae annos in omnibus voluptatibus contriuisset, vir factus in melius vitam instituit. Cum igitur forte cum amico deambulasset, qui ei formosam ostenderet puellam, interrogassetque vtrum formosa videretur, respondit Isaeus: Nihil hîc iudico, quandoquidem desij laborare ab oculis, Philostratus in sophist.

Theodosius Imp.

Dicere solebat, Nihil esse noui, si quis homo cum sit, e vita excedat. Vnius autem Dei esse, eum qui semel mortuus sit, per poenitentiam ad vitam reuocare. Nicephorus Callist. libro 14. cap. 3. Ecclesiasticar. hihor.

De poesi.

Gorgias.

DIcebat, tragoediam esse deceptionem, qua qui alterum decepisset iustior esset eo qui non decepisset: et: qui deceptus esset, sapientior foret eo qui non esset deceptus. Fallit enim tragoedia tractans argumenta conficta, sed adeo scite, vt vera credantur. Iustior autem ille videtur, qui fallendo prodest: et sapientior est, qui per fictas fabulas discit quid sit eurpe: quid sit honestum. Plutarch. de poetis audiendis.

Lacones.

Nec comoedias nec tragoedias poetarum audiebant, vtpote in quibus contra omnes leges, stupra, incestum adulteria, iniurias, furta: caeteraque flagitia exprimantur. Nec placuit his quorundam excusatio, qui fabulas ad voluptatem fingi, non ad fidem veri, dicunt: cum haec voluptas imbecillium animos corrumpat. Hanc ob causam Archilocum poetam cum ve nisset Lacedaemonem. ea hora expulerunt: quod intellexerant ab illo scriptum, satius esse abiicere arma, quam mori. Plut. inLacon.

Anonymus.

Lacedaemonius quidam percontanti, quid ipsi videretur Tyrtaeus poeta? Bonus, inquit, ad deprauandos iuuenum animos. Quemadmodum Plato iudicabat Homeri poesim inutilem esse reipub. qualem instituere volebat: ita Lacedaemonij non recipiebant poetas, qui blanda scriberent potius quam salubria. Plut. in Lacon.

Cleomenes.

Demonax.

epigramma monostichon, quod testamento mandasset suae addendum statuae (carmen erat,

Respondit, adeo sibi placere carmen, vt magno emptum cuperet, si iam nunc esset ascriptum. Tecte optans illi mortem, qui vita erat indignus. Eras. lib. 8. apoph.

Pausanias Cleombroti F.

Interrogatus, cor Tyrtaeum poetam Spartae ciuem fecisset? Ne quis, inquit, externus dux nobis fuisse Videretur. Poetae enim apud Laccdaemonios in nullo plane erant pretio, sed ob lasciuiam ex vrbe eiecerunt. Plut. inLacon.

Philoxenus.

Dionysium sua carmina recitantem quum alij per assentationem lau darent exclamauit, Abducite me in latumias. Subindicans hoc esse tolerabilius, quam audire laudareque tarn mala poemata. Nam antea rex ossensus, miserat illum in lapidicinas, Eras. lib. 6. apoph.

Sylla.

Quum ipsi libellum malus poeta de populo subiecisset: quod in eum epigramma fecisset, tantummodo versibus alternis longiusculis, statim ex his rebus quas tum vendebat, iussit ei praemium tribui, sub hac conditione, ne quid postea scriberet. Existimabat ille etiam mali poetae, operam aliquo dignam praemio. Simul autem et silentium redemit ab eo qui scribere nesciret: quemadmodum facetus quidam apud nos, si quando incidisset in malum tonsorem, dabat duplum pretium, hac lege, ne rediret. Erasmus libro 6. apophthegmat.

De poetica fictione.

Actius poeta.

INterrogatus cur non ageret causas, quum in tragoediis optime tractaret argumenta? Quoniam, inquit, in tragoediis ea dicuntur, quae ipse vo lo: in foro aduersarij dicerent, quae minime vellem: Idem fit in dialogis vbi qui scribit opus vnicuique tribuit orationem, qualem putat esse commodam in iudiciis secus fit. Erasm. li. 6. apoph.

Euripides.

Cuidam dicenti, Carmencondidisti ex modis ad tripudium accommodis: alio dictum hoc ridente, Ni stupidus esset, inquit. non risisset, quod res serias Lydiis modis temperarim. Lydij modi lasciuiores sunt. Porro quae per se tristia sunt, ea decet arte exhilarare. Refert hoc Plutarchus in libello [gap: Greek word(s)] Quum Euripides choream agentibus succinuisset, cantionem quandam modulatam vnus illorum risit, Cui Poeta: Nisi stupidus esses, et expers affectuum, haud quaquam risisses me canente mixolydium. Eras. 6. apoph.

Pinarius.

Montanus Attilij Butae carmen recitabat. Quummque quidam indignaretur, quod toto die recitasset, negaretque ad illius recitationem ac cedendum, Macte Pinarius ait: Nunquid possum liberalius agere? paratus sum illum audire ab exortu solis vsque ad occasum. Gaudebat enim is poeta, subinde repetere ortus et occasus descriptionem. Notat autem et Horatius eos, qui ornatus gratia vel immodice, vel non suo loco affectant tales descriptiones.

Varus.

Quum a Montano recitarentur versus, quib. exortatus solis describebatur, Varus eques Romanus dixit: Incipit Buta dormire. Rursus quutn succederet descriptio occasus: Qui dicit. inquit. iam nox est? Ibo, et Butam salutabo, eodem scommate taxans et affectatum carminis decus, et Butae praeposteram vitam. Erasm. ex Seneca.

Iabolenus.

Passienus Paulus eques Romanus, sed dubiae senitatis, quum recitans elegias suas. sic auspicaretur, Prisce iubes: Priscus labolenus qui tum aderat, ego vero (inquit) non rubeo. Protinus ingens omnium risus exortus est. Fingunt enim poetae suo arbitrio quicquid libet. At priscus non tulit poeticam fictionem. Erasinus libr. 8. apoph.

De populo.

Epicurus.

DIcebat se nunquam voluisse placere populo. nam quae, ego scio: inquit, non probat populus: quae probat populus, ego nescio. Seneca Seneca epist. 21. ad Lucill.

De potestate et potentia.

Diogenes.

INterrogatus, quomodo quis viuere debeat sub potestate: Perinde at que igni vtendum esse dicebat; neque nimis prope accedendum, ne exuraris. neque nimtu procul, ne rigeas. An tonius in Melissa par. 2. serm. I. Stob. serm. 43. idem apoph. tribuitur Autistheni.

Chrysippus.

Rogatus, cur potestatem omnem in Repub. adeo fugeret? respondit: Qia si quis male rexerit diis poenas dabit. si bene, odio a ciuibus habetur. Stob. ser. 43.

Demosthenes.

Audiens quosdam in Repub. euehi cupere: Omnium difficillimum esse dixit, vt hi qui potestatem habent in multos, multis placeant Stob.

Idem.

Dicere solebat, duabus viis propositis. quarum altera ad pulpitum oratorium, altera ad inferos duceret: prudentem virum praeoptaturum esse eam quae ad inferos ducit, potius quam quae potestate hominem subleuaret. Stob.

Eumenes.

Fratribus suis crebro dicere solebat: Si mevr rege vsi fueritis, vobis tanquam fratribus grauficabor: sin autem tanquam fratre, ego vobis vt rex. Antonius in Melissa parte secun da, sermone I.

M. Cato.

* Dicebat potentes parce vti potestate debere, vt semper vti possint. Stob. ler mone de magistratu.

Licin. V. arius.

Cum Africano illi maiori corona saepius in conuiuio imposita rumperetur, Licinius Varus aecommodanti dixit, Nolimirari si non conuenit, caput enim magnum est, Sentiens, hominem esse praepotentem, cui non, quaeuis corona congrueret. Eras. libr. 6. apoph.

L. Crassus.

Lucius Philippus consul L. Crasso, summae dignitatis et eloquentiae viro, manum iniici iusserat, eo

quod vocem illius indigne ferret, qua dixerat. sibi alio senatu opus esse. At Crassus reicto lictore: No es, inquit, mihi tu Philippe consul. quando ego tibi non sum senator. Erasm. lib. 6. apoph.

Cn. Lentulus.

Cn. Lentulus Marcellinus consul in concione grauiter questus est de Magni Pompeij immodica potentia. Huius orationem cum populus clara voce acclamans approbasset: Acclamate. inquit, acclamate, Qujrites dum licet. Iam enim vobis impune facere nen licebit. Significans, illius potentiam breui magnitudinis euasuram, vt nulla in re tutum esset vllo pacto resistere, si quid illi collibuisset. Eras. l. 8. apop. Val. Max. lib. 6. cap. 2.

Anonymus.

Cum Pompeius graui laboraret inuidia propter immodicam potentiam, et ob vulnus fascia linea tibiam vinctam haberet, dixit aliquis: Quid refert vi gestet diadema, in capite an in crure? nam candidum amiculum olim erat insigne regum. Erasm. lib. 6. apoph.

C. Casar.

Proferentibus in medium, quod Sylla dictaturam deposuisset. Caesar perpetuam gereret, quod minimum aberat a tyrannide. respondit Iulius Caesar: Syllam nescisse literas, eoque: dictarurram deposuisse. Dictant gramimatici discipulis, cum praeeunt aut retitant scribenda, huc alludens, dixitillum nescisse literas. Erasmus 4. apoph.

Plutarchus.

* Ne puero gladium prouerbio dicitur, Egoverd dixerim, inquit. Ne. pnero diuitias nec viro doctrinae experti potentiam. Stob. ser. de magistr.

De potestate breui.

Cotys

THebanis gloriantibus quod Lacedaemoniis imperarent. Vidi, inquit, torrentes perenuibus fluuiis maiores factos, sed ad breue tempus.

Nerua.

Ad quendam ipsum consolari volentem hoe argumento, quod diceret. genesin Veri non esse recte colle ctam, eoque spem esse illum diu victurum: Isthuc, inquit, tu facile dicis, qui patrimonij tui non Reipub quaeris baeredem. Sentiens magni referre, vt bonus princeps quam diutissime viuat. Ex Dione Cassio.

AEl. Verus.

Morbo grauatus saepe dicere solebat, principem sanum mori debere, non debilem: quod superiores imperatores plerique violenta morte perissent: camque mortem, vt breuem simul et inexpectaram. Caesar optauit, et obtinuit. Spartianus.

De praeceptore bono ac fideli.

Soviles.

CVm Xenophontem obuium interrogasset, vbinam locorum variae venderentur merces, quibus vulgo vtuntur homines: et prompte ad hoc respondisset Xenophon interrogauit iterum, Vbinam homines fierent meliores? at cum adolescens respondisset se id nescire: Me sequere, ait Socrates, et hoc

me disces. Absurdum est, scire vbi ea quae ad victum sunt venalia reperias: vbi autem doctus et probus euadas, negligere. Eras. l. 3. apoph.

Idem.

Cum AEschines ambiret esse de nu mero discipulorum Socratis, excusaretque verecude paupertatem suam, ac moleste ferret quod cum Socr. cae teri amici diuites multa largir entur, sibi nihil esse quod daret, praeter seipsum: Annon intelligis, inquit, quam magnum munus mihi dederis? nifi forte teipsum paruo existimas? Ittaq. mihi curae crit, vt te tibi reddam meliorem quam accepi. Alij Sophistae cum meras nugas docerent, nullum admittebant discipulum, nisi magna mercede. Socrates nihilominus libenter recepit inopem quam opulentos. Eras. l. 3. apoph. ex Seneca.

Antisthenes.

Rogatus, cur esset discipulis tam seuerus? Et medici, inquit, aegrotos suns simili modo obiurgant. Significans, se in vitia saeuire, et non in homines aut discipulos nec vitia sanari blandiendo. Laer. lib. 6. C. I.

Agasicles.

Cum Agasieli Lacedaemoniorum regi diceret quidam, admirari se, quod cum esser auidus discendi, non adiungeret sibi Philopanem sophistam. regali prorsus indole, respondit: Eorom volo esse discipulus, quorum sum et filius significans, non minus interesse quos nactus sis parentes, quam quos adsciscas praeceptores. Etenim vt liberi ferme referunt maiorum vnde prognati sunt ingenium: ita praeceptorum vitia demigrant in eos quos instituunt. Et honestae vitae institutio potissimum ab illis petenda est, qui virtutem ipsis factis praestiterunt, non ab iis qui compositis arte | verbis de virtute nugantur. At nune summi orbis monarchae. futuri, Deum immortalem, quibus interdum viris a teneris annis formandi instituendique creduntur? cum principi non minus tum perniciosum sit, tum indeco nun, ab inhonestis institui, quam nasci. Nec quaelibet artes discendae sunt principi, sed haec duntaxat quae tradunt rationem recte administrandi re gnum. Eras. ex Plutarcho in Lacon.

Anonymus.

Lacon quidam paedagogus pueri cura suscepta, eum interrogaretur, quid esset illum docturus? Effieiam, inquit, vt honestis delectetur, turpibus offendatur. Nihil efficacius ad veram felicitatem, quam amare virtutem propter se, odisse vitium propter se. Plut. in Lacon.

Alius.

Spartanus quidam interrogatus, quid conferrent vtilitatis pueris adbibiti paedagogi? Efficiunt, inquit, vt quae sunt honesta. eadem pueris siant etiam iucunda. Plut. in Lacon.

Alexander.

Aristotelem, cui puer formandus fuerat traditus, summa veneratione prosequebatur: dicens, se illi non mi nus quam patri debere, quod a patre viuendi, a praeceptore bene viuendi initium accepisset. Plut. in eius vita.

De praeceptoribus malis et indoctis.

Diogenes.

OLim in scholis pingi solebant Musae, ceu studiorum praesides: ingresses igitur scholam Diogenes

cum videret multas Musas, discipulos admodum paucos, dixit praecesptori. Cum diis multos habes discipulos. Ludens ex ambiguo sermonis. Nam Graeci cum diis dicunt, pro eo quod nos dicimus, fauentibus eiis. Interdum [gap: Greek word(s)] id est, cum, signisicat comitem. Cum multis te defendi, id est, multi mecum te defenderunt. Laer lib. 6.

Idem.

Puerum conspiciens indecore se gerentem, paedagogumillius baculo percussit, dicens: Cur sic instituis? Indicans, primae aetatis formatoribus potissimum imputandum esse, si adolescentes euadam malemorati, aut secus. Aphthonius et Priscianus.

Alcibiades.

Ludum literarium ingresses, poposcit Iliadem Homeri: cumque ludi magister negasset sibi esse quiequam Homeri, impegit illi pugnum, et abiit: declarans, impudenter eum docere literas, qui non semper Homerum haberet insinu. Eras. l. apoph. ex Plut. apoph.

De praeconibus laudum.

Themistiocl s.

SCiscitatus, vtrum Achilles esse m llet, an Homerus? Dic ipse prius, inquit, vtrum malles esse victor in Olympiis. an praeco, qui victores pro nuntiat. sentiens, multo praestantius esse res egregias gerere, quam gestae celebrare. Homerum praeconi conferens. Plutarc. in Graec. apoph.

Stratonicus.

Apud Abderitas agens, conspicatus illic singulis ciuium singulos esse praecones, adeo vt propemodum maior esset praeconum numerus quam ciuium, a coena coepit per ciuitatem sumis pedum digitis ingredi, demissis in terram oculis, percontantibus autem Abderitis, quid mali repente accidisset illius pedibus, ita respondit. Caeterum quidem belle valeo toto corpore, et ad coenam curro celerius ipsis aduiatoribus, illum enim metuo, ne ingrediens praeconis pedem offendam. Sentiens, illic praeconum plena omnia. Athen.

Alexander.

Cum nuntius quidam gaudio gestiens, porrectaque manu accurreret, rem prospere gestam ei narraturus: Quid mihi boue vir magni nunciabis, nisi nuncies Homerum reuixisse? significans, omnium praeclare gestorum gloriam abolendam, nisi continger et talis praeco, qualis fuit Homerus. Plutar.

Idem.

Ilium profectus, et Achillis statuam coronans: Ote felicem, inquit, Achilles, cui viuo talis amicus, mortuo talis contigerit praeco. De Patroclo loquens, et Homero: quorum ille fidissimus Achilli fuit amicus, hic defunctum Iliade tota celebrauit. Plut. in vita Alexandri, et Cicero pro Archia.

Depraeda militari.

Themistoles.

QVum aliquando ad mare visendi cadauera gratia accessisset, ac torques armillasque passim disiectas videre, ipse quidem praeteriit, sed amico qui sequebatur dixit: Collige tu tibi, nam tu Themistocles

non es. Metam obuia quidem praeda commoueri potuit, vt quicquam agerer indignum egregio duce, cui gloria debet esse satis magnum virtutis praemium. Plut. in vita Themistoclis.

Alexander.

Quum in Arbelis de rerum summa periclitatus esset, conflicturus cum mille hominum millibus ad pugnandum instructis, adierunt iilum milites aliquot ipsi bene volentes, defere bantque caeceros, quod in castris inter se miscerent sermones. conspirarentque ne quid praedae in regium tentorium deportarent, sed ipsi totum in suum verterunt lucrum. His auditis subrisit Alexander: Fausta. inquit, nuntiatis. Siquidem audio serinones virorum ad vincendum, non ad fugiendum animatorum. Nec illum fefellit diuinatio: plurimi nanque milites regem adiere, dicentes: Bono animo esto rex, neque metuas hostium multitudinem, qui ne pudorem quidem nostrum ferre potuerunt. Plutarch.

Annibal.

Profugus, apud Antiochum regem agebat. Is ostendit illi suum exerci tum barbarico apparatu magnifice instructum, sed ad praedam magis quam ad bellum. Haec omnia quum diligenter esset contemplatus Anni bal, rogauit Antiochus, num haec omnia satis essent futura Romanis? Tum Annibal, Plane satis arbitror, etiamsi auarissimi sint Romani. Lusit Poenus ab inexpectato, rex depraelio sciscitabatur, iste respondit de praeda. Quid enim aliud est miles imbellis, auro, argento caeterisque rebus ad praedam inuitantibus instructus? Plut.

Depraemio virtutis.

Socrates.

INterrogatus, quaenam ciuitas rite gubernari possit? respondit, Cum boni inuitantur praemiis, iniusti dant poenas. Ex Platone recitat Brus. libr. 5. C. 8.

Idem.

Praemia decreta iis qui in Olympiis aut Nemeis vicissent, contraxit, eaque maiora decreuit iis qui in bello pro patria fortiter occubuissent, dicens, illos et dum exercentur. magnis impendiis exeiceri: et si vicerint, magis aduer sus patriam quam aduei sus hostes coronari: et quam senuerint, ad nihil vtiles euadere, haud aliter quam detrita pallia: vt. qui nec bello sint vtiles, nec gerendae Reip. accommodi. Laer. l. I.

Solon.

Interrogatus, vnde Respublica ma xime vigeret: Si boni. respondet, praemiis incitantur ad virtutem, mali autem ad virtutem negligentes, coerceantur poenis. Stob. ser. 41.

Tritantaechmes.

Quum post cladem acceptam a Persis, quidam ab Arcadia transfugissent auxilia pollicentes, producti sunt in conspectum Xerxis. Ibi Persis percontantibus, quid agerent Graeci? responderunt, eos celebrare Olym pia, ac gymnasia equestriaque certamina spectore. Rursus percontantibus, quod esset certaminis praemium? responderunt. coronam oleaginam. Hic Tritantaechmes Artabani filius, versus ad exercitus praefectum: Papae, inquir, Mardoni, in eiusmodi viros nos incitasti ad pugnandu qui non pecuniarum gratia certamina agitant, sed virtutis ac laudis? Ea vox cum

visa est timida, vt saepenumero prudentia habetur pro ignauia. Herodotus in Vrania.

Lycurgus.

Lysander.

Interroganti Persae, quam Remp. maxime probaret? Eam, inquit. in qua fortibu viris ac meticulosis congrua vtrisque redduntur. Sensit virtutem inuitari praemiis, ignauos excitari ignominia. Nimirum hoc est quod apud Homerum stomachatur Achiles, tantum honoris haberi ignauis ac fortibus. Ea sententia non solum habet locum in Repub. verum etiam in priuatis familiis. Sunt enim haec duo praecipua ad conseruaudam cuiusli bet gregis disciplinam. Honos enim non solum alit artes, vt habet prouer bium, verum etiam virtutem. Nec tam refert, monarchia sit, aristocratia, an democratia. an aliqua Reipub. for ma ex his temperata, quam, vt in quacunque gubernatione discrimen habeatur publicum inter viros vtiles Reipubl. et suo viuentes abdomini. Plut. in Lacon.

Idem.

Agu vliimus.

Cum iam ad dirum mortis supplicium duceretur, interrogatus ab Ephoro, num quid poeniteret eorum quae fecerat? Nequaquam poenitet, respondit, nil enim aliud feci, quam quod prudentiam cum honestate semper coniunxerim. Sciuit nimirum vir ille bonus, ipsam virtutem abunde magnum esse sui praemium: quicunque sequatur euentus. Plut.

Galienus imp.

Taurum ingentem quum in arenam emisisser, prodissetque ad eum feriendum venator, neque productum decies potuisset occidere, Caesar coronam venatori misit, mussitantibus cunctis, quid rei esset, quod homo ignauissimus coronaretur? Galienus per Curionem dici iussit, Taurum to ties non ferire difficile est. Ludens significauit, graue discrimen esse toties tauro occurrere, etiamsi non ferias. Trebellius Pollio.

De praesagiis.

Vect. Valens.

QVum a Claudio Caesare immineret periculum, atque interim Silius cum Messalina domi vindemiae simulachrum omnium lasciuiarum ge nere celebrarent, conscendit praealtam arborem, et in ea prospectantin specie stabat: interrogantibus quid aspiceret? respondit, Tempestatem ab Ostia atrocem. Id siue ioco dixit. siue forte lapsa vox est, in praesagium vertit. Mox adsunt a Caesare nuntij qui vindictam parant. Is Silius erat adulter, cuipalam nupserat Messalina, quam Caesar dissimulantem confirmatis nuptiis supplicio affecit. Eras. l. 6. apoph.

De precatione, siue oratione hominis ad Deum.

Socrates.

Nihil vltra petendum a Diis immortalibus arbitrabatur, quam vt bona tribuerent: quoniam ij demum scirent quid vnicuique esset vtile. nos autem plerunque id votis expetere, quod non impetrasse melius foret. Etenim densissimis tonebris inuoluta

mortalium mens, in quam late patentem errorem caecas precationes tuas spargis. Diuitias appetis, quae multis exitio fuerunt: honores concupiscis, qui plures pessum dederunt: regna te cum ipsa voluis, quorum exitus saepenumero miserabiles cernuntur. Splendidis coniugiis iniicis manus: at haec vt aliquando illustrant, ita nonnunquam funditus domos euertunt. Desine igitur stulta futuris malorum tuorum causis quasi felicissimis reb. inhiare, teque totum coelestium arbi trio permitte: quiaqui tribuere bona ex facili solent, etiam eligere aptissima possunt. Valerius Maxim. libr. 7. cap. 2.

Bias.

Eos qui sibi mentem a Deo bonam largiri precarentur, nec tamen disci pliuam capesserent, parum cordatos esse dicebat. Quando neque vt pictor quisque bonus cuadat, dari sibi a Deo bonos colores et lineam exoptat, quin magis artem perdiscit. Sicut nec votis profit, qui, qui musicus esse cupit, nisi artem consectetur. Adeo nihil pro dest, circa preces occupari nisi recte viuendi studio tenearis Sto.

Idem.

Aliquando cum impiis ac scelero sis hominibus naui vehebatur, et quum omnes peric litarentur, impiis deorum opem implorantibus: Silete, inquit, Bias, ne dij vos nebulones hîc nauigare sentiant. Deusautem impiorum precibus irritatur magis ad vindictam, quam ad opitulandum flectitur. Laer. l. I. cap. 6.

Diogenes.

Epicurus.

Dicebat, Si mortalium omnem votis Deus respooderet, prope futurum esse vt vniuersum genus hominum pereat. Quadoquidem videre est, tantas, tamque diras et exitiales imprecationes vicissim hinc inde vulgo effundi Stob.

Athenoderus.

Multum eos damnari debere ai[?] bat, qui longis orationibus Deum fatigarent, camque peterent, quae peti ab eis homines scire nollent. Rogandumqu e solum de iis Deum esse, quae minime moleste homines ferrent, etiamsi ab omnibus intelligantur. Ad debat, etiam ita cum hominibus homines viuere debere, non secus ac si Deus eorum semper actiones intue retur. Hoe autem modo illos carpebat, qui iniusta a Deo peterent: et ipsi sibi, quo minus exaudirentur, impedi mento essent. Fulgos. lib. cap. 2. ex Seneca, cuius verba baec sunt epist. 10. Tunc scito (inquit Athenodorus) esse te omnibus cupiditatibus solutum, cum eo perueneris, vt nihil nisi Deum roges nisi, quod rogare possis palam.

Lacones.

Si quando diis supplicarent, summa deprecationis haec erat vt dii im mortales bonis nil aliud adderent, quam honesta, preterea nihil. Non aliud petebant virtutis praemium, quam honestam famam, cum multa alia sint aliarum gentium vota: non solum multiloquia, verûm etiam inutilia, nonnunquam et turpia a dii postulantium. Plut. in Lacon.

De principe bono, ac eius in regni administrationis officio.

Solon.

Idem.

Tum primum imperium gerendum esse suadebat, si quis prius ferre imperium didicerit. Quomodo enim aliis imperare poterit is, qui ipse imperium non est passus? Potest autem hoc apophtegma referri ad eos, qui prius alieno parendo imperio discunt imperium in alios gerere. Vel qui prius cupiditatibus imperant suis. quam in alios exerceant imperium. Neque enim idoneus est vt aliis dominetur, qui ipse seruit affectibus: neque rex aliis esse potest. nisi quem prius ratio rexerit. Diogenes Laertius in eius vita, et Erasmus in prouerb. Non bene imperat, nisi qui paruerit imperio: et Antonius parte 2 serm. I.

Pythagoras.

Ita imperandum esse principi dicebat, vt veneretur magis quam metuatur. Reuerentiam enim admiratio, timorem odium comitatur. Sto. serm. 46.

Cleobulus.

Felicem existimabat principem qui nemini conuersantium sibi crediderit. Stob. ser. eod.

Pittacus.

Eum demum principem laude dignum existimabat, qui efficit, vt subditi metuant, non ipsum, sed pro ipso. Ibidem.

Bias.

Chilon.

Thales.

Pronuntiauit, principis felicitatem existimare se, si vitam obiret, postquam consueuisset iuxta naturam. Ibidem.

Socrates.

Dicere solebat, eum esse optimum regem et principem, qui a propr. iis affectibus temperaret. Phauorinus.

Plato.

Tum demum beatum terrarum orbem futurum praedicauit, cum aut sa pientes regnare, aut reges sapere coe pissent. Plato ipse epist. 7. Cicero epist. I. ad Quintum fratrem. Valerius Max. lib. 7. cap. I. Agapetus ad Iustinianum Caesarem.

luem.

Principem laude dignum esse existimabat, qui sibiipsi prius, deinde aliis commode imperare possit. Ant. in Meliss par. 2. ser. I.

Isecrates.

Dicebat, optimum principem sem per imitari eum, non qui maximum imperium acquisierit, sed qui optime praesentibus vsus sit. Anton. in Melis. par. 2. ser. I.

Anacharsis.

Bonum principem iudicabat eum esse, qui non solus prudens sibi videre tur, sed bono et iusto aliorum consi lio ludens acquiesceret: Stob.

Philon.

Eius dictum est. Si vis bonus esse rex. cum fortitudine benignitatem et mansuetudinem serua, vt non for midolosus, sed reucrentia dignus tuis subditis videaris. Phauorinus.

Bion.

* Oportere bonum principem a magistratu discedentem: non ditiorem, sed clariorem euasisse dicebat. Stob. ser. de magistratu.

Aguthon.

Musonius.

Dicehat, conandum esse principi vt verendus p'otius subditis sit, quam metuendus: illum enim grauitas sequitur, hunc inhumanitas, Stobaeus.

Xenephon.

Archida nidas.

Agis.

Ad Agidem Archidami filium quum quidam dixisset, Philippum effecturum, ne Lacedaemoniis pateret iter in Graeciam: Nobis, inquit, ô hospes, nostra patria sufficit adillic viuendum. Pectus ad vtrumque paratum: et ad, proferendum imperium, si contingat: et ad boni consulendum fortunam licet mediocrem, cum plerunque principes id quod obtingit male administrent. nec vllis satientur ditionis accestionibus, Plutar.

Agesilaus.

Licet Lacedaemoniorum rex esset, post multa egregia facta nequaquam sibi principatum, sed tum Rempublicam, tum sociis et amicis Reipublicae gerere dicebat. Quo dicto docere voluit, ita demum qui potitur imperio, vere legitimeque impera re. cum et ipse paret imperio legum, et eorum, qui in Republica magistratu funguntur. Plutach. in Lacon. apoph.

Idem.

Illud assidue in ore habuiffe fertur: Principis esse, non mollicie delicisve, sed temperantia ac fortitudine priuatus hominibus antecellere. Plut. in Lacon. apoph.

Idem.

Celebratur et hoc illius dictum, principibus potissimum ediscendum, Imperatoris officium esse, erga rebellantes audacia, erga subiectos beneuolentia vti, quod idem Maro nobile carmine docuit:

Neque enim vere victor est, qui iracundiae vindictam flagitanti fraenum nescit imponere. Plutarch. in Lacon. apoph.

Idem.

Illud sibi cum primis ducere solebat gloriae, quod cum rex esset, caeterisque consilio prospiceret, nihilo secius in laboribus obeundis nemini cederet. quodque sibiipsi imperaret, suique (vt ita loquar) rex esset, id pulchrius esse iudicabat, quam quod regnum obtineret in alios. Plutarchus.

Idem.

Cum Spartanos pecuniae deficerent ad bellum, eo quod alerent externum militem, Agesilaus in AEgyptum profectus est, ab Thaco AEgypti rege accitus stipendio. Caeterum Agesilaus ob corpus incultum, ac vistis vtilitatem, venit in contemptum eius gentis hominibus, qui sperarent visuros Spartanum regem talem, qualis esset rex Persarum, corpore decentissime ornatum: perperam sane de regibus sentientes, quos externo cultu putabant aestimandos potius, quam animi virtutibus. Nihil ille quidem de cultu ac victus simplicitate mutauit sed interim ostendit, maiestatem dignitatemque regiam non vestium splendore, sed prudentia ac fortitudine parari oportere: grauiterque taxauit vulgares monarchas,

quibus si diadema, purpuram, aurum, et gemmas detrahas, nihil videas praeterea regium, Plutarchus in Lacon. et Athenaeus

Idem.

Quum a rege Persarum essent allatae literae, de hospitio, deque amici tia tractantes, non recipit, sed iussit illos regi renuntiare: Nihil esse necesse prinatim ad ipsum literas mittere: caeterum si perspicuum foret il lum bene velle Lacedaemoniis et Grae cis, ipsum quoque iili pro viribus futurum amicum. Quod si deprehenderetur insidias tendere. ne putet, in quit quod me sit habiturus amicum, etiamsi multas ab eo recepero epistolas. Quid hoc animo sublimius, cui in omnibus rebus gerendis hic vnicus erat scopus, consulere Reipublicae commodis. Plut. in Lacon. apoph.

Idem.

Si quid esset quod per milites celeriter confici vellet, primus ipse suboculis omnium operas aggrediebatur, quo vel pudore ad inoustriam exti mularentur. Efficacissimum exhortationis genus, principem hoc facere quod ab aliis fieri velit. Erasm. ex Plutarcho.

Idem.

Cum parum instructus esset equitatu, Ephesum sese recepit: ibi opu lentis denuntiauit, vt quicunque pro se virum et equum praeberet a mili tia esset immunis. Hac arte factum est vt pro ignauis, ac timidis diuiti bus, breui colligeret et equos et viros strenuos, ac bello idoneos Qua quidem in re dicebat sese Agamemnonis exemplum retulisse, quod is accepta equa generosa, virum diuitem. sed ignauum militia expulisset. Hae sunt artes excellenti principe di gnae, quibus efficitur, vt quod ad reipub. dignitatem incolumitatemve ne cessarium est, non per violentiam in uidiosam extorqueat, sed ea dexteritate impetret, vt nec tenues grauet, et a ditioribus etiam gratiam ineat Plut. in Lacon.

Anaxilans.

Anaxilaus rex percontatus a quodam, quem principem Reipub. salutarem pronuntiaret? respondit: Qui beneficiis se a ciuibus vinci nequaquam patitur. Phauorinus.

Agasieles.

Cuidam ab eo sciscitanti, quo pacto posset aliquis tuto imperare nullo stipatus satellitio? respondit, Si, sic imperet suis, quemadmodum pater imperat liberis. Nemo plura dixit vnquam maiore compendio Domini tantum timentur a seruis, et mali metu coercentur, quos non corrigi. pudor. Pater quomam liberis contulit potius quam sibi, diligitur ab illis sic vt authoritatem comitetur reuerentia. Aduersus hos adeo non est opus satellitio? vt non aliud sit satellitium fidelius illorum stipatu. Quod si rex beneuolentia ac benefactis ad iungeret sibi ciuium animus, non esset opus barbarico conductitioque satellitio: sed nullos habere corporis sui custodes tutiores quam ciues, erga quospatris gereret affectum. Porro quibus placet hoc dictum, Oderint, eum inetuant, nullos magis habent suspectos, quam quibus oportebat maxime confidere: ac multos me tuat oportet, quem metuunt multi. Plutarchus.

Aricton.

Eusebius philos.

perandi, sed dignitate prudentiaque subditis antecellere debere dicebat. Item, Boni principes hoc vnum proprium esse lucrum, et instar infinitorum a liorum, omnia sic facere, vt et in ipso imperij tempore, et post id. iustitiae et bonorum omnium a subditis testimonium habeat. Stob. ferm. 44.

Epictetus.

* Multa extant de principe, et eins officio, scite dicta ab Epicteto. Inter caetera haec occurrunt. Quemadmodum si gubernare nauem conareris, omnino prius artem gubernandi perdisceres: ita ciuitatem recturus regendi disciplinam discito. Vt enim illic nauis vniuersa tuae fidei committitur, ita hic tota respub. gubernanda tibi est. Si proposueris ornamenta quaedam ciuitati consecrare teipsum pulcherrimo mansuetudinis, iustitiae et beneficentiae ornamento primum decores. Beneficiis ciuitatem obstrioge, non tectis in sublime structis, sed animis promotis. Praestat enim in paruis domici liis magnos animos habitare, quam in magnis aedibus humilia mancipia lrtere, ceu feras in suis lustris. Quem admodum sol non expectat preces et incantationes vt exoriatur, sed illico fulget ac salutatur ab omnibus: ita neque re (princeps) expectaueris plausus, strepitus: et landes, vt benefacias: sed sponte confer beneficia, et aeque ac sol amaberis. Stobaeus eod. serm.

Leonidas.

Xerxes Leonidae scripserat, si desinas [gap: Greek word(s)] , id est, cum; diis bel lare, sed meis te copiis adiunxeris, potes Graeciae fieri monarcha. Huic respondit Leonidas: Si nocuisses quae sint in vita honesta, abstinuisses am concupiscendis alienis. Mihi vero potius est pro Graecia mori, quam in populares meos gerere monarchia. Quid iam impium est quod mortalium vulgus non admittat ampli principatus gratia? At hic prius duxit honestam mortem pro amicis liberandis oportere, quam monarcha factus eos seruitute premere, a quibus venerat depulsurus seruitutem barbarorum. Plut. in Lacon.

Theopompus.

Interroganti, quo pacto quis regnum tuto possit tueri? Si, inquit, amicis concedat iustam libertatem, pro viribus interim aduigilans, ne subdiri afficiantur iniuria. Multis principibus exitio fuit, quod amicis nihil non permitterent, ciues iniuria affectos negligerent. Hîc temperantia adhibenda est, vt princeps nec amicos alienet tyrannica saeuitia, nec patiatur illos regia familiaritate abuti ad quiduis audendum praeter ius aduersus plebeios: qui nimium irritati, saepe reges suos excusserunt. Plut.

Idem.

Theopompo Lacedaemoniorum regi cum dictum esset, eo tempore bene Lacedaemoniis esse, quod bene regere reges didicissent, responditid potius accidere, quod subditi parere didicissent. Ostendens, bonam popularium vrbium administrationem, non tam in principum regimine, quam in populorum obedientia consistere. Nam si populi in diuersum a principibus traherent, difficillimum arbitrabatur esse, vt prinoipes optime gubernare possent. Plut.

Cyrus.

qui subditis suis non esset melior. Priucipemque non decere esse inferiorem ucque intelligendo, quae opus sunt, neque gerendo quae tempus expostulat. Plut.

Pythagoras.

* Dicebat principes magis metuere debere, vt subditi eos vererentur quam timerent. Reuerentiam enim admiratio, timorem odium comitatur. Stob.

Idem.

Dicere saepenumero solitus est, similia esse boni pastoris et boni regis opera. Boni igitur pastoris cum sit bene poscere gregem, omniaque mala ingruentia auertere: sic ad bonum regem spectat, vt diligenter gubernet ciues sibi a Deo coucreditos, omniaque legibus prohibeat, quae in Reipubl. perniciem ingruere videntur. Xenophon.

X enophon.

* Istud (inquit) opinor magnum esse argumentum virtutis in principe, si subditi ipsum libenter sequantur, et in periculis vna perseuerent. In Oecomenico.

Plato.

* Scribens ad Dionem, inter caetera dicit, Nolo te ignorare, quod obsequendo et placendo hominibus, rernm gerendarum commoditas acquiritur: austeritas vero solitudinem parit. epist. ad Dionem.

Musonius.

* Dicebat Conandum esse prineipi vt verendus subditis potius esset quam metuendus. Illum enim grauitas sequitur, hunc inhumanitas. Stobaeus serm. 46.

Dionysius iun.

Dicere solebat, se multos alere so phistas, non quod illos admiaretur, sed quod per illos admirabilis esse studeret. Sciebat populum de illic tanquam de viris doctis magnifice sentire: hac persua sione callide abutebatur ad consiliandum sibi multi tudinis fauorem. Eadem arte forrasse principes quidam aiunt in palatiis suis viros eruditionis et sanctitatis opinione venerabiles, vt populus arbitretur horum consiliis geri pleraque. Plut. in Regum apoph.

Philippus.

Aiebat, oportere meminisse principem, quod homo existens, potestatem adeptus sit diuinam, vt res honestas et diuinas instituat, sermone autem humano vtatur. Stob. ser. 46.

Anonyma.

Philippum Macedoniae regem quum anus accessisset, vt causam ipsius cognosceret: respondit, sibi nequaquam esse otium. Cumque anus inclamasset, Proinde nec rex quidem esse velis: Philippus admiratus aniculae liberam vocem, non illi solum praebuit aures, verum et alii quoque. Plutar. in apoph.

Idem.

* Aiebat oportere meminisse principem, quod homo existens potestatem adeptus sit diuinam, vt res honestas et diuinas instituat, fermone autem humano vtatur. Stobaeus sermone 46.

Alexander.

Interrogatus, quis optimus princeps esset: Qui, inquit, amicos donis retinet, et inimicos beneficiis amicos facit. Anton. in Melis. par. 2. ser.

Alex. Senerus.

Aurum et argentum raro cuiquam nisi militi diuisis: nefas esse dicens, vt dispensator publicus in delectationes suas suorumque conuerteret, id quod prouinciales dedissent. Lampridius.

Idem.

Cum ab amicis reprehenderetur, quod immemor maiestatis imperatoriae, non pretioso vestitu, auro, gem misque corpus etiam ornaret: resspondit: Principatum ac imperium in virtute esse, non in corporis decore. Ibid.

Philiscus.

Ad Alexandrum aliquando dixisse fertur: Ad gloriam incumbe verum ea conditione, ne sis pestis, vel magnus aliquis morbus, sed pax et sanitas. Affirmans per vim et saeui, tiam expugnare ciuitates, populos exscindere pestilentiam esse. Sanitatis vero, salutisque, subditorum rationem habere: ea enim sunt pacis commoda. AElian. libro 14. de Var. histor.

Anaxil ius Rhegij princeps.

* Interrogatus, quid in principatu felicissimum esset, respondit, nunquam beneficia conferendo vinci. Stob. serm. 46.

Agrippinus.

Conabatur eis quos damnabat. per suadere, quod ipsis expediret damna ri, non enim tanquam inimicus (ipsis aiebat) nec vt latro, sententiam contra eos'fero: sed veluti tutor et curator ipsorum. Quemadmodum et medicus hominem secandum consolatur, et seipsum exhibere persuadet. Stob. ser. 46.

Plutarchus.

* Tot (inquit) tantorumque bonorum et munerum, quae diis largiuntur: nullus est fructus, aut vsus rectus sine lege, iure et principe. Ius finis est legis: principis opus lex: princeps autem imago Dei cuncta administrantis, lib. ad princip. indoctum.

Sthenius.

Pompeius Magnus, cum Mamerti nos, quod hostinum partibus adhaesissent, interficere omnes statuisser: Stenius eius ciuitatis princeps, Pompeium adiit, et his verbis assatus est: Non aequum facis Pompei, qui propter vnum noxium, multos innoxios occidere pa ras. Quo audito, Mamertinis pepercit Pompeius, ciuitatemque et Sthenium liberauit. Habes autem hîc in Sthenio exemplum, quem animum erga Rempubl. oporteat habere principe si in periculum incidat: in Pompeio autem placabilitatis argumentum. qui viri boni maluerit habere rationem, quam indulgere irae. Plutarc. in apopht.

Liuia.

Augustus imperator cum apud Liuiam vxorem solus conquereretur de hominum insidiis, quae hinc inde etiam vigilantissimo struerentur: Mirum non est, respondit Liuia quod tibi parentur insidiae, partim quod id non fit alienum a natura partim quod magno imperio multa: facias, ex quibus par est plerosque molestiam capere. Princeps enim non potest omnibus placere: sed etiam quantumuis recte imperet ei multis irasci necesse est. Dion in Au gusto.

Tiberius.

Praesidibus onerandas tributo pro uincias suadentibus. rescripsit: Boni pastoris est, tondere pecus, non deglubere. Sueton. Dion.

Alex. Semerus.

Eius vltima verba dicuntur haec fuisse, Turbatam Rempub. vbique acce pi, pacatam etiam Britannis relinquo, Senex, et pedibus aeger, firmum imperium Antoninis meis relinquens,

Fl. V espasianus.

Grauiter febricitas, cum increparetui a medicis, quod morbo correptus, nihil de quotidiana victus ratione immutaret. faceretque omnia quae ad principatum spectarent, respondit: Imperatorem stantem mori oportere. Xiphilinus in eius vita. Idem etiam Turbo praefectus praetorio dixisse fertur, apud Xiphilinum in vita Adriani.

Traianus.

Optimo iure laudibus vehitur illa vox Traiani, qui amicis incusantibus, quod parum memor imperatoriae maiestatis nimium esset omnibus expositus, respondit: Talem prae stabo imperatorem priuatis, qualem optarem ipse priuatus. Erasm. lib. 8. apoph.

Anonyma.

Hadrianum transeuntem mulier quaedam appellauit, Audi me Caesar, Is cum respondisset, Non est otium: illa clamauit, Noli ergo imperare, Ad hanc vocem restitit, et audiuit mulierem. Hoc et aliis tribuitur, vt paulo ante Philippo: neque quicquam ve tat, idem a pluribus vel dici vel fieri. Dion. in Hadriano.

Hadrianus imper.

In senatu frequenter dicere solebat, se sic gesturum principatum, vt sciret rem populi esse, non suam priuatam. Nimirum attigit hoc, quod vnum distinguit regem a tyranno. Dion.

Iidem.

Dicere est solitus, sibi molestum esse, si quem videret tristem: cum tamen omnes doctos vexaret quaestiunculis sed vexatos donauit aliquo munere. Dion. Cassius.

Placilla.

Theodosij imper. vxor, subinde admonere maritum solebat, vt consideraret, quisuam ante imperium fuisset, et inquem locum ab vniuersitatis huius Deo esset euectus. Renocare autem in memoriam voluit, olim hominem fuisse priuatum: nunc autem ideo vocatum ad imperium, vt eius gubernatione, non tantum Romana in ciuilibus respublica sed diuinus etiam cultus probe insstitueretur. atque conseruar etur posteris. Nicephorus Callistus. lib. 12. cap. 42.

Constantius Chlorus.

Fridericus.

Tum demum saluam Rempubl. fore dicebat, si senatores de rebus consultaturi, in vestibulo curiae simulationen ac dissimulationem deponerent. Sic enim et ipsi recte consulerent, et iudici inter consilia diiudicare non difficile esset. AEneas Syl. lib. 3. Commentar. de rebus gestis Alphonsi.

Idem.

Interrogatus quinam sibi charissimi essent? Qui inquit, me non magis quam Deum ipsum timent. Deprompta sane ex Christiano pectore sententia in primis enim timendus Deus, rex regum, et dominus dominantium. AEneas Syl. lib. 4. commen. in res gestas Alphonsi.

Otho Syluius.

Cum videret aut deponendum imperium, aut magna ciuium suorum strage tuendum, itatuerat sponte mo ri: verum dehortantibus amicis negauit se tanti facere vitam suam, vt ob hanc quenquam suorum interine cuperet. Erasm. lib. 8 apophtheg. ex Plutarcho.

Alphonsus.

Eos demum principes magnifaciendos dicere solebat, qui iustitiam probe excolerent: haec enim in quo fuerit, eius imperium aequo omnes animo patiuntur, illiusque moderationi sese etiam sponte subiiciunt. Vt de Cyro illo legimus, quem non iustitiae solum, sed omnium etiam regiarum virtutum exemplum fuisse apud suos, creditum est. Panor. lib. I. de reb. gest. Alphonsi regis.

Idem.

Eum principem mirum in modum probabat, cuius semplex verbum tantum ad fidem valeret, quantum priua torum hominum iusiurandum. Sensit autem, non vulgarem principis virtutem esse, stare verbis, et facto praestare id, quod verbo semel promisit. Ibidem.

Idem.

Illud quoque assidue in ore habuis se fertur: Tanto priuatis hominibus reges meliores esse debere, quanto honoribus et dignitate antecellerent. Panorm. libro 4 de rebus gestis Alphonsi.

Idem.

Apud Alphonsi aulicos, cum de gereudo principatu esset contentio, rex perdifficilem rem sibi principatum videri, vel eo maxime dicebat, quod principum vita popularibus exemplo cedat, illis quidem ad viria quam ad virtutes procliuioribus. Panor. li. 2. de Alphonsi reh. gest.

Idem.

Cum praeterea de principum vita et moribus disceptassent, dixisse fertur: Principibus non modo sua causa a pec cato abstinendum esse, sed multo etiam magis, ne sua vitia infundantur in ciues suos. Quanto enim flagitium sonspectius, tanto offendiculum grauius. Panorm. libro 2. de rebus gestis Alphonsi.

Idem.

Praeterea cum de subitorum moribus disputaretur, Alphonsus respondisse dicitur: Veluti ad solis motum ita populares semper in principum mores verti atque formari. Vulgus enim imitatur, quod a principibus conspicit factitari. Ibidem.

Idem.

Regem illiteratum ac indoctutn, nil aliud nisi asinum coronatum esse dicebat. AEn. Sylu. lib. I. comment. in Alphonsi res gestas.

Idem.

Commemorantibus quendam ex Hispaniae regibus dixisse, non decere principes viros scire literas: exc lamauit, Eam vocem bouis esse, non hominis. Non omnes literae conueniunt principi: sed ea quae politicen. tradunt, aut ethicen, quaeque recte ac secus gestorom exempla common strant id quod facit. histor. Ibid.

Idem.

Audiens ab agricultoribus mala punica, quae natura acria essent, arte et diligentia fieri dulcia: Cur non etiam nos, inquir, ciues et populares nostros ingenio malo, prauoque praeditos, industria et labore meliores reddimus? Innuit autem, populi mores vix esse tam prauos, quin rite gubernantis studio, labore et industria meliores reddi queant. Panor. lib. 4. de reb. gest. Alphonsi.

Idem.

Alphonsum quum adissent legati Matricienses, in quorum agris tum agebat, consulentes vtri iuberet ipsos gratisicari, Nicolaone Picinino: an Francisco Sfortiae? respondit, ambos pro amicis habendos: sed nihilo secius ab ambobus, tanquam abinimicis

cauendum. Id temporis inter Nicolaum et Franciscum sinulras intercedebat: ac rex nondum statuerat vtrum vellet in societatem recipere, cum vtrunque ob dissidium no posset. Eras. lib. 8. apoph.

Idem.

Reprehensus, quod parum regaliter incederet, respondit, Malle se moribus et authoritate regem videri, quam diademate aut purpura. Auto. Panor. de reb gest. Alphonsi. et AEn. Syl. de eius dictis.

AEneas Syluius.

Audiens Alphonsum Aragonum regem neminem ex suis laedere, respondit: Iusti principis esse, non solum afficere neminem iniuria, sed et eos qui damna quibusuis hominibus sine iusta causa inserunt, si possit, pro hibere. Nam teste Cicerone, qui aut non obsistit si potest, iniuriae tam est in vitio quam si patriam aut parentes deserat. AEn. Syl. libr. I. comment. de reb gest. Alphonsi regis.

Gaspar Zchlick.

Is, trium Caesarum cancellarius optare se dicebat, Omnes reges aliquando priuatos, pauperesque fuisse. Neque enim satis miseretur, qui nunquam fuit miser. Ibidem.

Otho imp.

Boso, Arelatensium rex vltimus, episcopo Arelatensi in vigilia natalis Christi, ne officium in ecclesia nocturnum celebraret, nisi ipso praesente mandauir. Episcopus autem quum aliquandiu cum sacerdotibus aduentum regis frustra expectasset, vltra horam consuetam, prosequutus est sacra. Superueniens autem rex coepit expostulare cum episcopo, cur non expectasset? commotusque dedit episcopo alapam in medio populi. Episcopus autem quum regem apud Othonem primum Roma norum imperatorem accusasset, mandauit Otho, vt ob tantum facinus decollaretur. Archiepiscopus vero cum reliquis episcopis et principibus cum intercederent apud imperatorem, vt hoc sanguinis iudicium suspenderetur, ait rex: Non est aequum vt rectum Imperatoris iudicium executioni non mandetur, cum non conueniat vel vllum verbutn ex principis ore frustra egredi. Munsterus libro secundo Cosmograph.

Plura pete ex apophtheg. de Magistratu, de Reipublicae gubernatione, de Regno, etc.

Principum clementiam, liberalitatem, iustitiam, mansuetudinem, castitatem, etc. vide propriis locis.

De principe malo.

Alexander.

CInesias videns Alexandrum Magnum a pharmaco, quod sumpserat, vehementer turbatum: Quid, inquit, nobis faciendum est, cum vos dij talia patiamini? Alexander autem aegre attollens oculos: Quales, inquit, dij sumus? metuo, ne diis inuisi. Eras. lib. 6. apoph.

Antiochus.

Cum in venatu quodam feram in sequeretur, aberrans ab amicis ac fa mulis, in casam pauperum quorundam, quibus ignocus erat, introiit; atque inter coenam iniecta mentione regis, audiuit, quod caetera quidem probus esset, sed plerasque functiones mandaret amicis improbis, ipse ad eorum facta conniuens: tum quod immodico venandi studio, frequenter necessaria negligeiet. Adhaec tum

temporis nihil respondit, nec quis esset prodidit: verum vbi diluculo satellites venissent ad casam, iamque agnosceretur, allata purpura simul cum diademate? Age, inquit, ex quo vos induti heri primum vera de meipso audiui. Nam fere hoc studio est his qui viuunt in aulis principum, ne quid audiant uisi blandum autibus Plut. in apopli.

Cato Maior.

Pessimum dicebat esse principem, qui imperare sibiipsi nequiret. Stob, serm. 44.

Plutarchus.

Potestas malitiae coniuncta, nernos (iuquit) ac robur effectibus addit. Et verum est illud Dionysij dictum, qui se tum imperio frui maxime dixit, cum quod liberet confestim exequeretur: Ingens autem periculum est, ne is mala facere deliberet, qui facere potest quae voluerit. Si malitia potestatis cursum adipiscatur, celeriter affectum quemuis promouet: ex ira caedem, ex a more adulterum, et ex auaritia publicationem faciens, nisi rationis grauitas et pondus coerceat reprimatque potestatem libr. ad principem indoctum.

Hadrianus Imper.

Commodum AElium Verum ite rum consulem fecerat, eumque imperio destinanerat: quem quum cerneret nec animo nec corpore satis validum, dicere solebat, In caducum parietem non inclinauimus, ac perdidimus quater millies H. S. quod populo ac militibus pro adoptione dedimus. Vere praesensit, Commodum inutilem imperio, sed sero. Dion. in Hadr.

Galienus imper.

Prouinciarum defectionem, quasi leuissimarum rerum iacturam, ioco solebat eludere. Cum enim nunciatum esset Aegyptum defecisse: Quid, inquit, sine ligno AEgyptio esse non possumus? Quum vastatam A siam Seytharum incursionibus accepisset: Quid, inquit, sine aphronitro esse non possumus? Perdita Gallia, arrisit, dixitque: Non sine trabe atis sagis tuta Respublica est? Pessimi principis voces cui quicquam potios est Repub. Trebellius Pollio.

De principio rerum agendarum duro.

Socrates.

DIcebat, Bene incipere, non esse pusillum, sed iuxta pusillum, Graeca sic habent, [gap: Greek word(s)] quod Laertij interpresita reddidit, Bene incipere paruum non esse, sed maximum. Quanquam aliud exprimunt verba Socratis. sed sentit, ni fallor, bene incipere, non esse quidem paruum, sed parui ficri, aut rect e incipere. non esse pusillum, sed iuxta pusillum. Paulatim enim incipendum, eo quod qui initio praeproperi sunt: serius perueniunt ad finem. Vt alludat ad Hesiodum iubentem, vt pusillum pusillo addamus. Dicti argutia est in Graecis vocibus, eaque Latine reddi vix potest. Laert. In eius vita.

Pitiacus.

Illud decantatissimum frequenter dicere solebat, Dimidium plus esse toto. Quo vir prudentissimus innuere voluit, omne quidem principium satis esse durum: verum si rem

Stratonicus.

Byzantij, cum citharoedus quispiam belle cecinisset pro oemium, caetera minus feliciter, furrexit ac praeconis in morem ptonuntiauit: Quisquis indicarit citharoedum qui bene cecinisset pro oemium, drachmas accipiet mille. Eras. l. 6. apoph.

De probitate.

Anonymus.

Adolescens quidam cum venderetur, rogatus a licitatore. Erisne frugi, fi fuero mercatus? Etiam si non fueris mercatus, respondit. Ne fortuna quidem seruilis docere potuit illum seruilia loqui. Qui enim natura probus est, vbique et apud omnes probus est. Plutarch. in apoph. Lacon.

AEschylus.

Cum hi versus, quos de Amphiarao scripsit AEschylus, in theatro recitarentur apud Athenienses, [gap: Greek word(s)] Id est,

Totus populus in Aristidem vertit oculos, agnoscens hoc laudis in eum competere. Plut. in Graec. apoph.

De probitate damnata.

Aristides.

Creatus procurator fisci, quod munus sanctissime gesserat, tamen a Themistocle delatus est, ae re petundarum damnatus. Sed optimatum fauore non solum illi mulcta re missa est, verum etiam eodem redditus est muneri: quod per simulationem sic administrauit, vt omissa pristina seueritate, lenem se facilemque praeberet iis qui publico malo gaudent direscere. Horum opera factum est, vt populus tertio munus summis fauoribus eidem deferret Aristidi. Tum ille: Obintegre gestum munus damnastis: nunc quoniam praeter aequum multa concessi ciuitatis expilatoribus, honore dignum iudicatis. Hoc igitur honore delato, plus mihi dedecoris afferre puto, quam damnato ac mulctato irrogastis. Norat quibus artib posset fieri gratiosus apud popu lum, nisi maluisset iustus esse, quam plausibilis. Hoc dicto notauit vulgi peruersum iudicium, quod ea quae profutura essent Reip. vbique damnat: quae nocent summis euehit laudibus. Plut. in Themist.

De prodigalitate, profusione et largitione.

Crates.

Diuitum opes dicebat esse similes ficis arboribus in praeruptis locis, e quibus vt homines nihil caperent fructus, sed corui tantum, ac mil ui: ita ex illorum facultatibus tantum alerentur scorta et adulatores. Refert Plut Laer. lib. 6. c. 5. Stob. ses. 14. Alij hoc Dioni et Socrati adscribunt.

Chilon.

vel profuse potius, suum Patrimonium aliis largiente, ait: Si sumptus magnos vbi non decet feceris, vbi decet mox exiguos facies. Maxiserm. 61.

Bion.

In quendam qui praedia sua deuorarat: Amphiaraum, inquit, terra absorpsit, tu terram. Laer. l. 4. c. 7.

Zeno.

Anaxagoras.

Verissime dicere solebat: Magno cum negotio pecunias comportari, sed multo maiore opera conseruari ac custodiri. Cui et poeta Ouid. astipulatur qui ait:

Quemadmodum enim echinum, sic etiam nummos capere facilius est, re tinere vero difficile. Saepe enim pecunias, quas multo cum labore quis vnciatim vix comparserit, iuxta Archilochum. Eas vniuersas semel in vnius scorti marsupium effendit homo ignauus, prodigus, et inutile terrae pondus. Aelian. lib. 4. Var. Hist.

Socrates.

Socrates videns quendam facile o mnibus gratificari, nulloque delectu suppeditare: Male pereas, inquit, qui Gratias virgines vt scorta prostituisti. Stobaeus sermon. 14. Hoc autem Maximus sermon. 8. ascribit Democrito.

Plato.

Aristoteles.

Diogenes.

Idem.

A prodigo petebat minam. Ille miratus improbam postulationem, rogabat, cur, quum ab aliis obolum petere soleas a me minam petis? Quoniam, inquit, ab aliis iterum me accepturum spero, a te vero an vnquam post hac accepturus sim, [gap: Greek word(s)] id est, in deorum genibus situm est, attexuit enim hoc Homeri Hemistichium. Significauit autem hominiprofuso periculum imminere, ne breuiredigeretur ad extremam inopiam, vt ne obolum quidem haberet reliquum. Laertius libro 6. Stobaeus sermone 13. Maxim. sermone 61.

Idem.

Praeteriens prodigi cuiusdam aedes, inscriptionem habentes, Venales: Facile, inquit, diuinabam fore, vt prae immodica crapula domum euomeres. Iam enim domum assumpserat antequam venalem proscriberet. Vomitus igitur erat ille verius, quam venditio. Laert. 1. 6.

Plutarchus.

Luxuriosorum vitam quasi quotidie morientem efferri dicebat. Anton. et Max. ser. de prodigalitate.

Idem.

Diuitem prodigum contem platus oliuas edentem, et aquam bibentem: Si sic, inquit, praudisses, non sic coeares Eod. ser.

Timotheus.

In Aristophontem prodigum grauissime inuehebatur, inquiens: Cui nihil satis, est eidem etiam nihil turpe. AElian l. 13. de Var. hist.

Epicurus.

Dicere solebat, Cui pauca non sus ficiunt ei nihil satis esse. Alludens ad eos, qui cum nabent quae ad vitam sustentandam necessaria sunt, non tamen sua sorte contenti, amplissimas diuitias ac opes petunt: quas si possiderent, laborarent diebus ac noctibus,

quo parta, leuiter, otiose, ac prodigaliter deglutirent ac concoquerent. Aelian l. 4. Var. hist.

Alexadro.

Alexandro puero diis largius facienti suffitum, ac subinde ad thus accurrenti: Leonides illius paedagogus, qui tum aderat, Heus, puer, inquit, tum large facies suffitum, cum regionem deuicerisquae thus gignit. Post cum eam regionem obtinuisset, memer eius dicti, hac sententia scripsit illi literas. Mitto tibi thuris et cassiae talenta aliquot, ne posthac parcus sis erga deos: quum non ignoi es nos potitos regione odores gignente. Plut. in apoph.

M. Cato.

Cato in Albidium, qui luxu facultates prodegerat, denique et aedes de uorarat, nouissime consequutum incendium, quod reliquum erat, adsumpsit, ita iocatus est, vt diceret eum fecisse proteruiam. Id erat priscum sacrificij genus, in quo si quid super fuisset, seruari religio erat, sed igni cremabatur. Plut. in eius vita.

Agustus Caes.

Sigisinudus.

Heliogabalus.

Alphonsus.

Equiti subinde aliquid flagitanti, sed mox quod acceperat profundenti: Si pergam, inquit, tibi dare quae pe tis, citius me pauperem effecero, quam te diuitem: nam qui tibi donat, nihil aliud quam aquam infert pertuso dolio. Panor. de rebus gestis Alphonsi lib. 2.

Idem.

De proditione.

Agesilaus.

ADAgesilaum regem quum quidam venisset efflagitans vt idquod promisisset, praestaret ad regiam enim fidem pertinere, non verba modo, verum capitis etiam nutus seruare: rex, quia res parum honesta videbatur, et propterea fidem in eo praestandam esse ratus, respondit: Scito tu quoque, neminem a rege iniustam rem petere debere. Acuto responso ostendens rem honestam, quae importunitate promissa: aut concessa videatur, laudabilius reuocari, quam, vt constantia famae paretur, mala quae promissa sunt praestari. Fulgos. lib. 7. cap. 2.

Agis Archidami F.

Cum Ephori dicerent, Proficiscere, iuuentutem tecum ducens ad huius patriem, nam is ipse te perducet in arcem. Et qui conuenit, iuquit, ô Ephori, tot iuuenes ei credere, qui suam ipsius patriam prodidit? Grauiter admonens, nihil illis tuto credi, qui in patriam perfidi fuerint. Plut. in Lacon.

Thrycion.

Delphis rediens, quum videret in Isthmo angustias a Philippi copiis occupatas: Malos, inquit, ô Corinthij portarum custodes vos habet Peloponuesus. Allusit eo, quod grauiter animaduerti solet in ciues, quibus vrbis portae commissae sunt, si eas indiligenter custodierint. Multo magis accusari merebantur Corinthij, qui totius Peloponensi portas Philippo prodidisset. Plut. in Lacon.

Theagenes.

Quo nomine merito habebatur omnibus exosus, cuius perfidiam lanius quidam Theagenes sic vltus est. Cilicon adiit Theagenem, in ma cello empturus carnes. Lanius dissimulato odio, porrigit carnium partem, veluici refecturus quod superesset. Cilicon profert dextram, ex aduerso retenturus carnes: Theagenes machaei a sublata, proditoris manum amputauit, ac ne id videretur errore factum, addidit: ista saltem manu posthac non proditurus es vllam ciuitatem. Applandebatur lanio quod impium pro dignitate tractasset. Hinc adagium, Cilicontis exitium: quod in Chiliadibus recitat. Eras. l. 5. c. 6.

Nicostatus.

Cum ab Archidamo multis praemiis pollicitationibusque ad prodi tionem tentaretur, respondit? Archidame, te ab Hercule genus non ducere, satis intelligo. Hereules enim malos poena affecit: Archidamus vero, eos qui probi sunt, malis afficere solet. Notabat autem Archidami fraudes, qui proditionem hostibus imponere tentabat. Plut.

Philippus.

Interrogatus quos amaret praecipue, et quos maxime odisset? respondit: Prodituros quidem in primis amo: eos vero qui iam prodiderunt, odi maxime. Stob. ser. 52.

Augustus Caes.

Quum in conuiuio Rhymitalces Thracum rex, qui ab Antonio ad Augustum desciuerat, insolentius iactaret sua erga Caesarem merita, ac sine fine exprobrans belli societatem molestus esset: Caesar dissimulata illius petulantia. Alteri cuidam regum propinaus dixit, Proditionem amo, proditores non laudo. Significans, his qui proditione profuerunt, nihil deberi gratiae, licet enim officium quod praestant pro tem pore gratum est, ipsi tamen habentur pro malis ac foedifragis. Plut. in apoph.

Sigismund us imp.

A Sigismundo cum miles veteranus efflagitaret, vt promissum praestaret: Immoderata, inquit, tua fuit petitio. At miles, quum respondisset, Poteras tamen negare, cum peterem: nunc autem sine turpitudine, quod promissum est, rescindere non poteris. Sigismundus, Si ex duobus alterum me ferre oportet, malo facultatum mearum quam famae subire iacturam. AEneas Syluius lib. 3. comment. de rebus gestis Alphonsi regis.

Alphonsus.

Quum quidam ad Alphonsum Ar ragonum regem dixisset, decere principem non ea tantum quae verbis promisit praestare. sed ea etiam quae nutu tantum affirmauit. Alphonsus respondit, Recte sane dicis: sed decet etiam petentes, vt ea tantum aprincipibus efflgitent, quae sunt iusta et ho nesta: sin minus, satius est promissis non stare, quam peccare in leges iustitiae. Panormit. lib. 3. de dictis et factis. Alphousi.

De promissionibus.

Pythagoras.

Ge, inquiebat, res praeclaras, nihil magnifici interim promittens. Stob. ser. de virtute.

Antisthenes.

Adolescens quidam Ponticus pollicebatur se rationem Antisthenis habiturum, si nauis ipsius quae salsamen ta vehebat, appulisset. Antisthenes accepto nouo vase, vna cum adolescente

ibat ad mulierem quae vendebat farinam: et impleto vase, coepit onustus discedere. Mulieri vero poscenti farinae pretium, commonstrato adolescente, Hic (inquit) dabit, si nauis cum salsamentis appulerit. Si gnificans, inanes esse in diem pollicitationes, quum farina quotidie sit prae senti pecunia emenda. Laert. libr. 6. Brus. lib. 2. cap. 2.

Alcibiades.

Apud Platonem in Symposio ait, se, quoties Socrati occurrat, verecun dia affici, quia promissa non seruaue rit. atque cupere Socratem ob id e vita excedere.

Agesilaus.

Quum inducias per tres menses pactas Tissaphernes non seruasset, oratores ad eum misit, qui agerent gratias illi, quod promisso non seruato, Deos sibi hostes reddidisset. Plutarchus.

Idem.

Agesilaum Lacedaemoniorum regem quum quidam vrgeret improbe postulando, vt promissum praestaret, atque hoc ipsum crebro repeteret. Recte sane, inquit, rex. Siquidem iustum est, quod petis, promissi, sin minus, dixi, et non promisi. Quo dicto ostendit, promissum nequaquam praestandum esse, quo is cui promissum est, laedi possit, Plutarchus in Lacon.

Phocion.

Dicere solebat, Non magna quidem hominibus promittenda, sed magua facienda esse. Verum eius dictum inuertunt hodie, qui aureos montes ac Croesi opes pollicentur hominibus, cum ne gry quidem praestent. Stob. ser. de Prudentia.

Idem.

Quum Leosthenes ciuitatem Atheniensium ad bellum pepulisset, magnificis spebus ad nomen libertatis ac principatus erectam: Phocion illius verba dicebat esse cupressis similia, quae sub limes quum sint, ac pulchrae, fructum non habent. Nihil potuit dici accommodatius in sermonem splendide magnificeque pollicentem, sed infrugiserum: quemadmodum cupressus arbor sublimi compositoque in conum vertice, procul egregium quiddam polliceri videtur, ac vis vlla est sterilior. Plutarc in apoph.

Scipio minor.

Cum C. Laelio consulatum petenti suffragaretur, Pompeiusque, qui tibicinis filius putabatur, suffragaturum se esset pollicitus, atque longa expectatione Scipionem trustraretur (suam enim rem curabat) indignantibus caeteris, quod delusi essent, Scipio subrideas: Stultitia (inquit) est nostra, tanquam non homines simus rogaturi, iam diu tempus terimus, tibicinem expectantes. Plutarchus.

C. Cotta.

Dicebat sese operam suam, in eo quod non contra officium peteretur, solere polliceri omnibus, sed impertire iis apud quos optime poni arbitraretur. Sensit, nulli promittendum quod esset praeter honestum: nulli tamen negandum, quod non contra ocium peteretur. Comitatis est benigne polliceri: sed quoniam omnibus opera praestari non potest, eligendi sunt quibus eam impertias. Vtcunque refert Q. Cicero ad fratrem, de petitione consulatus, et Bruson. lib. 1 capit. 15.

Cicero.

De pronuntiatione.

Theocritus.

Theocritus ad Grammaticum quendam ludimagistrum male pronuntianiem accedens, rogauit, Quî sit quod Geometriam non doceas? Is quum respondisset Quoniam ignoro. Quid tum? dixit. Nam legere etiam oescis Notauit autem pronuntiationis vitium in Grammatico, qui non tantum ipse lingua promptus esse debet, sed aptus etiam vt aliorum verba et voces formet. Stob. serm. de Imprudentia.

Demosthenes.

Cuidam percontanti, quid esset in eloquentia, praecipuum, respondit. Actio. Roganti, quid proximum? repondie, Actio Roganti, quid tertium? nihil aliud respondit quam Actio, tantum tribuens pronuntiationi, vt in ea totum situm existimaret. Actio autem multa complectitur, vocis mo derationem, oculorum vigorem, vultus habitum, et totius corporis gestum. Erasm. lib. 4. apoph. ex Quintiliano.

Pausanias sophista.

Quoniam more suae gentis crassa lingua sonabat, confundens consonantes, breuesproducens, productas corriptens, vulgo dictus est coquus, qui pretiosa obsonia male condiret. Philost. In sophist. et. Volat. Lib. 18. Vrbau. Com.

Anonymus.

Illaudatus rhetor, cum causam ageret pulchre vestitus, sed tumultu irrusns in tribunalia, voce semimu liebri, lingua supina, quouis potius spectans, quam ad ea quae agebantur: aduersatus dicentem imperator studuit illi os occludere, totaque actione aquam in tercipiebat, breues sub inde percontatiunculas obiiciens. Ad quas cum parum apposite respondisset Philiscus: Virum, inquit, imperator, arguit caesaries, rhetorem vox. Graeca plusculum habent leporis, i). uotans illum, quod attonsa caesaries declararet virum, sed oratio non declararet esse rhetorem, sed foeminam potius. Philost.

AEschines.

C. Caesar.

Celebratur C. Caesaris dictum, quod praetextatus adhuc deprom psisse fertur in quendam modulatius orantem: Si legis, cantas: si cantas, male cantas. Quidam latrant orantes, verius quam loquuntur. Sunt qui rhetoricam pronundationem affectantes, medij sunt inter canentem et loquentem. Meminit huius Quin. Fabius, et Eras l. 8. apoph.

De prosperitate.

Socrates.

* SCiscitatus quid bonis viris mole stum esset? respondit, malorum prosperitas, Aut. et Max. ser. de fortuua bona et mala.

Diodorus philos.

* Felicioris ingenij esse dicebat infortunia cum dexteritate ferre, quam ingentem prosperitatem regere pru denter, Eod. ser.

Epicurus.

* Humilis, inquit, et paruus animus prosperitatibus effertur, aduersis autem rebus deprimitur. Ibid.

Epictetus.

ebrietatis voluptate nimium fruens, stultior euadit. Eorum qui prospere agunt antagonista est inuidia. Prosperitate, tanquam fructibus Autumni, dum adest, frui debemus. In euchiridio et dissertationibus.

Phauorinus.

* In prosperitate, inquit, ne superbias: et iuops ne deiici as animum. Fortunae vices fortiter ferre scias. Ant. et Max. ser. de fortuna.

De prouidentia Dei.

Socrates.

* DIcebat, si quid cura potest, illud cures: at si Deus ipse te curat, cur tu solicitus tibi sis? Anton. et Max. ser. de Prouidentia.

Plato.

* Virtus, inquit, nec sub doctrinam cadit, nec est naturalis, sed diuino fato inest iis qui eam habent. Eod. ser.

Idem.

* Deus omnia, inquit, et secundum Deum fortuna et occasio humana gu bernant vniuersa. Ibid,

Alphonsus.

Cosmus Florentinus Alphonso Aragonum regi male pacatus, vir alioqui magnus et illustris cum domo mi sisset regi Titi Liuij libros vtique prae claros, reclamatum est a medicis regiis qui aderant, ne librum attrectaret ab hoste missum, quem veneno infectum in regis interitum putabant. Verum Alphonsus cum aliquan do videretur medicis assentire, demum Liuium manibus attrectans, hinc indeque legens et relegens quatdam historias, ad suos conuersus, ait: An ignoratis, regum animas non priuatorum libidiui subiectas esse, sed sub cura Dei securas et laetas agere: Sensit vir prudeotissimus, diuina prouidentia cum regantur omnia, cor regis (qui est Dei, vt Paulus ait, minister) semper esse in manu Domini, qui regit et flectit quo vult, contra omnia nostra consilia. Anton. Panormit. de reb. gest. Alphonsi, et AEneas Syluius de eius dictis.

De prouidentia hominum in rebus agendis.

Chilon.

FRequenter dicere solitus est, Caue tibi ipsi, et caue teipsum. Quorum primo admonuit, caute agendum esse cum hominibus, ne fraude circumuenti decipiantur. Deinde vnumquemque sibi suspectum esse oportere. Omnes enim fere cauent sibi ab aliis: tamen interdum nemo magis hostis est homini, quam homo sibi ipsi: quo fit, vt cum aliis imponimus, nosmetipsos perdamus. Laertius in vita Chilo.

Thales.

Antisthenes.

Dicere solebat, sapienti nihil esse nouum aut subditum: eo quod quicquid homini potest accidere, sit tam praemeditatus, vt nunquam dicat, non putaram. Laer. l. 6. c. 1.

Agesilaus.

Tissaphernes Persarum dux cum Agesilao foedus non ex animo, sed metu percusserat, hac lege, vt Graecas ciuitates sineret libere suisque viuere legibus, mox ingentibus copiis a rege suo accesitis, bellum illi denuntiauit, ni Asia decederet. Hoc foedus violatum libenter arripuit Agesilaus, legatis hilari vultu respondens: Se magnam hibere gratiam.

Tissapherni, quod periurio suo et deos et homines sibi infensos reddidisset, aduersae vero parti propitios. Recte sensit, abque prouidentia Dei nihil geri in rebus mortalium: magilque fidendum diuino fauori, quam humanis consiliis aut viribus. Plu. in Lac.

Iphicrates.

Contemnebatur ab aliis, eo quod ex patre sutore natus esset. Verum tum primum nomen sibi et existimationem, fecit cum vulueratus, hostem armatum in nauem suam portasset. Is igitur cum in amicorum suorum agris haberet exercitum, et nihilo minus vallum iaceret, fossasque probe foderet cuidam dicenti, Quid metuimus? respondit: Pessimam esse ducis vocem, haudquaquam putaram. Significans, rebus prosperis saepenumero imminere pericula non exigua, quae nullus expectasset. Aduersus in opinatos igitur casus caute omnia esse munienda. Plut. in Graec. apoph.

Epaminondas.

Sub Epaminonda Thebano duce nunquam euenit, vt exercitum inuaderet tumultus Panicus, qui subito praeter causam interdum oboriri solet: piopter summam praestautissi mi huius ducis prouidentiam. Plutar. in Graec. apopb.

Perseus.

L. Sylla.

M. Antonius.

Cato Vticonsis.

Cum Caesar Ariminum occupasset, et ad Pompeium summa rerum in vrbe translata esset. Cato dixit. Si mihi ista praedicenti credidissetis, P. C. nec vnum nunc timeremus, nec ab vno spes nostrae penderent. Plut.

Alphonsus.

De prudentia.

Socrates.

INterrogatus, quid esset prudentia? Animae (respondit) concinnitas. Stob. ser. de. Prudentia.

Idem.

* Vt nauis vacua, inquit, instrumentis conuenientibus sic vita prudentiae effectibus minuenda est atque instruenda Stob. ib.

Idem.

Nec equo, inquit: sine freno, neque diuitiis sine prudentia tuto quis vti poterit. Eod. ser.

Idem.

Soli prudentiae, tanquam consultissimo tutori, vt vitam omnem, ita maxime iuuentutem credere conuenire dicebat. Eod. ser.

Idem.

Sciscitatus, Quinam prudentes essent? Qui non facile delingunt, respondit. Eod. ser.

Idem.

Adhortabatur subinde suos discipulos, vt haec tria in omni vita sibi pararent: Vt in animo scilicet haberent prudentiam, in lingua silentium, et in vultu verecundiam. Max. ser. 41.

Bias.

Considera, inquit, et postea rem aggredere. Item, Aggredere tardus agen da, aggressus age constans. Laert.

Periamder.

Democritus.

* Dicebat sapientiam aut prudentiam, quae nihil admiraretur, omnium rerum esse dignissimam et praeciosissimam. Stob. ser. 3.

Periander.

* Quaerenti quid in minimo maximum esset, respondit, prudentes cogitationes anitnae in corpore humano. Stob. ibid.

Iamblichus.

* Prudentia, inquit, virtutum princeps est reliquisq. omnimus vtitur, atque ipsarum ordinem, modum et occasionem in praesentia, tanquam oculus quidam mentis vnde quaque lucidissimus, ostendit, etc. Tandem addit, Prudentia sui possessores efficit duo similes. Stobaeus, serm. 3. de prudentia.

Criton.

Prudens vir, inquit, ad vitam, quasi ad viam quandam, non preciosius viaticum, sed quod magis necessarium est, comparat. Eod. ser.

Bion.

Dicebat, prudentiam tanto caeteris virtutibus et antecellere, quanto caeteris sensibus praestaret visus. Nam oculi praelucent toti corpori, nec vlla est virtus absque prudentia. Nam quomodo iustus reddet cuique suum, uisi prudentia commonstret quid cui debeatur? Laer. l. 4. c. 7.

Antisthens.

Dicere solebat, Tutissimum esse murum prudentiam, quod is nec collabitur nec proditur. Nulla quippe moenia sunt tam munita, quin machinis aut suffossionibus, aut vallorum proditione capiantur. Prudentis autem decreta sunt inexpugnabilia. Laer. lib. 6 c. 1.

Isocrates.

Dicebat, virum frugi et prudentem debere praeteritorum meminisse, agere praesentia, futura cauere. Stob. ser. 1.

Agesilaus.

Cum pugnaretur apud Mantineam, admonuit Lacedaemonios, vt caeteris omissis omnibus in vnum Epaminon dam intenderent vim praelij, dicens solos cordatos milites authores esse victoriae Quod cum fecissent, victoriam nactisunt. Hac voce consuluit Agesilaus incolumitati suorum, qui fuerant sine dubio manu hostium perituri. Simul illud docuit, in bello plus habere momenti vnum vere prudentem, quam turbam imprudentem. Plut. in Lacon. apoph.

Archidamus.

Cum bello Arcadas superasset ob id laudatus a quodam: Praestantius erat, inquit, si illos prudentia quam viribus superassemus. Plut. in Lacon.

Scipio Minor.

Iuuenis ettamnum, tantam habebat opinionem fortitudinis et prudentiae, vt Cato senior interrogatus de his qui apud Carthaginem militarent, in quibus erat et Scipio iunior, Homerico versu responderit,

Eutipides.

Celebratur illud Euripidis dictum, Vnicum consilium rectum magnam militum manum vincere. Quo prudenter admonuit non perinde referre quam numerosum educas exercitum, sed quam cordati sint exercitus duces. In bello siquidem longe plus habent momenti prudentia, solertiaque, quam vires consilii expertes. Eras. l. 8. apoph.

Gregorus Theolog.

Qui serpentis prudentiam in ma lis columbinae sinceritati circa bona miscuerit, is neque prudentiam sinet malignam fieri, neque simplicitatem stolidam. Stob. ser. de Prudentia.

Deprudenter dictis.

Lycurgus.

LYcurgus Lacedaemoniorum rex, percontanti quam ob causam vterentur legibus scriptis: Quoniam, inquit eruditi qui sunt, beneque educati, probant quid pro ratione temporis expediat. Plut. in Lacon.

Agesilaus.

Agesilaus Lacedaemoniorum rex quoties audiebat aliquos ab aliis laudibus commendari, aut vituperari, dicebat nou minus anim aduertendos esse eorum mores qui laudant, aut vituperant, quam eorum qui laudantur aut vituperantur: vt intelligamus, ex vtraque parte hominum morbos, et animorum (quibus laboraut) affectiones. Plut. in Lacon.

Idem.

Interrogatus a quopiam, cur Spar tiarae ad tibiarum clangorem praelia inirent? Vt tum ad numerum, inquit ingrediuntur, appareat qui sintfortiter periculum subituri, et qui sint effoemmati. Ibidem.

Idem.

Cum iam Corinthiorum vires pugnando fregisset, exhortantibus amicis, vt vrbem eorum quoque oppugnaret: negauit, id suae virtuti conuenire, qui peccantes, ad officium cogeret, non qui nobilissimas Graeciae vrbes subuerteret. Plutarch. in Lacon.

Leotichidas.

Rogatus a quodam quo pacto quis bona quae sunt, tueri valeret? Si non omnia, inquit fortunae crediderit. Plut. in Lacon.

Cato Vticensis.

Cum in senatu Pompeio, cui parum alioqui fauebat, decerneret im perium dixit: Talium virorum esse, ingentia Reipublicae inferre mala, eademque depellere, tempori consilium accommodans. Plut. in Catone.

M. Antonius Verus.

Iam moriturus, cum amicos affici dolore sentiret: Humanum est, inquit, humanis rebus affici et ingemiscere. Quo dicto ostendere voluit, hominem non esse saxum: aut ferrum: sed animal, quod facile in aduersis potissimum africiatur, aliorum que doloribus ingemiscat. Herodianus lib. I.

Seneca.

Videns Neronem imperatorem infinitos variis mortis generibus occidere, quos cogitare de imperio existimabat, dixisse ad imperatorem fertur: Licet plurimos occidas, attamen non potes successorem tuum occidere. Xiphilin. in Nerone.

Ludouicus XII. Gal. rex.

* Quum Pontifex in rum diras euomeret: Atqui, ait, prrcandi ille, non imprecandi causâ pontifex est constitutus Annal. Franc. Repetiit laudatam eam vocem sacerdotis quae adduci non potuit vt Alcibiadem excrearetur, Plutarcho teste in Alcib. vita.

Idem.

* Relatum est Iulium Pontificem regio honori inuidere, et multa moliri, vt Gallico regno crearet pericula: atqui, inquit Ludouicus non tantum otij superfuit D. Petro Apostolo, vt res Claudij Caesaris, aut Domitij Neronis, quae ad se nihil atinebant, curaret. Ibid.

De publicis negotiis, priuatis anteponendis.

Aristies.

ARistidi erat simultas cum Themistocle. Huic quum delectus esset collega ad peragendum legationem: Vis, inquit, Themistocle, vt in his montibus simultatem deponamus? Nam sividebitur, reuersi illam resumemus. Priuatos affectus publicae posthabuit vtilitati. Ex his enim fere omnis humanae vitae pernicies nascitur. Plutarch. in Graeco apoph.

Idem.

Aristidis vxor administranti Rempubl. ei dixit. Vtinam priuatas quidem res putares esse pubicas, et contra publieas. priuatas. Notauit autem hominis improbitate n, qui sua negotia Reipublicae anteponebat. Stob. ser. 37. ex Serino.

Demaratus.

Cuidam percontanti, quam ob causam apud Spartanos quiscutum abiecissent, notarentur ignominia, et infami vocabulo Ripsaspides appellarentur, qui galeasant thoraces, non item: Quomam, inquit Demaratus, haec sua ipsorum causa gerunt, seutum vero communis exercitus gratia: significans vnicuique pluris esse faciendum communem vtilitatem, quam propriam. Qui galeam aut thoracem abiecit, seipsum prodit tantum, et exarmat: qui scutum abiecit, prodit vniuersam phalangem. Nam obtentu clypeorum tota acies tuta est aduersus hostium iacula. Plut. in Lacon.

Pampeius Crassus.

Marcello ac Domitio Pompeium in senatu rogantibus, num proximis comitiis petituras esset consulatum: Forte, inquit petam: forte non petam. Rursus idem percont antibus: A bonis, inquit, cruibus petam, a malis nequaquam. Quum haec responsa vt ambigua ac superba multos offenderent, Crassus idem percontantibus respondit, Sterepub. fore iadicauero, petam: sin minus. a petendo obtinebo Plut. in Crasso.

Cato Vticensis.

Pompeius quo suam factionem redderet firmiorem, per Muuatium petiit, vt Cito neptium duarum alteram sibi, alteram filio suo daret, Cato iussit reuersum Munatium Pompeio renuntiare; Se quidem per mulieres capi non posse, beneuclentiam tamen illius sibi gratam esse: amicitiam, etiam quae quauis astinitare firmior esset, polliceri, si quae Reipubl. conducerent, sequeretur. Caeterum aduersus Rempubl. nunquam daturum obsides. Neptes in Matrimonium datas, obsidium nomine signans. Sunt qui narrent, non neptes. sed filias in matrimonium a Pompeio petitas. Erat. lib. 5. apoph.

Alexand. Seuerus.

A micos et cognatos si malos com perisset, puniebat Id si vetus amicitia aut necessitudo non patiebatur, a se dimitrebat, dicens: His charior est mihi tota Respubl. Significans, priuatos affectus vtilitati publicae posthabendos Lamprid.

De pudicitia.

Phocias.

PHocias in Ionia, parentibus honestis orta. iugenueque educata, ad Cyri regis coenim cum aliis mulieribus admissa, caeteris regio iocos

ac lusus hilariter excipientibus, nec refugientibus ab illo tangi, sola tacite ingressa ad lectum constitit, nec vocanti Cyro paruit. Cubiculariis au tem tentantibus illam adducere: Flebit, inquit, quisquis horum mihi manus admouerit. Ob haec, quum a caeteris agrestis et incomis haberetur: Cyrus gaudens, et cum risu versus ad illum qui mulieres adduxerat: Non intelligis, inquit, te hanc voam ingenuam et incorruptam adduxisse? Postea ad hanc in primis adiecit animum, voiceque adamauit, sapientem appellans. Apud barbaros, mulieres attigisse, constuprasse erat. Plut. in apoph.

Anonyma.

De pudicitia coniugali.

Anonyma.

QVidam Lacaenam misso nuntio solicitauit, num assentir etur, vt insi sui faceret copiam? Cui illa respondit: Quum essem puella, parenti obedire didici, idque feci: mulier autem facta, viro. Itaque si me inuitat ad honesta, viro meo primum rem aperiam. Plutarch. in Lacaenarum apoph.

Alia.

Lacaena rogata, num ad virum accessisset? Non, inquit, sed ille ad me. Significans, sese non libidinis causa commercium habere cum viro, sed parentibus ac legibus obtemperare. Turpissimum enim esse foeminae, si virum ad coitum solicitet. Plutare. in Lacaen. apoph.

Hieron.

Hieroni quidam exprobrabat oris graueolentiam. A tille cum vxore expostulauit, quod id sibi nunquam indicasset. Tum illa: Putabam, inquit viros omnes ad eundem olere modum. Eximium pudicitiae argumentum. quae nulli viro tam vicina fuerit, vt oris halitum sentire posset, praeterquam vni marito. Plut. in apoph.

Euboidas.

Audiens a quibusdam praedicari vxores alienas, non approbanit id factum, dicens: De moribus ingenioque vxorum apud exteros nullam omnino faciendam esse mentionem. Qui non tulit laudari coniuges aliorum, quid faceret vituperantibus? Prima laus pudicitiae matronalis est, nulli notam esse praeter quam suo viro. Eraf in apoph

Argaeus.

Quibusdam non suas, sed aliorum quorundam vxores praedicantibus: Per deos, inquit, de bonis et honestis mulieribus nihil temere loquendum est, sed in totum quales sint oportet ignorati, praeter quam solis maritis, quibuscum viuunt. Tam insignis erat apud priscos virginum et vxorum pudicitia vt eas ab aliis quam parentibus aut suis maritis conspici, gradus aliquis ad impudicitiam haberetur: tantaque cautione consulebatur illarum famae, vt parum publica videretur, de qua rumor quamuis vanus oriri i potuit: sed ea demum summa matronalis pudicitiae laus haberetur, si mulier adeo domi conclusa viueret, vt nullus esset qui de ea vel bene vel male loqui posset: propterea quod hoc ipsum, matronam versari in fabulis, trahique per ora hominum, prostitutionis genus putaretur. Etenim qui laudat alienam vxorem, videtur habere cognitam cuius laudes

praedicat, quod ipsum aliquid detrahitipudori foemineo. Quid igitur vir ille praeclarus sentiret de matronis, quae sine maritis interesse gaudent iuuenum conuiuiis, quae cursitant ad alienarum ciuitatum dies festos et emptoria, quae ducunt choreas ex viris ac foeminis alterne mixtas, quae in balneis corpus nudum ostendunt quorumlibet virorum oculis? Erasm. Rot. lib. 6. apoph.

Canna.

Canna Sinorito Galatae nupserat. eam Sinorix iuuenis praepotens adamabat: et clam interfecto Sinorito, de nuptiis Cannam solicitare coepit. Illa, quo coniugis mortem vlcisceretur, dissimulauit dolorem, et coniugijspem praebuit. Tandem Synorigem ad se venire iubet in templum Dianae, cui erat dicata, quasi vellet hanc esse coniugij testem, et astans altari, ceu deae libatura, e poculo bibit toxicum: moxque tradidit Synorigi, qui simulatque reliquum ebibisset, venerata deam: Te inquit, Deatum praestantissima testor, me huius tantem diei gratia hactenus Synorito fuisse superstitem. Eras. lib. 6. apoph. ex Plutarchi lib. de mulierum illustr. rebus gestis.

Chiomara.

Cum misso pretio a suis reduceretur, ac tribunus illam officij gratia ad flumen prosequeretur, clam mandauit vni seruorum, vt Romanum illum se prosequentem occideret. Is vbi caput praescisum Chiomarae dedisset illa sub veste tectum ad maritum detulit, et ad illius pedes abtecit. marito admirante, dicenteque, num praeclarum duceret, seruare fidem? praeclarum inquit: sed hoc praeclarius, vnum duntaxat qui mecum concubuerit viuere. Foemina aliquanto prudentior Lucretia, quae non sua sed stupratorisnece, testata est suam pudicitiam. Plutare cap. 21. de Claris mulieribus Liuius lib. 38. Plin. cap. 55. de Viris illustribus.

Lucretia.

Cum Collatinus cum paucis familiaribus ad Lucretiam venisset a Sexto Tarquinio vi stupratam, quaerenti viro ex more. Satin' saluae? Minime, inquit Lucretia, quid enim salui mulieri amissa pudicitia? Vestigia alieni viri Collatine in lecto sunt tuo. Sed corpus tantum violatum est, animus insons est, mors testis erit. His dictis, cultrum quem abditum habebat, in corpore infixit, et collapsa est moribunda. Eras. 6. apoph ex Liuio.

Bilia.

Duellius, qui primus Romae e nauali pugna triumphum obtinuit, iam senex, tremuloque corpore, in iurgio quodam audiuit exprobrari sibi graueo lentiam oris, rediit domum tristis, et expostulauit cum Bilia vxore, quam virginem duxerat: cur huius vi tij nunquam admonuisset, quo licuisset mederi? Admonuissem, inquit illa, nisi putassem omnibus viris ad eundem modum olere animam. Si Bilia, vere sensit, quo dixit, argumentum est insignis pudicitiae: sin finxit, magna item tolerantia, quae tamdiu per tulerit hoc incommodum absque fastidio. Erasm lib. 8. apopht. Simile est ei quod paulo supra de Hierone retulimus ex Plut.

De pudore et verecundia.

Diogenes.

animo es, inquit, fili, istiusmodi est virtutis tinctura. Laertius in eius vita.

Democritus.

Eius praeclara sententia haec est: Malum, etiam si solus fueris, neque dixeris, neque feceris: Disce autem, teipsum multo magis quam alios reuereri Stob. ser. 29.

Solon.

Dixit, Hospitalem Deum inter ho mines, qui iusti pudoris participes sunt versari. Brus. lib. 5. cap. 21.

Musonius.

Pythias.

Demetrius Phal.

Admonebat adolescentes, vt domi parentes in via obuios, in solitudine reuererentur seipsos. Pudor teneram aetatem optime deterret a peccando: qui nusquam non adest, si quis reuereatur seipsum. Laert. lib. 5. cap. 5.

Hippoiratidas.

Demades.

M. Cato.

Aiebat, sibi magis placere iuuenes qui rubescerent, quam qui pallescerent, quod rubor arguat probam indolem, pallor non item. Plut. in apoph.

De pudore praepostero.

Lycurgus et Gorgo.

QVum essent qui vitio darent Ly curgo, quod virgines in pompis ac ludis solennibus nudas exhiberet oculis omnium, causamque cur id instituisset requirerent: Vt iisdem, inquit, cum masculis rationibus institutae, nihilo sint illis inferiores, vel robore, vel salubritate corporum, vel animorum virtute ac generositate, studioque verae laudis, vulgarem autem gloriam contemnant. Vnde tale quiddam fertur de Gorgone Leonidae vxore. Cum quaedam extera mulier illi dixisset, Solae Lacaenae viris imperatis: respondit, Nimirum solae viros parimus, Hoc exemplum nec in masculis nec in puellis imitandum censuerim: hactenus tamen conducit vt stupidum pudorem qui frequenter obstat honestis actionibus, ab aetate tenera excutiamus: statummque discant, nihil esse vere pudeudum, praeter turpitudinem: Innumeras vero reperias, quae nudatae vehementer erubes cant: si quid praeter honestum dixerint, fecerintve, non mutent colorem. Sunt item innumerae quibus amictus vilior, cultusque simplicior, genas rubore tingat, contra gloriosum esse ducant, si splendido vestitu prodeant in publicum, negligentes earum rerum quae verum probum, veramque laudem adferant. Eras. ex Plu. Lacon.

De pudore inutili.

Diogenes.

CVidam ambienti a Diogene in philosophiae disciplinam recipi, ad misso explorandi gratia pernam in via ferendam dedit, seque iussit sequi. Ille prae pudore, abiecto quod gestabat, furtim se subduxit. Aliquando post forte fortuna illi factus obuius, ridens Tuam (inquit) ac meam amicitiam perna diremit. Indicans, illum non esse idoneum philosophiae discipulum, qui stupidum pudorem non posset contemnere. Neque enim turpe est ge stare pernam: sed ab honesto recede

re turpe. ita Laert. lib. 6. Diocles hoc ipsum paulo secus narrat. Quum quidam ambiens esse Diogenis discipulus dixisset illi Impera mihi Diogenes: admisso in famulitium, casei frustum portandum dedit. Id quum ille ob pudorem recusaret: Nostram inquit Diogenes, amicitiam paululum casei diremit. Bruson. libr. 5. capite 21.

Idem.

Cuidam exciderat panis, eummque reliquit, quod puderet recipere. Hunc castigare volens Diogenes, iniecto fune collo, traxit vrceum per Ceramicum: hoc faciens in poculo, quod ille in pane facere erubescebat. Laert. lib 6.

Antisthenes.

Agefilaus.

Cum apud Spartanos Palladi rem diuinam faceret, ac pediculus eum momordisset, rex non auersus, arreptum coram omnibus occidere non erubuit, sed insidiatorem etiam in ipsa ara confodiendum esse dixit. Plu. in Lacon.

Brutus.

Dicebat, fibi videri cum aetatis florem male collocasse, qui nihil negaret. Inutilis est verecundia, quae obstat quo minus negemus obsequium ad inhonesta vocanti. Plutarchus in Bruto.

De pueritia insigni.

CatoVticensis.

CVm puer adhuc a Druso auun eulo educaretur. Latinique Romam ad Drusum tribunum plebis eo tempore venissent, de Ciuitate impe randa acturi: Q. Pompeius Latinorum princeps Catonem orauit vt pro sociis apud auunculum intercederet, vt id quod peterent facilius impetrarent. Verum Cato puer se facturum hoc negauit, cumque semel iterumque interpellatus eadem de re, omne denegasset officium, demum Pompeius in excelsam domus partem eleuatum se praecipitaturum minatus est nisi precibus et toties efflagitatis obtemperaret. Verum cum ciues intelligerent, nec sic puerum moueri potuisse, egregiam eius indolem laudantes altissima voce clamarunt. Gratulemur Latini nobis, hunc esse tam paruum, quo senatore, ne sperare quidem ciuitatem licuisset. Historiam recitat Plutarchus in Catone vbi Pompeium Sylonem vocat quem alij Popedium.

Depulchritudine.

Agesilaus.

* SCiscitatus, cur Spartani comam alerent? Quoniam inter ornamenta dixit, minimo constat. Stob. ser. 63. de Pulchritudine.

Aristoteles.

* Dicebat pulchritudine homines quauis epistola magis commendari. Stob. eod. serm.

Idem.

* Interroganti cur quae pulchra sunt amarentur? Caeci, dixit, haec interrogatio est. Ibidem.

X enophon.

* Ignis, inquit, tangentes solum vrit: pulchri vero etiam procul distantes inflammant. Visus enim veluti an sa est capiendi amoris. Plut libr. de amore, apud Stobaeum.

Plutarchus.

* Nonne, inquit. hominum natura ex corpore et anima composita est? An vero alterutrum nobis sufficit? Sed quomodo id fieri posset? Corpus enim nisi anima vteretur, non viueret: neque anima existeret, nisi haberet cui inniteretur. Cum igitur vtraque cognatis sibi virtutibus ornentur, anima quidem, iustitia, temperantia, prudentia: corpus autem viribus, forma, sanitate: an non admiratione dignum fuerit, corporis neglectis, solius animae bona recensere: Stobaeus, sermone 63.

Idem.

* In speculo, inquit, te contem plare; et si pulcher appareat, ea fac quae decent pulchrum: sin deformis. id quod faciei de est, honestate morum supple. Anton. et Max. serm. de pulchritudine.

Leucippe.

* Pulchritudo, inquit, acutius telo vulnerat, et per oculos in animum defluit. Eod. ser.

Di[?]genes.

* Pulchros et eosdem imperitos alabastris acetum continentibus simi les esse dicebat. Ibid.

Eteocles.

* Cuidam ob pulchritudinem glorianti, dixit, Non pudet te su perbire ob speciem pulchram, tibi ad exiguum tempus commissam. Ibid.

Isocrates.

* Si pulchrum tibi corpus est, inquit, et anima mala, bonam nauim habes et malum gubernatorem. Eod. serm.

DE QVIETE.

Chilon.

DIcebat, semper adamandam esse quieiem, quoties datur honestum orium. Nihil enim est, quod assiduum laborem perferre possit. Laer. lib. I. cap. 4.

Diom.

Dicere solebat, oportere modera te dominari, et recreari cupientibus id permittendum esse. Remissiones enim et ab exanta latis laborib. quies, ad nouos labores homines praeparant. Et sicut arcus et lyra, ita et ho mines quiete vigent. Stob. ser. deDominis ac seruis.

DE RAPACITATE.

Plato.

* FVRTVM pecuniarum. inquit, res illioeralis est: rapina voro impudens. Stob. ser. 40.

Nero.

Nero nunquam cuiquam officium de legauit, nisi haec aduceret: Scis qui bus mihi est opus, et hoc agamus, ne quis quid habeat. Vox praedone, quam principe dignior. Eras. 6. apoph.

[?]. Caligula.

Fl. V espasianus.

ditatos condemnaret, vulgo dictus est officiarios suos habere pro spongiis: quod (veluti spongias) et siccos madefacereti, et humentes exprimeret. Sueten.

De ratione.

Socrates.

DIcebat, in nauigando gubernatori auscultaodum esse: in viuendo aurem illi, qui plus ratione valet. Stob ser. de Prudentia.

Idem.

Eiusdem dictum est, Nec equo sine freno, neque diuitiis sine ratione tuto quis vti poterit. Stob. ser. 3.

Diogenes.

Dicere solitus est, saepius in vita parandum [gap: Greek word(s)] , id est, sermo nem quam laqueum. Qui desponderunt animum, ad laqueum confugiunt: quum ad consolatorium sermonem potius sit confugiendum. Nam animo aegrotanti medicus est oratio. Nec absurdus fuerit seusus, si [gap: Greek word(s)] accipias pro ratione: quasi diceret, qui desponderunt animum, confugiant ad rectam rationem. Diogenis dictum extat apud Laer. l. 6. c. 2.

Phocylides.

Aristoteles.

* Dicebat rationem recedere ab omnibus quae per iram committutur, eamque fugere iracundiam tanquam acerbum tyrannum. Stob. ser. 20.

Epictetus.

Eius dictum est, Turpe esse muneribus aptum potione edulcare: Ratio nem autem deorum munus, non adhibere ad malitiae dulcandam amaritudinem Stob. ser. 13.

Idem.

Quemadmodum, inquiebat, si conceptus aut natus esses in naui, non ideo statim eius gubernator fieri velles, neque enim natura ad te nauis pertineret: sic neque opum abundantia, sed ratio. Id igitur quod tibi naturale et cognatum est, videlicet rationem, proprium tibi censere, et eius curam suscipere debes Eod. ser.

Idem.

* Non paupertas, inquit, molestum facit, sed animi cupiditas. Neque diuitiae a metu liberant, sed ratio, Si tibi rationem igitur comparaueris, ne que diuitias desiderabis, neque paupertatem accusabis. Ibid.

De ratione reddenda.

Alcibiadest

QVum aliquando Perielem inuiseret, et accepisset illi tum non esse otium, propterea quod perpenderet quo pacto posset Atheniensibus reddere rationem, Nonne sarius fuerit, inquit, cogitare qui fieri possit, vt non reddat rationem? Notans, ita re gesta, vt non facile possit reddi ratio: procliuius esse in totum effugere rationem, quam reddere. Plut

De reconciliatione.

Euclides.

EVclidi cum fratre simultas erat. Is quum minitans dixisset. Dispeream ni te vltus fuero: Euelides contra, Dispeream (inquit) ni tibi persuasero. Hoc dicto soluta est simultas, et reditum est in gratiam. Erasm. lib. 6. apoph.

M. Crassus.

Quum Pompeius et Crassus in consulatu collegae decesseri essent magistratu, Cn. Aurelius quidam subito in forum procurrens clamauit, sibi visum in somnis, Iouem iussisse ne prius se magistratu abdicarent, quam, in gratiam redissent. Idem flagitante populo, Pompeius nihil motus est: at Crassus surgens viro collegae dexteram porrexit dicens: Nihil. o Quirites, me indignum facturus mihi videor, si prior cum Pompeio in gratiam rediero, quem vos etiamnum impuberem Magnum cognominastis, cuique prius triumphum decreuistis quam in senatum allectus esset. Plut. in Crasso.

Cicero.

Crassus in Syriam profecturus, ma lens Ciceronem amicum quam inimicum relinquere, officiose salutato dixit, se apud illum velle coenare: quem in Cicero alacriter excepit. Post aliquot dies quidam amicorum egerunt apud Ciceronem, vt cum Varinio quoque rediret in gratiam. Num, inquit, et Vatinius mecum coenare vult? Significans illum coenam ambire potius quam amicitiam. Erasm. 4. apoph.

Ludouicus xij. Gall rex.

* Anna regina eius vxor, acrius et saepe apud eum instabat, et tadem se adepturam sperabat, vt Claudiam filiam (postea Francisci Valesij coniugem) dtsponderet Carolo quinto, Maximiliano Caesaris nepoti. Sed rex sapientissimus, veluti praesagiens inter Hispanos et Gallos nullam pos se miri reconciliationem, immo discordes perpetuo fore: Tu vis, inquit, foedus ferire inter feles et mures Ex lib. facete dictorum a Ludouico, qui commentariis AEneae Syluij de dictis et factis Alphonsi adiunctus est.

De Recreatione, vel Relaxatione.

Anaxagoras.

PVblice decretis honoribus animo magno repudiaris. Id sibi omnino postulasse commemoratur, vt quo die mortem obiret, pueris, qui disciplinis et artibus operam darent, permitteretur feriatos otia et ludere. Sensit enim vir doctissimus, ingenia adolescentum nimio studio frangi, refocillatione autem aut recreatione ad nouos labores agiliores fieri. Plut. in Polyticis. Vel potius hac ratione sibi famam comparare curauit.

Diogenes.

Amasis AEgyptirex.

Ab amicis reprehensus, quod perfunctus negotiis forensibus potaret, omnique voluptatum genere solueretur, responedit: Qui arcus habent eos non intendere nisi quum opus est: quos si semper intendant, rumpendos esse: ac ne tum quidem fore vsui: quum exigit vsus. Ita qui nulla relaxatione curas suas soluunt, aut mente captos, aut corpore male affectos euadere. Brus. l. 4. c. 28.

De regno et regibus.

Solon.

AVdiens quosdam principum moresinique reprehendentes. In rebus magnis administrandis difficile

dicebat esse, omnibus posse placere. Necesse enim est, vt qui multis imperat, non paucos offendat. Laer.

Diogenes.

Plato.

* Neminem regem dicebat non ex seruis esse oriundum: neminem non seruum ex regibus. Seneca epistol. 44.

Xenophon.

* Dicebat honestius esse regi beneficiorum quam trophaeorum numerum relinquere. Stobaeus sermone 46.

Socrates.

Cotys, rex Thraciae.

* Acriter in subditos animaduertebat. Cum igitur amicorum quidam ad ipsum dixisset, Hoc furor est, non regnum: respondit, At meus hic furor subditos temperantes efficit. Plutar. in apoph.

Leonidas.

Cuidam dicenti, Excepto regno nulla re nobis praestas: At, inquit, ni vobis fuissem melior, non essem rex. Moderatissimo dicto et refellit conuicium, et suam dignitatem defendit. Etenim vbi reges non nascuntur, sed ciuium suffragiis eliguntur, hoc ipso publicis calculis princeps iudicatus est caeteris melior, quod ad regnum aseitus est Plut. iu Lacon.

Ariston.

Cuidam laudibus vehenti dictum Cleomenis, qui rogatus, quid oportet bonum regem faceret? respondit, Amicis benefacere, inimicis male: At quanto praestautius est, inquit, vir optime, amicis benefatere, et ex inimi cis reddere amicos? Hanc seatentiam citra controuersiam primos emnium Socrates prodidit, et ad illum refertur. Plut.

Philippus.

Alexandro filio sua debat, vt eos qui in Republica pollerent autoritate. tum bonos, tum malos sibi conciliaret amicos: ac bonis quidem vteretur, malis vero abuteretur. praectpua regum ars est, nullum reucere, sed ad publicam vtilitatem omnium operam accommodare. Quem admodum Deus vnicus totius mundi monarchia, malis geniis ac impiis hominibus abutitur ad vtilitatem Ecclesiae: ita principes cordati norunt et probis et improbis vti: non quod ipsi per malos mali quippiam faciant, sed quod per malos puniant malos. At multi sunt principes, qui praepostere bonis abutuntur, malis vtuntur Ad tyrannica negotia viros adhibent sanctitatis opinione celebres, quo vu gus esse rectum ac pium quod agunt existimet. Plutarchus.

Idem.

Alexander.

Habebat secum Eudemonicum phi losophum. qui cum aliquando tonaret vehementer adeo vt omnes expauescerent, dixit etiam Alexandro, Quin tu tale quippiam facis Alexander? At illi non ferens philosophi vo cem, ridens, ait: Nolo mei formidabilis esse, vt tu me doces, qui satraparum et regum capita me iubes super coenam apponere. Athenaeus, et Plut. in eius vita.

Idem.

Quum leuitate corporis, ac pedum celeritate polleret, patri hortanti vt in Olympiis stadium decurreret: Facerem, inquit, si reges habiturus essem

coeertatores. Et hîc agnoscas animum excelsum, nec cuiquam facile cessurum in certamine laudis et imperij. Nondum erat rex, et tamen non dignabatur nisi cum regibus committi. Plut. in apoph.

Idem.

Porus rexab Alexandro deuictus, quum ab eo post pugnam rogaretur, diccnte. Quomodo te tractabo? Regie, ait. Rursus subiicienti Alexandro, Num quid etiam aliud? Omnia, inquit Porus, complectitur hoc verbum, Regie. Alexander et prudentiam et fortitudinem viri admiratus, latiorem ditionem illi addit. ea quam prius obtinuerat. Supplici, et ad pedes abiecto minus concessisset. Adeo diligebat animosus iuuenis impauidos animos. Q Curtius aliquando secus narrat. Interrogarus Porus, quid ipse victorem statuere debere censeret? Quod hic, inquit, dies tibi suadet, quo expertus es quam esset caduca felicitas. Submonuit regem, vt modeste sua fortuna vteretur, memor ipsi posse accidere, quod acciderat Poro. Historiam recitat Plutarch. in apoph.

Meton.

Quum in concione Tarentini tract. ent de bello suscipiendo, et de Pyrrho asciscendo, sumpta corona et face ardente, praecedente tibicine, veluti ebrius, venit in forum: atque, vt fit, alliis applaudentibus, aliis ridentibus, nonnullis etiam ad canendum ho minem inuitantibus, processit in concionem, ac tanquam cantaturus astitit. Silente vero turba, dixit: Recte facitis viri Tareotini, qui iocari ludereque dum licet, qui velint, permittitis. Atqui si sapitis, omnes hac ludendi libertate fruemini. priusquam Pyr rhus adueniat. Nam tum non nostro, sed illius arbitrio vinendum erit. Plut in Pyrrho.

Pyrrhus.

Pyrrhusrex, quum Athenas venisset, et ingressus arcem Palladis, rem diuinam fecisset: eodem die descendens ex arce, collaudauit quidem Atheniensium erga se siduciam: caeterum admonuit, si saperent, ne post haec cuipiam regum portas aperirent. Signisicans, omnibus regibus natura inuisam populi libertatem. Erasinus libro 4. apophthegmat. ex Plutarch.

Hieron.

Hieroni Siciliae tyranno, cum quidam dixisset, potiorem esse regum vitam, quam prinatam, vtpote quae singulis sese expleat voluptatibus, Hiero respondit, voluptates ipsas melius sentiri in vita priuata. Nam vt de libidinosa voluptare prius dicatur, osten dit maiorem voluptatem, concipi a priuatis: si quando potiuotur amica, quia spontaneus sit atque mutuus amor, non coactus, quam tyrannorum, qui coacto aut empto potiuntur amore. De voluptatibus ciborum ait, regibus nullam vnquam esse famem prae fereulorum multitudine, et ob id semper acidis vesci. In vira vero priuata semper subesse famem delectationemque. Addidit praeterea multa incommoda, quae re guantes circunueniunt, a quibus priuati sunt plane immunes. Xeuophontem hac de re lege copiosius.

Antigonus.

Quodam dicente, omnia regibus honesta iustatjue esse: Sunt per Iouem, inquit, barbarorum duntaxat regibus, ac nobis ea duntaxat honesta sunt, quae honesta sunt, et ea tantum iusta, quae iqsta sunt. Grauiter retudit

adulatricem vocem, volentis omnia licere regibus. Non enim rex est honesti iniustique regula, sed honesti iustique minister est. Atque vtinam similes voces non audiant Christianorum aures: aut si audiant, simili seueritate reiiciant. Quid enim aliud dicunt, qui occinunt: Quod principi placuit, legis vigorem habet: qui negant principem teneri legibus qui tribuunt illi geminam potestatem, or dinatam et absolutam, quarum altera possit quod leges, pacta et foedera postulant, altera quodcunque libuit? Eras. l. 4. apoph. ex Plutar. iu apoph.

Idem.

Theopompus.

Scipio minor.

Iam tertium a senatu emissus, vt gentium ciuitatum, ac regum inspector esset, postquam peruenit Alexandriam, nauique egressus, capite pallio tectus ince deret, Alexandrini vndique accurrentes, flagitabant vt caput nudiret, faciemque id desiderantibus ostenderet. Quum se nudasset, clamore et plausu testati sunt gaudium suum? quumque rex Alexan driae vix interim ob delicias ac molliciem corporis aequaret Romanos incedentes. Scipio voce submussa Panetio insusurrauit in aurem: Iam, inquit, Alexandrini nonnihil ex nostra peregrinatione si uctus caeperunt, quibus per nos contigit videre regem am bulantem. Nam Athenaeus ex autoritate Posidonij scribit, Ptolemaeum perquam oboso corpore nunquam antea pedib. ambulasse. Plut. in apoph.

Saturninus.

Pylades.

Pylades histrio Augusti temporibus celebris, quum Hilas discipulus, quem ad aequalitatis contemionem prouexerat, in scena canticum quoddam saltaret, cuius clausula erat, [gap: Greek word(s)] , id est, magnum illum Agamemnonem, ac sublimem veluti metiretur, e cauca proclamauit, [gap: Greek word(s)] , id est tu longum facis, non magnum. Tunc populusef flagitauit, vt Pylades idem canticum saltaret iterum. Quumque ad locum venisset, quem reprehenderat, expressit A gamemnonem cogitabundum: nil magno duei iam conuenire ratus quam pro omnibus cogitare. Ea res magnum ducem facit, non proceritas corporis. Eras. l. 6. apoph,

Alexander Seuerus.

Cum obiurgaretur a matre et vxore, quod contemptibiliorem relinqueret imperi, potestatem, quam ab antecesseribus suis accepisset: respondit, Sed securiorem et diuturniorem. Brus. l. 3. c. 13. Simile est ei quod Theo pompo attributum, paulo supra recensuimus.

Deregnandi libidine.

Agis sen.

CVm legationem suscepisset, solus ad Philippum profectus est: Is vbi admirans dixisset, Quid hoc rei est? Vnus venisti, Agis. Quid ni inquit, ad vnum? Grauiter taxauit aliorum principum ambitionem, qui sumptuosis ac splendidis legationibus exhauriunt aerarium, quum vnus vir cordatus possit totum hoc praestare quod Reipub. interest. Eras, in apoph.

Cyro conflicturo cum holte loeo qui dicitur Cunax, Clearchus suasit, vt se post Macedones contineret, nec sese in belli discrimen coni[?]ceret, Quid ait, inquit, Clearche? videsne vt quum regnum appetam, regno me indignum ostendam? Plut. in apoph.

Dionysius senior.

Quum in initio regni regia ipsius obsideretur, coniuratis in illum ciuibus: et amici authores essent, vt imperium deponeret. ni mallet captus intersici: ille conspiciens bouem a coquo mactatum illico concidere, dixit: Quum mors, adeo breuis sit, an non absurdum sit, nos metu mortis tale regnum relinquere? Quanta regnandi libide pectus illius occuparat qui principatum morte bene emi putaret. Plut. in apoph.

Diogenes.

Philippus.

Philippus Macedonum rex in palaestra prolapsus, quum surgens in puluere vidisset corporis vestigium, Pape, inquit, vt minimam terrae partem natura sortiti, orbem appetimus vniuersum? Vtinam hoc dictum inhaesisset animo filij, cuius ambitioni orbis fuit angustus. Eras. ex Plut.

Aleaxander.

Puer adbue, cum parentis dui fortia facta intueretur, nequaquam tamen iis gaudebat: sed inexplebilis, ad pueros aequales dicere solebat: Pater nihil quicquam mihi relicturus est. Ulis vero contradicentibus, Imo haec omnia parat tibi vt haeredi: Quid tum postea, inquit? Ego interim nil habebo, quod agam. Quis non miraretur tantam regnandi cupiditatem puero infuisse, qui praeter naturam cius aetatis, non fuit contentus imperio patris sui? imo ab ipsis statim cunabulis animum in id intendit, vt mul torum dominus solus esset. Plutar in apoph.

Idem.

Quum audtsset Anaxagoram disserentem innumerabiles esse mundos, illachrymasse dicitur. Rogantibus, num quid accidisset lachrymis dignum? An non videor, inquit, merito flere, qui quum mundi sint innumera biles, nondum vnius dominus factus sum? Plut. in vita Alexandri.

Idem.

Miserat epistolam ad Antipatrum per quendam nomine Athliam, quum que id temporis forre adesset Diogenes, Cynicomore dixit: Athlius ab Athlio per Athliam ad Athlium. Por ro Athlius Graece miserum sonat, mul tisque laboribus affictum: vnde et athleres nomen. Sensit philosophus, principes ob ambitionem assiduis bellis tumultuantes, vere miseros esse: aeque autem miseros, qui illorum cupiditatibus inseruirent. Laert. li. 6. et Erasm.

Idem.

Alexandro Magno Corinthij per legatos ius suae ciuitatis derulerunt. Hoc officij genus quum risisset Alexander, quidam e legatis: Nulli, inquit, ciuitarem vnquam donauimus, praeterquam tibi et Herculi. Hoc au dito lubens accepit oblatum honorem, quem illi commendabat, partim raritas, partim cum Hercule laudatissimo viro societas. Plut. in Alexan.

Idem.

praeterquam ab Apelle: aut a quoquam aere insculperetur, praeterquam a Lysippo, artificibus illius aetatis praestantissimis, nam hoc quoque iudicabat ad principis dignitatem pertinere. Cum Cherylo poeta pactus erat, vt pro vuoquoque bouo versu Philippicum acciperet aureum, pro malo colaphum. Erasimus libro 4. apopht.

Demsdes.

Quum Athenienses vellent Alexandro diuinos honores decernere, Videte, inquit Demades, ne dum coelum custoditis, terram amittatis. A le xander enim ambiebat monarchiam. Absurdum autem erat, eos sic alium donare coelo, vtipsi terra sua pellerentur. Erasmus libro sexto apophtheg.

Cyneas.

Pyrrhum Epirotarum regem cum Italico bello imminere cerneret, fie tus ingenij dexteritate posse Pyrrhum de sententia deduci: Nosti, ait, Pyrrhe, Romanos imperio potentes, amino corporeque pollere, muliasque feras gentes domuisse. Si autem Dij fauerent nobis adeo, vt victoria potiremur, quid quaeso tibi vltra agendum putares? respondente Pyrsho, secum Romanis militibus in Siciliam tum traiecturum, tum Cyneas, His etiam deuictis, ait, quid vltra agetur? Aphricamtraiiciemus, inquit Pyrrhus. Cui Cyneas, Sed his demum partis, quibus rebus tempora nostra transigemus? Tum Pyrrhus: Lae ti vna inter festos dios, ludosque agemus. Cyneas autem: Quis prohibet, sine tantis laboribusac periculis, quin vel hac ipsa hora, cum tu magnus atque opulentus rex sis, laete sitnul viuamus? Argute simul, sapienterque hominum inexplebilem cu piditatem ostendens, quae incognita, eos ad insinita pericula deducit-Huic si Pyrrhus obtemperasset, nequae in Italia vulnus accepisset, neque ab Argis posteaoppressus vitam amisisset, Sialij quoque, quos orbis terrarum habet principes ista quae Cyneas sapienter Pyrrhum monebat, metiri vellent, ambitiosas curas magis frenarent, atque fibi, terrarumque orbi ad quietioris vitae cursum rectius consulerent. Nunc prauos maiora habendi impullus sequentes, non modo id assequuntur: vt anxij semper viuant: verum etiam vt in grauissim as calamitates, atque in ipsam mortem siue vllius remedij spe, cum populorum perturbatione incurrant. Ex Plutarc. in vita Pyrrhi.

Annibal.

Inter Scipionem Africanum et Annibalem ortus est sermo de praestantia ducum. Quumque Scipio rogasset, quem primum censeret? respondit, Alexandrum Magnum, quem secundum? Pyrrhum Epirotarum regem, quem tertium? seipsum nominauit. At quid, inquit, Scipio, si me vicisses? Tum, inquit, me neque secundum, neque tertium, sed omnium primum censuissem. Plut. in Annib.

Pompeius.

Phreati Parthorum regi per legatos postulanti, vt Euphratem Romanae ditionis terminum esse vellet? Imo, inquit, illud magis postulandum., vt Romanorum fines a Parthorum regno iustitia dirimat. Significans, Romanis non esse praescribendum quousque debeant proferre imperium. a quo propagando non montes aut flumina debeant arcere: sed ibi demum fore fines Romanae ditionis, vbi ius non esset vlterius procedere. Plutarch. in apoph.

L. Sylla.

Quum cogitaret de occidendo Caesare, amicis ne id faceret dehortantibus, indignum enim esse talem necare puerum: Desipitis, inquit, si in hoc puero non videtis multos inesse Marios. Deprehendit in eo ambitionem insatiabilem, vt qui vix dum pubescens sacerdotium ambierit. Idem populum Romanum subinde monere solebat: cauerent puerum male praecinctum. Eras. in apoph.

Cassius.

Cicero.

Pompeio ac Caesare inter se dissidentibus, Cicero: Quem fugiam, inquit, scio: quem sequar, nescio. Sentiens, ambos non pro Reipublicae libertate, sed pro principatu dimica re. Plutar.

Iul. Caesar.

Quum ex Gallia prouincia aduersus Pompeium tenderet, Rubicone amne transmisso, dixit: Omnis iacta sit alea. signisicans, se de summa rerum velle periclitari Is enim fluuius Galliam ab Italia dirimit. Plutarchus in apoph.

Idem.

Alexandri Magni resgestas legens, non tenuit lacrymas, atque ad amicos: Hoc, inquit, aetatis qua nunc sum, Alexander deuicit Darium: mihi vero ad hunc vsque diem nihil praeclari facinoris gestum est. Suetonius tradit id accidisse, quum praetor iure dicundo conuentus obiens apud Gades in templo Herculis vidisset Alexandri Magni statuam. Vtinam hocingenium ad moderati potius quam ad maximi principis aemulationem properasset. Plut. in apoph.

Idem.

Quum Africam petens, in egressu nauis prolapsus esset, omen sinistrum vertit in melius, dicens: Teneo te Africa, Frontinus id factum putat in conscensu nauis, eumque dixisse, Teneo te terra mater. Huc opinor alludens, quod cum quodam somnio perturbatus, quod sibi visus esset constuprare matrem, coniectores interpretati sunt, portendi totius orbis imperium. Eras. lib. 4. apophtheg. ex Plutarcho.

Augustus Caes.

Audiens, quod Alexander natus annos triginta duos, postquam plersque mundi regiones peragrarat, dubitasset quid in reliquum vitae tempus esset facturus: demirabatur, si Alexander non iudicasset maius opus, bene gubernare partum imperium, quam amplam ditionem comparasse. Recte notauit inexplebilem Alexandri ambitionem, qui nullam aliam functionem regi dignam existimasset, quam proferre ditionis terminos: quum multo tum pulchrius tum dissicilius sit regnum quod contigit, rectis legibus, sanctisque moribus exornare, quam armis regoo regnum addere. Plutarchus in Rom. apophthegm.

Agrippina.

Quum genethliaci Agripppinae ma tri Neronis respondissent, imperaturum quidem filium, sed occisurum matrem, Occidat. inquit, modo imperet. Tam impotens erat in foemina domimaudi sitis: et habuit quod optauit. Suet.

Alex. Seuerus.

Senio iam confectus, cum vrnam sibi praeparasset, vt in ea mortuus sepeliretur, paulo ante quam decederet e vita eandem ad se perserri iussit

manibunsque contrectauit: Tu, ioquiens, virum capies, quem totus orbis terrarum capere nunquam potuit. Dion Nicaeus, et Xiphilinus in eius vita.

Rodolphus Cas.

Interrogatus, Quî fieret, vt homines eas quas non didicerunt artes omnes recusarent. imperij autem gubernationem oblatam nemo? Non mirum, inquit. stultos enim putant qui regnare nesciunt: stultum autem nemo sese iudicat. AEneas de dictis Friderici imp.

Alphonsus.

Aiebat, olim inter Iouem, Neptunum et Plutonem omnium rerum partitionem trifariam esse factam, et horum vnumquenque sua sorte contentum esse, nec occupare aliena: at inter homines, neminem sua portione contentum esse, nec vllam partitionem esse stabilem, sed omnes [gap: Greek word(s)] Notabat autem ambitionem principum, et regnandi nunquam satiendam libidinem, Quis enim hodie regum et principum est, qui sua sorte contentus, non cogiret, quo iure quave iniuria suis ditionibus plura adiiciat? Panor. lib. de reb. gest. Alphonsi.

De regno virtute parando.

Agesilaus.

QVum aliquando quidam percon tatus esset Agesilaum, quinam essen fines Laconcae ditionis? vibrata lancea: Quousque, inquit, haec valeat pertingere. Vox egregio duce di gna, qui beilum non uisi rustum susciperet, iniperiumque virtute partum virtute tueretur. Plutarchus in apoph.

Dinysius iunior.

Cuidam percontanti, quî factum esset, vt cum pateripsius tenui fortuna ac priuatus sibi Syracusanae ciuitatis principatum parauerit, ipse regis filius regnum haereditate acceptum amiserit? Quoniam, inquit, pater rerum potitus est, quam iam in odium venisset popularis gubernatio: ego quum inuidia laborare tyrannis prin cipatum suscepi. Plutarchus in apophthegm.

Idem.

Amico, id ipsum percontanti, copendio respondit: Pater, inquit, mihi regnum suum reliquit, non fortuna. Nou omnia omnibus aeque feliciter cedunt Llut.

Philippus.

Vbi resciuit Alexandrum filium conqueri, quod pater ex pluribus foe minis gigneret liberos, sic illum hor tatus est: Ergo quum plures habeas regni competitores, da operam vt honeitus ac probus euadas, vt non per me, sed per teipsum regnum obtinuisse videaris. Vir prudeutia vere re gia praeditus, non consolatus est filium, sed metum illius auxit, quo magis extimularet ad virtutem. Iudicans, Illi non aliter sperandum paternum regnum, nisi se successione dignum praeberet: nec tam magnum esse regnum adipisci, quam regnum promeruisse. Plut. in apoph.

Idem.

Agathocles.

Figulo patre natus, quum Sicilia potitus esset, rexque declararus solebat in mensa, fictilia pocula iuxta aurea ponere, eaque iuuenibus ostendens dicere: Quum antea talia fecerim

(commonstratis fictilibus) nunc per vigilantiam ac fortitudinem talia facio: commonstrans aurea. Non pu duit pristinae fortunae: sed gloriosius existimauit regnum virtute paratum, quam si haeredirate obuenisset. Nam regem nasci nihil magni est, at regno dignum se praestitisse maximum est. Plut. in regum apoph.

Pyrohus.

Quum a filiis etiamnum pueris interrogaretur, Cui nostrûm relinques regnum? Quicunque, inquit, vestrum acutiorem habuerit ensem. Significans, se non aetati daturum principatus successionem, sed virtuti. Hoc stimulo liberos omnes ad certamen fortitudinis excitauit. Plutarch. in apoph.

De responso ab inexpectato.

Diogenes.

PErcontanti, Quidnam vellet, vt colaphum acciperet? Galeam, inquit. Responsum ab inexpecta to datum. Ille enim querebat quid mercedis peteret pro colapho. Laert. lib. 6. cap. 2.

X enocrates.

De obscoenis quibusdam rebus, a quodam percontatus, tacuit: verum cum vrgeretur responsum, De talibus, inquit, rebus hominem te vanum interrogare decet, me autem respondere nequaquam. Maximus serm 31.

Stratonicus.

Interrogatus, quod nauigiorum genus esset tutissimum, longorum, aut contra? respondit, Ea quae subducta sunt. Significans, tum demum nauigantes in tuto esse, cum nauis in ficcum protracta fuerit. Athenaeus.

Demonax.

Interrogarus, quidnam sentiret de conflicto duorum, quorum alter inepteproponebat, alter absorde respondebat? respondit, sibi videri, alterum mulgere hircum, alterum supponere cribrum. Plut. in apoph.

Archidamus.

Quidam cum Archidamum intempestiuis rogasset, quot essent Spartanorum? Tot, inquit, sunt ô hospes, qui malos sufficiant arcere, vt tuti sint ab omni hostium periculo. Plut. in apoph. et Brus. lib. 3. cap. 16.

Anonymus.

* Sciscitatus ab importuno quodam et loquaci viro, Quis esset Spartanorum omnium optimus? Qui tibi (respondit) minime similis est, Plut. in apoph. Lacon.

Pontidius.

Interrogatus, quid sentiret de eo qui fuerat in adulterio deprehensus? Tardus, inquit, mihi fuisse videtur. Ludens ab inexpectato: significansque, quod non fugisset in tempore, Erasm. 6. apoph.

Diogenes.

Mania.

Rex cum Lamiam meretricem parum sobrie amaret, eaque iam senex in conuiuio tibiis cecinisset: Demo, quae et mania dicta est, interrogata a Demetrio, Quid videretur La mia? Anus, inquit, Aliud respondens, atque expectabat rex. Nam ille sciscitabatur, quam scite videretur canere? Erasin. lib. 6. apoph. ex Plut.

Appius.

Quum in senatu ageretur de agris publicis, ac premeretur Lueilius ab his qui a pecore eius depasci publicos agrosdicerent: Non est, inquit,

Lucilij pecus illud, erratis. Hactenus defendere videbatur, sed adiecit: Ego liberum puto, qua lubet pascitur. Iocus est ab inexpectato. Expectabatur enim: vt probaret hoc pecus non esse Lucilij, sed alterius cuinspiam, ac reum sublenaret, nuc irrisum grauabat. Eras. lib. 6. apoph.

M. Scipio Matuginensis.

Cum ex sua centuria renuntiaret Accidinum consulem, et praeco dixisset, die de L. Manlio: Ego, inquit Scipio, virum bonum, egregiumque ciuem esse arbitror. Praeco expectabat Suffragium pro Manlio: Scipio respondit, quasi de moribus interrogatus. Nescio an hic Accidinus, nomine et praenomine dictus sit L. Man lius, quumque Scipio postremum nomen tantum expressisset, praeco admonuit, et illa addenda. Hinc Sci pio iocaudi occasionem arripuit. Erasm. Rot. lib. 6. apoph.

Fub. Maximus.

Salinator, cum Tarento amisso, arcem tamen retinuisset, muliaque ex ea praeclara fecisset: cum a liquot post annos Maximus id oppidum caepisset, rogaretque eum Salinator, vt meminillet opera sua se Tarentum recepisse: Quid ni, inquit, meminerim? Nunquam, ego recepissem, nisi tu perdidisses. Cic. lib. 2. de Oratore. et Plut.

Lepidus.

C. Iulius Helio.

Mancipio saepius obstrepenti sibi, dixit: Etiam ostendam qualissis, et instanti, vt ostenderet qualis esset, Iulius digito demonstrabat Gallum in Mariano scuto Cimbrico depictum, labiis distortum, eiecta lingua, buccis fluentibus, cui mancipium tum simiie est visus. Taberna autem erat apud forum, ac scutum illud signi gratia positum. Ingens omnium risus consecutus est. Expectarant enim, vt aliquid in mores illius obiiceret. Eras. lib 6. apoph.

Dunitius Afer.

In quendam patronum imperitum, sed splendido vestitu se vendirantem, litigatoribus lepide dixit: Homo in agendis causis bene vestitus. Lusit ab inexpectato. Nam auditor pro vestrtus expect abat insti uctus, aut exercitatus. Ibid.

V ibius Cristus.

Crassus.

Quum Silus testis laesisset Pisonem reum, cui Crassus aderat prolato crimine, quod se in cum dictum audisse dicebat: Potest fieri, inquit Crassus, vt is vnde te audire dicis, ira tus dixerit. Annuit Silus: Potest etiam, inquit. fieri, vi tu non recte intellexcris Quum id quoque toto capite annuiller Silus, vt se Crasso daret. subiecit Crassus: Potest etiam fieri, vt omnino quod audisse dicis, non quam audieris. Hoc adeo praeter expectationem, vt Silum teste omnium risus obrueret. Eras. Roterod. libr. 6. apoph.

Cicero.

Cum testis Sexti Annalis reum legisset: et instaret identidem accusator rei Dic Marce Tulli, siquid potes de Sexto Annali: protinus recitare coepit versus exsexto Ennij Anna lium libro:

Scripsit enim Ennius annales: et accusator vocabatur Sextus Annalis, Eras. Rot. lib. 4. apoph.

Cesellim.

volo: Perdes, inquit. Ille de pretio nauis mercibusque consulebat, hic aliud respondit. Nam ipsam diuidere nauim, est nauim perdere. Ma crobius ita refert: Si diuidis, nec tu nec socius habebitis. Erat autem duo rum negotiatorum communis nauis. Erasm.

Apollonius.

Nero cum in Gymnicis decertasset, rogatu aTigillino A pollonius, Quid de Nerone sentiret? Melius, inquit, sentio quam vos Cantare enim vos illum dignum putatis, ego autem tacere. Brus. lib. 3. cap. 13.

De regno virtute stabiliendo.

Themistocles.

FAcilitate morum multos ciues sibi conciliabat, vt hinc popularem potentiam adtpisceretur. Itaque cui dam ipsum admonenti, Bene principatuin geres Athenis, si cunctis communis esse velis, et mansuetus: respon dit, Nunquam ei sellae insederim, vnde nihilo plus a me ferrent amici, quam alieni. Plut.

Theopompus.

Darius.

Quum tributum indixisset, subditis, accersitos prouinciarum praefecttos percontatus est, cum aliis de rebus, tum de tributi, essentne grauia: quum illi respondissent, esse mediocria, iussit vt singuli dimidium exigerent. Quod praefectis moderatum videbatur, regis aequitati visum est di midio plus satis Maluit enim suos be neficio sibi conciliare, quam exarma tos subigere. Huius facti autem gratia in eo sita est, quod duplum imperauit tributi quod deitinarat accipere. Si dimidium imperasset, nec quicquam remisisset, latuisset benignitas: media parte autem demissa, effecit vt omnes sentirent beneficium. Plut. in apoph.

Apollonius.

Rogatus a Babyloniae rege, Quo modo tuto regnare posset? Si multos, inquit, honoraueris, pancis vero credideris. Indicare autem voluit tuto regnarevolentibus, duo osseruan da et praestanda esse: primum vt beneficiis multos sibi concilient: deinde, ne facile delatoribus, obtrectatoribus ac assentatoribus credant. Philostrat.

Antigonus.

Quum omnes admirarentur Antigonum regem, quod quum initio regni durior fuisset, senex factus, cle menter ac placide regnum gubernaret: Prius, inquit, opus erat regno, nunc gloria et beneuo lentia. Sentiens, regnum armis et austeritate frequenter parari, sed non nisi honesta opinione, ciuiumque beneuolentia retineri. Plut. in apoph.

Idem.

Amicis suadentibus, vt si Athenas caperet, validis illam praesidiis communiret, ne quando deficeret, summaique cura vt totius Graeciae basim. custodiret, respondit: Se semper in hac fuisse sententia, vt crederet, nullum esse regni praesidium firmius, quam ciuium beneuolentiam. Eras. lib. 4. apoph.

Philippus.

Quum subactis Graecis, quidam ipsi authores essent, vt ciuitates praelidiis contineret, ne deficerent: Malo, inquit, diu bonus et commodus, quam breui tempore dominus appellari,

Sentiens, regnum quod beneficiis ac beneuolentia teneretur, esse perpetuum: quod vi metuque, non esse diur num. Plut. in Regum apoph.

Cicero.

Ludouicus XII. Gall. rex.

* Gloriabatur cum solicitum suspicionibus regnum, suspensum metu, perturbatum nouis consiliis Caro lus VIII. tradidisset, id se Francisco Valesio tranquillum relicturum. An nal. Franciae. Pacem vero et felicitatem: prudentiam item et regias alias virtutes Dei est Regibus et cunctis aliis hominibus dare et relinquere.

De religione seruata.

Diogenes.

QVum in phano coenaret, eique panes sordidi essent appoliti, abiecit illos e phano: dicens: In templum nihil oportere ingredi sordidum. Laert. lib. 6.

Lycurgus.

Percontanti. cur instituisset vt minutisac vilibus rebus sacrificaretur? Ne vnquam, inquit Lycurgus, deficiat nos quo numen honoremus. Quis non diceret, in solenni deorum cultu magnificentiam ac splendorem adhibendum? At vir prudens intellexit, numen magis delectari frugalitate, quam optimis victimis, ne sub re ligionis obtentu luxus irreperet, aut certe rerum penuria. Deus eoim non eget nostris impendiis: amat autem homines, quorum necessitati po terat illis impendiissuccurri. Plut. in Lacon.

Demonax.

Cum apud Athenienses audisset, praesatione solenni a sacris submoueri barbaros, rogabat, quam ob rem id facerent? cum ea sacra tradidisset ipsis Eumolpus, natione Thrax, nimirum barbarus. Eras. lib. 8 apoph.

Agesilaus.

Athenienses ac Boeotios apud Co roneam cum suis sociis iter eius impedire conatos, graui praelio vicit, ei victoriae per se magnificae multum laudis apposuit, religionis exemplo. Multi e praelio confugerant ad templum Mineruae, de his rogatus, quid vellet fieri Agesilaus? vetuit illos vio lari. cum in eo praelio vulnera aliquot accepisset: videreturque vehementer iratus omnibus, qui tumarma aduersus ipsum tulerant: tamenplus ad illum valuit religio, quam ira. Neque hoc solum in Graecia fecit, vt templa deorum haberet sancta: verum etiam apud barbaros summa religione simulachra arasque consecrauit, quasi in haec nullum esset ius belli. Itaque praeclare solitus est diecre, se vehementer admirari, eos non haberi sacrilegorum numero, quilaederent ip sossupplices, ac per deos obtestantes: nec grauiores sumi poenas. de his qui religionem minuerent, quam qui templa Ipoliarent. Recte iudicans, diis esse chariorem hominum salutem, quam muta templorum ornamenta. AEmylius Probus, et Bruson. libro quinto cap. 26.

Alexander.

Consulto oraculo monitus est, vr. cum qui sibi portam egresse, primus occurrisset, interfici iuberet. occurrit agaso, iusses est arripi. Roganti, quid commeruisset? responsum est, Ita iussisse Deum. Si ita est. inquit, ô rex alius designatus est ab oraculo, nam asinus tibi prior occurrit. Agaso enim sequitur asinum, vt impellat alioqui

non secuturum. Alexander delectatus hoc commento asinum pro homi ne occidit. Eras. lib. 6. apoph.

Idem.

Idem inier sacrificandum cum vtraque manu thura ad euaporandum assumpsisset, a Leonida ob id reprehensus est, Dicebat enim Leonidas: Cum ferentibus aromata terris imperaueris, copiose tunc thura adolebis, nunc vero vtere parcius. Victa au tem Saba, Alexander Leonidae scripsit, Ad te thus, myrrhamque abunde transmisimus, vt cum deis parcus esse desinas. Plut.

Antiochus.

Cum vrbem obsideret Hierosolymam, Iudaeis ad maximum illud festum celebrandum septem dies petentibus, no solum eos concessit, verum etiam tauros auratis cornibus adornatos, magnamque thymiamatum et aromatum vim vsque ad portas vrbis cum pompa solenni deduci iussit: traditaque illorum sacerdotibus hostia, ipse in castra rediit. Iudaei vero regis benignitatem admirati, protinus a festo peracto, in fidem ilius sese dederunt. Plut. inapoph.

V alerius Publicola.

Valerio Publicolae Iouis aedem di eanti, iamque ex more postem tenen ri. Marcus illius frater derepente funestum nuntium ingessit, dicens: O consul, filius tuus morbo periit in ca stris. Ob eum nuntium moestis omnibus, Publicola nihil commotus: Cadauer, inquit, quo libet abiicite simul que dedicationem solenni ritu peregit. Nec tamen verum erat, perisse filium: sed data opera factum est, vt a dedicatione reuocaretur, atque is honor ad alium transiret. Quanquam Liuius libro ab Vrbe condita secundo, hoc aliquanto diuersius narret.

De religione neglecta.

Demonax.

CVm ob id accusatus esset, quod Mineruae nunquam sacrificasset: Nunquam, respondit, putaui meis sacrificiis opus fuisse. Erasmus lib. 8. apoph.

Augustus Caes.

De reprehensionc.

Demosthenes.

* CVidam sciscitanti, quo tandem modo aliquis sibi praeceptor fieri posset? respondit, si quae in aliis reprehendit, in se maxime reprehendat. Anton. et Maxim. sermo. de admonitione.

Eusebius philos.

* Hostis, inquit, vera dicens, amico ad gratiam simulanti omnino praeponendus est. Anton. et Maxim. ser. de libertate repreheodendi.

Idem.

* Propter quae alios (inquit, magi stratum alloquens) alios, vt mala, reprehendis, ea tumet facere caue. Sto. serm. 44.

De Republica.

Thales.

* OPtimam esse pronuntianit Remp. quae ciuesneque praediuites nec admodum pauperes contineret. Plut. in conuiuio septem sapientum.

Solon.

* Reipublicae, inquit, is optimus status mihi esse videtur, et Democratiam in ea seruari maxime, in qua iniuriarum authorem adius trahunt, ac cusant, et puniunt: non minus illi qui iniuriam passi non sunt, quam is qui passes est. Ibidem.

Bias.

* Dixit optimam esse Rempublieam in qua legem omnes perinde ac ipsum dominum et regem metuunt. Ibid.

Periander.

* Eam iudicauit laudatissimam esse Rempublic. in qua cum reliqua aequalia existimentur; virtute quod melius, vitio autem quod deterius est. definiatur. Ibid.

Cleobulus.

* IllamRempubl. maxime dixit bene compositum esse, vbi ciues magis iofamiam quam legem metuunt. Ibid.

Pittuncus.

* Ea est, inquit, Respublica bene instituta, a cuius gubernaculis mali remouentur. Ibid.

Chilon.

* Optimam asseruit esse Rempublicam, quae maxime leges, minime autem rhetores audit. Ibid.

Solon.

* Illam ciuitatem optime habitari dixit, in qua viros bonos honoribus affici, contra autem, improbos poenis mos fuerit. Stob. ser. 41. de Republ.

Pythagoras.

* Dicebat primum luxuriam ciuitates ingredi, deinde saturitatem, postea contumeliam, postremo exitium. Eod. serm.

Socrates.

* Interrogatus, quaenam munitissima ciuitas esset? respondit, quae bonos viros habet. Idem, felicem illius Reipublicae constitutionem esse dixit, in qua praefecti societate coniunguntur. Pronuntiauit item optimam. eam esse, in qua plurima virtuti praemia proposita sunt. Eod. serm.

Plato.

* Respublica, inquit, est hominum conuersatio: honesta quidem bonorum, inhonesta vero malorum. in Menexemo.

Zeno.

* Decorandas dicebat esse Respub. nonpreciosis ornamentis, sed inhabitantium virtutibus. Stob. serm. 41.

Solon.

* Rogatus, quomodo ciuitas in optimo statu degeret, dixit: si ciues quidem magistratui obediant, magistratus autem legibus. Eodem serm.

De repulsa.

Paedaretus

CVm in irecentorum virorum ordioem non esset ascriptus, qui honos apud Spartanos primam dignitatem obtinebat, repulsus discessit hilaris ac ridens: reuocantibus autem Ephoris, quidque rideret percontantibus? Gratulor, inquit, huic Reipub. quae trecentos habeat ciues multo me meliores. Quid hoc pectore magis philosophicum? Nec moleste tulit repulsam, nec questus est de Ephorum iudicio: sed plus voluptatis capiebat expublico Reipublicae bono. quam sensurus erat ex honore impetrato. Plutarchus in Laconicis apophthegmat. Valerius Maximus

Themistocles.

Athenienses cum Themistoclem aliquando publice infamia notassent, rursumque deinde ad imperium gerendum reuocarent: Non, inquit, laudo cos homines, qui eodem vase pro matula, et ad iufundeudum vinum vtuntur. AElianus libr. 13. de Va ria histor.

C. Marius.

C. Marius obscuro genere natus, facinorum mtlitarium commendatione ad Rempubl. accessit. Ac primum maiorem petiit aedilitatem. Vbi sensit a spe frustrari sese, eodem die minorem ambiit: et hac frustratus, haud tamen desperauit, se Romae ciuitatis primum fore: docens, quantum in rebus humanis valeat audacia. Plut. in Rom. apoph.

C. Figulus.

Tacitus Imper.

Fratri perierat consulatum, nec impetrauit, ea repulsa adeo non fuit ossensus, vt vchementer etiam laetatu. sit. dicens Scit senatus, quem prin cipem feceritVopisus.

Deresponso duro et absurdo.

Bias.

CVm patriam suam obsidione liberasset, rex Alliates intellecta viri prudentia, protinus eum ad se aceersinit. At is respondit, [gap: Greek word(s)] id est, Ego Aliatten iubeo cepas edere: quod perinde est ac si dixisset, iubeo illum plorare: extremum regis contemptum professus. Laert. lib. I.

Diogenes.

Cum a Platone philosopho paulum vini petiisset, ipse autem lagenam vino plenam misisset, Cynicus hunc in modum gratias egit: Cum interrogaris, quot sint duo et duo, respondes, sunt viginti: et ita nec secundum ea quae rogaris das, nec ad ea quae interrogatus fueris, respondes. Laer. li. 6. cap. 2.

Domitius Afer.

Dispensatori, quicum ad reliqua non responderet, dicebat subinde, Pa nem non comedi, et aquam bibo: Pasce, inquit, et redde quod debes, Non agebatur quid edisset, aur bibisset, sed quid deberer. Permisit igitur. vt se quomodo vellet pasceret, modo solueret quod debebat. Eras. lib. 6. apoph.

De responso repentino.

C. Popilius.

De reuerentia.

Musonus.

DIcebat, eum apud omnes maxima verecundia dignum iudicari, qui seipsum primo, et deinde alios reuereri didicisset. Stob. Serm. 29. de Verceundia.

Demetrius Phal.

Honestos adolescentes domi parentes reuereri debere dicebat: invia autem omnes, vt quisque se obtulerit: in solitudine autem, seipsos: Stobaeus.

Huc refer apopht. de filtorum pietate in ptrentes, discipulorum in praeceptores, de Senctutis reuerentia, et de Veresundis.

De Rhetorica, et Rhetoribus.

Diogenes.

IN caupona prandens, Demosthenem forte praetereuntem inuitauit, vt accederet id cum ille pudore recusaret, Erubescis, inquit, Demosthenes, cauponam ingredi? Atqui hîc herus tuus quotidie versatur. Innuit autem, Rhetores nibil aliud esse quam populi mancipia: necesse esse par, vt illic pudeat seruum populi videri, v bi populus assidue viueret. Eras. lib. 8. apoph.

Demosthenes.

Interrogatus, quid praestare posset professoribussuis Rhetorica? Homini, inquit, perdito, praesentem potest offerre opem. Stob.

Iscorates.

Sciscitatus quid esset Rhetorica? Ex paruis, inquit, facere magna, ex magnis parua. Est enim haec nonnulla Rhetorices pars: am plisicare et extenuare, qua de re diligenter praecepit Fabius. Sed praestigij genus est, quod respondit Isocrates. Quin illud potius artis est, quae inagna sunt, ita tractare, vt auditori quoque magna videantur, et contra. Eras. l. 8. apopht.

Anonymus.

Cuidam iactanti de arte Rhetorica: At per Geminos, inquit, Lacon, ars nisi verum attigerit, nec est, nec vnquam erit. Notauit Rhetores, qui se profitentur verisimilia dicere, licet vera non sint. Plut. in Lacon.

De risu.

Diogenes.

DIcente quodam, Hiterisu prosequuntur. At ego, inquit, minime ridiculus sum. Bruson libro 5. cap. 27.

Myson.

Mortales odio insectatus, in solitudinem sese abdiderat, deprchensus aurem a Lacone quodam ridens, rogatus ab illo, cur solus rideret? vrbane ad mores suos respiciens: Ob hoc ipsum, ait, rideo. Bruson. libro 5. capit. 27.

Plate.

* In risum nimium profusos damnabat. Nam effusum risum, inquit vehemens mutatio sequitur. libro 3. de Repub.

Epictetus.

* Risus, inquit, neque multus sit, neque ob multa, neque solutus. In Enchiridio.

Dion philos.

* Risus continuus et intentus est deterior (inquit) iracundia. Idcirco maxime viget in scortis et pueris stolidioribus. Mihi sane facies magis ornari videtur lachrymis, quam risu. Lachrymis enim vt plurimum bona aliqua doctrina coniungitur. risui vero lasciuia. Et flendo quidem nemo sibi concitauit autorem contumeliae, ridendo autem spem dedecoris auxit. Stob. ser. 72.

Philemon.

Ficus Philemoni paratas, inconspectu eius positas, asellus comedebat, puer inclamatus vt asinum abigeret, sero venit. ltaque consumptis omnibus: Quoniam, inquit, tam tardus fuisli, da nunc merum asello. Interim risus obortus hominem senem praefocauit. Erasimus libro 6. apoph. Verum alijhoc Chrysippo ascribunt.

Plistarchus.

dicenti: Non cessabis, ait, a ridiculis continue dicendis, ne ridiculus fias: vt quiassidue luctantur, luctatores. Brus. l. 5. cap. 27. ex Plut.

Cato Vticensis.

Cicero consul, quum L. Muraenam a Cutone accusatum defenderet, variis modis Stoicos (quorum sectator erat Cato) philosophosque illudens, multum risum iudicibus iniecit. Et ipsequoque Cato subridens: Dij boni, ait, quam ridiculum habemus consulem. Brus. lib. 5. cap. 27. ex Plutarch.

De robore corporis.

Diogenes.

CRates Thebanus cum nudatus in certamine, ob corporis defor mitatem, derideretur. De oculis, in quit, ô Crates, reliquoque corpore bono animo esto. Nam istos qui nunc te derident, mox conspicies morbo contrahi: omnibusque viribus destitui. Signficauit, formam nihil omnino facere ad victoriam: sed robur, et laborum tolerantiam, qua caeteros antecedebat. Laert. lib. 6. cap. 5.

Isoerates.

* Dicebat, robur prudentiae iunctum conducere, sine ipsa vero plus laedere possidentes. Idem robur corpora quidem exercentium se ornare, animi vero studia obtenebrare. Stob. serm. 51.

Archidamus.

* Quum vidisset filium fuum nimis temere contra Athenienses pugnantem, Aut vires tibi angendae sunt, dixit: aut minuenda audacia. Plut in apoph. Lacon.

Aratus.

* Laudante quopiam virum desperatum et audacem, ac idcirco et in bellis eximium? deferre dixit magni facere virtutem, et vitam nihili facere. Plutar.

Eusebius philos.

* Animi praesentiam in periculis cum ratione coniunctam, laudsto, in quit: iinpetum vero ad ea sine ratione, audaciam vocato, et odoris. Stob. ser. 51.

Anonyma.

Anus quaedam videns louianum Romanorum unperatorem, corporis proceritate atque mole excellentem, sed mente captum: O craffam atque pinguem stultitiam, proclamasse fer tur. Niceph. lib. 19. ca vlt.

Anonymus.

Ex plebe praeterea quidam in Hip podromo dicacitate eundem Iouianum perstrinxit, et risum ingentem omnibus mouit. Inanem enim et frigidam proceritatem esse dixit. Ibid.

Maximus.

Maximinus exercebat lucta milites suos, multos ad terram prosternens. Itaque cunctis inuidentibus, tribunus quidam vasti corporis, notaeque virtu tis, atque ob hoc fero cior, dixit: Quid magni facis, si tribunus tuos milites vincis? Tum Maximinus: Vosne congrediamur? Quum prodisset, palma pectori impacta supinum reiecit, continuoque dixit. Date alium, sed tribunum. Capitolinus.

Derubore.

Theophrastus.

ADolescentem erubescentem conspicatus: Confide, inquit, talem enim virtus habet colorem. Anto. in Melis. part. 2. serm. 71. Sed Maximus

Pythias.

Aristorelis filia, quum a quodam interrogaretur, quis colorum omnium esset praestantissimus? Is, inquir, quem in ingenuis gignit pudor. Est autem rubor pudoris et verecuodiae signum in homine certissimum. Eras. l. 8. apop.

M. Cato.

Sibi magis placere iuuenes dicebat, qui rubescerent, quam qui pallescerent: quod rubor arguat probam iudolem, pallor autem non item. Plut. in apoph.

DE SACRIFICIIS.

Socrates.

SACRIFICIA volebat quam minimis impendiis constare. Quod dij. vt non egent rebus hominum, ita magis spectant affectus immolantium, quam diuitias. A lioqui cum improbissimi quique maxime abundent diuitiis, actum esset de rebus humanis, si malorum potius quam bonorum victimis delectarentur. Eoque versum hunc magnopere probare consueuit. [gap: Greek word(s)] . Hoc dictum et ad nos Christianos pertinet, qui immodicis impendiis ornatus templa, peragimus sacra et parentalia: gratias facturi Deo, si quod vltra frugalem mundiciam superest. fratribus egenis erogaremus. Eandem frugalitatem adhibendam docuit in excipiendis hospitibus, eodem vtens versiculo [gap: Greek word(s)] . Eras. lib. 3. apophthegm.

Gelo.

Debellatis apud Himeram Carthaginensibus, in pacis foedere compulit illos et his accepris conditionibus subscribere, ne posthac filios suos Saturno immolarent. Solebat enim ea gens infantes suos aeneae Saturni statuae cauae, et intus incensae, in sinum ponere, qui velut in Dei complexu enecabantur. Id Saturno gratum putarent, essecit fabula, quae narrat illi omnes vxoris filios deuorare solitum. Nam et Iouem deuraturus erat, nisi pro puero saxum supposuisset. Plut. in apoph.

De sacrilegio.

Diogenes.

CErnens quendam male andientem, quasi monumeota spolia ret. Homeri carmine compellauit.

Agesilaus.

Praeclare dice e solitus est, se vehementer admirari, eos non haberi in sacrilegorum numero, qui laederent eos qui diis supplicarent, vel deosve nerarentur. Quo innuit vir prudentsssimus, eosnon tantum sacrilegos esse, qui deos ipsos aut templorum ornatum spoliarent: sed eos maxime, qui deorum ministros et praecones contumeliis afficiunt. AEmy l. Probus.

Dionysius senior.

templum spoliarat, mox quum classis iilius secundo vento nauigaret: Videtis, inquit, quam prospera nauigatio a diis immortalibus detur sacrilegis. Ex hoc colligens, aut non esse deos, aut illis non esse molesta sacrilegia. Iustin. li. 21. Val. Max. lib. I. ca. 2.

Idem.

Epidauro AEsculapio barbam auream detraxit: quod negaret decorum, patrem A pollinem imberbem, ipsum vero barbatum conspici. AEsculapius fingitur A pollinis filius. A pollinem autem semper imberbem facit theologia poetica. AEsculapium barbatum. Significans, in medico requiri multarum rerum vsum. Valer. Max. libr. I. cap 2.

Idem.

Ioui Olympio detraxit magni ponderis aureum amiculum, quo eum Hieron e manubiis Carthagiuensium ornauerat: proque detracto aureo laneum illi pallium iniecif, ita cauillans; Aureum amiculum aestate graue est, hyeme frigidum: Laneum ad vtrunque anni tempus accominodatius est. Valer. Max. ibid.

Idem.

Mensas aureas atque aereas diis dicat as e planis sustulit. Has inscriptio ex more Graecorum testabatur esse bonorum deorum, ne quis manum admoliretur. At illi cauillatus est, se deorum bonitate vti. Nam boni dij dicuntur, quod omnibus benefaciant. Ibidem.

Idem.

Idem victorias aureas, pateras et coronas, quae simulachra porrectis manibus sustinebant, velur offerentia tollebar, dicens, se oblata accipere, non eripere: addens perabsurdum esse, quibus quotidiebona flagit mus, ab his vltro porrigentibus nolie accipere. Ibidem.

Quum Iulius pontifex sacrilegij eum insimularet: atqui, inquit, absurdissimum est, vt qui donaria diuûm ipse manibus gerit, alios sacrilegij ar guat. Annal. Franciae.

De sagittandi peritia.

Diogenes.

ANimaduertens quendam imperite iaculantem, proxime scopum consedit: cur id faceret, interrogantibus: Ne forte inquit, me feriat. Significans, illum quiduis percussurum citius, quam scopum. At alij spectatores quam possent longissime se se a. scopo se mouent, ne feriantur. Laert. lib. 6.

Cambyses.

De salse dictis.

Thales.

THales Milesius, cuidam interroganti vtrum fuisset prius, nox an dies.? rospondit. Nox vno die fuit prior. Si enim nox vno die praecessit diem, dies igitur fuit ante noctem. nox quip pe finis est diei. Laert. libr. I. cap. I.

Bias.

Impio cuidam sciscitanti, quidnam esset pietas? nihil respondit, Roganti autem, cur sileret? Quoniam, inquit, interrogas de rebus tibi nimium disfficilibus. Laert. lib. I. cap. 6.

Bion.

quasi sensu vacarent, sic adurerent quasi sentirent. Ob id, ni fallor, quod in bellis exurantur omnia. Rur fus si leuiter attingantur ab igni, offenduntur. Id enim appellat adurere. Ibid. lib. 4. cap. 7.

Antisthenes.

Dicere solebat A thenienses, quod essent Antochthones, hoc est indigenae, eo quod non aliunde eo commigrassent, nec vnquam solum mutassent: dicens, hoc laudis illis esse cum testudinibus et cochleis commune. Nam haec quoque animantia nunquam domicilium mutant, in quo nascuntur. Laer. lib. 6. c I.

Zeno Cittieus.

Seruum in furto deprehensum virgis emendari iussit, verum cum is se excusare niteretur, dicens, sibi in fatis esse vt furaretur: Si igitur, inquit philosophus, etiam in fatis, vt delicti des poenas. Laer. l. 7.

Anacharsis.

Diogenes.

Percontanti, quam ob rem aliis mendicis libera liter darent homines philosophicis autem non item? Quoniam, inquit, sperant citius futurum, vt claudi caecive fiant, et mendicare cogantur, quam vt philosophi de sapientia plurimum disputantes. Laer. lib. 6.

Idem.

Interrogatus a quodam, quare maneipia fugitiua dicerentur [gap: Greek word(s)] : Quoniam, inquit, pedes habent virorum, animum autem, qualem tu nunc babes, qui me hac de re interrogare audes: Laert. l. 6.

Idem.

Citharoedum quendam, qui quoties fidibus luderet ab auditoribus deserebatur, obuium ita salutauit: Salue galle. Cum ille ossensus salutationis nouitate, diceret: Quid ita? Quoniam, inquit, cantu tuo excitas omnes. Salsissime autem iocum capta uit ex ambiguitate verbi. Graecis enim [gap: Greek word(s)] dicitur, is qui dormientem e somno excitat. quod galli gallinaceimale canentes facere solent: et qui sedentem monet, vt surgens abeat. Laert. l. 6.

Idem.

Percontanti quo pacto Dionysius amicos suos tractaret? Vt vtres, inquit: plenos enim suspendit, inanes autem abiicit. Notanit autem falsissime Dionysij crudelitatem non in ignotos tantum, sed amicissimos etiam. Diuites enim interficiebat: negligebat pauperes. Laert.

Idem.

Adolescentes quidam cum in foro circumstarent Diogenem, canem ho minem appellantes, ac fugientes: Diogenes interrogabat, curnam aufugerent? qui cum dixissent, Ideo fugam adornamus, ne mordeas nos canis: Nequaquam, inquit Diogenes, vos mordeo quandoquidem canis non edit betulam. Salse autem notauit eorum molliciem, a quibus canis erat vocatus. Laert.

Idem.

Lysias interrogabat Diogenem Cynicum num crederet etiam esse deos? Cui Diogenes: Quî conuenit, inquit, vt non credam, cum persuasum habeam te diis inuisum esse? Salse notauit hominis impietatem a quo ipse falso impius iudicabatur. Laer.

Aristoteles.

Crebro Athenienses reprehendebat, quod cum duas res, frumenta et leges innenissent: frumentis quidem vte rentur, legibus autem nequaquam. Alludit autem philosophus ad Triptolemum

Atheniensem cuius ministerio Ceres vsa est in ferendis legibus, ac tritico serendo Laer. l. 5. c. I.

Socrates.

Acrius quendam, in conuentu aliorum obiurganti, Plato dixit: An non melius fuisser, si domi vel priuatim homini hac dixisses. ' Cui Socrates salse respondens, ait: Cur non tu quoque clam haec mihi dixisti.? Laer. l. z.

Idem.

Euripides quum Socrati obtulisset librum ac Heraclito scriptum, vt legeret post, aliquot dies solicitauit ho minem, vt ferret de lecto libro suu iudicium. Socrates igitur: Per Iouem (inquit) quae intellexi, satis mihi prae clara venditur: qualia et ea esse puto, quae non intellexi. Salse autem notauit hominem oimis obscure de rebus scribentem. Laer.

Xenophanes.

Audiens Empedoclem dicentem, Sap ientem inuen iri non pusse: Meri to, inquit, Oportet enim cum sapientem esse, qui sapientem agnoscere ve lit. Laer. l. 6.

Nicetus sophista.

Cuidam in iudicio grauiter irascem ti, ac dicenti, Desine toties latrare in me, admodum salse respondit. Faciam quidem. si tu desinasmordere me. Vtrumque enim est canum. Ex philostrati sophisticis.

Polemon.

Timocrati philosopho apud Pole monem sophistam dicenti, Phauorinum esse multorum verborum hominem: Et omnis, inquit, anus. Notans faisissime in Phauorino corporis babitum, erat enim castratus. Ex Philostrato.

Agesilaus.

Agesilaus quum in quadam causa esset iudex, ac is qui accusabat, recte dixisset, patronus autem male: sub inde tameninter dicendum repeteret, Agesilae, decet regem defendere leges quasi bonam haberet causam, et leges essent contra aduersarium: Si quis, inquit, Agesilaus, tibi domum perfoderit, aut vestem surripuerit, num expectaturus essesarchitectum, aut sartorem, vt ferret tibi auxilium? Plut. in Lacon.

Antalcidas.

Idem quum assidue dimicaret cotra Thebanos, ac in conflictu quodam vulneratus esset, Antalcidas. Praeclara, inquit, doctrinae tuae praemia rece pisti a Thebanis, ô A gesilae, ab iis enim grauiter vulneratus est quos bel licas artes docuerat. Plut. in Lacon. apoph.

Agesilaus.

Quodam laudante Rhetorem hoc nomine, quod mirifice resexiguas amplificaret: Agesilaus, inquit, Ego ne sutorem quidem arbitror bonum, qui paruos pedi magnos inducat calceos. Plut. in Lacon.

Agis.

Sophista quidam cum ad Agidem seniorem dixisset, orationem esse re rum omnium praestantissimam, videlicet artem quam profitebatur adeo extollens: Ergo, inquit Agis, tu cum nihil dicis, nullius omnino es pretij: Sentiens, pulchrius esse magnificas, et cum virtute coniunctas res gerere, quam egregie de his rebus loqui posse. Plut. in Lacon.

Idem.

Praeteriens Corinthiorum moenia excelsa et munita: Quae sunt, inquit, mulieres quae hic habitant? Existima uit autem viros non esse qui potius munitione, quam animi viribus freti, patriam defendere cupiunt. Plut. in Lacon.

Agesipolis.

Pausanias Cleombroti F.

Ad quendam adhortantem, vt cum hostibus terra marique belli fortunam tentaret. Vis tu igitur, inquit de positis vestimen tis teipsum ostendere qualis sis, quis ad bellum suscipien dum alios stimulas? Salse autem notauit hominem, alios ad fortitudinem stimulantem, cum ipse esset omnium effoeminantistimus. Ibid.

Pausanias Plistonactis F.

Cuidam roganti, cur Tegeas exulans, tantopere laudaret Lacedaemonios, a quibus vrbe eiectus esset? Quo niam, inquit, medici frequentins laudantaegrotos, quam sanos. Ibidem.

Antalcidas.

Atheniensis quidam cum gloriaretur apud Antalcidam, quod Lacedaemonios saepius a Cephiso fugassent: sed nos, inquit Antalcidas Spartanus, vos nunquam ab Eurota submouimus. Notauit autem Athenienses Antalcidas, qui nunquam ausi essent accederead Eurotam Spartae flu uium cum Lacedaemonij saepenumero vsque ad Cephisum flumen essent progressi Plut. in Lacon.

Idem.

Cum sophista quispiam laudaret librum apud Antalcidam, miro artificio conscriptum, interrogatus quodnam argumentum libri esset? respon dit encomium esse Herculis. Tum Antalcidas: Quis quaeso inquit, Herculem vnquam vituperauit? superuacaneum existimans, tam docte scribere iis de rebus, quae omnibus sint notissimae. Ibidem.

Demonax.

Admeto poetae satis imperito epigramma iactanti, quod testamento mandasset suae addendum statuae: carmen autem erat huiusmodi, Corpus humo tegitur, Admetus ad astra volauit Demonax respondit, adeo sibi placere carmen, vt magno emptum cup eret si iam nunc esset ascriptum. Tecte optans illi mortem, qui vita indignus videbatur. Erasmus libr. 8. apoph.

Anaxandridas.

Anonymus.

Atheniensis quidam conspecta tabula, quae picturam continebat, quomodo Lacedaemonij trucidarentur ab Atheniensibus, gloriabatur. At Lacon, Bene quidem, inquit, sed in tabula. Significans ridiculum esse depictura gloriari, quum pictores non minus quam poetae mentiantur, et quaelibet audendi semper his fuerit aequa potestas. Plutarchus in Laconis.

Alius.

Lacon quidam in bellum profectus, pro insigni in clypeo militari habebat mulcam, eamque non vera maiorem, quibusdam igitur irridentibus, et interrogantibus, cur animalculum in clypeo haberet: quod conspici nequaquam posset? Ideo, vt ego magis. inquit, conspicuus sim, quam clypeus: nihilominus tamen tam prope hostem accedo, vt cuiusmodi sit insigne, satis videri possit. Ibidem.

Alius.

Quum Alcibiadi Atheniensi balneator plurimum ad ministraret aquae: Lacon id videns, Quid hoc rei est? inquit, plus aquae infundit, quasi non puro, sed sordido. Plutarch. in Lacon. apoh.

Alexander.

ei diceret: Ciuitate subiectas ma iora posse pendere tributa, respondit Olitorem odi, qui radicitus euellit olera. Max. serm.

Stilpon.

Cum abductis omnium ciuium serui Stilponi diceret, Ciuitatem ve stram liberam vobis relinquo: Recte, inquit Stilpon: nullum enim in ciuitate seruum relinquis Plutar. in vita. Demetrij.

Scipio Afr.

Cum castigaret militem, quod in pugna non fuisset: ille vero diceret, se custodiae causa in castris mansisse, Non amo, inquit Africanus, milites nimis diligentes. Erasm. libro. 6. apophtheg.

Cicero.

Metello percontanti quis esset Ci ceronis pater? Ad istam, inquit, percontationem vt respondere sit difficilius, mater effecit tua. Notauit autem salsissiime Metelli matrem, quae parum pudica fuisse dicitur. Retorsit autem culpam omnem a patre in matrem. tum enim incertus est pater, quando mater cum multis viris habet consuetudinem parum honestam. in. Plut in apoph.

T. Quintius Flaminus.

In Philopoemenem Achoeorum ducem, qui multos quidem habebat equites ac pedites armatos, sed opes nullas, ita ludebat: Philopoemen manus quidem habet et crura, ventrem autem non habet. Appellabat autem duces belli manus ac pedes: sed quoniam non haberet vnde tot aleret milites negabat illum habere ventrem, Vel allusit ad pecunias, quae, bellorum nerui sunt. Plutarchus in Romau. apophthegm.

Diogenes.

Cum quidam ei diceret, Isti derident te. Ego enim vero, inquit non derideor. Illos derideri solos existimans quos obstupefacerent et terre rentista. Plut. de ira. Cuidam dicenti, Multi te derident, ô Diogenes: Et illos, inquit, fortassis asini. Altero subiiciente, sed illi non curant asinos, Nihilo magis, inquit, ego ipsos. Asinis irrisionem tribuit, quod subinde nudatis dentibus irrisionis speciem praebeant. Quin et deridentes quem piam homines, mota ab aure manu imitantur asininas auriculas. Etsi igitur videtur asinus motis auriculis irridere homines nemo tamen offenditur. Laer. l. 6.

Antigonus.

Vno de eius amicorum grege, Aristodemo, qui patre coquo prognatus dicebatur, consulente ei, vt impensas et dona praecideret: Oratio tua, inquit, Aristodeme, olet ius. Plut. in apoph.

Cleomen s.

Cuidam eum probris lacessenti dixit, Ideone tu omnes probris exagitas, vt non suppetat nobis innocentiam nostram tuentibus otium de tuis vitiis verba faciendi? Plut. in apoph.

Epaminondas.

Callistrato Atheniensi qui Thebanis et Argiuis exprobrabat Oedipodis parricidium patris, et Orestis genetricis: Atqui hos respondit parri cidas nos exterminauimus, vos recepistis. Plut in apoph.

M. Cato.

Mancias.

Quum audisset Antonium censorem, cui male volebat, a M Duronio de ambitu postulatum: Aliquando, inquit, tibi tuum negocium agere licebit. Censores in aliorum mores in quirunt: at qui reus est, habet ex se

Cicero.

Quum ad Pompeium venisset, ac iam venisse poeniteret, percontatus vbinam locoru reliquisse generum? Apud tuum, inquit, socerum: Caesarem notans, qui cum proprio socero bellum parum iustum gereret. Plutar. in Rom. apoph.

Porcius Latro.

Audiens Maximillum Rhetorem perorantem, et dicentem, Oportere cum qui per spinosum orationis locum anibularet, suspeusos habere pedes: Non mehercule, inquit, tui pedes spinas, calcant, sed habent. Eras. lib. 8. apoph.

C. Casar.

Audiens hominem gloriantem ob bellicam fortitudinem, ostendentemque vulnus facie exceptum, ait: Caue vir bone, ne posthac fugiens respexeris. Notauit autem hominis arrogantiam. qui vulnere ostenso, suam probaret fortitudinem, cum vulnus fortasse fugam adornans accepisset: sed respiciens, an ab hostibus insequeretur. Simile quidam Macrobius adscribit Caesari Augusto: sed Quint. C. Caesari.

Idem.

Cum testis ad exaggerandam iniuria diceret, foemora sua a reo ferro petîta: Quid enim faceret, inquit, quum tu galeam et loricam haberes? Non ignorabat, cur illam partem po tissimu vulnerare voluisset: sed hoc dissimulato, salse iocari maluit. Galea et lorica omnia regit, praeter femora. Plutar.

Crassus.

Crassus censor murenae extinctae lacrymauit. Qui cum ei diceret Domitius collega, An non tu muraenam in mortuam luxisti? occurrit: None tu, quires extulisti vxores, nullam lacrymam effudisti? Plutar. De Animam tium comparat.

Demosthenes.

Ille qui fur habebatur, cum irrideret ipsius lucubrationes, No ignoro, inquit, Lacernam meam tibi esse molestam. Et Demadi clamanti Demosthenes me corrigere vult, Sus Mineruam: atqui haec Minerua, dixit, nuper in adulterio est deprehensa. Plut. in praecept. politicis.

Augustus. Cas.

Tyriam purpuram empturus de ob scuritate quaerebatur, quumque vendi tor diceret, Erige altius, et suspice: Egone, inquit Caesar, vt me populus Rom. dicat bene cultum, in solario am bulaturus sum? Plut. in Rom. apoph.

Iulia Augusti F.

Licentiori quam par erat vestitu aedes paternas ing ressa, cum parente grauiter offendisset, postero die mutato vestitu, iterum Augustum salutauit: quam vbi vidisset, ait: Quanto probabilior est hic cultus, tam honestus in silia Augusti? Cui respondit: Hodie me parentis, heri vero mariti mei ornaui oculis. Macrob. l. 2. c. 5. Saturn.

Flauius.

Occiso Nerone imperatore, cum decretum esset, vt Piso quoque inter ficeretur, et mox imperium deferretur Senecae: Flauius dicere solebat. Ad de decus nihil referre, si citharoedus dimoueretur, et tragoedus succederet. Nero enim cithara ludere solebat, Piso tragico incedebat ornatu Suet.

Cussius Seuerus.

Cuidam obiicienti, quod Proculeius ei domo interdixisset: Nunquid, inquit, ego illuc accedo? Elusit obiectionem. Nam in ius vocari solent, qui contra praetorisinter dictum adeunt locum: non is qui patet interdicto. Simul innuens,

Anonymus.

Afer ora: or

Egerat causam aduersus libertum Claudij Caesaris. Quidam ex aduerso conditionis eiusdem cuius erat litigator, cui aduer sabatur Afer, ex clamauit: Itane tu semper in libertos Caesaris dicis? videlicet illi metum iniicere cupiens, ex nomine Caesaris. subiecit Afer, Nec me hercule quicquam proficio. Notans illum, post alios libertos existere, contra quem dicere cogeretur, Eraf. lib. 6. apoph.

Nicephorus Phocas Imper.

Is ob auaritiam et socordiam Reipublicae male consulens frumenti et annonae caritatem in prouinciis inuexerat. Cum aliquando ad milites exercendo in campum progressus cano cuidam qui inter milites seascribi petebat, diceret. Ecquid homo prouectae aetatis in militiam allegi peteret? salse respondit, Multo nunc validior sum quam adolescens fui. Olim vno aureo emto frumento duos onerabam asinos: te autem imperante, quantum duobus aureis emitur frumenti, haud grauate humeris porto. Imperator dicterium sentiens, abiit: nihil perturbatus. Cedrenus.

Rodolphus imp.

Cum corpus haberet procerum et faciem regiam, naso aquilino magna, in decliui semita obuium habuit dicaculum, qui principis facetias clementiam norat. Is ex angusta semita regi cedere a satellitibus crebro iussus, Principis, clamat nasus viam implet vt praeterire nequeam. Subridens Rodolphus, flexo in alterum latus naso, Progredere fili, inquit, namque nasum digitis meis amoui ne te impediat. Cuspinianus.

Sfortia.

Quum insidiis armisque Pauli Vrsini exterritus excessisset vrbe Roma, et in Algido castra posuisset: ad eum Cardinalis a Pontifice missus, vt fidem interponeret, ac in vrbem reduceret: An Sfortia Vrsum timebis, ait Cardioalis, cum sis sub Columna tutissimus? Cui Sfortia, An non insanus tibi videor, si dum frustra a surdo marmore opem imploro, bellua ingens, dente et vnguibus ferox, ac humano saepe gressu incedens, mihi minime sit formidandat Non illepide, remota et parum expedita Columniorum auxilia designas: et Pauli Vrsini ingenium, praesentesque vires aptissime depingens. Paulus Iouius de rebus Sfortiae capite 81.

Ludouictu xii. Gal. rex.

Aulicis, quibus studiis adolescentiam suam traduxissent, ex condictio narrantibus. Antonio Viuonio quodam dicente se pelle vituli contectum, in aucupium, quo aues falleret, descendere solitum: Tu vero, ait, haud omnino adhuc vitulinam pellem exuisse videris. notans in eo ignauiam et stultitiam. Nam galli vaecordes et stultos vituli nomine designare solent. Annal Franc.

Carolus V. Imp.

In Anglia cum nobilissimum iuuenem, sententia Cardinalis Eboracensis, qui iudiciis praeerat, damnatum interfici audiret: Indignum est, inquir, a Cane lanij tam pulchram damam deuorari, Nam Cardi

nalis ille qui lanienam hominum per multos annos in Anglia exercuit lanij filius erat. Chytraeus. orat. de Carolo quinto.

De saltatione.

Lesbonax.

HIstriones ac gesticulatores appollare solebat [gap: Greek word(s)] quod manibus saperent, non lingua. Erat enim saltationis genus: quo graues etiam historiae citra vocem vel recitantis vel tibicinis, solo corporis gestu sic reprae sentabantur, vt spectato res prope plus intelligerent ex saltatione, quam si quis recitasset. Erasin. lib. 8. apoph.

Demetrius Cynicus.

Damnabat artem saltatoriam, velut inutilem gesticulationem ad tibiae modos. Cui gesticulator quidam non imperitus, cupiens artis suae vindicare gloriam, iussit vt submotis tibicinibus spectaret ipsum saltantem. Assensus est Demetrius. Ille saltauit Homericam fabulam, adulterium Veneris ac Martis, ambos Vulcani vinculis irretitos adamantinis, ac sole prodente, diis caeteris exhibitos, Venerem erubescentem, varios deoruin astantium affectus, Mercurium optantem talia vincula, Martem damnatum vt penderet moechagria, ac praeterea quicquid ad eam fabulam pertinet. Ibi Cynicus artem admiratus, dixit: Audio homo quae facis, non video tantum, sed mihi manibus ipsis loqui videris. In huius artis laudem scripsit Lucianus. Plato non probat, et tamen apud Christianos saltatur ineptius. Coelius Rhodiginus lib. 5. cap. 3. Eras. lib. 8. apoph.

Hegesinax.

Apud Antiochum regem, non amici solum regis Pyrrichiam saltabant in coenis, sed ipse etiam rex. Quum vero ad Hegesianactem historicum ordo choreae peruenisset, assurgens dixit, Nunquid, ô rex, me male saltantem mauis aspicere, an potius mea quaedam scripta bene pronuntiantem audire? Qui cum dicere iussus esset, ita regi placuit, vt inter eius amicos et familiares cooptaretur. Athen, lib. 4.

Dionysius.

Quum Dionysius in conuiuio iussisset vt singuli in veste purpurea sal tarent: purpura vero tum regum erat gestamen, nunc sutoribus etiam com munis: id Plato facere recusauit his trimetris e fabula quapiam.

Aristippus vero non recusauit, sed indutus purpura saltaturus, hos versus recitauit ex tempore,

Quum nobilem filiam haberet, per praeconem edici iubebat in Olympiis, qui se dignum esse Clisthenis generum putasset, ad sexagesimum diem ad Sicyonem veniret. Qui quum multi proci conuenislent, ex omnibus videbatur magis idoneus

Hippoelides Atheniensis, Tisandri filius: sed cum supra mensam Laconicos Atticosque modos ad tybias saltasset, cruribusque ac brachiis mo dulatus esset, stomachatus Clisthenes: Tisandri (inquit) fili, desaltasti matrimonium. Bruso. lib. 3.

Albertus imperat.

Dicere solebat, venationem esse exercitationem virilem, saltationem autem muliebrem. Notauit autem mollitiem quorundam principum, qui quum se Hercule fortiores esse iactitent, et Hanoibalis scientiam mi litarem sibiipsis ascribant, maiorem tamen vitae partem, Sardanzpalum imitantes, in conuer satione nobilium matronarum virginumque aulicarum inueniuntur ludentes, molliterque saltantes, AEneas Syl. lib. 4. Comment. in res gestas Alph. regis.

Fridericus imperator.

Eum saepenumero dicere solitum accepimus: Malle se febri teneri, quam saltationi operam dare. AEneas Syl. lib. I. Comment. de rebus gestis Alphonsi.

Alphonsus.

Gallos potissimum leues esse dicebat, qui quo magis aetate prouecti essent, eo magis saltationis insania se oblectarent. Antonius Panormit. lib. I. de rebus gestis Alphonsi, et AEneas Syluius de eius dictis.

Idem.

Cum forte mulierem quandam impudentius saltantem aspexisset: Expectate, inquit, mos Sibylla edet oraculum. Sentiens, saltationem insaniae genus esse. Sibylla enim vates non edebat oraculum, nisi furore cor repta. Panor. lib. 2.

Idem.

Audiens, Scipionem saltatione animum relaxasse, Saltatorem ab insano nihil differre dixit, nisi quod hic dum saltat ille autem dum viuit, insanus est. Panormit. lib. I. de rebus gestis Alphonsi.

Idem.

Cum argueretur, quod cum a saltatione tantopere ipse abhorreret in aduentu tamen Friderici imperatoris tertij, cum ipso imperatore et Leonora Augusta saltitare palam visus esset, respondit, Eum quidem qui luxuriae causa saltet, stultum et insanum merito esse: sed si honoris alicuius gratia fieret, reprehensionem aliqua ex parte effugere, quandoquidem cum magnis viris insanire aliquando decorum videtur Panorum. li. 2. de rebus gestis Alphonsi.

Desanitate, et bona valetudine.

Pythagoras.

DIcere solebat, tria a diis praecipue petenda: formam, diuitias et bonam valetudinem, eo quod homo caetera sibi praestare posset Quanquam [gap: Greek word(s)] non tam ad animi sanitatem, quam ad corporis, refierri possit. Eras. Rot. lib. 8. apoph.

Idem.

Ad sanitatem corporis tria necessaria esse dicebat, videlicet, ne famem, ne sitim, ne frigus patiatur. Stobaeus.

Thales.

Interrogatus olim, quisnam felix esset? respondit, Qui corpore sanus est, animo autem eruditus. Laertius lib. I. cap. I.

Crates.

Socrates.

Monebat, vt cauerent sibi homines a cibis, qui non esurientes ad edendum: et a potibus qui non sitientes ad bibendum alliciunt, Stob. ser. 99. de sanitate, et c.

Gorgias.

Interrogatus, quonam vsus genere victus in tantam senectutem esset progressus? Nihil vnquam voluptatis gratia se aut comedisse aut fecisse dixit. Eod. serm.

Hippocrates.

Quaerenti consilium de sanitate tuenda respondit, [gap: Greek word(s)] . i. Cibi potus, som ni, Venus, omnia modera sint. Eod. serm.

Alemaeon.

Asserebat continentem sanitatis causam in ae qualitate facultatum inesse, nempe humidi, sicci, calidi, amari, dulcis, et reliquorum. Vna autem ex ipsis praepollente, morbum fieri. Stobaeus ibid.

Plutarchus.

Optime dictum est, inquit, non satiari cibo, non refugere laborem, seminis substantiam conseruare, haec tria saluberrima esse, etc. In praeceptis de sanitate.

Diogenes.

Stomachabatur in eos, qui pro bona valetudine sacrificarent, et in ipso sacro epulis immodicis semet ingurgitantes. faceret bonae valetudinis ia cturam. Laert. lib. 6.

Idem.

Dicebat se mirari seruos, qui quum viderent dominos plus aequo voraces non illis eriperent cibos. Nam hoc esset dominorum valetudini consulere: et seruis magis conuenit edacitas. Laert. lib. 6.

Democritus.

Dicere solebat, homines precari quidem a Deo valetudiuem, cuius tamen vim in semetipsis nesciant. Dum enim inordinate viuunt, suae ipsi valetudinis sunt proditores. Maximus serm. 27.

De sapientia.

Pythagoras.

DIligenter hoc perpendendum esse dicebat, Quod cum homines omnes maximum esse bonum in sapientia situm asserant, perpauci tamen interim ad possessionem eius annitantur. Stobaeus sermon, de prudentia.

Archytas Pyrhagoreus.

Appello, inquit, Sapientiam cognitionem numinis rerumque diuinarum, ac prudentiam humanarum rerum et eorum quae vitam spectant. Stob. ser. I. de virtute.

Thales.

Hominem ex sermonis serie iudi candum putauit sapientem, cum dicere solitus sit: Multa verba nequaquam arguunt sapientem. Sapiens enim non nisi quum res postulat loquitur, et perpaucis ad interrogata respondet. Eras. lib. 6. apoph. ex Laer tij lib. I.

Solon

Sapientiam aiebat tantum caeteris virtutibus ante stare, quantum visus reliquos sensus excellit. Anton. serm. de sapieotia.

Bias.

Eos qui inani sapientiae vacant, similes esse noctuae oculis dicebat. Huius enim oculi noctu quidem valent:

sole autem splendente caecutiunt. Et illorum mens acutissima quidem est in vanitate contemplanda: adveri autem luminis obiectum mortem obseuratur. Stob. ser. 3.

Diogenes.

Dicebat, faciles esse Deos ad donandam hominibus vitam: caeterum hanc ignorari ab his, qui quaerunt vn guenta et delicias. his enim quifruun tur, credunt se viuere: quum veram vitam, tranquillam et suauem praesset sapientia. Laert. lib. 6.

Idem.

Sapienti nihil deesse eolligebat hoc syllogismo: Deorum omnia sunt. deorum autem amici sunt sapientes et amicorum communia sunt omnia, sapientum igitur sunt omnia. Sed eodem syllogismo reiici poterat, petens aliquid: Cur petis habens omnia? At respondisset, Non peto, sed repeto. Laert. lib. 6.

Antisthenes.

Antisthenes Atheniensis negabat sapientem viuere iuxta leges ab hominibus conditas, sed iuxta normam virtutis. Sapiens enim non ideo deelinat a malo, quod legibus prohibitum sit: sed quod ipsa ratio dissuadet hoc agendum esse. Laert. lib. 6.

X enophanes.

Em pedocle dicente, sapientem in ueniri non posse. Et merito, inquit, nam sapientem esse oportet qui agnoscat sapientem, notans illum qui hoc dicebat, suo vitio non inuenire sapientem. Laert. lib. 9 cap. I. Anton. in Melis. parte I. ser. 50.

Parictione Pythagorea.

Geometria, inquit, et Arithmetica, reliquaque in speculatione sita et scientiae sunt, et circa entia versantur. At sapientia circa omnia genera entium. Etenim occupata est sapientia circa omnia quae sunt: ceu visus circa omnia visibilia, et auditus circa omnia audibilia. Stob. ser. de virtute.

Aristarchus.

Aristoteles.

Dicebat, sapientem sibi sufficere, eo quod omnia quae sunt aliorum, sunt, et huius qui cum omnibus habet amicitiam, et amicitia facit omnia communia. Laert. lib. 6.

Idem.

Dicere solebat, tria ad parandam sapientiam potissimum necessaria, naturam, doctrinam, et exercitationem, Inuita Minerua frustra laboratur, recte dicitur a doctis, exercitatio consummat eruditionem. Laer. lib. 5.

Alexander.

In Callisthenem nequaquam sese accommodantem aulae regiae moribus, sed et dictis et gestu prae se feren tem. nihil sibi placere pronuntiauit hunc versiculum:

Idem.

Videns Diogenem in dolio decum bentem: O vas, ait, sapientia refertum, At philosophus assurgens: Regum, inquit, omnium maxime, vnam abs te fortunae guttam expeto vt vel dolium hoc (quod vocas) sapientiae, illaesum mihi permaneat, sine quo parum feliciter cum sapientia agitur. Stob.

Dionysius.

Dionysius dicere solebat, se a sapientibus amicis sibi cauere, quando certum haberet ex his esse neminem, qui non imperare mallet quam seruire. Erasmus libro 5. apophth.

Cicero.

Lusit in quendam, qui quum prius habitus esset stultissimus, post adeptam haereditatem primus rogabatur sententiam: Cuius, inquit, haereditas, quam vocant sapientiam. In versu, pro facultas, mutauit haereditas. Apud poetam enim versus sic habet: Cuius facultas, quam vocant sapientiam. Significauit autem, haereditatem illi pro sapientia contigisse, et ob haereditatem iam habitum sapien tem. Eras. lib. 4. apoph.

Seneca.

Sapientiam describens dicebat, esse idem velle atque nolle: perfectum item bonum mentis humanae: a rerum natura non aberrare, et adillius legem exemplumque formari. In epistolis, et libro de vita beata.

Alphonsus.

Ab Alphonso Aragonum rege cum quidam sciscitaretur, quomodo in tot diuitiis pauper effici posset? respondit, Si sapientia venditaretur. Quo dicto ostendere voluit, se pluris sapientiam rerumque cognitionem facere quam diuitias et regnum Panor. in praemio libr. 3 de rebus gestis Alphonsi.

Idem.

Idem sapientiam Dei siliam appel lare solitus est, eamque solam rerum omnium esse immortalem, atque ex omni genere animantium soli homini concessam. Pan. in prooemio. lib. 3. de reb. gest. Alphonsi.

De sapienter dictis.

Solon.

IAm annis grandior, suspectum habere coepit Pisistratum, tyrannidis affectatae nomine. Cum autem progrederetur in concionem Athenien sium, et postularet praesidium a populo, videns Athenienses negligentiores, et parum attentas aures sermonibus suis praebere. Pisistrato vero animum adesse, dixissefertur: Eum aliis callidiorem, aliis fortiorem esse. Callidiorem quidein iis, qui non intel ligerent ipsum tyrannide potiturum, quam primum corporis satellitium accepisset: fortiorem autem iis qui tametsi intelligerent, tamen subticescerent. AElian. lib. 8. de Var. hist.

Idem.

Neminem, dum adhuc viueret, beatum dici debere arbitrabatur: quod ad vltimum vsque fati diem an cipitifortuna subiecti essemus. Felici tatis igitur humanae appellationem rogus consummat, qui se incursu malorum obiicit. Plut, in Solone, et Val. Max. lib. 7. cap. 2.

Idem.

Dicere solebat, Si in vnum locum concti mala sua contulissent, futurum vt proprium portare damnum, quam ex omni miseriarum aceruo portionem suam ferre malent Quo ostendere voluit, non oportere nos, quae fortuito patimur praecipuae et intolerabilis amaritudinis iudicare. Valer. Max.

Chilon.

Sapientissime dixisse putatur, cum monuit hominum bonitatem ita auro probari, quemadmodum aurum Lydio lapide. Ostendit enim permul tos, qui aliis vitiis restiterint, opum desiderio multoties a virtutis tramite deduci. Et qui aduersus opum improbitatem constans fuerit, cum facile de caeteris vitiis victoriam reportaturum. Fulgos. libro 12. capite 2.

Thales.

Sciscitatus, quo pacto optime iustissimeque quis viuere posset? Si inquit, quae in aliis reprehendit, ea ne faciat ipse. Laer. l. I. C. I.

Aristippus.

Socrates.

Interrogatus quomodo nominis immortalitatem honestissimamque apud homines famam parare quis posset? Si talis, inquit, esse studeat, qualis haberi cupit. Valerius Maxim. lib. 7. cap. 2.

Diogenes.

Diogenes interrogatus, Quo quis modo sibiipsi praeceptor foret? respondit: Si de quibus alios reprehendit, seipsum in primis increpet. Sto. ser. de prudentia.

Idem.

Musicos, dicere solebat, se admirari, quod cum tantum operae conuenientiae vocum impenderent, vt mores prauos, penitusque a ratione discordes ad rectam viuendi normam redigerent, negligere penitus viderentur. Laert. lib. 6. Fulgosius libr. 7. cap. 2.

Aristoteles.

Subinde dicebat, nequaquam decere vt quis se laudet, vel etiam vituperet. Quod illud videlicet sit hominis vani et inanis, alterum vero stulti. Laer. lib. 5. cap. I.

Athenodorus.

Pericles.

Dicebat, non oportere in vrbe nutriri leonem: si autem iam sit alitus obsequi ei conuenire. Sapientissime admonens, vt praecipuae nobilitatis et concitati ingenij iuuenes refrenen tur: nimio vero fauore et profusa indulgentia pasti, quo minus potentiam obtineant, ne impediantur. Quod stulrum et inutile sit eas detrectare vires, quas ipse foueris. Est autem de Alcibiade hoc dictum apud Aristophanem, qui in comoedia Periclem haec vaticinantem introducit. Recitatur etiam apud Val. Max. lib. 7. cap. 2.

Demades.

Agesilaus.

Idem.

Mirabantur quidam Agesilaum paucis admodum contentum esse, ad quos Agesilaus: Pro hac mea continentia, inquit, optima mihi messem, libertatem scilicet, paro. Sapienter admonens nullam esse voluptatem ingenuis hominibus iucundiorem. Plut. in Lacon.

Idem.

Interrogatus, qua ratione potissimum quis assequi posset, vt apud homines honestam haberet famam? Si loquatur, inquit, quae sunt optima, et faciat quae sunt honestissima. Plut. in Lacon.

Idem.

Sciscitatus, cur Spartanorum ciuitas non cingeretur moenibus? respondit, Vrbes non saxis aut lignis, sed incolentium viribus seruari. Plutarc. in Lacon.

Pausanias Cleombroti F.

Quibusdam in spoliis barbarorum demirantibus pretiosas vestes: Praestiterat, inquit, illos ipsos esse multi pretij, quibus datum est vt tam pretiosa possideant. Plutarchus in Lacon.

Leonidas.

Quoniam, inquit, alteram naturae proprium alterum peculiariter suum esse ducunt. Plut. in Lacon.

Anaxandridas.

Charilaus.

Antalcidas.

Polydorus.

Theopompus.

Vxori conquerenti quod regnum humilius ac minus esset filiis traditurus, quam accepisset. Sed, inquit, maius, quo diuturnius. Quae moderata sunt, diu durant, Plutarch. inLycurgo.

Idem.

Theopompo Lacedaemoniorum regi cum quidam dixisset, tum saluam Lacedaemoniorum Rempublicam fore, si reges imperare recte didicissent: respondit, Imo, si populi obedire. Sentiens, Reipubl. salutem non minus in subditorum obedientia quam imperantis studio et industria consistere. Fulgosus libro 7. cap. 2.

Dionysius sen.

Cum filium reprehenderet, quod Syracusani cuiusdam ciuis vxori vim intulisset, atque inter alia quaereret, An vnquam audiuisset a se rem similem factam fuisse? Filius ex tempore respondit: Id accidit, quod nunquam patrem regem habuisti. Ad quem pater: Ne tu quidem fili, nisi haec facere desieris, filium vnquam habebis qui regnum obtineat. Cuius verbum res ipta verum ostendit: nam cum Dionysio seniori filius successisset, haud multo post ob prauam vitam Syracusanus pulsus fuit, Fulgos. libro septimo, capite secundo.

Pyrrhus.

Cum vouisset Palladi, in Atheniensi arce rem sacram facere: Athenienses libere eum in vrbem atque arcem receperunt. Verum postquam vrbe egressus fuit, dixisse fertur, Mirum in modum gratam extitisse fidem, quam sibi Athenienses habuissent. Caeterum si saperent, in posterum regi nemini portas aperturos esse. Quo dicto ostendit, non esse ex re liberae ciuitatis, in cuiuusquam principis manu libertatem suam credere. Cuius consilium non secuti Athenienses. cum postea Cassandrum quoque in vrbem recepissent, magna atque innumera bilia mala ex eo tulerunt: re ipsa experti se a Pyrrho sapientissime monitos esse, Fulg. l. 6. c. 2.

Scipio Asric.

Negabat aliter cum hoste confligi debere quam si aut rei opportuni tas obuenisset, aut dira postularet necessitas. Nam et prosperam gerendae rei facultatem omittere, maxima dementia est: et in angustias vtique pugnandi compulsum, abstinere se praelio, pestiferae ignauiae affert exitium: eorumque, qui ista committunt, alter beneficio fortunae vti, alter iniuriae nescit resistere. Val, Max. l. 7c. I. Bru son. lib. 2. cap. 32.

Idem.

Q. Metellus.

Deuicta iam Carthagine, in senatu sapientissime nescire se dixit, plusne boni vel mali Reipubl. illa victoria attulisset. Quoniam vt pacem restituendo profuisset, ita Annibalem submouendo nonnihil nocuisset. Eius enim transitu in Italiam dormientem populi Romani virtutem excitatam: metuique debere

ne acri aemulo liberata, in eundem somnum reu olueretur. Valer. Max. l. 6. cap. 2.

Appius Claudius.

Appium Claudium crebro solitum dicere accepinus, Negotium populo Rom. melius quam otium committi. Non quoodi noraret, quam iucundus tranquillitatis status esset: sed quod animaduerteret, praepotentia imperia agitatione rerum ad virtutem ca pessendam excitari, nimia autem quiete in desidiam resolui. Val. Max. libr. 7. cap. 2.

M. Cato.

Semper se harum rerum poenituis se dixit: Si mulieri arcana detexisset, aut si mari profectus esset, quum terrestri itinere eundi facultatem habebat: aut si per negligentiam diem fru stra elabi permisisset. Plut. et Fulgos. lib. 7.

Idem.

Affirmare solebat, insanos prudentibus longe vtiliores esse, quam insanis sapientes. Quippe qui sapientes, cum stultorum errata inspicerent, ob id in melius vitam mutare solerent: at amentes, cum discendi capaces non sint, ex sapientium benefactis fructum percipere nullum possunt. Fulgos. li. 7. c. 2. et Eras. l. 5. apoph.

Augustus Caes.

In omni verbo prudentissimus, eos qui leues ob causas se periculis exponerent, similes esse dicebat iis qui aureo hamo pisces capere tentarent. Hi enim amisso semel hamo, plus damni accipiunt, quam ex multorum piscium captura lucri. Fulgos. libro 7. cap 2.

L. Passienus.

Is Neronis vitricus, a quo et Nero maxime ditatus est, dicere solebat, se malle quorundam iudicium quam beneficium, et quorundam benesicium quam iudicium. quod Seneca asseruit. se nihil subtilius atque insignius cognouisse in distinguendis maxime vitiis, atque curandis.

Claudius Imp.

Admonitus, vt a suis libertas caueret, respondit, Non eodem modo a publico, vt a fera bel lua caueri posse. Xiphilinus in Claudio.

Ant. Pius.

Cum postu latis quibusdam ad supplicium, neminem puniret, eamque ob causam a suis reprehenderetur: respondit, Non oportere principem a suppliciis imperijexordium facere. Dion Nicaeus et Xiphilinus in eius vita.

Val. Homulus.

Antoninus Pius, cum in domum Valerij Homuli venisser, porphy leticasque columnas non tantum vidisset, sed requifisset etiam vnde eas haberet? Homulus respondisse fertur: Cum in domum alienam veneris, et mutus et surdus esto. Capitolinus, et Cuspin, in Coss.

Theodosius.

Dicere solebat, non mirum esse, si homo, creatura adeo caduca, moriatur. Vnius autem Dei esse semper existere, qui semel mortuos ad vitam reuocaret. Niceph. Callistus lib. 14. c. 3. Ecclesiast hist.

Placilla imp.

Alex. Mamme F.

Solitus est dicere, decere bonos atque fortes viros, optima quidem optare, sed ferre quaecunque incidar. Herodianus lib. 6.

Pescennius Niger.

Antonius heremita.

Imperatore inuitaretur, vt ad se veniret, detrectauit primum, dicens: Siquidem ad Imperatorem venero, Antonius ero: sin minus, abbas Antonius. Niceph. Callist. lib. 8. Eceles. hist. cap. 40.

Macarius.

Interrogatus, cur homines iniuriarum quas ab hominibus accepissent, minus obliuiscerentur, quam earum quae essent a diabolo inflictae? respon dit: quia prior illa affectio praeter naturam, posterior autem secundum naturam irae esset. Niceph. Callist. Libr. 11. cap. 43. Ecclesiast. hist. ex Euagrio.

Leontius.

Sentiens grauissimam illam dissensionem apud Antiochenos, de fidei negotio, multorum malorum causam futuram, caput canis floresecns manu demulcens, dixisse sertur, Niuem eam solutam; lutum multum subsecuturum esse. Idem lib. 9. c 24. Eccles. histor.

Anonyma.

Abhorrens ab omni mulierum aspe ctu, cum aliquando foeminam obuiam haberet, quae aperto supercilio eum intuebatur, increpans eam, in terram prospicere iussit. Illa autem respondens. ait, Quomodo tandem ego intuear, cum arquius sit te eam inspicere, qui ex ea conditussis, quam me, ex te ortum habentem? Idem lib. 9. cap. 16. Eccles. hist.

Pambus.

Cum apud Athanasium esset Alexandriae, et videret mulierem theatralem, fleuit Interrogatus a praesentibus, quare fleret? Duae, inquit, me res mouent, vna, quae est illius perditio: altera vero, quod ego non tantum studeo placeret Deo, quantum haec, vt turpibus placere possit hominibus. Tripartita histor. libro nono, capite primo.

Franciscus Poscarus V enetorum duoe.

Quum a Francisco Carmaniola interrogatus esset, quam ob causam per totam ooctem senatus habitus esset? respondit: Ecquis alius in causa fuit, quam tu ipse? Sed cum statim cognouisset, potuisse illum suspicari de suo interitu actum (qui secutus mox est.) Egimus, addidit, de tuis laudibus, demque tuo augendo stipendio, donandoque tibi oppido, vbi manes. Ita igitur nilamplius suspicatus mali Carinaniola, a satellitibus, qui iam conuenerant, retentus est, carcerique inclusus, nec multo post supremo supplicio affectus, Ioannes Baptista Eguatius lib. 7. cap. 11.

Cosmus Medices.

A Strossianis quandoque in exilium pulsus, ad Benacum, a misso ad se nuntio interrogatus, quid ageret? prudentissime sane respondit, sese Galliae incubanti frequentem adesse, vt eius postca fructu potiretur. Cuius responso nuntius ille in risum conuersus, non animaduertit viri prudentissimi responsum eo tendere, vt de reditu in patriam assidue cogitaret, quem non multo post senatus Veneti ope consequutus est. Ioannes Baptista Eguatius lib. 7. cap. 2.

Saladinus.

Fuit Saladinus princeps AEgyptius (id quod vix alicui persuaderi possit) dum vixit longe clarissimus. Namque imperij sui fines in primis auxit: et felicissime diu rerum potitus. Christianorum quoque opes ita in Oriente attriuit, vt Hierosolymis captis, Christianum nomen in hunc vsque diem ex Syria eiecerit. Ille vero mo riens in summa rerum felicitate testamento suo praecipue cauit, vt interula tunica linea, quam gestare solebat,

vertici praelongae hastae affigeretur: exclamaretque assidue, qui lance am gereret hanc vnam esse reliquam tunicam, quae, illi ex tantis opibus, tantoque imperio superfuisset. O vocem praeclaram, dignamque in primis, quam insolentissimi principes frequentissime in animo repetant, nobis omnibus vita functis, nihil omnino superesse, nisi quid bene sancteque gesserimus. Ioannes Baptista Egnatius lib. 7. cap. 2.

Ludouicus xij. Gall. rex.

*Narrante quodam. Ex veterum monumentis, augures, si vlcus haberent, inaugurandi gratia sedere prohiberi: quasi hoc esset signum non oportere, qui vlcus aut perturbationem animo habeat tractare res diuinas: tunc Ludouicus, Felix est (inquit) Roman. Pontifex, qui in ea tempora non incidit: nunquam enim inaugurandi potestatem habuisset. Annal. Franciae.

Carlus V. Imp.

* Multa extant sapienter ab eo dicta. Inter haec sequentia occurrunt. Anno 1540. ineunte, per Gallias in Belgium contendens, Lutetiam Parisiorum ingressus, graui et celebri oratione exceptus est, exquisitas omnium virtutum summi Imperatoris laudes ei tribuente, Oratori paucis verbis respondens, dixit, Gratam sibi esse regis affinis erga se beneuolentiam, sed laudes illas sibi tributas arbitrari tot esse commonefactiones. Qualis esse deberet. * Antonio Leuae et aliis ducibus Iulij Caesaris et Alexandri exempla laudantibus, nec Carolum vti suis victoriis ad potentiae et magnitudinis suae amplificationem, quantum et posset et deberet, quaerentibus: respondit, Alexandro et Iulio in bellis gerendis vnum fuisse finem, honorem et gloriam: Christianis autem Principibus duos esse propositos, honorem et animae salutem. * Ipse in comparando exercitu, se caput sumere ab Italis, brachia et manus ab Hispanis, pectus a Germanis, ventrem et pedes a reliqua gentium colluuie dicebat. * Item Neruos belli esse pecuniam commeatus, milites. Verum si ex iis aliquo carendum esset, militem veteranum se electurum esse, cuius industria et fortitudine, reliqua duo se ex hoste comparaturum confideret. * In castris ad Vvitebergam cum de Hispanorum crudelitate et libidinibus enormia quaedam ipsi significata essent: Profecto, inquit, si quod aliquando mihi accedet ingens infortunium, propter istorum nebulonum scelera accidet. * In postremo ex Germania discessu, Vlissingae ventos nauigationi idoneos expectans, et in multam noctem cum Seldio fratris Ferdinandi legato locutus: cum ex familia in atrio partim dilapsa, partim dormiente, dato nola signo, nullus appareret, Carolus ipse in lychnum Seldio quantumuis recusanti praefert, eique per gradus deducto, Hoc tibi monimentum, ait, Caesaris illius Caroli habeto, Seldi, tot exercitibus et excubiis quondam stipari, quem nunc solum et a familia etiam desertum videt: et cui tu tot annos seruiisti, is nunc tibi etiam seruiit et lumen praetulit. Dixit etiam in postremis illis congressibus Seldio, se in hac mutatione suae fortunae agnoscere potentiam Dei, cui nequa quam velit repugnare. D. Chytraeus orat. de. Carolo V. Imperatore.

De satellitio principum.

Agasicles.

DIcebat posse quemuis principem et regem sine satellitio regnare, qui sic subditis imperaret, vt filiis pater. Plut. in apoph.

Sigismund. imp.

Albertus Austriae dux (qui mortuo Sigismundo Caesare, cuius erat gener, regnum Hungariae ac Bohemiae cum Romano imperio suscepit) cum diceret principes amore cinium cautos esse oportere, Sigismundus respondit: Et fida custodia infortunium exeludit. Docuit autem imperator potentissimus, non satis esse vt principes fidos habeant subditos: sed addendos etiam esse satellites, et corporis custodes, praesertim in florentiore aetate. AEneas Syluius libro commentariorum de rebus gestis Alphonsi.

Aphonsus.

Castigatus ab aulicis suis, quod regiae maiestatis oblitus, sine satellitius et satrapis prodiret in publicum: Non opus est, inquit, vt ipse multum sibi timeat, qui neminem habet quem ita lasserit, vt aliorum etiam manu sit defendendus. Ostendit autem, superuacaneam esse satellitum turbam, si quis ita se erga subditos gerat, vt vbique sine iniuriae timore solus esse possit. Panorm. li. 2. de Alphonsi rebus gestis.

Thomas Pontanus.

Subin du dicere solitus est: Amorem quidem inermem incedere, dor mire autem loricatum. Notabat autem principes, qui licet beneuolentiam et amorem suorum non ignorent, habent tamen nocturno praecipue tempore, qui armati prope custodias agant, vt extra omne periculum somnum dulcissimum capiant. Iacobus Spieg. in secundum AEneae Syluij librum de rebus gestis Alphonsi.

De scortationis detestatione.

Antisthenes.

ANtisthenes Atheniensis cum his mulieribus consuetudinem habendem dixit, quae beneficium beneficio pensent, et quae gratiam habiturae sint. Sentiens, abstinendum a meretricibus, quae pretio et pecunia ven dunt inhonestam voluptatem, nec pariunt, nec amant mutuum: aut a valetudinariis, deformibus et male moratis, quae gignunt foetus poenitendos. Eius dicterium extat apud Laert. lib. 6. cap. 1.

Diogenes.

Diogenes seorta dicebat esse regum reginas, quod ab his quicquid collibuisset peterent et impetrarent. Nam ideo regum reginas appellabat, non quod essent pares vxoribus: sed quod in ipsos reges regnum exer cerent Reges a populo non semper obtinent quod exigunt, ac scorto nihil negatur. Laert. l. 6.

Idem.

Formosa scorta similia dicebat mulso lethalibus venenis temperato quod adferrent quidem initio voluptatem, sed quam perpetuus dolor consequeretur. Laert. l. 6.

Idem.

supplicem, vt impetraret quod petebat: Quid, inquit, tibi vis miser? praestat non impetrare quod rogas, A scorto reiici praestat, quam admitti. Et tamen plerique animi et corporis iacturam ambiunt in stanter, et magno emunt. Laer. l. 6.

Idem.

* Irridebat eos, qui cellas promptua rias obserant vectibus, seris et lignaculis: corpus autem suum multis fenestris et ianuis aperiunt, per os, pudenda, aures et oculos. Stob. serm. de intemperantia.

Soecrates.

* Nec ignem vestimento oeculere possibile esse dicebat, nec scorta tionem foedum peccatum tempore. Eodem serm.

Musonius.

* Extremae dicebat esse impudentiae in subeundis vel instituendis labo ribus memimsse imbecillitatis corporum, erga voluptates autem (id est crapulam et scoriationem) obliuisci. Ibidem.

Crates.

* Visa aurea imagine Phrynes scor ti Delphis erecta, exclamauit. Ex Graecorum incontinentia trophaeum. Plutarchus.

Plutarchus.

* Scortationem detestatus, appositam dicebat, Scortationem veluti alloquens: An coram omnibus scortaris? imo tute ipsum etiam reueritus fugis, noct isolum et tenebris sine testibus contumeliam et libidinem committens nemo quippe honestis actionibus caliginem obtendit, lucem earum testem reformidans. Immo totum mundum solem esse optaret, erga ea quae praeclare agit. Vnum quod uis autem crimen nudum conspici cauet, praetexens affectu. Iis ergo amputatis, nudas intueamur voluptates. Sunt ebriae ad stuporem, scortantur perpetuo, dormiunt ad negotia, ciuitates negligunt, non curam gerunt parentum, non verentur leges. Ex libro contra voluptatem, apud Stob. ser. 6.

Demosthenes.

Fertur, aliquando Corinthum nauigasse Demosthenem, illectum fama nobilissimi scorti Laidis, vt et ipse famoso amore potiretur. At quum illa pro nocte stipularetur drachmarum decem millia, deterritus magni tudine pretij, mutauit sententiam, dicens: [gap: Greek word(s)] , Non emo tanti poenitere. significans, inhonestae voluptati paratam esse comitem poenitentiam. Erasm. lib. 4. apophtheg.

Demtrij legati.

Quum legatis a Demetrio ad Lysimachum missis, Lysimachus per otium narraret, aliquando quomodo coactus ab Alexandro cum ferocissimo leone colluctatus fuisset, et cicatrices ostenderet in cruribus ac brachiis e serae vngulis relictas, legati dixerunt: Et noster rex graues ferae Lamiae morsus in collo gestat. Notantes suauiorum amatoriorum vestigia, simul alludentes ad lamiam belluam. Plutar.

De securitate.

Socrates.

INterrogatus, qui secure viuerent, Qui, inquit, nihil sibi consciunt mali. Anton. et Max. ser. de. curiosit.

Euagrim.

* Praestat, inquit, in Storea, secure agere, quam in lecto aureo perturba ri. Ibid.

Pyrrho.

In tempestate conspiciens caeteros animo esse deiectiores, cum ipse nihil moueretur: ostendit porcellum in naui secure edentem, dicens, opor tere sapietitem eam animantis imita ri securita tem. Laer. l. 6.

Bion.

Dicere solebat, impietatem malam esse contuber nalem fiduciae, et adiiciebat versiculum Euripidis.

Seruum farit quamuus feroculum verum.

Sensit autem philosophus clarissimus, nullam omnino securitatem habere locum, vbi male sana sit conscientia: nec aperte posse loqui, cui reuera impietatis Vitium potest obiici: nec frui tranquillitate animi, qui deos sibi non habeat proprios. Laer. l. 4. c. 7.

De seditione.

Democritus.

*SEditionen intestinam vtrinque nocere dicebat: etenim tum victoribus tum victis pernicies est aequalis. Stob. ser. 41.

Plato.

*Remedium aduersus seditionem illud esse dicebat, vi nec extrema in aliquibus ciuium inopia sit, nec ingentes diuitiae. Eod. ser.

Secundus sophista.

Cum tale argumentum esset propositum: Qui seditionem mouerit, moriatur: qui sedauerit, praemium fe rat: Quidam et mouerat et sedauit, petit praemium Hanc quaestionem paucis absoluit: Quod est prius? mouisse. Quod posterius? sedasse. Itaque prius da poenas motae seditionis ac deinde si potes, accipe praemium reste factorum. Philost.

De senecture.

Solon.

*LEge sanxit, ne quis admodum iuuenis ad magistratum aut consulationes admitteretur, quamuis prudentissimus esset visus. Sto. ser. 112.

Bion.

Senectutem dicebat portum esse malorum: quod omues huc confugerent, sperantes miseriarum finem mori autem vnicuique in promptu est. Id ethnici quidam existimabant esse praeclarum: Christiana pietas docet esse nefarium scelus. Erasm. ex Laer tio libro 4. capit. 7. Caeterum Anton. in Melissa. par. 2. Sermone 17. et Maximus sermon. 41. aliique, Soloni adscribunt.

Idem.

Docebat, nulli exprobrandam esse senectutem, ad quam omnes notant peruenire. Absurdum enim est aliis probro dare, quod quis optat sibi contingere. Laer l. 4. c. 7.

Zenon.

* Dicebat turpe esse seni aut prospicienti senectutem, ex commentario sapere. Seneca, epist. 33. qui alibi ait, turpis et ridicula res est elementarius senex.

Cleanthes.

Interdum, cum foderet, solebat scipsum increpare. Id forte admiratus Ariston Quem, inquit, increpas? Tum Cleanthes ridens: Senem, inquit, qui canos quidem habet, sed mentem non habet. Seipsum innuens. Laert. lib. 7. cap. 2.

Eratosthenes.

Vigentem aetatem viri comparabat declinantem aestati et autumno, senectutem hyemi. Stob. ser. 113.

Alexis.

Metrodorus.

Neminem beatum esse dixit, nisi qui absolutum habere bonorum operum numerum. Nihil enim aetati per se tribuendum est. Stob. ser. 113.

Democritus.

Senectutem omnimodam imperfectionem esse dicebat, eo quod om nia habeat, et omuibus indigeat. Stobaeus ser. 115.

Idem.

* Robur, inquit, et forma corporis bona sunt: senectus autem flos est temperantiae et prudentiae. Item Senex fuit iuuenis aliquando: an vero iuuenis futurus sit olim senex, incertum est. Perfectum igitur bonum futuropraesertim incerto, praestantiusest. Stob. ser. 112.

Diogenes.

Percontanti quid esset in vita miserrimus: Senex inquit, egenus. Siquidem vbi naturae praesidia destituunt hominem, extraneis rebus fulcienda est aetatis imbecillitas. Laer. l. 6.

Idem.

Anum comptam conspiciatus: Si, inquit, ad viuos. falsa es: sin ad mortuos, ne cunctare. Anton. ser. 18. part. 2. Melis. Max. ser. 41.

Phauorinus.

* Dicebat Pythagoram et Platonem sensisse, senectutem non esse finem curriculi huius terreni appellandam, sed potius beatae vitae initium. Stob. ser. 114.

Idem.

* Beatus quidam cum iam annos natus plus quam septuaginta, thesaurum reperisset, sublato crure ipsum contempsit, et praeteriuit, vt qui non amplius vsui sibi futurus esset. Ita (inquit) senectus animum et tranquillum reddit, et multae pecuniae studium ac impensas adimit. Sto. ser. 112.

Theodectes.

* Dicebat senectutem et nuptias res esse similes. Vtramque enim (ia quit) consequi desideramus: postquam vero nacti sumus tristamur. Stobaeus ser. 66.

Euripides.

Archelaus rex opiparum lautum que conuiuium amicis suis parauerat, cumque in eo conuiuio Euripides proxime sibi assidentem Agathonem tragicum poetam iam senem, se plurimum amare diceret, Agesilao interrogante cur amandus esset homo senex? Per Iouem, inquit, Ver non solum est bonorum optimum, verum etiam au tumnus. Comparat autem florentem iu uentutem verno tempori, quo omnia sunt in herba: senectutem antem autumno foecundissimo. AElian. Lib. 13. de. Var. hist.

Agesilaus.

Agesilaum regem cum quis inter rogaret, cur per acrem hyemen solo pallio tectus obambularet absque tunica, homo tam prouectae aetatis? Vt, inquit, iuuenes hanc vitae rationem imitentur, cum exemplum habeant et extremae senectutis hominem, et principem. Sapienter admonens, senibus ita viuendum esse, vt ado lescem tibus exhibeant recte viuendi formam: et vulgus nihil imitari libeutius, quam quod a viris principibus conspexerint factitari. Plutarch. in Laconicis.

Alexander.

Cum senem quendam capillo inficientem vidisset, dixit: Non capillo sed genas tinge. Max. ser. 41.

M. Cato.

bra, dicebat non esse addendum malitiae dedecus, sentiens, senectutem multis nominibus vulgo male audire: veluti cum audit, deformis, eden tula, lusciosa, imbecillis, obliuiosa, indocilis. Haec ferre satis est, vt non accedat crimen improbae vitae, quod omnibus quidem foedum, sed seni foedissimum. Alij narrant hoc ab illo dictum in senem obuium vitae contaminatae: Ne aetatis tuae malis addas turpitudinem. Plut. in Rom. apoph.

Idem.

Hortante Scipione Africano, vt Achaeorum exulibus opitularetur, quo illis in suam patriam redire liceret: simulabat eius rei sibi nullam esse curam. Caeterum in senatu cum hac de re multa verba fierent, assurgens ait, Perinde, quasi nihil habeamus quod agamus, sedemus de seniculis aliquot Graecis disputantes, vtrum a nostris an illius regionis vespillionibus efferantur. Plut. in Rom. apoph.

Fridericus imper.

Cum in vrbe quadam praefectum, senem admodum, et aetate iam imbecillem dedisset, non defuerunt adolescentes qui sibi praefecturam loci committi peterent. cum igitur senem admouendum dicerent, Fridericus dixisse fertur: Senem amicum oppido, non amico oppidum commendamus. Sentiens, dignum esse, vt senex iam a ciuibus ad mortem vsque foueretur. AEneas Syluius, lib. 4. de reb. gest. Alphonsi.

De senectute viuida et animosa.

Chilon.

AVsonius Chiloni hanc tribuit sententiam: Optabilem esse senectutem iuuenilem, mol estam vero iuuentutem senilem. Maxima malorum pars, ob quae male audit senectus, a viciis hominum proficiscitur: habet autem ex sese nonnulla commoda, plurimarum rerum vsum, ac memoriam, consulendi facultatem, reuerentiam, et authoritatem, haec si adsint commoda, ab sintque incommoda, ea senectus optabilior est multorum iuuentute, vitiis et inertia marceate. Videas autem in nonnullis iuuenibus senilem itnbecillitatem, senilem somnolentiam, senilem ignauiam, senilem morositatem: horum iuuentus peior est senecture. Nam cum senecta careant, senio tamen abundant. Ausoniani versus sic habent:

Cleanthes.

Ad quendam contumeliae causa obiicientem senectutem. Et, ego, inquit abire cupio: verum vbi reputo me omni ex parte sanum, siue lugendum est, siue scribendum, rursum maneo. Siguificans, se quidem haudquaquam esse vitae cupidum: verum ob senectutem neminem debere e vita dece dere, donec vires suppetunt ad vitaemunia. Laer. l. 7. c. 2.

Gorgias.

Centesimum septimum agens annum, rogatus quare tandiu vellet in vita manere? Quia nihil, inquit, habeo quod accusem senectutem. Cic. lib. de. Senectute.

Sophocles.

Iam extremae senectutis, a filiis accusatus est dementiae. Atis pro apologia iudicibus recitauit tragoediam, quam proxime scripserat, rogans, num ea videretur delirantis Fertur et hoc dixisse: Si sum Sophocles, non deliro:

si deliro, non sum Sophocles. Sentiens in eruditis ac sobriis animi vim non elanguescere, sed reuigescere potius vsu et exercitatione. Eras. Rot. Lib. 8. apoph. ex Cicerone.

Cyrus.

Cyrus apud Xenophontem moriens extremae iam seuectutis, negabat, se vnquam sensisse senectutem factam imbecilliorem, quam fuisset adolescentia. Maxima pars incommodorum, ob quae vulgo male audit senectus, ab intemperantia vitae proficiscitur. Brus. lib. 6. cap. 7.

Sylla.

Cum post occupatam Rempubl, senatum coegisset, sententiansque rogaret, vt Marius hostis Reipub. iudicaretur, nullis audentibus obuiam ire, solus Scaeuola sententiam dicerevoluit, quin etiam truculentius minitanti Syllae, Licet, inquit, mihi agmina militum, quibus curiam circum sedisti, ostentes: nunquam efficies tamen, vt propter exigu um senilemque sanguinem meum, Marium, a quo vrbs et Italia conseruata est, hostem iudicem Brus. lib. 2. cap. 1.

M. Crassus.

Idem.

M Crasso quum Parthi per legatos renuntiassent, vt sua eaetati consulens a bello abstineret, insolenter respodit: In Seleucia istis mandatis responsum dabimus. Hic Agisis, legatorum vnus, sublata manu mediam palmam ostendens: Prius, inquit, in hac manu nascentur setae, quam tibi Selcuciam conspiciendi sit futura potestas. Plut. in Crasso.

Idem.

Crasso conflicturo cum Parthis extra e manibus deciderunt. hoc caeteris, vt inauspicatum ostentum interpretantibus, ac praelium dissuadentibus: Huiusmodi, inquit, incommoda multa nobis senectus adfert. At arma mihi nunquam e manibus cadent. Plut.

Considius.

Caesare consulatum assequuto, adiuuantibus Pompeio et Crasso, quum omnia pro libidine gererentur, ac pauci senatores in cui iam conuenissent, Considius quidam natu praegrandis, idcirco non venisse senatores dicebat, quoniam illius arma militesque pertimescerent. Cui Caesar: Quin tu, inquit, hoc quoque reformidans domi te non contines? At Considius: Senectus, inquit, me facit intrepidum Quum enim vitae pauxillum supersit, non est cur magnopere sim solicitus. Erasm. lib. 4. apophtheg.

Pollio Romulus.

Pollio Romulus, qui centesimum ex cesserat annu, Augusto percontanti qua tandem ratione illum corporis animique vigorem seruasset? Intus, inquit, mulso, foris oleo. Tradit Plinius, naturam hominibus duos dedisse liquores optimos, oleum foris adhibendum corpori, vinum intus. Mel autem ob humidam calidamque vim, admodum senibus accommodum est. Nunc mel in totum a mensis submouimus, et oleum corpori infundimus. Eras. lib. 8 apoph.

De senectute imbecilla.

Diogenes.

QVaerenti, quid esset senecta? respondit. AEtas brumalis, tempestatibus obnoxia. Stob.

Solon.

respondit, vitae hiems, Idem dictum est a Patrocle et Eratosthene philosophis. Stob. serm. 115.

Democritus.

Senium, omnimodam imperfectionem appellabat, quae omnia haberet et omunibus indigeret. Item, Augescente corpore, simul (inquit) et mens augetur, et illo seuescente vna senescit, ac in omnibus rebus fit obtusior, Stob. eod. serm.

Isocrates.

Senectus, ait, adeo morosa et querula est, et pro minimis rebus anxia vt iam saepius meam ipse naturam culpauerim, quam aliorum nemo contempsit. Eod serm.

Demonax.

Demonacti seni crura intumuerant, id videns quidam, Quid isthuc, inquit, mali est Demonax? Tum ille Charon, inquit, me momordit. Pro cane dixit Charontem, innuens, senectutem morti vicinam. Erasm. lib. 8. apoph.

Alexis.

Cuidam videnti ipsum iam senio fessum aegre lenteque incidere, ac roganti quid ageret? Paulatim, inquit morior: siue pedetentim morior. Significans, senes non viuere, sed lente mori. Stob. serm. 115.

Iosephus.

Ptolemae Oniam accusanti: Veniam, inquit, quaeso praesta non enim te latet, senes, puerosque eandem mentem habere. Brus. lib 9. cap. 7.

Milo Crotoniates.

Quum iam consenuisset, videns athletas in certamine exerceri, suos lacertos intuitus iam senio defectos, illachrym, esse fertur, ac dixisse, At hi quidem iam mortui sunt. Corporis vigorem adimit aetas, animi vis ad extremam vsque durat aetatem. Eras. lib. 8. apoph.

Cicero.

Caesar statuerat agros Campanos militibus diuidere, id quum complures in curia moleste serebant, tum L. Gellius, homo extremae senectutis, dixit, Hoc non futurum se viuo. Expectemus igitur, inquit Cicero: non enim postulat longam dilationem. significans illum esse morti pro ximum. Erasm. Rot. lib. 4. apoph.

De senectute honoranda.

Chilon.

DIcebat, honorem a iunioribus habendum senectuti: vt ipsi facti senes ab aliis habeantur in pretio: Ea res geminam habebat vtilitatem. Si quidem vt senum authoritas ac reuerentia temperabat aetatem lasciuam a peccando: ita senes cauebant, ne quid committerent, quo iuuenibus vel ob ineptiam ludibrio possent esse, vel ob turpitudinem perniciosi: sed inter omnes iuuenes, omuesque senes ea esset reuerentia, quae inter parentes ac liberos. Laert. lib. 1. cap. 4.

Anonumus.

Quidam profectus Lacedaemonem, quum vidisset honorem quem iuniores praestant senioribus: In sola, inquit, Sparta expedit senescere. Paupertas onus est et miserum et graue, vt ait Comicus: sed in hac molestiarum maxima pars est, quod homines facit etiam ridiculos, vt ait Satyricus. Sic inter incommoda quae fert aetas ingrauescens, non minuna pars est, quod senes fere coutemptui sunt ac ludibrio. Proiude Sparta visa

Anonymus.

Senex in Olympiis cupidus erat spestandi certaminis, quod agebatur. Sed quum nulla vacaret sedes, ad varia loca sese conferens, ludibrio erat, ac scommatis petebatur, quod nullus eum exciperet. vt vero peruenit ad Lacedaemonios, ibi non solum pueri omnes assurrexerunt, verum etiam viri multi cesserunt illi locum. Id factum quum caeteri Graeci, quotquot aderant, plausu comprobassent, patriumque morem supra modum collaudassent: senex

Heu miseriam, inq uit, vt omnes Grae ci norunt quid sit honestum, sed eo soli vtuntur Lacedaemonij. Erasm. ex Plut. in Lacon.

Lysander.

* Eum dicere aiunt solitum, Lacedaemone esse honestissimum domicilium senectutis: nusquam enim tantum tribuitur aetati, nusquam est senectus honoratior. Cicero. lib. de senectute.

Alexander.

Quum hyeme duceret exercitum, assidens igni, recognoscere praetereuntes copias coepit. quumque videret senem quendam horreutem frigore, et ad ignem stantem, confidere loco suo iussit dicens: Si in Perside natus esses in regia sella sedere tibi capitale foret: in Macedonia nato, conceditur. Erasm. lib. 4. apoph. ex Curtio.

De senectutis fiducia.

Solon.

QVum Pisistratus occuparet Rempublicam, resque videretur ad manifestam spectare tyra anidem, neque quisquam auderer illius conatibus ob sistere, Solon productis armis, et ante aedes posius, coepit inclamare ciues. at vbi Pisistratus ad illum mitteret, qui percontarentur, quare fretus hoc auderet, Senectute, inquit. Alios senectus reddit sormidolosiores: illi couciliauit audaciam, quod parum vitae superesset, etiam si nullus occideret. Ita Plutarchus in commentario. An seni sit gerenda Respubl. Diogenes Laertius rem aliquanto fusius narrat lib. 1 meminit et Cicero in Catone Maiore.

Cisellius.

Cum triumuiris non obtemperaret, et multa libere de C. Caesaris temporibus loqueretur, admonentibus amicis vt sibi caueret: Duae, inquit, res sunt, quae caeteros reddunt formidolosos, mihi autem maximam suppeditant fiduciam, senectus et orbitas. Senex cito periturus est; etiamsi nemo occidat. Et orbus nec habet quos curet, nec habet pro quibus timeat. Solet enim vltio in liberos propagari. Valerius Max. lib. 6. cap. 2.

M. Castritim.

Placentae magistratum gerens, Cn. Carboni consuli iubenti decretum fieri, quo sibi obsides a Placentinis redderentur, non paruit, atque adeo minitanti dicentique, Multos habeo gladios: respondit, Et ego annos, De clarans, senectutis praetidio fretum, non metuere gladios. Vaser. Maxim. lib. 6. cap. 2.

De sepultura.

Socrates.

CIeutam bibiturus, a quibusdam interrogatus, quomodo sepeliri vellet? Eo modo dixit, quo vobis facillimum fuerit. Stob. ser. 160.

Idem.

* Athenienses ridens qui de sepulchris maiorum et ducum suorum gloriarentur, dicebat, Duces et plerosque maiores de quibus superbiebant extra fines suos sepultos esse, probra vero popularis Reipubl. in publicis sepulchris. Teles de exilio. apud Stob. ser. 38.

Diogenes.

Proiici se inhumatum iussit. Tum amici: Volucribusne et feris? Minime vero, inquit: sed bacillum prope me, quo abigam, ponitote. Quî poteris? Illi aiunt: non enim senties. Quid igitur mihi ferarum, ait, laniatus oberit, nihil sentienti? Laertius. Cicero lib. 1. Tusc. quaest.

Idem.

Rogatus a X eniade, quomodo sepeliri vellet? Iu faciem, inquit. Percontanti causam: Quoniam, inquit, paulo post futurum est, vt inferiora fiant superiora. huc alludens, quod id temporis Macedones rerum potirentur, atque ex humilibus fierent excelsi: quod si inuerterentur omnia, fore vt cadauer etiam ex prono fieret supinum Fortassis illud sensit, nihil referre quo statu corpus exanime sepeliatur: qua in re magna erat vulgi superstitio, porrectis enim in portam pedibus efferebantur, stantes cremabantur: et hodie stantes, vt audio sepe liuntur, Iudaei, certe supini sepeliuntur omnes Christiani Erasm. Diogenis dictumextat apud La ert. li. 6. et Brus. lib. 4. cap 10.

Idem.

Dicebat, si canes cadauer suum lacerarent, Hircanam sepulturam fore: sin vultur es. Iberam. At si nullum animal accederet, ipsum tempus pulcherrimam sibi fore sepulturam, corpore pretiosissimis rebus, fole, inquam et imbribus, absumpto. Stob, ser. 120.

Idem.

Interrogatus, num seruum ancillamve haberet, negauit. Cumque percontator adiecisset: Quis igitur te efferet, si moriaris? Cui domo, inquit, erit opus. Multi superstitiose soliciti sunt quomodo, et per quos efferantur. Hac cura prorsus vacabat Diogenes, non dubitans, quin futurus esset aliquis qui cadauer eiiceret, vel ob id, quod domum faceret va cuam. Quamquam illi contigit hono rifica sepultura. Laert. lib. 6.

Anaxagoras.

Cum Lampsaci moreretur, quaerentibus amicis, velletne Clazomenas in patriam afferri, ibidemque sepeliri? Non necesse est, inquit. Vndique enim ad sepulchrum tantumdem viae est. Cicero in Tusc. lib. 1. Laertius lib. 2. cap. 3.

Anonymus.

* Quodam exuli Atheniensi cuidam exprobrante ac dicente. In patria ne sepulchro quidem diguaberis, sed instar impiorum Athemensium in Megarica: Immo (inquit) quemadmodum pij Megariensium in Megari ca. Teles, de exilio apud Stobaeum, serm. 38.

Euripides.

* Dicebat mentes hominum Insa nire, cum sumptus inutiles pro mortui profundunt Stob. serm. 122.

Lyergus.

Lyeurgus sepulchrorum vniuersam superstitionem, sustulit, permittens vt non solum intra ciuitatem humarentur cadauera, verumetiam vt monumenta templis vicina haberentur. Submouit et funebres expiationes: nec coucessit vt quicquam, vna cum cadauere sepeliretur (nam aliae nationes, si quid fuisset vino charissimum, id mortuo addebant in sepulchro, damnosa simul ac ridicula superstitione: quasi mortui sentiant aliquid) sed in puniceo amictu, et olcae foliis ex aequo posito omnes sepeliri iussit. Vetuit etiam titulos et inscriptiones addi monumentis praeterquam eorum qui in bello cecidissent. Sustulit autem et luctus et fune bres naenias, quas reliquorum homioum vulgus incredibili sumptu et ap paratu, etiam per conductos plorato res celebrare consucuit, magna specie dementiae, quasi manium sit vllus sensus, aut si quid sentiunt, iisdem rebus delectentur, quas in vita non iudicio, sed animi vitio dilexerunt. E rasm. ex Plutarcho. in Lacon.

Socrates.

Eo die quo Socrates bibiturus erat venenum, Apollodorus ei pallium multi pretij ad solatium obtulit, vt eo indutus moreretur. At ille recusans donum: Quid, inquit, hoc meum pallium, quod viuenti conuenit, mortuo non conueuiet? Damnans quorundam ambitionem, hoc miro stu dio prouidentium, vt quam bonorificeritissime efferantur, ac sepeliantur. Eras. lib. 3. apoph.

Cyrus.

* De sepultura sua eum ita statuisse ferunt. Meum corpus, ô charis simi filij, cum moriar, neque in auro condite, neque in argento, neque in alia re prorsus vlla, sed illud terrae reddite quamprimum. Quid enim hac re beatius, quam terrae misceri, quam pulchra et bona omnia gignit atque nutrit? Xenoph. de. Cyri paedia, lib. 8.

Semiramis

* Constructo sibi monumento, inscripsit, Quicunque rex pecuniis indiguerit, aperto sepulchro quantum opus est, capiat. Darius autem cum aperuisset, pecunias quidem non inuenit, sed in huiuasmodi scripta incidit, Nisi vir malus esses, et pecuniarum inexplebili desiderio flagrares, haud sane loculos mortuorum commouisses. Plutarchus.

Demonax.

Demonactem morientem amici rogabant, quomodo vellet sepeliri? Ne quid, inquit, ista res vos habest solicitos: foetor me sepeliet. Et dicentibus, Indignum facinus si talis viri corpus laceraretur a canibus: Quid, inquit, incommodi, si et mortuus alicui sim vsui? Erasm. lib. 8. apoph.

O'ympias.

Alexandri mater Olympias, quum audiuisset filij cadauer insepultum fuisse abiectum, inter lamenta dixit hoc quoque: O fili, tu qui studebas coeli particeps esse, huc toto impetu properans, ne iis quidem potiri valuisti, quae sunt mortalium omnium communia, terra ac sepultura. Alexander viuus ambiebat diuinos houores: defuncto neo vltimus ille contigit honos, quem quiuis homo persoluit homini, quamlibet humili. Narrant enim Q Curtius, et Plutarchus, Alexandri corpus multis diebus insepultum iacuisse,

ob graues procerum concertationes de successione principatus, Fuit et alter Alexander Epiri rex, Olympiadis frater, cuius corpus amne in hostium castra deuectum est, itaque ab his foede laceratum. Vnius tamen mulieris opera sepultum est, licet mutilum. Refert Titus Liuius De cadis primae libro octauo.

Nero.

Neronem imp. in fuga quum Phaon libertus hortaretur, vt inspecum egesta harena conderetur: negauit, se viuum sub terram iturum. Sueton. in vita Neronis.

Zisca imp.

Zisca Hussitarum dux et imperator fortissimus, iam moriturus, cum a militibus interrogaretur, quomodo sepeliri cuperet post mortem? Pellem, inquit, mortuo mihi detrahite, relictoque feris cadauere, ex eute tympanum facite, quo in praeliis vtamini. Et sic, vt hostes nostri viuentis aspectum non ferebant, ita mortui sonum, fugam adornantes. audire nequibunt. AEneas Sylu. libr. 3. comentariorum de rebus gest. Alphon si regis.

De Seriis negotiis in vinolentis conuiuits non tractandis.

Gemnius.

A Romanis in Asiam ad Antonium legatus missus, vt omnia tentaret per quae cum Octauio redintegrari communis amicitia posset: vocatus in conuiuium ab Antonio, praesente Cleopatra monuit, vt mandata proserret. Cui Geminius post salutem dictam, ait, Quae tibi dicere Antoni iussus sum, cum sobrio, et alio loco quam vbi nunc sumus tractanda sunt. Ostendens, seria negotia non in conuiuio vinolento, nec quouis loco, nec praesentibus omnibus tractan da esse. Plut. in vita Antonij.

Berenires.

Ptolemaeo regi ad talos sedenti, vt alea luderet, assistens quidam, condemnatorum nomina recitabat, vt ille, quinam mortis supplicium promeruissent, decerneret. Berenice vero vxor regis hoc videns, ac audiens, arrepto e pueri manibus libello, prohibuit, ne ad finem vsque tunc legerentur, dicens: Non sic obiter aduertendum animum esse in re tam seria, vbi de hominis salute agendum est: sed studiose, relictis aliis omnibus negotiis cogitandum, ne nostra oscitantia noceamus aliis. Non enim similem esse casum talorum et corporum. Aelianus libro 14. de Var. Histor.

De sermone, animi speculo ac indice.

Solon.

Sermonem operum simulachrum esse dicebat. Ea quippe quae in opus proruunt, prius animo coucepta, verbis indicantur. Maximus sermone 14.

Thales.

Dicere solebat, Multiloquium non ostendere hominem sapientem. Sapiens enim non nisi quum res exigit, loquitur, et paucissimis suum ostendit animum. Stultus autem. etiam necessitate non efflagitante, loquendi finem non facit. Eras. lib. 7. apoph. ex Laert. lib. 1. cap. 1.

Pythagoras.

* Optabilius (inquiebat) sit tibi lapidem temere prolicere, quam ser monem ociosum. Stobaeus sermone 34.

Demoeritus.

Sermonem [gap: Greek word(s)] , id est, vitae simu lachrum, quandam que velut vmbram esse dicebat. Qua quidem sententia nihil dici potuit verius. Nam nullo in speculo melius expressiusque relucet figura corporis, quam in sermone pectoris imago repraesentatur. Neque homines ex sermone se cius, quam aerea vasa tinnitu diguoscuntur. Laert.

Idem.

Audiens ado lescentem variis de rebus assidue loquentem, ait: In speculo faciei figura, in verbis autem animi qualitas vniuscuiusque hominis deprehenditur. Stob.

Zeno Cittieus.

Adolescenti confidenter loquenti: Non dixerim, inquit, ô adolescens, quae mihi suceurrunt. Subnotauit vir prudentissimus, e sermonis procacia aestimari morum impudicitiam. La[?]rtius lib. 7. cap. 1.

Musonius.

* Fontem et originem male viuendi esse dicebat, non refugere obscoena et turpia loqui. Stob. ser. de intemperantia.

Cleostratus.

Diogenes.

Aiebat, sibi videri mirum, quod quum ollam aut operculum non emerent homines, nisi pulsu aut tinnitu exploratum, in emendo homine solo aspectu essent contenti. Significans hominem nulla ex re melius eo gnosci, quam ex oratione. Vt igitur qui vas fictile teruntio pra at emere, digito pulsant, atque ex tinnitu reddito dignoscunt, sitne integrum, probae argillae ac bene coctum: ita priusquam minis aliquot emant hpminem, oportebat ad dicendum prouocare, atque ex oratione deprehendere qua lis sit. Laert. lib. 6.

Socrates.

Dicere solebat, qualis homo est, talis etiam eius erit oratio, orationi autem facta simillima, factis vitam. Cic. lib. 5. Tusc. quarst.

Idem.

* In bello quidem ferrum dicebat auro praestare ad defendendum se, in vita autem, sermo eruditus diuitiis. Stob. ser. de. litteris.

Idem.

* Sermonem eruditum, tanquam bonum figulum eleganti specie animam ornare dicebat. Eodem sermone.

Idem.

Quum diues quidam filium adolescentem ad Socratem misisset, vt indolem illius inspiceret: ac paedagogus diceret, Pater ad te, ô Socrates, misit filium, vt eum videres: tum Socrates ad puerum Loquere igitur, inquit. Adolescens, vt te videam. Signifi cans, ingenium hominis non tam in vultu relucere, quam in oratione: quod hoc sit ceriissimum minimeque mendax animi speculum. Erasmus libro 3. apophth ex Apuleio, Florid. lib. 1.

Chrysipus.

Interrogatus, quid esset mens hominis? Sermonis fontem esse, respondit quemadmodum enim riuuli ex fonte fluunt, sic sermo ex corde et mente hominis procedit. Stobae us serm. 1.

Epicurus.

* Sapientis sermonem dicebat magnificentiorem esse in grabato, panno et stramentis: tunc enim non tantum veri esse praeceptorem, sed testem. Seneca epist. 20.

Isocrates.

* Duo (inquit) tibi tempora dicendi praescribe, vt vel de rebus indubie tibi perspectis vel necessariis verba facias In istis enim solis oratio praestat silentio: in a liis vero tacendum potius quam loquendum. Stob. serm. 34.

Romulus.

Dicere solebat, vasa fictilia sono et percussu, hominem vero sermone explorandum esse. Maximus sermone 15.

Cenopidas.

Demonax.

Solitus est dicere, in speculis vultus figuram, in colloquiis autem animi naturam et imaginem cerni posse. Max. ser. 15.

Idem.

Dicebat, orationem ac sermonem hominis quasi figulum animiformam effingere et proferre. Ibidem.

V de apopbt. de Breniloquenlia, de Garrulitate, Lingua, Loquacitate, et Silentio.

De seruis et famulis.

Socrates.

QVendam conquerentem, se defatigatum longo itiuere, rogauit, num per ipsum potuerit consequi? Ait, roganti, vacuusne, an aliquid ferens oneris? Portauit, inguit, nonnihil sar cinarum. Quid inquit, queritur ne ille se defessum? Quum negaret: An non pudet, inquit, te molliciei, qui va cuus ambulans defesses fueris, cum ille gestaos sarcinam non queratur se fatigatum? Ostendebat Socrates seruum in hoc feliciorem domino, quod ad labores exercitatior, minus sentiret molestiae. Erasm. lib. 3. apop.

Democritus.

* Seruis vt partibus corporis: alio ad aliud vtendum esse dicebat. Stob. ser. 60.

Diogenes.

Erat Diogeni seruus nomine Manes, isquum profugisset a domino, admonuerunt amici fugitiuum inuestigaret. At ridiculum. inquit Diogenes, si Manes absque Diogene viuat, Diogenes absque Mane viuere non possit. At mulii seruos insequuntur vt vlciscantur, Diogenes spectabat vsum. Melior autem philosophus est, qui paucioribus eget, Nolebat itaque hic seruo videri deterior. Laert. lib. 6.

Idem.

Quum esset emptus Diogenes, perinde quasi ipse X eniadem emisset, dixit illi: Vide vt iussis meis pareas. Cumque ille diceret [gap: Greek word(s)] signisicans rem praepostere agi, si ser uus imperet hero: Si medicum, inquit Diogenes: emisses aeger, nonilli praescribenti obtemperares? an diecres, [gap: Greek word(s)] Si herus corpore male assectus auscultat seruo rei medicae perito: multo magis decet animo aegrum, auscultare seruo philosophiae perito. quod enim ais medica praettat corpori, hoc philosophia praestat animo: illa medetur febri, haec prauis cupiditatibus. Quanto autem animus praestat corpori, hoc

illius morbi sunt, quam huius, gruiores Laertius addit, quum a praecocone rogaretur, quo titulo vellet prae dicari? isque respondisset, scire imperare liberis: vbi vidisset praerereuntem quendam bene cultum, Huic inquit, nie vende: nam is eget domino.

Idem.

Dicebat, inter seruos ac dominos malos praeter vocabula nihil aliud in teresse, nisi quod mancipia seruirent dominis, domini cupiditatibus. significans vtrosque esse seruos: miseriorem seruitutem seruire dominos, quam mancipia, si sint improbi. Nam qui ducitur assectuum arbitrio, et multos habet dominos, et rurpes, et ioclementes. Laer. 1. 6.

Metrodorus.

* Seruum uecesseriam quidem possessionem esse dicebat: sed non iucun dam. Stob. ser. 60.

Amigonus.

Quum A thenienses seruum Antigoni, honoris gratia, perinde vt inge nium in ciuium numeruin ascripsissent: Nequaquam, inquit Antigonus rex, velim vnum Atheniensem a me loris caedi: significans, per illos factu, vt vnum eiuem Atheniensem posset loris caedere, quippe seruum: sed A thenis esse plures vno commeritos, vt a rege loris caederentur, qui seruum alieoum, quod in ipsis fuit, manumitterent. Plutarch. in apoph.

Iulianus imp.

Cum eunuchis et coquis seruos etiam ex palatio eiecit. Rogatus vero, cur id faceret? ait: His non opus esse cum minori sumptu viuere posset. Eras. 1. 8. apoph.

H. drianus imp.

Quum seruum suum videret inter duos senatores ambulantem, misit quilli colaphum impingeret, diceretq. Noli inter cos anibulare, quorum ad huc potes esse seruus, simul senatoriae dignitati consulens, et serui castigaus insolentiam, quam de Caesare hero sumpserat. Ex Dione Catsio.

Alexander Seuerus.

Nunquam vtebatur cursore, nisi seruo suo: dicens, ingenium currere nisi in sacro certai. une non debere. AElius Lampridius.

De seruo fideli.

Bion.

* DIcebat bonos seruos esse liberos: improbos autem libertinos multis cupiditatibus ser uire. Stobaeus ser. 2. et 60.

Anonyma.

Ex his militibus quisub Lysimacho stipendium faciebant quidam quum ab eo rogaretur, num esset quispiam ex Helotum, id est seruorum Laconicorum numero: Tu ne, inquit, existimas Laconem ad te venturum, vt abs teser at quatuor obolos? Ma luit se fateri seruum, quam hoc probari admittere in nomen Lacedaemonicum. Plut. in Lacon.

Callist atidas.

Interrogatus quod genus homines ellent lones? Libei i, inquit, mali, sed ser ui boni: significans illos nescire iinperare, ac libertace vti, sed seruitutem aequo animo serre: videlicet referend s ad secundum hominum genus, iuxta distinctionem Hesiodi, qui per se quidem non sapiunt, sed pa rent recte sapienti. Plut. in Lacon.

Anonyma.

Lacaena quaedam captiua, quum interrogaretur, quid sciret? probe, inquit, regere domum. Et haec non vulgaris ars

Alia.

Quaedam a licitatore interrogata, um esset futura proba, si ipsam emeret? etiam, inquit, si me non emeris. Plutarc.

Alia.

Quum in auctione praeco rogaret illam, quid sciret? Libera, inquit, esse significans, sese captiuam quidem esse, caeterum ad illibera lia iussa non parituram. Itaque quum emptor imperasset quaedam non conuenientia liberae. Plorabis, inquit, qui tibiipsi ta lem inuideris possessionem, moxque sibi necem cousciuit. Plut. in apoph. Lacaenarum.

Anonymus.

Pner Spartanus captus ab Antigono rege, ac sub haste venditus, in caeteris omnibus quaecunque putabat ab ingenuo decenter fieri posse, obsequens erat ei qui ipsum fuerat mereatus: caeterum iussus adferre matu lam, haudsustinuit: dicens: Non seruiam. At quum instaret herus, puer conscenso tecto, dixit, Senties cuiusmodi mercatum feceris: moxque sese e sublimi praecipitem dedit, ac periit. Captiuus esse poterat, seruilia fa cere non poterat, ac semet in liberta tem more asseruit. Plut. in Lacon.

Idathyrsus.

Idathyrsus Scytharu` rex, in quem arma mouit Darius, suasit Ionum regibus, vt Histrici pontis iunctura soluta, fugientes sese in libertatem vindicarent: qui quum id facere recusarent, ne violarent fidem, qua Dario erant obstricti, vocauit illos frugi mancipia, et [gap: Greek word(s)] hoc est), qui fugere nollent. Nam haec non minima laus est seruorum, nolle fugere, si liceat: at nolle tyrannicam ser uiturem commutare libertate, si detur oppor tunitas, animiseruilis est. Plutare. in apoph.

Antigonus.

Conspiciens filium suum eos, inquos habebat unperium, ferocius tractantem, atque inso lentius: An ignoras, inquit, fili. regnum nostrum esse splendidam seruitutem? Nihil dici potuit cord atius. Nam princeps non minus obseruire cogitur populo, quam populus principi: nisi quod princeps id facit cum dignitate, a lioqui reuera mutua seruitus est. Plutarch.

Anonymus.

Quidam in seruum furacem ita iocatus est, vt diceret, cum solum esse cui domi nihil esset nec signatum, nec, occlusum. Id si de frugi feruo dicas, laus est: si de furaci, iocus. Intelligimus enim illi nec seras nec signa obstare, quo minus furetur. Scinia claudimus; olim et cadi lagenaeque solebant obsignari. Erasmus libro 6. apophthegm.

De seruorum multitudine et turba.

Anonymus.

AEtoli quondam ingressi regionem Laconicam, abduxerunt quinquaginta seruorum millia. vnde Lacon quispiam senior festiuiter dixisse fertur: Magno bono fuerunt hostes Laconicae, quam tauta turba leuarunt, Plut. in Lacon.

Anonymus.

Cum Thebani irrupissent in Laconicam, et inter captiuos captiuasque multos etiam abduxissent helo tas, iusserunt illos Terpandri, A leina nis ac Speudonis Laconica carmina

canere. illi recusarunt, dicente, id nol le filias heriles: adeo plus apud illos valuit concaptiuarum puellarum authoritas, quam iussa victoris. Hinc probarunt quidam, esse verum quod vulgo diceretur, liberum Spartae maxime liberum esse, contra seruum maxime seruum. Plutarc. in vita Lycurgi.

Alcomaenes.

Percontanti cuidam, cur Lacedaemonij Helotibus committerent colendos agros, ac non ipsi potius eos colerent? Quoniam, inquit, non ipsorum causa, sed nostra, Helotas nobis comparabimus. Videlicet stultitiam eorum taxans, qui mancipia ad ostentationem alunt otiosa, et seruos socios ac ministros voluptatum habere malunt, quam frugiferis operibus occupatos. Plut. in Lacon.

M. Crassus.

M. Crassus ille diues, magnam ser uorum turbam domi alebat, quorum praecipuam agebat curam, discentibus adstans interdum, et ipse docens eos, dicens: hanc oportere praecipuam esse patrisfamiliâs sollicitudinem, nosse quot sint rei familiar is animata instrumenta.

De setuorum ministerio.

Diegenes.

COnspicatus delicatum quendam a seruo calceari: Nondum, inquit, sat beatus es, nisi re etiam abstergat. id erit, si mancus fueris. Laertius libro 6. Visum est Diogeni non multo minus absurdum, in calceatu abuti opera famuli, si quis ipse sibi hoc praestare valeat, quam si post exo neratum aluum a dhibeat famulum absteigendo podici. Quanquam intelligi potest et de abstergendo naso. Philosopho ethnico prodigiosae delitiae videbantur, ethnicum calceari am famulo (inquit Erasmus:) At ego, noui Christianum sacerdotem, ac theologum, cui cum nulluni esset membrum mancum, tamen aditurus latrinam, fainulos accersebat, qui soluerent ligulas: item reuersus qui alligarent. Id ego videns, sic mecum cogitabam, Vtinam adesset spedator Diogenes.

Demonax.

Videns quendam, seruum suum crudeliter verberantem, Desine, ait, ne seruo tui similis fias. Iudicauit vir pru dentissimus, reuera seruum esse, qui assectibus suis imperare non possit. Eras. 1. 8. apoph.

Gorgo Cleomenis filia.

Cum videret Aristagoram a quopiam e famulis calceari: Quid, inquit, pater? Hospes iste manus non habet? Existim abat, non ferendas viri delicias, qui in eo abutebatur famuli opera, quod ipse suis manibus facere sibipoterat. Et non pudet quosdam, quibus vestiendis comendisque vix decem famuli sufficiunt. Opus est famulo, qui ventrem exoneraturo soluat ligulas, qui foenum aut lanam porrigat extersuro, ac minimo minus, qui abstergat. Erasm. ex Plut. in Lacon.

Gillias.

Hospitio exceptus apud homigem durum et vndecunque facientem quaestum, qui ne dormire quidem famulis permittebat, sed alius aliud operabatur noctu: eundem et ipse postea, quum Agrigentum venisset, suscepit, et conuocatis famulorum pueris (qui permulti erant) nuces et carycas distribuit. Interrogante autem hospite, vnde tot pueri? A fa mulis

meis, dixit, mihi generantur. Voluit autem ostendere, ita tractandos esse seruos, vt ad procreandos etiam libe ros legitime sint apti. Stob. ser. 60.

De seueritate.

M. Cate.

CAto senior millia quinque famulos habebat, quorumvnus tria captiua corpora emit. Quod vbi sensit reseisse Catonem, priusquam in eius conspectum veniret, seipsum laqueo perforauit. A deo quaestum oderat in milite, adeo veniam desperabat qui peccauerat.

Antisthenes.

Parysatis.

T. Manlius.

C. Sulpitius Gallus.

Vxorem repudiauit, quod aperto capite fuisset foris: Lex, inquiens, tibi meos vnius praefinit oculos, quibus formam tuam approbes: his ornamenta comparato: his esto speciosa, aliis velle videri formosam, in suspicione et in crimine haereat necesse est. Eras. 1. 6. apoph.

Pescennius Niger.

Palaestinis rogantibus, vt ipsorum census leuaretur, eo quod regio esset grauata, satis inclementer respondit: Vos terras vestras leuare vultis, ego etiam aerem vestrum censere cuperem. AElius Spart.

Alphonsus.

Admonitus ab amicis ne nimium lenis erga suos esset, et ob id in contemptum apud suos incideret. Magis, air, hoc cauendum mihi est, ne nimia mihi seueritas conciliet inuidiam. Eras 1. 8. apoph.

De seuere dictis.

Gorgo.

CVm hospes quispiam molliter acaegre vestem praelongam attraheret, Gorgo Cleomenis filia pro trusit hominem dicens: Non tu, hinc abis, qui nec ea possis quae sunt foeminarum? Mulierum est, laciniosis, et in humum defluentibus vti vestibus: quin et caudas admodum longas interdum trahunt, nec tamen grauantur onere, aut succingunt. Plutare. in Lacon. apoph.

Anonymus.

Lacon cum in perogrimatione vidisset homiues in sellis curulibus sedentes: Absit, inquit, vt in talibus sedeam sellis, vode non liceat assurgere seniori. Ibidem.

Antigonus.

Paulus AEmylius.

Cum Perseus captiuus deprecaretur, ne in triumpho duceretur: Isthuc, inquit, in te situm erat. Significansilli licuisse in bello perire. Plut. in vita AEmyl.

Teleucia.

De sexu.

Antisthenes.

DIcebat, viri ac mulieris eandem esse virtutem. Idem sensit Socra tes, sexum muliebrem non minus esse docilem ad omnia virtutis munia: quam virilem, si pariter instituatur At vulgus sexum incusat, quasi ad vir tutem iudocilem, Laer. 1. 6.

De silentio.

Pythagoras.

* EIns de silentio scite dicta sunt haec. Aut sile, aut affer meliora silentio. At silentium tempestiuum, aut orationem vrilem habeas. Verba silentio, silentiu tempestiuitate clau das, Stob. ser. 34.

Socrates.

Admonebat suos discipulos, vt tria praecipue in omni vita haberent: In animo prudeutiam, in vultu verecun diam, et in lingua silentium. Maxim. serm. 12.

Pittacus.

Praecipiebat, vt ea quae facturi sumus non aperiamus loquaciter aliis: ne si male perfecerimus, digne derideamur, Max. ser. 20.

Thales.

Solon.

* Inter pocula tacitus, interroganti Periandro, an propter verborum ino piam aut ob stultitam taceret, respondit, Atqui nullus stultorum in conuiuio silentium praestare potest. S tob.

Idem.

* Sermonem silentio, silentium au tem temporis occasione obsignandum esse dicebat. Stob. serm. 3.

Chilon.

Rogatus, quid esset difficile? Arcanum, inquit, reticere. Tanta est lin guae, omnium maxime volubilis, incontincutia, cum alioqui nihil videaturfacilius quam illere. Laer.

Bias.

Apprime decorum illis esse silentium dicebat, quibus indecora impuraque esset vita Stob.

Democritus.

Cum animaduertisset queodam multa imperite disputantem: Hic, inquit, non dicendi peritus mihi vidc tur, sed omnino tacendi imperitus. Max. ser. 20.

Diogenes.

Ad quendam, qui sel contentiose philosophum profitebatur: Vah miser, inquit, cum id quod optimum est in vita philosophi corrumpas, verbis tamen audes te philosophum iactare. Est autem philosophi etiam munus silere, cum res responsione digna non est. Stob. ser. 31.

Idem.

Adolescens quidam ex illis qui cum Diogeue versabantur, interrogatus ab ipso, tacebat. Tum Diogenes: Non putas, inquit, eiusdem esse, quae diecn da sunt scire, et quando: et quae tacenda sunt, et apud quem. Stobaeus serm 32.

Cleanthes.

Cuidam ab eo petenti dictum aliquod, quod crebro occineret filio suo, protulit ex Elecira, [gap: Greek word(s)] id est, Tace, tace. tenue vestigulum. Innuens pueris maxime conueuire silentium. Laer. 1. 7. c. 2.

Idem.

Cum quidam ad tacentem Cleunthem dixisset, Tu quid taces? atqui iucundum est cum amicis confabulari.

Iucundum quidem respondit Cleanthes, sed quo iucundius est, ed magis in hoc amicis oportet concedere. Sto. serm. 31.

Zeno Cittieus.

Ptolemaei legatis, qui multos eruditos ad conuiuium inuitarant, percontantibus quid de ipso regi suo essent renuntia turi? ait, Vidisse vos senem, qui in conuiuio tacere nouerit. Cum enim caeteri ad osten tationem multa dixissent, vnus Zeno perperuum tenuit silentium. Laer. lib. 7. C. I. Stob. ser. 32. Max. ser. 20.

Simonides.

Dicere solebat, nunquam se poenituisse silentij, sermonis autem saepius. Anton. in Meliss. par. I. serm. 73. Max. ser. 20.

Idem.

Dicebat, eorum hominum, quorum indecora vita est, maximum decus esse silentium. Anton. in Melis. par. I. serm. 73.

Xenocrates.

Cum in conuiuio caeteris multa garrientibus, solus nihil diceret, interroganti, cur vnus omnium sileret? Quoniam, inquit, loquutum fuisse poenituit aliquando, siluisse nunquam. Hoc Plut. in libello [gap: Greek word(s)] buit Simonidi. Sed Laert. 4. cap. 2. Xeoocrati tribuit, et Valer Max. etiam lib. 7. cap. 2.

Idem.

Singulasdiei partes diuidens in actiones certas, suam etiam silentio partem reddebat. Docens, silentij rationes vtique adhibendas esse. Max. seri 20.

Heraclitus.

Rogatus a quibusdam, cur taceret: Vt vos, inquit, loquamini. Bruson. Cont. libro sexto capir. 6. exemplorum.

Anacharsis.

A Solone exceptus conuiuio, cum se cubitum recepisset, sic compositus erat, vt sinistra manus ad pudenda ap posita esset, dextra autem ori. Interrogatusautem, quam ob rem id faceret? Coutinentiori freno linguam indigere dixit, ne secreta proferret. Max. ser. 20.

Anaxarchus.

Multarum rerum cognitionem homines aut valde iuuare, aut valde laedere dicebat, Iuuare enim virum dextrum et commodum: laedere vero illum, qui facile quemuis sermone et apud quosuis eloquitur. Oporter autem occasionis modum nosse, is enim sapientis terminus est Qui vero intempestiecantiue cantilenam musicam quamuis docte cecinerint illi non approbantur, sed crimen stultitiae subeunt, Stob. ser. 32.

Idem.

Cum a Cypriorum tyranno Nicocreonte torqueretur, vt coscios proderet, post multa in regem dtcta cor uicia, tandem per iracundiam et linguae amputationem minanti: Non erit, inquit, effoeminate adolescens, haec quoque corporis mei pars tuae ditionis, simulque dentibus abscissam, et commanducatam linguam in os eius ira patens expuit. Laer. 1. 9. cap. 10.

Theophrastus.

Aristoteles.

Callisthenein, auditorem suum ad Alexandrum mittens, monuit, vt cum eo quam rarissime, aut quam iucundissime loqueretur. Quo scilicet apud regias aures vel silentio tutior, vel sermone esset acceptior. Plut. in Alex. Laer. in Arist. Val. Max. 1. 7. c. 2.

Idem.

Cum percontaretur, quidesset in vita difficillimum? Tacere, inquit, quae loqui non decet. Max. ser. 20.

Idem.

Dicere solitus est: Qui silere non nouit, is neque loqui admodum seit, Nam quaerente quodam, quae res ho mini in vita esset difficillitna? ait, Silere tacenda. Stob.

Idem.

Interrogatus, quam ob rem, cum alios doceret loqui, ipse taceret? respondit: Cos quidem ipsa non scindit, cultros autem acuit. Ant. in Melis. part. i. ser. 63. Verum hoc Isocrati adseribit. Max. ser. 20.

Idem.

Interrogatus a quodam, quis arcanum sermonem continere posset? respondit: Qui carbonem quoque ignitum lingua retinere potest. Ant. eod. serm.

Dion.

Naturam probe egisse dicebat, quae geminas aures, et linguam vnicam nobis fabricarit: quo ad audiendum essemus quam ad loquendum promptiores. Stob.

Isocrates.

Duo dicendi rempora statuenda dicebat: Vel de iis quae certo nouimus, vel de quibus dicere est necessarium. In his enim solis oratio silentio piaestat, in aliis melius est silere quam loqui. Max. ser. 20.

Idem.

Dicere solebat, improbi hominis, quasi taciturni canis silentium magis quam vocem timendam esse. Ibidem.

Demosthenes.

Cum adolescens quidam inter po cula multas nugas effutiret, et tacere nollet. Adolesceus dixit, quomodo non didicisti tacere ab illo, a quo didicisti loqui? Antonius in Meliss. par. serm. 75.

Idem.

Cum quis ei obiiceret oris foetorem? Bene dicis, respondit: multa enim secreta in eo computruerunt. Ibidem, et Max. ser. 20.

Apollonius.

Summo studio adnitendum dicebat, ne temere nobis verba parum de centia elabantur. Constat enim quam inurbanum sit silere non posse: tum effutirre palam cum turpitudine, quaehonestius obticuisses. Stob.

Idem.

Dicebat, cum in aliosatque alios errores et pericula homines labi palam sit: mirum, quantam securitatem praestare queat tacituroitas. Stobaeus.

Theucritus.

A blaterone quodam interrogatus, vbi cras visurus esset ipsum? Illic, respondit, vbi te ego non videam Stob, serm. 31.

Euripides.

Cuidam opprobranti graueolentiam oris: Multa, nimirum, inquit, in illo occulta computruerunt. Significans. se posse continere arcana. Solent autem res in occulto congestae computrescere. Erasm. l. 8 apoph. Idem. Dem. ostheni ab aliis attributum, paulo ante recensuimus.

Epictetus.

* In omni negotio nihil adeo prospiciendum esse dicebat, quam vt tutum securumque sitquod agitur. Est autem rutius, inquit, tacere quam loqui. In Enchiridio.

Demetrius Cynicus.

Cum post ex Italia proscriptos a Domitiano mathematicos et philosophos, ad Apollonium venisset, et

fortunae suae iniquitatem deplorasset Cicadis, inquit, licet impune canere, nobis Romae ne mutire quidem fasest. Philostratus, et Cuspia. in Coss.

Isocraetes.

Carea loquaculus volebat ab Isocrate oratore erudiri. Sed is, duplicem mercedem mihi dari, inquit, posco: alteram, vt loqui, alteram, vt tacere discas. Stob.

Plutarchus.

* Verborum, re leuissimae, inquiebar, grauissima poena, et apud Deum et apud homines, comes esse solet. Silentium vero cum vbique culpa va cet, tum maxime in aliorum conuiciis, nescio quid egregium, Socraticum aut potius Herculeum prae se fert. Siquidem et Hercules, ne gry quidem odiosa verba curabat. Libr. quomodo quis ab hostibus iuuetur.

Lacones.

Apud Lacedaemonios, ad publica conuiuia ingredientibus, qui natu erat maximus, singulis ostendebat fores, dicens: Per has nullus egreditur sermo. admonens, nihil effutiendum, si qui liberius dictum est in conuiuio. Hunc morem instituit Lycurgus. Plut.

Demaratus.

Inconcessu quodam rogatus, vtrum ob stultitiam, an ob sermonis inopiam sileret? Atqui stultus inquit, ne possit quidem silere. Quidam hoc praeclarum existimant, si nunquam sileant, quum id sit certissimum fatuitatis argumentum: vt contra silentium, vbi loquendi tempus non est, prudetiae siguum est. Plutarchus in Lacon. apoph.

Demonax.

A quodam interrogatus, quanam ratione delegatam prouinciam rite administrare posset? respondit: Si quam minimum loquens, plurima audieris. Erasmus libro octauo, apophthegmat.

Philippides.

Philippidi Atheniensi, qui ob virtutem charus ac perquam familiaris Lysimacho regi erat Lysimachus cum dixisset, Num quid rerum suarum expeteret? respondit: Solum, ô rex, ne arcanorum tuorum quidquam mihi credas. Plut.

Epaminondas.

Audiendi potius quam loquendi cupidum esse hominem debere puta bat. Quod sciret, ex audiendo doctrinam, ex loquacitate autem poenitentiam nasci. De eo etiam dictum, Neminem vnquam visum esse qui plura sciret et pauciora loqueretur. Plutarch.

Hieron.

Arcana enuntiantes iniuriam facere dicebat, eis etiam quibus enuntiarent. Odimus enim non solum eos qui effutierint, verum eos etiam, qui quae nolumus audierint. Maxim. serm. 20.

Alexander M.

Antigonus.

Filio Philippo multis praesentibus percontanti, ac dicenti, Quando castra mouebimas? Quid, inquit, num metuis, ne solus tubam non audias? Notans ado lescentis imperitiam, qui hoc patrem multis audientibas percontaretur, quum in bello celaoda sint consilia principum: sed quoties castra mouenda sunt, tum omnibus taba dat signum. Plutarchus in apophthegm.

Caecilius Metellus.

subito consilio ageret, amico cuidam interroganti, quidnam iam acturus esset, post Arbachos in Macedonia subactos? Tunicam, inquit meam exu rerem si eam consilium ineum scire existimarem. Quo dicto docuit, nou temere animi nostri propositum effutiendu esse omnibus, sed silendum ad suum vsque tempus, Plin. cap. 61. de Viris il lustribus. Plut. in apoph. Rom. Front. lib. et cap. I.

Cato V ticensis.

Quum Catoni, qui post dictus est Vticensis, etiamnum puero, vitio daretur tacituruitas (nec enim cum pue ris exercebatur, nec a quoquam audiri volebat) ait: Carpant taciturnitatem, modo vittam probent. Et addidit: Tum demum abrumpam hoc meum silentium, cum ea loqui potero, quae sunt indigna silentio. Plut, et Brus. lib. 9. cap. 6.

Tiberius.

Cum aliquando percontaretur, cur sua consilia non cum aliorum quoque, cui ei non male vellent, contiliis communicaret? respondit; Principis animum aut nemini, aut paucis cognitum esse oportere. Sensit autem non omnia credenda iis qui se amicos esse venditant: quibus quum aliquid secreti commiseris, te mere rimarum pleni effutiunt: non cogitaores, principes loquaculorum garrulitate saepenumero aut periclitari, aut prodi prorsus. Dion.

Vide apopht. de parientia, prudeniia, animi magnitud Contumeliis, maledicentia. conustiis, et c.

De similitudine formae.

Anonymus.

PRoconsul quidam Romanus in Sicilia, compicatus quendam ado lescentem admodum sui similem, rogauit similitudinis scausam: num pater suus nunquam adisser Sicilum? Atmeus, inquit, Romam fre quenter accessit. Iocum retorsit Siculus, nihil veritus secures ac virgas proconsulis. Brus. lib. 6. cap. 20.

Anonymus.

Augusto Caesari perquam similis Romam venerat, et ita similis, vt omnium ora in se conuertiret. Produci ergo Caesar hominem iussit,. visumque interrogat: Dic (ait) adolescens, fuitne aliquaudo mater tua Romae? Excepit adolescens, et hunc in modum Augusto respondit: Mater mea nunquam fuit Romae, sed pater persaepe. Macrob. Plut. in Rom. apo. Eras. lib. 4. apoph.

De simulatione et dissimulatione.

Charondas.

* INter leges quas tulit Catanensibus, haec reperitur scitu digna. Vnusquisque ciuiuni se temperantein potius quam sapientem videri studeat. Nam simulare sapientiam magnum est imperiti et vilis animi signum. Temperantiae autem simulatio deber esse vera: neque vllus egregia facta simulet, qui re ipsa et mentis et actionum bonarum nihil habeat. Stob. fer. 42.

Diogenes.

Cum in conuiuio placentam ederet, diceretque conuiuarum quispiam. Quid comedis Diogenes? Suspicans Cynicum philosophum nescire quid asset placenta. Panem. inquit, bene pistum. Dissimulans se

Polydorus.

Quum in Messenensium regionem eduxisset copias Polydorus, rogauti cuipiam, Num aduersus fratres essent puguaturi: Non, inquit, sed in eam agrorum partem proficiscimur, quae nondum sortito diuisa est. Elusit percontatorem, distimu lans consilium suum. Plut. in Lacon. a poph.

Demosthenes.

Postquam Demosthenes metu Antipatri profugisset in Cadauriam insulam, seque in Neptuni remplo con tineret, et Archias ex tragoediarum hiltrlone porens, illi blandis sermonibus persuadere conaretur vt sese in Antipatri fidem committeret, non modo nihil passurum mali, verum etiam ampiissimis muneribus honorandum: In scena, inquit, mihi nunquam placulti histrio, neque nunc persuadebis orator. At vbi commotus Archnas minaretor, se detractumm illum e templo: Taudem, inquit, oracula Maccdonica aperuisti, nam prius histrionum more simulabas. Plut. in Demosth.

Metellus.

Cum Scipiom viuenti fuisset inimics, mortem tamen illius grauiter rulit, iussitque filiis, vt subeuntes pheretrum, funus Scipionis efferrent: addens, se Romanae ciuitatis nomine grauam habere diis, quod Scipio apud alios non esset natus. Sentiens, Romam non futuram fuisse incolumem, si talem ducem habuissent hostes. Simultatem oportet mortefiuire, amicitiam non item. Plut. in Rom. apoph.

Cicero.

L. Cotta censore, qui vini auidissimus habebatur, quum Cicero consulatum petens sitisset, bibissetque, septus vndique amicis: Recte, inquit, timetis ne censorem habeam infensum, quod aquam bibo. Sunulauit Cicero se credere, ob id circunstare frequentes amicos, ne censor videret illum bibentem aquam: Simile enim simili amicum. Eras. lib. 4. apoph.

Domitius Afer.

Dum causam ageret, et is qui diuer sam agebat partem, subinde repeteret Celsinam hoc dicere: cum probe nouisset foeminam praepotentem, simulans. se credere Celsinam virum esse, rogauit quis esset ille Celsina? Obiter notans inepiiam illorum. qui tantum authoritatis opum gratia tribuerent foeminae. vt illius dicta toties citarent pro teltimoniis. Eras. lib. 6. apoph.

lulius Caesar.

Cum testis ad exag gerandam iniuriam diceret. foemina sua a reo ferro petita. Quid enimfaceret, inquit, quum tu galeam et loricam haberes? Non ignorabat, cur illam partem potissimum vulnerare voluisset: sed hoc dissimulato, tocari maluit. Galea et lorica omnia tegunt, praeterfoeminam. Eras. Rot. lib. 4 apoph.

Anonymus.

Tiberio Caesari coutanter et aegre suscipienti delatum imperiutn quidam in os ausus est dicere: Caeteri quod pollicentur tarde praestant: tu, quod praestas. tarde polliceris, Notata est illius simulata contatio, detrectantisquod cupiebat. Erasm. lib. 6. apoph.

Fridericus imp.

Posteaquam senatores omnes in curiam vocasset, optauit, vt antequam ingrederentur, duas res deponerent,

et tum fieri posset vt iudicio neminem fallerent Percontatus autem, quaenam res illae essent? Simulatio et dissimulatio respondit. Nam quae res est, qua homines decipiuntur magis, quam si aliud cogites, aliud dicas? AEneas Syl. de dictis Friderici imp.

Sigisamp.

Dixisse inemoratur, ignarum esse regnandi, qui singulare nesciret. Innuit autem, praecipuam principum vir tutem esse clementiam, quae docet, simulanda interdum esse ea, quae non magni sunt momenti, comodi maioris gratia. AEneas Syl. l. I. comment. in res gest. Alphonsi.

Raemirus.

* Is, Hispanorum rex mire fuit probus et in moribus simplex. Ob eam rem cum irrisui aulicis esset, et dicteriis identidem peteretur, ad extremum exarsir, et vndecim viros nobiles ad se vocatos in Osca vrbe gladio peti iussit, addicto dicto, Nescit vulpecula cum quo laudat. Reipsâ scilicet ostendit periculosum valde, leonem vellicare. Histor. Hispaniae.

De simultate, reipubl. pernicie.

Chilon.

CHilonis dicterium est: Sic ama, tanquam osurus: sic oderis, tanquam amaturus. Hoc dicto admonuit, nec simultates tam acriter exer cendas, vt praecludatur omnis in gratiam reditus. nec amicis adeo fidendum, vt illis committas, quod si fiant inimici, possint te perderc. Gell.

Aristippus.

Helicon Cyzicenus, vnus ex Plato nisaequalibus, solis defectum praedi xerat: qui posteaquam accidit, quem admodum ille praedixerat, a Dionysio argenti talento donatus. est. Tum Aristippus ad reliquos Philosophos: Et ego rem miram habeo, quam pos sim praedicere. Orantibus vt proferret: Praedico, inquit, breui inter Platonem ac Dionysium futuram simultatem. Senserat enim, regem animum suum iamdudum dissimulare. Laert. lib. 2.

Idem. et AEschines.

Quum inter A ristippum et AEschi nem incidisset simultas, quidam autem diceret, Vbi nunc illa vestra amicitia? Dormit, inquit, sed eam excitabo. Itaque simultarem A ristippus commoda liberaque appellatione, facile sustulit, Ne silentio malum. vt solet, incrudesceret, vltro adiit AEschinem: Num, inquit, quamprimum redibimus in gratiam, ac nogari desi nemus? an potius expectabimus, vt seuris inter pocula de nobis loquendi materiam praebeamus? Cui cum AEschnes respondisset, se lubenti animo rediturum in gratiam: Memento igitur, inquit A ristippus, quod cum essem natu maior, prior ad te venerim. Tum AEschines: Nae tu profecto vir me longe melior est. Siquidem a me simultatis, abs te sarciendae gra tiae fuit initium Hoc pacto redintegrata est inter illos amicitia. Laert. lib. 2.

Aristides;

Cum inter Aristidem et Themistoclem magna esset simultas, tamen legati simul missi vt Reipublicae negotia expedirenti, Vis, inquit, Themistocles, vt in his montibus inimicitias relinquamus! Nam si videbitur, cum reuersi fuerimus, illas resumemus. Docuit vir prudentissimus, omnem simultatem deponendam esse

Idem.

A ristides e concione quadam, in qua frustra Themistocli obstiterat, discedens, clara voce testatus est, res A thenieusium incolumes esse non posse, nisi et ipsum et Themistoclem in barathrum coniicerent. prius habens, morte affici, quam ob duorum simultatem minus recte consuli publicis commodis. Plutarchus in Aristide.

Cratides.

Lysandro desuncto, cum de societate belli nata esset controuersia, Agesilaus adiit Lysandri domum, inquisiturus super hac re literas, quas Lysander apud se detinuerat. Reperit autem praeterea librum Lysandro couscriptum de nouando Reipubl. statu, quod oporteret regnum ab Eurytionidis et Agide ablatum (nam ex his tantum familiis fas erat creare reges) in commune ponere, ac regem eligi ex optimis: quo videlicet hoc honoris decerueretur non his qui genus duxissent ab Hercule, sed iis qui tales essent virtute, qualis fuisset Hercules: quandoquidem virtute, non generis commendatione, et ille ad diuinos honores subuectus est. Hane orationem Agesilaus nitebatur apud ciues euulgare, cupiens per eam ostendere, qualis ciuis clanculum fuisset Lysander, nonsine calumnia eorum qui Lysandro fauerant. Sedferunt Cratidem, qui tum inter Ephoros primas tenebat, veritum ne lecta oratio persuaderet, reuocasse ab eo concilio A gesilaum, ac dixisse: non solum non esse refodiendum Lysandrum, sed ipsam potius orationem cum illo defodiendam, quod callide et ad persuadendum accommodate composita videretur. Hoc factum declarat Lysandri peruersam ambitionem, qui nihil intentatum reliquerit ad regnum adtpiscendum: sed idem arguit A gesilai moderationem, qui priuatam simultatem posthabuit vtilttati Reipubli. Plutarch. in Laconicis.

Bibulus.

Cum Pompeio esset inimicus. prius tamen in senatu rogationem tulit, vt vnicus consul Pompeius decerneretur: Aut enim (inquit) Respubl. ab im minente procella per illum liberabitur, aut optimo parcendum erit. Egregius animus, qui priuatam simultatem posthabuit Reipubl. commodis. Eras. Rot. lib. 6. apoph.

Fridericus imp.

Alphonsus.

De sobrietate.

Diogenes.

QVum Diogeni quispiam probri vice obiecisser, quod in caupona biberet: Et in tonstrina, inquit tondeor. Significans, nihilominus esse honestum bibere, quam tonderi aut radi. Quemadmodum nemo reprehendit, in tonstrina radi, quod is locus ei rei paratus sit: itaque turpe vi deri non debet, si quis bibat in caupona, modo bibat modice. Nam immodice bibere, quouis loco turpe est. Laert. lib. 6.

Musonius.

* Delicatulus picam expertis mulieribus non dissimiles esse aiebat. Nam et ipsi, inquit, velut illae

familiarissimos eibos fastidiunt, ore ventriculi corrupto. Ita que vt ferrum inutile acie noua semper eget, similiter et illorum stomachi inter edendum acui nunquam non postulant, fiue mero, siue aceto, siue acerbo aliquo condimento lib. de alimentis, apud Stobaeum.

Anonymus.

* Lacon quidam conspiciens quen dam preciosam auiculam sibi appositam prae fastigio renuere: at mihi, dixit, etiam vultur et hireus sapiunt. Stob. serm. 17.

Zeno Cittieus.

* Ne per morbum quidem cibo magis delicioso vti voluit. Igitur medico columbinum pullum consulente. ipse consilij impatiens, nonsecus quam mancipium nomine Manem, u aegrotaret, curari se iussit. Si enim inquit, ab sque sumptuosis alimentis recuperare sanitatem seruus potest, quid idem mihi futurum prohibet? Laert.

Arehidamus.

Quodam Archidamo pollicente vinum suaue: Quorsum, iuquit, opus? quandoquidem et plus absumetur: et quae fortes decent viros, ea reddet inutiliora. O vere masculum animum, et omnium deliciarum contemptorem. Plut. in Lacon.

Demades

Prandens apud Phoeionem, cum apparatum admodum tenuem videret: Demiror, inquit, ô l'hocion, te Rempubl. administrare, cum possis ad istum prandere modum. Bis errans, et quod lucri tantum causa putaret adeundam Rempub. et quod luxum probaret in eo, cui maxime con ueniebat sobrietas: Sed Demades alios e suis moribus aestimabat: Erat eaim et pecuniarum auidas, et luxui, deditus. Bras. lib. 6. apoph.

Leotychias.

Percontanti cuidam, quamobrem Sparciatae pareiffime biberent. Ne in quit, Leotychidas, pro nobis alij, sed nos potius pro aliis consultemus. Salsissime notans, vinosos non esse ad con sultandum idoneos, at salubrium con siliorum parens est Sobrietas. Plut.

Cyrus maior.

Cum ad hospitem diuertisset, rogareturque, Quid sibi coenae vellet apponi? respondit: Panem tantum et sperarese prope fluentem aquae riuulum coenaturum. Hic suos etiam monere solebat, vt aquam bibere consuescerent, et fierent Hydropotae, quod vinum omnibus bonis rebus inimicaretur. Xenophon.

Romulus.

Legitur vini fuisse parcissimus. Is ad coenam vocatus, cum ibi minimum bibisset, eo quod postridie negotium haberet, dicunt illi familiares: Si ad istum modum bibant omnes homines, vinum esse vilius. ille respondit: Imo vero carius, si quantum quisque volet bibat, nam ego bibi quantum volui. Eras. lib. s. apoph.

Eparninond as.

* Legati venerunt a Persarum rege ferentes aurum. animo corrumpendi muneribus Epaminondam. Inuitati sunt igitur ad prandium ab ipso: intelligebat enim qua gratia appulissent. lussit vero a prandio vt causam aduentus explicarent. Apposita est mensa vilis, bibebant vinum acidum neque habebant quod ad haec dicerent. Tum ille subridens: Abite, inquit, et domino vestro mea prandia narrate, vt intelligat iis me contentum non facile ad proditionem allici posse. AEmyl. Probus, Stobaeus, ser. 5. Idein de Xenocrate Alexandri Macedonis

Pesiennius Niger.

Militibus vinum ab eo petentibus: Nilum habetis, inquit, et vinum quaeritis? Docuit autem, vinolentiam militibus ceu pestem fugiendam esse, quit tum demum ad res gerendas prompti sunt, cum ratio mero nun peruertitur. Brus. Spartianus.

Idem.

Romanis a Saracenis victis Nicentibunsque, Vinum non accepimus, pugnare non possetnus: idem, inquit, Erubescite, nam qui nos vincunt, nil aliud quam aquam bibunt. Spartia.

Fridericus imper.

Studiosissimus temperantiae ac sobrietatis cultor fuisse dicitur. Is cum audisset, Leonoram vxorem (quae paterna in domo nunquam vinum gustauerat) facile filios parituram, si in Germania, tam frigida regione, vinum biberet, dixisse fertur, malle se ste rilem vxorem habere, quam vinosam. Non ignorauit autem imperator fortissimus, quam multa vinolentiam mala comitentur: et tum praeser tim, cum foemineum genus nimio vino obruitur. AEn. Syl. l. 2. Comment. de reb. gest. Alphonsi.

Alphunsus.

Cum interrogaretur, cur vini expers viueret, aut vino dilutissimo contentus sitim expleret, contra omnium regum et aulicorum morem? respon di, Vino sapientiam obscurari: ideoque non decere regem, vt hoc immodica compotatione in animo extinguat, sine quo imperatoris ac regis nomen rite tueri non possit. Anton. Panorm. lib. 2. de reb. gest. Alphonsi.

Idem.

Interrogatus, quid sibi vellet quod vinum aqua dilueret? Ne ebrius fiam, respondit, non enim ignoro, quantum vini intemperantia Alexandri Macedonum regis gloriae obfuerit. Panor. li 2. de dictis ac factis Alphonsi regis.

Idem.

Ab amico etiam pereontatus. Cur adeo ebrietatis vitium damnaret? Ideo, inquit, quia furorem et libidinem ebrieratis filios esse haud ignoro. Panorm. lib. 2.

Vide apopin. de Abstinentia, continentia, temper antia, Ebrietate, meontinentia, intemperantia, et c.

De Soloecismo

Pausanias.

PAusanias Cappadox, cum inter per orandum coufundens consonantes, breues producens, productas vero corripiens auditus esset: vulgo dictus est malus coquus, qui pretiosa obsonia male condiret. Philostratus recitat in sophistis, et ex eodem Raphael Volaterranus lib. 8. Vrbanorum com mentarior.

Cass. Senerui.

In aduocatione quadam, cum M. Pomponius Marcellus Launi sermonis molestissimus exactor, soloecisnum aduersario factum ar guere per seueraret, inter pellatis iudicibus dilationem petiit, vt luigator suus alium grammaticum adhiberet: quod diceret sibi cum aduersario non de iure, sed de soloecisino controuersiam futuram. Eras. l. 8. apoph.

De soletter dictis.

Antisthenes.

sapientissimum, duxit ad Anyti domum, diceosillum Socrate mul to esse sapientiorem, vt qui Socratem accusasset. Et hoc dicto reuocatum est ciuibus extincti Socratis desiderium et Anytum expulerunt. Laert. lib. 6 cap. I.

Idem.

Leo By Zantius.

Agesilaus.

Agesilaus Lacedaemoniorum rex in compotatione quadam sortibus ex more conuiuij dux factus, cum percontaretur a pincerna, quantum vnicuique vini apponere deberet? Si multum, inquit, vini paratum est, dato cuique quantum postulat: sin parum, cunctis diuidito aequis portionibus. Et hac solertia mire prospexit, nevel parata vini copia deesset, quibus largior placeret potatio: vel ad bibendum vrgerentur. quibus gra ta esset sobrietas. Plut. in Lacon.

Idem.

Agis primus.

Vicerat Arginos praelio, qui post redintegratis virib. rursum ferociores illi occurrebant. Agis autem videns multos e sociis turbari: Sitis, inquit, bono animo viri, quum enim nos, qui vicimus, trepidamus, quid facere censetis eos, qui a nobis victi sunt? Et ea solertia addidit animum suis. Plut. in Lacon.

Brasidas.

Quum murem in caricis comprehendisset. morsus ab eo dimisit captum, moxque ad eos qui aderant: Vt nullum, inquit, est animal tam mi dutum, quin seruari possit, modo ausit vleisci inuadentes. Et hoc dicto fortis et animosus dux, suis animum contra hostes addidit. Plutarchus in Lacon.

Gelo.

Pisistratus.

Cum multi ab eo defecissent. qui Pylen occuparant, venit ad illos, stra gulas in sarcinam colligatas ipse por tans. Caeterum illis, quid sibi vellet, percontantibus: Vt, inquit: si persuasero, reducam vos: si non persuasero, maneam vobiscum. Erasmus libro 5. apoph.

Agaso Alex.

Alexander consulto oraculo, monitus est, vt eu qui sibi primum portam ingresso occurrisset, intei fici inberet, occurrit igitur Agaso, iussusq. est arripi. Roganti, quid commeruisset? Responsum est, ita iussisse Deum, Ille, si ita est, inquit, alium designauit oraculum. Nam asinus prior occurrit: deinde is qui asinum verberat, est secutus. Eras. l. 6. apoph.

lulia, Augusti F.

De solertia animalium.

Alphonsus rex.

*QVum essent apud Alphonsum Aragonium qui! causam bestiarum contra homines! defenderent, et modo turturis castuatem, modo cornicis (quae mortuo comparare no uem hominum aetates vidua perdurat) modo formicarum prouidentiam, modo canum sagacitatem, modo ciconiarum pietatem, modo apum in regem obseruantiam, et id genus multa pro animalibus

(e Plinio, Plutarcho, AEliano et aliis petita) afferrent in medium: Alphonsus, siue, inquit, id brutis incli natione naturae, siue dei dono datum sit, certe non alia de causa concessum esse existimo, quam vt homines turpiter nequiterque viuentes, erubescant a brutis et a rationis expertibus superari. Panorm. lib. 3. de reb. gestis Alphonsi.

De solitudine et: vita solitaria.

Cleanthes.

COnspiciens quendam solitarium, ac secum loquentem: Haud inquit, loqueris cum homine malo, Quidam ita referunt: Vide, ne cum homine improbo loquaris. Malis enim periculosa est solitudo. Laert. l. 7. cap. 2.

Pyrrho.

Deprchensus aliquando solus, ae secum loquens, rogatus quid solus ageret: Meditor, inquit, esse probus. Sentiens, adid vtilem esse solitudinem inutilem turbam. Laer. libro 9. cap. II.

Antisthenes.

Ridere solebat Athenienses, subin de gloriantes, quod essent autochthones, hoc est, indigenae: eo quod non aliunde eo commigrassent; nec patriam sedem mutassent vnquam, dicens, hoc laudis illis esse cum testudinibus cochieisque commune. Nam et haec animantia nunquam mutant domiciliun in quo nascuntur. Laert. lib. 6. cap. I.

Idem.

Rogatus, quid emolumenti coepisset ex philosophia? Vt mecum, inquit, loqui, siue viuere possim. Doctus, etiam si solus sit, non sentit taedium solitudinis: sed multa praeelara sno cum animo versans, quasi secum loquitur: indoctis molestissima est solitudo, atque etiam inutilis. Laer. l. 6. c. 1.

Myson.

Myson incertae patriae, [gap: Greek word(s)] fuisse traditur, non alienus a moribus Timonis Atheniensis, Hunc quum quidam forte deprehendisset in solitudine ridentem, rogabat quid rideret, quum esset solus? Atqui ob hoc ipsum, inquit, rideo, subindicans sibi gratissimam esse solitudinem. Laert. lib I. cap. 10.

Antonius.

Antonius, magnus ille AEgyptimo nachus, quem ob insignem pietatem Constantinus imperator plurimum amasse fertur, adeo vitam solitariam dilexit, vt frequenter dicere solitus sit: Quod piscis in arido, hoc monachus in oppido. Putauit autem lethalem esse piscibus extra vodas conuer sationem: nec minus monachum in periculum coelestis vitae et profectionis sanctioris amittendae venire, si moras in vrbibus trahat. Nicephor. Callistus lib. 8. c. 4. Eccles. hist.

De somno.

Diogenes.

COnspiciens adolescentem quendam neglectius dormtentem, ba culo pungens illum, dixit carmen Homeri,

Id est. Surge,

Idem.

Demecritus.

* Diurnum somnum aut corporis molestiam aliquam, aut animae anxietatem, aut segnitiem aut imperitiam arguere dicebat. Anto. et Max. ser. de somno.

AEschines.

* Somnum diuturniorem quam deceat, dicebat mortuis potius quam viuis conuenire. Eod. ser.

Philo.

Sciscitatus, quid esset somnus? respondit, imago mortis, et cessatio sensuum. Ibid.

Plato.

* Somnum multum, neque corporibus, neque animis, neque rebus gerendis conducere affirmabat. Nemo enim dum dormit, alicuius precij est, non magis quam si non viueret. Quare quocunque viueret et sapere cupit maxime, quam longissimo tempore vigilet, sola sanitatis commoditate seruata lib. 7. de legibus.

Gorgias.

Extremae iam aetatis, quum sentiret somnum lethalem obrepere, amico qui assidebat, pereontanti, Quo pacto haberet? Somnus, inquit, iam incipit me fratri suo commendare. Ho merus enim somni fratrem appellat mortem. AElian. l. 2.

Epaminondas.

Quempiam e vigilibus somno oppressum quum offendisset, gladio hominem transfixit. Obiurgatus autem ob tantam seueritatem: Talem, inquit, cum reliqui, qualem inueni. Sensit autem imperator bellicosissimus, hominem somno oppressum, ac mortuum, in eadem esse soite ac conditione. Brus. l. 6. c. 8.

Alexander.

Cum Deus ab adulatoribus vocaretur, se mortalem esse dicebat, cum id deprehenderet ex somno. qui motis imago est. Plut. in vita Alexandri.

De somnio, et eius interpretatione.

Diagenes.

COnsiderans hominum vitam et mores, ac videns ciuitatum gubernatores, philosophos, et alios huius notae homines, dicebat, nullum animal homine sapientius esse. Idem si videret somniorum interpretes, coniectores, etc. aiebat. sibi nihil homine videri stultius. Laer. l. 6. et Erasm. l. 3. apopht.

Idem.

Superstitionem hominum qui in somniis terrerentur, hoc pacto deridebat: Quae vigilantes, inquit, agitis, ea non curatis: quae vero dormientes somniatis, solicite per quiritis. Ad felicitatem enim aut infelicitatem hominis non tam refert quid patiatur insomnis, quam quid agat vigilans. Ibi quoties aliquid turpe committit, oportebat metuere deorum iram ac tristem euentum, non si quid dormientibus sit visum. Laert. libro 6.

Thales.

Interrogatus, quantum distaret a mendacio veritas? Quantum, inquit, oculi ab auribus. Sentiens ea demum esse indubitatae fidei quae contuemur oculis: fabulis hominum haud tuto eredi. Eodem pertinet Homeri cum figmentum de somniis, quorum quae subuolant per portam corneam, vera sunt: quae per eburneam, vana. Corneae portae inuolucro designans oculos ob scoloris similitudioem:

Zeno Eleates.

Dicebat, e suis quenque in somniis deprehendere posse, quantum in philosophia prosecisset, si nihil illic vel appeteret, vel faceret nefariae rei. Tum enim animus in profunda tranquillitate constitutus, veros affectus prodit. Contra quae vigilantes non audent profari, aut agere, ea noctu occurrunt in somnis. Laer. lib. 9. ca. 5.

Anonymus.

Quidam somniarat, se videre ouum ex lecti cubicularis fascia pendens illigatum. Id somnium retulit ad coniectorem. Isiussit, vt eo loco foderet, defossum enim esse thesaurum. Fodit, et inuenit, et argenti paululum de tulit ad coniectorem, de auro dissi[?]ulans. Tum coniector: Quid: nihiloe de vitello? Somniator inuenerat aurum argento circundatum in oui speciem, nec id latuit coniectorem. Eras. l. 6. apoph.

De sophistica.

Sucrates.

EVclidi contentiosarum argutionum admodum studioso: Sophistis, inquit, ô Euclides vti poteris, hominibus non poteris. Iudicans, Sophi sticen inutilem ad publicas functiones, quas qui affectat, eum non oportet gryphis et inanibus argutiis ludere, sed hominum moribus semet accommodare Erasmus lib. 3. apophtegm.

plato.

Quum a Dionysio fastidiretur, poposcit congrediendi copiam, ea data, hunc in modum disseruit: Si quem sentires in Siciliam appulisse hoc animo, vt tibi male faceret, qui tameo non data opportunitate nihil mali fa ceret, an hanc impune dimitteres? Quum Dionysius respondisset. nequaquam ô Plato. Oportet enim hostium non facta solum, verum et animi propopositum vlcisci. Plato subiccit: Tum si quis tibi bene volens venisset in Siciliam, vt tibi boni quippiam adferret, non faciat autem, destitutas occasione, num par esset hunc nulla relata gratia contemptum abliceret? Dionysio percontante quis esset ille? AEschines, inquit, vir morum sanctimonia cum quouis amicorum Socratis conferendus: et qui possit dicendo meliores reddere, cum quibus habeat consuetudinem. Is cum huc multum maris emensus adnauigarit, vt suam philosophiam tibi impertiret, hactenus neglectus est Haec tam commoda oratio effecit vt rex et Platonem, cui prius eratiofensior, amplecteretur, et AEschiuem splendide magnificeque tractaret. Laert. libro 3.

Hippodamus Pythagoreus.

* Examinandos probandosque sophistas esse dicebat, an secundum leges et instituta ciuilia, idoneumque seu proprium viuendi genus, vtilia proloquantur. Non mediocrem enim, inquit, sed maximam infelicitatem hominum animis sophistarum dissertationes ingenerant: si quid ausi fuerint ionouare praeter commune iudicium, in diuinis humanisque rebus, quo admisso, neque veritas maior, neque vita tutior honestiorve fu tura est, sed maiori potius caligine atque perturbatione inuoluenda. Stob. serm. 41.

Diogrnes.

colligenti, quod Diogenes haberet cornua: frontem et tempora manu contrectans: Atqui (inquit) ego non video. Maluit philosophus irridere friuolum enthymema, quam soluere. Laer. l. 6. c 2.

Idem.

Plato sic definierat bominem: Ho mo est animal bipes, implume. Ei definitioni, quum discipuli Platonis applauderent, Diogenes gallum gallinaceum pennis ac plumis nudatum produxit in scholam: En, inquiens, hic est homo Platonis. Itaque definitioni adiectum est, latis vnguibus quod aues eiusmodi non habent. Laert. lib. 6.

Idem et Plato.

Idem.

Sophista quidam volens apud Dio genem ostentare acumen ingenij, hunc in inodum ratiocinatus est: Quod ego sum tu non es. Cum annuisset Diogenes: ego, inquit, sum homo, igitor tu non es homo. Tum Diogenes: A me, inquit, incipe, et recte collegeris. Non dignatus est aperire quid haberet vitij ratiocinatio: sed maluit irridere, de tam friuolis nugis sibi placentem. Si sic sumpsisset: Tu es homo. sequebatur, sophistam non esse hominem, Laert. lib. 6.

Zeno.

Quum Zeno in scholis disserens, acutissimis rationibus probaret nullum esse motum: nec esse posse Diogenes surgens, coepit inambulare. Id admiratus Zeno: Quid, inquit, agis Diogenes? Confuto, inquit, tuas rationes, Taxans internn inanem ingenij ostentationem. Laertius libro Fexto.

Chrysippus.

Stilpo.

Colebat argutias dialecticas. quarum voa parum illi feliciter gessit. De statua Mineruae quam Phidias fin xerat, ita percontatus est: Num louis Minerua dea est, Quum responsum esset, est. Athaec, inquit, non est louis, sed Phidiae. Id quum esset concessum, coliegit. Non est igitur haec dea. Ob hauc vocem apud Areopagicas impietatis reus peractus est. Ille vero sic conatus est elabi, vt diceret, non negasse illam esse deam, sed Deum, hoc est, masculum. nam [gap: Greek word(s)] apud Atticos communis est generis, attamen iussus est ire in exilium. Theo dorus autem cognomento [gap: Greek word(s)] , his auditis, dixit: Vode hoc nouit Stilpo, nisi forte sublatis vestibus inspexit Mineruam? Laer. l. 2. c. 11.

Hipparchia.

Hipparchia Metroclis soror Theo dorum impium, cui cognomen erat [gap: Greek word(s)] huiusmodi sophismate constrinxit: Quod faciens Theodorus non dicetur iniuste agere? idem si faciat Hipparchia non dicetur iniuste agere? Quum anouisset ille, subiecit: sed Theodorus seipsum percutiens non diceretur iniuste agere, nec igitur Hipparchia si idem faceret? Ad id Theodorus nihil respondit, sed sustulit illius pallium, vt eoudaret pudenda. Quum illa nihil hac re turbaretur, obiecit ei versu iambico, quod e muliebribus officiis ad virile institutum defecisset.

id est, Radios apud telas reliquit foemina. Cui illa: Num tibi videor male mihi consuluisse, quae quod temporis im pensura fueram telis, impendi disciplinis?

Aristarchus.

Diceresolitus est: Olim dixerant septem sapientes, nunc haud facile totidem inuenias idiotas. Notans sophistarum turbam, qui se pro sapientibus iactabant, vt vix superesset qui se profiteretur indoctum. Erasm. lib. et. apoph.

Aristen.

Dicere solebat, dialecticorum argutias similes esse telis aranearum, quod phurimum haberent artificij, minimum vtilitatis. Nam is cum caeteris Cynicis putabat logicen ac phy sicen a philosophia submouendam, solam ethieen diligenter exercendam. Huius sententiae princeps fuit Socrates. Eras. Rot. l. 8. apoph.

Menedemus.

Percontanti cuidam Alexino, an patrem caedere desiisset? respondit, Neque caecîdi, neque desij. Quum alter sabiecisset, oportere soluere ambiguitatem per [gap: Greek word(s)] , aut affirmando aut negando: Ridiculum, inquit, est vestras sequi leges, quum liceat in portis occurrere. Alter captabat illum insidiosa percontatione: siue enim respondisset, Desij siue non desij, agnouisset crimen. ille hoc praesenticos, exclusit sophisticum cauillum. Sic et Socrates apud Platonem obiurgatur a sophistis, quod secus respondeat quam ipsis esset commodum. Laer. lib. 2. cap. 18.

Demonax.

Adolesecoti lasciuius culto, qui quaestionem sophisticam proposuerat, nihil aliud respondit quam [gap: Greek word(s)] . Vox anceps est, ad eonficiem tem quod colligit: et ad obscoenum sensum. Quumque adolescens indignatus respondisset. At ego tibi virum ostendam. Demonax admiranti similis, Quid, num etiam virum habes? Eras. l. 8. apoph.

Ludouicusxij. Gall. rex.

* Franciscanus quidam magni nominis argutiss. disputationibus coram rego concionem clauserat. Rex eo audito, et sophistam detestante, testatus est, qui magis deliraret se vidisse neminem: et futurum vt posthac a concionibus de religione abstineret. nisi concionatores inter se lites eas bona fide componerent. Annal. Franciae.

De sorte.

Cate Vticensis.

CVm partes in conuiuiis sortirentur, nec illi fauisset sors, amicis hortantibus vt primus omnium caperet, [gap: Greek word(s)] , inquit, [gap: Greek word(s)] , id est, non decet inuita Venere. Tam natura iustus erat, vt praeter sortem amicorum fauore noluerit vti. Veneris iactus felix erat in talis. Eras. l. 5. apoph.

Philoxenus.

Dionysius senior.

De speculo.

Socrates.

IVueneshortabatur, vt se in speculo intuerentur: vt si formosi essent, digni ea specie fierent: sin deformes, eam deformimtem eruditione tegerent. Stob.

Plato.

Ebriis iratisque praecipiebat, vt se in speculo ita affectos intuerentur, vt per oris deformitatem vitia fugerent. Plutarch.

Seneca

Ideo inuenta esse specula dicebat, vt homo se nosceret: formosus, vt vitaretinfamiam: deformis, vt sciret re medium esse virtutem. Seneca lib. 1. Quaest.

De spectaculis.

Diogenes.

DIonysiaca certamina, quae Athe ois in honorem Bacchi maguis impendiis, pompamque celebrabaotur, appellabat magna stultorum miracula, quod in his nihil non ridiculum ageretur. Laert. l. 6. 2. Erasm. l. 3. apoph.

Demonax.

Cum videret Athenienses hoc agere, vt Barbarorum exemplo gladiatorum spectacula in vrbem iuducerent: Nolite, inquit, ô canes, istam crudelitatem prius admittere in ciuitatem vestram, quam Misericordiae aram fitis demoliti. Significans non conuenire, in ea ciuitate in qua Misericordia pro dea coleretur, spectariplus quam. ferinam crudelitatem. Eras. l. 8. apoph.

Anacharsis.

Aiebat se demirari, quî conueniret, vt Graeci, qui legibus suis, violen tiam et iniuriam puniunt, athletas ob hoc ipsum honorent, quod se mutuo percuterent. Salse damoans crudelem populi voluptatem, ac in moribus inconstantiam. Quid enim iniustumest, semper iniustum est. Eras. l. 7. apoph. ex Laer. l. 1.

Despe.

Thaeles.

SCiscitatus, quid maxime commune esset omnibus? Spes, respondit, Hanc enim etiam illi habent, quid aliud nihil. Stob. ser. 109.

Bias.

Roganti cuipiam, quid esset dulce hominibus? Spes, ait, Bruson. libro 6. cap. 11.

Anonymus.

Rhodius quidam, ob iatempestiuam libertatem a tyranno coniectus in caucam in qua more nocentis bestiae alebatur ad cruciatum et ignomininiam, amputatis naribus ac foedatae vulneribus facie, quum ab amicis ad moneretur, vt inedia sibi malorum fidem quaereret: Cuncta, inquit, homini quoad viuit speranda sunt. Citius illum laudarim, quam istosqui ob causas non admodum graues confugiunt ad laqucum, aut ad praecipitium. Eras. l. 8. apoph.

Democritus.

Eius circunfertur talis sententia: Spes recte sapientium voti compos fieri potest, insipientium vero impos sibilis est. Stob. ser. 109.

Socrates.

Dicere solebat, neque mulierem sine viro, neque spem bonam absquo labore quicquam vtile parere. Stob. ser. 1. Neque nauem vnica an chora, neque vitam vna spe fultam esse oportere dicebat. Id postea dictum est ab Epicteto. Item improbae spes quemadmodum mali viae duces in errorem inducant. Max. serm. de Spe.

Idem.

Dicere solebat, Spem malam nihil aliud esse, quam pessimum viae ducem, ad grauissima quaeque peccata. Stob. ser. 109.

Plato.

Spem vigilantium somnium appellabat, Ad quod allusisse videtur Vergilius, quum ait,

Nam dictu mirum est: quam varias imaginationes patiantur in animo suo, qui vehementer sperant aliquid. Atque hic inanibus; simulacris perinde semet oblectant, ac si iam tene rent quae sibi pollicentur. AEliao. lib. 13 Var. hist.

Diogenes.

Herodes.

Ad confirmandos aduersus Arabas suorum animos: Fallax, inquit, spes est, quae non suis viribus nititur, sed alienis aduersis. Brus. l. 6. c. II.

Aristoteles.

Olim interrogatus quidnam esset spes? respondit, Vigillantis somoium. Multa enim sibi promittunt inania, qui spe rerum futurarum ducuntur. Laer. l. 5 c. 1.

Epictetus.

* Neque nauim, inquit, vna solum anchora, neque vitam vna spe muniri oportet. Item. Vt crura, sic spem quoque non amplius extendere conuenit quam fieri commode potest. Stob. ser. 109.

Plutarchus.

Dicebat, spes eruditorum esse stabiles, vt quae in rationis portu conquiescant Item. Idem praestat scaphae impulsae in firma anchora, quod spes innitens malo consilio. Maxim. serm. de spe.

Alexander.

Apud Granicum, Martem experturus, hortabatur Macedones vt affatim pranderent, veluti postridie ex hostium commeatu coenaturi. Praesens animus, ac de belli eueotu fidens ac securus. Plutarch. in apoph. reg. et imper.

Idem.

Posteaquam in expeditionem profectus, regias opes pene omnes in milites ac duces distribuisset, roganti Perdiccae, Quid tibi nunc rex superest? Spes, inquit. Hîc Perdicca: Haec, in quit, nobis commilitonibus tuis futura communis est, et praedium quod ipsi designarat Alexander, recusauit. Tanta erat fiducia, bene successuram expeditionem. Plut. in Alex.

M. Cato.

De spe sic praedicasse narratur, authore Plutarcho, quod quae magna es sent, pusilla faceret: quae pusilla prorsus nulla, sentiens. opinor, de periculis. Victoriae spes extenuat omnia quae solent deterrere. Eras. Rot.

lul. caesar.

Obsecrantibus Caesarem amicis, vt praesidio corpus muniret mulcisque ad id operam suam pollicentibus, negauit se hoc facturum: Satius esse dicens semel inori. quam assidua spe et expectatioue pendere. Plut.

De statuis simulachris, atque imaginibus deorum.

Secrates.

Alebat se mirari, quod quum statuarum artifices id summo studio conniterentur, vt lapis quam simillimus homini redderetur, non pariter hoc curarent, ne ipsi lapidibus similes et viderentur et essent. Sunt autem qui putent, Socratem, priusquam ad otium philosophiae sese conferret, statuarum opificem fuisse. Eras. l. 3. apoph.

Diogenes.

simulachra. Deorum, quum sint optimi, naturae proprium est, benefacere omuibus, nocere nemini. Haec imago melius relucet in sapientibus ac bonis viris, quam in statuis, quum dij sint incorporei. Laer. l. 6.

Idem.

Solitus est interdum adire staruas, et. aliquid ab illis petere. Demirautibus, cur id faceret? Vt consuescam, inquit, non commoueri, si quando ab hominibus non impetro quod peto. Ibidem.

Scipio iunior.

Cum Carthaginem iam expugnatam comperisset, statuis deorum Graecanicis ac monumentis e Sicilia depor tatis omnium refertissimam, per praeconem edixit, vt qui illarum esset vrbium, agnosceret illa, ac referret domum. De pecuniis vero nec seruum nec libertum passus est quidquam capere, ac ne emere quidem, quum alioqui quilibet passim ferrent, agerentque. Plut. in Rom. rpoph.

De statuarum vanitate, et contemptu.

Phauoritus.

EIus statuam aeream Athenienses deiecerant, eo quod Hadriano Caesan infansisimus fuisset. Id posteaquam philosopho nunciatum est, nihil plane commotus, dixit: Vtilius erat Socrati ab Atheniensibus aerea priuari statua, quam haurire cicutam. Contempsit vir prudentissimus, statuae gloriam, vita iocolumi. Philostratus.

Diogenes.

Agesilaus.

Ei cum oationes, quaetum Graeciam incolebaot, decreuisseot, in clarissimis quibusque ciuitatibus honoris causa statuas erigi, rescripsit illis hunc in modum: Mei nulla sit imago, neque picta, neque ficta, neque vllo alio artificio parata. Negligebat adulationes horum vir prudentissimus, maleus insculpi prudentum et bonorum hominum pectoribus. Plut. in apoph. Lacon. Eras. l. I. apoph.

Idem.

Cum discessisset ab AEgypto, patriam repetens, morbo implicitus in portu qui Menelai dicitur, ac breui post moriens, mandauit iis qui aderant, ne quam fictilem aut alias imitatam corporis sui imaginem facerent: Si quod, inquit, praeclarum facinus gessi, hoc erit, monumentum mer: sin minus, ne omnes quidem statuae, cum siut vilium ac nullius rei opificum opera, illustrabuut mei memoriam Quis non miretor in bellatore pectus tam philosophicum? Plutar. in Lacon.

Alexander.

Cum multas statuas Mileti vidisset: eorum qui in Olympiis ac Pythiis vicerant, easque praegrandes. Voi, inquit, erant tam magna corpora, cum barbari. vestram vrbem obsiderent? Salse taxauitillorum stultam ambitionem, et instatuis tantum positam virtutem, in coi de vero timidicatem. Plut. in apoph.

Frontinus.

M. Cato.

Cato senior conspiciens multorum erigi statuas: Malim, inquit, vt de me quaerant homines, quam ob rem Catoni non sit posita statua, quam quare sit posita. Sentiens, se malle res praeclaras gerere, vt olim scientes illum promeruisse statuam, mirentur

Scipio Afric.

Corinthiis, pollicentibus se illi sta tuam posituros eo loco quo erant aliorum imperatorum: respondit sibi displicere turmales. Sentiens in turba occultari quod additur. Turma propie equitum est in bello. Id transtulit ad statuas armatas. Erasm l. 6. apopht.

De stultitia et stultis.

Bion.

INterrogatus, quid esset stultitia? respondit: proficiendi impedimen tum. Stob. ser. 4. de Imprudentia.

Crates.

* Stultos homines dicebat terebris esse Similies: quod nisi vioculis et alias coacti officium suum non faciunt. Stob. ibid.

Socrates.

Idem.

* Stultis (inquiebat) sicut infantibus, vtcunque leuis occasio satis est ad luctum. Eod. ser.

Democritus.

* Huius in stultitia praeditos homi nes extant, haec dicta apud Stobaeum. Stulti cum vitam oderint, tamen viuere volunt mortis metu. Viuunt non delectati vita. Desiderant iuuenturem, cum nullo iuuentae commodo fruan tur. Desiderant absentia. praesentia vero, et si meliora praeteritis, negligunt. Nihil approbant per totam vitam. Mortem timentes, senescere cu piunt.

Diogenes.

Cum aliquando de re seria disserens nullum haberet auscultatorem attendentem, coepit ioeptam cantionem canere, veluti saltaturus. Vbi iam plurimi concurrissent, obiurgauitillos, quod ad stulta et inepta frequentes et alacres accurrerent ad seriave ro et ad bene viuendum vtilia, nec alacriter conuenirent, nec diligenter auscultarent Huic simillimum est, quod Demostheni quidam ascribunt de vinbra asini. Laer. l. 5.

Stilpe.

Interrogatus, quid statua durius es set? respondit, Homo stolidus. Stob. ser. 4. de Imprudentia.

Demosthenes.

Altquando, cum populus obstreperet dicenti, aitse breue quiddam velle illis narrare. Facto multitudine silentio: Adolescens, inquit, quidam aestiuo tempore asinum conduxerat, Ab Athenis Megaram vsque. Sole vero circameridiem vehementer aestuante, vterque volebat subire vmbram asini. sed vterque alterum prohibebat, hic dicebat, asinum conductum, non vmbram: alter contendebat, per conductionem, et asini et vmbrae ius esse factum. Atque haec lo cutus Demosthenes abiite suggesto. Populo vero retinenti. ac narrationis finem flagitanti: De asini inquit, vmbra audire cupitis, de rebus seriis loquentem audire non vultis. Eras. l. 8. apoph. Vide Chiliad. Eras. de Asi ni vmbra.

Pythagoras.

* Dicebat sacrificia stultorum ignis esse alimenta, eorumque anathemata victum sacrilegis suppeditare, Sto baeus ser. 4

Socrates.

* Dicebat difficile esse curare luxuriosos aegrotantes, et stultos qui sinistram experiuntur fortunam. Sto.

Idem.

* Dicta eiusdem in stultos haec oc currunt apud siobaeum. Neque Achillis arma Thersiti, neque animi bona homini stulto conueniunt. Victus aegroti et bona fortuna stulti multuin continet molestiae. Tonitrua pueros in primis, et minae stultos territant.

Epicurus.

* Dicebat inter caetera mala hoc quoque habere stultitiam, quod semper viuere incipiat. Id est, homines quotidie noua vitae fundamenta ponunt, et nouas spes etiam in exitu vitae inchoant. Seneca epist. 13. ad Lucil. et epist. 15. Stulti vita (inquit) ingrata est, trepida est, tota in futurum fertur.

X enophon.

* Diuitem stultum sordes inargentatas esse dicebat. Max. ser. de diuitiis et paupertate.

Plistarchus.

Cum patronus quidam ridicula loqueretur in causa, Plistarchus interpellans illum, dixit: Non tu cauebis amice perpetuo risu digna dicere, ne, quemadmodum qui assiduo palaestricam exercent, palaestritae fiunt, ita tu fias ridiculus? Sensit vir egregius, raris lapsibus dandam esse veniam, caeterum quum error transit in habitum et cousuetudinem, fit immedicabile. Expedit autem, hac Plistarchi interpellatione amicos crebrius peccantes reuocare, ne peccandi colligant vsum, et vitium transeat in naturam. Plutar chus in Lacon.

M. Cato.

Qui in rebus ridiculis seriam operam ponerent, eos dicebat in seriis fore ridiculos. Significans assuetos ridiculis, ob habitum collectum, in seriis negotiis ita se gerere, vt non solum rideantur, sed etiam derideantur. Plut in Rom. apoph.

De sumptibus superuacaneis.

Diogenes.

TAxabat in hoc hominum insaniam, quod res pretiosas minimo emerent, venderentque vilissimas plurimo. Statuam enim tribus nummûm millibus emi, quum farinae choenix duobus aereis vaeniret. At statua nihil opus ad vitam, sine farina viuere non licet. Conueniebat igitur farinam multo statuis esse cariorem. Philosophus pretia rerum aestimabat vsu naturali, Vulgus aestimat stulta persua sione. Laertius lib. sexto.

Crates.

Cratetis celebratur ephemeris, ad hunc habeos modum: Ponito coquo minas decem, medico drachmam: adulatori talenta decem, conciliario fumum, scorto talentum, philosopho triobolum. Notabat hominum stultitiam, qui in res honestas et cum primis necessariis minimum sumerent impendij, ad turpia prodigi. Laer. l. 6. c. 5.

Carillus.

quia ex omnibus, inquit, ornatibus hic est minime sumptuosus. Brus. lib. 6. c. 12. ex Plut.

Scopas.

Scopas Thessalus statuarum artifex, demii anti cur in aedibus suis Appelles tantum haberet rerum superuacanearum et inusitatarum? Imo his, inquit, superuacaneis felices sumus ae beati, non illis necessariis. Qum ea quae sunt vitae necessaria, sint suapte natura pretiosissima: tamen quia quotidiana sunt, multisque communia. contemountur. Caeterum, quanti sint pretij, declarat extrema necessitas: quae si incidat, quilibet libens omnes gemmas, aulaea et aurum suum vno Pane commutet. Caetera magisad ostentationem pertinent, quam ad salutem. Erasm. l. 6. apoph.

Herodes sophista.

Viginti pueris ob virtutem compluribus in locis statuas posuerat. Hac de re quum accusaretur a Quintiliis Graeciae praefectis, quod supernacaneis impendiis indulgeret? Quid, inquit, vobis incommodi est, si ego ludo de saxis meis? Philolt. Le"tjchida* Quum coenaret apud quendam, cernereique tectum domus sumptuoso apparatu factum, ac lacunari bus ornatum, rogauit hospitem, num ligua apud eos quadrata nascerentur. Luxuriam et superuacaneum sumptum notans. Plut.

Heliogabalus.

Emebat sibi pretia rerum quae mensae apparabantur, maiora quam essent: hanc esse dicens conuiuio orexim: quod magisilla iuuant, quae pluris emuntur, vt ait Satyricus, AElius Lampridius.

De superbia.

Democrates.

IAm senex, ascendens in arcem Athenis perquam anhelosus: Idem se facere dixit, quod vniuersa ciuitas. Atheniensium soleret. Nempe se ma gnum quidem spirare, parum autem valere. Stob. ser. 22.

Democritus.

* Desinere dicebat in malam infamiam, eum qui cum superiore. contendit. Stob. eod. ser.

Antisthenes.

Quum Platonis superbiam notare cuperet, forte in pompa equum hinoientem frementemque aspictens, ad Platonem versus, ait: Tu profecto meo iudicio praeclarus fuisses equus, est enim equus animal superbissimum. Brui. 6. 5.

Ze no Cittieus.

In quendam circa formae curam studiosiorem quam deceret virum, quum imbricem lente ac circunspecte transiret: Merito, inquit, suspectum habet lutum, in quo non potest seipsum vt in speculo cernere. Laer. l. 7. c. I.

Aristeteles.

Adolescentulum superciliis sublatis superbientem conspicatus, sed nulla scientia praeditum: Adolescentule, inquit, vtinam talis essem, qualis ipse tibi videris: qualis autem reuera es, tales fiant hostes mei. Antonius in Melissa, parte 2. sermone 74.

Idem.

Cum animaduertisset sumptuosa chlamyde adolescentulum, se iactantem: Non desines, inquit, adolescentule ouis pelle gloriari? Anton. in Meliss. eod. ser.

Socrates.

Interrogatus, quinam essent mechanici? respondit, Qui sui similes spernunt. Sensit autem vir sapientissimus, eum nequaquam liboro homine dignum esse, qui superbiens in re sua, alios prae se contemneret. Stob. ser. 22.

Idem.

* Apud superbiam (inquit) ceu apud malum figulum aut statuarium, peruersas rerum imagines videre est eod. ser.

Idem.

* Dicebat aerem vtres distendere, et supei biam homines stultos. Anto. ser de superbis.

Idem.

Alcibiadem intuitus ob diuitias inflatum, et superbientem opibus praediisque, in quendam ciuitatis locum duxit eum, in quo suspensa erat tabula terrae circuitum complexa, Iussit igitur Alcibiadem Atticam in ea requirere, quam vt inuenit, sua etiam praedia inspicere praecepit. quae cum Alcibiades nusquam esse picta diceret: Cur igitur, Socrates, inquit, obilla superbis, quae circa nullam terrae partem existunt? Stobaeus ex AEliano.

Plato.

Quum aliquando conscendisset equum mox descendit, dicens, Se vereri [gap: Greek word(s)] , id est, ne equestri fastu corriperetur. Superbum animal est equus: et equitare quiddam habet magnificum, parumque philosopho dignum. Laer. l. 3.

Idem.

* Exhauriendam esse dicebat ex animis iuuenum falsam opinionem et superbiam: sicut aerem ex vtribus vtile quippiam infufuri exhauriunt: secus enim inflatione et spiritu turgentes nihil admittunt. Anton. ser. de superbis.

Diogenes.

AEsopus.

A Chione rogatus, Quid faceret Iupiter; Excelsa, inquit, deprimit, extollit humilia. Brus lib. 6. cap. 5. ex Stobaeo.

Idem.

Comatulum iuuenem nimium affectato ornatu conspicuum intuitus: Si te, inquit, tam exquisite comas virorum gratia, plane ludis operam, sin mulierum, iniquus es, aut improbus: Stobaeus.

Chrysippus.

Phocionis a xor.

Interrogata, quamobrem sola ex aliis in conuentu non gestaret ornatum aureum, dixit: Quoniam pro ornamento mariti, virtus mihi sufficit: Stob. ser. 72.

Archidamus.

Epictetus.

* Nulla debes aliena praestantia gloriari. Equus quidem elatus; si de ipso iactabundus diceret, Quam sum egregius! foret vtique id tolerabile. At si tu dicas, Nae, equum ingregium possideo, nihil aliud quam de bono equo superbis. Tuum autem quid est? Nempe solus opinionum vsus, quem si secundum naturam habueris tum gloriare: ita demum enim de propria excellentia gloriaberis. In Enchiridio.

Demonax.

Corporis curatores, sui autem negligentes, probrosos esse existimabat: et similes iis qui domos quidem curant, sed domesticos negligunt, Max. serm. I.

Anonymus.

Laconem hospes, quem pridie declinauerat, postridie stragulis mutuo sumptis splendide excepit. at ille stragulis conculcatis dixit: Propter has heri ne storeis quidem indormire licuit. Lepide risit illorum morem, qui quum sint tenues, tamen affectant videri diuites, corrogata aut conducta suppellectile, quod maxime solent in excipientibus hospitibus, in nuptiis aut alioqui solennibus epulis. Porro quum ineptum sit ostentare tuas diuitias: quanto magis ridiculum est ostentare suppellectilem alienam, in terdum ab vsurariis sumptam? At Lacedaemonij non solum oratores regum, verum ipsos etiam reges ad sua phiditia inuitabant, eam frugalitatem sibi magno etiam honori futuram existimantes. Plutarchus in Lacon.

Agesilaus.

Menecrates, quidam medicus, quum desperatae quaedam curationes ipsi feliciter cessissent, populari adulatione dictus est lupiter. Quo cognomento vir superbissimi ingenij oble ctatus cum Agesilao scriberet, et hac salutatione vteretur: Menecrates Iupiter, Agesilao regi salutem: Rex eius superbia laesus, literas non lectas abiecit, et medico hunc in modum rescripsit, Rex Agesilaus Menecrati sanitatem. Qua salutatione insanum hominem esse iudicabat, qui homo fragilitati obnoxius superbia tamen elatus, diuinos sibi honores tribueret. Plutar. in apoph. Lacon. AElian. l. 12. de Var. hist.

Demetrius phal.

In hominum superbum, et multo fastu turgidum, dicebat altitudinem circumcidi oportere, sensummque relinqui, Brus. l. 6. c. 5.

Artabanus.

Dissuadens Xerxem ab expeditione contra Graecos: Vides, ait. vt praegrandia animalia fulmine Deus feriat, nec insolescere sinat: parua vero nihil laedat? Vides, vt magna saepe aedificia, magoasque arbores huiusmodi fulminum tela percutiunt? Gaudet enim Deus, eminentia quaeque deprimere. Herodotus, et Brus. l. 6. c. 5.

Alexander.

* Diuturno morbo afflictatus, vt conualuit, negauit se deterius esse affectum: admonuit enim nos (inquit) aegritudo, mortales cum simus, ne magnifice de nobis sentiamus. Anto. ser. de superbis.

Olympias.

Olympias Alexandri mater, cum audiuisset longo tempore iam filium sepulchro carere, grauiter ingemiscens atque acerbissime plorans: O fili, inquit, tu cum in deorum numerum referri volueris, et idper ficere summo studio conatus sis: nunc neque illorum quidem, quorum omnibus mortalibus aequale et par ius est, particeps fieri potes, terrae sepulturaeque. Et sic simul infortunium suum luxit, simul etiam fastum et inanem fili, su perbiam taxauit. AElianus lib. 13. de Varia histor.

Herodotus.

* Vides (inquit) eximia animalia vt fulminet Deus, neque suis opinionibus vti sinat: exigua vero facile feit. Vides etiam vt in maxima aedificia semper et celsissimas arbores celestia tela ingruaot. Solet enim Deus eminentia quaeuis castigare. Ideoque magnus quoque exercitus ab exiguo sternitur, cum Deus indigne ferens, aut metum hominibus iniicit, aut tonitrua, vnde in condignam perditionem incidunt, Non sinit u. Deut alium

Amphias.

Tharsius Amphias cum ex hortu lano potens esset factus, et in amicum quasi degenerem nonnulla dixisset, mox subiecit: Scilicet et nos ex cisdem seminibus sumus. Bruson. lib. 6.

Phrynes.

Thais.

Glorioso cuidam amatori, qui quum multa pocula. sumpsisset commodato, diceret, se velle illa confringere, aliaque parare: Perdes, inquit, quod cuique proprium est. Ambiguo sermone notans esse commodatitia. Poterat autem intelligi, si conflentur, perite quod cuique poculo. proprium est. Eras. l. 6. apoph.

Philistion.

* Sivideris, inquit, improbum in altum gradum euectum, magoisque opibus et fortuna exultantem, superciliaque supra fortunam extollentem, eius celerrimam expecta mutationem: tollitur enim alussime, vt maiore casu ruat. Anton. serm. de superbis.

C. Sulpitius.

Vxorem Suam repudiauit, eo quod tomam probe ornans, ex aedibus egressa esset, inquiens: Lex tibi neos voius praefinit oculos, quibus formam tuam approbes: his ornamenta comparato, his esto speciosa: aliis velle vi deri formosam, in suspicione et cri mine haereat necesse est. Probe casti gauit mores vxoris suae Sulpitius, qui putauit ornatum vxoris eo spectare, vtaliis viris melius quam marito placeat. Eras. l 6. apoph.

August. Caes et Iulia F.

IuliaCaesaris Augusti filia immoderato vestitu superbiens, dum patrem adit frugalitati inseruientem, eum maxime offendit. At cum postero die honestiori vestitu induta patrem salutasset, Augostus dixisse fertur: Quantum in filia Augusti probabilior hic cultus, quam hesternus? Cui repondit, Recte quidem: sed hodie me patris, heri vero viri mei oculis ornaui. Macrob. Satur. l. 2. c. 3.

Iulia Augusti F.

Eadem cum vltra modum superbiret omni corporis cuitu, admonita a quodam, vt se ad pateruae frugalitatis exemplum componeret, respondit, Pater obliuiscitur se Caesarem esse, ego vero memini me Caesaris esse filiam. Ibidem.

Euagrius.

* Sciscitatus quid esset, superbus auimus? respondit, Virtutis ventilator, cisterna aquis destituta, diuersorium latronum. Anton. sermon. de su perbis.

Fo. Climax.

* Vt fures, inquit, solem detestantur, ita superbi modestos despiciunt. Eod. serm.

Idem.

* Dicebat difficile esse superbiae seu inanis gloriae daemonem effugere: quicquid enim, inquit, molitus fue ris, vt hanc detrahas, idipsum erit alterius inanis gloriae initium. Eodem serm.

Pambo.

Pambo quidam apud Athanasium cum Alexandriae esset, vidissetque mu lierem maximo vestitus apparatu superbientem fleuit, At interrogatus, cur tantopere lachrymas effenderet? respondit: Duae res sunt quae me mouent. Vna quidem, quae est huius mu lieris proditio. Altera vero, quod ego qui nomen Christiani profiteor, non tantum studeo placere Deo vitae in

nocentia, quantum haec muliertur pit placere, cupit homioibus. Eccles. hist. l. 8. cap. I.

De superbia et sordibus.

Socrates.

QVum videret Antisthenem, attritam partem vestis semper in conspectum protendere: Quin desinis, inquit, arrogantius superbiam tuam nobis prodere? Vidit philoso phus sapientissimus, Antisthenem magis gloriari vestitu attritissimo, quo laudem quaerebat, quam alios qui holoserico, vel auro etiam aut argento vestiti in publicum prodire consuerent, ab omni superbia alieni. Laert.

Diogenes.

Diogenes quum vidisset Olympia, et Rhodiacos quosdam adolescentes preciosis magnificisque vestibus amictos, cum risu inquit. Hoc nihil est praeter factum. Deinde cum incideret in Lacedaemonios laceris squa lentibusque tunicis amictos: Haec, inquit, longe alia est superbia. Vidit autem philosophus, superbum animum non semper splendido et orna tissimo vestitu elucere, sed in sordi bus etiam, dum homines opulentissimi saepenumero vilissimo vestitu incedentes. hominium ex eo laudem superbientes venantur AEl. lib 9. de Var. hist.

De superstitione.

Crates.

attigit coxamillius pro genibus: ni supplices ex more genua contingebant. Indignauti gymnasiarcha: Quid, inquis, an non haec aeque tua sunt, ac genua? Notans obiter vulgi super stionem, qui certa membra certis rebus dedicautt: velut aurem memoriae nasum irrisiont, genua misericordiae: quum haec ad tot um hominem perti neant. Lae. l 6. C. 5.

Socrates.

*Dicebat superstitionem superbiae tanquam parentiesse morigeram: Et sane omnis superilitiosus est superbus nec sine superbia prodierunt tot superstitiones, falsae sententiae circa religionem et derestandi cultus a superstitione inuecti Stob. ser. 2. 2.

Diogenes.

Idem.

Cuidam vehemërer superstitioso ac lemurum laruarumque terroribus obnoxio, necem ipsi minanti, dicentique Vnico ictu tibi perfringam caput: At ego, inquit, si id feceris, tibi finister astans, vt contremiscas efficiam. Significans, se mortuum etiam illum terrere posse, a quo viuus contemnebatur. Hic tamen affectus et plurimos habet, qui quum sint aduersus viuos feroces. aduersus vmbras sunt formidolosissimi. Ibidem.

Idem.

E ficu quadam fructus decerpenti Diogeni, quum horti custos dixisset, Ex ista arbore ante paucos dies homo quidam se suspendit, At ego, inquit, illam purgabo. Arbitrabatur ille fore, vt Diogenes admonitus, absti neret a funesta arbore, quae gestasset cadauer. Atille liber ab omni super stitione, nihilo impuriores fructus arbitrabatur. Laer. l. 6.

Idem.

Diagoras.

Pericler.

Quum vrgeret belli necessitas, Palladis ornamenta vendidit quadragnta lentis auri, et admirantibus ab illo rem sacrilegam admitti, respondit, Ex hostium manubiis posse illi reddi cultum nihilo deteriorem. Eras. Roterod l. 8. apoph.

Idem.

* Ad bellum profecturus, cum suam ipse triremen conscenderet, solis de liquium accidit, tenebraeque obortae in prodigium magnum tractae omnium animos consternauerunt. Ibi Pericles cum videret gubernatorem ingenti timore captum, oculis eins chlamidem praetendit, percontatusque est, an horribile aliquid essectum aut portentum eo facto putaret? neganti. Ar quid interest, ait, inter istas et has tenebras? nisi quod maius est id a quo illae sunt inductae. Plutarchus.

Idem.

*AEgrotans amico cuidam eum ibuisenti, ostendit amuletum collo sibi circumligatum a mulieribus. addens pessime se affectum esse qui talem stultitiam in se admisisset. Plutarc. in Pericle.

Agesilaus.

Agesilaus res quum adstantem arae Palladis, cui apud spartanos ab aereo delubro. [gap: Greek word(s)] cognomen est, vt bouem immolaret, momordisset pediculus, non auersus est, sed arreptum palam omnibus occidit: Per deos, inquiens, equidem insidiatorem lubens vel in ipsa ara, videlicet decla rauit animum nec inepto pudori, nec superstitioni obnoxium. Plut. in Lac.

Demonae.

Accusatus, quod nunquam sacrifieasset Mineruae: Nunquam. inquit. existimautili meis victimis opus esse, notans ineptam vulgi superstirionem, qui potabat deos hostiarum nidore delectari. Erasimus libro 8. apophthegm.

Idem.

Cuidam dicenti, Eamus in AEsculapij templum ô Demonax, pro filij salote deprecaturi deum: Adeone, inquit, surdastrum existimas deum, vt nos nisi in templo non sit auditurus! Eras. l. 8. apoph.

Lycurgus.

Cum Thebani consulerent Lycu gum de sacrisicio luctuque quem illi Leucotheae solent facere: Si, inquit, deam esse creditisne lugeatis: siu ho minem ne vt deae rem diuinam faciatis. Mire taxauit Thebanorum ritus secum pugnantes Non enim conuenit simul lugere et sacrificare: hoc est ab ea petere opemm, quae ipsa sit in calamitate, ac lugenda. Plutarchus in Lacon.

Leotychidas.

Cum portae Leotichidi proximae clauem draco circumuolutus esset complexus, idque augures affirmarent esse portentum: Mihi, inquit, ne quaquam videtur: sed si clauis fuisset circumplexa draconem, portentum erat. Lepide irridit hotninum superstitionem, qui terrentur his quae casu, nec praeter naturam accidunt. Hunc mortalis ingentj morbum alunt augores, arioli, aruspices ac diuini, Verum vbi quis praeter rectum et honestum instjtuit nefaria consilia, tum oportebat horrere portentum, et aliquid mali sequuturum expectare. Plutarch.

Idem.

Philippus quidam erat profitens Orphei mysteria, et his alios initiare solitus, is quum esset extremae paupertatis, tamen apud Leotychidam diceb:, eos qui apud ipsum Orphei sacris mitiati essent, post obitum fore beatos: Quin igitur ô demens, quam ocyssime vitam abrumpis, vt desinas

it. felicitatem tuam ac inopiam deplorare? O animum ab omni superstitione liberum. Post hanc vitam felices erunt, qui pie iusteque vixerint, non qui sictis ceremoniis fuerint ini tiati. Hoc persuasum erat Lacedaemoniis qui hîc pie vixissent, eos ab obitu fieri diuos. Plut. in Lacon.

Epaminondas.

* Cum aliquoties ad hostem cum copiis accederet, et tonitru extitisset interrogantibus suis quid significari eo tonitru putaret, respondit, supesti ionem eorum irridens, deum attonitos reddidisse hostes, stuporemque eis iniecisse, qui cum prope apta loca essent, iniquo loco eastra ponerent. Plut. in apoph.

Annibal.

Rex Prusias cum apud eum Annibali exulanti pugnare placeret, negabat se audere, quod exta prohibet ei? An tu, inquit, carunculae vitulinae mauis quam imperatori veteri credere? Cicero lib. 2. de Diuinatione.

Lucullus.

Quum in Armenia cum decem millibus armatorum et mille equitibus aduersus Tigranem tenderet, centum quinqua ginta homiuum millia habem tem in exercitu pridie nonas Octobieis, quo die prius Scipionis copiae deletae fuerant quodam admonente, quod Romani diem illum vt nefastu et inauspicatum metuerent: Ergo, inquit, hodie alacriter pugnemus vt hunc quoque diem ex nefasto funestoque Romanis hilarem et auspicatum reddamus. Plut. in Rom. apoph.

M. Crassus.

M Crasso conflicturo cum Parthis, exta e manibus deciderunt, hoc tum caereris vt inauspicatum interpretantibus ac praeliuin dissuadentibus: Huiusmodi, inquit, incommoda multa nobis senectus adferi: at arma tamen numquam e manibus mihi ceciderunt. Plut. in Crasso.

M. Cato.

Vetus illud Catonis admodum scitum est, qui mirari se aiebat, quod non rideret aruspex aruspicem, cum vidisset. Quota enim res quaeque euenit, praedicta ab illis? aut si euenit quippiam quid asserri potest cur non casu euenerit? Cicero l. 2. de Diuinatione.

Alphonsus.

Cum trium phalem currum ascenderet, non defuerunt qui admonerent, vt trium phantium more vultum minio illiniret. Verum rex cum hoc contemneret: dixisse fertur, minium Baccho soli conuenire, qui non solum triumphi, sed vini etiam repertor extitisset. Anton. Panor. de reb. gest. Alphonsi.

De suspicione vitanda.

Lysander.

MIlitem qui de via deslexerat. ca stigauit. Ei dicenti, ad nullius rei rapinam se ab agmine recessisse, ne speciem quidem, inquit, rapturi praebeas volo. Eras, l. 6. apoph.

Phocion.

esse virum, qui cunctorum sententiis aduersaretur, populus vociferans, iubebat illum statim inquiri vt occideretur. Phocion autem cum varias suspiciones esse in viros bonos intelligeret: Ego sum ille, inquit, de quo dixit oraculum Et haec quidem ideo dixit in summo constitutus periculo, ne suspicio ad innocentem aliquem deuolucretur. Plut. in Graec. apopht.

AEschines.

Olympias.

Olympias quum accepisset Alexandrum filium (vt alij Philippum maritum) adamare foeminam, a qua putabetur amatoriis venenis corruptus, accersiuit ad se mulierem: quumque praeter insignem formam comperisset in ea mores liberales, et ingemum egregie dextrum: Valeant inquit, qui te insimulant veneficij. Nam tute quidem pharmacum in te ipsa ac philtrum habes. Eras. l 6. apoph. ex Plut.

DE TACITVR. NITATE.

Cleanthes.

CVm quidam ad tacentem Cleanthem dixisset, Tu quid taces? atque iucundum est cum amicis confabu lari. Iucundum quidem, respondit Cle anthes: sed quo iucundius est, eo magis in hoc amicis oportet concedere. Stob. ser. de Taciturnit.

Apollonius.

*Annitendum esse dicebat, et quidem sedulo. vt nihil indecens loquamur. Est enim, inquit, viri plane imperiti, non posse tacere, et guae non decet efferre. Eodem serm.

Diogenes.

* Ad quendam qui se philosophiam profitebatur, interrogabat vero coutentiose dixit: Vah, miser, cur id quod optimum est in vita philosophi corrumpis, et verbis audes te philosophum iactare? Ibidem.

Aristoteles.

* Quidnam in vita difficillimum esset, sciscitatus, respondit, Tacere quae dicenda non sunt. Stod. ser. de arcanis.

Idem.

* Interrogatus, quamobrem cum alios doceret loqui, ipse taceret? dixit, Nempe cos quidem ipsa non scindit, cultros autem acuit. Ant. et Max. ser. de taciturnitate.

Theophrastus.

* Iuuenem in conuiuio racentem, animaduertens, dixit: Si imperitus taces. peritus es: sin vero peritus, imperite taces. Eod. ser.

Democritem.

* Cum animaduertisset quendam multa imperite disputantem: Hic, inquit, non dicerrdi peritus mihi videtur, sed omnino tacendi impetius. Eod. ser.

Demosthenes.

* Quum ado lescens multas nagas effutiret inter pocula. nec tacere vellet: Adolescens, inquit, quomodo non didicisti tacere ab illo a quo didicisti loqui? Ibid.

Plutarchus.

* Nemini, inquit, dixeris quod vis taceri. Quomodo enim ab alio postulabis silentij fidem, quam tute sibi non praestitisti. Irem, Tacere non solum sitim prohibet, teste Hippocrate, sed tristitiam quoque et dolorem. Item, filentij neminem, sermonis plurimos poenituit. Item, Taciturnitas vbique tutu ornamentum est iuueni. In Moral.

Basulius Magnus.

* Dicenda tacendaque nosse debemus: non enim diuina omnia linguae vrbis explicanda sunt, ne mens sicut oculus totum solem intueri volens, id etiam quod habet lutninis perdat. Anto. et Max. ser. de taciturnitate.

Detemeritate.

Demonax.

ALiquando in balncis cum refugere ingredi aquam feruentiorem, et alius illum appellaret meticulosum: Quid, inquit, au hoc pro patria passurus essem? Sentiens, temeri tatis esse, non fortitudinis, subire periculum, nisi ob causam grauem et honestam fiat. Eras. l. 8. apoph.

Demosthenes.

Quum Athenienses gestirent Har palo ferre suppetias, iamque in Alexandrum armarent, derepente apparuit Philoxenus, quem Alexander maritimis negotiis praefecerat. hic quum populus metu attonitus consilesceret, Quid facerent, inquit Demosthenes, si solem videant, qui non possunt obtueri lucernam? Ita populo temerarios motus exprobrauit. Eras. lib. 4. apoph. ex Plut.

Antigonus.

Cum audiuisset filium in extraordinario conflictu ab hastibus interfectum esset nil aliud dixit, quam: Sero nimis interiisti, mifili, qui tam temere in hostes te conieceris, neque tuae salutis, nec meorum monitorum memor. Sensit vir prudentissimus, eum merito perire, qui nec suae salutis, uec bonorum virorum monitorum memor, temere in periculum se coniicit. Erasm. in Declamatione de morte.

Fabim Max.

Audiens Minutium collegam, qui feliciter nonnullos holtes iam deiecerat, multum laudari, ait se magis secundam Minutij cllegae fortunam, quam aduersam pertimescere. Sentiens, illius temeritatem periculosissimam esse Reipub quam si reru suecessus attolleret, in extremum discrimen adducturam vniuersum populum Romanum: sed aduersis casibus futuram moderationem. Plut. in Roman. apoph.

Idem.

Minutius quum Fabium tanquam cunctatorem in senatu insimulasset, quod prae timore pognam delectaret, partirusque esset cum Fabio copias, eoque inuito prae lium cum Annibale iniisset: Ita est, inquit Fabius, non celerius quam timui, deprehendit fortuna temeritatem. Brus. li. 3. c. 16. ex Plutarcho.

Sc pio Africanus.

Dicere solebat, in re militari turpe verbum esse, Non puraram: quod aliis in rebus interdum locus datur, male instituta posterioribus consiliis melioribus corrigere: caetei um quae ferro peraguntur, ea non oportere temere aggredi, quod hic error fere est inemendabilis. Idem dictum locum habet et in his, quae semel facta mutari non possunt: vt in ducenda vxore, in sacris ordinibus. Plut. in eius vita.

Augustus Caes.

Eos qui leuem ob causam periculis se exponerent, similes aiebat esse aureo hamo piscantibus: qui plus damni amisso semel hamo acciperent, quam multarum capturarum lucro

Philo.

*Quae absq. ratione fiunt, inquit, omnia sunt turpia. Quae vero cum ra tione omuia decora. Item, Citra doctam contemplationem nihil decore fieri potest. Scientia enim a bono consilio nascitur: at inconsulta temeritas malorum omnium scaturigo est. Item. Meditatio sera lucrum non habet, et in exitu rei inutilis est poenitudo. Anto. ser. de temerario consilio,

Detemperantia.

Pythagoras.

*QVibus, inquiebat, a corpore so lutus non egebis, itla omnia contemne: et quibus etiam defuncto erit opus, illis tibi vacanti, deos adiutores precib. aduoca. Sto. ser. de temperantia.

Antisthenes.

Voluptatem in tantum execrabatur, vt diceret se malle insanire, quam vo luptate affici Insaniam aufert medicus, voluptas quum aeque mentem etipiat homini, vix sanabile malum est. Laert. l. 6.

Democritus.

Dicebat, Coenas lautas et sumptuo sas suppeditare potest fortuna: at contra faciles, et quae sufficiant necessi tati, temperantia. Stob.

Idem.

* Optimum dicebat homini vitam agere animo vt plurimum laeto, rarissime tristi quod fieri porerit, si vo luptates non in perituris rebus locentur. Stob. ser. de temperantia.

Idem.

* Mensam preciosam fortuna (inquiebat) appouit, frugalem et conten tam temperantia. Item, Patris temperantia, optimum liberis praeceptum. Item, Temperantia quae iucunda sunt, auget, et voluptatem maiorem facit. Eo. ser.

Socrates.

* Dicebat oportere voluptates non ex aliis sed ex nobis ipsis aucupari: corpus autem vt decet praeparatum et compositum esse volebat. Item, Nulla reindigere Dei esse, quam pau cissimis autem Deo proximum. Item, interrogatus quibusnam rebus maxime abstmendom esse? respondit, Turpib. et iniustis voluptatibus. Stob.

Alexander.

* Quum quidam cum hortarentur vt Darij filias et vxorem forma praestantes spectaret. Turpe futurum dixit, eos qui vicissent viros, a mulieribus vinci. Curtius.

Socrates.

* Frugalem et rebus suis contentum animi habitum similem esse dicebat viae breui et amoenae. multum enim gratiae et parum laboris habet. Laertius.

Idem.

* Quaerenti, quis ditissimus esset? paucissimis contentus, respondit. Virtus enim suis rebus contenta naturae opulentia est. Stob.

Pythagoras.

* Temperantiam robur animae es se dicebat. Haec enim animae passionum expertis lumen est. Laer.

Diogenes.

* Indignum esse aiebat athletas et citharoedos yentre et voluptatib. superiores esse, hos vocis et illos corporis gratia: propter temperantiam vero neminem ista contemnere. Laer.

Crates.

* Cum in forum incidisset, alios ementes, vendentes alios contemplatus: Illi, inquit, quod rem inter se contrariam agunt, se beatos iudicant, at ego me quod vtiusque tuemendi, tum vendendi sum immunis, Stob. et Laerr.

Antiphon.

* Qui turpia, inquit, neque cupituit, neque attigit, is non est temperans. Nihil enim existit a quo sibi temperauerit, vt modestus et temperans dici mereatur. Stob.

Isaus.

*Sacrificium maximum iudicabat, vitam quotidie molestam et tempetantem praestare. Stob.

Iambliehus.

*Temperantia, inquit, cum exterminet a nobis quicquid imperfectum et perturbationibus obnoxium reperit, quomodo non perf ectos nos redderet. Quod autem ita se res habeat, vel ex Bellerophontis fabula cogno sces, qui cum temperantia auxiliatrice, Chimaeram, id est belluinum, agreste, ferumque voluptatum genus omne confecit. Item. Bona illa moderatio, qua voluptates intra certos limites coercentur, familias simul et ciuitates se cundum Cratetis sententiam, conseruat: imo ad deorum natutam propius iam accedit. Quam, obrem Perseus ad summam temperantiae laudem aspirans, duce Minerua, Gorgonis caput, cupiditatem nimirum quae deorsum in materiam trahit, et saxeos efficit homines, flo lidis affectibus repletos amputauit. Ex epist. de temperantia apud Stobaeum.

Anonymus.

* Temperantiam esse dixerunt animae partium mutuam consensionem. Imperium in voluptates, vniuer sale cognomen omnium virtutum: item, vocarunt cam Columnam fortitudinis, galeam contra lasciuiam, oculorum aurigam, benenolentiae custodem, eogitationum circuncisionem, luxuriae castrationem, efferuescentis animi hostem, opera turpia impedientem, continentiae promotricem, cordis consiliariam, precum et votorum directri cem. Stob. ser. de temperantia.

D. mosthenes.

Nullum homini malum accidere posse affirmabat, qui sapientiae fundamenta temperantiam et continentiam iecerit. Stob. ser. de temper.

AEschines.

Temperati viri vitam tam puram tamque siuceram esse oportere dicebat, vt ne tur pitudinis quidem suspicionem de se praebere possit. Stob. eod. serm.

Agesilaus.

Quod ad corporis curam attinebat, nulla in re melius habebat, quam hi quibuscum viuebat: a saturitate quidem et crapula in totum abstinens: somno vero sic vtebatur, non vt ille dominaretur: sed vt seruiret negotiis: aduersus aestum autem et frigus sic erat instructus, vt quatuor anni temporibus vnica tantum veste vteretur. Caeterum quum in tentoriis inter milites ageret, velut vnus quilibet e numero, nihilo meliorem culcitram habebat quam caeteri. Illud assiduê habens in ore: Principis esse, non mollicie deliciisve, sed tem perantia ac fortitudine priuatis hominibus antecellere. Plut. in Lacon. apopht.

V ide apoph. de Abstimentia, Continentia, Coguitione sui, Frugalittate, Scbrietate, et tranquillitateanimi.

De templorum ornatu.

Stratonicus.

VErsans apud Malissam, quum videret templa multa. humines paucos, stans in medio foro, clamauit, Au dite templa. Eras. l. 6. apoph. ex Athen.

Phryne.

Delphis Venerem auream dicauit, cam videns Diogenes, ascripsit clogium: Ex Graecorum intemperantia. Arguebat enim Graecos, sapra modum libidini deditos esse, quod scortum e turpi quaestu tantum auri colle gisset. Laer. l. 6.

Alexander Souer.

In templis argenti minimum, auri ne guttulam quidem aut bracteolam posuit, subinde repetens illud Persianum:

De tempore, et eius iactura.

Thales.

SCiscitatus, quidnam in tota rerum natura esset sapientissimum? respondit, Tempus, inuenit enim omni. Laer. l. I. C. I.

Bias.

Dicere solitus erat, vitae tempus ita metiendum, quasi et diu et parum victuri simus. Laer l. x. o. 6.

Dimocritus.

Dixit pretiosissimum impendium esse tempus, [gap: Greek word(s)] Plut. in vita Antonij hoc dictum compluribus tribuitur.

Anaxagoras.

Percontanti, an Lampsaceni montes aliquando mare futuri essent? Anaxagoraui respondisse ferunt: Ita sane, nisi tempus defecerit, Brus. lib. 6. cap. 26.

Zeno Cittieus.

Aiebat, homimbus nihil magis de esse quam tempus, longe* dissentiens ab iis, qui bonam vitae partem perdunt somno, temulentia, nugis et alea, quasi multum temporis supersit homini. Laer. l. 7. c. I. Stob.

Theophrastus.

Habebat semper in ore, nullum esse sumptum pretiosiorem tempore. Solum enim hoc recuperari non potest, et tamen vulgo nihil habetur vilius tempore. Laer l. 5.

Simonides.

Interrogatus, quantum temporis vixisset? Tempus quidem, inquit, exiguum, annos autem mulos. Stob. serm. 96.

Plinius maior.

Quum recitatorem quiddam perperam pronuntiantem amicorum quis piam reuocasset, et vt repeteret coegisset: Quid, inquit, an intellexeras? quum ille annuislet. Cur ergo, inquit, reuocabas? Decem amplius versus ista tua interpellatione perdidimus. Tanta erat parsimonia temporis. Eras. l. 8. apoph.

Idem.

Nepotem suum ambulantem videns, obiurgauit: Poteras, inquit, has horas non perdere. Nam qui lectica vehebantur, aut recitantem audiebant, aut si libuisset aliquid etiam an notabant, aut dictabant aliquid, quorum nihil licet ambulanti. Ibid.

M. Cato.

Cicero.

Quum accusator Milonis, ex argumento temporis colligens Clodio a Milone structas insidias, subinde ro garet, quo tempore occisus esset Clodius? Cicero respondit, Sero, voce ancipiti fignificans, e Republica se futurum, si Clodius multo anre fuisset interfectus. Erasm. libro 3. apophth.

De testimonio, et testibus.

Socrates.

EOs qui multitudini imperitae fidem habent aiebat perinde face re, ac si quis tetradrachmum vnum contemnens reiiceret, et aceruum e similibus congestum probaret, reciperetque. Cui non fideres soli, ei nihilo magis fidendum est in turba similium. Nec enim refert quam multi sint, sed quam graues, Nummus adulterious etiam in quamuis magno aceruo adulterinus est. Hoc aduersus turbam restum, et indocti vulgi iu dicia. Eras. ex Laer. l. z. c. 5.

Crassus.

Quum Silius testis laesisset Pisonem reum, cui Crassus aderat, prolato erimine, quod se in eum dictum audisse dicebat: Potest fieri Sile. inquit Crassus, vt is vnde te audisse dicis iratus dixerit? Annuit Silus. Potest etiam inquit, fieri, vt tu non recte intel lexeris. Cum id quoque toto capite annuisset Silus, vt se Crasso daret, sub iecit Crassus: Potest etiam fieri, vt omnino quod te audisse dicis nunquam audieris. Hoc adeo praeter expectationem, vt Silum testem omnium risus obrueret. Eras. l. 6. apoph.

Nero.

Inter Neronem et Thraseam, gra ues inter cedebant inimicitiae, verum cuidam multa criminose factanti de Thrasea, dicentique, causam ab illo perperam esse iudicatam, obstitit Nero exclamans: V tinam me tam Thrasea diligat, quam est iudex rectus et aequus. Hostis hosti testimonium per hibuit de fama periclitanti, nullum autem grauius testimonium, quam inimici de inimico. EraS. l 6. apoph.

Anonymus.

De tormentis et quaestionibus.

Perses.

NEgauit tormentis opus esse ad explorandam rei veritatem: vino enim td rectius fieri dicebat. Sensit autem vir prudentissimus, tantam esse vini immodice sumti potentiam, vt proferat ea, quae crudelissimis tor mentis ex homine sobrio elicere non possis. Vide prouerbium apud Erasmum, In vino veritas.

Anonyma.

Poppea, quae prius adultera Nero nis, mox repudiata Octauia mariti po tens facta, subornauit quendam ex Octauiae ministris, qui ei seruilem amorem obiiceret. Ancillis Octauiae ad quaestiones pertractis, quaedam cruciatu victae falsis, annuerunt, quaedam perstiterunt dominae suae sanctitatem praedicantes. Ex his vna instanti Tigillino respondit, castiora esse Octauiae muliebria, quam os eius. Erasm. l. 6. apoph.

Anaxarchus.

De tragoedia.

Socrates.

CVm videret in imperio triginta Tyrannotum multos summae exi stimationis viros interfici, et locupletissimos quosque grauissimis suppliciis per incidias circumueniri. dixisse fertur ad Antisthenem: Nunquid te poenitet, quod in vita nihil magnum neque spectabile consecuti

simus: quemadmodum videmus in tragoedia describi monarchas, At reos illos et Thyestas, et Agamemnones et AEgisthos? Nam illi obtruncat in Tragoediistaxantur, et mala fercula coenasle vbique produntur. Nemo vero poetarum eo progressus est audaciae et impudentiae, vt porcum mactatum in Drama introducat. AElian. l. 2. deVar. hist.

Gorgias.

Dicebat, Tragoediam esse deceptio nem, qua qui alterum decepisset, et qui daceptus esset, sapientior foret eo qui non esset deceptus. Fallit quippe tragoedia, dum tractat rem fictam: sed adeo concinne, vt verissima esse videatur. Iustior autem videtur ille, qui fallendo hominibus prodest: et sapientior est, qui per fabulas cousi ctas discit, quid turpe, quidve sit honestum. Plut. de audiendis poetis.

De tranquillitate animi.

Socrates.

INterrogatus, qui sine pertubatione viueret? Qui, inquit, nihil fibi consciunt. mali. Ant. in Melissa, part. 2. serm 77.

Bion.

Percontanti quis esset maxime an xius? Qui in maximis, inquit, rebus cupit esse fortunatus. Is enim mille curis distorquetur vt assequatur ardua, et assequutus aeque torquetur ne amittat. l. 4. c. 7.

Crates.

Dicebat, se pro patria habere glo riae neglectum, et paupertatem, in quae nullum ius haberet fortuna. Aiebatitem, se Diogenis ciuem esse, qui nullis inuidiae patebat insidiis. Opes enim ac nomine splendor conciliant inuidiam. Laer. l. 6.

Idem.

*Quum Nicodromum citharoedum irritasset caesus in faciem est. Chartu lam itaque imponens fronti inscripsit Nicodromus faciebat. Laer.

Idem.

*Quum Thebis a principe gymnasij flagis caesus esset, ac pede traheretur ridebat, dicens ex poeta versi culum, Protractum pedibus detrusit limine sacro. Laert.

Democritus.

*Tranquillium futurum non mul ta agere oportet, inquit, neque priuatim neque publice: nec omnia quae adfuerint supra facultatem et naturam suam sibi sumere: sed tantam sui curam habere vt quamuis praesentem fortunam, et quicquid opinio desiderat suppeditaturam, declinet, ac non plura assumat, quam quibus ferendo est. Malis enim commoditas, tutior est quam eius magnitudo. Sto baeus. ser. 101.

Aristippus

Validissimis argumentis et sermonibus vsus, hortabatur, neque de prae teritis curam postea suscipiendam, neque de futuris antea Id enim animi bene constituti signum esse, et hilarae cogitationis argumentum. Iubebat autem in diem auimum intendere: et diei illam solummodo partem, qua quisque quid ageret, aut cogitaret. Solum enim aiebat praesens in nostra manu positum, non praeteritum, ueque instans. Illud enim abiisse, hoc an euenturum sit, in certum esse. AElianus lib. 14. de Varia historia.

Diogenes.

nae apponeret animi fiduciam, legi naturam, assectibus rationem, eo quod his tribus paretur et seruetur hominum tranquillitas. Laer. l. 6.

Stilpo.

Ei in somnis visus est Neptunus sibi iratus, quod non immolasset hecatomben, quemadmodum mos erat. At philosophus nihil perturbatus, re spondit. Quid ais Neptune Itane veluti puer hae venisti cum tua querimonia, quod pecunia mutuo sumpta non expleuerim nidore ciuitatem? Atqui pro rei familiaris modulo sacrihcaui tibi aquas aliquot. Ad haec arridens Neptunus, visus est illi porrecta dextera dixesse: In tuam gratiam ingeutem aquarum prouentum largiar ciuitati Megarensium. Quod et euenisse tradunt. Laer. l. 2. c. 3.

Plularchus.

* Commodissima est inquit, tranquillitas, cum ad alia, tum ad scientiam et prudentiae exercitationem: non cauponariam et forensem dico, sed magnam illam, quae Deo similem reddit sui participem. lib. de tranquillitate animi.

Phocien.

Dicere solebat, Multo satius esse humi cubantem viuere, ac bono quie toque animo esse, quam perturbatum in aureo lecto. Stob. sermon. de Pru dentia.

Vide apojht. de Felicitate, Constantia, patientia, sortitudine, temper antia, etc.

De tristitia.

Socrates.

*ROgatus, quomodo quis vitam tristitia vacuam degeret, respondit, fieri non posse, vt qui in ciuitate aut familia habitat, et hominibus conuer satur, non aliquando tristetur. Anton, et Max. ser. de dolore et tristitia.

Plutarchus.

* Vt thoraci tunicam, ita tristitiae mentem et rationem inducendam esse dicebat. Item Viam planissimam eligendam, vitam vero tranquillam. Eod. serm.

Choricius.

* Immoderatum gaudium saepius in dolorem exire dicebat: et immo, dica voluptas (inqui) accersitam sibi tristitiam producit. lbid.

Epictetus.

* Si vis, inquit, tristitia vacare, quae futura sunt hic aestiua, veluti iam aceidissent. Item, Sapit qui non tristatur propter absentia, sed gaudet praesentibus. Item, Percontatus, quomodo quis hosti tristitiam excitare posset, respondit, Si ita seipsum comparet, vt quam optime viuat. In Enchirid. et dissertat.

Pisidippus.

*Nullus hominum (inquit) sine tristitia vitam transegit, neque fortunatus ad fidem vsque mansit. Anton. et Max. ser. de tristitia.

De triumphis.

Q. Sernilius.

QVintus Seruilius, vir inter optimates clarus, indigoabatur Pompeio concessum triumphum atque etiam milites complures obsistebant, ne triumphus ageretur, non quod in uiderent Pompeio, sed munera quae dam poscebant, quasi largitiombus ab ipsis esset emendus triumphus, alioqui milites minabantur, se direpturos pecuniam quae in triumpho serretur, coque Seruilius Glauciaque suadebant, vt eam potius inter milites

diuideret. quam diripi sineret. Ve rum vbi Pompeius respondit, se citius omissurum triumphum, quam militibus blanditurum: simulque laureatos fasces eis obiecit, vt illinc inciperent direptionem: Nunc, inquit Seruilius, te Pompei vere magnum video, dignumque triumpho. Non iudicabat esse speciosum triumphum nisi qui citra ambitum, citraque largitiones bene factis redderetur. Plut. in Rom. apoph.

Chrysippus.

Cum in triumpho C. Caesaris oppida eburnea fuissent circumlata, ac paucis post diebus in triumpho Fabij Maximi lignea deportarentur, Chrysippus ludens, dixit eas esse thecas oppidorum Caesaris. Solent enim res pretiosae liguneis thecis muniri. Brus. lib. 6. cap. 5.

De trophaeris.

Stratonicus

CVm apud Sicyonios vicisset aduersum se cithara certantes, ocsecrauit in AEsculapij templo trophaeum, cum hac inscriptione: Stratonicus a male cithara canentibus. Athenaeus.

Epaminondas.

Cum Chabrias circa Corinthum paucos Thebanos, sub moenibus auidius pugnantes prostrauisset, atque ob id trophaeum erexisset, Epaminondas deridens hominem dixit: Hic sane decebat, non trophaeum, sed Hecataeum erectum esse. Veteres enim ante portas in triuiis congruenter Hecates imaginem statuere solent, vel ad indicandam viam, vel in gratiam sepultorum. Plutarch in apophiheg.

Detyrannide.

Bias.

ROgatus, quodnam esset ex animalibus perniciosissimum? Syluestrium, inquit, tyrannus: domesticorum, adulator. Plut.

Thales.

Sciscitatus, quid difficile vnquamn vidisset? Tyrannum, inquit, senem. Plutarch.

Democritus.

Cum apud Dionysium quaereretur quod aeris genus esset optimum. Ex quo inquit, Athenienses statuas. fecerunt Harmodio et Aristegitoni. Quo ostendere voluit, tyrannos e medio tollendos esse: et his qui eiecissent ex aere statuas erigendas esse, more Atheniensium. Laertius libro nono. Idem tribuitur Diogeni a Laertio, libro 6. et Antiphonti oratori a Plutarcho.

Diogenes.

Percontanti quo pacto Dionysius vteretur amicis? Vt vtribus, inquit: plenos suspendit, inanes abiicit: significans a tyranno diuites occidi, pauperes negligi. Laert. lib 6.

Idem.

Dicebat, Caeteris mortalibus quibus res sunt prosperae, vita iucunda est mors odiosior: rursus inselicibus vita grauis est, mors optabilis: at horum vtrumque tyrannis est molestius. Siquidem vt viuunt insanius iis qui mortem vehementer optant, ita mortem perinde metuunt quasi vitam suauissime degant. Laertius libro 6.

X enophanes.

minime. Nihil est violentius aure tyranni, ait Satyricus, apud bonos etiam principes admonendi libertas verbis placidioribus est tempeianda. Id qui non potest, abstineat ab illorum congressu Laer. l. 9. c. 2.

Anaximenes.

Interrogatus, quid ad familiaritatem dissiciie esset: Tyrannus, dixit. Stob. ser. 47.

Antisthenes.

Carnisices tyrannis longe praeserebat. Cuius causam interroganti euidam, respondit, A carnifice quidem homines iniusti interimuntur, a tyranno autem etiam insontes. Stob. serm. 47.

Timon.

Alcibiadis crudelitatem notans, redeunti a concione, ait. Macte virtute adolescens, authoritate tua potentiam auge, magnam enim huic Reipub. perniciem augebis. Plut.

Demosthenes.

Audiens quorundam improbari tyrannidem: Rex, inquit, malus, et tyrannus, res est mimica bonis ciuibus, et legibus contraria. Phauorin.

Argeus.

Iter aliquando faciens per Siciliae Selinuntem, cum in sepulchro quodam hoc elegiacum legisset,

Iure periistis, inquit, qui ardentem tyrannidem extiuguere conati estis. Nam permittendum potius fuit totam cremari. Plut in apoph. Lacon.

Demochares.

Apud Athenienses cum decretum esset, ne Demetrij quaedain epistolae a d populum affterrentur, Athenienses mox poenitentia acti, authores eius decreti in exilium miserunt: ac decreuerunt, vt ea omnia quae a Demetrio iuberentur, sancta apud deos, iustaque apud homines essent. Verum, Demochares Spartiata, ad tyranni potentiam alludens, Insaniret (inquii) Stratocles, nisi hoc pacto insaniret. Etenim plurimum ob huiusmodi adula tiones precij ferebat, sucophanta Stratocles. Plutare. in Demetrio.

X erxes.

Graeciae bellum indicturus, conuocatis omnibus Asiae principibus, dixit: Ne viderer meo tantum consilio hoc aggressus, contraxi vos: caeterum mementote, mihi parendum magis quam suadendum. Vox bis tyrannica: et quod principum conuentu pro fuco abuteretur, et quod negotium multo periculosissimum sua vnius cupiditate verius quan consilio susciperet. Eras. l. 5. apoph.

Dionysius.

Aristippus.

Cum Dionysius exprobraret Aristippo, quod nihil vtilitatis ab eo accepisset: Verum ait, dixit, Siquid enim tibi profuissem, non secusa tyrannide, quam a comitiali morbo liberari voluisses. Stob ser. 47.

Idem.

*Regnum a tyrannide tantum differre dixit, quantum lex a reipublicae statu, absque legibus, et libertas a seruitute Stob. eod. ser.

Himera.

Dionysij tyranni mortem cum omnes Syracusani appeteret, sola Himera mulier deos orabat, vt Dionysius diu superstes esset. Quod vbi resciuit tyrannus, rogauit vetulam, quam ob causam deos oraret vt longam sibi largirentur vitam? Tum illa;

Puella cum essem, ait, grauemque tyrannum haberemus, occidi illum cupiebam. Eo mortuo, aliquanto deterior tyrannidem occupauit: ei quo que mortem imprecata sum, et ex sententia euenit. Te vero longe deteriorem nunc habemus. Verita igitur ne te absumpto deterrimus in lo cum tuum substitueretur, te diu incolumem nobiscum esse vnice cupio. Brus. l. 6. c. 21.

AElianus.

*Si quis (inquit ex AEsopo) suem tetigerit, clamat et merito. Nec enim vellera sus habet, neque lac, nec aliud quiddam praeter carnes. Statim igitur somniat mortem, cum sciat quibus vsibus praestandis vsurpari pos sit. Sunt autem AEsopicae sui similes tyranni, qui omnia suspicantur et me tuunt. Sciunt enim, quod sicuti sues, ita et ipsi vitam omnibus debeant. In varia historia.

Phalaris.

Dicere solebat: Ego, qui expertus vtrunque sum, tyrannidi malim subesse, quam praesse. Subditus enim aliorum malorum securus, vnum tyrannum metuit: tyrannus autem, et eos qui foris insidiantur, et illos per quosseruatur. Stob. ser. 47.

Ptolemaeus.

Ptolemaeus, cui cognomen fuit Philadelphus, dicebat in tyrannide cum alia multa esse grauia, tum illud maxime, quod immeritos occidere cogatur, vtilitatis suae gratia. Stob. serm. 47.

Anonymus.

Quidam Bruti statuae subseripsit, Vtinam viueres: quod opera Bruti Tarquinius ex vrbe depulsus esset. Caesaris statuae subscripserant hos versiculos:

T. Quimtius.

Contra Philippum Macedonem missus, quum in colioquium venisset, et Philippus obsides postularet, quoniam apud Romanos multi essent duces, ipse autem solus inter Macedones scito scommate illius tyranoidem taxans Quintius: Tu nempe, ait, te solum essecisti, quippe qui amicos et cognatos occiderat. Plutarch.

M Antonius.

Quum Rhodam insulam vi cepisset, et in ingressu salutaretur rexatque dominus: Nec rex sum, inquit, nec dominus, sed regis ac domini interfector. Plut. in Ant.

Pompeius.

Post praelium in Pharsalicis campis habitum in AEgyptum profugit, cumque e triremi descensurus esset in scalmum piscatorium ab AEgypti rege missum, conuersus ad vxorem ac filium, nihil aliud dixit quam illud Sophocleum:

Praesagisse videtur imminens exitium. Vbi enim descendisset in scapham, ictus gladio, semel tantum emisit suspitium: et obuoluto capite, praebuit se occidendum. Plut. in apoph.

Theodorus.

Theodorus regis AEgypti praeceptor, aliis censentibus esse recipiendum Pompeium, aliis non recipiendum neutris assentiens dixit: R ecipiendum

sed occidendum: addens iocum, Mortuos non mordere. Atque huius sententia vicit, tuta suadens magis quam honesta. Eras. l. 6. apoph.

Nero.

Nero cum nihil flagitiorum sibi non permitteret, elatus tanto rerum successu, dicebat neminem principum ante ipsum scisse quid et quantum sibi liceret. Verum qui hoc dixit sensit tandem, quid vicissim liceat populo in malum principem. Ibid. ex Suet. in eius vita.

Anonymi

Noctu quidam simulabant se saeuire in seruos, petebantque vindicem Vindex autem erat defectionis in Ne ronem dux. Et hoc ioco uotabatur, iam non ferenda Caesaris tyrannis. Suet. in eiusvita.

Nero.

Desperatis rebus noctu adiit hopitia singulorum, de fuga consulturus, quumque fores omnium occlufas reperisset, reuersus in cubiculum, comperit et custodes diffugisse, dire ptis etiam stragulis, et amota veneni pyxide, quam in extremum casum parauerat, mox Mirmillonem nomi ne Spiculum requisiuit, vel alium quem libet, cuius manus petiret: ac nemine reperto: Ergo ego, inquit, nec amicum habeo nec inimicum? Decretum erat, eam helluam publico orbis odio immolare. Suet.

Flauins.

Snnt qui putant hoc clam, et inscio etiam Seneca fuisse decretum, vt occiso Nerone, occideretur et Piso mox imperium Senecae deferretur. Interea vulgabantur verba Flauij qui dixerat, ad dedecus nihil referre, si citharoedus dimoueretur et tra goedus succederet, Nero cithara, Piso tragico ornatu canebat. Sensit v trumque pariter indignum imperio Sucton.

Batto Dalmata.

A Tiberio interrogatus, cur toties cum suis defccisset, et Romanis tantam cladem intulisset? respondit vos in causa estis quid ad geges vestros custudiendos non caues dedistis, aut pastores, sed lupos. Sentiens. gubernatorum aut Caesaris tyrannidem defectionis causam fuisse. Dion. in Augusto.

Caligula.

Cum audiret forte reges qui officij causa in vrbem aduenerant, inter se super coenam de nobilitate generis concertantes, exclamauit: De coelo venit nobis rex, et adiecit carmen Homericum.

Nec multum abfuit, quin statim diadema sumeret, speciemque principatus in regni formam conuerteret. Sueton.

Idem.

Antoniae auiae pro sua authoritate monenti, vt quaedam secus ageret, Memento ait, mihi omnia in omnes licere. Talia portenta tum principum titulo pertulit mundus, quae non comemorarem, nisi vt ex his principibus prodigiosae feritatis horror tocu tiatur. Eras. ex Sueton.

Anonymus.

Scurra quidam in Claudij tyrannidem alludens, ait, in vno annulo bonos principes posse scribi atque depingi omnes. Brus. l. 6. c. 21.

DE VAFRE DICTIS.

Bias.

BIAS Priaenensis, cuius sapientia diuturnior inter homines est, quam patria Priene fuit, ita aiebat oportere homines in vsu amicitiae ver sari, vt meminissent eam ad grauissimas inimicitias posse conuerti. Quod quidem praeceptum prima specie nimis fortasse callidum videtur, inimicumque simplicitati, qua praecipue familiaritas gaudet. Sed si altioribus animis cogitatio demissa fuerit, perquam vtile reperietur. Aristoteles libro 2. Rhetor. Valer. Maxim. libro 7. cap. 3.

Anaximenes.

Alexander cum ad Lampsacenae vrbis excidium summo studio ferretur, progressem ante moenia Anaximenem praeceptorem vidit. Ac cum sciret futurum, vt preces suasirae eius opponeret, statim non facturum se quod petiisset iurauit. Tunc Anaximenes: Peto, inquit, vt Lampsacum diruas. Vafro dicterio regem capiens. Val. Max. l. 7. c. 3.

Cleombrotus.

Lysander.

Archidamus.

Cum Graeci nollent rescindere pacta, quae sub Antigono et Crateto pepigerant, et amplecti libertatem, quam offerebat Archidamus, veriti ne grauiores essent habituri Lacedae monios, quam Macedones: Ouis in quit Archidamus, semper eandem edit vocem. Caeterum homo multas et varias emittit voces, donec quod decreuerit. confecerit, Hoc dicto sigoificans, fallendam esse fidem, si qua magna inuitet vtilitas. Plutarchus in Lacon.

Lysander.

Dionysius cum Lysandro misisset stolas duas, vt vtram vellet eligeret, et deinde filiae suae mitteret: Lysander ambas accepit, ac abiens, dixit: Ipsa rectius et melius eligit. Plutarch. in Lacon. apoph.

Idcirco se aiebat nullam orationem seripsisse, vt si quid superior iudicio actum, ei quem postea defensurus est nociturum foret, non dictum a se affirmare posset. Qui facti vix prudentis tolerabilem causam habuit, pro periclitantium capite non solum ea eloquentia sua vti, sed etiam verecundia abuti erat paratus. Cicero pro Cluentio, Val. Max. l. 7. c. 3.

De venia delicti.

Epaminondas.

HOmini contempto, qui leue quiddam admiserat, Pelopida pro eo deprecante, non ignorauit sed amica pro illo rogante, dedit veniam, dicens, eiusimodi munera a scortillis accipi oportere, non a militibus Paratuser at ad ignoscendum, sed quem

admodum non quaeuis damus omnibus, ita spectandum est, cui et in qua causa gratificemur. Plut. in Graecorum apoph.

Arius philosophus.

Potitus Alexandria Caesar, multis vitam donarat in gratiam Arij philo sophi. Sostratum tamen, promptissimae quidem linguae virum, sed qui Caesari displiceret, quod temere Aea demicus haberi vellet, reiecit. At is, squalidus promissaque cana barba, eoepit Arrium quocunq. iret insequi, versicolum illum in ore habens.

De ventris studio.

Diogenes.

LVxurio sorum ventrem vitae charybdin appellabat, quod omnia deuoraret, nec satiaretur voquam. Charybdis tantum ea sorber quae mari vehuntur, et reuomit tandem quod absorbuit. at lurconum ventribus nec aer, nec terra, nec flumina, nec maria sufficiunt: quin et domos et agros totos absorbent, nec reuomunt. La ert. libro 6.

Anonymus.

Apud Iassios, populum magna ex parte piscibus victitantem, citharoedus quidem in foro ostentabat arte. Verum simulatque tintinnabulum crepitu signumdedit adesse pisces vena les, turba subito deseruit cantorem et ad piscium mercatum aduo lauit, vno excepto, qui quod surdaster esset, tintinnabuli sonitum non audierae, ant certe non attenderat. Huic citharoedus propius accedens, gratias egit, quod et artem honorasset, et ipsum non passus sit esse prorsus desertum, Tum ille, An crepuit tintinnabulum? vt annuit, Valebis, inquit, egregie ma gister, seseque mox ad pisces proripuit. Citharoedo liberum erat, sibi canere et Musis. Longe maior est nobis cura ventris, quam artium liberalium. Eras. l. S. apoph.

M. Cato.

Cato senior in concione suasurus de frumento vitium diuidendo ita praefatus est: per difficile esse, ad ventrem aurib. carentem verba facere. Ventrem dixit, quod ageretur de populi victu. Plut. in Rom. apoph.

De verberibus.

Socrates.

CVm filium delinquentem iam verberibus tractare vellet, sentiens se ira commotum ait: Tu teipsom coerce. Laert. in vita Socratis.

Plato.

Eodem morbo se laborare sentiens, seruumque cum castigare pararet, ac forte Xenocrates adesset: Flagella in quit, hunc puerum: vides enim me plus satisiratum esse. Laer. l. 3.

Idem.

Famulo suo sie comminatus est: Verberibus te tractarem, nisi iratus essem. Laer. l. 3. Docuerunt autem viri sapientissimi, non sumendas esse poenas a de linquentibus, vbi ira cundia nos commotos intelligimus.

Diogenes.

Idem.

Pulsante aliquo, ac dicente, Caue: virga caedens illum postea Diogenes, dicebat. Caue tu nunc quoque, La er tius.

Demonax.

Conspicatus quendam, seruum crudeliter verbei antem: Desine ait, ne seruo similis fias. Subindicauit autem vir prudentissimus, eos frustra castigare seruos, qui ipsi inde serui sint, quod prauis affectibus subseruiant, et commotionibus frenum iniicere non possint, Erasm. lib. 8. apophtheg.

De verborum obscuritate.

Socrates.

EVripides obtulit Socrati librum ab Heraelito conscriptum, eo lecto rogauit quid illi videretur? Per Iouem, inquit, quae intellexi mihi praeclara videntur, qualia puto et ea quae non intellexi: sed opus eit Delio quopiam natatore. Notauit perquam salse assectatam eius scriptoris obscuritatem, vnde et [gap: Greek word(s)] cognomen inditum est. De Delio natatore vide Chiliades Eras. Rot. libr. 3. apoph.

Melanthus.

Interrogatus, quid sentiretde tragoedia Dionysij? negauit, se eam vidisse, quod esset obtecta verborum inuolucris. Notans, ambitiosa verborum copia rem obscurari. Plut. [gap: Greek word(s)] , et Eras Rot. l. 6. apoph.

Phauorinus.

Audiens adolescentem obsenrioribus et inusitatis verbis loquentem. Curius (inquit) et Fabius dilucide cum suis fabulati sunt, neque A runcorum Sicanorum. aut Pelasgorum verbis quicquam sunt loquuti. Erasm. l. 6. apoph. ex Gellio.

Demonax.

Cum quendam nescio quid interrogasset, atque is obscuris plane verbis respondisset: Non intelligo, inquit, quid dicas: loquaris enim cum aperte tecum loquente, quasi Agamemnon adhuc viueret, Erasm. lib. 8. apoph.

De verecundia.

Socrates.

HOrtabatur iuuenes, vt haee tria haberent: In animo prudentiam, in lingua silentium, in vultu verecun diam. Max. ser. 41.

Musenius.

* Verecundia, inquit, apud omnes dignus habeberis, si primum teipsum vereri inceperis. Stobaeus sermone 31.

Democritus.

* Malum, inquit, etiam si solus fueris neque feceris neque dixeris. Disce autem reipsum, magis quam alios reuereri Laer.

Theophrastus.

Pythias Aristotelis F.

* Interrogata, quis color esset pulcherrimus? respondit, qui per verecundiam ingenuis oboritur. Stobaeus.

Synasius.

* Verecundiam dicebat esse secundum bonum hominis: nam nunquam peccare palam, inquit, est diuinae cuiusdam gratiae

et naturae. Verecundia autem quae ob non recte facta innascitur, remperan tiae indicat colorem. Stob. Anto. ser. de pudore honesto.

De veritate.

Pythagoras.

DIcebat haec duo diuinitus hominibus data esse longe pulcherri ma: Veritatem amplecti, et beneficiis operam dare, et addebat, vtrumque cum deorum immortalium operibus comparari posse. AElianus libr. 12. de Var. hist.

Idem.

Interrogatus, quid Deo simile faceret homines? Cum veritatem exer cent, respondit. Stobaeus sermone II.

Thales.

A quodam pereontatus, quantum a mendacio distaret veritas? Quantum, inquit, oculi, ab auribus. Sensit vir sapientissimus, ea tantum pro cer tis haberi, quae hominum cernuntur oculis, cum auditus saepenumero hominem fallat. Eras. lib. 8. apoph. Max. serm. 35.

Democritus.

* Pietatem palam declarandam, et veritatem constanter defendendam esse dicebat. A nton. ser. de veritate.

Seritus.

* Quemadmodum, inquit, debilis et impotens aspectus solis lucem intueri non potest, sic idque multo magis debilis et infirma mens verum cenere non potest. Max. ser. de veritate et mendacio.

Plato.

Suauissimam narrationem veritatem esse dicebat. Stob. ser. II. ex Secini memora libus dictis.

Polemon.

Anonymus.

* Veritas quidem amara est et ingrata stolidis: mendacium autem sua ue et gratum: nimirum vt illis, quibus dolent oculi, molestus est lucis aspectus. tenebrae autem visum reprimentes charae et mioime molestae sunt. Anton. ser. de veritate.

AEschines.

Veritatem rem adeo validam esse dicebat, vt omnes humanas cogitationes facile superet. Stobaeus sermone II.

Demesthenes.

Interrogatus, quid Deo simile haberent homines? respondit, Benigne facere, et veritatem amare. Maximus serm. 8.

Caius.

Epictetus.

* Nihil, inquiebat. veritate pretiosius haberi debet, ne amicitia quidem, vtpote obnoxia affectibus, qui quod iustum est tutbant et obumbrant. Item. Immortalis aeterna res est veritas. Non donat autem nobis pulchritudinem paulatim tabescentem, neque dicendi fiduciam e iustitia pro deuntem aufert: sed quae iusta et legitima sunt exhibet, discernens ab eis iniusta et redarguens. Anton. ser. de veritate.

Themistocles.

Eurybiadae quiddam aduersum cum dixisset, illeque baculum intentasset: Verbera, inquit, mtrepide modo quae dico audias. Nouerat euim ea quae dicturus erat, e Republ.

fore. Docens, veritatem in summo bon orum simul ac vitae periculo pro fitendam esse, et tum maxime, cum multorum salus inde emineat. AElia. l. 3. de Var. hist. Plut.

Origenes.

Origenes A damantius dicere solitus est, veritatem non idcirco partes suas omittere debere, quia eas sibi perueniens, falsitas vendicaret. Philosophiam Giaecorum notans. quam. cum Christianisino et doctrina veritatis confert. Euseb. l. 6. c. 10. Ecclesiasticae histor.

Papia.

Audiens multorum clamoribus Dei veritatem lacerari atque suspectam reddi: Non multa dicentibus, inquit, sed vera tradentibus auscultanduin est. Euseb. l. 3. c. 59. Eccles. hist.

Alphonsus.

Semper hoc in ore habuisse fertur, tantum valere ad fidem debere vnicum principis viri verbum, quantum priuatorum iusiurandum. Veritas enim, licet omnibus conueniat, principum tamen praecipuum debet esse ornamentum. Anton. Paoorm. l. I. de reb. gest. Alphonsi.

Veritatis simplex oratio.

Agesilaus.

CVm audiuisset Rhetorem quendam laudari, quod rem specie tenuem multit verbis amplificare posiet: Ego, sane, inquit, ne sutorem quidem arbitror bonum, qui paruo pedi magnos inducat calceos. Quo dicto innuit maxime, non ornatum in dicendo, sed veritatem, cuius simplex est oratio, spectandam esse. Plutar. in Lacon. apoph. Eras. l. I.

Alexandridas.

Veritas odium parit.

Aristippus.

ARistippusinterrogatus, quam ob causam sic ipsum argueret Dionysius: ob eandem (inquit) ob quam caeteri. Significans, philosophi libertatem omnibus esse molestam: non igitur mirandum, si regi. simul illud innuens, regis iudicium nihil a vulgari differre, quod fortuna non addat sapientiam. Laer. l. 2.

Phocion.

Athenienses cum oraculum consuluissent, responsum est: In ciuitate vnum esse virum. qui cunctorum sententiis aduersaretur. Verum quum populus vociferans, iuberet hominem tam perniciosum inquiri, Phocion exclamans ait: Non est opus, viri Athenienses, vt inquiratis, Ego enim is sum, cui vestra vita vestrique mores omnes displicent, mira enim erat multitudinis in omnia vitia licentia. Honesto igitur zelo ductus illud quod verum erat, impauide dicere ausus est. Verum ab A theniensibus postea damnatus, et vita priuatus est. Plutarchus in apoph. et in eius vita.

Pantaleon.

Cum vinolentiam Arsinoae Lysimachi vxoris reprehendisset, Lysimacbus rex hominem in maustelae caueam inclusit, et tanquam feram circunferri iussit, aluitque in perpetua captiuitate. Erasm. libror 6. ap[?] phthegm.

Philippus.

quod quidam ex Philippi comitatu diceret ipsos proditores, Philippus respondit: Macedones esse ingenio parum dextro, sed plane rusticano, qui ligonem nihil aliud nossent vocare quam ligonem. Alludens ad il lud prouerbium celebre, [gap: Greek word(s)] Innuit autem. illos reuera esse proditores austicana veritas quamque rem suis nominibus appellabat. Plut. in apopht. Reg. et imperat.

Cambyses.

Cambyses rex quum frequenter nimio se vino ingurgitaret, a Praxa spe hunc in modum reprehensus est: Noli te nimio perdere vino, ô rex, ne tibi ac ciuibus tuis perniciosus fias. Verum rex: vt scias, inquit, quam numquam mihi excidant, approbabo etiam post vinum, et oculos et manus in suo ac debito esse officio. Bibens igitur solito largius, iamque vinolentus iubet obiurgatoris filium in conspectum duci, ac postquam sinistram manum eapiti imposuisset, stans in cor adolescentis sagittam figit. dixerat autem prius, id se petiturum: rescissoque pectore, iaculum cordi infixum ostendit, et sagittam extraxit, pa trique ostendens, ait. Reprehendis in me ebrietatem, vide igitur quam certam post potationem habeam ma num Herodotus in Thalia, et Senec. l. 3. de ira.

Geminius.

In Graeciam profectus ad Antonium, quoniam sospectus erat Cleopatrae, quod eo venisset Octauiae cau sam acturus, diu repulsus ac variis mo dis elusus, tandem in conuiuio iussus eausam aduentus dicere, ita respondit: Caetera (inquit) Antoni, sobriae sunt orationis, nec huius temporis: ve rum illud vnum et sobrius et ebrius scio, bene successura omnia, si Cleopatra remittatur in AEgyptum. Moxque Romam se recepit, metuens sibi ab Antonio. Nam Cleopatra in conuiuio gratias egit, quod rem aperte dixisset, nulla vsus circuitione. At sic agere gratias, erat minari malum. Scie bat Geminius, quam esset illis inuisa veritas. Plut. in Antonio.

De vestitu.

Crates.

AMagistratu obiargatus, quod praeter leges ac mortem Atheniensium sindone vestiretur, Ait: Quid si Theophrastum vobis ostendam sindone amictum diffidentes, ac vt ostenderet flagitantes, adduxit ad tonstrinam, ostenditque Theophrastum, qui tum forte tondebatur, linteo amictum, quod Graeci a contegendis humeris [gap: Greek word(s)] vocant, submonens, omnibus ad vsum vti licere. Nam si per se turpe esset vti linteis. ne in ton strina quidem esset honestum. Laer. l. 6 c. 5.

Stilpo.

Videos Craterem hybernis mensibus frigore rubentem: [gap: Greek word(s)] , inquit, [gap: Greek word(s)] . Lepos qui est in vocis ambiguo, Latine reddi non potest, [gap: Greek word(s)] coniunctim, sonat nouo: [gap: Greek word(s)] disiunctim, sonat, et men te. Discrimen auribus vix sentiri potest. seripto potest ostendi. Videris, in quit, egere pallio nouo, siue pallio et mente. Nouum requirebat gelu, mentem Cynici stultitia, qui vestem non accommodaret tempori. Laert. lib. 2. cap. 12.

Aristoteles.

toga comptum videret: Adolescens, ait. Num aliquando a cultu isto immodico temperabis, ouium virtute parto? Stob.

Socrates.

Xanthippe Socratis, cum vellet quandam vestem induere, atque sic ad spectandam pompam, prodire ille dixit, Hanc non spectandi causa, sed potius vt specteris habes. Notabat autem communem hominum consuetudinem, qui cum in aliis, tum maxime in vestitu, nouitate delectantur, quo ab omoibus ob nouum et insolitum cultum spectentur et celebrentur. AElianus libr. 7. de Var. histor.

Idem.

Cum iret, ab Agathone vocatus ad conuiuium, soleatus et vnctus, idque praeter morem, et ab amico quodam obuio rogaretur, cur esset solito nitidior? ludens dixit: Vt pulcher eam ad pulchrum, cum nullus esset ab huiusmodi affectibus alienior. Eras. lib. 3. apoph.

Idem.

Pallij proscissam partem cum An tisthenes multis spectantibus ostendisset, spectandamque dedisset, Aspicio, inquit, o Socrates, per scissuram pallij tuam vanitatem. Laer.

Plato.

In Aristippum dixit, ilii soli datum esse et pannis et chlamyde vti, quod apud Dionysium in purpura saltauerat. Ad id alludens Horatius: Omnis, inquit, Aristippum decuit color. Hoc dictum quiddam tribuunt Stratoni. Laer. l. 3.

Musonius.

*Volebat virum temperantem corpori quaerere tegmen non sumptuosum, nec exquisitum. Veste nempe et calceamentis eodem modo vtendum esse aiebat: quo panoplia: nempe defendendi corporis gratia, non ostentationis. Sicut igitur ea optima sunt arma quae firmissima, quaeque amatum tueri maxime valent, non insignia et splendida: ita amictus quoque et calceorum vsus qui sit corpori commodissimus, optimus est: et non is qui stolidorum oculos possit in se conuertere, etc. Stobaeus sermone I. de virtute.

Antisthenes.

Diogenes cum ab Antisthene Atheniensi petiisset tunicam ad depellendum frigus, iussit Antisthenes, vt duplicaret pallium: sic enim tunicae speciem praebiturum: Admonens, oportere hominem vno vestitu contentum esse. Laer. l. 6.

Diogenes.

Cuidam sibi placenti, quod Leonis exuuio tectus incederet? Non tu desines, inquit, virtutis stragulas pudefacere? Indecorum esse censuit, quod homo mollis Herculis amictum sibi vendicaret. Idem dici potest de iis, qui prodigioso. amictu profitentur sanctimoniam, vita non respondente. Eras ex Laer. l. 6.

Idem.

Cum ado lescens quidam comptior Diogeni proposuisset quaestiunculam: Non tibi prius, inquit, responsurus sum, quam sublatis vestibus ostenderis, vtrum masculus sis, an foemina. Ex cultu parum virili, notauit illius molliciem. Laer. l. 6.

Idem.

Apud Megarenses cum videret arietes pellibus tectos aduersus frigoris iniuriam, ipsorum autem filios nud os: Satius est, inquit, Megarensis esse arietem, quam filium. Traditum est de Megarensibus, quod indiligenter haberent filios suos. Eras. ex Plutare.

Idem.

Cum videret adolescentem quempiam sese ornantem. Si ad viros, inquit, frustra: si ad foeminas, iniuste. Hoc dictum festiuius est Graecis ob vocum affinitatem, [gap: Greek word(s)] , et [gap: Greek word(s)] . Nam frustra se mas parat masculo, inter quos non potest esse coniugium: et inique facit adoleseens, si cultura formae insidiatur infirmo sexui, cum vxor non lenoeinio sed honestis moribus concilianda sit. Ibidem.

Idem.

Diuitem quendam indoctum, sed splendide vestitum, [gap: Greek word(s)] appellat. hoc est, ouem aureo vellere. Nam tales fuisse proditum est a poetis, qui minimum valerent ingenio. ouillis maribus, etiam prouerbio dicebatur. Laer. l. 6.

Idem.

Admirantibus quibusdam barbaro rum vestium sumptum: Melius esset, inquit, ipsos multi fieri, quam multifacienda possidere. Ibid.

Lysander.

Pretiosas vestes, quas Dionysius ad folias ipsius miserat, non accepit, dicens: Vereor, ne his amictae turpes videantur. Plut. in Lacon. apoph.

Demonax.

Cuidam qui purpura indutus sese insolentius ostentabat, in aurem dixit, Heus tu, hoc ante gestabat ouis, ouis erat. Significans illum nihilominus stupidum esse, si gestaret purpuram. Eraf. l. 8. apoph.

Artaxerxes.

Teribazus in venatu Persicam vestem dilaceratam ostendit. consulens quid faciendum esset, respondente autem Artaxerxe rege, aliam induendam: Vnam igitur, inquit, mihitradas oportet. Rex suam tradidit, dicens: Dono do tibi hanc vestem, sed gestare prohibeo. Teribazus vir minime quidem malus, sed leuis praecipitisque consilij, neglecta regis monitione vestem induit, muliebribus etiam ex auro donis quae a rege acceperat exornatam. Hoc caeteris omnibus indigne ferentibus (nam ridere nesas erat) rex effuse ridens: Tibi, inquit, vt mulieri aurum, at insano regium amictum gestandi ius potestatemque concedimus. Eras. l. 6. ap oph. ex Plut.

Archidamus.

Cum Dionysius Siciliae tyrannus filiabus Archidami vestes splendidas multique pretij dono misisset, recusauit accipere, dicens: Vereor. ne hoc amictu puellae mihi turpes videantur. Intellexit vir prudens, virgines nullo cultu melius ornari, quam simplici. porro sericis, gemmis et auro dehonestari magis quam oroari: propterea quod vestium luxus arguit animum parum sobrium, et intuentium animos ad libidinem solicitat citius quam ad honestam opinionem. Decet autem vt virgo tota et vndique virgo sit, nec vlla ex parte det corruptae mentis significationem. Plutar. in Lacon.

Cicero.

Augustus Caes.

Cum pro concione multos videret palliatos, indignabundus: En, inquit, Romanos rerum dominos, gentemque togatam. Adeo studebat priscos reuocare mores, vt habitum quoque vestitummque doluerit immutatum. Eras. l. 4. apoph.

Idem.

Purpuram tyriam empturus, de obscurirate querebatur, cumque venditor diceret, Erige altius et suspice. Ergone, inquit, vt me populus Romanus dieat bene cultum, in solatio ambulaturus sum? Macrob. lib. 2. cap. 4. Saturn.

Idem.

Quantum potuit, indumentorum luxuriam habuit odio, cuius dictum erat vulgatissimum: Vestitus insignis ac mollis superbiae vexillum est, nidumque luxuriae. Sueton.

Cum humili vestitu contentus saepenumero incederet, reprehensus ob id ab aulicis suis, respondit, Imperatoriam maiestatem constare virtute, non corporis cultu. Lamprid.

Idem.

Gemmas omnes quas reperit in palatio, vendidit, et aurum in aerarium contulit, dicens, viris gemmas vsui non esse: matronas autem regias contentas esse debere vno reticulo atque inauribus et baccato monili et corona in qua sacrificarent, et vnico pallio auro sparso, et cyclade, quae plus sex vnciis auri non haberet. Hic cultus hodie vix sufficit negotiatorum vxoribus. Lamprid.

Aurelianus imp.

Petenti vxori, vt se vnico pallio serico vti sineret: respondit: Absit vt auro sila pensentur. libra enim auri tunc libra serici fuit. Brusonius lib. 5. cap. 22.

Alphonsus.

Quum vestitu. cultuque corporis non multum discreparet a popularibus suis, admonitus a quodam vt regio ornatu incederet, respondit, Malo moribus et authoritate meos excellere, quam diademate et purpura. Panor. li. I. de reb. gest. Alphon. AEo, Syl. de eiusdictis.

De vetulis.

Pausimachus.

IN parasitum, qui ab anicula alebatur, dicebat, illi qui cum anu consuetudinem habet, diuersum quiddam accidere atque ipsi vetulae. Nam illum semper aliquid ventre concipere. illam nunquam. Sentiens. illum subinde fieri suturum, illam manere sterilem, Eras l. 6. apoph.

Pericles.

Elpinice anus, quum Pericles Samum vastasset, in eum his verbis insultauit: Admiranda sunt ista, Pericles, et coronis decoranda, qui nos multis et fortibus ciuibus spoliasti, quum nec Phoenicibus nec Medis bellum intuleris, vt meus frater Cimon: sed vt vrbem sociam, et necessitudine nobis coniunctum sub imperium redacturus esses. Haec dicente Elpinice, subridens Pericles ad eam seda to animo illud Archilochi dixisse fer tur: Vnguentum, vetula cum sis, desere. Plut. in Pericle.

Lamia.

Lamiam meretricem senescentem Demetrius rex amabat, parum sobrie. Quum igitur de ea rex apud aliam, quae et Demo dicebatur, gloriaretur, et appositis bellariis diecret, Vides quam multa mihi mittat Lamia? Plura, inquit, tibi mittentur a matre mea, si velis cum ea dormire. Notans anus solere donare iis, a quibus subiguntur. Erasm. l. 6. apoph.

Phryne.

enim propter vini gloriam, Sentiens multos ideo secum congredi, vt gloriari possent cui Phryne rem habuisse. Sicut vini magni nominis etiam faex emitur, vt iactare possint, se tale vinum habere domi. Ibid.

Gnathaena.

De vicariis.

Alex. Seuerus.

ASsessoribus designauit sua salaria quanquam dicebat illos potissimum promoueodos, qui per se Rempubl. gerere possent, non per assessores. Vnum quemque enim hoc agere debere quodnosset. Prudentissimus iuuenis sensit, hoc esse praecipuum vlcus omnium Rerumpublicarum, quod omnia munia per vicarios administrantur, interdum alteros ac tertios. Praefectus vrbis habet vicarium, et is vicarius rursus alterum vicarium, et hic rursus alium. Ac fre quenter is qui honore et salario fruitur: minime omnium idoneus est ad functionem obeundam. Annotent hoc principes, qui subinde coguntur exactionibus grauare populum. AEl Lamprid.

De vicinis.

Hesisdus.

* SCite ab eo dictum est, Tantum damni est ex malo vicino, quantum ex bono commodi: Et, Nactus, est praemium, quisquis nactus est bo num vicinum. In operib.

Diogenes.

Lacone quodam laudante Hesiodi carmen scilicet, Non peribit bos Vti que, nisi affuerit malus vicinus: Dio genes excipiens, Atqui, inquit, et Messenijperiere, et eorundem boues, in vicinia vobis constitutis. Laert.

Themistocles.

Cum praedium quoddam vendere vellet, hoc quoque praeconem addere, iussit, [gap: Greek word(s)] : id est, Quod vicinos etiam haberet bonos. quasi vicini commendatione futurum esset longe vendibilius. Huiusdictum extat apud Plutarchum, explicaturque copiosius apud Erasmum in prouerbio. Aliquid mali propter vicinum malum. Vide Plutarchum in apopht. Stob. ser. 35. Anton. in Melis. par. 2. ser. 83.

M. Cato.

Admonebat eos qui agros emptu ri essent vt ante omnia animaduerterent ne malum haberent vicinum. Erasm. Rot l. 5. apoph.

Iulius Drusius.

AEdes eius pluribus ex partibus vi cinorum prospectui patebant. Hoc incommodum faber se quinque talentis emendare velle promittebat. Tum Drusius: Decem talenta tibi da bo si domum meam ita pares, vt vnde quaque pateat omnium oculis, quo non vicini tantum, sed omnes ciues perspicere possint, quomodo domi meae viuatur Sunt qui comquerantur, aedes vicinorum oculis esse expositas. Verum vir bonus nequaquam curat, qui aedes introspiciant, quandoquidem foris ac domi agit, quae virum bonum decent. Eras. l. 6. apoph. ex Plut.

De victoria.

Diogenes.

IN Olympiis praeconem ita pronuntiantem, Doxippus viros vicit: correxit Diogenes Hic, inquiens, maucipia, sed ego viros. Significans, eos qui certarent Olympia, non osse viros

Agesilaus.

Quum Megabates Spithridatis filius, eximia forma adolescens, Agesi laum adisset aliquando salutandi gra tia, ac iuxta Persarum morem osculum offerret, quod ab eo videretur admodum amari: Agesilaus auertit vul tum, refugiens osculum. Caeterum quum erubuisset ille, ratus se contemptui fuisse, ac deinceps salutaret eum eminus: rex poenitens vitati osculi, finxit se mirari quid accidisset Megabatae. quod ipsum non salutaret osculo? Familiares responderunt, Ipse fuisti in causa, o rex, qui venientem non exceperis, sed formosi bafium exhorrueris. alioqui nunc quoque persuaderi poterit vt tibi veniat ad osculum. tantum ne rursus refugias. Hic posteaquam Agesilaus aliquandiu tacitus. suo cum animo cogitasset: Non est, inquit, opus vt illi reditum persua deatis, nam ego mihi sic videor affectus, vt malim huiusmodi rebus superior esse, quam aduersariorum vibem fortibus viris iustructissimam per vim capere. Praestantius enim du co, vt quis sibi ipsi seruet suam libertatem quam vt aliis libertatem adimat. O virum gerendo in alios imperio idoneum, qui suis cupiditatibus imperare posset. Quis non miretur tam philosophicum in homine militari sudicium? Intellexit, neminem esse liberum qui seruiret cupiditatibus, intellexit, nullum esse imperium speciosius, quam si quis animo suo posset imperare. Hoc apophthegma Plutarchus in Vitis paulo secus refert: Ego, inquit, denuo malim illam de osculo pugnare pugnam, quam omnia quae viderim mihi fieri aurea. Eraf. Rot. in apoph,

Anonymus.

Quidam Laconi in Olympico certamine superato dixit: Aduersarius tuus, o Lacon, te suit potentior. Imo, inquit, ad deiiciendum accommodatior, Quoniam certamen artis erat magis quam virtutis. Lacedaemonius non putabat se ob id deteriorem quod victus esset. Dicti argutia sita est in ancipiti voce. Nam [gap: Greek word(s)] et meliorem significat, et potentiorem, siue superiorem, aut praestantiorem. Is vere inferior est, qui honeste vincitur. Plu tar. in Lacon.

Themistocles.

Quum aduersus barbaros describeret Athenis exercitum, et in theatro ex illius gentis more producti essent galli gallinacei, atque inter se commissi, mira pertinacia inter se depugnarent ad necem vsque, rem ludicram vertit in seriam cohortationem. Sic enim ciues suos affatus est: At isti, inquit, neque pro aris ac focis, neque pro liberis de pugnant. sed tantum quod vinci turpe sit Quo igitur animo vos esse par est, quibus pro salute patriae, pro charissimorum ineo lumitate,, pro libertate certamen est? Eras. l. 8 apoph. ex Plut.

Mithridates.

Victus a Co. Pomp, non tantum se ipsum et filios, sed totum etiam regnum victori sua sponte obtulit, praesatus, neminem alium neque Romanum neque vllius gentis virum futurum fuisse, cuius se societati commissurus foret, quam Co. Pompeium. Proinde omnem sibi aduersam vel secundam, cuius author ille esset, fortunam tolerabilem futuram, Non enim esse turpe ab eo vinci, quem vincere esset nefas, ueque ei inhoneste aliquem submitti, quem fortuna super omnes extulisset. Velleius Patere. et Cuspinianus in Consulibus.

Annibal.

A Minutio, quem insidiis obsederat, per Fabij copias depulsus, vbi redisset in castra, dixisse fertur: Eo praelio a se victum Minutium, se autem a Fabio fuisse superatum, vide licet ex eadem pugna. victus et victor rediit. Perierat enim Minutius, ni Fabius succurrisset. Plut. in Fabio.

Traiatus.

Traianus Vasentis impiissimi Romanorum imperatoris contra Gotthos dux, cum primum quidem congressem eorum sustinens, victus rediisset, ignauiam ei et timiditatem cum conuiuio imperator obiecit, ille autem ea dicendi libertate, quae virum fortem et strenuum decet: Non ego, inquit, ô imperator victus sum, sed tu ipse sponte tua victoriam a teipso reiicis, qui ita cum Deo belligeraris, momentumque quod ab eo prouenit repellens, ad hostes potius transmittis. Deus enim semper vincit: et victoria illis fauere solet, qui auspicium ductumque eius sequuntur. Is nunc ab aduersariorum partibus stat, quod eum tu bello (insecta batur enim eos, qui. iam Christianam religionem receperat) persequeris. Nicepho. Callistus l. II. cap. 40. Eccles. hist.

De Victoria non astu aut insidiis sed virtute paranda.

Democritus.

DIcere solebat, virilem se non ae stimare eum solum qui armis caeteros praecelleret: sed et qui cum voluptatibus pugnam capessens, speciosam reportasset victoriam. Stob.

Archidamus.

Lysander.

Lacedaemonij non praefieiebant paedotribas, qui pueros ad luctam exercerent: vt virtutis esset certamen: non artis. Vnde et Lysander interrogatus, quo pacto a Charonte victus esset? respondit, Vario artificio. Non existimabat ea genus in quauis re speciosam esse victoriam, quae callidis consiliis contigisset, potius quam animi corporisque robore. Ars autem omnis vt a naturali simplicitate recedit, ita dolo affinis est. Plut.

Alcibiades.

Etiamnum puer, cum in palestra nexu quodam constrictus esset, vnde se non posset explicare, manum colluctatoris mordicus arripuit. Illo dicente. mordes Alcibiades vt foemioae solent: Imo, inquit, vt leones. Iam tum agnoscere erat animum cedere nescium. Plut. in Graec. apoph.

Alexander.

*Parmenioni et aliis suadentibus vt noctu et ex insidiis Darium ad Arbellas aggrederetur, respondit, Latrunculorum et furum ista est solertia, quam mihi praecipitis: quippe illorum votium vnicum est fallere. Meae vero gloriae semper aut absentiam Darij aut angustias locorum, aut furtum noctis obstare non patiar: palam luce aggredi certum est Malo me fortunae poeniteat quam victoriae pudeat. Quintius Curtius libro 4.

Alphonsus.

Cum Caietam vrbem pertinaciter obsideret, et eos forte quos oppidani tanquam bello inutiles expulissent, vt commeatum diutius in vrbe haberent (erant autem senes decrepiti, mulieres, puellae,

infantes) ab his abstinere suos milites iussit. Verum milites cum aegre hoc tulissent: malo, inquit rex, Caieta et Caietanis numquam potiri, quam homines imbelles, et innocentem iuuentutem tam foede, tamque crudeliter trucidando vincere. Cum viris enim, non cum mulierib us mihi dimicatio est. O regem immortalitate dignissimum, quique vniuersum genus humanum gubernaret et regat, Victoriam, quam luctuosam ac impiam existimaret, nullam iudicauit. Igitur omnem sexum atque aetatem imbellem excipi iusit. sed excepros omnes abunde refici atque refocillari voluit. Anton. Panor. de rebus gestis Alphonsi, et AEneas Sylu. de eius dict is.

Idem.

Cum renuntiatum esset a Ludoui cn Podio, quendam in Venatorum naualibus esse, qui illi vna cum armentario quod in his erat exurere pollicitaretur, si sibi duo millia aureorum a rege promitterentur, cona tunsque illius facile cesseros affirman ti respondit: Nequaquam ipsidiis, sed aut virtute vincendum esse, aut nunquam. Ex hac enim re non aliam sibi laudem sperandam esse, quam eius qui Dianae Ephesiae templum incendisset: cuius nomen totius Asiae decreto e memoria hominum obliteratum traditur. Panorm. lih. 3. de reb. gest. Alphonsi.

Idem.

Carolus Francorum rex in bello Britannico superatus, ac militibus et pecunia iam exhaustus, cum per le gatos peteret ab Alphonso Aragonum rege (cuius prouincias ab antecessoribus quidem acceperat, sed non saluo iure) ne contra se bello iam protritum suscitaret aliquod bellum, infortunio occasionem dante: respondit Alphonsus, non est quod sibi hoc tempore tim eat Carolus, ego enim, quod maiores mei in Caroli summa felicitate non petierunt, in eius calamitate petere nolo. Potuisset autem Alphonsus potentissimus, Carolum toto exuere regno, paucis admodum militibus, si astu et insidiis, non aperta virtute victoriam bonis viris parandam esse iudicasset, Antonius Panormit. de rebus gestis Alphonsi, AEneas Syluius de eius dictis.

Idem.

Quum quidam se offerrent, qui Renati, Andegauensium ducis, et hostis sui atrocissimi, mortem promitterent, insidiis parandam: non tantum hoc fieri no luit, sed vt in parricidas se in eosdem animaduersurum dixit, si hoc tentarent: dicens se nequaquam insidiis cum hoste de regno, sed manu tantum et virtute dimicandum. Ibid.

Idem.

Idem Alphonsus, his qui se in mortem Francisci Sfortiae paratos esse significassent, respondit: Nunquam sibi victoriam placuisse, cuius postea pigendum pudendumve esset. Igitur ni ab huiusmodi consiliis abstineat, talia se exempla in illos editurum, vt eiusmodi consilia sibi admodum molesta esse omnesintelligant. Ant. Panor. et Syluius vt supra.

Idem.

Rogerius Pallantiae comes, amplissimo atque ornatissimo genere natus, impiger, vir, et manu promptus, cum Alphonsum adiens diceret, in animo sibi esse Ioannem Castellae regem, ipsius hostem, contempto omni perieulo confodere, foreque id sibi

(si modo annuat) factu perfacile: Non per scelus, sed virtute gloriam quae rendam esse. respondit Alphonsus. Se enim non solum pro Castellae atque Hispaniae dominatu, sed ne pro totius quidem orbis imperio adipiscendo, tam crudele atque detestabile facinus permissurum. Panor l. 2. de reb. gest. Alphonsi.

Idem,

Simili quodam modo respondisse dicitur exuli Florentino, Cosmam Medicen occisurum pollicenti, si XXX non amplius manu militum a rege iuuaretur. Longe quidem acriores atque ampliores hostes sese et habuisse et habere, quam Cosinas esset, quorum morte vel regna consequi se quidem potuisse, sed abstinuisse a scelere. Idem Panor.

AEneas Syl.

AEneas Syluius dicere solebat, decere regem inuidum habere animum, res si iusta sit. at vbi conatus iniustus est: praestare vinci quam vincere. AE neae sententia est in primo comment. de reb. gest. Alphonsi.

De victoria incruenta.

Pittacus.

PRobabat victoria citra sanguinem partas. nam magno ciurum cruor e emptas, hoc est, Cadmeas, vt vocant, non existimabat esse Victorias. Laer. l. I. c. 5.

Pyrrhus.

Bis commisso cum Romanis praelio vicerat, sed desideratis compluri bus amicis et ducibus, hîc Pyrrhus: Si vno, inquit, adhuc praelio Romanos vicerimus, actum est de nobis. Quod victi solent dicere, hoc dicebat victor: declarans, victoriam magno emptam non esse victoriam, sed calamitatem. Plue.

Idem.

Quum e Sicilia solueret, frustratus eius potiundae. spe, conuersus ad amicos: Cuiusmodi, inquit, palaestram reliquimus Romanis et Carthaginensibus? significans, se certamen hoc cruentum et operosum aliis cedere. Interdum felicius est non assequi, quam nimio mercari quod ambis. Eras. ex Plutarch.

Phabidas.

Cum essent Lacedaemonij in pugna Leuctrica Martis aleam expertu ri, cuidam dicenti, Hic dies declarabit virum bonum? Praeclarus, inquit, dies, qui possit declarare virum bonum incolumem, praesagiens, in eo praelio plurimos egregios viros fortiter occubituros, quos ipse patriae maluisset incolumes. Plut. in Lacon.

Alphinsus.

Cum graui atque diutino bello confecto iam triumpharet, victos tamen et captos hostes triumphatium more currum praeire non passus est: Ob hostes seruatos rectius, quam caesos, triumphandum esse dicens. Vnde apparet, quanti rex clementissimus victorias nullo sanguine partas faceret. Panorm. lib. I. de Alphonsi rebus gestis.

Idem.

Quum Florentinis ac Venetis peteutibus, pacem dedisset, et regiorum plerique gloriae studio flagrantes permoleste hoc tulissent, eo quod in eo bello magnificum ac gloriosum aliquod facinus edere potuissent, a quo iam pace comparata se frustratos plane agnoscerent: Rex id quod erat suspicatus aliquando occasionem iam nactus dixisse fertur: Bono animo estote commilitones. nam et virtuti

vestrae, et mihi credite. Neque locus enim, neque honos deerit et mihi perquam speciosum fuit, petentibus pacem dare. Ita enim arma capere consueuimus, vt sine cruore, si id modo fieri potest, victoriam adipiscamur. Et quid aliud pacem tam submisse petentes confitentur, quam se victos, non autem victores esse? Panorm. l. I. de rebus gestis Alphonsi regis.

Idem.

Audiens quosdam ex suis esse, qui cogitarent de interficiendo hoste, quo saluis rebus in pace viuere pos sent: respondit, Sibi nunquam eam victoriam placuisse, cuius postea pigendum pudendumve esset. Panor. l. 3. de reb. gest. Alphonsi.

AEneas Syluius,

Dicere solebat, longe maiorem seruati quam caesi hostis gloriam esse. Innuit autem, eam demum victoriam reuera claram esse, quae aut paucorum, aut omnino nullorum sanguine parta esset. Syl. l. I. comment. de reb. gest.

Alphonsus.

Frequenter in ore habuisse fertur, tanto triumphum victoris illustriorem esse, quanto plures relicti sunt, de quibus triumphetur. Ibid.

De victoria, non ex multitudine militum metienda.

Antisthenes.

MElius esse dicebat pugnare cum bonis paucis, aduersus multos malos: quam cum multis malis, aduersus paucos bonos. In bello enim non tam multitudo militum, quam pugnantium virtus parit victoriam Laer. 6. cap. I.

Agesilaus.

Audierat, socios moleste ferre tam crebras expeditiones: praesertim quum ipsi permulti Lacedaemonios numero paucos sequerentur. Itaque volens ostendere, quanta esset Lacedaemoniorum multitudo, iussit vniuersos socios simul considere, permixtos inuicem: Lacedaemonios item separatim solos. Mox per praeconem edixit, vt primi omnium surgerent figuli. hi[?]quum surrexissent, secundo loco per praeconem iussit surgere fabros aerarios, deinceps architectos ac domorum opifices, fimiliter et aliarum artium singulos. Ita factum est, vt propemodum socij surgerent omnes. Lacedaemoniorum vero nullus: eo quod Lacedaemoniis. qui militiae parantur, interdictum sit, opificium aut artem sedentariam vel exercere, vel discere. Hoc facto, risit Agesilaus: Viderins, inquit, o viri, quanto plures nos educimus, quam vos? Hoc stratagemate dux inclytus demonstrauit, non perinde referre quam nume rosum militem ducas in praelium, quam fortem et exercitatum. Plutar. in Lacon. apoph.

Agis Archidami F.

Saepenumero dicere solitus est: non oportere percontari, quot sint hostes, sed vbi sint. Sensit autem vir prudentissimus, non referre, quantus sit hostium numerus, sed quanta hostium sit animi magnitudo. Plut. in Lacon.

Idem.

Quidam quum Agidem percontatus esset, quot essent Lacedaemonijt respondit: Quot satis sunt ad propulsandos hostes. Ostendens, magis

Leonidas.

Cuidam dicenti, Cum paucis contra infinitos bellare decreuisti? respondit: Si putas me multitudine fretum huc venisse, nec Graecia quidem tota satis mihi erit, ea quippe ad barbarorum multitudinem collata exigua portio est: sin virtute, et hic numerus satis erit. Voluit autem ostendere, in bello plus valere paucos, sed imperterritos, quam multos, sed effoeminatos et molles. Plutarchus in Lacon.

Paedaretus

Alexander.

Alexander, audito Darium triginta miriades in aciem producere, dixit: Vnus coquus non metuit multas oues. Antonius in Melisse, parte 1. serm. 71.

Idem.

Idem cum explorator ei diceret, maiorem esse Darij exercitum, dixit: Oues etiam, licet plures, ab vno aut altero lupo capiuntur. Anton. in Melissa. par. 1. ser. 37. Max. ser. 71.

Antigonus.

Tigranes.

Contra Romanos magna militum copia pugnaturus, cum L. Luculli exercitum vidisset, paucorum exercitum irrideos dixisse fertur: Si vt milites aduenissent per paucos quidem esse: si vero vt legati, per multos. Verum mox ipso facto intellexit, victoriam non in multitudine pugnantium, sed militum robore atque virtute consisere: a Lucullo enim adeo victus est, vt tiaram vittasque lacerans atque abiiciens aufugerit: neiis ornamentis in turpi fuga agnitus, ad Romanos captiuus abduceretur. Plutar. in Lucullo.

Annibal.

Gisconti nuntianti, sibi admirabilem videri Romanorum instructorum ad pugnam numerum: Imo aliud, inquit, mirabilius te fugit. Quid autem hoc esset interroganti? Quod ex tam numerosa, inquit hominum multitudine nullus appellatur Gisco. Timebat miles, tantum militum Romanorum numerum: Verum Annibal, qui toties iam Romanorum vires pugnando fregerat, satis sciebat, non in numero, sed fortitudine militum consistere victoriam. Plut.

A. Posthumius.

Ad milites suos saepenumero dicere solebat: Bella omnia, non qui plures sunt numero, recte conficiunt, sed qui virtute superiores. Brus. libr. cap. 2.

Quintius.

Quum Antiochus rex cum numeroso exercitu venisset in Graeciam, omnesque reddidisset attonitos et militum numerus, et armaturae varietas, Quintius hoc sermone metum ademit Achaeis: Quum inquit, essem in Chalcide, coenans apud hospitem meum, mirabar carnium copiam, quum essem omnia tecta niue, at hospes respondit, ea omnia nihil aliud esse, quam suis domesticae carnes, tantum apparatu et conditura diuersae. Ne vos igitur, inquit, admiremini regis copias, quum auditis hastatos, cataphractos, pedites, equites et sagittarios. Nam hi omnes Syri sunt, armatura inter se differentes. Plut. in Rom. apoph.

Alphonsus.

Alphonsus rex Aragonum, cum agruin Surentinum populari iure bellico cogeretur, saepenumero inge muisse fertur. Verum cum oppidanos pertinaciores quam illis conueniret, animaduerteret: Videte, inquit qui vrbem inhabitatis inimicam mihi ne vestra pertinacia id efficiat, quod postea in ea lenitate et clemen tia corrigi non possit. Subindicans, non semper esse situm in ducis pote state, parta victoria militum prohibere rapacitatem. Pano. l. I. de rebus gestis Alphonsi.

De victoriae moderatione.

Hermocrates.

AD Syracusanos dicere solebat, Non minoris virtutis esse parta victoria bene vti, quam vincere. Bruso. lib. 7. c. 8.

Agesilaus.

Cum post felicem apud Corinthum victoriam ingentem numerum Corinthiorum et Atheniensium a suis trucidatorum cernerer, adeo non gauisus est, nec elatus ea victoria, vt grauiter Graeciae etiam vices deploraret: Heu, inquiens, Graeciam, quae tot viros intestino bello perdidit, quot vniuersis barbaris debellandis satis esse poterant. Viro magnanimo opra bilis quidem erat victoria, sed multo gratior si pauciorum sanguine parta fuisset. Plut. in Lacon. apoph.

Idem.

Lycurgus.

Praecipere solebat, vt postquam in bello hostem vertissent in fugam, ac Superassent, tam diu fugientes, insequerentur, donec certa esset victoria, moxque retrocederent. Neque enim Graecorum conuenire moribus, eos trucidare qui cessissent: idque non solum honestius, verumetiam vtilius esse dicebat. Siquidem hostes quibuscum res est, vbi cognorint Lacedaemonios parcere cedentibus, occidere vero qui loco non cedunt, sibi conducibilius aestimabunt fugere quam persistere. Frequenter enim desperatio magnum robur addit animo non minus quam spes victoriae. Decet autem Graecos legibus ac disciplinis imbutos, etiam in bellis meminisse clementiae. Barbaricae feritatis est, saeuire in pro stratos. Sed rursus ita temperanda est clementia, ne nobis sit exitio. Fit enim non raro, vt hostis fugam simulet, vt redintegratis viribus acrior in surgat in victorem. Erasm. ex Plut. in Lacon.

Philippus.

Alexander.

Capto Poro rege potentissimo, cui et corporis ingentes inerant vires, et animi longe etiam maiores virtutes, hanc ipsam et corporis et animi excellentiam admiratus Alexander Sciscitabundus ipse quidem, magna tamen comitate adhibita, ab illo exigit, quanam se ab Alexandro ratione tractare, quemque erga ipsum sese gerere Alexandrum cupiat? Ad ea nihil Porus aliud, quam, vt pro regia secum dignitate ageretur, petiit. RursusAlexander, Numnam forte et aliud? Ad ea quoque et ille subdidit: Regiam dignitatem, quae ipse cuperet, cuncta secum continere. Quae dicta quum Alexander pro sua regiaque et Pori digni tate ac decore examinasset, non regnum

modo illi restituit, belli iure vindicatum, verum imperio eius latiores etiam fines adiecit. Pontanus lib. I. cap. vlt. de Magnanimitate, ex Plut. apoph.

Epaminondas.

Quum alias solitus esset vncto corpore hilarique vultu prodire in publicum, postridie eius diei quo feliciter pugnatum est in Leuctris processit squalidus ac summisses. A micis autem sciscitantibus ecquid illi molesti accidisset? Nihil inquit, sed heri sensi me plus aequo mihi placuis se, eius gaudij intemperantiam hodie castigo. Adeo metuit arrogantiam vir Boeotus ac militari, et nos non idem faciemus quoties secunda fortunae aura res nobis succedunt? Plut. in apoph.

Demetrius.

Cum caepisset Atheniensium qui defecerant vrbem, eaque grauiter rei frumentariae penuria laboraret, protinus conuocata concione, dilargirus est illis frumentum gratis. Plut. in vita Demetrii.

Barcha.

Quum Annibal apud Cannas felicissime pugnasset, amicis suadentibus vt fugientem hostem iufequens, in vrbem irrumperet, non obtemperauit. Quam rem Barcha Carthagin??nsis adeo indigne tulit, vt exclama rit: Vincere scis Annibal, Victoria vti nescis. Hoc dictum L. Liuius tribuit Maharbali. Plut.

Scipio.

Dicere solebat, hosti non solum esse dandam viam fugiendi, verum etiam muniendam, docens, moderandam esse victoriam, nec saeuiendum in eos qui contra ferre arma de stitissent. Plutarch.

Quintius.

Philippo victo, in Isthmiis praeconio iussit euulgari, se Graecos suos libertati, suoque iuri permittere, Quotquot autem Romani temporibus Annibalis capti seruiebant apud Graecos, quum horum singulos Graeci quingentis drachmis emissent, gratis Quintio donarunt: qui et ipsi Romae triumphantem. Quintium sequuti sunt pileati, quod facere solent e seruitute manumissi. Plutarch. in Rom. apoph.

Iulius Caes.

Pompeium aequalem ferre nollens armis rein expediunt ambo, Verum cum commissa pugna Pompeius vicisset, et victoriam non persequeretur, sed se potius reciperet ad exerci tum, tum Caesar: Hodie quidem, inquit, penes hostes erat victoria, at non habens ducem, qui victoria sciat vti. Plut. in Rom. apoph.

Augustus Caes.

Quum Alexandrini post vrbem vi captam, extrema se passuros existimarent, Augustus suggesto conscen dit, adiuncto sibi Ario Alexandrino, dixitque, se ciuitati parcere, primum propter ipsius magnitudinem ac pulchritudinem, dein propter Alexandrum Magnum eius vrbis conditorem, postremo in gratiam Arij amici. Rarae cuiusdam clementiae fuit, non diripere ciuitatem, quae pertina cissime rebellarat, sed non minus laudis merebatur illa ciuilitas, quod huius beneficij gratiam non sibi vindicauit, sed vnam praecipuamque partem ipsi concessit vrbi: alteram tribuit Alexandro, cuius memoriam sciebat apud Alexandrinos esse gratiosissimam: tertiam transtulit in Arium eius ciuitatis ciuem, amicum tanto titulo suis commendans. Plut. in apoph.

Aurelianus imper.

Quum Tyanam venisset, eamque occlusam reperisset, iratus dixit, Canem in hoc oppido non relinquam. Hac voce milites erecti fuerunt in spem praedae et Heradamon Thyanensis, metu ne cum caeteris occideretur, prodidit ciuitatem. Qua capta Aurelius Heradamonem patriae proditorem occidit. Militibus ex Caesaris promisso direptionem oppidi flagitantibus, respondit: Agite, canem me negaui relicturum, canes omnes occidite. Hoc pacto et proditori mercedem rependit, et militum auaritiam elusit. Videtur autem hic sermonis color sumptus ab Hebraeis, in quorum literis reges qui minantur internecionem, negent se quenquam relicturos, vsque ad mingentem ad parietem canem hac periphrasi significantes. Eras. ex Vopisco.

Fridericus imper.

Victis in Hungaria Gunziensibus: Magnum, inquit. actum est opus. Nunc autem maius restat, vt scilicet vincamus nosmetipsos, atque auaritiae et vlciscendi cupiditati frenos imponamus. Discant nostri principes victores, exemplo Frideriei imperare animi affectibus, neque insolescere ob res ad nutum voluntatemque cedentes, parceretque victis. AEneas Syluius lib. 2. cominentar. de rebus gest. [?]l phonsi.

Sigismundus impera.

Obiurgatus, cur fugates hostes non insequeretur, et comprehensos occideret! Satis, inquit, vicit, qui hostes fugauit. Vtinam et huius exemplo monarchis nostrae aetatis persuaderi possit, magno cruore partam victoriam non existimari victoriam. AEneas Syluius lib. 4. de rebus gestis Alphonsi.

Alphonsus.

Non tam quod hostes vincere et sciret et posset, gloriabatur, quam quod victis consulere didicisset. Illud quidem fortunae interdum munus esse, hoc autem semper suum. Refocillare enim victos, vere regium est: debellare autem hostes fortunae est. Panor. l. 2. de reb. gest. Alphonsi.

Idem.

Cum in obsidione Stephani, centuriones ac milites, qui maledixerant regi, post captam vrbem clementer tractasset, castigatus a suis, qui omnes morte damnandos iudicarent: respondit. Se malle ex clementia et humanitate erga hostes, quam ex victoria laudem adipisci. Panor. l. 3. de rebus gest. Alphonsi.

Sigismundus.

De victoriae insolentia.

Brennus.

CApta vrbe a Gallis Senonibus, diuque obsidione oppresso Capitolio, pactum est inter Romanos Brennumque Gallorum regem, vt obsidio ea lege solueretur, vt; Romani mille pondo auri penderent. In illa forte auri pensitatione Brennus de altera lance gladium cingulumque ferreum apposuit, Interrogante autem Sulpitio, Quid hoc esset? Quid aliud, inquit. nisi opprobrium victis? Plut. in Camillo.

Archidamus.

Sylla.

Quum Mithridates Syllae processiss et tobniam, dextramque porrexisset: Sylla non resalutauit, sed percontatus est, num a bello desistere

his conditionibus, quas cum Archelao pactus esset? Obticescente Mithridate: Quibus pace opus est, inquit Syllacos priores loqui conuenit, victori silere satis est. Rursus quum Mithridates variis coloribus excusaret quae gesta fuerant: Olim, inquit, audiui, nuc experior, te singulari eloquen tia praeditum, qui tam nefariis factis colorem inuenire potueris. Plut in Sylla.

Ludouicus XII. Gal. rex.

Quum audiret Iulium Pontificem immodice sese efferentem, quod multas vrbes temporis momento recepis set quas vix intra triennium Galli occuparant: At inquit, Gasto Fuxeus aberat. Hoc dictum respondet apoph. euiusdam qui Fimbriae glorianti quod Ilium (vix anno x. ab Agamemnone receptum) intra vndecimum diem oppugnauerat, respondit, sed Hector non aderat, qui pro ciuitate pugnaret. Annal. Franciae.

De vigilantia.

Plato.

Philippus.

In exercitu quodam tempore dormiens, experrectus: Tuto, inquit, dormiuit, vigilanti enim Antipater. Subindicans, non esse regium indulgere somno praesentim in bello, nisihabeat fidum ac vigilem praefectum, Plut. in apoph.

Parmenio.

Idem quum interdiu dormiret, Graecique ad fores conuenientes criminarentur illum: Nolite admirari, Parmenio inquit, si nunc Philippus dormit. Nam quando vos dormiebatis, ille vigilabat. Plutar.

P. AEmylius.

Cum in bello contra Persem insti tuisset, vt milires sine armis vigilias agerent: rogatus a quodam, cur suis arma negaret? respondit: vt metu hostium sublata resistendi fiducia aduer sus somnum pugnarent. Plut.

M. Cato.

Eo milite sibi opus esse nequaquam dicebat, qui inter eundum manus inter confligendum pedes agitaret: quique sterrendo quam hostibus inclamando longius sentiret. Plutarchus.

De vino, et vinolentia.

Anacharsis.

OVidamin conuiuio videns vxorem Anacharfidis, Vxorem, inquit, deformem duxisti, Anacharsi. Hîc Anacharsis: Prorsus ita mihi videtur, inquit: sed heus puer, infunde mihi meracius, vt eam reddam formosam. Indicans, vinum adimere homini rectum iudicium. Athen. l. 9.

Idem.

Dicebat, vitem ferre tres botros: primum voluptatis, alterum ebrietatis. tertium molestiae. Sentiens, parcum vini vsum esse iucundum, quia sedat sitim: largiorem gignere temulentiam: largissimum parere rixas, caedes ac morbos. Simile huic quod alibi dictum est: Primum cratetem pertinere ad sitim, alterum ad

voluptatem, tertium ad ebrietatem, quartum ad insaniam. Dictum erit iucundius, si cogites, in Scythia non esse vites. Laer. l. 1. c. 9.

Cicero.

Apud Damasippum coenans, quum conuiuator mediocre vinum apposuisset, idque conuiuis a vetustate cupiens com mendare, diceret: Bibite, Phalernum hoc quadraginta annorum est, Bene, inquit, fert aetatem. Hoc modo de nomine loqui solemus, cuius formae viribusque non multum detrahit aetas. At ridiculum erat, vinum ab immodica vetustate commendare. Plut. in Cicer.

De virtute.

Antisthenes.

CVm nil tam difficile esse sciret, quod studio superari non posset, Virtutem etiam posse disci solebat dicere. Laer. l. 6.

idem.

Neque, inquit symposium, Si desint congerrones, nec opes virtute earentes voluptate afficiunt. Stob. ser. de virtute.

Idem.

Dicebat, Virtutem esse armaturam quae detrahi non possit. Ensis enim et clypeus excutiuntur: sapiens autem ac virtute praeditus nunquam non arinatus est, eoque vinci non potest. Laer. l. 6.

Idem.

Tutissimum esse murum prudentiam dicebat, quod is nec collabitur, nec proditur. Nulla moenia tam sunt munita, qui in machinis aut suffossionibus, aut proditione capiantur. Sapientis decreta sunt inexpugnabilia. Laertius lib. 6.

Idem.

Assidue dicere solebat, Virtutem sibi sufficere ad felicitatem, nec vllare opus habere nisi robore Socratico. Laert. lib. 6.

Idem.

Dicebat, virum iustum pluris faciendum, quam cognatum. Arctiora enim sunt vincula virtutis, quam sanguinis. Et omnis bonus bono proximo cognatus est, propter animorum similitudinem. Laer. l. 6.

Idem.

Negabat sapientem viuere iuxta leges ab hominibus institutas, sed iuxta normam virtutis. Sentiens, non ideo quid faciendum aut vitandum, quia leges iubent aut vetant: sed quia ipsa ratio dictat, hoc esse honestum, illud turpe. Leges non omnia praescribunt: at virtutis regula docet vbique quid sit honestum, quid turpe. Coacta virtus non est. Laertius lib. 6.

Idem.

Diogenes.

Ab Hegesia rogatus, vt ipsi libros aliquot commodato daret: Non sapis, ait, cum caricas non pictas, sed veras eligas: vera exercitatione neglecta, ad scripturam te conferas. Quo dicto notauit cos, qui per omnem vitam

ex philosophorum libris virtutem haurire cupiunt: cum virtus magis vsu discatur, quam lectione. Laer. l. 6.

Idem.

Quoniam Cynieus erat, canis dictus est, et hoc vitae genus a multis laudabatur, nemo tamen imitabatur. Itaque dicere solitus est, se canem esse laudantium, sed laudatorum neminem cum laudato cane andere venatum ire. Ibid.

Idem.

Dicebat, se multos quidem videre colludentes, et discursantes, non autem qui virtuti operam darent. Stob. ser. 4. de imprudentia.

Stoici.

Stoicorum dogma est, nihil esse expetendum, praeter virtutem: nihil fugiendum. praeter vitium. Eras. Rot. 1. 6. apoph.

Socrates.

Cum aliquando in colloquium cum Theodata mererrice formosissima venisset quae Callisthenem blandis ad se verbis trahebat, ad Socratem dixisse meretrix fertur: ego quidem ô Socrates. multum tibi praesto. Nam cum tu neminem ex meis a me possis ab alienare, ego, cum libitum est, tuos omnes a te voco. Cui respondit Socrates: Non mirum quidem est hoc. Tu siquidem ad decliuem tramitem omnes rapis: ego vero ad virtutem cogo, ad quam arduus et plerisque insolitus est ascensus. Sensit autem philosophus clarissimus, adeo corruptos esse hominum mores, vt facile ducantur ad vitia; quorum lata est vi: a abhorreant autem a virtutibus, ad quarum acumen ardua ac spinosa nobis videtur esse via. AElian. lib. 13. de Var. histor.

Socrates.

Statuam quidem in sua basi, virtutis studiosum autem virum hono proposito nixum, immotum esse debere dicebat. Item. In vita perinde vt in simulachro omnes partes debere esse pulchras. Et, Thus diis laudem vero viris virtute praeditis esse tribuendam. Stob. ser. 1. de virtute.

Iden.

*Equus, generosus, inquit, iudicatur, non quidem sumptuose ornatus, sed eximius natura: itidem nec vir honestus, qui opibus praediues, sed qui animam virtute praeditam gerit. Eod. ser.

Isocrates.

*Virtute nullam possestionem nec honestiorem nec durabiliorem esse dicebat. Ad Demonicum.

Epictetus.

*Anima dedita virtuti similis est, inquit, perenni fouti: cuius aqua est pura, imperturbata, potabilis, dulcis, accepta, fruitioni apta, copiosa, ab omni noxa et pernicie aliena. Stobaeus serin. I.

Idem.

In conuiuio apud Xenophontem singulis dicere iussit, quo artificio, quove bono sibi praecipue placerent: quum ordo venisset ad Socratem, ioco dixit: Se maxime gloriari de lenocinio: Sentiens, se tradere veram virtutem. quae potissimum commendat habentem, quaeque tum priuatim, tum publice conciliat homini beneuolentiam et amorem. Eras. l. 3. apoph.

Idem.

Quasi virtus inueniri vix posset, surrexit Socrates dicens: Ridiculum esse, quum mancipium, si non protinus

inueniatur, operae praetium existimemus inuestigare: virtutem nulla inuestigatione dignam iudicare, si non protinus contingat homini. Eras. l. I. apoph.

Stroto physicus.

Quibusdam obiicientibus quod Menedemus plures haberet auditores quam ipse: Quid mirum, inquit, si plures reperiuntur qui lauari cupiunt, quam vngi? Vnguntur, qui se parant certamini. Subindicauit Menedemi philosophiam esse dilutam, ac facile inueniri, qui audiant de virtute disserentem, perpaucos autem qui virtutem exerceant. nam huc prouocabat Strato. Eras. lib. 7. apoph.

Demetrius Phal.

Quum audisset, Athenienses fuisse demolitos statuas suas, quas illi proposuerant: At virtutem, inquit, non euerterunt, cuius gratia illas proposuerant. Laert l. 5.

Themistocles.

Seriphio cuidam dicenti, eum non sua, sed patriae gloria splendorem assequutum. Vera, inquit, hercule narras, veruntamen nec si ego Seriphius, ignobilis, nec tu si Atheniensis esses, clarus vnquam fuisses. Sensit autem, non patriam, sed virtutem, existimationem facere hominibus et authoritatem. Plut.

Phocion.

Phocion Atheniensis hanc diuinam esse legem dicebat: Vt vnicavirtus sit potens, reliqua autem cuncta nugae. Stob. ser. de Prudentia.

Socrates.

Gorgias cum a Socrate percuncta retur, an Persarum regem putaret fe licem? Nescio hercule, inquit, quantum virtutis et disciplinae habent. Sensit vir prudentissimus, neminem esse felicem, nisi omnibus virtutibus

Plato.

Iamblichus.

Ad virtutem tanquam ad asylum semper confugiendum esse, dicere solebat, ne cui turpi iniuriae fortunae expositi simus, Stob. ser. de Prudentia.

Agesilaus.

Cum audiret Persarum regem Magnum appellari: Qua re maior me est, inquit, nisi iustior est, ac temperantior? Censuit vir iustissimus, eum demum magnum esse virum, qui virtutibus alios omnes superaret. Plut, in Lacon. apoph.

Idem.

Cuidam sciscitanti, quae potissimum pueris essent dicenda? Ea, inquit, quibus vsuri sint, quum et ad virrilem peruenerint aetatem. Recte censuit vir prudens, solam virtutem primum ac statim a teneris vnguiculis disci oportere, nec vllum aeui portionem artibus friuolis dandam: quae vt in pueris habent ostentationem plausibilem, ita nec grandibus decori futurae sint, nec ad seria vocatis vtiles. Plut. in Lacon.

Idem.

Cum scelerosum quendam hominem crudelissima tormenta magna animi fortitudine ac infracto animo pertulisse audiuisset, miserum hominem esse iudicauit: qui tam praeclaram virtutem in re tam inhonesta ostendisset: quam si ad res honestiores attulisset, magno vsui Reipublicae esse potuisset. Plutarch. in Lacon. apophthegm.

Idem.

Agesilaus admonere consueuit, ne tam pecuniis quam fortitudine ac virtute studerent ditescere: quod frustra parat opes, qui veris animi bonis vacat. Plut. in Lacon. apoph.

Archidamus.

Ob superatos bello Arcadas quum a quodam laudaretur: Multo, inquit, praestantius erat, si illos prudentia quam viribus superassemus. Intellexit dux nobilissimus, eam victoriam merito encomiis celebrari, in qua virtute alios vincimus, cum viribus a brutis etiam superemur animalibus. Plut. in Lacon.

Eudamidas.

Charilaus.

Interroganti, quam arbitraretur optimam rempublicam?. In qua, inquit, plurimi ciues de virtute inter sese decertant, citra seditionem. In plerisque ciuitatibus certamen est de opibus et honoribus: de virtute qui certent, pene nulli. Quanquam hoc quoque certamen de honesto debet hactenus seruire ne prorumpat in seditionem. Iam enim non est concertatio virtutis, sed ambitionis. Qui vera virtute praeditus est, nihil spectet, nisi vt prosit reipublicae. At seditio, praesens venenum est ciuitatis. Erasm. ex Plut. in Lacon. apoph.

Anaxandridas.

Anaxandridas Leontis filius, cum quendam videret acerbe ferre exilium, dixisse fertur: Noli vir optime exhorrescere exilium. a virtute enim et iustitia exulare, illud horrendum est. Sensit vir optimus, eos omnes exules esse, qui a virtutibus alieni sunt: eos autem nequaquam exules, qui variis virtutibus ornari vbique patriam inueniunt. Plut. in Lacon.

Antigonus secundus.

Adolescenti cuidam qui patrem habuerat fortem, quanquam ipse non admodum, vt videbatur. bonus erat miles, postulanti vt patris stipendia caperet: At ego, inquit, ô adolescentule non ob patrias, sed ob proprias cuiusque viri virtutes mercedem ac munera dare soleo. Hoc sermone iuuenem extimulans, vt patris fortitudinem aequaret, si quantum ille capere solebat, vellet accipere. Apud Graecos maior est dicti gratia ob vocum affinitatem, [gap: Greek word(s)] , quae vox posterior ad prioris imitationem afficta est. Plut. in apoph.

Virtus in actione consistit.

Pittacus.

INterrogatus quid esset optimum? Quod in praesentia, inquit, occurrit, bene agere. Laert.

Antisthenes.

Virtutem esse rem operum, non autem plurimis verbis multisque discipulis egere dicebat. Aduersus eos qui iuris ac theologiae pietatisque professionem studio reddunt difficilimam ac prolixam, perque vitam omnem nihil aliud quam de virtute disputant. Notat hoc Horatius, Virtutem verba putas, vt Lucum ligna. Laert. l. 6. c. 1.

Cleanthes.

Agesilaus.

Rogatus, quomodo quis maxime apud homines probaretur? Si dicat, inquit, optima, et faciat honestissima. Virtus enim huiusmodi est, quae ipsis staum rebus gestis ita afficiat

homines vt non modo admirentur opera, verum in autorem quoque summo studio incendantur. Plut.

Pantholidas.

Legatus cum in Atheniensium gymnasio philosophos egregie de virtute disputantes audiuisset interrogatus, An placerent quae iam disputata essent, Probae profecto, inquit, sunt illae disputationes, sed vobis plane inutiles: qui virtutem habetis in ore factis autem non ostenditis. Plutarch. in Lacon. apoph.

Semiramis.

Staurobates Indorum rex Semiramidi minitans scripsit, si acie victa foret, se illam cruci affixurum. Sed illa ridens, Non verbis, sed virtute certandum esse, respondit, Bruson. l. 7. cap. 3.

Gymnosophistae.

Alexander cum Gymnosophistas interrogasset, Vitam, an mortem fortiorem putarent? Vitam, inquiunt, quae tot calamitosa pariat. Curtius et Plutarchus.

L. Volumnius.

Appius populo Romano exprobrabat, sibi acceptum ferri debere, quod ex mutuo et elingui facundum haberet consulem. de L. Volumnio collega sentiens. Ibi L. Volumnius, Quam mallem, inquit, tu a me strenue facere, quam ego abs te scite loqui didicissem. Brus. l. 4. c. 31.

Nestor.

Adrianus imper.

Praetoriis viris ab Imperatore Adriano petentibus vt sibi de iure respondere liceret: rescripsit hoc munus non peti solere, sed praestari. Quare accingeretur, si qui sibi nnderent, et populo sui specimen darent. Nam Augustus, quo maior esset iurisperitorum autoritas constituerat, vt qui respondere vellent, id ex autoritate Caesaris facerent: quum antea liberum, fuisset respondendi munus subire, quicunque sui fiduciam haberent. Sic et hodie creantur doctores medicinae, iuris, artium, theologiae, quum hoc nomen promeruisso sit pulchrius, quam obtinuisse. Erasm. l. 8. apopht.

Alexander Seuerus.

Romanorum iam factus imperator, audiens Artaxerxem instructissimo exercitu Romanum velle inuadere imperium: Nil refert, inquit. Vt enim quaecum voluptate agimus, dulcia sunt: ita quae cum virtute, gloriosa esse solent Herod. l. 6.

Huc aliqua ex parte spectant, quae sunt sub apoph. de Doctrina factis dissentania.

De vi, vel violentia.

Lysander.

CVm Argiui de ditionis finibus ambigerent cum Lacedaemoniis, asseuerarentque se iustiorem habere causam: Lysander stricto ense, Qui hoc, inquit, superior est, is optime de finibus disputat. Ab aequo et bono vir insolens ad vim prouocauit. Plutar. in Lacon.

Idem.

Ad Boeotos ancipites, nec huic, nec illi parti addictos quum per illorum confinia faceret iter, legatos misit, qui percontarentur, vtrum rectis an inflexis hastis per illorum agros proficisci deberet? significans, siue amici essent Boeotij, siue inimici, nihilominus se coepto itinere perrecturum, nisi quod per ostium agros iturus esset erectis hastis, ad propulsandum

si quis obsisteret: per amicorum innersis, veluti nemini nociturus. Hoc dictum nonnihil resipit indolis Laconicae. qui nec inimicis supplex esse vellet, nec amicis grauis. Plut. in Lacon.

Themistocles.

Quum apud Andrum argentum peteret: Duos, inquit, ad vos adduco deos, vim ac suasionem significans, si minus impetraret suadendo, se vi erepturum. At illi responderunt, apud se quoque duas magnas esse deas, iuopiam et impossibilitatem, per quas non liceret dare quae petebat. Plut.

Anonymus.

Conflauit Caesari magnam inuidiam, quod quidam ex his quos Romam miserat, stans in senatu, simulatque cognouit Caesari senatum non dare prorogationem, manu capulum percutiens: At hic, inquit, dabit: Vim Reipub. minitans. Eras. l. 4. apop.

De visu, aspectu, et oculis.

Thales.

OLim interrogatus, quantum amendacio distarer veritas? Quam tum, inquit, occuli ab auribus. Sensit vir pudentissimus, ea demum esse indubitatae fidei, quae omnium contuentur occulis, non quae auribus percipiunt. Eras. l. 8. apoph.

Diogenes.

Animaduertens, Olympionicem quendam fixis oculis scortum formosissimum intuentem. Ecce inquit, vt aries Martius a puella publica obtorto collo vinctus abducitur. Notauit autem hominos oculos intemperantissimos, quibus scortum ob toto etiam collo quamdiu poterat, intuebatur. Laert. l. 6.

X enocrates.

Dicere solebat: nihil interesse pedesne an oculos in aliena domo defigeres. Eodem enim modo peccare tam cum qui oculos in loca in quae non couenit verteret, quam eum qui quo non licitum est; vestigia inferret AElian. l. 14. de Var. hist.

Pericles.

Praetor collegam sortitus est Sophoclem poetam, cumque in nauigatione Sophocles vidisset adolescentem formosissimum, ait, En quam speciosus adolescens! respondit Pericles, Decet ô Sophocles, praetorem non modo manus, sed oculos et linguam habere abstinentes. Plutar. in apoph. Stob. ser. 5. Cic. l. 1. Offic

Ephorus.

Dicere solebat, Si possibile fuisset rebus ipsis omnibus adesse, eam experientiam reliquis multo fuisse praestantiorem. Sensit autem certiora es se quae oculis visa sunt, quam quae auribus percepta ab aliis. Cum enim duo homini iuxta natura sint velut organa quaedam, quibus omnia percipit et scrutatur, auditus scilicet et visus, certior autem multo sit visus, iuxta Heraclitum: horum licet proprior minoris tamen momenti organo, auribus videlicet, ad inquisitionem rerum accedit. Polybius l. 12. histor.

Theopompus.

Theopompus eum quidem optimum bellicarum rerum scriptorem esse dicit, qui quam plurima sit pericula ipse coram expertus: illum vero dicendo potissimum esse, qui quam plurimorum ciuilium certaminum particeps extiterit. De iis enim! rebus quibus ipse interfuit et vidit melius dicere potuit, quam quae ab aliis nugantibus fortasse audit. Polybius

Isaeus.

A quodam qui elegantissimam ostenderat foeminam, interrogatus, num formosissima videretur? respondit, [gap: Greek word(s)] , id est, desij laborare ab oculis. Philostrat. in Sophistis.

Alexander.

C. Sulpitius.

C. Sulpitius Gallus vxorem repudiauit, quod aperto capite foris exisset, inquiens: Tibi meos vnius praefinit oculos lex nostra, quibus formam tuam approbes: his ornamenta comparato, his esto spectosa: aliis velle videri formosam: in suspicione et crimine haereat necesse est. Erasm. 1. apoph.

De vita humana.

Pythagoras.

VItam humanam dicebat esse similem panegyri, hoc est, solenni hominum conuentui, ad quem alij conueniunt certaturi, alij negotiaturi, non nulli spectatores modo futuri. Et caeteros quidem omnes esse solicitos: solum spectatorem tranquillum frui celebritate. Laer. l. 8. c. 1.

Socrates.

* A leae ludo vitam similem esse dicebat: et quicquid euenit veluti quandam tesseram disponere oportet. Non enim denuo iacere oportet, neque tesseram aliter ponere. Stob. ser. 123.

Democritus.

* Vitam sine festiuitatibus dicebat longam esse viam sine diuersoriis. Stob. ser. 16.

Epictetus.

Vitam fortunae coniunctam, torrenti similem esse dicebat: Turbulenta enim plena coeno, ingressuque difficilis, violenta et obstrepera est, et breue tempus durat. Stob ser. 1.

Diogenes.

Dicenti miserum esse viuere: Non, inquit, viuere miserum est, sed male viuere miserum est. Vulgus miseram appellat vitam laboribus, doloribus, morbis, damnis, exiliis, multisque hoc genus incommodis obnoxiam: at philosophus nihil malum aut miserum esse dicebat, nisi quod cum turpitudine coniunctum esset. Laert. l. 6.

Epicurus.

* Dicebat aliquem virum bonum nobis esse eligendum, ac semper ante oculos habendum, vt sic tanquam illo spectante viueremus, et omnia tanquam illo vidente faceremus. Eo modo, vitae humanae errores facile corrigentur. Senec. epist. 11. ad Lucillium.

Idem.

* Neminem non ita exire e vita dicebat, tanquam modo intrauerit. Item. Neminem aliter, quam quo modo, natus est, exire e vita. Et molestum esse semper vitam inchoare. Sen. ep. 22. et 23.

Idem.

*Semel, inquit, nati sumus, bis nasci non licet: sed necessarium est vitam finiri. Tu vero qui ne crastinum quide in tua potestate habes, tempus differs. Omnium vero vita cunctando perit: et hinc est, quod vnus quisque nostrum inter negotia moritur. Stob. serm. 16.

Flato.

Idem.

* Dicebat viros bonos non longa vita, sed clara et illustri opus habere. Eod. ser.

Idem.

* Iuxta communem, inquit, illam et omnibus celebratam sententiam, vita peregrinatio quaedam est: et ea decenter modesteque transacta oportes

Pyrrho.

Quod aliis defluentibus alij succedant. Sentiens in rebus humanis nihil esse diuturnum aut stabile. Laer. lib. 9. cap. II.

Epicharmus..

Inter confabulandum cum amicis quum audisset disceptantes de viuendi spatio, et quidam tres, quidam quatuor, alij plures annos sibi tribuerent adhuc viuendos, dixisse fertur: Quid mutuo contenditis et litigatis de paucis diebus? Omnes enim qui conuenimus, quodam fato propinqui sumus morti. Itaque tempus est nobis omnibus ocyus discedendi, ante quam aliquot senectutis damnum experiamur: AElianus lib. 2. de Var. histor.

Anonymus.

Philosophus quidam interrogatus, qualis esset hominis vita? cum parumper se ostendisset, mox se abscondit. Quo indicare voluit, momentaneam et perbreuem esse hominis vitam. Rodulphus Agricola l. I. c. 24. de Inuentione.

Hierocles.

*Dicebat longae tedio saeque vitae maximum imminere periculum: partim propter ipsarum rerum naturam, nescio quid aduersae contumaciae habentium: partim propter subitas et inopinatas animae perturbationes: maxime vero, propter ipsam hominum malitiam, quae nec vlla vi nec dolo malorum stratagematum abstinet. Stobaeus sermon. 82.

Aristonymus.

* Vitam humanam similem esse theatro dicebat, vbi saepius pessimi quique honoratissimum inter homines locum obtinent, Stob. ser. 104.

Idem.

* Pauperum vitam aiebat similem esse nauigationi iuxta littus: Diuitum autem, ei quae in profundo pelago fit. Illis enim facile esse funem eiicere, appellare, et nauim extrahere, diuitibus non item. Stob. ser. 95.

Socrates.

* De vita malorum et vitiosorum hominum haec eius scite dicta occurrunt. Indoctorum vita, tanquam histrio, multa fastus et arrogantiae gerit indumenta. Neque nauigantes praeter loci commoditatem appellere tutum est, neque viuentes praeter legem vitam agere periculo vacat. Auarorum vita similis est funerali con uiuio. Omnia enim cum habeat, hominem qui praesentibus hilariter fruatur, non habet. Stob. vnde Xenophontem in commentariis, et Diogenem Laertium.

Idem.

* In vita, perinde vt in simulachro, omnes partes pulchras esse oportere dicebat. Item. Vitam instar organi musici, dum intentione et remissione sibi concinna redditur, suauiorem fieri. Stob. ser. 1. et 3.

Diogenes.

* Aiebat de necessariis quidem ad viuendum homines sibi prospicere: quae vero ad bene viuendum pertinent, non comparare Stob. ser. 4.

Epictetus.

* Longiori vitae sed deteriori, breniori sed meliorem ab omnibus omnino praeferendam esse dicebat. Stobaeus.

Apollonuus.

* Interrogatus, quantum temporis vixisset? tempus quidem exiguum, respondit, annos vero multos. Stob. serm. 96.

Antiphon.

*Vita inquit, similis est carceri vnius diei, et totum vitae spacium, vni diei aequale propemodum dixerim, per quem intuiti lucem, postens deinde vitam tradimus. Eod ser.

Socrates.

* In vita tanquam in theatro permanendum esse dicebat, quandiu rerum et operum huius vitae iucundum fuerit spectaculum. Stob. serm. 120. Addamus et illud Pythagorae, Quandiu summo rerum Domino, visum fuerit, qui e statione nos in tempore euocabit.

Philippus.

Quum apparet in loco amaeno castra metari, et moueretur, illic non esse pabulum pro iumentis: Qualis, inquit, est nostra vita si etiam ad asinorum commoditatem viuere cogimur? Plut. in apoph.

Iulius Caesar.

Quum vndique viderentur imminere insidiae, atque admoneretur vt sibi caueret, respondit: Satius subire semel quam semper cauere, signifi cans, eum non viuere, qui viuit in perpetuo mortis metu. Erasm. lib. 4. apoph.

Augustus Caesar.

Sentiens imminere mortem, admissos amicos percontabatur, non ipsis viderentur minimum vitae sat commode transegisse? sentiens de fabulae vitae peracta, et adiecit carmen peractis comoedis accini solitum:

Aratus.

* LAudante quodam virum desperatum et audacem, ac id circo et in bellis eximium: Aratus Sicyonius respondit, multum interest inter magnifacere virtutem, et vitam contemnere. Stob. ser. de militia.

De vitae cupiditate.

Diogenes.

CVm dixisset mortem nihil differre a vita, reprehensus a quodam qui diceret: Cur igitur non moreris? Quia, respondit, haec nihil inter se differunt. Laert. in vita Diogenis. Verum Stob. serm. 118. Pyrrhoni hoc adscribit.

Idem.

Speusippus.

Spensippum cruribus resolutum Diogenes hortabatur, vt seipsum vita priuaret. Cui ille: Non cruribus inquit, viuimus, sed mente: Stobaeus serm. 116.

Theodorus Cytheraeus.

Nullam satis magnam causam sapienti esse dicebat ad vitam finiendam, quod hac ratione probabat. Istum enim qui casus humanos contemnit, vitam propter eos relinquere, quomodo non contrarium fuerit illi qui

De vitiis.

Socrates.

CVm in sermonem incidisset cum Theodora meretrice formosissima, quae dicebat se omnes, philosophiae discipulos alienare posse, et vocare ad se quocunque tempore velit, Socratem autem eius amatores ad se trahere nequaquam: respondisse fertur, Bene quidem dicis, quando quidem tu ad decliuem tramitem omnes rapis: ego veroad virtutem cogo, ad quam arduus et plerisque insolitus est ascensus. Innuit autem Socrates, naturam hominis esse adeo deprauatam, vt facillima ad omnium virorum lernam sit via, ad virtutem vero paucis contendant. AElian. l. 13. de Var. hist.

Crates.

Negabat inter homines quempiam inueniri posse, qui non aliqua in parte laberetur: addens, nullum inueniri malum punicum, in quo non sit aliquod granum supputre. Laert. lib. 6. cap. 5.

Thraseas.

Leon Byzantius.

Pasiades cum Leoni Byzantio lippitudinem obiiceret oculorum, Leo respondit: Corporis mei vitium vides et exprobras, haud videns filium tuum Nemesim humeris baiulantem. Erat enim Pasiadi filius contractis humeris. Nemesim autem dixit redargutionem insolentiae, quam veteres fingebant esse Deam. Philostratus.

Regno pulsus, eadem dicebat se pati quae adolescentes: quem admodum enim illi peccauerint, hilari vultu fratrum consuetudine vt untur, patris autem prae pudore fugiunt: sic sibi euenisse, vt in metropoli vitam agens verecundia teneretur, Leucade cum voluptate viueret. Brul. l. 7. c. 1.

De vituperatione.

De vltione et vindicta.

Diogenes.

INterrogatus a quodam, quo pacto maxime posset vlcisci inimicum? Si teipsum, inquit, probam et honestum virum praestiteris. Hoc qui facit, et sibi prodest maxime, et inimicum maxime discruciat. Nam si fundum conspiciens bene; cultum discruciatur inimicus, quid fiet si teipsum videris veris ornatum bonis. Laert. lib. 6.

Idem.

Ingressus aliquando iuuenum conuiuium, capite semitonso, non solum non comiter exceptas est, sed multis plagis onustus dimissus est. Quos ille hac ratione est vltus. Nomina iuuenum a quibus fuerat caesus, albo inscripsit, itaque obambulabat soluto pallio, plagarum notae loquebantur, quid esset passes, et album prodebat autores. Hoc pacto iuuenes inhumanos omnibus obiurgandos ac reprehen dendos exposui. Laer l. 6.

Idem.

Midias cum Diogeni colaphum dedisser, Diogenes continuo dixit, Tria millia tibi in mensa sunt posita: per lubidrium illi gratulans, quod pro colapho tantum nummorum ex mulcta ad ipsum esset rediturum, si lege ageret. At Diogenes postridie sumto pugilum loro, eoque impacto Mi diae, totidem verbis dixit: Tria millia tibi in mensa sunt posita A. Gel lius narrat de quodam qui pro delectamento habebat, manu depalmare homines: moxque a crumena quam in hoc circumferebat, numerabat mulctam At Diogenes declarauit, non omnes esse ea patientia, vt mulcta contenti sint, Laert.

Tiberius impera.

Diogenes grammaticus sabbatis Rhodi disputare solitus, Tiberium ad se venientem, vt ipsum extra ordinem audiret, non admisit, sed per seruulum suum in septimum distulit. Is quum Romain venisset, et pro Caesaris foribus adstaret, cupiens illum salutare: Tiberius iussit, vt post septimum annum rediret. Nec alia poena tantam grammatici superbiam vltus est. Eras. l. 6.

Anacharsis.

Timon.

Timon Atheniensis quem [gap: Hebrew words] appellat Lucianus, quum erga caeteros esset inhumanissimis moribus, fugeretq. consuetudinem hominum, solum Alcibiadem adamabat, exosculabaturque. Id admiranti cuidam, causamque roganti, respondit: Ideo sibi charum esse adolescentem, quod perspiceret illum aliquando magno malo fore Atheniensibus a quibus multis contumeliis affectus esset. Eras. l. 5. apoph. Fulgos. l. 9. c. 12.

Alciblades.

Nuntianti, quod ipse cum comitibus morte damnatus esset A thenis: At nos, inquit, demonstrabimus illi Alcibiadem viuere, simulque sese ad Lacedaemonios contulit, ac bellum Decelicam, ab vrbe Decelia cognominatum, excitauit in A thenienses Plut.

Philoxenus.

Quum audisset suos versus a laterariis perper am recitari, lareres ipso rum comminuit dicens: Vos mea corrumpitis ego vicissim vestra. Erasm. l. 6. apoph.

Agesilam.

Quum puer quidam Agesilao rege videntem murem captum e cauo protraheret, musque conuersus momordisset tenentis manum atque effugisset: Agesilaus indicauit his qui aderant dixitque: Posteaquam minimum animal culum sic vl ciscitur eos a quibus laeditur, quid viros oporteat facere, cogitate. Ita dux fortissimus vndecunque captata occasione animum addere studebar suis, vt audentiores fierent aduersus hostem. Sed idem exemplum magis eo valet, ne quis quamlibet potens, iniuria prouocet innrmiorem. Fit enim saepenumero, vt qui, sicut air Flaccus fragili quaerit illidere dentem, infring at solido. Plutarchusin Lacon. apoph.

Demonides.

A missis furto crepidis, crepatus est, vt eius qui sultulerat pedibus conuenirent. Visus est bene precari quum illi magoum precaretur malum, videlicet pedes distortos, quales habebat Demonides. Plutarch. in Lacon.

Brasid as.

Alexander.

Cum in Hammonis templum venisset, interrogauit sacerdotem senem, a quo filius appel latus crat, num quis eorum superesset qui patrem Philippum interfecissent? Ostendit hoc dicto rex potentissimus, insitam et fixam animo suo vltionem, quam parabat erga cos qui Philippum patrem ossendissent. Plut. it. vita Alexand.

M. Brutus.

Rebus in summam desperationem adductis, quum e ducibus atque amicis paucos apud se haberet, sublatis oculis in coelum stellis plenum, dixit hunc versiculum Graecum e tragoedia quapiam:

Liuius Salinnator.

Quum bellum aduersus Asdrubalem gesturus vrbem egrederetur, monitus est a Fabio Maximo, ne prius cum hoste consereret, quam vires animummque illius cogoosceret. Is respondit, se primam quanque occasionem pugnae arrepturum. Percontantibus quid ita properarer: Vt quam celerrime, inquit, aut gloriam ex hostbus victis, aut ex ciuibus prostratis gaudium capiam. Virtus et ita sermonem hominis inter se par titae sunt: illa triumphi auida, haec iniustae damnationis memor. Eras. l. 6. apoph.

C. Figulus.

In petitione consulatus repulsam passes est. Ideo grauius tulit, quod patrem haburet bis consulem. Ad. hunc cum postridie comitiorum: compluros venissent consulendi gratia (nam erat iuris ciuilis peritissimus) omnes dimisit, ita praefatus: Omnes consulere scitis, consulem facere nescitis. Erasm. libro 6. apophthegm.

Senerianus.

Hadrianus imperator Seuerianum, et Fuscum huius nepetem, eo quod moleste ferre viderentur, Commodum Lucium imperij successorem designatum, iussit occidi: quorum ille nonagenarius erat, hic annos natus decem et octo. Senex autem quum esset iugulandus, poposcit ignem incensoque thure dixit. Vos dij testor, me nihil sceleris commisisse: nec aliud imprecor Hadriano, nisi vt quum volet mori, non possit. Idque euenit adeo vt barbarus conductus qui ferro mortem pro beneficio daret, aufugerit. Suetonius in vita Ha driani.

Theodosius.

A liquando ex familiaribus cuidam dicenti, neminem illorum ab eo morte mulctarum esse qui iniurij ei futssent, respondit, Vtinam etiam eos in vitam reuocare possem, qui iamdudum mortui sunt. Nicephorus Callistus libro 14. cap. 3. Eccles. histor.

Macarim Monachus.

Macarius AEgyptius, monachus vir, omnium sanctissi. olim habitus, percontatus cur humanarum iniuria rum memoria hominibus ade o molesta esset, diabolicarum autem contumeliarum recordatio non item? Propterea inquit, quod prior illa affectio praeter naturam, posterior autem seccundum irae naturam esset Nicephorus Callistus l. II. c 43. Eccles. hist. ex Euagrio.

De vltione et vindicta negligenda.

Chilon.

FRatri querenti, quod Ephorus ipse no crearetur, quum ille esset: Ego, inquit, iniuriam ferre noui, tu non. Diogenes Laer. in eius vita.

Thales.

Rogatus, quo pacto quis facillime ferret infortunium suum? Si quis, vi deat hostes maioribus malis obnoxios. Quidam enim ex contemplatione felicitatis alienae, suam calamitatem exasperant. Laer. l. I. C. I.

Pittacus.

Habens potestatem puniendi quempiam qui contumeliosus in ipsum extiterat, dimisit, inquiens: Venia vltione melior est, Illa namque mitis est ingenij, haec autem ferini. Stob. ser. 47. Ant. in Meliss. part. I. ser. 27. Max. ser. 6.

Bion.

Fa miliares suos admonebat, vt hoc argumeoto putarent se profecisse in philosophia. si iurgantes et conuician tes perinde audirent, ac si recitarent versus illos Homericos:

X enocrates.

A Bione dictis lacessitus. Non sum inquit, tibi responsurus. Neque enim Trogoedia, cum a Comoedia taxatur, dignatur eam responso. Laert. l. 4.

Democritus.

Dicere solebat, Prudentis esse futuram iniuriam praecauere. Indolentiae vero. quod factum est, non vlcisci. Stob. ser. de Prudentia.

Heraclitus.

Dicebat, iniuriam magis extinguendam quam incendium. Ex lenissi mis offensis, si negligantur, nascuntur atroces tragoediae. Sed ad restinguendum incendium accurrunt omnes: gliscenti vero simultati citius addunt irritamenta. Laert. l. 6.

Socrates.

Frequenter dicere solitus est, Peius esse iniuriam facere, quam ferre, sensit eum non semper malum esse qui iniur iis afficitur: sed potius hunc qui bonis iniuriam infert. Brus. l. 3.

Idem.

Nuntianti, quod quidam de ipso male loqueretur: Nimirum, inquit, non didicit bene loqui, linguae morbum non malitiae tribuens, sed inscitiae, nec ad se iudicauit pertinere quid de se dicerent, qui morbo animi, non iudicio loquuntur. Laer. l. 2.

Idem.

Quum in via quidam illi per lasciuiam calcem impegisset, admirantibus quod id pateretur: Quid facorem, inquit?Illis hortantibus, vt vocaret hominem in ius: Ridiculum, inquit, siquis asinus me calce percussisset, diceretis mihi, Voca illum in ius: Nihil putabat interesse inter asinum et hominem brutum, nullaque virtute praeditum: ac vehementer absurdum videri, non pati ab homine, quod ab animante bruto passurus sis. Laert. l. 2.

Idem.

Cum no irasceretur illi a quo conuiciis multis aspersus esset obiurgatus cur taceret? Mihi, inquit, suis dictis

uon obest, quando quidem talis non sum, qualem ipse me esse dicis. Erasm. l. 3. apoph.

Idem.

Cum Xantippe in publico pallium marito detraxisset, ac familiares admonerent, vt tantam iniuriam manu vlcisceretur: Pulchre, inquit, nimirum vt nobis colluctantibus ac clametis, Eia Socrates Eia Xantippe. Nam huiusmodi vocibus spectatores animant duos inter se commissos. Maluit autem vir sapiens tolerantiae exemplum de se praebere, quam ridiculum exhibere spectaculum viri cu vxore certantis, Laer. l. Z. X. I.

Idem.

Quum Xantippen diu rixantem tulisset in aedibus, ac tandem fessus consedisset ante fores, illa magis irritata quiete viri, de fenestra perfudit eum lotio. Ridentibus qui praeteribant, et ipse Socrates arridebat, dicens, Facile diuinabam, post tantum tonitru sequuturam esse pluuiam. Laert. lib. 2.

Idem.

Sunt qui putent Socratem simul aluisse domi duas vxores. Myrrho et Xantippen. Proinde demiranti cuidam, in quem tandem vsum aleret duas mulieres, praesertim rixosas, neceas domo exigeret? Hae, inquit, me domi docent to lerantiam: qua in publico vtendum est: harum moribus exercitatus, commodior ero ad aliorum consuetudinem. Hunc perconta torem A. Gellius facit Alcibiadem.

Idem.

Alcibiadi demiranti, quod Xantippen supra modum rixosam domi perpeteretur: Ego, inquit, iampridem his sic assueui, vt non magis offendar, quam si rotae, quae aqua educit e puteo, stridorem audiam. Nam is stridor mole tissimus est insuetis: eundem qui quot die audit, adeo moleste non fert, vt se audire nesciat. Laer. l. 2.

Idem.

E pa laestra redeunture Euthydemum, casu factus obuius, duxit ad coenam. Illis autem inter se multa commentantibus, Xantippe irata surrexit, multaque in maritum dicit conuicia: quibus cum ille nihil comoueretur, tandem, et mensam subuertit Quum autem Euthydemus valde perturbatus, surgensque abire coepisset: Quid habes? inquit Socrates, nonne nuper hoc idem accidit domi tuae, vt gallina subuolans, euerterit quae erant in mensa? Eo tamen ob id non indignabamur. Laer. l. 2.

Idem.

Idem colapho per cussus a quodam in via, nihil aliud respondit, quam quod homines nescirent, quando prodire deberent cu galea. Simile quoddam Laer. ascribit Diogeni lib. 6. sed Brus. l. 5. C. I. Socrati, quemadmodum et alij.

Idem.

Quum in Aristophanis comoedia acerbis conuiciis proscinderetur, et astantium quiddam diceret. Cur haec non moleste ferret? non aegre, inquit, in theatro fero, cum hic personis omnia liceant. Laer. l. 2. C. I.

Plato.

Quodam ei maledicente, Perge, inquit, maledicere, qui bene nunquam didiceris Stob. ser. 17.

Diogenes.

Pinguem saliuam a quodam in facie quum accepisset, nihil motus ait: Affirmabo, falli omneis, qui negarint te os habere. Solidam illam cotumeliam no modo aequo animo tulit Cynicus, sed ioco etiam irrisit. Brus. lib. 5. ca. I.

Idem.

ô Diogenes: Et illos, inquit, fortassis, asi i. A ltero subiiciente, sed illi non curant asinos: Nihilo magis, inquit, ego ipsos. Asinis irrisionem tribuit, quod subinde nudatis dentibus irrisionis speciem praebeant. Quin et deridentes quempiam, mota ab aure manu imitantur asininas auriculas. Videtur igitur et asinus motis auri culis irridere homines, nemo tamen offenditur. Laer. l. 6.

Idem.

Conuiciis lacessitus a quodam, de crimine proditionis infami, Gaudeo, inquit, me tibi factum inimicum: quando tu non hostes, sed amicos laedere soles. Eras. l. 8. apoph.

Idem.

Platoni ipsum ob vitae sordes canem appellanti? Sane, inquit, nam ad eos qui me vendiderant recurri. Solent enim canes si vendantur, ad veteres dominos recnrrere. Non offensus est conuicio, sed commode interpretatus est: Quum AEginam nauigaret interceptus est a piratis, atque in Cretam perductus, ibique venditus. Laert. l. 6.

Idem.

Cum de ferenda iniuria disputasset ado lescens proter uus veluti periculum faciens, au re praestaret ea quae docebat: inspuit illi in faciem. Tulit hoc leniter. Non quidem, inquit, irascor, sed dubito tamen an propter id irasci oporteat. Laer. l. 6.

Idem.

Ei a quo trabe fuerat percussus, dicenti, Caue: Num, inquit, iterum me ferire vis? Brus. l. 3.

Idem.

Cuidam ipsi dicenti, plurimite derident: At ego, inquit, non derideor. Id autem videtur [gap: Hebrew words] vt aliquis te percutiat, tu tamen non percutiaris: sed Diogenes negauit se derideri, siue quod non esset ridiculus, siue quod existimaret hominum irrisionem nihil ad se pertinere. Laertius libro 6.

Cleanthes.

Appellatus asinus agnouit conuicium, dicens se solum esse parem ferendae Zenonis sarcinae. Siue quod Zenoni non multum esset suppellectilis, siue quod vnius illius austeritate nihil offenderetur. Lacr. l. 6.

Antisthenes.

Qui nos ma ledictis incesserent, eos magis tolerandos dicebat Antisthenes, quam qui nos lapidibus impeterent. Verba enim non laedunt, si quis contemnat. Vide vero num forte hic sit sensus: tolerantiores esse, qui eonuicia patienter ferrent, quam si quis lapidibus impetitos ferat. Quorundam enim dicta grauius sauciant quam lapides. Quod si indecorum esset graui viro lapidibus repetere a quo petitus fuerat, aeque indecorum sit in conuiciantem regerere conuicia. Laer. l. 6. C. I.

Idem.

Quum accepisset, Platonem de ipso male loqui, nihil commotus: Regium est, inquit, quum feceris bene, audire male. Quanquam hoc idem aliis ascribitur. Excelsi animi est ingratitudine hominum non deterreri a studio bene merendi de omnibus. Laer. l. 6. C. I.

Solon.

Despuentem quendam ferebat. Quum autem alter quidam cum propterea accusaret: Atqui, iuquit, piscatores vt gobium vnum capiant, patiuntur se aqua marina conspergi ego idem ferre non sustineant, vt hominem capiam? Max. sermone 42. Idem dictum est ab Aristippo, quem

Idem.

Quum a quodam conuiciis incesseretur, tacitus abiit, verum quum maledicus sequeretur abcuntem dicens, Cur aufugis? Ideo, ait, tibi siquidem potestas est loquendi ea quae vis. mihi vero data est potestas ea non audiendi, quae audire nolo. Laertius lib. 2.

Anacharsis.

Ab adol escente in conuiuio pulsatus: Adol escens, inquit, si nunc vinum non fers, aquam fores cum senueris. Moderationis erat, et patientiae, quod ado lescentis proteruiam vino imputauit. Laer. l. I. C. 9.

Dion Alexandrinus.

Multis conuiciis ac probris a quopiam lacessitus, non respondit. Caeterum vbi intra aedium suarum vestibulum venisset (nam eo vsque conuiciator fuerat insectatus) nihil se turbatum ostendens, hoc tantum dixit: Ne gry quidem, maledictis tuis respondeo. Stob. ser. 19.

Demosthenes.

A quodam conuiciis lacessitus: Nolim, inquit, tecum in hoc genus certaminis descendere, in quo qui vincitur, ipso victore melior est. Sto. serm. 19.

Aristides.

Aristides quum iret exulatum, sublatis in coelum manibus deos comprecatus est, sic prospera rent res Atheniensium, vt illis Aristides nunquam veniret in mentem, in rebus enim affictis solet populus ad egregios viros confugere, id quod euenit. Siquidem tertio post anno, quum Xerxes Articam adoriri statuisset, Aristides ab exilio reuocatus est. Plut. in eius vita.

Idem.

Herodes sophista.

Phocion.

Quum apud Athenienses verbum faceret pro concione, repraehendens in ipsis ingratitudinem, subirata voce dixisse fertur: Malle se damnum ab aliis accipere, quam damnum etiam pro meritis inferre. AElianus lib. 2. de Var. hist.

Idem.

Iniuria vxori suae facta, tantum ab autoris accusatione abfuit, vt cum ille sponte metu perculsus Phocionem accederet et veniam postularet inquiens, ignorasse quod eius vxor fuisset in quam iniuriosus fuerat, hoc sermone sit vsus: Mea quidem vxor nihil abs te affecta est, sed fortassis alia quaepiam: proinde non est, cur excusationem apud me dicas. Muson. apud Stob. ser. 17. Idem de Pisistrato refert. Plut.

Idem.

Phocioni cum poculum cicuta temperatum porrigeretur, percontatus est quispiam, si quid filio vellet dicere? nam is aderat. Ego, inquit, tibi fili praecipio, atque etiam obsecro, nequid ob huius rei memoriam Atheniensibus male velis Caeteris morientibus praecipuum solatium esse solet spes vindictae: hinc illud curae fuit, ne filius patris iniustam necem vlcisceretur. Plut. in apoph. AElian. l. 12. de Var. hist.

Idem.

Post Antipatri obitum, quum Atheniensium resp. ad gubernationem popularem redisset, Phocion in concione capitis damnatus est. Arque hu ius quidem amici caeteri, qui simul

cum illo damnati fuerant. flentes ducebantur: Phocion autem tacitusibat. Cui ex inimicis quispiam factos obuius, post conuicia in faciem expuit. Tum Phocion ad magistratus respiciens: Non hunc, inquit, compescet aliquis indecore se gerentem? De tam atroci contumelia quaestus non est. nec flagitauit vindictam aduersus cum qui praeter leges saeuirent in hominem damnatum, tantum cohibe ri iussit exemplum bonis moribus ad uersum, et immane facinus non aliud quam indecentes mores appellauit. Plut. in apoph.

Idem.

Phocionem, quum pro concione dicentem quidam petulantissifime ma ledicus inter pellaret, multis conuiciis in illum debacchans, omisit quod coeperat, locumque dedit in maledico. Postquam ille vix dicendi fecisset finem, Phocion reuersus in suggestum placido vultu, perinde quasi nihil esset dictum, coeptam orationem persequutus est. De pedestribus, inquit, copiis audistis: superest vt de velitibus ac leuis armaturae milite dicam. Plut.

Timotheus.

Dicebatur dux fortunatus. Huic inuidentes nonnulii, pinxerant ciuitates vltro se reti implicare, ipso dor miente. Hac contumelia nihil offensus Timotheus, ciuiliter respondit. Si tantas vrbes capio doriniens, quid faciam vigilans? Plut. in apoph.

Telecrus.

Ad fratrem ciues criminantem, quod asperius secum quam cum illo se gerent: Tu, inquit, iniurias pati nescis? Plut. in apoph.

Agsiaus.

Audiens, quosdam clam sibi infen sos esse, non tantum de vltione cogitauit: sed in militum duces elegit, et magistratus accusatos defendit, et hac arte ex hostibus sibi amicissimos reddidit. Qua prudentia quid vtilius, qua mederi maleuolis maluit, quam vlcisci. Plut. io Lacon. apopht.

Idem.

Ad Larissaeos, qui non iuuerant res hostium. Xenoclem et Scythen legatos misit, vt amicitiam intrent. Verum hos quum Larissaei contun. eliose tract assent, alij hoc factum grauiter tulerunt, et admonuerunt Agesilaum, vt hoc factum contra lus gentium admissum, admoto exercitu vlcisceretur. At ille negabat, se vel vniuersa o Thessaliam hac conditione velle capere, vt ex his quos miserat, alterius faceret iacturam: amissurus vtrumque, si illos bella lacessisset. Ibidem.

Agis vlti nus.

Cum captus ab Ephoris condemnaretur. ac iam duceretur ad mortis supplicium, vidit quendam rei indignitate ad sterum moueri. Cui ait: Desine meas vices flere. Morio enim praeter ius et aequum, sumque multo melior bis qui me coccidunt. Ibidem.

Cleomenes.

Lysander.

Quum multis contumeliis a quodam assidue afficeretur: Dic, inquit, ô amicule, dic dic, nihil omittas, si qua tuum animum malis quibus vir deris plenus, valeas exonerare: Ingentis animi argumentum, oe ira quidem dignum arbitrari maledicum, quum in promptu esset vltio. Plut. in Laco. apoph.

Lycurgus.

a populo fere dilapidatus esset, in ea seditione Alexander pertinacius inse quens, fuste respicienti Lycurgo in tergum, extrudit oculu. Verum hunc Alcandrum cum noxae deditum publico decreto accedisset puniendum. nec vllo affecit incommodo, nec incusauit: sed cum illum sui instituti so cium haberet effecit, vt et ipsum Lycurgum, et vitae rationem quam cu eo egerat, praedicaret: nec victu modo, sed vniuersam ciuium educationem amaret, quam Lycurgus induxerat. Porro mali quod acciderat monumentum locauit dicatum in templo Mineruae, cui ab aereo de lubro nomen Chalcioeco, deaeque cognomentum addidit, vt Optiletis diceretur, nam Dores Lacedaemonem incolentes, oculos optilos vocant, ab [gap: Hebrew words] quod Graecis sonat video. Insignis tolerantiae exem plum, quae ex hoste capitali reddidit amicum ac propugnatorem: quem etiam si negasset, vt ipsi licuit, nihilo tamen minus ipse fuisset luscus, et v no legum suarum defensore minus habuisset. Plutarch. in Lacon. Stob. serm. 17.

Anonymus.

Duo pueri inter se pugnabant, quorum anus alteri lethale vulnus in slixit. Puerorum autem sodales, cum sauciusille moriturus esset, polliciti sunt illi vindictam, sicque vulneris authorem interfecturos. At ille: Nequaquam, inquit, per deos. Non enim aequum est: quandoquidem et ipse hoc facturus eram, si anteuertissem, sique strenuus fuissem. Indolem vere Laconicam, qui victus ac moriens, iuste tamen victori fauebat quod virtute, noo dolo superasset ad uersarium. Quid talibus ingeniis felicitus si a teneris ad veram virtutem fuissent instituta, potius quam ad militarem duritiem? Plut. in Lacon.

Alius.

Quidam Laconi dixit, Mentiris: ille contra, Nimirum, inquit, liberi simus, alij vero nisi vera dixerint vapu lant. Nihil commotus est Lacedaemonius, sed atrox conuicium elusit ioco. obiret raxans maledicum, quod ipse non esset Lacedae monius, atque ob id nec liber. Porro serui si quid fallant mendacio, loris emendantur. Ibid.

Lacones.

Lacones cum Deos comprecantur, hoc votis addunt, Vt possint iniuriam pati: quod neminem iudicarent ad gerendum imperium, aut alioqui magnas res obeundas idoneum qui quauis iniuria commoueretur. Plutarc. ia Lacon apoph.

Ephori.

Archelaus.

Quum a quodam aqua consper sus esset, amicis illum aduer sum eum qui hoc fecerat, instammantibus, Imo, inquit, non me conspersit, sed cum quem esse putauit. Quid hac moderatione ciuilius? Hoc exemplo, facile decet iis agnoscere, qui licet in praepotentem, tamen impru dentes delinquunt. Plutarch. in apophthegm.

Demonax.

Quum athletam reprehendisset, quod victor in Olympiis cultu molli vteretur, lapidem illi iracundus incussit in caput, ita vt sanguis ex vulnere proflueret Id factum indigne ferentes qui aderant, hortati sunt, vt adiret proconsulem: Nequaquam, in quit, ô viri, ad proconsulem, sed ad medicum potius. Prius esse debet ho mini, vt malo accepto medeatur, quam vt regerat in alterum. Eras. Rot. li. 8. apoph.

Quum Atheniensium exules hortarentur Pausaniam, vt aduersus Athenienses moueret exercitum, dice rentq. quod quum in Olympiis praeconis voce pronuntiaretur victor, soli Athenienses ipsum exsibilassent: Cum hoc, inquit, fecerint in bene meritum. quid facturos crediris, si illis male fecero? Insigne moderationis exemplum nihil tam atroci commouericontumelia. at idem ingenij mire solertis argumentum quod efferebatur, velut instigaturum Pausaniae animum ad sulcipiendum bellum, id in partem di ucrsam retorquere. Plut. in Lacon. Item supra tit. de Malitia attribuitur Philippo regi Maced.

Thrasybulus.

Quum populum A theniensium a triginta tyrannis pulsum restituisset, plebiscitum tulit, ne praeteritarum rerum fieret metio: legemque [gap: Hebrew words] , id est obliuionis inuexit. Plut.

Agathocles.

Obsidens vrbem quandam, nonnullis e muro couicia in ipsum iaculantibus, dicentibusq. Figule, vnde militibus tuis persolues stipendium? Ille placidus ac ridens, respondit, Quum hanc caepero. At cum vrbe vi potitus esset, venderetq. captiuos: Si me, inquit, denuo conuiciis affeceritis, apud heros vestros querar de vobis. Ciuiliter iliis exprobrans et intempestiuam maledicentiam, et seruitutem maledicentiae praemium. Plut. in apoph.

Epaminondas.

Ciuium suorum iniurias patientissime ferebat, dicens esse nefas irasci patriae: quemadmodum parentum iniurias vlcisci pietas vetat. Eras. lib. 5. apopht.

Philippus.

Alexander.

Cum accepisset esse quendam qui conuiciis ipsum impeteret: Regium est, inquit, quum facias bene, audire male. Nihil hoc dicto generosius, quanquam idem et aliis ascribitur. Plutarch.

Iuba.

Antigonus.

Nocte quadam milites imprecantes regi audiens, nil dixit aliud, postquam incognitus cos ex lutosa via extricasset, quam: Nunc conuiciis aspergite A ntigonum, cuius vitio nunc laboratis: et benedicite eidem qui ex his vos aerumnis liberauit. Eras. lib. 4. apoph.

Idem.

Cum in exiguo quodam castello Graeci obsiderentur, et loci siducia freti contemnerent regem, ob corporis deformitatem, ac nunc staturam humilem, nunc collisum nasum deridentes: Gaudeo, inquit, et boni quidpiam spero quandoquidem et Silenum habeo in castris. Quasi diceret, sensuros eos esse suo tempore virum quem nunc immerito derident. Eras. l. 4. apopht. Vide prouerb. Silenus Alcibiadis.

Sylla.

M. Cato.

A quodam in balneo percussus, obiurgatus ab amico, cur hoc pateretur? ait: Non memini me percussum esse. Sensit eam iniuriam aequo animo ferendam esse, cuius dolorem non diu sentias. Plut.

Idem.

Quum Catoni causam in foro agenti, Lentulus attracta pingui saliua in mediam fromem quantum poterat

expuisset, abstersit Cato faciem, ac dixit: Affirmabo omnibus Lentule, falli eos qui te negent os habere. Os habere negantur, quos nihil pudet: id quum eo facto maxime declarasset Lentulus, tamen Cato ludens, profitetur illi esse os: non quod erubêsceret, sod quod ore multam puru lentiam eiacularetur. Eras. l. 5. apoph. Idem supra Diogeni tributum est a Brusonio.

M. Bibulus.

Augustus Cas.

Tiberius Cas.

In senatu dictis quorundam hominum parum honestis aspersus, admonitus vt maledicos puniret: Non rantum, inquit, habemus otij, vt im plicare nos pluribus negotiis debeamus. Si hauc fenestram aperueritis, nihil aliud agi sinetis.? Eras. l. 6. apoph.

Idem.

Quum iocis, conuiciis, famosis carminibus ac rumoribus frequenter impeteretur, amicis ad vltionem hortantibus respondit: In ciuitate libera, lin guam, mentemque liberam esse debere. Ibidem.

Cassus Seuerus.

Theodosius.

Ab amicis interrogatus, cur nemi nem eorum a quibus afficeretur iniuria, capitis supplicio damnaret? Vtinam (inquit) mihi daretur, et mortuos ad vitam reuocare. Docuit hoc dicto sapientissimus princeps, ad priuatas iniurias hominem debere esse facilem ad ignoscendum. Erasm. l. 8. apoph, ex hist. Eccl.

Otho imper.

Fridericus imper ator.

In Fridericum Cae sarem tertium, cum nonnulli dicta probrosa iactassent, referentibus aulicis: An nescitis, inquit Fridericus, principes quasi signum ad sagittam expositos esse? Turres quidem fulgura praealtas feriunt, humilia tecta praetereunt. At nobiscum bene agitur, si verbis tan tum impetimur. Innuens eum qui conuitia, velut dicta quibus nihil leuius, formidat, vix toleraturum popularium impetum. AEneas Syluius lib. 2. Comment. de rebus gestis Alphonsi.

Alphonsus.

Nonnullos de se bene meritos sed ipsum probris clam solitos lacerarc, cum audisset: Regum esse, inquit, non solum benefacere, sed mala etiam patienter audire. Legerat nimirum rex prudentissimus. Lacones deos comprecatos, vt possent iniuriam pati: quod neminem iudicarent idoneum ad gerendum imperium, qui quauis iniuria commoueretur. Pa nor. l. I. de reb. gest. Alphonsi.

Idem.

Audiens a suis, quantum maledictis proscinderetur ab inimicis suis, respondit: In huiusmodi iniuriis, non quid dicatur, sed a quo dicatur. in primis animaduertendum esse. Idem l. 3. de reb. gest. Alphonsi.

Idem.

Intellexit se multi maledictis a quodam apud exteros traductum esse, qui tamen mox accessit imploraturus eius auxilium. Nec tamen inde core se gessit: immo parum hoc referre dixit: se enim benefactorum potius, quam vane dictorum memorem esse. Pauor. l. I dereb. gest. Alphonsi.

Ludouicus xij. Gall. rex.

deprehensus a quibusdam aulicis, multis verborum contumeliis vexatus est Carolo mortuo, propter Ludouici ad regnum praeceptionem turbati ausugerunt: sed ille absentes sua sponte reuocauit, pristinaeque restituit dignitati, dicens, Priuati personam exui: Rex constitutus haec maledicta non curo neque vlcisci decre ui. Annal. Franc.

De vnguentis.

Socrates.

AIebat. vnguenta relinquenda foe minis, in iuuenibus nullum vnguentum melius olere, quam oleum, quo inter exercendum vtebantur. Nam amaracino, aut foliato, protinus idem olent seruus et ingenuus. Rogatusquid senes olere deceat? Pro bitatem, inquit. Rogatus, vbi hoc vnguentum venderetur? recitauit Theo gnidis carmen,

Idem.

Cum taxaret vnguentis delibutos, Phaedon interrogatus, quisnam adeo vnguentis delibutus esset? Cui respondit Aristippus: Ego, ait, infelix sed me multo iufelicior Persarum rex. At tu vide, inquit, vt quemadmodum hac parte nullo caeterorum animalium est superior, ita nec hominum vllo sit praestantior. Quo dicto sensit, vnguentis et odoribus hominem nihilo fieri meliorem. cum et equus bals amo oblitus, idem oloret quod rex: et mendicus vnguento simili delibutus, non minus bene olet quam summus pontifex. Laertius libro socundo.

Anacharsis.

Oleum dicebat esse venenum, insaniam gignens, eo quod athletas videret vnctos in se inuicem insanire. Nec olei vsum, vt arbitror, nouerant Scythae: vt quod nec apud illos proueniret, nec aliunde importaretur, Athletae non pugnant nisi vocti: putant enim corpus fieri robustius, at Scytha simulabat se credere illis oleu esse causam insaniae. Laertius l I. cap. 9.

Diogenes.

Nactus vnguentum, eo pedes inunxit, praeter morem publicum. Id demirantibus, dixit: Quoniam vnguentum capiti infusum exhalatur in acrem, a pedibus autem ascendit ad nares. Similiter alius reprehendit pu blicam cousuetudinem qua coronas capiti imponunt: cum magis conueniat infra nares ponere, quod fragrantiae vapor non tam descendat quam ascendat. Laer. l. 16.

Idem.

Cuidam habenti capillos vnguento delibutos: Caue, inquit, ne capitis su aueo lentia, vitae ma leolentiam adducat. nam Graecarum vocum iucundam affinitatem vtcunque reddere studuimus, [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)] . Vnguentum enim in viro arguit vitae molliciem: Fama porro velut odor est hominis. Simile quiddam dixit Martialis: Neuole, non bene olet, qui bene semper olet. Laert. lib. 6. et Stobaeus.

Idem.

Aiebat, faciles esse deos ad donan dam hominibus vitam: caeterum hanc ignorari ab his qui quaerunt vnguen ta. Laert. l. 6.

Lycurgus.

Vnguenta eiecit e republica, tanquam olei corruptelam ac perniciem. Nam oleum (inquit) odoribus vitiatum, nullum habet vsum, nec ad esum nec ad membrorum vnctionem: at que dum rem necessariam ad deli cias corrumpunt, fit vt minor sit copia. Plut. in Lacon. apoph.

Fl. V espasianus.

Ei cum adolescens quidam gratias ageret pro impetrata praefectura, quoniam vnguento fragrabat, et nutu contemptus est, et grauiter increpitus: Mallem, inquit Vespasianus, allium oboluisses. Mox et literas concessas reuocauit. Suetonius in eius vita.

De voce atque clamore.

Zeno Cittieus.

FOrmam dicebat esse vocis florem: aut contra quemadmodum ab aliis refertur, vocem esse formae florem. Nam oratio composita gratiam addit formae. Laer. l. 7.

Idem.

Dicebat eos qui diss erunt, similes esse oportere tragoediarum auctori bus: quibus vos magna, bonaque latera debent esse, cum os immodice non diducant, quod faciunt ij, qui pluri ma loquuntur, sed supra vires. Dum enim os diducunt, declarant se satagere verius, quam agere. Ibidem.

Anonymus.

Carneades fertur admodum fuisse vocalis. Itaq. quodam tempore gym na siarcha, idest, scholae princeps misit qui diceret, ne tantopere clamaret: cui respondit: Da mihi vocis modum. Ad quod rursus eleganter princeps: Modum habes, nempe auditores. Siquidem pro numero auditorum temperanda vox est. Laer. lib. 4. cap. 9.

Demosthenes.

Audiens oratorem quendam immodice vociferantem, Non, inquit, quod magnum est, bene est: sed quod bene est, magnum est. Hoc et aliis ascribitur. Erasmus libro quarto apopht.

Idem.

Quodam tempore vox Demosthenis inter concionandum defecit, ob multitudinis fremitum. Id obiscientibus, ita respondit: Histriones e voce iudicare par est, oratorem e mente Graeca iucundius sonant. [gap: Greek word(s)] Histrio seruit populo, orator consulit: ille dilectat, hic prodest. Ad bene consulendum non refert quam sit vocalis, sed quam op portuna suadeas. Actori voce opus est: quae vincar multitudinis frag orem orator talis esse debet, vt populus ipsum vitro tacitus et attentus auscultet. Eras l. 8 apoph.

Isocrates.

Inter familiares dicere solitus est, se quidem docere decem minis: caeterum qui ipsum docuisset audaciam et voca litatem, mercedis loco acce pturum decem millia. Nam vocis exilitas et animi timiditas reddebant Isocratem ad dicendum inutilem. Haec autem quoniam naturae sunt, non artis, a prae ceptoribus dari non possunt. Ibid.

M. Cato.

Quando docebat iuuenes intrepide pugnare, saepenumero dicebat, verba plus quam gladium, et voces plus quam manum, hostes in fugam

vertere, attonitosque reddere. Nolebat militem in praelio mutum esse: sed atrocibus, dictis, clamore, vultusque truculentia terrere hostem. Plutar. in Rom. apoph.

Cicero.

Oratores qui inter dicendum vocifera rentur, dicebat claudis esse similes. qui sic ad clamorem, vt illi ad equos confugerent. Hoc genus ho mines et hodie videre est, qui cum sentiunt se causa inferiores, ad furiosa iurgia confugiunt: vt quoniam rationibus persuadere non possent, improbitate metuque extorqueant. Ibidem.

Idem.

Cum 'M. Caelius, qui credebatur a parentibus non liberis natus, epistolam a pud senatum clara firmaque voce recitasset. Ne miremini, inquit Cicero, nam hic vnus ex his est qui proclamarunt, significans, illum fuisse praeconem, et hoc visu contigisse vt esset vocalis. Solent autem serui venales voce praeconis commendari. Eras. l. 4. apop.

De voracitate.

Zeno Cittieus.

CVm in quodam conuiuiovidisset hominem immoderatius ob sonia vorantem, ipse pisccm ingentem continuo e patina sustulit, quasi solus deuoraturus Alter intuens Zenonem, eius admirabatur impudentiam. At quid, inquit, putas conuictoribus tuis accidere quotidie, si meam opsophagiam ferre non potes? Laer. lib. 7.

Diogenes.

Vulgo canis dicebatur. Sunt autem canum multa genera, sunt enim venatorij, sunt aucupatorij, sunt custodes ouium et aedium, sunt qui habentur in deliciis. Ergo percontanti qua lis ipse canis esset, lepide respondit Esuriens. Melitaeus: satur, Molossus, quod cibi appetens, blandiretur: saturatus, morderet. Laer. l. 6.

Corydus.

Cum Chaerephon nudus in conuiuio distenderetur. O Chaerephon, inquit, nune te veluti lecythos intueor quousque plenus sis. in lecythis vitreis apparet quousque plenae sunt si eximantur e thecis Ita in cute illius apparebat expletio totius corporis. Eras. l. 6.

De votis.

Diagoras.

CVm in Samotrhaciam venisset atque ei amicus quidam dixisset, Tu qui deos putas humana negligere, nonne animaduertis ex tot tabellis pictis, quam multis votis vim tempestaris eflugerint, in portumque salui peruenerint? Ita fit, inquit. Illi enim nusquam picti sunt, qui naufragium fecerunt, et in mari perierunt. Brus. l. 7. c. 15. Risit ethnicam superstitionem: quid enim possunt idola et res ludicrae ac nihili?

Diogenes.

Eos summopere reprehendebat, qui, si quid secus euenisset, fortunam incusarent: id quod vulgus hominum solet, dicens ipsos homines potius incusandos, qui postularent a fortuna, non quae vere bona essent, sed quae ipsis bona viderentur. Nam si permit terent diis, quae ipsi iudicant optima dare, darent. nunc acceptis his quae flagitarunt. impudenter incusant deos. Laer. lib. 6.

Anonymus.

Lacon quum voto se obstrinxisset, quod se de Leucate petra praecipitem daret, conscendit montem, et conspecta altitudine sese auertit. Id cum illi probri gratia obiiceretur. Non putaram, inquit, illi voto maiore voto opus esse. Ioco elusit inconstantiae formidinisque crimen. Etenim qui facinus ar duumconcipit animo, prius e diis optare debet animum facinori parem. Plut. in Lacon.

Augustus Cas.

Cum Caium ex filia nepotem in Armeniam mitteret, optabat a diis, vt illum Pompeij bencuolentia, audacia Alexandri, ipsius autem fortuna comitaretur. Quod in singulis erat praecipuum, id optabat vni contingere. Illud autem singularis cuiusdam erat modestiae, quod vir ingenio, doctrina. consilioque praestans, sua praeclare gesta fortunae adscribebat. Plut. in apoph.

De vrbanitate.

L. Crassus.

M. Brutus, cum in accusatione C. Planci duos lectores excitasset et alteri de colonia Narbonensi L. Crassi, qui reo Bruti aderat: oratio nem legendam dedisset: alteri, de lege Seruilia, ex his demonstrans, illum sibi pugnantia scribere: Crassus vicissim tres Bruti patris de iure ciuili libros tribus legendos dedit, in quorum primo erat. Forte euenit vt in Priuernate essemus hic Crassus: A udis Brute, parer testificatur se tibi fundum Priuernatem reliquisse, In secundo libro scriptum erat. In Albano eramus ego et Marcus filius hic rursum Crassus: Norat hunc gurgitem, metuebat ne cum is nihil, haberet, nihil esse ei relictum putaretur. Tum ex tertio recitatum est, Cum in Tiburti assedimus ego et Marcus filius. tum Crassus, Vbisunt hi fundi Brute quos tibi pater publicis commentariis consignatos reliquit? Quod nisi puberem te iam haberet, quartum librum coposuisset, et se etiam in balneis locum cum filio scriptum reliquisset. Ita Crassus duos lectores aduersum se a Bruto excitatos tribus aduersus ipsum productis vltus est. Hoc vrbanitatis exemplum refert. M. Tullius, quod no astringitur paucis verbis, sed per orationem fusum est. Eras. l. 6. apoph.

De vrbium munitionibus.

Lycurgus.

PErcontantibus cur prohibuisset vi bem cingi muris? Quoniam, inquit, non caret moenibus ciuitas, quae non lateribus, sed viris cincta est. Indicauit id genus munimenta magis arguere ciuium ignauiam quam fortitudinem. Plut.

Agis Archidami F.

Cum praeteriret Corinthiorum moe nia, conspiceretque excelsa munitaque esse, et in longum porrecta spatium. Quae sunt (inquit) mulieres, hunc locum inhabitantes? Innuens, fortibus viris non esse opus moenibus. Plut. in Lacon apoph.

Agesilaus.

Quum quidam interrogasset, cur Sparta moenibus non cingeretur? Ciues armis instructos et vnanimes ostendit, et ait: Hi, hi sunt vrbis moenia. Significans, eam demum ciuitate munitam esse, in qua infracti, et bene armati milites essent. Plut. in Lac.

Idem.

Antalc das.

Theopompus.

Cuidam ostendenti ciuitatis suae moenia, ac percontanti: num valida et alta viderentur? Minime, inquit, siquidem sunt mulierum. Sentiens, ciuitarem satis munitam esse, si viros habeat: sio minus, nihil prodesse quamlibet operosa munimenta. Plut. in Lacon.

Panthoidas.

Legatus missus in Asiam, ostendentibus ipsi murum probe munitum: Per deos (inquii) ô hospes, bellum conclaue mulierum. Plut. in Lacon.

Isaus sophista.

Cum olim Lacedaemonij inirent consilium de ciuitate moenibus cingenda, Isaeus sophista, aliis consultan tibus Homeri haec recita uit verba:

Ea adiecit: Sic mihi state Lacedaemonij, et muris cincti sumus. Phil. in Sophistis.

Alexander.

Quum audisset de rupe quadam apud Indos, quae ob sublimitatem, velut auibus inaccessa, [gap: Greek word(s)] dicebatur; quod ipse quidem locus expugnatu difficilis esset, sed qui eum teneret, formidolosus. Nunc, inquit, locus captu facilis est, Signisicans, nihil prodesse munimenta nisi vir for tis ea tueatur. Arx enim non tam fossis ac muris tuta est, quam viris. Plut. in apoph.

Scipio iunior.

Cuidam vallum tallenti, qui se dicebat onere vehementer premi; Nihil mirum, inquit, quando isti ligno magis quam gladio fidis. Significans, ideo vallum plus habere ponderis, quia plus apud illum valeret. Quod si gladiis fiderent milites, nihil esse opus vallis. Plut. in apoph.

De vsura et foenore.

Thales.

ASsidue in ore hahuisse fertur: Noli ditari nequiter. Quo admonuit, vt a turpi lucro vbique abstineamus, ne grauetur proximus Laert. lib. I. cap. I.

Anacharsis.

Aiebat, forum esse locum mutuis hominum fraudibus ac rapinis destinatum. Notans mores vendentium foeneratorum, qui per fas nefasque plebem expilant, nummisque exhauriunt. Laert. lib. I. cap. 9.

Antiphanes.

Dicere solebat: Vsuram, quaestumque illicitum, breues habere delicias, longam autem calamitatem. Stob.

Agesitaus.

Quum Agidi persuasisser, vt debitorum foener atorumque nomina, tabulaeque vna comburerentur, apportatae sunt in forum Olarium, ac coaceruatae, supposito igni. dum concremarentur, abeuntibus ergo foenerantibus ac diuitibus cum tristicia, A gesilaus illorum calamitates irridenst Nunquam se ignem puriorem vidisse iactabat. Plut. in Lacon. apoph.

Musonius.

Rutilius quum aliquando Romae adisset Musonium, rogauit: Dic mihi Musoni, lupiter Seruator, quem tu imitaris, nuin foeneratur? Notans illius inopiam, qui cogeretur interdum accipere mutuum. Ad hoc arridens

Musonius: 'Atne foenerant quidem, Retuli. Turpius est ad foenus dare, quam accipere. At Rutilius. cum ipse faceret quod granius est, obiecit illi quod erat leuius. Eras. lib. 6 apoph.

M. Cato.

Ex Catone Ceusorio quum quispiam percontaretur, quid in re do mestica maxime expediret? respon dit: Bene pascere, bene vestire, et bene agrum colere, et illi qui quaesierat: Quid foenerari? Cato. Quid hominem (inquit) occidere? Non minus igitur foeneratorem peccare censutt quam homicidam. Cicero libro secundo Offic.

Alphonsus.

Foeneratores vtpote labores mortalium depascentes, harpyias vocare solitus erat. Quemadmodum enim Vergilianae illae Harpyiae raptu viue baut, sic hodie foeneratores ex pauperum laboribus magnas per nefas opes reponunt sibi et suis. Panormitan. lib. 4.

Idem.

Iustitiae et aequitatis amator ardentissimus, audiens illicito lucro hominibus insidias a foeneratoribus strui. Foenus nil aliud sibi quam animae funus videri dixit. Damnauit autem vniuersam foenerandi rationem, quae plane est contra naturae regulam, cum ex nihilo nihil gignatur. Idem libro tertio de Alphonsi reb. gest.

Bernard Senensis.

Foenus ita demum sine peccato exerceri posse affirmanit, si pecunia iis crederetur, qui nec capitalem summam reddere possent. AEn. Syl. de dictis Sigismundi et Fridericiimper. et lib. 3. de dictis Alphonsi.

De vtilitate.

Antisthenes.

HOstes semper obseruandos esse dicebat, ideo quod hi primi omnium sentiant, si quid delinquas. igitur plurimum vtilitatis ex his capere possumus, cum errores nestros castigari cognoscimus, vt cogoita corrigamus deinceps. Laertius lib. 6. cap I.

Anacharsis.

Forum esse locum mutuis hominum fraudibus ac rapinis destinatum notans mores vendentiom, per fas nefasque lucra venantium. Laert. lib. I. cap. 9.

Xenophon.

Lysander.

Cum egregius simulandi artifex euasisset, ac pleraque quae crudeliter et auare gerebar, callidis fucis ornaret, iustum non alia re quam vtilitate, et honestum commodo metiens, fatebatur quidem veriratem mendacio praestantiorem esse, sed vtri usque dignitatem ac pretium vtilitate aestimandum. Inuertit vir improbus philosophorum dogma, qui quod honestum est, idem volunt vtile esse: hic quicquid esset vtile, idem ducebat honestum. Plut.

Antalcidas

Cato V ticepsis.

Cum Romam venisset, reuocatus est ab exercitu: non quidem vtipsi gratificarentur, sed quod per illum cito Carthaginem se capturos crede ret Plutarchus in Romanorum apophtheg.

De vulgi natura, moribus et iudicio.

Stilpe.

CRateti percontanti, num dij orationibus et precibus delectarentur? Istuc, inquit, ô stulte, ne perconteris in via, sed solum interroga. Subindicans, aut nullos esse deos, aut cos solicitari de rebus humanis. Sed non expedire tales voces apud multi tudinem efferri, cui necessarium esset deorum metu contineri. Huic simillimum est quod tribuitur Dioni, qui eam quaestionem proponenti, ver su Homerico, ni fallor respondit:

Anacharsis.

Mirabatur, quî conueniret, vtartifices apud Graecos certarent, sed de his iudicarent artis expertes Sentiens, de artifice neminem recte iudicare, nisi artificem. In theatro certabant histriones, mimi, cantores et sophistae, recitabant poetae: quorum artes cum populus nesciret, tamen aliis applaudebant, alios explaudebant. Idem lib. I. cap. 9.

Antisthenes.

Omnia mala pro peregrinis habenda esse putauit. Sed vulgus hominum ea tantum probat, quibus assueuit: ab exoticis abhorret, non quidem hanc ob causam, quod per se mala sint, sed quia peregrina. Erasm. lib. 7. apoph. ex Diogenis Laer. lib. 6.

Diogenes.

Idem.

Quodam die theatrum ingressus, ipse aduersus populum nitens ingrediebatur. Intet rogatus autem, quam ob rem id faceret? Hoc, inquit, in omni vita facere studeo. Sentiens, hoc sapientis esse viri, in omnibus actioni bus a multitudine dissidere: propterea quod vulgus hominum cupiditatibus agitur, no ratione. Laert. lib. 6.

Chrysippus.

Cuidam reprehendenti, quod non apud Aristonem cum pluribus darer operam philosophiae: Nucquam, inquit, philosopharer, si cum pluribus auscultarem. Dictum lepidius est apud Graecos, quod [gap: Greek word(s)] interdum sonat multi, interdum vulgus hominu. Sensit, non statim esse optima, quae placent compluribus. Laert. libr. 7. cap. 2.

Demadis.

Cum esset quaestor, populo Atheniensi persuaso vtiis qui ab Alexandro desciuerant triremes auxiliares mitterent, lubentique vt illico pecunias depromeret: Paratae sunt, inquit, pecuniae, ô viri Athenienses, quas in congios deposueram, vt singuli minae dimidium acciperetis: Verum si has mauultis in hunc vsum erogari, per me quidem, vt vobis quidem lubet, vtamini, licet. Hoc, sermone fregit impetum populi, nolentisilla diltributione spoliari. Sic interdum, vt indomitae belluae, arte ad meliora concilia auocandus est populus. Erasm. lib. 6. apoph.

Alcibiades.

Habebat canem quendam insigni pulchritudine, emptum drachmarum septem millibus. huic amputauit caudam, ac per vrbem obambulare passus est, Demirantibus cur id faceret: Vt hoc, inquit, de me loquâtur Athenienses, nec alterius rei sint curiosi. Norat ingenium populi, qui de claris viris libenter loquitur male.

Phocion.

Popuium Atheniensem in concione quum liberius reprehenderet, eique Demades diceret: Laniabit te Phocion plebs, si paululum insanierit: Quin, inquit ille, te potius, si pau lulum resipuerit. Brus. lib. 7. cap. 17. ex Plut.

Idem.

Quum Atheniensibus proditum esset oraculum in ea ciuitate vnum esse virum qui cunctorum sententiis aduersaretur, ac populus, vociferans inberet illum inquiri, vt occiderent: Phocion in medium processit: Ego, inquiens, sum ille, quem designat oraculum. Mihi enim ea omnia displicent, quae vulgus ait et dicit. Quo dicto oltendere voluit, inconditam multitudinem, quoniam assectibus agitur, nihil sani nec agere nec loqui. Plut. in apoph.

Idem.

Orationem habens apud Atheniensem populum, placebat omnibus, cumque videret ab omnibus pariter sermonem approbari, conuersus ad amicum: Quid (inquit) num mali quippiam dixi imprudens? Adeo persuasum habebat, nihil placere vulgo, quod à recto iudicio proficisceretur. Plut. in apoph.

Aristides

Themistocles.

Themistoclem cum Athenienses contumelia afficerent, in quos multa contulerat beneficia, aicbat se similem esse platanis, sub quarum vmbra accurrunt homines afflicti tempestate et easdem simul vt abiit tempestas volunt. Sensit vir prudentissimus, vulgi mores esse, vt belli periculis implorent opem fortium virorum, in pace vero contemnaut. Plut. in Graecor. apoph.

Hippomachus.

Quum discipulus suus aberraret arte inter fistulandum, et nihilominus plausum auditorum assequeretur, percussit eum baculo, dicens: Perperam fistula cecinisti, nam alio quin hi tibi non applauderent. AElianus lib. 4. de Var. hist.

Polycletus.

Eodem tempore duo simulachra fecit: alterum quidem ad vulgi arbitrium, alterum iuxta artis regulas. Gratificaturus autem plebi, ad singulorum accessum transposuit, et commutauit aliquid, morem gerens vniuscuiusque voluntati. Mox proposuit vtrumque: et alterum omnes admirationi, alterum ludibrio ac risui habuerunt. Respondens igitur Polycletus: Athoc, inquit, quod vituperatis et reprehenditis, a vestra arte profectum est: quod vero suspicitis, ego mea facultate sum fabricatus. AElian. lib. 16. de Var. hist.

Dionysius.

Appius Claudius.

Quum in censura haberet competitorem Scipionem, Pauli AEmylij filium, populari aurae studentem, inagna voce: O Paule, inquit, AEmyli, nonne etiam apud mferos indignaris, quod filium tuum Mallius tonsor et Licinius declamator ad censuram producunt? Plut.

M. Cato.

Populum Romanum gregi pecudum conferre solebat: quae singulae nemini obtemperant, vniuersae autem gregis ducem, sequuntur. Sic et vos,

inquit, quos nemo vestrûm priuatim in consilium adhibere veliet, ab his hîc congregati, vos agi dueique sinitis. Notans populum quod deterrimis committeret magistratus. Eras. lib. 5. apoph.

Polycarpus.

Polycarpus cum fideisuae rationem Herodi proconsuli reddere paratus esset, diemque postularet, quo cum proconsule agere posset: Proconsul voluit, vt coram populo se excusaret. Cui Polycarpus: Nun faciam, inquit, cum prineipibut et potestatibus honos debeatur, modo Deo non sit contrarius: populo autem furenti, satisfacere nemo possit. Euseb. lib. 4. Eccl. histor. cap. 15.

De vulnere et cicatrice.

Crates.

NIcodromus citharoedus Cratetis dictis lacessitus, impegit illi pugnum in os, et suggillauit. At Cra tes fronti imposuit tabellam, in qua scriptum erat: Nicodromus faciebat. Itaque cum liuore suo obambulans, traduxit cithar oedum: festiuiter alludens ad artificum morem, qui operibus suis inscribunt, A pelles aut Phidias faciebat. Simile quiddam narratur de Diogene pulsato. Laert. libr. 6. cap. 5.

Alexander.

Frequenter dicere solitus est: Vt maxime sanetur vulnus quod illatum est, manet tamen cicatrix. Sensit vir clarissimus, vulnus facile quidem sanari posse, vt dolor omnis auferatur: cicatricem tamen, hoc est iniuriae factae memoriam, sempes versari ob oculos. Eras. 8. apoph.

Timotheus.

Audiens quendam acceptum in bello vulnus praedicantem, ac corpo ris cicatrices ostentantem: Et me, inquit, puduit, quod cum ego in Samo dux vester essem, catapultae telum prope me ceciderat. Significans, hoc vulnus illi non factum in praelio cominus pugnanti, sed procul. Sic sunt hodie Thrasones, qui vulnera a bom bardis corpori in slicta ostentant omnibus fortitudinis gloriam aucupantes: cum vulnus eminus pugnando fortassis a puero, vel grauissimo timidissimoque homine acceperint. Eras. lib. 5. apoph.

De vxoribus.

Aristippus.

MVlierem paruam, sed pulchram conspicatus, Paruum, inquit, malum, sed magnum pulchrum: Vel si mauis inuertere sententiam: Paruum quidem pulchrum, magnum autem malum. Nam [gap: Greek word(s)] apud Grae cosfacile permutari possunt. Ant. in Melis. par. 2. ser. 33.

Socrates.

Socrates dicere solebat viros opor tere ciuitatis parere legibus, vxores vero maritorum quibus cum viuunt moribus. Norma enim coniugis vir est. EAquitasigitur docet, vt viris tanquam capiti vxores obtemperent. Erasm. lib. 3. apoph.

Antisthenes.

Cum bis mulieribus habendam consuetudinem dixit, quae beneficium beneficio pensent, [gap: Greek word(s)] id est, quae gratiam habiturae sint. Sentiens, abstinendum ab bis quae pretio vendunt inhonestam voluptatem, nec pariunt, nec amant mutuum: auta valetudinariis,

deformibus ac male mo raris, quae gignunt foetus poenitendos. Laert. lib. 6. cap. 1.

Theano.

Rogata, quando mulier esset munda a viro? respondit: A suo semper, ab alieno nunquam. Laert. lib. 8.

Phocionis vxor.

In complurium foeminarum coetu interrogarat, cur sola ex omnibus aureo non vteretur ornatu? Satis, inquit, vxori magnus ornatus viri sui virtus est. Antonius in Melis. parte 2. serm. 33.

De vxore eligenda.

Pittacus.

INterrogabat quendam, quamobrem vxorem ducere nollet? qui cum respondisset, Quoniam si formosam duxero, habiturus sum communem: sin deformem. poenam. Haudquaquam, dixit: sed si pulchram duxeris, non erit tibi poena: sin deformem non habebis communem. Stobaeus ferm. 65.

Idem.

Sciscitatus a quodam, qualem vxorem ducere deberet? respondit, AEqualem tibi ducito Ipse enim cum domi haberet opulentiorem, habebat etiam morosam et irnperiosam. Laert. lib. 1.

Chilon.

Chilonis dicterium est, vxorem humilem modico apparatu ducendam, ne pro coniuge dominam accersas domum. Sat enim dotata venit puella, quae pudicitiam et honestos mores secum adfert. Proinde hoc erat vnum ex Laconicis institutis, vt virgines sine dote nuptum irent. Laer. l. I. c. 4.

Cleobulus.

AEqualem vxorem ducendam esse suadebat. Sienim ex superiori familia duxeris, inquit, non affines tibi, sed dominos comparabis. Stob. ser. de Temperantia.

Idem.

Praeterea dixit, filias viris elocandas esse aetate virgines, sed prudentia matronas. Stob. ser. 68.

Antisthenes.

Adolescenti consulenti, Cuiusmodi vxorem ducere expediret? Si formosam duxeris, inquit, habebis communem: sin deformem, habebis poenam. Iucundius id effertur apud Graecos, quibus quo ad voces attinet, minimum interest inter [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)] : quod ad rem attinet, plurimum. Suadebat itaque, media stataque (vt vocant) forma ducendam, quae nec fastidium viro moueret ob deformitatem, nec ob insignem formam peteretur ab adulteris. Aulus Gel. lib. 5. cap. II. hoc dictum Bianti tribuit. Laert. autem lib. 4. Bioni Maximus vero serm. 39. Soloni Caeterum Pittaco etiam attri butum a Stobaeo paulo iam supra recensuimus.

Democritus.

Interrogatus, cur homo procerae staturae, tam paruam duxisset vxorem? Ego, inquit, in malo eligendo, quod minimum erar elegi. Aotonius parte 2. ser 34. Melissae.

Idem.

Dicebar, eum quibonum generum nactus sit, inuenisse filium: qui vero malum, simul et filiam perdidisse. Stob. ser. 69.

Aureolus philos.

Rogatus, pauperne an diues vxor ducenda esset? Pauperem ait, alere difficile est: diuitem vero ferre, tormentum. Brus. l. 7. cap. 22.

Lycurgus.

Cuidam percontanti, quam ob causam lege cauisset, vt sine dote virgines elocarentur? Vt, inquit, neque propter inopiam vllae relinquerentur innuptae, neque ob diuitias expeterentur: sed vt iunenum quisque ad puellae mores respiciens ex virtute faceret electionem. Eadem de causa fucos et ornamenta, quibus aliae formam vel fingere vel commendare solent, ex vrbe submouit. Plutarch.

Pesicles.

Duobus filiam eius ambientibus, quorum alter diues ac imperitus erat, alter vero pauper et studiosus, elocauit eam pauperi: inquiens, illum qui diues fieri possit, meliorem esse quam qui iam sit. Stobaeus serm. 68.

Themistorles.

Vnicae filiae pater consuleb; it, vtrum eam pauperi, sed ornato: anlocupleti, sed parum probato collocareti Malo, inquit Themistocles, virum pe cunia, quam pecuniam viro indigentem. Valer. Mixim. lib. 7. cap. 2. Stob. ferm. 83. Cti ero autem libro 2. Offi ciorum. de sua filia id dixisse refert, quem admodum et Plut. in etus vita. et apoph. item Stob. ser. 83.

Oiy pias.

Quum accepisset, adolescentem quendam aulicum duxisse vxorem eleganti quidem forma, sed famae parum secundae: ille, inquit, non sapit, qui vxorem oculis non etiam auribus duxerit. Forma cernitur oculis, fama auribus deprehenditur. Quidam autem nec auribus nec oculis. sed digitis ducunt solam spectantes dotem. Eras. 6. apoph.

Aurelia.

Aurelia Iouiani Pontani filia natu maior, amisso Paulo marito, cum a patre ad secundas nuptias hortaretur. Quin tu, inquit, pater nuptias secundas non inis? (erat enim is etiam viduus.) Quia, respondit, nullam matri tuae similem me reperturum confido. Eadem cura (respondit illa) me quoque versat pater, quod mihi placiturum Paulo aeque similem sperem neminem. Adrianus Bar landus.

De vxore ducenda.

Menedemus.

CVidam sciscitanti, num sapienti ducenda esset vxor: Nm ego inquit, videor tibi sapiens? Quum annuissent. Ego, inquit, vxorem duxi. Su pernacuum erat de eo dubitare, quod videret factum ab eo quem rudicabat sapientem. Laert. lib. 2.

Antisthenes.

Theano.

Epaminondas.

Cum in coelibatu vineret, a Pelopida reprehensus est hune in modum: Non curas tu quidem Remp. qui nul los post te filios relinquis quorum manu patriae salus rite defendi possit. Brus. lib. 7. cap. 23.

Metelius

Dicere solebat: Si sine vxoribus possemus esse omnes ea molestia cateremus: sed quoniam ita natura tradit, vt nec cum lis satis commode, nec sine illis vllo modo viui possit: saluti perpetuae potius, quam breui voluptati cousulendum est. Bruf. lib. 7. ca. 22. ex Gell. lib. I. cap. 6.

M. Cato.

censebat, qui bonum se gereret maritum, quam qui in ordine senatorio magnus esset. Brus. l. 7. c. 22.

De vxore non ducenda.

Thales.

ROganti matri vt vxorem duceret, nondum esse tempus, dixit: dein maior natu, Non amplius esse tempus. Stob. serm. 66. Alex. ab Alex. l. 4. c. 8.

Socrates.

Rogarus ab adolescente quodam, vtrum melius censeret vxorem ducere, annonducere? Vtruncunque (inquit) se ceris, poenitebit, indicans et coelibatum et coniugium habere suas molestias, ad quas perferendas esset praeparandus animus. Coelibatum comitatur solitudo, orbitas. generis interitus, haeres alienus: matrimonium, perpetua solicitudo, iuges querelae, dotis exprobratio, affinium graue superci lium, garrula socrus lingua, subsessor alieni matrimonij, incertus liberorum cuentus, aliaque innumera incommoda. Proinde non hic est electio, qualis est inter bonum et malum: sed qualis inter leuiora et grauiora incommoda, Laert. l. 2. Valer. Max. l. 7. cap. 2.

Idem.

Dicere solebat, tria se mala assecu tum: Grammaticam, paupertatem, et perniciosam vxorem, quorum duo iam efsugisset, perniciosam vxorem effugere non potuisse. Anton. par. 2. Melis. ser. 34.

Idem.

Quibusdam eum consulentibus de ratione matrimonij contrahendi, dixit, Quemadmodum pisces ô adolescentuli, qui nondum intra nassas sunt volunt intrare: qui autem iam intus sunt, volunt exire: sic et vos, ne idem vobis accidat videte. Anton. in Meliss. par. 2. ser 34.

Plato.

Interroganti cuidam, an vxore ducta philosophari deheret? Cum nescias, respondit, te solum seruare, an vxorem quoque super humeris te ser uatum speras Stob. ser. 66.

Drogenes.

Idem.

Interroganti, quando ducenda esset vxor? Iuueni, inquit, nondum, seni nunquam. Graece iucundius, [gap: Greek word(s)] et [gap: Greek word(s)] , subindicans, prorsus abstinendum a matrimonio. At perconrator ille discere cupiebat, quo aetatis anno, aut qua anni parte expediret adsciscere coniugem, quemadmodum Aristoteles praescripsit puellae decimumoctauum, viro trigesimo quintum: et Romani Aprilem et Iunium existimabant auspicatum nuptiit, Maium inauspioatum. Laertius libro 6. et Bruson. lib. 7. cap. 22.

Aristippus

A quopiam interrogatus, An sibi ducere vxorem expediset? Negauit, Si enim duxeris. inquiebat, formosam habebis communem: si deformem, poenam. Antonius in Melissa, parte 2. ser. 34.

Protagoras.

Rogatus, ob quam causam dedisset filiam inimico innuptam? Quia, in quit, nihil ei dare poteram deterius. Antonius sermone 34. parte 2. Melissae.

Philoxenus.

foeminas, ipse autem malas? Quia, inquit, quales oporteat esse foeminas, Sophocles dicit: ego vero quales sint. Anton. ser. 34. par. 2. Meliss.

Solon.

Quum ad Thaletem Miletum venisset, admiratusdicitur, quod nuptias filiorumque procreationem contempsisset, Thaletem vero tacuisse, Interiectis autem diebus aliquot peregrinum subornasse, qui decimo post discessum die Athenis venisse fateretur. Hic rogatus a Solone. nunquid noui Athenis esset? edoctusille a Thalete. Nihil aliud, inquit, praeter quam quod adolescentis cuiusdam efferebatur funus, ciuitate omni subsequente, quod eius pater virtute et admiratione inter ciues primas obtineret, quem tum abesse dixissent. O illum miserum, Solon ait: Sciscitanti vero de nomine, respondit, excidisse memoria: sed ob iustitiam illius, in omnium ore versatum. His Solon in metum coniectus est. Postremo nomen peregrino subiecit, ab eoque contendit, Num illi Soloni nomen esset? Anouente homine. Solon caput caedere coepit, filium suum obiisse ratus. Tum Thales ridens ait: Haec meSolon a nuptiis et procrean dis liberis dehortantur quae te hominem fortissimum infringunt, et tum rem fictam esse ostendit. Plutarch. in Solone.

Phoroneus.

Phoroneus legumlator moriens, fratri dixisse fertur: ad summam felicitatem nihil mihi defuisset, si vxor defuisset. Brusonius libro 7. cap. 22.

Epaminondas.

Sciscitatus, quinam vtilitatis caperet vir innuptus; Respondit, pro patria mori non dubitare. Stobaeus serm. 66.

Cicero.

Rogatus ab Hirtio, vt post Terentiae repodium sororem eius duceret negauit. dicens: Non posse se vxori et philosophiae simul dare operam. Bruson. l. 7. c. 22. Hieronymus contra Iouianum.

Alphonsus.

Marianus Sozinus.

Cum minus solito literis operam daret, ob id reprehensus a quodam respondit: Ideo minus libros iam euoluo, quia vxorem duxi, rursus interpellatus, Cur Socrates vxoratus, non itidem philosophiae studia neglexisset? Xanthippe (ait) morosa fuit, et deformis: mea autem vxor proba est, et forma decenti. AEneas Sylu de dictis Sigisinundi et Friderici tertij imper. et l. 3. de reb. gest. Alphonsi.

De vxore morosa, imperiosa ac molesta.

Socrates.

CVm Euthydemum ad coenam vocasset, in medio conuiuij Xantippe irata surrexit, et post multa in Socratem iacto conuicia mensam subuertit. Verum cum Euthydemus ob id valdeturbaretur: Cur, inquit Socrates, ita te habes? Nonne nuper cum tecum coenarem, gallina subuolans mensam, pocula et alia euertit? Irrisit ita morosae vxoris indignum facinus, vt interim hospirem. sibi placaret iratum, et tolerantiae exemplum dese praeberet. Laert. lib. 2. cap. 5.

Idem.

Praeterea percontanti, cur Xantippem moribus adeo incompositis foeminam haberet domi, dicebat, sic habendam consuetudinem cum morosis vxoribus, quemadmodum qui se ad studium equestre exercent, parant equos ingenij ferocioris: quos si subegerint, ac perpeti possint, caeteris vtuntur commodius. Ita qui morosae coniugis mores ferre didicerit, multo facilius cum quibuslibet babebit consuetudinem. Laert. lib. 2. cap. 5.

Idem.

Cum Alcibiades magnam et pulcherrime confectam placentam, magni amoris testimonium Socrati misisset: Xantippe suo more irata, eam de canistro deiectam. impuris conculcauit pedibus. His Socrates cum arrisisset. inquit, Num quid tu simul carebis ea? Quod si quisputat haec puerilia esse, et nullius pretij: is sane non nouit, ex his etiam de fortibus et bonis viris probationem fieri, si morofis vxoribus ea ratione conniueant AElianus lib. II. de Var. histor.

Idem.

Alcibiadi demiranti, quod Xantippen morosam adeo diligeret: Ego, inquit. iampridem his assneui, vt non magis. offendar, quam si rotae, quae aquam educit e puteo, stridorem audiam. Laer.

Idem.

Eidem simile quiddam dicenti: At tu, inquit Socrates, nonne domi tuae gallioas toleras glocientes? Tolero, inquit Alcibiades, sed oua mihi pariunt, et pullos. Et mihi, ait Socratis mea Xantippe parit liberos. Laert

Idem.

Xantippe, cum Socrati marito in publico pallium detraxisset, ac familiares adinonerent, vt tantam miuriam manu vlcisceretur: Nolo, inquit, vt hoc certamine vobis acclamantibus derisui sim, et causa spectaculi. Maluit vir sapiens tolerantiae exemplum de se praebere: quam ridiculum exhibere spectaculum, viti cum vxore certantis. lbid.

Idem.

Cum vxorem Xantippen diu rixantem tilisset, ac tandein fessus sedisset ante fores, illa magis irritata, de fenestra perfudi eum lotio. Ridentibus autem illis qui praeteribant, et Socrates demum in risum erupit dicens: Facile futurum putabam, vt post tantum tonitru pluuiam sentirem. Erasinus lib. 3. apoph. ex Laer. lib. 2.

Idem.

Demiranti cuidam, in quem vsum duas aleret vxores tam rixosas: Hae, inquit, me domi docent tolerantiam, qua mihi in publico vtendum est. Harum enim moribus exercitatus, commodior ero ad aliorum consuetudinem. Gell. l. I. c. 17.

Diogenes.

Quum aliquaodo vidisset mulieres ex oliua pendere: laqueo praefocatas: Vtinam, inquit, et caeterae arbores similem ferrent fructam. Erat enim Diogenes [gap: Greek word(s)] , id est, mulierum osor, eoque cupiebat omues videre peusiles. Laer. l. 6.

Anonymus.

Philosophus quidam, cum vxorem haberet improbam et garrulam, et ebriosam, percontantibus cur talem ferret? Vt domi, inquit, habeam philosophiae gymoasium, et palaestram. Ero enim erga caeteros lenior, hac quotidie institutus. Sunt etiam: qui

ipsum ob hanc causam illam duxisse dicant. Anton. in Melissa, part. 2. sermone 84.

M. Cato.

Obiurgans aliquando summam vxorum impotentiam: Omnes, inquit, homines vxoribus dominantur, nos omnibus hominibus, nobis autem vxores, hoc modo colligens, mulieres esse rerum omnium dominas. Plut. in Rom. apophth Anton. in Meliss. parte 2. serm. 34. Alexand. ab Alexand. l. 6. cap. 8. Cael. Rhod. l. 14. cap. 14.

Idem.

Admodum senex, Salonini filiam male morigeram amans, quum vxorem duxisset, rogatus in campo Martio a L. Portio Nasica, num ex sui animi sententia vxorem baberet? Non hercule, inquit Cato. ex mei animi sententia. Scomma autem Nasicae in amorem Catonis fuit. Catonis autem responsum de moribus puellae datum erat. Bruson. libro 7. eapite 22.

Alphonsus.

Eum maxime insanire dicebat, qui vxorem a se digressam fugitiuamque perquireret. Significans, magnae felicitatis esse, ab improba et morosa vxore liberari. Panor. libr. 4 de rebus gest. Alphonsi.

Idem.

Cum aliquando Ludouicum Podium Putium, in veste lugubri, fronte subtristem intueretur, et quid sibi vellet luctus ille sciscitaretur: ac Putius ob vxorem mortuam moestum se esse respondisset: ait Alphonsus, laetum potius atque hilarem esse eum eonuenire, ob illius mortem. Nam si cognita morrua esset, tum et fratrem a mortuis suscitatum esse. Erat autem vxor illa intractabilis, difficilis, et viro dum vixit, admodum molesta et infesta. ac mariti prope mors quaedam. Panorm. lib. 3. de rebus gest. Alphonsi.

Greg. Haimbergensis.

Is, scientra iuris et facundia inter omnes Germanos facile princeps, cum domum ex curia Caesaris, in qua diu fuerat versatus, reuertisset atque non longe ab oppido Nurembergensi amicum offendisset, qui vxorem suam viuere et bene valere diceret: Si viuit vxor, inquit, ego sane obij. Innuit autem, morosam vxorem mariti mortem esse. AEoeas Syl. li. 3. commentar. de rebus gestis Alphonsi.

Alphonsus.

Trisponius iurisconsultus, et Alphonsi Aragonum regis consiliarius, cum trecentos aureos Alphonseos, quod supererat dotis. furto surrepto perdidisset, ac propterea animo angeretur, et esset sibi vxor, et illa quidem admodum morosa, regem Alphonsum dixisse serunt: Longe illi melius fore, si vxorem, quam pecuniam fures abstulissent. Panor. l I. de reb. gest. Alphonsi.

Anonymus.

Quidam abunde comis, cum hospes vociferantem diutius vxorem eius rixantemque cum ancillis, parum aeque ferrer, conuersus ipse ad hospitem: Et quae, inquit, amice impatientia est tua? Duos, inquit, et triginta aonos huius clamores dies, noctesque ae quissime ipse perfero, tu vero ne dieculae quidem sextantem ferre eam potes? Quo dicto et hospitem leniit, et vxorem ab ira ad risum conuertit. Adrianus Barland.

DE ZELOTYPIA.

C. Sulpitius.

XOREM suam repuditauit, quod aperto capitê aedes egressa esset: Lex, inquiens tibi meos vnius oculos praefinit, quibus formam tuam appro bes: his ornamenta comparato, his sto speciosa, non aliorum oculis placens. Eras. l. 6. apoh.

Alphonsus.

Dicebat, ita demum matrimonium tranquille exigi posse, si vxor caeca, maritus autem surdus fiat. Innuit autem, foemineum genus esse zelotypiae obnoxium, et hinc oriri rixas et querimonias: et rursus marito molestam esse vxoris garrulitatem, qua molestia cariturus est, si fiat surdus. Eras. lib. 8, apoph.

CATALOGVS AVTORVM, EX QVORVM LVCVBRATIONIBVS APOPHTHEGMATA A GONRADO LYC'OSTHE ne deprompta sunt.

GRAECI.

LATINI.

RECENTIORES.

Antonius Bonfinius. Antonius Constantinus. Antonius Panormitanus. Baleus de scriptoribus Anglicis.