7 April 2006 Reinhard Gruhl markup
text typed - structural tagging completed - no semantic tagging - no spell check
09.10. 2006 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted

---

image: as000
NATURALIS HISTORIAE OPUS NOVUM. IN QUO TRACTATUR DE NATURA ET VIRIBUS; FRUTICUM; HERBArum, Animantiumque terrestrium, volatilium et aquatilium: Item, Gemmarum, Metallorum, Succorumque concretorum, adeoque de vera cognitione, delectu et usu omnium simplicium medicamentorum, quorum et Medicis et Officinis usu esse debet: Una [orig: Unà] cum eorundem ad vivum effigiatis imaginibus. Ex utriusque linguae summorum virorum penetralibus, summo labore et studio conscripta, Per Adamum Lonicerum. ACCESSERUNT QUAEDAM DE STILlatitiorum liquorum ratione, eiusque artis et Instrumentorum usu, atque de peculiaribus medicamentorum simplicium facultatibus. CUM INDICE QUINTUPLICI: GRAECO, LAtino, Germanico, Gallico, et morborum Medicinas continente. [illustration:

Sacrificium Deo, cor humiliatum. Psal. 50. Pietas ad omnia utilis est, promissionem habens vitae praesentis et futurae. 1. Timoth. 4.

a burning offering on top of an altar ] Cum Gratia et Privilegio Imperiali. FRANCOFURTI, Apud Chr. Egenolphum.

---

image: as001

[note of the transcriber: Because we can only show a bad copy of the titlepage, we have also inserted a scan of the titlepage of a later edition in better quality. Here you have a transcription: ] BOTANICON. PLANTARUM HISTORIAE, CUM EARUNDEM AD VIVUM ARTIFICIOSE EXPRESSIS ICONIBUS, TOmi duo, per ADAMUM LONICERUM, Medicum Physicum Francofortensem. ADDITA SUNT Animantium Terrestium, Volatilium et Aquatiliem brevis descriptio. Item: De Gemmarum, Metallorum, Succorumque concretorum vera cognitione, delectu et viribus. Praeterea: De stillatitiorum liquorum ratione, et instrumentorum ad eam artem praeparatione, compendiosa tractatio. POSTREMO ONOMASTICON, quo variae plantarum nomenclaturae ex diversis linguis, item voces, quarum frequens in descriptionibus usus est, explicantur. OMNIA DE NOVO RECOGNITA. Indice adiecto Quintuplici. [illustration: woodcut of some scenes, showing the preparation of herbs for medical purposes ] Cum Gratia et Privilegio Imperiali. FRANCOFORTI, APUD HEREDES Christiani Egenolphi, 1565.

---

image: as002
[gap: Index]

---

image: as003

CLARISSIMO MEDICINAE DOCTORI, DOMINO GUILIELMO OSTERRODO, MOGUNTINENSI MEdico celeberrimo, Domino et patrono suo singulari, Adamus Lonicerus, S. D.

QUUM RECTORE MECUM VIA REPUto, Doctor eximie, et patrone singularis, tua erga me beneficia, quae et hactenus mihi omni cum benevolentia et humanitate exhibuisti, et in dies adhuc exhibes, non possum non vehementer animo meo laetari, et mihi ipsi congratulari. Ac omnino peculiari quodam numine me ad tuam venisse humanitatem, persuasum mihi habeo: non exiguum quid es conversatione et sermonum collatione mutua mihi accedere animadvertens: Pro quibus tuis beneficiis quoad vixero, ut par est, tibi tuisque, pro ea quae in me est opera, me gratum habebis. Auro quidem et argento minime [orig: minimè] (siquidem id in meis non est viribus, nec animi accepta bona ullis unquam fortunae muneribus compensari possunt) sed si quid ingenii mei studio tuis, vitam fatis faventibus, inseruire ac prodesse potero. Quod etiam de me tavam sibi humanitatem polliceri scio. Proinde ut aliquod animi signum apud te deponam, has tibi vigilias meas, ex eruditissimorum virorum penetralibus erutas, offero, partim quidem ut rationem mei otii studiorumque reddam, Partim vero [orig: verò] ut tui nominis auspicio et reverentia, tutius in luce versari possint [note: Ratio huius operis]. Cum [orig: Cùm] enim naturali quodam genio, parentisque mei numque non mihi venerandi adhortatione et instinctu, ad naturalium rerum studium, Medicam videlicet facultatem, ferrer: videremque neminem in hac ipsa cum fructu, et minimo etiam profectu, absque simplicium cognitione versari posse: non aliter atque si faber aliquis artificii sui instrumenta ignoret: omne meum studium, omnemque operam huc direxi, ut simplicium, ut vocant, cognitionem ante omnia acquirerem. Evolutis itaque doctissimorum virorum de his rebus lucubrationibus, et vivis simul herbis collatis, earum descriptiones et naturas sigillatim descripsi, variorumque censuras simul adieci, ut hoc pacto aliorum iudicium uno velut intuitu cernerem, et quae inter haec potior esset sententia, viderem. [note: De modo et ordine.] Ac primo quidem loco veram et genuinam plerumque descriptionem posui, postea aliorum, si qua esset diversitas, opiniones subieci: non solum [orig: solùm] Latinis, sed aliarum etiam linguarum nomenclaturis adscriptis. Primum [orig: Primùm] vero [orig: verò] ex M. Varrone, Palladio, Columella, generalibus de hortorum, arborum, et plantarum cura et insitione praemissis, ab ipsis arboribus et fruticibus sum exorsus, eiusque generis circiter nonaginta collegi: postea plantas seu herbas seorsim ordine quoque suo descripsi. Quod vero [orig: verò] ad vires attinet, non inconveniens is ordo visus est, quem plurimum de re herbaria meritus, vir praeclarus Hieronymus Tragus est secutus:

---

image: as004

primum pro internis corporis partibus, hinc pro externis, sigillatim eas enumerando. Non solum autem ea quae multorum sunt libris prodita, sed etiam quae certa experientia ab aliis deprehensa fideli relatione accepi, inserui. Hunc vero [orig: verò] ordinem et modum prae aliis posse cuivis placere existimo: siquidem quae multi de una herba unanimiter protulerunt, brevi hic velut compendio, auctorum nominibus plerumque adiectis, inveniuntur. Ac consultum hac in parte est iis, quibus singulorum auctorum non est copia, vel quibus singulos perlegere est molestum. In Animantium vero [orig: verò] enumeratione, primum [orig: primùm] quae ex ipsis fiunt, ipsorumque generalem naturam et partes exposui: velut sunt carnes, lac, caseus, butyrum, sanguis, pinguedines, lana, mel, cera, excrementa, ova, idque genus alia. Deinde specialem eorum descriptionem subnexui, praemissis terrestribus, secundo vero [orig: verò] loco positis volatilibus, tertio ordine aquatilibus, variarum similiter linguarum appellationibus, viribusque adiectis. Postremo etiam loco de Metallis, Lapidibus et Gemmis, Succisque dictis concretis, eodem ordine et modo addidi: nominibus scilicet, descriptionibus, [note: Quos auctores sit secutus.] aliorum censuris et viribus expositis. Quantum vero [orig: verô] ad auctores, in herbaria quidem materia duces secutus sum, ex veteribus et Graecis et Latinis, Theophrastum Dioscoridem, Galenum, Aeginetam, Plinium, ac ante [orig: antè] enumeratos rei rusticae scriptores: ex recentioribus vero [orig: verò] nostri maxime [orig: maximè] saeculi eos, qui in hac parte laudem praecipuam meruerunt, quales sunt: Euricius Cordus vita defunctus, Ioannes Ruellius, Ianus Cornarius, Leonhardus Fuchsius, Hieronymus Tragus, nemini hac in parte, quocumque etiam iudice, facile [orig: facilè] cedens. Non parum etiam Valerii Cordi commentaria adiumenti tulerunt. Nec laude sua privabo Ioannem Frensrebum Moguntinensem Pharmacopolam vere [orig: verè] candidissimum, nec non Ioannem Nesenum, Francofurtensem Pharmacopolam, simplicium indagatores sagacissimos, quorum posterior, ut innumeras alias silentio praeteream, Asphodelum in horto suo fovet, eamque nobis, ut suo loco in Asphodeli descriptione videre est, depingendam radice, flore, totaque substantia exhibuit. In Animantibus vero [orig: verò] praeter Aristotelem, Theophrastum et Plinium, auctores quoque fuerunt Athenaeus, Solinus, Oppianus, Ausonius in Mosella, nec non alii, suis locis nominati, IN metallis, lapidibus, et sucis concretis, praeter Dioscoridem et Plinium, Albertus Magnus, et in primis Georgius Agricola, nec non Valerii Cordi lucubrationes, Ex his itaque auctoribus me profecisse et mea habere fateor.

[note: Quo consilio sint haec scripta.] Nec eo [orig: eò] haec a me scripta sunt, quod [orig: quòd] alicuius ego scripta aut contemnam aut vilipendam, immo [orig: imò] omnes eos quicumque in his umquam aliquid memoriae prodiderunt, et veneror et amo plurimum: quippe qui publico bono inservierunt, et plurimum etiam commodarunt. Ac proinde consilium meum est, ut his scriptis non solum [orig: solùm] mihi, sed et aliis harum rerum avidis, si quo modo fieri queat, prodesse possim, Qua de causa non solum

---

image: as005

arbores et plantas, quas cognoscere hodie licet, omnes, quantum fieri potuit, huc inserui, sed idem in animantibus etiam et metallicis, concretisque sucis feci: diversis ubique appellationibus appositis: Ut hoc pacto uno volumine, simplicem praecipuam materiam medicam contentam haberem. Non tamen defuturos scio ad proscindendum et calumniandum suo more natos homines, qui in quoslibet, et veteres et novos scriptores non verentur suos dentes acuere, qui etiam hunc meum laborem sint reprehensuri, et velut inutilem et superfluum post tot tantorumque virorum vigilias et scripta damnaturi. Verum [orig: Verùm] ii discant audiantque Graecum hunc senarium:

*mwmh/setai/ tis ra(=on h)\ mimh/setai.

Hoc est:

Est facile alterius cuivis ridere labores,
Illis te similem non facile [orig: facilè] exhibeas.

Talibus item cum Platone summo philosopho dico, qui cum [orig: cùm] a [orig: à] quodam convitiis impeteretur, *le/ge, inquit, kakw=s, e)pei\ kalw=s o)uk e)/maqes. Hoc est: Male [orig: Malè] loquere, quoniam bene non didicisti. Saturati convitiis, et ab iisdem dedecore affecti, sponte abstinebunt. Nam praeclare [orig: praeclarè] inquit Philemon:

o( loidorw=n ga\r a)\n o( loidorou/menos
*mh\ prospoih=tai, loidorei=tai o( loid orw=n

Hoc est:

Calumniator namque, si non curet is
Qui laeditur, sese ipse dedecore afficit.

Ac idem inquit:

*hdi/on o)ude\n o)ude\ mousikw/teron
*esti\, du/nasqai loidorou/menon fe/rein.

Hoc est:

Est suavius nil, nec magis quod convenit
Homini, studet praecepta qui philosophica,
Quam [orig: Quàm] ferre posse fortiter calumnias.

Quare illis etiam cum Dione Academico o)ude\ gru/ respondendum censeo. A tua vero [orig: verò] opto humanitate, Doctor clarissime, hos meos labores probari, ac ut Hector patrem suum apud Naevium alloquitur, Cicerone locum illum in Epistolis referente, et pari modo M. Catonem alloquente, Laetus sum, inquiens, me abs te pater laudari, laudato urio: Ea enim est profecto [orig: profectò] iucunda laus, quae ab iis proficiscitur, qui in laude vixerunt. Pari modo et ego laetor, me tibi laudato et probato viro probari, cui vere [orig: verè] Homericum illud tribui potest:

*ihtro\s ga\r a)nh\r pollw=n a)nta/cios a)/llwn.

Hoc est:

Omnibus est aliis Medicus praestantior unus.

Quod plurimorum et maximorium longe lateque virorum de te testimonia perhibent. Quodsi [orig: Quòdsi] haec mea tibi eiusmodi visa fuerint, quae aliquid utilitatis in se abscondant, id quod volui consecutus videbor, eritque tuum mihi iudicium super omnium aliorum longe [orig: longè] praestantissimum. Sin secus videbitur, lubens cedam, ac tuo arbitrio permittam, ut pro tuo in eumiure agas, et vel corrigas, vel nigrum denique Theta praefigas.

---

image: as006

Noverunt autem, qui mihi laboris huius auctores fuerunt, quam [orig: quàm] evulgationem eius subterfugerim, non ignarus quantum sit publico se omnium iudicio exponere, ac dicti etiam illius Horatiani memor, in arte poetica [orig: poëtica] dicentis:

Sumite materiam vestris, qui scribitis, aequam
Viribus, et versate diu quid ferre recusent,
Quid valeant humeri.

Idem ego mccum perpendens, non parum certe [orig: certè] anxius et sollicitus fui, videns satis arduum humeris meis negocium incumbere, post tam multos praesertim, praestantissimosque scriptores, atque omnino a [orig: à] publicatione abhorrebam. Quin et illud Horatianum mecum deliberabam:

Carmen reprehendite, quod non
Multa dies et multa litura coercuit [orig: coërcuit], atque
Perfectum decies non castigavit ad unguem.

Verum [orig: Verùm] per amicos quosdam, admodum mihi in hoc importunos, et pene [orig: penè] molestos, tandem effectum est, ut non exiguo eorum desiderio praelum subierit, mihi vero [orig: verò] cura magis magisque accreverit, enitendo, ut cum honesto vestitu, et minime [orig: minimè] fucata specie in publicum prodiret. Nullae igitur nec interdiu, nec nocte fuit requies, saepius multumque eum revolvendo ac limando. Spero tamen haec qualiacumque bonis et doctis viris placere posse, non quod [orig: quòd] ipsis prodesse queant, sed quod [orig: quòd] aliis forsan, quorum animus ad harum rerum cognitionem anhelat, usui esse valeant: Tum quod [orig: quòd] nemo hactenus, quod sciam, uno volumine de his cunctis scripserit. Sin quibusdam displicebit, Theognidicam illis hanc sententiam occinam:

-- *o)ude\ ga\r o( zeu/s
o)/uq' u(/wn pa/ntas a)nda/nei, o)ud' a)ne/xwn.

Hoc est:

Nec nimbos caelo demittens Iuppiter alto,
Nubibus aut pulsis cum [orig: cùm] fulget in aere [orig: aëre] Phoebus,
Omnibus ex aequo placet.

Nihil novi est invidos et malevolos esse, qui pro suo ingenio et animi petulantia, omnia in sinistram partem rapiant et interpretentur. Quin et recte [orig: rectè] fortunae comitem adiunxerunt invidiam, quae bonos conatus et studia, eo [orig: eò] quod [orig: quòd] ipsa horum sit egena, ubique impedire conatur. Porro [orig: Porrò] de antiquitate, dignitate, adeoque necessitate huius materiae, non est quod [orig: quòd] quidquam hic dicatur: cum [orig: cùm] constet hanc ipsam cognitionem esse antiquisimam, et primis parentibus statim a [orig: à] Deo Opt. Max. traditam, et summa cum laude et admiratione a [orig: à] posteris excultam, inque summa semper veneratione omnibus saeculis fuisse. Quod antiquisimi Graecorum poetae [orig: poëtae] satis testantur: adeo [orig: adeò] etiam, ut non paucis simplicium et reges et principes sua nomina communicarint. Velut a [orig: à] Gentio Illyriorum rege Gentiana nomen accepit. Ab Achille Achillea est dicta. Ab Teucro Teucrium. Cuiusmodi aliae sunt plurimae herbae. Nec quemquam adeo [orig: adeò]

---

image: as007

vacare omni ratione credo, ut neget omnia haec ad hominis usum ab aeterno et caelesti numine esse condita: cum [orig: cùm] in his omnis nostra vita et sanitas consistat. Quid igitur turpius, et quod maius piaculum essepotest, quam [orig: quàm] ea quae ipsius gratia condita sunt, hominem ignorare. Praeser tim vero [orig: verò] hominem philosophum, et naturaestudiosum. Quis non divinam maiestatem in his contemplatur, miratur, suspicit, dum tantas in tam minutulis, vilibus, et abiectis saepe herbis vires et facultates conspicit? Quas divinitus ad nostri commodum et utilitatem esse inditas, nemo inficias ire potest: ut his partim ad corpus nutriendum, partim ad morbos profligandos utamur. Quod etiam non immerito multos philosophos et gentiles permovit, ut mortalium genus Deo curae esse certo [orig: certò] crederent: non frustra haec a [orig: à] sapiente et aeterna mente tantis viribus donata recte [orig: rectè] secum reputantes. Restat, Doctor humanissime, ut nominis tui felici prodeuntem omine librum suscipias, ac tamquam pignus aliquod mei erga te tuosque animi habeas, contraque varios quos per pessurus est forsan insultus, Achillea manu protegas: me vero [orig: verò] tuae humanitati commendatum, ut hactenus, habeas. Vale. Francofurti in feriis Pentecostalibus, Anno salutiferi partus M. D. LI.

AD LECTOREM IOANNES Wayhingerus, Austriacus.

NAturas rerum causasque tenere latentes
Non leve cum [orig: cùm] nemo nesciat esse decus:
Iudice me, summo Lonicerus honore colendus,
Et super astra poli laude vehendus erit.
Dignus et omnino est Pylios qui vivat in annos,
Cuique diu in terris parcere fata velint.
Cui semper blando laetissima rideat ore,
Inconstans aliis quae Dea numen habet.
Quem foveat, larga cui det sua munera dextra,
Perpetuoque novis augeat usque bonis.
Hic etenim eximium, Phoebo adspirante, volumen
Composuit, dignum tempus in omne legi.
Abdita quaeque potes minima cognoscere cura,
Discere et exiguo tempore multa licet.
Undique quas habeant terra nascentia vires,
Contra quas valeat quaelibet herba lues.
Hinc qua viva etiam virtute animantia praestent,
Ordine legitimo continet illud opus.
Nec saltem medicas labor hic tractantibus artes
Proderit, in quorum nitor ego esse choro:
Verum [orig: Verùm] etiam, reliqui studii genus omne sequentes
Qui [orig: Quî] (mihi crede) aliqua parte levabit, erit.
Quare his incumbens si forte [orig: fortè] iuvabere scriptis,
Dic grates docto, qui dedit ista, viro.

ELENCHUS TRACTAtuum huius Operis.

De solo ac fundo, et iis, quae in eo nascuntur folio 1

De Arboribus et fruticibus 10

De Natura et Viribus plantarum 59

De Frumentis 249

De animantibus terrestribus 268

De Animantibus volatilibus, hoc est, de Auibus 288

De Animantibus aquatilibus, hoc est, de piscibus 300

De mixtis perfectis, hoc est, de metallis et lapidibus, aliisque; his cognitis fossilibus 310

De lapidibus pretiosis 321

De sucis concretis, quorum in medicinis est usus 327

De ratione eliciendi succos e [orig: è] plantis, quam artem Destillatoriam vocant [reading uncertain: transcriber] , recto usu et Instrumentis eiusdem 337

Quo pacto gradus et ordines, quorum passim fit mentio, sint intelligendi, item de speciali quarundam plantarum et aliarum rerum secundum gradus distinctione 349

Medicamenta peculiaria ad speciales corporis partes 350

De secundis medicamentorum simplicium facultatibus ibid

De purgantibus simlicibus medicamentis 351

De ponderibus, quorum in Medicinis est usus 352

---

image: as008

INDEX GRAECArum appellationum, quae hoc volumine continentur.

*a.

*abro/tonon 150 b

*agariko/r 54 b

*agno/s 25 a

*agrielai/a 21 a

*agriokokkemkle/a 51 a

*agrw/stis 173 b

*adi/anton 221 b

*aei/zwon 59 b

*aeto/s 290 b

*ahdw/n 297 a

*ai)/geiros 26 d

*ai)/giqos 297 d

*ai)gi/loy 031 c

*ai)gi/loy 254 b

*ai)goqh/las 297 d

*ai)go/keros 107 b

*ai)/sqiia 296 a

*ai)/c 277 d

*ai)/ra 256 c

*aka/kia 51 d

*akalu/fk 108 b

*akanqa 69 c

*akanqa leu/k[?]/ 70 b

*aka/nqion 68 d

*akanqi/s 297 b

*akinos 116 c

*ako/niton 146 b

*akoron 178 a

*aktk/ 47 b

*akopos 56 c

*alektru/wr 289 c

*alqai/a 157 a

a)/lika/kabos 100 c

*alisma 131 a

*alo/k 79 a

*alsi/nh 167 b

*alw/pkc 282 d

*amfisbai=na 286 b

*ama/rakon 117 b

*ammi 232 d

*ampelos a)gri/a 19 c

*ama/rantos 104 a

*ampelos o)inofo/ros 18 c

*ampelos me/laina 209 d

*ampelopra/son 195 a

*amugda/lh 28 b

*amwmon 258

*anagalli/s 168 a

*ana/guris 56 c

*andra/knk 60 d

*andro/saimon 130 a

*anemw/nh 83 a

*anhqon 234 a

*anqemis 89 d

*anqrh/nh 299 a

*anison 234 c

*anti/r)r(inon 155 c

*anwni/s 72 a

a)pari/nk 243 a

a)/pion 11 b

a)/pios 269 a

a)/podes 298 a

a)ra/xnk 286 d

a)\ristoloxi/a 134 a

a)/rktos 282 d

a)rkei=on 64 c

a)rkeuqi/s 24 b

a)/rktion 64 c

a)rni/on 275 d

a)rno/glwssos 142 a

a)/ron 200 a

a)rtemisi/a 151 a

a)/saron 127 a

a)sklhpia/s 134 d

a)/skuron 130 a

a)pa/ragos 141 b

a)pa/lac 285 a

a)pi/s 285 d

a)stra/galos 260 d

a)sth/r a)ttiko/s 101 b

a)sfo/delos 204 a

a)traktuli/s 68 c

a)tra/facis 187 a

a)tta/gkr 291 c

a)yi/nqion 149 b

a)fa/kk 248 b

a)frode/sia 177 d

a)xillei=a 240 a

*b.

*basqu/pikron 149

*ballw/tk 110 a

*basi/liskos 286 b

*ba/tos 41 b

*bh/xion 226 b

*bli/ton 187 b

*bo/mbuc 287 a

*bombi/lios 287 a

*bo/trus 73 c

*boubali/s 277 d

*boubw/nion 101 b

*bou/glwssos 144 b

*bou/keros 107 b

*bounia\s 191 a

*ba/tos i)dai=a 41 c

*batra/kion 162 c

*ba/trakos 285 a

*bou/prkstis 299 c

*bua/s 293 d

*bou=s 276 d

*boufqalumo/s 88 a

*bra/bula 52 b

*braqu/s 23 b

*braqu/s n='179a'>179 b

*bru/on 55 a.

*bru/on 208 d.

*brw=mos 254 b

*bo/lbos 193 a

*g.

*galk\ 284 c

*galew/ths 280 d

*gali/oyis 109 a

*ga/llion 242 d

*ge/ranos 292 d

*giggi/beri 261 d

*giggi/dion 238 a

*glau/c 293 d

*glh/xwr 114 b

*glukei=a 185 c

*gluku/r)r(iza 185 b

*gnafa)lion 174 a

*gogguli/s 191 b

*gera/nion 152 a

*glukusi/din 184 b

*gluku/pikron 209 b

*gu/y 291 b

*d.

*dau=kos 229 b

*dasi/pous 283 d

*da/fnh 21 c

*da/fnk a)lecandri/nk 169 b

*dafnoeide\s 170 d

*dafni/des 21 c

*di/yakos 66 c

*de/lixos 245 d

*dorka/s 283 b

*drakonti/a 200 b

*dra/kwr 286 a

*druokola/pths 296 b

*druo/pteris 224 c

*dru/s 31 c

*e.

*ela/tk 35 b

*elai/a 19 d

*elati/nk 137 d

*elafobo/skon 259 b

*elafos 218 d

*eleio/s 284 d

*eleli/sfakos 122 a

e(le/nion 132 b

*eleose/linon 236 b

*ele/fas 282 c

e(lle/boros 171 a

e(/lminsqes 287 b

e(lci/nk 137 b

e(lei/nh kissa/mpelos 207 b

e(li/kruson 104 a

e)/lumos 255 b

e)/mpetron 220 d

e)nudri/s 284 c

e)pelai+/s 298 a

e)/poy 296 c

e(pta/fullon 215 c

e)re/binqos 244 d

e)rei/kk 37 b

e)rige(/rwr 96 b

e)/rifos 277 d

e(/rpullon 119 a

e)rusqro/danon 243 d

e(rw/dios 294 d

*eu)/twmos 164 b

e)upatw/rion 217 d

e)ufrasi/a 242 b

e)xenhi/s 307 c

e)xi=nos qala/ssios 283 c

e)/xion 143 b

e)xi/s 285 d

*z.

*ze/a 251 d

*zei=a 251 d

*ziza/nion 256 c

*zugi/a 44 b

*h.

*hdu/osmos 112 b

*hdu/saron 239 a

*hliotro/pion 94 a

*hmerokalli/s 203 b

*hmio/nion 225 b

*hmi/onos 280 b

*hrige/rwr 96 c

*hru/ggion 72 c

*q.

*qa/liktron 182 d

*qermo/s 247 b

*qklukranei/a 14 b

*qklu/pteris 223 c

*qla/pi 160 a

*qraupi/s 297 b

*qrua/llis 140 c

*qridaki/nh 91 a

*qri/dac 91 a

*qu/mbra 120 a

*qu/mos 119 b

---

image: as009

*qumelai)/[?] 38 a

*i.

*iakei=a 181 b

*iberi/s 160 a

i(era/kion 92 a

i(e(rac 291 a

i(ero bota/nh 138 d

i)\kti=nos 191 b

i)/cos 55 a

*io/r 18 a

i(/ppos 279 d

i(ppo/g *lwsson 109 d

e(ppola/paqon 88 b

i(ppoma/raqron 233 c

i(ppose/linon 237 c

i(/ppouris 175 b

i)/ris 178 b

e)/saron 201 b

e)/satis 149 a

i)te/a 25 c

i)/ugc 297 a

*k.

*kakali/a 183 a

*kalami/nqh 111 b

*ka/lamos 173 a

*kalliste/fanos 21 b

*ka\mph 287 d

*ka/nnabis 153

*kapparis 40 d

*ka/pros 278 d

*kapno/s 166 b

*ka/rdamon 159 a

*karda/mwmon 262 c

*karki=noi 302 c

*ka/ros 232 c

*ka/ruor basiliko)r 29 b

*ka/ruorpontiko/r 30 a

*karuo/fullon 263 b

*kasi/a 266 a

*ka/sanon 31 a

*katana/gkk 155 b

kaukali/s 230 a

*ke/gxros 254 c

*keltikh/ na/rdos 125 d

*kentau)rior me)ga 85 d

*kentau/rior mikro/r 86 b

*ke)pfos 298 b

*kerai+/tks 107 b

*kera/sion 13 c

*ke/rasos 13 c

*kera/tia 57 c

*ke/stron 138 a

*khro/s 274 c

*kkfh/r 298 d

*knik)s 32 b

*kinna/mwmon 264 a

*kissa/mpelos 207 b

*kisso/s 206 b

*ki/tta 294 b

*ki/xlk 295 d

*klh/qra 27 b

*klkmati/s dafnoeidh/s 169 a

*klkmati/s e(te)ra 210 b

*knei=kos 66 b

*kni/dk 108 b

*kokku/mhlon 52 a

*kokkumhle/a 52 a

*ko/kkuc 294 c

*koloku/nqh 211 a

*kolokunqi/s 211 d

*koloute/a 40 b

*kolxiko/n 197 b

*ko/maros 56 a

*ko/maros 212 d

*ko/mh 95 b

*kondri/llh 94 b

*konu/ck 131 b

*ko/rac 294 a

*kori/anon 79 c

*ko/rion 79 c

*koro/nh 294 a

*koru/dalos 297 b

*ko/rus 297 b

*korwno/pous 164 a

*ko/rxoros 168 a

*koraki/as 294 a

*ko/tinos 21 a

*ko/ttifos 295 d

*kotulhdw/r 61 b

*koxli/a 287 c

*koxli/as 305 d

*kra)mbk 188 a

*krani/a 14 b

*kri/qk 251 b

*kri/qmon 257 c

*kri/non 204 b

*kri/os 275 d

*kro/ton 97 a

*kro/kos 198 a

*kro/mnuon 192 a

*ku/amos 246 c

*ku/anos 182 a

*kukla/minos 159 c

*ku/knos 292 c

*ku/minon 232 a

*kuno/glwsson 143 a

*kuno/sbatos 44 c

*kuno/sbatos 45 a

kupa/rissos 23 d

ku/peiros 77 b

ku/phros 77 b

ku/tisos 107 b

ku/wr 280 b

kwbio/s 307 b

kw/neion 238 d

kw/nwy 300 a

*l.

*la/brac 303 c

*lagw/s 283 d

*lagw/puros 106 d

lagw/pous 106 d

laquri\s 97 b

*la/quros 246 b

lampuri/s 299 c

lamya/nou 189 b

la/paqon 87 b

leixh/rpo/a 219 b

lepi/dion 161 a

leptoka/ruon 30 a

leuka/kanqa 70 d

leuka/nqemon 89 d

leu/kh 20 b

leuko/i+on 181 a

le/wr 281 a

libanwti/s 123 a

libanwti/s stefanwmatikh/ 123 b

libustiko/n 227 d

ligustiko/n 227 d

liqo/spermon 77 d

liqo/spermon 222 d

limnai=on 86 b

limnh/sion 86 b

limw/nion 186 a

li/non 153 b

lino/rwstis 136 b

lugo/s 25 a

lu/kos 284 b

lusima/xion 135 a

lwto\s a)gri/a 105 b

*m.

*maini/s 301 b

*malo/baqron 128 a

*ma/ker 163 d

*mala/xk 156 a

mandrago/ras 74 c

maraqro/r 233 c

me)lissa 298 a

mela/nqion 80 a

meli/a 49 b

meli/s 183 c

melisso/fullon 111 a

meme/kulos 56 a

mepi/lh 13 b

mhdikh/ po/a 258 a

mh/kwn 81 d

mhkw/neio=r 81 d

mhkw/neio=r 82 a

mhle/a 10 b

mh/lon 10 b

mi/nqh 112 d

more/a, h( 11 c

mo/xos 276 d

muga/lh 284 d

mu/elos 273 b

mui=a 300 a

mu/khs 53 c

mu/ocos 285 b

muo/s w)=tis 94 b

mu/ch 52 d

mu/rmhc 287 b

mu=s 284 d

muri/kh 37 c

murio/fullon 230 d

murr(i/nh 78 c

mur)ri\s 238 c

mursi/nh 78 c

mw/rion 74 d

*n.

*na/rdos 124 b

*na/rkh 307 a

*na/rkissos 197 a

*na/pos 198 a

nera/nttior mh=lon 16 a

nh/rion 78 a

nh=tta 290 b

nukteri)s 297 d

numfai=a 176 b

*c.

*ca/nqion 65 a

ci/fion 178 b

culoke/rata 57 c

curi/s 64 b

*o.

*oa 50 b

o)/zimon 116 b.

o)/zimon 252 b

*oi)na/nqh 220 c.

*oi)na/nqh 253 a

*oi)/sopos 256 a

o)/kumon 116 a

*o)lolugw/r 297 a

o)/nos 279 d

o)/nuc 306 b

o)nwni/s 72 a

o)cali/s 88 a

o)cuaka/nqh 46 b

o)cumursi/nh 78 c

o)cufoi=nic 18 b

o)cula/pasqon 87 c

o)cutri/fullon 219 a

o(/rminon 121 b

o)reu/s 280 b

---

image: as010

o)/robos 248 c

o)rtugomh/tra 291 c

o)/rtuc 295 d

o)/ruta 255 d

o)/rxis 201 a

o)/suris 154 b

ou)=a 50 a

o)fio/glwsson 102 a

o)fiosko/rodon 196 a

o)/fis 285 c

*p.

*paioni/a 184 b

*pagara/tion 94 a

*pardaliagxe\s 146 d

*pe(largos 293 a

*peleka\r 293 b

*penta/fullon 216 a

*pe)pori leuko/r 261 b

*pe/pori makro/n 261 b

*pe/pori me/lan 261 b

*pepli/s 99 b

*pe/plos 99 b

*perdi/kion 237 b

poriklu/menon 210 c

*peristerew/r 138 c

*peristera/ 290 c

*pe/rkh 304 b

*pe/trose/linon 236 d

peuke/danos 73 a

peu/kh 35 b

ph/ganon 128 a

pikri/s 94 a

pimelu/ 272 d

pistaki/a 30 c

pi/tus 34 d

pla\tanos 36 d

plwtai\ 304 c

polu/galon 183 a

polugo/naton 170 b

polu/gonon 168 b

polupo/dion 224 a

polu/trixon 221 b.

polu/trixon 222 c

porfu/ra 306 b

potamogei/twr 175 a

pra/sion 110 a

pra/son 194 b

presbu/s 298 c

probato/s 275 d

pro/polis 274 d

prosw/pion 64 c

proswpti/s 64 c

prou=mna 51 a

prw/c 283 b

ptele/a 27 d

pte)ris 223 b

pu)reqro\r 234 d

pu/cos 23 c

purolampi)s 299 c

puro/s 250 b

*p.

*pa(/mnos 43 a

*po(/a 16 b

*pa(/fanos 191 a

*pe(/on 80 d

*pei(/on 80 d

*po(/dos 45 b

*po(ia\ 16 b

*po(di/a r(i/za 62 a

*po(doda/fnh 78 a

*po(dode/ndron 78 a

*po(=us e)/ruqros 57 d

*po(=us mageiriko/s 57 d

*s.

*sa/lph 301 b

*satu/rion 202 b

*sau=ros 286 d

*sa/myuxon 217 b

*se/linon 235 c

*semu)dh 34 b

*seu=tlon 186 b

*seutlola/xanon 103 a

*se)/ris 93 a

*se/seli massaliwtiko/n 231 b

*skpi/a 303 a

*sh/samon 154 a

*si/dh 16 c

sidkri/tks 252 b

si/kus 212 d

si/kuon, h(/meron 212 d

si/kus a) gri/os 214 b

si/nhpi 164 a

si)on 136 a

si/saron 190 b

sisu/mbrion 113 a

si)swr 237 b

si/tos. 249 d

ski/lla 193 b

ski/ouros 283 a

skolo/pac 298 b

skolope/ndrion 225 b

sko/lumos 71 b

skalw/pac 298 b

sko/rdiion 196 b

sko/rodon 195 b

skorodo/prason 196 a

plh/nion 224 d

smi/lac 207 a

smi/lac khpai=a 207 a

smu/raina 304 c

smu/rnion 223 d

so/gxos 92 b

so/gxos e)dw/dimos 92 b

so/gxos traxu/s 93 a

spa/rtion 39 c

spi/za 298 b

stafi/s 147 b

stafi/s a)/gri/a 147 b

stafulou/ 18 d

stafili=nos a)/grios 230 a

stafuli=nos khpai=a 230 a

ste/ar 272 d

stoixa\s 124 a

stratiw/ths xilio/ fullos 239 b

stro/bilon 71 b

stro/mbos 306 a

strou/sqion 76 c

strouqo\s 296 d

stru/xnor maniko/r 101 a

stru/xnos khpai=os 100 a

stru/xnos u(pnwtiko/s 100 b

sukh\ 12 c

su/mfuton 145 a

su/mfuton petrai=on 145 b

su/mfutor basiliko/r 182 b

sfou/c 299 a

xi=nos 56 d

xisto/r 27 a

xoi=nos 77 b.

xoi=nos 176 b

*t.

*ta/cos 22 d

*tau=ros 276 d

*tele/fion 59 c

*telli/nai 306 b

*teu/krion 63 b

teu=tlon 186 b

teutli/s 186 b

th=lis 107 b

tiqu/malos 98 a

ti/fh 174 a

tordu/lion 231 c

to/rdulon 231 c

tragorei/ganon 118 a

trago/pwgon 95 b

tra/gos 60 a.

tra/gos 277 d.

tri/gla 303 d

tri/orxis 202 a

tri)fullon 104 b

tri/fullon me(ga 218 d

trixo/manes 222 a

trugw/r 301 c

tu/fh 174 a

*y.

*ya/kinqos 198 b

*ydrela/paqon 88 b

*ydrose/linon 236 b

*ydrope/peri 161 b

u(du/osmos 112 d

*yosku/amos 84 d

u(pe)rikon 129 a

u(/sswpos 120 b

u)/s 278 d

*f.

*fako/s 175 c.

*fako/s 249 a.

*falkw/r 291 c

*fasiano/s 293 c

*asi/olos 245 d

*fa/tta 294 d

*fkgo/s 32 d

*filure)a 48 d

*fi/lura 33 d

*flo/mos 140 a

*flo/c 181 b

*foi=nic 17 d

*foi=nic 256 d

*fou= 126 a

*fu/llon 128 a

*fulli)tis 224 d

*x.

*xamaia/kth 47 a

*xamai+/drus 62 b

*xamai/kissos 205 c

*xamai/leon to\ me/las 67 b

*xamaileukh/ 226 b

xamaikipa/rissos 158

xamai/mhlon 89 d

xamaipeu/kh [?]

xamaipi/tus 158 b

xamelai/a 38 d

xara/drios 297 c

xelido/nior me/ga 165 b

xelido/nion mikro/n 166 a

xelidw/n 296 d

xelw/nh 306 a

xh/mai 306 b

xh/n 290 a

xilto/fullon 239 b

xoi=ros 278 d

xrusa/nqemon 87 c

xrusu/s 312 d

xruso/frus 302 a

---

image: as011

INDEX LATInus omnium nominum, quae hoc opere continentur.

A.

ABies 35 b

Abrotonum 150 c

Abvolum 114 d

Acacia 51 d

Acalyphe 108 c

Acantha 69 c

Acanthus 69 c

Acanthus Germanica ibid. 69 d

Acanthium 68 d

Acanthus silvestris 70 a

Acapnos 117 c

Acer 36 b

Acetosa 88 a

Achates 322 a

Achillea 240 a

Acinos 116 c

Acinus 18 d

Aconitum 146 d

Aconitum Pardalianches 146 d.

Aconitum Pardalianches 147 b

Acopos 56 c

Acorus 177 d

Acte 47 b

Acte palustris 48 b

Acte silvestris 48 a

Acus pastoris 152 b

Acuta spina 46 b

Acutella 72 a

Adamas 321 d

Adeps 272 d

Adiantum 221 b

Adiantum nigrum, album 221 c

[?]rubrum 222 a

Adipsos 185 c

Aegilops 31 c.

Aegilops 254 b

Aegilops Galeni 256 c

Aegilops Plinii 256 a

Aegithus 297 d

Aegoceras 107 c

Aegonychon 222 d

Aera 256 c

Acrisrecrementum 314 b

Aerug[?] 318 d

Aes utride 318 d

Aes 313 d

Aes[?]tum 314 a

Aetites 326 a

Affodilus 204 b

Agallochum 266 d

Agaricus 54 b

Agnus 275 d

Agnus castus 25 a

Agrimonia 217 d

Agrimonia silvestris 240 b

Agrostis 173 c

Aiuga 158 d

Aizoon 59 a

Aizoon silvestre 59 c

Alausae 307 b

Alba spina 70 b

Albica 300 d

Albucum 204 b

Alburnus 307 a

Alcea 157 d

Alchimilla 217 b

Alcibiacum 143 c

Alcocalum 71 b

Alectorius 325 d

Alga marina 175 c

Alga palustris 175 d

Alica 252 a

Alisma 241 b

Alkakengi 100 c

Alleluia 219 a

Alliaria 160 d

Allium 195 c

Allium caninum 195 b

Allium colubrinum, anguinum, ursinum 196 a

Allium porrinum 196 b

Alnus 27 b

Aloem 79 a

Alsae 307 b

Alsine 167 c

Alteraxacon 92 c

Altercum 84 d

Althaea 157 b

Alum gallicum 157 b

Alum Plmii 157 c

Alumen 317 d

Alumen plumosum 326 c

Alumen scissile, rotundum, citrinum 317 d

Amara dulcis 209 b

Amaracus 117 c

Amarago 94 a

Amarantus 104 b

Ambarum 329 d

Ambrosia 73 c

Ambubeia 94 a

Ambra citrina 339 b

Amellus 166 b

Amcos 232 d

Amerinae scopae 37 c

Amethystus 325 a

Amianthus 326 b

Ammi 232 d

Ammoniacum 329 c

Amomum 237 b.

Amomum 258 c.

Amoris poma 75 b

Ampar 329 d

Ampeloprasum 195 b

Amphisbena 286 b

Amurca 20 b

Amygdalus 28 b

Amylum 251 a.

Amylum 329 c.

Anagallis 168 b

Anagallis aquatica 136 b

Anagyris 56 c

Anarrhinon 155 c

Anas 290 b

Andachochi 105 c

Andrachne 60 c

Androsace 208 c

Androsaemum 130 b

Anemone 83 a

Anethum 234 a

Anethum silvestre 239 c

Angelica 227 a

Anguria 213 b

Anguilla 302 b

Anianitae 53 d

Anisum 234 c

Anonis 72 a

Anonium 108 c

Anser 290 a

Anserina 240 b

Anthemis 89 d

Anthillion 95 a

Antimonium 319 b

Antirrhinum 155 c

Antispodium 316 b

Aparine 243 a

Aper 278 d

Aphace 248 b

Aphrodisia 177 d

Aphroselinus 326 c

Apiastrum 111 b

Apinthium 149 c

Apios 260 a

Apis 298 d

Apium 235 c

species Apii 235 c

Apium montanum 236 c

Apium palustre 236 b

Apium risus 163 b

Apium rusticum 163 b

Apium rusticum 236 b

Apium saxatile 236 d

Apluda 254 d

Apodes 298 a

Apoleium 114 d

Apollinaris 84 d

Aquila 290 d

Aquilegia 85 b

Araneus 286 d

Arbor foetida 44 a

Arbutus 56 a

Arcion 64 c

Arcocum 71 b

Ardea 294 d

Argemone 83 c

Argenti spuma 313 c

Argentina 182 d

Argentum 313 a

Argentum vivum 316 b

Argilla 320 b

Aries 275 c

Arisarum 200 a

Arista 249 d

Aristolochia 134 a

Aristolochia clematitis 134 b

Aristolochia dactylitis 134 b

Aristolochia rotunda 134 a

Aristolochia rotunda 167 a

Armoniacum 329 c

Armoracia 191 d

Arnoglosson 142 a

Aronia 13 b

Arrhenogonon 236 d

Arsenicanthon 114 d

Arsenicum 319 b

Artemidesium 215 b

Artemisia 151 a

Artetica 130 c.

Artetica 140 b

Arthritica 130 c

Arthritica 140 b

Articoca 71 b

Articocalus 71 b

Articols 71 b

Arum 200 a

Arundo 173 a

Asafoetida 329 b

Asarum 127 a

Asbestos 326 b

Asclepias [?] d

Ascyrum 130 a

Asinus [?] d

Aspalatus 77 b.

Aspalatus 267 a

Asparagus 141 c

Asparagus Sicilicus[?] 257 d

Asp[?]ergula 243 a

---

image: as012

Asperula 243 a

Asphalatus 267 a

Asphaltion 105 c

Asphalton 267 b

Asphodelus 204 b

Aspis 285 d

Asplenum 225 b

Aspletion 178 a

Assius 326 b

Aster atticus 90 b.

Aster atticus 101 d

Astragalus 260 c

Astrentium 228 d

Astrion 164 b

Atractylis 68 c

Atramentum sutorium 318 c

Atraphaxis 187 a

Atriplex 187 a

Atriceps 175 a

Atriplex Canina 188 a

Attagen 295 c

Avena 254 b

Avena Graeca 254 b

Aurata 302 a

Aurengia 15 c

Auri gluten 319 a

Aurichalcum 313 d

Auricula muris 94 d

Auricula muris altera 168 a

Auripigmentum 319 b

Auripigmentum rubeum 320 a

Aurum 312 d.

B.

Bacille 257 c

Bacula 257 c

Balagius 322 b

Balaustia 16 c

Balena 305 b

Ballote 110 a

Balsamina 76 a

Balsaminum 76 a

Balsamine 75 d

Baptisecula 182 b

Barba caprina 96 a

Barba Iovis 59 b

Barba silvana 142 c [note: Praetermissum est autem hoc nomen in quarta specie plantaginis.]

Barbatu[?] 303 d

Bardana 64 c

Basilicum 216 c

Basiliscus 286 b

Bathypicron 149 c

Batis 257 c

Batrachion 162 c

Batus 41 b

Batus idaeus 41 b

Bdellium 330 a

Bechion 226 b

Bedegarim 70 b

Bellis maior 89 a

Bellis minor 130 c

Beloacum 115 b

Belotoce 115 b

Berberis 46 b

Berillus 225 c

Beta 186 c

Beta insipida 187 d

Beta silvestris 186 a

Betion 115 b

Betonica 138 a

Betonica alba 138 b.

Betonica alba 140 b

Betonica altilis 183 d

Betula 34 b

Bibinella 229 c

Bisolium 241 b

Bipennula 229 c

Bismalva 157 b

Bistorta 215 c.

Bistorta 102 d

Bitumen 328 c

Blatta Bizantia 306 b

Blattaria 141 a

Blaveola 182 b

Blitum 187 d

Boleti 53 d

Boleti orbiculati 54 a

Bolus armenus 321 a

Bombyx 287 a

Bonisacia 169 d

Bonus hendrichus 88 a

Borago 144 c

Bos 276 d

Botrychon 18 d

Botrys 73 c

Bovis oculus 89 a

Brabyla 52 b

Branca ursina 69 d

Brasma 161 c

Brassica 188 b

Brassica marina 189 b

Brassica pratensis 70 a

Brassicae species 70 a

Brathys herba 379 d

Brathys 23 b

Bromos 254 b

Bruscandula 208 d

Bruscus 78 c

Bryon 208 d

Bryonia 209 d

Bubalus 277 d

Bubo 293 d

Bubonium 101 d

Buccine 306 c

Buceras 107 c

Bucheiden 203 c

Bucranion 155 c

Buso 285 b

Buglossum 144 c

Buglossum Officinarum 143 c.

Buglossum Officinarum 144 a et

Buglossum Officinarum 114 d

Bulbus 193 a

Bulbus agrestis 197 d

Bulbus esculentus 193 a

Bubus vomitorius 193 a

Bunias 191 a

Buphthalmum 89 a.

Buphthalmum 90 b

Buprestis 299 c

Bursa pastoris 139 b

Butyrum 272 a

Buxea spina 333 d

Buxus 22 c.

C.

Cacalia 183 b

Cadmia 315 d

Calamentum 111 d

Calamintha 111 d

Calaminaris lapis 315 d

Calamus 173 b

Calimus aromaticus 265 b

Calcotrippa agrestis 182 c

Calcha 90 b

Calcifraga 220 d

Calendula 89 c

Callistephanos 21 b

Callitrichum 221 c

Caltha 89 c

Calx 318 a

Camelus 281 b

Camomilla 89 d

Campanella 207 a

Camphora 331 a

Canapus 153 b

Cancamum 333 d

Canchrys 123 a

Cancri 302 c

Candelaregis 139 d

Candelaria 139 d

Canella 264 a

Canina rosa 45 a

Canineca 197 d

Caninus rubus 44 c

Canis 280 b

Cannabis 153 b

Cantharides 299 b

Cantherinum 251 b

Caphura 330 a

Capillaris 222 a

Capillus Veneris 221 c

Capito 307 a

Capnos 166 d

Capnos phragmitis 166 d

Capparis 40 d

Capra 277 d

Caprea 283 b

Caprificus 12 c

Caprifolium 210 c.

Caprifolium 168 a

Caprifolium 243 c

Caprimulgus 297 d

Capsella 160 b

Capus 289 c

Caput monachi 92 c

Carabe 329 b

Carbunculus 322 b

Carchedonius 322 b

Carchofilos 71 b

Cardamomum 262 c

Cardamus 150 b

Cardiaca 110 b

Cardo fullonum 66 b

Cardopation 67 b

Carduelis 297 b

Carduus 71 b

Carduus benedictus 68 d

Carduus fullonum 66 d

Carduus hortensis 71 b

Carduus Mariae 70 c

Carduus non aculeatus 71 c

Carduus Strobilus 71 b

Carduus pratensis 70 a

Carduus Suarius 67 b

Carduus silvestris 71 d

Carduus Veneris 66 d

Careosemen 232 c

Careum 232 c

Carex acuta 173 c

Caricae 12 c

Carium 232 c

Carnes quadrupedum 268 b

Caroum 232 c

Carpinus 44 a

Carpo 304 b

Cartamus hortensis 66 b

Cartamus silvestris 68 c

Caryophyllon 263 b

Caryopon 264 b

Carui 232 c

---

image: as013

Carum 232 c

Caryotae 17 d

Caryotides 17 d

Cascus 271 b

Casia 266 a

Cassutha 208 b

Cassytha 208 b

Castanea nux 31 a

Castor 281 b

Castorium 281 b

Castrangula 135 d

Catanance 155 d

Cataputia maior 97 a

Cataputia minor 92 c

Cauchamum 333 d

Cauchi 25 b

Cauda equina 75 d

Cedromala 15 b

Celosia 78 a

Cenchros 254 d

Centaurium maius 85 d

Centaurium minus 86 b

Cencum capita 72 c

Centummorbia 207 d

Centumnodia 168 d

Centuncularis 174 b

Centunculus 174 b

Cepa 192 b

Cepa murina 193 c

Cepa silvestris 193 c

Cera 274 c

Cerastes 285 d

Cerasus 13 c

Ceresolium 238 a

Cerevisia 251 c

Cerritis 107 c

Cerrus 31 c

Cerviboletus 54 b

Cervicaria 270 b

Cervinus fungus 54 b

Cerussa 315 a

Cervus 281 d

Cestron 138 a

Cetarach 225 c [note: ubi addendum est ad alteram scolopendrii speciem]

Cetus 305 b

Chaeresolium 238 a

Chaerephyllon 238 a

Chalcanthum 318 c

Chalybs 315 b

Chamaebalanus 260 a

Chamaebatus 41 b

Chamaecissus 205 d

Chamaecyparissus 258 d

Chamaedaphne 170 d

Chamaedrys 62 b

Chamaegyris 226 b

Chamaeleon 67 b

Chamaeleuce 226 b

Chamaemelon 89 d

Chamaepitys 129 b.

Chamaepitys 158 d

Chamaespartium 39 c

Chamaezelon 216 c

Chamelaea 38 d

Chamomilla 89 d

Charadranon 176 b

Charadrius 297 c

Charantia 75 d

Cheiri 181 a

Chelidonia 166 d

Chelidonium maius 165 d

Chelidonium minus 166 b

Chelidonius 325 d

Chiliophyllos 239 b

Chnia 315 d

Chondrus 252 a

Chreston 94 a

Chrysanthemon 104 b

Chrysanthemos 90 b

Chrysanthemum 88 c

Chrysimela 17 b

Chrysoberillus 325 c

Chrysocolla 319 a

Chrysocollae faciendae modus 275 c

Chrysolachanum 187 a

Chrysolithus 325 b

Chrysoprasus 325 c

Cicer 244 d

Cicer arietinum, columbinum, orobiaeum 244 d

Cicerbita 92 d

Cicercula 246 b

Cichorea lutea 92 b

Cichorium agreste 93 d

Cici 97 a

Cicindela 299 c

Cicis 31 b

Ciconia 293 a

Cicuta 238 d

Cicutaria 238 d

Cinara 71 c

Cincinnalis 221 c

Cinclus 297 c

Cinis 321 b

Cinnamomum 264 a

Circaea 74 c

Cirsion 144 a

Cissampelos maior 207 a

Cissampelos minor 207 a

Cissos 206 b

Cisthos 206 b

Citonia 17

Citraea mala 15 b

Citrago 111 b

Citrangula 25 c

Citreola 25 c

Citria 25 c

Citria malus 25 c

Citrinata 25 b

Citrula 25 c

Citrullus 213 c

Clavicula 206 d

Clavus Veneris 176 d

Clematis altera 210 b

Clematis daphnoides 169 b

Cnecus 66 b

Cnicus 66 b

Cnicus silvestris 68 c

Cnipes 27 c

Coagulum 272 c

Coccimelea 52 a

Coccognidium 38 b

Coccum gnidium 38 b

Cochleae 305 d

Colchicum 197 d

Colla 336 c

Colocynthe 211 a

Colocynthis 211 d

Colophonia 327 d.

Colophonia 330 b

Colubrina 102 d.

Colubrina 200 d

Colutea 40 a

Columba 290 c

Columbaris 238 c

Columbina 238 c

Colus rustica 68 c

Colymbades 20 b

Comaron 214 d

Comaros 56 a

Come 95 d

Conchae 306 b

Condisi 176 c

Condrilla 94 c

Coni 34 d

Conon 238 d

Consiligo Plinii 171 c

Consolida 145 a

Consolida maior 145 a

Consolida media 89 b

Consolida media 102 b

Consolida minor 219 d

Consolida regalis 182 c

Convolvulus 207 a

Conyza 131 c

Coparia 259 b

Corallina 179 c

Corallium 323 c

Coramble 188 b

Corchoros 168 b

Cordia[?] 245 c

Coriandrum 79 c

Corianon 79 c

Corion 79 c

Corneolus 324 d

Cornu cervinum 164 a

Cornus 14 a

Cornuta 182 c

Corona terrae 205 d

Coronopus 164 a

Corrigiola 168 d

Coruda 141 d

Corvus 293 d

Corylus 30 a

Corymbi 206 d

Cos 327 a

Costus 265 d

Cotonea malus 17 a

Cotula foetida 60 b

Coturnix 295 c

Cotyledon 61 b

Crabro 290 a

Crambe 188 b

Crania 14 a

Crassula maior 61 b

Crassula minor 59 c

Crepitus lupi 55 b

Cressio 159 d

Cretha marina 257 c

Crethmus 257 c

Crinon 204 d

Crista galli[?]a 138 d

Crista marina 221 c

Cristallion 232 b

Crithamus 257 c

Crithe 251 a

Critus 257 c

Crocodilus 285 b

Crocus 198 b

Cromnyon 192 a

Croton 97 a

Cruciata 148 c

Cuculus 294 c

Cucumere vescens mulier chlaenam texit 213 a

Cucumis anguinus, asininus 214 b

Cucumis citrinus 213 b

Cucumis marinus 213 a

Cucumis satinus 212 c

Cucumis silvestris 214 b

Cucumis Turcicus 213 b

Cucurbita sativa 211 a

Cucurbita silvestris 211 a

Culex 300 a

Culmus 250 a

Cumila bubula 118 b

---

image: as014

Cuminum 232 a

Cuminum alexandrinum, aethiopum 232 d

Cuminum romanum 239 c

Cuminum silvaticum 239 c

Cuniculus 283 d

Cunila 118 b.

Cunila 120 b.

Cunila capitata 120 b

Cunilagallinacea 118 b

Cunila rustica 120 b

Cunilago 119 a

Cunilago 120 c

Cunilago 131 c

Cupressus 23 d

Cupressus humilis 158 b

Cuprum 313 d

Curuca 298 d

Cuscutha 208 b

Cyamus 246 c

Cyanos 182 b

Cyclaminus 259 c

Cydonia malus 17 a

Cymae quid 188 d

Cymbalaria 61 d

Cyminum 232 a

Cyminum dulce 234 c

Cynocephalaea 155 c

Cynocephalon 132 b

Cynocrambe 136 d

Cynoctonon 147 b

Cynoglossum 143 a

Cynoides 132 b

Cynomazon 68 a

Cynomia 132 b

Cynosbatus Diosc. 45 a

Cynosbatus Theophrasti 44 c

Cynosonchis 201 d

Cynosrhodos 45 a. et

Cynosrhodos 45 c

Cynozolon 68 a

Cyparissus 23 d

Cyparissus silvestris 150 d

Cypeirus 77 b

Cyperus 77 b

Cypris 48 d

Cytinus 16 c

Cytisus 107 d

D

Dacrydion 33 c

Dactylus 17 d

Dama 283 b

Damasonium bisolium 241 b

Daphne 21 c

Daphne Alexandrina 169 d

Daphnois 170 d

Daucus 229 b

Daucus asininus 239 c

Daucus creticus 231 c

Daucus hortensis 231 a

Daucus officinarum 230 d

Delphin 305 a

Dens leonis 92 c

Diagridion 330 c

Diapensia 216 d

Dictamnum 115 b

Dictamus officinarum qualis 115 c

Digitalis 73 d

Digiti citrini 203 c

Digitus veneris 376 d

Diosanthos 181 d

Diospiron 222 d

Dipsacus 66 c

Dipsas 286 a

Dolichos 245 d

Donax 173 b

Dorata 224 d

Doryenion 100 c

Draco 186 c

Dracontion 200 d.

Dracontion 202 d

Dracunculus maior 200 c

Dracunculus mivor 200 b

Dragantum 330 d

Dryopteris 224 c

Dulcis radix 185 c

Duracina mala 14 c

Dysomon 196 c

E

Ebulus 47 b

Ebenotrichon 221 c

Ebiscus 157 b

Echeneis 307 c

Echinus 283 c

Echium 243 c.

Echium 144 c

Elaphoboscum 259 b

Elaterium 214 b

Elatine 137 d

Electrum 313 d.

Electrum 329 a

Elelisphacas 122 b

Elemum 132 c

Eleosclinum 236 b

Elephas 282 c

Elleborus 171 b

Elloborus albus 172 c

Elymos 255 b

Embastrum 115 b

Empetron 220 d

Endivia officinarum 91 b

Endivia silvestris 94 c

Endivia vera 93 d

Enula campana 132 c

Ephedron 175 d

Ephemeron 197 d

Ephydron 176 b

Epimelis 13 b.

Epimelis 56 b

Epithymbrum 120 c

Epithymus 119 c

Equapium 237 c

Equisetum 175 d

Equition 176 b

Equus 279 c

Eranthemos 90 b

Erica 37 b

Erigeron 96 c

Erinaceus 283 c

Eruca 287 d

Eruca herba, et eius species 164 c.

Eruca herba, et eius species 164 d

Eruum 248 c

Eryngium 72 c

Erysibe 251 c

Erysisceptrum 77 b.

Erysisceptrum 267 b

Erythrodanon 243 d

Esculus 31 d

Esula 98 a

Etcocriton 251 c

Eupatorium 217 d

Eupatorium adulterinum 242 b

Eupetalon 170 d

Euphorbium 331 c

Euphrasia 103 d

Euphrosine 103 d

F

Faba 246 c

Faba alba 147 b

Faba crassa 61 b

Faba lupina 259 a

Faba suilla 84 d

Fabillia 246 d

Fagus 32 d

Falco 291 c

Far adorcum 252 a

Far candidum 252 b

Far elusinum 251 d

Farfarago 226 b

Farfarella 226 b

Fario 302 a

Farrago 252 c

Farris species 252 b

Febrisuga. 86 a

Feles 280 d

Fel animantium 209 c

Felterrae 86 a

Felieula 224 a

Ferracia minor 216 d

Ferrugo 315 c

Ferrum 315 b

Ferula Thapsia 108 b

Festuca 254 b

Fiber 281 b

Ficaria 135 d

Ficedula 298 a

Ficus 12 c

Ficus terra 260 c

Filicula 222 a.

Filicula 224 a

Filipendula 220 c

Filix 223 b

Filix petraea 224 d

Festica 30 d

Flammea 181 d

Flammula 162 c

Flos aris 314 b

Flos amoris 104 c

Flos cuculi 171 a

Flos farinae 252 d

Flos garyophyllorum 183 d

Flos S. lacobi 96 c

Flos siliginis 250 c

Flutae 304 c

Foeniculum 233 c

Foeniculum agreste 233 c

Foeniculum porcinum 73 a

Foeniculum Romanum 234 c

Foenum Burgundiense 258 a

Foenum graecum 107 c

Foenum graecum silvestre 106 b

Foetida arbor 43 d

Folium 128 a

Forella 302 a

Formica 287 b

Fragaria 214 d

Fraxinus 49

Frigilla 298 b

Frit 250 a

Frugum damna 256 b

Frumentum 249 d

Frumentorum munimenta 254 d

Frumentorum vitia 236 c

Frumentum indicum 253 d

Frumentum turcicum 253 b

Fuci 298 d

Fucus marinus 175 c

Fuga daemonum 129 b

Fulica 298 b

---

image: as015

Fumaria 166 d

Fumus terrae 166 d

Fundulus 307 a

Fungi 53 c

Fungorum varia genera 54 b

Funis arborum 207 a

Fursures 252 d

Fusus agrestia 68 c

G

Gagates 325 a

Galacum 58 c

Galanga 264 d

Galanga maior 178 a

Galactites 326 d

Galation 242 d

Galbanum 331 d

Galbio 300 d

Galeobdolos 109 c

Galeopsis 109 b

Galerion 242 d

Galla 32 b

Gallina 289 c

Gallinago 298 b

Gallinariae baccae 60 b

Gallion 242 d

Gallitricum 110 c.

Gallitricum 121 d

Gallitricum silvestre 121 d

Gallus 289 c

Garyophyllea silvestris 184 b

Gazella 55 b

Geminalis 121 d

Genista 39 a

Genistella 39 b

Genitura isidis 117 c

Gentiana 133 b

Geranion 152 b

Gethyon 192 b

Gith 80 a

Githago 84 a

Gingiber 261 d

Gingidium 238 a

Gipsus lapis 327 a

Gladiolus 178 c

Glandula 260 c

Glans Sardinia 31 a

Glastum 148 c

Glaucion 183 b

Glechon 114 d

Glis 244 d

Gluma 249 d

Gluten auri 319 a

Gluten carnis 335 b

Gluten ligni 336 d

Gluten piscium 336 c

Gluten Romanum 35 d

Glutinum 336 c

Glutinum librarium 336 c

Glycisida 184 d

Glycypicron 209 b

Glycyrrhiza 185 c

Gnaphalion 174 b

Gnidium granum 38 b

Gobius 307 b

Graculus 244 a

Gramen 173 c

Gramen aquaticum 173 d

Gramen Parnassi 173 d

Gramen Paradisi 262 d

Granatus 322 b

Granum 249 d

Gratia Dei 152 d

Grava 254 a

Grossi 12 d

Grossularis 43 b

Gruina 152 b

Grundulus 307 a

Grus 292 d

Gryphus 291 d

Guadum 148 c

Guaiacum 58 c

Gummi 527 c

Gummi arabicum 331 d

Gummi iuniperi 320 a

Gypsum 320 b

H

Habiola 208 d

Haematites 324 d

Haemorr hous 286 a

Halec 301 a

Halecacabus 100 b

Haliphlaeos 31 d

Hastula regia 204 b

Hedera 206 b

Hedera Cilicia 207 b

Hedera terrestris 205 d

Hederula 206 d

Hedyosmus 112 d

Hedypnois 92 c

Hedysarum 259 a

Helenium 232 c

Heliobotane 168 d

Heliochrysum 104 b.

Heliochrysum 155 a

Helioselinum 236 b

Heliotropium 94 a

Helix 206 d

Helxine 137 b

Hemeris 34 d

Hemerocallis 203 d

Hemionitis 224 d

Hemionium 225 b

Hepatica 219 b

Hepatitis 217 d

Hepatorium 217 d

Heptaphyllon 215 c

Herba acetaria 154 a

Herba clavellata 181 d

Herba Cretica 115 b

Herba flavea 106 c

Herbasortis 241 d

Herba sullonum 76 c

Herba ludaica 84 b

Herba leporina 106 c

Herba muralis 137 b

Herba paralysis 146 b

Herba petrae 95 d

Herba regia 105 d

Herba Roberti 152 b

Herba S. Barbarae 165 c

Herba S. Kunigundis 242 b

Herba Simeonis 157 d

Herba strella 164 a

Herba trinitatis 181 d

Herba tunica 138 b.

Herba tunica 183 d

Herbaventi 83 b

Herbaurinalis 154 d

Herbum 259 a

Hermodactylus 197 d

Hiberis 160 a

Hieracium 92 b

Hierobotane 138 d

Hilum 246 d

Hippoglotton 169 d

Hippolapathum 88 b

Hippomarathrum 233 c

Hipposelinum 237 c

Hippuris 175 d

Hircus 277 d

Hirudinaria 208 a

Hirundinaria 134 d

Hirundo 296 d

Hispanach 103 b

Hispanicum olus 103 b

Hiatuli 306 b

Haedus 277 d

Holoschoenos 175 a

Homo 275 a

Hordeum 251 b

Hordei species 251 b

Hordeum mundatum 251 c

Humlrubus 41 b

Humulus 208 d

Huso 305 a

Hyacinthus 198 d.

Hyacinthus 324 b

Hydrolapathum 88 b

Hydropiper 161 d

Hyoscyamus 84 b

Hydroselinum 836 d

Hypericum 129 b

I

Iacea magna 181 d

Iacea nigra 146 c

Iaspachites 224 c

Iaspis 324 b

Ibiga 158 d

Ibiscus 157 b

Ichthyocolla 336 c

Ichthyotheron 259 c

Idaea 169 d

Idaeus rubus 41 c

Ilex 31 c

Illecebra 61 b

Incensum 332 b

Incensaria 223 a

Inguinalis 101 d

Inturis 40 d

Intybus 93 b

Intybus erraticus 93 d

Inularustica 145 b

Ion 180 a

Iovis flos 181 d

Iovis glans 31 a

Ippia media 167 d

Ireos 179 a

Iringus 72 c

Iris 178 d

Isacon 201 b

Isatis 148 c

Ischas 260 a

Itea 25 c

Iua moschata 158 d

Iuba 254 d

Iudaica herba 34 b

Iugalis 44 b

Iuglans 29 a

Iuiube 53 a

Iulus 30 b

Iuncus 174 d

Iuncus odor atus 77 a

Iuniperus 24 b

Iusquiamus 84 d

Ixia 67 d

Iynx 297 c

K

Kerua 97 a

Keiri 181 a

L

---

image: as016

Labi 245 d

Labrum Veneris 66 d

Labrusca 19 c

Lac 269 d

Lacacidum 270 c

Lacca 333 d

Lacerta 286 d

Lacrima arborum 327 c

Lactaria 98 a

Lactereon 92 d

Lactuca 90 d

Lactuca caprina, marina 98 a

Lactuca leporina 92 d

Lactucella 92 d

Ladon frutex 332 a

Lagopus 106 d

Lampreta 304 d

Lampsana 189 b

Lana pratensis 174 b

Lanaria 139 d

Lanaria herba 76 c

Lanarum medicinae 276 c

Lanceolata 142 b

Lapathum 87 b

Lapathum hortense 87 d

Lapathum silvestre 88 a

Lapatium 87 c

Lapilli spongiarum marinarum 326 d

Lapatium acutum 87 c

Lapis lazuli 324 a

Lapis specularis 326 c

Lapis stellatus 324 a

Lappa inversa 65 a

Lappa maior 64 c

Lappa minor 65 a

Lappula campestris 65 d

Larga 35 b

Larix 35 b

Laser 329 b

Laserpitium 329 b

Later 321 b

Lathyris 97 c

Lathyros 246 b

Laudanum 332 a

Lavendula 125 b

Laver 136 b

Laureola 170 d

Laurus 21 c

Laurus aculeisolia 22 b

Laurus Alexandrina 169 d

Lens 249 a

Lens palustris 175 c

Lentiscus 56 d

Leo 281 a

Leontopodion non est pes leonis herbariorum 217 c

Lepidion 160 a.

Lepidion 161 b

Lepidium silvestre 161 c

Lepus 283 d

Leucacantha. 70 d

Leucanthemon 89 d

Leucoion 181 a

Levisticum 227 d

Libanotis 123 a

Libanotis coronaria 123 a

Libanotus arbor 332 b

Libisticum 227 d

Lichen 219 b

Lignum aloens 266 d

Lignum Paradisi 266 d

Lignum putidum 56 c

Lignum Rhodium 267 a

Ligusticum 227 d

Ligustria 180 d

Ligustrum 48 d

Lilium 204 d

Lilium conu allium 183 b

Lilium inter spinas 210 d

Lilium silvestre 203 d

Limax 287 c

Limones 15 c

Limonium 186 a

Limonium silvestre 186 b

Linaria 154 d

Lingua avis 33 c

Lingua canis 143 b

Lingua cervina 224 d

Lingua pagana 169 d

Lingua passerina 223 a

Lingua serpentina 103 a

Lingula vulneraria 103 b

Lingulaca 103 b

Lingulaca 307 a

Linozostis 136 c

Linum 153 d

Linum pratense 174 b

Liquiritia 185 c

Lirium 204 d

Lithargyrum 313 c

Lithospermon maius 77 d

Lithospermum 222 d

Lithospermum silvestre 223 a

Loligo 303 a

Lolium 256 c

Lomentum 246 d

Loti silvestres 105 d

Lotus campestris 106 b

Lotus magna 107 d

Lotus sattua 105 b

Lotus trisolia 106 b

Lucius 303 c

Lumbri 287 b

Lunaria minor 77 b

Luparia 247 b

Lupinus 247 b

Lupulus 208 d

Lupus 284 b.

Lupus 303 c

Lupus reptitius 208 d

Lupus salictarius 208 d

Lutea 149 a

Lutra 284 c

Lychnis agria 155 c

Lychnitis 140 c

Lycium 333 c

Lygos 25 a

Lyncurius 329 a

Lynx 284 a

Lysimachia 135 b

Lytrum 249 a

M

Macer 263 d

Maces. 263 d

Machaeronium 178 c

Magnes 323 d

Magudaris 329 b

Maialis 278 d

Maiorana 117 c

Mala ins[?] 75 b

Mala Nerantia 16 a

Malecorium 16 c

Maligneta 262 d

Malobathrum 128 a

Malva 156 a

Malva terrestris 56 c

Malvaviscus 157 b

Malum granatum 16 b

Malum terrae 134 a

Malus 10 c

Malus Citria 15 b

Malus Cotonea 17 a

Malus Cydonia 17 a

Malus Medica 15 b

Malus Persica 14 c

Malus Punica 16 b

Mamorlica 76 a

Mandragora 74 c

Manna thuris 332 b

Manus Christi 97 a

Marathrum 233 b

Margarita 323 c

Mariscus 175 a

Marrubium 110 a

Maspetum 329 b.

Mastiche 35 d.

Mastiche 57 a

Mater perlarum 306 c

Matricaria 151 b

Matrisylua 243 c.

Matrisylua 160 a.

Matrisylua 210 c

Meconion 81 d

Meconion 82 b

Medica 106 c.

Medica 157 b

Medica herba 258 a

Medica mala 15 b

Medulla 273 b

Mel 273 d

Melampodium 171 b

Melancranis 175 a

Melanchion 80 a

Melanzana 75 b

Meliphyllon 111 a

Melilotus 205 d

Melilotus Germanica 106 c

Melilotus lutea, alba 105 d

Melilotus Serapionis 106 b

Melis 283 c

Melissophyllon 111 a

Melittaeum 111 a

Melligreta 262 d

Melopepones 213 b.

Melopepones 213 c.

Melospinus 75 c

Melittaena 211 b

Memecylos 56 a

Mentastrum 113 c

Mensha 112 d

Mentha aquatica 114 b

Mencha Sarracenica 131 b. [note: est autem vocabulum eo loco neglectum.]

Mercurialis 136 c

Mercurius. 316 b

Mergus 296 a

Merops 297 d

Merula 295 d

Mespilus 13 b

Metalla 310

Milium 254 d

Milium Indicum 255 a

Milium Italicum 255 a

Milium parvum 255 c

Milium solis 222 d

Millesolium 239 b. et

Millesolium 239 d

Millefolium magnum 240 b

Millemorbia 135 d

Milos 22 d

Miluus 291 b

Molybdaena 319 b

Monedula 294 a

Mora bati 41 c

---

image: as017

Mora celsi 41 c

Mordax Persicaria 122 b

Morion 74 d

Morsus diaboli 146 c

Morsus Gallinae 167 c

Morus 11 a

Moschocarydion 263 c

Moschus 55 b

Moschusodor amentum 335 d

Mullus 304 a

Mulus 280 b

Mumia 334 a

Murena 304 c

Murina spina 78 c

Mus 284 d

Musca 300 a

Muscata 152 b

Musculi 306 b

Muscus 55 a

Muscus marinus 55 b

Muscus marinus 179 c

Muscus terrestris 55 b

Muscus terrestris 179 b

Mustela 284 c

Mutica 249 d

Myacantha 78 c

Mydae 246 d

Myorthocon 95

Myosotis 94 d

Myothosplenon 95 a

Myotis 95 a

Myrica 37 c

Myriophyllon 239 d

Myrrha 332 d

Myrrhis 238 c

Myrsine 78 c

Myrtacantha 78 c

Myrtillus 42 b

Mysos 33 a

Mytuli 306 b

Myuron 117 c

Myxa 52 d

Myxaria 52 d

N

Naphtha 328 d

Napus 191 a

Napy 164 b

Narcissus 197 a

Narcissus Theophrasti et Virgilii 198 a

Nardum 124 c

Nardus agrestis 126 b

Nardus Celtica 125 d

Nardus Germanica 125 d

Nardus indica, Syriaca 124 c

Nardus montana 126 a

Nardus silvestris 127 a

Nasturtium 159 b et

Nasturtium 159 d et

Nastos 173 b

Nasturtium album 160 c

Nasturtium aquaticum 114 b

Nasturtium tectorum 160 b

Nasuti 307 b

Natrix 286 a

Nauci 29 c

Nenuphar 176 d

Nepeta 112 b

Nerantia mala 16 a

Neris 126 b

Nerium 78 a

Nigella 80 a

Nigella damascena 80 b

Nihili album 316 a

Nihili grisium 316 a

Nil 149 a

Nilech 149 a

Nisus 291 c

Nitrum 317 c

Noctua 293 d

Nonophthalmus 307 a

Nuces Pincae 34 d

Nucisolium 263 b

Nummularia 207 b

Nux avellana 30 a

Nux castanea 31 a

Nux moschata 263 c

Nux myrepsica 263 c

Nux myristica 263 c

Nux persica 29 b

Nux pontica 30 a

Nux regia 29 b

Nux unguentaria 263 c

Nymphaea 176 d

Nymphaea pteris 223 d

O

Ocellus cerul 259 b

Ochra 320 a

Ocimastrum 116

Ocimoides 116 d

Ocularia herba 103 d

Oculata 307 a

Ocymum 116 c.

Ocymum 253 a

Oenanthe 19 c.

Oenanthe 220 c

Oesypus 276 c

Olea 19 d

Olea silvestris 21 a

Oleander 78 a

Oleaster 21 a

Oleum 20 b

Oleum de hyoscyamo 85 b

Oleum Lentiscinum 57 b

Oleum mastichimum 57 b

Oleum omotribes 20 c

Oleum ovorum 289 b

Oleum de papavere 82 b

Oliva 19 d

Olor 292 c

Olus atrum 237 c

Olus aureum 187 a

Olus cordum 257 d

Olyra 252 c

Olysatrum 237 c

Omotribes oleum 20 c

Omphalocarpus 243 a

Onecium 117 c

Onocrotalus 293 b

Ononis 72 a

Onyscus 287 c

Ophioctonos 259 b

Ophioglossum 103 a

Ophioscorodon 196 a

Ophris 241 b

Ophthalmica 102 d

Opium 82 b

Opopanax 334 c

Orata 302 a

Orca 305 b

Orchis 201 b

Orchis Serapias 202 b

Oreoselinum 236 c

Orichalcum 313 d

Origanum 118 a

Origanum campestre 150 d

Orminum 121 d.

Orminum 141 d.

Orneoglosson 33 c

Orobus 248 c

Ornus 33 b

Ortygometra 298 d

Oryza 255 d

Osmundula 224 c

Ossca arbor 48 c

Osteocollon 145 c

Ostrcae 306 b

Ostrutium 228 d

Osyris 154 d

ovis 275 c

Ouum 288 b

Oxalis 88 a

Oxya 33 a

Oxyacantha 46 b

Oxygala 270 d

Oxylapathum 87 c

Oxymyrsine 78 c

Oxyphoen[?] 18 b

Oxys 219 a

Oxyschoenos 718 a

Oxytriphyllon 219 a

Ozimum 116 c

P

Pabulum cervi 259 b

Paederotes 69 c

Paeonia 184 d

Paeomae maris radix pro dictamni radice ab officinis ostenditur 285 a

Pagana lingua 169 d

Paguri 302 c

Palma 17 d

Palma Christi 97 a.

Palma Christi 203 c

Palma silvestris 18 b

Palmes 18 d

Palmula 17 d

Paludapium 236 b

Palumbus 294 d

Pampinella 229 c

Pampinula 229 c

Pampinus 18 d

Panacea, panace 227 d.

Panacea, panace 228 c

Panax Chironium 228 b

Pavax heracleum 227 a

Pancration 193 c

Pancratium 94 a

Panigo 255 b

Panis cuculi 219 a

Panis porcinus 260 a

Papaver cornutum 82 c

Papaver erraticum 81 a

Papaver marinum 82 d

Papaver nigrum 80 b

Papaver palustre 176 d

Papaver rhoeas 81 a

Papaver rubeum 81 a

Papaver sativum 81 d

Paracoculi 75 c

Paralius 98 d

Pardalianches 146 d

Parietaria 137 b

Parthenium 89 d.

Parthenium 137 b.

Parthenium 151 b

Passer 296 d

Pastinaca 230 c

Pastinaca Gallica 229 c

Pastinaca marina 301 c

Pastinaca pratensis 239 c

Pastinacae satiu[?] species 230 d

---

image: as018

Paverina 167 c

Pano 292 b

Pectines 301 a

Pedicularis 147 d

Peganon 128 b

Pelccan 293 b

Pelecinum 259 a

Pentadactylon 92 a

Pentapetes 216 c

Pentaphyllon 216 b

Peplos 99 b

Pepones 213 b

Pepones 213 c

Pera pastoris 139 b

Perca 304 b

Perdicium 137 b

Perdix 295 a

Perfoliata 240 d

Persoliata silvestris 241 b

Persorata 129 b

Persoripetra 220 d

Periclymenos 243 b

Periclymenum 210 c

Peristereon 138 c

Perpensa 127 b

Persica malus 14 c

Persicaria mordax 162 b

Personata 64 c

Pervinca 169 b

Pes Alexandrinus 235 a

Pes anserinus 101 c

Pes columbinus 152 b

Pes cornicis 164 a

Pes corvinus 162 c.

Pes corvinus 164 a

Pes Gallinacei 167 a

Pes leonis 217 b

Pes leporinus 106 d

Pes vituli 200 b

Petasites 226 a

Petrelia 96 c

Petroleum 328 d

Petroselinon 236 d

Petroselinum germanicum 237 a

Petroselinum macedonicum 236 d

Peucedanum 73 a

Phacos 249 a

Phalaris 256 d

Phasianus 293 c

Phaselus 245 c

Phaseolus 245 c

Phasiolus 245 c

Philanthropos 243 b

Philomela 297 a

Philyra 33 d

Philyrea 48 d

Phlogion 181 d

Phlomos 139 d

Phlox 181 d

Phoenix 17 d.

Phoenix 293 c.

Phoenix 256 d

Phthirioctonon 147 d

Phu 126 b

Phycus marinus 175 c

Phyllitis 224 d

Pica 294 b

Picea 35 b

Picris 94 a

Picus 296 a

Pilosella 95 b

Pimpinella Germanica 229 c

Pimpinella Italica 230 b

Pinastella 73 a

Pinaster 34 d

Pineae nuces 34 d

Pinguedo 272 d

Pinus 34 c

Piper 161 b

Piper agreste 25 a

Piper Germanicum 260 d

Piperitis 161 b

Pissasphaltos 328 d.

Pissasphaltos 334 a

Pistacia 30 c

Pistolochia 134 c

Pisum 244 c

Pisum graecorum 245 b

Pituitaria 147 d

Pityusa 98 d

Pix 328 a

Pix Brutia 328 b.

Pix Brutia 330 b

Pix graeca 328 b.

Pix graeca 330 b

Pix navalis 328 b

Plagitia 301 b

Planta leonis 217 b

Plantago 142 a

Plantago aquatica 142 c

Platanus 36 d

Platyphyllos 31 d

Plumbago 319 b

Plumbum 314 d

Podagra lini 208 c

Polenta 251 c

Pollen 250 c

Polycarpon 169 a

Polygala 183 a

Polygonatum 170 c

Polygonion 145 c

Polygonon 168 d

Polytrichum 221 c

Polyneuros 142 a

Polypodium 224 a

Polytrichon Apuleii 222 b

Polytrichum officinarum 222 a

Polyrrhizos 134 c

Poma amoris 75 b

Poma Arangiae 16 a

Pompholyx 316 a

Pomum Hierosolymitanum 76 a

Pomus 10 c

Ponceria 25 c

Populus alba 26 b

Populus nigra 26 b

Porcinum foeniculum 73 a

Porcus marinus 305 a

Porri 302 c

Porrum Aricinum 194 c

Porrum capitatum 194 c

Porrum sectivum 194 d

Porrum silvestre 195 b

Porrum tarentivum 194 d

Porrum vineals 195 b

Portulaca 60 d

Portulaca silvestris 59 c

Potamogeton 175 b

Potentilla 240 b

Poterion 51 c

Praemorsa 146 c

Prasinus 307 b

Prassium 110 b

Prasum 194 c

Primula veris 130 c.

Primula veris 140 b

Pristix 305 b

Propolis 274 d

Proserpinaca 168 d

Prosopion 64 c

Prunella 102 b

Prunorum species 52 a

Prunus 52 a

Prunus silvestris 51 a

Pseudolinum 154 a

Pseudomelanthium 83 d

Pseudonardus 125 b

Pseudopetroselinum 237 c

Psilothrum 206 d

Psittacus 296 b

Psora 146 b

Psyllium 132 a

Ptarmice 235 b

Pteris 223 b

Ptisana 251 c

Pulegium 114 d

Pulegium silvestre 112 b

Pulmonaria 213 d

Pumex 317 a

Punica malus 16 b

Purpurae 306 b

Pygnocomon 96 a

Pyrethrum 234 d

Pyrites 326 d

Pyritis 126 b

Pyrola 186 b

Pyros 250 b

Pyrus 11 a

Pyxacantha 533 d

Q

Quercus 31 c

Querquedula 298 c

Quinquefolium 216 c

Quinqvenervia 142 b

R

Racemus 18 d

Radicula 76 c.

Radicula 191 b.

Radix 191 b

Rana 285 a

Ranunculus 162 c

Raphanus 191 b

Raphanus silvestris 160 c.

Raphanus silvestris 260 a

Rapum sativum 190 c

Rapum terrae 259 b

Rapunculum 190 a

Regulus 298 c

Remora 307 c

Remora aratri 72 a

Resina omnis 327 c

Resinarum species 35 d

Resta bovis 72 a

Rhabarbarum 86 d

Rhabarbarum Monachorum 87 d

Rhamnus 42 d

Rhaponticum 86 d

Rhaponticum officinarum 86 a

Rhodia radix 62 a

Rhododendron 78 a

Rhus 57 d

Ribes 46 d

Ricinus 97 a

Risum 255 d

Robertiana 252 b

Robigo 256 b

Robur 31 c

Robus 250 c

Rosa 45 b

---

image: as019

Rosa de hiericho 258 c

Rosa Iunonia 204 d

Rosa S. Mariae 258 c

Rosatransmarina 156 c

Rosca arbor 78 a

Rosmarinus 123 c

Rosmarinus acutus 39 b

Rostrum ciconiae 152 b

Rubia 243 d

Rubia tinctorum 243 d

Rubiculus 307 b

Rubigo serri 315 c

Rubinus 322 b

Rubrica fabrilis 321 a

Rubrica Sinopica 321 a

Rubus 41 b

Rubus canis 44 c

Rubus idaeus 41 c

Rumex 87 b

Rumpipetra 221 a

Ruscus 78 c

Ruta 128 b

S

S. Barbarae herba 165 c

S. lacobi flos 97 a

S. Kunigundis herba 242 b

Sabina 23 b

Sabina silvestris 179 d

Saccharum 333 d

Sacerdotis asinus 117 c

Sacerdotis virile 200 b

Sagapenum 334 d

Sal 317 a

Sal gemmae 317 a

Sal Armoniacum 317 a

Sal fossile 317 a

Sal asphthicum 317 a

Sal nigrum 317 a

Sal petrae 317 a

Sal radicum 317 a

Salamandra 287 a

Salar 302 a

Salicaria 135 b

Salivaris 234 d

Saliunca 125 d

Salix 25 c

Salix Amerina 25 c

Salmo 301 d

Salpa 301 a

Saluia 122 b

Saluiavitalis 221 c

Sambucus 47 b

Sambucus silvestris 48 a et

Sambucus silvestris 48 b

Sampsychon 217 c

Sandyx 315 b

Sanguinalis 168 d

Sanguinaria 164 b

Santalum 266 c

Sanguis animantium 269 a

Sanguis draconis 335 c

Sanguis martis 127 b

Sanguisorba 230 b

Sanicula 216 d

Sansonicum 149 d

Saponaria 76 c

Sapphirus 323 b

Sarcocolla 335 b

Sardius 322 d

Sardonia herba 163 b

Sardonius risus 163 b

Sardonyx 322 c

Saturcia 120

Satyrion 202 d

Satyrion, regium, basilicum 203 c

Saxaulis 307 a

Saxisica 95 d

Saxifraga alba 220 b

Saxifraga maior 231 b

Saxifraga rubea 220 c

Scabiosa 146 a

Scammonia herba 330 c

Scammonium 330 c

Stomoma 314 b.

Stomoma 315 b

Scandulaccum 160 b

Scarabeus 299 a

Scariola 93 d

Scelerata 162 c

Schoenos 174 d

Scilla 193 c

Scincus 285 b

Scissima 33 a

Sciurus 283 a

Scolopendria vera, maior, minor 225 b.

Scolopendria vera, maior, minor 225 c

Sandaracha 320 a

Scolopendrium officinarum 224 d

Scopae amerinae 37 c

Scopium 18 d

Scordium 196 c

Scorodon 195 c

Scoria ferri 315 a.

Scoria ferri 315 c

Scorodoprason 196 b

Scorpion 60 a

Scorpium 147 a

Scrophularia maior 135 d

Scrophularia minor 166 b

Scythica radix 185 c

Sebaste 52 d

Secale 252 c

Securidaca 259 a

Sedum 59 b

Sedum agreste 63 d

Sedum minus 59 c

Segetalis 178 c

Selerutes 326 c

Sclinon sativum 235 c

Semen 251 d

Seminalis 168 d

Sempervivum 59 b

Semyda 34 b

Sena 40 b

Senecio 96 c

Sennicula 216 d

Sepia 303 a

Sapo 336 a

Septisolium 215 c

Septinervia 142 b

Serapinum 334 d

Seres 93 b

Serica 531 a

Seriola 93 d

Seriphium 149 d

Serpens 285 c

Serpentaria maior 200 d

Serpentaria minor 200 b.

Serpentaria minor 208 a

Serpentaria officinarum 122 a

Serpyllum 119 a

Serpyllum Romanum 119 c

Serratula 62 b

Serratula 138 a

Sertula campana 105 d

Serv. lactis 270 d

Sesamum 154 a

Seseli 231 b

Seseli creticum 231 c

Seseli massiliense 231 b

Seutlomalachon 103 b

Seutlon 186 b

Sicelion 132 b

Sida 16 c

Sideritis prima 84 b

Sidia 184 d

Sidion 16 c

Sigillum Salomonis 84 b

Siler montanum 231 b

Silicula 107 c

Siligo 252 c

Siligo Columellae frumentacea 252 d

Siliqua 57 c

Siliquastrum 260 d

Silicia 107 a

Simo 305 a

Sinapi 164 b

Sinapi persicum 160 b

Sinapi silvestre 160 c

Sinapis consectio 165 b

Sinon 237 b

Sion 136 b

Sirupus de papavere 82 b

Siser 190 b

Sison 237 b

Sisymbrium 114 b

Sisymbrium cardamine 114 b.

Sisymbrium cardamine 159 d

Sitanium 250 c

Smaragdus 323 a

Smegmatis consrctio 318 b

Smilax 22 d.

Smilax 207 a

Smilax aspera 207 c

Smilax levis 207 b

Smyris 326 b

Smyrna 332 d

Smyrnium 228 d

Solanum 100 a

Solatrum 100 a

Soldana 189 b

Soldanella 179 b.

Soldanella 189 b.

Solea 307 a

Solidago 145 a

Solidago minima 130 d

Solidago Sarracenica 241 d

Sonchites 92 b

Sonchus 92 d

Sorbus 50 b

Sorbus torminalis 50 d

Sorgi 255 a

Sornus 300 d

Spanachia 103 b

Spanacia 103 b

Spartion 39 c

Spathe 17 d

Spathula foetida 64 b

Specular is lapis 326 c

Spelta 251 d

Sperma ceti 305 b

Sphragis 320 d

Spica 249 d

Spica Cilissa 120 b

Spica nardi 125 b

Spica romana 125 d

Spicantum 224 d

Spina acuta 46 b

Spina alba 70 b et

Spina alba 43 a

Spina murina 78 c

Spinacia 103 b

Splenion 214 d

---

image: as020

Spodium 316 a

Squama aeris 314 b

Squilla 193 c

Stacte 332 d

Staphis agria 147 d

Staphyle 18 d

Staphylinos 230 c

Staphylodendros 30 d

Stellatus lapis 324 a

Stercus 273 c

Stibi 319 c

Stibium 319 c

Stichas 124 a

Stichas vel Stichados 124

Stichas vel Stichados 104 b

Stimmi 319 c

Stipula 250 a

Stoebe 146 b

Stoechas 124 a

Storax 335 a

Stratietes aquaticus 239 c

Stratiotes millesolia 239 b

Strobili 34 d

Strobilus 71 b

Struthea 17 b

Struthion 76 c

Strutio 291 d

Strutiocamelus 291 d

Strychnos 100 a

Sturius 307 b

Sturnus 296 c

Styrax 335 a

Suceinum 329 a

Succisa 146 c

Sulpur 316 d

Sumach 57 d

Superba 184 b

Sus 278 d

Sideritis altera 152 b

Symphytum 145 a

Symphytum magnum 145 c

Symphytum petraeum 145 c

T

Taganon 60 a

Tages indica 151 d

Talantien 145 c

Talpa 285 a

Talus 260 c

Tamatindi 18 b

Tamariscus 37 c

Tamarix 37 c

Tanacetum 151 c

Tanacetum silvestre 246 b

Tapsus barbatus 139 d

Taraxacon 92 c

Tarda 298 c

Tartarum 336 b

Taurus 276 d

Taxus 22 d

Telephium 59 c

Telis 107 c

Tellinae 306 b

Tembulum 128 b

Tencha 304 b

Terebinthus 35 d

Testiculorum genera 201 b

Testiculus canis 201 b

Testiculus sacerdotis 203 b

Testiculis vulpis 61 b

Testiculis vulpis 203 b

Testudo 306 a

Terra 320 c

Terra cimolla 320 c

Terra hispanica 320 d

Terra lemnia 320d

Terra sigillata 320d

Teucrion 63 a

Theda 35 d.

Theda 302 a

Talictron 182 d

Thelypteris 223 c

Theriacaria 126 c

Thermos 247 b

Thlaspi 160 b

Thlaspi cornutum 161 a

Thlaspidium 160 b

Thridaciai 74 c

Thridax 91 a

Thryallis 140 c

Tus 332 b

Thutia 315 d

Thyaros 256 c

Thylacitis 126 b

Thyligonon 136 d

Thymbra 120 b

Thymelaea 38 b

Thymiama 335 a

Thyinum 119 c

Tilia 33 d

Tintinabulum 186 a

Tithymalus 98 a

Tomentum 174 b

Topazius 322 d

Tordylium 231 c

Tordylum 231 c

Tormentilla 215 c

Torpedo 307 a

Tragacantha 330 d

Tragopogon 95 d

Tragoriganum 218 b

Tragus cerealis 252 b

Tragus herba 60 a

Trambula 26 b

Trecacina mala 14 d

Tribulus 65 b

Tribulus aquaticus 65 b

Tribulus silvestris 65 b

Tribulus terrestris 65 b

Trichomanes 282 a

Trifolium acetosum 319 a

Trifolium agethides 177 c

Trifolium aureum 118 c

Trifolium humile 106 d

Trifolium magnum 118 c

Trifolium maius 107 d

Trifolium odoratum, acutum 105 b

Trifolium pratense 104 d

Trifolium ursinum 105 d

Trimestre 250 c

Trinitas 106 d

Triorchis 202 b

Trissago 62 b

Triticum 250 b

Triticum vaccinum 256 a

Trixago 62 b

Trixago palustris 196 c

Truta 302 a

Tuber terrae 259 c

Tubera 53 d

Turchois 223 a

Turdus 295 d

Turtur 295 a

Tussilago 226 b

Typha 174 a

V

Vacca 276 d

Vaccinium quid 198 d

Vagina 250 a

Valeriona 126 b

Variola 302 a

Vaticana mora 41 c

Vena tinctorum 243 d

Veneris lumbus 240 a

Veneris supercilium 240 a

Veratrum 171 b

Veratrum album 172 c

Veratrum nigrum adulterinum 171 b

Veratrum nigrum verum 171 b

Verbascula 140 b

Verbasculum lychnitis 140 c

Verbascum 139 d

Verbena 138 c

Verbena foemella 165 a

Verbenaca 165 a

Vermicularis 591 c

Vermicularis minor 59 c

Vermix 24 c

Veronica 63 c

Verres 278 d

Verriculum rubrum 252 b

Verriculum album 252 b

Veruex 275 d

Vesicaria 100 b

Vespa 299 a

Vespertilio 297 d

Vetonica 138 a

Viburnum 58 a

Vicia 247 d

Vicia silvestris 248 b

Victoriala 169 d

Vinca pervinca 169 b

Vincetoxicum 134 d

Vinciboscum 210 d

Vineago 137 b

Viola canina 180 b

Viola matronalis 180 b

Viola murarta 170 a

Viola purpurea 170 a

Vipera 285 d

Virga Ianalis 43 a

Viscum 55 c

Vitealis 207 b

Vitex 25 a

Vittcella 210 d

Vitis alba 209 d

Vitis, Chironia, Taminia 210 b

Vitis flos 210 c

Vitis nigra 210 a

Vitis silvestris 19 c

Vitis vinisera 18 c

Vitriolum 137 b.

Vitriolum 138 c

Vitrum 319 d

Viurna 38 a

Volucrum maius 210 d

Ulmus 27 c

Ulophonon 68 a

Umbilicaris 243 b

Umbilicus terrae 259 c

Umbilicus Veneris 61 d

Unctuosa 145 b

Unedo 13 b.

Unedo 56 b.

Unguis odoratus 306 b

Ungula caballina 226 b

Unio 303 c

Volubilis 207 a

Volubilis aspera 207 c

Volubilis magna 208 d

---

image: as021

Upupa 296 c

Urceolaris 137 b

Ursus 282 d

Urtica 108 d

Urtica piscis 307 a

Urtica labeo 109 c

Urtica lamium 109 c

Urtica marina 109 c

Urtica Romana 109 c

Uruncus 250 a

Ustilago 256 b

Ustilago rustica 256 b

Usnea 55 a

Uva 18 d

Uva crispa 43 b

Uva versa 147 a

Uva vulpina 147 a

Vulgago 127 a

Vulneraria herba 228 c

Vulpes 282 d

Uvularia 169 d

Vultur 291 b

X.

Xanthion 65 a

Xiphion 187 a

Xyloaloes [orig: Xyloaloës] 266 d

Xylocaracta 57 c

Xylocolla 336 c

Xyrus 64 b

Z.

Zaduara 262 b

Zapetium 335 d

Zea 251 d

Zedoaria 262 b

Zibettum animal 335 d

Zingiber 261 d

Zingiber caninum 261 a

Zizanium 256 c

Ziziphus 53 a

Zopissa 328 b

Zuccarum 333 b

Zuccomarinus 213 c

Zygia 44 b

Zygis 119 b

Zythum 251 c

INDEX GERMANI earum Appellationum, quae hoc opere continentur.

A.

Aal 302 b

Abbiß 146 c

Abthon 222 a

Ackereychel 260 b

Ackerkletten 65 d

Ackerknoblauch 196 b

Ackerpfrimmen 108 b

Ackerwurtz 178 a

Ackerzwibel 193 a

Ackeley 85 b

Adler 290 d

Affodeln 204 b

Affolter 53 c

Affusch 150 d

Agley 85 b

Agsteyn 319 a

Ahorn 36 b

Alant 132 b

Alberbaum 26 b

Alblen 307 a

Aloe 79 a

Aloes holtz 266 d

Altaun 74 c

Alsen 307 b

Altserin 25 b

Amarellen 13 c

Amey 232 c

Amling 251 a

Ammelkom 250 c

Ampffer 87 c

Amsel 295 d

Ancken 272 a

Andorn 210 a

Anemone rößlin 83 a

Angelic 227 a

Antiffien 91 b

Antuogel 290 b

Apostemenkraut 146 a

Apffelbaum 10 c

Aron 100 b

Arreseln 50 d

Arßkitzlen 45 a

Aspen 26 d

Attich 47 d

Atzel 294 b

Auffenblat 169 d

Augentrost 103 b

Augenwurtzel 126 d

Aurin 86 b

Auripigment 319 b

B.

Bachholder 48 b

Bachmuntz 114 b

Bachpungen 136 b

Bacillen 257 c

Baldgreyß 96 c

Baldrian 126 b

Balsamkraut 75 d

Balsamkraut 111 d

Balsam öpffel 75 d

Bappeln 156 a

Barb 303 d

S. Barbarakraut 165 c

Basilien 116 c

Barg 278 d

Bathengel 63 b

Bauchweytz 253 b

Baumfarn 224 c

Baumholderrüben 191 a

Baurensenff oder creß 160 c

Bech 328 a

Bellen 26 b

Belhinen 298 b

Benedicten rosen 184 d

Beninienrosen 184 d

Beerblat 169 d

Beerlap 179 b

Beerwurtz 231 c

Beifüß 151 a

Berenklee 105 d

Berggel 320 a

Bergmüntz 118 c

Bergwachs 334 a

Bersig 304 b

Bertram 234 d

Besemkraut 160 c

Betomen 133 a

Bett 274 d

Bettlersleuß 65 a

Beynholtzin 48 d

Beinwoll 145 b

Beyßköl 186 c

Berntantz 69 d

Bibeneilen 229 c

Biber 281 b

Biberklee 186 a

Bilsamkraut 84 d

Bilsen 52 b

Bims 326 a

Bingelkraut 136 c

Bintzen 174 d

Bircken 34 b

Birckwurtz 215 c

Bisem 335 d

Bißmüntz 147 d

Bitterwurtz 133 b

Byrtzenbertz 37 c

Blackfisch 303 b

Bla hornungs blümen 193 b

Blamenderle 62 c

Bleischlacken 315 a

Bleischweyff 319 b

Bleiweiß 315 a

Blüt 269 a

Blütkraut 187 d

Blütsteyn 324 d

Blütströpflin 184 b.

Blütströpflin 230 b

Blütwurtz 252 d

Boberellen 100 c

Bock 277 d

Bocksbart 95 d

Bocksbceren 41 c

Bockshorn 107 c

Bonen 246 c

Borfeldisch rüben 191 a

Bornsteyn 319 a

Bornwurtz 69 a

Börst 25 d

Brachen distel 72 c

Brackenhaupt 155 c

Brandt 256 b

Brandtlattich 226 b

Braun betonien 138 a

Braunellen 102 b

Braunwurtz 135 d

Bremen 41 b

Bernkraut 139 a

Breyter saurampffer 88 a

Bricken 304 c

Brombeerstauden 41 b

Bröttling 54 a

Bruchkraut 101 d

Bruchwurtz 61 b.

Bruchwurtz 217 d

Brunkressen 114 b

Brunkressen 159 d

Brunnen leberkraut 219 c

Brustbeerlin 53 b

Brustwurtz 227 a

Bryßlauch 194 d

Bübenfist 54 b

Bübenleuß 65 a

Bübenstrel 66 d

Büchampffer 219 a

Büchbaum 32 d

Büchbrodt 219 a

Bücheschen 33 b

Büchfinck 298 b

Büchnusken 32 d

Büchklee 219 a

Buchsbaum 22 c

Bucken 151 a

Buffel 277 d

Burchard 187 a

Burgel 60 d

Burgundischhew 258 a

Burtzel 60 d

Burretsch 144 c

Buschmören 238 c

Büttelrosen 45 a

Butter 272 a

Byne 298 d

Bynetsch 103 b

Byrbaum 11 b

Byren 11 b

Bynsaug 109 c

C.

Calmus 265 b

Camillen 89 d

Campelosen 140 c

Canel 264 a

Capaunsteyn 325 c

Cappes 188 b

Capreß 40 d

Cardamömlin 262 c

Cardobenedict 69 a

---

image: as022

Castanien 31 a

Christianwurtz 260 c

Christwurtz 171 b

Citrinatöpffel 15 b

Citrullen 213 c

Closterbeer 43 b

Cnit 310 c

S. Christoffelskraut 248 b

Colmarkraut 268 b

Coloquint 211 d

Conterfei 313 d

Coriander 79 c

Cornlenbaum 14 b

Creiden 320 c

Creß 159 d.

Creß 307 b.

Creutzbaum 97 a

Creutzbeer 43 b

Creutzblüm 183 a

Creutzblüm 203 c

Creutzwurtz 96 c.

Creutzwurtz 148 c.

Cucumeren 213 b

meer Cucumeren 213 c

Cypreß 158 c

wilder Cypreß 150 d

Cypressenbaum 23 d

Cypressene wolffsmilch 98 d

D.

Dachs 283 c

Dactelbaum 17 d

Damlin 283 b

Damastenrosen 140 c

Dennen marck 126 b

Denn graß 168 d

Deyment 113

Dictam 115 b

Dinckel 251 d

Dinckelkern 252 a

Diptam 115 b

Dirlen 14 b

gesegneter Distel 69 a

marien Distel 70 c

meer Distel 257 c

weißgarten Distel 70 b

Distei finck 297 b

Disteluogel 297 b

Dole 294 b

Dolkraut 74 d.

Dolkraut 84 d.

Dolöpffel 75 b

Donderbar 59 b

Dondorbonen 61 b

Dondernäglin 184 b

Dorten 256 c

Dosien 118 c

Dotterblüm 88 c

Dottern 208 b

Deytelkolben 174 a

Dratblüm 88 c

Dreifaltigkeyt blümen 181 d

Dreuschling 53 d

Dudistel 93 a

Durchwachs 140 d

Dürrwurtz 131 c

Durt 256 c

E.

Eber 278 d

Eberwurtz 67 b

Edelleberkraut 218 d

Edel narden 124 d

Edlersteynklet 106 c

Egelkraut 207 d

Egerst 294 b

Eibenbaum 22 d

Einbeer 147 a

Einblat 241 b

Einkorn 252 a

Eisenhart 138 d

Eisenhütlin 147 c

Eisenkraut 138 d.

Eisenkraut 164 c.

Eisenrost 315 c

Eisenschlacken 315 c

Elephant 282 c

Ellerbaum 27 b

Elsen 307 b

Eniß 234 c

Endivien 91 b

Endtengraß 173 d

Engelsüß 224 a

Ent 290 b

Encian 233 b

Epff 235 c

Epphaw 206 b

Eppich 206 b

Erbsal 46 b

Erbsen 244 c

klotz Erbsen 244 c

Erdapffel 259 c

Erdtbech 267 b

Erdtbech 382 c

Erdtbeer 214 d

Erdterentzlin 205 d

Erdtephew 205 d

Erdteychel 220 c

Erdfarn 224 c

Erdflieg 300 a

Erdtflöch 300 a

Erdtgall 86 b

Erdtgraß 326 c

Erdtmandel 260 b

Erdtnuß 260 b

Erdpfeffer 59 c

Erdtpfrunmen 39 a

Erdscheib 259 c

Erdtrauch 166 d

Erdtwachs 334 a

Erdtweirauch 62 c

Erdwinden 137 d

Ehrenpreiß 63 c

Erlen 27 b

Ernrosen 156 c

Eruen 248 c

Erweysen 244 c

Eschbaum 49 b

Eschern 49 b

Eschleuchel 194 c

Eschrösel 50 d

Esel 279 d

Eselgen 287 c

Eselscucumern 214 b

Eselshuff 226 b

Eul 293 d

Eychbaum 31 c

Eychelen 31 c

Eychfarn 224 c

Eychhorn 283 a

Eychöpffel 32 b

Eychschwem 54 a

Eyternessel 108 d

F.

Falck 291 c

Farn 223 b

esels Farn 221 d

eych Farn 224 c

rössel Farn 225 b

roß Farn 223 c

steyn Farlin 222 a

steyn Farlin 224 b

steyn Farn 224 b

suß Farn 224 b

wald Farn 223 c

Farr 276 d

Faselen 245 d

Faulbaum 44 a

Federmauß 297 d

Feder weiß 326 c

Feigblattern eppich 166 b

Feigblattern kraut 166 b

Feigbonen 247 b

Feigen 12 c

Marsilische Feigen 22 d

Feigwartzenkraut groß 235 d.

Feigwartzenkraut groß 166 b

Felbinger 25 c

Feld andorn 110 c

Feld cypreß 159 a

Feld garben 240 a

Feldkertzen 139 d

Feld kletten 65 d

Feld knoblauch 196 b

Feld magsamen 81 b

Feld mören 129 c

Feld nägelin 184 b

Feldrister 27 d

Feldrosen 45 c

Feldtscharlach 110 c

Feldwicken 248 b

Feldzwibel 193 a

Fench 255 b

Fenchel 233 c

Ferbblümen 108 b

Ferber röte 243 d

Fetthenne 61 b

Feuren 35 b

Fiberkraut 86 b

Fichtenbaum 34 d

Filtzkraut 208 b

Fingerhüt 73 d

Fischbeyn 303 b

Fischkörner 134 c

weiß Fischlin 307 a

Fischmüntz 114 b

Fischwurtz 135 d

Flachs 153 c

Flachsseiden 208 b

wild Flachs 154 c

Fleyschblum 204 d

Fliege 300 a

Fliegenschwein 54 a

Flöhkraut 131 c.

Flöhkraut 161 d

Floramor 104 c

Forel 302 a

Forenholtz 34 d

Fotzwang 61 b

Fotzwin 61 b

Frantzosenholtz 58 c

Frawendistel 70 c

Frawendorn 45 c

Frawenhaar 221 c

Frawenkraut 131 a

Frawenmüntz 131 a

Frawenrößlin 140 c

Freyssamkraut 181 d

Freyssamrosen 181 d

Frosch 285 a

Froschlöffelkraut 142 c

Fuchs 282 d

Fuchsmilch 97 c

Fuchsschwantz 255 b

Fünffblat 516 c

Fünfffingerkraut 316 c

G.

Galgen 364 d

Gall 269 c

Gallöpffel 32 b

Galmey 315 d

Gamander 62 c

Gans 290 a

Garben 239 b

schaff Garben 239 b

Gartencypreß 158 c

Garten Jsop 120 b

Gartenkreß 159 d

Gartensaffran 66 b

Garten seliung 126 b

Garthagen 150 d

Gauchbrot 95 d

---

image: as023

Gauchhabern 254 b

Gauchheyl 168 b

Gauchklee 219 a

Gauchblüm 160 a.

Gauchblüm 171 a

Geel lilien 178 a

Geelmüntz 112 b

Gelbölmagen 82 c

Gembs 283 b

Genist 39 a

Genserich 240 b

Genßblüm 89 a

Genßdistel 91 b

Genßdistel 93 a

Genßfüß 100 c

Genßpappel 156 c

Gerinsel 196 a

Gerintzel 272 c

Gerlin 190 b

Gersten 251 b

Gerolt gersten 251 c

Geschelt gersten 251 c

Gertwurtz 150 d

Gerwel 239 b

Geyer 291 b

Geyfferwurtz 234 d

Geyß 277 d

Geyßbart 96 a

Geyßblat 210 c

Geyßklee 107 d

Geyßmelcker 297 d

wild Geyß 283 b

Gichtwurtz 184 d

Gierlin 190 b

Gilbblümen 108 b

Gilgen 204 d

Ginst 39 a

Glaßkraut 237 b

Glidtkraut 84 b

Glockenwinden 207 b

Göb 307 b

Gold 312 d

Goldtblümen 89 b

Goldtfor 302 a

Goltgled 313 c

Goldtkefer 299 b

Goldtknöpflin 141 a

Goldtlilgen 205 a

Goldtpolii 203 d

Goldt wisenblümen 88 c

Goldt Würmlin 299 b

Goldtwurtz 165 d

Goldtwurtz 203 d

Gottheyt 102 b

Gotsgenad 152 d

Gots vergeß 110 d

Granatöpffel 16 b

Graß 173 c

Graßblümen 183 d

Graßköl 70 a

Graßmuck 298 a

Grawnicht 316 a

Greiff 291 d

Grensel 69 d

Grindtkraut 96 c

Grindtwurtz 87 c

Gritzelmoren 190 b

Grosselbeer 43 b

Groß epff 237 c

Groß feigwartzenkraut 135 a

Groß feinsamen 77 d

Groß garben 240 a

Groß klette 64 c

Großmeerhirsen 77 d

Großpappel 157 b

Grundel 307 a

grundheyl 63 c

grundreb 205 d

grünspan 318 d

grünspecht 297 d

grutz 252 b

guckgauchklee 219 a

guckguck 294 c

gülden gunsel 145 d

güldenklee 218 d

gundelreb 205 d

gurchen 213 b

gürtelkraut 179 b

güter heynrich 88 a

güter heynrich 188 a

gutzgauch 294 c

gyps 320 b

H.

Haarberen 215 b

Haarschar 179 b

Haarstrang 73 a

Haaß 283 d

Habern 254 b

Haber distel 71 d

Haber malch 95 d

Haberrosen 45 c

Habich 291 a

Habichskraut 92 b

Härstrang 176 d

Härwurtz 176 d

Hagdorn 44 c

Hagel gans 293 b

Hageychen 31 c

Hackerkraut 83 b

Halskraut 170 b

Hamel 275 d

Han 289 c

Hanbuchen 33 b

Hanbutten 45 a

Handorn 44 c

Hardrigel 48 c

Hanenfüs 162 c

Hanen kamp 138 d

Hanenkopff 109 c

Hanensporn 267 a

Hanff 153

Hanhödlin 44 b

Hanrosen 45 a

Harnkraut 254 c.

Harnkraut 220 d

Harthew 130 a

Hartz 328 a

Hartzbaum 34 d

Haselbaum 30 a

Haselstrauch 30 a

Haselwurtz 227 a

Hasenbrodt 256 d

Hasenfüß 106 d

Hasenklee 219 a

Hasenlattich 92 d

Hasenörlin 54 a.

Hasenörlin 256 d

Hasenpappel 156 c

Hasenpfötlin 95 b.

Hasenpfötlin 105 d

Hasenstrauch 62 d

Hauckblat 169 d

Hausen 305 a

Hausenblasen 305 a.

Hausenblasen 336 c

Haußwurtz 59 b

Hasenköl 92 d

Hecht 303 c

Heckrosen 45 c

Hederich 189 b.

Hederich 191 c.

Herdelschwein 54 a

Herbstrosen 156 c

Hergotsbertlin 230 b

Hering 301 b

Herlitzen 14 b

Hertzfreud 243 c

Hertzgespan 110 b

Hertzgesper 110 b

Hertzkraut 112 d

Hetz 294 b

Hewhechel 72 a

Heydelbeeren 42 b

Heyden 37 b

Heydenflachs 155 b

Heydenkorn 253 b

Heydenrettich 191 c

Heydenrosen 45 c

Heydenschmuck 108 b

Heyderling 153 d

Heydex 286 d

Heydnischblümen 203 d

Heyl allen schaden 148 c

Heiligen creutz holtz 266 d

Heilig geistwurtz 227 a

rot Heylwurtz 215 c

Himelbrandt 139 d

Himelschlüssel 140 b

Himelschwertel 178 d

Hindberen 41 c

Hindtleufft 93 d

Hirß 281 d

Hirtzkleè 242 b

Hirszung 224 d

wild Hirszung 225 b

Hirtenseckel 239 b

weiß Hirtzwurtz 259 b

Hochleuchen 157 d

Hochmüt 184 b

Holunder 47 b

Holwurtz 134 a

Honigblüm 111 b

geel Hornungsblümen 197 b

weiß Hornungsblümen 181 c

Holder 47 b

Holtztaub 294 d

Holtzmangolt 186 b

Holtzäpffel 10 d

Hornkirsen 14 b

Hornkümmel 182 c

Hüfflattich[?] 26 b

Hummel 298 d

Hün 289 c

Hund 280 b

Hundsaugen 131 c

Hundsknoblauch 195 b

Hundtskopff 155 c

Hundtskürbs 210 a

Hundtsrosen 45 a

Hünerbeer 60 a

Hünerderm 167 c

Hunerfül 120 b

Hünerserb 119 a.

Hünerserb 167 c.

Hünerköl 119 a

Hünertrauben 60 a

Hundtsdyll 89 d

Hundtsmilch 98 d

Hundtsmilten 138 a

Hundtszung 143 b

Hurnus 299 a

Hynschkraut 209 b

J.

S. Jacobs blüm 96 d

Jbisch 157 b

Jelenger se lieber 209 b

Jgelskletten 65 a

Jgel 283 d

Jlmen 27 c

Jmber 267 d

Jmenblat 111 b

Jmenkraut 119 c

Jndianisch nägelin 152 d

Jndianisch öpffel 213 c

Jndianisch pfeffer 167.

Jndianisch pfeffer 261 a.

Jngrün 169 b

Jngwer 261 d

---

image: as024

Jngwerskraut 167 b

S. Johans blüm 89 a.

S. Johans blüm 96 d.

S. Johans brot 57 c

S. Johans Flieg 299 b

S. Johannes Gürtel 151 a

S. Johannes Kefer 299 d

S. Johans kraut 128 d

S. Johans Treublin 46 c

Jsop 120 d

Jspen 120 d

Judendöcklin 100 c

Judenhütlin 100 c

Judenkirsen 100 c

Judendpffel 15 b

Junckerlilien 203 d

Junckfrawendistel 70 d

Jungfrawen haar 221 c

K.

Kalb 276 d

Kalbsaug 89 b

Kalbsnaß 155 c

Kameistro 77 c

Kandenkraut 175 d

klein Kandenkraut 169 a

Kappes 188 b

Karp 204 d

Karten 66 d

Käß 271 b

Katz 280 d

Kätzle 106 d

Katzenklee 106 d

Katzenkörbel 166 d

Katzenmüntz 111 d

Katzenspeer 72 a

Katzentreublin 59 c

Katzenwadel 175 d

klein Katzenwedel 169 a

Katzenwurtzel 126 c

Katzenzagel 175 d

Kautz 293 d

Keerbesem 78 c

roß Kefer 299 b

Kelberkern 238 c

Kelcken 239 b

Kellershalß 38 b

Kerbelkraut 238 a

Kern 252 a

Kertzenkraut 139 d

Keßpappel 156 c

Kesselbraun 314 a

Kesten 31 a

Kenling 307 a

Keulwurtz 176 d

Keuschlamp 25 a

Kichern 246 b

Kinlin 119 a

Kirsen 13 c

Kiß 326 d

Klapperrosen 81 b

Klebkraut 242 a

Klee 104 d

Kleinbathengel 62 b

Klett 64 c

klein Klett 65 a

Klettenkraut 137 d

Klingelrüblin 190 b

Knabenkraut 61 b

Knabenkraut 291 d

Knawel 169 a

Knoblauch 195 c

wild Knoblauch 196 a

feld, wild, acker Knoblauch 196 b

Knollenkraut 135 c

Knollenkraut 260 c

Köl 188 b

römisch Köl 186 c

rem Köl 189 b

Kolben 174 a

Kolstock 185 c

Königskertzen 139 d

Korbfeigen 12 c

Körffel 238 a

wilder Körffel 238 a

Korn 252 c

blaw Kornblümen 182 b

wild Kornblümen 140 d

Kornmüntz 212 b

Kornneglin 83 d

Kornlenbaum 14 b

Kral 294 a

Kräenfüß 164 a

Krafftmeel 251 a

Krammetbaum 24 b

Krammet vogel 295 d

Kranch 292 d

Kranchshalß 152 d

Kranselbeer 43 b

Krebs 302 c

Kreß 159 d

Kreß 309 b

Kriechen 52 b

Kronäglin 98 c

Krott 285 b

Krottendyll 89 d

Krottenflachs 154 c

Krottenkraut 73 c

Kü 276 d

Küaug 89 b

Kuchenschel 83 b

Küdyl 89 b

Kühorn 107 c

Kummel 232 a

Krankümmel 322 a

Künglin 283 d

Königs rosen 184 d

S. Königund kraut 242 b

Kunrath 130 b

Kupffer 313 d

Kupfferbraun 314 b

Kupffergrün 318 d

Kupfferschlag 314 a

Kupffersteyn 314 a

Kupfferwasser 318 c

Kurberbaum 14 b

Kürbs 211 a

Küschell 83 b

Kuttelkraut 250 d

Küttenbaum 107 a

Küweiß 255 a

Küwurtz 136 b

Kyffer 35 c

Kyfferholtz 34 d

Kynholtz 34 d

L.

Lachenknoblauch 196 d

Lachs 301 d

Lactuck 91 a

Lamb 275 d

Lampret 304 d

Lasursteyn 324 a

Latrich 91 a

Lavander 125 c

Laubfeigen 12 c

Laubfrosch 285 a

Lauch 194 c

Lavendel 125 c

Ließknospen 174 a

Leberdistel 91 b

Leberkraut 217 d

brunnen Leberkraut 219 c

edel Leberkraut 218 d

stein Leberkraut 219 c

Leim 336 c

Lein 153 c

Lein dotter 154 a

Lendenkraut 87 c

Letten 210 b

Lerch 297 b

Lerchbaum 35 b

Leuchel 194 c

Leußbaum 44 a

Leußkraut 38 d.

Leußkraut 47 b.

Leußkraut 148 b

Leußwurtz 147 d

Lew 281 a

Liebstöckel 227 d

Lienen 210 b

Lilgen 204 b

blaw Lilgen 178 d

gold Lilgen 205 a

Lindbast 27 c

Linden 33 d

Linsen 249 a

Lorberbaum 21 c

Lewenfüß 217 b

Lewentap 217 b

Luchs 283 a

Lulch 256 c

Lungenkrant 219 d

Lynkraut 254 c

Lyppen 272 c

M.

Macrel 303 d

Magsamen 81 d

Maioran 117

Maltzennasen 50 b

Mandelbaum 28 a

Mangolt 286 c

Manstrew 72 c

Marck 273 b

Marie andorn 45 c

Marie magdalenen blümen 125 d

Marienrößlin 140 c

Marobel 110 c

Maßholder 36 d

Maßlieben 131 c

Mattblüm 88 c

Maulbeerbaum 11 c

Maulesel 280 b

Maurpfeffet 59 b

Maurrauten 221 d

Mauß 284 d

Medisch hew 258 a

Meelbaum 49 b

Meerhursen 222 d

Meerlinsen 175 c

Meerschwein 305 b

Meerzwibel 193 c

Megerkraut 242 d

Melantzan 75 b

Melissen 111

Melonen 213 c

Mengelwurtz 87 c

Menschendicp 38 d

Menwelwurtz 87 c

Merck 235 c

Mercuriuskraut 136 c

Meerfenchel 257 c

Mergenrößlin 140 c

Mergenträhern 201 d

Merreteich 160 c

Mertzenblümen 198 d

blaw Mertzblümen 198 d

geel Mertzenblümen 197 b

weiß Mertzenblümen 181 c

Mertz violn 180 a

Mespel 13 b

Messing 214 a

Metram 151 b

Meußbaum 78 c

Meußöhrlin 94 d

Meußpfeffer 147 d

Meußzwibel 193 b

Meyenblümen 183 b

Meyenkraut 166 b

Meyer 187 d

Meyron 117 c

Meysterwurtz 228 d

Milch 269 d

---

image: as025

Milten 187 a

Miltzkraut 225 c

Mistel 55 c

Mistmilten 187 d

Mattenflachs 174 b

Molch 287 a

stoß Molcken 271 b

Modelger 148 c

Moll 287 a

Molcken 271 a

Mollenkraut 97 a

Molleim 14 d

Molten 187 a

Mön 81 d

Monatblüm 131 d

Monkraut 77 a

Monrauten 77 a

Morcheln 53 d

Mörderkraut 38 d

Mören 230 c

Mooß 55 a

Moßblüm 88 c

Mosflechten 219 c

Moskolben 174 a

Mottenblümen 104 b

Mottenkraut 141 a

Muck 300 a

Muckenkraut 161 d

Muckenschwem 54 a

Muldwurff 285 a

Munchskappen 147 c

Munchskopff 100 c

Mundtholtz 48 d

Mundtleym 305 a

Mundtweiden 48 d

Müntz 112 d

Muscaten 263 c

Muscheln 306 b

Mütterkraut 251 b

Müttwillen 184 b

Myrrhen 332 d

N.

Nabelkraut 61 c.

Nabelkraut 154 c.

Nachtgall 297 a

Nachtschadt 100 a

rot Nachtschatten 100 c

Nackethüren 198 a

Nagelkraut 95 a

Napen 191 a

Narcissenrößlin 197 a

Narden 124 d

Narren kolben 174 a

Nasen 307 b

Nater 285 d

Naterwurtz 102 d

klein Naterzung 207 d

Naterzünglin 103 a

Neglin 263 b

Neglin blümen 183 d

Nespel 13 b

Nessel 108 d

Neunaug 307 a

Neungleych 179 b

Neunheyl 179 b

Nicht 316 a

Nießwurtz, schwartz 171 b

Nießwurtz weiß 172 c

Niniverwurtz 184 d

Nössel 225 b

Nösselfarn 225 b

Nußbaum 29 b

La[?]pettis[?]uß 30 a

O.

Ochs 276 d

Ochsenbrech 72 a

Ochsenzung 144 c

welsch Ochsenzung 144 b

wild Ochsenzung 143 d

Odermenig 217 d

Ogger 320 a

Ohrlitzen 307 c

Olander 78 a

Olbaum 19 d

Olivenbaum 19 d

Olmagen 81 d

Olsamen 81 d

Omkraut 217 b

Operment 319 b

Opffelbaum 10 c

Orant 155 c

Osterlucei 134 a

Ostern 306 b

Otter 284 c

P.

Palmbaum 17 d

Pappengey 296 b

Papellbaum 26 b

Pappeln 136 a

Pariskörner 262 d

Perlin 323 c

Pasienachen 230 c

Peomen rosen 184 d

Perlenmütter 306 c

Pestilentz wurtz 226 a

Pestemen kraut 146 a

Petasten heublin 226 a

Peterlin 236 d

S. Peters korn 252 a

S. Peters kraut 137 b

S. Peters schlüssel 140 b

Petersilgen 236 d

Pfaffenhödlin 166 b

Pfaffenpint 200 b

Pfaffenrörlin 92 c

Pfaffenstil 92 c

Pfaw 292 b

Pfawenkraut 162 a

Pfeben 213 b

Pfeffer 261 b

Pfefferling 53 d

Pfefferskraut 161 b

Pfenich 255 b

Pfennigkraut 207 d

Pferd 279 c

Pferdtsschwantz 175 d

Pfersigkraut 162 a

Pfersingbaum 14 c

Pfingstrosen 184 d

Pflaumen 52 a

Pfrimmen 39 c

Phasant 293 c

Pimpernuß 30 c

Pinnholtz 44 b

Pippaw 92 c

Plateisen 301 b

Plochtaub 294 d

Poley 114 d

Pomerantzen 16 a

Poppel weiden 26

Porst 37 c

Praumen 52 a

Presem 307 b

Psilienkraut 132 a

Pungen 136

Q.

Qualster 299 c

Quecksilber 216 b

Quendel 119 a

Quittenbaum 17 a

R.

Rab 293 d

Raden 83 d

Radendistel 72 d

Ragwurtz 202 b

Rampen 196 b

Ramsel 183 a

Ramseren 196 b

Rappenfüß 164 a

Rapuntzel 190 a

Rassel 162 a

Raßwurtzel 210 a

Ratt 284 d

Ratten 83 d

Rattenpfeffer 147 d

Rauchöpffelkraut 75 d

Raup 287 d

Rauten 128 b

Reinblüm 104 b

Rhein weiden 48 d

Reiß 255 d

Rephün 295 a

Rettich 191 c

Reyer 294 d

groß Reinfar 151 a. c

Rhabarbar 86 d

münch Rhabarber 87 d

Rhapontick 86 d

Rhebock 283 b

Rheling 54 a

Rhodeißholtz 267 b

Ridtgraß 173 c

Rindt 276 d

Rindtsaug 89 b

Ringelblüm 89 b

Rittersporn 182 c

Rocken 252 c

Rodel 148 b

Rotbart 300 d

Rodteuglin 307 b

Römisch kümmel 232 a

Römisch pappel 156 c

Römischer hanff 97 a

Römischer quendel 119 c

Römischrüb 210 a

Rörlkraut 92 c

Röte 243 d

Röttling 54 a

Romgraß 186 c

Ror 173 a

Rosen 45 a

Rosen von hiericho 258 c

Rosenwurtz 62 c

korn Rosen 81 b

Roßampffer 88 b

Roßfenchel 233 c

Roßhüff 226 b

Roßkümmel 232 c

Roßmarin 223 c

Roßmüntz 113 c

Roßpappel 156 c

Roßripp 142 b

Roßschwantz 175 d

Roßwadel 175 d

Roteblüm 131 d

Rottnuß 3 a

Rottschwein 54 a

Rüben 190 d

Rotrüblin 190 d

Ruprechtskraut 152 b

Rürnuß 30 a

Rystholtz 27 c

S.

Saffran 198 b

Salbey 122 b

Salm 301 d

Salpeter 317 c

Samkraut 175 b

Sammetrosen 104 c.

Sammetrosen 140 c.

Sammetrößlin 151 d

Sandelholtz 266 c

Sanickel 217 a

Sarbaum 26 b

Saturey 120 b

Saturon 120 b

Saurdorn 46 b

Saw 278 d

Sawboon 60 d

Sawburtzel 60 d

Sawdistel 93 a

Sawerampffer 88 b

Sawerklee 219 a

Sawrach 46 b

Sawrmilch 270 d

Sawwurtz 135 d

Sewbon 84 d

---

image: as026

Scariol 93 d

Schaaff 275 c

Schabenkraut 141 a

Schaffmülle 25 a

Schaffrip 239 b

groß Schaffrip 240 a

Schaffszung 142 d

Schaffthew 175 d

Scharlach 122 d

Scharpffwinde 207 c

Schartenblüm 101 d

Schartenkraut 152 b

Scheißkraut 154 c

Schelkraut 165 c

Schelwurtz 165 d

kleyn Schel oder schwal ben wurtz 166 b

Schießwurtz 210 a

Schifergrün 319 a

Schildkrot 306 a

Schirling 238 d

Schißmolten 187 b

Schlaffcuntz 45 c

Schlaffkraut 74 d.

Schlaffkraut 34 d

Schlaffkraut 100 d

Schlang 285 c.

Schlangen kraut 200 d

Schlangenwurtz 102 d

Schlangen wurtzel 171 d

Schlehendorn 51 a

Schleie 304 b

Schlottenblüm 283 b

Schlüsselblum 140 b

Schlutten 100 c

Schmaltz 372 d

Schmaltzblum 88 c

Schmaltzkraut 91 a

Schweinßtodt 101 c

Schmelen 174 d

Schmerbel 88 a

Schmertzen 162 a

Schmerwurtz 145 b

Schmerel 326 b

Schmirgel 326 b

Schneck 301 d

Schnegel 287 d

Schnepff 298 b

Schnittlauch 194 d

Schollen 301 b

Schorbocks 166 b

Schoßwurtz 150 d

Schröter 299 a

Schwaden 154 a.

Schwaden 255 d.

Schwalb 296 a

Schwalbensteyn 325 d

Schwalbenwurtz 134 d

Schwalbenwurtz 265 d

rein Schwalben 298 d

Schwan 292 c

Schwartz coriander 80 a

Schwartz hirtzwurtz 123 b

Schwartz kümmich 80 b

Schwartz nießwurtz 161 b

Schwartzrettich 260 b

Schwartztaucher 298 b

Schwartzwurtz 145 b

Schwebelwurtz 73 a

Schwelcken 48 b

Schwein 278 d

Schwem 53 c

blaw Schwertel 178 d

klein blaw Schwertel 178 c

Sebasten 52 d

Schelkrant 139 b

See blümen 176 d

Seenuß 65 b

Seidenwürmlin 287 a

Sekenneken 176 d

Seliung 125 d

Sellen 25 d

Sevenbaum 23 b

Senetbletter 40 b

Senff 164 b

Sesel 231 b

Sewbrodt 260 a

Sewtodt 100 c

Sewfenchel 72 a

Sewkraut 100 a

Sewmelck 92 d

Seydelbast 38 d

Seyff 336 a

Seyffenkraut 76 c

Seylkraut 179 b

Siebengezeit 105 b

Sigmars kraut 157 d

Sigmunds wurtz 157 d

Silberglet 313 c

Silberschaum 313 c

Silberschlacken 313 c

Siler montan 231 b

Singrün 169 b

Sinnaw 217 b

Sittich 296 b

Sommerdohr 92 c

Sonnenwend gurtel 151 a

Sonnenwendende wolffsmilch 98 d

Sonnen wirbel 94 a

Sorg samen 255 a

Sorböpffel 50 b

Spangrün 318 d

Spargen 141 d

Spatz 296 d

Specht 296 b

rot Specht 296 b

Specklilien 210 c

Speierling 50 b

Speltz 251 d

Sperenstich 148 c

Sperwer 291 d

Sperwerbaum 50 b

Speychelwurtz 76 c.

Speychelwurtz 147 d

Speychelwurtz 234 d

Spick den narren 125 b

Spießglaß 319 c

Spigelsteyn 320 b

Spilling 52 b

Spin 386 d

Spinat 103 b

Spindelbaum 44 b

Spinnendistel 69 a

Spinnet 103 b

Spiren 298 a

Spitzmüntz 113 c

Spitznuß 65 d

Sporbienen 50 b

Sporöpffel 50 b

Springkörner 97 c

Staar 296 c

Stabwurtz 150 d

Stachdorn 43 b

Stachelfisch 307 c

Stachelnuß 65 b

Stahel 315 b

Stallkraut 72 a

Stechkraut 70 c

Stechöpffel 75 d

Stechpalmen 22 b

Steckrüben 191 a

Steyn blüm 89 b

Steynbrech 200 d

hoher Steynbrech 220 b

hoher weisser Steynbrech 220 b

rot Steynbrech 220 c

rot Steynbrech 222 a

Steyndacht 326 c

weisser Steynbrech 220 b

Steyneschern 49 b

Steynfeder 222 a

Steynflachs 326 c

Steynflechten 216 c

Steyngunsel 145 c

Steynklee 105 d

gulden Steynklee 106 c

Steynkolen 328 b

Steynmilch 99 a

Steynmüntz 111 d

Steynnuß 29 b

Steynöl 328 c

Steynpfeffer 59 c

Steynrauten 221 d

Steynsamen 222 d

Steynsamen groß 77 d

Steynwicken 106 b.

Steynwicken 170 c

Stendelwurtz 202 d

Sterckblüm 155 d.

Sterckblüm 89 b

Sterckmeel 251 d

Sternkraut 101 d

Stichaskraut 124 a

stickwurtz 240 a

stier 276 d

stinckendbaum 56 c

stockfisch 301 b

stör 307 b

stoltzheynrich 188 a

storck 293 a

storckschnabel 152 b

strauß 291 d

streichblüm 89 b

streichkraut 155 b

streyffwurtz 87 c

streychblümen 108 b

strobildorn 71 b

süßholtz 185 c

T.

Tag und nacht 117 b

Tamariscken 37 c

Tannen 35 b

Tannen schwam 54 b

Taub 290 c

Taubenfuß 152 b

Taubenkropff 166 d

Taubenrock 175 d

Taub habern 254 b

Taubnessel 109 c

Taubsucht 256

Tauchent 298 b

Taucher 296 a

Tausentblat 239 b

Tausentgulden 86 b

Tausentschon 104 c

Teschelkraut 139 b

Test 319 b

Teuffelsbiß 146 c

Teuffelsblüm 104 a

Teuffelsdreck 329 b

Teuffelskirß 210 a

Teuffelsmilch 99

Teutscher imber 200 b

Teutscher reiß 252 b

Teutsch pfeffer 261 a

Thannen 35 b

Thierlenbaum 14 b

Thymchen 119 c

Tollkraut 100 d

Tollwurtz 147 a

Tormentill 215 c

Trachenwurtz 178 a

Trachenwurtz 200 d

Traubenkraut 23 c

Trauffkraut 137 b

Treibkraut 97 c

Triacks kraut 126 c

Tropffwurtz 224 a

Tule 294 b

Türckis 323 a

Turckisch Cucumeren 213 b

Türckisch korn 253 d

---

image: as027

Turckischer Beifüß 73 c

Turckischer hanff 97 a

Turteltaub 295 a

Twalch 256 c

Tyll 234 a

V.

Vchtblümen 197 d

Vehedistel 70 c

Veiel 180 a

Veielwurtz 178 d

Venediger pappeln 158 b

Venedischrosen 184 d

Versig 46 b

Vhn 293 d

Violn 180 a.

Violn gelb, rot, weiß, braun 181 a

Vimenbaum 27 c

Vnholden kertz 139 d

Vnholdenkraut 78 a

Vnkraut der linsen 259 a

Vnschlit 272 d

Vnser frawen betstro 242 d

Vnser fraweneiß 326 c

Vnser frawenflachs 154 c

Vnser frawen mantel 217 b

Vnser frawen müntz 113 c

Vnser frawen schülin 106 c

Vnser frawen wel stro 242 d

Vogel kraut 167 c

Vogelsnester 229 c

Vogelswicken 105 d

Vorstooß 274 d

W.

Wacholterbaum 24 b

Wachtel 295 d

Walddistel 22 b

Wald geyßbart 96 a

Wald gilgen 210 c

Waldglöcklin 73 d

Waldhänle 163 b

Waldhirßzung 225 b

Waldholder 48 a

Waldknoblauch 196 a

Waldköl 186 b

Waldkümmel 231 b

Waldmangolt 286 b

Waldmeyster 243 c

Waldreben 210 b

Waldrüben 259 c

Wald sevenbaum 180 a

Walfisch 305 b

Wallendistel 72 c

Walwurtz 145 b

Wandtleußkraut 64 b

Wantzenkraut 111 b

Wantzkendyl 79 c

Wasserampffer 88 b

Wasserbatenig 196 d

Wasserdost 242 b

Wassereyff 236 d

Wasserfenchel 239 d

Wasser kreß 159 d

Wasserkressen 214 b

Wasserlinsen 175 c

Wassermähen 176 d

Wasser merck 136 b

Wasser merck 236 d

Wassermoß 175 c

Wassermüntz 114 b

Wassernuß 65 b

Wasserpfeffer 261 d

Wasserpungen 136 b

Wassersteltz 297 c

Wassertannen 239 d

Wasserwegrich 331 a

Weberkarien 66 d

Wedwinden 207 b

Wegdornbeer 43 a

Wegdritt 168 d

Weggraß 168 d

Wegkümmel 232 c

Wegerich 142 a

Jtalisch Wegerich 131 a

Wasserwegerich 142 c

Wegwart 93 d

Wegweiß 93 d

Weiden 25 c

Weiderich 135 b

Weierbintzen 175 a

Weiernuß 65 b

Weihe 291 b

Wein garten winden 207 b

Weinsteyn 336 b

Weinstock 18 c

Weirauch 332 a

Weiß distel 70 b

Weiß wegdistel 70 b

Weiß meßwurtz 172 c

Weißwurtz 170 c

Welsamen 149 d

Welschbeernklo 69 d

Welsch bonen 245 d

Welsch distel 71 b

Welsch weiß distel 67 d

Welsch hirsen 255 a

Welschkirsen 14 b

Welschlinsen 40 b

Welschnus 29 b

Welsch schlutten 100 c

Welsch violn 180 d

Welsch weyß 250 c

Welsche bibernel 230 b

Welscher flöhsamen 232 a

Welscher quendel 119 c

Welscher steynbrech 231 b

Wermüt 149 c

Wersenbeer 43 a

Wespe 299 a

Wetterrößlin 158 b

Wetzsteynkraut 72 a

Weydt 149 a

Weyssen kolb 250

Weytzen 256 b

Wicken 247 d

feld Wicken 248 b

roß Wicken 248 b

zam Wicken 248 b

Widder 275 d

Widerschein 73 a

Widerthon 222 c

guldener widerthon 222 c

widhopff 296 c

wildampffer 87 c

wild bonen 245 d

wild Christwurtzel 171 d

wildfarn 214 c

wild fenchel 233 c

wild gartensaffran 66 b

wild knoblauch 196 b

wildpappel 157 b

wildsawdistel 92 b

wild scharlach 122 a

wildschwartz Coriander 80 d

wild sperwerbaum 50 d

wild weinreben 19 c

wild wicken 248 b

wilder balsam 113 c

wilderdactelbaum 18 b

wilder feldtsaffran 68 c

wildergalgen 77 b

wilder kürbs 211 b

wilder müntz 113 c

wilder ölbaum 21 a

wilderpoley 112 b

wildersalbey 112 b

winden 207 a

glatt winden 207 a

kleynwinden 207 b

zaunwinden 207 b

stechend winde 207 c

windenkraut 207 a

wintergrün 186 b

winter violn 180 d

wisel 284 c

wisenblüm 88 c

wisenklee 104 d

wisenköl 70 a

wisen mangolt 186 a

wisenwollen 174 b

wisenzeitlosen 197 d

wiß kümmel 232 c

wolff 283 b

wolffs beer 147 a

wolffsmilch 98 a

wolffsstreel 66 d

wolffswurtz 147 b

wolgemut 118 c

wullkraut 139 d

wunderbaum 97 a

wundkraut 61 b

heydnisch wundkraut 241 d

wuntscherling 238 d

wurm 287 b

wurmsamen 149 d.

wurmsamen 141 c

wütrich 238 d

wutzerling 238 d

Z.

Zapffenholtz 44 a

Zäpfflinkraut 169 d

Zaunkünglin 298 c

Zebasten 38 b

Zecke 97 a

Zeckenkörner 97 a

Zeitlosen 131 c

Zenkraut 103 b

Zeunling 210 c

Zeyßkraut 84 b

Zigelsteyn 321 a

Zimmetrinden 264 a

Zimmetrör 264 a

Zisererbsen 244 d

Zitterwurtz 87 c

Zitwenwurtz 262 b

wilder Zitwen 210 a

Zucker 333 b

Zumpenkraut 61 b

Zunge 307 a

Zungenblatt 169 d

Zweyblat 241 b

Zwibel 192 b

acker Zwibel 193 a

feld Zwibel 193 a

Zwibelfisch 307 a

Zwibelisop 120 b

Zwitter 319 b

Zydern 256 d

Zige 277 d

Zigen kraut 238 d

Ziland 38 b

Zimmern 296 a

IOANNES LONICERUS IUNIOR apud makroxelidonor)r(ei=s LECTORI.

QUi cupis herbarum cognoscere nomina, formas,
Naturam, vires, hic [orig: hîc] ea vera vide.
Qui terris quae sint animantia scire laboras,
Aera [orig: Aëra] quaeque secant, quaeque latent per aquas:
Qui per et occultos terrae cupis ire meatus,
Unde Metalla, lapis, gemmaque multa venit:
Dehinc qui sudantes terra vel ab arbore sucos,
Nosse voles, oculos huc modo [orig: modò] verte tuos.
Hic [orig: Hîc] breviter cernes quantum satis esse valebit,
Ipsum ostendet opus me tibi vera loqui.

THRASYBULUS LONICERUS fratri suo Adamo.

HIppocrates atri Plutonis limina clausit,
A terris morbos cunctaque dira fugans:
Maerebant furiae, lugebat Persephoneque
Ob Coum vacuam Ditis adesse domum.
Optamus similem fratres, ego, Theiophilusque,
Fortunam studiis suavis Adame tuis.
Sic tibi Dii superi concedent omnia fausta,
Te Coum facientque aequiparare senem.

HEYDERICUS THEOPHILUS LOnicerus, ad fratrem suum Adamum.

QUod [orig: QUòd] tua felici procedunt carbasa vento,
Atque quod [orig: quòd] Hippocratis dogmata sana colis:
Laetamur germane, parens laetatur et ipse,
Cui iam non aliud suavius esse potest.
Cernit Ioannem sacri mysteria verbi
Pandere, te medicas velle tenere vias.
Dii faveant coeptis, firmam tradantque medendi
Ire viam, poteris sic placuisse bonis.

---

image: s001a

DE HISTORIA, NATURA AC VIRIBUS ARBORUM ET FRUTICUM,

Et primo, DE HORTO ET IIS QUAE IN EO nascuntur, plantis, et arboribus.

DE SOLI, FUNDI, AC TERRAE adparatione, pastinatione, stercoratione, atque cultu.

PRINCIPIO igitur, quando de arboribus et cultu hortorum tradere propositum nobis est, etiam de soli conditione et qualitate aliquid praemittendum videtur. Terra igitur ea, quae in locis squalidis et siccis vasta in cultaque iacet, solis ardore plerumque ita torretur et induratur, ut humorem transmittere facile [orig: facilè] non possit, neque imbribus aut rore resiciatur. Deinde ut plurimum ita quoque consolidatur, ut neque frumenta, neque quicquid aliud in ea seritur aut plantatur, protuberare facile [orig: facilè], aut ad frugem pervenire possit. Quare si qua eiusmodi fuerit, ea principio [orig: principiò] fodiendo, pastinando, aut etiam arando diligenter ac multum subigi praeparique debet, ut hoc pacto duritien ac feritatem illam pristinam exuat, cultuque velut mansuefacta mitescat.

[illustration:

...]

Quod si qua autem in tantum solida ac spissa erit, ut subinde in glebas maiores ac duriores conerescat, ea ominino surculis aut fustibus

---

image: s001b

comminuenda contudendaque erit, cilyndrisque deinde aut similibus instrumentis aequanda et complananda: idque praecipue [orig: praecipuè] ubi areae, aut campi latiores paulo [orig: paulò] erunt. Cuius rei imaginem quandam in subiecta figura videre licet.

[illustration:

...]

Terra igitur ipsa in hunc modum subigendo, atque etiam stercorando, iuxta quod res exiget, aliquandiu mitigata ac praeparata, licebit deinceps convenientibus anni temporibus in ea serere atque plantare, quicquid cuiusque loci ac soli conditio et qualitas postulare, aut ferre videbitur.

[illustration:

...]

Quod si tum forte [orig: fortè] (ut saepe sit) humoris ac pluviae penuria aliqua in cidat, areaeque iam consitae aut plantae ipsae siti laborent, irrigatione iisdem subveniendum erit, quae in singulos dies vesperi facienda, vase ad hoc adhibito, quale est, cuius hic typum ac formam iuxta [orig: iuxtà] adiecimus, collo videlicet angusto, fundo autem latiore aliquanto et foraminoso, quod aqua repletum, aquam ipsam tantisper retineat, dum aer [orig: aër] pollice superne [orig: supernè] impresso, in locum vacuum succedere prohibetur. Sed hoc loco etiam illud videndum ne aqua ea, quae ad irrigandum adhibetur, fontana, recens, aut etiam alias [orig: aliàs] frigidior sit, sed vel palustris, et è lacunis, ad hoc paratis, hausta, vel si alia quam [orig: quàm] fontana haberi nequeat, diurno eadem calore ac sole biduo aut etiam triduo tepefacta. Cui tum et fimi aliquantulum admiscere non inutile fuerit, quod [orig: quòd] ea res et nutrimenti aliquid herbis ac plantulis tenuioribus subministrare soleat.

DE CULTU HORTORUM.

IN hortorum apparatione principio [orig: principiò] circumspiciendum est, ut liberum ac temperatum locus habeat aerem [orig: aërem]: inutiles enim et steriles in umbrosis locis nascuntur plantae.

Terra erit non nimium crassa, nec plus aequo sicca, nec etiam lutosa: inimca siquidem hortis sunt argilla et lutum. Fimum in summo horti, ut eius humore infernae reliquaeque partes ster corentur pinguenturque, collocare oportebit. Stercus asinorum, teste Palladio, primum est,

---

page 2, image: s002a

maxime [orig: maximè] hortis: deinde ovillum et caprinum et iumentorum. porcinum vero [orig: verò] pessimum, cineres optimi. Sed columbinum fervidissimum, ceterarumque avium utile est, excepto palustrium. Stercus quod anno requieverit segetibus utile est, nec herbas procreat: Si vetustius, minus proderit. pratis vero [orig: verò] recentia stercora sufficient. Limus etiam quem scaturiens aqua vel fluvii incrementa respuerint, vicem stercoris exhibebit. Hortorum asperitas emendabitur si manibus aut sarculo inutilia sedulo runcaveris. Argillae si nimium habuerit, arena aut fimo miscens saepius repastinato: rursus si harenosus nimium fundus fuerit, argilla fimove subiges.

DE CONSITIONE HORTORUM.

[illustration:

...]

IN consitione vero [orig: verò] hortorum hoc observabis, ut quam in autumno conserere voles partem, eam veris tempore fimo subacto pastines: quam vero [orig: verò] in vere, ut autumno: idque cum [orig: cùm] neque humida neque sicca nimium terra fuerit: illo enim tempore a [orig: à] sole, hoc vero [orig: verò] a [orig: à] frigore temperatur concoctio. Frigidioribus regionibus maturius in autumno, serius vero [orig: verò] in vero [orig: verò] satio: diversum in locis calidioribus. Densiora sparguntur semina si plantulae postquam [orig: postquàm] succreverint evellantur, sive transplam tentur, ut reliquis nutrimentum sit pleius. Rariora vero [orig: verò], si transplantare eas nolueris. Semina eligenda sunt, quae trita albiora intrinsecus, item graviora, et ea annuo tempore nata fuerint.

Utile etiam fuerit varia commiscere semina, quia saepenumero ob inimicam caeli influentiam quaedam non emergunt: sic his pereuntibus illa provenient. Crescente vero [orig: verò] luna consitiones fieri debent, solis exceptis pisis, quae decrescente luna feruntur. Transplantatio fiet cum [orig: cùm] per

---

image: s002b

fectae plantae fuerint. ac mediocriter terra humida.

DE CURA PLANTARUM.

IN nimio solis aestu irrigande sunt plantulae ob pluviarum inopiam, aqua non fontana, ut frigida, nec recens lata, ut supra [orig: suprà] dictum, sed piscinarum aut paludium stagnorumve, fimo etiam admixto, ut nutrimentum simul plantulis praebeat: foureasitaque in hortis, quibus pluviae aquae ex cipiantur, vel aliunde importentur ut putrescant, esse con venit.

DE REMEDIIS HORTI VEL agri, ex Palladio. CONTRA NEBULAS ET RUBIGINEM.

NE nebulae et rubigo officiant, purgamenta pluribus locis per hortum disposita simul omnia, cum [orig: cùm] nebulas videris instare, combures.

CONTRA CULICES et limaces.

SPargito vel amurcam recentem, vel ex cameris fuliginem.

CONTRA FORMICAS.

SI foramen in horto habuerint, cor noctuae admoveto: vel origanum et sulpur tritum foramini aspergito. Cum [orig: Cùm] vero [orig: verò] egressae foramen fuerint, omne horti spatium cinere aut creta signato. Vel cochlearum testas ustas foramini inculcato.

[illustration:

...]

CONTRA ERVCAS

SEmina quae serenda sunt sempervivi succo madefiant, vel erucarum sanguine. Cicer item intra olera, propter multa portenta, est serendum. Aliqui cinerem de fico super erucas spargunt. Squillamitem vel in horto serunt vel suspendunt. Aliqui mulierem menstruantem, nusquam cinctam, solutis capillis, nudis pedibus, contra erucas et cetera, hortum faciunt circumire. Aliqui fluviatiles cancros pluribus locis intra hortos clavis figunt.

CONTRA MURES.

SEmina, Apuleio scribente, felle bubulo maceranda sunt antequam spargas: nonnulli Rhododaphnes foliis aditus eorum claudunt, qui rosis his, dum in exitu nituntur, intereunt.

---

page 3, image: s003a

CONTRA CANTHARIDES, VITIBUS nocentes.

NEC antharides vitibus noceant, in cote qua falces putatoriae acuuntur, ipsae sunt conterendae: vel Cantharides quae in rosis inveniuntur oleo mersas in tabem resolvi patieris, et cum [orig: cùm] putandae sunt nites, hoc oleo falces putatorias perunges.

CONTRA PULICES

PUlices fugantur amurca per pavimentum frequenter aspersa, vel cimino agresti, cum aqua trito: vel si cucumeris agrestis semen aqua resolutum saepe infundes.

CONTRA TALPAS.

TAlpae hoc modo capiuntur: Nucem aut aliud pomi genus, soliditatis eiusdem perforato, paleamque et ceram cum sulpure includito: hinc omnes parvulos aditus et reliqua talparum spiramenta diligenter obstruito, uno foramine quod amplum sit, reservato, in cuius aditu nucem intus incensam ponas, ut ab una parte flatus possit accipe re, quos ab alia parte diffundat. Sic impletis fumo cuniculis, talpae vel fugiunt protinus, vel necantur.

DE HORTORUM REMEDIIS hisce versibus scribit Columella.

SEdcum [orig: cùm] maturis flavebit messis aristis,
Atque diem gemino Titan extenderit astro,
Hauserit et flammis Lernaeibrachia cancri,
Allia cum cepis, cereale papaver aneto
Iungite, dumque virent mexos deferte maniplos,
Et celebres sorti fortunae dicite laudes,
Mercibus exactis, hilareisque recurrite in hortos.
Tum quoque proscisso, riguoque in inspersa novali
Ozyma comprimite, et gravibus densate cylindris.
Exurat sata neresoluti pulveris, aestus,
Parvulus aut pulex irrepenis dentelacessat,
Neu formicar apax populari semina possit.
Nec solum [orig: solùm] teneras audeat erodere frondes
Implicitus conchae limax, hirstaque campe.
Sedcum [orig: Sedcùm] iam valido turgescit lucida caule
Brassica, cumque tument pallentia robora Betae,
Mercibus atque olitor gaudet securus adultis,
Etiam maturis quaerit supponere salcem
Saepe ferus duros iaculatur luppiter imbres,

---

image: s003b
Grandine dilapidans hominumque boumque labores,
Saepe etiam gravidis irrorat pestifer undis,
Ex quibus infestae Baccho glaucisque salictis
Nascuntur nolucres, serpitque eruca per hortos,
Quos super ingrediens exurit semina morsu,
Quae capitis viduata coma, spoliataque nudo
V ertice, trunca iacent tristi consumpta veneno.
Haec ne ruricolae paterentur monstra, salutis
Ipsa novas arteis varia experientiarerum
Et labor ostendit miseris, ususque magister
Tradidit agricolis, ventos sedare furentes,
Et tempestatem Thuscis avertere sacris.
Hinc mala rubigo virides ne torreat herbas,
Sanguine lactentis catuli placatur, et extis,
Hinccaput Arcadici nudum cute fertur aselli
Tyrrhenus sixisse teges in limite ruris.
V tque Iovis magni prohiberet fulmina Tarchon,
Saepe suas sedes percinxit vitibus albis.
Hinc Amythaonius docuit quae plurima Chiron,
Nocturnas cruribus volucres suspendit, et altis
Culminibus vetuit feralia carmina flere.
Sed ne dirae novas segetes animalia carpant,
Profuit inter dum medicantem semina pingui
Palladia, sine frage, salis conspergere amurca
Innatave [orig: Innatáve] laris nigra satiare favilla.
Profuit et plantis latices in fundere amaros
Marrubii, multoque sedi contingere succo.
At st nulla valet medicina repellere pestem,
Dardanae veniunt artes: nudataque plantas
Femina, quae iustis tum demum operata iuventae
Legibus, obscono manat pudibunda cruore,
Sed resoluta Pnus, resoluto maesta capillo,
Ter circum areolas, et sepem ducitur horti,
Quae cum [orig: cùm] lustravit gradiens (mirabile visu)
Non aliter quam [orig: quàm] decussa pluit arbore nimbus,
Vel teretis mali, vel tectae cortice [orig: corticè] glandis,
Voluitur ad terram distorto corpore campe.
Sic quondam magicis sopitum cantibus anguem
Vellere Phryxeo delapsum vidit Iolchos.

DE COLLECTIONE SEMINUM, florum, herbarum, et radicum.

---

page 4, image: s004a

SEmina colligentur quando omniseorum cruditas humiditasque con cocta et exsiccata probe [orig: probè] fuerit. Radices ad usum, decidentibus foliis, evelluntur. Flos apertus, antequam [orig: antequàm] flaccescat aut decidat, decerpetur. Ipsae plantae herbae, cum [orig: cùm] in perfectione fuerint, recondentur. Fructus cum [orig: cùm] ad plenam maturitatem, priusquam [orig: priusquàm] decidant, pervenerint, reponi debent. Decrescente autem Luna et sereno liberoque aere [orig: aëre] omnia colligi reservarique convenit. Durabiliora enim usuique commodiora fiunt.

DE FRUCTVUM QUALITATE ac conservatione.

NAtura fortiores, substantia vero [orig: verò] inferiores omnes sunt agrestes plantae, flores ac radices. Inter agrestes rursus montanae praestant. Inter omnes etiam plantas fortioris sunt naturae, quae saporis et odoris melioris fuerint. Biennio aut triennio plerumque vires plan tarum debilitantur. Reponentur autem plantae, semina, ne non flores cum [orig: cùm] exsiccata bene fuerint, in locis sccis, sive tenebricosis, in sac culis constricta et compacta, ne vires earum aut odor evanescat. In subtili harena custo diuntur radices quas virides conservare volueris. Aridae vero [orig: verò], eodem modo quoplantae. Ceparum ac porri semina in capitulis suis inclusa quam [orig: quàm] commodissime [orig: commodissimè] asservantur.

Rosas nondum apertas si placebit servare, in sissuram uridis, loco adhuc suo stantis, arundinis eas in serito, colligataque postea fissura, rosas cupiens, harundinem resecato. Nonnulli ollae testaceae non incrustatae inclusas, terrae sub dio infodiunt.

DE ARBORIBUS.

DE INSITIONE ARBORUM.

---

image: s004b

[illustration:

...]

TRia insitionum genera ab antiquis tradita refert Columella, et ex eo Palladius. Unum sub cortice, quod videlicet resecta inter librum et materiem arbore, recipit semina: alterum in trunco, quod resecta et sissa arbore accipit insertos surculos: et utraque genera sunt verni temporis. Tertium sit emplastro, quod ipsa gemmas cum exiguo cortice in partem sui delibratam recipit, estque aestatis. Quartum genus a [orig: à] se in ventum addit Columella: quae ordine singula commem orabimus.

Omnes autem arbores simulatoss gemmas agere coeperint, Luna crescem te inserito, Olivam autem circa ae quinoctium vernum, ad Idus usque Aprilis. Ex qua arbore inserere voles, et surculos ad institionem sumpturus es, videto ut sit tenera, ferax, nodisque crebris: et cum [orig: cùm] primum germina tumebunt, de ramulis anniculis, qui solis ortum spectabunt, et integri erunt, eoslegito: crassitudine minimi digituli, surculi sint bisulci. Eidem porro [orig: porrò] arbori seu trunco varii generis surculi inseripossunt.

PRIMUM GENUS INSITIONIS. sub cortice.

ARborem quam inserere voles, serra diligenter exsecato, ea parte quae maxime [orig: maximè] nitida et sine cicatrice est: datoque operam, ne hbrum laedas. Cum [orig: Cùm] vero [orig: verò] truncum recideris. acuto ferramento plagam levato: deinde cuneum ferreum vel osseum, inter corticem et materiem, ne c minus tres digitos, sed leniter demittito, ne laedas aut rumpas corti cem. Postea surculos quos inserere voles, falce acuta ab una parte tradito, tam alte [orig: altè] quecun eum demisisti, sed ita ne medullam, neve alterius partis corticem laedas. Ubi surculos paratos habueris, cuneum vellito, statimque surculos demittito in ea foramina, quae cuneo adacto inter corti cem et materiam, facta sunt, Ea autem parte qua surculos adraseris, demittito ita ut sex digitis de arbore exstent. In una autem arboreduos aut tres ramulos figito, dum ne minus quaternum [orig: quaternùm] digitorum inter eos sit spatium. Haec pro arbotis magnitudine et corticis bonitate facito. Cum [orig: Cùm] oens surculos quos arborpatie tur demiseris, lib ro ulmi, vel minime [orig: minimè] arborem adstringito. postea pa leato luto bene subacto totam plagam et spatium, quod est inter surculos, usque eo [orig: eò] ut duobus digitis insita exrent, oblinito: supra lutum muscum imponito, et ita alligato ne pluvia dilabatur.

[illustration:

...]

SECUNDUM INSITIONIS genus, in trunco.

REsectae arboris truncum, levatum, uniculis arctioribus

---

page 5, image: s005a

strictum, in medio, scalpro acuto modice [orig: modicè] findito, ita ut fissura trium sit digitorum, ibique s urculos ex utraque parte in modum cunei rasos, ut integra sit medulla, praemisso ante [orig: antè] cuneolo, demeergito, quo subducto depo situs surculus, redeunte in plagam materia possit adstingi: hinc ut in proiore modo dictum est, oblinito.

TERTIUM GENUS INSITIONIS, quod emplastrationem vocant.

TErtium hoc institionis genus cum sit subtilissimum, non omnigene ri idoneumest, acfere [orig: acferè] iis convenit quae humidum succosumque ac validum librum habent, sicuti ficus: nam et lactis plurimum remittit, et corticem robustum habet. Est autem insitio talis.

Ex qua arbore inserere voles, in ea quaerito nitidos et novellos ramos, in his deinde gemmam observato: quae bene apparebit, certamque spem geminis habebit, eam duobus digitis circumsignato, ut media gemma ist, et ita acuto scalpello circumcidito, delibratoque diligenter, ne gemmam laedas, deinde in qua arbore inserere voles in ea nitidissimum ramum eligito, et eiusdem spatii corticem circumcidito, et materiem delibrato, inque partem cam quam nudaveras, gemmam hanc, quam ex altera arbore sumpseras, aptato ita, ut emplastrum circumcisae pati conveniat: quo facto, circa gemmam bene unicito, ita ne laedas: deinde commissuras. et vincula luto oblinito, spatio relicto, quo [orig: quò] gemma germinet libere [orig: liberè]. Materia quam inseveris, sisoholem, vel superiores ramos habebit, omnia praecidito, ne quid ist quo possit sucus evocari, aut cui magis quam [orig: quàm] insito serviat. Post unum et vigesimum diem solvito emplastrum: et hoc genere optime [orig: optimè] etiam olea inseritur.

Tria haec insitionum genera his versibus describit Palladius:

Aut nova discreto fiuntur germina libro,
Aut aliud summo robore fissacapit.
Aut virides oculos extremi gemma tumoris
Accipit, et lento stringitur uda sinu.

QUARTUM INSITIONIS GENUS, a [orig: à] Columella traditum.

GAllica terebra usque ad medullam arborem perforato. plaga interius leviter inclinata, hinc edeucto omni scobe, vitem vel ramum ad modum fora minisimpressi delibratum, scuccidum tamen et humentem, stricte [orig: strictè]una [orig: unà] imprimito, duabus gemmis foris relictis: quo facto, argilla et musco locum diligenter operito.

QUINTUM GENUS INSITIONIS, QUOD AB Hispano se accepisse Palladius commemorat, inserendi mala Persica absque nucleis.

---

image: s005b

SAlicis ramum, brachii crassitudine, solidum, longum cubitos duos, aut amplius, in medio terebrato, et plantam Persici, in eodem loco, in quo consistit, spoliatamramis omnibus, solo capite relicto, per ipsum salignimanubrii foramen inducito: tunc eundem salicis ramumterrae, capite utroque demerso, in arcus similitudinem curvato, foramen luto, musco et vinculis constringito: anno deinde elapso, cum mali Persici ramus salici unitus plantam intercidito atque transferto, terra aggesta, quae areum salicis cum Persici cacumine possit operire.

DE PECULIARI QUARUNDAM arborum insitione.

POmus salici et populo inseritur: Vitis ulmo et moro: amygdalus et persicus gemmis suis uniuntur, et pruno inseruntur: et ita ca ro ipsorum Persisi, nucleus vero [orig: verò] Amygdali saporem referet.

UT EX UNO STIPITE QUINQUE ROsarum genera nascantur.

ENascentibus rosarum capitulis, ramosseu caules ipsarum sub capitulis subula perforato, foraminibus varii generis coloresimmit tito, velut alter rubricam, alteri vero viridem, sive luteum aliumve [orig: aliúmve] colorem: quo facto fimo bubulo et argilla foramina oblinito.

RATIO INSERENDI UT FRUCTUS nucleis careat.

RAmum non resectum ad stipitem, seu truncum cui inserere uloes inclinato, ac trunco inserito, fimoque oblinas, hinc ubi insita pars trunco unita fuerit, ramum insitum intercidito: sic insita pars fructus nucleis carentes feret.

UT FRUCTUS VARIAS VIRES, SAporem ac colorem acquirat.

RAmo cerasi sive alterius arboris fisso ad medullam, Scamoneam, vel Seamoneae pulverem in serito, sicfructus vires ciendi alvum adipiscentur. Muschum si inserueris, odorem ac saporem eius fructus assumet. Eadem ratione si Lazurium aliumve colorem im posueris, eun dem fructus referet.

UT PRIMO ANNO PLANTA fructum ferat.

SUperiorem rami corticem in arbore ad interiorem usque, spitamae longitudine abradito, idque autumno decrescente Luna: locum abrasum recenti bubulo stercore oblinito, foraminolentamque testaceam ollam terra repletam superimponito: octiduo deinde transacto a quam superinfundens radices ex ramo enasci videbis: Mense hinc Martio ramum refecato, olla confracta, ac in quemcumque volueris locum plantato.

---

page 6, image: s006a

DE OLIVA

OLiva sativa oleastro inseritur, de qua Palladius:
Robora Palladii decorant silvestriarami,
Nobilitat partus bacca superba feros.
Fecundat sterilis pingues oleaster olivas.
Et quae non novit munera ferreiubet.

DE FICV.

FIcus inseritur Moro et Platano, ut hisce versibus describit Palladius:

Persuadet moris tetrum mutare colorem
Ficus et invasis ddat suaiura comis.
Se quoque mir atur pingui grandescere succo,
Et solitum gaudet vincere poma modum.
Insignes foliis Platanos felicia mensis
Brachia gaudentes vitis honore comas.
Ingrediens pinguise cortice maxima ficus
Servat, et optatos implet adepta sinus.

FICUS VARII COLORIS.

SI velis ficum varii coloris fructus ferre, sumito alterum surculum de albis, alterum item de nigris, hos constictos et colligatos, ut gemmis uniantur, terrae infodito, ut eius humore et pinguedine aduniantur: enascentes deinde gemmas albis viminibus colliga, sic unus ex utrisque siet stirps, optimumque coloremfructus assument.

DE MORO.

MOrus inseritur Fico, fraxino, fago, castaneo, et terebintho, Palladius:

Mutua quinetiam moris commertia ficus
Praestat, et oblatum robore germen alit.
Fraxinus huic avide [orig: avidè] confert sua membra sorori,
Et metuit fetus sparsa cruore novos.
Proceras fagos, et pomahrisuta virentis
Castaneae, duris aspera mals comis
Insiciens monstrat piceo nigrescere parta,
Et succo pascit turgida poma novo.
Obsequitur moris blando terebinthus odore,
Et geminis veniunt munera mista bonis.

DE CERASO.

CErasus in se, in lauro, in platano, in pruno, et populo inseritur. Palladius:

Inseriturlauro cerasus, partuque coacto
Tingit adoptivus virginis ora pudor.

---

image: s006b
Umbrantes platanos et iniquam robore prunum
Compellit gemmis pingere membra suis.
Populleasque novo distinguit munere frondes,
Sic blandus spargit brachia cana rubor.

CERASA ET PRUNVLA UT ABSQUE nucleis crescant.

ARborem ipsam adhuc tenellam, ae quantem crassitudine digitum, resectam ad duorum pedum a [orig: à] terra altitudinem, ad radicem usque findito: quo facto medullam ex utraque ferreo instrumento eximi to, vinculisque utranque denuo partem constringito, atque fissuras utrinque et in summo, bubulo strecore illinito: huic deinde surculos sin inserueris, qui nullos ante [orig: antè] fructus tulerunt, cerasa nucleo carentia producet.

DE CASTANEIS.

CAstaneas nuces aquae iniciens, eas elige quae fundum petunt, inque foraminosam ollam, terra repletam, ne se contingant, imponitio, saepiusque aqua humectans in calidum et apricum locum colloca, idque in Decembri. In Martio deinde, prodeuntibus germinis, binas quo vo luerisloco plantato: singulae enim positae minus suntfertiles. Pingue et humidum, sive etiam harenosum solum ament, argillam inimicam habent. Palladius:

Flunieam salicem fecundant ardua membra Castaneae, et multo pasta liquore vigent.

DE PERSICO.

PErsicus in pruno et amygadalo inseritur. Nuci sin inseras ac saepius caprino lacte humectes nucem pro nucleo adipiscetur malum per sicum. Palladius:

Ipsa suos onerat meliori germine ramos
Persicus, et pruno scit sociare genus.
Imponitque leves in stipite phyllidis umbras
Et tali discit fortior essegradu.

DE MALO CYDONIA.

CYdonia malus in alias arbores inseri respuit. De hac Palladius.

Cum praestet cunctis se fulua Cydonia pomis,
Alterius nullo creditur hospitio.
Roboris externilibrum aspernatasuperbit,
Scit tantum nullo crescere posse decus.
Sed propriis pandens cognata cubilia ramis,
Stat contentasuum nobilitare bonum.

Si ingentis magnitudinis malum cydonium cupias, ramo adhuc ad haerens malum cum ipso ramo attractum, ollae inserens terrae infodito, sic excrescet in ipsius ollae magnitudinem, interioremque eius formam

---

page 7, image: s007a

penitus exprimat. Eadem est ratio cum cucurbitis et pomis rerrestribus.

DE PYRO.

PYrus in seritur pyro silvestri, malo, fraxino, amygdalo, spinis, ornis, cydoniis, castaneis, mespilis, et malis punicis, Palladius:

Germine cana pyrus niveos haud invida flores
Commodat, et varium nectit amore nemus.
Nunc rapit birsutis horrenda sororibus arma,
Et docet indomitas ponere iela pyros.
Nunc teretem pingui producit acumine malum,
Fraxine asque novo flectit honore manus.
Phyllida quintetiam gramdi mitescere fructu
Instituens, durae datsua membra cuti.
Et sterilesspinos et inertem fetibus ornum
Dotat, et ignotum cogit amare decus.
Huius et imissi vertere cydonia rami
Pomaque consusus blanda creavit odor.
Castaneae septos aspro velamine fetus
Exuit, et placido pondere mutat onus.
Mespilaque exarmut pugnaecibus horrida membris,
Et mala tranquillo cortice vota premit.
Creditur in liebycis sua germina nectereramis.
Laetaque puniceo posse decore frui.

DE POMO,

POmus decem arboribus inseri possunt, videlicet pyro, pomis silvestribus, pruno, sorbis, salici, platano, persico, populo. mespilo, castaneis. Palladius:

Instita proceris pergit concrescere ramis.
Et sociam mutat malus amica pyrum.
Seque feros silvis hortatur linquere mores,
Et partu gaudet nobiliore frui.
Spiniferas prunos, armataque robora sentes
Levigat, et pulchris vestit adulta comis,
Exiguam sorbum dulci distendere succo
Novit, et ad cupidas flectere poma manus.
Stipitibus gaudet nomen mutare salignis,
Et gratum nymphis spargere flore nemus.
Roborathyrsigero platani concordia Baccho
Fetihus instituit plena rubore novis.
Illius insolitas mir atur Persicus umbras,
Populeaeque ferunt candidadona comae,

---

image: s007b
Mespilus huic paret lapidosaque viscer a multum
Tenditur, et niveo plenaliquore rubet.
Pro sudibus fetis, et pro praegnantibus armis
Castaneae fuluum dant nova mala decus.

DE MALO PUNICO.

[note: Palladius] MAlum punicum in se tantum [orig: tantùm] inseri potest

Punica non alios unquam dignata sapores
Mala, nec externis associata comis.
Ipsa suas augent mutato semine gemmas,
Et sibi, cognato picta rubore, placent.

DE MESPILO.

[note: Palladius:] MEspilus inseritur quercui et pyro.

Aemula dura pyri, despecti mala saporis
Mespilus admisso germine tuta subit.
Et geminis sese violentior inserit armis,
Atque aridas terrent roboras aeva manus.

DE MALO CITRIA.

[note: Palladius:] MAluscitria moro inseritur.

Nec non et citrii patiuntur mutua rami
Pignora, quae gravido cortice morus alit.
Pomaque pasturiblando redolentia succo
Armatis mutant spicula nota pyris.

DE PRUNIS.

[note: Palladius:] PRunus in se ipsum et castaneam inseritur.

Prunasuis addunt felicia germina membris,
Donaque cognato corpore laeta ferunt.
Exarmat fetus sed brachia roboris armat,
Castaneae prunus iussa tenere latem.

DE AMYGDALO

[note: Palladius:] AMygdalum pruno, persico et castaneae inseritur.

Phyllis odoratos primaevis floribusu artus
Discissi pruni cortice fixategit.
Pomaque permutat velamiene persica misto,
Duriciemque docet tegminis esse loco.
In modicam tornat siliqua tendente figuram.
Et fondes pulchro ditat odore feras.
Castaneamque trucem depulsis cogitechinis
Mirari fructus, levia poma, sui.

UT FRUCTUS FIANT GRANDIORES.

SI multa in unum foramen semina inieceris, in unam omnia substantiam colibunt, maioresque fructus proferent. Veluti plura porri aut ceparum capita uni imposueris foramini.

---

page 8, image: s008a

DE CUCURBITIS.

CUcurbitae agrestes in cinerem humanorum ossium plantatae, ac oleo humectatae, nono die fructus proferunt. Semina cucurbitarum in editis locis nata producunt cucurbitas subtiliores et longiores: earum vero [orig: verò] quae in locis mediis creverunt, crassas ac densas: quae vero [orig: verò] in imo, latas.

Si florem cucurbitae cauli adhaerentem ollae, sicut etiam de malo cydonia dicum est, incluseris, eiusdem crescens magnitudinem et formam exprimet.

DE TRANSPLANTATIONE arborum.

[illustration:

...]

PLantas triennio elapso, si nihil ipsis damni acciderit, transplantare licebit cum radicibus effossa: transplantatas spinis circumsepies, si ob bestiarum incursum necesse fuerit. Melior est transplantatio quae fit in autumno circa Divi Lamberti diem, quam [orig: quàm] quae vere, ob frigoris adversitatem. Foveam pro radicis ratione satis profundam et amplam apparato, plantasque soli adversus et caelo, eodem pacto quo positae fue runt antea, infigito: Radicis fractas partes diligenter resecato. Amygadala, cerasa, pruna in autumno pingui solo, aqua mulas triduum primum [orig: primùm] mollita, inserito, hincuere pro libito transplantato. Si bo necessitatem, terrae velaridae vel molli nimium inserere plantas cogaris, aliun de, foveam apparatam, sumpata fertili et pingui terra, expleto.

DE CURA ARBORUM.

---

image: s008b

PRincipio [orig: PRincipiò] rationem habere opor tet terrae, ne nimium vel argilosa, vel lutosa, aut humida, sive etiam sit arida. Si itaque lutosa terra fuerit, fimo et harena (aridioribus locis plus, pinguioribus minus simi plantis admiscens) eam commisceto. Fimum non de poreis, sed aliis animantibus, eumque bene ma turum sumes. Arborem fovea circumdabis, ut aestivo tempore pluviae in ea congregari possint, quae nimiam ariditatem temperent. Plantis vero [orig: verò] quas autumnali tempore inseveris, terram aggeres et accumulabis, ne a [orig: à] superflua hiemis hu miditate laedantur, earumque impediatur digestio.

[illustration:

...]

Autumnali tempore suffodienda est ad radicem usque arboris terra, si musque apponendus: si harenosa nimium terra fuerit, recenti argilla commisceto: sin argillae nimium circa radices fuerit, harena loco fimi appo netur, idque ab omni parte ad quinque pedum latitudinem: sic enim arbor nutrimentum recipit, viresque eius novantur: hinc est quod [orig: quòd] iuxta ripas et aquas stantes arbores longiore tempore vires suas habeant, fertilioresque sint reliquis, ac corticis subtilioris.

Mala cydonia solo gaudent pingui: Transpalantatae nuces, magnae, fertilesque fuit fructus item tenuem adipiscitur membranam, loca amant alta et sic ca.

Nuclei amygadlorum, cerasorum, persic orum, prunorum, nucum avellanarum, et iuglandium in decrescente Septembri in ollam foraminolentam pinguiterrae inserti, ac cellae impositi, vel terrae infossi, fimoque contra frigoris vim contecti, ita tamen ne suffocentur, saepiusque aqua mulsa humectat, transplantatique, postquam [orig: postquàm] germinaverint, fructus ferent dulces.

UT FRUCTUS AROMATUM SAPOrem habeant.

ARborem ad medullam usque utrinque findito, et ligni parte exsecta, aromata quae volueris inserito, fissuram argilla seu fimo oblinito.

UT CORALLIA, GEMMAE, CARYOPHILla, idque genus in fructibus nascantur.

POstquam floruerit arbor, fructibus incipientibus sese ostendere, praedictas iis species inserito, sic fiet ut a [orig: à] fructu occultentur.

---

page 9, image: s009a

ACIDIS ARBORIBUS DULCEM gustum indere.

CIrcumfossae radici suillum appone stercus, vel deorsum stipitem ad interiora persodito, favo mellis infuso: foramen cynosbato, cui primus cortex demptusfuerit, occludito.

DE QUALITATE AERIS IN QUArundam arborum plantatione observanda.

ARborum nonnullae amant loca calida, velut piper, palma: aliaefri gidat, ut Castaneae: aliae temperatum expetunt aerem [orig: aërem]: aliaerursus omnibus locis plantari possunt, ut pomus, pyrus, idque genus nonnullae: rursus aliae pingui solo sunt plantandae, velut morus: aliae arido et harenoso, ut palma ac pinus.

DE ARBORUM REMEDIIS. CONTRA FORMINCAS ALIAQUE NOXIA.

POrtulacae succo, mixto aceto, stipitem perfunde, sive rubrica aut pice modice [orig: modicè] illinito. Vel fictile satis magnum et amplum vas capito, perofratum in medio, perque foramen plantam terrae inserito, hinc foramen circa stipitem, ut aquam contiere possit, occludito, sic a qua formicarum ascensum impediet: Vel visco stipitem circumline, Placet nonullis ut sericum oleo intinctum silum, circumligetur stipiti, perquod ascensus formicis occludatur.

CONTRA VERMICULOS.

DEorsum ad medullam arborem perforabis, foraminique piper, bac cas lauri et rutam aceto mixto infundes, atque cuneolo cynosbati foramen obfirmabis, Februario autem mense insitas arbores, earumque fructus, nulli vermiculi corrod unt.

CONTRA CAPRARUM MORSUM.

Lotio caprino arborem perfunde,

CONTRA LEPORES.

Sputo surculos in serendos perunge.

CONTRA VENTORUM IMPETUM.

SIngulis plantis fulcra, quibus innitantur quibusque alligentur, appo ni debent: Idem faciendum est si arbor fissa inseratur: aut si insitio fiat sub cortice, triennium fulcris sustentabuntur alligati surculi.

Cavendum etiam est ne stolones, hoc est, nothi adnascantur ex stipi te rami, meve quid circa radices enascatur: per haec enim alimentumet fuccus reliquis ramis adminitur.

Arida omnia, ne vicina membra inficiant, sunt resecanda continuo [orig: continuò].

CONTRA VITIOSOS ARBORUM HUMORES.

---

image: s009b

COntingit saepenumero superfluas in arboribus humiditates ad externa, sicut idem in hominibus intra cutem et carnem fieri videmus, prorumpere, ex quarum putrefactione vermiculi moxii nascuntur: Intumescere igitur si quam eortieis partem videbis, eam suffodito ut humores vitiosi effluant. Sin vermes natos iam inveneris, adurito, autferreo scalpro extrahito. Quod [orig: Quòd] si multis in partibus arboris hoc vi tii nveneris, corticem a [orig: à] summo ad imum usque aliquoties circa arborem findito: ut putredo ista vel effluat vel consumatur.

CONTRA MORBUM ARBORUM, VIPERAM seu Cerasten, a [orig: à] serpentum similitudine dictum

MAlum est arbores infestans, ab imo ad summum serpens, cortex nigro colre inficitur et arescit: Cui malo ut medearis corticem quoad uride lignum videris abscindito, hinc recenti bubulo stercore obline, ac contra tempestantem et imbres circumligato.

CONTRA FISSURAS AUT RUPTUras arborum.

FImum bubulum tertia parte terrae mixtum circumliga, ac contra imbres obfirmato.

CONTRA VERMICULOS ARBORUM, aliud remedium.

ARbori ad medullam perforatae pulerem myrobalani citrini infundito, cynosbati deinde ligno foramen includito, Vel ante quam inserantur surculi, pulverem thuris intra corticem misceto.

SI ARBORES FLORENTES NVLlos fructus proferant.

AD medullam usque arbore perforata, argentum vivum cum limo infundes, corticeque cynosbati formaen occludes.

PRO INFECUNDIS AUT STERIlibus arboribus.

SI arbor aliqua lapidosos aut vermibus infectos fructus, ob vitum fortasse aliquod humoris velloci, proferat, terra circa radices effodienda et purganda veniet, recensque melior ac fecundior apponenda, perforanda item circa radices erit prope terram, formainique quernus infigendus cuneus. Idem fiet si superfluum nutrimentum, ita ut na turalis earum calof sucum concoquere nequeat, arboribus fuerit: hinc enim est quod [orig: quòd] ob nimiam fecunditatem superfluus humor in superabundans nutrimentum effunditur, in folia nimirum et surculos novos in summitate arborum, nonautem infructus.

CONTRA PRVINAM.

---

page 10, image: s010a

RAdicem arboris mense Martio circumfodito, foucae aquam donec defloruerit perpetuo [orig: perpetuò] infundito.

UT LIGNA ARBORIS INCREMENtum sumant.

MEnse Decembri, seu Februario foveae circa radicem factae, aquam, ut gelu constringatur, infundito, glaciei deinde terram superimponito: mense hinc Martio priore terra remota recentem bonam addito: flores sic arbor copiosos proferet, nec mediocre ligna incrementum sument.

UT ANNOSAE ARBORES IUVENIlem formam resumant.

TErram a [orig: à] radicibus removeto, grandioresque cynosbati radices resectas arbori suffigito, porcorum deinde fimo apposito terram denuo [orig: denuò] aggerito.

NE ERVCAE ARBORES PERDANT.

OVa erucarum, quae velut in reti aut aranearum tela inclusa conduntur, mensibus Decembri, lanuario et Februario diligenter sunt demenda a [orig: à] foliis, ac igni cremanda, antequam erucae enascantur.

DE PYRORUM NATURA.

EVenire plerumque solet pyris postquam [orig: postquàm] senuerint, ut ob corticis circa radices duritiem sufficiens nutrimentum, ad ramos fructusque alendos, attrahere nequeant: quae causa est quod [orig: quòd] alternis vicibus fructus proferunt: Radices proinde findi, silicesque ne coire denuo [orig: denuò] possint, ut humor per sissuras istas ingrediatur, insigi conveniet. Utile etiam erit ramos nonnullos ob senium, ut plenius reliquis ministretur alimentum, resecare.

GENERALIA DE ARBORIBUS.

SOlum exterius siccum, interius vero [orig: verò] humidum omnes expetunt arbores.

Autumnali tempore simus nudatis radicibus apponatur.

Plantas non nisi trium annorum fuerint, rese cabis: triennio vero [orig: verò] ex. acto omnes adnascentes surculos, superflua et arida abscindes, idque ve re, et quam [orig: quàm] diu foliis nudatae erunt arbores: nisi frigus intensum remoretur.

Nimia terrae humiditas vermes in fructibus generat, cavendum itaque ne plus aequo terra humoris habeat: Quod si facile [orig: facilè] fieri nequeat, circa radices maiores perforanda erit arbor, ut humor superfluus per foramina effluat, fructusque fiant incolumes.

Nimia vero [orig: verò] terrae ariiditas spinosas, et asperas arbores producit, fructusque gignit minores.

DE ARBORIBUS ET FRUTICIBUS.

---

image: s010b

MALUS.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

[illustration:

...]

MALUS Graecis Melea, Latinis Pomus. Germanice [orig: Germanicè] öpffelbaum. Fructus eius Graecis *mh=lor, Latinis Ma lum et Pomum. Genera differentiasque malorum enumerare laboris fuerit infiniti. Iis dem enim locis plu rima eorum est, et forma fructus, et sapore differen tia, invenire genera. Sunt enim alia dulcia, alia acida, alia vinosa, alia amara, alia rotunda, alia turbinata, alia callosa, alia purpureo colore fulgentia, alia luteo, alia viridi, alia candido, alia coloribus distincta, alia magna, alia parva, quorum singu las explicare species immensi negotiiforet. Sunt item silvestria, quae Germani Holtzopffel [orig: Holtzöpffel] nominant, acida prorsus et adstringentia. Om nibus tamen malis, quod ad arborem attinet, forma fere [orig: ferè] est eadem. Relicta igitur speciali, quantum ad fructuum diversitatem, descriptione, generalem omnium formam exhibebo. Quod tamen ipsum minime [orig: minimè] necessarium et supervacuum, ob nemini non cognitam arboris comunem formam, videtur. Nascitur uno caudice, in ramos confestim se spargens, cortice laevi, et crasso, canoque extrinsecus, interiore vero [orig: verò] par [note: Color flanus] . te flavo, ex quo flavus color, alumine addito, coquitur: folio oblongo, neque non mucronato, carnosoque flore foliato, in plerisque candido, in nonnullis tamen Ostrino, supra fructum insidente, radicibus paucis summae telluri cohaerentibus. Fructuum plurima diversitas, ex magna tamen parte sunt rotundi et callosi, quaque solem spectant punicei, seminibus intus discretis, continente tunica vestitis.

De ratione inserendi supra [orig: suprà] initio historiae plantarum est dictum.

TEMPERAMENTUM.

In malis, inquit Simeon Sethi, multa est diversitas. Quaecumque adstringunt,

---

page 11, image: s011a

frigidum habent et terreum sucum. Quae vero [orig: verò] acria sunt, frigidum quidem, verum [orig: verùm] tenuem illum habent. Medii autem temperamenti sunt, dulcia, quae ad caliditatem magis vergunt.

VIRES INTRINSECUS.

Adstringentibus malis, ut Simeon Sethi scribit, uti convenit, quoties ob distemperantiam calidam vel humidam, male [orig: malè] affectus est ventri culus: huiuscemodi enim mala ventriculum compescunt. Acria vero [orig: verò] exhibenda sunt quoties in ventriculo humor crassus, non tamen valde frigidus fuerit collectus: incidunt enim haec, et infra [orig: infrà] subducunt. Dulcia autem his danda, qui frigidum ventriculum habent: his enim conveniunt, et simul his qui a [orig: à] venenatis morsi fuere. Mala certe [orig: certè] omnia peculiari quadam proprietate nervis nocent: nocent et quae non matura sunt. Dicuntur et lapidem seu calculum gignere iis, qui ad satieta tem his utuntur. Verum [orig: Verùm] sunt utilia ad lipothymias et cordis debilitates. Electuarium ad ardentes febres gratissimum ex vinosis malis, sicut ex Cydoniis quoque, conficitur: sitim enim idipsum sedat, cibi appetitum restituit. Acida ventriculum constipant, urinam cient, et vomitiones cohibent. Dulcia alvum laxant, et vermes feruntur expellere.

PYRUS.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

PYrus Latinis, Graecis a)/pior, Germani. Byrbaum. Huius quoque, sicut et pomi, species sunt plurimae, ex fructus diversitate: aliis enim fructus caducus et aestivus, putredinem confestim sentiens: aliis serotinus et annuus: utriusque multiplex est differentia. Sua vitate et bonitate prae reliquis commendantur, quae Germani Alandtsbyren et Meßbyren vocant, putredinem tamen confestim sentientia. Sunt et silvestria pyra, Germanice [orig: Germanicè] Sawbyren. Forma foliorum et corticis omnibus tamen pene [orig: penè] est communis, cuivis cognita. Caudice assurgit uno in multos, sicut pomus, ramos se spargente: cor tex trunco crispus et asper, incisuris totus divisus: Flos omnibus albus, foliatus: fructus figura turbinata, seminibus tunica contentis. De insitione Pyri arboris, aliarumque, initio ante plantarum descriptiones est actum. Consule etiam Reirusticae scriptores, et Ruellium li. 1. cap. 114.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Pyra, referente Simeone Sethi, frigida sunt in primo, sicca vero [orig: verò] in secundo ordine.

Quae vero [orig: verò] dulciora et maturiora sunt, nonnullius caliditatis et hu miditatis participant: Quae vero [orig: verò] composita, sive sint dulcis et

---

image: s011b

adstringentis qualitatis, sive acidae, (quoniam eiusmodi quaedam sunt) sunt alicuius caliditatis, sed modicae, et siccitatis: iccircoque ventrem sistunt ante cibum sumpta.

VIRES INTRINSECUS.

Pyra crebrius sumpta, ventriculos calidos iuvant, sed cilicos affectus suscitant. Grana quae in ipsis inveniuntur, peculiari quadam proprietate pulmonis vitiis medentur, sed renibus officiunt.

EXTRINSECUS.

Ex foliis Pyri, item ex silvestribus pyris, fomenta et desessiones ad versus procidentem uterum utiliter conficiuntur.

MORUS. Maulbeer.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

MOrus Graecis *mo/rea, Germa. Maulbeerbaum. Fructus eius Morum, Germanice [orig: Germanicè] Maulbeer. Morus floret int[?] novissima, fructus eius maturescit inter prima, foliaque etiam amittit. Folia habet rotunda, aspera, et nigricantia. Flos ei vitiginei modo lanugineus, fructuitoti, nec postremis tantum [orig: tantùm] insidet, in mediis inculcatus, neque singulas partes ambit, fallens inter dum propter lanuginem, ut con cerni nequeat. Fructu cartilagineo, ab or tu statim candido, cum [orig: cùm] pubescit rubro, ubi maturuit atro, sanguineo colore manus inficiente. Similis est fructus fructui Rubi, ac ex utroque Confectio Diamoron apparatur.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Sicut triplex fructus est forma, ita triplex est succi in moris natura. Primum acerbus et aquosus: mox lenior et lente [orig: lentè] ru bens: denique vinosus et sanguineus. Maturus fructus alvum laxat et mollit: arefactus immaturus alvum constipat.

VIRES INTRINSECUS.

Ventriculum neque iuvant neque offendunt mora, Aestuanti iecoriper se, aut sucus eorum, aqua item stillatitia, aut confectiones ex iisdem, prosunt. Radixeiusque cortex in aqua decocta sumpta forte [orig: fortè] Aconito sunt remedio. Viridibus morifoliis Bombyces institant.

EXTRINSECUS.

Conficitur ex moris eclegma, quod Diamoron vocant, exulceratio

---

page 12, image: s012a

ni colliu utilissimum. Expressus ex fructu sucus, in despumato melle coctus, fluxus colli, et eiusdem ulcera, gargarizatusistit. Efficacius autem fit gargarisma, additis alumine, galla, myrrha, ture, croco et radice iridis, singulorum exigua quantitate tusa admixta.

Folia cum aceto imposita, adustionibus medentur. In aqua pluvia cocta folia, capillos, si caput decocto abluatur, colorant: ad quem usum ficus nigra folia, et Pampinos nonnulli addunt. Cum cortice in vino decocta folia, dentium dolorem tepida collutione mitigant.

Radicem mori in terra fissam gummi sudare ferunt, cuius non exiguus ad dentium dolorem fit usus.

FICUS. *sukh). Feigbaum.

---

image: s012b

NOMINA ET DESCRIPTIO.

[illustration:

...]

[note: Syce.] Flcus Graecis *suko(u(/meros, id est, Ficus sativa, Germanice [orig: Germanicè] Feigen. Multa ficuum scriptores numerant genera, ex locorum diversitate. Duo tamen sunt praecipua, sativa et silvestris, seu maior et minor. Fructus Graecis *suko\r, Latinis itidem ficus dicitur. Est et morbi genus quod ficus dicitur, a [orig: à] fructus istius similit udine. Loca amat calidiora et aprica, frigus aversatur, unde etsi nonnullis Germaniae locis plantatur, paucis tamen fructum profert. Arbor est non admodum procera, quamquam amplissimae etiam quaedam inveniuntur, pyri arboris aemulantes magnitudinem. Caudice brevi, cortice levi, medulla carnosa, folio perque magno umbrosoque, profunde [orig: profundè] admodum laciniato, sine flore, Pomo quod supra folii pediculum nascitur, turbinato, molli, intusgranoso, succo, cum [orig: cùm] maturescit, lacteo, postea melleo: radicibus multis, obliquis, aclongis. Tenera folia, germinaque tenella, lacteum liquorem decerpta [note: Caricae. Caprificus.] emittunt. Siccatas ficus caricas nonnulli vocant, Graeci i)/xader. Silvestris Ficus, Latinis Caprificus, Graecis e)/rineo/s vocatur. Nobis Germanis incognita.

Adfertur ad nos triplex hodie ficuum differentia. Aliae enim flavae, in sparteis corbibus compactae: quas Koibfeigen nominant: Aliae in cistis, laurinis foliis commixtae, Germani. Laubfeigen.

Tertium parvum est genus, sed summa dulcedine praeditum, in minutis et turbinatis sparteis corbibus inclusum, quod ex Massiliensi provincia affertur, Germanice [orig: Germanicè] Marsilische Feigen.

Immaturae ficus Grossi dicuntur. Et hoc addendum, Quod [orig: Quòd] silvestrem bovem fico arbori alligatum, mansues cere aiunt.

TEMPERAMENTUM.

Liquor fici arboris, et foliorum sucus vehementer est calidus. Ficus recentes et aridae calfaciunt primo ordine completo, aut sec undo incipiente: siccant in medio primi.

VIRES INTRINSECUS.

Ficus aridae amygdalis stipatae non solum [orig: solùm] gulae luxui sunt voluptati, sed venenis etiam sunt medicamento, sisingulis diebus quis iciunus cas sumat. Pectus etiam et pulmonem iuvant. Galenus in Senecta se ficubus potissimum, et uvis usum fuisse scribit. Cum [orig: Cùm] enim frequentius ob poma, ut ipse refert, langueret, ab octavo et vicesimo anno ad sene ctam usque ab his abstinuit, ficus tantum [orig: tantùm] uvasque mensae adhibens, nec sine mensura tamen: aitque, quod [orig: quòd] quicumque amicorum, admonitioni suae paruerint, ut a [orig: à] pomis abstinerent, eos sine morbis fuisse. Ficus recenteslaxant et alvum molliunt, sitim et inter num calorem sedant, stoma cho tamen non usque adeo [orig: adeò] sunt salubres.

Aridae conditae ficus corpus calfaciunt, naturam confortant, renibus et vesicae conferunt, malum corporis habitum emendant. Cum hys

---

page 13, image: s013a

sopo coctae potaeque ficus, pectus purgant, antiquam tussim sedant, diuturnae peripneumoniae auxiliantur: hydropicis et comitialibus sunt salutares. Frequensautem ficuum usus sanguinem malum, et pediculos multos gignit.

EXTRINSECUS.

Ficuum decoctum anginae et raucedini gargarizatu auxiliatur. Ficus cum foenugraeci semine et farina hordeacea, aut succo impositae, scirrhos omnisque generis tubercula, matricisque praesertim tumores discutiunt. Cum fermento et sale temperatae pestem aliaque ulcera emol liunt et aperiunt. Cum chalcantho tusae manantem scabiem et maligna ulcera sanant. Cum absinthio et farina hordeacea coctae et impo sitae, hydropicorum tumorem componunt. Sucus ficuum cum succo sinapi auribus infusus, susurrum earum et tinnitum prohibet. Lacteus ficus arboris liquor, lacti va ccino infusus, idipsum coagulat: Coagula to vero [orig: verò] loacti infusus, illud discunt. Inutile autem corpori lac est ficuum, nimium enim aperit et consumit. Extrinsecus tamen verrucis, papulis, psorae, et omnisgeneris scabiei illini potest. Idem lac cavo denti infusum, dolorem sedare fertur.

MESPILUS. Aronia. Mespel. Nespel.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

[note: Mespilus. Aronna.] MEspilus Graecis et Latinis. Item Aronia Dioscori. Germani. Mespel, Nespel. Diostorides duplicem facit. Prima quae tricoccos, a [orig: à] tribus granis, quae malo eius insunt, dicitur, et proprie [orig: propriè] mespilus. In Germania incognita. Altera quam Epimelida vocat, quod [orig: quòd] iuxta malum nascatur, quae hodie in hortis Germaniae inseritur. Arbor est mali vulgaris altitudine inferior, ramis in gyrum comosis aculeatisque, folio promisso, tenui, et longo pediculo, flore subherbaceo, amygdalae forma, fructu, dum pubescit, viridi et duro, ubi maturuit fuluo ac molli, circa verticem cristato, tribus quatuorve intus, imo [orig: imò] quinis plerumque nucleis lapideis: Unde vulgatum dictum: Kein Jungkfraw ward nie so rein, äß sie drei Nespeln, geb sie von ihr fünfftzehen stein.

[illustration:

...]

Radix numerosa, materie dura, solida, cariei minimum obnoxia. Fructum huius Vnedonem quoque Itali vocant, quod [orig: quòd] videlicet praeter unicum, antequam mollescat, nemo comedere possit, ob nimiam cius adstrictionem. Unedo tamen alias [orig: aliàs] fructus appellatur Arbuti.

---

image: s013b

TEMPERAMENTUM ET VIRES.

Mespila sicut et sorba frigidae et siccae sunt naturae. Vis ipsis adstrictoria. Viscis potissimum [orig: potissimùm] ad alui ruentis coercendum [orig: coërcendum] impetum. Condiuntur etiam utiliter in melle ad calidos alui, aestate potissimum [orig: potissimùm], fluxus, Ligni ad venabula et aurigarum flagella plurimus est usus. Reliquas cum sorbis vires possidet.

CERASUS. Kirsen. Amarellen.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

CErasus, Germa. Kirsen. Tria habet praecipua ex fructu genera.

[illustration:

...]

Primum fructum fert pediculis longis, rotundum, sanguineum, gustu adstringentem, German. Amarellen vocant. Atque haec reliquis praestant, et insolata asservantur: reliqua minime [orig: minimè].

[illustration:

...]

Secundum fructum fert pedicu lis brevibus, avellanae nucis quantitate, minus adstringentem, mem. brana extrinsecus rubentem, intrinsecus minime [orig: minimè]. German. Weichselkirchen, Weielkirsen.

Tertium genus secundo forma est simile, sed multo [orig: multò] minus, et pedi culo etiam longiore dependet, gustu dulce, Germa. Süßkirsen.

Quartum Praedicto per omnia forma et gustu simile, nisi quod [orig: quòd] ma turum nigricat, ac sanguineum pr or sus humorem continet, Germanis Schwartzkursen. Posteriora haec duo, facile [orig: facilè], in arbore etiam adhuc pendentia, vermes sentiunt. Ad haec varia Cerasorum variis locis et sapore et forma distincta est invenire genera. Nos his contenti communem omnium formam describemus. Nascitur nusquam non: folia fere [orig: ferè] habet Mespili, dura et latiora, per ambitum serrata, cortice laevo, in candido nigricante, flore albo, racematim congesto, fructu rubro aut nigro, magnitudine fabae. Omnia genera Iunio et Iulio mensibus ad manturiitatem perveniunt.

---

page 14, image: s014a

TEMPERAMENTUM.

Gustus diversum Cerasis esse temperamentum docet. Quaedam enim adstringunt et acerba sunt, quaedam dulcia. Omnium tamen tem peramentum frigidum et humidum Simeon Sethi tradit. Dulcia magislaxant: Acerba recentia minus laxant. Parum autem nutriunt, bonumque sanguinem generant.

VIRES INTRINSECUS.

Acida Cerasa bonum sanguinem generant, appetentiam ciborum generant, phlegmata et viscosos humores discutiunt, calc ulum pellunt. Cum saccharo eadem ad aegrotantium confortationem condiuntur. Arefacta tostamve cerasa alvum sistunt.

Ex nigris quarti generis, cerasis, aquam stillatitiam ustam, linguae Pa ralysin adiuvare ferunt. Gummi arboris in vino dissolutum et potum, antiquam tussim sedare aiunt.

EXTRINSECUS.

Gummi cerasi arboris in aceto dissolutum, infantium lichenassanat.

CORNUS.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

[note: Cornus. Grania.] COrnus a [orig: à] cornuum simili duritie, Graecis Grania, Germ. Kornlebaum, Cornelbaum, Kurberbaum, Dierlen, Thier lenbaum, Welsch kirsen. Et fructus eius Latinis Corna, German. Welsch kirsen, Hornkirsen, Kornlen, Herlitzen. Duum est generum, silvestris et sativa. Utraque in Germania nascens.

[illustration:

...]

Theophrasto in marem et feminam dividitur. Cornus mas arbor est duodecim saepe cubitorum, cortice nervoso, tenui, caudice haud ita crasso, neque semper recto, atque etiamnodoso, sed ita solido, ut cornibus spissitate non absimilis respondeat, folio amygdalae, sed crassiori pinguiorique: flore et fructu oleae, dulci, grato odoratu, pluribus cornis singulari pediculo dependentibus.

Femina Theophrasto qhlukrani/a dicitur, Latine [orig: Latinè] Feminicornus, caudice fungoso, et inutili, virgulis instar amerinae fruticat, autmnalibus baccis per quam [orig: quàm] acerbis, et cunctis animantibus gustu intactis. Radices utrisque firmae et emori contumaces, nullique per niciei opportu nae. Fructum fert cornus circa solstitia, primum [orig: primùm] candidum, postea san guineum, succo intus cruento. Summa ligno est durities: ad radios rota rum, ob exilitatem potissimum expetitur: Cuncorum et clavorum fer reorum vicem praebet.

---

image: s014b

TEMPERAMENTUM

Corno tam in foliis quam [orig: quàm] furctu adstringendi est facultas. Exsiccat et constipat.

VIRES INTRINSECUS.

Fructus corni ad omnes alui fuxus sunt efficaces, vehementer enim, pari cum mespilis et silvestribus prunis natura, constipant. Condiun tur etiam fructus hisicut oliva, ut est videre apud Columellam. In sac caro et melle ad dysenteriam nonnulli condiunt.

EXTRINSECUS.

Folia aut fastigia ramorum in vino cocta, aut perse imposita, manam tia vulnera, et vitia exsiccant sanantque. Sudor virgarum lamina candente exceptus ferruginem contrahit, quae illita incipientes lichenas sanat.

PERSICA ARBOR. Pfersingbaum.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

PErsica malus, Germanis Pfersingbaum, quod [orig: quòd] fortasse ex Persia primum [orig: primùm] sit aduecta.

[illustration:

...]

Quatuor huius distinctae inveniuntur species: Prima est tota candida, quam Popularem vo cant. Secunda lutea, quam Duracinam: Tertia ru bens seu tota sanguinea, quam Sabinam: Quarta minima, totaque flava, Germ. Summer pfersing, [note: Trecacina.] S. Ioannes Pfersing, Amarellen, Goldpfersing, Mollelin [orig: Möllelin], Molleten: quam Latini Trecacinam, Dioscorides Armeniaca vocat, et praecoia haec mala. Gaudet malus persica locis aquosis, folia fert amygdalae, sed maiora: floret primo statim vere cum amygdalis, flore subpuniceo, Pomum producit carnosum, succulentum, foris lanugino sum, dura intus et scabra nuce, in qua nucleus qualis in amygdalis.

TEMPERAMENTUM.

Flos, folia et nucleus calidae et siccae sunt naturae. Fructus vero [orig: verò] frigi dus et humidus in secundo statuitur ordine: ob quod fructus maturus subito [orig: subitò] putrescit.

VIRES INTRINSECUS.

Persica mala in ardentibus febribus sumi possunt. Frequens alias [orig: aliàs] eo rum usus multum phlegmatis gignit, corpus refrigerat, et putridas febres excitat. Praestant reliquis Trecacina, quae Germani Mollelin [orig: Möllelin] vocant. Flores cum saccharo conditi, sicut rosae, stomacho conferunt. Gummi arboris in vino dissolutum potumque, mire [orig: mirè] prodest sanguinem

---

page 15, image: s015a

excreantibus, obstructos enim pectoris et pulmonis meatus et venulas purgat: Calculum quoque vesciae pellit: Raucedinem croco admixto pellit: arteriam siquidem lenit, et colli exulcerationem discutit. Fo liorumsuc cus potus, vermes ventris perimit. Idem posse sucum eundem umbilico alligatum, Galenus affirmat. Nuclei nucis Persicae tormi na sedant.

EXTRINSECUS.

Tusi nuclei cum aceto rosaceo applicati, capitis dolorem sedant. Gummi arboris in aceto dissolutum et illitum, lichenas et papulas sanat.

MALUS CITRIA, MEDICA, PERSICA. Citrinatopffel [orig: Citrinatöpffel]. Iudenopffel [orig: Iudenöpffel].

[illustration:

...]

NOMINA ET DESCRIPTIO.

MAlus Citria, alias [orig: aliàs] Medica et Persica a [orig: à] regionibus. Fructum eius Mala vocant Citria et Medica. Item Mala Assyria et Citraea, et Citrinata, et Cedromala, non tamen de Cedro arbore intelligendum. German. Citrinaten, Sicut et Latinis, a [orig: à] cortice videlicet qui Citrinum colorem refert, et Iudenopffel [orig: Iudenöpffel], a [orig: à] superstitione quadam ludaeorum, apud quos singulae fa miliae eiusmodi quotannis malum coguntur habere. Amat loca calida, quae causa est currarior sit in nostra Germania haec arbor. In quibusdam tamen locis cura et diligentia plantari est coepta. De his Pentameter exstat aenigmaticus: Edica mala quidem nec mala nec medica. Folium fere [orig: ferè] fert lauri, perpetua frondens coma, intercursantibus in ramulis spinis, fructu perenni: arbor omnibus ho ris est pomifer,a aliis cadentibus, aliis maturescentibus, aliis vero [orig: verò] subnascentibus pomis. Pomi effigies caperata rugis, praelonga, interdum rotundior, color aureus, odor gratus, sapor acidus, amara intus piri grana. Meminit huius Mali secundo Georg. Vergil. inquiens:

Media fert tristes sucos, tardumque saporem
Felicis mali: quo non praesentius ullum

---

image: s015b
Pocula slquando saevae infecere novercae,
Miscueruntque herbas, et non innoxia verba,
Auxilium venit, ac membris agit atra venena,
Etsi non alium late [orig: latè] tactaret odorem
Laurus erat: solia haud ullis labentia nentis,
Flos apprime [orig: apprimè] tenax: animas et olentia Medi
Ora fovent illo: et senibus medicantur anhelis.

Itali quatuor eius faciunt genera, quae cultu varietatem aliquam nacta funt: Quae auri colore lucent, Aurengia vocant: quae ex viridi in luteum languescunt, Citreola, et tandem Citrula nominant: Quae ovata specie turbinantur, si luteo colorenitent, Citrangula, et privatim [note: Limones. Poceria [orig: Pöceria].] Citria appellant: Si herbaceo colore virent, Limones privatim dicunt: Si praegrandia, modo melonum, orbiculata facie turgent, Ponceria vo cant. Omnia tamen a [orig: à] Citro nomina sunt deducta. De huius arboris cu ra, insitione, aliisque, consule copiosem Ruellium, lib. 1. cap. 69.

TEMPERAMENTUM.

Cortex excalfacit et exsiccat Aetio [orig: Aëtio], tertio ordine. Caro autem refrigerat et humectat primo. Acida pars tertiam frigidorum sedem tenet. Semen quidam calidum et siccum in tertio, alii in secundo statuunt.

VIRES INTRINSECUS.

Assumptum Citrium malum cuiuslibet veneni praesentissimum esse Remedium, Athenaeus aliique testantur, ac historiis idipsum evidentissimis comprobant. De hoc Dioscorides: In vino potum malum venenis resistit, alvum movet, Oris suavitatem commendat, decocto eius colluto, aut succo expresso. Eduntur efficacissime [orig: efficacissimè] in malaciia praegnan tibus, ut quae huiuscemodi fastidium tollant. Caro difficulter concoquitur, crassamque creat pituitam, ob quod in melle estur commodissime [orig: commodissimè]. Cortex ciborum concoctionem adiuvat. Adversus atram bilem et tristitiam, quam excitat, est auxilio. Stomachum mediocri usu bene afficit, immoderato coctionem vitiat. Melle conditus ventrem calfacit, et humorem concretum expurgat, ciborumque coctionem adiuvat. Semen omnibus venenis adversatur, privatim morsibus scorpionum, et potu et appositu. Menses ciet, sed abortu partus elidit. Acida pars flavam restinguit bilem, arcetque pestilentiae contagia.

EXTRINSECUS.

Vestiariis Malum citrium impositum, erosionum noxas arcere creditur. Oculum integram noctem succo eius illitum, in obliquum torqueriferunt.

MALA NERANTIA. Poma Arangiae. Pomerantzen.

---

page 16, image: s016a

NOMINA ET DESCRIPTIO.

MAla Nerantia, seu Poma Nerantia, Ger manis, inde deducto oucabulo, Po merantzen. Sunt ex generibus fructuum Medicae arboris: Eadem enim arboris ho rum pomorum cum Medica, seu Citria, de qua praecedneti capite est dictum, est forma. Fructus vero [orig: verò] nonnihil differt, qui totus est orbiculatus, absque omni callo, immaturus viridis, maturus vero [orig: verò], aureo totus co lore fulget. Atque hunc per aurca Hesperidum mala poetae [orig: poëtae] intellexisse videntur. Mala autem Nerantia haec appellata esse a [orig: à] Nicandri interprete in Alexipharmacis videtur, cum [orig: cùm] inquit, to\ mh=d ormh)lor d)sti to\ mhd iko\r to\ nera/nttior, hoc est, Medum malum est Me dicum, quod Nerantzium vocant. Et Germanica appellatio Pomeran tzen, pulchre [orig: pulchrè] cum Pomo Nerantziae per compositionem convenit. Po [note: Pomum Arangia.] mum item vocant Arangiae. Cortex fructui durus et densus, odoratus, gustu amarus, qui recens siccatus praestantissimum praebet oleum. Caro intrinsecus mollis, gustu partim dulcis, partim vinosa, albis et amaris nucleis expleta, qui plantati fetus producunt.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM ET VIRES.

Temperamentum et vires cum Malis Citriis seu Medicae arboris, similes praesens fructus obtinet. Est enim ex eorundem genere, et gustu pari praeditus. Cortex naturae est calidae, quod in gustu amaritudo satis declarat. Caro, Semen et acida seu inosa eius pars qualitatem citrinorum habent. Cortex praesentium pomorum in saccharo conditus, frigidis ventriculi vitiis auxiliatur: frigidum enim phlegma discu tit et educit. Reliquas in praecedenti capite vires require.

PUNICA MALUS. Granatopffel [orig: Granatöpffel].

NOMINA ET DESCRIPTIO.

[note: Malum granatum.] PUnica malus, r(o/a Graecis. Vulgo malum granatum. German. Granaropffel [orig: Granaröpffel], a [orig: à] contentis nimirum in ipsis granis seu acinis. Arbor est haud ita procera, folio angusto, nitidique viroris, flore puniceo, oblongo, ca lathi effigie. Pomo quod corio et membrana tegitur, numerosis intus acinorum granis farcto, unde granatum est appellatum. Punicum a [orig: à] Carthagine dictum est, quod [orig: quòd] ibisit pomum illud laudatissimum. Differentia huius mali est ex sapore triplex. Quaedam enim huius generis pomasunt dulcia, quaedam vinosa, quaedam prorsus acida.

[illustration:

...]

---

image: s016b

[note: Cytinus. Balaustia] Florem Punicae satuivae Cytinum vocat Dioscorides. Silvestris vero [orig: verò] mali punicae florem Balaustia idem appellat. Faciunt autem hoc discrimen inter sativae et silvestris punicae flores, seu inter Cytinos et Balaustia, quod [orig: quòd] Cytini sunt Punicae tenelli fructus, qui statim post flores, ut in omnibus malis, decidunt. Balaustia vero [orig: verò] est flos silvestris punicae, qui decidit sponte, quoniam inter pediculum et floris folia non habet caput, ex quo fructus fiat. Possunt itaque tam in sativa quam [orig: quàm] silvestri punica et balaustia et Cytini generari, Pharmacopole untrumque confundunt.

[note: Sidion.] Corticem Punici mali Sidion vel Sidia pluraliter Graeci vocant. La [note: Malicorium. Sidae.] tini Malicorium. Sidam enim Malum punicam veteres Graeci nominabant. Est tamen etiam herba palustris, quae sida dicitur, huic similem ferens fructum.

TEMPERAMENTUM.

Malum punicum omne boni succi est, inquit Diosco stomacho uti le, perexiguum praebens nutrimentum.

Dulcia stomacho utiliora habentur, sed aliquantulum in eo calorem gignunt, inflationesque pariunt: in febriigitur abdicantur.

Acida adstringunt, aestuanti stomacho auxiliantur, ac multo [orig: multò] magis contrahunt, et urinam cient, ora gingivasque laedunt.

Vinosa mediam sortiuntur naturam.

Cytini adstringunt, cohibent, sic cant, sanguinolenta glutinant.

Sidon seu Malicorium spissandi vim habet, eosdem quos Cytini praebet usus.

Balaustia adstringendi facultantem tenent.

VIRES INTRINSECUS.

Sucus et nuclei mali punici in ardentibus febribus maxime [orig: maximè] prosunt, os enim arefactum recreant, sitim et aestum ventriculi sedant.

Ad eosdem effectus valent Syrupi ex succo confecti. Nuclei ex acidis malis punicis arefacti et triti, in cibo sumpti, dysenteriam aliosque alui et matricis fluxus sistunt. Ex aqua pluvia cocti et poti, prosunt sanguinem excreantibus. Idem praestant Cytini et Balaustia, Malicorium item tusum et illitum. Malicorium in vino coctum potumque Ascarides interficit. Flores et cortex simul tusa et ieiuno stomacho sumpta, tussi antiquae medentur. A lepore marino morsis malum punicum prodes se, Nicander est auctor.

EXTRINSECUS.

Sucus mali punici cum melle temperatus, oris et gingivarum putredines, omnia manantia et depascentia narium, aurium, occultarumque partium hulcera, tam in viris quam [orig: quàm] feminis, sanat. Excoriatis etiam tibiis est remedio. Cortex acidi mali punici tritus et cum aceto il litus, aureae venae fluxum sistit. Flores mali punici triti, et cataplasmatis

---

page 17, image: s017a

modo illiti, sedem procidentem repellunt: Efficacius autem sit idem me dicamentum Gallis adiectis.

CYDONIA MALUS. Cotonea malus. Quittenbaum, Küttenbaum.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

[note: Cydonia malus. Cotonea malus.] CYdonia malus a [orig: à] Cydone Cretae oppid odicta. Cato Contoneam primus vo cavit, quod [orig: quòd] nimirum mala cius tenera lanugine, quae Co ton dicitur, tegantur, ut quo rundam est sententia. Offici nis Citonia, Germ. Kutten baum, Quittenbaum. Huius mala intellexit Ecloga se cunda Poeta [orig: Poëta], cum [orig: cùm] inquit: Ipse ego cana legam tenera lanugine mala. Nascitur hodie in hortis passim Germaniae, locis potissimum [orig: potissimùm] frigidis et humidis. Arbor est, Ruellio describente, malo vulgari haud absimilis, nisi quod [orig: quòd] infra magnitudinem illius sub sidet, fructu scilicet incurva tos deprimente ramos, prohibenteque parentem crescere. Ad haec et folium angustius a [orig: à] terra albicat. Poma tenui lanugine pubescunt, et in cisuris crispantur, colore ad aurum inclinato. Haec nonnul liputant aurea poetarum [orig: poëtarum] mala, Graecis Chrysimela dicta esse: quae tamen Poma Neram tia potius esse aliis placet. Duo ex pomorum magnitudine faciunt genera Dioscorides et Galenus: Alia enim minora, rotunda, odoratioraque sunt, quae vera Cydonia seu Cotonea appellantur. Alia maiora, dulcio [note: Struthea.] ra, et minus acerba, Galeno Struthea dicta.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Frigidam et adstringentem habent naturam: Frigida sunt in primo, et sicca in secundo ordine.

---

image: s017b

VIRES INTRINSECUS.

Ante [orig: Antè] cibum sumpta mala cydonia alvum constipare, post alios vero [orig: verò] cibos contrarium efficere, Simeon Sethi testatur.

Tostum malum cydonium, aut eiusdem eclegma, utile est iis qui ex vini immodico potu capitis dolorem verentur. Tosta mala cydonia bene nutriunt, ventriculo non sunt inutilia, nam cient, singultus, vomitum et nauseam reprimunt, praesertim si post cibum sumantur. Suc cus ex crudis malis cydoniis prodest difficulter spirantibus, et qui cibos non bene continent. Conficiuntur autem ex cydoniis malis, syrupi, ec legmata, olea: in usu quoque sunt flores, sucus, folia. Omnia summo aegrotis auxilio.

EXTRINSECUS.

Cataplasma ex crudis cydoniis ventriculo illitum, fluxus alui, singultus et vomitus cohibet: aestum ventriculi, pectoris et iecoris restinguit. Procidentem matricem folia in desessu repellunt. Prodest ad idem, si decocto foliorum locus ipse prius bene lavetur. Nuclei malicy donii in aqua rosacea mollefacti, adustionibus et linguae inflammationi utiliter illinuntur.

PALMA. PHOENIX. Palmbaum. Dactelbaum.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

[illustration:

...]

[note: Palma: Phoenix. Caryotae. Carotides.] PAlma Graecis Phoenix, Germa. Dactelbaum. Fructus eius Caryotae et Carotides, item dactyli. Palmulae Latinis, Germanis Dacteln. Hinc medicamentum conficitur, quod vocant Diaphoeniconis. Multa sunt hu ius genera: sunt enim quae dicuntur Nicolai, item quae sorores, tertium genus quod pateton dicitur. Preterea eunuchi Aristoteli. Mar garides quoque Plinio. A loco etiam Thebaides, Arabicae, Siculae, Aethyopicae. Arbor Germaniae incognita, fructus tamen aliunde affertur. Trunco nascitur tereti ac procero, sed densis gradatisque corticum pollicibussalebroso potius quam [orig: quàm] scabro, quibus, ut orbibus, fa cilem se ad scandendum Orientis populis praebet. Ramosa [orig: Ramosà] cacumine tantum [orig: tantùm] spargit, folio arundinaceo, duplici, satis ad gladioli formam accedente, nisi minus esset et tenuius, Unde [note: Spathe. Dactylus Palmula.] Spathen Graeci nominant. Fructu qui Graecis dactylus, Latinis Pal mula dicitur, alias [orig: aliàs] candido, alias [orig: aliàs] nigro, alias [orig: aliàs] herbaceo, alias [orig: aliàs] purpur eo, oblongo, carnoso, ramis suis racematim dependente. Non alibi nisilocis calidis provenit: Nec fructum nisi fervidis locis profert. Terra gaudet

---

page 18, image: s018a

levi et sabulosa, plurimum et nitrosa. Maxime [orig: Maximè] enim salsis sabulosisque laetatur. Maturos palmae fructus Galenus Phoenicobalanos, q. d. Palmae glandem vocat: Maturos vero [orig: verò] po/mata. Mira palmae natura: non cedit oneri quamlibet ingenti, nec inara [orig: inarà] flectitur, pan diturve, sed contra pondus insurgit. Unde victoriae apud veteres fuit signum dextra gesta: Nec aliud fere [orig: ferè] in coronariis certaminibus victoriae dabatur praemium, quam [orig: quàm] palma. Et hinc proverbium: Palmam obtinere, hoc est, victoriam.

TEMPERAMENTUM.

Palmulas siccas in secundo, et calidas in ordine primo, Sime on Sethi tradit.

VIRES INTRINSECUS.

Fructus aridi, Dioscoride teste, prosunt sanguinem excreantibusstomachicis et dysentericis. Frequens autem usus alvum inflat. Conco ctionis sunt difficilis, capiti et ventriculo, Galeno teste, obsunt, ie cur et lienem constipant: Diuturnas febres, ut Simeon Sethi est auctor, pariunt. Eclegma quod Diaphoeniconis appellatur, pituitam et bilem mire [orig: mirè] educit.

EXTRINSECUS.

Nuclei eius in fictili novo in cineres usti, et in vino exstincti, palpebrarum defluvia illitu cohibent.

OXYPHOENIX. Palma silvestris. Wilder Dactelbaum.

OXyphoenix Graecis, Latinis Silvestris palma. De hac parum apud scriptores proditum invenitur, nisi quod [orig: quòd] fructus eius creduntur esse, qui Oxyphoenica, a [orig: à] saporis acrimonia vocantur, Barbaris vero [orig: verò] et [note: Thamrindi.] Officinis Thamarindi. In India copiosissime [orig: copiosissimè] nascitur, unde ad nos fru ctusii afferuntur, ac inde Thamarindum, quasi Palmulam Indicam, co gnominarunt. Fronde viret saligna, pomo pruni, osse duro, nucleo intus exili, carne foris copiosa, colore in luteum e [orig: è] nigro languescente.

TEMPERAMENTUM.

Oxyphoenica seu Thamarindi, Actuario auctore, humectant et refrigerant in abscessu secundo.

VIRES INTRINSECUS.

Cum mentha et apio unciae pondere potum oxyphoenicon, laterum inflammationibus medetur: Animum itidem exhilarat, et tristitiam di scutit. Noxas omnes a [orig: à] calore conceptas mitigat. Destillationes ex feruore bilis ortas sedat. Cum Rheo et Casia nigra a [orig: à] tertianis febribus prorsus liberat: ardentibusquoque et incandescentibus medetur. Arquatis auxiliatur. Sit im restinguit. Doloribus capitis est remedio. Noxios hu mores, qui in ventre coierunt, deicit, appetentiam invitat, cibi fastidum abigit: nauseas et vomitiones sedat.

---

image: s018b

VITIS VINFERA.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

VItis vinifera, Graecis a)/mpelos o)ino=fo/ros a)/mpelos q. d. e)/mphlos2, h( gn) au)th= e)/xousa to\r phlo\r. hoc est, quod [orig: quòd] inse vinum contineat. phlo\s enim est oi)/nos, id est, vinum. Unde ka/phlis, id est, caupo, para\ to\ kaku)neir to\r phlo\r, id est, quod [orig: quôd] vinum adulteret et corrum, pat. Genera vitium a [orig: à] natalibus sunt plurima, sicut et plurima vini genera. Melior locis calidiz et Orientalib. quam [orig: quàm] frigidis et Occidentalibus. Floret solstitio aestivo, uvas maturas autumno profert. Forma nemini non est nota, adeoque supervacua fuerit eius descriptio. A radice enim caudex unus continuus exit, qui in ramos frequentes scinditur, cortice multiplici, rimoso, flagellislon gelateque [orig: gèlateque] vagantibus, quibus se suis veluti manibus erigit, et quicquid nacta est complectitur. Sarmentis, foliis latis, et in extremitatibus incisis, lascivientibus. Floribus fructum ambientibus lanugineis, uva quam [orig: quàm] plurimis acinis acervata, qui interdum purpureo, nonnumquam roseo, nonnumquam viridi colore fulgent. Semen acinis clauditur. De institione, cura et cultura vitium, abunde [orig: abundè] rei rusticae scriptores, Columella, Palla dius, et Varro, quos, qui plura de his volet, consulere poterit. Liber nomina vitis eiusque partium adicere. Vitis Graecis a)/mpelos, der Weinstock.

[illustration:

...]

Palmes German. die Reben, Weinreben. Gemmae German. die an gen am Weinstock. Pampinus, Rebenblat, folium dicitur vitis. Ca. preoli, die gäblin oder häfftlm. Racemus Germa. die Traub. Scopium vel Botrychum Galeno, der Kam. Staphyle seu uva, die Weinbeer. Hymen seu membrana est cuticula seu pellicula ipsa, in qua sucus vino sus continetur. Caro, das dick in der hülsen. Humiditas, der safft, est sucus seu humor in uva. Acinus, gi/gartor, seu nucleus, der kern. Ipes sunt vermes vites erodentes. Vitis vero [orig: verò] vocabulum deductum volunt a [orig: à] vito, as, are, verbo, quod [orig: quòd] invitetur ad uvas pariendas. Posset etiam a [orig: à] nomine vita de duci, quod [orig: quòd] vitae hominum maximo sit praesidio et commodo, quodque vitam hominis exhilaret, et confortet mediocriter sumptum, ut vitam ipsi praebere videatur.

TEMPERAMENTUM.

Uvae maturae sunt calidae et humidae in gradu primo. Immaturae vero [orig: verò] sunt acerbae, frigidae, et siccae.

VIRES INTRINSECUS.

Sucus foliorum potus, dysentericis, sanguinem excreantibus,

---

page 19, image: s019a

[note: Citta.] stomachicis, et citta laborantibus mulieribus prodest. Madefacti in aqua capreoli idem efficiunt. Lacrima vero [orig: verò] eius, quae veluti gummi in caudicibus crescit, pota cum vino calculos pellit. Uva recens quaevis, alvum turbat, et stomachum inflat. Minus horum particeps, quae aliquando decerpta pependit, quod [orig: quòd] in ea copia humoris inaruerit. Stomacho accommodata est, appetentiamque cibi excitat, et imbecillis convenit. Quae autem in vinaceis, aut vinario vase servatae sunt, ori et stomacho sunt gratae, alvum sistunt. Vesicam tamen et caput tentant. Sanguinem excreantibus prosunt. Similes iis sunt quae in mustum sunt coniectae. Quae vero [orig: verò] sapa aut musto sunt conditae, stomachum magis infestant. Reponuntur, et caelesti cum aqua prius passae facte, minusque vinosae sunt: siticulosis, ardentibus, et longis febribus utiles. Vinaceorum decoctum dysentericis, caeliacis, et fluxui muliebri infusum confert. Ad insessiones quoque et clysteres assumitur. Nuclei acinorum adstringunt, stomachograti. Uva autem alba passa magis extenuat. Caro illarum comesta, arteriae, tussi, renibus et vesicae confert. In dysenteria per se cum nucleis editur. Ad mixta milii et hordei farina, et ovo, ac cum melle frixa, et per se quoque sumpta, atque cum pipere commanducata, ad capitis pituitam purgandam valet. Caro uvis laxa est et flaccida, quae non facile [orig: facilè] concoquitur, sed malum gignit et crudum humorem, qui non facile [orig: facilè] in sanguinem transmutetur. Nucleorum natura sicca et quodammodo adstringensest. Pertranseunt igitur omnia intestina non alterati. Pensiles vero [orig: verò] uvae neque sistunt ventrem, neque proritant, cae teris autem facilius concoquuntur. Differentia item uvarum in dulcedine, austeritate et aciditate non est exigua. Dulces quidem sucum habent calidiorem: austerae vero [orig: verò] et acidae frigidiorem Omnium itaque tutissimus est usus, quando carnosae fuerint et maturae, et mediocriter assumptae. Albae magis subducunt alvum quam [orig: quàm] nigrae. Omnes vero [orig: verò] ciborum apperentiam excitant, et Venerem. Convenit cum [orig: cùm] eduntur membranam et nucleos expuere, quod [orig: quòd] difficulter consiciantur. Opor tet autem non solum [orig: solùm] uvas, sed omnes etiam fructus molli cortice praeditos, humidos, ante cibum assumere.

EXTRINSECUS.

Folia et capreoli trita et illita, capitis dolores stomachique inflammationes et ardorem, cum polenta mitigant: folia etiam per se imposita, utpote quae refrigerent et adstringant. Lacrima vitis, quae velut gummi in caudicibus concrescit, illita, lichenas, scabiem, et lepram sanat. Oportet tamen locum ante [orig: antè] nitro confricuisse. Eadem cum oleo frequenter inuncta, pilos denudat: potissimum vero [orig: verò] e)xw/r, hoc est, sanies, aquosusve humor qui ex accensis viridibus sarmentis exsudat. Idem myrmecias inunctus eicit, Cinis sarmentorum et vinaceorum,

---

image: s019b

condylomata et thymia circa sedem, quae ante [orig: antè] ablata amputatave sunt, cum aceto illitus sanat. Confert luxatis et viperarum morsibus. Lienis inflammationibus cum rosaceo et ruta et aceto illitus, prodest. vinacei uvarum reconditi, inflammatis, duris, turgentibusque mammis cum sale illinuntur. Nuclei acinorum tosti et triti, et pro farina illiti, dysentericis, caeliacis, et stomacho resolutis prosunt. Caro uvarum cum fabarum et cumini farina illita, testium inflammationes sedat. Epinyctidas, carbunculos, favos, et in articulis putredines et gangraenas, sine nucleis trita, et cum ruta imposita, sanat. Podagrae cum Opopanace illinitur. Mobiles ungues, illita, celeriter adimit.

LABRUSCA.

LAbrus cam Latini vocant Vitem silvestrem, Graeeis a)/mpelos a)gri/a. hoc est, Vitis silvestris. Meminit huius Vergilius in Ecl. cum [orig: cùm] inquit: Aspice ut antrum Silvestris raris sparsit labrusca racemis. Germ. Wilde Weinrebem. Nascitur in incultis, circa vineas quoque earumque sepes, palmite, flore et pampinis sativae viti similis. Uvas quoque fert multo [orig: multò] minores, easque numquam maturescentes: Ut plurimum tamen nullum fructum proferunt. Uvas seu fructus huius immaturos Oenanthen vocant.

TEMPERAMENTUM ET VIRES.

Sucus ex immaturis labruscae uvis expressus, calid us in tertio statuitur gradu: adstringit efficaciter. Vires cum Pampinis vitis viniferae pene [orig: penè] pares habet: alvum constipat, omnisque generis scabiem sanat.

OLEA. Oelbaum. OLIVA. Olivenbaum.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

OLea vel Oliva, Graecis e)lai/a, German. Oelbaum, Olivenbaum. Fructum elus Latini Olivam vocant. Germa. Oliven, ex quo suecus seu oleum exprimitur, quod Latini Oleum olivarum vocant, Ger ma. Baumol [orig: Baumöl]. In duo dividitur genera, Sativam et silvestrem. Sativa simpliciter Olea dicitur: de silvestri infra [orig: infrà].

Plures quoque sunt sativae ex fructu differentiae. Columella decem Olivarum genera numerat, pausia, algiana, liciniana, sergia, nevia, culminia, orchis, regia, circites, murtea. Bacca iucundissima est pausiae, speciosissima regiae. Fervido squalidoque statu caeligaudet. Arida loca depressaque, sed longe [orig: longè] magis mediocres clivos amat. In iis enim excellens solis ardor ventorum proflatu refrigeratur: quare optimum exhibent oleum. Saligneis fere [orig: ferè] viret frondibus, angustis, quae tam brevi

---

page 20, image: s020a

innituntur pediculo, ut quasi defixae cohaereant, floribus pusilli quidem. sed foliatis fructum ambientibus, qui cadivi, si perforati spe ctentur, probae flosculorum iacturae praebent augurium: baccisma turitate nigricanitibus, quae carnis callo et nucleo (quem sansam antiqui vocant) interiacente constant. Radice unica, parvaque, et ve lut lacinia ex medio tendente, firmatur. Ceterisgrandioribus, et cancrorum similitudine contortis, aliis crassioribus, aliis obliquis et inaequalibus, summo cespite co haerentibus, nodosis, villosis. Medulla huic tam incerta, ut non in medio ligno haberi, sed per totum lignum spargi videatur. Ideo quidam omnino medulla carere crediderunt. Viret ex urbanis perpetuo [orig: perpetuò].

[illustration:

...]

Amurca dicitur sanies olivae amara, quae fit ratione aquarum: siccitatibus igitur minima, riguis copiosa: Nihil in summa est aliud nisi faex olei, ex oleae fructu expressi.

Vivax est, et diutissime durat, et caudice et lateraligermine, nepotumque procreatione, atque etiam stirpe incorrupta. Theophrastus vitam ducentos annoslongissimam esse, est auctor, additque aliquanto [orig: aliquantò] lon giorem oleastro. Odit maxime [orig: maximè] quercum. De ratione varietatis proventus olearum, earumque cura, vide Reirusticae scriptores, et copiosissime [orig: copiosissimè] Ruellium. Summa oleae cum vite est concordia, adeo [orig: adeò] ut si viti inseratur, non uvas modo [orig: modò], sed et olivas quoque pariat.

TEMPERAMENTUM.

Folia olearum vehementer adstringunt, purgant, sistunt. Maturae olivae mediocriter calfaciunt, teste Simeone Sethi, facile [orig: facilè] autem sunt corruptibiles, ventriculique et oculis noxiae, et vesicae. Immaturae natu rae sunt frigidae, stipticae, et siccae, gulae magis, quam [orig: quàm] medicinae dicatae: Ventrem roborant, alvumque sistunt: pulmoni vero [orig: verò] sunt noxiae. [note: Colymbades.] Conditae olivae, quae Colymbades dicuntur, frigidae sunt et siccae, quae si cum garo ante cibum sumantur, alvum proritant.

De oleo vero [orig: verò] sic scribit idem auctor: Oleum mediocriter est

---

image: s020b

[note: Omotribes olcum.] calidum, et magis humefa ciens: Omotribes vero [orig: verò], hoc est crudum, et de non maturis olivis expressum, quo [orig: quò] magis adstringit, eo [orig: eò] magis frigefacit: quod autem eiutum est, minus mordicat. Vetustum quoque, quo vetuftius est, tanto calidius est et magis discutit, eoque inprimis, si a [orig: à] prineipiotenuium [orig: prineipiòtenuium] partium fuerit, quod diiudicatur, si purum est et perspicum, et si eius modica pars maximam corporis partem perunger, et facile [orig: facilè] ab eo ebibatur. Dinoscetur vero [orig: verò] caliditatis et frigiditatis olei quantitas gustu: quod enim dulce est, modicam mediocremve habet caliditatem: quod aunt est acerbum, et adstringit, frigidum est, tale autem stomacho est utile. Faex vero [orig: verò] olei calida est et sicca, et utilis est inflationibus, et ventositatibus splenis, sed pulmoni noxia.

VIRES, INTRINSECUS.

Olivae maturae sumptae alvum sistunt, et orificium ventriculi confortant, oleum calfacit, ventrem emollit, alvum movet lenitque. Venena omnia cohibet, hebetatque, crebro [orig: crebrò] potum redditumque vomitionibus. Laudatissimum praesertim contra cerussam et Gypsum ex aqua mulsa, aut ficorum siccarum decocto potum, item contra meconium, cantharidas, buprestim, salamandras, pity ocampas. Folia ex melle decocta dantur utiliter cochlearibus, ad sanguinis excreationes.

EXTRINSECUS.

Trita folia, igni sacro, ulceribus serpentibus et epinyctidi adhiben tur. Carbunculos, nomas, paronychia cohibent: panos collectionesque cum melle discutiunt. Crustas resolvunt ex melle imposita. Cutem a [orig: à] ca pite mulsam conglutinant: Commanducata, privatim oris ulceribus me dentur. Eadem praestant expressus sucus et de coctum. Proluviem sang vinis et abundantiam feminarum coercent, succo apposito. Uvas quoque oculotum, ulcera et veteres fluxiones sucus sanat: collyriis itaque admiscetur. Excipitur autem sucus affuso vino vel aqua, siccatusque in pastillos cogitur. Sed longe [orig: longè] validior et diuturnior est, qui cum vino succus est expressus, quam [orig: quàm] qui cum aqua. Idem auribus purulentis vel exulceratis utiliter infunditur. Cauliculi de cocti et cum melle impositi, cu tem in capite ab ossibus recedentem comprimunt. Fructus tosti et cum melle triti nomas purgant, et carbunculos rumpunt. Oleum tamen acrius atque efficacius. Os quoque contra dentium infirmitatem eo colluitur. Corpus tepefacit et contra algores munit: Feruores aunt capitis refrige rat. Corpus a [orig: à] perfrictionibus vindicat, et gerendis rebus habilius piomptiusque reddit, Democritus ergo [orig: ergò], ut Diophanes tradit, interrogatus, qua ratione homines inoffensa valetudine degerent, respondisse fertur: Si externa corporis oleo, interna melle linirentur. Medicamentis exul cerantibus iunctum acrimoniam eorum domat. Emplastris vulnerariis est utile, faciem expurgat. Bubus per nares infusum, donec eructent, inflationes sedat. Vetus magis calfacit corpora, magis discutit sudores, duritiasque magis diffundit. Oculorum claritati sublitum prodest.

---

page 21, image: s021a

Amurca gingivis et oris ulceribus, dentiumque firmitati utilissime [orig: utilissimè] subvenit: infusa quoque ignibus sacris, et iis quae serpunt, pernionibus. Nigrae olivae amurca utilior, item infantibus fovendis. Olivae vero [orig: verò] albae amurca mulierum vulvae in lana adhibetur. Multo [orig: Multò] autem omnis amurca inveterata efficacior, exulcerationibus vulvae, virilitatis et sedis infunditur. Si vero [orig: verò] decoquatur ad mellis crassitudinem, carie vitiatos dentes extrahit. Iumentorum scabiem cum decocto Lupini et Chamaele ontis illitu sanat. Cruda et recenti, podagras et articularios mor bos, calida foveri est utilissimum. In cupreo vase ad mellis crassitiem decocta, Ionge [orig: Iongè] maiorem adstringendi facultatem acquirit. Ulus eius cum aceto, autuino vetere, aut mulso, ut quaeque causa exigit: vulneribus in linteolis, luxatis in lana imponitur. Ingens hinc usus inveterato medicamento, tale enim fistulas sanat. Podagris incipientibus illinitur. In corio illita et imposita, reprimit hydropicorum tumores.

OLEASTER. *ko/tinos, a)griela(ia. Wilder ölbaum.

OLeaster, Graecis *ko/tinos, vel a)griela)ia, hoc est, silvestris olea, German. Wilder ölbaum. Nascitur ex sativae nucleo, sativa foecun. dior: Vita ei longior quam [orig: quàm] oleae. Sativae non multum est dissimilis. Locisgaudet calidioribus. Callistephanon in Olympia nascentem, Oleastrum dictam, auctor est Stephanus: quia Olympiae victores ea coronarentur. Caudex eius peculiaribus quibusdam cavernulis dehiscit, quod in olea quoque deprehenditur. Oleu ex fructu oleastri expressum, oleum oleastri dicitur, ad nos tamen haud quaquam affertur.

TEMPERAMENTUM.

Folia Oleastri sicut et oleae adstringe ndi naturam habent. De Olivarum et olei temperamento, in praecedenti quoque capite est dictum.

VIRES INTRINSECUS.

Quae de olea dicta sunt, eadem huc refer. Oleum oleastri rosacei vice in doloribus capitis expetitur: sudores cohibet: capillorum defluvia compescit. Ulcera in capite manantia, furfures, scabiem, leprasque sanat. Tardius canitiem sentiunt qui eo quottidie perunguntur. Gingivae uligine laborantes utiliter eo imbuuntur: Involuta autem stylo lana in tingitur oleo, et gingivis, usque dum albescant, admovetur. Ad stabiliendam dentium mobilitatem os colluitur: Defluxiones gingivarum eo foveri utilissimu.

LAURUS. *da)fnh. Lorbeerbaum.

---

image: s021b

NOMINA ET DESCRIPTIO.

[illustration:

...]

LAurus, Graecis Daphne, Germa. Lorbeerbaum. Fructus seu baccae eius Graecis Daphnides, Latinis Baccae lauri, Germa. Lorbeer dicuntur. Non attinet de fabula Daphnes et Apollinis, item de honore et superstitione huius apud veteres multa dicere. et victo riae enim fuit symbolum, et plebs magistratui lauri folia et ficus, Xe nii vice offerebat. Vates quoque huius foliis coronati sunt: Atque hinc etiam Laureati dicti sunt Poetae [orig: Poëtae]. Iam ad descriptionem et vires eius. Plu ra sunt eius genera: Delphica, seu triumphalis, Cypria: Tinus, quam silvestrem putant: Mustax dicta, folio maximo flaccidoque albicans. Taxa seu Baccalia, quae vulgatissima et baccarum fertilissima. Primaria duo faciunt eius genera: Ste rilem, quam marem vocant: et foe cundam quam feminam. Cortice levi vestitur et tenui, radices spargit obliquas, in aequales, quae suapte natura non recto tramite progrediuntur. Coma frondet perpetua, caudice procero, pinguisucco scatente, nodis perquam [orig: perquàm] paucis. Fert uvam, tam fecunda quam [orig: quàm] sterilis: sed copiosius sterilis, quam marem aliqui vocant. Fecunda baccifera, carne in nucleo concepta. Aiunt si lauro teratur hedera, laurumque terat eadem, ignem excuti, flammam enim attritu concipi, excipiente materia aridi formitis, fungi, vel foliorum, fa cillime [orig: cillimè] conceptum. Quod primum [orig: primùm] exploratores in castris et pastores invenerunt. De Lauro vide copise [orig: copisè] Ruell. lib. 1. cap. 92. Conficitur etiam ex lauri baccis oleum, quod Laurinum dicitur, Germa. Lorol [orig: Loröl].

TEMPERAMENTUM.

Lauro excalfactoria molliensque est natura. Baccae magis quam [orig: quàm] folia calfaciunt.

VIRES, INTRINSECUS.

Baccae lauri, cortice detracto, tusae et cum melle aut dulci vino eclegmatis modo temperatae, praestantissimum sunt remedium Phthisicis. gravi item tussi et difficili spiratione laborantibus, nec non destillatio nibus capitis ad pectus defluentibus: et torminibus. Cum vino potae,

---

page 22, image: s022a

tusae baccae lauri, ictibuns scorpionum auxiliantur. Tusus lauri cortex, tertia drachmae parte in vino potus calculum frangit, iocinorosis pro dest. Vinum in quo decorticatae lauri baccae maceratae fuerint, potum prodest puerperis, post partum alui dolorem aut tormina sentientibus: ac reliquias partus expellit.

EXTRINSECUS.

Doloribus et tumoribus matricis laurifolia in desessionibus auxiliantur. Viridium foliorum sucus illitus, apum, crabronum et vesparum ictus sanat. Vitiligines idem extergit. Aurium tinnitum infusus pellit, modico vino admixto. Lauri frondes in arva fixas, a [orig: à] robigine fruges tutas conservare antiquitas tradidit.

OLEUM LAURINUM.

OLeum laurinum calidum est et apertivum, mitigatcolicam et fri gidos doloresuentris, stomachi, capitis, hepatis, splenis, renum, nervorum, matricis, iuncturarum, denique omnibus aegritudinibus ex frigida humiditate ortis confert.

LAURUS ACULEIFOLIA. Walddistel, Stechpalmen.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

QUo Latinis apto et commodopos sit appellari nomine, et quomodo veteribus Graecis et Latinis haec arbor appellata sit non constat, Germ. Walddistel et Stechpalmen nocant. Hieronymus Tragus ex silvestris lauri speciebus esse censet, et a [orig: à] foliorum aculeis laurum spineam seu aculeigeram vocat. Placet itaque aliorum de hac potius iudicium exactius audire, quam [orig: quàm] certi quicquam statuere. Nascitur in silvis nonnullis, utpote quam Idar vocant, ad Mosellam. Arbor est procera et am pla: quibusdam tamen locis humilior conspicitur. Cortice rami vestiuntur viridi: caudex vero [orig: verò] cinereo: folia aculeata, tenera, inaequalia, lauri pene [orig: penè] foliorum forma: fronde viret perpetua. Autumno baccas fert rubras, singulares, fructuum cynosbati magnitudine, sapore iniucundo et ingrato. Consecratos huius ramos a [orig: à] foribus suspensos contra fulmina pollere persuasum sibi vulgus habet.

[illustration:

...]

Decoctum foliorum contra laterum puncturas utiliter bibi ferunt.

---

image: s022b

Viscum ex cortice eius hunc in modum conficiunt: Detractus ramis cortex foliis involutus in humidum locum ad duodecim dies infoditur: Putrefactus sic cortex tunditur, et in aqua pura abluitur: quod lentum et viscosum remanet, pro visco assumitur.

BUXUS. *gu)cos. Buchpbaum.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

BUxus, Graecis *gu/cos, Germa. Buchßbaum. Nemini incognita buxus, frigido apricoque solo gaudens. Nascitur mali proceritate, folio myrti, exiguo, concavo, subrotundo, fronde perpetua. Flore herbaceo, semine ruffo et rotum do, omnibus animantibus inviso: ligno pallido atque duro. Ex omni materie spississima, atque densissima, eademque gravissima, ideoque in aquis non fluitat, neque cariem, neque vetustatem sentit. Ligno quae ferro est durities: Nec igni nec car bonibus est utilis, ponderosa et densa, ac nec arefacta quidem levis redditur. Sculptoribus potissimum ligni est usus. Pyxides quoque ex ea fiunt, quibus etiam nomen dedit. Odor eius naturae prorsus adversatur: Unde crebro [orig: crebrò] sub buxo somnum capere, cerebro vehementer incommodat.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Natura Buxo est adstringens et exsiccans. Estque exiguus eius in medicina usus.

VIRES INTRINSECUS.

Scobem eius in aqua decoctam, alui profluvium sanare tradunt. Ser pentes vulneratos eius radice degustata sanitatem recuperare ferunt.

EXTRINSECUS.

Folia et ramuli eius in lixivio decocti, capillos rufant aut flavescere faciunt.

TAXUS. Smilax, Milos. Eibenbaum.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

[illustration:

...]

[note: Taxus. Smilax. Milos.] TAxus, Graecis Smilax dicitur, aliqui bus Milos, Germa. Eibenbaum. Diligenter in auctoribus advertendum, ne Smilacis vocabulum errorem inducat: Sunt enim Plantae etiam duae quae Smilacis nomine veniunt, videlicet Dolichos et Cilissa hedera, quorum altera Smilax lenis, altera alpera dicitur, de qui

---

page 23, image: s023a

bus inter plantas supra [orig: suprà] est actum. Est autem venenata arbor, ac proinde non inter arbores apud Dioscoridem primo libro, sed inter reliqua venenata, libro 4. describitur. Arbor est procera, similis abieti, minus excelsa, sed alis crebrioribus sinuata, folio abietis, pinguiorique ligno: augescit facillime [orig: facillimè] ac fronde viret perpetua, foliis indeciduis. Cortex cedro scabcitia et colore similis, quo detracto totum subesse cor cernitur: radicesgraciles, per summa cespitum, breves. In Arcadia tam praesentis esse veneniferunt, ut si qui dormiant sub ea, cibumve [orig: cibúmve] ca piant, moriantur: quod dum in flore est, potissimum accidit. Unde taxica volunt dicta venena, quae toxica nunc vocant, quibus sagittae tinguntur. Pecora etiam gustatis rubris baccis eius, mori est compertum.

VIRES, INTRINSECUS.

Taxus ex venenorum est censura, nec ullus alius in medicina eius habetur usus: nisi quod [orig: quòd] suffitueius mures necantur. Sunt qui tradant eius baccis alvum resolvi, et altiles cohortalesque gallinas saginari. Ex ligno eius arcus et scorpiones elegantes conficiunt.

BRATHYS. Sabina. Sevenbaum.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

[illustration:

Sabina silvestris.

...]

BRathys Graecis, Sabina Latinis communi nomine, vel Savina, Germa. Sevenbaum. Duorum est generum. Altera folns cupressi, spinis horridior, graviter olens, acris et fervens, coactae brevitatis arbor, in latitudinem magis sese fundens, coma virens perpetua. Florem puniceum absque fructu profert. In hortis sicut Buxus plantatur. Colligitur potissimum autumno, dum se mine est praegnans.

[illustration:

...]

Altera vero [orig: verò] Tamarici folio est similis. Est et her ba quae Sabina dicitur, de qua inter plantas infra [orig: infrà].

---

image: s023b

TEMPERAMENTUM.

Calida est et siccatertio ordine, ac tenuium maxime [orig: maximè] partium. Ama ritudinis et adstrictionis est obscurioris quam [orig: quàm] cupressus. Extenuat et digerit, Galeno teste.

VIRES, INTRINSECUS.

Folia cum vino pota sanguinem per urinam ducunt. Fetum viventem, ut tradit Galenus, interficit, et mortuum eicit. Cum melle et vino pota regio morbo medetur.

EXTRINSECUS.

Folia inflammationes illita mitigant, nomas sistunt. Cum melle nigritias repurgant, sordes et carbunculos abstergunt. Apposita et suffita, sanguinem per urinam ducunt, et fetum excutiunt. Unguentis excalfacientibus, privatim vero [orig: verò] Gleucino, miscentur: multis item antido tis adiciuntur. Nonnulli cinnamomi vice, duplum Sabinae addunt. Pro suffitu multi foliiseius, maxime [orig: maximè] vero [orig: verò] prioris, utuntur. Gallinacei generis pituitas fumo eius herbae sanari, scribit Plinius.

CUPRESSES. Cypressenbaum.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

CYparissus seu Cupressus Latinis, Graecis *kupa/rissos, Germa. Cipressenbaum. Nominis id accepit, ut Didymus est auctor, a)r\ ku/eirpari/sos, hoc est, quod [orig: quòd] ex aequo et ramos et fructus creet. Charita idem dici testatur, quod [orig: quòd] scilicet nobis oblectamento sit. De Cyparisso Telephi filio, et cur luctui sit haec arbor dicata multa fabulantur poetae [orig: poëtae]. Duplex est, mas et femina. Gaudet locis potissimum humidis et protectis. Arbor est procera, caudice oblongo ac tereti, solio pini, sed carnosiore et amaro, neque ita pum genti. Fronde indecidua, odore vehementi. Semen conis innascitur praetenue, exile, et quasi la ricis fructui proximum, quod pilula sua fathiscente labitur; rara materie et macilenta radice per summa cespitum vagante. Summa ti fecunditas: est enim trifera: lanuario enim, Maio, et Septembri baccae eius colliguntur. Materies cu pressiaeterna et cariei expers, cuius rei causa est sucus qui inest amarus, quipropter acredinem non patitur penetrare cariem, neque nocentes bestiolas. Sunt itaque aeterna quae ex eo con ficiuntur opera. Fructus eius conivocantur, unde Vergilius, confieras appellat Cyparissos.

[illustration:

...]

Officinae Nuces cypressi vel pilulas vocant,

---

page 24, image: s024a

Germa. Cypressen nuß. Afferuntur hi fructus ad nos ex Italia, ubi copiose [orig: copiosè] nascitur, et ex calidiore Galliae parte. Nusquam enim in Germa nia sponte nascitur. Est et vulgaris notitiae herba, quae Cipressen dicitur, Plinio Chamaecyparissus, de qua supra [orig: suprà] est dictum.

TEMPERAMENTUM.

Cupressus, Dioscoride teste, adstringit et refrigerat.

VIRES, INTRINSECUS.

Folia ex passo et exiguo myrrhae pota, vesicae rheumatismis, et uri nae difficultati auxiliantur. Pilulae eius ex vino tusae, in dysenteria, alui fluxione, tussi et orthopnoea, sanguinisque reiectione, commodissime [orig: commodissimè] bibuntur. Decoctum earumeosdem praebet effectus. Ramenta pota menses ciunt, scorpionum ictibus adversantur.

EXTRINSECUS.

Pilulae eius tusae cum ficubus, duritias emolliunt, narium polypo medentur: In aceto coctae, et cum lupinis detritae, scabros ungues eiieiunt, hernias intestinorum prolapsu erumpentes illitu reprimunt. Folia eadem praestant. Pilulae cum arboris coma suffitae, culices abigere existimantur. Folia trita et imposita, vulnera conglutinant: sanguinem supprimunt: Capillum ex aceto tingunt: Ignibus sacris per se aut cum polenta illinuntur: ulceribus item serpentibus, carbunculis et oculorum inflammationibus. Admota cum cerato stomachum roborant. Sucus cum oleo illitus, o culorum caliginem aufert: idem cum fico, demptis granis illitus, vitia testium sanat.

IUNIPERUS. Wachholderbaum, Krametbaum.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

*a*pkeuqos h)/ a)rkeuqi/s. Latine [orig: Latinè] Iuniperus. Germa. Weckholder, Krametbaum, quod [orig: quòd] nimirum turdi eius granis vescantur. a)/rkeusqos vero [orig: verò] dia\ to\ a)ra\r keu/qeir, hoc est, quod [orig: quòd] noxium aliquid in se occultet: odorem enim eius reptilia aversantur. Iuniperus vero [orig: verò], ut aliquibus placet, quod [orig: quòd] iuniores et novellos fructus pariat: Sola enim fere [orig: ferè] arborum fetus suos in biennium prorogat, qui ne maturescunt quidem novis supervenientibus.

[illustration:

...]

Duo sunt eius genera apud Diosc. Maior et minor. Utrisque coma est spinosa, virens perpetuo [orig: perpetuò]. Minor est humilis, sessilibus in terra ramulis, baccis minoribus, primum [orig: primùm] virentibus, altero primum [orig: primùm] anno

---

image: s024b

maturescentibus, et assumentibus nigrorem: radices in summitate terrae sunt fusae: corticem habet membraneum, fragilem, nec difficulter fathiscentem, subfuluum, qui accensus gratissimum spirat odorem, qui suavitate sua pestilentiae contagia pellit, aeremque [orig: aëremque] infectum repurgat: ex cortice aestivo tempore lacrima, od orem et colorem thuris referens, exsudat, quae in gummi induratur, Arabibus Sandaracha, sed ma le [orig: lè], dicta. Officinis et vulgo [orig: vulgò] Vernix, quod [orig: quòd] rore verno magis concrescat. Maior in iustam arboris magnitudinem assurgit, caudice procero, cortice fragili, ligno fuluo, odorato, latioribus ramulis, acu'eorum acervo stipatis, baccis alterisimilibus, maioribus tamen. Gaudet montibus et locis maritimis. In locis cultis et planis raro [orig: rarò] proveniunt. Fructus in autumno atri, et ad biennium prorogati carpuntur.

TEMPERAMENTUM.

Calida est et sicca ordine tertio: fructus vero [orig: verò] in primo: modice cal facit et adstringit, et ob hoc stomacho est utilis. Vernix in recessu secundo.

VIRES, INTRINSECUS.

Fructus potus, ad vitia thoracis, tusses, inflationes, tormina et venenata prodest. lecur renesque purgat. Urinam cit. Convulsis, ruptis, et urinae strangulationibus confert. Folia seu aculei, aut sucus eorum ex vino contra viperarum morsus bibuntur, et illinuntur. Affatim sumptus fructus, stomachum mordicat, caput calfacit, et dolore quam doque divexat. Alui excrementa nec retinet, nec propellit, Galeno teste. Vernix, hoc est, gummi Iuniperi, vomitionem ex polline thuris, et ovi albo excepta, supprimit. Stomachum in biliosos effusum vomitus, devo rata in ovo sorbili polenta eius, cohibet, dysentericisque prodest.

EXTRINSECUS.

Incensae Iuniperi suffitu serpentes fugantur. Cortex crematus et cum aqua illitus, lepras eximit. Illitae baccae tumores sistunt, et oculorum epiphoras tollunt. Vernix profluentem em naribus anguinem sistit, si ex candido ovi liquore trita temporibus et fronti illinatur. Profluentem item alvum, cum thuris polline, et ovi albo excepta, illita firmat. Destillationes suspendit suffitae nidor, arcetque, ne praecipites ad ima decumbant. Pituitam, quae in stomac ho aut intestinis coiit, dige. rit. Humorem etiam quia [orig: quià] cerebro repente [orig: repentè] devolvitur, coercet [orig: coërcet]. Uligino sos fistularum sinus indita Vernixresicat. Grave dini suffitus eius au. xiliatur. Hiantibus manuum et pedum rimis illinitur. Easdem in summa eum succino vires habet, in cuius defectu duplici haec pondere loco eius sumitur.

VITEX. Agnus castus. Schaffmülle, Keuschlamp.

---

page 25, image: s025a

NOMINA ET DESCRIPTIO.

VItex, Graecis a(gno/s, hoc est, Castus, quod [orig: quòd] nimirum, Galeno auctore, castitatem iis, quibus aut estur aut bibi tur, aut substernitur, conservet. Unde Atheniensium matronae castitati studentes, huius foliis toros sibi sternebant. Lygosquoque Graecis dicitur, ob furculorum firmitatem. Officinis et vul go [orig: gò] Agnus castus, ex linguarum imperitia, cum [orig: cùm] utraque vox idem significet: altera Graeca, altera Latina. German. Schaffmülle et Keuschlamp, e odem vocabulorum errore Agnospro Lati no voca bulo accipientibus Salix quoque Amerina Dioscoridi dicitur, nonnullis vero [orig: verò] Piper agreste. Duo sunt eius genera, Maior et minor.

[illustration:

...]

Maior arborescit salicis modo, vel foliorum aspectu, nisi quod [orig: quòd] gratiorem spirant odorem, et perpetuo [orig: perpetuò] virent: ramis frangi contumacibus, flore ex purpura candido. Unde candida quoque dicitur, piperis semine. Minor ramosior est, soliisque candidioribus et languinosis, flore purpureo, quam Nigram vocant. Nascitur utraque iuxta flumina. Cauchi, ut Vale. rius Cordus tradit, huius arbusculae frondes et semina, quoniam lupu lo carent, cerevisiae suae incoquunt: eaque somnum conciliat, et facile [orig: facilè] inebriat: Vocaturque ab illis haec arbuscula Altseim, et Borst.

TEMPERAMENTUM.

Vis vitici, Dioscoridis testimonio, inest calfactoria et adstrictoria?

VIRES, INTRINSECUS.

Baccae seu semina Viticis drachmae pondere ex vino tusa et pota, menses cient, ventositates discutiunt, appetitus Venereos cohibet. Prosunt etiam iis qui a [orig: à] venenatis sunt demorsi. Lac etiam nutricibus augent: lienosis, iocinorosis et hydropem metuentibus conferunt. Ni mius usus caput gravat, et somnum conciliat.

EXTRINSECUS.

Sucus foliorum araneorum morsibus illinitur. Folia cum melle in vino decocta, oris et gingivarum ulcera collutione sanant. Rimas sedis ex aqua decocta folia sanant, si decocto locus abluatur. Insessu prosunt inflammationibus mulierum, in occultis partibus ortis. Frondes Viti cis si Viatores manugestent, a [orig: à] lupis tutos fore scribit Dioscorides.

---

image: s025b

SALIX. ITEA. Weiden. Felbinger.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

SAlix Latinis, quod [orig: quòd] saliat, surgatque cito [orig: citò], ut Festus habet. Graecis Itea. German. Weiden, Felbinger. Tes saciunt eius Plinius, Theophrastus et Columella species. Prima puniceo cortice vestita. Theophrasto Salix nigra aut punicea: Plinio Viminalis, Columellae Sabina et Amerina dicitur, Germa. Rottweidem, et Banweiden, quod [orig: quòd] lentae sint, et ad ligandum utiles: Et haec censetur optima. Secunda species The ophrasto candida, Plinio vitellina, Columellae Graeca vocatur, cortice flavo seu pallido. Germa. Geel weiden, Bachwei den, quod [orig: quòd] circa ripas nafcantur. Tertia Theophrasto Helix, seu Pumpila, Plinio et Columellae Gal lica, Germa. Kleinwerden. Quatuor hodie cognoscuntur Salicum genera, quae hoc modo distinguum tur Germanicis nomenclaturis. Primum, quod reliquis praestat, virgu las fert tenues, et puniceas. Germ. Rot weiden, et Banweiden, hoc idem est cum prima Theophrasti, Plinii et Columellae specie. Secunda virgulas habet albas, ad ligamenta inutilis, quoniam facile [orig: facilè] frangitur. Unde Germa. Weiß weiden, et Bruchweiden. Tertium genus ripis gaudet amnium, virgas ferens flavas seu vitellinas: secundo gene re melius: German. Geel weiden, Bachweiden. Hoc idem est cum Theophr. Plinii et Colum. secunda specie. Quartum genus irgas et folia fert cinerei coloris, ac primum [orig: primùm] paniculis suis in vere conspicitur: cuius praecipuus ad scpes muniendas est usus. Germa. Seil werden, et Sellen. Caudice consurgit brevi, ramis longis, e [orig: è] trunco extremo veluta [orig: velutà] capite prodeuntibus, lentis, flexilibus: foliis longis, subtus inca nis, superne [orig: supernè] virentibus. flore seu nucamento squamatim compactili, la nuginoso, propendente, fructu qui facile [orig: facilè] ante maturitatem evanescat. Maxima eiusfecunditas, ac quantumvis antiqua fuerit, germina tamen nova assidue [orig: assiduè] producit. Seritur mense Martio, humidis maxime [orig: maximè] locis gaudens.

[illustration:

...]

---

page 26, image: s026a

TEMPERAMENTUM.

Vim habet exsiccandi et spissandi, modiceque adstringendi, praecipue [orig: praecipuè] vero [orig: verò] folia et cortex.

VIRES, INTRINSECUS.

Salicis Folia cum modico piperis in vino cocta, colicae medentur. Se mina, quae lanuginis modo villosa dependent, trita et cum vino pota, sanguinem excreantibus auxiliantur. Eadem vis est cortici: si cum vino decoctus bibatur.

EXTRINSECUS.

Sucus salicum, dum in flore sunt, oculis rubentibus, et caliginantibus illinitur. Foliorum et corticis sucus, cum rosaceo temperatus, et in mali punici cortice calefactus, aurium dolorem, infusus, sistit: Vi tiligines exterit. Decocto foliorum podagrica membra utiliter foven tur. Ustus cortex cum aceto temperatus, clavos et callos illitus tollit. Ad utensilia opera et varios hominum labores, plurimus salicum, per inde ut Germanica de Buxo et Salice cantio testatur, est usus.

POPULUS ALBA.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

POpulus alba, Graecis *leukh/. Germa. Bellen oder Pappelbaum, Weiß Alberbaum, Weiß Popelweiden, Sarbaum. Loca amat aquosa et palustria, laetiorque circa amnes nasci solet, stagnis gaudet, auctu perquam [orig: perquàm] facilis. Her culi sacra arbor, Caudice procero erectoque assur git, cortite laevi et carnoso, foliis tremulis. Unde [note: Trambula.] Gallis Trambula, quasi tremula est appelata, circinatae in iuventa rotunditatis, in senecta angulosis, semper vero [orig: verò] inferne [orig: infernè] herbaceis, superne [orig: supernè] candicantibus, lanuginosis, et inter se cre pitantibus, sine flore, uva exigua populi. In foliis Populi guttam ferunt, ex qua apes suam pro polim faciunt. Exigua e [orig: è] populo est Resina, ex ca vis eius humor effluit. Ex uva eius unguentum conficitur, quod populneum seu aegirinum, Offi cinis Unguentum Populeonis dicitur, item myracopium. Fit hoc verno tempore, cum plurimum est gravis et resina praegnans. Vitibus est amicissima, quarum causa in vineis etiam seritur. Lignum eius accensum multum fumum exhalat.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Populus alba mediocri est temperamento: humido nimirumterre noque, magis tamen frigido quam [orig: quàm] calido. Uvae tamen eius magissunt ca lidae.

---

image: s026b

VIRES, INTRINSECUS.

Corticem unciae pondere potum, coxendicum dolori mederi, et stillicidio urinae auxiliari, tradit Dioscorides. Cum muli rene si bibatur abortum facere addit: Idem praestare folia cum vino post purgationes pota.

EXTRINSECUS.

Sucus foliorum tepidus auribus instillatus, dolorem earum mitlgat. Pilulae quae primo foliorum partu exiliunt, cum melle illitae, oculorum hebetudini medentur. Adversus inflammationes, et dolores ex calore natos, eiusmodi unguentum conficitur: Recipe capitula populi antequam in folia exeant, macerentur in adipe porcino, asserventurque donec aliae herbae prodeant: hincaddantur, Aizoum, Sedum silvestre, Crassula maior; folia byroniae albae: rubi utriusque umbellae, folia Personatae, et Solani. Omnibus tusis, exprimatur sucus, et cum populi capitulis in adipe maceratis in unguenti formam coquantur.

POPULUS NIGRA. Aspen. Poppelweiden.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

POpulus nigra, Graecis *ai)/geiros dicitur, German. Aspen, Poppelweiden. Parum ab alba ante [orig: antè] descripta differt, nisiquod [orig: nisiquòd] haec procerior et levior est, folio bicolor: folio praeterea est an gustiore, et scabriore cortice, in totum strigosior. Folia sicut in alba sunt circinatae rotunditatis in iuventa, vetustio ra in angulos exeunt, inferne [orig: infernè] herbacea, superne [orig: supernè] candicantia, pediculo tremulo, inter se crepitantia, Unde trambula quoque quasi tremula Gallis vocatur. Utrique etiam densa lanugo, quae ut Iulus evolat. Ligno utrique par candor, neutra putatur florere, sed alba numerosiore folio, quae etiam uvas fert unguentis, brya vocatas. Amnes amat, lachry mam eius quae iuxta amnem Eridanum in aquam destillat, in [note: Succinum.] succinum durari et coire produnt.

[illustration:

...]

Tertium Populi genus addit Theophrast. quam Alpinam, nonnulli vero [orig: verò] Tibycam cognominant: ceteris altitudine similem, corticepyri silvestris,

---

page 27, image: s027a

scabro, ramis candicantibus, folio hederae, hincinde exsaturato virore nigro, sed parte una hebete, altera angulosa, pediculo tenui, oblongo, colore parte supina pronaque fere [orig: ferè] consimili.

TEMPERAMENTUM.

Populo nigrae calida siccaque qualitas tribuitur. Ligni eius ad sumptuosos toros et mensas, ob aqueos in eo ductus, est potissimum usus. Succino suae sunt et peculiares vires, de quo inter Gemmas.

VIRES, INTRINSECUS.

Qui virgam eius manu tenuerint, eos intertriginem sentire negant. Folia eius, cum aceto, Dioscorideteste, Podagricis utiliter illinuntur. Humor e [orig: è] cavis populi nigrae effluens, verrucas papulasque et attrita cor poris tollit.

Corticem tam albae quam [orig: quàm] nigrae populi, minutim caesum, et sulcis stercoratis mandatum, omni annitempore fungos qui edendo sint, proferre tradit Dioscorides.

Lacrima eius, quam succinum appellant, trita potaque stomachi ven trisque fluxiones sistit.

ALNUS. Erlen, Ellerbaum.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

ALnus, Graecis *klh)sqra. Arbor est sterilis, caudice recto, ligno medullaque molli, adeo [orig: adeò] ut graciliores virgae concaventur. Folio pyri, sed ampliore ac nervosiore, quadantenus orbiculato virgatoque, cortice squaroso, foris albicante, intusrufo, quo coria tingum tur, fructu nullo, cum [orig: cùm] nihilominus floreat. Radice summa, nec quam laurus maiore, tenui. Aquosis potissimum gaudet, necfere [orig: necferè] alibi facile [orig: facilè] nascitur: ad navalia, et fundamenta aedium hac de causa, materies eius maxime [orig: maximè] commendatur: messores quoque lignum eius pro aqua ad cotes madefaciendas excavant. Fabulantur poetae, Alnos sorores fuisse Phaetontis [orig: Phaëtontis], quae ob nimium luctum, quo ob fratrem affligebantur, in Alnos arbores conversae sint. Unde Verg. in Sileno:

[illustration:

...]

Tum Phaethontiadas [orig: Phaëthontiadas] musco circumdat amarae
Corticis, atque solo proceras erigit alnos.

TEMPERAMENTUM.

Plurimam aeream [orig: aëream] et igneam temperaturam obtinet, terrenam

---

image: s027b

exiguam, et humorem paveum. Unde extra terram non multum durat: sed in humore obruta ad diuturnitatem permanet. Et in palustribus locis infra aedisiciorum palationes crebro [orig: crebrò] fixa, permanet immortalis ad aeternitatem, immaniaque pondera sustinet, et sine vitiis conservat. Proinde multa aedisicia sub fundamento eius generis palos habent. In medicina alias [orig: aliàs] exiguus eius usus.

VIRES, INTRINSECUS.

Viridia folia alni, tumores discutiunt et calorem restinguunt. Folia pedibus supposita, lassitudinem ex itinere contractam et calorem extrahunt. Viridia rore madentia folia in cubiculum, adversus pulices sparguntur, et mox antequam siccescant expurgantur: Pulices enim foliis ob lentorem adherent. Cortex ad nigrum colorem a [orig: à] Pileariis et Sutoribus assumitur.

ULMUS. Vlmenbaum, Almen, Rystholtz, Lindbast, Affenholtz.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

VLmus Latinis, Graecis *ptele)/a. German. Rüstholtz, Rüstbaum, Vlmenbaum, Olmen, Rysterbaum, Rystern, Lindbast, Offenholtz. Theophrastus duo facit Ulmi genera. Montanam, quam Oripteleam vocat, et camaestrem. Columella itidem facit duo: Alteram Gallicam, quam Attiniam nominat: alteram Vernaculam, quam nostratem. Quatuor enumerat Plinius. Prima est mon tana, Altera Campestris, Germa. Feldryster, fructum ferens. Tertia Attinia, procera. Quarta silvestris. Locis aquosis gaudet. Germinat inter primas, ante aequinoctium paulo [orig: paulò]. Arbor est procera, folio individuo, lente [orig: lentè] crenato, scabro, oblongiore quam [orig: quàm] pyrus, semen racemosum, in foliolis et petiolis gummi producit, et quoddam [note: Cnipes.] bestiolarum genus, quod Cnipes dicunt. Materie flava, robusta, nervosa, deformi, et quae nihil praeter cor habeat. Viridis cassufacilis, sicca difficilis. Utuntur ea ad fores lautiores, ad cardines, assamenta portarum, et preal, torculariaque et sontium caveas, et carpentarium quandoque opus.

[illustration:

...]

---

page 28, image: s028a

TEMPERAMENTUM.

Ulmifolia, cortex, rami, vim habent spissandi et vulnera contrahem di, Galeno teste.

VIRES, INTRINSECUS.

Corticem ulmi exteriorem unciae unius pondere ex vino aut aqua frigida potum, pituitam educere Dioscorides refert. Apibus florem ulmi noxium esse ait Columella, citam enim alvum, sicut Esulam, ipsifacere. Unde contingit breviorem Apibus iis locis, ubifrequentes sunt Ulmi, velut in Italia, vitam esse.

EXTRINSECUS.

Viridia ulmifolia, interior item cortex, vulneribus glutinandis valent. In aceto viridia cocta folia manantem corporis scabiem sanant. Ad pedum fracturas et consumpta membra, salubria ex cortice et ra dice ulmi fomenta conficiuntur.

AMYGDALUS. Mandelbaum.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

AMygdalus Grae cis dicta est, Herodiano teste, quod post viride putamen, multos scarisicatus ostendat, et in rimulas dehiscat, quas Amychas vocant, German. Mandelbaum. Fructus eius Amygdalum vel Amygdala dicitur, Germa, Mandel, Mandelkern. Nucem Graecam Cato vocat, et arborem et fructurm eius. Thasias alii nuces appellari volunt. Dupli cis est differentiae: alia enim dulces fert amygda las, alia amaras. Radice firmatur singulari, prae grandi, alteque defixa, Caudice procero, summatim compluribus ramis brachiato, foliis salignea specie, praelongis: flore foliato, candido, quamquam et amygdalorum quarundam foliatus exeat. Arbos succo pingui turget, lachry mamque rimosa plorat, quae statim concrescit in gummi. Verum [orig: Verùm] ne ad ulla quidem, utpote inutilis expetitur. Huius nuces gemino protectae operimento, pulvinati, primum [orig: primùm] calycis, mox lignei putaminis, cui solidus subest nucleus, acriore etiamnum obductus callo. Caelo gaudet calidiore, quapropter in insulis uberior adolescit. Pangitur avulso ramulo, vivi radice et seminio.

[illustration:

...]

Nuces quae seri debent, pridie [orig: pridiè] liquido fimo macerantur: alii aqua mulsa madefaciunt, in eaque noctempsolam esse patiuntur, ne germen exstinguat

---

image: s028b

mellis mordacitas. Cacumina in terram recte [orig: rectè] figuntur, sic ut lignosior pars sursum spectet. Surculos autem qui vel arbori vel terrae credantur, e [orig: è] media arbore legendos praecipiunt. Abautumno ad brumam, Graecorum opinione, facilius seritur: Verno satu difficilius comprehendit, quod [orig: quòd] arbos ea praecoci partu germinet. Si parum ferax amygdalus fuerit, forata arbore lapidem adigito, et ita librum inolescere sinito.

TEMPERAMENTUM.

Temperamentum amygdalis est calidum: magistamen amaris, ob oleosam friatu naturam. Diocles ea tradit alere, ventrem bene habere. Recentia tamen minus aridis sunt noxia, macerataque multo [orig: multò] minus iis quae nullum experta sunt humorem. Torrida quoque minus crudis officiunt. Diphilus tradit extenuare, urinas et alvum ciere, paucum suppeditare nutrimentum.

Gummi quod ex arbore stillat, spissandi vim obtinet. Oleum amygdalinum modice [orig: modicè] et temperate [orig: temperatè] est calidum, vim discutiendi et aperien di habet. Unde ad iecoris sepimenta, pectoris et pulmonis vitia est utile. Quod vero [orig: verò] de amygdalis amaris exprimitur, magis aperit, lotiumque et menses ducit, calculos renum, et vesicae, frangit.

VIRES, INTRINSECUS.

Amygdalarum iusculum aut decoctum, in quo Chalybs fuerit exstinctus, laxam alvum cohibet.

Amygdalae amarae purulentum pectus mire [orig: mirè] purgant, sanguinem excreantibus prosunt. In cibis sumpte, pectus, pulmonem, iecur, lienem, renes et vesicam aperiunt. Prosunt itaque tussientibus, difficulter spirantibus, pulmoni, iecori, lieni.

Ad bellaria quoque ex Amygdalis et Amylo, placentae, quas Marcipan Pharmacopolae vocant, conficiuntur. Humido ventriculo, intesti norum passionibus et calculo cibus amygdalarum est utilis.

Sucus est amaris amygdalis ischiadicis prodest.

Gummi arboris sanguinem excreantibus datur.

Sex aut septem nucleos mane [orig: manè] ieiuno stomacho sumptos, temulentiam eius diei avertere ferunt.

Vulpes amygdalarum esu mori, tradit antiquitas: Quod in fele in Italia observatum esse, quae amarisamygdalis sumptis misere [orig: miserè] sit mortua, Vergilius Marcellus annotat.

EXTRINSECUS.

Tusae amygdalae cum oleorosaceo, temporibusillitae, capitis sedant dolorem. Maculis item et pustulis faciei illinuntur. Cum vino temperatae epinyctidas et manantia capitis ulcera sanant.

Cum melle morsui canis medentur. Gummi arboris cum aceto papulas, serpiginen, et id genus cutis vitia curat.

---

page 29, image: s029a

Radix amygdalarum amararum in vino cocta et illita, maculas faciei extergit. Lixivium ex cinere ligni et corticis amygdalarum apparatum corrodendi facultate maxima est praeditum.

OLEUM AMYGDALARUM DULCIUM.

Lenit asperitates pectoris, gutturis, et pulmonis, duritiem et siccita tem iuncturarum, est suave in cibis, et confert hecticis et phthisicis, impinguat, auget sperma, sedat tussim et ardorem urinae, vesicae et vul vae excoriatae, cum sistula iniectum.

OLEUM AMYGDALARUM AMARARUM.

Aperit oppilationes, et discutit ventositates et vapores, sed potissimum [orig: potissimùm] medetur surditati, sibilo et dolori aurium: lenit duritiem nervo rum, et delet maculasfaciei.

IUGLANS. NVXREGIA. Nußbaum. Welschnußbaum.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

IUglans quasi Iovis glans. Graecis *ka/ruor *basiliko)r, hoc est, Nux regia. Nux etiam Persica a [orig: à] regione, unde pri mum [orig: mùm] est aduecta. Vulgo [orig: Vulgò] simpliciter Nux dicitur, *ka)ruor, a [orig: à] capitis gravedi ne, quam folia eius afferunt, est dicta. Gravis enim foliorum eius est halitus, qui cubantibus sub ea arbore grave. dinem capitis, in cerebrum penetrans, inducit. Germ. Welschnuß et Nußbaum. Fructus eius itidem iuglans et nux iuglans cum arbore appellatur. Nota est nemini non arbor. Fructus est triplex cognita differentia: maior, media, et minima Maiores German. Roßnup et Pferdsnuß, a [orig: à] magnitudine vocant, Latine [orig: Latinè] Nucesequinae, hae decennisplerumque pueri pugnum aequant. Mediae sunt vulgares, et sim pliciter Welschnuß nominantur, et hae sunt optimae. Minimae, Germa. Steinnuß, a [orig: à] duritie vocantur.

[illustration:

...]

Arbor ipsa est, ut Ruellius describit, praegrandis, multis praelongisque nixa radicibus, procero caudice, multis summatim ramis ingentibus brachiato, binum ternumve saepe cubitorum crassitie, cortice albo, glabro, in rimas altas plerumque dehiscente, frondibus latis, oblongis, è

---

image: s029b

iucundo graviter subolentibus, patulamque iaculantibus umbram, et insalubrem, per autumnum deciduis. Verni temporis initio paniculam fert praelongam, callo squamatim compactili protractam, ordine nucis pinaeae protuberat et dehiscit. Flavescens statim quam [orig: quàm] forndem fa cere coepit, nutans caducaque prolabitur. Tum super ramenti huius pediculumflos erumpit, totidemque calyculacea tegumenta, quot flores petiolo contrahuntur, singulisque his singulae includuntur nuces, vario protectae munimento, calloso primum herbaceoque cortice, hineligneo, bifido carinarum modo compactili loculo, seu putamine. Mox tenui [note: Nauci.] tunica, quae nauci, ut quidam volunt, nominetur. Grispi intusnuclei quadripartito [orig: quadripartitò] digeruntur, lignosa inter cedente membrana. Hac de cau sanuptiis religiosas factas putant, quod [orig: quòd] nimirum tot modis etiam par tus involvatur in parente. Utero nimirum ventreque. Frigidisgaudent locis, aquas odere. Montibus quoquelaetantur. Seruntur nuces porre. ctae, commissuris acentibus, a [orig: à] Calendis Martiis ad Iuds easdem. Tan tum quer cui et iuglandiferunt dissidium, ut iuxta nucem iuglandem depacta moriatur. Lignum eius mensis et utensilibus lautis dicatur, ususque ad tectorium opus. Mirum refert Tragus de iuglande, quae ad Rhenum crescens non ante Cal. Iul. folia vel fructum ostendat. Ad Ca lendas vero [orig: verò] IUlias et folia et fructus cum reliquis arboribus pariter habere.

TEMPERAMENTUM.

Nuces re centes, Simeone Sethi auctore, calidaesunt ordine primo, siccae vero [orig: verò] secundo. Aridae vero [orig: verò] sunt calidiores.

VIRES, INTRINSECUS.

Iuglandium usus non omnibus est salutaris: ventriculum enim gra vant, difficulter concoquuntur, bilem in ventriculo augent, tussim et vomitus excitant.

Plinius lib. 23. cap. 8. hunc in modum scribit: In sanctuariis Mithri datis maximi regis devicti, Cn. Pompeius invenit in peculiari commen tario, ipsius manu scriptam compositionem antidoti. Duabus nucibus siccis; item ficis totidem, et rutaefoliis viginti simul tritis, addito salis grano: et qui hoc ieiunus sumat, nullum venenum nociturum illo die. Commanducatusnucleus rabidi canismorsibus illitus, omnia vulneris symptomata et mala arcet, ieiuno prius stomacho nucibus iisdem sumptis. Cortex nucum iuglandium piperis vicem in cibis invenit.

EXTRINSECUS.

Nucleus cum melle et ruta inflammationes pectoris eiulque dolorem sedat: luxatis pari modo prodest. Idem potest liquor stillatitius ex nuei bus immaturis circa Cal. Iulias ustus. Cum cepis, sale et melle nuces tu sae, morsibus hominum, simiarum et canum auxiliantur. Sugillata eadem ratione tollunt. Corticis nucum cinis umbilico impositus,

---

page 30, image: s030a

tormina sedare sertur. Idem cinis cum oleo capiti illitus, capillosgignit. Usti nuclei cum vino illiti, carbunculos sanant.

CORYLUS. Nux avellana. Nux pontica. Haselbaum. Haselstrauch.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

COrylus et Nux avellana, Latinis, Germa, Haselstrauch, Haselnußbaum. Fructus huius Graecis dicuntur *ka/rua pontika/, hoc est, Nuces ponticae, quod e [orig: è] Ponto venerunt. Item leptoka/rua. hoc est, nuces parvae. Latinis Nuces avellanae, primum [orig: primùm] avellinae. Item Praenestinae, Heracleoticae. Germa. Haselnuß. Duo sunt eius genera: Silvestris, quae sponte ubique nascitur, quae in nemoribus etiam frequens, quae privatim Haselnuß dicitur. Et sativa, quaefructum fert oblongiorem, et totum, ceu barba to putamine tectum, et vestitum, cuius nucleus ruffa membrana cingitur. Germa. Rotnuß, et Ru~rnuß, Lampertischenuß. Corylus, ut Ruellius describit, radice est tenui, altissima, vivaci et robusta, caudice multis inferne [orig: infernè] stolonibus fruticante, superne [orig: supernè] ramis brachiato, virgis brevibus, sine alarum sinu enodibus, crassisque nonnullis, foliis alni, sed latio ribus, per ambitum serratis, materie admodum lenta, cortice summo tenui, pingui, maculis albis vario: medullatenui et flava, quae demi pos sit. Florere hanc aliqui negant: sed floris vice quosdam in eo peculiares [note: Iuli.] Iulose erumpere. Siquidem fructu iam caduco, callus uvae modo, magnitudine vermis grandiusculi, pinguis emergit, singulari pediculo, quem vocant Iulum. Dehiscit ineunte vere, ac defluit cum [orig: cùm] folia prosiliunt, callo squamatim compactili, propendente, tum calyculacea tegumenta totidem, quot Iuli supra pediculum exeunt, eorumque singulis nu ces singulae insunt. Aiunt rustici serpentem, quae coryli caudice vel surculo fuerit icta, obtorpescere et emori.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Calidas et humidas avellanas nuces Simeon Sethi tradit. Stomacho et intestinis gracilibus minus sunt salubres, Unde Macer: Ex minimis nucibus nulli datut esca salubris. Dysenteriam, si non satis maturae fuerint, facile [orig: facilè] gignunt, praesertim quibus rubrum est tegumentum. Unde nonnullis Ru~xnuß eaedem appellantur.

---

image: s030b

VIRES, INTRINSECUS.

Aridae maturae avellanae nucestusae, et cum vino potae, diuturnae russimedentur. Tostae nuces cum modico piperis sumptae, destillatio nes es capite ad pectus, e [orig: è] quibus tussis oritur, prohibent.

EXTRINSECUS.

In cineres ustae nuces, et cum adipe ursino illitae, alopecias sanare traduntur. Suspensas avellanas nuces, scorpiones ex coloco arcere Plu tarchus refert, Unde scorpionum morsibus easdem mederiaiunt.

PISTACIA. Pimpernuß.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

PRaesens haec arbor, quam Germani Pimpernuß vocant, etiam si vera Pistacia non sit, ex eius tamen est ge nere. Folia fere [orig: ferè] fert Sambuci, sed viridiora et teneriora. Florem Maio mense, fert candidum, rotundum, plenum, ex quo vesicae seu folliculi fiunt candidi et cavi, in quibus nuces parvae, puni teae, et dulces, binae fere [orig: ferè] iunctae inveni untur. Maturescunt in autumno. Afru ctu arborem Vesicariam seu follicularem [note: Staphylodendros.] licebit vocitare. Putatur haec Staphy lodendros esse Plinii, quam siliquas ferre dicit, in quibus nuclei nucis avellanae. Vera autemPistacia est; cuius fructus in Officinis Fistica et Fisti corum grana vocant. Nascitur ea in Syria et in Parisiensiquoque agro, in aedibus sacris Divae Mariae, ut Ruellius testatur.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Pistaciae verae nuces calidae et siccae complexionis esse feruntur, iecoris, pulmonis, et pectoris obstructiones solvunt. Sanguinem purgant et attenuant.

VIRES, INTRINSECUS.

Fructus peregrini, quos Fisticos et Pista cia nominant, Phlegmaticis prosunt: humores enim lentos discutiunt et attenuant: Conducunt itaque iecori, pulmoni, et renibus.

In cibis aut potu sumptas nuces Pistacias stomacho esse utiles, omnibusque venenis adversari, scribit Dioscorides.

CASTANEA.

---

page 31, image: s031a

NOMINA ET DESCRIPTIO.

CAstanea a [orig: à] Castano Magnesiae oppido, unde primum [orig: primùm] aduectae. Glans Sardiana a [orig: à] loco similiter, et Iovis glans. German. Castanienbaum. Fructus eius Nux dicitur Castanea, German. Kesten, Castani. Multa harum enumerantur genera. Tarentinae, faciles nec operoso cibo, planae figura, sed minus tractabiles. Balanitides, rotundiores, purgabiles, maxime [orig: maximè] et sponte prosilientes. Salarianae, purae ac lanae. Corellianae laudatiores, et Meteranae ex Corellianis factae, rubenti cortice. Triangulae, et populares nigrae, quae coctivae vocantur, minima laude. Ceterae suum pabulo nascuntur, scrupulosae corticis intra nucleos quoque ruminatione. Arbor est notitiae vulgaris, Puram et resolutam teram desiderat, clivo laetatur opaco et septentrionali. Spissum et rubricosum solum reformidat. Iu glandi, describente Ruellio, non est dissimilis, folio tantum [orig: tantùm] venosiore et fimbriato Nuce intus solida, et quamplurimum [orig: quàmplurimum] plana, triplici tegminis ambitu septa, Membrana primum [orig: primùm] amara, mox lento cortice, demum echynato calyce. Seritur vivi radice et nuce. Eliguntur autem castaneae quae sulcis destinantur, grandes et maturae, quae sirecentes serantur melius proveniunt. Sed ut ad veris initium serantur illibatae, in umbra siccari debent expansae, dein in siccum locum translatae in cumulum redigi, et árena diligenter operiri. Integrarum probatio est, ut in frigidam aquam mittantur: siquidem quae sanaesunt, mergun tur: quae vexatae aut corruptaesunt, supernatant.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Calida et sicca est in primo ordine. Adstringit et exsiccat sicut et aliae glandes.

VIRES, INTRINSECUS.

Castaneae nuces prosunt iis, qui Ephemeron aut Colchicum hauserunt, teste Dioscoride.

Difficilis alias [orig: aliàs] sunt concoctionis, crassos humores pariunt, capiti obsunt, alvum inflant et constipant. Utiliores tamen crudis esse tostas et arefactas, Sime on Sethi scribit. Aquam, in qua Castaneae cum mem brana decoctae fuerint, omnibus alui fluxibus, dysenteriae, et sanguinis excreationi aiunt conferre.

QUERCUS.

---

image: s031b

NOMINA ET DESCRIPTIO.

QUercus, Graecis *dru/s, Germa. ein Eych, Eychbaum. Multae sunt huius species, quas omnes enumerare foret difficile. In silvis aliisque locis nascitur. Arbor est procera, crassiore et asperiore caudice, ramosa, foliis profunde [orig: profundè] laciniatis. Glandes producit optimas et grandissimas, Gallas item et viscum. Radix eius latissime [orig: latissimè] circumia centem terram amplectitur. Fructus Latini glandes, Germa. Eycheln appellant. Ex quercuum generibus sunt. Robora, a [orig: à] duritie sic appellata, Germa. Hageychen. Item Ilex, quae roboris magnitudine et folio nascitur, verum [orig: verùm] minori aculeatoque cortice etiam laeviori, materia spissa et robusta, glandoso fructu et pusillo, perpetua frondens coma, fructumque tardissima perficiens, et veterem fructum novus excipit et praevenit. Unde bifera a [orig: à] nonnullis existimatur. Praeter glandem etiam granum quoddam puni ceum fert: praeterea hyphear et viscum, sicut reliquae quercus.

[illustration:

...]

[note: Cerrus aegilops.] Tertia numeratur Theophrasto species Cerrus aegilops, populo similis, caudice recto, excelso, laevi, et per longitudinem robustissimo, materie aliqui improba, necnisi aerariorum Officinis, carbone dotata. Glandem fert tristem, horridam, echinato calyce castaneae modo, unde a [orig: à] nullo praeterque a [orig: à] sue manditur, nec nisi aliorum inopia, cum [orig: cùm] alioqui solidam duramque gignat carnem. Galli herrum et hedrum vocant, teste Ruel.

[note: Esculus. Platyphyllos.] Quarta species Esculas, Platyphyllos Graecis, ut quibusdam placet, et quibusdam latifolia, quod [orig: quòd] inter arbores glandiferas, folii amplitudine praestet. Fago proceritate et glande inferior. Galla visu quidem quernae non dissimili, nisi quod lenior, sed ad rem nullam utili: sed alteram nigram habet, qua lanae inficiuntur. Glandem fert quae hispido calyce contineatur, grandem, bonam, qua fungosam carnem fieri tradunt. Folium grave, carnosum, procerum, sinuosum lateribus. Graeci quatuor numerant genera, [note: Hemeris. Haliphlae os.] hemerin, aegilopa, haliphlaeum, platyphyllon. Quae ad iam descripta genera referunt, ut quercus sit hemeris quasi placida: Robur haliphlaeos, Esculus Platyphyllos. Cerrus vero [orig: verò] sit aegilops. Summum quercus cum iuglande est dissidium, ut in Iuglande etiam est dictum. Gignit autem quercus praeter fructum peculiarem, videlicet glande [orig: glandè], alia quoque multa. Fert enim Gallae genus utrumque, et quaedam, ut Theophr. refert, veluti mora, nisi distarent fructu, contumaci duritia, plerumque nonnulla colis effigiem representantia. Interdum cum [orig: cùm] perficiuntur, tauri caput imitantia: quae cum [orig: cùm] praerupta dehiscunt, nucleum ostendunt olivae similem. [note: Pilulae.] Nascuntur et in eo pilulae nucib. non absimiles. intus habontes flocculos

---

page 32, image: s032a

molles, lucernarum luminibus aptos, qui et probegallae [orig: probègallae] nigrae modo flagrent. Fert et aliam cum capillo comigeram pilulam, verno tempore melligeni succi, tum gustu, tum tactu. Gignunt et alae ramorum pilulas sine pediculo sessiles, parte concava adhaerentes, versicolores, quae prominentes quosdam umbilicos, vel candicantes, vel dispersa nigrarum macularum varietate notatos praemonstrent, mediis partibus colore coccirutilantibus, quibus apertis putris inanitas cernitur, aliquando pumices. Sed raro [orig: rarò] gignit, nec non e [orig: è] foliis, convolutas rariores pilulas compressas, oblongas, super foliis quoque tergo adhaerentes, aquosis intus bullis, candicantes, quae muscas creant, eae maturescentes tandem in gallas occalescentes durantur.

TEMPERAMENTUM.

Desiccat, adstringit, et calfacit, paulum infra media, in genere scilicet corum quae tepida sunt.

VIRES, INTRINSECUS.

Folia aut medius cortex in vino decocta potaque, omnes alui fluxus, menses et Gomorrhaeam certo [orig: certò] cohibent. Eadem praestat ex teneris foliis liquor stillatitius, ac pueris potissimum [orig: potissimùm] datur. Tritaeglandes potae prosuntiis, qui a [orig: à] venenatis morsi sunt, quique venenum sumpserunt, aut biberunt Cantharides, ut urinam cruentamemittant. Idemglandi um pulvis potus, calculo medetur.

Arcades glandibus primum, ante inventas fruges vixisse, auctores testantur.

EXTRINSECUS.

Folia quercus ad vulnera sunt utilia, recentia enim ea conservant, et in aqua decocta eadem prugant. Galenus quoque foliis quercubus se vulnus glutinasse testatur. Rubentia tenera quercus folia, in bono veteri vino cocta, dentium dolorem exfrigidis fluxibus natum, tepida collu tione sedant. Ligni querni plurimus ad aedificia aliasque firmas res est usus: Est enim lignum durissimum et diutissime [orig: diutissimè] durans. Unde querna consilia dicta sunt, pro constantibus et firmis consiliis.

GALLA.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

GAlla, Germa. Gallopffel [orig: Gallöpffel], Eychopffel [orig: Eychöpffel], Graecis Cicis. Nascitur in omnibus glandiferis arboribus, sed non omnium par est bonitas. Optimam vero [orig: verò] fert quercus, quae hemeris dicitur. Reliquae, ut quae in nostris etiam quercubus nascuntur, dicuntur Galeno Onicicidae, hoc est, asininae Gallae, quod [orig: quòd] ignavae sint et minus efficaces Est autem Galla pi lula inaequalisuperficie, salebrosa, in glandiferis arboribus peaeter legitimum fructum proveniens, multiplici differentia: quoniam alia solida est, perforata alia, haec nigra, illa candida, altera maior, minor alte

---

image: s032b

[note: Galla.] ra. Nascitur omnissole de Geminis exeunte, nocte erumpens universa, ut auctor est Theophrast us. Quae candida est, crescit unodie, aesi aestu fervente excipiatur arescit protinus, neque iustam magnitudinem implet. Nigra diutius viret, crescitque inter dum, ut ad mali perveniat magnitudinem, estque coriis tingendis utilior, illa vero [orig: verò] persiciendis. Rustici hanc de Gallis vulgaribus habent et observant experientiam: Gallam velmuscam, velaraneum, vel formicam in se continere. Muscam volunt bellum, araneum pestem, formicam vero [orig: verò] anno nae caritatem designare.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Gallae natura est constipandi, glutinandi, et tingendi, facultatesple rasque cum quercu possidet.

VIRES, INTRINSECUS.

Gallae si in aqua coquantur, eademque aqua cibi apparentur, omnes alui fluxus, dysenteriam maxime [orig: maximè], sedant. Ad quem usum Gallae tritae in vino rubro etiam exhibentur. Reliquos cum cortice tenero quercus vires communes possidet.

EXTRINSECUS.

Pulvis Gallarum ore detentus, gingivas contrahi,t et lapsam vulam elevat. Ustae in carbones Gallae et in aceto exstinctae, miram ad sistendum sanguinem vim possident. Fomenta et desessiones Gallarum menses cohibent, et procidentem uterum repellunt. Inaceto vel aqua maceratae Gallae, capillos denigrant. Conficitur ex iisdem atramentum scriptorium, adiectis chalcantho, alumine et gummi.

FAGUS.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

FAgus, Graecis *fhgo/s Ger. Büche, Büchbaum. Duo facit fagi genera Theophr. Marem et feminam. Alii candidam et nigram statuunt. Candida am candida materia dicta, nascitur in montib. ad multa perutilis, velut carpenta, lectos, subsellia, mensas, navigia. Nigra campestris, ad haec minus expetita. Caudice assurgit crasso, et in orbem comoso, neque ita percero, folio te nui et levissimo, populo simili, celerrime [orig: celerrimè] flavescente: et media plurimum parte super hoc parvula gignitur bacca viridis, fastigio aculeata. Glanseius dulcissima, nucleis haud absimilis, triangula cute includitur, et parte postrema utrinque lapidescit in duritiem, si virilis exsus fuerit. Ger. Büchecke, Büchnußlin. Haec suem inprimis reddit hilarem, carnem coctibilem

---

page 33, image: s033a

et levem, utilemque stomacho. Loca amat plana. Cortex eius in magno usu est agrestium, ex quo vasa corbesque, ac patentiora quae dam messibus convehendis vindemiisque faciunt, atque praetexta tuguriorum. Fagus in aquis durat incorrupta, madefa [note: Scissima.] ctaque firmior redditur. Nigram scissimam alii vocant, quod [orig: quòd] lignum eius in tenuissimas secatur laminas, [note: Oxyd.] Graeci Oxyam, Lydi Myson nominant, in Olympo monte copiosam, ut Strabo et Eustathi us tradunt. Dioscorides glandiferis arboribus fagum adnumerat, cum [orig: cùm] nihil eius fructui cum glan de sit simile. Fagivirga viperas pelli tradit Ruellius.

[illustration:

Fagus.

]

TEMPERAMENTUM.

Folia eius frigidae traduntur naturae: Fructus qualitatem obtinent nonnihil calidam, porcis, muribus et tur dis gratum hiemali frigore praebens alimentum.

VIRES, INTRINSECUS.

Folia recentia inflammationes discutiunt. Aqua quae in cavis fagis et antiquis quercubus invenitur, nobile ad omnis generis scabiem est remedium, quod se et in homini bus et pecore expertum esse, Hie ronymus Tragus asserit. Ex putri doligno cinerem, ad tingendos pannos aptum, tinctores urunt. Ligni usus nemini non notus. Ad ignes longe [orig: longè] praefertur ligno quer no.

ORNUS. Handüchen, Bücheschern:

NOMINA ET DESCRIPTIO.

[illustration:

Ornus.

]

ORnus, Germa. Handüchen, Bücheschern. Species est fraxini, seu silvestris fraxinus, quorundam sententia. Nomen Germanicum invenit, quod [orig: quòd] fagi similitudinem aliquam habeat. Locis gaudet asperis et sitientibus. Montesamat, et in vallibus etiam provenit, vitibus amica.

---

image: s033b

Arbor est satis procera, caudice tereti, cortici levi, spisso, ramulis utrinque pinnatis, folio fraxini, paulo [orig: paulò] profundioribus crenis per ambitum serrato, bacculis racematim coactis, primum [orig: primùm] rubentibus, in maturitate vero [orig: verò] ex purpura nigricantibus, quae linguae avium formam referunt, quarum solus in medicina est usus, Arabibus Lifonhazafir, id est, Lingua [note: Linguaeivis.] avis dictae: Sapore ex acido in amarum degenerante, mespilaceo quasi concretu, multo graciliore. Habitu reliquo et tota effigie fraxinum aemulatur. Ligni summa durities, nec facile [orig: facilè] sissile. Unde ad molaresro tas, trochleas et ponderosa instrumenta praecipue [orig: praecipuè] expetitur. Ruellius [note: Orneor glossus.] tamen Linguam avis peculiarem facit fruchtum arboris cuiusdam, quae eodem nomine Orneoglosson, hoc est, Lingua avis appelletur.

TEMPERAMENTUM.

Fructuseius, quem Orneoglosson vocant, et Officinae Linguam avis, calidus est et siccus in abscessu secundo.

VIRES, INTRINSECUS.

Folia et fructus ex vino ad laterum dolores bibuntur, aquae subter cutem tumores reprimunt. Fructus privatim urinam ciet, et haerentem pellit: Venerem stimulat et genituram auget.

TILIA.

TIlia, Graecis *fi/lura, Germ. Linde, a [orig: à] lenitate videlicet et mollitie. Sed statim redarguet nos aliquis arborem quae Linden dicitur, non respondere Dioscor idis Tiliae seu Philyrae: Bene [orig: Benè] quidem: Quae apud Dio sco. Tiliae descriptio legitur, eadem est cum Ligustro, quod ibidem proximo antecedente capite describit: ac falsam et supervacuam eam descriptionem esse constat, a [orig: à] quocumque etiam eoloco descripta sit: Diversa autem sunt, filure/a et fi/lura. Est enim filure/a Ligustrum, ut supra [orig: suprà] est dictum: fi/lura vero [orig: verò] Tilia. Folio nascitur hederaceo, molliore, et in angulum acutiorem rotundiore et prolixiore, et in orbem lente [orig: lentè] crispo atque serrato, flore, tantispei dum calyculo continetur, herbaceo, ubi emerserit, flavo, fructus qualis corymborum hederaceorum, quo in mense Augusto dehiscente, semen exilit rotundum et nigricans, gustu dulce. Caudicem habet densum cortice obdu ctum crasso nigroque, sub quo membrana alba tenuis et lenta est, succoplena et viscosa, gustu dulcis, Lignum ipsum est molle et tenerum, unde haud dubie [orig: dubiè] Germanicam appellationem traxit.

[illustration:

...]

Mira arboris in

---

page 34, image: s034a

incremento fecunditas: Ramorum enim latitudine totas areas et spa cia obumbrat: Unde crebris columnis et fulcris, aedificiorum more ra mi fulciuntur inque latitudinem deducuntur, adeo [orig: adeò] ut sola haec arbor cho reis ducendis, commessationibusque satis umbraculi in medio aestu prae beat. Atque haec defemina intelliguntur. Mas enim tilia, materiam habet duram, nodosam, rufiorem et odoratiorem, corticem quoque crassiorem et detractum inflexibiliorem, sine semine et sine flore. Montes et valles tilia amat, plus tamen aquosis gaudet montibus.

TEMPERAMENTUM.

Folia tiliae adstrictoriam vim obtinent, codem fere [orig: ferè] cum Oleastrousu.

VIRES, INTRINSECUS.

Aqua stillatitiae tiliae, aducrsus colicam utiliter bibitur: consumptis enim ab dysente ria intestinis est commoissima. Comitiasibus eadem est auxilio. Carbones tiliae ignit in aceto restincti, cum tusis cancrorum oculis sumpti, sanguinis grumos ex lapsu expellit, et sanguinem excre antibus confert.

EXTRINSECUS.

Glabri mediicorticis lentus viscosusque humor, adustionibus certo [orig: certò] medetur. Ligno sculptores utuntur. Pulvis praeterea bombardicus ex eodem conficitur.

BETULA. Bircken.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

BEtula, Graecis Semyda, Germa, Bircken, nemini non nota, fascibus olim Romanorum magistratuum, puerorum hodie castigatione vene rabilis: aedium praeter ea mundationi se aptam et utilem praebens. Folio est fagino, sed paulo [orig: paulò] angustiore, trunco enodi, cortice versicolore, materie le vi atque candidissima, virgultorum te. nuitate et flexibilitate eximia: semina fert Iulorum fere [orig: ferè] specie ex ramis dependentia, quae automno decidunt. Inter oens fere [orig: ferè] alias arbores sola haec mature [orig: maturè] sucum plenum concipit, adeo [orig: adeò] ut ferro vulnerata liquidum humo. rem emittat, gustu dulcem, quo pastores aridas saepe fauces recreant. Hu iusetiam cortice Papyrivice usi sunt ante chartarum usum inventum, cuiusmodi ad huc hodieque libros seu volumina est invenire. Papyrus aunt [note: Payr us] qua veteres maxime [orig: maximè] usi sunt, in palustribus nascitur Aegypti, cuis etiam loco, corticis Betulae usus fuit. Tenerae autem Betulae et virgultorum eius cortex punice us est fere [orig: ferè], et gustu amarus.

[illustration:

...]

---

image: s034b

TEMPERAMENTUM.

Betulae exiguus in medicinis constat usus, magis ad operarios usus nata. Pauca tamen quae de viribus traduntur, subnectam.

VIRES, INTRINSECUS.

Duleis Betularum suc cus, in vere collectus, adversus calculum, et morbum regium fertur utiliter bibi.

EXTRINSECUS.

Suceus betularum, per se, aut etiam distillatus, putre dinesoris, papulas item et maculas cutis sanat. Eadem praestat recentium foliorum liquor stillatitius. Succusin coagulum lactis inditus, caseos a [orig: à] vermibus integros scruat. Adomnia magis efficax est ex corticis einere factum li xivium. Ligni etiam suus ad varia opera est usus. Virgae eius puerorum ineriiae et petulantiae remedio sunt saluberrimo. Unde Germanicus Rythmus:

Odugüte Birckerüt, Du machst die böse kinder güt.

PINUS.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

PInus, Graecis *pi/tus, German. Sartzbaum, Kynholtz. Duum est generum: Silvestris et urbana. Urbana seu sativa est, quae Pinus proprie [orig: propriè] dicitur, a [orig: à] pin nato nimirum foliorum cacumine: Nascitur a [orig: à] vertice ramosa, solio pectinum modo dissecto pro missoque, ac mucrone aculeato, co nis lignosis, fre que nti nuca mento in turbinatam effgiem compa ctilibus, in quibus nuclei singulis cameratis toris in clusi, German. Fichtedaum, Hartzbaum, Kyn holtz, Kyfferholtz, Forenholtz. Fructus eius Graecis Strobili, Officinis Nuces pineae, Germa. Zirbelnuß vocantur. Conivero [orig: Coniverò] Zyrbel, aliqui hanc Piceam esse volunt, ac quam nos Piceam facimus, pinum esse statuunt, ut infra [orig: infrà] etiam dicetur. Silvestris pinus dicitur Pinaster, nihil aliud est quam [orig: quàm] silvestris pinus species, mira altitudine, et a [orig: à] medio ramosa, sicut pinus, Germa. Wild Kyndaum, oder Kyfferholtz/item Forenholtz.

[illustration:

...]

Nascitur Pinus in Alpibus

---

page 35, image: s035a

Germaniae, iuxta Italiam. Pinaster vero [orig: verò] in Germania in Wasgaula maxime [orig: maximè] provenit, resinam vulnerata multam sudans. De Pinus cura et cultura consule Palladium, lib. 12. cap. 7.

TEMPERAMENTUM.

Pineae nuces, Graecis Strobili dictae, quarum in medicina praecipue [orig: praecipuè] est usus, naturae sunt calidae et siccç, vim contrahendi habent; Phthisicis potissimum prosunt.

VIRES, INTRINSECUS.

Nuces Pineae, et Pini arboris cortex, prosunt assidue [orig: assiduè] tussientibus, et Phthisin metuentibus. Eaedem nuces per se vel cum melle genitale semen augent. Fre quens nucum Pinearum usus, per se aut cum umo mul. so, additis mundatis cucumerum nucleis, urinam ciet, calidum urinae stillicidium sanat, Eeadem nuces cum succo portulacae erosionibus sto machi medentur, naturam confortant, noxios calidos humores repri munt. Medius Pini arboris cortex tusus et potus, alvum sistit, et urinam ciet. Folia aut cortex drachmae pondere cum aqua mulsa, vel perse, io cinerosis prosunt.

EXTRINSECUS.

Oleum ex nucibus pineis membrorum paraly si calidum illitum, est utile. Corticis vel foliorum pulvis intertrigines sanat: hulcera item aper ta et ambusta exsiccat, et sanitati restituit inspersus pulvis: Tusa folia imposita, inflammatlones prohibent. Folia, aut ligni scobs, in accto co cta, et calida ore detenta, dentium dolorem mitgiant.

PICEA, ABIES, LARIX. Thannen, Lerchbaum, Theda. *da/s. Kyfer, Feuren.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

ABies, Germa. Dannenbanm, nota arbor, Graecis e)la)tr. Duorum est generum: nigra et candida. Nigra Graecis *peu/kh, hoc est, Picea dicitur, Germa. Kot Dannenbaum. Candida nero [orig: nerò] e)la/tr, et Latinis proprie [orig: propriè] Abies. Germa. simpliciter Thannen et Thannenbaum.

Picea pino non est dissimilis, nisi quod [orig: quòd] foliis est nonnihil latioribus brevioribusque, Rosmarini pene [orig: penè] soliorum forma, ramulis ad crucis for mam dispositis. Fert et haecfructus in conis pineis nucibus similes, differunt tamen, quod [orig: quòd] haec conos habet multo [orig: multò] breviores latioresque pyra midis forma. Nonnulli tamen quae nos Pinoadscripsimus, ad Piceam referunt, et rursus quae nos piceae, ipsi pino.

Abies piceae cognata est, nisi quod [orig: quòd] folia ex altera parte cinereum co. lorem referunt, cortex praeterea caudicis est tenerior magisque candidus.

His cognata est Larix, Officinis et vulgo [orig: vulgò] Larga, Germa. Lerchenbaum, Piccae similis, sed crassior et cortice levior, folio pinguiori molliorique,

---

image: s035b

materie praestanti, quae reliquis etiam est diuturnior, rubente et odore acri, ex qua humor fudat melleus, quo hodie pro Terebinthina resina utuntur Officiae, e [orig: è] ramis quoque eius, panicularum modo nucamenta dependent. Lignum eiusfere [orig: eiusferè] invictum, quod neque flagrat, neque in carbones recidit, nec aliter ignis vi consumitur, quam [orig: quàm] saxum in fornace, quod quidemnec flammam recipit, nec carbonem remittit, sed longo spatio tarde [orig: tardè] comburitur. Alpibus iuxta Germaniam haec etiam familiaris est, ac copiosissima in Silesia provenit.

[illustration:

Picea.

]

[illustration:

Taeda.

]

[note: Theda.] His additur etiam Theda arbor, Graecis *da/s, German. Kifer, Kinbaum, et Feuren. Resiniferarum arborum pinguissima, ex qua sumi tur resina pinguissima, quam Thedam Graecem, et Germa. Kien, Gmili cum arbore nomine appellant: ex hac faces quibusdam locis conficiunt, quas da/des hinc Graeci nominant.

Omnes fronde virent perpetua, folia tamen sua mense Maio et Iunio, novis prodeuntibus decutiunt. Omnes item hae arbores sunt resiniferae.

[note: Terebinthus.] Fluit tamen Relina ex pluribus arboribus: ex Terebintho, unde Te rebinthina: ex lentisco, quae lentiscina, et Graecis Mastiche, Arabib. [note: Refinarum species Maftiche.] gluten Romanum dicitur: expino, pinea: Differt autem quae ex pino sudat: quae enim in strobilis, hoc est, in conis pini concrescit, Strobilina vocatur: quae ucro [orig: ucrò] ex arbore et rupto cortice manat, Pityine

---

page 36, image: s036a

seu Pinea appellatur: Ex Larice Larigna. Est et liquida resina, quam Colophoniam, et quidam Picem Graecam vocant: Ex cupresso praeterea liquida quoque resina stillat.

[note: Pix.] Pix autem nihil aliud est, quam [orig: quàm] combusta in teda sua resina. Pix liquida in nullo fere [orig: ferè] est hodie usu in medicinis: Pix sicca German. Bech dicitur.

TEMPERAMENTUM.

Omnibus resinis et pici natura est calfaciendi, molliendi, discutiendi, et purgandi. Praecipuas tamen vires obtinent Mastiche, quae ex Lemtisco arbore fluit, et Terebinthina, cuius loco Officinae Larignam habentex Larice arbore.

VIRES, INTRINSECUS.

Resina Terebinthina lota quatuor cochlearium mensura in cibo vel potu sumpra, venena potenter absque omni damno fertur expellere. Vis cidem est leniter purgandi et sanandi pectoris, pulmonis, et iecoris vitia. Eadem bene lota, nobile Phthisicis, antiqua tussi et dispnoea laborantibus, sanguinemque purulentum excreantibus est medicamentum. Mastiche vel per se, vel cum melle temperata iisdem viribus pollet. Prosunt et Resina terebinthina et Mastiche pectoris exulcerationibus, ex capitis destillationibus factis. Stomacho etiam Mastiche non est inutilis; unde in Catapotia commode [orig: commodè] miscetur.

EXTRINSECUS.

In Chirurgia infinitus mastiches, resinae, picis, et resinae terebinthinae, est usus, adeo [orig: adeò] ut his carere nequeant. Mastiche tamen commanduca a halitum oris commendat, gingivas firmat, eiusdem tubercula discutit, cutem item faciei extergit. Ad cataplasmata et unguenta re. sina et Terebinthina expetuntur: Antiqua enim et recentia vulnera purgant, dura hulcera emolliunt, malam scabiem tam hominum quam [orig: quàm] pecorum sanant.

[illustration:

Acer.

]

ACER. Ahorn.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

ACer, Germa. Ahorn, Graeci tria faciunt eius genera: Primum campestre, candidum, nec crispum, quod glei=nor vocant: Acerem Latini Gallicam. Alterum

---

image: s036b

montanum, crispius, duriusque, quo ad lautiora opera utuntur, cui pavonum nomen ob crispum macularum discursum, a [orig: à] similitudine quadam caudae pavonum, est inditum.

Tertium, ex quo iuga iumentis fiunt, quod Carpinum et Zygiam vocant, de quo supra [orig: suprà].

Arbor est acer tiliae non absimilis forma et magnitudine: verum [orig: verùm] cortice scabriore quam [orig: quàm] illa vestitur, sublividoque, crasso et flecti contumace, radicibus paucis, sublimibus, crispis, materie venis longioribus fluctuante, molli, macilenta, gracili. Gaudet terrae superficie, facileque augetur. Nascitur autem potissimum [orig: potissimùm] in riguis: Florem nonnullae huius generis mense Maio ferunt, quaedam vero [orig: verò] nullum.

Alii Acerem volunt esse eam arborem, quae Germ. Maaßholder nominatur, cuius penes alios iudicium esto. Ahorn vero [orig: verò] dictam Germanis, pro Platano fumunt.

VIRES, INTRINSECUS.

Quod ad medicinam, exiguus Aceris est usus. Radix contusa iocinoris doloribus utilissime imponitur. Serenus radicem tusam cum vino potam, laterum doloribus mederi, testatur his versibus:

Silatus immeritum morbo tentatur acuto,
Accensum tinges lapidem stridentibus undis:
Hinc bibis, aut Aceris radicem tundis, et unà [orig: una]
Cum vino capis, hoc praesens medicamen habetur.

Ad lautiora aliasuasa [orig: aliàsuasa] et opera, lignum assumitur.

PLATANUS. Maßholder.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

PLatanus Graecis pariter et Romanis, a [orig: à] latitudine foliorum id nominis sortita. Latissima enim huic sunt so lia, sicut et Viti et Fico. Unde Platanistos Graeci loca spatiosa et late [orig: latè] paten tia, a [orig: à] Platani foliorum amplitudine, vocant, ut Phocion est auctor. Peregrina primum [orig: primùm] Italiae fuit arbor: Post [orig: Pôst] vero [orig: verò] ab Oriente in eam allata, in summo omnibus locis, ob umbrae iucunditatem, honore fuit. Unde Virg. in Georg. Imaque ministrantem Platanum potantibus umbras.

[illustration:

...]

Platanum in Galliis cubitorum sedecim aequare altitudinem Ruellius testatur, cortice crasso, fronde

---

page 37, image: s037a

vitiginea, longo rubroque pediculo, flosculo pallido, pilulis scabris, lanuginosis, minutis, folia sunt ei latissima, divisaque. Auctu est facilis, aquas amans: rignis lenta et humidior germinat. Umbra ei iucunda et densa.

Platanum nonnulli credunt esse, quae German Ahorn dicitur. Verum [orig: Verùm] Ahorn magis ad Acerem accedit, ut supra [orig: suprà] est dictum. Nos vero [orig: verò] [note: Maßboidet.] Plata numeam potius putamus arborem, quae hodie Maaßholder appellatur, siquidem haec ipsa rigua et aquas amat, folio insuper est vitis, lato et diviso: Maior autem et procerior in opacis quibusdam silvis, ut Wasgavia et comitatu Bitscho vocato, invenitur: reliquis vero [orig: verò] locis humilior, et fruticis potius arbor esc entis specie: potius Cha maeplatani, hoc est, Platani pumilae censenda nomine. Sunt enim Pumilae quoque Platani, Chamaeplatani vocatae, coactae brevitatis, tamquam arborum abortus quidam.

TEMPERAMENTUM.

Folia Platani, Galeno teste, temperaturae sunt frigidae.

VIRES. INTRINSECUS.

Pilulae platani in vino denariorum quatuor pondere potae, omnibus serpentium venenis resistunt.

EXTRINSECUS.

Cortex platani in aceto decoctus, et ore collutus, dentium dolorem mitigat. Folia tenerrima in albo vino decocta, oculorum fluxionibus medentur. Tumores et inflammationes leuant. Cum axungia ambusta igni sanant. Foliorum et pilularum langugo incidens, oculos et aures offendit. Theophrastus e [orig: è] Platano Aegyptia et Irino, unguentum vestibus commendatissimum fieri solitum scribit.

ERICA. Heyden.

[note: Erica.] ERica Graecia et Latinis, Germa. Heyden. Spe cies apparet esse Tamaricis, non tamen est Ta marix frutex, qui est Myrica, ut infra [orig: infrà] ostendetur. Tamarici nascitur similis, nisi quod [orig: quòd] multo [orig: multò] sit brevior, nec alius facile [orig: facilè] flos est, quo magis apes delectentur, esu tamen eius reprobum mel conficere Dioscorides aliique scribunt. Diversum vero [orig: verò] hodie est videre: siquidem constat, praestantissimum ex hoc et purissimum apes mel exsugere, loci fortasse qualitate in causa exsistente: quod Ericeum mel Plinio appellatur. Ramulos fert multos tenues, purpureos, cupressi foliorum figura: flores autumno in candido purpureos, quo tempore sola fere [orig: ferè] Rorem ferre conspicitur: gustu est amara.

[illustration:

...]

---

image: s037b

TEMPERAMENTUM.

Temperamenti est calidi et sicci.

VIRES. INTRINSECUS.

Liquor stillatitius Ericae colica laborantibus, praesertim si calor et sitis adsint, utiliter datur. Experientia Hieronymi Tragi.

EXTRINSECUS.

Florum Ericae liquor stillatitius rubentibus oculis prodest, eorumque dolorem mitigat. Flores una [orig: unà] cum tenerisgerminibus tusi et impositi, ser pentum morsibus illinuntur, et tumores sedant. Flores recentes decocti podagricis et articulorum doloribus insessu prosunt: viscosum enim humorem, ex quo articulorum dolores oriuntur, discutiunt.

MYRICA Tamariscken. Porst. Birtzenbertz.

MYrice et Tamarix, Officinis Tamariscus, Ger. [note: Myrica. Tamarix] Tamarisckem standem, Porst, od Birtzenbertz. Gallis Bryaria. Duplex est, silvestris et sativa. Frutex est hois plerum. que aequans altitudinem, ramu. lis puniceis, foliis Ericae aut Sabinae arboris, lignosis, cine reis aut in viridi pallentibus. Florem fert verno tempore muscosum, seu villosum, qui in pappos tandem evanescit. Sativa semen seu fructum fere Gallae similem. Haec nostris lo cis incognita, in Aegypto Sy riaque provenit. Altera vero [orig: verò] circa amnium ripas ad Rhenum maxime [orig: maximè] nascit. Huncfruticem mul ti hactenus existimarunt esse cum, quem Germ. Heyden no cant, quo pacto plerique Vergilii interpretes reddiderunt, sed non satis bene. Erica tamen quae est Heyden/potest esse Myricae species, seu Erica mi [note: Bcopae. aemerinae.] nor. Ex huius etiam genere vid entur esse Scopae, quas Amerinas vocant, tenuibus puniceisque vir gultis contextae, quarum ad vestes expurgandas multus est usus.

[illustration:

...]

---

page 38, image: s038a

TEMPERAMENTUM.

Facultas Myricae est incidendi et abstergendi mediocriter, cum quadam adstrictione.

VIRES, INTRINSECUS.

Lignum, folia, radix, sucus Tamaricis, in vino cocta et sumpta, pulmonis, lienis renum et vesicae obstructiones aperiunt, melancholiamque potenter purgant. Decoctum Tamaricis assidue [orig: assiduè] potum, prod est sanguinem excr eantibus, iisque qui ab araneis laesi fuerint: ac mensibus nimiis. Idem confert his quos alui fluxus infestat. Omnibus in genere affectibus quos fluxus immodicus comitatur, lienisque potissimum mor bis medetur. Lienosis praesens ferunt esse remedium vinum in quo Ta maricis prunae exstinctae fuerint. Democritus etiam auctor est, aquam in qua prunaeiam dictae exstinctae fuerint, porcis lienosis esse salutari remedio. Quod et Columella confirmat, sicscribens li. 7. cap. 10. sub finem: Soletetiam vitiosi splenis dolor sues infestare, quod accidit, dum siccitas magna provenit, Sues enim dum dulcedinem pabuli consectantur, supra modum aestate splenis incremento laborant. Cui succurritur si fabricentur canales ex Tamaricibus et Rusco, repleanturque aqua, et de inde sitientibus admoveantur. Quippe ligni sucus medicabilis, eporus, intestinum tumorem compescit. Serapio lepra infectas se duas feminas decocto Tamaricis sanitati restituisse, adiectis uvis passulis, tradit. Pocula ex Tamaricis ligno confecta, lieno sis, si ex iis bibant, conferre Dioscorides est auctor. Vinum ex Tamariceictericis non insalubre, Tragus scribit.

EXTRINSECUS.

Vinum cum Myrica decoctum dentium dolores, ore detentum sedat. Pallidis mulierculis quae albo fluxu vexantur, in desessionibus est utilis. Lixivium ex Tamaricis cinere, pediculos et lendes capitis enecat. Eiusdem cinis manantia hulcera siccat, adustionesque igni factas sanat.

THYMELAEA.

THymelaea frutex est, qui Germans Kellershalß, et Zyland, et Zehast dicitur. Nascitur locis incultis et montanis silvosisque. Virgas edit, Dioscoride describente, perpulchras, multas, tenues, tripeda les, foliis Chameleae, angustioribus tamen et pinguioribus, viscosis gum mosisque si mordeantur: flore candido (quem antequam folia prodeant veris initio profert) fructu my rti modo rotundo, qui primum viret, tandem rubescit, involucrum fructus durum, foris nigrum, intus album. [note: Cocco gnidium.] Fructum eius granum vocant Gnidium, et Cocco gnidium, vel Coccum gnidium. Haec certe [orig: certè] descriptioplantae, quam Kellershals vocat, nulla repugnante nota, ita accedit, ut nihil videatur esse dubii, cur

---

image: s038b

non potius sit Thymelaea, quam [orig: quàm], ut quibusdam placet, Daphnois, aut Chamelaea. Daphnoidis quidem descriptio non longe [orig: longè] abest, sed haec est propior. Folia enim Chamelaeae manifeste [orig: manifestè] Thumelaea nostra habet, quae olivae foliis comparat Dioscorides. Quid vero [orig: verò] Chamaelea, mox infra [orig: infrà] dicetur.

TEMPERAMENTUM.

Vehementer calidae et siccae est naturae, Unde non temere [orig: temerè] eius usus erit.

VIRES, INTRINSECUS.

Antiquum hydropem Coccognidii granis numero niginti veteres cu rarunt. Ob immensam tamen cius caliditatem saccharo prius obduci conveniet, ne gulamlaedant et exurant. Usum eius maxime [orig: maximè] vitabunt gravidae, quique ventriculum imbecillem habent.

EXTRINSECUS.

Coccognidium cum nitro et aceto in balneo affrictum sudores confestim ciet, quare iirantum [orig: iirantùm] hoc utentur, qui aliis rebus sudores provocare nequeunt. Tutior est usus foliorum, si messis tempore collecta et arefacta, cum vino aliove [orig: alióve] potu sumantur.

CHAMELAEA.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

CHamelaea, quasi humilis olea. Barbaris et Arabibus Mezereon, Germa, Seidelbast, Lenßkraut. Item Rapiens vitam, Faciens viduas, Morder [orig: Mörder] unnd Menschendied. Nascitur humidis apacisque silvis: Flos veris statim initioante folia erumpit purpureus, niolarum odore, fructus fert primum [orig: primùm] virides, in autumno ve ro [orig: rò], Ari instar, prorsus rubentes: Frutex ipse, Dioscoride describente, est surculosus, ramulis dodrantalibus, foliis olivae, tenuioribus tamen et amaris, quae gustata linguam mordent: Odoris est ingrati, flos tamen, ut dictum est, gratum odorem spirat. Sunt qui ob similitudi nem, has plantas, videlicet Chamelaeam et Thymelaeam, cuius supra [orig: suprà] facta est mentio, confundant, utranque Mezereon vocantes. Cum [orig: Cùm] frurices sint diversi, ut Diolcori dessatis testatur.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Caliditatem obtinet immensam, ut calidum in quar to statuatur ordine: plus enim quam [orig: quàm] Arum collum et linguam mordet et erodit. Indicium ergo in usu eius ad hibere convenit.

VIRES. INTRINSECUS.

Cortex Chamelaeae semidrachmae pondere,

---

page 39, image: s039a

hydropem, melancholiam et regium morbum efficaciter pellit. Antequam vero [orig: verò] sumatur hoc modo praeparandus erit: Duos tresue [orig: trésue] dies in aceto maceretur, hinc ter quaterue [orig: quatérue] aqua pura abluatur, sicceturque in umbra. Non tamen intra corpus nisi cum saccharo aut succo glycy rrhizae mixtus sumetur.

Efficacissimae ad hydropem sunt pilulae de Mezereon, quarum compositionem docet Mesue. Decoctum florum ad praedictos affectus tutius certiusque esse Tragu scribit.

EXTRINSECUS.

Arefacta et trita cum melle folia, antiqua hulcera et mala sanant.

Maculas faciei exterunt et purgant.

GENISTA.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

GEnistam dictam censent, vel quod [orig: quòd] genu instar ad nexus sit flexilis, velquod [orig: velquòd] genuum dolori medeatur, Germ. Ginst. Duum est generum: acu leata, et non aculeata, seu maior et minor. Maior sive non aculeata, Germa. simpliciter Ginst, Genist. Locis gaudet aridis et harenosis sterilibusque. Ramosfert herbaceos scabros, folia minuta, florem pisi, luteum, apibus gratissimum. Semen in siliquisparuis hirsutis fert, lenticulae modo, quod maturum sponte excidit. genista minor seu aculeata, [note: Genistella.] hodie Genistella dicta, German. Stechend Ginst, Erdpfrimmen, Klein streichblümen. Nonnullis Rosmarinus aculeata. Viribus a [orig: à] priore [note: Rosmari nus aculeatus.] est diversa. Locis nascitur iisdem, folio pene [orig: pené] rosma rini, rigido tamen et pungente, aculeis caulem ve. stientibus. Reliqua priori smilis.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Genista maior, quae propriem Genista dicitur, calida est et sicca in secundo ordine. Genistella vero [orig: verò] exsiccat valentius, citra mordacitatem tamen: adstricto riamque simul facultatem possidet.

VIRES, INTRINSECUS.

Liquor florum genistae stillatitius adversus calculum valet. Idem potest tusum semen, per se semidrachmae pondere sumptum, ad sudo rem contecto corpore.

Apes ex floribus genistae reprobum mel conficere, Nicander est auctor. Apesetiam frequenter mori, si uber Genistae florum proventus fue rit, scribit Dioscorides.

---

image: s039b

EXTRINSECUS.

Tenera Genistae germina, vel flores tusos, serpentum morsibus utiliter imponiferunt. Tusa cum axungia Genista, genua dolentia sanat.

SPARTION. Pfrimmen.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

SPartion vel Spartium Graecis, Germ. Pfrtmmen. [note: Spartion. Spartium] Frutex est, ut Dioscorides describit, longus, virgis sinefoliis, fractucontumacibus, quibus vites vinciuntur. Semen in folliculis lenticulae, Phasseolorum modo nascens, florem, ut albae vio laeferensluteum. Locis iisdem quibus Genista provenit. Sunt qui pro Genista accipiant, sed male [orig: malé], cum [orig: cùm] Genista folia ferat multa, haec nulla. Incidit hic mentio Plantae, quam Germani Erdpfrimmen [note: Chamaespartion.] etiam nominant, Chamaespartion non incommodem appellabitur, hoc est, humile spartium, Germa. klein Erdpfrimmen, ob similitudinem quandam, quam cum Spartio habet. Caules fert palmum altos, angulares, virides, foliis paucis, lenticulae vaut spartii, florem fert spica tum, viciae similitudine, luteum. Semen mense Iu nio in siliquis exiguis, nigricantibus, fertrotundum, nigrum, quod maturum exilit. Caules toto virent anno: Planta est inodora. Radixlonga et lignosa.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Spartium calfacientis et exsiccantis est facultatis. Extrahendi et pur gandi naturam possidet. Chamaespartio parem cum Viciis aut Foenugraeco qualitatem tribuunt.

VIRES, INTRINSECUS.

Semen et floresspartii, Dioscoride, Galeno, aliisque consentienti bus, quinque obolorum pondere ex aqua mulsa poti, per superna cum intensione velut elleborus albus, citra periculum purgant. Semen per inferna purgat. Ischiadicis et angina laborantibus auxiliantur virgae eius, in aqua maceratae, tusae et expressae, sisuccus cyathi unius mensura ieiunis bibatur. Per clysterem nonnulli, muria aut marina aqua ma cerantes, infundunt. Strigmenta vero [orig: verò] cruenta elicit.

EXTRINSECUS.

Spartii flores et tenellae virgae in aqua salsa maceratae et expressae, exulceratis intestinis cum clystere infunduntur.

---

page 40, image: s040a

COLUTEA. SENA.

[illustration:

...]

COlutea Theophrasto descripta soli. Duum est generum: Alterum quod proprie [orig: propriè] Colutea vocatur, Germa. Welsch Linsen, Officinis [note: Sena.] incognitum. Alterum quo Officinae utuntur, quod Sena Mauritia ni vocant, et Germa. Senet, Senetbletter. Nascitur in hortis sata, ramis exilibus, folio foenugraeci utraque, flore Genistae, aut pisi, luteo, folliculo membraneo, pellucente, praetumido, et quodam velut spiritu distendente turgido, ut digitis si prematur, crepitans dissiliat, semen in folliculo atrum, durum, latum, lentis magnitudine, pisigustu. Differunt sola magnitudine. Primum enim genus altero maius est. Prae terea siliquis, quae in Sena sunt lunatae: in Colutea vero [orig: verò] magis turgidae et distentae. Semine item quod in Sena est oblongum et acuminatum, cordis humanieffigiem referens: in Colutea vero [orig: verò] rotundum, len tis similitudine. Frigoris autem est im partiens, velut Cucumerum et Melonum genera.

TEMPERAMENTUM.

Calfacit in principio secundi, exsiccat vero [orig: verò] in primo ordine.

VIRES, INTRINSECUS.

Decoctum foliorum Senae potum, lentos humores et melancholiam

---

image: s040b

expellit, sanguinem purgat, cor exhilarat et omnia interna membra. Conficitur autem hunc in modum: Recipe foliorum Senae unciam unam cum dimidia, abluantur probe [orig: probè] a qua, caulibus crassioribus et omniimmunditie amota, Zingiberis non tusi radiculam unam minutim concisam, Garyophylos duodecim, seminum foeniculi drachm. ii. Anisi tantundem: Coquantur singula cum aqua vel vino in olla munda ad tertiam partem, hinc per panniculum colentur, adiecto saccharo modico. Datur hoc decoctum mane et vesperi calefactum, ad quatuor horas ieiuno stomacho. Utilissimum pueris, praesertim vero [orig: verò] puerperis, sed absque sac caro. Potest etiam Rhabarbari aliquid adici.

Eadem efficiunt folia semidrachmae pondere ex iusculo gallinaceo sumpta.

EXTRINSECUS.

Decocta in lixivio cum Anthemidis floribus folia Senae, cerebro, auditui et visui mire [orig: mirè] prodesse, antiquas item et melancholicas febres pellere, tradit Mesue.

CAPPARIS. Inturis. Capres.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

CApparis Graecis et Latinis, Germ. Capres. [note: Capparis Luturis.] Aliqui Latinorum Inturim vocant. Locum amat siccum, cultu levi vel nullo contenta. Frutex ex descriptione Dioscor. est aculeatus, qui in terram stratus magis in orbem evagatur, spinas ut rubus habet, in hami modum aduncas, folia mali Cotoneae, rotunda: fructum oleae similem, qui cum dehiscens panditur, florem profert ro seum, candidum odoratumque, quo ex. cusso, glans extuberat oblonga, seminis acinosi plena. Radix nigra, multiplex, lignosa. Cortex subrufus ac minime [orig: minimè] friabilis. Plantatur etiam hodie multis Germaniae locis, sed solum amat siccum et sabulosum. Nascitur etiam sponte quibusdam locis in cultis et saxosis harenosisque Non omnium tamen ad cibos est usus. Arabicum enim pestilens, ut auctor est Plinius, idemque Galenus confirmat.

[illustration:

...]

Africum

---

page 41, image: s041a

gingivis inimicum. Apulum vomitus facit. Melius et mitius reliquis, quod ex Italia affertur. Cauliculi, folia, flores, semina, glandes, ad nos sale condita deferuntur.

TEMPERAMENTUM.

Capparis facultatis est calidae et siccae, potissimum vero [orig: verò] radix.

VIRES, INTRINSECUS.

Crudus Capparis fructus stomacho minus prodest, in aqua ergo prius tepefactum cum aceto et oleo assumi conveniet.

Capparis in cibis prodest podagricis, articulorum dolorelaboran tibus, phlegmaticis, lienosis, feminis item quibus menses ante tempus desinunt, ischia dicis quoque et difficulter mingentibus. Natura enim floribus adeoque fructui est discutiendi, movendi, et expellendi viscosos humores, urinam et menses.

Semen aut fructum Capparis, duarum drachmarum pondere qua dragenis diebus cum vino sumptum, lienem minuere tradit Dioscorides. eodem modo caput purgat, urinam et sanguinisgrumos pellit, ischiadicis et ruptis est remedio. Omnibusin summa obstructionibus alui, urinae et mensium auxiliatur.

EXTRINSECUS.

Sucus foliorum Capparis, auribus instillatus, vermes necat, et dolorem earum sedat.

Decoctum ipsius fructus cum aceto, ore detentum, dentium dolorem quacumque de causa, compescit. Vitiliginesidem decoctum purgat. Cacoethe [orig: Cacoëthe], item hulcera nullamque aliam curationem admittentia, decocto iam dicto abluuntur et purgantur. Folia, fructus vel flores tusi et illiti. omnis generistubercula, scirrhos et strumas discutiunt. Cum farina hordeacea folia aut fructus utiliter illinuntur iis, quibus lien intumuit.

BATUS. Rubus. Bremen.

*batos, Latinis Rubus, Germ. Bremen. Plures [note: Batm. Rubus:] habet species. Est enim Batus, item *ba/tos i)d ai=a, *xamai/batos, *kuno/sbatos. De duobus primis generibus hoc loco dicemus.

[illustration:

...]

Batus igitur Latinis Rubus, Germ. Brombeerstanden, Theophrasto Chamaebatus dicitur, Latine [orig: Latinè] Humirubus. Nascitur in dums passim et hortorum circa margines. Caulem fert longe [orig: longè] repentem, minacibus pungentibusque spinis et aculeis vestitum. Folia incisuris divisa, altero latere candicantia, altero nigricantia. Florem primum [orig: primùm] habet rubescentem, dein candidum,

---

image: s041b

[note: Mora Celsi. Mora bati. Vaticana mora.] quo evanescente fructus prodit, qui maturus moro fit persimilis, nigri cans, gratus et suavis, succo sanguineo, sicut et mora, quem Mora Cel si, Item Mora Bati, et Vaticana, corrupta Graeca voce, vulgo appellant: quae Fuchsius, per literarum mutationem, Vergilii Vaccinia autumat. De Vacciniis supra [orig: suprà] in Hyacimho dictum est.

[note: Batus Idaeus. Rubus Idaeus.] *ba/tos i)d ai=os seu rubus Idaeus, Germa. erudir orum suffragio, Hindberen [note: Bocksber.] dicitur. Idaeus vero [orig: verò] ab Ida monte, ubi nascitur. Rubo est longe [orig: longè] tenerior, ac minoribus spinis horrens: quamquam et sine spinis invenitur. Similis est rubo forma, sed quantitate minor. In silvis frequens nascitur.

Affinisest huic frutex, quem Ger mani Bocksberen appellant.

Rubo enim non multum est dissimilis, eiusdemque qualitatis et virium est particeps. Nascitur in dumis in al tis humidisque montibus, ramulis tenuibus, hnsutis, absque spinis, foliis et flore rubi, sed minoribus. Fructus Augusto mense fert rubentes, paucos, fragorum magnitudine, fructui rubi non dissimiles, sed minores, et paucioribus acinis, gustu adstringente et grato. Radix aliquid amaritudinis habet. Cum haec descriptio non longe [orig: longè] ab rubo, ac Idaeo potissimum rubo absit, non incommode [orig: incommodè] eius spe cies censeri poterit.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Rubi genera adstringunt, siccant et refrigerant, tam folia, quam [orig: quàm] ger mina, flores, fructus, et radices. Recentia autem seu tenera adhuc minus adstringunt folia. Fructus maturus minus adstringit, immaturus vero [orig: verò] plus. Sucus tam maturi quam [orig: quàm] immaturi fructus, siccatus recondi tur, validius quam [orig: quàm] sirecens fuerit, exsic cans.

VIRES, INTRINSECUS.

Fructus rubi, sifrequenter edantur, capitis dolorem inducere Galenus asserit. Vehemensipsis refrigerandi facultas inest, adeo [orig: adeò] utsiaqua bibatur post esum eorum frigida, horror confestim subsequatur. Mediocris autem eorum usus ardentes febres refrigerat et restinguit. Ad omnia vero [orig: verò] commodior et gratior, ob odorem quem refert viola ceum, est liquor stillatitius.

---

page 42, image: s042a

Si fructus in promptu non sit, loco eius decoquentur in aqua tenela rubi germina, aut etiam folia, ad usum aegrotantium: quod ecoctum mire [orig: mirè] quoque confert adustionibus, et inflamm ationibus, si cum linteolis in eo madefactis applicetur. Fructus sumptus prodest ructantibus, quos vomitus infestat, viridibus tusis foliis ventriculo simul illitis. Ari da sona, aut summa caulium fastigia, in vino aut aqua cocat, mire [orig: mirè] conferunt rubro alui fluxui, nimiisque mensium profluviis. Eadem praestant flores, pulvis ex immaturo fructu et foliis, sucus item ex tenellis germinis expressus, quem in sole siccatum nonnulli ad eadem recondunt. Omnium rubi generum flores et fructus in vino cocti, praestantissimo sunt remedio iis qui a [orig: à] serpentibus, scorpionibus, aliisque venenatis sunt vulnerati. Radici maior quam [orig: quàm] foliis et fructui adstringendi vis inest. In vino cocta, aut in pulverem trita et sumpta, lapidem renum frangit.

EXTRINSECUS.

Folia et caulium fastigia in vino decocta, gingivas putrescentes sanant et purgant, dentes item mobiles firmant, si calidum decoctum ore teneatur. Idem de coctum anginae, sigargarizetur, prodest. Commodior autem angina laborantibus est confectio seu eclegma exfructu. Idem decoctum Chirurgis est utilissimum, manantia enim ulcera, et sc abiem capitis, faciei, anus, et occultorum membrorum, hoc lavant et purgant. Eadem potest foliorum expressus sucus, et in sole torrefa ctus, ut mellis densitatem assumat. Frondes rubi exlixivio decoctae, capillos capitis denigrant, si aliquot vicibus caput iis lavetur.

[illustration:

Myrtillus.

]

Rubi Idaei viridia folia tusa et ardenti iecori et ventriculoimposita, calorem sedant, syncopen prohibent, vires aegrotantium confortant. Efficaciter eadem praestat liquor stillatitius. Cum vi no et oleo serpentum morsibus illinuntur.

MYRTILLUS. Heydelbeer.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

SCio Myrtillos fructum esse Myrtiarboris, quo nomine hodeique in Officinis cognoscitur, Germ. Welsch oder frembd Seydelbeer. Etsi autem nulla est Myrti cum frutice, quem vulgo [orig: vulgò] Heydelbeerstauden vocant, collatio, cum [orig: cùm] tamen aliud frutici Germanis hoc nomine dicto, conveniens nomen non esset, ac plerisque Myrtilli nomine appellaretur, eodem, dum certior

---

image: s042b

nomenclatura ostendatur, uti placuit. Nascitur in silvestribus passim, ra mulis tenuibus, quadrangulis, viridibus, foliis buxi, sed subtilioribus. Flosculosmense Maiofert exiguos, rotundons, punicantes, tintinnabulorum specie, in quorum medio apex rufus. Baccaspost florem fert men se lunio in caeruleo nigricantes, cum [orig: cùm] maturuerint, quibus caeruleum aliqui colorem tingunt, Iuniperorumforma, sapore grato dulcique quas Germa. Heydelbeer vocant. Radix in terra sespargit, nova subinde germina exserens. Duofaciunt genera: alterum minus, iam descriptum: alterum maius, quod opacis et humidis secretisque silvis nascitur.

TEMPERAMENTUM.

Myrtillis frigidam terreamque qualitatem assignant.

VIRES. INTRINSECUS.

Syrupus exfructu Myrtillorum adversus antiquam tussim, et pulmo nem exulceratum, stomachumque confortandum conficitur. Apparatur autem huncin modum: Recipesucci Myrtillorum libras sex, sacchari puri et purgati libras tres, aut semiquatuor, coquantur simul apud prunas paulatim, donec syrupi aut mellis crassitiem assumant.

EXTRINSECUS.

Fructu seubaccis pictores et tinctores ad Blavum seu Venetum colorem utuntur. Vide Tragum.

RHAMNUS. VIRGA IANALIS. Pina alba. Wegdoznbeer. Creutzbeer.

[illustration:

...]

---

page 43, image: s043a

[note: Rbamnus.] RHamni Dioscorides tres facit species, paresiis vires tribuens, li. 1. ca. 102. Sut aunt ex Rhamni quoque generibus frutices, quos Germ. Wegdornbeer, scu Creutzbeerd, de quibus hoc loco dicetur, appellant. [note: Spina alba.] Item quem Uvam crispam Latini, Ger. Kraupbeer, seu Closterbeer [note: Spina alba.] nominant, de quo infra [orig: infrà]. Rhamnum vero [orig: verò] spinae etiam albae Dioscori des nomine appellat. Sicut et ovid. Fast. 6 cum [orig: cùm] inquit:

Sic fatus Spinam, quatristes pellere possset
A foribus noxas, haecerat alba, dedit.

Diversa tamen a [orig: à] spina alba, quae inter carduos numeratur, de qua [note: Virga[?] nalis.] supra [orig: suprà]. Virgam Ianalem eodem loco ovid. nominat spinam eius, seu ramos:

Virgaque (inquiens) Ianalis de spina sumitur alba,
Qualucem thalamis parva fenestra dabat.

Nascitur autem Rhamni haec species, Germanis Wegdornbeer, Creutzbeer, Wersenbeer dicta, circa viarum margines, et circa sepes, arborescens, cortice extrinsecus puniceo, qualis fere [orig: ferè] Cerasi arboris, in trinsecus vero [orig: verò] viridi, aculeis circa ramulos rectis, foliis mollibus, subtilibus levibusque pomi silvestris pene [orig: penè] similitudine, florem fert minutum, stellatum, acinos rotundos virides, qui messis tempore collecti in sole siccantur, cu` vero [orig: verò] maturuerint nigricantes molles, esu iniucundos.

TEMPERAMENTUM.

Temperamenti, sicut et Uva crispa, frigidi et sicci statuitur.

VIRES, EXTRINSECUS.

Rhamni folia valvis fenestrisve apposita, veneficia depellere antiqui tas credidit, ut scribit Dioscor. Folia Rhamni huius manantibus ulce ribus, et igni sacro imposita medentur. Adversus oris putredines aliaque vitia, folia cum interiore cortice ex aqua et modico alumine salubriter decoquum tur. Uvis Rhamni viridibus messis tem pore colkctis, arefa ctis et tusis. et in aqua et alumine mollefactis, ad flavum co lorem librarii et pictores utuntur. Nigrç vero [orig: verò] et maturae baccae in autumno col lectae actusae, inque aereo vase reconditae iucundum viridem colorem praebent. Eaedem baccae post idus Novembres in ventae in suis ramis, puniceum colorem inducunt.

VVA CRISPA. Grossularis. Kreuselbeer. Closterbeer. Stachdorn.

[illustration:

Uva crispa.

]

[note: Uva crispa.] VVa crispa, German. Kraupbeer, Kreuselbeer, Grosselbeer,

---

image: s043b

[note: Crossularis.] Closterbeer, Stachdorn. Ex Rhamni quoque fruticis est specicbus, Gros sularem nonn ulli vocant.

Nascitur in sepibus passim et vinearum marginibus, ramulis multis, albicantibus, aculeis rectis, foliis intortis et rotundis, apii modo divisis, flore in herbido purpurascente, acinis candicantibus et splendentibus, primum [orig: primùm] acerbis, cum [orig: cùm] maturuerint dulcibus.

TEMPERAMENTUM.

Frigida traditur in primogradu completo, velsecundo incipienter sicca in secundo.

VIRES, INTRINSECUS.

Uvae immaturae cholericis calidis et aegrotantibus in cibis non sunt inutiles: gratissimae alioqui in cibis. Condiuntur etiam eaedem uvae.

EXTRINSECUS.

Viridia folia inflammationibus, herpetis et erisy pelati imposita, ca lorem resting vunt, et dolorem mitigant. Eaedem quae Rhamno sunt huic vires, cuius esse speciem dictum est.

FOETIDA ARBOR. Leupbaum, Faulbaum, Zapffenholtz.

[illustration:

...]

---

page 44, image: s044a

CUm deesset propria frutici praesenti Latina nomenclatura, foetidam arborem appellare placuit, qua ratione etiam Germa. Faulbaum, et Leupbaum, ob foetorem nimirum quem in gustu et olfactu praebet, nominant. Nonnulli, que doliariie pistomia ex eius ligno conficiant, Zapffenholtz appellant. Nascit imer frutices et in dumetis, cortice extrinsecus puniceo, ligno subflavo, medulla intrinsecus castanei prorsus coloris, foliisfere [orig: foliisferè] silvestris cerasi, nigrioribus tamen, rotundioribusque, flores fert exiguos, subpallidos, singulari fultos pediculo, acinos rotundos, viridies, qui cum [orig: cùm] maturuerint nigricant, myrtillorum forma. Sapor iis ingratus. In silvis aliarum saepe arborum quantitatem assumit.

TEMPERAMENTUM.

Facultatem adstringendi possidet, exsiccat vero [orig: verò] mediocriter.

VIRES, INTRINSECUS.

Flavus medius ar boris huius cortex cum aceto tusus, scabiem certo [orig: certò] sanat. Idem cortex cum aceto decoctus, gingivarum putredines et den tium dolores collutione adiuvat.

CARPINUS. Spindelbaum. Pinholtz.

CArpinus, Zygia, Iugalis, Germ. [note: Carpinug Zygta. lugalis.] Spindelbaum, Pinnholtz, Samhodlin [orig: hödlin]. Zygia seu Iugalis dicitur, que ex eius lignis iuga, quae Graecis *yuga\ dicuntur, et varii generis instrumenta et vasa conficiantur. Unde Germani cam quoque appellationem Spindelbaum accepit, a [orig: à] fusis nimirum mulie. bribus. Nascit circa vias, foliis et flore Rhamno descriptae, quae Wegdorn dicitur, similis: nisi que seni saepe in uno pediculo flores conspiciuntur, folia quoque teneriora magisque sunt nigricam tia. Corticem cum [orig: cùm] adoleverit habet canum, lignum durum et flavum, siliquas fert quadrangulas, lathyris fere [orig: ferè] forma, eolore rubicundo, in quibus semen candidum lutea involutum pellicula includitur, quod exemptum testieculi avi um formam exprimit, ex quo Germanicam appellationem, Hanhodlin [orig: Hanhödlin], q. d. testiculus Gallinaceus, traxit. Meminit Carpini Theophrastus li. 3. ca. 11. *yugi/a Graecis appellari affirmans, nec esse Acerem, ut quorundam volebat sententia.

[illustration:

...]

Proinde cum [orig: cùm] praesenti arbori videretur convenire, has ipsi nomenclaturas tribuere est visum, aliorum

---

image: s044b

tamen manente salvo et integro iudicio. De Carpino vide Ruel. li. [?] ca. 63.

TEMPERAMENTUM ET VIRES.

Neque quicque de eius facultatibus adhuc constat, ligni ad varia instrumenta et torni opera torosque sumptuosiores estusus. Priusquam aunt te re brum experiatur, macerant, ut mollescat, et facilius perforari queat.

CYNOSBATUS THEOPHRASTI. Hagdorn.

CYynosbatus Graecis, Latinis Rubus canis, seu Caninus rubus, aut Canirubus, ut ver tit Theodorus Gaza. Paulo [orig: Paulò] aliter Theophra. et Plinius, aliter Dioscor. describit. Cynosbatus igitur Theophrasti, videtur is frutex esse, cu ius hic effigies est subiecta. Germa. Hagdorn dictus. Plinius quoque Cynospaston et Neurospaston appellat. De Cynosbato Diosc. infra [orig: infrà] dicetur. Cynosbatusigitur Theophra. describi. tur fructu mali punici, ubrubro, media inter arborem et fruticem figura, et punicaeproxima, folio humanae plantae effigie: pro a(gnw)dei enim i)xnw/dei videtur legendum, qua ratione etia Pliniuslegit, humano vestigio simile folium ver tens. Haec descriptio proxime videtur accedere adeum fruticem, qui in sepibus, et aliis passim lo cis montibusque nascitur, Germa. Hagdorn dictus. Frutex is caudice assurgit duro, lento, cor tice cinereo, ramulis multis, aculeis firmis et in longum rectis, absque medulla, florem prunis vel cera sis penefert [orig: penèfert] similem: fructus oblongos, primum virides, maturitate vero [orig: verò] rubentes, olivarum fructu minores, osseis intus nu cleis in candida lanugine occlusis: folium viride, ternis quinisve fissuris, humanae ferem manus effigie.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Folia et fructus Canirubi Theophr. qualitatis sunt siccae et constipa toriae. Estque tam foliorum quam [orig: quàm] fructus et florum in medicina usus.

VIRES, INTRINSECUS.

Flores in veteri vinoper triduum macerati et cum vino per artem distillam di usti, praestantissimo sunt remedio pleuriticis, et colica la borantib. Liquor ex solis florib, ustus, alui fluxum sistit, si aliquot vicibus in die sumatur. Idem praestat fructus arefactus et in vino coctus potusque: interiorib. tamen flocculis, qulam infestantibus, prius exemptis.

EXTRINSECUS.

Stillatitius florum liquor vim refrigerandi habet. Cum madefacto lin teolo impositus, sentes et aculeos carni infixos certo [orig: certò] extrahit. Rami eius ad flagella sunt utiles: Non ustus ramorum cinis, optimum inerti familiae cum pentaphylloest remedium.

CYNOSBATUS DIOSCORIDIS. Hanbutten.

---

page 45, image: s045a

CYnosbatos quae a [orig: à] theophrasto deseribitur, quae videatur esse, supra [orig: suprà] est dictum. Iam igitur de Cynosbato Dioscoridis. Alias [orig: Aliàs] Cynosrhodos, hoc est, Canina rosa vocatur. Germ. Hunds rosen, Sanbutten, Buttelrosen. Fructum eius Butten, et Arskitzlen nominant. Nascitur in sepibus et circa vias, Rubo, ut Diosc. describit, longe [orig: longè] maior, foliis myrto multo [orig: multò] latioribus, firmis cir ca ramos spinis, flore candido, fructu oblongo, nucleo olivae simili, qui per maturitatem fuluescit, et flocculos intus continet. Quae sane [orig: sanè] descriptio pulchre [orig: pulchrè] quadrat cum frutice hoc nostro, quem Buttelrosen, et Hanrosen Germani vocamus. Atque unicum tamen rei huius dubium restat, quod [orig: quòd] nostra Hanrosen florem fert roseum, et spinas quoque rosi similes, Dioscorides vero [orig: verò] Cynosbatum non inter rosas describit. Quod si accuratius perpendatur, nostra Hanrosen, potius ex silvestrium rosarum poterit videri genere, sicut etiam est: Cynosbatos vero [orig: verò] Dioscoridis cum Theophrasti Cynosbato, cuius supra [orig: suprà] est facta mentio, concilianda. Aliis igitur latius de his iudicium relinquemu.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Temperamento cum rosis flores Cynosbati sunt pari, refrigerant enim et exsiccant.

VIRES, INTRINSECUS.

Fructus, exemptis interioribusflocculis, alvum, Dioscoride teste, sistit: fervefacti enim flocculi in vino poti, arteriaminfestant.

ROSA. Kosen.

[illustration:

...]

ROsarum, quas Graeci *po(/dros vocant, multiplex est et nemini non co gnita differentia. In duotamen summaria distinguuntur genera,

---

image: s045b

Domestieas videlicet, et silvestres. Utriusque rursus plures sunt species: aut enim flore candicant, aut rubent, pallentve [orig: palléntve], aliae flore constant sim plici, aliae multiplici: Aliae quoque silvestrium sunt inodorae, aliae tam fronde quam [orig: quàm] flore odorem spirant gratissimum, Graecisyluestrem Cy nosrhodon, Latini Caninam rosamuocant, Germa. Feldrosen, Heckrosen, Frawendorn, Mariendorn, Harnrosen, Haberroseu, Heydrosen, Wild rosen. Sativa simpliciter dicitur rosa, seu rosa domestica, Zam garten Kosen.

Virgas fert maculis fuscis tinctas, aculeisque hamatis munitas, folia aspera, nigricantia, incisuris tenuibus divisa. Flosex caly cibus erumpit dehiscentibus, candidus autpurpureus, aut puniceus evel pallidus, ima ve ro [orig: rò] parte unguis humani colorem referens (unde etiam unguem partem eam vocant) qui pandenssese, apices in medio sui fert luteos, ac stamina ca pillamentis insidentia. Silvestres rosae altiusfruticant, ramulosque seu virgas robustiores ferunt, praeterea spongiolas quasdam seu pilulas castaneae similes, quas Germa. Schlaffcüntz vocant. Supervacuum videtur curiosius singulas species distinguere, cum [orig: cùm] nemini non sint no tae, sitque par fere [orig: ferè] omnium facultas.

TEMPERAMENTUM.

Rosarum frigida stipticaque est natura. Rubentes ante quam penitus aperiantur ad medicinae usum utiliores colliguntur. Efficacior silvestrium rosarum quam [orig: quàm] domesticarum aqua stillatitia creditur.

VIRES, INTRINSECUS.

Maximus et nemini non notus rosarum aquae, sacchari, mellis, aceti et olei rosacei est usus: Optimum auxilium infebribus ardentibus: refrigerant enim, et cor ac cerebrum confortant. Sucum etiam ex rosis expresserunt veteres, et in umbra siccarunt. Inferior tamen rosarum pars albicans, quae unguis dicitur, est amovenda, haec siquidem est inutilis. Aridae rosae in vino decoctae, alui fluxum, aliquoties in die potae, sistunt: sin calor adsit, exaqua decoquentur. Eosdem praebent effectus arida rosarum capitula, dicto modo apparata. Rosae recentes, earumque sucus, alvum duram certo [orig: certò] molliunt.

Lapides, qui rosarum capitibus insunt, triti, calculum ex vino poti, feruntur pellere.

Sucus ex maturis rubrarum rosarum fructibus, una [orig: unà] cum lanugine expressus, praesentissimum et probatissimum est Gomorrhoeae, et utrisque mulierum fluxibus remedium. Ad idem hoc rubri fructus, antequam mollescant, asservari, et in vino decocti bibi possunt: Dysente riae et sanguinis excr etioni hoc idem medetur.

Silvestrium rosarum aqua, praesertim quas Rosas avenae, Haberrosen vocant, quam [orig: quàm] sativa efficacior censetur. Omnibus calidis

---

page 46, image: s046a

affectibus confert: Omnes enim cholericas exhalationes refrigerat et reprlmit, [note: Zulapi[?] rosaceii.] cor confortat. Zulapium rosaceum, sitim acute [orig: acutè] fe bricantium restinguit, ventriculi, cordis, et ioeinoris aestus mitigat, putredinibus adversatur: ideoque tempore pestis praecipuus eius usus sees debet. Ad hoc autem conficiendum optimae sunt silvestres rosae, avenaceae dictae.

Spongiolae acfructus Cynosrhodi seu rosae silvestris, mirifice [orig: mirificè] valent contra calculum, si levigatae in pulverem exhibeantur, vel in vino coctae et calidae sumptae. Quin repertos in iisdem vermiculos maius ad hoc praesidium esse, quidam affirmant.

EXTRINSECUS.

Arefactae rubrae rosae in vino coctae et colatae, doloribus capitis ex calore natis, si caput decocto foveatur, prosunt: nec non oculorum, au rium, dentium et ani, matricisque inflammationibus, penna illitum aut infusum. Idem expressum decoctum stomacho impositum, aestum eius mitigat, humidisque eius affectibus medetur: erisy pelata restinguit. Ad eadem valet acetum rosaceum, perquam [orig: perquàm] utile urentibus pustulis pestis tempore.

Lutei rosarum apices, aridi triti, gingivarum fluxionibus efficaciter insperguntur. Omnibus in summa cholericis capitis adfectibus, rosarum liquor stillatitius, acetum, oleum, et vapores, odoresque, mire [orig: mirè] prosunt.

Silvestrium rosarum liquor stillatitius, ad eadem quae stivarum est efficax.

OXYACANTHA. BERBERIS.

OXyacantha, q. d. Acuta spina, [note: Oxydcan tha. Spina acuta. Berberis] ab acutis videlicet ramulorum spinis. Officinis Berberis, German. Sawrach, Lrbsal, Saurdorn, Versig. Nascitur in frutetis passim, locisque asperis, ramulis multis, spinisque aculeatis, binis, ternis, quaternisve iunctis. Silvestripyro pene [orig: penè] est similis, nisi quod [orig: quòd] minor est et spinosa, Fructum fert myrto similem, rubentem, fractu facilem, nucleos intus habentem: folium mali eydonii, sed angustius, viridius, teneriusque. Radix multifida et alta.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Frigida et sicca in secundo statuitur ordine. Vim habet adstringen di, fructus modice [orig: modicè] incidit.

---

image: s046b

VIRES, INTRINSECUS.

Vinum quod nonnulli ex baccis Oxy acanthae conficiunt, omnibus ex calore ortis alui fluxibus, ut dysenteriae tempore, prodest: non solum [orig: solùm] enim sitim sedat, sed diuturnos quoque alui fluxus cohibet.

Idem sucus abundantes menses reprimit: ventriculum et iecur confortat. Eadem possunt cum melle et saccharo conditae baccae: Liquor quoque stillatitius Maiomense et in autumno ex foliis ustus. Maturi fructus arefacti etiam asservantur, et in aqua denuo [orig: denuò] mollefactiad usum sumuntur. Prodest quoque iis, qui in calidis adfectionibus vomitu frequenter infestantur, bilemque evomunt.

EXTRINSECUS.

Maturos fructus tusos et illitos, calida apostemata mitigare, et ad maturitatem perducere ferunt. Radix tusa et illita, omnis generis tela, sentes, aculeos, et corpori infixa extrahere dicitur. Quae vis cortici radicis maxime [orig: maximè] videtur inesse: humidior enim et viribus is est efficacior.

RIBES. S. Ioannes treublin.

RIbes hodie omnibus fere [orig: ferè] cognitus frutex, German. Sanct Ioannes treubel od beerlin, quod [orig: quòd] nimirum id tempo ris, circa solstitium aestivum, fructus eius sit matu rus. Plura de nomine non constant. Frutex est uvae crispae seu Grossulari non dissimilis, nisi quod [orig: quòd] spinis caret. In areis hortorum potissimum [orig: potissimùm] plantatur. Ramulis fruticat multis, lentis, cortice puniceo, foliis vitis, sed minoribus, nigricantibusque, florem men se Maio fert subluteum, stellatum, acinos rotundos, virides primum, cum [orig: cùm] vero [orig: verò] maturuerint, rubentes, ex pediculis dependentes longis, saporis acidi et grati.

[illustration:

...]

Est et silvestris eiusspecies, priorisimilis, sed sapore diversa

---

page 47, image: s047a

et iniucunda. Invenitur praeterea frutex quidam baccsi rubentibus, corallii forma, binis fere [orig: ferè], geminorum modo, iunctis, quantitate praedictis similibus, gustu dulcedinem quandam referentibus, sed sapore tamen iniucundo, quippe quae nauseam et vomitum cieant: Frutex cortice vestitur cinereo: folia habet ex altera parte incana, cy doniorum forma, sed longiora, qualia fere [orig: ferè] olivarum, multa. Nascitur inter alios frutices in sempimentis passim, maxime [orig: maximè] et copiosissime [orig: copiosissimè] in Holsatia. Hunc [note: Halimus.] ipsum fruticem Hieronymus Tragus Dioscoridis Halimum esse statuit, cuius sententiae iam placet subscribere.

TEMPERAMENTUM.

Fructus et folia refrigerant et exsiccant in secundo ordine: Vis iis adstrictoria.

VIRES, INTRINSECUS.

Par pene [orig: penè] praesenti fructui cum ante [orig: antè] posito, Oxyacantha videlicet, est efficacia. Ardentibus itaque febribus et calidis alui fluxibus convenit. Immensam enim sitim, fructus, ex eoque syrupus et eclegma sedant, vomitum et nauseam avertunt, appetitum ciborum excitant, ventriculum confortant.

Cum saccharo nonnulli baccas condiunt: prosunt iis qui variolis aut morbillis laborant, calidisque alvifluxibus. Reliquas cum Oxyacan tha vires obtinet.

Tertia species, quam Halimum censemus esse, tormina se dat, radici bus drachmae pondere in aqua mulsa sumptis. Solinus scribit, Halimum famem sedare: quod sie accipi poterit, quod [orig: quòd] nemo facile [orig: facilè] ipsum, ob iniucundum saporem expetat, quantumvis esuriat.

ACTE. SAMBUCUS. Solunder. Ebulus. Attich.

[note: Acte. Sambucus.] Acte Graecis, Latinis Samburcus, Germa. Holder. Duumest gene rum. Primum Sambucus proprie [orig: propriè] dicitur, alterum Ebulus. Sam. bucus in ar borem assurgit, virgis arundinum modo rotundis, cavis, me dulla expletis candicantibus, proceris. Folia circa ramos per interval. la terna aut etiam sena septenave iuncta exeunt, nucis iuglandis similitudine, graveolentia, minutis in cisuris, in summis ramis seu caulibus umbellas ferentia rotundas, quas florem producunt candidum: fructum seu acinos terebintho similes, in nigredine subpurpureos, racemosos, succosos et vinosos: Floret paulo [orig: paulò] ante soltitum aestivum: baccas suas in Augusto profert. Locis opacis asperisque potissimum, et circa aquas nascitur. Officinis proprie [orig: propriè] Sambucus dicitur, abautore forsan Samby co: vel a [orig: à] Sabuca musico instrumento, quod pectida aut Magadin alii appellant, Germa. Holder.

[note: Ebulus.] Alterum genus Ebulas dicitur, humile minusque, herbaceo magis generi

---

image: s047b

assignandum, caule quadrangulo, geniculato, foliis amygdalae, ex intervallo circa singula genicula alae instar se extendentibus, per ambi tum serratis, longioribus, graveolentibus. Umbellam in summo fert Sambuco similem, flores itidem et fructum. Radice nititur longa, crassitudine digitali. Gaudetiisdem locis quibus Sambucus, ac in agris etiam quibusdam provenit, tardiusque nonnihil floret. Graecis *xamaia/kts, hocest, humilis Sumbucus, Latinis Ebulus, Germa. Attich, vel niderer Holder. Meminit huius Verg. in Gallo, inquiens:

Pan Deus Arcadioe venit, quem vidimus ipst
Sanguineis Ebuli baccis minioque rubentem.

Sunt enim baccae eius sicut Sambuci in nigro subpurpureae, quod hic sanguineas dixit.

[illustration:

Acta.

]

[illustration:

Ebulus.

]

TEMPERAMENTUM.

Utrumque genus calidum est et sic cum. Vim habent purgatoriam, exsiccant, conglutinant, modice [orig: modicè] digrunt.

VIRES, INTRINSECUS.

Umbella veris tempore in cibo cocta, ventrem laxat et emollit. In vino cum melle folia et umbellae coctae, frigidam et siccam tussim, aliquot diebus potu eius continuato, pellunt, pectus purgant, viscosas pectoris humiditates resolvunt. Efficacior est radix. Decocta in vino hydropicis mane [orig: manè] et vesperf pota, est utilissima. Stillatitiae aquae

---

page 48, image: s048a

eaedem assignantur vires, sed bonam eius quantitatem sumere conveniet.

EXTRINSECUS.

Aqua aut decoctum foliorum contra anginam utiliter gargarizatur. Decidentem uvulam cum pyrethro erigit. Fomenta ex radice et foliis, matricis tumorem insessu sedant. Podagris calidis folia item imponuntur. Baccae eius infirmiores sunt quam [orig: quàm] reliqua, capillos illitae denigrant. Folia, si praetenera ac mollia ex polenta illinantur, inflammationem mitigant. Ambustis et canis morsibus illitu prosunt. Ulcera quae dehiscunt in fistulam, agglutinant. Ad omnia vero [orig: verò] efficacior est quam [orig: quàm] minor, hoc est, Ebulus.

ACTE SILVESTRIS. Waldholunder.

IN opacis et humidis silvis circa ferarum potissimum lustra Sambu ci nascitur silvestris species, ab Hieronymo primum Trago demon strata, Sambuco unlgari, foliis, cortice, ligno et odore per omnia similis, nisi quod [orig: quòd] florem non sert in umbella, sed velut vitis, subflavum, stel latum: baccasmense Augusto productit rubentes, gustu iniucundo. Germa. Waldholder, Latine [orig: Latinè] Acte seu Sambucus sy luestris. Item Sam bucus Cervinus, quod [orig: quòd] Cervi potissimum [orig: potissimùm] eum expetant. Tradit praeterea Tragus, Cervas non ante [orig: antè] hunc gustare, quam [orig: quàm] praegnantes fuerint: tum enim sicut et cervi eius desyderio tenentur. Solis autem vescuntur foliis, nequaquam baccis.

[illustration:

Acte palustris.

]

TEMPERAMENTUM.

Silvestri Sambuco pares cum Solano sati vo vires assignantur. Naturaecst frigidae: prae sertim verobaccae [orig: veròbaccae]: Unde somnum conciliant. Nimius eius usus admodum est noxius.

ACTE PALUSTRIS, seu Aquatica.

ACte palustris, vel Sambucus palustris, vel aquaticus, Germ. Bachholder, ob florum et ramorum cum acte similitudinem appellari potest. Alias Schwelcken. Plura de nomine eius non constant.

Nascitur iuxta aquas subalnis, ramis sicut acte, medulla expletis foliis divisis, Aceris fe te [orig: tè] similitudine: florem in menis Maii fine fert sambuciodore non iniucundo, extremis maioribus, medios et interiores minores am bientibus: baccas fert rubentes, baccis sambu ci maiores, quae autumno maturescunt, saporis

---

image: s048b

ingrati. Nauseam enim comestae pariunt: Praecipuo [orig: Praecipuò] his hiemali tempore Gallinae silvestres oblectantur.

TEMPERAMENTUM ET VIRES.

Baccae maturae ad cientia vomitus medicamenta adhiberipoterunt. Plura non sunt cognita.

OSSEA. Hardtriegel.

GErmani Hartriegel fruticem quendam appellant, ob ligni eius ad opera duritiem: quamvis eadem appellatio ligustro quoque tribuatur. Latinis vel Graecis quomodo appellata sit haud scio. Quare Germanica potius appellationer repraesentare, quam [orig: quàm] ob nominispenuriam negligere, placuit. Inter dumeta et vepres fruticat ramulis multis, foliis nigricantibus, alni fere [orig: ferè] foliorunsimilitudine. Florem Iunio men se pene [orig: penè] fert Ebuli, multiplicem unopediculo, sed minorem. Bac cas producit primum virides, cummuero [orig: muerò] maturuerint, autumno nimirum, nigras, ligustrimodo. Stipitem habet durum et fabrorum instrumentis renitentem. Quare Osseam huncfruticem, ne penitus anonymos [note: Osses.] esset, appellare est visum.

[illustration:

...]

VIRES, INTRINSECUS

Quis eius in medicina sit usus, est incertum. Fabri radios rotarum, aliaque firma ex hoc opera conficiunt.

LIGUSTRUM. Philyrea. Cypris. Rheinweiden, Beynholtzin [orig: Beynhöltzin], Mundholtz.

[note: Ligustrum Philyrea Cypris.] LIgustrum Latinis, Dioscoridi Philyrea, Graecie et Orienti Cypris, German. Mundweiden, quod [orig: quòd] nimirum oris hulceribus medea. tur. Item Rheinweiden, quod [orig: quòd] salici similis copiose [orig: copiosè] iuxta Rhenum nascatur. Item Mundholtz, Beynholtzm [orig: Beynhöltzm], et Hardtrigel, quo nomine praecedens etiam planta appellatur. Nascitur in dumetis et vepribus passim, nec non hortorum areae hoc frequenter circumdantur. Frutex est, Disocoride describente, foliis olivae, sedlatioribus, mollioribus, et virentioribus, flore candido muscoso, odorato, fructusambuci, nigro, racematim congesto: Quae certe [orig: certè] Philyreae apud Dioscoridem de scriptio, perpulchre [orig: perpulchrè] cum Ligustro nostro convenit: Praeterea vires

---

page 49, image: s049a

quas eidem Discorides assignat, huic prorsus respondent. Meminit quoque florum Ligustri Verg. in eclogis, in qui. ens: Alba ligustra cadunt, Vaccinia nigra le guntur. Quid sit Vaccinium, suo loco in hyacintho dictum est. Baccarum vero [orig: verò] mentionem fecit Columella li. 10. cum [orig: cùm] inquit: Fer calathis violam, et nigro permista Ligustro Bal sama, cum Casia nectens croceosque corymbos.

[illustration:

Ligustrum.

]

[illustration:

Philyrea.

]

TEMPERAMENTUM.

Folia, flores, baccae adstringendi vi sunt praedita. Refrigerandi exsiccandique facultatem possident. Plus tamen extra corpus quam [orig: quàm] intrinsecus eorum est usus.

EXTRINSECUS.

Aqua stillatitia foliorum et florum, mense Maio, oris putredinem collutione et gargarizatu adiuvat: calidos affectus, carbunculos, et adustiones adiuvat. Flores in aceto macerati et fronti illiti, immensos capitis dolores et fluxesx ex caliditate ortos esedant.

Baccis maturis nonnullirubro vino, nigrum et densum colorem, ut vendibilius fiat, faciunt. Pistoribus etiam bac caesunt in usu.

[illustration:

Fraxinus.

]

FRAXINUS. Melia. Eschern. Eschbaum.

Fraxinus, Graecis *meli/a, German. Eschern, Eschbaum, item Steyneschern, q. d. duram et saxeam. Arbor haec est procera, caudice tereti, cortice levi, spisso, tenui, rubro, ramis utrinque pinnatis, soliis lauri, per ambitum leniter serratis, non sine quodam marginis

---

image: s049b

vel cacuminisaculeato callo, porracei coloris, baccis velut semine minuto, foiis ipsis incluso, amaro, radice multa, crassa et sublimi. Commendatur haec ad hastarum usus. Cuius nomine et hasta Achillis apud Homerum celebratur: Est enim enodis, crassi venia, nervosa, levis, subcripsa. Silvis nascitur altis et opacis humidisque, interdum saxosis quoque locis.

Serpentibus arbor est infestissima, adeo [orig: adeò] ut si frondibus Fraxini et igne serpens circumdetur, citius in ignem quam [orig: quàm] ad huius frondes confugiat, ut Plinius lib. 16. cap. 14. refert.

Silvestris fraxinus huic non multum dissimilis est, de qua vide de Orno. Germa. Bücheschern.

[illustration:

Meelbaum.

]

[illustration:

Klein Meelbaum.

]

Est praeterea arbor quae dam baccas ferens, Fraxino similis, nisi que est humilior, folio serratiore, et per ambitum hispidiore, cetera fraxi num aemulans, cuius meminit Ruell. lib. 1. cap. 82. de stirpium historia. Hanc Tragus non incom mode [orig: modè] censet eam esse, quae Germ. Meelbaum, vel groß Meelbaum dicitur, addifferentiam alterius, quae Germa kleyn Meelbaum nominatur: Ea est frutex arborescens foliis alni,

---

page 50, image: s050a

sed maioribus, rugosis et pulverulentis, quasi farina aspersis, prona vero [orig: verò] parte prorsus candidis. Florem fert Iunio mense per omnia Sambu co similem, mediocriter odoratum, ex quobaccae primum virdes, aliquantum latae, prodeunt, maturae vero [orig: verò] penitus nigricantes, gustu dul ces et viscosae. Caudex medulla cavae est expletus. Nascitur in Germaniae 'quibusdam locis, ut Holsatia, Westerich, et Durstenberg vocato monte copiose [orig: copiosè]. Huius mentionem hic facere libuit, ob alteram Fraxini speciem, cuinomine accedit: quod [orig: quòd] non alia esset qua privatim Latina describeretur nomenclatura.

TEMPERAMENTU M.

Fraxino vis est exsiccatoria. Venenis potissimum resistit: nec ullus umbram eius serpens sustiner.

VIRES, INTRINSECUS.

Aqua stillatitia corticis Fraxini efficaciss imum contra calculum et morbum regium est remedium. Folia in vino decocta, prosunt iocino rosis et lienosis. Idem potest oleum ex ligni Fraxini potum et inunctum, Manardo teste.

Sucus ex fastigiis ramorum seu teneriseorum germinibus expres. sus, potus, contra venena est antidoton: hydropicis etiam utiliter bibitur. Pocula ex ligno fraxineo, si frequenter ex iis quis bibat, lienem purgare ferunt. Expressum foliorum sucum cum umo per aliquot tempuspotum, maciem inducere tradunt.

[illustration:

Sorbus.

]

EXTRINSECUS.

Corticem Fraxini ustum et emplastrimodo illitum, omnis generis malam scabiem sanare asserunt. Ad manuaria et fabrilia opera, hastas item longioresligni est usus.

De reliquarum specierum, quae Meelbaum dicuntur, viribus nihil certi constat.

SORBUS. Speierling. Sperwerbaum. Spozopffel [orig: Spozöpffel]. Sorbopffel [orig: Sorböpffel]. Sporbieren. Maltzen nasen.

SOrbus Latinis, Graecis o)/v. Fructus eius o)/a. vel o)/qa, Latine [orig: Latinè] Sorba, Germa. Speierling, Sorbopffel [orig: Sorböpffel], Sporbiern, Sperwerbaum, Plinius quatuor sorborum facit genera, ex fru ctus differentia: aliis enim rotunditas mali tribuitur, aliis turbinatapyri forma, ac utrisque

---

image: s050b

vini sapor: aliis species ovata: et quartum, quod torminale vocant, a [orig: à] reliquis diversum, de. quo infra [orig: infrà]. Arbor est procera, recto caudice, cortice levi, ping vinsculo, colore qui ex flavo albicet, folio lauri, sed tenuiore, minorique et par ambitum crenato, quod nervoso, prolixoque pediculo dependet, utrinque ramos vestiens, flos candidus, singularipetiolo racematim coit, fructu vel orbic ulato, vel ovato, qui uvae modo acervatus producitur, ita ut favi quodammodo speciem gerat: asper et adstringens, ob quod non antequam mollescat, editur. Radix rara nec alte [orig: altè] descendens, valida et crassa.

TEMPERAMENTUM.

Sorbis, Aegineta teste, adstringenest facultas, minus tamen quam Mespilis.

VIRES, INTRINSECUS.

Sorborum ad stiptica medicamenta potissimum [orig: potissimùm] erit usus. Nonnul li itaque pyra seu fructus hosin clibano, aliorum pyrorum modo, torrent. Alii in quatuor partes dissectos fructus in aerem [orig: aërem], ut arescat, suspendunt. Nonnulli cum melle, sicut Malacy donia, condiunt. Aliqui in cocto dulci vino virides seu recentes fructus asservant.

Prosunt autem alvifluxibus. Arefacta vero [orig: verò] sorba in vino ad eosdem effectus decoquuntur. Natur eorum hoc versiculo describitur:

Sorba sumus, molles nimium durantia ventres.

EXTRINSECUS.

Tusa et cum foliis in aqua cocta Sorba, alui fluxu laborantibus, sedi item procidenti in desessionibus prosunt.

[illustration:

Sorbus torminalis.

]

SORBUS TORMINAlis. Wschrosel [orig: Wschrösel].

PLinius Sorbi quatuor enume rans genera, ut supra [orig: suprà] est dictum, quartum torminale vocat, a [orig: à] reliquis diversum, velut silvestre. Hoc cum Trago placet esse arborem, quae German. dicitur Eschrosel [orig: Eschrösel], Arreseln, Wild Sperwerbaum, Latinis Sorbus silvestris, seu Sorbus Torminalis, quod [orig: quòd] nimirum torminibus medeatur. Nascitur in silvis, solo albo et forti, inter fagos.

---

page 51, image: s051a

Caudice et cortice glabro candidoque foliis fere [orig: ferè] Sambuci aquatici, minoribus tamen, pedis anserini effigie, flores fert ut Sambucus subcandidos, copiosos, pyra fert exigua, olivarum magnitudme aspera, et gustu, sicut Mespila, adstringentia: nuclei in fructu sunt velut in silvestribus pyris, nigri. Editut fructus cum [orig: cùm] mollescit, sicut et Mespila, tum enim acerbitatem deponit.

TEMPERAMENTUM ET VIRES.

Temperamento et viribus cum Sorbis et Mespilis convenit. Vis ei potissimum [orig: potissimùm] alvum constipandi.

PRUNUS SILVESTRIS *agriokokkimh=la. Schlehendorn.

[note: Prunus silvestris] PRunus silvestris, Graecis a)griokokkimh=la), et *prou=mna. Germa. Schlehendorn. Frutex est arborescens, nisi praecidatur, secus vias et hortorum agrorumque extremitates utplurimum proveniens. Caudicem fert crassum, durum, inflexilem, et si flectatur continuo [orig: continuò] fragilem. Folia habet ex oblongo fere [orig: ferè] rotunda: Florem veris statim initio candidum, quin que folium, in cuius medio apices lutei, parui, multi. staminibus seu capillamentis insidentes. Fructus eius punorum fructu est minor, differentiam quoque in magnitudine habens: alius siquidem maior, alius minor, alius rotundus, alius longus conspicitur, colore caeruleus seu ni gricans, gustu adstringens. Editur autem cum frigore mollefactus fuerit. Meliora sunt ex his quae maiora, quaeque mense Augusto maturescunt.

[illustration:

...]

Non autem esse Poterion, et ipsa collatio ostendit, et quod [orig: quòd] Poterion ex carduornm est genere, ac inter reliquos carduos a [orig: à] Diosc. li. 3. describitur, in cuius praesatione se de radicibus, her bis et seminibus scripturum est pollicitus, Silvestrium vero [orig: verò] prunorum,

---

image: s051b

quae Schlehendorn esse putamus, sub prunis meminit, ut rei notae, sicut et pruin, descriptionem relinquens. Et vires quoque quas silvestri pruno Diosc. attribuit, Schlehendorn dictae conveniunt. Poterion [note: Poterion.] vero [orig: verò] Carduus est nobis hodie incognitus. Haec et aliorum, et Valerii Cordi est sententia, ex quo etiam Poeterii et Schlehendorn dictae collationem, quam cuilibet facile [orig: facilè] est instituere, subiciam: Poterion, inquit, frutex Dioscoridigrandis esse describitur. Schlehendorn vero [orig: verò] frutex non est, quoniam in iustam arboris magnitudinem adoles cit, si non praecidatur. Poterion longos, molles, vitilium modo lentos, graciles, et hircinae spinae similes ramos producit. Schlehendorn vero [orig: verò] non ramulos a [orig: à] terra mittit, sed crassum, durum, inflexilem, et si flectatur, continuo [orig: continuò] fragilem caudicem erigit. Poterion totum multa tenui, lanosaque lanugine vestitur. Schlehendorn vero [orig: verò] nulla lanuginis vestigia habet, nisi forte [orig: fortè] ali quis in vetustis illius caudicibus mulcum et villosam canitiem languinem appellare velit. Sie autem nequaquam intelligit Dioscorides. Multum enim differunt muscus et lanugo. Muscus etiam in crassis tantum [orig: tantùm] arborum partibus invenitur, Poterion vero [orig: verò] totum, tam ramulis minimis, quam [orig: quàm] maximis lanuginem ostendit. Poterio semen sive fructus odoratus, medicinae inutilis. Schlehendorn vero [orig: verò] ino dorum, et medicinae valde utilem habt. Postremo [orig: Postremò] Poterio sunt radi ces nervosae, quae in terra sectae gummi lacrimantur. Schlehendorn vero [orig: verò] ligneas habetradices, quae in terra sectae nullum gummi emittunt. Certum est igitur arborem quae Schlehendorn dicitur, Poterion non esse. Haec Valerius Cordus.

[note: Acaicia.] Nec etiam, ut quorundam fert opinio, est Acacia. Est enim Acacia sui generis spinosa arbuscula, in Aegypto nascens, quae Aegy ptia Acam tha simpliciter interdu7m Theophrasto dicitur, ferens lupino similes siliquas et semen, ex quibus immaturis sucus exprimitur, qui eodem cum ipso frutice nomine, Acacia dicitur, cuiusloco nosyluestrium prunellorum succo, ut succedaneo, utimur, vera Acacia eiusque succo ca rentes.

TEMPERAMENTUM.

Silvestriprunello vis est adstringendi, ut ex viribus eius et gustu satis est manifestum. Temperamento est frigido.

VIRES, INTRINSECUS.

Fructus prunorum silvestrium in melle conditi, dysentericis, et alvifluxibus laborantibus, prosunt. Ad eadem pollet vinum ex fructu con fectum: decoctio quoque fructuum. Florum aquam stillatitiam laterum doloribus mederi, experientia est comprobatum. Fortior autem eadem fit aqua, si flores in vino acri noctis spatio macerentur, et in Balneo, ut vocant, mariae distillentur. Laterum, cordis et ventriculi pressuris puncturisque aqua haec medetur.

---

page 52, image: s052a

EXTRINSECUS.

[note: Vinum corupium] Ad vinum eorruptum praesentissimum et certissimum est auxilium, fi fructus antequam nigrescant, de erpti tundantur, et pro vasis quantitate iniciantur, ac probe [orig: probè] vino agitato vas oc cludatur. Ad idem hoc, arefacti in aere [orig: aëre] fructus, ad omne tempus asservari possunt.

PRUNUS. Coccimelea. Pfraumen, Pflaumen, Kriechen.

[note: Prunus, Coccimalea.] PRunus, Graecis Coccimelea, German. Praumen, Pflaumen, Kriechen. Duplex est: silvestris et sativa. De silvestri supra [orig: suprà] est actum. Iam de sativa. Arbor est radicibus summo cespi te vagantibus, paucis, ca udice subrecto, scabro, multis brachiato ramis, folio ex oblongo fere [orig: ferè] ro tundo, sicut prunellorum silvestrium, sed per am bitum serrato; flore candido, foliato, maiore que in silvestribus, quem Aprili mense, quo tempore et Cerasus, profert, pomo carne cuteque vestito, osse intus duro, in quo nucleus includitur. Sunt autem plures sativorum prunorum et forma [note: Pruns Damasesna.] et bonitate species. Praestant Damascena, quae Germ. Quetschen vocant, nigra magnaque. Proxima sunt purpurea, quae Hispanica nominant. [note: Cerea.] Tertio loco cerea vel cereola. Germ. Spilling, geel Kriechen, de quibus Verg. in ecl. Addam cerea pruna etc~. Post haec longa et caerulea, seu prunidactyla, German. blaw Spilling, Bilsen. Quinto [orig: Quintò] minora reliquis, avel lanae nucis quantitate, Germa. Klein Herbstpflaumen.

[illustration:

...]

Sunt praeterea quae Germ. Roßpflaumen a [orig: à] magnitudine vocant. Item Schaffpflaumen, Latinis Asinina pruna. Fructum prunorum [note: Brabyla] Brabyla vocat Theocritus Idyll. 8. inquiens:

*toi\d) e)ke/xunto o(/rpakes *brabu/loisi katabri/sqontes e)/rasqai.

Quod sic vertit Eobanus Hessus: In terram depressi pondere rami Prunorum Syriae quae mittunt rura Damasci: ubi describit amcenitatem et lautitiam convivii Phrasidami. Item Idyll. ib. o(/br ma=lor *brabu/loio, hoc est, ut idem Poeta [orig: Poëta] Eobanus vertit: Ut gravibus malis superantur pruna Damasci, Tantum inter reliquos mihi tu carissimus omnes.

TEMPERAMENTUM.

Fructus pro generum diver sitate, diversum temperamentum

---

image: s052b

obtinere est necesse. Certum enim est quae dam alvum sistere, quaedam vero [orig: verò] cohibere. Quaeigitur sunt dulcia, alvum solvunt. Quae vero [orig: verò] acerba seu austera, constipant. Natura tamen omnium est frig ida et humida, Arefacta autem pruna siccitatis aliquid possident.

VIRES, INTRINSECUS.

Omnium prunorum sativorum natura est laxandi et molliendi al. vum. Silvestrium vero [orig: verò] Prunorum, de quibus supra [orig: suprà] est actum, contraria, constipandi nimirum, est natura. Gulae etiam et culinis arefacta pruna, praesertim Damascena, sunt nota.

Conficitur hinc Confectio, Diaprunisuocata, utilis ad calidas et sic cas febres: natura enim eius est humectandi et refrigerandi.

Gummi ex Pruno arborecum vino potum, calculum ve sicae frange referunt.

EXTRINSECUS.

Folia in vino decocta, gingivarum, uvulae et colliaffectibusgargari zatu medentur.

Gummi arboris et folia in aceto cocta et illita, lichenas infantium sanare tradit Dioscorides.

MYXA. Sebasten.

MYxa vel Myxaria Graecis, a [orig: à] muscoso pomi eius lentore: Graecien im Myxon mucum vocant, Officinis et vulgo [orig: vulgò] barbaro vocatur nomine Sebasten. Neque apud Dioscoridem, neque apud Galenum est myxarum mentionem videre, cum [orig: cùm] nihil fere [orig: ferè] Sebastis et Iuiubis apud posteriores Me dicos occurrat freque ntius. In Syria et Calabria olim gigne batur, hodie frequentissima. Nascitur in Italia, ac aridi eius fructus ad nos in de afferuntur. Arbor supra terram attollitur, Caudi ce procero, qui cortice candido vestiatur: ramos fundit viridi colore nitentes: sfolia in rotundum circinata, poma avellanae nucis magnitudine, race matim collecta, per maturitatem caeru lea, callo corporis dulci, intus albo, lem tore muscoso, osse oleagino, cuius et nucleus insuavis non est.

[illustration:

...]

Fructus matutus legitur, insolaturque, ut passus et

---

page 53, image: s053a

in rugas contractus recondatur. Viscum ex huius acinis fit in Syria, quod Damascenum vocant, aucupiis commendatissimum, praeterquam aquatilium volucrum. Inseritur etiam haec arbor in Sorbum.

TEMPERAMENTUM.

Temperamentum ferunt mediocre obtinere, neque nimis frigidum, neque nimis calidum.

VIRES, INTRINSECUS.

Fructus per se, aut decoctum eorum, in ardentibus febribus, praeser tim si alvus obstructa fuerit, est auxilio. Idem commanducandus datur infantibus contra ventrisuermes: vel etiam decoctum eiusdem. Pari ratione adversus aridam et siccam tussim, obstructiones pectoris, ex ca lore ortum catarrhum, sumitur. Prodest quoque renibus, ve sicae, et difficulter mingentibus, quique ardentem urinam habent. Gulam et pectus lenire, Razis est auctor.

ZIZIPHUS. Iuiube. Serica. Brustbeerlin.

ZIziphus malorum est generis, cuius fructum Zizipha vocant, Ga [note: Serica, Iuiube.] leno Serica, Officinis Iuiube, et Germa nis Brustbeerlin. Ipsa arbor nobis est in cognita, Loca amatcalida, florem fert oleae, sed odoratum magis, fructus eius baccisqu malis est similior, quoque amplior et maturior, hoc [orig: hòc] innotentior est. Meminit eius Columella lib. 9. cap. 4. Duo saciens eius genera: rutilam videlicet et albam. Seritur et granis et stipite, et planta. Planta seritur mense Martio in molli terra. Ossa seu grana, in scrobe palmari, ita ut terna grana per scrobem ponantur cacuminibus inversis. Matura Zizipha collecta in longo vase fictili servantur oblito, et loco sicciore composito. Velrecenter lecta poma si guttis vini veteris perfundas, efficitur ne ea rugarum deformet attractio. Cum ramis etiam descisa et suspensa, fronde sua involuta ser vantur. Praeferuntur ex his maiora, quibusdam Aedesina dicta.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Calore et humore temperata tradit Aetius [orig: Aëtius].

VIRES, INTRINSECUS.

Potionibus et electuariis contra faucium asperitatem et tussim

---

image: s053b

asperam Zizipha miscentur. Sanguinis acrimoniam edomant, bonumsuccum creant, serosum sanguims humorem eliciunt. Decoctum eorum renibus, vesicae et pectoriprodest. In eibis aegre [orig: aegrè] concoquuntur, et liegem laedunt. Parui succi poma Galenus esse tradit, nec stomacho nec concoctioni facilia.

FUNGI. Schwemm.

[illustration:

...]

FUngi, Graecis *mu/kntes neque ex plantarum, neque radicum, neque florum, neque seminum sunt censura, sed nihil aliud nisi superflua terrae, arborum, lignorum putridarumque rerum humiditas, ob quam brevissimaquoque eorum est duratio, quippe septem diebus et oriuntur et oc cidunt, pluvioque potissimum nascuntur caelo. Unde: Et facient optata tonitrua cenas Maiores. Differentia eorum est multiplex. Nascuntur enim vel ex terra, vel ex arboribus, vel ex lignis, rebusque putridis, necnon in stramineis domorum tectis. Rursus eorum qui ex terra prodeunt, plura sunt genera. Summaria tamen sunt duo. Alii enim sunt edendo, alii minime [orig: minimè], sed letales, et intra corpus sumpti strangulantes. Germani omnes communi nomine Schwemm vocant.

Eorum quiedendo sunt, septem species est videre. Prima est quae Germa. Morcheln nominatur. Copia horum passim est frequens, et in summis ciborum, praesertim Fridbergae im Wedravia deliciis. Mense nascuntur Maio, necalio anni tempore visuntur, in arenosis viarum et agrorum marginibus, rotundi, pilei figura, favi apum instar foraminibus pleni, incani, humore pleni. Coquuntur autem, in aqua prius elixi, in butyro et aromatibus. Sunt quitubera existiment esse Diosco [note: Tubcra. Trufflae.] ridis, Itali trufflas vocant.

Secunda species Heyderling et Drüschling Germanis dietur, quod [orig: quòd] nimirum in campestribus aridisque locis, praesertim vero [orig: verò] in iumentorum pascuis nascantur. Visuntur mense Iunio, pluvio caelo, rotundi et lati pilei modo, inferius punicei, superius vero [orig: verò] lividi. His exterior prius membrana detrahitur, antequam ad cibos veniant, hinc ut prae [note: Boleti. Amanitae] dicti Fungi apparantur, Boletos et Amanitas hos vocant.

Tertia species Germa. Pfifferling, q. d. Pfefferling, a [orig: à] Piperis gustu: Nascitur silvis densis et altis, figura lata et orbiculata, colore can dido, liquore intus lacteo gustu piperis. Tostos in prunis cum salehos

---

page 54, image: s054a

nonnulli cdunt. His Boletorum orbiculatorum nomen tribuitur.

[note: Bolcti orbiculati.] Quarta species Germa. Rheling Hendelschwemm, Latinis Digitel li. Silvis nascuntur humidis colore splendido et luteo. Et hi elixi et comminuti in butyro et aromatibus gulae apparantur. Horum altera quoque est species, locis similiter humidis et putridis, et iuxta putrida li gna fere [orig: ferè] proveniens, ramosa, musci instar, succo plena, frigidae naturae, concoctionisque difficilis.

Quinta species est punicca, boletorum magnitudine, succo dulciet la cteo: Nascitur altis sy luis. Ger. Bzotling [orig: Bzötling]. His crudis nonnulli vescuntur.

Sexta species iuxta quercus arboris radices Augusto mense invenitur, magna, incana et livida, aspectu formam interaneorum vituli refe [note: Lepusculi.] rens, Germanis Eychschwemm, et Hasenorlin [orig: Hasenörlin], Latinis Lepusculi.

Septima species in exustis rubis visitur, forma Amanitarum, sed pal. lidior, circa Divo lacobo sacrum diem, Germani Rotling [orig: Rötling], Rotschwemm, Augstschwemm. Atque hae sunt fungorum species, qui cibis fere [orig: ferè] sunt dicati.

Reliquae vero [orig: verò] sunt letales eorum species. Ut sunt quos Muscarios vocant, quod [orig: quòd] Muscas ex lacte occidant, German. Muckenschwemm, Fliegenschwemm, quorum alii sunt rubri, alii albi, sub betulis nascentes [note: Aegiritae Arborei.] arboribus. Praeterea sunt aegiritae, qui circa radices arborum nascun tur. Item Arborei, qui caudicibus seu stipitibus arborum adnascuntur. [note: Ignarii. Agaricus] Ignarii quoque quorum ad ignem excipiendum, cum [orig: cùm] arefacti fuerint, est usus. Agaricum Diosc. vocat fungum abieti adnascentem, Ger. Dannem schwamm, Officinis nomen genuinum retinet. Duplex: Candidus, cu ius praecipuus in medicina usus, niger qui reprobatur. Alii quoque terrae cohaerent, nullo fulti pede, in globum circinati, membrana obducti al ba, veluti corio, nec ulla parte patentes, qui cum [orig: cùm] rumpuntur fuliginem [note: Outi. Crepitus lupi.] eructant atram, quos Ger. Bübenfist, hodie ovatos, vocant, Galli crepi tum lupi appellant. Locis nascuntur gramineis, capitis humani saepe magnitudinem aequantes: nihilque aliud nisi putrida quaedam terrae sunt exhalatio.

[note: Fungorum varigenera.] Haec praecipua suntfungorum genera nobis etiam cognita. Plura qui volet facile [orig: facilè] observare poterit, Varias quoque species in fimariis, tectisque stramineis, lignis putridis, variisque arboribus, nec non saxis est inveni re. Porphyrius fungos et tubera deorum filios appellat, quod [orig: quòd] nimirum [note: Spongioli. Pgrriginosi. Digitelli. Seßiles. Spinuli. Cardeoli Prunuli. Cervinus fungus Cerviboletus.] sine semine videntur prodire. Unde et ghgenei/s Poetae [orig: Poëtae] voca`t, hocest, terra natos, quorum scilicet pater aut semen sit ignotum. Varia praeterea ipsis nomina a [orig: à] forma et loco etiam tribuuntur. Nonnulli enim Spongioli, a [orig: à] raritate, alii Porriginosi, a [orig: à] crassitie et rugositate, aliqui Digitelli, a longitudine, quidam Sessiles: rursus sunt quos Spinulos, Cardetolos et Prunulos appellant, qui sunt innocentissimi.

Monstrant et Pharmacopolae in suis Officinis Fungos, quos Boletos et Cervinos fungos, seu Cerviboletos vocant, quos in silvis ex

---

image: s054b

cervorum semine enasci, et Venerem stimulare comminiscuntur: quod utrumque falsum esse constat, cum [orig: cùm] et iislocis, quos certum sit cervos non adire, nascantur, praeterea cum [orig: cùm] natura iis sit Veneri contraria, frigida nimirum et pituitosa, cruda, et noxia.

TEMPERAMENTUM.

Fungorum omnium natura est strangulare. Qui in cibos veniunt idem faciunt, nisi bene cocti et conditi fuerint, aegre [orig: aegrè] autem concoquum tur. Temperamentum iis frigidum, pituitosum, humidum et crudum.

VIRES, INTRINSECUS.

Agarici candidi ad omnes pene [orig: penè] internas membrarum adfectiones, ex vitiosis humoribus ortas, est plurimus usus, utiliterque cuivis, vel in vi no, vel in mulsa, pro affectus, aetatisque, et virium ratione, praeberi potest. Drachmae vero [orig: verò] pondere Dioscorides dandum praescribit. Paulus Aegineta duarum drachmarum quantitate cum melicrato. At Mesue, cuius commodior videtur confectio, tusum Agaricum in vino for ti imbuendum docet, drachmis Agarici quatuor una Zinziberis tusi addita, et cunctis invicem temperatis siccatisque. Alii trochiscos inde formant, aut pilulas, iis utentes. Tragus eiusmodi compositionem ostenn dit: Recipe Agarici cum Zingibere praeparati, ut ante [orig: antè] dictum est, drachmas duas, medullae candidae et fungosae Colocynthidis peregrinae, tusae, semidrachmam, Mastiches tusae semidrachmam, croci tusi oboli pondus, Aloepatici [orig: Aloëpatici] tusi unciam unam: Singulis in vino bono subactis, fiat massa, ex qua 11. aut 13. plus minusve, pilulae, pisi quantitate, una vice sumantur. Conferunt hae pilulae iecoris, pulmonis, et lienis affectionibus, hydropicis item et ictericis, colica quoque infestatis et dy sureticis. Palli dis item mulierculis, quibusque menses sunt impediti, Podagricis articulorumque doloribus, Eaedem pilulae vitiosos humores, e [orig: è] quibus putridae nascuntur fabres, per sedes educunt. Vermes corporis et alia intra corpus noxia sumpta, dictae pilulae, aut agaricum per se, expellunt.

Qui fungos ederit noxios, strangulationem inferentes, Agaricum drachmae pondere ex vino tusum, aut dictas pilulas, sumat. Fungorum remedia, si quis aut plur es quam [orig: quàm] par sit, aut noxios ederit, Dioscorides aliique docent: Vomitu primum [orig: primùm] sue currendum, hinc oxymel bibet, aut gallinacea ova cum posca, adiecta Aristolochia drachma. Aut Absinthium ex vino melleque sumptum, et ex a qua potum. Ligusticum quoque aut radix Angelicae tusa, ex vino.

EXTRINSECUS.

Extra corpus exiguus fungorum est usus. Qui sambuco adnascuntur, tumores et inflammationes ex aqua rosacea et vino impositi seda re feruntur. ovati antiquis damnis exsiccandis et sanandis conferunt. Rubrimuscarii cum lacte muscas perimunt.

---

page 55, image: s055a

Qui arboribus adnascuntur ad ignarios usus coquuntur, ignem enim semel conceptum non facile [orig: facilè] relinquunt. Coquuntur autem in lixivio, hinc siccati pulsantur ut mollescant, ac denuo [orig: denuò] ex aqua cum nitro coquuntur.

MUSCUS. Mooß.

[note: Muscus. Bryon. Usned.] MUscus, Graecis *bru/or, Ger. Mooß, Officinis Usnea. Huius plures sunt species: alius enim in arboribus nascitur, quem Officinae Usneam vocant, Germa. Baummooß, Alius in lapidibus, ali us in hortis et silvis. Nihilque est aliud quam [orig: quàm] villosum quoddam excrementum, vel arborum, vel terrae, vel lapidum.

[illustration:

...]

Praefert Dioscorides Cedrinum, cui proximus populeus, in quo genere candidus et odoratus praestat, nigricans improbatur.

Qui in silvis et locis uliginosis nascitur, praecipuae est aestimationis apud agyrtas et magos, ex quo enascitur flos capillaceus, polytrichon vide licet Apuleii, Germa. Widerthon.

[note: Muscut marinus.] Alius quoque est Muscus terrestris dictus, Germa. Beerlap. Muscus item marinus, cuius meminit Dioscorides libro quarto.

[note: Moschut Bisem.] Praeterea res est quaedam odorifera, quam Muscum appellant, Germa. Bisem. Sed haec non est arborum canities, sed Indici cuius dam animalis, Capreae similis, quotannis ex umbilici vomica promanans, quo tempore et pabulo et potu fera abstinet. De quo vide plura apud Aetium [orig: Aëtium], deinde apud Ruell. lib. t. cap. 27. odoratum pus, proprie [orig: propriè] Moschum dictum. Animal illud ex quo Moschus odoratus colligitur, [note: Gazella.] Gazellam Barbaris dici Hermolaus ait.

TEMPERAMENTUM.

Omnibusnatura est contrahendi. Praefertur autem reliquis candidus, qui in cedro nascitur arbore, proximus qui in quercu. Natura iis resolvendi, aperiendi, et molliendi.

VIRES, INTRINSECUS.

Muscus candidus, odoratus semidrachmae pondere iis qui difficulter urinam reddunt, datur. Drachmae vero [orig: verò] pondere iis quibus men ses impediuntur, ut Auicen na est auctor. Hydropicis trium drachmatum pondere datus, aquam intercutem pellit, ut idem scribit. Idem medica mentum confert mulieribus, quae mortuos habent fetus in utero.

Album Muscum in vino aliquot dies imbutum, si vinum illud bibatur, in profundum hominem somnum inducere tradit Serapio. Idem vinum mediocriter sumptum, sirigultib. et vomitionib. prodest, ac ventriculo confert.

---

image: s055b

EXTRINSECUS.

Decoctum Musci vulvae doloribus, Dioscoride teste, insessuest utile: Ad sanguinem sistendum Empirici hodi musco utuntur, ab ursis sumpto experimento, qui vulnerati, musco sanguinem sistunt. Qui in hortorum graminibus nascitur muscus, cinere, exstincto tamen prius, hoc est, ex quo lixivium prius fuit confectum, mense Martio insperso aboletur.

VISCUM.

VIscum, Graecis e)/cos. Germa. Mistel, Affolter. Nemini non estnotum, ut su perflua sit eius descriptio. Propria sede carens in aliena vivit. Satum autem non provenit. Unde Verg. Quod non sua seminat arbos. Per avium autem alvum redditum provenire aiunt. Unde Plautus: Ipsa sibi avis mortem creat, cum [orig: cùm] Viscum serat, quo postmodum ab aucupibus capiatur.

[illustration:

...]

Nascitur in arboribus, prae sertim quercu, necnon pyro pomoque perpetua virens coma, ramulis lentis et invicem complicatis, folio et colore buxi, acinis candidis. Quae veterum de hoc fuerint super stitiones, quantaque in decerpendo religio, Vide apud Tragum capite de Visco, parte tertia, capite tertio.

TEMPERAMENTUM.

Temperaturae est mediae: neque nimis calidum, neque nimis frigidum: plus habet humidae quam [orig: quàm] terrenae aut siccae substantiae. Tumores discu tit et mollit.

VIRES, INTRINSECUS.

Viscum quernum, coryli item et pryi arboris, quod terram non attigerit, tusum ex vino potum, comitialibus mederi ferunt, qua de causa non nulli puerorum collo, filo transmisso, alligant, aut argento etiam includunt.

EXTRINSECUS.

Sucus ex Visco viridi qualicumque exemptus, et auribus infusus, parotidas discutit et mollit, dolorem item sedat. Tusum et illitum viscum tubercula aurium pellit. Cum ture antiqua hulcera purgat et sanat. Cum calce inextincta tusum et illitum, lienem

---

page 56, image: s056a

consumit: Dictis si faex vini addatur, scabros ungues polit. Iumenta, in pabulo datum, nutrire aiunt, bonumque iis habitum inducere. Fit ex hoc Viscum, eodem nomine appellatum, German. Vogelleim, quo aves capiuntur. Fit autem ex baccisimmaturis, hoc est, viridibus, nondum candidis, quae messis tempore cololiguntur, deinde sic cantur, et aridae tunduntur, ac conditae in aqua putrescunt, duodecim fere [orig: ferè] diebus. Inde in profluente rursus malleo tusi, corticibus amissis, interiore carne lentescunt.

ARBUTUS. *ko/maros. Memecylos.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

ARbutum Latini vocant, quam Graeci, teste Plinio, Comaron et Memecylon. Arbor, describente Dioscoride, est Cotoneae malo non dissimilis, folio tenui, cuius fructusa pruni mag nitudinem implet, nullo intus nucleo. Fructus eius eodem cum arbore nomine, Memecylos videlicet, appellatur, qui maturus flavet aut rubescit, esu acetosus.

Plinius autem lib. 15. cap. 24. fructum eius Unedonem vocat. Unedo, inquiens, pomum inhonorum, ut cui nomen ex argumento sit, unum tantum [orig: tantùm] edendi, duo bus tamen hoc nominibus appellant Graeci, ex quo apparet totidem esse genera et apud nos: alio nomine Arbutus dicit. Ex quo loco Plinii constat, Plinium similitudine quadam deceptum di versas arbores confudisse. Siquidem Unedo non est fructus Arbuti, sed alterius quae Epimelis Graecis dicitur, ut Galenus lib. 6. Pharm. simp. scribit. Epimelis, inquiens, acerba planta est, et ut dicere possis, silvestris malus [orig: malùs], cuius fructus ou)nedw\r in Italia appellatur, ac plurimum in Ca la bria nascitur: fructus eius acerbus, stomacho in commodus, et caput dolore gravans. Unde liquet. Unedonem proprie [orig: propriè] fructum esse Epime lidid arboris: Arbuti vero [orig: verò] fructum esse Memecylon. Phinius itaque vel ab aliis Graecis sua haec descrip sit, vel ex facultatis quadam convenien tia inter utrasque arbores salsus, eandem credidit esse Comaron et Une donem.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM ET VIRES.

Comaros qualitatis est acerbae. Stomacho, Diosco. testimonio, adversatur, capiutis dolorem movet. Quod idem Galenus etiam perhibet.

---

image: s056b

ANAGYRIS. Acopos. Malva terrestris. Lignum putidum. Stinckend baum.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

[note: Anagyris. Acopos. Malva tertestris. Lignum putidum.] ANgyris Plinio frutex dicitur, quem alii Auocant Acopon. Hodie Malva terrestris, quod [orig: quòd] instar malvae humi iaceat. Rusticis Galliae Lignum putidum, a [orig: à] foetore, sicut Germa. Stinckend baum.

Fruticat arboris instar, foliis et ramis vi ticis, odore foedo, flore Brassicae, Siliqua terete, qua semen continetur renibus simile, cum messibus maturescens, varium, rotundum, solidum. Notum est proverbium ab od orefruticis huius factum, a)na/gurir kinei=, hoc est, Anagyrin movet.

[illustration:

...]

TEMPERAMENTUM.

Facultate discutiendi et molliem di est praedita.

VIRES, INTRINSECUS.

Folia drachmae pondere bibuntur, si emortuus fetus haereat, et menses acse cundae morentur. Suspiriosis eodem modo prosunt. In vete. re vino ad phalangiorum morsus, et capitis dolores, conferunt. Semen commanducatum vomitiones facit.

[illustration:

Lentiscus.

]

EXTRINSECUS.

Tenera folia illitu collectiones tu moresque reprimunt. Difficulter pa rientibus eadem alligantur. Radicis cortex discutiendis concoquen disque adhibetur.

LENTISCUS. *sxi=nos.

NOMINA ET DESCRIPTIO.

LEntiscus, queliquore quodam len tescat, nomen accepit: nam ubique resinam sudat, Graecis *sxi=nos vocat. Germ. et Offici. arbor incognita.

Arbor est roboris magnitudine, Sorbi folio, Terebinthi odore, acinis sy luestris punicae, rubentibus, ubi maturuerint nigris, tantisper dum coquuntur rubris. Flo

---

page 57, image: s057a

ret anno ter, fronde virens perpetua. Unde Ciceronis exstant versus:

Iam vero [orig: verò] semper viridis, semperque gravata Lentiscus,
triplici solita est grandescere fetu,
Ter fruges fundens, tria tempora monstrat arandi.

[note: Mastiche Oleum Len tiscinum.] Arbor est resinifera, ubique resinam sudans: ex qua etiam Mastiche dicta colligitur: sed eam cantum in Chio Insula fundit. Oleum ex fru ctu eius conficitur, quod Lentiscinum vocant. Plinius aliam describit Lentiscum praeter hanc, folio Pistacii, sed minore, per extremitatem rubente, in summo siliquae pisorum, sed corniculi modo intortae, in quibus resina iucundi odoris continetur.

TEMPERAMENTUM.

Adstringendi vires Lentisci semen, folia, rami, cortex, et radix pos sident.

Mastiche calida est cum humore quodam, ut auctor est Aetius [orig: Aëtius]. Oleum quod e [orig: è] semine fit, adstringendi quoque vi est praeditum, et refrigerandi.

VIRES, INTRINSECUS.

Eadem est semini, foliis, cortici et radici facultas. Potu valet adversus omnes sanguinis reiectiones, alui profluvia, et dysenterias: contra sanguinis item eruptiones in vulva, et sedis aut matricis procidentiam: Per omnia autem Acaciae et Hypocisthides vicem sustinet. Resina [note: Mastiche] quae Mastiche dicitur, stomachi, intestinorum, epatisque imbecillitati prodest.

[note: Mastichi num oleum] Oleum Mastichinum, quod e [orig: è] trita fit Mastiche, mediocriter casfacit, adstringit et emollit.

[note: Resinae Lentistiva.] Resina Lentiscina utilis est sanguinem reicientibus, et tussi veteri, stomacho auxiliatur, sed ructum movet.

EXTRINSECUS.

Decoctum Lentisci fotu cava explet, et ossa ferruminat, vulvae fluxus sistit, nomasarcet. Mobiles dentes collutione firmat.

[note: Mast.] Oleum Mastichinum adversus prominentes stomachi duritias, caelia corum dy sentericorumque cruciatus est utile. Facieimaculas extergit, et colorem eiusdem corrigit.

[note: Ol. Leut.] Oleum Lentis cinum scabiem iumentorum canumque sanat: utilissi, mum est pessis, acopis, et leprarum medicamentis: sudoresciet.

SILIQUA. *kera(tia. *culoke/rata, Fructus. S. Ioannes brot.

---

image: s057b

NOMINA ET DESCRIPTIO.

[illustration:

...]

[note: Xyloca racta.] SIliqua arbor a [orig: à] siliquis quas fert nomen est sortita, nobis incognita, sed fructus eius ad nos adferuntur. Arborem Graeci *kera/tiar, et fructum eius *culoke/rata appellant. Officin. corrupte [orig: corruptè] Xylocaracta fructum vocant. German. S. Ioannes brot. Arbor est siliquas ferens, digitorum hominis longitudine, falcatos, pollicari crassitudine, in quibus semen, quod neque caro neque lignum, neque cartilago dici potest. Siliquae ipsae, quamvis lignosae, dulcedine tamen cibis expetuntur. Semen in siliquis damna tur, ipsae autem siliquae sunt dulces. Seritur Februario et Novembri planta potissimum [orig: potissimùm]: semine quoque sed minus feliciter: nullum enim fructum fert, brevique moritur. Loca amat maritima, sicca, calida, et campestria.

TEMPERAMENTUM.

Vim habent diur eticam et laxativam.

VIRES, INTRINSECUS.

In medicina exiguus earum est usus. Ad stomachum fulciendum post cenam commendantur, ad ventris item profluvia, si quis praesumpserit, Recentes siliquae stomacho inutiles, alvum solvunt Eaedem siccatae sistunt, et stomacho utiliores fiunt. Urinam cient: maxime [orig: maximè] vero [orig: verò] quae vinac eis condiuntur, ut tradit Dioscorides.

RHVS, SUMACH.

[note: Rhusrubrum, obsoniorum. Sumach.] RHus quod alias [orig: aliàs] rubrum vocant, et obsoniorum, quod [orig: quòd] obsoniis adspergatur, Graecis e)rusqro/s u)/ mageiriko(s, Gaza fluidam in Theophra sto red dit, a [orig: à] re(/w, id est, fluo, Officinae Sumach cum Barbaris vocant.

Duo faciunt huius genera: alterum quod ad obsonia ve nit: alte [note: Byrisodepsicon.] rum Byrsodepsicon: quoniam qui pelles conde psant, spissandis coriis folio eius utuntur.

---

page 58, image: s058a

[illustration:

Rhus, Sumach.

]

Arbuscula est, Dioscoride depingente, binum [orig: binûm] cubitorum altitudine, foliis oblongis, modiceque rutilis, serratimque per oras incisis, acino uvarum gracilium, denso, magnitudine terebinthi, latiusculo, corticea recemorum tunica. Semen obsoniis adspergitur.

Ruellius describit fruticem in montibus et petrosis Galliae nascentem, ramulis digitali crassitudine, bicubitalibus, foliis ulmeis, pilosioribus, quae paribus internodiis, adversis pediculis coniugatim ad haerent, per ambitum minutissime [orig: minutissimè] serrata. Flos albus racematim enascitur, eoque marcescente acini osten duntur in uvam congesti, grano lentis magnitudine, latiusculo, et velut leniter utrinque compresso cum [orig: cùm] ematuruit rubro, radice per summa cespitum vagante, flexu fere [orig: ferè] invictam. Hanc [note: Viurnae. Viburnum] Gallis Viurnam dici scribit. Ac vel Rhus esse suspicatur, vel Viburnum, cuius meminit Vergil in Eclogis:

Quantum lenta solent inter viburna cupressi.

TEMPERAMENTUM.

Folia, teste Dioscoride, vim habent adstringendi, refrigerandique, et Acaciae effectus praebent.

VIRES, INTRINSECUS.

Decoctum eius dzsentericis infunditur, et in potus eorum insessusque adicitur. Semen dysentericorum et caeliacorum obsoniis inspergitur.

EXTRINSECUS.

Rhus pro sale adspergitur obsoniis. Decoctum capillos denigrat, auribus purulentis infunditur: Folia gangraenas et pterygia cohibent, ex a ceto et melle illita. Liquamentum fit ex foliis aridis, ad crassitudinem mellis in aqua decoctis, ad ea dem ut ly eium conveniens. Semen eosdem effectus exhibet: fracta, desquamata, lividaque illitum ex a qua, ab inflammatione vindicat: Linguae asperitates cum melle abstergit: Candida feminarum profluvia sistit, Haemorrhoides sanat, cum quer no carbone intrito admotum, Aqua in qua semen maduit decocta, cogitur coitque, efficacior me dicinae quam [orig: quàm] ipsum semen. Gummi frutex stillat, quod dentium cavis, ad finiendos dolores imprimitur.

GAIACUM. Frantzosenholtz.

---

image: s058b

NOMINA ET DESCRIPTIO.

[illustration:

...]

GAiacum seu Guaia cum gentilitio nomine dictum. Lignum est quod hodie ad nos affertur, ad Hispanicam seu Gallicam scabiem praecipuo eius usu cognito. Unde German. Frantzosen holtz appellant. Ebeni est species, ut hoc er uditorum consensus testatur: De viribus enim cum eodem certat, sola vero [orig: verò] nigritia dissidet. Lignum est, primum [orig: primùm] scabro rimosoque vestitum cor tice, materia intus ex atra rufescente, gravissima, ita ut pondere, et lignispis situdine, in aquis non innatet, sed ilico more buxi sidat. Verum interna pars, quae medullacea creditur, candi do ligni circulo cingitur, quo delibrato, pullities quadantenus in fuseum degenerans cernitur, hiante nonnumquam intestina materie, quae tanta duritie est praedita, ut aciem ferrirespuat, nec temere [orig: temerè] serrae aut scobinae limationem reformidet. Quod [orig: Quòd] si accepta est plaga, contrahit se protinus, clauditque suum vulnus, ob id contumacius transmittit ferrum. De Hebeno vide Diosc. lib. 1. cap. 111.

VIRES, INTRINSECUS.

Commendatur ligni huius usus, nec absque multo et certo experimen to, ad morbum quem Gallicum vocant. Cuius luis genitrices primum [orig: primùm] tradunt fuisse insulas, unde Gaiacum defertur, in quibus omnes passim hac lue corripiuntur, nec alio, nisi ligni huius, remedio morbo medentur. De ligni huius ad usum medicum apparatu, coctione, et eura eorum qui hoc curantur, Vide, praeter alios Fuchsium in libris de curandi ratione, ubi copiose haec ipsa exsequitur.

---

page 59, image: s059a
[gap: body text]