CAMENA Early Modern Latin Texts

image: as000
[illustration: allegorical figure of justice ] COMPENDIUM IURIS e [orig: è] Lectionibus Dn. W. A. Lauterbachii [orig: Lauterbachy] ed: a [orig: â]Io. Iac. Schuz [orig: Schüz]. Tubingae Sumptibus Ioh. Georgii Cottae.

image: as001
COMPENDIUM IURIS BREVISSIMIS VERBIS, Sed amplissimo [orig: amplissimô] sensu et allegationibus, universam fere [orig: ferè] materiam Iuris exhibens: E Lectionibus Excellentissimi Dn. W. A. LAUTERBACHII, U.I.D. quondam Prof. Primar. Tubing. tandem Directoris Consist. Eccl. Ducatus Wurtemb. [orig: Würtemb.] etc. Primum [orig:* Primùm] usui privato collectum, postea [orig: posteà] vero [orig: verò] multorum rogationibus publico datum* a [orig: à]B. DN. IOH. IACOBO SCHUTZIO [orig: SCHÜTZIO]. Editio Nova prioribus correctior. Cum Speciali Privilegio CAESAREO, POLONICO, BORUSSICO, nec non SAXONICO atque BRANDENBURGICO. [illustration:

Patientia et Spe

monogram of the publisher ] TUBINGAE, FRANCOFURTI et LIPSIAE, Sumptibus IOH. GEORGII COTTAE, Bibliop. Typis E. et I. R. THURNISIORUM, Fratrum.

XIX. 2. LOCATI CONDUCTI.

[note: D] LOCATIO conductio est contractus consensualis de usu pro certa mercede concedendo et praestando. pr. et §. 1. I. l. 2. h. vid. Pichard. ad rubr. I. h. Et quamvis aliud sit locare, verleihen, vermiethen, verpachten, verdingen, verheuren [orig: verheüren], aliud conducere, bestehen, miethen, pachten, heuren, dingen, saepe [orig: saepè] tamen alterutro vocabulo totus significatur contractus. [note: N] 20. de act. empt. 4. h. Dum consensualis est et verus, nominatus, ex utraque parte obligatorius et bonae fidei. §. un. I. de oblig. quae ex consens. Pichard. d. l. num. 10.

[note: S] Dividitur (1.) in Locationem et conductionem RERUM, sive fruendi, qua [orig: quâ] usus rerum conceditur, et OPERARUM, sive faciendi, qua [orig: quâ] usus personarum, sive operae pro certa mercede promittuntur. Tabor, P. E. part. 3. sect. 4. th. 40. Haec iterum est vel Operatum in SPECIE dicta, qua [orig: quâ] nudae operae indeterminate [orig: indeterminatè] alteri locantur; vel OPERIS, qua is, qui operas suas locat, simul [orig: simùl] certum quid faciendum, v. g. insulam aedificandam, conducit. 22. §. 2. Franzk. h. n. 76. etc. Hic locator operarum suarum, conductor operis (scil. faciendi) appellatur; et alter, qui tales operas determinatas conduxit, conductor (scil. operarum) et locator (scil. operis) vocatur. d. l. 22. §. 2. et passim in h. t. In locatione vero rerum et operarum in specie LOCATOR est, qui usum rei vel operas promittit, et mercedem accipit, CONDUCTOR vero, qui pro usu rei vel opera [orig: operâ] mercedem debet. Fr. d. l. n. 81. etc. Bacchov. vol. 1. D. 29. th. 1. lit. h. Tabor. d. l. Qui aedes conduxit, Inquilinus, qui agrum, Colonus, qui opus faciendum, Redemptor, 39. pr. de R. V. 51. §. 1. 60. §. 3. h. qui vectigalia, [note: +] Publicanus vocatur. (2.) Distinguitur locatio in REGULAREM, et IRREGULAREM, sive degenerantem, quae scil. notissimos, locationis terminos excedit. 31. h. t. iunct. 24. depos. Fr. h. n. 27. etc. Bacchov. vol. 1. D. 29. th. 1. lit. d. Tabor. d. l.

[note: C] FIT nudo et solo CONSENSU, utcumque declarato: 1. 14. ff. 24. C. h. pr. I. h. modo sit liber; 11. 32. C. h. 9. §. 1. de publ. et vectigal. (Rustici tamen, si illorum plane [orig: planè] nihil intersit, arg. 21. C. mand. 14. C. de contr. empt. Pistor. obs. 101. ¶. Cz. 1. Resp. 58. ¶. rei integra [orig: integrâ], suo domino potius [orig: potiùs], quam extran eo operas suas pro eodem pretio locent: Carpz. 1. Resp. 59. ¶.

et 2. c. 51. d. 9. ¶. Sic Studiosis habitatio, Privil. Tubing [orig: Tübing]. §. Wir wollen auch. Rebuff. de priv. Univ. priv. 7. n. 1. 4. et ab Academia recedenti equus locandus est. Bonacoss. tr. de equis, q. 207. Rebuff. d. priv. 7.) TACITO utriusque consensu ab initio contrahi vix potest; arg. §. 1. I. h. 22. de praescript. verb. Bach. vol. 1. D. 29. th. 1. lit. c. verb. Vel tacite [orig: tacitè]. semel tamen contracta tacite [orig: tacitè] renovatur, (cum iisdem qualitatibus et pactis, ex. gr. pignore etc. quibus prior constabat; 13. §. f. ff. 16. C. h. non etiam, quae a [orig: à] tertii arbitrio dependent, ut fideiussio, 13. §. f. ff. 7. C. ibi Barbos. Tulden. h. n. 2. Bach. Vol. 1. Disp. 29. th. 4. lit. E. Mantic. de tac. conv. l. 5. tit. 15. n. 22. Gomez. 2. c. 3. n. 17.) si nimirum conductor, tempore conductionis impleto, sciente et patiente locatore, (vid. 14. in fin. h. Mantic. d. n. 10. Barbos. in 16. C. de locat n. 28.) vel eius herede, aut curatore, vid. Mantic. d. t. 15. num. 25. Barbos. d. l. num. 9. in conductione, non modico temporis spatio (vid. Mantic. d. t. num. 16. Barbos. d. l. n. 17. Molina, de I. et I. tr. 2. D. 498. num. 5. in f. Lugo, de I. et I. D. 29. num. 11. Fr. h. n. 21. Gomez. 2. c. 3. num. 16.) maneat; tunc enim tacite [orig: tacitè] renovata censetur; 13. §. f. l. 14. h. 16. C. h. et quidem in praediis rusticis, regulariter, ad annum, licet prima ad lustrum fuerit contracta: 13. §. f. Mant. d. t. 15. num. 2. in urbanis vero [orig: verò] quorum quolibet tempore uniformis est usus, pro eo tempore, quo quis finita [orig: finitâ]prima [orig: primâ] locatione habitavit; 13. §. f. vid. Fr. h. n. 13. etc. Christin. V. 3. dec. 116. n. 2. ¶. Tuld. in C. h. n. 2. in fin. ¶. Groenevv. ad 16. C. h. n. 6. ¶. Carpz. 2. c. 37. def. 9. (moderate [orig: moderatè] tamen agatur cum inquilino. arg. 9. de servit. Groenevv. ad d. l. 16. n. 7.) Si vero fructus per integrum anni spatium non percipiantur aequales, sed e. g. praecipui nundinarum tempore, tunc in his quoque ad annum. Gomez. 2. c. 3. n. 15. Trentacinq. lib. 3. tit. de locat. Resol. 2. n. 12. in fin. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 498. n. 12. in f. Mevius, ad I. Lub. lib. 3. t. 8. art. 2. n. 8. Mant. d. t. 15. n. 9. Fr. h. n. 19. aut si in scriptis certum tempus locationis sit expressum, ad illud ipsum conductio renovata videtur: 13. §. f. in f. h. Fr. h. n. 24. Molin. de I. et I. D. 498. n. 8. vid. Carpz. 2. c. 37. d. 9. in f. Mant. d. tit. 15. n. 17. ubi cum aliis d. §. f. aliter explicant. vid. Trentacinq. d. resol. 2. Barbos. ad d. l. 16. Mant. d. tit. 15. Christinae. d. decis. 116. n. 1. etc. Gomez. t. 2. c. 3. num. 15. et seqq. Molin. de I. et I. D. 498. n. 10. ubi tacitam reconductionem etiam in mobilibus locum habere docet.

[note: S] Locare et conducere possunt omnes, qui contrahendo se obligare: specialiter tamen prohibentur. arg. 43. §. 1. de procur. Milites, 31. C. h. ibi gl. et Groen. n. 5. etc. L. 15. 16. C. de re militar. vid. l. 50. h. C. I. A. h. th. 8. Decuriones, 30. C. h. vid. 4. ff. de decur. Groen. ad d. l. 31. n. 3. Clerici, quoad possessiones saeculares, Nov. 123. c. 6. vid. Groen. ad d. c. 6. Tutores et Curatores, rationibus nondum redditis, ob maiorem minorum securitatem, praedia fiscalia, et Caesaris patrimonialia conducere vetantur. 49. pr. et §. 1. h. l. un. C. ne tut. vel cur. vectig. conduc. C. I. A. h. th. 8. Item Fabri, Vietores et similes, qui artem suam cum strepitu exercent, domum iuxta literatorum aedes, hisce invitis et contradicentibus, conducere, et ibi artem suam exercere nequeunt. Carpz. 2. c. 37. def. 23. ¶. arg. unic. C. de stud. liber. Bonacin. de contract. et restit. Disp. 3. q. 7. punct. 18. n. 2. C. I. A. h. n. 14. Operis duobus simul locatis, convenit priori conductori ante satisfieri. 26. h. Usus vero [orig: verò] rei, duobus locatus, et posteriori traditus, eidem invito non est auferendus; sed, si locator priori usum non possit praestare, eidem solvere debet interesse. vid. Zoes. h. n. 6. Gomez. 2. var. res. c. 2. num. 20.

[note: A] [note: O] OBIECTUM Locationis et Conductionis, vid. Pichard. [note: B] ad rubr. I. h. n. 12. 13. * Ex parte LOCATORIS in locatione. * REI, seu fruendi, est usus, vid. Fr. h. n. 37. etc. (in pleniori significatione, sc. cum facultate alteri concedendi, 6. C. h. 7. h. et interdum fructus percipiendi, e. gr. ex fundo, vinea, etc. Lugo de I. et I. D. 29. sect. 1. n. 2. qui si determinatus est, et conductor re aliter utatur, tenetur de omni damno. Bonacin. de contract. D. 3. quaest. 7. punct. 3. n. 1. arg. 13. §. 3. h.) regulariter omnium rerum in commercio, quae usu non consumuntur, arg. 31. h. 3. §. f. commod. Zoes. h. n. 21. vid. tamen Bonacin. D. 3. q. 7. punct. 1. n. 2. C. I. A. h. th. 11. sive sint

[note: C] * Incorporales: Carpz. l. 5. Resp. 15. n. 1. e. g. ius vectigalis, 4. C. vectigal. nov. instit. non poss. ususfructus, §. 1. I. de usu et habit. 18. C. deiur. dot. vid. 9. §. 1. h. 15. §. 4. de usufr. Caroc. de locat. 2. q. 38. et seqq. habitatio, §. 5. I. de usu et habit. 13. C. de usufr. et hodie Iurisdictio. Cz. l. 5. rum. 15. n. 3. ¶¶. ubi in sqq. probat, praedio, cui Iurisdictio adhaeret, locato, etiam iurisdictionem locaram videri; ¶. quod etiam de iure patronatus [orig: patronatûs] defendit, per c. 7. et 13. x. de Iure patr. Finck. observ. 3. ¶. et in tract. de iure patron. c. 5. n. 19. et seqq. ubi ad

contraria respondet. ¶¶¶. Carpz. 2. constit. 37. def. 22. ¶. non etiam ius monetae cudendae, Edict. monetal. de Anno 1559. §. Ferner, als sich auch. Carpz. 5. Respons. 18. ¶. nec servitus usus [orig: usûs]. §. 1. I. de usu et habit. vid. l. 12. §. 5. ff. de usu et habit. Carpz. [note: o.] p. 1. decis. 69. * corporales, mobiles et immobiles; etiam alienae, 7. 9. §. f. vid. Bach. V. 1. D. 29. th. 2. b. ita, ut locator mercedem exigere possit, pro tempore, quo conductor illa usus est; 9. §. f. Mantic. de tac. et amb. conv. lib. 5. tit. 3. n. 1. tenetur tamen conductori ignoranti (vid. Pantschm. lib. 1. q. 5. num. 20.) ad interesse, si dominus rem vindicat, 7. 8. 9. pr. h. Fr. num. 45. etc. licet locator rem alienam esse ignoraverit, arg. 9. pr. 19. §. 1. h. Fr. h. num. 46. etc. hic tamen liberatur ab interesse, si rem similem aeque [orig: aequè] commodam praester, 9. pr. Fr. h. n. 48. (vid. Gomez. t. 2. c. 3. n. 2.) vel iustam ignorantiam docere possit. arg. 19. §. 1. in f. 33. h. vid. Bus. ad 7. et 8. num. 2. De rei communis locatione vid. Gomez. 2. c. 3. n. 14.

Item locari potest res conducta alteri aeque [orig: aequè] idoneo ad eundem usum: 6. C. 7. ff. h. Gomez. t. 2. cap. 3. num. 11. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 489. num. 1. Fr. h. n. 156. Tuld. in Cod. h. n. 3. vid. Rebuff. de privil. Univers. privil. 12. n. 1. Barbos. ad 6. C. h. n. 3. (huius tamen e. g. res invectae primo locatori obligantur, pro ea [orig: eâ] parte, qua [orig: quâ] conduxit. 11. §. 5. de pign. act. vid. Fr. h. t. num. 156. Gomez. 2. c. 3. num. 12.) Usufructuaria ab usufructuario; vid. omnino [orig: omninò] 9. §. 1. h. Feudum a [orig: à] vasallo b. f. etiam sine consensu domini, cap. un. §. donare. 2. Feud. 9. et ad longum tempus: arg. d. c. iunct. 39. ff. 10. C. h. Finckelth. de Feud. exercit. 9. th. 15. vid. Bach. V. 1. D. 29. th. 2. lit. F. Res aestimata, taxationis, vel, si conductori placuerit, venditionis gratia [orig: gratiâ]. Lugo, de I. et I. Disput. 29. sect. 5. num. 71. Non etiam regulariter res conductoris propria: 9. §. f. ff. 20. C. h. t. 45. de R. I. etiamsi conductor sciat rem suam esse; arg. 16. de contrah. empt. Mantic. lib. 5. tit. 3. num. 3. Barbos. ad 20. C. h. n. 3. nisi praecesserit titulus ad dominium transferendum habilis: ut si venditor ante rei traditionem eam ab emptore conduceret: tum [orig: tùm] enim emptoris nomine incipit possidere, arg. 77. de R. V. Barbos. ad d. l. 20. num. 6. Bacchov. V. 1. Disp. 29. th. 2. lit. c. et d. Fr. h. num. 51. vid. l. 20. §. f. et seq. h. Lugo, de I. et I. Disp. 29. sect. 5. num. 73. Dominus pignoris illud a [orig: à] creditore recte [orig: rectè] conducit. 37. de pign. act. 37. de acq. vel amitt. poss.

[note: b.] * OPERAE, sunt omnes personarum operae honestae, (etiam in simplici facto consistentes, arg. 19. §. 1. de P. V.) quae solent mercede aestimari: 5. §. 2. de praescript. verb. (e. gr. tabulam pingere, d. §. 2. onus vehere, 13. §. 1. alterius servum custodire, 1. §. 9. depos. rem suam pro alio oppignorare: 19. §. 1. de P. Verb. etc. qui ex suo auro annulum pro certa pecunia [note: A] alteri praestare promittit, suum potius annulum vendit, quam suas operas locat. §. 5. I. h. 2. §. 1. h. 20. 65. de C. E. V. vid. supr. tit. de C. E. V. Fr. h. n. 6. Obst. 22. §. 1. h. vid. Pichard. ad §. 4. I. h. n. 4. De honorario Professorum, Advocatorum, et taxari non solitis. vid. 5. §. 2. de P. V. 1. pr. si mens. fals. mod. dix. Bach. V. 1. D. 29. th. 2. lit. g. Fr. h. num. 58. etc.) etiam alienae, 9. §. 1. 25. pr. etc. l. 27. de oper. libert. 3. de usu et usufr. leg. et potest conductor operas conductas, si de contraria contrahentium mente non constat, alteri iterum locare. arg. 7. ff. 6. C. h. Rebuff. de Privil: univers. priv. 12. n. 7. ubi hoc limitat. vid. l. 12. §. 5. ff. de usu et habit.

[note: a.] * ex parte CONDUCTORIS [note: D] est MERCES, pr. I. h. 23. in fin. commun. divid. (seu pretium, 28. §. 2. 51. §. 1. 58. pr. h. l. f. §. f. de L. Rhod. Fr. h. n. 64.) quae est NB. pecunia numerata, qua usus rei vel opera personae aestimatur; arg. pr. I. h. l. 5. §. 2. de P. V. 1. §. 9. depos. 25. §. 6. h. 26. §. 1. de furt. Bach. V. 1. D. 29. th. 3. lit. g. Hahn. ad W. h. n. 6. et 7. Vinn. ad §. 2. I. h. t. n. 1. Christin. Vol. 3. decis. 109. n. 12. ¶. Maestert. in varr. trr. tit. de locat. q. 10. Mantic. de tacit. convent. lib. 5. tit. 2. num. 25. 35. Gomez. t. 2. c. 3. n. 3. in fin. Obst. 8. 21. C. 35. ff. h. inde Colonus partiarius proprie [orig: propriè] colonus vel conductor non est. 25. §. 6. h. vid. Mantic. de tac. conv. l. 5. tit. 2. n. 26. [note: R] etc. Tabor. de iur. Socid. c. 2. n. 2. et 8. et c. 4. n. 9. et 11. Merces esse debet (1.) vera, non simulata, sive dicis gratia [orig: gratiâ] constituta: (hinc locatio non est, si locator ab initio vid. 5. h. totam mercedem expresse [orig: expressè] donationis gratia [orig: gratiâ] non exigendam constituat, 20. §. 1. h. arg. 36. 38. de contrah. empt. vid. supr. p. 304. tit. de C. E. V. aut si res alicuius momenti uno nummo locetur. 46. h. t. 10. §. f. de A. vel A. P. Mantic. d. l. 5. tit. 2. num. 20. et 22.) (2.) Certa, ex determinatione contrahentium, vel per relationem: §. 1. I. h. 25. pr. h. vid. supr. p. 304. sq. de C. E. V. Bach. V. 1. D. 29. thes. 1. lit. f. proprie [orig: propriè] enim locatio non est, ubi tantum [orig: tantùm] promittitur, quantum iustum erit, vel quantum inter eos postea [orig: posteà] conveniet. §. 1. I. h. l. 22. de P. V. C. I. A. h. th. 2. in fin. Mantic. d.

de tacit. conv. l. 5. t. 2. num. 3. etc. Obst. 18. C. h. vid. Pichard. ad pr. I. h. n. 2. et 19. Fr. h. n. 73. (3.) Non etiam necessario debet esse iusta, 22. §. f. l. 23. utrinque tamen locum hic habet L. 2. C. de resc. vend. vid. supr. p. 343. tit. de Resc. Vend. Quae merces iusta dicatur, maxime in operarum locatione? vid. Lugo, de I. et I. D. 29. sect. 3. num. 62. Bonacin. de contract. D. 3. q. 7. punct. 4.

[note: A] Accedunt huic contractui pacta, arrha, scriptura, pignus, 13 §. f. fideiussio, 7. C. h. conditio, 20. pr. tempus, modicum et longum, imo perpetuum: 10. C. h. Fr. h. n. 36. etc. liber homo tamen a [orig: à] promissione perpetuarum operarum liberatur praestando interesse. arg. 13. §. 1. de re iud. Coler. de process. exsecutiv. p. 1. c. 9. n. 28. ¶. Obst. 71. §. 2. de cond. et demonstr. 37. de liber. caus. 6. 24. C. d. t. iunct. 2. de hom. liber. exhib. si nullum tempus additum sit, locatio praediorum rusticorum in annum, urbanorum vero [orig: verò] et similium rerum, ut et operarum, tamdiu solummodo [orig: solummodò], quoad alteruter contrahentium renuntiet, facta videtur. arg. 13. §. f. vid. Mant. de tac. conv. l. 5. t. 4. n. 1. etc. Fr. h. n. 44. Mevius, ad Ius Lub. l. 2. t. 8. art. 2.

[note: C] [note: D] Locatio finitur * (1.) Elapso TEMPORE, ad quod expresse [orig: expressè] vel tacite [orig: tacitè] fuit contracta: arg. 13. §. f. et l. seq. Hunn. encyclop. iur. p. 3. tit. 18. cap. 18. num. 1. neque conductor ultra teneri potest invitus, 11. C. h. (etiam vectigalium; 9. §. 1. de publican. 3. §. 6. de iur. Fisc. nisi maximos fructus consecutus sit, et vectigalia tanto pretio postea [orig: posteà] locari non possint. 11. §. f. de publican. Mantic. de tacit. convent. l. 5. tit. 2. num. 30. Sand. decis. Frisic. lib. 3. t. 6. def. 4. ¶.) neque contra voluntatem locatoris rei insistere; 32. C. h. Mevius, ad Ius Lubec. lib. 3. tit. 8. art. 2. num. 3. Tuld. in C. h. num. 3. vid. Gomez. tom. 2. c. 3. num. 5. nisi conduxerit quis fundum publicum, (nam hic idem offerens, quod novus conductor, aliis ex aequitate praefertur. 4. 5. C. de locat. praed. civil. lib. 11. tit. 70. Sand. d. t. 6. def. 2.) vel nisi conventum fuerit, conductorem non expelli, quamdiu pensionem salvat. Ant. Faber. in Cod. lib. 4. tit. de locat. def. 49. Caroc. de locat. p. 3. q. 28. num. 4. Ante vero, quam [orig: quàm] tempus conductionis finiatur, regulariter neque locator, neque conductor, altero invito, a [orig: à] contractu resilire potest. 3. 15. 21. C. h. 24. §. 2. 27. §. 1. 55. §. f. h. Sive quis ipsemet contraxerit, sive eius tutor vel curator. arg. 8. de admin. tutor. Fr. h. num. 229. Barbos.

in 9. C. h. num. 19. Carpz. l. 5. Resp. 78. n. 5. Mantic. de tacit. convent. l. 5. tit. 10. num. 23. Caroc. tr. de locat. p. 2. q. 29. num. 1. et seq. vel procurator, aut alius administrator: Carpzov. d. Resp. 78. num. 6. etc. Lugo, d. D. 29. n. 24. Gomez. 2. c. 3. n. 8. Sic nec recedere potest uxor a [orig: à] locatione bonorum paraphernalium a [orig: à] marito facta, Carpz. d. Resp. n. 8. Caroc. d. tr. p. 2. c. 30. n. 10. Zoes. h. n. 48. Gomez. d. l. Barbos. ad d. l. 9. n. 30. Nec Ecclesia, vel eius administrator a [orig: à] locatione bonorum Ecclesiae, eius nomine et in eius utilitatem ab antecessore legitime [orig: legitimè] facta; quod secus est, si quis locaverit res ad proprios reditus suae dignitatis aut praebendae pertinentes. Lugo, d. D. 29. n. 24. in fin. vid. Mantic. d. lib. 5. tit. 12. etc. Trentacinq. lib. 3. tit. de locat. resol. 3. Zoes. h. n. 50.

Aliquando tamen etiam ante tempus locationi praefinitum [note: E] * LOCATOR potest, auctoritate Iudicis implorata [orig: imploratâ], (arg. t. t. Ne quis in sua causa iud. 13. quod metus caus. 176. de R. I. 3. C. de pign. Fachin. 1. Controv. c. 95. Fr. h. n. 182. Carpz. 2. c. 37. d. 6. n. 12. Christin. V. 3. D. 115. n. 10. 11.) a [orig: à] conductione recedere, si iusta adsit causa: 3. C. h. ex. grat. in locatione

[note: F] * Rerum (1.) in iusta mercedis solvendae cessatio, si, v. gr. locatio in quinquennium pro certa mercede singulis annis solvenda sit contracta, et conductor intra biennium mercedem non solvat; etiamsi conventum sit, ne invitus ante quinquennium expellatur, 54. §. 1. 56. h. c. 3. in fin. x. h. C. I. A. h. num. 14. Fr. h. num. 186. Lugo, de I. et I. D. 29. sect. 1. num. 12. Ante biennium vero ob solam moram expelli non potest. arg. 14. C. de resc. vendit. Fr. h. n. 181. in fin. et 186. in f. Tuld. in C. h. num. 12. Obst. 3. C. h. 10. §. 1. de publ. et vectigal. Diss. Barbos. ad 3. C. h. num. 6. Richter. p. 2. dec. 81. num. 10. in fin. Conductore ex hac causa expulso, locator exigit mercedem tantum [orig: tantùm] pro rata temporis praeteriti et praesentis. Bonacin. de contract. D. 3. quaest. 7. p. 2. num. 9. Lugo, de I. et I. Disp. 29. sect. 1. num. 15. Fr. h. num. 151. etc. (2.) Superveniens locatoris indigentia, si scilicet ipse, aut eius haeres, (vid. Trentacinq. lib. 3. tit. de locat. resol. 4. n. 8. in fin. Barbos. in 3. C. h. n. 24. Molin. de I. et I. tractat. 2. D. 499. num. 7.) ob supervenientem causam, v. gr. quia ipse aut filius duxit uxorem, vel quia domus ipsius corruit, exusta est, aut ex alia causa repentina ipsi ex sua domo migrare necesse est etc. rem locatam propriis usibus necessariam esse probaverit. 3. C. h. v. c. pen. x. h. Christin. vol. 3. dec. 115. num. 1.

Molin. de I. et. I. tr. 2. D. 499. n. 6. Carpz. 2. const. 37. def. 6. ¶. licet Scholaris cam conduxisset: Harppr. ad §. ult. I. h. n. 13. etc. Valasc. tr. de iur. Emphyt. q. 22. n. 5. Molin. d. Disp. 499. n. 9. Obst. Auth. Habita C. ne filius pro patre. vid. tamen Barbos. ad d. l. 3. n. 19. Trentac. lib. 3. tit. de locat. resol. 4. n. 7. Hunn. encycl. iur. p. 3. tit. 18. c. 5. n. 17. et domus ampla sit, utrique sufficiens, Christinae. V. 3. decis. 115. n. 5. Trentac. l. 3. tit. de locat. resol. 4. n. 2. aut generaliter, vel specialiter oppignorata sit. Trentac. d. l. n. 8. vid. Barbos. d. l. 3. num. 23. Molin. d. l. n. 7. Idem est circa indigentiam aliarum rerum. Carpz. 2. c. 37. def. 6. n. 11. et seqq. ¶. et p. 2. dec. 137. n. 11. Trentacinq. d. resol. 4. n. 12. ¶. Diss. Molin. de I. et I. tr. 2. Disp. 499. num. 10. Gomez. t. 2. c. 3. n. 6. in fin. Lugo, de I. et I. D. 29. sect. 1. num. 13. Barbos. ad d. l. 3. n. 20. NISI locator (etiamsi tutelae nomine rem locaverit) specialiter huic causae, vel beneficio l. 3. C. h. renuntiaverit. Carpz. p. 2. c. 37. d. 7. ¶. Barb. ad 3. C. n. 25. (Generalis conventio de conductore non expellendo sufficere non videtur. arg. 54. §. 1. h. arg. 3. de legat. 1. Trentac. l. 3. tit. de legat. resol. 4. n. 6. vid. Molin. d. D. 499. n. 8. in fin. Barb. ad d. l. 3. num. 25.) aut post supervenientem propriam indigentiam mercedem acceperit, Trentacinq. d. res. 4. n. 5. Mevius, ad Ius Lub. l. 3. tit. 8. art. 2. num. 14. aut plures rem communem locaverint; tum enim unius indigentia non sufficit. arg. 28. Comm. divid. Carpz. lib. 2. dec. 137. ¶. Conductor ex hac causa expulsus mercedem tantum [orig: tantùm] pro rata temporis debet. Fr. h. n. 146. etc. Costal. in l. 30. h. ¶. (3.) Superveniens necessitas rem locatam reficiendi: modo id aliter commode [orig: commodè] fieri non possit, quam [orig: quàm] conductore expulso: 3. C. h. 30. pr. h. c. pen. §. 1. x. h. Christinae. Vol. 3. dec. 115. num. 7. qui si tempore refectionis domum inhabitare possit, licet cum modico incommodo, ad integram mercedem tenetur. 27. h. Barbos. ad d. l. 3. C. h. Finita [orig: Finitâ] refectione, inquilinus iure petit, ut ipsi res conducta restituatur, et usque ad finem conductionis relinquatur, Molin. de I. et I. tract. 2. Disp. 499. num. 11. Trentacinq. l. 3. tit. de loc. resol. 4. num. 9. Barbos. ad d. l. 3. C. h. tit. num. 30. Fr. h. n. 148. facta pro rata temporis, quo non habitavit, mercedis remissione. 30. pr. h. Trentacinq. dict. resol. 4. num. 9. in f. Fr. h. num. 146. etc. (4.) Abusus rei locatae, 3. C. h. Christin. vol. 3. dec. 115. n. 10. naturalis, Trentacinq. d. l. n. 10. vers. Dicta conclusio. vel moralis, v. gr. meretrices, lenones, fures, et similes

recipiendo, vel aliud turpe et indecens in ea exercendo. Molin. d. l. num. 12. Barbos. ad d. l. 3. num. 31. vid. Ripa, de peste, rubr. de privil. contract. caus. pest. num. 29. 30. Hoc in casu conductor locatori tenctur ad omne interesse. Barbos. ad d. l. 3. num. 34. Hunn. encyclop. iur. p. 3. tit. 18. cap. 5. num. 24. ¶. vid. Lugo, de I. et I. Disp. 29. sect. 1. num. 15. vid. Auth. Qui rem. C. de SS. Eccles. Fr. h. num. 15. etc. Neque huic causae obstat pactum de conductore non expellendo. (5.) Si non appareat haeres conductoris. 15. §. f. et seqq. Mantic. de tacit. et amb. conv. lib. 5. tit. 9. num. 3.

[note: f.] * In operarum locatione famuli discedunt ob duritiem dominorum; arg. §. f. I. de his, qui sui vel alien. nonetiam ob quamcumque correctionem vel castigationem. vid. Bach. V. 1. D. 29. th. 2. in f.

[note: o.] * CONDUCTOR ante tempus praefinitum rem relinquere potest ex iusta causa, ex. gr. si lumina aedium conductarum, vicino aedisicante, obscurentur, aut ostia, sive fenestrae nimium corruptae non restituantur, 25. §. 2. si aedes conductae ruinam minentur, 13. §. 6. l. 28. 33. de damn. infect. item ob impetum hostium, vel latronum, 13. §. 7. 34. pestis; arg. 27. §. 1. ibi Gothofr. Ripa, de peste, rubr. de privil. contract. caus. pest. num. 22. ¶. Fr. h. num. 122. Pantschm. 1. q. 13. n. 23. ¶. (ita tamen, ut, peste et eius timore cessante, conductor contractui usque ad tempus constitutum stare, Lugo, D. 29. sect. 2. n. 31. Ripa, d. l. num. 18. etc. et mercedem pro rata temporis, quo [orig: quô] re conducta [orig: conductâ] usus est, praestare teneatur, remissa [orig: remissâ] mercede reliqui temporis, quo ob pestem re conducta [orig: conductâ] non usus est, etiamsi tantum [orig: tantùm]uno [orig: unô] mense non inhabitaverit. vid. omnino [orig: omninò] Ripa, d. rubr. num. seqq. Pantschm. 1. q. 13. n. 24. Diss. Gail. 2. obs. 23. n. 7.) Item Spectrorum, Gothafr. ad 27. h. ¶. Fr. h. num. 122. ¶. Christinae. Vol. 3. D. 21. num. 2. 3. Gomez. 2. c. 3. num. 3. aut aliam iustam timoris causam, licet periculum vere [orig: verè] non subsit: 27. §. 1. (modo huiusmodi causa non supervenerit conductoris culpa, Ripa, d. l. n. 39. et is talem rei statum, tempore conductionis, ignoraverit; arg. 9. §. 1. h. vid. Pantschm. 1. quaest. 5. n. 6. Gail. 2. O. 23. num. 21. Lugo, d. l. num. 28. nisi periculum successu temporis longe [orig: longè] maius factum sit, 13. §. 6. de damn. infect. Lugo, d. l. num. 28. Christinae. vol. 3. dec. 113. num. 3. ¶.) non etiam liberatur ab obligatione mercedem totam solvendi, si ob supervenientem causam amplioribus aedibus

indigeat, Ripa, d. rubr. n. 21. Pantschm. q. 13. n. 13. etc. aut a [orig: à] superiore avocatus sit. Pantschm. 1. q. 13. n. 19. etc. Bonacin. d. tr. D. 3. q. 7. p. 3. n. 7. Conductor ex iusta causa migraturus, vel rem locatam relicturus, dummodo possit, hoc indicet locatori; alias enim, deteriorata [orig: deterioratâ] re locata [orig: locatâ], conductor tenetur ad refectionem damni, si monitus locator damnum praecavere potuisset, 13. §. 7. Ripa, d. rubr. n. 23. Fr. h. num. 122. vid. Pantschm. 1. q. 4. per tot. maxime [orig: maximè] n. 26. utut merces remittenda sit ratione temporis, quo uti non potuit. 27. §. 1. 55. §. 2. h. Carpz. part. 2. const. 37. def. 10. ¶. Sin vero [orig: verò], exsistente migrationis causa [orig: causâ], nihilominus [orig: nihilominùs] in re conducta persistat, integram praestare tenetur mercedem; 28. nisi, v. gr. domum conduxerit principaliter ad hoc, ut Studiosos vel hospites reciperet; tunc enim, si propter pestem, vel similem supervenientem causam, Studiosi recesserint, vel hospites non advenerint, ita, ut re conducta [orig: conductâ] ad usum destinatum uti impeditus fuerit, licet ipse semper aedes inhabitaverit, tamen merces Iudicis arbitrio pro parte est remittenda. arg. 15. §. 2. 25. §. 6. h. vid. Ripa, d. rubr. n. 27. etc. Fr. h. n. 123. Pantschm. [note: d.] 1. q. 2. n. 13. Boss. prax. crim. tit. de remiss. merced. n. 40. * (2.) MORTE locatoris vel conductoris: modo tale quid conductum sit, quod personae cohaeret, ac per alium aeque [orig: aequè]commode [orig: commodè] expediri nequit: arg. 13. C. de contr. stipul. Gomez. 2. c. 3. n. 7. aut contractus initus sit, quoad locator et conductor velint; tum enim morte eius, qui eligere debebat, finitur, 4. h. Mantic. detac. convent. lib. 5. t. 9. n. 10. aut si morte locatoris exstinguatur ius, quod in re habuit. 9. §. 1. h. vid. Lugo, D. 29. sect. 4. n. 70. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 490. n. 5. Alias [orig: Aliàs] enim, et REGULARITER verum est, quod locationi stare debeat haeres, §. f. I. h. 10. C. h. Carpz. 2. c. 37. d. 1. ¶. Obst. 60. §. 1. h. Christin. V. 3. dec. 116. n. 8. Mantica, de tac. conv. lib. 5. t. 9. n. 2. (Locatio tamen a [orig: à] fiduciario facta fideicommissarium non obligat, arg. 41. §. 3. de vulg. et pup. substit. 67. §. 1. de leg. 2. Magon. dec. Lucens. 53. n. 15. ¶. Fusar. de substit. q. 274. vid. §. 6. 7. I. de fideic. hered. 69. §. 1. de leg. 2. Molin. de primog. lib. 1. c. 21. n. 3. Lugo, de I. et I. D. 29. n. 19. Diss. Fusar. de subst. q. 526. Barb. ad 9. C. h. n. 20. per l. 5. §. 1. quod cum eo, qui in alien. 44. §. 1. ad SCt. Treb. iunct. 10. C. h. v. Zoes. h. n. 45.) et fiscus successor in Bb. vacantia, vel ob delictum; 51. §. f. de fidei. 2. C. ad L. I. de vi publ. Christ. d. dec. 116. n. 10. Mant. de tac. conv. l. 5. t. 9. n. 5. etc. Gomez. 2. c. 3. n. 10. Lugo, de

[note: G] I. et I. D. 29. n. 18. (secus est, si rem locatam, tamquam singularem, acquirit. 33. Gomez. t. 2. c. 3. num. 16. Christinae. d. l.) NON etiam * singularis successor, arg. 9. C. h. ibi Barbos. n. 1. et 2. l. 25. §. 1. ff. h. Bach. Vol. 1. D. 29. th. 8. lit. a. Lugo, de I. et I. D. 29. num. 16. etiamsi locatio in longum tempus sit contracta, Christin. vol. 3. decis. 113. n. 1. Diss. Barbos. ad d. l. 9. n. 13. aut successor causam habeat lucrativam, 120. §. f. de Leg. 1. Mantic. de tacit. convent. l. 5. t. 10. n. 4. aut colonus sit partiarius. vid. Mantic. de tacit convent. lib. 5. tit. 11. Hinc expellere potest conductorem (1.) Emptor, (Kauff gehet fur [orig: für] Miethe) 9. C. h. 25. §. 1. h. Carpz. 2. const. 37. def. 4. ¶. vid. Groen. ad d. l. 9. n. 4. ibi: huir gaet vor coop. etiamsi ipse tempore emptionis sciverit, aut venditor simpliciter dixerit, rem alteri locatam, et tempus locationis nondum elapsum esse, arg. 8. §. 15. quib. mod. pign. vel hypoth. solvit. Tuld. in Cod. h. num. 15. Christin. vol. 3. dec. 113. num. 2. ¶. Diss. Barb. ad d. l. 9. num. 22. aut locator conductori iuraverit, se contractum servaturum, arg. f. C. de non num. pec. Zoes. h. n. 42. Maestert. tr. de locat. q. 20. Diss. Barbos. ad d. l. 9. num. 21. vid. Tuld. in Cod. h. n. 15. ¶¶. vel promiserit, se rem locatam ante tempus conductionis non alienaturum; Maest. d. q. 20. nisi hoc in casu etiam rem locatam in securitatem contractus conductori oppignoraverit. arg. 7. in f. de distr. pign. Barbos. in d. l. 9. n. 16. Tuld. in C. h. n. 15. Gratian. dec. 99. num. 6. Mantic. de tacit. convent. lib. 5. t. 10. num. 20. Fr. h. num. 242. ¶. Diss. Maestert. d. q. 20. Si locator rem locatam simpliciter, sine pacto de re illa non alienanda, oppignoraverit, conductor quidem rem sibi locatam et oppignoratam tamdiu retinere potest, donec, quod interest, ipsi praestetur: Fr. h. num. 239. etc. eo vero [orig: verò] praestito, atque sic re locata a [orig: à] pignore liberata, 16. §. 3. de pign. 6. §. 1. quib. mod. pign. solv. emptor conductorem expellere non prohibetur. Zoes. h. n. 43. Bach. V. 1. D. 29. th. 8. in f. Fr. h. n. 241. Barb. in d. l. 9. n. 16. ¶. Tuld. in C. h. num. 15. Gratian. decis. 99. num. 3. et 4. ¶. vid. Mantic. d. tit. 10. num. 19. Diss. Molin. de I. et I. D. 490. num. 7. 8. Carpz. 2. c. 37. def. 4. n. 5. Lugo, de I. et I. D. 29. n. 17. (2.) Legatarius, 32. h. 120. §. 2. de leg. 1. (3.) Usufructuarius, 59. §. 1. de usufr. Mantic. de tacit. convent. lib. 5. t. 10. num. 5. 26. Barbos. ad 9. C. h. num. 10. (4.) Proprietarius, qui finito usufructu rem ab usufructuario locatam recipit, 9. §. 1. h. (5.) Fiscus rem singularem publicatam occupans, 33. (6.) Successor

feudi, Richter. decis. 81. num. 11. ¶. (7.) Successor Maioratus. Barbos. ad d. l. 9. n. 9. Molin. de primog. lib. 1. c. 21. num. 3. ¶. (8.) Maritus rem alteri locatam in dotem accipiens. Bach. V. 1. D. 29. th. 2. lit. e. vers. an mulier locationi. Carpz. 2. c. 37. def. 2. n. 8. Mant. de tac. conv. l. 5. tit. 10. n. 9. (9.) Mulier rem dotalem a [orig: à] marito locatam soluto matrimonio recipiens; haec tamen ex singulari ratione cavere tenetur, se marito restituturam, si eo nomine ad aliquid condemnatus fuerit. 25. §. f. solut. matrim. vid. Bach. d. l. Lugo, de I. et I. D. 29. num. 20. 21. Gomez. 2. c. 3. n. 8. Fr. h. n. 228. Carpzov. 2. c. 37. def. 2. ¶. Mantic. d. t. 10. n. 21. Caroc. de locat. p. 2. q. 30. n. 4. etc. Zoes. h. n. 45. Diss. Lugo, de I. et I. D. 29. n. 23. NISI quis emerit rem fiscalem, f. in f. de iur. fisc. 3. C. de mancip. et colon. patrim. Peregrin. de iur. fisc. lib. 6. tit. 5. n. 33. Mantic. d. tit. 10. num. 28. Barbos. ad d. l. 9. n. 18. aut aliam ea conditione, ut conductio ad finem usque duret, nam hic per obliquum tenetur stare locationi, 9. C. h. Fr. h. n. 227. quod etiam factum censetur, si consenserit successor sibi pensiones promitti, 59. §. 1. ff. de usufr. Tuld. in C. h. n. 15. Barbos. ad d. l. 9. n. 23. Mant. d. t. 10. n. 21. aut si mercedem acceperit: tum enim locationem eius anni ratificasse censetur. Molin. de primogen. lib. 1. c. 21. n. 6. 7. Qui non ut dominus aut usufructuarius; sed ut custos in fundum venit, colonum expellere nequit. 8. §. 1. de bon. auth. iud. poss. Tuld. in C. h. n. 15. fere [orig: ferè] in f. Mant. d. t. 10. num. 25. nec alius necessarius successor, in quem ex necessitate iuris per sententiam iudicis res locata transfertur: hic enim ex persona et iure praedecessoris succedit. per 8. §. 1. de reb. auth. iud. poss. Fr. h. num. 243. etc. Moller. lib. 4. semestr. c. 14. n. 8. 9. Carpz. 2. c. 37. def. 4. num. 6. Mant. d. t. 10. n. 10. et 27. Barbos. ad 9. n. 11. et 26.

Conductore a [orig: à] singulari successore expulso, siquidem res in eum translata est ex voluntate locatoris, potest conductor agere adversus locatorem, vel eius heredem, ad omne interesse; 24. §. 4. l. 32. 33. h. 120. §. f. de leg. 1. sin vero [orig: verò] praeter locatoris voluntatem in eum translata sit, ex iuris necessitate, ex. gr. re usufructuaria ad proprietarium revertente, 9. §. 1. (item in re dotali, Lugo, de I. et I. D. 29. n. 20. et bonis Maioratus, Molin. de primogenit. lib. 1. c. 21. num. 8.) tum [orig: tùm] locator tantum [orig: tantùm] debet remittere mercedem temporis futuri; dd. ll. nisi ignoranti conductori qualitates celaverit; tum [orig: tùm] enim etiam ad interesse tenctur. 9. §. 1. Molin. de primogenit. lib. 1.

c. 21. n. 8. et 11. etc. Obst. 25. §. f. sol. matr. vid. Lugo, de I. [note: g.] et I. D. 29. n. 19. * Neque conductor obligatus est singulari successori, e. g. rei locatae emptori, legatario, etc. 32. Molin. de primog. lib. 1. c. 21. n. 4. Barb. ad 9. C. h. n. 5. Mant. de tac. conv. l. 5. t. 10. n. 43. nisi actio locatori competens ipsis fuerit cessa, Mantic. d. tit. 10. n. 44. etc. aut alio modo locatoris intersit, conductorem a [orig: à] contractu non recedere. vid. Bacchov. V. 1. D. 29. th. 8. lit. a.

[note: H] [note: D] Actio * CONDUCTI est actio personalis, rei persecutoria, §. 17. I. de action. bonae fidei, 17. C. quae conductione perfecta datur conductori, pr. I. 15. pr. et heredibus, 19. §. 8. contra locatorem et heredes, 49. de O. et A. (Si plures operas ad opus faciendum singuli in solidum locarunt, singuli in solidum tenentur. arg. 9. pr. iunct. 3. §. 1. de duob. reis.) ad omne id, quod ipsi ex hoc contractu debetur. pr. I. h.

[note: O] Datur ad omne id, quod ex huius contractus natura, vel ex pacto conductionis debetur: pr. I. h. 15. §. 1. in f. l. 33. h. Et [note: I] quidem in locatione * OPERARUM ad operas fideliter praestandas; liberatur tamen praestando interesse: arg. 13. §. f. de re iud. vid. Vinn. ad §. f. 1. de V. O. Fr. h. n. 155. Sed si

[note: K] * casu impediatur citra suam culpam, merces tantum [orig: tantùm] remittenda est, vel accepta restituenda: 15. §. 2. et 7. h. Obst. p. §. 1. h. vid. Gothofr. ibid. Tuld. in C. h. n. 8. Sic merces pro rata temporis dividitur, si e. g. famuli nostri aegrotant, arg. 15. §. 2. h. Tuld. in C. h. n. 9. Lugo, de I. et I. Disp. 29. sect. 3. n. 58. etc. Bonacin. de contract. Disp. 3. q. 7. punct. 4. n. 13. Obst. 4. §. 5. de stat. lib. 19. §. 9. etc. h. f. §. 1. ad Leg. Rhod. de iact. vid. Lugo, Tuld. dd. ll. Fr. h. n. 196. (nec iure stricto sumptus curationis debentur; dd. DD. dd. ll. Molin. de I. et I. D. 505. n. 1. secus est secundum [orig: secundùm] charitatem. arg. 4. §. 5. de stat. lib. Lugo, d. l. n. 60. Bonacin. d. l.) aut ante tempus locationis moriantur. Fr. h. num. 193. Obst. 38. §. 1. h. 1. §. 13. de extraord. cogn. Fr. d. l. num. 194. Si quis tironem in arte instruendum et alendum ea [orig: eâ] lege susceperit, ut per triennium operas praestaret, et 50. fl. solveret, tiro vero [orig: verò] decimo octavo mense moreretur, eius heredes de 50. fl. nihil repetent. Tuld. in C. h. n. 10. Si quis pro vectura navis ad certum locum certam mercedem promiserit, navi ad locum, unde discessit, tempestate retro acta [orig: actâ], merces praestabitur, pro modo operae praestitae, boni viri arbitratu. vid. Bonacin. de contract. D. 3. q. 7. punct. 4. num. 20.

2. Tuld. in C. h. n. 8. vid. Molin. de I. et I. D. 502. Lugo, de I. et I. D. 29. sect. 2. n. 34.

[note: k] * Si stet per Conductorem, ex. gr. si dominus absque iusta causa famulum expellat ante tempus conventum, merces debetur integra; 19. §. 9. 38. pr. h. iunct. 161. de R. I. 24. de condit. et demonstr. Fr. h. num. 190. Lugo, de I. et I. D. 29. sect. 3. n. 34. 56. nisi locator intra tempus illud alteri operas locaverit, et mercedem acceperit. 19. §. 9. in f. Bonacin. de contract. D. 3. 9. 7. punct. 3. n. 8. et punct. 4. n. 11. vid. Lugo, d. D. 29. sect. 3. n. 54. etc.

[note: k] * Si stet per Locatorem, culpa sua operas non praestantem, tum [orig: tùm] datur haec actio contra ipsum ad omneid, quod conductoris interest. arg. §. f. I. de V. O. vid. Moller. lib. 2. semestr. [note: i,,] c. 17. Lugo, d. l. num. 56. * OPERIS FACIENDI, vid. [note: L] Struv. exerc. 24. th. 23. si casus contigit circa * ipsam materiam, absque levissima locatoris culpa, tum periculum spectat ad dominum; 13. §. 5. (qui tamen tenetur pro praestita iam opera; 33. vers. quemadmodum.) nisi artifex casum in se susceperit, 13. §. 5. aut eidem res data sit, ut in genere restituatur. 31. h. vid. Stypmann, de iure marit. p. 4. c. 10. n. 90. [note: l.] * opus, (e. g. si coeptum vel confectum interciderit) tum [orig: tùm] si res facienda locata [note: M] est * per aversionem, (vid. Cuiac. 8. c. 15. Vinn. ad L. 1. §. 15. de exerc. act.) periculum ante approbationem spectat ad artificem, si vitio operis contigit; ad dominum vero, si vi maiore: nisi aliud actum sit; 36. 51. §. 1. h. post approbationem spectat omne ad dominum. dd. ll.

[note: m] * ita, ut in mensuras merces praestetur, vel ut arbitrio domini opus efficiatur, tum periculum est artificis, donec dominus opus approbaverit: quod fieri videtur etiam per partes, si taceat. dd. ll. Castr. in l. 6. h. Donell. et Hillig. 17. c. 9. circa fin. Paris. Vol. 1. cons. 37.

[note: N] * (1.) ad hoc, ut locator praestet conductori re locata [orig: locatâ] uti licere: 9. pr. 15. §. 1. et 2. in f. L. 33. h. quod includit, (1.) ut TRADAT, 15. §. 1. h. praecise [orig: praecisè], Zoes. h. n. 5. in f. Gomez. 2. c. 3. n. 1. REM LOCATAM cum instrumentis et accessoriis; 19. §. 2. h. non etiam semen ad seminandum agrum conductum. c. 26. x. de decim. arg. 15. §. 2. 7. h. Surdus, decis. 201. ¶¶¶. Tulden. in C. h. num. 14. Per quod tamen regulariter non transfertur dominium, nec aliud ius in re, 39. h. 80. §. fin.

de contr. empt. Obst. 22. §. 2. L. 31. h. vid. Fr. h. n. 28. Tab. part. elem. p. 3. sect. 4. th. 46. neque vera possessio; 60. §. 1. h 10. §. 1. 32. §. 1. de A. vel. A. P. 31. §. 3. de usurp. 2. C. de 30. vel 40. ann. praescr. 1. §. 9. et 10. de vi et vi arm. Obst. 15. §. 1. h. sed nuda detentio, Fr. h. n. 88. licet locatio ad longum tempus fuerit contracta; arg. 10. C. h. vid. 8. mand. Fr. h. n. 29. etc. et in tr. de laudem. c. 15. n. 7. etc. Finck. obs. 3. n. 13. etc. Zoes. h. n. 14. quamvis Dd. communiter per locationem ad longum tempus factam utile dominium transferri statuant. Hunn. encycl. iur. p. 3. t. 18. c. 6. n. 3. etc. Gars. de expens. c. 14. n. 1. etc. (2.) HABILEM ad usum destinatum; 15. §. 1. h. 25. §. 2. h. (3.) QUA conductor uti non impediatur: nam si usum eius impediat

[note: O] * Ipse locator, * iniuria, tum [orig: tùm] tenetur ad omne interesse; [note: P] 15. §. 8. 33. in f. h. Pantschm. 1. q. 13. num. 9. 10. ex. gr. si non prohibet impedientem, quem prohibere potest, 25. §. 1. l. 30. [note: p.] pr. 33. in f. h. * ob iustam causam, tum [orig: tùm] restituat, vel remittat partem pretii pro rato; 30. pr. 35. aliquando tamen totam mercedem retinet, vel exigit; vid. supr. p. 376.

[note: o.] * Casus fortuitus * circa rem locatam. ex. gr. incendium, [note: Q] etc. vid. Lugo, de I. et I. D. 29. sect. 2. n. 27. tum [orig: tùm] locator pro rata temporis, quo conductor re uti non potuit, mercedem remittat, vel restituat, 9. §. 1. 15. §. 2. et 7. 19. §. 6. l. 33. h. vid. Boss. prax. crim. tit. de remiss. merced. n. 104. etc. vid. Gomez. 2. resol. c. 3. num. 1. in fin. Lugo, de I. et I. D. 26. sect. 1. num. 3. Fr. h. n. 94. licet contigerit facto (quod tamen locator impedire non potuit,) tertii, (vid. Pantschm. 1. quaest. 13. num. 19. etc. l. 33. in fin. 35. pr. h. exempli gr. si locatoris inimicus in odium eius nocuerit: arg. 41. h. vid. Bach. ad W. h. n. 15. lit. aa. inf. Lugo, de I. et I. D. 29. sect. 2. num. 44. vid. tamen Pantschmann. 1. q. 14. n. 57. etc. modo [orig: modò] locatoris culpa non praecesserit, e. gr. inimicitiae causam dando: alias [orig: aliàs] enim ad interesse teneretur. arg. 9. pr. §. 1. 19. §. 1. 25. §. 1. l. 32. h. Conductor etiam ad integram mercedem obligatur, si ex persona, vel circa personam suam impedimentum contingat, licet citra suam culpam. Pantschm. 1. q. 13. n. 17. etc. Bonac. de contract. D. 3. q. 7. punct. 3. n. 6. 7. Item si culpa sua ad casum ordinata eundem praecesserit, 25. §. 3. aut ipse casus fortuitos in se receperit, 9. §. 2. Fr. h. num. 125. 128. aut tempore contractus [orig: contractûs] causa impediens, v. gr. belli, etc. adfuerit, aut conductor illam futuram esse sciverit. arg. 9. §. 1. h. 13. §. 6. de damn. infect. Pantschm. 1. q. 5. num. 6. Fr. h.

num. 124. Gail. 2. obs. 23. num. 6. vid. Boss. prax. crim. tit. de remiss. merced. n. 84. 85. aut emptor rem emptam, donec pretium solvatur, conduxit. arg. 20. §. f. l. 21. h. Fr. h. num. 133. Boss. prax. crim. tit. de merc. remiss. n. 96. Si conductor aliqua [orig: aliquâ]tantum [orig: tantùm] parte rei locatae paulo [orig: paulò]minus [orig: minùs]commode [orig: commodè], sine locatoris culpa, utitur, nulla mercedis deductio est facienda; 27. pr. h. vid. omnino [orig: omninò] Boss. prax. crimin. d. t. de remiss. merced. num. 104.

[note: q.] * Circa fructus, (vid. 15. §. 2. 25. §. 6. ff. 8. C. h. cap. Propter sterilitatem. 3. x. h. Gail. 2. obs. 23. Hahn. ad W. h. n. 16. ¶. Boss. prax. crim. tit. de merced. remiss.) Scilicet, si sterilitas vel calamitas (1.) inconsueta illius loci, vel temporis; 15. §. 2. h. Gail. 2. O. 23. n. 21. Fr. h. n. 124. Valasc. de iur. emphyt. q. 27. n. 34. (secus est, si ea consueta sit, aut praesciri facile [orig: facilè] potuisset. argum. 9. §. 1. h. 13. §. 6. de damn. infect. Pantschmann. 1. q. 5. n. 6. Fr. h. n. 101. vid. Lugo, de I. et I. D. 29. sect. 2. n. 47. Boss. prax. crimin. tit. de merc. remiss. num. 89.) (2.) Contingat forinsecus [orig: forinsecùs], ex. gr. aeris [orig: aëris] intemperie, latronum incursu, etc. 15. §. 2. h. vid. Pantschm. 1. q. 5. n. 3. etc. Fr. h. n. 96. 98. vid. tn. c. 3. x. h. (non etiam, si eveniat vitio ipsius rei, eiusque intrinseca [orig: intrinsecâ] qualitate: veulti si fundus per se sit sterilis, saxosus, frigidus, sabulosus, vid. 13. de reb. eor. qui sub tut. Pantschm. 1. q. 5. n. 5. aut vinum acetosum ferat, 15. §. 2. aut res ob vetustatem minus [orig: minùs] sit fructuosa, 15. §. 5. aut raucis, vel herbis segetes corrumpantur, aut ob nimiam luxuriam incurventur etc. haec enim omnia, etiam intolerabilia, colonum sequuntur, sibi imputaturo, quod talia conduxerit; 15. §. 2. ibi: Si. qua tamen. h. l. 13. §. 6. de damn. infect. Pantschm. 1. q. 5. n. 1. etc. Fr. h. n. 96. licet omnes fructus exstincti fuerint. Obst. 15. §. 2. vers. Sed et si labes. h. vid. Fr. h. num. 98. Pantschm. d. q. 5. num. 8. etc. Dissent. Pinell. ad 2. C. de rescind. vend. p. 1. c. 3. n. 23.) (3.) Circa fructus nondum perceptos; Gail. 2. obs. 23. num. 12. etc. (percepti enim etiam mercede nondum soluta [orig: solutâ], conductoris sunt, arg. 7. pr. in quib. caus. pign. tacit. 26. §. 1. 61. §. 8. de furt. §. 36. I. R. D. ibi Vinn. n. 4. Lugo, de I. et I. D. 29. sect. 2. num. 26. Hahn. h. num. 16. suoque domino pereunt, 12. C. h. arg. l. 9. C. de pign. action. Carpz. 2. c. 37. def. 20. ¶. Pantschm. 1. q. 5. n. 16. Valasc. de iur. emphyt. q. 27. n. 50. quamprimum [orig: quamprimùm] a colono separati fuerint. 26. §. 1. de furt. vid. §. 36. I. de R. D. ibi Vinn. arg. 9. C. de pignor. action. Lugo, de I. et I. D. 29. sect. 2. num. 46.

Valasc. d. l. n. 51. ¶¶. Qui ultra requirunt collationem in horreis, Carpz. d. def. 20. n. 8. per l. 13. quib. mod. ususfr. fin. Zoes. h. n. 24. Hahn. h. num. 16. vel, ut frumentum spicis sit excussum, et granariis illatum, Fr. h. n. 150. Valasc. d. q. 27. n. 51. Boss. prax. crimin. tit. de remiss. merced. n. 90. Graev. lib. 2. concl. 23. consid. 2. n. 3. 4. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 495. n. 15. illi nullo iure sunt fundati, Lugo, d. l. n. 46. in fin. et contra illos pronuntiatum. Carpz. d. def. 20. vid. Grot. 2. de I. B. et P. c. 12. n. 18. Molin. d. D. 495. n. 10. Lugo. de I. et I. Disp. 20. sect. 2. n. 36. Hahn. h. n. 16. pr. Ob frumenti valorem ita minutum, ut nec dimidium pensionis valeat, ulla mercedis remissio non decernitur. Fr. h. n. 104.) (4.) Sine conductoris culpa ad casum ordinata, et quidem ita, ut ipse nullo modo eidem occurrere potuerit: c. 3. x. h. l. 15. §. 2. h. Barbos. ad l. 8. C. h. n. 14. Fr. h. n. 128. Valasc. de iur. emphyt. q. 27. num. 39. (ex. gr. vid. Pantschm. 1. q. 5. in fin. Tuld. in C. h. num. 5. Bach. 1. D. 29. th. 7. lit. d.) Qui operas rusticas intempestivo, aut non debito modo fecit, remissionem petere non potest, licet illo anno sterilitas, vel similis calamitas secuta sit. 15. §. 3. arg. 25. §. 3. Pantschm. 1. q. 5. n. 15. Valasc. d. q. 27. num. 42. Aliud exemplum tradit Pantschm. 1. q. 13. num. 13. (5.) Qua conductor damnum accepit intolerabile, 25. §. 6. h. c. 3. x. h. Lugo, de I. et I. D. 29. sect. 2. n. 44. (aestimandum a [orig: à] Iudice, arg. d. §. 6. iunct. 1. §. 2. de iure delib. Pantschm. 1. q. 1. n. 32. etc. C. I. A. h. th. 33. n. 6. Fr. h. n. 103. Gail. 2. obs. 23. n. 1. non praecise [orig: praecisè] obligato ad quantitatem L. 2. C. de rescind. vend. arg. 15. §. 2. l. 25. §. 6. Fr. h. n. 106. Bonac. D. 3. q. 7. punct. 3. n. 13. etc. Bus. ad d. L. 15. §. 2. n. 4. Diss. Carpz. 2. c. 37. def. 11. ¶. Valasc. de iur. emphyt. 27. num. 24. vers. Quinta fuit opinio. et vers. Et hactenus. ¶. Christin. V. 3. dec. 110. n. 14. Graevae. lib. 2. concl. 23. n. 4.) tum [orig: tùm] ex benignitate I. Civ. regulariter merces arbitrio Iudicis vel in totum, vel pro parte est remittenda; per iur. supr. adduct. vid. Lugo, de I. et I. D. 26. sect. 2. n. 41. vid. 15. §. 7. h. nisi eadem locatio in plures annos sit contracta, et praecedentis, aut subsequentis anni eiusdem locationis ubertas solita [orig: solitâ] maior sterilitatem compenset. 8. C. h. c. 3. x. h. Lugo, de I. et I. D. 29. sect. 2. num. 48. Valasc. de iur. emphyteut. quaest. 27. n. 46. 48. Hunn. encycl. iur. p. 3. tit. 18. c. 4. num. 24. 27. Graev. 2. concl. 23. consid. 1. n. 5. vid. Fr. h. n. 112. etc. Lugo, d. sect. n. 49. tunc enim, si in singulos annos distributive [orig: distributivè] merces est constituta, ob anni

praecedentis ubertatem remissio denegatur; ob sequentis vero [orig: verò] anni fertilitatem remissio praecedenti anno facta (ob speratam enim ubertatem non suspenditur: Valasc. de iur. emphyteut. quaest. 27. num. 47.) resolvitur, etiamsi locator verbo donationis mercedem ob sterilitatem remiserit; l. 15. §. 4. h. Fr. h. num. 108. et 109. Carpz. 2. c. 37. d. 11. nisi locator ubertatis praecedentis anni conscius, propter ultimi anni sterilitatem, aliquid remiserit, d. l. 15. §. 4. Zoes. h. t. num. 21. aut aliud inter partes conventum fuerit. Carpz. 2. c. 37. def. 13. Ceterum [orig: Ceterùm] si pro omnibus annis coniunctim et collectim una constituta sit merces, tunc fit remissio finita demum [orig: demùm] locatione, habita [orig: habitâ] ratione ubertatis et sterilitatis omnium annorum. Fr. h. num. 110. etc. vid. Boss. prax. crim. tit. de remiss. merc. n. 23. etc. Idem dicendum, si plures fundi una [orig: unâ] mercede locati fuerint; haec enim una tantum [orig: tantùm] est locatio, et per consequens in hac sterilitatis et remissionis quaestione fructus omnium fundorum considerandi sunt. Boss. d. t. num. 20. etc. Non etiam remittitur merces ob sterilitatem colono partiario, 25. §. 6. h. Fr. h. n. 113. (quod secus est in eo, cui usus fundi pro certa quantitate fructuum concessus est, Pantschmann. 1. quaest. 2. n. 16. 37. et in inquilino, vid. Pantschmann. 1. quaest. 1. num. 57. et quaest. 2. num. 13. Fr. h. num. 123. et molendini conductore; Lugo, d. D. 29. sect. 2. num. 45.) neque emptori, qui rem conduxit, donec pretium solvatur, Valasc. d. quaest. 27. num. 52. Pantschmann. 1. quaest. 5. num. 18. Fr. h. num. 133. aut si conductor casus fortuitos in se receperit; 9. §. 2. h. licet nulli specialiter enumerati fuerint, Pantschm. 1. quaest. 6. n. 95. etc. et casus secutus insolitus sit. vid. Vinn. 2. quaest. 1. Tulden. in C. h. n. 11. Carpz. 2. c. 37. def. 17. Bus. ad d. l. 15. n. 6. 7. h. ¶¶. Pantschm. 1. quaest. 7.

Non etiam ob contingentem maiorem ubertatem pensio ab initio conventa augetur. 25. §. 6. h. Tulden. in Cod. h. num. 6. Bach. V. 1. D. 29. th. 7. lit. e. Zoes. h. num. 22. Fr. h. num. 115. etc. Busius, ad 15. §. 4. num. 4. ¶¶. Lugo, d. D. 29. sect. 2. num. 52. Obst. f. C. de alluvion. vid. Fr. d. l. n. 118.

[note: n.] * (2.) Ad hoc, ut locator conductorem indemnem praestet, [note: R] ratione * rei conductae, ex. gr. equi vitiosi sine certioratione locati, Bonacoss. tr. de equis. q. 94. Bonacin. de contr. D. 3. q. 7. punct. 2. num. 4. doliorum corruptorum scienter vel ignoranter locatorum: hic [orig: hîc] tenetur locator de omni damno et interesse, 19. §. 1. h. ibi Bus. num. 1. et seqq. Salicet. ibid. Bach.

V. 1. D. 29. th. 7. lit. C. Fr. h. n. 159. etc. Si vero [orig: verò] aliam rem vitiosam locavit iusta ignorantia, tantum [orig: tantùm] merces remittitur. 19. §. 1. h. Damnum, quod conductori ex re conducta, vel in illa, sine locatoris culpa, accidit, hac actione peti nequit: arg. 23. de R. I. Carpz. 2. const. 37. def. 21. Unde etiam dominus aedium, in quarum camera Studioso locata furtum est factum, eidem ad rerum ablatarum aestimationem non tenetur; arg. 45. pr. 55. h. 3. §. 1. naut. caup. 4. C. h. t. vid. Berlich. p. 2. dec. 202. nisi ipse quoque aedes inhabitet, et illas de nocte apertas reliquerit, Berlich. decis. num. 82. et seqq. aut custodiam rerum illatarum tacite [orig: tacitè] vel expresse [orig: expressè] in se receperit. d. l. 55. vid. Bus. add. l. 55. n. 2.

[note: r,,] * Expensarum, quas b. f. fecit ex necessitate ad rem conductam conservandam, vid. Caroc. de locat. p. 4. q. 40. n. 5. vel ad utilitatem eiusdem perpetuam, aut ultra conductionis tempus duraturam; 55. §. 1. 61. pr. Garsias, de expens. cap. 14. n. 10. etc. Valasc. de iur. emphyt. q. 25. num. 32. etc. Carpz. part. 2. const. 37. def. 26. vid. Fr. h. n. 168. etc. Lugo, de I. et I. D. 29. sect. 4. n. 68. sed ante moram sine usuris: Carpz. d. const. 37. def. 27. ¶. Etiamsi ob non solutam mercedem conductor expulsus sit: 61. Gars. d. n. 10. Caroc. d. q. 40. n. 6. etc. absque distinctione inter magnas et modicas: arg. dd. ll. Valasc. d. q. 25. n. 36. et q. 26. n. 7. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 496. n. 2. Diss. Menoch. de A. I. Q. cas. 215. Ita conductor equi, de iure et ex natura contractus, expensas pro soleis ferreis, vel in eius curationem factas repetere potest: Lugo, d. D. 29. sect. 4. num. 67. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 496. num. 7. in f. vid. tamen Bonacoss. tr. de equis, q. 61. vid. omnino [orig: omninò] Gars. de expens. c. 14. num. 10. etc. Caroc. de locat. p. 4. q. 40. etc.

[note: r.] * Tributorum et collectarum, quas conductor ratione rei conductae solvit; licet enim fiscus in tributorum et collectarum exactione possessionem sequatur, 7. de public. et vectigal. Gars. de Expens. cap. 14. num. 19. Tabor. de contr. et iur. colonario, th. 49. et tr. de metat. part. 2. c. 3. th. 19. attamen cum locator pro fructibus mercedem accipiat; et sic in effectu ipsemet re locata utifrui videatur; 38. 39. de usufruct. 36. de usur. proinde in effectu et finaliter etiam tributa et contributiones locatorem manent, ita, ut ipse easdem conductori, si illas solverit, refundere teneatur. argum. 13. de impens. in res dotal. 2. C. de annon. et tribut. vid. un. §. 3. de via publ. Tabor. de metat.

d. l. Hahn. ad W. h. n. 16. ¶. Gars. dec. 14. n. 8. etc. Caroc. de locat. part. 4. q. 39. n. 4. etc. Aegid. Thomat. tr. de collect. pag. 477. etc. v. Klock. de contrib. c. 11. n. 169. etc. Fr. h. n. 171. etc. Obst. 32. §. 6. de admin. tut. v. Gars. d. l. n. 18. in fin. Fr. et Klock. dd. ll. Idem tradunt Dd. desumptibus metatorum, von Einquatierungs-Kosten. Carpz. 2. constit. 37. def. 15. ¶. Hahn. h. n. 16. fere [orig: ferè] in fin. ¶. Fibig. ad exerc. Fr. 11. q. 3. ¶. vid. Tab. de metat. d. 3. th. 17. 19. Fr. h. n. 174. vid. Hahn. d. l. Conductor vero praestet Decimas, c. 24. 26. vers. Et cum [orig: cùm] de cunctis. x. de dec. Caroc. d. q. 39. n. 114. 119. Klock. d. c. 11. n. 177. (ubi de omnibus oneribus mere [orig: merè] realibus, quae de fructuum corpore penduntur, idem affirmant.) Collectas conductoris personae vel absolute [orig: absolutè], vel ratione proprii patrimonii, quaestus, mercaturae, aut artificii impositas, wegen dessen Handel und Nahrung, Hahn. d. l. ¶. Semina, 15. §. 2. 7. h. Hahn. d. num. 16. et expensas fructuum colligendorum et custodiendorum gratia [orig: gratiâ] factas, v. 7. §. 16. solut. matrim. Christin. Vol. 3. D. 111. n. 3. 4. Menoch. de arbitr. iud. quaest. cas. 215. n. 1. etc. ac quibus ipse conductor sua [orig: suâ]culpa [orig: culpâ] causam dedit, ut si fenestras aut fornaces corrupit. Bach. V. 1. D. 29. th. 7. l. c. in fin. Expensas necessarias et utiles in rem locatam bona fide factas de mercede nondum [orig: nondùm] soluta deducit: 61. pr. h. illa [orig: illâ]vero [orig: verò]soluta [orig: solutâ], actione conducti a [orig: à] locatore repetit, et rem locatam adhuc possidens, tamdiu retinet, donec illas recipiat: arg. 14. de dol. mal. except. 5. pr. verb. Manebit. de impens. in res dot. fact. arg. 15. in f. de furt. Capyc. dec. 17. n. 7. Gars. de expens. c. 14. n. 16. Caroc. de locat. p. 4. q. 40. n. 3. etc. Hahn. h. n. 16. ¶. Haec exceptio etiam in exsecutione opponitur, Caroc. d. q. 40. n. 14. etc. licet expensae illae nondum [orig: nondùm] sint liquidae et certae: arg. dd. ll. 33. de cond. indeb. Capyc. d. dec. 17. n. 7. Caroc. d. q. 40. n. 22. v. Trentac. l. 3. de pign. resol. 1. vers. Habes ex hoc tertio. et seqq. Sand. dec. Fris. l. 3. tit. 15. d. 5. modo illarum probatio non requirat altiorem indaginem, et circumstantiae aliud non suadeant; tunc enim Iudex suo arbitrio rem temperet, et cautionem locatoris admittat. vid. Sand. d. def. vers. Sunt, qui rem arbitrio Iudicis. Caroc. d. l. n. 22. etc. Schrader. de seud. p. 2. q. 9. sect. 2. n. 31.

[note: D] [note: h.] Actio * LOCATI est, quae competit locatori et heredibus, 24. 29. C. adversus conductorem et heredes, dd. ll. ad omneid, quod ipsi ex hoc contractu debetur. pr. I. h.

locaverit, singulorum fidem in solidum secutus, electionem ha. bet, contra quem in solidum agere velit; 47. ff. 13. C. h. cui tamen hodie Dd. beneficium divisionis concedunt, si reliqui praesentes et solvendo sint. Christ. V. 3. D. 114. n. 4. Groen. Bus. ad d. l. 47.

[note: S] [note: O] Datur ex natura contractus * (1.) Ad exigendam mercedem (post moram cum usuris, 2. 17. C.) co tempore, quod vel partium conventio vel mos regionis assignat; 34. de R. I. arg. 8. C. h. t. de quo si nihil constet, debetur in locatione rei, finito usu; arg. d. l. 34. ibi: ad id, quod minimum est, de R. I. arg. 13. §. 8. de act. empt. Mant. de tacit. conv. l. 5. t. 6. n. 3. etc. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 497. n. 1. Carpz. 2. decis. 136. n. 6. Fr. h. n. 178. Obst. l. placuit. 4. C. de collat. fund. patrim. lib. 11. t. 64. vid. Gomez. 2. c. 3. n. 13. nisi locatio in plures annos sit contracta, et merces in singulos annos constituta; tunc enim in fine cuiusque anni solutio facienda; arg. 29. 140. de V. O. Bonacin. de contract. D. 3. q. 7. punct. 3. num. 5. Mantic. d. tit. 6. num. 8. etc. Pantschm. 1. q. 14. num. 48. Sin omnium annorum unica tantum [orig: tantùm] merces est conventa, tunc finita demum locatione esficaciter potest peti. Mant. d. t. n. 6. 7. et 32. Bonac. d. l. In locatione operarum regulariter praestitis operis et absoluto atque probato opere; Mant. d. t. 6. n. 16. etc. Fr. h. num. 188. Barbos. ad 2. C. h. n. 4. nisi personarum conditio aliud postulet. Mant. d. tit. 6. n. 15. 17. etc. aut opus faciendum notabilem temporis tractum et sumptus requirat maiores; tunc enim aequum est, ut merces per partes successive [orig: successivè], interea [orig: intereà], dum opus sit, solvatur, imo [orig: imò] etiam praerogetur, modo artifex de opere certo perficiendo idonee [orig: idoneè] caveat. Fr. h. n. 189. Barbos. in d. l. 2. num. 3. Si merces ad mensuram vel in dies est constituta, etiam imperfecto opere iure petitur. 30. §. p.

[note: s,,] * (2.) Ad hoc, ut conductor finita locatione rem restituat, numero eandem, arg. 39. h. vid. tamen 31. h. Bonacin. de contractibus, D. 3. quaest. 7. punct. 3. num. 3. et praecise [orig: praecisè]; adeo, ut, si conductor hac actione locati conventus pertinaciter rei conductae restitutionem usque ad sententiam detrectet, ipse tamquam rei alienae invasor, et ad rem restituendam, et praeterea [orig: praetereà] in eius aestimationem condemnetur; pen. C. h. ibi Barbos. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 498. num. 1. quam poenam tamen hodie non ubique locorum observari tradit Vinn. ad pr. I. h. infin. Christin. V. 3. decis. 109. n. 2. et decis. 118. n. 6. Groenevveg. ad d. l. p.

C h. Neque conductor locatori rem locatam repetenti referre potest quaestionem dominii; sed possestionem prius restituere debet, et tunc de proprietate litigare; 25. C. nisi in continenti probare possit, se post locationem illius rei dominium acquisivisse. Valasc. consult. 42. ¶. Molin. de I. et I. tract. 2. D. 498. n. 2. Barb ad d. l. 25. n. 11. Christ. V. 3. dec. 118. n. 3. Faber. in C. h. t. def. 10. ubi plures addunt exceptiones. Quid obtineat, si tertius quaestionem dominii moveat, postulans, ne locatori res restituatur? explicat Molin. d. D. 498. n. 1. in f. et alii citati a [orig: à] Barbos. ad d. l. 25. n. 12.

[note: s.] * (3.) Ad resarciendum damnum, dolo, lata, vel levi conductoris culpa datum: (levissima regulariter non praestatur,) 5. §. 2. commod. 23. de R. I. 9. §. 3. 11. §. 3. 13. §. 1. 8. l. 31. in f. h. 3. §. 1. naut. caup. stab. Gomez. 2. c. 3. n. 22. Carpz. 2. c. 37. d. 24. Obst. 28. C. h. §. pen. I. h. 14. §. 16. de furt. Vinn. Bach. et Pichard. ad d. §. p. Inst. h. l. 25. §. pen. 13. §. 6. h. l. 13. §. 1. de liber. caus. vid. Fr. h. n. 199. etc. Bach. V. 1. D. 29. th. 6. lit. e. Hac culpa tenentur fullones, sartores, etc. alterius res alteri tradendo, aut si apud illos mures res locatas roserint: 13. §. 6. h. vid. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 494. n. 6. Item, qui agros conductos intempestive [orig: intempestivè] vel non debita diligentia coluerunt, 25. §. 3. aut alio modo ius vel corpus rei locatae deterius fecerunt, aut fieri passi sunt, ut si negligenter permiserint servitutem contra praedium praescribi, aut cautionem de damno infecto non exegerint, nec dominum, ut ipse hoc faceret, certiorem reddiderint. 11. §. 2. h. Lugo, de I. et I. D. 29. sect. 4. n. 65. Gomez. 2. c. 3. n. 22. Conductor enim de levi culpa tenetur, sive illa in faciendo, sive in omittendo consistat. 13. §. 7. 8. Fr. h. n. 219. Unde si tertius damnum dedit cui conductor resistere potuit et non restitit, ipse de eo quoque tenetur; 13. §. 7. l. 41. ceterum [orig: ceterùm] si conductor resistere et damnum illud impedire non potuit, eo nomine a [orig: à] locatore conveniri nequit, 41. Zoes. h. n. 18. etiamsi tertius ille ipsius inimicus fuerit, et eius odio damnum dederit; vid. 19. commod. 41. h. Bach. ad Wesenb. p. h. t. n. 15. lit. aa. nisi conductor inimicitiae causam dederit. 25. §. 4. h. iunct. 66. pr. solut. matrim. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 494. n. 8.

Culpam famulorum et similium, quos v. g. inquilinus in aedes conductas induxit, ipse non aliter praestat, quam si in illis eligendis et inducendis culpam commiserit, et verbi gratia negligentes, malos, improbos, et facinorosos

oscitanter in suam familiam receperit, ac ipsi in officio commisso peccaverint. 11. pr. h. 27. §. 9. et 11. ad L. Aquil. 3. pr. de publican. Mev. ad Ius Lub. lib. 3. tit. 8. art. 29. Magon. Decis. Florent. 111. n. 32. et seq. ¶. Rauchbahr. lib. 1. q. 10. n. 59. 60. Graev. l. 2. concl. 21. coron. n. 2. in f. Caroc. de locat. et conduct. p. 4. q. 14. n. 40. Berl. p. 4. concl. 25. [?] . 110. Carpz. p. 4. c. 17. def. 14. ¶. vid. Stamm. de serv. person. l. 2. c. 17. n. 31. Obst. p. f. naut. caup. 30. §. 4. h. ubi conductor tenetur propter pactum. vid. Farinac. decis. crim. 63. n. ult.

Interdum tenetur conductor etiam de culpa levissima, si nimirum ipse tamquam artifex aliquid faciendum conduxerit, 9. §. pen. 13. §. 5. 25. §. 7. Fr. h. n. 204. Hahn. ad W. h. num. 14. aut specialiter pro custodia mercedem acceperit. 40. Hahn. d. l. vid. tamen Molin. de I. et I. tr. 2. D. 494. n. 12. Interdum de casu fortuito, si scil. illum speciali pacto in se recepit, 9. §. 2. Carpz. 2. c. 37. def. 17. vid. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 494. n. 5. in f. aut ipsius mora, vel culpa casum praecessit: ut si pacto aliquid conventum fuerit, v. gr. ne ignem aut foenum ibi haberet, et conductor contra pactum peccaverit, atque eo ipso casui occasionem dederit, sine qua damnum non accidisset: vid 11. §. 1. et §. f. vid. Molin. d. D. 494. n. 4. Lugo, de I. et I. D. 29. sect. 4. n. 65. item si equus sit locatus eo pacto, ut non nisi 5. milliaria in die perageret, et peractis 7. ea de causa mortuus sit. Lugo, d. l. vid. Molin. d. l. Aestimatio rei locatae periculum casus fortuiti in conductorem non transfert. Faber. in C. h. def. 9. Carpz. 2. const. 37. def. 16. vid. sup. p. 229. in f. et p. seq.

[note: pr.] Si conductor affirmat, se casu rem amisisse, ipse hoc probet; arg. 5. C. de pign. act. Carpz. 2. c. 26. d. 17. ¶. Trentac. l. 3. tit. de pign. Resol. 3. n. 2. ¶. etc. si vero locator excipit, culpam conductoris praecessisse, tum ipsi incumbit probatio huius sui asserti. Carpz. 2. c. 26. d. 19. ¶. Gomez. tom. 2. cap. 3. n. ult. vid. tamen Trentacinq. d. Res. 3. et seq. 6. Molin. d. D. 494. num. ult. Sic equi conductor, si probat equum mortuum esse, de casu illo non tenetur, nisi locator ipsius culpam probet. Lugo, de I. et I. D. 29. sect. 4. n. 66. in f. Gomez. tom. 2. cap. 3. num. 23. In illis vero casibus, in quibus conductor levissimam praestat culpam, adhibenda est distinctio casuum fortuitorum, quam tradit Carpz. d. constit. 26. def. 18. Gomez. d. num. ult. et Trentac. dd. ll. vid. 9. §. 4. h. Fr. h. n. 206. etc.

XIX. 3. DE CONTRACT. INNOMINATIS.

[note: D] COntractus innominati sunt, qui non habent certam naturam, neque specificum contrahendi modum, nec nomen, neque certas et nominatas actiones producunt, causam tamen et negotium civile habent. Tabor. part. elem. p. 3. sect. 4. [note: D] th. 14. 15. vid. 7. §. 2. de pact. 5. pr. et §. 1. etc. de P. V. Sive sunt contractus proprio [orig: propriô] et specifico [orig: specificô] nomine carentes, quibus aliquid praestatur, ut alter vicissim aliquid praestet. arg. 5. pr. et §§. seqq. de P. V. 7. §. 2. de pact. vid. Caccialup. tr. de pact. q. 6. n. 4. etc.

[note: N] Omnes sunt reales, et praeter consensum et conventionem, [note: C] (vid. omnino [orig: omninò] Fr. de P. V. n. 4. et 18.) tanquam [orig: tanquàm] causam efficientem, requirunt unius partis actualem praestationem, 1. §. 2. ff. 3. C. de rer. permut. 5. pr. et §§. seqq. de P. V. 7. §. 2. de pact. Tabor. d. l. th. 15. Gudelin. de iur. noviss. lib. 3. c. 4. pr. Gomez. tom. 2. c. 8. n. 1. Hahn. adtit. de P. V. n. 1. vers. Et hinc deciditur. ¶¶¶. etiam hodie. Carpz. 2. c. 33. d. 23. ¶. Hahn. tit. de P. V. n. 1. in fin. (Dissent. Gudelin. de iur. nov. lib. 3. c. 5. in fin.)

[note: +] Sunt vel regulares, vel irregulares, qui a [orig: à] regulari contractuum innominatorum norma nonnihil deflectunt, et ad nominatos quam [orig: quàm]proxime [orig: proximè] accedunt, simulque nomen aliquod habent: Fr. ad tit. de aestimat. act. num. 2. Tabor. d. l. th. 16. Strauch. Dissert. 16. aphor. 2. Ut sunt contractus aestimatorius, et permutatio.

[note: E] Inde datur ACTIO praescriptis verbis, sic dicta, quia fundamentum [note: D] et causa eius certo [orig: certô] et specifico [orig: specificô] nomine demonstrari nequit; sed res gesta praescriptis verbis est designanda: 1. 2. et 3. de P. V. 6. C. de transact. quae alibi dicitur Actio in factum, 22. de P. V. et utilis, (ratione nominatarum.) 6. C. de transact. vid. omnino [orig: omninò] C. I. A. de P. V. th. 2.

XIX. 3. [sic] DE AESTIMATORIA.

[note: D] CONTRACTUS AESTIMATORIUS est innominatus, quo res certo pretio aestimata datur vendenda ea [orig: eâ] lege, ut accipiens vel rem illam reddat, vel pretium conventum solvat, [note: N] 1. pr. §. 1. est bonae fidei. 1. pr. in fin.

[note: C] Fit consensu, et rei datione: 1. pr. ut in D. hinc transfertur dominium: arg. 1. pr. h. iunct. §. 14. I. de act. L. 75. §. f. de

V. O. arg. 80. in fin. de contrah. empt. Stammler. de contract. D. 15. th. 11. Schultes, ad Pistor. p. 3. q. 130. num. 88. (Diss. Burgund. tr. de peric. et culp. c. 12. num. 6.) vid. 5. §. 3. mandat. Burgund. de peric. et culp. c. 12. num. 13. (Obst. 3. locat.) Differt tamen a [orig: à] Venditione, ut in D. l. 10. §. 4. 5. L. 16. de iur. dot. 5. 10. C. eodem. 6. C. de usufr. iunct. 1. pr. et §. 1. h. a [orig: à] Mandato, 5. §. 3. mandat. ab operarum Locatione, 39. locat. 65. de contrah. empt. iunct. 2. h. ubi Salicet. et Faber. (Obst. 19. §. 1. de P. V.) vid. Pichard. ad §. 28. I. de act. q. 28. a [orig: à] Societate; 13. pr. §. 1. de P. V. Hoc negotium, si quis tradat rem certo [orig: certô]pretio [orig: pretiô] aestimatam, vendendam, eo [orig: eô]pacto [orig: pactô], ut lucrum inde [orig: indè] perceptum inter contrahentes dividatur, societas est. arg. §. 2. in f. I. de societ. 52. §. 2. arg. 44. pro soc. vid. 52. §. 3. pro soc. Burgund. d. l. num. 16. Schultes. d. l. num. 90. (Dissent. Toming. decis. 44.)

[note: O] Obiectum est res quaevis, (modo [orig: modò] sit in commercio, et admittat aestimationem) certo [orig: certô]pretio [orig: pretiô] aestimata: ut in D. 1. pr. et §. 1. h. Hahn. h. n. 5. Faber. in rational. ad L. 1. §. 1. in fin. Hinc actio aestimatoria locum non habet, si quis alteri committat generaliter rem iusto [orig: iustô]pretio [orig: pretiô] vendendam, arg. 1. pr. §. 1. h. Bach. V. 1. D. 30. th. 2. lit. A. et B. neque sufficit aestimatio taxationis gratia; arg. 5. §. 3. comm. 21. C. de iur. dot. Hahn. h. n. 5. Mart. Dig. noviss. tom. 3. tit. de empt. c. 5. In dubio autem aestimatio [note: A] facta videtur * Venditionis gratia [orig: gratiâ], in negotiis, in quibus regulariter per rei traditionem dominium transfertur, Burg. d. l. n. 2. Mascard. de probat. concl. 664. n. 1. ut in dote. 5. 10. C. de iur. dot. 10. §. 4. l. 14. 15. 16. de iur. dot. l. un. §. 9. 15. C. de rei ux. act. Carpz. 3. c. 23. d. 26. Fr. de laudem. c. 22. n. 24. vid. Carpz. 3. c. 23. d. 27. Mev. lib. 1. tit. 5. art. 8. n. 21. Mascard. d. l.

[note: n.] * Taxationis gratia [orig: gratiâ] in negotiis, ubi dominium regulariter persubsecutam traditionem non transfertur. arg. 80. §. f. de contr. empt. Tabor. de Iure Socid. c. 5. num. 14. Rauchbahr. 2. quaest. 29. num. 22. Mascard. de probat. conclus. 664. n. 18. Burgund. tr. de peric. et culp. cap. 12. n. 2. ut in Deposito, arg. 17. §. 1. depos. Burgund. d. l. n. 3. Commodato, arg. 8. 9. commod. Burg. d. l. n. 4. Fr. ad tit. commod. n. 44. (Dissent. Carpz. 1. Resp. 106. n. 11.) Pignore, Burgund. d. l. n. 5. Locatione, arg. 39. locat. Carpz. 2. c. 37. d. 16. Richt. 1. decis. 83. n. 13. ¶. (Obst. 3. 54. §. f. locat.) vid. Pantschm. 1. q. 6. num. 38. Burgund. d. l. n. 12. 13. Societate, arg. 13. §. 1. de P. V. arg. 52. §. 3. pro soc. (Diss. Mascard. de

prob. concl. 664. num. 9. Carpz. 1. Resp. 106. num. 11.) Si tamen hisce in casibus fuerit conventum, ut res incorrupta, vel eius aestimatio restituatur, tum [orig: tùm] omne periculum pertinet, ad accipientem. arg. 10. §. f. de iur. dot. 2. §. 3. de eo, quod cert. loc. Carpz. 1. Resp. 106. num. 1. etc.

[note: E] [note: B] Hic obligatur * accipiens, ut in D. dd. ll. licet res perierit: 1. §. 1. h. Rot. Genuens. decis. 113. num. 2. Oldend. class. 4. art. 3. in pract. num. 4. vid. Carpz. 1. Resp. 106. n. 1. ¶. 10. §. f. de iur. dot. 2. §. 3. de eo, quod cert. loc. 95. pr. et §. 1. de sol. Rot. Genuens. dec. 113. n. 2. Connan. lib. 7. comm. c. 15. modo ipse dantem rogaverit, vel expresse [orig: expressè] promiserit, se rem vel pretium restituturum: 17. §. 1. de P. V. nam si dantem non rogavit, et ipsi simpliciter res data sit, ut danti aut eandem offerret, aut eius pretium, tum [orig: tùm] accipiens demum [orig: demùm] ad pretium obligatur, si rem vendiderit: Connan. lib. 7. comm. c. 15. RotaGenuens. decis. 113. n. 2. itaque periculum hic [orig: hîc] est penes dantem; arg. 23. de V. O. Rot. Gen. dec. 113. n. 2. in f. vid. Hortens. ad L. 17. §. 1. de P. V. Oldend. cl. 4. act. 3. in f. Bach. V. 1. D. 30. th. 2. lit. c. Fr. h. n. 4. accipiens tamen tum [orig: tùm] praestat dolum et culpam. 17. §. 1. de P. V.

[note: b.] * non etiam, qui dedit; nam hic paenitere potest re adhuc integra [orig: integrâ], et rem repetere condictione causa [orig: causâ]data [orig: datâ], causa [orig: causâ] non secuta [orig: secutâ]. 5. §. 1. de P. V. 3. §. 2. L. 5. pr. de condict. causa data. (Obst. 1. pr. in f. h.) vid. de Mesa, lib. 1. resol. c. 40. num. 19.

[note: D] ACTIO praescriptis verbis de aestimato, sive AESTIMATORIA, 1. pr. h. (Obst. l. un. ff. de condict. ex L. 7. §. 3. de dol.) vid. Faber. in ration. ad L. 1. pr. vid. 18. de aedil. edict. est bonae fidei, §. 28. I. de act. L. 1. pr. in f. h. competens illi, qui in dicto contractu rem dedit, et heredibus, Oldend. cl. 4. act. 3. num. 5. contra accipientem, et heredes, Oldend. cl. 4. act. 3. n. 5. vel ad rem datam repetendam, vel ad pretium conventum exigendum. 1. §. 1. h. Oldend. dict. l. Reus hic eligit. 10. in f. de iur. dot. Sufficit praestare pretium conventum, licet accipiens plus inde [orig: indè] sit consecutus: 1. §. 1. h. Obst. 13. de P. V. quod secus est, si quis tantum [orig: tantùm] per locationem aut mandatum alteri commiserit rei suae venditionem. arg. 10. §. 3. et 8. mandat. Lugo, de I. et I. D. 26. sect. 9. n. 150. vers. Secundo [orig: Secundò]. aut si accipiens tum [orig: tùm]demum [orig: demùm] sese obligaverit ad pretium, si illud ex venditione consecutus sit. vid. Lugo, d. l. n. 150. vers. Tertio [orig: Tertiò].

XIX. 4. DE RERUM PERMUTATIONE.

[note: D] PErmutatio est contractus innominatus, 1. pr. et §. 2. h. §. 28. I. de act. Mantic. de tac. conv. l. 25. t. 1. num. 5. 7. vid. Pichard. ad §. 28. I. de act. q. 27. num. 41. quo res datur, ut pro illa accipiens vicissim det aliam. 1. pr. et §. 2. ff. 5. C. h.

[note: C] Fit consensu sive conventione, (vid. omnino [orig: omninò] Fr. ad tit. de P. V. n. 4.) et rei datione ex una parte facta: 4. 5. C. h. nam solum pactum de permutatione contrahenda non parit actionem, 1. §. 2. ff. 3. C. h. Mant. d. l. num. 1. 2. Besold. ad Ius Wurt [orig: Würt]. D. 2. th. 36. Caccialup. de pactis, q. 6. n. 3. neque de Iure Can. arg. c. 1. x. de nov. oper. nunc. Rittersh. de differ. Iur. Civ. et Canon. prooem. vers. videamus etc. et vers. sit igitur. in fin. neque hodie: Besold. ad Ius Wurt [orig: Würt]. ad p. 2. th. 136. Carpz. 2. c. 33. d. 23. ¶. (Dissent. Groenevv. ad L. 3. C. h. Gudelin. de I. nov. lib. 3. c. 5. Gomez. tom. 2. c. 8. n. 4.) modo [orig: modò] res revera [orig: reverâ] data, hoc est, dominium vel simile ius in re translatum sit; arg. §. 14. I. de act. 75. §. f. de V. O. 167. pr. de R. I. arg. 1. §. 3. h. de Mesa, lib. 1. resol. c. 39. n. 17. c. 40. n. 5. 17. 25. cap. 41. num. 12. Bocer. cl. 2. D. 13. th. 3. lit. b. et th. 6. lit. c. Fr. h. num. 3. 6. Stamler. de contract. D. 15. th. 27. (Obst. §. 2. I. de loc. L. 17. §. 3. de P. V.) (Hic autem transfertur dominium, quamprimum dominus rem suam ex causa permutationis tradit, etiam antequam accipiens contractum ex sua [orig: suâ] parte impleat, licet dans fidem de pretio non habeat; arg. §. 41. de R. D. L. 4. C. h. ibi Salicet. num. 2. (Obst. 3. de pign. act.) vid. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 396. num. 6. Barbos. ad L. 2. C. h. n. 4. Hahn. ad tit. de P. V. num. 2. ad verb. si do tibirem) licet civiliter tantum [orig: tantùm] per constitutum possessorium, Fab. in C. tit. dererum permut. def. 8. et ex una tantum [orig: tantùm] parte. ¶¶. 5. §. 1. L. 7. de P. V. 4. 5. 6. f. C. h. Fr ad tit. de P. V. num. 26. etc. Bach. V. 1. D. 30 th. 6. lit. A. vers. verum [orig: verùm] ista. pag. 1156. (Diss. Carpz. 2. c. 13. d. 3. num. 6. etc. 33. d. 23. num. 4. Molin. de I. et I. tr. 2. D 396. num. 2. 3. Schiffordegk. lib. 2. discept. sorens. ad Anton. Fabr. tr. 3. q. 2. 3. Pichard. ad §. 28. I. de act. q. 27. n. 33. propter. 1. §. 2. iunct. §. 4. ff. de rerum permut.)

[note: S] Permutant omnes, qui alienant; 4. C. de praed. et aliis reb. minor. 1. §. 3. h. Sand. tr. de prohibitarerum [orig: prohibitârerum] alienatione, p. 2. c. 3. n. 12. Maul. de contrahend. empt. tit. 3. num. 125. p. 111. vers. volunt etiam. Modo [orig: Modò] tutores etc. circa immobilia decretum postulent. d. l. 4. C.

[note: O] Permutari possunt omnes res, quae sunt in commercio, et alienari non prohibentur. corporales et incorporales; Hahn. h. n. 9. Mantic. de tac. conv. lib. 25. tit. 3. n. 4. non tamen omnes, quae vendi possunt: arg. 28. de contrah. empt. (Diss. Mant. d. l. n. 1.) mobiles, et immobiles, etiam pecunia numerata tamquam corpus, vid. 5. §. 1. de P. V. 51. de legat. 1. f. de condict. causa dat. Mant. d. l. n. 14. (Obst. 5. §. 1. de P. V.) vid. Fr. ad tit. de P. V. num. 15. Hahn. ad tit. de P. V. num. 2. Bach. V. 1. D. 22. th. 2. lit. D. pag. 849. et aliae res fungibiles, diversi vel unius generis, (An vero hoc in casu permutatio, an vero mutuum sit contractum, iudex aestimat, vid. h. in fr.) vid. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 197. n. 10. etiam aestimatae, §. 2. I. de E. V. 39. §. 1. ff. 9. C. de contrah. empt. Fr. ad tit. de contr. empt. n. 356. (Obst. 1. C. h.) vid. Pinell. ad rubr. de resc. vend. p. 2. c. 1. num. 15. 16. (Diss. Mant. de tac. conv. lib. 4. tit. 19. num. 4. Barbos. ad 1. C. h. num. 2. Christin. Vol. 3. decis. 107. num. 1. ¶¶. Mudae. in tit. de contrah. empt. ad L. 1. num. 2.) licet unus illam rem habuerit venalem: Pinell. d. l. hoc tamen in casu negotium propius [orig: propiùs] accedit ad emptionem, ac propterea [orig: proptereà] re ex utraque parte tradita, et ab uno evicta, ille, cui est evicta, ad exemplum emptoris, interesse suum prosequitur: 1. C. h. ibi Sichard. num. 3. Oldendorp. de act. cl. 4. act. 38. §. 6. Pinell. d. l. et num. 17. Modo ex parte primum dantis species interveniat, ex altera parte quantitas promitti potest; 7. C. h. vid. Pinell. d. l. num. 9. 10. Bach. V. 1. D. 30. th. 6. lit. A. (Diss. Sichard. ad rubr. C. h. num. 4.) Non etiam res aliena; nam ea [orig: eâ]data [orig: datâ], nulla contrahitur permutatio, 1. §. 3. h. Mesa, lib. 1. resol. cap. 40. num. 18. 26. et c. 41. n. 12. Fr. ad p. h. num. 6. Staml. de contract. D. 15. th. 25. Perez. in C. h. n. 1. (Obst. 1. C. h. 4. §. 17. de usurp. 1. §. 1. h. 7. §. 5. de Publ. in rem. 29. C. de evict. Riemer. de contract. 5. c. 9. §. 41. n. 20. Matthae. colleg. p. D. 26. th. 5. Strauch. exerc. 16. th. 4.) nec accipiens conveniri potest actione praescriptis verbis; sed tantum [orig: tantùm] condictione ex bono et aequo, quasi causa data causa non secuta. 1. §. 3. et 4. h. Hahn. h. n. 9. Fr. h. num. 6. Rath. tract. de contrah. empt. assert. 40. lit. A. B. C. (Diss. Bach. ad W. h. num. 9.) Qui ex sua parte contractum implevit, eligit, ansuam rem repetat, an praescripris verbis agat ad implementum contractus; 1. C. h. 1. §. 1. h. vid. Fr. h. n. 4. Rath. de contrah. empt. assert. 40. lit. D. Sichard. ad 1. C. h. num. 5. Bacchov. V. 1. Disp. 30. th. 10. fere [orig: ferè] in fin. p. 1163. C. I. A. th. 1.

in f. licet res nondum evicta sit. Mesa, lib. 1. resol. c. 40. n. 18. Richard. ad 1. h. num. 5. Rem vero [orig: verò] alienam accipiens, si suam det, adeoque contractus ex una parte subsistat, illam potest usucapere ex causa permutarionis. 7. §. 5. de publ. inrem act. An et quatenus permutari possint res dotales, feudales, emphyteut. fideicommisso subiectae, ecclesiasticae, et beneficia ecclesiastica? vid. Mantic. de tac. convent. lib. 25. tit. 3.

[note: fr.] Forma huius negotii est, quod hic detur res cuiuscumque generis, ea lege, ut accipiens pro illa vicissim det rem aliam eiusdem, sive diversi generis. 1. pr. et §. 1. de contr. empt. 5. §. 1. de P. V. 5. 7. C. h. 58. de procur. Hinc differt ab emptione: 1. pr. h. 1. pr. et §. 1. de contrah. empt. Fr. h. n. 1. Ab articulo do, ut des: nam interdum datur res, ut eadem vel sola, vel cum alia reddatur: hoc utique est articulus, do ut des sed non permutatio: arg. 17. §. 5. de P. V. Item datur res, ut illa ipsa, vel eius aestimatio praestetur: vid. 8. 18. f. de P. V. 21. iunct. 9. C. de donat. vid. Sichard. ad rubr. h. num. 4. Faber. 6. coniect. 9. Christin. V. 3. decis. 107. num. 2. in f. Schiffordegk. ad Fabr. lib. 2. tract. 3. q. 1. [Diss. Bach. V. 1. D. 30. th. 6. a [orig: à] Heidec. in L. 5. de P. V. th. 13. Fr. ad tit. de P. V. num. 24.] a [orig: à] Donatione Reciproca: vid. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 307. n. 15. 16. Bach. V. 2. D. 10. th. 4. lit. B. verb. non etiam interdicitur. Si vero [orig: verò] quis alteri quid donaverit, hac expressa lege, ut accipiens vicissim aliquid det, non est donatio; sed permutatio, f. C. h. l. 9. 22. C. de donat. v. 15. §. 4. locat. conduct. Molin. d. l. num. 16. licet res non sint aequales: arg. 38. de contrah. empt. ibi Mudae. quia tamen ex parte donatio est, eapropter non simplici paenitentia; sed ob fidem ruptam tantum [orig: tantùm] repetitur datum. vid. Bach. V. 2. D. 19. th. 8. lit. B. verb. poterit revocari. a [orig: à] mutuo; quippe in quo res principaliter datur, ut accipiens illa utatur: 9. §. f. 10. 11. de R. C. quod sufficit adinducendam differentiam. 12. de SCt. Maced. 8. pr. mandat. 1. §. 12. et 13. deposit.

[note: A] [note: E] Permutatione * unius praestatione facta, ille, * qui dedit, [note: B] exinde [orig: exindè] non obligatur; arg. 3. de O. et A. 19. de R. C. sed eligit, an rem condicere velit condictione causa [orig: causâ]data [orig: datâ] etc. an vero [orig: verò] velit actione praescriptis verbis agere ad implementum contractus; 1. in f. 4. 5. 7. C. h. vid. Fr. ad tit. de P. V. n. 11. etc. Heidec. ad 5. de P. V. th. 40. nisi stipulatio praecesserit, quae paenitentiam excludat, 3. 7. C. h. Barbos. ad L. 4. n. 3. a [?] t alia causa impediens subsit; (vid. supr. in O. et fr.) non

etiam ullam actionem habet contra tertium, eius rei possessorem; 4. C. h. arg. f. §. 1. de contrah. empt. Faber. in C. h. d. 9. Carpz. p. 2. c. 33. d. 24. ¶.

[note: b.] * qui accipit, obligatur, ut ipse quoque rem promissam det. arg. 5. C. de oblig. et act. Bach. V. 1. D. 30. th. 3 lit. d. fere [orig: ferè] in fin. (Diss. Heidecc. ad L. 5. de P. V. th. 19. Perez. in C. h. n. 2. per L. 1. §. 4. ff. 7. C. h. Bicc. rerum quotid. sect. 4. th. 21. per L. 5. §. 3. de condict. causa dat.)

[note: a.] * Utriusque praestatione perfecta, neuter paenitere potest. Barbos. ad L. 3. C. h. n. 22.

[note: D] ACTIO praescriptis verbis ex PERMUTATIONE est b. f. competens illi, qui ex permutationis causa rem suam dedit contra accipientem, ut et ipse rem promissam det, atque sic ex sua quoque parte contractum impleat. §. 28. l. de act. [note: C] L. 2. 4. 5. 6. f. C. h. Quamprimum contractus unius datione (v. 1. §. 3. 4. h.) fuerit perfectus, 5. §. 1. de P. V. 4. 6. f. h. [note: P] datur contra accipientem et heredes, ut in D. arg. 49. de O. [note: S] et A. L. 4. C. h. danti, 4. 5. et heredibus, 1. C. ad dandam [note: O] rem promissam, f. de P. V. 4. f. C. h. Fr. ad tit. de P. V. n. 60. licet res data perierit: arg. 9. C. de pign. act. vid. Faber, in C. h. D. 10. quod si reus non faciat, condemnatur in interesse actoris, 5. §. 1. 9. de P. V. 1. §. 1. h. maxime [orig: maximè] si res postea [orig: posteà] evincatur: 29. C. de Evict. 1. C. h. Heidecc. ad L. 5. §. 1. de P. V. thes. 35. Donell. ad tit. de P. V. c. 23. num. 10. Hahn. ad tit. de P. V. num. 2. vers. do tibi. vers. competit. Oldend. concl. 4. act. 38. §. 6. Fr. ad tit. de P. V. num. 63. Vinn. 1. q. 46. Nisi res perierit absque dolo, vel culpa [orig: culpâ] levi debitoris; arg. 5. §. 2. commod. §. 3. I. de empt. vend. iunct. L. f. ff. 2. C. h. 5. §. 1. in f. de P. V. arg. 23. de V. O. Christinae. V. 3. decis. 107. num. 5. (Diss. Faber. in C. h. D. 2. num. 7.) tum [orig: tùm] enim liberatur: dd. ll. (modo eius culpa, mora, vel pactum etc. casum non praecesserit, 23. de V. O. et certa res in specie fuerit promissa, vid. f. de P. V. p. C. de rerum permut. L. 23. de V. O. 5. §. 1. de P. V. arg. 11. C. si cert. pet.) nec eo in casu ille, qui primum [orig: primùm] dedit, rem suam condicere potest, tamquam causa non secuta. 5. §. 1. de P. V. p. C. de condict. ob caus. dat. Fr. ad tit. de condict. caus. dat. num. 11. et tit. de P. V. num. 16. Hahn. ad tit. de condict. caus. dat. num. 2. vers. hoc casu interest. Bacchov. V. 1. Disputat. 22. thes. 2. lit. D. pag. 849. (Obst. f. de condict. causa dat.) Fr. ad tit. de P. V. num. 16. Bach. d. l. (Diss. Donell. ad tit. de P. V. c. 7.) NON

etiam ad rem datam repetendam. 5. §. 1. de P.V. (Obst. 4. C.h.) vid. Vinn. 1. q. 46. Diss. Mudaeus, de act. ad §. 28. num. 23. Carpz. 2. c. 13. d. 3. n. 5. et p. 2. C. 33. d. 24.

[note: C] Si alteruter laesus sit ultra dimidium, et res ex * utraque parte tradita fuerit, tum agitur praescriptis verbis ad hoc, ut vel res ad aequalitatem reducatur, vel contractus rescindatur; arg. 2. C. de resc. vend. Arumae. ibid. Disp. 2. th. 3. Harppr. ad §. f. I. de E. V. num. 147. Richter. 2. decis. 99. num. 44. Heidecc. ad l. 5. de P. V. th. 44. (Dissent. Maynard. Decis. Tholos. 59.) 2. ff. 2. C. h. vid. Bacchov. 1. D. 30. th. 3. in pr. vid. [note: c.] supra [orig: suprà] tit. de resc. vend. p. 346. * una parte [note: D] tantum [orig: tantùm] tradita sit, tum, si laesus est, qui * dedit, potest agere condictione causa [orig: causá]data [orig: datâ], causa [orig: causâ] non secuta [orig: secutâ]:

[note: d.] * accepit, potest exceptionis loco [orig: locô] proponere querelam enormis laesionis. arg. 156. §. 1. de R. I. L. 1. §. 4. de superfic. vid. Carpz. 2. const. 34. d. 2. num. 2.

XIX. 5. DE PRAESCRIPTIS VERBIS.

COntractus innominati regulares sunt, vid. Fr. h. num. 1. (1.) Do, ut des. (2.) Do, ut facias, (3.) Facio, ut des. (4.) Facio, ut facias. 5. pr. de P. V. Et mixta species esse videtur, si aliquid datur, ut aliquid detur, et fiat. 13. §. 1. de P. V. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 253. num. 5.

[note: A] [note: D] Articulus, * DO, UT DES, utplurimum [orig: utplurimùm] est permutatio. (vid. praeced. tit. fr.) Hic vero est contractus innominatus regularis, quo res datur, ut illa ipsa vel tota, vel pro parte, sola, [note: N] vel cum alia reddatur. Est stricti Iuris. arg. §. 28. I. de act. Hinc etiam differt a [orig: à] permutatione. §. 28. I. de act. vid. Bach. de act. Disp. 6. th. 8. et vol. 1. Disp. 30. th. 2. lit. a. (Diss. C. I. A. tit. de P. V. th. 14. n. 6.)

[note: a,,] [note: D] * DO, UTFACIAS, est contractus innominatus, quo res datur, ut accipiens aliquid faciat. 5. pr. §. 2. 6. de P. V. Debet ex conventione res dari, et dominium in accipientem transferri, 5. §. 2. de P. V. arg. 1. §. 3. de rer. permut. Bach. V. 1. D. 24. th. 5. lit. C. in pr. unde, qui rem alienam [note: B] * dat, illam quidem potest repetere; sed non ad contractum implendum agere; arg. 1. §. 4. de rer. permut.

[note: b.] * accipit, et ex sua parte faciendo contractum implet, facit contractum subsistere, et quidem tamquam articulum, do,

ut facias, (nam contractus aestimatur ex co, quod in principio actum est, non quod per accidens sequitur, 8. pr. mandat. 1. §. 13. deposit. 12. de SCto Maced. Fr. ad tit. de P. V. num. 33. Tabor. part. 3. sect. 4. th. 15. Matth. Colleg. Pand. D. 26. th. 9. Cuiac. ad 5. §. 2. et §. Quod si faciam. C. I. A. tit. de P. V. th. 2. num. 21. vid. Caccialup. de pact. q. 6. num. 7. 8.) unde ipsi datur actio praescriptis verbis, maxime [orig: maximè] si res evicta sit. 7. §. 2. de pact. vid. 5. §. 2. de P. V. Fr. ad tit. de P. V. num. 30. vid. Bacchov. vol. 1. Disp. 30. th. 9. in f. Vinn. 1. quaest. 46. in fin. vid. Donell. ad tit. de P. V. c. 19. Maestert. in varr. trr. tit. de praescript. verb. q. 6.

[note: O] Obiectum sunt res omnes in commercio, excepta [orig: exceptâ]pecunia [orig: pecuniâ], qua tali, 5. §. 2. de P. V. et facta honesta omnia, etiam locari insolita. 5. §. 2. de P. V. Fr. h. n. 30. 31.

[note: E] Hinc oritur actio praescriptis verbis; 5. §. 2. L. 6. 7. de P. V. sed stricti iuris, arg. §. 28. I. de act. quae regulariter (vid. supr. in D.) competit ei, qui dedit, et heredibus, adversus eum, qui accipit, sed factum non praestitit, 5. §. 2. L. 6. 7. de P. V. ad contractum secundum [orig: secundùm] naturam huius obligationis implendum; ita, ut actor non factum promissum; sed interesse tantum [orig: tantùm] petere possit. 7. h. In huiusmodi obligationibus facti, post moram, legalis novatio intervenire dicitur, ita, ut obligatio ad id, quod interest, succedat in locum obligationis facti; 44. §. f. de O. et A. 15. in f. de re iud. Fr. ad tit. de P. V. num. 63. Nisi accipiens citra suam culpam casu impediatur factum praestare. arg. 5. §. 1. de P. V. L. 23. de R. I. Antequam [orig: Antequàm] factum praestetur, dans etiam eligit, an hac [orig: hâc] actione ad implementum contractus agere velit, an vero condictione causa [orig: causâ]data [orig: datâ]causa [orig: causâ] non secuta [orig: secutâ] ad rem datam repetendam: 5. §. 2. L. 7. h. Rem tamen condicere non potest, si accipiens casu impediatur, quo minus [orig: minùs] ex sua parte contractum impleat. vid praeced. tit. O.

[note: D] [note: a,,] * FACIO, UT DES, 5. pr. §. 3. de P. V. non differt ratione obiecti a [orig: à] praecedenti, ibique vide in O. quomodo differat a [orig: à] locatione [note: E] operarum. Ex hoc articulo communiter dicunt competere actionem praescriptis verbis: 15. 22. de P. V. 6. C. de transact. 7. §. 2. de pact. Donell. ad tit. de praescr. verb. c. 10. Hahn. ad tit. de praescr. verb. n. 5. Alii distinguunt inter facta, ex quibus aliquid ad dantem pervenit, vel non: Fr. ad tit. de P. V. n. 42. Bach. V. 1. D. 30. th. 10. Tabor. p. 3. sect. 4. th. 16. fere [orig: ferè] in fin. Vinn. 1. q. 46. Alii negant propter l. 5. §. 3. de P. V.

4. C. de dol. mal. (et vix est, ut hic antinomiam negemus.) Qui fecit, paenitere non potest; Vinn. 1. q. 46. nisi tale sit factum, quo aliquid ad alium pervenit. 4. de condict. causa dat. causa non secut. iunct. 115. de R. I. Hahn. ad Wes. de praescr. verbis, num. 6.

[note: a.] [note: D] * FACIO, UT FACIAS, 5. pr. et §. 4. de P. V. est, quo factum praestatur, ut in eius compensationem fiat aliud. 5. §. 4. et 5. de P. [note: E] V. Fr. de P. V. n. 51. Ex hoc articulo datur actio praescriptis verbis. 5. §. 4. 5. de P. V. Vinn. 1. q. 46. Culpa hic [orig: hìc] praestatur secundum [orig: secundùm]L. 5. §. 2. commod. vid. 17. §. 2. 5. §. 1. de P. V. 10. §. 1. commod.

[note: D] ACTIO PRAESCRIPTIS VERBIS, quae ex his contractibus descendit, est civilis, personalis, rei persecutoria, et perpetua, directo ex contractibus innominatis descendens, competens ad contractus illos ex fide implendos. Fr. ad tit. de P. V. n. 58. Interdum etiam extra ordinem datur actio praescriptis verbis, licet nullus verus contractus intervenerit: 2. §. 2. L. 19. in f. de precar. quae ex bono et aequo accommodatur, anomala, et irregularis est. Bach. vol. 1. D. 30. th. 1. lit. B. fere [orig: ferè] in fin. et D. 24. th. 5. lit. C. p. 924. Hahn. ad tit. de prec. n. 2. in fin. et n. 6. in f. Tabor. part. 3. sect. 4. th. 22. fere [orig: ferè] in f. Ubicumque autem competit ordinaria et nominata actio, ibi locum non habet actio P. V. 1. 2. 3. de P. V. Hahn. ad tit. de P. V. n. 8. Fr. ad tit. de contr. empt. n. 411.

[note: D] Actiones in factum dicuntur (1.) omnes, quae certo nomine demonstrari nequeunt; sed in factum concipiuntur: Bach. de act. D. 4. th. 24. pr. et V. 1. D. 30. th. 1. C.I.A. ad tit. de P.V. th. 16. sive veniant ex contractibus, ut actio praescriptis verbis, 13. 22. de P. V. sive ex delictis, et aliis causis: 25. §. 1. de O. et A. 12. de in ius voc. 5. §. 1. Ne quis eum, qui in ius voc. sive sint civiles, 1. §. 1. 2. de P. V. sive praetoriae: 1. pr. ff. si mens. fals. mod. Bach. V. 1. D. 30. th. 1. vid. C. I. A. de P.V. th. 20. 21. directae, sive utiles. 9. pr. de edendo. vid. C. I. A. de P.V. th. 20. 21. (2.) Omnes actiones utiles. (v. Vinn ad §. f. I. ad L. Aquil. n. 3.) 9. pr. L. 11. §. 5. 8. L. 29. §. 7. ad L. Aquil. Bach. de act. D. 4. th. 24. vers. Alio sensu. Et hae tales sunt, quales directae, ad quas accommodantur, Fr. ad tit. de P. V. n. 77. civiles, praetoriae, nominatae, innominatae, dd. ll. etiam reales. 10. §. 18. L. 14. quae in fraud. credit. (3.) Strictissime [orig: Strictissimè], quae in defectum actionum civilium vel praetoriarum, directarum et utilium, a [orig: à] Praetore praeter mentem Legis, sola [orig: solâ] aequitate exigente, dantur, et simpliciter subsidiariae sunt, ac tantum [orig: tantúm] praetoriae. 11. de P. V. §. f. 1. ad L.

Aq. Fr. ad tit. de P. V. n. 77. Bach. V. 1. D. 30. th. f. et de Act. 4. thes. 24. vers. Alio sensu. in f. Vinn. ad §. f. 1. ad L. Aquil. num. 4.

XX. 1. DE PIGN. ET HYPOTH. ET QUALITER EA CONTRAHANTUR, ET DE PACTIS EORUM.

[note: D] PIgnus est ius in re creditori in securitatem debiti constitutum. L. 30. de nox. act. 19. pr. de damn. infect. 18. §. 2. de pignor. act. 12. C. de distr. pign. §. f. I. quib. mod. re contr. oblig.

[note: +] [note: A] Dividitur [1.] ratione causae effic. in *Publicum sive necessarium: [note: B] quod est vel *Legale, quod ab ipsa lege constituitur. l. 1. in med. C. communia de legat. Estque vel legale purum, quod sine facto hominis est, tit. seq. vel legale mixtum, quod factum hominis etiam requirit: 4. de pact. 2. 4. 6. in [note: b.] quib. caus. pign. *Praetorium, quod iussu praetoris constituitur, [note: C] estque vel *Iudiciale, quod in causa iudicati constituirur, post sententiam latam, in bonis debitoris, qui sententiae parere recusat, per pignorum captionem, vel per missionem in possessionem. l. 2. 3. C. si in caus. iudicat.

[note: c] *Praetorium in specie, quod constituitur ante sententiam per missionem in posses. debitoris contumacis ex primo decreto factam. 26. de pign. act. t. t. quib. ex causis in poss. t. t. de re iud. t. t. C. de praetor. pign.

[note: a.] * Privatum sive voluntarium iterum est vel Testamentarium, 26. de pign. act. 12. de aliment. leg. vel Conventionale. de quo ad Caus. eff.

[note: D] [2.] Ratione obiecti in * Generale, quod afficit omnes res, corporales, incorporales, praesentes, futuras: l. f. C. quae res pign. oblig. mentio mobilium et immobilium enixam voluntatem in dubio significat; L. f. C. quae res pign. oblig. Fr. h. n. 17. Bach. V. 2. D. 1. th. 2. lit. D. Carpz. p. 2. c. 23. def. 7. Hic tamen excipiuntur res quottidie [orig: quottidiè] necessariae, et maxime [orig: maximè] [note: d.] charae. L. 6. 7. 8. * Speciale, quod in certis rebus constituitur: accessorium tamen etiam comprehendit. 16. pr. vid. tamen 18. §. 2. de pign. act. 29. §. 1. h.

[note: C] Pignus privatum constituunt Dominus liber, l. f. C. de reb. alien. non alien. etiam partialis, l. un. C. si comm. res pign. per procuratorem, cum speciali mandato, 1. C. si alien. res pign. vel generali illius, qui mutuum sub pignore accipere solet: 11. §. f. 12. de pign. act. per tutorem et curatorem;

11. §. f. de pignor. act. qui nomine pupilli propter utilitatem eius rem obligant, 3. C. si res alien. pign. 10. §. 1. de curat. furios. l. 1. pr. et §. 2. de reb. eor. qui sub tut. accedente quandoque decreto: L. f. et t. t. C. de reb. alien. iunct. t. t. C. de praed. min. t. t. de reb. eor. qui sub tut. 11. C. de praed. min. Valet tamen etiam propter aequitatem pignus constitutum a [orig: à] procuratore, propter pecuniam in utilitatem Domini versam; 1. C. Si aliena res pignor. a [orig: à] tertio consentiente vel ratihabente Domino; 20. de pign. act. a [orig: à] b. f. possessore. 18. h. NON valet constitutum a [orig: à] non Domino; 5. 6. C. si alien. res. vid. tamen d. l. 5. L. 41. de pign. act. convalescit tamen, si non Domino constituenti succedat verus Dominus. 22. de pign. [Obst. 41. de pign. act.] vid. Graev. ad d. l. 22. Bach. de pign. l. 2. c. 4. n. 8. Specialiter prohibentur oppignorare Milites arma, 14. §. 1. de re mil. Vasallus feudum. 2. F. 42. et 55. Maritus fundum dotalem. t. t. de fund. dot. Constituitur pignus hoc vel ult. voluntate, 26. de pign. act. vel per conventionem, etiam nudam. 1. de pign. act. 4. de pign. Ex auctoritate Praetoris, L. 17. §. 2. de pact. contra naturam nudarum conventionum. L. 3. pr. de O. et A. Scriptura non est necessaria; 4. publica tamen est utilis, propter praelationem. L. 11. C. qui pot. in pign. v. Fr. ad tit. qui pot. in pign. n. 27. etc. Hodie res immobiles Iudicis auctoritate oppignorandae. Carpz. p. 2. c. 23. def. 1. etc.

[note: E] [note: E] Effectus consistit * (1.) in iure PFRSECUTIONIS; nam Creditor ius suum persequitur remediis possessoriis, scilie. interdicto Salviano, et ne vis siat ei, etc. de quib. in lib. 43. [note: D] tit. 4. et tit. 33. et petitoriis, scilicet actione HYPOTHECARIA, 17. de pign. 18. C. quae est actio realis. 18. C. h. 66. pr. de evict. qua creditor rem oppignoratam adversus [note: N] quemcumque possessorem persequitur. Est praetoria, 17. §. 2. [note: F] de pact. §. 7. I. de act. vid. Vultei. ad d. §. 7. I. de act. arbitraria. [note: +] §. 31. I. de act. Est vel * SERVIANA, quae est [note: D] actio realis, praetoria, §. 7. I. de act. qua locator praedii rustici res coloni pignoris iure sibi obligatas, adversus quemcumque [note: C] possessorem, persequitur. Datur vel propter tacitam hypothecam, de qua seq. tit. vel propter eam, quae ex conventione est, L. 4. 7. in quib. caus. pignus vel hypoth. 5. [note: S] C. eodem. Locatori praedii rustici, heredibus, et singularibus successoribus, vid. Disp. de procurat. in rem suam, thes. 23. 28. Adversus colonum, et quemcumque possessorem, [note: P] etiam fictum. 16. §. 3. de pign. L. 2. C. Si unus ex hered.

Creditor eligit, an personaliter debitorem, an realiter possessorem conveniat: L. f. C. de O. et A. L. 24. C. de pign. hoc tamen casu debitor, per interpellationem extraiudicialem, constituendus est in mora; 10. pr. C. h. Sed post Nov. 4. c. 2. et Aut. Sed hodie. C. de O. et A. Aut. Hoc si. C. de pign. principalis debitor et fideiussores prius sunt excutiendi, Struv. Exerc. ad p. D. 26. th. 38. vid. Fr. 1. res. 12. etiam in speciali hypotheca. dd. ll. ¶. (Diss. Carpz. p. 2. c. 18. d. 8. et lib. 2. Resp. 72. n. 4. propter [note: [?] ] Nov. 112. c. 1. vers. ab boc. ¶.) Ad res coloni, pignoris Iure obligatas, §. 7. I. de act. expresse [orig: expressè], 4. in quib. caus. pign. tac. fructus tamen etiam tacite [orig: tacitè] obligantur. 7. in quib. caus. pign. [note: D] [note: f.] tac. * QUASI SERVIANA, est actio praetoria, qua [orig: quâ] omnes Creditores hypothecarii, (excepto locatore praedii rustici) res sibi oppignoratas, adversus quoscumque possessores, [note: C] persequuntur. Oritur ex pignore omni, legali, praetorio, et privato. §. 7. I. de act. L. 1. C. comm. de legat. 2. C. de pign. praetor. Igitur probet actor pignus constitutum legitime [orig: legitimè], 15. §. 1. de pignor. L. 6. C. Si alien. res pign. probet etiam possessionem adversarii. 16. §. 3. de pign. Struv. Exerc. 26. th. 32. [note: S] Datur creditoribus hypothecariis (exc. locatore praedii rustici) et heredibus, pluribus in solidum. 1. C. si unus ex plurib. Utilis datur singulari successori, e. g. cessionario. f. C. de hered. [note: P] vel act. vend. Adversus debitorem, et quemcumque possessorem, 16. §. 3. omnes tamen, qua possessores: L. 2. C. si unus ex plurib. arg. 24. de R. V. Possessor tamen iure novo habet beneficium [note: O] excussionis: ut supr. in P. Ad quasvis res pignoratas et hypothecatas: 5. §. 1. h. §. 7. I. de act. nam Creditor agit ad iuris sui declarationem et possessionis sibi ablatae restitutionem, 66. de evict. cum fructibus. 26. §. f. l. 29. §. 1. vid. Carpz. [note: E] p. 1. c. 2. d. 9. n. 1. 2. Hahn. ad tit. de edend. num. 4. 46. Post legitimas probationes reus condemnatur, contra contumacem iuratur in litem. 16. §. 3. in f. h.

[note: C] Praescribitur actioni hypothecariae, extraneo b. f. possidente, longo tempore: 1. 2. C. si advers. credit. praescr. Bach. L. 5. c. 3. n. 5. m. f. possidente, XXX. annis: 7. C. de praescr. 30. vel 40. ann. debitore ipso possidente, XL. annis. 7. §. 1. de praescr. 30. vel 40. ann. Struv. Ex. 26. th. 40. Fr. ad tit. quib. mod. pign. solv. num. 162. et Exerc. 13. q. 10. Perez. in C. de praescript. 30. [note: e,,] ann. n. 5. * (2.) In Iure RETENTIONIS: et potest Creditor pignus retinere etiam ob aliud debitum: L. un. C. et [?] am b chirograph. pecun. Christin. V. 4. dec. 169. n. 4. Coler.

p. 1. c. 2. n. 258. (Obst. 11. §. 3. de pign. act.) Carpz. p. 2. c. 25. d. 25. ¶. Plura vide in Disp. de Retentione.

[note: c,,] * (3.) In iure PRAELATIONIS: de quo inf. tit. IV. * (4.) In iure DISTRACTIONIS: de [note: e.] quo infr. tit. V.

XX. 2. IN QUIB. CAUS. PIGN. VEL HYPOTH. TAC. CONTR.

[note: D] PIgnus TACITUM sive legale est, quod ab ipsa Lege constituitur: L. 1. in med. C. communia de legat. Ultra casus Legis non est extendendum. L. 6. in f. C. de bon. quae lib. [note: +] vid. Carpz. p. 1. c. 28. d. 13. et p. 2. c. 24. d. 15. 16. Est vel [note: A] [note: D] * PURUM, quod a [orig: à] sola Legis dispositione sine ullo hominis [note: S] facto constituitur: 1. C. comm. de legat. Hoc datum est (1.) Pupillis, etc. sub tutela et cura constitutis: non etiam heredibus, 19. §. 1. de reb. aut. iud. poss. 42. de adm. tut. Berl. p. 1. concl. 67. num. 33. (Diss. Carpz. p. 2. c. 24. d. 12. in fin. et def. 13. in pr. per L. 20. C. h. L. un. §. 1. C. de R. U. A.) in bonis tutoris et curatoris, 20. C. de admin. tut. 19. §. 1. 20. et seqq. de reb. auctorit. iud. poss. ex tempore suscipiendae administrationis: arg. 6. §. f. C. de bon. quae lib. 20. C. de admin. tut. Berl. p. 1. c. 67. n. 22. Carpz. p. 1. c. 28. d. 114. Item in Protutoris, 19. §. 1. de reb. aut. iud. Carpz. p. 2. c. 24. d. 14. ex tempore susceptae administrationis: Carpz. d. l. Item furioso in bonis curatoris. f. §. 5. in f. et 6. de curat. furios. vid. tr. syn. de leg. hyp. §. 7. num. 44. NON etiam feminae in bonis curatoris ad Litem: Carpz. d. c. 24. d. 15. Berl. p. 1. c. 67. num. 29. Neque in bonis Curatoris bonorum: 22. §. 1. de reb. aut. iud. poss. Berl. p. 1. c. 67. n. 29. (Obst. 33. in f. de furt.) (2.) Pupillis in rebus eorum pecunia emptis: 7. qui pot. in pignor. (Obst. 2. quando ex facto tut.) vid. Carpzov. p. 2. c. 11. d. 21. et p. 1. c. 28. d. 109. Bacchov. V. 1. D. 15. th. 6. lit. D. (3.) Pupillis in bonis vitrici, cui mater Tutrix nupsit, alio tutore non petito, nec rationibus tutelae redditis: 6. C. h. Perez. ibi n. 9. (4.) Liberis in bonis patris, ratione bonorum maternorum et materni generis, quorum pater est legitimus administrator, 6. §. f. C. de bon. quae lib. statim a [orig: à] suscipienda administratione; d. l. 6. §. f. C. de bon. quae lib. non etiam ratione reliquorum bonorum adventitiorum: 6. §. 2. C. de bon. quae lib. Scipio Gent. de bon. matern. cap. 8. Carpzov. p. 2. c. 24. d. 17. (5.) Fisco

in bonis debitorum propter onus publicum, 1. C. administrationem, 1. C. de privil. fisci. et aliam causam. 2. C. Non etiam ob delicta; 17. 37. de iur. fisc. vid. infr. de priv. cred. p. 586. et p. sq. [6.] Uxori, (Verae, non putativae, nec etiam Sponsae,) (Obst. arg. 74. de iur. dot. 17. §. 1. de reb. auth. iud. poss. Beuth. de priv. cred. p. 1. c. 36. Mev. ad I. Lub. 1. t. 5. art. 14. n. 5.) L. 74. de iur. dot. Carpz. p. 2. c. 24. d. 5. sive de praesenti sit, sive de futuro, (Diss. Hahn. h. n. 1.) Bach. V. 2. D. 24. th. 7. lit. b. Pistor. obs. 110. n. 7.) (a.) pro dote repetenda in omnibus bonis mariti, vel illius, qui dotem suscepit, L. un. §. 1. C. de R. V. A. §. 29. I. de act. a [orig: à] die promissionis et contracti matrimonii, hodie benedictionis sacerdotalis: L. 1. qui pot. in pign. Gail. 2. O. 86. n. 3. Berl. p. 2. concl. 30. n. 7. Carpz. 2. c. 24. d. 1. (b.) pro dotis augmento, N. 97. c. 2. a [orig: à] die incrementi: 19. C. de don. ante nupt. (g.) pro donatione propter nupt. 29. C. de iur. dot. N. 97. c. 6. Steph. in Nov. 61. n. 29. Myns. 5. O. 4. Cpz. p. 1. c. 28. d. 91. (Diss. Bach. de pign. l. 1. c. 10. n. 3.) (d.) pro paraphernalibus, non etiam receptitiis. Carpzov. 1. c. 28. d. 91. L. f. C. de pact. conv. Myns. 5. O. 4. Gail. 2. O 92. n. 40. (Diss. Giph. in d. L. f.) (e.) pro alimentis a [orig: à] marito praestandis. Struv. ex. 26. th. 14. Berl. 1. concl. 67. n. 7. Surd. de alim. tit. 1. q. 43. n. 16. (Diss. Perez. ad tit. C. de rei ux. act. n. 11.) (7.) Marito pro dote praestanda in bonis eius, qui eam promisit: L. un. §. 1. C. de R. U. A. Neg. de pign. p. 2. m. 4. n. 25. Franc. de fideiuss. c. 3. n. 330. (8.) Legatariis, et fideicommissariis, 1. C. comm. de legat. §. 2. in f. I. de legat. in reliquis defuncti bonis: d. L. 1. vid. 80. de leg. 2. l. 64. de furt. (9.) Illi, qui in refectionem aedium credidit pecuniam: 1. h. N. 97. c. 3. modo [orig: modò] refectio revera [orig: reverà] sequuta sit; Carpz. 1. c. 28. d. 108. Gail. 2. O. 12. n. 4. non etiam sufficit creditum ad alterius rei refectionem. vid. infr. lib. 42. tit. 5. class. 2. Bach. V. 2. Disp. 24. th. 7. Vinn. 2. q. 4. Fr. h. n. 39. (Obst. 5. 6. h.) (10.) Locatori in fructibus in fundo locato natis. 7. vid. Hahn. h. p. 10. et seqq.

[note: a.] * Vel MIXTUM, quod a [orig: à] Lege quidem constituitur; sed non sine hominis facto: 2. 4. 6. Huiusmodi pignus habet locator praedii urbani, pro pensione et damno, 2. 4. 7. in rebus inquilini in illud praedium illatis, 4. h. animo, illas perpetuo ibi habendi: 7. §. 1. h. 32. de pign Perez. in C. h. n. 4. e. g. Mercatoris, si in tabernam merces intulit: 34. de pign. Minoris, si ex conductione huius praedii locupletior factus: Struv. exerc. 26. th. 16. [Diss. Vinn. de pact. c. 4. n. 7.] Studiosi supellectile libraria.

Struv. d. l. vid. Richt. ad Aut. Habita. D. 3. fol. 57. NON etiam competit Domino, si conductor alteri locavit, in rebus posterioris conductoris, 24. §. 1. locat. 53. de A. E. [Obst. 11. §. 5. vers. plane [orig: planè]. de pign. act.] vid. tamen supra p. 372. et A. in Tr. Syn. h. t. n. 84. neque propter res in praedium rusticum illatas. 4. 7. pr. h.

XX. 3. QUAE RES PIGNOR. VEL HYPOTH. DAT. OBL. NON POSS.

PIgnus regulariter constituitur in omnibus rebus, quae sunt in bonis constituentis, 4. h. 6. C. h. 6. C. si alien. res pign. vid. 5. §. f. de pign. immobilibus, mobilibus, praesentibus, futuris, corporalibus et incorpotalibus, 4. C. h. 11. §. 2. de pign. Struv. ex. 26. th. 17. et quae alienari possunt: 9. §. 1. de pign. Hinc excluduntur Fundus dotalis, res Litigiosa, Feudalis, t. t. de fund. dot. 2. Feud. 55. L. f. C. de reb. alien. non alien. Arma, 14. §. 1. de re milit. et Instrumenta rustica, ob specialem causam, oppignorari non possunt. 7. 8. C. h. vid. Negusant. p. 1. m. 3. n. 49. Coler. p. 2. c. 3. num. 188. [vid. tit. de pign. C.]

XX. 4. QUI POTIOR. IN PIGN. VEL HYP. HABEANTUR, ET DE HIS, QUI IN CREDITORUM LOCUM SUCCEDUNT.

IN CONCURSU CREDITORUM veniunt (1.) Illi, qui habent singulare ius praelationis, ut impensae funeris, famuli, fiscus; (2.) Qui habent hypothecam privilegiatam: e. gr. uxor, etc. (3.) Hypothecarii: L. 9. C. qui pot. in pign. (4.) Simplex privilegium personale habentes: vid. Disp. hic. (5.) Chirographarii. de quo agetur ad lib. 42. tit. 5. HYPOTHECARII praeferuntur Chirographariis, 6. C. de bon. aut. iud. poss. vid. Hahn. de privileg. cred. num. 4. et simplex privilegium personale habentibus. 9. C. h. Hypothecarii vero ipsi concurrentes praeferuntur,

[note: A] * Si diverso modo pignus constitutum, qui pignus habent ex Instrumento publico, 11. C. h. vid. Carpz. 2. c. 23. d. 9. quod stat trium testium omni exceptione maiorum subscriptione, 11. in f. C. h. Struv. Exerc. 26. th. 26. vel praesentia, Gail. 2. O. 25. n. 10. arg. 15. C. de fid. instr. Fr. h. n. 29.

[note: C] * Separatim; tum [orig: tùm] melior est causa possidentis: 10. de pignor. quod si tertius possideat, tum [orig: tùm] singulis videtur obligata in solidum, concursu tamen partes faciunt pro rata. 16. §. 8. de pign. L. 10. eodem.

[note: c.] * Coniunctim, tum [orig: tùm] videndum, quid actum inter partes: Si actum (1.) ut singulis in solidum sit obligata, tum [orig: tùm] idem obtinet, quod in priori casu, quo separatim datum est, 16. §. 8. de pign. L. 10. eod. Si (2.) pro partibus res obligata, singuli habent partem dimidiam, non vero pro quantitate debiti. l. 10. in fin. de pign. Si (3.) nihil dictum, tum [orig: tùm] res pro rata est obligata. L. 16. §. 8. de pign.

[note: b.] * Si diverso tempore, prior est potior, 2. 8. C. etiam qui unico momento prior: Gail. 2. O. 25. n. 3. Carpz. p. 1. c. 28. d. 111. n. 1. sc. si prior contraxit, et prior pignus accepit, 11. pr. h. 8. Ch. 12. §. 2. h. pure [orig: purè], vel sub die, vel sub conditione, quae invito debitore potest impleri: 11. §. 1. h. non etiam si sub conditione, qua invito debitore impleri non potest. 9. §. 1. h. Carpz. p. 1. c. 28. d. 120. n. 6. Fr. h. n. 20.

Et hoc procedit in omni genere pignorum, de quib. supr. 2. C. de privil. fisci. arg 8. C. h. Fr. h. n. 30. (De praetorio tamen in specie; vid. L. 12. ff. L. f. C. de reb. aut. iud. possid. et Nov. 53. c. 4. §. 1. Fr. h. n. 31. Struv. exerc. 26. th. 29.) etiam generali; 6. C. h. nisi singulare constitutum sit, et in casum huius insufficientiae aliud generale, tum [orig: tùm] enim prius vendendum est singulare; hoc propter aequitatem semper admittendum: 2. qui pat. in pign. iunct. 2. C. de pign. 9. C. de distr. pign. licet per nudam conventionem constitutum, 12. §. f. h. Fr. h. n. 38. et posteriot rem possideat. 12. pr. h. Fr. h. n. 39. Inter mercatores potior est possidens. Scacc. de comm. §. 2. gl. 5. n. 438. Huc non pertinent, qui cum hypotheca habent privilegium personale, qui in 2. classe ponuntur; nec illi, qui in prima. de quib. in fr. ad lib. XLII. t. V.

XX. 5. DE DISTRACT. PIGNOR. ET HYPOTH.

[note: A] REs pignorata vendi potest * a [orig: à]DEBITORE, 35. §. 1. ff. 9. [note: S] C. de pignor. act. salvo [orig: salvô] tamen iure pignoris, L. un. C. rem.

alten. gerent. etiam taciti; d. l. un. (Diss. Fr. h. n. 9.) Hic si speciale pignus alienat, committit furtum, 19. §. 6. 66. pr. de furt. et stellionatum, 3. §. 1. de crimin. stellion. Fr. h. n. 9. Limita, nisi pactum accesserit de non alienando; nam contra hoc alienans debitor nihil agit. 7. §. f. h.

[note: a.] * a [orig: à]CREDITORE, tamquam procuratore debitoris, 29. in f. famil. ercisc. absque pacto de alienando, 4. de pign. act. iunct. 12. §. f. qui pot. in pign. etiamsi pactum sit, ne alienetur. 4. in f. de pign. act. 5. de distr. pignor. L. 1. 2. C. debit. vendit. pignor. etc. Hic pignus vendit [note: B] [note: Q] dupliciter: auctoritate * Magistratus [orig: Magistratûs], et tum [orig: tùm] nihil requiritur aliud, quam [orig: quàm] quod in distractione pignoris necessarii, sive iudicialis: Fr. h. n. 36.

[note: b.] * vel privata, et tum [orig: tùm] observet [note: C] * Tempus, scil. non distrahat ante moram debitoris, 7. 14. C. Struv. exerc. 26. th. 44. Fr. h. n. 42. ex interpellatione, 10. C. de pign. vel lapsu diei solutionis. 7. C. h. vid. Fr. h. n. 42. propter 8. §. 3. de pign. act.

[note: c.] * et Modum; nam alionare debet bona [orig: bonâ] fide, 9. C. h. vid. 3. C. si vend. pign. agatur. Et sollenniter (1.) Si pactum de alienando intervenerit, absque ulteriori denu nciatione: Fr. h. n. 45. Pistor. lib. 3. q. 18. n. 2. (2.) Si nullum pactum sit adiectum, denuntiatio facienda; sufficit tamen unica, L. f. C. de iur. domin. impetr. Struv. exerc. 26. th. 44. Fr. h. n. 2. et post hanc denuntiationem biennium est exspectandum. f. §. 1. C. de iur. domin. impetr. Fr. h. n. 52. ¶¶. (Dissent. Donell. de pignor. c. 12. p. 346.) (3.) Si pactum sit de non distrahendo, tres requiruntur denuntiationes; per arbitraria intervalla: 4. de pign. act. Bach. Vol. 2. D. 1. th. 8. lit. C. hic [orig: hîc] biennium non est exspectandum; nam hoc L. f. C. de iur. dom. impetr. non praecipit, Ergo inhaerendum est L. 4. de pign. act. (Diss. Carpz. p. 1. c. 32. d. 48. n. 5. 6. et c. 28. d. 13. Struv. exerc. 26. th. 44.)

[note: D] [note: E] Pignore * legitime [orig: legitimè] distracto, transfertur in emptorem dominium, 46. de A. R. D. vel conditio usucapiendi: Si postea [orig: posteà] tertius rem evincat, creditor, qui vendidit, de evictione non tenetur; 11. §. 16. de act. empt. 10. de distr. pign. t. t. C. cred. ev. pign. vid. tamen 2. C. d. t. et 11. §. 16. de A. E. V. Datur tamen emptori contra debitorem actio utilis ex empto, 12. §. 1. de distr. pign. propter 13. C. de evict. vel actio pignoratitia contraria, quam Creditor cedere tenetur. 38. de evict. 13. de distract. pign. Fr. h. n. 75. Struv. d. th. 45.

[note: d.] * illegitime [orig: illegitimè] distracto, distingue: si creditor Ius vendendi non habuit, ut ob defectum morae, tum venditio est ipso iure nulla, et debitor rem vindicat: 2. C. si vend. pign. agat. 65. de R. V. 8. C. h. Sin ius habuit, et non observavit b. f. aut sollennitates, creditor convenitur actione pignoratitia ad interesse 7. 4. C. aut etiam emptor, si fraudis particeps, actione utili ex empto, ut, oblata [orig: oblatâ]pecunia [orig: pecuniâ] cum usuris, rem cum fructibus restituat. 1. 4. C. si vend. pign. ag. DD. ad d. 3. §. 5. C. de iur. dom. impetr. vid. Bach. l. 3. c. 37. n. 7.

Pignus IUDICIALE post rem iudicatam a [orig: à] iudice ita distralutur: primum [orig: primùm] debitori quatuor menses ad solutionem conceduntur, 2. C. de usur. rei iudic. f. §. 1. C. eodem. quibus elapsis et solutione nondum facta, pignora capiuntur, exspectantur duo menses, 31. in f. de re iudic. 1. C. si in caus. iudic. quibus elapsis pignora sub hasta venduntur: Emptore non exsistente, creditor admittitur: 2. C. si in caus. iudic. nolens emere mittitur in poss. 3. C. de exsec. rei iudic. tandem ipsi dominium addicitur: f. C. si in caus. iudic. vid. Fr. h. n. 92. Quod si pignus pluris constet, quam debeatur, superfluum restituat. 15. §. 11. de re iudic. L. f. §. 4. C. de iur. dom. impetr.

XX. 6. QUIBUS MOD. PIGN. VEL HYPOTH. SOLVITUR.

[note: A] SOlvitur pignus * ratione debiti principalis, * ipso iure, si [note: B] debitum exstinctum: 6. pr. h. per solutionem totius debiti, 6. C. de distr. pign. 9. §. 3. de pign. act. aut aliam satisfactionem, e. gr. confusionem, novationem, etc. 6. h. 4. qui pot. in pign. 18. de novat. Fr. h. n. 11. vid. Struv. Ex. 26. th. 50.

[note: b.] * ope exceptionis, si debitum remittatur expresse [orig: expressè]: 17. §. 2. de pact. tacite [orig: tacitè], 7. C. de remiss. pign. aut si debitor absolvatur per sententiam iudicis, licet iniquam: 13. vid. Fr. h. n. 38.

[note: a.] * Ratione sui ipsius solvitur pignus (1.) Ex modo initae conventionis, e. g. si ad certum tempus constitutum. 6. pr. (2.) Voluntate creditoris pignus remittentis, expressa, 7. §. 1. 8. §. 1. 2. h. 23. C. de pign. tacita, pignus reddendo simpliciter, 3. de pact. et consentiendo, vid. 4. §. 1. l. 7. pr. et §§. seqq. h. (nuda scientia non susficit. L. 8. §. 15. h. Exceptiones vide apud Bacchov. 5. c. 7. num. 2.) in pignoris alienationem, 7. 8. §. 11. h. vel

ulteriorem oppignorationem. 12. pr. h. 12. §. 1. qui pot. in pign. v. Fr. h. n. 65. (3.) Casu pignus solvitur (1.) soluto iure constituentis, 31. de pign. 4. §. 3. de in diem addict. dominii minus pleni, 15. C. de pign. 12. de distr. pign. L. un. C. rem alien. gerent. Fr. h. n. 139. vid. Bach. L. 5. c. 13. (2.) Exstinctaips [orig: Exstinctâips]a [orig: â] re, 8. pr. tota. 16. §. 2. de pign. 29. §. p. eod. 21. de pign. act. 98. §. 8. de solut. Carpz. p. 1. dec. 12.

XXI. 1. DE AEDIL. EDICT. ET REDHIBIT. ET QUANT. MIN.

[note: A] HUius tituli duae sunt partes: PRIMA agit de indemnitate praestanda in emptione Venditione, 38. pr. §. 5. h. etc. ubi cavent AEdiles, vid. Fr. h. num. 2. emptoribus, 1. 2. et qui his comparantur, 1. §. 1. 19. §. 5. 38. h. decipiendis, vel deceptis, etc.

[note: B] [note: O] Igitur videndum * (1.) de Obiecto materiali huius Edicti, quod sunt mancipia, 1. §. 1. L. 30. et aliae res omnes, mobiles, immobiles, 1. pr. 49. 61. 63. h. 4. C. principales et accessoriae: 33. h. propter 31. §. f. modo rem certam (non universitatem, quasi per aversionem) accessuram dictum. 32. 33. h. vid. Fr. h. n. 35. Si plures res sunul veneant, et pretium constituatur in universas, exempli gr. quadrigas, tum [orig: tùm] unius vitium vitiat omnes; si in singulas, sola vitiosa redhibetur; 34. Berlich. d. 77. nisi haec separatio emptori valde [orig: valdè] sit noxia, 34. 35. vel impia. 35. 38. §. f. et LL. seqq. h. Excipe ab hoc obiecto res minimas; 48. §. f. h. iunct. 54. de C.E. vid. Cuiac. 16. O. 10. nisi illarum rerum usus plane [orig: planè] sit nullus; tum [orig: tùm] enim redhiberi possunt. Bach. Vol. 2. D. 2. th. 12. lit. B.

[note: b,,] * (2.) Obiectum formale sunt hae res deductae in contractum emptionis, 38. pr. §. 5. (vid. tamen de vend. fisci. 1. §. 3. h. et Gothofr. ad 4. C. de fid. et iur. hast. fisc.) et similes: ex. gr. permutationem, 19. §. 5. dationem in solutum, 19. §. 5. h. 9. C. de resc. vend. divisionem: 20. §. 3. ff. 14. C. famil. ercisc. 1. C. comm. utr. iud. excipe tamen donationem; 62. (vid. tamen 62. in f.) locationem. 63. h. arg. 34. C. locat. (Obst. 2. pr. locat. pr. I. eod.) Fr. h. n. 45.

[note: b.] * (3.) Modus agendi; PRAECAVENT [note: C] laesionem, dum * (a.) volunt certiorari emptores [note: D] de morbo vel vitio, [quae hic [orig: hîc] paria sunt, 1. §. 7. h. vid. tamen 101. §. 2. de V. S.] rei venditae: 1. §. 2. 14. §. 9. 38. pr. et §. 5. Modo vitium sit (1.) corporis, non animi: 1. §. 8. 6. §. 2.

L. 7. vid. 4. §. 1. et 4. (Excipe fugitivum et erronem: 1. §. 1. 4. §. 3. Zach. quaest. med. leg. l. 2. t. 3. q. 1. n. 11. q. 2. 3. (2.) usum impediens. 1. §. 8. 4. §. f. 10. §. 2. (3.) latens, quod ex inspectione cognosci non potest, 1. §. 6. 14. §. f. 55. h. vid. Coler. dec. 228. n. 9. Carpz. 2. c. 34. d. 16. Zach. d. l. Roevenstr. de redhib. iud. equestr. (nam vitia manifesta exprimere venditor non tenetur, 55. h. 15. §. 1. de contrah. empt. imo [orig: imò], si contrarium dixerit, non obligatur,) 43. de C. E. V. vid. Bach. V. 2. D. 2. th. 12. lit. B. (4.) tempore venditionis. vid. 54. ff. 3. C. h. Perez. in C. h. n. 4. Fr. h. n. 65. Caball. tr. in h. tit. c. 2. n. 5. et 26. Carpz. 7. 2. c. 34. d. 18.

[note: d,,] * (b.) dum praecipiunt venditoribus impletionem promissorum, 1. §. 1. vid. 19. 38. §. 10. h. Exc. in L. 43. de contrah. empt.

[note: d,,] * (g.) dum iubent venditorem cavere emptori volenti de iis, quae Edictum requirit, 17. §. f. l. 28. h. 31. de evict. Struv. Ex. 26. th. 6.

[note: d.] * (d.) ut ornamenta, venditionis gratia [orig: gratiâ] facta, una [orig: unà] tradantur. 38. pr. et §§. seqq. h.

[note: c.] * RESCINDUNT laesionem principaliter duabus actionibus: 28. pr. 44. §. 2. h.

[note: D] [note: E] * REDHIBITORIA, quae est actio personalis, qua emptores agunt contra venditores, qui aliquid contra Edictum [note: C] Aedilitium admiserunt, ad ipsam rem redhibendam. Magis videtur data, quam [orig: quàm] nata.

[note: S] Datur emptoribus etc. et illorum heredibus: 48. §. 5. pluribus in solidum, qui tamen, venditore desiderante, procuratorem [note: P] communem constituunt: 31. §. 5. h. Adversus illos, qui ex dictis titulis aliquid dederunt, et heredes, 23. §. 5. singulos in solidum, si partes aequales habeant; 31. §. 10. Sin inaequales habeant, datur contra eum, qui habet maiorem [note: O] partem, 44. §. 1. h. Ad rem, pretio restituto, redhibendam, 21. pr. 60. cum fructibus, causa et accessionibus: 31. §. 2. et 4. l. 17. 18. 19. 21. h. Bach. ad W. h. n. 9. Emptor pretium recipit, cum usuris, 27. 29. §. 2. h. et omnibus sumptibus, qui volente venditore facti sunt. 27. Si venditor scivit vitium, interesse praestat: 13. pr. de act. empt. Si contumax fuerit, duplum solvat: quo respectu actio arbitraria est. 23. §. 4. L. 45. Competit regulariter intra sex menses, 2. C. h. utiles, ratione cursus, [note: d.] non vero initii, 19. §. f. Bach. Vol. 2. D. 2. th. 3. lit. B. Fr. h. num. 90. a [orig: à] tempore contractus, 19. §. f. Struv. Exerc. 26.

th. 11. Intra II. menses instituenda est, si agatur propter ornamenta non praestita, vel ob cautionem denegatam. 28. 38. [note: s.] [note: D] pr. h. * AESTIMATORIA sive quanti minoris est, qua emptor etc. agit adversus venditorem etc. qui contra Edictum aliquid peccavit, ad id, ut tantum de pretiorestituat, [note: d.] quanti propterea [orig: proptereà] res minoris facta est. Praescribitur regulariter [note: A] anno utili, 19. §. f. a die scientiae. 2. C. h. Struv. Ex. 26. th. 11. Concurrit cum redhibitoria elective [orig: electivè], 25. §. 1. de exc. rei iudic. vid. Fr. h. n. 100.

Si res restituta, nec pretium redditum sit, datur ad id emptori actio in factum, 31. §. 17. h. perpetua. Bacchov. V. 2. D. 2. th. 4. lit. B. Struv. Ex. 26. th. 11.

NB. Quando agitur actione ex contractu ad solutionem eius contractus, vid. 6. §. 1. de contrah. empt. 11. §. 5. de act. empt. tum [orig: tùm] hae actiones induunt naturam redhibitoriae vel aestimatoriae. Fr. ad tit. de A. E. V. n. 96. et seq. Bach. et Habn. ad [note: a.] Wes. h. n. 10. * ALTERO Edicti capite cautum, ne quis ibi, quo vulgo [orig: vulgò] iter fit, canem, lupum etc. habeat: 40. §. 1. 41. Si contra fiat, et liber homo pereat, poena est 200. solidorum, si illi nocitum, quantum bonum aequumque videtur.: Ceterarum rerum damnum duplo sarcitur. 42. h. Struv. h. in f.

XXI. 2. DE EVICTION. ETDUPLAE STIPULAT.

[note: D] EVICTIO est rei ab aliquo possessae, ad petitionem illins, qui melius ius in re habet, per iudicem facta ablatio: Evictionem [note: D] PRAESTARE est satisfacere pro damno, ob rem evictam evenienti.

[note: C] Tenetur quis evictionem praestare ex OBLIG ATIONE, [note: A] quae venit * EX SPECIALI huius evictionis stipulatione voluntaria, quae ubique potest adhiberi, etiam in quadruplum; 56. pr. vel Necessaria, quae ex iuris necessitate praestatur in duplum, sc. in venditione rerum pretiosarum: 37. §. 1. h. 31. §. 20. de aedil. edict. Quae sint tales, iudex cognoscit. 1. §. 2. de iur. delib. Exigitur haec promissio actione empti: 31. §. 20. de Aedil. Edict. Praestatur per nudam promissionem, absque fideiuss. 37. pr. 56. pr. Carpz. p. 2. c. 34. d. 30. nisi statim in limine contractus, antequam solutio facta, immineat evictio. 24. C. h. Carpz. p. 2. c. 34. d. 31.

[note: a.] * EX NATURA negotiorum * ONEROSORUM, regulariter [note: B] omnium. Carpz. 2. c. 34. d. 28. per L. 4. 6. 29. C. h. L. 9. ff. locat. ex gr. [1.] in Emptione venditione, 60. h. 6. C. l. 11. §. 2. de act. empt. Fr. h. n. 198. Steph. Gratian. 2. disc. for. 205. 234. Hunn. encycl. l. 3. t. 16. c. 4. licet ab ipso venditore sit evicta, 17. 18. 19. h. aut ab emptore: 9. 41. §. 1. h. nec valet pactum in contrarium: nam sciens Venditor ad omnem utilitatem praestandam tenetur, 11. §. f. inf. de A. E V. ignorans propter b. f. pretium restituit. 11. §. f. de A. E. V. Cpz. p. 2. c. 34. d. 22. nisi venditio facta in alea, lusus [orig: lusûs]gratia [orig: gratiâ], 2. §. 1. Quarum rerum actio non datur. vel contra Legis prohibitionem, 5. G. de LL. Fr. h. n. 240. vel Emptor sciverit, rem esse alienam; nam tum [orig: tùm] fuit in m. f. 27. C. h. 7. C. Comm. utr. iud. Cz. p. 2. c. 34. d. 25. Fr. h. n. 267. l. (Obst. f. §. f. C. Commun. de leg.) Fr. h. n. 269. [2.] In Datione in solutum. 4. C. h. 24. de pign. act. tum [orig: tùm] enim datur utilis ex empto, dd. LL. vel agitur ex pristina obligatione: 46. de solut. 8. C. de sent. et interloc. Fr. h. n. 342. Struv. ex. 27. th. 16. (3.) In Permutatione: 1. 2. C. de rer. permut. 29. C. h. Fr. h. n. 348. (4.) In hereditatis Divisione, 66. §. f. h. siquidem facta sit a [orig: à] Iudice, vel a [orig: à] partibus, vel abipso testatore, absque animo praelegandi, L. 7. C. Comm. utr. iud. 66. §. f. Secus est, si diviserit testator ex singulari affectione: tum [orig: tùm] enim evictio locum non habet: 77. §. 8. de leg. 2. vid. tamen 7. C. Comm. utr. iud. l. 20. h. Fr. h. n. 366. [5.] In singularis rei Divisione: 10. §. f. comm. divid. 34. §. 1. [6.] In Locatione, Conductione: 9. pr. locat. [7.] In Emphyteusi: arg. §. 3. I. de locat. Surd. dec. 290. Fr. h. n. 412. [8.] In Transactione, ubi aliquid datum. 33. C. de transact. Donell. in d. l. Fab. in Cod. L. 8. t. 31. d. 32. Carpz. tit. [note: b.] 4. art. 3. num. 13. Fr. h. num. 410. * LUCRATIVORUM. Sic praestanda est evictio in Donatione remuneratoria, arg. 34. §. 1. 27. de donat. Carpz. p. 2. c. 34. def. 24. et quae fit ob futuram causam: arg. L. 1. C. de donat. quae sub mod. Fr. h. n. 499. si species legata, et haeresindividuum praestet; 58. h. 45. §. 1. de leg. 1. 29. §. p. de leg. 3. aut si individuum legatum, quod scivit testator, obligatum esse. 57. de leg. 1. Fr. h. n. 492. NON etiam praestatur in donatione simplici; propter 62. de aedil. edict. 18. §. f. de donat. nisi hoc cautum sit: 2. C. [Obst. 1. C. de iur. dot.] Et legato speciei, cuius dominum se credidit testator; 40. h. 45. in f. de leg. 1. cedenda tamen legatario est actio, si quam habuit defunctus contra auctorem evictionis nomine. 59. vid. Castr. in L. Si domus. §. 1. de legat. 1.

Praestant evictionem Auctores, h. e. omnes, a [orig: à] quibus aliquis ex dictis titulis rem accepit, 8. 9. 10. 16. 17. C. h. quique suo nomine vendiderunt: Hinc excluduntur Creditores hypothecarii, 1. 2. C. credit. evict. pign. Tutores et curatores, 1. 3. C. quand. ex fact. tut. Iudex pignora distrahens, 50. h. vid. 74. §. 1. ff. 13. C. h. Procurator: arg. L. f. in f. de instit. act. vid. Fr. h. num. 222. 223. et 231. Eorumque heredes, 9. 21. 23. C. qui omnes simul conveniri et se defendere debent, vid. 62. §. 1. h. 4. §. f. 85. §. 5. 139. in f. de V. O. iunct. 65. Fr. h. n. 574. et fideiussores, qui dicuntur secundi auctores. 4. h. De Iudaeis [note: P] vid. Fr. h. n. 324. Omnibus illis, qui ex dictis titulis rem acceptam evictione amiserunt, et heredibus. vid. Fr. h. num. 545. et seqq.

[note: O] Obiectum materiale sunt res quaevis, ex praedictis causis traditae, corporales, incorporales. 4. de hered. vel act. vend. Si actio vendita, praestanda est tantum [orig: tantùm] vera actio, sc. quae per exceptionem non elidatur, non etiam idonea; 4. de haer. vel act. vend. etiamsi debitor iam tempore cessionis non fuerit solvendo. 74. §. f. h. vid. 96. §. 2. de solut. vid. omnino Struv. h. th. 23. Obiectum formale sunt hae res, ex causa antecedente legitime [orig: legitimè] evictae.

[note: C] [note: R] Requiritur igitur * [1.] ut res sit evicta, 21. ff. 3. C. h. (a.) ipso actu: nam lite tantum [orig: tantùm] de ea mota, potest agere, ut auctor veniat, et se defendat; 74. §. 2. nec sufficit sententia condemnatoria: 57. pr. h. Fr. h. num. 602. vid. L. 16. §. 1. h. (b.) ut per victoriam iudicialem res ablata; 70. ff. 3. C. L. f. h. 17. C. Non etiam ex laudo arbitri, 56. §. 1. h. nec casu. 21. ff. 26. C. h. Carpz. 2. c. 34. d. 25. n. 1. per f. C. de A. E.

[note: c,,] [note: R] * [2.] ex causa, quae antecessit possessionem eius, a [orig: à] quo est evicta, 1. C. de peric. et commod. rei vend. [note: c.] [note: R] Fr. h. n. 786. * [3.] et quidem propterea [orig: proptereà], quia actor potius ius in ea habuit; Nam NON praestatur evictio, si res evicta [note: D] * per iniuriam, ignorantiam, errorem vel malitiam iudicis, 51. ff. 8. 15. C. h.

[note: d.] * aut culpa possessoris, puta, * [1.] si litem non denuntiavit [note: E] auctori: 53. §. 1. h. 8. 20. 21. 23. 29. C. vid. Fr. h. n. 659. debet enim lis denuntiari auctoribus, si plures sint, omnibus; 62. §. 1. h. non etiam fide iussoribus, 7. C. h. sc. transmisso exemplo libelli etc. [Diss. Ludvv. in not. Wes. n. 55. Hahn. h. n. 5. per L. 17. C. h.] petendo, ut veniat, et se in iudicio defendat: 20. 21. 29. C. h. Fr. h. n. 695. Et potest auctor, si volit, etiam invito

actore, totum iudicium suscipere. 66. §. 2. h. vid. Fr. h. n. 642. Cz. t. 7. art. 4. n. 1. Fieri potest haec denuntiatio in quacumque iudicii parte, etiam post lit. contest. quolibet tempore: modo adhuc sit integra defensio: 29. §. f. h. Perez. in C. h. n. 54. Cz. de proc. tit. 4. art. 3. n. 15. v. Fr. h. n. 700. Exceptio est in legatis. L. 29. §. 3. de leg. 3. vid. Bach. vol. 2. D. 2. th. 7. lit. a. Fr. h. num. 700.

His factis, debet venire auctor, reumque defendere, 8. 20. 21. 22. 23. 29. C. h. 53. §. 1. Carpz. 1. c. 3. d. 28. et p. 2. const. 34. d. 40. Etiamsi sit persona alias privilegiata: 49. de iudic. [note: e,,] Carpz. d. l. Fr. h. n. 642. * (2.) Si exceptionem sibi [note: e.] competentem omiserit. 56. §. 3. * (3.) Si in bona causa condemnatus non appellaverit; arg. 63. §. f. dum tamen possessor, absente auctore, condemnatus sit. Fr. h. n. 795.

[note: E] Hinc dantur actiones ex stipulatu, siquidem intervenerit: vel ex ipso negotio, sive contractu descendentes. 56. pr. 60. 70. Quae dantur illis, et contra illos, quibus debetur evictio, quique illam debent. Hahn. h. n. 6.

Stipulati actio datur ad quantitatem stipulatam, dupli, tripli, etc. prout stipulatum.

Actio ex negotiis datur (1.) ad pretium, (2.) ad omne interesse, quia sunt b. f. 70. h. 13. rem rat. hab. (3.) ad expensas in rem factas, si a [orig: à] vindicante eas non potuerit consequi, (4.) ad expensas in litem, 17. C. h. vid. Fr. h. n. 857.

Hae actiones regulariter perpetuae sunt, nec directo longissimo tempore praescribuntur: 21. C. h. Rei tamen usucapio actionem per consequens exstinguit. 54. pr. h. Fr. h. n. 966.

XXI. 3. DE EXCEPT. REI VENDITAE ET TRADITAE.

HAEc exceptio est peremptoria, competens emptori, adversus venditorem rei alienae, qui ex dominio postea [orig: posteà] acquisito rem illam vindicat. Est tamen in emptoris arbitrio, an velit agere actione ex empto, an hac exceptione sese tueri. vid. omnino [orig: omninò] Fr. h.

XXII. 1. DE USUR. ET FRUCT. ET CAUS. ET OMNIB. ACCESS. ET MORA.

USura est pecunia, qua usus sortis sive quantitatis debitae aestimatur, a [orig: à] debitore creditori praestanda in re

eiusdem generis, 23. f. C. h. vid. Perez. in C. h. n. 1. Bach. V. 2. D. [note: N] 3. th. 2. lit. a. Semper sortem requirunt: vid. 95. §. 1. ad L. Falcid. iunct. 24. d [?] usu et usufr. leg. Est autem sors ipsa quantitas debita. L. un. §. 7. in f. C. de R. U. A. 58. §. 6. ad SCtum Trebell.

[note: A] [note: +] Dividuntur a [orig: à] fine in * Punitorias, quae praestantur ob moram, vel fidem contractus violatam: 1. §. 1. 17. §. 3. Et hae interdum exiguntur, licet creditoris nihil intersit: 38. §. 17. de [note: a,,] V. O. * Compensatorias, quae praestantur propter usum aeris alieni, et propter commodum, quod inde creditori decedit, debitori vero accedit: 60. pr. pro soc. [note: a.] 58. §. 6. ad SCt. Trebell. * Lucratorias, quae exiguntur propter solum lucrum: v. g. cum aut modum compensationis excedimus, aut ab egeno etiam compensatorias exigimus. Struv. h. th. 43.

[note: +] Dividuntur etiam a [orig: à] Canonistis, in Mordentes, quae offendunt dilectionem proximi, idque vel propter personam debitoris, vel propter quantitatem usurarum, vel propter iniquitatem creditoris, et Non-Mordentes, quae exiguntur modo a [orig: à] magistratu praescripto.

[note: C] Ius naturale eas permittit; dum observat in contractibus proportionem arithmeticam: Hagen. de usur. c. 3. Cloppenb. de foenore, c. 5. 6. Carpz. lib. 2. d. 319. ut et Ius divinum. Hahn. h. n. 5. pr. (nam Exod. XXII. 25. Levit. XXV. 36. etc. sermo est de certis subiectis, et de certo modo [orig: modô] usurarum, deinde etiam haec non est Lex moralis, sed forensis. vid. Cloppenb. de foenore, c. 7. 8. Hagen. d. l. c. 2.) ac Canonicum. c. 16. 18. x. h. (quae prohibitiones ibi inveniuntur, loquutur de mordentibus, Hagen. d. l. c. 4. Hahn. p. 60.) De iure hodierno certum est: Ord. in Imp. de Ao: 1548. et 1577. tit. von wucherlichen Contracten. Rec. Deput. de anno 1600. §. So viel nun. Cuius constitutionis sensus etiam omnibus contractibus convenit: Wehn. voce Zinß. Carpz. p. 2. c. 30. d. 1. Hahn. h. n. 11.

[note: B] Debentur usurae * vel ex CONVENTIONE, * vel per [note: C] pactum, * in b. f. iudiciis * in continenti adiectum, et tum [note: D] exiguntur actione ex contractu illo descendente: 5. C. de pact. [note: E] inter empt. 24. in f. 26. §. 1. deposit.

[note: c.] * Vel ex intervallo, et tum [orig: tùm] iure Romano naturaliter tantum [orig: tantùm] debentur: 3. C. h. 8. §. f. de pign. act. 18. qui pot. in pign. 5. de pign. 4. 22. C. h. hodie iure actionis [note: d.] petuntur, * in stricti iuris iudiciis, regulariter debentur

naturaliter tantum [orig: tantùm]: 3. C. h. 24. de P. V. vid. 3. 4. 22. 7. C. h. 28. C. de pact. Sed et civiliter debentur ob traiectitiam pecuniam; 5. §. 1. 7. de naut. foen. ob Mutuum Specie [?] m, quarum pretium est variabile: 12. 23. C. h. Argentariis, Nov. 136. c. 4. 5. vers. usurae sane [orig: sanè]. Civitatibus. 30. h. Hodie [orig: Hodiè] debentur promiscue [orig: promiscuè] ex nudo pacto. Hahn. h. p. 47.

[note: c.] * Vel per stipulationem in omnibus omnino [orig: omninò] contractibus: 3. C. h. adeo [orig: adeò], ut in tempus stipulatae, perpetuo [orig: perpetuò] debeantur, 12. Carpz. p. 2. c. 30. d. 5. L. 24. de P. V. 15. C. h.

[note: b,,] * Vel ex MORA in b. f. iudiciis, 32. §. 2. 34. h. quibus propter favorem hac in re annumerantur legata et fideicommissa, 34. h. 87. §. 1. de leg. 2. quae in reliquis sunt stricti iuris. 5. iunct. 7. de eo, quod tert. loc. Non etiam in stricti Iuris iudiciis ex mora debentur usurae: 3. C. 24. de P. V. ne quidem punitoriae; etiam post lit. contest. 38. §. 7. ff. 3. C. v. Bach. V. 2. D. 3. th. 3. in f. Bus. ad L. 35. h. Zoes. h. n. 30. Wissenb. h. th. 9. (Obst. 35. 38. §. 7. h.) debentur tamen fisco, 17. §. 5. 43. h. Iul. a [orig: à] Beym. tr. de usur. n. 3. p. 534. Wissenb. h. th. 11. et in actione rei iudicatae ipso iure ex mora debentur. 2. C. de usur. rei iud. vid. Beym. d. l. n. 7.

[note: b.] * Vel ex alia SINGULARI aequitatis ratione. vid. 10. §. 3. 12. §. 9. mandat.

[note: O] Ratione QUALITATIS sint eiusdem generis cum sorte: Hagen. tr. de usur. c. 6. n. 74. Struv. h. th. 42. Bach. V. 2. D. 3. th. 2. lit. a. Ratione QUANTITATIS sint moderatae, nec excedant [note: F] praescriptum modum, * in QUANTITATE legitima, quae olim erat centesima, postea [orig: posteà] limitata; 26. §. 1. C. nisi (1.) quoad Traiectitiam pecuniam; 26. §. 1. C. vid. 5. pr. de naut. foen. (2.) quoad mutuum specierum, quarum pretium est variabile; 26. §. 1. C. vid. 23. C. (3.) Quoad causam rei iudicatae: f. pr. C. de usur. rei iud. (4.) Quando administrator pecuniam in proprios usus convertit: 38. de N. G. sc. clam. 54. de adm. tut. Quoad reliqua negotia haec quantitas est limitata, 26. §. 1. C. et conceduntur Mercatoribus octo unciae centesimarum: Personis illustribus IV. unciae centesimarum, reliquis personis semissis. Hodie quincunces tantum approbantur: R. I. de anno 1577. tit. Von wucherlichen Contracten [orig: Conträcten]. It. in Recess. Deput. Spirens. de anno 1600. vid. Wehner. voc. Zinß. Ultra modum licitum nemo potest stipulari usuras, 44. ne quidem poenae loco: 15. 16. C. nam quatenus excedit stipulatio, est ipso

iure nulla, 20. 29. et solutae repetuntur, aut sorti imputantur. [note: f,,] 26. §. 1. vers. Si autem quis. C. h. Carpz. p. 2. c. 30. d. 4. vid. Carpz. p. 2. c. 30. d. 3. 9. 10. 11. * in DURATIONE, Iure Civili, si sortem superant, repetuntur, aut sorti imputantur: 26. §. 1. de condict. indeb. Carpz. p. 2. c. 30. d. 20. 27. licet singulis annis solutae fuerint. N. 121. c. 1. 2. N. 138. Carpz. d. c. d. 26. et 30. ¶. Diss. Finckelth. O. 40. per tot. (Conf. Richt. p. 2. D. 74. n. 89. sq.) Excipe tamen (1.) Si Usurae petantur, tamquam interesse. (2.) Si debitor sit morosus. (3.) Annuos reditus, etc. vid. Carpz. d. c. d. 28. et sqq. vid. omnino [orig: omninò] Tab. tr. de altero tanto. [note: f.] Struv. h. th. 52. * Et MULTIPLICATIONE: Sic usurae usurarum prohibitae sunt, 28. C. h. sive petantur ob moram usurarum, sive ob usuras in sortem redactas, [quod anatocismus dicitur. Salmas. de mod. usur. c. 3. Carpz. asyl. debit. c. 1. pos. 31. n. 371.] [Obst. 11. h. 12. 23. C. 51. de hered. petit. 60. pro soc.] vid. Richt. dec. 74. n. 12. Hagen. tr. de usur. c. 5. Wes. h. th. 4. etiam inter mercatores; Carpz. d. c. 30. d. 33. 34. (Diss. Cothmann. V. 1. cons. 18. n. 22.) vid. Fr. 2. Res. 10. n. 43. Licet novatio eatenus facta sit inter debitorem et creditorem. Struv. h. th. 50. aut usurae ex re iudicata [orig: iudicatâ] debeantur, 3. C. de usur. rei iudic. aut Creditor ob moram debitoris pecuniam sub usuris mutuam accipere fuerit coactus. Wesenb. cons. 72. Fr. 2. Resol. 10. n. 27. Berlich. det. 268. n. 4. Non etiam sunt usurae usurarum, si debitor mutatur, et quod Caius mihi nomine usurarum debet, Titius nomine crediti meo nomine ab eo accipit, 7. §. 12. 58. §. f. de administr. tut. Carpz. 2. q. 92. n. 53. Fr. 2. resol. 10. n. 42. et seqq. aut si, ut fideiussor, usuras alieno nomine solvit: Berlich. 2. d. 268. n. 23. Perez. h. num. 19. vid. Struv. h. th. 51. Simile volunt essein annuis reditibus, Berlich. 2. decis. 268. num. 29. Carpz. 2. q. 92. n. 86.

[note: E] Si quis Legum praescripta in uno horum neglexerit, contractus dicitur usurarius, vid. Hahn. ad tit. de naut. foenor. p. 66. estque ipso iure nullus; Nam stipulationi et instrumento etiam guarentigiato opponitur usuraria pravitas: Finckelth. O. 40. Solutum repetitur, ut supra dictum in O. neque tamquam donatio subsistit.: 1. de condict. indeb. 53. de R. I. Ioh. a [orig: à] Sande, lib. 3. tit. 14. D. 34. Er accipiens incidit in poenas usurariae pravitatis, statutas in R. I. de anno 1548. et 1577. tit. Von wucherlichen Contraeten [orig: Conträeten]. scilicet [1.] amittit quartam partem sortis, [2.] incidit in infamiam, [3.] ei denegatur Christiana sepultura et Testamenti factio, c. 3. x.

tra. de usur. c. 2. de usur. in 6. c. 1. x. de sepult. (4.) extraordinaria [orig: extraordinariâ]poena [orig: poenâ] affici potest, pro ratione circumstantiarum. Cz. p. 2. q. 92.

Pacto in continenti adiecto, petuntur actione ex illo contractu: 24. 26. §. 1. depos. 5. C. de pact. int. empt. 7. §. 5. de pact. Debitae ex mora petuntur officio iudicis, in actionibus principalibus ex contractu descendentibus: Si actio principalis fuerit exstincta, obligatio usuararum etiam exstinguitur: 49. §. 1. de act. empt. L. 4. C. deposit. vid. Carpz. p. 2. c. 30. d. 12. Si ex stipulatione, tum actione ex stipulatu. 1. C. de iudic. Carpz. p. 1. c. 30. d. 13.

[note: C] Desinunt [1.] Principali obligatione exstincta [orig: exstinctâ]: 18. de novat. [2.] Si iudex solutionem prohibuerit: Carpz. p. 2. c. 30. d. 24. [3.] Purgatione morae. Struv. h. th. 56.

[note: SS] Annui reditus differunt ab usuris, et a [orig: à] mutuo, (Diss. Fr. L. 1. res. 1. n. 59. 62.) et (quatenus accipiuntur pro iure percrpiendi [note: D] reditus) sunt ius in re, singulis annis certam praestationem ex re aliena exigendi, venditione et quasi traditione constitutum. Ex his reditibus datur actio realis confessoria. vid. Hahn. h. n. 14.

[note: H] Vox FRUCTUS accipitur [1.] late [orig: latè], et denotat omnem [note: D] utilitatem, quam quis ex re vel occasione eius percipit. 24. de usu et usufr. leg. 95. §. 1. ad L. Falcid. [2.] Stricte [orig: Strictè] et proprie [orig: propriè] pro emolumento, quod ex ipsius rei corpore oritur, 121. de V. S. et renasci potest, 7. §. 13. sol. matr. ex re, propter hos fructus comparata. 27. de her, pet. [3.] Strictissime [orig: Strictissimè], pro arborum fructibus. 236. §. 1. de V. S.

[note: +] Sunt vel Civiles, qui non ex rei corpore, sed occasione eius [note: D] proveniunt: 121. de V. S. Carpz. p. 3. c. 32. d. 19. Naturales, [note: D] qui ex rei corpore proveniunt, et sunt fructus in secunda significatione: Suntque Naturales in Specie, quos natura, homine nihil aut parum cooperante, producit; et Industriales, qui a [orig: à]natura [orig: naturâ] quidem, non tamen sine hominis facto, proveniunt. [note: +] vid. Carpz. p. 3. c. 32. d. 24. n. 12. Sunt vel Pendentes, vel Separati; 44. de R. V. Percipiendi, vel Percepti, et hi Exstantes, vel Consumpti. De acquisitione fructuum agitur ad tit. de A. R. D. circa obligationem fructuum in genere sciendum, quod in illis iudiciis, ubi petitur res propria, debeantur fructus, 38. §. 1. et seqq. h. ubi vero [orig: verò] res petitur propter ius ad rem, debentur ex tempore litis contestatae. 38. §. 7.

[note: D] CAUSA hic denotat omnem utilitatem, quae est circa rem Cuiac. parat. h. Struv. Ex. 27. th. 63. L. 2. 38. §. 7. h. l. 20. de R. V.

[note: D] ACCESSIO hic idem est, ac id, quod interest: Est autem INTERESSE utilitas, quae propter rem principalem creditori abest. 13. rem. rat. hab.

[note: D] MORA est iniusta rei faciendae dilatio. 21. Contrahitur [note: G] autem vel * ex persona debitoris, 32. h. 23. 127. de V. O. qui [note: H] non solvit interpellatus * proprie iudicialiter per litis contestationem: quae statim debitorem constituit in mora: 1. C. de usuris rei iud. vel extraiudicialiter per privatam admonitionem, et haec quoque in mora constituit; 23. 127. de V. O. licet tantum [orig: tantùm] unica interpellatio intervenerit: 32. pr. h. Aliquod spatium tamen ex aequitate conceditur. 105. de solut. [note: h.] Vid. 32. h. * quasi interpellatio dicitur, si dies pro homineinterpellat, 12. C. de contr. et comm. stip. 2. C. de iur. Emphyt. (Obst. 41. §. 1. in f. de V. O.) quod fit in obligationibus in diem: dd. LL. Non etiam sub conditione. Bach. V. 2. D. 3. th. 7. lit. d.

[note: g.] * Ex re, sc. sine ullo hominis facto, vero vel quasi, exsola legis dispositione: Arum. de mora. c. 4. Hagen. de usur. c. 9. quod fit e. g. ob favorem minorum: 3. C. in quib. caus. in integr. alia exempla sunt in L. f. C. de cond. furt. 26. §. 1. de fideicomm. libert. Arum. de mora, c. 4. Struv. th. 86.

[note: E] Mora (1.) perpetnat obligationem: 91. §. 3. de O. V. (2.) inducit obligationem usurarum et fructuum: 34. 38. de quo supr. ad C. (3.) Transfert periculum rei in debitorem; 23. 82. §. 1. de V. O. Disting. tamen inter iudicia realia et personalia, b. f. et stricti iuris, etc. vid. Bach. V. 2. D. 3. th. 8. lit. a. et th. 9. Struv. h. th. 70. etc.

XXII. 2. DE NAUTICO FOENORE.

[note: H] FOENUS interdum significat pecuniam sub usuris creditam, 3. C. h. Salmas. de usur. c. 4. Vinn. l. 2. q. 9. interdum usuras: 24. de usu et usufr. leg. de terrestri hactenus actum: [note: +] NAUTICUM sive maritimum praestatur ex traiectitia, quasi [note: D] nauticum ex pecunia, quae non trans mare, sed per alia loca periculosa transfertur, periculo creditoris. Hagen. de usur. c. 1. nam. 14. etc. Hic agitur de vero nautico, ubi nota, (1.) quod ex nudo pacto debeantur usurae, et competat efficax actio; 5. §. 1. l. 7. (2.) quod hic permittant antiquae Leges

stipulati infinitas usuras, hodiernae centesimas. 26. §. 1. C. de usur. vid. 5. h. Hae usurae tam [orig: tàm] diu debentur, donec debitor cum pecunia ad portum pervenerit, postea [orig: posteà] ordinariae currunt. 1. C. h. vid. Hahn. h.

XXII. 3. DE PROBATIONIBUS, ET PRAESUMPTIONIBUS.

[note: D] PROBATIO hic est actus iudicialis, quo litigantes Iudici de facto controverso, vel de re dubia [orig: dubiâ] per argumenta fidem faciunt. 12. in f.

[note: +] [note: A] Dividitur a [orig: à] causa instrumentali in * ARTIFICIALEM, obliquam, sive directam, quae fit argumentis, arte probantis ex ipsa causa deductis, vel necessariis, quae ex causis naturalibus desumuntur, et aliter se habere non possunt: ex. gr. Si XX. Ianuar. Tubingae fui, non fui eodem Lipsiae, etc. vel probabilibus: quae ex verisimilibus rationibus deducuntur; [note: a.] hinc praesumptio, de qua infra. * INARTIFICIALEM, sive directam, quae fit per argumenta inartificialia, extrinsecus [orig: extrinsecùs] assumpta, ex. grat. testes, instrumenta. Hahn. h. num. 2.

[note: +] Dividitur ab effectu in PLENAM, quae sola Iudici tantam fidem facit, quanta est necessaria ad causae decisionem: et haec intelligitur vocabulo [orig: vocabulô] probationis simpliciter posito [orig: positô]. L. 83. de condit et demonstr. MINUS PLENAM, quae per se non facit plenam fidem, sed alio [orig: aliô] adhuc indiget adminiculo: Haec iterum est vel semiplena [orig: semiplenâ]M AIOR, ex. grat. duo testes, quorum unus omni exceptione maior, alter non: vel SEMIPLENA: ex. gr. unus testis omni exceptione maior: Carpz. p. 1. c. 23. d. 4. ¶. Vel semiplena MINOR: ex. gr. unus testis non maior omni exceptione: Carpz. d. c. d. 4. Duos priores gradus supplet Iuramentum necessarium; ultimus gradus tollitur per Iuramentum purgationis; de quib. supr. ad tit. de iureiur.

[note: C] Requirit probationem Ius, 4. C. de edend. 2. C. interloquente Iudice, c. 9. x. de probat. a [orig: à] litigantibus, qui sc. aliquid dicunt, 2. Actore regulariter, 21. h. 10. C. de test. Carpz. p. 1. e. 10. D. 18. n. 5. Reo; 19. h. 1. C. Nisi pro proponente pugnet praesumpcio; quae onus probandi in adversarium transfert. 16. in f. C.

[note: S] Iudici, non adversario fides facienda. 12. in f. h. 3. §. 1. et 2. de testib.

[note: O] Probandum est factum, 16. C. (non ius scriptum; 2. de iur. et fact. pign. [Obst. 5. h.] consuetudo probanda, Struv. h. th. 8. Perez. in C. quae sit long. consuet. num. 5.) dubium, sc. ratione iudicis: Et hoc probari debet cum omnibus circumstantiis, c. 31. de elect. in 6. c. 9. x. de probat. Carpz. p. 2. c. 11. d. 32. n. 4. modo non sint impertinentes: nam hae non sunt probandae, probatas vero iudex reicit ex officio. 10. 21. 23. C. h. 9. C. de R. V. Propositio, simpliciter et indeterminate [orig: indeterminatè] negans, per rerum naturam, non potest probari: 10. C. de non num. pec. 23. C. h. c. 11. x. de probat. per scripturam interdum probatur; Secus est in negatione tempore, locoque circumscripta; (nam haec probari potest per indirectum, sc. argumenta artificialia: 14. C. de contrah. stipul. et directe [orig: directè] e. gr. per restes.) Et in negatione praegnante, sc. quae virtualiter aliquid affirmat, sive. cuius ratio concludens dari potest: e. g. Si quis neget se esse filiumfamil. nam hae probantur per indirectum, sc. probando affirmativam negativae contrariam, e. g. Se esse emancipatum. 1. C. h.

[note: B] [note: fr.] Circa probationem observa (I.) * MODUM: nam probatio debet esse pertinens, 21. in f. C. h. Struv. th. 10. certa et clara; 6. h. c. 8. in f. x. h. Gail. 2. O. 13. n. 5. obscura contra producentem [note: -] interpretanda: Gail. 2. O. 13. n. 11. Struv. h. th. 10. Admittitur tamen imperfecta (1.) In causis difficilis probationis, l. 2. C. de test. Gail. 2. O. 93. n. 18. Mant. de tac. conv. t. 1. l. 8. t. 14. n. 5. e. g. antiquis: Menoch. 2. A. I. Q. c. 115. Ricc. p 2. Decis. Neap. 23. quae occulte [orig: occultè] fieri solent: Gail. 2. O. 149. n. 9. quae in animo consistunt: Struv. h. th. 11. scil. quoad civilia negotia. propter L. f. C. h. (2.) In defensionereorum; Gail. 1. de P. P. c. 15. n. 12. (3.) In causis summariis. Coler. de process. ex 3. c. 1. n. 62. Haec Probatio includatur articulis probatoriis; vid. Cala, de mod. artic. qui sint perspicui, Gail. 1. Obs. 82. n. 11. non captiosi, Gail. 1. Obs. 81. et 82. succincti, Myns. 2. O. 55. Gail. 1. obs. 79. n. 3. e [orig: è] visceribus libelli deprompti: 21. in f. C. h. Et fiat probatio parte adversa citata [orig: citatâ]. c. 2. x. de test. cog.

[note: b.] (II.) * TEMPUS, idque vel [note: C] tamquam * terminum AQUO, qui est * in causa principali [note: D] litis contestatio; c. 5. et t. t. ut lit. non contest. Testes tamen in perpetuam rei memoriam etiam ante litis contestationem producuntur, vid. Gail. 1. O. 92. 93. 94. Carpz. 1. c. 16. d. 35. 36. quorum testimonia nihilominus demum lite contestata [orig: contestatâ] producuntur: v. Bach. ad W. h. n. 9. rectius Hahn. ad W.

[note: d.] * quoad exceptiones etiam ante litem contestatam siunt probationes, ex gr. in exceptionibus declinatoriis, et dilatoriis, 13. C. de procurat. Bacchov. Vol. 2. D. 4. th. 6. lit. B. peremptoriis privilegiariis, c. 1. 2. de lit. contest. in 6. et hodie in omnibus peremptoriis, quae intra tempus legale (in foro Saxon. VI. septiman. et 3. dier. Carpz. p. 1. c. 16. d. 1.) probari possunt.

[note: c.] * Terminum AD QUEM: nam est probatio facienda ante causae conclusionem, et sententiae publicationem, regulariter ante quartam productionem: cap. 15. 36. 55. x. de testib. Auth. At qui semel. C. h. In criminalibus tamen et matrimonialibus etiam post sententiam publicatam admittitur. Gail. 1. O. 107. n. 11. Et quidem probandum intra terminum a [orig: à] Iudice praescriptum: qui diversus est, 1. C. de dilat. Gail. 1. O. 91. Carpz p. 1. c. 16. d. 1. et peremptorius: 1. C. de dilat. Carpz. p. 1. c. 16. def. 1. propter causam tamen datur a [orig: à] Iudice dilatio, Iure Civili, in causis pecuniariis, una, in capitalibus reo tres, actori duae. L. f. de feriis.

[note: E] Probationibus Iudex credit, et si actor plene [orig: plenè] probavit, condemnatur reus; 6. sin minus, absolvitur, etiamsi hic nihil probavit, 4. C. de edend Bacchov. Vol. 2. D. 4. th. 8. lit. c. et d. aut probaturus in probatione defecit, Mascard. Vol. 1. concl. 36. n. 37. scil. si inde de actoris iure non constet. Zoes. h. n. 7. vid. Aristot. Probl. sect. 29. q. 13.

[note: +] [note: E] Estque * vel Iuris, quae a [orig: â] Iure per argumenta probabilia ex variis circumstantiis inducitur, et pro vera habetur. Haec iterum [note: F] est * vel Iuris, et de Iure, qua a [orig: à] Lege ex fortioribus aliquid inducitur, et pro vero ponitur, adeo, ut nec probatio in contrarium admittatur: Huius exempla sunt in 11. §. 9. ad L. Iul. de adult. 29. §. 1. h. 34. C. ad L. Iul. de adult. cap. 12. x. de praesumpt cap. 30. x. de sponsal.

[note: f.] * vel Iuris tantum [orig: tantùm], qua ex variis circumstantiis Lex aliquid praesumit, et tamdiu pro vero habet, donec probetur contrarium. c. 20. x. h. Gail. 2. O. 144. num. 6. Menoch. 1. praes. 60. num. 2.

[note: c.] * vel Hominis, qua a [orig: à] Iudice argumentis probabilibus ex negotii circumstantiis aliquid inducitur, quod pro vero habetur, donec contrarium probetur: 2. §. 1. de pact. 8. 9.

14. h. 18. de adim. et transfer. leg. L. 3. 9. 25. h. add. Wes. h. th. 10. Carpz. tit. 13. art. 1. n. 16. Hunn. t. 20. c. 3.

Argumenta probabilia sumuntur ex circumstantiis facti: quae infinita sunt, et his fere [orig: ferè] regulis subsistunt: [1.] Naturalia semper praesumuntur adesse. [2.] Praesumitur res in eodem statu: hinc Cap. Semel. de R. I. in 6. scilicet eodem respectu: Ricc. p. 2. Dec. Neapol. dec. 159. [3.] Praesumptio debet fieri in meliorem partem. 51. pro soc. Scheffer. 2. pract. quaest. 5. n. 11. 12. vid. Alciatus, Menoch. de praesumpt.

[note: P] Praesumptio Iuris et de Iure semper vera est, nisi aliud confiteatur reus, vel factum sit notorium; Carpzov. p. 2. c. 2. d. 8. num. 5. Aliae praesumptiones tamdiu verae sunt, donec probetur contrarium. vid. Carpz. d. l.

XXII. 4. DE FIDE INSTRUM. ET AMISSIONE EORUM.

[note: D] FIDES hic [orig: hîc] significat opinionem, qua quis credit, rem ita [note: D] se habere. INSTRUMENTUM hic dicitur, quod causam instruit, Iudici fidem faciendo de re controversa; 1. h. et significat [1.] in genere omnia media, quibus Iudici fides fit de re controversa. 1. h. Hoc sensu in Statutis plerumque accipitur; vid. Mev. ad Ius Lubecens. quaest. praelim. 10. Bacchov. Vol. 2. Disp. 4. th. 1. lit. a. [2.] Stricte [orig: Strictè] tabulam, sive scripturam: 5. C. de probat. 17. C. h. [3.] Strictissime [orig: Strictissimè] instrumentum publicum. 1. C. de iureiur. propter calumn.

[note: D] Instrumentum hic [orig: hîc] significat scripturam, ad rerum gestarum fidem factam: Perez. in C. h. num. 1. Hahn. h. p. 91. in fin. Estque * vel PUBLICUM: arg. 5. C. de probat. 11. C. qui pot. [note: A] [note: +] in pign. 23. §. 2. C. ad SCt. Vellei. * (1.) Ratione primi auctoris, [note: B] qui fecit, vel facere iussit: c. 2. x. h. Hodie plerumque fiunt durch die Stadtschreiber, Notarios. de quib. infr. h. Ordin. Imp. de anno 1512. tit. von den Notarien. vers. Die Notarien sollen auch wissen. vid. 17. C. de fid. instr.

[note: b.] * (2.) Ratione confirmationis, [note: C] * quod a [orig: à] personis publicis est subscriptum, c. 2. x. h. pr. I. de empt. vend. 8. §. 15. quib. mod. pign. solv. vel sigillatum; c. 2. x. h. modo constet de huius voluntate, ad quem sigillum pertinet: Cz. l. 3. Rum. 79. n. 13. arg. 2. C. de reb. alien. non alien.

ibi gloss. cuius consensus in dubio praesumitur; Carpz. d. l. n. 15. 16. dolosa sigillatio vim habet nullam; 2. C. de reb. alien. non alien.

[note: e.] * quod actis publicis insinuatum. L. f. C. de re iudicat. Auth. Ad haec. C. h. vid. Bach. ad W. h. His aequivoce [orig: aequivocè] etiam annumeratur instrumentum privatum quidem; sed trium testium subseriptione confirmatum; nam et hoc effectum publici instrumenti habet. 11. in f. C. qui pot. in pign.

[note: D] [note: a.] * vel PRIVATUM, quod privata auctoritate factum, [note: D] cuius sunt tres species: * (1.) CHIROGRAPHUM, quod in genere est scriptura privata, in debiti et crediti fidem facta: 14. C. de non num. pecun. Besold. voc. Handschrifft. Estque [note: +] [note: E] * vel obligatorium, ut Chirographum in specie: quod est scriptura privata, qua Debitor debitum fatetur; Syngrapha fiunt inter paciscentes, in rei gestae fidem, Antapocha [orig: Antapochâ] fatetur debitor, se praestationes solvisse, et praedium praestationi obnoxium esse. 2. C. de iur. emph. 19. C. h. Hahn. h. n. 2. Struv. h. th. 23. [note: D] [note: e.] * vel liberatorium, quod dicitur apocha, quitantia, quae est scriptura privata, qua creditor fatetur, debitorem solvisse. 19. C. h. 14. §. 2. C. de non num. pecun.

[note: D] [note: d,,] * (2.) EPISTOLA est scriptura ad absentem directa, qua ipsi aliquid denunciamus, ipsumque de re [note: D] [note: d.] aliqua certiorem facimus. * Liber RATIONUM: vid. Munnoz. de Escobar. de ratiocin. administrat. Rationes autem sunt scriptura, quae continet data et accepta: 6. §. 3. de edend. Conscribuntur vel ex necessitate officii publ. ut praetoris, etc. vel privati, ut tutoris, etc. vel ex libera voluntate, ut in negotiis privatis propriis.

[note: +] Alio modo dividuntur instrumenta in ORIGINALIA, quae primario de negotio conscripta, et TRANSSUMPTA, quae ab illis describuntur: Quod si fiat a [orig: à] privato, dicuntur Copiae: si auctoritate Magistratus, vel a [orig: à] Notario, dicuntur Transsumpta originalia, authentica, et Vidimus.

NOTARIORUM instrumenta sunt protocolla vel transsumpta et instrumenta: Illud est brevis rei gestae annotatio, memoriae causa facta, ut exinde [orig: exindè]postea [orig: posteà] conficiantur instrumenta, quae in specie ita vocantur, et fiunt adhibitis omnibus sollennitatibus et clausulis: Si dissonent protocolla et instrumenta ex his desumpta, maior fides est protocollo, Cpz. 1. c. 17. d. 44. modo protocollum habeat sua requisita. Ord. Imp. de anno 1512.

Imperatoria constitutae, ut de rebus gestis, certae et perpetuae memoriae gratia, Instrumenta conficiant: a [orig: à] DD. varie [orig: variè] tabularii et tabelliones dicuntur: Differunt tamen ab illis tabulariis et tabellionibus, de quibus in Iure Civil. vid. Cuiac. ad 15. C. de decur. L. 2. rem pupill. salv. fore. Nov. 44. Panciroll. thes. var. lect. lib. 1. c. 26. Quoties tamen Iure Civili tabularius requirebatur, toties hodie adhibetur Notarius. Notarii putativi, sive falsi Notarii Instrumenta non valent; Bach. V. 2. D. 5. th. 2. lit. B. Sichard. ad L. 4. C. h. (Dissent. Tr. V. 2. D. 5. th. 3. ob L. 3. de offic. Praetor.) hinc, si dubitatur de Notario, producens tale Instrumentum probare debet sactum a [orig: à] Notario: Mascard. de prob. concl. 920. n. 6. Secus est, si persona inhabilis facta sit Notarius, et post Instrumentum factum appareat hoc vitium; [note: C] nam tum [orig: tùm] valet. arg. l. 3. de offic. Praetor. Constituuntur ab Imperatore immediate, vel mediantibus Comitibus Palatinis: Constituti compelluntur ad Instrumenta conficienda. Ord. Imp. de anno 1512. §. Es ist auch ein Notarius, etc. Besold. voc. Notarien. Et contra denegantes decernuntur mandata cum clausula: Mindan. de mand. lib. 2. c. 53. §. 4. n. 15. 16. Honorarium ipsis offerendum, aurum et argentum; Besold. d. l. nisi sint Doctores, Clerici, Monachi, aut Decuriones: d. O. I. d. l. in fin. Notarius Doctor Iurisfactus retinet hanc facultatem, 33. §. 2. de cond. et demonstr. Berl. p. 1. D. 27. et Doctor Iuris, qua talis, Instrumenta non potest conficere: Carpz. l. 6. Resp. 18. (Diss. Berlich. p. 1. D. 27.) Ne Notarius videatur se ingessisse, arg. 25. de procur. Bach. Vol. 2. D. 5. th. 2. lit. c. requiritur rogatio eorum, quorum consensu res stat, Nov. 44. pr. Ord. Imp. de anno 1512. §. Und nachdem in allgemeinen Rechten, etc. et seq. §. Es ist auch ein Notarius, etc. cuius rogationis etiam mentionem facere debet in instrumento. d. §. Und nachdem etc. in fin.

[note: +] Notarii hodie sunt simplices, qui olim intra et extra Cameram, et immatriculati Cam. Imp. Ord. Cam. de anno 1555. p. 1. t. 39. qui hodie in Camera officium suum interponunt. Gail. 1. O. 28. n. 6. Myns. 1. O. 78.

Instrumentum scribi potest de Iure Civili in omni materia. §. 12. I. de test. ord. Hodie nullum est, nisi in membrana scribatur; Myns. 1. O. 80. in fin. (Diss. Arnold. Reiger. in not. ad d. obs.) huius enim sententia non est generalis, et fallit praeprimis quoad appellationis Instrumenta; Hahn. h. num. 4. alicubi tamen procedit, et potest in charta scribi. Moller. ad Const. Elect. p. 1. c. 14. num. 8.

[note: O] De omnibus negotiis licitis, (nam si Notarius de illicito conscripsit, punitur exilio, manus amputatione, vel alia poena arbittaria. 14. §. 3. C. de SS. Eccles. 2. f. 55. in f. princ.) quae ipse vidit et audivit. Ord. Imper. de anno 1512. §. Die Notarien sollen auch sich huten [orig: hüten], etc. quae autem gustu, tactu, odoratu percipiuntur, de illis ex relatione testium fit instrumentum. d. l.

[note: Q] [note: F] Circa instrumenta * Publica a [orig: à] Notario conscribenda requiritur: ut (1.) Invocetur nomen divinum, Const. Imper. de anno 1512. §. Und nachdem. quod hodie etiam observatur, [Diss. Rosbach. prax. civ. tit. 62. n. 11.] hoc I. Civ. non erat necessarium: arg. N. 47. c. 1. N. 44. (2.) Addatur annus Christi, Const. Imp. de unno 1512. §. Und nachdem. [vid. N. 47. c. 1.] (3.) Indictio Romana, quae a [orig: â] XV. Sept. incipit, et invenitur:

Si per quindenos Domini diviseris annos,
His tribus ad iectis, Indictio certa patebit:
Si nihil excedit, quindena indictio currit.

vid. Wehner. obs. pract. voc. Romer [orig: Römer] Zinß-Zahl. Bach. V. 2. Disp. 5. th. 3. lit. c. (4.) Nomen Imperatoris regnantis, Nov. 47. c. 1. Const. Imp. d. §. Und nachdem. (5.) Tempus, sc. mensis, dies, et hora, d. O. Imp. et locus loci, (6.) Summatia causae narratio, cum omnibus circumstantiis rei gestae; Nam instrumentum, cui causa non est inserta, nihil probat. c. 14. x. h. 25. §. f. de probat. vid. 2. §. 3. de doli except. Carpz. 1. c. 17. D. 39. d. Const. Imper. §. Und nachdem. (7.) Nomina et cognomina testium. N. 73. c. 1. 2. 5. d. Const. Imp. d. §. Testes in testamento et divortiis requiruntur VII. §. 3. I. de test. ord. 9. de divort. in aliis ultimis voluntatibus V. L. f. §. f. C. de Codicill. interdum tres; ut in L. 23. §. 2. C. ad SCt. Vell. 11. C. qui pot. in pign. Si certi nihil de iure sit dispositum, duo sufficiunt. arg. 12. de testib. vid. tamen Nov. 73. c. 2. 5. (8.) Subscriptio et subsignatio, cuius omissio totum Instrumentum vitiat: d. §. Const. Imp. Carpz. p. 1. c. 17. d. 38. n. 1. per L. 3. ibi DD. C. de tabular. Si Notarius consueto sigillo, non notatiatus, signavit, requiritur iuramentum suppletorium. vid. omnino [orig: omninò] Richt. p. 1. dec. 32. n. 26. Carpz. l. 3. Resp. 85.

[note: f.] * Privata, nulla specialis sollennitas requiritur: 34. §. 1. de pign. exceptis Rationibus, quae requirunt diem, 1. §. 2. de edend. et subscriptionem. 8. §. 15. quibus mod. pign. solvitur. Carpz. l. 1. Resp. 29. n. 13. et p. 1. c. 17. d. 21.

[note: G] [note: E] Instrumenta probant Iudici, et quidem * Publica plene [orig: plenè]: nam a [orig: à] Magistratu facta praeferuntur testibus: 10. de probat. et a [orig: à] Netario facta idem valent, quod testes: 15. C. h. Dummodo sint originalia; nam a [orig: à] notario descripta iuramento suppletorio indigent: Berl. decis. 100. Neque instrumentum probatur, quod eius fiat mentio in sequenti publico; Aut. Si quis. C. de edend. c. 1. x. h. nisi ab iisdem personis sit confectum: Carpz. p. 1. c. 17. d. 4. et lib. 3. Resp. 84. Et nisi exempla ex archivo publico proferantur: haec enim plene [orig: plenè] probant. Aut. Ad haec. C. h. L. f. C. de re iud. Carpz. p. 1. c. 17. d. 38. Non etiam determinant causam: unde de I. eiv. nulla Instrumenta paratam habent exsecutionem: 1. 2. C. de exsec. rei iud. 9. C. de O. et A. un. C. de proh. sequestr. Carpz. lib. 4. Resp. 9. n. 3. 4. nisi (1.) pacto hoc conventum, Recess. Deput. de anno 1600. §. Ob auch auf Obligationes. etc. Coler. de process. exsecut. p. 1. c. 5. per tot. Sand. dec. Fris. lib. 1. tit. 10. d. 3. Gail. de P. P. lib. 2. c. 2. num. 26. Heigius, lib. 2. q. 6. nisi (2.) consuetudine hoc introductum: sic in Saxonia omne Instrumentum liquidum, (ex quo apparet, quid, quale, quantum, cui, a [orig: à] quo, et ex qua causa debeatur) non vitiosum, habet paratam exsecutionem: Carpz. p. 1. c. 17. d. 32. et lib. 4. Resp. 9. ut et ubique fere [orig: ferè] Instrumenta guarentigiata: sc. quae continent iussum iudicis vel notarii, ut in continenti promissa adimpleantur. Coler. de process. exsecut. p. 1. c. 3. Wehn. voc. Guarentigia. [note: g.] * Privata a [orig: à] tribus [note: H] testibus * subscripta probant plene [orig: plenè]; 11. in f. C. qui pot. in [note: h.] pign. * non subscripta * pro scribente nihil probant: [note: I] (nisi contra scribentem absque protestatione fuerint producta: Carpz. 1. c. 17. d. 7. 8.) c. 2. x. h. 5. C. de probat. Carpz. p. 1. c. 17. d. 34. arg. 10. de test. excipe rationes Mercatorum. quibus propterea, quod multorum fidem sequi debeant, semiplena fides habetur; dummodo (1.) mercator sit vit integrae famae, (2.) rationes contineant data et accepta, (3.) contineant causam debendi, quibus addit Gail. 2. O. 20. ut ab ipso mercatore sint scriptae: vid. Carpz. p. 1. c. 17. d. 35. Idem dicendum de Opificum rationibus: Carpz. d. l. d. 37. vid. Carpz. 6. Resp. 121. n. 1. Supplet harum fidem mercator iuramento suppletorio, vel uno teste; Carpz. d. d. 35. 36. qui si mortuus sit, et testis deficiat, iurat heres suppletorium credulitatis. Carpz. 6. Resp. 121. De libris censualibus et iurisdictionalibus civitatum etc. vid. Carpz. 1. Resp. 61. 62. 63.

[note: i] * Contra scribentem probant, dummodo [orig: dummodò] ea pro suis agnoscat, Carpz. p. 1. c. 17. d. 10. seq. et habeant causam debendi. 26. §. 1. deposit. c. 2. x. h. Carpz. p. 1. c. 17. d. 34.

[note: Q] Produci possunt de Iure Civili etiam post terminum probatorium, usque ad causae conclusionem: Gail. 1. O. 105. num. 5. Myns. 6. O. 56. In Saxonia debent intra terminum probationis introduci. Carpz. 1. c. 17. d. 1. 2. Berlich. p. 1. c. 43. Post causae conclusionem non aliter producuntur, quam [orig: quàm] cum iuramento, noviter esse reperta. Struv. h. th. 32.

[note: N] Instrumenta sunt stricti iuris. Carpz. 2. resp. 109. n. 20. per L. 1. C. de probat. De eorum interpretatione. vid. Wes. h. n. 7.

[note: C] Infringitur fides Instrumenti, contrarium ostendendo. c. 10. x. h. L. 14. C. h. c. 28. x. de testib. cap. 11. x. de probat. Perez. h. n. 14. 15. Zoes. h. n. 14. vel simulationem, tit. C. Plus. valer. quod agitur. ibique Perez. aut aliam fraudem, 42. C. de transact. cancellationem, rasionem, etc. 24. de probat. nisi in tali parte sit, ubi nihil refert. c. 3. x. h. t. Zoes. h. n. 11. 12. vid. Menoch. consil. 199. Mascard. concl. 740. Ricc. p. 2. dec. Neapol. 10.

AMISSIO Instrumenti causam non vitiat, si aliunde [orig: aliundè] de ea constet. 1. 4. 5. 6. C. h. vid. Sichard. Hotton. in L. 1. C. h.

XXII. 5. DE TESTIBUS.

[note: D] TESTES sunt personae, quae ad sidem de re dubia [orig: dubiâ] faciendam Iudici evocantur et examinantur. IDONEI sunt, qui iure testes esse non prohibentur. OMNI exceptione maiores, quorum testimonio nihil obici potest, quod fidem illorum diminuat.

[note: C] CITANTUR sive evocantur, [se ingerentes regulariter sunt suspecti. arg. 25. de procur. v. Myns. 4. obs. 3.] de Iure Civili a [orig: à] Iudice, 1. §. f. vel a [orig: à] parte. 11. C. h. Bach. V. 2. D. 5. th. 5. Hodie tantum [orig: tantùm] per iudicem, Gail. 1. O. 96. n. 1. Myns. 4. O. 3. et Commissarium, cui hoc commisit. EXAMINANTUR a [orig: à] Iudice competente, N. 60. c. 2. Gail. 1. O. 93. Carpz. 3. resp. 87. n. 1. regulariter ipso: Cz. 3. rum. 87. n. 7. Si tamen morbus sonticus, vel alia causa adsit, solet Iudex Notarium mittere. 15. de iureiur. 18. C. de fid. instr. Nov. 60. c. 2. §. 2. C. 2. de iudic. in 6. Hodie Iudex eos potest ipse examinare, et aliis hoc delegare. Gail. 1. O. 96. n. 2. Cz. 3. rum. 87. n. 6. In Camera partes nominant Commissarios, quos sententia interlocutoria approbat, Gail. 1. O. 96. n. 1. etiam in

causa [orig: causâ] criminali; Gail. 1. O. 96. in fin. quod secus est de Iure Civili: Nov. 90. c. 5. Aut. Apud. eloquentiss. C. de fide instr. [note: A] Alienae Iurisdictioni subiectus, * invitus testari non compellitur: Carpz. 3. D. 24. num. 1. Sed in caufis civilibus per literas mutui compassus petit Iudex causae, in foro testis, eum ibi examinari, atque testimonium eius transmitti: Nov. 90. c. 5. in causa criminali de Iure Civili testis debet transmitti: Nov. 90. c. 5. in fin. quod hodie non observatur.

[note: a.] * Volens autem examinari potest; Carpz. 3. D. 24. nisi sit Clericus, et coram Laico examinari debeat. C. 22. c. 22. quaest. 5. Carpz. 3. D. 24. Si periculum sit in mora, ex. gr. mortis, tum [orig: tùm]a [orig: à] quovis Iudice potest examinari testis. Gail. 1. O. 95.

[note: Ci.] Ad petitionem partium; 4. §. 8. de damn. infect. nisi utilitas publica officium Iudicis imploret. Gothofr. ad d. L. 4. §. 8.

[note: B] Testium habilitas, vid. 2. 3. consideratur tempore depositionis [note: S] et examinationis. Carpzov. 3. Resp. 87. n. 11. * Natura [orig: Naturâ]IMPEDIUNTUR, [1.] Furiosus, 40. de. R. I. 2. §. 3. de iur. codicill. qui dilucida non habet intervalla: 20. §. 4. qui test. fac. 6. C. de curat. furios. [2.] Mente captus: arg. §. 4. l. [note: R] de curat. [3.] Surdi et Muti natura, Farinac. q. 61. nuw. 19. 24. 32. [4.] Infantes, et infantiae proximi: §. 10. I. de inutil. stipul. Non etiam pupertati proximi; arg. 3. §. 5. arg. 19. §. 1. nam hi nullibi prohibentur, nec natura [orig: naturâ] impediunt, 111. de R. I. (Diss. Wesenb. h. n. 3. per L. 3. §. 5. 19. §. 1. h. 1. de minor. 34. §. 2. deiureiur. 15. §. 1. de quaestion. Carpzov. p. 1. c. 16. d. 55. n. 1. Can. 14. 15. c. 22. q. 5.) scilicet, si testentur, de rebus, quae in intellectum eorum cadunt, 1. §. 1. C. de fals. monet. sponte [orig: spontè]: 19. §. 1. h. Can. 15. 16. c. 22. q. 5. et tum [orig: tùm] idonei sunt; sed non omni exceptione maiores; quanta illis fides habenda, Iudicis arbitrio relinquitur. 3. §. 1. h. Bacchov. vol. 2. D. 5. th. 8. lit. a. Potest quis de eo, quod impubes vidit, testari, pubes factus, Farinac. de test. quaest. 58. num. 18. et 53. Ricc. 1. Dec. Neapol. 151. tr. 1. n. 20. scil. si tum [orig: tùm] temporis illam [note: b] rem intellexit. Carpz. 1. c. 16. d. 55. *Lege [note: c] PROHIBENTUR * in TOTUM, [1.] Damnati repetundarum, 15. pr. [2.] Propter Adulterium, 18. [3.] Carmen famosum, 21. pr. [4.] Senatu propter turpitudinem moti, 2. de Senator. [5.] Banniti: ¶¶. [6.] Quidam huc referunt Servos, qui tamen non simpliciter prohibentur. 7. h. 8. 11. C. h. [7.] De Iur. Can. infames, c. 54. x. h. Can. Infam. 17. c. 6. q. 1. Mev. ad

I. L. lib. 4. tit. 7. art. 4. Struv. h. th. 38. scilic. qui iuris infamia [orig: infamiâ] laborant; Carpz. 1. c. 16. d. 17. (Diss. Mev. d. l. n. 45.) De I. Civ. autem etiam hi admittuntur. 1. §. 1. h. 3. §. 5. L. 13. 15. 21. Fr. de his, qui not,. infam. n. 24. Bach. vol. 2. D. 5. th. 8. lit. B. quamvis suspecti sint, nec omni exceptione maiores: sicut etiam Iur. Can. infames facto: Carpz. p. 1. c. 16. D. 17. n. 7. Quanta autem his fides habenda, cognoscit Iudex. 3. pr.

[note: c.] * CERTO respectu * quoad certas CAUSAS [note: D] [1.] Prodigi in testamentis; §. 6. I. de test. ord. alibi adhibiti non sunt omni exceptione maiores: de quo Iudex cognoscit: 11. §. 1. de dol. mal. [2.] Minores XX. annis in causis criminalibus: 20. h. nisi veritas aliter haberi non possit, Carpz. p. 3. q. 114. n. 42. vel agatur de probanda rei innocentia, Carpz. d. l. n. 43. vel in crimine laesae Maiestatis. 10. §. 1. de quaest. [3.] Forminae in certis causis, ut in testamento sollenni, §. 6. I. de test. ord. et causis feudalibus. 2. F. 32. circa fin. in reliquis possunt testari, licet sint criminales: 18. h. 20. §. 6. qui test. fac. etiam de Iure Canonico: c. 33. x. h. Can. Ex eo. 2. c. 15. q. 3. Bach. Vol. 2. D. 5. th. 5. lit. e. ¶. Carpz. d. l. n. 39. (Diss. Rittersb. de Diff. Iur. Civ. et Can. lib. 5. c. 21. per c. 10. de V. S. can. 17. c. 33. q. 5. Cz. [note: d.] p. 3. q. 114. n. 39.) [4.] Personae, quae recensentur in L. 3. §. 5. h.

* propter PERSONARUM [note: E] qualitatem, ad quas causae pertinent pro certis personis, et adversus [note: F] eas testari prohibentur * [1.] omnes in CAUSA PROPRIA: 10. h. 10. C. vid. Ord. Crim. art. 25. vers. Zum sechsten. et art. seq. Carpz. p. 3. q. 120. n. 50. Hahn. h. n. 13. Propria autem causa dicitur, ex qua quis commodum sperat, vel metuit incommodum; 1. §. 11. quando appell. Carpz. l. 3. Resp. 58. n. 4. 5. licet per accidens tantum [orig: tantùm]: c. 20. x. de test. [note: F] Sic repelluntur * propter COMMODUM PECUNIARIUM: [1.] Haeres in testamento, in quo institutus: §. 10. I. de test. ord. 20. qui testam. fac. poss. Fideicommissarius universalis: §. 3. 4. I. de fiduc. hered. §. 11. I. de testam. ord. et is, cui B. P. secundum tabulas defertur: 2. de B. P. [2.] Venditor in causa evictionis: 4. §. 2. iunct. §. 3. de appell. ¶. Carpz. p. 1. c. 16. d. 68. [3.] Socius in causa communi: Carpz. 3. Resp. 88. n. 15. 16. [4.] Correus in ea causa, ubi est correus: Carpz. 3. Resp. 88. ubi vid. Limitat. [5.] In causa Universitatis membra eius Universitatis, si causa ad singulorum utilitatem spectat: Hahn. h. p. 105. in fin. Carpz. 4. c. 16. d. 65. vid. 2. 7. quod cuiusque universit. nom. 10. §. 4. de in ius voc. argum.

c. 6. et 1. 2. x. h. contra universitatem suam volentes admittuntur: Carpz. 3. resp. 93. Debitor idoneus testis est in causa creditoris; arg. 1. §. 1. h. Nov. 90. c. 7. in f. (Diss. Wesenb. h. Carpz. 1. c. 16. d. 67.) non tamen omni exceptione maior, et quantum ei tribuendum, cognoscit iudex. 3. pr. Idem dicendum de Creditore in causa debitoris; Carpz. 1. c. 16. d. 67. nisi agatur de re creditori oppignorata. 4. §. 2. iunct. §. 4. de appellat.

[note: f,,] * Propter commodum GRATIAE. donator, in causa evictionis, qua cum donatario agitur. 4. §. 2. 4. de appellat. 54. §. 1. de furt. 25. §. 11. de her. pet. Donell. ad 10. C. h. n. 6. Sichard. ad. 10. C. h.

[note: f,,] * Propter commodum HONORIS, existimationis et laudis: (1.) Advocati in causis, ubi patrocinium praestiterunt: f. h. c. fin. de test. in 6. can. 3. vers. patron. c. 4. q. 3. Carpz. p. 1. c. 16. d. 59. nisi veritas aliter haberi non possit, Carpz. d. l. aut contra clientem testimonium dicant: nam adversarius adversarii advocatum testem producere potest, qui etiam invitus testimonium dicere tenetur: Carpz. l. 3. Resp. 92. num. 7. (2.) Procurator in ea causa, quam administravit: c. f. de test. in 6. L. f. h. Carpz. 1. c. 16. d. 59. (3.) Tutor in causa pupilli: f. in f. Carpz. 1. c. 16. d. 57. vid. Farinac. de test. quaest. 60. num. 273. Curator in causa minoris, f. h. Carpz. d. l. et 3. Resp. 91. item in causa feminae: Carpz. 3. Ress. 91. (4.) Iudex in causa, in qua iudicavit, can. 1. c. 4. q. 4. L. 6. C. de postul. Carpz. 1. c. 16. d. 61. ne quidem post causam finiram, sc. si agatur de iustitia sententiae, Carpz. d. l. aut de sollennitatibus testamenti coram se facti: Carpz. 1. c. 16. d. 62. idem est in Notario, si impugnetur testamentum ab eo conscriptum propter sollennitates. Ord. Imper. de anno 1512. §. Von Notarien.

[note: f.] * Propter commodum LIBERATIONIS a [orig: à] poena, conscii criminis. 11. C. h. c. 10. x. h.

[note: e,,] * (2.) Si summa CONIUNCTIO intercedat inter testem et illum, cui dicendum testimonium Sic prohibentur parenres et liberi prose et contra se, 9. h. 6. C. h. omnesque ascendentes et descendentes: 2. C. de in ius voc. Carpz. de usu arb. consang. D. 3. th. 9. n. 84. et p. 1. c. 16. d. 48. Nisi (1.) in aetate probanda, 16. de probat. Carpz. d. l. d. 19. (2.) in causa matrimoniali, c. 22. x. de test. Carpz. d. l. Gabriel. de test. concl. 9. Carpz. 1. c. 16. d. 49. vid. Hahn. h. p. 104. (3.) Si filius testetur de castrensi peculio, 20. §. 2. qui test. fac. (4.)

Veritas aliter haberi non possit: Carpz. d. l. D. 50. Plures exceptiones habet Gabriel. de testib. concl. 17. His patroni accensentur, contra quos libertus non potest testari: 12. C. h. Obst. arg. 4. h.) contra libertum tamen testatur patronus: 4. h. Vasallus pro Domino testatur; 1. §. 1. h. Contra dominum io causa criminali testimonium dicens, feudo privatur: in causa civili potest testari. 2. Feud. 33. §. 1. vers. Similiter Struv. Exerc. Feud. 11. th. 3. Fratres regulariter admittuntur; 1. §. 1. ¶. Carpz. 3. Resp. 89. n. 33. et lib. 3. D. 43. Gabriel. de testib. concl. 14. (Diss. Bach. V. 2. D. 5. th. 8. lit. F. Gabr. de test. concl. 14.) Iure can. tamen in causis criminalibus reiciuntur: f. C. de prob. Excipe, nisi veritas aliter haberi non possit: Carpz. 1. c. 16. d. 53. Idem dicendum de reliquis consanguineis, can. 1. et 12. c. 3. q. 5. qui admittuntur etiam ad defensionem rei. Cz. [note: e,,] p. 3. q. 114. * [3.] Propter IMPERIUM. 6. Domestici, 24. ff. 3. C. sc quicum eodem habitant, et quibus imperari potest, ut sunt [1.] Uxor. 10. de re milit. can. mulierem. 17. can. 15. et 18. c. 33. q. 5. arg. L. 6. h. Carpz. 1. c. 16. d. 51. et Lib. 3. Resp. 89. n. 23. quae contra maritum testari potest, non tamen cogitur, Carpz. dd. ll. modo veritas aliter haberi possit, praeprimis in causa criminali: Carpz. dd. LL. [2.] Servi, liberti, mercenarii et liberi homines b. f. servientes: 25. §. 2. de Aedil. Ed. arg. 89. de furt. 11. §. 1. de poen. 6. §. 5. C. de his, qui ad Eccles. confug. Nisi (a.) contra domesticum testentur, Bach. V. 2. D. 5. th. 8. lit. F. (b.) tam [orig: tàm] actori, quam [orig: quàm] reo sint domestici: e. g. si Lis inter coniuges: Carpz. 1. c. 16. d. 56. num. 6. (g.) negotium domesticum sit probandum: Carpz. 1. c. 16. d. 54. (d.) veritas aliter sciri non possit. 8. §. 6. C. de repud. [3.] Subditi in causa superiorum suorum. 6. h. Hodie [orig: Hodiè] subditi contra Dominum recte [orig: rectè] testantur, modo dominus iuramentum, quo ipsi adstricti sunt, remittat. Carpz. 1. c. [note: c,,] 16. d. 64. * [4.] Propter singularem INIMICITIAM inter testem et partem adversam: 17. C. ex. gr. si quis criminaliter aliquem accusaverit, N. 90. c. 7. aut in criminali causa testimonium dixerit, 23. nisi testis sit utriusque partis inimicus. Carpz. 1. c. 16. d. 56. n. 6. vid. tamen 21. C. de Haeret. et Manich. Bach. V. 2. D. 5. th. 8. lit. C.

[note: e.] * [5.] Propter SUSPICIONEM reicitur etiam testimonium periuri, et hominis vilissimae conditionis. c. 9. x. h. t.

Si producatur persona inhabilis, iudex, adversario petente, (Diss. W. h. n. 3.) v. 17. C. h. eam repellit; 4. §. 8. de damn. infect. Carpz. 3. Resp. 87. n. 12. neque partes post publicata testimonia contra inhabilitatem excipiant: c. 31. x. de test. nisi (1.) quis probet, se id postea demum [orig: demùm] expertum, aut (2.) iuret, se non dolose [orig: dolosè] exceptionem contra personas testium omisisse, aut (3.) in ipsa die productionis reservavit sibi exceptiones competentes. c. 31. x. h.

Testes COGUNTUR nonnumquam ad testimonia dicenda, tam [orig: tàm] in causis criminalibus, quam [orig: quàm] civilibus, 22. ff. 16. C. h. c. 1. et t. t. x. de test. cog. propter c. fin. x. de test. cog. Gail. 2. O. 100. num. 1. pignorum captione, mulctae indictione, 1. §. 3. de insp. ventr. 3. §. 9. de tab. exhib. mandatis poenalibus, imo banno. Gail. 1. O. 100. n. 12. Etiam Clerici in causa Laicorum: 9. 16. C. h. iunct. c. 51. x. h. Finckelth. O. 95. vid. Carpz. 3. d. 22. et 1. c. 16. d. 69. (Obst Aut. sediudex. C. de Episc. et Cler.) excipe confessiones, c. 2. de poen. dist. 6. c. 2. x. de offic. iud. ordin. c. 12. x. de poenit. Carpz. 3. d. 25. Haec necessitas remittitur [1.] Consanguineis collateralibus usque ad VII. gradum I. civ. 4. h. iunct. §. 6. I. de grad. [2.] Affinibus, qui parentum liberorumque loco sunt: 5. h. [3.] Patrono: 4. h. [4.] Pubertati proximo: 19. §. 1. [5.] Uxori: Carpz. 1. c. 16. d. 51. et 3. Resp. 89. n. 29. [6.] Civibus, etc. adversus civitatem, etc. Carpz. 3. resp. 93. modo veritas aliter haberi possit. c. f. x. de test. cog. Carpz. 1. c. 16. d. 51. et 69. n. 5. Carpz. 3. Resp. 93. n. 14.

In suis aedibus examinantur [1.] Personae egregiae: 15. de iureiur. [2.] Senes, h. e. LXX. annis maiores: arg. L. un. C. qui aetat. [3.] Valetudinarii, Milites, etc. 8. 19. pr. h. 3. in f. h. vid. Bach. V. 2. D. 5. th. 7. lit. D.

[note: O] Testantur de facto controverso, in articulos ab actore, et interrogatoria a [orig: à] reo redacto; (Hinc testibus extra hos terminos deponentibus, tamquam non iuratis, non creditur; Wesenb. h. n. 4. c. 29. x. h.) quod ipsi audiverunt, et viderunt. vid. Wesenb. et Hahn. n. 4. h.

Tempus et modum productionis, etc. testium vid. supr. ad tit. de probat. et redigat is, cui probatio per interlocutoriam imposita, libellum in articulos, hos iudex adversae parti communicat, quae exinde facit interrogatoria: quo facto Iudex testes et adversarium citat, examinat, eorum depositiones publicat, quod sequitur disputatio, tandemque causae conclusio. vid. Wesenb. h. num. 5. et ibi Hahn.

XXII. 6. DE IUR. ET FACTI IGNORANTIA.

IGnorantia est cognitionis eius, quam quis habere potest, privatio. Vel quis nullam habet rei cognitionem, ex grhomicidium factum esse: vel habet opinionem veritati contrariam, quae dicitur error: vel aliquid novit; sed animo pendet, et dicitur dubitatio: hic [orig: hîc] ignorantia idem est, quod error. Philosophis ignorantia varie [orig: variè] dividitur: Richter. 2. Eth. 7. ICtis in ignorantiam Iuris et Facti ab obiecto. vid. Wesenb. h. et ibi Bacchov.

XXIII. 1. DE SPONSALIBUS.

[note: D] COMPUTATIO GRADUUM est investigatio, quam [orig: quàm]late [orig: latè]a [orig: à] se invicem personae in cognatione et affinitate distent. [note: D] COGNATIO est vinculum personarum, a [orig: à] communi stirpe descendentium, carnali propagatione contractum; Est [note: +] vel naturalis tantum [orig: tantùm]; vel civilis tantum [orig: tantùm], vel naturalis et civilis simul. 4. §. 2. de grad. Propagatio per masculinum sexum [note: D] dicitur agnatio; per femininum cognatio in specie. LINEA est collectio personarum inter se coniunctarum, gradus numero discernens. 1. pr. de grad.

[note: +] [note: A] * Recta, Ascendens, qua a [orig: à] persona generata ad generantes ascendimus: Descendens, qua a [orig: à] generante ad generatas descendimus:

[note: a.] * Collateralis, quae continet personas a [orig: à] latere iunctas, quas neque nos, neque illae etiam nos genuerunt: Aequalis, in qua personae aequaliter a [orig: à] communi stirpedistant; Inaequalis, [note: D] ubi stipiti altera propior, altera remotior est. GRADUS est distantia unius personae ab alia per generationem facta. [note: B] De cuius computatione * Civili, vid. §. 7. I. de grad. et observatur in probationibus, successionibus, etc. exceptis matrimonialibus, et quae inde [orig: indè] descendunt, et criminalibus.

[note: b.] * Canonica: vid. c. 35. q. 5. c. fin vid. Cz. de arb. consang. D. 1. th. 5. Berlich. 3. concl. 24. n. 92. 93.

[note: D] AFFINITAS est proximitas personarum inter uxotem et mariti consanguineos, et maritum ac uxoris consanguineos contracta iustis nuptiis, 4. §. 8. de gradib. Iure Canonico quacumque coniunctione: c. 6. etc. p. x. de eo, qui cognov. consang. uxor. suae. modo sint consummatae: Can. 18. c. 27. q. 2.

non sufficiunt ad veram affinitatem sponsalia: §. 9. I. de nupt. vid. tamen 8. de gradib. 4. de L. Pomp. de parricid. 5. de testib. Soluto matrimonio etiam affinitas solvitur. §. 6. 7. I. de nupt. Affinitatis de Iure Canonico tria sunt genera; non autem gradus proprie dicti; §. 7. I. de grad. cogn. sunt tamen ad exemplum cognationis: 10. pr. de gradib. Et eo gradu quis mihi est affinis, quo uxori meae consanguineus, licet sit deinde [orig: deindè] 1. 2. 3. genere affinitatis iunctus: nam novae nuptiae non mutant gradum, sed genus attinentiae.

[note: D] SPONSALIA hic [orig: hîc] sunt mentio et repromissio futurarum nuptiarum. 1. h. Can. 3. c. 30. q. 5. sunt

[note: C] [note: +] (I.) * De futuro, c. 22. c. p. c. f. x. h. quae verbis futuri temporis contrahuntur. Hodie nobis haec verba: Ich will dich nehmen, de praesenti sunt. Lutherus von den Ehesachen. Gerh. tom. 7. §. 130. Sponsalia de futuro contrahuntur, quando non simplici et puro consensu; sed in futurum eventum fiunt: Carpz. 2. q. 56. n. 22. Cypr. de sponsal. c. 4. §. 8. idque propter expressam, vel propter tacitam conditionem. c. 7. 8. x. de desp. imp.

[note: c.] * De praesenti, quae verbis praesentis temporis contrahuntur. c. p. x. h. et hodie, quae puro et simplici consensu contracta: dd. DD. Non sunt verum matrimonium; nam deflcit consensus matrimonialis, quo indissolubile illud vinculum constituitur. Et differunt haec sponsalia a [orig: à] nuptiis causa [orig: causâ] efficiente, forma [orig: formâ], sine, subiecto, effectu, et contrariis. Carpz. 2. d. 134. ¶. Adeoque sponsalia sunt instar emptionis, nuptiae autem instar traditionis, quibus ius quasi in re constituitur.

[note: D] [note: +] (II.) * Publica, quae fiunt coram testibus et arbitris, accedente parentum consensu.

[note: d.] * Clandestina, quae * aut non fiunt coram testibus: c. 3. x. de clandest. despons. Carpz. 2. D. 32. et 38. haec quidem non sunt ipso iure nulla, modo probari possint; c. 2. x. de clandest. desp. Heig. l. 1. q. 22. Gerhard. tom. 7. §. 145. si tamen publica sequantur, exspirant. Gerhard. tom. 7. §. 143. iunct. 145.

[note: c.] * aut fiunt sine consensu parentum, haec ipso iure nulla sunt: vid. 5. C. h. arg. §. p. I. de nupt. Cz. 2. d. 40. (sententia declaratoria tamen requiritur. Cz. 2. d. 40.) licet intervenerit Iuramentum, Num. XXX. 4. 5. Can. Inter cetera. 22. c. 22. q. 4. Cpz. 2. d. 50. aut carnalis copula, aut benedictio Sacerdotalis, sc. quoad I. Civile: 11. de stat. hom. hodie tamen propter haec sustinentur. Carpz. 2. d. 60. vid. tn. Hahn. h. in f.

[note: +] [note: F] (III.) * Pura fiunt consensu simplici et puro sine tempore aut dilatione.

[note: f.] * Conditionalia, quibus in casum futurum incertum matrimonium contrahitur: 39. de R. C. 10. de cond. inst. 9. §. 1. de novat. (Impossibilis conditio hic plerumque detrahitur, ut in ultimis voluntatibus: c. f. x. de cond. appos. in despons. Carpz. 2. D. 23. arbitrio iudicis,) Honesta adimplenda est, Carpz. 2. d. 20. e. gr. si mille in dotem dedetis: c. 3. x. de cond. apposit. Exsistente conditione statim purificantur sponsalia. 11. §. 1. qui pot. in pign. Carpz. 2. d. 20.

[note: C] Fiunt consensu sponsalitio, de contrahendo futuro matrimonio, 4. h. utcumque declarato; 48. §. 3. de Aedil. Edict. 12. f. h. (etiam per procuratorem, specialissimum mandatum habentem, c. f. de procur. in 6. vid. omnino [orig: omninò] d. c. f.) praeprimis contrahentium; c. 1. c. 30. q. 2. nam alias [orig: aliàs] sunt ipso iure nulla: Carpz. 2. d. 26. deinde etiam parentum, in quorum potestate sunt: 7. §. 1. h. vid. 7. §. 1. 11. 12. 13. h. (et de honestate tutoris, 6. non etiam curatoris, 8. C. de nupt.) modo sit Verus, Carpz. 1. c. 20. d. 9. et I. Consist. 2. d. 19. et liber, (Metus enim non vanus, neque reverentialis, sed constans; sponsalia reddit ipso iure nulla: 6. quod metus causa. 22. de R. N.) atque certus. (de errore vid. in seq. tit.)

[note: A] Facilioris probationis gratia [orig: gratiâ] accedunt ARRHAE sponsalitiae, 3. C. h. quas retinet sponsa, secuto matrimonio, 3. C. h. aut non secuto exculpa sponsi, 3. C. si vero non sequatur ex causa sponsae, duplicatas reddit: si ex neutrius causa, tum [orig: tùm] simpliciter [note: D] restituuntur. 3. 5. C. Aliud est SPONSALITIA LARGITAS, quae datur ad amorem conciliandum, et dicitur Donatio propter nuptias: Eam totam restituit sponsa, osculo non interveniente; hoc autem interveniente, mediam tantum [orig: tantùm], si matrimonium non sequatur. 16. C. de donat. propter nupt.

[note: S] Nuptias regulariter contrahunt, qui sponsalia, et contra: c. 84. de R. 1. in 6. L. 15. 16. h. nisi adsit ratio diversitatis, ut est (1.) In lugente maritum, 10. §. 1. de his, qui not. infam. (2.) Praeside provinciae, 38. pr. de R. N. iunct. 63. eodem. (3.) Pupillo infantia maiore, 36. ad L. Iul. de adult. iunct. 14. h. c. 4. 5. x. de despons. impub. qui post pubertatem sponsalia ratihabere debet.

[note: G] implendum: Et quidem sponsalia * publica * de praesenti [note: H] quamvis I. civ. facile solvebantur, disficilius tamen de I. Can. c. 10. 22. x. h. Carpz. 2. d. 123. Hodie firmissima sunt, Carpz. 2. d. 173. et partes ad implendum matrimonium coguntur, etiam carcere: Carpz. 2. d. 133. omnino [orig: omninò] recusantes tamen inviti non coniunguntur; c. 2. 17. x. de sponsal. Cypreus, de sponsal. c. 12. §. 6. sed relegari solent: Carpz. 2. d. 134. Cypreus, d. l. num. 4. Si copula carnalis subsequuta, omnino [orig: omninò] sunt coniungendi; c. 30. x. h. Gerh. tom. 7. §. 152. nam tum est coniugium verum, illegitimum moribus nostris, quia deficit benedictio, Carpz. 2. d. 142. et hoc est necessario in favorem liberorum faciendum legitimum: Carpz. 2. d. 135. Inde post concubitum altera parte aufugiente, praesens in eius bona mittitur pro alimentis. Carpz. 2. d. 136. (vid. tit. de adulter.) Idem est, si haec sponsalia iuramento confirmata sint. Cypraeus, d. l. §. 7. 8. Haec sponsalia [note: h.] faciunt quandam affinitatem. §. 9. I. de nupt. * de futuro [note: I] * quae habent conditionem necessariam, sunt similia simplicibus: 9. §. 1. de novat. etc. iuxta communem naturam conditionum, vid. supr. tit. de pact. p. 50. cui omnino etiam hic inhaerendum. v. tam. Fomann. D. 3. ad I. §. 25. cui respondet Cpz. 2. d. 21. Cypr. d. l. num. 8. §. 4. Beust. tr. de iur. matr. c. 19. Item purificantur, si conditio haec auferatur, sive remissione eius, cuius gratia est adiecta, L. p. C. de pact. Carpz. 2. d. 24. sive novo consensu, eoque vel expresso, c. 3. x. de condit. appos. vel praesumpto (Iuris et de Iure) exaccedente copula, licet cum protestatione. cap. 3. 6. x. de condit. appos. Cypreus, d. tr. c. 8. §. 2. num. 5. 6.

[note: i.] * ab impubere contracta non obligant ante pubertatem ad matrimonium, ab illis tamen ad alia transiri non potest. c. 7. 8. x. de despons. impub. Post pubertatem possunt, si velint, separari, modo copula non intercesserit. dd. cc.

PLURA sponsalia contrahere est species Polygamiae, ac infame; Carpz. 2. q. 67. si autem plura fuerint contracta, et quidem omnia publica de praesenti, tum [orig: tùm] priora praeferuntur; c. 22. 30. x. h. Cpz. 2. d. 63. licet posterioribus accesserit copula: dd. cc. iunct. 13. §. 3. ad L. Iul. de adult. c. 1. 3. f. x. de spons. duorum. Cz. 2. d. 65. modo [orig: modò] non accedat benedictio, nam tum [orig: tùm] fit matrimonium, quod utique praefertur. Carpz. 2. d. 66. Cypr. d. tr. c. 10. §. 25. (Diss. Carpz. 2. q. 67. num. 59. Berl. p. 4. concl. 28.) Idem est

in publicis de futuro. c. 22. x. h. Publica de praesenti praeferuntur illis de futuro, etiam anterioribus. 11. §. 1. quipot. in pign. c. 22. et p. x. h. pet hoc enim posteriori ius quaeritur contra priorem, quod impedit rettotractionem conditionis. c. un. de spons. in 6. Carpz. 2. D. 70. Publica praeferuntur clandestinis, etiam prioribus. c. 2. x. de clandest. despons. Carpz. 2. D. 67 Gerh. tom. 7. §. 143. et 145.

[note: C] SOLVUNTUR (1.) Morte; et tum arrhae restituuntur, nisi mortuus fuerit in mora: 3. C. h. (2.) De I. civ. etiam unius Renuntiatione. 1. 2. 5. C. h. vid. supr. E. (3.) Adulterii causa, aut propter malitiosam desertionem, aut aliam gravem causam. Carpz. 2. d. 125. 145. vid. omnino [orig: omninò] Gerh. tom. 7. §. 166. et seqq. Carpz. 2. d. 176. etc. Cypr. de spons. c. 12. etc. e. gr. propter inimicitias capitales, Carpz. et Cypr. dd. ll. veneficium, parricidium, furorem, epilepsiam, membri alicuius notabilis mutilationem: Carpz. d. l. (4.) Lapsu temporis: c. 22. extra h. 2. C. h. Sponsa ramen exspectat sponsum in eadem provincia degentem biennium, in alia vero per triennium; c. 5. extra h. 2. C. de repud. nisi ex iusta causa absit; vid. p. tum [orig: tùm] enim exspectandus est, donec se sistat. 17. h.

Dissolutis sponsalibus pars nocens innocenti expensas restituat, arrhamque perdit. Carpz. 2. d. 64. et praeterea [orig: praetereà] quandoque punitur. Carpz. 2. q. 38.

XXIII. 2. DE RITU NUPTIARUM.

[note: D] NUPTIAE sunt viri ac mulieris coniunctio, individuam vitae consuetudinem continens. §. 1. I. de P. P. 1. h. v. 7. h. [note: +] [note: A] (1.) Sunt vel * Publicae, quae publice [orig: publicè] in coetu fidelium, accedente Sacerdotali benedictione, sunt contractae: c. aliter. c. 30. q. 5 c. 3. x. de cland. despons.

[note: D] [note: a.] * Clandestinae, quae non coram facie Ecclesiae, nec accedente sacerdotali benedictione sunt contractae; 30. x. de sponsal. vid. d. c. 30. can. 8. c. 30. q. 5. vers. Sed obicitur. Liberi hinc nati non sunt legitimi, nec patri ante benedictionem Sacerdotalem mortuo succedunt. c. 3. et t. tit. x. de clan [?] est. despons. can. aliter. c. 30 q. 5. Carpz. 2. d. 142. ¶. Hahn. ad W. p. 2. p. 132. (Diss. Wesenb. h. num. 2. Schurff. cent. 1. consil. 1. Cypr. de matrim. c. 3. §. 2. Carpz. p. 2. c. 14. d. 12. ¶. propter c. 12. x. qui fil. sint legit. c. 2. x. de cland. despons. hi obtinent [note: +] in praxi.) (2.) Ratum, sed non legitimum;

Legitimum, sed non ratum, Legitimum et Ratum simul. can. 8. c. 30. [note: +] q. 5. et can. ult. c. 28. q. 1. 2. (3.) Iustum, quod secundum LL. nullo [orig: nullô] iure contradicente contractum est; Iniustum, quod contra [note: +] iuris prohibitionem est contractum. (4.) Verum, quod plene [orig: plenè] probari potest; Praesumptum, quod tantum [orig: tantùm] per coniecturas probatur. Hoc tamen etiam subsistit, c. 26. c. 30. extra. de spons. L. 24. 57. §. 1. h. N. 74. c. 5. et N. 117. c. 2. hodie passim fit inter [note: +] milites. (5.) Inchoatum sunt sponsalia: Perfectum, quod absolutum est ratione essentiae: Consummatum, quod subsecuta corporum coniunctio, non etiam solus conscensus tori. Wehner. voc Ehmann. Riemer. dec. 2. q. 8.

De PROCLAMATIONE vid. Gerh. tom. 7. §. 46. Carpz. 2. d. 137. 139. 141. Cypr. de matr. c. 11. §. 15.

[note: C] Fit matrimonium CONSENSU MUTUO, vid. Ames. de conscient. 5. c. 35. L. 30. de R. I. 15. de condit. et demonstr. Gerh. tom. 7. §. 55. 56. c. 25. x. de sponsal. MATRIMONIALI, sc. quo vinculum inter coniuges indissolubile statim contrahitur. Zepper. de LL. Mosaic. lib. 4. c. 25. p. 510. LEGITIMO, h. e. [note: B] qui est * Publice declaratus, c. 15. 23. x. de sponsal. sc. in facie Ecclesiae, accedente sacerdotali benedictione: can. aliter. c. 30. q. 5. etc. consanguineorum. c. 3. q. 4. etc. f. x. de clandest. despons. Gerh. tom. 7. §. 664. Cypr. de nupt. c. 11. §. 14. Carpz. 2. def. 142. (sine qua non est legitimum matrimonium. dd. ll. (Diss. Hahn. ad W. p. 154.) De copulatione in aedibus privatis. vid. Carpz. 2. d. 143. Gerh. tom. 7. §. 466.) Accedente CONSENSU parentum, quorum sunt in potestate; 2. h. pr. I. h. 12. C. vid. 18. ff. 7. C. h. v. 7. §. 1. despons. Ratihabitio non sufficit, pr. I. h. 68. de iur. dot. 13. §. 6. ad L. Iul. de adult. Carpz. 2. d. 41. (Obst. 1. §. f. de lib. exhib.) propter patriam potestatem: Hinc NON requiritur consensus curatorum, 8. C. 20. ff. h. ¶. Carpz. 2. d. 46. fratrum, vitrici, novercae, 8. C. ¶. Cz. 2. d. 46. 47. matris; §. 10. I. de adopt. 20. C. h. obst. 20. C. (Si tamen quis requirat iudicium matris, etc. et hi non conveniant, ad iudicem res defertur. 20. C. h. ¶. Carpz. 2. d. 48.) Patris, qui emancipavit, 25. de R. N. avi materni, neque patris etiam, si neptis sit in avi potestate; nam mortuo [orig: mortuô]avo [orig: avô] haec cum liberis suis non transit in patris potestatem; 16. §. 1. h. Si rigorose [orig: rigorosè] [note: C] pater dissentiat, * absque ratione, iudex concedit liberis potestatem, absque consensu patris nuptias perficiendi, 5. de parricid. 19. h. Carpz. 2. d. 52. 53.

non est sola paupertas. 5. §. 1. pro soc. Carpz. 2. d. 55.) non cogitur consentire; Carpz. 2. d. 52. Neque requiritur consensus patri furiosi, 40. de R. I. 9. h. pr. I. h. captivi, absentis, de quo sciri non potest, ubi degat: 12. §. 3. de capt. et postlim. revers. v. omnino [orig: omninò] L. 10. 11. h. Quatenus Parentum consensus I. divino requiratur? vid. Fr. Ex. 2. q. 3. Grot. de I. B. et P. 2. c. 5. n. 10. Hahn. ad W. h. (Diss. Gerh. t. 7. §. 58. Carpz. 2. d. 39.) Etiam I. Can. hic consensus est necessarius: can. aliter. 1. can. nostrates. 3. c. 30. q. 5. can. honorantur. 13. c. 32. q. 2. Gerh. tom. 7. §. 68. (Obst. can. sufficiat. 2. c. 27. q. 2. c. 23. x. de spons. c. 1. x. de desp. impub. Concil. Trident.) Hodie magis spectatur reverentia, quam [orig: quàm] patria potestas: Carpz. 2. d. 45. num. 5. Hinc requiritur consensus matris, 6. de in ius voc. 4. de curat. furios. Carpz. 2. d. 44. si pater mortuus sit. Carpz. d. l. n. 16. arg. 26. de R. I. et parentum secundi gradus, mortuis parentibus primi gradus, Cz. d. l. d. 45. vid. tamen Carpz. 2. d. 60. et 4. c. 20. d. 15. etiam in nuptiis filii emancipati. Carpz. 2. d. 49.

[note: b.] * Verus et plenus: h. e. non simulatus, 30. ff. 13. C. h. c. 26. x. de sponsal. Gerh. tom. 7. §. 121. non nimis aut dolo extortus, 21. 22. ff. 14. C. h. 134. de V. O. c. 14. x. de sponsal. non erroneus etc.

[note: S] Contrahunt nuptias (1.) VIR et UXOR; vid. Levit. [note: R] XX. vers. 13. 31. C. de adult. Ord. Crim. art. 116. Carpz. 2. q. 77. (Hermaphrodito etiam, sed aegre [orig: aegrè], conceditur: Carpz. 2. d. 14. vid. omnino [orig: omninò] Zachiam, 3. q. 9. et ult. n. 1. 2. 3.) (2.) UNUS cum [note: R] [note: D] UNA: POLYGAMIA * SIMULTANEA, qua una pluribus nupta est, tamquam contra Ius naturae, numquam fuit permissa; Ea vero, qua [orig: quâ] unus plures uxores duxit, multis populis usitata fuit; sed iuri naturali contraria est, cum sit contra primam institutionem, Gerh. t. 7. §. 260. arg. Matth. XIX. vers. 3. 4. I. Cor. VII. vers. 2. iunct. Gen. II. vers. 24. (Diss. Ochinus de polygamia.) et Iure civili prohibita: 2. C. de incest. nupt. 18. C. de adult. Ord. Crim. art. 141. Carpz. 2. q. [note: d.] 66. *SUCCESSIVA honesta est, et licita. (Rom. VII. v. 2. 3. et I. Cor. VII. v. 39. I. Tim. V. v. 14. Gerh. tom. 7. §. 178. Cpz. 2. d. 158. c. p. et f. x. de secund. nupt. t. t. C. de secund. nupt. Nov. 2. c. 2. §. 1. [Diss. vid. Bernegg. q. ad Tac. 110.] Nec valet promissio viduitatis, 1. 2. C. de indict. viduit. licet iurata: Carpz. 2. d. 172. Legatum sub hac conditione a [orig: à] marito uxori relictum, mulier, post annum, petere potest, sed

sub cautione Mutiana; vid. 62. §. 2. 64. 79. §. f. de condit. et demonstr. Nov. 22. c. 44. Fr. lib. 1. Resol. 15. n. 26. Secus esse, si extraneus ita legaverit, putat Fr. d. l. n. 31. Sed male [orig: malè]; per Nov. 22. c. 44. vir. Hanc ipsam. 8. et Auth. Cui relictum. C. de ind. vid. toll. Secus a. est, si quis virgini ita legaverit; 79. §. f. de cond. et dem. nam tum conditio pro non adiecta habetur; 62. 63. 64. de cond. et demonstr.) modo [orig: modò] de coniugis morte certo constet; v. Carpz. 2. d. 165. Et nuptiae non fiant intra annum luctus: 2. C. de secundis nupt. 11. §. 1. de his, qui not. infam. Carpz. 2. d. 159. nam alias [orig: aliàs] mulier de I. civ. amittit omnia, quae a [orig: à] priore marito utcumque accepit: 1. 2. C. de sec. nupt. Secus est de Iure Can. c. p. f. x. de sec. nupt. Rittersh. de diff. c. 2. §. 4. in f. vid. Carpz. 2. d. 162. Vidui non lugent. 9. de his, qui not. infam. vid. Carpz. 2. d. 160. 161. (3.) Personae IDONEAE, sc. quae non

[note: E] [note: R] * IMPEDIUNTUR, ut impuberes, 4. h. §. 10. I. de inutil. stip. mente capti, etc. 6. C. de curat. furiosi. Gerh. tom. 7. §. 118. et 228. summe [orig: summè] ebrii, veteri Iure Rom. Viri LX. et feminae L. annorum; 27. C. h. propter. 21. pr. de A. E. V. 12. C. de leg. her. quod postea [orig: posteà] tamen permissum. 27. C. vid. Zach. 1. tit. 1. c. 19. n. 54. Lotichius, p. 2. l. 25. Plin. lib. 6. c. 14. vid. Menz. de coniug. p. 125. Spadones, thlibiae, etc. 10. C. de repud. Gerh. t. 7. §. 235. Secus est, si frigiditas supervenerit postea [orig: posteà]. arg. 8. ff. de spons. De Pumilionibus, etc. vid. Gerh. tom. [note: e.] 7. §. 234. * PROHIBENTUR [note: F] * in totum, servi: pr. I. h. propter 32. de R. I. (nam hi in contubernio sunt: 3. C. de incest. nupt. De Iur. Can. contrahunt matrimonium: c. 1. et t. t. x. de coni. serv. vid. Schulz. ad I. h. lit. G.) [note: f.] peregrini, etc. * in tantum [orig: tantùm], scilicet cum certis personis, [note: G] * propter cognationem, * spiritualem; vid. Laymann. [note: H] Theol. moral. lib. 5. tit. 10. p. 4. c. 8. et t. t. x. de cognatione spirituali. [note: h.] L. 26. C. h. quae tamen hodie non attenditur. Alb. Gent. L. 1. lit. f. Carz. 2. d. 24. * saecularem, in linea recta prohibentur nuptiae in infinitum. pr. et §. 1. I. 53. v. 54. de R. N. neque dispensari hic potest. Grot. l. 2. c. 5. n. 12. In Linea collaterali, primus gradus prohibitus est. Lev. XVIII. Neque hic admittitur dispensatio: Carpz. 2. d. 99. ac matrimonium contra [orig: contrà] contractum rescinditur; Cz. 2. d. 99. n. 12. licet sint ab uno tantum [orig: tantùm] latere, §. 2. I. h. Cz. 2. d. 82. aut legitimi tantum, §. 2. I. et secundus lineae inaequalis. Lev. 18. v. 12. 13. §. 3. I. h. neque hic [orig: hîc] dispensatur: de facto tamen contractum non rescinditur: Cz. 2. d. 99. propter Lev. XX. v. 20. sq. Sponsalia huiusmodi

rescinduntur. Secundus Lineae aequalis licitus est. Lev. XVIII. §. 4. I. h. ibi Vinn. l. 3. Tertius et quartus gradus est licitus; dd. ll. nisi sint sibi parentum liberorumque loco, §. 3. I. h. qui sc. stirpem communem immediate [orig: immediatè] attingunt: Hodie plerumque prohibitus est tertius gradus lineae inaequalis. Carpz. 2. def. 79. Schulz. h. lit. e. Iure Can. prohibitus est quartus gradus. c. p. x. de consang. et affin. Hae autem prohibitiones humanae Principes non obligant. Carpz. 2. d. 110.

[note: g,,] * Propter affinitatem, generaliter, in eo gradu affinitatis prohibitum est matrimonium, in quo consanguinitatis prohibitum est, idemque est in dispensatione: Carpz. 2. d. 88. etc. et hoc procedit etiam in affinitate illegitima, 4. C. 14. §. 2. h. Can. 10. c. 35. q. 2. Carpz. 2. d. 97. et imperfecta: §. 9. I. L. 12. §. 1. et 2. h. c. 6. in f. x. de desp. imp. c. 8. x. de spons. Carpz. 2. d. 107. ¶. hic [orig: hîc] tamen dispensatio locum habet, quia prohibitio est Iuris positivi. Carpz. l. 2. d. 121. 122. Secundum et tertium genus affinitatis Iure Can. nihil impedit; c. p. x. de consang. et affin. Iure Civ. secundum genus impedit lineam rectam. 15. h. vid. Carpz. 2. d. 121. 122.

[note: g,,] * Propter totalem Religionis diversitatem, cum illis, qui sunt extra Ecclesiam. 6. C. de Iudaeis. vid. tn. Carpz. 2. q. 76. n. 64. Prohibitio Can. Non oportet. 16. c. 28. q. 1. hodie propter pacificationem religiosam non [note: g,,] observatur. vid. Carpz. 2. d. 6. * Propter publicum officium, praeses cum provinciali: 38. 57. quod hodie non observatur.

[note: g,,] * Propter dignitatis inaequalitatem, Senator cum liberta. 44. pr. h.

[note: g,,] * Propter delictum adulter cum adultera: Nov. 134. c. 12. quod hodie non observatur; c. 6. x. de eo, qui dux. in matr. Carpz. 4. c. 20. d. 16. Besold. cons. 55. n. 66. nisi durante priore matrimonio adultero matrimonium promissum sit, vel is priore marito insidias struxerit. Finckelthaus. [note: g,,] Obs. 25. Carpz. d. l. n. 15. * Propter praesumptum metum et periculum rationum intervertendarum: tutor eiusque filius cum pupilla; 36. 37. 66. nisi pater pupillae ita voluerit, 36. aut tutor rationes reddiderit, ac tempus restitutionis elapsum sit: 66. vid. L. f. C. de temp. in integr. rest. Hodie sufficit, rationes esse redditas. Carpz. p. 4. c. 20. d. 17.

[note: g,,] * Propter violentiae praesumptionem inter raptorem et raptam. L. un. §. 1. C. de rapt. virg. Hodie hoc etiam mutatum; c. p. f. x. de rapt. Can. 10. c. 36.

q. 2. Carpz. 4. c. 30. d. 7. n. 10. quibusdam in locis tamen Ius [note: g,,] Civ. observatur. Hahn. h. * Propter morbum, leprosus; [note: g.] Gerh. tom. 7. num. 236. * Propter votum ac religionem Clerici. vid. Gerh. tit. de minist. §. 333. 1. Timoth. III. us. 2.

[note: I] Effectus * ratione Coniugum * communis est communicatio [note: K] corporum: 1. Corinth. VII. vers. 3. 4. Gen. II. vers. 24. et participatio utriusque fortunae: 22. §. 7. sol. matr. (Recedens compellitur officio iudicis, c. literas. 13. x. de restit. spol.) [note: k.] bonorum communicatio, etc. * Proprius * ratione Mariti [note: L] * quoad commodum est Potestas: ad Ephes. V. vers. 22. etc. [note: M] 1. Cor. XI. us. 3. can. 15. c. 33. q. 5. vid. Arnisaeus, deiur. connub. c. 7. sect. 2. ignominiosum est verberare uxorem, Carpz. p. 2. d. 221. n. 3. quod si maritus absque causa faciat, punitur: Nov. 117. c. 14. 24. §. 5. sol. matr. Carpz. 2. d. 221. et p. 1. q. 12. n. 31. vid. tamen Carpz. 3. q. 111. n. 83. Et habet maritus, ad exhibendam uxorem, etiam contra patrem, utile interdictum de liberis exhibendis; 2. de lib. exhib. Contra corruptores uxoris utilem servi corrupti, ad interesse: arg. 14. §. 1. de serv. corrupt. et praeiudicialem actionem, si uxor se neget uxorem. arg. 3. §. 4. de agnosc. et alend. lib.

[note: m.] * quoad onera est uxoris defensio, 2. de iniur. alimentatio, c. 11. dist. 31. aegrotae et furiosae curatio, 22. §. 8. sol. mairim. mortuae sepultura, scil. si de suo sepeliri nequeat; 28. in f. de [note: l.] religios. * ratione Uxoris est subiectio, 4. C. de crim. expilat. hered. obsequium et reverentia, 14. §. 1. sol. matr. L. un. §. 7. C. de R. V. A. operae et auxilium: 48. pr. de operis libert. Carpz. p. 2. c. 25. d. 15. Arnisaeus, de Iur. Connub. c. 27. sect. f. n. 32. Ea maritum sequitur, 195. §. f. de V. S. 44. derelig. quoad nomen, 195. §. f. de V. S. dignitatem, 8. 12. de Senat. et forum: 65. de iud. 19. pr. de iurisd. Richt. p. 1. dec. 9. n. 4. Cypr. de matr. c. 8. n. 20. Beust. tr. de matr. c. 66. Perez. h. n. 17. (nisi sponsus promiserit, se numquam a [orig: à] loco recessurum: arg. 1. de pact. 1. C. de const. pec. Richt. p. 1. dec. 9. n. 1. [Diss. Heig. p. 2. q. 14. n. 8.] tum enim conventioni stare debet, nisi nova urgens causa supervenerit. 38. pr. de solut. Rich. d. l. n. 5.) Sequitur maritum, etiam relegatum; Hartm. Pistor. 4. O. 148. num. 3. Surd. de aliment. tit. 7. q. 26. n. 6. Perez. h. num. 17. Diss. Richt. 1. dec. 9. n. 8. (nisi contrarium suadeant circumstantiae, de quibus cognoscit iudex; Heig. p. 2. q. 14. in f. Cz. 3. q. 14. et 130. n. 44. Richt. 1. dec. 9. in fin.) non etiam vagabundum, nisi ante matrimonium fuerit talis, et sponsa hoc

[note: i,,] sciverit. Perez. h. n. 17. Schneidevv. Wesenbec. etc. * Ratione liberorum, legitimantur naturales: in matrimonio nati praesumuntur [note: i.] iusti: patria potestas, de quibus supr. p. 14. sq. ratione cognatorum est affinitas.

[note: C] Contraria matrimonii vide in omnibus causis: METU contractum ipso iure nullum est. Carpz. 2. d. 27. et p. 3. d. 55. n. 7. Dunte, c. 19. q. 13. Ames. 5. q. 35. Beust. tr. de matrim. n. 44. et requiritur tantum [orig: tantùm] sententia declaratoria; modo [orig: modò] metus sit iustus, qui in constantem virum vel feminam cadit. 22. de R. N. arg. 6. quod met. causa. vid. omnino [orig: omninò]. c. 28. x. despons. Carpz. 2. d. 28. arg. 7. §. 1. quod met. caus. cap. 15. x. de spons. ERROR vitiat matrimonium, modo sit personae, can. un. c. 29. q. 1. aut circa statum, puta, si quis duxerit ignorans ancillam: nam ibidem deficiunt omnes effectus matrimonii; aut si quis duxerit defloratam pro virgine, (Diss. Wesenb. Bach.) Carpz. 2. d. 93. ¶. nisi sciverit hoc utcumque, etiam ex ore vulgi: [Maritus iuramento purgatorio probat, se hoc omnino [orig: omninò] ignorasse. Carpz. 2. d. 198.] aut ratihabuerit. e. g. concubuerit comperto crimine cum ea. Carpz. 2. d. 192. vid. Deut. XXII. vers. 20. Non etiam nocet error nominis, 9. §. 1. de contrah. empt. aut error circa bona corporis, c. un. c. 29. q. 1. Gerh. 7. §. 105. aut bona fortunae. dd. LL. Ad TEMPUS nemo potest uxorem ducere. c. f. x. de condit. appos.

XXIII. 3. DE IURE DOTIUM.

[note: H] DOS significat titulum, §. 40. I. de R. D. et t. t. pro dote. rem [note: D] dotalem, rubr. ff. sol. matr. ipsum ius, de quo hic: quod est Ius marito competens circa res pro ferendis matrimonii [note: +] oneribus traditas. 20. C. 7. pr. 76. in f. Estque Vera, vel Putativa, 17. §. 1. de reb. aut. iud. poss. quae tamen propriedos [orig: proprièdos] [note: +] non est: f. C. de don. propter nupt. l. 3. h. Constituta, vel Promissa, quae tamen proprie [orig: propriè] dos non est; nam dos per rei traditionem constituitur; 5. in fin. sol. matr. 13. §. 2. de fund. [note: D] dot. (Diss. Carpz. 3. c. 23. d. 3. n. 9. L. 6. C. de dot. promiss.) comprehenditur tamen in Statutis et pactis sub nomine dotis. 9. C. de pact. convent. Cauta dicitur, quam maritus spe futurae numerationis se accepisse fatetur; 1. 2. et t. t. C. de dot. caut. (Diss. Bach. ad W. h.) cui opponitur exceptio non numeratae [note: +] dotis. secundum [orig: secundùm] L. f. et seq. Aut. C. de dot. caut. Profectitia, [note: D] a [orig: à] patre vel ex bonis eius proficiscitur, 5. §. 11. h. 5. §. 1. vel etiam eius intuitu ab alio: 5. §. 2. h. 45. §. 4. de A. vel O. H. 6.

de collat. 10. §. 6. de vulg. et pupill. subst. Adventitia aliunde venit. 5. §. 6. h. un. §. 13. C. de R. V. A.

[note: C] Constituitur * voluntate (expressa; tacite [orig: tacitè] enim dos [note: A] non constituitur, licet constituta renovetur: 13. 30. 40. 46. h. NB. hinc in dubio bona non censentur dotalia; sed paraphernalia) [note: B] * constituentis uxoris, vel ab alio eius nomine: L. un. [note: C] §. 13. C. de R. V. A. * Ex iuris necessitate, a [orig: à] parente, qui habet in potestate, 19. de R. N. (filiae emancipatae non necessario [orig: necessariò] constituitur, 19. de R. N. 51. h. f. C. de dot. promiss. Bach. V. 2. D. 7. th. 2. lit. d. (Obst. f. C. de dot. prom.) arg. 14. C. h. Perez. in C. de dot. promiss. n. 6. modo alia ratione dotem consequi, aut sine ea honeste [orig: honestè] nubere possit.) hic compellitur officio iudicis, captis pignor. etc. Carpz. 2. c. 42. d. 12. Gail. 2. O. 90. vid. 7. §. f. de in rem vers. 6. de collat. nisi ipsa filia habeat propria bona, unde possit sibi dotem constituere, arg. 5. §. 7. de agnosc. et alend. lib. iunct. 4. ff. d. t. L. f. C. de dot. promiss. vid. Bach. V. 2. D. 7. th. 2. lit. c. Carpz. 2. c. 42. d. 13. Matth. D. 7. th. 4. Wiss. h. th. 8. (Obst. f. C. de dot. prom. Beust. 3. c. 4. Gail. 2. O. 95. n. 14. Hunn. 3. t. 24. n. 11. Perez. de dot. promiss. n. 8.) aut indigna sit, e. g. exheredata, Perez. d. l. n. 6. Matth. D. 7. th. 5. haeretica. Bach. th. 2.

[note: c.] * vel libero arbitrio, * a [orig: à] fratre, 12. §. p. 13. [note: D] §. f. de adm. tut. 1. §. 2. de tut. et rat. distr. Sande, 2. tit. 8. def. 2. Matth. D. 7. th. 7. (Diss. Campeg. de dote, q. 23. Tr. et Bach. h. [note: d.] th. 3. propter. 12. §. 3. de admin. tut.) * a [orig: à] matre, nisi magna et probabilis causa legibus expressa adsit: e. g. Si filia absque dote non inveniret honestam nubendi conditionem, 19. §. 1. C. de haeret. per L. 14. C. h. 34. h. Giphan. in L. f. C. de dot. prom. Perez. d. l. n. 14. Wissenb. h. th. 11.

[note: a.] * Et Traditione, 13. §. 2. de fund. dot. 5. in f. fol. matr. 1. C. de dot. caut. (Diss. Wesenb. h. num. 4.) vera, vel ficta, 43. §. 1. 57. 58. 59. quae traditio non facit contractum realem; nam non datur principaliter ea [orig: eâ] intentione, ut maritus obligetur: deinde etiam producit actionem ex stipulatu. L. un. pr. C. de R. V. A.

[note: E] [note: S] Marito, qui si sit filiusfamil. dos patri acquiritur. 2. C. famil. [note: O] ercisc. 56. §. 1. h. 72. h. Dantur in dotem res ratione * qualitatis, corporales et incorporales: 2. C. de O. et A. 7. §. 2. h. mobiles et immobiles: feudum, si ad uxorem pertineat, 2. F. 13. et 17. aut pater dotaturus habeat ad id consensum Domini: 2. F. 9. §. donare. vid. Carpz. D. Feud. 27. Struv. D. 13. th. 5. et

D. 14. th. 17. Carpz. 2. d. 173. Res alienae. 6. §. 1. v. 24. h. 3. de publ. in rem act. Quantitates et species, inaestimatae vel aestimatae, taxationis gratia [orig: gratiâ] (ut constet de vero pretio) vel venditionis gratia [orig: gratiâ], (ut accipiens eam rem eo [orig: eô]pretio [orig: pretiô] habeat emptam, quae hic in dubio praesumitur. 5. 10. C. h. vid. tit. de aestimat. act. O. L. un. §. 9. C. de R. U. A. 6. C. de usufr. Carpz. 2. c. 37. d. 16. num. 1. Fr. de laudem. c. 22. n. 24.)

[note: e.] * quantitatis, etiam incerta; 60. 61. 69. §. 4. h. nisi extraneus vel uxor ipsa dotem constituerint, tum enim cessatratio favoris dotis: 1. 3. C. de dot. promiss. Bach. V. 2. D. 7. th. 4. lit. D. Uxor omnia bona in dotem dare potest: 4. C. 72. h. pater tenetur dotare pro facultatibus suis ac dignitate mariti, 69. §. 4. ceteri pro arbitrio dotant.

[note: E] [note: F] Effectus dotis respicit vel mariti * Commodum, qui fit dominus dotis, pr. I. quibus alien. lic. 13. §. 2. de fund. dot. 7. §. 3. 75. ff 23. C. (Obst. 75. ff. 30. C. h. 16. de religios. 4. de collut. 3. §. 5. de min.) et quidem interdum revocabiliter, 1. C. de fund. dot. 21. C. 10. §. f. interdum irrevocabiliter, 42. interdum etiam quoad effectum tantum [orig: tantùm] fit Dominus sive procurator in rem suam, Lucratur vi huius dominii fructus rei dotalis, arg. 12. §. 3. ad exhib. 7. pr. 10. §. 3. ff. 20. C. h. L. un. §. 9. C. de R. U. A. constante matrimonio [orig: matrimoniô] acquisitos; 7. §. 1. non etiam alias accessiones, quae fructuum nomine non veniunt, ut partus ancillae, 10. §. 2. Thesaurum: 7. §. 12. sol. matr. nam haec marito quidem, ut Domino dotis, dotem augent constante matrimonio [orig: matrimoniô], restituenda tamen sunt cum ipsa dote: 10. §. 1. et 2. h. 7. §. 12. sol. matr. Rem dotalem alienare potest: de quo seq. tit. Non datur contra eum actioPauliana, si pater magnam dotem in fraudem Creditorum dederit: modo sit in bona fide: f. §. 1. quae in fraud. cred. Res pecunia [orig: pecuniâ] dotali comparata, non fit dotalis. 12. C. vid. tamen Bach. [note: f.] d. disp. th. 9. lit. b. Gutierrez. 5. pract. q. 87. Matth. h. th. 20. * Onus, sc. adhibere debet mediam diligentiam, 17. interdum in concreto, vid. tit. commodat. p. 226. in f. (quae favore dotis pacto non potest remitti. vid. 5. §. 2. commod. 6. de pact. dotal.) Quandoque etiam res dotalis est ipsius periculo, pro diversitate sc. an tradita sit quantitas, §. 2. I. quib. mod. re contr. obl. 42. vel species inaestimata, 10. pr. (Obst. 6. 9. C. de pign. act.) vel aestimata, venditionis, 10. §. 4. vel taxationis gratia: 21. C. vid. 10. h. Cz. 2. c. 42. d. 21. vid. supr. tit. Commod p. 229. sq. Solvat impensas fructuum, onera publica, tributa, collectas, etc. quae ex fructibus praestantur. 13. de impens. in res dot. vid. lib. 25. tit. 1. h.

[note: SS] Huc pertinet (1.) DONATIO PROPTER NUPTIAS: [note: D] quae fit a [orig: à] marito, L. f. C. de don. ant. nupt. in securitatem ac remunerationem dotis, vid. Disp. D. Bardili, de don. propter [note: D] nupt. (2.) SPONSALITIA LARGITAS, quae fit [note: D] ad amorem conciliandum. (3.) ARRHA sponsalitia, der Mahl-Schatz, quae datur in Symbolum Sponsaliorum contractorum. [note: D] (4.) Munus PROXENETICUM datur illis, qui [note: D] nuptias conciliarunt: de quibus in tit. 1. lib. 5. C. (5.) DOTALITIUM, quod est ususfructus quidam a [orig: à] marito uxori suae, post mortem suam, in bonis suis, in compensationem acceptae dotis, constitutus. Carpz. 1. c. 28. d. 93. et 2. c. 42. d. 2. 7. vid. D. [note: D] Bardili, d. Disp. th. 48. (6.) MORGENGABE, quae datur in pretium virginitatis secundo nuptiarum die. Disp. D. Bardili, [note: D] th. 49. (7.) MUNERA NUPTIALIA, quae ab amicis noviter nuptis aequaliter offeruntur. Carpzov. 3. c. 22. d. 1. 2. [note: D] (8.) Bona PARAPHERNALIA, quae generaliter omnia bona uxoris, praeter dotem, significant: 8. C. de pact. convent. stricte [orig: strictè] significant ea bona, quae uxor praeter dotem marito tradidit; et sic opponuntur Receptitiis, dem Spaar-Hafen, quae marito non tradidit. vid. L. f. C. de pact. convent.

[note: N] Dotis causa est favorabilis: 2. 20. 70. h. 1. sol. matr. hinc vid. 41. h. 25. C. ad SCt. Vellei. 12. §. 1. C. qui pot. in pign. L. un. §. 2. C. de R. U. A. Neque potest huic uxor renuntiare. de quo in seq. tit.

XXIII. 4. DE PACTIS DOTALIBUS.

[note: D] PActa dotalia sunt, quae doti legem et formam dant: Ehe-Pacten, Ehe-Beredung.

[note: G] Fiunt Paciscentium CONSENSU, utcumque declarato: 6. C. de dot. promiss. Probationis gratia [orig: gratiâ] rediguntur in scripturam: 4. de pign. 4. de fid. instr. 12. C. de pact. Carpz. 2. c. 43. d. 8. vel adhibentur testes, siquidem fiant in modum contractus, (licet in casum mortis exactio suspensa) duo, 32. 42. §. f. de donat. mortis causa. 12. de testib. sin in modum ultimae voluntatis, (v. 32. de mortis causa donat.) ad minimum V. requiruntur: f. §. f. C. de iure codicill. f. C. de mort. causa donat. Carpz. 2. c. 43. d. 2. etc. nisi facta sint coram iudice: 19. C. de testam. [note: S] 31. C. de donat. Carpz. 2. c. 43. d. 2. EORUM, qui dotem repetunt, et a [orig: à] quibus repetitur; 1. §. 1. ita tamen, ut pacisci possit uxor cum marito omni tempore, Pater autem et

extranei tantum [orig: tantùm] in ipsa promissione sive constitutione; 7. 20. §. 1. nam per huiusmodi promissionem quaesitum ius marito ac uxori illis invitis auferendum non est: L. un. §. 13. C. de R. U. A. Si femina paciscitur, non requiritur consensus curatoris in litem, Carpz. 2. c. 43. d. 9. nisi sit minorennis. Besold. ad R. I. W. p. 3. th. 65.

[note: O] Fiunt principaliter de dote et donatione propter nuptias; ita tamen, ne dotis causam reddant deteriorem, aut mulierem indotatam: 2. de iur. dot. 14. 17. minusprincipaliter de bonis paraphernalibus, receptitiis, etc. modo bonis moribus non sint contraria: 5. §. 1. e. g. de I. civ. pactum de coniugum successione: 5. C. de pact. convent. hodie [orig: hodiè] licitum. Carpz. 2. c. 43. d. 2. num. 6.

[note: E] Effectus est obligatio et actio: nam datur (1.) Uxori et per virilem sexum Adscendentibus actio ex stipulatu, L. un. §. 1. et 13. C. de R. U. A. (2.) Extraneo stipulanti, actio ex stipulatu; non stipulanti, actio praescriptis verbis, 6. C. de iur. dot. c. g. si extraneus sibi prospiciat de dote restituenda, tum [orig: tùm] utique synallagma adest: Secus est, si uxor, etc. constituat; nam huius intentione matrimonium in aeternum durat. 6. C.

[note: D] Contraria sunt dolus, metus, error, dissensus mutuus; non etiam unius, 5. C. de O. et A. Carpz. 2. c. 43. d. 11. nisi sint in modum ultimae voluntatis facta. arg. 4. de adimend. leg. 19. C. de pact. v. 22. de leg. 3. Carpz. 2. c. 43. d. 10.

XXIII. 5. DE FUNDO DOTALI.

[note: A] HIc prohibetur * MARITUS, 1. pr. h. pr. I. quib. alien. lic. vel non. contra Ius Commune, §. 40. I. de R. D. 21. C. mandat. 2. si a [orig: à] patre quis manumiss. item heres et alius successor universalis. 1. §. 1. L. 2. h. item sponsus, 4.

[note: a,,] *FUNDUM, h. e. rem immobilem, Italicam, sive provincialem, L. un. §. 15. C. de R. U. A. rusticam, sive urbanam, 13. §. 1. h. (non etiam prohibetur alienatio rei mobilis, licet servando servari potest, 21. de manumiss. 3. C. de iur. dot. 1. C. de serv. pign. dat.) (Diss. W. h. Perez. in C. h. propter 22. C. de adm. et peric. tut.)

[note: a,,] * DOTALEM, scil. cuius dominium ex causa dotis in maritum est translatum, 13. §. 2. (non etiam hac [orig: hâc] L. Iulia [orig: Iuliâ] prohibetur alienatio rerum paraphernalium; nam illarum dominus maritus non est; Nec rerum

aestimatarum venditionis gratia; nam tum vera fit venditio, ac pretium potius [orig: potiùs], quam [orig: quàm] ipsa res, in dotem datum videtur; 5. 10. C. de iur. dot. 10. §. 4. ff. eodem. L. un. §. 15. C. de R. V. A. Carpz. 2. c. 15. d. 21. n. 7. Nec rerum pecunia dotali emptarum. arg. 10. 12. C. de iur. dot. (Obst. 54. ff. de iur. dot.)

[note: a.] * ALIENARE, scil. dominium eius transferre, 1. C. h. ut et omne Ius in ea. vid. f. C. dereb. alien. non alien. ex. gr. oppignorare, l. un. §. 15. C. de R. V. A. servitutes remittere vel imponere, 5. h. ad divisionem eius nomine provocare, 2. C. legare, 16. de test. milit. per usucapionem transferre, 28. de V. S. 16. scil. ut incipiat usucapio demum constituta dote: 16. Nisi fiat alienatio (1.) ex iuris necessitate, 1. (2.) in utilitatem mulieris, 26. de iur. dot. (3.) per universitatem. ex. gr. quod fundus dotalis transeat ad heredes mariti. 1. §. 1. h. 62. de A. R. D.

[note: E] Alienatio contra hanc L. Iuliam est ipso iure nulla; 42. de usucap. Convalescit tamen, si postea maritus factus sit eius dominus irrevocabiliter; 42. de usucap. 17. de fund. dot. non etiam, si alienatio iteratis vicibus facta, aut uxor post biennium iterum consentiat; nam in casibus non exceptis regulae inhaerendum. vid. L. un. §. 15. C. de R. V. A. (Obst. 22. C. ad SCt. Vellei. N. 61. c. 1.)

XXIV. 1. DE DONAT. INTER VIRUM ET UXOREM.

[note: S] PRohibentur donationes inter Virum et Uxorem: 1. 2. 3. 31. h. idem est, si donetur personis, quae propter patriam potestatem pro una habentur, 4. C. 3. §. 2. aut servis, ex. gr. mariti, 3. §. 3. h. licet intermedia persona intervenerit: 6. de collat. 45. §. 4. de A. v. O. H. 5. §. 2. de iur. dot. 3. §. f. h. Valet tamen donatio inter sponsum et sponsam, 5. pr. 27. etiam die nuptiarum facta, Carpz. 2. c. 13. d. 19. et quae fit in casum soluti matrimonii: 60. §. 1. h. 32. de mort. caus. donat. L. 9. §. 2. L. 10. 11. Si tamen mortis causa donatum, dominium rei, vivente coniuge, non transit, ut fieri solet in aliis mortis causa [orig: causâ] donationibus, 2. de mort. caus. donat. 11. h. vid. Carpz. 2. c. 13. d. 15.

[note: O] Rerum propriarum: nam alienas donare possunt, scil. ut transferant conditionem usucapiendi, 25. h. ac renuntiare potest iuri sibi nondum acquisito, in favorem coniugis, 5.

§. 13. 14. Donatio prohibetur, non alius contractus: 5. §. 5. h. 16. §. f. de alim. leg. Carpz. 2. c. 33. d. 22. Neque donatio ob causam, f. C. de don. ant. nupt. aut qua donans pauperior, et donatarius locupletior non efficitur. 5. §. 8. et 16. L. 25. h. 7. §. 2. Carpz. 2. c. 33. d. 18. ¶. (Diss. Wesenb.) Hinc valet donatio ad dignitates consequendas, 40. 41. 42. ad sepulturam, 5. §. 8. ad refectionem aedium exustarum. 7. 14.

[note: E] Donatio contra hanc prohibitionem facta, est ipso iure nulla: 3. §. 10. Confirmatur tamen iuramento, secundum Ius Can. cap. 28. x. de Iurei. c. 2. depact. in 6. (vid. 5. C. de LL. 7. §. 16. depact.) Berlich. p. 2. concl. 15. n. 14. Gail. 2. O. 40. num. 2. ¶. Morte donantis; non etiam donatarii, c. f. x. h. naturali: 32. §. 6. h. 24. in f. C. h. (Diss. Berl. p. 2. concl. 15. num. 16. propter 13. §. 1.) modo [orig: modò] donatio ante mortem non sit revocata, 32. §. 2. sive expresse [orig: expressè], sive tacite [orig: tacitè], c. f. x. h. ex. gr. rem donatam creditori oppignorando: 32. §. 5. h. L. 12. C. vid. tamen omnino [orig: omninò] Nov. 162. tum enim retrotrahitur donatio ad primum suum initium; 25. C. h. Nov. 162. c. 1. licet tantum [orig: tantùm] per modum conventionis, absque traditione, facta sit. N. 162. c. 1. pr. Bach. Hahn. ad W. h. (Diss. Myns. 2. O. 33. n. 3. Perez. h. n. 17. Berl. 2. c. 15. n. 14. propter 23. h.) Si donatio excedit 500. solidos, requiritur insinuatio, ut confirmetur per mortem, quoad excedentem summam: 25. C. Nov. 162. c. 1. §. 2. NON etiam prohibetur donatio inter coniuges facta die Nativitatis Christi: Berl. 2. concl. 15. n. 28. Carpz. 2. c. 13. d. 20. nam illae honoris gratia [orig: gratiâ] fiunt; 42. secundo nuptiarum die, die Morgengabe. vid. Wehner. dict. voc. Sichard. ad rubr. de don. propter nupt. Alb. Gent. de donat. inter virum et uxor. l. 2. c. 23. in f. Carpz. 2. c. 13. d. 19. Berl. 2. concl. 15. n. 3. In foro Sax. donatio ab uxore cum Curatoris consensu coram iudice facta: Carpz. 2. c. 13. d. 16. Berl. p. 2. concl. 15. n. 32. Donatio inter Principem et Augustam. 26. C. h.

XXIV. 2. DE DIVORTIIS ET REPUDIIS.

SOlvitur matrimonium [1.] Morte alterius coniugis: 1. Cor. VII. v. 39. L. 1. vid. Gerh. tom. 7. §. 601. Carpz. 2. d. 166. et seqq. [2.] Captivitate de Iure Civ. 1. h. 12. §. 4. de capt. et postl. revers. quod tamen mutatum: Nov. 117. c. 11. [3.] Alterius servitute; 1. h. quod secus est de I. Canon.

[note: H] (4.) DIVORTIO, 1. h. vid. L. 2. h. L. 191. in f. de V. S. vid. 8. de condict. causa. dat. quod in stricta significatione fit inter coniuges tantum [orig: tantùm]: et quidem vel proprie [orig: propriè], scilicet ipso vinculo coniugii soluto, vel improprie [orig: impropriè], scil. coniugibus, quoad torum ac mensam separatis, Carpz. 3. d. 291. n. 7. vel matrimonio [note: D] ipso iure nullo a [orig: à] iudice declarato. Divortium sive repudium est dissolutio vinculi matrimonialis inter coniuges adhuc viventes, ex iusta causa, publica Magistratus auctoritate facta. [note: C] Divortium permittit Ius Civ. 1. et t. t. h. 8. §. 2. et 3. C. de rep. ac Vetus et Novum Testamentum: Matth. V. vers. 32. XIX. v. 9. I. Cor. VII. Gerh. tom. 7. §. 74. Carpz. 2. d. 189. fiebat I. Civ. utriusque vel unius coniugis voluntate, coram VII. testibus declarata, 9. h. Nov. 22. c. 4. hodie causa efficiens proxima est magistratus, eiusque sententia, vid. Gerh. tom. 7. §. 617. Cz. 2. d. 190. in f. Bach. V. 2. D. 6. th. f. lit. F. Carpz. q. 57. n. 15. 16. et q. 58. n. 19. sc. inconsistoriis: Gerh. t. 7. §. 692. Carpz. 2. d. 1. et [note: R] p. 2. d. 240. n. 25. Et requiritur (1.) Partis petitio, 4. §. 8. de damn. infect. sc. per implorationem officii iudicis, quae civilis [note: R] est: Carpz. 2. d. 189. n. 14. vid. tamen c. 5. x. de procur. (2.) Ex iusta causa, quae diversae fuerunt Iure Vet. Testamenti, et LL. Romanis: vid. L. 8. §. 2. et 3. C. h. N. 22. q. 5. Nov. 117. c. 8. 9. Beza, de div. p. 231. Hodie non admittuntur, nisi quae N. Test. [note: A] probatae: sc. *Adulterium, Matth. V. v. 32. et XIX. v. 9. quale est moribus nostris quaelibet illicita coniunctio. Excipe tamen casus, quibus nec propter adulterium matrimonium solvitur: c. discret. 6. x. de eo, qui cogn. consang. ux. puta (1.) Si uxor vim passa sit; 13. §. 7. ad L. Iul. de adult. et caus. 32. q. 5. (2.) Si maritus cognoverit aliam, credens eam suam uxorem esse: c. in lect. 6. c. 34. q. 1. (3.) Si uterque maritus et uxor essent adulteri, tum [orig: tùm] enim delictum compensatur: c. nihil. c. 32. q. 6. et L. 13. §. 5. de adult. [4.) Si maritus delictum remiserit, uxoremque postea [orig: posteà] cognoverit: 13. §. f. de adult. 47. sol. matr. (5.) Si ipse maritus causam et occasionem adulterii praebuerit: l. 47. sol. matr. plura vid. ap. Beust. tr. de matr. p. 2. c. 23.

[note: a.] * Malitiosa desertio; 1. Cor. VII. v. 15. v. Gerh. t. 7. §. 624. Cz. 2. d. 192. (Obst. Matth. V. 32.) v. Gerh. t. 7. §. 607. Si quis ex probabili causa absit, debet exspectari reditus aut mors. N. 117. c. 10. 11. c. 19. x. de spons. Cz. 2. def. 166. Hodie [orig: Hodiè], ut quis pro malitioso Desertore habeatur, requiritur, ut absens tribus edictalibus publicis citationibus vocatus non compareat, v. Hahn. Beust. p. 2. c. 26. tempusque exspectationis iudicis arbitrio

relinquitur, qui fere [orig: ferè] post sex menses permittit edictalem citationem. Finckelth. O. 111. n. 15. Carpz. 2. d. 70. n. 11. vid. 2. C. de spons. 2. 7. C. de repud. N. 22. c. 4. Nov. 117. c. 11. NON etiam hodie [orig: hodiè] solvuntur matrimonia mutuo dissensu, 35. de R. I. [propter nimiam saevitiam fit separatio quoad torum et mensam, vid. Carpz. 2. d. 210.] lepra, aut furore. Cypr. de matr. c. 11. n. 4. Gerh. tom. 7. §. 687.

[note: NB.] Aliud est solvere matrimonium, aliud matrimonium, licet contractum, declarare nullum.

[note: E] Facto divortio personae sunt liberae, vid. Carpz. 3. d. 391. n. 7. ac pars innocens matrimonium rursus contrahit, maritus quidem statim, Matth. V. 32. XIX. 5. 6. uxor post annum. 8. §. 4. C. de repud. Non etiam pars nocens; nisi (1.) se continere nequeat, (2.) publica et speciali magistratus concessione hoc faciat: (3.) Ut plurimum ex illo loco migrare debet: Carpz. 2. d. 193. Gerh. tom. 7. §. 622. Liberi educantur apud innocentem, sumptibus nocentis. ¶. Carpz. 3. d. 291. n. 50. vid. L. 1. et seq. Auth. Si Pater. C. divort. fact. ap. quem lib. educ.

XXIV. 3. SOL. MATR. DOS QUEMADMODUM PETATUR.

SOluto matrimonio, utcumque, 240. de V. S. Dos repetitur, actione ex stipulatu, L. un. C. de R. U. A. praescriptis verbis. L. un. §. 1. et §. 13. C. de R. U. A. 6. C. de iur. dot. Rei vindicatione, 30. C. de iur. dot. utplurimum autem Actione ex STIPULATU: cuius causa efficiens est stipulatio, vera vel ficta: L. un. §. 1. et 6. in f. C. de R. U. A. Si uxor constituit, illa et heredes eius habent Rei vindicationem, et actionem ex stipulatu: 11. C. Si tertius, propter dotem profectitiam quid iuris, viva seu mortua [orig: mortuâ] uxore. vid. 6. de iur. dot. et §. 29. I. de act. propter dotem adventitiam ab extraneo constitutam, si nihil est pactum, mulier et heredes habent actionem ex stipulatu tacitam. L. un. §. 13. C. de R. U. A.

[note: O] Petitur Dos, aut eius aestimatio, prout species vel quantitas fuerit data, illaque aestimata venditionis gratia [orig: gratiâ], vel non: 42. de iur. dot. 5. 10. 21. C. de iur. dot. Et fructus, ante ac post matrimonium percepti: 7. de iur. dot. 38. §. 12. de usur. 7. 11. 31. §. f. h. un. §. 7. C. de R. U. A. Ultimi anni fructus pendentes pro rata restituuntur; 7. §. 1. Beneficium competentiae tamen habet maritus, 12. d. l. un. §. 7. et ex benigna

concessione eius liberi. L. un. C. de privil. dot. 12. §. 1. C. qui pot [note: Q] in pign. 18. h. Hae actiones constante matrimonio regulariter non habent locum, nisi maritus ad inopiam sit redactus, 29. 30. C. de iur. dot. vel uxor ad alendum patrem dotem exigat, etc. vid. Perez. ad tit. C. si dos constant. matr.

Restituantur res dotales, immobiles statim, mobiles intra annum: L. un. §. 7. C. de R. U. A. Interdum tamen maritus dotem lucratur, (1.) si hoc conventum sit in casum mortis uxoris: 12. de pact. dot. 6. C. de pact. convent. 48. h. (2.) si culpa uxoris solutum matrimonium: 8. §. 5. C. de repud. N. 117. c. 8. §. 2. (Obst. N. 134. c. 10. §. adult.) vid. Ant. Matth. de crim. Carpz. q. 64. n. 10. Berl. p. 4. concl. 29. n. 13. non etiam dotem lucratur, qui repudiat vitiatam, quam pro virgine duxit. Cz. 2. d. 199. nec qui occidit mulierem in adulterio deprehensam. 10. §. 1. h.

XXV. 1. DE IMPENS. IN RES DOT. FACTIS.

[note: A] [note: D] IMpensae dotales sunt sumptus in res dotales facti. Et sunt * vel Fructuum, quae fiunt propter praesentis anni fructus percipiendos et perceptos, 3. §. 1. L. f. h. vid. 7. §. f. sol. matr. vectigalia, tributa, etc. 13. h. 2. C. de annon. et tribut.

[note: a.] * vel Rei, quae fiunt ad perpetuam rei conservationem, idque vel ob necessitatem, 79. de V. S. 1. 2. 3. 4. h. Goedd. ad L. 79. de V. S. n. 4. vel ob utilitatem, 5. 6. 10. h. 79. §. 1. de V. S. vel ob iucunditatem: 7. h. 79. §. 2. de V. S. vid. 39. §. 1. de her. petit. [note: +] 40. pr. de damn. infect. Gail. 1. O. 151. Suntque vel magnae vel modicae, de quo iudex cognoscit: 12. h. 7. §. hactenus, 2. de usufr. Garsias, de expens. et meliorat. c. 13.

Expensas FRUCTUUM maritus de suo facit. 3. §. 1. h. vid. 7. §. f. sol. matr. 15. h. Item, quae propter rei tutelam fiunt, dd. LL. et onera realia: 13. Expensas REI medicas maritus ferat, 12. licet NECESSARIAE sint: 7. §. 2. de usufr. magnas necessarias repetit: 5. h. 1. §. 4. de dot. praelegat. nec pacto [orig: pactô] aliud constitui potest: 5. §. f. de pact. dot. licet res, in quam impensae factae, postea [orig: posteà] perierit: 4. Si maritus dotem reddiderit, absque deductione harum impensarum, habet condictionem indebiti: L. 5. §. 2. UTILES maritus Iure Digest. deducit, modo [orig: modò] factae sint cum consensu uxoris 8. Iure Codicis rem dotalem propter has impensas non potest retinere; L. un. §. 5. C. de. R. U. A. sed eas exigit ab uxore

actione mandati, vel negot. gestorum: d. §. 5. VOLUPTUARIAS potest tantum [orig: tantùm] tollere: 9. h. L. un. §. 5. in f. C. de R. U. A. modo [orig: modò] ablatio marito sit utilis, arg. 2. §. 5. de aqua et aqu. pluv. arc. 9. h. 38. de R. V. et fieri possit sine detrimento rei. l. un. §. 5. C. de R. U. A. Ratione impensarum compensatio locum habet. arg. f. C. de compens. 7. §. 5. sol. matr. 15. §. 1. eod. tit. [Obst. un. §. 5. C. de R. U. A.]

XXV. 2. DE ACTIONE RERUM AMOTARUM.

IUre Digestorum poterat maritus opponere exceptionem [note: D] rerum amotarum: quod correctum L. un. §. 5. C. de R. U. A. unde debet repetere amota per Actionem rerum amotarum, quae est actio personalis, inter coniuges competens, ad res amotas recuperandas.

[note: C] Introducta a [orig: à] Praetore, 2. C. ob delictum, 21. §. 5. v. 26. 29. [note: N] h. 25. §. 1. de O. et A. Est rei persecutoria, 21. §. 5. v. 19. h. perpetua: 35. de O. et A. 21. §. 5. h. non famosa, quia est condictio. arg. 2. arg. 26. h. iunct. 36. de O. et A.

[note: S] Directa [orig: Directâ] agitur inter quondam coniuges, 1. 25. ad recuperandas [note: P] res, divortii causa, constante matrimonio amotas: Nam si amotio facta, matrimonio [orig: matrimoniô] per divortium soluto [orig: solutô], datur actio furti; 3. h. si morte soluto [orig: solutô], non datur actio expilatae hereditatis: L. p. de expil. her. 4. C. eod. 17. C. de furt. si facta sit amotio, non divortii causa, sed forte spe mortis, datur haec utilis, 17. pr. 21. 25. Inter coniuges, propter amotionem, datur condictio sine causa, vel condictio generalis ex L. 32. de R. C. Utilis tamen datur, si amoverit uxor res non mariti, sed alterius, e. g. commodatas: f. §. 4. C. de furt. vid. Tabor. Racem. crim. ad L. f. §. f. C. de furt. v. 17. Datur etiam uxori adversus maritum, 7. 14. 21. §. f. h. et coniugum heredes, 6. §. 3. atque adversus heredes, quantum ad eos pervenit. 3. C. h. 4. §. f. et LL. seqq. de alien. iud. mut. causa. [Obst. 6. §. 4.]

[note: O] Petuntur res coniugum propriae, et quae iure obligationis ad eos pertinent, vel propter ius in re: f. §. f. C. de furt. 17. §. f. h. res dotales constante matrimonio [orig: matrimoniô] ab uxore amotae: 24. Recuperantur in solidum, licet amovens non retineat alimenta: 21. §. f. h. 52. de reiud. vid. 12. sol. matr. peremptarum aestimatio debetur, quanti fuerunt tempore amotionis: 29. interdum aestimantur iureiurando in litem. 8. §. 1. 9. h.

[note: SS] Concurrunt hic actio ad exhibendum, rei vindicatio, interdum hereditatis petitio. 22. §. f. h. 12. 13. de hered. petit.

XXV. 3. DE AGNOSC. ET ALEND. LIBER. VEL PARENT: VEL PATRON. VEL LIBERT.

[note: D] ACtio PRAEIUDICI ALIS alias [orig: aliàs] generaliter, ut in L. 16 de except. hic in specie est, quae aliis semper ac per se facit praeiudicium, sc. qua agitur de statu aliquo. In hoc titulo agitur de familiae quaestione, hinc duae actiones:

[note: A] [note: D] * (1.) de PARTU AGNOSCENDO, quae est actio praeiudicialis, qua uxor agit adversus maritum, ad partum ex se editum agnoscendum, tamquam suum et legitimum. Obiectum sunt [note: B] [note: R] Liberi, 1. 3. §. 1. *Post divortium nati; Ex SCto Planciano requiritur, ut uxor, 1. §. 3. divortio facto, intra XXX. dies continuos, 1. §. 9. marito, vel eius patri, in cuius potestate est, ad domum, 1. §. 2. denuntiet, se esse praegnantem: 1. §. 1. h. quo facto, maritus statim aut custodes ventris mittat, (quos uxor necessario [orig: necessariò] admittit) aut denuntiet, feminam ex se non esse praegnantem: 1. §. 6. alterutro horum sacto, uxor contra maritum agit de partu agnoscendo. 1. 2. 3. Uxore debitam denuntiationem negligente, aut custodem non admittente, in arbitrio mariti est, an partum admittat, necne, 1. §. 6. sc. quoad praeiudicium matris, quae interim partum alere tenetur: Nam partus postea [orig: posteà] ipse potest agere ad se agnoscendum, 1. §. 8. maritus protestationem et custodem omittens, videtur partum tacite [orig: tacitè] agnoscere, eumque alere ten etur; 1. §. 4. §. 8. praeiudiciali tamen actione negat oria postmodum agere potest: 1. §. 13. 15.

[note: b.] * intra matrimonium nati. 3. §. 1. Mortuo [orig: Mortuô] patre datur haec actio contra avum, in cuius potestatem est recasurus partus. 3. §. 1. 2.

[note: a.] [note: D] * (2.) de FILIATIONE in specie, quae est actio praeiudicialis, competens parentibus, adversus liberos, qui liberos se esse negant, ad hoc, ut illi declarentur liberi; et contra, haec actio datur contra parentes, qui tales se esse negant. Hic igitur probanda est intentio actoris, sc. filiatio, sive paternitas, nisi sit in quasi possessione eius; tum enim transit onus probandi in alium. arg. 7. §. f. de lib. causa. vid. 83. de condit. et demonstr. 5. de

in ius voc. 11. §. 9. ad L. Iul. de adult. 6. de his, qui sunt sui. 29. de probat. Masc. de prob. concl. 788. Zach. lib. 1. tit. 5. q. 4.

[note: SS] Similes actiones instituuntur inter maritum et uxorem: 3. §. 4. h.

[note: E] Maritus hic convictus tenetur ad alimenta: 4. h. L. un. §. 5. C. de R. U. A. L. f. §. 5. C. de bon. quae lib. 1. §. 3. de I. et I. pr. I. de I. N. G. et C. 5. §. 2. h. 1. Timoth. V. v. 8. probata haec obligatio I. Civ. 5. §. 10. h.

[note: S] Alere tenentur parentes, et primario [orig: primariò] Pater, 5. §. 1. h. quamprimum filius natus, Carpz. 4. c. 27. d. 5. n. 3. Hahn. h. (Obst. 9. C. de patr. pot.) alii per virilem sexum ascendentes, 5. §. 2. L. p. h. Carpz. 2. c. 10. d. 20. Mater, sc. patre iam defuncto, vel non sufficiente, 5. §. 2. L. p. h. Carpz. 2. c. 10. d. 19. (alias [orig: aliàs] repetit actione negotiorum gestorum a [orig: à] marito, non etiam ab ipsis liberis, ac heredibus, quibus donasse praesumitur; 11. C. de N. G. nisi rationes singulares confecerit, aut expresse [orig: expressè] [note: P] fuerit protestata. L. 34. de N. G. vid. Carpz. 2. c. 10. d. 22. Ascendentes a [orig: à] matre, si mater pauper, aut mortua sit; 8. h. Carpz. 2. c. 10. d. 19. Liberos omnes, cuiuscumque sexus aut gradus, l. 5. §. 1. 2. 3. l. 8. suos et emancipatos, naturales et legitimos. Aut. Licet. C. de nat. lib. Carpz. 2. c. 10. d. 18. et 21. NON etiam incestuosos, (quibus alimenta Iure Civ. non possunt praestari. Aut. Ex complexu. C. de incest. nupt. Iur. Can. autem debentur: c. 5. x. de eo, qui dux. in matr. quam poll. per adult.) aut qui ipsi habent patrimonium, Carpz. 2. c. 10. d. 18. num. 5. 6. [note: D] aut ipsi acquirere possunt. 5. §. 7. h.

Alimenta hic [orig: hîc] significant omne, quod ad vitae sustentationem est necessarium, et sumptus studiorum, (quae communiter alimentorum nomine non veniunt, vid. tit. de SCt. Macedon. p. 252. et 520.) pro modo facultatum, h. e. non substantiae, [note: SS] sed fructuum ac redituum. 5. §. 7. 10. 12. et 19.

Naturali ratione etiam liberi egenis parentibus subveniant. 5. pr. et §. 1. 2. 15. h. 8. §. 5. C. de bon. quae lib. vid. Enenck. de priv. parent, etc. Coler, de aliment. Surdus, de aliment.

XXV. 4. 5. 6. DE INSPICIENDO VENTRE, CUSTOD. PARTU.

EDictum Praetoris hac [orig: hâc] de re est in L. 1. §. 10. h. aliud rescriptum in L. 1. §. 1. h, vid. Bach. et Hahn. hic [orig: hîc] et ad seqq. tit.

XXV. 7. DE CONCUBINIS.

[note: s.] COncubina sive focaria, 2. C. de don. int. vir. et uxor. 3. C. [note: D] de condit. insert. est, quae uxor quidem non est, eius loco tamen cum aliquo in domo eius vivit, ac corpus miscet: 144. de U.S. quae coniunctio Iure civ. non est prohibita: 5. C. [note: S] ad SCt. Orfic. 3. §. 1. Debet esse vel ingenua; sed quae obscuro loco nata, aut quae pudorem vulgavit, (alias [orig: aliàs] enim stuprum committeretur tali cohabitatione: 3. pr. h. L. 24. de R. N. vid. tamen Connan. lib. 8. c. 13.) vel liberta: Et quidem una tantum est licita, Gloss. in L. un. C. h. Wesenb. h. n. 3. modo non fuerit antea [orig: anteà] in concubinatu patris, vel filii. 1. §. 3. h. 2. C. de in ius voc.

Concubinatus I. can. est prohibitus. c. nemo. c. meretrices. t. 32. q. 4. Panorm. et DD. in c. inter opera. de sponsal. v. L. 29. C. de adult. 2. C. de donat. inter vir. et uxor.

XXVI 1. DE TUTELIS.

[note: D] TUtela, [vid. 3. de I. et 1. 15. de impens. in res dot. fact. 101. §. 2. de condit. et demonst. 5. C. de curat. furios. 23. de R. I. §. 1. I. h.] est vis ac potestas in capite libero ad tuendum eum, qui propter aetatem se defendere nequit, iure civili data et permissa. §. 1. I. h. vid. ibi Bach. Ludvv.

[note: +] A causa efficiente est vel testamentaria, vel legitima, vel dativa: 52. C. de Episc. et Cler. nam materna, Iure Codicis est [note: A] [note: +] dativa, Iur. Nov. legitima. A fine tutor est vel * Honorarius, qui constitutus est honoris ergo, non ut administret, sed ut sit quasi inspector, etc. reliquorum: 3. §. 2. de adm. tut. [note: a,,] [Diss. Wes. h. n. 5.] * Notitiae causa constitutus, qui constitutus est, ut non administret, sed ut reliquos tutores informet: 14. §. 6. de solut. 32. §. 1. [note: a.] de test. tut. * Administrationis gratia constitutus, qui simpliciter tutor dicitur. 14. §. 1. de solut.

[note: C] Agendum de tutela constituenda in genere hoc tit. Est autem origine Iuris naturalis sive Gentium, §. p. 1. de Attil. tut. determinatio Iuris civilis: §. 1. I. h. defertur diversunode [orig: diversunodè]. ut in seqq.

[note: S] Possunt esse tutores vitricus, 32. §. 1. de adopt. 2. C. de interdict. matr. f. C. de contrar. iud. tut. infamis, 1. §. 6. 8. de postul. L. un. C. de infam. et generaliter omnes compelluntur [note: B] ad hoc munus: f. pr. C. de admin. tut. nisi * impediantur, ut furiosus, 40. de R. I. vid. §. 2. I. qui test. tut. dari. L. 11. h.

mente captus, impubes, surdus et mutus, propter 1. §. 2. 3. h. 9. §. 5. de auctor. tut.

[note: b.] * prohibeantur, ut (1.) Servi, 7. C. qui dar. tut. poss. 32. de R. I. vid. tamen §. 1. I. et L. 32. §. 2. de test. tut. non etiam homines proprii: Stamm. lib. 3. cap. 17. n. 2. (2.) Mulier, f. h. iunct. 2. de R. I. 18. C. de procurat. excipe tamen matrem et aviam: N. 118. c. 5. de quo infr. (3.) Minores: f. C. de legit. tut. vid. §. 2. I. qui test. tut. (4.) Prodigi: 1. de curat. furios. 12. §. 2. de tut. et curat. dat. f. C. de legit. tut. etiam mater: Carpz. 5. Resp. 80. n. 23. (5.) Milites: 31. C. locat. 4. C. qui dare tut. poss. (6.) Monachi, (licet Clerici non sint) Episcopi, Presbyteri, Clerici: etc. 52. C. de Episc. et Cler. vid. tamen nonnullam mutationem in N. 123. c. 5. et Aut. post. L. 52. C. de Episc. et Cler. hodie Lutherani Clerici volentes admittuntur: (7.) Creditores et Debitores pupilli, de Iure novo [orig: novô], N. 72. c. 1. 2. 3. (secus de Iure Digest. et Cod. 8. C. qui dar. tut. poss. 7. C. de excus.) neque possunt testamento dari propter generalitatem dictorum capitum et rationes: (hodie dari potest, modo testator sciverit esse debitorem: vid. Bardili, concl. 1. th. 8.) item propter N. 94. praefat. c. 1. ubi excipitur tantum [orig: tantùm] materac avia, (Diss. Carpz. 2. c. 11. d. 19. Wes. h. Ludvv. propter 7. pr. C. de curat. furios.) neque a [orig: à] magistratu, propter easdem rationes: vid. 1. §. 1. de feriis. 26. pr. de test. tut. (Diss. Carpz. 2. c. 11. d. 20.) ¶. licet modicum sit debitum. Finckelth. O. 28. n. 10. (Diss. Carpz. d. l. d. 19.) Si sic prohibitus tutelam susceperit, perdit Creditor actionem, Debitor exceptionem solutionis, tempore administrationis eiusmodi factae, N. 72. c. 4. ac praeterca removentur tamquam suspecti: arg. N. 72. cap. 3. in f. 25. de procur. Modo (1.) tutelam susceperit ipso actu, (2.) tacuerit creditum, vel debitum, licet sit notorium: Finckelth. O. 28. n. 15. (Diss. Carpz. 1. c. 11. d. 19. n. 6.) (3.) quod tempore tutelae susceptae iam adfuerit: N. 72. c. 4. nam alias [orig: aliàs] curator tantum [orig: tantùm] adiungitur. N. 72. cap. 2. (8.) Iudaei etiam non debent Christianorum tutores fieri, (licet hoc LL. Civ. permissum sit. 15. §. 6. de excus. tut.) arg. N. 72. cap. 3. 36. de excus. cap. 23. x. de test. Finck. O. 84. n. 7. 37. 38. cap. 13. x. de Iudaeis. Stamm. lib. 1. tit. 5. c. 1. n. 18.

[note: P] [note: G] Constituuntur tutores * principaliter personae pupilli, 12. 14. de test. tut. sive illius, qui est impubes, et sui iuris. L. 239, de V. S. (vid. improprie [orig: impropriè]in L. f. §. 2. de V. O. 4. C. de necess. serv. hered. Huius aetatis 3. sunt gradus: Infantia ad

impletionem VII. anni, 18. C. de iur. de lib. Infantiae proximitas ac pubertati proximitas; quarum determinatio Iudici relinquitur, pro capacitate doli, L. 111. de R. I. L. 23. de furt. non ex annis, sed aliis circumstantiis facienda: Carpz. q. 143. n. 30.) e. g. cuius pater est bannitus; f. pr. et §. 1. C. de sent. pass. non etiam, cuius pater est ab hostibus captus: 6. §. f. nam hic habet ius postliminii, ille non.

[note: c.] * minus principaliter bonis eorum. §. 17. I. de excus. tut. 12. 13. de test. tut. (Obst. 15. de test. tut.)

XXVI. 2. DE TESTAMENTARIA TUTELA.

[note: D] INter speciales tutelas primum [orig: primùm] occurrit Testamentaria: 11. h. 9. §. 1. de tut. et rat. distr. arg. 7. pr. C. de curat. furios. 3. §. 1. de adm. tut. N. 118. cap. 5. quae a [orig: à] parentibus, iure patriae potestatis, liberis suis impuberibus in testamento constituitur.

Introducta est LL. XII. Tab. 1. pr. ex legitima testatoris dispositione. [note: C] 3. §. 1. h. Constituit PARENS, qui habet in potestate, propter 1. §. 1. de confirm. tut. 7. C. de curat. furios. h. e. ascendens, cuiuscumque gradus. 4. §. 2. de in ius voc. 51. de V. S. NON etiam patronus: 1. §. 1. vers. si autem de confirm. tut. interdum tamen huius datio confirmatur: 4. de confirm. tut. Neque pater emancipator; §. f. I. de tut. eius datio tamen confirmatur sine inquisitione: §. f. I. de tut. Neque mater; §. 10. I. de adopt. cuius datio tamen confirmatur interdum ex necessitate, interdum ex voluntate. 4. h. 2. de [note: Q] confirm. tut. 4. C. TEST AMENTO, 1. pr. codicillis testamento confirmatis: 3. (non etiam aliis modis, ex. gr. in Epistola, 1. §. 1. ff. 2. C. de confirm. tut.) modo [orig: modò] validum sit testamentum; nam eo destituto, evanescit tutoris datio: 9. rescisso per querelam inoff. Iure ff. omnia capita vitiantur; 28. de inoff. test. hodie tamen non: Nov. 115. c. 3. inf. In testam. privil. inter liberos dari potest, (Dissen. Hahn. h. circa fin. ¶. propter 2. C. de confirm. tut.) PURE, vel sub conditione: [note: Q] ex die, vel ad diem. 8. §. 1. 2. h. 14. §. 3. de tutel. vid. 6. §. 1. de tutel.

[note: E] Constituuntur omnes, qui constitui non impediuntur, nec prohibentur; Nam neque dare potest eum, qui LL. prohibetur: 55. de leg. 1. L. 1. §. 1. ubi pap. educ. deb.

26. pr. de test. tut. Illud hic singulate est, quod dari possit suo modo furiosus, minor, 10. §. 3. h. L. 11. de tut. servus. vid. 22. h. et 15. de iurisdict. §. 1. I. qui test. tut. 22. de condit. instit. L. 10. §. 4. h. iunct. §. 1. I. h. alterius iurisdictioni sub iectus: 32. h. quod secus est in aliis tutelis. f. de iurisd.

[note: O] LIBERIS, 1. pr. Primi et secundi etc. gradus: Masculis et feminis: Natis et nascituris: 1. pr. §. 1. h. vid. tamen 56. §. 1. 220. de V. S. 16. h. 45. de leg. 2. §. f. 1. h. 84. 201. de V. S. (si quis dixerit, meinen Kindern, etiam nepotes continentur: Foman. ad I. D. 5. th. 12.) modo [orig: modò] posthumi vivi nascantur; nam alias non nascitur tutelae actio, sed negotiorum gestorum: 19. §. 2. h. 29. de N. G. IMPUBERIBUS in patria POTESTATE constitutis, 1. pr. h. 1. §. 1. de confirmat. tut. (Naturalibus tamen et emancipatis datus confirmatur, 26. §. f. si aliquid iis relictum, 7. de confirm. tut.) post mortem testatoris in alienam potestatem NON RECASURIS, licet sint exheredati. 4. h. 10. §. 2. in f. 31. h.

XXVI. 3. DE CONFIRMANDO TUT. VEL CURAT.

[note: D] TUtela confirmata est, quae non rite [orig: ritè] in testamento constituta, postea [orig: posteà]a [orig: à] magistratu est confirmata; sive vitium sit in causa efficiente: de quibus hactenus, sive quod tutor datus sit in testamento imperfecto; etc. 1. §. 1. L. 3. ff. 2. C. vel liberis puberibus: etc. 1. §. f. h. p. de cur. fur. (Si tutor nominatus sit, qui constitui non potest, datio non valet, neque potest datus confirmari: arg. 1. §. 1. de feriis. ut t. praec. in P.)

[note: Q] [note: A] Haec confirmatio fit * vel simpliciter, si constituit aliquis ascendentium per virilem sexum: sed non rite [orig: ritè]; 1. §. 2. nisi circumstantiae aliud suadeant. 8. 9. 10. h.

[note: a.] * vel cum inquisitione, si maternus aliquis vel extraneus constituit: 1. §. 2. tum enim confirmat superior magistratus cum inquisitione, inferior cum satisdatione. [note: I.n] 2. 5. h. Hodie omnium tutorum confirmatio necessaria est, R. I. de anno 1548. et 1577. tit. Von der Pupillen und Minderiahrigen [orig: Minderiährigen] Tutorn. §. 32.

[note: E] Hinc confirmatus tutor participat aliquid de testamentario. v. 27. de test. tut. 32. de excus. dativus tamen est, quia esse suum a [orig: à] magistratu habet; 26. §. f. de test. tut. 16. pr. de cur. furios. v. 1. 4. C. de test. tut. nam a [orig: à] causa efficiente sumpta haec divisio, praefertur legitimis.

XXVI. 4. DE LEGITIMIS TUTORIBUS.

[note: D] TUtela legitima est, quae, deficiente testamentaria, a [orig: à] sola Lege, sine hominis facto, immediate [orig: immediatè] constituitur. Ulpian. [note: A] [note: +] fragm. tit. de tutel. §. 3. l. 5. pr. h. * Extraordinaria irregularis, quae contra communes iuris regulas defertur: dicitur etiam anomala: Sic mater et avia praeferuntur omnibus legitimis ordinariis. Nov. 118. c. 5. contra L. 1. C. quando mul. tut. off. Collateralibus: non etiam adscendentibus, L. 2. 3. C. quando mul. tut. off. fug. (nam quoad hos dd. LL. per d. N. non sunt mutatae: v. 27. C. de testam. Carpz. 2. c. 11. d. 13.) neque confirmatis. [note: D] arg. 27. de testam. tut. Est igitur tutela materna, quae deficiente testamentaria, a [orig: à] Lege, matri, vel aviae, volentibus, [note: N] ac iuri suo renuntiantibus, defertur. d. c. 5. Iure p. et Cod. haec species est dativa. L. f. de tut. 2. f. C. quando mul. tut. off. (Obst. 6. C. ad SCt. Tertull.)

[note: C] Defertur Lege, sc. N. 118. c. 5. (neque eam removet sola testatoris [note: S] prohibitio, arg. L. 11. de R. I. Diss. Bach. ad. W. h.) primum [orig: primùm] Matri, deinde Aviae, Nov. 118. c. 5. aut duabus aviis simul; L. 9. h. N. 118. c. 5. in f. (non etiam novercae, 69. de leg. 3. L. f. C. de his, qui ven. aetat. neque aliis personis dd. LL. iunct. N. 118. c. 5.) nisi aliud quid, ex. gr. furor impediat. Hoc singulare est hic [orig: hîc], quod admittantur mater et avia debitrices, etc. [note: O] Nov. 94. c. 1. Ad tuendos etiam naturales et vulgo quaesitos: [note: R] f. C. quando mul. tut. off. N. 89. c. 14. Modo renuntient (1.) Futuris nuptiis: quod olim iurato fiebat, N. 94. c. 2. hodie non: Ad nuptias tamen transiens desinit esse tutrix: N. 94. c. 2. (2.) SCto Velleiano: N. 118. c. 5. (3.) Omnibus et singulis LL. beneficiis ac privilegiis in favorem sexus muliebris introductis: N. 94. c. 2. quod fieri deber coram actis sc. coram [note: D] Iudice. N. 118. c. 5. in med. * Ordinaria sive regularis est, quae, secundum communem iuris ordinem, cognatis proximioribus defertur: Olim diversae erant species: vid. Inst. lib. 1. [note: +] tit. 15. et seqq. Novo [orig: Novô] iure, sublata [orig: sublatâ] parentum, patronorum et fiduciaria, unica legitimae tutelae species superest.

[note: C] Lex, 5. pr. h. olim vocabat agnatos tantum [orig: tantùm], §. 1. I. L. 7. h. Hodie cognatos in genere: N. 118. c. 5. Praeferuntur tamen proximiores, non ratione gradus; sed successionis: N. 118. c. 3. et 5. hic [orig: hîc] aequales ad successionem omnes fiunt

tutores, 9. h. N. 118. c. 5. et unus administrat, periculo omnium: d. c. 5. modo ille proximus sit habilis. 10. 11. h. N. 118. e. 5. v. 10. §. 7. de excusat.

XXVI. 5. DE TUT. ET CUR. DAT. AB HIS, QUI IUS DANDIHABENT, ET QUI, ET IN QUIBUS CAUSIS SPECIALITER DARI POSSUNT.

SI actu non adsit alius tutor testam en tarius, vel legitimus, tum [orig: tùm] locus est tutelae dativae: 52. C. de Episc. et Cler. 7. ff. rem pup. salvam. fore. v. 10. h. 11. pr. de test. tut.

[note: C] DANTUR a [orig: à] magistratu competente, scil. cui hoc specialiter concessum: 6. §. 2. de rutel. hodie [orig: hodiè] ab iis, qui habent iurisdictionem ordinariam, etiam inferiorem, die Erb- Gerichte. Fr. 1. Res. 16. n. 4. (Immediatis a [orig: à] Camera, vel Imperatore. Gail. 1. O. 1. n. 47.) cuius potestati pupillus est subiectus, vel ratione domicilii, v. 3. C. de municip. Carpz. 1. d. 1. Perez. ad tit. C. de municip. vel ratione bonorum: L. un. inf. C. ubi pet. tut. vel cur. 27. h. inter hos praefertur iudex domicilii: d. l. un. Si autem pupillus bona habeat ultra centesimum lapidem, tum iudex ratione bonorum illorum tutorem alterum adiungit. §. 17. I. L. 21. §. 2. de excus. Tutoris datio olim, cum [orig: cùm] privilegiaria erat, mandari non poterat: 1. de off. eius, cui mand. iurisd. L. 8. h. hodie potest. R. l. de anno 1548. 1577. Von der Minderiahrigen [orig: Minderiährigen] Tutorn.

[note: Q] Dantur PURE, 6. §. 1. de tutel. omni tempore et loco: 3. §. 3. de tutel. 8. §. 2. h. 2. de feriis, ad petitionem aliorum, (de quo in seq. tit.) vel ex osficio. 2. §. 2. qui pet. tut. 6. C. qui dar. tut. R. I. de anno 1548. et 1577. tit. 32. 4. §. 8. de damn. infect. [note: S] OMNES, qui nec impediuntur, nec prohibentur: 7. C. qui dar. tut. modo sint eius Iurisdictioni subiecti: 1. §. f. L. 3. h. 5. C. qui dar. tut. L. f. de iurisd. (Obst. 10. de tutel.) Unde magistratus se ipsum non constituit: 4. h. v. 25. de procur. 21. §. f. h. 13. §. 4. ad SCt. Trebell. Si tamen in sua civitate non sit idoneus, eligit alterius loci civem, nomenque eius mittit magistratui eius loci, ut ipseeum constituat ac confirmet: 24. uni pupillo plures tutores, 23. etiam invitum ac absentem; arg. 26. de R. I. 5. h. non etiam, quem pater prohibuit, 21. §. 2. aut qui se ingessit, 21. §. f. aut qui moribus reprobus. 21. §. 5.

[note: P] Pupillis suae iurisdictioni subiectis, ut supr. in C. praesentibus, absentibus, ignorantibus et invitis. 5. 6. h.

XXVI. 6. QUI PETANT TUT. VEL CUR. ET UBI PETANTUR.

[note: A] PETUNT tutores * ex NECESSITATE * (1.) MATER. [note: B] 2. §. 1. h. §. 6. 1. ad SCt. Tertull. 2. §. 23. ff. eodem. 3. 6. C. eodem 10. C. de legit. hered. Si tutor aut non sit constitutus, aut quovis modo desierit. 4. §. 2. aut non rite [orig: ritè] fuerit constitutus, e. g. in epistola: 4. pr. Et petere debet b. f. sc. legitimos et idoneos: 2. §. 1. Nam alioquin privatur successione legitima liberorum: 2. §. 1. h. 10. C. de legit. hered. 2. §. 23. ff. 3. 6. C. ad SCt. Tertull. Modo [orig: Modò] (a.) liberi decesserint intra pubertatem: 3. C. ad SCt. Tertull. 10. C. de legit. hered. nam puberes facti potuerunt testari, adeoque, si hoc non fecerunt, videntur matri in iuriam remisisse: 8. §. 1. de iure Codicill. (b.) Mater tutores non petierit intra annum: §. 6. I. ad SCt. Tert. 10. C. de legit. hered. Carpz. 2. c. 11. d. 15. (Diss. Bach. Vinn. ad d. §. 6. propter L. 2. §. 23. ad SCt. Tertull. 35. 38. et 43.) nam intra annum potest excusari: l. 2. §. 43. ad SCt. Tertull. (g.) Mater sit XXV. annis maior: nam alias [orig: aliàs] restituitur in integrum, et licet ei hoc ius ignorare: 2. C. si advers. delict. f. C. h. (d.) Tutores dativos non praecedant testamentarii vel legitimi. 9. C. vid. Carpz. 2. c. 11. d. 15.

[note: b,,] * (2.) IDEM omnino [orig: omninò] obtinet etiam in omnibus proximis cognatis, qui sperant successionem. 10. C. de legit. hered.

[note: b.] * (3.) LIBERTI patronorum liberis impuberibus: qui, si hoc negligentia [orig: negligentiâ] vel malitia omiserint, a [orig: à] magistratu extraordinarie [orig: extraordinariè] puniuntur. [note: a.] 2. §. 1. h. * LIBERA VOLUNTATE reliqui cognati, amici, etc. 2. pr. et hi repetunt sumptus actione Negotiorum gestorum: 2. C. de N. G. modo [orig: modò] alius non adfuerit, qui propriis sumptibus illud fecisset. 2. C. de N. G. Potest etiam creditor, cum pupillo acturus, cessantibus necessariis, tutoram ei petere. 2. §. 3. h. Nemine petente, magistratus ex officio constituere sub poena tenetur. R. I. de anno 1548. et 1577. tit. Von der Minder-Iahrigen [orig: Iährigen] Tutorn etc.

XXVI. 7. DE ADMIN. ET PERIC. TUT. ET CUR. QUI GESSERINT, VEL NON, ET DE AGENTIBUS VEL CONVENIEND. UNO VEL PLUR.

IN tutela constituta, [vid. supr. tit. de tutel.] consideratur actus exsistentiae: [de tut. finita agetur post Tit. IX. lib. XXVII.] Officium tutorum est, si quidem Notitiae gratia dati sint, admonere alios: 14. §. 6. de solut. Honorarii vero in vitam contutorum inquirant, eosque, si causa subsit, accusent suspectos: nam alioquin ipsi tutelae actione conveniuntur: 3. §. 2. Possunt etiam de I. civ. si velint, administrare; 49. de A. vel O. H. 14. §. 1. de solut. nisi testator hoc specialiter prohibuerit. 14. §. 1. de solut. 4. de aut. tut.

[note: I.n] [note: A] Hodie, antequam tutores administrare possunt, semper [note: R] requiritur * (1.) DECRETUM magistratus, R. I. de anno 1548. 1577. tit. 32. qui tutores dare potest: 5. §. 12. de reb. eor. qui sub tut. vid. Fr. lib. 1. Res. 17. n. 5. Gylmann. voc. Tutela. Ante gesta sunt ipso iure nulla; Myns. 2. O. 37. Vol. 2. Consil. Arg. 9. n. 7. 8. nisi quae moram non admittunt ullam: arg. 7. pr. Hoc probant tutores per tutorium: Carpz. 3. Resp. 14. n. 1. 2. nisi tutor constitutus sit ab eo iudice, coram quo agitur, c. 3. extra de test. cog. Carpz. d. l. n. 8. quod requiritur etiam in testamentario. Vult. Iur. Rom. lib. 2. c. 30. ¶. [Diss. Gail. 1. O. 107. n. 3. Berl. p. 1. concl. 16. n. 6. ¶.]

[note: R] [note: a,,] * (2.) INVENTARII confectio: R. I. de anno 1548. tit. von den Pupillen. 7. pr. h. 24. C. h. Myns. 2. O. 37. ante acta sunt ipso iure nulla; Myns. 2. O. 37. nisi quae moram non ferunt: 7. pr. Omissio inventarii dolo facta censetur: 7. pr. [indeque tutor tenetur ad omne interesse, quod aestimatur in litem iurando, 7. pr. ac, ut suspectus, removetur cum infamia, f. §. 1. C. arbitr. tut. vel etiam extraordinarie [orig: extraordinariè]coercetur [orig: coërcetur]: d. l. f.] nisi iustum impedimentum probetur: 7. pr. e. g. prohibitio patris: 2. C. de alim. pup. praest. 2. C. quando et quibus quarta debetur, tum enim sufficit privata rerum consignatio, Carpz. 2. c. 11. d. 4. nisi iudici aliud fuerit visum. v. 8. 10. de confirm tut. 1. §. 1. ubi pup. educ. deb. 3. §. 3. h. Carpz. 5. Resp. 82. n. 4.

et 1577. tit. 32. §. item daß er etc. Formula eius est in Ord. Cam. p. 1. t. 76. vid. Carpz. 2. c. 11. d. 6. n. 4.

His concurrentibus ac praestitis, tutor administrare tenetur: Si PLURES sint, rectius quidem unus vel pauci administrant: praetor tamen sic volentes etiam omnes admittit; L. 3. §. 6. 8. h. Praefertur tamen qui satisdationem offert. §. 1. I. de satisd. tut. Carpz. 5. resp. 82. in f. v. d. §. 1. I. Si omnes administrant [note: B] * pro diviso, scilicet pro regionibus aut pro partibus, 3. §. f. 4. tum [orig: tùm] singuli suam partem administrant: f. C. de auth. praest. 2. C. si ex plur. tut.

[note: b.] * pro indiviso, sufficit unum aliquid gerere, reliquis ignorantibus aut absentibus: 3. pr. 24. §. 1. h. 4. de aut. tut. f. C. eodem. 1. C. si ex plur. tut. 7. in f. de curat. furios. Carpz. 1. d. 26. num. 11. 12. [Diss. Richt.] modo reliqui non contradixerint. 7. in f. de curat. furios.

[note: O] Officium tutorum principaliter versatur circa pupilli personam, 14. de test. tut. 30. minus principaliter circa bona administranda. ut supr. tit. de tutel. P. vid. infr. lib. 27. t. 9. [note: c.] Tutor * POTEST omnia administrare absque pupillo, instar Domini, 27. h. etiam in iudicio: 1. §. f. 22. v. 23. modo administret, non etiam pupillum spoliet. 7. §. 3. pro empt. [Excipiuntur tamen certi casus, ubi necessario pupillus agit, tutore auctore: ut [1.] Procuratoris constitutio ante lit. contest. 1. de procurat. [2.] Hereditatis acquisitio. 90. de A. v. O. H. v. 5. et 15. C. de iur. delib. nisi pupillus adhuc sit infans: 18. §. 2. C. de iur. del. Bon. possess. tamen petit ac agnoscit. 8. 11. de B. P.] nam donare non potest, 22. h. 7. pr. de don. quod si fiat, dominium non transit; 16. C. h. 16. C. de praed. et al. reb. min. nisi sint tutores illustrium aut nobilium, Gail. 2. O. 72. n. 8. [nam hi modice [orig: modicè] donare possunt nomine pupilli: 12. §. 3. 13. pr. h. 7. §. 3. de don. c. 1. x. eodem. Carpz. 2. c. 11. d. 28. n. 4.] aut donent ex iusta causa, 12. §. 3. Panciroll. var. lect. ad L. 13. §. 2. h. 1. §. 2. de tu [?] . et rat. aut propter summam pupilli utilitatem. 12. §. 3. Gail. 2. O. 72. Carpz. 2. c. 11. d. 48.

[note: [?] ] * NECESSARIO debet utilitatem pupilli intendere, e. g. petat bon. poss. 8. de Bon. poss. Si pecuniam sinit otiosam, usuras praestare tenetur, 7. §. 3. 15. h. aut extra ordinem coercetur [orig: coërcetur]. 49. modo debitorem idoneum, aut praedia venalia invenerit. 12. §. f. 7. §. 3. h. 3. C. de usur. pup. quod pupillus probare tenetur, Carpz. 2. c. 11. d. 43. et satis probat, si tutor propriam pecuniam

bene [orig: benè] collocavit: 13. §. 1. vid. 10. 33. h.) quod tamen aliquo modo est mutatum in N. 72. c. 6. et Aut. Novissime [orig: Novissimè]. C. h. Hodie generali fere [orig: ferè] consuetudine puniuntur tutores ob pecuniam otiosam: Carpz. 2. c. 11. d. 22. 42. Hahn. h. n. 4. Fr. 2. resol. 10. n. 30. et seqq. Debitum exigat ac solvat: inde liberatio ipso iure contingit: 15. 46. §. f. Hodie decretum quandoque ad hoc requiritur: 25. C. Carpz. 2. c. 11. d. 45. L. 9. §. 5. 7. Transigit. vid. supr. de Transact. p. 54. Actorem constituit suo periculo, 5. §. 3. 55. pr. hodie absque magistratus decreto: Carpz. 3. Resp. 14. n. 7. vid. supr. de procur at. p. 67. Praestat levem culpam; 7. C. arbitr. tut. interdum tamen tantum [orig: tantùm] latam: 7. §. 2. h. l. 2. C. arbitr. tut. Moneat pupillum, ut curatorem petat. 5. §. 5. Novum opus nuntiat. 7. §. 1. de oper. nov. nunc.

XXVI. 8. DE AUCTOR. ET CONSENSU TUT. ET CURAT.

[note: D] AUctoritas hic [orig: hîc] est expressa a [orig: à] tutore praesente pure [orig: purè] et in continenti facta approbatio eius, quod ab alio cum pupillo geritur. §. 2. I.

[note: C] Requirit eam Ius Civ. interponit TUTORVERUS, (de falso tutore agetur ad tit. seq. 6. lib. 27.) Supplet etiam interdum tutoris auctoritatem magistratus, scil. si res ad sui perfectionem alias [orig: aliàs] non requirit decretum: f. C. Si propter pensit. publ. 7. §. 2. de min. 7. C. qui admittit ad bonor. possess. tum [orig: tùm] enim subsistit negotium per tuitionem praetoris. 1. §. 5. quod fals. tut. vid. Bets. de statut. pact. et consuetud. famil. nobil. Si plures sint tutores, quid iuris? vid. praeced. tit. PRAESENS, 9. §. 5. h. §. 2. I. corpore ac animo. 1. §. 1. L. 14. [Diss. Bacchov. et Hahn. ad W. h. n. 5. Bach. V. 2. D. 8. th. 6. lit. E. propter 25. §. 4. de A. v. O. Hahn. 31. de usucap.) Nolente tutore auctoritatem praestare in re notorie [orig: notoriè] utili magistratus eam supplet: arg. f. C. in quib. caus. in integr. rest. necessaria non est. Tutor interim tenetur actione tutelae. 17. h.

[note: O] In negotiis a [orig: à] pupillo cum alio gestis; Hinc requiritur (1.) in pupillo aliquis intellectus, (qui adest post annum VII. §. 10. I. de inut. stip.) quod tamen remissum in possessione acquirenda. 32. §. 2. de A. v. A. P. (2.) Ut res sive negotium geratur, et quidem in iudicialibus semper requiritur auctoritas: 4. C. [hodie tamen in minoribus criminaliter accusatis necessaria non est. Clar. prax. crim. §. f. q. 50. 55.] idem est in extra iudicialibus,

ubi obligatur, 9. §. 2. aut in genere conditionem suam deteriorem facit: pr. I. h. nam nisi hic interveniat auctoritas, negotium est ipso iure nullum, neque pupillus naturaliter obligatur; 41. de cond. indeb. 59. de O. et A. nisi sit locupletior factus. 13. §. 1. 14. de condict. indeb. etc. vid. ad tit. de pact. S. p. 48. (3.) Ut cum tertio geratur: nam in suam rem tutor auctor fieri non potest, 1. 7. f. h. 34. §. f. 46. de C. E. V. et emens a [orig: à] pupillo, (non etiam a [orig: à] contutoribus, vel sub hasta: vel a [orig: à] creditoribus distrahentibus, dd. LL. 5. §. 2. 6. Carpz. 2. c. 11. d. 33. et lib. 2. Resp. 70. 77. n. 12.) licet per tertiam personam, d. L. 46. amittit rem, ac quadruplum pretii solvere tenetur. 46. de C. E. V.

[note: E] Negotium auctoritate tutoris gestum ipso iure valet; 13. Laesus pupillus tamen restituitur in integrum, vel contra tutorem agit, prout elegerit. f. et t. t. C. si tut. vel curat. interven.

[note: I. n.] Hodie soli tutores plerumque res pupilli administrant. Fr. Ex. 3. q. 4. in f.

XXVI. 9. QUANDO EX FACTO TUT. VEL CURAT. MIN. AGERE VEL CONVENIRI POSSIT.

[note: A] HIc explicatur (1.) * An et quatenus ex facto tutoris pupillo res acquiratur? Sc. acquiritur pupillo possessio, ac per eam dominium, sc. si pupilli nomine empta: 1. C. per quas person. 1. C. de A. et R. P. 20. §. f. de A. R. D. nam si suo nomine tutor pecunia pupilli emit, tutori quidem acquiritur; 6. C. de R. V. potest tamen pupillus utiliter vindicare, 2. C. quand. ex. fact. tut. aut actione tutelae pecuniam eum usuris centesimis repetere, 3. C. arb. tut. atque tum [orig: tùm] etiam habet tacitam hypothecam. vid. supr. ad tit. quib. mod. pign. tac. p. 405.

[note: a,,] (2.) * An et quatenus pupillo contra tertium, ac tertio contra pupillum, detur actio? Sc. si contraxit [note: B] * Pupillus auctore tutore, actiones illi et contra eum simpliciter competunt;

[note: b.] * Si tutor pupilli nomine, tum [orig: tùm] actiones tutori ac contra eum dantur; sed tantum [orig: tantùm] ratione officii: arg. 19. de R. C. (unde tutor regulariter tutela [orig: tutelâ]finita [orig: finitâ] non convenitur: 1. C. h. 26. circ. fin. C. de adm. tut. Berl. p. 1. dec. 13. num. 1. Carpz. 5. Resp. 77. Nisi (1.) dolum in administratione admiserit: 13.

§. 7. de A. E. V. 43. §. 1. de adm. et peric. tut. Carpz. p. 2. c. 11. d. 49 n. 3. Berl. d. l. n. 2. (2.) tamquam fideiussor intervenerit: 15. C. de adm. et peric. Carpz. 2. c. 11. d. 94. (3.) proprio nomine quamvis de rebus pupilli contraxerit, arg. 67. de proc. 3. §. 2. de adm. rerum ad civit. pertin. Berl. d. l. sc. si heredum suorum facta mentio; Berl. p 1. dec. 14. tum enim obligantur heredes, licet tutor officii mentionem fecerit: Berl. p. 1. dec. 15. modo [orig: modò] deliberato hoc factum fit; (secus enim est, si ex communi notariorum consuetudine. Carpz. 2. c. 19. d. 6. n. 6. Gail. 2. O. 27. n. 24.) Pupillo autem et contra eum dantur utiles tantum, 4. C. maxime finita tutela: 26. in f. C. de adm. tut. 5. §. 1. 7. ff. 1. C. h. non etiam directae: 11. de O. et A. f. C. quando ex fact. tut. 11. §. 6. de pign. act. nisi propter mutuum, 9. §. 8. de R. C. propter 53. de A. R. D. Bach. de act. D. 8. th. 11. dummodo [orig: dummodò] in utilitatem pupilli versum, 3. C. quod probet creditor. arg. Aut. Hoc ius in f. C. de SS. Eccles. vid. Carpz. 5. Resp. 78. n. 4. 5. 12. Hinc etiam pupillus stare tenetur contractibus a [orig: à] tutore initis: Carpz. 5. Resp. 78. n. 4. 5. modo tutor b. f. contraxerit; nam si dolo aut culpa, pupillus non potest conveniri; 3. pr. sed tantum [orig: tantùm] ipsemet. 13. §. 7. de A. E. nisi ex illo dolo pupillus locupletior factus, tum [orig: tùm] enim eatenus tenetur. 13. §. 7. de A. E. 3. pr.

[note: a.] (3.) * De tertio effectu, an sc. et quatenus pupillus ac tutor sibi invicem obligentur, agetur ad tit. 3. lib. seq.

XXVI. 10. DE SUSPECTIS TUT. ET CURAT.

[note: C] SUspecti sunt ex LL. XII. tab. 1. §. 2. Accusantur coram magistratu, maiori sc. 1. §. 11. ad SCt. Turpil. cui haec potestas est ordinaria. 1. §. 4. h. 4. de offic. eius, cui mand. Hodie omnibus magistratibus competit, qui habent inferiorem iurisdictionem, denen die Burgerliche Gerichte zustehen. Magistratus [note: C.i.] removet suspectos, vel ex officio, vel imploratus: Postulant

[note: A] * aut iuris necessitate, contutores ac concuratores, etiam honorarii, 3. §. 2. de adm. tut. 1. C. de peric. tut. 8. C. h. 2. C. de div. tut. nec excusantur dicentes, quod praestiterint satisdationem, 5. 6. h.

[note: a.] * aut libera voluntate, quod facere possunt regulariter omnes de populo, §. 3. I. 1. §. 6. etiam feminae, §. 3. I. L. 1. §. 7 et cum propinquorum consilio adolescentes, sc. extraordinaria persecutione: §. 4. I. h.

[note: O] Omnes tutores et curatores, §. 2. I. L. 1. §. 5. h. [Legitimis tamen rectius adiungitur curator; 9. si tamen removendi, illorum famae parcetur. §. 2. I. L. 1. §. 5. h. arg. 9. de obseq. parent.] qui non ex fide administrant, §. 5. I. sive admittant dolum, sive culpam, 3. §. f. 4. §. f. 7. §. 1. latam sc. arg. 7. §. 1. h. vid. 7. C. arbit. tut. (Obst. 3. §. f. 4. §. f.) C. I. A. h. Biccius inaur. licet adhuc nihil administraverint, e. g. si inventarium non confecerint. 2. C. si tut. vel curat. 4. §. f. NON etiam suspecti fiunt propter paupertatem. 8.

[note: Q] Per decretum removetur: cui causa necessario [orig: necessariò] inserenda. 4. §. 1.

[note: B] [note: E] Subiecti * postulati officium quiescit, eiusque vices curator [note: b.] sustinet. * condemnati officium finitur, siquidem ob dolum hoc fiat, fit infamis; 4. §. 2. sin vero ob culpam sc. latam, vid. supr. O. (quod etiam factum creditur, si nulla causa est addita. 4. §. 2.) non aeque [orig: aequè]. §. 6. I. [Diss. Bach. Vinn. ad d. §. 6.]

XXVII. 1. DE EXCUSATIONIBUS.

[note: D] EXcusatio est imploratio officii iudicis, qua quis, ob iustam causam, ab onere tutelae ac curae se petit liberari.

[note: C] EXCUSANTUR omnes tutores et curatores, modo [orig: modò]valide [orig: validè] sint constituti, 13. §. 12. h. legitimi. 4. C. de legit. tut. 9. C. qui dare tut. testamentarii, §. 16. I. 2. §. 5. qui tamen propter excusationem privantur legato relicto in testamento, ubi sunt etiam tutores dati: (Secus est, si absque consideratione tutelae ipsis aliquid legetur: 28. §. 1. 32. in f.) modo [orig: modò] non promiserint pupillorum patrise se tutores futuros: 15. §. 1. h. 29. [note: A] [note: C. i] de test. tut. PROPTER causam * veram, nam falsae allegationes a [orig: à] periculo non liberant, 1. 3. C. si tut. fals. alleg. et eiusmodi absolutio est ipso iure nulla: 1. 3. C. si tut. fals. alleg. contra communia. 33. de re iud. t. t. C. si ex fals. instr.

[note: a.] * iustam: Sic liberat [note: B] * a [orig: à] delata et inchoata (1.) Morbus sonticus, 10. §. f. 11. sc. qui rei gerendae est impedimento: 60. de re iud. vid. L. f. §. 1. de aedil. edict. (2.) Lis superveniens de maiori bonorum parte: 20. Sed hic hodie non admittitur. Nov. 72. cap. 1. (3.) Absentia rei publ. causa a [orig: à] suscepta liberat per tempus absentiae, a [orig: à] suscipienda intra annum: §. 2. I. 10. §. 1. h.

(4.) Translatio domicilii Magistratus auctoritate facta: 12. §. 1. h. (5.) Assumptio in numerum consiliariorum Principis. 30. pr. h.

[note: b,,] *a [orig: à] delata tantum [orig: tantùm], (1.) Numerus liberorum secundum pr. I. Hodic quinque liberant, Schulz. ad I. h. lit. a. vid. Bach. ad pr. I. h. (2.) Aetas, §. 13. sc. qui egressus est LXX. ann. 2. pr. h. 3. de iur. immun. (3.) Numerus trium tutelarum vel curarum; L. un. C. qui num. tut. 2. §. f. L. 3. h. Licet pater unam tantum [orig: tantùm], et filius eius familias duas habeat: 4. §. f. 5. h. interdum etiam liberat una, si sit amplissima; 31. §. f. h. Carpz. 2. c. 11. d. 39. Modo non sint affectatae, 15. §. 15. aut honorariae, 15. §. 9. aut prope finem sint, 17. pr. aut omnino leves: Carpz. 2. c. 11. d. 39. n. 6. (4.) Professio liberalium artium; §. 15. I. vid. omnino [orig: omninò]. d. §. 15. modo quis diligenter doceat: 6. §. 4. h. 2. 8. C. de profess. et med. 11. §. 1. de mun. et hon. L. un. C. de colleg. (5.) Publicum officium: Administratores fisci, et rerum principis privatarum, 41. Magistratus maiores, §. 3. I. etiam minorum civitatum; 6. §. 16. Non etiam minores: 17. §. 4. Hodie excusantur omnes Magistratus, omnesque Professores, etiam. Gymnasiastae: DD. ad §. 3. et f. h. Non etiam Doctores, qua [orig: quà] tales: 6. §. 12. (6.) Paupertas: 7. 40. §. 1. h. de qua Iudex cognoscit: (7.) Literarum ignorantia, cum simplicitate coniuncta: 6. §. f. (8.) Inimicitiae cum pupillo, aut Parentibus eius: 6. §. 17. h. (9.) Si tutor domicilium in alio loco habeat. f. §. 2. h. 32. de test. tut. (10.) Si quis tutor datus sit in loco quidem domicilii, sed respectu earum rerum, quae sunt ultra cenresimum lapidem. 21. §. 2.

[note: b.] * a [orig: à] Cura in specie liberatur, qui gessit eius tutelam. §. 18. I. L. 16. ff. h. L. 20. C. h. vid. infr. post. Tit. 9. h. lib. p. 479.

[note: Q] Excusatio fieri debet coram iudice competente, 3. 16. 18. 23. C. Intra legitimum tempus, sc. 50. dies continuos a [orig: à] die scientiae, §. 16. I. 13. §. 1. et 9. 16. h. 6. C. (si quis ultra centesimum lapidem habitet, in singula XX. milliaria computatur dies, §. 16. I. L. 3. de V. S.) coram Tribunali et apud acta: 25. h. Est tamen in arbitrio tutoris, an coram iudice inferiore, an vero [orig: verò] statim coram superiore per modum appellationis proponere velit. 4. 13. pr. 16. h. 20. de adm. tut. 18. C. h. (Diss. Vinn. ad §. 16. I. h.)

[note: E] Probata excusatione liberatur tutor: Ea [orig: Eâ]vero [orig: verò]reiecta [orig: reiectâ], tutoris periculum est a [orig: à] tempore delatae tutelae. 20. 39. §. 6. de adm. tut. 15. C. h.

XXVII. 2. UBI PUPILLUS EDUC. VEL MOR. DEB. ET DE ALIMENT. EI PRAESTANDIS.

[note: U] PUpillus educari debet regulariter apud Matrem, 1. C. h. N. 94. c. 1. nisi ad secundas nuptias processerit: arg. 3. 6. C. de secundis nupt. 22. circ. fin. C. de adm. et peric. tut. Carpz. 2. c. 11. d. 42. Si tamen Vitricus sit vir bonae famae, iudex, cognatis [orig: cognatîs] [note: A] * consentientibus, concedit, ut pupillus apud matrem educetur, Carpz. d. l. Perez. in C. d. t.

[note: a.] * dissentientibus, (Praetor) constituit, ubi educari debeat, 1. pr. 5. h. qui respicit personae, cui committat, vacationem ab omni suspicione; hinc non facile [orig: facilè] concedit proximo agnato, 1. §. 1. in f. propter spem successionis, 2. C. h. vid. N. 118. c. 5. aut ei, qui pudicitiae pupillae insidiatur, 5. aut cuius exemplo vita ac mores pupilli corrumpuntur, et hactenus potest Praetor recedere ab ultima disponentis voluntate: 1. §. 1. Si quem eligit praetor, ille compellitur suscipere pupillum. 1. §. 2. l. 1. in f. C. h.

[note: B] [note: O] Educationis modus consistit in * alimentorum praestatione: [note: C] quae * decernuntur vel a [orig: à] magistratu, 3 pr. vel a [orig: à] tutore ipso: 2. C. de alim. pup. praest.

[note: c.] * praestantur a [orig: à] tutore, pro quantitate patrimonii pupilli: 2. §. 1. 3. §. 1. ita, ut ex annuis reditibus semper aliquid supersit, 3. §. 1. et 3. et huc reduci debet alimentorum quantitas, vel a Patre vel Praetore definita: 3. §. f. Si de suo quid erogat tutor, datur illi tutelae contraria: 2. in f. C. de alim. pup. praest. nisi modum excesserit. 2. §. 1.

[note: b.] in * proba educatione. 12. §. 3. de adm. tut. 3. §. 5. et l. 4. h.

XXVII. 3. DE TUTELAE ET RAT. DISTR. ET UTILI CURATIONIS CAUSA ACTIONE.

[note: D] ACTIO TUTELAE est personalis, civilis, qua inter pupillum et tutorem agitur de eo, quod ipsi sibi invicem [note: H] propter administrationem praestare tenentur: vocatur etiam [note: N] interdum arbitrium tutolae, quia est bonae fidei, §. 28. Inst. de

[note: +] act. Est perpetua. 1. §. 23. h. 8. C. arbitr. tut. Est directa, vel contraria: illa datur pupillo, haec tutori: (vid. tit. seq.) utraque utilis, vel directa: illae dantur curatoribus et adolescentibus. [note: C] Oriuntur ex quasi contractu.

[note: S] Datur DIRECTA pupillo, eiusque successoribus universalibus, 1. §. 17. contra tutorem et heredes, 1. §. 16. h. 12. C. arb. tut. licet dolus intervenerit: 12. 49. de O. et A. v. 6. §. 2. de his, qui not. infam. (datur etiam utilis Negotiorum gestorum. 17. C. arb. tut. 17. C. de N. G.) Hoc hic singulare est, quod propter levem culpam non detur in heredes: 1. C. de her. tut. vel curat. (nam alias ex persona heredum actionis conditio non mutatur, 2. §. 2. de V. O. Carpz. 2. c. 11. d. 35.) nisi lis cum defuncto sit contestata, aut defuncti dolus intervenerit. 1. C. de her. tut. [note: A] Hahn. h. n. 4. Si sint plures constituti, ita, ut * quidam administrent, quidam non, conveniuntur etiam honorarii, si reliquos administrantes suspectos non accusarunt, 3. §. 2. de [note: a.] adm. tut. sc. reliquis excussis; d. L. 3. §. 2. * omnes administrent, [note: B] si quidem * omnes administrationem neglexerint, singuli in solidum conveniuntur; 38. §. 1. de adm. tut. habent tamen beneficium divisionis, modo [orig: modò] omnes solvendo sint. 38. §. 1. de adm. tut. iunct. pr. d. l.

[note: b,,] * quidam administraverint, quidam vero [orig: verò] non, tum [orig: tùm] singuli in solidum obligantur, 55. pr. de adm. tut. licet communi consensu aliqui tantum administraverint; f. C. de divid. tut. Si tamen agatur propter malam administrationem, tum [orig: tùm] administrantes prius sunt excutiendi: f. C. de div. tut. 6. C. arbit. tut. 39. §. 11. de adm. et peric. tut. sin autem propter neglectam administrationem agatur, tum [orig: tùm], cessante beneficio excussionis, datur ex aequitate divisionis. 39. §. 11. de adm. et peric. tut. Struv. Exerc. 31. th. 39.

[note: b] * omnes administraverint, [note: C] *pro indiviso, singuli in solidum tenentur, et pupillus eligit, quem primum [orig: primùm] conveniat: 2. C. de divid. tut. habent tamen benesicium divisionis, 1. §. 11. 12. modo [orig: modò] omnes solvendo sint. 1. §. 11. 12. v. 1. C. de div. tut.

[note: c.] * pro diviso, scil quod divisio facta * a [orig: à] testatore [note: D] vel praetore, tum [orig: tùm] singuli ex sua administratione tenentur, modo suspectos mature [orig: maturè] ac b. f. postularint, 2. C. de [note: d.] div. tut. * communi contutorum consensu, tum [orig: tùm] ipso iure singuli in solidum tenentur. 2. 3. in f. C. de div. tut. Carpz. 5. Resp. 92. ex

aequitate tamen datur beneficium excussionis. f. C. de div. tut. 6. C. arbitr. tut.

[note: E] [note: O] Praecipue [orig: Praecipuè] ad rationes reddendas, 9. C. arbitr. tut. Iur. civ. finita tutela, 9. §. 4. Iure Can. et hodie [orig: hodiè] quotannis. Clem. 2. §. ut antem. de religios. domib. Rec. I. de anno 1548. et 1577. tit. von den Pupillen etc. vid. Carpz. p. 2. c. 11. d. 2. 3. Per rationes hic intelligitur, (vid. 6. §. 3. de edend. 82. in med. de condit. et demonstr.) (1.) Inventarii exhibitio: hic contra omittemem iuratur in litem: 7. de adm tut. Hahn. h. (2.) Rationum computatio ac iustificatio: 82. de condit. et demonstr. (3.) Residui restitutio: d. L. 82. 111. eodem Carpz. 5. Resp. 69. n. 2. 3. 4. interdum etiam usurarum praestatio, sc. post moram, 32. §. 2. de usur. aut propter versionem in proprios usus, 1. C. de usur. pup. 7. §. 10. de adm. tut. 38. de N. G. aut si pecuniam otiosam penes se reliquit. vid. supr. ad tit. de adm. tut. in f.

[note: a.] * Deinde etiam ad resarcienda damna dolo data, aut culpa lata, levi, et si se tutelae obtulerit, aut prae contutoribus administrationem, oblataesatisdatione, postulaverit, levissima: 53. §. 3. de furt. Hahn. h. n. 5. vid. Carpz. 2. c. 11. d. 24. Contra dolosos et maxime [orig: maximè] negligentes iuratur in litem; 2. 4. C. de in lit. iur. Hahn. h. non etiam contra heredes, nisi et ipsi sint dolosi, vel in culpa, aut lis cum defuncto contestata. 2. 4. C. de in lit. iur. vid. supr. ad tit. de in lit. iur. P. p. 192.

[note: H] Instituitur necessario [orig: necessariò] in loco, ubi tutor administravit, 1. C. ubi de ratiocin. 54. §. 1. de procur. 19. §. 1. 45. §. 1. de iudic. propter L. 2. in f. C. ubi de ratiocin. Carpz. 2. Resp. 33.

[note: D] ACTIO de rationibus distrahendis est personalis, mixta, (Obst. 1. §. 23. h.) qua [orig: quâ] pupillus contra tutorem agit ad duplum eius, quod tutor ex bonis pupilli abstulit, et in rationes non retulit.

[note: C] Oritur ex delicto: 1. §. 23. est perpetua: 1. §. 23. Datur [note: S] pupillo et heredibus: 1. §. 23. adversus tutorem, non [note: O] etiam heredes: 1. §. 23. ad duplum veri pretii rei ablatae, 1. §. 20. quod continet etiam rei aestimationem, 2. §. 2. h. Instituitur [note: SS] finita demum tutela. 1. §. f. Haec actio concurrit cum actione tutelae elective [orig: electivè], quatenus rem etiam persequitur; cumulative [orig: cumulativè] autem, quatenus poenam continet, adeoque hactenus etiam post actionem tutelae directam potest

intentari, 7. §. 1. commodati. 53. de O. et A. Potest etiam cum hac concurrere cumulative [orig: cumulativè] actio furti. 2. §. 1. h. t. Hahn. h. in f.

XXVII. 4. DE CONTRARIA TUTELAE ET UTILI ACTIONE.

[note: D] ACtio tutelae CONTRARIA est personalis, rei persecutoria, qua tutor agit contra pupillum ad consequendum illud, quod ipsi ob tutelae administrationem abest.

[note: C] Oritur ex quasi contractu, §. 2. I. de obl. quae quasi ex contract. [note: N] Est bonae fidei, §. 28. I. de act. perpetua, 3. §. f. non famosa; [note: SS] 6. §. f. de his, qui not. infam. Datur tutori et heredibus, [note: O] 3. §. f. adversus pupillum et heredes, 3. §. f. Ad id, quod tutori ob administrationem tutelae abest, 3. §. 1. h. §. 2. I. de obl. quae quasi ex contract. vel abfuturum est: f. h. Carpz. 2. c. 11. d. 40. propter 7. quemadm. test. aper. 61. §. 5. de furt. (modo expensae factae sint b. f. et utiliter, 3. pr. de quo cognoscit Iudex, pro ratione intentionis tutoris, non ratione eventus, 3. §. 7. h. 10. §. 1. de N. G.) cum usuris, nisi sibi antca [orig: antcà] ex pecunia pupillari potuerit satisfacere. 3. §. 5. h. 9. §. 5. de adm. tut. NON etiam ad salarium; 33. in f. de adm. tut. 58. eod. 38. de N. G. vid. Carpz. 2. c. 11. d. 40. Berl. 1. dec. 234. n. 3. nisi iusta ex causa statutum sit a [orig: à] magistratu, vel testatore, 33. in f. Carpz. 2. c. 11. d. 40. aut tutor alias [orig: aliàs] operam suam pro certo salario locare soleat, e. g. advocatus est tutor pupilli, et libellos facit etc. Berl. d. l. in f.

XXVII. 5. DE EO, QUI PRO TUTORE, PROVE CURATORE NEGOTIA GESSIT.

[note: D] ACtio protutelae est actio personalis, qua agitur inter Protutorem et pupillum, ad id, quod sibi invicem debent ex tutela. Haec actio non est illa negotiorum gestorum; 1. §. 6. h. [note: D] effectu tamen ab ea parum differt. Protutor dicitur, qui tutelam tanquam [orig: tanquàm] tutor administrat, et quidem bona [orig: bonâ] fide, vel etiam sciens, se tutorem non esse, tamen absque maligno animo. 1. §. 1. h. Quae supra de tutoribus dicta, illa etiam huc ad protutorem pertinent: nam etiam hic usuras centesimas debet, 1. §. 8. L. 4. h. et de neglectis tenetur, modo [orig: modò] negotia sint connexa. 1. §. 9.

XXVII. 6. QUOD FALSO TUT. AUCTORE GESTUM ESSE DICATUR.

[note: A] HIc praetor dat * RESTITUTIONEM in integrum laesis a [orig: à] falso tutore, 1. §. f. modo [orig: modò] ignorantes cum eo contraxerint, 2. h. 1. §. f. h. aut minores sint: 4. h.

[note: a.] [note: D] * ACTIONEM, quod falso tutore: Quae est actio personalis, contra falsum tutorem ad interesse competens.

[note: C] Introducta a [orig: à] Praetore, 7. pr. propter delictum: nam requiritur [note: S] dolus malus. 7. pr. 11. §. 1. Datur illis, qui falso tutore auctore cum pupillo contraxerunt, et heredibus, 9. §. 1. ac ipsis pupillis, ex hoc contractu laesis, f. h. contra falsos tutores, scil. qui dolo malo se tutores simulant ac auctoritatem interponunt, 7. pr. 11. §. 1. (non etiam contra heredes: 9. §. 1.) contra singulos in solidum: unius tamen praestatio reliquos liberat, 7. §. f. 8. Ad omne interesse, etiam [note: O] sumptus restitutionis petitionis: 7. pr. §. 3. Ratione [note: d.] actoris est rei persecutoria, 7. §. 2. 4. h. annua. 9. §. 1.

XXVII. 7. DE FIDEIUSS. ET NOMINAT. ET HERED. TUT. ET CURAT.

TEnentur actione ex stipulatu Fideiussores, 6. 7. etiam taciti, vid. 4. §. f. h. Rittersh. ad L. 23. de R. I. c. 11. circ. fin. et Nominatores, 2. et qui tutores idoneos affirmarunt: 4. §. f. in f. v. 45. C. de decur. Plures fideiussores ab uno tutore constituti non gaudent beneficio divisionis; f. rem pup. salv. for. a [orig: â] pluribus tutoribus dati, habent exceptionem divisionis ex persona tutorum. 6. 7. h. Pupillus eligit, an contra tutorem, an contra fideiussorem agat: 1. C. h. novo tamen iure habent fideiussores beneficium ordinis. N. 4. c. 1.

XXVII. 8. DE MAGISTRATIBUS CONVENIENDIS.

[note: D] HAEc actio subsidiaria est personalis, pupillis contra magistratus, qui in tuteiae constitutione dolum vel culpam admiserunt, competens ad omne damnum resarciendum. Datur in subsidium. 4. 5. C. 5. ff. h. (Obst. 1. §. 15. de tut. et rat.

distr.) vid. Hartm. Pistor. lib. 1. q. 6. n. 23. Introducta SCto tempore Traianifacto. 5. C. Datur a [orig: à] lege, ob verum vel quasi delictum, [Dn. Scheinemann. de act. subsid. th. 6.] dum magistratus dolosus vel culposus est in dando tutore, et cautionis exactione. 1. §. 6. h. Magistratus probat suam diligentiam: 1. §. 13. h. sufficit idoneos esse tempore dationis. 1. §. 11. 12. h. [note: S] Datur pupillis, et heredibus, 1. §. 4. contra magistratus, minores sc. et pro virili, si culposi fuerint. 7. h. Sin vero dolosi, singuli in solidum tenentur, et potest pupillus convenire quem vult: d. L. 7. Heredes non nisi ex dolo et lata culpa conveniuntur, [note: O] quod hic singulare est. 4. 6. ff. 2. C. h. Ad omne damnum. [note: I. n] 1. §. 6. Hodie adhuc observatur. Carpz. 2. c. 11. d. 41. Hahn. h. D. Scheinemann. d. l.

XXVII. 9. DE REBUS EORUM, QUI SUB TUT. VEL CURA SUNT, SINE DECRETO NON ALIEN.

[note: A] REs pupilli * mobiles, * quae servando servari non possunt, [note: B] tutor privata auctoritate vendat, ubi velit, modo [orig: modò] iusto pretio ac bona fide: f. §. f. C. de adm. tut. et si hic sit morosus, eius periculo res perit. 7. §. 1. de adm. tut. f. §. f. C. [note: b.] eodem. * quae servando servari possunt, [note: R] [note: a.] ut et * immobiles, [vid. 22. C. de adm. tut.] tutor etiam alienat; sed requiritur ad id [1.] Iusta ac necessaria causa, 6. 12. C. de praed. et al. reb. min. e. gr. aes alienum urgens, 5. §. 9. in f. h. dos, donatio propter nuptias, etc. 22. C. de adm. tut. 61. §. 1. deiur. dot. sumptus studiosorum, Wesenb. h. vid. Carpz. 2. c. 11. d. 24. [Obst. 12. C. de praed. min.] quae probanda. 6. C. de praed. min. Non etiam sufficit causa utilis, 5. §. [note: R] 14. h. licet causae cognitio et decretum accedat. [2.] Causae cognitio, 6. 12. f. C. de praed. min. sc. convocat praetor consanguineos, inspiciunt inventarium etc. 5. §. 9. 10. 11. 12. [3.] Decretum [note: R] iudicis, 6. 12. f. C. d. t. rei sitae, vel domicilii, utrum tutor elegerit. 5. §. 12. h. l. 16. C. de praed. et al. reb. min. Berl. p. 1. d. 29.

Deficiente alterutro ex his alienatio est ipso iure nulla, sc. quoad damnum pupilli: §. 2. I. quib. alien. non lic. 3. §. 13. de susp. tut. l. 2. 4. 6. 12. C. de praed. min. Carpz. 2. c. 11. d. 28. vid. 16. C. d. t. Carpz. 2. c. 11. d. 32. et lib. 1. et 5. Resp. 80. nisi [1.] defunctus permiserit rerum immobilium alienationem: 1. §. 2. f. h. 1. 3. C. quando decreto opus non est. [2.] Certae rei alicuius alienatio ex ratione iuris sit necessaria, exempli gratia propter

pactum de retro vendendo antea interpositum; 3. §. 2. 3. h. arg. 1. de fund. dot. 13. famil. erc. Aut [3.] decretum Principis interveniat. 19. C. de testam. 2. C. quand. decr. opus. Convalescit tamen, si maior factus alienationem ratihabuerit, 6. C. arb. tut. 2. C. si mai. fact. alien. rat. [etiam invito [orig: invitô]adversario [orig: adversariô], arg. 14. C. de procurat. 25. ff. 6. C. de LL.] expresse [orig: expressè] vel tacite [orig: tacitè], 2. C. si mai. fact. scilicet si tacuerit post alienationem ex titulo * oneroso quinquennium, postquam maior factus, f. C. Si mai. fact. iunct. 1. et f. C. si quis ignor. rem min. Carpz. 2. c. 11. d. 30. num. 9. 10.

FINITUR TUTELA.

[note: A] MOdis * Communibus omni tutelae specici, ex persona [note: B] * Pupilli, * [1.] Pubertate, pr. I. h. pr. I. de pup. subst. [note: C] scil. masculi anno [orig: annô] XIV. feminae anno [orig: annô] XII. [de Iur. Sax. vid. Carpz. 2. c. 11. d. 9. Coler. p. 1. d. 6. n. 9. In criminalibus feminae XIV. annorum sunt viri potentes. Ord. Crim. art. 164. Carpz. q. 143. n. 26. 48. In causa alimentorum puberes fiunt masculi anno [orig: annô] XIIX. feminae anno [orig: annô] XIV. 14. §. 1. de alim legat.] etiam hodie. Gail. 2. O. 96. Ruland. de commiss. p. 4. lib. 5. c. f. n. 101. Carpz. 2. c. 11. d. 10. [Diss. Rittersh. ad I. h. Ludvv. ad I. Exerc. 3. p. 49. lit. a. in fin. Gudelin. de iure noviss. Vinn. ad pr. I. h. n. 5. Richter. p. 1. dec. 43. n. 26. ¶. Mevius, ad I. L. lib. 1. tit. 7. art. 1. n. 16.] potest tamen tutor, si velit, continuare officium, absque novo decreto: Gail. d. l. respiciendum igitur ad statuta et consuetudinem.

[note: c.] * [2.] Morte naturali et civili. 63. §. f. pro soc. §. 4. I. h.

[note: b.] * Tutoris * ipso iure, morte naturali et civili. §. 3. 4. I. h. [note: D] vid. tamen 1. pr. 4. de fideiuss. tut. vid. supr. tit. de tutel. et [note: d.] rat. distr. P. *Officio iudicis per excusationem et remotionem. ut supr.

[note: a.] * Propriis certae tutelae speciei; [1.] Conditionis exsistentia [orig: exsistentiâ] et adventu diei finitur testamentaria et dativa; §. 2. et 5. I. h. 14. §. f. de tutel. §. 1. I. de Attil. tut. [2.] Matrimonio finitur materna. N. 94. cap. 2. [3.] Minimae capitis diminutionis hactenus hodie nullus effectus. vid. tamen §. 4. I. h. iunct. t. t. I. de legit. tut.

XXVII. 10. DE CURATORIBUS ET CURA.

[note: D] DE curatore bonorum vid. lib. 42. tit. 7. CURA hic [orig: hîc] est vis et potestas administrandi bona illorum, qui rebus suis praeesse nequeunt, auctoritate publica [orig: publicâ] constituta. 8. C. de nupt.

[note: +] Ratione causae efficientis est vel Testamentaria, Legitima vel Dativa. Ratione obiecti Minorum, Furiosorum, Prodigorum: 48. de adm. et peric. tut. Ratione finis Honoris, Notitiae vel Administrationis causa constituti. 14. §. 1. et 6. de solut.

[note: C] [note: A] * Legis dispositio defert tutelam furiosorum, prodigorum, §. 2. I. h. 43. §. 3. de procur. 5. 7. §. 5. 6. C. de curat. fur. (non etiam minorum. dd. LL.) potissimum [orig: potissimùm] parentibus, 7. pr. C. d. t. deinde liberis. 1. §. 1. L. 4. h. t. 12. §. 1. de tut. dat.

[note: a,,] * A magistratu constituuntur in defectu testamentariorum et legitimorum. vid. tit. de tut. dat. C.

[note: a.] * Non etiam testamento curator dari potest: §. 1. I. h. 7. C. de test. tut. datus tamen confirmatur a [orig: à] magistratu, §. 1. I. h. 1. §. f. 2. §. 1. 6. de confirm. tut. vid. 16. §. 1. de curat. furios. praefertur omnibus legitimis absque satisdatione. dd. LL. Hodie curatores testamento recte [orig: rectè] constituuntur. R. I. de anno 1548. [note: C. i] et 1577. tit. 32. Schulz. ad I. h. lit. c. Constituuntur prodigis et furiosis ex officio; 7. §. 6. C. de curat. furios. Minoribus ad implorationem, 3. §. 2. de tut. propriam sc. 2. §. 4. qui pet. tut. 43. §. 3. de procurat. hodie illis etiam ex officio constituuntur. R. I. de anno 1548. et 1577. tit. 32.

[note: S] Constituuntur omnes, qui nec impediuntur, ut in. tit. de tut. S. nec prohibentur, ut generaliter omnes, qui tutores esse non possunt. Fab. in C. lib. 4. tit. 28. d. 1. Wurms. lib. 1. tit. 38. O. 3. n. 7. Perez. ad tit. C. quand. mul. tut. off. fung. In specie excluditur maritus a [orig: à] cura uxoris suae, 2. C. qui dar. tut. L. 14. de curat. furios. et scienter se immiscens notatur infamia [orig: infamiâ]: 4. 17. C. de excus. [note: O] tut. Haec tamen prohibitio hodie non observatur, Principaliter bonis, 20. de R. N. 8. C. de nupt. Minus principaliter personis, pr. I. de tut. 12. pr. §. f. de tut. et cur. dat. illis sc. qui sui sunt iuris, (datur tamen interdum curator bonorum filiisfam. sc. si filiusfamilias heres institutus sub conditione, ne patri ususfructus acquiratur, et curator ei constituatur: N. 117. c. 1. Aut si

pater sit prodigus, tum a [orig: à] praetore curator datur: Aut si filius, dissentiente patre, hereditatem adierit, et pater nolit administrare. f. §. 1. C. de bon. quae lib.) ac rebus suis propter aliquem [note: B] defectum praeesse nequeunt, eumque *naturalem, ut in Minoribus. XXV. ann. 1. pr. de min. non tamen invitis; sed petentibus, §. 2. I. h. 13. §. f. de tut. et cur. dat. (Obst. 1. §. 3. de min. 2. t. t. C. de his, qui ven. aetat.) nisi (1.) in Iudicio aliquid agant: 2. C. qui legit. per son. stand. in iud. §. 2. I. h. Gail. 1. O. 108. (2.) Debitores ipsi solvere, 7. §. 2. de min. aut (3.) Tutores finito [orig: finitô]officio [orig: officiô] rationes reddere velint. 7. C. qui pet. tut. vel cur. Hodie omnes tenentur accipere. R. I. de anno 1548. §. 31. 1577. tit. 32. vers Und gebiethen. Carpz. 5. Resp. 86.

[note: b.] * accidentalem, qui [note: C] contingit modo * physico: ut in (1.) Furiosis, §. 8. I. de inut. stip. 2. §. 1. de procurat. 40. de R. I. 4. de divort. 2. §. p. de Iure Codicill. 1. §. 3. de A. v. A. P. 7. de curat. furios. et ibi Wes n. 2. qui tales sunt ipso [orig: ipsô]facto [orig: factô]: Sande, ad L. 40. de R. I. Perez. ad d. t. n. 3. vid. Cala, de modo artic. gloss. un. §. 2. n. 288. Carpz. 6. Resp. 112. n. 8. quomodo praecise [orig: praecisè] cognosci possit? vid. Zach. quaest. med. leg. l. 3. q. 5. Per tempus dilucidi intervalli officium curatoris quiescit. 6. C. d. t. (2.) Mente captis, 2. C. d. t. 9. C. de impub. et al. subst. 6. de curat. furios. sc. quibus mens, sed cum quiete est alienata, (3.) Surdis et mutis. §. 4. I. h. 12. de tut. [note: c.] [note: D] dat. *ethico: sc. in Prodigo, qui nec modum, nec finem scit expensarum: 1. d. t. 12. §. f. de tut. et cur. dat. [note: C] Talis fit, quoad effectus iuris, per iudicis sententiam, declaratoriam sc. 18. qui test. Fac. Gail. de P. P. l. 2. c. 3. n. 4. Obst. 1. pr. in f. de cur. fur. (post diligentem causae cognitionem, vocato [orig: vocatô]ipso [orig: ipsô], qui prodigus declarandus est. 47. pr. de re iud. 39. de adopt. et amicis, consanguineis et vicinis, omniumque circumstantiarum inspectionem:) Si pater in testamento [orig: testamentô] filium Prodigum dixerit, eique curatorem dederit, hunc iudex simpliciter confirmat: 16. §. 1. d. t. vid. 16. §. 3. d. t. (Diss. Fab.) Prodigo declarato, ipso iure, administratio adimitur. 1. pr. d. t. Meretrici, qua tali, curator non datur (Diss. Accurs. Cuiac.)

[note: D] [note: E] De * ADMINISTRATIONE Curatorum idem est, ut supra [orig: suprà] de tutorum. per dd. text. Et requiritur decretum, ut in tut. et quicquid facere potest tutor, illud etiam facere potest curator. 33. 56. §. 4. de furt. Hoc singulare est, Curator furiosi potest hereditatem adire, f. §. 7. C. de cur. sur.

5. C. de iur. delib. 90. de A. v. O. H. et furiosus sanae mentis factus, agnitam a [orig: à] curatore admittere vel repudiare: f. §. 7. C. de cur. fur. si furiosus decessit, pro non agnita habetur, nec ad heredem eius transmittitur, f. §. 8. C. d. t. nisi sit paterna. Berl. 1. docis. 147. Et contra: Quicquid Tutores facere prohibentur, illud et Curatores. f. C. si mai. fact.

[note: D] [note: d.] * CONSENSU, quem interponunt, minoribus principaliter contrahertibus, hic agendum. Est autom ille consensus approbatio eius, quod cum minoribus vel similibus personis gestum est, (v. 5. qui test. fac.) a [orig: à] curatore facta; potest etiam negotio superveniens sufficere, Hahnius. ad tit. de aut. tut. Vinn. ad Peck. de re naut. p. 121. Fr. ex. 3. q. 4. per ratihabitionem. f. C. de SCt. Maced. Fr. ex. 3. q. 4. Carpz. 2. c. 15. d. 31.

[note: O] [note: E] *In illis NEGOTIIS, ubi tutor auctoritatem interponit, ibi curator consentit: modo [orig: modò] ex persona gerente propter denegatum consensum non sint omnino nulla; ut est in furioso: 5. 40. de R. I. nam hic nec conditionem suam meliorem facere potest, nec acquirere per traditionem, 55. de O. et A. aut possessionem acquirere, 1. §. 3. de A. v. A. P. nisi ex iure ad eum perveniant: e. gr. hereditas paterna. Prodigus recte [orig: rectè] negotiatur, 5. §. 1. de A. v. O. H. modo [orig: modò] conditionem suam meliorem faciat: 3. de novat. 6. de V. O. nam deteriorem faciens nec naturaliter obligatur. arg. 6. de V. O. iunct. 8. §. 1. 16. §. 3. de fideiuss. Idem est in Minore: nam etiam hic, licet habeat velle, non tamen habet posse: ergo nec naturaliter obligatur; 3. C. de integr grest. (Obst. 101. de V. O.) nisi locupletior factus, aut dolo versatus fuerit, aut de tertii praeiudicio agatur.

[note: c.] * PERSONAM sibi subditam curator regat consilio [orig: consiliô], 7. quod tamen non est obligatorium: 20. de R. N. 8. C. de nupt. e. gr. in matrimonio, emancipationibus. Furiosum omnino [orig: omninò] diligenter tueatur, cuius personae potius [orig: potiùs] datus videtur, quod hic singulare est. 7. pr. de cur. fur. 13. §. 1. 14. de off. praes. 9. §. 2. ad L. Pomp. de parric. Et quidem secundum LL. XII. tab. proxinn agnati, 14. de off. praes. Carpz. 4. Resp. 61. furiosum pauperem de suo alere tenentur; Proximi cognati Tutores, qua tales, de suo nihil praestare tenentur, Carpz. 4. Resp. 61. n. 15. sed in subsidium magistratus. Carpz. 4. Resp. 59. 61.

[note: E] Propter administratam curam datur tutelae actio utilis, scilicet finito [orig: finitô]officio [orig: officiô]. 2. 14. C. de adm. tut. 1. §. 3. de contr. tut. Directa personis, quae fuerunt in cura, 3. C. arbitr. tut. Contraria curatori. 1. §. 2. de contr. tut. Hic idem

obtinet, quod supr. ad tit. de tut. et rat. distr. et seq. dictum est. 47. §. 1. de N. G.

[note: SS] Concurrit cum hac [orig: hâc] actio negot. gest. quae etiam durante officio datur, 26. de adm. tut. 4. §. 3. in f. de tut. et rat. distr. et quidem de rebus singularibus. 16. §. 1. de tut. et rat. distr. Hodie contra Curatores actio hypothecaria, 20. C. de adm. tut. actio protutelae utilis, arg. rubr. de eo, qui pro tut. actio subsidiaria contra magistiatum. 1. §. 6. de magistr. conv.

[note: F] [note: C] Finitur ex persona * curanda [1.] Sublato [orig: Sublatô]illo [orig: illô] defectu: pr. I. de cur. furiosus autem plene [orig: plenè] debet restitui; nam intervalla suspendunt tantum [orig: tantùm] officium. 6. C. de cur fur. Prodigus ipso iure desinit esse in cura, si bonos mores recepit, 1. pr. in f. de curat. fur. sc. si per biennium aut ultra frugaliter vivat: Mast. de prob. concl. 1234. rectius [orig: rectiùs] sententiae declaratoriae hoc relinquitur. Perez. ad d. t. [2.] Morte naturali et civili; ut in tutoribus. [3.] Arrogatione. §. 4. I. quib. mod. tut. fin. f. C. de auth. praest. [4.] Pubertare, si sc. pupillo datus sit. 1. C. quando tut. vel curat. esse desin.

[note: f.] * curatoris, ipso [orig: ipsô] iure, sc. Morte, tam [orig: tàm] naturali, quam [orig: quàm] civili: Officio [orig: Officiô] iudicis, excusatione, vel remotione. ut supr.

XXVIII. 1. QUI TESTAMENTA FACERE POSSUNT.

[note: D] TEstamentum hic [orig: hîc] est voluntatis nostrae iusta 4. sententia de eo, quod quis post mortem suam fieri vult. 1. h.

[note: C] Origine est Iuris Gentium: Definitum Iure Rom. recte [orig: rectè] [note: A] [note: S] testantur omnes, nisi qui * IMPEDIANTUR: [habilitas requiritur tantum [orig: tantùm] tempore facti testamenti. 28. Obst. 1. §. 8. de B. [note: B] Poss. secund. tab. Carpz. 5. Resp. 62. n. 19.] ut * [1.] FURIOSUS, 40. de R. I. vid. supr. de cura. p. 481. et MENTECAPTUS. 17. h. nisi tempore intervalli: 9. C. h. 6. C. de cur fur. 20. §. 4. h. tum [orig: tùm] enim valide [orig: validè] testatur, licet redeat furor: 16. §. 2. de R. N. quod etiam in dubio factum censetur, si testatorem habuisse dilucida intervalla certum sit, ac testamentum legitime [orig: legitimè] factum; vid. Richt. ad L. 9. C. qui test. fac. Ludvv. de ult. vol. p. 1. pag. 20. Mantic. de coniect. ult. vol. lib. 2. tit. 5. num. 6. nam furor non praesumitur, Reusn. V. 1. p. 2. c. 5. n. 6.

de testam. propter 5. C. de codicill. Summe [orig: Summè]EBRIUS, Reusn. V. 1. p. 2. c. 12. n. 3. ac IRATUS. 48. de R. I.

[note: b,,] * [2.] IMPUBES, (quorum aetas de die in diem computatur, 5. h.) §. 1. I. quib. non est permiss. fac. test. licet tutoris auctoritas accesserit, 5. de R. I. 32. de H. I. aut miles sit, f. C. de test. milit. aut ad pias causas reliquerit, Reusn. V. 1. p. 2. c. 5. n. 32. aut malitia suppleat aetatem, Reusn. d. l. aut pubes factus decesserit. 1. §. 8. de B. P. secundum [orig: secundùm] tab. t. t. de reg. Caton. Minores recte [orig: rectè] testantur absque curatore. 4. C. h. 20. §. 1. de liberat. legat.

[note: b,,] * [3.] SURDI et MUTI, sc. simul [orig: simùl] natura: Nam qui per accidens alternative [orig: alternativè] mutus vel surdus. fit, iure antiquo a [orig: à] principe impetrabat testandi facultatem; 7. Novo iure recte [orig: rectè] testatur. 10. C. h. L. un. C. de thesaur. vid. Zach. lib. 1. tom. 2. c. 2. n. 8.

[note: b.] * [4.] De COECO, [note: a.] vid. in seqq. *PROHIBEANTUR, * (1.) Qui [note: C] Cives Romani non sunt, 3. 16. h. 32. de R. I. L. antepen. eod. l. 17. §. 1. de poenis. vid. aut. Omnes peregrini. C. communia de success. ut sunt Servi, 32. de R. I. ab hostibus capti, 8. pr. h. §. f. I. h. licet postliminio redeant: 8. pr. Testamentum antea factum valet vel iure postliminii, vel Lege Cornelia; hoc hodic non observatur apud Christianos, nisi in bello contra Barbaros. Servi poenae, 8. §. f. Ultimo supplicio damnati, 1. ad L. Falc. quod nec hodie mutatum: Bach. V. 2. D. 10. th. 2. lit. H. Carpz. 3. q. 135. n. 20. 21. Perez. h. n. 4. (Diss. Richt. p. 1. dec. 75. n. 2. Carpz. 3. q. 135. ¶. propter N. 22. c. 8. N. 134. c. f.) Deportati, 17. §. 1. de poen. 8. §. 1. et 2. 3. h. (secus est in Relegatis, 4. de interd. et relegat.) quibus hodie similes sunt Banniti et proscripti a [orig: à] Camera vel Imperatore; Carpz 3. q. 10. num 26. non etiam aliorum Statuum proscripti. Carpz. 3. q. 130. n. 52. Reusn. [note: c,,] V. 2. c. 27. num. 7. vid. Grot. de I. B. et P. lib. 2. c. 6. in f. * (2.) Qui non sunt Patresfamil. ut filiusfamil. 6. 3. (nisi de Castrensi pr. I. h.) licet pater consentiat dd. LL. testanti de peculio adventitio irregulari p. C. h. (Obst. 8. §. 5. C. de bon. quae lib. N. 117. c. 1. §. 1. aut clausula codicillaris adiciatur. 6. §. 3. de I. Codicill. 2. de leg. 1. Neque subsistit, ut donatio mortis causa; haec enim tantum [orig: tantùm] fit per modum conventionis, et acceptationem, [note: c,,] 38. dem. c. donat. * (3.) Prodigi: 18. pr. Ante prodigalitatem factum testamentum valet. [note: c,,] 18. * (4.)

[note: c,,] Haeretici declarati: L. 4. §. 5. Aut. Credentes. C. de haeretic. *(5.) Apostatae. [note: c,,] 3. C. de apostat unde etiam Venefici. Richt. p. 1. dec. [note: c,,] 57. n. 11. *(6.) Usurarii manifesti. c. f. de usur. in 6. *(7.) Intestabiles, [note: c.] qui proptel carmen famosum damnati. 18. §. f.

*(8.) Monachi: Aut. Ingressi. C. de SS. Eccles. nisi liberis suis ante ingressum diviserint patrimonium, quod sic faciendum, ut sibi reservent portionem filialem monasterio relinquendam. N. 123. c. 38. Aut. Si qua mulier. C. de SS. Eccles. In dubio quilibet habilis ad testandum praesumitur, 5. de probat. Reusn. p. 2. c. 2. n. 7. Richt. ad tit. C. de testam. in prooem. num. 14. 15. etiam in mortis articulo, Carpz. 3. c. 5. d. 1. modo articulate [orig: articulatè] loqui aut scribere sciat. Carpz. 3. c. 5. d. 2. L. 29. C. h. nec facultas testandi per conventionem potest impediri. 15. C. de pact. 4. de adim. leg. 22. de leg. 3. Richt. d. l. n. 10. Carpz. 2. c. 12. d. 26.

[note: Q] Fiunt Testamenta mentis declaratione per vocem et literas, non etiam nutu, (Ord. Imp. de anno 1512. Von den Notarien. tit. 32. L. 29. C. h. Carpz. 3. d. 293. n. 13.) cuiuscumque linguae, 15. 21. in f. C. de testam. etiam per intermediam personam, modo [orig: modò] testator sit praesens, et in omnia eius verba consentiat, et hanc esse suam ultimam voluntatem dicat. arg. 8. vers. et in C. h. Carpz. 3. c. 3. d. 27. et 3. dec. 293. per 12. C. h.

[note: fr.] Forma substantialis est heredis institutio, sive hereditatis delatio. §. 34. I. de Legat. f. de iur. codicill. 3. de his, quae in test. del.

[note: D] [note: +] Quotuplex olim fuerit, vid. §. 1. I. h. Novo [orig: Novô] Iure est *vel [note: E] PUBLICUM, quod sustinetur publica auctoritate ac fide: [note: D] ut * (1.) Testamentum Principi oblatum, quod libello insertum principi offertur, ut scriniis inferatur, et publica eius auctoritate sustineatur. 19. C. h. Requiritur hic [orig: hîc] testatoris ipsius (non etiam per procuratorem, non obst. 19. in f. C. de test.) oblatio, Carpz. 3. d. 293. ¶. Et principis acceptatio: Sufficit simplex: 19. C. d. t. Hodie a [orig: à] tergo annotari solet, tantum [orig: tantùm] ad perpetuam rei memoriam, tempus insinuationis, et fieri potest apud omnes Electores, et Status inferiores. Barry, de success. test. et intest. lib. 1. tit. 2. num. 3. Carpz. d. L. Reg. c. 11. sect. 11.

[note: et.] [note: D.] * (2.) Testamentum actis publicis insinuatum sive iudiciale, est ultima voluntas, qua testator apud acta Iudicii heredem instituit, itae, ut illorum fide ac auctoritate

sustineatur. vid. 18. 19. C. de testam. vid. Disput. de testam. iudic. [note: D] [note: d.] * Vel PRIVATUM: quod privata fide sustinetur. Estque vel [note: +] [note: F] sollenne, (de minus sollenni ad Lib. 29. tit. 1.) * SCRIPTUM, [note: D] quod in scriptis sollenniter perficitur: §. 3. 4. I. de test. Nihil refert, an testator, 29. C. h. N. 119. c. 9. Aut. Et non observato. C. h. an alius, etiam servus scribat, 28. in quacumque materia, §. 12. I. h. (Obst. R. I. de anno 1512. §. Item sollen sich die Notarien auch huten [orig: hüten], qui non loquitur de testam. sed de notarior. instrumentis) ant lingua: 15. 21. §. f. C. Modo [orig: Modò] fiat literis consuetis; 6 §. 2. de B. P. numerus tamen per zifras recte [orig: rectè] exprimitur. Carpz. 3. c. 3. d. 4. Possunt unius Testamenti plures Codices fieri. §. 13. I. de test. v. 4. de his, quae in test. del. Et plures in uno testamento testari, Peck. tr. de test. coniug. p. 2. c. 19. Fr. 2. Res. 11. ¶. (Diss. Rosol. Viglius, Hotomannus, Vinn. ad I. h. §. 13.) Sollennitates [note: G] eius sunt, ut fiat. *(I.) actu continuo. 21. §. f. Hinc interrumpitur contractu; 20. de V. S. 21. pr. C. de test. (Diss. Carpz. 3. c. 5. d. 20. propter 26. de pign. act.) non etiam actu necessario. [note: g,,] 28. C. h. *(II.) Coram Testibus (a.) Animo et corpore videntibus et audientibus testatorem, 9. 21. C. h. Carpz. 2. c. 4. d. 34. et (b.) Sponte [orig: Spontè] praesentibus, 20. §. f. (g.) Intelligentibus testamentum fieri, licet linguam non intelligant, 20. §. 9. h. (d.) Rogatis, §. 3. I. de test. aut certioratis, si forte [orig: fortè]alias [orig: aliàs] praesentes sunt, quod [orig: quòd] hic actus debeat celebrari: 21. §. 2. (e.) Numero septem, §. 3. I. 12. C. Inter quos etiam computatur Notarius: R. I. de anno 1512. Iur. Can. II. vel III. sufficiunt, c. 10. x. de testam. quod observatur in terris Ecclesiae: Ius civ. hodie observatur. R. I. de anno 1512. Cuiusque loci consuetudo hic inspicienda: Carpz. 3. c. 6. d. 12. arg. 6. de evict. (c.) Idoneis (tempore facti testamenti) §. 7. [note: H] I. sc. qui non *impediuntur, ut furiosus; §. 1. I. nisi habeat intervalla, 20. §. 4. impubes, §. 6. I. surdus, mutus, §. 6. I. caecus. 9. 21. C. de testam. [Diss. Rittersh.]

[note: h.] * prohibentur *in genere, prodigi. 11. §. 1. de dol. [note: I] mal. 18. pr. ff h. Servi, Mulier, §. 6. I. de Hermaphrodito v. 15. de testib. qui in specie intestabiles dicuntur, ut ob carmen famosum [note: i.] damnati. 18. §. f. *in certis testamentis propter

[note: K] * potestatem, (fictione unitatis) [1.] Filius in testamento patris: §. 4. I. de inut. stip. §. 9. I. h. [2.] Pater in test. filii, §. 9. I. sc. si post missionem testatur. §. 9. I. vid. 20. §. 2. [3.] Frater in test. fratris, qui est in eadem potestate: §. 9. I. non etiam

prohibentur filius emancipatus, 20. pr. h. R. I. de anno 1512. ibi: der Sohn, der in deß Vattern Gewalt. Bocer. Harppr. Struv. h. th. 13. (Obst. 9. de testib.) aut in testam. matris. Vinn. ad d. §. 9. aut pater in testam. filii emancipati, aut pater spiritualis, aut praeceptor, aut maritus, aut famulus mercenarius, aut frater emancipatus, aut patronus, quia hic deficit ratio prohibitionis

[note: k.] * Negotium, quod geritur in testamento inter testatorem et testem: (1.) Heres ipse, (2.) Qui in cius sunt potestate, (3.) Qui ipsum in potestate habet, (4.) Frater in eadem potestate: §. 10. I. h. Non etiam prohibetur Legatarius, §. 10. 11. I. Fideicommissarius particularis, d. §. 11. I. h. iunct. 20. h. 1. 3. de F. H. P. aut heredis Consanguinei extra vinculum potestatis. arg. §. [note: g,,] 6. 10. I. h. (Diss. Carpz. 3. c. 3. d. 7. n. 10.) * (III.) Ut subscribatur ab omnibus testibus, propria [orig: propriâ] cuiusque manu: 30. v. 22. [note: g,,] §. 4. L. p. h. * (IV.) Subsignetur annulo, 22. §. 5. hodic quovis signo consueto. R. de anno [note: g,,] 1512. * (V.) Subscribat testator; 21. C. nisi totum testamentum scripserit: 28. §. 1. C. Scribere ignorans adhibeat octavum testem. 21. C.

[note: g.] * (VI.) Ut testator vel octavus testis nomen heredis scribat: 29. C. quod remissum postea [orig: posteà]per N. 119. c. 9. Aut. Et non observato. C. de testam. Si aliqua ex his sollennitatibus omissa, tum [orig: tùm] ex tali imperfecto testamento nec naturalis obligatio oritur: Nam heres tantum [orig: tantùm] obligatur ex agnitione voluntatis defuncti. vid. Vasquez. de test. c. 3. dub. 1. Struv. h. th. 16. (Diss. Arnis. de Iur. Connub. [note: f.] [note: D] Ames. de cas. consc. Molin. de I. et I.) * NUNCUPATIVUM est, quod sollenniter fit per nuncupationem: Cuius [note: L] requisita sunt, ut fiat * (I.) Heredis manifestatio verbis ore prolatis, 21. §. 2. 26. C. palam, (1.) ut audiant, qui adsunt: 26. C. (2.) per solcnnem nuncupationem. 26. 29. C. de testam. R. I. de An. 1512. §. Aber die Form. et §. die Form eines Testaments in Schrifften. Hinc iure civili non valet testamentum implicitum; sc. quod fit per relationem ad scripturam, quam testator producit, dicens, se heredem instituere, quem in hac [orig: hâc]scheda [orig: schedâ] nominavit, et hanc esse ultimam suam voluntatem:) Hodie tamen valet. ¶. Berl. 3. concl. 4. n. 25. Wes. 1. consil. 29. num. 21. Besold. p. 6. cons. 267. n. 6. Cz. 3. c. 3. d. 28. Richt. p. 1. cons. 30. n. 16. Tabor. ad Wes. h. Quemadmodum etiam hodie sufficit, ut testator nuncupativus declaret notario voluntatem, ut ille coram testibus eam reddat in schedam, et

interroget testatorem, an haec sit eius voluntas ultima: modo testator hoc affirmaverit. Et hoc non fit scriptum testamentum, sed nuncupativum in scripturam redigitur, quae probat, tamquam instrumentum a [orig: à] notario factum. 26. C. h. Carpz. 3. c. 3. d. 34. Neque valet testamentum nuncupativum, actibus extraneis interruptum: 21. §. 2. C. h. Cpz. 3. c. 3. d. 33. n. 7. 26. C. h.

[note: I.] * (II.) Coram testibus, 21. §. 2. C. idoneis, de quo supr. ad Test. script. (Hoc hic singulare est, quod testis esse possit, qui literas nescit, non autem qui linguam non intelligit, secus ac supra. 26. C. h.) qui sponte [orig: spontè] adsint, 20. §. f. h. 21. C. h. rogatis, 21. §. 2. testatorem videntibus et audientibus. 9. 10. C. Reliquae sollennitates in hoc [orig: hôc] Testamento remissae. 26. C. h.

XXVIII. 2. 5. DE LIB. ET POSTHUM. DE HERED. INSTITUEND.

[note: D] HEredis institutio est futuri heredis denominatio, a [orig: à] testatore directis verbis facta.

[note: +] Est vel Prima, vel Secunda, sive substitutio proprie [orig: propriè], de qua [note: D] [note: A] tit. 6. Prima institutio in specie sic dicta, est vel * NECESSARIA, quae fit ex Iuris necessitate, illarum personarum, quae necessario [orig: necessariò] [note: D] vel institui, vel exheredari debent. EXHEREDATIO est exclusio a [orig: à] futura hereditate, in testamento, verbis expressis [note: S] facta; Estque ratione modi, Legitima, vel Illegitima: Ratione causae Aequa, vel Iniqua. Sic necessario [orig: necessariò] instituendi vel exheredandi sunt liberi, quicumque: §. 3. 5. I. de exh. lib. f. C. de lib. praeter. Novo enim iure non differunt hactenus feminae, remotiori gradu positi, posthumi, et emancipati, a [orig: à] reliquis. 30. de lib. et posth. 4. C. de lib. praeterit. N. 115. c. 3. pr. (Hi igitur, si vel nominatim exheredantur, vel instituuntur, testamentum rite [orig: ritè] ac valide [orig: validè] factum est; si vero causa sit vel nulla, vel iniqua, rescinditur illud querela [orig: querelâ] inosfic. test. de qua supr.) In effectu illegitimae exheredationis autem adhuc remansit diversitas: nam si sui illegitime [orig: illegitimè] exheredantur, testamentum est ipso [orig: ipsô] iure nullum, 30. 7. h. et nihil ex eo valet: dd. LL. secus, si emancipati: Obst. N. 115.) Si Emancipatus non rite [orig: ritè] fuerit exheredatus, datur ei B. P. contra tab. §. 3. I. de exher. lib. qui paragraphus non reperitur mutatus: Si mater filium, etc. praeterierit, datur querela inosficiosi. de qua supr. *

VOLUNTARIA institutio fit libero testatoris arbitrio; Et institui possunt [note: B] omnes, nisi qui prohibentur: ut * in genere (1.) Servi poenae, 3. de his, quae pro non script. 17. de poen. (alii servi dominorum nomine instituuntur. 31. de H. I. pr. et §§. sequentib. I. cod.) (2.) Peregrini et Deportati. 6. §. 2. de H. I. 1. C. eodem. 13. §. 2. de test. mil. 1. §. 2. de leg. 3. Peregrinitas hodie non attenditur, Aut. Omnes. C. comm. de success. Deportatis succedunt Banniti. Wehn. voc. Acht. (3.) Heretici declarati omnes omnino. Nov. 144. c. 1. l. 4. §. 2. l. 5. C. de haeret. (Diss. Hahn. h. Bach. Vinn. Struv.) (4.) Apostatae: 3. C. de Apost. (Horum apud Canonist. sunt 3. classes: Perfidi, qui fidem Christianam deserunt, et hi tantum [orig: tantùm] hic intelliguntur: Inobedientes, qui Episcopo non oboediunt: Irregulares, qui sacrum ordinem deserunt. Lancellot. §. f. de haeret.) (5.) Filii reorum criminis perduellionis; 5. C. ad L. Iul. mai. Bocer de crim. laesae mai. c. 3. n. 60. non etiam filiae. 5. §. 3. C. d. t. aut nepotes: 6. de test. tut. p. de poen. (6.) Collegia illicita, sc. quae specialiter non probata: 8. C. (7.) Monachi pauperes, ut Franciscani: etc. Clement. Exivi. vers. quia igitur de V. S. hoc tamen hodie in Concil. Trident. limitatum, nisi quoad Capucinos et minoris oboedientiae.

[note: b.] * a [orig: à] certis personis institui non possunt, (1.) Liberi naturales, a [orig: à] patre, ultra unam unciam, 2. C. de lib. naturalib. scil. si adsint alii liberi, vel mater; d. L. 2. N. 89. c. 12. 15. Aut. Licet. C. d. tit. si vero nulli adsint liberi legitimi, aut parentes, quibus quarta debetur, possunt in totum institui: d. Nov. (2.) Incestuosi: 6. C. de incest. nupt. (3.) Princeps litis causa. §. f. I. quib. mod. test. infirm. (4.) Coniuges certo respectu. vid. L. Hac Edictali. 6. C. de sesundis nupt.

Haec habilitas adesse debet tempore conditi testamenti, propter regulam Catonianam mortis, nam tum [orig: tùm] confirmatur, et adeundae hereditatis, 49. §. 1. de H. I. §. 4. I. de hered. qual. nam si incapax huiusmodi institutus est, revertitur hereditas ad heredes ab intestato. 3. de his, quae pro non script. 1. C. de H. I.

[note: C] [note: O] Si * unus institutus vel in parte hereditatis, vel in certa [orig: certâ] re, totam hereditatem potest acquirere; §. 4. 5. I. de H. I. 7. de R. I. vid. Gudelin. l. 3. c. 5. Vinn. ad §. 5. I. h. Carpz. 3. c. 9. d. 19. 1. §. 4. h. 41. de Vulg et P. S. nisi a [orig: à] milite sit institutus: 6. ff. [note: c.] de test. milit. vid. tamen §. 3. I. quib. mod. test. 29. 17. ad SCt. [note: D] Treb. * Plures instituti, vid. §. 4. I. 71. princ. de leg. 1. 14. de [note: E] cond. inst. * Uniformiter, * Siquidem omnes simpliciter sine

partibus, tum inter omnes hereditas aequaliter dividitur; 19. §. f. de leg. 1. §. 6. I. h. 9. §. 12. de H. I. nisi coniuncti cum disiunctis commixti sint, e. g. T. et S. Heredes sunto, C. quoque heres esto, hic enim T. et S. unam mediam accipiunt, ac C. alteram mediam: L. 34. pr. de leg. 1. 59. §. 2. de H. I. De effectu particulae, aeque [orig: aequè] etc. vid. 13. pr. de H. I. Carpz. 3. c. 9. d. 15.

[note: e.] * Sin autem omnes ex certa [orig: certâ] [note: F] * Re fuerint instituti, mentio rerum detrahitur, et hereditas aequaliter dividitur. Iudex tamen sive arbiter in fam. ercisc. iudicio, cuilibet rem suam, tamquam praelegatam, adiudicat, et reliquum ex aequo dividit: 9. §. 13. de H. I. 35. pr. §. 1. 2. 3. h. Hinc etiam aes alienum aequaliter solvunt, licet in rebus quasi praelegatis maxima sit disparitas. 35. §. 1.

[note: f.] * Portione, tum si partes assignatae * aequant assem, singuli, [note: G] suum habeant: * superant assem, singulis [note: g,,] pro portione hereditaria detrahitur, aut hereditas ad dupondium, sive XXIV. uncias deducitur, et pro port. hered. accrescit. [note: g.] 13. §. 4. * non expleant assem, singulis pro portione accrescit. 13. §. 2.

[note: d.] * Difformiter, tum sunt alii ex certis rebus, [note: H] alii ex certis portionibus instituti; et qui rem habet simpliciter, pro legatario est; hereditas tamen ipsi accrescit, si heredes [note: h.] eam nolint. 13. C. de H. I. * ex certis portionibus, alii simpliciter instituti, atque tum etiam, si portiones [note: I] assem * superant, res ad dupondium deducitur, et reliquum simpliciter institutis assignatur;

[note: i.] * aequant, recurritur ad dupondium, et XII. unciae dantur, simpliciter instituto: 17. §. 4. h. §. 8. I. Si partes superant dupondium, ad tripondium recurritur. 13. 17. §. f. h. §. 6. 7. 8. I. de H. I.

[note: fr.] Institutio debet esse (1.) certa, 32. vid. L. f. C. de H. I. et directa: Carpz. 3. c. 9. d. 6. (2.) non captatoria, 70. 71. si nempe fiat verbis futuri temporis: dd. LL. (3.) debet exprimere certam heredis personam: 9. §. 9. vid. 62. §. 1. Error nominis nihil impedit; 33. de condit. et demonstr. 5. C. de H. I. 58. nisi personae errorem quoque involvat: 3. 4. C. Potest etiam digito monstrare praesentem heredem. 58. pr. h. 6. de R. C. 9. §. 8. h. Si quis instituit cognatos suos, proximiores excludunt remotiores: 69. §. 3. de leg. 2. Carpz. 3. c. 9. d. 17. nisi adiecerit To Omnes tum enim in capita succedunt. Carpz. 3. c. 9. d. 16.

XXVIII. 3. 4. DE INIUSTO; RUPTO, IRRITO FACT. TEST. et DE HIS, QUAE IN TESTAM. DELENT.

[note: A] TEstamentum est vel ab initio * NULLUM, quia testator inhabilis, 4. 5. qui test. fac. nec clausula codicillaris hic iuvat, 8. §. 2. de iure codicill. quia omissa sollennitas, [note: B] * intrinseca, heredis institutio vel exheredatio, 30. de lib. et posth. 1. h. neque reconvalescit, licet filius ante patrem moriatur. 7. de lib. et posth. 12. h. Si tamen praetcritus sponte abstineat a [orig: â] bonis paternis, ex aequitate sustinetur et datur inde B. P. secundum tabulas, l. 12. h. t. sine re tamen, nisi scripti sint legitimi heredes; his enim datur B. P. unde cognati cum re. 1. §. f. unde lib. Bach. ad §. 6. I. h.

[note: b.] [note: E] * extrinseca: vide supr. qui test. fac. poss. Contra hoc competit querela nullitatis, quae proponitur vel per modum actionis, vel exceptionis, nec potest testator eam prohibere. 55. de legat. 1. (Obst. 88. §. f. de leg. 2.)

[note: a.] [note: D] * VALIDUM, * et RUMPITUR, scilicet quando ipsum ius vitiat testamentum [orig: testàmentum]: [note: C] [note: D] * (I.) AGNATIONE sui heredis, sc. si post testamentum [note: D] factum natus sit suus heres, isque neque institutus, neque exheredatus: [note: E] quod fit agnatione * Naturali, 3. pr. §. 1. 3. ubi requiritur (1.) ut natus sit, 3. §. 3. h. 3. in f. C. de posth. her. Carpz. 3. c. 17. d. 20. (2.) ut vivus natus, 3. in f. C. de posth. her. Carpz. d. l. (licet sit imperfectus, (Obst. 3. C. de posth. her. inst.) 12. §. 1. de lib. et posth. Giphan. ad 3. h. Perez. in C. h. n. 12. Carpz. 3. c. 17. d. 18. Septimestris, dd. LL. Octimestris; Caranza, de part. c. 11. Perez. d. l.) vid. supr. tit. de stat. hom. p. 15. (3.) ut non sit monstrosus: 3. in f. C. h. 14. de stat. hom. Alb. Gent. ad tit. de V. S. (4.) ut posthumus testamento non sit legitime [orig: legitimè] exheredatus, vel institutus. 3. pr. §. 3. Ruptum hoc modo testamentum reconvalescit aequitate praetoria, si posthumus, vivente patre, decedat. [note: e.] 12. pr. * Civili, (1.) si mortuo patre nepos succedat, §. 2. I. de exhered. (2.) si naturales legitimentur, N. 89. c. 8. 9. (3.) si filium adoptet. 8. hic v. 10. C. de adopt. Ex

testamento sic rupto nec legata etc. debentur; 1. in f. C. de posth. hered. licet testator sciverit, uxorem esse praegnantem: d. L. in f. C. [Diss. Gail. 2. O. 113. Carpz. 3. c. 9. d. 4. 5. 6. propter Nov. 115. c. 3. ¶.] Sustinetur tamen propter clausulam Codicillarem in vim fideicommissi, si testator scivit, uxorem esse praegnantem. 29. §. 1. qui test. fac. f. C. de Codicill. arg. 102. de cond. et demonstr. 30. C. de fideic. Gail. 2. O. 144. Bach. V. 2. D. 10. th. 7. lit. A.

[note: d.] * (II.) MUTATIONE voluntatis: 19. C. de test. 4. de adim. vel transf. leg. 22. de leg. 3. (licet iuraverit quis, se a [orig: à] sententia nolle recedere: 22. de leg. 3. (Diss. Finckelth. O. 90. n. 10.) quae locum habet etiam in testamentis coniugum mutuis; Finck. d. l. licet alteruter iam sit mortuus, 4. de adimend. leg. 1. C. de SS. Eccles. Finck. d. l. n. 14. aut clausula de non mutando absque alterius voluntate sit adiecta, Finckelt. d. l. Berl. 2. concl. 29. Fr. 2. resol. 11. n. 13. Carpz. 3. c. 7. d. 21. Peck. de test. coniug. 2. c. 43. [note: F] n. 11. v. 22. de leg. 3.) quae DECLARATUR * Verbis, modo tum etiam elabatur decennium, 27. C. de testam. 5. de condit. inst. Richt. de testam. ad d. L. 27. 28. C. de test. §. 7. I. h. arg. 36. §. 3. de test. mil. v. Treutl. et ibi Bach. V. 2. D. 10. th. 1. lit. B. (Obst. 1. §. 8. unde liberi.) quod currere incipit statim facto testamento. d. L. 27. Carpz. 6. Resp. 17. Richt. de test. ad d. l. 27. n. 29. (Diss. Gloss.) In testamentis nuncupativis sufficit revocatio verbalis: 35. de R. I. DD. dd. ll. quod hodie ad omnia extenditur, si revocetur coram VII. testibus. Finckelth. O. 93. n. 17.

[note: f.] * Rebus vel factis: [note: G] vid. 48. §. 3. de aedil. edict. quod sit * Tabularum corruptione, inductione, cancellatione, laceratione, et sigillorum turbatione: 30. C. de test. 1. 2. ff. de his, quae intest. del. 2. C. 22. §. 3. ff. de test. vid. Carpz. 3. c. 5. a. 25. Richt. d. tr. ad L. 30. C. d. t. [Non autem rumpitur, propter solam repetitionem testamenti iudicialis, a [orig: à] iudice, licet testator illud domi retineat, Berl. 3. concl. 4. n. 46. Carpz. 3. c. 3. d. 30. Bes. cons. 144. Vol. 4. nisi aliunde de mutata voluntate conster.] Requiritur igitur, ut fiat deletio etc. (1.) ab ipso testatore, vel alio eius nomine, 30. C. de test. (2.) consulto [orig: consultò]; vid. Cz. 3. c. 5. d. 28. secus est, si fortuito [orig: fortuitò]: 1. de his, quae in test. del. in dubio, apud tertium repertum, casu incisum videtur: apud testatorem vero, consilio, nisi forte mentis alienatio supervenerit: f. ff. h. Richt. d. l. ad L. 30. vid. 7. §. 2. de supellect. leg. (3.) per totum testamentum: Inductio tamen in unius odium facta, reliquis non praeiudicat, nisi ex

circumstantiis aliud appareat. 2. de his, quae in test. vid. L. f. d. t. Rumpitur etiam testamentum nuncupativum cancellatione instrumenti, super eo confecti, licet notarius illud in protocollo non deleverit. Haec hereditas igitur devenit ad heredes ab intestato. 30. C. de testam. 1. §. 8. unde lib. (Obst. 3. de his, quae in test. del.)

[note: g.] * Testamenti posterioris confectione; licet in posteriori prioris nulla mentio facta: 27. C. de test. 4. de adm. legat. quod etiam procedit, etiamsi in priori clausula de non abrogando sit addita: 22. de leg. 3. 6. §. 2. de iur. codicill. f. pr. de leg. 2. Carpz. 3. c. 5. d. 19. (quo tamen casu hodie expressa prioris abrogatio requiritur: Sande decis. Fris. l. 9. tit. 1. d. 10. Besold. V. 2. cons. 49. Faber. in Cod. l. 6. t. 5. d. 19. Richt. de test. ad L. 17. C.) aut in posteriori heres sub conditione institutus fuerit, 16. h. vid. tamen d. L. 16. et infr. de condit. aut hereditatem non adierit: tum [orig: tùm] enim neutrum valet. 9. de test. tut. Modo [orig: Modò] posterius sit perfectum, §. 2. I. h. L. 8. 21. §. 3. C. de test. 18. de leg. 3. ratione voluntatis, 25. qui test. fac. et sollennitatis, nisi posterius sit privilegiatum, 2. h. aut [note: E] in eo heredes ab intestato instituantur: tum V. testes susficiunt. 2. h. 21. §. f. C. de test. Ex post facto interdum prius sustinetur tamquam fideicommissum, scil. si posteriori testator dicat, se velle, prius etiam valere: 29. ad SCt. Treb. Interdum propter solam aequitatem rursus convalescit, ut si testator posterius cancellaverit, eo animo, ut prius valeret: tum enim datur B. [note: c.] P. secundum tabb. p. §. 2. de B. P. secundum tab. * IRRITUM [note: H] fit: * Culpa personarum, Si * heres scriptus non adeat hereditatem, [note: I] quod in specie dicitur testamentum destitutum: 9. §. 2. de lib. et posth. nam ab aditione omnia pendent, 9. de test. tut. 1. in f. h. qua non facta, nec legata debentur, nisi clausula Codicillaris adiecta, Carpz. 3. c. 2. d. 21. quod nec Iure novo [note: i.] secus est. vid. N. 1. c. 1. * Si testator status mutationem passus; §. 4. I. h. de Maxima est 6. §. 5. h. (sustinetur tamen ex aequitate testamentum ab hostibus capti, propter fictionem I. postlim. vel L. Corneliae, §. f. I. qu. non est perm. fac. test. 6. §. 12. h. vid. Stamm. L. 3. t. 17. n. 5.) de Media est L. 6. §. 7. h. 17. §. 1. de poen. (quod hodie etiam fit in bannitis ab Imperatore, et Camera: Stamm. l. 1. t. 3. c. 2. n. 11. sq. Carpz. 3. q. 140. n. 16. vid. Cz. 3. q. 130. n. 49. Reconvalescit tamen testamentum ita irritum factum, si deportatus a [orig: à] principe restituatur: 6. §. p. h. quod hodie etiam in bannito observatur. arg. 6. §. 2. de H. I. 1. §. 8. de B. P.

secundum tab.) Propter minimam capitis diminutionem irrita [note: K] fiunt * arrogatione: §. 6. I. quib. mod. test. infirm. reviviscit tamen subsecuta rursus emancipatione; modo voluntas de novo declaretur. p. §. 2. de B. P. secund. tab.

[note: k.] * Emancipatione: scil. si filiusfamil. de rebus castrens. et quasi castrensibus testetur etc. ita tamen, ut sustineatur per novam voluntatis declarationem, p. §. 2. de B. P. secundum [orig: secundùm] tab. sc. in paganis; 22. de test. mil. In milite non requiritur specialis voluntatis novae declaratio. 22. 33. ff. §. 5. I. de milit. test. vid. Bach. ad §. 5. I. de milit. test.

[note: h.] * officio iudicis, sc. rescissione tamquam inofficiosi, de quo supra p. 106. vel dando Bon. Poss. contra Tab. de quibus infr. p. 535.

XXVIII. 4. DE HIS, QUAE IN TEST. DEL.

XXVIII. 5. DE HEREDIBUS INSTIT.

XXVIII. 6. DE VULGARI ET PUPILL. SUBSTITUT.

[note: D] SUbstitutio proprie [orig: propriè] est secunda heredis institutio directa, in locum deficientis facta. L. 2. §. 6. 43. §. 2. h. v. 28. de H. I. Est vel fideicommissaria, de qua lib. 36. tit. 1. vel directa sive civilis, quae proprie [orig: propriè] Substitutio vocatur. 7. 15. h. 5. 7. C. de impub. subst. vid. Gothofr. in not. ad d. L. Haec dividitur, [note: A] 1. §. 1. in * Simplicem, quae fit in casum deficientis heredis, et dicitur vulgaris: vel si heres erit, et post decesserit: Quae iterum est

[note: B] * vel restricta ad aetatem pupillarem, et dicitur pupillaris: vel ad certum aliquem statum, propter quem quis non potest testari, et dicitur quasi pupillaris, sive exemplaris,

[note: b.] * vel libera, sive absoluta, et dicitur militaris, sive privilegiaria: quae fit sine ulla restrictione:

[note: a.] * Duplicem sive mixtam, quae fit in utrumque casum: sc. si heres non erit, vel erit etc. quod fit tacite [orig: tacitè], vel expresse [orig: expressè] etc.

testatore cuivis heredi, eum in casum, si heres non erit: Estque vel Expressa, vel Tacita, quae continetur sub expressa [note: C] pupillari. 4. Fit voluntate testatoris, in testamento declarata: §. p. I. de Codic. 36. h. Substitutio tamen in codicillis facta sustinetur in vim fideicommissi: 76. ad SCt. Trebell. 127. de legat. 1.

[note: S] Substituunt, qui testamenta faciunt: Eos, qui heredes [note: P] esse possunt; Substitutio coheredum dicitur reciproca sive mutua. 4. §. 1. h. 64. de leg. 2. Substitutus substituto est etiam substitutus instituto. 27. 41. Obst. 47.

[note: O] Hereditas: Si singulis singuli substituti, censentur in substitutione partes repetitae, quae fuerant in institutione. §. 2. I. h. [note: fr.] In casum, si institutus (quod significat in extraneo, qui sui iuris, si ipse heres non erit, nec statu mutato, alium fecerit heredem: v. §. fin. Inst. h.) heres non erit, sc. ex testamento, 3. C. de impub. subst. 60. de A. v. O. H. idque quia non potest, aut quia non vult: arg. 56. sol. matr. atque casus impotentiae casum noluntatis regulariter non includit. Bach. Ludvv. Fachin. Donellus, propter 21. h. 10. de lib et posth. (Diss. Perez. in C. h. n. 3. propter 3. C. h. f. de lib. et posth.)

[note: C] Exstinguitur substitutio, si extraneus hereditatem adierit, 5. C. vel ex L. Theodosiana, in casu L. un. C. de his, qui ante apert. tab. vel si suus se bonis immiscuit, aut, antequam abstineat, decesserit. L. un. §. 13. C. de caduc. toll.

[note: D] PUPILLARIS substitutio est, quae fit a [orig: à] parentibus, liberis impuberibus, in patria potestate exsistentibus, et in alterius potestatem non recasuris, in eum casum, si beredes [note: +] erunt, et impuberes decesserint. Est expressa, vel tacita: nam expressae vulgari inest tacita pupillaris, nisi contraria testatoris voluntas appareat. 4. pr. et §. 2. h. vid. 4. C. de imp. et al. subst. 45. pr. h. Vinn. ad pr. I. h. n. 6.

[note: C] Moribus introducta. 2. pr. Voluntas patris, sibi etiam facientis testamentum, §. 5. I. prius; 2. §. 4. iunct. 5. 6. h. vid. 10. §. 1. 16. §. 1. 20. pr. h. (avi, proavi, paterni, qui liberos habet in potestate. §. f. I. h. 45. h. §. 10. I. de adopt. Carpz. 3. c. 8. d. 18. Non etiam pater emancipator, adoptans extraneum; mater, (Obst. 33.) dd. LL. etiam hodie. Carpz. 3. c. 8. d. 18. Sustinetur tamen matris substitutio pupillaris, propter clausulam codicillarem, in vim fideicommissi. 76. ad SCt. Trebell. Richter. 1. dec. 44. n. 8. Carpz. 3. c. 8. d. 17. ¶. Berlich. dec. 111.)

[note: S] [note: C] * (1.) Liberis, primi aut ulterioris gradus, masculis vel feminis: §. 8. I.

[note: c,,] * (2.) Impuberibus: 7. 8. 14. §. f. I. nam puberibus facta neque in vim fideicommissi valet; nisi propter clausulam codicillarem: dd. LL. Carpz. 3. c. 8. d. 19. c. Raynutius. x. de testam. arg. 76. ad SCt. Trebell. Richt. p. 1. dec. 46.

[note: c,,] * (3.) In patria potestate constitutis; 10. §. 6. arrogato tamen tantum [orig: tantùm] substituit in bonis, quae occasione arrogatoris accepit:

[note: fr.] Fit eum in casum, si heres erit, et intra pubertatem decesserit: Hinc substitutio exheredato facta proprie [orig: propriè] pupillaris non est. §. 4. I.

[note: E] Exsistente conditione substitutus consequitur bona patris et filii, 10. §. 2. et utriusque creditoribus satisfacere debet; nam unam hereditatem absque altera adire non potest: 28. de reb. aut. iud. poss. vid. Fr. ex. 6. q. 8. 9. neque matri conceditur quorela inofficiosi, 8. §. 5. de inoff. test. 9. C. de impub. substit. (nam pater fecit filii testamentum) neque condictio ex L. (Obst. 32. C. de inoff. testam. N. 115. c. 4. Finckelt. O. 29. N. 1. c. 2. N. 18. c. 1.) vid. Carpz. 3. c. 8. d. 1. Licet substitutio tacite [orig: tacitè] sit pupillaris; 32. de LL. f. C. h. arg. 2. h. arg. 2. 4. C. vid. Fr. ex. 6. q. 7. de hoc tamen casu in praxi aliud observatur. Berl. 3. concl. 10. n. 25. Carpz. 3. c. 5. d. 2. Richt. p. 1. dec. 45.

[note: C] Exstinguitur haec (1.) Pubertate, 43. §. 1. l. 14. h. §. p. I. h. et clapso eo tempore, in quod est substitutum: e. g. VI. VII. annis: 38. §. 2. h. quod tempus non de momento in momentum computatur: 5. qui test. fac. 43. pr. Vinn. ad §. p. I. h. n. 1. (2.) Infirmato testamento patris; §. 5. I. h. vid. 2. pr. h. 8. §. 5. de inoff. test. Hodie hoc (in L. 8. §. 5. d. t. dispositum) mutatum N. 115. c. 3. in f. v. Fr. ex. 6. q. 8. 9. (3.) Mortuo filio ante patrem: hoc tamen in casu consequitur substitutus hereditatem vi tacitae vulgaris: (4.) Si filius exierit e patria potestate. arg. 49. de H. I. 41. §. 2. h. (5.) Mortuo ante institutum substituto, etc. Plura vide apud Hunn. in Encycl. iur. p. 3. et 4. tit. 19. c. 22.

[note: C] EXEMPLARIS seu quasi pupillaris fit auctore Iustiniano, 9. C. h. §. 1. I. h. vid. 43. h. a [orig: à] parentibus, (h. e. omnibus ascendentibus, cuiuscumque gradus, aut sexus: 9. C. in med. vers. si filia etc. licet mater ad secunda vota transierit; propter generalitatem d. L. 9. ¶. Carpz. 3. c. 8. d. 13. Diss. Ludvv. propter L. 22. in fin. C. de adm. et peric. tut.) Si uterque et pater et

mater substituerint, in paternis bonis praefertur substitutus paternus, in maternis maternus, in communibus aequaliter admittuntur. ¶¶¶. Trentac. h. p. 3. c. 3. num. 10. testantibus, (non etiam aliter voluntatem suam declarantibus.)

[note: P] Liberis legitimis, 10. §. 6. mater etiam naturalibus, 29. §. 1. de inoffic. test. (non etiam ex damnato coitu natis. N. 89. c. f. N. 74. c. f.) cuiuscumque sexus [orig: sexûs] aut gradus [orig: gradûs], §. 1. I. [etiam impuberibus. §. 1. I. h. 9. C. h. Carpzov. 3. c. 8. d. 13. Bacchov. V. 2. Disp. 11. th. 10. lit. B. et recasuris in aliam potestatem: Struv. h. th. 36.] qui versantur in eo statu, in quo non possunt testari: [ut furiosus, prodigus, etc. vid. supr. ad tit. qui test. fac. S. p. 483. et hic unus casus expressus continet alios tacite [orig: tacitè], Struv. h. th. 33. in f.] quique a [orig: à] parentibus sunt heredes instituti: N. 115. c. 3. L. 9. C. interdum etiam iuste [orig: iustè] exheredatis: arg. §. 4. I. h. Struv. h. th. 36.

[note: fr.] In casum, si heredes erunt, et in eodem statu decesserint: Ita, ut substituantur liberi eorum, aut Fratres, et Sorores, 35. pr. de pact. 93. §. 3. de leg. 3. aut Parentes: His deficientibus potest testator substituere, quem velit, etiam mater vitricum. Carpz. 3. c. 8. d. 18.

[note: C] Exstinguitur, (1.) Si liberi parentibus heredes non exstiterint; haec tamen expressa continet etiam t [?] ite [orig: itè] vulgarem: arg. 4. h. (2.) Infirmato [orig: Infirmatô] patris testamento [orig: testamentô]. §. 5. I. (3.) Si post substitutionem filio furioso nascatur filius: 43. h. (4.) Reconvalescentia: 43. modo sic maneat ad morrem usque testatoris. 41. §. 2. h. l. 6. §. 2. de H. I. §. 4. I. de hered. qualit.

[note: C] MILITARIS, sive compendiosa, sive privilegiata, fit permissu Imperatoris, 15. h. vid. 8. C. h. a [orig: à] milite, licer sibi testamentum non faciat, aut extra testamentum substituat: [note: P] 2. §. 1. h. 15. §. 5. 41. in f. de testam. milit. Liberis, etiam puberibus, [note: fr.] 8. C. h. et omni heredi. Struv. h. th. 38. In casum, [note: E] quo utcumque defecerit haeres. 8. C. h. Reliquas substitutiones omnes continet, 8. C. h. scil. si substitutus probet, Testatorem etiam de hoc casu sensisse. 6. C. de testam. milit.

XXVIII. 7. DE CONDITION. INSTITUT.

DE conditione, die etc. vid. sup. tit. de pact. p. 50. sq. Extranco potest ad ici omnis conditio, et casualis potest semper impleri, potestativa vero post mortem testatoris: 2. 10. 12. 21. h.

Suus autem heres, et quidem filiusfamilias, non potest sub alia, quam potestativa, institui: 4. 86. de H. I. 15. 28. quae ipsa detrahitur, si noceat legitimae: 32. 36. C. de inoff. testam. [aliae conditiones vitiant institutionem ipso iure, 5. de H. I. f. h. 4. C. de instit. et subst.] nisi filiusfamil. sub contraria conditione fuerit exheredatus: 4. C. de inst. et subst. 86. de hered. inst. Quod etiam hodie obtinet, (Obst. 32. C. de inoff. test.) sine distinctione, an sint sui, an emancipati. masculi, an feminae, filii, an ulterioris gradus, §. 5. I. de exhered. lib. 4. C. de lib. praet. quod olim secus erat. vid. supr. de lib. et posth. p. 488. Impossibilis natura et iure detrahitur, 1. 6. 14. 15. licet per accidens tantum [orig: tantùm] talis sit. 6. Vitiatur autem ipsa institutio propter perplexitatem, 16. h. et si aliae praeter potestativam adiectae filio. ut supr. h. DIES etiam potest adici institutioni, §. 9. I. de H. I. modo [orig: modò] non sit certus, (nam nemo potest etiam ratione temporis testatus et intestatus decedere; 7. de R. I. 88. de H. I. Struv. h. th. 41. Excipe testamentum militis: 15. §. 4. 41.) sed incertus, an exstiturus sit: 22. quando dies legat. cuiusmodi etiam est ex. gr. Titius heres esto, cum Caius morietur, [sc. quoad ultimas voluntates.] 1. §. 2. de cond. et demonstr. 75. eodem. vid. infr. ad tit. de condit. et demonstr. p. 526.

XXVIII. 8. DE IURE DELIBERANDI.

[note: D] IUs deliberandi est facultas heredi concessa, ut intra certum tempus in vires hereditatis inquirat, et deliberet, an hereditatem habere, an vero [orig: verò] aliis relinquere velit.

[note: C] Concedit Princeps vel magistratus, L. ult. §. 13. C. h. Heredibus [note: S] extraneis, et de Iure praetorio (secundum quod abstinere possunt) suis, 8. h. L. f. §. 2. et 12. C. et horum heredum heredibus, suis et extraneis, scil. intra annum a [orig: à] tempore primae scientiae primi heredis. 19. C. h.

[note: O] Obiectum est hereditas, in extraneo acquirenda, in suis acquisita; Non autem, in quam quis se immiscuit, 4. C. de repud. hered. nisi sit impubes, 57. pr. de A. v. O. H. aut minor: d. l. 57. §. [note: Q] 1. L. 7. §. 5. de min. Spatium olim erat arbitrarium; 1. §. 2. h. Hodie Princeps concedit annum; Magistratus IX. menses, 22. §. 13. C. Quamdiu nemo urget, potest semper deliberare: Si vero [orig: verò] intra hoc spatium voluntatem non declaraverit, tum credito ribus urgentibus habetur, ac si adiisset, f. §. 14. C.

Substituto autem petente hereditatem, habetur, ac si repudiasset. 69. de A. vel O. H. Concedenda sunt deliberanti instrumenta, 5. qui praevia causae cognitione facit omnia, quae necessitas postulat. 5. §. 1. L. 6. h.

BENEFICIUM INVENTARII.

[note: D] HOc Inventarium est omnium rerum hereditariarum ab herede legitime [orig: legitimè] confecta designatio, heredem ab omni onere hereditario liberans.

[note: C] Introductum a [orig: à] Iustiniano: §. 5. I. de hered. qual. et diff. L. f. C. de iur. delib. Fit voluntate heredis: f. §. 14. C. (In quibusdam locis necessarium est. Rittersh. ad Nov. p. 6. c. 8. n. 28. tam [orig: tàm] suis, quam [orig: quàm] extraneis, f. §. 12. C. h.) per notarium. f. §. 2. C. h.

[note: O] Consignentur omnes res: f. §. 2. C. Si praesumatur, non omnia esse inserta, defertur heredi iuramentum purgationis, [note: A] Carpz. 3. c. 33. d. 11. qui omissa [orig: omissâ] * fraude duplicata [orig: duplicatâ] restituat, f. §. 10. C. hodie extra ordinem puniendus. Richt. p. 2. dec. 59. [note: a.] n. 18. * Bona [orig: Bonâ] fide, simpliciter adscribit. d. L.

[note: fr.] Debet autem hoc Inventarium (1.) Inchoari intra primum mensem, et intra alios duos perfici, qui currunt a [orig: à] tempore scientiae, quod testator mortuus sit. f. §. 2. C. h. Carpz. 3. c. 33. d. 13. Si tamen res remotioribus locis sitae sint, annus conceditur, d. L. f. §. 3. C. h. qui currit a [orig: à] tempore mortis: Ludvv. ad §. 4. I. de H. Q. et D. interdum etiam a [orig: à] Iudice dilatatur. (2.) Fieri in praesentia legatariorum, etc. qui citantur per Edictalem, vel privatam, quod si non veniant, tres testes adhibendi: N. 1. c. 1. et 2. §. 1. (3.) Subscribi ab herede; hic si scribere nesciat, Notarius scribat, praefixo signo + ab ipso herede, f. §. 2. C. quod signum hodie in desuetudinem abiit.

[note: B] * Inventarium CONFICIENS intra suum tempus non debet inquietari a [orig: à] creditoribus hereditariis: f. §. 11. C. h. alias haeres statim post IX. dies potest conveniri. N. 115. cap. 5. Carpzov. 3. c. 14. d. 15. 16.

[note: b.] [note: E] * Inventario CONFECTO (1.) Heres ultra vires hereditatis non obligatur: f. §. 13. 14. C. h. N. 1. c. 2. §. 1. conventus opponit exceptionem Inventarii: f. §. 4. C. inde res perit creditoribus. f. §. 4. C. (2.) Potest creditoribus res hereditarias in solutum dare, si hereditas non sit solvendo, f. §. 4. C. neque necessario inquirit, quis ex creditoribus potius Ius

habeat: d. §. 4. C. (3.) Actiones inter defunctum et heredem salvae manent: (4.) Expensas in hereditatem factas deducit: d. l. §. 9. C. (5.) Deducit Trebellianicam. d. l. §. 4. 14. C.

[note: b.] Si vero inventarium non fecerit, etiam hodie, in solidum obligatur. f. §. 14. C. h. N. 1. c. 2. §. 2. vid. Carpz. 3. c. 33. d. 18. Berlich. p. 1. concl. 48. n. 20.

XXIX. 1. DE TESTAMENTO MILITIS.

[note: D] TEstamentum militis est, quod a [orig: à] milite, in expeditione constituto, sine omni sollennitate factum.

[note: C] Constitutionibus Impp. introductum: 1. pr. h. (1.) Requiritur [note: R] Miles, seu persona, ab eo, qui ius belligerandi habet, ad iustum bellum lecta, in numerum relata, et sacramento obstricta: Enenck. de priv. milit. l. 1. c. 4. num. 8. L. antep. de test. mil. 13. §. 3. de re milit. 3. de castr. pec. 42. h. exceptio est in L. un. §. f. ff. de B. P. ex test. milit. Non etiam milites vagi, die Frey-Beuter. vid. R. I. de anno 1555. tit. von den Einspannern [orig: Einspännern]. nec illi, qui facti testamenti tempore non fuere milites, 25. nisi milites facti hanc voluntatem approbent, 25. Obst. 15. §. 2. nec omnes, in quorum provincia bellum geritur: Carpz. 3. c. 4. d. 4. Ex aequitate tamen sic testantur in hostico deprehensi, f. h. Finckelth. O. 46. et bellici consiliarii, [note: R] medici, clerici, mercatores, Marcketenter. (2.) In expeditione constitutus; 1. 17. C. non etiam in hibernis, dd. LL. Carpz. 3. c. 4. d. 28. R. I. de anno 1512. tit. von den Notarien. §. ferner sollen auch. nec milites Limitanei, Stationarii, 1. §. 12. de off. praefecti urb. 10. de B. P. Finckelth. O. 46. Richt. p. 1. dec. 38. Praesidiarii, Gail. 2. O. 118. num. 13. Carpz. 3. c. 4. d. 28. nisi sint hostium incursionibus obnoxii. Bach. V. 2. [note: R] D. 10. th. 6. lit. d. (3.) Qui habet testamenti factionem: f. pr. et §. 1. C. de inoff. test. pr. I. quibus non est praemiss. L. p. f. C. qui. test. fac. (Diss. Wesenb. h. Bocer. propter §. 5. 1. h. 22. h. 6. C. de bon. quae lib.) Singulare enim est, quod possit testari (a.) Miles ad mortem damnatus, modo sententia [orig: sententiâ]condemnatoria [orig: condemnatoriâ] hoc permissum, 32. §. 8. de donat. inter vir. et ux. et condemnatus sit ex delicto militari, (non communi) 11. pr. quod fidem sacramenti non rumpit; 11. pr. in f. de bonis castrensibus. 11. h. (b.) Mutus et surdus sine speciali concessione. §. 2. I. h. vid. L. 4.

Heredis institutio hic fieri potest sine omni sollennitate, 1. 15. §. 1. 40. pr. h. 1. in f. C. h. modo de voluntate constet, 40. pr. ex qualicumque scriptura, 15. C. aut nuncupatione, quae probatur duobus testibus, 40. pr. iunct. 12. de test. etiam non rogatis: pr. I. h. Et miles testator potest instituere alias [orig: aliàs] incapacem, ut deportatum, peregrinum, 13. §. 2. h. 5. C. [nisi quos Lex specialiter prohibuerit: ut servum poenae, 13. §. 2. 31. pr. depositi. meretricem, in quam cadit turpis suspicio, 41. §. 1. concubinam militis: 14. de his, quae ut indign. Sufficit heredem esse capacem tempore mortis, licet tempore conditi testamenti fuerit incapax. 13. §. 2. h. 49. de H. I.) instituere heredem ex certo tempore et ad certum tempus, 8. C. sibi non disponens filio facere testamentum, 15. §. 5. l. 41. §. f. h. etiam extraneo pro lubitu substituere, 5. h. [Captatoria tamen institutio locum non habet, 11. C. h.] Liberos praeterire, [nec posthumus rumpit] modo sciat uxorem esse praegnantem. 7. ff. l. 9. C. h.

[note: E] Valet, ut sollenne, post missionem tamen intra annum: 21. 26. pr. 31. 38. h. modo fecerit verus miles, L. un. pr. de B. P. ex test. mil. et ex causa non ignominiosa missus sit. 13. §. 3. de re milit. 26. pr.

[note: C] Infirmatur [1.] Nuda [orig: Nudâ]contraria [orig: contrariâ] voluntate: 15. h. arg. 35. de R. I. [2.] Non etiam per Testamentum posterius; 19. pr. si expresse [orig: expressè] dixerit, se velle cum utroque decedere: 19. [3.] Neque Agnatione sui heredis. 7. 8. ff. 9. 10. C. h. [4.] Falcidia in eo non habet locum: 17. ad L. Falc. 3. §. 1. ad SCt. Trebell. [5.] Non potest impugnari Querela [orig: Querelâ] inosficiosi: 9. 24. C. de inoff. T. [6.] nec locum habet Ius accrescendi, et pars deficiens defertur heredibus ab intestato: 37. h. hoc tamen hodie quodammodo mutatum. Const. Imper. de anno 1512. von Notarien. Tit. von den Testamenten.

[note: SS] Testamentum PATERNUM, est testamentum minus [note: D] sollenne a [orig: à] parentibus inter liberos factum. Scriptum, vel [note: +] Nuncupativum.

[note: C] Introductum constitutionibus Imperatoriis: 16. f. C. famil. erc. 21. §. 1. C. de test. Nov. 107. c. 1. Fit voluntate parentum, [h. e. omnium ascendentium, cuiuscumque gradus aut sexus, 51. de V. S. 4. §. 1. de in ius voc. 21. §. 1. C. de test. N. 107. in praefat. Carpz. 3. c. 4. d. 15.] qui habent testamenti

factionem, hic [orig: hîc] enim nihil remissum: Etiam mater, quae ad secunda vota transiit, arg. 8. de publ. in rem act. aut quae nobilis est et inter spurios, quos solos habet, ita testatur Gail. 2. Obs. 112. (Obst. 5. C. ad SCt. Orfic.)

[note: S] Inter solos liberos, 21. §. 1. C. de testam. f. C. famil. ercisc. N. 107. in praef. et c. 1. h. e. descendentes, omnis gradus [orig: gradûs] et sexus [orig: sexûs], 220. de V. S. etiam posthumos, 7. de stat. hom. et nepotes, licet filius adhuc vivat: 21. §. 1. C. de testam. Carpz. 3. c. 4. d. 16. (Obst. f. C. fam. erc. Harppr. ad §. 3. et 4. I. de test. n. 104.) modo sint naturales (nam quoad adoptivos non valet. Enenk. depriv. parent. praef. n. 27. 8. de in ius voc. iunct. f. C. de his, qui ven. aetat.) vel ex concubina nati, Carpz. 3. c. 4. d. 24. ¶. L. 5. 6. de in ius voc. Diss. Gail. 2. O. 112. n. 18. ¶¶. sive spurii, sc. respectu matris, non illustris, aliosque liberos non habentis: t. t. C. ad SCt. Orfic. 5. C. eod. Non etiam valet inter eos, qui ex damnato coitu nati. N. 89. c. f. Si aliquid relictum extraneo, ut uxori, parentibus, etc. illud accrescit liberis, f. C. fam. ercisc. 21. §. 1. C. de testam. nisi duo testes sint adhibiti. Carpz. 3. c. 4. d. 19. 20. Obst. f. C. de codicill.

[note: fr.] Instituantur heredes minus sollenniter: vid. Carpz. 3. c. 4. d. 22. 23. necessario tamen instituendi, sive exheredandi nominatim, [note: A] 30. de lib. et posth. et quidem, si pater in * Scriptura testetur, debet vel propria [orig: propriâ] manu testamentum scribere, ac tum testes non sunt necessarii, arg. 21. §. 1. et auth. seq. C. de testam. Carpzov. 3. c. 4. d. 17. vel subscribere, 8. §. 15. quib. mod. pign. solv. Richt. ad Aut. Quod sine. C. de testam. n. 9. 10. 11. ac quidem de Iure Civ. specialiter, ita: Quod in praecedentibus ultima sua voluntas contineatur: N. 107. c. 1. in med. hodie tamen communis subscriptio nominis sufficit, Carpz. 3. c. 4. d. 18. ¶¶. Richter. d. l. n. 11. Sola subsigillatio non valet; H. Pistor. p. 1. q. 1. n. 8. Carpz. 3. c. 4. d. 18. Richt. d. l. n. 6. nisi testibus probetur, quod pater ipse vel eius iussu alius signaverit. Richt. d. l. Ut igitur subscriptio valeat, requiritur (1.) ut omnia integris literis scribantur: N. 107. c. 1. Carpz. 3. c. 4. d. 17. (2.) ut omnia liberorum nomina apponantur: Nov. 107. (3.) ut [note: a.] tempus adiciatur, dies scil. Carpz. d. l. * Per nuncupationem testari velit, sufficit, si coram duobus testibus se declaret: Carpz. 3. c. 4. d. 15. et possunt hic esse testes feminae, (qui probationis gratia [orig: gratiâ] tantum adhibentur. 20. §. 6. qui test. fac. Carpz. d. l. Gail. 2. O. 10 2. n. 5.) et qui fortuito intervenerunt. Gail. 2. O. 112.

[note: C] Infirmatur vel ipso iure, per agnationem heredis, et mutationem voluntatis, e. g. cancellatione, deletione, etc. p. C. de testam. Diss. Gail. 2. O. 112. Novi testamenti confectione, modo secundum factum sit sollenniter, N. 107. c. 2. et contireat clausulam, quod per hoc pater velit priori derogatum, N. 107. c. 2. si in eo extraneam personam adiecerit. DD. ad Aut. Hoc inter liberos. C. de testam. etc. vid. supr. ad tit. de iniust. rupt. irrit. fact. etc.

[note: SS] Testamentum tempore PESTIS factum est etiam privilegiatum: 8. C. de test. ¶. 37. de LL. Diss. Bach. V. 2. D. 10. th. 6. lit. I. Ut locum habeat, requiritur morbus contagiosus, 8. C. de testam. sive infectio, de persona in personam transiens, Zachias, p. 2. l. 2. quaest. 8. num. 18. Sennertus, Inst. med. lib. 2. p. 2. c. 12. p. 273. quae deterret testes, d. l. 8. ut Pestis, Febris, Petechialis, das Fleckensieber, Sennertus, 4. de febr. c. 7. Finckelth. O. 67. ¶. Dysenteria, Carpz. 3. c. 4. d. 2. Finckelth. d. l. Richt. p. 2. dec. 28. num. 24. (nisi levis sit, quae metum incolis non inferat) Pleuritis: Besold. ad I. W. part. 3. th. 37. In persona vel domo testantis; Finckelth. O. 61. non etiam sufficit esse in provincia hunc morbum, (Diss. Berl. p. 3. conclus. 5. n. 23.) Carpz. 3. c. 4. d. 4. Besold. d. l. th. 35. Reusn. de testam. l. 2. 3. 4. c. 17. n. 11. nisi tanta sit pestis, ut numerus septenarius haberi non possit.

[note: fr.] Remissum hic de iure civili nihil est, quam iunctio testium, 8. C. de testam. non etiam numerus: Hodie sufficiunt II. vel III. Gail. 2. O. 118. n. 18. Carpz. 3. c. 4. d. 8. etiam rogati. Carpz. d. l. feminae, Carpz. 3. c. 4. d. 6. modo sint animo et corpore praesentes, ac testatorem audiant et videant. Carpz. 3. c. 4. d. 10. vid. Reusn. l. 3. p. 3. d. l. Ripa, tr. de tempore nocturno, c. 141.

[note: E] Valet tamquam sollenne, etiam post morbum, in perpetuum, 1. C. de test. Carpz. 3. c. 4. d. 5. et aliis in locis, 6. de evict.

[note: SS] Testamentum RUSTICUM, quod fit approbante Iustiniano, in L. f. C. de test. et R. I. de anno 1512. ibi: Und in dem Gaw [orig: Gäw], da die Baursleut, etc. propter simplicitatem ac testium raritatem, d. l. f. C. de test. a [orig: à] rusticis, (non etiam civibus ruri degentibus, Reusn. p. 4. c. 15. d. 1. 2.) in rure testantibus; nam sic non potest testari in urbe; Reusn. d. l. aut suburbanis. Carpz. 3. c. 4. d. 30. n. 5.

[note: fr.] Hic remissus est numerus testium, ac sufficiunt V. f. C. h. R. I. de anno 1512. non etiam pauciores. arg. dd. ll. vide Richt. p. 1. D. 28. Coler. p. 1. D. 35. n. 4.

[note: SS] Quinta species testamenti minus sollennis est Testamentum ad PIAS CAUSAS: quod Iure Can. valet, modo coram II. aut III. testib. factum sit. c. 11. x. de testam. Tiraq. de priv. piae causae. Carpz. 3. c. 4. d. 33. 34. vid. Richt. p. 1. d. 28.

XXIX. 2. DE ADQUIR. VEL OMITT. HEREDIT.

[note: D] HEreditas est universitas rerum a [orig: à] defuncto relicta, omnia iura, commoda et incommoda, comprehendens. 20. §. 10. de H. P. 37. h. 196. de R. I. Circa quam consideranda [note: D] [note: A] * DELATIO, qua hereditas alicui defertur, simulque ius conceditur, hereditatem oblatam acquirendi: 151. de V. S. 21. §. 2. h. quod fit iure praetorio: de qua ad lib. 37. vel Iure civili ab intestato, de qua infr. p. 543. vel ex testamento: idque vel directe [orig: directè], et dicitur hereditas, vel indirecte [orig: indirectè], ut fideicommissum etc.

[note: a.] * ACQUISITIO: quae diverso [orig: diversô] fit modo [orig: modô], pro diversitate heredum: [note: B] nam * NECESSARII tantum [orig: tantùm], (vid. 25. 16. ut servus a [orig: à] Domino suo institutus, 25. §. 4. et 5. h. quique mortis tempore in eius potestate est, §. 3. I. de hered. qualit.) acquirunt ipso iure, §. 1. I. de hered. inst. 63. h. et abstinere non possunt. 57. [note: b,,] §. f. * SUIET NECESSARII (ut liberi, qui fuerunt [note: D] tempore * mortis in potestate patris testatoris; [note: C] §. 2. I. h. licet tempore conditi testamenti non fuerint: 23. §. 1. de lib. et posth. 18. de iniust. rupt.

[note: E] * delatae hereditatis proximi infamilia, §. 2. I. de her. qual. et differ. vid. 11. [note: c.] de lib. et posth. aliquando etiam non proximi, vid. §. 7. I. de hered. quae ab intest. Struv. h. th. 14.) etiam nolentes patribus heredes exsistunt, §. 3. I. de haer. quae ab intest. 14. de suis et legit. nec abstinere possunt, nisi pater eis permiserit: quod facere videtur, si eos instituat sub conditione potestativa, 12. de condit. instit. 86. de H. I. vel etiam per vulgarem substitutionem: Praetor tamen postea [orig: posteà] concessit beneficium abstinendi, §. 2. I. de haer. qual. 57. pr. h. 89. de leg. 1. post quod actu primo quidem statim sunt heredes; non etiam actu secundo, et quoad effectum, antequam se immiscuerint, quod probandum a [orig: à] Creditore, 57. h. et praesumitur, sive facto [orig: factô], vel verbis declaret, se retinere velle hereditatem: 71. h. vid. 88. de H. I. 30. §. 10. de fideicommiss. lioertat. Lapsi restituuntur. 57. h.

[note: b.] * VOLUNTARII, (ut sunt, qui mortis tempore non fuerunt in potestate testatoris dominica vel paterna, ut emancipati, etc. N. 118. c. 1. aut liberi respectu matris, 4. §. 2. de B. P. contra tab. §. 3. I. de her. qual.) acquirunt [note: D] agnitione et acceptione, quae dicitur ADITIO: et est declaratio voluntatis de hereditate sibi delata suscipienda.

[note: C] Fit libera voluntate, 16. C. de iur. delib. 55. de O. et A. (excipe heredem fiduciatium. §. 7. I. de fideicomm. hered.) declarata verbis quibuscumque, vel facto, sc. si faciat, quod sine iure heredis fieri non potest, e. g. L. 20. §. 1. 2. 3. 4. in f. §. f. I. de her. qual. dummodo non constet de alio eius animo: Et sciat heres testatorem esse defunctum, 13. §. 1. L. 19. §. 1. de H. vel A. V. 27. h. sibique hereditatem delatam, §. f. I. de her. qual. ex causa testati, etc. 22. pure [orig: purè], vel sub conditione: 32. §. 1. h. NON etiam sub conditione, 51. §. f. nam est actus legitimus. 77. de R. I.

[note: S] In acquirente requiritur (1.) ut capax fit tempore aditionis, mortis, et testam. facti. 49. §. 1. de H. I. (2.) ut voluntatem suam declaret: quod facere non potest ratione destitutus, 40. de R. I. 63. h. ex aequitate tamen furiosi curator potest acquirere; f. §. 3. C. de curat. furios. v. tit. de cur. fur. p. 481. in f.) nec Infans; §. 9. 10. I. de inut. stip. ex aequitate tamen eius pater, cuius in potestate est, adire potest, vel tutor eius: 18. §. 1. 2. C. de iur. delib. [3.] possit se obligare: Unde excluditur (a.) Pupillus, 9. §. 3. de aut. tut. §. 1. I. eod. sed requiritur tutoris auctoritas: Impubes infantia [orig: infantiâ] maior potest adire consensu patris. 18. §. f. C. de iur. delib. si pater nolit, tum praetor aditur, cuius decreto iuvatur minor. 18. §. f. C. de iur. delib. (b.) Minor, qui curatorem habet: 3. C. de in integ. rest. (g.) Prodigus: 5. §. 1. h. Reliqui omnes adire possunt: Novo iure potest filius adire, citra patris consensum, et tum [orig: tùm] cedit adventitio irregulari; si vero consentit pater, fit regulare: si solus pater invito filio adeat, tum omne patri acquiritur. f. C. de bon. quae lib. Per procuratorem et aliam personam adire non potest: N. 48. pr. L. 90. h. nam, dum quis mandat hoc specialiter, (quod omnino necessarium esset, 25. §. 5. h.) eo ipso voluntatem suam satis declarat. 26. Perez. in C. de iur. delib. n. 22. Heredis heres regulariter non potest adire, L. un. §. 5. C. de caduc. toll. 7. C. de iur. delib. nisi sit suus heres, [sic tamen proprie [orig: propriè] loquendo non adit] 9. §. 1. 4. de reb. dub. 19. §. 2. de castr. pec. 8. C. de suis et

legit. Gail. 2. O. 131. Carpz. 3. c. 14. d. 23. aut transmittat ex iure deliberandi, 19. C. de iur. delib. modo [orig: modò], qui scivit, sibi delatam, d. l. 19. Carpz. 3. c. 14. d. 24. intra annum decesserit, d. l. 19.) aut per transmissionem Theodosianam ex iure sanguinis sc. quando descendens moritur, hereditate ascendentis delata [orig: delatâ], nondum autem acquisita: L. un. §. 5. C. de caduc. toll. L. un. C. de his, qui ante apert. tab. aut heres iuste [orig: iustè] impeditus hereditatem non adierit ante mortem: tum enim eius heres in integrum restituitur. 3. §. 30. 4. ad SCt. Silan. 84. 86. h. 11. 12. de Carbon. Edict. Carpz. 3. c. 4. d. 19.

[note: O] Hereditas, v. 1. de H. vel A. V. 27. h. delata, 17. §. 1. 21. §. 2. L. 3. h. non repudiata. 4. C. de repud. hered. Si partem agnoscunt, totam hereditatem agnoscere videntur: 1. h. 80. §. 1. h. 20. C. de iur. delib. idem est, si legitimam, (quae hodie institutionis titulo relinquenda,) Perez. de repud. hered. n. 7. aut feudum patris: c. un. 2. F. 45. Finckelth. Ex. 6. 9. 22. Carpz. 3. c. 14. d. 1. Non etiam, si e. g. dote sint contentae, et repudient reliquam hereditatem, nam nec tum [orig: tùm] conferre tenentur, f. de dot. collat. modo [orig: modò] reliquis liberis salva sit legitima. N. 92. c. 1. Aut Unde. C. de inoff. test.

[note: Q] Adiri potest statim ac delata est; heres tamen non debet actionibus inquietari ante IX. diem. Aut. Sed neque. C. de sepulcr. viol. N. 115. c. 5. Carpz. 3. c. 14. d. 16.

[note: E] [1.] Heres habetur cum defuncto pro eadem persona, N. 48. praef. a [orig: à] tempore mortis: 54. h. 193. de R. I. [2.] Acquirit ius hereditarium, de quo ad tit. de hered. petit. p. 111. [3.] Omnia iura, in hereditate reperta, quae defunctus habuit, 37. et eius morte non sunt exstincta: 196. de R. I. non etiam possessionem rerum hereditariarum, sine apprehensione, (quia facti est;) 23. de A. v. A. P. potest tamen propria auctoritate vacuam possessionem apprehendere; Titulo vero possidens, iure expellendus: vid. supr. de hered. petit. Hodie in quibusdam locis etiam possessio h. m. ipso iure acquiritur: Gudelin. de I. nov. l. 2. c. 18. n. 15. Zoes. h. n. 12. Cz. 3. c. 9. d. 27. [4.] Obligatur creditoribus hereditariis, ex omnibus causis, ex quibus obligatus fuit defunctus; 8. h. 10. C. de iur. delib. 12. et 49. de O. et A. [5.] Legatariis noviter obligatur ex quasi contractu, §. 5. I. de obl. quae quasi ex contract. Hinc descendit actio ex testamento.

[note: D] REPUDIATIO est declaratio voluntatis ab herede facta, [note: C] de non agnoscenda hereditate sibi delata, 60. Perficitur voluntatis declaratione, quae fit verbis, 95. h. vid. supr. h. et

facto: (ex. gr. si haeres testamentarius agnoscit legitimam. 70. 77. in f. de A. vel O. H.) Ab eo, qui adire potest, 18. non etiam furioso, arg. 47. pupillo sine tutore, 5. C. de repud. hered. 11. de aut. tut. filio aut patre absque consensu mutuo: 13. h. 8. [note: O] §. 2. C. de bon. quae lib. Repudiatur hereditas, 94. delata. 94. [note: E] nondum acquisita: 4. C. de repud. hered. sc. ex eadem causa. 17. §. 1. 77. h.

[note: D] ABSTINERE est voluntatem declarare, quod [orig: quòd] quis nolit hereditatem retinere, quam sola [orig: solâ] suitate acquisivit. vid. supr. h.

XXIX. 3. TESTAM. QUEMADMODUM. APERIANTUR, INSPICIANTUR ET DESCRIBANTUR.

[note: A] [note: D] DE APERTURA tabularum vid. L. un. §. 5. C. de caduc. toll. 6. de transact. Est vel * Simplex, quae fit sine omni sollennitate, ut haeres vel alii cognoscant, quis ex tabb. haeres sit institutus, et quae ibi scripta, cognitionis gratia [orig: gratiâ]: Carpz. 3. c. 5. d. 24. inf. fieri tamen solet coram Viris honestis, qui tabb. inspectas iterum de novo signant, in futuram sollennem [note: a.] publicationem. * Sollennis fit coram Iudice competente, convocatis hominibus, et omnibus, quorum interest, ut et testibus, qui signa ac subscriptiones recognoscunt. 4. 6. 7. in pr. et in fin. h. 2. C. h.

[note: C] Petunt eam haeres, legatarius, et alii quivis, quorum interest: 1. pr. v. 2. pr. modo praestent iuramentum calumniae, 3. C. quo facto Iudex compellit posseslorem ad tabb. exhibitionem ac aperturam, qui si neget, recurritur ad interdictum de tabb. exhibb. 1. §. 1. de tabb. exhib. 2. §. f. h. Si vero hoc neget heredi, tum [orig: tùm] agitur actione ad exhibendum, vel rei vindicatione. 3. §. 8. ad exhib.

[note: O] Omnia sunt aperienda et legenda, quae in tabb. inveniuntur, (nisi pars, quam testator intra certum tempus prohibuit, 3. v. 8. aut quae continet alterius iniuriam, 3. C. aut diem et consulem, 2. §. 6. h. 3. C.) tabulae authenticae, f. h. ex pluribus exemplaribus authenticis, sufficit apertio unius. 10. pr.

Aperturam sequitur PUBLICATIO, sive relatio ad Archivum, 18. C. de test. quae necessaria est in testamento

privata fide facto: Pistor. O. 199. Carpzov. 3. c. 5. d. 24. quod hodie vix observatur, cum plerumque fiant testamenta coram iudice, vel notario, et in publicum redigantur instrumentum, quod per se satis probat. Carpz. 3. c. 5. d. 25.

XXIX. 4. SI QUIS OMISSA CAUSA TESTAMENT. AB INTEST. VEL ALIO MODO POSS. HERED.

SI heres scriptus sit, qui potest adire hereditatem ex testamento, 2. C. et is dolose [orig: dolosè] ab intestato velit succedere, in fraudem legatariorum, etc. 1. §. 4. 9. iunct. 6. §. 1. 2. 3. h. vel pecuniam accipiat, ne adeat, 1. C. h. 47. pr. de leg. 1. tum Praetor dat utiles actiones legatariis et fideicommislariis, contra heredem scriptum, et alios heredes, qui pecuniam dederunt scripto, ut abstineat. 1. §. f. 2. 4. pr. Scriptus tamen habet beneficium excussionis. 2. §. 1. h.

XXIX. 5. DE SENATUSCONSULTO SILANIANO ET CLAUD. QUORUM TESTAM. NE APERIANTUR.

HOc SCto prohibetur Apertura tabb. et aditio hereditatis, 4. ff. h. testatoris vi occisi, 1. pr. et §§. seqq. h. antequam de familia quaeratur, et supplicium de noxiis sumptum: 1. pr. 3. §. 17. 5. §. 2. h. f. C. Si contra fiat dolo, amittitur relictum in testamento illo, et fisco vindicatur: 5. §. 2. h. contra eum, cui nihil relictum, datur actio popularis in 100. aureos, quorum 50. fisco, 50. actori adiudicantur, contra regulam l. 12. de V. S. 25. §. 2. h. Ab hac poena tamen liberantur [1.] Minores, 6. C. [2.] Heres, qui ignorat occisionem, 3. §. 21. [3.] Quem alius praevenit in accusatione. 10. C. v. 15. h. Carpz. 1. q. 34. n. 73. Hodie hoc non observatur. arg. Ord. Crim. art. 124. Carpz. 2. q. 34. n. 73. Clarus, lib. 5. recept. sent. q. 79. Diss. Heig. 2. q. 34.

XXIX. 6. SI QUIS ALIQUEM TESTARI PROHIB. VEL COEG.

[note: A] SI testamentum fieri, vel factum corrumpi, dolo vel metu [note: B] * prohibuit * heres ab intestato, vel in illo

testamento scriptus, eius portio fisco cedit, 1. pr. h. 9. de H. I. qui deducta Trebell. legata et fideicommissa solvit: 1. §. 1. L. 2. §. 2. uterque etiam tenetur ad interesse, actione de dolo, 88. §. 4. de leg. 2. vel in factum §. f. I. ad L. Aquil. Carpz. 3. c. 5. d. 10. Hoc autem coheredibus nihil nocet. 2. §. 1. h.

[note: b.] * tertius, tum heredibus nihil nocet: 1. §. f. 2. §. 1. f. §. 1. h. 1. 2. C. 22. C. de poen. vid. tamen 1. §. 1.

[note: a.] * coegit [orig: coëgit] aliquis, testamentum est ipso iure nullum, sive dolo effectum. argum. 15. de iurisd 1. §. 3. de serv. corrupt. Carpz. 3. c. 1. d. 8. Bach. ad W. h. [Diss. Menoch. de A. I. Q. cas. 395. cent. 4. ¶¶. L. 1. 2. h.] sive metu et vi coactum sit: 32. de H. I. 1. C. de SS. Eccles. 20. §. f. Qui test. fac. 22. C. de poenit. 10. de iur. fisci. Carpzov. 3. c. 5. d. 9. et 16. Bach. et Hahn. ad W. h. ¶¶. Obst. 21. §. p. et f. ff. quod. met. caus. 15. pr. de SCt. Silan. modo dolus et metus probetur, 9. C. quod vi met. causa. 6. C. de dol. mal. 6. de probat. quod etiam sit praesumptionibus: Berlich. 3. conclus. 7. Menoch. de A. I. Q. c. 4. 90. 395. et lib. 4. praesumpt. 11. 14. vid. Carpz. 3. c. 5. d. 12. quo in casu iudex quandoque imponit iuramentum purgationis: Carpz. 3. c. 5. d. 15.

Potest etiam contra scriptum heredem, qui metum intulit, criminaliter ad extraordinariam poenam agi. 1. C.

[note: E] Legata dolo aut metu exacta sunt nulla, modo hoc probetur. Carpz. 3. c. 5. d. 17. Berlich. 3. concl. 7. n. 42.

XXIX. 7. DE IURE CODICILLORUM

[note: D] CODICILLUS (v. 19.) est vitima testatio, minus sollennis, sine heredis institutione directa, de eo, quod quis post mortem suam fieri velit, facta.

[note: +] Sunt vel Scripti, vel Nuncupativi: 3. C. de bon. libert. f. in f. C. h. Ab intestato, qui per se subsistunt, 16. vel cum Testamento, qui sunt sequela testamenti illius ante vel post facti. 16. 3. §. f.

[note: C] Causa efficiens est Ius civ. pr. I. h. Voluntas codicillos conficiendi, 1. 13. §. 1. h. f. §. 1. C. h. 29. qui test. fac. 76. ad SCt. Trebell. eius, qui testaii potest: 6. §. 3. 8. §. 2. h. an vero quis voluerit testamentum, aut codicillum facere, iudex cognoscit. 13. §. 1.

testium, f. §. f. C. h. (2.) Unitas actus, (3.) Subscriptio testium, f. C. in f. h. non etiam rogatio et signatura: §. f. I. Carpz. 2. dec. 152. * Nuncupativorum sunt [1.] Praesentia V. testium, et [2.] Unitas actus; f. in f. C. h. R. I. de anno 1512. Von den Testamenten. nisi fiant coram actis, 19. C. de test. aut roget testator heredem suum, ut hereditatem, vel certam rem huic vel illi restituat; tum [orig: tùm] enim eiusmodi fideicommissarius, etiam absque omni teste, potest heredi deferre iuramentum, quo [orig: quô] asserat, nihil a [orig: à] se rogatum esse: f. C. de fideic. modo prius [note: a.] de calumnia iuret. ¶. Carpz. 2. dec. 40. vid. Carpz. 2. d. 41. Testes hic non esse possunt Legatarii; Zepp. de Cod. cap. 8. n. 29. Richt. ad L. 22. n. 21. C. de testam. Brunnem. ad L. 20. n. 9. qui test. fac. poss. Reusn. de Cod. c. 16. n. ult. Non obst. 22. C. de test. Carpz. 2. dec. 152. ob §. 11. I. de T. O. v. L. 22. C. de test. bene [orig: benè] tamen mulieres. 1. pr. de test. 20. §. 6. qui test. fac. poss. Carpz. d. dec. 152. et 3. c. 1. d. 30. C. I. A. h. th. 15.

[note: O] Sic relinquitur Legatum, et Fideicommissum, particulare et universale: §. 10. I. de fideic. hered. §. 2. I. h. In Codicillo testamento confirmato potest tutor dari. 3. pr. de test. tut. Scriptus haeres indignus declarari, 4. C. de his, quib. ut indign. non etiam directo hereditas dari aut adimi. §. 2. I. h. vid. 13. §. 1. h. 76. ad SCt. Trebell. 27. §. f. de cond. inst. L. 36. pr. de test. milit.

[note: E] Petitur sic relictum fideicommislum universale, officio Iudicis; particulare, actione ex testamento.

[note: C] Vitiantur propter defectum sollennitatis, ut supr. Resolvuntur [note: B] * voluntate contraria [orig: contrariâ] posteriori, 6. §. 2. L. 14. 16. h. 3. C. [note: b.] h. * declarata testamento, codicillis coram Iudice, vel V. testibus. §. 1. I. h. ibi Vinn. Diss. Harppr. ad §. f. I. h. vid. Struv. h. th. 69. Et (siquidem testamento cohaeserint) everso testamento. 14. 16. 3. §. p. et f.

CLAUSULA CODICILLARIS.

[note: D] ESt clausula declaratoria ulterioris testatoris voluntatis, testamento adiecta, ut dispositio, si Iure directo non valeat fideicommissaria fiat. 88. §. f. de leg. 2. 29. §. 1. qui test. fac. Adicitur ab eo, qui testari potest, 6. §. 3. 8. §. 2. Cz. 3. c. 4. d. 28. et 2. d. 155. Licet Notarius tantum [orig: tantùm] adiecerit: Carpz. 6. rum. 7. ¶. arg. 31. §. 20. de aedil. edict. (Diss. Richt. part. 1. dec. 61.) modo adiecta sit verbis vel facto; nam in dubio non praesumitur, Carpz. 6. Resp. 7. nisi in testamento paterno, Cz. 2. dec. 155. ¶¶. aut ad pias causas. [note: E] Carpz. d. l. Sustinet testamentum, alias [orig: aliàs] vitiosum, [modo [orig: modò] requisita Codicilli sint observata] in vim fidcicommissi. Carpz.

6. Resp. 6. 7. Reusn. de codicill. c. 23. Richter. p. 1. dec. 63. Carpz. 3. c. 4. d. 38. 39. et 2. dec. 155.

XXX. XXXI. XXXII. DE LEGATIS ET FIDEICOMMISSIS

[note: A] [note: H] LEGATUM [late [orig: latè] 80. 120. de V. S.] stricte [orig: strictè]§. 1. I. h. [note: D] pro * re legata, est Donatio quaedam, verbis directis, a [orig: à] defuncto facta, ab herede praestanda. (Obst. 64. de furt. 22. de leg. 2.) d. §. 1. I. h.

[note: a.] [note: D] pro * ipsa ultima voluntate, est ultima contestatio, qua alicui [note: +] res, titulo [orig: titulô] particulari, verbis directis relinquitur. Olim erant [note: C] quadruplicis generis; §. 2. I. h. Ulp. tit. 24. §. 1. et seqq. hodie una omnium est natura: §. 3. I. 21. C. h. Fiunt voluntate eius, qui testamentum facere potest, 2. de leg. 1. 1. §. 2. de leg. 3. declarata testamento, §. 10. I. de fideic. hered. 36. de leg. 2. et Iure novo codicillis, Epistola ab intestato, etc. arg. 22. C. de fideic. iunct. 2. C. communia de legat. Carpz. 3. c. 4. d. 31.

[note: B] [note: S] Relinquuntur * omnibus, qui habent testamenti factionem: §. 24. I. de leg. [tempore conditi testamenti, et legantis morte, 49. §. 1. de hered. inst.] etiam quoad faciem ignoto, 11. C. de H. I. fictis personis sive collegiis, (22. de fideiuss.) 32. §. 2. 73. §. 1. 117. 122. pr. de leg. 1. vid. tamen Ulp. t. 22. §. 5. et t. 24. §. 28. modo sint licita, vid. 8. C. de H. I. 1. C. de Iudaeis. singulis Iudaeis: Carpz. 3. c. 13. d. 26. (Obst. 1. C. de iud.) arg. 28. §. 2. ex quibus causis mai. 8. C. de iud. vid. not. ad 1. C. de iud. Universitati relictum singulis non debetur: 7. §. 1. quod cuiusque universit. nomine. 10. §. 4. de inius voc. 20. de reb. dub. ¶. (Obst. 19. de reb. dub. 2. C. de incert. person.) Richter. p. 1. dec. 37. num. 48. 49. Incertae personae, etc. §. 25. 27. I. vid. Ulp. t. 22. §. 4. vid. 24. 28. 49. pr. §. 1. C. de Episc. et Cler. [Pauperibus simpliciter relictum, debetur illis, qui sunt, ubi legans domicilium habuit, 49. §. 3. C. de Episc. et Cler. potest tamen iudicis arbitrio illud uni concedi, qui miserrimus omnium est: Bach. vol. 2. Disp. 13. th. 2. lit. C. D. (Obst. 12. de testib. c. plural. 40. de R. I. in 6. ¶¶.) Annua quantitas, ex. gr. tribus pauperibus relicta, debetur pauperrimis: 49. §. 5. C. de Episc. et Cler. Pauperibus cognatis relictum, debetur illis, qui nec immobilia, nec mobilia possident, sed manu victum quaerunt. Carpz. 3. c. 13. d. 31. v. 49. §. 6. C. de Episc. et Cler.) Modo ex post facto appareat, cui

praestari debeat, nam alias est ipso iure nullum. 4. de reb. dub. 18. de usu et usufr. leg. Error nominis nihil vitiat. §. 29. I. h. vid. 58. de H. I. arg. 6. de R. C.

[note: b.] * non etiam aliis, qui testamenti factionem passivam non habent, praeter causam alimentorum. 11. de alim. et cib. 3. de his, quae pro non script.

Ab heredibus testamentariis, §. 1. I. et Novo [orig: Novô] Iure omnibus illis, ad quos aliquid pervenit ex morte legantis, 1. §. 6. de leg. 3. 9. C. de fideic. heredibus heredis. 5. §. 1. de leg. 3. (Quae ab instituto legantur, legata censentur etiam a [orig: à] substituto, 34. §. 2. 35. de vulg. et pup. subst. nisi contraria Testatoris voluntas appareat: 74. pr. de leg. 1. vid. d. l. 74. §. 1. et seqq. legatario et fideicommissario [orig: fideicommissariô], donatario [orig: donatariô] mortis causa [orig: causâ], 77. §. 1. de leg. 2. ab heredibus ab intestato, 92. §. f. de leg. 1. a [orig: à] bonor um possessore: 92. §. f. de leg. 1. NON etiam ab eo, qui non est honoratus, 9. C. de fideic. 1. §. 17. ad SCt. Treb. 114. §. 3. de leg. 1. ut etiam a [orig: à] substituto Filio exheredato. 24. C. h. 126. pr. de leg. 1. f. de leg. 3. vid. tamen 70. §. 1. de leg. 2.

[note: C] Legata non sunt, nisi deducto aere alieno. L. f. §. 5. C. de iur. delib. Si legata res, quae * non est in rerum natura, neque actu, neque potentia [orig: potentiâ], tum [orig: tùm] nec aestimatio debetur. 7. §. 1. de tritic. vin. ol. leg. 108. §. 10. de leg. 1.

[note: c.] * est in rerum natura; sed [note: D] * spe tantum [orig: tantùm], valet. §. 7. I. h. 24. pr. de leg. 1. 17. de leg. 3. Et Legatum purum est quoad transmissionem; 6. §. 1. 25. §. 1. quando dies legat. 99. de condit. et demonstr. quoad obligationem vero conditionale est: 5. de trit. vin. ol. 8. §. 2. de leg. 2. 1. §. f. de condit. et demonstr. Si tamen fundus demonstrationis gratia [orig: gratiâ]tantum [orig: tantùm] sit adiectus, tum totum debetur, licet ibi nihil fuerit natum. 27. §. 2. de leg. 3. 12. de aliment. leg. [note: d.] *ipso actu; *sed extra commercium *Simpliciter, tum [orig: tùm] etiam [note: E] nec aestimatio debetur: §. 4. I. h. 39. §. 8. 9. 10. de leg. 1.

[note: F] *Certo tantum [orig: tantùm] respectu, [note: f.] sc. si respectu *Heredis tantum [orig: tantùm], tum [orig: tùm] debetur res, vel eius aestimatio: [note: G] 49. §. 3. de leg. 2.

[note: g.] * Legatarii, tum aestimatio debetur. 40. de leg. 1. 114. §. 5. ibid. (Obst. 49. §. 2. de leg. 2. 34. de V. O.) Sic legari potest Feudum, scil. ad eum effectum, ut aestimatio debeatur: arg. 39. §. 7. de leg. 1. Riemer. dec. 7. quaest. 1. Bach. V. 2. D. 13. thes. 5. lit. G. Carpzov. D. Feud. 5. thes. 18. Ludvv. exerc. de leg. 3. lit. F. (Diss. Schulz. Finckelth. exerc. 6. th. 7.

[note: H] * talem scivit, et tum [orig: tùm] praestatur tantum [orig: tantùm] dubius eventus, sumptibus heredis; N. 112. c. 1. [vid. 3. f. C. de litig.] cui tamen Legatarius assistere potest; N. 112. c. 1. ipse autem Legatarius causam suscipere non potest. propter 55. de leg. 1. Carpz. 6. Resp. 26. num. 16. 17. Si vero res heredi adiudicatur, tum [orig: tùm] statim ipso iure Legatario acquiritur, et retrotrahitur tempus ad mortem legantis. Nov. 112. c. 1.

[note: h.] * Credidit * alienam, tum sive vicerit haeres, sive victus [note: I] fuerit, aestimatio, aut ipsa res debetur. §. 11. I. h.

[note: i.] * suam, tum [orig: tùm] res dependet ab eventu, et siquidem haeres eam vicerit, Legatario cedit, non vero [orig: verò], si minus. [note: e.] per d. Nov. 112. c. 1. * Et in commercio, quae si est [note: K] * testatoris, tum legatum subsistit, etiamsi alienam crediderit, 67. §. 8. de leg. 2. aut Legatarii: §. 10. 11. I. h. vid. tn. d. §. 10. Si res cum aliis communis, aut in qua testator tantum [orig: tantùm] habuit, utile dominium, legata, tum [orig: tùm] in dubio tantum [orig: tantùm] videtur id legatum, quod testator habet; Bach. ad §. 4. I. h. arg. 67. §. 8. de leg. 2. et 30. §. 4. de leg. 3. 71. §. f. de leg. 1. (Diss. Accurs.) 68. pr. de leg. 3. Si vero postea [orig: posteà] totam acquisierit testator. tota debetur: 8. pr. de leg. 1. Si legata sit res testatoris oppignorata. valet legatum, 57. de leg. 1. et luere eam debet haeres, si testator sciverit; Legatarius vero [orig: verò], si testator id ignoraverit. 57. de leg. 1. Limita tamen ex dicta [orig: dictâ] Lege 57. de leg. 1.

[note: k.] * aliena, * et apud hostem, ac * aliquando fuit nostra, et [note: L] habet postliminium, tum [orig: tùm] Legatum valet. 9. 98. de leg. 1.

[note: M] * numquam fuit nostra, nec [note: m.] commercio comparari potest, ut fundus hostium, tum non valet; 103. de V. O. valet tamen, si commercio comparari potest. 104. §. 2. de leg. 1.

[note: l.] * sed in imperio et commercio nostro, tum [orig: tùm] est [note: N] vel personae * Oneratae, et legatum omnino [orig: omninò] valet; §. 4. I. licet testator eam suam putaverit. 67. §. 8. de leg. 2. (Diss. Carpzov. lib. 6. Resp. 28. num. 5.).

[note: n,,] * Honoratae iam ante propria, et tum [orig: tùm] regulariter nec aestimatio debetur, §. 10. I. 3. §. 4. de A. vel A. P. 13. C. h. licet Legatarius eam postea alienet; propter reg. Caton. Limitatur tamen, (1.) si res revocabiliter tantum [orig: tantùm] pertinet ad Legatarium. 82. §. 1. de leg. 1. 22. de A. v. A. P. (2.) si tertius etiam ius in ca re habet: eam enim haeres liberare tenetur: 86. de leg. 1. 71. §. 5. 43. §. f. de leg. 1. sic potest alicui sua propria persona

legari. 43. §. f. de leg. 1. 15. de capt. et postlim. rev. Si post testamentum factum res demum comparata titulo oneroso, tum [orig: tùm] [note: n.] aestimatio debetur. §. 6. I. h. Sin lucrativo [orig: lucrativô], tum [orig: tùm] nihil debetur. d. §. 6. I. h. * Tertii, tum [orig: tùm] si * scivit testator, esse alienam, valet Legatum, ut heres eam comparet, vel aestimationem praestet. §. 4. I. 14. §. f. de leg. 3. 71. §. 3. de leg. 1.

*ignoravit testator, esse alienam, tum [orig: tùm] nec aestimatio debetur, §. 4. I. h. propter 67. §. 8. de leg. 2. nisi cognatis legata. 10. C. h. Carpz. 6. Resp. 28. Probat hic legatarius scientiam. §. 4. I. h. 2. 21. de probat.

[note: O] Legari potest * res [1.] corporalis et incorporalis: §. 21. I. h. 41. de leg. 1. Legato nomine liberatur heres, cedendo actiones, licet inidoneas, 44. §. 6. 75. §. 2. 105. de leg. 1. 88. §. 8. de leg. 2. Legatarius enim ante cessionem habet tantum [orig: tantùm] ex Edicto D. Pii utiles actiones. 18. C. de Legat. [2.] Res in specie et genere, modo [orig: modò] habeant certam determinationem, a [orig: à] natura, 13. 37. de leg. 1. §. 22. I. h. vel ab homine, et testator eiusmodi res, ex. gr. aedes, habeat, 71. pr. de leg. 1. quod Vinnius etiam ad fundum extendit; arg. 71. de leg. 1. iunct. 24. §. 3. eodem. sed communiter DD. aliter sentiunt, propter summam fundi incertitudinem. 60. pr. de V. S. 69. §. 4. de iur. dot. Legato genere legatarius eligit, [nisi aliud voluerit testator: §. 22. I. h. 2. §. 1. de opt. legat. quod praesumitur, si verba ad heredem direxerit, quod fit in legato damnationis et sinendi modo. 43. §. 3. de leg. 2.] ita tamen, ut nec optimum, nec pessimum eligat: arg. 67. §. 8. de leg. 2. 37. de leg. 1. et 110. eodem. Quantitate in genere legata [orig: legatâ], electio est heredis: 4. de trit. vin. ol. vid. Carpz. dec. 300. [3.] Res singularis et universalis. e. g. certa bonorum vel hereditatis pars; 23. 26. §. 2. de leg. 1. 8. §. f. 9. de leg. 2. 22. §. f. ad SCt. Trebell. 39. pr. de V. et P. S. hoc in casu interveniunt stipulationes inter hunc legatarium et heredem de lucro et damno communicando, vid. §. 5. 6. I. de fideicomm. hered. atque eligit heres, an dividere velit hereditatem, an vero [orig: verò] aestimationem patris praestare, modo [orig: modò] divisionem commode [orig: commodè] recipiat; alias [orig: aliàs] enim praecise [orig: praecisè] ad aestimationem obligatur. 26. §. 2. de leg. 1.

[note: o.] Et factum, §. 21. I. Licitum [note: E] [note: P] Effectus *proximus est, si legatum *simpliciter est [note: Q] *factum: quod heres, si velit, possit interesse praestare: 13. §. f. de re iud. vid. B. D. D. Harpprecht. C. 74. n. 107. cum seqq.

*Res *futura; quod suspendatur obligatio, donec res nascatur. 1. §. f. de condit. et demonstr. vid. supr. h. O.

* praesens, et quidem si * quantitas aut genus, tum [orig: tùm] legatario tantum [orig: tantùm] ius ad rem acquiritur:

Si *certa species *aliena, tum heres tenetur rem vel aestimationem praestare, 80. de leg. 2.

* propria, tum ipso [orig: ipsô] iure transit in legatarium; Si ius in re legatum, tum [orig: tùm] hoc transit: Si ius ad rem legatum, tum [orig: tùm] heres obligatur ad actionem cedendam. 18. C. de legat. Legatariis etiam tacita hypotheca [note: q.] competit. 1. C. comm. de leg. * sub conditione, modo [orig: modô], die, etc. sit relictum, de eo vid. infr. ad tit. de condit. et [note: P.] demonstr. * secundus sunt Actiones, quibus possessio legati petitur: vid. 1. §. 2. quod legat. Carpz. 3. c. 13. d. 30. ut sunt [note: R] (1.) Actio in rem, sc. si legatum est ius in re, nam illud ius Legatario, etiam ignoranti, statim acquiritur, 77. §. 3. de leg. 2. in momento mortis domini, 80. de leg. 2. 64. de furt. 9. §. 5. de pecul. sc. quoad transmissionem; veritate enim demum acquiritur adita [orig: aditâ] hereditate: 86. §. 2. de leg. 1. 44. §. 1. eod. quod si illam rem repudiat, videtur numquam dominus fuisse: 44. §. 1. de leg. 1. vid. 15. de reb. dub. Partem accipere, partem repudiare non potest: 38. pr. de leg. 1. 4. de leg. 2. unam rem tamen agnoscere, alteram repudiare potest. 5. pr. de leg. 2. Limita tamen ex 5. et 6. de leg. 2. etc.

[note: r,,] * (2.) Actio quasi Serviana, quae concessa est in securitatem legati, in reliquis defuncti bonis, 1. C. communia de legat. scil. quae supersunt deducto aere alieno. §. f. I. ad L. Falcid. f. §. 5. C. de iur. delib. etc.

[note: r,,] [note: D] * (3.) Actio ex testamento, 29. §. 3. de leg. 3. quae est personalis, legatariis adversus heredes, vel alias personas oneratas, ad legata [note: N] iure obligationis consequenda competens: Est stricti iuris, arg. 5. iunct. 7. de eo, quod cert. loc. participat tamen de [note: C] actionibus b. f. quoad fructus et usuras, etc. 34. de usur. Oritur ex agnitione voluntatis a [orig: à] persona onerata facta. arg. L. un. [note: S] §. 4. C. de caduc. toll. §. 5. I. de obl. quae quasi ex contract. Datur Legatariis, et Novo Iure Fideicommissariis particularibus, et heredibus. 1. C. communia de legat. Contra heredes, aliasque personas oneratas, et heredes singulos, pro rata; 44. de leg. 2. [note: O] nisi alias partes testator assignaverit. 124. de leg. 1. Bach. V. 2. [note: S] D. 11. Ad * res legatas, cum suis accessionibus, 8. pr. 24. §. 2. de leg. 1. 10. de leg. 2. 16. de leg. 3. vid. 91. §. 5. de leg. 3. Richt. 1. dec. 37. n. 24. Menoch. 4. praesumpt. 129. n. 11. §. 19. I. h. (sic aedificium etiam debetur in area legata exstructum, 39.

de leg. 2. 44. §. 4. de leg. 1. Limita tamen ex eadem 44. §. 4. (Obst. 65. §. 2. de leg. 1. 79. §. 2. de leg. 3.) vid. Doneil. in comm. lib. 8. c. 17. de legat. Duaren. ad L. 8. de leg. 1. usuris et fructibus, sc. ex tempore morae, 23. de leg. 1. 78. §. 2. de leg. 2. 26. de leg. 3. 3. pr. de usur. non mortis. f. C. de usur. et fruct. legat. (Obst. 42. de usur. 40. de A. R. D.) etiam percipiendis. 39. §. 1. de leg. 1. Ac praestanda hic legatario dolus et culpa, 1. C. communia de legat. post moram etiam levissima: 47. §. 4. 108. §. 12. de leg. 1. vid. Struv. ex. 35. th. 21. limita tamen ex 108. §. 12. de leg. 1. non etiam casus fortuitus, nisi genus aut quantitas legata, 30. §. 5. ad L. Falcid. 11. C. si cert. pet. aut mora casum praecesserit: 26. de leg. 3. 47. §. f. de leg. 1. Rei parte perempta [orig: peremptâ], reliquum debetur, 62. 63. 22. 29. de leg. 1. 70. de leg. 3. nisi principale perierit, ac supersit tantum accessorium. [note: SS] [note: S] 2. de pecul. legat. * Et poenam, quo in casu fit mixta, et datur in duplum, quod rem et poenam continet, in casu §. 26. I. de act. §. 7. I. de obl. quae quasi ex contract. Haec personalis cum reali concurrit elective [orig: electivè], 76. §. 8. de leg. 2. 84. §. f. de leg. 1. cum hypothecaria alternative [orig: alternativè]. Myns. c. 1. O. 58. plura vide ap. Bach. V. 2. D. 13. th. 7.

[note: t.] * (4.) Remedium L. f. C. de Edict. D. Hadrian. toll. modo [orig: modò] ius legatorum sit liquidum, [?] non adsit legitimus contradictor. d. L. f. Finckelth. observ. pract. 121. Carpz. 3. c. 13. d. 35. Fr. Ex. 7. q. 2. et ibi Fibig. Bach. V. 2. D. 13. th. 7. lit. D. Myns. c. 5. O. 61.

IUS ACCRESCENDI. Anwachsungs-Recht.

[note: D] ESt ius, quo portio vacans adicitur et accrescit coniuncto, qui partem suam agnovit, ad conservandam hereditatis individuitatem, et testatoris voluntatem. Suevus, de iure accrescendi, c. 4. Alia est accretio, de qua ad tit. de usufr. accresc. p. 127.

[note: C] [note: T] Introductum est quoad * Hereditates, ob individuitatem hereditatis, secundum [orig: secundùm] quam defunctus et heres eadem persona videntur: nemo igitur potest partim exsistere, partim non, sic nemo partim heres esse, licet ab intestato.

[note: t.] * Legata, ob voluntatem testatoris, qui plures simul [orig: simùl] ad eandem rem vocavit, 38. pr. de leg. 1. 4. 58. de leg. 2. et eos potius sibi invicem, quam heredem succedere voluit [orig: volùit]. 61. in f. de leg. 2. Si duo pluresve ab uno, 16.

quib. mod. ususfr. fin. ad eandem rem, 84. §. p. de leg. 1. 1. pr. de usufr. accresc. vocantur, quod dicitur CONIUNCTIO, et fit a Lege, in hereditatibus, Carpz. 3. c. 2. d. 17. vel a [orig: à] testatore, [note: U] Carpz. 3. c. 2. d. 18. idque vel * (1.) Verbis tantum [orig: tantùm], quando una [orig: unâ] oratione plures vocantur ad eandem rem, aequis portionibus, (quas habent ex voto testatoris, si concurrant: (a.) Titio et Caio fundum Tusculanum do lego, aequis partibus, et his quoque accrescit: §. 8. I. de leg. iunct. L. 142. de V. S. 89. de leg. 3. (b.) 16. §. f. de leg. 1. iunct. 142. de V. S. (g.) 89. de leg. 3. ¶. Carpz. 3. c. 2. d. 14. 15. Hahn. de usufr. accresc. (Diss. Cretschmer. de iur. accresc. cap. 8. propter §. 8. I. de leg. 3. pen. de usufr. accresc. 80. de leg. 3.) Cretschmer. de iur. accresc. c. 13. Bach. V. 2. D. 13. th. 3. Vinn. ad §. 8. I. de leg.

[note: u,,] * (2.) Retantum, quando plures diversa oratione ad unam rem simpliciter et in solidum vocantur: e. g. Titio fundum Tusculanum do lego, Caio eundem do lego: Hi plerumque vocantur disiuncti, et his quoque accrescit: Fr. ex. 7. q. 3. Carpz. 3. c. 2. d. 14. n. 1.

[note: u.] * (3.) Mixtim, qua ad eandem rem in solidum una [orig: unâ] oratione vocantur: e. g. Titio et Caio fundum Tusculanum do lego: 89. de leg. 3. 142. de V. S. his extra controversiam accrescunt partes aliae.

Ratione praelationis observa, Testator ita scripsit: T. et S. heredes sunto: C. heres esto: M. heres esto: D. et P. heredes sunto ex aequis partibus, iam deficientis T. pars accrescit soli S. deficientis C. omnibus: deficientis D. accrescit soli P. 89. de leg. 3. Riem. de iur. accresc. c. f.

[note: O] Accrescit portio vacans hereditatis, legati, fideicommissi, et mortis causa donationis, modo nondum agnita sit. 1. §. 3. de usufr. accresc. Portioni agnitae hereditatis, (legitimae et testam. 9. de suis et legit. civilis et praetoriae, 4. de B. P. quod Ius etiam in heredes transit, 9. de suis et legit.) Legati et fideicommissi. §. 8. I. de legat. mortis causa donationis. f. C. de m. c. donat. §. 1. I. de donat. L. un. §. 14. C. de caduc. toll. Carpz. 3. c. 2. d. 16. num. 2. Schvvanenburg. tr. de iur. accresc. c. 8. p. 90. [Diss. Faber. de error. pragmat. decad. 48. error. 10.] Ad contractus hoc ius non pertinet. 110. de V. O. ¶. Carpz. 3. c. 2. d. 16. Schvvanenburg. d. l.

[note: E] Adiungitur res nostrae rei, ipso iure, etiam ignorantibus et invitis: 80. 31. de A. vel O. H. 38. 53. §. 1. 55. eodem. L. un. §. 10. C. de caduc. toll. Pluribus acquiritur proportione

hereditaria, L. un. §. 10. C. de caduc. toll. Et quidem hereditas, ac pars mixtim coniuncti, cum onere: re vero [orig: verò]tantum [orig: tantùm] coniuncti, absque onere. L. un. §. 11. C. de caduc. toll. vid. Fibig. ad Fr. Exerc. 7. q. 2.

XXXIII. 1. DE ANNUIS LEGAT. ET FIDEICOMMISSIS.

[note: D] ANnuum Legatum est legatum in singulos annos relictum: (e. g. heres meus Titiae, donec nubat, 100. dato.) Licet vox annua non fuerit adiecta: et singulis annis debetur, 17. pr. primo [orig: primò]pure [orig: purè], in futuris conditionaliter: 4. 11. h. nam [note: C] plura sunt Legata dd. LL. Morte Legatarii exstinguuntur: 8. pr. non etiam capitis diminutione: 8. Rei publicae relictum numquam finitur: 6. h. primi anni legatum ab initio statim transmittitur. 5. 8. inf. h.

Aliud est, si certa summa legata, et eius solutio in diversa tempora collata: nam tum [orig: tùm] Legatum putum est, et unum, ac in heredes transmittitur: 20. quando dies legat. Hoc in dubio non praesumitur. 8. h.

Aliud etiam est in stipulatione et conventione annua, quae pura et perpetua est. 16. §. 1. de V. O.

XXXIII. 2. DE USU ET USUFR. ET REDIT. ET HABITAT. ET OPERIS PER LEGATUM VEL FIDEICOMM. DATIS.

DE Usu, Habitatione, etc. vid. supr. Hic agitur de servitute personali legata: Ususfr. legatus videtur, si legentur annui fructus, 41. h. nisi aliud voluerit testator, L. un. pr. quand. dies ususfr. leg. ced. quod in dubio non praesumitur. 20. de usufr. Proprietas autem legata videtur, si quis leget fundum, ad utendum fruendum, arg. 15. de aur. et arg. Carpz. 3. c. 13. d. 9. vel usumfructum, cum plenissima et liberrima potestate alienandi. Cpz. 3. c. 13. d. 11. ¶. Si uni fundus, alteri ususfructus eius legatus sit, in usufr. ambo concurrunt. 19. 26. §. 1. h. Carpz. 3. c. 13. d. 17. Legatum omnium bonorum continet etiam acquisita post factum testamentum. 37. h. 8. de leg. 1. §. 18. 19. I. de leg. f. C. quae res pign. dar. ¶¶¶. Tessaur, dec. 168. (Obst. 7. de auro et

arg. leg.) Reditus hic [orig: hîc] in specie significant praestationem fructuum, quae fieri debet ab herede. 38. h. Haec legata sunt personalia. 22. h.

XXXIII. 3. DE SERVITUTE LEGATA.

XXXIII. 4. DE DOTE PRAELEGATA.

[note: A] SI * Maritus uxori praelegavit dotem, * quam accepit, valet [note: B] legatum, quia plus est in legato, quam [orig: quàm] in dote, ratione temporis, 1. §. 2. actionis, (nam olim dos tantum [orig: tantùm] petebatur actione personali, 3. §. 2. de leg. 3.) ratione exceptionis competentiae. vid. supr. ad tit. sol. matr. p. 454. in f.

[note: b.] * Et nullam accepit, [note: C] tum [orig: tùm] * nihil debetur, si rem aut quantitatem non expresserit, 75. §. 1. de leg. 1.

[note: c.] * totam debet, si certam rem vel quantitatem definivit. 75. §. 1. de leg. 1. §. 15. I. de legat.

[note: a.] Si Tertius dotem legavit virgini vel viduae, validum est legatum, sed conditionale. 21. 41. §. 1. de iure dot. 21. de V. O. 31. 71. §. 3. de condit. et demonstr. N. 123. c. 37. Carpz. 3. c. 13. d. 25.

XXXIII. 5. DE OPTIONE ET ELECT. LEGATA.

LEgata [orig: LEgatâ] Optione, olim ipse Legatarius eligere debebat, §. 23. I. de legat. quod hodie etiam heredi ipsius licet, d. §. 23. et potest Legatanius optimum eligere. 9. §. 1. de dol. mal. vid. L. ult. §. 1. C. comm. de leg. Stipulantis optionem heres potest eligere. 2. §. 2. de V. O. 71. §. 3. de leg. 1. (Obst. 76. de V. O.)

XXXIII. 6. DE TRITICO, VINO ET OLEO LEGATO.

TRITICUM accipitur pro frumento omni, in L. 94. de V. O. et certo. in l. 9. Quid per legatum VINI debeatur. v. 1. 9. ante omnia tamen mens testatoris est inspicienda: 1. h. 18. §. 3. de instruct. vel instrum. leg. debentur etiam vasa, nisi ad certum locum destinata sint: 3. §. 1. 14. h. Si quantitas

non sit expressa, omne testatoris vinum debetur; 7. pr. Qualitatem omissam haeres eligit. 4. h. vid. Bach. h. Quidnam vetus aut novum dicatur? vid. L. 9. in f. 10. 11. h.

XXXIII. 7. DE INSTRUCTO VEL INSTRUM. LEGATO.

LEgato fundo et instrumento, utrumque principaliter legatum est: Legato fundo cum instrumento, instrumenta sunt accessorium. v. 5. h. Et his casibus debetur tantum [orig: tantùm] fundus cum suis instrumentis, quae fructuum quaerendorum, conservandorumque gratia [orig: gratiâ] comparata sunt: 8. 12. h. Legato fundo instructo debetur fundus cum instrumentis et omnibus, quae paterfamil. usus [orig: usûs] et ornamenti gratia [orig: gratiâ] ibi habuit: 12. §. 27. 28. 36. h. non etiam, quae tantum [orig: tantùm] custodiae aut venditionis gratia [orig: gratiâ] ibi habuit. 12. §. 29. 30. Carpz. 3. c. 13. d. 27. l. 12. §. 37. h. 44. de leg. 3. Carpz. 3. c. 13. d. 23.

XXXIII. 8. DE PECUL. LEGATO.

XXXIV. 1. DE ALIMENTIS ET CIBARIIS LEGATIS.

[note: A] IN Legatis alimentorum considera * (1.) Constitutionem, quae fit nomine alimentorum, educationis, victus [orig: victûs]; 43. 44. de V. S. f. h. non etiam diarii, aut cibarii. 21. h.

[note: a,,] * (2.) Significationem, sc. omnia, quae ad vitae sustentationem sunt necessaria; 6. h. 43. 44. 234. §. f. de V. S. f. h. Speidel. voc. Unterhaltung. Goedd. ad d. L. 44. num. 12. non etiam sumptus funeris: Carpzov. 2. c. 46. d. 23 et quaest. 68. num. 115. nec comprehenduntur nomine alimentorum remissorum habitatio et vestes, 8. §. 12. de transact. nec sumptus studiorum, nisi testator id voluerit. 6. 7. h. (Obst. 4. ubi pup. educ. deb. 12. §. 3. de administr. et peric. tut. 6. §. 5. de Carb. Edict.)

[note: a,,] * (3.) Quantitatem, secundum [orig: secundùm] [note: a] L. 22. h. * (4.) Durationem, * si [note: B] nullum tempus adiectum, tum [orig: tùm] ad dies vitae Legatarii debentur, 14. pr. morte autem desinunt. 8. §. 10. de transact. Carpz. [note: b.] 2. c. 46. d. 23. * si

[note: C] ad tempus * pubertatis, tum [orig: tùm] debentur ad plenam pubertatem, 14. §. 1. vid. Hahn. ad Wes. et Bach. h.

[note: c.] * certum promiserit (ex. gr. stuprator bastardo suo alimenta) et is ante id moriatur, nihil transmittitur ad matrem stupratam: Carpzov. q. 68. n. 112. nam eiusmodi legatum ratione creditoris est personale, ratione debitoris vero [orig: verò] reale. 2. §. 1. 16. pr. 18. §. 1. h.

XXXIV. 2. DE AURO, ARGENTO, MUNDO, ORNAMENT. UNGUENTIS, VESTEVEL VESTIM. et STATUIS LEG.

QUid Auro legato veniat, docet L. 19. h. non etiam debetur illud, quod testatori debetur, 27. §. 2. h. nec pecunia signata. 19. Legata [orig: Legatâ]pecunia [orig: pecuniâ]parata [orig: paratâ], non debentur nomina. Carpz. 3. c. 13. d. 34. Hahn. h. Vestibus legatis etiam festivae debentur. 26. h. Carpz. 3. c. 13. d. 24.

XXXIV. 3. DE LIBERATIONE LEGATA.

HOc legato Creditor remittit ius suum ad rem: 1. h. vid. 1. 3. §. 1. h. 59. de leg. 3. Acquiritur Legatario exceptio peremptoria, 3. §. 3. l. 22. h. et actio ex testamento, ad id, ut haeres eum per acceptilationem liberet: 3. §. 3. Hoc legatum ipso iure nullum est, si legatarius nihil debet, 75. §. 1. de leg. 1. Potest etiam creditori debitum legari, modo plus sit in legato, quam fuit in debito, §. 14. I. de legat. 11. 25. h. idque vel ratione rei, vel loci, vel quantitatis, qualitatis, actionis, temporis, etc. vid. 29. de leg. 1. 28. pr. eod. 34. de usur. 29. h. §. 14. I. de leg. Obst. 82. de leg. 2. L. 5. ad L. Falcid. (ubi dissens. veterum.)

XXXIV. 4. DE ADIMEND. VEL TRANSFEREND. LEGAT. VEL FIDEICOMM.

[note: D] ADEMPTIO est actus, quo, per contrariam legantis voluntatem, [note: (1)] legatum antea recte [orig: rectè] relictum, iterum adimitur, 4. h. Fit contraria [orig: contrariâ] voluntate, (etiamsi promiserit testator,

se non recessurum ab illa voluntate: 22. de leg. 3.) quae probanda est. 22. de probat. Finckelth. O. 108. n. 6. Declaratur [note: A] * Verbis directo contrariis, e. g. non do, non lego, vel aequipollentibus, e. g. si dicat, Titio pro fundo Tusculano 100. do, lego, 6. §. f. h. v. 3. §. 10. h. aut si in Codicillis legatarium dixerit pessimum hominem, 13. h. aut ingratum: 29. viva voce, et in scriptiscoram V. testibus. 14. §. 1. h. iunct. f. C. de codicill. L. 35. de R. I. 27. C. de testam. Carpz. 3. c. 4. d. 31. (Obst. 3. §. f. h. 18. de leg. 3. 27. C. de fideicomm. iunct. 12. de test. 4. §. 10. de dol. except.)

[note: a.] * Facto, quod ad ademptionem tendit * Directo [orig: Directò], e. g. can. [note: B] cellatione, incisione, etc. a [orig: à] testatore consulto facta, etc. 16. [note: b.] etiamsi absque ullo teste fiat: * per indirectum, [note: C] * ut alienatio, licet ipso iure nulla, 24. §. 1. h. f. C. si mai. sact. arg. 20. hoc [orig: hôc]animo [orig: animô] facta, §. 12. I. de leg. quod ex circumstantiis diiudicandum: (Obst. 8. pr. de leg. 1. 15. h.) In dubio tamen, si [note: D] res legata est alienata ex causa * necessaria [orig: necessariâ], ademptum legatum non est, 11. §. 12. de leg. 3. 34. §. 1. de aur. et arg. leg. nisi probet heres aliam voluntatem testatoris, 11. §. 12. h.

[note: d.] * voluntaria, tum [orig: tùm] ademptum videtur, 18. 24. §. 1. licet testator rem rursus redemerit, nisi legatarius aliud probet. 15. 27. h.

[note: c,,] * Nominis, * exactio; 75. §. 2. de leg. 1. §. 21. I. de leg. 21. princ. [note: E] de lib. leg. 11. §. 13. de leg. 3. nisi legatarius probet, * eam hoc [note: F] animo non esse factam: p. §. f. h. v. 11. §. 13. de leg. 3. Cz. 3. c. 13. [note: f.] d. 19. et 1. d. 68. Menoch. lib. 4. praes. 168. n. 5. in f. * solutionem debitoris nondum secutam. Menoch. d. l. n. 3. v. 96. [note: e.] pr. de leg. 1. * Acceptilatio, 82. §. p. de leg. 1. et l. 21. pr. de lib. leg.

[note: c,,] * Capitalis inimicitia; 3. §. f. 4. 22. nisi intervenerit reconciliatio. 4. h.

[note: c.] * Non etiam oppignoratio. §. 12. I. de leg. L. 3. C. eodem. (Obst. 32. §. 5. de donat. inter vir. et ux.) nec fideicommissum a [orig: à] legatario relictum, et rursus ademptum. arg. 17. de leg. 2. 60. eodem. Bach. V. 2. D. 13. th. 4. lit. F. (Obst. p. §. 1. h.)

[note: P] Adimuntur Legatariis: 21. Si duobus Titiis legatum, et uni tantum [orig: tantùm] ademptum, nec constat, cui? tum [orig: tùm] utrique debetur. 3. §. 7. h.

[note: O] Legata valide [orig: validè] relicta: 13. Specie legata [orig: legatâ], et individuo [orig: individuô] adempto, reliqua debentur, vel electio ex reliquis: 12. 12. Si

pars adimatur, reliquum debetur. 2. §. 2. Si X. legentur et XX. adimantur, censentur X. adempta: 3. §. 5. h. rei legatae necessario cohaerente adempto nihil actum est. 1. 3. §. 6. h.

[note: G] [note: E] Si legatum ademptum * verbis expressis, tum [orig: tùm] ipso iure non [note: g.] debetur: * ipso facto, vel alio modo, unde testatoris contraria voluntas apparet, tum [orig: tùm] legatarius repellitur exceptione doli. 15. 22. h. 4. §. 10. de except. dol.

[note: (2)] TRANSLATIO est ultima contestatio, qua legatum prius [note: D] relictum, iterum immutatur, et aliud constituitur: 5. h. v. [note: H] L. 6. h. Fit mutato * Subiecto * honorato, ut: quod Titio [note: I] legavi, Caio do, lego: adeoque differt a [orig: à] coniunctione retantum [orig: retantùm], quod hic mentio fiat iterum prioris legatarii, illic non. vid. 89. de condit. et demonstr. (Obst. 15. de her. inst.) 33. [note: i.] de leg. 1. arg. 6. §. 1. h. *onerato, ut quod a [orig: à] Titio legavi, hoc a [orig: à] Caio do lego. 6. pr.

[note: h,,] * Obiecto, si res, pro re legata, legatur [note: h,,] alia: 6. pr. h. * Modo legandi, sc. quando conditio tollitur a [orig: à] legato conditionali, 89. de condit. et demonstr. vel additur legato puro. d. L. 89.

[note: C] Fit voluntate eius, qui potest testari, coram V. testibus declarata. In incapacem facta translatio amissionem solam legati [note: E] prioris operatur. 20. h. Tollit primum, et constituit secundum. 5. h. Legatum sub conditione translatum, primo non adimitur ante exsistentiam. 7. Conditio in primo legato addita censetur repetita in translatione; 24. nisi conditio primae personae cohaereat. d. l. 24. 95. de condit. et demonstr.

[note: K] [note: (3)] INFIRMATUR legatum * Corporis mutatione, propter quam nomen amisit: 6. §. 1. de aur. et arg. leg. quod fit [note: L] dupliciter, vel * ipsius corporis legati destructione, 88. §. 2. de leg. 3. licet restituatur res perempta, 65. §. f. de leg. 1. nisi testator eum in finem, e. g. aedificium destruxit, ut ibidem ex eadem materia commodius exstrueret: 98. §. f. de solut. Aedibus casu peremptis area debetur. 22. de leg. 1.

[note: l.] * novae speciei efformatione ex re legata, ab ipso testatore: modo [orig: modò] species nova ad materiam non possit reduci: 88. pr. §. 1. de leg. 3. nam alias [orig: aliàs] non exstinguitur, 88. §. f. de leg. 3. 49. §. 5. 78. §. 4. eodem. §. 25. I. de R. D. perinde, ac si testator hoc noluerit. 44. §. 2. de leg. 1. Bach. (Obst. 44. §. 2. de leg. 1.)

[note: k,,] [note: (4)] * Testamento vel Codicillis, in quibus relicta sunt, infirmatis: 14. C. de fideicomm. 100. de

R. I. modo [orig: modò] non sint rescissa tamquam inofficiosa. N. 115. c. 3. [note: (5.)] [note: k,,] 4. in f. * Morte legatarii, scil. antequam dies legati cesserit, mortui. L. un. §. 4. C. de cad. toll.

[note: (6.)] [note: k,,] * Repudiatione, 44. §. 1. de [note: (7.)] leg. 1. * Et si eadem res ex causa lucrosa ad legatarium pervenerit. §. 6. I. h. 18. de O. et A.

XXXIV. 5. DE REBUS DUBIIS.

[note: (8.)] [note: k,,] * INfirmatur legatum Ambiguitate Scripturae, ex qua non apparet, quid, cui relictum: 2. de his, quae pro non script. 4. 10. pr. 27. Voluntas tamen testatoris praefertur, 12. h. quae praesumitur in re aequiori, 10. §. 1. h. et verisimiliori. 13. Richter. ad L. 17. C. de testam. v. 9. §. 1. et f. h. et Carpz. 3. c. 17. d. 10. 11. v. 18. 22. 23. 9. §. 3. h. (quis prior mortuus?) 9. pr. h. Carpz. 3. c. 17. d. 13.

XXXIV. 6. DE HIS, QUAE POENAE CAUSA RELINQUUNTUR.

[note: (9.)] [note: k,,] *INfirmatur legatum poenae adiectione, L. un. C. de his, quae poen. nom. §. f. I. de leg. sc. legata, quae coercendi [orig: coërcendi] heredis gratia [orig: gratiâ] relinquuntur, vid. Ulp. t. 24. §. 17. in solius heredis odium, non etiam ob favorem legatarii, aut alterius, aut sui ipsius: 2. h. 1. §. 8. ad L. Falcid. 19. quando dies legat. 27. de condit. et demonstr. Hodie mutatum hoc est in L un. C. de his, quae poen. nom. §. f. I. de leg. et valida sunt, nisi aliquid impossibile contineant, nam tum sunt ipsa legata ipso iure nulla. 1. h. §. f. I. de legat. Bach. V. 2. D. 13. p. 817. (Obst. §. 10. I. de her. inst. L. 104. §. 1. de leg. 1. 6. §. 1. de cond. et demonstr.) Bach. ad §. f. I. de leg.

XXXIV. 7. DE REGULA CATONIANA.

[note: (10)] [note: k,,] INfirmantur etiam legata *Regula [orig: Regulâ]Catoniana [orig: Catonianâ], quae sic definit: Quod, si testamenti facti tempore decessisset testator, inutile foret, id legatum, quandocumque decesserit, non valere. l. 1. h.

XXXIV. 8. DE HIS, QUAE PRO NON SCRIPTIS HABENTUR.

[note: k,,] [note: (11)] INfirmantur etiam * propter legatarii qualitatem et alias ob causas, propter quas illa pro non scriptis habentur, ut (1.) si legatum sit incapaci: 1. C. de hered. instit. 3. 4. §. 1. (2.) si ipse adscripserit legatum propria manu sibi, vel quem habet in potestate, 14. pr. ad L. Corn. de fals. 10. pr. eodem. et vice versa; 15. d. t. non etiam, si filio emancipato, 22. §. 2. ad L. Corn. de fals. aut matri. 11. §. 1. ad L. Corn. de fals.

Haec sunt ipso iure nulla: 1. Testamentarius incidit in crimen falsi, ac potest extraordinarie [orig: extraordinariè] puniri; 6. ad L. Corn. de fals. Licet iussu testatoris hoc fecerit: 14. pr. d. t. propter 15. eod. et 3. C. h. ¶. Carpz. 3. c. 3. d. 10. nisi testator ipse subscripserit, haec sua voluntate ita esse facta, 14. pr. 15. §. 2. 1. §. 8. d. t. Carpz. 3. c. 3. d. 11. aut generaliter saltem, si aliquis scripsit, qui fuit in eius potestate, 1. §. 8. d. t. vid. Carpz. 3. c. 3. d. 9. vid. etiam L. 1. 2. C. h. 22. §. 3. 4. 5. d. t. Eiusmodi legata igitur manent apud heredem et quidem sine onere, 3. pr. L. un. §. 3. C. de cad. toll. nisi in casu L. f. h. et (2.) L. 26. §. 6. de fideicomm. libert.

XXXIV. 9. DE HIS, QUAE UT INDIGNIS AUFERUNTUR.

[note: k.] [note: (12)] * INdigni hic sunt, qui quidem habent testamenti factionem passivam, sed tamen propter delictum adversus testatorem, vel eius voluntatem commissum, vel aliam [note: A] ob causam, legato indigni censentur; idque * vel a [orig: à] Lege, ut (1.) qui defunctum aut eius ascendentem occidit: 10. C. h. (2.) qui causam mortis culpa [orig: culpâ] praebuit: 3. (3.) qui necem testatoris non fuit ultus: 17. 20. (4.) qui accusavit testamentum ut inofficiosum, falsum: etc. 5. pr. §. 8. 15. (5.) qui defunctum gravis delicti reum fecit, aut status controversiam movit: 1. 9. §. 2. h. (6.) qui contra tabb. bonorum possessionem petiit: 2. (7.) qui mulierem contra Legem duxit, ei aufertur illius mulieris hereditas: 2. §. 1. 13. (8.) qui in fraudem iuris promittit, se restituturum personae, quae tamen capere non potest: 10. 11. 18. (9.) qui hereditatem compilavit, quatenus

compilavit: 6. h. (10.) qui de hereditate viventis pactus: 29. §. f. et 30. de donat. (11.) si tutor pupillam duxerit. 2. §. 1.

[note: a.] * vel a [orig: à] testatore, v. g. si legatarium male [orig: malè] de se meritum dixit. 4. C.

[note: E] Haec legata subsistunt ipsoiure, vindicantur fisco. 1. pr. de iur. fisc. 8. §. 14. de inoff. test.

XXXV. 1. DE CONDIT. ET DEMONSTR. ET CAUS. ET MOD. EORUM, QUAE IN TEST. SCRIB.

DE CONDITIONE vid. supr. de condit. inst. et tit. de pact. Mutatio religionis, ob lucrum, turpis est: arg. 8. pr. de condit. inst. 9. 14. 15. de cond. inst. 5. C. de inst. et subst. Carpz. 1. d. 89. Impossibilis et turpis detrahitur, 3. 20. h. possibilis differt legatum. 41. h. 21. quando dies legat. ced. vid. Bach. V. 2. D. 13. th. 6.

[note: D] Cautio MUTIANA est, qua is, cui aliquid sub conditione non faciendi, quae ante personae honoratae mortem exsistere non (v. 72. §. 2. 101. §. p. h.) potest, relictum est, vid. 10. de V. O. §. 4. I. eod. cavet, illi, ad quem res deficiente conditione perventura est, se conditionem impleturum, aut quod accepit, vel eius aestimationem restituturum. 7. 18. iunct. 73. h. 65. §. 1. ad SCt. Treb. N. 22. c. 44. vid. Bach. V. 2. D. 13. th. 6. lit. G.

[note: D] DIES certus exactionem tantum [orig: tantùm] differt. 21. quando dies legat. ced. Obst. 1. §. 1.

[note: D] DEMONSTRATIO est adiectio, quae, praeter nomen, rei designandae gratia [orig: gratiâ] adhibetur. 34. §. 1. Falsa demonstratio [note: A] * non vitiat ultimam voluntatem, 17. pr. et §. 1. L. 33. 34. h. 6. de R. C. 1. §. 8. de dot. praelegat. modo alias [orig: aliàs] conster de voluntate. 17. pr. h. 51. 34. §. 4. de leg. 1. 108. §. 10. de leg. 1. 1. §. 7. de dot. praeleg. 75. §. 2. de leg. 1.) Sive legato adiciatur, dd. LL. sive legatario: 33. 34. modo constet, testatorem, si scivisset, rem aliter se habere, tamen ita disposuisse. arg. 72. §. 6. h. 4. C. de her. inst. Carpz. 6. Resp. 22. n. 16. vid. tamen 58. §. 1. de her. inst. [note: a.] * non inducit legatum: e. g. ex 100. aureis, quos Titio legavi, Caio 50. do lego: hoc nullum est quoad Titium. 72. §. f. h.

fideicommissum relinquitur, utplurimum [orig: utplurimùm]a [orig: à] praeterito doducitur, per particulas: quia, cum [orig: cùm], dieweil, wann dann, etc. 53. interdum [note: B] a [orig: à] praesenti quoque. Wesenb. n. 8. Falsa causa * non vitiat legatum, 17. §. 2. 72. §. 6. h. §. 31. I. de leg. Carpz. 3. c. 9. d. 20. et 6. Resp. 22. n. 6. modo [orig: modò] [1.] non sit collata in futurum, ET specter personam, cui verisimiliter testator nihil reliquisset: Wes. h. n. 8. Carpz. 3. c. 9. d. 20. inf. ¶. 32. de excus. propter 72. §. 6. h. (Diss. Bach. ad W. h. n. 8.) aut [2.] non probetur testatorem errasse, ac alioquin non reliquisse: 72. §. 6. h. 1. C. de fals. caus. adiect. 4. C. de H. I. Carpz. 3. Resp. 22. n. 16. aut [3.] causa adiecta sit per particulam conditionalem §. 31. I. de leg. 17. [note: b.] §. 3. * non impedit legati ademptionem. Carpz. 3. c. 9. d. 25. et 6. Resp. 22. in f.

[note: D] MODUS est adiectio, indicans, quid testator post acceptum [note: E] legatum fieri velit: Adicitur per partic: Ut, 17. §. f. Legatum modale statim potest exigi, modo [orig: modò] Legatarius caveat de adimplendo modo: 41. de contrah. empt. 80. h. 40. §. f. h. 19. de legat. 3. 48. de fideicomm. libertat. (Diss. Carpz. 3. c. 13. d. 26. n. f. propter L. 1. C. de his, quae sub mod.) (nisi modus adiectus sit solius legatarii gratia [orig: gratiâ]. 71. pr.)

XXXV. 2. AD LEGEM FALCIDIAM.

[note: D] HAec Lex [lata Falcidio Tribuno plebis, tempore Augusti anno ab V. C. 745. teste Dione, lib. 48.] est plebiscitum, quo libertas legandi ad dodrantem restringitur, et heredi ultra dodrantem gravato conceditur facultas quadrantem adimendi, et retinendi. 1. pr. h. v. 9. de test. tut. 14. C. de fideicomm. v. pr. I. h.

Prospicit heredi, 71. etiam ab intestato, 18. pr. et partiario, 77. et cuius portioni non oneratae accrescit portio exhausta. 78. h. propter 87. §. 4. ubi vid. except. et heredibus eorum, 10. C. ultra dodrantem oneratis: 1. pr. NON etiam legatario, licet totum legatum restituere debeat, 47. §. 1. h. aut fideicommissatio. 47. §. 1. Carpz. 3. c. 1. d. 12. [licet sit universalis; 1. §. 19. ad SCt. Trebell. Carpz. 3. c. 1. d. 14.] limita ex L. 1. §. 19. et 63. §. 11. ad SCt. Treb. heredi ex certa re instituto, concurrentibus aliis. 13. C. de her. inst. Carpz. 3. c. 1. d. 15.

[note: O] Ad detrahendam quartam, ut supra in D. ab omni legato, 4. C. 28. 68. 89. pr. h. Carpz. 3. c. 1. d. 6. fideicommisso, vid. Bach. ad W. h. n. 1. et V. 2. D. 14. th. 1. E. F. Carpz. 3. c. 1. d. 12. Fr. ex. 7.

quaest. 8. et mortis causa donatione: 5. C. h. 2. C. de m. c. donat. 1. §. 5. quod legat. Carpz. 3. c. 1. d. 1. ¶. Si res sit indivisibilis, vid. 7. NON etiam in donationibus inter vivos, 27. de m. c. donat. nisi donatio invalida sit, ac morte confirmetur: 25. C. de donat. inter vir. et ux. vid. Carpz. 3. c. 1. d. 2. n. 7. nec in captionibus mortis causa: 1. §. 8. 93. h. excipe casum L. p. C. h. Perez. in C. h. num. 3.

Propter favorem heredis, 15. §. 1. h. §. f. I. h. pr. I. h. 71. 86. in f. h. Diss. Carpz. 3. c. 1. d. 12. et testatoris. Carpz. d. l.

[note: E] Legatum ultra dodrantem est ipso iure nullum; 73. §. fin. [note: A] nec transit dominium: p. C. h. * Aestimatur autem * Res secundum [orig: secundùm] [note: B] communem opinionem, 63. pr. h. et Legatum alimentorum, [note: b,,] ususfr. etc. L. 68. ad L. Falcid. * Hereditas, prout est tempore mortis. §. 2. I. L. 73. pr. Limita ex L. 30. §. 1. et seqq. 56. §. 1. 11. §. 2. et 3. h. deducto aere alieno, f. §. 5. C. de iur. delib. etiam, quod debet defunctus heredi [note: b.] ipsi, et contra. 6. C. h. 1. §. 18. * in quartam tantum [orig: tantùm] illud, quod haeres habet iure hereditatio; non etiam praelegatum, aut conditionis implendae gratia [orig: gratiâ] relictum. [note: a.] 74. 91. *Et competunt propterea [orig: proptereà] (1.) Ius retentionis, et generalis doli exceptio. 15. §. 1. 16. h. 80. §. f. eod. (2.) Rei vindicatio. 26. pr. ff. 10. in f. C. Fr. ex. 7. q. 7. (3.) Actio in factum, in casu L. 77. §. 2. de leg. 2. (4.) Interdum Condictio indebiti, si scil. haeres ex errore facti solvit legatum. 1. §. 11. ff. 9. C. h. 39. de condict. indeb. (5.) Actio ex stipulatu, sc. si dubium sit, an legi Falcidiae sit locus. (6.) Quibusdam in casibus interdictum quod legatorum. de quo infr. p. 593.

[note: C] [note: C] Contraria sunt * ex parte testatoris, (1.) Prohibitio, sc. novo [orig: novô] iure, Nov. 1. c. 2. §. 2. (v. 15. §. f.) expressis verbis facta; N. 1. c. 2. §. 2. Ludvv. Schulz. Carpz. 3. c. 1. d. 13. et lib. 6. Resp. 30. n. 14. ¶. non etiam sufficit aequipollens. (Diss. Bach. V. 2. D. 14. th. 5. lit. B. Berl. p. 3. concl. 1. n. 72. Finckelth. O. 120. propter 32. de LL. N. 119. c. 11.) (2.) Favor militis, 7. C. 17. iure militari testantis. 92. in fin. (3.) Prohibitio alienationis rei legatae, [note: c,,] Nov. 119. c. 11. *ex persona heredis (1.) Omissio inventarii: N. 1. c. 2. §. 2. (2.) Renuntiatio, 71. 46. expressa, 46. ff. f. C. et tacita, ex. gr. si errore iuris lapsus integra solvat, 9. C. aut uni totum solvat: N. 1. c. 3. v. 16. pr. §. 1. (3.) Fraus et dolus circa legatum commissus: 59. pr. (4.) Coacta hereditatis aditio, si sc. a [orig: à] Iudice cogatur ex SCto Pegasiano. ex. gr. §. 6. I. de fideicomm. hered. L. 14. §. 4. ad SCt. Trebell. hoc tamen

casu fideicommissarius potest quartam deducere. 63. §. 11. [note: c.] ad SCt. Trebell. * ex qualitate legati: [1.] Favor piae causae, N. 131. c. 12. v. Carpzov. 3. c. 1. d. 16. vid. 1. §. 5. h. 49. C. de Episc. et Cler. eiusmodi legata deducuntur tanquam [orig: tanquàm] aes alienum: §. f. I. Carpz. 3. c. 1. d. 17. 18. v. 35. 36. §. 3. h. [2.] Favor libertatis: 33. h. 8. §. 9. de inoff. test. [3.] Favor legitimae, liberis vel parentibus debitae, sc. si supplementum eius legatum: 36. C. de inoff. test. [4.] Si creditori debitum, vel uxori dos sit praelegata, nec ratione quantiratis plus sit in legato, quam debito. 1. §. 10. h. 1. §. 12. de dot. praeleg. 81. §. 1. h.

XXXVI. 1. (DE FIDEICOMMISSIS.) AD SENATUSCONSULTUM TREBELLIANUM.

[note: D] FIDEICOMMISSUM est ultima contestatio, qua verbis [note: A] [note: +] indirectis alicui aliquid relinquitur. * UNIVERSALE est, quando quis totam hereditatem, vel partem eius, restituere tenetur.

[note: C] Causa Remota est in §. 1. I. de fideicomm. hered. Proxima est ultima testatoris (2. de leg. 1. 3. pr. de iure codicill.) voluntas, etiam praesumpta, 19. §. 1. h. p. de leg. 1. 64. de leg. 2. 11. §. 19. de leg. 3. 57. ad SCt. Trebell. Carpz. 6. Resp. 35. n. 1. Richt. p. 1. d. 62. n. 9. ex. gr. L. 76. h. t. (2.) 17. pr. (3.) 74. pr. (4.) 29. pr. plura habet Menoch. lib. 4. praes. 68. vel declarata nutu, 22. C. de fideic. scriptura [orig: scripturâ], sc. in Testamento, Codicillis, et Epistola, 75. modo adsint testes, 22. C. de fideicomm. regulariter V. §. f. I. de fideicomm. hered. f. §. f. C. de Codicill. Richt. p. 1. dec. 69. n. 6. 7. Finckelth. O. 50. ¶. Exceptio est, si praesentem e. g. heredem testator rogavit, etc. vid. f. C. de fideicomm. §. f. I. de fideic. hered. Finckelth. O. 50. vid. supr. de Codicill. p. 510.

[note: B] [note: S] Relinquitur * ab omnibus heredibus, testamentariis et ab intestato, §. 10. I. de fideic. hered. propter 8. §. 1. de iure codicill. 1. §. 6. de leg. 3. Vinn. ad d. §. 10. directis et fideicommissariis, d. §. 10. hic dicitur fiduciarius. 46. 67. §. f. h.

[note: b.] * omnibus, qui ex testamento aliquid capere possunt. 103. de leg. 1. 1. C. de delator. 10. ff. de his, quae ut indign.

[note: E] Universalis fideicommissarius rem suam consequitur, etiam a [orig: à] directo herede, licet ipsi immediate [orig: immediatè] abalio fideicommissario data hereditas sit: si modo intermedius nolit adire,

ac restituere: 16. §. 16. 55. §. 2. in f. h.) extraordinaria persecutione: 178. §. 2. de V. S. NON rei vindicatione, arg. 56. de R.V. vid. Ludvv. p. 162. non hypothecaria, Ludvv. d. l. (Obst. 2. C. communia de legat.) non hereditatis petitione. 1. 3. §. 1. de fideicommiss. hered. petit.

De SCto TREBELLIANO et Pegasiano vid. §. 5. 6. I. h. Hodie, transfuso Pegasiano in Trebellianum, potest fiduciarius quartam detrahere bonorum et onerum: §. 7. I. Recusans adire cogitur ad restitutionem totius hereditatis. §. 7. I. L. 4. 6. §. 2. h. Haec quarta vocatur in LL. semper Falcidia: 47. §. 1. 86. ff. 1. 11. C. ad L. Falc. 41. §. 3. de vulg. et pup. subst. 2. §. f. de iur. cod. l. 6. C. h. nam his SCtis extensa est Falcidia ad fideicommissa universalia: §. 5. 6. I. h. 42. ad L. Falcid. unde procedit argumentum a [orig: à] Falcidia ad Trebellianicam, quae a [orig: à] fideicomm. universalibus deducitur, ¶¶. arg. d. L. 42. nisi LL. aliud disponant: quod fit (1.) ratione computationis, 74. 91. ad L. Falcid. (2.) in eo, quod, deducta Trebellianica [orig: Trebellianicâ], maneat onus pro quarta [orig: quartâ] parte apud fiduciarium; Falcidia autem deducta [orig: deductâ] manet omne onus penes heredem, etc.

[note: S] Deducunt eam soli heredes directi, ultra dodrantem fideicommisso universali gravati, 22. §. f. 55. §. 2. h. testamentarii et legitimi, §. 10. I. ex asse aut parte instituti: §. 8. I. non etiam fideicommissarii, dd. LL. Diss. Wesenb. h. (licet coactus fiduciarius adierit, et totam hereditatem, non detracta [orig: detractâ] quarta, secundo fideicommissario restituerit, 55. §. 2. h. Obst. 63. §. 11.) nisi directus fiduciarius in gratiam primi fideicommissarii quartam non detraxit: 1. §. 19. Neque liberi de Iur. civ. cum legitima Trebellianicam deducunt (nam in hanc omnia imputantur, quae ex quocumque titulo pervenerunt, 6. C. h. 91. ad L. Falc. 8. §. 89. 11. 15. de inoff. test. Bach. V. 2. D. 14. th. 2. lit. a. Gail. 2. O. 121. n. 6. Carpz. 3. c. 1. d. 20.) deducunt tamen de Iure Can. si fideicommissum sub conditione, aut in diem relictum. c. Raynut. c. Raynald. x. de testam. ¶. Gail. et Carpz. dd. ll.

[note: E] Actiones directae manent apud fiduciarium, et contra: 88. de hered. instit. 7. §. 10. de minor. utiles vero (v. 47. de N. G.) pro dodrante transeunt in fideicommissarium, §. 4. I. pro quarta manent apud fiduciarium, nisi fiduciarius iussus sit certa re contentus restituere hereditatem, nam tum est instar Legatarii. §. 9. I. h.

[note: C] Excludunt hanc quartam eadem, quae Falcidiam: ut (1.) Prohibitio: N. 1. c. 2. §. 2. Carpz. 6. Resp. 25. n. 12. Gail. 2. O. 138. n. 15. Bach. V. 2. D. 14. th. 2. (2.) Omissio inventarii hereditarii: N. 1. c. 2. §. 2. Bach. V. 2. D. 14. th. 2. lit. B. ¶¶¶. Diss. Myns. cent. 3. O. 6. Gail. 2. O. 138. num. 13. (3.) Ad pias causas: Carpz. lib. 6. Resp. 25. (4.) Coacta hereditatis aditio. §. 7. I. L. 4. 6. §. 2. h.

[note: a.] [note: D] * PARTICULARE est suprema contestatio, qua [orig: quâ] verbis [note: N] precariis alicui res singularis relinquitur. Hoc per omnia Legatis exquatum. 1. de legat. 1. 2. C. Communia de legat. §. 3. I. de leg. Causa Remota eadem est, quae universalium: Proxima vero [orig: verò] eadem est, quae Legatorum. 1. de leg. 3. 2. de leg. 1. A quibus nec ratione Subiecti, Obiecti, Finis, Effectus, vel Contrariorum differt.

XXXVI. 2. QUANDO DIES LEGAT. VEL FIDEICOMMISSORUM CEDAT.

[note: A] [note: D] CEdere diem significat incipere deberi: 213. de V. S. Cedit autem dies in legato * puro ex tempore mortis. 5. §. 1. (nam eo retrotrahitur per Iuris fictionem hereditatis aditio, et legatarii agnitio. 54. de A. vel O. H. 193. de R. I. vid. §. 5. 1. de oblig. quae quasi ex contract.) licet haeres sub conditione [note: E] institutus sit. 19. §. 2. 7. pr. §. 1. 21. §. 1. in fin. h. Transmittitur eiusmodi legatum nondum acquisitum; 5. pr. ff. 3. C. h. nisi sit personale, ut ex. gr. Servitus personalis, et quorum dies non cedit ante aditionem; 2. 3. 9. h. L. um. quando dies ususfr. leg. [note: a.] v. t. de usufr. p. 125. et p. 128. * non puro * conditionali, ex [note: B] tempore exsistentis conditionis; 5. §. 2. h. 41. de condit. et demonstrat. v. 10. 11. 12. §. 1. L. 23. h. anrea enim nihil debetur, aut transmittitur: 9. pro soc. v. §. 4. I. de V. O. 57. de V. O. 42. de O. et A. nisi (1.). Conditio non expressis verbis; sed legis dispositione, vel ex natura rei legatae sit addita: vid. 99. de condit. et demonstr. 6. §. 1. h. 22. §. 1. h. 3. de leg. 1. 107. de condit. et demonstr. 10. de adim. et transfer. leg. (2.) Conditio impossibilis vel turpis adiecta: 5. §. 3. 4. (3.) Nisi verisimiliter constet, testatorem transmissionem eius legati voluisse 30. C. de fideicommiss. (4.) Nisi officio magis sit relictum, quam [orig: quàm] personae. ex. gr. Professoribus, 20. §. 1. de ann. leg. Principi 56. de leg. 2. secus est, si

[note: b.] Augustae. 57. de leg. 2. * sub die [note: C] * certo omnino, ex tempore mortis: 5. §. 1. h. v. 213. de V. S. [note: c.] * incerto, qui conditionem * non facit, ex tempore mortis; [note: D] 18. §. 1. de manum. testam. * facit, exsistente eo die. 22. pr. [note: d.] Saepe [orig: Saepè] Legatum purum est, ac praestatio in tempus differtur; tum [orig: tùm] dies statim cedit. 26. §. 1. ff. 5. C. h. 46. ad SCtum Trebell. (Obst. 40. §. 2. de condit. et demonstr. Bach.) Perez. h. num. 6. Pari ratione dies etiam cedit in Fideicommisso, tam [orig: tàm] universali, quam [orig: quàm] particulari. 46. ad SCtum Trebell. Gail. 2. O. 131. ¶¶. Bach. V. 2. D. 14. th. 8. lit. A. Diss. Faber.

XXXVI. 3. UT LEGATORUM SIVE FIDEIC. SERV. CAUSA CAV.

[note: D] HIc caveant legatis et fideicommissis onerati, datis fideiussoribus, (1. qui satisdare cogantur. 7. de Praet. stipulat.) honorans, se relicta, tempore quo testator voluerit, praestituros. 1.

[note: C] [note: A] Iubente Praetore. 1. h. Cavent * onerati testamentarii et [note: S] legitimi. 15. §. f. Succedentes Iure Civili, aut praetorio, 1. §. 8. directe [orig: directè], aut indirecte [orig: indirectè], 1. §. 7. et heredes eorum, 1. §. 6. cuiuscumque dignitatis aut facultatum, 1. §. 1. etiamsi immobilia possideant: NON etiam fiscus. 1. §. 18. h. v. 2. §. f. [note: P] [note: a.] de fund. dot. v. 6. §. 1. h. * honoratis legatariis et fideicommissariis, universalibus et particularibus, 14. pr. h. 4. C. ut in poss. leg. 1. §. 3. postulantibus hoc ante litem contestatam. 1. §. 9.

[note: O] Ratione legatorum et fideicommissorum. dd. LL. maxime [orig: maximè] sub die aut conditione relictorum: 5. §. 2. h. (NON etiam ratione purotum, nisi exercitium iudicii moram habeat, 14. pr. 15. pr.) quae verisimiliter debentur; 5. §. 2. 14. §. 1. h. 1. C. ut in poss. leg.

[note: E] Inde datur actio ex stipulatu contra fideiussorem. de qua [orig: quá]suo [orig: suô]loco [orig: locô].

[note: C] Prohibitio testatoris impedit hanc cautionem. p. C. de pact. 2. 7. C. 12. f. pr. h.

XXXVI. 4. UT IN POSS. LEG. VEL FIDEIC. SERV. CAUSA ESSE LIC.

SI per oneratum stet, quo minus petitam cautionem praestet, tum [orig: tùm] praetor, rei legatae servandae gratia [orig: gratiâ], 5. pr.

mittit honoratum, (etiam re minima. 13.) in possessionem rerum hereditariarum, 5. §. 6. 7. (omnium; dd. LL. quod tamen mutatum ¶¶¶. N. 53. c. 4. §. 1. Diss. Cuiac.) et heredis, post lapsos a [orig: à] petitione VI. menses. 6. C. h. Honorati non possident; sed sunt tantum [orig: tantùm] in possessione, et habent pignus praetorium, ex quo neuter alteri praefertur. 5. §. 3. 4. Haeres autem retinet dominium et possessionem: 5. pr. h. 5. C. ut in poss. leg. Hodie hi habent tacitam hypothecam: 5. C. h. 1. C. Communia de leg. inde haec supervacanca.

XXXVII. 1. DE BONORUM POSSESSIONIBUS.

[note: s.] HAEc Bonorum possessio interdum simpliciter dicitur hereditas, 138. de V. S. f. C. qui admitt. ad bon. poss. et [note: D] bonorum possessor haeres: 19. §. 2. de condit. et demonstr. Est ius persequendi, retinendique patrimonii: sive rei, quae cuiusque, cum [orig: cùm] moritur, fuit. 3. §. 2.

[note: C] Causa Remota est Praetor. pr. 1. Propinqua agnitlo et petitio, coram Iudice: Olim requirebatur sollennis, 1. C. Communia de success. 2. §. 1. et §§. seqq. quis ordo in bon. poss. hodie sufficit quaevis voluntatis declaratio iudicialis, etiam coram Magistratu municipali: f. C. qui admitt. ad bon. poss. modo [orig: modò] fiat a [orig: à] parentibus et liberis intra annum, a [orig: à] reliquis vero [orig: verò] intra centum dies, §. 4. in f. 1. h. 1. §. 12. de succ. ed. utiles, 1. de divers. et temp. praescr. 11. §. 5. ad L. Iul. de adult. 2. pr. quis ord. in bon. poss. 2. 5. 8. C. qui admitt. ad bon. poss. quales sunt in Bonor. possessione decretali, dies sessionum: Edictali: omnes, quibus Iudicis copia potest haberi. 2. §. 1. quis ord. in bonor. possess. Pupillo nocet scientia tutoris, 7. §. 2. (Obst. 5. de iur. et fact. ignor.) iunct. 11. de aut. tut. et filiofamilias [orig: filiofamiliâs] infanti scienria patris, scilicet quoad praescriptionem; 7. §. 2. [Obst. 1. de bon. poss. furios. 3. quis ordo in poss.] facta (etiam per Syndicum, 3. §. 4. Procuratorem, 3. §. 7. [absque speciali mandato, et sufficit ratihabitio. 3. §. 7.] feminam, 7. pr. tutorem, 7. §. [note: C] 1. vid. 5. C. de iur. deliberand.) ab eo, cui delata, quique [note: A] non * impeditur, ut furiosus, 1. de bon. poss. furios. (huius curator agnoscit; d. l. 1.) Infans, d. l. 1. (cuius pater aut tutor agnoscit; d. l. 1.) non etiam mutus et surdus, modo intelligat, quod agit. 2. d. t.

7. §. 1. (Magistratus tamen eam supplere potest, 7. C. qui adm. ad bon. poss.) minores curatorem habentes. arg. 3. C. de in integr. restit.

[note: O] Patrimonium defuncti, 3. §. 2. etiam spe tantum [orig: tantùm] delatum. vid. f. C. h. Bacchov. V. 2. D. 15. th. 6. lit. A. l. 6. de bon. poss sec. tab.

[note: E] Bonorum possessor fit defuncti successor, et effectu parum ab herede differt: 2. h. 117. de R. l. 24. §. 1. famil. ercisc. [note: B] Habet ius in * Universitate, cuius vi competit exceptio ad bon. possess. retinendam, et actio ad persequendam, et Remedia possessoria, et petitoria; 1. §. 1. quorum. bon. et hereditatis petitio possessoria. de qua supr. lib. 5. tit. 5.

[note: b.] * Rebus singularibus, idem, quod haeres, 10. ad SCt. Vellei. et dominium. 1. 3. pr. h. Excludit eam repudiatio, [note: C] 3. §. 3. etiam tutoris, Obst. 8. h. 1. §. 4. de succ. ed. modo praevia [orig: praeviâ] deliberatione, propter utilitatem pupilli, id fiat. 11. de aut. tut. Bach. V. 2. Disp. 15. th. f. lit. G.

[note: +] [note: C] Est vel (1.) * DECRETALIS, sive extraordinaria, quae datur [note: D] regulariter ex decreto, cum causae cognitione, pro tribunali: 2. §. 1. quis ord. in bon. poss. ex. gr. Carboniana, ventris nomine: vid tn. 1. §. 14. 16. L. 7. §. 1. de ventr. in poss.

[note: +] [note: c.] * EDICTALIS, (vid. 3. §. 14. et seq. de Carbon. Edict. 5. §. 2. de leg. praest. 1. §. 4. unde lib. 2. §. 1. quis ord. in bon. poss. 1. §. 7. de success. edict. ubi dicitur, quod haec specie differant,) sive ordinaria, 3. §. 14. 15. de Carbon. [note: D] Edict. est, quae regulariter ex edicto, sine causae cognitione, de plano petitur, atque acquiritur. 2. §. 1. quis ord. in possess. [note: D] vid. tamen Struv. h. th. 8. Haec iterum est * Extraordinaria, quae ex novis LL. et non certis personis, nec certo ordine; sed prout res contingit, aut aequitas suadet, conceditur: §. 3. l. h. Exempla sunt in 84. de A. vel O. H. 18. C. de iur. delib. [note: d.] 4. §. f. L. 5. de bon. possess. contra tab. *Ordinaria, quae ex certa Edicti parte, certis personis, certo [orig: certô] ordine, [note: E] conceditur, et * facto [orig: factô] restamento datur bonorum possessio contra tabb. et secundum tabb. §. 1. I.

[note: +] [note: e.] * non facto testamento, datur bonor. possess. unde liberi, unde legitimi, unde cognati, unde vir et uxor.

(2.) Cum re, de qua hactenus, vel Sine re: quam Praetor concedit illi, cui potiori ex iure alius hereditatem aufert, et dicitur sine re, quasi sine effectu, utilitate, etc. vid. 1. §. 4. unde lib. 12. de iniust. rupt. 2. C. de inoff. test.

XXXVII. 2. SI TABULAE TESTAMENTI EXTABUNT.

SI exsistunt quidem tabulae, sed invalidae, perinde est, ac si non exsisterent: Sin vero non exsistunt, publicatae tamen sint, perinde est, ac si exsisterent.

XXXVII. 3. DE BON. POSS. FURIOS. INFANT. MUT. SURD. CAECO COMP.

CUm tempus bon. poss. sit utile, 10. de bon. poss. inde non currit furioso, etc.

XXXVII. 4. DE BON. POSS. CONTR. TAB.

[note: D] COntra tabulas possessio datur (1.) Liberis, ut hic. (2.) Parentibus, tit. 12. h. (3.) Patronis. tit. 14. h. Hic est, quae datur liberis, contra testamentum patris, in quo ipsi praeteriti sunt, ad patrimonium eius consequendum, idem est, si non rite [orig: ritè] exheredati: 8. §. 2. 18. pr. h. §. 3. I. de exhered. lib. 3. §. 12. h. Inique [orig: Iniquè]tantum [orig: tantùm] exheredatis datur querela inosficiosi. 8. pr.

[note: S] Datur Liberis primi vel secundi gradus [orig: gradûs], 3. et principaliter quidem emancipatis, §. 3. I. de exhered. lib. 1. §. 6. 3. princ. h. per extensionem postmodum etiam suis, f. C. h. §. 12. I. de her. quae ab intest. et beneficio praeteritorum etiam institutis, 3. §. 11. 10. §. f. licet praeteriti agnoscant voluntatem defuncti: 10. §. 6. [Obst. 3. §. 11.] Bach. V. 2. D. 15. th. 3. lit. A. 14. de legat. praestand. Non etiam beneficio praeteritorum datur exheredatis. 10. §. 5. h.

[note: O] Contra testamentum in bonis patris, non matris; 4. §. 2. nam huius praeteritio est pro exheredatione. §. f. I. de exh. lib.

[note: A] [note: E] Rescinditur testamentum * omnino totum, et liberi acquirunt eius patrimonium.

XXXVII. 5. DE LEGAT. PRAEST. CONTR. BON. POSS. PETITA.

[note: a.] * QUibusdam personis ex tali testamento legata debentur, ut liberis, parentibus omnibus, uxori, nurui,

respectudotis: modo [orig: modò] emancipati sint praeteriti, secus est, si sui: nam tum [orig: tùm] non debetur. 15. pr. Quidam putant, hoc edictum etiam quoad emancipatos mutatum Nov. 115. cap. 3. sed textus potius [orig: potiùs] contrarium probat, nam loquitur de praeteritione manis.

XXXVII. 6. 7. DE COLLATIONE: DE DOTIS COLLATIONE.

[note: D] COLLATIO hic est actus, quo coheredes descendentes ascendentibus succedentes, res, quas ab ipsis vivis acceperunt, in communem hereditatem conferunt.

[note: +] Est (1.) Generalis sive omnium bonorum, excepta dote, [note: +] [note: A] et Specialis, sive dotis. (2.) * Realis. 1. §. 11. 13. * vera, qua res actualiter confertur: 1. §. 11. haecregulariter requiritur. vid. infra. O. * quasi quae per fictionem iuris fieri intelligitur. 1. §. 8. de dot. collat. 1. §. 12.

[note: a.] * Cautionalis, qua quis, datis fideiussoribus, vel pignoribus, cavet de re conferenda, sc. quando non constat, quid, quale, quantum sit conferendum. 1. §. 9. et 11. h.

[note: C] Introducta a [orig: à] Praetore, 1. pr. propter 1. pr. et §. 5. h. confirmata et reformata N. 18. c. 6. N. 97. c. 6. v. 17. C. h.

[note: S] Conferunt personae quibus hoc iniunctum, 19. vers. eo quod nulla. C. h. arg. 11. de R. l. Arum. p. 2. dec. 8. n. 32. coheredes: l. 4. 7. 17. C. [non etiam, qui heredes non sunt, e. g. si contenti sint (1.) filia dote, 10. C. h. 25. C. famil. ercisc. (quae hoc in casu etiam promissam tantum [orig: tantùm] exigit: f. de dot. collat.) Si tamen propterea [orig: proptereà] reliqui non habent legitimam, agunt querela [orig: querelâ] inofficiosae dotis, ad supplementum legitimae: l. un. C. de inoff. dot. (2.) filius emancipatus donatione propter nuptias, aut legato aliquo: 1. §. 6. et 7. l. 3. h.] Olim tantum ab intestato; 1. 7. C. h. f. C. comm. utr. iud. propter 39. §. 1. famil. ercisc. Hodie etiam ex testamento: Nov. 18. cap. 6.

[note: B] * Descendentes, qui succedunt, et quidem * Olim emancipati, [note: C] qui per B. P. contra tabb. vel unde liberi ad ascendentium hereditatem admissi; conferebant tantum [orig: tantùm] suis; non etiam sui suis, nec emancipatis, nec emancipati emancipatis. propter 1. pr. et §. 5. L. 2. §. 5. h. Postea [orig: Posteà] etiam filiae in potestate

[note: c.] dotem conferre debebant: 1. et t. t. de dot. collat. * Novo iure omnes descendentes, sive concurrant soli sui, sive emancipati, sive utrique, 17. C. N. 18. c. 6. cuiuscumque gradus aut sexus, etiam matri succedentes: 17. 19. C. h. Conferunt etiam nepotes, quae parentes eorum acceperunt. 7. ff. 17. 19. C. sive soli, sive cum propriis thiis succedant; nisi repudient; e. g. paternam hereditatem, retenta [orig: retentâ]avita [orig: avitâ]; ¶¶¶. Carpz. 3. c. 11. d. 34. rectius tamen limita, si Iure repraesentationis succedant; 1. §. 4. et 5. de suis et legit. 7. h. Fr. Ex. 8. q. 7. Carpz. 3. c. 11. d. 33. §. 6. l. de her. quae ab intest.

[note: b.] * non etiam * ascendentes, 1. pr. et §. 5. nec novo [orig: novô] iure: [note: D] Carpz. 3. c. 11. d. 26. in f.

[note: d.] * nec collaterales, nec extranei. v. L. f. C. comm. utr. iud. v. Carpz. 3. c. 11. d. 26.

[note: E] [note: O] * Olim conferebantur omnia, quae praeter castrensia et quasi castrensia adveniebant: 1. pr. et §. 15. 3. §. 3. h.

[note: c.] Hodie ea tantum, quae acceperunt [1.] A parentibus, quibus succedunt, 17. C. f. eod. (aut quod intuitu parentum ipsis obvenit: 5. §. 2. de iur. dot. 45. §. 4. de A. v. O. H. 6. h. 10. §. 6. de vulg. et pup. subst.) [2.] Vivis, 6. 13. 15. C. (non etiam e. g. mortis causa [orig: causâ] donata. 10. 46. C.) [3.] et Mortis tempore adhuc in bonis habent, 6. C. 1. pr. §. 1. et 2. §. 2. 4. h. 1. §. f. de dot. collat. nisi dolo vel culpa desierunt possidere, 1. §. 23. L. 2. §. 2. h. vel eam e. g. permutaverunt, tum [orig: tùm] enim aliam, vel aestimationem conferunt. Bach. V. 2. D. 17. th. 5. lit. E. Distingue tamen, an [note: F] res illae sint * castrenses * vere [orig: verè], 1. C. de castr. pec. et hae semper sunt liberae; 1. §. 15. ff. 12. f. C. h.

* quasi, 4. C. de advocat. 1. hae etiam non conferuntur, 1. §. 15. ff. f. C. nec sumptus Doctorales. Ludvv. p. 284. 20. pr. C. h. v. 1. §. 16. h.

[note: f.] * paganicae, et tum [orig: tùm], si datae sint (1.) ex mera liberalitate, non conferuntur: p. §. 1. C. h. 18. C. famil hercisc. Arum. p. 2. dec. 8. ¶. Bach. V. 2. D. 17. th. 5. lit. G. (2.) propter nuptias donatio regulariter confertur, 1. et t. t. de dot. collat. 17. 19. 20. §. 1. C. h. item dos; dd. LL. necessariae impensae tamen deducuntur: 1. §. 5. de dot. collat. 5. pr. de impens. in res dot. licet promissa tantum [orig: tantùm] sit; 1. §. 8. de dot. collat. non etiam usurae, nisi morosa fuerit in collatione: 5. §. 1. de dot. collatione. constante matrimonio ficte [orig: fictè]tantum [orig: tantúm] confertur; 5. C. idem est in aliis rebus filiae nuptiarum tempore datis, Aut. Ex test. C. h. Carpz. 3. c. 11. d. 11. vid. Carpz. 3. c. 11. d. 20. etc.

Sic filius, quam a [orig: à] patre accepit, arrham, sponsalitiam confert; Carpz. 3. c. 11. d. 12. quod tamen de iure civ. rectius [orig: rectiùs] negatur. arg. 2. §. 2. ff. 6. C. (3.) Ex singulari pietate, e. g. redemptio captivi, non confertur: 17. C. de postlim. Carpz. 3. c. 11. d. 25. n. 1. 2. (4.) Ob bene [orig: benè] merita ad remunerationem non confertur: Brunner. de collat. c. 4. n. 833. Gail. 2. O. 38. (5.) Ob administrationem solam, ut peculium profectitium, confertur tantum [orig: tantùm] quoad possessionem; nam dominium antea [orig: anteà] est in hereditate. 12. C. h. Et quidem ipsa res est conferenda. 1. pr. L. 3. §. 3. ff. 11. C. h. 2. §. 1. de R. C. Carpz. 3. c. 11. d. 30.

[note: E] Petitur imploratione officii iudicis nobilis, qui compellit coheredes primo [orig: primò] per mandatum, 8. C. h. et contumacibus denegat actiones Hereditarias [orig: Hèreditarias]: 1. §. 10. ff. l. 11. et 14. C. facta [orig: factâ] collatione res sit hereditaria: etc.

[note: C] Impediunt praecedentium Defectus, item Prohibitio ascendentium. 39. §. 1. fam. ercisc. N. 18. c. 6. Aut. Ex testam. C. h. licet tantum [orig: tantùm] per verba aequipollentia facta. Bach. V. 2. D. 17. th. 4. C. Carpz. 3. c. 11. d. 24.

XXXVII. 8. DE CONIUNGEND. CUM EMANC. LIB. EIUS.

HIc coniunxit praetor Emancipatos, et Liberos ex his natos, in avi potestate retentos, ut bona avi inter illos dividerentur. Hodie hoc usum non habet, (cum emancipati aeque [orig: aequè] ac sui succedant) sc. quoad Ius succedendi; secus est adhuc dum quoad modum succedendi. N. 118.

XXXVII. 9. DE VENTRE IN POSS. MITT. ET CURATORE EIUS.

[note: D] HAEc missio est auxilium praetoris, quo ventrem praeteritum mittit in possessionem bonorum defuncti.

[note: S] Mittitur uxor, vel nurus defuncti, (si vero conster, uxorem etc. non esse, tum [orig: tùm] denegatur immissio. 1. §. 14.) praegnans, tempore mortis mariti, et quo petit missionem, 1. §. 1. h. cuius venter est praeteritus, 1. §. 2. vel hodie exheredatus, arg. N. 115. c. 3. ¶¶¶. quique, si editus fuerit, ex aliqua Edicti parte successurus sit defuncto: f. h.

[note: E] Ventre in poss. misso Curator ventris constituitur, qui interim bona administrat, omniaque praestat uxori, sine quibus partus salvus esse non potest: 1. §. 19. Servis etiam

uxoris alimenta debentur: 4. §. 1. h. tamdiu uxor est in possessione, donec partus edatur, aut certum sit, ipsam non esse praegnantem: 1. §. 27. h. tum [orig: tùm] enim si per calumniam hoc simulaverit, etiam ad usuras usurarum tenetur; 1. §. f. si vero [orig: verò]bona [orig: bonâ] fide se putavit esse praegnantem, tum [orig: tùm] fructus perceptos non restituit. 3. h.

Posthumo alieno herede instituto, venter non ita mittitur in bonor. poss. nisi uxor praegnans aliunde [orig: aliundè] ali non possit. 6. h.

XXXVII. 10. DE CARBONIANO EDICTO.

[note: A] HIc conceditur Bonorum Possessio decretalis, quae cum causae cognitione liberis impuberibus, quibus quaestio status fuit mota, decernitur. 3. §. 4. 5.

[note: S] Impuberibus, (nam si puberibus status quaestio mota, illi non mittuntur, antequam [orig: antequàm] praeiudicialis quaestio fuerit peracta. [note: fr.] 3. §. 3.) quibus controversia status movetur. 1. pr. Hi mittuntur, uti dictum in D. modo [orig: modò] non per calumniam petant; 3. §. 4. et quaestio status differtur in pubertatem: modo impuberis non intersit, hanc quaestionem prius [orig: priùs] tractari: 3. §. 5. debet etiam impubes cavere de bonis restituendis, si appareat se filium vel iustum non esse: 1. C. h. quod si non fiat, tum una [orig: unà] etiam adversarius mittitur, 1. §. 1. cui caventi soli administratio conceditur; hoc vero [orig: verò] etiam nolente cavere, constituitur Curator bonorum, qui interim administrat, ac alimenta praestat pupillo, non etiam eius adversario. 5. §. 1. et 2. I. 6. §. 4. 5. h.

XXXVII. 11. DE BONOR. POSS. SECUNDUM TABULAS.

[note: D] HAEc est Bonorum Possessio Edictalis, in testamento institutis concessa.

[note: A] [note: C] Praetor concedit eam, Iuris civilis * adiuvandi gratia [orig: gratiâ], illis, qui in testamento quidem instituti erant, iuris tamen subtilitate heredes esse non poterant, ex. gr. posthumo alieno; pr. I. h. exemplavide in L. 12. 17. de iniust. rupt. 3. §. f. 4. ad SCt. Silan. 4. §. f. 5. de B. P. contr. tabb. 12. de Carbon. Edict. 18. C. de iur. delib. aut heredi sub conditione instituto, pendente

conditione: 2. §. 1. 5. 10. h. v. 3. §. 12. de bon. poss. contr. tab. 23. [note: a.] de H. l. Bach. V. 2. D. 15. th. 4. lit. B. * confirmandi gratia [orig: gratiâ], reliquis omnibus ex utilitate, et quidem directam scriptis, utilem vero [orig: verò] nuncupatis. 8. §. f. h. ult. in f. pr. C. de codicill. f. C. qui adm. ad bon. poss.

XXXVII. 12. SI A PARENTE QUIS MANUM. SIT.

PRaetor hic dabat Bon. possess. Parentibus, adversus testamentum liberorum emancipatorum, ad exemplum Patronorum. Hodie huius tit. nullus usus.

XXXVII. 13. DE BON. POSS. EX TESTAM. MILIT.

HOc singulare est, quod detur B. possess. secundum testamentum Militis, non autem contra illud.

XXXVII. 14. DE IURE PATRONATUS.

DE Iure Patronatus [orig: Patronatùs]vid. Finckelth. de iure patron. c. 1. Cz. lib. 1. tit. 2. d. 3. et seqq. hic fignificat Ius, quod ex manumissione, [note: D] vel eius occasione acquiritur manumittenti, in personam vel bona manumissi, non solum servi proprii; sed et [note: C] alieni, ea [orig: eâ] conditione legati, ut manumittatur. 3. h. Hoc remittit interdum patronus; non tamen censetur reverentia etiam remissa, nec actio ingrati. 3. C. de bon. libert. Amittit, qui negligit libertum alere, etc. 5. §. 1. etc. Liberis tamen salvum est hoc ius ex benignitate, licet pater sit perduellionis reus. 4.

[note: E] Oritur inde querela adversus ingratum; 5. §. 1. l. 7. §. 1. h. 2. C. de libert. et lib. vor. add. Wes. h. th. 17. datur contra tabb. eorum patronis bonorum possessio. §. 3. I. de succ. libert.

XXXVII. 15. DE OBSEQUIIS PARENT. ET PATRON. PRAESTAND.

OBsequium Parentum est iuris naturae: Ad horum exemplum introductum est obsequium Patronorum: Hinc absque venia non vocantur in ius, ut supr. ad tit. de in ius voc. p. 29. dictum; habent beneficium competentiae, 7. §. 1. h. non conveniuntur actionc famosa [orig: famosâ], aut alia, quae fraudis aut doli

mentionem habet, 5. §. 1. nec eorum procuratores; 2. pr. eorum persona sancta sit: 9. contra delinquentes a [orig: à] DEO puniuntur, et a [orig: à] Iudice pro arbitrio. 1. §. 2. vid. Carpz. 2. 9. 100.

XXXVIII. 1. 2. 3. 4. 5. DE OPERIS LIBERT. DE BONIS. DE LIBERTIS UNIVERSITAT. DE ASSIGN. LIB. SI QUID IN FRAUDEM PATR.

[note: D] OPERAE sunt diurnum officium, quia per diem fiunt, 1. h. [note: +] Officiales in officio personae consistunt, et ad personam patroni referuntur, ut: adesse, comitari, etc. 9. 20. 21. 38. §. 1. Fabriles sive artificiales sunt, quae ex artificio praestantur, [note: C] ex gr. pingere, etc. 6. h. 26. §. 12. de cond. indeb. [note: S] Non debentur, nisi promissae, vel iureiurando, vel stipulatione: 7. h. f. de liberal. caus. Debentur a [orig: à] liberto; non etiam a liberis parentibus, L. p. de obseq. parent. licet stipulatae sint in emancipatione: 4. si a [orig: à] parent. quis manum. (hoc tamen tantum [orig: tantùm] de operis servilibus intellige. vid. Enenckel. de privil. parent. priv. 1. c. 7. num. 23.)

[note: n.] Hic titulus saepe [orig: saepè] extenditur ad operas Rusticorum, Hominum propriorum, etc. vid. Stamm. lib. 3. c. 21. Gail. 2. O. 62. Sichard. in C. ad h. tit. Carpz. lib. 1. tit. 6. resp. 50.

De bonis liberti vid L. 1. eodem. De libert. Municip. L. un. eodem. De Assign. libert. (quando scil. patronus alicui ex filiis unum vel plures libertos assignat, ut is solus, quoad successionem, Ius patronatus [orig: patronatûs] habeat,) vid. L. 1. eod. tit. De Alienat. in fraud. patron. vid. L. 1. 3. 4. 5. eod. etc.

XXXVIII. 6. SI TABB. TESTAM. NULLAE EXTABUNT. UNDE LIB.

[note: A] NON exstante Testamento, vel eo invalido, 1. §. 2. 3. h. defertur bonorum possessio: * Primo [orig: Primô] liberis: 7. §. 1. Quos Praetor vocat, emancipatos necessario [orig: necessariò]: suos vero [orig: verò]tantum [orig: tantùm] consirmandi Iuris Civ. gratia [orig: gratiâ]: 1. §. 6. l. 7. h. Hodie necessaria non est, nam sublata est differentia inter emancipatos et suos. N. 118.

XXXVIII. 7. UNDE LEGITIMI.

[note: a.] [note: D] * SEcundo [orig: SEcundò] legitimis: quae est bon. poss. a [orig: à] praetorc

deficientibus liberis, agnatis ab intestato delata. Est confirmandi Iuris Civilis gratia [orig: gratiâ].

XXXVIII. 8. UNDE COGNATI.

[note: D] [note: a.] * TErtio Cognatis, quae est Bon. poss. a [orig: à] praetore, deficientibus liberis et agnatis, ab intestato Cognatis delata: Ex necessitate dabatur; nam Iure Civili neque hi vocabantur. Hodie nullum usum habet. Nov. 118.

XXXVIII. 9. DE SUCCESSORIO EDICTO.

[note: D] HOc successorium Edictum est Ius praetorium, quo, remoto [orig: remotô]proximo [orig: proximô] sequentes in ordine ad successionem ab [note: +] [note: A] intestato admittuntur. Quod fit * vel de capite in caput, sive de ordine in ordinem, sive de classe in classem, si scilicet a [orig: à] liberis ad agnatos, ab his ad cognatos defertur, etc. Et filius, tamquam filius, exclusus admittitur tamquam agnatus, etc. 1. §. 11. h. 2. princ. unde legit. de quo agitur in tit. seq. 15.

[note: a.] * de gradu in gradum, quod est Ius praetorium, quo, deficiente proximo, Ius succedendi in eodem ordine defertur in sequentis gradus proximiores, ex. gr. deficientc filio defertur nepoti ex filio, etc. Olim deferebatur hereditas illi, qui tempore mortis erat proximus, quo deficiente hereditas fisco cedebat, postea [orig: posteà] Praetor sequentem proximum agnatum vocavit. §. 7. I. de legat. agn. succ. Hoc Ius non potest locum habere in suis: nam si suus adest, reliqui omnes sunt extranei. L. 1. §. 8. de suis et legitimis. Neque hoc novo iure correctum. Fr. exerc. 8. 9. 1. Diss. Gloss.

XXXVIII. 10. DE GRADIBUS ET AFFINIBUS, ET NOM. EORUM.

BOnorum possessio defertur diversis ordinibus, et ex iis proximioribus; De Gradibus vero actum est ad tit. de Sponsalibus. p. 436.

XXXVIII. 11. UNDE VIR. ET UXOR.

HAEc est bonor. possess. quae, deficientibus descendentibus, ascendentibus, et collateralibus, defertur Coniugibus;

L. un. h. modo [orig: modò] coniugium sit legitimum, L. un. h. et duret tempore mortis: L. un. h. Sic excluditur fiscus. L. un. C. h. Haec bon. poss. etiam hodie adhuc necessaria est, nam ad totam hereditatem aliunde, quam [orig: quàm] ex hac, non admittuntur.

XXXVIII. 15 [sic]. QUIS ORDO IN POSSESSIONE SERVETUR.

[note: D] SUccessio ab intestato simpliciter dicitur legitima: 3. §. 2. pro soc. 70. pr. 77. de A. v. O. H. vid. tamen 130. de V. S. Et est, quae, deficiente testamentaria, a [orig: à] Lege immediate [orig: immediatè] defertur, 39. 70. de A. v. O. H. sc. quia testamentum aut nullum, aut non validum adest. 6. ff. 34. C. de inoff. test. pr. I. de hered. quae ab intest. L. 1. de suis et legit. vid. Bach. ad pr. I. de hered. quae ab intest. Sutholt. dissert. 10. aph. 7. etc. Ex Nov. [note: A] 118. defertur Successio * vel Iure SANGUINIS sive cognationis, [note: B] late [orig: latè] sie dictae, in linea * RECTA * DESCENDENTIBUS, [note: C] (qui omnes excludunt: 7. §. 1. unde lib. 7. de bon. damnat. 15. de inoff. test. Arist. 4. polit. cap. 14. Num. XVII. vers. 8. ad Gal. IV. vers. 7. c. Raynutius. x. de testam. N. 118. cap. 1. [note: D] 1. §. 1. unde lib. 1. Feud. 8.) * LEGITIMIS, iisque vel * legitimis [note: E] et NATURALIBUS simul: qui tales * ab initio, quos [note: F] natura procreavit, et lex ab initio approbavit: etiam primo mense post nuptias nati: 11. C. de nat. lib. hoc olim secus erat; 11. de stat. hom. vid. supr. ad tit. de his, qui sunt sui vel alien. iur. C. (non etiam, qui post sponsalia ante benedictionem sacerdotis nati. vid. supr. tit. de Nupt. pag. 440. Diss. Carpz. 3. c. 14. d. 12.) Et hi excludunt omnes, etiam patrem, in cuius potestate defunctus fuit, N. 118. cap. 1. vers. licet enim. sc. quoad bona defuncti propria: 1. C. de bon. matern. 4. C. de bon. quae lib. 3. §. 1. C. de usufr. (1.) Cuiuscumque sint conditionis, etiam monachi, 56. §. 1. C. de Episc. et Cler. licet succedant patri Lutherano: (Obst. 19. C. de haeret. N. 118. c. ult.) v. 8. pr. C. de haeret. Nov. 115. c. 3. §. 14. Carpz. 3. c. 14. d. 10. modo [orig: modò] non sint Capucini. etc. vid. supr. de hered. inst. S. (2.) Cuiuscumque sint sexus [orig: sexûs]: Nov. 118. c. 1. vid. tamen 1. Feud. 1. §. 3. (3.) Sive sui heredes sint, sive non, nam hi post Nov. 118. c. 1. aequati sunt, quoad ius succedendi, non etiam quoad modum: nam sui ipso [orig: ipsô] iure acquirunt hereditatem, et transmittunt non acquisitam ulterius: Emancipati succedunt quidem cum suis, sed adire debent. arg. 27.

C. de testam. 32. C. de appellat. [4.] Sive nati sint, sive nascituri. 30. §. 1. de A. vel O. H. [5.] Sive sint primi, sive ulterioris gradus [orig: gradûs]: N. 118. c. 1. propiores tamen excludunt remotiores, posteriores tamen cum propioribus interdum succedunt, scil. iure repraesentionis, et in stirpes. N. 118. c. 1. Si filius decessit, antequam [orig: antequàm] agnovit patris hereditatem, nepotes * Iur. civ. repudiata [orig: repudiatâ] patris non possunt adire avi hereditatem: * Iure praetorio tamen B. poss. datur. l. f. C. unde lib. Fr. ex. 8. [note: f.] q. 3. 4. * Ex postfacto sunt LEGITIMATI, quos natura procreavit, et Lex ex postfacto approbavit: distingue tamen [Oblatione curiae abolita [orig: abolitâ]] an legitimati [note: G] * per subsequens Matrimonium: et hi similes sunt naturalibus et legitimis ab initio, N. 12. c. 4. in f. N. 89. cap. 8. etiam in feudis: ¶¶¶. Carpz. 3. c. 28. d. 17. Finckelth. de feud. D. 6. q. 13. Schulz. de feud. c. 8.

[note: g.] * Rescriptum Principis: tum [orig: tùm] enim; si liberi legitime [orig: legitimè] nati [note: H] ante legitimationem * exstant, legitimati non succedunt, Nov. 89. c. 9. nisi Princeps hoc quoque specialiter expresserit: Gail. [note: h.] 1. O. 142. * non exstant, legitimati succedunt, sive postea [orig: posteà] liberi nati sint, sive non: sc. in allodialibus, N. 89. c. 9. non etiam in feudis. 2. F. 26. §. 4. Carpz. 3. c. 28. d. 16.

[note: e.] * Legitimis tantum [orig: tantùm], quos lex tantum [orig: tantùm] approbavit, ut sunt adoptivi: Hi patri adoptivo ab intestato succedunt, sive sint arrogati, sive in specie adoptati, idque sive ab ascendente, sive extraneo. p. C. 1. 2. l. de adopt.

[note: d.] * NON LEGITIMI * naturales tantum [orig: tantùm], sive ex [note: I] concubina nati * matri ac maternis succedunt tamquam legitimi: 2. 8. unde cognati.

* quoad patrem vero [orig: verò] distingue: Si mortuus reliquit * liberos, aut coniugem legitimam, tum [orig: tùm] non succedunt; sed iis tantum [orig: tantùm] alimenta debentur, boni viri arbitratu. Aut. Licet. C. de naturalib. liber. N. 89. c. 12. 15.

* nullos liberos, aut coniugem legitimam, tum [orig: tùm] succedunt patri naturali in duas uncias, inter naturales et matrem eorum dividendas. Aut. Licet. C. de natural. liber. Liberis naturalibus hodie comparantur procreati ex duobus solutis, inter quos matrimonium non est prohibitum. I. Prov. Wurt [orig: Würt]. p. 3. tit. 18. §. Wann von zweyen Personen.

[note: i,,] *Spurii, v. 2. 8. unde cognati. [note: i.] matri et maternis succedunt * Iniusti, sive ex

damnato coitu nati, ab omni ascendentium successione removentur, quibus ex bonis ascendentium I. Civ. nec alimenta debentur; N. 89. c. f. quod tamen mitigatum Iure Can. c. 5. x. de eo, qui dux. in ux. quam poll. ex eo tamen non succedunt, nec eiusmodi damnati fratres. Carpz. 3. c. 14. d. 11.

[note: C] Privantur descendentes hereditate, si (1.) Parentes sint rei criminis perduellionis; 5. §. 1. C. ad L. Iul. mai. filiae tamen hic ad legitimam admittuntur. (2.) Si parentes vel liberi sint haeretici: 4. §. 6. 19. pr. C. de haeret. (3.) Si liberi propter delictum a [orig: à] Camera proscripti aut banniti sint: arg. 1. C. de hered. inst. (4.) Si liberi iurato renuntiaverint parentum successioni. c. 2. de [note: c,] pact. in 6. * ASCENDENTIBUS, v. Carpz. 3. c. 17. d. 9. (scil. si deficiant descendentes,) hi praeferuntur omnibus collateralibus, exceptis fratribus germanis, N. 118. c. 2. ¶. Cpz. 3. c. 17. d. 6. corumque libcris: N. 127. c. 1. 15. de inoff. test. v. f. C. comm. de success. f. C. de instit. et subst. 28. C. de inoff. test. Hi [note: K] vero si * soli exstant. *proximiores excludunt gradu remotiores: [note: L] N. 118. c. 2. proximi simul admittuntur, veteri iure Pater excludebat matrem; §. 3. I. L. 2. §. 15. ad SCt. Tertull. v. [note: l.] Carpz. 3. c. 17. d. 1. *remotiores, * omnes unius lineae, aequaliter [note: M] succedunt; N. 118. c. 2. Vers. si autem eundem. Myns. c. 1. [note: m.] obs. 55. ¶. Carpz. 3. c. 17. d. 2. * diversae lineae, tum hereditas dividitur in duas partes aequales, quarum altera paternis, altera maternis datur; Myns. 1. O. 55. W. Landr. p. 4. t. 19. §. So dann. Diss. Carpz. 3. const. 14. d. 2.

[note: k.] *concurrunt cum *fratribus defuncti germanis, succedunt [note: N] una [orig: unà] cum his in capita; Nov. 118. c. 2. vers. Si vero [orig: verò].

[note: n.] *germanorum praedefunctorum liberis, [note: O] per Nov. 127. c. 1. qua correcta est. N. 118. c. 3. qui *exsistentibus aliquibus fratribus in stirpes admittuntur: [note: o.] N. 127. c. 1.

* non exstantibus defuncti germanis, soli cum ascendentibus non admittuntur. N. 118. c. 2. 3. N. 127. cap. 1. Fr. Ex. 8. q. 8. Bach. V. 2. D. 16. th. 4. Sutholt. Exerc. h. (Diss. Carpz. 3. c. 17. d. 3. n. 4. ¶¶.)

[note: P] Parentes * legitimi ita succedunt * Legitimis et naturalibus [note: Q] simul filiis, Nov. 118. c. 2. * idem est in legitimatis per subscquens [note: q,,] matrimonium: N. 89. c. 8. * Legitimatis etiam per rescriptum principis succedit non tantum [orig: tantùm] pater; sed etiam reascendentes; N. 89. c. 9. §. 1. vid. Dn. Lauterb. ad I. P. W. [note: q.] p. 4. th. 14. * Legitimis tantum [orig: tantùm] Arrogator succedit puberibus: p. §. f. C. de adopt. Adoptans non extraneus succedit. p. pr. vers. si vero [orig: verò]. C. de adopt. Schenk. de succ.

parent. c. 3. n. 26. 27. extraneus autem non succedit. §. 2. et ibi DD. I. de adopt. L. p. C. eodem.

[note: p.] * illegitimi * Naturales tantum [orig: tantùm] ascendentes, [note: R] fuccedunt descendentibus, eodem modo, ac hi illis. N. 89. c. 13.

[note: r,,] * Spuriis, ut qui patrem non habent, 2. unde cogn. §. f. I. ad SCt. Tertull. succedit mater.

[note: r.] * Ex damnato coitu natis parentes plane [orig: planè] non succedunt. N. 89. c. f. Carpz. 3. c. 14. d. 11.

[note: b.] * COLLATERALIBUS, naturalibus, et legitimis, etiam per subsequens matrimonium, et Principis rescriptum; Nov. 89. c. 9. §. 1. D. Lauterb. d. l. Boc. cl. 3. D. 10. th. 45. Ut sunt [note: S] * fratres et sorores *soli *germani, reliquos omnes excludunt; [note: T] N. 118. c. 3. vers. unde consequ. Aut. Post. fratres autem. C. de legit. hered. succedunt in capita:

* unilaterales succedunt deficientibus germanis et eorum liberis, in capita, et simul admittuntur liberi eorum in stirpes,

[note: t.] * qui concurrunt cum praedefunctorum fratrum liberis, et una [orig: unà] in stirpes succedunt, d. c. 3.

[note: s.] * ulteriores: fratrum germanorum filii excludunt fratres unilaterales. N. 118. c. 3. Carpz. 3. c. 18. d. 2. Soli succedunt in capita: d. c. 3. R. I. de anno 1529. §. Item als. ¶. idem suo modo est in unilateralibus. Ex reliquis cognatis propiores excludunt remotiores; absque repraesentatione aut consideratione duplicitatis vinculi: N. 118. c. 3. §. f. et quidem succedunt in infinitum. N. 118. c. 3. (Diss. Carpz. 3. c. 18. d. f.) Qui se dicit cognatum hoc probet. v. Carpz. 3. c. 18. d. 29. v. L. 28. [note: a.] de prob. * vel ex RATIONE CIVILI, deficientibus [note: U] omnibus * cognatis, defertur bon. poss. Coniugibus; de quo ad tit. unde vir et ux. (et ex benigna interpretatione sponsis, Riemer. dec 8. q. 8. propter 10. de iur. fisc. Berl. 3. concl. 25. n. 35. Carpz. 3. c. 19. d. 45.) Ut autem haec successio procedat, requiritur (1.) ut iustum sit matrimonium: (2.) ut duret tempore mortis: L. un. ff. unde vir et ux. Excluduntur ab hac successione (1.) si alter alterum occiderit, 10. §. 1. sol. matr. licet in adulterio deprehensam, 22. §. f. de adult. Obst. 3. §. 3. ad SCt. Silan.) aut culpa tantum [orig: tantùm] occiderint, e. g. si maritus uxori neget necessaria alimenta: 4. de agn. et al. lib. tum [orig: tùm] enim fisco vindicantur: 3. de his, quae ut indign. (2.) si uxor intra annum luctus ad secunda vota transeat. 1. 2. C. de

secund. nupt. Hodie etiam cum liberis coniuges ex certa patte admittuntur: N. 53. c. 6. N. 117. c. 5. si scil. matrimonium sit indotatum, defunctus dives, et superstes inops, propter dict. N. 53. c. 6. in f. et 2. F. 57. Aut. Praeterea [orig: Praetereà]. C. unde vir. et ux. scilicet quarta hereditatis, si liberi fuerint tres aut pauciores si vero [orig: verò] plures fuerint, ad portionem virilem: N. 117. c. 5. d. Aut. Et quidem * pleno iure, si concurrant cum adscendentibus et collateralibus:

[note: u.] * Cognatis et Coniugibus, defertur certo casu certis Collegiis, e. g. hereditas (1.) Decurionis, curiae: 4. de hered. decur. (2.) Militis, legioni: 2. C. d. t. (3.) Navicularii, collegio naviculariorum 1. C. d. t. (4.) Fabricensis, collegio fabricensium: f. C. d. t. (5.) Cohortalis, reliquis cohortalibus; 3. C. d. t. Quidam haec extendunt ad omnia collegia licita; sed contra naturam privilegiorum. Tandem Fiscus bona vacantia occupat. vid. infr. de iure Fisci. p. 730. Asfines non succedunt. 7. C. Communia de success. 1. 2. de iur. fisci.

Hodie ante omnia Iura provincialia sunt observanda, non loci mortis; sed eius, ubi quis habuit domicilium, vel bona, Carpz. 3. c. 12. d. 13. n. 4. et l. 6. rum. 38. vid. Fr. lib. 1. res. 16. n. 37. 35. §. 3. de haer. instit. 44. 86. de leg. 3. 86. pr. de leg. 2. 84. §. 10. de leg. 1. immobilia sc. arg. 32. de pign. Carpz. 3. c. 12. d. 13. lib. 6. rum. 38. (Diss. Lipsienses ¶.) 1. 2. 3. C. ubi in rem actio. L. un. C. ubi de hered. ¶¶¶. Finckelth. O. 1. n. 3. v. L. f. de iurisd. idem est, si sint ad certum locum perpetui usus [orig: usûs]gratia [orig: gratiâ] destinata. 242. §. f. de V. S. 17. §. 7. de A. E. V. 84. §. 10. de leg. 1. Carpz. 3. c. 12. d. 15. Res incorporales pertinent ad domicilium. Carpz. 3. c. 12. d. 14. In vagabundo (vid. 27. §. 2. ad municip.) recurritur ad domicilium nativitatis. Carpz. 6. Resp. 40.

XXXIX. 1. DE OPERIS NOVI NUNCIATIONE.

[note: D] NOvi operis nuntiatio est prohibitio, novum opus paranti, in alterius praeiudicium, ad id facta, ne in eo pergat, donec de eius iure constet. Verbott eines neven Werckes. Gail. [note: +] 1. O. 16. num. 1. Publica fit publice [orig: publicè]a [orig: à] Praetore ipso, vel per literas, aut mandatum: 5. §. 10. L. 16. Privata fit a [orig: à] privato, privata [orig: privatâ] auctoritate. Realiter, sc. manu sive lapilli iactu: 5. §. 10, h. 20. §. 1. quod vi aus clam. Carpz. 1. rum. 6. n. 6. vel Verbaliter:

20. §. 1. quod vi aut clam. Ad privatam hodie adhibentur notarii cum testibus: Mindan. 2. de mandat. c. 30. n. 12. 13. Utimur verbali contra novantem in suo, reali et publica, in nostro vel alieno. 5. §. 5. 10. 1. §. 6. h. Mindan. d. l. n. 17. (Diss. ¶.)

[note: C] Hanc nuntiationem introduxit Praetor. 1. pr. Publicam facit Praetor, vel coram, vel per nuntium; etiam ex officio; Privatam [note: S] faciunt illi, ad quos res pertinet; 2. ex. gr. in Locis * Publicis omnes cives, 3. §. f. propter 4. h. et secundario incolae; arg. 29. ad municip. 1. 4. 5. 6. C. de incol. 4. h. non etiam peregrini, aut banniti, pupilli, 5. pr. feminae. arg. 6. de pop. act. 2. de R. I. Bach.

* Privatis, illi, qui habent ius in re. 1. §. 19. [ut (1.) Dominus, L. un. §. 3. de remiss. etiam minus [orig: minùs] plenus, et utilis tantum [orig: tantùm], 3. §. 3. 2. F. 8. arg. 16. de servit. fictus tantum [orig: tantùm], ut b. f. possessor, 1. §. 19. h. 136. de R. I. partialis: 5. §. 6. v. 3. §. 1. 2. h. Bach. V. 2. D. 18. th. 2. lit. B. (2.) Creditor hypothecarius: 9. (3.) Qui habet servitutem in eo fundo, un. §. 3. de remiss. 6. §. 1. si serv. vind. Obst. 14. h. etiam personalem: L. un. §. 4. de remiss. Hic si proprio tantum [orig: tantùm] nomine nuntiat, utiliter; si nomine proprietarii et procuratorio, nuntiat directo; v. 1. §. f. et l. 2. h. Bach. V. 2. D. 18. th. 2. C.] etiam per alios, e. g. tutor solus; 7. §. 1. per procuratorem: 5. §. 18. 13. pr. vid. omnino [orig: omninò] dd. LL. iunct. 1. C. de procur. quique non prohibeatur: ut pupillus sine tutore. 13. §. f. de iniur. 5. pr. NON etiam, qui habent tantum [orig: tantùm] ius ad rem, 3. §. 3. nisi fiat absente Domino: 1. C. si per vim. Alioquin est ipso [orig: ipsô] iure nulla. 2. Carpz. 1. Resp. 7. n. 2.

[note: P] Nuntiatur novum opus in alterius praeiudicium parentibus, et qui eorum nomine ibi praesentessunt: 5. §. 3. L. 10. 11. h. fabris: 5. §. 3. Haec etiam inscium dominum illico [orig: illicò] obligat, dd. LL. qui tamen regressum habet contra fabros, et ex aequitate audiendus est, si confestim probare velit, sibi Ius esse ibidem aedificandi. Sufficit uni ex pluribus nuntiatum esse. 5. §. 5. h. aut vicinis dici. 8. pr. Hodie etiam magistratibus maioribus. Umm. 19. etc. h. vid. 2. de in ius voc. 5. §. 7. h. Dn. Bardili, de N. O. N. th. 22.

[note: O] Ratione Obiecti requiritur (1.) ut opus inchoatum, 5. §. 2. in f. 8. §. 1. sit in re soli, vel solo cohaerente; 1. §. 12. aedificando, aut destruendo, quod in pristinum statum restitui possit, 44. de R. V. 1. §. 12. h. (2.) novum, 1. §. 1. Carpz. 1. rum. 6. n. 10. (3. quo pristina rei forma mutatur, 1. §. 11. 13. arg. 76. de iudic. arg. 5. §. 11. h. sive fiat in urbe, villis, aut pagis, 1. §. 14.

privato, vel publico, religioso, sacro, sancto: 1. §. 17. (Diss. Wesenb. b. propter 1. §. 1. h.) non autem locum habet (1.) in operibus publicis ad communem utilitatem susceptis. 1. §. 2. de Cloac. 5. §. 11. h. (2.) quorum mora damnosa est. 5. §. 12.

[note: fr.] Fiat in re praesenti. 5. §. 2. et 4. h. (nec alibi facta ex postfacto convalescit. 5. §. 4.) quocumque tem [?] re, etiam feriato: 1. §. 4. h. arg. f. C. de feriis. Causa necessa [?] o non est exprimenda. 1. pr.

[note: E] Nuntiatione legitime [orig: legitimè]facta [orig: factâ] desinat statim nuntiatus et haeres, 8. §. 4. et f. L. 20. §. 1. L. 22. et particularis successor, f. h. et curet nuntians annotari, quod ante aedificatum sit: 8. §. 1. h. Secus est, si fiat illegitime [orig: illegitimè]. 1. §. 11. 12. L. 2. 5. §. 2. 4. h. Carpzov. 1. Resp. 7. n. 2. Si contra hanc nuntiationem nuntiatus, etc. pergat aedificare (licet iure faciat, 20. §. 1. 3.) datur edictum restitutorium, sive demolitorium, 20. §. 1. nuntianti et heredibus, 20. §. 6. contra nuntiatum, et eos, qui ratihabuerunt, 20. §. 7. et successores nuntiati, 8. §. f. 22. f. h. ad id, ut destruatur, quod factum est post legitimam nuntiationem: Destruat ipse nuntiatus propriis sumptibus; haeres autem tantum [orig: tantùm] patitur destruere, nisi eius dolus vel culpa accesserit: 22. h. [note: I. n] Idem est in successore singulari, f. h. De usu hodierno vid. Gail. 1. O. 16. n. 13. 16.

[note: A] [note: [?] ] Exstinguitur * Dominn mutatione (1.) morte nuntiantis, 8. §. 6. re adhuc integra [orig: integrâ]; 20. §. 6. non etiam nuntiati, 8. §. f. (2.) alienatione rei nuntiantis, 8. §. 6. non etiam, si nuntiatus alienavit rem suam. f. h.

[note: a.] * Remissione privata, quae fit privato [orig: privatô]pacto [orig: pactô] [note: B] illorum, quorum interest; 1. §. 10. h. vel publica, quae fit *immediate [orig: immediatè]a [orig: à] Lege. (1.) Si notorium sit, frivolam esse nuntiationem: (2.) Si nuntiatus satisdederit de aedificio destruendo, si appareat sibi non fuisse ius aedificandi: 8. §. 3. L. 20. §. 9. h. hoc limitatum in L. un. C. h. quod quando admittendum, Iudex cognoscit. Gail. 1. O. 16. n. 17. ¶. Carpz. 1. Resp. 7. * mediate [orig: mediatè] [note: b.] a [orig: à] praetore: (1.) Si nuntians in nuntiationis iustificatione iuramentum calumniae praestare nolit: 5. §. 14. (2.) Si a [orig: à] procuratore facta, qui satisdationem recusat: 5. §. 18. 13. pr. (3.) Si ipse praetor cognoscat, nuntiantis causam iniustam et aedificantis iustam esse. 1. pr. h.

XXXIX. 2. DE DAMNO INFECTO, ET DE SUGGRUNDIS ET PROTECTIONIBUS.

HIc dantur remedia ad damnum avertendum, quod ex opere iam facto teremur futurum. 2. Damnum, (de quo vid. 8. de poen. 3. h. §. 2. et 13. I. ad L. Aquil. 151. de R. I.) [note: D] hic est diminutio patrimonii, quae fit per laesionem et corruptionem. Suggrundia sunt tabulae, coram aedificio, a [orig: à] summo [note: D] extensae, ut id contra imbres defendant. De Protectionibus, sive proiectionibus v. 242. §. 1. de V. S.

[note: D] [note: A] Praetor hic concedit * (1.) CAUTIONEM de damno infecto, qua [orig: qùa], deficientibus ordinariis remediis, alterum de damno infecto, si illud contigerit, praestando et resarciendo, securum [note: N] reddimus. Est subsidiaria. 18. §. 2. 4. 32. in f. 13. §. 6. h.

[note: C] Causa efficiens est Praetor; mandatum praetoris, 7. pr. 19. §. 1. et magistratus municipalis: 1. 4. §. 3. (Obst. 26. §. 1. ad municip.) Hodie omnium, qui civilem habent iurisdictionem: ad petitionem, 4. §. 8. factam extraordinaria [orig: extraordinariâ] persecutione, Bacchov. V. 2. D. 18. th. 5. lit. D. Obst. 7. §. 1. L. 33. modo eam petens iuret de calumnia [orig: calumniâ]; 7. pr. 13. §. 3. v. 13. §. 13. quod tamen remittitur parentibus, ac patronis, 13. §. 14. eorumque [note: S] procuratoribus. 13. §. 14. Praestare tenentur, quibus praetor hoc in iunxit, ut sunt, qui in re vitiosa, unde damnum veremur, Ius habent; 13. §. 1. 19. pr. 9. h. ut [1.] Dominus, etiam minus plenus, 10. [2.] Dominus utilis, ex. gr. Superficiarius, 9. §. 4. Vasallus, arg. 9. §. 4. Emphyteuticarius, arg. 9. §. 4. 15. §. 17. Usufructuarius, 9. §. f. Creditor pignoratitius, 19. pr. 15. §. 25. h. qui servitutem habent in re vitiosa, respectu servitutis, 13. §. 1. in re communi omnes, quandoque etiam vicinus. 13. §. 2.

[note: P] Illis personis, quorum periculo res est. 18. pr. ex. gr. Domino, Superficiario, etc. 13. §. 8. Creditori hypothecario, 11. in f. Inquilino, Uxori, etc. 13. §. 5. et generaliter omnibus, qui de calumnia iuraverunt: Iudex tamen cognoscit; 13. §. 3. Non etiam, qui aliud remedium habent. vid. supr. N. l. 13. §. 6. 20. 32. h.

[note: O] Ad praestandam indemnitatem, ratione damni infecti, 1. L. 2. h. propter 7. §. 1. h. quod veremur ex vitio aedium, loci, operis, v. 6. 7. §. 1. et f. 8. 9. 44. h. Carpz. 3. q. 37. n. 31. Boc. cl. 4. d. 18.

th. 60. 61. (non etiam, quod casu: 43. pr. 24. §. 4. 9. 10. h.) in civitate, vel extra illam, 18. §. 1. 24. §. 9. §. 10. §. f. ex loco publico, vel privato. 19. §. 1. vid. tamen 15. §. 10. 24. pr. h.

[note: B] [note: fr.] Forma * generica est, quod fiat * repromissione, sive nuda [note: C] cautione, ab illis, qui proprio nomine hanc cautionem praestant, 7. pr. 30. §. 1. h. [1.] dominus: 13. §. 1. L. 9. §. f. 10. h. [2.] b. f. possessor, 13. pr. [3.] qui propter servitutis usum in fundo alieno opus fecerunt, repromittunt respectu illius operis. 30. §. 1. 13. §. 1. h.

[note: c.] * Satisdatione ab illis, qui alieno nomine cavent, l. 1. qui satisd. cog. 7. de praetor. stip. ut Superficiarii, 9. §. 4. Vasalli, Emphyteuticarii, arg. 9. §. 4. Usufructuarii, 9. §. f. Creditores pignoratitii. 15. §. 25. Et generaliter omnes, qui non habent dominium: arg. 9. §. 4. L. 15. §. 25. excepto casu L. 30. §. 1. Si de dominio dubitetur, satisdandum sub conditione. 7. pr. 22. §. 1. 31. §. 1. h.

[note: b.] * Specifica: ut in definitione: Formula haec est: Si quid damni, aedium, loci, arborum vitio acciderit, illud praestare [note: A] spondes? 24. §. 9. h. Adici plerumque solet dies, 13. §. f. qui in locis * privatis determinatur a [orig: à] Praetore ex circumstantiis: 13. §. f. h. 15. §. 1.

[note: E] Inde descendit actio ex stipulatu, ad omne interesse; 28. quod tamen modice [orig: modicè] aestimandum. 39. §. f. v. 40. h.

[note: a,,] * (2.) MISSIONEM in possessionem [note: D] * ex primo decreto, si sc. cavere iussus cautionem non [note: C] praestet. Mittit praetor, et magistratus municipalis, 4. §. 3. [note: S] Illos, quibus cautio fuit praestanda, si plures petierint, omnes aequaliter: 5. §. 1. 15. §. 18. Singulos in solidum; concursu tamen faciunt partes, 15. §. 18. nec ex tempore habent praerogativam; 15. §. 15. h. 12. 13. de reb. aut. iud. poss. v. tamen 2. C. qui pot. in pign. Perez. in C. de bon. aut. iud. poss. In rem, [note: O] cuius causa cautio fuit praestanda, 4. §. 1. totam, 15. §. 12. 38. §. 1. vel eius partem: 38. §. 1. h. 15. §. 11. h. et in rem communem, pro portione illorum, qui cavere recusant. 5. §. [note: E] 1. Missus consequitur ius in re, sc. pignus praetorium: 26. de pign. act. 3. §. 1. de reb. eorum, qui sub tut. 15. §. 30. h. 3. §. f. 10. §. 1. de A. v. A. P. 15. §. 20. 21. 30. h. et cum domino est in possessione; 15. §. 20. dd. ll. nec ruinosas aedes tenetur reficere. 15. §. 30.

[note: C] * Ex sccundo decreto: sc. si facta missione ex primo decreto [note: d.] cavere iussus tamen non caveat: 15. §. 16. Mittit Praetor, non etiam magistratus municipalis: 4. §. 3. et 4. Hodie, qui habet inferiorem Iurisdictionem: praevia nova causae cognitione, et post aliquod intervallum a [orig: à] primo decreto, 4. §. 4. 15. §. 21. pro arbitrio iudicis. arg. 1. §. 2. de Iur. delib. [note: E] iunct. 15. §. 21. h. Ita missus possidet civiliter, et animo Domini: 15. §. 33. h. 1. de fund. dot. vid. infr. ad tit. de reb. aut. iud. poss. inde habet rei vindicationem contra tertium possessorem, 7. §. 9. comm. divid. dominum potest statim expellere, 15. §. 23. nec prior dominus audietur cautionem praestiturus. 15. §. 33.

[note: a.] (3.) * Et TANDEM ACTIONEM IN FACTUM, si cavere iussus id non faciat, nec ex primo vel secundo decreto missum admittat, qua conventus tantum [orig: tantùm] praestare debet, quantum praestare oporteret, si cautio praestita fuisset. 15. §. f. h. Eam dant Praetor, Misso, qui non est abadversario admissus, et heredibus, 17. §. 3. Adversus eum, qui a [orig: à] praetore missum non admisit et heredes, 17. §. 3. Ad id, quod cautione praestita reus praestare debuisset. 15. §. 36. Est perpetua. 17. §. 3. h. v. 35. de [note: d.] O. et A. Concurrit cum hac elective [orig: electivè] actio publiciana, et interdictum, [note: SS] unde vi. 18. §. 15. h.

XXXIX. 3. DE AQUA ET AQUAE PLUVIAEARCENDAE.

DE AQUA in genere agitur in 10. §. 2. 18. §. 1. h. Actio AQUAE PLUVIAE arcendae est personalis, 6. §. 5. h. in [note: D] rem scripta, qua agitur ad damnum, quod ex aqua pluvia, propter opus factum veremur, avertendum: et ad id, si factum [note: C] est, restituendum. Introducta LL. XII. tabb. 21. princ. de stat. [note: A] liber. 22. §. f. h. [Diss. Wesenb. h.] Hinc requiritur * (1.) ut opus sit factum; 1. §. 1. et 15. v. 1. §. 1. 15. et f. L. 2. §. 6. h. non etiam regulariter datur propter destructionem, nisi per eam factum, quod aqua vehementius, quam [orig: quàm] natura, currat: 1. §. 22. (2.) in loco privato, (3.) rustico, 1. §. 19. h. (4.) privata [orig: privatâ] auctoritate, 2. §. 3. L. 23. (5.) vicino non sciente vel patiente, 19. 20. propter 9. §. 1. (6.) non agri colendi causa: 1. §. 3. 15. h.

[note: a.] * deinde (1.) quod aqua pluvia nocitura sit, 1. pr. v. 8. §. 5. si serv. vind. (2.) agro, 1. §. 17. (3.) per influxum, 1. §. 21. h.

[note: D] [note: S] Datur * directa tantum [orig: tantùm] domino, cuius agro aqua nocitura, 6. §. 4. qui sc. dominus est tempore actionis movendae: [note: b.] 6. §. 4. * utilis tantum [orig: tantùm] fructuario, 3. §. f. 22. pr. idem est [note: C] [note: P] in superficiario, emphyteuticario, etc. arg. 22. pr. * Directa adversus dominum, 5. 6. 4. §. 2. L. 18. (non etiam fructuarium, 3. §. 4. aut colonum, procuratorem, tutorem. arg. dd. LL.) qui habet dominium tempore movendae actionis; 16. non etiam si postea [orig: posteà] alienavit, 16. (nisi animo iudicii mutandi hoc fecerit, tum enim intra annum potest conveniri, 16. in f. h. 3. §. 2. de alienat. iud. mut. c. facta. vid. L. 14. pr. h. aut lis cum eo [note: e.] fuerit contestata, 4. §. 1.) quocumque titulo. 12. * Utilis contra fructuarium, etc. dd. LL.

[note: D] [note: O] Ad * operis illius destructionem, et prioris formae restitutionem, idque propriis facientis sumptibus, 6. §. 6. 4. §. 2. 11. §. f. 12. h. si adhuc possideat; verum [orig: verùm] post alienationem non novus dominus; sed actor destruat suis sumptibus, quos tamen recuperat per interdictum, quod vi aut clam, ab eo, qui opus fecit; 6. §. 6. 4. §. 2. 3. L. 5. 11. §. f. 12. h. 13. si vero reus hic condemnatus rem non destruat, tum [orig: tùm] datur alia actio in factum, ad omne interesse. 24. §. 2. h.

[note: d.] * damni restitutionem, 6. §. 6. sc. quod post litem contestatam contigit; nam de anteriori datur interdictum, quod vi aut clam. 6. §. 6.

XXXIX. 4. DE PUBLICAN. ET VECTIGALIB. ET COMMISSIS.

[note: D] PUBLICANI hic sunt Conductores vectigalium aliorumque publicorum redituum: 1. §. 1. 12. §. f. 13 pr. h. quorum malitia hic coercetur [orig: coërcetur], 1. pr. 12. h. Actione ex Edicto [note: D] contra publicanos: quae est actio praetoria, personalis, qua agitur contra publicanos, ad damnum ab illis datum vindicandum.

[note: C] Est praetoria, 1. pr. oritur ex edicto et damno, scil. furso, rapina, damno [orig: damnô], iniuria [orig: iniuriâ], aut illicita exactione dato, 1. pr. 9. §. 5. a [orig: à] Publicano, vel aliquo ex eius familia, vel alio eiusmodi: [note: S] 1. pr. 12. pr. §. 2. 1. §. 5. L. 3. pr. Datur personae laesae, 9. [note: P] §. 5. et heredibus, aliisque successoribus: 13. §. f. contra publicanos, 1. 12. pr. si plures sint, pro rata; quod tamen in uno

deficit, suppleat alter: 6. non etiam heredes, nisi locupletiores inde factos. 4. pr.

[note: O] [note: A] Si damnum datum, per * furtum, rapinam, damnum iniuria [orig: iniuriâ], tum [orig: tùm] datur intra annum in duplum, post annum vero [note: a.] in simplum. 1. pr. * illicitam exactionem [orig: exactionèm], eamque * violentam, tum [orig: tùm] datur in quadruplum, 9. §. 5. quod etiam rem continet: 5. §. 1. L. 9. §. 5. h. (Obst. 1. §. 4. h.)

[note: C] Damno [orig: Damnô] ante iudicium acceptum restituto [orig: restitutô], exstinguitur haec actio ipso [orig: ipsô] iure: 5. pr. alioquin perpetua. 13. §. f. h.

[note: SS] Concurrit Actio furti, Vi bon. rapt. Legis Aquiliae, hic elective [orig: electivè]. 1. §. 4. Extraordinaria persecutione etiam potest agi ad publicam vindictam. 9. §. 5.

[note: D] VECTIGAL hic in specie est pensio, quae pro invectione et evectione mercium in itinere vel pontibus solvitur: 3. C. h. 60. §. p. locat. v. Wehner. voc. Zoll.

[note: C] Imponit ille, penes quem est maiestas, et cura viarum: 10. pr. h. 3. C. Vectigal. nov. instit. non posse. Hodie Imperator, cum Statibus: v. Capitul. Leopold. art. 21. Carpz. de L. reg. c. 8. Sixtin. de regalib. c. 8.

[note: P] Exigitur ab omnibus, 6. C. etiam milite, 7. C. et qui rescriptum principis impetravit; 6. 10. p. C. h. nisi ab hoc munere specialiter sint immunes: 6. C. h. ut (1.) Fiscus. 9. §. f. Hodie personae illustres, ratione victus et cultus etc. vid. Wehn. voce Zoll. (2.) Navicularii, 6. in f. C. (qui publicae annonae causa res invehunt,) si sc. proprias res transferant: 6. C. Perez. h. (3.) Officiales principum. Constit. Imper. de anno 1500. §. Item sollen. Et de anno 1521. §. Item sollen auch. (4.) Ecclesiae, et personae Ecclesiasticae: c. 4. de censib. in 6. (5.) Professores, Doctores et Studiosi: Aut. Habita. C. ne fil. pro patr. [Diss. ¶.] vid. Ruland. de commiss. p. 4. lib. 2. c. 5. Sixtin. de reg. c. 8. Klock. de iure vectigal. Clutenii dissert. de iure vectigal. Hi tamen omnes, etiam Monachus, solvere tenentur vectigalia ad viarum et pontium conservationem. 7. C. de SS. Eccles.

[note: O] [note: B] Hic consideranda * quantitas. Olim solvebatur octava pars rerum, 7. 8. C. nunc cuiusque loci privilegium et consuetudo observanda. 4. §. 2. Carpz. 4. c. 41. d. 15. n. 8.

[note: b.] * qualitas, non solvitur pars rei naturaliter; sed pretium. Hahn. h. Solvitur Iure Civ. regulariter pro rebus negotiationis gratia [orig: gratiâ] in - et evectis; NON etiam pro

[1.] rebus, quae in proprium usum comparantur, 5. C. scil. ad victum et amictum. 203. de V. S. Obst. ¶. [2.] Quae ad exercitum vehuntur: 9. §. 7. [3.] Rebus ad agriculturam pertinentibus. 5. C. etc.

[note: D] COMMISSA sunt, quae ob vectigalium defraudationem prioris domini esse desierunt, et fisco acquisita sunt. 14. ff. [note: C] 11. C. h. Hoc fit immediate [orig: immediatè], a [orig: à] Lege, (requiritur tamen sententia declaratoria, Gail. 2. O. 55. n. 5. hodic non: Coppen. dec. 50. n. 12.) si dolo malo, 8. 11. §. 2. 16. §. 11. h. (hinc excluduntur [1.] ignorantes, hoc tamen casu duplum soluturi: 16. §. 10. 11. vid. tamen 16. §. 5. h. Gail. 2. O. 46. n. 26. [2.] Domini servorum fugitivorum, de se vectigal non solventium: 16. §. 4. [3.] Aut qui propter tempestatem solvere non possunt. 16. §. 8. quod DDres varie [orig: variè] extendunt. Hahn. h.) res, quae invehuntur, vel evehuntur, apud Publicanos non fuerint indicatae, 16. §. 6. licet alia [orig: aliâ]via [orig: viâ] vectae fuerint. 2. C. de curs. publ. Carpz. 2. c. 27. d. 3. n. 7. Professio, non solutio vectigalis, sub hac poena necessaria est. 16. §. 12.

[note: O] Cadunt in commissum res defraudatoris propriae, 8. §. 1. 11. §. 2. 16. §. 11. L. 14. ex. gr. communis, pro parte; 8. §. 1. L. 14. Klock. de iure vectigal. concl. 90. NON etiam res domini, quarum nomine nauta, vel auriga vectigal non solvit; sed tantum [orig: tantùm] eius, v. gr. equi, navis, etc. arg. 8. §. 1. 11. §. 2. f. §. 2. et §. 11. Bocer. de regal. c. 2. n. 211. ¶. (Diss. Klock. d. tract. concl. 89. lit. B. propter 60. §. 8. locat. iunct. 23. de min. 10. C. de procur at. f. §. 4. naut. caup. stab.)

[note: E] Fisco datur ad rem commissam rei vindicatio, 23. de R. V. 19. in f. ex quib. caus. mai. adversus defraudatorem, et quemvis possessorem: 14. (si ex ignorantia vectigal non sit solutum, exigitur duplum; non tamen regulariter ab heredibus; v. f. §. p. iunct. 16. §. 10. hoc petitur actione personali.) Praescribitur illa actio V. annis. 2. C. de vectig. et commiss.

[note: C] Immunes sunt a [orig: à] poena commissi (1.) Milites, 3. C. (2.) Pupilli: modo intra XXX. dies vectigal solvant. 7. §. 1.

Soluto vectigali dominus territorialis reficere debet damnum [note: C] a [orig: à] latronibus datum, sive transvehentes * impetraverint expressum salvum conductum: Steph. de iurisd. lib. 2. p. 1. c. 7. num. 397. R. I. de anno 1559. §. Damit dann die Obrigkeit. modo transeuntes usi fuerint (1.) via regia, arg. 1. §. 1. de his. qui deiec. vel effud. (2.) debito tempore, 1. §. 18. ad SCtum.

Silan. (3.) Ea vis latronum fuerit, quae potuerit a [orig: à] domino territorii impediri. Gail. 2. O. 64. ¶. Carpz. p. 2. q. 91. n. 70.

[note: c.] * Sive non impetraverint. arg. 3. 13. de offic. praesid. 1. §. 12. de off. praef. urb. 2. §. 8. 9. C. de praefect. praetor. Afr. 44. mandat. §. f. I. ad L. Aquil. Klock. de iur. vecl. concl. 77. Gail. 2. O. 64. n. 6. Myns. cent. 5. O. 70. Rosenthal. de feud. c. 5. concl. 22. (Diss. Bocer. de regal. c. 2. n. 154. Carpz. p. 2. q. 91. n. 61. arg. R. I. de anno 1559. §. Damit dann die Obrigkeit, etc.

XXXIX. 5. DE DONATIONIBUS.

[note: D] DOnatio in genere est actus, quo donum in aliquem confertur. [note: +] Dividitur in Impropriam, ex. gr. mortis causa etc. 1. h. et Propriam, sive Simplicem, 20. §. 3. fam. erc. 20. pr. [note: D] C. de donat. ante nupt. veram et absolutam: 35. §. 2. de m. c. donat. quae est gratuita alicuius rei collatio, mera ex liberalitate, animoque numquam revocandi, in acceptantem facta.

Haec collatio fit per * conventionem, scil. stipulationem, vel pactum, quod hodie est legitimum: 35. §. 4. C.

[note: D] * traditionem. Quae per pactum fit, est pactum legitimum, (Obst. 17. C. de fid. instr. 7. C. de his, quae vi met. causa [orig: causâ]. 8. pr. C. de praescr. XXX. vel XL. ann.) quo ex mera liberalitateres alicui promittitur.

[note: C] [note: A] Fit * voluntate * donantis, §. 2. I. utcumque declarata, 6. C. [note: B] quae non praesumitur, sed probanda: 7. pr. h. 25. pr. de probat. quod fieri potest etiam per factum, e. g. scientis indebiti solutionem, 53. de R. I. v. 1. §. f. h. 82. de R. I. redditionem chirographi. 2. §. 1. de pact. Alia exempla sunt in L. 34. ff. 11. C. de N. G. 13. §. 2. de don. int. vir. et ux. taciturnitatem in casibus a [orig: à] LL. expressis: 26. de prob. plura habet Perez. h. tit. n. 9. vid. 7. 8. C. h.

[note: b.] * et donatarii: 10. Hinc excluditur (1.) invitus, 19. §. 2. h. 69. de R. I. (2.) absens et ignorans; 10. Carpz. 2. c. 12. d. 20. Sande, lib. 5. dec. Fris. tit. 5. def. 1. in med. Carpz. 5. Resp. 62. nisi eius nomine alius acceptaverit, cui absens hoc mandavit, vel ratihabuit. 6. C. Carpz. d. def. 20.

[note: a.] * et actis insinuatione, si excedat 500. solidos: §. 2. I. quid autem solidus fuerit co tempore, quo hoc constitutum est, certo non constat: Quae summa hodie insinuanda, non emnibus convenit; quidam putant, si 500. ducatos

excedat. Carpz. 2. c. 12. d. 12. ¶. Richt. p. 1. d. 26. n. 59. Sande, lib. 5. tit. 1. d. 3. in f. vid. Bernh. Wurms. lib. 1. tit. 50. obs. 11. Hahn. Struv. h. Non etiam, si plures donationes uni factae [note: N] hanc summam excedant. 34. §. 3. C. h. Haec insinuatio est voluntariae Iurisdictionis: Gail. 2. O. 39. n. 28. hinc fieri potest etiam coram non competente Iudice; 27. 30. C. (Obst. 32. C.) vid. Gail. 2. O. 39. n. 28. Carpz. 2. c. 12. d. 21. et l. 5. Resp. 57. licet absint Scabini; modo Iudex pro tribunali sedeat, [note: S] et adsit actuarius: Carpz. 5. Resp. 58. Etiam per procuratorem, [note: E] etc. 1. §. 2. de procur. 6. C. etc. vid. supr. pag. 22. Quae si fuerit omissa, vitiatur id, quod excedit: 36. §. f. C. h. nisi facta sit (1.) A Principe, vel Principi, 34. in f. pr. C. et sq. Aut. Item a [orig: à] privat. vel hodie ab alio Statuum: Carpzov. 2. c. 12. d. 16. n. 4. (2.) Militibus a [orig: à] magistratu militum, in rebus mobilibus. 36. §. 1. C. (3.) Ad Redemptionem captivorum: 36. pr. C. (4.) Ad Refectionem domus [orig: domûs] exustae vel collapsae: 36. §. 2. C. (non etiam ad alias pias causas: 15. 19. C. de SS. Eccles. 36. §. f. C. Carpz. 2. c. 12. d. 13. (5.) Remunerandi causa; 27. propter singularia merita: Carpzov. 2. c. 12. d. 15. (6.) Iuramento confirmata. Gail. 2. O. 39. ¶¶¶. (Diss. [note: C] Carpz. 2. c. 12. d. 14.) Neque huic insinuationi possunt renuntiare partes. arg. 38. de pact. Carpz. 2. c. 12. d. 14.

[note: S] Donare possunt, qui habent liberam rerum suarum administrationem; hinc excluduntur Pupilli, etiam cum tutore; Minor curatorem non habens, f. C. si mai. fact. nec cum Iudicis decreto. d. L. f. (Diss. Carpz. 5. Resp. 59. ¶.) Tutores, Curatores, Procuratores, nisi hoc specialiter concessum. 7. h. [note: C] Filiifamilias [orig: Filiifamiliâs] ratione peculii * profectitii, 7. nisi pater hoc specialiter concessit; 9. §. [?] . quod interdum etiam tacite [orig: tacitè] fecisse videtur, ob eius qualitates etc. 7. §. 1. 3. h.

[note: c.] * adventitii regularis: 1. C. de bon. matern. donat tamen de peculio irregulari. Nov. 117. c. 1. §. 1.

[note: D] [note: P] Donationem recipiunt, * qui consentire possunt: hinc excluduntur furiosi, mente capti, infantes, nisi donentur ipsis res, quas infantes aestimare solent, tum [orig: tùm] enim ex aequitate subsistit donatio: Eorum nomine tamen potest acceptare pater, tutor, vel servus, etc. 18. C. de iur. delib. 3. C de A. vel A. P.

[note: d.] * et non impediuntur Lege, ut (1.) Coniuges, de quib. supr. pag. 451. (2.) Pater Filio in potestate: f. C. de impub. et al. subsl. 17. 11. C. h. (nisi donet ex causa castrensi, 1. C. de castr. pec. aut quasi castrensi, 4. C. de adv. 1.

aut propter singulare meritum, ita, ut cedat peculio adventitio. Gail. 2. O. 38. n. 3. 4.) Confirmatur tamen haec donatio (1.) Per silentium et mortem patris. Riemer. dec. 5. q. 9. h. 25. C. de donat. inter vir. et uxor. (2.) Si pater in emancipatione res non abstulerit: 17. C. 31. §. 2. h. (3.) Per iuramentum patris; c. 2. de pact. in 6. et 28. x. de iurei. ¶¶. Mynsing. c. 2. O. 33. Recte [orig: Rectè] tamen donat emancipato, 17. C. h. ut et mater omnibus liberis. 3. C. derevoc. donat.

[note: O] Donantur omnes res in commercio, etiam incorporales, 9. pr. et alienae, scil. quoad conditionem usucapiendi: 9. §. f. h. Omnia bona, etiam futura. 35. §. 4. 5. C. h. Carpz. 2. c. 12. d. 26. n. 1. etc. licet per id indirecto adimatur facultas testandi, nam hoc fit etiam in arrogatione, ingressu monasterii, etc. (contra ¶¶.) Si tamen in genere donata sint omnia bona, non continentur futura, arg. 22. de donat. licet incorporalia: (Diss. Hahn. h. Carpz. 3. c. 2. d. 2. n. 7.) 49. de V. S. ¶. Carpz. 2. c. 12. d. 26. ut igitur omnia bona donata sint, requiritur, ut expresse [orig: expressè] addatur: nomina et actiones, bona praesentia et futura, mobilia et immobilia. Carpz. 2. c. 12. d. 27.

[note: E] Legis assistentia [orig: assistentiâ] producit actionem, 35. §. 5. C. v. §. 40. I. [note: D] de R. D. CONDICTIONEM ex Lege: 35. §. 4. 5. C. h. N. 162. [note: N] c. 1. §. 1. quae est actio personalis, qua [orig: quâ] donatarius et heredes agunt contra donatorem ad rem donatam praestandam. Est stricti iuris: 22. Non etiam debentur usurae. 22. h. iunct. 3. C. de usur. 24. de praescr. verb. nec post litem contestatam. De fructibus. vid. 41. §. 1. de re iudic.

[note: C] Donatio regulariter revocari nequit: 1. pr. 3. h. l. 3. 5. 6. C. de [note: E] revoc. don. revocatur tamen ex * parte per querelam inofficiosae donationis, si sc. liberis vel parentibus legitima non sit reliqua; [note: D] [note: e.] * in totum propter * ingratitudinem [note: F] actione revocatoria [orig: revocatoriâ], quae datur donatori, adversus donatarium, ad rem donatam propter ingratitudinem revocandam. [note: C] Causae ingratitudinis recensentur in L. f. C. de revoc. don. maiores tn. et similes admittuntur. arg. 1. §. 1. si mens. fals. mod. Everh. in top. loc. 3. (Diss. Cz. 2. c. 12. d. 31.) Tr. V. 2. D. 19. th. 7. [note: S] ibi Bach. ¶. Datur donatori, non etiam heredibus, 1. pr. 7. f. in f. C. de revoc. don. c. f. x. de donat. nisi vivens donator revocaverit: [note: P] f. in f. C. d. t. Contra donatarium, non etiam heredes; (quia est ex delicto) 22. C. de poen. 7. in med. C. d. t. nisi lis sit cum defuncto contestata. Ad res donatas tempore quaestionis apud Donatarium exsistentes, non etiam b. f. ante alienatas.

[note: f.] 7. C. d. t. * Supervenientiam liberorum. 8. C. de revoc. donat. v. 102. de condit. et demonstr. 30. C. de fideic. 6. C. de inst. et subst. nam pater liberos non habens, sub conditione donasse videtur: dd. LL. Carpz. 2. c. 12. d. 32. Finckelth. obs. 36. (Diss. Bach. Ludvv. Riemer.) modo donata sit res maximi momenti: Carpz. 2. c. 12. d. 32. Huic revocationi potest pater renuntiare, liberi eius tamen poterunt nihilominus querela [orig: querelâ] inofficiosae donationis agere, si quartam non habeant ¶. (Diss. Carpz. 2. c. 12. d. 33.)

XXXIX. 6. DE MORTIS CAUSA DONATIONIBUS ET CAPIONIBUS.

[note: D] MOrtis causa donatio est donatio, qua, mortalitatis cogitatione moti, in casum mortis nostrae, rem in alium consentientem conferimus. 1. h. Molin. de I. et I. D. 289. n. 16. 17. Perez. h. n. 1. Vinn. ad §. 1. I. h. Carpz. 5. Resp. 55. n. 4. 5. Fit vel sola [orig: solâ] cognitione mortis extra periculum, vel propter imminens periculum; atque utrumque, vel ut res statim fiat accipientis, vel tum [orig: tùm] demum, cum [orig: cùm] mors fuerit secuta. 2.

[note: A] [note: C] Fit * (1.) VOLUNTATE * donantis, 1. de pact. 55. de O. [note: B] et A. Bach. V. 2. 19. th. 9. lit. A. Carpz. 5. Resp. 62. n. 16. qui habet testamenti factionem, 32. §. 8. de don. int. vir. et ux. [note: b.] iunct. 6. §. 3. de iur. Codic. 2. de leg. 1. * et donatarii, 1. de pact. 55. de O. et A. Bach. Carpz. dd. ll. (quae etiam per nuntium, epistolam, procuratorem fieri potest) clara: 11. §. 2. de don. int. vir. et ux. Carpz. 5. Resp. 62. n. 7. Obst. 38. (hinc excluditur invitus, 19. §. 2. de donat. absens et ignorans: Bach. et Carpz. dd. ll. absenti tamen facta sustinetur, tamquam fideicommissum, 77. §. 26. 75. de leg. 2.) potest nutu declarari. arg. 22. C. de fideicomm. iunct. f. C. h.

[note: a,,] [note: Q] * (2.) SOLENNITER DECLARATA * publice [orig: publicè] [note: C] coram Principe, vel actis, et testes non requiruntur, 31. C. de [note: c.] donat. 19. C. de testam. v. Carpz. 3. c. 1. d. 33. * privatim coram U testibus; f. C. h. R. I. de anno 1512. von den Notarien. Tit. von den Testamenten. §. Item sollen die Notarien. (unius absentia vitiat totam donationem, arg. 12. C. de testam. Berl. 3. concl. 2. n. 10. nec iuramento confirmari potest: Carpz. 3. c. 1. d. 29. Notarius etiam computatur in numerum testium, R. I. de anno 1512. d. §. Berl. d. l. n. 18. Carpz. d. l. d. 32. qui debent audire et videre donatorem: Moller. lib. 1. semestr. c. 5. num. 14.

Carpz. 3. c. 1. d. 30. in f. arg. 9. 12. C. detestam. idque una [orig: unâ] vice, arg. f. §. f. C. de codic. Benl. 3. c. 2. n. 19. sive donatio 500. solidos excedat, sive non: arg. f. C. de codicill. Schneidevv. aa pr. I. de donat. n. 20. ¶. Rauchb. p. 3. q. 36. n. 50. [Diss. Faber. 2. dec. 44. de error. pragm. vid. Bach. V. 2. D. 19. th. 9. lit. E.] hi etiam requiruntur in mortis causa donatione rustici: f. C. Berl. 3. concl. 2. num. 9. Ceterum [orig: Ceterùm] sufficiunt hic sollennitates testamentorum, ex. gr. tempore pestis. Carpz. 3. c. 1. def. 33. Berl. 3. c. 2. num. 15. 16. 1. 3. C. de test. milit. 15. h. Berl. p. 3. c. 1. n. 17. Hic etiam locum habet. L. f. C. de fideic.

[note: S] [note: a.] Donant, qui non impediuntur, nec prohibentur: (ut prodigi, pupilli, etiam cum tutoris auctoritate.) Filiifamilias [orig: Filiifamiliâs] consensu patrum. 7. §. 4. de donat. 25. §. 1. h. non solum [orig: solùm] res castrenses; 6. pr. C. de bon. quae lib. 7. §. f: de donat. sed et profectitias, dd. LL. et absque consensu bona adventitia irregularia; N. 117. c. 1. Berl. 3. c. 1. n. 21. Minor absque curatore, et ille, qui curatorem non habet. 32. §. 8. de don. inter vir. et ux. Perez. in C. h. n. 19. (Obst. 1. §. 1. de tut. et rat. distr.) v. Carpz. 3. c. 1. d. 22. Idem est in hodiernis mulieribus. arg. 32. §. 3. 8. de don. int. vir. et ux. Carpz. 2. c. 15. d. 10. Berl. 2. cap. 17. n. 78. Usurarii. arg. 42. de poen. Covarr. Berl. p. 3. c. 1. num. 26. 27.

[note: P] Donationem mortis causa [orig: causâ] accipiunt, qui (1.) rationis usu non destituuntur, vid. supra in C. (2.) aliquid ex testamento capere possunt; 9. h. tempore mortis, 22. ut coniuges, 9. §. f. 10. de donat. inter vir. et ux. 43. h. pater et filius. d. L. 10. Berl. 3. c. 1. num. 32.

[note: O] Res in commercio omnes, etiam omnia bona, praesentia et futura. vid. Carpz. 3. c. 14. d. 1. n. 7.

[note: E] [note: D] Perfecta hac m. c. donatione, * quoad ordinationem, siquidem [note: E] facta est * sola conventione, donatarius tantum [orig: tantùm] habet spem incerti lucri: arg. 42. de O. et A. 27. qui et a [orig: à] quib. [note: c.] manum. lib. etc. * per traditionem eo [orig: eô]animo [orig: animô], ut dominium statim transeat, tum [orig: tùm] donatarius etiam ante mortem donantis habet dominium, sed revocabile tantum [orig: tantùm], 2. 29. h. rei vindicationem; [note: d.] 29. h. verb. interim autem etc. * absolute [orig: absolutè] et morte confirmata [orig: confirmatâ], tum [orig: tùm] * certa [orig: certâ] specie donatoris propria [orig: propriâ]donata [orig: donatâ], dominium irrevocabiliter transit in donatarium, etiam ante traditionem, f. C. h. 1. §. 2. L. 2. de publ. in rem. et datur illi contra heredem rei vindicatio. arg. 23. de R. V. f. C. h. iunct. 1. C. communia de legat. vid. 5. C. de legat. vid. Cpz. 3. c. 1. d. 37. 1. §. 5. quod

[note: f.] legat. * quantitate m. c. donata [orig: donatâ] donatarius tantum [orig: tantùm] habet ius ad rem, et condictionem ex lege, arg. 35. §. 4. 5. C. de donat. vel actionem ex stipulatu, aut actionem ex testamento. arg. f. C. h. iunct. 1. C. Communia de legat.

[note: G] [note: C] Dissolvitur perfecta quoad ordinationem * [1.] Paenitentia, §. 1. I. L. 39. ff. f. C. h. 4. de adim. leg. (nisi aliter conventum sit. 27. h. Molin. de I. et I. D. 287. num. 15.) quae declaratur verbis, vel literis, vel facto ex. gr. spontanea [orig: spontaneâ] alienatione, arg. 18. 24. §. 1. de adim, legat. iunct. 31. pr. ff. et f. C. h. 22. de donat. inter vir. et uxor. Berlich. 3. concl. 2. n. 43. vel ea [orig: eâ] re alteril legata [orig: legatâ]: Perez. h. num. 9. Berlich. 3. concl. 2. num. 44. (non etiam, si post donationem rei singularis, aliquem heredem omnium bonorum fecerit. Molin. dict. l. num. 11. Berlich. concl. 2. num. 44.) ex capitalibus inimicitiis. arg. 3. de adim. legat. 9. de his, quae ut indign. Moller. lib. 2. semestr. [note: g,,] c. 39. ¶. Berlich. 3. c. 2. n. 45. * [2.] Morte donatarii ante mortem donantis; tum [orig: tùm] enim ipso iure exstinguitur: §. 1. I. de donat. 19. pr. de R. C. 29. h. si simul moriantur, in dubio firma manet. 26. h. 18. in f. pr. de reb. dub. Si filio, [note: H] etc. donatum sit * intuitu patrisfamil. etc. tum [orig: tùm] patris mors attenditur; [note: h.] 23. et f. * ut filio et principaliter, (quod in dubio praesumitur, f. C. de usufr.) tum [orig: tùm] filii mors observatur: 23. h. hodie [orig: hodiè] indifferenter filii mors attenditur; nam quae extraneus ipsi donat, non acquiruntur patri. Unius portio accrescit reliquis. L. un. §. 14. C. de caduc. toll. vid. Grot. de I. B. et P. lib. 2. [note: g.] c. 11. n. 16. * [3.] Reconvalescentia [orig: Reconvalescentiâ] vel liberatione a [orig: à] periculo, §. 1. I. de donat. modo [orig: modò] tempore donationis factae fuerit in periculo, etc. tum [orig: tùm] enim revocatur ipso iure reconvalescentia: Perez. h. num. 10. Et tradita res eo [orig: eô]animo [orig: animô], ut donatarii sit * subsecuta morte, directe [orig: directè] vindicatur ab omni possessore: * statim tempore donationis, 2. h. repetitur condictione causa data, causa non secuta [orig: secutâ], 35. §. 3. vel utili rei vindicatione; 29. 30. si vero [orig: verò] hic rem b. f. alienavit, potest donator condictione pretium a [orig: à] Donatario, vel vindicatione rem a [orig: à] tertio petere. 37. §. 1. 39. h. Donatarius propter expensas necessatias hic habet ius retentionis. 14. h.

[note: SS] Saepe [orig: Saepè] etiam donationis inter vivos praestatio confertur in casum mortis. vid. f. C. quae res pignor. Carpz. 5. Resp. 55. n. 4. 5. L. 27. h. (Obst. 13. §. 1. 35. §. 4.

XL. LIBRI XL. hodie [orig: hodiè] nullus est usus.

XLI. 1. DE ACQUIRENDO RERUM DOMINIO.

[note: D] DOminium hic [orig: hîc]proprie [orig: propriè] est ius in re, quo [orig: quô] res alicuius est propria. Acquiritur modis Naturalibus, (de Civilibus agetur infra tit. 3.) §. 11. I. qui sc. naturali ratione ab omnibus gentibus [note: A] approbati: ut sunt * APPREHENSIO rerum, [note: B] quae sunt, * Nullius: (censura [orig: censurâ], facto [orig: factô], natura [orig: naturâ], tempore, casu, res in nullius dicitur esse bonis: Huc non pertinent res censura [orig: censurâ] [note: D] vel casu nullius, (haec dicitur OCCUP ATIO, et est apprehensio earum rerum, quae actu nullius sunt, fieri tamen alicuius possunt, animo [orig: animô] domini facta: arg. 55. de O. et A. 19. de R. C. (visus non sufficit, §. 12. I. h. Carpz. 2. c. 53. d. 6. n. 1. 2.) [note: C] quae est vel * VENATIO, sive occupatio ferarum bestiarum; cuius species sunt aucupium, piscatio et venatio stricte [orig: strictè] dicta; vid. Schvvanmann. Proc. Cam. p. 1. c. 12. n. 40. in fundo alieno, qui prohibente domino venatur, tenetur actione iniuriarum, 13. §. f. de iniur. §. 12. I. h. captum tamen acquirit. §. 12. I. De hodierna venatione vid. c. 1. 2. x. de cleric. venat. 2. F. 27. §. 5. Grot. de I. B. et P. lib. 2. c. 2. §. 5. et c. 8. §. 2. et 5. Carpz. q. 84. n. 11. Wesenb. h. Fr. ex. 4. q. 2. 3. Sixtin. de regal. Bocer. Rittersh.

[note: +] [note: c.] * INVENTIO, qua [orig: quâ] acquirimus res inanimatas nullius [note: D] * natura [orig: naturâ]; ut gemmas, etc. in littore maris; §. 18. I. h. hodie [orig: hodiè] non. DD. ad d. §. 18.

[note: D] [note: d,,] * tempore, Thesaurum: qui est pecunia, res pretiosa mobilis, L. un. C. de thes. vide late [orig: latè]in L. 5. 178. 222. de V. S. stricte [orig: strictè], 2. §. 1. C. de const. pec. strictissime [orig: strictissimè], 7. §. 3. ad SCt. Maced. deposita, v. 44. de A. vel A. P. Nov. Leon. 51. 4. §. 6. ad L. Iul. pecul. quae propter vetustatem, v. 31. §. 1. h. Carpz. 3. c. 1. d. 7. Berl 2. c. 6. n. 25. Cz. 2. c. 53. d. f. v. L. 67. de R. V. Speidel. notab. voc. Gefundene Waar. alicuius esse desiit, et nullius esse coepit. 31. §. 1. Acquiritur thesaurus Iure Gent. inventori, §. 12. I. nostris moribus fisco: Grot. de I. B. et P. l. 2. c. 8. n. 7. sc. quibusdam in locis; generaliter autem non est abrogatum Ius Civile; nam observatur circa hanc materiam adhuc in Hispania, Molin. de I. et I. Gallia, Papon. in suis arrestis. nostro Imperio Sixtin. de regal. l. b. 2. c. f. n. 1. ¶. Heig. lib. 1. q. 73. Saxonia. Cz. p. 2. c. 53. d. d.

[note: E] Iure Civili, si inventus est thesaurus in loco privato * proprio, totus cedit inventori; §. 39. I. h. L. un. C. de thesaur. licet habeat tantum [orig: tantùm] dominium revocabile, 66. de R. V. (propter dotis favorem autem soluto matrimonio maritus dimidium restituat uxori: 7. §. 12. sol. matr.) licet etiam alius circa illum locum habeat ius ad rem, ut emptor; arg. 3. pr. de O. et A. 20. C. de pact. §. 3. I. de empt. vend. (Diss. Nebelkrae, dec. 9.) vel ius in re: 63. §. 3. h. 11. de damn. infect. 25. de V. S. 7. §. 12. sol. matr. 3. §. 3. de A. v. A. P. Carpz. 2. c. 53. d. 6. Idem dicendum de Iure Civ. de Vasallo, Emphyteuticario, et Superficiario: Hodie tamen quoad hos contrarium observatur: Cz. 2. c. 53. d. 6. in f. Schulz. Synops. Inst. tit. de R. D. lit. Aa. (si servus communis in fundo unius domini invenerit, v. 63. §. 2. h.) modo licita [orig: licitâ] arte invenerit; alias [orig: aliàs] enim fisco cedit. 5. C. de malef. Berl. 2. c. 66. n. 6.

[note: e.] * alieno [note: F] * data [orig: datâ]opera [orig: operâ], etiam illicita [orig: illicitâ], L. un. c. de thesaur. Bocer. de regal. c. 3. n. 108. totus fundi domino acquiritur, §. 39. I. et tum livius quantitas iuramento [orig: iuramentô] significari debet, aliquando etiam tortura [orig: torturâ]: Carpz. 2. c. 53. d. 8. n. 3. et p. 2. q. 86. n. 25. Dominus petit actione ad exhibendum. 3. §. 3. ad exhib.

[note: f.] * casu fortuito [orig: fortuitô]; tum [orig: tùm] cedit dimidium inventori, dimidium domino, §. 39. I. quod dominus ab inventore petit rei vindicatione. arg. §. 39. I. h. t. 3. §. p. de iure fisci.

[note: d.] * facto [orig: factô]: res pro derelicto habitae, quae scil. (1.) abiciuntur, (2.) eo [orig: eô]animo [orig: animô], ut dominus eas amplius nolit, de quo ad tit. [note: b.] pro derelict. alicuius * hostis: quae dicitur occupatio bellica; vid. tit. de captiv. et postlim. p. 731.

[note: D] * nobiscum contrahentis, quae [note: +] dicitur traditio. §. 40. I. h. TRADITIO est rei et possessionis translatio. 3. §. 1. de act. empt. Nuda est, quae possessionem transfert sine titulo ad dominium transferendum habili. Haec in dubio per vocabulum traditionis intelligitur. 28. de V. O. Non nuda fit ex iusto titulo, et causa ad dominium transferendum habili: 31. de A. R. D. Haec in specie dicitur datio, [note: D] 75. §. f. de V. O. et est huius loci: Ac est actus, quo a [orig: à] domino possessio, ex iusta causa, ad dominium transferendum habili, [note: +] in accipientem transfertur. * Vera fit actu reali, naturali, et corporali, 8. de pecul. in mobilibus de manu in manum, in immobilibus, per inductionem. * Ficta, quae iuris intellectu intervenisse fingitur: fictione * brevis manus, 3. §. p. de don. inter. vir. et ux. 43. §. 1. de iur. dot. 15. de reb. cred. constituto

possessorio, 18. de A. vel A. P. si scil. venditor emptoris nomine rem incipit possidere. vid. Tiraq. de constit. possess. v. seq. tit. p. 571.

[note: C] * longae manus. 79. de solut. Causa efficiens est voluntas tradentis, 11. de R I. §. 40. I. h. v. 5. de A. vel A. P. et accipientis, propter 55. de O. et A. 1. §. 3. de A. v. A. P. ex iusto titulo, et habili ad dominium transferendum, 31. h. e. g. 80. §. f. de contrah. empt. 4. C. de evict. 24. pr. de pign. act. §. 40. I. h. licet erroneo. §. 40. I. L. 36. h. v. 18. de R. C.

[note: S] Tradendo dominium * Transfert, qui est dominus, §. 40. I. 20. pr. (Obst. 63. de usufr.) v. 10. §. 1. de curat. fur. Grot. de I. B. et P. lib. 1. c. 3. n. 8. et lib. 2. c. 3. n. 6. qui non impeditur, ut pupillus, minor curatorem habens, (v. in tit. de V. O. S.) nec prohibetur Lege, ut maritus rem dotalem immobilem, 7. §. f. de distr. pign. f. C. de reb. alien. non alien. vel testamento, vel conventione. dd. LL. * Acquirit, qui non impeditur, 1. §. 3. de A. v. A. P. nec prohibetur, etiam per procuratorem, 13. 20. §. f. modo tradatur (1.) nostro nomine, et ille nostro nomine accipiat, 1. §. 20. de A. vel A. P. (2.) volente domino. 53. hic sufficit generalis voluntas praecedens. 13. pr.

[note: O] Vere [orig: Verè] traduntur res corporales; 43. §. 1. ficte [orig: fictè] res incorporales, usu acquirentis, et patientia transferentis. 3. de usufr. f. de serv. Interdum etiam res corporales, propter commoditatem. [note: Q] Possessio autem transfertur naturaliter, etiam oculis, 1. §. p. de A. v. A. P. Symbolo, 74. de contrah. empt. aut si ventor tradat instrumentum, ex quo eius ius dependet: 1. C. de don. Carpz. 2. c 33. d. 15. modo tradatur vacua, 50. de R. V. 20. h. 3. §. 7. de A. v. A. P. sc. a [orig: à] civili possessore, licet ab alio detineatur, vel naturaliter possideatur. 8. C. de A. E. (Obst. 2. §. 1. de A. E. V.) v. Fr. lib. 2. resol. 12. Schulz. ad tit. de A. R. D. lit. Oo. Traditioni adiciuntur etiam pacta. 48. ff. 10. C. de pact.

[note: D] [note: a.] * ACCESSIO, quae fit * extrinsecus, dicitur accessio in [note: G] specie: si sc. res principalis, propter praevalentiam, ad se trahit [note: D] [note: H] rem minus principalem. 23. §. 4. de R. V. Estque * NATURALIS, quae fit natura [orig: naturâ] operante, [1.] in Alluvione, §. 20. I. si sc. naturali vi fluminis, v. 12. 16. h. Buchn. deiur. aquar. th. 89. fundo, v. 1. §. 6. de. flum. Buchn. d. l. th. 90. Giphan. ad L. 16. h. ita latenter aliquid adicitur, ut non intelligatur, quantum quoquo [orig: quoquô] tempore adiectum sit, §. 20. Hoc quoad usumfr. usufructua [?] o, quoad proprietatem proprietario acquiritur. 9. §. 4.

[note: D] de usufr. quod secus est in Insula in flumine nata. 9. §. 4. de usufr. Carpz. 3. c. 13. d. 17. [2.] in Coalitione, si sc. pars vicini praedii vi fluminis detracta, meoque fundo adiecta, cum eo coaluerit: §. 21. I. h. L. 7. §. 2. h. e. g. radicatione arborum. dd. LL. et tum [orig: tùm] nullum remedium priori domino superest. 9. §. 2. de damn. infect. (Bach. concedit utilem R. V. ad §. 21. I. h. propter [note: D] L. 5. §. 3. de R. V.) [3.] Insulae in flumine productione: quod fit (a.) si aqua praedium iam constitutum circumdet, haec manet prioris domini; §. 22. h. (b.) ut terra flumine sublata natet quasi in flumine: haec est publica; p. §. 2. h. (g.) si flumen terram ita tollat, ut tamen cohaereat cum alveo: haec acquiritur vicinis pro portione: §. 22. I. h. v. 7. §. 3. L. 29. 56. pr. hodie [orig: hodiè] vero Fisco, Griphiand. de Insul c. 11. Noe Meurer, von den Wasser-Rechten. Buchner, de iure aquar. th. 114. Busius, ad L. 3. §. p. de iur. fisc. nisi cum detrimento vicinorum fuerit nata, Heig. p. 2. q. 40. num. 58. Insula maris occupanti cedit. §. 22. [note: D] I. [4.] Alvei destitutione: si sc. alveus vetus a [orig: à] flumine relictus, et nova pars alvei loco recepta sit: §. 23. I. 30. §. 3. h. hic vetus fit vicinorum, novus autem publicus: dd. LL. Si novus iterum sit destitutus * paulatim, tum [orig: tùm] iure accretionis uni cedit; 38. * uno impetu, tum [orig: tùm] idem iuris est, quod in veteri. 7. §. 5. h. arg. 98. §. f. de solut. Et hoc de iure stricto, licet exiguo [orig: exiguô] tempore fuerit occupatus; dd. LL. 30. §. 3. h. Ex aequitate tamen domino priori reddatur. §. 24. I. h. 7. §. 5. in f. h. v. Vinn. et Fr. ad §. 23. I. de R. D. Hodie [orig: Hodiè] alveus relictus fisco cedit. Griphiand. de Insul. c. 11. num. 45. Inundatio [note: D] v. Fr. ad §. 24. I. h. * Simplex, si e. g. imbribus auctum flumen in campos se effundat, retento [orig: retentô] nihilominus suo [orig: suô] alveo, 1. §. 5. de fiumin. non intervertit dominium. 7. §. 6. nec servitutes, nec possessionem. 10. §. 2. quib. mod. ususfr. amitt. 14. quemadmodum serv. amitt. 30. §. 3. de A. R. D.

* Non simplex, [cum sc. flumen totum, uno impetu alveo [orig: alveô]deserto [orig: desertô], in agrum aliquem se effundit, ita quidem, ut dubium esse possit, an flumen in eo agro sit mansurum,] proprietatem interim tollit. v. 10. §. 2. 23. ff. quib. mod. ususfr. amitt. 3. §. 17. de A. v. A. P. Bach. ad §. 24. I. de [note: h.] R. D. Fr. ibid. * ARTIFICIALIS [note: D] est, quae opera [orig: operâ] hominum perficitur, ut [1.]

[note: I'] * ADIUNCTIO, qua [orig: quâ] res accessoria iungitur principali: [note: K] et eius fit, cuius est principalis. v. §. 26. 33. 34. I. Struv. de ur. aedif. priv. th. 17. Sic * aedificium cedit solo. §. 29. I. sc.

quod pleno iure est nostrum: Struv. d. l. Si enim quis aedificat [note: L] * [1.] ex aliena materia, in * suo solo, tum [orig: tùm] aedificans aedificii [note: M] fit dominus: §. 29. I. v. 60. de A. R. D. materia tamen in se considerata manet prioris domini: §. 29. I. L. 59. de R. V. 23. §. f. ibid. 23. usurp. et usuc. 7. §. 2. de exc. rei iud. Inde datur domino, si eo [orig: eô] sciente aedificatum, actio in simplum: 36. de don. inter vir. et uxor. Bach. V. 2. D. 20. th. 6. lit. A. Sin eo ignorante [note: N] aedificatum * bona [orig: bonâ] fide, * stante aedificio [non vindicatio, [note: O] nec ad exhib. §. 29. I. h. 23. §. 6. de R. V.) sed actio de tigno iuncto, in duplum, (quae hoc casu est mixta) 1. de tign. iunct. aut actio in factum, si velit dominus, ad aestimationem, 23. [note: o.] §. 5. de R. V. * diruto [orig: dirutô] vero aedificio, Rei vindicatio, licet aedificium fuerit usucaptum: 23. §. f. de R. V. 7. §. 11. modo [orig: modò] duplum nondum sit consecutus. §. 29. I.

[note: n.] * mala side, aedificio * stante, actio de tigno [note: P] iuncto, in duplum, quod est mera poena: 2. de tign. iunct. cum qua elective [orig: electivè] concurrit actio furti, §. 26. I. cumulative [orig: cumulativè] vero condictio furtiva, arg. §. 26. I. vel rei vindicatio, vel ad exhib: 23. §. 6. de R. V. 1. in f. de tign. iunct. cum dolus pro possessione sit: ibid. ad hoc sc. ut contra illum in litem iuretur. 98. in f. de [note: p.] solut. 5. §. 2. ad exhib. Obst. §. 26. I. * exstincto [orig: exstinctô], exstinguitur actio de tigno iuncto, reliquae manent,

[note: m.] * alieno [orig: alienô]solo [orig: solô], tum [orig: tùm] aedificium solo cedit, nec sunt domino materiae contra novum dominum actiones, nisi diruto [orig: dirutô]aedificio [orig: aedificiô], Bach. V. 2. D. 20. th. 6. lit. A. sunt tamen contra aedificantem.

[note: l.] * [2.] Ex sua materia in solo * suo, et res clara est. De fundo communi, vid. Struv. de iure aedific. privat.

* alieno [orig: alienô], et aedificium fit eius, cuius est solum; §. 30. I. 7. §. 10. et 12. h. 16. C. de R. V. [note: Q] aedificator autem, qui * b. f. ita aedificavit, manet dominus materiae, §. 30. I. hinc * possidens habet exceptionem doli contra dominum loci, §. 30. I. L. 7. §. 12.

* domino fundi autem possidente, habet utilem negotiorum gestorum, 6. §. 3. L. f. de N. G. f. §. 1. C. de her. pet. (Diss. Bach. propter 33. de cond. indeb. 14. de dol. mal. et met. exc. 48. de R. V. Struv. de iur. aedif. priv. th. 28.) 32. in f. de R. C. et actionem in factum, 23. §. 5. de R. V. et condictionem indebiti, si per errorem, omissa exceptione, domino rem restituerit, ad repetendam possessionem indebite [orig: indebitè] traditam. 40. §. 1. de cond. indeb. v. Fr. Ex. 4. q. 5.

[note: q.] * qui mala [orig: malâ] fide ita aedificavit, materiae dominium amittit; §. 30. I. si tamen aedificium possideat, * ipse habet ex aequitate, v. §. 30. in f. I. h. doli mali exceptionem, 38. de her. pet. ac tollere potest aedificium, modo [orig: modò] fiat sine prioris status [orig: statûs] laesione. 37. 38. de R. V. * Dominus fundi: datur aedificatori utilis N. G. in quantum locupletior Dominus factus est, 6. §. 3. de N. G. [Dissentiunt communiter.] Diruto [orig: Dirutô]aedificio [orig: aedificiô], materia redit ad suum dominum, sive bona [orig: bonâ], sive mala [orig: malâ] fide aedificatum: nisi donandi animo sic aedificatum sit, 2. C. de R. V. §. 30. I. h. quod in m. f. possessore praesumitur, §. 30. I. nisi ex circumstantiis aliud appareat, ex. gr. si sit in conditione usucapiendi. dd. LL. 15. pr. de usufr. 45. de donat. [note: k.] inter vir. et ux. 43. §. 1. de leg. 1. * Sic solo cedunt Insita et Coalita, ex. grat. Semina, §. 31. 32. I. licet radices nondum egerint. 14. de donat. v. 25. §. 1. de usur. Plantae radicatae: §. 31. I. h. hic eadem obtinent, quae de aedificatione dicta sunt, nisi quod [orig: quòd] dominus plantae contra transferentem in suum fundum habeat utilem rei vindicationem, 5. §. 3. de R. V. et quod dominus planrae, qui ipsemet eam in alienum fundum sive b. sive m. f. posuit, non habeat rei vindicationem, licet eruta sit: 26. §. 2. de A. R. D. De arbore in confinio vid. §. 31. ibi Vinn. I. h. et Schulz. ibid. Carpz. 3. c. 32. d. 25.

[note: i,,] [note: D] (2.) * SPECIFICATIO est novae speciei in aliquam rem [note: R] introductio; quod fit vel ex materia * in totum aliena, ad [note: S] quam reduci nova species * potest, et tum [orig: tùm] est domini materiae, §. 25. I. h. L. 7. §. 7. L. 24. et seq. aestimationem operarum autem petit specificator rei, retentione, vel actione in factum. v. supr. [note: s.] de aedificatione. * non potest, et tum [orig: tùm], si nova forma [note: T] * revera [orig: reverà] sit facta, res pertinet ad specificantem, §. 25. I. licet m. f. fecerit. arg. §. 26. I. h. Bach. ad §. 25. I. h. Franzk. ad Inst. ex 4. q. 4. v. tn. L. 12. §. 3. ad exhib. Vinn. et Ludvv. ad §. 25. I. de R. D. [note: c.] * antea [orig: anteà] iam insita, et ab alio tantum [orig: tantùm] detecta sit, tum [orig: tùm] res illa manet: cuius àntea [orig: nteà] fuit, ex. gr. vinum, oleum, ex uvis, olivis, [note: r.] etc. 7. §. 7. * partim aliena, partim propria, tum [orig: tùm] indifferenter acquiritur specificanti; §. 25. I. nisi utriusque voluntate facta sit, tum [orig: tùm] enim sit communis. 7. §. 8. §. 28. I. h.

[note: i,,] [note: D] (3.) * CONFUSIO est rerum liquidarum, ex quibus totum fit homogeneum. §. 27. I.

[note: i.] [note: D] (4.) * COMMIXTIO est rerum solidarum, quae constituunt totum per aggregationem. §. 28. I. h.

[note: g.] * immediate [orig: immediatè] ex re nostra: Est autem [note: U] res nostra * vel vere [orig: verè], sc. iure dominii, et fructus ipso iure acquiruntur, §. 19. I. ex. gr. partus animalium, §. 19. I. L. 6. de A. R. D. licet ab alio im praegnatorum, 5. §. 2. de R. V. v. 25. pr. de usur. Diss. Grot. l. 2. c. 8. n. 18. ancillarum; 7. C. de R. V. §. 4. I. de iur. person. qui tamen in fructu non est. §. 37. I. h.

[note: u.] * vel quasi: quam b. f. possidemus: 136. de R. I. est autem Bona Fides iusta opinio, qua quis putat, rem esse suam: B. F. possessor est, qui a non domino, quem dominum esse credidit, ex causa ad dominium transferendum habili, rem accepit: §. 35. I. Dubitans hic non est pro b. f. possessore, Fibig. ad exerc. Fr. 4. q. 4. Arumaeus, exerc. 6. th. 5. nec in Iure errans, 4. 7. 8. 9. de iur. et fact. ignor. Ludvv. ex. 4. th. 6. lit. b. aut si bona [orig: bonâ] fide possidenti lex obstet, quo minus [orig: minùs] acquirat; 136. de R. I. alibi enim pro b. f. possessore habetur. 25. §. 6. de hered. petit. Fibig. ad ex. Fr. 4. q. 4.

[note: X] FRUCTUUM divisionem NB. vid. supr. p. 117. 384. [note: x,,] 420. * Pendentes sunt pars fundi. 44. de R. V. 12. in f. de usufr. * Separati acquiruntur b. f. possessori, §. 35. I. h. licet separatio ab alio sit facta; Obst. 40. in f. [hinc differt ab usufructuario, 48. pr. h. 13. quib. mod. ususfr. amitt. 25. §. 1. in f. de usur.] etiam naturales. 25. pr. 28. pr. d. usur. 28. h. Fr. ex. 4. q. 7. [Diss. Bach. propter §. 35. I. h. L. 45. de usur.] v. Vinn. ad §. 35. I. h. n. 7. 8. Perez. in C. de R. V. n. 21.

[note: x,,] * Percopti revocabiliter acquiruntur a [orig: à] b. f. poss. etiam industriales: arg. §. 35. I. h. §. 2. de offic. iud. 4. §. 2. fin. reg. 22. C. de R. V. Fr. exerc. 4. q. 8. Vinn. 1. q. 24. Hahn. de R. V. n. 7.

[note: x.] * Consumpti irrevocabiliter: §. 2. I. de offic. iud. §. 35. I. h. L. 40. h. 4. §. 2. fin. reg. licet b. f. possessor inde locupletior factus; dd. LL. Fr. ex. 4. q. 9. quod tamen secus est in hereditatis petitione, 1. C. de hered. petit. 25. §. 11. ff. eod. Fr. d. l. aut si dolo sint consumpti. 17. §. 1. de R. V. Perez. in C. de rei vind. n. 23. plura vid. supr. de R. V. p. 117.

XLI. 2. DE ACQUIRENDA VEL AMITT. POSSESSIONE.

[note: D] [note: A] POssessio * late [orig: latè] significat nudam detentionem, non suo [orig: suô]; sed alieno [orig: alienô] nomine, ex. gr. propter usum, custodiam, etc. ita possident Servi peculia, et Filii profectitia, 1. §. 1. 24. 49. Depositarii, 17. §. 1. deposit. 3. §. 20. h. 9. de R. V. §. 5. I. de Interd. Commodatarii, 8. iunct. 9. commod. 3. §. 20. h. Coloni et

Inquilini. §. 5. de interdict. 1. §. 9. 10. de vi et vi arm. 31. §. 3. de usurp. et usucap. Ex primo decreto in possess. missi, 10. §. 1. 3. §. f. h. 3. §. 8. nti possid. qui precario [orig: precariò] in fundo commorantur; 10. §. 1. (secus est, si precario [orig: precariò] rem detineant. 4. §. 1. de precar.) Procuratores, Tutores, etc. qui alienas res alieno nomine detinent; 9. 18. pr. h. v. 9. de R. V. 10. §. 1. Haec possessio in lata significatione etiam dicitur naturalis. 7. §. 11. comm. div. 2. §. 1. pro hered. 38. §. 7. de V. O. 24. h.

[note: a.] [note: D] * stricte [orig: strictè]hic [orig: hîc] est detentio rei, qua quis suo nomine, animo et affectione sibi habendi, rem detinet; Etiam mentalis, et per alium: 3. §. 8. L. 9. 25. §. 1. modo [orig: modò] quis possit rem corporaliter apprehendere, si velit: 46. 3. §. 13. 6. §. 1. hoc tamen non requiritur in servo fugitivo. 3. §. 10. 13. pr. 15. (Obst. 1. C. de serv. fugitiv.) v. 1. §. 14. Facilius aliquid retinetur, quam [orig: quàm] acquiritur; 6. §. 1. 3. §. 11. 25. §. 2. 3. §. 5. Furiosus retinet, quia alium animum non declaravit. 4. §. 3. 44. §. 6. de usurp. 1. §. 3. 3. §. 3. L. 8. h.

[note: N] Facti est, quoad acquisitionem, 1. §. 3. h. 12. §. 2. de capt. et postlim. acquisita autem iuris est, et ius in re; 49. §. 1. 44. pr. h. 2. §. 38. ne quid in loc. publ. plurimum [orig: plurimùm] facti tamen etiam in se continet. 19. ex quib. caus. mai. 1. §. 15. si is, qui test. liber.

[note: +] Est (1.) ratione obiecti proprie [orig: propriè] dicta, rerum corporalium, 3. pr. h. 32. §. 1. de S. P. V. 4. §. 27. de usurp. et Analogica, vid. 2. comm. praed. 9. de her. pet. f. in f. si pars haer. pet. rerum incorporalium. 23. §. 2. ex quib. caus. mai. 10. si servit. vind. 3. §. 17. de [note: +] vi et vi arm. (2.) Ratione qualitatis bonae fidei, quando quis credit, rem esse suam, et malae fidei, quando quis scit rem esse [note: +] alienam: 3. §. 22. (3.) Ratione qualit. est vel Iusta, quae ex iusto titulo est acquisita, vel Iniusta, quae titulo iniusto [orig: iniustô]; potest possessio iusta esse m. f. 13. §. 1. de publ. in rem act. 22. §. 1. de noxal. [note: +] act. (4.) Ratione causae impuls. tot sunt species, quot tituli: ex. gr. pro legato, pro suo, pro emptore, etc. 3. §. 21. h. [note: B] [note: +] (5.) * Naturalis in significatione * lata, significat nudam detentionem: 2. §. 1. pro hered. 7. §. 11. comm. div. 38. §. 7. de [note: +] V. O. * stricta ratione * modi est, quae cum corpore simul [orig: simùl] retinetur, 10. C. h. * formae est, qua quis rem citra animum domini, propter aliud ius in re, suo nomine possidet: (a.) Usufructuarius, 12. pr. 49. v. 1. §. 8. h. 5. §. 1. ad exhib. (b.) Creditor pignus, 37. pr. de A. R. D. 7. §. 12. comm. divid. 36. 37. 40. pr. h. iunct. 22. §. 1. de nox. act. 55. de O. et A. arg. 16. de usurp. (g.) Sequester, si hoc à

a [orig: à] patribus actum sit. 39. h. 17. §. 1. depos. (d.) Cui precario [orig: precariò] concessa est possessio, 4. §. 1. 15. §. 4. de prec. v. 10. §. 1. L. 41. h. (e.) Vasallus, 2. F. 7. §. 1. 2. F. 8. §. f. 2. F. 26. §. Si facta. Diss. Bach. (z.) Emphyteuticarius, 15. §. 1. de his, qui satisd. cog. 31. de pign. et hyp. (h.) Superficiarius, 1. §. 1. et 2. de superfic. arg. 22. §. 1. de nox. a [?] . * Civilis in significatione * lata significat omnem [note: b.] possessionem, quam Ius Civ. agnoscit, et ex qua oriuntur remedia [note: C] possessoria, ex. gr. Creditor hypothecarius.

* stricta, ratione possidendi [note: D] * modi est, quae solo animo retinetur, sine corp. rei insistentia. [note: d.] * formae est, qua [orig: quâ] quis rem detinet tamquam dominus: 1. §. 9. de vi et vi arm. 3. §. f. ad exhib. 2. §. 1. pro hered. 13. §. 1. de publ. in rem. 22. §. 1. de nox. act. licet quis sciat, se dominum non esse: Sic possident (a.) dominus, quatenus scil. rem detinet animo domini, 1. §. 2. uti possid. (b.) qui est in conditione usucapiendi, (g.) qui ex secundo decreto in possessionem missus, 15. §. 16. et §. 33. iunct. l. 44. de damn. infect. (d.) violentus possessor, qui scilicet eo animo possessionem invasit, ut rem animo domini haberet, ex. gr. emptor, 5. h. fur; 67. pr. de furt. secus est, si possessionem invasit, ut aliud ius in ea re possit exercere, ex. gr. pignus, usumfructum, etc. tum [orig: tùm] enim naturaliter possidet. vid. 6. §. 1. h. 1. §. 28. de vi et vi arm. 1. §. f. 2. uti possid. (aliter hoc explicat Hahn. aliter Bacchov.)

[note: C] * ACQUIRITUR possessio * [1.] APPREHENSIONE, 3. §. 1. (etiam per aliam personam, nostra [orig: nostrâ] voluntate, nostroque nomine apprehendentem, 1. §. 5. L. 1. §. 20. 42. §. 1. 49. §. f. h. 53. de A. R. D. v. Struv. Vinn ad §. 6. I. per quas person. n. 1. C. I. A. h. et ignoranti. 13. pr. de [note: F] A. R. D.) * vera [orig: verâ], 3. §. 1. etiam oculis, 1. §. 21. sc. in acquisitione derivativa; non etiam in originaria. vid. de Occupat. ad tit. de A. R. D. p. 562.

[note: f.] * analogica [orig: analogicâ], retum * incorporalium: 32. de S. P. V. e. [note: G] gr. per inductionem in fundum, 3. de usufr. usum et patientiam, etc. In iuribus negativis possessio acquiritur per prohibitionem, ex. gr. si quis prohibeat altius [orig: altiùs] aedificaturum.

[note: g.] * Et interdum corporalium, traditarum per signum. Exempla sunt in L. 1. C. de donat. 74. de contrah. empt. 51. h. 14. §. 1. de peric. et comm. rei vend. c. 2. x. de consuet. L. p. §. 1. 2. 18. §. 2. h. iunct. 79. de solut. etc. vid. de tradition. ad

[note: D] tit. de A. R. D. p. 563. in f. CONSTITUTUM POSSESSORIUM est modus analogicae traditionis, quo verus possessor ex iusta causa, nomine et iure praesentis et consentientis, se rem in futurum possessurum promittit: quod fit vel expresse [orig: expressè], 18. h. vel implicite [orig: implicitè], dum e. g. venditor, ante traditionem rei, eam conducit ab emptore, 45. de R. I. 77. de R. V. vel ab eo usumfructum petit. 28. C. de don. vid. Alciat. Tir aquell. tr. [note: c.] de const. poss. Coler. de process. exsecut. * [2.] ANIMO habendi facta: 1. §. 3. 3. §. 1. L. 8. Ex diversissimis causis. 3. §. 21. et potest quis eandem rem ex pluribus causis possidere: 3. §. 4. [note: H] Possessionis causam * non mutat solus animus: 3. §. 19. 19. §. 1. [note: h.] h. l. 33. §. 1. de usurp. * mutat vero [orig: verò]facto [orig: factô] interveniente, ex. gr. possessor clandestinus fieri potest violentus. 1. §. 20. l. 3. §. 18. L. 19. §. 1.

[note: I] [note: S] Acquirunt, qui non * impediuntur, ut furiosus etiam cum curatorum consensu. 1. §. 3. mente captus, etc. hoc singulare est, quod infans cum tutoris auctoritate possidere possit, 1. §. 3. 32. §. 2. v. 5. de R. I. et res quasdam donatas etiam absque tutore acquirat: 3. C. vid. Bach. Pupilli infantia [orig: infantiâ] maiores etiam absque tutore possident, 1. §. 3.

[note: i.] * prohibentur, qui rei alicuius commercium non habent: Possunt duo eandem rem in solidum possidere, alter naturaliter, alter civiliter etc. 3. uti possid. iunct. 3. §. 5. h. 16. de usurp. et usuc.

[note: O] Res in commercio; 23. §. 2. 30. §. 1. ignorans etiam possidet rem extra commercium: 1. §. 6. h. 10. de A. R. D. §. 4. I. per quas person. corporales vere [orig: verè], incorporales analogice [orig: analogicè]: Modo [orig: Modò] [1.] sint certae, 3. §. 2. L. 26. h. 32. §. 2. de usurpat. licet pro indiviso tradantur: 26. [2.] sint vacuae ab alia eius generis possessione. 3. §. 5. h.

[note: E] Ex iure possessionis dantur [1.] Interdicta, uti possidetis, utrubi, de superfic. de aqua quottidiana et aestiva, de rivis, de fonte, de cloacis; de quibus infra [orig: infrà]. Interdicta recuperandae et acquirendae possessionis huc non pertinent: [2.] Defensio privata, 29. §. 1. ad L. Aquil. 49. §. 1. eod. 1. C. unde vi Carpz. q. 32. n. 14. et amissa hoc modo etiam recuperari potest, modo fiat in momento, h. e. antequam partes ad aliud devenerint: 3. §. 9. L. 17. de vi et vi arm. arg. 21. §. f. de testam. L. 137. de V. O. idque contra vim etiam armis: dd. LL. [3.] Praesumptio pro possessore, etiam iniusto, nisi alius iustiorem titulum probet: 128. de R. I. 9. §. 4. de publ. in rem. 8. de condict. ob turp. f. C. de

R. V. neque possessionis causam regulariter allegare tenetur. f. h. 11. C. de her. pet. Carpz. 2. c. 8. d. 4. v. 73. de R. V. 2. C. de probat. 4. C. de edend. §. 4. I. de interdict. 24. de R. V. (4.) Possessio immobilium liberat a [orig: à] satisdatione. 15. qui satisd. cog. vid. supr. pag. 34. [5.] Possessor potest reali actione conveniri. 1. C. de alien. iud. mut. [6.] Possessor ratione rei immobilis nanciscitur domicilium. f. C. ubi in rem.

[note: D] TURBATIO est actus, quo liberae et quietae possessionis exercitium iniuria impeditur, idque vel in iudicio, vel extra iudicium, verbis et rebus. de quibus ad lib. 43.

[note: D] AMISSIO est, si quis rei detentionem amiserit, h. e. si quis desierit rem, animo sibi habendi, detinere: quod fit [1.] Mortuo [orig: Mortuô] possessore, et tum regulariter neque in heredes transit; 1. §. 15. si is, qui testam. liber. nisi ille res apprehendat: 23. exceptio tamen est in usucapionibus. 14. de divers. temp. praescr. [8.] Vivente possessore, si se. animo et corpore amittat. 8. Dicitur tamen quandoque amittere (a.) solo animo, quando amissio incipit ab animo, et corpus manet in possessione, sive nuda detentione: (b.) solo [orig: solô] corpore, cum, praeter intentionem, facultas rei corporaliter insistendi adempta est: quod fit [1.] iuste [orig: iustè]: ab hostibus, iudice: etc. 30. §. 2. [2.] iniuste [orig: iniustè]: per furtum; nam etiam tum [orig: tùm] adimitur facultas proxima rei insistendi: 15. h. idem est, si commodatarius, depositarius, etc. rem animo sibi habendi detinere incipit: 67. pr. de furt. 47. h. per violentam deiectionem: 15. h. 1. §. 28. 32. 45. de vi et vi arm. per clandestinam occupationem. v. 6. §. 1. 7. h. [3.] Casu, ex. gr. rei interitu, 3. §. 17. perditione: 3. §. 13. L. 25. his enim in casibus, ex iuris necessitate, etiam animum deponere tenetur. (g.) animo [orig: animô] et corpore simul [orig: simùl]. 30. §. 1. Hae amissiones quoad effectum non differunt.

XLI. 3. DE USURPATION. ET USUCAPIONIBUS.

[note: D] OLim differebant praescriptio et usucapio rebus, tempore et effectu. L. un. C. de usuc. transf. USUCAPIO est adiectio dominii, per continuationem possessionis, temporis Lege definiti. 3. h. pr. I. h. (De praescriptione actionum, etc. [note: C] vid. lib. 44. tit. 3.) Inventa iure gentium, Grot. lib. 2. c. 4. propter utilitatem, 1. pr. h. reformata Iure civili, §. 1. I. h. Fit possessione, 25. sc. civili, 55. de O. et A. 13. pr. Iusta, quae

requirit (1.) Iustum titulum, pr. I. h. 24. C. de R. V. 4. C. de long. temp. L. un. C. de usucap. transf. etiam in usucapione iurium, e. g. Servitutum, 24. C. de R. V. 4. C. de long. temp. praescr. L. f. C. eodem. (Obst. 10. pr. si serv. vind. Vinn. ad §. 4. I. de serv. urb. et rust. praed. n. 4.) nec susficit putativus, 27. (nisi iusta sit erroris causa, 11. pro empt. 2. §. 15. ibid.) nec iuris error. 2. §. 15. pro emptore. 31. 32. §. 1. in f. (2.) Bonam fidem, pr. I. h. 109. de V. S. (Non sufficit dubitatio, aut error iuris, 31. 32. §. 1.) ad minimum tempore traditionis: 15. §. f. 44. §. 2. h. 48. §. 1. de A. R. D. L. un. C. de usuc. transf. in emptione venditione etiam requiritur tempore contractus: L. p. h. propter 15. §. f. Bach. et Vinn. ad pr. I. h. n. 2. Iure Canon. et ¶. b. f. omni tempore requiritur. c. fin. x. de praescript. Myns. 4. O. 6. n. 4. Gail. 2. O. 18. n. 8. Gebhard. de usuc. n. 29. et 30.

[note: S] Usucapiunt, qui rem civiliter possidere possunt: (patresfam. et filiifam. 4. §. 1. etiam in adventitio peculio: arg. 6. §. 1. et p. C. de bon. quae lib. de infante vid. praeced. tit. S. Pupilli etiam absque tutore inchoant, et continuant possessionem: 4. §. 2. furiosus non inchoat, continuat tamen: 1. §. 3. de A. v. A. P. 44. §. 6.) etiam per alias personas acquiritur scienti; 47. nam ad usucapionem requiritur bona fides. Prohibentur acquirere proscripti, deportati, banniti, et omnes, qui non sunt cives Romani.

[note: O] Omnes res, corporales et incorporales: f. C. de long. temp. praescript. et quidem * Unita, (quae uno [orig: unô] spiritu constat, ut homo) simul tota acquiritur:

* Coniuncta, (quae pluribus partibus contingentibus constat, ut domus) non acquiritur per partes, nec tota [orig: totâ]acquisita [orig: acquisitâ] etiam partes acquisitae sunt.

* Disiunctiva sive collectiva (quae ex dis iunctis partibus uni nomini subiectis constat, ut populus, grex) in tantum usucapitur, in quantum possessa est. 1. §. 5. de [note: A] itin. actuque privat. 30. §. 2. h.) Modo * [1.] respectu possessoris [note: B] sit aliena: unde excluditur res propria: (Obst. 15. §. 16. iunct. 44. de damn. infect. potest tamen dominus utilis usucapere dominium directum et directus utile. dd. LL.

[note: b.] * extra commercium, §. 1. I. L. 9. h. e. g. liber homo, f. C. de long. temp. praescr. vid. Gebhard. de usucap. c. 1. n. 9. 27. §. f. de fals. res merae facultatis, ut ire per viam publ. etc. 2. de via publ. Bach. V. 2. D. 22, th. 3. lit. I. et Hahn. ad [note: a.] W. h. n. 10. modo * (2.) specialiter non sit

[note: C] excepta * ob qualitatem rei, ut furtivae et vi possessae, §. 2. I. 4. §. 23. (e. g. quae dolo malo a non domino alienatae sunt; §. 2. I.) (de partu ancillae furtivae, vid. 9. 10. pro empt. 4. §. 16. h.) Item res amotae, p. rerum amot. Servus fugitivus: 1. C. de serv. sugit. §. 1. I. h. non etiam, si rem hereditariam, licet m. f. alius alienaverit, 1. §. 15. si is, qui test. lib. nisi tertius (ut creditor) ibi habeat interesse. 68. et c. de furt.) cuius quis possessionem apprehendit, 4. §. 22. vi deiecto possessore, §. 7. vers. quod autem ad eas res, quae cumulative [orig: cumulativè] requiruntur, 1. §. 28. de vi et vi arm. (Obst. s. C. unde vi) v. omnino [orig: omninò]. N. 119. c. 7. et Aut. Malae fidei. C. de praescr. long. temp. neque enim vitiosae res usucapiuntur a [orig: à] furibus et violentis possessoribus, aut alio, v. g. b. f. possessore, 11. C. de A. v. A. P. nisi vitio [orig: vitiô]purgato [orig: purgatô], quod fit, si pervenerit in potestatem domini, 4. §. 6. aut (si dominus rem oppignoratam creditori surripuit) creditoris: f. h. [Obst. 4. §. 21.] Idem est, si eius nomine domino aliter sit satisfactum. 4. §. 13. h. 84. de furt.

[note: c.] * ob favorem possessoris [1.] Res pupillares, 48. de A. R. D. 3. C. quibus non obi. long. temp. Obst. 2. §. 15. pro empt. [2.] Minorum; f. C. in quib. caus. in integr. rest. olim hae usucapiebantur; L. un. C. si advers. usuc. sed non praescribebantur: 3. C. quibus non obi. long. temp. [3.] Fisci, §. 4. I. L. 18. 24. §. 1. h. 2. C. comm. de usuc. quae sc. actu iam sunt illi incorporatae: non etiam nondum nuntiatae: §. 4. I. h. v. 1. C. de bon. vacant. et tit. de iure fisci. p. 730. nam haec nuntiatio poterat quadriennio praescribi, 1. C. de quadr. praescr. et deinde ipsa res longo tempore: 18. h. §. 4. I. aliter haec Vinn. ad §. 4. I. [4.] Civitatum: 9. h. [5.] Ecclesiae, Nov. 131. c. 6. [6.] Fundus dotalis, nisi usucapio, antequam dotalis factus, inchoata fuerit: 16. de fund. dot. [7.] Res testamento alienari prohibita: 2. C. de usuc. pro empt. [8.] Res provinciales praesidi contra L. Iuliam donatae. 8. ad L. Iul. repet. 48. in f. pr. de A. R. D.

[note: fr.] [note: D] Forma est * (1.) POSSESSIONIS CONTINUATIO, 3. h. 2. C. de praescr. long. temp. etiam per aliam personam, e. g. successorem: §. 7. 8. I. 14. h. v. 14. de divers. et temp. praescr. Modo successor ipse apprehendat, 13. §. p. de A. v. A. P. (singulare est in hereditate iacente: 31. §. p. 44. §. 3.) et possideat non vitiose, h. e. [note: E] vi, clam, precario. 13. §. f. de A. v. A. P.) * universalis acquirit, licet sit in m. f. modo defunctus fuerit in b. f. §. 7. I. 43. h. 2. §. 19. pro empt. nam si defunctus m. f. possedit, eius tempus non accedit successori, licet b. f. possideat: 11. de divers. et temp. praescr. f. C. comm. de usucap. potest tn. eo casu ex sua persona b. f.

pro herede usucapere. L. p. et t. t. pro hered. (Diss. Bach. Cpz. per §. 7. I. 11. C. de acquir. et retin. poss. 11. de div. et temp. praescr. 4. C. de long. temp. praescr. f. C. Communia de usucap.) [note: c.] * Singularis acquirit ex possessione praedecessoris, §. 8. I. 13. §. 10. 11. de A. vel A. P. 15. §. f. de divers. et temp. praescr. modo uterque sit in b. f. 2. §. 17. pro empt. Carpz. 2. c. 4. d. 17. [Diss. Riemer. decis. 5. q. 6. per §. 8. I. h. 6. de itin. actuque priv.] potest tamen etiam ex sua persona usucapionem inchoare: §. 2. I. 5. de divers. et temp. praescr. Limita tamen ex N. 119. c. 7. et Aut. Malae fidei. C. de praescr. long. temp.

[note: d.] * (2.) Per TEMPUS legitimum, quod continuum est, 26. §. 4. ex quib. caus. mai. civiliter computatur de die in diem; 6. 7. h. 15. de divers. et temp praescr. [Diss. Carpz. 1. c. 16. d. 8.] in re mobili triennium, immobili inter praesentes [qui in eadem provincia domicilium habent, f. C. de long. temp. praescr.] X. inter absentes XX. annos. pr. I. L. un. C. de usuc. transform.

[note: E] Effectus est dominii acquisitio. 20. C. de pact. 1. h. 8. pr. C. de praescr. 30. vel 40. ann.

[note: F] [note: C] * Impediunt causae, propter quas prior dominus rem suam vindicare prohibetur iure: (si ex. gr. pater filii rem possideat; nam praescriptio non currit contra eum, qui non potest agere:) non etiam, quibus facto prohibetur. 1. §. 2. in f. C. de ann. except. vid. tamen c. 10. x. de praescript, Bellum impedit. Carpz. 2. decis. 116.

[note: f.] [note: D] * Rescindunt * inchoatam USURPATIO, quae est coeptae, [note: G] et nondum perfectae usucapionis interruptio: 2. * Naturalis, [note: H] sive actualis possessionis interruptio, quae fit facto [orig: factô] naturae, occupatione fluminis, etc. 3. §. 17. de A. vel A. P. vel hominis usucapientis, e. g. mortui illatione, 30. §. 1. de A. vel A. P. vel tertii, ut si res mobilis furto sit ablata, 5. h. licet res sit restituta; 15. §. [note: h.] [note: D] 2. h. 7. §. 4. pro empt. * Civilis, quae fit per litem possessori de re usucapienda motam, 10. C. de A. v. A. P. et sufficit hic [orig: hîc] sola citatio, 10. C. d. t. aut denuntiatio extraiudicialis testato [orig: testatô] facta; Carpz. 2. c. 7. d. 4. n. 6. per quod correctum ius antiquum. 18. 20. de R. V. 9. §. 6. ad exhib. 2. §. f. pro empt. vid. L. 2. et 10. de long. tempor. praescript. Haec [note: I] * possessore condem nato, omnino rumpit possessionem; absoluto, eidem nihil officit. Bach. V. 2. D. 22. th. 1. in f.

[note: i.] * adversario actionem remittente, ipsa quidem longi temporis praescriptio interrumpitur, actio vero ad XL. an. usque durat, 7. C. de praescr. 30. v. 40. an. 1. §. 1. G. de an. exc. Si tn. quis extremitates

possessionis probaverit, adversarius interruptionem probare debet. Carpz. 3. c. 3. d. 26.

[note: g.] * perfectam, restitutio in integrum. de qua ad tit. ex quib. caus. mai.

[note: D] [note: K] Praescriptro longissimi temporis est vel annorum * XXX. quae est acquisitio rei per possessionis continuationem XXX. annorum. 8. §. 1. C. de praescr. 30. ann. Introducta a [orig: à] Iustiniano, d. §. 1. ex possessione, d. §. 1. iusta, etiam sine titulo, modo adsit b. f. d. §. 1. Sic acquiruntur (1.) Res sine titulo possessae; d. §. 1. (2.) Minorum; 3. C. quib. non obiic. long. temp. praescr. f. C. in quib. caus. in integr. (3.) Res adventitiae filiorumfam. a [orig: à] patre alienatae: N. 22. c. 24. cutrit hic tempus ex eo, quo filiusfam. sui iuris factus est. N. 22. c. 24. (4.) Res a [orig: à] m. f. possessore, ignorante domino [orig: dominô], alienatae, et b. f. acceptae. N. 119. c. 7. et Aut. Malae fidei. C. de long. temp. praesc. (5.) Res vitiosae a [orig: à] b. f. possessore, 8. §. 1. C. de 30. vel 40. ann. praescr. Diss. Carpz. [note: E] 2. c. 3. d. 17. (6.) Feudum, 2. F. 26. vers. Si quis per. acquiritur [note: D] [note: k,,] dominium. d. l. 8. §. 1. N. 22. c. 24. * XL. quae est acquisitio rei per possessionis continuationem XL. annorum. Acquiruntur hac (1.) Res patrimoniales Principis: s. C. de fund. patrim. (2.) Fiscales; 4. C. de 30. vel 40. annor. praescr. (3.) Immobiles Ecclesiasticae: 23. C. de SS. Eccles. N. 111. c. 1. N. 131. c. 6. C. 6. x. de praescr. et (4.) Piorum locorum; Carpz. 2. c. 5. d. 2. (5.) Civitatum. arg. N. 111. c. 1. N. 131. c. 6. [note: D] [note: k,,] vid. Bach. V. 2. D. 22. th. 4. lit. M. * C. annorum, quae est acquisitio rei per possessionis continuationem 100. annorum. Acquiruntur hac [orig: hâc] res Romanae Ecclesiae: Noviss. scil. Iure Can. c. 14. x. de praescr. secus de Iure Can. veteri. c. 2. c. 16. q. 4. et Iur. Civ. Bach. d. l. propter N. 111. N. 131. c. 6. (Diss. Hahn. ad Wes. per Aut. Quas actiones. C. de SS. [note: D] [note: k,,] Eccles. N. 9.) * Immemorialis est, cuius in contrarium non exstat memoria: vid. Schvvanmann. Proc. Cam. 1. c. 12. n. 38. Carpz. p. 2. c. 1. d. 7. et p. 1. c. 16. d. 74. quod interdum etiam paucioribus, quam 100. annis fierisolet: Hac [orig: Hâc] praescribuntur res, actiones, quae aliter praescribi non possunt. Gebhard. de usuc. c. 5. n. 2.

XLI. 4. PRO SOLUTO.

SIve ex vero, sive putativo debito res soluta sit, potest usucapi, modo tradens et accipiens crediderint debitum subesse. 3. h. vel L. 48. de usucap.

XLI. 5. PRO EMPTORE.

EMptio sub conditione * suspensiva ante conditionis exsistentiam hic [orig: hîc] non est titulus: 2. §. 2. h.

XLI. 6. PRO HEREDE.

HIc pro Herede possidet, quando verus haeres possidet rem non hereditariam. v. Vinn. ad §. I. 7. h. 3. h. Alias [orig: Aliàs]in tit. de hered. petit. pro herede possidet, qui non est haeres, et heredem se esse dicit i sic etiam usucapiunt sui heredes. Obst. 2. C. h.

XLI. 7. PRO DONATO.

HIc requiritur (1.) ut revera [orig: reverà] donatio intervenerit, (2.) inter personas, quae valide [orig: validè] donant. vid. supra ad tit. de don.

XLI. 8. PRO DERELICTO.

XLI. 9. PRO LEGATO.

XLI. 10. PRO DOTE.

INcipit usucapio pro dote, secuto [orig: secutô]matrimonio [orig: matrimoniô], sive res data sit inaestimata, sive aestimata, modo [orig: modò] ita detur, ut, secuto [orig: secutô]matrimonio [orig: matrimoniô], accipientis fiat: nam si detur inaestimata, ut statim accipientis fiat, tum non usucapitur pro dote; sed pro suo.

XLI. 11. PRO SUO.

HIc (1.) est generalis, concurrens cum omni alio titulo. 27. de usucap. (2.) Est specialis, si quis rem acceperit illis modis, quibus inter titulum et modum distingui non potest: ex. gr. occupatione, etc. item traditione rei ex falsa causa. 3. 4. §. f. Currit enim usucapio ex contractu innominato, transactione, etc.

XLII. 1. DE RE IUDIC. ET EFFECT. SENT. ET INTERLOCUTIONIBUS.

[note: D] SEntentia est pronuntiatio a [orig: à] Iudice rite [orig: ritè] et legitime [orig: legitimè] factacausae [note: +] controversae decisionem continens. Deciditur Definitiva [orig: Definitivâ] res principalis, Interlocutoria [orig: Interlocutoriâ] causa incidens: 39. de [note: A] minor. haec est * Simplex, quae consistit in terminis articuli, super quo lata est, nec tangit causam principalem, verb. grat. in puncto legitimationis:

[note: a.] * Mixta, quae extra terminos articuli progreditur, et causae principali facit praeiudicium, ex. gr. si Iudex deferat iuramentum suppletorium, vel purgatorium, vid. Carpz. 3. Resp. 48. n. 10. item, si Iudex fideiussori convento concedat beneficium excussionis. vid. Marant. in spec. part. 6. n. 43. et seqq. Myns. 3. O. 88. Gail. 1. O. 130. n. 6.

[note: C] Eam profert Iudex competens, f. de iurisd. 1. (non etiam arbiter, 13. §. 5. de his, qui not. infam.) vid. Carpz. 1. c. 26. d. 12. Iure Civ. ipsemet, 2. 3. C. de sent. ex peric. recit. v. in. d. l. 2. Hodie [orig: Hodiè] etiam per Actuarium: si plures sint Iudices, requiritur tempore sententiae omnium praesentia; 37. 39. potest tamen aliquis praesens non decernere, modo iuret, sibi de causa [note: b.] non liquere. 36. Si paria sint vota Iudicum * ordinariorum, praefertur ea, quae est pro reo, et minorem continet summam; 38. nisi Actoris causa sit favorabilior, ex. gr. testamentum, [note: B] dos, 38. h. c. f. x. h. Carpz. 1. c. 27. d. f. * delegatorum, praefertur ea, quam delegans confirmat: 28. c. f. x. h. (Obst. 38. h.) rectius [orig: rectiùs] tamen ratio, quam [orig: quám] numerus consideraretur, Carpzov. 1. c. 27. d. 12.

[note: S] Inter litigantes: nam tertio non praeiudicat: 63. In procuratorem post litem contestatam ferri Iure Civ. necessario debebat: 1. C. de sent. et interlocut. In Camera non potest, nisi in causa iniuriarum: hoc alibi in Iudicis arbitrio est. I. W. p. 1. tit. 53. §. Ob auch iemand.

[note: O] Sententia debet esse conformis libello, quoad obiectum, et causam petendi: 18. comm. div. f. C. de fideic. lib. 30. in f. de pact. dot. Cz. 1. c. 26. d. 6. et 8. deducta autem in iudicium etiam ea sunt, quae per consequens eo deducta sunt: Vult. lib. 3. c. 11. n. 23. et 37. ut fructus, 31. de R.C. 2. de usur. (sc. tempore accepti Iudicii et postea [orig: posteà] pendentes, non etiam ante percepti: 25. §. 8. de aedil.

edict. Obst. 23. de iudic. expensae. 13. §. 6. C. de iudic. Hodie [orig: Hodiè] in arbitrio Iudicis hoc est.

[note: fr.] Requiritur ad sententiam * (1.) Ut fiat rite [orig: ritè], 4. C. de sent. [note: D] et interloc. scil. ratione * Praecedentium, post citationem, Clem. pastoralis, de re iudic. causae cognitionem, 7. C. de sent. et interlocut. f. C. de sent. ex peric. recit. Carpz. 1. c. 26. d. 12. litis contestationem, sc. in causa ordinaria: c. un. x. de lit. contest. vid. tamen Myns. 1. O. 27. et cent. 5. O. 93. ¶. Gail. 1. O. 75. n. 5. in causa summaria vero [orig: verò] litis contestatio necessaria non est. Clem. Saepe [orig: Saepè]. de V. S. Carpz. 1. c. 10. d. 8.

[note: d.] * Concomitantium, ut proferatur (1.) Iudice non stante, c. f. de sent. et re iud. in 6. N. 82. c. 3. (2.) ex scriptura, oreque publicetur, 2. 3. C. de sent. ex peric. c. f. de sent. in 6. (3.) citatis partibus, et quorum interest, 47. (4.) in loco publico, 6. C. de sent. et interloc. (5.) iusto tempore, non die feriato [orig: feriatô], 1. de fer. 4. C. quomodo et quando Iudex. non noctu, N. 82. c. 3. propter 2. §. 31. de O. I. (in Ecclesiasticis [note: c,,] inter Catholicos lingua [orig: linguâ]Latina [orig: Latinâ]) * (2.) Ut fiat iuste [orig: iustè] secundum ius in thesi; (nam alias [orig: aliàs]ipso [orig: ipsô] iure est nulla: 1. §. 2. quae sent. sine appell. 2. C. quando provoc. non est necesse, c. g. si testamentum impuberis iustum dicat:) partis et in hypothesi: (ex. gr. si impuberem dixerit puberem: haec appellatione rescindenda. [note: c.] dd. LL.) (3.) Contineat causae decisionem, 1. h. vid. Vultei. l. 3. c. 11. n. 67. et debet esse certa. §. 32. I. de act. 3. et t. t. C. de sent. quaesine cert. quant. * per se, sc. ex cuius verbis constat, quid, quale, quantum debeatur, 74. de V. O. * per relationem, v. gr. ad testamentum, instrumentum, 5. §. 1. libellum, 59. §. 1. vid. 21. §. 3. de Receptis. 3. C. de sent. quaesine certa quant. De sententia conditionali, ex. gr. si iuraverit: v. 11. Carpz. 1. c. 26. d. 9. 10. 11. Incerta tamen subsistit, si natura negotii certam non permittat.

[note: E] Sententia lata non tollit obligationem, 60. de condict. ind. eam tamen definitivam Iudex non potest retractare, 14. 42. 55. Interlocutoriam retrahere potest, 14. (nec ab ea I. Civ. appellatur) non tamen temere [orig: temerè]: f. §. f. C. de modo mulct. plura habet Bach. V. 2. D. 23. th. 1. lit. E. Post X. dies fit RES IUDICATA, quae pro veritate habetur, 25. de stat. hom. 3. pr. de agn. et alend. lib. nec rescindi potest, licet nova instrumenta sint reperta: 4. C. h. NISI [1.] sententia lata contra utilitatem publicam; 35. v. 3. C. de iure rei publ. [2.] Instrumenta

reperta probent antea sententiam latam esse, contrariam huic: 1. C. quando prov. non est necess. (3.) Ex probationibus privilegiariis, e. g. iuramento suppletorio sententia lata: 31. de iureiur. (4.) Instrumenta antea [orig: anteà] ab adversario dolo malo fuerint occultata. arg. 19. C. de transact. v. 46. §. 5. in f. de admin. [note: D] tut. Sententia [orig: Sententiâ] non rescissa [orig: rescissâ] datur exceptio vel actio rei iudicatae: quae est personalis, competens actori, adversus condomnatum, eiusque successorem, etiam particularem, L. 3. §. 1. de pignorib. ad praestandum id, ad quod condemnatus est: Oritur ex quasi contractu; 3. §. 11. de pecul. 6. §. f. h. est perpetua, 6. §. f. h. etiam ad usuras centesimas p. C. depos. Bach. V. 2. D. 23. th. 5. C. L. fin. C. de usur. rei iud. Hodie [orig: Hodiè] exsecutio petitur imploratione officii iudicis. Gail. 2. O. 113.

[note: C] Contraria sententiae sunt Appellatio, Revisio. de quib. ad lib. 49.

XLII. 2. DE CONFESSIS.

[note: D] COnfessio est qualiscumque contra se facta pronuntiatio: (respectu tertii est testificatio tantum [orig: tantùm]. de qua vid. tit. de probat.)

[note: +] Vera, verbis vel literis declaratur: Ficta ex facto elicitur: 4. §. f. et seq. de his, qui not. infam. 5. 6. d. t. 11. §. 4. et 7. de interrog. fuga quidem facit locum torturae; Carpz. q. 20. n. 41. non tamen confessum. Diss. Wesenb.

[note: E] [note: A] * Civilis iudicialis, quae fit in * iure, habetur pro sententia [note: B] et confessus pro iudicato: 6. §. f. h. 21. de iud. ¶. Diss. Carpz. [note: C] 2. c. 3. d. 8. n. 10. modo [orig: modò] (1.) Persona sit habilis, arg. 6. §. 5. qualis etiam est pupillus infantia [orig: infantiâ] maior, cum tutoris auctoritate: 6. §. 5. minor cum curatoris consensu, arg. L. 54. de re iud. 2. C. qui tegit. pers. standi in iud. (laesi tamen in integrum restituuntur) sine curatore hic [orig: hîc] nihil agit. 3. C. de in integr. rest. curatorem non habens valide [orig: validè] confitetur, modo [orig: modò] causa talis sit, ut possit in iudicio stare; laesus tamen etiam restituitur. (2.) Confessio facta praesente adversario: 6. §. 3. (3.) Coram competente Iudice: (4.) Certum aliquid confessus sit: 6. pr. (5.) Sponte [orig: Spontè], absque errore: 7. C. de iur. et fact. ign. facti sc. alieni; nam obligatur, qui confitetur ex errore iuris, 2. h. (nisi agatur de rebus propriis amittendis. 8. de iur. et fact. ign.) et facti proprii: arg. f. in f. pro suo. haec tamen aliquando toleratur. * iudicio, habet vim probationis: 74. de iudic. His comparantur hodie [orig: hodiè] confessa post litem contestatam.

[note: b.] * Extraiudicialis: quae fit inter privatos, extra ius et iudicium, et haec plena est probatio, modo fiat adversario praesente ac acceptante, Cz. 2. c. 16. d. 21. aut alias plene [orig: plenè] probari possit, (e. g. scriptura [orig: scripturâ], 28. §. f. depos. vel testibus: 13. C. de non num. pecun. N. 90. c. 2. arg. 15. C. de fid. instr.) et causa debendi exprimatur. 25. §. f. de probat. c. 14. x. de fid. instr.

[note: a.] * Criminalis * iudicialis plene [orig: plenè] probat, modo sit libera: De [note: D] extorta [orig: extortâ] per torturam, vid. Carpz. q. 126. et si de corpore delicti [note: E] * constat, potest ad ultimum supplicium perveniri; 5. de custod. reorum. 1. §. 24. ad SCt. Silan. 1. §. 17. et §. f. de quaestion. Carpz. q. 16. 26. in delictis facti transeuntis, e. g. adulterio etc. sufficiunt indicia. Carpz. q. 108. n. 33.

[note: c.] * non constat, ultra relegationem aut fustigationem procedi non potest. Carpz. q. 108. n. 29.

[note: d,] * extraiudicialis facit indicium ad torturam. Carpz. q. 121. n. 41. etc.

XLII. 3. DE CESSIONE BONORUM.

[note: D] CEssio hic est actus, quo debitor aere alieno [orig: alienô], sine dolo malo, obaeratus, omnia sua bona creditori sponte relinquit, ut ipsi exinde, quantum fieri possit, satisfiat, ipseque a [orig: à] carcere liberetur. 1. C. h.

[note: C] Hoc flebile beneficium; 7. 8. C. a [orig: à] Iulio Caesare introductum, vid. Gell. 10. c. 1. Competit ex voluntate debitoris, utcumque declarata; v. 6. C. Hodie [orig: Hodiè] per nuntium, epistolam, vel procuratorem fieri posse negant. Coras. Wissenb. h.

[note: S] Cedere potest debitor, 8. h. vid. Bach. V. 2. D. 24. th. 4. [?] . dummodo. masculus et femina, 7. C. v. N. 134. c. 9. Aut. Hodie [orig: Hodiè] C. de cust. reorum. etiam Ecclesia, Bach. V. 2. D. 24. th. 4. C. Filiusf. 7. C. modo [orig: modò] sit sine fraude obaeratus. 37. de minor. p. de iur. dot. f. de in ius voc. 7. §. 3. de iurisdict. 1. §. f. de poen. Obst. f. §. 4. C. de [note: P] custod. reorum, Creditori, etiam invito. 55. de O. et A.

[note: O] Omnia bona, Carpz. in Asylo debit. c. 1. §. 43. etiam commoditatem ex usufructu, emphyteusi, feudo, ad dies vitae debitoris: arg. 8. §. f. de peric. et comm. rei vend. nec iure stricto obolus relinquendus: arg. 6. h. (Diss. Treutl. h. propter 6. h.) ex aequitate tamen vestis quottidiana relinquenda est, et quibusdam in locis der Handwerckszeug. v. Tholosan.

requirunt cautionem, (iuratoriam sive promissoriam) de reliquis debitis tandem solvendis, si ad meliorem fortunam devenerit cedens. c. Odoardus. 3. x. de solut.

[note: E] Facta cessione, (cui renuntiari valide [orig: validè] non potest, 71. §. 2. de condit. et demonstr. Perez. h. num. 20. 21. v. p. C. de pact.) [note: A] * debitor quidem semper manet obligatus, ratione reliqui, in casum pinguioris fortunae; 3. C. de bon. aut. iud. poss. §. f. 1. de act. non potest tamen incarcerari, 1. C. et in bonis postea [orig: posteà] acquisitis habet beneficium competentiae, 4. h. §. f. I. de act. scil. quoad priores creditores. d. L. 3. C. Fideiussores nihil iuvantur, per §. f. I. de replic. Obst. 43. de solut. solvitur societas: §. p. I. de soc. 65. §. 1. pro soc. Cedens infamia [orig: infamiâ] non notatur: 11. C. ex quib. caus. infam. arg. 1. C. eodem. v. f. in f. C. h. hodie tamen quibusdam in locis actum ignominiosum facere debet, Perez. h. n. 22.

[note: a.] * Creditores petant missionem a [orig: à] Iudice, et curator bonorum constituitur, qui bona administrat, vendit, ac creditoribus exinde solvit: Non autem propria auctoritate bona possunt occupare. 4. C.

[note: C] Cessionem resolvit Paenitentia, ante rei venditionem facta: 2. 3. C. Impedit Dolus. 37. de minor.

[note: I.n] Hoc privil egium multis in locis abrogatum est. Carpz. 2. c. 22. d. 2. Mev. ad I. L. lib. 1. tit. 3. art. 1. n. 85. etc.

XLII. 4. QUIBUS EX CAUS. IN POSSESSIONEMEATUR.

[note: (1)] MIssio ex PRIMO decreto est actus, quo Creditores decreto [note: D] praetoris in possessionem bonorum debitoris, per apparitores, ad res custodiendas, et pignoris iure servandas introducuntur, ut reus taedio affectus veniat, responsurus sive pariturus. 1. 12. in f. h. 5. pr. ut in poss. legat. serv. Germ. Der Einsatz auß erster Erkanntni [orig: Erkänntni]ß.

[note: C] [note: A] Mittit magistratus competens: qui (1.) in genere potest in [note: B] possessionem mittere, ut, quando haec missio est * Iurisdictionis, [(a.) ex L. f. C. de Edict D. Hadr. toll. (b.) Si venter alimentorum nomine in possessionem mittitur, 7. §. 1. de ventr. in poss. mitt.] qui eam Iurisdictionem perfectam habet.

[note: b.] * Mixti imperii, (quando scil. fit ex causa iudicati, vel rei non ob temperantis coercendi [orig: coërcendi] gratia, illi, qui hoc habent: non etiam magistratus municipales. 26. pr. et §. 1. ad municip. Obst. 4. §. 3.

de damn. infect. nisi ipsi hoc mandatum, 1. de damno infect. nam mandata Iurisdictione hoc transit. f. §. 1. de offic. eius, cui mand. est iurisdict. Hodie [orig: Hodiè], qui habent iurisdict. bassam.

[note: a.] * (2.) Bona, in quae missio fieri debet, in suo territorio habet. 12. §. 1. de reb. aut. iud. f. de iurisdict. Hartmann. l. 1. O. 6. in f. Besold. ad Ius [note: C.i.] Wurt [orig: Würt]. p. 1. tit. 13. th. 21. Ad petitionem Actoris, 4. §. 8. de damn. infect. et accusationem contumaciae, 68. de iudic. Carpzov. 1. c. 9. d. 15. propter iustam causam, 1. h. N. 53. c. 4. §. 1. de qua Iudex summarie cognoscit. dd. ll.

[note: S] Mittitur Creditor, cui ex qualicumque causa aliquid debetur, 10. de V. S. etiam ex actione reali, 7. §. 16. h. c. f. ut lit. non contest. aut quae per exceptionem dilatoriam suspendi potest. 10. de verb. signif. arg. 6. h, Item Creditor conditionalis, 10. de V. S. 26. de stipul. serv. 6. pr. Obst. 14. §. 2. Legatarius conditionalis, nam etiam his cautio interim praestanda. v. 11. h. Hinc excluduntur, qui habent tantum naturalem obligationem, arg. 10. de V. S. aut actionem, aut peremptoria [orig: peremptoriâ] exceptione eliditur. 7. §. 14. in f. h.

[note: O] In debitoris, [cuiuscumque, licet furiosi, L. 3. §. 1. L. 4. pr. L. 5. pr. et §. 1.] etiam sine dolo latentis, dd. LL. [Obst. 6. §. 1. 7. §. 1.] bona omnia, [in sola causa damni infecti missio fit in rem singularem, 1. h.] etiam in quibus ius tantum habet, ut emphyteuticaria, oppignorata: 5. §. 7. ut. in. poss. leg. arg. 31. de pign. Non etiam in illa, in quibus debitor ius non habet, ut commodata, deposita, etc. 5. §. 10. ut in poss. leg. Bach. V. 2. D. 24. th. 2. lit. B. Vultei. 4. c. 6. n. 114. etc. Si in bona pupilli mittatur, ex illis interea pupillo sunt alimenta praestanda. 33. pr. f. pr. de privil. credit.

[note: I.n] Hodie [orig: Hodiè] Creditores mittuntur, [Diss. Cuiac.] tantum in partem bonorum, pro quantitate debiti: N. 53. c. 4. §. 1. ¶¶¶. c. f. in f. ut lit. non contest. et primum quidem in res mobiles etc. secundum [orig: secundùm] L. 15. §. 2. de re iud. et c. f. in f. x. ut lit. non contest.

[note: E] Missus rem derinet tantum, non possidet, neque naturaliter, neque civiliter; 3. §. f. 10. §. 1. de A. vel A. P. 12. h. 15. §. 20. 21. et 30. de damn. infect. v. 8. C. Quomodo et quando Iudex. 2. C. Ubi in rem act. 13. §. 3. C. de iud. licet propter realem actionem missus sit: dd. LL. et c. f. §. In aliis. x. ut lit. non contest. Indeque consequitur ius in re, sive pignus praetorium. 26. de pign. act. t. t. C. de pign. praetor. Veteri Iure missio unius omnibus proderat, et nemo alteri praeferebatur. 12. de reb. aut. iud. poss. Hodie [orig: Hodiè] quilibet ex sua missione rem habet: Dd. ex N. 53.

c. 4. §. 1. fructus tamen consumere non potest, licet sorti illos velit imputare: 5. §. 22. ut in poss. leg. serv. v. 7. in f. h. Alii casus sunt in L. p. ut in poss. leg. 5. §. 3. de Carbon. Edicto. Adversus impedientem hanc missionem actio datur, ne vis fiat, etc. de qua in lib. 43.

[note: C] Tollitur hoc decretum, si ante secundum decretum debitor contumax 1.) compareat, (2.) praestet cautionem fideiussoriam, N. 53. c. 4. §. 1. 8. §. 3. C. de praescr. 30. ann. c. f. §. in aliis, x. ut lite non contest. vel in subsidium iuratoriam, vel pignoratitiam, ¶. Aut. Generaliter. C. de Episc. et Cler. Diss. Bach. (3.) Expensas restituat misso, 8. §. 3. C. de praescr. 30. ann. 9. §. 2. 4. de reb. aut. iud. quas consequitur, si rem iam ante restituit, actione in factum. 9. §. 4. de reb. aut. iud. Missus etiam damnum dolo et lata [orig: latâ]culpa [orig: culpâ] datum refundit. 9. §. 5. de reb. aut. iud. possid.

XLII. 5. DE REB. AUCTORIT. IUD. POSS. VEL VENDENDIS.

[note: (2)] SECUNDUM Decretum est alter magistratus iussus, quo, [note: D] ob rei fraudulosam et continuatam contumaciam et latitationem, ex primo decreto missus, verus efficitur possessor. 15. §. 21. de damn. infect.

[note: C] Hoc decretum interponit idem, qui primum: propter latitationem [note: C] (1.) fraudulosam, 7. §. 2. 3. quib. ex caus. in poss. (2.) quam praecessit citatio peremptoria, vel tres dilatoriae, arg. 8. C. Quomodo et quando iud. (3.) continuatam Iure * Can. et ¶. per annum. c. f. §. In aliis vero [orig: verò] casibus. x. ut lit. non contest.

* Civili, si actio sit * realis per annum, 8. §. 3. C. de praescript. XXX. annor. * personalis, per tempus arbitrarium; arg. 1. §. 2. de iur. delib. vid. N. 53. c. 4. §. 1. L. 15. §. 21. de damn. infect. igitur haec missio non fit fine causae cognitione. c. f. x. ut lit. non contest. 9. C. de bon. aut. iud. poss.

[note: S] Mittuntur creditores ex primo decreto missi omnes (etiam propter actionem realem missi, c. f. §. In aliis. x. ut lit. non contest.) qui non excipiuntur, ut (1.) Missi in bona pupilli, minoris, furiosi, mente capti, prodigi: propter 7. §. 9. 10. 11. quib. ex caus. inposs (2.) Creditores conditionales: 7. §. 14. L. 14. §. f. quibus ex caus. in poss. (3.) Quibus obstat exceptio dilatoria. 7. §. 14. d. t.

Missus rem vere [orig: verè] possidet, et quidem plenissime [orig: plenissimè], ita, ut actor dominus fiat in missione de damno infecto; 15. §. 16. et 33. de damn. infect. in aliis causis * realibus, ita possessio transfertur, ut petitorium saltem reservetur debitori, c. f. §. In aliis. x. ut lit. non contest. * personalibus, quibus petitur * quantitas, possessio ita transfertur, ut actor habeat potestatem rem vendendi, ut ex pretio illi satisfiat: 7. §. 1. et seqq. quib. ex caus. in poss.

* certa species, possessio ita transfertur, ut possit eam actor retinere. Quid de his missionibus hodie in Saxon. vid. Berlich. 1. c. 17. et Carpz. 1. c. 9. d. 14. 15. et seqq.

DE PRIVILEGIIS CREDITORUM.

[note: A] PRaeferuntur ex creditoribus alii aliis * EXTRA concursum, [note: B] iure separationis: * Iure ordinario, quarum dominus est actor, quamque NB. debitor adhuc in bonis habet: 1. C. de priv. fisc. 5. §. 18. de tribut. act. 38. pr. de pecul. 14. 31. pr. de R. C. N. 91. c. 1. arg. t. t. Cod. Ne filius pro patre. t. t. C. Ne uxor pro marit. ut (1.) Deponens, 17. §. 1. ff. 8. C. depos. etiam in deposito irregulari, 31 locati. 24. §. 2. de reb. aut. iud. (Diss. Fr. ad tit. qui pot. in pign. n. 55. etc. propter 24. §. 2. de reb. aut. iud.) modo [orig: modò] res adhuc exstet in bonis debitoris: d. L. 24. §. 2. L. 7. §. 2. depos. (2.) Qui commodavit, sive actione commodati, sive rei vindicatione experiatur: propter 8. et seqq. commod. (3.) Qui rem precario concessit: 1. §. f. deprecar. (4.) Locator: 39. locat. (5.) Debitor, soluto debito, pignus: arg. 35. §. 1. ff. 9. C. de pign. act. (6.) Liberi res adventitias, castrenses: etc. Carpz. 1. c. 28. d. 14. (7.) Repetentes res dotales et paraphernales, adhuc apud maritum exsistentes: 1. C. de priv. fisci. Carpz. 1. c. 28. d. 13. v. N. 91. c. 1. L. 12. §. 2. C. qui pot. in pign. (8.) Venditor in casu, quo dominium nondum transiit: arg. 19. de C. E. V. 5. §. 18. de tribut. act. Cz. 1. c. 28. d. 21. (9.). Qui rem furtivam aut vi possessam repetunt, sive rei vindicatione, sive condictione furtiva: §. f. 1. de obl. quae ex delict. (10.) Pupilli, res suas adhuc apud tutorem exsistentes: (11.) Qui hereditatis petitione agunt. [note: b.] * Extraordinario praetoris Beneficio, [note: a.] de quo hoc tit. 6. * In concursu, sive [note: C] processu Edictali vocantur, * [I.] qui SINGULARE praelationis ius habent: ut (1.) ex consuetudine Sumptus in confectionem Inventarii iudicialis, die Gandt-Kosten, (2.) Sumptus funeris, 14. §. 1. 45. de religios. arg. 68. de leg. 3. f. §. 9. C. de

iur. delib. ¶¶¶. Berl. p. 1. c. 64. n. 86. Carpz. 1. c. 28. d. 39. (Diss. Treutl. V. 2. D. 24. th. f. lit. B. Donell. lib. 14. comm. c. 7. in f. propt. 17. de reb. aut. iud.) qui sc. facti sunt in sepulturam, curam, etc. ultimi morbi, 4. C. de haer. pet. 3. C. de relig. Carpz. 1. c. 28. d. 45. ipsius defuncti debitoris, vel eius uxoris, liberorum, etc. quos necessario funerare debuit: 17. pr. de reb. aut. iud. v. Cz. 1. c. 28. d. 40. Besold. ad I. Wurt [orig: Würt]. p. 1. tit. 75. th. 145. (3.) Mercedes famulorum, ex consuetudine; Mev. ad I. Lub. lib. 1. art. 11. n. 65. Hartm. Pistor. lib. 1. q. 8. n. 2. Beuther. lib. 2. de praelat. Cred. c. 10. vid. tamen Carpz. p. 1. c. 28. d. 24. non etiam ex Iure Civ. DD. dd. LL. (4.) Fiscus ratione debiti primipilaris: v. 1. C. de priv. fisc. 3. C. de primipil. v. Cuiac. ad 3. §. 2. de minor. et Perez. ad tit. C. de primipil. (5.) Fiscus quoad tributa et collectas, 1. C. si propter publ. pensit. etiam extraordinaria, Cz. 4. rom. 77. et quoad mulctas in Wurt [orig: Würt]. secus de I. Civ. 10. 17. 37. de iur. fisci. (6.) Onera realia simpliciter rebus inhaerentia. arg. 15. qui pot. in pignor. Carpz. 1. c. 28. d. 54. 55. Cuius loci ordo hic [orig: hîc] observetur. vid. supr. ad materiam de success. ab intest. in f. p. 547.

[note: c,,] Post hos vocantur * (II.) qui habent HYPOTHECAM PRIVILEGIARIAM cum PRRSONALIPRIVILEGIO coniunctam; nam hi etiam anterioribus hypothecariis praeferuntur: 7. C. qui pot. in pignor. N. 97. c. 3. pr. ut [1.] qui credidit in militiam emendam, et de hypotheca sibi specialiter prospexit: Nov. 97. c. 4. v. N. 53. c. 5. L. 27. C. de pignor. f. C. de Silentiariis, et ibi Perez. Hoc hodie [orig: hodiè]minus [orig: minùs]recte [orig: rectè] extenditur: §. 6. I. de I. N. G. et C. (Diss. Beuther. lib. 2. de praelat. Cred. c. 6. in f. Hahn. h. n. 4. ¶.) (2.) Uxor vera, non etiam putativa, Obst. L. 22. §. f. solut. matr. Perez. d. l. n. 21. et liberi eius ex eodem matrimonio nati, 12. §. 1. vers. Exceptis. C. qui pot. in pign. [sc. contra novercas, Nov. 91. pr. etc. 1. non autem iure hereditario. N. 91. pr. L. un. C. de privil. doc. 68. 196. de R. I. Carpz. 1. c. 28. d. 95. 98. (Diss. Berl. p. 1. c. 65. n. 111. Carpz. 1. c. 28. d. 99.) nec sponsa, licet de praesenti: v. t. in quib. caus. pign. tac. n. 6.] quoad repetendam dotem, L. un. §. 1. C. de R. V. A. L. 12. C. qui pot. in pign. N. 97. c. 2. 3. 4. iunct. 7. C. qui pot. in pign. Bach. V. 2. D. 24. th. 7. lit. B. Berl. p. 1. c. 65. n. 6. Cz. 1. c. 28. d. 65. Perez ad d. t. C. de iur. dot. n. 17. Myns. 4. O. 13. ¶. (Diss. Gail. 2. O. 25. n. 10. ¶. Cz. p. 1. c. 28.) numeratam, d. L. 12. §. 1. L. 1. C. de dot. caut. quod uxori probandum: v. Cz. 1. c. 28. d. 72. etc. et eius augmentum; N. 97. c. 2. Quoad Paraphernalia autem et donationem propter nuptias, etc. tacitam tantum [orig: tantùm] habet hypothecam. f. C. de pact. convent. 12. §. 2. C. qui

pot. in pign. (3.) Qui in re pecunia [orig: pecuniâ]sua [orig: suâ]comparata [orig: comparatâ] vel refecta [orig: refectâ], hypothecam sunt consecuti: 7. C. qui pot. in pign. N. 97. c. 3. Legis dispositione, si scil. credidit in refectionem aedium, 1 quib. in caus. pign. tac. vel expressa [orig: expressâ] conventione, 7. C. qui pot. in pign. 17. C. de pign. (in aliis sc. causis,) nam alias [orig: aliàs] tantum habet personale privilegium; 26. 34. de reb. aut. iud. (Obst. 5. 6. qui pot. in pign.) Carpz. 1. c. 28. d. 107. Bach. V. 2. D. 24. th. 7. hoc Dd. extendunt ad casum, quo quis in re vendita sibi tacitam hypothecam reservavit, donec de pretio satisfiat; Carpz. 1. c. 28. d. 20. num. 4. Gail. 2. O. 15. n. 7. Berl. p. 1. c. 64. n. 32. (4.) Pupilli, quorum pecunia res comparata est: 7. qui pot. in pign. p. C. de serv. pign. dat. v. tit. in quib. causis pign. tac. n. 2. (5.) Fiscus; 28. de iure fisci. nisi debitum sit ex delicto, tum [orig: tùm] enim post Chirographarios vocatur. 17. 37. de iure fisc. (Diss. Carpz. 1. c. 28. def. 104. propter 46. §. 3. de iure fisci. Hi invicem concurrentes collocantur ex tempore: 2. 8. C. qui pot. in pign. c. 45. de R. I. in 6. nam privilegiatus contra privilegiatum non gaudet suo privilegio. 11. §. p. de min. 8. pr. de excus. 12. §. 1. in f. C. qui pot. in pign. N. 91. c. 1. fere [orig: ferè] in med. Carpz. 1. c. 28. d. 63. num. 5. exc. N. 97. c. 4. (Obst. N. 97. c. 3.) Accurs. ad d. N. Bach. V. 2. D. 24. th. 7. lit. B. Perez. in C. qui pot. in pign. n. 18. et ad tit. de iur. dot. n. 24. Dos ex tempore promissionis aestimatur. [note: c,,] 1. qui pot. in pign. Carpz. 2. c. 24. d. 1. * (III.) Simplices HYPOTHEC ARII; de quibus vid. lib. 20. tit. 4.

[note: c,,] * (IV.) PRIVILEGIARII, qui tantum [orig: tantùm] personale privilegium habent: 9. C. qui pot. in pign. ut (1.) Deponens, cuius depositum non est amplius in bonis Depositarii, 7. §. 2. depos. 24. §. 2. de reb. aut. iud. poss. Cz. 1. c. 28. d. 159. ¶. Berl. 1. c. 70. n. 2. nisi usuras propterea percepit; tum enim ab aliis Creditoribus non separatur. dd. LL. Si tamen usuras non percepit, et usum pecuniae depositae depositario [note: D] * concessit, etiam tacite [orig: tacitè], 31. locat. tum [orig: tùm] nudis tantum [orig: tantùm] Chirographariis praefertur, postponitur autem privilegiariis simpliciter: 24. §. 2. de reb. aut. iud. nam tum [orig: tùm]proxime [orig: proximè] ad mutuum accedit, hinc privilegium non habet totum.

[note: d.] * non concessit, sed expresse [orig: expressè] conventum, ut res in specie restituatur, tum [orig: tùm] omnibus privilegium personale habentibus praefertur. 7. §. 2. deposit. Fr. ad tit. qui pot. in pign. n. 48. (2.) Res publica creditrix, 38. §. 1. (Obst. 8. qui pot. in pign.) Bach. V. 2. D. 24. th. 7. in f. etiam civitas, sc. respectu privatorum; 38. §. 1. nam respectu Romae haec privata est. 16. de V. S.

(3.) Qui ad certam rem comparandam vel reficiendam credidit, nec de pignore sibi prospexit. 17. C. de pign. 26. 34. de reb. aut. iud. possid. Hi si sint eiusdem tituli, e. g. plures deponentes, omnes concurrunt secundum [orig: secundùm] proportionem geometrieam; 7. §. f. deposit. si sint diversi tituli, collocantur ex causa [note: c.] favorabiliori. * (V.) Reliqui CREDITORES SIMPLICES concurrunt omnes secundum proportionem geometricam. 6. C. de bon. aut. iud. possid.

De Iure civili, in quo ordine quis est ratione sortis, in eo etiam est ratione usurarum. 18. qui pot. in pign. Carpz. 1. c. 28. d. 160. De Processu in hoc concursu vid. Carpz. 1. c. 28. d. 1. etc.

XLII. 6. DE SEPARATIONIBUS.

DE his ex parte proxime [orig: proximè] actum: De cetero vid. Disp. inaug. Holstii.

XLII. 7. DE CURATORE BONIS DANDO.

[note: D] CUrator bonorum est, qui ad bona debitoris mortui, vel absentis, administranda constituitur. 48. de adm. et peric. [note: s.] Hic procurator dicitur in L. 23. §. 2. 3. de hered. inst. Constituitur [note: C] [note: A] a [orig: à] * Magistratu, Praetore, vel Praeside: hodie [orig: hodiè]a [orig: à] quovis magistratn competente, civilem Iurisdictionem habente, ad petitionem creditorum, 2. h. interdum etiam ex officio. Gail. 2. O. 130. n. 3.

[note: a.] * Creditoribus [1.] ex primo decreto missis: 15. pr. 8. §. f. de reb. aut. iud. 8. 9. quibus ex caus. in poss. hic tamen nec agere nec excipere potest. arg. 14. de reb. aut iud. [2.] ex secundo decreto missis: f. h. 9. de curat. furios. hoc vero [orig: verò] curatore constituto [orig: constitutô], creditores non possunt amplius ipsi administrare, et contra. dd. LL.

[note: S] Eiusmodi curatores esse possunt, qui non prohibentur, ut mulier, 9. de curat. furios. f. de tutel. minor; 9. de cur. furios. f. C. de legit. tutel. v. tit. de curat. p. 480. nam in dubio valet argumentum ab illo curatore ad hunc, nisi ratio vel iuris dispositio obstet, quod fit, e. gr. quod Creditorum aliquis hic possit esse curator, 2. §. 4. h. 9. ex quib. caus. et quod hic invitus non cogatur; 2. §. 3. h. 4. C. de bon. aut. iud. licet haeres sit defuncti debitoris. 9. de cur. fur.

caus. 5. §. 1. de Carb. Edict. 23. §. 2. 3. de hered. inst. 22. §. 1. de reb. auct. iud. possid.

[note: E] Antequam administret, debet conficere Inventarium, 15. de reb. aut. iud. satisdare, 3. C. de postlim. revers. et iurare de fideli administratione: 27. C. de Episcopal. audient. Et quidem [note: B] * constitutus post decretum * Primum bona custodiat, 48. de [note: C] adm. et peric. tut. 5. §. 22. in f. ut in poss. legat. quae servando servari non possunt, distrahat, 48. in f. de adm. tut. v. Coler. de process. exsecutiv. p. 1. c. 2. n. 156. aut etiam, si aliter creditorum utilitas hoc postulet: 23. §. 3. de hered. inst. 7. §. 11. 12. ex quib. caus. in poss. (Et si a [orig: à] praetore sit constitutus, utiles actiones active [orig: activè] et passive [orig: passivè] exercet, 5. §. 1. de Carb. Edict. 2. §. 1. h. 11. C. de procurat. praeprimis si periturae sunt tempore, 14. de reb. aut. iud. v. 1. §. f. 2. §. 1. h. arg. 7. §. 11. 12. quib. ex caus. in poss.) etiam per alium, ut antelitem contestatam, per actorem; post vero per procuratorem. 2. §. 1. h. 11. C. de procurat. Nemo horum cavet de rato; 2. §. 1. h. 9. rem rat. hab. et singuli curatores in solidum agunt et conveniuntur. 2. §. 2. L. 3. h.)

[note: c.] * Secundum, immediate [orig: immediatè] potest dona vendere, ac creditoribus satisfacere. f. h. Post administrationem curator renetur (1.) ad rationes. L. un. C. de ratiocin. op. publ. 1. §. 3. de tutel. et rat. distr. (2.) ad residuum. 40. de oper. libert. 8. §. 5. de liber. leg. 45. §. 12. de iur. fisc. (3.) ad dam num lata [orig: latâ]culpa [orig: culpâ] datum, (vid. 7. C. arb. tut.) 9. §. 5. dereb. aut. iud. hic [orig: hîc] tamen creditores non etiam habent tacitam hypothecam in bonis illorum: 22. §. 1. de reb. aut. iud. poss.

[note: b.] * Curatores tenentur et heredes, 9. §. 7. de reb. aut. iud. si [note: D] constituit * praetor praesentes, actione mandati: absentes, negotiorum gestorum; 22. §. 10. mandat. 6. de N. G. 6. §. 2. L. 18. mand. 60. de R. I.

[note: d.] * privatorum consensus, actione mandati: 22. §. 10. mand. qui non mandaverunt, plane [orig: planè] non tenentur. ibidem.

[note: C] Finitur curatoris morte, 9. de curat. furios. suspecti remotione, 3. §. 11. de suspect. tut. et negotio [orig: negotiô]finito [orig: finitô], vel diei, etc. ad quem datus, exsistentia.

XLII. 8. QUAE IN FRAUD. CRED. FACTA SUNT, UT RESTITUANTUR.

[note: D] ACtio PAULIANA est Praetoria realis, qua [orig: quâ] res in fraudem creditorum alienatae, a [orig: à] creditoribus in

possessionem missis, revocantur, 38. §. 4. de usur. 1. pr. et §. 1. h. §. 6. I. de act. v. DD. ad hunc §. 6.

[note: C] Auctore Paulo, Praetore, 38. §. 4. de usur. 1. §. 1. h. Oritur ex ficto dominio et praetextu, ac si res numquam alienata esset, §. 6. I. de act. [ubi etiam media inter actiones reales ponitur.] iunct. §. 8. 1. de act: inprimis verbis. (Diss. Donell. Hunn. Ludvv. ad d. §. 6.) v. Fr. Ex. 13. q. 4. Aliter rem explicat [note: Ci] Hahn. h. (1.) Si aliquid gestum sit, v. 1. §. 1. L. 2. 3. 4. 5. vel non gestum: 3. §. 1. h. §. f. I. de V. O. [2.] fraudulose [orig: fraudulosè], animo et eventu, 1. pr. 6. §. 8. 9. h. 10. §. 1. v. 1. C. h. tum [orig: tùm] enim [note: A] in causa * lucrativa, licet solus tradens dolose [orig: dolosè] egerit, accipiens tenetur, in quantum locupletior factus est, 6. §. 11.

[note: a.] * onerosa, modo [orig: modò] tradens et accipiens dolose [orig: dolosè] egerint, 6. §. 8. h. 5. C. h. hic in solidum tenetur: 6. §. 11. actor igitur probet fraudem: v. 10. §. 2. 17. §. 1. h. Carpz. 1. Resp. 83. Perez. in C. h. [3.] quo aliquid in bonis debitoris esse desiit, 1. in f. 3. §. f. acquisitionis omissio hic [orig: hîc] non sufficit, 6. pr. et §§. seqq. h.

[note: S] Datur creditoribus, v. 4. C. h. defraudatis, ut in Ci. v. 10. §. 1. heredibus, et curatori bonorum, 1. pr.

[note: P] Contra possessores, ut in Ci. et successores, quatenus possident: 10. §. f. 11. h. ad revocationem omnis alienationis, ut in D. et Ci. non etiam ad usuras: arg. 19. de iur. fisc. de fructibus. vid. L. f. §. 4. h.

[note: E] Omnia revocantur in pristinum statum, et perinde est, ac si alienatio facta non esset, 10. §. 22. et pretium in bonis debitoris exsistens restituatur, consumptum vero non. 7. h.

[note: C] Intra annum utilem post venditionem bonorum in iudicium deducenda est; 1. C. h. agere tamen non valenti, non currit praescriptio: arg. 1. pr. 10. §. 18. post annum vero [orig: verò] in tantum comperit, in quantum ad possessorem pervenit. 10. §. [note: SS] 24. h. Carpz. 1. Resp. 83. n. 19. Ad cognata refer actionem Favianam, et Calvisianam, ac ratione causae efficientis Rescissoriam.

XLIII. 1. DE INTERDICT. SIVE EXTRAORD. ACTION. ET QUAE PRO HIS COMPET.

INterdicta sunt actiones, f. C. maxime [orig: maximè], §. 1. I. h. v. 2. §. 2. h. 14. §. f. de except. rei iud. de possessione vel quasi

competentes, f. de servit. 8. si serv. vind. 3. §. p. uti possid. numquam famosa. 13. de vi et vi armata.

[note: +] Sunt (1.) a [orig: à] causa efficiente Realia, in quibusactor se fundat in possessione, ex. gr. utrubi, uti possidetis, etc. 1. §. f. h. 2. uti possid. Et personalia, quae ex delictis oriuntur. Bach. ad Treutl. h. Hahn. h. Diss. Wes. h. n. 7. Treutl. Vol. 2. D. 25. th. 1. lit. c. Aliter Cuiac. lib. 1. O. 17. propter 1. §. 3. h. aliter Perez. in C. h. n. 8. aliter Goehaus. in sua admon. necess. per L. 68. de R. V. [note: +] (2.) a [orig: à] subiecto in Simplicia, in quibus alter actor, alter reus est: et Duplicia, ubi uterque actor est, et reus: ut interdicta retinendae possessionis, 2. h. §. p. I. h. eaque sola; 2. h. 37. [note: +] §. 1. de O. et A. Obst. 2. §. f. h. (3.) ab obiecto, Persona. lia, quae versantur circa Ius Personae, ex. gr. de liber. exhib. et Realia, circa Ius rerum, divini vel humani Iuris, publici [note: +] et privati. (4.) a [orig: à] forma, Prohibitoria, Restitutoria, Exhibitoria, [note: +] et Mixta: 1. §. 1. h. 3. §. 2. ne vis fiat ei, etc. (5.) a [orig: à] fine sunt illa, quae ad rem familiarem pertinent, v. 2. §. 3. h. vel Adipiscendae possessionis, quibus agimus ad adipiscendam possessionem quam numquam habuimus; vel Recuperandae, quibus agimus ad recuperandam possessionem amissam vel Retinendae, quibus agitur ad retinendam possessionem, vel Mixtae, quae partim ad acquirendam, partim ad retinendam possessionem pertinent; 37. §. 1. de O. et A. 2. §. f. h. 1. §. 3. ne vis fiat ei. Bacchov. Vol. 2. Disput. 25. th. 1. lit. F. Diss. Cuiac. lib. 4. observ. [note: +] 11. (6.) Ratione processus [orig: processûs] ordinaria, in quibus observatur ordinarius processus, et Extraordinaria, sive Summaria, in quibus Iudex etiam sine libello pro edit, videns tantum [orig: tantùm], quis sit in possessione, non quis possideat. Clem. Saepe [orig: Saepè]. de V. S. Gail. 1. O. 7. Graev. 1. concl. 7. n. 1. Carpz. 1. rum. 9. n. 9. 10. 12. ¶. Vult. Diss. Frider. de interd. Bach. ad Treutl. h. (7.) Ratione durationis, Perpetua, quae rei persecutionem habent, et Annua, quae ex delicto sunt. 35. de O. et A. vid. tamen 7. §. 5. comm. divid.

REGULAE: (1.) Petitorium absorbet possossorium. c. 5. x. de causa possess. et propriet. v. 14. §. f. de exc. rei iud. Vultei. lib. 1. c. 2. n. 35. (2.) Commodius est agere possessorio, ubi susficiunt leves probationes, quam [orig: quàm] petitorio: 24. de R. V. nisi dominii probationes in promptu sint. Vultei. d. l. (3.) Solo possessorio instituto, Iudex de proprietate iudicare non potest; licet ex actis de iusta petitorii causa constet: 18. comm. divid. f. C. de fideicomm. libert. Carpz. 1. Resp. 33. nisi

salutaris clausula libello sit adiecta. Gail. 1. O. 61. n. 12. Myns. 6. O. 93. Carpz. 1. Resp. 73. n. 14. etc. (4.) Solo petitorio instituto, Iudex de possessorio iudicare nequit, licet de illo conster ex actis. c. f. x. de causa poss. et propr. vid. Carpz. 1. Resp. 72. [5.] Instituto petitorio, actor, eo [orig: eô]omisso [orig: omissô], ante causae conclusionem et sententiam, potest instituere possessorium: 12. §. 1. de A. vel A. P. v. Fr. ex. 14. q. 3. Carpz. 1. rum. 42. n. 8. [6.] Possessorium et petitorium coram eodem Iudice institui, tractari, et finiri debent. 1. §. f. de aq. quotid. 36. de R. V. 35. de A. vel A. P. 62. de iudic. 7. §. f. de liberali causa. [7.] Causa possessorii prior; petitorii posterior est: 35. de A. v. A. P. 36. de R. V. 13. C. eod. 3. C. h. 3. fam. ercisc. et hoc ordine inverso [orig: inversô], adversarius potest appellare, 1. C. de appell. Carpz. 1. Resp. 71. [8.] Possessorium retinendae possessionis non potest cumulari cum petitorio. 1. C. de furt. 16. C. de inoff. test. 188. de R. I. c. sollic. 54. x. de appell. L. un. C. de alien. iud. mut. Fr. ex. 14. q. 1. ¶. [9.] Possessoria acquirendae ac recuperandae possessionis non possunt cumulari cum petitorio: 1. C. de appellat Fr. ex. 14. q. 2. Vinn. lib. 2. q. 39. Obst. 18. §. 1. de vi et vi arm. De Iure Can. et ¶. cumulari possunt: c. 3. et seqq. x. de causa. poss. et propriet. Vultei. lib. 1. c. 2. Iudex tamen pro arbitrio mandare potest, ut partes hoc vel illud agant. C. querelam 24. x. de elect. c. 2. x. de caus. poss. et propriet. Carpz. 1. Resp. 71. num. 23.

XLIII. 2. QUORUM BONORUM.

[note: D] ESt interdictum adipiscendae possessionis, quod bonorum possessor adversus illum, qui pro possessore vel herede possidet, ad possessionem rerum hereditariarum consequendam, intentat.

[note: N] Non est actio realis, neque personalis: nec ordinaria, sed extraordinaria persecutio; a [orig: à] praetore concessa. Est ratione subiecti, simplex, rat. obiecti, privatum et universale; 1. §. 1. (Obst. 2. h. 29. de furt.) rat. finis, adipiscendae possessionis. 1. §. 1. v. 1. pr. Faciliori negotio hic consequimur possessionem, quam [orig: quàm] in possessoria hereditatis petitione; nam haec est remedium petitorium, illud possessorium. vid. tit. de interdict. Requis. 2.

Datur directum bonorum possessoribus, 1. pr. utile heredi ab intestato, suo et extraneo, 23. de A. v. A. P. Gail. 2. O. 129. et ex testamento. arg. 1. pr. ff. 1. C. h. (Diss. Mind. propter 2. 3. C.

h.) sive institutus sit ex asse, sive ex certa portione; arg. t. t. si pars hered. pet. non etiam, qui ex certa re, 13. C. de haer. inst. [note: E] nisi coheredem non habeat. vid. tit. de hered. inst. O. Contra possessores pro herede, vel pro possessore: 1. pr. vid. tit. de hered. pet. P. n. 3. modo [orig: modò] rem corporalem possideant. 2. ff. f. C.

[note: O] Ad res hereditatias, principaliter universales, 1. pr. corporales, 2. utile interdictum ad incorporales, quae corporalibus inhaerent.

[note: C] Praescribitur 30. annis. arg. 3. C. de 30. vel 40. ann. praescr. Eliditur exceptione dominii: nam qui se dominum dicit, ille non possidet pro herede, aut possessore. Hotom. v. 1. Resp. 9. num. 36. ¶¶.

REMEDIUM L. FIN. C. DE EDICT. D. HADR. TOLL.

[note: D] ESt remedium possessorium, quo haeres scriptus a [orig: à] Iudice competente, vi testamenti exhibiti, vitio visibili carentis, [note: N] se in possessionem rerum hereditariarum mitti petit. vid. Carpz. 6. Resp. 19. Est [?] emedium possessorium adipiscendae possessionis. L. f. C. h. Bach. ad Tr. h. v. 2. p. 656. Carpz. 6. [note: S] Resp. 19. n. 7. [Diss. Richt. tr. de testam. dissert. ult.] Datur heredi, etiam partiario, et utile, in certa re instituto, primi et ulterioris gradus [orig: gradûs], 65. de V. S. 41. §. 4. de vulg. et pup. subst. et huius heredi, 194. R. I. 65. 70. de V. S. modo testamentum exhibere possit, ut in D. Carpz. 6. Resp. 19. n. 3. Richt. d. l. n. 118. ¶. etiam nuncupativum, a [orig: à] Notario in scripturam redactum. Bach. V. 2. D. 25. th. 1. lit. L. Carpz. 6. Resp. 20. n. [note: O] 2. Ad omnes res hereditarias, ab alio nondum occupatas. Quae altioris sunt indaginis, ordinario iudicio, non hic [orig: hîc] peragenda [note: E] sunt. Carpz. 2. c. 2. d. 12. et 6. Resp. 12. n. 9. Ita missus [note: C] vere [orig: verè] possidet. Excludunt hoc remedium (1.) vitium visibile, (2.) legitima contradicendi causa, Finck. O. 121. in f. (3.) praescriptio 30. ann. 3. C. de praescr. 30. vel 40. ann.

XLIII. 3. QUOD LEGATORUM.

[note: D] ESt interdictum adipiscendae possessionis, 1. §. 1. quod heredi competit, ad adipiscendam possessionem rerum hereditariarum, ab aliis legati, vel fideicommissi nomine, privata [orig: privatâ] auctoritate occupatarum. (vid. L. un. C. ne quis in [note: C. i] propr. causa. L. 13. quod met. caus.) Modo (1.) relictum

aliquid fit ab herede, (ex. gr. legatum, fideicommissum; L. un. C. quod legat. licet sit universale: Mind. de interdict. tit. 17. n. 35. L. un. C. h. 1. §. 2.) (2.) a [orig: à] persona honorata illud privata [orig: privatâ] auctoritate sit occupatum; 1. §. 2. (antequam haeres illud possederit: 1. §. 1. nam alias [orig: aliàs] non hoc; sed remedium L. 7. C. unde vi. competit. 5. C. de legat. v. 1. §. 1. Hanc L. 7. C. unde vi, ut et 13. ff. quod met. caus. hodie [orig: hodiè] observari dicit Harpprecht. ad §. 1. I. de vi bon. rapt. n. 4. Econtra [orig: Econtrà] negant Carpz. 4. c. 25. d. 11. n. 7. Perez. in C. ad L. Iul. de vi. n. 21. Bicc. aur. p. 587.) Hinc non datur in mortis causa donatione, si donator rem ipse praestitit donatario. 1. §. 5. h. Diss. Hahn. h. propter L. 26. ff. et p. C. ad L. Falcid. (3.) Citra voluntatem heredis post aditionem hereditatis. 1. §. 2. 11. h.

[note: S] Datur hered [?] et bon. possessori, ex testamento, et ab intestato, [note: P] 1. §. 11. ff. L. un. C. et eorum heredibus, 1. §. 3. ff. L. un. C contin occupantes, ut in D. et Ci. eorum heredes, et alios successores, etiam particulares: 1. §. 10. 13. Ad omnes res, ut in D. et Ci. etiam incorporales. 1. §. 8.

[note: E] Restituantur res occupatae, caveat tamen prius [orig: priùs] persona honorata de rerestituenda [orig: rerestituendâ], detracta [orig: detractâ]quarta [orig: quartâ]Falcidia [orig: Falcidiâ]. 1. §. 16. etc. L. 2. §. 1. h. (Obst. 13. quod vi met. caus. iunct. 7. C. unde vi.) Contumax damnatur ad omne interesse heredis. 2. §. 2. h.)

XLIII. 4. NE VIS. FIAT EI, QUI IN POSS. MISSUS ERIT.

[note: N] HOc interdictum est prohibitorium, mixtum. 3. §. 2. h. [note: D] Inde datur hodie [orig: hodiè] actio in factum, poenalis, quae misso ex primo decreto, et heredi, 1. §. 8. competit, adversus omnes, qui dolo malo faciunt, quo minus [orig: minùs] missus quiete [orig: quietè] possit esse in possessione, ad hoc, ut quanti res est, in quam missio [note: C] facta est, praestetur. 1. pr. §. 5. Si ex primo decreto missus in possessionem non admittatur, 1. pr. §. 1. L. 3. pr. h. aut turbetur, 1. §. 1. aut deiectus sit, 1. §. 3. dolo malo: 1. pr. h. Itaque [note: S] ex delicto oritur. dd. LL. §. 18. I. de action. 1. §. 8. h. 4. h. Datur misso, ut in D. 1. §. 2. licet alieno nomine, 2. §. 1. et heredibus, 1. §. 8. non etiam contra heredes, 1. §. f. h. 22. C. de poen. nisi ex causa legatorum et fideicommissorum servandorum [note: O] missus impediatur: 1. §. f. Ad interesse, ut in D. et C. et rem principalem petere potest actor, licet interesse ab alio

acceperit. 3. §. 15. de tab. exhib. arg. 1. §. 8. h. iunct. 7. §. 1. de condict. furtiv. Regulariter est annua; 1. §. f. h. 35. de O. et [note: d.] A. Ex causa Legatorum yero [orig: yerò] et Fideicommissorum misso, perpetuo [orig: perpetuò] patet. 1. §. f.

XLIII. 5. DE TABULIS EXHIBENDIS.

[note: D] HOc interdictum est exhibitorium: 3. §. 7. Indecompetit actio in factum, quae datur omnibus, quorum interest, adversus illos, qui tabulas ultimae voluntatis defuncti se exhibere posse vel debere negant, ad hoc, ut tabulas exhibeant, [note: C] vel interesse praestent. Causa efficiens Praetor, 1. pr. propter 2. pr. testam. quemadmodum aperiantur. 3. §. 8. ad exhib. et delictum; ut in D. vid. 4. h. alias enim exhibitio peteretur extraordinaria [orig: extraordinariâ] persecutione. 2. §. f. testam. quemadmodum aper. 1. §. 1. [note: S] de tab. exhib. Datur omnibus, quorum interest, 3. §. 10. 13. 14. f. ut in D. etiam heredi in illis scripto, sc. antequam adeat hereditatem, L. un. C. h. 3. §. 12. et 15. in f. h. non etiam, si iam adiit; 3. §. 8. ad exhib. 2. §. f. 3. testam. quemadmodum aper. 3. §. 5. h. nam tum [orig: tùm] vindicat, et agit ad exhibendum; v. 3. §. 5. h. 3. [note: P] §. 8. ad exhib. contra detentores, ut in D. etiam fictos. 3. §. 2. 1. pr. 3. §. 6.

[note: A] [note: O] Ad *tabulas ut in D. testamenti, codicilli, etc. 1. pr. §. 2. h. et m. causa donationis arg. f. C. de m. c. donat. iunct. dd. LL. (modo de iure praetorio subsistant ex forma externa [orig: externâ]: 6. pr. ad L. Corn. de fals.) (personae inhabilitas etc. hic [orig: hîc] non officit. 1. §. 3. etc.) authenticas, L. 1. L. f. test. quemadmod. aper. morte confirmatas, 1. §. 10. ut possint apprehendi, 3. §. 8. legi, describi. 1. pr. testam. quemadmod. aper.

* deinde etiam, si hac [orig: hâc] actione victus praetori non pareat, ad interesse; 3. §. 12. et 13. cuius praestatio tamen ab herede facta, inutilem reddit ulteriorem legati petitionem: secus est, si tertius eam praestiterir. 3. §. 14. h. 7. §. 1. de condict. furtiv. 2. de except. Est perpetua. 3. §. p. (Obst. 35. de O. et A. Cuiac.)

Sequentes tituli fere sola [orig: solâ]sua [orig: suâ] inscriptione explicati sunt. Ut: VI. Ne quid in loco sacro fiat. VII. De locis et itineribus publicis. VIII. Ne quid in loco publico vel itinere fiat. IX. De loco publico fruendo. X. De via publica, et si quid in ea factum dicatur. XI. De via publica, et itinere publico reficiendo, XII. De fluminibus, ne quid in flumine publico, ripave eius fiat, quo peius navigetur. XIII. Ne quid in flumine publico

fiat, quo aliter aqua fluat, atque uti priore aestate fluxit. XIV. Ut in flumine publ. navigare liceat. XV. De Ripa munienda.

XLII. 6. DE VI ET VI ARMATA.

[note: D] EX hoc interdicto hodie [orig: hodiè] datur actio personalis, ei, qui de possessione rerum immobilium vi deiectus est, adversus deicientem, ad possessionem cum omni causa et interesse recuperandam.

[note: C] Causa efficiens Praetor, 1. pr. et Delictum, sc. vis (1. pr. §. 3. sive publ. sive privata: 1. pr. h. iunct. 8. de publician. in rem act. e. g. terror armorum: 3. §. 5. h. vid. tit. quod met. causa R.) expulsiva: (1. §. 3.) qua quis deicit (1. §. 45. L. 5.) possessorem, (qui possidet animo vel corpore, 6. §. 1. de A. A. P. 1. §. 24. 26. L. 3. §. 14. h. civiliter vel naturaliter; 1. §. 9. 10. 23. 26. in f. vid 4. §. 28. de usurp. Ex iure Codicis tamen sufficit occupatio vacuae possessionis: L. f. C. unde vi) ex immobili re. 1. §. 3. 6. h.

[note: S] Datur deiectis, ut in D. et C. (Usufructuario, Vasallo, etc. ut in C. 3. §. 13. sive bona [orig: bonâ], sive m. f. possederit: 1. §. 30. v. §. 6. I. de Interdict. 17. h. spoliatus ante omnia est restituendus. c. 5. x. de rest. spol. 6. 7. C. nisi alterius petitio sit iustior, 31. depos. 51. de R. 1. Perez. h. n. 28. Zoes. ad p. h. n. 17.) et heredibus, 1. §. 44. [Diss. Wissenb. th. 27. per L. 1. §. 9. 23.] Si deiciantur, qui rem tantum [orig: tantùm] detinent, tum [orig: tùm] videtur e. g. locator per colonum deiectus: igitur non huic, sed illi hoc remedium datur: 1. §. 10. 22. L. f. h. [Obst. 7. §. 11. comm. div. 12. 18. h.] hi tamen novo iure absentis veri possessoris nomine, etiam sine mandato, [note: P] hic [orig: hîc] agere possunt. 1. C. si per vim. Contra deicientem, ut in D. et C. mandantem et mandatarium, 1. §. 12. 13. et ratihabentem, 1. §. 14. licet possessionem reliquerint: 4. §. 22. de usurp. Non etiam contra heredes, nisi quatenus locupletiores inde facti: 1. §. f. L. 2. 3. 9. contra parentes et patronos haec actio non datur, sed actio in factum, detracta [orig: detractâ] mentione violentiae, nisi armata [orig: armatâ] manu expulerint. 1. §. 43. [Diss. Wissenb. per L. 52. §. 6. de furt.]

[note: O] Ad recuperandam possessionem rerum immobilium, ut in D. 1. §. 3. 6. 7. et quae in illa fuerunt, mobilium, tamquam accessoriarum: 1. §. 6. 32. etc. licet alienarum et peremptarum, 1. §. 33. 34. et ad omne interesse. 1. §. 31. 41. h. Utilis actio datur etiam ad quasi possessionem rerum incorporalium. Gail. 2. O. 75.

[note: E] Spoliatus, licet ab ipso Iudice, 6. C. h. c. 7. x. de rest. spol. Gail. 1. O. 76. illico [orig: illicò] est restituendus, p. ff. 6. C. cum om ni causa et interesse, 1. §. 41. 31. etiam fructibus percipiendis: 1. §. 40. ff. 4. C. Actor iurat in litem. 1. §. 34. 35. ff. 9. C. ut et eius heres, Bach. V. 2. D. 25. th. 5. lit. A. B. ¶¶. contra deicientem et eius heredem. Bach. d. l. Diss. M [?] 4. O. 12. vid. Brunn. ad L. 9. C. h. n. ult. ¶.

[note: d.] Praescribitur anno utili, 1. pr. §. 39. ff. 2. C. h. (sc. quoad fructus percipiendos, et interesse; 1. pr. 3. §. 1. h. nam quod pervenit, etiam post annum debetur. dd. LL. 4. de interdict.) nisi verus dominus absens, et e. g. inquilinus de possessione deiectus sit. 1. [note: SS] C. si per vim. Similia huic sunt Remedium L. 7. C. unde vi. vid. Perez. ibi et Zoes. h. in f. Et Remedium Can. Redintegranda. c. 3. q. 1. quod datur ad rem restituendam, sine omni temporis, loci, personarum, aut rerum differentia. v. Gail. 2. O. 75. Berl. p. 1. concl. 21. Alia remedia similia sunt in L. f. C. unde vi. 7. ff. h. f. C. de acquir. poss. c. saepe [orig: saepè]. 18. extra de restit. spoliat.

XLIII. 17 [sic]. UTI POSSIDETIS.

[note: N] HOc interdictum fuit prohibitorium. 1. §. 1. Hodie [orig: Hodiè] inde [note: D] datur actio praetoria, realis, immobilium possessori; contra quocumque modo [orig: modô] turbantem, ad possessionem retinendam, [note: N] defendendam, et conservandam: 1. §. 1. et 4. Ratione Subiecti est duplex; 3. actor tamen est, qui prior ad iudicem provocavit, aut, si hoc simul fecerint, quem sors determinavit. 13. de iudic.

[note: S] Datur rerum immobilium POSSESSORI, 1. §. 1. l. 3. §. 8. naturali, aut civili, 1. §. 1. 7. 8. Boc. cl. 4. D. 48. iusto, vel in iusto, modo actor iniustam possessionem non acquisierit ab adversario. 1. §. f. 2. h. f. de A. A. P. quod probandum, vid. Mascard. de probat. c. 1178. Wesenb. ad tit. de A. A. P. vere [orig: verè], vel etiam praesumptive [orig: praesumptivè]: e. g. si probetur antiquior possessio: v. c. 9. x. de prob. nisi adversarius probet, sibi possessionem iusto titulo interim quaesitam: c. 9. de prob.) quod sc. possideat tempore litis contestatae. §. 4. I. de interdict. Si utriusque partis aequales sint probationes, ambo relinquuntur, donec alteruter in petitorio [orig: petitoriô] vicerit: 3. pr. h. Perez. in C. h. n. 14. in possessione TURBATO. §. 4. I. de interdict. Quasi possessori turbato datur utilis actio, non etiam deiecto de possessione. arg. 1. §. 1. h. §. 4. I. de interdict. iunct. 6. §. 1. 7. 15. 7. de A. A. P. L. 7. C. unde vi.) Diss. Wesenb. propter 17. de A. A. P. 3. §. 8. eodem. [note: P] 22. eodem. 3. pr. h. Contra turbantem, ut in D. qui scil. ius

alterius obscurum reddit. Widenbruck. de interdict. c. 10. intra [note: O] vel extra iudicium, verbis vel factis; 3. §. 2. 3. h. Ad possessionem rerum immobilium retinendam: etc. 1. pr. §. 6. ff. L. un. C. h. §. 4. I. de interdict. Utilis ad quasi possessionem rerum incorporalium, f. h. f. de serv. 8. §. 5. si serv. vind. Carpz. 2. c. 7. [note: E] d. 11. Besold. p. 6. consil. 274. Ad retinendam quietam possessionem, et ut actor possessor declaretur: secundario [orig: secundariò] etiam turbator interesse praestet, caveatque de imposterum non turbando, Wesenb. h. n. 5. Gail. 1. O. 116. n. 4. ¶. 3. §. f. h. [Diss. Bach.] [note: d.] Praescribitur quoad interesse, propter praecedentem turbationem, [note: C] anno [orig: annô] 1. pr. Perimit hanc actionem exceptio vitiosae possessionis ab adversario: ut supra. Non etiam dominii; Bach. V. 2. D. 25. th. 4. lit. D. Perez. h. nisi statim probari possit. Perez. ¶¶.

XLIII. 18. DE SUPERFICIEBUS.

[note: D] SUperficies significat hic illud, quod est in alieno solo inaedificatum, implantatum, insitum, vel alio [orig: aliô]modo [orig: modô] impositum: Et sic accipitur dupliciter, (1.) materialiter pro ipsa ea [orig: eâ] [note: D] re, (2.) formaliter pro iure superficiario: quod est utile dominium. (73. §. 1. L. sq. de R. V. 1. pr. §. 3. h. 3. §. 7. uti possid. Non est servitus personalis, 1. §. 7. nec realis. §. 3. I. de servit. et quia non producit actionem confessoriam. Harppr. ad §. 3. I. de serv. n. 31. Obst. 86. §. f. de leg. 1.) quod quis habet, v. §. 30. 31. I. de R. D. in superficie, 9. §. 4. de damn. infect. v. 3. §. 7. uti possid. L. 1. §. 1. h. in solo [orig: solô] vel aedificio [orig: aedificiô] alieno posita, 2. h. 15. qui pot. in pign. 3. §. 7. uti possidet. ita, ut solo cohaereat, sive mediate [orig: mediatè], sive immediate [orig: immediatè]. dd. LL. 98. §. f. de sol. v. 20. pr. de S. P. U. 60. de A. R. D. arg. 10. quod vi aut clam.

[note: C] Causa efficiens est voluntas domini, arg. L. f. C. de reb. alien. non alien. v. 12. §. 3. de Publ. in rem. liberam alienationem habentis, d. l. f. *tacita, quae colligitur ex praescript. long. temp. arg. f. in f. C. de long. temp. praescript.

[note: A] *expressa, quae declaratur *inter vivos quasi traditione: 3. de O. et A. 11. §. 1. de Publ. in rem. 31. de A. R. D. f. de serv. ex iusta causa; 25. de probat. e. g. emptione, dote, solutione, etc. non etiam locatione, 39. locat. 65. de contrah. empt. nisi praeterea [orig: praetereà] inter partes convenerit, ut liceat e. g. in fundo locato aedificare, aedificioque iure dominii uti: 74.

de R. V. 1. pr. §. 1. L. 2. h. quod factum praesumitur, si permissum simpliciter est aedificare in re ad longum tempus locata; secus, si ad modicum tempus locata, 1. §. 3. Carpz. 2. c. 37. d. 22. Fr. [note: a.] de laudem. c. 13. n. 16. * ultima [orig: ultimâ] voluntate. 81. §. 3. de leg. 1. L. 1. §. 7. h.

[note: B] [note: E] Superficiei constitutae effectus sunt quoad * superficiarium, [note: C] in statu *tranquillo *principalis, sive lucrativus, quod [note: D] superficiarius est superficiei quasi dominus: 3. §. 7. uti possid. 49. de V. S. hinc potest etc. v. 1. pr. h. 81. §. 3. de leg. 1. 3. §. 3. de nov. oper. nunc. 16. §. f. de pign. act. 1. §. f. h. eamquepossidet naturaliter: arg. 1. §. 2. h. iunct. 3. §. 8. uti possid. L. 1. §. 5. de vi et vi arm. iunct. 1. §. 9. et 10. 22. in f. eod. [Obst. 3. §. 7. uti possid. 15. §. 12. de damn. infect.] In solo autem ius nullum habet; sed actionem personalem, ut dominus sibi concedat superficiem in solo habere: si tamen superficiarius rem oppignoraverit, praefertur dominus annuam pensionem ex superficie petens huic hypothecario. 15. qui pot. in pign.

[note: d.] * Minus principalis, sive onerosus, quod debeat superficiarius [1.] tributa, collectas, etc. onera publica praestare, 13. do impens. in res dot. fact. 7. pr. de publ. 2. C. de annon. et trib. lib. 10. tit. 16. sive sint ordinaria, sive extraordinaria. arg. 27. §. 3. de ususr. 28. de usu et usufr. leg. [2.] Superficiem propriis sumptibus sartam tectam servare: arg. 7. §. 2. de usufr. [3.] Praestare Solarium, sive annuam pensionem, 2. §. 17. ne quid in loc. publ. 39. §. 5. de leg. 1. 15. qui pot. in pign. den Bodenzinß, Grundzinß. Besold. ad I. W. p. 74. Speidel. voc. Vodenzinß.

[note: c.] [note: D] * Turbatae possessionis, * Actio * possessoria ex [note: E] interdicto de superficiebus, quae est actio realis, duplex, retinendae [note: F] possessionis, superficiario, adversus quemcumque turbantem, [note: G] ad possessionem superficiei retinendam et conservandam [note: C] competens. Oritur ex possessione superficiei: 1. pr. et §. 2. h. hic [orig: hîc] eadem obtinent, quae in interdicto uti possidetis. [note: S] 1. §. 2. h. Datur superfic ario possidenti, contra quosvis turbantes, etiam ipsum dominum. 1. pr. §. 2. h. L. 3. §. 2. uti possid. [NB. huc repete dicta ad tit. Uti possidet. etc.]

[note: g.] * unde vi, si scil. de superficie vi deiectus sit. 1. §. 5. [note: f.] de vi et vi arm. * Petitoria, et [1.] utilis rei vindicatio, 1. pr. §. 3. h. 3. §. 7. uti possid. 3. §. 3. de [note: D] nov. oper. nunc. 16. §. f. de pignor. act. 73. etc. de R. V. quae est actio realis, superficiario adversus quemcumque superficiei possessorem, ad Ius superficiarium vindicandum

[note: S] competens. dd. LL. Causa efficiens Praetor, 3. §. 7. uti possid. 3. §. 3. [note: P] de nov oper. nunc. 16. §. f. de pign. act. et Ius superficiarium, [note: O] sive utile dominium. Datur superficiario, qui superficiei possessionem amisit; contra quemcumque possessorem, etiam dominum: 1. §. 4. h. Ad vindicandum ipsum quasi dominium superficiei declarandum, eiusque quasi possessionem cum omni interesse restituendam: Certis casibus etiam datur [2.] Actio familiae erciscundae: 10. C. famil. erc. [3.] Communi dividundo: 1. §. 8. h. [4.]. Utilis confessoria, ad servitutes, superficiei debitas vindicandas. 3. §. 3. de nov. oper. nunc. [5.] Publiciana [note: e.] in rem. 12. §. 3. de publ. in rem. * Exceptio contra dominum ditectum vindicantem. 1. §. 4. Et generaliter: Quae dominus soli directe [orig: directè] facit, hoc superficiarius facit utiliter. 3. §. 3. de nov. oper. nunc.

[note: C] Finitur [1.] Interitu ipsius superficiei: 39. §. 2. de damn. infect. arg. 2. ff. §. 1. I. de usufr. [in parte etiam minima retinetur, arg. 53. de ususr.] nec reviviscit, licet ex. gr. alia domus sit aedificata. [2.] Consolidatione, 86. §. f. de leg. 1. quod etiam fieri potest per usucapionem, si ex. gr. superficiarius causam possessionis mutat: v. 2. 3. C. de praescr. 30. vel 40. ann. [3.] Temporis lapsu, si scil. ad certum tempus concessum sit, atque hoc effluxit: 1. §. 3. non etiam cessatione solvendae pensionis. [Obst. 3. C. de locat. 54. §. 1. locat. 2. C. de iure emphyt.]

[note: b.] * Directum dominum, quod is in superficie, ut et in fundo habeat directum dominium, 1. §. 4. L. 2. h. unde rem directo vindicat, 1. §. 4. eamque possidet civiliter, 3. §. 7. utipossid. penfionem petit personali actione. 1. §. 1. h.

XLIII. 19. DE ITINERE ACTUQUE PRIVATO.

[note: D] PRoponuntur hic [orig: hîc] de diversis servitutibus, 1. pr. Interdictum [note: A] * [1.] prohibitorium. 1. §. 1. Ex quo hodie [orig: hodiè] datur quasi possessori itineris, actus [orig: actûs] et viae actio realis, contra quemcumque turbatorem, ad quasi possessionem illam retinendam [note: C] et defendendam. Causa effic. Praetor: 1. pr. §. 2. et quasi possessio dictarum servitutum, L. f. v. 1. §. 2. si scil. utimur serviture, ut servitute, f. h. [et quidem ante rem in iudicium deductam per annum, non quidem continuum; sed per XXX. dies: 1. §. 2. 3. inundatione impeditus hic restituitur in

integrum, 1. §. 9. etc.) sive ipsi, sive per alium: 1. §. 7. L. 3. §. 4. 7. h. Modo non vitiose [orig: vitiosè] ab adversario possideamus, 1. pr. ad minimum [note: S] XXX. diebus illius anni. 1. §. f. L. 2. 3. h. Datur quasi possessori dictarum servitutum, ut in D. et C. et utilis usufructuario: [note: O] 3. §. 5. 8. Ad quasi possessionem dictarum servitutum rusticarum: 1. pr. §. 1. quae si in urbano praedio sint, illarum [note: E] nomine datur utilis actio. ¶¶. Actor declaretur quasi possessor servitutis: desistat adversarius a [orig: à] turbatione, interesse praestet, caveat de non amplius turbando. 7. de aq. quotid. et [note: C] aestiv. 3. §. 3. ff. h. Contraria sunt in C.

[note: a.] [note: D] * (2.) Aliud prohibitorium, ex quo hodie [orig: hodiè] datur actio realis quasi possessori dictarum servitutum, cui ius est illas reficiendi, contra quemcumque impedientem, ut a [orig: à] refectionis [note: S] impedimento desistat. 3. §. 11. Datur quasi possessori, qui Ius reficiendi servitutem habet, (unde etiam secundario probare debet, servitutem legitime [orig: legitimè] esse constitutam: 3. §. 13. h. vid. 2. §. 2. de interdict. modo [orig: modò] non vitiosc ab adversario habeat possessionem, aut potestatem reficiendi; 3. §. 11. 13. 14.) eiusque heredibus et successoribus particularibus, 5. §. 2. v. [note: P] 6. contra impedientes refectionem, ut in D. 3. §. 11. 12. L. 4. pr.

Ut autem haec actio in iudicium deduci possit, caveat actor adversario de vitio operis: h. e. opus damnosum non fore. 3. §. 11. L. 5. §. f. h.

XLIII. 20. DE AQUA QUOTIDIANA ET AESTIVA.

[note: A] [note: D] DE Aquaeductu sunt IV. Interdicta: * (1.) De aqua quottidiana: vid. 1. §. 3. cuius nomine hodie [orig: hodiè] datur actio quasi possessori huius servitutis ad id, ne in quasi possessione vel usu eius impediatur vel turbetur, contra turbatorem, ut interesse praestet, et de non amplius turbando caveat. 7. Causa effic. est quasi possessio huius servitutis, quam quis habuit bona fide, 1. §. 10. 19. nec vitiose ab adversario, 1. pr. etiam unico die vel nocte, in anno ante iudicium acceptum: 1. §. 4. Hic ductus, sive sit urbana, sive rustica servitus, nihil refert; 1. §. 11. modo [orig: modò] ducatur ex capite, seu ubi aqua nascitur. vid. 1. §. 5. 6. [note: a,,] [note: D] 7. 8. * [2.] De aqua aestiva: quo praetor prohibet, ne quis possessor in usu sive quasi possessione aquae aestivae ductus impediatur aut turbetur. Hoc per omnia convenit cum praecedenti: nisi quod ratione obiecti

hic [orig: hîc] requiratur aqua aestiva, et ratione temporis hic [orig: hîc] requiratur usus per VI. menses prioris aestatis, scil. ab aequinoctio verno ad aequinoctium autumnale; 1. §. 31. etc. si quis hac [orig: hâc] tamen aestate usus sit, aut etiam hieme, tum [orig: tùm] habet utile interdictum.

[note: D] [note: a,,] * (3.) De aqua Castellaria, quae ex Castello ducitur: 1. §. 38. quod est interdictum prohibitorium, retinendae possessionis, quo praetor prohibet, ne ille, cui a [orig: à] Principe aquam ex Castello ducere concessum est, aquam ducere impediatur, neve illi vis fiat. Haec, praeter obiectum, differt etiam in eo ab aliis, quod non iure servitutis; sed permissu Principis ducatur; 1. §. 42. quod etiam probare debet [note: pr.] actor. 2. §. 2. de interdict.

XLIII. 21. DE RIVIS.

[note: a.] * (4.) DE Refectione aquae ductus [orig: ductûs]: [note: D] quod est prohibitorium, quo praetor prohibet, ne vis fiat quasi possessori aquae ductus [orig: ductûs], qui illum refici curat, adversus quemcumque impedientem, ut a [orig: à] turbatione desistat, de non amplius [orig: ampliùs] [note: S] turbando caveat, et omne interesse praestet. Datur quasi possessori, qui praecedente anno non vitiose ab adversario aquaeductu usus est: hic [orig: hîc] susficit sola possessionis probatio. 3. §. 13. de itin. actuque priv. v. L. f. h. Quid sit rivus, specus, septa? vid. L. 1. §. 2. etc. quid reficere? v. 1. §. 6. quid purgare? v. 1. §. 7. Praeter finem hoc cum aliis convenit, 3. §. 7. h.

XLIII. 22. DE FONTE.

HOc interdictum agit de Fonte, et eius usu de aquae haustu, et pecoris ad aquam appulsu, item lacu, puteo, piscina [orig: piscinâ], modo [orig: modò] perpetuam causam, et aquam vivam habeant, ad cisternas non pertinet. L. un. §. 4. Convenit cum praeced. praeter Obiectum. L. un. §. 7. h.

XLIII. 23. DE CLOACIS.

XLIII. 24. QUOD VI AUT CLAM.

[note: D] HOc nomine datur actio personalis omnibus illis, quorum interest ad opus, in re soli, viaut clam factum, restituendum, sive destruendum.

[note: C] Causa efficiens Praetor, 1. pr. et delictum, 3. in f. pr. sc. factum. [note: A] 7. §. 4. 9. h. *Violentum, (quod fit contra denuntiationem novi operis etc. 1. §. 5. etc. L. 2. 3. pr. etc.)

[note: a.] [note: S] *Clandestinum: 3. §. 7. h. in re soli, 20. §. 4. L. 1. §. 4. 7. §. 5. publici vel privati. 20. §. f. Datur illis, quorum [note: P] interest, colono, usufructuario etc. 12. 11. §. 10. si scil. per id opus datum sit fructibus damnum: contra facientes, ut in D. et Ci. vel mandantes, 5. §. 8. et §. f. 6. et heredes, quatenus aliquid ad eos pervenst. 15. §. 3.

[note: E] Tota res in pristinum statum reducenda, sumptibus rei, 16. §. 2. licet ius aedificandi habuerit, 1. §. 2. qui actori etiam ad interesse tenetur; 15. §. 7. quod, deficientibus aliis probationibus, iuramento in litem, vel officio iudicis aestimatur. L. 15. §. 9.

[note: C] Eliditur (1.) Exceptione praescriptionis annalis, f. pr. 15. §. 3. ex tempore operis perfecti, 15. §. 4. nisi iusta fuerit ignorantiae causa. 15. §. 5. 6. (2.) Si factum sit agri colendi causa. 7. §. 7. (3.) Si actor etiam aliquid vi aut clam contra fecerit. 7. §. 3. (4.) Si recusaverit actor cautionem oblatam. 3. §. 5. (5.) Si factum sit incendii arcendi causa, modo incendium ad illum locum pervenerit. 7. §. 4. Ante omnia Iudex hic aequitati studcat. 2. §. 5. de aq. et aqu. pluv. Mev. ad Ius Lub. lib. 3. tit. 12. art. 3. n. 4. et art. 7. n. 41. etc.

XLIII. 25. DE REMISSIONIBUS.

XLIII. 26. DE PRECARIO.

[note: D] PRecarium est actus liberalitatis, 1. §. 1. L. 8. §. 3. in f. quo precibus petenti res utenda gratis conceditur, ita, ut, quandocumque placuerit, illa revocari possit. Non est contractus. (1.) arg. 7. pr. et §§. seqq. de pact. 14. §. 11. de furt. adde 14. h. (2.) arg. 12. 49. de A. et O. iunct. 8. §. f. Bocer. cl. 2. D. 9. th. 34. Bach. V. 1. D. 24. th. 5. lit. C. [Dissent. Wesenb. etc. per L. 23. de R. I. 2. §. 2. 19. §. f. h. 5. de praescr. verb. Duaren. Tholos. Donell.]

[note: +] Est vel simplex, quo usus tantum [orig: tantùm] conceditur; hic petens est tantum [orig: tantùm] in possessione: 10. §. 1. de A. vel A. P. 6. §. 2. h. vel Non simplex, quo praeter usum etiam possessio conceditur. 2. §. 3. 4. §. 1. 6. §. 3. 9. 12. pr. 15. §. 4. L. 16. 17. h. 22. §. 1.

de nox. act. 7. §. 4. comm. divid. 13. §. 1. de Publ. in rem. act. vid. Bach. V. 1. D. 24. th. 5. lit. c.

[note: C] Causa efficiens est voluntas [utcumque declarata, 13. per procurat: 6. §. 1. ad prolongationem et renovationem sufficit praesumpta ex patientia et usu, 4. §. f. L. 5. modo [orig: modò] possit, si velit, revocate, 6. pr.) Concedentis, 1. pr. §. 2. L. 2. §. 3. L. 12. in f. pr. L. 15. pr. et accipientis, (arg. 14. h. qui Commodatum contrahere possunt: 7. 6. §. 1. et f. L. 11. h. v. 45. de R. I.) et rei traditio: 1. §. 2. 3. licet per fictionem brevis manus. f. §. 1.

[note: O] Obiectum sunt omnes res, corporales et incorporales, 2. §. 3. L. 3. 15. §. 2. mobiles et immobiles: 4. pr. modo [orig: modò] (1.) sint in commercio, (2.) usu non consumantur, (3.) concedens in illis [note: fr.] Ius aliquod habeat. [4.] petentis non sint propriae pleno [orig: plenô] iure. dd. LL. 7. 11. h. 15. 16. commod. Forma est usus [1. §. 1. et f.] indeterminatus, [sc. modi, finis, temporis, etc. ita, ut revocari possit pro lubitu concedentis: 1. pr. §. 2. 2. §. 2. 12. pr. hinc pactum eiusmodi adiectum vitiatur, non vitiat. 12. h. v. 4. in f. de pign. act. 1. §. 7. depos. Obst. 4. §. f. L. 5.] gratuitus. 1. §. 1. 2. §. 3. 8. §. 3. h. 14. §. 11. de furt.

[note: E] [note: A] Effectus ratione *accipientis *lucrativus est [1.] potestas [note: B] utendi, 1. pr. 11. [2.] si hoc specialiter rogatum sit, possessio naturalis: (alias [orig: aliàs] enim est tantum in possessione: 6. §. 2. h. 10. §. 1. de A. A. P.) 6. §. 2. h. 10. §. 1. de A. A. P. 22. §. 1. de nox. act. f. §. 1. h. quae iusta est, quamdiu dominus eam non revocavit; 22. §. 1. de nox. act. 13. §. 1. de Publ. in rem. 7. §. 4. comm. divid. prima revocatione fit iniusta: 13. §. 1. de A. A. P. 1. §. 5. f. uti possid. cuius intuitu petenti datur interdictum uti possidetis, 1. §. f. 2. uti poss. 17. h. sc. contra tertium; Datur inde etiam interdictum recuperandae possessionis contra dominum, si petentem vi deiecit: §. 6. 1. de interdict.

[note: b.] *onerosus est obligatio naturalis, 14. h. 14. §. 11. de furt. 1. de pact. 1. de const. p. 5. §. 2. de solut. 2. §. 2. cuius intuitu praetor interdictum proposuit, ex quo ICti postmodum introduxerunt condictionem certi, sive actionem praescriptis verbis, non ordinariam, quae ex contractu innominato oritur; sed extraordinariam, irregularem et anomalam. 2. §. 2. 19. §. f.

[note: a.] *concedentis est, quod non amittat possessionem: sive possessionem non perierit accipiens, 6. §. 2. sive petierit cam: tum enim, uti dictum, naturaliter tantum possidet. 15. §. 4. Bach. V. 2. D. 25. th. 4. K. Meier. C. I. A. p. 39. etc.

[note: D] Hoc interdictum est restitutorium, 2. §. 1. quo praetor rem precatio [orig: precatiò] concessam restitui iubet. Causa efficiens Praetor, [note: S] 2. pr. propter 2. §. 2. 15. pr. 14. v. 15. §. 3. Datur illi, qui precarium concessit, licet non sit dominus. 7. 8. pr. 11. h. Successores tam [orig: tàm] universales, 12. §. 1. quam [orig: quàm] particulares, patientia [orig: patientiâ]sua [orig: suâ] precarium prolongando, quasi novum constituunt, [note: P] unde ex propria persona hic agunt: 8. §. 2. contra precario [orig: precariò] habentem, et qui dolo desiit, 4. §. 2. 8. §. 3. et contra heredes [note: O] ex dolo defuncti, in quantum ad eos pervenit. 8. §. f. Ad rem cum omni damno, 8. §. 4. praestatur hic dolus et lata culpa; 8. §. 3. post moram etiam casus fortuitus, et fructus percepti, [note: d.] 8. §. 4. Institui potest, quandocumque concedenti libuerit; 1. pr. §. 2. l. 2. §. 2. 12. pr. h. Iudex tamen ex aequitate aliquod tempus indulgere solet. v. 17. §. 3. commod. c. un. x. Commod. Bach. v. 1. D. 24. th. 5. lit. C. Lugo, D. 32. sect. 2. n. 15. de l. et I. Affinia sunt Donatio: 1. §. 1. 8. §. 3. [note: SS] Commodatum: 1. §. 3. h. Precaria Iuris Canonici: de quibus tit. x. de precariis. ibi Brunnem. et sing. tract. Blumblacher. [note: C] Solvitur (1.) Morte accipientis, 12. §. 1. c. 3. x. h. (2.) Revocatione, 1. pr. (3.) Incasu L. 6. §. f. L. 11. h. Solutione debiti. (4.) Consolidatione; arg. 4. §. 3. non etiam tempore adiecto, 4. §. f. 5. h. pactum, quo certum tempus determinatur, non vitiat, sed vitiatur. 12. pr. De alienatione reiprecario [orig: reiprecariò] acceptae. vid. 8. §. 2. h.

XLIII. 27. DE ARBORIBUS CAEDENDIS.

[note: A] [note: D] HIc duo dantur Interdicta: * (1.) De arboribus in praedium urbanum impendentibus: quod est prohibitorium, quo praetor prohibet vim fieri vicino caedenti arbores, v. 1. §. 3. in suas aedes impendentes, quas illarum dominus monitus [note: S] tollere noluit. 1. pr. §. 6. Datur domino, etiam partiario, 1. §. 5. et usufructuario. 1. §. 4.

[note: a.] * (2.) De arboribus e [orig: è] vicino fundo in praedium rusticum impendentibus: quod a [orig: à] praecedenti non differt, nisi obiecto, et quod hic tantum [orig: tantùm] liceat ramos ad XV. pedes usque a [orig: à] terra amputare, ne umbra arboris noceat alteri praedio. 1. §. 7. etc. De arboribus his etiam [note: SS] competit actio ex LL. XII. tabb. negatoria, si scil. arbor vicini, vi venti, inclinata sit in meum fundum. 2.

XLIII. 28. DE GLANDE LEGENDA.

[note: D] HIc praetot prohibet, ne domino fructus, qui in fundum vicini ceciderunt, legenti, etiam tertia die, vis fiat: quod hodie [orig: hodiè] vix observatur. Coler. p. 1. dec. 25. Haersolt. de act. ad h. t. Hahn. et Zoes. h.

XLIII. 29. DE HOMINE LIBERO EXHIBENDO.

[note: D] HOc interdictum est exhibitorium, quo praetor praecipit, ut liber homo, qui dolo [orig: dolô]malo [orig: malô] detinetur, exhibeatur. [note: C] Causa efficiens Praetor, 1. §. 1. et hominis liberi detentio dolosa. 1. pr. L. 2. h. sc. si quis detineat eum sciens, 3. §. 6. arg. 1. §. 2. de dol. 4. §. 1. (nam si ignoret aut dubitet, datur actio praeiudicialis, 3. §. 7.) invitum, 1. §. 5. de iniur. 3. §. 5. h. 4. §. f. aut dolose persuasum, ut maneat etc. sine iusta causa. 3. §. 4. [note: S] 3. §. 2. 3. Datur omnibus ex populo, 3. §. 9. (ex pluribus acturis eligit Praetor coniunctum vel digniorem; 3. §. 12.) non etiam personae de calumnia vel collusione suspectae, 3. §. [note: P] 10. neque mulieri aut pupillo, nisi de coniunctis agant. 3. §. [note: O] 11. Contra detentores, ut in D. etiam absentes, 3. §. 14. Ad exhibendum etc. ut in D. (si dubium sit de libertate, recurrendum ad actiones praeiudiciales; 3. §. 7. in f.) cuiuscumque [note: E] conditionis. 3. §. 1. Exhibeatur, h. e. in publicum producatur, et videndi, tangendique eius copia fiat, 3. §. 8. sine mora: f. §. 2. h. non exhibens tenetur ad Litis aestimationem, [note: d.] idque saepius, donec exhibeat. 3. §. 13. Haec actio [note: SS] est perpetua. 3. §. f. Concurrit hic actio ex L. Fabia de plagio.

XLIII. 30. DE LIBERIS EXHIBEND. IT. DUCENDIS.

[note: D] HIc duo dantur Interdicta, * (1.) Exhibitorium, quo Praetor praecipit, ut patri petenti exhibeantur liberi, in eius potestate exsistentes. Propter patriam potestatem et alterius [note: C] retentionem. Datur patri, qui liberos habet in potestate [note: S] 1. §. 1. §. 4. h. 25. de stat. hom. Contra detinentes quosvis, [note: P] licet iustam detentionis causam praetendant, 1. §. 2. etiam matrem (nisi ob iustissimas causas excipiat: 1. §. 3. 3. §. 5. quemadmodum etiam excipit gener contra petionem soceri: 1. §. f. h.) modo detineat invitos; f. h. Filius se in patria

potestate esse negans tenetur actione praeiudiciali, vel extraordinaria. [note: O] 3. §. 3. Ad liberos, ut in subiecto. 1. pr. cuiuscumque ordinis et conditionis. Perez. h. n. 1.

[note: a.] [note: D] * (2.) Prohibitorium, quo praetor prohibet, ne Patri liberos in sua potestate exsistentes ducenti vis fiat. Hoc a [orig: à] priori tantum [orig: tantùm] fine differt: primum est huius praeparatorium, 3. §. 1. utilia haec interdicta dantur etiam ad recipiendam uxorem, si invita ab alio teneatur: nam si ipsa consentiat, imploratur Iudex. Perez. h. n. 7. [note: SS] Affinia sunt (1.) Utilis. rei vindicatio, 1. §. 2. de R. V. (2.) Extraordinaria cognitio, 3. §. 3. (3.) Actiones praeiudiciales.

XLIII. 31. DE UTRUBI.

HOc interdictum est prohibitorium, quo [orig: quô] Praetor prohibet vim fieri rerum mobilium possessori: Hinc datur actio realis mobilium possessori, adversus quocumque modo turbantem, ad possessionem rerum mobilium defendendam. Ab interdicto Uti possidetis differt tantum [orig: tantùm] obiecto. L. un. §. 1. h. §. 4. I. de interdict.

XLIII. 32. DE MIGRANDO.

[note: D] HOc interdictum est prohibitorium, retinendae possessionis, quo [orig: quô] Praetor prohibet vim fieri inquilino migranti, et res illatas, locatori non oppignoratas, in alium locum transferenti. Causa effic. Praetor. 1. Datur etiam successoribus: [note: C] 1. §. f. h. et utile illi, qui gratuitam habet inhabitationem: [note: S] 1. §. 1. 3. non etiam colono. 1. §. 1. Contra locatorem, [note: P] et successorem, ut in D. 1. §. f. Ad res, ut in [note: O] D. idem est, si pignoratae quidem fuerint ab initio; liberatae tamen postea [orig: posteà], aut si res aliena a [orig: à] conductore inferatur. 1. pr. L. 2. aut si inquilini paratam solutionem locator non accipiat. 1. pr. Actio exinde [orig: exindè] est perpetua. 1. §. f.

XLIII. 33. DE SALVIANO INTERD.

HOc interdictum est acquirendae possessionis, quo [orig: quô] creditor principaliter possessionem rei oppignoratae persequitur. Hinc differt ab actione Serviana, et quasi Serviana, (1.) quod haec sit petitoria, illud possessorium: (2.) quod in hoc interdicto sufficiat probari rem oppignoratam tempore

oppignorationis ab oppignorante possessam: (3.) quod hoc regulariter adversus Tertium non competat. 1. C. de precar. Causa efficiens Praetor et Oppignoratio rerum; (non Ius pignoris, quod difficilius [orig: difficiliûs] probatur.) Datur directa locatori praedii rustici contra Colonum, §. 3. I. de interdict. 1. h. utilis, reliquis creditoribus hypothecariis. 1. C. de precar. Contra debitorem, non etiam contra tertium. 1. C. de precar. nisi in Casu Leg. 1. pr. h.

XLIV. 1. DE EXCEPTION. PRAESCR. ET PRAEIUDIC.

[note: H] EXCEPTIO significat vel * late [orig: latè] omnem tam [orig: tàm] actoris, quam [orig: quàm] rei defensionem: 2. §. 1. L. 22. §. 1. h.

* stricte [orig: strictè], defensionem rei. 10. [note: A] C. h. vid. Vult. 2. c. 7. n. 16. Haec vel * Inficiatio, (Exceptio facti sive Intentionis.) qua [orig: quâ] actio actori competere simpliciter [note: B] negatur, sive * simpliciter, e. g. si actori mutuum petenti reus dicat: Nihil accepi.

[note: b.] * cum affirmatione novi facti, quae inficiatio praegnans dicitur. vid. supr. de probat. O. pag. 423.

[note: a.] * Depulsio est, cum reus non quidem actionem summo [orig: summô] iure actori negat; sed illam adversus se iniquam esse dicit: pr. I. h. vid. Vinn. ad rubr. I. h. haec in specie dicitur Exceptio et exceptio Iuris, sive actionis. v. 2. h. 34. §. 1. de O. et A. 38. §. 1. de solut.

[note: D] PRAESCRIPTIO in genere [orig: genère] hic idem significat, quod depulsio. 9. pr. de transact. 23. ff. L. p. et f. C. h. vid. Vultei. 2. cap. 7. num. 26.

[note: D] PRAEIUDICIA dicuntur illae exceptiones, quibus actio intentata hac [orig: hâc] ratione excluditur, quod futurae actioni maiori praeiudicium faciant. Exempla sunt in L. 13. 16. 18. 19. 21. h. Vult. 2. c. 7. n. 34.

[note: D] Est igitur EXCEPTIO in specie ita dicta, Ius reo competens, ad excludendam actoris intentionem, summo iure fundatam. 2. pr. h. 10. C. de except. v. pr. I. de replic. Vult. 2. c. 7. n. 43. 66. Causa effic. est aequitas Iuris Gentium: 1. §. 1. L. 12. de dol. mal. exc. 125. de R. I. 47. de O. et A. quaedam etiam Iure Civili introductae sunt: ut SCti Macedoniani, Velleiani, non numeratae pecuniae, ordinis sive excussionis: Vult. 2. c. 7. n. 47. Causa efficiens proxima est metus, dolus, error, etc.

[note: C] [note: +] Dividuntur (1.) in * NOMINATAS, quibus in iure certum ac speciale nomen est inditum: ex. gr. pacti de non petendo, metus [orig: metûs], doli, erroris, excussionis, divisionis etc.

[note: c.] et * INNOMINATAS, quae certo [orig: certô] nomine destituuntur, et dicuntur in iure in factum: 14. h. 2. §. 5. de dol. mal. 23. h. has Praetor concessit ob defectum nominatorum. 21. de P. V. vid. omnino [orig: omninò] Vult. 2. c. 7. n. 74. [2.] [note: D] [note: +] in * CIVILES, §. 7. I. de except. quae oriuntur ex Iure Civil. ex. gr. ordinis, divisionis, SCt. Maced. Velleian. etc.

[note: d.] Et * PRAETORIAS, quae ex Edicto [orig: Edictô] Praetoris ortae, ut pleraeque aliae, ex. gr. doli, metus [orig: metûs] etc. vid. Vult. 2. c. 7. n. 67. [3.] [note: E] [note: +] in * PERSONALES, quae personam sequuntur, 7. pr. h. 12. 13. sol. matr. 24. 25. de re iud. 7. §. 8. L. 22. 25. §. 1. de pact. [note: F] * ex Legis dispositione, ut exceptio competentiae, 12. 13. solut. matr. 14. 25. de re iud. cessionis bonorum: §. f. I. de replic. [note: f.] * Ex conventione partium, ut exceptio de non petendo a [orig: à] certa persona: 7. §. 8. L. 22. 25. §. 1. de pact. haec propter beneficium ordinis hodie [orig: hodiè] etiam prodest fide iussoribus.

[note: e,,] * REALES, quae rem sequuntur, et fideiussoribus, omnibusque, quorum interest, competunt, 7. §. 1. etiam invito reo: 19. h. ut exceptiones doli, metus [orig: metûs], erroris etc. 7. §. 1. non num. pec. 12. C. de non num. pec. SCti Mac. 9. §. 3. et 4. de SCt. Maced. SCti Vellei. 16. §. 1. ad SCt. Velei. et regulariter omnes, quae non excipiuntur Legis dispositione, vel exceptione partium. 19. h.

[note: e.] * MIXTARUM naturam habet exceptio restit. ex causa aetatis, 6. de restit. in integr. iunct. 13. de minor.

[note: G] [note: +] [4.] * TEMPORALES, quae certo tempore exstinguuntur, ut non numeratae pecuniae, pacti de non petendo intra certum tempus etc.

[note: g.] * PERPETUAS, quae neque XXX. ann. praescribuntur, ut sunt omnes, quae specialiter non sunt exceptae.

[note: H] [note: +] [5.] * DILATORIAS, sive temporales, verzugliche [orig: verzügliche] Schutz-Reden, quae actionem ad tempus tantum excludunt ac differunt: 2. §. f. h. §. 10. I. hic reus tantum [orig: tantùm] petit absolutionem ab instantia, von diesem Gerichts-Zwang. Carpz. 1. c. 3. d. 16. [note: I] Et pertinent vel ad * processum, ac respiciunt * personam [note: K] * principalem * Iudicis; ratione * Iurisdictionis, ut [1.] Exceptio [note: L] INCOMPETENTIAE, sive praescriptio vel exceptio [note: M] fori: f. C. seu exceptio fori declinatoria: v. Vult. 2. c. 7. n. 141. [note: N] etc. [2.] Exceptio PRAEVENTIONIS, qua [orig: quâ] declinamus forum Iudicis alias [orig: aliàs] competentis, ex hac ratione, quod eius

Iurisdictio sit praeventa ab alio Iudice: 7. de iudic. Vult. l. 2. c. 7. n. 169. quod fit etiam persolam citationem, d. L. (3.) Exceptio LITIS pendentiae, qua declinamus forum Iudicis competentis, ex eo, quod lis coram alio iudicio iamiam inchoata pendeat, 15. rem rat. hab. 31. pr. ff. de reb. cred. sc. per Litis contestationem. 7. de iudic. v. 30. de iud. Fr. ad tit. de iud. n. 50. Hodie [orig: Hodiè] differentia pra ventionis et litis pendentis est sublata, cum Litis pendentia nunc etiam fiat per solam citationem, Berlich. p. 1. dec. 1. n. 1. 2. Carpz. 2. Resp. 46. Gail. 1. O. 74. num. 17. Myns. 4. O. 26. modo sit legitime [orig: legitimè] facta, sc. emissa et insinuata, Berl. d. l. sola libelli oblatio non sufficit, Carpz. 2. Resp. 46. nisi in Camera aut Iudicio Imp. Aulico. Carpz. 2. Resp. 46. [note: n.] 49. etc. v. 1. C. quand. libell. princ. dat. * Personae ipsius, quibus Iudex, tamquam inidoneus, reicitur: ut sunt Exceptio [note: O] * SUSPICIONIS, qua Iudex, tamquam suspectus, reicitur, 16. C. de iudic. sive ordinarius, sive delegatus: c. 4. x. de foro compet. c. 41. §. f. c. 61. x. de appell. 16. C. de iudic. 9. de liberal. caus. Nov. 53. c. 3. §. 1. N. 96. c. 2. Vultei. de iud. 2. c. 7. n. 197. non etiam totum Collegium, et omnes Assessores, Gail. 1. O. 33. ¶. Umm. D. 1. th. 9. n. 52. nisi omnes de Collegio sint suspecti, ac suspicionis ratio probetur: Zanger. de except. lib. 2. except. 4. n. 14. vid. Vultei. 2. c. 7. n. 197. De causis suspicionis cognoscit Iudex: In genere Iudicem suspectum faciunt, quae testem. Coler. ad c. 1. x. de exc. n. 10. Vult. 2. c. 7. n. 210. Umm. d. D. 1. th. 9. n. 14. vid. supr. de iud. p. 99. seq. [note: o.] * INHABILITATIS, qua reicitur is, qui prohibetur, vel impeditur iudicare. vid. supra [orig: suprà] de iudic. p. 99.

[note: m.] * Actoris, vel rei, si sc. personam standi in iudicio non habent. vid. supra [orig: suprà] d. t. p. 97. 98.

[note: l.] * minus principalem, ut actuarium, advocatum, procuratorem, testes etc. de quibus actum ad tit. de postul. p. 57. de procurat. p. 67. seq. de testib. p. 431. seqq.

[note: k.] * Modum procedendi, e. g. ratione citationis: Exceptio termini angusti, loci non tuti, non honesti, feriarum etc. de quib. ad tit. de in ius voc. p. 31. seq. Ratione libelli, vid. tit. de edendo. p. 41. Ratione comparitionis opponitur exceptio contumaciae, exceptio legitimi impedimenti, item exceptio praeiudicialis. [note: i.] vid. 54. de iudic. * Causae merita, ut exceptio plus petitionis, §. 10. I. h. §. 33. I. de act. Pacti temporalis de non petendo, §. 10. I. h. Moratoria, sive quinquennalis, Excussionis, (Diss. Vinn. ad §. 10. I. n. 2.) v. N. 4. c. 1. Carpz. 1.

c. 3. d. 17. Cedendarum actionum, Sub-et Obreptionis, Competentiae, Nominationis, de qua in L. 2. C. ubi in rem act.

[note: h.] [note: D] Et * PEREMTORIAS, quae actionem in totum exstinguunt: 3. h. §. 9. I. h. 2. C. de precib. Imper. offer. Endliche oder außloschliche [orig: löschliche] Ein- oder Schutz-Reden. 112. de R. I. hac [orig: hâc]probata [orig: probatâ], reus ab ipsa actione absolvitur. Carpz. 1. c. 3. d. 17. quarum quaedam oriuntur * statim cum ipsa actione, [note: P] * ex negotii circumstantiis, ut (1.) exceptio metus, de qua infr. [note: Q] (2.) doli, de qua infr. (3.) erroris, de qua infr. (4.) non numeratae pec. de qua ad tit. de R. C. p. 169. (5.) ex L. 1. §. 5. quarum rerum actio non datur.

[note: q.] * ex contrahentium qualitate, ut (1.) Exceptio Senatus Consulti Maced. (2.) SCti Vellei. (3.) Minorennitatis. (4.) Divisionis. [note: p.] * ex post facto, ex novis causis: (1.) Exceptio iurisiurandi: (2.) rei iudicatae: (3.) debiti pacto vel transactione remissi, vel legato: (4.) rei venditae et traditae, de qua supr. ad tit. de except. rei vend. p. 416. (5.) rei litigiosae: (6.) praescriptionis: (7.) doli in actione instituenda.

[note: E] Exceptiones non tollunt ipsam actionem, sed excludunt actoris intentionem stricto [orig: strictô] iure fundatam: vid. supr. D. 34. §. 1. [note: R] de O et A. 38. §. 1. de sol. modo * (I.) a [orig: à] reo opponantur in iudicio, 4. de servit. 11. C. de appell. (nam iudex eas ex officio non supplet. Carpz. 2. Resp. 3. n. 2. nisi (a.) iudicium reddant ipso [orig: ipsô] iure nullum: e. g. si procurator non habeat mandatum: 24. C. de procur. aut (b.) ex actis iudicialibus appareant: e. g. si actor offert libellum generalem. etc. Gail. 1. O. 66. n. 4. (g.) constet, nullam actori competere actionem. Cpz. 1. c. 25. d. 1. et 2.) quibuscumque [note: S] verbis, et quidem * DILATORIAE ante Litem contestatam, 16. C. de iudit. 13. C. h. 40. §. 3. ff. de procurat. 19. C. de probat. p. C. h. 52. de iudic. Camera. ¶. Carpz. 1. c. 3. d. 1. 4. 5. et advocatus pertinaciter eas urgens post litem contestatam mulctatur libra [orig: librâ] auri: p. et f. C. h. Interdum tamen neque ante litem contestatam opponi possunt: ut (1.) si terminus a [orig: à] iudice ad hoc praefixus effluxerit. c. pastoral. 4. x. de except. (2.) si illis expresse [orig: expressè] renuntiarum sit. 57. §. 1. de procurat. Vult. 2. c. 7. n. 903. plura huc refert. Interdum etiam post litem contestatam opponuntur: ut (1.) si post litem contestatam demum sint ortae: arg. c. 4. x. h. 11. §. 8. de interrog. in iur. vid. Vult. 2. c. 7. n. 910. Carpz. 1. c. 11. d. 15. aut (2.) reus iuret se

ignorasse eam ante lit. contest. c. 4. x. h. Carpz. d. l. 19. de inoffic. test. (3.) si reddat iudicium ipso [orig: ipsô] iure nullum: 24. C. de procurat. Carpz. d. l. Gail. 1. O. 47. [4.] si habeat gravamen successivum, ut loci non tuti, non honesti, angusti temporis etc. c. 47. x. de appell. Cz. d. l. Myns. 2. O. 73. Gail. 1. O. 52. n. 3. [5.] Si tertius post litem contest. superveniat. Interdum etiam post sententiam: ut [1.] Si sententia nulla sit propter iudicis incompetentiam: f. C. si a [orig: à] non comp. iud. (2.) Exceptio Excommunicationis: c. 1. de except. in 6. (3.) Exceptio competentiae: 41. §. f. de re iud. (4.) Cedendarum actionum: 41. §. 1. de fidei. (5.) Pretii non soluti: 13. §. 8. de A. E. V. Gail. 2. O. 27. n. 8. (6.) Falsi procuratoris: 24. C. de procur. (7.) Rei vend. non traditae. Gail. 2. O. 27. n. 12. Vult. 2. c. 7. n. 915.

[note: s.] * PEREMTORIAE * contestantur [note: T] in iudiciis * stricti iuris statim ab initio in iure: 8. 9. C. h. 9. C. de long. temp. praescr. 18. comm. div. v. 99. de V. O. (Obst. 2. C. sententiam rescindi non poss.) Vinn. ad §. 11. I. n. 5.

[note: u.] * bonae fidei pro lubitu: nam etiam non contestatae hic [orig: hîc] opponuntur: 38. f. de her. pet. 3. de resc. vend. 84. §. [note: t.] 5. de leg. 1. * tractantur usque ad sententiam. 4. 8. C. h.

[note: I. n] Hodie [orig: Hodiè] contestatio necessaria non est, sed indifferenter lite contestata opponuntur, 9. C. de praescr. long. temp. antea [orig: anteà] oppositae reiciuntur post litem contestatam: Interdum tamen etiam ante litem contestatam opponuntur: (ut exceptiones litis finitae, e. g. rei iudicatae; iuris iurandi, transactionis: c. 1. de lit. contest. in 6.) modo in continenti probentur: alias [orig: aliàs] enim reiciuntur post litem contestatam: Carpz. 1. c. 3. d. 14. 15. hic [orig: hîc] respondetur, daß Beklagter auf erhabene Klag sich einzulassen, und litem zu contestiren nicht schuldig seye: Carpz. 1. c. 13. d. 15. in f. quod hodie [orig: hodiè] ad omnes peremptorias extensum est, eo [orig: eô]modo [orig: modô]; Wesenb. h. n. 7. Vult. 2. c. 7. n. 920. Carpz. 1. c. 3. d. 14. in f. Interdum etiam post sententiam opponuntur: ut (1.) in secunda instantia opponuntur omissa in prima, sc. interposita [orig: interpositâ] appellatione 2. C. sent. rescind. non posse, 4. 8. C. h. (2.) si restitutio in integrum locum habeat: d. L. 2. (3.) si non sententiae, sed exsecutioni opponantur: quales 55. refert Berl. 1. concl. 84. et Carpz. 2. Resp. 2. et 3. (4.) SCti Maced. et Velleian. ex singulari privilegio. 11. de SCt. Maced. (5.) quae iudicium retro nullum reddunt. (6.) militibus ob ignorantiam iuris concessa: 1. C. de iur. et fact. ignor. vid. plura apud

Pluribus exceptionibus potest uti reus ad elidendam unam actionem, 43. de R. I. 5. h. licet diversis, 8. (nisi Lex prohibeat, 43. pr. de R. I. v. N. 18. c. 8. et Aut. Contra qui C. de non num. pec. v. Bach. V. 2. D. 26. th. 7. A.) etiam successive [orig: successivè] de Iure Civili et Can. c. 4. x. de except. in Camera autem omnes simul [orig: simùl] et uno termino proponere debet. Ord. Cam. p. 3. tit. 24. §. Und sollen. Carpz. 1. c. 3. d. 13.

[note: r.] * (IL) legitime [orig: legitimè] probentur: 19. pr. de probat. 1. h. 9. C. h. et quidem (1.) Si reus intentionem actoris confiteatur, et exceptionem postea opponat, statim: 9. C. (2.) Si reus intentionem actoris neget, et exceptionem conditionaliter adiciat, tum [orig: tùm] actor prius probet intentionem, deinde reus suam exceptionem. 9. C. h. verb. nam si etc. (3.) Si reus intentionem actoris neque neget, neque affirmet, sed simpliciter opponat exceptionem: e. g. Ille iam suum consecutus est, solvi debitum, remissum est, etc. tum [orig: tùm] itidem actor prius debet suam intentionem probare. 9. ff. 9. in f. C. h. c. 63. de R. I. in 6. vid. 25. de prob. 19. pr. de R. C. 36. fam. ercisc. Fr. 2. resol. 18. (Diss. Donellus.) Deinde reus probat suam exceptionem: dd. LL. Fr. 2. Res. 21. (Obst. Aut. At qui semel. C. de probat.) modo respiciant causae merita, (nam processum spectantia statim probentur) et contineant non solum [orig: solùm] negationem intentionis actoris; sed et facti alicuius affirmationem. vid. Fr. 2. resol. 20. Probentur dilatoriae ante litis contestationem. p. et f. C. h. vid. Umm. D. 8.

[note: D] Replicatio est ius actori ad excludendas rei exceptiones, summo [orig: summô] iure fundatas, competens,

[note: D] Duplicatio est ius reo ad excludendas replicationes, summo iure fundatas, competens. In Camera in dilatoriis ultra duplicam, in peremptoriis ultra triplicam partes procedere non possunt. Ord. Cam. p. 3. t. 26. §. Wo aber. et t. 29. §. Wo aber. Iudex tamen ex arbitrio ulteriores processus admittit. Ord. Cam. p. 3. tit. 18. v. Carpz. 1. c. 1. d. 7.

XLIV. 2. DE EXCEPTIONE REI IUDICATAE.

[note: D] HAEc est exceptio reo, in iudicio absoluto, contra priorem actorem, et eius successores, de eadem re, ex eadem

[note: C] causa denuo [orig: denuò] agentes, competens. Datur ex (1.) sententia iudicis (nam haec ipsam actionem non tollit, 60. de condict. indeb. §. 5. I. de except. aequa, vel iniqua, 56. de re iud. 6. h. modo [orig: modò] non sit ipso [orig: ipsô] iure nulla, 25. §. f. h. 1. C. quib. res iud. non noc. 24. C. de procur. (2.) absolutoria, 16. quae transiit in rem iudicatam; [note: S] non etiam quae appellatione suspensa est, Reo, etc. ut in D. et qui pro hoc sunt surrogati: 28. C. de evict. item omnibus successoribus, 9. §. f. h. fide iussoribus, etc. 21. §. f. licet prior causa per procuratorem etc. acta sit, 11. §. 7. Contra actorem priorem, (licet egerit per procuratorem, 11. §. 7. modo non fuerit falsus procurator: 25. §. f. h. 1. C. quib. res iud. non noc.) et successores omnes: 28. h. 3. §. f. de pign. Non etiam [note: O] contra tertium; 3. 27. 1. h. 63. de re iud. Ad elidendam actionem de eadem re, 12. 13. licet quantitate vel qualitate mutata, 14. pr. 7. pr. (non etiam de diversa re: e. gr. si ante petita sit possessio, nunc proprietas; 14. §. f. h.) Ex eadem causa, 3. 14. pr. 27. h. 7. §. 3. 4. L. 11. §. 4. 5. v. 11. §. 2. opponitur regulariter post litem contestatam (tamquam peremptoria.) vid. praeced. tit. pag. 611.

XLIV. 3. DE DIVERS. TEMP. PRAESCRIPT. ET DE ACCESS. POSSESSION.

[note: D] EXceptio, quae hic [orig: hîc] conceditur, est utilissima, Vult. 2. c. 7. n. 846. quae datur ad actiones praescriptas, de facto intentatas, excludendas. Non est exceptio stricte [orig: strictè] ita dicta, sed exceptio facti. Vid. infra h. O. et tit. de except. in pr.

[note: C] [note: A] Causa efficiens est * Lapsus temporis, lege definiti: Nam [note: B] praescribuntur actiones * civiles * regulariter XXX. annis, [note: C] sive sint reales, sive personales: 3. C. de praescr. 30. vel 40. ann. (Obst. pr. I. de usucap. L. un. C. de usucap. transform.) Vid. Fr. [note: c.] Ex. 12. q. 9. Berl. 5. concl. 62. n. 43. * interdum autem spatio [note: D] * breviori, ut unius anni, Rei vindicatio servi, qui clericus factus est, N. 123. c. 17. actio ex L. Iul. repetundarum contra heredes, 2. ad L. Iul. repet. Quinquennii, querela inofficiosi testamenti, 34. in f. C. de inoff. test. inofficiosae donationis, f. C. de inoff. donat. aliud exemplum est in L. f. C. si maior factus alienat. sine decret.

praescriberentur 30. ann. si in iudicium fuerint deductae: 1. §. 1. C. de ann. except. Item 50. annis condictio illa, qua [orig: quâ], quod alea [orig: aleâ] perditum est, repetitur. f. C. de aleat. vid. Carpz. 2. c. 3. d. 3. 4.

[note: b,,] * Praetoriae * poenales regulariter [note: E] ex. gr. populares, 2. iunct. f. de pop. act. anno utili; 1. h. (Diss. Suth. Diss. 16. aph. 68.) excipe tamen actionem furti manifesti, quae perpetua est: pr. I. de perpet. et temp. act. v. Theoph. in paraph. ibid. et DD. Gell. 11. c. 8. alia exempla sunt in L. 13. de serv. corrupt. L. f. §. f. naut. caup. 13. §. f. de publican.

[note: c.] * Rei persecutoriae sunt perpetuae; 35. pr. de O. et A. ex. gr. Publiciana in rem, 35. de O. et A. de constituta pecunia, institoria, exercitoria: etc. nisi sint (1.) Rescissoria, (nam haec tantum intra annum competit. 35. in f. de O. et A.) scil. quae negotium Iure Civili validum rescindit: d. L. (2.) Redhibitoria, quae interdum LX. diebus, interdum VI. mensibus praescribitur: 19. §. f. 28. 31. §. 22. de aedil. edict. (3) Rescissoria in specie ita dicta, qua usucapio impleta propter alterius absentiam rescinditur: Veteri Iure, anno, novo quadriennio praescribitur: 35. in f. pr. de O. et A. §. 5. I. de act. f. C. de temp. in integr. rest. (4.) Actio doli biennio exstinguitur. f. C. de dol. mal. (5.) Aestimatoria, sive quanti minoris ex Aedilitio Edicto competens, interdum VI. mensibus, interdum anno praescribitur: 19. §. f. 38. de aedil. edict. (6.) Actio hypothecaria, quae XL. annis praescribitur, si debitor, vel eius heredes possideant rem hypothecariam, si tamen tertius aliquis m. f. possideat, tum praescribitur XXX. annis. 7. pr. C. de 30. vel 40. ann. praescr. 1. §. 1. C. de ann. exc. vid. pag. 404. (7.) Quae ex delicto veniunt, tamdiu durant, quam illarum singulis Praetor in specie concessit. vid. 21. §. 5. rer. amot. 6. 7. de alien. iud. mut. caus. vid. Bach de act. D. 5. th. 6.

[note: b.] * Criminales accusationes praescribuntur regulariter annis XX. 12. C. de fals. c 6. x. de exc. quandoque [note: F] autem spatio * breviori, ut stuprum quinquennio: 29. §. 6. ad L. Iul. de adult. Zanger. de except. p. 3. c. 10. n. 213. Theod. in coll. crim. D. 6. th. 3. lit. G. nisi vis publica accesserit: 29. §. f. de adult. Wes. h. n. 18. interesse vero [orig: verò] stupratae salvum manet. Pist. p. 3. q. 127. n. 18. in f. Carpz. 3. 9. 141. n. 48. Adulterium, quoad persecutionem privilegiariam patris et mariti, LX. dieb us utilibus; 37. §. 1. de minor. 11. §. 6. 14. §. 2. 29. §. 5. 30. §. 1. de adult. quoad accusationem extraneo concessam mensibus VI. utilibus, 4. §. 1. 29. §. 5. ad L. Iul. de adult. 1.

§. 10. ad SCt. Turpill. quoad omnem omnino [orig: omninò] criminalem accusationem V. annis, quae sola hodie [orig: hodiè] observatur: ¶ 28. C. de adult. Treutl. V. 2. D. 32. th. 2. lit. I. K. et ibi Bach. v. Cz. 2. q. 59. n. 20. et q. 62. n. 68. Tab. rac. crim. 1. n. 73. computatur hic tempus ab ultimo actu. de Castro, cons. 94. n. 10. Si vero concurrat violentia, 29. §. f. de adult. vel incestus, 39. §. 5. de adult. tum [orig: tùm]demum [orig: demùm] XX. annis praescribitur: Carpz. 3. q. 141. n. 49. v. Berl. 4. concl. 34. n. 48. et tempus hic [orig: hîc] est continuum, ratione initii ac cursus [orig: cursûs]: 11. §. 4. 29. §. 5. de adult. vid. Farinac. 1. q. 10. Clar. q. 15. Mascard. de prob. concl. 357. Exceptio est in L. 31. de adult. Hoc quinquennio etiam praescribuntur aliae accusationes ex L. Iulia: 29. §. 6. de adult. idem est in peculatu, et si extraneus contra SCt. Silanianum tabulas aperuerit. 13. ad SCt. Silan.

[note: f.] * longiori, quae perpetuo vindicantur: v. 12. C. ad L. Corn. de fals. ut sunt Apostasiae, 4. C. de Apost. Guazzin. tr. de defens. inquisit. def. 2. c. 1. n. 77. Suppositi partus, 19. §. 1. ad L. Corn. de fals. Parricidii, 13. ad SCt. Silan. Laesae Maiestatis, Haereseos, Assassinii, Falsae monetae, Simoniae, Concussionis, Abortus [orig: Abortûs], et Blasphemiae. Farinac. 1. quaest. 10. n. 29. Carpz. 3. q. 141. n. 52. Hunn. colleg. crim. D. 15. th. 45.

[note: a.] * Bona fides Iure Civ. hic [orig: hîc] necessaria non est, reus enim nihil possidet, 1. §. 1. C. de ann. praescr. 3. 4. 7. C. de praescr. 30. vel 40. ann. Carpz. 2. c. 3. d. 7. n. 1. Gebhard. de usucap. c. 3. in f. requiritur autem Iure Can. c. 15. 17. c. f. x. de praescript. et nostris moribus. Carpz. 2. c. 3. d. 7. ¶¶¶. (Diss. Coler. ad cap. Quoniam. de praescr. vid. late [orig: latè]. Cothm. 2. R. 63.) Actor debet adversarii malam fidem probare. Carpz. 2. c. 3. d. 7. 8.

[note: S] Datur omnibus, contra quos actio praescripta intentatur. [note: P] Contra omnes, quorum actiones praescriptione iam sunt exstinctae. [note: O] Ad excludendas actiones praescriptas de facto intentatas: nam praescriptione hac ipsa actio perimitur, sive ab initio semper habuerit certum tempus praefinitum, 17. §. 6. de iniur. 17. §. 1. de pact. sive novo Iure 30. vel 40. annis praescribantur. 1. §. 1. C. de ann. except. 3. C. de praescr. 30. vel 40. ann. (Obst. 44. §. 1. de O. et A.) v. Bach. V. 2. D. 29. th. f. lit. B. Carpz. 1. c. 25. d. 1. n. 4.

[note: C] Potest ante et post litem contestatam opponi, si illico [orig: illicò] possit probari: Omissam Iudex ex officio supplet, si ex libello appareat. Carpz. 1. c. 25. d. 1. 2.

[note: C] Excludunt hanc exceptionem impedimentum iuris: ex. gr. quod agere non possit filiusfamil. contra patrem: 4. de iudic. iunct. 1. §. f. C. de ann. exc. non etiam impedimentum facti;

(tum [orig: tùm] enim restitutio locum habet.) t. t. ex quib. caus. mai. nisi hostilitas, bellum. c. 10. x. de praescript. Carpzov. 2. dec. 116. ¶. R. I. de anno 1654. §. So viel nun die Capitalia.

XLIV. 4. DE DOLI MALI ET METUS EXCEPTIONE.

[note: A] [note: D] DOLI exceptio est, quae ex dolo oritur, et propter dolum [note: D] datur. * Generalis est, quae datur ad excludendam actionem summo iure competentem, contra aequitatem a [orig: â] sciente in [note: S] iudicium deductam. 2. §. 3. 5. L. 4. §. 33. L. 12. h. 36. de V. O. Datur omnibus, a [orig: à] quibus aliquid contra naturalem aequitatem petitur, [note: P] et successoribus omnibus. 7. §. 1. de exc. Contra omnes, qui scienter aliquid contra naturalem aequitatem petunt; 2. §. 5. L. 12. h. licet ab initio b. f. contraxerint: 2. §. 3. h. 3. §. f. de adim. et transf. leg. 177. §. 1. de R. I. exempla sunt in L. 3. C. de non [note: A] num. pec. 2. §. 4. L. 4. §. 33. h. 36. de V. O. Concurrit cum omnibus aliis exceptionibus, quae ex aequitate oriuntur.

[note: e.] [note: D] * Specialis est, quae propter dolum admissum in [note: C] ipso negotio, ex quo adversarii actio descendit, competit. Causa effic. Praetor. 1. §. 1. et delictum, scil. dolus malus, 1. §. 2. non etiam lata culpa, 2. pr. in ipso negotio ab initio admissus, qui tamen negotium non reddit ipso iure nullum: 36. de V. O. §. [note: S] 1. I. de except. 7. pr. h. 7. pr. de dolo. 2. pr. h. Datur omnibus dicto dolo deceptis, successoribus et fideiussoribus, et quorum [note: P] interest. 7. §. 1. de exc. 2. §. 2. h. Contra illum, qui dictum dolum admisit, 2. §. 1. et successores ex causa lucrativa; 4. §. 29. non etiam ex causa onerosa, 4. §. 27. nisi successor antecessoris sui accessione uti velit: 4. §. 27. nec contra parentes atque patronos; nam facti infamiam continet; sed datur liberis [note: C] etc. exceptio in factum, detracta [orig: detractâ] doli mentione. 4. §. 16. Non excluditur replicatione doli. 4. §. 13.

[note: D] Exceptio METUS est exceptio contra actionem ex coacto [note: C] negotio descendentem. Causa effic. est iustus metus. v. supra [note: S] ad tit. Quod metus causa. p. 76. Datur omnibus metu coactis, [note: P] et heredibus, et quorum interest: 7. §. 1. de exc. 4. §. 33. h. Contra omnes, qui ex coacto negotio agunt, (sive ipsi metum admiserint, sive alii; nam ratione subiecti est in rem scripta: 4. §. 33.) etiam parentes: nam potest metus ab alio causatus esse. arg. 4. §. 16. h. Vult. 2. c. 7. n. 702. Obst. 4. §. f. h.

XLIV. 5. QUARUM RERUM ACTIO NON DATUR.

[note: D] [note: A] HIc dantur Exceptio * iurisiurandi, quae datur illi, qui, adversario extra iudicium deferente, iuravit, se nihil dare oportere. Causa efficiens est Iusiurandum litis decisorium voluntarium, quod a [orig: à] parte parti extra iudicium defertur. vid. supra de iuram. volunt. ad tit. de iureiur. p. 180. sq.

[note: D] [note: a,,] * libertatis onerandae causa, quae datur liberto contra patronum ad excludendum illud, quod patronus onerandae libertatis causa a [orig: à] libertino stipulatus est. v. [note: D] [note: a.] 1. §. 5. etc. h. L. f. §. f. * quae in odium aleatorum introducta est, et competit collusori, de eo, quod in alea venditum est, et evictum. 2. §. 1.

XLIV. 6. DE LITIGIOSIS.

[note: D] LItigiosum est res in iudicium deducta: sic rat. actoris actio est litigiosa, rat. rei vero ipsa Res. 1. §. 1. ff. 2. 4. C. Requiritur [note: C] igitur (1.) Lis, quae incipit a [orig: à] Litis contest. c. 30. x. de V. S. L. 5. [note: A] pr. de haer. pet. 2. et 4. C. h. nam tum [orig: tùm]demum [orig: demùm] litigiosa fit * actio, dd. LL. etiam post N. 112. c. 1. Licet sit realis, dd. LL. (Diss. [note: a.] Pistor. 1. q. 40. n. 2. Perez. in C. h. n. 3. Fr. 1. Res. 11. n. 7.) * res, quae petitur: etiam post N. 112. c. 1. et Aut. Litigiosa. C. h. Umm. de process. D. 5. th. 73. (Diss. DD. ¶¶.) (2.) De dominio, N. 112. c. 1. Aut. Litigiosa. C. h. Cz. 1. c. 32. d. 22. Pistor. 1. q. 40. n. 7. Fr. 1. res. 11. n. 29. etc. (sive directa sit rei vindicatio, sive utilis, sive ex vero, sive ex quasi dominio lis mota, ex. gr. Publiciana: Cz. 1. c. 32. d. 22. Fr. 1. Res. 11. n. 19. idem est, si agatur hereditatis petitione, familiae erciscundae, 13. fam. erc. communi divid. Fr. 1. res. 11. n. 52. non etiam sufficiunt aliae actiones reales, personales, aut in rem scriptae: Cz. 1. c. 32. d. 22. Pist. 1. q. 40. n. 7. Fr. 1. res. 11. n. 29. (Obst. 2. 4. C.) (3.) Rei, quam reus possidet. 1. §. 1. (4.) Coram Iudice competente, [non etiam arbitro: c. 3. x. ut lit. pend.] (5.) Non calumniose [orig: calumniosè] mota: quod in dubio non praesumitur: Fr. 1. Res. 11. n. 85. Vitium litigiosi respicit tantum litigantes, non etiam tertium possessorem. 1. §. 1. [note: E] Res ita litigiosa cedi vel alienari non potest [nisi (a.) detur in dotem, f. §. 1. in f. C. (b.) ex causa donationis propter nupt. f. §. 1. (g.) ex causa transactionis, f. §. 1. C. (d) divisionis rer. hereditariarum. f. §. 1. C. (e.) ex causa praecedenti necessaria:

13. fam. herc. vid. plur. Fr. 1. R. 11.] f. et t. t. ff. et C. h. Alioquin alienatio non est ipso [orig: ipsô] iure nulla de iure ff. 18. de R. V. L. 1. §. f. quae res pign. obl. Hahn. h. novo [orig: novô] autem iure, ipso iure nulla est; 2. 4. C. Fr. 1. Res. 11. Emptor rem statim restituat, [licet ignoraverit litigiosam esse, f. pr. C. et licet processus contra venditorem dirigatur: Fr. 1. Res. 11.] qui si agat, rei litigiosae nomine, repellitur exceptione rei litigiosae: Quoad poenam distingue: (1.) si venditor et emptor sciverunt esse litigiosam, tum [orig: tùm], amisso pretio, emptor rem restituat, pretium autem cum altero tanto venditor de suo tenetur fisco solvere: f. pr. C. h. (2.) si solus venditor scivit, tum [orig: tùm] simpli pretii quantitatem fisco praestet, pretium cum tertia parte eiusdem pretii de suo restituat emptori, qui rem tantum [orig: tantùm] reddit. f. §. 1. (3.) si solus emptor scivit, amittit pretium, quod fisco cedit: 4. pr. C. (4.) si uterque ignoravit, neuter punitur, sed rem simpliciter restituunt.

[note: C] Definit esse res litigiosa, modis, quibus lis perimitur: [1.] Sententia iudicis, [2.] Litigantium facto, si e. g. transactum de lite, aut lis pacto [orig: pactô], vel alia [orig: aliâ] conventione remissa, [3.] Praescriptione, sc. lapsu triennii, 13. §. 1. C. de iudic. quod ultimum non observatur.

XLIV. 7. DE OBLIGATIONIBUS ET ACTIONIBUS.

[note: D] OBLIGATIO hic [orig: hîc] est iuris vinculum, quo quis ad aliquid praestandum adstringitur. v. 3. h. Causa effic. est ius, quod personam adstringit, etc. Subiectum sunt creditores et debitores. Ratione obiecti vid. tit. de pactis, p. 48. Personam adstringunt, non etiam Ius in re transferunt. 3. h. 20. C. de pact.

[note: A] [note: +] Est (I.) ratione CAUSAE efficientis * simplex, * NATURALIS, [note: B] [note: D] quae est vinculum Iuris naturalis, quo [orig: quô] quis, citra Iuris civilis auctoritatem, ad aliquid praestandum adstringitur; 14. de [note: C] [note: D] O. et A. 95. §. 4. de solut. estque iterum * imperfecta, sive minus plena, ubi obligatio quidem est in nobis aliqua, sed tertio ad certum quid a [orig: à] nobis invitis exigendum ius non est quaesitum: Grot. de I. B. et P. 2. c. 11. n. 3. exempla sunt in L. 25. §. 11. de hered. pet. 54. §. 1. de furt. vid. Tabor. in part. elem. p. 134. haec in iure effectum habet nullum, nec intelligitur nomine naturalis obligationis: 38. §. 1. L. 64. de condict. indeb. 95. §. 4. [note: e.] [note: D] de solut. 10. de O. et A. * Perfecta et plena

est vinculum Iuris naturalis, quo quis ex naturali obligatione ad aliquid praestandum adstringitur, et tertio etiam ius ad certum aliquid ab invito exigendum, Iure Gentium conceditur; 1. de pact. 1. de pec. const. 20. C. de transact. v. Tabor. d. l. p. 135. e. g. quae oritur ex nudo pacto. 5. §. 2. de solut. Diss. Connanus. Haec obligatio actionem quidem I. civ. non producit, 7. §. 4. de pact. alios tamen effectus de Iure civ. habet

[note: D] * principales, ut retentionem, 13. 14. 41. 64. de condict. indeb. compensationem: 6. de compens.

[note: d.] * accessorios, ut pignoris constitutionem, 14. §. 1. de pign. 5. eodem. vid. tit. de pign. act. O. fideiussoris accessionem, 6. §. f. 7. 16. §. 3. de fidei. constitutum, 1. §. 7. de pec. const. novationem, 1. §. 1. 6. §. 1. de Novat. et propter hanc Ius civ. quandoque [note: D] [note: b.] NB. dat actionem. 5. pr. de aut. tut. *CIVILIS est vinculum iuris civilis, quo quis, citra aequitatis naturalis rationem, ad aliquid praestandum adstringitur. pr. I. de except. verb. saepe [orig: saepè] enim accidit. L. 36. de V. O. 1. §. 1. de dol. mal. et met. exc. 3. §. 1. de pec. constit. arg. 95. §. 4. de solut. iunct. §. 3. I. de exc. [note: E] (Diss. Ludvv. p. 205.) Estque talis * statim ab initio, ut quae descendit ex negotio doloso, coacto, vel ex errore, aut spe futurae solutionis inito: 36. de V. O. §. 1. I. de except.

[note: e.] * ex post facto: si in obligatione mixta vinculum aequitatis tollatur: quod fit pacto, 95. §. 4. de solut. iuramenti voluntarii delatione et praestatione: nam haec pactum tacitum continent. (Diss. Bach. V. 1. D. 6. th. [note: E] 9. verb. eandem ipso iure. etc.) Actionem quidem producit, sed inefficacem, §. 1. I. de exc. 36. de V. O. 112. de R. I. et potest huic obligationi accedere fideiussor: 12. C. de non num. pec. (Diss. DD.) ex hac [orig: hâc] causa tamen solutum potest repeti: 26. §. 3. de condict. indeb. non etiam compensationem inducit, 14. de compens. neque constitui potest. 3. §. 1. de const. pec. propter L. 66. de condict. indeb. 1. de const. pec.

[note: D] [note: a.] * MIXTA est vinculum aequitatis naturalis et civilis, quo [orig: quô] quis ad aliquid praestandum adstringitur. (haec simpliciter dicitur civilis: 7. §. 2. de [note: F] pact.) Estque * (1.) * vere [orig: verè] talis, ubi duo haec vincula evidenter [note: G] concurrunt, quod fit in veris contractibus, e. gr. mutuo [orig: mutuô], [note: g.] commodato [orig: commodatô], etc. * praesumptione talis, in qua vinculum naturale tantum [orig: tantùm] adesse fingitur vel praesumitur, e. g. quae descendit ex re iudicata, 25. de stat. hom. 207. de R. I. 56. de re iud. aut ex Iureiurando, aut ex confessione in iure facta. 3. de conf.

[note: C] Producit efficacem actionem, nisi hunc effectum eiusmodi obligationi specialiter ademerit Ius civ. quod fit in SCt. Maced. l. 1. princ. iunct. 10. de SCt. Maced.

[note: f,,] * [2.] Civilis, quae descendit ex Iure Civili; Praetoria, quae a [orig: à] Praetore introducta. §. 1. I. de obl. ibi Vinn.

[note: f.] * [3.] Immediata, quae descendit ex simplici LL. [note: H] praecepto, sine ullo hominis facto, 52. §. 5. e. g. qua pater obligatur ad alimenta, dotem etc. v. tit. de agn. et al. lib. 19. de R. N. f. vers. neque enim LL. C. de dot. promiss. v. 32. de R. C. 3. §. 3. 14. ad tit. ad exhib. 7. C. eodem.

[note: h.] * Mediara est, quae mediante facto aliquo idoneo constituitur, [regulariter proprio, 3. in f C. ne ux. pro mar. minus principaliter vero [orig: verò] etiam alieno, ut filiifam. serv. quadruped.] quod si absolutum est, dicitur actus; 19. de V. S. Si obligatorium, tum vel est pollicitatio, vel conventio, vel delictum. v. Fr. ad tit. ad exhib. n. 7.

[note: I] [note: +] [II.] Ratione OBIECTI est vel * rei, qua obligamur ad rem praestandam in specie: 75. §. f. de V. O.

[note: i.] * facti, qua [orig: quâ]potissimum [orig: potissimùm] ad factum obligamur; liberamur tamen praestatione interesse. 13. in f. dere iud. 72. 112. de V. O. v. 14. 84. de V. O.

[note: H] ACTIO [1.] latissime [orig: latissimè] est Ius, illud, quod debetur, publica [orig: publicâ] auctoritate persequendi. L. un. C. quando civ. act. crim. [2.] late [orig: latè], est ius publica [orig: publicâ] auctoritate persequendi, quod sibi debetur. v. 178. §. 2. de V. S. 1. §. 1. de extraord. cogn. 34. de V. S. 37. de O. et A. [3.] stricte [orig: strictè], est Ius persequendi in iudicio, quod sibi debetur. v. 25. pr. 51. de O. et A. [4.] strictissime [orig: strictissimè] significat actionem personalem. 28. h. 178. §. 2. de V. S. vid. Vinn. ad pr. I. h. n. 6. Hic accipitur in tertia significatione. pr. I. de act. iunct. §. 1. eodem.

[note: C] Inventae Iure Gentium, [Obst. 2. §. 6. de O. I. Hunn.] Bach. de act. D. 1. th. 12. informatae I. Civili Causa efficiens proxima est Ius Personarum et Rerum: hocque vel in re, vel ad rem.

[note: K] [note: +] Dividuntur [1.] ratione CAUSAE efficientis * remotae, [note: D] * [a.] in * Civiles, §. 3. I. de act. 25. §. f. de O. et A. quae ex civilibus causis, ex parte iur. civilis descendunt, §. 3. 4. I. de act. 26. §. 2. de nox. act. [item dicuntur directae. dd. LL.]

[note: D] * Praetorias, quae ex Edicto Praetoris originem habent: §. 3. I. v. 25. §. f. de O. et A. §. 7. I. de I. N. G. et C. hae utiles dicuntur. 16. §. f. de pign. act. 1. §. 4. de superfic. Bach. de act. D. 2. th. 18.

[note: D] [note: L] * (b.) in * directas, 37. de O. et A. 47. §. 1. de N. G. §. f. I. ad L. Aquil. quae ex LL. verbis sunt:

[note: D] [note: l,,] * utiles, quae descendunt ex sententia LL. per interpretationem: vid. L. 1. pr. 22. de pign. 5. §. p. de pec. const. 70. de R. V. v. 19. pr. de inst. act. vid. omnino [orig: omninò]. 47. §. 1. de N. G.

[note: D] [note: l.] * in factum actiones, quae deficientibus verbis et sententia Legis ex aequitate in subsidium dantur. §. f. I. ad L. Aq. 11. de P. V. exempla sunt in L. 23. §. 5. L. 52. de R. V. §. f. I. ad L. Aquil. [note: D] [note: k] * proximae * (a.) in * Praeiudiciales, quae de statu competunt. [note: M] (vid. 16. de exc. 1. §. 1. fam. erc. un. C. quand. civ. act. crim.) v. 7. §. f. L. 10. de liberal. caus. tit. de agnosc. et al. lib. p. 457. v. 37. de O. et A. (Diss. Vult. Iur. Rom. lib. 2. c. 5. Riemer. dec. 13.) v. Bach. V. 2. D. 26. th. 4. lit. A. et de act. D. 2. th. 19. §. 13. I. de act.

[note: m.] * Et quae descendunt ex Iure rerum, ac sunt vel [note: D] [note: N] * Simplices * Reales, quae descendunt ex iure in re, et qua adversus [note: O] possessorem Iuris, quod in re habemus, declarationem petimus: hic rem sequimur. 19. de iur. fisc. 7. de publican. 2. C. si unus ex pluribus hered. dicuntur vindicationes, 25. pr. petitiones, 28. h. 178. §. 2. de V. S. ut sunt R. V. hypothecaria, interdicta retin. possess. etc.

[note: D] [note: o.] * Personales, quae ex obligatione descendunt, §. 1. I. de act. v. 7. C. si cert. pet. 13. C. de O. et A. adversus tertium possessorem non dantur, dd. LL. nisi sint in rem scriptae, quae hoc a [orig: à] realibus mutuantur: e. g. actio quod metus causa. via [orig: vià]. tit. quod met. c. D. p. 77. Dicuntui etiam condictiones (§. 14. I. de act.) 25. pr. [note: D] [note: n.] * Mixtae, quae oriuntur partim ex Iure in re, partim ex Iure ad rem. 22. §. 4. famil. herc. 3. 4. communi divid. 1. famil. herc. 4. pr. fin. regund. 25. §. 18. ff. 7. C. de hered. pet. §. 20. I. de act. Fr. Ex. 13. q. 3. Bach. de act. D. 2. th. 7.

[note: D] * (b.) in * Nativas, vid. Bach. D. 2. th. 18. de act. quae praeexistentem sufficientem habent materiam, ex qua descendant, ut sunt actiones ex contractibus ortae.

[note: D] * Dativas, quae praecedentem causam sufficientem non habent, sed ex aequitate a [orig: à] Lege dantur: e. g. contra pupillum ex Edicto D. Pii, quatenus absque tutore locupletior factus 5. de aut. tut. v. Bach. de act. D. 2. th. 18. in f. Hahn. h. n. 2.

[note: D] * (g.) Actiones ex contractibus dipleuris ortae sunt vel * Directae, quae ex contractibus dipleuris ex una parte statim ab initio directe [orig: directè] descendunt:

consequentiam, quasi per indirectum descendunt: v. gr. si commodatatius expensas fecerit. vid. Vinn. ad §. 2. I. quib. mod. re contrahitur obl. n. 2.

[note: +] (II.) Ratione SUBIECTI * (a.) * in simplices, ubi unus [note: D] actor, alter reus est: * duplices, in quibus uterque actor et reus est: ex. gr. iudicia divisoria, 10. fin. reg. 44. §. 4. fam. herc. 2. §. 1. comm div. 37. §. 1. h. item interdicta uti possidet: utrubi, de superfic. etc. praefertur tamen, qui prior ad Iudicem provocavit, aut quem sors elegit: 13. 14. de [note: P] iudic. v. 37. §. 1. h. * (b.) in * transitorias in heredes [note: Q] * actoris, quales sunt regulariter omnes, 24. de V. S. 62. de R. I. 37. de A. vel O. H. pro portione hereditaria, 6. C. fam. herc. etiam poenales ex delicto venientes: 1. §. 1. de priv. delict. §. 1. I. de perpet. et temp. act. ex. gr. 4. §. f. de alien. iud. mut. 16. §. 2. quod metus causa. 13. de dolo malo. 23. §. 8. ad L. Aquil. 21. §. 5. rer. amot. 1. §. 1. de priv. delict. 47. de furt. 2. §. f. vi bon. rapt. 32. ad L. Falcid. modo [orig: modò] non tendant (1.) ad Ius aliquod personale. f. pr. C. de usufr. (2.) ad meram vindictam, (ut actio iniuriarum, actio, quae datur ex Edicto de in ius vocando, p. de in ius voc. actio ad revocandam donationem, 1. 7. C. de re [?] c. donat. plura sunt in L. 4. de calumn. 9. in f. de religios.) nisi iam lis sit contestata. 1. §. 1. de priv. delict. 32. ad L. Falcid. 13. pr. 15. §. 14. 28. de iniur.

[note: q.] * rei, quales sunt personales ex * conventione: 12. 49. arg. [note: R] 35. §. 5. C. de donat. 1. 2. C. de const. pec. licet (1.) nulla heredum mentio facta, 38. 56. §. 1. de V. O. 1. (2.) dolus defuncti intervenerit, 12. 49. h. 7. §. 1. depos. 157. §. 2. de R. I. (3.) illae competant ad poenam conventionalem; nam haec tamquam interesse exigitur, 47. de act. empt. modo non * sit poenalis propter dolum in negotio admissum, et tendat principaliter ad dolum puniendum: arg. 7. §. 1. depos. §. 1. I. de perpet. et temp. act.

[note: a.] neque * specialiter excipiatur, ut actio Tributoria: 7. §. f. 8. de tribut. act. vid. etiam 9. §. 1. quod fals. tut. 3. §. p. si mens. fals. mod. Bach. de Act. D. 5. thes. 4. Vinn. ad §. 1. I. de perpet. et temp. act. n. 7.

* ex delicto, quatenus sc. ad heredem aliquid pervenit, L. un. C. ex delict. def. 44. de R. I. aut si (2.) Lis cum defuncto sit contestata, 13. 28. de iniur. 26. 58. h. 139. de R. I. aut (3.) poena ipso iure imposita sit. Gail. 2. de P. P. c. 3. n. 5. * non transitorias in [note: p.] heredes * actoris, ut modo [orig: modò] dictum inter transitorias, etc.

* rei, ut sunt actiones * reales, quae non dantur contra heredes, qua [orig: quâ] tales; sed qua [orig: quâ] possessores. 42. de R. V. arg. 19. de iur. fisc. 2. C. Si unus ex plur. hered.

* personales * in rem scriptae: 16. §. f. quod metus causa. Si tamen defunctus possessor dolo rem desiit possidere, tum [orig: tùm] datur contra heredem actio in factum, in quantum locupletior factus est, * ex * conventione, de his vide transeuntes. * delicto, quales sunt regulariter omnes, 1. §. 2. de priv. delict. 4. §. f. de alien. iud. mut. 1. §. f. de priv. delict. 22. C. de poen. 22. de nov. oper. nunc. etiam mixtae, §. 1. I. de perpet. et temp. act. 111. §. 1. de R. I. 23. §. 8. ad L. Aquil. 13. de serv. corr. 2. §. f. vi bon. rapt. et rei persecutoriae ex delicto: 1. §. 2. de priv. delict. 4. §. f. de alienat. iud. mut. caus. 7. eod. L. un. C. ex delict. defunct. f. C. rerum amot. iunct. 21. §. 5. eod. L. 1. § f. L. 3. pr. §. 1. et §. f. de vi et vi armat. 44. de R. I. Bach. de act. Disput. 4. thes. 21. Singulare est in condictione furtiva, quae propter delictum NB. datur in odium furum. §. 14. I. de act. f. usufr. quemadm. cav. Bach. d. l. th. 21. Exceptiones vid. supr. inter transeuntes.

[note: +] (III.) Ab OBIECTO * (a.) in * universales, quibus de [note: D] rerum universitate agitur, 1. de R. V. ex [?] gr. hered. petit.

[note: S] * generales, quibus non [note: D] de tota universitate; sed de diversis tantum [orig: tantùm] speciebus agitur; 38. pro soc. ut actio tutelae, pro socio, negot. gestorum.

[note: D] * speciales, sive particulares, quibus de re singulari agitur: 38. pro soc. 1. de N. G. ut rei vindicatio, actio depositi.

[note: D] [note: s.] * (b.) * in petitorias, quibus principaliter agimus de proprietate, vel simili iure.

[note: D] * possessorias, quibus principaliter agimus de possessione. 14. §. f. de exc. rei iud. v. tit. de [note: T] interdict. in f. p. 590. * Obiecti qualitate, §. 16. I. de act. L. 35. h. [note: D] [note: U] in * rei persecutorias, quibus aliquid petitur principaliter propter patrimonium, ut sc. illud augeatur, vel non diminuatur: 35. h. ut sunt omnes reales, §. 17. I. de act. et quae descendunt ex conventione, [nam in his etiam poena conventionalis habet se ut interesse: f. de stipul. praetor. §. f. I. de V. O. excipe depositum miserabile, ob quod post inficiationem est mixta poenalis, 1. §. 1. etc. L. 18. de pos.] et quaedam ex delicto, ut rerum amotarum. 21. §. 5. de act. rerum amot. actio de alienatione iud. mut. causa, 4. §. 6. de alien. iud. mut. actio

quod metus causa, quae post contumaciam demum fit poenalis mixta. 16. §. 2. quod met. causa.

[note: u,,] [note: D] * poenales, quibus poena propter delictum infligenda exigitur, de quibus ad Lib. 47. 48. Poena proprie [orig: propriè] dicitur, quod principaliter exigitur ad coercendum [orig: coërcendum] reum, improprie [orig: impropriè] etiam quandoque interesse. vid. L. f. iunct. 1. §. 4. de eo, per quem fact.

[note: u.] [note: D] * mixtae sunt, quibus partim res, partim poena exigitur: ut actio quod metus [orig: metûs] causa, actio vi bon. rapt. Leg. Aquil. etc. [note: t.] [note: D] §. 19. I. de act. * obiecti quantitate in actiones in * simplum, [note: X] quibus simplum persequimur: tales sunt rei persecutoriae, [note: x,,] [note: D] * duplum, quibus duplum persequimur: quod interdum est mera poena, ut in actione furti non manifesti, de tigno iuncto, contra malae fidei possessorem: 23. §. 6. de R. V. Interdum rem et poenam continet, aut actio de servo corrupto, Leg. Aquil. contra inficiantem, item actio depositi miserabilis contra inficientem etc. suntque hae tales vel * sua [orig: suâ]natura [orig: naturâ], ut actio furti non manifesti, de tigno iuncto etc.

[note: x,,] * vel per accidens propter inficiat. ut depos. miserab. [note: x.] [note: D] Leg. Aquil. Legatum ad pias causas, etc. * triplum, [note: D] quibus triplum petitur, §. 24. I. de act. * quadruplum, quibus quadruplum petitur, quod interdum * etiam rem continet, ut in actione quod metus causa, de calumn. vi bonorum raptorum: * est mera poena: ut in actione furti manifesti, et interdum de calumniatoribus: et competunt hae in quadruplum, vel * sua [orig: suâ]natura [orig: naturâ], ut actio furti manifesti, vi bonorum raptorum: * per accidens, sc. contumaciam: ut actio quod metus causa.

[note: +] (IV.) Actiones ex conventione descendentes SUBDIVIDUNTUR: §. 28. I. de act. 5. pr. et §. fin. de in lit. iur. (Diss. Riemer. de act. D. 9. th. 3.) Bach. de act. D. 6. th. 1. et V. 1. D. 14. th. [note: Y] 4. Fr. ex. 13. 9. 17. a [orig: à] QUALITATE in * bonae fidei, in quibus Iudex liberam habet potestatem, quid alterum alteri ex bono et aequo praestare oporteat, iudicandi: §. 30. I. de act. hic Iudex non est adstrictus ad naturam negotii, vel verba contrahentium: 7. de N. G. 24. depos. 31. §. 20. de aedil. edict. Ex contractibus b. f. oriuntur actiones b. f. et contra: §. un. I. de obl. ex consens. 2. §. f. h. et ex omnibus obligationibus mutuis descendit actio b. f. Franzk. Vinn. Bach. haec autem propositio simpliciter non est convertibilis: nam sunt etiam negotia

pono/pleura, et actiones inde [orig: indè] orientes b. f. ut aestimatoria, ex stipulatu ad dotem repetendam. Earum species omnes continentur in §. 28. I. de act. sive expresse [orig: expressè], sive implicite [orig: implicitè]; nam sub illis continentur utiles, et quae ab illis tantum diflerunt [note: D] [note: y.] adiecta qualitate. 3. §. 7. 38. pr. de pecul. * stricti iuris, in quibus iudicis potestas ad naturam negotiorum et partium conventionem adstricta est. 99. de V. O. iunct. 3. de R. C.

[note: D] Arbitrariae sunt, in quibus Iudex ex aequo et bono, quid praestandum sit, iudicare potest, propter praecedens eius arbi trium, vel loci adiectionem: §. 31. Inst. de act. Effectu fere [orig: ferè] conveniunt cum actionibus b. f. Huc etiam pertinent quaedam personales ex delicto, ut in L. 14. §. 4. quod met. causa. 18. pr. de dolo malo. §. 31. I. de act. et actiones reales. arg. 68. de R. V. vid. tit. de eo, quod cert. loc. p. 214.

[note: +] [note: Z] (V.) AFINE in * praeparatorias, quibus aliis maioribus [note: z.] via sternitur, * directas, 3. §. 13. L. 17. ad exhib. sive principales, quae praeparatorias sequuntur. v. 1. §. f. de aq. et aq. pluv. 36. de R. V. 35. de A. v. A. P.

[note: +] (VI.) Ab Adiuncto TEMPORE in perpetuas et temporales, de quo suprap. 614.

[note: +] (VII.) Ab effectu in solidum, et non solidum, quae explicatur in §. 36. I. de act.

XLV. 1. DE VERBORUM OBLIGATIONIBUS.

[note: D] STipulatio est contractus, Obst. 19. de V. S. qui praecedente verbali interrogatione, et in continenti subsequente congrua responsione perficitur. 1. §. 1. h. §. f. I. de obl. 1. §. 1. de [note: N] O. et A. Est stricti iuris. §. 28. I. de act. 7. pr. iunct. §. 1. de eo, quod cert. loc.

[note: +] [note: A] Dividitur * (I.) ratione causae in * Voluntariam, §. 3. I. de [note: D] [note: B] div. stipul. quae ex mente contrahentium explicatur, 52. h. et libro contrahentium arbitrio perficitur. dd. LL.

[note: D] [note: b.] * et Necessariam, quae fit ex hypothetica aliqua necessitate, ut cautio damni infecti: 52. pr. [note: D] [note: C] h. L. 9. de stip. praet. Haec iterum est vel * Praetoria, quae fit solo [orig: solô] [note: D] [note: c,,] praetore iubente. §. 2. de div. stip. 5. pr. h. * Iudicialis, quae fit [note: D] [note: c.] solo iudice iubente. 5. pr. h. §. 1. I. * Communis, quae interdum mandato praetoris, interdum mandato iudicis fieri solet. §. 4. I. L. 5. pr. v. Struv. ad tit. de praetoriis stipul.

Rei sive dandi, et Facti, sive faciendi: §. f. I. 75. §. 7. h. (2.) in Dividuas, et Individuas. vid. Dassel. hic Fr. ex. 10. 9. 4. Hahn. h. n. 6. verb. a [orig: à] materia. (3.) in Iudiciales, Cautionales, et Communes. 1. §. 1. de praetor. stip.

[note: D] [note: C] Causa * remota Ius civile: Vinn. pr. I. h. n. 3. arg. 1. locat. conduct. arg. 14. §. 1. de novat. iunct. l. 17. §. 1. ff. de poen. partim propter * necessitatem, 7. §. 4. de pact. 27. C. locat. 1. C. de usur. propter * utilitatem, sic per eam firmiores reddebantur contractus alii, 3. §. 1. de act. empt. praeprimis innominati. 4. 7. C. de rerum permutatione. Fr. in I. ad pr. h. n. 5.

[note: d.] * proxima est (1.) Conceptio verborum ore prolata, 1. §. 2. h. 52. §. 2. de O. et A. etiam per interpretem: 1. §. f. ff. §. 1. I. antiquae formulae sunt sublatae. 10. C. (2.) Praecedens interrogatio, et subsequens responsio, 52. §. 2. de O. et A. 1. §. 7. eod. 5. §. 1. ff. arg. 1. C. h. (3.) Congrua: 52. §. 2. de O. et A. v. 65. pr. h. [hinc excluditur diversa, ratione (a.) rei: §. 22. I. de inutil. stip. 83. §. 1. h. v. 65. §. 1. error nominis nihil nocet, 32. nec materiae, dummodo de corpore constet: modo [orig: modò] dolus absit: 22. (b.) qualitatis, si e. gr. pure [orig: purè] stipulanti cum conditione sit promissum: nisi diversitas interrogationis et responsionis ilico placuerit contrahentibus: 1. §. 3. de impersonali responsione etc. vid. 1. §. 2. h. Vinn. ad §. 5. I. de inut. stip. n. 8. (g.) quantitatis, si e. g. stipulanti XX. promittantur X. hic summa excedens non debetur. 1. §. 4. h. §. 5. I. de inut. stip.] (4.) Incontinenti; modicum tamen intervallum non nocet. 1. §. 1. L. 137. pr. h. (5.) Ut haec omnia fiant animo [orig: animô] stipulandi: qui in dubio praesumitur ex interrogatione et responsione congrua. 7. §. 12. de pact. Obst. 1. C. h.

[note: E] [note: S] * Stipulari * impediuntur, qui carent * rationis usu, ut [note: F] furiosi, l. 1. de pact. 1. §. 12. de O. et A. mente capti, arg. dd. LL. [note: G] infantia [orig: infantiâ] minores: §. 10. I. de inut. stip. non etiam prodigi, 6. de [note: g,,] V. O. neque infantia [orig: infantiâ] maiores, qui etiam absque tutore alium obligant. §. 9. 10. I. d. t. * qui carent articulata voce: 1. pr. §. 2. h. 1. §. 14. de O. et A. 1. pr. h.

[note: g.] * facultate se invicem exaudiendi, 1. pr. ut sunt absentes, 1. pr. v. §. 11. I. de inutil. stip. 14. C. de contr. stip. surdi. 1. pr. h. 1. §. f. de O. et A.

[note: f.] * prohibentur, * qui non sunt cives Rom. [note: H] ut deportati, 14. §. 1. de novat. Servi ex propria persona; nam

quod stipulantur, Domino acquiritur. t. t. I. et ff. de stipul. [note: h,,] serv. * filius, et pater, qui eum habet in potestate: f. C. de impub. subst. §. 6. I. de inut. stipul. nisi quoad castrensia: 2. de SCt. Maced. 4. de iudic.

[note: h.] * alius pro alio: 38. §. 17. quod regulariter in omnibus obligationibus observatur; arg. 38. §. 17. 126. §. 2. h. 73. §. 4. de R. I. 11. de O. et A. nisi * (1.) eiusdem potestati sit subiectus, 126. §. 2. 38. §. 17. (2.) ratione osficii contrahat, ut tutor, 5. §. 9. de const. pec. procurator. v. tit. de procurat. p. 69. (3.) in eo negotio, ubi alteri per actum naturalem acquiritur obligatio, e. g. per rei traditionem, si quis procuratori suo pecuniam dederit, ut eam alteri daret mutuam: 9. §. 8. de R. C. 126. §. 2. h. Vinn. ad §. 4. I. de inut. stip. n. 2. 4. Sic si mihi et Titio 100. stipuler, mihi tantum 50. debentur: §. 4. I. de inut. stip. ibi Vinn. n. 9. Si mihi aut Titio stipuler, mihi tota summa debetur. f. §. 3. adiectus nihil petere potest: 10. de solut. nec accipere fide iussorem, 23. de fidei. nec pignora: 33. de pign. potest [note: I] tamen eidem solvi, ut liberetur debitor * ipso [orig: ipsô] iure: §. 4. I. de inut. stip. licet (a.) adiectus sit servus, vel pupillus, et ei solvat absque tutore: 9. 11. de sol. Vinn. ad §. 4. I. de inut. stip. n. 7. aut (b.) ei solvatur prohibente creditore, 12. §. p. de solut. (g.) Creditori iam ante pars debiti sit soluta: 71. pr. de solut. modo (1.) adiecti status non fuerit in deterius mutatus, 38. pr. de solut. (2.) Lis a [orig: à] principali creditore non sit contestata, 3. §. 11. de peculio. 57. §. 1. de solut. (3.) naturaliter solvatur: nam adiectus non potest acceptum ferre, vel compensare: 10. de solut. (4.) solvatur ipsi adiecto, non etiam ius e. g. domino, 9. de solut. aut heredi, 55. nam est adiectus instar procuratoris: hinc etiam pecuniam restituat creditori. 12. §. 1. de solut. 131. §. 1.

[note: h.] [note: i.] * ope exceptionis, si diversae res sunt in stipulatione, et adiectione: e. g. mihi 100. aut Titio fundum dabis? f. §. 5. h. 44. §. 4. de O. et A.

[note: e.] * Promittere singulariter impediuntur, ut supr. qui impediuntur stipulari: prohibentur, qui non sunt cives Romani, et obligari non possunt.

[note: K] Obiectum * RES: §. f. I. (quaevis, 1. §. 9. de O. et A. modo [orig: modò] [note: O] (1.) exsistat, 1. §. 9. de O. et A. 69. [alias [orig: aliàs] enim nec aestimatio debetur, 103. h. nec poena adiecta, 69. h. §. 1. I. de inut. stip. nisi moram vel culpam debitoris perierit. 82. §. 1. 83. §. 7.] (2.) sit in com~ercio. §. 2. I. de inut. stip. 1. §. 9. de O. et A. 69. h. (3.) non sit

stipulantis propria, et dari in specie stipuletur eam dominus. v. 82. pr. h. Vinn. ad §. 2. I. de inut. stip.] etiam plures simul, et ad [note: L] plurium rerum stipulationem * indefinite [orig: indefinitè] respondens, omnes promittere censetur: §. 17. I. de inut. stip.

[note: l,,] * copulativam, (e. g. Titium, Stichum, Pamphilum dabis?) respondens: Stichum dabo, ad reliquos non obligatur: nam sunt plures stipulationes: arg. 29. pr. in [note: l.] f. 83. §. 4. 86. h. * dis iunctivam (e. gr. Titium aut Stichum dabis?) respondens: unum dabo, nihil agit, nam diversa est interrogatio et responsio. 83. §. 2. Plurimum rerum uno [orig: unô]vocabulo [orig: vocabulô] in stipulationem deductarum, una tantum [orig: tantùm] est stipulatio. 29. pr. v. 86. h. Vinn. ad §. 17. I. de inut. stip. n. 1.

[note: k.] * FACTA et non facta, §. f. et ibi Vinn. I. h. possibilia. e. g. curabo, ut Titius hoc vel illud faciat: 83. pr. h. §. 3. I. de inut. stip. 38. pr. §. 1. h. 185. de R. I. non etiam quis factum alterius promittere potest, 83. h. 65. de fideiuss. §. 3. I. de inut. stip. (nam talis promissio ipso iure nulla est, 83. nec obligatur promittens ad curam, ut faciat, alterum praestare; dd. LL. v. 3. in f. C. ne ux. pro marit. vid. tamen omnino [orig: omninò]. 14. §. 2. de pec. const. 18. et t. t. rem rat. hab. 81. h. Vinn. ad §. 3. I. de inut. stip. n. 3.) nisi sub poena promittat. e. g. Titium Romam iturum promitto, et si non iverit, tibi 100. aureos dabo. §. 20. I. de inutil. stip.

[note: E] Effectus est actio stipulati, quae si datur ad rem certam, dicitur condictio certi ex stipulatu; si ad incertam, actio ex stipulatu. v. 83. §. 6. v. 74. 75.

XLV. 2. DE DUOBUS REIS CONSTITUENDIS.

[note: A] [note: D] DUo rei * credendi sunt plures personae, pr. I. h. quibus ab uno eadem res, 2. 9. ex eadem causa, 9. 12. et quidem singulis in solidum aeque principaliter, §. 1. I. L. 2. 3. §. 1. omnibus tamen una debetur. §. 1. I. L. 3. §. 1.

[note: a.] [note: D] * debendi sunt plures personae, pr. I. quae uni candem rem, 2. 9. ex eadem causa, 9. 12. 6. §. 3. et quidem singuli in solidum, omnes tamen unam debent aeque principaliter.

[note: B] [note: C] Constituuntur per * conventionem; (modo [orig: modò] sit alternative [orig: alternativè] conventum: 8. §. 1. de leg. 1. 16. de leg. 2. nam copulativa dividit obligationem, 2. §. 4. de eo, quod certo loco. 110. pr. de V. O. 11. §. 2. h. nisi expresse [orig: expressè] constet de alia contrahentium voluntate. [note: C] 9. pr.) ut * contractum omnem, t. t. I. ff. et C. h. e. g.

stipulationem, 2. 3. 9. v. 6. §. 3. 12. h. (ubi non necessario [orig: necessariò] expressis verbis adiciendum est, duos reos nunc constitui, sed sufficit, si hoc ex formula apparet, forte [orig: fortè] quod uterque eandem rem promittat: 2. 3. 4. h. pr. I. quod nec hodie [orig: hodiè] mutatum: Fr. ex. 10. q. 3. n. 3. Arum. exerc. Iustin. 13. th. 9. Carpz. 2. c. 27. d. 13. n. 2. (Obst. N. 99. c. 1. Aut. Hoc ita. C. de duob. reis. Gail. 2. O. 28. n. 6. Gudel. de I. nov. lib. 3. c. 11. ¶.) e. g. qui sese obligarunt sampt und sonders. Toming. dec. 47. n. 1. 9. Item, unverschieden, unzertreunt. Besold. thes. pract. voc. Unverschiedene Burgen [orig: Bürgen]. Ruding. observ. pract. voc. samptlich [orig: sämptlich]. cent. 4. obs. 42.] depositum, 9. commodatum, 9. mutuum, 2. 4. C. [Obst. 5. C. si cert. pet.] emptionem, venditionem, locat. conductionem, 9. mandatum, 60. §. 2. mandat. literarum obligationem: arg. 2. 3. 9.

[note: c.] * et quasi contractum, ut aditionem hereditatis, 9. h. 8. §. 1. de leg. 1. 16. de leg. 2. 25. de leg. 3. tutelae administrationem: 38. 55. de adm. et peric. tut.

[note: b,,] * delictum, quoad actiones rei persecutorias; 14. §. f. quod metus caus. 1. §. 4. iunct. f. de eo, per quem fact. non etiam quoad poenales et mixtas, 11. §. 2. ad L. Aquil.

[note: b.] * quasi delictum, 1. §. f. iunct. 3. de his, qui deiec. [note: E] [note: D] Correus * credendi, etiam invito vel ignorante altero [orig: alterô]correo [orig: correô], potest exigere debitum: 2. h. 31. §. 1. de novat. 11. §. 21. in f. de leg. 3. et si unus Litem sit contestatus, debitor alteri correo solvens nihil agit. 16. h. arg. 57. pr. et §. 1. de solut. sic etiam si alter solutum acceperit, obligatio in totum exstinguitur: §. 1. I. 2. h. idem est in acceptilatione, arg. 16. de acceptil. 2. h. compensatione, arg. dd. LL. et novatione, si correi non sint socii, 31. §. 1. de novat. (secus si sint socii, 27. pr. de pact. Wesenb. h. in f. ¶¶¶. Hahn. h. Diss. Perez. in C. h. n. 10.) in iuramenti delatione et praestatione: 27. 28. de iurei. NON etiam, si unus pacto remiserit debitum, 27. in f. pr. et §. 4. de pact. Bach. V. 2. D. 27. th. 9. D. nec si, compromittente alterutro, laudum absolverit debitorem, nisi sint socii: 34. de recept. qui arb. Si unus praescriptionem interruperit interpellatione, hoc alteri etiam prodest: f. C. h. neque, quod unus accepit, alteri communicare debet; 16. h. 62. ad L. Falc. Wes. h. n. 7. Perez. in C. h. n. 15. Bach. V. 2. D. 2. th. 9. lit. c. [Diss. Hahn. h. n. verb. vel natura obligationis propter L. 32. de R. C.] nisi sint socii, 62. ad L. Falcid. quales hic [orig: hìc] sunt omnes, qui duo rei stipulandi facti sunt ex causa onerosa. d. L. 62. Perez. d. l.

conveniri, 2. 11. pr. ff. 1. C. §. 1. I. h. v. 3. §. 1. ff. 2. 3. C. h. licet alter nihil acceperit: neque hic locum habet excussio; 5. C. si cert. pet. 4. C. h. Obst. f. C. de divid. tut. potest tamen etiam a [orig: à] singulis pars exigi: 3. §. 1. partis ab uno exactio non impedit, quo minus reliquum ab eodem peti possit: 8. §. 1. de leg. 1. 23. C. de fide iuss. nisi partem solvens expresse [orig: expressè] dicat, se solvere pro sua parte, et creditor accipiens huic non contradicat; 18. Cod. de pact. Perez. h. n. 7. Annaeus Robert. lib. 4. rerum iud. c. 7. Bach. V. 2. D. 27. th. 9. E. (Obst. 16. C. de fidei. Carpz. 2. c. 17. d. 11. Toming. dec. 47. Hahn. h.) Hodie [orig: Hodiè] habent beneficium divisionis; (N. 99. pr. Schulz. ad I. G. Wes. h. Bach. v. 2. Disp. 27. th. 9. E. ¶. Carpz. 2. c. 17. d. 13. Diss. Fr. ex. 10. q. 3. Arum. exerc. Iust. 13. q. 9. Perez. h. n. 16. Donell. in Aut. Hoc ita C. h. nisi alter correus (1.) absit, N. 99. c. 1. Aut. Hoc ita C. h. i. c. domicilium eidem iudici non subiectum habeat: Sichard. ad h. t. C. n. 11. aut (2.) non sit solvendo, N. 99. c. 1. Aut. Hoc ita. C. h. quod actor probet: arg. pr. I. de replic. Obst. 10. de fidei. (3.) huic beneficio renuntiaverit: p. C. de pact. (4.) sint mercatores socii; Perez. h. n. 17. Carpz. 2. c. 17. d. 12.) licet alter sub conditione, alter pure [orig: purè] promiserit: arg. 27. de fideiuss.

[note: E] Si unus solidum praestitit, v. f. h. * reliqui liberantur in totum, 2. ff. §. 1. I. h. etiam ficta solutione, e. g. acceptilatione, 2. h. novatione, 20. ad SCt. Vellei. pacto de non petendo reali ab eo interposito, cuius interest, correum suum quoque liberari: 25. §. f. de pact. 3. §. 3. de liber. legat. 9. §. 1. v. Vinn. ad §. 1. I. Perez. h. n. 6. e. g. Socio, dd. LL. (secus est, si paciscentis non intersit, arg. 23. 27. §. 4. de pact. 9. §. 1. h. 3. §. 3. de liberat. legat. aut pactum sit personale: 25. §. 1. de pact. non etiam unius compensatione, nisi sit socius, 10. h.) iudicis sententia absolutus sit propter causam ex ipso contractu descendentem, (secus est, si propter causam personae, e. g. restitutionem in integrum, 12. §. 1. iunct. f.) item si iudice deferente, iuravit non deberi: 28. §. 1. de iurei. Sententia adversus unum lata, contra alterum non potest exsequi: propter 63. de [note: e.] re iud. * partem a [orig: à] correo, [note: F] * iure stricto non repetit, nisi sit socius, 62. ad L. Falc. 2. C. h. Perez. h. n. 13. qualis esse creditur, qui ex causa respectu creditoris onerosa debitor est. 2. C. h.

[note: f.] * ex aequitate repetit actione utili negotiorum gestorum: Bach. ad W. h. Carpz. 2. c. 17. d. 14. Faber. in C. h. def. 1. ¶¶¶. Unius mora non nocet alteri. 32. §. p. de usur. 39. de N. G. Obst. 18. h.

[note: A] Adici potest conditio, dies, locus: §. f. I. L. 7. ff. h. Ita, ut alter pure [orig: purè], alter ex. gr. in diem promittere possit: 7. 9. §. f. non etiam potest unus dolum tantum [orig: tantùm], alter culpam etiam praestandam promittere. 9. §. 1. nam haec diversitas perpetua est.

XLVI. 1. DE FIDEIUSSORIBUS ET MANDATORIBUS.

[note: D] FIdeiussio, v. 5. §. 2. de V. O. est stipulatio, qua [orig: quâ] quis alterius obligationem, in maiorem creditoris securitatem, 1. §. 8. de O. et A. pr. I. h. in fidem suam recipit, 65. h. ita tamen, ut principalis quoque maneat obligatus. 5. C. h.

[note: T] Fideiussor est vel (1.) Necessarius, 7. §. 1. de his, qui satisd. cog. qui ex aliqua hypothetica necessitate constituitur; 13. pr. de usufr. vel Voluntarius etc. (2.) Iudicialis, qui in iudicio; et Extraiudicialis, qui extra iudicium constituitur. Hering. de fideiuss. c. 4. (3.) Principalis, qui pro principali debitore obligatur: 27. §. 2. 4. h. et Succedaneus, qui pro debito accessorio, sive fideiussore obligatur. Germ. die Ruck-Burgen [orig: Bürgen]. 8. §. f. h. (4.) Simplex, qui pro debito se simpliciter obligavit; et Indemnitatis, qui in residuum se obligavit, si creditor debitum suum consequi non possit. 21. de solut. 116. de V. O. plura vid. apud Hering. d. c. 4. et 5. vid. Carpz. 1. d. 14. n. 28. L. 16. §. f. h.

[note: C] [note: A] Constituitur * Iure Civ. stipulatione, §. f. I. 8. ff. 12. C. quibuscumque verbis facta [orig: factâ]: 8. h. Hering. d. l. c. 11. n. 163. et 104. NON etiam nudo consensu, 27. C. de locat. Hering. d. l. c. 11. n. 1. vel alio modo praeter verba: arg. 1. de V. O. Hering. d. l. c. 11. n. 11. hanc stipulationem rite [orig: ritè] interpositam credimus, si instrumento hoc probetur, 30. de V. O. 1. 14. C. de contrah. stip. nisi plenissimis probationibus impugnetur instrumentum. d. L. 14.

[note: a.] * Hodie [orig: Hodiè] consensu libero, 1. de pact. 5. C. de O. et A. 14. §. 6. quod metus causa. 4. C. Ne filius pro patre. (nisi quod [orig: quòd] filius pro patre incarcerato teneatur fideiubere; N. 115. cap. 3. §. 8. Finckelth. O. 99.) etiam nudo, Speidel. Besold. th. pract. voc. Burgen [orig: Bürgen]. n. 88. Carpzov. 2. c. 19. d. 17. Hering. d. l. c. 11. n. 41. ¶¶¶. n. 82. 86. 100. declarato utcumque, dd. LL. etiam facto, Hering. d. l. c. 11. n. 165. et subscriptione chirographi, arg. pr. I. de contrah. empt. Carpz. 2. c. 20. d. 9. in quo scriptum est, eum fideiussorem datum. dd. LL.

[note: B] [note: E] Fideiussores possunt * accipere omnes creditores, (non etiam [note: C] adiectus, 23. h.) qui non * impediuntur, e. g. de Iure Civili, [vid. C.] qui stipulari non possunt: 1. pr. de V. O.

[note: c.] * prohibentur ex. gr. de Iure Civili, [vid. C.] qui stipulari prohibentur, ut deportatus etc. item uxor ratione dotis a [orig: à] marito repetendae. Bach. V. 2. D. 7. thes. 4. in. f. per t. t. C. ne fidei. vel mand. dot. dentur. Hering. d. l. c. 7. n. 156. [Diss. Carpz. 2. c. 42. d. 16.]

[note: b.] [note: S] * esse omnes, qui stipulanti promittendo [de iur. civ. vid. C.] obligari possunt, vid. Speidel. d. l. Hering. d. c. 7. n. 149. nec specialiter prohibentur, ut [1.] Milites armatae militiae; 31. C. de locat. vid. Enenck. de priv. milit. lib. 2. priv. 22. n. 1. iunct. priv. 11. n. 5. v. Franc. de fidei. c. 7. n. 17. Caroc. de locat. tit. quib. non est permiss. conducere. [contra ¶.] Hering. d. c. 7. n. 62. nisi in rem suam fideiubeant: 8. §. 1. de his, qui satisd. 8. §. 2. de procur. [2.] Milites caelestis militiae, sive Clerici: c. 1. x. de fidei. Can. Te quidem. 29. c. 11. q. 1. N. 123. c. 6. vid. Hering. d. c. 7. n. 239. quod in Lutheranis non observatur: Rittersh. de diff. iur. civ. et can. lib. 7. c. 13. Hering. d. c. 7. n. 269. [3.] Curiales, sive decuriones: 30. C. de locat. v. Hering. d. c. 7. n. 5. contra ¶. Zahn. de iure et iurisd. municip. c. 14. n. 4. et 180. [4.] Feminae: vid. tit. ad SCt. Vellei. [5.] Servi, 20. h. nisi causa sit peculiaris. 19. h.

[note: O] Obiectum est obligatio; §. 1. 3. 5. I. L. 16. pr. h. (Obst. §. 3. I. L. 6. §. f. h. nam qui futurae obligationi accedit. dd. LL. in pendenti est fideiussor, 35. de iudic. nec actu obligatur, ante exsistentem principalem obligationem, 57.) aliena, sive sit naturalis tantum [orig: tantùm], 6. §. f. 8. §. 1. 16. §. 3. et 4. h. [modo [orig: modò] sit plena, 7. h.] sive civilis tantum [orig: tantùm]: 12. C. de non num. pec. [huic tamen accedens fideiussio inefficax est,] sive sit mixta: 16. §. 3. h. Nec refert, qualis sit praecedens obligatio, aut ex qua causa descendat, aut cuius personae sit: sic valida est fideiussio, accedens obligationi accessoriae, 8. §. f. 27. §. 2.4. Filiifamil. contra SCt. Maced. 10. de SCt. Maced. [hic tamen fideiussor etiam habet exceptionem SCti Maced. nisi donandi animo accesserit: 9. §. 3. de SCt. Maced.] Feminae contra SCtum Velleian. [hic tamen etiam utitur exceptione SCti Velleian. 16. §. 1. ad SCt. Vellei.] Contractui pupilli sine tutore initi, ex quo non est locupletior factus; [hic enim pro naturaliter obligato habetur, quatenus de alterius praeiudicio quaeritur, 127. de V. O. licet quoad suum praeiudicium Iure Civili non habeatur pro

obligato, ullo [orig: ullô]modo [orig: modô], 41. de condict. indeb. vid. tit. de minor. S. p. 82.) Aut nostris moribus feminae, absque curatoris consensu: arg. 13. §. 1. 14. 66. de condict. indeb. Carpz. 2. c. 15. d. 2. Berl. p. 2. c. 17. n. 101. v. t. de pact. S. p. 48. (Diss. Cpz. 2. c. 15. d. 2. n. 7. arg. L. un. §. 15. C. de rei ux. act.) licet principalis obligatio veniat ex delicto, vel quasi: 8. §. 5. modo [orig: modò] agatur ad poenam pecuniariam, interdum tamen etiam admittitur sideiussor ratione delicti, quod poena corporis afflictiva sequitur, si scil. iudici hoc visum fuerit ex qualitate delicti, eiusque incertitudine, et tum cavet reum in iudicio sisti. 1. de cuslod. reorum. Cpz. 3. q. 112. n. 30. NON etiam obligari potest pro dote: L. 1. 2. C. ne fideius. vel mand. dot. neque in plus, quam est in principali obligatione: nam si plus promisit re, e. g. maiorem quantitatem, fideiussio in totum est nulla; 8. §. 7. Fr. ex. 10. q. 8. Bach. V. 2. D. 28. th. 4. B. nisi e. g. debito exsistente X. fl. quis stipulatus fuerit illos X. fl. et fideiussor responderit: XX. promitto etc. hic enim quoad debitam summam X. fl. subsistit: 1. §. 4. de V. O. 11. §. 1. de pecun. const. 33. mandat. Carpz. 2. c. 19. d. 9. quod hodie [orig: hodiè]indistincte [orig: indistinctè] procedit: Carpz. 2. c. 19. d. 9. efficacius tamen obligari potest, e. g. iuramento, aut civiliter et naturaliter simul. 7. 16. §. 4. 25. h.

[note: E] Obligatur fideiussor aeque [orig: aequè] ac principalis, et eligit creditor, utrum convenire velit, singuli in solidum: 3. C. (novo iure tamen habent beneficium divisionis,) et heredes, 12. 49. de O. et A. 4. §. 1. ff. L. 24. C. h. Carpz. 2. c. 20. d. 1. licet fideiussor expresse [orig: expressè] dixerit, se tantum [orig: tantùm] teneri velle: arg. 38. pr. de V. O. 8. §. 4. de pign. act. Cpz. 2. c. 20. d. 2. modo [orig: modò] non exceperit heredes expresse [orig: expressè], aut in locum defuncti fide iussoris alius substitutus sit: Cpz. 2. c. 20. d. 5. plures heredes tenentur pro rata: 1. C. de her. act. 1. C. si cert. pet. 6. C. fam. herc. Et quidem si (1.) ad certam summam se obligavit, ad illam summam, 68. §. 1. vid. 8. §. 7. h. vid. omnino [orig: omninò] 89. de V. O. nec ad usuras: dd. LL. (Obst. 88. de V. O.) vid. 8. de eo, quod cert. loc. Carpz. 2. c. 19. d. 2. si (2.) sese simpliciter obligavit, e. g. fideiubeo pro Titio, tum [orig: tùm] tenetur ad omne, quod tempore fideiussionis est in obligatione, quodque ex natura negotii venit, e. g. usuras: Cz. 2. c. 19. d. 8. L. 56. §. 2. h. 32. §. 2. de usur. (3.) si se obligavit in omnem causam, tum tenetur etiam ratione eorum, quae ex postfacto accesserunt, e. g. stipulatas usuras, et omne interesse. 54. pr. locat. conduct. 5. C. de pact. inter empt. et vend.

Inde datur contra fideiussorem condictio certi, si certum est in obligationem deductum; vel actio ex stipulatu, si incertum sit in obligatione, de quib. supr. p. 629.

[note: D] [note: C] BENEFICIA fideiussorum sunt * (1.) ORDINIS, N. 4. c. [note: D] 1. [de iur. veteri vid. L. 2. 3. 5. 17. 23. C. h.] quod in genere est privilegium, concessum in favorem reorum, qui minus principaliter tenentur, ne, bonis principalis debitoris nondum excussis, ipsi cum effectu conveniantur: vid. Disp. Lauterb. de [note: d,,] [note: D] benef. excuss. * (2.) DIVISIONIS, quod est privilegium reale, 27. §. 3. h. competens pluribus fideiussoribus, ne a singulis solidum, sed virilis tantum portio exigatur. [note: C] Introductum edicto D. Hadriani, §. 4. I. L. 26. h. datur Fideiussoribus [note: S] etc. [nam quod mandatoribus, constitutoribus, tutoribus, competit, specie aliud est, f. C. de const. pec. 1. §. 12. de tut. et ration. vid. tn. Disp. de benef. div. th. 18. et 19.] qui tempore Litis contestatae solvendo sunt, omnibus: §. 4. I. 26. ff. 3. C. h. iunct. 51. §. 1. in f. h. modo [orig: modò] sint eiusdem generis, 27. §. 4. h. licet [note: O] alter pure [orig: purè], alter in diem sit obligatus: 27. pr. h. Non dividitur [note: E] obligatio, sed exsecutio. 26. ff. 3. C. h. Effectus huius beneficii est exceptio, qua [orig: quâ]omissa [orig: omissâ], si unus fuerit in solidum condemnatus, eidem non datur contra reliquos regressus. §. 4. in f. I. h. eaque est peremptoria, licet postea unus vel alter desierit esse solvendo: 51. §. 4. in f. h. hinc etiam post litem contestatam [note: C] potest opponi. 16. §. 1. C. h. Cessat haec exceptio [1.] si tempore litis contestatae omnes solvendo non sint, tum [orig: tùm] enim eorum portio reliquis accedit: §. 4. I. h. L. 26. ff. 3. in f. C. h. [2.] in tutorum fideiussoribus, qui promiserunt rem pupilli salvam fore: 12. in f. rem pupill. salv. for. [3.] si unus sit fideiussor principalis, alter succedancus. 27. §. f. [4.] si quis inficiatus sit, se fideiussisse, 10. §. 1. modo dolose [orig: dolosè] fuerit mentitus: 37. de minor. [5.] si quis cum femina fideiusserit. 48. h. [6.] si quis fideiusserit, et postea [orig: posteà] minor ex post facto, tamquam confideiussor accesserit, licet curatorem non habeat, quia hic tum per restitutionem in integrum eximitur obligatione: 48. §. 1. [7.] si renuntiatum sit huic beneficio, p. C. de pact. expresse [orig: expressè], v. Carpz. 2. c. 17. d. 1. etc. vel tacite [orig: tacitè], e. g. omittendo exceptionem etc.

[note: d.] [note: D] * [3.] CEDENDARUM actionum, quod concessum est fideiussoribus, ut ipsi solvere parati, a [orig: à] creditore cessionem omnium actionum, personalium et realium, 11. 14. 21. C. h. creditori competentium petere possint.

[note: Ci] Causa ex parte cedentis est aequitas, 2. §. 5. in f. de aq. et aq. pluv. ex parte cessionarii necessitas; nam ille alias nullas actiones haberet contra confideiussores suos, si solidum

[note: S] solvisset. §. 4. I. h. 39. ff. 11. C. h. Carpz. 2. c. 17. d. 5. 16. ¶. Diss. Bach. ad W. h. n. 6. Datur fide iussoribus [quatenus illud hic consideramus] qui parati sunt solvere integrum debitum, 2. C. h. Cz. [note: P] 2. c. 17. d. 22. licet eidem renuntiaverint: Carpz. 2. c. 17. d. 17. [note: E] Obst. p. C. de pact. Contra Creditorem: 17. 36. 39. ff. 11. C. h. Operatur hoc beneficium exceptionem, quae est tantum [orig: tantùm] dilatoria; potest tamen opponi etiam in ipso exsecutionis termino, 41. §. 1. h. non etiam post solutionem, 76. de solut. (Diss. Carpz. 2. c. 17. d. 16. per L. 36. h.) nisi cum protestatione de cedendis actionibus fuerit facta. 76. in f. de sol. v. 39. h. Hac [orig: Hâc] [note: E] cessione * facta [orig: factâ], fideiussor utitur actionibus cessis, adversus principalem debitorem, et contra confideiussores, 17. 39. ff. 11. C. h. et quidem contra hos, ad illorum partis restitutionem: Carpz. 2. c. 17. d. 17. 18. non etiam ad expensas, quas ipse fecit, nam fideiussor hic agit ex persona creditoris, cui hoc nomine actio non competebat. Carpz. 2. c. 17. d. 23.

[note: e.] * non facta fideiussor solvens, contra fideiuss. actionem nullam habet, [ut supr. Ci.]

[note: F] Contra principalem debitorem tamen habet actionem * mandati, si sc. se obligavit eius mandato, 4. pr. h. 10. §. 11. mandat. expresso, vel tacito, e. g. si fideiusserit pro debitore praesente et tacente. 6. §. 2. L. 18. mandat.

[note: f.] * negotiorum gestorum, 4. pr. h. si sine mandato fideiusserit pro absente amico: 20. §. 1. mand. si vero [orig: verò] quis pro contradicente fideiusserit, nullam habet actionem, et donare videtur. arg. f. C. de N. G. L. 40. mandat.

Competunt autem hae actiones tum [orig: tùm] demum, si fideiussor aliquid solverit, citra suam culpam, (e. g. si non omisit exceptiones sibi competentes, 10. §. 12. mand. aut appellationem, 10. C. mandat.) aut etiam si nihil solverit, si (1.) Creditor fideiussorem remunerandi, vel ipsi donandi animo debitum acceptum tulit: 10. §. 13. mandat. (2.) Si principalis debitor incipiat bona sua dilapidare, tum enim ad hoc agere potest fideiussor, ut ipse liberetur ab obligatione: 10. C. mand. (3.) Si debitor principalis diu distulerit solutionem; tum [orig: tùm] enim fideiussor petere potest, [note: O] ut exoneretur. 38. §. 1. mand. c. f. x. h. Ad omne illud, quod fideiussori fideiussionis nomine abest, etiam quoad expensas et usuras, §. 6. I. c. 2. 3. x. h. etiam ex aequitate sine mora: e. g. si pecuniam, quam solvit, a [orig: à] proprio debit. exegit, qui usuras ex ea praestabat; 19. §. 4. de N. G. L. 12. §. 9. mand. non et. ad usuras maximas, licet ipse fideiussor a Iudaeo pecuniam, quam solvit, accepit

sub maximis usuris. arg. 10. §. 12. L. 29. mandat. Fr. 2. resol. 10. n. 112. etc. Carpz. 2. c. 30. d. 16.

[note: C] Fideiussio exstinguitur (1.) Exstincta [orig: Exstinctâ] principali obligatione, ipso [orig: ipsô] iure, 43. de solut. ex. gr. novatione, 4. C. h. non etiam, si principalis debitor obligationi tantum [orig: tantùm] exemptus sit per restitutionem in integrum, 13. de minor. aut per deportationem: f. de duob. reis. (2.) Lapso [orig: Lapsô] tempore, ad quod quis se obligavit, cum hac expressa protestatione, quod [orig: quòd] ultra id obligatus esse nolit: tum [orig: tùm] enim iussori datur exceptio pacti: 44. §. 1. de O. et A. Si vero [orig: verò] simpliciter se quis obligavit ad certum tempus, eo [orig: eô]elapso [orig: elapsô] non liberatur; ita tamen, ut ad id, quod post tempus obligationi accedit, non teneatur. 7. C. de locat. v. 10. C. mand. 58. §. 1. ff. c. fin. x. h. Gail. 2. O. 29.

XLVI. 2. DE NOVATIONIBUS ET DELEGATIONIBUS.

[note: D] Novatio est actus, quo vetus obligatio aboletur, et prius debitum in aliam novam obligationem transfunditur. 1. [note: A] pr. Haec novatio, tamquam genus analogicum, dividitur * in Necessariam, 29. h. quae fit Litis contestatione: 3. §. 11. de pec. nam haec proprie [orig: propriè] novatio non est, (nam hic [orig: hîc] actio prior manet salva, 2. C. de pact. 2. C. de iudic. 41. §. 1. de fidei. 11. pr. de pign. act. 16. §. 5. 13. §. 4. de pign. 26. §. f. iunct. 27. 28. 30. pr. de iurei. (Liberatio hic [orig: hîc]tantum [orig: tantùm] fit ope exceptionis. dd. LL.) cum qualitatibus et privilegiis prioris accessoriae obligationis, 29. h. nec fideiussores, aut pignora liberantur: dd. LL.) licet prior obligatio novas qualitates accipiat: sic fit ex temporali perpetua, et in heredem transitoria, 26. de O. et A. indeque datur nova actio, rei sc. iudicatae, 56. de re iudic. 3. C. de usur. rei iud. 11. §. 1. h. vid. 23. de solut. 10. §. 1. de in rem verso. et sistuntur usurae obligationis in iudicium deductae. f. C. de usuris [note: a.] [note: D] rei iudic. vid. Struv. exerc. 47. th. 52. * Voluntariam, quae est actus, quo per praecedentem interrogationem, et subsequentem congruam responsionem animo novandi factam, prior obligatio, ipso iure, §. 3. I. quib. mod. obl. toll. L. 1. h. et nova in eiuslocum substituitur.

[note: B] [note: +] Fit vel nova [orig: novâ]persona [orig: personâ] * interveniente, §. 3. I. quib. mod. obl. [note: C] toll. et priore debitore * sciente et mandante, vel ratihabente, et tum [orig: tùm] dicitur DELEGATIO: 11. h. v. 17. 22. h.

* non interveniente, quae sit inter [note: C] debitorem et creditorem. §. 3. I. quib. mod. obl. tollitur. Fit (de Iur. civ.) interrogatione, et congrua in continenti secuta [orig: secutâ] responsione, §. 3. I. quib. mod. toll. obl. 6. 7. h. hodie [orig: hodiè] etiam pacto et consensu, utcumque declarato, Gudelin. de I. N. lib. 3. c. 12. Wesenb. h. Carpz. 5. Resp. 105. n. 13. Treutl. V. 2. D. 29. th. 5. A. Diss. Bach. V. 2. D. 29. th. 5. A. animo novandi facto, 2. in f. h. qui expressis verbis est exprimendus, f. C. h. §. 3. I. quib. mod. toll. obl. [alias [orig: aliàs] enim non est expromissio, sed adpromissio: 2. 6. pr. 8. §. 2. L. 29. h.] hodie [orig: hodiè] tamen manifestissimas coniecturas sufficere putant. Gail. 2. O. 30. n. 2. 3. Fachin. 3. controv. c. 29. Menoch. lib. 3. praesumpt. 134. Fr. ex. 11. q. 10. et alii ap. Cz. 5. Resp. 105. (Diss. Carpz. lib. 5. Resp. 105. n. 10. et p. 2. c. 19. d. 14. ¶.) nisi nova persona interveniat, quod fit in delegatione, ibi enim satis patet animus novandi, §. 3. I. quib. mod. toll. obl. neque hoc in casu ullibi requiruntur praecise [orig: praecisè] verba arg. d. §. 3. vid. Bach. V. 2. D. 29. th. 6. A. Perez. in C. h. n. 12. Habn. h. n. 6. (Obst. f. C. h. [vid. Bach. d. l.] Carpz. 5. Resp. 105. n. 6. et p. 2. c. 19. d. 16.)

[note: S] [note: D] Priorem obligationem * remittunt, novamque acquirunt Creditores, (non etiam adiectus, 10. h. nec alius pro alio, e. g. filius pro patre, 23. h. nec servus, quod debetur domino, licet causa sit peculiaris: 16.) qui liberam rerum suarum administrationem habenr: 3. 20. §. 1. [non etiam pupillus etc. dd. LL. nisi conditionem suam fecerit meliorem, 3. h.]

[note: d.] * promittendo novant, qui stipulantibus promittere possunt, licet liberam rerum suarum dispositionem non habeant, ut sunt pupillus sine tutore, 1. §. 1. h. vid. 3. qui obligatur naturaliter, ad hoc, ut prior debitor liberetur, non ut ipse exinde conveniri possit. §. 3. I. quib. mod. toll. obl. l. 1. h.

[note: O] Obiectum sunt obligationes quarumcumque rerum, 2. h. cuiuscumque generis, naturales, civiles, mixtae, 1. §. 1. L. 2. h. etiam futurae; 8. §. 2. h. ita tamen, ut novatio tum [orig: tùm] demum facta videatur, si nascatur principalis actio; 8. §. 2. h. si vero obligatio principalis conditionem etc. contineat, illa exsistente [note: A] fit novatio. 8. §. 1. h. 5. h. Adicitur etiam dies, et tum [orig: tùm] statim perfecta est: 5. h. conditio, et hac [orig: hâc] exsistente demum fit novatio. 8. §. 1. L. 14. pr.

[note: E] Ea [orig: Eâ]facta [orig: factâ], tollitur prior obligatio ipso iure, §. 3. I. quib. mod. toll. obl. 1. h. cum suis privilegiis, 29. h. et accessoriis: e. gr. fideiussoribus, pignoribus etc. 4. C. de fidei. 18. h.

convenerit: 11. §. 1. de pign. act. tum [orig: tùm] etiam retinetur prioritas temporis: Negus. de pign. p. 5. m. 2. num. 12. Myns. 1. O. 59. Gail. 2. O. 30. n. 10. vid. etiam 12. 33. h. Licet interdum posterior stipulatio inutilis sit: vid. §. 3. I. quib. mod. toll. obl. vid. etiam 1. §. 1. h. iunct. 19. de fideiuss. hinc exceptio, quae deleganti poterat opponi, cessat in persona Creditoris, cui quis delegatus est: 19. 12. h. adde Wesenb. th. 9. Creditor amplius contra priorem debitorem agere non potest; 2. C. h. licet delegatus appareat non solvendo: 3. in f. C. nisi delegans speciali pacto [orig: pactô] periculum in se susceperit: 45. §. p. mandat. Perez. h. n. 13. purgatur mora, 14. pr. 31. pr. Obst. 72. §. 1. de solut. inducitur nova obligatio. de qua in D.

XLVI. 3. DE SOLUTIONIBUS ET LIBERATIONIBUS.

[note: D] SOLUTIO est naturalis sive actualis rei debitae praestatio, animo obligationem tollendi facta: 49. h. Alio sensu dici potest modus obligationem dissolvendi, per naturalem et actualem rei debitae praestationem, animo tollendi, 55. h. 19. pr. de reb. cred. factam. Ficta solutio huc non pertinet. Causa [note: C] efficiens est voluntas dantis et accipientis: Nam requiritur translatio dominii. 17. 46. pr. 55. h. §. 2. I. in f. quib. alien. lic. 55. de O. et A. 19. C. de usur. 70. h.

[note: S] SOLVUNT omnes, qui libere [orig: liberè] administrant res suas, et contra: propter C. tutor et curator sibi ipsi: 9. §. 5. 7. de adm. et peric. tut. etiam alius debitoris nomine: 5. 17. C. h. (si suo [orig: suô] nomine solvit, non liberatur debitor, et repetit solvens rem suam condictione indebiti. 19. §. 1. 65. in f. de condict. indeb. Obst. [note: A] 44. de condict. indeb.) NON etiam * pupillus, sine auctoritate, 14. §. f. qui si de facto solverit, obligatio non tollitur, nec dominium rei traditae transit: 9. §. 2. de auct. tut. Si tamen [note: B] res ita soluta * a [orig: à] creditore consumpta sit * b. f. tum [orig: tùm] liberatio ex post facto sequitur, 9. §. 2. d. t. * m. f. tum [orig: tùm] agitur ad exhibendum. 11. §. f. de reb. cred. iunct. 55. h. vid. 19. §. 1. de R. C. 14. §. f. de solut.

[note: b.] * Si apud creditorem perierit, tum [orig: tùm] creditori periit, quia dominium pupillo tantum [orig: tantùm] reservatum, ne sentiat damnum. 14. C. de procurat. [Diss. Donell. Azo, propter 9. §. 2. de auth. tut. 14. §. f. h. 9. C. de pign. act.]

[note: P] CREDITORIBUS, (qui solutionem recipiunt etiam per tertium, cui hoc mandant, vel qui iuris dispositione eos repraesentant, ut tutores etc. 49. h. 46. §. 5. et f. de adm et peric. tut. Servo peculiari nomine. 19. in f. Circa procuratorem [note: C] distingue ita: Procuratori in rem * suam indifferenter potest solvi, adeo [orig: adeò], ut concurrenti principali debitori praeferatur: 55. [note: e.] de procurat. vid. 3. C. de novat. * alienam constituto ad * negotia [note: D] * generaliter omnia, recte [orig: rectè] solvitur, etiam absque speciali [note: E] inandato: 12. pr. 34. §. 3. h.

[note: c.] * specialiter certa, tum demum [orig: demùm] solvitur, si habeat speciale mandatum solutionem accipiendi: 12. h. Huic similis est [note: d.] adiectus. 10. 11. et 12. §. 1. * ad lites, solvi non potest: 13. pr. de pact. 86. de solut. NON etiam solvi potest tertio, §. 10. I. mand. 8. §. 5. de novat. 11. de R. I. nec falso procuratori, arg. 12. C. h. 34. §. 4. L. 49. h. (haber tamen doli exceptionem, qui solvit creditoris creditori, 6. de dol. mal. et met. except.) si eiusmodi solutionem dominus postea [orig: posteà] ratihabuerit, liberatio ex post facto contingit, 12. §. f. h. necsolvi potest illi, cui dominus hoc mandaverat, si mandatum revocavit: Liberatur tamen debitor, si iuste [orig: iustè] ignoravit, revocationem factam esse; 12. §. 2. h. nisi procurator ille furandi animo pecuniam acceperit, co [orig: cô] enim in casu nummi non fiunt accipientis, et per consequens solutio non est facta, nec obligatio dissoluta: Liberatur tamen debitor ope exceptionis, si paratus sit cedere domino actiones sibi contra furem, vel falsum illum procuratorem competentes. 38. §. 1. h.)

QUI liberam habent rerum suarum administrationem: hinc si solvatur pupillo, minori etc. sine curatore, obligatio non exstinguitur; 15. h. Exceptio doli tamen comparatur debitori, si minor, etc. inde locupletior factus sit, aut nummos adhuc habeat: 15. h. §. 2. I. quib. alien. lic. 47. §. 1. h. Novo [orig: Novô] Iure etiam requiritur decretum Iudicis, 25. C. de admin. tutor. Cz. 2. c. 11. d. 45. nec sufficit iudicialis quitantia, ut debitor plenissimeliberetur [orig: plenissimèliberetur], 25. C. de adm. tut. §. 2. I. quib. alien. lic. Cz. p. 1. [note: F] c. 11. d. 46.) ut * Pupillo recte [orig: rectè] possit solvi, et obligatio exstinguatur: dd. LL. quod si fuerit omissum, debitor ipso [orig: ipsô] iure non liberatur, §. 2. vers. Qua dispositum est, nam hoc requiritur tamquam forma essentialis, Diss. Carpz. 1. c. 11. d. 45.

[note: f.] * Tutori recte [orig: rectè] solvatur, §. 2. us. Sed hoc etiam. et us. Qua dispositum. I. quib. alien. non licet. et propter identitatem rationis: (Disp. Cz. 5. rum. 67. propt. 46. §. f. et 5. de admin. et

peric. tut.) nisi solvantut pensiones et usurae paucorum annorum, centum solidos non excedentes 25. in f. vers. non autem hanc. et l. 27. C. de administr. et peric. tut.

[note: G] [note: O] Res debitas * ipsas, 2. §. 1. de R. C. 16. C. de sol. Carpz. 5. Resp. 107. [nisi (1.) ea solvi non possit, tum [orig: tùm] enim aestimatio accipienda: 8. de condict. furt. 71. §. 3. de leg. 1. N. 4. c. 3. Aut. Hoc nisi debitor. C. h. sic si pecuniam non habeat debitor, res alias accipere debet creditor, quarum aestimatio suo lucro est vel damno. R. I. de anno 1654. §. So viel nun. 165. us. Oder auf den Fall. iunct. L. p. C. de solut. vid. etiam 13. in f. de re iud. Pecunia tamen in alio nummorum genere solvi porest: 65. §. 1. de V. O. 1. pr. de C. E. V. 19. §. 2. de condict. indeb. Schulz. de oblat. et obsign. pecun. c. 4. n. 18. p. 226. modo aliud non fuerit conventum. Carpz. 5. rum. 95. Constit. Imp. monetal. de anno 1559. §. Die ietzgemeldten. Carpz. 5. Resp. 95. Schulz. d. l. p. 260. aut creditor inde non laedatur, 99. de solut. Schulz. d. l. p. 235. Berl. 2. concl. 58. n. 8. §. tum quod communiter etc. quod fit, si in magna summa offerantur de minuta pecunia plus quam XXV. fl. Ordin. Imp. monetal. de anno 1559. §. Die ietztgemeldten etc. Coler. de process. exsecut. p. 1. c. 10. n. 7. Zanger. de except. part. 2. c. 3. n. 104. (2.) factum sit in obligatione: 13. in f. de re iudicat. vid. supr. tit. de V. O. (3.) volenti potestalia in solutum dari.]

[note: g,,] * In eadem qualitate et bonitate, qua fuit tempore contractus, 3. in f. de reb. cred. 69. de contr. empt. (licet monetae bonitas intrinseca vel extrinseca fuerit mutata: dd. LL. Carpz. 5. Resp. 93. Schulz. d. l. n. 7. 8. ¶. Berl. 2. concl. 35. n. 37. et concl. 36. n. 5. Sixtinus de regalib. lib. 2. c. 7. n. 16. ¶. Gail. 2. O. 36. Myns. 4. O. 1.)

[note: g,,] * Tota: 9. C. h. 3. fam. erc. 41. §. 1. de usur. 4. §. 6. de statu lib. Cpz. 2. c. 28. d. 13. Schulz. d. l. n. 3. etc. Vinn. ad pr. I. h. n. 5. 6. (nisi altera pars sit contentiosa, 21. de reb. cred. Schulz. d. l. n. 6 p. 109. aut ab initio aliud sit conventum. 41. §. 1. de usur. Schulz. d. n. 6. p. 109. ubi plura habet, ut et Carpz. 5. Resp. 99. n. 8. adde omnino [orig: omninò] R. I. de anno 1654. §. So viel nun. 165. et seqq.)

[note: g.] * Et quidem propria in obligatione dandi: 17. 46. in pr. h. alienam enim dans, tum non liberatur; dd. LL. nisi res soluta a [orig: à] creditoribus fuerit usucapta, 60. de solut. aut bona fide consumpta. 17. v. 94. pr. et §§. seqq. h. 19. §. f. de reb. cred. Si duo alternative [orig: alternativè] debentur, tum [orig: tùm] regulatiter debitor eligit, uttum solvat. 10. §. f. de iur. dot. 138. §. f. de V. O. 10. C. de condict. indeb. 34. §. 6. de C. E. V. §. 33. I. de act. vid. 95.

§. 1. h. nisi illorum unum periit eius facto. 95. §. 1. de solut. v. 47. §. 3. de legat. 1.

[note: Q] [note: H] Solutio fieri debet convenienti * tempore, arg. 39. h. Schulz. de oblat. pecun. c. 4. n. 22. et in debito puro debitor quidem praesenti die solvere debet, praeses tamen providet, ne creditor statim cum sacco veniat. 105. h. 33. de usur. Si tempus solutionis arbitrio debitoris fuerit relictum, ab invito demum eo [orig: eô]mortuo [orig: mortuô] exigi potest: 4. locat. Carpz. 2. c. 28. d. 18. ille autem semper potest, si vult, solvere; Berl. 2. dec. 193. Etiam ante tempus conventum offerens pecuniam, et, creditore sine iusta causa illud recusante, legitime [orig: legitimè] deponens, liberatur; arg. 70. h. Carpz. 5. Resp. 102. vid. 41. §. 1. de V. O. Carpz. 2. c. 28. d. 11. nisi dies creditoris gratia [orig: gratiâ] adiectus sit, 15. de ann. leg. 43. §. 3. de leg. 2. Carpz. 2. c. 28. d. 12. aut cautum sit, ut interpellatio ab utraque patte certo [orig: certô] tempore fiat, Richt. p. 2. dec. 73. n. 1. etc. aut debitor velit pro moneta proba solvere reprobam, moxque [note: h.] removendam: Richt. d. l. * loco, et quidem in illo, de quo conventum, 9. de eo, quod certo loc. 122. de V. O. Menoch. de A. I. Q. lib. 2. cent. 3. cas. 232. n. 30. vid. 9. C. de solut. nisi necessitas aliud suadeat, 8. C. de sol. Bocer. cl. 4. d. 18. th. 37. B. aut Creditoris nihil intersit. arg. 38. de R. V. 38. §. 17. de V. O. Bocer. d. l. vid. Schulz. d. l. n. 20. Si de loco nihil actum, res fungibiles ibi solvantur, ubi petuntur, species vero [orig: verò], ubi sine dolo debitoris exsistunt. 38. de iudic. Bocer. d. l. th. 38. vid. Schulz. d. l. n. 19.

[note: E] Solutione ex obligatione dandi facta, transfertur dominium vel conditio usucapiendi, 46. de usurpat. et obligatio exstinguitur ipso iure: pr. I. quib. mod. toll. obl. 95. §. 4. de solut. vid. 34. §. 1. de O. et A. 38. §. 1. de solut. (hinc litis ingressum impedit, Carpz. 1. c. 3. d. 15. 16. et ad chirographum eius debiti nomine datum, datur condictio sine causa. f. C. de sol.) etiam quoad accessorias obligationes rerum et personarum. 43. de solut. pr. I. quibus mod. toll. obl. Si solverit fideiussor, idem est, ac si solvisset principalis debitor. pr. I. quibus mod. toll. obl. Faber. in C. tit. de fideiuss. d. 17. Bach. et Vinn. ad d. pr. I. (Obst. 38. §. 2. L. 43. de sol. Carpz. 2. c. 17. d. 16. n. 13.) Mandatarius proprio nomine, tum [orig: tùm] debitor liberatur tantum ope exceptionis. 28. mandat. vid. Bach. et Vinn. ad d. pr. Alius pro alio ignorante aut invito, vid. supr. S. tum [orig: tùm] etiam ipso iure liberatio contingit: pr. I. quibus mod. toll. obl. 23. 40. 53. h. 39. de N. G. Obst. 69. de R. I. Regressum autem contra principalem *

[note: K] habet, qui solvit * ex mandato: hic enim habet actionem mandati: 6. §. 2. l. 28. mandat.

[note: k.] * pro ignorante: hic enim habet actionem negotiorum [note: l.] gestorum, 20. §. 1. mandat. t. t. de N. G. * non habet, qui pro invito solvit, nam hic donare videtur. 40. mandat. f. C. de N. G. Ex pluribus causis obligatus, si certam pecuniam solvat, vid. 1. pr. L. 2. h. generaliter, tum [orig: tùm] in arbitrio creditoris est, cui debito acceptum ferat: modo [orig: modò] in id constituat, quod debitor verisimiliter fuisset soluturus: 1. de solut. hinc semper solutum creditur in duriorem causam, 3. 5. pr. 97. de solut. e. g. pro qua accessit poena, fideiussor etc. quod quis proprio [orig: propriô] nomine debet etc. 4. 5. pr. 97. aut si causae sunt similes, in antiquiorem: 5. pr. si tamen usurae etiam debentur, tum [orig: tùm] hae ante omnia solutae videntur. Carpz. 2. c. 29. d. 16. 17. ¶. Pistor. 3. q. 21. n. 7. etc. Menoch. 3. praesumpt. 136. propter 5. §. f. h. 1. C. h.

[note: pr.] Solutionem allegans illam probet: f. C. h. 77. de C. E. V. 7. §. f. de curat. furios. e. g. per Apocham, 14. C. de solut. testes duos, Sande, 1. dec. Fris. tit. 10. def. 1. Groenevv. ad L. 18. C. de test. coniecturas, e. gr. si chirographum sit penes debitorem, arg. 14. C. h. aut apud creditorem quidem, sed scissum vel cancellatum. 24. de prob. Carpz. 2. c. 29. d. 12. plura vid. ap. Monach. decis. Florent. 2. Surd. decis. 105.

XLVI. 4. DE ACCEPTILATIONE.

[note: D] Acceptilatio est modus, quo debitori interroganti verborum obligatio a [orig: à] Creditore per subsequentem congruam responsionem, aeque [orig: aequè], ac si solutio facta esset, remittitur.

[note: N] Non est stipulatio. 1. §. 7. de O. et A. 1. §. 1. de O. et A. Obst. 27. §. 2. de pact.

[note: C] Causa est Ius Civile. arg. 1. locat. Obst. 8. §. f. h. Et voluntas, declarata Iure Civ. verbis: 6. 8. §. 3. ff. 1. C. hodie [orig: hodiè] utcumque. Carpz. 2. c. 19. d. 17.

[note: A] [note: S] Acceptum * rogant debitores ipsi, (nam est actus legitimus; 77. de R. I. non etiam tutor, procurator etc. 13. §. 10.) cuiuscumque sint conditionis, modo de Iur. civ. verba eloqui possit, licet liberam rerum suarum administrationem non habeat, 11. h. 2. h. etiam tertius, qui per novationem alienam obligationem in se recepit, 13. §. 10. h.

[note: a.] * ferunt creditores ipsi, (est enim actus legitimus. 77. de R. I. 13. §. 10. h.) etiam, qui per novationem

tales facti sunt: 13. §. 10. h. modo [orig: modò] liberam rerum suarum administrationem habeant; non etiam tutores etc.

[note: O] Obligatio [pura, vel non pura, pendente tamen conditione pendet etiam acceptilatio: 12. h.) verbis contracta: 8. §. 3. h. §. 1. I. quib. mod. obl. toll. si tamen alia obligatio accepta fuerit lata, tum debitor habet exceptionem doli mali, vel pacti; 19. h. nam inutilis acceptilatio vim taciti pacti habet. 8. pr. h. vid. 1. §. 2. de V. O. 1. §. 4. de pec. const. iunct. 47. de O. et A.

[note: E] Liberat ipso [orig: ipsô] iure; 2. 3. C. h. 5. h. 7. §. 1. de liber. legat. §. 1. I. quib. mod. toll. obl.

[note: A] Non recipit conditionem, nec diem, quia est actus legitimus: 77. de R. I. hinc acceptilatio sub conditione est ipso [orig: ipsô] iure nulla, 4. 5. h. nisi illa conditio tacite [orig: tacitè]tantum [orig: tantùm] insit. 12. h. v. 195. de R. I.

[note: I.] [1.] Sollenni OBLATIONE, obsignatione, et depositione pecuniae debitae, qui actus dicitur depositum iuris, [note: D] Mozz. de contract. tit. de depos. rubr. de divis. num. 14. et est modus, quo per sollennem et legalem oblationem, obsignationem, et depositionem rei debitae, obligatio ipso [orig: ipsô] [note: P] [note: B] iure tollitur. * Offertur omnibus, quibus recte [orig: rectè] solvitur, etiam adiecto: [Diss. Donell.] Schulz. tr. de obl. et obsign. cap. 2. num. 6. 8. non vero hodie [orig: hodiè] feminae, absque curatore. Schulz. d. l. num. 14.

[note: b.] * Offerunt, qui recte [orig: rectè] solvunt, etiam [note: O] tertius invito [orig: invitô] debitore, Schulz. d. l. num. 3. Res debitas, 9. C. de solut. [interdum tamen etiam aliud pro alio potest offerri, vid. tit. de solut. O. p. 641. Schulz. d. l. c. 3. num. 5.] in debita quantitate, [totam scil. rem, cum usuris; 19. C. de usur. partialis oblatio non valet, Carpzov. 5. Resp. 99. Schulz. d. l. cap. 4. num. 45. 46. nisi certis in casibus, vid. tit. de solut. O. dd. DD.] et debita qualitate. 3. de R. C. [note: fr.] v. tit. de solut. Carpzov. 5. Resp. 99. num. 15. et Resp. 105. Schulz. d. l. cap. 4. num. 7. Formale huius negotii sunt concurrentes [note: C] * [1.] oblatio legitima, scilicet (a.) realis: 9. C. de solut. 19. C. de usur. Schulz. d. l. cap. 4. num. 2. vid. Carpz. 5. Resp. 99. num. 4. 5. Quomodo immobilia offerantur? vid. Bocer. cl. 4. D. 19. th. 57. facta (b.) opportuno loco: 9. C. de solut. Carpz. 5. Resp. 99. n. 12. 13.

Schulz. tr. de oblat. et obsign. c. 4. n. 19. (g.) opportuno tempore: arg. 39. de solut. Schulz. d. l. n. 22. Carpz. d. l. (d.) restato [orig: restatò]: 6. C. de usur. Schulz. d. l. num. 26. hoc tamen requisitum non tam ad formam, quam probationem pertinet. Carpz. d. l. n. 2.

[note: c,,] * [2.] Obsignatio legitima, sc. facta (a.) praesente adversario, vel legitime [orig: legitimè] citato absente: 6. C. de usur. arg. 47. pr. de re iud. Schulz. d. l. n. 28. Carpz. d. l. n. 22. 24. (b.) praesente Iudice: Schalz. d. l. n. 30. Carpz. d. l. n. 25. vid. Disp. de depos. iur. th. 17. et seq. ubi duo haec requisita ad forum Sax. restringuntur, (g.) ita, ut constet, rem totam deponi: arg. 9. C. de solut. 19. C. de usur. Schulz. d. l. n. 30. Carpz. d. l. n. 30. (d.) in cista, vel in sacculo etc. Schulz. d. l. n. 30. Carpz. d. l. n. 29.

[note: c.] * [3.] Depositio legitima, facta in loco publico a [orig: à] Iudice assignato, ut aedes sacrae, curia etc. hodie [orig: hodiè] plerumque in iudicii loco [orig: locò]. 19. C. de usur. 1. §. 36. doposit. Schulz. d. l. n. 31. Carpz. d. l. [note: E] n. 28. Debitor liberatur ipso iure: 19. in f. C. de usur. L. 9. C. de solut. 1. §. 36. depos. Carpz. 5. Resp. 100. n. 2. Schulz. d. l. c. 5. n. 3. vid. L. 9. C. de solut. f. C. de luition. pign. 72. pr. de solut. 105. de V. O. (Diss. Bach. ad Wes. tit. de solut. in pr.) Creditor habet urilem actionem contra depositarium, Iudicem scilicet, ad res depositas consequendas: 19. C. de usur. non autem fit dominus rei, arg. 19. C. de usur. 55. de O. et A. Diss. Cz. 5. Resp. 100. n. 7. 11. licet periculum ad eum spectet: Schulz. d. l. c. 5. Cz. 5. rum. 100. n. 7. 11. Bocer. cl. 4. D. 19. th. 57. nam per hanc oblationem constituitur in mora, unde etiam usurae amplius [orig: ampliùs] non currunt. De oblatione verbali et reali, sed minus [orig: minùs] sollenni. v. Schulz. d. l. c. 6. 7.

[note: II.] [2.] Mutuo DISSENSU, §. f. I. quib. mod. toll. obl. qui est modus, [note: D] quo per contrariam debitoris et creditoris voluntatem [note: C] obligatio, consensu contracta, ipso iure tollitur: Non sufficit unius dissensus, 5. C. [?] O. et A. [licet Princeps hoc iubeat, 3. C. de resc. vend. aut altera pars duplum offerat: 6. C. de resc. vend.] nisi certis in casibus. 23. et seq. mand. 14. pro socio. [note: O] 14. §. 2. comm. divid. Obligatio consensu contracta, 35. de R. I. 80. de solut. cuius res est adhuc integra, aut in pristinum statum reducta: 58. de pact. 1. C. quand. lic. ab empt. reced. licet arrha data sit: 2. C. quand. lic. ab empt. reced. Contraria tamen voluntate etiam dissolvuntur obligationes naturales tantum [orig: tantùm], 95. §. 4. de solut. et quaedam ex delictis, ut actio in iuriazum, furti etc. 17. §. 1. 27. §. 2. de pact. 17. §. 6. de iniun.

[note: III.] (3.) CONFUSIONE, quae contingit (1.) Si iura creditoris et debitoris in eandem personam coinciderint; (Obst. 6. 8. C. ad L. Falc.) 95. §. 2. de sol. vid. 21. §. 2. de fideiuss. 43. in f. de solut. hodie [orig: hodiè] tamen, propter beneficium inventarii, salvae manent actiones inter defunctum et heredem. f. §. 9. C. de iur. delib. (2.) Si duae obligationes unius rei in unam personam collatae fuerint: modo illae obligationes sint diversi generis, e. g. principalis succedat fideiussori, vel contra: 95. §. 3. 93. §. 2. de solut. nec plenior sit, ex. gr. fideiussoris obligatio, quam principalis; Carpzov. 2. c. 18. d. 13. nam si obligationes illae unius sint generis, ex. gr. unus fideiussor alteri succedat, tum [orig: tùm] ambae subsistunt. 13. de duob. reis. 21. §. 1. de fideiuss.

[note: V.] (5.) INTERITU rei in specie debitae, sine culpa aut mora debitoris. 23. de V. O. vid. 11. C. si cert. pet. 23. de V. O. iunct. 82. §. 1. et 83. §. 7. eodem.

[note: VI.] (6.) CONCURSU duarum causarum lucrativarum unius rei in unam personam. 17. de O. et A. 83. §. 6. de V. O. 61. de solut. Bocer. cl. 4. D. 19. th. 23.

[note: VII] (7.) CAPITIS maxima et media deminutione: de quibus vid. L. 4. tit. 5. de capit. minut.

[note: IIX] [note: D] (8.) Interdum etiam MORTE * debitoris, e. g. obligationes ex delicto venientes, nisi lis cum defuncto fuerit contestata, [note: d.] vid. tit. de O. et A. p. 623. seq. * creditoris, ut sunt obligationes, quae oriuntur ex iniuria, vel similibus causis, meram vindictam concernentibus.

XLVI. 5. DE PRAETORIIS STIPULATIONIBUS.

[note: D] PRaetoriae stipulationes (1.) sunt, quae a [orig: à] mero praetoris officio proficiscuntur: 5. de V. O. §. 2. I. de divis. stipul. (vid. supr. tit. de V. O. +.) hinc distinguuntur a [orig: à] iudicialibus, §. 1. I. d. t. et communibus: 5. pr. de V. O. (vid. ad tit. de V. O.) (2.) sunt illae [note: D] stipulationes, quae Edicto praetoris interponi iubentur, et ex [note: A] eodem certam formam habent: ut sunt L. 1. h. * Iudiciales, quae [note: D] propter iudicium interponuntur, ut ratum fiat, ut iudicatum [note: a,,] solvi, et ex operis novi nuntiatione. 1. §. 1. h. *

[note: D] Cautionales, quae ipsam rem cautiorem reddunt, et instar actionis se habent, quatenus a [orig: à] magistratu quasi per actionem impetrantur, et quasi nova remedia ad veterem actionem accedunt, ut stipulationes de legatis, de tutela, ratam rem haberi, et damni infecti: 5. §. 2. de V. O. iunct. L. 57. §. 1. de V. S. Wissenbach. h. th. 24. L. 6. 33. 44. pr. de damn. infect. 18. de S. P. U. Sic novant actionem ex restamento stipulatio Legatorum, etc. 21. de acceptil. et actionem tutelae stipulatio rem pupilli salvam fore: 9. pr. de novat. condictionem ante competentem stipulatio [note: a.] [note: D] rem ratam haberi. f. in f. rem rat. hab. Zoes. h. n. 4. * Communes, quae partim propter iudicium, partim propter rem ipsam fieri solent: ut sunt stipulationes iudicii sistendi causa. 1. §. 3. h. 10. §. 2. si quis caution. iud. sist. vid. Cuiac. ad L. 5. de V. O. Si [note: B] praetor exigit * satisdationem in specie, fideiussores requiruntur: e. g. in quantitate incerta; v. 7. h. Struv. exerc. 5. th. 21.

[note: b.] * cautionem in genere, tum susficit aliquando nuda repromissio. vid. 1. §. 6. 7. 8. h.

XLVI. 6. REM PUPILLI VEL ADOLESCENTIS SALVAM FORE.

[note: S] HAnc stipulationem praestant tutores legitimi et dati sine inquisitione, pr. I. de satisd. tut. et qui pro tutore negotia gesserunt: 4. §. 2. h. non vero testamentarii, pr. I. de satisd. tut. 2. pr. 3. de confirm. tut. f. §. 5. C. de eurat. furios. nec dati ex inquisitione, 2. de confirm. tut. 17. §. f. de test. tut. nisi unus ex his administrare velit: vid. §. 1. I. de satisd. tut. 6. in f. C. arb. tut. p. [note: P] C. de divid. tut. 3. §. 6. de adm. tut. Minoribus et pupillis ipsis, si praesentes sint, et fari possint, licet actum non intelligant: 6. h. qui si absint, aut fari non possint, tum [orig: tùm] praetor alium, etiam servum constituit, qui pupillo stipulatur, eique acquirit actionem [note: Q] utilem. 2. 3. 4. pr. L. 5. h. Datis fideiussoribus, 4. §. 1. h. 7. de [note: O] stipulat. praetor. (Obst. ¶.) Struv. exerc. XLVII. th. 103. De ita administranda tutela curave, ut per eos res pupillorum, minorumve non capiant detrimentum. 4. §. f. L. 9. h. pr. I. de satisd. [note: E] tut. Committitur haec stipulatio, quamprimum aliquid non praestatur, quod fieri debebat; 11. h. finita [orig: finitá] tamen tutela [orig: tutelâ] demum agi potest; 1. h. 4. §. 4. L. 4. de tutel. et ration. distr. 9. §. 4. d. t. speciali tamen actione contra curatores agi potest, si quid salvum esse ex rebus minoris esse desinit: 4. §. 4. et 7. l. 4. §. 3. h. L. 16. de tut. et rat. distr. 26. de adm. tut. Zoes. h. n. 4. finita [orig: finitâ]tutela [orig: tutelâ]

demum etiam agitur contra fideiussores, cessante Beneficio divisionis. v. E. f. h. Inde datur actio ex stipulatu contra tutores etc. et fideiuslores. 4. §. 2. vid. L. 9. 10. 11. h.

XLVI. 7. IUDICATUM SOLVI.

[note: S] HAEc stipulatio praestatur, si per alium reus defendatur, vel ab ipso reo procuratorem constituente, 65. de procur. vel ab eo, qui reum absentem sine mandato defendit: L. 76. de procurat. §. 4. I. de satisdat. 10. h. L. un. C. de satisdando. Cuiac. [note: P] c. 10. O. 29. Actori, (tutori, curatori, 3. §. 1.) in ipso litis initio, [note: Q] L. un. C. de satisd. Datis fideiussoribus; 3. §. f. si vero ipse principalis reus pro procuratore suo hic fideiuber, insuper requiritur, [note: O] ut caveat hypotheca suarum rerum. §. 4. I. de satisd. In hanc stipulationem venit (1.) res iudicata, h. e. solutum iri, quod iudex pronuntiaverit: 6. ff. §. 5. I. h. (2.) res defendenda, cui locus est, si viri boni arbitratu non defendatur reus, quo nomine actor, quanti ipsius interest, exiget a reo, eiusve fideiussore: 9. 13. 7. 5. §. f. (3.) dolus malus, sc. quod absit et abfuturus [note: E] sit. 9. 6. 19. h. Committitur haec stipulatio ob rem iudicatam statim post rem iudicatam; sed dies demum venit elapso tempore, quod reo damnato indulgetur; 1. h. et tum certam quantitatem continet haec stipulatio, 9. h. quae antequam committeretur, fuit incerta: 2. §. 2. de praetor. stipulat. Wiesenb. h. th. 26. Ob rem non defensam, si ex ea lis fuerit contestata, 13. pr. ac nisi lis mortua aut finita sit; 2. 13. in f. pr. 15. h. appellatione interposita non liberatur fide iussor, nisi nominatim promiserit illud tantum [orig: tantùm], quod hic iudex iudicaverit. 3. 20. h. 13. C. de procurat. 76. de iudic. Tessaur. decis. 202. Donelt. 18. c. 14. Wiesenb. b. th. 27. Hac stipulatione ex una causa commissa, ex aliis non committitur, 5. §. 2. si sc. idem, puta, quod in universum interest, et ex eadem causa, ab eodem petatur. f. h. De usu hodierno. vid. Struv. exerc. 5. th. 32.

XLVI. 8. RATAM REM HABERI, ET DE RATIHABIT.

HAEc praestatur a [orig: à] procuratore actoris, et defensore rei in iudicio reali: 40. §. 2. de procurat. non etiam in petson. 45. §. f. eodem. cum deeius mandato dubitatur, 21. h. 1. C. de procurat. §. 3. I. de satisdat. vid. 9. h. 6. §. 3. quod cuiusque

universitat. nom. f. §. 3. C. de admin. tut. 23. ff. eodem. ab initio litis, 40. §. 3. de procurat. nisi demum post litem contestatam [note: E] compareat procurator. 2. C. de consort. eiusd. lit. Committitur haec stipulatio, si dominusrem non ratihabuer it expresse [orig: expressè], 12. §. 1. aut tacire [orig: tacirè]: 5. h. et tum agitur contra promislorem, eiusque fideiussores, successores, 22. ad interesse stipulatoris: 13. 19. h. hinc si pro parte tantum [orig: tantùm] ratihabeat, tum [orig: tùm] stipulatio tantum [orig: tantùm] pro parte committitur: 18. quod si dominus ab initio rem non ratihabeat, deinde ratihabeat, coinmittitur quidem stipulatio, promissor tamen ex aequitate habet doli exceptionem. 12. §. 2. h.

XLVII. 1. DE PRIVATIS DELICTIS.

[note: D] DElictum est factum sponte [orig: spontè] admissum, honestati et iuri contrarium, eoque animadversione dignum. 39. de furt. [note: A] [note: R] 14. ad L. Corn. de sicar. Requiritur * (1.) FACTUM, 25. §. 1. 52. §. 8. de O. et A. [De animo enim solus Deus iudicat: 1. §. 1. de furt. 18. de poen. 225. de V. S. CONATUS tamen, qui est delictum imperfectum, interdum impunitus manet in levioribus delictis, 1. §. f. quod quisque iur. 3. de his, qui not. infam. 15. §. 10. de iniur. 6. 22. §. 4. ad L. Carn. de fals. interdum punitur in levioribus delictis: in gravioribus autem regulariter semper punitur poena extraordinaria: 1. pr. §. f. de extraord. crimin. Circa quam determinandam iudex respiciat, (1.) an ille actus a [orig: à] perfectione remotus sit, nec ne: (2.) an reus paenitentia [orig: paenitentiâ] ductus, an vero [orig: verò]externe [orig: externè] impeditus delictum non perfecerit: Carpz. 1. q. 2. n. 51. et q. 61. n. 2. 3. 4. q. 71. n. 48. q. 88. n. 3. q. 91. n. 31. ordinaria [orig: ordinariâ] tamen poena punitur conatus (a.) in homicidio attentato: 1. pr. ff. 7. C. ad L. Corn. de sicar. (contra ¶.) Cz. 1. q. 2. n. 51. (3.) in parricidio attentato: 1. pr. de L. Pomp. de parricid. L. un. C. de his, qui parent, vel lib. occid. (contra ¶.) Carpz. 1. q. 17. (g.) in crimine perduellionis: 5. pr. C. ad L. Iul. maiest. vid. Bodin. lib. 2. de republ. c. 5. ¶. (d.) in assassinio: c. 1. de homicid. [note: a.] in 6. Carpz. 1. q. 19. n. 53. ¶.] * (2.) SPONTE admissum, h. e. dolo [orig: dolô] vel culpa: hinc excluditur casus. 1. 5. C. ad L. Corn. de sicar. 31. ad L. Aquil.

[note: +] DELICTA sunt (1.) Ecclesiastica, quorum cognitio pertinet ad iudicem Ecclesiasticum, ut haeresis, apostasia: Saecularia, de quibus cognoscit iudex secularis [orig: secúlaris]; ut maiestatis etc. et Mixta, quae simul ad utrumque spectant, vid. Theodoric. in

[note: +] Colleg. criminali D. 1. th. 19. (2.) Nominata, et innominata: [note: +] v. Tab. racem. 1. th. 7. et seq. (3.) Vera, quae committuntur ex proaeresi; et quasi delicta, quae ex culpa committuntur; damnum tamen iniuria datum ad vera delicta refertur; licet ex culpa sit, quia in eo principaliter tantum [orig: tantùm] respicitur ad damnum [note: +] resarciendum. Vera delicta iterum sunt vel Publica, de [note: D] quibus in seqq. vel Privata, quae committuntur in privatum, eoque non LL. publicorum iudiciorum, sed privata ac civili [note: +] actione laeso competente vindicantur. Sunt vel Ordinaria, [note: D] quae certam ac determinatam laeso debitam habent poenam; [note: D] Extraordinaria, quae talem poenam non habent.

[note: C] Delictum constituit LL. prohibitio, 41. de poen. vid. 3. in s. de concubin. 3. §. 4. de sepulcr. violat. 12. de usufr. leg. 24. §. 5. solut. matr. 14. §. 14. de religios. f. C. si advers. delict. 42. de V. S. ET malitiosa delinquentis voluntas. 1. C. ad L. Corn. de sicar.

[note: S] Ex delicto obligantur omnes, masculi et feminae: 7. §. 1. de iurisd. (Hae tamen aliquando mitius puniuntur, 38. §. 1. 2. 39. §. 4. ad L. Iul. de adult.) filiifamilias, 7. §. 1. L. 9. de Iurisd. servi, L. 14. de O. et A. muti et surdi, Carpz. 3. q. 147. n. 13. prodigus: Carpz. 3. q. 118. n. 27. modo [orig: modò] usu rationis non destituantur: Hinc excluduntur (1.) Bruta. 1. §. 3. si quadrup. pauper. (2.) Infantes: §. 8. et 10. I. de inut. stipulat. 111. de R. I. p. in f. de fideic. libertat. 12. ad L. Corn. de sicar. Carpz. 3. quaest. 143. num. 9. 5. §. 2. ad Leg. Aquil. 23. de furt. 3. §. 1. de iniur. 2. §. 19. vi bon. rapt. 3. §. 1. de sepulcro violat. 12. ad Leg. Cornel. vid. tn. Carpz. 3. q. 143. num. 19. (3.) Infantiae proximi: 111. de R. I. iunct. §. 9. I. de inut. stipul. (qui autem tales sint, iudex aestimat, arg. 1. §. 2. de iur. delib. Carpz. 3. q. 143. num. 33. ex facti circumstantiis, secus est in pubertati proximis, 111. de R. I. 23. de furt. 5. §. 2. ad Leg. Aquil. 3. §. 1. de iniur. 7. Cod. de poen. [nam hi extraordinarie [orig: extraordinariè] puniuntur, Carpz. 3. q. 143. n. 35. vid. artic. 164. O. C. Carol. V. Carpz. 3. q. 143. n. 45. rarissime [orig: rarissimè] tamen ultimo [orig: ultimô]supplicio [orig: suppliciô]: artic. 164. O. C. Carol. V. L. 23. §. 2. de Aedil. Edict. Carpz. 3. q. 143. n. 48. 58.] et puberibus, hoc est, qui XIV. annos impleverunt, sive masculi sint, sive feminae: dicto art. Carpz. 3. q. 143. n. 26. ¶. his tamen poena saepe [orig: saepè] mitigatur: 37. §. 1. de minor. Carpz. 3. q. 143. in f.) (4) Furiosi: 3. §. 1. de iniur. 5. §. 2. ad L. Aquil. 12. ad L. Corn. de sicar. 14. de offic. praesid. (neque, ob delictum ante commissum, puniuntur in furore, propter periculum salutis aeternae. Carpz. 3. q. 145. num. 22.)

[note: O] Delinquitur in personas quasvis, et res omnes. 3. §. 1. de iniur. [note: pr.] Tabor. racemat. 1. th. 22. Haec delicta sunt probanda, f. C. [note: B] de probat. * directe [orig: directè] per testes idoneos, f. C. de probat. Carpz. 3. q. 114. n. 18. instrumenta, d. L. f. 15. C. de fid. instr. confessionem reorum: L. un. C. de confessis. modo de corpore delicti etiam constet: Carpz. 2. q. 81. et p. 1. q. 16.

[note: b.] * per indirectum, per manifestissima indicia. d. l. f. Carpz. 3. q. 120.

[note: E] Hinc est obligatio ad poenam, vel ad rem praestandam: et [note: C] remedia, quibus delinquens convenitur, * Ordinaria, sc. actiones, quibus iure ordinario rem vel poenam persequimur.

[note: o.] * Extraordinaria, actiones, quibus extra ordinem ad poenam fisco applicandam, vel corporis afflictivam agimus. vid. f. h.

XLVII. 2. DE FURTIS.

[note: D] FUrtum est delictum privatum; quo res aliena, invito [orig: invitô] domino, [note: +] lucri causa, fraudulenter contrectatur. (1.) Divisio furti in conceptum, oblatum, prohibitum, non exhibitum, in usu esse desiit: §. 4. I. de. obl. quae ex delict. nam hodie [orig: hodiè] res furtiva in alienis aedibus regulariter quaeri non potest, 2. C. de alim. pupill. praest. nisi adsint probabilia indicia, et publica utilitas id exigat, tum [orig: tùm] enim auctoritate publica [orig: publicâ] fieri potest: arg. 13. de offic. praesid. Theodor. in Colleg. Crim. D. 2. th. 2. A. Et tum [orig: tùm], si res apud aliquem inveniatur, ille incidit in suspicionem criminis, 2. C. adeo, ut propterea torqueri possit: artic. 43. Ord. Crim. modo [orig: modò] (a.) non sit vir integrae famae, (b.) res illa ita custodita fuerit, ut alius, praeter inhabitatorem aedium, illam posuisse non potuerit, (g.) ille non possit nominare auctorem suum, neque in individuo, neque in genere: ex. gr. se in foro emisse. 5. C. Carpz. 3. q. 122. num. 39. [note: A] [note: +] (2.) * Manifestum est, in quo fur, 34. h. cum re furtiva, antcquam [note: D] ad eum locum, 3. §. 2. iunct. L. 5. h. quo [orig: quô]ea [orig: eâ] die permanere destinavit, pervenit, deprehensus est: Der auf frischer That ergriffen! art. 157. 158. nec refert, quis eum deprehendat, 3. §. 1. h. 7. §. 1. h. aut quomodo deprehendatur, clamore, accursu, aut alio [orig: aliô] conatu: 7. §. 2. h. art. 157. et 158. sola visio non sufficit: 7. §. 1. Obst. §. 3. fere [orig: ferè] in med. I. h. [note: a.] [note: D] Nec * manifestum est, in quo fur cum re furtiva dicto [orig: dictô]modo [orig: modô] deprehensus non est: hodie [orig: hodiè] adhuc usus est huius

distinctionis, art. 157. 158. Theodoricus, d. l. Tabor. racem. 1. th. 22. [Diss. Mynsing. Schultz. Harppr. ad §. 3. I. de oblig. ex delict. [note: +] Carpz. 2. qu. 78. n. 8. Obrecht. D. 30. th. 17.] (3.) Domesticum [note: D] est, quod committitur a [orig: à] personis domesticis. 11. §. 1. de poen. Extraneum, quod ab aliis. Quinam [orig: Qùinam] autem sint domestici? vid. [note: +] Carpz. 2. q. 82. n. 39. (4.) Nocturnum, et Diurnum. 4. §. 1. ad [note: +] L. Aquil. 54. §. 2. h. (5.) Magnum, quod continet 5. solidos, [note: +] Parvum, quod 5. solidos non continet. art. 159. 161. (6.) Ab obiecto in Sacrum, (Sacrilegium) Publicum, (Peculatus) Residuum, et Privatum; quorum tria priora pertinent ad publica [note: +] iudicia. (7.) Simplex, cum quo circumstantiae delictum aggravantes non concurrunt. Qualificatum, cum quo tales circumstantiae concurrunt, e. gr. quod factum cum ascensione, armis etc. art. 159. (8.) Primum, et Reiteratum. art. 158. 159. [note: b.] (9.) A Fine, furtum est vel totius rei, vel * tantum [orig: tantùm] usus, si e. g. depositarius re utatur contra deponentis voluntatem: 1. §. f.

[note: B] * tantum possessionis, e. gr. si debitor pignus suum auferat. 1. §. f. vid. 1. §. 15. si is, qui test. lib.

[note: C] Causa efficiens est Ius naturale, (nam hoc etiam versatur circa ea, quae humana voluntate postea [orig: posteà] sunt adinventa: vid. Grot. lib. 1. c. 1. [?] 10. et lib. 2. c. 2.) Gentium, et Civile: Grot. dd. ll. §. 1. I. L. 1. §. 3. h. L. 42. de V. S. ET malitiosa furis voluntas. [note: C] §. 2. I. de usucap. L. 37. pr. de usurp. §. 7. I. h. Furtum * faciunt omnes, qui ratione non sunt destituti: 23. h. etiam tutor, vitricus, vid. 33. ff. 3. 11. C. actione furti tamen non conveniuntur coniuges, 1. rer. amotar. personae domesticae: 17. pr. [note: P] [note: c.] 89. h. * patiuntur omnes, quorum ex iusta [orig: iustâ]causa [orig: causâ]immediate [orig: immediatè] interest rem non auferri.

[note: O] * Res, licet minima, §. 16. de R. D. Obst. 9. in f. 10. de dol. mal. [note: D] * (1.) mobilis; §. 2. I. de usuc. 38. de usurp. 25. h. non etiam incorporales, 75. quae proprie [orig: propriè] tales numquam sunt; 7. §. 4. de pesul. l. 15. §. 2. de re iud. nec immobiles: §. 2. I. de usucap. L. 38. de usurpat. 25. h.

[note: d,,] * (2.) aliena, §. 6. I. h. (hoc est, quae alterius est, aut in qua [note: E] alius habuit ius * in re, e. g. si debitor auferat pignus, 12. §. 2. 19. §. 5. 6. L. 79. 78. h. proprierarius rem fructuariam, 15. §. 1. dominus bonae fidei possessori: 20. §. 1. h.

[note: c.] * ad rem, modo hoc in casu detinens necessarias impensas in rem fecerit, indeque Ius retentionis

habeat, 15. §. f. in f. L. 53. §. f. h. alias [orig: aliàs] dominus hanc suam rem clam auferens furti non tenetur: 15. §. 2. h.] modo [orig: modò] auterens sciverit eam suam non esse: 43. §. 4. h. [hinc excluditur res propria, in qua alius nec Ius in re, nec ad rem habet: item res, quae plane [orig: planè] nullius est: §. 9. I. 43. §. 5. h. Patriratione liberorum, ex iure antiquo patriae potestatis, datur actio furti: §. 9. I. h. v. 1. §. 2. de R. V. 14. §. 13. 38. §. 1. h. De re abiecta vid. 43. §. 6. 7. 8. 9. 10. h.)

[note: d.] * [3.] Possessa, 1. §. 15. si is, qui testam. liber. hinc rei hereditariae furtum non fit ante aditionem; d. L. nisi alteri sit e. gr. commodata, hic enim late [orig: latè] possidet: 68. 69. 70. h. qui partem [note: F] abstulit, et totum auferre * potuit, totius furtum commisisse videtur, res autem non ablata condici non potest: L. [note: f.] 21. §. f. * non potuit, de eo, quod non abstulit, non tenetur. 21. pr. §. 5. 8. vid. Tabor. rac. 2. th. 38.

[note: G] [note: fr.] Forma est * Contrectatio, quae fit non solum naturali rerum amotione, sed et abusu rei ex iusta causa apud se exsistentis, 29. pr. depos. 54. pr. §. 1. ff. 7. C. 52. §. 16. h. 2. §. 1. de tutel. et rat. 33. h. 8. C. 45. 66. 67. h. [non sufficit cogitatio, 1. §. 1. verbum, 52. §. 19. inficiatio, 67. pr. ingressio in conclave, 21. §. 7.] et facta [note: H] ab illis fingitur, * quorum ope vel consilio furtum factum est, 50. §. 1. h. 53. §. 1. de V. S. 52. §. 19. 54. §. 4. h. Bach. ad §. 11. l. h. Carpz. 2. q. 87. n. 2. modo [orig: modò] consilium modum etiam et occasionem specialiter monstret. 50. §. 3. h. [nudum enim non sufficit: §. 11. I. h. 53. §. 1. de V. S.] et effectus sequatur, 52. §. [note: h.] 19. h. * qui scientes furem celant, 14. C. h. rem furtivam emuor, aut alio [orig: aliô]modo [orig: modô] per quasi ratihabitionem participes delicti fiunt: 12. C. h. plura sunt in L. 52. §. 22. 23. ff. [note: g,,] 19. C. h. * fraudulosa, 37. pr. de usurp. §. 7. I. h. quae non fit in volentem, 145. de R. I.

[note: g,,] * invito [orig: invitô]domino [orig: dominô] facta, §. 7. I. h. 48. §. [note: I] 2. [qui credit, * iusta [orig: iustâ] opinione dominum consensurum, non furatur: 46. §. 7. 76. pr.

[note: i.] * dominum non consensurum, furatur, licet dominus revera [orig: reverà] consensisset: 46. §. [?] actione furti tamen non tenetur, nam dominus eam consensu suo remisisse videtur: 46. §. 8. vid. §. 8. I. h. Diss. Ludvv. Bach. Rittersh. ad §. 8. I. h.)

[note: g.] * Lucri gratia [orig: gratiâ]: §. 1. I. h. 1. f. §. non etiam ex alia [orig: aliâ] causa, e. g. libidine. [vid. tamen 82. §. 2.] 53. pr. 39. pr. h. De probatione delicti pr. vid. supr. ad tit. de priv. delict. et art. 43. Tabor. ad art. 43. et racem. 3. th. 12. 13. 14. Carpz. 3. q. 122.

[note: E] [note: K] Effectus (vid Tabor. racem. 2. th. 50.) * primus quoad [note: L] * personam * delinquentis est obligatio ad poenam: nam fur [note: M] * nocturnus impune [orig: impunè] occidi potest, modo [orig: modò] (1.) incognitus sit, [note: N] nec testes adsint, (2.) capi non possit, (3.) haec occisio fiat praecedente clamore, 4. §. 1. ad L. Aquil. (4.) pro defensione corporis, vel rerum: L. 9. ad L. Corn. de sicar. 4. §. 1. ad L. Aquil. Carpz. 1. q. 32. n. 37.

[note: n.] * diurnus non item, nisi telo sese defendat. 4. §. 1. ad L. Aquil. [note: m.] 54. §. 2. h. * patientis est, quod ipse retineat quidem Ius, quod in re habeat, in possessione vero turbetur, 3. §. 18. 5. de A. vel A. P. et habeat furem sibi obligatum: quoad

[note: k.] * ortus sunt remedia, [note: O] quibus furtum vindicatur, * Ordinaria: (hic effectus tamen interdum impeditur, vid. supr. S. et infr. P.) ACTIO [note: D] FURTI, quae est actio poenalis, comperens omnibus, quorum ex iusta causa immediat e [orig: è] interest, contra furem, ad poenam [note: N] pecuniariam sibi adiudicandam. Est mere [orig: merè] poenalis, civilis, [note: +] non criminalis. Diss. Cludius de condict. furtiv. Est vel furti manifesti, vel nec manifesti:

[note: C] Causa efficiens furti manifesti est Praetor, pr. I. de perpet. et temp. corrigens LL. XII. tabb. furti nec manifesti est Ius civile. §. 4. I. de nox. act. Causa proxima est ipsum furtum.

[note: S] Datur illi, cuius interest, 10. h. §. 13. I. h. (et heredibus: L. 2. §. f. vi bon. rapt. non etiam domino, cuius nihil interest, e. g. qui habet alium obligatum ad rei suae aestimationem praestandam, §. 13. 15. I. h.) ex iusta causa, 11. 12. §. 1. 76. §. 1. (hinc [note: P] non datur * furi, qui rem furto iterum amisit, dd. LL. nisi possessionis tantum [orig: tantùm] fur sit: hic enim rem ex iusta causa penes se habuit; 48. §. 4. h. vid. omnino [orig: omninò] 12. §. 2. h. Tabor. racem. 2. th. 78. non obstante, quod furi dentur actiones ex contractu b. f. inito: 16. commodat. 13. pr. de R. C. 7. §. 1. L. 8. quodmet. causa.

[note: p.] * illi, qui dolo suo rem furto amisit: 14. §. 3. 8. h. §. 17. I.) immediate [orig: immediatè], h. e. qui detinuit rem subreptam: 14. §. 10. fere [orig: ferè] in f. L. 85. h. ut venditori ante rei traditionem, non etiam emptori: 14. pr. §. 1. I. h. debitori ex obligatione, non creditori, 13. 49. h. marito, ratione rei dotalis, non etiam uxori. 49. h. heredi ratione legati nondum traditi, non legatario: 85. in f. h. (Obst. 47. 66. §. 1. h.) vid. Tabor. racem. 2. th. 66. ita etiam datur conductori, fulloni etc. qui domino ad aestimationem rei tenentur: 12. pr. h. §. 15. I. h. Modo (1.) furtum sit eorum

culpa admissum; 14. §. 3. 8. h. allas [orig: allàs] enim impedit hanc actionem vel dolus illorum, d. l. vel quod eorum nihil intersit, si citra culpam eorum periit: 14. §. 12. (2.) dictae personae solvendo sint: 12. pr. §. 15. I. h. et hae personae lucrantur id, quod acceperunt hac actione; 6. locat. Creditor tamen id, quod ratione pignoris surrepti accepit, in sortem computare et residuum domino reddere debet, 15. nisi ipse debitor pignus surripuerit. 79. h. 74. de solut. propter 46. de R. I. 42. de cond. indeb. Si commodatario res subripitur, dominus eligit, an contra commodatarium actione commodati, an adversus furem actione furti agere velit: illo in casu commodatarius habet actionem furti contra furem, hoc vero [orig: verò] in casu liberantur, ut nec contra cum detur regressus domino: f. C. h. §. 16. I. de [note: F] iure antiquo vid. 14. §. 16. h. 5. §. f. L. 6. 7. commod. Contra fures, etiam novercam, 3. 11. C. h. utcumque contrectaverint: 12. 14. C. nisi furtum commiserit (1.) Servus proptia bona non habens, 41. §. 2. (2.) Coniux, tum [orig: tùm] enim in huius locum datur actio rerum amot. 1. et t. t. rerum amot. (3.) Persona domestica, libertus, mercenarius etc. si furtum sit vilius. 11. §. 1. de poen.

[note: O] In furto manifesto ad quadruplum: in nec manifesto ad duplum, quod est mera poena: §. 5. I. h. quod, quomodo computetur, docet Tabor. racem. 2. th, 83. Ipsa autem res repetitur vel actione praeparatoria [orig: praeparatoriâ] ad exhibendum, vel principali, condictione furtiva, quae cum hac [orig: hâc] cumulari potest, (vel rei vindicatione.) 7. §. 1. de condict. furtiv. 12. 13. C. 54. §. 3. ff. [note: E] h. Haec poena applicatur actori, qui tamen eam interdum restituat: vid. supr. S. Reus solvat poenam, et fit infamis, nec hoc a [orig: à] iudice remitti potest, 63. h. nisi extraordinariam graviorem poenam reo iniungat: 13. §. 7. de his, qui not. infam.

[note: C] Hanc actionem impediunt defectus alterutrius requisiti: de quo supra. natam tollunt pactum, transactio, etc. non etiam paenitentia. 65. 54. §. f. h.

[note: I. n] Haec actio hodie [orig: hodiè] plurimis in locis abiit in desuetudinem, Carpz. 2. q. 77. n. 5. Berl. p. 5. concl. 43. n. 3. ut in Gallia, Gudelin. de iur. nov. Vinn. in Saxonia, dd. DD. Wurtemberg [orig: Würtemberg]. Harppr. ad §. 1. I. h. [Diss. Tabor. racemat. 1. th. 68. et ad art. 157. [note: o.] 158. Berl. p. 5. concl. 43. n. 2.) ¶. * Extraordinaria: Criminali persecutione agitur ad poenam fisco applicandam: f. h. quae tamen numquam extendebatur ad membri abscissionem, Aut. Sed nov. iure. C. de serv. sugit. et N. 134. c. ult.

Constitutione Friderici tamen ad mortem excendi potest, si quinque solidos excedat, 2. F. 27. §. 8. et expressius Constitutione Crim. Car. V. art. 157. 158. etc. Secundum quam tamen ita distingue: [note: Q] propter furtum *qualificatum, eines gefahrlichen [orig: gefährlichen] Diebsstahls, [in quo ascensio, effractio, et arma intervenerunt, alternative ex mente Caroli V. art. 159. Tabor, in notis ad d. art. th. 19. 20. 21. cumulative [orig: cumulativè] ex benignitate. et ¶. Carpz. 2. q. 79. n. 33. Harppr. ad §. 5. I. h. Bocer. speciali tr. de poena furti.) masculus suspenditur, femina suffocatur in àqua, feminis tamen interdum oculi effodiuntur, aut manus amputantur, sed [note: q.] hoc vix unquam observatur. * simplex * primum, * parvum, [note: R] quod non continet V. aureos, 5. Ducaten, Bocer. d. l. c. 1. n. 57. [note: S] Carpz. 4. c. 32. d. 1. Carpz. 2. q. 78. n. 32. [vid. tamen art. 157. ibi simpliciter dicitur, Gulden; cuius valor est 60. Kreutzer, eo tempore, quo haec Ordinatio condebatur, anno scil. 1532. et 1533. v. Wehn. voc. Gold-Gulden. Myns. 1. O. 65. Bernh. Wurms. t. 50. O. 11. n. 6. vid. L. 52. §. 4. de leg. 3. 7. §. 1. de suppell. legat.] [note: T] * nec manifestum, reus punitur praestatione dupli, nec prius carcere [ubi se ipsum de suo alit] emittitur, quam [orig: quàm] expensas solvat, et praester urphedam, h. c. iuramentum de vindicta non sumenda, cuius formula est apud Volcmar. p. 2. t. 9. c. 58. num. 11. vid. Carpz. 3. q. 127. n. 46. Const. Crim. art. 157. hic quoad rei aestimationem dominus praefertur fisco, quoad poenam vero [orig: verò] fiscus praefertur.

[note: t.] * manifestum, fur * vilioris conditionis ad numellas positus, [note: U] fustigatus perpetuo [orig: perpetuò] relegatur: art. 158.

[note: u.] * honesto loco natus, aut, qui speratur melior, ex consensu Superioris, punitur civiliter quadrupli praestatione, vel si hoc non possit, carcere: art. 158. Hodie [orig: Hodiè] tamen hoc parvum furtum in genere punltur extraordinarie [orig: extraordinariè]: In Saxonia: Wenn es über 5. Reichsthaler ist, fustigatione, si vero infra illam summam est, relegatione, vel carcere, vel mulcta? [note: s.] Carpz. p. 4. c. 32. d. 8. Carpz. 2. q. 78. n. 100. * magnum, quod continet quinque aureos vel illorum aestimationem, art. 160. aut, quod in Saxonia eam summam excedit, p. 4. c. 32. Carpz. 2. q. 78. n. 106. reus arbitrarie [orig: arbitrariè] punitur, habita ex consilio ICtorum ratione circumstantiarum, sc. rei furtivae quantitatis, furis qualitatis, eius deprehensionis, damni illius, qui inde laesus est, adeo, ut ex mente art. 160. raro [orig: rarò] asficiatur ultimo supplicio: Harppr. ad §. 5. I. h. Boc. spec. tract. de poena furti, c. 1. n. 137. 143. quod tamen saepius accidit in Saxonia et alibi. p. 4.

[note: r.] c. 32. d. 4. Carpz. 2. q. 78. n. 13. * reiteratum * secundum [note: Y] * parvum, si utrumque 5. solidos non excedit, reus [note: Z] punitur publica [orig: publicâ] pro numellis positione, relegatione, vel confirmatione, daß er nicht darff auß seinem Flecken gehen, sive furtum manifestum sit, sive non. art. 161.

[note: z.] * magnum, si utrumque continet 5. solidos. reus punitur secundum circumstantias, arbitrio iudicis, ex consilio ICtorum, vel corporaliter extraordinarie [orig: extraordinariè], vel capitaliter, et [note: y.] observatur hic modus articuli. 161. * Tertium, h. e. quod a [orig: à] prioribus re et tempore distinctum est. Bocer. d. l. n. 150. 162. licet in diversis territoriis sit commissum, Bocer. d. l. n. 161. et si propter praecedentia ad minimum semel iam sit punitus, Harppr. ad §. 5. I. h. n. 69. Diss. Bocer. d. l. n. 164. reus suspenditur vel suffocatur, ut supr. in surto qualificato. Bodin. de republ. lib. 6. c. f. art. 160. sive furtum sit magnum, sive parvum, sive manifestum, sive non, art. 162. In Saxonia tamen debita quantitas requiritur: Carpz. p. 4. c. 32. d. 5. Idem, 2. q. 78. n. 76. etc. vid. 3. C. de Episc. aud. 4. C. de serv. fugit.

Haec poena cum sit dura, iudex, ob minimas circumstantias, ad minorem declinet. Carpz. 2. q. 80. etc. Tabor, racem. et ad artic. 157. etc. vid. Bocer. d. l.

XLVII. 3. DE TIGNO IUNCTO.

[note: D] HOc delictum est privatum, quo tignum furtivum alienis aedibus vel vineis iungitur, dolo vel culpa, ita, ut erui non possit sine culturae vinearum turbatione, aut aedium destructione. arg. 1. pr. iunct. 2. §. 17. ne quid in loc. publ.

[note: C] Causa efficiens est Lex XII. tab. 1. pr. et voluntas iungentis [note: O] dolosa vel culposa. Obiectum est Tignum (vid. 1. §. 1. h.) furtivum, nam si quis tignum non furtivum iungat, non haec actio, sed in factum datur de pretio restituendo, 63. de donat. inter vir. et ux. arg. 2. h. vid. Vinn. ad §. 29. I. de R. D. n. 2. [note: A] [note: E] Zoes. h. n. 4. Wesenb. h. Struv. th. 28. * Tignum sic iunctum sit pars aedium vel vinearum, quibus appositum est, et consequenter eiusdem domini, quatenus stat aedificium, et iunctum est: quatenus vero respicitur ad casum separati tigni, prior est et manet dominus: §. 29. I. de R. D.

[note: a.] * Iungens obligatur inde domino ad duplum: ACTIONE de tigno iuncto, [note: D] quae est poenalis, perpetua, qua in duplum agitur adversus illum, [note: +] qui tignum furtivum suis aedibus iunxit. Est vel mere [orig: merè]

[note: C] poenalis, vel mixta. Causa efficiens Lex XII. tabb. §. 29. de R. D. ne tignum eximatur, aut dominus tigni furtivi, dum vindicare illud non potest, eo cogatur carere: et iunctio [note: S] ipsius tigni. Datur domino tigni furtivi, et omnibus, quorum interest, 1. pr. 2. h. §. 13. etc. I. de obl. quae ex delict. [note: P] contra iungentem, sive b. sive m. fide, §. 29. in f. de R. D. [in m. f. iungente duplum est mera poena: 1. §. f. L. 2. h. vid. Bach. de Act. D. 5. th. 17. p. 190.) licet iungens non possideat aedes, e. g. fabrum lignarium, ex communi natura furti, et propter generalia verba LL. XII. tabb. Harppr. ad §. 29. I. de R. D. Tabor. ad h. t. th. 19. Diss. C. I. A. th. 6. num. 1. non etiam contra heredem, arg. 111. §. 1. de R. I. iunct. 5. de calumn. nec mixta competit contra b. f. possessoris heredem, nec in quantum ad eos pervenit: nam haec actio datur tantum [orig: tantùm] contra eum, qui iunxit: dd. LL. nec datur contra quemcumque [note: O] possessorem, 1. in f. pr. h. Ad duplum, 1. pr. h. §. 29. I. de R. D. quod in m. f. possess. est mera poena, 2. in b. f. possess. etiam rei persecutionem continet. §. 29. I. de R. D. Hic concurrunt imprimis contra malae fidei possess. rei vindicatio, 23. §. 6. de R. V. actio ad exhibendum non ad hoc, ut tignum eximatur, sed ut aestimatio praestetur: actio furti, 1. §. f. L. 2. et quidem cumulative [orig: cumulativè], si ipse fur iunxit; 130. de R. I. sin vero [orig: verò] alius, tum [orig: tùm] hae actiones ex diversis factis oriuntur, [note: I.n] et ad diversos fines tendunt. 2. de priv. delict. Hodie [orig: Hodiè] in quibusdam locis sola vera aestimatio petitur. Vinn. ad. §. 29. I. de R. D. n. 4.

XLVII. 4. SI IS, QUI TEST. LIB. ESSE IUSSUS, POST MORT. DOMINI, ANTE ADITAM HERED. SURRIPUISSE AUT CORRUPISSE QUID DICETUR.

[note: A] HIc duo delicta coercentur [orig: coërcentur]: 1. §. 14. * (1.) Actione praetoria in factum, qua is, qui testamento liber esse iussus est, ob furtum iacenti hereditati factum in duplum condemnatur: [note: a.] * (2.) Actione praetoria in factum, qua is, qui testamento liber esse iussus est, ob damnum iacenti hereditati factum, condemnatur in duplum.

XLVII. 5. FURTI ADVERS. NAUT. CAUP. STABUL.

[note: D] HIc datur actio contra Nautas, Caupones, Stabularios, ob furtum ab ipsis (hinc differt ab Act. naut. caup. stab.) vel illorum operariis, in rebus illatis admissum, in duplum. Datur a [orig: à] Praetore ob furtum, ut in D. L. un. pr. h. quod quatuor modis committitur, ut in pr. h. hinc exercitores interdum ex vero delicto tenentur, interdum ex quasi: un. §. 6. h. non [note: S] ctiam ob factum vectoris aut hospitis, L. un. §. 6. h. Datur dominis rerum ablatarum, et omnibus, quorum interest, [note: P] etiam ipsi nautae: 1. §. 4. Contra exercitores, non etiam [note: O] heredes, ad duplum, ut in D. §. 2. h. quod mera est poena. L. un. §. 3. 4. (Obst. L. 3. §. 4. naut. caup. stab.) vid. Tabor. h. th. 31. pag. 377. Haec actio vix est in usu. Fibig. D. 12. coroll. 2. ad §. f. I. de obl. quae ex quasi del.

XLVII. 6. SI FAMIL. FURT. FECISSE DICATUR.

HIc agitur de furto, et de damno iniuria [orig: iniuriâ]a [orig: à] familia dato, (vid. 195. §. 1. de V. S. 5. h.) cuius nomine alias [orig: aliàs] singuli in solidum obligantur, 21. §. p. de furt. 1. §. f. si is, qui testam. liber. 11. §. 2. ad L. Aquil. L. 9. de iurisdict. 34. de iniur. ita, ut dominus omnium respectu poenam solvere, aut omnes noxae dedere teneatur; 9. de iurisdict. 34. de iniur. hic [orig: hîc] autem praetor ei electionem concedit, an velit omnes noxae dedere, an vero tantum [orig: tantùm] offerre, ac si liber homo furtum fecisser: 1. [note: D] pr. h. Inde datur haec actio quae in casu furti est actio furti, certa [orig: certâ] qualitate aucta, qua agitur adversus dominum, ob furtum a [orig: à] familia eius commissum, ad hoc, ut vel poenam furti [note: D] praestet, vel familiam noxae dedat. In casu damni iniuria dati, est actio L. Aquiliae, certa [orig: certâ] qualitate aucta, quae datur adversus dominum, propter damnum iniuria [orig: iniuriâ]a [orig: à] familia datum, ad hoc, ut vel damnum resarciatur, vel familia noxae dedatur.

[note: C] Praetor invenit in casu furti: 1. pr. h. 31. de nox. act. ICti vero extenderunt ad damnum iniuria [orig: iniuriâ] datum, propter identitatem rationis: 32. ad L. Aquil. propter 1. pr. et §. 2. h. ob furtum vel damnum iniuria a familia factum; 1. §. 1. h. non etiam aliud delictum: in aliis enim dominus singulorum nomine poenam solvere, aut eos noxae dare debet, 9. de Iurisd. 34. de

[note: S] iniur. 32. ad L. Aquil. Datur laeso et heredibus: 4. h. contra familiae [note: P] dominum, qui fuit tempore delicti, 31. de nox. act. sive possideat, sive possidere dolo desierit: 3. §. 2. non etiam contra [note: O] heredes, arg. 12. de furt. §. 9. I. ad L. Aquil. Ad ipsam familiam, vel poenam; in furto sc. ad duplum, 2. h. in damno iniuria [orig: iniuriâ] dato ad aestimationem: quod si posterius elegerit dominus, tum [orig: tùm] tantum praestandum est, ac si unus furtum commisisset, et ea aestimatio, ac si ab uno libero homine damnum datum esset: 1. pr. h. hocque contra strictam iuris rationem in favorem domini: alias [orig: aliàs] singuli in solidum obligantur.

XLVII. 7. ARBORUM FURTIM CAESARUM.

[note: D] HOc est privatum delictum, quo quis alienas arbores, ignorante [note: C] domino, celandi eius causa, caedit dolose [orig: dolosè]. 5. pr. L. 7. pr. §. 2. h. Orta L. XII. tabb. 1. pr. sc. succidendo aut subsecando, non radicitus evellendo: tum [orig: tùm] enim datur actio L. Aquiliae: 7. §. 2. h. arboris caesae contrectatio necessaria non est: 7. §. 2. L. 8. §. 2. h. nam si haec accesserit, furtum est. Hinc datur [note: E] ACTIO arborum furtim caesarum, quae est legitima, poenalis, [note: D] mixta, perpetua, 7. §. 6. qua agitur contra eum, qui [note: +] arbores alienas furtim caedit, in duplum. Est [1.] directa, et utilis, [2.] directa, et noxalis; quae tamen divisio non est [note: S] generis in suas species. Datur domino arborum furtim caesarum: 7. pr. 8. pr. (qui si plures sint, datur omnibus una actio, 6. §. 1. h.) qui tempore caesionis fuit dominus, licet postea [orig: posteà] dominus esse desierit, f. h. et heredibus, 7. §. 6. h. et utili domino: 5. §. 3. Non etiam usufructuario datur directa, sed tantum [orig: tantùm] utilis, 5. §. 2. h. arg. 22. de aq. et aq. [note: P] pluv. iunct. 5. §. 3. Contra caedentem, 7. §. 4. si plures dolo ceciderint, singulos in solidum, 6. pr. et mandantem, 7. §. 4. [licet Colonus sit; 9. h. non obstante, quod ad praestationem doli etiam ex locato teneatur; 9.] usufructuarium: arg. 5. §. 3. Si servi alicuius ceciderint, datur actio noxalis contra dominum: [note: O] 7. §. 5. h. non etiam contra heredes, 7. §. 6. Ad duplum, 7. §. f. ad quod aestimandum multiplicatur omne interesse, 8. pr. ante omnia tamen deducitur pretium ligni caesi, 8. pr. adeoque hoc duplum rei persecutionem continet, nec est mera [note: SS] poera. Concurrunt hic [orig: hîc] actio L. Aquiliae, 5. §. 1.

Interdictum, quod vi aut clam, 11. h. Locati, 9. h. 25. §. 4. 5. locat. et si contrectatae sint arbores, actio furti. 8. §. 2. h. Si quis vites cecidit, tamquam latro criminaliter punitur. 2. h. [note: I.n] Hodie [orig: Hodiè] constitutione Caroli V. hic nihil novi constitutum est. art. 168. v. Const. Sax. p. 4. c. 37. v. Carpz. 2. q. 83. n. 4. O. P. W. p. 208.

XLVII. 8. VI BONORUM RAPTOR. ET DE TURBA.

[note: H] RAPINA (vid. Perez. h. n. 6. iunct. 28. §. 10. de poen. v. Bocer. tr. de praed. et latrocin. n. 2. 4. iunct. L. 2. §. 1. h. [note: D] seu depraedatio) est privatum delictum, (quatenus sc. privatus in bonis suis laesus civiliter agit: nam quatenus per hoc status publicus turbatur, 2. §. 1. h. recte [orig: rectè] dicitur publicum, sed tum [orig: tùm] non huius est loci) quo res mobilis, aliena, dolo malo, vi, palam [orig: palàm], [note: A] lucri gratia [orig: gratiâ], rapitur. * Manifesta est, in qua deprehenditur raptor, perinde, ut in furto dictum:

[note: a,] * Non manifesta est, in qua raptor non est deprehensus. pr. I. in f. h. (Obst. 80. §. 3. de furt.) [note: O] 52. §. f. de furt. Obiectum est res mobilis: §. 1. I. h. (nam res immobilis dicitur invadi; §. 1. I. h. hinc deiectus a [orig: à] possessione fundi non hanc actionem, sed interdictum de vi et vi armata habet: §. 1. I. L. 1. 2. C. h.) aliena, ctiam unica, 2. §. 11. cuiuscumque pretii, 2. §. 11. iunct. 8. de Publ. in rem. et raptori debita: 2. §. 18. in f. ff. 3. C. h. non etiam propria; nam [note: fr.] huius raptor aliter punitur. §. 1. I. L. 2. §. 18. h. Forma est [1.] Contrectatio sive de loco in locum translatio, 1. pr. L. 2. pr. I. h. [non etiam violenta laesio. Diss. Struv. propter 4. §. 10.] [2.] Dolosa, 2. §. 2. 18. 20. h. [hinc excusatur hic [orig: hîc] etiam, qui in iure errat. 2. §. 18. 20. h.] [3.] Violenta, ut sc. recusanti res auferatur manu violenta [vis compulsiva hic [orig: hîc] non sufficit, et facit locum actioni, quod metus causa; 14. §. 12. quod metus causa: hodie [orig: hodiè] tamen, qui per vim compulsivam a [orig: à] viatoribus aliquid extorquent, tamquam raptores puniuntur ultimo [orig: ultimô]supplicio [orig: suppliciô]. Carpz. 2. q. 90. n. 66.] [4.] Palam [orig: Palàm] facta, [in hac distinguitur generaliter a [orig: à] furto, quod interdum etiam violenter fit.] 2. §. 24. [5.] Lucri gratia. arg. 1. pr. h.

[note: E] Inde res fit vitiosa: f. h. §. 2. I. de usucap. laesus privatur possessione, et obligatum habet raptorem 5. pr. de usurpat. actione [note: B] [note: D] * civili VI BONORUM RAPTORUM quae est actio praetoria, 1. ff. pr. I. poenalis mixta, qua agunt illi, quorum interest,

adversus raptorem, intra annum in quadruplum, pr. I. L. 2. f. C. v. 35. de O. et A. qui hic utilis est, 2. §. 13. ff. 2. f. C. post annum [note: S] autem in simplum. 2. f. C. h. Datur omnibus, quibus datur [note: P] actio furti. 2. §. 22. etc. §. 2. I. h. t. contra raptorem, non etiam contra heredes, licet aliquid ad eos pervenerit: 2. §. f. h. nam susficit hoc condictione furtiva [orig: furtivâ] ab illis repeti. d. L. Ad quadruplum, [note: O] pr. I. h. 2. f. C. h. sive deprehensus sit raptor, sive non: pr. I. hic [orig: hîc] verum rei pretium quadruplicatur, 2. §. 13. et quadruplum continet etiam rem ipsam. pr. I. h. §. 19. I. de act. Iudaeo contra Christianum datur tantum [orig: tantùm] in duplum: 6. C. de pagan. [note: E] post annum datur, ut in D. Infamatur reus. 1. de his, qui not. [note: SS] infam. Concurrunt cum hac [orig: hâc] actione (1.) Actio furti manifesti, vel nec manifesti, 80. §. 3. de furt. (Obst. 1. h.) v. L. 52. in f. de furt. elective [orig: electivè]: si tamen prius actione furti nec manifesti actum est, haec actio competit, quatenus uberior est: 1. h. 34. 41. §. 1. de O. et A. (2.) Actio L. Aquiliae, si sc. res rupta, laesa, vel corrupta sit: non etiam actio in factum, de qua in §. f. I. de L. Aquil. nam illa subsidiaria est, hic autem sunt multae actiones. (3.) Condictio furtiva: 2. §. 26. h. (4.) Rei vindicatio, 2. §. 26. modo actor nondum sit consecutus quadruplum: [note: I.n] 10. §. 1. de condict. furtiv. Hodie [orig: Hodiè] hae actiones poenales civiles ubique fere [orig: ferè] exspirarunt, Harppr. ad pr. I. h. n. 24. Schulz. ad pr. I. h. lit. A. vigentibus tantum [orig: tantùm] rei persecutoriis, (quamvis quibusdam in locis Iudices sibi vindicent bona rapta, quod improbat. O. C. art. 207. et R. I. de anno 1559. §. Und nachdem an etlichen Orten: Cz. 2. q. 80. n. 11. 12.) et criminalibus persecutionibus.

[note: b.] * sive ACCUSATIONE publica, vel extraordinaria [orig: extraordinariâ] persecutione: nam ex hoc delicto agi potest (1.) Ad poenam extraordinariam, sicuti ex quocumque privato delicto: f. de privat. delict. (2.) Ex L. Iulia de vi publ. et privata. L. 2. §. 1. 24. h. ad ultimum supplicium, si sc. quis in itineribus homines ferro aggressus spoliavit, idque saepius; ceteri in metall um damnantur, vel in insulam relegantur. 28. §. 10. de poen. CAROLUSV. in raptores dolosos et depraedatores generaliter constituit poenam ultimi supplicii, art. 126. Coler. 1. d. 185. ¶. Schulz. in not. ad d. l. genus autem mortis non exprimit, inde ubique fere [orig: ferè] gladio puniuntur, cadavera eorum rotae imponuntur; Mev. ad I. L. lib. 4. t. 2. art. 1. n. 8. Bocer. de praed. et latroc. n. 5. Cz. 4. c. 35. d. 1. licet delictum sit prima [orig: primâ] vice

commissum, Carpz. 2. q. 90. n. 21. et p. 4. c. 35. d. 6. Mev d. l. n. 9. Hahn. b. ¶. (Diss. Besold. in delibat. iur. ad h. t. p. 128. Reusn. lib. 1. decis. 16.) et exigua res rapta sit. Steph. ad artic. 126. Carpz. 2. q. 90. n. 43. et p. 4. c. 35. d. 4. ¶. Mev. d. l. n. 9. Diss. Besold. in delib. iur. ad h. t. p. 128.

Damnum dolo malo COADUNATIS hominibus datum hic etiam punitur actione in quadruplum ex hoc edicto, 2. pr. et §§. seqq. h. v. Carpz. 2. q. 35. etc.

Damnum IN TURBA dolo malo datum quoque hic vindicatur actione in duplum, 4. pr. et seqq. h. intra annum; post annum vero in simplum. vide d. l. 4.

XLVII. 9. DE INCEND. RUIN. NAUFR. RATE, NAVE EXPUGNAT.

HIc agitur de damno iniuria [orig: iniuriâ] dato, et rerum contrectatione [note: D] dolosa occasione incendii etc. facta. Inde datur actio praetoria, 1. pr. poenalis mixta, illis, qui dictum delictum passi sunt, contra illud inferentes, intra annum in quadruplum, (cui rei persecutio inest) post annum vero [orig: verò] in simplum. [note: C] Causa est damnum iniuria vel contrectatione rei (h. c. cum vi, vel sine vi amota res,) 3. §. 5. dolo malo datum, 3. §. 3. 7. occasione incendii, ruinae etc. sive in ipso incendio, sive [note: S] occasione eius. 1. §. 2 Datur omnibus, quorum interest, contra omnes, ut in D. et eorum receptores; 3. §. 3. non etiam heredes; 4. §. f.

Propter hoc delictum etiam potest extraordinarie [orig: extraordinariè] criminaliter agi. 1. §. 1.

XLVII. 10. DE INIURIIS ET FAMOSIS LIBELLIS.

[note: (1)] IN IURIA est delictum privatum (interdum est publicum: [note: D] v. Aut. Sed novo iure. C. de Episc. et Cler. Carpz. q. 24. n. 44. [note: A] [note: D] Coler. 1. decis. 178.) in contumeliam alterius admissum. * Verbalis, 1. §. 1. fit verbis, in alterius contemptum vel contumeliam emissis: estque vel dicta, vel scripta, 5. §. 9. 10. h. atrox [note: D] etc. v. p. 667. O. * Realis [note: a.] est, quae fit facto, quod respicit alterius contumeliam vel [note: C] contemptum. 1. §. 1. L. 15. etc. h. Causa esficiens est iniuriandi voluntas. 3. §. 1. L. 4. h.

[note: S] [note: B] Iniuriam * faciunt omnes doli capaces, etiam magistratus, officio suo abutens, 32. h. Ecclesiae ministri, aliquid iniuriosum facientes, vel convitium in certam personam dicentes; quo casu compelluntur ad recantationem: R. I. de anno 1530. §. Wir haben. vers. Die Prediger. et R. I. de anno 1542. §. Damit aber etc. Carpz. 2. q. 96. n. 19. Reink. de reg. Sec. et Eccles. lib. 3. cl. 2. c. 2. n. 6. in his tamen animus iniuriandi evidentissime [orig: evidentissimè] probandus est. Berl. 1. dec. 60. n. 8. NON etiam infantes, infantiae proximi, furiosi, 3. §. 1. Carpz. 2. Resp. 58. arg. 40. de R. I. dormiens, 1. §. 3. de A. v. A. P. arg. 3. §. 1. de iniur. iunct. 1. §. 3. de A. v. A. P. v. Clem. un. de homicid. summe [orig: summè] cbrius, qui plane ignorat, quid agat; 6. §. 7. de re milit. hic tamen, quia culposus est, extra ordinem punitur: Cz. 2. q. 96. n. 22. vid. Wurtemb [orig: Würtemb]. Hoffgerichts-Ordnung. p. 3. t. 25. §. f. ita iratus, ut inde mens sit alienata, idque ob iustam causam, delinquit quidem, 5. C. sed poena ipsi mitigatur; 38. §. 8. ad L. Iul. de adult. 4. C. eodem. Sola paenitentia nocens esse non desinit: 17. §. 1. de AEdil. Edict. 65. de furt. Iniuria etiam fit per tertium, (quo in casu et mandans et mandatarius obligatur. 11. pr. §. 3. 4. L. 15. §. 18. h. e. g. advocatus ex mandato principalis convitium adversario obiciens. 11. §. 3. 4. h. L. 5. C. de accus. Cpz. 5. Resp. 62.) modo [orig: modò] mandatum effectui sit datum: arg. 52. §. 19. de furt. et arg. 53. §. 1. de V. S. plures in iuriantes tenentur singuli in solidum. 34. h.

[note: P] [note: b.] * Patiuntur omnes non consentientes, 1. §. 5. in f. (licet usu rationis destituantur, 3. §. 1. h. etiam servus, si quid atrocius in ipsum, licet absque respectu ad dominum, sit commissum, 15. §. 35. h.) qui vel expresse [orig: expressè] nominantur, 15. §. 9. vel quos impersonaliter locutos intellexisse ex circumstantiis apparet: arg. 6. de R. C. Berl. 2. concl. 59. n. 45. et Carpz. 2. Resp. 59. licet sit ignotus, 18. §. 3. aut absens, 15. §. 7. aut iniurians alium voluerit iniuriare, et in persona erraverit; 18. §. 3. Etiam [note: C] mediate [orig: mediatè] per personas alias, 1. §. 3. subiectas suae * potestati, ut (1.) liberos in potestate, 1. §. 3. licet consentientes, 1. §. 5. h. Harppr. ad pr. I. h. n. 18. ¶. modo [orig: modò] in iurians sciverit esse filiumfam. etc. 18. §. p. licet ignoraverit, cuius patris sit: 1. §. 8. 18. §. f. non etiam emancipatos: 18. §. 4. (2.) servos, si illis atrocior iniuria, in contumeliam domini, fiat: 1. §. 3. 15. §. 35. 44. 45. non etiam per hodiernos famulos, nisi constet illis in contumeliam domini iniuriam factam esse: ex. gr. [note: c.] negotia domini expedientibus, arg. 15. §. 48. * affectioni, ut (1.) uxorem, 1. §. 3. modo iniurians in genere

sciverit, eam esse alicuius uxorem: 18. §. 4. et 5. h. (2.) sponsam, 15. §. 24. non etiam sponsa vel uxor iniuriatur per maritum etc. 2. h. Obst. 11. §. 8. (3.) uxorem filii in potestate: 1. §. 3. ff. §. 2. I. (4.) per defunctum heres afficitur iniuria: 1. §. 4. 6. non etiam per fratres aut sorores, neque quoad actionem civilem, neque quoad criminalem. Robert. l. 4. rerum iudic. c. 12. Perez. h. n. 12. Carpz. 1. d. 33. n. 3. Harppr. ad §. 2. l. h. n. 23. Diss. Berl. 2. d. 180.

[note: fr.] Forma est (1.) iniuriosum dictum, etiam conditionale, Harppr. ad §. 1. h. n. 147. Berl. p. 5. concl. 59. n. 23. Carpz. 3. Resp. 62. n. 3. nisi conditio respiciat tempus futurum: Cz. 1. d. 35. e. g. si obiciatur crimen, vitium naturale: Berl. 5. concl. 59. n. 18. mendacium, Berl. 5. concl. 59. n. 48. v. 25. de procur. aut si quis aliquem dicat ironice [orig: ironicè] bonum virum, einen ehrlichen Gesellen, Carpz. 2. Resp. 59. n. 4. aut obscenis verbis utatur, praesertim apud virginem etc. 15. §. 21. hic tantum [orig: tantùm] datur actio ad deprecationem: item si quis non debitorem dixerit debitorem, 15. §. 33. et verbis moribus iniuriosis, licet natura [orig: naturâ]sua [orig: suâ] talia non sint. e. g. du Pfaff: (2.) vel factum, incorpus, utcumque corpus laedendo; 1. §. 2. 5. pr. §. 1. h. extra corpus, habitu, 15. §. 27. gestu, 15. §. 27. L. 39. h. e. g. verbera minando, 15. §. 1. aut alio facto, e. g. personam vel bona alicuius arrestando, 1. §. 6. 15. §. 31. h. 31. §. 5. de reb. aut iud. usum propriae rei impediendo. 13. §. f. inviti domum ingrediendo, 23. item si debitoris oblata solutione recusata, Creditor fideiussores conveniat: 19. animo iniuriandi; 3. §. 1. L. 4. 5. §. 9. L. 11. 15. §. 38. nam hoc deficiente, iniuria non est, licet sua [orig: suâ]natura [orig: naturâ] aliquid iniuriosum factum sit: 3. §. 3. 13. §. 1. et 6. L. 33. e. g. si quis contra testem excipiat tanquam [orig: tanquàm] infamem, contra iudicem tanquam [orig: tanquàm] suspectum, nisi hoc fiat verbis iniuriosis, et exceptio non possit probari: Cpz. [note: pr.] p. 4. c. 42. d. 7. 8. vid. L. 15. §. 13. h. Haec omnia sunt probanda: 2. 21. de probat. Probatur autem animus iniuriandi ex verbis vel factis sua [orig: suâ]natura [orig: naturâ] iniuriosis: 5. C. admittitur tamen probatio ex praesumptione contraria [orig: contrariâ], hunc animum abfuisse, Carpz. p. 2. q. 97. n. 5. e. gr. in patre, praeceptore etc. Berl. 1. d. 60. n. 8. si res aliter fieri non possit, admittitur reus ad iuramentum purgatorium: Gail. 2. O. 106. modo [orig: modò] aliae coniecturae etiam pugnent pro eo: Carpz. 4. c. 42. d. 9. et lib. 2. Resp. 66. et 67. Protestatio adiecta hunc ammum iniuriandi non excludit, c. 54. in f. x. de appell. Gail. 2. O. 101. Carpz. 2. Resp. 62. n. 2. 3. nec veritas obiecti criminis. Ord. Crim. art. 110. in f. Gail. 2. O. 99. Cz. 2. Resp. 61. 2. C. quando et quib. quarta deb. (licet rei pub.

intersit, e. g. homicidium manifestari: nam hoc legitimo modo absque animo iniuriandi fieri debet: 18. h. Ord. Crim. art. 110. L. 5. C. h.) aut auctoris demonstratio: nam hic uterque punitur. arg. L. un. C. de famos. libell. Cz. 2. Resp. 62. n. 7. 8.

[note: E] Per illatam iniuriam fama iniuriati non laeditur: 5. §. 1. de extraord. cogn. 3. C. h. L. un. in f. C. de famos. libell. hinc mechanicorum consuetudo improbatur: Ord. Imper. de A. 1548. tit. Von den Handwercks-Sohnen [orig: Söhnen]. §. f. et de anno 1577. t. 38. §. Es sollen. et iniuria, salva existimatione, remitti potest; Carpz. 2. q. 95. n. 90. potest tamen iuste [orig: iustè] et necessario [orig: necessariò] vindicari, si inde orta sinistra opinio latius [orig: latiùs] serpat, aliis nocitura: ne delicta maneant impunita. v. Ames. de conscient. lib. 5. c. 3. vid. Rom. c. 12. vers. 19. c. 13. us. 4. 1. Petr. 2. vers. 14. Deut. 32. v. 35. Ad hanc [note: D] vindictam dantur remedia * Generalia, quae locum [note: E] habent in omnibus iniuriae speciebus: * CIVILIA, ut actio [note: D] AESTIMATORIA, §. 7. I. quae est praetoria, §. 7. personalis, mere [orig: merè] poenalis, §. 10. I. h. L. 2. §. 4. de collat. civilis, famosa, 7. h. 1. de his, qui not. infam. annalis, 5. C. (hinc annus et mensis factae iniuriae exprimendus est in libello; alias [orig: aliàs], tamquam ineptus, a [orig: à] iudice reicitur: dies autem non est necessario [orig: necessariò] exprimendus. Carpz. 2. Resp. 56. et p. 2. q. 95. n. 35.) qua agunt iniuriam passi contra iniuriantem, ad iniuriae aestimationem sibi adiudicandam. [note: +] Directa, et utilis. 15. §. 1. Causa efficiens Praetor, [note: C] §. 7. et obligatio ex delicto; omni sc. iniuria: §. 10. I. L. 7. §. 1. [note: S] 2. L. 15. §. 35. h. Datur omnibus iniuriam passis: §. 10. hinc, si uxori alicuius sit iniuria illata, et uterque horum coniugum sint in patria potestate, quatuor personis competit haec actio, nec una actione instituta, reliquae tolluntur: 1. §. f. filius tamen hanc actionem non intondit, (nisi pater sit absens, 17. §. 10. 13.) Sed pater eius nomine, et simul proprio nomine agit, 17. §. 10. 11. etc. L. 41. et actionem filio acquisitam remittere potest, 17. §. 12. nisi pater sit vilis, et filius honesta persona: 17. §. 10. 13. Non etiam heredibus, 13. pr. 15. §. 14. in f. h. propter 2. §. 4. de Collat. iunct. arg. f. C. de revoc. donat. vid. 28. nisi lis sit contestata, arg. 28. 13. pr. h. aut in Camera citatio insinuata: Harppr. ad §. f. h. n. 79. Collegium iniuriarum tamen agit, licet omnes mortui sint, qui tempore iniuriae admissae membra fuerant: 76. de iudic. Carpz. 2. Resp. 65. ¶. Exerceri potest haec actio per procuratorem, 11. §. 2. 17. §. 19. h. etiam in rem suam: dd. LL. iunct. 8. de Publ. in rem, et per L. f. C. de hered. vel act. vendit. (Diss.

[note: P] Berl. p. 1. c. 56. n. 105.) vid. omnino [orig: omninò] ad tit. de her. vel act. vend. O. p. 327. Contra in iuriantem, ut supr. p. 664. in S. Carpz. 2. d. 412. et 3. d. 99. etiam fratrem; Carpz. 1. d. 37. n. 3. (Diss. Berl. 1. d. 188.) ¶. non etiam heredes, 22. C. de poen. 13. pr. L. 15. §. 14. h. nisi lite cum defuncto contestata; etiam interpretative [orig: interpretativè], scil. insinuatione citationis, 1. 2. C. quand. libell. princ. obl. qui se desendit etiam per procuratorem. 42. §. 1. de procur. Carpz. 2. q. 95. n. 50.

[note: O] Ad aestimationem iniuriae: §. 7. hinc actor statim in libello certam summam determinare debet, quam temperat iudex, pro ratione circumstantlarum, quas itidem actor omnes exprimere debet: 7. pr. h. haec aestimatio interdum fit iureiurando, §. 7. 10. I. quo praestito, reus simpliciter condemnatur in iuratam summam. vid. Carpz. 2. q. 95. n. 8. Hoc delictum habet suos gradus, est enim iniuria vel levis, levior, levissima, gravissima, gravior, gravis, sive atrocissima, atrocior, atrox: quae augetur ex circumstantiis, (1.) personarum, 7. §. 8. (2.) loci, 7. §. 8. (3.) temporis, 7. §. 8. (4.) ipsius facti. 5. §. 1. L. 7. §. 8.

[note: E] Condemnatus fit infamis, 7. pr. h. 1. de his, qui not. infam. modo [orig: modò] non levissima iniuria sit illata: Harppr. ad §. 10. I. h. n. 93. propter L. 17. §. 3. h. iunct. 11. de poen. et 8. C. de decurion. item propter 40. h. 5. de decur. c. 23. x. de sent. et de re iud. iunct. 2. C. de dignit. 8. C. de decur. nisi iudex famam expresse [orig: expressè] reservaverit: Iedoch, daß solches keinem Theil an seinen Ehren schadlich [orig: schädlich], noch nachtheilig seye; quod tum [orig: tùm] demum facere potest, si iusta adsit causa, 63. de furt. 1. §. 4. ad SCt. Turp. 13. §. 7. de his, qui not. infam. Carpz. 2. q. 94. n. 78. ¶. de quibus ipse cognoscit. Carpz. 2. q. 94. n. 79. 80. vid. Harppr. ad §. 10. I. h. n. 130.

[note: F] [note: C] Exstinguitur haec actio * (1.) Morte alterutrius ante litem contestatam: 13. pr. 15. §. 14.

[note: f.] * (2.) Actoris remissione * expressa. [note: G] 17. §. 6. h. 17. §. 1. 27. §. 2. de pact. e. g. pacto, dd. LL. transactione (sed hic transigens habetur infamis, et pro condemnato: 4. §. f. 5. 6. de his, qui not. infam. L. 11. §. 1. h. ratione minoris iniuriati transigit curator: 54. §. fin. 56. §. 4. de furt. Harppr. ad §. 12. h. n. 49. Carpz. 2. q. 97. n. 49.) iuramenti delatione et praestatione: 11. §. 1. non etiam generali confessione ante usum cenae dominicae, aut in mortis agone; nam haec est vindicta legibus permissa, publice [orig: publicè] utilis; ¶¶. ibi autem animi rancor et odium privatum remittitur. Sande, dec. Fris. lib. 5. tit. 8. d. [note: g.] 12. Diss. Bach. ad §. f. I. h.

quae ex factis elicitur, et dicitur dissimulatio: 11. §. 1. ff. §. f. I. h. e. g. Si iniuriatus statim pristina familiaritate cum iniuriante utatur: modo hoc non ex honestatis necessitate faciat: Cpz. 4. c. 46. d. 8. vid. Wehner. voc. Hof-Recht. Gail. de arrest. c. 14. n. 9. Perez. in C. h. n. 23. si osculum intervenerit: Carpz. 2. q. 97. n. 50. non etiam clericus iniuriatus, confitentem iniuriantem absolvens, iniuriam remississe videtur: nam hic actus fieri intelligitur tantum [orig: tantùm] inter peccatorem et Deum, non hominem et hominem. Carpz. lib. 3. t. 2. d. 28. num. 8. Fibig. ad exerc. [note: f.] Fr. coroll. 3. * (3.) Praescriptione annali, 5. C. h. 35. de O. et A. sive realis fuerit iniuria, sive verbalis: vid. Berl. 5. concl. 69. n. 26. Cpz. 4. c. 46. d. 1. anno [orig: annô] sc. utili; nam in omni annali praescriptione annus intelligitur utilis: 2. §. 13. vi bon. rapt. 14. §. 2. quod met. causa. Gail. 1. O. 105. ¶. Harppr. ad §. f. I. h. n. 39. Carpz. 2. Resp. 110. perpetuatur tamen litis contestatione, Berl. 5. concl. 69. n. 8. et hodie [orig: hodiè] citationis emissione, Berl. [note: D] [note: c.] 5. concl. 69. n. 8. Carpz. 4. c. 46. d. 6. * EXTRAORDINARIA Criminalis Persecutio, quae est extraordinaria persecutio, qua iniuriam passus petit, ut reo extraordinaria poena irrogetur [note: C] officio [orig: officiô] iudicis. §. 10. I. h. Introducta Iure Civili, f. propter [note: S] iniuriam quamcumque, §. 10. I. datur illi, cui praecedens actio, §. 10. I. etiam fratri contra fratrem; Berl. 1. d. 188. ¶. non etiam procuratori. f. C. propter periculum subscriptionis: f. C. de accus. iunct. f. de furt. f. C. h. (nisi agere velit persona illustris; §. 10. I. L. f. C. h. contra ¶.) Carpz. 2. q. 95. n. 51. et iudex per modum inquisitionis ex officio hic puniat: 51. §. 2. ad L. Aquil. add. 19. de offic. praesid. Carpz. 2. q. 96. n. 2. Gail. [note: P] 1. O. 39. Contra iniuriantes, §. 10. I. h. ut in praecedenti actione, qui se per procuratorem non defendunt: f. C. h. §. 10. I. (nisi sint personae illustres: f. C.) contra ¶. nisi iniuria sit atrocissima: [note: O] hoc enim in casu iudex pro arbitrio repellit procuratorem. Carpz. 2. q. 95. n. 56. 57. Ad poenam extraordinariam: §. 10. I. h. interdum pecuniariam fisco applicandam, manus amputationem, fustigationem, ultimum supplicium. Carpz. 2. q. 100. vid. Carpz. 2. q. 94. n. 46.

[note: C] Hanc actionem tollunt (1.) mors rei, non etiam iniuriati. (2.) praescriptio XX. ann. 12. C. de fals. Myns. cent. 5. O. 7. n. 6. (Diss. Cpz. 4. c. 46. d. 1. n. 7. et lib. 2. Resp. 110. n. 4. Berl. 5. concl. 69. n. 6. propter 5. C.) non etiam remissio iniuriati, vid. S. nec [note: d.] retorsio. Carpz. 2. q. 97. n. 41. * Specialia, actiones sc. quae ad certas tantum [orig: tantùm] species iniuriarum pertinent, et

[note: H] [note: D] introductae sunt vel * Iure civili, ut actio ex L. CORNELIA, quae [note: N] est actio civilis, poenalis, qua vindicantur iniuriae reales. Est privata. 7. C. h. 42. §. 1. de procurat.

[note: C] Datur ex Lege Cornelia, v. Vinn. ad §. 8. I. propter iniuriam, manu, vel violento ingressu factam, 5. pr. et §§. seqq. h. [note: S] in domum, etiam conductam, 5. 8. I. h. L. 5. §. 2. h. iniuriam [note: O] passis, contra inferentes, 5. pr. §§. seqq. Ad poenam, etiam civilem; 37. §. 1. nam ab initio hac criminaliter tantum [orig: tantùm] agi [note: C] poterat. 42. §. 1. de procurat. Eam tollunt (1.) mors, (2.) praescriptio XXX. ann. si civiliter agitur: pr. I. de perpet. et temp. act. 3. 4. C. de praescript. 30. vel 40. ann. 1. §. 1. C. de annal. exc. vel XX. annorum, si agitur criminaliter. 12. C. ad L. Corn. de fals. Fr. ex. 12. q. 9. Myns. Finck. Berlich. p. 5. concl. [note: h.] [note: D] 69. num. 30. * moribus nostris, ut * (1.) Actio RECANTATORIA, [note: I] quae est actio (Diss. Hahn. h. n. 18.) civilis, §. 10. I. h. Carpz. 2. q. 94. n. 51. et 64. Perez. in C. h. n. 22. Gail. 1. O. 65. num. 2. Fr. ex. 12. q. 8. (non criminalis. Diss. Hahn. h. Marantha in speculo suo.) rei persecutoria, qua agunt iniuriam verbalem passi, contra iniuriantes, ad iniuriae illatae recantationem et revocationem.

[note: C] Introducta Consuetudine, post adprobata. Ordinat. Cam. p. 2. t. 28. §. Und sonderlich. ob iniurias verbales, Berl. 5. concl. 65. n. 15. 20. quae famam respiciunt, non quae aliud [note: S] quid. Carpz. 2. q. 96. n. 33. Datur iniuriam passis, ut modo [orig: modò] dictum, et heredibus, licet lis nondum sit contestata: Harppr. ad §. f. I. h. n. 82. (Diss. Carpz. 4. c. 42. d. 12. et p. 2. q. 96. [note: P] n. 24.) contra iniuriantem, ut in C. Carpzov. 2. q. 96. n. 12. 19. et heredes, modo lis cum defuncto fuerit contestata: 58. de O. et A. 139. de R. I. Richt. 1. decis. 55. n. 22. ¶. Diss. [note: O] Carpz. 4. c. 46. d. 13. Ad famae quodammodo laesae restitutionem: ut in D. Quomodo revocare recusantes compellantur? [note: E] vid. Carpz. 2. q. 94. n. 21. Revocans non fit infamis; (nam hoc nullibi dispositum; et haec actio est rei persecutoria:) sc. infamia [orig: infamiâ] iuris: 36. de O. et A. Wesenb. h. Carpz. 2. q. 94. n. 65. Harppr. ad §. 10. I. h. n. 109. infamia facti tamen sequitur: in Camera hic fama semper expresse [orig: expressè] reservatur. Gail. 1. [note: C] O. 65. n. 6. Exstinguitur (1.) morte iniuriantis ante litem contestatam, (2.) remissione expressa, vel tacita [orig: tacitâ], ut in aestimatoria: (3.) praescriptione XXX. annorum: (nam civilis est, et rei persecutoria: Berl. 5. concl. 69. n. 12. Harppr. ad §. f. I. n. 17.) non anno utili. Diss. Carpz. 2. q. 94. (4.) retorsione.

(5.) si reus declaret, quod id ex iracundia dixerit, non animo [orig: animô] iniuriandi et quod iniuriatum habeat pro bono et honesto viro.

[note: SS] Concurrunt aestimatoria et criminalis persecutio elective [orig: electivè]: quia sunt mere [orig: merè] poenales, et ex eodem delicto veniunt: 14. de accus. (2.) per L. 6. 7. §. 1. h. (3.) propter L. 56. §. 1. de furt. 2. §. 1. vi bon. rapt. Bach. V. 2. D. 30. th. 3. lit. B. C. verb. sed poena quadrupli. Harppr. ad §. 10. I. h. n. 58. Berl. 5. concl. 61. n. 1. Tabor. racem. 1. th. 33. Diss. Carpz. 2. q. 95. n. 26. Cum recantatoria tam [orig: tàm] aestimatoria, quam [orig: quàm] extraordinaria criminalis persecutio, cumulative [orig: cumulativè]; nam ex uno delicto veniunt, et una est rei persecutoria, altera poenalis. Gail. 1. O. 65. num. 5. Myns. cent. 2. O. 98. Perez. h. n. 25. Berl. 5. concl. 62. n. 13. Mev. ad I. L. lib. 4. t. 4. art. 16. n. 8. 9. 10. ¶. Diss. Carpz. 4. c. 24. d. f.

[note: D] [note: i.] * (2.) Retorsio est reiectio iniuriarum verbalium in ipsum iniuriantem, ab iniuriato, privata auctoritate, in continenti, honoris tuendi gratia, facta. Licita non est iure divino aut morali: (nam vindictam continet privatam,) vid. Matth. V. 44. Luc. VI. 27. Rom. XII. 17. 1. Petr III. 9. Seneca, lib. 1. de ira. c. 32. Quintilian. declam. 12. Rennemann. de retortion. p. 2. th. 5. Gail. 2. O. 100. n. 8. nec civili: vid. Rennemann. de retortion. Finckelth. obs. 37. Suarez. Iul. Clar. Ummius. vid. Rul. de commiss. p. 2. lib. 5. c. 7. n. 4. v. L. 45. §. 4. in f. ad L. Aq. iunct. arg. 13 quod metus causa. t. t. C. ne quis in sua causa ius dicat. Harppr. ad §. 12. I. h. n. 93. Carpz. q. 97. n. 35. [Obst. L. 3. de I. et I. 25. de procurat. 14. §. 6. de bon. libert.] Hodie [orig: Hodiè] autem in toto fere [orig: ferè] imperio est extra poenam, et permissa, Finckelth. O. 37. in f. Gail. 1. O. 100. et ibi Graeveus. Harppr. ad §. 12. I. h. n. 106. Berl. 5. [note: C] concl. 64. n. 1. etc. licet scripta sit, et a [orig: à] notario cum testibus [note: S] insinuata. Carpz. 2. q. 97. n. 24. Competit ex consuetudine, [note: O] iniuriatis, ut in D. regulariter omnibus, etiam minoribus contra maiores absque tutoris auctoritate: Berl. 5. concl. 64. n. 10. [note: fr.] Propter iniurias verbales, quibus aliquid iniuriosum falso obicitur: non etiam retorsionis retorsio est licita. Formaliter est (1.) Reiectio iniuriae, ut in O. vel generaliter, e. g. Tu mentiris; vel ipecialiter, ex. gr. tu mentiris ut fur et latro, tu mentiris in gulam tuam etc. vid. Struv. de vind. priv. cap. 10. aph. 52. (2.) moderata, sc. ad iniuriam: hinc si alter alterum furem dixerit, hic illum latronem, mutuae iniuriae sunt: Carpz. 4. c. 46. d. 11. Myns. 5. O. 17. n. 3. (sic tamen excedens modum raro compellitur ad recantationem, sed tantum [orig: tantùm] ad deprecationem: Carpz. 4. c. 46. d. 11.) item, si retorquens dixerit, tu

mentiris, tu fur: Du Schelm lugst [orig: lügst]. dd. DD. (3.) in continenti facta, DD. dd. Harppr. ad §. 12. I. h. n. 118. Gail. 2. O. 102. num. 5. sc. quam primum ad notitiam iniuriati pervenerit, et hic eo remedio commode [orig: commodè] uti potuerit; Harppr. ad §. 12. I. d. l. (4.) privata auctoritate.

[note: C] Sic tollitur in iuria et in iuriarum actio, nam qui ipse sibi iudex exstitit, auxilio magistratus postea [orig: posteà] indignus est, arg. 37. in f. de minor. Cpz. 4. c. 46. d. 10. Berl. concl. 64. p. 5. n. 39. Harppr. ad §. 12. I. fere [orig: ferè] in f. h. Mev. ad Ius Lub. lib. 8. tit. 4. art. 10. n. 7. ¶. Carpz. q. 97. n. 27. Hahn. ad W. h. Diss. Nebelkram, dec. 18.

[note: (2)] FAMOSUS libellus est iniuria scripta, qua, omisso auctoris [note: D] nomine, delictum certum et famosum alicui obicitur, et in populum spargitur. Non differt ab aliis iniuriis ratione causae, [note: fr.] subiecti etc. Formale est (1.) quod in scriptis obiciatur certum et famosum delictum, cuius poena est vel corporis afflictiva, vel infamia: art. 110. Ord. Crim. Carpz. 4. c. 44. d. 4. (2.) quod auctor non apponat nomen suum. art. 110. Finckelth. O. 39. ¶. Cz. 4. c. 44. d. 3. et q. 98. n. 24. Pistor. Schulz. etc. [Diss. Bocer. de iniur. c. 2. n. 7. v. Hahn. h. n. 19. Berl. 5. concl. 67. n. 33. Wesenb. h. n. 19. Heig. p. 2. q. 21. propter 5. §. 9. de iniur. Ord. Imp. de anno 1577. t. 37. §. Und setzen. Carpz. q. 98. n. 28.] [note: E] Patientis fama apud graves viros non laeditur: L. un. C. h. Delinquens obligatur ad poenam, Iure civili indifferenter ad ultimum supplicium; Rittersh. ad LL. XII. tab. p. 167. quod in desuetudinem abiit, 5. §. 9. h. postea [orig: posteà] iterum restituta est, L. un. C. de famos. libell. v. Ord. Crim. art. 110. Carpz. 4. c. 44. d. 1. et q. 49. n. 24. et q. 98. n. 5. seqq. alibi est carceris, vel relegationis poena: Harppr. ad §. 1. I. de Iniur. n. 210. haec poena mitiganda est propter minimas circumstantias. dd. LL. Propalator reus quidem fit huius criminis, sed punitur mitiori, quam talionis [note: C] poena [orig: poenâ]. Hahn. h. Carpz. q. 98. n. 17. v. Carpz. q. 98. et 4. c. 44. d. 8. Praescribitur actio haec XX. annis. 12. C. ad L. Corn. de fals.

[note: SS] Hic concurrit actio iniuriarum aestimatoria, vel recantatoria elective [orig: electivè]: Carpz. 4. c. 44. d. 5. 6. non etiam retorsio. Carpz. d. l.

XLVII. 11. DE EXTRAORDINAR. CRIMINIBUS.

[note: D] HAec sunt, ex quibus nulla privata ordinaria, ad certam poenam determinata, actio datur: hinc etiam subscriptio requiritur: f. de priv. delict. propter L. 7. de accusat.

contra ¶. In hoc titulo proponuntur (1.) Sollicitatio alienarum nuptiarum. 1. pr. h. (2.) Matrimoniorum interpellatio, si quis alienae sponsae nuptias appetat: 1. pr. h. (3.) Iniuria, quae fit fimum corruptum in aliquem fundendo: 1. §. 1. h. (4.) Si ad iniuriam publicam quis aquas conspurcaverit. 1. §. 1. (5.) Dolosa sive astuta pueri vel puellae de stupro interpellatio, quod si fuerit consummatum, punitur ultimo supplicio, si non, in insulam deportatione, 1. §. 2. licet sine vi fiat: 1. §. 3. de serv. corrupt. Theod. Colleg. crim. D. 3. th. 12. lit. c. Diss. Carpz. q. 75. n. 3. et q. 68. n. 2. (6.) Abortus procuratio, quod punitur Iure civ. temporario exilio; 4. h. 8. ad L. Corn. de Sicar. non etiam regulariter ultimo supplicio: Fr. exerc. f. q. f. (Obst. 38. §. 5. L. 39. [note: A] de poen.) Iure divino, Canonico, Carolino, * ultimo supplicio, si partusfuerit animatus, h. e. post XL. diem a [orig: à] conceptione. Wesenb. Hahn. Theod. Colleg. crim. D. 3. th. 12. lit. D. in Saxonia elapso [orig: elapsô]medio [orig: mediô] tempore, Carpz. 4. c. 4. d. 1. etc. (Medici dicunt, masculos esse animatos trigesimo post conceptionem die, feminas vero [orig: verò] quadragesimo: Zach. quaest. med. legal. [note: a.] lib. 1. t. 2. q. 9. n. 23.) * fustigatione sive exilio, si nondum fuerit animatus. art. 133. Carpz. q. 11. et p. 4. c. 4. d. 1. etc. ¶. (7.) Annonae vexatio, quod crimen committunt, (a.) qui annonam coemptam [orig: coëmptam] supprimunt, donec occasionem consequantur carius [orig: cariùs] vendendi; qui dardanarii dicuntur: 6. pr. (vid. Matth. ad tit. de L. Iul. de annon.) hi puniuntur negotiationis interdictione, et pro delicti gravitate etiam relegatione, aut in metallum damnatione, 6. pr. in f. (b.) qui falsismensuris et ponderibus utuntur: 6. §. 1. huius poena est extraordinaria, 6. §. 1. et art. 113. Cpz. q. 93. n. 78. pro gravitate et diuturnitate delicti, quandoque ultimum supplicium. (8.) Scopelismus sive lapidum positio: quo inimicus in agro inimici lapides ponit, iisque omnibus agrum colentibus mortem minatur; 9. h. hoc punitur extraordinarie [orig: extraordinariè], etiam ultimo quandoque supplicio. 9. h. in f. Huic affine est crimen, quo quis rebus suis, vel sibi obligatis vel debitis, quas alius possidet, antequam eos per iudicem evicerit, titulum vel signum suum imposuerit. vid. t. t. C. ut nemo privat. et seq. C. ut nemini liceat sin. aut. iud. (9.) Crimen sacculariatus, quod committunt illi, qui pecuniam ex alienis sacculis malis artibus surripiunt; hi arbitrarie [orig: arbitrariè] puniuntur: 7. h. vid. Matth. ad tit. de fur. baln. (10.) Directariatus quod committunt illi, qui furandi animo in aliena cenacula se dirigunt; hi puniuntur, ut

in L. 7. h. dicuntur directarii. (11.) Crimen circulatorum et [note: SS] circumforaneorum, de quo in L. f. h. Cum hac extraordinaria persecutione concurrit actio L. Aquil. etiam actio Aedilitia ad 200. aureos, si liber homo periit. vid. Matth. ad h. t. cap. 4.

XLVII. 12. DE SEPULCRO VIOLATO.

[note: (1)] HOc est crimen extraordinarium; quo corpora sepulta, [note: D] vel etiam ossa, dolo malo extrahuntur, contrectantur, [note: N] vel monumenta deformantur, 4. C. Est atrocissimum, et sacrilegio [note: A] [note: D] proximum, 5. C. De quo agitur * Civiliter actione populari de SEPULCRO violato, quae est actio popularis, competens adversus dolosos sepulcrorum violatores, ad poenam civilem (actori applicandam) exigendam: Est praetoria, [note: C] personalis, famosa, 1. h. Datur a [orig: à] Praetore. 3. ob delictum, dolo admissum, 3. §. 1. Illi, cui res competit; 3. pr. h. [note: S] qui si non adsit, vel agere nolit, omnibus de populo, 3. pr. et ex pluribus acturis praetor eligit, cuius iustissima est causa: 2. de pop. act. L. 3. pr. h. contra sepulcrorum violatores. 3. Ad [note: B] [note: O] poenam civilem, * illi, ad quem res pertinet, ad interesse, 3. pr. quod aestimatur ex iniuria facta, lucro violatoris, vel malitia [orig: malitiâ], item ex damno laesi: et huic numquam minus, quam [orig: quàm] 100. aurei, adiudicuntur: 3. §. 8. h.

[note: b.] * extraneo, ad 100. aureos, 3. pr. et contra dolosum sepulcri inhabitatorem, ad 200. aureos, (v. Hahn. 1.) 3. pr. in f. actori applicandos, 12. de V. S. L. 3. pr. h. (Obst. 25. [note: E] §. f. ad SCt. Silan. 3. §. 5. h. Wesenb. h.) Condemnatus fit infamis, [note: a.] 1. h. * Criminaliter, si quidem armata [orig: armatâ] manu sepulcrum violatum est, ad ultimum [note: C] supplicium: 3. §. 7. fi sine armis * corpora vel ossa extracta sint, ad vilioris ultimum supplicinm, honestioris deportationem, [note: c.] f. h. * monumenta cotrupta, et reliquiae contrectatae, ad 10. pond. auri. 4. C. h. Perez. Locum [note: C] non habet haec actio; si quis eiecerit mortuum sepultum in eum locum, ubi sepeliendi ius non erat: 2. de relig. et sumpt. 29. §. 1. ad L. Aquil. f. §. 2. quod vi aut clam. 3. §. 3. h. iunct. 12. §. 1. de furt. Obst. 8. de religios. vid. tn. p. 163. fi quis exemerit eum, qui sepeliri non debebat; aut si studiosi medicinae anatomici exemerint aliquem; vid. Matth. ad h. t. in f.

[note: (2)] Hic proponitur etiam crimen, si quis contra Edictum sepeliverit in civitate: 3. §. 5. quod usu non observatur.

[note: SS] Si iudices neglexerunt violatores sepulcrorum punire, puniuntur ipsi XX. libris auri. 3. C. h. Zoes. ad h. t. in f. Simile est huic delicto illud, si quis cadavera punitorum spoliaverit. de quo vid. Carpz. q. 83. n. 60. etc. et p. 4. c. 4. d. 2.

XLVII. 13. DE CONCUSSIONE.

[note: D] ESt crimen extraordinarium, quod committitur terrore, [note: E] rei alicuius extorquendae gratia, in iecto. Parit * actionem [note: A] privatam, condictionem ob turpem causam, 3. C. de condict. ob turp. causam; vel extraordinariam persecutionem, ad poenam pro ratione circumstantiarum, personarum etc. 8. [note: a.] de calunm. L. 1. h. * accusationem [note: B] publicam * ex L. Corn. de falsis, si reus crimen minatus eo nomine quid extorserit: 2. h. 1. pr. et §. 1. ad L. Corn. de [note: b.] fals. * ex L. Iul. repet. si quis Magistr. aut in officio publico quid acceperit, quod magis aut minus quid ex officio [note: SS] faceret. L. 1. 3. 6. ad L. Iul. repet. vid. Bocer. cl. 4. D. 9. th. 35. Huius affinis est Diffidatio, die Befehdung, quae est minitatio hostilis, qua quis per literas, signa, aliaque facta (verba non sufficiunt) inimico extremam vitae, sanguinis et bonorum persecutionem denuntiat, et quidem talem, ex qua toti universitati periculum imminet: ex. gr. Er wolle ihm einen rohten Hahnen aufs Hauß setzen: Den Brunnen vergifften: Non etiam, si scribat: Ich will dir eine Kugel durch den Kopff iagen. vid. art. 128. Carpz. 1. q. 37. n. 16. Huius delicti poena est capitis.

XLVII. 14. DE ABIGEIS, ABACTORE, ABIGEATORE.

[note: D] ABigeatus est crimen extraordinarium, quod committitur gregem ex pascuis, vel aliud pecus ex armentis vel iumentis [note: E] subtrahendo. 1. h. vid. 16. §. 7. de poen. iunct. f. h. add. §. 2. eodem. Poena I. civ. varia, pro ratione circumstantiarum: 1. pr. §. 3. h. Hodie [orig: Hodiè] eadem, quae furti. Carpz. 2. q. 86. n. 39.

XLVII. 15. DE PRAEVARICATIONE.

[note: D] [note: A] PRaevaricatio * late [orig: latè] est crimen, quo quis, prodita [orig: proditâ]causa [orig: causâ]sua [orig: suâ], adversarium iuvat: 1. pr. h. 212. de V. S. quod etiam in

extraordinariis iudiciis facit advocatus, 1. §. 1. 3. §. 2. h. 1. C. de adv. 1. procurator, Ord. Crim. art. 115. tacenda manifestando, manifestanda tacendo, falsas exceptiones admittendo, proprias omittendo, aut aliter scienter faciendo, etc.

[note: a.] [note: D] * proprie [orig: propriè], ut hic [orig: hîc], est dolosa accusatoris collusio, in publico iudicio cum reo, ut ipse absolvatur, facta, 1. [note: B] [note: E] §. 1. h. Praevaricatores in significatione * propria publico [orig: publicô]iudicio [orig: iudiciô] accusantur, 3. pr. §. 1. ad eam poenam, qua liberarunt reum, L. p. h. fiunt infames, 4. h. 7. de publ. iud. vid. 5. h.

[note: b.] * lata, extraordinarie [orig: extraordinariè] puniuntur: 1. §. 2. in f. L. 2. L. 3. §. 2. h. Secundum constitutionem Carolinam, procurator, qui praevaricatus in iudic. civili, vel criminali, fustrgatur, et relegatur, art. 115. iunct. 38. §. 8. de poen. et parti actione mandati tenetur ad interesse: Advocatus hic arbitrarie [orig: arbitrariè] punitur, et pars adversa, quae accusatorem, ut secum colluderet, induxit: f. h. 3. §. 1. h. Quomodo etiam rei advocatus praevaricetur? v. Matth. h. t. n. 3. v. L. 1. pr. 3. §. 2. h.

XLVII. 16. DE RECEPTATORIBUS.

[note: D] REceptatio facinorosorum est crimen extraordinarium, quo quis facinorosis, eos abscondendi causa, in suo vel alieno, [note: S] dolo malo refugium praestat. Puniuntur Receptatores reorum, etiam privati delicti, 48. §. 1. de furt. 3. §. 3. de incend. Matth. de crim. h. n. 4. Diss. Wesenb. ad h. t. licet caupones sint: Theodor. colleg. crim. D. 3. th. 15. lit. A. non etiam parentes aut cognati sub hac poena [orig: poenâ] latitantem cognatum indicare debent, aut eo nomine iuramentum purgationis praestare: 6. C. de test. iunct. 4. de LL. et propter periurii periculum, Carpz. q. 134. n. [note: E] 52. etc. ¶. [Obst. arg. 35. de religios.] et propter publ. salut. Punitur Iure Civ. ea poena [orig: poenâ], quam sustineret receptus: 1. h. 3. §. 3. de incend. 1. C. de his, qui latron. 3. §. 12. ad SCt. Silan. 9. C. ad L. Iul. de vi publ. L. un. C. de crim. pecul. hodie [orig: hodiè]extraordinarie [orig: extraordinariè] puniuntur, nisi fuerint socii delicti, Carpz. 3. q. 134. n. 41. 43. quae distinctio etiam de iure civili usitata videtur: 1. in f. C. de his, qui latron. f. §. f. de abig. 39. §. 4. ad L. Iul. de adult. Matth. h. c. 2. Mitius [orig: Mitiùs] tamen puniuntur parentes et affines (qui receptando filium etc. non probant delictum, sed eiusdem miseria moventur: 2. h. Carpz. 3. q. 134. n. 49. v. 1. §. 14. de vi et vi armat.] item, qui receptum exhibent paenitentia [orig: paenitentiâ] ducti. 65. de furt. Theodor. coll. crim. D. 3. th. 15. lit. A.

[note: A] Sola scientia delicti * commissi, (nisi quis a [orig: à]magistratu [orig: magistràtu] sub iuramento fuerit interrogatus,) puniti non potest: can. placuit. 3. c. 6. q. 2. theodor. in coll. crim. D. 3. th. 15. Carpz. 3. q. 134. n. 58. ¶. nisi delicta sint atrocissima: nam haec tacens arbitrarie [orig: arbitrariè] punitur, Carpz. 3. q. 134. n. 66.

[note: a.] * committendi in * conscientia obligat [note: B] omnes, ut indicent illis, qui impedire id possint:

[note: b.] * foro soli neminem obligat, nisi delictum sit atrocissimum; huius enim scientia obligat eos, qui ex necessitate aut pietate delictum impedire potuissent, ut est magistratus, pater, dominus, etc. v. 7. §. 2. L. 8. ad L. Iul. maiest. Theod. in coll. crim. D. 3. th. 15. lit. D.

XLVII. 17. DE FURIBUS BALNEARIIS.

[note: D] HI sunt, qui vestimenta, vel aliud quid in publicis balneis [note: E] surripunt: olim extraordinarie [orig: extraordinariè] gravius puniebantur furibus aliis, hodie [orig: hodiè] iis sunt exaequati, Matth. de crim. h.

XLVII. 18. DE EFFRACTORIBUS ET EXPILATORIIS.

[note: (1)] EFFRACTIO est crimen extraordinarium, quod committitur, [note: D] aedes, horreum et carceres effringendo. Effractio [note: E] aedium et horreorum extraordinaria [orig: extraordinariâ] et arbitraria poena [orig: poenâ] [note: A] coercetur [orig: coërcetur]: v. t. de furt. p. 656. Effractio carceris facta ab * incarcerato capite punitur: 1. pr. h. 1. C. de custod. reorum. h. e. si propter capitale crimen fuerit convictus, ultimo [orig: ultimô] supplicio: si propter aliud delictum, morte civili: Carpz. 3. q. 111. n. 91. Theodor. 3. th. 16. lit. D. 8. mitigatur tamen poena, si conniventia [orig: conniventiâ] commentariensium hoc fecerint, 1. in f. h. aut postea [orig: posteà] non potuerint aufugere, Bocer. cl. 3. D. 9. th. 61. aut iniuste [orig: iniustè] fuerint detenti, aut effractio non fuerit violenta, aut propter [note: a.] iudicis saevitiam, aut aquae aut ignis metu facta sit. Carpz. 3. [note: B] q. 111. n. 96. ¶. * alio [note: C] * commentariensi * dolose [orig: dolosè], eadem [orig: eâdem] poena punitur, qua tenebatur emissus: 4. C. de custod. reorum. art. 180. §. So ein Huter [orig: Hüter] der peinlichen Gefangnu [orig: Gefängnu]ß. Carpz. 3. q. 111. n. 106. hoc tamen durum videtur: Carpz. d. l. n. 107.

[note: c.] * culpose [orig: culposè], punitur extraordinarie [orig: extraordinariè], pro quantitate culpae, 8. 12. pr. f. §. 2. ff. de custod. reorum. art. 180.

[note: b.] * extraneo, * vi armata [orig: armatâ], sive coadunatis hominibus, gladio [note: D] punitur, tamquam fracta [orig: fractâ] pace: Carpz. 1. q. 35. n. 39. ¶. et p. 3. [note: d.] q. 111. n. 87. * sine vi armata [orig: armatâ], regulariter punitur extraordinarie [orig: extraordinariè]: Farin. etc. Carpz. 3. q. 111. n. 85. si vero [orig: verò] aufugerit reus laesae maiestatis, tum [orig: tùm] effractor eiusdem criminis fit reus. 4. in f. pr. ad L. Iul. mai. Bach. h.

[note: (2)] EXPILATIO est crimen extraordinarium, quo fures, vel in domibus, vel in plateis homines aggrediuntur, ipsisque vestimenta vel alias res mobiles, sine vi tamen auferunt. Vindicatur extraordinaria persecutione, pro arbitrio magistratus.

XLVII. 19. EXPILATAE HEREDITATIS.

[note: D] HOc delictum est crimen extraordinarium, quo res hereditariae vacuae, dolo [orig: dolô]malo [orig: malô], lucri causa contrectantur: v. 33. de N. G. 12. C. ex quib. caus. inf. 1. §. 1. de effractor. furtum proprie [orig: propriè] non est: arg. 1. §. 15. si is, qui testam. lib. L. 2. §. 1. h. non differt a [orig: à] furto, ratione causae efficientis, subiecti activi, vel passivi. [note: O] Obiectum sunt res hereditariae; vid. omnino [orig: omninò] 14. §. 14. de furt. vacuae, hoc est, quae a [orig: à] nemine possideantur vel detineantur; hinc excluduntur res a [orig: à] defuncto aliis commodatae, oppignoratae, etc. 68. et seqq. de furt. licet adita fuerit hereditas, modo [orig: modò] possessio rerum nondum sit apprehensa. 23. pr. de [note: E] A. A. P. 2. §. 1. h. Extraordinaria persecutio inde profecta, est remedium subsidiarium, quo factum expilatae hereditatis coercetur, [note: S] 2. §. 1. ff. f. C. h. Competens heredibus et successoribus defuncti, ita, ut unius factum reliquis coheredibus etiam prosit. [note: P] 4. ff. 3. 4. C. h. Contra expilatores hereditatis, vitricum, 2. C. novercam, 3. C. avi vel tertii hereditatem expilantem; non etiam, si filii vel mariti hereditatem expilet: p. ff. 4. C. h. 17. C. de furt. 33. de N. G. Non datur contra uxorem defuncti; dd. LL. nam tum datur actio rerum amotarum, vel hereditatis petitio, 17. C. de furt. nec datur contra coheredes: 1. h. 51. pr. in f. pro socio. 3. C. fam. ercisc. Theod. in colleg. crim. D. 3. th. 16. lit. G. Perez. n. 5. nisi manifeste [orig: manifestè] constet de dolo malo coheredis: ut in D. arg. 45. pro socio. v. Perez. n. 5. Cz. 2. q. 83. n. 83. neque datur contra servum, qui testamento liber esse iussus est. 1. pr. §. [note: O] 1. si is, qui test. liber. Ad poenam extraordinariam, 1. h. (non

etiam hodie [orig: hodiè] ad poenam furti odiosam et exorbitantem extendendum est. arg. pen. de poen. ord. Crim. art. 165. Carpz. 2. q. 83. n. 80. (Obst. 12. C. ex quib. caus. infam.) de iure civili carcerem, vel relegationem, vel fustigationem, 1. §. 1. de effract. [note: A] Hodie [orig: Hodiè], si expilaverint * cognati, etc. mulctam, carcerem, vel ad summum, relegationem:

[note: E] [note: a.] * extranei, fustigationem. Cpz. 2. q. 83. n. 85. Condemnatus fit infamis. 12. C. ex quib. caus. infam. [note: SS] Hic concurrit etiam cumulative [orig: cumulativè] R. V. hereditatis petitio, actio ad exhibendum. 3. h. 7. de cond. furt. L. un. C. quand. civ. act. crim. (Obst. 3. ff. f. C. h.) v. Tabor. in C. d. t.

XLVII. 20. STELLIONATUS.

[note: D] CRimen Stellionatus est extraordinarium, generale, in sub sidium, quoties speciale nomen deficit, ita appellatum, quo impostores subdole [orig: subdolè] alterius fraudandi causa machinantur, et propterea criminaliter accusandi sunt. vid. 3. §. 1. Tabor. racem. crim. extr. th. 19. e. gr. si quis (1.) Sciens prudensque rem alteri obligatam, dissimulata obligatione, quovis modo [orig: modô] alienaverit: 3. §. 1. vers. maxime [orig: maximè]. h. (2.) Rem alteri oppignoratam per calliditatem diversis contractibus alteri oppignoraverit: 16. §. 1. L. 36. §. 1. de pign. act. f. C. h. [non etiam, si quis duobus in solidum eandem rem diversis contractibus vendidit: arg. 21. ad L. Corn. de fals. iunct. 3. §. 1. h. (Diss. Hahn. propter 3. §. 1. h.) tum enim nominatum est crimen, sc. falsum; dd. LL. nam hoc factum numquam potest esse non damnosum, quod secus in oppignoratione] (3.) Aes pro auro oppignoraverit: 16. §. 1. 36. pr. de pign. act. (4.) Ignoranti Creditori rem alienam tamquam suam oppignoraverit, 16. §. 1. 36. §. 1. de pign. act. licet iuramentum non accesserit. dd. LL. vid. omnino [orig: omninò] 3. §. 1. h. (Diss. Salm. de mod. usur. c. 14. Matth. de crim. h. c. 1. n. 5. propter L. f. h.) (5.) Pecuniam non numeratam exigat, aut si creditor pecuniam semel acceptam, iterum exigat: 29. §. 2. et 5. mandat. (6.) Si quis statu liberum pro servo tradit, dissimulata [orig: dissimulatâ] eius conditione: 9. §. 1. de statu lib. (7.) Merces corruptas distrahat: 3. §. 1. plura habet Tabor. Racem. extraord. ad h. t. th. 17. (8.) Si quis divitem se simulet, ut eo gravius aes alienum conflet: 43. §. 3. de furt. (9.) Qui rem feudalem, ut liberam alienat: 2. F. 55. (10.) Qui hostium adventum denuntiat, ut praedium vilius comparet, Matth. ad h. t. ubi [note: E] plura exempla habet. Effectus est extraordinaria

persecutio, qua is, qui dolo alterius fraudatus est, postulat, stellioni [note: S] arbitrariam poenam imponi: L. 1. 3. §. 2. h. Datur omnibus, [note: O] quorum interest, contra stelliones omnes. Ad poenam extraordinariam: 3. §. 2. determinandam a [orig: à] iudice pro ratione circumstantiarum: Carpz. 3. q. 133. n. 3. non tamen ad mortem extendi potest, nisi in Legibus etiam mortis mentio fiat. Cz. [note: E] 3. q. 133. n. 25. Non infamat, 2. h. nisi circa tale negotium admissum sit, quod alias [orig: aliàs] certis de causis famosum est: e. g. depositum, societatem, tutolam, mandatum: 13. §. f. de his, qui not. infam. Wesenb. Bach. Perez. Goehaus. Zoes. Matth. (Diss. Faber, lib. 4. coniect. c. 4. Salmas. de mod. usur. c. 14.)

[note: A] [note: C] * Delictum excludunt (1.) ignorantia, 16. §. 1. de pign. act. (2.) certioratio.

[note: a.] * Accusationem impediunt (1.) Damni et rei oblatio, quod singulare est in hoc delicto: 1. C. h. (2.) Si adversarius de fraude participet: 2. C. si alien. res pign. 16. §. 1. de pign. act. [note: SS] (3.) Si pignus pluribus sufficiat. L. 36. §. 1. eodem. Hic concurrunt rei persecutoriae. 7. de condict. furtiv. L. un. C. quando act. civil. crimin. L. 3. C. de condict. ob turpem causam. (Diss. Marcus, p. 2. decis. 191. n. 2. Heig. p. 2. q. 23. n. 17. propter L. 3. expilat. hered. 56. §. 1. de furt.)

XLVII. 21. DE TERMINO MOTO.

[note: D] TErminus hic [orig: hîc] est omne signum confines agros distinguens: Damhoud. pract. crim. c. 127. in f. Hoc crimen est extraordinarium, quo termini effodiuntur vel mutantur. Punitur [note: E] extraordinarie [orig: extraordinariè], 1. 2. h. etiam corporis afflictiva [orig: afflictivâ], et fustigatione, Ord. Crim. art. 114. v. Berl. 5. concl. 52. Carpz. q. 83. n. 67. Simile delictum perpetrant, qui alveum dolose [orig: dolosè] [note: SS] alio dirigunt, aut aggeres fluminum perrumpunt. Menoch. de A. I. Q. cas. 386. n. 5.

XLVII. 22. DE COLLEGIIS ET CORPORIBUS.

COllegium est (species corporis) coetus plurimum sodalium [note: D] vel conventus eorum, qui eandem exercent artem. 1. h. Tres personae constituunt collegium; 85. de V. S. potest tamen in una conservari, 7. §. f. quod cuiusque universitatis nomine. Licita sunt, quae superioris auctoritate instituta vel approbata

sunt: Illicita sunt, quae ita approbata non sunt: de licitis agit Berl. 1. d. 105. Matth. de crim. h. n. 5. Illicitorum [note: E] autem constitutio incidit in extraordinarium delictum, et est huius loci. Poena huius criminis est eadem, quae maiestatis, si coetus seditiosus contra rem publ. coierit: 1. §. 1. ad L. Iul. Maiest. si vero [orig: verò] hoc animo non coierint, puniuntur arbitrarie [orig: arbitrariè], interdum etiam collegium tantum dissolvitur. 3. pr. h.

XLVII. 23. DE POPULARIBUS ACTIONIBUS.

[note: D] POpulares actiones sunt, quae dantur omnibus de populo: [note: S] praeprimis habilibus, et integris, qui postulare possunt. 4. h. etiam minoribus, modo impleverint XVII. aetatis annum: 1. §. 3. de postul. non etiam mulieribus, pupillis etc. qui pro aliis non postulant, 6. nisi res ad eos pertineat, hi [note: P] omnibus praeferuntur: 3. §. 1. h. f. §. 1. de collus. deteg. Contra [note: N] heredes non dantur: f. h. Sunt praetoriae: 7. de iurisd. 2. [note: C] de pop. act. Exstinguuntur anno. f. h. Post Litis contestationem fiunt propriae. arg. L. 12. de V. S. Bach. ad tit. de procurat. c. 3. n. 3. vers. in popularibus.

XLVIII. 1. DE PUBLICIS IUDICIIS.

[note: D] PUblica iuditia sunt certa iudicia publicorum iudiciorum Lege introducta, ad punienda illa delicta sive crimina, [note: +] quibus res publ. maxime [orig: maximè] laeditur. pr. §. 1. I. h. L. 1. h. Capitalia sunt, quae sequitur poena capitalis, scilicet qua tollitur vita naturalis vel civilis: 63. §. f. pro soc. Non capitalia sunt, quibus imponitur alia poena: ex. gr. relegatio, incarceratio, fustigatio, etiam poena pecuniaria. 2. h. §. 2. I. Constituta sunt speciali Legis publicae notatione, 1. h. 3. §. f. de praevar. v. L. 2. §. 16. 23. de O. I. quas primum [orig: primùm] collegit Corn. Sylla; accuratius exhibuit Iul. Caesar: 2. §. 32. de O. I. arg. 12. §. 2. de accus. L. 32. de poen. v. Vult. de Iudic. p. 41. [note: S] De subiecto actum est ad tit. de iurisdict. et ad tit. de iudiciis. de subiecto passivo agetur in seqq. Ipsa delicta recensentur in L. 1. Modus procedendi olim erat singularis; 8. [note: A] h. hodie [orig: hodiè] est vol * INQUISITORIUS, quando [note: D] iudex ex officio summatiter inquitit in delictum, et eius auctorem, et delinquenti poenam promeritam imponit; hic libellus non est necessarius, nec litis contestatio: Carpz. 3. q. 103. n. 11. 18. hic procedendi modus etiam I. Can. et Civili

observatur. cap. 17. 24. x. de accus. N. 128. c. Iubemus. 21. L. 13. de offic. praesid. L. 1. de custod. reorum. 7. C. de accus. Carpz. 3. q. 103. n. 22. actoris vices hic obtinet publica fama, et rei publ. salus videtur iudicem implorare, Carpz. d. l. art. 214. et [note: B] 219. adeo [orig: adeò], ut iudex inquirere teneatur, bey Verlurst seiner Gericht: Carpz. q. 103. n. 57. Hic processus est vel * generalis, (Diss. [note: D] Bach. ad W. ad tit. de accus. n. 3.) v. Hahn. ibid. quo iudex ex officio in genere inquirit in ipsum delictum, et eius auctorem, an sc. et a [orig: à] quo delictum sit commissum: hoc facere potest etiam [note: D] inferior iudex. vid. Carpz. 3. q. 107. n. 14. * specialis, quando [note: b.] iudex procedit contra certam aliquam personam, in generali inquisitione indiciis gravatam, ad poenam determinandam. [note: D] v. Carpz. 3. q. 107. n. 11. * ORDINARIUS, [note: a.] quando iudex procedit per viam accusationis: hic observantur omnia in processu ordinario solita, ut libellus, litis contestatio, probatio, condemnatio etc. Damnatus fit infamis. 7. h.

XLVIII. 2. DE ACCUSATIONIBUS ET INSCRIPTIONIBUS.

[note: D] Accusatio est criminis ad iudicem delatio, vindictae publicae causa facta. 16. 19. 20. C. de his, qui accus.

[note: S] Accusant omnes, 8. Carpz. 3. q. 104. n. 22. (Volentes, L. un. C. ut nemo invitus. art. 214. fere [orig: ferè] in f. eo tamen non exsistente, iudex necessario [orig: necessariò] inquirit: v. praeced. tit. pluribus [note: A] concurrentibus, quorum *aeque [orig: aequè] interest, omnes uno [orig: unô] libello reum accusant: 4. C. h. Carpz. 3. q. 104. n. 46.

[note: a.] * non aeque [orig: aequè] interest, iudex habita [orig: habitâ] circumstantiarum ratione unum eligit; 16. h. Carpz. d. l. n. 49. qui vero accusatione instituta [orig: institutâ] superveniunt, repelluntur, 11. §. 2. ff. 9. C. nisi deserta fuerit prioris accusatio, aut alio modo impedita, ne promoveri potuerit: 11. §. 2. accusatore mortuo etc. alius agit intra 30. dies utiles, 3. §. ult. h.) qui non impediuntur, ut infantes etc. nec prohibentur, ut (1.) Mulieres, 2. pr. 8. h. 12. C. de his, qui accus. non poss. propter 2. de R. I. nisi crimen sit maiestatis, 8. ad L. Iul. mai. annonae. f. §. 2. ad L. Iul. de annon. sacrilegii, 10. C. de Episc. et Cler. aut fi suam suorumque iniuriam persequantur. 2. pr. 11. pr. h. Carpz. 3. q. 104. n. 24. (2.) Pupilli, 2. §. 1. L. 8. (qui tamen suam et suorum iniuriam auctore tutore persequuntur: 4. C. de aut. praest. 11. pr. h.) et Minores, 4. C. de auct. praest. nisi certis in casibus: v. Matth. h. c. 1. n. 3. (3.) Servi, p. C. d.

his, qui accus. non poss. propter L. 32. de R. I. nisi in crim. maiest. 7. §. 2. ad L. Iul. maiest. aut si necem domini vindicent: 1. C. de precib. imperat. offerend. v. Matth. h. c. 1. n. 4. v. omnino [orig: omninò] 53. de iud. et p. C. t. plura excipit Carpz. 3. q. 104. n. 27. item, si ipsis exceptio non opponatur. 6. C. de prec. imper. offer. (4.) Filiusfamilias [orig: Filiusfamiliâs], nisi consentiat pater, aut accusare velit propriam uxorem adulterii: 37. ad L. Iul. de adult. (Obst. 9. de his, qui sunt sui vel alien. iur. ¶.) Clar. §. f. q. 14. n. 15. (5.) Suspecti (a.) qui falsum testimonium iam semel dixerunt: 9. h. (b.) qui iuris infamia [orig: infamiâ] laborant, 8. ff. 15. C. nisi in crimine maiest. 7. pr. ad L. Iul. mai. (g.) pauperes, qui non habent 50. aureos: 10. h. vid. 3. de testib. (d.) inimici capitales: c. cum oporteat. 19. x. de accus. v. Carpz. d. l. (e.) excommunicati: Cz. d. l. n. 39. (c.) prodigi: Cz. d. l. n. 28. nam de his est suspicio, quod testes etc. corrumpant: (6.) Affines et Consanguinei: 8. ff. h. 13. 14. 18. C. de his, qui accus. non poss. nisi (a.) in levior. delictis: 18. C. d. t. (b.) in delictis Maiest. p. C. d. t. (g.) nisi se aut suos ab iniuria defendant: Carpz. d. l. n. 41. et ex eadem ratione prohibentur etiam Alumnus educatorem, 17. C. d. t. Discipulus praeceptorem, per l. 17. C. d. t. Vasallus dominum: 2. F. 33. §. 1. 2. F. 24. §. 2. (7.) Milites: 8. h. 31. C. de locat. Clerici. Gail. 1. de P. P. c. 8.

[note: E] Accusantur omnes publicorum iudiciorum rei, servi, liberi, 12. §. 3. h. masculi et feminae, maiores et minores, 37. §. 1. us. in delict. de minor. 4. C. de auct. tut. pupilli, 4. C. de auct. tut. modo tutor vel curator accedat. d. l. 4. L. 111. de R. I. Excipiuntur tamen (1.) Imperator, 9. ad L. Rhod. de iact. et omnes superiorem non recognoscentes. v. Cpz. d. l. n. 56. 64. per L. un. C. ne quis in sua causa. L. 1. §. 11. quand. appell. (2.) Legati, et rei publ. causa absentes, maiores magistratus, et alii in L. 12. h. (3.) Infantes, 12. ad L. Corn. de Sicar. Furiosi et mente capti, d. L. 12. 9. §. 2. ad L. Pomp. de parricid. 14. de offic. praesid. licet delictum ante furorem sit commissum, arg. 1. de requir. vel absent. 5. pr. de poen. 2. §. 3. de iure cod. iunct. 6. C. de accus. nisi delictum sit levius, et ad pecuniariam poenam tantum agatur: arg. 5. pr. de poen. Carpz. 3. q. 145. n. 22. (4.) Absentes: 1. pr. de requir. vel absent. 6. C. de accus. 5. pr. de poen. horum tamen nomina in acta publ. referuntur, et bona annotantur, nihilque exinde conceditur latitantibus: 6. C. h. 1. 2. de req. reis. interim edicto cirantur, et si non compareant, (vid. L. 1. an per alium causa appell. ubi dicitur, quod per procuratorem comparere non possit, nisi lis iam sit cum eo

contestata. 13. C. ad L. Iul. de adult. 3. C. de accus. 33. §. 2. de procur. aut alius tantum [orig: tantùm] velit allegare causas absentiae: p. §. 1. de publ. iud.) intra annum a [orig: à] publicato Edicto, bona annotata irrevocabiliter fisco acquiruntur; f. pr. de requir. reis. v. Iul. Clar. lib. 5. §. f. q. 44. et Ord. crim. art. 206. Carpz. q. 140. per tot. nisi (a.) delictum sit levius, cuius poena usque ad relegationem extenditur: 5. pr. de poen. Carpz. q. 140. n. 3. ¶. aut (b.) initio fuerint praesentes, et inter reos recepti: 33. §. 2. de procur. 3. C. h. (5.) Mortui, 1. 2. 3. f. C. si reus vel accus. mort. L. 3. 6. de publ. iud. 20. de poen. nisi in Crim. laesae maiest. §. 5. I. de her. quae ab intest. L. f. ad L. Iul. mai. et criminibus, quibus poena pecuniaria irrogatur, ut peculatus, f. ad L. Iul. pecul. repetundarum: L. 2. ad L. Iul. repet. 2. C. eodem f. C. sireus vel accus. (6.) Qui iam ab alio est delatus ratione eiusdem criminis; 11. §. f. secus est, si plura sint, licet ex eodem facto descendant: 9. C. de accus. propter. 2. de priv. delict. v. 7. §. 5. de iniur. 32. §. 1. ad L. Aquil. (7.) Si unum crimen pluribus LL. vindicatur, non nisi una reum fieri Senatus permittit. 14. de accus. vid. Matth. h. c. 3. n. 4.

[note: Q] Modus procedendi hic est: (1.) Offertur libellus, Iur. Civ. in scriptis, Aut. Offeratur. C. de lit. cont. Secundum ordinationem Carolinam nihil refert, oretenus proponatur accusatio, sive in scriptis: art. 89. §. Item wo der Fursprecher [orig: Fürsprecher]. in co formando praeter nomen iudicis, actoris et rei, requiritur (a.) facti narratio, delictum sc. et omnes circumstantiae, ut delicti magnitudo, complices, locus, tempus, annus et mensis: (dies et hora regulariter nominanda non est, 3. de accus. nisi in ea quaerat reus suam defensionem: Carpz. q. 106. n. 34.) (b.) causa concludendi, (g.) ipsa conclusio, sive petitio: hic etiam generalis susficit: v. tit. de edendo. p. 41. (2.) Inscribat vel subscribat accusator, quo ipso ad poenam talionis adstringitur, si succumbat. 7. pr. ff. f. C. h. propter L. 7. h. hoc utrumque in desuetudinem [note: I.n] abiit. Cz. 3. q. 106. num. 41. (Diss. Wesenb. h.) Hodie in horum locum recepta est satisdatio de litis expensis, et de iniuria. (3.) Litem uterque contestantur. Carpz. 3. q. 106. num. 67. (4.) Probet actor, in poenis capitalibus luce meridiana [orig: meridianâ] clarius. f. C. de probat. aut reus suam intentionem, nisi praesumptio pro eo militet: vid. 1. C. ad L. Corn. de sicar. 5. C. de iniur. Cz. 3. q. 106. n. 84. (5.) Sequitur sententia post conclusionem, eiusque exsecutio: de quibus Carpz. 3. q. 106. n. 95. etc. et q. 115. in ipsa exsecutione, si poena corporalis est imponenda,

processus ordinarius iterum incipit esse inquisitorius. Carpz. 3. q. 106. num. 97.

XLVIII. 3. DE CUSTODIA ET EXHIBIT. REORUM.

EXhibendus est reus alibi degens: 7. h. v. L. 3. de re milit. 7. §. 4. L. f. de accus. L. 28. §. 15. de poen. Nov. 60. c. 1. N. 134. c. 4. 5. quod hodie [orig: hodiè] non necessitatis est, sed voluntatis: Carpz. 3. quaest. 110. n. 49. 53. plerumque tamen exhibentur datis literis reversalibus. v. Carpz. 3. q. 110. n. 58.

[note: D] [note: A] EXHIBITUS custoditur * (1.) Incarceratione: Est autem CARCER locus, in quo homines custodiuntur a [orig: à] magistratu, [note: +] [note: B] ne aufugiant: Est vel * Civilis, Der Burgerliche oder [note: D] Schuld-Thurn, quae fit in causis civilibus, in quibus regulariter nemo in carcerem conicitur, nisi certis de causis, e. g. si debitor de fuga suspectus sit: v. lib. 42. tit. 3.

[note: b.] * Criminalis, qui est locus, in quo custodiuntur delinquentes, ne aufugiant.

[note: C] Incarcerat magistratus, f. C. de custod. reorum, qui habet hanc potestatem, 2. d. in ius voc. sc. qui habent merum imperium; non etiam privati, qui si aliquem incarceraverint, incidunt in crimen laesae maiestatis, 1. C. de privat. carcer. et magistratus illud non puniens, incidit in talionis poenam: ibid. (Obsl. 2. C. eodem.) Hodie [orig: Hodiè] hoc delictum punitur arbitraria [orig: arbitrariâ]poena [orig: poenâ], mulcta [orig: mulctâ], relegatione, aut carcere; Clar. lib. 5. §. f. q. 68. in f. Cz. q. 111. n. 80. 82. ab omni vero [orig: verò] poena excusantur parentes, praeceptores, mariti, qui correlata sua sic corrigunt. 3. 4. C. de patr. pot. idem est de domino, L. un. C. de emend. serv. Cz. q. 111. n. 82. et qui in flagranti crimine deprehensum carceri includit, modo hic ultimus non teneatur ultra 20. horas: 25. pr. [note: C. i] ad L. Iul. de adult. vid. 3. C. de patr. pot. L. un. C. de emend. serv. Propter delictum, cuius poena est ultimum supplicium, vel alia corporis afflictiva, aut relegatio, L. 3. h. Theod. in Coll. Crim. D. 4. th. 11. lit. B. Cz. q. 111. n. 8. 9. (non etiam leviora delicta, nisi reus sit persona levis, et de fuga suspectus, nilque in bonis habeat: Carpz. q. 111. n. 10. nec in arbitrariis aut dubiis, nisi verisimile sit ex circumstantiis poenam esse secuturam corporis afflictivam: Cz. q. 111. n. 12. 13.) re vera commissum, sc. si constat, art. 6. 11. 218. v. 15. §. 41. de iniur. 23. C. de poen. 2. C. h. de corpore delicti. 2. C. h. Cz. q. 111. n. 6. interdum tamen

sufficiunt coniecturae: art. 18. fufficit fuga: Cz. q. 111. n. 35. in delictis facti transeuntis sufficiunt probabilia indicia, d. l. quae iudicis arbitrio relinquenda. art. 18. in persona levi leviora, in graviori graviora requiruntur: Ord. prov. Wurt [orig: Würt]. p. 357. non etiam sufficit accusatoris petitio, etiam indemnitatis cautionem praestantis, Cz. q. 111. n. 27. 29. aut socii criminis inculpatio, Carpz. q. 111. n. 32. nisi alia adsint indicia. dd. LL.

[note: P] Reos delictorum: ut modo [orig: modò] dictum. Excipiuntur tamen (1.) Feminae honestae, 1. et Aut. seq. C. de offic. divers. iud. Aut. Hodie [orig: Hodiè]. C. h. N. 134. c. 9. in delictis autem gravissimis monasterio includuntur, vel mulieribus custodiendae traduntur: vid. N. 134. c. 9. contra ¶. (2.) Personae illustres, Nobiles, Doctores, Clerici, etc. (3. §. 16. de susp. tut. in f. loquitur de causis civilibus, extendique huc non debet. v. 37. in f. de minor. 1. in f. C. ubi senat. Theodor. coll. crim. D. 4. th. 10. lit. B. Clar. lib. 5. §. f. q. 28. n. 3. ¶.) nam hae personae custodiuntur in castro aliquo, vel palatio, vel in camera, vel alio editiori loco, aut si atrocitas delicti non obstet, commentariensibus in propria domo, et proprio hospitio committuntur.

[note: F] Carcer sit custodia, non poena: 8. §. 9. de poen. hinc (1.) carcer esto tolerabilis, 1. C. h. Cpz. q. 111. n. 45. hic [orig: hîc] tamen iudex circumstantias aestimat: (2.) servetur reus ad sententiae usque exsecutionem, post eam, iudici in illum nullae partes sunt. 5. ff. f. §. 3. C. (3.) in Carcerem perpetuum nemo damnandus, 6. C. 35. ff. de poen. quod tamen licet Iur. Can. c. quamvis. 3. de poen. in 6. c. 15. in f. de haeret. c. novimus. 27. §. 1. de V. S. et Const. Carol. art. 101. v. art. 176. ¶. Est tamen poena respectu incarcerati patientis, 3. ff. 1. 2. C. h. (Obst. 38. de ini.) Bach. V. 2. D. 31. th. 4. D. et hodie [orig: hodiè] etiam, quoad intentionem magistratus. Ord. Crim. art. 157. et 216. Plures rei alicuius criminis incarcerandi segregandi sunt. art. 11. in f.

[note: E] Si iudex aliquem iniuste [orig: iniustè] incarceraverit, vel innocentem diutius detinuit, incidit in Syndicatum: Carpz. q. 111. n. 70. (an iniuriarum teneatur? v. 13. §. 1. 6. L. 33. de iniur.) reus autem praeter culpam diutius detentus, ordinaria [orig: ordinariâ] poena mitius punitur. 23. C. de poen. Carpz. q. 149. n. 43. De effractoribus carcerum vid. supr. lib. 47. tit. 18.

[note: C] A carcere liberatur, qui fideiussoribus datis etc impetrat salv. conductum. v. Carpz. 112. per tot. Matth. h. n. 8.

[note: a,,] * (2.) Militum (ad minimum duorum, 14. §. 1. h.) custodia, 1. h. quod observatur in

personis honestis, praeprimis, si nondum fuerint convicti, aut [note: a,,] confessi. * (3.) Fideiussione accepta, de se iudicio sistendo: vid. tit. de fideiuss. p. 634.

[note: a.] * (4.) Propriae fidei commissione: 1. h. hoc est promissioni, nudae vel iuratoriae, pro ratione circumstantiarum, delicti levitate, incertitudine.

XLVIII. 4. AD L. IUL. MAIESTAT.

[note: D] HOc delictum est crimen publicum, quo summa in republica [note: C] potestas, modis a [orig: à] LL. notatis, laeditur. Prohibitum iure naturae: Rom. 13. (Diss. Riem. dec. 12. q. 1.) vid. Grot. lib. 1. c. 1. §. 10. n. 4. 7. v. Rosin. de antiq. Rom. c. 62. Hanc L. autem tulit [note: +] [note: A] C. Iul. Caes. primum [orig: primùm] Consul. Est vel crimen * perduellionis [note: D] quo quis aliquid directo adversus Principem, vel rem publicam [note: D] [note: a.] hostili animo [orig: animô] machinatur: f. h. 1. 2. 2. h. * laesae maiestatis in specie, quo quis aliquid adversus Principis vel rei publicae superioritatem, dignitatem et existimationem, non directo, sed per indirectum machinatur, iura maiestatis usurpando.

[note: C] Committitur dolosa [orig: dolosâ] voluntate: 1. §. 1. h. subditorum, [etiam incolarum, servorum, provincialium, 29. ad municip. (Vasalli committunt feloniam: Clem. pastoralis, de sent. et re iud. de Clericis vid. c. 23. x. de sentent. excomm. v. c. 19. caus. 22. q. 5.] non etiam advenarum aut extraneorum. dd. LL. Carpz. q. 41. n. 16. Gail. de P. P. lib. 2. c. 13. n. 19. Diss. Alberic. Gent. D. 5. ad L. Iul. maiest. propter 5. C. h. 3. de offic. praesid.] omnium, qui rationis usu non destituuntur. arg. 1. §. 1. h. 14. de offic. praesid. 12. de sicar. 7. §. 3. h. vid. Thuan. lib. 48.

[note: O] [note: B] Laeditur maiestas, * [1.] in ipso subiecto sive Principe, etc. L. 1. h. hodie in Imperatore: Rege Romano, modo [orig: modò] absentis Imperatoris vices gerat, arg. 5. pr. C. h. aut mortuo Imperatore electus sit: Carpz. q. 41. n. 47. 52. de Pontifice, vid. Carpz. q. 41. n. 39. non etiam in Electores, nisi qua sunt partes corporis Imperatoris: A. B. c. 24. iunct. L. 5. pr. C. h. nam proprio iure non habent maiestatis Iura: idem est de reliquis PP. qui sunt einverleibte Glieder der Kays. Mai. R. I. de anno 1542. et 49. fere [orig: ferè] tamen usu venit, ut in eos tamquam subiectum hoc crimen committatur. Carpz. q. 41. n. 59. vid. Fibig. ad Exerc. Fr. f. q. 2.

[note: b,,] * [2.] in obiecto, ipsa [orig: ipsâ] sc. republica evertenda [orig: evertendâ], vel labefactanda [orig: labefactandâ]; 1. §. 1. h. nam si defecerint subditi, etc. Imperator nullus est.

[note: b.] * (3.) In membris et instrumentis suis, consiliariis sc. etc. [note: Q] vid. supr. h. n. 1. L. 5. pr. C. h. Laeditur Maiestas in crimine [note: C] * perduellionis variis modis, quorum XXXII. sunt in L. 1. etc. ff. 5. C. h. vid. omnino [orig: omninò] Matth. h. c. 2.

[note: c.] * laesae maiestatis in specie, statuas Principis iam consecratas violando, 4. §. f. 5. pr. privatum carcerem exercendo. L. un. §. 1. C. de privat. carcer. monetam cudendo: 2. C. de fals. monet. etc. non etiam Principi maledicendo: Carpz. q. 41. n. 113. v. L. un. C. si quis Imperat. maledixerit. Diss. Bocer.

[note: D] In iudicio hic singulare est, ratione * personarum: (1.) iudex hic [orig: hîc] est solus Imperator, secundum DD. opinionem: Gigas etc. contra L. 7. §. 3. ff. 4. C. h. 1. pr. et §. 4. de off. praefect. urb. constit. extravag. quomodo in causa laesae maiest. proced. fere [orig: ferè] in f. (2.) Accusant personae etiam inhabiles, infames, mulieres, milites. 7. princ. et §. f. L. 8. h. (3.) Omnes subditi hic [orig: hîc] accusari possunt, licet ab aliis delictis publicis excipiantur: 4. C. etiam post mortem. 6. 7. 8. C. h. vid. tamen f. in f. h. (4.) Testes etiam inhabiles admittuntur, qui tamen plene [orig: plenè] non probant: 7. §. 1. C. h. (5.) Advocatus hic [orig: hîc] nullus admittitur, 5. §. 2. C. h. modo [orig: modò] [note: d.] factum sit manifestum; * modi procedendi (1.) summariter proceditur: Extravag. quomodo in crim. laes. maiest. proced. fere [orig: ferè] in medio: Observantur tamen substantialia processus, de quibus in Clement. Saepe [orig: Saepè]. de V. S. ut citatio, dd. LL. accusatio aliqualis, quae reo ad innocentiam docendam communicatur, et aliqualis responsio rei sive litis contestatio, quae audiuntur; tandem sententia fertur, illico [orig: illicò] exsequenda, (2.) non appellatur. 6. §. 9. de iniust. rupt. irrit. test. Ord. Cam. p. 2. c. 28. §. Item, nachdem. v. 16. de appell.

[note: E] [note: E] Poena in * perduellione est, quod Reus morte puniatur, vel gladio, vel in partes sectione etc. 5. pr. C. h. O. Cr. art. 124. Cz. q. 41. n. 90. eiusque memoria condemnatur: 6. 7. 8. C. hinc processus post mortem rei inchoari potest; 6. 7. 8. C. nomen rei ex catalogo honestorum virorum tollitur, insignia honoris convelluntur, 24. de poen. aedes destruuntur, Carpz. q. 41. n. 11. bona eius consiscantur. f. ff. 5. 6. 7. C. h. A. B. c. 24. doti tamen non officit; 2. C. ne uxor pro marit. Filii eius perpetua [orig: perpetuâ] infamia notantur, incapaces fiunt omnium omnino [orig: omninò] successionum: 5. §. 1. C. h. A. B. c. 24. propter 5. §. 1. C. h. 8. §. f. quod met. causa. Bach. V. 2. D. 32. th. 1. k. Filiae autem arcentur a [orig: à]paterna [orig: paternâ] hereditate, ex materna vero capiunt quartam: 5. §. 3. C. h. Haec non attinent adoptivos, nec naturales; Matth. h. c. 3. n. 14.

nec nepotes: §. f. I. de test. tut. iunct. L. p. de poen. Haec poena adhuc hodie [orig: hodiè] observatur. ¶. A. B. c. 24. et O. Cr. art. 218. Fibig. ad Exerc. Fr. ult. q. 2. (Diss. Treutl. Schneidevv. Schulz. ad §. 3. I. de publ. iud. Arnis. Ludvv.)

[note: e.] * crimine laesae maiestatis in specie est, pro ratione circumstantiarum, capitis, deportationis, relegationis: 24. 40. de poen. Carpz. q. 41. n. 97. bona damnati non confiscantur, Theod. in coll. crim. D. 5. th. 6. C. memoria defuncti non damnatur, neque contra mortuum extenditur, f. in f. h. nec ad liberos pertinet.

XLVIII. 5. AD L. IUL. DE ADULTERIIS COERCENDIS.

[note: C] HAnc Legem tulit Augustus, 1. h. a [orig: à] patre suo adoptivo Iulius dictus. Hic agitur de omnibus delictis carnis [note: D] [note: A] * (1.) ADULTERIUM * I. civ. est concubitus cum aliena uxore: 6. §. 1. 34. §. 1. h. 101. pr. de V. S. 18. C. h.

[note: a.] * I. Can. et hodie [orig: hodiè] est crimen publicum, quo per concubitum coniugale vinculum sive torus [note: B] coniugalis, violatur * Duplex committit maritus cum alia uxore: Oberhurerey: Carpz. q. 53. num. 6.

[note: b.] * Simplex, einfacher Ehebruch, solutus cum uxore, aut maritus cum soluta. Carpz. q. 53. n. 6. [note: C] 36. etc. Voluntas dolosa. 12. p. h. can. 6. c. 32. q. 5. quae deficit, si quis uxorem alterius esse ignoret, Carpz. q. 61. n. 43. quod probandum ex circumstantiis, accedente iuramento. c. nulli. 8. de elect. in 6. can. in lectum. cap. 34. q. 1. 2. ¶. Carpzov. [note: S] q. 61. num. 52. Adulterium committunt puberes, 36. rationis usu non destituti, p. de Iure civ. femina nupta, 6. §. 1. L. 14. §. 1. h. (Diss. Carpz. q. 52. n. 49. Matth. h. c. 1. n. 11.) hodie [orig: hodiè] coniuges, ut in D. sponsus et sponsa, etiam de futuro, 13. §. 3. ff. 7. C. h. Deut. XXII. 23. Hoseae IV. 13. vid. L. 4. de fund. dot. 5. C. de bon. quae lib. 3. ad L. Pomp. de parricid. 13. §. 3. h. hi tamen mitius puniuntur: Carpz. q. 56. n. 37. uxor meretricio [orig: meretriciò] more [?] vens; 13. §. 2. h. hoc tamen in casu masculus mitius punitur: 22. 29. C. h. Carpz. q. 57. n. 17. 19. ¶. (alii aliter hanc rem explicant: vid. Bach. ad W. h. n. 6. Ludvv. exerc. f. th. 4. p. 383. Schubz. ad tit. I. de publ. iud. lit. K.) et uxor deserta, hi tamen mitius puniuntur: Carpz. q. 58. item coniuges separati quoad torum et mensam. Carpz. q. 61. n. 53. Forma est ipse concubitus, seminis ac sanguinis

commixtio: attentata matrimonii violatio verum adulterium non est. 225. de V. S. Carpz. q. 61. n. 2.

[note: D] [note: E] Hoc crimen vindicatur auctoritate * PUBLICA, * criminaliter, [note: E] si iudex competens (hodie saecularis, Carpz. q. 63. n. 1. vid. tamen c. 1. x. de offic. iud. ord. et c. 5. x. de procurat.) procedit [note: F] per viam * Inquisitionis, exsistentibus indiciis legitimis: Bocer. de adult. c. 3. n. 134. v. Carpz. q. 122. n. 70.

[note: f.] [note: S] * ACCUSATIONIS. * Accusant autem hic [orig: hîc] illi [note: G] tantum [orig: tantùm], quibus specialiter hoc est permissum, 30. C. h. propter d. l. 30. C. in f. Bach. V. 2. D. 32. th. 2. G. (Diss. Wesenbec. Bocer.) ut marito, patri, fratri, patruo, avunculo: 30. C. maritus omnibus praefertur intra LX. dies utiles, iure antiquo a [orig: à] tempore divortii, 14. §. 2. ff. 11. C. h. hodie etiam constante matrimonio sic potest agere: N. 117. c. 8. Aut. Sed novo iure. C. h. hunc sequitur pater; 14. §. 2. deinde reliqui in L. 30. [note: g.] [note: P] C. h. v. Bach. V. 2. D. 32. th. 2. G. Wesenb. h. * Accusantur huius criminis rei omnes, Carpz. q. 62. n. 1. Qui [note: H] [note: E] si litem contestentur * affirmative, et factum confiteantur, condemnantur; modo [orig: modò]certo [orig: certò] de delicto constet per utriusque partis confessionem, vel indubitata indicia: 1. §. 17. 27. [note: h.] de quaest. Carpz. q. 60. n. 10. 19. 34. * negative [orig: negativè], et factum negent, tum [orig: tùm] accusator id probet per indicia certa et indubitata, [note: I] (ex * naturali ratione, e. g. si per annum absentis uxor gravida sit: 19. C. de R. V. f. C. de probat. Bocer. de adult. c. 4. [note: i.] n. 3. 4. * LL. dispositione, praesumptiones iuris et de iure: e.g. si adulterii accusati sanguinis necessitate se excusaverint, sese tamen postea [orig: posteà] matrimonio iunxerint: L. 34. C. h. aliud exemplum est in N. 117. c. 15. et Aut. Si quis. C. h.) Indicia verisimilia locum tantum [orig: tantùm] faciunt iuramento purgationis, vel torturae, 8. §. 1. C. de quaest. e. g. si soli in loco occulto inter amplexus deprehendantur: etc. Bocer. de adult. c. 4. n. 13. Carpz. q. 60. n. 29. Locum etiam quandoque faciunt extraordinariae poenae. Tum [note: K] sequitur poena, Iure * divino mors, Levit. 20. 10. Deut. 22. 22. [note: k,,] Carpz. q. 52. n. 17. * civili * antiquo mors. 30. §. 1. C. h. §. 4. [note: L] I. de publ. iud. Carpz. q. 52. n. 26. v. tamen l. 5. de quaest. 13. de his, quibus ut indign. 2. §. 3. de his, qui not infam. 4. §. 7. de re milit. 8. de divort. 14. 18. de testib. 20. §. 6. qui test. fac. vid. Vinn. ad §. 4. 1. de publ. iud. Lips. ad Tacit. IV. annal. Bach. V. 2. D. 32. th. 5. D. [note: l.] * Iustinianeo, femina virgis caesa in monasterium detrudebatur, quam si intra biennium non receperit maritus, perpetuo [orig: perpetuò] ibi tenebant, illique quarta pars bonorum propriorum

concedebatur. N. 134. c. 10. Aut. Sed Hodie. C. h. vid. Bach. V. 2. [note: k.] D. 32. th. 5. D. * Carolino observatur Ius civile: art. 120. hodie pro locorum varictate poena variat. vid. O. P. W. p. 267. Carpz. q. 53. etc. Besold. p. 4. [note: e.] consil. 76. n. 2. Boeckel. disquisit. 5. * civiliter, [note: M] * ad dissolutionem matrimonii: de quo ad tit. de divort. p. 453. hic iudex competens est Ecclesiasticus, c. 5. x. de procurat. c. 5. x. de divort. Carpz. q. 63. n. 1. hodie Consistorium:

[note: m.] * ad amissionem dotis et donationis propter nuptias: 8. §. 5. L. 11. §. 1. C. de repud. N. 117. c. 8. §. 2. si de adulterio. hic effectu sequitur non solum ob ipsum adulterium; sed et ob alios remotiores actus, e. gr. oscula libidinis: N. 117. c. 8. Matth. h. c. 3. n. 12. idque sive civiliter agatur de adulterio, sive criminaliter, eo casu, quo [orig: quô] mulier in monasterium detruditur: dd. LL. (Obst. N. 134. c. 10.) vid. Carpz. q. 64. num. 3. Berl. 3. concl. 29. non etiam amittit uxor bona paraphernalia: Carpz. q. 64. n. 28. (Obst. 8. §. 5. C. de repud. Nov. 117. c. 8.)

[note: m.] * actionem iniuriarum a [orig: à] marito vel aestimatoria [orig: aestimatoriâ], vel extraordinaria [orig: extraordinariâ] persecutione, 1. §. 3. de iniur.

[note: D] [note: d.] * PRIVATA, quae est facultas, patri et marito concessa a [orig: à] LL. in adulterio deprehensum certis in casibus impune [orig: impunè] occidendi: 24. pr. 25. h. [note: S] N. 117. c. 15. pr. Marito quidem, (24. pr. sive paterfamilias sit, sive filiusfamilias: quod in sponso etiam videtur admittendum, 13. §. 3. ff. L. 7. C. 24. §. f. ff. h. potest etiam comites secum ducere: 25. §. f. h.) si de adulterio antehac suspectum, post trinas in scriptis, coram tribus testibus factas, denuntiationes, cum uxore sua deprehendat: N. 117. c. 15. art. 142. hoc Iure Can. non est mutatum: vid. L. 20. h. 38. §. 8. h. et Patri, 20. 22. §. 3. L. 23. h. naturali et adoptivo, qui filiam habet in potestate tempore occisionis; 23. §. 1. non etiam avo: §. f. 1. qui test. tut. arg. 14. de LL. 201. deV. S. 20. 21. h. [Diss. Bocer. tr. de adult. c. 5. n. 2. in f. Gothofr. in not. ad L. 21. h.] et pater potest hoc filio [note: O] [note: N] suo mandare. 4. C. Hic requiritur * in genere, ut delinquentes in ipso actu deprehendantur: 23. pr. 29. in f. pr. 24. pr. 25. h. non sufficit, [note: n.] si nudus cum nuda; * in specie, ratione * patris, [?] adulterantes [note: O] deprehenderit in sua vel generi domo, 22. §. 2. L. 23. §. 2. h. (ratione habitationis, 23. §. 3. h. L. 5. §. 2. de iniur.) cuiuscumque conditionis sit adulter, 22. §. f. 24. pr. h. et debet cum adultero etiam filiam uno [orig: unô] quasi ictu interficere, alias extraordinarie [orig: extraordinariè] punitur; 23. §. f. 32. pr. nisi praegnans sit, aut

vulnerata supervix erit, 32. pr. aut effugerit, aut vi compressa [note: o.] fuerit: * mariti, ut eos in sua domo deprehendat, 24. pr. et adulter sit vilis conditionis, 24. pr. uxorem autem impune [orig: impunè] non occidit, sed statim dimittat: 24. §. 1. 22. §. f. 38. §. 8. h. eam tamen occidens ab ordinaria [orig: ordinariâ] poena liberatur. dd. LL. Obst. 3. §. 3. de SCt. Silan.

[note: fr.] Forma est ut in D. haec interfectio in continenti est facienda, [note: E] 23. §. 4. L. 25. etiam fugientes insequendo, 23. §. f. Haec absque scrupulo conscientiae non fiunt; nam homo in mortali peccato perimitur. Obst. Numer. 25. 7. Hoc ius hodie non ubique est abrogatum. Cothmann. Resp. 1. num. 445. (Diss. Oldekep. in lect. de iur. civ. interpret. et usur. lib. 1. tit. de adult. Gudelin. de I. N. lib. 5. c. 18. Bach. V. 2. D. 32. th. 6. C. [note: a,,] [note: H] * (2.) STUPRUM accipitur latissime [orig: latissimè] pro adulterio et sodomia: 6. §. 1. h. 101. de V. S. late [orig: latè] pro masculorum coniunctione: [note: D] 34. §. 1. stricte [orig: strictè] hic; et est publicum delictum, per illicitum concubitum, [hodie addendum soluti] cum virgine vel vidua honeste [orig: honestè]vivente [orig: viventè] commissum. §. 4. I. de publ. iud. iunct. 6. §. 1. [note: P] [note: +] h. L. 101. de V. S. 34. §. 1. h. * Violentum est, qua comprimitur [note: D] vi adhibita [orig: adhibitâ] femina soluta honesta: 29. in f. C. art. 119. [non etiam meretrix: dd. LL. Carpz. q. 75. n. 52.] Hoc delictum attendatum extraordinarie [orig: extraordinariè] punitur auris abscissione, fustigatione, relegatione: art. 119. Consummatum morte, 1. §. 2. de extraord. crim. Carpz. q. 75. n. 13. Harppr. ad §. 4. I. de publ. iud. n. 119. art. 119. licet femina metu compulsa tandem consenserit: Carpz. q. 75. n. 11. Vi autem stuprata, macula, aut poena notatur nulla: 13. §. 7. ff. 20. C. non tamen coronam virginitatis gerit, nam hoc signum est virginitatis corporalis. Carpz. q. 75. n. 80. [Obst. can. de pudicitia. 6. c. 32. q. 5. Besold. [note: p.] [note: D] ad O. P. W. p. 347. n. 20.] * Voluntarium est, quod cum volente [note: Q] [note: E] et parum reluctante committitur. Punitur * Iure civ. in honestioribus publicatione dimidiae partis bonorum, in vilioribus fustigatione cum relegatione. §. 4. I. de publ. iud.

[note: q.] * Iure divino, ita, ut stuprator stupratam et ducat et dotet; Exod. 22. [note: q.] [note: I.n] vers. 16. Deut. 22. vers. 28. cap. 1. et 2. x. de adult. * Hodie [note: R] plurimis in locis * stuprator [1.] incarceratur, pro arbitrio iudicis; [2.] stupratam ducat, aut dotet: [3.] alimenta praestet infanti; Carpz. q. 69. O.P.W. p. 263. licet stupraverit viduam; Carpz. q. 68. n. 23. dotis autem quantitas aestimatur a [orig: à] iudice, qui considerat conditionem stupratae, et interdum stupratorem in

maiorem summam condemnat, quam qua pater eam fuisset dotaturus: Carpz. q. 68. n. 13. Harppr. ad §. 4. I. de publ. iud. num. 93. Carpz. q. 68. n. 16. Besold. ad O. P.W. p. 340. haec dos statim est solvenda. arg. L. un. C. de rapt. virg. §. 1. vers. sive maritum nolentes accipere. Harppr. d. l. n. 93. Carpz. q. 68. n. 32.

[note: r.] * stuprata punitur carcere; O. P. W. p. 263. Carpz. q. 69. n. 57. Hahn. h. non vero [orig: verò] est extra poenam, licet persuasionibus ad consensum sit inducta. Diss. Berl. 5. conclus. 38. n. 122.

[note: E] [note: a,,] * (3.) SODOMIA, v. 31. C. punitur Iure * divino [orig: divinô], ultimo [orig: ultimô] [note: a,,] supplicio [orig: suppliciô], Levit. 18. 20. Exod. 22. 19. * Iustinianeo, [note: S] gladio [orig: gladiô]: 31. C. * hodierno [orig: hodiernô], [note: s.] igne, art. 116. si iure Saxon. cum brutis sit commissum. Carpz. q. 76. n. 15. O. P. W. p. 271.

[note: D] [note: a,,] * (4.) FORNICATIO, sive Scortatio (non hac [orig: hâc] L. sed arbitrarie [orig: arbitrariè] punitur,) est coitus cum meretrice sive femina vulgari, et vili commissus, licet illa pecuniam non accipiat, modo [orig: modò]palam [orig: palàm] [note: E] se prostituat: 43. pr. §. 3. de R. N. Carpz. q. 70. n. 4. Fuit olim, et est hodie quibusdam in locis extra poenam, alibi tamen prima vice carcere punitur, secunda [orig: secundâ]vero [orig: verò] relegatione. Carpz. q. 70. O. P. W. p. 262. sq.

[note: D] [note: a,,] * (5.) BIGAMIA simultanea, si quis coniugatam personam adhuc habens, novum matrimonium contraxerit et consummaverit: [note: E] Iure civili punitur ut adulterium, Carpz. q. 66. n. 15. Hodie capite, art. 121. Carpz. q. 66. n. 31. modo [orig: modò] dolosa sit, art. 121. et consummata, corporum sc. coniunctione. art. 121. ibi: Vollbringet. Carpz. q. 66. n. 80.

[note: D] [note: a,,] * (6.) INCESTUS est concubitus illicitus inter consanguineos [note: E] et affines in gradu prohibito admissus. Aliter punitur inter affines, aliter inter ascendentes, aliter inter collaterales. v. Carpz. q. 72. 73. 74. vid. O. P. W. p. 264.

[note: D] * (7.) LENOCINIUM est, si quis, quaestus gratia [orig: gratiâ], feminas [note: E] aliis prostituit: Carpz. q. 71. n. 1. Leno punitur ultimo [orig: ultimô]supplicio [orig: suppliciô], si filias aut uxores prostituerit. N. 14. art. 122. idem est in tutoribus et curatoribus, O. P. W. p. 208. §. Und so Vatter. p. 270. §. Und so fern iemands ware [orig: wäre]. in reliquis poena est arbitraria. art. 123.

XLVIII. 6. AD LEG. IUL. DE VI PUBL.

[note: H] VIs, quatenus consideratur tamquam privatum delictum, unde datur restitutio quod metus causa, actio vi bon. rapt. interdictum de vi et vi armata, et est maioris rei impetus, qui repelli non potest, 2. quod met. causa. non est huius loci. Hic [note: D] consideratur ut delictum publicum, et est crimen publicum, quo per vim tranquillitas et securitas publica laeditur.

[note: A] [note: D] * PUBLICA est delictum publicum, quo per atrociorem violentiam securitas publica maxime [orig: maximè] laeditur: quod aestimatur (1.) a [orig: à] causa efficiente, quando sc. vis infertur a publica persona, potestate sua abutente: 7. h. (2.) a [orig: à] causa instrumentali quando vis infertur armis, §. 8. I. de publ. iud. v. L. un. C. ut armorum usus. proprie [orig: propriè] ita dictis (sc. quae ad offensionem et defensionem facta sunt, ut gladius, etc.) impropriis, ut lapides, ligna, fustes, etc. 3. §. 2. 3. 4. de vi et vi arm. 233. §. 2. de V. S. 9. 11. §. 1. h. v. Tabor. in sing. tract. de usu armorum. N. 85. c. 1. 2. (3.) ratione obiecti, si vis infertur personae publicae, vel circa negotium publicum: 10. pr. f. h. (4.) hodie etiam ex loco aestimatur publica, si sc. committatur in loco publico privilegiario. e. g. castro, curia, palatio: hinc plerumque suspenduntur tabb. cum inscriptione Burg-Fried. v. Hering. de Fure Burg. n. 722. Killing. tr. de Ganerb. castrorum, decad. 3. n. 45. Wehner. Besold. voce Burg-Fried.

[note: B] [note: E] Punitur * I. civ. deportatione, §. 8. I. de publ. iud. interdum capite: 11. pr. Wenn dabey der Hauß-Fried gebrochen. vid. 18. de in ius voc. 11. pr. h. t.

[note: b.] * hodie arbitrarie [orig: arbitrariè] pro circumstantiis et conditione personarum, carcere, relegatione, fustigatione, manus amputatione, mulcta: Carpz. q. 40. n. 7. certam tamen poenam [note: D] habet (1.) quae incidit in crimen FRACTAE pacis publicae: ut: quando dolose [orig: dolosè], atroci malitia [orig: malitiâ], freventlich/ vorsetzlicher, gefahrlicher [orig: gefährlicher] Weise, Carpz. q. 35. n. 14. 31. committitur vis atrox, cui resisti non potest, e. g. coadunatis hominibus, mit gewaltiger That, armata, mit gewehrter Hand: Const. Imp. de anno 1548. Reus huius criminis absens ipso [orig: ipsô] facto incidit in bannum imperii, ita tamen, ut praecedat sententia declaratoria, Gail. de P. P. lib. 2. c. 3. n. 8. Ord. Cam. p. 2. t. 9. quod deinde retrotrahitur ad

tempus delicti: Praesens capite plectitur. Carpz. q. 35. 36. (2.) RAPTUS [note: D] est delictum publicum, 3. §. 4. 5. §. 2. quod committitur honestam personam [licet consentientem, ast contra voluntatem consanguineorum, curatorum, etc. L. un. C. de rapt. virg. vid. 1. §. 3. de serv. corrupt. Si tamen absque persuasione, etc. sua [orig: suâ] sponte consentit, ordinaria poena locum non habet, Besold. p. 2. cons. 40. n. 1. 2. Harppr. ad §. 8. I. de publ. iud. n. 33. Qui nuptam rapuit, etiam adulterii tenetur: d. l. un. pr. Qui meretricem rapuit, extraordinarie [orig: extraordinariè] punitur, d. L. un. Zieriz. ad art. 118.] libidinis gratia [orig: gratiâ], (alias extraordinarie [orig: extraordinariè] punitur, Harppr. d. l. Carpz. d. l. n. 28.) abducendo, 5. §. 2. h. L. un. pr. C. de rapt. virg. art. 118. Besold. p. 2. cons. 40. Carpz. q. 40. n. 26. Harppr. ad §. 8. I. de publ. iud. n. 34. sc. de loco in locum; non sufficit in eadem domo, aut alio [orig: aliô]loco [orig: locô], feminam, libidinis gratia [orig: gratiâ], in commodiorem locum abducere: Besold. ad O. P. W. p. 366. Carpz. q. 40. n. 26. licet raptor raptam non cognoverit, paenitentia [orig: paenitentiâ] ductus, §. 8. I. de publ. iud. L. un. C. de rapt. virg. 5. C. de Episc. et Cler. art. 118. Carpz. q. 40. n. 27. Besold. ad O. P. W. p. 367. Perez. in C. ad tit. de rapt. virg. n. 9. Diss. Bach. V. 2. D. 32. th. 3. lit. D.

[note: E] Poena ordinaria est ultimum supplicium gladii: L. un. pr. C. de rapt. virg. Servi autem huius criminis conscii, rei, etc. absque differentia sexus, igne suffocantur, et concremantur: L. un. §. 3. C. de rapt. virg. Et parentes, cognati, tutores, curatores, maritus, raptorem, in flagrante raptus crimine, libere [orig: liberè] occidunt: d. L. un. pr. Raptor exceptionem fori non habet, neque appellat, d. pr. in f. raptam uxorem ducere non potest, d. L. un. §. 1. vers. nec sit. hoc Iur. Can. non observatur: v. tit. de R. N. p. 444. in f. et eius bona omnia personae ingenuae pleno dominio adiudicantur. d. L. un. §. 1.

XLVIII. 7. AD L. IUL. DE VI PRIVATA.

[note: D] [note: a.] * VIS PRIVATA est, quae committitur leviori violentia, ita, ut quies publ. non tam [orig: tàm] graviter laedatur: Exempla sunt in L. 1. 2. 3. ff. et C. h. ubi etiam quaedam sunt, quae ad vim publicam pertinent, scil. quo laxior sit accusandi facultas. [note: E] Poena I. civ. est publicatio tertiae partis bonorum: §. 8. I. de [note: SS] publ. iud. hodie est arbitraria: Carpz. q. 40. num. 7. etc. Concurrunt hic pro ratione circumstantiarum actio vi bon. rapt. etc. (vid. praeced. tit. in pr.) quod met. causa, interdictum unde vi.

XLVIII. 8. AD L. CORNELIAM DE SICARIIS.

[note: A] [note: (I)] HOMICIDIUM est actus mortiferus in corpus hominis. [note: B] [note: D] * DOLOSUM est, quod a [orig: à] sciente et volente dolo [orig: dolô]malo [orig: malô] [note: C] [note: D] commissum: estque (1.) IMMEDIATUM * SIMPLEX, [note: C] quod nomen generis retinet. Causa efficiens est malitiosa occidentis voluntas, 4. h. v. 1. §. 3. L. 7. 16. ff. 1. 5. C. h. etiam indirecta, e. g. si quis instrumento ad homicidium apto laederet aliquem animo non occidendi, sed vulnerandi, 6. C. ad L. Iul. de vi publ. 38. §. 5. de poen. L. 15. h. Carpz. q. 1. n. 28. modo [orig: modò] mors ex vulnere, non vero [orig: verò] per accidens sequuta fuerit: Carpz. q. 1. n. 55. Harppr. ad §. 5. I. de publ. iud. n. 63. sq. Ex huiusmodi instrumento enim praesumitur animus occidendi: Num. 35. v. 18. L. 1. C. h. Fr. 2. resol. 18. n. 35. quae autem taliasint, de eo cognoscit iudex. Carpz. q. 3. Occidunt omnes, qui rationis usu non destituuntur: 12. h. Puberes tamen et Pubertati proximi, doli capaces, 111. de R. I. mitius [orig: mitiùs] puniuntur, arg. art. 164. Carpz. q. 143. n. 46. ut et extreme [orig: extremè] ebrius. [note: O] Occiditur quicumque homo, cuiuscumque conditionis aut aetatis. [note: fr.] Gen. IX. 6. L. 1. §. 2. Carpz. q. 5. Forma est ille dolosus actus, quem mors sequitur per se, non vero per accidens: 30. §. f. ad L. Aquil. 5. 1. pr. eodem. hinc fit iudicialis vulneris inspectio, art. 149. et aliquando, licet mors sit secuta, reus tantum [orig: tantùm] de vulnere tenetur. [note: E] Carpz. q. 26. Punitur Iure ff. in vilioribus ultimo supplicio; in honestioribus deportatione: L. 3. §. p. L. 1. 6. h. de iure Codicis, naturali, et hodierno, indifferenter morte; 3. C. de Episc. audient. Carpz. q. 2. n. 8. Lev. XXIV. 17. Gen. IX. 6. art. 137. hanc poenam tamen aggravant circumstantiae, 16. §. 1. sq. de poen. art. 137. quas iudex aestimat, ratione causae, Carpz. q. 7. n. 33. etc. q. 24. n. 16. personae occisae, art. 137. in f. Carpz. q. 24. n. 30. 33. loci, 18. de in ius voc. Carpz. q. 24. n. 39. qualitatis occisionis, Carpz. q. 24. n. 59. reiterationis: Carpz. q. 24. n. 65. art. 137. modo [orig: modò]hodie [orig: hodiè] sit consummatum: Carpz. q. 2. n. 51. olim etiam attentatum morte puniebatur. 1. pr. h. Si [note: D] plures unum interfecerint, * et omnes facta [orig: factâ] conspiratione consenserint, tum omnes tenentur ordinaria [orig: ordinariâ] poena, sive unus, sive plures percusserint, sive de auctore constet, [note: d.] sive non: art. 148. L. 15. h. * in rixa subito [orig: subitò] [note: E] contingente, et * de uno, qui vulnus letale inflixerit, [note: F] * constat liquido [orig: liquidò], ille solus ordinaria poena tenetur: art. 148. L. 11. §. 2. ad L. Aquil.

[note: f.] * non constet, si quidem suspiciones sufficientes * adfuerint [note: G] contra aliquem, ille torquetur: * non adfuerint [note: g.] contra aliquem, tum [orig: tùm] omnes in rixa armis praesentes extraordinarie [orig: extraordinariè] puniuntur: art. 148. ibi: Auch so einer in einem Auffruhr. Carpz. q. 25. num. 34.

[note: e.] * omnes eum vulneraverint * letaliter, de [note: H] quibus etiam constat, sed quisnam primum [orig: primùm] vulneraverit, dubitatur, tum [orig: tùm] omnes gladio puniuntur: art. 148. vers. Ware [orig: Wäre] aber [note: h.] der Entleibte. Carpz. q. 25. n. 24. arg. 11. §. 2. ad L. Aquil. * ita, ut singulorum vulnera non fuerint letalia, sed simul sumpta, tum [orig: tùm] omnes extra ordinem a [orig: à] iudice puniuntur, art. 148. vers. Und man mochte [orig: möchte] wissen. Carpz. q. 25. n. 41. neque hic [orig: hîc] auctor rixae est ultimo supplicio asficiendus. Carpz. q. 25. n. 50.

[note: c.] * QUALIFICATUM, [note: D] [note: I] quod propter concurrentes circumstantias aliud [note: i,,] nomen recipit, ut est * (1.) Parricidium, de quo vid. seqq. tit.

* (2.) Veneficium, quod hic est homicidium [note: D] malo [orig: malô]veneno [orig: venenô], (v. 3. §. 2. h. L. 236. de V. S. ibi Alberic. [note: N] Gentil.) commissum: Hoc crimen est atrocissimum: 1. C. de malef. et mathemat. Arist. 2. Ethic. 8. §. 1. de poen. Valer. Max. lib. 6. c. 5. Flor. lib. 2. c. 22. Grot. de I. B. et P. l. 3. c. 4. n. 15. [note: E] 16. Alber. Gentil. de bello, lib. 2. c. 6. Poena I. civ. est gladius; 1. pr. §. 1. L. 3. pr. h. §. 5. I. de publ. iud. licet quis tantum [orig: tantùm] vendiderit venenum nocendi causa [orig: causâ], 1. §. 1. L. 3. pr. vid. art. 37. Carpz. q. 20. n. 3. 7. 8. etiam delicto non secuto [orig: secutô]: Gentil. ad L. 1. C. de malef. vid. 35. §. 2. de contrah. empt. 4. §. 1. famil. ercisc. Hodie delictum consummatum punitur in masculis rota [orig: rotâ], in feminis aquae suffocatione: art. 130. modo [orig: modò] constet venenum noxium esse propinatum, animo occidendi, 3. §. 2. Obst. 38. §. 5. de poen. indeque mortem immediate [orig: immediatè] securam: art. 178. de quo cognoscit iudex et medicus: Gentil. ad tit. C. de malef. et mathem. alias [orig: aliàs]tantum [orig: tantùm] extra ordinem punitur. rat. 178.

[note: D] [note: i,,] * (3.) Assassinium sive assassinatus est homicidium qualificatum, quod mercede conductus committit. Poena est rota: Carpz. 1. q. 19. n. 19. mandans vero [orig: verò] sive assassinator [note: E] ex maiori proaeresi occidit. Carpz. 1. q. 19. n. 15.

[note: i,,] * (4.) Latrocinium est homicidium spolii [note: D] et lucri gratia [orig: gratiâ] commissum, Carpz. q. 22. n. 1. e. g. si quis interncia maritum, ut eius uxorem ducat, Carpz. q. 22. num. 52. [note: E] licet stpoliatio facto impedita fuerit. Poena ordinaria est

rota, propter circumstantias ustio candentibus forcipibus; non tamen ultra sex vices uritur: Carpz. q. 23. n. 52. Si vero [orig: verò] pervenerit tantuum [orig: tantuùm] ad actum * remotum, punitur arbitrarie [orig: arbitrariè], art. 178. vers. Aber in einem Fall, etc.

* proximum, e. g. si letaliter vulneratus spolietur, tum [orig: tùm] extendi potest ad poenam gladii, d. L. iunct. [note: b.] [note: D] art. 126. * (2.) mediatum, quod mediante alia persona [note: K] [note: D] fit, idque, si certum pretium * accesserit, dicitur assassinatus, [note: k.] de quo supra [orig: suprà]. * non accesserit, dicitur VERBALE, quod est homicidium doloso caedis mandato commissum: idem est, si quis mandet gladio aliquem vulnerari, expresse [orig: expressè] autem prohibeat occidi: Clarus, lib. 5. recept. sent. §. f. q. 89. n. 5. Menoch. de arbitr. iud. quaest. lib. 2. cent. 4. cas. 352. Carpz. q. 4. (Diss. Harppr. ad §. 5. I. de P. I. n. 80. Fr. Ex. f. q. 8. propter 10. C. de procur.) modo [orig: modò] mandatarius alias non occidisset, aut eius occidendi animum mandans ignoraverit: alias [orig: aliàs]extraordinariepunitur [orig: extraordinarièpunitur]: art. 148. Carpz. q. 4. n. 29. Nudum consilium poenae extraordinariae tantum [orig: tantùm] locum facit, Carpz. q. 4. n. 3. L. 10. §. 7. mandat. 1. §. 14. depos. 20. de his, qui not infam. licet illud mors fuerit secuta. Theodor. coll. crim. D. 7. th. 6. E. (Diss. Harppr. [note: E] ad §. 5. de publ. iud. n. 97. L. 15. h.) Poena est, si mors fuerit secuta, ultimum supplicium mandatarii, 12. §. 11. mandat. 5. C. de accus. et mandantis: 15. §. 1. h. 5. C. de accus. 11. §. 3. de iniur. 7. §. f. de Iurisd. 1. §. 1. de eo, per quem fact. 1. §. 12. de vi et vi arm. si non suerit secuta, arbitraria.

[note: a.] * NON DOLOSUM, hoc proprie [orig: propriè] huc non pertinet: [note: L] [note: D] 7. h. et est vel * culposum, quod praeter voluntatem culpa committitur (1.) rei illicitae operam dando, ex qua mors per accidens sequitur: e. g. lapidem proiciendo in locum publicum: etc. (2.) in re licita debitam diligentiam non adhibendo: [note: F] 31. 45. §. p. ad L. Aquil. art. 146. Punitur arbitrarie [orig: arbitrariè], pro quantitate culpae, fustigatione, relegatione: 1. C. h. art. 146. [note: l.] [note: D] Carpz. q. 27. n. 10. 23. * non culposum * Casuale, quod casum improvisum [note: M] sine dolo et culpa sequitur: art. 146. L. 6. C. de pign. act. Hoc non punitur. 6. C. de pign. act. Carpz. q. 27. n. 51.

[note: m.] [note: D] * Necessarium, quod in sui defensionem committitur: hoc non punitur, modo [orig: modò] adsint moderamina inculpatae tuterae, 3. de I. et I. L. 4. 5. pr. 45. §. 4. ad L. Aquil. 1. C. unde vi. 1. C. quando lic. unicuique sine iud. 12. §. 1. quod met. causa. L. 1. §. vim. vi repellere. 27. de vi et vi armat.

Exod. 21. vir. 13. Obrecht. de necessaria defens. Kremberg. eod. tr. Carpz. q. 28. n. 5. cuius requisita sunt, ut iniusta offensio proportionata propulsione in continenti repellatur: dd. LL. Si occidens auctor fuerit rixae, tum ordinaria poena locum habet. Carpz. q. 29. n. 42.

[note: (2)] VENEFICIUM est publicum delictum, quod committitur [note: D] magicas artes exercendo, et pacto cum diabolo inito. Eiusmodi delictum dari negat Wier. in tr. de praestig. Daemon. v. Bocer. cl. 4. D. 10. th. 3. Damhoud. prax. crim. c. 106. n. 86. Carpz. q. 48. n. 3. Bodin. Goehaus. Delrio, in singul. tr. hic. [note: E] Punitur Iur. civ. gladio: 5. C. de malef. §. 5. I. de publ. iud. igne: [note: N] L. 3. C. de malef. Hodie si pactum cum diabolo inierint * expressum, et damnum dederint, concremantur: art. 109. si non dederint, arbitrario [orig: arbitrariò] puniuntur, etiam ultimo [orig: ultimô] supplicio: Lev. 20. vers. 6. Exod. 22. v. 18. Deut. 18. v. 10. L. 3. 5. C. de malef. Zieriz. ad art. 109. Theodor. D. 7. th. 6. in f. Carpz. quaest. 49. Besold. ad I. P. W. p. 300. n. 8. et p. 2. consil. 51. p. 6. consil. 302. n. 5. (Diss. Thumm. in sing. tr. de sagarum impietate. Harppr. ad [note: n.] §. 5. I. de publ. iud. n. 306. * tacitum, (si sc. sine expressa conventione magicis artibus tantum [orig: tantùm] utuntur,) extraordinarie [orig: extraordinariè] puniuntur fustigatione, relegatione, etc. Carpz. q. 50. carcere etiam, si quis tantum [orig: tantùm] ex imprudentia illis usus sit: O. P. W. p. 194. Etiam scientia harum artium est prohibita: 4. Cod. de malef. 6. §. 1. C. de haeret. 4. §. 1. famil. ercisc. Gentil. ad L. 1. C. de malef.

[note: (3)] [note: O] INCENDIUM * dolosum: 10. h. §. 5. I. de publ. iud. est delictum [note: D] publicum, quo dolo malo factum est incendium: Poena [note: E] [note: P] * Iure civili eratincendii in urbe, concrematio vincti et verberati, 9. de incend. ruin. naufr. gladius: 1. 10. h. 28. §. 12. de poen. extra urbem deportatio: f. §. 1. de incend. Paul. lib. 5. sent. c. 20. [note: P.] * Hodie incendiarii indifferenter concremantur, art. 125. Carpz. q. 38. n. 23. Zieriz. ad art. 125. Besola [orig: Besolà]. p. 2. C. 74. n. 2. Coler. p. 1. dec. 186. Gail. 2. O. 22. n. 6. sive sit masculus, sive femina, Carpz. q. 38. num. 19. nobilis, aut plebeius, Carpz. q. 38. n. 23. in, vel extra civitatem. Carpz. q. 38. n. 30. magnum, aut parvum sit incendium: Bocer. de incend. n. 71. Carpz. q. 38. n. 41. propter art. 125. Si tamen materia non fuerit inflammata, et iterum ablata, tum [orig: tùm]extraordinarie [orig: extraordinariè] punitur, Carpz. q. 38. n. 41. gladio, Besold. [note: o.] p. 2. consil. 74. * culposum, datum culpa * lata, obligat [note: Q] auctorem ad omne damnum, actione incensarum aedium,

quae est ipsa actio L. Aquiliae, de qua supra [orig: suprà], et extraordinariam poenam, et quidem criminalem, ut fustigationem, relegationem, carceris, pecuniariam: 3. §. 1. de offic. Praefect. vigil. Bocer. [note: q,,] d. l. n. 87. 89. Carpz. q. 38. n. 41. * culpa [orig: culpâ] levi, damnum hic [orig: hîc] est resarciendum, Bocer. d. l. n. 97. non etiam locum habet extraordinaria poena: 9. 11. de incend. naufr. ruin. 28. §. 12. de [note: q.] poen. * levissima [orig: levissimâ] obligat auctorem ad indemnitatem, si ex natura negotii praestatur haec culpa, alias [orig: aliàs] non. Diss. Bocer. d. l. n. 8. propter 44. ad L. Aquil.

XLVIII. 9. DE L. POMPEIA DE PARRICIDIS.

[note: D] PArricidium est delictum publicum, quod committitur coniunctas [note: +] personas dolose [orig: dolosè] occidendo. Proprium est caedes parentum: Improprium reliquarum personarum coniunctarum. [note: C] Fit voluntate dolosa (hinc cessat in patre hoste, 35. de religios. occidente furioso, 40. de R. I. 9. §. f. h. matre filium in somno supprimente: haec tamen extra ordinem punitur: c. 3. x. de his, qui fil. occid. Carpz. p. 4. c. 3. d. 14. et q. 15. n. 33. culposo: Carpz. q. 15. n. 22. et p. 4. c. 3. d. 13.) occidendi [hinc cessat in corrigente, Carpz. 4. c. 3. d. 12. et q. 15. num. 9.] personam coniunctam, arg. 1. h. (hinc cessat in ignorante patrem, etc.)

[note: A] [note: S] Personae coniunctae (1.) sanguine, ut ascendentes, 1. h. L. un. C. de his, qui parent. vel lib. etiam illegitimi, 6. de in ius voc. descendentes, 1. in f. ff. L. un. C. collaterales usque ad quartum gradum comput. I. Civ. 1. h. v. 3.

[note: a,,] * (2.) affinitate, ascendentes et descendentes, 1. 3. collaterales, Carpz. 4. c. 3. d. 11. etiam sponsus, [note: a,,] 4. h. ratione affinium: * (3.) coniugio vel sponsalibus:

[note: B] [note: E] Hoc delictum * commissum * in linea * recta ita punitur: [note: C] Reus virgis sanguineis caesus, cum cane, gallo gallinaceo, [note: D] vipera [orig: viperâ] et simia [orig: simiâ] culeo insutus, in mare proicitur: vid. 9. pr. h. 1. h. L. un. C. de his, qui parent. §. 6. I. de publ. iud. Carpz. q. 8. num. 8. 9. quae poena adhuc hodie observatur: Berl. 4. concl. 6. n. 6. Coler. decis. 157. Carpz. q. 8. n. 15. Ord. crim. art. 131. Diss. Harppr. ad §. 6. I. de publ. iud. n. 30. licet legitimi fuerint parentes: Carpz. 4. c. 3. d. 2. et haec poena etiam tenet extraneum huius criminis

participem, §. 6. I. de publ. iud. L. 2. h. De abortu vid. tit. de ex [note: d.] traord. crim. p. 672. * collaterali punitur gladio: 9. §. 1. h. Reus tamen ferro [orig: ferrô] candenti aduritur, vel trahae illigatus ad supplicium rapitur, et cadaver rotae imponitur, art. 137. Carpz. q. 9. fere [orig: ferè] in f. et 4. c. 3. d. 4. 5.

[note: c,,] * inter affines ascendentes et collaterales, 9. §. 1. punitur morte: l. 9. §. 1. ff. L. un. C. h. ¶. Carpz. 4. c. 3. d. 4. 5. et idem, quod inter collaterales.

[note: c,,] * inter coniuges idem, quod inter collaterales: art. 137. in f. Carpz. q. 12. Hahn. h.

[note: c.] * inter patronum et libertum [note: b.] idem est: * attendatum tantum iure civ. pro consummato habebatur: 1. in f. h. hodie si pervenit ad actum [note: E] * proximum, et persona laesa damnum irreparabile * accepit, punitur gladio [orig: gladiô]; * non accepit, punitur fustigatione cum perpetua relegatione: [note: e.] * remotum extraordinarie [orig: extraordinariè] punitur. Haec accusatio est perpetua. [note: d.] f. h. Poena mitigatur, si delictum commissum ex ebrietate, melancholia, ira, etc. Carpz. q. 18.

XLVIII. 10. DE L. CORN. DE FALSIS ET SENATUSCONSULTO LIBONIANO.

[note: D] FAlsum hic [orig: hîc] est crimen publicum, quo in alterius praeiudicium, 38. §. 6. de poen. Dn. Gravii Disp. de crim. fals. th. 32. veritas improbe [orig: improbè] immutatur, N. 73. in pr. L. 23. h. quodque [note: A] speciali lege tamquam falsum notatur et coercetur [orig: coërcetur]. Est * verum [note: +] falsum, quod L. Corn. hac [orig: hâc] notatur, ut quod committitur circa testamenta et nummos: 1. §. 5. L. 2. 14. 15. pr. et §. 1. L. 30. [note: a.] pr. 8. 9. 19. h. * quasi falsum, quod non hac [orig: hâc] L. sed aliis Constitutionibus et SCtis notatur: e. g. si quis rationes, instrumenta falsaverit. 1. §. 4. 9. §. 3. [note: C] 27. pr. 29. h. Bocer. cl. 4. D. 15. th. 2. Causa efficiens est LL. notatio, Wesenb. num. 2. in f. ibi Bach. Hahn. Tabor. racem. crim. D. de stellion. n. 10. Carpz. q. 93. n. 14. et dolus malus, 2. ff. 20. C. h. qui manifestissime [orig: manifestissimè] probandus: 6. C. de dol. mal. 19. §. 1. de probat. hinc error excusat. [note: O] [note: B] 31. h. Committitur in * persona: (1.) Partum falsum supponendo, 19. §. 1. 30. §. 1. ff. 1. C. h. cuius poena hodie est relegatio: Carpz. q. 93. n. 29. (2.) Alienam personam

substituendo: Coras. tr. de arrest. Parlam. Tholos. (3.) Nomen mutando, 13. pr. h. sc. si dolo malo fiat, in praeiudicium tertii: (4.) Si quis se simulet Baronem, Nobilem, Doctorem: 27. §. f. h. L. un. C. ad L. Visell. modo [orig: modò] etiam eiusmodi actum aliquem faciat; Theodoric. D. 8. th. 2. lit. B. Ludvv. in not. ad W. h. n. 8. alias [orig: aliàs] tantum extraordinarie [orig: extraordinariè] puniuntur: aut si mendicantes vulnera, etc. simulent: Carpz. q. 93. n. 75. (5.) Si quis infantem suum lucri causa saepius [orig: saepiùs] baptizari curet. Carpz. [note: b.] q. 93. n. 43. * in re, * ultimis voluntatibus, ut in L. 1. §. 8. L. [note: C] 2. 14. 15. 10. h. e. g. legatum propria [orig: propriâ] manu sibi adscribendo, 1. §. 7. et 8. licet testator hoc iusserit, vid. 2. C. de his, qui sibi adscrib. ibi Perez. alio modo testamentum vitiando, [note: c.] * negotiis inter [note: D] vivos * extraiudicialibus: e. g. rationes falsando, 1. §. 4. L. 16. §. 1. 2. h. contractum mutando, 23. h. art. 112. merces corrumpendo, pondera, mensuras falsando, art. 113. monetam adulterando, cudendo, radendo, alienas literas resignando. 1. §. 5. h.

[note: d.] * iudicialibus, si iudex neglexerit principis constitutionem, 1. §. 3. vel pecunia se corrumpi patiatur, 1. §. 2. si partes iudicem corruperint, 1. §. 2. testes pecuniam acceperint ad falsum testimonium dolo malo dicendum, 1. §. 2. h. art. 64. item etiam ad verum dicendum: art. 64. Carpz. q. 93. n. 49. Theodor. D. 8. th. 2. B. vid. Matth. h. c. 1. n. 12. etc.

[note: E] Poena huius delicti est in liberis hominibus deportatio, et confiscatio omnium bonorum, 1. §. f. h. quod mutatum per [note: I.n] N. 134. in servis ultimum supplicium. Hodie poena est arbitraria: 27. §. f. h. art. 112. 113. quae interdum manus amputatio, N. 17. c. 8. 2. F. 55. ultimum supplicium: 22. C. h. iuncta Nov. Leon. 77. quaedam tamen species habent certam poenam: ut si quis falsum testimonium dixerit, ex quo reus morte condemnatus, L. 1. §. 1. ff. ad L. Corn. de Sicar. art. 68. tum est [note: E] poena talionis. d. art. Si moneta vitietur, quoad * materiam, poena est ignis, etiamsi illam aliquis tantum [orig: tantùm] expenderit; 1. 2. [note: e.] C. de fals. monet. art. 111. * formam, privata auctoritate eam fabricando, reus fit laesae maiestatis, et arbitrarie [orig: arbitrariè] punitur: art. 111. Carpz. q. 43. n. 10. Alterius principis signum monetae imponendo, extraordinarie [orig: extraordinariè] punitur; art. 111. Carpz. q. 43. n. 27. Pondus radendo, vel alio modo mutilando, arbitrarie [orig: arbitrariè] punitur, etiam quandoque morte: Carpz. q. 43. n. 32. Grandiorem resolvendo in fornace, ut minorem inde cudat, punitur

arbitrarie [orig: arbitrariè], art. 111. et secundum [orig: secundùm] R. I. de anno 1559. §. Wir ordnen etc. igne. vid. Carpz. q. 43. in f. Interdum etiam de hoc crimine agitur civiliter, ad poenam dupli: 25. 32. §. 1. h. Interdum datur inde doli exceptio, 2. §. 1. de dol. mal. exc. vel replicatio, si quis hoc crimine deceptus, pacto delictum remisit, 19. C. de transact. vel conceditur restitutio in integrum. L. 33. de re iud.

XLVIII. 11. DE L. IUL. REPETUNDARUM.

[note: D] [note: A] HIc agitur * in genere de delicto publico, quod committunt Magistratus, et alii in officio publico constituti, turpiter aliquid gerendo, contra L. Iuliae repetundarum prohibitionem; ut in L. 10. §. f. de offic. proconsul. 3. de vacat. et [note: D] [note: a.] excus. mun. 7. §. 2. h. 6. §. 2. h. * in specie de crimine publico, quod committunt Magistratus, et alii in officio vel munere publico constituti, dona et munera accipiendo, quo magis [note: S] vel minus officium faciant, 6. pr. §. 2. L. 7. §. 2. h. Prohibentur accipere Tutores, Administratores, Syndici, Magistratus omnes. 1. h. per se et per alios, uxorem, liberos: etc. f. C. h. propter 6. §. 3. in f. de off. procons. 18. de offic. praesid. 7. §. 1. ff. f. C. h. deinde haec Lex etiam extensa est ad personas dantes, in L. f. C. h. nisi donetur magistratui urbano, qui extra officii rationem munera accipere potest, quotannis usque ad aureos 100. L. 6. §. 2. h.

[note: O] Munera, non etiam xenia, h. e. esculenta et porulenta, quae paucis diebus possunt absumi: 18. de offic. praesid. rectius [orig: rectiùs] [note: fr.] tamen faciunt, qui nec hoc accipiunt. Carpz. q. 93. n. 61. Debet aliquid datum esse, 1. ff. f. C. h. [naturaliter, vel civiliter, titulo [orig: titulô] donationis, locationis, venditionis, etc. 8. §. 1.] vel promissum, 1. et seq. Aut. C. de poen. iud. male [orig: malè] iud. ut aliquis etc. magis vel minus officium faciat: 3. 4. h. v. 2. §. 2. de condict. ob turp. causam: Nec magistratus post officium remunerationem accipere potest: L. f. C. h. Matth. [note: E] h. num 8. Poena hic est pecuniaria, sc. quadrupli, 1. f. in f. C. [huius dimidium actori dabitur, si ipsi a [orig: à] iudice extortum est, quod dedit: f. C. h. 3. C. de assessor. alias [orig: aliàs] totum fisco cedit, si sponte [orig: spontè] dedit: f. C. h.] quae etiam ab heredibus intra annum peti potest: 2. h. 20. de accus. 2. C. h. f. ad L. Iul. pecul. vel extraordinaria, pro ratione

circumstantiarum, exilium, mors: etc. 7. §. f. h. vid. Matth. c. 2. Mazienz. de refer. advoc. et Iud. offic. p. 3. t. 24. etc. Si iudex accepta pecunia [orig: pecuniâ]male [orig: malè] iudicaverit, sententia est ipso iure nulla, 7. C. quando provoc. non est nec. ipse fit infamis, et parti ad solidum litis aestimationis tenetur; f. C. de poen. iud. mal. iud. Actor et reus corrumpentes causa cadunt: L. 1. C. d. t. Res ex hac causa fit vitiosa, 8. pr.

XLVIII. 12. DE L. IULIA DE ANNONA.

[note: D] Hic [orig: Hîc] coercetur delictum publicum, quo rei cuiusvis, ad annonam pertinentis, abundantia et commercium dolo [orig: dolô]malo [orig: malô] [note: E] impeditur. 2. h. Poena est XX. solidorum, 2. §. f. et extraordinaria, pro circumstantiis. 37. de poen.

XLVIII. 13. AD L. IUL. PECULAT. ET DESACRILEG. ET DE RESIDUIS.

[note: (1)] PECULATUS * late [orig: latè] est crimen publicum, quo pecunia [note: D] publica, sacra vel religiosa, surripitur. §. 9. I. de publ. iud. 9. [note: D] §. 2. L. 4. pr. h. * stricte [orig: strictè] est crimen publicum, quo pecunia publica surripitur ab eo, cuius fidei et periculo commissa non est: 4. pr. 9. §. 2. h. Obiectum sunt omnes res mobiles, publicae, 4. §. [note: O] f. arg. 9. §. 2. Bach. ad W. h. Diss. Wesenb. h. scil. ipsius rei publicae Romanae, 4. §. f. quod Traiani constitutione extensum est ad res civitatis: 4. in f. (Obst. 81. de surt.) vid. Tabor. racem. 2. th. 33. Poena hic est pecuniaria, quadrupli, 6. §. f. L. p. exigitur [note: E] etiam ab herede, f. h. vel extraordinaria in privatis deportatio, 3. h. in publicis ultimum supplicium: §. 9. I. de publ. [note: d.] iud. L. un. C. h. Hodie pro criminis quantitate applicatur poena furti: Theod. D. 9. th. 3. in f. Praescribitur V. annis. 7. h.

[note: (2)] SACRILEGIUM est crimen publicum, quo pecunia [note: D] sacra, 4. pr. §. 1. L. 9. §. 1. vel religiosa, 4. h. 5. C. de sepulcr. violat. (non etiam privata: 5. h. (Obst. 16. §. 4. de poen.) ex loco sacro surripitur. 9. §. 1. 10. §. 1. h. 16. §. 4. de poen. Carpz. q. 89. [note: D] num. 4. De iure Can. et hodierno sacrilegium est, quando vel sacra res, vel aliquid ex loco sacro surripitur: Adeoque tres sunt sacrilegii species: can. si quis contumax. 20. §. sacrilegium. causa [note: E] 17. q. 4. art. 171. ¶. Poena est Iur. civ. capitis, interdum

gravior, interdum initior: 4. §. 2. 6. pr. 10. §. 1. h. Hodie etiam est arbitraria: ad ignem extenditur. art. 172. 173. v. Carpz. q. 89.

[note: (3)] Crimen RESIDUI est publicum, quo pecunia publica ab eo, [note: D] cuius fidei et periculo, ad certum usum publicum destinata, data erat, retinetur, vel in usum proprium convertitur: 2. 4. §. 3. L. 9. §. 6. hac L. etiam illi tenentur, qui ex administratione publica fisco aliquid debent, et intra annum non solvunt. 9. §. f. h. Poena huius criminis est pecuniaria, et reus punitur amplius tertia parte, quod ipse fisco debet: 4. §. 5. h. e. g. si quis retinuerit 300. fl. poena erit 100. fl. Harppr. ad §. 11. I. de publ. iud. n. 38. Theod. D. 9.

XLVIII. 14. DE L. IULIA AMBITUS.

[note: A] AMbitus est crimen publicum, quo tenentur illi, qui illegitimo modo honores et dignitates sibi parant: L. un. C. h. N. 8. c. 1. 7. N. 161. e. g. si quis Principis consiliario pro suffragiis ad consequendos honores aliquid dederit. Harppr. ad §. 11. I. de P. I. n. 5. 6. Ludvv. ex. f. vid. L. p. C. si cert. pet. N. 8. [note: E] c. 1. N. 161. Poena olim erat, ut reus intra quinquennium alios honores non peteret, deinde coepit esse 100. solidorum ex SCto. Modestino docente, in L. un. §. 1. h. vid. Matthae. l. 48. t. 11. n. 3. interdum etiam deportatio. L. un. C. h. contra ¶. Wesenb. h. in f. vid. Forstner. ad Tacit. p. 61. 62.

[note: D] Simonia est rerum spiritualium emptio venditio, de qua tit. extra, de Simonia.

XLVIII. 15. DE L. FABIA DE PLAGIARIIS.

[note: D] PLagium est crimen publicum, quo liber homo, vel servus alienus dolose [orig: dolosè] supprimitur: 3. 4. p. sive id fiat vi, sive [note: E] absque vi, perinde est: 1. 2. C. h. Poena I. civ. quondam erat pecuniaria, f. ff. h. post arbitraria facta usque in metall. damnat. f. h. tandem gladio puniebatur: f. C. h. §. 10. I. de P. I. quod etiam observat ius Divinum, Can. et Saxonicum. Deut. 24. v. 7. Exod. 21. v. 16. cap. 1. x. de furt. Heig. p. 2. q. 32. Theodor. D. 9. th. 8. Carpz. q. 83. num. 90.

[note: D] Quasi plagium sive literarium committitur in alienis scriptis dolose [orig: dolosè] transscribendis, suppresso auctoris nomine, et pro suis venditandis, de quo Speckhan. q. 1. c. 8. n. 16.

XLVIII. 16. AD SENATUSCONSULTUM TURPILLIAN. ET DE ABOLIT. CRIMINUM.

[note: A] [note: D] PEccant accusatores in his iudiciis * (1.) Calumniando, sc. alios dolo [orig: dolô]malo [orig: malô] falsi criminis accusando: 1. §. 1. h. v. 232. pr. de V. S. [note: E] Et tum [orig: tùm] illorum frontibus inurebatur litera K. 1. §. 2. h. L. 13. de test. Iure Codicis poena crat talio: 17. C. de poen. f. C. de accus. [note: a,,] [note: D] hodie est arbitraria. Carpz. q. 106. n. 41. * (2.) Praevaricando, h. e. dolose [orig: dolosè] colludendo in iudicio publico cum reo, ut ipse absolvatur: [note: E] 1. §. 6. h. Tales publico iudicio accusantur. 3. pr. §. 1. de praevaricat. vid. tit. de praevaricat. lib. 47. tit. 15.

[note: a.] [note: D] * (3.) Tergiversando sive intermittendo publicam accusationem, abolitione non inrerveniente: [note: E] 1. §. 1. 6. §. 2. L. 13. h. Hi incidunt in SCtum Turpillianum, non tamen publicam accusationem, 3. §. f. de praevaricat. et puniuntur infamia [orig: infamiâ], 2. C. ad SCt. Turp. et quinque libr. auri, 3. §. f. de praevaricat. et ab accusatione repelluntur: 2. h.

[note: B] [note: D] Abolitio est necessitatis accusationem peragendi remissio: est [note: D] vel * Specialis sive privata, 8. 10. quam iudex competens 2. C. de abolit. accusatori petenti, 4. §. 8. de damn. infect. 10. pr. h. 2. C. de abolit. ex iusta causa, 2. C. de abolit. 30. C. ad L. Iul. de adult. concedit. Hic etiam consensus rei requiritur, nisi abolitio petatur re adhuc integra [orig: integrâ], (h. e. antequam reus aliquid passus sit) et quidem intra XXX. dies, a [orig: à] tempore institutae accusationis. [note: O] l. 3. C. de abolit. f. pr. §. 1. Abolitionem non impetrant accusatores criminis laesae maiest. patriae oppugnatae et [note: E] proditae, peculatus. 3. in f. C. de abolit. Accusator impune [orig: impunè] desistit; 11. §. f. de accus. 4. §. 1. h. neque illud crimen rursus accusare potest; dd. LL. nisi specialiter impetraverit a [orig: à] Principe, 1. C. de abolit. vel nisi a [orig: à] causa capitali tamquam a [orig: à] causa pecuniaria impetraverit: f. §. f. h. hic [orig: hîc] enim iudex accusationem restituit, quasi ex falsa causa abolitam.

[note: b,,] [note: D] * Generalis sive publica, quae propter causam publicam, vel ipso iure, vel SCto conceditur: haec respectu reorum dicitur exemptio liberativa: 12. in f. h. e. g. tempore feriarum paschalium rei leviorum criminum eximuntur ipso [orig: ipsô] iure ab accusatione, 3. C. de Episc. aud. 12. h. propter 8. 10. 12. h. Feriis durantibus suspenditur accusatio, iisdem finitis potest accusator, si velit, iterum accusare, si nolit, desistere. 12. h. v. 1. 2. C. de general. abolit. 10. §. 2. h.

[note: D] * Legalis est, quae a [orig: à] L. conceditur, reo, vel accusatore [note: SS] mortuo [orig: mortuô], vel accusatore impedito, 10. pr. 15. §. 3. h. nisi accusatio contra heredem fieri possit. 15. §. 3. Aggratiatio est poenae a [orig: à] Principe abolitio. 1. 2. 3. C. de sent. pass. vid. Gebhard. in tr. de Princip. Iur. Perez. in tit. C. de general. abolit. Carpz. q. 150.

XLVIII. 17. DE REQUIRENDIS VEL ABSENTIB. DAMNANDIS.

QUomodo absentes evocentur, et bona eorum annotentur, vid. tit. de accusat. in Subiecto passivo. p. 682.

XLVIII. 18. DE QUAESTIONIBUS.

[note: D] QUaestio est interrogatio. 10. C. h. ex iusta causa, a [orig: à] iudice, per corporis cruciatus, maxime [orig: maximè] de crimine commisso, ad eruendam eius veritatem, legitime [orig: legitimè] instituta: 12. C. h. Bocer. [note: N] tr. de quaestion. c. 1. n. 12. 13. Carpz. q. 117. n. 17. Earum usus a [orig: à] quibusdam reicitur, Bach. et Zepper. periculosus est, et eo [orig: eô]caute [orig: cautè] procedendum: 1. §. 23. L. 7. 8. Hahn. h. n. 2. Besold. voce Peinliche Frage.

[note: C] Quaerit Iudex competens, 2. de appell. recip. 8. pr. h. 178. de R. I. 5. C. de defens. civit. Bocer. d. l. Gentil. de iurisd. lib. 3. c. 10. Carpz. q. 117. n. 19. Gail. de P. P. lib. 2. c. 2. n. 16. Adhibitis ICtis, art. 7. 28. Carpz. q. 123. n. 68. etiam ex officio, in processu inquisitorio, Bocer. d. l. c. 3. n. 6. non etiam in ordinario: [note: C.i] Bocer. d. l. v. tamen Besold. ad O. P. W. p. 475. si aliae probationes deficiant, 1. pr. 9. 10. §. 4. ff. 8. §. 1. L. 12. C. h. Carpz. q. 119. n. 64. Zanger. c. 2. num. 5. quod iurato [orig: iuratò] debet asseverare Iure civ. accusator; 1. §. 1. C. de iurei. propter. cal. f. C. h. Bocer. d. tr. c. 3. n. 7. quod tamen hodie non observatur: non etiam delicto [orig: delictô]confesso [orig: confessô] aut convicto, 16. C. de poen. 2. C. de custod. reorum. Sande, lib. 5. decis. Frisic. 9. d. 14. Ordin. crim. art. 22. et 69. Carpz. q. 116. num. 35. ¶. Gomez. lib. 3. var. resol. c. 11. n. 9. nisi de circumstantiis aut correis res adhuc dubia sit, Carpz. q. 119. n. 68.) Et legitima adsint indicia: 1. §. 1. et 4. L. 18. §. 1. L. f. ff. 8. §. 1. C. h. 17. C. de fals. art. 6. 7. 8. 18. 22. 23. 30. alias [orig: aliàs] enim tortura et confessio est ipso iure nulla, art. 20. licet post eam superveniant indicia legitima, Bocer. d. l. c. 3. n. 10. Carpz. q. 123. n. 10. et reus perseveret in confessione, Carpz. d. l. art. 20. et tortura ad rescriptum principis instituta; 3. C. de prec. Imper. Carpz. q. 123. n. 23. quae indicia autem sint legitima, Iudex cognoscit. 3. §. 2. de testib. art. 18. 24.

[note: D] 27. Carpz. q. 120. n. 3. q. 123. n. 27. In genere INDICIA sunt argumenta [note: A] rei propositae demonstrativa; et sunt vel * communia [note: B] omnium criminum. art. 25. 33. * Necessaria, quae rem per necessariam consequentiam demonstrant, 34. §. 4. de leg. 1. 17. in f. de manum. testam. 3. §. 4. de susp. tut. e. g. si virgo sit praegnans, 6. de his, qui sui vel alien. iur. haec non faciunt ad torturam, sed ad condemnationem. f. C. de probat. 19. C. de R. V. Zoes. h. n. 8. Sand. lib. 5. t. 9. d. 16. v. 34. C. ad L. Iul. de adult. c. 30. x. de sponsal. c. 12. x. de praesumpt.

[note: b.] [note: D] * Non necessaria sive probabilia sunt, quae ex probabilibus argumentis rem demonstrant, suntque [note: C] * minus plena, quorum singula ad torturam non sufficiunt, sed coniuncta demum eidem locum faciunt: art. 25. 27 dicuntur etiam remota, sive minora, ut (1.) Vita anteacta, et fama, art. 25. sc. in eodem genere delicti, 3. §. 8. de susp. tut. 7. §. 3. ad L. Iul. Maiest. 5. §. 6. de re milit. 10. §. 5. h. modo [orig: modò] orta sit ex viris fide dignis, art. 25. 27. et persona sit suspecta. art. 25. Cothm. lib. 1. Resp. 12. n. 62. Carpz. q. 120. n. 22. vid. 12. §. 1. C. de poen. (2.) Praesentia in loco delicti, art. 25. vers. Zum andern. L. 32. C. ad L. Iul. de adult. L. fin. Cod. ad Leg. Corn. de Sicar. vid. Zanger. de quaest. c. 3. n. 33. Bocer. de quaest. c. 3. n. 77. (3.) Conversatio cum facinorosis hominibus, art. 25. vers. Zum vierdten. vid. Prov. 13. vers. 20. etc. 22. vers. 24. sqq. L. 25. §. 6. de Aedil. Edict. nisi iusta fuerit conversationis causa: Carpz. q. 120. n. 38. vid. art. 40. (4.) Inimicitia capitalis cum laeso: art. 25. vers. Zum funfften [orig: fünfften]. 3. in f. de adim. legat. 3. pr. de test. vid. art. 26. (5.) Spes lucri: art. 25. §. Zum funfften [orig: fünfften]. (6.) Assertio vulnerati ex iusta causa facta, et morte vel iuramento comprobata: art. 25. vers. Zum sechsten. Exculpatio vulnerati maioris est momenti; tollit enim reliqua legitima indicia, 2. de SCt. Silan. nisi ex affectu facta: Zoes. h. n. 26. (7.) Fuga, art. 25. in f. nisi ex iusta causa, e. g. timore carceris, etc. fugerit. Carpz. q. 120. n. 67. 68. (8.) Variatio sermonis ipsius rei, 10. §. 5. h. sc. circa ipsum principale negotium, Carpz. q. 120. n. 71. item trepidatio: 10. §. 5. L. 15. pr. (9.) Taciturnitas, si sc. se non excuset: Carpz. q. 120. n. 81. huc etiam referunt malam physiognomiam, occultationem, nationem infamem, etc. Bocer. de quaest. c. 3. per tot. Carpz. q. 120. num. 86. Zanger. c. 2. [note: c.] [note: D] * plena sc. quoad torturam: quorum singula sufficientem ad torturam faciunt probationem, redliche und gnugsame Anzeigungen; art. 19. 20. ut (1.) si res suspecti in loco delicti reperiatur:

art. 29. hoc tamen admittit probationem in contrarium: (2.) Si unus testis omni exceptione maior de ipso delicto deponat: art. 30. (3.) Socii criminis nominatio legitima: 11. C. de test. f. C. de accus. sc. (1.) quae facta est ad generalem iudicis interrogationem in ipsa [orig: ipsâ]tortura [orig: torturâ], ex quo sequitur (a.) quod spontanea nominatio non sit legitima; (b.) quod nominationem praecedere non debeat specialis interrogatio de certo individuo, 1. §. 21. h. nisi certa contra illum adsint indicia: Steph. ad art. 31. n. 2. in f. L. 1. §. 21. h. (g.) nominatio fieri debet in tortura. Carpz. q. 121. n. 28. arg. 11. C. de test. f. C. de accus. (2.) si iudex interrogaverit de omnibus circumstantiis, an, quando, ubi, etc. art. 31. vers. Zum andern gebuhret [orig: gebühret] sich. (3.) quae facta est absque affectu, (4.) si in nominatum etiam cadat eiusmodi delicti suspicio: (5.) in ea perseveret nominans: Ex his quinque, si unum deficiat, non sufficit nominatio ad torturam, sed ad inquisitionem: Carpz. q. 121. n. 37. Bocer. c. 3. n. 53. etc. (4.) Seria extraiudicialis confessio. personae alioquin suspectae: art. 32. Carpz. q. 121. n. 41. (5.) Si personae suspectae minas qualificatas (e. g. Ich will ihn durch und durch stossen.) factum mox secutum sit: art. 32. Carpz. q. 121. n. 50. (6.) Auxilium et praesidium facinorosis, qua talibus, scienter et dolose [orig: dolosè] praestitum; art. 40. arg. L. 7. §. 7. de dol. mal. plura habet Carpz. q. 121. n. 61. [note: a.] Bocer. de quaest. c. 3. Zanger. de tort. c. 2. * propria [note: D] certorum criminum: ut * (I.) Homicidii, (1.) Si quis in loco [orig: locô] homicidii occulte [orig: occultè] perpetrati reperiatur cum armis et vestimentis sanguineis: hoc susficit ad torturam: art. 33. v. Sand. lib. 5. tit. 9. d. 14. (2.) Si quis ex interfecti rebus aliquid habuerit, art. 33. hoc etiam sufficit ad torturam, sed utrumque admittit probationem in contrarium: (3.) Si quis homicidium confiteatur, sed neget se animo occidendi fecisse. Carpz. q. 122. [note: d,,] n. 7. 8. 9. etc. * (II.) Veneficii, si quis venenum emerit, praeparaverit, eoque [orig: eôque] aliquem interfecerit, ob spem lucri, dignitatis, aut ob inimicitias: hoc sufficit ad torturam: art. 37. Carpz. q. 122. n. 15. 16. 17.

[note: d,,] * (III.) Infanticidii, si virginis uterus successive [orig: successivè] intumescat, postmodum ea macra exsistat, ac livida; art. 35. si in mammis lac deprehendatur, et alia indicia concurrant: art. 36. vel si femina dicat, se infantem mortuum peperisse, dum sola absque aliis feminis peperit. art. 131. fere [orig: ferè] in f. Fluxio sanguinis ex cadavere occisi non sufficit;

18. §. 1. Carpz. q. 122. n. 30. Theod. D. 9. th. 9. H. Bocer. de quaest. c. 3. n. 22. Heig. p. 2. q. 39. n. 96. aliis indiciis tamen concurrentibus hoc omnino [orig: omninò] negligendum non est.

[note: d,,] * (IV.) Furti, rapinae, latrocinii, etc. Si eiusmodi res sit in custodia personae suspectae, art. 39. Carpz. q. 122. n. 47. et hic probare non possit, se rem comparasse [orig: comparâsse]. Carpz. q. 122. n. 39. etc. art. 38. 43. L. 2. 5. C. de furt.

[note: d,,] * (V.) Sortilegii sive maleficii, recensentur in art. 44. de quib. vid. Bodin. lib. 4. Daemon. Impositio in aquam frigidam fallax est: Bocer. de quaest. c. 3. num. 105. Carpz. q. 122. n. 69. arg. 1. §. 17. ff. 8. §. 1. C. de quaest.

[note: d,,] * (VI.) Adulterii, si nudus cum nuda in lecto reperiatur: Carpz. q. 122. n. 70.

[note: d,,] * (IX.) Falsae monetae. Carpz. q. 122. n. 84. Plura vid. ap. Bocer. tr. de quaestion. c. 3. Zang. Brunn. tr. de indic.

[note: pr.] Haec indicia funt probanda plene [orig: plenè], per duos testes, omni exceptione maiores, art. 6. 23. 30. quos iudex examinat, de iure civili, ipse, hodie etiam per alios. Sichard. in C. ad L. 18. de fid. instr. ¶. Si unus testis de proximo indicio deponat, sufficit ad territionem. Zang. c. 1. n. 81. Carpz. q. 123. n. 59. His ita probatis, reus contrarium probaturus est audiendus: qui refutando indicia, art. 28. 29. 33. 43. etiam post sententiam, 18. §. 9. (quae etiam non petenti sunt communicanda: 2. C. de edend. 19. de poen. c. 24. §. debet. x. de accus. Boc. c. 3. n. 160.) est maxime [orig: maximè] favorabilis, ita, ut pro eo audiatur unus testis, etiam inidoneus, ut frater, etc. et testis de credulitate, etc. Mascara [orig: Mascarà]. de probat. vol. 2. concl. 904. n. 1. etc. Menoch. lib. 5. praesumpt. 48. n. 7. Bocer. de quaestion. c. 3. n. 168. Haec ita peracta iudex diligentissime [orig: diligentissimè] ponderet, ita tamen, ut facilior sit ad absolutionem, quam ad torturam, art. 28. 47. praeprimis [1.] si reus non aufugerit, cum potuerit, 17. §. 1. de Aedil. Edict. [2.] si iudici sese sponte [orig: spontè] exhibuerit, [3.] si ea nocte, qua [orig: quâ] commissum est homicidium, quiete [orig: quietè] dormiverit, Val. Max. lib. 8. c. 1. n. 13. [4.] exculpet eum ipse laesus, 2. de SCt. Silan. Carpz. q. 33. n. 56. 58. [5.] si testes extra iudicium revocaverint testimonium suum, Bocer. c. 3. num. 165. [6.] si bene [orig: benè]antea [orig: anteà] vixerit, bonam famam habeat, etc.

[note: Q] TORTURAE, vid. 15. §. 41. de iniur. 10. 12. C. sunt variae species, vid. Brun. de indic. p. 2. q. 2. n. 6. Boc. d. t. c. 5. n. 20.

Girland. de quaest. q. 2. 4. Damhoud. c. 27. n. 18. Carpz. q. 117. n. 28. Hippol. de Marsil. ad L. 1. pr. h. n. 55. iudex adhibeat usitatas, Clar. lib. 5. §. f. q. 64. Boc. d. l. c. 5. n. 16. Carpz. q. 117. n. 39. et quidem pro ratione personae, delicti, et indiciorum. 10. §. 3. h. 7. h. art. 58. vid. O. P. W. p. 361. fere [orig: ferè] in f.

[note: S] [note: E] Torquentur omnes, qui specialiter non excipiuntur: 3. de [note: F] poen. 1. §. 10. L. 8. pr. 17. 15. pr. L. 18. ff. 8. §. 1. C. h. ut (1.) ob defectum * Iudicii, furiosi, 3. §. 11. de SCt. Silan. Bocer. d. l. c. 4. n. 10. licet ante furorem deliquerit: Carpz. q. 118. n. 17. Clar. q. 60. n. 11. Carpz. q. 118. n. 22. impuberes, 10. pr. h. 1. §. 32. 33. de SCt. Silan. pubertati proximi tamen terreri possunt: 1. §. 33. de SCt. Sil. Carpz. q. 118. n. 11. Minot potest torqueri, 1. 2. C. si advers. delict. Carpz. q. 118 n. 29. et hodie etiam absque curatore. Carpz. q. 118. n. 29. 32. 33. vid. 4. C. de auct. praest. Diss. Oldenkop. obs. crim. t. 2. O. 32. Surdus et mutus natura [orig: naturâ]: arg. 10. C. qui test. fac. 3. §. 10. de SCt. Sil. v. Carpz. q. 118. n. [note: f.] 22. * Virium, Senes, 3. §. 7. de SCt. Sil. (hic non tam anni, quam [orig: quàm] corporis vigor spectatur, Carpz. q. 118. n. 40. decrepiti terrentur, arg. 1. §. 33. de SCt. Sil. Carpz. q. 118. n. 42.) Valetudinarii, arg. 3. §. 7. de SCt. Sil. (rupti, et Epilepsia laborantes moderate torquentur: Carpz. q. 118. n. 49.) Femina praegnans, licet ante paucos dies illegitime [orig: illegitimè] conceperit, hic [orig: hîc] nec territio locum habet: Carpz. q. 118. num. 61. 62.) Puerpera intra 40. dies post partum. [note: c.] Carpz. q. 118. n. 60. * (2.) ob dignitatem, virtutes, labores rei publ. praestitos, Episcopi et Presbyteri, 8. C. de Episc. et Cler. (reliqui Clerici torquentur: Bocer. d. l. c. 4. n. 22. Carpz. q. 118. n. 98.) de iure civ. viri Clarissimi, 10. C. de dignit. 11. et 17. C. h. (quibus hodie comparantur personae illustres, Carpz. q. 118. n. 71. vid. Tiraq. de poen. remitt. c. 31. n. 16.) Decuriones, corumque liberi usque ad pronepotes, 11. 17. C. h. 33. C. de Decur. (quibus hodie comparantur Consiliarii, Senatores, praecipue [orig: praecipuè] in civitatibus imperialibus) Nobiles, Tiraq. de nobil. c. 19. 20. 21. per L. 4. C. ad L. Iul. mai. vid. 8. §. 1. C. h. iunct. L. un. C. de equestr. dign. Carpz. q. 118. n. 97. Doctores et Professores, 6. C. de Profess. et Med. 10. C. de dignit. iunct. 4. §. 1. C. de advoc. divers. iud. 2. vid. 8. C. h. 4. C. ad L. Iul. Maiest. 14. C. de advoc. 1. contra ¶. Tiraq. de poen. remitt. c. 31. n. 16. Rebuff. in Aut. Habita. C. ne filius pro patr. Faber. in C. h. q. 13. Casonus. c. 10. n. 13. Zanger. de quaestion. c. 1. n. 57. Coler. de process. exsecut. p. 1. c. 3. n. 156. Carpz. q. 118. n. 96. Binsfeld. de confess. malefic. 7. C. de malefic. et math. Gail. 1. de P. P. c. 1. n. 28. (Diss. Bocer. de quaest.

c. 4. propter 33. C. de decur. Aut. Cassa. C. de SS. Eccles.) milites, corumque liberi primi gradus, 4. C. ad Leg. Iul. maiest. 8. pr. C. h. 3. §. 1. de re milit. Enenck. de privil. milit. lib. 2. c. 27. n. 2. 3. (Hoc etiam affirmat de militibus nostri temporis Wesenb. p. 1. cons. 17. n. 32. Bocer. de bello et duell. c. 28. de illis, qui in officio publico sunt constituti. Carpz. q. 118. omnibus vero [orig: verò] generaliter negat Zanger. tr. de tortur. c. 1. n. 58. Clar. q. 64. num. 18. vid. Enenck. d. l. n. 8.) Et hoc obtinet in decurion. milit. etc. etiam finito officio, modo [orig: modò] non ex causa famosa missi sint: 8. pr. 17. C. h. f. C. de decur. Hae tamen personae torqueri possunt in causa [1.] laesae maiest. 3. 4. C. ad L. Iul. maiest. 10. §. 1. h. [2.] proditionis patriae, 3. §. 10. de re milit. [3.] haereseos, 4. §. 4. C. de haeret. [4.] falsi, 21. C. de fals. [5.] maleficii sive veneficii, 7. C. de malef. et math. [6.] atrocissimi cuiuscumque delicti. Bocer. dequaest. c. 4. n. 75.

[note: O] In crimine 1. pr. atroci, 8. h. cuius poena est corporis afflictiva; Clar. 5. sent. §. 1. n. 1. Carpz. q. 119. n. 8. v. N. 134. c. f. (non etiam, quorum poena est arbitraria, nisi concurrant circumstantiae, quae si verae essent, reum morti darent, vel poenae corporis afflictivae: Carpz. q. 119. num. 35. e. g. in causis pecuniariis et civilibus, quae crimen annexum habent falsi; vel stellionatus, etc. ut si mercator fallitus dolo [orig: dolô]malo [orig: malô] in fraudem Creditorum pecuniam, sive rationes suas supprimat: Strach. de decoct. p. 7. et f. n. 2. Bocer. de quaest. c. 2. n. 2. vid. 1. §. 4. L. 16. de fals. 3. §. 2. Stellionat. et not. ad dd. tit. Et hoc in casu etiam testes possunt torqueri, si veritatem malitiose [orig: malitiosè] supprimant, Clar. lib. 5. §. f. q. f. n. 9. Zanger. c. 1. n. 9. Carpz. q. 119. n. 46. modo [orig: modò] veritas aliter haberi non possit, 8. pr. et urgentia adsint indicia, testes veritatem scire: 18. §. 3. h. Zanger. de quaest. c. 1. n. 11. Carpz. q. 119. num. 49. plura exempla de causa civili habet Carpz. 2. c. 53. d. 8. n. 3. 4. et q. 86. n. 25. In levioribus delictis territio tio locum habet. Clar. lib. 5. §. f. q. 64. in f. Carpz. q. 119. num. 52.) commisso: nam constare debet de corpore delicti. Carpz. q. 119. n. 56. 63. vid. art. 6. 8. O. C.

[note: fr.] Forma est ut in D. requiritur igitur (1.) ut fiat praesente iudice, ad minimum duobus assessoribus et actuario: art. 46. in f. et art. 47. Advocati non admittuntur. Clar. 5. quaest. 64. n. 35. [note: G] (2.) iusto * tempore, sc. statim post latam sententiam, O. P. W. p. 36 1. n. 8. non in feriis divinis; p. f. C. de feriis. nisi sit causa famosi latronis. p. C. de feriis. vid. tamen Clar. lib. 5. q. 64. Bocer. d. l. c. 3. n. 1.

[note: g.] * loco, sc. ab hominibus remoto. (3.) ut reus ante realem torturam a [orig: à] iudice prius interpelletur: (4.) ut iustus ordo servetur, in pluribus torquendis: ita, ut initium fiat a [orig: à] suspectissimo, 1. §. 2. h. aut si omnes similes fuerint, a [orig: à] timidioribus et infirmioribus: sic torqueantur feminae ante masculos, filii ante parentes: 1. §. 2. 18. pr h. Zanger. de quaest. c. 4. n. 27. Bocer. de quaest. c. 5. n. 11. et DD. in L. 8. in f. quod. met. caus. (5.) ut moderate [orig: moderatè]secundum [orig: secundùm] sententiam latam peragatur: art. 58. (6.) ut ipsa interrogatio instituatur (a.) non, dum reus pendet; nam quod tum [orig: tùm] loquitur; nullius momenti est, neque ab actuario notandum, sed cum iterum dimissus est: art. 58. Carpz. q. 124. n. 28. Bocer. de quaest. c. 5. num. 35. (b.) in genere, sine omni circumstantiarum mentione: 1. §. 21. h. art. 56. (g.) articulatim ad evitandam confusionem, qui articuli debent esse breves: art. 100. vid. Carpz. q. 124. n. 31. Si vero [orig: verò] reus est confessus delictum, tum [orig: tùm] quaeri debet de omnibus circumstantiis. art. 48. (7.) Consignatio notarii, qui annotat non solum ipsam confessionem, sed et quantitatem et qualitatem torturae. art. 46. 47. 52.

[note: E] [note: H] Effectus est, reo * perseverante in negatione, indiciorum purgatio, Beseld. v. 2. cons. 108. n. 1. 2. Bocer. de quaest. c. f. n. 1. Cz. q. 125. n. 3. (nec tortura ulterius repetenda, nisi (1.) nova indicia supervenerint, 18. §. 1. h. Tabor. racemat. 5. th. 10. Besold. Vol. 3. cons. 109. n. 2. 8. et ad O. P. W. p. 476. Wesenb. h. in f. Carpz. q. 125. n. 30. (Obst. 16. h. art. 58.) vid. Carpz. q. 125. n. 42. (2.) Reus corpus vel animum induraverit magica vel alia arte; 18. §. 1. h. Carpz. q. 125. n. 65. Faber. in C. h. n. 3. tum [orig: tùm] enim repetitur tortura ad arbitrium iudicis, non tamen ultra tertiam vicem: Besold. ad O. P. W. p. 476. Carpz. q. 125. num. 34. etc.) adeoque absolvitur reus, 4. C. de edendo. f. ff. de Calumn. definitive [orig: definitivè]; f. de calumn. 3. C. de sent. et interlocut. 4. C. de edend. artic. 61. Bach. V. 2. D. 31. th. 5. G. Bocer. de quaestion. c. 6. n. 4. Theodor. D. 9. th. 11. B. ita tamen, ut exceptio rei iudicatae tantum [orig: tantùm] priori accusatione obstet, et novis supervenientibus indiciis nova accusatio admittatur. Carpz. q. 125. num. 7. et 8. (vid. Diss. Menoch. de praesumpt. Zanger. de quaest. c. 5. n. 2. 5. Girland. etc. Myns. 5. O. 11. 12. Besold. ad O. P. W. p. 477. et V. 6. consil. 208. 209.) Urphedam tamen praestat: Carpz. q. 125. n. 14. et q. 127. n. 46. Carnifici iudex satisfacit; art. [note: h.] 61. * confitente, * sed paulo [orig: paulò] post iterum negante, [note: I] reiteratio torturae: art. 57. qui si in secunda tortuta

constanter neget, absolvendus est; sin confiteatur, et postea [orig: posteà] iterum revocet, tertium [orig: tertiùm], torquendus est: art. 57. quod si etiam hic confiteatur, et paulo [orig: paulò] post neget, extra ordinem puniendus est. Bocer. de quaest. c. 5. n. 39. vid. Carpz. q. 126. n. 50. Zanger. [note: i.] de quaest. c. 5. n. 81. * constanter, comdemnandus est, modo [orig: modò] confessio sit vetitati consentanea, art. 60. Carpz. q. 126. (in dubio ad extraordinariam poenam deveniendum) et rite [orig: ritè] sit ratificata; 2. C. de custod. reorum. art. 56. ad quod requiritur (1.) ut ratificata sit extra locum torturae, 2. C. de custod. reornm. art. 56. §. Der Gefangene soll. (2.) post aliquod tempus, sc. ad mininum post diem et noctem, nec ultra tres dies differenda: art. 56. (3.) coram iudice, praesentibus duobus assessoribus, cum actuario: art. 56. inf. (4.) et haec ratificatio diligenter consignetur, quam actuarius reo praelegere, et iudex reum super ea interrogare debet; art. 56. (haec ratificatio etiam in territione est necessaria,) 2. C. quorum appell. non rec. et haec responsio a [orig: à] tacente reo tortura [orig: torturâ] est exprimenda: Carpz. q. 126. n. 73. quod si ratificationem in die exsecutionis demum revocaverit, ex iusta causa, exsecutio fieri non potest: vid. art. 91. Carpz. q. 126. n. 63. (5.) et tortura fuerit iusta: alias [orig: aliàs] enim omne, quod illam sequitur, est ipso [orig: ipsô] iure nullum, art. 20. Carpz. q. 126. n. 8. Zanger. de quaest. c. 5. n. 30. et Iudex tenetur actione L. Aquil. vel in iuriarum: quandoque etiam ultimo [orig: ultimô]supplicio [orig: suppliciô] afficitur. Carpz. q. 127. n. 7. etc.

XLVIII. 19. DE POENIS.

[note: D] POena est malum passionis, quod infligitur propter malum [note: A] [note: +] actionis. Grot. de I. B. et P. l. 2. c. 20. n. 1. Est vel * Conventionalis, [note: D] quae orta ex conventione partium: haec etiam ab [note: a,,] [note: D] heredibus exigitur: 47. de A. E. V. §. f. I. de V. O. * Testamentaria, quae orta ex Testatoris dispositione: haec veteri iure [note: a.] [note: D] prohibita erat, hodie licita est. §. f. I. de Legat. * Legalis, [note: +] quae LL. constituta est: 52. pr. §. 8. ff. de O. et A. haec est [note: B] [note: D] * (1.) * Civilis, quae respicit privatam actoris interesse: 9. §. 5. [note: C] de publican. §. 10. I. de iniur.

[note: c.] *Criminalis, quae publicum interesse respicit: 9. §. 5. de publ. [note: D] Carpz. q. 102. n. 29. 30. haec iterum est vel * capitalis, quae adimit [note: E] caput hominis, vitam sc. * naturalem, ut decollatio, 8. §. 1. suspendium in furca, 28. pr. vivi concrematio, 28. pr. §. 11. h. un. C. de Nili agger: obiectio beftiis, 11. §. f. h. vid. Bach. ad W. h. n. 3.

Carpz. q. 128. n. 26. vivi defossio, stipite peracuto per corpus transfixo, art. 131. submersio in aquis, 9. d. L. pompei. de parricid. [note: e.] vid. plura ap. Carpz. q. 128. n. 26. * civilem * libertatem, 2. [note: F] pr. 28. h. 103. de V. S. damnatio in metallum, vel opus metalli, 8. §. 6. 17. h. hodie damnatio ad triremes. Carpz. q. 129. n. 8.

[note: f.] * civitatem, perpetua condemnatio ad opus publ. 17. §. 1. h. temporalis condemnatio est tantum [orig: tantùm] civilis poena. 28. §. 1. h. 17. §. 1. h. 2. §. 1. h.

[note: d.] * non capitalis, quae non ad capitis periculum respicir: 28. §. 1. h. ut infamia, vid. tamen 103. de V. S. relegatio, fustigatio, membri abscissio, confinatio, stigmatis inustio: 17. C. de poen. vid. §. 2. I. de publ. iud. 2. 28. [note: +] [note: b.] §. 1. h. Carpz. q. 129. n. 10. * (2.) Ordinaria: quae a [orig: à] L. determinata [note: D] ac definita est: 10. §. f. de vi publ. 1. §. 1. de effract. [note: D] Extraordinaria, quae non est a [orig: à] LL. definita, sed iudicis arbitrio relicta. 1. §. 1. de effract. vid. 11. pr. 13. h.

HODIE:

[note: D] [note: G] Poena est * civilis, die burgerliche [orig: bürgerliche] Straffe, quae non afficir corpus, die nicht auf Haut und Haar gehet; ut poena pecuniaria, Carpz. q. 130. n. 5. carceris, confinatio, relegatio perpetua et temporalis, infamia, detrusio in monasterium, etc. N. 134. c. 10. (Obst. art. 104. 110. 196. Reink. de R. S. et E. L. 2. cl. 2. c. 14. n. 37.) vid. Hahn. h. numellae: Carpz. q. 129. in f.

[note: D] [note: g.] * criminalis, quae corpus afficit, die an Haut und Haar [note: H] gehet: Carpz. q. 102. num. 51. Hahn. ad W. h. haec * capitalis, [note: D] eine Lebensstraffe, qua tollitur vita naturalis: Theodor. D. 10. th. 2. B. Carpz. q. 128. n. 8. 10. ut decollatio, suspendium, supplicium rotae, (quomodo hic procedendum sit, Iudex specifice [orig: specificè] mandat: Carpz. q. 23. n. 63. et q. 128. n. 66.) suffocatio in aquis, art. 130. 131. 159. v. Carpz. q. 128. n. 48. combustio, etc. dissectio in partes. art. 192. Carpz. q. 128. n. 52. Aggravantur hae poenae quandoque ita, ut quis trahae imponatur, vid. art. 193. vel rotae: Carpz. q. 128. n. 60. aduratur ferro [orig: ferrô] candenti; art. 137. 194. Defossio, quae tamen ubique fere [orig: ferè] in desuetudinem [note: D] [note: h.] abiit. * non capitalis, eine Leibsstraffe, quibus corpus quidem afficitur, vita naturalis autem non adimitur; ut fustigatio, art. 196. 198. cui hodie fere [orig: ferè] semper adhaeret perpetua relegatio, art. 198. quae tamen ita moderanda est, ne vitae noceat: art. 196. Carpz. q. 129. num. 24. vide Besold. voc. Ruthen-außstreichen. Abscissio auris,

digitorum, linguae, manus: art. 107. 108. 159. v. Carpz. q. 129. n. 34. Membrorum extensio, wippen: Carpz. q. 129. n. 39. etc. Condemnatio ad triremes.

[note: C] Infligitur Iure naturali, 42. de V. S. 7. de LL. (Diss. Grot. de I. B. et P. lib. 2. c. 20. num. 1.) vid. Matth. de crim. ad lib. ff. 48. t. 19. c. 5. n. 2. etc. adde Deut. 13. v. 8. Civili, etc. Auctoritate Iudicis, qui utplurimum adhibet ICtos, art. fin. Carpz. q. 116. vid. Boc. de furt. c. 1. n. 41. et poenam facto convenientem imponit; N. 82. c. 10. L. 1. §. 4. ad SCt. Turp. 15. in f. pr. ad munic. 1. §. 1. de feriis. nam leviorem, quam [orig: quàm] causa postulat, poenam irrogans fit infamis: 8. §. 2. C. de vi publ. vid. f. C. ne sanct. bapt. reiter. Per ministros publicos, lictores, carnifices, etc. de quorum conditione vid. Can. 18. 28. 29. c. 23. q. 5. Carpz. q. 137. n. 55. Iul. Clar. lib. 5. sent. §. f. q. 99. n. 4. Carpz. q. 137. n. 53.

[note: S] Facinoroso ipsi; 22. C. h. 1. §. 12. 13. L. 3. pr. de vi et vi arm. 26. h. 2. §. 7. de decur. 7. §. f. L. 9. de Senator. et t. t. C. ne filius pro patr. Ezechiel. c. 18. Deuter. 24. 16. Carpz. q. 131. n. 6. non etiam heredi, 20. 26. h. 111. §. 1. de R. I. nisi sit lis contestata: hic enim reus quasi contrahit, et promittit se soluturum, quod continebitur in sententia, 3. §. 11. de pecul. 58. de O. et A. 22. de SCt. Silan. 20. de accusat. Grot. de I. B. et P. lib. 1. c. 21. n. p. et f. tit. de accus. P. p. 683. Differtur poena mulieris gravidae. 3. h.

[note: fr.] Poenae infligantur adaequatae delicto; hinc earum aestimatio fit secundum [orig: secundùm] proportionem geometricam, infligantur autem secundum [orig: secundùm] proportionem arithmeticam: v. Fr. ad t. de I. et I. n. 28. [note: F] Horn. in Eth. lib. 3. c. 13. n. 10. v. L. 11. 13. h. N. 82. c. 10. Propter iustitiam divinam, c. 32. caus. 23. q. 5. emendationem delinquentis, 20. h. terrorem aliorum, 1. C. ad L. Iul. repet. et bonorum securitatem. can. 18. c. 23. q. 5. Exsecutio fieri [note: I] [note: Q] debet * loco consueto [orig: consuetô], in conspectu totius populi, propter [note: i.] finem; *tempore iusto, sc. non feriato [orig: feriatô] die, f. C. de feriis, et sententiae conceptae publicatio et exsecutio differenda non est, propter 5. C. de cust. reorum. 18. C. de poen. vid. Senec. de benef. lib. 2. c. 5. Differtur tamen poena, (1.) si ulterior gravioris criminis accusatio et inquisitio supersit: Theod. D. 10. th. 5. F. (2.) propter reorum potentiam, et tumultum, qui timetur: Carpz. q. 137. n. 12. (3.) si testes, ex quorum dispositione reus est condemnatus, criminis falsi accusati fuerint, Theod. d. l. (4.) ad socios criminis indagandos, 29. h. (5.) si reus condemnatus aliorum administrator fuerit, tum [orig: tùm] breve tempus conceditur ad rationes reddendas: 1. C. de

bon. proscript. (6.) si Princeps iusserit reum maiori, quam [orig: quàm]consueta [orig: consuetâ], poena [orig: poenâ] asficere, tum [orig: tùm] enim exspectantur XXX. dies: 20. C. 7.) in muliere praegnante, donec enixa fuerit: 3. h. (8.) Corporis afflictiva propter morbum rei condemnati, 3. pr. de SCt. Silan. capitalis autem in eo statimexecutioni mandatur: Carpz. q. 137. n. 34. nam quando decernitur poena ultimi supplicii, tum ea reo est denuntianda triduum ante exsecutionem, art. 79. eique e [orig: è] carcere in aliud conclave educto minister Ecclesiae adiungitur, art. 79. 102. cibique lautiores offeruntur, Prov. 31. v. 6. 7. ne tamen inebrietur: art. 79. quod si paenitere nolit, exsecutio aliquantulum differenda, illeque diligenter admonendus est; quod si nihil operetur, iusto DEI iudicio relinquitur, et sententia datur exsecutioni: Carpz. q. 137. n. 47. Si forte [orig: fortè] carnifex in exsecutione peccaverit, lapidibus obruendus non est, art. 97. sed, si quidem lata [orig: latâ]culpa [orig: culpâ] peccavit, punitur a [orig: à] magistratu. Carpz. q. 137. n. 67.

[note: C] Impediunt poenam (1.) Mors rei; 6. de publ. iud. 15. §. 3. ad SCt. Turp. 26. h. animadvertitur tamen in cadaver, si de atrocissimo delicto fuerit confessus aut convictus: vid. Carpz. q. 131. n. 27. Heig. p. 2. q. 37. n. 32. (2.) Praescriptio: vid. tit. de divers. temp. praescript. p. 615. (3.) Aggratiatio, quando sc. Princeps ex gratia poenam remittit. Mitigantur poenae ob certas causas a [orig: à] Principe, ob alias a [orig: à] Iudice, ob alias ab ipsa Lege. v. Tiraq. de poen. remitt. Farin. eod. Wes. h. in f. Carpz. q. 142. 143. etc.

XLVIII. 20. DE BONIS DAMNATORUM.

[note: A] IUre * veteri capitali poenae iungebatur confiscatio bonorum, scil. propter sententiam condemnatoriam, quae hoc continebat expresse [orig: expressè], ut in stupro, incestu; §. 4. I. de publ. iud. N. 12. c. 1. vel tacite [orig: tacitè], ut in omnibus poenis capitalibus; 1. h. 8. §. f. qui test. fac. Bona reorum propria, quae ad extraneos [note: O] heredes transire possunt: NON etiam (1.) bona uxoris, et quae ea donationis titulo ante crimen ab illo accepit: 9. pr. et §. 1. C. de bon. proscript. (2.) servi condemnati peculium: 1. C. de bon. proscr. (3.) filii condemnati peculium profectitium, etiam castrense et quasi, quae patri relinquuntur: 3. C. d. t. nam separatio peculiorum facta est in favorem filii, qui hic cessat, vid. Matth. de poen. c. 2. n. 7. 8. (an etiam post N. 118. c. 1. 2. iunct. N. 134. c. f. vid. Matth. ibid.) (4.) bona feudalia: Hahn. ad W. h. (5.) fideicommisso

subiecta: Hahn. h. (6.) aliis ex contractibus debita: 2. C. de vi publ. (7.) quae reus post condemnationem ex nova causa acquisivit, de quibus tantum disponit inter vivos: 22. §. 5. mandat. nam si per condemnationem desiit esse civis, amittit ius testandi, nec habet heredes, sed fisco bona vindicantur. 2. C. de bon. proscript.

* Iure Novo confiscatio non cohaeret tacite [orig: tacitè] delictis capitalibus, exsistentibus descendentibus et ascendentibus usque ad III. gradum, solo [orig: solô] Maiestatis crimine excepto: N. 134. c. f. sic etiam uxori rei indotatae quarta bonorum pars relinquenda est; N. 134. c. f. vid. Matth. de poen. c. 2. Si vero [orig: verò] tamquam poena principalis expresse [orig: expressè] adiciatur sententiae, tum res expedita est. arg. N. 134. v. art. 218. Theod. D. 10. th. 6. Heig. p. 2. q. 33. num. 53. [Diss. Moller. Carpz. q. 135. n. 25.] ¶.

XLVIII. 21. DE BONIS EORUM, QUI ANTE SENTENTIAM VEL MORTEM SIBI CONSCIVERUNT, VEL ACCUSATOREM CORRUPERUNT.

COnfiscantur etiam bona reorum, qui (per deprehensionem, vel accusationem, vel postulationem,) constituti in [note: A] reatu capitali, 3. pr. §. 1. 2. 3. h. 45. §. 2. de iure fisc. * ipsimet sibi mortem consciverunt, 3. h. (quod probandum) conscientia criminis, aut metu futurae poenae: 3. h. v. 3. §. 6. ff. 1. C. h. L. 45. §. 2. de iur. fisc. neque horum testamenta valent: 2. C. qui test. fac. [note: a.] poss. 6. §. 7. de iniust. rupt. * corrupto [orig: corruptô]adversario [orig: adversariô] diem suum obierunt: rubric. h. nisi ita sese liberarint a [orig: à] capitali poena: 1. h. 18. C. de transact. Hodie hoc procedit in delictis, in quibus condemnatorum bona confisantur, ut crim. maiest. etc. alias [orig: aliàs] non. art. 135.

XLVIII. 22. DE INTERDICT. RELEGAT. DEPORTATIS.

[note: D] INTERDICTUS est, cui certus locus, vel aliud quid interdictum est, e. g. officia, etc. 7. pr. §. p. L. 8. h.

[note: D] RELEGATUS est, qui certo [orig: certô] ex loco [orig: locô] excluditur, vel ad certum locum relegatur, salva [orig: salvâ] civitate: 7. pr. §. 8. h. 17. §. 1. de poen. quod ultimum dicitur hodie confinatio: interdum etiam

etiam relegati condemnantur in aedes suas, mussen [orig: müssen] in das Hauß [note: +] schwohren [orig: schwöhren]. 9. ff. h. Relegatio fit vel ex certo [orig: certô]loco [orig: locô], vel ad certum locum: ut in D. hic Relegans debet in loco, ex quo vel ad quem relegatio fit, Iurisdictionem habere criminalem. Richt. 2. dec. 93. n. 2. 3. per L. 7. §. 6. et 10. h. Carpz. p. 2. c. 47. d. 1. 2. 3. [note: +] Temporalis, quae ultra X. annos non extenditur; L. 7. §. 2. h. iuncta [orig: iunctâ] 23. de poen. Carpz. quaest. 130. n. 15. Perpetua, quae etiam facta censetur, si simpliciter quis relegatus sit, e. g. daß er des Lands hiemit verwiesen. etc. 10. C. de poen. vid. 23. eodem. Si temporis facta quidem mentio, sed indeterminati, tum [orig: tùm] ad X. annos extenditur. e. g. daß Beklagter auf eine Zeitlang verwiesen. etc. 23. de poen. Pistor obs. 189. Carpz. q. 130. n. 17. etc. et p. 4. c. 47. d. 7. [note: +] Richt. q. 3. n. 7. Publica, quando quis per lictorem educitur; [note: E] Privata, quae privatim fit. Hodie relegati praestant urphedam, ad quod nolentes carcere compelluntur, pane et aqua cibandi; Carpz. q. 130. n. 38. et quomodo egressus sententiam puniatur, docet Mevius, ad Ius Lub. tit. 1. art. 1. Richt. p. 2. dec. 93. num. 24. Carpz. 4. c. 48. d. 1. Non amittunt civitatem. 17. §. 1. de poen. 4. h. Stamm. de serv. person. p. 1. lib. 1. tit. 1. c. 1. n. 3. Carpz. p. 4. c. 47. d. 9. et q. 130. n. 52. Richt. 2. decis. 93. n. 52. nec bona, (nisi in perpetua relegatione hoc sit expresse [orig: expressè] additum: 4. ff. h. 8. C. de poen. contra ¶.) nec famam, vid. tamen 22. de his, qui not. infam. nisi relegatus sit propter delictum famosum: vid. Richt. 2. dec. 93. et Carpz. 4. c. 47. d. 11. 12. Tempore relegationis elapso libere [orig: liberè] redit: Richt. 1. dec. 93. in perpetuum relegatus, alibi mortuus, non potest domi sepeliri: 2. de cadaver. punit. Relegatum etiam sequatur uxor, nisi sit vagabundus: Carpz. 4. c. 47. d. 7. et q. 130. n. 44.

[note: D] DEPORTATUS est, qui vinctus in certum locum fertur, ut, amissa [orig: amissâ] civitate, ibi perpetuo [orig: perpetuò] maneat. 17. §. 1. de poen. 7. §. 2. h. [note: C] Praesides olim deportare non poterant, nisi speciali Principis [note: I. n] permissu. 6. §. 1. h. Hodie deportationis nullus usus: eius Cognata hodie usitata vid. ap. Stamm. de serv. person. c. 1. n. 20. 21.

XLVIII. 23. DE SENTENTIAM PASSIS ET RESTITUTIS.

[note: D] [note: A] REstitutio hic [orig: hîc] est reorum punitorum in pristinum statum [note: +] a [orig: à] Principe facta reductio. Est vel * Iustitiae, quando [note: D] scilicet reus probat innocentiam suam: 1. §. f. de quaest.

[note: B] [note: D] clementia principis restituitur: haec est vel * plena, quando quis per omnia, et in totum restituitur in pristinum statum: [note: b.] 1. f. h. §. 1. in f. I. quib. mod. patr. potest. solv. * minus plena, qua poena tantum [orig: tantùm] remittitur, sed honores etc. non restituuntur. [note: C] 2. etc. C. h. Restituit Princeps, 1. §. f. in f. de quaest. 4. de poen. et qui habent Ius territoriale: v. Carpz. q. f. propter numerum liberorum, 7. §. 3. de bon. damnat. etc. vid. Clem. 1. [note: C] [note: E] de celebrat. missae. Carpz. q. 150. n. 40. etc. * Minus plena restituit, quantum expressis verbis in ipsa constitutione expressum est: 2. 4. 6. 7. C. h.

[note: c,,] * Plena restituit omnia pristina iura; 1. f. C. h. non etiam fructus medii temporis, Bach. V. 2. D. 31. th. 7. C. nec bona interim a [orig: à] fisco alienata. 2. §. 10. et §. 16. ne quid in loc. publ. Clarus, lib. 5. sent. §. f. q. 59. n. 6. et Gail. de P. P. lib. 10. c. 19. n. 20. 21.

[note: c.] * Restitutio iustitiae plenissima est, reo omnia restituit, etiam bona alienata, fructus et omnia adempta. Bach. V. 2. D. 31. th. 7. lit. C.

XLVIII. 24. DE CADAVERIBUS PUNITORUM.

COrpora hominum sepelienda: 1. 3. h. Deut. 21. uri. 23. interdum tamen hoc non fit, propter atrocitatem delicti. ut supr. ad tit. de Poen. etc. vid. art. 159. 162. vid. Iosuae c. 10. et lib. 4. Reg. c. 9. L. 1. h. t. Anatomicis etiam tradi solent a [orig: à] Principe. num. 72. sq.

XLIX. 1. DE APPELLAT. ET RELATIONIBUS.

[note: (1)] APPELLATIO hic [orig: hîc] est legitima superioris iudicis invocatio [note: D] adversus gravamen inferioris. Ordinarium est remedium, [note: N] hinc excludit extraordinaria, nisi quatenus sunt breviora, [note: +] aut pinguiora. vid. Bach. V. 1. D. 11. th. 1. A. Est vel Iudicialis; [note: D] c. 5. x. h. quae a [orig: à] sententia Iudicis interponitur: Extraiudicialis, [note: D] quae a [orig: à] decreto vel aliis actibus extra iudicialibus, c. 8. de appell. in 6. 1. §. 3. quando appell. 21. §. 2. h. ut a [orig: à] captura, incarceratione. [note: C] Pap. decis. 236. per tot. Wesenb. h. n. 5. etc. Origine Iuris Naturae, informatione Iuris Civilis: Besold. de appell. c. 1. Bach. V. 2. D. 33. th. 1. A. vid. Myns. cent. 1. O. 6. 14. Ord. Cam. p. 2. t. 28. §. Und dieweil, etc. Gail. 1. O. 124.

C. h. [ita, ut unius appellatio prosit, (non contra etiam nocet condemnatio: 3. §. 2. h.) omnibus consortibus: 1. 2. C. si unus ex pluribus. 10. h. 1. C. de divers. rescript. Carpz. 1. c. 20. d. 15. et p. 2. c. 9. d. 4. n. 3. ¶. (vid. Obst. 3. §. 2. h.) modo [orig: modò] (1.) una sententia [orig: sententiâ] sint condemnati, 10. pr. 17. h. (2.) una eademque omnium et appellationis et defensionis sit causa: 10. §. f. h. c. p. x. h. Carpz. 1. c. 20. d. 15. Gail. 1. O. 126. n. 3. Sic si minor restituitur, hoc reliquis non prodest, 2. C. si unus ex pluribus. nisi causa sit individua. L. un. C. si in communi eademque [orig: eâdemque] causa. Perez. in C. tit. Si unus ex pluribus. (3.) Reliqui consortes sententiam non agnoverint: arg. 6. h. Pistor. 1. q. 47. n. 21.] etiam alieno nomine condemnatus, ut tutor, curator, etc. 24. pr. §. 1. h. 1. §. 13. quand. appell. et hi ad hoc tenentur, ut et eorum heredes, modo [orig: modò] rationes nondum sint redditae; 11. C. de adm. tut. 27. h. Negotiorum gestor, qui sc. alieno [orig: alienô] nomine condemnatus est: 24. h. vid. L. 1. pr. de appell. recip. Bach. V. 2. D. 33. th. 1. Procuratores, 18. ff. 9. C. etiam sine speciali mandato, Carpz. 3. Resp. 109. num. 11. 14. et hi tenentur appellare. 31. §. 2. de N. G. 8. §. 8. mandat. 17. C. de procurat. vid. tit. de procur. p. 69.

(II.) Quorum interest sententiam aut decretum revocari, 4. §. 2. L. 5. §. 1. 2. ff. h. L. 2. §. 1. quand. appell. c. super eo. 15. x. de offic. et pot. iud. deleg. qui tamen intra decendium etiam causas sui interesse explicent: Gail. 1. O. 22. n. 5. Bach. V. 2. D. 33. th. 2. F. ut Dominus, cuius procurator condemnatus: 4. §. 2. h. Auctor, c. g. venditor, emptore condemnato: 4. §. 3. h. 20. C. de Evict. Coheres, 5. pr. Legatarius herede ex causa inosficiosi damnato: 5. §. 1. 14. pr. h. 28. ff. de inoffic. test. quod tamen hodie mutatum: N. 115. c. 3. 4. in f. Fideiussor damnato Principali: 5. pr Carpz. 1. c. 20. d. 15. n. 6. Is, cuieventus litis legatus est: N. 112. c. 1. in med. Magistratus, subditis condemnatis, si illius intersit, e. g. ab evocatione: Gail. 1. O. 125. 126. Graev. lib. 1. cond. 125. Agnati, vasallo condemnato. Vult. de Feud. lib. 2. cap. f. n. 3.

(III.) Propter arctissimam cognationem: Pater condemnato filio, 2. §. 2. quando appell. Filius patre condemnato: 23. §. 2. h. 12. C. de procurat. vid. 1. §. 1. de appell. recip. Pro eo, qui ad supplicium ducitur, quilibet appellare potest; 6. h. 6. C. de Episc. and. L. 29. C. h. licet recuset festinans ad mortem. 6. in f. h. contra [orig: contrà] ¶. Non etiam renuntiantes, indigni, contumaces: vid. infr. C. pag. 127. et 128. officiales iudicum propter delictum in officio commissum, a [orig: à] proprio iudice condemnati, 3. C. quorum appell. non recip. condemnati ex causa tributorum, et debitorum fiscalium, 4. C. eodem.

[note: [?] ] [note: P] Subiectum * a [orig: à] quo sunt omnes magistratus vel iudices, (non etiam arbitri compromissarii, arg. 3. C. de iurisd. omn. iud. l. 27. §. 2. ff. 1. C. de recept. arbit.) inferiores, (ordinarius sive delegatus; 19. 30. C. h. non etiam illi, qui superiorem non agnoscunt, ut Imperator, Ord. Cam. p. 2. t. 7. in f. Carpz. ad L. Reg. c. 9. sect. 2. n. 17. et 3. resp. 126. provocatio ab Imperatore male [orig: malè] informato ad Imperatorem bene [orig: benè] informandum proprie [orig: propriè] appellatio non est. Carpz. 3. Resp. 126. n. 10. vid. Bodin. de republ. c. 10. Heig. lib. 1. q. 10. n. 19. Carpz. d. l. n. 18. Boc. cl. 6. D. 34. th 37.) qui iniuste [orig: iniustè] pronuntiarunt: 1. pr. verb. iudicantium. h. modo [orig: modò] specialiter non excipiantun, ut I. civ. procuratores S. Palatii, 34. 37. C. h. Patriarcha, 29. C. de Episc. Aud. Senatus Rom. 1. §. 2. a [orig: à] quibus appell. non lic. Praefectus praetorio, un. §. 1. de off. praefect. praetor. Iudices a [orig: à] summo principe dati, cum clausula remotae appellationis, Ord. Cam p. 3. t. 53. qui contra audet, mulctatur poena 100. marcarum auri puri: Bocer. cl. 6. D. 34. th. 41. In Gallia Parlamenta, in Italia Rotae, in Hispania Concilia, hodie in Germania Electores; Aur. Bulla, cap. 11. [qui tamen contrario usu hoc privilegium amiserunt, praeter Electorem Bavariae, Saxoniae, Brandenburgicum, et Reges Bohemiae, vid. Reink. de R. S. et E. lib. 1. cl. 4. c. 6. n. 2. Buxtorf. ad A. B. concl. 94. lit. E.] Ex aliis constitutionibus hoc privilegium habent omnes Duces Saxoniae, R. l. de anne 1559. Brandenburgici, anno 1586. Knichen, de Sax. non provoc. iure, verbo: ius. c. 2. n. 23. Carpz. ad L. Reg. c. 9. sect. 8. vid. omnino [orig: omninò]Carpz. 2. Resp. 125. per tot. Archiduces Austriae. Duces Lotharingiae: Mich. de iurisd. Imp. Mynsing. 5. O. 88. Wurtembergiae [orig: Würtembergiae], vid. omnino [orig: omninò]I. P. W. p. 1. t. 60. §. Wo aber ein Fremder etc. vid. Bocer. cl. 6. D. 34. th. 37. et aliis Statibus certis in casibus: Hoc tamen privilegium locum non habet in casu denegatae aut protractae iustitiae: A. B. c. 11. vers. Auf den Fall aber. Arum. ad A. B. decis. 5. t. 11. concl. 18. quod ipso documento denegatae iustitiae est probandum. Ord. Cam. fol. 114. vid. Gail. 1. O. 28. n. 3. Myns. 2. O. 74.

[note: 2.] * ad quod: sunt personae superiores, 1. §. 3. h. 4. de rec. qui arbitr. 13. §. 4. ad SCt. Trebell. vid. Hahn. h. num. 2. immediati, 4. C. de iurisd. omnium iud. c. 66. x. h. Ord. Cam. p. 2. t. 29. (si per saltum fuerit facta, remittitur ad immediatum, 1. §. 3. sic a [orig: à] iudice delegato appellatur ad delegantem: 1. pr. quis et a [orig: à] quo. non etiam a [orig: à] mandatario ad mandantem, sed ad eius proxime [orig: proximè] superiorem; 1. §. 2. quis et a [orig: à] quo appell. hodie a [orig: à] Commissariis appellatur ad principalem constituentem: vid. Gail.

1. O. 121. per tot. Carpz. 3. Resp. 124.) nisi intermedius Iudex sit suspectus, vel inhabilis: Ord. Cam. p. 2. t. 29. Gail. 1. O. 119. n. 2. Iure Can. statim ad Papam appellatur. Can. Metropolitanum. 45. q. 7. c. 2. cap. 58. x. h.

[note: O] [note: B] Appellatur a [orig: à] * Sententia, (non citatione, 7. C. quorum appell. non recipiuntur Carpz. 5. Resp. 127. n. 4. nec ab exsecutione, 4. pr. ff. 21. C. h. 5. C. quorum appell. non recipiuntur. Gail. 1. O. 113 Carpz. 5. Resp. 127. Bach. V. 2. D. 33. th. 5. B. nisi exsecutor modum exsecutionis excedat, d. L. 5. Myns. 5. O. 23.) iudiciali valida, 23. §. 1. h. t. t. quae sent. sine appell. et t. t. C. quando provoc. non est necesse. definitiva, 2. C. de Episc. audient. 7. C. quorum appell. non recipiuntur. Carpz. 3. Resp. 127. n. 1. et interlocutoria gravamen [note: C] irreparabile continente (sive sit *simplex, quae causam principalem neque per indirectum spectat, nec est de dando vel faciendo, sed tamen continet damnum, quod per sententiam definitivam reparari non potest: e. g. in L. 9. de his, qui satisd. cog. Carpz. 3. Resp. 48. n 18. l. 7. §. 2. de appell. recip. Bocer. cl. 6. D. 31. th. 24.

[note: [?] ] * mixta, quae per indirectum tangit causam principalem, definiendo articulum, qui ad definitivam spectat; vid. Bocer. cl. 6. Disp. 31. th. 24. etc. Carpz. 3. Resp. 48. n. 12. Gail. 1. O. 130. vid. 39. pr. de minor. Ord. Cam. p. 2. t. 28. §. f. et t. 29. ¶. Iure Can. ab omni gravamine potest appellari: c. 12. h. Carpz. 3. Resp. 117. n. [note: D] 2. ¶. licet latae sint *in causis criminalibus, 30. C. h. 6. C. de Episc. aud. Carpz. q. 139. n. 1. (Obst. L. 244. de V. S.) Iul. Clar. h. §. f. Damhoud. prax. cri [?] c. 15. n. 26. et c. 149. num. 24. quod tamen in Camera non observatur, (etiam quoad causas matrimon. Patronat. Decimarum, etc. Gail. 1. O. 112. in f. Myns. 5. O. 10. Gail. 1. O. 8. num. 2.) Ord. Cam. p. 2. t. 28. §. Item, nachdem auch R. I. de anno 1533. vers. Item, als ietzt etliche Zeit hero. quae consuetudo ad inferiora iudicia non est extendenda. Cothmann. lib. 1. Resp. 14. num. 8. Rauchbahr. p. 2. q. 8. n. 45. Nebelkrae. decis. 2. (Diss. Gail. 1. O. 1. n. 28. Myns. 4. O. 41.) In Saxonia tamen, Wurtembergia [orig: Würtembergia], etc. non recipiuntur appellationes in Criminalibus; Carpz. 1. c. 20. d. 19. 20. et 3. Resp. 128. et q. 139. I. P. W. p. 1. t. 70. §. Von Malenz-Sachen. Sed his in locis loco [orig: locô] appellationis est defensio, etiam post sententiam latam, quae in causis criminalibus numquam transit in rem iudicatam: Carpz. q. 139. in f. sic in Camera hic admittitur querela nullitatis. Ord. Cam. p. 2. t. 28. §. Item, nachdem auch. vers. Doch, so sich iemand. [note: d.] *In rebus minoribus. 20. C. h. Hodie tamen certa summa est

tantum [orig: tantùm] appellabilis, ut in Camera 300. fl. Recess. deput. de anno 1600. ¶. vid. Ord. Cam. p. 2. t. 28. §. Und sonderlich setzen etc. R. I. de anno 1570. vid. R. I. de anno 1654. §. Vierdtens soll. 112. ibi: 400. Reichs-Thaler Capital. Aliis tamen Statibus per privilegium maior summa est concessa: v. Ord. Cam. p. 2. t. 28. §. Und sonderlich in viele. Limn. Reink. Carpz. ad L. Reg. c. 9. sect. 8. n. 3. etc. haec summa aestimatur ex petitione actoris; 19. §. 1. de Iurisd. in dubio iuramento est definienda. Ord. Cam. p. 2. t. 28. Und sonderlich setzen. An etiam usurae computentur? vid. Gilmann. tom. 4. Symphor. p. 1. Vot. 56. n. 1. Besold. de appell. c. 7. §. 2. Gail. 1. O. 123. n. 3. In rebus, quae aestimationem certam non recipiunt, ut servitutes, etc. indistincte [orig: indistinctè] appellatur, Ord. Cam. p. 2. t. 28. §. Und sonderlich setzen. vers. Doch sollen die Sachen. Bocer. cl. 6. D. 34. th. 27.) nisi in specie excipiantur, (1.) sententiae latae in iudicio possessorio, Bach. V. 2. D. 33. th. 5. E. F. G. per L. un. C. si de moment. possess. Diss. Afflict. decis. 269. et quidem hodie summario; nam hodie a [orig: à] plenario admittuntur: Carpz. 1. Resp. 13. 14. Gail. 1. O. 7. n. 7. et O. 147. n. 9. Bocer. cl. 6. D. 34. th. 25. 26. (2.) in causis, quae moram non ferunt: f. de appell. recip. (3.) sententiae bis confirmatae: L. un. C. ne lic. in una eademque causa [orig: causâ]. sc. quoad idem punctum: v. Bach. V. 2. D. 33. th. 3. L. Marant. de ord. iud. art. 2. n. 270. In Camera tamen tertiae et quartae appellationes recipiuntur, Gail. 1. O. 72: n. 3. Myns. 1. O. 15. item in Saxon. [note: b.] Carpz. 3. Resp. 101. a [orig: à] * Decreto et aliis actibus extraiudicialibus, 1. §. 3. quando appell. L. 21. §. 2. h. c. 5. x. c. 8. eodem. in 6. e. g. vocatione ad magistratum, si quis legitimam excusationem habeat. 1. §. 2. quand. appell.

[note: fr.] Forma est, ut in D. et quidem requiritur appellationis [note: E] * [1.] Legitima INTERPOSITIO ratione * temporis, quod [note: F] olim erat biduum vel triduum, 2. §. 1. ff. quand. app. sit. 6. §. p. C. h. 1. §. 5. et 11. quando appell. Hodie est indifferenter decendium: N. 23. c. 1. et Aut. Hodie autem. C. h. c. 8. de appell. in 6. v. 28. C. h. [note: C] Cz. 3. Resp. 114. n. 1. quod estratione * initii utile, 1. §. 7. quando appell. 2. C. de his, qui per met. iud. (Diss. Carpz. lib. 3. Resp. 114. n. 8. et p. 1. c. 20. d. 5. n. 9. L. 1. §. f. quando appell.) 4. C. de lib. causa. c. 8. h. t. in 6. et currit a [orig: à] die sententiae, N. 23. c. 1. 1. §. 5. quando appell. modo [orig: modò] sciat condemnatus, sententiam esse in suum praeiudicium latam: v. Gail. 1. O. 139. num. 7. Si per procuratorem actum, sufficit procuratorem scire, 1. §. f. quand. appell. in f.

[note: g.] * cursus [orig: cursûs] continuum, 1. C. de feriis. Gail. 1. O. 39. n. 5. et ultima [orig: ultimâ]hora [orig: horâ] potest interponi; hinc et

sententiae et appellationis insinuatae hora est adicienda: Gail. d. l. Carpz. 3. Resp. 114. n. 11. vid. Ord. Cam. p. 2. t. 29. §. So sollen auch die Appell. vid. Bach. V. 2. D. 33. th. 8. vers. in gravamen [note: f.] successivum. * modi: nam interponi debet modeste [orig: modestè], contrafaciens fit infamis, 42. de iniur. et extraordinarie [orig: extraordinariè] punitur; 8. h. Et si appelletur a [orig: à] sententia [note: H] * definitiva, aut interlocutoria definitivae vim habente * statim [note: I] apud acta, tum sufficit vocabulum: Appello: 2. h. * ex [note: i.] intervallo, tum fieri debet in scriptis: Ord. Cam. p. 2. t. 29. §. Und so von Veyurtheilen. (Diss. Bacchov. V. 2. D. 33. th. 7. F. G.) 14. [note: h.] C. h. * interlocutoria, tum fieri debet in scriptis: c. 1. h. in 6. c. 59. x. eodem. Ord. Cam. p. 2. t. 29. §. Da aber von andern. Schedula appellationis contineat nomen appellantis, appellati, sententiam a [orig: à] qua, 1. §. f. h. et in appellatione a [orig: à] sententia interlocutoria vim definitivae non habente, causam, propter quam gravatum se putet, Ord. Cam. p. 2. t. 29. §. Wo aber von andern. et c. 1. h. in 6. iudex ad quem necessario [orig: necessariò] exprimendus non est, sed susficit dicere ad competentem: v. Bocer. cl. 6. D. 34. th. 69. E. Besold. de appell. c. 8. §. 4. Regulariter interponitur coram iudice a [orig: à] quo, 1. §. 7. quand. appell. arg. 7. h. Carpz. 1. c. 20. d. 1. n. 4. qui si sui copiam non faciat, superior statim potest adiri: 1. §. 10. quand. appell. si neutrius copiam habere potest, tum [orig: tùm] interponi potest coram honestis viris, sive notario cum testibus, c. f. x. h. 2. C. de his, qui per met. Ord. Cam. p. 2. t. 29. §. Item so soll einem ieden. ¶. Myns. cent. 2. O. 12. n. 3. tum [orig: tùm] conficiat Notarius desuper instrumentum, illique schedam appellationis verbotenus inserat: Myns. 4. O. 45. quod statim habet vim devolutivam, licet non insinuetur iudici a [orig: à] quo, utile tamen est, ut ei insinuetur, ad suspendendam exsecutionem. v. Ord. Cam. p. 2. t. 29. §. Item, so soll einem ieden etc. vers. So aber solch Appellant. Besold. ad I. P. W. p. 1. tit. 58. th. 97. Carpz. 1. c. 20. d. 1. circ. fin. vid. Gail. 1. O. 119.

[note: c,,] * (2.) legitima APOSTOLORUM petitio, sine qua appellatio habetur pro deserta. c. 1. 4. 6. in 6. Clem. Quamvis 2. eodem. L. un. §. f. de Libell. dimiss. Berl. 1. concl. 50. n. 153. [note: D] Carpz. 1. c. 20. d. 7. et lib. 3. Resp. 15. n. 1. etc. Sunt autem Apostoli literae, quibus causa a [orig: à] Iudice a [orig: à] quo remittitur ad quem: 106. de V. S. v. L. un. §. 1. de libell. dimiss. suntque eius species sex: (1.) Dimissorii, quibus iudex a [orig: à] quo significat iudici ad quem, appellationi delatum esse. (2.) Reverentiales, quibus significatur

appellationi in honorem superioris esse delatum: [3.] Refutatorii, quibus significatur, appellationi tamquam frivolae non esse delatum, ne tamen partes conquerantur, hi refutatorii dantur. Berl. 1. concl. 50. n. 128. Carpz. 1. c. 20. d. 6. et lib. 3. Resp. 110. n. 11. [4.] Restitutorii, (hi proprie [orig: propriè] non sunt Apostoli) quibus Iudex revocat gravamen illatum. [5.] Testimoniales, quibus significatur, appellationem esse interpositam. [6.] Conventionales, quibus significatur, consensu partium esse appellatum. Hodie tantum [orig: tantùm] sunt in usu [1.] [2.] et [5.] Petantur

[note: K] * debito [orig: debitô] ordine, sc. post appellationem, vel in ipso [orig: ipsô] actu appellationis:

[note: k.] * legitimo *tempore, h. e. intra 30. dies post latam sententiam [note: L] vel scientiam: 24. C. h. c. 6. h. t. in 6. Berl. 1. concl. 50. n. 130. [note: l.] Carpz. 1. c. 20. d. 7. * modo [orig: modô], h. e. instanter et saepius [orig: saepiùs], L. un. §. 1. de libell. dimiss. possunt tamen uno [orig: unô] contextu ita peti: instanter, instantius [orig: instantiùs], instantissime [orig: instantissimè]. Clem. 2. h. Hoc [orig: Hôc]facto [orig: factô] iudex eosdem dare tenetur, 6. §. f. L. 24. C. h. cum actis primae instantiae: 24. C. Hodie loco Apostolorum ipsa acta primae instantiae dari debent [?] Boc. cl. 6. D. 34. th. 82. In Camera liberum est, Apostolos petere, nec ne. Ord. Cam. p. 2. t. 30. vid. Carpz. 1. c. 20. d. 7.

[note: c,,] [note: D] * (3.) Legitima appellationis INTRODUCTIO, quae est appellationis impetratae legitima insinuatio, coram Iudice ad quem, intra legitimum tempus facta, cum petitione pro obtinendis processibus; qui constant in [1.] citatione, (de qua vid. tit. de in ius voc.) [2.] compulsorialibus, qui sunt mandata sine clausula, quibus iudici a [orig: à] quo iniungitur sub poena pecuniaria, ut intra certum tempus acta edat. v. Vult. de iud. lib. 4. c. 2. n. 163. Gail. 1. O. 134. et [3.] inhibitionibus, quae sunt mandata sine clausula, quibus prohibetur iudex aliquid attentare, appellatione interposita. dd. DD. Tempus introducendae olim erat diversum: f. et t. t. C. de temp. appell. hodic iudex ita determinat, ut spatium VI. mens. non excedat. Ord. Cam. p. 2. tit. 30. qui si nihil definiat certi, tum fatale est VI. mens. Ord. Camer. d. l. pr. et §. 1. Wurde [orig: Würde] aber durch einen Richter. partes tamen petentes intra legitimum tempus prorogationem impetrare possunt: Ord. Cam. d. l. §. 1. Gail. 1. O. 140. Si tempore feriarum exspiret hic terminus, tum [orig: tùm] in prima audientia post ferias reproductio fieri potest: 1. §. ne autem. 2. C. de annal. except. Gail. 1. O. 140. n. 5. Appellatio intra hoc tempus non introducta

habetur pro deserta, Ord. Cam. p. 2. t. 30. §. Und so also. modo [orig: modò] accesserit iudicis sententia declatatoria. Gail. 1. O. 137. n. 3.

[note: c.] * (4.) appellationis IUSTIFICATIO et persecutio, dum appellationis negotium ad finem perducitur, gravamina coram iudice [note: M] ad quem deducendo * intra legitimum tempus, annum. Aut Ei, qui appellat. C. de temp. et repar. appellat. Nov. 49. pr. c. cum sit Romana. 5. x. h. t. propter iustam causam alius annus conceditur a [orig: à] Lege, modo [orig: modò] iudicis sententia declaratoria praecesserit: d. Aut. Hic [orig: Hîc] tempus currit a [orig: à] tempore interpositae appellationis; 2. 3. C. de temp. appell. Carpz. 1. c. 20. d. 10. Gail. 1. O. 141. n. 1. pendente tamen persecutione appellationis, si partes compromiserint, durante illo [orig: illô] non currit annus vel biennium: Clem. Quamdiu. 4. h. t. prorogari etiam potest expresso [orig: expressô] partium consensu: Clem. Quamdiu. 4. h. Gail. 1. O. 141. n. 5. 6. Hoc iustificationis tempus in Camera non observatur, sed termini interponendae et introducendae. Gail. 1. O. 141. n. 7. Myns. 2. O. 48. vid. Vult. de iud. 4. c. 2. n. 176. Carpz. 1. c. 20. d. 10. 11. et p. 3. d. 250. [note: m.] n. 6. * legitimo [orig: legitimô] modo, et quidem * contumaciter absente [note: N] * appellato, Iudex sub extremum fatalem diem, causa [orig: causâ]cognita [orig: cognitâ], [note: O] appellationis litem sine ulla dilatione definire debet: N. 126. c. 2. vers. sin. vero [orig: verò] solus is. etc. ibi Cuiac. c. 58. et 70. §. f. h.

[note: o.] * appellante, iudex, non exspectato fine anni vel biennii, pronuntiat. N. 126. c. 2. vers. si solus is. et ibi Cuiac. c. 58. 70. x. h. Bocer. cl. 6. D. 34. th. 113. etc. v. Carpz. 3. Resp. 120. 129. [note: n.] *comparentibus partibus appellationis formalia sunt iustificanda, vel generaliter ad acta se referendo, vel specialiter singulas formae species nominando; deinde observatur idem processus, qui in prima [orig: primâ]instantia [orig: instantiâ]. Vult. de iud. lib. 4. c. 2. n. 161. e. g. Lis contestatur, etc. Ord. Cam. p. 3. t. 33. §. 2. 3. etc.

[note: E] [note: P] Appellatione * interposita [orig: interpositâ] * iudex * ad quem fit Iudex; [note: Q] Carpz. 1. Resp. 72. n. 23. in causa, qua appellatum est; non [note: R] etiam, si e. g. appellatum est ratione expensarum, ille cognoscere potest de causa principali, 29. §. 1. de minor. Carpz. 1. c. 19. d. 9. n. 5. Carpz. 1. c. 20. d. 22. vid. 41. de usur. L. f. de re iud. L. 24. h.

[note: r.] * a [orig: à] quo: nihil innovare potest, sive appellatio recipiatur, sive non; un. pr. et t. t. nihil innov. appellat. interpos. si contra faciat, committit attentatum. d. tit. Gail. 1. O. 144. Carpz. 3. Resp. 108. Lancell. tr. de attentat. v. L. un. ff. ap. eum, a [orig: à] quo appellat.

reducitur in eum statum, in quo fuit tempore litis contestatae, arg. 13. C. de procurat. ibi Sichard. n. 13. et DD. adeoque quoad tempus praesens rescinditur, quoad futurum suspenditur: 1. §. f. ad SCt. Turpill. L. 32. §. 3. C. h. Gail. 1. O. 144. n. 2. in prima instantia omissa hic proponuntur; 4. C. de temp. appell. novaetamen probationes non admittuntur, nisi quatenus cum prioribus communionem habent; d. l. 4. Clement. f. de testib. N. 90. c. 4. Carpz. 3. Resp. 106. n. 1. Bach. V. 2. D. 5. th. f. vers. ne quis super art. Mynsing. Cent. 1. obs. 41. quod in Camera non observatur. Ord. Cam. p. 3. tit. 33. §. Im Fall aber. quod confirmatum in conventu Deputatorum de anno 1600. §. Es sind in den Gravaminibus. 114. exploso decreto contrario anno 1593. die 13. Decembr. in Camera facto.

[note: P,,] * Introducta [orig: Introductâ], appellans retrogredi amplius [note: c.] non potest; sed appellatio fit utrique communis: 28. f. pr. C. h. 4. C. de temp. appell. Gail. 1. O. 144. n. 3. 4. Carpz. 1. c. 19. d. 8. n. 4. [note: p.] Myns. cent. 2. O. 21. * Iustificata [orig: Iustificatâ], sequitur sententia iudicis ad [note: S] quem, qua prior sententia *in totum * confirmatur, daß wohl [note: T] geurtheilet, übel appelliret, und die Sache an vorigen Richter wieder zu remittiren. Carpz. 1. c. 20. d. 27. 28.

[note: t.] * emendatur: daß übel geurtheilet, wohl appelliret: hic tota causa manet penes iudicem ad quem; Carpz. 1. c. 20. d. 26.

[note: s.] * ex parte confirmatur; ex parte emendatur, daß die Urtheil erster Instantz zureformiren. NB. Reformatio fit secundum [orig: secundùm] iura temporis et loci primae Instantiae: quoad processum autem observantur Statuta secundae instantiae. Carpz. 3. Resp. 121. n. 3.

[note: C] Contraria sunt Renuntiatio partium, f. §. f. C. de temp. appell. L. 1. §. 3. ff. a [orig: à] quib. appell. non lic. Ord. Cam. p. 2. t. 28. §. Und dieweil. vers. Es ware [orig: wäre] dann. vid. Myns. 1. O. 14. Bach. V. 2. D. 33. th. 3. lit. B. C. etiam tacita, e. g. si partes coram Iudice a [orig: à] quo in eadem causa ulterius procedant, c. 20. x. de offic. delegat. aut si lata [orig: latâ]sententia [orig: sententiâ] dilationem petant ad solvendum, 5. C. de re iud. aut super decisis ttansigant, 40. §. 1. de pact. aut iuramentum iudiciale adversatio deferant: 12. §. 3. C. de reb. cred. Indignitas personae, e. g. insignis latro, factionis dux, 16. h. 6. §. 9. de iniust. rupt. raptor, L. un. C. de rapt. virg. malefici, etc. convicti vel confessi, 8. C. quorum appell. non recip. c. Romana. 3. §. si autem. de appell. in 6. c. 5. §. f. x. eodem. c. 61. §. porro [orig: porrò]. x. eod. Can. Quicumque, 25. c. 2. q. 6. arg. L. 2. C. quorum

appell. non recip. Bach. V. 2. D. 33. th. 3. F. vers. sponte [orig: spontè] confessi. etiam in causis civilibus, licet extraiudicialiter tantum confessi sint: 1. de confess. Bach. d. l. vers. in civilibus. c. 61. §. porro [orig: porrò]. x. h. c. 3. §. si autem. h. in 6. Carpz. 3. Resp. 127. n. 11. et p. 1. c. 20. d. 13. num. 3. Contumax sic non appellat, qui post Litis contestationem legitime [orig: legitimè] citatus non comparuit: 23. §. f. h. 1. C. quorum appell. non recip. L. 73. §. f. de iud. L. 13. §. 3. 4. C. eodem. Carpz. 3. Resp. 111. n. 1. 2. vid. L. 28. §. 1. h. Boc. cl. 6. D. 34. th. 16. Procuratoris contumacia nocet domino; 10. C. de procurat. qui tamen actione mandati tenetur, et si non est solvendo, dominus restituitur in integrum; Gail. 1. O. 35. quod est contra Ius. vid. tit. de procurat. E. pag. 69. Temeritas appellationis punitur 50. pond. argenti. L. 5. in f. C. quorum appell. L. 6. §. 4. L. 19. C. h. Iur. Can. condemnatione in expensas. c. 1. de Elect. in 6. c. 26. x. h. ¶. Carpz. 1. c. 20. d. 29.

[note: SS] SUPPLICATIO est remedium extraordinarium, quo is, qui [note: D] sententia eius, a [orig: à] quo appellari nequit, gravatus est, intra biennium petit, ut causa denuo [orig: denuò] cognoscatur, et sententia reformetur. [note: E] L. un. C. de sent. praef. praetor. 5. C. de prec. Imp. off. Carpz. 1. c. 20. d. 25. Sententiam non suspendit, nisi facta fuerit intra decendium, tum [orig: tùm] enim eo [orig: eò] suspendit, donec victor datis fideiussoribus cautionem praestiterit. Aut. Quae supplicatio. C. de prec. imper. [note: D] [note: U] offer. Carpz. 1. c. 20. d. 25. in huius locum successit * in Camera REVISIO, Ord. Cam. p. 3. t. 51. quae est extraordinarium remedium, quo a [orig: à] singularibus ad hoc deputatis sententia eius, a [orig: à] quo appellari non potest, prioribus actis et rationibus diligenter perspectis, denuo [orig: denuò] expenditur, et si aequa est, confirmatur, si iniqua, corrigitur. Ord. Cam. p. 3. tit. 51. 53. v. Bocer. cl. 6. D. 35. [note: D] [note: u.] th. 3. Bender. tr. de revision. * Saxonia LEUTERATIO, quae est remedium moribus introductum, quo sententiae declaratio vel emendatio ab eodem iudice, ex iustis causis, legitime [orig: legitimè] petitur: Argumentum a [orig: à] Leuteratione ad appellationem procedit, et contra Carpz. 1. c. 19. d. 1. adeoque vid. Berl. 1. c. 49. n. 60. quae sit prima, sive superior, die Oberleuterung, quae secunda; etc. vid. dd. DD. et Carpz. 3. Resp. 102.

[note: SS] Querela NULLITATIS est, qua quis sententiam nullam [note: D] [note: X] declarari petit: nulla autem est, ratione * personae iudicantis, 1. C. si a [orig: à] non compet. iud. actoris, si forte [orig: fortè] non potuit stare in iudicio: rei, itidem, aut non legitime [orig: legitimè] citati, auditi, etc. Clem. pastoral. de sent. procuratoris absque mandato 24. C od. [note: x.] de procur. * processus, si

[note: a.] * ipsius causae, et eius meritorum, e. g. contra rem iudicatam lata, 1. pr. quae sent. sine appell. Item si sententia lata contra Ius constitutionis, e. g. usuras usurarum deberi, 1. §. 2. quae sent. sine app. resc. vid. 2. C. quand prov non est necess. Bocer. cl. 6. D. 33. Vult. de iud. lib. 4. c. 1. haec vel principaliter in iudicium deducitur, vel incidenter ex causa appellationis, adeo [orig: adeò], ut Iudex eam ex officio attendere [note: E] debeat, etsi de ea nulla sit facta mentio: Gail. 1. O. 127. n. 1. Interdum cum appellatione coniungitur. Suspendit sententiae exsecutionem, modo [orig: modò] nullitas manifeste [orig: manifestè] appareat, alias [orig: aliàs] non: Gail. 1. O. 113. n. 2. et O. 127. inf. durat XXX. ann. et talis sententia numquam transit in rem iudicatam. Gail. 1. O. 127. n. 8.

[note: SS] SYNDICATUS, quo quis conqueritur, iudicem male [orig: malè]iudicasse [orig: iudicâsse], et propterea [orig: proptereà] ab eo petit omnis damni restitutionem. Ord. Cam. p. 3. tit. 53. §. Wo aber einige Parthey. et tit. 51. Vult. de Iud. p. 4. c. f. Paris de Puteo, tr. de Syndicat. Boc. cl. 6. D. 35. th. f.

[note: (2)] RELATIO est remissio causae dubiae ab inferiore Iudice ad superiorem [note: D] facta, ut superior rescribat, quid pronuntiandum sit: 1. et t. t. C. de relat. 79. §. 1. de Iudic. de modo eius vid. 1. 2. 3. C. de relat. Prohibita est in N. 125. c. 1. v. Gudelin. 4. c. 12. approbata iterum I. Can. c. 68. x. h. et Carolo V. in Ord. Crim. Hodie in locum eius successit Actorum transmissio ad ICtos. de qua vid. Rennemann.

XLIX. 14 [sic]. DE IURE FISCI.

FIscus est patrimonium rei publicae comprehendens omnes res, omniaque eius iura, ad peculiare eius commodum pertinentia, utilitatibus et necessitatibus publicis inserviens. (Homonymiam vid. §. f. I. de usucap. 13. pr. 15. §. 3. h. 3. C. de quadrienn. praescr. 39. §. 8. et seqq. de Leg. 1.) Fiscum habet maiestas. 2. §. 4. ne quid. in loc. publ. 3. C. de quadrienn. praescript. Multi etiam Status hoc Ius habent ex Iure territoriali, vel ex speciali Imperatoris concessione, arg. 1. C. de bon. vac. L. 10. ad municip. vel regalium impetratione, vel diuturna consuetudine. c. super. quibusd. 26. §. praetereax [orig: praetereàx]. de V. S. Hahn. n. 14. in f. Georg. ad h. t. de success. fisc. C. vid. Coler. in decis. Germ. p. 1. dec. 22. Mevius, ad I. L. lib. 2. tit. 2. art. 14. n. 66. vid. Peregrin. de Iur. Fisci, Lib. 1. c. 2. n. 70.

Iura fisci sunt haec: regulariter utitur Iure communi: 12. de compens. 25. de pign. 3. C. de fiscal. usur. 3. C. de resc. vend. 3. C. de quadrien. praescr. 10. h. Singulari tamen iure utitur in [note: A] * acquisitione, dum acquirit * generaliter: e. g. territorio [note: B] acquisito, omnes in eo viventes tenentur ad contributionem, [note: b.] collectas, vectigalia, tributa, etc, *singulariter, a [orig: à] certis tantum [orig: tantùm] personis in imperio viventibus, idque ratione obiecti, vel [note: C] per * universitatem, si sc. alicuius totum Patrimonium, vel eius pattem acquirit, e. g. (1.) si heres instituatur, tum [orig: tùm] enim quoad praeteritum tempus tantum [orig: tantùm] privati iure utitur: 17. §. 5. 6. de usur. 6. pr. h. (2.) bona vacantia; 1. p. C. de bon. vacant. hic tamen postponitur creditoribus, c. 5. x. de pign. 11. 17. h. etiam fideicommissariis ex codicillis: 96. §. 1. de Leg. 1. vid. 35. §. 3. de her. inst. Mev. ad I. L. p. 2. t. 2. art. 14. n. 66. (3.) bona per sideicommissum incapaci clam [orig: clàm] relicta acquirendo: 3. pr. 13. §. 1. h. 40. h. v. 3. de his, quae pro non script. (4.) hereditatem indigno auferendo: 8. §. 14. de inoff. test. (5.) bona damnatorum ex causa criminali occupando. vid. tit. de bon. damn. p. [note: c.] 716. * particulariter: cuius exempla sunt in §. 39. de R. D. 46. de contrah. enipt. f. C. de litig. 1. h. 14. de public. et vectib. Guazz. de confisc. bon. hic facienda est delatio sive denuntiatio: 44. h. 2. pr. 18. §. 7. L. 23. h. deferre hic possunt omnes, qui non prohibentur, 18. pr. et §§. seqq. h.

[note: a,,] conservatione rerum fiscalium, (1.) quod agere possit contra debitoris sui debitores, si ille defecerit, vel nomina facta sint ratione fisci: 3. §. 8. h. 3. 4. C. quand. fisc. vel priv. debit. (2.) quod [orig: quòd] contra eum non semper detur compensatio: 46. §. 5. h. vid. pag. 271. (3.) ratione praescriptionis: 6. C. de praescr. 30. vel 40. ann. (4.) quod non cogatur satisdare: 1. §. 18. ut legatorum. (5.) in contractibus fiscalibus, ratione evictionis, ultra simplum non debeatur, licet procurator fisci duplum aut triplum promiserit: 5. pr. (6.) quod habeat tacitam hypothecam in bonis Debitoris sui; 46. §. 3. interdum etiam ius praelationis: 28. h. (7.) non teneatur Creditoribus hereditariis hereditate vendita; 1. C. de hered. vel act. vend. (vid. 2. C. eodem.) sed tantum [orig: tantùm] emptor illius. d. l. 1. 41. h. (8.) quod emptor rei fiscalis locationi a [orig: à] fisco contractae stare debeat, f. fere [orig: ferè] in med. h. fiscus conductores invitos retinere potest in locatione vectigalium: 11. §. f. de publ. et vectigal. vid. 3. §. 6. h. (9.) quod fiscus in fraudem utcumque alienata possit revocare: 45. pr. h. vid. 15. de donat. 20. de accusat. (10.) in iudiciis: t. t. C. ubi causae fisc. nam (a.) singularem

habet advocatum fisci: 7. h. hodie dicitur procurator fisci (b.) in rebus fiscalibus etiam die feriato potest iudicari: 5. pr. C. de feriis. (g.) causae fiscales intra VI. menses a [orig: à] lite contestata finiendae, 13. §. 1. C. de iudic. f. C. h. vid. 2. §. 1. h. et eidem instrumenta a [orig: à] Reo edenda; 3. de edend. nisi causae sint criminales: 2. §. 2. h. (d.) si fiscus allegat donationem in fraudem ipsius factam, onus probandi transfert in donatarium: 1. C. h. alias 13. C. de don. ant. nupt. (e.) appellare non potest publicus debitor. 4. 8. C. quorum appellat. non recip. Plura vid. apud. Guazz. de confisc. bon. Laudensem, de fisco. Lucan. de priv. fisci. Choppinum, de Domanio. Peregrinum, de Iure fisci. Haec privilegia extenduntur etiam ad privatum Principis et Augustae patrimonium. 6. §. 1. h. §. f. I. de usuc.

[note: a.] * Alienatione sive diminutione, de qua vid. in Coll. Iurid. Arg. h. th. 12.

XLIX. 15. DE CAPTIV. ET POSTLIMIN. ET REDEMPT. AB HOSTIBUS.

[note: A] [note: (1)] CAptivi considerantur vel in statu * durantis CAPTIVITATIS: [note: D] hinc de occupatione bellica sive captivitate, quae [note: +] est occupatio rei hostilis in iusto bello facta. Est vel Publica, [note: D] quae fit auctoritate et nomine rei publ. vel Privata, quae fit a [orig: à] [note: D] singulis, ut singulis acquiratur. Lycl. lib. 3. membr. c. 8.

[note: C] Causa efficiens est Ius Gent. Aristoteles, 1. polit. §. 2. I. de I. N. G. et C. §. pen. I. de Iur. person. §. 17. I. de R. D. 5. §. f. de A. R. D. Cic. 1. de offic. 2. Sam. 12. v. 26. Grot. de I. B. et P. lib. 3. c. 6. n. 1. can. 4. et sq. caus. 23. q. 1. Carpz. 4. c. 35. d. 8. vid. die Reuter-Bestallung, sub. Imp. Maxim. II. zu Speyer aufgerichtet, anno 1571. art. 84. 96. Item Fußknecht-Bestallung, de eodem anno art. 62. et Militantes personae: 13. qui test. fac. 19. §. 2. l. 24. 27. h. A latronibus capti liberi manent. dd. LL.

[note: B] [note: O] Capiuntur res hostiles, 51. §. 1. de A. R. D. et * personae, §. 17. I. de R. D. 7. pr. de A. R. D. etiam transfugae, 7. de re milit. 3. in f. ad L. Corn. de sicar. d. Reuter-Bestallung, art. 62. 63. cuiuscumque sint sexus, aut conditionis; 19. §. f. Innocentibus tamen parcendum: Exod. 23. v. 7. Deut. 20. 14. Reuter-Bestallung, art. 70. Fußknecht-Bestallung, art. 8. modo [orig: modò] non admiserint aliquid fingulari vindicta dignum: [note: b.] Grot. lib. 3. c. 11. num. 9. 10. * res hostium, mobiles et immobiles, 20. §. 1. h. sacrae et sanctae, 36.

de religios. 4. de sepulch. viol. vid. tamen Grot. lib. 3. c. 5. n. 3. et incorporales, sc. mediantibus corporibus, quibus inhaerent: Gentil. de iur. bell. lib. 3. c. 5. L. 32. in f. de S. P. V. 12. comm. praet. Grot. lib. 3. c. 8. n. 4. non etiam res aliena, apud hostes reperta, fit capientis, §. 17. l. de R. D. 5. §. f. de A. R. D. Grot. 3. c. 6. n. 5. 6. 26. in dubio res apud hostes reperta hostilis censetur, Grot. ibid. neque, Chirographo occupato, debitum etiam est occupatum, nam ipsum debitum non est occupatum per occupationem eius instrumenti, in quo continetur eius probatio: 4. de pign. 24. de probat. 59. de Leg. 3. f. de his, quae in test. del. (Obst. 5. §. f. de A. R. D. 59. de Leg. 3. l. 3. §. 1. et 2. de lib. leg. Dionys. Halicarn. lib. 3. Alberic. Gentil. 3. c. 5. Grot. 3. c. 8. n. 4. in f.)

[note: fr.] Forma est [1.] occupatio, 5. §. f. 7. pr. 51. §. 1. de A. R. D. 1. §. 1. de A. vel A. P. (non sufficit inspectio; 3. §. 1. et 3. l. 18. §. f. de A. v. A. P. §. 12. I. de R. D. v. Grot. 2. c. 8. n. 7. haec occupatio est firma apprehensio, quae fit animo sibi habendi, 3. §. 1. de A. v. A. P. ita, ut res in praesidium sit translata, et spes recuperandi praeclusa: 5. §. 1. h. hinc capta ab hostibus, et in fuga statim recuperata, domino restituantur: arg. 8. §. f. fam. herc. L. 44. in f. de A. R. D. Cz. 4. c. 35. d. 9. L. 44. §. 1. de A. v. A. P. f. h. Hodie consuetudine receptum est, ut res maneat apud victorem XXIV. horas: Grot. 3. c. 6. n. 3. in f.) [2.] ab hostibus in bello, 5. §. 7. de A. R. D. §. 17. I. de R. D. (ubicumque res deprehendatur: §. 12. I. de R. D. Grot. 3. c. 6. n. 26. Dominus territorii tamen prohibere potest, ne quid hostiliter ibi fiat: §. 12. I. de R. D. ibi Vinn. L. 16. de S. P. R. 13. §. 7 de iniur. [3.] legitimo; vid. Carpz. 4. c. 35. d. 8. n. 16. non etiam civili. 21. §. 1. Grot. 3. c. 6. n. 27.

[note: E] [note: C] Captae * personae fiunt servi: §. 4. I. de iur. person. L. 5. §. f. iunct. 7. de A. R. D. hodie non; vid. Reuter-Bestallung, sub Imp. Maximil. II. zu Speyer aufgericht, anno 1571. art. 94. 95. Grot. 3. c. 7. in f.

[note: c.] * res fiunt capientium: 5. §. 7. de A. R. D. §. 17. I. de R. D. cuiuscumque sint conditionis: 20. §. 1. h. Grot. 3. c. 6. n. 13. Vid. tamen d. Reuter-Bestallung, art. 96. et Fußknecht-Bestallung, art. 62. 64. praeda tamen, quae hostibus iam devictis et fugatis reliqua est, ad Imperatorem pertinet. p. ff. ad L. Iul. pecul. 36. §. [note: D] [note: a,,] 1. C. de donat. * L. CORNELIAE, qua capti apud hostes mortui finguntur eo [orig: eô] tempore decessisse, quo capti sunt, 12. qui test. fac. poss. §. 5. I. quib. mod. Ius patr. potestat. solv. §. f. I. quib. non est permiss. fac. test. 29. de vulg.

et pup. subst. 11. et 12. sc. quoad omnia Iura: 18. h. 44. in f. [note: (2)] de usurp. * Iuris POSTLIMINII, [note: a.] [note: D] quod est ius, quo res ex hostium potestate reversa, [note: C] priorem statum ac pristina iura recipit. 14. h. 19. h. Origo I. Gent. 19. Informatio I. civ. Grot. lib. 3. c. 9. n. 1. etc. Locum [note: D] [note: S] habet * in personis cuiuscumque conditionis aut dignitatis, etc. 19. §. f. Excipe tamen (1.) transfugas, 19. §. 4. h. nisi servus transfugerit: 19. §. 5. (2.) qui hosti sese dederunt, armis victi: 17. h. (3.) qui sua [orig: suâ] sponte apud hostes manserunt: 20. pr. (4.) liberos ex captivis apud hostes conceptos et natos; nam hi ex parentum, non sua [orig: suâ]persona [orig: personâ], recipiunt Ius postliminii: 25. ff. 1. C. h. (5.) casum L. 4. h. (6.) quae pacto exempta sunt ab hoc iure, 12. pr.

[note: d.] * rebus, 19. pr. immobilibus: 20. §. 1. h. 26. quib. mod. ususfr. amittitur. Mobiles regulariter non habent ius postliminii, 28. Bocer. de bello. c. 15. n. 7. Carpz. p. 4. c. 35. d. 9. n. 2. Grot. 3. c. 9. num. 15. Cunaeus, in sing. resp. de iure postlim. orationibus eius annexo. p. 266. sunt tamen exceptiones in L. 2. 3. h. [Hodie nullae res mobiles prioribus dominis restituuntur, Grot. 3. c. 9. num. 15. modo [orig: modò] apud hostem pernoctaverint, Cunaeus, d. l. Carpz. 4. c. 35. d. 9.] modo [orig: modò] ex captivitate hostium, 19. §. 2. L. 27. h. liberatae, 26. h. 1. §. 3. de dol. mal. sint reversae; 5. §. 1. h. quod etiam factum, si ad amici praesidia pervenerint: 19. §. 3. Cunaeus, d. l. [Diss. Grot. 3. c. 9. n. 2. Vinn. ad §. 5. I. quib. mod. ius patr. pot. solv.] et quidem, si liber homo sit, animo [orig: animô] ad hostes numquam redeundi, 26. h. 5. §. 3. h. vid. Gentil. de advocat. Hispan. Cunaeum, d. l.

[note: E] [note: E] * Durante captivitate, iura captivi pendent: 12. §. 1. 3. L. 22. §. 2. h. 5. I. quib. mod. ius patr. pot. solv. l. 1. §. 1. de SCt. Maced. 6. §. 4. de tutel. 15. pr. ex quib. caus. mai.

[note: e.] * reversi semper censentur in civitate mansisse, 5. §. 1. 12. §. 1. et 6. L. 16. 19. pr. 24. h. et recipiunt omnia iura, 9. C. h. et dd. LL. ut et omnia iura contra eos reviviscunt: 12. §. 6. non etiam, quae sunt facti, ut possessio, quae de novo debet apprehendi: 23. §. 1. de A. v. A. P. 19. 20. ex quib. caus. mai. fic nec maritus uxorem absque novo consensu recipit, 14. §. 1. h. vid. tamen c. 1. et 2. x. de coniug. serv. nec stipendia medii temporis petunt, 1. C. de re milit. res et servi prioribus dominis restituuntur, 12. §. 7. L. 20. §. 2. h. licet a [orig: à] militibus virtute bellica sint liberati. 12. C. h.

20. solut. matr. in cuius favorem multa sunt constituta singularia, d. L. 20. L. 21. C. de SS. Eccles. N. 7. c. 8. N. 115. c. 3. §. 13. ipse redemptus pretium sui causa solutum restituere tenetur; 2. 17. C. 12. §. 7. et 17. ff. h. nisi redemptor hoc fecerit animo [orig: animô] donandi, (quod praesumitur in dubio in matre, 17. ibi Gloss. C. h.) aut gratuito [orig: gratuitò] hoc remiserit, 2. 11. 17. C. h. sive redempto m. c. donaverit vel legaverit; 43. §. f. de Leg. 1. Quamdiu redemptus pretium non solvit, tamdiu redemptor potest eum retinere iure quasi pignoris. 2. 11. C. h. Redemptus heres institutus hereditatem adit, licet pretium nondum sit solutum: 15. C. h. hinc nec mulieris redemptae enixae liberi sunt pignoris loco [orig: locô]. 8. C. h.

XLIX. 16. DE RE MILITARI.

[note: D] MIles est persona, ab eo, cuius est belligerandi potestas, in bellum lecta, in numerum relata, et sacramento confirmata. v. 2. §. 1. h. Possunt militare omnes volentes, R. I. de anno [note: S] 1570. §. Dempselben, etc. Olim etiam cogebantur: 4. §. 10. h. vid. Mev. ad Ius Lubec. lib. 1. t. 2. art. 1. Wehn. Besold. voc. Folge. Impediuntur, qui operas militares praestare non possunt, furiosi, caeci, muti, surdi, claudi, etc. 13. §. 3. h. vid. 4. de test. mil. Prohibentur servi; 11. h. qui status controversiam patiuntur, 8. h. infames, 4. §. 4. h. omnes iudicio [orig: iudiciô]publico [orig: publicô] damnati, etc. et [note: E] qui recensentur in L. 4. 8. h. et t. t. C. qui milit. prohib. Habent Ius singulare ratione disciplinae militaris, v. 2. pr. h. L. 6. §. 3. L. 3. §. 5. 13. 15. L. f. §. 1. 13. §. 5. h. et privilegia singularia, ut competentiae, 6. 18. de re iud. 7. de castr. pec. testamenti faciendi item miles, indebitum se solvisse dicens, non tenetur hoc probare: 25. §. 1. de probat. militi licet Ius ignorare. 9. §. 1. de iur. et fact. ignor. vid. Enenck. de privil. mil.

XLIX. 17. DE CASTRENSI PECULIO.

XLIX. 18. DE VETERANIS.

[note: D] VEterani sunt, qui impleto [orig: impletô]legitimo [orig: legitimô] militiae tempore (XX. an. L. f. C. de his, qui non implet. stip. 13. §. 3. de re milit.) honeste [orig: honestè] dimissi sunt. Missio est (1.) Honesta, quae

sit impleto legitimo tempore militiae: (2.) Causaria, quae fit propter aliquod vitium corporis vel animi, ut operas militares praestare non possint. (3.) Ignominiosa, quae fit propter delictum [note: E] aliquod. 13. §. 3. de re milit. Hi veterani immunes sunt ab omnibus oneribus personalibus; 1. 2. h. f. C. de his, qui non implet. stipend. non etiam a [orig: à] realibus: 2. §. 1. Eximuntur plebeiorum numero, et honestioribus accensentur, iisdem fere [orig: ferè] privilegiis cum decurionibus usi. 1. 3. C. h.

L. 1. AD MUNICIPALEM ET DE INCOLIS.

[note: (1)] MUNICIPFS hic [orig: hîc] sunt, qui in inferioribus civitatibus suffragiorum [note: D] et honorum sunt participes, et munera subeunt [note: A] [note: C] civilia. * Nascuntur * vere [orig: verè], qui ex patre cive nascuntur; 1. §. 2. [note: B] h. 3. C. h. non sufficit mater, dd. LL. nisi quis legitimum patrem non habeat, 9. h. 24. de stat. hom. aut filius sit apud hostes conceptus, 1. C. de postlim. revers. aut in casu L. 1. §. 2. h. Item L. 22. 29. 61. 62. C. de decur. nec locus nativitatis 3. C. h. Carpz. [note: b.] 1. d. 1. de Afflict. dec. 384. * ficte [orig: fictè] per adoptionem, 15. §. f. h. 17. §. 9. h. 7. C. de adopt. et per manumissionem: nam manumissus civis fit, ubi patronus. 1. pr. 22. pr. h. 7. C. de incol. 2. C. h.

[note: a.] [note: D] * Fiunt per assumptionem sive allectionem: 1. pr. h. 7. C. de incol. quae hic est in numerum civium receptio, et iuris civitatis concessio: quod facit der Rath. Assumuntur omnes, qui non in specie prohibentur, ut (1.) Haeretici, arg. 2. 4. C. de haeret. (2.) Iudaei, vid. tamen tit. 9. A. B. Ord. Imper. de anno 1548. tit. von Iuden und ihrem Wucher. Rec. deput. de anno 1577. t. 20. in pr. Sixtin. de regal. lib. 1. c. 5. n. 19. (3.) Banniti, sive proscripti. Ord. Cam. p. 2. t. 10. 12. (4.) Aliorum Statuum cives et subditi, antequam [orig: antequàm]a [orig: à] dominis suis prioribus dimissi sint: A. B. t. 16. von Pfal-Burgern [orig: Bürgern], quasi falschen Burgern [orig: Bürgern]. v. ibi Arum. Si cui donata sit civitas, tum [orig: tùm] utitur privilegiis eius absque oneribus. Rebuff. de priv. stud. n. 122. Exstinguitur ius civitatis.

[note: C] [note: C] * acquisitum per assumptionem resignatione b. f. factam, 34. h. arg. 65. §. 5. pro socio, quod hodie promiscue [orig: promiscuè] liberum est: Pacif. religios. §. Wo aber unser. modo [orig: modò] solvatur der Abtrag der Leib-Eigenschafft und Nach-Stever: Census etiam hodie solvendus, der Abzug, alibi sexta, alibi decima quarta, alibi decima pars. Singularia in Wurtemb [orig: Würtemb]. vid. O. P. W. t. 4. et rescript. Duc. Ioh. Frideric. de

[note: c.] dat. 13. April. anno 1608. * adoptione quaesitum ema ncipatio ne. 16. h.

[note: (2)] Incolae sunt, qui in civitate domicilium constituerunt, sed ius [note: D] civitatis non impetrarunt, nec ius suffragii aut honorum sunt consecuti. 239. §. 2. de V. S. vid. 29. h. De domicilio vid. tit. [note: C] de iudic. pag. 100. Constituunt domicilium, qui rationis usu non destituuntur, Perez. in C. tit. de incol. n. 10. patres et filiifam. 3. 4. etc. (Uxor consequitur domicilium ex persona mariti. f. §. 3. h. (non etiam sponsa, 32.) modo [orig: modò] sit legitimum matrimonium: 37. §. 2. h. vid. Carpz. 2. Resp. 24. n. 16. hoc etiam retinet vidna, f. C. de incol. 22. §. 1. h. vid. f. C. de incol.) ubicumque voluerint, 31. h. etiam pluribus in locis simul [orig: simùl]: 6. §. 2. L. 27. §. 2. h. Carpz. 2. Resp. 24. Vagabundus, et qui navigat domicilio relicto, non habent domicilium, naturale tamen retinere censentur in casu, quo habitationis domicilium sibi non constituerunt. 27. §. 2. h. Carpz. 2. Resp. 25. et lib. 6. Resp. 40. [note: E] Incola communionem habet commerciorum, connubiorum, ad civilia munera compellitur; [Obst. 3. C. de incol.] 29. h. non etiam admittitur ad suffragia et honores.

L. 2. DE DECURIONIBUS ET FILIIS EORUM.

[note: D] VId. 239. §. 5. de V. S. 33. C. h. Decuriones sunt, qui in municipiis consilio publico praepositi sunt, et quasi curiae suae Senatores. Quod Romae erant Senatores, id in municipiis Decuriones sunt; et quod ibi consules, id hic duumviri, qui eligebantur [note: S] e [orig: è] decurionibus. d. L. vid. 2. C. h. Eligi possunt omnes, etiam spurii, 6. pr. h. si sc. alii deficiant, 3. §. 2. h. Paleott. tr. de spuriis. Zahn. in Ichnograph. municip. c. 15. contra ¶. Et filii reorum delicti publici. 2. §. 7. h. propter 26. de poen. Literarum inexperti: 6. C. h. Prohibentur tamen (1.) minores XXV. annis, et senes, 11. h. (2.) infames, 8. C. 6. §. 3. (3.) pauperibus praeferantur divites, ceterum [orig: ceterùm] pares: 46. C. (4.) publicorum criminum rei. [note: E] 17. §. 12. ad munic. 6. §. 3. in f. ff. h. Officium eorum, ut et privilegia, sunt in L. 3. C. de nat. lib. f. ff. h. Inviti cogebantur ad hoc munus.

L. 3. DE ALBO SCRIBENDO.

L. 4. DE MUNERIBUS ET HONORIBUS.

[note: A] [note: D] MUnus hic est, quod quis publica [orig: publicâ] auctoritate suscipere tenetur: 214. de V. S. 3. §. 2. h. estque * PERSONALE, [note: D] 1. pr. 18. h. Quod personae inhaeret, et expeditur corporis labore, et animi sollicitudine: exempla sunt in L. 1. §. f. h. L. 18. §. [note: B] 1. h. Hoc, ratione finis, est vel * privatum, quod principaliter ad privatorum utilitatem spectat, ut tutela: etc. 1. §. f. L. 18. §. [note: b.] 1. h. v. pr. I. de excus. tut. 2. §. 2. qui pet. tut. * publicum, quod principaliter propter publicam utilitatem imponitur: 14. §. 1. h. v. 6. §. 15. ae excus. tut.

[note: C] * Honoratum, sive honores sunt munera personalia, rem publ. administrandi, formaliter cum titulo sive gradu dignitatis coniuncta: 6. §. 3. L. 14. pr. L. 18. §. 2. h. e. g. Decurionatus: 5. de vacat. mun. Duumviratus, desensio civitatis, officia aedilium, etc. 12. h. praestantius, vel vilius.

[note: c.] * Inhonoratum, quod est sine dignitate et honoris [note: D] gradu: * praestantiora sunt, quae magis animi sollicitudine, quam [orig: quàm] corporis ministerio expediuntur, et haec aliquem honorem conciliant gerentibus

[note: d.] * sordida sunt, quae potissimum [orig: potissimùm] corpore perficiuntur, e. g. excubias agere, 12. etc. C. de excus. mun. Gail. 2. O. 52. n. 7.

[note: D] * PATRIMONIALE, [note: a,,] sive reale praestatur ex patrimonio vel bonis, ab illorum possessoribus: hoc rei inhaeret 1. §. 1. et 3. 6. §. 4. 18. §. 18. e. g. tributa, 3. §. 11. hospites recipere, 3. §. 14. viarum publicarum munitio, etc. 3. C. de mun. patrim. 3. §. 11. h. 11. de vacat. mun. Tabor. de [note: E] metat. 2. c. 1. th. 13. Hoc est vel * ordinarium, quod imponitur propter utilitatem vel necessitatem ordinariam,

[note: c.] * extraordinarium, quod propter extraordinatiam: 8. §. 3. ff. de vacat. et excus. mun. un. C. de vacat. publ. mun. haec munera imponuntur rebus vel [note: F] * simpliciter, absque possessorum respectu, an sc. privilegiati sint, an vero [orig: verò] non; an cives sint, nec ne, etc.

[note: f.] * habito respectu possessorum, sc. si sint cives vel incolae. 6. [note: D] §. 4. et 5. L. 18. §. 21. etc. h. * MIXTUM est, quod [note: a.] personae operam et sumptus requirit. 18. §. 26. 27.

[note: C] Imponunt munera, quibus hoc est concessum: 214. pr. de V. S. Sic e. g. tutelam imponit inferior magistratus, cui hoc concessum: 6. §. 2. de tut. Personalia munera etiam inferior

Magistratus; 9. h. 13. §. 2. de vacat. mun. Patrimonialia autem ille, qui habet maiestatem: 1. §. 20. de quaest. L. un. C. de superindicto. 8. C. de excus. mun. quod tamen hodie concessum est vi iurisdictionis territorialis; R. I. de anno 1512. §. Und damit die Massigung [orig: Mässigung]. Klock. de contribut. c. 4. distributio autem horum munerum pertinet ad municipales. Carpz. 4. Resp. 72. [note: p] [note: C] n. 2. Imponuntur munera * personalia civibus et incolis, (non etiam forensibus, qui praedia ibi possident,) 17. §. 5. et 13. ad municip. 4. C. de incol. Gail. 2. O. 52. n. 8. secundum proportionem geometricam, 12. et seq. C. de excus. mun. in honoribus conferendis observatur personae qualitas, nativitas, facultas, et Lex municipalis; 14. §. 3. h. et honores gradatim conferantur; 11. pr. h.

[note: g.] * patrimonialia, quae imponuntur, possessoris ratione [note: H] * non habita, omnes obligant, etiam forenses. 6. §. 4. 5. L. 18. §. 21. h. Gail. 2. O. 52. e. g. refectio castri, pontium, viarum, etc. Gail. 2. O. 52.

[note: h.] *habita [orig: habitâ], tantum illis, qui sunt cives vel incolae, non etiam forensibus: 6. §. 5. 18. §. 21. hinc onera extraordinaria regulariter forensibus non imponuntur. dd. LL. R. I. de anno 1512. §. Dieweil aber etliche. et de anno 1544. §. Damit [note: I. n] aber solche Ordnung etc. hodie tamen hoc non observatur. [note: C] Gail. 2. O. 52. n. 17. Evitantur munera excusatione, etc. ut in tit. seq.

L. 5. 6. DE VACATIONE ET EXCUSATIONE MUNERUM, ET DE IURE IMMUNITATIS.

[note: D] VAcatio sive immunitas est beneficium, quo quidam eximuntur a [orig: à] necessitate suscipiendi munera. 8. §. 2. de vacat. [note: C] mun. Eam concedit Princeps, L. un. C. de his, qui a [orig: à] princ. L. 1. C. de oper. publ. etiam mediate. 1. C. de decret. decur. Hodie haec potestas competit vi iuris territorialis. Gylmann. Tom. 4. Symphorem. p. 1. vot. 30. n. 195. Klock. de Contrib. c. 16. sect. 1. n. 12. 36. (vid. 1. C. de operib. publ. L. un. C. de his, qui a [orig: à] princ. Non etiam conventiones privatorum. 2. 3. C. sine censu vel reliquis. v. Tabor. de metat. p. 3. sect. 2. c. 1. th. 17.) Et conceditur vel [note: A] * expresse [orig: expressè] per * publicam Legem: 4. 6. 12. 14. C. de excus. [note: B] mun. * privatam voluntatem, privilegium, 10. C. [note: b.] eodem. vel conventionem: de quo tamen vid. Klock. de

contribut. c. 16. sect. 1. n. 3. et 49. etc. Tabor. d. l. lib. 3. sect. 2. c. 1. [note: a.] th. 14. * tacite [orig: tacitè] per consuetudinem, 7. C. de excus. mun. 32. §. 1. de LL. 3. §. 4. de aq. quot. et aestiv. f. C. quae sit long. consuet. praescriptionem, f. C. de fund. patrim. R. I. de anno 1548. §. Soll unser Kays [orig: Käys]. Cammer-Gericht. XL. annorum, d. L. f. Tabor. 3. sect. 2. c. 1. 7. propter iustam causam: L. un. C. de his, qui a [orig: à] princip. vacat. R. I. d. l. Sic excusat (1.) Sexus a [orig: à] personalibus; 3. §. 3. de muner. 2. de R. I. non etiam a [orig: à] patrimonialibus: L. un. C. de mulierib. in quo loc. 9. C. de mun. patrimon. (2.) Aetas minor XXV. ann. a [orig: à] personalibus; 8. de mun. et hon. 2. pr. de vacat. et excus. 11. de decur. 2. C. qui aetat. vel profess. non etiam a [orig: à] patrimonialibus: 5. 7. C. de mun. patrimon. (3.) Aetas nimis provecta a [orig: à] personalibus: sic annus LV. a [orig: à] decurionatu, 11. de decurion. annus LXX. a [orig: à] reliquis muneribus; 2. §. 1. de vacat. 3. de iur. immunit. §. Item maior. 13. I. de excus. Obst. 3. C. qui aetat. vel profess. non etiam a [orig: à] patrimonialibus, 5. C. de mun. patrim. nec ab honoribus: 2. §. 1. de vacat. mun. (4.) Corporis imbecillitas a [orig: à] personalibus: 2. §. 7. de vacat. 3. C. qui morbo se excusant. (5.) Numerus liberorum a [orig: à] personalibus; pr. I. de excus. t. t. C. de his, qui num. lib. non etiam ab honoribus, 2. §. 1. de vacat. nec a [orig: à] patrimonialibus, licet adsint XVI. 5. C. de mun. patrim. 1. C. de his, qui num. lib. (Obst. 24. C. de decurionibus. 5. §. 2. de iure immunit.) (6.) Paupertas a [orig: à] patrimonialibus: 10. §. 3. de vac. mun. 4. §. 2. de mun. et hon. (7.) Officium ecclesiasticum a [orig: à] personalibus: 1. 2. 3. 33. §. 7. L. 6. C. de Episc. et Cler. non etiam ratione bonorum temporalium a [orig: à] patrimonialibus. 18. §. 24. de mun. et hon. (8.) Militia a [orig: à] reliquis personalibus, 4. de vacat. 7. eodem. idem est de veteranis; 4. de veteran. (9.) Dignitas Senatoris, 4. 14. C. de dignit. Decurionis, 21. C. de decur. Consiliarii Principum, Doctoris Iuris et Professoris aliarum Facultatum, 6. C. de Profess. a [orig: à] personali, et munere hospitis recipiendi: 10. §. 2. de vac. mun. nobilitas a [orig: à] muneribus sordidis; 12. C. de excus. mun. non vero [orig: verò]a [orig: à] patrimonialibus: 18. §. 24. de mun. et hon. arg. 2. et f. C. de excus. mun. Hodie tamen nobilium feudalia a [orig: à] collectis sunt immunia, quia eorum nomine debent praestare servitia, Carpz. 4. Resp. 70. nisi summa sit necessitas R. I. de anno 1544. §. Nemlich sollen. Carpz. 4. Resp. 71. Plures immunitatis causas vid. ap. Klock. de contrib. et Bocer. de collect.

[note: C] [note: S] Immunes sunt * personae * singulares, quarum privilegium [note: D] personam non egreditur, 3. §. 6. de mun. et hon. 5. §. 4.

de iur. immun. v. 6. C. de Profess. nec ad heredes transit, 1. §. 1. de iur. immunit. 13. C. de excus. mun. nisi aliud actum sit, e. g. immunitas etiam posteris concessa: 4. de iur. immunit. tum [orig: tùm] enim transit ad descendentes in familia, non etiam ad filiarum liberos. 1. §. f. de iur. immunit. 13. de mun. et hon.

[note: d.] * mysticae, sive collegia: haec immunitas perpetua est, competens tantum [orig: tantùm] artificibus. L. p. §. p. de iur. immunit. iunct. 7. §. f. quod cuiusque universit. nomine.

[note: O] A muneribus publicis, et privatis, personalibus et patrimonialibus: ab his tamen raro [orig: rarò] datur immunitas, 11. de vacat. 3. C. de mun. patrim. nec data pertinet ad casus extremae necessitatis. R. I. de anno 1544. §. Und nemlich soll. et de anno 1582. §. Und demnach R. I. de anno 1594. §. Und demnach sollen. Carpz. [note: pr.] 4. Resp. 71. 75. Gail. 2. O. 52. n. 26. Competens immunitas est alleganda, (alias [orig: aliàs] eidem tacite [orig: tacitè] renuntiatum videtur. p. §. f. de vacat. p. §. f. de immunit.) et quidem per appellationem: 4. 7. C. de appellat. a [orig: à] tutela tamen sufficit simplex querela.

L. 7. DE LEGATIONIBUS.

[note: D] LEgatio est munus, 18. §. 12. de muneribus, publicum 4. §. 5. h. quo quis ad negotia rei publicae, 1. 4. §. f. h. 2. §. 3. de iud. Kirchner. de legat. lib. 1. c. 2. n. 7. 8. expedienda [orig: expediendà]peregre [orig: peregrè] mittitur. vid. Kirchner. d. l. 1. c. 1. n. 6. Besold. 2. polit. c. 8. [note: C] th. 3. Mittunt Iur. civ. etiam inferiores et civitates municipales: Hodie [orig: Hodiè]tantum [orig: tantùm], qui non agnoscunt superiorem, Kirchner. d. l. c. 3. et quibus hoc ius est communicatum, ut omnibus Statibus. Kirchn. d. l. vid. Mev. ad I. L. lib. 1. tit. 1. art. [note: P] 10. fere [orig: ferè] in f. Mittuntur personae idoneae, de quibus Kirchner. d. l. c. 4. etiam inviti; 4. §. 5. h. non etiam rei publ. debitores, 4. pr. h. qui postulare nequeunt, 4. §. 1. nec feminae. Kirchn. d. l. c. 4. n. 196. Paschal. de legat. n. 20. Excusantur propter liberos Romae III. in Italia IV. in Provinciis V. 1. C. h. et propter amicitiam cum eo, ad quem quis mittendus est. 4. §. 3. [note: E] h. Legati officium est, rem diligentissime [orig: diligentissimè] expedire: hinc neque propriis, neque alienis se debet interponere, 8. §. f. h. quae legationi sunt impedimento, 2. pr. h. aut moram admittunt; 10. 11. §. 1. h. neque potest substituere alios, nisi Iur. Rom. filios, 4. §. 4. h. si non gratuitam in se suscepit legationem. 11. pr. h. Privilegia

Legatorum sunt, quod sint sancti, f. h. 1. ad L. Iul. maiest. Mev. ad Ius Lubec. l. 1. t. 1. art. 10. in f. ipsis sint restituendiomnes sumptus, 2. §. 3. h. 18. §. 12. de mun. et hon. (quos non reddunt eorum liberi, parentibus ante legationem finitam mortuis: 10. §. 1. h.) et quae amiserunt legationis nomine, 9. h. Mev. d. l. n. 28. et per biennium post reditum habeant immunitatem a [orig: à] reliquis muneribus. 7. 8. ff. 3. C. h. An munera accipere possit ab co, ad quem missus est? vid. Mev. d. l. n. 30. 32. Wesenb. h.

L. 8. DE ADMINISTRAT. RERUM AD CIVITAT. PERTINENT.

[note: D] HAec administratio est munus personale, 18. §. 2. et sq. de mun. et hon. quo quis tenetur rem civitatis pecuniariam [note: E] administrare. Tenentur administratores de levi culpa; 6. h. non etiam de levissima: Mev. ad I. L. lib. 2. t. 3. ad rubric. fere [orig: ferè] in f. vid. f. §. 9. h. 2. §. 7. h. vid. 1. 4. h. ratione doli tenentur in duplum: f. §. 4. h. Rationes conficere; 2. §. 2. vid. Mev. d. l. Heig. p. 1. q. 20. quae tamen retractari possunt, licet subscriptae et expunctae sint, vivente administratore intra annos viginti, eo [orig: eô]vero [orig: verò]mortuo [orig: mortuô], intra decem, 13. de divers. et temp. praescr. et propter errorem calculi intra XXX. ann. 8. pr. Wesenb. 1. consil. 47. n. 50. L. un. C. de error. cale. Residuum praestent cum usuris, f. pr. h. non etiam usuris usurarum. 2. §. 5. h. Plures pro indiviso constituti tenentur singuli in solidum, 3. pr. habent tamen benesicium excussionis; 3. in f. pr. h. 1. C. quo quisque ordin. lib. 11. tit. 35. si tamen propter culpam collegae quis aliquid praestitit, tum ab illo et heredibus id potest repetere. 2. §. 10. h. Finito [orig: Finitô]officio [orig: officiô] non conveniuntur suo [orig: suô] nomine, f. ff. de inst. act. Carpz. 4. Resp. 79. nisi proprio [orig: propriô] nomine contraxerint, fidemque suam interposuerint, 3. §. 2. h. e. g. heredum mentionem faciendo. vid. Carpz. 4. Resp. 79.

L. 9. DE DECRETIS AB ORDIN. FACIENDIS.

[note: D] HAec sunt ordinationes a [orig: à] Decurionibus, (duabus partibus praesentibus, 2. 3. h. et maiore consentiente, 45. C. de decur.) factae, de illis, quae ad utilitatem et necessitatem civitatis pertinent, 1. h. 4. §. 2. h. obligantes membra civitatis scientia. f. h. Coler. de process. exsecut. lib. 1. c. 3. n. 8.

L. 10. DE PUBLICIS OPERIBUS.

CUra operarum publicarum est etiam munus publicum, screfectio muri, portae, etc. t. t. C. de operib. publ. Sine Principis auctoritate exstrui nequeunt nova opera publico [orig: publicô] sumptu, 5. C. h. privato autem sumptu possunt, nisi praebeant aemulationem, vel materiam seditio is: 3. pr. h. Muri inscio [orig: insciô] Principe non reficiantur: 6. h. 9. §. 4. de R. D. vid. omnino [orig: omninò]Gail. 2. O. 69. n. 18. potest quandoque opus novum nuntiari. de Afflict. decis. 205. n. 70. 74. Consill. Marpurg. V. 3. cons. 30. n. 186. Zahn. in Ichnograph. municip. 70. n. 2. Hi curatores sunto diligentes: nam si res fuerit vitiosa facta, propriis sumptibus tenentur ad illius refectionem intra XV. ann. 8. C. h. Si quis aliud, quam [orig: quàm] Principis nomen, operi publico inscripserit, committit crimen laesae maiest. 10. C. h. nisi suo [orig: suô] sumptu id exstruxerit. 2. pr. 3. §. 2. h. Privatae domus propter opus publicum destrui possunt Principis auctoritate, modo [orig: modò] dominis solvatur pretium. 9. C. h. ibi Perez.

L. 11. DE NUNDINIS.

[note: D] [note: A] NUndinae sunt conventus, mercatus gratia [orig: gratiâ], publica auctoritate instituti * Hebdomadales, die Wochen-Marckte [orig: Märckte] instituuntur ab ipsis civibus, annonae gratia [orig: gratiâ], sine speciali Principis concessione. Thessaur. dec. 264. n. 4. Besold. th. pract. voc. Messe.

[note: D] [note: a.] * Annales, die Iahr-Marckte [orig: Märckte], dicuntur, quae singulis [note: D] [note: B] annis recurrunt, semel, bis, ter, quater, etc. * minus [orig: minùs] sollennes, sive provinciales, quae in specie dicuntur Iahr-Marckte [orig: Märckte], instituuntur ab inferioribus Statibus, vi iurisdictionis territorialis. Limn. de [note: b.] I. P. lib. 4. c. 8. n. 311. 312. * sollennes seu universales Imperatoria [orig: Imperatoriâ] auctoritate instituuntur, ubi ex toto Imperio homines conveniunt; ut Francofurti, Lipsiae, etc. L. 1. ff. L. un. C. h. Besold. voc. Meß.

[note: E] His nundinis competit privilegium, quod durantibus nundinis personae vel res eorum qui convenerunt mercatus gratia [orig: gratiâ], illic non possint detineri, vel in Ius vocari ex causa civili privata, L. un. C. h. Carpz. 1. c. 30. d. 24. (nisi sint de fuga suspecti; 10. §. 16. quae in fraud. cred. Berl. 1. concl. 77. num. 10. Mev. de arrest. c. 11. num. 17.) neque propter contractum in ipsis nundinis celebratum. arg. L. un. C. h. iunct. 8. de publ. in rem act. 1. §. 1. de leg. praest. Carpz. 1. c. 30. d. 26. Bach. ad W. h. (Diss. Wesenb. h. n. 2. Mev. de arrest. c. 11. n. 8. propter L. 19. §. 2. de iudic.) Hoc

privilegium hinc inde extensum est ad minus sollennes: non etiam ad hebdomatarias. (Diss. Zahn. in Ichnog. mun. c. 58. n. 2.) [note: C] Carpz. 1. c. 30. d. 23. Illud excludunt renuntiatio alicuius ratione sui ipsius, Mev. de arrest. c. 11. n. 20. Carpz. 1. c. 30. d. 27. et Praescriptio X. annorum, si sc. civitates has nundinas non instituerunt, 1. h. vid. Wesenb. h. in f.

L. 12. DE POLLICITATIONIBUS.

[note: D] POllicitatio est spontaneum offerentis promissum. vid. Grot. [note: D] de I. B. et P. lib. 2. c. 11. * Nudae sunt, quae non acceperunt [note: A] vim ac potestatem efficaciter obligandi, ut sunt, quae privatis [note: D] factae sunt: * Legitimae sunt, quae ex speciali [note: a.] Legis approbatione vim acceperunt legitime [orig: legitimè] obligandi, ita, ut promissor obligetur, et alteri Ius acquiratur ad promissum exigendum: ut sunt, quae factae sunt rei publ. aut Deo; haec in specie dicuntur vota; 2. §. 1. 2. h. illae pollicitationes in specie.

[note: C] Causa efficiens est voluntas promittentis spontanea, 6. §. 3. a [orig: à] praesente signis declarata, 1. pr. 5. h. et specialis Legis approbatio: [note: S] Promittunt omnes, masculi et feminae, 6. §. 2. qui donare possunt, [note: P] nisi sit specialis ratio. 3. §. 1. h. Promittitur Deo, et rei publicae, etiam civitati municipali, 3. §. 1. L. 8. 14. h. quod extenditur [note: O] ad omnia corpora licita. arg. 19. f. C. de SS. Eccles. Res omnis [note: fr.] in commercio: 6. §. 1. h. Facta omnia licita. 6. §. f. L. 8. 13. Forma est ut in D. et est solius offerentis promissio deliberata, 3. pr. h. h. e. ob iustam causam (praecedentem vel futuram, 1. §. 1. h. e. g. 1. §. 1. h. L. 4. 6. pr. 7. 8. 9. 14.) facta, vel iam iam impleri coepta. 1. §. 1. 2. 6. §. 1. h. vid. 1. §. 3. 4. 5. L. 6. §. 1.

[note: B] [note: E] Pollicitatio * rem promissam non afficit, nec in ea Ius facit: [note: b,,] 2. pr. §. f. h. * promissorem obligat efficaciter: 2. pr. 3. pr. L. 6. pr. h. non tamen potest ad pecuniam conveniri, qui opus se facturum promisit: 13. pr. h.

[note: b.] * ab eo, cui facta est, vel eius administratore, valide [orig: validè] exigitur, 1. pr. 2. pr. 3. pr. 9. nisi (1.) ipse promissor ad paupertatem sit redactus; tum [orig: tùm] enim quintam tantum patrimonii partem ex promissione operis non impleti solvere tenetur: 9. h. (2.) Heredes autem, hereditate non sufficiente liberalitati [note: C] defuncti, siquidem pollicitatio facta est propter [note: D] * honorem, quem defunctus * iniit, in solidum tenentur; 3. [note: d.] 6. 9. h. * non iniit, * si nec inchoaverit [note: E] opus, non tenentur, 11. h. t. * si vero [orig: verò]

inchoaverit opus, tum [orig: tùm] heredes tenentur; 11. in f. h. ita, ut vel promissum impleant, vel descendentes solvant decimam, extranei vero quintam patrimonii partem; 14.

[note: c.] * aliam causam, tum [orig: tùm] liberi tenentur in decimam, extranei in quintam patrimonii partem. 9. 11. h.

L. 13. DE EXTRAORDINAR. COGNITION. ET SI IUDEX LITEM SUAM FECISSE DICERETUR.

[note: (1)] EXtraordinarie [orig: EXtraordinariè] olim cognoscebat magistratus de variis causis, e. g. de salario Professorum, Medicorum, Advocatorum, etc. 1. pr. §. 1. et 10. h. vid. 1. §. 4. 5. h. quod hodie non observatur. §. f. I. de Interdict. vid. tit. de iudic. pag. 95.

[note: (2)] Iudex male [orig: malè] iudicando, h. e. iudicando contra LL. mores, ac consuetudines, litem suam facit; pr. I. de oblig. quae quasi ex delict. pr. I. de poen. tem. litig. Distingue tamen, an iudex male [orig: malè] [note: A] iudicaverit * dolo [orig: dolô]malo [orig: malô], tum [orig: tùm] litem suam facit, eiusque totam aestimationem praestare debet. 15. §. 1. de iud. ad quod obligatur [note: B] ex vero delicto, et quidem si hoc fecit * non corruptus, et iudicavit [note: C] contra Ius * constitutionis, tum [orig: tùm] sententia est etiam ipso iure nulla; 2. C. quand. provoc. non est necess. vid. 7. §. 1. de condict. [note: c.] furtiv. Fr. ex. 12. q. f. * partis, tum [orig: tùm] sententia subsistit, appellatione rescindenda: 65. §. 2. ad SCt. Trebell. 11. de I. et I. 27. de re iud.

[note: b.] * corruptus, tum [orig: tùm] sententia semper, etiam quando tantum [orig: tantùm] contra ius partis iudicavit, est ipso [orig: ipsô] iure nulla, 7. C. quand. provoc. non est necess. et Iudex litem suam facit, 15. §. 1. de iudic.

[note: a.] * per imperitiam, contra Ius * constitutionis, tum [orig: tùm] [note: D] sententia est ipso [orig: ipsô] iure nulla. 1. §. 2. quae sent. sin. appell. 2. C. [note: d.] quand. provoc. non est necess. * partis, vid. Vult. de iud. c. 12. num. 28. t. t. C. de poen. iud. qui male [orig: malè] iudic. tum [orig: tùm]sententia [orig: sententìa] subsistit, appellatione rescindenda; 27. de re iud. et his casibus etiam ad poenam tenetur, si proprio motu ita [orig: ità] iudicavit, litemque suam secit, et ex quasi delicto obligatur, de quo agitur in h. t. L. f. h. Excusatur autem, si sic ex confilio [note: E] assessorum iudicavit. arg. 2. quod quisque iur. In hoc tit. datur Actio in factum, illi, qui eiusmodi sententia [orig: sententiâ] laesus est, contra iudicem ex imperitia male [orig: malè] iudicantem, ad id, quod iudici aequum fuerit visum; pr. I. de obl. ex quasi del. L. f. h. Quod hodie non observatur. Vinn. ad pr. I. d. t. n. 1.

L. 14. DE PROXENETICIS.

[note: D] PRoxeneticum est salarium sive honorarium, quod solvitur pro aliquo ministerio praestito proxenetis. Est autem [note: D] Proxeneta, qui in negotiis conciliandis ministerium suum [note: A] accommodare solet: Carpz. 2. decis. 147. Hodie est vel * publicus, publica auctoritate constitutus, iuratus: Strach. de [note: a.] [note: S] proxen. p. 1. n. 9. * privatus, qui privata auctoritate hoc [orig: hôc]officio [orig: officiô] fungitur. Prohibentur, qui propter publicum munus privato negotio accedere [note: O] nequeunt, ut decuriones, milites, etc. 31. C. de locat. Adhibentur in omni negotio licito, quod inter plures agitur, ut [note: B] [note: E] contractus, nuptiae, etc. 3. h. f. C. de sponsal. Proxeneta * gaudet proxenetico, certo [orig: certô], si certum quid definitum; vel si de hoc non convenerit, ad implorationem officii iudicis nobilis definiendo: 1. h. sordide [orig: sordidè] tamen accipiunt propter sponsalia, f. C. de sponsal. aut propter sacerdotium. N. 123. c. 2. §. 1. * oneratur [note: b.] refectione damni, si e. g. dolo malo rem laudaverit, vel inidoneum in fideiussione conciliaverit. 2. h. vide plura apud Strach. de proxenet.

L. 15. DE CENSIBUS.

[note: D] CEnsus, das Stever-Buch, est liber, in quo cives, illorumque bona inscribuntur. de quo vid. Klock. de contribut. c. 17. per tot. Hic [orig: Hîc] inscribuntur non tantum [orig: tantùm] bona irrevocabiliter propria; sed et revocabiliter ad aliquem spectantia, qui fructus inde percipit: ut dotalia, quorum nomine maritus praestat onera patrimonialia, 13. de impens. in res dot. fact. usufructuaria, 7. §. 2. de usufruct. L. 28. de usu et usufr. leg. emphyteut. et pignora cum iure antichriseos, et generaliter omnia, ex quibus quis fructus percipit: 2. C. de annon. modo [orig: modò] earum nomine mercedem non praestet, ut colonus, inquilinus, Klock. d. l. Bocer. de collect.

INDEX.

Bonorum possessio, 533. 534. 535. secundum [orig: secundùm] tabulas, 539. contra tabulas. 535.

Cautio, 34. de damno infecto, 550. legatorum, 532. mutiana, 526. usufructuaria. 131.

Condictio causa data, 194. ob causam turpem, 198. iniustam, indebiti, 199. sine causa, furtiva, 208. ex lege, 212. triticiaria, 213.

Conditio, 50. 526. simplex, potestativa, 50. casualis, mixta, suspensiva, resolutiva. 51. 308. 319. 438.

Contractus, 44. verus, nominatus, realis, verbalis, literalis, consensualis, bonae fidei, stricti iuris, 45. innominatus, 45. 392. 399. mono/pleuros2, di/pleuros2, 46

Dolus, 78. 224. 312. malus, praesumptus, verus, 78. ex proposito, ex re, causam dans, contractui incidens. 79.

Donatio, 556. inter virum et uxorem, 451. mortis causa, 559. propter nuptias. 449.

Exceptio, 608. nominata, innominata, civilis, praetoria, personalis, realis, mixta, temporalis, perpetua, dilatoria, incompetentiae, praeventionis, 609 litis pendentiae, suspicionis, inhabilitatis, 610. peremptoria, metus, doli, etc. 611. rei iudicatae, 613. praescriptionis, 614. doli mali, metus, 617. iurisiurandi. 618.

Homicidium, 695. dolosum, immediatum, simplex, 695. qualificatum, 696. culposum, casuale, necessarium. 697.

I. I.

Indicia, 707. homicidii, veneficii, infanticidii, 708. furti, sortilegii, adulterii, incendii, proditionis, falsae monetae. 709.

Iuramentum, 172. sollenne, 174. iudiciale, extraiudiciale, publicum, 175. quasi publicum et privatum, promissorium, confirmatorium, 176. assertorium, aestimatorium, dandorum, malitiae, 176. perhorrescentiae, appellationis, dissessionis, 177. purgationis, 178. litis decisorium, voluntarium, 180. necessarium, 185. mixtum, calumniae, 187. in litem, 190. ordinarium, seu affectionis, 191. extraordinarium, seu veritatis, 194. confirmatorium. 349.

Iurisdictio, 22. civilis, voluntaria, contentiosa, 22. ordinaria, extraordinaria, 23. propria, non propria, mandata, 24. prorogata, 25. criminalis, ecclesiastica, 26. saecularis, superior, inferior, allodialis, feudalis, forestalis, personalis, realis. 27.

Ius, 5. civile, 1. 6. canonicum, 3. divinum, naturale, 5. morale, ceremoniale, forense, humanum, gentium, 6. publicum, privatum, 7. scriptum, 8. non scriptum, 9. in re, ad rem. 19.

Libera res, 357. a [orig: à] servitutibus, 357. a [orig: à] pensitatione, 358. a [orig: à] pignore. 359.

Matrimonio [orig: Matrimoniô]soluto [orig: solutô], quemadmodum dos repetatur. 454.

liberatorium, legitimum, adiectum, 46. nudum, non nudum, iudiciale, extraiudiciale, 47. resolutivum, 310. 318. de emendo, retrovendendo. 311.

Peculium, servorum, filiorum, castrense, 253. quasi castrense, 155. paganum adventitium, regulare, 256. irregulare; 258. profectitium. 260.

Pignus, 230. 402. tacitum, purum, 405. mixtum, 406. iudiciale, 410. quae res pignori, qui potiores in pignor. 407. de pignorum distractione, 408. quibus modis solvitur. 410.

Querela, enormis laesionis, 338. inofficiosae donationis, 558. testamenti, 106. non numeratae pecuniae. 169.

Res divinae, sacrae, 19. religiosae, sanctae, humanae, publicae, gentium, civiles, privatae, corporales, 20. incorporales, 21. iudicata. 578. 579.

Restitutio. 718. in integrum, 62. gratiae, iustitiae, civilis, praetoria, 74. ob metum, 76. dolum, 78. aetatem, 81. capitis minutionem, etc. 84.

Servitus personalis, realis, ordinaria, extraordinaria, 124. operarum, 130. urbana, rustica, affirmativa, negativa, continua, discontinua. 133. 136. 137.

Sponsalia, 436. de futuro, praesenti, publica, clandestina, 437. pura, conditionalia, 438. plura, 439. solvuntur. 440.

Substitutio, 494. vulgaris, 494. pupillaris, 495. exemplaris, 496. militaris. 597.

Testamentum, 483. publicum, principi oblatum, actis insinuatum. 485. privatum, scriptum, 486. nuncupativum, 487. nullum, ruptum, 491. irritum, 493. deletum. 491. revocatum, 492. militis, 500. paternum, 501. tempore pestis, rusticum, 503. ad pias causas, 504. inofficiosum. 106.

Tutor, 459. testamentar. 461. confirmand. 462. legitimus, 463. datus, 464. petitus, 465.

administrans, sub periculo, 466. auctor et consentiens, 468. quando ex facto tutoris, 469. suspectus, 470. de tutelis et rationibus distrahendis, 473. qui pro tutore negotia gessit, tutelae contraria et utilis actio, 476. quod falso tutore gestum esse dicatur, 477. de rebus eorum, qui sub tutela, etc. 478. tutela finitur, 479. tutoris fideiussio. 647.

V. U.

Vis, 76. publica, 693. privata, 694. ne vis fiat ei, qui in possess. missus est, 594. de vi et vi armata. 596.

Ususfructus, 124. verus, quasi, 125. 129. usufructu accrescendo, 127. amittendo. 128.

image: as000 [illustration: allegorical figure of justice ] COMPENDIUM IURIS e [orig: è] Lectionibus Dn. W. A. Lauterbachii [orig: Lauterbachy] ed: a [orig: â]Io. Iac. Schuz [orig: Schüz]. Tubingae Sumptibus Ioh. Georgii Cottae.