CAMENA Early Modern Latin Texts

image: as000
[illustration: allegorical figure of justice ] COMPENDIUM IURIS e [orig: è] Lectionibus Dn. W. A. Lauterbachii [orig: Lauterbachy] ed: a [orig: â]Io. Iac. Schuz [orig: Schüz]. Tubingae Sumptibus Ioh. Georgii Cottae.

image: as001
COMPENDIUM IURIS BREVISSIMIS VERBIS, Sed amplissimo [orig: amplissimô] sensu et allegationibus, universam fere [orig: ferè] materiam Iuris exhibens: E Lectionibus Excellentissimi Dn. W. A. LAUTERBACHII, U.I.D. quondam Prof. Primar. Tubing. tandem Directoris Consist. Eccl. Ducatus Wurtemb. [orig: Würtemb.] etc. Primum [orig:* Primùm] usui privato collectum, postea [orig: posteà] vero [orig: verò] multorum rogationibus publico datum* a [orig: à]B. DN. IOH. IACOBO SCHUTZIO [orig: SCHÜTZIO]. Editio Nova prioribus correctior. Cum Speciali Privilegio CAESAREO, POLONICO, BORUSSICO, nec non SAXONICO atque BRANDENBURGICO. [illustration:

Patientia et Spe

monogram of the publisher ] TUBINGAE, FRANCOFURTI et LIPSIAE, Sumptibus IOH. GEORGII COTTAE, Bibliop. Typis E. et I. R. THURNISIORUM, Fratrum.

BENEVOLE LECTOR.

INscriptio huius libelli COMPENDIUM promittit PRAELECTIONUM AD DIGESTA B. WOLFGANGI ADAMI LAUTERBACHII, quondam Professoris Tubingensis Primarii, tandem Directoris Consist. Eccl. Ducatus Wurtembergici [orig: Würtembergici]: Cuius virtutes maiores sunt, quam ut paucis possint exponi: Quippe nominandus tantum [orig: tantùm] est, ne quid laudibus eius detraham impar praeco.

Integram epistolam, qua [orig: quâ] lectiones suas in Compendium redactas publicaturo mihi consensit, sub finem praefatiunculae subiciendam duxi, ne, post fata Viri Magnifici, forte [orig: fortè] videar mihi quidquam arrogasse alienum a [orig: à] mente eius, quem submissa [orig: submissá] veneratione semper colui, cuiusque memoria, quamdiu ero, erit in benedictione: Aeternum gaudeat anima Viri vere [orig: verè] pii et Iurium scientissimi.

Opusculum hoc iam ante XV. annos Tubingae absolveram, prius quam [orig: quàm] Scholis valedixissem, partim ex prolixo verborum sententiarumque ornatu, qui ex ore Viridisertissimi per sexennium, quo [orig: quô]eodem [orig: eôdem] Praeceptore gavisus sum, promanaverat, partim etiam aliorum fidem secutus, in his quae tempora mea praecesserant; ita [orig: ità] tamen in colligendo versatus, ut vix quidquam praetermiserim, cuius non sit per indicem quasi facta mentio: habui enim lucubrationes Lauterbachianas quovis [orig: quôvis] aere cariores.

Tu vero [orig: verò], mi lector, ne tractes obiter pagellas hasce: penitius [orig: penitiùs] enim pensitanti exhaustam fere [orig: ferè] Bibliothecam offerent, varietate rerum sic instructam, ut, sive in Schola verseris, sive in foro, brevi compendio [orig: compendiô] teneas potiora, quae in causarum monumentis pondus habere videntur.

Utilitas rei per innumeros fere [orig: ferè], eosque gravissimos quandoque, causarum anfractus exantlatos hacienus ipsissimo usu sese mihi commendavit; nam, praeter solidam iuris theoriam, palmariis cuiusque argumenti legibus

fundatam, ad Practicorum coronam amplissimam manu ducit sequentem: quotum quisque suae sententiae assertores alios plures recenset. Iuris Wurrembergici [orig: Würrembergici] placita, quae Vir amplissimus suis lectionibus subinde miscuerat, maximam partem omisi, qui summam brevitatis habui rationem; Invenies tamen, amice Lector, magno foenore, non tantum [orig: tantùm] eius Ducatus; sed et omnium fere [orig: ferè] totius Germaniae provinciarum exterorumque populorum patrias Leges in Scriptis Harmonicis D. Henrici Giseberti, Viri non eruditi minus, quam [orig: quàm] pii: ita, ut Wurtembergici [orig: Würtembergici] iuris allegationibus impraesentiarum carere grave futurum non sit.

Hoc uno Te potissimum [orig: potissimùm] velim: si quid exspectatione dignum offerunt praesentes paginae, illud acceptum feras Lauterbachio; si quid infirmum vel erratum, mihi ignosce, cui per alienas occupationes iam non licuit altius repetere, quae quondam mihi soli conscripseram: malui enim plurimorum petitionibus publicare hanc meam opellam minus exasciatam, quam inde sperato [orig: speratô]commodo [orig: commodô] quemquam privare, qui non gloriolam aucupor, sed omnibus prodesse in votis habeo.

Age, gloriam omnem restituamus bonorum omnium Largitori unico, Patri Luminum, cui omnis debetur in caelis et in terra: Ille quondam rationem exiget operum nostrorum et verborum nostrorum, cuique retributurus, quae perpetravimus in diebus peregrinationis nostrae, sive benum, sive malum.

Utinam daretur reverti ad unam Sanctiss. Salvatoris et Domini nostri IESU Legem, omnium dulcissimam, scil. ad amorem purum ex corde puro: neque profanaretur ulterius sanctum Iustitiae nomen, imperitia [orig: imperitiâ], negligentia [orig: negligentiâ], malitia [orig: malitiâ] iudicum, advocatorum, litigantium, quorum impiis conatibus tantum [orig: tantùm] non omnia promiscue [orig: promiscuè] turbari, luctuosa docet experientia: Attamen sic ferunt Sancta Sanctissimi iudicia, ut exitiosis concupiscentiarum calamitatibus abripiantur, quibus, relicta [orig: relictâ] veritate, fabulis implicari, res levis videtur.

Ad Te, Sanctissime DEUS, supplices provolvimur: Serva nos in viic tuis, quibus notum fecisti, quam triste sit lucrum, totius mundi usura [orig: usurá] perdere animam!

Tu vero [orig: verò], Lector amice, fruera hoc [orig: hôc] labore nostro, et cura, ut aeternum [orig: aeternùm] gaudeas.

FERDINANDUS CHRISTOPHORUS HARPPRECHT, ICTUS. et Antecessor in Alma Tubinga, Officiosiss. Lecturo Sal.

IAm quartum ex eo illucet Lustrum, ex quo B. Dominus Schiizius, Sobrinus noster, et Amicus, quoad viveret, honoratissimus, tum [orig: tùm] in LLum studiosae atque cupidae Iuventutis, non promiscue [orig: promiscuè]sane [orig: sanè] omnis; sed provectioris atque consummatioris in hoc studio aetatis, tum [orig: tùm] et omnsum in Scholis ac Foro versantium haud exiguum commodum, incomparabilis, quoad vixit, et postea [orig: posteà], Iureconsulti, non magis nostri, aeternum venerandi, quam [orig: quàm] totius literatae Germaniae Praeceptoris, Domini LAUTERBACHII, Lectionum ad Pandectas nervosum Compendium luci publicae exposuit. Opus ipsum, quod antea [orig: anteà] in maiore, quod vulgo [orig: vulgò] appellabant, Collegio, consummatissimus ICtus, in quo [orig: quô] et Papiniani acumen, et Pauli pondus, et Caii perspicuitas, et cetera omnia edecumatae eruditionis decora confluxerant, prolixius [orig: prolixiùs] tractaverat, sub pollice ipsius meritissimi Viri, a [orig: à] libro primo [orig: primô]fere [orig: ferè] usque ad vicesimum, sub nomine primum [orig: primùm], quo [orig: quô] circumferebatur, minoris Collegii, tum [orig: tùm] synopticae praecipue [orig: praecipuè] Tractationis, eousque profecerat perfectionis, ut nihil in illo vel ipsa invidia, vel proterva Thersitis maledicentia prensare potuisset, in quo [orig: quô] quippe ubique Ius cum Ratione, Rationem cum Veritate, Veritatem cum Ordine, Ordinem cum Brevitate, et quod equidem difficillimum, ac proinde [orig: proindè] rarissimum, Brevitatem cum aurea [orig: aureâ] Perspicuitate ita iunxit Divini Viri indefessa industria, ut profecto [orig: profectò], si DEO hanc nobis gratiam indulgere placuisset, ut hoc totum Systema,

eadem [orig: eâdem] eiusdem Auctoris structura [orig: structurâ], ad umbilicum perductum fuisser, illud omnes, ut Tullii (1. de Orat.) verba nostra faciamus, Prudentum operas, et auctoritatis pondere, et utilitatis ubertate superasset [orig: superâsset], sic, ut illud Horatii: (lib. 2. epist. 1.) Venimus [orig: Venimùs] ad summum, laetabundis inclamare nobis integrum fuisset. Sed, ut DEUS hanc nobis felicitatem haud indulserit; tamen grata [orig: gratâ]tum [orig: tùm] istum, quoad usque perductus, auro contra nobis carum ipsius Auctoris, tum et illum, quem porro [orig: porrò], in huius Compendii adornatione, Domino Schuzio [orig: Schüzio] debemus, egregium laborem mente depraedicare debemus merito [orig: meritò]. Ceterum [orig: Ceterùm], ut illud in honorem beatissimi nostri Domini Praeceptoris haud praetereamus, ipsa pietas iubet, ipse sane [orig: sanè] non semel in privatis discursibus, quos quottidianos nobis concessit, sollicite [orig: sollicitè] monuit, se non omnia in illo maiore Collegio, post librum Pandect. vicesimum obvia; pro suis agnoscere; quippe quos ut sub aeque [orig: aequè] exactam trutinam cum prioribus revocaret, immensa laborum moles sibi numquam [orig: numquàm] permiserit. Sed et illud nobiscum, quo plures illud utrumque Collegium descriptores nactum fuit, et quo pluries hoc Compendium typis publicis vulgatum, tanto etiam plura atque frequentiora, scriptoria non minus [orig: minùs], quam [orig: quàm] typothetica irrepsisse errata, quisque hanc sibi operam, tum [orig: tùm] ab ipso [orig: ipsô] adhuc B. Lauterbachio typis tradita scripta cum illo maiore Collegio conferendi; tum [orig: tùm] et textus et auctores, in hoc ipso Compendio magno numero laudatos, paulo limatiore oculo inspiciendi, haud gravabitur sumere, prositebitur, ingenue [orig: ingenuè]. Igitur, cum et non semel nostri etiam Auditores haec desideraverint, non debuimus non tandem tum [orig: tùm] ipsorum, tum publico bono inserviendi cupidissimi hic [orig: hîc] loci Bibliopolae, Domini Iohannis Georgii Cottae, precibus adsurgere; et tum [orig: tùm] ea, quae ex ipsis B. Domini Lauterbachii scriptis emendanda occurrebant, ad iustam cum illis consonantiam redigere, tum [orig: tùm], et quidem praecipue [orig: praecipuè], Scriptorum partim, partim Typothetarum, quos ultra Nongentos sexaginta numeravimus, Errores hinc sedulo [orig: sedulò] eliminare, pulcherrima [orig: pulcherrimâ] spe freti, ab omnibus bonis hanc quoque opellam propensis animis acceptum iri. Illud vero [orig: verò]serio [orig: seriò], B. L. te submonitum velimus, complures adhuc in isto Compendio textus obvios tibi fore, qui parum, vel nihil ad rem facere videntur; sed videntur tantum; revera tamen a [orig: à] B. Auctore, in maiore Collegio convenientissime [orig: convenientissimè] fuere adducti; quos dum ita Compilator (quod eidem haud insolens) sub nimis concisa [orig: concisâ] brevitate retinuit, illud non minus [orig: minùs] verum, quam [orig: quàm]oluqru/llhton: Obscurus fio dum [orig: dùm] brevis esse volo, subterfugere haud potuit. De cetero quammaxime illud dolemus, quod [orig: quòd] istum Libellum, non dicemus dupondii, sed plane [orig: planè] tyrones, sibi hactonus promiscue [orig: promiscuè], sub

primo [orig: primó] confestim in stadio studii iuridici introitu, posthabito [orig: posthabitô] magis facili, in feliciter solidandis huius ardui studii fundamentis et principiis, alio [orig: aliô] manuductore, deligere audeant. His profecto [orig: profectò] hoc Compendium, et iuridicum quasi s1ke/leton, (Nisi vel singularis ingenii praestantia, vel improbus labor meliora conciliet) non potest non certo dispendio esse. Atque utinam aliquis, meris et solidissimis Lauterbachii principiis penitissime [orig: penitissimè] innutritus, haud paucis in locis, maiore id perspicuitate donaret, et, quod passim necessarium, nonnihil dilataret, addita [orig: additâ] nempe ubivis et cum illis cohaerente, nimis breviter dictorum adaequata [orig: adaequatâ] Ratione! Ita [orig: Ità] namque huic ipsi, si molis in co quantitatem respicias, exiguo Libello verissime [orig: verissimè] conveniet illud optimi nostri Principis: Quod [orig: Quòd] et initium cupidae Legum Iuventuti, et Finis Legum eruditionis ab hoc Lauterbachiano libello procedat, in §. 3. prooem. Inst. Imo [orig: Imò] utinam ea [orig: eâ] omnes, a [orig: à] Sancto Spiritu, felicitate donaremur, ut istud universae, quod IESUS CHRISTUS, Salvator noster optimus, ipsa Patris Sapientia, e [orig: è] caelo nobis attulit, Christianae Iurisprudentiae omnibus numeris ac punctis absolutum Compendinm: Omnia ergo [orig: ergò], quaecumque vultis, ut faciant vobis homines, ita et vos facite illis, (Matth. 7. 12.) et Initium, et Finis omnium nostrarum actionum sit et maneat! Ita vale, et fove, B. L. rui studiosissimum, nostrisque studiis humanissime [orig: humanissimè] fove. Dabam e [orig: è] Musaeo, pridie [orig: pridiè] Calend. Novembr. Anno tou= *qeansqrw/qou M. DC. XCVII.

Sequitur Epistola Lauterbachiana supra [orig: suprà] memorata: Dem Wohl-Edlen, Gestrengen, und Hochgelehrten Herrn Iohann Iacob Schutzen [orig: Schützen], U. I. L. und in der Lobl [orig: Löbl]. Freyen Reichs-Stadt Franckfurt am Mayn [orig: Mäyn] Advocato Ordinario, etc. Meinem sonders Großg. Hochgeehrten Herrn. Wohl-Edler, Gestrenger, sonders Groß- gunstig [orig: günstig]-Hochgeehrter Herr.

DEsselben hochst [orig: höchst]-werthes an mich abgelassenes Briefflein bezeuget genugsam und klarlich [orig: klärlich] die gegen mir annoch continuirende gute Inclination und Affection; darfur [orig: darfür] ich mich gantz dienstlich und fleißig bedancke, auch Gelegenheit und Vermogen [orig: Vermögen]wunsche [orig: wünsche], selbe mit wurcklicher [orig: würcklicher] Gegen-Bezeugung zu erwiedern: mit dienstlicher Bitte, so sich einige Gelegenheit darzu ereignen solte, mir solche an die Hand zu geben, und zu glauben, daß es mich ia hertzlich erfreven wurde [orig: würde], wenn ich nur ichtwas Liebes und Angenehmes erweisen konnte [orig: könnte]. Sonsten meines Groß-gunstig [orig: günstig]-Hochgeehrten Hrn. Lob-wurdiges [orig: würdiges], zu des Nachsten [orig: Nächsten] Nutzen zielendes Furhaben [orig: Fürhaben] betreffend, ist dasselbe billich von iedermann zu befordern [orig: befördern]. Solte auch in meinen hiebevor gehaltenen Lectionibus etwas enthalten seyn, so darzu dienen, und dem Nachsten [orig: Nächsten] nutzen konnte [orig: könnte], hatte [orig: hätte] ich billich GOTT darfur [orig: darfür] hertzlich zu

dancken: denn ia alles Gute allein von seiner Gute [orig: Güte] kommet, und derentwegen Ihme allein die Ehre gebuhret [orig: gebühret], dessen Communication auch, ohne des schandlichen [orig: schändlichen] Lasters der Mißgunst, nicht kan gehindert werden. Der liebe GOTT gebe seinen milden Seegen und vatterlich [orig: vätterlich] Gedeyen, daß all unsere Gedancken, Worte und Wercke, Thun und Lassen, gereichen zu seines allerheiligsten Nahmens Ehr, und so dann auch zu unsers Nachsten [orig: Nächsten] Nutzen und Erbavung, damit sie auch uns nicht nur in Zeit; sondern auch in der Ewigkeit erfreven mogen [orig: mögen]. Der Modus und die Weise, wie solch loblich [orig: löblich]Furhaben [orig: Fürhaben] einzurichten, wird billich meines Großgunstig [orig: günstig]-Hochgeehrten Hrn. Gutbefinden gantzlich [orig: gäntzlich] überlassen und anheim gestellet. Nebst dienst-freundlicher Begrussung [orig: Begrüssung] verbleibe ich iederzeit

Meines Großgunstig [orig: günstig]-Hochgeehrtesten Hrn. und werthesten Freundes

Signorum et Notarum libelli minus [orig: minùs] consuetarum explicatio haec est:

LIterae marginales internae docent connexionis rationes, divisionis membra, etc. ita, ut maiuscula quaevis litera sui similem minorem cum puncto post se requirat: quod si minor non punctata, sed binis virgulis notata maiorem sequatur, descendendum est ultra, donec eandem literam minorem invenias cum puncto. Sic e. g. pag. 1. habet A Ius civile: pag. 3. a. Ius Canonicum. It. pag. 1. B. libri Iuris elementarii: b, Systematici. pag. 2. b. Suppletorii sive Correctorii. etc. quod, ut facilius pateat, asteriscus textui insertus est, cui e [orig: è] regione posita litera marginalis interna respondet: Adhuc maior erit cohaerentium evidentia, si cui libuerit, utrumque vel plures simili litera [orig: literâ] notatos asteriscos, connexionis indices, rubra [orig: rubrâ] vel viridi linea connectere; quem in finem adhibita est diligentia, ut se invicem respicientes asterisci, vel asteriscis notandae voces, pari linearum progressu, aequis intervallis sibi substituerentur.

In ipso contextu numeri citra ulteriorem explicationem positi significant numerum Legis pandectarum eiusdem tituli: Sic, ubi solet alioquin scribi, L. 3. hoc [orig: hôc] tit. Ego spatii lucrandi gratia [orig: gratiâ]tantum [orig: tantùm] posui 3. sed ubi vides 3. C. intelligitur L. 3. Cod. hoc tit.

Gloria DOMINO, Cuius Virtute Reges imperant, qui scrutabitur opera nostra et cogitationes nostras.

PRAEFATIO.

[note: A*] IUs Civile est magnae auctoritatis: vide Duaren. in praefat. ad p. Artur. Duck. tr. de usu et auctoritat. Iur. Civ. l. 1. c. 2. Per totam fere [orig: ferè] Europam observatur. Molin. ad consuet. Paris. tit. des fiefs, n. 110. Marqu. Freher. in praef. de iure Graec. Rom. Duck. d. l. In Germania primum [orig: primùm] sensim receptum, deinde Constitutione Maxim. I. an. 1495. confirmatum, Lehmann. l. 4. Chron. Spirens. c. 21. p. 337. in fin. Observatur in Camera, Ord. Cam. p. 1. tit. 13. et 57. et p. 2. tit. 31. in fin. et p. 3. t. 54. §. Wir setzen. Et in aliis provinciis. Ex hoc iure declarantur, restringuntur, supplentur Iura statutaria. Gail. 1. O. 50. n. 8. Carpz. 3. c. 20. d. 10. n. 5. et 6. et l. 6. rum. 49. n. 19. Berl. p. 3. conel. 24. n. 9. us. 4. Exempl. vid. ap. Zas. in L. properand. vers. sive autem alterutra. C. de iud. n. 20. Carpz. p. 1. decis. 63. n. 16. Schurpf. cent. 1. cons. 55.

[note: B] Libri iuris sunt *ELEMENTARII, se. Institutiones, quae sunt prima LL. cunabula, §. 3. 4. prooem. 1. §. 11. const. tanta. de confirm. p. imperatoria auctoritate confirmata. §. 6. prooem. Inst. d. §. 11. d. const. tanta.

Dividuntur in IV. Lib. et 99. tit. quorum singuli suos continent §§. Compositae post p. libros, §. 2. 3. 4. Prooem. Inst. §. 11. I. de nupt. promulgatae vero [orig: verò] ante illorum publicationem, np. XI. Kal. Decembr. sive 21. Novembr. anno Christi 533. Iustiniano III. Cons. ita tamen, ut cum p. eodem die vim iuris acceperint. §. 23. Const. tanta. de Conf. Digest.

[note: b,,] *SYSTEMATICI, qui veterum Ictorum responsa et Imperatorum constitutiones certo [orig: certô] ordine dispositas [note: C] continent, ut sunt *DIGESTA sive PANDECTAE, quae a [orig: à] Iustiniano Imperatore opera [orig: operâ] Triboniani et sociorum, ex veterum ICtor. libris, ad ordinem perperui Edicti, intra

triennium sunt compositae, et XVII. Kal. Ian. anno 533. promulgatae. Iuris vero [orig: verò] auctoritatem acceperunt ex III. Kal. Ian. eiusdem anni. Const. tanta. §. 23. Omnia, quae ibi habentur, Imperator sua fecit. §. 10. et 19. d. Constit. tanta. de conf. p. §. 10. const. Dedit nobis Deus. Dividuntur a [orig: à] Iustiniano in VII. part. §. 1. in fin. d. const. a [orig: à] veteribus Glossatoribus in 3. sc. Digestum Vetus, Infortiatum et Novum. Continent 50. libros, titulos in quibusdam exempl. 433. leges v. 9123. Hodie [orig: Hodiè] tres habemus editiones, Vulgarem, Haloandri, et Florentinam, quae olim Pisana dicebatur, et est purissima.

[note: c.] * CODEX Iustinian. repetitae praelect. prodiit 16. Kal. Decemb. s. 16. Nov. anno 534. Iuris auctoritatem accepit ex die 4. Kal. Ian. 29. Decemb. eiusdem anni. Const. cordi nobis. de emend. Cod. §. 4. Continet multas veterum Imperatorum constitutiones, 50. novas decisiones, et alias constitutiones Iustiniani post priorem Codicem editas. d. const. §. 1. Dividitur in XII. lib. Tituli eiusd. fere [orig: ferè] ordinis sunt, ac in p. LL. secundum seriem annorum positae. Eadem tamen omnium est auctoritas, ut et Friderici constitutionum. Authenticae vero [orig: verò] non valent, ns. qt. cum Novellis conveniunt. Hillig. in Donell. enucl. 1. c. 11. lit. e. Bicc. in prooem. rer. quotid. §. 15. lit. g. Alber. Gentil. de libr. iur. Civ. cap. 6. ¶¶¶ Sixtin. de regal. lib. 2. cap. 15. num. 33. [Diss. Besold. dissert. de lib. iur. cap. 5. vers. d. sunt. Berl. p. 2. decis. 257. num. 44.] vid. aut. bona damnatorum. C. de bon. proscript. aut quas actiones. C. de SS. Eccles. aut excipitur. C. de bon. quae lib. aut. quod sine. C. de testament. aut. hodie. C. de iudic. vid. Wissenb. in syllog. error. Irnerian. post tr. de mutuo. Georg. Rittershus. in dissert. de error. Irner.

[note: b.] *SUPPLETORII sive correctorii, ut sunt IX. Novellarum, sive authent. collationes, quae continent varias Iustiniani constitutiones, post Codicem repetitae praelectionis diverso tempore editas, et postea a [orig: à] privato quodam, sine ordinis ratione, collectas. Versio latina hodie est authentica. Alber. Gentil. de l. iur. civ. cap. 7. Besold. de lib. iur. civ. cap. 5. Arthur. Duck. de aut. iur. civ. lib. 1. cap. 4. n. 16. Ricc. de lib. Iur. §. 62. p. 136. Accursius et DD. glossis et commentariis illustrant tantum XCVIII. Iulianus in sua Epitome statim post Iustinianum edidit CXXV. Haloander CLXV. quibus tres addidit Cuiacius. Glossatae usu sunt receptae, cum reliquarum auctoritatem DD. non agnoscant. A. Duck. d. tr. c. 4. n. 15. vid. Gentil. d. tr. c. 6. Ricc. d. tr. §. 64. Capitum inscriptiones non sunt authenticae.

Kleinschmid. de princip. iur. tr. 4. sect. 11. num. 69. quae Novellis ulterius sub iciuntur, non habent vim LL. Ricc. d. tr. §. 67. et 92. pag. 318. Rittershus. ad. Nev. proem. c. 2. n. 26.

Posteriora derogant prioribus. Gentil. tr. de lib. iur. civ. c. 1. p. 10. Ludvv. in comm. Inst. ad prooem. n. 2. arg. L. f. de Const. Princ. iunct. §. 4. const. de emendat. Codic. e.g. Codex Digestis. etc. vid. Gentil. d. l. pag. 13. Carpz. p. 1. q. 2. num. 14.

[note: a.] *IUS CANONICUM, qt. aequitati ac iuri divino non contrariatur, receptum est. Carpz. I. C. lib. 2. def. 152. Reink. lib. 2. cl. 2. cap. 7. num. 5. Limnaeus, de iur. publ. lib. 8. c. 8. n. 57. Atque inter hoc et ius civile in dubio non est statuenda differentia. arg. cap. 1. X. de novi oper. nunc. et Nov. 83. cap. 1. In causis Ecclesiasticis et conscientiarum atque processus praefertur iuri civili. Rittershus. in prooem. tract. de differ. Iur. civ. et Can. Reink. d. cap. 7. n. 11. in reliquis causis attenditur, si ius civile de aliquo casu aut nihil, aut obscure [orig: obscurè] disposuit. arg. c. 1. X. de nov. oper. nunc. Carpz. lib. 3. Resp. 106. n. 2. Rittershus. d. l. Reink. d. l. n. 16.

Huius iuris duo sunt volumina: quorum primum dicitur [note: D] *DECRETUM, quod privato studio compilavit Gratianus, Monachus Bononiensis, ordinis S. Benedict. aetate Eugenii III. Pontif. ex S. Scripturae dictis, conciliorum decretis, pontificum constitutionibus, sententiis Patrum, et LL. Roinan. Et haec in decreto non habent maiorem auctoritatem, quam [orig: quàm] auctores, unde compilatum est: Martin. Delrio, lib. 5. disq. magic. sect. 16. p. 790. Canisius, in summa iur. Canon. lib. 1. tit. 1. in not. lit. a. Besold. dissert. de lib. Iur. cap. 8. Alberic. Gent. disput. de lib. iur. can. cap. 2. Covarruv. 4. var. resol. c. 11. [Diss. Hunn. de aut. Iur. lib. 2. cap. 9. Axel. in compend. iur. Can. prooem.]

Paleae et Gratiani dicta et Canonum inscriptiones omni auctoritate carent. Besold. d. l. Alberic. Gentil. d. l. Artur. Duck. d. lib. 1. c. 7. num. 3. 4. [Diss. Hunn. Encyclop. iur. part. 1. t. 1. cap. 3. num. 7. 8. 12.] Dividitur Decretum in 3. part. prima absolvitur 101. distinctionibus, sub quarum singulis certi ponuntur canones. Secunda continet 36. causas, quarum quaelibet certas sub se comprehendit quaestiones, quae iterum suos habent Canones. Quaest. 3. causa 33. agit de paenitentia et in 7. dividitur distinctiones. Tertia constat 5. distinctionibus de consecratione: In fine adiciuntur paenitentiales, et vetustissimi Canones, qui Apostolici dicuntur, ac in

corpore Iur. Civ. etiam apparent; de quorum origine, auctoritate, tempore et numero nihil certi habemus. Illos spurios esse late [orig: latè] docet Meisner. in tr. d. LL. lib. 4. sect. 2. quaest. 5. num. 1. vid. etiam can. 1. et seq. distinct. 16.

[note: d.] *DECRETALIUM volumen continet Pontificum Constitutiones, quae iterum in 4. partes dividuntur: quarum prima habet 5. libros, variis capit. et titt. distincta, composita a [orig: à] Gregorio IX. Pontif. per Raymundum paenitentiarium suum, anno 1230. et communiter vocatur Extra, eo quod sit extra corpus Gratiani Decreti, Canis. in sum. iur. Can. lib. 1. tit. 1. in not. lit. a. Secunda pars est compilata a [orig: à] Bonifacio VIII. et vocatur Sextus liber Decretalium. Canis. d. l. Tertiam congessit Clemens V. Pontif. eodem [orig: eôdem] mortuo eandem in lucem edidit eius successor Iohannes XXII. hinc appellantur Clementinae. Quarta pars continet Iohannis XXII. Constitutiones 20. quibus post eius mortem aliae adiectae sunt Pontificum constitutiones, quarum priores nempe Iohannis XXII. dicuntur Extravagantes, posteriores vero [orig: verò] dicuntur Extravagantes communes, et dividuntur in 5. libros, quorum quartus non exstat. Quae in quatuor hisce partibus continentur, habent vim Canonum. Canis. d. tit. 1. Rittershus. in prooem. tr. de differ. iur. civ. et can. Septimus vero [orig: verò] decretalium liber, qui opera Petri Matthaei, ICti Lugdunensis, est collectus, et Institutiones iuris Can. opera [orig: operâ] Lancelloti compositae, auctoritate carent. Besold. dissertat. de lib. iur. c. 8. in fin. Alberic. Gentil. de lib. iux. Can. c. 8. p. 52.

I. 1. DE IUSTITIA ET IURE.

[note: D.] LEges nihil sunt absque Iurisprudentia. 2. §. 5. 13. de O. I. [note: A] 1. §. 11. de ventr. inspic. *IURISPRUDENTIA est civilis prudentia, Ius ad actiones in civili societate obvenientes iusta interpretatione applicandi. Sive divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iniusti scientia. §. 1. I. h. 10. §. 2. h.

[note: F.] [note: B] Finis Iurisprud. * proximus est interpretativa iuris ad casus emergentes applicatio. 2. §. 5. 6. 13. de O. I. 10. et seqq. de LL. (authentica et usualis, de qua in L. 9. f. §. 1. C. de LL. 32. 37. ff. eod. Fr. ad tit. de LL. num. 8. et seqq. huc non [note: b,] pertinet.) *Remotus est vel Ultimus, scilicet sasus Rei publ. vel. Intermedius, scilicet iustitiae administratio. 1. §. 1. h. IUSTITIA [note: D.] in genere est habitus, ex quo homines ad res

iustas agendas idonei efficiuntur, ex quo etiam iuste [orig: iustê] agunt, voluntque iusta. Aristot. lib. 5. Eth. cap. 5.

[note: C] [note: D.] IUSTITIA * UNIVERSALIS est virtus perfecta et praestantissima, qua hominum actiones secundum omnia LL. praescripta diriguntur ad publ. civitatis utilitatem, ita, ut virtutes omnes sub se comprehendat. Leges enim iusta omnia, quae a [orig: à] civibus proficisci possunt, praecipiunt: Arist. d. l. 5. c. 2. 3. Atque haec NB. Universalis, et non tantum particularis, iustitia est finis Iurispr. quae definitur in pr. I. h.

[note: c.] [note: D.] *PARTICULARIS est virtus, quae de bonis externis [note: D] [note: D.] suum cuique tribuit. Huius duae sunt species: *DISTRIBUTIVA est virtus, quae de rebus communibus ipsius Civitatis membris, qua talibus, suum cuique tribuit secundum [orig: secundùm] proportionem [note: d.] [note: D] geometricam. Arist. 5. Eth. 7. *COMMUTATIVA est, quae de rebus singulorum suum cuique tribuit secundum [orig: secundùm] proportionem arithmeticam: Huc pertinent omnes commutationes, etc. uno [orig: unô] verbo: s1unalla/gmata spontanea et invita, sive delicta; nam in horum et poenarum quantitate investiganda respiciuntur personae; Arist. 5. Eth. 5. L. 14. 16. §. 1. et 3. de poen. L. 2. C. ut intr. cert. temp. crim. quaest. term. at ubi constat de delicti et poenae magnitudine, iudex secundum hanc proportionem poenam imponit. Arist. 5. Eth. 7. vers. Ius v. vid. 31. ad L. Corn. de fals. 41. de poen. et c. 5. de poen. in 6. Fr. h.

[note: C] Fluit IURISPRUDENTIA ex accurata iuris cognitione [note: S] et practica eiusdem exercitatione. Subiectum, cui inhaeret, [note: O] est homo, et quidem secundum [orig: secundùm] intellectum. Versatur circa [note: [?] .] [note: D.] ius qt. interpretando applicandum. *Est autem IUS (vid. L. 1. L. p. h.) regula actionum moralium, obligans ad id, quod rectum est; Grot. de Iur. B. P. lib. 1. cap. 1. num. 9. huius generalissima praecepta sunt honeste [orig: honestè] vivere, alterum non laedere, [note: E] [note: D] suum cuique tribuere. §. 3. I. h. Estque vel *DIVINUM, quod esse suum habet a [orig: à] divina maiestate. can. 1. dist. 1. Ames. de conscient. [note: F] lib. 5. cap. 1. num. 2. Molin. h. tom. 1. tr. 1. 9. 3. Est est *CONNATUM [note: D] seu NATURALE, quod est ius divinum, quoad proximam potentiam homini connatum, praecipiens ea, quae natura sunt honesta, et prohibens contraria. Eius praecepta sunt vel principia, quorum veritas statim patet: vel principiata, quae per necessariam consequentiam inde deducuntur: Haec iterum propinqua, vel remota.

[note: G] revelationem in verbo suo publicavit, estque vel *MORALE, vid. Deut. 6. vers. 5. Reink. lib. 2. cl. 2. c. 2. num. 1. Zepper. tr. de LL. [note: D] Mos. lib. cap. 1. quod est ius divinum scriptum praecipiens sua natura [orig: naturâ] honesta, et prohibens sua [orig: suâ]natura [orig: naturâ] turpia; obligans omnes homines ad integram oboedientiam; Zepper. d. l. atque inter hoc et ius naturale non est essentialis differentia. Reink. d. l. [note: D] [note: g,,] n. 2. Zepper. d. c. 1. Meisn. tr. de LL. l. 3. q. 5. *CEREMONIALE est ius divinum scriptum de Ceremoniis eirca cultum divinum, l. propter typicam significationem, l. ordinem Ecclesiasticum, a [orig: à] populo Iudaico observandis. Zepper. de LL. Mosaic. l. 1. c. 1. Reink. d. c. 2. num. 10. Hae post Christum sunt mortuae. [note: g.] Zepp. d. cap. 1. p. 23. et c. 7. Reink. d. cap. 2. n. 11. *IUS FORENSE [note: D] sive iudiciale est, quod de rebus politicis latum. Estque [note: D] [note: H] hoc vel * Universale, quod omni generi humano latum est. Grot. de Iur. B. et P. L. 1. c. 1. n. 15. e. g. Lev. 18.

[note: D] [note: h.] *Particulare, quod tantum [orig: tantùm] populo Iudaico datum, et Christianos non obligat. Reink. d. cl. 2. c. 3. num. 1. 2. Luth. tom. 1. Witteb. lat. Vol. 7. pag. 435. vid. omnino Zepper. d. lib. 1. cap. 8. 9. [note: D] [note: e.] 10. 11. 12. *Ius HUMANUM est, cuius homo est conditor; Ames. de consc. lib. 5. cap. 1. §. 2. Hugo de Roy, tr. de eo, quod iustum est, lib. 1. tit. 4. in pr. propter humanam malitiam coercendam [orig: coërcendam]. vid. can. 1. dist. 4. vid. Nov. Leon. [note: I] 83. pr. Winckler. de princ. Iur. lib. 4. c. 2. in fin. Estque vel *IUS [note: D] GENTIUM, quod gentes ex communi et generali ratione de illis, quae arbitraria sunt, sibi propter communem utilitatem constituerunt. §. 2. I. d. I. N. G. et C. De divisione in primaevum et secundarium vid. Fr. h. num. 122.

[note: D] [note: i.] *IUS CIVILE hic est, quod cuiuslibet rei publ. Legislator in proprium rei publ. commodum constituit. §. 1. I. de I. N. G. C. 9. h. Hoc colligitur ex praeceptis naturalibus et Gentium, §. f. I. h. sc. illis aliquid addendo, detrahendo etc. 6. h. Huius extranei non habent usum. 9. h. 17. §. 1. de poen.

I. 2. DE ORIGINE IURIS.

[note: A] HUius tit. sunt tres partes: (1.) de origine et progressu Iur civil. qui hic est. Principio omnia arbitrio regis gubernabantur. 2. §. 1. Civitate in XXX. curias distributa, Romulus, eiusque successores, LL. tulerunt suffragio curiarum, quas ab initio [orig: initiô] dixerunt curiatas l. regias, postea ius Papirianum, quia Sextus Papirius in unum librum eas conscripsit. 2. §. 2. h. L. 2. de mort. infer.

Regibus exactis populus incerto [orig: incertô] iure utebatur, 2. §. 3. donec LL. XII. tab. acceperit. vid. Zepper. d. LL. Mos. lib. 1. c. 13. Hugo de Roy, de eo, quod iustum est, lib. 1. tit. 8. §. 5. vid. Liv. lib. 3. His accesserunt, et usu auctoritatem acceperunt interpretationes prudentum, quae Ius civile dicebantur; 2. §. 5. 12. h. pr. I. de acq. per arrog. L. 2. de usur. vid. Fr. h. et de inoff. test. n. 9. eodem fere [orig: ferè] tempore coeperunt actionem Formulae. 2. §. 6. 7. Ferebantur LL. a [orig: à] populo, 2. §. 8. inf. h. iunct. §. 4. I. de I. N. G. C. Plebiscita a [orig: à] plebe, 2. §. 8. h. §. 4. I. de I. N. G. C. vid. Fr. h. num. 25. a [orig: à] senatu SCta. 2. §. 9. h. §. 5. I. de I. N. G. C. vid. Fr. h. num. 28. Et magistratus sua edicta proposuit, primum annua, postea [orig: posteà]vero [orig: verò] perpetua. 2. §. 10. h. vid. Fr. h. num. 32. et seqq.

Lege regia lata [orig: latâ], (vid. Tac. 1. annal. vid. 2. §. 11. h. §. 6. I. de I. N. G. C.) Augustus eiusque successores varias constitutiones promulgarunt, 2. §. 11. quas usque ad Hadrianum collegit Gregorius ICtus, v. tn Struv. Ex. 1. th. 65. usque ad Constantinum M. Hermogenes ICtus, usque ad Theodos. Iun. ipse Imperator Theodosius. Ex his tribus codicibus, additis posteriorum Imperatorum constitutionibus, fecit Iustinianus novum Iustinianaeum Codicem. Reliquerunt Imperatores etiam Senatui simulacrum aliquod pristinae auctoritatis in LL. ferendis. 9. de LL. 32. princ. de donat. int. vir. et ux. L. p. ad Sct. Tertull. 1. de feriis, 16. de sponsal. vid. L. 1. de reb. eorum, qui sub tut. 60. de R. N. 8. de transact. iunct. L. 23. §. 2. de condict. indeb. 7. C. de praed. min. 1. C. de interdict. matr. Similiter a [orig: à] Iureconsultorum responsis recedere iudex non poterat. §. 8. I. de I. N. G. C. Praetorum edicta suam auctoritatem retinebant. Haec iussu Hadriani collegit Salvius Iulianus, const. tanta. §. 18. de conf. p. L.P.C. de condict. indeb. quod opus perpetuum Edictum dicitur.

[note: a,,] De reliquis tituli huius partibus, magistratuum sc. et prudentum [note: a.] successione, vid. l. 2. §. 16. et seqq. h.

I. 3. DE LEGIBUS, SENATUS CONS. ET LONGA CONSUETUD.

[note: A] [note: D] IUs Rom. rat. Finis, est *vel PUBLICUM, quod principaliter ad utilitatem rei publ. spectat, §. f. I. L. 1. §. 2. de I. et I. de quo lib. 1. 10. 11. 12. Codic. Aur. Bull. Capit. Imperat. Recess. [note: D] Imper. etc. *vel PRIVATUM, quod principaliter [note: a.] ad privatorum utilitatem spectat. §. f. I. de I. et I.

[note: D] [note: B] Ratione caus. eff. est l. *SCRIPTUM, §. 3. I. de I. N. G. C. L. 6. §. 1. de I. et I. quod expressa Legislatoris voluntate rogatur, 32. §. 1. Civile, quod ex LL. Sctis, Plebiscitis, PP. plac. et respons. [note: C] Prudent. venit. Praetorium, quod Praetores introduxerunt. §. 3. et seqq. I. de I. N. G. C. Ius scriptum fit voluntate Legislatoris expressa. vid. §. 3. de I. N. G. observantia non requiritur, arg. 32. h. Carpz. p. 2. decis. 101. nec ratio impulsiva attenditur. 20. 21. [note: S] vid. tamen 32. princ. ad L. Aquil. Fr. h. n. 19. et seqq. n. 33. Subiectum eius sunt Legislatoris subiecti, quibus illud ius praescribere voluit; 3. C. h. 2. non etiam ipse Legislator, se. quoad vim coactivam. 31. h. 26. C. de donat. inter vir. et. ux. Novell. 105. c. 2. inf. vid. tamen L. 4. C. h. 23. de Legat. 3. §. f. I. quibus mod. test. infirm. 3. C. de testam. 7. C. qui test. facere poss. 8. §. 2. de inoff. test. Obiectum [note: O] res possibiles futurae, (vid. tamen 7. C. h. c. 1. x. de transact.) indifferentes, c. 6. de R. I. in 6. 7. C. h. 29. C. de testam. vid. Berl. part. 2. dec. 159. Gail. 2. O. 9. n. f. saepe [orig: saepè] accidentes. 3. 4. 5. 6. 10. [note: E] 12. h. vid. tamen §. 22. et seq. I. de R. D. Post duos menses a [orig: à] promulgatione obligat ad scientiam, 9. C. h. 12. C. de iur. et fact. ign. vid. Nov. 66. c. 1. ad oboedientiam, 2. ff. 3. 9. C. etiam per indirectum in conscientia, Rom. 13. v. 1. 1. Petr. 2. v. 13. Hugo de Roy, tr. de eo, quod iustum est, l. 2. t. 2. vel ad poenam, si sit adiecta. v. L. 36. §. f. C. de donat. 5. C. de LL. 7. §. 16. de Pact. 12. C. de testam. Vinn. sel. quaest. l. 1. c. 1.

[note: C] Ius Civile, quoad intentionem Legislatoris, est perpetuum, 6. pr. C. de secundis nupt. aut habita. C. ne fil. pro patr. nec facile [orig: facilè] mutetur, 2. de Const. PP. Nov. 28. pr. praef. Forstner. ad Tac. 3. annal. p. 266. Winckler. tr. de pr. iur. lib. 5. cap. 7. propter evidentem utilitatem tamen mutatur, c. non debet. 10. x. de consang. et affin. §. p. I. de I. N. G. C. 7. de rest. in integr. N. 3. in pr. praef. licet clausula perpetuae Legis sit adiecta, arg. 51. in fin. d. recept. qui arbitr. 13. §. 4. ad. Sct. Trebell. Carpz. de L. Reg. cap. 3. num. 21. seqq. arg. 35. 100. 153. de R. I. Abrogatur Lex Lege contraria, §. p. I. de I. N. G. C. 28. h. L. f. de Const. PP. c. 1. de Const. in 6. vel Tacita legislatoris voluntate, e. g. si causa sinalis adaequata omnino [orig: omninò] et in totum cesset, 6. §. 2. de iur. patronat. L. f. de Sct. Silan. vid. Tiraquell. in tr. cessante causa. aut terminus Legis sit elapsus, 21. de vulg. et pup. subst. 27. §. 1. 52. §. 3. de pact. aut contrarium diu et frequenter observatum, 32. §. 1. in f. h. arg. 3. pr. C. de iur. dom. impetr. 1. §. 2. de migr. Carpz. decis. 101. v. 23. (obst. L. 2. C. quae sit long. consuet.)

[note: b.] [note: D] *IUS NON-SCRIPTUM est tacita Legislatoris voluntate introductum, 32. §. 1. de LL. §. 9. I. de I. N. G. C. arg. 6. §. 2. l. 18. [note: C] mandat. ad quam eliciendam requiritur (1) publica actuum frequentia, 1. C. quae sit long. consuet. vid. Carpz. p. 2. c. 3. def. 22. num. 7. Gail. 2. O. 31. num. 7. nullo [orig: nullô]contrario [orig: contrariô] actu interrupta, arg. c. f. X. de consuet. f. C. quae sit longa consuet. Reink. l. 2. cl. 2. c. 9. num. 17. Berl. p. 1. decis. 74. num. 6. Laymann. in Theol. moral. lib. 1. tr. 4. c. 24. (2) diuturnitas temporis, 32. §. 1. 35. h. 1. 2. Cod. quae sit long. consuet. De utroque horum cognoscit iudex. arg. 1. §. 2. de [note: S] Iur. delib. Ratione subiecti, obiecti, effectus, etc. non differt [note: O] a [orig: à] Iure scripto, 32. §. 1. h. §. 9. I. de. I. N. G. C. f. C. quae sit long. [note: E] cons. Legem dubiam interpretatur, 37. et seq. h. Contrariam pro parte, vel totam tollit, 32. §. 1. h. c. fin. x. de consuet. §. 11. I. de I. N. G. C. modo [orig: modò] ab allegante legitime [orig: legitimè] fuerit probata, Carpz. p. 2. C. 3. def. 22. vel per se sit notoria. arg. c. 3. x. de testib. cog. Gail. 2. [note: O] O. 31. n. 15. vid. Iac. Schultes. lib. 2. qu. 76. et seqq. Consuetudo Iuri divino contraria dicitur irrationalis, nec est observanda. C. f. x. de Consuet. C. mala eons. dist. 8.

I. 4. DE CONST. PRINCIPUM.

[note: A] [note: D] CONSTITUTIONES sunt Iura ab Imperatore promulgata, [note: +] 1. pr. §. 1. h. q~vod si fiat motu proprio, dicuntur [note: a.] EDICTA s. LL. edictales: d. l. 1. §. 1. h. §. 6. I. de I. N. G. C. 6. C. de sec. [note: B] [note: D] nupt. Si alieno, dicuntur * RESCRIPTA, quae sunt responsa principis ad relationem aliorum emissa, f. C. de divers. rescript. et sunt 1. Annotationes, 1. Epistolae, l. pragmaticae Sanctiones, vid. Fr. h. n. 26. sub-et obreptitiae nullius sunt momenti. f. C. de divers. rescript. Trentacinq. lib. 1. tit. de rescript. resol. 5. vid. Reink. lib. 2. cl. 2. cap. 8. num. 1. et seqq. Perez. in C. lib. 1. tit. 19. et [note: b.] [note: D] seq. * Et DECRETA, quibus princeps inter partes litigantes causa [orig: causâ]cognita [orig: cognitâ] pronuntiat; §. 6. I. de I. N. G. C. quae propter principis auctoritatem ius commune faciunt, f. C. de LL. etiam interlocutoria, nisi de alia principis mente constet. 1. §. 1. h. 3. C. de LL.

[note: C] [note: D] A subiecto dividuntur in GENERALES, quae omnes [note: c.] [note: D] tenent, et SPECIALES, sive PRIVILEGIA, quae sunt ius singulare, contra iuris generalis tenorem, administrandae aequi [?] tis causa, alicui concessum. §. 6. I. de I. N. G. C. L. 1. §. 2. h. [note: +] Enenckel. de privileg. lib. 1. cap. 11. num. 6. Haec sunt ratione finis odiosa, l. favorabilia sive beneficia. §. 6. I. de I. N. G. C. [note: +] 1. §. 2. h. Enenck. d. tr. lib. 2. cap. 1. num. 6. Ratione subiecti

[note: D.] [note: D] *PERSONALIA, quae personis concessa, illis immediate [orig: immediatè] coliaerent, et cum persona exstinguuntur; 68. 196. de R. I. 42. de adm. et peric. tut. 3. in fin. de censib. 1. §. 43. de aqua quottidian. (commodum tamen huius privilegii ex speciali iuris dispositione etiam ad alios extenditur, 6. C. de profess. et med. 2. §. f. C. de Episc. et Cler. 13. C. de dignitat. et ad heredes transmittitur. 6. de rest. in integr. 20. C. ad Sct. Vellei. 7. §. 10. ad Sct. Macedon. 19. de minor. L. un. C. si advers. dot. vid. 35. 40. 59. 63. §. 8. pro soc.) Talia sunt: Benefic. competentiae, 12. 18. sol. matr. 63. §. 1. pro soc. Dotis, un. C. de privil. dot. 12. §. 1. C. qui pot. in pign. vid. Carpz. part. 1. c. 28. d. 98. et seq. Pupilli, 19. §. 1. de rebus aut. Iud. poss. 42. de adm. et peric. tut. Minorum, restitutionis, Scti Velleiani, Nobilium, Doctorum, Studiosorum, etc.

[note: D] [note: d.] * REALIA, quae rei concessa, eidem immediate [orig: immediatè] cohaerent, et cum illa ad quosvis possessores transeunt. 68. 196. de R. I. l. 1. §. 43. de aq. quotid. L. 3. §. 1. in f. de censibus. qualia sunt beneficium, quod datur iudicatis, f. §. f. C. de usur. rei iudic. 29. de re iudic. immunitates praediis datae; d. L. 3. L. 4. de iure immunit. in dubio reale censetur, si causa impulsiva est res; personale vero [orig: verò], si est persona; gratuitum personale, quodque per modum conventionis acquiritur, reale. 9. de probat. vid. Gail. 2. O. 2. n. 13. Ioh. a [orig: à] Sande, ad L. 68. de R. I. Alias privilegiorum divisiones habet Enenck. d. l. 2. c. 1.

[note: C] CONCEDUNT privilegia, qui LL. ferre possunt, §. 6. I. de I. N. G. C. 1. §. 2. h. Reink. lib. 2. cl. 2. cap. 8. vid. Carpz. de L. Regia, c. 12. n. 8. voluntate expressa [orig: expressâ], tacita [orig: tacitâ], 35. C. de Episc. et Cler. motu proprio, l. ad preces aliorum, vid. Enenk. lib. 1. cap. 5. [note: S] ob varias causas, vid. Enenk. lib. 1. cap. 10. REBUS l. PERSONIS concedentis iuri quodammodo subiectis, Reink. de R. S. et E. lib. 2. cl. 2. cap. 8. n. 24. Enenk. lib. 1. cap. 4. n. 30. in causis ad illorum potestatem pertinentibus; arg. §. 11. I. de I. N. G. C. 7. C. de natural. lib. Carpz. p. 4. const. 9. d. 6. 7. Gail. 2. O. 58. num. 1. 2. nec in in iuriam alterius. 40. de admin. et peric. tut. 2. §. 10. et 16. ne quid in loc. publ. 4. C. de emancip. Explicantur ratione concedentis latissime [orig: latissimè], 3. h. quoad tertium vero [orig: verò]strictissune [orig: strictissunè], 2. §. 10. 16. ne quid in loc. publ. 43. pr. de v [?] . et pup. subst. Reink. d. l. n. 37. Carpz. p. 2. d. 113. num. [?] 14. Privilegiatus contra aeque privilegiatum non utitur iure suo. arg. 8. de excus. tut. 12. §. 1. C. qui pot. in pign. 11. §. 6. de

minor. Carpz. p. 1. d. 3. n. 15. Richter. p. 1. decis. 100. n. 19. vid. Trentac. lib. 1. tit. de rescript. resol. 1.

[note: O] EXTINGUUNTUR (1.) revocatione concedentis, scil. si ex mera gratia fuerint concessa. arg. §. 11. de. I. N. G. C. 100. et 102. §. 1. de R. I. Carpz. 1. decis. 87. num. 16. Reink. d. l. n. 29. Enenck. l. 3. c. 4. (2.) subiecto eorum sublato [orig: sublatô], 68. 196. de R. I. Enenck. d. l. 3. c. 13. (3.) finita [orig: finitâ] personarum qualitate, propter quam sunt indulta, 6. §. 14. de excus. tut. 4. §. 1. de mun. et hon. cap. 60. x. de appellat. 87. §. 1. de Legat. 2. vid. tamen L. f. de Decurion. 17. C. de quaestion. L. 11. eos, qui C. de excus. mun. Richt. p. 1. decis. 4. n. 15. (4.) renuntiatione tacita [orig: tacitâ] et expressa [orig: expressâ], c. 6. x. de privil. arg. L. p. C. de pact. 41. de min. Enenck. lib. 3. cap. 15. (5.) tempore privilegio adiecto. arg. 27. §. 1. de pact. 20. de test. milit. Enenck. lib. 3. cap. 18. num. 2. NONETIAM morte concedentis; arg. c. f. x. de precar. cap. 7. de offic. et potest. iudic. deleg. in 6. Enenck. l. 3. cap. 2. num. 4. Confirmatio successoris tamen utilis videtur. Buxtorff. ad A. B. q. 37. lit. D. Surd. consil. 419. num. 16. vid. Enenck. l. 3. c. f.

[note: I. n] HODIE in Imperio LL. UNIVERSALES fert Imperator cum consensu Statuum. Capitulat. Imperat. §. Wir sollen und wollen auch sonderlich 2. Reichs-Abschid zu Worms anno 1495. in pr. etc. Carpz. de I. Reg. cap. 3. sect. 1. PROVINCIALES et particulares singuli Status in suis territoriis, vi superioritatis territorialis, krasst Lands-Furstlicher [orig: Fürstlicher], oder hoher Lands Obrigkeit. Quae licet Iuri communi contrariae, et inconsulto Imperatore latae, tamen observantur in causis ex illo loco provenientibus, etiam in Camera; Ord. Cam. p. 1. tit. 13. §. 1. tit. 57. in pr. vid. m. praefat. Ordin. crim. Carol. V. in f. Stam. de servit. pers. l. 3. c. 8. Ziegler. Conclus. pract. §. Landsassen. num. 125. Knichen. de Iur. territ. cap. 1. num. 1350. Mev. ad Ius Lub. quaest. praelim. 1. num. 39. Enenck. de privil. l. 1. c. 4. num. 10. Limn. de I. publ. l. 4. cap. 8. num. 253. nec recte [orig: rectè] Edictis praetorum comparantur. vid. Reink. 1. cl. 4. c. 16. n. 32. Hahn. ad Wesenb. de LL. num. 3. v. non recte [orig: rectè]. CIVITATES PROVINCIALES indulgentia [orig: indulgentiâ] PP. quibus subsunt, Statuta condunt: Quaedam propter privilegium citra ulteriorem confirmationem, Mevius, ad I. Lub. quaest. praelim. 2. num. 42. et seq. quaedam confirmationem petunt. Carpz. tit. 2. art. 2. num. 199. et p. 3. dec. 298. num. 6. Wesenb. de LL. et ibi Hahn. num. 3. OPIFICUM et MERCATORUM

COLLEGIA communi iuri non contraria statuta de rebus su is condere possunt. L. f. de colleg. L. f. C. de iurisdict. Hodie [orig: Hodiè]a [orig: à] superiore consirmanda. Carpz. p. 4. c. 6. def. 9. et lib. 1. Resp. 48. num. 11. Mev. ad I. L. lib. 4. tit. 13. art. 3. num. 37. Richt. lib. 2. decis. 50. in fin. ubi late [orig: latè].

I. 5. DE STATU HOMINUM.

[note: D] STATUS HOMINUM hic [orig: hîc] est conditio hominum, quae eos socios facitalicuius societatis, et eius iuris: Hinc ius personarum, quod est facultas hominibus ex civili sua [orig: suâ] conditione [note: D] in societate competens, quae vindicatur actionibus [note: A] praeiudicialibus. §. 13. I. de act. Status est l. *LIBERTATIS, [note: +] [note: D] quae hominem reddit membrum illius societatis, quam natura inter omnes homines constituit, 3. de I. et 1. illumque iuris Gent. facit participern. 4. h. §. 1. I. de iur. person. Haec contingit hominibus, l. ex nativitate. l. 5. §. 2. 3. h. pr. I. de ingen. l. ex hominis dispositione. 6. h. pr. et t. t. I. de libert. tot tit. ff. qui sine manumiss. et tit. C. pro quibus caus. serv. pro praem. libert. Omnes libertini iure novo similes sunt ingenuis, salvo iure patronatus. Nov. 78. c. 1. 2. EXCLUDUNTUR ab hac prima societate setvi. 32. 209. de R. I. 32. §. 6. de donat. inter vir. et uxor. 2. ad L. Aquil. N. 22. c. 9. quorum conditio introducta est iure Gent. §. 2. I. de I. N. G. C. fiunt, ut in §. 4. I. de Iure pers. Potestas dominica explicatur in §. 1. I. de his, qui sui l. alien. iur. L. 79. d. acq. vel om. haer. Hodie [orig: Hodiè] servitus inter Christianos in desuetudinem abiit. (nisi in captis infidelibus. Stamm. 1. tit. 1. c. 4. n. 1.) vid. Gudelin. de iure nov. lib. 1. cap. 4. Groenevv. ad tit. 1. de Iur. person. Stamm. lib. 1. tit. 1. c. 2. non tamen, quod pietati repugnet. 1. Cor. VII. 21. Arnisaeus, 1. Polit. cap. 4. Homines proprii revera sunt liberi, Gail. de pign. lib. 2. cap. 8. nec a [orig: à] communione Iur. Civ. excluduntur; Stamm. 3. c. 17. num. 2. a [orig: à] servis tamen ad hos argumentamur. Schulz. synops. Inst. tit. de Iure person. Bonacoss. et Husan. tr. de serv. et fam.

[note: D] [note: a,] *l. CIVITATIS, §. f. I. de libert. quae facit, ut aliquis rei publ. alicuius civis sit, et eius iure utatur. Iura Civitatis Romanae vid. ap. Bach. ad W. tit. ad municipal. lit. B. et in comment. ad L. 17. h. EXCLUDUNTUR ab hac communione Peregrini. 10. §. 6. de in ius voc. 17. de poen. 1. §. 2. de Legat. 3. L. 1. C. de hered. inst. L. 21. pr. C. de testam. pr. I. de Nupt. Haec peregrinitas hodie [orig: hodiè] vix observatur. Schulz. ad tit. I. de nupt. lit. b. Groenevv. ad 1. C. de hered.

instit. ad 21. pr. C. de test. et Aut. Omnes peregrini. C. communia de success. Grot. 2. de I. B. P. c. 6. nisi quoad bannitos et proscriptos ab Imperat. et Camera, qui pro hostibus Imperii habertur. Stamm. 1. tit. 3. c. 4. n. 5. In Gallia ratione successionis aliquem habet usum. vid. Ioh. Paquetium, de Iure albinag.

[note: B] Praeterea [orig: Praetereà] homines sunt * MASCULI, qui perfectiores Arist. 1. Polit. 5. et melioris conditionis, vid. 2. de R. I. L. f. de tut. L. f. de fid. instr. L. 2. de iniur. 9. de his, qui not. infam. 30. v. inprimis. C. ad L. Iul. de adult. can. est ordo. can. cum [orig: cùm] caput. can. mulier. c. 33. 9. 5. maioris dignitatis. 1. 8. de senator. 13. C. de dignit. vid. Tabor. de iure hominum, 5. p. 1.

[note: b,,] *FEMINAE, quae imbecilliores, 4. C. de sponsal. L. un. §. 15. C. de rei ux. act. deterioris conditionis, 9. h. vid. 2. de R. I. 45. pr. de leg. 2. §. 10. I. de adopt. §. 3. I. de her. qual. et diff. 20. §. 6. qui testam. fac. poss. 6. depopul. act. interdum ex privilegio melioris conditionis. 3. et aut. seq. C. de custod. reorum. 5. §. 3. ad filias. C. ad L. Iul. Maiest. 9. pr. de iur. et fact. ignor. Ubi singulare non est constitutum, par est utriusque conditio. 4. C. de lib. praeterit. vid. Bruckmann. de differentiis utriusque sexus. Beneckendorff. ad 2. de R. I. Carpz. de iure foem.

[note: b.] *HERMAPHRODITUS sexui praevalenti annumeratur. 10. h. 15. §. 1. de testib. 6. §. f. de lib. et posthum. Carpz. 2. def. 16. num. 10. Baldus, ad 10. h. vid. Carpz. d. l. Sanchez. de matrimon. lib. 7. D. 106. num. 2. Si neuter praevalet, et utroque quis potens est, tum ipse electionem habet. Sanchez. d. l. n. 6. Caranza, tr. de partu. c. 17. num. 68. Semel tamen electum non mutat. Sanchez. d. l. Gutierrez. de matrim. c. 117. Zacch. 3. quaest. med. leg. tit. 1. q. ult. n. 1. 2.

[note: C] [note: +] Praeterea homines sunt *NATI, et horum illi, qui ex legitimo matrimonio nati, patrem, qui ex illegitimo, matrem sequuntur. 19. 24. h. 1. §. 2. ad municip. iunct. 23. h. 5. de in iusvoc.

[note: c.] *NASCITURI, sc. qui in utero sunt, hi, licet in rebus humanis esse vix intelligantur, 10. §. 1. de vulg. et pup. Subst. 7. de ventr. in poss. mitt. et tantum dicantur esse quodammodo; 7. de suis et legit. hered. attamen pro natis habentur, si de commodo illorum quaeritur, 7. 26. h. 30. §. 1. de A. v. O. H. 231. de V. S. 2. §. 6. de excus. tut. omniaque iura in tempus nascendi integra retinent, 3. Si pars heredit. modo [orig: modò] res possit differri, Caranza, de partu, c. 2. §. 4. n. 5. ipsique vivi nascantur. 30. §. 1. de A. v. O. H. 29. de N. G. 19.

§. 2. de test. tut. 129. de V. S. et perfecte [orig: perfectè], 3. C. de posth. haer. instit. 141. de V. S. Carpz. 3. c. 17. def. 17. L. 12. pr. de lib. et posthum. Caranz. de partu, C. 6. sect. 1. nec tamquam prodigiosi; 3. C. de posth. haer. instit. 14. h. 38. d. V. S. Licet sint quodammodo [orig: quodammodò] imperfecti, 12. §. 1. de lib. et posth. Carpz. p. 3. c. 17. d. 18. Coler. dec. 258. Perez in C. de Lib. et posth. vid. Caranz. de part. cap. 9. num. 38. et illico [orig: illicò], voce non emisla, decedant, 3. C. de posth. haer. instit. Carpz. 3. d. const. 17. d. 19. illisque praeter naturam aliquid adsit, l. desit. 38. de V. S. 14. h. In dubio vivi praesumuntur nati naturali modo et debito tempore. Carpz. 3. Const. 17. def. 20. Caranz. de part. cap. 6. num. 11. Aliis autem regulariter non prosunt; 7. h. 231. de V. S. arg. 42. de adm. et peric. tut. nisi ipsi alias damno afficerentur: sic prosunt matri praegnanti, ut supplicium differatur, donec pariat. 18. h. adde 3. de poen. arg. 5. §. 2. h. vid. Caranz. d. tr. c. 2. §. 4. num. 21. Carpz. p. 1. q. 118. idem de quaestione, 3. d. poen. vid. Carpz. 1. 9. 118. n. 54. manus amputatione, Caranz. d. tr. c. 2. §. 4. num. 39. fustigatione et relegatione, si scil. partui sit vicina, et termini relegationis sint longi, vid. Caranz. d. tr. c. 2. §. 4. num. 30. Richt. decis. 7. num. 3.

I. 6. DE HIS, QUI SUI VEL ALIENI IURIS SUNT.

[note: D] TErtius hominum status, vid. tit. praeced. p. 13. dicitur FAMILIA, L. f. de cap. minut. quae hic est conditio, qua quis est paterfam. l. filiusfamil. arg. d. L. iunct. §. 3. I. de cap. [note: D] minut. PATERFAMILIAS est, qui est sui iuris, et ius habet familiae imperandi. 4. h. 195. §. 2. de V. S. FILIUSFAMILIAS, [note: D] qui in patria est potestate. 4. h.

PATRIA POTESTAS est ius patri competens, liberis in familia exsistentibus, ad communem familiae utilitatem, imperandi. Origine est ex iure naturae, Plin. in Panegyr. Trai. Arist. 8. Eth. 12. et 1. Polit. 12. can. est ordo. c. 33. 9. 5. propria iuris civilis. §. 2. Inst. de patr. pot. 3. 8. pr. h.

[note: C] [note: A] *ACQUIRITUR iure civ. (1) PROCREATIONE ex iustis nupt. pr. I. de patr. pot. etiam putativis. 57. §. 1. de R. N. c. 2. 14. x. qui fil. sint legit. Coras. in Arrest. Tholosan. contra Arnold. Tilium, annot. 11. et 115. Censentur autem ex iustis nuptiis nati, qui nascuntur in matrimonio, 6. h. (vid. 29. §. 1. de probat.

11. §. 9. ad L. Iul. de adult. et ibi Tholosan. l. 48. c. 10. n. 8. Decium, consil. 657. Gail. 2. O. 97.) TEMPORE LEGITIMO, 6. h.

[note: B] *AQUO, scilicet post nuptias VII. mens. 12. de stat. hom. Caranz. tr. de partu, c. 10. per tot. etiam in eius principio. 3. §. f. de suis et legit. Caranz. d. l. Carpz. p. 4. c. 27. d. 13. et lib. 2. def. 224. nec parentib. deferre porest iuram. purgationis, arg. c. f. X. de praesumpt. 51. pro soc. Carpz. d. l. def. 227. Hahn. h. et VIII. mens. Caranz. d. tr. cap. 11. per tot. Carpz. 4. c. 27. d. 14. et libr. 2. def. 226. IX. et X. mens. Caranz. d. tr. c. 12. Carpz. 2. def. 225. Non etiam V. et VI. mens. arg. 12. de stat. hom. 3. §. f. de suis et legit. Caranz. d. tr. cap. 9. n. 3. Carpz. 2. def. 224. n. 3. 4. nisi immaturi nascantur. Caranz. d. l. cap. 9. n. 38. Carpz. 2. d. 227. num. 11. et l. 1. Resp. 3. num. 20. NOVO IURE legitimi sunt etiam, qui I. et II. mens. post nupt. nati. 11. C. de natur. lib. Molin. de I. et I. disp. 33. n. 32. et D. 172. n. 2.

[note: b.] *AD QUOD scilicet IX. et X. mens. post obitum mariti, 3. §. p. de suis et legit. Caranz. d. tr. c. 13. et principio XI. mens. Caranz. d. tr. c. 14. num. 33. Carpz. 4. c. 27. def. 15. et l. 5. Resp. 111. n. 11. Richt. decis. 89. n. f. Postea nati regulariter censentur illegitimi. 6. h. Carpz. def. 15. inf. et l. 5. Resp. 111. n. 11. Caranz. d. tr. c. 15. Singulis vero [orig: verò] mensibus XXX. dies tribuuntur, Caranz. d. tr. cap. 10. num. 26. Rauchb. lib. 2. qu. 24. Carpz. 5. Resp. 111. n. 3. et lib. 2. def. 225. n. 2. etiam in aliis causis. L. fin. §. 1. 2. et 11. C. de iur. delib. Ord. Cam. p. 2. tit. 30. §. Und sollen. Carpz. dd. LL. Wehner. obs. pract. voce Monath.

Quae est actus, quo liberi naturales consentientes fiunt legitimi, [note: C] idque *(1) PER SUBSEQUENS MATRIMONIUM, 5. C. de natural. lib. c. tanta. 6. x. qui fil. sint legit. cum concubina contractum, §. 2. I. d. hered. quae ab intest. N. 89. cap. 8. 11. 12. §. 4. etiam in mortis articulo, arg. 30. d. R. I. 10. 11. C. de natural. lib. Ripa, tr. de act. in mort. art. cap. 2. et nuptialibus instrumentis confectis. §. f. I. de nupt. Sic legitimati nomine legitimorum in Statutis veniunt, Ehelich gebohrne Kinder. Carpz. 2. def. 236. num. 12. Gail. 2. O. 141. num. 2. Richter. decis. 80. num. 17. vid. 10. inf. C. de natur. lib. N. 74. in praefat. N. 89. c. 8. vers. quapropter unum. Patris consequuntur dignitatem, §. f. 1. de nupt. Carpz. 2. def. 11. n. 13. 14. Schurpf. cent. 1. consil. 1. num. 17. Stephan. de Iurisdict. l. 2. p. 1. cap. 5. membr. 1. n. 70. Accipiunt Geburts-Briesse, quod ex legitimo toro, et honestis parentibus nati, Carpz. 2. const. 6. de 15. in

fin. Richt. p. 1. decis. 80. num. 15. Succedunt parentibus cum reliquis legitime [orig: legitimè] natis tamquam sui, N. 74. in praefat. et aliis cognatis tamquam legitimi. N. 89. cap. 8. in pr. de consuetudine etiam in feudis. Carpz. p. 3. c. 28. def. 17. Schulz. in synops. feudal. c. 8. n. 43. Finckelth. disp. feud. 6. q. 13.

[note: C,,] * (2) OBLATIONE CURIAE. §. fin. I. de nupt. §. 2. I. de her. quae ab intest. L. 3. 4. C. de nat. lib. N. 89. cap. 2. et seq.

[note: c.] * (3) RESCRIPTO PRINCIPIS. Si pater, qui liberorum naturalium matrem ducere non potest, nullosque legitimos liberos habet, a [orig: à] principe petit, ut liberi sui naturales publico [orig: publicô]rescripto [orig: rescriptô] fiant legitimi. Idem est, si pater in testam. liberos naturales legitimos et suos heredes esse voluerit, ipsique hoc a [orig: à] principe impetraverint. N. 89. c. 9. et 10. N. 74. c. 2. §. 1. nam et hi in allodialibus (de feudal. vid. DD. supr a [orig: à] alleg.) regulariter nihil differunt a [orig: à] legitimis aliis. N. 89. c. 9. pr. et §. 1.

[note: I. n.] HODIE legitimantur etiam ex stupro et simili illegitima [orig: illegitimâ] coniunctione nati, Schultz. synops. Instit. ad §. f. de nupt. lit. h. Bach. ad p. de adopt. p. 252. et 246. et secundum quorundam sententiam adulterini. vid. Besold. p. 2. Consil. 55. n. 50. et in discurs. de nupt. in fin. In primo modo hodie non requiruntur instrumenta dotalia. Wesenb. consil. 44. num. 44. Harpprecht. ad §. fin. I. de nupt. num. 5. Secundus modus in desuetudinem abiit, Groen. ad §. f. I. de nupt. Tertium modum exercent etiam Comites palatini, quibus hoc specialiter concessum. Carpz. 2. const. 6. def. 16. Et quidem interdum exsistentibus liberis legitimis. Gail. 2. O. 141. num. 6. Et patre iam mortuo [orig: mortuô]: semper tamen salvo [orig: salvô] iure quaesito tertii. arg. 2. §. 10. et 16. ne quid in loc. publ. Carpz. 2. cap. 16. def. 27.

[note: S.] PATER. §. f. 1. de patr. pot. vid. 201. de V. S. NON etiam mater. §. 10. I. de adopt. §. f. 1. de patr. pot. 4. h.

[note: E.] Lege Romuli haec potestas erat infinita. Halicarn. 2. antiq. Rom. Vinn. ad. §. 2. I. de patr. pot. postea prohibebatur venditio. f. C. de patr. pot. vid. tamen 2. C. de patr. qui fil. distrax. Grot. de I. B. P. 2. c. 5. n. 5. Laymann. Theol. moral. l. 3. tit. 4. cap. 8. n. 2. post hoc etiam ius vitae. f. C. de patr. pot. 11. de lib. et posth. vid. 3. C. de patr. pot. Carpz. p. 2. q. 100. n. 35. de iure patris circa res vid. §. 1. I. per quas person. cuique. 6. 8. C. de bon. quae lib. Aut. excipitur. et seq. C. eodem. N. 117. cap. 1. Pater et filiusfamil. sunt una persona, f. C. de impub. et aliis subst. §. 4. I. de inut. stip. inter eos lis non est, 4. de Iudic. nec obligatio civilis. §. 4. I. de inut. stip. Pater liberos vindicat. 1. §. 2. de R. V.

Exhiberi postulat. 1. §. 1. de lib. exhib. Iis pupillariter substituit. In testamento tutores dat. §. 3. I. de tut. Liberi autem sunt patris sui heredes. §. 2. I. de hered. qual. et diff. Non faciunt testamentum, nec nuptias contrahunt absque consensu parentum, nec pecuniam mutuam valide [orig: validè] accipiunt, nec in iudicio stant.

[note: C] Hodie quibusdam in locis Ius patrium ignotum dicitur: Vinn. ad §. 2. I. de patr. pot. in fin. Graenevv. ad. §. 2. I. de patr. pot. alibi tamen adhuc observatur. vid. Ius Provinc. Wurtemb [orig: Würtemb]. [note: a.] p. 2. t. 28. §. fin. Const. Elect. Saxon. 10. p. 2. * (3) ADOPTIONE, de qua tit. seq.

I. 7. DE ADOPTIONE ET EMANC. ET ALIIS MODIS, Q. P. P. S.

[note: D] ADOPTIO est actus legitimus, quo extranei tamquam liberi in familiam assumuntur, 1. 25. §. 1. 37. 43. 44. ff. f. C. [note: A] [note: D] estque vel * ARROGATIO, qua principis auctoritate paterfamil. adoptatur.

[note: a.] [note: D] * ADOPTIO in specie, qua magistratus imperio filiusfamil. adoptatur. §. 1. I. h. 1. §. 2. L. 2. pr.

[note: C] FIT utriusque consensu; 2. 5. 24. In artogatione expresso arrogandi, 2. pr. 5. et tutorum ac curatorum, si habet. 8. h. f. C. de auct. praest. In adoptione sufficit patris, in cuius potestate est, consensus, et filii taciturnitas. 5. ff. f. C. Agnatorum consensus necessarius non est. 7. h. vid. 6. 11. 43. 44. ff. §. 7. I. h.

[note: S] ADOPTANT praesentes, 25. §. 1. ff. f. C. etiam Spadones, 2. §. 1. 40. §. 2. h. vid. 39. §. 1. de Iur. dot. uxorem non habentes. 30. Non etiam impediti, arg. 10. C. qui test. fac. poss. nec prohibiti, ut sunt, qui XVIII. annis non praecedunt, §. 4. I. 40. §. 1. h. castrati. §. 9. 1. feminae. vid. §. 10. I. 5. C. Neque aliter, quam [orig: quàm]CAUSA cognita adoptant minor LX. ann. 15. §. 2. 17. §. 2. legitimos liberos habens, 17. §. 3. tutor et curator. 17. pr. 32. §. 1.

[note: P] ADOPTANTUR Extranei h. e. extra familiam, praesentes, 24. ff. f. C. masculi et foem 21. ff. 8. C. qui nec impediuntur, ut ratione arrogationis furiosi, etc. arg. 2. §. 1. h. nec prohibentut, ut servi. vid. §. f. 1 h. et adoptivi a [orig: à] patre adoptivo emancipati. 37 §. 1. Causae cognitio requiritur, si plures ab uno adoptentur. 15. §. 3. Et insuper cautio, si impubes arrogatur, vid. §. 3. I. 17. et seqq. 32. 33. ff. 2. C. h.

plene [orig: plenè] transeunt in patris adoptivi potestatem cum liberis suis. §. 11. I. 2. §. f. 15. pr. 40. pr. h. Accipiunt ius familiae et agnationis, §. 2. I. L. p. pr. et §. f. C. h. dignitatem, 13. 35. ff. h. 5. 6. 10. de Senator. 4. C. de decurion. NONETIAM Ius cognationis ac sanguinis. 23. h. Sustinet pater onera filii; L. p. h. quem tamen emancipare potest, vid. 13. 14. ff. 9. C. h. (vid. omnino §. 3. 1. h.) aut alteri in adoptionem dare. §. 8. I. h. vid. Fr. exerc. 2. q. 9. ADOPTATUS AB EXTRANEO non transit in eius potestatem, l. pen. C. pr. aliud etiam ius, praeter successionis ab intestato, non assequitur; sed retinet patris naturalis iura integra. §. 2. I. h. p. pr. et §. 1. C. h. vid. Fr. Ex. 2. q. 10. num. 5.

[note: I. n] HODIE adoptionis usus est rarus, non tamen nullus. I. Provinc. Wurtemb [orig: Würtemb]. p. 4. tit. 22. §. Aber auff die etc. vid. Gudelin. lib. 1. c. 4. Vinn. ad pr. I. h. n. 2. Groenevv. ad I. h. Diem non recipit adoptio. 34.

[note: D] UNIOPROLIUM est actus legitimus, quo a [orig: à] parentibus liberi diversi matrimonii, ratione iuris filiationis, exaequantur. vid. Rick. tr. de union. prol. Gail. 2. O. 125. Carpz. 5. R. 6. Wehner. et Besold. voc. Einkindschafft. Musculum, de success. anomala.

[note: C] [note: B] SOLVITUR patria potestas modis * COMMUNIBUS, [note: C] tam patris, quam [orig: quàm] filii, (1) MORTE naturali, pr. I. quibus mod. ius patr. pot. civili, §. 1. I. d. t. banno. Stamm. lib. 1. tit. 3. c. 4. num. 7. vid. Carpz. p. 3. q. 130. n. 52. (Plenissime [orig: Plenissimè] tamen restituti pristinum statum recipiunt. §. 1. I. d. t. 1. C. de sent. pass.) NON etiam captivitate, §. 5. I. d. t. vid. p. de suis et legit. 1. §. 1. ad Sct. Macedon. L. 6. §. f. de tutel. nec morte avi, si in patriam potestatem sunt recasuri. pr. I. h. 5. de his, qui sui l. alien. iuris. vid. 41. h. et Nov. 81. c. 2. vers. et filii eorum. (2) [note: c.] ADOPTIONE. §. 8. I. quibus mod. ius patr. pot. §. 11. I. h. [note: b.] * PROPRIIS, ex persona filii (1) DIGNIT ATE liberante a [orig: à] [note: D] curia; N. 81. c. 2. 3. qualis non est Doctoralis, arg. f. C. de decur. Carpz. 2. c. 10. def. 4. Berl. p. 2. concl. 11. n. 53. [Obst. 6. C. de profess. et med.] nec Clericalis, Carpz. d. l. nec Monachismus. [note: d.] Berl. 2. concl. 11. n. 54. (2) EMANCIPATIONE: quae est actus, quo voluntate parentum, §. f. I. d. t. 31. h. 4. C. de emanc. vid. tamen 32. 33. h. 5. Si a [orig: à] parent. quis manumiss. liberi non dissentientes, 5. C. de emanc. N. 89. c. 11. pr. coram competente iudice de patria potestate dimittuntur. §. 8. I. h. f. C. de [note: I. n] amanc. quocumque [orig: quôcumque] loco. 36. HODIE rariss. est emancipatio;

vid. tamen Boc. cl. 1. D. 13. q. 29. Fr. ad L. Gallus. D. 1. membr. 3. Sed dimissi censentur liberi separatim habitantes (dummodo Wurtembergenses [orig: Würtembergenses] et Saxones maiorennes sint, vid. Wurtemb [orig: Würtemb]. Land-Recht, p. 2. tit. 18. §. Es mogen [orig: mögen]. pag. 304. Carpz. p. 2. c. 10. def. 1. Mev. ad Ius Lub. lib. 3. tit. 3. n. 24. vid. tamen Fr. d. l. n. 22.) et quibusdam in locis matrimonium contrabentes. Mev. d. l. n. 25. Berl. p. 2. concl. 11. n. 32. vid. Fr. d. tr. m. 3. n. 31. Carpz. p. 2. c. 10. def. 1. et 2. quod secus est de I. civ. l. 20. ad L. Iul. de adult. 18. C. de nupt.

I. 8. DE DIVISIONE RERUM ET QUALITATE.

[note: D] IUS RERUM est moralis facultas, iure quaesita, circa res iuste [orig: iustè] aliquid agendi l. habendi. vid. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 1.

[note: +] ESTQUE (2. de pollicit. 30. de nox. act. 19. pr. de damn. inf. 71. §. p. et f. de leg. 1. 3. pr. d. O. et A. Hahn. in dissertat. de iure rerum, concl. 9. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 2.)

[note: A] [note: D] * IUS IN RE sive reale, quod in ipsam rem devinctam competit, et actionem realem producit. arg. 2. de pollicit. 6. C. de bon. aut. iud. poss. 23. pr. de R. V. 17. de pign. 14. §. f. de exc. rei iud. 2. C. si unus ex plur. hered. Hoc ius fortius est iure personali. 1. §. 1. de superfic. 9. C. qui pot. in pign. 15. C. de R. V. Eius species sunt (1) Dominium. 2. §. 1. si serv. vind. 13. §. 1. C. de iudic. Hahn d. dissertat. concl. 18. (2) Ius hereditarium. 5. §. 5. de his, qui effud. 8. C. ad exhib. Hahn. d. l. concl. 64. (3) Pignus. 30. de nox. act. 19. de damn. infect. 17. de pign. (4) Servitus. 30. de nox. act. 19. de damn. infect. arg. §. 2. I. de act. 2. §. 1. 8. §. 3. si serv. vind. (5.) Possessio. arg. 1. §. 1. de superfic. 1. §. f. et L. 2. uti possidet. 3. §. 13. de A. vel A. P. Hahn. d. l. concl. 31. et 60.

[note: a.] [note: D] IUS AD REM est, quo personam ad rem praestandam habemus obligatam. 3. de O. et A. 2. de Pollicit. Hinc oriuntur actiones personales. 25. pr. de O. et A. §. 1. I. de act.

[note: B] [note: D] RES in lata significatione 5. de V. S. sunt (1) * DIVINI IURIS, quae quodammodo in solius DEI iure ac potestate sunt, Vinn. ad §. 7. I. h. et per excellent. nullius esse dicuntur. [note: C] [note: +] d. §. 7. I. h. vid. Vinn. ibid. quales sunt (1) res Sacrae, quae DEO legitime [orig: legitimè] consecratae, et cultui divino immediate [orig: immediatè] inserviunt. 6. §. 3. 9. pr. §. 1. ff. §. 8. l. h. vid. Schulz. ad §. 8. I. h. lit. C. Carpz. 2. def. 334. hincalienari aut profanari non

possunt. §. 8. I. 6. §. 3. h. c. 51. d. R. I. in 6. vid. tamen §. 8. I. h. 21. et aut. seq. C. de SS. Eccles. II. Regum XII. 18. etc. Differunt bona [note: D] Ecclesiastica, quae sunt in patrimonio Ecclesiae, et non simpliciter alienari prohibentur. 17. §. 1. C. de SS. Eccl. Nov. 120. c. 6. Fr. adtit. de contr ah. empt. num. 134. vid. Carpz. 2. def. 298.

[note: c,,] * (2.) res Religiosae. [note: c.] §. 9. I. h. vide tit. de religios. * (3.) huc quodammodo [note: D] referuntur res Sanctae, quae sc. speciali sanctione contra iniuriosam hominum violationem sunt munitae. 1. 8. 9. §. 3. ff. §. 10. I. h. ut sunt personae Parentum, 9. de obseq. parent. et patron. Legatorum, f. de legation. Vallum, 3. §. 17. de re milit. Portae et muri civitatum, 1. h. etiam municipal. 8. §. f. quorum hostilis violatio I. civ. est capital. §. 10. I. L. f. h. Carpz. p. 1. q. 40. n. 20. quod tamen quidam hodie [orig: hodiè] ad castra et propugnacula restringunt. Berl. 1. dec. 70. Schulz. h. n. 9. Hahn. [note: b.] h. p. 123. vid. Groenevv. ad §. 10. I. h. * RES HUMANI [note: D] IURIS sunt, circa quas homines Ius habere [note: +] [note: D] possunt. Et sunt l. 1. h. Carpz. d. l. vel* PUBLICAE, quae exemptae [note: D] [note: E] sunt com~ercio privatorum. Idque * Iure Gentium: ut COMMUNES, [note: D] quarum usus Iur. Gent. omnibus patet, proprietas vero [orig: verò] nullius est, ita tamen, ut, quae occupari possunt, acquirantur occupanti, ut aer [orig: aër], aqua profluens, mate etc. §. 1. I. L. 2. §. 1. L. 4. h. vid. Loccen. de Iur. marit. 1. c. 4. Stipmann. de iure marit. p. 1. c. 4. 5. Grot. de mari lib. et Selden. de mar. claus. item lapilli, gemmae in littore, ferae bestiae. §. 12. 18. I. PUBLICAE [note: D] in specie sunt, quarum usus patet omnibus, proprieras v. aliis [note: c.] est quaesita. §. 2. et 4. I. L. 5. h. * Iure civili, quae vel in patrimonio rei publicae sunt quoad dominium et quoad usum. 15. et seq. de V. S. 2. §. 4. ne quid in loc. publ. Vel quarum proprietas pertinet ad rem publ. usus vero [orig: verò] omnibus eiusdem membris est communis, quae dicuntur universitatis. §. 6. I. h.

[note: D] [note: d.] * PRIV ATAE sunt, quae in singulorum sunt dominio §. 11. Ih.

[note: D] [note: F] * (II) RES CORPORALES sunt, quae sua [orig: suâ]natura [orig: naturâ] tangi possunt. 1. §. 1. h. §. un. I. de reb. corp. et incorp. Et [note: +] [note: G] sunt * MOBILES, quae natura et iure de loco in locum salvae moveri, et commode [orig: commodè] transferri possunt; ut Pecunia, N. 22. c. 45. etiam praesidii causa reposita, 79. §. 1. de legat. 3. foenori, cambio, praediorum emptioni destinata, arg. 17. §. 10. 11. de A. E. V. Carpzov. part. 3. const. 23. def. 7. num. 5. Finckelth. de feud. D. 23. q. 20.

lib. b. Berl. 3. concl. 30. num. 4. ex praedii venditione redacta. arg. 48. §. f. de furt. Fructus a [orig: à] fundo separati. f. §. 2. de requir. et absent. damn. Carpz. p. 3. c. 24. def. 11. num. 1. Annui reditus, quorum dies venit. Gail. 2. O. 10. n. 3. Navis. arg. 1. §. 6. 7. de vi et vi armat. 20. §. 4. quod vi aut clam. Aedificia super terram ad tempus posita. 18. de act. empt. 60. de A. R. D. [note: a.] [note: D] * IMMOBILES, quae de loco in locum, citra rei corruptionem, [note: H] moveri nequeunt, idque vel * NATURALITER: ut sunt res soli, e. g. fundus, 1. de condict. tritic. Lapicidinae etc. 3. §. 6. de reb. eorum, qui sub tut. Et res solo cohaerens, 1. §. 3. 4. 6. L. 3. §. 15. de vi et vi arm. sive natura: ut arbores radicatae, 7. §. 5. quod vi aut. clam. 40. de act. empt. fructus pendentes. 44. de R. V. sive hominis facto [orig: factô], ut aedificia. 7. §. 10. de A. R. D. 10. quod viaut clam. Molendina pneumatica, Hering. tr. de molend. cap. 8. num. 49. Finckelth. O. 26. n. 18. Molendina aedibus iuncta, 21. de instruct. et instrum. leg. Carpz. p. 3. c. 24. def. 8. n. 1. 2. Berl. part. 3. concl. 30. n. 10. 11. quae aedibus affixa, 9. §. 2. quod vi aut clam. Tegulae aedibus impositae. 7. §. 10. quod vi aut clam. 18. §. 1. de A. E. V. Sata et implantata, 7. §. 13. de A. R. D. infossa. 18. pr. de A. E. V.

[note: b.] [note: D] * IURIS INTELLECTU: ut mobilia certo [orig: certô] in loco [orig: locô] perpetui usus gratia collocata. 13. §. f. 14. 17. §. 7. de A. E. V. 242. §. f. de V. S. Mevius, ad I. L. quaest. praelim. 6. num. 20. 21. e. g. Servi adscriptitii, N. 7. in praefat. Animalia ferrea, Lecti et supellex in diversoriis perpetui usus gratia [orig: gratiâ] exsistentes. Berl. 3. concl. 30. n. 23. Finckelth. O. 26. n. 18. et tr. de feud. D. 23. quaest 20. lit. e. Besold. voc. Ligende und fahrende Haab. Heig. p. 2. q. 18. Molendina navalia. Hering. d. q. 8. n. 27. Finckelth. de feud. D. 23. q. 20.

[note: f.] [note: D] * RES INCORPORALES sunt, quae sua [orig: suâ]natura [orig: naturâ] tangi non possunt, atque formam et esse suum a [orig: à] iure habent. e. g. hereditas, servitus, etc. §. un. I. de rebus corp. 1. §. 1. h. atque hae annumerantur l. mobilibus, l. immobilibus, (proprie [orig: propriè] enim talia non sunt, 15. §. 2. de re iudicat. 7. §. 4. depecul.) Mev. ad Ius Lubec. quaest. praelim. 6. num. 25. Wehner. voc. Vewegliche Guther [orig: Güther]. propter naturam obiecti, ut nomina et actiones; Carpz. 3. c 23. d 8. n. 8. Gail. 2. O. 11. n. 9. l. propter naturam subiecti, ut servitutes immobilibus inhaerentes; Gail. 2. O. 11. num. 11. Molina, de l. et I. tr. 2. D. 68. num. 1. l. propter aliam causam, ut annui reditus, qui immobilibus annumerantur. in Clement. Exivi vers cumque annui, de V. S. Gail. 2. O. 10. vid. Carpz. 3. c. 24. def. 1. et seqq.

II. 1. DE IURISDICTIONE.

[note: D] IUrisdictio hic [orig: hîc] est publica Iuris dicendi potestas. Bacchov. ad [note: H] p. h. in pr. n. 2. Licet enim vox Iurisdictionis plerumque in strictiori significatione accipiatur, atque sic mero imperio opponatur; 3. h. 1. §. 4. de suspect. tut. Fr. h. n. 5. Tamen in generali et nativa significatione etiam merum imperium complectitur. arg. 2. §. 16. 23. de O. I. 1. pr. de offic. eius, cui mandat. iurisd. 7. §. 2. de offic. proconsul. Const. Frideric. II. de pace constantiae. §. nos Romanorum. in f. h. n. 3.

[note: D] [note: A] * CIVILIS est, quae exercetur in causis civilibus, Bach. h.

[note: D] [note: B] HAEC dividitur I. in * VOLUNT ARIAM, L. 2. de offic. proconsul. Carpz. tit. 2. art. 1. §. 3. n. 27. quae tantum in volentes, et secundum illorum voluntatem, auctoritatis gratia [orig: gratiâ], exercetur, Fr. h. n. 7. et quidem interdum nonnisi cum causae cognitione. 15. §. 2. 17. et seqq. de adopt. 8. §. 8. de transact. 1. de reb. eorum, qui sub tut. §. 4. I. qui et ex caus. manum. Vinn. h. [note: X] c. 6. n. 6. Carpz. d. l. n. 131. Huc pertinent Actiones Legis, 4. ff. 1. C. de adopt. 3. de off. procons. 1. de offic. Iurid. vid. Bach. h. rubr. secunda divisio Iurisdict. n. 7. ut Adoptio, emancipatio et manumissio vindicta, 2. de offic. procons. et insinuationes ultimarum voluntatum et donationum, Carpz. d. l. n. 36. Bach. d. l. n. 2. Vinn. h. c. 6. n. 6. agnitio bonorum possessionis edictalis, 2. §. 1. quis ordo in bon. poss. serv. transactio de alimentis testamento relictis, 8. pr. de transact. alienatio praediorum minorum. 1. de reb. eorum, qui sub tut. Fr. h. num. 9. [note: S] Vinn. h. c. 6. n. 6. Hanc iurisdictionem exercent, quibus speciali lege ea concessa est. arg. 2. 3. de off. procons. 4. de adopt. f. C. de emanc. 8. pr. de transact. 1. §. 2. de offic. eius, cui mand. est iurisd. quandoque magistratus municipalis. 4. de adopt. [note: O] 1. C. de emancipat. Bach. d. l. in causis ordinario iure ipsis non subiectis, arg. 19. C. de testament. 27. in f. C. de donat. Carpz. d. l. n. 32. et p. 3. c. 3. d. 13. n. 3. 4. etiam propriis, arg. 2. de off. praetor. 2. de offic. praesid. 3. 4. de adopt. L. un. §. 2. de offic. cons. Carpz. 3. c. 3. d. 14. Berl. 2. dec. 181. extra territorium; 2. de offic. procons. Carpz. d. l. n. 53. Bach. d. l. n. 5. quod tamen Vinnius h. c. 6. n. 6. restringit, nisi causae cognitio requiratur. [note: I. n] HODIE haec iurisdictio iure Magistratus [orig: Magistratûs] competit.

[note: D] [note: b.] * CONTENTIOSAM, quae in invitos exercetur. arg. 83. §. 1. de V. O. ut in omnibus actionibus, et quae instar actionum sese habent. 37. de O. et A. Huc pertinet tutoris

datio. Carpz. d. l. n. 41. quo facit L. f. §. 14. de mun. et hon. iunct. 3. in fin. de Iurisd. et pr. I. de excus. tut.

[note: C] [note: +] II. Dividitur in * EXTRAORDINARIAM, arg. 7. §. f. de off. procons. 6. §. 2. de tutel. Bach. h. rubr. prima divis. Iurisdict. [note: D] Vinn. h. c. 6. pr. seu Legalem, Steph. de Iurisd. l. 1. c. 4. n. 2. quae competit ex speciali legis concessione. vid. Vinn. h. c. 5. n. 3. 4. Huc pertinet datio tutorum, pr. et §§. seqq. I. de Attil. tut. 8. pr. de tut. et cur. dat. iunct. 1. C. de offic. praetorum. 2. C. de offic. eius, qui vic. alic. iud. obtin. et iudicum ratione magistratus [orig: magistratûs] provincialis. 12. §. 1. de iudic. Vinn. h. c. 6. n. 4. Fr. h. n. 28. HODIE ordinario magistratus officio adhaerent, quae iure civ. speciali lege competebant. Vinn. h. c. 5. n. 4. Stephan. de iurisd. l. 1. c. 4. n. 73.

[note: c.] [note: D] * ORDINARIAM, quae iure magistratus competit, et Iure ordinario a [orig: à] maioribus recepto officio magistratus inest. Bach. h. rubr. prima divis. Vinn. h. c. 5. n. 3. c. 6. [note: D] pr. Huius ordinariae tres sunt partes: (1.) est * FACTI COGNITIO. arg. 52. §. 2. ad L. Aquil. Haec pars ut plurimum committebatur iudicib. pedaneis, 2. et tot. tit. C. de pedan. iud. vid. Fr. h. n. 20. Stephan. Lib. 1. de iurisd. cap. 2. n. 45. quorum potestas in specie notio dicitur: 99. de V. S. 5. pr. de re iudic. vid. Vinn. h. c. 5. n. [note: D] 1. quae est potestas de facti controversi veritate cognoscendi, et secundum formulam a [orig: à] magistratu praescriptam iudicandi. [note: I. n] 3. C. de pedan. iud. HODIE haec pars ab ipso magistratu exercetur. [note: d,,] [note: D] (2.) * IURISDICTIO in specie sive simplex, est publica iure Magistratus competens potestas de controversiis civilibus secundum ius constitutum cognoscendi et statuendi. 6. §. 2. de tutel. 3. h. quod olim fiebat, dum formulae [note: X] et actiones dabantur. Huc pertinet iudicis datio. 3. in f. h. vid. l. 12. §. 1. ff. de iudic. Fr. h. n. 28. Bach. v. 1. D. 3. q. 4. Interdum solus magistratus absque iudice rem perficiebat. 13. §. 1. 24. §. f. de min. 178. §. p. de V. S. t. t. de extraord. cogn. vid. Vinn. h. c. 8. n. 13. Bach. h. rubr. de mandat. iurisd. n. 7. et seqq. Huius iurisdictionis sui sunt gradus: Bacchov. h. rubr. de mixto imperio. num. 5. Excellentiores eius actus (ut decernere bonorum possess. 2. §. 1. quis ord. 3. h. iubere cavere praetoria [orig: praetoriâ] stipulatione, 5. pr. de V. O. 4. h. in integrum restituere, f. C. ubi et ap. quem cognit. in integr. rest. in possess. mittere, 3. pr. ne vis fiat ei.) competunt tantum maioribus magistratibus, 26. ad municip. et dicuntur esse magis imperii, quam iurisdictionis, sc. vulgaris et inferioris. 4. Et minores magistratus sine imperio et potestate esse

dicuntur, h. e. sine hac imperiosa et excellenti iurisdictione. 32. de iniur. 12. §. 1. de iudic. 8. f. de off. procons. 3. de offic. eius, cui mand. est iurisd. 7. §. 14. de pact. 14. de re iudic. Inferiores eius actus pertinent ad vulgarem et inferiorem hanc iurisdictionem, quae simpliciter iurisdictio vocatur, illique excellentiori opponitur. Bach. h. rubr. de mixt [orig: mïxt]. imper. Vinn. h. c. 7. [note: D] [note: d.] num. 8. et seq. (3.) * MIXTUM IMPERIUM est potestas publ. statuta et iudicata in causis civilibus modica [orig: modicâ]coercitione [orig: coërcitione] tuendi et exsequendi. arg. f. §. 1. de off. eius, cui mand. est iurisd, idque vel manu militari, 68. de R. V. 3. pr. ne vis fiat ei, qui in poss. vel pignorum captione, mulctae indictione, corporis retentione. 9. §. f. ad L. Iul. peculat. 4. §. 2. de damn. inf. un. pr. si quis ius dicent. non obtemp. Hoc iurisdictioni semper cohaeret, 1. §. f. f. §. 1. de offic. eius, cui mand. est iurisd. competitque omnibus magistratibus, etiam minoribus et municipalibus iure magistratus; arg. dd. LL. iunct. 2. 12. h. 29. §. 7. ad L. Aquil. quamvis non omnibus pleno [orig: plenô] gradu. arg. L. un. pr. si quis ius dicenti non obtemper. 5. C. de defens. civit. Bach. d. l. in f. Vinn. h. c. 7. in f. Huc non pertinet in integr. restituere etc. ut supr. p. 23.

[note: +] [note: E] III. Dividitur in * PRINCIPALEM sive PROPRIAM, [note: D] quae principaliter est alicui concessa, ac suo iure competit; et [note: D] [note: e.] * MINUS PRINCIPALEM seu NON PROPRIAM, [note: +] [note: F] quae alieno beneficio [orig: beneficiô] exercetur, 5. 6. h. Estque vel * MANDATA, Bach. h. rubr. quart. divis. Vinn. h. c. 8. in pr. n. 2. [note: D] in f. Stephan. de iurisd. lib. 1. c. 14. 15. quae est potestas mandantis iurisdictionem eius vice et nomine exercendi. 1. §. 1. [note: C] L. 3. de offic. eius, cui mand. est iurisd. 16. Mandat, qui suo [orig: suô] iure iurisdictionem habet. 5. h. 4. §. f. de offic. procons. [note: O] Iurisdictionem simplicem, et quae iure magistratus competit, 5. h. 1. pr. 4. pr. §. 1. de offic. eius, cui mandat. est iurisd. etiam praetorias cognitiones, Vinn. h. cap. 8. num. 13. vel in totum, vel pro parte; 16. et 17. h. in causis ipsi subiectis; arg. L. un. C. qui pro sua Iurisd. iud. dar. poss. non etiam, quae specialiter a [orig: à] Lege dependent. 1. pr. 2. pr. §. 1. de offic. eius, cui [note: P] mand. 8. pr. de tut. et cur. dat. 8. §. 18. de transact. Aliis, etiam privatis f. §. 1. de offic. eius, cui mand. est iurisdictio. vid. c. Statutum. 11. in pr de rescript. in 6. (Si pluribus sit mandata, omnium praesentia requiritur, nisi addita sit clausula, sampt und sonders. vid. Carpz. tit. 2. art. 3. num. 24.) Qui iudices esse non impediuntur, vel prohibentur. arg. 12. §. 2. de iudic. Steph. lib. 2.

[note: E] de iurisd. c. 17. num. 14. Et tum [orig: tùm] mandatarius mandantis nomine mandata exercet. 1. §. 1. L. 3. de offic. eius, cui mandat. 16. h. Ab hoc non ad mandantem; sed ad superiorem provocatur. 1. §. 1. quis, a [orig: à] quo appell. Mandatarius alteri non mandat; f. in pr. de off. eius, cui mandat. 5. h. Iudicem tamen dat, 12. §. 1. de iudic. sententiam suam exsequitur. 1. §. f. [note: C] f. §. 1. de off. eius, cui mandat. iurisd. Exstinguitur mandata Iurisdictio mandantis revocatione etiam post lit. contestat. arg. §. 9. I. mandat. arg. 6. §. 1. de offic. procons. Fr. h. n. 40. Vinn. c. 12. num. 5. morte mandantis et mandatarii, modo [orig: modò] illo casu res nondum coepta. 6. Plura vide apud Vinn. c. 12. [note: SS] num. 3. Huic iurisdictionis mandatario similis est Iudex a [orig: à] principe datus, Vinn. h. c. 9. num. 4. qui exsequitur et subdelegat. 5. C. de iudic. c. quaerenti. 26. x. de offic. et pot. iud. deleg. Carpz. 2. art. 3. num. 13. Berl. p. 1. concl. 4. n. 11. Bacchov. h. rubr. de mand. iurisd. n. 22. Gail. 1. Obs. 97. n. 9. Non etiam iudex pedaneus seu delegatus. vid. 5. C. de iudic. 15. pr. de re iudic. f. in med. C. ubi et apud quem cogn. in integr. 49. §. 1. de iudic. 1. pr. L. f. quis, a [orig: à] quo appell. Nec per omnia Legatus procons. 6. §. 1. 12. 13. de offic. procons. 2. quis, a [orig: à] quo appell. Nec hodierni Commissarii seu delegati, qui subdelegare et sententiam suam regulariter exsequi non possunt; Gail. 1. O. 1. num. 52. et O. 97. num. 7. Berl. 1. concl. 4. n. 10. Carpz. tit. 2. art. 3. n. 16. vid. Fr. h. n. 39. Bach. d. l. n. 19. Vinn. h. c. 9. n. 10. quorum tamen omnium hodie non est eadem conditio. Gail. 1. O. 97. n. 15. Carpz. tit. 2. art. 3. n. 21. vid. Myns. cent. 4. obs. 93. Tenor itaque commissionis diligenter est inspiciendus; 22. x. de rescript. c. 33. x. de offic. et potest. iud. delegat. Gail. 1. O. 35. num. 2. Carpz. 1. c. 1. def. 17. num. 1. accessoria tamen et connexa expedire possunt. c. 5. c. prudentiam. 21. §. sexta nobis. et seq. x. de offic. et pot. iud. deleg. arg. 2. Carpz. 1. c. 1. def. 17. [note: f] [note: D] Gail. 1. O. 35. n. 8. * PROROGATA [note: C] iurisd. est, quae ex voluntate partium extra terminos suos exercetur. 1. et 2. de iud. 1. C. h. Haec extensio fit vel expresso consensu partium (non prohibitarum, ut Cleric. c. 18. c. si diligenti. 12. x. de for. compet.) iudicis aditione confirmato. 18. h. vid. p. C. de pact. Vel tacito, qui colligitur ex circumstantiis, ut ex litis contestatione coram incompetente iudice, omissa [orig: omissâ] fori exceptione, a [orig: à] scientibus facta, 4. C. h. 2. pr. 33. de iudic. 15. h. ex reconventione instituta coram iudice rei. 11. §. 1. h. 22. de iudic. 14. et seq. aut. C. de sent. et

inter loc. Iudicis taciturnitas hic [orig: hîc] sufficit. 2. §. 1. de iudic. Prorogatur Iurisdictio, vid. 1. de iudic. 3. C. h. etiam mandata. arg. 1. de iudic. modo universa sit mandata. Bach. h. rubr. de prorog. Iurisd. n. 3. Vinn. c. 10. num. 6. in causis eiusdem generis. vid. 61. §. 1. de Iudic. Vinn. c. 11. num. 1. de re ad rem, 74. §. 1. de iudic. 28. ad municipal. de persona ad personam, alias ipsi non subiectam; 14. non v. de loco ad locum, nec de tempore [note: E] ad tempus. Bach. d. l. n. 5. 6. Vinn. c. 10. Perinde ut ordinaria [note: I. n] exercetur. 1. C. h. Vinn. c. 11. in f. HODIE iurisdictio Statibus in feudum concessa et patrimonialis est, igitur ordinarius subditos poenalibus mandatis ad se revocat. Fr. lib. 1. resol. 17. n. 95. Gail. 1. O. 40. n. 4. Stephan. de iurisd. cap. 25. n. 42. Carpz. de process. tit. 2. art. 1. num. 18. Paurmeist. de iurisd. 1. c. 25. n. 41.

[note: D] [note: a.] * CRIMINALIS iurisdictio est publica in causis criminalibus iuris dicendi, et in reos criminum animadvertendi potestas. 6. pr. de off. procons. 3. h. Bach. h. rubr. de mer. imper. n. 1. [note: S] 2. Vinn. h. c. 1. n. 9. Fr. h. n. 53. Olim populo tantum competebat, 2. §. 16. de O. I. postea quibusdam magistratibus speciali lege concessa; 1. pr. §. 1. de offic. eius, cui mandat. est iurisd. Bach. d. l. n. 3. 4. Vinn. h. c. 2. Idque vel plene, vel minus plene [orig: plenè]. vid. 6. §. p. de offic praesid. 6. §. 1. de interdict. et releg. 1. §. 3. de Legat. 3. L. 2. §. 1. de poen. Hi tamen illam mandare non poterant, 1. pr. et §. 1. de offic. eius, cui mand. est iurisd. 6. in pr. de offic. procons. arg. 5. de iurisd. 70. de R. I. Bach. d. l. nisi ob iustam ac necessariam absentiam, 1. pr. de offic. eius, cui mand. est iurisd. vel adversam valetudinem, arg. 1. pr. de offic. eius, cui mand. Bach. d. l. Vinn. c. 3. n. 2. quod nec Iure canon. nec hodierno mutatum: nam nec hodie [orig: hodiè] iure magistratus competit, nec mandari potest. vid. art. 2. Ord. crim. Carol. V. Bach. h. rubr. de mer. imper. num. 6. et V. 1. D. 3. q. 6. lit. C. Fr. h. n. 56. Vinn. h. c. 3. n. 4. et seq.

[note: I. n] HODIE dividitur iurisdictio Stephan. de iurisd. lib. 3. [note: G] cap. 1. n. 1. Carpz. 3. def. 3. n. 1. in * ECCLESIASTICAM, [note: D] quae in personas Ecclesiasticas, et in causis ecclesiasticis exercetur, vid. Reink. de R. S. et E. lib. 3. cl. 1. c. 10. n. 15. Carpz. 3. def. 2. et quidem in terris August. confess. ab iis, qui habent ius territoriale, ut plurimum in Consistoriis specialiter ad hoc constitutis, vi transactionis Passaviensis ann. 1552. initae, et pacificationis religiosae, an. 1555. securae, ac Osnabrug. confirmatae. art. 5. n. 1. et 16. vid. Carpz. 1. def. 11. et

tit. 1. art. 2. Reink. L. 3. cl. 1. cap. 10. num. 15. Stephan. d. c. 1. [note: g.] Gothofred. tr. de Iure consistor. * SECULAREM, quae [note: +] est vel SUPERIOR, seu criminalis, vel INFERIOR, seu civilis, quae diversis in locis iterum diversimode [orig: diversimodè] distribuuntur. vid. Reink. de R. S. et E. lib. 2. cl. 2. c. 17. num. 43. Carpz. 1. Resp. 49. et p. 3. q. 109. et tit. 2. art. 1. Berl. p. 1. concl. 1. ut in ALLODIALEM, FEUDALEM, FORESTALEM. Fdrstliche Obrigkeit. de quibus et aliis vid. Paurmeist. Stephan. Michael. de iurisd. Wehner. voc. Zent. voc. Forst. [note: D] voc. Vogtey. Carpz. 1. Resp. 49. Item in PERSONALEM seu administratoriam, quae personis ratione officii conceditur, ac cum persona vid. c. 2. de offic. legat. in 6. exstinguitur. [note: D] et REALEM seu patrimonialem, quae est in alicuius patrimonio, et transit in eius successores, etiam singulares, per quasi traditionem ex causa venditionis, etc. cum ipsa [orig: ipsâ] re, cui [note: E] immediate [orig: immediatè] cohaeret. His modis regulariter privative [orig: privativè] seu subordinate [orig: subordinatè] concessa censetur. vid. Carpz. 2. Resp. 11. Berl. 1. conclus. 2. Si castrum simpliciter cum iurisdictione, mit den Gerichten, in feudum fuerit datum, tum etiam superior data censetur. uti apud Carpz. 2. c. 40. def. 6. et tit. 2. art. 1. n. 71. (diss. Knichen. de investitur. pact. part. 2. c. 1. n. 54.) Haec patrimonialis, ut similia iura, defenditur quoad quasi possessionem utili interdicto Uti possid. arg. 8. §. 5. in f. si serv. vind. c. 9. x. de probat. Gail. de pign. obs. ult. in f. Carpz. 2. c. 7. def. 11. 12. Iniuriarum actione, arg. 13. in f. de iniur. Carpz. 1. c. 32. def. 27. num. 3. Utili interdicto unde vi, Wesenb. ad tit. unde vi, num. 9. Remedio Can. Redintegranda. caus. 3. q. 1. aut etiam Poena fractae pacis. Carpz. 1. q. 35. Ipsa iurisdictio vindicatur utili confessoria. arg. 9. §. 2. de damn. [note: pr.] infect. 6. arb. furt. caes. Carpz. 1. Resp. 78. num. 3. Probatur instrumentis et aliis modis. vid. Wesenb. h. num. 12. Carpz. 1. [note: C] Resp. 78. Amittitur propter abusum; arg. 1. C. de emend. serv. Gail. 1. O. 17. num. 2. Carpz. 1. Resp. 53. num. 11. Non etiam propter nudum non. usum. Gail. 2. O. 60. num. 6. Carpz. p. 2. c. 3. d. 23. n. 7. 8. vid. tamen p. 3. q. 110. n. 76. et 100. in f. Gail. 1. O. 28. n. 1.

[note: D] Ad remedia, quibus iurisdictio violata vindicatur, pertinet etiam Actio de ALBO CORRUPTO, quae est actio praetoria, poenalis, popularis, competens ad coercendum [orig: coërcendum] reum ob dolosam corruptionem eius, quod perpetuae iurisdictionis gratia est propositum. 7. et seqq. h. §. 12. I. de act. v. 7. §. 2. 4. 5. h.

[note: P] Datur cuilibet de populo, qui postulare potest. arg. 7. pr. h. [note: S] iunct. 4. 6. de pop. act. vid. 3. et 4. eodem. Adversus singulos corrumpentes et mandantes in solidum, et unius praestatio alteros non liberat, 7. §. f. 8. h. vid. 11. §. 2. ad L. Aquil. 5. §. p. ne quis eum, qui in ius voc. 1. C. de condict. furt. cuiuscumque conditionis vel sexus; 7. §. 1. non contra hered. L. f. de pop. act. §. 1. I. de perpet. et temp. act. 4. §. f. de alien. iud. mut. [note: O] causa. Ad poenam 500. aureorum, 7. pr. h. actori adiudicandam. arg. 12. de V. S. 3. de sepulcr. viol. f. de litigios. 5. §. 5. de his, qui effud. Bach. de act. D. 1. q. f. in f. Si reus non habet in [note: C] aere, luat in corpore. 7. §. 3. h. L. f. de in ius voc. Praescribitur [note: SS] anno [orig: annô]. f. de pop. act. 35. de O. et A. Concurrit cum hac, actio ex L. Corn. de falsis. p. de L. Corn. de fals. Hodie utilis tantum [orig: tantùm] [note: I. n] albi corrupti actio ad poenam arbitrariam competit. Haersolte, tr. de act. h. tit. num. 8. Schulz. ad Instit. tit. de act. lit. K.

II. 2. QUOD QUISQUE IURIS IN ALT. STAT. UT IPSE E. I. U.

SI magistratus cuiuscumque ordinis Ius novum et iniquum dolo malo [orig: malô] et cum effectu statuerit, ipse quoque; sed non eius subditi adversario postulante eodem [orig: eôdem] iure uti debet. 1. 2. 3. §. 4. h. Item: si partes suo [orig: suô] nomine l. alieno [orig: alienô] absque speciali mandato, a [orig: à] magistratu Ius iniquum impetraverint, licet eo usae non sint, ipsae tamen ac earum heredes ac fideiuss. in causis praesentibus et futuris alio [orig: aliô] postulante eodem iure utantur. 3. pr. et seq. h. Qui vero [orig: verò] utitur huius edicti beneficio [orig: beneficiô], ille in eius poenam non incidit. f. h. De hodierno usu vid. Fr. h. in s. Hahn. h. in f.

II. 3. SI QUIS IUS DICENTI NON OBTEMPERAV.

[note: D] SI partes extremum iurisdictionis non fecerint, coercentur [orig: coërcentur] poenali iudicio, quod est actio praetoria, poenalis, popularis, competens adversus illum, qui extremum iurisdictionis maiorum magistratum contemnit, ad poenam pecuniariam [note: S] exigendam. Liun. h. Fr. h. n. 3. 8. Panciroll. lib. 2. var. lect. c. 16. Bach. h. §. 1. n. 3. 4. Tabor. D. 3. ad W. q. 3. Datur cuilibet de populo, praeferuntur tamen illi, quorum maxime [orig: maximè] interest. [note: P] 2. 3. de pop. act. Fr. h. num. 7. 8. Adversus contumaces, ut in D. sive sint rei, sive actores, L. un. §. 3. h. sive principal.

sive tutor, sive procurat. L. un. §. 2. h. 46. §. 5. de procurat. [note: O] non etiam contra hered. L. un. §. f. Ad poenam pecuniariam arbitrariam, non pro ratione interesse partis, d. conrumaciae quantitatis aestimandam. L. un. §. f. h. Tabor. D. 3. ad W. q. z. [note: C] Praescribitur haec actio anno [orig: annô]. L. un. §. f. h. De aliis mediis, quibus contumacia punitur, vid. Wesemb. h. in f. Carpz. tit. 8. per tot. Gail. 10. 59. Hodie [orig: Hodiè] haec actio locum habet in omnibus magistratibus. Hahn. h. n. 1.

II. 4. DE IN IUS VOCANDO.

IUrisdictio ut valide exerceatur, requiritur, ut observato [orig: observatô] processus Iudiciarii ordine procedatur. 4. C. de sent. et interloc. Cuius IV. sunt pattes: in Ius vocatio, Litis contestatio, causae Cognitio, et Sententiae publicatio, quas tandem sequitur Exsecutio. 1. C. de exsecut. rei iudic. IN IUS VOCATIO [note: D] est denuntiatio adversario facta, ut ipse, iuris experiundi causa, se coram magistratu sistat. 1. h. 2. pr. Si quis in ius vocat. l. 4. [note: Q] de interrog. §. f. I. de poen. tem. litig. Antiqua in ius vocatio erat privata, arg. 4. §. 1. Bach. in pr. h. n. 1. atque dura, 18. 21. h. 5. §. 1. qui satisd. cog. 103. de R. I. Fr. h. n. 6. Rittersh. in LL. XII. Tab. d. 3. c. 1. 1. Tabor. D. 3. ad W. q. 4. descripta in L. 68. et seq. de Iudic. Bach. d. l. num. 3. Igitur prohibentur [note: P] vocari Magistratus maiores et alii, de quibus L. 2. 3. 4. pr. Et non nisi impetrata [orig: impetratâ]venia [orig: veniâ] vocantur Parentes, 4. §. 1. 2. et LL. seqq. patroni, eorumque parentes, uxores, liberi et heredes. 4. §. 1. L. 8. §. 1. et LL. seqq. ff. z. C. h. Vinn. ad §. poenal. I. de act. n. 5. in f. plures adiungit; sed tutius est, hoc ius speciale et poenale edictum non extendere. 2. C. h. Bach. h. num. 3. Fr. h. n. 14. de Feudi domino vid. Myns. 4. O. 92. n. 4. Gail. de pign. O. 15. num. 4. Finckelth. D. II. de feud. q. 18.

Qui contra hoc edictum peccavit, convenitur POENALI [note: D] IUDICIO, quod est actio praetoria, poenalis, competens ei, qui contra Edictum in ius vocatus est, non etiam heredi, adversus vocantem ad poenam 50. aureorum exigendam. 12. p. f. h. §. 12. l. de act. §. f. I. de poen. tem. litig. qui non habet in aere, luat in corpore. 12. L. p. f. h. §. f. I. de poen. tem lit. Praescribitur [note: C] anno [orig: annô]. p. h. Eiiditur exceptione paenitentiae, vocatum non venisse, vel ipsum noninvitum, aut tutorio [orig: tutoriô] nomine vocatum [note: I. n] esse. 11. 16. h. vid. tamen 10. §. f. h. Hodie [orig: Hodiè] citatio fit publica [orig: publicâ] auctoritate, omnisque magistratus, etiam durante officio [orig: officiô], conveniri et citari potest. Wesenb. h. n. 6. Oldend. de act.

cl. 1. act. 4. ac veniae impetratio necessaria non est, arg. 15. h. Umm. de process. D. 5. n. 37. Tab. D. 4. ad W. q 5. Carpz. 1. c. 2. d. 26. et tit. 7. art. 1. num. 39. Faber. in C. h. def. 13. Zang. de except. p. 2. n. 9. nisi in aliquo [orig: aliquô] casu vel loco [orig: locô] aliud sit receptum, ut in Wurtemb [orig: Würtemb]. Land-Recht, p. 1. tit. 11. §. f. p. 68.

[note: I. n] Hodie [orig: Hodiè]IN IUS VOCATIO seu CITATIO Bach. h. pr. num. [note: D] 3. Fr. h. num. 20. est legitima rei ad iudicem ipsius iussu et auctoritate facta vocatio, et est

[note: +] [note: A] (1) * Vel REALIS, quae fit in gravioribus delictis, post [note: D] legitima indicia, personae prehensione. vid. infr. tit. de custod. et exhib. reorum. Carpz. p. 3. q. 111. Rosbach. prax. civ. tit. 26.

[note: D] [note: a.] * Vel VERBALIS, quae fit vel * PUBLICE per praeconem, [note: B] vel Edictum publice [orig: publicè] in trium Dominorum tertitoriis affixum, et est irregularis, necessaria tamen in casu, quo privata finem non sortitur. Clement. 1. de iudic. Carpz. tit. 7. art. 4. et p. 1. c. 2. d. 29. Gail. 1. O. 57. Schurpff. cent. 1. cons. 28. [note: b.] Rosbach. pr. civ. tit. 27. vel PRIVATIM, in faciem, vel ad domum, quando, citando absente, ipse ab apparitore viva et clara voce, ita, ut vicini quoque hoc exaudire possint, vocatur: vel citatio domesticis insinuatur: aut ad aedium valvas affigitur. Rosb. in pr. civ. tit. 23. n. 24.

[note: D] [note: C] (2) Est vel * MEDIATA seu subsidialis, quae fit mediante alterius iudicis officio et subsidio, in cuius territorio citandus exsistit. arg. f. de iurisd. Berl. 1. dec. 59. num. 9. Carpz. 1. c. 2. d. 27. et 28. et tit. 7. art. 3. Gail. 1. O. 56.

[note: D] [note: c.] * IMMEDIATA, quae fit nullo [orig: nullô] alterius iudicis auxilio [orig: auxiliô] interveniente, sc. si citandus in iudicis citantis territorio est, licet alius ibi habeat aliam iurisdictionis speciem, seu personalem, seu patrimonialem; Fr. 1. resol. 18. n. 15. Carpz. 3. R. 23. et tit. 7. art. 3. et p. 3. q. 109. vid. Idem, 3. def. 19. nisi aliquo in loco [orig: locô] contrarium sit receptum. l. 1. §. f. d. ventr. inspic. 50. §. f. de leg. 1. 34. de R. I.

[note: D] [note: D] (3) * DILATORIA seu simplex, qua [orig: quâ] quis simpliciter ad iudicem vocatur; sed ulterior dilatio non denegatur. Vult. de Iudic. l. 2. c. 2. n. 168.

[note: D] [note: d.] * PEREMTORIA, quae, denegata [orig: denegatâ] ulteriori dilatione, praecisam mandat comparitionem, 70. 71. de iudic. e. g. Si additum sit: Iudicem, citato [orig: citatô] non comparente, nihilominus cogniturum et pronuntiaturum, quod Ius et iustitia postulat, licet vox, peremptorie [orig: peremptoriè], in citatione non sit. 71. 73. de

iudic. vid. 2. C. quomodo et quando iud. sent. prof. deb. Carpz. 1. Const. 2. d. 22. et tit. 7. art. 1. n. 25. Haec citatio fit regularitet Iure Civili, post tertiam dilationem; 68. et seq. de iud. interdum etiam post unam et alteram: interdum ab initio una pro omnibus ponitur; modo [orig: modò] pauciores dies non habeat, quam [orig: quàm] tres dilatoriae. 72. de iudic. 53. §. 1. de re iud. 8. C. quomodo et quando iudex. Hodie [orig: Hodiè] tertia dilatoria vim habet peremptoriae. Vult. de iud. lib. 2. c. 2. num. 175.

[note: c.] [note: D] * SPECIALIS fit ad certum actum. Gail. 1. O. 51. n. 10. Bach. v. 1. D. 4. c. 6. lit. a.

[note: C] Citationem requirit Ius, 39. de adopt. 47. de re iud. 7. C. quomodo et quando iudex. Clem. pastoral. vers. dici ergo [orig: ergò]. de re iudicat. Carpz. tit. 7. art. 1. num. 1. Bocer. cl. 6. D. 13. q. 4. Decernit iudex, c. do illicita. 6. c. 24. q. 3. Clem. pastoral. vers. nos quoque. de re iudic. Gail. 1. O. 48. num. 2. Myns. cent. 6. O. 10. num. 3. competens, arg. f. de iurisd. vid. 5. de iudic. 2. si quis in ius vocatus. Bocer. cl. 6. D. 13. q. 7. Vult. l. 2. c. 2. n. 25. etiam delegatus, Bocer. cl. 6. D. 13. q. 8. 9. Gail. 1. O. 48. n. 17. Petit pars. arg. 4. §. 8. de damn. infect. vid. Gail. 1. O. 50. n. 4. Carpz. tit. 7. art. 1. n. 28. per libellum citationis. Mind. de proc. l. 1. c. 15. num. 45. Exsequitur minister publ.

[note: R] Citantur omnes non prohibiti, 2. 3. 4. vid. supr. h. t. (etiam pupilli infante maiores, arg. 1. §. 2. de adm. et peric. tut. aut illorum tut. d. L. 1. §. 2. Bach. v. 1. D. 4. q. 7. lit. B. feminae, etiam hodie [orig: hodiè], Vultei. lib. 2. c. 2. num. 73. v. Carpz. 2. const. 15. d. 1.) quorum principaliter interest, omnes et singuli, illorumque heredes, 39. de adopt. 47. pr. de re iudic. 1. 2. C. de consort. eiusd. lit. 6. C. famil. hercisc. vid. Carpz. tit. 7. art. 1. n. 56. etiam praesentes. Bach. h. rubr. de citat. num. 4. Carpz. t. 7. art. 2. n. 24. Berl. 1. concl. 10. n. 17. Procurator post lit. contest. arg. 22. C. de procurat. 1. C. de sent. et interlocut. Myns. cent. 2. O. 39. Bocer. cl. 6. D. 13. q. 16. in omnibus processibus, etiam sum~ariis, Clem. Saepe. de V. S. et in omnibus causis, etiam notoriis. Tebor, D. ad Wesemb. q. 1. Bach. V. 1. D. 4. q. 8. lit. a. Mevius. ad I. L. lib. 3. tit. 1. art. 7. n. 3. vid. tamon cap. cum [orig: cùm] olim. 12. X. de sent. et re iud.

[note: E] [note: Q] Citatio fieri debet ad iudicem rite [orig: ritè] et legitime [orig: legitimè]: ratione CONCEPTIONIS ita, ut exprimatur (1) Nomen iudicis citantis; Gail. 1. O. 48. num. 6. Vult. de Iud. l. 2. c. 2. num. 21. in ordinario sufficit nomen dignitatis et officii, Bach. V. 1. D.

4. q. 3. lit. a. Carpz. tit. 7. art. 2. n. 2. (2) Nomina et cognomina citandorum singulorum. Gail. 1. O. 49. Vult. l. 2. cap. 2. num. 29. In universitate sufficit nomen collectivum, sic citantur Conss. et Senatores. Gail. 1. O. 48. n. 6. Carpz. tit. 7. art. 2. num. 16. (3) Nomen et cognomen eius, qui citationem impetravit; Gail. 2. O. 50. in processu inquisitorio vocatur officium Iudicis. Vult. d. l. n. 50. (4) Causa citationis. Ord. Cam. p. 3 tit. 12. §. Und sollen. Gail. 1. O. 51. Vult. 2. c. 2. num. 74. Carpz. tit. 7. d. 2. num. 20. (5.) Locus tutus et honestus. Clem. pastoral. de re iudic. Gail. 1. O. 52. Vult. 2. cap. 2. num. 95. in ordinariis iudicibus, qui certum tribunal habent, sufficit, si dicatur, fur [orig: für] uns zu erscheinen. 59. de iudic. Gail. 1. O. 52. num. 12. Carpz. d. a. 2. n. 37. (6.) Dies legitimus, hoc est, non feriatus, arg. 2. in f. si quis in ius voc. Vult. 2. cap. 2. num. 106. Gail. 1. O. 53. nec nimis angustus. I. Civ. in dilatoriis requiruntur X. dies; 69. de iudic. vid. tamen Nov. 53. c. 3. N. 82. c. 10. Vult. 2. cap. 2. num. 104. in Camera est arbitrarius. Gail. 1. O. 58. Vult. 2. cap. 2. num. 104. In Saxonia VI. Septiman. et III. dierum. Carpz. 1. c. 2. d. 23. et tit. 2. art. 2. n. 46. Currit hoc tempus a [orig: à] tempore insinuationis. arg. c. 12. inf. x. de appell. Carpz. 1. c. 2. d. 23. 24. ratione.

[note: f.] * INSINUATIONIS requiritur, ut fiat debito loco, intra citantis territorium: Iusto tempore, sc. die, arg. 2. §. 31. de O. I. et quidem non feriato, 2. f. C. de fer. c. f. x. eodem. quod hodie [orig: hodiè] non observatur; Gail. 1. O. 53. vel in faciem, vel ad domum. Et demum, ut haec omnia, cum suis circumstantiis, a [orig: à] citationis exsecutore referantur iudici. vid. Vult. 2. cap. 2. n. 136. Gail. 1. O. 54. Carpz. tit. 7. a. 1. num. 68. Citatio invalida convalescit comparitione. Myns. cent. 2. O. 18. Gail. 1. [note: F] O. 48. n. 4. et O. 58. num. 2. Citatio FIT, ut citatus deliberet, se praeparet, et compareat. Vult. 2. cap. 2. num. 188. [note: E] OPERATUR citatio praeventionem. 19. de iurisd. L. f. C. h. p. X. de for. comp. Clem. ult. ut lit. pend. nih. innov. Boc. cl. 6. D. 13. q. 54. Carpz. 1. dec. 79. n. 9. Gail. 1. O. 11. num. 1. Berl. 1. D. 1. Interrumpit praescriptionem. 2. C. de ann. exc. 7. et f. C. de 30. vel 40. ann. praescr. Perpetuat mandatarii iurisdictionem; 6. de iurisd. c. 19. c. 20. X. de offic. et potest. iud. deleg. Clem. 2. ut lit. pend. Vult. 2. c. 2. num. 189. non etiam temporales actiones. arg. f. de fideiuss. et nom. tut.

II. 5. SI QUIS IN IUS VOCATUS etc.

CItatus venire debet, etiamsi dubitetur, an competens sit, ad quem vocatus est. 2. pr. h. 5. de iudic. Carpz. 1. c. 3. d. 11. nam alias [orig: aliàs] ius partis laedit, et praetoris auctoritatem contemnit; 5. de iudic. et inde a [orig: à] magistratu mai. propter contumac. ad mulctam condemnatur. 2. §. 1. Modo [orig: Modò] non contra Edictum, rubr. h. 11. de in ius voc. aut ad diem feriatum vocatus sit, aut ex rusticitate contra hoc edictum peccaverit: tum enim a [orig: à] poena liberatur. 2. §. 1. Si notoria est incompetentia, citatus impune emanet, arg. f. de iurisd. 53. §. f. de re iud. Borcholt. vol. 2. cons. 1. Gail. 1. O. 48. num. 9. 10. Myns. cent. 6. O. 7. num. 6. Graev. 2. concl. 48. consid. 2. Poenam hodie [orig: hodiè] citarorum non comparentium habet Gail. 1. O. 60. Carpz. tit. 8. a. 1. Mev. ad 1. L. lib. 3. tit. 1. art. 7. n. 15. et lib. 4. tit. 4. art. 1.

II. 6. IN IUS VOCATI UT EANT, A. SAT. V. etc.

LIberatur a [orig: à] poena modo [orig: modò] dicta, qui iudicio sistendo satisdat idoneis fideiussoribus. Pro personis necessariis, sc. parentibus, patronis, liberis, uxore, nuru quilibet fideiussor admittendus sub, poen. 50. aureorum.

II. 7. NE QUIS EUM, QUI IN IUS VOC. VI EXIM.

[note: D] QUI hanc vim facit, tenetur POENALI IUDICIO, quod est actio praetoria, poenalis, competens iis, qui in ius vocarunt, adversus illos, qui vocatos vi iniusta [orig: iniustâ] exemerunt, ad id, quanti ca res ab actore aestimata, de qua est [note: C] controversia. CAUSA effic. Praetor, 1. pr. h. §. poenal. 12. I. de act. Delictum; vid. 1. §. 2. L. 2. h. licet sine dolo malo, 3. §. f. h. quo ad magistratum vocatus, vid. 3. §. 1. eximitur, hoc est, eripitur, retinetur, etc. 4. pr. 5. §. 2. Sive per se, sive per alium. 5. [note: S] pr. h. DATUR vocanti, et hered. si illorum intersit. 5. §. f. h. [note: P] ADVERSUS singulos eximentes in solidum. L. 5. §. 3. Sed [note: O] non contra hered. 5. §. f. AD poenam, f. h. quanti sc. ab actore aestimatur res, de qua est controversia; 5. §. 1. h. ibi Bacchov. licet per calumniam. 4. §. 1. 5. §. 1. h. Per hanc poenam non liberatur [note: C] exemptus. 5. §. 3. L. f. h. Praescribitur anno [orig: annô]. 5. §. f. h. 35. de O. et A.

II. 8. QUI SATISD. COG. V. IURAT. PROM. V. S. P. C.

[note: D] CAUTIO in genere est satisfactio, per quam adversarium [note: +] securum reddimus. Fr. h. n. 3. Estque vel fideiussoria seu Satisdatio, 1. h. vel Pignoratitia, (Et hae dicuntur cautiones idoneae, 59. §. f. mandat. 4. §. 8. de fideicomm. libert.) vel Iuratoria, [note: +] vel Promissoria. (quae voce cautionis simpliciter posita intelliguntur. 3. C. de V. et R. S.) Alia ratione dividitur cautio in Conventionalem seu voluntariam, et Legalem, seu Necessariam. 7. §. 1. 8. §. 4. h. Haec iterum in Praetoriam et Civilem, Iudicialem et Extraiudicialem.

Ad cautionem IUDICIO SISTI requiritur, ut uno vel pluribus idoneis fideiussoribus caveatur; 1. 5. §. 1. h. 1. in ius voc. ut eant. Tabor. D. ad W. q. 8. neque regulariter pignora sufficiunt, 1. h. 7. de praetor. stip. N. 53. c. 2. 3. N. 112. cap. 2. Fr. h. n. 9. nisi aliud conventum, 61. de V. S. aut Lege constitutum, 1. §. 9. de collat. aut moribus receptum sit, uti de nostris testatur Carpz. 1. Const. 5. def. 7. et p. 3. q. 112. num. 18. Fideiussores idonei censentur arbitrio iudicis, 9. h. ex facultatibus et conveniendi facilitate: 2. pr. h. Fr. h. n. 33. Si postea [orig: posteà] non idonei fiant, alii in illorum locum substituendi sunt. 10. §. 1. h. 4. do praetor. stip. EXCIPIUNTUR a [orig: à] praedicta regula personae illustres, 17. pr. C. de dignit. et spectabiles, quae iuratoriam praestant, 12. C. de prox. sacr. scrin. vid. Schulz. ad 1. h. lit. a. Treutl. V. 1. Disp. 5. q. 3. lit. b. ad quam etiam admittuntur, quae fideiiuss. cavere nequeunt. N. 112. c. 2. aut. generaliter. C. de Episc. et Cleric. vid. Carpz. 1. c. 5. d. 9. et 2. Resp. 81. num. 5. 6. Nudae promissioni relinquuntur, qui tempore huius cautionis praestandae, 15. §. f. et ibi Bach. h. bona immobilia possident: 15. pr. iunct. §. 7. h. §. 2. l. h. Quales sunt rerum immobilium Domini, etiam nudi Proprietarii, 15. §. 1. et qui revocabile, 15. §. 3. vel utile tantum [orig: tantùm] dominium habent, ut Emphyteutae, Vasalli, Superficiarii, 15. §. 1. Carpz. 1. c. 5. d. 20. Tutores et Curatores, qui vel propria, vel pupilli bona immobilia possident, 15. §. 5. vel in civitate, ubi lis peragenda, vel extra illam. 15. §. 1. arg. 7. §. 1. vid. Carpz. 1. c. 5. d. 2. 3. Uxor constante matrimonio [orig: matrimoniô] propter fundum dotal. 15. §. 3. NON etiam usufructuarius, 15. §. 1. vid. Carpz. 1. c. 5. def. 21. et qui habet fundum oppignoratum, 15. §. 2. vel actionem personalem ad rem immob. 15. §. 4. nec omnis, qui

habet realem actionem, 15. §. 1. 2. nec qui sperat successionem [note: I.n] in immobilibus. Carpz. 1. c. 5. d. 13. et 2. Resp. 78. n. 14. Hodie [orig: Hodiè] etiam, qui res mobiles pretiosas, quae facile [orig: facilè] amoveri nequeunt, possident, suae promiss. relinquuntur. Carpz. tit. 9. art. 5. num. 126. et p. 1. const. 5. def. 19. Bocer. cl. 6. D. 7. q. 82.

Huic cautioni fere [orig: ferè] similis est, qua, tempore Iustiniani, cavebat REUS de sua persona, quod sc. ad finem usque in iudicio permanere velit. §. 2. I. h. Eius differentias vid. ap. Vultei. 2. c. 5. num. 285. ACTOR quoque I. civ. novo cavebat, (1.) Se intra II. mens. a [orig: à] tempore porrecti libelli litem contestaturum, aut Libellum. C. de Lit. contest. Nov. 96. cap. 1. (2.) Se in lite ad finem permansurum, (3.) Si convictus fuerit, litem iniuste [orig: iniustè] movisse, expensarum nomine decimam partem quantitatis in libello comprehensae reo soluturum esse. aut generaliter. C. de Episc. et Cler.

[note: I.n] HODIE cavet actor de iudicio peragendo et expensis refundendis, Vult. 2. cap. 5. num. 205. et de reconventione. Carpz. 1. const. 5. d. 1. (modo [orig: modò] adversarius ante lit. contest. hoc petierit: Vult. 2. c. 5. n. 208. et 204. Carpz. t. 9. art. 5. n. 28.) eodem modo, quo supr. Vult. 2. c. 5. n. 211. et 287. Mev. ad I. L. lib. 3. tit. 5. art. 5. Immobilium possessores plurimis in locis hodie nec nude [orig: nudè] promittunt. Vult. d. l. Quantitas huius cautionis iudicis arbitrio relinquitur. Carpz. 1. c. 5. def. 8. et tit. 9. art. 5. num. 42. Vult. 2. c. 5. num. 221. vid, omnino [orig: omninò] §. p. et f. 1. h. Vult. 2. c. 5. num. 229. Mev. d. l. n. 1. In causis criminalibus quomodo caveri debeat, explicat Vult. 2. cap. 5. n. 230. 280. etc. Carpz. 3. q. 112.

II. 9. SI EX NOX. CAUS. AG. QUEMADMODUM CAVEATUR.

DOminus cavet, se servum in eodem [orig: eôdem] statu exhibiturum, donec iudicium accipiatur, neque alienaturum.

II. 10. DE EO, PER QUEM FACTUM, QUO MINUS IN IUD. QUIS SISTAT.

CAutione praestita [orig: praestitâ], si quis impediat dolo [orig: dolô]malo [orig: malô] citatum, [note: D] datur IN FACTUM IUDICIUM, quod est actio praetoria, personalis, competens adversus illum, qui dolo [orig: dolô] malo impedit aliquem iudicio sisti, ad id, quod actoris interest. [note: C] A Praetore, 1. pr. 3. pr. propter Delictum. 1. pr. §. 1. 2. DATUR [note: S] Actori vocanti, et reo vocato, a [orig: à] tertio impedito. 1. §. 3. h. 2.

§. f. iunct. 3. Si quis caut. in iud. Et hered. 1. §. 6. ADVERSUS [note: P] impedientes: unius tamen praestatio reliquos liberat. [note: O] 1. §. 4. NON etiam contra hered. nisi exinde aliquid ad eos pervenerit. 1. §. 6. h. AD id, quod actoris interest, 3. pr. unde ratione actoris est rei persecut. ratione rei vero [orig: verò] poenal. [note: C] 1. pr. §. 4. h. Anno praescribitur. 1. §. 6. h.

II. 11. SI QUIS CAUT. IN IUD. SIST. FACT. NON OBTEMP.

SI hoc non fiat, 11. h. datur contra reum, et eius fideiussores actio ad exigendam poenam promissam: vel si haec non fuerit promissa, ad verum actoris interesse, 2. §. f. qui satisd. f. si quis in ius voc. 81. pr. de V. O. Fr. h. n. 6. ex tempore, quo sisti debuit, aestimandum; 12. §. 1. h. nisi reus probaverit impedimenta legitima. vid. Wesenb. h. num. 3. Carpz. tit. 8. art. 2. n. 51. Qualia sunt adversa valetudo, 2. §. 3. h. furor, 2. §. 5. publ. incarceratio, 2. §. f. 4. §. 1. mulieris citatae graviditas, 2. §. 4. tempestas, 2. §. 6. absentia rei publ. causa, 6. h. funus domesticum, 4. §. 2. munus publ. 2. §. 1. belli et pestis peric. sonticus coniugis et liberorum morbus, carentia advocati et procuratoris. Carpz. tit. 8. art. 2. num. 45. etc. quae iudicis arbitrio relinquuntur. Carpz. tit. 8. art. 2. n. 43.

II. 12. DE FERIIS ET DILAT. ET DIVERS. TEMP.

[note: D] FERIAE sunt dies ad certum quid peragendum destinati, et a [orig: à] iudicialibus actibus vacui. 9. h. Computantur de Iure canonico de Vespera in Vesperam. C. 1. de feriis, Iure civ. dies Civilis est a media nocte ad mediam noctem; 8. h. et sic accipitur vox diei in actibus indifferentibus. Gentil. tr. de divers. temp. appell. c. 5. in fin. Ripa, de temp. noct. l. 1. c. 3. n. 17. Naturalis a [orig: à] solis ortu ad occasum: huiusmodi dies intelligitur in causis iudicialibus, arg. L. 2. §. 31. de O. I. aliisque diurnis. Gentil. d. l.

[note: +] [note: A] Feriae sunt l. * SACRAE, quae divino cultui dicatae: f. pr. [note: D] C. vid. Carpz. 2. def. 150. vid. Ora. Cam. 2. 33. Bocer. cl. 6. D. 16. Vult. de iud. 2. cap. 2. num. 321. Et haec Festa dicuntur: quae iterum sunt vel mobilia, vel immobilia, prout eundem mensis diem servant, vel non.

[note: a.] * HUMANAE, quae hominis gratia [orig: gratiâ] introductae, [note: D] [note: B] et quidem * NECESSARIAE, quae ad utilitatem vel

[note: C] necessitatem introductae. c. f. inf. extra h. et sunt vel * URBANAE: ut nundinarum. L. un. C. de Nundin. vid. Carpz. 1. [note: c.] c. 30. def. 23. vel * RUSTICAE: Vult. de iudic. 2. cap. 7. num. 311. ut messium et vindemiatum. 1. pr. quae omnibus prosunt. 1. pr. Carpz. 1. const. 3. d. 22. et tit. 10. art. 1. num. 10. Bach. ad. d. L. 1. h. num. 1. A magistratu cuiusque loci determinantur. 4. h. Vult. libr. 2. c. 7. n. 313. In Camera messium feriae sunt ab VIII. Iul. ad XIV. August. Ord. Cam. p. 2. tit. 33. [note: b.] Vult. d. l. n. 315. * HONORARIAE, quae ob singularem memoriam celebrantur, c. f. X. h. 26. §. 7. ex quibus causis mai.

[note: D] [note: +] (II.) Sunt vel * ORDINARIAE seu sollennes, quae certo [note: D] iure sunt constitutae, et quotannis statis temporibus recurrunt. arg. 26. §. 7. ex quib. caus. mai. Vult. d. l. num. 284. Fr. h. [note: d.] [note: D] n. 7. * EXTR AORDINARIAE, repentinae, quae pro re nata [orig: natâ] indicuntur. d. l. 26. §. 7. L. 3. C. de dilat.

[note: +] HODIE feriae sunt vel integrae, vel semiferiae, quales alicubi sunt festa Apostolorum, Vet-Tage, etc. quibus post operam sacris dicatam litib. et aliis negotiis vacamus. Fr. h. n. 19.

[note: C] Ferias CONSTITUIT Princeps. 4. C. h. Reink. lib. 3. cl. 1. c. 2. num. 4. Hodie [orig: Hodiè] Statusimperii. Vult. l. 2. cap. 7. num. 317. NON etiam magistratus, licet maiores. 4. C. Vult. d. l. num. 318.

[note: E] Diebus SACRIS quiescat animus et corpus a [orig: à] negotiis profanis [orig: profànis], Zepper. d. LL. Mos. l. 4. c. 9. p. 339. Carpz. 2. def. 250. vid. L. f. C. h. iudicia, f. §. 1. C. h. et arbitri compromiss. 7. in f. C. h. (obst. 36. de recept. qui arbitr.) in causis publ. et privatis, 7. in f. 8. C. h. (obst. 5. C. h.) etiam criminalibus. 6. C. h. c. 1. extra. h. vid. Clar. lib. 5. recept. sent. §. f. q. 50. n. 3. Barbos. ad L. 6. C. h. Vult. d. l. n. 302. 332. Nisi quibus pax publ. laeditur. 10. C. h. vid. tamen Clar. d. §. f. q. 64. n. 34. et q. 97. n. 6. Captura tamen etiam in levioribus fieri potest. Scacc. de iudic. c. 5. n. 8. Farinac. lib. 1. quaest. crim. n. 109. Fr. h. num. 25. Cessent etiam artium officia, 3. C. h. iuramenta, c. 1. extra. h. commercia, c. 1. x. h. nuptiae, Carpz. 2. def. 151. etc. venationes, choreae, saltationes, ludi alias [orig: aliàs] liciti. vid. omnino Zepperum, de LL. Mosaic. l. 4. cap. 9. p. 339. et seqq. et omnia alia, quae ut die festo fiant, Christiana Charitas, aut publica necessitas non exigit. L. f. iunct. 10. C. c. 1. in fin. c. f. X. h. Ames. de Consc. l. 4. c. ult. Tabor. D. 6. ad W. q. 4. Et licet permittantur actus voluntariae

Iurisdictionis, qui causae cognitionem non requirunt, 8. iunct. f. §. 1. C. h. agrorum et vinearum culturae; 3. C. h. vide tamen c. 3. X. h. Vult. l. 2. c. 7. n. 295. Tabor. Ames. dd. ll. Barbos. ad L. 1. 3. C. h. Fr. h. n. 2. Nov. Leon. 54. Si hisce diebus actus prohibitus fiat, non solum ex ipso iure nullus; c. f. X. h. Fr. h. n. 24. sed et extra ordinem puniendus. Carpz. 2. d. 252. vid. Zepper. de LL Mos. lib. 1. c. p. n. 46. Feriis etiam HUMANIS regulariter nemo in iudicium venire debet. 1. pr. et §. 1. h. 2. §. 1. inf. Si quis in ius vocat. non ierit. Carpz. tit. 10. art. 1. n. 4. Bach. ad L. 1. h. n. 3. In dubio citatus veniat, et diem feriatum probet. arg. 5. de iudic. 7. pr. C. h. Vult. 2. c. 7. n. 341. Si iudex, invita una [orig: unâ] parte, procedat, sententia et totus processus vitiatur, 1. §. 1. h. etiamsi dies ratione unius tantum sit feriatus. Si RENUNCIENT partes, consentiente iudice, Feriis necessariis etiam tacite [orig: tacitè], 1. §. 1. L. 6. h. c. f. x. h. Vult. 2. c. 7. n. 343. Gail. 1. O. 53. n. 16. valet id, quod agitur. 1. §. 1. L. 6. h. Carpz. tit. 10. art. 1. n. 5. Partium renuntiatio testibus evocandis, praescrtim rebus rusticis occupatis, non nocet. Tess. dec. 39. n. 1. 3. Honorariis et repentinis renuntiari non potest. arg. 38. de pact. 26. §. 7. ex quibus caus. mai. Gail. 1. O. 53. Vult. d. l. n. 344. Tessaur. dec. 39. n. 7. Etiam citra renuntiationem in feriis profanis ius dicitur in causis publ. et fiscal. 5. C. liberalibus, tempore et morte perituris, alimentorum, et aliis, ut in 1. §. f. l. 2. 3. h. et a Bach. in dd. LL. Vult. 2. c. 7. n. 324. Hodie [orig: Hodiè] etiam in criminalibus proceditur tempore messium et vindemiarum. Iul. Clar. lib. 5. recept. sent. §. f. q. 9. n. 6.

[note: D] DILATIO est rei agendae in aliud tempus reiectio. Bach. [note: D] h. Cuius PROROGATIO est termini nondum elapsi in alium [note: +] productio. DWIDITUR (1.) in peremptoriam, quae lapsu [note: D] perimit disceptationem: et non peremptoriam, quae eam tantum [note: D] differt. Fr. h. n. 32. (2.) ratione caus. effic. in legalem [note: +] (e. g. decendium, intra quod appelland.) conventionalem, et iudicialem. Haec iterum ratione finis est vel citatoria, vel deliberatoria, vel probatoria: Quarum ultima est illustrissima et peremptoria. Fr. h. n. 36. Vult. lib. 2. c. 7. n. 362. Besold. ad I. Wurtemb [orig: Würtemb]. D. 1. q. 26.

[note: C] IUDICIALEM, de qua [orig: quâ] hic agitur, concedit iudex, causa cognita, 4. C. Bach. ad 7. h. n. 1. Carpz. de process. tit. 13. art. 1. num. 59. vel ad alterius petitionem, vel ex officio. [note: S] Carpz. 3. Resp. 34. num. 15. Vult. 2. c. 7. num. 353. Partibus

ita, ut uni concessa, etiam alteri prosit. 6. C. de temp. in integr. rest. Bach. ad L. 7. h. num. 4. Wesenb. h. n. 9. nisi impetrans, re integra [orig: integrâ], renuntiaverit dilationi. Bach. v. 1. D. 5. q. f. lit. c. [note: Q] In causis civilibus regulariter unam; f. h. vide tamen 7. h. Fr. h. num. 39. Bach. ad L. 7. h. In capitalibus vero [orig: verò] (excepto [orig: exceptô]adulterio [orig: adulteriô], l. 41. ad L. Iul. de adult. vid. Bacchov. 1. D. 5. q. f.) reo tres, actori duas. f. h. Hodie [orig: Hodiè] materia dilationum tota dependet ex arbitrio iudicis, ita tamen, ut plus reo, quam actori indulgeatur, Vult. 2. c. 7. n. 361. Fr. h. nec in probatoriis ultra quartam procedatur. vid. omnino [orig: omninò] Vult. 2. cap. 7. n. 360. et seqq. Gail. 1. O. 91.

II. 13. DE EDENDO.

[note: D] EDERE hic est designare: Et actionis EDITIO est simplex actionis designatio. vid. 1. pr. et §. 1. h. 3. C. h. Vult. de iud. 2. cap. 1. num. 19. Tab. ad W. 6. q. 6. Fr. h. n. 2. Hodie fit in supplicatione pro impetrand. process. cum qua ACTIONIS LIBELLUS iudici offerri, ac postea, una cum Citatione, parti transmitti debet. R. I. de anno 1654. §. Disem [note: D] nechst nun. 34. Qui est scriptura, qua coram iudice actio proponitur, et contra adversarium intenditur: quod hodie [orig: hodiè] etiam fit interdum sine scriptura. Carpz. 1. const. 2. d. 1. (1.) [note: +] est vel Articulatus, quo actio per articulos proponitur: talis in Sax. et Cam. non admittitur. Carpz. 1. c. 2. def. 1. R. I. de anno 1654. §. Disem nechst nun. 34. et §. zu Beforderung [orig: Beförderung]. 64. vel Simplex, quo [orig: quô] actoris intentio continua [orig: continuâ] oratione proponitur. Ord. Cam. p. 3. tit. 12. §. Zum andern. Vult. c. 4. n. 57. (2.) [note: +] est vel Ordinarius, seu sollennis, qui sollenni forma constat, ac in processu ordinario necessarius: vel Summarius, sive minus sollennis, qui offertur in causis summariis, Clem. saepe de V. S. Clement. 2. de iudic. quas recenset Schulz. obs. 3. [note: +] (3.) est vel Conventionalis, vel Reconventionalis. (4.) Civilis, [note: +] vel Criminalis. (5.) Primae, vel Secundae instantiae. Vult. lib. 2. c. 4. num. 61. Actor I. civ. offerebat reo; aut. offeratur. C. de Lit. contest. hodie [orig: hodiè] Iudici.

[note: A] PARTES Libelli sunt * NESCESSARIAE, quae abesse nequeunt. (1.) Exordium, L. 1. de O. I. quod continet nomen Iudicis, (non [orig: nòn] proprium; [obst. 80. de iudic.] sed officii,) Actoris et Rei. Umm. D. ad process. 6. q. 11. num. 49. Vult. l. 2. cap. 4. num. 93. (2.) Propositio, quae plerumque fit per Syllogismum: Scilicet praemittendo loco maioris causam

generalem ex Iure desumptam: loco minoris Narrationem Facti brevem, claram, et certam: Quae continet actionis requisita cum circumstantiis: Vult. 2. c. 4. num. 104. R. I. de anno 1654. §. Diesem nachst [orig: nächst] nun. 34. In actionibus realibus causam proximam (utile interdum etiam est remotam adicere. arg. 14. §. 2. iunct. 11. §. 2. de exc. rei iud. vid. Vult. 2. c. 4. n. 71.) in personalibus, causam remotam, c. f. X. de libell. oblat. d. l. 14. §. 2. Nomen actionis exprimi necessarium non est. c. dilecti. 6. X. de iudic. arg. 6. de reb. cred. Carpz. 1. c. 2. d. 13. Bach. v. 1. D. 4. q. 10. lit. c. in f. Tandem subiecta, conclusionis loco [orig: locô], petitione. d. Rec. §. 34. vid. Carpz. 1. c. 2. d. 11. n. 2. et tit. 4. art. 2. num. 9. Gail. 1. O. 61. n. 21. Vult. 2. c. 4. num. 125. Aliquando, generali allegatione omissa, narrationi statim subicitur petitio. Bach. ad Tr. V. 1. D. 4. q. 10. lit. D. Vult. d. c. 4. n. 89. In criminalibus (v. 3. de accus.) specialis petitio non requiritur. arg. 1. §. 4. ad Sct. Turpil. 15. ad municip. v. Carpz. 3. q. 106. num. 14. Vult. 2. c. 4. num. 87.

[note: a.] * VOLUNTARIAE: ad iuvandum [note: B] actorem inventae; ADIICIUNTUR vel * EXORDIO, per modum protestationis, (1.) quod libellus offeratur non in forma libelli sollennis; sed qualiscumque petitionis: (2.) de se non adstringendo ad superfluam probationem. (3.) de reservando quocumque iure actori competente: (4.) quod nihil iniuriandi animo [orig: animô]; sed omnia iuris sui obtinendi causa dicturus sit: (5.) In possessoriis iudiciis, quod Iura sua allegans eo [orig: eô]ipso [orig: ipsô] in petitorium sese intromittere nolit. Vult. 2. c. 4. num. 158. Quatuor priorum nullus effectus. Vult. 2. c. 4. num. 146. Umm. D. ad process. 6. q. 12. num. 55. Carpz. 1. const. 2. d. 18. Posterioris usus per se manifestus est. vid. Carpz. 1. c. 26. d. 7. n. 9.

[note: b,,] Vel * FACTI NARR ATIONI: [1.] quod actor reum saepius [orig: saepiùs] de solutione interpellaverit; sed nihil obtinucrit: Umm. D. ad process. 6. q. 12. num. 49. 56. Vult. 2. c. 4. num. 159. [2.] salvo errore calculi. Utraque parum aut nihil utilitatis habet. Umm. Vult. dd. ll.

[note: b.] Vel * CONCLUSIONI seu petitioni: (1.) de reo legitimis remediis ad satisfactionem compellendo: (2.) de damno et interesse refundendo: (3.) de restituendis expensis litis: (4.) petens omni meliori modo [orig: modô], quo id de iure, statuto, vel consuetudine fieri potest, vel debet: (5.) super omnibus et singulis iustitiam sibi administrari: (6.) officium iudicis nobile implorans: (7.) salvo [orig: salvô] iure addendi,

minuendi, corrigendi, et mutandi, salvisque quibuscumque aliis Iuris beneficiis. Harum (1.) est superflua: Umm. d. D. 6. q. 12. n. 57. Vult. d. l. n. 163. (2.) et (3.) est utilis; quandoque necessaria. Vult. d. l. n. 165. Bach. V. 1. D. 12. q. 16. lit. d. in f. Carpz. 1. c. 31. d. 20. 21. Gail 1. O. 151. num. 21. (4.) (5.) (6.) sunt salutares, vitia libelli sanant; multumque in favorem actoris operantur. Gail. 1. O. 61. num. 11 Carpz. 1. const. 2. d. 15. et c. 26. d. 7. et lib. 1. Resp. 70. n. 14. Umm. d. l. num. 57. Barschamp. in tract. de clausul. c. 22. §. 1. num. 34. (7.) est sine effectu; Vult. d. cap. 4. n. 182. Umm. d. l. n. 57. potestas enim mutandi pendet a [orig: à] Legis vel Iudicis arbitrio. 3. C. h. §. 34. I. de act. Vult. d. c. 4. n. 223. Carpz. 1. c. 11. d. 4. Hodie [orig: Hodiè] ante litem contest. mutari potest libellus, modo [orig: modò] indemnis servetur reus, postea [orig: posteà] non. Nam tum [orig: tùm] actor mutaturus libellum ab actione recedere, ac, refusis expensis prioris instantiae, novum processum impetrare debet. Carpz. p. 1. c. 11. def. 1. 2. 3. 9. Gail. 1. O. 51. num. 9. Vult. d. l. n. 199.

[note: C] [note: C] INEPTUM reddunt libellum (1.) * OBSCURITAS. arg. aut. offeratur. C. de lit. contest. Gail. 1. O. 62. n. 2. 13. Vult. lib. 2. c. 4. n. 133.

[note: c,,] (2.) * INCERTITUDO. arg. 1. h. arg. §. 32. I. de act. iunct. 18. comm. divid. Unde REIICITUR [note: D] libellus * GENERALIS: NISI actio etiam sit generalis, vel universalis; ut hereditatis petitio, 1. pr. d. R. V. repetitio dotis, 1. §. 4. de dot. praeleg. arg. 6. 31. §. f. sol. matr. Bach. V. 1. D. 4. q. 11. lit. a. actio pro socio, tutelae, negot. gestorum. 38. pro soc. Vult. d. l. n. 141. Gail. 1. O. 68. aut iusta sit actoris ignorantia, 76. §. 1. de R. V. Vult. cap. 4. n. 141. aut reus nihil excipiat. Carpz. 2. Resp. 56. n. 3. Gail. 1. O. 62. n. 11.

[note: a.] [note: c.] * ALTERNATIVUS, si reus contra eum excipiat. arg. 7. §. 4. de iniur. 75. §. 4. d. V. O. Gail. 1. [note: E] O. 62. n. 1. Carpz. 1. c. 2. d. 7. * NISI CERTA determinatio non sit in potestate libellantis: 1. §. 4. quod legat. vid. Gail. 1. O. 62. num. 4. Carpz. 1. c. 2. d. 7. n. 4. et 6. def. 9. n. 2. puta in obligatione alternativa. §. 33. 1. de act. ut in casu l. 2. C. de resc. vend. Carpz. 1. c. 2. d. 8. v. Bach. V. 1. D. 4. q. 12. lit. d. Gail. 1. O. 62. n. 10.

[note: c.] * IN CAUSIS mercatorum et criminalibus; Carpz. 1. c. 2. d. 9. 10. NON etiam in causa hypothecaria [orig: hypothecària]. vid. 16. §. 3. de pign. arg. 17. de pign. Bach. v. 1. D. 4. q. 12. lit. b. Berl. p. 1. c. 12. num. 24.

[note: c,,] * (3) OMISSIO causae legitimae, Vult. 2. cap. 4. n. 129. Carpz. 1. c. 2. d. 11. n. 4. def. 14.

inf. et 2. Resp. 53. num. 5. Gail. 1. O. 66. n. 14. in actionibus temporalibus ponendus est annus et mensis fundatae actionis. [note: c,,] Carpz. 2. Resp. 56. et 2. q. 95. n. 35. (4.) * CONTRARIETAS: et hoc vitium non sanatur clausula [orig: clausulâ] salutari; Carpz. 1. const. 2. def. 15. et c. 26. d. 7. num. 8. et lib. 1. Resp. 70. n. 14. Sed reicitur calis libellus, parte non petente, ex officio; Carpz. 1. 6. 2. d. 15. utut libellus, quantum fieri potest, commoda interpretatione salvari soleat. Vult. 2. c. 4. n. 130. 137. L. 66. de iudic. Gail. 1. O. 66. num. 6. Carpz. 1. const. 2. de 11. 12. et 2. Resp. 77. [note: c.] n. 18. (5.) * CUMULATIO inepta plurium actionum, Carpz. 2. Resp. 53. num. 10. scil. quae elective [orig: electivè]tantum [orig: tantùm] concurrunt, 76. §. p. de leg. 2. et quarum una alteram tollit, vel quae contrariae, aut praeiudiciales sunt. 16. de except. Carpz. 2. Resp. 53. et seq. Vult. 2. c. 4. n. 332. Bocer. cl. 6. D. 11. q. 42. Obrecht. de form. libell. Nam alias hodie [orig: hodiè] uno libello [orig: libellô] etiam plures actiones coniunguntur. Gail. 1. O. 63. Myns. c. 1. O. 25. Becer. cl. 6. D. 11. q. 2. lit. b. Berl. p. 1. concl. 12. n. 6. Carpz. 1. c. 2. d. 4. et 2. Resp. 53.

[note: O] Exhiberi etiam debent INSTRUMENTA seu scripturae rei probandae gratia [orig: gratiâ] confectae, et rationes sive chartae continentes dati et accepti consignationem, 6. §. 3. vel ad instruendum adversarium, 1. §. 3. 10. §. 2. h. vel ad alterius intentionem [note: C] fundandam. 5. C. h. Haec editio mandatur a [orig: à] magistratu, 1. C. h. 8. §. 1. h. modo [orig: modò] petatur, 2. 6. §. 8. h. Carpz. tit. 14. art. 4. num. 2. 4. ab eo, cuius interest, absque calumniandi animo, v. 6. §. 2. 9. §. p. h. Gail. 1. O. 106. n. 2. 3. Berl. 1. concl. 45. num. 4. ordinaria [orig: ordinariâ]aliqua [orig: aliquâ] actione, v. 9. pr. h. 48. 52. pr. de A. E. V. vel officii iudicis imploratione. 6. §. 2. [note: [?] ] [note: F] 8. L. 4. §. 1. ff. f. C. h. Bach. ad. l. 9. pr. h. * ACTOR reo, ante litem contestatam, ad illum instruendum, edere debet, (1.) Instrumenta, vel illorum exempla, sine die et consule, 1. §. 2. L. 11. h. quibus ipse in iudicio usurus est. 1. §. 3. v. Carpz. 3. Resp. 78. n. 3. postea vero [orig: verò], (2.) ad fundandam eius exceptionem, reliqua ad causam pertinentia. 5. 6. f. C. h. Bach. h. pr. n. 6. Carpz. l. 3. Resp. 78. n. 3. p. 1. c. 17. d. 26. n. 3. Berl. p. 1. concl. 45. n. 11. quem tamen vid. n. 15. etc. (3.) Omnes rationes, 5. 6. f. C. h. illuc pertinentes, 10. §. 2. h. et quidem cum die et consule. 1. §. 2. [note: f,,] 4. pr. 6. §. 6. h. * REUS, regulariter, nec instrumenta, nec rationes edere compellitur: 1. f. C. h. 10. §. 4. de quaest. 7. C. de testib. Carpz. tit. 14. art. 4. num. 27. Berl. 1. c. 45. num. 23. Nisi iusta causa aliud suadeat, 1. C. h.

Carpz. 3. Resp. 78. num. 14. et art. 4. tit. 14. n. 31. Ut si instrumenta sint talia, quae etiam tertius edere iubetur, vel causa sit fiscalis; sed non capitalis: 3. h. 2. §. 1. 2. de iur. fisc. Gail. 1. O. 106. n. 11. aut agatur de replicatione actoris probanda. Bach. V. 2. D. 2. q. 4. lit. a. verb. ne tunc quidem. inf. Carpz. 3. Resp. 78. n. 14. et seq. Perez. in C. h. n. 11. vid. omnino [orig: omninò] Berl. 1. c. 45. n. [note: [?] ] 31. et mult. seqq. * TERTIUS, regulariter, nihil edit. arg. 2. pr. C. quando et quibus quarta pars deb. Bocer. cl. 6. D. 14. q. 72. Nisi sint petentis propria, vel ipsi communia, 5. fam. ercisc. 7. C. h. Carpz. tit. 14. art. 4. n. 35. Berl. 1. c. 45. n. 66. et 68. aut acta publica, 2. C. h. Perez. in C. h. n. 12. etiam inquisitionis, Oldecop. obs. crim. t. 4. O. 2. vel eius gratia confecta, qui editionem postulat. 4. §. 1. h. Hinc argentarii, quamvis argentatiam facere desierint, 4. §. 4. corumque successores universales, 6. §. 1. h. et interdum etiam singulares, 9. §. 1. rationes suas illis, quorum gratia [orig: gratiâ] factae sunt, 4. §. 1. 6. §. 5. h. debito loco, 4. §. 5. et LL. seqq. et sumptibus petentis, 4. §. f. h. f. C. de fid. Instr. edere iubentur. 4. pr. 10. pr. et §§. seqq. h. Idem est in Notariis et similibus. Gail. 1. O. 106. n. 6. Boc. cl. 6. D. 14. q. 77.

[note: E] Edere iussus iurat, sc nec possidere, nec dolo desiisse possidere. f. C. de fid. instrument. Carpz. tit. 14. art. 4. n. 65. Berl. p. 1. c. 45. n. 92. Nam alias, ratione rei, instrumenta habentur pro editis et recognitis. Carpz. tit. 14. art. 4. n. 52. Berl. d. l. n. 91. Contra tertios hodie [orig: hodiè] compulsorialia sine clausula decernuntur. Berl. d. l. n. 86. Carpz. tit. 14. art. 4. n. 56.

Argentarii, si dolo vel lata [orig: latâ]culpa [orig: culpâ] non edant, 8. h. Edicto praetoris coercentur [orig: coërcentur] actione in factum data illis, quorum interest, 6. §. 5. h. et heredibus, f. h. contra Argentarios, non etiam contra heredes, f. h. nisi ex proprio facto, f. 6. §. 1. 9. §. 1. ad id, [note: C] quod interfuit. 6. §. 4. 8. §. 1. 10. §. 3. Haec actio anno praescribitur. f. h. 35. de O. et A.

II. 14. DE PACTIS.

[note: D] PACTUM sive conventio in genere, est actus, quo plures de aliquo praestando consentiunt. 1. §. 2. h. 3. de pollicit.

[note: A.] [note: +] Dividitur (1.) ratione causae efficientis remotae in pactum [note: a.] * I. GENTIUM et * I. CIVILIS. 5. 7. pr. h. 5. de I. et I. §. 2. I. de I. N. G. C.

[note: B.] [note: +] (2.) Rationae causae efficientis proximae in * EXPRESSUM, quod fit consensu expresso, voce vel literis declarato: et

[note: D] [note: b.] *TACITUM, quod fieri censetur consensu a [orig: à] Lege ex facto, vel alia causa [orig: causâ] praesumpto, vel ficto. 2. 4. h. v. Carpz. 2. C. 33. d. 14. num. 7. Bach. h. rubr. secund. divis. num. 4. et 6. et V. 1. D. 28. q. 8. lit. b. Ut si creditor debitori Chirographum reddiderit, inter ipsos, ne debitum petatur, conventum videtur. 2. §. 1. h. 3. §. 1. de lib. leg. 59. de leg. 3. L. 44. §. 5. 84. §. 7. de leg. 1. v. Carpz. 2. const. 29. d. 12. Etiamsi plures tabulae eiusdem debiti fuerint scriptae, nec omnes redditae; arg. 2. §. 1. h. iunct. 8. de Publ. in rem. et 39. h. alias nihil fuisset actum. Bach. V. 1. D. 6. q. 3. lit. b. h. rubr. secund. divis. n. 7. Quoad alios vero [orig: verò] in eodem Chirographo obligatos nihil operatur eiusmodi restitutio. arg. 2. §. 1. 17. §. 4. h. 38. §. 17. de V. O. Bach. V. 1. D. 6. q. 3. lit. b. Pignore reddito, pignus censetur remissum, non debitum. arg. 1. §. 1. de liber. leg. 3. h. Bach. d. l. Perez. in C. h. n. 2. Plura exempla taciti pacti sunt in 4. pr. et §§. seq. h. 8. quemadmodum serv. amitt. 3. C. in quibus caus. pign. tac. 7. ff. eodem. 13. pr. 17. §. 1. de usur. 5. C. eodem.

[note: +] [note: C] (3.) Ratione subiecti in * PERSONALE, 7. §. 8. [note: D] quod ad personas paciscentium restringitur, nec ad heredes [note: c.] pertinet. 17. §. 3. 21. pr. 25. §. 1. Et * REALE, sive generale, [note: D] quod non restringitur ad personas paciscentium; sed ad illorum quoque beredes, 40. pr. et §. f. h. et successores singulares, 16. 17. §. 5. h. omnesque pertinet, quibus ut utile sit, paciscentium interest. 21. §. f. h. e. g. fideiussori. 21. §. f. vid. f. h. In dubio respicitur ad mentem, 7. §. 8. et potius reale censetur: nam persona tantum [orig: tantùm] demonstrationis gratia [orig: gratiâ] adicitur. 7. §. 8. h. arg. 9. de probat. 40. pr. h. 38. pr. de V. O. Mixtum videtur in L. 57. §. 1. h. v. tamen Bach. V. 1. D. 16. q. 4. lit. b. et ad ta\ prw=ta, pag. 598. Carpz. 2. C. 41. D. 14. in fin.

[note: +] [note: D] (4.) Ratione finis est vel * OBLIGATORIUM, quo [orig: quô] scilicet [note: D] [note: E] obligatio constituitur, estque * NUDUM, 15. de P. V. 10. C. 7. §. 4. 45. h. 1. C. de pact. convent. quod non est munitum vi efficaciter obligandi, nec de I. civ. actionem producit; 7. §. 4. 5. 27. §. 2. 41. 45. h. 10. 13. 21. 28. C. h. 1. C. de pact. convent. 15. de P. V. 3. C. de rerum permut. vid. tamen 6. C. de transact. sed in nudi pacti finibus consistit. 27. C. locat. Hoc naturaliter [note: c.] obligat. 5. §. 2. de solut. * NON-NUDUM dicitur, [note: D] quod vim et potestatem habet efficaciter obligandi, et actionem [note: F] producit civilem. 15. de P. V. estque vel * CONTRACTUS, [note: D] qui est modus obligandi ex conventione, per se et sua [orig: suâ]natura [orig: naturâ]

[note: +] producens obligationem efficacem. 7. §. 1. 2. (1.) Distinguitur [note: G] [note: D] tanquam [orig: tanquàm] genus analogicum, in * VERUM, qui vero consensu perflcitur, verbis, literis, vel facto declarato. 4. pro soc. [note: H] [note: D] 48. de O. et A. 6. §. 2. 18. mand. Et est * NOMINATUS, 7. §. 1. 2. qui certum habet contrahendi modum, nomen, et nominatam [note: I] [note: D] actionem producit: 7. §. 1. h. arg. 2. 3. de P. V. * REALIS, qui rei traditionem ad sui perfectionem requirit. e. g. mutuum, commodatum, depositum, pignus, t. t. 1. quib. mod. re contr. obl. Non etiam dotis et arrhae datio. vid. Disp. de arrha, th. 10.

[note: i,,] [note: D] * VERBALIS, qui verbis fit, ut stipulatio. pr. I. de V. O. 1. ff. eod.

[note: i,,] [note: D] * LITERALIS, qui fit literis, ut lit. obl. §. un. 1. de lit. obl.

[note: i,] [note: D] * CONSENSUALIS, qui fit solo [orig: solô] consensu quoquo [orig: quoquô] modo declarato, ut emptio, locatio, societas, mandatum. §. un. I. de oblig. ex consens. 2. pr. et §§. seq. de O. et A. Tabor. part. Elem. [note: h.] [note: D] p. 189. * INNOMINATUS, qui absque proprio [orig: propriô] nomine ac forma actionem speciali nomine carentem producit, 7. §. 2. h. 1. 2. 3. de P. V. Omnis contractus innominatus est realis. 1. §. 2. de rerum permut. 5. pr. et §§. seqq. de P. V. Requiritur, itaque, ut conventio ex altera parte sit impleta. dd. LL. Et causa hic significat dationem vel factum sub lege mutuae praestationis. 7. §. 2.

[note: [?] ] [note: D] * et QUASI CONTRACTUM, qui fit conventione a [orig: à] L. praesumpta vel ficta, 13. §. f. commoa. Vult. ad pr. 1. de Oblig. quae quasi ex contr. sine vero consensu. 25. §. 16. fam. ercisc. 46. de O. et A. ut negotiorum gestio, tutelae administratio, rerum et hereditatis communio, hereditatis aditio, indebiti solutio, etc. t. tit. I. de oblig. quae quasi ex contract. [note: K] [note: +] (2.) In * BONAE FIDEI, in quibus non verbis adhaeremus; [note: D] sed aequa [orig: aequâ] et benigna [orig: benignâ] interpretatione tantum agit officium iudicis, quantum in aliis nominatim eius rei conventio. 7. de N. G. 24. deposit. §. un. I. de oblig. ex consens. §. 30. I. de act. 2. §. f. de O. et A. vid. Fr. exerc. 13. q. 6. n. 11. Ut sunt ex veris, nominatis, consensuales omnes. 2. §. f. de O. et A. (Actio ex stipulatu, qua [orig: quâ] uxor dotem repetit, est bonae fid. §. 29. I. de act.) Ex realibus commodatum, depositum, pignus. Ex innominatis aestimatorius et permutario. arg. §. 28. I. de act. Ex quasi contract. negotior. gest. tutelae administratio, rerum et hereditatis communio. arg. §. 28. I. de act.

[note: k] [note: D] et * STRIGTI IURIS, in quibus iudicis potestas ad verba et naturam conventionem est adstricta. arg. 99. de V.

O. ut mutuum, stipulatio, literarum obligatio, hereditatis aditio. indebiti solutio, et reliqui contractus innominati. arg. 28. I. de Act. 7. iunct. 5. de eo, quod cert. loc. Et omnia pacta legitima sunt stricti iuris. 5. iunct. 7. de eo, quod cert. loc. 16. §. 1. de const. [note: L] pecun. (3.) In * *m*o*n*o*p*a*e*g*p*o*g*s, ut mutuum, stipulatio, literarum obligatio, hereditatis aditio, indebiti solutio: et [note: l.] * *d*i*p*l*e*g*p*o*g*s, ut contractus consensual. et commodatum, depositum, pignus, negotiorum gestio.

[note: D] [note: f,,] * PACTALEGITIMA sunt, quae ab initio fuerunt nuda, postea [orig: posteà]vero [orig: verò] speciali Lege sunt confirmata. Bach. h. cap. de pact. legit. num. 2. [note: D] [note: M] * OBLIGATORIA sunt modi per conventionem, ob specialem Legis assistentiam, efficaciter obligandi. 6. h. Legis vocabulum hic etiam SCta et Const. PP. et Ius praetorium comprehendit. [Diss. Bach.] Ut Donatio, 35. §. f. C. de donat. §. 2. 1. eodem. Dotis promissio; 6. C. de dot. promiss. vid. tamen un. pr. C. de R. U. A. Bach. d. l. num. 5. Pacta usurarum, de quibus in 30. de usur. 12. C. eod. N. 136. c. 4. L. 5. §. 1. 7. de naut. foen. Bach. d. l. num. 9. Constitutum. 1. et t. t. ff. et C. de const. pecun. NON vero [orig: verò] conventio hypothecae, de qua in 17. §. 2. h. 1. de pign. act. (obst. 17. §. 2. h.) nec pactum compromissorium, de quo 5. C. de recept. arb. Bach. d. l. n. 8. nec pactum suffragii, un. C. de suffr. Tab. de suffr. c. 4. n. 31. 32. nec stipulatio, aut literarum obligatio. arg. §. f. I. de oblig. iunct. 6. et 7. h.

[note: m.] * LIBERATORIA sunt in 17. §. 1. 27. §. 2. vers. sedsi pactum. §. 4. h. iunct. 7. §. 14. inf. h. (obst. 4. §. f. 5. 6. §. 3. de his, qui not infam.) vid Bach. d. l. inf. Vinn. h. c. 4. n. 8.

[note: f,,] * PACTA INCONTINENTI ADIECTA contractib. (vid. tit. de C. E. V. p. 309. sq.) videntur esse pars contractus, cui accedunt. Et mutant illorum naturalia externa et accidentalia. 7. §. 5. h. 13. C. h. v. Fr. ad tit. de contrah. empt. n. 317. et mult. seqq. Bach. h. cap. de pact. adiect. 2. C. de pact. inter. empt. et vend. Interdum etlam actio praescriptis verbis exinde datur. d. L. 2. L. 12. de P. V. 6. de resc. vend. Bach. d. l. num. 6. Fr. d. l. n. 414. vid. Maestert. [note: f.] de Iust. LL. Rom. 1. dubit. 35. *EX INTERVALLO ADIECTA pro nudis habentur, et Iure civili nulla exinde datur actio. 7. §. 5. h. 13. C. h. 72. de contrah. empt. vid. omnino [orig: omninò] Tabor, partit. elem. p. 3. sect. 3. q. 39.

[note: D] [note: d.] * LIBERATORIUM tendit ad obligationem tollendam: [note: N] Et est vel * NUDUM, quod de iure civ. naturalem

obligationem ipso iure tollit, 95. §. 4. de solut. civilem vero [orig: verò] et exceptionem ex priori pacto liberatorio competentem tantum [orig: tantùm] ope exceptionis et replicationis elidit. 17. §. 2. 27. §. 2. h. §. 3. I. de Except.

[note: n.] [note: D] * NON NUDUM, quod etiam civilem obligationem ipso iure solvit. Ex hoc genere pactorum quaedam certam formam nomenque habent, ut novatio, acceptilatio, §. 1. 2. 3. I. quibus mod. toll. oblig. alia certum nomen aut formam non habent, et simpliciter pacta Liberatoria dicuntur. 6. h. ut in 17. §. 1. 27. §. 2. vers. sed si pactum. §. 4. h. 17. §. 6. de iniur.

[note: +] Tandem (5.) pactum est vel IUDICIALE, vel EXTRAIUDICIALE. vid. W. h. n. 4. et 9. ubi agit contra L. 28. C. de transact.

[note: C] Pacta FIUNT consensu, signo [orig: signô]aliquo [orig: aliquô]declarato [orig: declaratô], vel a [orig: à] Lege praesumpto, vel ficto. 1. §. 3. h. 55. 57. de O. et A. Debet etiam causa adesse non erronea, ut pacta sint efficacia, 1. 3. de condict. sine causa. 2. §. 3. de exc. dol. mal. 56. h. arg. 25. pr. de probat. c. 14. X. de fid. instr. 51. h. eaque exprimi, et, nisi hoc fiat, a [orig: à] Creditore probari. 25. §. f. de prob. d. c. 14. In liberatoriis donatio praesumitur. 40. pr. h.

[note: [?] ] Celebrant pacta, et quidem, ubi sufficit ex aequitate fictus consensus, omnes omnino [orig: omninò]: etiam prodigi, furiosi, etc. 3. §. 5. 6. de N. G. 1. §. 2. de contrar. tut. act. 46. de O. et A. Ubi requiritur consensus ex facto proprio praesumptus, vel fictus, ibi tantum [orig: tantùm] admittuntur, qui etiam veros contractus celebrant, 3. §. 4. de N. G. quales sunt omnes, qui vere [orig: verè] consentire, ac consensum signo [orig: signô]aliquo [orig: aliquô]idoneo [orig: idoneô] declarare valent. arg. 1. §. 3. h. masculi et feminae. 6. c. de revoc. donat. Carpz. de iur. foem. sing. decad. 3. posit. 1. n. 16. paterfamil. et fil. 39. de O. et A. mutus vel surdus, 4. §. 1. h. 48. 52. §. p. f. de O. et A. caecus. arg. 9. de adopt. [note: O] *IMPEDIUNTUR furiosi, mente capti, 5. 40. de R. I. 70. §. 4. de fideiuss. 2. C. de contrab. empt. et vend. vid. tamen 6. C. de curat. furios. infantes, §. 9. I. de inutil. stipul. 14. de sponsal. 18. C. de Iur. delib. extreme ebrii, c. sane [orig: sanè] discimus. 7. c. 15. q. 1. c. 14. x. de vit. et honest. Cleric. dormientes. 1. §. 3. de A. A. P. [note: o.] * PROHIBENTUR, contrahentes, Pater cum filio in potestate de rebus non castrenfibus, sc. quoad Ius civ. §. 6. 1. de inut. stipul. 2. pr. de C. E. V. arg. 4. de Iudic. 7. de O. et A. Advocatus cum Cliente de quota Litis, 53. h. 6. §. 2. C. de postuland. vid. 1. §. 12. de extraord. cogn. Carpzov. 1. c. 1. def. 24. 34. Aegrotus cum medico pro salute, 9. C. de profess. et med. 3.

de extraord. cogn. Mayrard. lib. 3. decis. Tholosan. 73. Bach. h. cap. de obiecto pactorum. n. 4. PUPILLI infantia [orig: infantiâ] maiores sine tutorzim auctoritate ex sua conventione regulariter nec naturaliter obligantur; 28. pr. h. 41. de cond. indeb. 59. de O. et A. nisi locupletiores facti, 5. pr. §. 1. de aut. tut. 13. §. f. 14. de condict. indeb. 3. pr. commod. 1. §. 15. depos. 66. inf. de solut. aut dolose [orig: dolosè] egerint. d. l. 1. §. 15. 3. C. simin. se mai. dix. iunct. 111. de R. 1. aut agatur de Tertii praeiudicio. 127. de V. O. 1. §. 1. de novat. §. 3. 1. quib. mod. toll. obl. Idem est in MINORE curatorem habente, 3. C. de in integr. rest. iunct. 6. de V. O. Prodigo, 1. 6. 10. 16. de curat. furios. Carpz. p. 3. c. 9. def. 10. vid. 6. de V. O. 3. de novat. 40. de R. I. 9. §. 7. de R. C. et nostris moribus FEMINA. Carpz. 2. c. 15. d. 1. et tr. de sign. foem. iur. decad. 3. per tot. Servi ex conventione naturaliter quidem, non etiam civiliter obligantur. 14. de O. et A. 21. §. 1. h. 22. de R. I.

[note: O] [note: P] OBIECTUM sunt * RES (1.) Exsistentes, licet tantum spe: 8. pr. §. 1. de contrah. empt. non etiam, quae exsistere non possunt. §. 1. I. de inutil. stip. 15. pr. de contrah. empt. 1. §. 9. de O. et A. nam neque harum aestimatio aut poena debetur. 69. 103. de V. O. v. 83. §. 7. d. t. (2.) in commercio. 83. §. 5. vers. nam de his. de V. O. non etiam, quae extra commercium, §. 2. I. de inut. stip. I. §. 9. de O. et A. 83. §. 5. 103. de V. O. 6. 34. §. 2. de C. E. V. sive absolute [orig: absolutè], sive eius tantum, cui promittuntur. 34. de V. O. v. 11. §. 16. de leg. 3. 11. de re milit. t. t. C. ne Christ manc. Iudae. etc. (v. tit. de contrah. E. V. in Obiecto) (3) de quibus conventio specialiter non est prohibita. t. t. de litigios. Huc non simpliciter pertinent res alienae. 16. §. 1. 9. 36. §. 1. de pign. act. 15. commod. 25. §. 1. de contrah. empt. Bach. ad W. h. n. 6. et h. t. num. 4. De HEREDITATE delata valida est conventio. t. t. ff. et C. de her. vel act. vend. [note: Q] Circa VIVENTIS HEREDITATEM pactum * AFFIRMATIVUM, [note: R] quod fit de succedendo, respiciens * PACISCENTIUM hereditatem, regular. I. civ. nullum est, 61. de V. O. 15. 19. C. h. 5. C. de pact. convent. 4. C. de inut. stipul. etiamsi sit conservativum: 15. C. h. f. de suis et legit. Maestert. 1. de iust. LL. Rom. dub. 41. neque naturalis inde oritur obligatio. arg. 15. C. h. 5. C. de pact. convent. 4. C. de inut. slip. Hahn. de iure rer. concl. 69. n. 2. Nisi inter milites, in quibus est instar ult. volunt. 19. C. h. Carpz. 2. c. 35. def. 20. et personas illustres, Carpz. 2. c. 35. d. 25. Hahn. d. t. concl. 73. et

coniuges. Hahn. d. tr. concl. 73. Myns. cent. 2. O. 33. Gail. 2. O. 8. n. 2. Scheffer part. 2. q. 29. v. Hahn. d. tr. concl. 71. Pistor. l. 4. q. 1. et seq.

[note: r.] *TERTII hereditatem etiam Iur. civ. subsistit; 3. §. 2. pro soc. modo [orig: modò], si de certi hominis hereditate fiat, ille quoque consentiat, et ad finem hanc voluntatem habeat. f. C. h. Carpz. 2. c. 35. d. 17. 19. vid. 2. §. f. de his, quae ut indign. aufer. 29. §. f. 30. de donat. Carpz. d. l. n. 10.

[note: q.] * NEGATIVUM, quo quis futurae hereditati renuntiat, I. civili etiam nullum est. 94. de A. vel O. H. 3. C. de collat. 35. §. 1. C. de inoff. testam. L. f. de suis et legit. hered. Maestert. 1. dubiet. 42. vid. tamen. c. quamvis. 2. de pactis. in. 6. Carpz. 2. c. 35. d. 4. lib. 5. Resp. 4. 5. Hahn. d. tr. concl. 84. Treutl. V. 1. D. 6. q. 8. et ibi Bach. Kellenbenz. tr. de renunc. success. quaest. 2.

[note: p.] * FACTA, quae natura et ius permittunt. Nuda, quae se. nullum effectum iuris post se relinquunt, ut Lipsiam ire, etc. 72. de V. O. Et non nuda, quae Ius tribuunt, et causam bonorum habent. 52. §. 1. de V. O. NON etiam, quae natura vel leges vetant. 7. 26. 35. pr. §. 1. 137. §. 6. de V. O. 1. §. 11. 31. de O. et A. 15. de condit. inst. 7. §. 3. 27. §. 3. h. Ne quidem iuramento [orig: iuramentô] accedente. 7. §. 16. h. Sic etiam non subsistit pactum, ne Dominus rem suam alienet; p. h. arg. 15. de Servit. 38. §. 17. de V. O. Nisi paciscentis intersit, aut ipse ius in re habeat; quo posteriori casu alienatio, ratione paciscentis, est nulla. 7. §. f. de distr. pign. a [orig: à] Sande, tr. de prohibit. rer. alienat. p. 4. c. 1. n. 2. Idem est, si Dominus rei suae alienationi talem adiecit legem, ne a [orig: à] novo Domino alienetur; 20. §. 1. de pact. dotal. 48. h. neque enim hic, si contra fiat, dominium transfertur. f. C. de reb. alien. non alien. 3. C. de condict. ob causam. f. C. de pact. inter empt. et vend. arg. p. C. si mancip. ita fuer. alien. Ioh. a [orig: à] Sande, d. l. (obst. L. 3. C. de condict. ob causam. 135. §. 3. de V. O. Mantic. Bach. de act. 3. disp. 4. q. 19.)

[note: S] [note: E] Producunt pacta liberationem vel obligationem, * NUDA obligationem naturalem tantum [orig: tantùm]; 5. §. 2. de solut. cuius effectus sunt in L. 7. §. 4. h. 3. C. de usur. 13. 19. 26. §. 12. 41. de condict. indeb. 5. 14. §. 1. de pign. 6. §. f. 7. 16. §. 4. de fideiuss. 1. §. 7. de const. pecun. 1. de novat. 6. de compens. Actionem tamen non pariunt de I. civil. 7. §. 5. h. quod nec I. can. expresse [orig: expressè] mutatum. (obst. c. 1. 3. x. de pact.) Hodie [orig: Hodiè] producunt actionem; Wesenb. h. n. 10. ibi Hahn. vers. non stricti Iur. in f. Carpz. 2. const. 19. d. 17. num. 7. et 8. p. 2. const. 32. d. 10. num. 9. et p. 3. c. 5. d. 22. n. 2. nisi sint pacta tantum [orig: tantùm]

[note: s.] praeparatoria contractuum, v. Carpz. 2. c. 33. d. 23. * NON NUDA obligatoria civilem obligationem atque personalem actionem, 7. pr. §§. seq. h. 42. §. 2. de procurat. qua, in Obligatione Dandi, debitor rem habens praecise [orig: praecisè] illam tradere compellitur: §. 2. I. de donat. vid. tamen 5. §. 1. de P. V. In Obligatione Nudi Facti, ad interesse condemnatur. 13. in f. de re iudic. 72. de V. O. vide tamen Groenevv. ad 13. in f. de re iudic. Donell. ad L. 72. de V. O.

[note: D] [note: T] ACCIDENTIA conventionum sunt (I.) CONDITIO, quae, proprie [orig: propriè] loquendo, est qualitas actui adiecta, quae vim eius confert in casum futurum incertum. §. 4. l. de V. O. 39. de R. C. 34. §. 1. 79. pr. de condit. et demonstr. 9. §. 1. de novat. 18. de condict. indeb. Cognoscuntur praeprimis ex mente disponentis: 19. pr. §. 1. de condit. et demonstr. 2. de his, quae poen. caus. f. c. quae res pign. obl. poss. deinde ex particulis, Si, Cum, Nisi, Postquam, Donec, etc. vel ex duobus ablativis in oratione dispositiva absolute [orig: absolutè] positis (vid. 2. §. 16. de O. I.) verbisque futuri temporis iunctis. 93. ad L. Falcid. 109. de condit. et demonstr. 69. §. 4. de Eviction. vid. Tabor. in Thesaur. loc. comm. Barbos. 1. c. 1. ax. 1. Conditiones proprie [orig: propriè]NON sunt, (1.) quae propter naturam vel LL. dispositionem tacite [orig: tacitè] insunt, vid. 1. pr. et §. f. de condit. et demonstr. 21. 41. de iur. dot. (obst. 107. de condit. et dem.) et in diem resolvuntur, 73. pr. de V. O. 99. de cond. et demonstr. 6. §. 1. iunct. 5. §. 1. quando dies legat. 4. §. 2. h. Bach. h. cap. de secunda pact. divis. num. 10. Goedd. tr. de contrah. stipul. c. 8. num. 129. Riemer. de contract. c. 7. §. 35. num. 8. et §. 36. n. 21. etiamsi expresse [orig: expressè] additae sint. 3. de leg. 1. 107. de condit. et demonstr. 7. pr. et §. 1. quando dies legat. arg. 3. C. de fideiuss. (2.) Quae actum in praesens vel praeteritum conferunt: talis enim conventio statim valet, si verum est, in quod collatum, aut nulla est, si falsum. §. 6. I. de V. O. 10. de condit. inst. 3. §. 13. de bon. libert. 100. 120. de V. O. 37. de R. C. (3.) Impossibiles natura et iure, vide 35. §. 1. 137. §. 6. de V. O. 15. de cond. inst. Conventiones statim vitiant; 1. §. 11. de O. et A. 7. 35. de V. O. §. 10. I. de inut. stip. (obst. c. f. X. de condit. appos. in desponsat.) In ultimis voluntatibus habentur pro non adiectis. §. 10. I. de her. instit. 1. 6. 14. de cond. instit. 3. de condit. et demonstr. (4.) Contrariae, quia necessariae sunt, actum illico [orig: illicò] faciunt subsistere. 7. 8. de V. O. 50. §. 1. de her. inst. §. 10. I. de inut. stip.

[note: D] quae dependet a [orig: à] voluntate et potestare implere debentis. L. un. §. 7. C. de cad. toll. L. f. C. de necess. serv. her. inst. et quidem in nudam voluntatem rei debendi expresse [orig: expressè] conferri nequit. 17. 46. §. f. de V. O. 8. de O. et A. 13. C. de contrah. empt. vend. 7. ff. eodem. vid. Fr. disp. de Oblig. q. 30. Riemer. d. l. Estque vel dandi, vel faciendi, vel mixta. 60. de condit. et demonstr.

[note: W] [note: D] * CASUALIS est, cuius impletio a [orig: à] solo casu dependet. L. un. §. 7. C. de caduc. toll. L. fin. [note: u.] [note: D] C. de necess. serv. hered. inst. * MIXTA dicitur, quae partim [note: +] arbitraria, partim fortuita est. d. §. 7. Riemer. d. l. num. 16. (2.) [note: D] SUSPENSIVA sive constitutiva, quae actum plene [orig: plenè] perficiendum [note: D] confert in eventum futurum. RESOLUTIVA, [note: E] quae actum iam perfectum sub futuro aliquo eventu resolvit. 2. de in diem addict. 1. de L. commiss. Illa suspendit actus perfectionem, 7. pr. de contrah. empt. 43. §. p. de Aedil. edict. adeo [orig: adeò], ut ipsum Ius in suspenso sit, 16. §. p. de fideiuss. 19. de const. pec. 13. §. p. de pign. 213. de V. S. 36. de R. C. 41. de cond. et demonstr. 116. de V. O. vid. 16. pr. 48. de condict. indeb. et tantum [orig: tantùm] spes sit, debitum iri; §. 4. I. de V. O. quae tamen spes in conventionibus hoc facit, ut quis creditor dicatur, 42. pr. de O. et A. 10. 54. de V. S. atque res ipsius bonis annumeretur. 73. §. 1. ad L. Falcid. Alios effectus vide in 4. de separationibus. 31. pr. §. 3. de reb. aut. iud. poss. 6. ex quib. caus. in poss. eatur. impedit paenitentiam, 8. de peric. et commod. rei. vend. Paul. de Castro, in L. 2. C. quando lic. ab empt. recedere. Riemer. de contract. c. 7. §. 36. n. 29. haec obligationis spes utrinque etiam ad heredes transit. §. 4. I. de V. O. 24. I. de inut. stipul. 57. de V. O. Etiamsi conditio sit potestativa: modo [orig: modò] persona non fuerit singulariter spectata. 13. C. de contrah. stipul. f. de condit. inst. Vinn. ad §. 4. I. de V. O. num. 7. Hinc apparet, etiam pendente conditione aliquid subesse, quod conventionem sustentat, Goedd. destipul. c. 9. num. 176. atque sic obligationem tamquam in utero materno latere. Carpz. 3. c. 9. d. 18. num. 3. Bach. v. 2. D. 27. q. 6. lit. d. unde conventiones conditionales ex praesenti vires accipiunt; 26. de stipu l. serv. vid. Riemer. d. l. quod secus est in legatis. L. un. §. 7. C. de cad. toll. L. 42. pr. de O. et A. 4. 5. §. 2. quando dies leg. ced.

Ut itaque conventio conditionalis obligationem producat, conditio Casualis omnino [orig: omninò] est exspectanda: Potestativa vero [orig: verò] in forma specifica, 44. de cond. et demonstr. Carpz. 2. c. 45. def. 3. n. 6. aut si non potest, per aequipollens adimplenda.

16. de us. et usufr. leg. 44. de hered. inst. Gail. 2. O. 4. n. 15. Sin vero [orig: verò] impediatur facto adversarii, 161. de R. I. 24. 81. §. 1. de condit. et demonstr. 50. de contrah. empt. 50. in f. de V. O. Carpz. 1. c. 1. d. 28. n. 5. aut casu, 8. §. 7. 23. de condit. instit. vid. omnino Bach. V. 2. D. 13. q. 6. lit. f. Riemer. d. l. n. 38. Vinn. ad. §. 11. I. de her. inst. in f. pro impleta habetur. dd. LL. Conditione autem semel EXISTENTE, L. 7. C. de instit. et substit. perinde habetur, ac si ab initio pure [orig: purè] conventum esset, 20. de condit. inst. 11. §. 1. qui pot. in pign. 8. pr. de contrah. empt. 8. pr. de peric. et commod. rei vend. vid. omnino 9. §. 1. qui pot. in pign. Bach. v. 2. D. 27. q. 2. lit. d. vers. filiusfamil. patr. et statim cedit ac venit dies, modo [orig: modò] plures conditiones copulative [orig: copulativè] adiectae omnes impleantur, §. 11. I. de her. inst. 5. de condit. inst. 129. de V. O. vel tempus adiectum exactionem non suspendat. 8. de V. O. vid. Bach. v. 2. D. 27. q. 6. lit. g. Riem. de contract. c. 7. §. 37. Si DEFICIAT conditio, deficit etiam ipsa conventio. 8. [note: t,,] pr. de peric. et commod. rei vend. 37. de contrah. empt. (II.) *DIES conventionibus vel tacite [orig: tacitè] inest, 2. §. 6. de eo, quod cert. loc. 41. §. 1. 73. pr. de V. O. §. 5. I. eodem. vid. l. 137. §. 2. d. t. 14. de V. O. vel expresse [orig: expressè]: Et quidem vel temperandae obligationis gratia [orig: gratiâ], 10. de V. O. vel praestationis multiplicandae, (hoc casu initio cuiusque anni, tamquam pure [orig: purè] promissa, petuntur) §. 3. I. de V. O. 56. §. 4. de V. O. 16. §. 1. eod. vel obligationis finiendae: et tum lapsus diei exceptionem pacti vel doli parit, §. 3. l. 56. §. 4. de V. O. L. 44. §. 1. de O. et A. vel differendae solutionis, 46. pr. 118. §. 1. de V. O. 132. d. V. S. quae dicitur esse facta ex die, vel in diem, §. 2. I. de V. O. L. 213. de V. S. imo [orig: imò] etiam ad diem. 77. de V. O. 40. de R. C. Adeoque in conventione ad diem [note: E] [note: X] *CERTUM, debitoris gratia [orig: gratiâ] additum, statim cedit dies; §. 2. l. de V. O. L. 213. de V. S. 46. pr. de V. O. iunct. 42. §. 2. de procur. §. 10. l. de exc. Fr. ex. 10. q. 2. Bach. V. 2. D. 27. q. 6. lit. c. non autem venit dies, antequam totum tempus praeterierit. §. 2. I. L. 56. pr. de V. O. 213. de V. S. 44. §. 1. de O. et A. Idem dicendum est, si tantum in incerto sit, quando ille certus dies venturus sit. arg. 17. pr. de condict. [note: x] indeb. *INCERTUM: AN et QUANDO exstiturus sit, vel saltem, AN exstiturus sit, obligatio suspenditur, cum huiusmodi dies vere [orig: verè] pro conditione sint. arg. 16. §. 1. 56. de condict. indeb. 38. §. 1. de V. O.

Etiam in conventione pura [orig: purâ] (vid. §. 2. I. de V. O. 9. §. 1. de novat. 79. pr. de condit. et demonstr.) iudex ex humanitate

aliquam dilationem solutionis concedit. 105. de solut. §. f. 1. de inut. stipul. Bach. v. 2. D. 27. q. 6. lit. a. Sunt autem etiam purae conventiones, quae habent conditionem necessariam, vel in praesens, vel in praeteritum collatam, vel resolutivam. 2. pr. de in diem addict. item cui dies multiplicandae et finiendae obligationis gratia [orig: gratiâ] est additus. §. 3. I. de V. O. 56. §. 4. de V. O.

[note: [?] .] [note: D] (III.) * MODUS etiam non facit, quo minus conventio sit pura; est autem modus causa finalis, propter quam [note: E] aliquid fit vel praestatur. Additur per particulam UT. 17. §. f. de condit. et demonstr. Non suspendit obligationem. 41. pr. de contrah. empt. vid. 17. §. 2. 44. de manumiss. testam. 40. in f. 80. de condit. et demonstr. Carpz. 3. c. 13. d. 29. Non impletus tamen resolvit negotium condictione. 1. C. de donat, quae sub mod. Riemer. de contract. c. 7. §. 36. n. 34.

II. 15. DE TRANSACTION.

[note: D] TRansigere hic est controversiam vel rem dubiam con [?] ventione decidere, aliquo dato, promisso vel retento. 1. h. 2. 7. 33. 38. C. h. Fr. h. n. 3. Vinn. h. c. 1. Et Transactio est rei dubiae conventa et non gratuita decisio. dd. LL.

[note: A] [note: +] Estque *Universalis, quae omnes, etiam diversi generis lites [note: a,,] continet: vel *Generalis, quae respicit plures eiusdem generis lites, etiam postea [orig: posteà] repertas; modo [orig: modò] dolus et error absit. [note: a.] 19. 29. C. h. vel *Specialis, quae fit de re aliqua certa, liteque speciali, quae ad alias non pertinet, licet additum sit hoc: nihil [note: +] a [orig: à] te petam. 31. C. h. Deinde est vel Iurata, vel Non-iurata. 41. 42. C. h. Poenalis, vel Non-poenalis. 15. ff. 37. C. h. Iudicialis, vel Extraiudic. 28. C. h.

[note: C] Fit vel pacto, 2. 15. ff. 28. C. h. contractu innominato, 6. 33. C. h. stipulatione, 6. 33. C. h. eaque l. simplici, dd. LL. vel Aquiliana, cui subicitur acceptilatio. 4. 15. 32. C. h. Interdum probationis gratia accedit scriptura; 5. 28. C. h. 4. de pignor. ubi tamen magis valet, quod actum, quam [orig: quàm] quod simulate [orig: simulatè] scriptum. [note: F] 21. C. h. t. t. C. plus valer. quod agitur, etc. Ad evitandas molestias, dubiumque eventum litis. 51. de pecul. vid. 21. in f. de R. C. c. f. x. h. c. 5. X. de dol. et cont. c. 1. de appell in 6. Carpz. 1. c. 1. def. 9. 10. 11. et lib. 3. d. 4. Gail. 2. de pac publ. c. 18. n. 6.

[note: B] [note: S] Transigunt, qui contrahunt. 27. C. h. Procurator *in rem suam indistincte [orig: indistinctè] pro arbitrio transigit. arg. 17. §. f. de Iureiur. [note: b.] 13. §. 1. de pact. 55. de procurat. 9. C. eodem. * In rem

[note: C] alienam, *ad lites datus transigendo Domino non praeiudicat; 7. C. h. 13. pr. de pact. drg. 10. C. de procurat. etiamsi generaliter ad omnes lites cum libera sit datus: 60. de procurat. nisi habeat speciale mandatum. arg. 17. §. f. de iureiur.

[note: c.] * ad negotia datus * Specialiter, itidem non transigit: arg. d. L. 17. §. f. * Generaliter, ad omnia, valide [orig: validè] transigit, licet clausula cum libera non sit addita: arg. 17. §. f. de iureiur. 12. de pactis. 58. de procurat. vid. tamen. 35. pr. de Iureiur. 46. §. f. de adm. tut. modo [orig: modò] utilitas Domini hoc suadeat: Idem est in Syndicis et civitatum Administratoribus, 12. C. h. Gail. 2. O. 72. n. 11. Decius, consil. 297. num. 4. Tutoribus et Curatoribus, modo [orig: modô] ius minorum sit valde [orig: valdè] dubium, 54. §. f. 56. §. 4. de furt. 46. §. f. de adm. tut. iunct. L. 35. pr. de iureiur. et iudicis decretum accedat in rebus immobilibus alienandis. 22. C. de adm. tut. 4. C. de praed. min. Bach. h. c. 3. Vinn. c. 3. num. 7. Pater, tamquam legitimus administrator ordinarii peculii adventitii, etiam sine decreto, rem filiifamilias peculiarem, ex iusta causa, transigendo in alium transferre potest: modo [orig: modò] filius praesens in secunda aetate constitutus consentiat. 8. §. 3. 4. et seq. C. de bon. quae lib. Bach. h. c. 3. num. 3. Gail. 2. O. 72. num. 14. Vasallus etiam transigit super re feudali. c. un. §. si vasall. 2. F. 26. Vinn. h. c. 3. n. f. NON etiam transigunt Principis sive Caesaris procuratores, ut Syndici etc. 13. h. 1. §. 1. de offic. procurat. Caes. Bach. h. c. 3. n. 5.

[note: O] Obiectum est ex altera parte res in commercio exsistens, ex parte remittentis vero [orig: verò] incerta et dubia, etiam propter litem imminentem vel aliam causam. 2. 11. C. h. 8. §. 23. ff. h. Vinn. h. c. 4. num. 5. Zoes. h. NON etiam, quae omnino certae sunt, (licet pacto ac acceptilatione remitti possint, 32. C. h. 1.) ut res iudicata, iureiurando decisa; 23. §. 1. de condict. indeb. 32. C. h. nisi supersit appellationis et aliorum remediorum periculum. 11. ff. 32. C. h. 23. §. 1. de condict. indeb. vid. Groen. ad. 7. h. Neque transigi potest, propter specialem legis dispositionem, (1.) super causa controversa ex ultimis voluntatibus, quarum tenor nondum est cognitus, 6. h. 1. §. 1. test. quemadmodum aper. vid. 1. in f. de A. E. V. nec huic dispositioni partes renuntiare possunt, arg. 6. h. iunct. 7. §. 14. 16. de pact Sande, lib. 4. decis. Fris. tit. 5. def. 15. per iuramentum; arg. 5. C. de LL. 7. §. 16. de pact. quod tamen de Iure Can. servandum. arg. c. cum contingat. 28. X. de iurei. c. quamvis. 2. de pactis. in 6. Vinn. h. c. 5. num. 8. ¶¶. Pactum vero [orig: verò] gratuitum de hisce valet. arg. 43. §. 1.

de procurat. Bach. h. c. 2. n. 5. Vinn. h. c. 5. (2.) De alimentis futuris, ultima [orig: ultimâ] voluntate relictis, nisi praetoris cognitio et decretum intervenerit, 8. pr. §§. seqq. h. 8. C. h. Bach. h. c. 2. num. 6. Vinn. h. c. 6. n. 3. aut causa alimentorum melior facta fuerit, 8. §. 6. §. 24. in f. h. aut de iure Can. iuramentum accesserit. c. quamvis. 2. de pact. in 6. c. cum contingat. 28. X. de iurei. Bach. h. c. n. 8. Vinn. h. c. 6. n. 16. Possunt tamen haec gratis remitti, Bach. h. c. 2. num. 7. Vinn. h. c. 6. n. f. (3.) In controversiis matrimonialibus, quatenus agitur de sponsalibus vel matrimonio dissolvendis. c. f. x. de transact. vide Carpz. 2. d. 233. et l. 3. def. 39. 40. 41.

[note: D] (4.) De DELICTIS * FUTURIS non valet ulla conventio. [note: d.] 27. §. 3. 4. de pact. *De COMMISSIS * PUBLICIS, [note: E] * quorum poena est ultimum supplicium, (excepto [orig: exceptô]adulterio [orig: adulteriô], [note: F] vid. Carpz. 2. quaest. 71. n. 31.) permissa est transactio ante et post accusationem, etiam sine abolitionis petitione; (dissent. Wesenb. propter Sct. Turpill.) 18. C. h. 1. de bon. eorum, qui ant. sent. etc. L. f. de praevaricat. ita, ut nec actor in poenam incidat, nec reus crimen confiteri videatur. dd. LL. Potest tamen reus ab alio [orig: aliô] accusari, ac ex officio puniri, arg. 5. §. f. ad L. Iul. de vi publ. Carpz. 4. c. 13. d. 10. et p. 3. q. 148. n. 2. Vinn. h. c. 7. n. 9. et quidem in homicidio, latrocinio, aliisque similibus, ordinaria poena [orig: poenâ]. Carpzov. p. 3. q. 148. num. 33. [note: f.] * quorum poena NON EST mors, si transigatur, incidit actor in crimen falsi, 18. C. h. et reus pro confesso habetur. f. de [note: c.] praevaric. Fr. h. n. f. Vinn. h. c. 7. n. 24. * PRIVATIS, paciscendo exstinguuntur actiones civiles; 54. §. f. 56. §. 4. de furt. 13. C. eodem. 17. §. 1. de pact. reus tamen, tamquam confessus et condemnatus, in delictis famosis infamia [orig: infamiâ] notatur, 4. §. f. et LL. seqq. de his, qui not. infam. De criminalibus vero [orig: verò] persecutionibus nec in hisce delictis transigere licet. 7. §. 1. ad SCt. Turpill. L. f. de praevaricat. Vinn. h. c. 7. n. 29. vid. Carpz. 3. q. 148. n. 15. Vinn. h. c. 7. n. f. Groenevv. ad L. 18. C. h.

[note: E] Transactio inter transigentes (vid. Vinn. h. c. f. n. 1. et seq.) non minorem auctoritatem habet, quam [orig: quàm] res iudicata. 20. C. h. Unde non rescinditur unius paenitentia [orig: paenitentiâ], 39. C. h. nec imperiali rescripto, aut praetextu instrumentorum postea [orig: posteà] repertorum. 16. 19. C. h. arg. 4. C. de re iud. c. 1. x. h. Nec transactionis causa datum vel promissum repetitur tamquam indebitum, etiamsi nullam litis causam fuisse dicatur; 23. C. h. 65. §. 1. de condict. indeb. nisi evidens calumnia detegatur. 65. §. 1.

[note: G] in f. v. Berl. 1. d. 2. n. 63. In specie vero [orig: verò] transactio inita

(a) * Pacto nudo, priorem actionem, exceptione pacti vel doli, inutilem facit: 19. C. h. Si tamen etiam reus non praestet promissum, replicatione doli, vel in factum, eius exceptio eliditur. 28. C. h. 27. de inoffic. test. L. f. C. si advers. transact. Hodie vero [orig: verò] ad promissum exigendum datur actio. Carpz. 5. Resp. 7. n. 5.

[note: g,,] (b) * Contractu innominato, parit actionem praescriptis verbis, 6. 33. C. h. actori, 4. 15. 32. C. h. et reo; 6. 33. C. h. vel si is, qui implevit suum, a [orig: à] transactione recedere velit, habet condictionem causa data, causa non secuta. 14. C. h. 3. pr. 4. 10. de condict. causa dat. causa non secut.

[note: g.] (g) * Stipulatione, datur actio ex stipulatu. 6. 33. C. h. ad promissum praestandum, vel poenam, si addita sit; 37. 40. C. h. 10. §. 1. de pact. 4. §. 7. de exc. dol. mal. nisi expresse [orig: expressè] aliud fuerit conventum. 16 h. v. 17. C. h. aut maior a [orig: à] iurata transactione resilierit; tum [orig: tùm] enim et poenam promissam praestat, et accepta restituit, et infamia notatur, et agere non potest. 41. C. h. Vinn. h. c. f. n. 15. Carpz. 1. q. 46. n. 19. vid. Richt. p. 1. decis. 33. Graenevv. ad L. 41.

[note: C] Infirmatur transactio propter errorem, 29. C. h. L. un. C. de error. calc. metum, 13. C. h. dolum, 4. 19. C. h. falsa instrumenta, ex quibus transactio est inita. p. C. h. arg. t. t. C. si ex fals. instr. Vinn. h. c. f. num. 10. Et in causa publica propter instrumenta postea reperta, 35. de re iudic. vid. Carpz. 5. Resp. 7. n. 19. mutuum dissensum. 14. C. h. arg. 35. de R. I. Vinn. h. c. f. n. 7. Non etiam propter enormem laesionem ex L. 2. C. de resc. vend. arg. 19. 23. C. h. 56. de re iudic. 78. §. f. ad Sct. Trebell. 65. §. 1. de condict. indeb. 6. C. de iur. et fact. ignor. Vinn. h. c. f. n. 11. Gail. 2. O. 70. Myns. cent. 1. O. 33. vid. tamen Carpz. p. 2. c. 34. def. 1. n. 4. Richt. part. 2. decis. 99. n. 54. et seqq.

III. 1. DE POSTULANDO.

[note: D] POstulare hic [orig: hîc] est desiderium suum vel amici sui in iure, apud eum, qui Iurisdictioni praeest, exponere, vel alterius desiderio contradicere. 1. §. 2. h. Qui pro aliis postulant, dicuntur ADVOCATI, 6. C. de advocat. 1. Fursprecher [orig: Fürsprecher], [note: D] oder Reduer. 1. §. 4. h. 1. 2. 5. 8. 14. C. de Advoc. 1. Ord. Cam. p. 1. tit. 19. §. 2. Item, nach dem. qui litigantibus, causam legitime [orig: legitimè] deducendo, patrocinium praestant. dd. LL. 6. §. 1. C. h. 11. [note: +] §. 1. C. de advoc. 1. Bach. h. num. 1. suntque PRIVATI, qui

[note: D] causis privatorum; et FISCI advocati, qui causae fisci et aerarii patrocinium praestant, 2. et t. t. C. de advoc. fisci. ibi Perez. [note: +] Illi iterum sunt vel ORDINARII, qui publica auctoritate [note: D] ad hoc officium admissi, et in album advocatorum scripti. 13. [note: D] C. de advocat. 1. vid. Ord. Cam. p. 1. tit. 18. pr. 9. Vel SUPERNUMERARII, qui tales non sunt. Tab. ad W. q. 2. Roding. pand. Cam. l. 4.

[note: C] RECIPIUNTUR in numerum advocatorum ordinariorum viri idonei, praevio legitimo examine, a [orig: à] iudicibus, praesidibus, et assessoribus. vid. 11. §. 1. C. de advoc. 1. Ord. Cam. p. 1. tit. 2. art. 5. num. 3. Ex his ELIGUNT partes sibi patronos, 2. C. h. vid. tamen Ord. Cam. p. 1. tit. 25. qui sine causa recusantes compelluntur. 7. C. h. 1. §. 4. h. Ord. Cam. p. 1. tit. 19. §. f. Etiam ex officio constituuntur patrocinii egentibus, 9. §. 5. de offic. procons. 1. §. 4. h. Gail. 1. O. 43. num. 10. sub poena arbitraria, vel remotionis. 7. C. h. Ord. Cam. p. 1. tit. 19. §. f. Gail. d. l. num. 11. Myns. cent. 4. O. 34. Speck. cent. 2. cl. 4. q. f. Mev. ad Ius Lub. lib. 4. tit. 2. art. 4. num. 1. et seq. Possunt assumi plures ab uno; 7. C. h. 14. §. 1. v. si a [orig: à] plurib. C. de iudic. Umm. D. 2. ad process. n. 37. quod tamen in Camera, quoad ordinarios, non permittitur: Ord. Cam. p. 1. tit. 19. pr. Et in genere caveat Iudex, ne ab una parte stent peritissimi quique advocati. 7. C.

[note: S] Advocare possunt, qui non PROHIBENTUR 1. pr. h. vid. Carpz. tit. 5. art. 7. n. 1. Mev. ad I. L. lib. 4. tit. 2. art. 5. n. 3. [note: A] * PRAETORIS Edicto, (et hi neque consentiente adversario admittuntur. 7. h.) Minores XVII. annis, surdi, 1. §. 3. feminae, 1. §. 5. h. 18. C. de procur. 2. de R. I. caeci, 1. §. 5. h. insigni turpitudine notati, 1. §. 6. h. et alii infames, 1. §. 8. h. qui hodie plane [orig: planè] repelluntur. Ord. Cam. p. 1. tit. 18.

[note: a,,] * LEGIBUS, et quidem in * TOTUM, ut qui non sunt [note: B] Christiani, f. C. h. milites, arg. 31. C. locat. de quota litis transigentes, 5. C. h. Iuris imperiti, 2. C. h. 11. §. 1. C. de adv. 1. L. 2. §. 43. de O. I. v. Carpz. p. 1. c. 2. d. 18. et tit. 5. art. 7. n. 4. In Camera, qui non sunt Nobiles, Doct. vel Licentiati. Ord. Cam. p. 1. tit. 18. vid. R. I. de anno. 1654. §. 28. sintemahl aber. in f. Item qui non sunt Augustanae, (etiam reformatae) vel Catholicae religionis, Ord. Cam. p. 1. tit. 18. iunct. praeced. tit. 3. §. f. d. Recess. Imp. de anno 1654. §. doch soll darbey. 23. et qui non sunt in legitimo matrimonio nati. Ord. Cam. p. 1. tit. 18. Bocer. cl. 6. D. 7.

q. 11. lit. d. * CERTIS in casibus causarum Arbitri et Iudices, 6. C. h. vid. omnino Fr. 2. Res. 13. per tot. Bach. h. n. 6. Fab. in Cod. h. def. 1. Assessores, f. pr. C. de assess. Ord. Cam. p. 1. tit. 6. Potentiores, t. t. C. ne liceat potent. Clerici contra Ecclesiam, a [orig: à] qua beneficia habent, nec in foro et causa saeculari; c. 1. 3. x. de postul. iunct. l. 23. C. de testam. nisi causa pertineat ad ecclesiam, vel personam coniunctam, aut miserabilem. d. c. 1. Procuratores Camerae aliorum procuratorum advocati esse nequeunt. Ord. Cam. p. 1. tit. 19. §. nachdem. Decuriones contra propriam civitatem. p. §. 1. L. f. h. 2. C. de advoc. 1. NON etiam prohibentur subditi in iusta causa contra magistratum, Carpz. 1. c. 1. d. 21. Liberti contra patron. arg. 2. C. h. iunct. 43. §. 1. de procurat. Donatarii contra Donatorem, Perez. in C. h. n. f. (dissent. Gail. 2. O. 85. n. 5. Bach. v. 1. D. 8. q. 2. 9. Hahn. h. arg. c. f. x. de postul. et L. f. C. de revocand. donat.) Vasalli in causa civili contra Dominum feudi. c. un. §. 1. vers. similiter. 2. Feud. 33. Tabor. D. ad W. 9. q. 6. [note: a.] * SENTENTIA Iudicis speciali; 6. §. 1. h. quae tamen ultra forum prohibentis non extenditur, 9. h. nec semper in eius successore durat; 6. §. 1. h. potest tamen hic extraiudicialiter consilio et scriptis litigantibus inservire, arg. 1. §. 2. h. Wesenb. h. num. 5. nisi expresse [orig: expressè] aliud sententia contineat. vid. Gilmann. in Symphoremat. supplicat. tom. 2. part. 2. vot. 14. Tabor. D. ad W. 9. q. 7. Ne igitur ex prohibitis quis advocet, litigantes, adversario vel iudice volente, advocatos suos nominare tenentur. arg. 6. §. 1. C. h. Unde hodie [orig: hodiè] advocati plerumque subscribere tenentur. Carpz. tit. 5. art. 7. n. 64.

[note: O] OBIECTUM advocatorum sunt lites alienae, 6. §. 1. C. publicae et privatae, 14. C. de advocat. 1. civiles et criminales. art. 47. 48. 88. Ord. Crim. Car. V. 2. C. de exhib. reis. 5. §. 2. C. ad L. Iul. Maiest. [Carpz. p. 3. q. 115. num. 88.] Et inviti quandoque ad has compelluntur. arg. 19. de poen. 9. §. 5. de offic. procons. Carpz. 3. q. 115. num. 92. NON etiam famosi latronis, Freher. tr. de infam. c. 3. num. 8. vers. 4. Hillig. in Donell. enucl. lib. 18. cap. 3. in not. lit. R. Carpz. 1. q. 23. num. 3. neque causa, quam sciunt iniustam, 14. §. 1. C. de iudic. Iacob. Bouric. tr. de offic. advocat. c. 9. Amesius, de conscient. lib. 5. c. 54. n. 40. 41. etiamsi iuramento promiserint, se ad finem usque patrocinium praestituros. arg. c. 28. x. de iureiur. c. 66. de R. I. in 6. possessorium iustum esse potest, cuius petitorium iniustum est. arg. 3. C. de interdict. 35. de A. vel A. P. 13. C. de R. V. Hahn. ad W. h. in f.

[note: o] Advocati praestent officium (1.) Rite [orig: Ritè], observato [orig: observatô] iudic. ordine. Ord. Cam. p. 1. tit. 52. (2.) Candide [orig: Candidè], 14. §. 1. C. de Iudic. abstineant a [orig: à] fallaciis et fraudib. Ord. Cam. p. 1. tit. 64. Bouric. d. tr. c. 7. n. 8. Tabor. D. ad W. 9. q. f. Mev. l. 4. tit. 1. art. 1. n. 1. (3.) Modeste [orig: Modestè]. 6. §. 1. C. de postul. Ord. Cam. p. 1. tit. 11. §. nachdem. tit. 23. pr. 52. 64. Carpz. 1. c. 1. def. 19. et tit. 5. art. 7. n. 42. (4.) Breviter et succincte [orig: succinctè], 6. §. 1. C. h. Ord. Cam. p. 1. tit. 23. §. 1. nec multitudine allegationum etc. actionem protrahant. 6. §. 4. C. Carpz. 1. c. 1. def. 4. et 7. et tit. 5. art. 7. num. 30. (5.) Diligenter. 14. §. 1. C. de iudic. Ord. Cam. p. 1. tit. 64. nam si contra fecerint, et cliens laedatur, conveniuntur actione. arg. 8. §. 1. ad L. Aquil. §. f. I. eodem. Bouric. d. l. Carpz. tit. 5. art. 7. num. 70. et 3. rum. 5. n. 2. Error vero [orig: verò] advocatorum partibus non nocet, nisi praesentes fuerint, et intra triduum non contradixerint, aut a [orig: à] sententia non appellaverint. L. f. et t. t. C. de error. advoc. (6.) Fideliter, non colludant cum adversario; Ord. Cam. p. 1. tit. 64. qui, cognitis unius fundamentis, in alteram partem transit, incidit quodammodo in crimen praevaricationis, 4. §. 4. de his, qui not. infam. 1. §. 1. 3. §. 2. de praevaricat. 212. de V. S. et falsi, 38. § 9. de poen. Carpz. 1. decis. 91. et l. 3. rum. 3. Earbos. ad 1. C. de advoc. 1. ac praeter damni restitutionem, etiam mulcta [orig: mulctâ], carcere vel relegatione extra ordinem punitur, 1. §. 1. de praevaric. Carpz. dd. LL. Richt. p. 1. decis. 85. ipsaque causa principalis denuo [orig: denuò] tractatur. 1. C. de advoc. 1. Carpz. l. 3. rum. 3. n. 8. Barbos. ad. 1. §. 1. de praevaricat. (7.) Constanter: nec litem susceptam absque iusta causa deserant. 13. §. 9. vers. necessitate. C. de iudic. Ord. Cam. 1. tit. 64.

[note: E] HONORARIUM advocatorum (vid. 13. §. 9. C. de iudic. Bouric. d. tr. c. 44.) cedit quasi castrensi peculio, 4. 8. C. de Advocat. 1. et debetur, licet incertum aut nihil promissum sit, 1. §. 10. de extraord. cogn. 13. §. 9. C. de iudic. Carpz. 3. rum. 1. n. 13. nec advocatus vicerit, arg. 10. §. 1. de negot. gest. 6. §. 7. de offic. praesid. Carpz. 3. rum. 1. n. 3. Bocer. cl. 6. D. 7. q. 37. aut in casum victoriae promissum, et causa amicabili compositione transacta sit. l. fin. ff. mandat. Bouric. d. tr. c. 44. p. 339. Carpz. 3. Resp. 1. n. 17. Si promissum sit annuum salarium in casum victoriae vel amicabilis compositionis, tum integrum debetur, licet intra annum advocatus decesserit, 38. §. 1. locat. 1. §. 13. de extr. cogn. arg. L. f. C. de condict. ob caus. dat. L. 15. §. 1. C. de Advocat. 1. Carpz. p. 2. decis. 136. n. 20. et 3. R. 1. n. 26. 27.

Gail. 1. O. 44. n. 12. Mev. ad I. L. lib. 3. tit. 8. art. 7. num. 28. Boc. cl. 6. D. 7. q. 41. Groenevv. ad 15. C. de advoc. 1. aut lis finita sit, arg. dd. LL. Carpz. 1. c. 1. d. 34. aut non requisitus parum aut nihil operarum praestiterit. arg. dd. LL. Carpz. 3. Resp. 2. vid. 4. de offic. assess. 19. §. 9. 10. locat. Carpz. p. 2. decis. 136. num. 18. Certum salarium in casum victoriae vel amicabilis compositionis promissum, advocato antea mortuo, integrum non debetur. Carpz. 3. Resp. 1. n. 19. Sententia [orig: Sententiâ]definitiva [orig: definitivâ]lata [orig: latâ] advocatus pro eodem salario in secunda [orig: secundâ]instantia [orig: instantiâ] ad patrocinium praestandum non obligatur. Coler. p. 2. decis. 230. n. 1. ¶¶. Carpz. p. 1. c 1. def. 24. ubi hoc limitat. Quantitatem salarii, si iam non sit certum ex conventione, determinat iudex, vid. 1. §. 10. de extraord. cogn. Ord. Cam. p. 1. t. 46. et 64. Gail. 1. O. 44. num. 4. Finckelth. O. 98. num. 47. Carpz. tit. 24. art. 4. num. 8. ita tamen, ut neque partes, neque iudex excedere possint summam 100. aureorum. 1. §. 10. et 12. de extraord. cogn. quod hodie [orig: hodiè] in arduis causis non observatur. Finckelth. O. 98. num. 49. Graenevv. ad d. L. 1. §. 12. PETITUR actione ex stipulatu, vel extraordinaria persecutione, vel officii iudicis nobilis imploratione. 1. pr. §. 10. 12. de extraord. cogn. Gail. 1. O. 44. n. 3. Acta etiam potest retinere. arg. 25. in f. de procurat. Finckelth. O. 98. num. 30. et seq. Carpz. 2. c. 25. d. 23. In Concursu creditorum advocati non habent praelationis privilegium. Finckelth. O. 98. num. 7. Carpz. 1. const. 28. d. 30. Nec salarii nomine aliquid exigunt, si in propriae causae expensas adversarius condemnatus sit: arg. 28. in f. locat. Gail. 1. O. 151. num. 16. Carpz. 1. c. 31. d. 12. Bocer. cl. 6. D. 7. q. 38. nisi id petant per modum damni et interesse. Boc. d. l. Gail. 1. O. 51. n. 17. Carpz. d. l. d. 13. Berl. 1. concl. 72. num. 52. Pauperibus advocati gratis inservire tenentur, Ord. Cam. 1. tit. 19. in f. Gail. 1. O. 43. num. 11. Ames. de consc. l. 5. c. 54. n. 44. qui tamen solvunt causa [orig: causâ]obtenta [orig: obtentâ]. Gail. 1. O. 43. n. 19. Vid. Carpz. tit. 12. art. 5. n. 52. ubi testatur, advocatis pauperum ex aerario publ. salarium constitui.

III. 2. DE HIS, QUI NOTANTUR INFAMIA.

[note: D] INFAMIA hic est macula ex illicito et turpi facto contracta, propter quam alicuius existimatio apud alios laeditur: 5. §. 1. de extraord. cogn. 14. 15. 17. 20. C. h. 27. C. de inoffic. test. [note: D] [note: A] Estque *IURIS INFAMIA, quae est macula ex turpi facto iuris auctoritate contracta, propter quam personae illius

existimatio apud alios laeditur, ipseque infamis, ein unrichtiger, ehrloser, und verleumdete Persohn vocatur: Huius sunt diversi [note: B] [note: R] gradus, 1. §. 6. de postul. Ad hanc Requiritur * FACTUM TURPE, 5. §. 1. de extraord. cogn. 13. C. h. naturaliter, vel civiliter, arg. 7. C. de interd. matr. inter tut. et pup. 31. C. de locat. 4. 17. C. de excus. tut. admissum dolo malo [orig: malô], 6. §. f. non etiam lata [orig: latâ]culpa [orig: culpâ]. §. 6. I. de suspect. tut. iunct. 7. §. 1. eodem. arg. 42. de poen. vid. tamen. 11. §. 4. h. Qui verba vel facta iniuriosa, propter Christianam charitatem, remittit, famae periculum non facit. [note: b.] arg 3. C. de iniur. l. un. C. de famos. libell. *Et LEGIS NOTATIO. 13. C. h. 7. de publ. iud. Hinc famosae non suntactiones, quod metus causa, de servo corrupto, et rerum amotarum. 1. §. 3. et LL. seqq. de serv. corr. 56. pro soc. 7. 21. §. 5. rerum amot. fin. de serv. corr. Neque infames fiunt hoc [orig: hôc]modo [orig: modô], qui in actione venditi, locati, commodati, pignoris, Legis Aquiliae, condictionibus et interdictis propter dolum condemnantur. arg. p. ad L. Aquil. 36. de O. et A. 13. de vi et vi arm. Horum [note: C] aliquos Lex notat * IMMEDIATE, 43. §. p. de R. N. ut (1.) in scenam prodeuntes lucri causa. 1. 2. §. f. et seq. h. v. 14. de poen. (2.) Lenocinium facientes. 1. 4. §. 2. h. v. Ord. crim. art. 122. Carpz. 2. q. 71. (3.) Mulierem liberam corpore quaestum facientem. p. h. 41. 43. §. 4. de R. N. (4) Quae marito mortuo, (vid. 9. 11. pr. 23. h. 8. §. 4. C. de divort. 53. §. 3. C. de Episc. et Cler.) antequam partum ediderit, 11. §. 2. h. aut intra annum luctus, 2. C. de secundis nupt. sine principis concessione, 10. pr. secundas nuptias contraxit. vid. 10. §. 1. h. Carpz. 2. def. 160. Et quiscienter, 11. §. 4. h. ac proprio motu, 11. §. 4. illam duxir et Parentes illorum, qui ab initio hoc passi sunt; 11. §. 1. 13. pr. h. etiamsi maritus alias non fuerit lugendus. 11. §. 1. 13. Ius Canon. abolevit hanc infamiam, c. p. f. x. de secund. nupt. (arg. 1. Cor. 7. v. 39. Rom. 7.) vid. Gerhard. loc. Theol. tom. 7. de coniug. n. 199. Rittersh. tr. de differ. I. Civ. et Can. c. 2. 4. Maestert. tr. de secundis nupt. q. 21. quod hodie [orig: hodiè] observatur: Covarr. tom. 1. p. 2. c. 3. num. 5. Color. p. 1. decis. 64. Gudelin. lib. 1. c. 12. vers. utrum. Groenevv. ad. 1. C. de secundis nupt. arbitrarie [orig: arbitrariè] tamen festinatae nuptiae puniuntur. Carpz. 2. def. 162. num. 3. Rittersh. d. l. c. 5. (5.) Bina sponsalia, etiam de futuro, eodem tempore contrahentes. 1. 13. §. 2. h. Toming. tom. 2. consil. 12. num. 28. (6.) In adulterio deprehensos. 43. §. p. de R. N. Bach. v. 1. D. 8. q. 5. lit. C. et h. p. 786. (7.) Improbum foenus manifeste [orig: manifestè] exercentes. 20. C. h. (8.) Tutores et Curatores, qui pupillam et adultam suam, ante rationes redditas et tempore

restitutionis nondum elapso, sine speciali concessione, sibi vel filio suo in matrimonium collocant; 7. C. de interdict. matr. inter pup. et tut. quod tamen hodie [orig: hodiè] non observatur. Carpz. 4. c. 20. d. f. Groen. ad L. 7. d. t. n. 2. (9.) Iuratam transactionem rescindentes. 41. C. de transact. (10.) Milites aliena praedia conducentes. f. C. de locat. ibi Groen. (11.) Notarii illicita instrumenta conficientes 2. F. 52. §. 1. in fin. 2. F. 55. pr. in fin.

* Non nisi IUDEX reos CONDEMNAVERIT: quod fit in reis reliquorum delictorum publicorum, etiam stupri, 7. de publ. iud. iunct. §. 4. I. eod. vid. Carpz. 2. d. 192. n. 6. Praevaricatoribus in iudicio publico, 1. 4. §. 4. h. Ignominiae causa a [orig: à] militia missis, 2. §. 2. h. 13. §. 3. de re milit. aut actione furti, rapinae, in iuriarum, doli subsidiaria, item actione pro socio, tutelae, mandati, depositi directa [orig: directâ], interdum etiam contraria, 6. §. 5. h. expresse [orig: expressè] ob dolum, 1. 6. §. f. h. 4. §. 1. 2. de susp. tut. Tabor. D. ad W. 10. q. 7. 8. (Iudicis (v. 13. §. 5. h.) sententia appellatione etc. non suspensa, vid. 6. §. 1. h. Richt. 2. decis. 80. num. 82.) proprio nomine condemnatis. 6. §. 2. Item, qui de delictis famosis privatis sine iussu praetoris transegit, 4. §. f. h. 6. §. 3. etiam ante litem contestatam. 6. §. 3. Fr. ad tit. de transact. n. 25. In dictis contractibus tamen quis, salva [orig: salvâ] existimatione, transigit. 7. h. Tabor. D. ad W. 10. q. 10.

[note: S] Personis immediate [orig: immediatè] cohaeret, nec ad heredes transmittitur. 26. de poen. 9. de Senat. 2. §. 2. 7. de decurion. Carpz. 2. d. [note: E] 192. vid. tamen 5. §. 1. C. ad. L. Iul. maiestat. Hac [orig: Hâc]infamia [orig: infamiâ] notati non fiunt Doctores, 7. C. de profess. et med. 2. C. de dignit. un. C. de infam. neque Notarii. R. I. de anno 1512. tit. von Notarien. §. erstlich. vid. Tabor. D. ad W. 10. q. 12. Removentur a [orig: à] nobilitate et honoribus, 8. C. de decur. Toming. tom. 2. cons. 12. n. 30. Freh. tr. de existimat. lib. 3. c. 24. n. 5. in f. et c. 6. n. 14. etc. a [orig: à] collegio Senatorum et Opificum. Carpz. 1. d. 17. Richt. p. 2. d. 80. n. 35. Carpz. 6. Resp. 100. Eorum testimonia non sunt plenae fidei, 1. §. 1. 3. pr. de test. et de I. Can. nullius omnino [orig: omninò] momenti. c. infames. 17. c. 6. q. 1. c. 54. x. de testib. Mev. ad I. L. lib. 4. t. 7. art. 4. n. 4. 5. Haec ignominia etiam interdum facit locum querelae inoffic. testamenti, 27. C. de inoff. test. interdum eam excludit; 11. 19. C. eodem. non etiam immunitatem a [orig: à] tutela et aliis muneribus publicis praestat. L. un. C. h. 1. §. 6. in f. de postul.

[note: C] [note: D] *ABOLETUR haec iuris infamia (1.) per RESTITUTIONEM [note: E] in integrum. 1. §. 9. 10. de postul. 1. C. de sent. pass.

Fr. ad tit. de postut. n. 13. vid. tamen 7. C. de sent. pass. L. f. C. de [note: c.] general. abolit. Heig. 2. q. 22. n. 33. etc. (2.) * certi TEMPORIS lapsu, scil. si a [orig: à] magistratu poena temporalis famosa ex causa arbitraria [orig: arbitrariâ] imponatur: 3. C. h. 1. C. de his, qui in exil. dat. vel ab Ord. mot. 13. §. 1. ad L. Corn. de fals. 3. §. 1. de decitr. 8. de postul. quod secus est, si poena constituta sit ex causa sua [orig: suâ]natura [orig: naturâ]famosa [orig: famosâ]: 5. de decur. 4. §. 4. de re milit. 6. C. h. 43. §. 4. de R. N. 63. de furt. nisi ipsa poena [orig: poenâ]ordinaria [orig: ordinariâ] sit gravior et ad publicam spectet vindictam. 13. §. p. h. 4. C. h. 15. pr. ad municip. Perez. in Cod. tit. de his, qui in exil. dat. n. 5. et seq. Bach. v. 1. D. 8. q. 2. lit. E. vers. Item est, si etc. Fr. ad titul. de postul. n. 16. etc. [note: d.] * EVITATUR infamia, iudicis sententia [orig: sententiâ] infligenda, si reus in contractibus ante sententiam debitum offerat. 73. de procurat. arg. 7. h. Praxis hoc etiam in delictis observat, Gail. 2. O. 103. n. 2. Bocer. c. 6. D. 8. q. 5. Wesenb. h. n. 9. et ibi Tabor. Hahn. vid. tamen. Bach. v. 1. D. 8. q. 7. lit. d. et h. c. 2. p. 770. et in causis civilibus, si quis per procuratorem se defendat. 2. de obs. parent. et patr. praest. arg. 1. C. de sent. et interlocut. Tabor. D. ad W. 10. q. 13. Harppr. ad §. 10. 1. de iniur. n. 130. Wesenb. h. n. 9. Protestatio, se non conscientia [orig: conscientiâ] delicti; sed ad redimendam vexam transigere, in delictis privatis famam de iure non reservat: Liquida tamen innocentiae probatio etiam post sententiam condemnatoriam hoc operatur, ut quis pro infami non habeatur. arg. 43. §. p. in f. de R. N. Bach. h. pag. 777. Macula ex stupro contracta purgatur per subsequens matrimonium stupratoris cum vitiata. Carpz. 6. Resp. 99. Berl. p. 2. dec. 299. Richt. p. 2. dec. 80. n. 18.

[note: a.] [note: D] * FACTI INFAMIA est macula ex turpi facto, sine iuris auctoritate, contracta, quae existimationem apud alios laedit. 2. de obs. parent. 13. C. h. Haec etiam turpitudo dicitur, 2. C. de dignit. 27. C. de inoff. test. diversosque habet gradus. Wesenb. h. num. 2. et ibi Bach. exempla vide in L. 25. C. ad L. Iul. de adult. 13. C. h. 27. C. de inoff. test. 2. de obseq. parent. 56. pro soc. iunct. f. de serv. corrupt. 2. rerum amot. NON sunt tales spurii et alii illegitimi, vid. c. 5. dist. 56. 7. C. de nat. lib. 6. de decurion. 26. de poen. Thoming. decis. 48. Palaeott. tr. de noth. et spur. c. 55. qui bonis cedunt, vid. 11. C. h. Perez. in C. h. n. 15. qui ab alio vitiatam vel lictoris viduam ducunt, vid. Carpz. 2. c. 6. d. 14. et p. 1. dec. 18. Berl. p. 2. dec. 299. Lictores, excoriatores, carnifices, quique cum illis comedunt. Carpz. 1. d. 18. Richt. p. 2. dec. 80. num. 20. Hac [orig: Hâc]infamia [orig: infamiâ] notati

dicuntur turpes personae, nec ad dignitates admittuntur, 2. C. de dign. c. 87. de R. I. in 6. Bocer. cl. 6. D. 8. q. 20. lit. a. Carpz. p. 1. dec. 17. n. 10. a [orig: à] collegiis opificum repelluntur, Carpz. 1. d. 17. et 6. R. 100. Richt. p. 2. d. 80. heredes instituti repelluntur a [orig: à] fratribus, 27. C. de inoff. test. non sunt testes omni exceptione maiores. 3. pr. de test.

[note: SS] Cum infamia aliquam affinitatem habet LEVIS NOTAE MACULA, 27. C. de inoff. test. quae ob sordidum vitae genus l. aliam ob causam imputatur, ita, ut quis inter personas viles numeretur: ut spurii et alii illegitimi, vid. Deut. 23. v. 2. c. 13. X. qui fil. sint legit. 3. §. 2. de decur. c. 14. x. de purg. can. Palaeott. tr. de noth. et spur. c. 55. Heig. p. 1. q. 21. n. 58. Carpz. p. 3. c. 10. def. 10. carnifices, excoriatores, et quibusdam in locis lictores. Carpz. 1. d. 18. n. 12. Richt. p. 2. d. 80. n. 19. Speidel. voce Hencker. NON etiam liberi molitorum, textorum, chirurgorum, pastorum ovium, balneatorum, etc. R. I. de anno 1548. tit. Von Handwercks-Sohnen [orig: Söhnen]. et de anno 1577. tit. 38. §. Setzen, ordnen. Richt. p. 2. d. 80. n. 11. De effectu huius maculae vid. 27. C. de inoff. test. 3. §. 2. de decur. Richt. p. 2. d. 80. n. 19. Palaeott. d. tr. c. 26. et seqq.

III. 3. DE PROCURATORIBUS ET DEFENSORIBUS.

[note: D] PROCUR ATOR hic est, qui aliena negotia mandato [note: +] Domini administrat. 1. pr. h. estque (1.) vel PRINCIPALIS, [note: +] vel SUBSTITUTUS, Affter-Anwalt. (2.) VERUS, [note: +] qui vero, et QUASI procurator, qui ex praesumpto Domini mandato admittitur, 35. pr. 40. §. f. h. (3.) Procurator NEGOTIORUM five Extraiudicialis, et LITIUM sive Iudicialis, [note: +] 33. pr. §. 1. 43. pr. h. (4.) SINGULARIS sive specialis, cui certa aliqua causa committitur, et UNIVERSALIS; [note: +] 1. §. 1. qui iterum est vel SIMPLICITER talis, sc. ad omnia constituendis bona et negotia datus, 1. §. 1. L. 17. §. f. de iureiur. L. 12. de pact. vel CERTO RESPECTU, ut si omnes lites praesentes et futurae ei mandatae fuerint. 3. 40. pr. [note: +] h. c. p. x. (5.) Secundum DD. distinctionem vel CUM LIBERA constitutus, vel SINE ea; hanc distinctionem probat etiam Ius Can. ita, ut ille maiorem paciscendi, transigendi, iuramentum deferendi, ac alienandi potestatem habeat; hic vero [orig: verò] ea expedire nequeat; c. 4. de procurat. in. 6. Non vero [orig: verò] Ius civile, cui hic procurator cum libera incognitus, et omnia

haec potest is, cui simpliclter omnium bonorum administratio mandata. 12. de pact. 17. §. f. de Iureiur. 12. de pign. act. 20. §. 1. de novat. 87. de solut. Fr. ad tit. mandat. n. 63. Vinn. ad §. 42. I. de R. D. et lib. 1. sel. quaest. 9. ibi particula, cum libera, non distinguit; sed declarat. §. 42. I. de R. D. L. 9. §. 4. de [note: +] A. R. D. 58. h. (6.) Iudiciales dantur ad AGENDUM vel DEFENDENDUM: Actoris procurator, Rei defensor [note: +] dicitur. 8. pr. h. L. un C. de satisd. (7.) In REM sive utilitatem ALIENAM, et REM SUAM. Constituti vel ab [note: A] * ACTORE per actionum cessionem ex titulo ad transferendum dominium habili. 4. 9. C. h. 33. §. f. 34. h. 8. §. f. mandat. L. f. C. quando fisc. vel privat. debit. sui deb. L. 2. §. f. famil. ercisc. Hi sunt Domini loco [orig: locô]. 13. §. 1. de pact. 9. C. h. 25. h. vel a [orig: à] [note: a.] *REO, quando sc. eum, contra quem litis nomine habet regressum, procuratorem substituit, ut is, periculo suo, experiatur. v. 42. §. 2. de procurat. 66. §. 2. de Evict. L. f. §. 2. de condict. indeb. Bach. h. c. 7. n. 8.

[note: C] Constituuntur mandato, 1. pr. 42. §. 2. ratihabitione. 66. h. 60. de R. I. f. C. ad. SCt. Maced. Inviti non coguntur; 17. C. h. 8. §. 1. h. nisi hodie [orig: hodiè] ordinarii iudiciorum procuratores. Ord. Cam. p. 1. tit. 19. §. Auff daß auch. Myns. cent. 4. O. 32. Groen. ad 17. h. Tab. D. ad W. 11. q. 7. Personae illustres litigaturae procuratorem constituere tenentur. 25. et seq. aut. Hoc ius. C. h. vid. Wurms. lib. 1. tit. 5. O. 16. 17. Myns. cent. 4. O. 58. Bocer. cl. 6. D. 6. q. 18. 19. In VERO Procuratore requiritur verum mandatum, utcumque declaratum, 1. §. 1. et f. h. etiam nutu. arg. 43. pr. h. 52. §. f. de O. et A. Et sufficit taciturnitas, si quis, literis procuratoriis acceptis et lectis, illas retinuerit. Clement. 1. de procurat. arg. 6. §. 2. 18. mandat. Hodie [orig: Hodiè] constituitur ut plurimum apud acta, mit Angelobung an den Gerichts. Stab; vid. Vult. lib. 2. c. 7. n. 385. et seqq. extraiudicialis mandato, probationis gratia [orig: gratiâ] in scripturam redacto [orig: redactô], quod dicitur procuratorium, Gewalt; Et continere debet nomen constituentis, procuratoris, adversarii et Iudicis, causam et actus, in quibus, et ad quos constituitur procurator, 65. h. v. Vult. lib. 2. c. 7. n. 379. Myns. cent. 4. O. 99. Bocer. cl. 6. D. 6. q. 55. 56. annum et diem constitutionis. arg. c. f. x. h. Wesenb. h. c. 7. Clausula de rato, et sigillum publicum, vel constituentis, I. Civ. non est necessaria, 6. pr. de condict. indeb. 87. de solut. Bach. V. 1. D. 9. q. 8. lit. a. Fr. h. n. 24. Berl. p. 1. d. 80. n. 3. v. Carpz. 1. c. 1. d. 27. in quibusdam tamen locis requiritur. Carpz. 1. c. 1. d. 27.

Observetur stylus Curiae illius, ubi procurator datur. 6. de Evict. 34. de R. I. Si aliquod requisitum deficiat, procurator admittitur cum cautione de rato, vel sufficienti mandato ad proximam exhibendo. 1. C. h. 40. §. 3. h. Berl. p. 1. concl. 14. num. 57. Etiam in illis, quae alias speciale mandatum requirunt. 26. pr. de min. Boc. cl. 6. D. 6. q. 46. lit. b. vid. tamen. 66. §. 1. ad SCt. Trebell. Hinc non fufficit charta blanca. vid. Carpz. 1. const. 1. def. 28. In QUASI procuratoribus sufficit praesumptum mandatum, 35. pr. 40. §. f. h. modo [orig: modò] cautione de rato confirmetur, 12. 21. C. 40. §. f. h. v. Carpz. 1. c. 1. d. 29. n. 7. nec contraria praesumptione elidatur, 40. §. f. h. vid. 21. C. h. nec causa requirat speciale mandatum. 27. de min. Fr. h. n. 29. Hoc mandatum PRAESUMITUR (1.) In parentibus et liberis. 35. pr. h. 12. C. h. v. tamen. 8. §. 3. C. de bon. quae lib. Besold. ad Ius Prov. W. D. 1. q. 37. Carpz. de arb. consang. D. 3. q. 7. (2.) In cognatis collateral. Iure Civ. ad secundum gradum. 35. pr. h. Iure Saxon. ad tertium. v. Carpz. 1. c. 1. d. 29. (3.) Inter affines ascendentes, et descendentes, et collaterales ad secundum gradum. 35. Carpz. d. l. (4.) In marito ratione bonorum receptitiorum. 21. C. vid. 24. rerum amot. 9. C. de R. V. f. C. de pact. convent. Besold. ad Ius Prov. W. D. 1. q. 38. (5.) Liberto. 35. pr. (6.) Inter consortes Litis, post litem contestatam. f. C. de consort. eiusd. lit. (7.) Si quis Instrumenta ad causam pertinentia producat, et sit procurator ordinarius, vel alias [orig: aliàs] vir integrae famae. vid. Ord. Cam. p. 1. tit. 21. §. Weiter setzen. Bocer. d. Class. 6. D. 6. q. 47. Menoch. lib. 2. praesumpt. 34. Et hoc praesumptum mandatum admittitur, modo [orig: modò] Dominus expresse [orig: expressè] mandare possit. Besold. ad Ius Prov. W. D. 1. §. 36. 37. Qui non habet mandatum, FALSUS procurator dicitur, nec cum cautione de rato admittitur, arg. 1. C. h. 40. §. 4. h. Schulz. obs. forens. 21. n. 1. omnia ab co gesta sunt ipso iure nulla, 24. C. h. 27. pr. h. a [orig: à] quacumque iudicii parte repellitur, etiam ex officio, Carpz. 1. c. 1. d. 26. Berl. 1. concl. 44. num. 10. ac punitur arbitrarie [orig: arbitrariè]. Visitations-Abschied. de anno 1560. §. 3. Tabor. D. ad W. 11. q. 2. Ratihabitio Domini ante sententiam superveniens illius gesta retro [orig: retrò] confirmat: 56. de iudic. L. f. C. ad SCt. Maced. 60. de R. I. post sententiam autem ratihabere potest in suum praeiudicium, 3. §. 1. rat. rem. hab. non vero adversarii. arg. 11. de R. I. 9. C. de negot. gest. Fr. h. n. 28. Myns. cent. 1. O. 44. In Camera etiam post sententiam indistincte ratihabetur. Gail. 1. O. 47. n. 4.

Quomodo constituatur procurator in rem suam, vid. supr. in 7. divis. iunct. 18. C. de legat. 2. C. de donat. 8. C. de her. et act. vend.

[note: S] CONSTITUUNT procuratores (1.) DOMINI negotiorum, 1. pr. licet minus pleni, ut pater ratione peculii adventitii ordinarii: 1. C. de bon. matern. ibi Bartol. et Salicet. modo [orig: modò], si liberi praesentes sint, et quid agatur, intelligant, illorum quoque consensus accedat. arg. 8. §. 3. C. de bon. quae lib. Vasallus. arg. c. un. 2. F. 8. et 43. Episcopi et similes praelati. c. 9. X. h. Tabor. D. ad W. 12. q. 5. NON etiam Tutores et Curat. ante litem contest. 11. C. h. qui actorem tantum constituunt, 11. C. h. L. un. C. de act. a tut. vel cur. dand. 24. pr. de adm. et peric. tut. §. f. I. de curat. Myns. cent. 2. O. 38. ad cuius personam legitimandam et mandatum, et tutorium, sive curatorium, exhiberi debet; Gail. 2. O. 107. num. 1. Besold. ad Ius Prov. W. D. 1. q. 28. nisi coram magistratu litigent, qui tutores vel curatores fecit. arg. 1. in f. de act. empt. Gail. 2. O. 107. n. 5. Besold. d. l. Syndici, 74. h. Procuratores, arg. 11. 23. C. h. Banno Imperii proscripti, Ord. Cam. p. 2. tit. 9. §. 2. Carpz. 3. q. 140. n. 27. Gail. 2. de pac. publ. c. 12. qui tamen per procuratorem se defendunt. arg. c. f. X. de procurat. vid. Bach. V. 1. D. 9. q. 2. lit. c. Servi. 33. pr. h. (2.) qui NON IMPEDIUNTUR: 43. pr. h. ut furiosi, mente capti, infantes, arg. 5. 40. de R. I. §. 9. I. de inut. stipul. muti et surdi natura. arg. 10. C. qui test. fac. poss. Bocer. cl. 6. D. 6. q. 6. lit. c. Faber. ration. ad L. 43. pr. h. Tabor. D. ad W. 12. q. 11. vid. Sichard. in C. ad d. L. 10. n. 3. (3.) nec iure PROHIBFNTUR. 43. §. 1. h. ut (1.) Excommunicati, sc. ad agendum, c. f. X. non autem ad defendendum, c. 7. X. de iudic. (2.) Prodigi, arg. 6. de V. O. 40. de R. I. (3.) Pupilli infantia [orig: infantiâ] maiores absque tut. auct. et minores sine curatorum suorum consensu. 11. C. h. arg. 3. C. de in integr. restit. Gail. 1. O. 108. vid. §. 8. de pact. Minor curatorem non habens solus procuratorem ad litem non constituit; arg. 2. I. de Curat. 2. C. qui person. legit. standi. 11. C. h. Carpz. 1. c. 1. d. 32. n. 5. W. h. n. 4. Hodie tamen, si de facto procuratorem dederit, sententia pro ipso lata subsistit. 14. C. h. (4.) Femina sine curatorum consensu, ne marito quidem, hodie actiones suas mandare potest. Carpz. 1. c. 1. d. 32.

[note: P] CONSTITUI possunt omnes, non impediti, aut prohibiti, 43. §. 1. h. Professores et Medici, arg. 43. §. 1. h. Nobiles, Bocer. cl. 6. D. 6. q. 29. Milites, nisi ante lit. contest. contra eos excipiatur. 7. 13. 17. C. h. 8. §. 2. h. L. 54. pr. cuius

exceptiones vid. in 8. §. 2. ff. 9. C. h. 3. §. 1. de liber. caus. Plures etiam a [orig: à] pluribus; 31. §. 1. h. non vero ab uno, ut simul agant. arg. 24. in f. de adm. et peric [orig: pèric]. tut. 38. h. 27. §. 8. de pecul. 5. §. 7. Iudicat. solv. quod de Iure Can. tamen permittitur. c. 6. de procurat. in 6. vid. tamen L. 32. h. c. 6. de procurat. in 6. Si diversis temporibus dati sint, posterior tantum admittitur. 31. §. f. h. vid. Ord. Cam. p. 1. tit. 19. Carpz. 1. c. 2. d. 6. IMPEDIUNTUR autem furiosi, infantes, et ad litem muti ac surdi. 43. pr. h. PROHIBENTUR (1.) Decuriones, 30. C. de locat. vid. 34. C. de decur. Bocer. d. l. q. 28. Groenevv. ad d. L. 30. (2.) banniti, (3.) Feminae ad litem. 18. 21. C. h. exceptionem vide in L. 4. C. h. 41. h. 3. §. 2. de liberal. caus. Gail. 1. O. 133. num. 8. (4.) Minores XXV. ann. Iure Can. c. 5. de procurat. in 6. non etiam de Iure Civ. arg. 43. §. 1. h. §. 5. 1. qui et ex quibus caus. manum. Fr. exerc. 2. q. 1. Tabor. D. ad W. 13. q. 1. Maestert. de Leg. Rom. lib. 1. Dubiet. 56. (5.) Potentiores, t. t. C. ne liceat potent. (6.) Rei criminum, anteq. innocentiam probaverint, 6. C. h. (7.) Infames Iure Can. et Camerali. c. infamis. 3. q. 7. v. §. f. 1. de except.

[note: O] AD aliena negotia, etiam unicum. 1. h. etiam ad causas famosas. 1. an per al. causae appell. redd. poss. 2. de obseq. parent. praest. 6. §. 2. de bis, qui not. infam. 42. §. 1. h. 11. §. 2. de iniur. NON etiam ad causas criminales, quarum poena ad relegationem extendi potest; p. §. 1. de publ. iudic. 1. an per al. causae appell. nisi reus per litis contestationem in numerum reorum sit redactus, 13. C. ad L. Iul. de adult. 3. C. de accus. 33. §. 2. h. 10. de publ. iudic. aut alias absentiae causas allegare possit. p. §. 1. de publ. iudic. Carpz. 3. q. 105. Actor etiam in criminalibus non potest procuratorem dare: 1. an per alium causae appell. redd. poss. p. §. 1. de publ. iud. quod hodie [orig: hodiè] non observatur. Ord. Crim. art. 12. Carpz. 3. 9. 105. In causa iniuriarum, si criminaliter agatur, tantum Personis illustribus procuratores dantur; f. C. de iniur. Hodie [orig: Hodiè] tamen promiscue actori et reo, tum si poena ad corporis afflictivam extendi non possit. Carpz. p. 2. q. 95. n. 50. et 3. q. 105. num. 9. In popularibus actor ante litis contest. non dat procuratorem; 42. pr. nisi causa principaliter ad eum spectet. 42. pr. 45. §. 1. In causis matrimonialibus Iure Saxon. procurator non admittitur. Carpz. 3. d. 31.

SPECIALE mandatum requiritur in causis maximi momenti, arg. 25. §. 5. de A. vel O. H. Tessaurus, decis. 152.

Carpz. 1. c. 17. d. 34. et de process. tit. 5. art. 2. e. g. Restitutione in integrum, 25. §. 1. 26. de minor. Liberorum exhibitione, 40. pr. Iuramenti delatione et relatione, Litis reassumptione et renuntiatione, Instrumentorum recognitione, etc. Carpz. tit. 5. art. 2. et lib. 3. Resp. 11.

[note: E] Procurator loco domini negotia gerit, 1. 35. §. 3. 51. [?] . 1. per litis contestarionem fit dominus, 22. 23. C. totus processus in eum dirigitur; 1. C. de sent. et interlocut. Dominus tamen ci po est assistere, 69. h. Procurator in rem alienam domino utiles actiones acquirit, 27. 28. 51. 61. h. 13. §. 25. de A. E. V. 86. de solut. custodiat terminos mandati, 5. pr. mandat. extra cos gestum ipso [orig: ipsô] iure est nullum: 10. C. modo [orig: modò] non implicite [orig: implicitè] mandatum. v. 56. 62. h. c. 31. X. de offic. et pot. iud. del. Ad agendum datus defendat. 33. §. 4. h. Quod etiam procedit in voluntario procuratore in rem suam, qui ex causa [note: o.] lucrativa vel non bona [orig: bonâ] fide datus est. 70. 34. h. In rem alienam datus mandata diligenter (nam negligentia ratione adversarii nocet domino, 10. C. h. Carpz. 1. c. 1. d. 22. qui nec regulariter in integrum restituitur; arg. 13. §. f. C. de Iudic. Bach V. 1. D. 9. th. 12. Carpz. 1. c. 1. d. 23. Gail. 1. O. 45. n. 3. et 2. O. 143. n. 6. cum [orig: cùm] procurator teneatur domino actione mandati. l. 11. 13. 21. C. mandat.) ad finem perficiat; nisi iusta [orig: iustâ] causa aut re integra [orig: integrâ] impediatur: 8. §. f. et LL. seqq. h. §. 10. 1. mand. v. Bach. h. c. 5. num. 4. sic a [orig: à] sententia appellare, et de I. Civ. causam in secunda instantia peragere tenetur: 17. C. h. 31. §. 2. de N. G. 8. §. 8. mandat. 2. an per al. causae appell. Bach. V. 1. D. 9.q. 3. lit. c. et h. c. 5. n. 11. modo [orig: modò] causa domini non sit notorie [orig: notoriè] iniusta. arg. 9. §. 6. in f. de adm. et peric. tut. Bocer. cl. 6. D. 6. q. 66. b. v. Bach. dd. LL. Iure Canonico et hodie [orig: hodiè] susficit, appellationem interposuisse, vel impeditum Domino denuntiasse sententiam esse latam: c. p. X. de procurat. Fr. h. num. 35. modo [orig: modò] sententia non sit interlocut. aut procurator non sit ad omnes lites datus. Gail. 1. O. 139. n. 11. Wurms. lib. 1. tit. 5. O. 9.

[note: O] FINITUR procuratoris potestas DISSENSU mutuo. §. f. 1. quibus mod. obl. toll. (modo [orig: modò] lite contestata [orig: contestatâ], aut cautione iudicatum solvi praestita [orig: praestitâ], adversarius non contradicat, aut causae cognitio interveniat. c. 13. x. h. l. 25. h. arg. 3. §. 11. de pecul. Myns. cent. 5. O. 44. num. 5. Bach. V. 1. D. 9. q. 10. c.) NON etiam unius, nisi res adhuc sit integra, §. 9. 11. I. mandati. 22. §. f. ff. eod. 16. aut iustae causae cognitio

interveniat. 8. §. f. et seq. L. 17. et seqq. h. 23. et seqq. mandat. 22. C. h. vid. Gail. 1. Obs. 46. num. 3. et Obs. 74. num. 10. MORTE Domini, re adhuc integra [orig: integrâ]. §. 10. Inst. mandat. 26. pr. ff. 15. C. mand. f. de solut. nam lite contestata [orig: contestatâ], citra mandatum heredis, procurator litem peragit. 15. pr. ff. 23. C. h. Myns. 2. O. 84. quod etiam hodie [orig: hodiè], sublata reassumptione, observatur. R. I. de anno 1654. §. Damit auch zum vierten. Procuratoris, re integra. 27. §. 3. mandat. vid. 57. mandati. Et hodie [orig: hodiè] in iudicialibus, etiam re non amplius integra [orig: integrâ]. R. I. de anno 1654. §. Als auch weiter zum funfften [orig: fünfften].

[note: D] DEFENSOR in strictissima [orig: strictissimâ] significatione est, qui sine mandato reum in iudicio defendit. L. un. C. de satisd. 46. §. 2. 76. h. Nemo est alienae litis idoneus defensor sine satisdatione iudicatum solvi; 46. §. 2. h. per hanc autem fit litis dominus. 76 h. haec etiam requiritur in defensore mandatum habente, nisi Dominus eam pro ipso praestiterit. L. un, C. de sacisd. §. 4. 5. I. d. t. Desensor absentis in reali actione, actore ante litem contestatam petente, de rato quoque cavere debet; 40. §. 2. 3. h. non etiam in personali. 45. §. f.

III. 4. QUOD CUIUSQUE UNIVERSITAT. NOMINE VEL CONT. E. A.

UNIVERSITATES v. 1. §. 1. sunt personae mysticae. 22. de fideiuss. vid. Carpz. 1. c. 13. d. 5.

[note: D] SYNDICUS proprie [orig: propriè] est, qui potestatem habet omnes universitatis lites in iudicio agendi et administrandi. 1. §. 1. 6. §. 1.

[note: C] CO NSTITUITUR legis dispositione, vel universitatis electione. 3. h. Idque vel convocatis omnibus, arg. c. 28. X. de elect. 2. C. de Decurion. et praesentibus ad minimum duabus partibus, 3. h. 3. de decret. ab ord. vid. 4. h. per maiora. 19. ad municipal. 45. C. de Decur. c. 57. x. de elect. vel per eos, qui universitares repraesentant, 3. h. v. Ziegler. ad communes conclus. Calvoli. §. civitas. Concl. 1. n. 71. Carpz. 2. c. 6. d. 13. et part. 1. c. 13. d. 7. Coler. part. 3. de process. exsecut. cap. 3. n. 350. secundum cuiusque loci consuetudinem; 6. §. 1. h. (Regulariter votum patris, filii, fratris; sed non proprium prodest elingendo. 5. 6. h. arg. L. 4. de tut. dat. 5. de off. praesid.) non tantum per ipsos; sed et per eorum Commissarios. 6. §. 1. h. Electus invitus ad Syndicatum cogitur, arg. 1. §. 2. 18. §. 13. de mun.

et hon. nisi sit extraneus, non membrum civitatis. Principis consensus hic necessarius non est. arg. 1. §. 1. 3. 6. §. 1. h. iunct. L. un. C. de thesaur.

[note: S] HABENT Syndicos omnia licita collegia. 1. §. 1. vid. Losaeus, de iur. universitat. p. 1. c. 2. Bruning. de divers. universitat. specieb. vid. 8. C. de H. I. 20. de reb. dub.

[note: P] CONSTITUUNTUR, qui procuratores esse possunt, nec specialiter prohibentur. arg. 43. §. 1. de procurat. iunct. 6. §. f. h. vid. 8. de mun. et hon. Unius civitatis plures Syndici in dubio censentur in solidum constituti. Carpz. 1. decis. 26. Prohibentur minores. 8. de muner. et honor.

[note: O] OBIECTUM eorum sunt omnes universitatis lites, 1. §. 1. 6. §. 1. praesentes et futurae, 6. §. 1. ad quas omnes in dubio constituti videntur, Berl. p. 1. concl. 14. num. 99. (obst. 18. §. 13. de mun. et hon.) et admittuntur, si se legitime [orig: legitimè] constitutos probent instrumento Syndicatus, quod subsistit solo [orig: solô] universitatis public. sigillo. Rudinger, Cent. 4. Obs. 62. n. 2. vid. Disp. D. Scheinem. de Syndic. q. 76. Carpz. 1. dec. 28. Quod sialiquo [orig: sialiquô]vitio [orig: vitiô] laboret, Iure Civ. admittuntur cum cautione de rato. 6. §. 3. h. v. Berl. 1. concl. 14. n. 61.

[note: E] Syndici funguntur partibus procuratorum, 6. §. 3. h. per litis contestationem fiunt domini litis, 23. C. de procurat. totus processus in eos dirigitur, arg. 1. C. de sent. et interlocut. Ipsorum culpa et contumacia universitati, ratione adversarii, nocet. arg. 10. C. de procurat. Syndici tamen omne damnum etiam culpa [orig: culpâ] datum resarcire debent, arg. 13. C. mand. qui si non sint solvendo [orig: solvendô], res publica restituitur in integrum. 3. C. de iur. rei publ. iunct. 13. in f. C. de iudic. add. 4. C. quib. ex caus. mai. Habent eandem potestatem, quam procurator cum libera: Losaeus, d. l. c. 3. n. 108. post Bartol. Zahn. in Ichnograph. municip. c. 84. Bach. h. in f. unde transigunt, arg. 4. de procurat. in 6. Gail. 2. O. 72. n. 11. Iuramenta deferunt, arg. c. 4. de procurat. in 6. Hahn. h. in f. vid. Scheinem. h. q. 90. non etiam praestant. v. Ord. Cam. p: 2. tit. 10. Carpz. 1. c. 13. d. 1. Actiones iudicati utiles per Syndicos universitatiacquiruntur. 6. §. 3. L. ult. h. [note: O] Officium Syndici iisdem fere [orig: ferè] modis finitur, quibus procuratoris; 6. §. f. de quibus, ut et de Salario eorum, et aliis huc pertinentibus, vid. Disp. D. Scheinemann, de Syndicis.

III. 5. DE NEGOTIIS GESTIS.

[note: D] NEGOTIORUM GESTIO est quasi contractus, quo quis aliena negotia, sine mandato Domini, sponte [orig: spontè], et utiliter,

ratione intentionis, 2. 10. h. Fr. n. 9. gerendo, se alteri ad rationes reddendas, et alterum sibi ad indemnitatem praestandam adstringit. §. 1. I. de obl. quae quasi ex contractu. Quod introductum [note: S] est utilitatis gratia, d. §. 1. GERUNT, qui non impediuntur, nec prohibentur, vid. supr. tit. de pact. Masculi et feminae: L. 3 §. 1. h. modo [orig: modò] hoc faciant animo [orig: animô] inducendae obligationis. v. 4. 27. §. 1. 34. 44. ff. 1. 11. 12. 13. 14. 15. C. h.

[note: P] GERUNTUR omnium, etiam fictarum, personarum, L. 3. §. 6. 21. §. 1. suriosorum, 3. §. 5. pupillorum, L. 46. de O. et A. (modo [orig: modò] locupletiores exinde facti. L. 6. pr. 37. pr. ff. 2. C. h. vid. L. 3. §. 7. de contr. tut.) praesentium et absentium, 41. pr. seientium et ignorantium; arg. 41. 19. §. 2. Fr. in Comm. h. num. 12. (modo [orig: modò] scientia mandatum non inducat. 6. §. 2. L. 18. mandat.) NON etiam prohibentium negotia sua geri. 40. mandat. 8. §. f. ff. f. C. b. vid. tamen 14. §. 13. de religios.

[note: O] NEGOTIA aliena, §. 1. I. de obl. quae quasi ex contr. v. L. 6. §. 4. h. communia, 40. h. L. 6. §. 2. et 7. ff. comm. divid. Si quis aliena [orig: alienà] negoria gerit, tamquam sua, stricto [orig: strictô] iure nulla competit actio; L. 14. §. 1. comm. divid. si tamen b. f. fecit, haec utilis datur; L. f. h. sin mala [orig: malâ] fide, in quantum Dominus locupletior factus. Domino autem contra gestorem in solidum. 6. §. 3.

[note: fr.] FORMA est in L. 20. C. Mandatum vitiat hunc quasi contractum, L. 1. de procurat. l. 20. C. h. ut et ratihabitio, negotio [orig: negotiô] nondum porfecto [orig: porfectô], L. ult. C. ad SCt. Macedon. L. 60. de R. I. v. L. 9. ff. et L. 9. C. h. Fr. h. n. 13. et necessitas gerendi. L. 20. C. h.

[note: E] Inde nascitur mutua obligatio et actio, d. §. 1. GESTORIS, principaliter ad id, ut debita [orig: debitâ]diligentia [orig: diligentiâ] gerat, atque mortuo [orig: mortuô]Domino [orig: Dominô] ad finem perducat. 21. §. 2. 31. §. 2. Regulariter sufficit exacta diligentia. 11. ff. L. 20. C. h. Fr. exerc. 11. q. 11. et h. t. n. 26. et seqq. Si alius diligentior actu concurrat, et huius contemplatione abstineat, requiritur exactissima diligentia. d. §. 1. Si utilitas Domini non intenditur, aut ratio gestionem dissuadeat, etiam casus fortuitus praestandus est. 6. §. 3. L. 11. h. Si amicus gerat negotia alias [orig: aliàs] peritura, sufficit dolum praestare. 3. §. 9. Qui aliqua suscepit, alia gerere necessario [orig: necessariò] non tenetur; 15. 16. ff. 20. C. h. nisi sint connexa, vel alius omnia gesturus huius intuitu abstineat. 6. §. f. Debita a [orig: à] se ipso exigere, 6. §. s. 8. §. 1. l. 38. h. et rationes debet, 2. et gratuito [orig: gratuitò] reddere omnia, 8. §. 1. L. 23. 38. etiam usuras, quas ex hac gestione

accepit, vel percipere potuit. 19. §. 4. L. 31. §. 3. vid. tamen L. 13. §. 1. de usur. Si ipse pecunia [orig: pecuniâ] Domini usus est, maximas debet. 38. DOMINUS negotii minus principaliter ex hoc obligatur ad indemnitatem gestoris, 2. ff. iunct. L. 22. C. h. ad impensas utiles et necessarias, 4 c. 27. in f. pr. h. cum usuris; 19. §. 4. ff. L. 18. C. h. etiamsi nogotium diversum habuerit exitum: 12. §. 2. modo [orig: modò] gestor cum ratione susceperit, 10. §. 1. h. nec plus, quam [orig: quàm] oportuit, impenderit. 25. Negotiorum gestori deber cedere actionem contra furem competentem, L. 53. §. 3. L. 85. de furt.

[note: D] ACTIO negotiorum gestorum est civilis, personalis, L. 3. §. 7. h. bonae fidei, 7. h. §. 28. I. de act. qua [orig: quâ] agitur inter negotiorum gestorem et eorum Dominum, ad ea, quae sibi invicem ex hoc quasi contractu praestare debent.

DIRECTA datur Domino et heredibus; 3. §. 7. licet gestor ca ad alium pertinere crediderit, 5. §. 1. L. 6. §. 8. L. 45. §. f. h. adversus gestorem et eius heredes, 3. §. 7. ad omne illud, quod ex hoc quasi contractu praestare debet. L. 2. h. §. 1. I. de Oblig. quae quasi ex contr. CONTRARIA datur gestori et heredibus, contra dominum et heredes, 2. 3. §. 7. ad omne illud, ad quod ex hoc quasi contractu sunt obligati. Utraque est perpetua, 8. C. utraque est directa, quae datur omnibus concurrentibus requisitis vel utilis, quae datur ex aequitate, uno [orig: unô] vel altero [orig: alterô]requisito [orig: requisitô] deficiente, et in subsidium applicatur. L. 7. C. arbitr. tut. L. 17. C. h. Quoad effectum nihil interest inter hanc et illam, L. 47. [?] 1. ff. h.

III. 6. DE CALUMNIATORIBUS.

[note: D] CALUMNIATORES hic [orig: hîc] dicuntur, qui pecuniam acceperunt, ut calumniae causa alicui litem moveant, vel non moveant. 1. pr. vid. 19. ad exhib. L. 233. pr. de V. S. L. 1. [note: D] §. 1. ad SCt. Turpill. Inde datur ACTIO in factum praetoria, poenalis, illi, cuius causa pecunia data, promissa vel remissa est, ut ipsi calumniosum negotium in iudicio fiat vel non fiat, adversus accipientem, intra annum in quadruplum, post annum vero [orig: verò] in simplum. 1. pr. h. §. 25. I. de act.

[note: C] Oritur ex delicto, sc. pecunla [orig: pecunlâ], 1. §. f. obligatione, liberatione, vel alio [orig: aliô] quocumque lucro a quovis, 2. 3. pr. §. 2. 5. ante vel post litem contestatam, 1. §. 2. per se, vel per alium, 2. h. eum in finem accepto, ursupra 1. pr. et §. 1. etiamsi effectus non fuerit sequutus. 3. §. 1.

[note: S] DATUR, ut supr. 3. §. 3. L. 7. pr. et §. 1. h. non datur heredibus, 4. nec tertio, qui misericordia ductus pecuniam dedit, ne mihi negotium fiat calumnia [orig: calumniâ]; huic tamen datur condictio ob turpem causam; 7. pr. §. 1. sed qui dedit, ut alteri negotium fiat, ille non habet repetitionem. 3. §. f.

[note: P] CONTRA illos, ut supr. 1. pr. non contra heredes, nisi aliquid ad cos pervenerit. 5.

[note: O] AD exigendum intra annum utilem, v. 6. quadruplum eius, quod reus accepit, 1. h. cui regulariter etiam res accepta inest; 5. §. 1. nisi tertius dederit, ne mihi iniuria fiat, tum enim illi datur condictio, mihi quoque actio in quadruplum. 7. pr. et §. 1. h.

[note: I. n] HODIE hac [orig: hâc] actione hanc calumniam civiliter non vindicari tradit Graenevv. h. t. Gudelin. l. 3. c. 13. p. 136. CONCURRUNT [note: SS] cum ea Criminalia remedia, l. 1. §. 1. l. pen. h. Wesenb. h. Schneidevvin. ad d. §. 25. I. de act. Condictio ob turpem causam, secundum tamen supradictam limitationem. Et haec non tollit illam in totum, illa vero [orig: verò] hanc. 5. §. 1. arg. L. 7. §. 1. commodat. L. 34. §. 2. L. 41. §. 1. de O. et A.

IV. 1. DE IN INTEGRUM RESTITUTIONE

[note: +] Estque GRATIAE, quae fit indulgentia Principis, L. 1. §. 10. de postul. L. 1. L. 4. f. C. de sent. pass. vel IUSTITIAE, quae fit a [orig: à] magistratu, officio iurisdictionis. 4. L. 1. §. 10. de postul. Carpz. p. 1. decis. 76. num. 9. et 10. Haec iterum est [note: +] CIVILIS, de qua in L. 2. C. de resc. vend. L. 31. de Iurei. L. 33. [note: D] de re iudicat. vel PRAETORIA, de qua hic: quae est auxilium praetoris extraordinarium, quo magistratus, ex iusta causa imploratus, sine culpa sua laesos in pristinum statum reducit. L. 16. pr. de minor. Cum ordinariis regulariter non concurrit; d. L. 16. nisi sit pinguius, arg. L. 3. §. 1. naut. caup. stabul. Bach. ad Tr. V. 1. D. 11. th. 1. lit. a. Fr. h. num. 8. vel ordinarium minori contra tertium competat, L. 3. C. si tut. l. curat. Carpz. p. 2. c. 11. d. 34. vel incertum sit, utrum competat, tum enim subalternative [orig: subalternativè] peti potest. c. 8. x. h. Schurpf. cent. 3. cons. 64.

a [orig: à] magistratu maiori, et inandatariis eius; L. ult. C. ubi et apud quem cogn. in integr. rest. sed non a [orig: à] municipali, L. 26. §. 1. ad municip. vel iudicibus pedaneis, aut arbitris compromissariis. d. L. f. C. Bach. ad Tr. V. 1. D. 11. th. 1. lit. c. Hodie omnes restituunt, qui habent iurisdictionem civilem, Giph. ad d. L. f. etiam contra propriam et antecessorum sententiam; L. 42. l. 16. §. f. de minor. sed non contra superioris: L. 18. eodem. 1. C. ubi et apud quem. modo [orig: modò] causa illorum iurisdictioni sit subiecta, idque vel ratione domicilii rei, arg. L. 2. C. ubi et ap. quem cogn. in int. rest. vel in rescissoria et metus causa actione, ratione rei sitae; arg. L. f. C. ubi in rem act. Fr. h. n. 32. sed non ratione contractus. vid. Bach. in comm. h. p. 963. v. p. 102.

[note: C. i] OB CAUSAM metus, doli, aetatis, absentiae, aliusve iusti impedimenti, status mutationis, alienationis iudicii mutandi causa, et interdum erroris. 1. 2. Hahn. h. n. 1. Absque causae cognitione numquam conceditur. 3. 7. pr. §. 1. h. Carpz. p. 1. c. 26. def. 23.

PETITUR officio iudicis vel per modum actionis, L. 24. §. f. de minor. vel per modum exceptionis, L. 9. §. 4. de Iurei. etiam per procuratorem, L. un. C. etiam per procurat. cum speciali mandato, L. 25. §. 1. de minoribus. vel cum generali cum libera, c. 4. de procur. in 6. vel si incidenter petatur. c. suscitata. 6. x. h. Perez. in C. etiam per procurat. et c. Carpz. l. 2. R. 99. num. 11. Myns. cent. 2. obs. 26.

[note: S] DATUR laesis, 1. h. et Successoribus, 6. h. L. 18. §. f. de minor. etiam singularibus; L. 24. pr. eodem. L. 20. §. 1. de tut. et rat. distr. nisi defunctus eo [orig: eô] uti noluerit. arg. L. un. C. Si advers. dot. Carpz. 2. rum. 98. n. 19. et seq.

[note: P] Adversus Laedentes, et interdum quosvis rerum possessores; non etiam contra patronos et parentes; L. 2. C. qui et advers. quos. nisi in casu Nov. 155. v. Perez. d. tit. n. 3. Bach. ad Tr. V. 1. D. 11. th. 13. lit. a.

[note: O] Ad rescindenda negotia valida, quibus quis contra aequitatem laesus est: L. 16. pr. de minor. L. 2. L. 4. C. in quibus caus. in integr. rest. L. 2. C. de praed. min. Carpz. p. 2. c. 11. d. 20. n. 3. Dummodo laesio sit alicuius momenti. 4. h. vid. Carpz. p. 1. c. 1. d. 9. Bach. in comm. h. p. 964.

[note: A] [note: E] POSTULATA restitutione omnia in suo statu manere debent, L. un. C. in integr. rest. postul. etc. Berlich. p. 1. decis. 179. num. 1. nec exsecutio fieri potest, arg. d. l. un. L. 32.

C. de transact. L. 42. de minor. Finckelth. obs. 106. num. 1. Myns. c. 6. O. 80. Berlich. p. 2. dec. 219. et p. 1. concl. 84. n. 50. etiamsi inchoatus sit exsecutionis processus; vid. Berl. part. 2. d. 219. Carpz. 2. rum. 93. nisi iuste [orig: iustè] praesumatur, illam malitiose [orig: malitiosè] esse petitam, tum enim sententia exsecutioni mandatur, praestita [orig: praestitâ]a [orig: à] victore cautione, de omnibus restituendis, si adversarius in integrum restitutionem impetraverit. c. suscitata. 6. x. h. arg. L. 38. ff. de B. V. Finckelthus. d. O. num. 6. de qua praesumptione [note: a.] cognoscit iudex. Finchelth. d. O. n. 9. IMPETRATA restitutione restituitur amissum, L. 2. C. in quibus caus. in integr. rest. nec. L. 24. §. 4. de minor. L. 26. §. 8. ex quib. caus. mai. omniaque in pristinum statum reducuntur ex utraque parte. L. un. C. de reput. quae fiunt in iudic. in integr. restit. L. 22. §. 1. L. 29. ex quib. caus. mai. L. 39. §. 1. de minor. vid. tamen L. 29. §. 1. de minor. L. p. C. de his, quae vi metusve causa.

IV. 2. QUOD METUS CAUSA GESTUM IV. 2. ERIT.

EX hac [orig: hâc] causa restituitur, qui vi metuque compulsus aliquid [note: R] [note: A] gessit, unde laesus est. 1. h. Requiritur itaque, ut (1.) restituendus aliquid gesserit. 1. v. 9. §. 3. quo ipso excluditur vis ablativa, expulsiva, turbativa, offensiva, etc. 3. pr. 14. §. 12. delictum, quod geri non dicitur. Goedd. ad. L. 19. n. 14. et 15. ff. de V. S. quo facit l. 7. §. 1. de in integr. restit. vid. tamen Carpz. part. 1. q. i 8. n. 50. Bach. in comm. h. p. 978. excluduntur etiam ultimae voluntates. per ea, quae tradit Goedd. d. l. [note: a,,] num. 16. (2.) Vimetuque compulsus. 1. 3. pr. v. l. 9. §. 1. in f. ff. h. quid sit vis, quid metus, habetur in 1. 2. Utrumque hic requiritur: (3.) Et quidem ex parte AGENTIS vis iniusta, 3. §. 1. l. 9. §. 1. l. 21. pr. facto atrox. 3. §. 1. L. 9. C. h. Minae verbales regulariter non susficiunt, nisi sint capitales. arg. d. L. 9. 7. C. h. Nec metus vanus susficit. 9. pr. 21. pr. Ex parte PATIENTIS metus requiritur, L. 2. L. 4. C. h. praesens, 9. iustus, 6. h. 3. ex quibus causis mai. qualis est mortis, 3. §. 1. h. 3. ex quibus caus. mai. etiam civilis, 8. §. 1. 22. f. §. 1. h. stupri, 8. §. 2. amissionis omnium vel plurium bonorum. c. 2. extr. h. Myns. cent. 3. obs. 27. Non autem sufficit timor vexationis, vel infamiae, 7. pr. nec metus potentiae vel reverentiae, 6. C. h. 22. de R. N. adeo [orig: adeò], ut propter hunc metum gesta nec officio iudicis rescindantur; arg. d. L. 7. pr. L. 6. C. h. Andr. Schaeffer. lib. 2. quaest. 2. num. 74. nisi minae concurrant, et magna subsit laesio. 11. 12.

C. h. Gail. lib. 2. O. 93. Iudicis arbitrium hic [orig: hîc] observetur. 3. ex quib. caus. mai. vid. Gail. d. l. Illud nihil interest, in se quis veritus sit, an in liberis. 8. §. f. Nec refert, an metum patiens an [?] a rei illicitae dederit operam. 7. §. 1. 8. v. infr. de condict. ob turp. [note: a.] caus. vid. c. 15. x. de spons. (4.) Ut exinde damnum senserit. 12. inf. Nam quae metu fiunt, regulariter subsistunt, §. 1. I. de Except. L. f. C. h. illorum enim principium non est simpliciter extra agentem. v. L. 21. §. p. h. L. 85. de A. vel O. H. Arist. lib. 3. Eth. c. 1. Et hoc verum est etiam in B. F. contractibus, licet metus illis causam dederit. 7. f. C. c. 2. x. h. Perez. in C. h. n. 4. Ipso [orig: Ipsô] tamen iure nulia sunt metu contracta matrimonia, c. 15. in f. x. de sponsal. v. Carpz. l. 2. def. 27. et L. 3. def. 55. Gerh. Ames. Dunte. manumissio, L. 9. pr. L. 17. qui et a [orig: à] quibus manumiss. dotis promissio, 21. §. 3. sed non iuramentum. vid. infr. de Iurei. per ea, quae tradit Bach. ad Tr. V. 1. d. 11. q. 4. lit. d.

[note: Q] Petitur ob hanc causam restitutio vel per EXCEPTIONEM, 9. §. 3. quae est in rem scripta, 9. §. f. h. 4. §. 33. de dol. mal. except. et datur ctiam fideiussori. L. 7. §. 1. de except. 14. §. 6. vel per ACTIONEM, eamque vel veterem, quae, negotio [orig: negotiô]rescisso [orig: rescissô], a [orig: à] praetore iterum datur; sed utilis tantum, quae tamen cum directa est eiusdem naturae, 9. §. 4. 21. §. f. ff. h. 3. C. vel novam, scilicet actionem QUOD METUS CAUSA, quae est praetoria, 1. h. personalis, §. 31. I. de act. in rem scripta, 9. §. 8. arbitraria, d. §. 31. competens propter iustum metum laeso, eiusque heredibus, adversus metum inferentem, et quemcumque rei metu amissae possessorem, ad illam recuperandam, vel intra annum utilem ad eius quadruplum exigendum, si res ad arbitrium iudicis non restituatur.

[note: +] Practici dividunt hoc remedium in rescindens et rescissorium; Fr. in comm. de rest. in integr. n. 13. quae divisio de Iure civili incognita est. Bach. de act. D. 3. q. 26.

[note: C] ORITUR ex delicto, scilicet ex vi compulsiva: Datur vim [note: S] passis et heredibus, 16. §. 2. 14. §. 2. adversus inferentes, licet [note: P] tertius [orig: tértius] rem possideat. 14. §. 5. vel ipsa perierit, 1. C. h. 18. §. 1. de dol. mal. arg. L. 8. §. 1. de condict. furt. vid. 14. §. 1. h. et quidem contra singulos in solidum: unius tamen praestatio ceteros liberat. 14. §. f. et seqq. (nam haec actio sua [orig: suâ] natura est rei persecutoria, et propter contumaciam non restituentis demum fit mixta poenalis. 14. §. 1. 2. et 3. L. 16. §. 2. h.) Adversus heredes illorum datur, quatenus aliquid ad illos

ex eo pervenit, 16. §. f. licet illico [orig: illicò] consumptum sit. 17. 19. Datur etiam contra b. f. possessorem, 14. §. 3. et 5. qui tamen liberatur, si res ante litem contestatam perierit, 14. §. 5. nisi inde locupletior factus. 18.

[note: O] REPETITUR res cum fructibus, a [orig: à] delinquente et m. f. possessore etiam percipiendis, 12. 14. §. 7. quae si ad arbitrium iudicis non restituantur, intra annum utilem (qui non est mutatus in quadriennium: arg. L. 32. in f. C. de appell. vid. L. ult. C. de temp. in integr. restit.) reus, etiam b. f. possessor, arg. 14. §. 3. h. l. 152. §. 2. de R. I. L. 1. §. 14. in fin. de vi et vi arm. in quadruplum, cui etiam res inest, condemnatur. 14. §. 1. 3. et 7. etc. Post annum vero [orig: verò], causa [orig: causâ]cognita [orig: cognitâ], actio datur in simplum, quae est perpetua, 14. §. 1. L. 17. 19. ff. 4. C. h. Actor etiam restituere debet, quae pro re metu gesta accepit, 3. 4. C. nisi officialis a [orig: à] subdito violenter emerit. L. p. C. h. Pretium, quo tertius possessor illam rem comparavit, restituere non tenetur, 2. C. de furt.

IV. 3. DE DOLO MALO.

AD restitutionem ex hac secunda causa requiritur Dolus malus, quo Ius alterius laeditur, quique alio [orig: aliô] iuris remedio [orig: remediô] [note: A] non vindicatur. Requiritur ergo [orig: ergò]

[note: R] (1.) DOLUS malus. 1. et t. t. ff. et C. h. Dolus bonus huc non pertinet. 1. §. 2. et 3. h. v. 77. §. 31. de leg. 2. L. 19. §. 3. de negot. gest. Bargal. de dol. lib. 1. c. 3. Vocabulo doli simpliciter posito, malus intelligitur. L. 1. §. 3. h. L. 23. de R. I. L. 5. §. 2. Commod. [note: +] [note: B] v. Barg. d. l. 1. c. 9. Est vel * PRAESUMTUS, quando Lex latam culpam interpretatur pro dolo: quod regulariter fit in causis pecuniariis. L. 32. depos. 8. §. 3. de precar. L. 1. §. 2. si is, qui test. lib. L. 1. §. 1. si mens. fals. mod. Fr. h. n. 11. Bach. h. n. 4. in f.

[note: D] [note: b.] * VERUS, qui hic [orig: hîc] requiritur, 6. C. 7. §. f. est in GENERE machinatio alium scienter et maligno [orig: malignô]animo [orig: animô] laedendi. L. 71. §. 8. de A. v. O. H. 1. pr. §. 12. Si quis omiss. causa test. L. 12. §. 1. de incend. sive clam fiat, sive palam [orig: palàm], et vi aperta [orig: apertà]. L. 7. 10. ad L. Corn. desicar. L. 2. pr. et §. 8. vi bon. rapt. L. 14. §. [note: D] 13. quod metus causa. In SPECIE vero [orig: verò] est fraudulosa machinatio, qua aliud agitur, aliud simulatur, alterius decipiendi gratia. 1. §. 2. L. 7. §. 9. de pact. 43. §. 2. de. C. E. V. Praeterea [orig: Praetereà]

[note: C] [note: +] distinguitur Dolus in dolum ex *PROPOSITO, qui initio [orig: initiô] et eo [orig: eô] tempore, quo [orig: quô] negotium fit, adhibetur. 36. de V. O. Et dolum [note: c.] * ÉX RÈ, qui ex postfacto supervenit. 36. de V. O. 2. §. 3. 4. 5. et 7. de dol. mal. et metus exc. 8. §. 9. mandat. Bach. comm. h. c. 1. n. 5.

[note: D] [note: +] Dolus in specie dividitur in eum, * qui CAUSAM DEDIT contractui, quo alioquin non contracturus ad contrahendum inducitur; Barg. lib. 2. div. 5. atque contractum b. f. ipso [orig: ipsô] iure reddit nullum. 7. pr. h. L. 16. §. 1. de minor. Vinn. l. 1. sel. quaest. 12. Barg. d. div. 5. n. 12. propter L. 5. C. de resc. vend. Idem est in realibus contractibus b. f. Riemer. de contractibus, lib. 1. c. 6. §. 30. n. 10. arg. 6. Deceptus tamen habet electionem, an contractum nullum dicere, an vero [orig: verò] contra adversarium agere velit. Riemer. d. §. 30. n. 25. Barg. d. div. 5. num. 51. Carpz. p. 2. c. 34. def. 4. n. 4. Rei quoque ex tali causa a [orig: à] Domino traditae dominium transfertur in accipientem. arg. 7. h. iunct. 3. C. si advers. lib. L. 10. C. de resc. vend. 3. §. 8. de condict. causa dat. arg. t. t. ff. et C. de condict. indeb. Bach. h. c. 2. Vinn. d. quaest. 12.

Contractum stricti iuris ipso [orig: ipsô] iure non vitiat, 36. de V. O. Riemer. d. §. 30. n. 19. Barg. d. div. 5. n. 22. nec actione ex contractu purgatur; 7. §. 3. in f. Vinn. d. quaest. 12. sed re adhuc integra [orig: integrâ] datur doli exceptio: 36. de V. O. 5. C. de inut. stip. Contractu vero [orig: verò]impleto [orig: impletô], et deficientibus aliis remediis, actio de dolo. Vinn. d. quaest. 12. Donell. et Zas. in L. 36. de V. [note: d.] O. Richter. dec. 87. n. 13. et dolum * INCIDENTEM, quo sponte [orig: spontè] contrahens in re vel modo contrahendi decipitur. Barg. d. div. 5. n. 2. Hic in stricti iuris contractibus purgatur vel exceptione vel actione doli, 36. de V. O. 7. §. 3. in b. f. contractibus non purgatur querela [orig: querelâ] nullitatis; sed vel actione ex ipso contractu, 7. pr. et §. 3. l. 9. pr. h. 13. §. 4. et 5. de A. E. V. 2. C. eod. vel exceptione doli. quae b. f. iudiciis inest. 21. sol. matr. 84. §. 5. de leg. 1. Vinn. d. quaest. 12. Barg. d. l. n. 3. et 4.

[note: a,,] (2.) Requiritur, ut Ius dolo decepti laesum sit, 7. et quidem ad duos aureos. 9. 10. unde actor exprimere debet, in quo laesus sit. 16.

[note: a,,] (3.) Ut nullum aliud subsit iuris remedium. 1. §. 1. et 4. L. 7. §. 1. 2. et 4. h. nam excluditur, etiamsi illud tempore vel actoris culpa finitum sit, [?] . §. 6. et 7. aut contra tertium competat: 1. §. f. et LL. seqq. dummodo is non sit inops. 6. Multo [orig: Multò] magis excluditur, si remedium iuris certum

adsit, v. g. interdictum, restitutio in integrum, 1. §. 6. vel exceptio, 1. §. 4. etiam doli. f. Bach. ad Tr. V. 1. D. 11. q. 6. lit. d. Ceterum, si probabiliter dubitetur, an aliud competat, datur actio de dolo. 7. §. 3. Item si actio concurrens aeque sit famosa, arg. 1. §. 4. ff. 1. C. h. 59. §. 1. mandat. Bach. d. q. 6. lit. e. aut criminalis. 9. §. 2. v. Bach. comm. h. c. 4.

[note: a.] Haec tria copulative [orig: copulativè], et causae cognitio requiritur. 1. §. 1.

[note: D] ACTIO de dolo est praetoria, 1. pr. personalis, (ex delicto) 14. h. §. 31. I. de act. arbitraria, §. 31. I. de act. 18. pr. h. rei persecutoria, 1. pr. 17. pr. 18. pr. famosa, 1. §. 4. h. L. 1. de his, qui not. infam. et subsidiaria, 1. §. 1. et 4. quae datur dolo deceptis, 1. pr. et heredibus, 13. pr. adversus decipientes, ad damni illati restitutionem.

[note: P] Datur contra decipientes, etiam pubertati proximos, 13. §. 1. Tutores et procuratores. 15. §. 2. unde in libello designari debet, cuius dolo factum sit: 15. §. f. Plures in solidum tenentur singuli; unius tamen praestatio liberat reliquos. 17. pr. Contra heredes datur sub qualitate actionis in factum, quatenus ad illos aliquid pervenit. 13. pr. 17. §. 1. 26. 27. 28. 29. Eodem [orig: Eôdem]modo [orig: modô] datur adversus illos, quorum negotia gessit, qui dolum fecit. 15. pr. vid. Bach. h. c. 3. n. 1. p. 1020. Ob administratoris dolum eodem [orig: eôdem]modo [orig: modô] datur etiam contra dominum, 15. §. 2. municipes. 15. §. 1. Bach. d. l. NON datur haec actio liberis et libertis contra parentes et patronos, neque personis vilibus contra excellentes; sed datur in factum actio, detracta mentione doli. 11. §. 1. 12. Bach. in comm. h. c. 4. n. 1. p. 1025. L. 4. §. 16. de dol. mal. exc.

[note: O] Petitur res cum omni causa, 22. 35. de V. S. vel, si ad arbitrium iudicis non praestetur, actor interesse iuramento in litem aestimat. 18. pr. Si res casu perierit, statim reus ad interesse condemnatur. 18. §. 1. Fr. h. num. 8. quod etiam observatur in casu L. 18. §. 4.

Ne, aliis actionibus deficientibus, dolosis malitia sit lucrosa, deceptis vero [orig: verò] simplicitas damnosa. 1. pr. vid. Bach. h. t. c. 1. num. 1.

[note: C] Haec actio etiam in iudicium deducta Iure civ. continuo [orig: continuô]biennio [orig: bienniô] praescribitur. L. f. C. vid. Myns. cent. 1. obs. 51. Actio vero [orig: verò] in factum contra reum, et eius heredes, quatenus locupletiores, est perpetua. 28. 29. quod etiam de doli Exceptione dicitur in L. 5. in f. de dol. mal. et met. exc.

IV. 4. DE MINORIBUS XXV. ANN.

TErtia causa restitutionis est, si aliquid gestum, quo, vel propter facilitatem minoris, vel propter adversarii malitiam, [note: A] [note: R] Ius minoris laesum est. Requiritur igitur *(1.) ut aliquid gestum, 1. §. 1. 7. §. 1. vel non gestum. p. C. arg. §. ult. I. de V. O.

[note: a,,] *(2.) Ut laesus sit minor, 1. §. 1. h. e. qui annum XXV. nondum excessit, 1. §. 2. (tempore naturaliter computato; 3. §. 3. vid. Fr. h. n. 4.) sive sit impubes, p. h. 2. 3. f. C. si tut. vel curat. interven. sive in utero exsistat, 45. masculus et femina; pr. I. de Curat. modo [orig: modò] veniam aetatis non impetraverit, 1. C. de his, qui ven. aetat. vid. Limn. de I. publ. libr. 2. c. 9. n. 149. quae Iure civili masculis XX. annis, soeminis XVIII. annis maioribus conceditur, 2. pr. et §. 1. C. d. t. vid. Limn. d. l. Groenevv. ad d. l. 2. ita, ut bona sua, excepta immobilium alienatione, 2. §. 1. L. 3. C. d. tit. valide [orig: validè] administrare possint, nec corum nomine restituantur. d. l. 1. Mandos. de aetat. minor. c. 5. n. 86. nam hi hactenus habentur pro maioribus, adeoque non restituuntur; 3. §. 4. vers. praetor. regulariter autem maiorum appellatione non continentur. L. f. C. de his, qui ven. aetat. vid. 38. pr. L. f. C. si adv. vend. pign. Bach. h. c. 7. num. 5. Nec locum habet haec restitutio, licet cum minore negotium coeptum, citra dolum adversarii, cum maiore finitum sit. 3. §. 1. h. 1. C. si advers. rem iudit. Pro minoribus etiam non habentur Electores completo XVIII. aetatis anno. c. 7. Aur. Bull. Arumaeus, ad A. B. disc. 4. quaest. 14. et 15. Mevius, ad Ius Lubec. p. 1. tit. 7. art. 6. num. 6. Et omnes, quorum maior aetas hoc anno [orig: annô] terminatur secundum Statuta, vid. Stat. Hamb. lib. 1. tit. 9. art. 1. Mev. d. art. 6. num. 5. Ius Saxon. perfectam aetatem post XXI. annum constituit. Carpz. p. 2. c. 11. def. 9. Igitur neque hi restituuntur. Mev. d. art. 6. num. 15. Si minor quidem gessit, sed maior exinde laesus, idem non restituitur; 23. quod tamen secus est, si minor negotia gessit. 24. Illud nihil refert, ipsi minores, an illorum nomine tutores, procuratores aliquid gesserint, ex quo minores laedantur. 47 pr. 3. f. C. si tut. vel curat. inter v. 4. C. Si advers. rem iudic. vi [?] tamen L. 13. §. ult. C. de iudic.

[note: a,,] *(3.) Requiritur laesio, 5. C. h. vid. 16. pr. 3. C. de prad. min. 4. C. in quib. caus. in integr. rest. necessar. v. g. rei amissio, etc. 44. 6. 7. §. 6. quantitatem iudex cognoscit. arg. L. 1. §. 1. de iure delib. enormis non requiritur. arg. 1. vid. Bach. h. c. 2. n. 1.

[note: a.] (4.) Quae contigit aetatis facilitate, vel adversarii malitia. 1. pr. 11. §. 4. L. 17. 24. §. 1. L. 44. in f. ff. et L. 5. C. nam alioquin superveniens laesio non parit restitutionem. 11. §. 4. et 5. Hinc minor non restituitur, nisi praesente adversario, 13. pr. in f. 29. §. 2. et diligenter causa cognoscatur. 11. §. 3. L. 44. [note: pr.] Restitutionem petens probat aetatem, 9. C. de prob. 4. C. 39. pr. Mandos. d. tr. quaest. 1. vid. Mascard. de prob. V. 2. concl. 1063. Carpz. p. 1. const. 16. def. 49. n. 2. et 3. Bach. V. 1. D. 11. q. 8. lit. E. et laesionem. 5. C. h. 9. §. 4. de Iurei. 19. de probat. Carpz. [note: Q] p. 1. const. 26. d. 23. Petitur haec restitutio tantum [orig: tantùm]extraordinaria [orig: extraordinariâ] persecutione. 24. §. f. v. 13. §. f.

[note: S] Minoribus ex dictis causis. 3. §. 4. (Effectus huius privilegii tamen etiam ad maiores heredes transmittitur. 18. §. f. L. 19. h. un. C. si advers. dot. Carpz. lib. 2. rum. 89. n. 13.) Patribusfamil. et Filiisfamilias, 3. §. 4. modo horum intersit. 3. §. 4. et 10. Patri ex negotio filii convento non datur haec restitutio; 3. §. 4. vers. si igitur. etc. nisi tamquam successor filii, 3. §. 9. vel tamquam defensor eius conveniatur, et filii nomine restitutionem petat. 27. pr. Datur, etiamsi sit iuris Doctor, arg. 1. in f. h. 1. C. qui et adv. quos. nisi ignorantia iuris lapsus. arg. 2. §. 43. de O. I. arg. L. 30. C. de transact. Vinn. lib. 1. Select. quaest. 13. Qintil. Mandos. tr. de minor. aetat. quaest. 6. num. 2. Bocer. cl. 6. D. 10. q. 40. Straccha, de mercat. p. 3. num. 26. et seqq. Etiam Fideiussor habet hoc remedium, si dolo adversarii fuerit laesus minor. 2. C. de fideiuss. min. 7. §. 1. de except. Sin vero [orig: verò] minor facilitate lapsus, fideiussori regulariter non succurritur; sed minor etiam contra fideiussorem restituitur in integrum, 13. pr. h. 1. et 2. C. si adv. fideiuss. nisi creditori, qui cum minore contraxit, salva sit actio contra tertium, 51. de procurat. 2. §. 1. de adm. et peric. tut. Struv. h. q 60. aut minor per restitutionem exuat illam qualitatem, cuius ratione fuerat obligatus, cuiusque intuitu fideiussorem dedit. 51. de procurat. d. l. 2. §. 1. L. 89. de A. v. O. H. Vinn. lib. 1. select. quaest. 11. in f. aut fideiussor ipsi minori succedat: quamvis hoc in casu potius ut heres minoris utatur hoc [orig: hôc]remedio [orig: remediô]. 93. §. 2. 95. §. 3. de solut. Socio minoris non prodest; Liun. C. si in communi. etc. nisi causa sit connexa et individua. 10. ff. quemadmod. serv. amitt. Carpz. lib. 2. rum 98. num. 2. et seqq. et part. 1. const. 16. def. 17. n. 2. Berlich. p. 2. decis. 180.

[note: P] Regulariter datur adversus illos, cum quibus negotium gestum est, 13. §. 1. et heredes; 6. 7. C. 14. sed non contra tertium possessotem; 13. §. 1. L. 14. nisi mala [orig: malâ] f. possideat, 13. §. f. arg. 14. aut, sib. s. possideat, minor alio [orig: aliô]modo [orig: modô] tutus esse non possit, 13. §. 1. L. 14. aut alias intersit, rem potius, quam [orig: quàm] pretium habere. 9. pr. vid. 35. Conceditur his casibus vel cognitio praetoria, vel, rescissa [orig: rescissâ] alienatione, in rem iudicium. 13. §. 1. Contra patrum gesta liberis non datur, L. f. C. qui et advers. quos. ibi Perez. n. 2. et 3. vid. Nov. 155. cap. 1. nec contra minorem, 11. §. 6. nisi ipse certet de damno vitando, alter de lucro captando. 34. pr. Contra SCtum Macedonian. restituitur minor; 11. §. f. sed non contra Velleianum, si principalis debitor solvendo sit; sin minus, restituitur. 12.

[note: O] Obiectum sunt Minorum negotia valida, 16. pr. quibus illorum Ius laesum, 1. §. 1. 7. pr. Iudicialia, 7. §. 4. §. p. et f. L. 16. §. f. L. 36. h. 4. et t. tit. C. si advers. rem iudicat. Bach. h. c. 6. n. 1. et 2. Extra iudicialia, licet tutoris auctoritas et iudicis decretum intervenerit, 11. C. de praed. min. aut pignora ex causa debiti fuerint distracta, 9. pr. p. h. L. 1. C. si advers. vend. pign. et plus licitanti addicta: 7. §. 8. his tamen casibus parcius [orig: parciùs] indulgetur. dd. LL. Bach. h. c. 9. n. 2. Transactio, Divisio, 1. 2. C. si advers. transact. Donatio, Dos, L. un. C. si advers. dot. 2. C. si advers. donat. Mutuum, 1. C. si advers. Credit. Solutio, 7. §. 2. h. 1. C. si adv. solut. vid. 2. eodem. Bach. ad Tr. V. 1. D. 11. q. 11. lit. A. Hereditatis aditio, 7. §. 5. h. L. 1. et 2. C. si min. ab hered. et Repudiatio, 1. 2. C. si ut omiss. hered. vel bon. poss. vid. 24. §. 2. h. f. C. de repud. hered. adeo [orig: adeò], ut contra repudiatam restitutus, iterum audiatur adversus aditionem. 7. §. 9. Bach. h. c. 4. in f. NON autem datur contra venditionem bonorum sub hasta, propter debita fiscalia, 5. C. de fid. et iur. hast. fisc. Berlich. p. 1. dec. 113. Bocer. cl. 6. D. 10. q. 63. Contra solutionem minori ex Decreto iudicis factam, 25. C. de adm. tut. §. f. I. quib. alien. lic. 7. §. 2. Carpz. p. 2. c. 11. d. 46. Bach. d. q. 11. lit. D. Libertatem, L. 31. h. tot. tit. C. si advers. libert. Venditionem sui ipsius, 9. §. 4. Matrimonium, Omissum iniuriarum iudicium, 37. pr. Delictum dolosum. 9. §. 2. et 5. L. 37. §. 1. h. l. 1. C. si advers. delict. arg. 48. §. 1. de R. N. Unde nec contra veram contumaciam: Bach. h. c. 14. quod secus est in quasi contumacia, 8. et in delictis culposis. 2. C. si advers. delict. 9. §. 5. h. 1. C. in quib. caus. in integr. rest. necessar. In veris delictis contra confessionem temerariam admittitur restitutio, arg. 6. §. 5. de

Confess. Bach. d. c. 14. Perez. in C. si advers. delict. et interdum propter minorem aetatem poena quoque mitigatur. 37. §. 1. vid. Carpz. pr. crim. p. 3. quaest. 143.

[note: E] Impetrata [orig: Impetratâ] restitutione minor omnia recipit, 27. §. 2. et quatenus locupletior factus, restituit. 7. §. 5. 24. §. 4. 40. §. 1. 47. §. 1. h. L. un. C. de reput. quae fiunt in iudic. in integr. rest. vid. omnino [orig: omninò] Bach. h. c. 13.

[note: C] Contraria sunt huic restitutioni (1.) Dolus minoris, 9. §. 2. 37. §. 1. e. g. Si se maiorem dolo dicat, 2. 3. C. si min. se mai. dix. secus est, si per errorem hoc dicat; 1. 3. C. d. tit. nisi per iuramentum hoc affirmet, tum [orig: tùm] enim instrumentis contrarium probandum est, ut restituatur; plane [orig: planè] si corporale fuit iuramentum, omnino [orig: omninò] non restituitur. 3. C. d. tit. Dolus adversarii concurrens hunc tollit et compensat. arg. 36. de dol. 3. vir. quod si. C. si minor se mai. Fr. h. n. 2. Gail. lib. 2. O. 65. (2.) Decretum magistratus, quo minor maior fuit declaratus. 32. Bach. h. c. 14. (3.) Ratihabitio a [orig: à] maiore, 1. 2. C. si mai. fact. ratih. facta verbis vel factis, 3. §. 1. quae necessario [orig: necessariò] inferant approbationem. 3. §. 2. (4.) Iuramentum minoris corporale a [orig: à] pubere praestitum. aut. Sacramenta. C. si advers. vend. vid. Bach. h. c. 14. fere [orig: ferè] in fin. Vinn. lib. 1. quaest. 15. Groenevv. ad. d. tit. C. si advers. vend. (5.) Aliud aeque [orig: aequè] commodum remedium. 16. pr. v. 3. C. si tut. vel curat. interven. 13. §. f. C. de iudic. (6.) Praescriptio quadriennii currentis a [orig: à] tempore, quo quis maior factus, vel ordinario [orig: ordinariô] iure, vel etiam ex dispensatione L. f. C. de temp. in integr. rest. ita tamen, ut posteriori in casu ante 25. ann. non finiatur. L. 5. C. de temp. in integr. rest. (7.) Semel denegata ex eadem causa non conceditur. 1. et t. t. C. si saep. in integr. rest. pet.

[note: SS] Exemplo minorum restituuntur Ecclesiae, et alia pia loca, c. 1. 2. 3. et 7. x. de rest. in integr. Tiraquell. de privil. piar. caus. priv. 183. Res publicae, 4. C. quibus ex caus. mai. 3. C. de Iure Rei publ. 9. de appellat. Bach. ad Tr. V. 1. D. 11. q. 8. lit. H. et reliquae universitates. ¶¶. Berlich. p. 2. decis. 216. His quadriennium currit ex tempore laesionis, nec postea [orig: posteà] audiuntur, nisi ob probabilem causam. c. 1. et 2. de rest. in integr. in 6. Clement. 1. eodem. v. Carpz. lib. 2. rum. 96. Berlich. p. 2. decis. 218. Richter. p. 2. decis. 71. num. 13.

IV. 5. DE CAPITE MINUTIS.

[note: D]QUarta causa restitutionis est Capitis deminutio, quae in genere est prioris status mutatio, cuius tria sunt genera,

Maxima, qua libertas, Media, qua [orig: quâ] sola civitas tollitur, et Minima, qua [orig: quâ] familia mutatur. f. h. §. 4. 1. eodem. Vinn. ad. d. §. Hic titulus pertinet ad tertiam speciem, qua [orig: quâ] olim iuris subtilitate civiles obligationes exstinguebantur; sed ex hoc Edicto a praetore in minutum restituebantur, 2. §. 1. atque in perpetuum heredibus et contra heredes dabantur. 2. §. f. Hodie [orig: Hodiè] huius Edicti usus directus est nullus. Fr. h. in f. Bach. h. n. 10. Per maximam et mediam diminutionem omnes quidem actiones amittuntur; sed utiles adversus illos conceduntur, ad quos bona capite deminutorum pervenerunt. 2. pr.

IV. 6. EX QUIBUS CAUSIS MAIOR. XXV. ANN. IN INTEGR. REST.

QUinta in integrum restitutionis causa in specie dicitur Maiorum, si ius alicuius, propter absentiam, vel aliud iustum impedimentum, laesum fuerit. 1. pr.

[note: A] [note: R] REQUIRITUR igitur, * Ut IUS LAESUM sit, 1. pr. etiam per omissionem lucri, v. L. 17. §. 1. 27. 41. 43. modo [orig: modò] hoc non veniat ex poena, vel damno alterius. 18. Hac [orig: Hâc] restitutione non indiget, qui iure suo agere impeditur, 1. in f. C. de ann. except. v. 1. C. de bon. matern. 30. C. de iur. dot. 7. §. 4. C. de 30. l. 40. ann. praescr. c. 10. in f. x. de praescr. etiamsi propter bellum; d. cap. 10. cap. 13. c. 16. q. 3. R. I. de anno 1654. §. So viel nun die Capitalien, 172. etc. Carpz. p. 2. dec. 116. quamvis de iure Civili tale impedimentum facti, et extrinsecus superveniens iuris, cursum usucapionis ipso iure non sistat. 18. C. de capt. et postlim. 26. §. 4. et 7. Bach. h. c. 4. n. 3. p. 1188.

[note: a,,] * (2.) Propter ABSENTIAM. Absentia dividitur in Fictam, qua corpore praesens, propter certam causam, a [orig: à] iure fingitur absens, 124. §. 1. de R. I. 2. §. 3. de iure codicill. 17. §. 11. de iniur. 26. de captiv. et postlim. Et Veram, quae iterum Ordinaria, quando quis abest a loco, ubi non habet domicilium, et Extraordinaria, quando quis a [orig: à] domicilio abest. 7. C. de incol. Fr. h. n. 6. Haec est vel necessaria, vel voluntaria; Utraque vel laudabilis, vel vituperabilis, vel indifferens. Necessaria laudabilis est legatorum, militum etc. qui rei publ. causa absunt: 7. 8. 33. et seqq. 45. v. 36. 42. 35. Necessaria vituperabilis est eorum, qui propter delictum absunt, relegati, carcerati, etc. 9. pr. 26. §. 1. Necessaria indifferens est, si quis v. g. a [orig: à] latronibus detineatur, 9. pr. v. 2. §. 1. 3. 38. §. 1. Voluntaria

laudabilis est studiosorum: 28. pr. h. iunct. aut. habita. C. ne fil. pro patr. Vituperabilis, qui per contumaciam abest. 2. §. 8. si quis caut. in iudic. Indifferens, qui sui lucri causa absunt. 42. h. Fr. in [note: S] conun. h. n. 7. et seq. Datur PRAESENTI, cui nocuit adversarii absentia: 1. 21. Hic sufficit quaelibet absentia, 21. §. 1. etiam ficta, 22. §. f. etiam necessaria et voluntaria laudabilis. 22. §. 1. 29. NON datur, si absens procuratorem reliquit, a [orig: à] quo rem suam recuperare potest, 21. §. 2. 39. h. aut ad interrogationem praesentis exstitit spontaneus defensor. v. 21. §. 2. et 3. L. 22. pr. Novo iure his etiam ordinario [orig: ordinariô]remedio [orig: remediô] succurritur; L. 2. C. de ann. exc. Sed restitutio pinguior est: nam illud competit tantum [orig: tantùm] ad praescriptionem interrumpendam, haec vero [orig: verò] est rescissoria, et ipsam rem quoque recuperat, adeoque per illud restitutio non est sublata. (quod vult Bach. h. c. 3. n. 1.) arg. 35. pr. C. de inoffic. test. 32. in f. C. de appell. 27. C. de testam Riemer. de act. D. 3. q. 26. Et ABSENTI a [orig: à] praesente laeso, indistincte [orig: indistinctè], etiamsi procurator relictus sit, modo [orig: modò] absentia sit laudabilis, 1. 26. §. f. 28. pr. Fr. h. n. 17. aut necessaria indifferens. 15. pr. 26. §. f. Fr. h. n. 14. Sin vero [orig: verò] fuerit voluntaria indifferens, vel necessaria vituperabilis, datur restitutio, si procuratorem non potuit relinquere, vel a [orig: à] procuratore dato non defendatur, et damnum a [orig: à] procuratore non possit resarciri. 26. §. 1. arg. 36. 42. Fr. h. n. 18. Absentia voluntaria vituperabilis poenam magis, quam hoc auxilium meretur. 2. §. 8. Si quis caut. in iudic.

[note: a.] (3.) Vel ALIAM IUSTAM CAUSAM. 1. §. 1. 26. §. f. v. g. si praetor, propter ferias extraordinarias, vel pecunia [orig: pecuniâ] corruptus, Ius non dicat, 26. §. 4. et 7. propter iustum errorem et facti ignorantiam. 1. §. f. quod fals. tut. et c. 15. §. 5. quod vi aut clam. §. 33. I. de act. vid. Berlich. p. 1. dec. 40. et 41. Si quis iure suo uti non possit propter adversam valetudinem, 1. pr. aut alium casum fortuitum, 1. pr. h. 35. de S. P. R. 1. §. 9. de itin. act. priv. vel per tertium aliquem, qui non est solvendo, 3. §. 1. de eo, per quem fact. et alias causas, quae non prohibentur, 1. §. 1. 26. §. f. 28. §. 2. NON etiam datur haec restitutio propter negligentiam, 16. aut aliam iniustam causam, 44. nec propter solam ignorantiam contra praescriptionem, arg. f. C. de praescr. long. temp. 3. in f. et 4. C. de praescr. 30. l. 40. ann. iunct. L. 1. C. si adv. vend. Bach. v. 1. D. 11. q. 17. lit. a. Berlich. p. 1. concl. 10. licet officio iudicis desuper implorato. Hahn. ad W. h. in fin. vid. tamen Gail. 2. O. 19.

facultatem restituit, f. de in integr. rest. possidentibus exceptiones concedit: 28. §. 5. v. 31. interdum dat actionem, quae vel est institutoria, quando scilicet, omisso [orig: omissô]lucro [orig: lucrô], nova conceditur actio, quam, si praesens. vel non impeditus fuisset, instituere potuisset. 17. pr. et §. 1. 41. 43. h. v. 8. §. p. ad SCt. Vellei. Bach. h. c. 5. n. 2. vel Restitutoria, sive rescissoria, 28. §. f. h. 24. C. de R. V. si scilicet impeditus ius quaesitum et actionem amisit: Haec a [orig: à] priori differt non specie; sed tantum [orig: tantùm] adiectitia qualitate, Bach. D. 3. de act. q. 30. Riemer. de act. D. 3. th. 25. et prout illa fuit realis, vel personalis, ita et haec. Bach. h. c. 5. pag. 1203. 18. C. de postlim. revers. Contra usucapionem datur ex ficto dominio ad recuperandam possessionem actio realis, §. 5. I. de act. etiam heredibus, 35. §. 6. h. f. C. h. 1. C. de rest. milit. adversus quemcumque possess. 30. pr. et §. 1. ad rem amissam cum fructibus. 23. §. 2. 28. §. f. Olim intra annum utilem; §. 5. I. de act. Hodie quadriennium continuum, quod ignoranti et durante impedimento [orig: impedimentô] non currit; f. pr. C. de temp. in integr. rest. Gail. 2. O. 48. interdum tamen hoc auxilium minori spatio durat. v. L. 26. §. 8. Bach. D. 3. de act. th. 29.

IV. 7. DE ALIENAT. IUDIC. MUT. CAUS. FACT.

SExta restitutionis causa est alienatio rei possessae dolosa, iudicii mutandi causa facta, quo adversarii conditio redditur [note: R] deterior. REQUIRITUR igitur (1.) Rei possessae alienatio, 4. §. 2. 4. L. 8. §. 2. h. inter vivos, citra necessitatem facta. 8. §. f. L. 10. (2.) Dolus malus: 1. 4. §. 1. et 3. h. Bach. h. pag. 1216. ratio est in L. 4. §. 1. (3.) Iudicii mutandi causa: 1. 4. §. 1. sive quis metuat vindicationem, sive aliam realem, vel in rem scriptam actionem: 1. h. L. un. C. h. Stricto iure cum hoc alienante amplius agi non potest; L. un. C. h. dolus tamen est pro possessione et dantur utiles actiones. 150. de R. I. 27. §. 3. L. 36. de R. V. 25. §. 8. de her. pet. Hoc etiam remedium relinquitur electioni actoris, utpote aliquando utilius et necessarium: v. Bach. h. p. 1216. nisi reus utilem actionem pati malit. 3. §. 5. (4.) Actoris laesio, 1. 4. §. 5. si v. g. novus possessor rixosus, etc. 1. in f. 2. 3. pr. Bach. ad W. h. si genus actionis, 3. §. 1. aut status negotii mutatus. 3. §. 2. et 3.

[note: D] Datur ex hoc Edicto actio in factum, 1. quae est praetoria, personalis, 7. rei persecutoria, 4. §. f. 7. competens illi, qui per

huiusmodi alienationem laesus est, (et eius heredi, 4. §. f.) adversus alienantem, (non contra heredes, 4. §. f. L. 7.) ad omne interesse; 1. 3. §. 4. L. 4. §. 5. (sed non ad alienationem rescindendam. arg. dd. LL.)

[note: C] Cessat haec actio, si actoris nihil intersit. 1. 3. §. 4. L. 4. §. 5. Hinc, si rem recepit, qui illam alienavit, non tenetur ex hoc edicto, 8. §. 4. h. neque datur ultra annum. 6. 7. h.

IV. 8. DE RECEPT. QUI ARBITR. RECEP. UT ARB. DIC.

[note: D] ARBITRI in genere dicuntur, quorum arbitrio [orig: arbitriô] res gubernatur: 21. C. mandat. in SPECIE vero [orig: verò], qui ab aliis eliguntur ad arbitrium suum interponendum. Idque vel [note: A] * A Magistratu, 5. C. ad totam controversiam decidendam: ut sunt iudices in b. f. et arbitrariis iudiciis, 38. pro soc. 24. depos. f. rem pup. salv. t. t. C. arbitr. tut. vel ad causam incidentem. L. 9. de his, qui satisd. cog. 1. §. 6. si cui plus, quam per L. Falc. Hi sunt arbitri iuris, Fr. h. n. 7.

[note: a.] *A privatis eliguntur* ex Legis dispositione, 16. f. C. de iudic. [note: B] qui a [orig: à] DD, statutarii appellantur: vid. Blanc. tr. de compromiss. Ad hos etiam arbitri Austregarum referuntur. vid. Schubhard. [note: b.] in tr. de Austregis. * Vel ex libera [orig: liberâ] voluntate, * Ad contractum [note: C] conciliandum aut controversias amice [orig: amicè] componendas, qui Arbitratores, Schiedsleute dicuntur, 25. locat. 76. pro soc. f. C. de C. E. V. 13. §. 2. in f. h. Vinn. lib. 1. sel. q. 16. Gail. 1. O. 150. a. 4. Baptist. a [orig: à] S. Blasio, tr. de differ. inter arbitr. et arbitrat.

[note: c.] * Vel ad controversias, observato iudiciorum ordine, cognoscendas et definiendas, 1. 13. §. 2. h. 14. pr. C. de iudic. qui proprie [orig: propriè] dicuntur ARBITRI COMPROMISSARII, 5. §. 1. C. h. L. f. C. ubi et ap. quem cogn. in integr. rest. [note: D] Willkuhrliche [orig: Willkührliche] Schieds-Richter. Carpzov. p. 1. c. 1. d. 13. n. 5. de quibus h. l. agitur, et sunt quasi iudices, qui libera partium voluntate, ad controversias secundum iudiciorum ordinem cognoscendas, et libero [orig: liberô]suo [orig: suô]arbitrio [orig: arbitriô] definiendas electi, officium illud in se receperunt. 1. 3. §. 1. l. 13. §. 2. h. 14. pr. C. de [note: +] iudic. 17. §. 3. l. 19. Speciales ad unam vel certas, Generales, ad omnes partium controversias constituuntur: 43. h. Bach. h. c. f. p. 1289. quod compromissum plenum dicitur, 21. §. 6. futuras tamen non comprehendit: 46. Nam compromissa sunt stricti iuris. Bapt. a [orig: à] S. Blasio, d. tr. quaest. 57. n. 13. Carpz. tit. 17. art. 4. n. 54.

[note: C] Causa efficiens est* (1.) partium electio, 11. §. 1. quae dicitur [note: D] COMPROMISSUM, et est conventio, qua litigaturi arbitrum eligunt, et illi supra memoratam potestatem concedunt, 17. §. 3. 19. pr. Bach. h. c. 2. n. 4. in pr. simulquese eius sententiae staturos promittunt: 5. pr. C. 11. §. 4. quod fit pacto, 13. §. 2. et 3. h. 5. pr. C. vel stipulatione, cui saepe [orig: saepè] clausula doli, alles treulich und ohne Gefahrde [orig: Gefährde], 31. h. et ut plurimum poena adicitur. 3. §. 2. L. 11. §. 2. 30. 32. pr. et §. 1. vid. l. 27. §. ult. ff. cap. 9. x. h. t. Vetus Iuramentum 4. C. prohibuit Iustinianus; N. 82. c. 11. aut. decernit. C. h. t. sed illud iterum admisit Ius Canon. c. 2. et 9. x. h. Bapt. a [orig: à] S. Blasio, q. 35. n. 71. Gutierrez. p. 3. c. 14. n. [note: d.] 4. et * (2.) Arbitri consensus: Invitus enim non cogitur: 3. §. 1. Censetur autem consentire, si promittat se sua [orig: suâ]sententia [orig: sententiâ] controversiae finem impositurum. 13. §. 2. L. 32. §. 1. h. v. Lanfranc. de Oriano, d. tr. p. 1. n. 15. et seq.

[note: S] Compromittere possunt, qui de eadem [orig: eâdem] re transigere: Borell. d. tr. §. 1. gloss. 3. n. 267. Lanfr. d. tr. sect. 3. n. 3. Controversiarum domini, Procuratores in rem suam, Lanfr. d. l. et in rem alienam, cum speciali compromittendi, c. 9. x. h. aut generali omnium negotiorum mandato; arg. 17. §. 3. de Iureiur. v. c. 9. x. h. Lanfr. d. n. 7. vide supra [orig: suprà] de transact. Tutores et Curatores in utilitatem pupilli, arg. 35. de iureiur. 46. §. f. de adm. et peric. tut. accedente decreto, si de re immobili alienanda agatur. arg. L. 4. C. de praed. min. Simoncellus, in tr. de decret. lib. 2. tit. 6. inspect. 8. n. 71. et seqq. Patres, ratione adventitii regularis. Lanfr. d. sect. 3. n. 9. Vasalli etiam sine consensu domini. c. un. lib. 2. F. tit. 15. c. un. lib. 2. F. tit. 34. et 46. arg. c. un. §. Si vasallus, lib. 2. F. tit. 15. c. un. lib. 2. F. tit. 34. et 46. Bach. ad Tr. v. 1. D. 12. q. 6. Lit. A. Finckelth. Disp. Feud. 9. q. 14. Sed NON Episcopi et praelati sine consensu capituli; c. 1. et t. t. X. de his, quae fiunt a [orig: à] praelat. sine consens. Capit. Pupilli et Minores sine tutorum et curatorum consensu. 3. 35. h. arg. L. 3. C. de in integr. rest. vid. 34. §. 1. de minor. Feminae alieno nomine: 32. §. 2. Moribus nostris etiam in propria [orig: propriâ]causa [orig: causâ] curatoris consensum adhibere debent. Wibel. de contract. mulier. c. 3. §. 8. n. 239. Berl. p. 2. concl. 17. n. 53.

[note: P] Arbitri eligi possunt, qui nec impediuntur, nec prohibentur, arg. 43. §. 1. de procurat. Integrae et laesae famae, 7. pr. Laici et Clerici, 32. §. 4. vid. Lanfr. d. tr. p. 2. n. 4. Patresfamilias et Filiifam. 5. Hic etiam in causa patris arbiter esse potest. 6. IMPEDIUNTUR Furiosi, etc. 9. §. 1. PROHIBENTUR Servi, 7. pr. et §. 1. Feminae, f. C. vid. c. 4. x. h. Lanfranc.

p. 2. n. 2. Minores XX. ann. 41. Iudices, ad quorum cognitionem causa iure ordinario [orig: ordinariô] pertinet. 9. §. 2. Bapt. a [orig: à] S. Blasio, d. tr. quaest. 15. n. 34. et seqq. Quod nonnulli mutatum putant per cap. 5. 7. et 10. x. h. c. 21. x. de praebend. Compilat. decis. Cameral. voce Compromiss. Groenevv. ad 9. §. 2. h. Lanfr. d. p. 2. n. 14. in f. Laici in causa spirituali. c. 8. x. h. Quilibet in causa propria. 51.

Si PLURES eliguntur, 17. §. 6. omnes debent esse habiles, 7. §. f. Lanfr. d. tr. p. 2. n. 23. et praesentes; 17. §. 2. et §. f. L. 18. Carpz. p. 1. c. 1. d. 14. vid. c. f. de arbitr. in 6to. nisi alternative [orig: alternativè] fuerint electi. 8. 17. §. 4. Unius dissensio non impedit validitatem maiorum: 17. §. f. 27. §. 3. arg. 36. 39. de re iudicat. Carpz. d. def. 14. n. 4. c. 1. de arbitr. in 6. Si vota sint paria, laudum non subsistit, 27. §. 3. et 6. nisi in quantitate tantum [orig: tantùm] dissentiant, tum enim in minorem omnes consensisse intelliguntur. 27. §. 3. h. c. 1. de arb. in 6. arg. L. 1. §. 4. de V. O.

[note: O] Obiectum sunt omnes controversiae, non exceptae: Lanfr. d. tr. p. 4. inf. EXCIPIUNTUR autem publ. iudicia, et alia delicta famosa, 32. §. 6. Ioh. a [orig: à] Sande, L. 5. decis. Frisic. tit. 8. def. 5. Actiones populares, Causae status, de libertate et ingenuitate, 32. §. 7. Restitutionis, L. f. C. ubi in integr. rest. Bernhard. Wurmser. tit. i. O. 3. vid. c. p. x. de Rest. in integr. Res iudicatae, c. 11. x. h. Matrimoniales, c. p. x. de in integr. rest. Lanfr. d. p. 4. n. 5. Perez. in C. h. n. 6. ac reliquae causae, quae non sunt privati arbitrii. c. 5. x. h.

[note: F] Finis est, ut lites abbrevientur. 1. 37. Carpz. p. 1. c. 1. d. 13. et 15.

[note: Q] Coram arbitris observatur ordo iudiciarius: Procuratores et advocati admittuntur: 31. 32. §. 18. Partes per epistolam et nuntium adesse iubentur: 32. §. 18. L. 49. §. 1. h. Absentium contumacia punitur: 39. pr. Exiguntur cautiones: Carpz. p. 1. c. 3. d. 19. Opponuntur dilatoriae except. Carpz. d. l. et def. 20. Offertur libellus Everh. in loc. top. de iud. ad arbitr. quem sequitur quasi litis contestatio: Everh. d. l. Wurms. tit. 3. O. 6. n. 2. Iuramentum calumniae praestatur: 2. §. 4. C. de iureiur. propter cal. Testes et instrumenta producuntur: 39. pr. h. f. C. de testib. Merita causae examinantur: 3. §. 1. h. c. 10. x. h. Instantia triennio [orig: trienniô] finitur: arg. 13. pr. C. de iudic. Myns. cent. 3. O. 44. n. 8. Et in hisce arbiter modum in compromisso praescriptum observare debet: 27. §. 4. in f. h. quae hisce definita non sunt, agit secundum communem ordinem

iudiciorum, 1. h. L. 14. pr. C. de iudic. Everh. d. l. c. 40. n. 1. et 2. nec officium semel susceptum recusare potest; sed, ut sententia [orig: sententiâ]sua [orig: suâ] controversiae finem imponat, compellitur nobili iudicis officio [orig: officiô], vel mulctae indictione, vel pignorum captione; 3. §. 1. 32. §. 3. et §. 12. h. 9. §. f. ad L. Iul. pecul. Bernh. Wurmser. tit. 3. O. 5. in pr. nisi iustam habeat excusationem, 9. §. 4. 5. et LL. seqq. L. 15. et seqq. h. vid. 13. §. f. adeo [orig: adeò], ut nec alium substituere possit; 32. §. 16. h. arg. L. un. §. 9. C. de Cad. toll. nisi hoc quoque in compromisso suerit expressum: 32. §. 16. Cuius limites diligenter custodire debet; 32. §. 15. et f. h. c. 6. x. h. Lanfr. div. 7. n. 2. De accessoriis tamen iudicat: arg. c. 21. vers. sexta nobis. in f. x. de off et pot. iud deleg. Bartol. de arbitr. n. 9. Bach. h. p. 1259. non etiam in reconventione. c. 6. x. h. Lanfr. m. 5. n. 25. Boc. cl. 6. D. 37. th. 53. Finem imponere debet controversiae, 32. §. 14. 19. §. 1. h. v. 21. pr. h. per certam sententiam; 21. §. 3. praesentibus partibus, 27. §. 4. et 5. L. 47. debito [orig: debitô] tempore, 1. C. L. 21. §. 5. et 8. L. 13. §. p. et loco: 21. §. 10. et 11. vid. 21. pr. h. Sententiam mutare non potest. 19. f. arg. L. 55. de re iudic. quod etiam de declaratoria affirmat Wurms. t. 3. O. 7.

[note: E] Huic sententiae partes stare debent, et heredes eorum, propter compromissum, 37. Lanfr. d. tr. membr. 5. num. 47. Carpz. p. 1. c. 1. d. 13. licet arbitri nulla sit auctoritas, arg. 3. C. de iurisd. Carpz. d. loc. eiusque sententia per se nec actionem pariat, nec iudicati exceptionem. 2. h. 1. C. Neque illa subiecta est appellationi, 1. C. Carpz. d. d. 13. n. 7. aut reductioni ad boni viri arbitrium; arg. d. L. 27. §. 2. L. 76. pro soc. Bach. h. p. 1273. Perez. in C. h. n. 14. vid. tamen Gail. L. 1. O. 150. n. 9. et 10. licet iniqua sit. 27. §. 2. h. 76. in f. pro soc. COMPELLUNTUR partes sententiae parere, vel per DIRECTUM, actione in factum, et exceptione pacti, 5. pr. C. h. Fr. h. n. 30. non quidem coram arbitro; arg. 15. de re iudicat. sed coram iudice ordinario, 5. pr. C. h. Bernh. W. tit. 3. O. 8. etiamsi pacto simplici compromissum, sententia tamen expresse [orig: expressè], vel X. dierum silentio, tacite [orig: tacitè] approbata sit, quod dicitur laudum homologatum; 5. pr. C. Gail. 1. O. 150. n. 13. per INDIRECTUM, actione ad poenam, vel, si haec non fuerit stipulata, ad interesse, 27. §. fin. Quo praestito a [orig: à] iudicatis receditur, et causa agitur de novo, coram iudice ordinario; Nov. 82. c. 11. aut. decernit. C. h. Fr. d. tit. n. 28. nisi expresse [orig: expressè] stipulata fuerit poena, salvo [orig: salvô]laudo [orig: laudô]. Gail. l. 1. O.

150. n. 13. Bocer. cl. 6. D. 37. q. 82. NON etiam stare laudo tenentur partes, si arbiter ex gratia l. inimicitia, aut per sordes pronuntiaverit (tum etiam datur exceptio doli. 32. §. 14. h. 3. C. h.) aut si turpe quid contineat, vel ex alia [orig: aliâ] causa nullum sit, 21. §. 7. et 8. h. 1. C. aut si partes iniquitatis querelam in compromisso sibi reservarint. Myns. cent. 4. O. 68.

[note: C] Arbitri officium SOLVITUR (1.) Morte arbitri, c. 50. x. de testib alterutrius ex litigantibus, 27. §. 1. 32. §. 3. in f. 49. §. 2. h. c. f. x. h. Carpz. p. 1. c. 1. d. 16. n. 1. nisi utrinque heredum quoque facta fuerit mentio. 49. §. 2. 32. §. 19. (2.) Die addito. 21. §. 8. 32. §. 3. in f. h. 1. C. (3) Pacto [orig: Pactô] et stipulatione, quo poena vel interesse remittitur. 13. pr. 32. §. 3. (4.) Accepto [orig: Acceptô]iudicio [orig: iudiciô]. 30. 9. §. f. et seqq. (5.) Electis aliis arbitris. 9. §. f. et LL. seqq. Lanfranc. d. tr. membr. 5. n. 52. (6.) Poena [orig: Poenä] semel commissa [orig: commissâ]. 32. §. 1. 34. §. 1. (7.) Transactione et rei controversae interitu. 32. §. 5. (8.) Sententia ab arbitro semel dicta. 19. §. f. in f. ff. h. t.

IV. 9. NAUT. CAUP. STABUL. UT RECEPTA REST.

[note: +] COntra hos dantur DUAE actiones in hoc titulo; una [note: D] [note: A] * De RECEPTIS, 1. §. 3. quae est actio in factum, praetoria, personalis, rei persecutoria, 3. §. 1. et 4. qua vectores et hospites a [orig: à] navium, cauponarum et stabulorum exercitoribus res ab illis receptas repetunt.

[note: C] Introducta a Praetore, 3. §. 1. supplendi iuris civilis gratia [orig: gratiâ], 3. §. 1. ex aequitate; 1. §. 1. 3. §. 1. Non ex vero [orig: verô]; (uti existimat Stypmann. de iur. marit. p. 2. c. 15. n. 266.) sed ex quasi contractu, qui eo [orig: eô]ipso [orig: ipsô] initur, quo quis publice [orig: publicè], ex libero [orig: liberô]arbitrio [orig: arbitriô], 1. §. 1. navim, cauponam, stabulum, quottidiani quaestus gratia [orig: gratiâ], exercet, et res, sive per se, sive per alium, recipit. 7. §. fin. Specialis assignatio non requiritur. 1. §. f. sed sufficit, exercitorem scire aut scire debere. 1. §. f. 5. pr. Peck. de re nautic. ad L. 1. §. f. et LL. seqq. n. 3. et ibi Vinn. lit. c. Loccenius, de iure marit. d. 6. l. 3. c. 8. n. 3. Mediastinus, qui non habet recipiendi potestatem, si, exercitore ignorante, aliquid recepit, eum non obligat. 1. §. 2. et 5. Carpz. p. 2. c. 26. d. 11. Loccen. d. 6. l. 3. c. 8. n. 12. Illud non refert, gratis, an pro mercede res receptae fuerint. 6. pr. et ibi P. Peck. et Vinn.

DATUR vectoribus, viatoribus etc. eorumque heredibus, quorum res receptae et non restitutae. 1. pr.

[note: P] CONTRA navium, cauponarum, stabulorum exercitores, 1. §. 2. et 5. illorumque heredes. 3. §. 4. NON datur contra illos, qui non suut huius professionis, licet ex necessitate, vel amicitia hospites etc. receperint. arg. L. 1. §. 1. l. 3. §. 1. et 2. l. 6. §. 3. h. 9. §. 1. de iur. dot. Vinn. ad d. L. 1. §. 6. lit. A.

[note: O] AD repetendas res invectas, etiam alienas, modo [orig: modò] viatoris, etc. intersit, illas salvas habere: 1. §. 7. aut si perierint, vel deterioratae sint, ad illarum aestimationem, et damni restitutionem, etiamsi hoc citra culpam exercitoris accidit; 3. §. 1. in f. nam hic etiam factum hospitum etc. praestare debet; 1. §. f. casum fatalem non praestat; 3. §. 1. in f. quem probare debet, 2. C. de naufrag. vid. Peck. et Vinn. ad 3. §. 1. h. sicut actor quantitatem rei amissae. 2. ff. de probat. Loccen. d. L. 3. c. 8. n. 3.

[note: a.] [note: D] Altera * ACTIO est in FACTUM praetoria, personalis, poenalis, quae datur vectoribus et hospitibus, ob furtum vel damnum ipsis in nave, caupona, vel stabulo, ab illis factum, qui ibi habitandi vel operatum praestandarum gratia sunt, contra exercitores, ad duplum illius exigendum. 6. §. 3. L. f. ff. h. 5. §. f. de O. et A. §. f. l. de obl. quae quasi ex delicto.

[note: C] Introducta a [orig: à] Praetore securitatis gratia. L. f. §. f. h. Oritur ex quasi delicto exercitoris, §. f. I. de obl. quae quasi ex delict. 5. §. f. de O. et A. qui fidem explorare debet eorum, quorum opera [orig: operâ] utitur, quosque habitandi causa in cauponam recipit, §. f. I. de obl. quae quasi ex delict. 5. §. f. de O. et A. L. f. §. 4. Tabor. racemat. 7. q. 17. et omnium illorum factum praestat, quos recepisse censetur. 6. §. 3. L. f. pr. et §. 4. h. NON tenetur exercitor, si extra navem, cauponam vel stabulum deliquerint, aut hospites vel vectores aliquid commiserint. 6. §. 3. f. pr. h. Tabor. racem. 7. q. 18. Ipse etiam exercitor, si deliquit, non hoc [orig: hôc]; sed vero [orig: verô]delicto [orig: delictô] tenetur. arg. §. f. I. de obl quae quas. ex del. 5. §. f. de O. et A. Loccen. de iur. marit. l. 3. c. 7. n. 11. Si proprius eius servus deliquit, tantum [orig: tantùm] noxaliter convenitur. un. §. 5. furt. adv. naut. L. f. §. 4. et ibi Peck. et Vinn. d. tr. de renaut. Bach. h. p. 1302.

[note: S] DATUR hospitibus et vectoribus, quibus a [orig: à] dictis personis furtum factum, vel damnum iniuria [orig: iniuriâ] datum, illorumque heredibus: §. f. 1. de obl. quae quas. ex del. sed NON nautis, nisi simul sint mercatores vel vectores. l. fin. §. 2. h.

[note: P] CONTRA exercitorem navis, cauponae vel stabuli: d. §. f. I. de obl. quae quasi ex del. L. f. §. 4. h. adversus plures

eiusdem navis exercitores datur pro ea [orig: eâ] parte, qua exercent. f. §. 5. NON datur adversus heredes, quia poenalis, f. §. f.

[note: I.n] Multi putant, hoc HODIE non observari, et hanc actionem esse rei persecutoriam: Vinn. ad d. §. 1. L. f. h. Groenevv. ad d. L. f. Gudelin. Lib. 3. c. 13. Sed hoc tamen dubium est. Tabor. racemat. 7. q. 37.

[note: d.] Datur post annum, exemplo [orig: exemplô] actionis furti et Legis Aquiliae, in perpetuum: f. § f. h. et ibi Vinn. quamvis contra regulam in L. 35. pr. de O. et A.

[note: SS.] CONCURRIT cum hac; sed elective, 3. §. 1. 6. §. f. et ibi Peck. et Vinn. Tabor. d. racem. th. f. actio furti, et Legis Aquiliae, adversus ipsos delinquentes. dd. LL. Has tamen actores exercitori petanti cedere debent, si contra eum obtinuerint. 6. §. f. et ibi Peck. et Vinn.

[note: C] Cessant duae praedictae actiones (1.) si exercitor praedixerit, se nihil praestiturum, et hospites etc licet tacendo, consenserint; f. pr. Stamm. de serv. personal. l. 2. c. 16. n. 17. non etiam, si contradixerint, et nauta illos in nave retinuerit. Loccen. de iur. marit. c. 7. n. 12. Vinn. ad L. f. pr. lit. a. (2.) Si ipse vector etc. in culpa sit. Stamm. d. n. 17. Ex eo solo non excusatur exercitor, quod [orig: quòd] hospiti claves cubiculi simpliciter absque protestatione dederit. arg. f. pr. h. et ibi Peck. et Vinn. Stypmann. de iur. mar. p. 4. c. 15. n. 309. Stamm. d. c. 16. n. 17.

V. 1. DE IUDIC. ET UBI QUISQ. AGERE ET etc.

[note: H] IUDICII homonymiam vid. ap. Vultei. de iudic. lib. 1. c. 1. n. 26. HIC denotat Instantiam iudicialem, quae est legitima causae controversae, inter litigantes, coram iudice, eum in finem instituta tractatio, ut huius sententia lis finiatur.

[note: +] Varie [orig: Variè]DIVIDITUR: [I.] Ratione caus. effic. remotae, in Publicum, quod ex legibus publicorum iudiciorum venit. 1. de publ. iud. 3. §. f. de praevaricat. et Privatum, quod ex dd. ll. non descendit. [II.] Ratione iudicis, in Ecclesiasticum et Saeculare. Vult. d. l. 1. c. 2. num. 5. Carpz. de process. Tit. 1. art. 2. [III.] Ratione litigantium, in Duplex, ubi singuli actoris et rei ius habent, 10. fin. reg. 2. §. 3. famil. hercisc. 13. 14. h. et Simplex, in quo unus actor, alter reus. [IV.] Ratione

obiecti (1.) in Reale, in quo de iure in re actione reali contenditur. Personale, in quo de iure ad rem actione personali. et Mixtum, in quo de iure in re et ad rem actione mixta contenditur. §. 1. §. 20. I. de act. (2.) In Petitorium et Possessorium. In illo principaliter agitur de re et eius iure; in hoc de possessione acquirenda, retinenda, vel recuperanda: 14. §. ult. de exc. rei iudic. (3.) In Universale, quo agitur de Iure universali, quod omnia Iura ad certam personam spectantia comprehendit. 18. §. f. et L. seq. de her. pet. 1. §. 1. quorum bonorum. 1. pr. de R. V. Generale, quod certum genus, non universitatem complectitur. 38. pr. pro soc. et Singulare, in quo de certis singularibus rebus agitur. 1. de R. V. 38. pr. pro soc. [V.] Ratione modi procedendi in Ordinarium, c. 11. X. de probat. Carpz. de process. tit. 1. art. 1. n. 4. et Extraordinarium: Clementin. Saepe. de V. S. Carpz. d. art. 1. n. 16. Ubi tamen observantur ea, quae sunt iuris Gentium. d. Clement. Saepe [orig: Saepè]. Carpz. d. art. 1. n. 23. et 1. F. p. 1. c. 2. d. 17. Causae regulariter tractandae sunt modo ordinario. Carpz. d. c. 2. d. 18. et d. art. 1. n. 56. Causas exceptas et summarias recenset Carpz. d. d. 18. et d. art. 1. n. 47. Zanger. de except. p. 1. c. 1. n. 66. Iacob Schultes, O. 3. ubi 150. enumerat; eas tamen actor volens etiam ordinario modo peragere potest. Carpz. d. art. 1. n. 37. [VI.] Ratione finis (1.) In Civile, ad privatum actoris interesse; et Criminale, ad publicam vindictam. 25. §. ult. ad SCt. Silan. §. 10. I. de iniur. 9. §. 5. de publican. et vectigal. Carpz. pr. cr. p. 3. q. 102. n. 78. Iure Saxon. criminalia non sunt, nisi quae corpus affligunt. Carpz. d. l. vid. tamen Reink. de R. S. et E. lib. 2. cl. 2. c. 14. n. 37. et seq. Ord. Crim. art. 104. 110. (2.) In Praeparatorium, quod ad futurum iudicium, L. 1. 3. §. 3. ff. ad exhibendum. et Principale, quod ad causam principalem finiendam tendit. Matthaeus, de iudic. D. 1. th. 11.

[note: C] CONSTITUITUR iudicium per LITIS CONTEST ATIONEM. L. un. C. de lit. contest. 15. rat. rem hab. c. 30. X. de V. S. Carpa. de process. tit. 10. art. 1. n. 1. Cuius omissio vitiat iudicium; c. un. X. de lit. contest. arg. L. 4. C. de sent. et interloc. Carpz. d. art. 1. n. 18. Vult. L. 3. c. 1. n. 12. Myns. cent. 3. obs. 47. Licet partes ei renuntiaverint. Vult. d. l. n. [note: D] 123. Myns. d. O. 74. EST autem Litis contestatio iudicii suscepti utrinque facta professio. Vult. d. c. 1. n. 58. vid. Carpz. d. art. 2. [note: Q] n. 2. Olim fiebat sollenniter, coram Praetore, adhibitis testibus. Matth. de iudic. D. 8. th. 2. et 5. Vinn. l. 1. q. 17. Vult.

d. c. 1. n. 127. Hodie [orig: Hodiè] facta censetur, quando actor intentionem proponit, et reus, animo litem contestandi, ad illam contradicendo respondet: L. un. C. de lit. contest. L. 14. §. 1. C. h. 2. pr. C. de iureiur. propter calumn. c. un. X. de lit. contest. Vult. d. l. 3. c. 1. n. 131. Anton. Matth. d. D. 8. th. 4. Carpz. d. art. 2. n. 1. et 2. idque sive viva [orig: vivâ] voce, sive literis: Vult. d. c. 1. n. 95. et n. 130. Matthaeus, d. D. 8. q. 14. per se, vel per procuratorem. 14. §. 1. C. h. Vult. d. c. 1. n. 95. Animus litem contestandi praesumitur ex contradictione ad intentionem principalem actoris, Ord. Cam. part. 3. tit. 13. §. Und nachdem. ita, ut sufficiat, si dicat reus: Nego narrata, prout natrantur: Oder, Ich bin der Klag nicht gestandig [orig: geständig], bitte, mich von derselben, mit Abtrag Kosten und Schadens, zu erledigen: Ord. Cam. d. §. Gail. l. 1. O. 73. n. 1. vid. tamen Carpz. d. tit. 10. art. 3. n. 23. vel si dicat, se ignorare: Carpz. d. art. 3. n. 41. Secus est, si dicat, Er stelle es dahin. arg. 14. §. 1. C. h. Carpz. d. tit. 3. n. 48. item, si nudam exceptionem opponat. c. 1. et 2. de lit. contest. in 6. arg. L. 9. de except. vid. Vinn. l. 1. q. 17. aut si fuerit protestatus de lite non contestanda. Myns. cent. 3. O. 74. Bernh. Wurmser. tit. 13. O. 5.

[note: +] DIVIDITUR Litis contestatio a [orig: à] DD. (1.) In Veram, quae fit, et Quasi, quae fingitur, quando, propter contumaciam rei, lis pro contestata habetur. Vult. l. 3. c. 1. n. 85. 86. et 94. (2.) In Sollennem ad iudicium ordinarium, et Minus Sollennem ad summarium: haec colligitur ex omni actu contradictorio, qui litem contestatam alias [orig: aliàs] sequitur. Ziegler. ad concl. pract. Calvoli, in praeludio, n. 7. Schultz. O. 1. n. 8. Carpz. d. art. 2. n. 20. (3.) Generalem, qua [orig: quâ] in genere, et Specialem, qua [orig: quâ] ad singula actoris capita respondetur. Carpz. p. 1. c. 10. d. 2. et d. tit. 10. art. 3. vid. Vult. d. l. 3. c. 1. n. 83. (4.) Negativam, quae directo [orig: directò] negat actoris intentionem, Bocer. cl. 6. D. 20. th. 17. et Affirmativam, qua reus fatetur quidem actoris positiones; sed habet exceptionem peremptoriam: quamvis et haec implicite [orig: implicitè] neget. arg. L. 112. de R. I. Bocer. d. D. 20. th. 18. Matth. de iudic. D. 8. th. 12. Vinn. l. 1. q. 17. (5.) Puram, quae fit sine conditione, et Eventualem, quae fit in eum eventum, si exceptiones oppositae vel impletae, vel non admissae fuerint. Vult. d. l. 3. c. 1. n. 133. Carpz. p. 1. c. 3. d. 1. Purificato [orig: Purificatô] autem hoc [orig: hôc] eventu ipsa pro pura [orig: purâ] habetur. Vult. d. l.

[note: A] PERSONAE * iudicii PRINCIPALES sunt [note: S] [note: B] * LITIGANTES, * ACTOR, qui actionem intendit,

et ab altero aliquid petit. 62. Bocer. cl. 6. D. 4. th 6. vid. 10. fin. regundor. 13. 14. de iudic. Carpz. de proc. tit. 4. art. 1. n. 48. Hinc reus iudicii diffamari, est actor in principali; Gail. lib. 1. O. 11. n. 2. Vult. L. 1. c. 5. n. 31. quamvis actoris vice fungatur. 19. pr. de probat.

POSSUNT AGERE, qui nec impediuntur, nec prohibentur. Boc. d. cl. 6. D. 4. q. 11. IMPEDIUNTUR mente capti, furiosi, infantes. arg. L. 5. de R. I. 1. §. 2. de administr. tut. PROHIBENTUR, (1.) Ob statum Servi. 6. C. 107. de R. I. vid. tamen 53. h. Bocer. d. D. 4. th. 12. Non homines proprii. Vult. d. c. 5. n. 9. (2.) Banno imperiali proscripti. Boc. d. D. 4. th. 16. (3.) Magistratus temporalis cum imperio, durante officio: 48. quod tamen ab usu recessit. Vult. d. c. 5. n. 22. Groenevv. ad 48. (4.) Prodigi sine curatorum consensu. 1. de Curat. furios. 1. C. eod. Vult. d. c. 5. n. 19. (5.) Ob aetatem Pupilli et Minores sine tutoris auctoritate et curatorum consensu; 1. 2. C. qui legit. person. stand. 4. C. de aut. tut. vid. L. 14. C. de procurat. 4. C. si adversus rem iudicat. nisi veniam aetatis impetrarint [orig: impetrârint], 10. C. de appellat. aut causa sit spiritualis seu beneficialis, c. ult. de iudic. in 6. aut momentaneae possessionis: ult. C. qui legit. person. stand. Perez. d. t. n. 6. Vult. d. c. 5. n. 18. quod ultimum hodie [orig: hodiè] non observatur. Vult. d. l. (6.) Propter naturam patriae potestatis agere non potest Filius contra patrem, et contra: 4. 11. h. 3. C. de in ius voc. 16. de furt. hoc iure Can. non est mutatum; glossa tamen contraria in praxi observatur: Vult. d. c. 5. n. 11. Groenevv. ad §. 4. I. de inut. stipul. et ad 4. h. Contra extraneum ratione peculii profectitii filius regulariter non agit; 9. de O. et A. nisi propter utilitatem, sc. si pater absens, etc. sit; tum enim utiles actiones conceduntur. 18. §. 1. h. 9. 13. de O. et A. Bocer. d. D. th. 22. 23. 24. Ratione adventitii regularis pater agit, consensu filii, si praesens et secundae aetatis sit: f. §. 3. G. de bon. quaelib. et patre absente etc. etiam filius praestita [orig: praestitâ] cautione de rato. arg. 22. §. 4. sol. matr. Bocer. d. D. 5. q. 18. et 19. Ratione irregularis, siquidem dissensu patris tale sit, filius agit consentiente patre. f. in f. pr. et §. 1. C. de bon. quae lib. Boc. d. D. q. 21. 22. Ius Can. generaliter requirit consensum patris, c. f. de iudic. in 6. exceptis causis spiritualibus et publ. utilit. d. c. f. l. 9. ff. de his, qui sui vel alien. nam in his et ratione castrens. et quasi castrens. solus invito patre, imo [orig: imò] contra eum agere potest. 4. h. 4. §. 1. de castrens.

pecul. 2. ad SCt. Maced. 6. §. 3. C. de bon. quae lib 1. §. 1 5. de collat. Moribus nostris Mulieres absque curatore in iudicio non agunt. Carpz. p. 1. c. 1. d. 30. Bocer. cl. 6. D. 4. q. 41. 42.

Invitus regular. ad agendum non compellitur. L. un. C. ut nemo invit. 5. §. f. de dol. mal. exc. f. C. de usur. pupillar. Excipe (1.) Diffamatorem. arg. L. diffamari. C. de ingen. manumiss. vid. Gail. 1. O. 8. et seqq. Carpzov. lib. 2. Resp. 34. et in l. F. p. 1. c. 7. d. 27. Barthol. Blarer. ad L. diffamari. Mund. in tract. de diffamationibus. (2.) Qui ad agendum contra tertium tacite [orig: tacitè] vel expresse [orig: expressè] obligatus est. 13. §. p. de act empt. 75. §. fin. de leg. 1. 8. in fin. de opt. legat. 2. §. p. et in f. pr. ad L. Rhod. de iact. Hic tamen liberatur, si actiones cedat. 5. §. 12. commodat. Aliud exemplum est in L. 1. C. de his, quibus ut indign. L. 9. ad SCt. Silan. L. si contendat. 28. ff. de fideiuss. Carpz. 1. c. 7. d. 29. Heig. p. 2. q. 8.

[note: P] [note: c.] * REUS, qui etiam fugiens dicitur, 13. §. 2. et 3. C. h. L. f. inf. pr. et §. 3. C. de bon. quae lib. est, cum quo agitur. pr. l. de except. 3. de iureiur. 5. 6. C. de edend. Conveniri 1 MPEDIUNTUR mente capti, infantes, quorum nomine cum curatoribus agitur 4. princ. de in ius voc. 1. §. 2. de adm. tut. PROHIBENTUR Servi; 6. 7. C. nisi ex delicto criminaliter ad poenam, quae in servum cadere potest. 12. §. f. de accus. (2.) Pupilli et Minores sine Tut. et Cur. auctoritate l. consensu. 1. et 2. C. qui legit. person. 54. de re iud. 6. C. quomodo et quando iudex. 4. C. de aut. praest. Exceptis causis spiritualibus, et criminalibus, in quibus I. Can. et hodierno minores curatoris consensu non indigent. c. f. de iudic. in 6. Vult. l. 1. de iudic. c. 6. num. 22. (3.) Prodigi. Bocer. cl. 6. D. 4. q. 43. (4.) Magistratus temporales cum imperio. 48. (5.) Nostris moribus Feminae sine curatore, exceptis causis spiritualibus et criminalibus, Carpz. in tr. de iure foem. sing. dec. 9. posit. 2. et 5. num. 23. in reliquis causis iudex dat Curatorem ex officio. Carpz. d. pos. 2. num. 26. (6.) Filiusfam. potest conveniri omnibus actionibus personalibus, 39. de O. et A. 57. de iudic. et realibus ratione peculii castrensis, quasi castr. et adventitii irregularis. arg. 4. §. 1. de castr. pecul. v. 8. in f. pr. C. de bon. quae lib. Ratione profectitii autem et adventitii regulariter solus pater suscipit actiones reales. arg. §. 1. I. per quas pers. cuique acquir. v. f. §. 3. C. de bon. quae lib.

[note: D] [note: b.] * IUDEX est persona, quae publicam haber auctoritatem de causis controversis cognoscendi, easque sua [orig: suâ]sententia [orig: sententiâ]

[note: D] [note: R] * HABILITAS est in eo, qui nec impeditur, nec prohibetur; 12. §. 2. etiam filius in causa patris, et pater in causis filii in negotiis privatis; 77. 78. h. v. Vult. de iudic. L. 1. c. 4. n. 182. Bach. Vol. 1. D. 12. q. 7. lit. f. habentur tamen pro suspectis. 10. de iurisdict. un. C. ne quis in sua causa. Bach. d. l. de quo infra. Caecus, qui etiam susceptum magistratus officium retinet; 6. h. 1. §. 5. de postul. Vult. d. c. 4. n. 119 de quo tamen dubitat Bacchov. ad Tr. V. 1. D. 8. q. 2. lit. b. an hodie observetur; idque propter l. 3. C. de sent. ex peric. recit. Pubes intra XVIII. et XX. annum. arg. 12. §. 2. si magistratum gerat, 57. de re iudic. vel a [orig: à] scientibus et volentibus electus, d. l. 57. officium hoc sponte [orig: spontè] suscepit. 41. de recept. qui arbitr. Hoc I. Can. quodammodo est mutatum. c. 41. x. de offic. et potest. iud. delegat.

[note: S] IMPEDIUNTUR Mente captus, Impubes, Mutus et Surdus. 12. §. 2. Caecus, moribus nostris, Bach. ad Tr. d. l. et ratione magistratus officii de novo suscipiendi. 1. §. 5. de postul.

PROHIBENTUR iure scripto [orig: scriptô]: (1.) Senatu moti; 12. §. 2. h. 2. de Senator. sed non reliqui infames. arg. 18. §. 14. de muner. et honor. iunct. L. un. C. de infam. Bach. ad Tr. v. 1. D. 12. q. 7. lit. b. quod secus est de I. Nov. arg. l. 2. C. de dignit. (2.) Legum imperiti. Nov. 82. pr. etc. 1. Boc. cl. 6. D. 2. q. 24. Moribus: Servi, Feminae, nisi hae habeant patrimonialem vel iure concessam iurisdictionem. c. 4. x. de arbitr. Carpz. de Iur. foem. sing. dec. 9. pos. 1.

SUSPECTUM iudicem habere gravissimum est, 16. C. de iudic. can. quod suspecti. 15. c. 3. q. 5. c. cum inter. 5. x. de except. Partibusque licitum, eum recusare; dd. LL. vid. Gail. l. 1. O. 33. Myns. c. 3. O. 63. ut: si commodum vel incommodum controversiae sentiat, 17. h. L. un. C. ne quis in sua caus. iunct. l. 1. §. 11. ff. quando appell. sit. si alteri litigantium, eiusve causae faveat, 10. de iurisd. c. postremo. 36. x. de appellat. Vult. de iudic. L. 1. c. 4. num. 187. Carpz. de process. Tit. 3. art. 4. n. 46. arg. 3. pr. de test. Vult. d. l. n. 92. vel inimicus sit, c. 41. §. 1. X. de appell. 9. de liberal. caus. arg. 3. pr. ff. de test. Carpz. d. l. vel similem causam habeat, arg. c. personas. 20. x. de testib. aut si eiusdem causae advocatus, procurator, aut testis fuerit, d. c. postremo. 26. X. de appell. 6. C. de postul. l. fin. in f. C. de assessor. aut alioquin suspectus probetur.

41. §. 1. x. de appell. c. 39. x. de offic. et potest. iud. delegat. Carpz. p. 4. c. 42. d. 8. n. 4. Reliquae causae recusationis certa regula [orig: regulâ] definiri non possunt; sed iudici relinquendae. arg. 1. §. f. de iur. deliber. Carpz. d. tit. 3. art. 4. n. 95. Plerumque, quae testem faciunt suspectum, etiam iudicem talem reddunt. Vult. d. c. 4. n. 192. Gail. 1. O. 33. n. 9. Suspectus recusatur delegatus, et ordinarius: arg. 16. C. de iudic. 4. C. de iurisdict. c. 61. x. de appell. Carpz. d. t. 3. art. 4. n. 82. Bach. v. 1. D. 12. q. 11. lit. h. modo [orig: modò] hoc fiat ante litem contestatam: 16. C. de iudic. nisi causa suspicionis post illam demum emerserit, 17. vel ad litigantis cognitionem pervenerit. c. 4. X. de except.

[note: R] [note: d,,] * Ut sit COMPETENS, requiritur, ut magistratus habeat illam iurisdictionis speciem, ad quam causa controversa pertinet. de quo supr. ad Tit. de iurisdict. Deinde requiritur, ut reus ratione huius causae forum ibi sortiatur. 2. 5. C. de iurisdict. f. C. ubi in rem act. c. 8. x. de for. comp. Sortitur autem reusforum vel ex iure communi, vel ex iure singulari. [note: E] * Iure communi vel

[note: H] * Commune: Roma. 33. ad municipal. 2. §. 3. et seqq. 24. h. hodie [orig: hodiè] huius domicilii nullus est usus. Ord. Cam. p. 2. tit. 1. §. Es sollen auch. Fr. h. n. 17.

[note: I.] * Naturale sive originis, ubi pater alicuius est legitimus civis. 1. §. 1. et 2. l. 6. pr. et §§. seqq. ad municip. 3. C. eodem. 7. C. de incol. Etiamsi in alio [orig: aliô]loco [orig: locô] natus. d. L. 3. Carpz. p. 1. dec. 1. Illegitimi matris sequuntur originem. 1. §. 2. L. 9. ad municip. vid. 15. §. f. 6. §. 3. L. 22. pr. 23. pr. 27. pr. ad municip. Hoc

De iure civ. est immutabile, 6. pr. ad. municip. L. p. et f. C. eodem. Carpz. lib. 2. R. 21. n. 8. et forum facit competens. 29. ad municip.

Hodie [orig: Hodiè] non attenditur, neque quoad competentiam, neque quoad munera subeunda, etiamsi quis ibi reperiatur; Fr. h. n. 26. Groenevv. ad L. 1. C. de municip. Carpz. de process. tit. 3. art. 1. n. 58. Coler. de process. exsecut. p. 2. cap. 1. n. 12. si tamen non constat de translatione domicilii, affirmans probare debet. Carpz. d. art. n. 11. et d. rum. 21. n. 14.

[note: i.] * Accidentale est habitatio, certo [orig: certô] in loco [orig: locô], animo [orig: animô]perpetuo [orig: perpetuò] ibi consistendi, instituta. 7. C. de incol. 17. §. 5. et 13. L. 20. 27. §. 2. ad municipal. 203. 239. §. 2. de V. S. Carpz. d. art. 1. n. 13. hoc est vel

[note: K] * Necessarium, quod quis ex necessitate habet, v. g. relegati, 22. §. 3. ad municipal. legitimae uxoris, 65. de iudic. f. §. 3. ad munic. f. C. de incol. 13. C. de dignit. Carpz. d. t. 3. art. 1. n. 53. vid. 37. §. 2. L. 32. ad munic. etiam post mortem mariti; 22. §. 1. ad municip. Carpz. d. art. 1. n. 54. mutat tamen per secunda vota. f. C. de incol. Domicilium dignitatis, quod Senatores Romae habebant. 8. C. de incol. 11. de Senator.

[note: k.] * Voluntarium, quod ex libera voluntate eo [orig: eô]ipso [orig: ipsô] constituitur, dum quis aliquo [orig: aliquô] in loco habitat, et animum ibidem consistendi, si nihil avocaverit, expresse [orig: expressè] declarat; Carpz. L. 2. rum. 21. n. 15. Gail. 2. O. 35. n. 7. etiam duobus in locis. 6. §. 2. 27. §. 2. ad municip. Carpz. l. 2. rum. 24. et tum [orig: tùm] habet actor electionem. arg. 2. §. 3. de eo. quod cert. loc. Carpz. d. t. 3. art. 1. n. 51. Colligitur etiam hic animus ex circumstantiis, v. g. Si quis ius civitatis impetraverit, ubi habitat, Carpz. d. art. 1. n. 17. vel potiores suas res illuc detulit, 2. C. ubi Senat. vel plenariam rerum suarum administrationem ibi instituit, 27. §. 1. ad municip. aut diu ibi commoratus sit: 2. C. ubi Senator. nisi de alia [orig: aliâ] mente constet. 2. C. de incol. 19. §. 2. de iudic. Carpz. l. 2. rum. 23. n. 3. et d. art. 1. n. 33. hoc [orig: hôc] in casu prius domicilium retinet: 7. in f. C. de incol. 22. §. 6. ad municip. 27. §. f. eodem. modo [orig: modò] revertendi animum habeat. 27. §. 2. L. 20. eodem. Novum constitui potest, ubicumque alicui libet: dummodo [orig: dummodò] non prohibeatur. 31. d. tit. In dubio revertendi animus praesumitur. Gail. 2. O. 35. n. 7. Iudex tamen cognoscit. Carpz. d. art. 1. n. 36.

In hoc domicilii foro reus convenitur omnibus realibus et personalibus actionibus specialiter non exceptis: 19. §. f. h. 2. C. de iurisdict. 10. de R. V. L. f. C. ubi in rem act. L. un. C. ubi de heredit. c. 17. x. de for. comp. Vinn. lib. 1. q. 18. Bach. de Act. D. 1. q. 32. lit. c. Carpz. d. art. 1. n. 46. ¶. possessoriis et petitoriis. Vinn. d. q. 18. vid. tamen L. 1. C. ubi de ratiocin. Carpz. L. 2. rum. 33. Vinn. d. l. vide etiam L. 2. C.

de iurisdict. Bach. V. 1. D. 3. th. 8. lit. C. et D. Vagabundus, qui nullum habet domicilium, ubi conveniatur, vid. Carpz. L. 2. Resp. 25.

[note: L] * (1.) In LOCO CONTRACTUS, c. f. x. de for. compet. ubi scil. reus ex conventione vel quasi, 19. §. 1. et 2. l. 20. h. 54. §. 1. de procurat. 1. C. ubi de ratiocin. aliquid praestare tenetur; 21. de O. et A. 3. de reb. aut. iud. poss. 19. §. f. Carpz. de process. tit. 3. art. 2. n. 4. qui si non fuerit expressus, tum debctur, ubi conventio perfecte [orig: perfectè] celebrata. 19. §. 2. l. 45. pr. Carpz. L. 2. Resp. 29. n. 7. vide tamen 65. si per literas, ubi consensus coniungitur; Berl. p. 1. dec. 37. et p. 2. dec. 181. in f. Si in Scriptis, ubi Scriptura persicitur, 17. C. de fid. instr. pr. I. de E. V. Carpz. de process. tit. 3. art. 2. num. 7. NISI probationis gratia tantum [orig: tantùm] in scripturam redigatur, aut confirmctur, Fr. b. n. 36. Carpz. L. 2. Resp. 29. n. 8. et 9. aut dcbitum simpliciter sine loci adiectione constituatur, 8. vid. 5. §. 1. de const. pec. Zoes. ad tit. p. de legation. n. 3.

In hoc foro Contractus actio ex illius obligatione descendens Iure Civ. institui potest, si reus ibi reperiatur, sive non. arg. 19. §. 1. de iudic. Nov. 96. c. 1. §. 1. Fr. in Comm. h. num. 37. Carpz. l. 2. Resp. 29. Iure Can. et hodierno citatus absens invitus comparere non tenetur; c. 1. §. Contrahentes. de foro compet. in 6. Gail. l. 2. O. 36. n. 14. Carpz. l. 2. Resp. 30. n. 3. et d. art. 2. n. 13. Coler. de process. exsecut. p. 2. c. 1. n. 44. Si tamen bona ibidem habet, potest actor missionem in possess, petere. d. c. 1. §. contrahentes. Carpz. d. Resp. 30. n. 8. et d. art. 2. n. 27.

CESS AT huius fori competentia (1.) si expresse [orig: expressè] inter partes aliud fuerit actum, 19. §. 2. (2.) Si quis, fide de pretio habita [orig: habitâ], cum advena statim discessuro contraxerit, qui nec stationem, nec officinam eo in loco habet, 19. §. 2. Fr. h. n. 38. B. Wurniser. l. 1. t. 6. O. 18. (3.) Si quis agat non ad implendum; sed ad rescindendum contractum. arg. 2. C. ubi et ap. quem eognitio etc. Bach. ad tit. de in integr. rest. c. ubi et coram quo etc. pag. 963.

[note: l,,] * (2.) In LOCO DELICTI: 3. de offic. praesid. 7. §. 4. L. f. de accus. 11. de custodia reorum. L. 1. et seq. aut. C. ubi de erimin. c. f. x. de for. compet. publici et privati: arg. dd. LL. L. 20. h. Fr. h. n. 40. in iuriarum. Fr. d. l. Carpz. de process.

tit. 3. art. 2. n. 55. Berlich. part. 2. dec. 181. Locus autem delicti est, quoad criminalem persecutionem, tam [orig: tàm] ubi delictum consummatum, quam [orig: quàm] ubi inchoatum est: 1. C. ubi de crim. Fr. d. l. num. 41. Decian. de crim. l. 4. c. 17. num. 6. Ceterum, si in territorio Titii mortifere [orig: mortiferè] vulneratus in territorio Caii moriatur, solus Titius est iudex. arg. 15. §. 1. in f. 51. pr. ad L. Aquil. Carpz. lib. 2. Resp. 28. Si in confinio delictum commissum, aut occisus reperiatur, ad utrumque pertinet. Carpz. p. 3. q. 110. n. 37. Bach. v. 1. D. 19. q. 4. Civiles actiones ex delicto tantum in loco consummati delicti instituuntur. arg. 1. C. ubi de crim. v. g. ubiiniuria in scriptis insinuata, non ubi scripta est. Berl. p. 2. dec. 181.

In hoc foro rationc Delicti conveniri potest omnis, etiam miles, persona illustris, f. de accus. 3. de re milit. 2. C. ubi quis decur. 1. C. ubi Senat. ubi Clarissimi ab Illustribus distinguuntur, et simul de his negatur. Fr. h. num. 40. Carpz. tit. 3. a. 2. num. 33. Praesens et Absens: 3. de remilit. 28. §. 15. de poen. Carpz. q. 110. n. 45. tit. 3. art. 2. n. 46. Absens enim de I. Civ. magistratui petenti huc mitti debet: 7. §. f. de accus. 7. de cust. reorum. Nov. 134. c. 5. L. 28. §. 15. de poen. quae remissiones hodie [orig: hodiè] non sunt necessitatis; sed urbanitatis. Fr. d. l. num. 46. Carpz. q. 110. num. 54. An vero [orig: verò] absens in loco privati delicti forum sortiatur? Affirm. Berl. p. 2. dec. 181. Neg. Carpz. d. art. 2. n. 56. et lib. 2. Resp. 26. Criminis publici vel extraordinarii reus conveniri potest non solum [orig: solùm] hic et in domicilio; sed etiam ubi reperitur. 1. 2. C. ubi de crim. Carpz. d. q. 110. n. 73. et d. art. 2. n. 38. seqq.

[note: I,,] * [3.] In loco REISITAE, c. f. x. de for. compet. 38. in f. h. L. f. C. ubi in rem. L. un. C. ubi de hered. sive corporalis sit, sive incorporalis, Carpz. tit. 3. art. 3. num. 35. universalis, vel particularis, L. un. C. ubi de hered. iunct. 50. pr. mobilis, sive immobilis. 38. in f. h. d. l. f. C. ubi in rem act. Carpz. d. t. 3. art. 3. n. 9. Etiamsi illa non perpetui usus gratia [orig: gratiâ] illuc translata. arg. 38. d. l. L. 9. de R. V. Sichard. et Vult. in d. L. ult. C. ubi in rem act. Carpzov. d. art. 3. n. 9. ¶¶¶.

Instituuntur hic omnes actiones reales, 38. in f. h. f. C. ubi in rem. purae et mixtae, arg. dd. LL. L. un. C. ubi de hered. iunct. L. 7. C. de pet. hered. Umm. D. 4. ad process. th. 3. num. 16. petitoriae et possessoriae; arg. L. un. C. ubi in rem act. L. un. C. ubi de hereditat. sed non actiones personales: arg. L. ult. C. ubi in rem. 38. h. Carpz. d. art. 3. num. 6. nisi sint in rem scriptae. 38. in f. Fr. tit. de restit. in integr. num. 34.

Conveniri potest reus cuiuscumque conditionis. arg. dd. LL. Superior, Clericus, etc. Gail. l. 1. O. 37. n. 4. Zang. de exc. p. 2. c. 1. n. 59. Fr. h. n. 49. Carpz. d. a. 3. n. 20. Sive ibi domicilium habeat, sive non, praesens, an absens sit. arg. L. f. C. ubi in rem act. 38. h.

[note: l,,] (4.) Propter CONNEXITATEM causarum. 10. C. v. Carpz. tit. 3. art. 5. Fr. h. n. 55. de quo infr. ad tit. de quib. reb. ad eund. iud.

[note: l.] (5.) Propter PROROGATAM IURISDICTIONEM. de quo supra [orig: suprà] ad tit. de Iurisd. pag. 25.

[note: f.] * Ex alterius persona heres, qui actiones contra defunctum radicatas suscipere tenetur, 19. pr. 34. Fr. h. n. 9. etiamsi absens sit, 19. et ibi Barbosa. n. 9. Fr. h. n. 10. Gilhausen, in arbore iudiciar. civil. c. 1. p. 2. §. 1. n. 36. et proptio privilegio hoc forum alias [orig: aliàs] declinare possit: 19. pr. et ibi Barbos. n. 89. Etiamsi iudicium a [orig: à] defuncto nondum fuerit acceptum; 19. pr. et ibi Barbos. n. 32. si vero [orig: verò] acceptum fuerit, etiam instantia in heredem transit. 34.

[note: N] * Actoris, propter quod reus statim ad Consistorium Principis evocari, et ibi conveniri potest, Siactores sunt pupilli, viduae, diuturno morbo [orig: morbô] defatigati, vel similes personae fortuna [orig: fortunâ] miserabiles. L. un. C. quando Imper. inter pupill. quod in exteris regnis et apud inferiores Status hodie observatur; Carpz. L. 2. rum. 19. n. 15. et tit. 3. art. 6. n. 4. Groenevv. ad d. L. un. Non etiam in Camera. Gail. 1. O. 1. n. 40. Carpz. d. rum. n. 18. sive pupilli tutores habeant, sive non; Carpz. d. Resp. n. 5. et praedictae personae pauperes sint, an divites. Barbos. ad d. L. un. C. n. 20. Gail. d. O. 1. n. 40. Carpz. d. Resp. n. 18. Gaudent hoc [orig: hôc]privilegio [orig: privilegiô] caeci, surdi, muti, leprosi, furiosi etc. iudicis arbitr. relinq. Barbos. ad d. L. un. n. 40. Carpz. d. art. 6. n. 17. Sed non virgines et meretrices, qua [orig: quà] tales. Gail. d. O. n. 42. Carpz. d. art. 6. n. 3. Groenevv. ad d. L. un. n. 2.

[note: n.] * Rei: si sit Clericus. Carpz. lib. 3. d. 3. Mev. ad Ius Lubec. quaest. praelim. n. 4. Professores et studiosorum familia; aut. habita. C. ne filius pro patr. Limn. de I. P. lib. 8. c. 9. n. 28. (Hi tamen hodie propter iuramentum Rectori praestitum eius forum declinare non valent. Carpz.

tit. 3. art. 6. n. 58. et L. 2. Resp. 37.) Milites. 6. C. de Iurisd. 7. Senatores, clarissimi, illustres. t. tit. C. ubi Senat. ac hodie Principum consiliarii ac aulici. v. Petr. Heig. lib. 2. q. 25. Mev. d. quaest. 3. n. 33. Carpz. d. tit. 3. art. 4. n. 76. Camerae Assessores. p. 1. tit. 49. Ord. Cam. R. I. de anno 1654. §. Hingegen aber. Imperii Status. Ord. Cam. p. 2. tit. 2. Reink. de Reg. Sec. et Eccles. lib. 2. cl. 2. cap. 16. R. I. de anno 1654. §. Hingegen aber. Limn. de I. P. lib. 9. c. 5. Schubhard. tr. Von Außtrag [orig: träg].

[note: m.] * Causae Ecclesiasticae: v. supr. de Iurisd. p. 26. Carpz. d. tit. 3. art. 4. n. 2. et l. 3. d. 3. Feudales. Carpz. d. art. 4. n. 41. Struv. exerc. feud. ult. th. 4. Quaestiones status. t. t. C. ubi causa status. Fiscales. t. t. C. ubi causa fisci.

[note: d.] [note: D] * OFFICIUM iudicis dicitur, quod Iudex, ut Iudex, facere debet. Bartol. ad L. 1. de iurisd. n. 10.

[note: O] [note: +] Dividitur a [orig: à] DD. in * Nobile, Bach. v. 1. D. 12. q. f. lit. A. quod kat) e)coxh\n ita vocatur, quod speciali actioni non inservit; sed ex aequitate, vel proprio [orig: propriô] motu, vel ad nudam implorationem, exercetur. §. 9. l. de Legat L. 82. §. 2. de Leg. 1. L. 10. 38. de hered. petit. 49. §. 1. d. A. E. V. v. 54. pr. locat. Fr.

[note: o.] ad pr. I. de offic. iud. et * Mercenarium, quod actionis institutae naturam stricte [orig: strictè] sequitur. Bach. d. l. Fr. et Vinn. ad pr. I. de offic. Iud. Partes officii iudicis sunt in cognitione, 9. C. h. 52. §. 2. ad L. Aquil. et iudicatione, 74. h. pr. I. de offic. iud. secundum [orig: secundùm] Leges, Nov. 82. c. 13. Bach. Fr. Vinn. ad d. pr. I. cum gravi humanitate, 19. de offic. praesid. et benigna iustitia. Nov. 18. c. 8. in f.

[note: a.] * Personae MINUS PRINCIP ALES sunt, quae, salvo [orig: salvô] iudicio, abesse possunt, communiter tamen commoditatis gratia [orig: gratiâ] accedunt, vel iudici, v. g. Assessores, tot. tit. de offic. assess. Vult. l. 1. c. 7. n. 1. Winther. de assessor. Apparitores, qui praesto sunt iudicibus expediendis negotiis iudicii: vid. Vult. d. c. 2. n. 35. vel litigantibus, advocati, procuratores, testes etc. de quibus suis locis.

[note: O] Causae, quae tractantur, sunt controversiae partium, Ecclesiasticae et Saeculares, et hae civiles, et criminales; praeiudiciales, et principales; possessoriae et petitoriae: In concursu harum praeferuntur praeiudiciales, 2. C. de ord. iudic. 2. C. de ord. cognit. 26. C. ad L. Iul. de adult. Perez. in C. tit. de ord. iud. n. 3. deinde criminales. L. f. C. de ord. cognit. vid. omnino [orig: omninò] Bach. v. 1. D. 12. q. 13. lit. A. Perez. ad tit. C. de ord. cognit. n. 2. Et

possessoriae petitoriis. 37. de iudic. 3. C. de interd. 13. C. de R. V. Bach. d. th. lit. B.

[note: E] [note: P] Effectus * Iudicii inchoati est, quod causam actoris in genere meliorem reddat; 86. de R. I. Actiones fiunt perpetuae, et in heredes transeunt; 87. 139. 164. de R. I. l. 9. §. 3. de iureiur. L. f. in fin. de fideiuss, tut. 26. 58. de O. et A. Bach. v. 1. D. 12. th. 2. lit. D. Vult. lib. 3. c. 1. n. 140. quae vero [orig: verò] sua natura perpetuae seu XXX. ann. sunt, illae fiunt XL. annorum. 1. §. 1. C. de ann. exc. l. f. C. de praescr 30. vel 40. ann. Bach. et Vult. dd. LL. Plures effectus Iudicii inchoati enumerat Vulteius, d. c. 1. n. 145. et seq. Ioh. a Sande, ad L. 87. ff. de R. I.

[note: p.] * Iudicii peracti est res iudicata, quam sequitur exsecutio, de quibus suis locis.

[note: C] CONTRARIA sunt omissio litis contestationis, inhabilitas personatum, iudicis incompetentia, ordinis confusio, et similia.

V. 2. DE INOFFICIOSO TESTAMENTO.V. 2.

[note: D] TEST AMENTUM INOFFICIOSUM est, in quo personae, quibus legitima ex defuncti hereditate debetur, rite [orig: ritè] quidem, sed inique [orig: iniquè] sunt exclusae. pr. I. h. Hoc rescinditur querela [orig: querelâ] inoffic. test. quae proponitur vel tamquam exceptio, 8. §. 13. vel tamquam actio proprie [orig: propriè] dicta, 7. pr. 12. §. f. 15. §. 2. h. arg. §. 1. I. de act. et quidem tamquam species extraordinariae hereditatis petitionis. 8. §. 8. L. 20. 21. §. 2. L. 27. §. 3. h. 34. C. h. 20. pr. de B. P. contra tab. 3. C. de petit. her. Bach. v. 1. D. 13. th. 1. Lit. E. Fr. h. n. 4. Vinn. ad pr. I. h. n. 6. et lib. 1. quaest. 19.

[note: D] EST autem haec QUERELA actio, qua [orig: quâ]rite [orig: ritè], sed inique [orig: iniquè] exclusus petit, ut testamentum, veluti a [orig: à] demente factum, rescindatur, ipsique eius hereditas, tamquam ab intestato quaesita, ad iudicetur. pr. I. h. 2. 5. §. 1. L. 13. in f.

[note: R] REQUIRITUR igitur ad eam (1.) Rite [orig: Ritè] facta exclusio, 8. §. 2. de B. P. contra tab. scil. ut pater et avus descendentes suos norninatim exheredaverint; pr. et §§. seqq. I. de exher. lib. Vinn. ad pr. I. h. mater et alii cognati utcumque praeterierint, vel exheredaveriat, §. f. I. de exher. lib. 14. Haec

distinctio nec Novellarum iure est sublata. Fr. ex. 6. q. 3. (2.) Exclusio iniqua, vel sine iusta causa facta, vel causa testamento non expressa, vel ab herede non probata. Nov. 115. c. 3. Fr. ex. 6. q. 4. Vinn. ad pr. I. h. n. 1. et seq. v. tamen Bach. ad pr. I. h. Hahn. h. n. 7. CAUSAE EXHERED ATIO NIS recensentur in Nov. 115. c. 3. et seq. ratione liberorum XIV. ratione parentum IIX. ratione fratrum III. N. 22. c. 47. quamvis ex mente Imperatoris aliae quoque admittantur; ¶¶¶. Vinn. ad d. pr. n. 2. Finckelth. O. 99. n. 22. Wesenb. p. 1. cons. 29. n. 49. Schulz. ad I. h. lit. E. Filius tamen, pro patre fide iubere recusans, non statim potest exheredari. arg. d. Nov. 115. c. 3. l. 5. C. de [?] . et A. Finckelth. d. O. 99.

[note: S] DATUR haec querela successuris ab intestato: 6. §. 1. successive [orig: successivè] (1.) LIBERIS, 14. 15. pr. legitimis et naturalibus, et legitimatis, N. 12. c. f. N. 89. c. 8. et 9. suis et emancipatis, 7. 23. pr. h. 8. de B. P. contr. tab. natis et posthumis, 3. 30. §. 1. C. primi et secundi gradus, 1. h. pr. et §. 1. I. h. iunct. 220. de V. S. adoptatis ab ascendente, et puberibus arrogatis. §. 4. I. de exher. lib. §. 2. I. h. L. p. C. de adopt. L. 8. §. 15. Respectu matris et ascendentis materni, licet illustris, datur etiam spuriis et naturalibus. 29. §. 1. h. 2. 8. unde cogn. (2.) PARENTIBUS utriusque sexus, §. 1. I. h. 14. 15. 30. pr. h. 17. 28. C. propiores excludunt remotiores: arg. Nov. 118. c. 2. iunct. 6. §. 1. h. neque cum his fratres germani admittuntur; arg. 1. h. 27. C. Victoria tamen illorum etiam his prodest. ¶¶. arg. 6. §. 1. h. 34. C. Myns. Schneidevv. ad §. 1. I. h. Bach. v. 1. D. 13. q. 4. lit. c. Vinn. ad §. 1. I. n. 4. (3.) FRATRIBUS germanis et consanguineis, §. 1. I. h. 1. h. 27. C. secundum legitimae successionis ordinem: arg. 6. §. 1. L. 14. N. 118. c. 3. Sed non uterinis, 27. C. nec illorum fratrum liberis, aut aliis cognatis: 1. §. 1. h. §. 1. I. Victoria tamen consanguineorum prodest uterinis, et germanorum liberis. arg. 6. §. 1. h. 17. §. 1. iunct. N. 118. c. 3. Myns. Schneidevv. Vinn. ad §. 1. I. Bach. d. loc. Fratribus autem tum demum competit, si infames, turpes, aut levis notae maculae iis praeferantur. 27. C. Si unus saltem ex heredibus talis sit, (vid. supr. de his, qui not. infam. pag. 64. Carpz. p. 3. c. 10. d. 10. Richter. p. 1. dec. 53. n. 6.) tantum illius pars vindicatur, 24. nec absurdum videtur, ex postfacto aliquem intestatum fieri. 15. in f. 19.

HEREDIBUS praedictarum personarum regulariter non competit; 6. §. f. 7. pr. h. 5. C. h. competit tamen descendenti,

si is, cui haec querela competiit, moriatur, antequam [orig: antequàm] scriptus heres hereditatem adeat. 36. §. f. 34. C. Successorium edictum hic locum habet in personis diversi ordinis; 14. l. p. pr. non etiam in personis eiusdem ordinis. 34. in f. C. h. arg. 6. pr. vir. cum nec exheredari. de iniust. rupt. irrit. Bach. v. 1. D. 13. q. 5. lit. C. et D. Zoes. h. n. 64. Pluribus eiusdem gradus inique [orig: iniquè] exclusis, si unus querelam omittat, reliqui totam hereditatem petunt iure accrescendi; 23. §. f. 17. pr. h. Vinn. L. 1. q. 21. vir. pendet autem. etc. non etiam, si unus iuste [orig: iustè] exheredatus, hic enim partem facit, quae ceteris detrahitur. arg. 8. §. 8. L. 17. pr. iunct. 19. Vinn. d. l.

[note: P] Datur CONTRA heredes in testam. inofficioso institutos, qui hereditatem adierunt, 8. §. 10. (quod facere debent praesentes intra sex menses, absentes intra annum continuum) 36. §. f. C. quoscumque, sc. ratione ascendentium et descendentium; secus ratione fratrum, 31. §. 1. vid. 8. §. 2. Zoes. h. n. 28. universales fideicommissarios, 1. C. et qui in instituti locum succedunt. 10. C.

[note: O] OBIECTUM est testamentum inofficiosum scriptum et nuncupativum, 31. C. Perez. h. n. 15. et hereditas illo [orig: illô] delata: 21. §. 2. NON etiam (1.) testamentum MILITIS, licet iure communi factum: 9 24. C. et si iure militari factum, etiam intra annum post missionem. 8. §. 4. (2.) FILIIfam. pagani, de castrensi et quasi: f. C. quod secus est, si paterfam. paganus de rebus in vera [orig: verâ] vel quasi militia quaesitis testamentum fecerit, 8. §. 3. h. f. §. f. C. aut Clericus. N. 123. cap. 19. Quoad reliquos non est sublatum hoc privilegium. arg. 3. C. de Silentiar. 27. 28. de LL. c. 1. de constit. in 6. Zoes. h. n. 30. et 31. Non obstat N. 115. c. 4, (4.) PUPILLARE. 8. §. 5. h. c. 1. de test. in 6. (In Saxonia hoc est mutatum.) Carpz. p. 3. c. 8. d. 1. et lib. 6. rum. 29. n. 2. et seq. quod etiam de tacita pupill. subst. de iure communi defendi potest. arg. L. 4. pr. de vulg. et pup. subst. L. 8. §. 5. h. Fr. ex. 6. q. 7. Contraria tamen ¶¶. Berl. p. 3. concl. 10. n. 25. Carpz. d. c. 8. d. 2. Richt. p. 1. dec. 45.

[note: E] Si ACTOR OBTINUIT, Iure Digest. et Cod. non tantum [orig: tantùm] heredis institutio, quatenus est inofficiosa; v. 15. §. f. 16. pr. 19. 24. sed et reliqua testamenti capita reseinduntur: 8. §. 16. L. 13. 28. quod nec novo [orig: novô] iure quoad fratres mutatum. Riemer. Dec. 7. q. 2. Fibig. ad Exerc. Fr. 6. q. 5. Bach. in pr. l. de inoffic. test. n. 7. Zoes. h. n. 41. Iure Novo descendentium et adscendentium qucrcla institutionem tantum impugnat. N.

115. c. 3. in f. et c. 4. in f. Sin actor NON OBTINUIT, qui sponte [orig: spontè] accusavit, et ad finem usque perseveravit, denegantur ei omnia emolumenta fisco vindicanda: 8. §. 14. h. 13. §. p. de iur. fisc. v. §. 4. l. L. 30. §. 1. h. L. 22. de his, quae ut indign. Richter. p. 1. dec. 42. n. 12. Secus est, si quis sollennia testamenti tantum impugnet, 24. 5. pr. et §. 1. de his, quae ut indign. Richt. d. dec. n. 4. Carpz. p. 3. c. 3. d. 24.

[note: C] EXCLUDUNT hoc remedium (1.) ALIUD remedium, quo exclusi ad hereditatem vel portionem pervenire possunt. §. 2. 1. h. 8. §. 15. 23. pr. h. f. C. de lib. praeter. (2.) VOLUNTATIS AGNITIO, 8. §. 1. C. 8. §. 10. L. 10. §. 1. L. 12. 23. §. 1. L. p. §. 3. et 4. L. f. etiam tacita, v. g. aliquid ex testamento petendo vel sponte accipiendo, 10. §. 1. L. 12. h. sctiptum pro herede agnoscendo. 23. §. 1. His tamen in casibus exclusus etiam I. N. supplementum legitimae petit. Nov. 115. c. 5. vid. Vinn. ad §. 5. 1. Quoad eum, qui alieno [orig: alienô] nomine Legatum sponte [orig: spontè] petit, per d. N. nihil est mutatum: arg. 23. §. 1. l. 12. h. Ceterum, qui cogente officio [orig: officiô] eiusmodi quid fecit, potest hanc querelam movere, §. 4. 1. h. arg. 22. de his, quae ut indign. L. 10. §. 1. h. ut et is, qui patri viventi ipsum exheredanti consensit. 35. §. 1. C. (3.) PRAESCRIPTIO V. annorum post hereditatis aditionem; 8. §. 10. et f. ff. 34. in f. 36. §. 2. C. nisi magna causa impediat. 8. §. f. (4.) MORS exclusi. 6. §. f. L. 7. pr. vid. supr. pag. 107. in f. (5.) SI LEGITIMA vel eius pars relicta, liberis et parentibus institutionis, fratribus vero [orig: verò] quocumque titulo [orig: titulô]. N. 115. c. 3. et seqq.

[note: D] Est autem LEGITIMA (quae etiam quarta vocatur: 29. 36. §. 1. C. h. Falcidia. 31. aut. unde et si parens. C. h. Pflicht-Theil.) portio portionis ab intestato debitae, quae certis personis, ne testamentum inofficiosum rescindatur, a [orig: à] Testatore necessario [orig: necessariò] relinquenda. 8. §. 6. et 8. h. L. 8. 31. C. h. L. 2. C. de inoffic. donat. N. 1. c. 1. §. 1.

DEBETUR Ascendentibus et Descendentibus, materialiter ex iure naturali; formaliter ex Iure Civ. 7. §. 1. unde liberi. 7. de bon. damnat. 36. §. 1. et 2. C. N. 1. in praef. §. 2. c. 1. de testam. in 6. Fr. h. n. 22. hinc statuto mutari quidem; sed tolli non potest. Gail. 2. O. 122. Myns. c. 5. O. 43. Carpz. p. 3. c. 12. d. 1. et 5. Collateralibus vero solo Iure civili, adeoque alio iure tolli potest. Carpz. p. 3. c. 2. d. 5. n. 9.

[note: S] Debetur ILLIS, quibus supra [orig: suprà] dictum dari querelam inofficiosi. arg. 1. h. iunct. 30. C. et §. f. l. Iure Wurtemb [orig: Würtemb].

etiam coniugibus. Wurtenb [orig: Würtenb]. Laud-Recht, part. 3. tit. 16. p. 328.

[note: F] FORMA est a [orig: à] fine in definitione, §. f. I. 8. §. 8. ff. 30. 31. C. h. Carpz. p. 2. c. 12. d. 10. ubi consideranda (1.) eius QUALITAS. Nam relinquenda est Liberis et Parentibus titulo institutionis, N. 115. c. 3. 4. et 5. Fr. ex. 6. q. 5. Carpz. p. 3. c. 9. def. 1. et 2. Fratribus utcumque. §. f. I. iunct. N. 119. c. 5. et L. 32. in f. C. de appell. Berlich. p. 3. concl. 15. in f. Onus a [orig: à] testatore adiectum detrahitur; 30. 32. 36. §. 1. aut. novissima. C. Carpz. p. 3. c. 12. d. 7. Vinn. L. 1. q. 22. nisi filii favorem respiciat, 25. C. vid. Carpz. p. 3. c. 9. d. 11. aut hic post mortem testatoris illud expresse [orig: expressè] approbet. 35. §. 2. C. (2.) QUANTITAS; Olim erat indifferenter quarta portionis ab intestato. §. f. I. 8. §. 8. ff. 8. 31. C. p. C. de collat. 2. C. de inoffic. donat. Iure Novo [orig: Novô]: Quatuor aut infra dant Natis iura trientem; Semissem vero [orig: verò] dant Natis quinque vel ultra: Arbitrium sequitur substantia caeteta Patris. N. 18. c. 1. Idem est in ascendentibus et fratribus. N. 18. c. 1. in f. Fr. h. n. 32. Carpz. p. 3. c. 11. d. 11. n. 3. v. Nov. 118. c. 2. Numerantur in hac computatione iuste [orig: iustè] exheredati; arg. 8. §. 8. Bach. v. 1. D. 13. th. 15. Vinn. L. 1. q. 21. vid. tamen Carpz. p. 3. c. 10. d. 12. et 13. Berlich. p. 3. concl. 12. num. 9. Gail. l. 2. O. 122. num. 14. sed non Statuto simpliciter a [orig: à] successione exclusi. arg. 8. §. 8. ff. 31. C. Bach. et Vinn. dd. LL. vid. Carpz. p. 3. c. 10. d. 14. Nepotum repraesentantium stirpes, succedentium capita numerantur. Fr. h. num. 31. Carpz. p. 3. c. 12. d. 11. RE-

DEDUCTO aere alieno, 8. §. 9. et quidem realiter, si legitima titulo singulari vel in re certa est relicta: tum [orig: tùm] enim accipiens est instar legatarii, 13. C. de hered. inst. et ipsa legitima est pars bonorum. vid. Bach. v. 1. D. 13. th. 12. lit. C. et in tr. de actionibus, D. 2. q. 17. lit. C. Vinn. l. 1. q. 22. Sin vero [orig: verò] legitima competit tamquam pars hereditatis, tum quoad calculum deducitur; nam hic Creditoribus hereditariis pro parte respondendum est. Deducitur etiam portio statutaria coniugis; arg. L. 8. §. 8. ff. 31. C. Secus in foro Sax. Carpz. l. 6. Resp. 48. Si legitima PARTIM vel in re certa sit relicta, valet testamentum; supplementum vero [orig: verò] petitur ab heredibus, N. 115. c. 5. in pr. 30. 35. §. 2. 36. C. etiamsi relictum simpliciter quis acceperit; 35. §. 2. C. N. 115. c. 5. nisi supplemento expresse [orig: expressè]

renuntiaverit. 35. §. 2. C. h. Carpz. l. 6. Resp. 46. Hanc suppletionem testator non potest prohibere, N. 115. c. 5. arg. 55. de leg. 1. Carpz. p. 3. c. 12. d. 8. vel aliud quicquam in eius fraudem facere. arg. dd. LL. Carpz. d. l. Unde liberi parentis taxationem non sequuntur. arg. dd. LL. Carpzov. p. 3. c. 12. d. 9. IMPUTANTUR Legitimae ex Substantia defuncti profecta, 36. pr. C. sive per ultimam voluntatem; 8. 30. 36. pr. C. sive inter vivos: 29. C. h. Carpz. p. 3. c. 11. d. 35. L. 25. h. arg. 20. §. 1. C. de collat. Sed NON bona adventitia, castrensia et quasi; arg. 36. pr. C. h. L. f. C. de collat. 1. §. 15. de collat. iunct. L. illud. 20. pr. C. eodem. etiamsi haec ex rebus patris proveniant. arg. 1. §. 15. de collat. 4. C. de Advoc. 1. Sumptus studiorum, etc. arg. 50. famil, ercisc. 1. §. 15. de collat. v. Carpz. p. 3. c. 12. d. 17.

[note: E] EFFECTUS ratione Testatoris est, quod, ea [orig: eâ]relicta [orig: relictâ], libera sit eius dispositio. 8. C. h. 10. C. famil. ercisc. Ratione Accipientium sunt remedia ad illam consequendam, e. g. Ius retentionis, Interdictum quorum bonorum, Remedium L. ult. C. de edict. D. Hadr. toll. Hereditatis petitio, 10. §. 1. de hered. petit. Bach. de act. D. 2. q. 17. lit. a. Familiae ercisc. actio, 2. §. 1. famil. ercisc. 35. pr. et §. 1. de her. inst. sc. si hereditatis titulo sit relicta, ceterum, si titulo singulari, Actio ex testamento. Supplementum Legitimae petitur, si testator iussit praestari, Actione ex testamento; si non, Condictione ex Lege. arg. 35. §. 1. C. N. 115. c. 5. iunct. L. un. de condict. ex L.

[note: C] Hae actiones praescribuntur XXX. annis. Vinn. ad §. 3. I. h. n. 4. Gail. l. 2. O. 120. num. 7. Richt. d. 40. num. 22. Ad heredes transeunt etiam antea [orig: anteà] non praeparatae. Vinn. d. l. Richt. d. l. n. 24. Gail. d. l.

V. 3. DE HEREDITATIS PETITIONE.

[note: H] HEreditas significat (1.) Rem universalem iure, 178. §. 1. de V. S. 8. de A. vel O. H. quae personae vicem obtinet, 22. de fideiussorib. scilicet quoad praesens tempus, defuncti, quoad futurum aditae hereditatis, heredis. 31. in f. de her. inst. 24. de novat. Bach. v. 1. D. 19. q. 1. lit. d. (2.) Ius hereditarium, 208. deV. S. §. un. I. de reb. corp. 1. §. 1. de R. D. 2. C. si omiss. sit caus. test. [note: D] quod est ius in re, quo hereditas alicuius est propria, et ex quo quis heres dicitur. v. §. f. I. de her. qual. 48. de hered. [note: H] inst. 10. §. 1. In utraque significatione accipitur late [orig: latè], 138. de

V. S. t. t. l. de fideicommissar. hered. tit. 5. et 6. huius libri. Stricte [orig: Strictè], quatenus Iure Civili per directum acquiritur, uti accipitur [note: D] hic. HEREDITATIS PETITIO est actio universalis, mixta, b. f. competens heredi adversus possessorem pro herede vel possessore, ad hereditatem vindicandam, et petendas praestationes personales. 1. pr. de R. V. 8. 9. 10. 25. §. 18. h. 7. C. h. §. 28. I. de act.

[note: C] CAUSA efficiens est Ius hereditarium Iure Civili directe [orig: directè] acquisitum, arg. 1. 3. 10. §. 1. et obligatio ex rerum hereditariarum administratione. arg. 25. §. 18. 50. §. 1. h. 7. C. Qui ex testamento nullo hereditatem petiit, ab intestato petere non prohibetur. 8. h. 11. §. 2. de exc. rei iudicatae.

[note: S] DATUR Heredibus testamentariis et legitimis, 1. primis et secundis, 3. h. 194. de R. I. 65. 70. de V. S. et ex benigna interpretatione in certis rebus institutis. Utilis actio datur emptori hereditatis. 54. pr.

[note: P] ADVERSUS eum, qui hereditatem vel ius, vel rem hereditariam pro herede, vel pro possessore possidet. 9. 10. ff. 7. C. [note: R] REQUIRITUR igitur (1.) POSSESSIO vera vel ficta, dd. LL. Ficte [orig: Fictè] possidet, (1.) qui se malitiose [orig: malitiosè], tamquam possessorem. ignoranti obtulit. 13. §. 13. 45. vid. 25. 26. 27. de R. V. (2.) qui dolo desiit possidere. 13. §. 2. §. 14. L. 25. §. 8. h. 157. §. 1. de R. I. Liberatur tamen fictus possessor, si verus velit iudicium accipere, et petentis nihil intersit, aut verus possessor rem vel aestimationem iamiam praestitit. 13. §. 14. h. l. 95. de Solut. Si fictus possessor litis aestimationem solverit, hoc vero nihil prodest. 13. §. 14. h. L. 95. §. 9. de solut. L. 7. de R. V. Qui bona [orig: bonâ] fide possidere desiit, nec locupletior factus, hac [orig: hâc] actione non convenitur. arg. 16. §. 5. 20. §. 17. 25. §. 11. Sufficit possidere tempore sententiae, licet antea non possederit. 18. §. 1. vid. 4. 41. (2.) REI HEREDITARIAE, licet minimae. 9. 10. 16. §. 4. et f. e. g. iuris possessio, quo debitor hereditarius se heredem dicat, et propterea [orig: proptereà] solutionem neget. 13. in f. et LL. seqq. 42. Hic res functionem recipiunt. 13. §. 4. 16. §. 1. 2. 5. et f. 20. §. 17. 22. in f. (3.) PRO HEREDE vel Possessore. 9. ff. 7. C. Pro herede possidet, (v. L. p. et t. t. ff. et C. pro hered.) qui non est heres, rem tamen hereditariam, tamquam heres, vel fideicommiss. vel bonorum possess. possidet, idque sive bona [orig: bonâ], sive mala [orig: malâ] fide. 11. pr. 20. §. 13. PRO POSSESSORE, qui sine titulo. 11. §. 1. 12. 13. pr. et

§. 1. 16. §. 4. SUCCESSORES universales horum tenentur indistincte [orig: indistinctè]. 13. §. 3. et 11. Singulares stricto [orig: strictô] iure et directa [orig: directâ] actione non conveniuntur; 13. §. 8. Si tamen mala [orig: malâ] fide acceperint, indistincte [orig: indistinctè] tenentur utili actione; 13. §. 8. et 9. Sin autem b. f. tum demum conveniuntur, si res aliter salva esse non possit, aut huic non expediat contra alienantem agere. 13. §. 4. vid. Bach. v. 1. D. 14. q. 4. lit. D. RELIQUI, qui alio [orig: aliô]valido [orig: validô]titulo [orig: titulô] possident, hac [orig: hâc] actione non conveniuntur; sed res ab illis singulatibus actionibus vindicantur. 7. C. h. 4. C. in quibus caus. cessat long. temp. praescr. Vinn. l. 1. q. 23. Hinc possessor titulum allegare debet. 11. C.

PETITUR principaliter hereditas, 3. 10. §. 1. h. 1. §. 1. Si pars hered. pet. et praestationes personales. 10. 25. §. 18. RES hereditariae etiam sunt, quae tempore mortis apud defunctum exstiterunt, depositae, commodatae etc. 19. pr. et §§. seqq. post mortem eius hereditati acquisitae, fructus, etc. v. 21. de hered. vel act. vend. vid. omnino [orig: omninò] tit. de A. R. D. in fin. 20. pr. et §. 3. L. 25. §. f. et LL. seqq. quae in illorum locum successere, 22. corporales et incorporales, 18. §. 2. 13. §. f. exceptis servitutibus. 19. §. f. PRAESTATIONES personales comprehendunt debita a [orig: à] debitoribus hereditariis exacta, actiones nomine rerum hereditariarum acquisitas. 16. §. 4. et seqq. 40. §. 2. In specie vero [orig: verò] distingue, BONAE FIDEI possessor, etiam in iure errans, 20. §. 6. 25. §. 6. restituit res hereditarias, et quantum tempore rei iudicatae. 23. pr. 36. §. 4. exinde locupletior factus. 25. §. 11. 20. §. 6. 28. ff. 1. C. Post litem vero [orig: verò] contestatam, aut interpellationem a [orig: à] tertio factam desinit b. f. possidere. 20. §. 11. 25. §. 5. et 7. ff. L. r. C. MALAE FIDEI possessor omnia restituit, etiam, quae possidere desiit, vel acquirere potuit, 20. §. 6. 25. §. 1. et 8. h. cum omnibus accessionibus. 27. h. vid. tamen 62. §. 1. de R. V. 20. §. 14. 27. et fructibus perceptis et percipiendis: 25. §. 4. ff. 2. §. 1. C. Praestat culpam; 25. §. 2. secus est in b. f. possess. qui regular. de culpa non tenetur. 31. §. 3. L. 25. §. 11. L. 30. Quoad CASUM fortuitum disting. Fur, Raptor, etc. qui semper in mora, L. 8. §. 1. et L. f. de condict. furtiv. praestat eum: 7. §. f. de condict. furtiv. L. f. C. eodem. L. 1. §. 34. et seq. L. p. de vi et vi arm 46. princ. de furt. 1. C. de his, quae vi metusve. Simplex m. f. possessor non restituit pretium rei ante iudicium acceptum peremptae; 26. pr. de R. V. 25. §. 2. in f. h. sed post iudicium acceptum praestat

aestimationem, 40. in pr. et fructus percipiendos, usque ad tempus rei iudicatae. 17. §. 1. 33. de R. V. Bonae fidei possessor nec ante, nec post iudicium acceptum tenetur de casu fortuito; 40. pr. h. 16. pr. de R. V. arg. 21. 24. pr. de usur. 63. de R. I. nisi actor probet, si res fuisset restituta, se illam voluisse et potuisse statim distrahere. 15. §. f. de R. V. vid. 16. pr. h. 8. de re iudicat.

DEDUCIT possessor, quae hereditatis nomine solvit. 17. 53. ff. 4. et 5. C. h. Circa IMPENSAS disting. Expensas FRUCTUUM, quae fiunt in fructus praesentis anni quaerendos, conservandos, etc. 36. §. f. h. 3. §. 1. L. f. de impens. inres dot. fact. tam [orig: tàm] b. f. quam [orig: quàm] m. f. possessor de fructibus deducit. d. L. 36. §. f. 1. C. de fructib. et lit. exp. 46. de usur. Et b. f. possessor illas consequitur, licet fructuum nihil perceperit. 37. Expensas REI (v. 79. de V. S. L. 1. pr. de imp. in res dot. fact.) necessarias, et utiles 79. pr. et §. 1. de V. S. L. 5. §. f. L. 10. 14. §. 1. de impens. in res dot. fact. b. f. possess, indistincte [orig: indistinctè] deducit, licet res non exstet, 38. h. et m. f. possessor iudicis officio deducit, si res meliorata exsistat. 38. v. l. 1. C. de infant. expos. 13. de condict. furt. Fr. ex. 4. q. 6. Voluptuarias, v. 7. pr. de impens. in res dot. 79. §. 2. de V. S. b. f. possess. deducit, m. f. possess. rollere potest, modo fiat citra rei corruptionem. 39. §. 1. h. 38. derei vind.

[note: pr.] Actor PROBARE debet, (1.) MORTUUM esse illum, de cuius hereditate agitur: arg. 2. de probat. Carpz. p. 1. c. 16. d. 37. vid. Mascard. de probat. concl. 1373. Carpz. lib. 2. def. 166. nam mors non praesumitur; dd. LL. nisi de absente, LXX. annis maiore, post diligentem diuturnam inquisitionem, nihil constare potuit; tum [orig: tùm] enim proximioribus hereditas eius conceditur. Carpz. p. 3. c. 15. d. 57. Infra hanc aetatem si quis etiam 30. annos abfuerit, nisi aliae probationes concutrant, cognatis nil nisi bonorum administratio, sub cautione, officio iudicis conceditur: Carpz. p. 3. c. 15. d. 48. et seq. (2.) SE illius heredem esse ex testamento vel ab intestato, Carpz. p. 3. c. 18. d. 28. et seq. (3.) ADVERSARIUM res possidere. v. Carpz. p. 3. c. 33. d. 6. et seq.

[note: E] Iudicio hoc accepto, possessor res hereditarias non distrahit, nisi sub cautione, aut iusta causa; 5. Interim tamen Creditoribus hereditariis et legatariis respondere tenetur, modo [orig: modò] hi caveant de indemnitate praestanda, et indebito restituendo. f. pr. et §. 1. C. h. Contra reum restituere iussum, dolo non parentem, iuratur litem. 20. §. f. 25. §. 10. h.

[note: SS] AFFINIA sunt possessoria et fideicommissaria hereditatis petitio; familiae erciscundae actio; et interdictum quorum bonorum.

V. 4. SI PARS HEREDITATIS PETATUR.

SI quis ex parte tantum [orig: tantùm] heres sit, agit hac actione contra possessorem hereditatis totius, vel eius partis, ut supra. 1. §. 1. v. 1. §. 2. et seqq. Dum alii deliberant, alius tantum [orig: tantùm] suam partem vindicat. 2. Si defunctus unum filium et uxorem praegnantem reliquit, ille quartam tantum [orig: tantùm] petit, 3. 4. h. 28. §. f. de iudic. 36. pr. de solut. vid. L. 7. pr. de reb. dub. quae ipsi officio iudicis pro indiviso restituitur. 7. Realis rerum hereditariarum divisio petitur familiae erciscundae iudicio. 7. h. t. t. famil. hercisc. vid. Donell. et Hillig. l. 19. Comm. c. f.

V. 5. DE POSSESSORIA HEREDITAT. PETIT.

HAEc competit Bonorum Possessori ad vindicandam bonorum possessionem. Ceterum a [orig: à] civili nihil differt. 1. 2. h.

V. 6. DE FIDEICOMMISSARIA HEREDITATIS PETITIONE.

HAEc competit Fideicommissario universali, cui hereditas vel eius pars a [orig: à] fiduciario restituta, adversus eum, qui pro herede, vel pro possessore possidet, (non contta fiduciarium) ad hereditatem fideicommissariam vindicandam. 1. 3. Eadem requirit, quae civilis hereditatis petitio. 2. Fr. ad tit. de possess. hered. pet. n. 2.

VI. 1. DE REI VINDICATIONE

[note: D] REI VINDIC ATIO est actio in rem, qua dominus, contra possessorem, se rei corpotalis dominum declarari, eamque sibi a [orig: à] detinente restitui petit. 9. 23. pr. h. §. 1. I. de act.

[note: + C] ORITUR DIRECTA ex dominio rei corporalis, (sc. quo res alicuius propria est, 9. 23. pr.) etiam restricto, 24. rerum amot. minus pleno, directo, 33. revocabili: 66. NON etiam datur ob naturale, utile, et fictum: arg. 9. C. UTILIS

datur a [orig: à] Lege propter utile dominium, vel ob aliam aequitatis rationem. 5. §. 3.

[note: S] DATUR DIRECTA Domino: 23. pr. v. 15. C. Et ex aequitate ei, qui post litem contestatam demum dominium acquisivit. c. 3. de sent. et re iudic. in 6. arg. 27. §. 1. Bach. V. 1. D. 15. q. 2. lit. D. Fr. h. n. 13. et seq. Si actor post iudicium acceptum amiserit dominium, absolvitur reus. arg. 27. §. 1. et LL. seqq. 7. §. f. ad exhib. UTILIS Superficiario, 73. §. 1. Emphytheuticario, 1. §. 1. Si ag. vectigal. Vasallo, c. un. l. 2. F. tit. 8. huius actionis Emptori, Legatario, Cessionario proprio nomine, 55. de procurat. 5. 7. f. C. de her. vel. act. vend. 1. C. de O. et A. 18. C. de legat. Pupillo, Minori, Ecclesiae, quorum pecunia [orig: pecuniâ] tutor, curator, administrator suo nomine rem emit, 2. quando ex fact. tut. 23. C. de SS. Eccles. Militi et Uxori in simili fere [orig: ferè] casu, 8. C. h. 55. de donat. inter V. et U. Ac quibusdam aliis. 5. §. 3. h. 30. de donat. mort. causa. 1. C. de donat. quae sub mod. §. 34. I. de R. D.

[note: P] Datur CONTRA possessorem, 36. pr. L. f. h. l. un. C. de alien. iud. mut. caus. fact. civilem, naturalem, ac nudum detentorem: 9. h. posteriores tamen liberantur, auctores suos nominando; nec ab auctoribus suis regulariter conveniuntur. arg. §. 1. L de act. Bach. de act. d. 2. q. 15. Possidere autem quis debet tempore litis contestatae, et quo res iudicatur. vid. tamen 27. §. 1. Datur etiam utilis vindicatio contra fictum possessorem, qui fraudulenter se obtulit liti, 25. et seq. vel ante litem contestatam dolo desiit possidere: 27. §. 3. 36. pr. Si lite iam contestata [orig: contestatâ] reus dolo desiit possidere, continuatur directa: 68. Bach. V. 1. D. 15. q. 4. lit. E. Si ante litis contestationem b. f. possessor possessionem, licet lata culpa [orig: culpâ], amiserit, non tenetur; arg. 27. §. 3. 36. pr. h. Bocer. cl. 5. d. 26. q. 41. Sin post litis contestationem, pati debet aestimationem, 36. §. 1. 63. nisi culpa abfuerit. 27. §. 2. Bocer. d. D. q. 43. Contra HEREDEM possessorum datur, quatenus possidet, unum ex pluribus. 42. 51. 55. ff. 2. C. si unus ex plurib. hered. Si vero [orig: verò] defunctus dolo [orig: dolô] desierit possidere, datur contra heredes actio in factum, quatenus ex illa re locupletiores facti sunt, 52. vel si aliud quid condemnatione dignum post litem contestatam admiserit, heredes etiam, licet non possideant, propterea [orig: proptereà] condemnantur. 42. h. arg. [?] . §. 11. de pecul.

[note: O] PETUNTUR hac [orig: hâc] actione res singulares, corporales, mobiles et immobiles, 1. pr. §. 1. h. §. 1. in f. I. de act. etiam

collectae, ut grex. 1. §. f. et seqq. h. v. 30. de usurpat. NON petuntur res incorporales et iuris universitates, 56. tignum b. f. alienis aedibus iunctum. 23. §. 6. h. 7. §. 10. de A. R. D. L. 1. de tign. iunct. Actor debet designare, quam rem, aut quam eius partem petat. 6. 73. v. 76. §. 1. Petuntur res cum omni causa. 17. §. 1. L. 20. 34.

[note: A] Circa FRUCTUS distingue: * Bonae F. possessor [note: B] *ANTE litem contestatam perceptos fructus quoscumque suos facit. §. 35. I. de R. D. [obst. 40. de A. R. D. 45. de usur.] 48. pr. et §. 2. de A. R. D. 28. de usur. 13. quibus mod. ususfr. amitt. 78. h. 136. de R. I. Vinn. l. 1. q. 25. De percipiendis et consumptis, licet inde locupletior factus, v. 5. h. 23. securus est; arg. §. 35. I. de R. D. §. 2. I. de off. iud. l. 4. §. 2. ff. fin. regund. 22. C. h. 4. §. 19. de usurp. Vinn. l. 1. q. 26. vid. tamen Carpz. p. 3. c. 32. d. 28. Groenevv. ad E. 22. C. h. Restituat tamen pendentes, arg. 44. et exstantes, naturales et industriales, [obst. 28. de usur.] add. l. 29. §. 1. ff. qui et a [orig: à] quib. manum. 22. C. h. arg. 48. pr. ibi: interim. de A. R. D. arg. §. 35. I. de R. D. Vinn. l. 1. q. 26. quos nondum usucepit. arg. 4. §. 19. de usurp. Carpz. p. 3. c. 32. d. 29. [note: b.] *POST litem contestatam debet, ut alius *Malae Fidei possessor, [note: a.] omnes restituere, consumptos et percipiendos. 22. C. h. §. 2. I. de off. iud. §. 35. I. de R. D. 2. C. de fruct. et lit. expens. 33. 62. §. 1. h. 5. C. Carpz. p. 3. c. 32. d. 30. et L. 1. Resp. 39. Ut iudex hic possit fructus adiudicare, requiritur, ut petantur ab actore ante litem contestatam percepti et percipiendi: 10. de usur. 25. §. 8. de aedilit. Edict. Wesenb. h. n. 7. et ibi Hahn. Post litem contestatam etiam non petiti iudicis officio adiudicantur. 25. §. 8. de aedil. Edict. 35. §. 1. vid. Carpz. L. 1. Resp. 39.

Deducit tamen reus, sive b. f. sive m. f. possessor, Impensas Fructuum, 36. §. f. de her. pet. 51. famil. ercisc. et Necessarias in Rem, 5. C. dummodo [orig: dummodò] non sit fur aut violentus possessor. 1. C. de infant. expos. 13 de condict. furtiv. Utiles b. f. possessor deducit: 27. §. 5. 30. 38. 48. h. §. 31. 33. I. de R. D. mooo [orig: mooò] res adhuc melior exsistat, 38. vel conditio petitoris, aut aliae circumstantiae aliud non suadeant: v. 38. 27. §. 5. 29. h. M. f. possessor hosce tantum [orig: tantùm] tollit. 5. C. 37. h. §. 31. I. de R. D. Voluptuarias b. f. et m. f. possessor regulariter tollit, 5. C. arg. 38. h. 9. de impens. in res dot. fact. modo [orig: modò] sine damno. 38. h. 39. inf. de her. pet.

[note: pr.] Actor hic in directa actione probare debet, se esse dominum, et adversarium possidere: 2. de probat. L. f. h. cumque dominii

probatio fit difficillima, Carpz. L. 1. Resp. 76. 77. Mascard. de probat. concl. 533. consultum erit aliquo interdicto possessionem nancisci, et adversario probationes imponere. 24. Si reus negavit possessionem, et actor contrarium probavit, transfertur a [orig: à] mendace in actorem, licet dominium nondum probaverit. f. h. N. 18. c. 10. In utili actione illud probandum, propter quod competit dicta actio.

[note: E] Victore actore reus rem restituit cum causa, statim: §. 2. I. de offic. iud. 20. ff. h. v. 10. et seqq. Si statim restitui non possit, iudex dilationem concedit: d. §. 2. Si propter contumaciam non restituatur, vel dolo amissa sit, condemnatio fit in aestimationem, iureiurando in litem factam. Quandoque etiam possessio manu militari transfertur. 46. 68. v. 71. Vinn. ad §. 1. I. de act. n. 19. Et actor declaratur Dominus, 35. §. 1. nec pretium, quod reus pro re solvit, restituere tenetur; 3. 23. C. h. 16. C. de Evict. 2. C. de furt. Ord. Crim. art. 207. 213. Fr. L. 2. Resol. 9. num. 32. Etiamsi reus illam b. f. in foro emerit, et quidem cum expressa protestatione, quod eam Domino restituere velit. arg. dd. LL. iunct. 11. de R. I. Fr. d. Resol. 9. n. 100. et seq. n. 57. et seq. 74. et seq. Perez. in C. tit. de furt. n. 13. Richt. p. 1. dec. 96. Nisi pretium in actoris utilitatem versum, 16. C. de praed. min. Carpz. p. 2. c. 11. d. 29. num. 6. vel res alias [orig: aliàs] fuisset peritura, Fr. d. res. in addit. Perez. d. l. aut ab hostibus redempta. 6. de captiv. et postlim. rev. Fr. d. res. num. 47. et seqq.

VI. 2. DE PUBLICIANA IN REM ACTIONE.

[note: D] ESt actio in rem, qua [orig: quâ] is, qui bona f. et ex iusta causa rem a [orig: à] non domino accepit, et, usucapione nondum impleta, possessionem casu amisit, se eiusdem quasi dominum declarari, et infirmiore iure possidentem ad rei restitutionem condemnari petit. §. 4. I. de act. L. 1. f. h.

[note: C] CAUSA EFFIC. Praetor Publicius, §. 4. I. de act. 7. §. 6. ex sicto dominio., 12. §. 4. h. §. 4. I. de act. Bach. de act. D. 3. th. 14. et 16. propter necessitatem et aequitatem. d. §. 4. L. 1. pr. [note: R] et §. 1. L. 7. §. p. et f. REQUIRITUR igitur (1.) [note: A] *Rei Traditio, 1. pr. 7. §. f. h. 25. de usurp. vera vel ficta, 9. §. 1. 11. §. 1. h. 1. C. de donat. etiam de iure stricto [orig: strictô] in re legata, et

simili; 1. pr. 7. §. f. h. arg. 25. de usurp. Bach. de action. D. 3. q. 18. circa fin. ex interpretatione tamen non requiritur in legato et similibus. 1. §. f. 2. 12. §. 1. vid. 15. Vinn. l. 1. qu. 27. Si idem non dominus rem eandem pluribus vendiderit, datur Publiciana ei, cui prius est tradita: Si diversi non domini vendiderint, potior causa est possidentis. 9. §. 4. Si tertius possideat, tum prior accipiens praefertur. 31. §. f. de act. empt. Bacchov. V. 1. D. 15. q. 2. lit. E. in s. et de Act. D. 3. q. 22. [note: a,,] Vinn. ad §. 4. I. de act. num. 8. (2.) * Titulus ad transferendum dominium habilis, §. 4. I. de act. L. 3. §. 1. et LL. seqq. 13. etiam putativus, si iusta erroris causa subsit: 5. h. 11. pro empt. sic qui ignorans a [orig: à] furioso emit, agit contra tertium; 5. h. 11. pro empt. 7. §. 2. et 4. non etiam contra furiosum. 2. §. 16. pro empt. [note: a,,] (3.) * Bona fides accipientis, scil. quod accipiens possessionem credat se esse dominum: 7. §. 11. et seqq. l. 13. §. 1. in f. sufficit ab initio apprehensae possessionis, et in emptione tempore contractus et traditionis, b. f. adfuisse: l. p. de usurp. 7. §. p. et f. h. §. 4. I. de act. v. c. 3. de re iudic. in 6. Schneidevv. ad d. §. 4. num. 27. Bacchov. de Act. D. 3. q. 20. in f. Mala Fides superveniens hanc actionem non excludit, 7. §. 12. et 14. h. iunct. 48. §. 1. de A. R. D. etiam Iure Can. non obst. c. ult. x. de praescript. (nam correctorium non est extendendum ad hanc causam favorabiliorem.) v. l. f. h. [note: a,,] (4.) * A non Domino, vel qui non habuit potestatem rem [note: a.] alienandi. §. 4. I. de act. 1. pr. (5.) * Res non vitiosa. 9. §. 5. 12. §. 4.

[note: S] DATUR b. f. possessori, ut supra: etiam Vasallo, Emphyteuticario, Superficiario. Usufructuario, etc. 12. §. 2. et 3. L. 11. §. 1. Et heredibus. 7. §. 12. NON etiam vero Domino, qua [orig: quà] tali: 1. §. 1. h. 18. de pign. hac tamen saepe [orig: saepè] agit tamquam b. f. possessor propter difficilem dominii probationem. Hinc uno libello haec actio successive [orig: successivè] sive alternative [orig: alternativè] iungi solet cum Rei vindicatione, petendo rem ex iure dominii, vel quasi. c. 3. de re iud. in 6. Gail. l. 1. O. 62. num. 4. et 5. Bocer. cl. 5. D. 26. th. 8. Bach. de act. D. 3. q. 17. et ad Tr. V. 1. D. 15. th. 13. lit. A. vid. L. 1. §. 4. quod legat.

[note: P] CONTRA possessorem verum, vel quasi, 12. pr. arg. 7. §. 6. et 8. h. 16. §. 3. de pignor. qui ius infirmius habet. f. in f. 9. §. 4. NON etiam contra verum dominum, p. et f. aut alium possessorem, qui firmius vel aeque

firmum ius habet; 9. §. 4. exceptis quibusdam casibus, in quibus exceptio Dominii replicatione eliditur. 72. de R. V. 4. §. 32. de dol. mal. et met. exc. 18. §. 15. de damn. in fect. 28. de noxal. act. Bach. de Act. D. 3. th. 23. Fr. h. n. 9. et 10.

[note: O] OBIECTUM sunt res corporales et incorporales, 11. §. 1. alienari vel usucapi non prohibitae. 9. §. 5. 11. §. 2. 12. §. 4.

Iudicis officium circa rem et fructus hic idem est, quod in rei vindicatione, 7. §. 8.

VI. 3. [correction of the transcriber; in the print ] SI AGER VECTIGALIS, ID EST, EMPHYT. PETATUR.

[note: H] VECTIGAL latissime [orig: latissimè] significat omnem pensionem et praestationem tam publicam, quam [orig: quàm] privatam. 59. §. 2. de usufr. Valasc. de iure emphyt. q. 31. pr. EMPHYTEUSIS denotat interdum Contractum, 1. C. de iur. emphyt. N. 7. c. 3. interdum rem, interdum ipsum Ius. 2. pr. C. d. t. Vectigalis et emphyteuticarius hic sunt Synonyma. ut et in L. 15. §. 1. qui satisd. cog.

[note: D] CONTRACTUS EMPHYTEUT. est consensualis, de utili rei immobilis dominio transferendo, sub lege meliorationis, et certae pensionis annuae, in recognitionem dommii directi solvendae. §. 3. I. de locat. 1. et seq. C. d. t.

[note: +] DIVIDITUR ab obiecto in Civilem et Ecclesiasticum: N. 7. c. 3. N. 120. c. 1. c. hoc consultiss. 2. in pr. de reb. Eccles. non alien. in 6. Fr. de laudemio, c. 9. n. 37. Ille est Publicus, vel Privatus. Ab adiuncto dividitur in Perpetuum et Temporalem. arg. 1. L. ult. h.

[note: C] Origine Romanus, nomen accepit a [orig: à] Zenone Imperatore. §. 3. I. de locat. Harppr. in not. ad Iul. Clar. §. Emphyteusis. q. 2. n. 9. Vinn. ad d. §. 3. n. 7.

[note: C] CAUSA EFFIC. est consensus partium. d. §. 3. Scriptura praecise [orig: praecisè] non requiritur;] licet eam Dd. communiter praecise [orig: praecisè] requirant. Carpz. p. 2. c. 39. d. 7. n. 6.] arg. d. §. 3. arg. 4. de fid. instr. Harppr. ad d. §. [?] . 58. et in not. ad Iul. Clar. §. Emphyteusis. q. 4. Bach. V. 1. D. 29. q. 9. lit. D. ¶. Clarus, d. q. 4. Valascus, de iur. emphyt. q. 7. n. 2. Vinn. ad d. §. 3. n. 8. quae tamen probationis gratia accedit, 1. 3. C. d. t. L. 4. de pignor. 4. de fid. instr. et utilis est. Harppr. d. q. 4. in f.

[note: O] OBIECTUM erant ab initio praedia rustica, sterilia; 1. h. Fr. de laudemio, c. 9. n. 21. Carpz. p. 2. c. 39. d. 7. in pr. postea

etiam cultissima et praedia urbana: aut. qui rem huiusmodi C. de SS. Eccles. N. 7. c. 3. N. 120. c. 1. Fr. d. c. 9. n. 30. Hodie in genere res corporales immobiles, quarum utile dominium promi [?] ur, Fr. d. c. 9. num. 28. Valasc. q. 12. in f. Et canon, sive annua pensio, qui consistit in pecunia, aliisque quibusvis rebus, Valasc. q. 1. n. 7. ¶¶. Harppr. d. l. q. 3. num. 8. et 9. etiam minimis; v. g. uno nummo: Valasc. d. q. 1. num. 8. et 11. Harppr. d. q. 3. n. 10. adeo, ut, si fructibus respondeat, in dubio locatio censeatur. Valasc. d. q. 1. n. 9.

[note: A] Adiciuntur huic contractui pacta, quae sic valent, ac si de natura contractus essent, etiamsi contractus naturalia iisdem mutentur: d. §. 3. l. 1. et LL. seqq. C. d. t. Leonin. in praelect. ad L. 1. n. 1. Valasc. d. l. q. 4. n. 3. e. g. tempus, 3. h. arg. 1. §. 3. de superfic. Vinn. ad §. 3. I. de locat. Valasc. d. l. n. 12. cum [orig: cùm] contractus sua natura sit perpetuus. 1. §. 1. h. 1. C. de offic. com. sacr. palat. Valasc. d. tr. q. 1. n. 12. Fr. d. c. 9. n. 14.

[note: A] [note: E] Oritur ex hoc *CONTRACTU mutua obligatio, qua rei emphyteuticariae promissor ad rem tradendam et utile dominium transferendum, accipiens vero [orig: verò] ad culturam et curam, nec non ad pensionem annuam adstringitur. Inde descendit [note: D] ACTIO EMPHYTEUTICARIA, Bach. v. 1. Disp. 29. q. 13. lit. G. quae est personalis, b. f. competens ex contractu emphyteuticario, ad id, quod partes exinde sibi invicem praestare tenentur. Estque ex utraque parte directa, Bach. V. 1. D. 29. th. 9. lit. C. competens (1.) Illi, cui emphyteusis hoc contractu est promissa, eiusque heredibus, adversus promissorem, eiusque heredes, ad rem in emphyteusin promissam praestandam. Valasc. d. l. quaest. 14. n. 1. (2.) Domino rei emphyteuticariae, eiusque heredibus, adversus emphyteuricarium, eiusque heredes, (sed non contra successores singulares) arg. f. §. 1. de contr. empt. 1. §. 16. ad SCt. Trebell. f. C. de hered. act. Carpz. part. 2. c. 38. d. 17. Corbulus, de iur. emphyteut. c. 15. q. 6. num. 2. Bach. v. 1. D. 29. q. 13. lit. E. verb. ne quidem. in f. ad hoc, ut rem curando et colendo meliorem reddat, atque incolumem servet, imprimis autem ad pensionem singulis annis praestandam: §. 3. I. de locat. 2. C. de iur. emphyt. Carpz. d. c. 38. d. 17. a [orig: à] qua non liberatur ob sterilitatem, vel partis interitum; 1. in f. C. h. Valasc. d. tr. q. 27. num. 3. et seq. Carpz. p. 2. c. 38. d. 19. nisi hostium incursus omnem usum impediat, Carpz. d. d. 19. Valasc. d. q. 27. n. 13. aut pensio promissa fructibus respondeat; tum enim arbitrio boni viri

diminuitur: Vinn. ad d. §. 3. in f. Gail. 2. O. 23. Valasc. q. 27. num. 11. Aut si, loco pensionis, certa portio fructuum promissa. Leonin. ad L. 1. C. de iur. emphyt. n. 8.

[note: E] [note: a.] * Re autem TRADITA constituitur IUS EMPHYTEUTICUM, 3. §. 4. de reb. eorum, qui sub tut. 3. pr. C. h. [note: D] quod est ius in re immobili, plenissime [orig: plenissimè] utendi, fruendi, cum potestate rem vindicandi, a [orig: à] Domino, alteri, sub lege meliorationis et annuae pensionis, in recognitionem dominii directi, solvendae, concessum: 71. §. p et f. de legat. 1. L. 3. §. 4. de reb. eor. L. 1. et seq. C. h. §. 3. I. de locat. 1. ff. h. Idem est, si per ultimam voluntatem relinquatur, arg. §. 1. I. de usufr. aut si praescribatur. arg. L. f. in f. C. de long. temp. praescr. Rath. tr. de usucap. c. 5. assert. 29. vid. Bach. v. 1. D. 29. q. 9. lit. A.

[note: S] [note: B] Hoc ius TRANSMITTITUR * ad heredes, testamentarios et legitimos omnes: §. 3. I. de locat. 1. pr. N. 7. c. 3. sive emphyteusis sit ecclesiastica, sive civilis; N. 120. cap. 1. (quo N. 7. cap. 3. est correcta;) Clement. 1. et 2. de reb. Eccles. non alien. Bach. v. 1. D. 29. th. 10. lit. A. Fr. de laudem. c. 9. n. 49. v. 9. de probat. N. 120. c. 6. arg. d. §. 3. nisi pacto sit aliud conventum. Fr. d. c. 9. n. 62. vide Bach. v. 1. D. 29. th. 11. lit. E.

[note: b.] * TRANSFERTUR etiam titulo singulari quocumque, in quemcumque non prohibitum, qui canonem solvere potest. d. §. 3. l. 71. §. p. et f. de leg. 1. L. 3. C. h. (neque hoc prohibere valent aut revocare liberi et futuri heredes, pro quibus hoc Ius etiam erat constitutum. arg. d. §. 3. d. L. f. Bach. d. D. 29. th. 10. lit. B.) Accedente Domini consensu: L. f. vers. minime [orig: minimè] licere. et in f. C. de iure emph. nam hoc non requisito Emphyteuta iure suo cadit. d. L. f. in f. Carpz. p. 2. c. 38. def. 13. ubi in fine addit, hoc in Saxonia [orig: Saxoniâ] non observari; Dominus novum Emphyteutam regular. recipere, hic vero [orig: verò] Domino laudemium, sive quinquagesimam partem pretii solvere tenetur: L. f. vers. necessitatem. et seq. C. h. v. Fr. de laudem. c. 8. n. 14. et c. 23. Quod si Dominus per duos menses recuset, potest Emphyteusis contra eius consensum transferri. d. L. f. Bach. d. D. 29. th. 13. lit. B. Hypotheca potest constitui citra Domini voluntatem: 31. de pipn [?] r. Carpz. p. 2. c. 25. D. 11. n. 10. quod etiam de Subemphyteuticatione tradit Fr. d. tr. c. 14. n. 34. Vendita [orig: Venditâ] emphyteusi Dominus habet Ius pr/otimh/s1ewst sive retractus intra 2. menses. d. L. f. vers. disponimus. Fr. d. c. 9. n. 125.

[note: E] Hoc ius simile est dominio: Fr. de laudem. cap. 14. n. 7. L. 12. in f. C. de fund. patrim. Hinc domini eius liberantur satisdatione, 15. §. 1. qui satisd. cog. omnia commoda ex re provenientia percipiunt, 1. pr. et §. 1. h. 3. I. locat. acpropterea etiam onera ordinaria et extraordinaria rei sustinent; 2. C. h. l. 7. de Publican. 2. C. de annon. et tribut. arg. 7. §. 2. de usufr. Carpz. p. 2. c. 38. d. 18. apochas tamen domino tradere tenentur: 2. C. habent utile interdictum uti possidetis, arg. 1. §. 8. uti possidet. Bocer. cl. 4. D. 5. th. 48. unde vi, et alia, 1. §. 9. de vi et vi armat. habent etiam utilem rei vindicationem, sive [note: D] actionem, SI AGER VECTIGALIS, quae est praetoria, 74. et seq de R. V. realis, qua Emphyteuticarius, contra quemcumque possessorem, (etiam directum dominum) petit, ut iudex sua sententia, rem, iure emphyteuticario, ad se pertinere declaret, et adversarium ad rei restitutionem cum omni causa condemnet. 1. §. 1. h.

[note: C] EXTINGUITUR ius Emphyteut. (1.) Totali rei Interitu, arg. §. 3. I. de usufr. d. §. 3. L. 1. C. civili et naturali; arg. 63. §. f. pro soc. arg. 20. de capt. et posilim. 36. de religios. non etiam partiali. d. §. 3. L. 1. C. h. (2.) Cessione arg. §. 3. I. de ususr. Corbul. de I. emphyt. c. 8. n. 1. Voluntaria [orig: Voluntariâ], volenti Domino, vel contra. arg. d. §. 3. L. 5. C. de O. et A. 3. C. de fund. patrimon. Corbul. d. c. 8. n. 4. Bach. v. 1. D. 29. th. 13. lit. D. (3.) Praescriptione, si vel emphyteuta directum, vel dominus plenum praescribit dominium. Carpz. p. 2. c. 3. d. 17. (4.) Tempore elapso [orig: elapsô], ad quod fuit contracta. f. h. Corbul. d. tr. c. 11. per tot. (5.) Exstinctis omnibus personis, pro quibus fuit concessa. Corb. d. tr. c. 12. (6.) Culposa et insigni rei Deterioratione; aut. qui rem. C. de SS. Eccles. Carpz. p. 2. c. 38. d. 23. Corbul. d. tr. c. 13. n. 4. ita tamen, ut non sufficiat levissima culpa: arg. 5. §. 1. commod. 23. de R. I. nec tota amittitur, si pars tantum deterioretur. Carpz. d. def. 23. (7.) Re alienata consensu Domini non requisito. l. f. in f. C. h. Corbul. d. tr. c. 14. vid. supr. (8.) Canone non soluto, in ecclesiastica ultra biennium, in saeculari intra triennium, nec apochis domino traditis, ipso iure cadit Emphyteuta iure suo, 2. C. h. aut. qui rem. C. de SS. Eccles. Bach. v. 1. D. 29. q. 12. lit. B. licet nulla interpellatio intervenerit: 2. C. h. 12. C. de contrah. et com. mitt. stipul. modo [orig: modò] dominus hanc voluntatem vivo emphytenticario declaraverit: 2. C. h. Carpz. p. 2. c. 38. d. 9. tum enim iudicis sententia declaratoria expellitur emphyteuticarius: arg. 176. de R. I. iunct. 7. C. unde vi. Vinn. ad §. 3. I. locat. n. 5. Carpz. p. 2.

c. 38. d. 1. Bach. v. 1. D. 29. th. 12. lit. B. Ita, ut nec expensas ex natura contractus factas repetere possit. 2. C. h. Aut. qui rem. C. de SS. Eccles. Carpz. p. 2. c. 38. d. 12. n. 9. Nisi emphyteuticarius, ante domini declarationem canonem offerendo, moram purgaverit, c. f. x. de locat. Carpz. p. 2. c. 38. d. 11. aut pacto aliud conventum, 2. C. vel a [orig: à] Domino hoc remissum sit, etiam tacite [orig: tacitè]. 2. C. Carpz. p. 2. c. 38. d. 6. Bach. v. 1. D. 29. th. 12. lit. D. v. Corbul. d. tr. q. 15. ubi haec late [orig: latè].

[note: SS] Affinia huius CONTRACTUS sunt emptio, locatio. §. 3. I. de loc. Leonin. in praelect. ad rubr. C. de iur. emphyt. Valasc. d. tr. q. 19. et seq. Cognata IURIS sunt (1.) Ius Feudale. vid. Valasc. d. tr. q. 38. et 39. (2.) Ius Censiticum, quod sua [orig: suâ]natura [orig: naturâ] etiam directum dominium continet, et ex quo tantum pro cognitione dominii accepti singulis annis census solvitur. Valasc. d. tr. q. 32. n. 27. Carpz. p. 2. c. 39. d. 1. et seq. Fr. de laudem. c. 10. n. 72. et seqq. (3.) Ius Libellarium, quod in Iure Feudali pro hoc iure accipitur. lib. 2. F. tit. 9. §. 1. Fr. d. tr. c. 11. n. 13. Iure vero [orig: verò] civili est ius, quod quis habet in bonis, quae, pretio [orig: pretiô] interveniente, ita conceduntur alicui a [orig: à] Domino, ut pensionem certam singulis annis solvat, et praeterea [orig: praetereà]stato [orig: statô] tempore, possessore etiam non mutato [orig: mutatô], rursus numerato certo vel arbitrario pretio [orig: pretiô], ius istud renovet. Cuiac. de feud. lib. 1. c. 2. in med. Fr. d. tr. c. 13. n. 2. et seq. (4.) Ius Superficiarium. (5.) Ius precariae, c. 1. et 2. x. de precar. Fr. d. tr. c. 12. n. 4. et seqq.

VII. 1. DE USUFRUCTU.

[note: D] SERVITUS hic est ius in altena alteri constitutum, quo rei illius dominus, ad alterius utilitatem, aliquid pati, vel non facere tenetur. 13. §. 1. 19. pr. de damn. infect. 5. pr. si ususfr. pet. 26. de S. P. R. 15. de Servit. 5. §. 9. de nov. operis nunc.

[note: +] Ratione rei dominantis est PERSONALIS, quae personae. 32. REALIS, quae rei est constituta. 1. de servit. 20. §. 1. de A. R. D. Personales iterum sunt ORDINARIAE, quae sc. semper tales sunt, ut ususfructus, usus, habitatio. 1. de serv. 32. de usufr. EXTRAORDINARIAE, quae regulariter rebus, interdum personis conceduntur. 4. pr. de S. P. R. 6. de serv. legat. 14. §. f. de alim. leg. de cuius lectione v. Bach. et Vinn. ad §. 2. de servit. n. 1.

[note: H] USUSFRUCTUS in latissima significatione dividitur docendi gratia [orig: gratiâ] in Usumfructum REI PROPRIAE,

(qui non est ius in re separatum, 5. pr. si ususfr. pet. inde a [orig: à] DD. causalis vocatur, de quo in 21. §. 3. de except. rei iudic. 58. 126. §. 1. de V. O. 6. de usufr earum rerum; sed non in 4. h. Fr. h. n. 18.) et ALIENAE, qui si potestatem rem vindicandi habet, dicitur UTILE DOMINIUM. vid. c. un. lib. 2. Feud. tit. 23. Sin non habet, est Servitus, qui a [orig: à] Dd. dicitur USUSFRUCTUS FORMALIS: qui ratione rerum, in quibus constituitur, [note: D] vel est VERUS, (ius alienis rebus utendi fruendi salva earum substantia:) vel QUASI ususfructus. §. 2. I.

[note: A] [note: C] Constituitur * a LECE Patri, vel iure patriae potestatis, §. 1. I. per quas personas cuique acquir. l. 6. pr. C. de bon. quae lib. 1. C. de bon. matern. vel in praemium emancipationis, §. 2. I. per quas person. cuique acquir. v. tamen Carpz. p. 2. c. 10. d. 5. l. 6. §. 3. C. de bon. quae lib. Aut patri vel matri ob secundas nuptias in casu L. 3. et seq. aut. l. 5. et seq. Aut. C. de secund. [note: a.] nuptus [orig: nuptüs]. *AB HOMINE, vel a [orig: à] * IUDICE per sententiam [note: B] in iudiciis divisoriis. 6. §. 1. h. 16. §. 1. famil. ercisc. 6. [note: b.] §. 10. comm. divid. vel a [orig: à] * DOMINO [note: C] *TACITA voluntate, mediante praescriptione, (obst. 10. §. 1. 4. §. 27. de usuc.) 28. de V. S. longi sc. temporis, concurrente b. f. et titulo [orig: titulô]; (diss. Vinn. et Fr. 10. si serv. vind. 2. C. de servit. 1. §. f. de aq. et aq. pluv.) f. in f. C. de long. temp. praescr. v. tamen aut. malae fidei C. eodem. longissimi vero [orig: verò], si tantum b. f. adsit, sine titulo. 8. §. 1. C. de praescript. 30. l. 40. ann. Malae fidei possessor nec longissimo tempore praescribit; sed tantum [orig: tantùm] exceptione illius praescriptionis in quasi possessione defenditur. arg. d. l. 8. §. 1.

[note: c.] * EXPRESSA, inter * VIVOS per quasi traditionem ex [note: D] iusta causa. 11. §. 1. de publ. in rem act. §. 1. I. h. v. 3. h. f. de servit. 7. pr. usufructuar. quemadmodum caveat.

[note: d.] * MORTIS causa per legatum, §. 1. I. h. 3. pr. h. quo [orig: quô] ususfructus, a [orig: à] tempore hereditatis aditae, L. un §. 2. quando dies ususfr. leg. ipso iure constituitur, et legatario acquiritur; L. 25. §. f. h. 10. 29. de usufr. leg. 19. §. 1. quemadm. serv. amitt. f. de serv. leg. arg. 80. de legat. 2. 64. in f. de furt. possessio vero [orig: verò] ab herede praestatur. 3. pr. h. 1. §. 2. L. 2. Si ususfr. pet. NON etiam ab eo, qui utile tantum habet dominium; Praetor tamen tuetur hunc usumfr. 1. pr. quib. mod. ususfr. amitt. 9. §. 1. ususfr. quemadmodum cav. resoluto iure constituentis solvitur huiusmodi ususfr. 31. de pignor. cap. un. §. rei autem. lib. 2. Feud. tit. 8.

[note: S] ACQUIRERE possunt usumfr. omnes, qui non prohibentur: etiam fictae personae, ut Civitates, 56. Ecclesiae, 23. C. de SS. Eccles. alia Collegia. 8. de usufr. legat. Filiusfamilias usumfructum adventitium patri acquirit, qui, filio mortuo, in patre remanet, patre mortuo in filio, licet heres patris non sit. L. f. C. h.

[note: O] Constituitur verus ususfr. in omnibus rebus, quae sunt in commercio, et usum quemcumque praestare possunt, 28. 41. pr. nec utendo statim consumuntur: §. 2. I. sive sint mobiles, sive immobiles, §. 2. I. L. 3. §. 1. singulares, vel universal. 29. 34. §. f. incorporales, 3. de usufr. earum rerum. Hodie in annuis reditibus, Iurisdictione, Vinn. ad §. 2. I. Schneidevv. ad §. 2. I. in parte divisa, 6. §. 1. comm. praed. 25. §. 1. de V. S. parte indivisa, 5. pr. h. vid. 5. de stipul. serv. 66. §. 2. de leg. 2. vid. Fr. ex. 10. q. 4. Vinn. l. 1. q. 28.

[note: E] Usufructu legitime [orig: legitimè] constituto, et quasi possessione translata, [note: E] *USUFRUCTUARIUS Ius possidet civiliter, rem v. naturaliter: 12. §. 1. 49. pr. de A. vel A. P. vid. 15. §. 1. qui satisd. cog. 10. §. f. de A. R. D. habet omnia adminicula, sine quibus ususfructus exerceri omnino [orig: omninò] non potest: 1. §. 1. Si ususfr. pet. 44. §. 9. de leg. 1. v. tamen 30. h. Custodiae causa casam in area aedificare; 73. non etiam alia aedificia struere, tollere, 13. §. 7. nec coepta perficere potest: 44. 61. h. v. 15. pr. Re et accessione eius plene [orig: plenè] utitur, etiam ad voluptatem; 9. §. 4. quasi Dominus dicitur in l. 22. pr. de aq. et aq. pluv. arc. Percipit et percipiendo suos facit fructus omnes, 13. quib. mod. ususfr. amitt. 25. §. 1. de usur. 48. de A. R. D. 12. §. fin. h. naturales et civiles, 7. pr. §. 1. l. 9. pr. 10. 59. §. 1. h. laudemium, Fr. tr. de laudem. c. 7. n. 63. proventus metallicos, 9. §. 2. et 3. l. 13. §. 5. modo [orig: modò] hirenascantur, 7. §. 13. 14. Sol. matr. Berl. p. 3. concl. 35. n. 11. Carpz. p. 3. c. 25. d. 3. et 5. Potest venari, hoc ius, (ut et alia ususfructus exercitia, 12. §. 2. l. 38. et seqq. 67.) alteri concedere, 9. §. 5. 26. h. v. l. 26. de usur. oppignorare. L. f. de usur. v. 15. §. 4. NON etiam ipsum usumfructum in alium transferre, §. 3. I. nec rem alienare potest. 9. C.

[note: e.] *PROPRIETARIUS nihil deteriorate potest; 15. §. 6. et 7. L. 16. h. sed impedimenta tollere debet. 19. §. 1.

ACTIONES usufructuarii sunt (1.) Confessoria. de qua lib. seq. tit. V. (2.) Ex testamento, ad petendum usumfr. legato relictum. 1. §. 2. L. 2. si ususfr. pet. (3.) Interdictum uti possidetis. L. f. uti possid. (4.) Quod vi auc clam. 12. quod vi aut clam. (5.) Unde vi. 3. §. 13. et 14. et 17. de vi et vi arm.

(6.) Communi dividundo, 13. §. 3. de usufr. 7. §. 7. Comm. divid. (7.) Finium regund. 4. §. 9. fin. reg. (8.) Utilis L. Aquiliae. 11. §. f. L. 12. ad L. Aquil. (9.) De servo corrupto, et iniur. 66. h. (10.) Furti. 12. §. f. (11.) Potest etiam novum opus nuntiare. L. un. §. 3. et 4. de remiss. L. 1. §. f. de nov. oper. nunc. (12.) Scrvitutes fundo debitas vindicare. L. un. §. 4. de remiss. Fibig. ad Exerc. Fr. 5. q. 2. (13.) Cautionem de damno infecto exigere. 13. §. 8. de damn. insect.

ONERA usufructuarii sunt: praestatio Cautionis; de qua in seq. tit. ult. Adhibeat mediam diligentiam, 9. §. 2. 65. pr. h. 1. §. 3. et f. usufr. quemadmod. cav. Rem modicis sumptibus reficiat, 7. §. 2. et 3. L. 64. h. 7. C. h. Richt. p. 1. dec. 20. n. 4. Scrvum alat, 15. §. 2. arg. 18. §. 2. commod. aegrum curet, 45. Gregeni ex fetu suppleat, 68. §. f. et LL. seqq. Carpz. p. 2. c. 26. d. 9. Arbores substituar, 18. h. v. 59. Tributa, etc. ordinaria et extraordinaria de suo solvat; 7. §. 2. L. 27 §. 3. h L. 7. de publ. et vectigal. 2. C. de annon. et tribut. Carpz. p. 3. c. 16. d. ult. nisi quantitatem fructuum exsuperent, tum enim excessus repletur a [orig: à] proprietario. Carpz. l. 1. rum. 105. n. 11. Richt. p. 1. dec. 20. in f. et p. 2. dec. 20. n. 28. Harppr. ad §. 2. l. n. 157. Garsias, de expens. et meliorat. c. 11. n. 51. Aes alienum nec usufructuarius omnium bonorum exsolvit. arg. L. f. de usufr. leg. Carpz. l. 1. R. 104. per tot.

VII. 2. DE USUFRUCTU AD. CRESCENDO.

USusfructus accrescit, si coniunctim pluribus legetur, et alter defecerit: 1. pr. quocumque modo fuerint coniuncti, §. 8. I. de legat. iunct. 89. de leg. 3. 142. de V. S. L. 16. §. 2. de legat. 1. Carpz. p. 3. c. 2. d. 14. five Verbis tantum [orig: tantùm], dd. LL. Carpz. d. l. sive Re tantum [orig: tantùm], 1. §. 3. iunct. §. 8. I. de legat. Carpz. d. d. n. 1. sive Re et Verbis simul. d. §. 8. d. L. 89. Nam hi omnes solidum habere videntur ab initio, partes demum faciunt in concursu, 1. §. 3. in med. 3. pr. h. 80. de leg. 3. etiamsi verbis tantum fuerint coniuncti. Vinn. ad d. §. 8. n. 15. Fr. h. n. 11. Accrescir ususfructus etiam post concursum realem: 1. §. 3. h. (vid. 57. §. 17 de usufr. L. un. §. 5. C. de caduc. toll. Fr. h. n. 18.) Ei quoque, qui portionem suam amisit. 10. h. 33. §. 1. de usufr. Aliud singulare vid. in 3. §. f. h. NON accrescit plane [orig: planè] non coniunctis. L. 1. §. f. l. p. h.

VII. 3. QUANDO DIES USUSFR. LEGATI CEDAT.

[note: A] CEdit dies ususfr. * PURE legati ab adita hereditate, non a [orig: à] tempore mortis, ut legata; Nam hic non est transmissionis spes ad heredes, §. 3. I. h. 3. §. f. quibus mod. ususfr. amitt. 38. §. 10. de V. O. 3. quando dies legat. cedat. neque constituitur, nisi quis iam uti possit. L. un. §. 2. h.

[note: a.] * IN DIEM vel CONDITIONEM legati, cum dies etc. venit: l. un. §. 2. et 3. h. 2. et 3. quando dies legat. ced. Ante diem agens hoc [orig: hôc] in casu non male [orig: malè]; sed nulliter agere dicitur. L. un. §. f. h.

VII. 4. QUIB. MOD. USUSFR. ET USUS AMITTITUR.

FINITUR ususfr. (1.) MORTE usufructuarii, §. 3. I. de usufr. L. 3. §. f. h. p. pr. et §. 1. C. de usufr. etiam ante diem vel conditionem; 12. C. de usufr. licet ius utendi fruendi vendiderit. etc. 8. §. f. de peric. et commod. rei vend. Heredibus simul constitutus, defertur primis; 14. C. de usufr. Fr. in comm. h. n. 11. non tamen iure hereditatis. 38. §. 10. 11. et 12. de V. O. L. 12. C. h. Fictarum personarum ususfr. exstinguitur quasi morte, sc. dissoluta [orig: dissolutâ] universitate, etc. 21. vel lapsis 100. annis. 56. de usufr. 8. de usufr. legat. 23. C. de SS. Eccles. Singulare est in L. f. C. de usufr. Proprietarii morte non finitur. 3. §. 1. C. de usufr. (2.) DIE vel conditione. exsistente. 15. h. 5. 12. C. de usufr. (3.) AMITTITUR CAPITIS maxima [orig: maximâ] et media [orig: mediá] deminutione: p. §. 2. C. de usufr. Hodie [orig: Hodiè] Banno Imperii. Carpz. p. 3. q. 140. num. 26. Stamm. de serv. person. lib. 1. tit. 3. c. 4. (4.) NON UTENDO per modum, (v. infr. usufr. quemadmodum cav.) et tempus, §. 3. I. de usufr. neque per se, neque per alios, 38. 39. 40. de usufr. L. 2. de aqua quottidian. 10. 11. pr. quemadm. serv. amitt. praesens X. absens XX. annis: L. p. §. 1. C. de usufr. arg. f. in f. C. de long. temp. praescript. sive res sit mobilis, sive immobilis. arg. dd. LL. Fr. h. n. 4. et 5. Si parte tantum [orig: tantùm] usus non est, illam tantum [orig: tantùm] amitrit. 14. 25. (5.) TOTALI rei interitu et mutatione: p. §. 1. C. h. 2. de usufr. §. 3. I. eodem. 5. §. f. In parte homogenea retinetur ususfr. 53. de usufr. non in heterogenea. 5. §. 2. vid. 10. §. 7. Idem est, si res civiliter perierit. 26. h. 63. §. f. pro soc. (6.) RESOLUTIO iure constituentis, 16. qui revocabile etc.

habuit, L. 19. h. 8. §. 2. de peric. et commod. rei vend. (7.) CONSOLIDATIONE. §. 3. I. 27. (8.) CESSIONE extraneo facta. 66. de iur. dot. Fr. h. n. 8. ad §. 3. I. de usufr. n. 4.

[note: E] Finito usufructu res cum fructibus nondum perceptis proprietario, expensas refundenti, est restituenda. §. 36. I. de R. D. 13. de usufr. 8. de ann. legat. Carpz. p. 3. c. 32. d. 12. et 12. De civilibus fructibus. vid. 26. 58. de usufr. De usu Sax. vid. Carpz. p. 3. c. 32. d. 5. et seqq.

VII. 5. DE USUFR. EARUM RER. QUAE USU CONSUM.

[note: D] QUASIUSUSFRUCTUS hic est ius utendi fruendi rebus quae usu consumuntur, alteri iure servitutis personalis ea [orig: eâ] lege concessum, ut, eo finito, res in genere, vel illarum aestimatio restituatur. §. 2. I. de usufr. L. 5. §. 1. et 2. L. 7.

[note: A] [note: C] Indroductus SCto: Utilitatis gratia: §. 2. I. d. t. L. 1. h. Constituitur a [orig: à] * LEGE, patri in peculio filii adventitio regulari. arg. 4. 6. C. de bon. quae lib. N. 22. c. 34. iunct. l. 69. ad L. Falcid. Donell. L. 10. comm. cap. 4. Bach. V. 1. D. 16. th. 2. lit. i.

[note: a.] * a [orig: à]DOMINO (1.) mortis causa: d. §. 2. I. (2.) Conventione et rerum traditione; Bach. d. l. Vinn. ad. §. 2. I. d. tit. verb. utilitatis causa. Sed NON a [orig: à] Iudice. arg. §. 4. 5. I. de offic. iud.

[note: O] IN rebus, quae usu consumuntur: 5. §. 1. et 2. h. §. 2. d. t. L. 11. h. Vestimentorum etc. verus potius [orig: potiùs] ususfructus est. 15. §. 4. de usufruct. 9. §. 3. usufruct. quemadm. caveat. arg. 5. §. 10. commod. vid. Bach. et Vinn. ad. §. 2. I. d. t.

[note: B] Hic per * TRADITIONEM rerum dominium transfertur: d. §. 2. L. 7. h. (Proprietario remanet obligatio in locum proprietatis. Vinn. ad d. §. 2. n. 4. cautio enim non est de forma huius ususfructus, arg. 5. §. 1. Bach. V. 1. D. 16. th. 5. lit. E. Fr. tit. usufr. quemadmodum cav. num. 8.) unde quasi usufructuarius pro arbitrio illis abutitur, 5. §. 1. et 2. omneque periculum sustinet; arg. 9. C. de pign. act. 11. de reb. cred. nam restituit rem in genere, etc. 7. h. §. 2. I. d. t. L. 2. 4. [note: b.] 5. 6. 7. h. *LEGATO quasi usufructu datur Legatario actio ex testamento et confesforia; arg. 10. et 29. de usufr. leg. sed non rei vindicatio, nam dominium harum rerum tantum [orig: tantùm] per traditionem transfertur. d. §. 2. I. l. 7.

[note: C] FINITUR tantum [orig: tantùm] morte, maxima et media capitis diminutione. 9. 10. pr. REPETITUR res in genere, vel

aestimatio, actione ex stipulatu ex cautione, si quae intervenerit, vel condictione sine causa [orig: caúsa]. 5. §. 1.

VII. 6. SI USUSFR. PETAT. VEL AD AL. PERTIN. NEG.

VII. 7. DE OPERIS SERVORUM.

[note: D] SErvitus operarum servilium est Ius omnem utilitatem ex operis servi alieni percipiendi. 3. Hoc ius in quibusdam cum usufruct. in quibusdam cum usu convenit: 5. h. in aliis ab utroque differt: proprie [orig: propriè] neque usus, neque ususfruct. est: 1. §. 9. ad L. Falcid. 5. §. f. usufruct. quemadmodum cav. 2. de usufruct. legat. arg. §. 4. I. per quas person. cuique acquir. §. [note: C] 3. I. de usu et habit. Bacchov. ad W. h. lit. A. Unde nec morte. nec capitis deminutione eius, cui debetur, finitur. 2. h. 2. de usufruct. leg.

VII. 8. DE USU ET HABITATIONE.

[note: D] USUS est ius in re alienis rebus utendi, salva [orig: salvâ] rerum substantia [orig: substantiâ]. v. Carpz. p. 3. c. 13. d. 4. et p. 1. dec. 69. per tot.

[note: C] Constituitur, ut ususfr. pr. I. h. L. 1. §. 1. Atque in iisdem [note: O] rebus.

[note: N] Formalis ratio est in iure utendi, 2. pr. h. quod competit usuario in fructibus naturalibus et industrialibus, 12. §. 1. tantum [orig: tantùm] ad quottidianum et necessarium suum, suorumque usum annuum, §. 1. I. 12. §. 1. L. 15. pr. pro dignitate sua: 12. §. 1. Etiamsi familia postmodum aucta, 4. §. 1. aut proprietario ex fructibus nihil amplius supersit. 15. pr. h. 42. de usufruct. In aedibus habitat cum parentibus, socru, etc. 2. §. 1. 4. §. 1. et LL. seqq. hospite et inquilino: 2. §. 1. 4. pr. v. Carpz. p. 1. dec. 69. n. 11. et seqq. et n. 26. in f. v. tamen 7. h. Nec vacua parte proprietarius uti potest. 22. §. 1. Usuarius aliis concedere non potest ius utendi; 4. pr. 8. pr. 11. h. §. 1. I. Nisi constituens hoc concesserit, etiam tacite [orig: tacitè], propter conditionem usuarii, vel qualitatem rei usuariae: v. g. Si quis aurigae sciens equi usum concesserit, 12. §. 4. h. Carpz. p. 3. c. 13. d. 4. num. 9. aut alias [orig: aliàs] usus plene [orig: plenè] inutilis esset; 22. pr. Carpz. d. l. et p. 1. dec. 69. n. 10. et seq. quo tamen casu

[note: E] Usuarius habet actionem confessoriam: de qua seq. lib. VIII. tit. V. Debet cavere. 5. §. 1. ususfr. quemadm. cav. Rem sartam tectam conservare, tributa, etc. solvere, si usus omnes fructus absumit. 18. h. arg. 13. de impens. in res dot. Vinn. ad rubr. I. h. in f. Finitur usus ut ususfr. pr. I. h. arg. 1. §. 1.

[note: D] HABITATIO est propria species servitutis personalis. §. f. I. Fr. h. n. 7. Vinn. ad §. 5. I. Definitur ius alienas aedes inhabitandi, et omne commodum ex illarum habitatione percipiendi. §. p. I.

Effectu fere [orig: ferè] idem est, quod usus aedium: 10. pr. Differt tamen, quod ille, cui competit habitatio, aedes aliis locare possit, etiamsi ipse non inhabitet; §. 5. I. 13. C. de usufr. et hactenus usumfr. imitatur; 13. C. de usufr. A quo tamen differt, quod ille illud commodum tantum [orig: tantùm] percipiat, quod ex habitatione [note: C] accedit; Hahn. h. in f. Fr. h. n. 7. Ab utroque differt, quod neque capitis deminutione, neque non utendo amittatur. 10. pr. h. 10. de cap. min.

VII. 9. USUFRUCTUARIUS QUEMADMODUM CAVEAT.

[note: D] CAUTIO USUFRUCTUARIA est, qua fructuarius proprietarium, et alios, ad quos res usufructuaria pertinet; de illa securos reddere tenetur. 1. pr. et §. 3. h. L. 13. pr. de usufr. Est

[note: A] * Necessaria, 8. §. 4. de his, qui satisd. cog. 1. §. 3. l. 8. h. 13. pr. de usufr. v. 2. §. 1. quod legat. ante traditionem rei fructuariae d. L. 13. de usufr. 6. pr. ut in possess. legat. Dominus rem traditam vindicare, et exceptionem ususfr. constituti replicatione cautionis non praestitae elidere, 7. pr. aut cautionem petere potest condictione ex Lege, L. 7. pr. h. 5. §. 1. de usufructu earum rerum. vel officio iudicis. d. L. 13. Gail. l. 2. O. 46. n. 5. Fructus tamen interim perceptos fructuarius non restituit: arg. 5. §. 1. de usufr. earum rer. (obst. 24. de usufr. legat.) P. Busius, ad d. L. 5. n. 6. ¶. nisi dolo malo cautionem differat: Bus. d. l. n. 10. vid. Gail. 2. O. 46. n. 6. et seq.

[note: a.] * Sed non est substantiale ususfructus. [v. supra de usufr. earum rerum. E.]

[note: C] Praetoria praestatur in vero, Civilis in quasi usufr. 1. pr. L. f. h. §. 2. I. de usufr. Gail. 2. O. 46. n. 1. et 2.

futuro, qui sc. spem habet radicatam proprietatem consequendi; 8. Licet postea [orig: posteà] cam acquisivit: 3. §. f. Pluribus pro rato. 9. §. f. h. 13. pr. de usufr. Si pluribus ususfr. legatus, ipsi quoque invicem cavent propter ius accrescendi. 8.

[note: S] AB omnibus, 13. pr. de usufr. Vero et Quasi usufructuario, §. 2. I. de usufr. L. 2. 4. 5. §. 1. L. 7. de usufr. earum rerum, etc. 1. et tot. t. h. quocumque [orig: quôcumque]titulo [orig: titulô] usumfr. habeant, 1. §. 2. L. 9. §. 1. Legatario, Fideicommissario. 9. pr. 1. §. 2. EXCIPITUR tamen (1.) Pater ratione ususfr. quem habet propter patriam potestatem, 6. §. 2. 8. §. 4. in f. C. de bon. quae lib. Carpz. p. 2. c. 10. d. 9. etiamsi in illo sint res fungibiles; arg. dd. LL. nisi immineat dissipationis periculum, et pater immobilia non possideat. Carpz. d. d. 9. n. 8. et seqq. (2.) Fiscus. 1. §. 18. ut legatorum. 2. §. 1. de fund. dot. (3.) Donator rei, qui sibi usumfr. reservavit. arg. 62. de Aedil. Edict. 28. de R. s. Bach. V. 1. D. 16. th. 6. lit. A. Myns. cent. 5. O. 36. ubi tamen requirit cautionem pignoratitiam, per leg. 7. ut legatorum. quod etiam probat P. Busius, ad L. 4. et 5. de usufr. earum rerum et c. n. 15. (4.) Usufructuarius, cui proprietas sub die legata. 9. §. 2. h.

[note: F] [note: B] In * VERO usufructu cavetur (1.) se boni viri arbitrio fruitutum: 1. pr. et §. 6. h. 1. §. 3. et f. h. 65. de usufr. v. 9. §. 3. h. (2.) Finito [orig: Finitô] usufr. se restituturum, quod inde exstat. 1. pr. §. p. et f.

[note: Q] [note: b.] In * QUASI usufr. tantum [orig: tantùm] de re, finito [orig: finitô] usufructu, in eodem genere, et eadem bonitate, vel de eius aestimatione praestanda. §. 2. I. de usufr. earum rerum, quae usu consum. 7. §. 1. h.

[note: C] Iure * Civili hic cavetur fideiussoribus: arg. 7. pr. h. 13. pr. de usufr. 4. C. eodem. iunct. L. 7. de Praetor. stipul. et 1. qui satisd. [note: c.] cog. Bach. V. 1. D. 16. th. 5. lit. A. * Moribus vero [orig: verò] nostris etiam pignoribus: Besold. in delib. Iur. ad hunc lib. VII. quod si hoc fieri nequeat, iudicis arbitrio iuratoria admittitur, arg. 6. si cui plus quam per L. Falcid. L. 1. §. 2. C. de assert. toll. Aut. general. C. de Episc. et Cler. aut res usufructuaria proprietario vel tertio pro certa pecunia, fructuario praestanda, committitur. Busius, ad d. l. 4. et 5. de usufr. earum rerum. n. 12. et seq. Gail. 2. O. 47. n. 8. et seqq. Bach. d. th. 5. lit. D.

[note: E] EFFECTUS est actio ex stipulatu, ad interesse, quae [note: D] datur * STATIM, si verus usufructuarius debito [orig: debitô]modo [orig: modô] non utitur; Unde saepius ex hoc capite agi potest: 1. §. 5. et 6. Et usufructuarius ob rei deteriorationem non statim

suo iure cadit: 1. §. 5. Bach. V. 1. D. 16. th. 6. lit. f. Fr. h. n. 9. Contraria ¶¶. vera est in gravioribus deteriorationibus, et si res non recipiat divisionem. arg. 14. quib. mod. ususfr. amittitur. ibi Fr. n. 6. v. 9. §. f. de damn. infect.

[note: d.] * FINITO usufr. ad rem restituendam secundum [orig: secundùm] cuiusque ususfr. naturam. Hinc bene faciunt, qui ab initio inventarium conficiunt. 1. §. 4. h. Carpz. p. 2. c. 10. d. 9. n. 12. et seqq, Ex hac [orig: hâc]causa [orig: causâ] cautio semel tantum admittitur. 1. §. 6.

[note: C] EXCLUDUNT hanc cautionem Remissio, quae fit a [orig: à] Lege, de quo paulo [orig: paulò] ante, vel a [orig: à] proprietario. arg. 29. C. de pact. Carpz. p. 3. c. 13. d. 12. n. 1. Gail. 2. O. 145. n. 12. Testatoris remissio hic pro non adiecta habetur. 6. ut in poss. legat. serv. etc. 1. C. de usufr. L. 7. C. ut in possess. legat. etc. Vinn. ad pr. I. de usufr. n. 9. Carpz. p. 3. c. 13. d. 12. Hahn. ad W. h. in f. ¶. Gail. 2. O. 145. vid. Bach. V. 1. D. 16. th. 6. lit. D. Fr. h. n. 5.

Hac [orig: Hâc] cautione omissa [orig: omissâ] vel remissa [orig: remissâ] dantur aliae actiones re deteriorata [orig: deterioratâ], nempe L. Aquiliae, et actio Furti. 13. §. 2. de usufr.

Usufructu finito [orig: finitô] datur proprietario rei vindicatio, 3. §. f. L. f. h. In quasi usufr. Condictio ad rem in genere vel eius aestimationem, 5. §. 1. de usufr. earum rerum.

[note: SS] Cognata sunt Cautio usuaria, et aliae, quas servitur. person. habentes praestare debent. de quibus in l. 5. §. 1. et seqq. L. 11. h.

VIII. 1. DE SERVITUTIBUS.

SERVITUTES §. un. in f. I. de reb. corp. et incorp. L. 8. l. 4. h. 2. si serv. vind. 72. pr. de V. O. Bacer. cl. 5. D. 8. th. 5. lit. B. [note: D] REALES, sive Praediales sunt servitutes praediis vicini in alterius praediis ad illorum utilitatem constitutae, §. 3. I. 1. §. 1. commun. praed.

[note: +] Dividuntur (1.) ratione dominantis, in URBANAS et RUSTICAS. 2. de S. P. R. Fr. ad pr. I. [Vinn. et Bach. putant [note: +] ab intrinseca servitut. natura. ad §. 2. I. h.] (2.) Ratione servientis, in AFFIR MATIVAS et NEGATIVAS, 15. [note: +] §. 1. Fr. ad §. 1. I. h. num. 2. (3.) a [orig: à] DD. in CONTINUAS. quarum usus sua [orig: suâ]natura [orig: naturâ] est continuus, et DISCONTINUAS, ad quarum usum requiritur hominis factum: per 14. h. et 28. de S. P. U. Zoes. b. n. 20. Nam ratione essentiae suae, omnes servitutes sunt continuae. 28. de S. P. U. vid. Fr. h. n. 48. et seq.

[note: C] [note: A] *CONSTITUUNTUR a [orig: à] Lege: L. f. §. f. C. de serv. Ab homine: Iudice: 22. §. 3. famil. hercisc. arg. 18. communi divid. Domino, 6. pr. 8. communia praed. (vid. 34. de S. P. R. L. f. communia praed. Bach. V. 1. D. 17. th. 6. lit. B. Fr. h. n. 15. et Groenevv. ad L. f. communia praed.) 2. h. 6. §. 1. communia praed. pleno, (nam proprietarius ne consentiente quidem usufructuario potest, 15. §. f. de usufr. Bach. V. 1. D. 16. th. 10. lit. D. nisi qua deterior usufructuarii conditio non fiat. 16. de usufr.) irrevocabili, 11. §. 1. quemadmodum serv. amitt. libero. arg. f. C. de reb. alien. non alien. vid. 5. de fund. dot. 3. §. 5. de reb. eorum, qui sub tut. Bach. V. 1. D. 17. th. 6. lit. A. Si Vasallus, Emphyteuta et Supersiciarius servitutes constituerint, sustinentur a [orig: à] Praetore in illorum praeiudicium. c. nn. §. rei autem. lib. 2. F. tit. 8. arg. L. 1. pr. quib mod. ususfr. amitt.

[note: a.] * ACQUIRUNTUR a [orig: à] praedii dominantis domino: 6. pr. 8. communia praed. 15. §. f. de usufr. Etiam nudo proprietario, 15. §. f. de usufr. revocabili. 11. §. 1. quemadmodum serv. amitt. Per servum, 12. procuratorem, arg. 20. §. f. de A. R. D. 11. §. 6. f. de pign. act. patrem, ratione castrensis fundi. 18. §. 3. de castr. pecul. NON etiam a [orig: à] vicino, 5. communia praed. Socio. d. l. 5. in f. 19. de S. P. R. Vasallus, Emphyteuta et Superficiarius exaequitate Praetoris acquirunt. 1. §. 9. de superfic. c. un. lib. 2. F. tit. 8.

[note: R] [note: B] Requiritur * (1.) VOLUNTAS domini constituentis [note: C] * EXPRESSA: sc. pactis et stipulationibus promittitur, 3. de O. et A. quasi traditione per usum et patientiam constituitur: 11. §. 1. de Publ. in rem act. f. h. quod in negativis statim Factum videtur, quamprimum pure [orig: purè] promissae sunt. Ultima [orig: Ultimâ] voluntate constituuntur ipso iure. f. de serv. leg. 19. §. 1. quemadmodum serv. amitt. Tempus, etc. recte [orig: rectè] adicitur tamquam terminus a [orig: à] quo; 98. de V. O. sed non tamquam terminus ad quem: 4. pr. h. hoc [orig: hôc] tamen casu servitutem contra pactum vindicans repellitur pacti exceptione, vel doli, 4.

[note: c.] * PRAESUMTA: longi temporis praescriptione: 28. de V. S. f. in f. C. de long. temp. praescr. v. Bach. V. 1. D. 17. th. 8. lit. A. licet sint discontinuae. arg. d. L. f. Fr. h. n. 54. Bach. d. l. Busius ad 14. h. Carpz. p. 2. c. 4. d. 8. n. 4. Attamen ¶. et ¶¶. tempus immemoriale in his requirunt. Myns. c. 4. O. 53. Gail. 2. O. 66. Papae, decis. 573. In hac praescriptione requiritur quasi possessio, titulus, et B. f. non etiam domini scientia. f. in f. C. de long. temp. fraescr. 24. C. de R. V. Unde in negativis

requiritur prohibitio. Carpz. p. 2. c. 4. d. 13. Qui iure familiaritatis utitur, numquam praescribit. Carpz. d. l.

[note: b.] [note: R] (2.) Requiruntur * DUO PRAEDIA, 5. §. 1. de S. P. R. diversorum Dominorum, 26. de S. P. U. 33. in f. de S. P. R. [propter futura praedia recte [orig: rectè] stipulatur et promittitur; 25. §. 10. famil. ercisc. sed non acquiritur vel constituitur; §. 3. I. h. 1. §. 1. communia praed. perinde ut fideiussor futurae obligationi. v. 23. §. f. de S. P. U. L. 6. §. f. 57. de fideiuss. §. 3. I. eod.] Vicina, ratione utilitatis, 7. §. 1. communia praed. 1. pr. 38. 39. de S. P. U. 7. §. 1. L. f. de S. P. R. 5. 6. pr. si serv. vind. Fr. h. n. 29. v. 6. pr. comm. praed. iunct. 7. §. 1. eodem, quae perpetuam servitutis causam habent, 28. de S. P. U. Cuiac. l. 11. obs. cap. 3. licet exercitium quandoque suspendatur. 4. §. f. 5. §. 1. h. Fr. d. t. n. 52.

Hae servitutes, tamquam qualitates praediorum, 86. de V. S. ad quoscumque possessores transeunt: 12. communia praed. 20. §. 1. de A. R. D. 23. §. 2. de S. P. R. Omnibus fundi partibus inhaerent: 9. h. 13. §. 1. 21. 23. §. 2. de S. P. R. Individuae sunt: 17. h. 72. de V. O. 1. §. 9. ad L. Falcid. Vinn. lib. 1. q. 28. Per partes non constituuntur: 8. §. 1. hinc qui habet iter, per quamlibet partem ire potest, moderate [orig: moderatè] tamen: 9. modum heres legatario assignat; sed tamen sine huius captione: 26. de S. P. R. dissentientibus datur arbiter: 13. §. 1. de S. P. R. certa [orig: certâ] parte electa [orig: electâ], reliquae liberae sunt: 13. §. 1. de S. P. R. Servitus augetur, aucto [orig: auctô] per alluvionem fundo. 3. §. 2. de aqua quot. et aestiv. arg. 18. §. 1. de pign. act. 16. pr. de pign. vid. Carpz. l. 1. R. 45. per tot.

[note: E] Dominus SERVIENTIS regulariter nihil facere cogitur; 15. §. 1. Servitutis usum tamen impedire non potest. 13. §. 1. de S. P. R. Dominus DOMINANTIS servitutem quasi possidet, 32. §. 1. de S. P. U. illaque utitur secundum [orig: secundùm] suam naturam, vel modum conventum. 10. §. 1. quemadmodum serv. amitt. 24. de S. P. R. vid. Carpz. p. 2. dec. 106. Omnia facit, sine quibus non est servitutis usus. 11. pr. et §. 1. comm. praed. 20. §. 1. de S. P. U. arg. 2. de iurisd. Aliis eiusdem usum non concedit, 24. 33. §. 1. de S. P. R. nisi hoc quoque pacto [orig: pactô] concessum, (hoc ipso non constituitur servitutis servitus.) 33. §. 1. de S. P. R. vid. 1. de serv. legat. et 33. §. 1. de S. P. R. De REMEDIIS agetur in sequentibus.

VIII. 1. [correction of the transcriber; in the print ]DE SERVIT. PRAED. URBAN.

EAdem servitus, si rustico praedio debetur, rustica est, si urbano, urbana, 2. 3. h. iunct. 2. de S. P. R. 11. §. 1. de Publ. in rem act. iunct. 1. pr. de S. P. R. 20. §. 1. de S. P. U. Fr. ad tit. de Servit. n. 64. et seqq. Praedia urbana et rustica hic aestimantur non ex loco; sed ex usu: Urbana recensentur in L. 198. de V. S. 1. comm. praed. §. 2. I. de serv. etiam horti ad voluptatem. 198. de V. S. Rustica sunt in L. 180. 211. de V. S. Fr. tit. de serv. num. 55.

Praecipuae SERVITUTES (regulariter) URBANAE sunt (1.) Oneris ferendi, qua paries, vel columna onus vicini aedificii sustinere tenetur. 33. h. 6. §. 2. si serv. vind. Serviens columnam reficiat, dd. LL. (nisi aedes derelinquat. d. L. 6. §. 2.) Dominans interim fulciat. 8. pr. si serv. vind. (2.) Tigni im~ittendi, qua vicino licet trabem vel simile quid immittere in vicini parietem, ut ibi requiescat. §. 1. I. 242. §. 1. de V. S. 20. pr. 25. pr. h. 8. §. 1. si serv. vind. Serviens hic [orig: hîc] non reficit parietem. 8. §. 2. si serv. vind. (3.) Proiciendi protegendive, qua quis ex aedisicio suo partes supra vicini aream ita porrectas habere potest, ut in vicini aedibus non requiescant. L. 2. 20. pr. h. 80. §. 1. de C. E. V. 242. §. 1. de V. S. (4.) Altius tollendi, §. 2. I. de act. qua quis iure servitutis pati cogitur, ut vicinus aedes suas altius tollat, ita, ut neque ipse contra aedificando, vel alio modo hoc impedire possit, maxime [orig: maximè] si Statuto praefinitus sit modus: quem, vicino invito, excedere non licet. v. L. f. §. f. C. de serv. Fr. h. n. 45. (Explicatio Bartoli in 2. h. Carpz. part. 2. const. 41. d. 13. repugnat naturae servit. et l. 15. §. 1. de servit.) (5.) Altius non tollendi, qua vicinus aedificia sua altius tollere impeditur. 9. 14. 24. h. 8. C. de serv. Viridaria tamen supra altitudinem hac [orig: hâc] servitute non impediuntur. 12. h. (6.) Luminum, qua vicino fenestras, luminis hauriendi causa, in vicini et communem parietem immittere licet: 4. 16. quod, hac [orig: hâc] servitute non constituta [orig: constitutâ], non est permissum. 40. h. 8. C. de serv. Proprium parietem quis libere [orig: liberè] aperit; arg. 8. §. 5. si serv. vind. Carpz. p. 2. c. 41. def. 12. Bach. V. 1. D. 17. th. 3. lit. A. Fr. h. n. 28. potest tamen vicinus contra aedificare. 9. h. v. 10. h. Bach. V. 1. D. 17. [?] . 2. lit. E. (7.) Ne luminibus officiatur, qua vicinus lumina vicini quoquo modo minuere prohibetur. 4. 15. 17. pr. §. 1. et 2. Haec

pertinet ad priorem conservationem: Bach. V. 1. D. 17. th. 3. lit. A. Generaliter tamen constituta etiam ad futura pertinet. 23. pr. h. (8.) Ne prospectui officiatur, qua prohibetur vicinus liberum prospectum ex aedibus nostris impedire. 15. h. Servitus prospectus respicit novi prospectus [orig: prospectûs] acquisitionem. Bach. d. th. lit. C. (9.) Stillicidii avertendi, qua stillicidium nostrum in tectum, aream, etc. vicini avertere licet. §. 1. I. de serv. vid. 20. §. 2. 5. et 6. Stillicidii non avertendi, qua vicinus stillicidium in aream meam cadens alio vertere non potest. 2. h. (10.) Fluminis avertendi, qua vicinus ex suis aedibus aquam in alveum et canalem receptam in alienum avertere potest. 20. §. 5. h. Non avertendi. §. 1. I. (11.) Servitus fumi. 8. §. 5. si serv. vind. (12.) Positum non habendi. 17. §. 1. si serv. vind. (13.) Cloacae immittendae. 7. de serv.

VIII. 3. DE SERVIT. PRAED. RUSTICORUM.

SErvitutes RUSTICAE sunt (1.) Iter, quod est Servitus realis, eundi, ambulandi hominis per vicinum praedium. 1. pr. h. pr. I. de Serv. Dominus et eius servus, colonus, etc. 20. quemadmodum serv. amitt. 1. §. p. de itinere actuque priv. potest ire, sella [orig: sellâ] aut lectica [orig: lecticâ] portari, equo vehi. 7. 12. (2.) Actus, est Servitus realis, agendi iumentum vel vehiculum per praedium alienum: 1. pr. Qui actum habet, itineris commoditatem etiam habet; 1. pr. h. 58. de V. O. v. 9. §. 2. de Novat. nisi hoc specialiter fuerit prohibitum. 4. §. 1. si servit. vind. Hic actus est vel plenus, qui et iumentum et vehiculum agendi ius habet; 7. 12. vel minus plenus, qui illorum unum continet, propter partium conventionem, aut loci angustioris demonstrationem. 13. de serv. Actus et itineris latitudo definienda a [orig: à] partibus vel ab arbitro, 13. §. 2. h. Alex. ab Alex. lib. 2. Genial. dier. c. 20. scribit, Iter esse latum II. ped. Actum IV. ped. Viam VIII. ped. Iur. Sax. Iter est III. ped. Weichbild, art. 120. Georg. Schultz. in Syn. Inst. tit. de Serv. lit. A. (3.) Via, est servitus realis, eundi, ambulandi, agendi, lapidem et tignum trahendi, ac hastam quoque rectam ferendi: 1. pr. 7. pr. h. Cuius latitudo in porrectu VIII. in anfracto XVI. pedes continet: 8. 13. §. 2. vid. Schultz. d. t. lit. c. quae tamen conventione partium mutari potest. 23. pr. Hae servitutes pluribus per eundem locum concedi possunt. 15. communia praed. (4.) Aquae ductus, est servitus

realis aquam ducendi per vicinum praedium. 1. pr. Requiritur aqua perennis; 1. §. 5. de aqua quotid. 28. de S. P. U. ex aequitate tamen etiam non perennis ducitur. 9. Si aqua abducitur agri siccandi gratia [orig: gratiâ], Dominus non potest aliam recipere, et simul educere. 29. h. Sin aqua adducitur ad irrigandum fundum, serviens non potest aliis huius usum concedere, 24. h. nisi hoc quoque specialiter fuerit concessum. 33. §. 1. h. Fr. h. n. 18. (5.) Aquaehaustus, est servitus realis aquam hauriendi ex alieno fundo vel alio [orig: aliô]loco [orig: locô]: 1. §. 1. 9. h. Haec servitus iter ad fontem comprehendit, et iter ad fontem hanc servitutem: 3. §. 3. Carpz. p. 2. c. 41. d. 16. (6.) Pecoris ad aquam appulsus, est servitus realis pecora appellendi ad fontem, vel aliam vicini aquam, ut ex illa bibant: 1. §. 1. 2. §. 1. et 2. l. 4. 5. Hic observandus numerus et modus praescriptus. 1. §. 18. et seqq. de aqua quotid. Hae servitutes, si aqua sufficiat, pluribus concedi possunt. 2. §. 1. et seq. (7.) Ius pascendi, §. 2. I. de serv. 4. h. est servitus realis, pecora in alieno fundo pascendi. Domino praedii non licet illud arare, etc. arg. 13. §. 1. h. Carpz. p. 2. c. 41. d. 1. potest tamen sua etiam ibi pascere, si pascua sufficiant: Neuter tamen debet habere pecora morbosa. Carpz. d. l. def. 8. Aliud est ius Compascui sive mutua compascua, Kuppelweid, quae tantum [orig: tantùm] familiaritatis iure conceduntur, unde ab uno revocari, nec unquam praescribi possunt. Carpz. d. l. d. 9. (8.) Calcis coquendae. 1. §. 1. L. 5. §. 1. h. (9.) Arenae fodiendae, 1. §. 1. L. 5. 6. §. 1. (10.) Cretae fodiendae, lapides eximendi, 5. §. 1. 6. §. 1. (11.) Ius navigandi per lacum in vicini fundum, 23. §. 1. et alia similia iura.

VIII. 4. COMMUNIA PRAEDIORUM TAM URBAN. QUAM RUST.

VIII. 5. SI SERVIT. VINDICETUR, VEL AD ALIUM PERTINERE NEG.

[note: D] SErvitus vindicatur ACTIONE CONFESSORIA, Vinn. ad §. 2. I. de act. quae est actio in rem, qua quis sibi vel praedio suo servitutem competerc intendit, simulque eius declarationem et liberum usum, contra quemcumque possessorem vel impedientem, petit, §. 2. I. de act. L. 2. pr. 6. §. 3. h. 5.

[note: +] pr. et §. 1. si ususfr. pet. 8. §. 3. et 4. h. estque directa, vel utilis ratione subiecti, 16. de serv. vel ratione obiecti. Bach. de act. D. 2. th. 23. v. Vinn. ad. §. f. I. ad L. Aquil. num. 2. et 3.

[note: A] [note: S] COMPETIT confessoria * DIRECTA Domino, cui vel cuius praedio servitus est constituta, 5. pr. si ususfr. pet. 2. §. 1. 6. §. 3. etiamsi servitutem quasi possideat, 6. §. 1. vid. Fr. ad §. 2. I. de act. n. 11. et 12. et in comm. h. n. 7. Bach. de act. D. 2. th. 22. vel non in solidum eius sit Dominus. 4. §. 3. 6. §. 4. Actor praedium possidens dominium probare non tenetur; Paul de Castro, in L. 2. §. 1. h. Bartol. ibid. n. 4. Myns. c. 1. O. 19. Bach. V. 1. D. 17. th. 14. lit. A. si vero [orig: verò] actor fundum, cui servitutem vindicat, non possidet, probare debet, se eius dominum esse. 16. iunct. 17. de except. Bach. d. l. NON DATUR usufructuario ad vindicandas servitutes rei fructuariae debitas: 1. pr. 5. §. 1. si ususfr. petat. nam hic vindicat usumfr. contra impedientem, dd. LL. vel Servitutes tamquam procurator petit nomine Domini. arg. 1. §. f. de nov. oper. nunc. L. un §. 4. de [note: a.] remissionib. * UTILIS datur Creditori, cui fundus est oppignoratus: Emphyteuticario: 16. de serv. 9. de nov. oper. nunc. Superficiario. 3. §. p. d. t. et 1. §. f. de superfic. Vasallo: c. un. §. rei autem. lib. 2. F. tit. 8. Usufructuario, L. un. §. 4. et 5. de remiss. sc. contra vicinum, non contra proprietarium, a [orig: à] quo usumfructum vindicat; L. un. §. 4. de remiss. Fibig. ad exerc. Fr. 5. q. 2. Aliis iurium et rerum incorporalium Dominis. Gail. 2. O. 66. Bach. de Act. disp. 2. th. 23.

[note: I] Datur CONTRA Dominum praedii servientis: 6. §. 3. h. singulos in solidum, si realis servitus vindicatur, 4. §. 4. 6. §. 4. et quemcumque impedientem. 10. §. 1. h. 1. 5. §. 1. si ususfr. pet. UTILIS datur contra illos, qui aliorum iurium usum impediunt, et illorum quasi possessionem non tradunt, vel quodammodo turbant.

[note: O] Obiectum DIRECTAE actionis sunt servitutes constitutae, personales et reales, rusticae et urbanae. §. 2. I. de act. UTILIS, alia similia iura, v. gr. Ius patronatus, decimarum, operarum, servitiorum, venationis, Iurisdictio patrimonialis, etc. Gail. 2. O. 66. Schneidevv. ad §. 2. I. de act. n. 11. Vinn. ad d. §. n. 2. Bach. de act. D. 2. th. 23.

Interdum etiam in hanc actionem veniunt fructus et interesse. 4, §. 2. L. 6. §. 6. h. 5. §. 3. et fesi ususfr. pet.

[note: E] Praestatur pretium vel re ipsa [orig: ipsâ], vel interposita [orig: interpositâ] cautione per nudam promissionem; arg. 3. C. de V. S. 7. h. Carpz. l. 1. rum. 69. n. 19. et seqq. ad quam iudex reum condemnat, etiamsi actor non petierit. Carpz. lib. 1. R. 20. Si reus neutrum praestat, tanti condemnatur, quanti actor in litem iuravit. 7. h.

Actio NEGATORIA seu negativa est, qua quis alteri servitutem in re sua competere negat, et rem suam liberam declarari, reumque, ut ab eius turbatione desistat, condemnari petit. §. 2. I. de act. 2. pr. 4. §. 7. h. 5. si ususfr. per. Haec actio fundar se in libertate, 4. §. 7. d. l. 5. quae probanda, si adversarius est in quasi possessione servitutis. 8. §. 3. h. arg. 14. de prob. L. 7. §. f. de liberal. caus. Vinn. ad §. 2. I. de act. (dissent. Carpz. L. 1. R. 67. Richt. dec. 18. n. 63.)

[note: S] Datur DIRECTA Domino praedii liberi, 5. pr. si ususfr. pet. 2. pr. 4. §. 7. etiamsi sit in quasi possessione libertatis. §. 2. I. de act. L. 5. §. f. si ususfr. pet. vid. Vinn. ad d. §. 2. UTILIS aliis Dominis, qui similia iura in re sua competere negant. (vid. supra [orig: suprà] hic S.)

[note: P] Adversus illum, qui servitutem sibi praetendit, et libertatem actoris impedit. 8. §. 5. 17. pr. et §. 1.

[note: O] Obiectum directae est libertas rerum, utilis vero [orig: verò] aliorum iurium denegatio, 6. §. f. arb. furt. caes. L. f. de arb. caedend. 9. §. 2. in f. de damn. infect. cuius nomine reus tenetur cavere, 7. 12. et interdum fructus praestare. 5. §. f. si ususfr. pet. 4. §. 2. h.

VIII. 6. QUEMADMOD. SERVIT. AMITT.

[note: A] AMittuntur Servitutes vel * OPE EXCEPTIONIS, in [note: a.] cas. L. 4. de servit. 13. pr. de S. P. R. vel * IPSO IURE: idque [note: B] vel * ex parte fundi SERVIENTIS, * ALTERATIONE [note: C] IURIS (1.) resoluto iure constituentis, qui non irrevocabile dominium habuit: 11. §. 1. h. c. un. l. 2. F. tit. 8. non etiam acquirentis. 11. §. 1. (2.) Confusione, si quis utriusque praedii irrevocabiliter et in solidum sit factus Dominus: 1. h. 10. communia praediorum. vid. 27. de S. P. R. vid. 15. h. etiamsi illico [orig: illicò] iterum alienaverit praedium. 30. pr. de S. P. U. Parte comparata servitus manet in reliquo. 8. §. 1. de Serv. 30. §. 1. de S. P. U. Ut et si

duo praedia sibi invicem servientia fuerint communicata. 34. pr. de S. P. R. aut praedium proprio socii praedio serviens in societatem redactum sit. Si quis revocabile dominium acquisiverit praedii dominantis, finito dominio, vel servitus est restituenda, vel aestimatio praestanda. 7. pr. §. 1. de fund. dot. Sic revocabili dominio praedii servientis finito, ex aequitate servitus iterum est imponenda. 18. de serv. Item, si hereditatem vendidit, cuius praedium serviebat. 9. communia praed. 2. §. 18. de hered. vel. act. vend. Fr. h. num. 14.

[note: c.] * propter REI MUTATIONEM servitutes amittuatur alterutrius praedii totali interitu; 8. §. 1. de serv. retinetur tamen in parte residua, 8. §. 1. de serv. exstinctis vineis in solo: 13. pr. de S. P. R. Fr. h. n. 19. et seq. aedificio denuo [orig: denuò] exstructo reviviscit: v. L. 20. §. 2. L. 31. de S. P. V. Si locus serviens, ultra tempus servitutis amittendae, flumine occupatus esset, ex aequitate restituitur servitus. 14. h. 23. 24. pr. et §. 1. quib. mod. ususfr. amitt.

[note: b.] * Ex parte praedii DOMINANTIS (1.) Domini remissione, 6. 14. §. 1. de serv. 17. in fin. communia praed. etiam tacita; si sc. in fundo aliquid servituti contrarium fieri permittatur, 8. pr. (una [orig: unâ]remissa [orig: remissâ], non censentur reliquae remissae. 21. de S. P. U. 20. pr. de S. P. R.) dummodo habeat dominium solitarium, 34. de S. P. R. plenum, 15. §. f. de usufr. irrevocabile et liberum. 5. 7. pr. de fund. dot. (2.) Usus intermissione, si quis servitute non utatur, vel non eo modo [orig: modô], quo [orig: quô] constituta est, per tempus lege definitum: 10. pr. et §. 1. 18. h. qui minus utitur, totam retinet, modo [orig: modò] sciat, qualis servitus ipsi competat. 2. 8. §. 1. L. 9. 11. §. 1. h. L. 9. §. 1. si serv. vind. 10. quib. mod. ususfr. Requiritur longum tempus: L. p. C. de serv. quod [orig: quòd] si servitutis usus per intervalla mensium vel annorum competat, duplicatur tempus. 7. h. L. f. C. de serv. v. Fr. h. 34. Ignoranti [orig: Ignorantí] quoque currit: 19. §. 1. sed non pupillo et eius socio. 10. pr. Non amittitur, si quis utatur per alios, v. g. colonum, usufructuarium, b. velm. fidei possessorem, etc. 20. et seqq. modo [orig: modò] tamquam servitute utatur. L. f. h. Si necessitate prohibemur uti, restituitur tempore amissa servitus. 34. §. 1. et LL seqq. de S. P. R. 14. h. In urbanis solus non usus non sufficit; sed requiritur, ut adversarius libertatem rei praescribat. 6. 7. 32. §. 1. de S. P. V. 18. §. 2. h. vid. Fr. h. n. 37. et seq.

IX. 1. SI QUADRUP. PAUPER. FECISSE DICATUR.

PAUPERES hic est damnum sine iniuria facientis datum. 1. §. 3. REQUIRITUR ad hanc actionem producendam, [note: A] ut pauperies facta * (1.) ab Animali irrationali, sive suo corpore, sive per aliam rem, 1. §. 9. sive quadrupes, sive bipes sit, 4. pecudum numero, sive non: 1. §. 2. canis. arg. 1. §. 5. 2. §. 1. b. etiam utilis actio datur, si fera bestia, quae in alicuius dominio est, damnum dederit. arg. 1. §. 10. h. pr. et §. 1. I. h. Wesenb. Schneidevv. Harppr. Vinn. ad §. 1. I. h. Hahn. n. 3. Bach. [note: a,,] n. 4. ad Wesenb. h. (2.) ab Alieno; arg. §. 6. I. de nox. act. vendito sub conditione resolutiva, non etiam suspensiva. 52. §. 3. ad L. Aquil. Post emptionem perfectam, ante traditionem, convenitur venditor, qui potest noxae dedere, et exceptione contra actionem empti defenditur. arg. §. 3. I. de E. V. f. C. de peric. et comm. rei vend. Ioh. Thomae, tr. de nox. animal. [note: a,,] c. 3. n. 12. Excluduntur ferae. 1. §. 10. (3.) Non secundum generis naturam: 1. §. 7. tum enim datur actio de pastu, vel legis Aquiliae, vel in factum. 14. §. f. de P. V. f. C. de L. Aquil. [note: a,,] vid. Ioh. Thomae. d. tr. c. 16. 17. et f. (4.) Sinc hominis culpa. 1. §. 4. 6. et 7. nam si intervenerit culpa tertii, datur contra illum actio L. Aquil. 1. §. 4. 5. h. l. 11. §. 5. ad L. Aquil. Hahn. h. n. 4. sin propria, nulla datur actio. 2. §. 1. h. 52. §. [note: a.] 3. ad L. Aquil. arg. 203. de R. I. Carpz. p. 3. q. 131. n. 26. (5.) Proprio motu: pr. I. h. 1. §. 4. alias [orig: aliàs] convenitur incitantis dominus hacactione. 1. §. 8. et 11.

[note: D] ACTIO, si quadrupes pauperiem fecisse dicatur, est personalis, quae datur propter damnum datum ab alieno bruto, sine hominis culpa, proprio motu, adversus dominum animalis, ad damnum, vel eius aestimatione vel noxae deditione resarciendum: pr. I. h. L. 1. pr.

[note: S] Datur omnibus, quorum interest: 2. pr. Illorum heredibus. 1. §. f.

[note: P] Contra illum, qui tempore actionis instituendae est animalis dominus, 1. §. 12. vel tamquam Dominus sese liti obtulit, 7. de interrogat. in iur. fac. aut dolo talis esse desiit. arg. 12. 21. pr. 24. 26. §. 2. 39. pr. nox. act. Contra singulos in solidum; unius tamen praestatio liberat reliquos. 1. §. 14.

Heredes, non iure successionis; sed qua domini sunt, hac actione conveniuntur. 1. §. f.

[note: [?] ] Damnum resarcitur praestatione aestimationis, vel noxae deditione, 1. h. pr. I. utrum reus elegerit. 1. pr. h. pr. I. h. v. 7. §. 1. de damn. infect. Negans animal suum esse et convictus tenetur in solidum. 1. §. 15. vid. Carpz. p. 3. q. 181. n. 21. Thomae, d. tr. c. 10. n. 33. Si liber homo laesus, datur tantum [orig: tantùm] ad impensas curationis, et operarum amissarum, quasque amissurus. 3. h. f. de his, qui effud.

IX. 2. AD LEGEM AQUILIAM.

[note: D] LEge Aquilia vindicatur DAMNUM INIURIA datum, quod est privatum delictum, quo per rei corruptionem dolo [orig: dolô] vel culpa [orig: culpâ] alterius patrimonium diminuitur, quod Lege Aquilia vindicatur. §. 1. 2. 3. 13. I. h. REQUIRITUR igitur

[note: A] * (1.) Damnum, quo alterius patrimonium diminuitur: 3. de damn. infect. §. 13. 14. et 16. I. Non datur, si liber homo statim perierit: 15. §. 1. 16. 36. §. 1. h. arg. 5. §. 5. in f. ff. de his, qui effud. arg. 3. si quadr. pauper. Thomae, d. tr. c. 9. n. 21. [obst. 68. ad L. Falcid. 7. pr. 14. 23. §. 8. h. 1. §. 5. de his, qui effud. Locamer. q. 339. C. I. A. h. th. 11. n. 5. Bocer. cl. 4. D. 2. th. 36. lit. A. Besold. in delib. Iur. h. lib. 9. q. 2. Vinn. ad pr. I. h. Carpz. p. 1. q. 34. ad haec respondet Thomae, d. l.] Neque si patientis culpa concurrat: 11. pr. h. L. 203. de R. I. et ibi Sande. Hinc non datur provocanti vulnerato ad expensas et interesse. 30. §. f. h. 12. §. 1. de furt. 22. de N. G. 1. §. 11. Si quadr. pauper. Cravett. consil. 119. n. 11. Schrader. de feud. part. 9. c. 4. n. 74. Carpz. p. 4. c. 10. d. 4. et p. 2. q. 99. n. 53. Besold. in delibat. iur. lib. 9. q. 2. in fin. ubi hic etiam ita iudicatum scribit. [obst. §. 2. I. h. L. 5. 45. §. 4. L. 7. §. 4. 52. §. 1. h. c. olim causam. 12. x. de restit. spoliat. Wesemb. h.]

[note: a,,] *(2.) Iniuria datum, h. e. contra ius, dolo, vel culpa [orig: culpâ], §. 2. 3. I. h. L 5. §. 1. etiam levissima [orig: levissimâ], 44. (nisi res exactissimam diligentiam non requirat, arg. 32. depos. §. f. I. de soc. arg. 151. de R. I. 24. §. f. 26. de damn. infect. Molin. de iust. et iur. tract. 2. D. 697.) infirmitate et imperitia, §. 3. 7. 8. I. h. quae in eo, qui artem profitetur, culpa est. 132. de R. I. 8. §. 1. h. Ord. Crim. art. 134. vid. Heig. lib. 2. q. 26. Infantiae proximis haec non nocent: 5. §. 2. reliquis vero [orig: verò], qui rationis usum habent, nocent omnibus, etiam magistratibus, 29. §. 7. Servis, 14. de

O. et A. mulieribus, quae maritis damna dant, 27. §. 30. L. p. h. omittendo et committendo. 7. §. 2. L. 8. 27. §. 9. 45. pr. h. Busius ad L. 27. §. 9. h. n. 2. Vinn. lib. 1. q. 33. et ad §. 2. I. h. n. 1. (obst. 13. §. 2. de usufr.) Dummodo ex culpa per se damnum veniat. arg. 30. §. f. 29. §. 7. Gail. 2. O. 22. n. 7. Medices, tr. de casib. fortuit. lib. 1. c. 11. n. 10. et c. 16. n. 46. Cz. p. 1. q. 1. n. 29. et q. 10. n. 14. vid. Stahl. reg. Philos. tit. 3. Reg. 12. L. 11. §. 1. L. 44. §. 1. L. 45. pr. h. accidentia hic [orig: hîc] non nocent: §. 3. et seqq. I. h. L. 30. §. p. h. L. 2. §. 6. de aqua pluv. neque mors Medico perito: 6. §. 7. de offic. praesid. vid. Gail. l. 2. O. 111. num. 25. Finckelthaus. O. 61. n. 25. Neque in Legis poenam incidit, qui iure permittente aliquid eiusmodi fecit, v. gr. Magistratus resistenti, 29. §. 7. aggressori, §. 2. I. h. 4. pr. 5. pr. 45. §. 4. h. 1. C. unde vi. tempore incendii, 49. §. 1. h. 3. §. 7. de incend. tempestatis in mari: 14. de P. V. vid. tamen 1. 2. ad L. Rhod. de iact. (Dummodo de iusto metu constet. 7. §. 4. quod vi aut clam. Zoes. h. n. 13. vid. Gail. l. 2. O. 22. n. 4.) qui destruxit aedificium in suo fundo. 29. §. 1. (3.) [note: a,] *Quo res corporalis usta, fracta, scissa, vel quoquo [orig: quoquô]modo [orig: modô] deteriorata aut perempta est: §. 13. I. h. L. 27. §. 13. h. Alias [orig: Aliàs] enim Praetor tantum [orig: tantùm] ex aequitate dat actionem in factum subsidiariam: §. f. I. h. L. 11. de P. V. Neque fur, qua talis, tenetur hoc delicto, 27. §. 25. nec dicta [orig: dictâ] actione subsidiaria [orig: subsidiariâ]recte [orig: rectè] convenitur. arg. 11. de P. V. iunct. §. f. I. de obl. quae ex del. Bach. V. 1. D. 18. th. 1. lit. b.

[note: D] Ex hoc delicto descendit ACTIO L. AQUILIAE, quae est actio poenalis, mixta propter obiectum, §. 19. I. de act. §. 9. I. h. Bach. de act. D. 5. th. 21. qua vindicatur damnum per rei corruptionem iniuria [orig: iniuriâ] datum.

[note: +] Dividitur in directam et utilem; §. f. I. h. quae interdum etiam in factum actio dicitur. 9. pr. 11. §. 7. 17. 29. §. 7. Bach. V. 1. D. 18. th. 10. lit. A. Et datur (1.) ob modum damni, §. f. I. h. (2.) ob qualitatem obiecti, 13. pr. (3.) qualitatem subiecti, si scilicet actor non est rei laesae dominus. 11. §. f. 17. h.

[note: C] Introducta est haec actio plebiscito, 1. §. 1. h. cuius tria fuere [orig: fuêre] capita: I. pertinet ad servos occisos et quadtupedes occisos, quae pecudum numero sunt. 2. pr. et §. 2. h. pr. I. h. II. in desuetudinem abiit. 27. §. 4. III. pertinet ad reliqua damna omnia huius Legis, §. 13. I. L. 27. §. 5. h.

[note: S] Datur DIRECTA rei laesae Domino. 11. §. 6. UTILIS, qui aliud ius in eadem [orig: eâdem] habuit; 11. §. f. 17. 19. 20. h. libero

homini, ratione expensarum et damni suae vulnerationis, 13. pr. atque heredibus. 23. §. 8. h. NON etiam illis, qui Ius tantum ad rem illam habent. 11. §. 9. h. arg. §. 3. I. de E. V.

[note: D] DIRECTA contra illum; qui suo corpore in corpus damnum dedit, concurrentibus aliis requisitis. §. f. I. UTILIS contra illum; qui non suo corpore, sed alio modo, corpus tamen corrumpendo, damnum dedit; §. f. I. h. contra singulos in solidum; nec, quoad poenam, unius praestatio reliquos liberat. 11. §. 2. h. Bus. ad d. §. 2. n. 5. Bocer. cl. 4. D. 2. th. 43. Qui letaliter vulneravit, (quale vulnus aliquando curatum est, alias enim uterque de occiso tenetur. 51. pr. arg. 15. §. 1. h. Matthaeus, de triminib. l. 48. tit. 5. c. 3. n. 19.) de vulneratione, qui vero eundem occidit, de occiso tenetur. 11. §. 3. L. 15. §. 1. h. Bach. V. 1. D. 18. th. 9. NON datur contra heredes, quia est ex delicto. 23. §. 8. h. §. 9. I. Carpz. p. 4. c. 12. def. 9. Bocer. cl. 4. D. 2. th. 46. vid. Bach. de act. D. 5. th. 21.

[note: O] Obiectum est damni dati aestimatio, quae comprchendit omne pecuniatium interesse, §. f. et 21. LL. seq. secundum communem eius loci aestimationem, 33. h. 63. ad L. Falcid. ex I. Capite, quanti ea res plurimi fuerit anno proximo, ex die caedis retrorsum computato. 2. pr. 21. §. 1. 23. §. 3. h. §. 9. I. h. ex III. Capite, quanti res plurimi fuit proximis XXX. diebus. §. 13. I. h. 27. §. 5. Hodie non observatur hic modus aestimandi. Groenevv. ad §. 9. I. Matthaeus, de criminib. lib. 47. tit. 3. c. 3. n. 4. Gudelin. de iure noviss. lib. 3. c. 13. Per inficiationem crescit in duplum, quod tamen petendum. §. 19. et 26. I. de act. L. 2. §. 1. L. 23. §. 10. h. 4. C. eodem. Bach. V. 1. D. 18. th. 10. lit. E. Si liber homo vulneratus, tantum expensae et operae aestimantur, non etiam deformitas aut dolores: L. 3. Si quadr. paup. L. f. de his, qui effud. vid. Bocer. cl. 4. D. 2. th. 35. inde non datur haec actio contra maritum, qui in castigatione uxoris modum excessit, 48. de oper. libert. qui tamen extra ordinem punitur. vid. N. 117. c. 14. Carpz. lib. 2. def. 221. et p. 1. quaest. 12. n. 51.

[note: N] Haec actio est perpetua; sed non famosa. arg. 27. §. 30. et L. p. h. iunct. 2. rerum amot.

[note: SS] Cognata est Actio subsidiaria, in factum, praetoria, quae datur, ubi verba et sententia Legis Aquiliae cessant, aequum tamen est, ut propter damnum detur actio ad eius aestimationem. §. f. I. h. 11. de praescript. verb.

probat. nisi damnum datum facto per se illicito: 1. C. ad L. Cornel. de Sicar. qui agit contra vicinum, in cuius aedibus ignis exortus, probare tenetur ipsius culpam. Finckelth. obs. 89. Berlich. p. 4. conclies. 25. n. 83. et seqq. Myns. cent. 6. O. 88. n. 13. Rauchbar. p. 2. q. 10. num. 50. [dissent. Carpzov. p. 1. q. 39. n. 58. Vinn. lib. 1. q. 33.]

IX. 3. DE HIS, QUI EFFUDERINT, VEL DEIECERINT.

[note: D] ACtio de DEIECTIS vel EFFUSIS est personalis, quae competit adversus inhabitatores aedium, ex quibus aliquid deiectum vel effusum est eum in locum, quo vulgo [orig: vulgò] iter fit, ad damnum per hoc datum vindicandum. §. 1. I. de obl. quae quasi ex del. L. 1. pr. 5. §. 5.

[note: C] Introducta a [orig: à] Praetore. 1. pr. Datur ex quasi delicto: igitur REQUIRITUR (1.) ut ex aedibus, vel navi, L. p. §. f. aliquid deiectum vel effusum sit, (2.) in locum, ubi vulgo iter fit, publicum, vel privatum, 1. §. 2. nocte, vel die, modo [orig: modò] illic nocte iter fiat: 6. §. 1. h. non pertinet ad loca secreta, 1. §. 2. inf. (3.) ut eo ipso damnum datum. 1. §. 4. h. §. 1. I. de obl. quae quasi ex delict. L. 5. §. 5. de O. et A.

[note: S] Datur laesis et illorum heredibus: 5. §. 5. si liber homo inde periit, vel laesus sit, datur actio populatis omnibus de populo, in cuius concursu praeferuntur cognati, et quorum interest. 5. §. 5.

[note: P] Adversus inhabitantem, 1. §. 4. ex cuius parte deiectum, 5. pr. qui hic suorum culpam praestat, 6. §. 2. etiam hospitis; 1. §. 9. habet tamen regressum contra deicientem. 5. §. 4. Plures pro indiviso in eodem cenaculo, singuli obligantur in solidum, unius tamen praestatio liberat reliquos, 1. §. f. et LL. seqq. h. praestituros partem damni, societatis iudicio, vel utili hoc, ei, qui solvit, 4. h. Sive aedes sint propriae, sive alienae: 1. §. 4. et 9. L. 5. §. 1. etiamsi sit filiusfamil. 1. §. 7. NON datur contra heredes. 5. §. 5.

[note: O] Si damnum datum in re aestimabili, datur in duplum: 1. pr. et §. 4. h. §. 1. I. de obl. quae quasi ex del. et quidem in perpetuum, licet sit poenalis mixta. 5. §. 5. vid. Groenevv. ad d. §. 1. Sin in re inaestimabili, datur in id, quod iudici aequum videtur, aestimatis operis et impensis. 1. pr. 5. §. 5. f. h. §. 1. I. d. t. Laeso in perpetuum, aliis intra annum. 5. §. 5. Si

liber homo perierit, intra annum poena petitur 50. aureorum, d. §. 1. L. 5. §. 5. qui actori adiudicantur. arg. 12. de V. S. Vinn. ad. d. §. 1. verb. ob hominem liberum.

[note: D] Altera Actio hic proposita est de POSITO vel SUSPENSO, quae est actio popularis, competens adversus illos, qui eo in loco, ubi vulgo iter fit, aliquid periculose [orig: periculosè] positum vel suspensum habent, ad poenam X. aureorum exigendam. §. 1. I. de obl. quae quasi ex del. L. 5. §. 6. et seq. h.

[note: C] Introducta a [orig: à] Praetore, 5. §. 6. Datur ex quasi delicto, 5. §. 7. et 11. quod imputatur inhabitanti, 5. §. 8. licet alius posuerit: 5. §. 10. et 11. licet suspensum nondum nocuerit. 5. §. 11.

[note: S] Datur omnibus de populo, et heredibus, non iure hereditario. 5. §. f. h. iunct. L. 7. et f. de pop. act.

[note: P] Adversus inhabitatorem, vel aedium Dominum; sed non [note: O] contra heredem. 5. §. f. Ad poenam X. aureorum. 5. §. 6. h.

IX. 4. DE NOXAL. ACTIONIBUS.

[note: D] ACtiones NOXALES, vide Thomae, tr. de nox. animal. cap. 10. sunt actiones personales, nova [orig: novâ] qualitate auctae, quae dantur ex privatis servorum delictis, adversus illorum dominos, ad hoc, ut vel litis aestimationem solvant, vel servos illos noxae dedant. §. 4. I. h. L. 19. pr.

[note: C] Competunt propter iuris dispositionem, et servorum delicta privata. §. 4. I. L. 2. §. 1. 1. pr. h. 17. §. 18. de Aedil. Edict. propter 6. C. de iudic. L. f. C. h. Fr. h. n. 9. Ex servorum contractu datur actio de peculio. tit. de pecul. Ob delicta publica ipsi accusantur. 12. §. f. de accus. 2. C. eodem. vid. l. 2. pr. h. t. Fr. h. t. n. 3.

[note: S] Dantur omnibus illis, quibus ex dictis delictis directae actiones competunt, exceptis solis servorum dominis, §. 6. I. 37. h.

[note: P] Adversus eos, qui, tempore actionis movendae, servorum noxiorum sunt domini, vel illos dominorum opinione possident, 11. 12. 18. 22. §. 1. (Noxa enim caput sequitur. §. 5. I. L. 7. pr. h.) vel qui dolo malo illos possidere desierunt. 12. 21. 24. 26. Contra b. f. manumissum dantur directae actiones. Si dominus conscius et simul reus fueric, datur etiam directa actio contra eum in solidum. 4. §. 2. et 3. h. L. 2. et LL. seqq. NON dantur contra parentes propter delicta filiorum: §. f. I. Ipsi enim filii conveniuntur ex privatis delictis, actio

autem iudicati datur contra parentes peculiotenus. l. 35. h. l. 57. de iudic. 3. §. 11. ff. depec [?] l.

[note: E] Dominus condemnatus vel litis aestimationem solvit, vel servos noxae dat. 1. h. 6. §. 1. de re iudic. pr. I. h. propter §. 2. I. h. 7. §. 1. de damn. infect. Servus noxae deditus fe ipsum luere potest. §. 3. I.

[note: I. n] HODIE horum nullus usus: nam ex famulorum delictis extra officium domini non obligantur. 3. §. 2. L. 7. pr. naut, caup. stab. 1. §. 5. de publican. Stamm. de serv. pers. lib. 2. cap. 14. ubi tamen limit. vid. Bach. de act. D. 8. th. 18. in fin. Ex delictis illorum circa officium domini tenentur, si in corum electione culpam admiserint. 1. C. ad L. Iul. repet. L. 27. §. 9. ad L. Aquil. L. 11. locat. L. 1. §. 5. furt. adv. naut. caup. stab. Carpz. p. 4. c. 17. d. 13. 14. Mevius, lib. 3. tit. 8. art. 1. n. 20. vid. Stamm. d. tr. lib. 2. c. 14. 15. 16. 17.

X. 1. FINIUM REGUNDORUM.

IN hoc libro X. proponuntur Actiones mixtae, partim ex iure in re; partim ex obligatione descendentes. §. 20. I. de act. Fr. exerc. 13. q. 3. Bach. V. 1. D. 19. th. 1. lit. d.

[note: D] Actio finium regundorum est, qua, propter terminorum confusionem, agitur inter illos, qui confines habent agros, ad illorum fines discernendos et declarandos, nec non ad praestationem eius, quod eo nomine interest. 2. §. 1. 1. pr. et §. 1. L. 8. h. §. 20. I. de act. Fr. exerc. 13. q. 3. Bach. ad Tr. V. 1. D. 19. th. 1. lit. D.

[note: +] Est vel directa, vel utilis: qua hodie limites Iurisdictionum et Imperii dirimisolent. Busius, ad L. 1. h. n. 5.

[note: C] Oritur, quatenus est realis, v. §. 20. I. de act. 1. h. 1. C. h. ex dominio, L. 4. pr. 8. pr. 12. h. vel ex alio iure in re: 4. §. 9. Quatenus est personalis, 1. h. 1. §. 1. C. de annal. except. ex obligatione, 4. §. 1. quae oritur ex quasi contractu. Fr. ex. 13. q. 3. Bach. d. l. th. 1. lit. d. Licet termini ex delicto interdum confundantur. 4. §. 4. Nam hoc non semper accidit; 8. pr. sed potius ex aequitate obligantur possessores confusorum terminorum ad praestandum; quod pro rato debetur: inde haec actio est stricti iuris arg. §. 28. I. de act. Bach. d. l. th. 2. C.

[note: S] Datur inter Dominos et alios, qui ius in praediis confinibus habent, ut sunt Emphyteuticarii, Vasalli, Usufructuarii, Hypothecarii, 4. §. 9. (modo non sint socii. 4. §. 7. Fr. h. n. 14.

15.) ita, ut uterque actoris et rei vices sustineat, 10. h. ac propterea [orig: proptereà] haec actio refertur inter duplices. 37. §. 1. de O. et A. vid. 13. et 14. de iudic. 15. §. 1. de procurat. 44. §. 4. famil. hercisc.

[note: O] Obiectum sunt termini confusi praediorum confinium et interesse, si sc. unus ex alterius parte perceperit commodum, aut expensas fecerit in confusos terminos. 4. §. 1. h. Ratione fructuum idem observatur hic, quod in rei Vindicatione. 4. §. 2. h. Confinium autem est spatium 5. pedum, inter duo praedia secundum latitudinem Leg. XII. Tab. constitutum, ut ibi uterque aratrum ducere possit: quod alias gradus dicitur. 3. pr. de term. mot. Et hoc spatium olim tantum [orig: tantùm] complectebatur haec actio, de reliquo proprietatis quaestio habebatur, quod hodie est mutatum, ita, ut haec actio de maiori etiam spatio intentetur. L. p. C. h. Fr. h. in f. Confinia dicuntur praedia rustica; urbana, quae parietibus distinguuntur, vicina dicuntur. NON datur haec actio de praediis urbanis; 2. pr. 4. §. 10. h. neque de illis, inter quae via publica intercedit: 4. §. f. et LL. seqq. nam hoc casu datur actio Viae receptae. f. pr. de via publ.

[note: pr.] Uterque hic probare debet, arg. 21. in fin. de probat. c. 3. x. de probat. Fr. h. n. 8. non dominium, seu Ius in re, si illam possideat; v. 18. de except. Bus. ad L. 1. h. n. 3. et seqq. Treutl. V. 1. D. 19. th. 3. lit. a. Sed fines, quos asserit: per instrumenta, 11. h. 4. de censib. c. 13. x. de probat. testes, c. 3. c. 13. x. de probat. Busius, ad L. 11. h. lapides, arbores, etc. Mascard. de probat. concl. 399. Iudex hic per agrimensorem, partibus praesentibus vel contumaciter absentibus, de terminis cognoscit, 8. §. 1. h. 3. C. interdum autem adiudicationem novos constituit: §. 6. I. de offic. iud. L. 2. §. 1. L. 3. et soqq. h. qua adiudicatione statim dominium transfertur. §. f. I. de offic. iud. vide Ulp. in fragm. tit. 19. §. adiudicationis. l. 17. de usurpat.

X. 2. FAMILIAE HERCISCUNDAE.

[note: D] ACTIO familiae herciscundae, 3. C. h. 2. pr. est mixta, §. 20. I. de act. L. 22. §. 4. duplex, 2. §. 3. h. L. 10. fin. regund. 37. §. 1. de O. et A. sed bonae fidei, §. 28. I. de act. L. 9. C. quae

competit coheredibus, ad communes res hereditarias dividendas, et praestanda ea, quae ipsi sibi invicem earum nomine praestare tenentur.

[note: C] Introducta est LL. XII. Tabb. L. 1. pr. h. propter L. 1. pr. h. v. L. f. C. comm. div. 77. §. 20. de legat. 2. L. 2. pr. C. quando et quib. quart. pars deb. Quatenus est realis, sc. ad hereditatem dividendam, oritur ex iure hereditario, quatenus v. personalis, ad praestationes personales, ex obligatione et quasi contractu. §. 4. I. de obl. quae quasi ex contract. L. 22. §. 4. h. vid. 25. §. 16. quo praesumitur conventum, ut invicem communicentur, si unus ex coheredibus post aditam hereditatem tamquam heres aliquid circa hereditatem gerat, 49. in f. h. unde lucrum vel damnum sequatur: 19. in f. 25. §. 16. dummodo partem non potuerit separatim gerere. 25. §. 15. et 16.

[note: S] Datur inter coheredes; 1. pr. et §. 1. h. 36. in med. 49. h. (Actor, negante adversario, probare prius debet, hereditatis petitione, se esse coheredem, nisi res hereditarias possideat, tum enim illa quaestio etiam hic ventilanda. 1. §. 1. Fr. h. n. 10.) et illorum heredes, 48. testamentarios et legit. 2. pr. UTILIS datur B. P. et fideicommiss. universal. arg. 1. pr. 24. §. 1. 40. Fr. h. n. 7. Bach. V. 1. D. 19. th. 9. lit. E. et illis, quibus quarta D. Pii debetur. 2. §. 1. Datur hoc iudicium uni, reliquis invitis: 43. Carpz. p. 3. c. 15. d. 43. licet coheres minor sit: 17. C. de praed. min. licet unus vel plures possideant. 1. §. 1. 25. §. 2. NON datur minori sine curatoris consensu et iudicis decreto. d. L. 17. Carpz. d. l. d. 44. A praesentibus facta absentibus non praeiudicat. 17. C. h.

[note: O] Obiectum sunt non Ius hereditarium; sed praestationes personales, 22. §. 4. commoda, 19. in f. damna, 25. §. 16. usurae ex mora: 18. §. 3. Et res hereditariae communes, quarum nomine datur hereditatis petitio, 25. §. p. de hered. petit. etiam emphyteuticariae, et a [orig: à] defuncto b. f. possessae, 10. etiam post mortem ex causa hereditatis quaesitae, 8. 9. 10. 11. vel explurib. successionibus communes, 25. §. 3. et quae alteri coheredum ex dispositione defuncti specialiter debentur. 22. §. 1. 4. pr. h. 7. 18. C. h. SED NON res titulo singulari communes, 25. §. 7. 45. neque obligationes: 4. 25. §. 1. nam hae, si sunt indivisibiles, singulis in solidum acquiruntur; 25. §. 9. et seq. sin divisibiles, ipso iure active [orig: activè] et passive [orig: passivè] dividuntur. 6. C. interdum tamen per indirectum in hoc iudicium deducuntur. vid. 3. 25. §. 9. Fr. h. n.

16. 17. Neque res perniciosae, quae statim corrumpendae: 4. §. 1. Gentil. ad L. 8. C. de malef. et mathemat. Neque delicto quaesitae, quae restituendae. 4. §. 2. INSTRUMENTA hereditaria authentica relinquuntur illi, qui ex maiori parte heres, aut sexu, conditione, vel aetate maior est: 4. in f. h. L. f. de fid. instr. Si omnes aequales sunt, sortiri debent, aut alibi deponi; reliquis datur descriptum, et de exhibitione cavetur. 5.

[note: E] Instituta hac actione nemo concedit, alterum coheredem esse, quatenus sibi praeiudicat: sed potest paenitere, et totam hereditatem petere. 37. h. arg. 12. §. 1. de A. vel A. P. Fr. h. num. 9. Bach. V. 1. D. 19. th. 9. lit. D. Divisio hereditatis per sententiam iudicis, quae transiit in rem iudicatam, firma est, licet falso coheredi adiudicatum, 36. h. arg. 1. C. de condict. indeb. 65. §. 2. ad SCtm. Trebell. et immodice [orig: immodicè] quis laesus sit: arg. 36. h. 4. C. dere iudic. 2. C. quando pro voc. non est necess. 2. C. sent. resc. non posse. Carpz. p. 2. c. 34. d. 11. et p. 3. c. 15. d. 20. Hahn. ad W. h. in f. Privato autem heredum arbitrio facta divisione, potest revocari datum falso coheredi condictione indebiti, 36. Fr. h. n. 11. et resarciri debet etiam modica inaequalitas; L. 3. C. commun. utr. iudic. Hahn. d. l. Berlich. p. 1. decis. 146. n. 4. et seq. ¶. vid. tamen Carpz. p. 3. c. 15. d. 19. Bach. V. 1. D. 19. th. 12. lit. C. Berlich. p. 1. decis. 146. n. 1. Licet divisio per sortem facta. DD. dd. locis. Adeoque hic secus est, ac in aliis negotiis. 16. §. 4. de minorib. vid. 8. C. de resc. vend. Fr. ex. 11. q. 3. et ad tit. de contrah. empt. num. 231. Quantitatem laesionis iudex aestimat. Myns. cent. 8. O. 61. Si tamen inaequalitatem sciverunt, et sorti commiserunt, aut super ea transegerunt, v. 122. §. f. de V. O. vel inaequalitas ex accidenti supervenit, locum non habet reductio vel rescissio. arg. 8. in f. C. de resc. vend. Carpz. p. 3. c. 15. d. 20. A praesentibus facta absentibus nihil praeiudicat. 17. C. h.

[note: O] IUDEX in hoc iudicio aequitatem observet, L. p. C. commun. divid. omnes res dividat, 25. §. 20. cuilibet portionem, arbitrio, vel per sortem, adiudicet: Carpz. p. 3. c. 15. d. 1. nam si quid indivisum remaneat, petitur non hac; sed communi divid. actione. 20. §. 4. h. vid. tamen 35. de pact. Res, quae commode [orig: commodè] dividi non possunt, aestimet, 34. et per modum permutationis, 20. §. 3. h. 77. §. 18. de leg. 2. arg. 14. C. h. aut venditionis, L. 1. C. comm. utr. iudic. adiudicet: 55. h. §. 4. 5. I. de off. iud. Aut uni proprietatem, alteri usumfructum, 6. §. 1. de usufr. aut alternis annis usum illorum assignet. 16. §. 2.

videatque, cui res indivisibilis adiudicari debeat. Carpz. p. 3. c. 15. def. 34. et seq. Iubeat ei, cui adiudicat, de evictione caveri, 25. §. 21. quamvis evictio absque hoc etiam praestanda, 14. C. etiamsi divisio a [orig: à] testatore facta; 77. §. 8. de leg. 2. nam praesumitur credidisse eas res esse suas. Bach. V. 1. D. 19. th. 12. lit. D. vid. Fr. tit. de Evict. n. 366. et seqq. In foro Saxonico maior dividit, minor eligit. Carpz. d. c. 15. d. 2. et seq.

[note: C] Praescribitur haec actio 30. annis: L. 1. §. 1. C. de annal. exc. dummodo unus hereditatem, tamquam suam, possederit. 14. §. 2. comm. divid. L. f. C. eodem. 70. pro soc. Perez. in C. tit. comm. divid. n. 8. Bach. V. 1. D. 19. th. 8. lit. a. et b.

X. 3. COMMUNI DIVIDUNDO.

[note: D] ACTIO communi dividundo est mixta, §. 20. I. de act. l. 4. §. 3. h. duplex, 2. §. 1. h. 10. fin. reg. bonae fidei, §. 28. I. de act. l. 4. §. 2. l. 14. §. 1. competens illis, qui, praeter hereditatem, alias res habent communes, ad illas dividendas, et praestanda ea, quae ipsi sibi invicem earum nomine praestare tenentur. 3. pr. 4. pr. et §. 3.

[note: C] Oritur, quatenus est realis, ex iure in re, scilicet Dominio, 4. pr. vero, vel ficto, 7. §. 2 directo, vel utili: 7. pr. h. [obst. 7. pr. et §. 1.] Pignore, 7. §. 6. et 12. Usufructu, 7. §. 7. et 10. Quatenus vero personalis est, ex quasi contractu, scil. rerum communium administratione, §. 3. I. de obl. quae quasi ex contract. 29. pr. in f. h. vid. omnino [orig: omninò] 14. §. 1. 6. pr. l. 29. pr. h. 6. §. 3. de N. G. modo suam partem separatim gerere non possit, 6. §. 2. h. 40. de N. G. et non invito socio hoc faciat: arg. L. f. C. de N. G. Potior enim causa est prohibentis. L. 28. h. Si tamen socius prohibet, quod fieri oportet, hoc iudicio, vel interdicto uti possidetis cum ipso agitur. 12. De sua parte separatim quilibet pro arbittio disponit, 1. 2. C. h. 68. pro soc. Perez. in C. h. n. 7. ante litem contestatam. 1. in f. C. h. v. 13. famil. ercisc.

[note: S] Datur directa illis, qui iure dominii rem corporalem habent communem: 4. pr. h. utilis illis, qui rem incorporalem, vel corporalem quidem, sed alio iure in re habent communem: v. supr. C. sive eandem omnes, sive nullus, sive unus possideat. L. p. Datur uni, reliquis invitis: 8. h. propt. L. f. C.

h. nam nec pactum de perpetua communione valet. vid. tamen 14. §. 2. h. 14. 70. pro soc. NON datur, si res iure obligationis tantum sit communis. 7. §. 11. vid. 7. §. 4.

[note: O] Obiectum sunt res praeter hereditatem communes, 1. 4. pr. 13. ex quacumque causa; 2. pr. Et praestationes personales: Commoda ex re commum: 3. pr. 11. Expensae. 3. pr. 4. §. 3. 8. §. 3. 4. h. Fr. h. n. 20. Utilis datur interdum tantium de praestationibus, 6. §. 1. L. 11. 14. §. 1. h. 31. famil. ercisc. scil. post rei interitum.

[note: o] IUDICIS officium hic regulariter idem est, quod in familiae erciscundae: §. 5. I. de offic. iud. 6. §. 11. v. 6. §. 10. 7. pr. et §. 10. h. 3. C. Sequatur imprimis voluntatem litigantium. 21. Si res uni adiudicanda, praefertur, qui maiorem partem habet. 34. §. 2. C. de donat. Si de pretio dissentiunt, sit licitatio, et maius offerenti adiudicatur, 1. C. interdum etiam extranco; 3. C. cui tamen socius, idem offerens, praefertur. arg. 34. §. 2. C. de donat. 3. in f. C.

[note: C] Haec actio saepius instituitur. 4. §. 2. h. Eodem modo, quo praecedens, praescribitur. 1. §. 1. C. de ann. exc.

X. 4. AD EXHIBENDUM.

EXHIBERE est facere in publico rei potestatem, ut principali actione experiundi sit copia. L. 2. h. Petitur [note: D] ACTIONE ad EXHIBENDUM, quae est personalis, in rem scripta, competens illis, quorum ex iusta causa interest rem exhiberi, adversus quemcumque possessorem, ad rem illam exhibendam. 2. 3. §. 9. et f. Est vel Directa, vel Utilis. v. Bach. de Act. D. 2. th. 24.

[note: N] Est praeparatoria: 1. 3. §. 3. et seqq. Igitur procurator ad principalem etiam hacagit. 66. de procurat. Potest cum principali in codem libello proponi: Vinn. ad §. 3. I. de off. iud. Ex eadem causa semel tantum instituitur. 12. §. 2.

[note: C] Oritur ex obligatione Legali, v. L. 1. pr. de O. et A. 52. pr. et § 5. de O. et A. ob aequitatem; 3. §. p. h. 7. C. h. de qua [orig: quâ] in L. 2. §. 5. de aqua et aq. pluv.

[note: S] Datur illis, quorum ex iusta causa, peculiariter. ac proprio iure, (et litis contestatae, et sententiae ferendae tempore, 7. §. f.) interest, rem exhiberi: 3. §. 9. 10. L. 13. h. vid. L. p. h. De quo iudex summatim cognoscit, 3. §. 9. h. altioribus exceptionibus in causam principalem reservatis. 3. §. 13. h. Datur igitur illis, qui habent actionem realem, 1. L. 3.

§. 3. 4. et 12. vel personalem, in qua actoris interest, prius rem videre, 3. §. 7. L. 12. §. 2. h. 2. C. h. vel interdictum restitutorium, vel prohibitorium. 3. §. 5. 11. L. 9. §. 1. h. (quod secus est in exhibitorio. 3. §. 8. L 13. h. vid. tit. de tabb. exhib. obst. 3. §. 12. et 15. de tabb. exhibend. iunct. 3. §. 8. h. 3. test. quemadmodum. aper.) item, qui re exhibita actionem ad illam est consecuturus, 6. 7. h. 23. §. 5. de R. V.

[note: P] Contra quoscumque possessores, 3. §. f. L. 4. qui exhibere rem possunt, 5. pr. et §. f. etiam tantum [orig: tantùm] tempore condemnationis. 7. §. 4. Contra heredem, quatenus possidet, vel quatenus locupletior factus. 12. §. f. NON datur contra eum, qui sine dolo malo possidere desiit. 7. §. 5. vid. omnino [orig: omninò] 12. §. 4. Qui dolo possidere desiit, condemnatur hic ad interesse, quod aestimatur iuramento in litem. 5. §. 2. L. 9. pr. et §§. seqq. 14. h. 5. C.

[note: O] Obiectum sunt res mobiles: 56. de procurat. Instrumenta: 3. §. 8. L. 18. ff. f. C. h. Res immobiles actori incognitae. Mindan. lib. 2. de mandat. c. 50. n. 5. Res est exhibenda in eadem causa, qua fuit iudicii accepti tempore: 9. §. 5. et seqq. §. 3. I. de offic. iud. Sumptibus et periculo actoris: vid. omnino [orig: omninò] 11. §. 1. contra contumacem iuratur in litem: 3. §. 2. 5. §. 2. Ob culpam agitur ex L. Aquil. 17. Ex iusta causa conceditur dilatio, sub cautione. §. 3. I. de offic. iud. 5. §. f. L. 12. §. 5. h. Si reus hoc iudicio victus, principali iudicio contendere supersedeat, ipsa res cum fructibus est restituenda. §. 3. I. de offic. iud. L. 5. §. p. h. L. f. C. h. Vinn. ad d. §. 3.

[note: I. n] Nostris moribus rei exhibitio petitur per Implorationem officii iudicis, qui illam praecipit per mandata compulsorialia. Mindan. d. c. 50. n. 11.

XI. 1. DE INTERROGAT. IN IURE FAC. ET INTERROGAT. ACTIONIB.

HAE INTERROGATIONES fiebant coram magistratu. 4. §. 1. Quaerebantur propter difficultatem probationis, et ne quis in poenam plus petitionis incideret, 1. et seqq. h. v. Fr. h. n. 1. Ad quod respondere tenebatur adversarius: 4. pr. 6. qui se onerabat confitendo, licet falsum, 11. §. 1. h. vid. tn. 1. §. 17. de quaestionib. mentiendo, 4. pr. vid. tamen 11. §. 3. et 8. tacendo per contumaciam aut latam culpam, obscure [orig: obscurè] respondendo, 11. §. 4 7. 11. Hinc conveniebatur actione

interrogatoria, quasi ex contractu. 11. §. 9. quae in desuetudinem abiit. propter 1. §. 1.

Hodie fiunt ad probandam actionem competentem, 1. et 1. et LL. seqq. vel a [orig: à]IUDICE, 9. §. 1. ubicumque aequitas movet, 21. in quacumque iudicii parte, 21. R. I. de anno 1654. §. Dieweil aber. 34. in fin. etiam post causae conclusionem: c. 10. x. de fid. instr. Rosbach. in prax. civ. tit. 51. n. 19. Adversario non petente. 21. h. d. c. 10. in fin. Bocer. cl. 6. D. 22. th. 10. Vel a [orig: à]PARTIBUS per positiones, c. 2. de confess. in 6. quae utiles, Bocer. cl. 6. D. 22. th. 12. probatae et limitatae Recessu Imperii de anno 1654. §. Diesem nechst nun. 27. vers. Nur allein die probatorial. etc. et §. Dieweil er aber etc.

[note: D] Sunt autem POSITIONES distincta capita intentionis litigantium, eum in finem exhibita, ut adversarius ad ea respondeat, et sic veritas eliciatur. Atque sic sine differunt ab Articulis, qui exhibentur, ut per testes et instrumenta probentur: Carpz. de process. tit. 13. art. 4. n. 3. et 4. Gail. 1. O. 79. n. 1. Rosbach. prax. civ. tit. 51. n. 4. quae tamen differentia in [note: C] d. R. I. et Camera non attenditur. Gail. d. l. Rosbach. d. l. I. Can. sunt approbatae. c. un. x. de lit. contest. c. 1. et 2. de confess. in 6. Formantur ab actore (positiones in specie,) a [orig: à] reo (defensionales) [note: O] et illorum procuratoribus, de probandis in iudicio. Rosb. d. tit. 51. n. 10. Sic actor quaerit de facto, quod in libello continetur: R. I. de Anno 1654. §. Dieweil aber. Ord. Cam. p. 3. tit. 14. Rosb. d. tit. 51. n. 13. de Iure statutario et consuetudine; Gail. 1. O. 82. n. 13. Myns. cent. 5. O. 88. n. 4. NON ETIAM de Iure communi scripto, Gail. Myns. dd. ll. Bocer. cl. 6. D. 22. th. 23. neque de facto alieno, arg. 42. de R. I. L. f. §. 1. pro suo. Gail. 1. O. 82. n. 9. neque de proprio, quod respondentis existimationem laedit; arg. 11. §. 2. L. 12. rerum amot. vid. Bocer. cl. 6. D. 14. th. 44. nisi cardo negotii in eiusmodi positione versetur. Vult. de iud. l. 3. c. 4. n. 20.

[note: N] Hae positiones debent esse simplices, pertinentes, clarae: v. Bocer. cl. 6. D. 14. th. 36. partim vera, partim falsa; tota negari potest. Vult. l. 3. c. 4. n. 13. In Camera omnes admittuntur, modo non sint iuris communis; ita tamen, ut iudicis arbitrium non excludatur. v. Gail. 1. O. 82. n. 11. Bocer. cl. 6. D. 14. th. 45. Rosb. d. t. 51. n. 38. Offerantur omnes una vice: Ord. Cam. p. 3. tit. 14. §. Es sollen. (reiectis additionalibus, R. I. de anno 1654. §. Dieweil aber. etc.) In causa principali post litem contestatam, ante probationes: c. un. x.

de Lit. contest. Quoad exceptiones dilatorias etiam ante litem conteltatam, Bocer. cl. 6. D. 22. th. 11. Rosbach. d. t. 51. n. 14. 15. intra terminum ad probandum datum, Rosb. d. t. n. 16. Saepe cum iuramento dandorum. vid. Ord. Cam. p. 1. t. 66. et seqq. Gail. 1. O. 79. in fin.

[note: E] Ponens omnes veras esse fatetur, secus est in articulis. Gail. 1. O. 79. n. 6. 7. Bocer. cl. 6. D. 22. th. 13. Carpz. tit. 13. art. 4. num. 6. De Responsionibus ad positiones, vide Gail. 1. O. 82. Rosb. tit. 52. Bocer. cl. 6. D. 22. th. 11. et seqq.

XI. 2. DE QUIB. REBUS AD EUND. IUD. EATUR.

[note: D] DIversarum Iurisdictionum rei coram eodem Iudice conveniuntur, 1. h. propter CONTINENTIAM CAUSARUM, quae est cohaerentia controversiarum, propter quam illarum cognitio commode [orig: commodè] non potest separari; sed coram codem Iudice terminari debet. 10. C. de iudic. Carpz. tit. 3. art. 5. num. 1. Fr. ad tit. de iudic. num. 55.

[note: A] Ea venit * (1.) ex Generalitate actionis, competentis adversus plures personas, vel res diversae iurisdictionis, quae recta [orig: rectà] coram omnium proxime [orig: proximè] superiore proponenda. 1. 2. h. 5. C. arbitr. tut. Recess. Deput. de Anno 1600. §. Bey unserm Kayserlichen [orig: Käyserlichen] Cammer Gericht 23. Carpz. à. l. n. 16. 33. et seqq. Tennagel. de decern. process. cl. 3. c. 17. n. 2. et 3. Gail. 1. O. 32. n. 3. Licet unus fori privilegium habeat. Carpz. d. l. n. 24. et l. 2. rum. 16. n. 19. aut cum Principe, austregas habente, simultanea [orig: simultaneâ] actione suoditi conveniantur: d. Recess. §. Gleicher massen wann einer. 24. Carpz. d. l. n. 23. et lib. 2. rum. 16. n. 14. vid. Tennagel. d. l. n. 3. Vult. l. 1. c. 4. n. 222. et seqq. sic mandans et mandatarius iniuriarum. Vultei. lib. 1. c. 4. n. 227. NISI actor malitiose [orig: malitiosè] iunxerit reos diversae iurisdictionis, ut eos prima instantia defraudaret: tum [orig: tùm] enim remittuntur ad Iudicem primae instantiae; Carpz. d, l. n. 28. et lib. 2. rum. 17. n. 10. vid. Gail. 1. O. 32. n. 2. aut diversae competant actiones ad res diversae iurisdictionis, licet contra eundem: Carpz. d. l. n. 39. et lib. 2. rum. 18. n. 16. aut si personae vel res non essent omnes sub unius superioris iurisdictione. Carpz. d. art. 5. num. 44.

[note: a.] * (2.) Ex singulari Cognatione iuris et facti, vel quod una alten praeiudicium faciac: Fr. de iudic. n. 56. quod utilitatis gratia receptum. 10. C. de iudic. c. ex terere 16. et c. ult. x. de rescript. 13. C. de iudic. Vult. lib. 1. c. 4. n. 218.

Mindan. de process. lib. 3. cap. 2. num. 3. Carpz. tit. 3. art. 5. n. 3. Inde simul agitur de petitorio et possessorio: 10. C. de iud. 13. C. de R. V. c. 1. x. de caus. posscss. et proprict. c. 1. x. de sequestrat. possess. et fruct. Gail. 1. O. 32. num. 11. Carpz. tit. 3. art. 5. num. 9. Tennagel. d. c. 17. num. 5. contra spoliatorem qua talem, et qua damnum dedit. ¶. Myns. c. 1. O. 97. Vultei. l. 1. c. 4. num. 221. Zoes. ad tit. de re iudicat. num. 38.

[note: N] Haec coniunctio causarum olim erat necessitatis, 10. C. de iudic. Vult. 1. c. 4. n. 219. Mindan. de process. lib. 3. c. 2. n. 3. in fin. et huiusmodi [orig: huiusmòdi] causam dolose [orig: dolosè] dividens osficio Iudicis puniebatur. 10. C. de iudic. Mindan. d. l. Carpz. tit. 3. art. 5. n. 31. Hodie est in arbitrio actoris; Vult. L. 1. c. 4. num. 220. reus tamen ante litem contestatam exceptionem continentiae opponit. Gail. 1. O. 32. n. 12. Myns. cent. 1. O. 97. Etiam locum habet in criminalibus. Gail. 1. O. 32. num. 3.

XI. 3. DE SERVO CORRUPTO.

[note: D] ACTIO de Servo cortupto est praetoria, 1. pr. Bach. ad W. h. in f. poenalis, mixta, 13. 14. §. 5. perpetua, 13. non famosa; arg. L. f. h. iunct. 2. rerum amot. et 27. C. de in off. test. turpis tamen, 56. pro soc. competens adversus illum, qui dolo malo servum alienum, quoad animum, deteriorem reddidit, ad duplum eius, quod actoris interest, exigendum. 1. pr. 9. §. 2. h. Fr. h. num. 10.

[note: C] Oritur ex delicto: ut supra, 1. pr. 3. pr. L. 1. 2. 15. h. Licet Servus antea fuerit pravus, dd. LL. aut tantum [orig: tantùm] persuasus, non etiam animo corruptus fuerit. 20. C. de furt. Stamm. de serv. person. lib. 1. tit. 4. c. 2. n. 3.

[note: S] Directa datur Doinino, et heredibus: 8. 13. Utilis fructuario. 9. §. 1. Patri, ratione liberorum corruptorum; 14. §. 1. Marito, ratione uxoris; Domino, ratione famulorum, propriorum hominum, et aliorum, qui aliquo modo potestati illorum subiecti sunt. arg. 14. §. 1. Schulz. ad tit. de act. lit. Q. Schneidevvin. Harpprecht. Heig. Mynsing. ad §. 23. I. de action. Fr. h. n. 8. 9. Slamm. d. c. 2. n. 2.

[note: [?] ] Adversus corruptores, etiam uxorem, quae servum corrupit: L. f. Non etiam contra heredes: 13. quia est ex delicto poenalis.

[note: O] Petitur DIRECTA duplum eius, quod actoris interest: 1. pr. 9. §. 2. Duplicatur omne damnum tempore

corruptiones datum: 1. §. f. 10. f. h. Fr. h. n. 11. Duplo res inest 14. §. 5. Contra uxorem datur tantum in simplum. L. f. h. UTILI, quanti res officio iudicis aestimatur: 14. §. 1. Fr. h. n. 11. Interdum iudex etiam actori ad hoc interesse aestimandum iuramentum defert. Stamm. d. c. num. 2. et ult. Myns. ad §. 23. I. de act. Inhonestae feminae a [orig: à] vicinis ex vicinia possunt expelli, ne honestas corrumpant. Nov. 14. §. 1. vers. non enim permittimus. Fr. h. n. 10.

XI. 4. DE FUGITIVIS.

DIffert Fugitivus ab Errone: 17. pr. §. 1. 2. 3. et 14. de Aedilit. Edict. 225. de V. S. Quomodo requirantur, et ipsi, illorumque receptatores coerceantur [orig: coërceantur], explicatur. h. et L. 3. 4. et 7. C. h.

Hodie HOMINES PROPRII dominum deserere non possunt, Stamm. lib. 3. c. 20. n. 8. qui illos ab aliis detentos vindicat, vid. 14. C. de agricol. et censit. Stamm. l. 3. c. 25. n. 25. vel etiam propria auctoritate capit: et abducit, Stamm. 7. d. c. 25. n. 2. ad similitudinem debitoris fugitivi; de quo in L. 10. §. 16. quae in fraud. cred. rectius [orig: rectiùs] tamen Iudicis osficium implorat, causaque status summatim exposita petir, ut hominem suum abducere liceat. Stamm. t. 3. c. 25. n. 3. 4.

Nec FAMULI ante locationis tempus a [orig: à] dominis recedere possunt, nec ita discedentibus integra merces debetur, 15. §. 6. locat. conduct. nec praecedentis temporis: Munnoz. de Escobar. tr. de ratiocin. tom. 1. c. 27. n. 19. Alii volunt, Dominum de praeterito tantum [orig: tantùm] interesse deducere, iudicemque punirc debere praematurum discessum. arg. 15. §. 8. locat. conduct. Stamm. lib. 2. c. 11. n. 7. NISI habeant legitimam causam: d. L. qualis non est, si dominus calore iracundiae famulum iubeat domo exire, et ad eam numquam reverti. Bonacossa, tr. de serv. et fam. quaest. 140. Besold. ad Ius Wurtemberg [orig: Würtemberg]. tit. 49. §. 6. Stamm. lib. 2. c. 11. num. 3. arg. L. 1. §. 4. de migrand. L. 42. de V. O. arg. L. 13. §. 8. de A. E. V. l. 1. C. de serv. fugit.

XI. 5. DE ALEATORIBUS.

[note: D] ALeatores sunt, qui ludis fortunae, et mixtis lucri causa dediti sunt. vid. 8. §. 1. de C. E. V. Carpzov. p. 3. q. 134. num. 28.

[note: D] LUDUS in genere est actus; quo recreationis gratia [orig: gratiâ] in

victoriam luditur. Estque artis, fortunae, et mixtus. Carpz. p. 3. q. 134. n. 14. vid. Panciroll. in thes. variarum Lect. lib. 1. cap. 48. in pr.

[note: D] Ludus ARTIS sola [orig: solâ] arte virtutis gratia [orig: gratiâ] exercetur. ex. gr. [note: N] pugna. etc. 2. §. 1. Hi omnium Gentium consensu sunt permissi: 2. §. 1. h. 7. §. 4. ad L. Aquil. 4. de his, qui not. infam. 1. §. 6. de posiul. L. f. C. h. vid. Panciroll. d. cap. 48. Fr. h. n. 1. 2. Carpz. p. 3. q. 134. num. 4. Hinc fortuitus casus superveniens est extra poenam Rauchbar. lib. 2. quaest. 25. num. 11. Menoch. de arb. iud. quaest. cap. 400. Praemium ponere licet, 3. ditioribus unum aureum, reliquis minus in singulas vices. L. f. C. vid. 1. C. h. Lusum latrunculorum huc referunt. Carpz. p. 3. quaest. 134. num. 15. Panciroll. d. c. 48. Contra sentit Iacobus Angliae Rex. lib. 3. de institut. Princip. ad Henric. fil. Vid. Besold. ad Ius Provinc. Wurtemberg [orig: Würtemberg]. fol. 201. num. 3.

[note: D] MIXTUS est, in quo a [orig: à] fortuna et arte simul victoria pendet, [note: N] huiusmodi ludi sua [orig: suâ] natura et iure naturae non habentur pro prohibitis, licetque aliquid ponere. arg. 8. §. 1. de C. E. V. Molin. de I. et I. tom. 2. D. 510. n. 3. Ioh. de Lugo, de I. et I. tom. 2. D. 31. sect. 1. n. 1. et seqq. Balduin. cas. consc. lib. 4. c. 4. c. 10. Per accidens tamen saepe [orig: saepè] fiunt luctuosi. vid. Ioh. de Lugo, de I. et I. tom. 2. d. sect. 1. in f. et sect. seq. v. L. f. C. h. v. Rauchb. d. q. 25. n. 95. Carpz. p. 3. q. 134. n. 33. Igitur, cum illorum usus rei publicae nihil prosit, iure positivo merito [orig: meritò] prohibiti [note: E] sunt. f. C. h. Wurtemberg [orig: Würtemberg]. Lands-Ordnung. tit. 98. fol. 210. Hinc Episcopus, Diaconus, etc. si vel spectator saltem adstiterit, tribus annis ab ossicio suspendendus. Aut. interdicimus. C. de Episc. et Cler. Victus, eiusque heres, aut his cessantibus, Magistratus, aut quilibet ex populo perditum et solutum repetit Condictione ex L. f. C. h. 4. §. 1. h. vid. 1. C. h. (non etiam Condictione indebiti. 9. C. ad L. Falcid.) non obstante, nisi quinquaginta annorum praescriptione; d. L. f. quae tamen repetitio verecundiam laedit apud graves viros. arg. L. f. §. 2. h. iunct. 2. §. 1. L. 6. de Obseq. parent. L. 26. de iniur. 225. de V. S. Ad perditum nondum solutum non datur exactio. L. f. C. Mutuam pecuniam collusor non repetit, si recuperavit: vid. Berlich. p. 1. decis. 66. repetit vero [orig: verò], si ea adhuc exsistat salva. arg. L. f. C. Besold. tr. de mutuo. th. 22. et ad Ord. Wurtemb [orig: Würtemb]. tit. 98. th. 6. Tertius

repetit creditum, licet debitor illam ludendo perdiderit: Carpz. p. 3. q. 134. n. 27. Berlich. p. 1. decis. 66. num. 5. 6. [vid. tamen Groen. h. prapter. 12. §. 11. mandat. Nisi sit aleatorum receptatot, Berl. d. l. Besold. ad Ordin. Provinc. Wurtemb [orig: Würtemb]. tit. 98. th. 6. qui neque vindicat iniuriam, neque damnum tempore lusus datum: 1. pr. et §§. seqq. vid. Groen. ad L. 1. h. Et domus; in qua lusum, publicatur: L. f. in f. C. h. Ipsi aleatores arbitrarie [orig: arbitrariè] puniuntur, Carpz. p. 3. q. 134. n. 8. et l. 6. Resp. 96. n. 8. 9. 18. maxiine [orig: maxiinê] si alios compellant, aut invitos retineant. 1. pr. et §. f. L. 2. pr. h. HODIE perditum solutum non repetitur, propter 3. de condict. ob turp. caus. nisi fraus intervenerit, aut ludens liberam rerum suarum administrationem non habuerit; aut quis alterum sollicite [orig: sollicitè] ad ludum incitaverit. Rauchbar. p. 2. q. 25. Carpz. p. 3. q. 134. n. 10. Groen. h. n. 2. et seqq. vid. Lugo, de I. et I. D. 30. sect. 1. n. 1.

[note: SS] Cum ludis fortunae magnam cognationem habent SPONSIONES, Sigism. Scaccia, de commerc. §. 1. quaest. 1. n. 86. Ioh. de Lugo, de I. et I. tom. 2. disp. 31. sect. 6. n. 73. quae fiunt hodie inter mercatores maxime [orig: maximê]. Finckelth. O. 33. Santerna, tr. [note: D] de assecurat. p. 2. n. 21. Magonius, decis. Florent. 8. n. 1. Quae sunt conventiones, quibus de veritate vel eventu alicuius rei contendentes, aliquid ponunt vel promittunt, ea lege, ut victori cedat. Ioh. Rudinger [orig: Rüdinger], cent. 5. O. 60. Besold. Thesaur. pract. [note: N] Wehner. obs. pract. Speidel. in Notab. voc. Wetten. Per se omni iure sunt licitae: arg. 21. C. mandat. 17. §. f. de praescr. verb. L. 3. h. vid. 57. 63. 108. 129. de V. O. 5. de naut: foen. Finckelth. O. 33. Molin. de I. et I. tom. 2. D. 508. n. 1. Ioh. de Lugo, de I. et I. tom. 2. Disp. 31. n. 73. Scaccia, de commerc. §. 1. q. 1. n. 88. Schaeffer. l. 1. q. 34. Stracha, tr. de Sponsion. p. 3. Carpz. p. 2. c. 19. d. 18. et p. 3. q. 134. n. 32.

[note: O] Fiunt de rebus praeteritis, vid. Santern. de assecurationibus. p. 2. n. 27. futuris, Strach. de sponsion. p. 4. c. 12. num. 2. v. g. morte hominis intra certum tempus, vid. omnino [orig: omninò] Scaccia; d. q. 1. num. 95. vers. extendo primo. Strach. d. p. 4. c. 1. Lugo. de I. et I. D. 31. num. 74. Santern. d. p. 2. num. 14. de alterius adventu, (si casus hunc impediat, vincit negans. Besold. th. pract. voc. Wetten. vers. Wenn einer wettet. de celeriori curlu, hic perdit etiam, qui post factam sponsionem currere recusat. arg. 32. de V. S. Wehner. obs. pract. voc. Wetten. Strach. d. p. 4. tap. 15. vid. Pfeil. centur. 1. consil. 34. Fieri possunt

inaequaliter, ita, ut unus v. g. triplo plus etc. ponat. Besold. ad Ord. Provinc. Wurtemb [orig: Würtemb]. fol. 210. n. 12. et in delibat. iur. lib. 2. c. 16. Schaeffer. lib. 1. q. 34. Decius, cons. 115. neque hic locum habet L. 2. C. de resc. vend. arg. 8. §. 1. 38. de C. E. V. 2. de A. E. V. Carpz. p. 2. c. 19. def. 18. n. 15. et seqq. Besold. de lib. iur. lib. 2. c. 16. vid. Lugo, de I. et I. d. D. 31. Sect. 6. n. 77. DOLUS tamen abesse debet (cuius exceptione eliditur sponsio. arg. 36. de V. O. 5. C. de inutil. stipul. Besold. d. la Strach. d. p. 4. c. 14. Lugo, de I. et I. D. 31. n. 78. et captiositas. Strach. d. p. 4. c. 16. e. g. Daß der Stadtschreiber zu N. weder lesen noch schreiben konne [orig: könne]. Besold. Th. pr. voc. Wetten. NEQUE fiant de ludo prohibito, 3. h. Strach. d. p. 4. cap. 5. vel alia causa futura inhonesta, 17. §. f. de praescr. verb. Thessaur. lib. 2. q. 19. n. 6. Santern. d. p. 2. num. 8. arg. cap. a [orig: à] crapula. 14. x. de vit. et honest. cler. Strach. d. p. 4. c. 7. vel libidinis, aemulationis, odii, vel contentionis gratia [orig: gratiâ], Covarruv. inc. peccatum §. 4. de R. I. in 6. Besold. ad Ord. Provinc. Wurtemb [orig: Würtemb]. fol. 210. num. 13. neque immodice [orig: immodicè]: Reform Franc. tit. von Wetten. Wehner. obs. pract. voc. Vom Wetten. et in consil. 59. Finckelth. O. 33. num. 34. quae autein talis sit, iudex aestimat. Neque recte [orig: rectè] sponsiones ad unum solidum restringuntur. arg. 17. §. f. de praescr. verb. Carpz. p. 2. c. 19. def. 18. in fin.

[note: E] Datur exsponsionibus Actio ex stipulatu: Strach. d. p. 4. c. f. Besold. Th. Pr. voc. Wetten. Actio praescriptis verbis, si aliquid datum fuerit, ut detur vel restituatur vincenti. 17. §. f. de P. V. Condictio ex Lege seu Consuetudine, si sc. nudo pacto sponsio facta. Schaeffer. lib. 1. q. 34. num. 17. Besold. ad Ord. Provinc. Wurtemb [orig: Würtemb]. n. 9. in f. in delib. iur. tit. 2. c. 16. Thessaur. lib. 2. q. 19. num. 17.

XI. 6. SI MENSOR FALSUM MODUM DIXERIT.

[note: D] ACtio in factum, si mensor falsum modum dixerit, est praetoria, 1. pr. et §. 1. h. personalis rei, persecutoria, competens illi, qui ex falsa et dolosa mensione laesus, adversus [note: C] mensorem, ad id, quod actoris interest. 1. 3. §. 1. h. Olim haec mensio fiebat tantum [orig: tantùm] propter amicitiam, neque erant, qui publice [orig: publicè] profiterentur eam: Iac. Gothofr. in L. 132. de R. I. L. 1. pr. h. vid. 9. §. 5. locat. Olden. cl. 3. art. 15. q. 3. in f. Unde imperitia mensori non nocebat; 1. §. 1. h. oritur tamen ex dolo et culpa lata haec actio; 1. §. 1. et f. h. indeque ex delicto, arg. 1.

[note: S] §. 1. L. 3. §. 4. et 5. h. iunct. 49. de O. et A. Oldend. d. l. Sed subsidiaria est. L. 3. §. 2. et 3. l. 5. §. 1. Datur illis, quorum interest, falsum modum non esse renuntiatum, 3. §. 1. illorumque [note: P] heredibus. 3. §. 5. Adversus agri, aedificii, vini, frumenti et aliarum rerum mensorem, l. 5. §. f. 6. 7. pr. h. Fr. h. n. 8. qui vel per se, vel per alios falsum modum renuntiavit, L. 1. §. f. L. 2. h. vid. 5. pr. sive a [orig: à] iudice, sive a [orig: à] partibus adhibitus, 3. §. 4. sive honorarium acceperit, sive gratis fecerit. L. 1. §. 1. h. Oldend. d. l. Utilis datur contra illum, qui non fuit mensor, in modo tamen fefellit. 7. §. 1. 2. h. Olden. d. l. q. 4. ex. gr. rerum aestimatores. Hahn. h. in f. NON datur contra heredem, quia est ex delicto. 3. §. 5. Singuli tenentur in solidum: [note: O] unius tamen praestatio reliquos liberat. 3. pr. Petitur hic actoris interesse; 3. §. 1. hinc semel tantum [orig: tantùm] competit haec actio. [note: O] 57. de R. I. Praescribitur longissimo tempore.

XI. 7. DE RELIGIOS. ET SUMPT. FUN. ET UT FUNUS DUC.

[note: D] LOcus religiosus est, in quem corpus hominis mortui, sepeliendi animo, ab eo, qui Ius sepeliendi ibidem habet, est translatum. De sepeliendi aequitate et modis, vid. Gerhard. Loc. Theolog. tom. 8. loc. de morte, c. 7. n. 78. Alex. ab Alex. G. D. l. 3. c. 2. Carpz. lib. 2. def. 373. Grot. de I. B. et P. l. 2. c. 19. vid. l. 27. pr. de condit. instit. §. 9. I. de R. D.

[note: R] Ut locus religiosus fiat, requiritur (1.) ut corpus hominis mortui, cuiuscumque conditionis, 2. pr. vel caput eius, 44. h. vid. 2. §. 5. (de vivi sepultura, vid. L. 2. de mort. infer. Carpzov. lib. 2. def. 394. n. 7. Ordin. Crimin. artic. 131.) (2.) actualiter illatum sit, 2. §. 5. (3.) animo sepeliendi, 40. h. 10. C. vid. 35. §. 5. de hered. instit. 44. de legat. 3. (4.) extra civitatem. 3. §. 5. de sepulch. viol. 12. C. de religios. (5.) eum in locum, ubi sepeliens ius habet sepeliendi, v. g. cuius est dominus liber, v. §. 9. I. de R. D. L. 2. §. 7. 8. solitarius. d. §. 9. L. 41. h. 28. comm. div.

[note: I. n] Iure Canon. et nostris moribus sepeliuntur in coemiteriis, Carpz. l. 2. def. 385. Friedlib. in medull. Theol. loco de morte, cas. consc. 20. constitutis auctoritate Magistratus Ecclesiastici: Carpz. l. 2. def. 285. n. 1. plerumque extra civitatem. dd. DD. Et nihil datur pro sepultura; c. 13. x. de sepult. c. in ecclesiastico. 14. c. 13. q. 2. nisi quis hereditarium sepulcrum velit, aut

honestior sit, et in templo sepeliatur, Carpz. l. 2. def. 391. Consensu patroni. Carpz. l. 2. def. 390.

[note: A] [note: +] Est *HONESTA, quae fit cum ritibus cuiusque loci honestis: [note: D] Hac [orig: Hâc] sepeliantur regulariter omnes, Carpz. l. 2. def. 384. [note: S] etiam qui improviso casu periit, Carpzov. l. 2. def. 381. vid. Fridlieb. d. l. cas. 1. Ludov. Dunte, de casib. consc. c. 22. sect. 1. q. 6. de cuius nece nihil constat certi: v. Carpzov. l. 2. def. 375. honesta enim sepultura favorabilis est, et eius denegatio nota promeritae poenae: Carpz. d. l. 2. d. 373. num. 9. def. 281. n. 1. NON etiam haeretici: c. 12. x. de sepult. c. 13. §. Credentes. x. de haeret. vid. Gerhard. d. loc. Th. tom. 8. c. 7. n. 90. Carpz. d. lib. 2. def. 383. Dunte, de casib. consc. c. 22. sect. 1. quaest. 20. 23. 29. Contemptores divini verbi et Sacramentorum: c. 12. x. de sepult. Carpz. lib. 2. def. 382. Dunte, d. l. q. 18. Excommunicati: c. 12. x. de sepultur. Qui in duellis periere. c. 1. x. de torneamentis. vid. tn. c. un. extravag. de Torneament. Carpz. 2. l. def. 381. num. 8. Franzk. lib. 1. res. 23. vid. omnino [orig: omninò] Dunte, de casib. conscient. cas. 22. sect. 1. quaest. 12. Balduin. de cas. consc. lib. 4. c. 11. cas. 5. Usuarii manifesti: c. 3. x. de usur. c. 2. de usur. in 6. Propricidae ob malam conscientiam. vid. Carpz. l. 2. def. 376. Dunte, d. l. quaest. 30.

[note: a.] [note: D] * INHONESTA fit sine Ceremoniis, vel in loco extra coemiterium, [note: +] vel in loco remoto, et inhonesto coemiterii: Et haec quibusdam iterum est inhonesta in specie, ASININA sive canina, quae fit a [orig: à] carnifice, qui in loco inhonesto cadavera terra obruit. Carpz. l. 2. def. 375. n. 1. et def. 384. n. 1. Hac sepeliuntur cadavera reorum in reatu mortuorum: Carpz. l. 2. def. 371. modo de crimine confessi vel convicti fuerint. Carpz. l. 2. def. 380.

Si quis mortuum infert, ubi ius sepeliendi non habet, locum non facit religiosum: 2. §. 7. L. 4. 7. 43. h. L. 2. C. illo tamen propria auctoritate effodi non potest, 8. pr. 39. h. vid. 1. C. h. sine poena sepulcri violati: L. f. de sepulcr. violat. [note: D] Fr. h. num. 10. in f. Sed datur hoc casu ACTIO IN FACTUM: 2. §. 2. quae est ex obligatione legali et perpetua, 7. pr. rei persecutoria, arg. 7. pr. vid. Finckelth. de iur. sepult. concl. 45. Directa Domino loci, 2. §. 1. utilis etiam reliquis, quorum interest, qui Ius prohibendi habent, 8. §. 4. illorum heredibus, 7. pr. Adversus inferentem, 2. §. 1. et 2. et heredes; 7. pr. non etiam contra socium. 2. §. 1. h. 39. pro soc. Ioh. Baptist. Asinius, in d. L. 2. h. §. 1. vers. an et socius. num. 18.

Finckelth. d. l. lit. B. vid. Bach. ad Tr. V. 2. D. 20. th. 1. lit. d. (obst. 6. §. 6. communi divid.) ad loci pretium, vel ad mortuum tollendum, 7. pr. utrum reus elegerit; arg. 10. §. f de iur. dot. vid. Asinius, ad L. 7. pr. num. 1. et 2. h. t. nam si reus pretium solvit, Dominus locum vendere tenetur, perinde ut in L. 12. pr. h. Qui dolo malo in locum publicum infert, arbitrarie [orig: arbitrariè] punitur, qui sine dolo, absolvitur. 8. §. 2. Utilis haec actio adhuc in usu est. ¶. Hahn. ad W. h. num. 4.

Si quis impediatur inferre, ubi ius habet, potest uti inter dicto de mortuo inferendo, vel potest alio [orig: aliô] inferre, et postea [orig: posteà] in factum actione agere, quae ipsi perpetuo contra impedientem; sed non heredibus, et contra heredes, competit, (hic est exemplum L. 20. de LL.) ad omne interesse. 8. §. f. L. 9. h. et ibi [note: N] Ant. Faber. et Cuiac. lib. 8. O. 12. Si quis propter debitum cadaver arrestet, (vid. Hahn. num. 5.) Iure novo, [vid. L. f. C. de sepulcr. violat.] debitum amittit, tantundem debitoris heredibus solvere debet, et tertia [orig: tertiâ] parte bonorum publicata [orig: publicatâ], perpetuo [orig: perpetuò] infamatur: N. 60. c. 1. pr. N. 115. c. 5. §. 1. Mevius de arrostis, c. 8. num. 225. vid. l. 43. Boerius [orig: Boërius], decis. 287. In causis sepulturam concernentibus summariter proceditur, arg. 43. nec appellatio admittitur. arg. L. f. de appellat. recip. Mevius, d. l. num. 220. Carpzov. lib. 2. def. 395. Qui exsequias funeris sequuntur, non vocantur in ius, 2. in f. 3. de in ius voc. neque inquietentur defuncti cognati, affines, et fideiussores ante IX. dies. Nov. 115. c. 5. §. 1. vid. Carpz. p. 3. 5. const. 33. def. 2. num. 4.

[note: D] Sumptus petuntur actione FUNERARIA: 14. §. 6. et 12. quae est praetoria, 12. §. 2. personalis, argum. 1. bonae fidei, arg. 14. §. 9. 11. 13. h. perpetua, 31. §. f. subsidiaria, 14. §. 12. et 15. privilegiaria, 45. h. L. f. §. 9. C. de iur. delib. L. 1. §. f. ad L. Falcid. Carpz. p. 1. const. 28. def. 39. Bach. V. 2. D. 24. th. 7. lit. B. et G. qua quis expensas funeris causa [orig: causâ] factas repetit ab eo, ad quem res illa pertinet. 12. §. 2. 14. §. 13. Est [note: +] vel directa, vel utilis. 14. §. 15.

[note: C] Oritur ex quasi contractu cum defuncto: 1. v. 4. unde heres non potest prohibere: 14. §. 13. vid. Asin. ad d. §. 13. n. 1. et seqq. vid. Carpz. p. 1. c. 28. d. 40. num. 1. dummodo fiant animo reperendi: de quo qui protestatur, bene [orig: benè] facit. 14. §. 7. h.

[note: S] Datur illis, qui in alienum funus sumptus fecerunt, nec aliam actionem habent, 14. §. 12. et 15. illorumque heredibus, [note: P] 31. §. 1. Adversus illos, ad quos hoc munus pertinuit: 12.

§. 2. v. g. quibus hoc defunctus mandavit, 12. §. 4. h. heredes, b. possess. et alios successores: 12. §. 4. L. 14. §. f. Uxore mortua [orig: mortuâ] datur contra maritum, apud quem dos manet, et uxoris heredes, pro rata: 22. et seqq. Carpz. p. 3. c. 25. def. 19. Si vero ipsa neque dotem, neque alia bona reliquit, nec pater eius sit solvendo, datur haec actio contra maritum, in quantum facere potest: 28. Carpz. d. def. 19. n. 5. [obst. 13. C. de N. G. L. 28. in f. h.] idem est in uxoribus. Carpz. d. c. 25. def. 7.

[note: O] Ad sumptus, sine quibus funus honeste [orig: honestè] duci non potest. 14. §. 3. et 4. v. Garsias, de expens. et meliorat. c. 8. n. 9. Hodie (v. 14. §. 3. 4. 6. L. 37. vid. LL. XII. Tabb. tab. X.) vestes lugubres, fasciae, pepla, quae cognatis dari solent, convivia, commendationes, etc. secundum [orig: secundùm] loci consuetudinem: arg. 14. §. 3. 4. 6. v. Carpz. p. 1. c. 28. def. 42 [?] n. 3. v. Alex. ab Alex. l. 3. c. 7. Asin. ad L. 12. §. 5. h. modus aestimatur a [orig: à] Iudice: 12. §. 5. L. 14. §. 6. Garsias, d. c. 8. n. 2. Ornamenta, etc. cum corporibus condi non decet; 14. §. 5. Arumaeus, lib. 1. decis. in Coronid. Bernegg. ad Tac. de mor. Germ. q. 144. etiamsi defuncti mandaverint. 113. §. f. de leg. 1. L. f. in f. de aur. et arg. leg. Eccl. 5. v. 14. Sap. 7. v. 6. 1. Tim. 6. v. 6. vid. Carpz. lib. 2. def. 392. Mindan. de interd. tit. 2. n. 31. Nimis modici, in contumeliam defuncti facti, non repetuntur. 14. §. 10. Salaria Chirurgorum, Medicorum, etc. in ultima curatione stricto iure hus non pertinent; Carpz. p. 1. c. 28. d. 43. n. 2. L. 37. pr. L. 14. §. 6. h. hodie tamen pertinent. Carpz. p. 1. c. 28. def. 41. Berlich. p. 1. concl. 64.

De hac actione cognoscit Iudex saecularis: arg. 1. h. de ipso iure sepeliendi autem Iudex Ecclesiasticus. Can. Non. aestimemus. 13. q. 2. v. Carpz. lib. 2. def. 390. n. 1. Groenevv. ad L. f. C. de religios. Hodie apud nos Consistoria Ecclesiastica. Carpz. lib. 1. Resp. 86. in fin.

XI. 8. DE MORTUO INFERENDO ET SEPULCR. AEDIFIC.

INterdictum de MORTUO INFERENDO competit illi, qui prohibetur mortuum inferre eum in locum, ubi inferendi ius habet: 1. pr. vid. Bach. ad W. h. lit. a. quod est prohibitorium, 1. §. 4. ne scilicet is ullo modo impediatur. Mindan. de interdict. tit. 2. num. 13. vid. 43. de relig. et sumpt. fun. Besold. in Th. pr. voc. Begrabnu [orig: Begràbnu]ß. Ne quis prohibeatur per viam publicam ossa mortuorum ferre, Praeses provinciae

prospicit. 38. de religios. hoc tamen hodie magistratui nuntiandum. Besold. thesaur. pr. voc. Durchfuhrung [orig: Durchführung] der Verstorbenen. Hahn. ad W. tit. de religios. n. 5.

Alterum Edictum hic propositum est de SEPULCRO AEDIFICANDO, quo prohibet Praetor, ne vis fiat ei, qui co in loco aedificat, ubi mortuum inferre potest: 1. §. 5. nam monumenta exstruere religionis est. L. 1. §. 6. h. Mindan. d. tit. 2. n. 14. vid. Carpz. lib. 2. def. 392.

XII. 1. DE REBUS CRED. SI CERT. PET. ET DE CONDICT.

[note: H] CREDITUM in genere est, quando alienam fidem secuti contrahimus: 1. pr. 2. §. 3. et in f. in specie denotat MUTUUM, [note: D] 2. §. 1. Hahn. h. n. 2. quod est contractus nominatus, realis, stricti iuris, mono/pleuros, quo res fungibilis ea lege datur, ut accipientis fiat, arg. 1. de fund. dot. 15. h. 9. pr. de aut. tut. 27. §. 2. de aur. et arg. leg. et ab eo tantundem eiusdem generis restituatur. 2. pr. §. 1. 2. h. L. 3.

[note: +] Divisio in naturale, civile, et mixtum: Item in verum et praesumptum, de quo Bach. V. 1. D. 20. th. 1. lit. D. Mozz. de contract. tit. de divis. mut. Schneidevv. ad tit. I. quib. mod. re contrah. obl. pr. n. 22. falsa est. Stamler. colleg. contract. D. 2. th. 20. et 21. Goeddeus, de reb. cred. c. 2. n. 28. Hahn. ad W. h. n. 9. Mutuum foeneratitium non est vera species; nam usurae debentur ex stipulatione. vid. 24. de P. V.

[note: C] [note: A] Fit *CONSENSU: 32. hinc errans non contrahit; 18. pr. sed nummos. vindicat solvens, vel condicit consumptos, condictione sine causa: hoc tamen casu exceptio doli nocet. 18. pr. Treutl. V. 1. D. 20. th. 4. lit. a. et ibi Bach. Si unus tantum [orig: tantùm] in translationem Dominii consensit, aliter est. 18. §. 1. h. vid. 36. de A. R. D. Fr. ad tit. de C. E. V. n. 80. Accurs. et Zas. ad L. 18. h. Bach. V. 1. D. 20. th. 4. lit. a. Vinn. ad. §. 40. I. de R. D. n. 5.

[note: a.] Et * REI TRADITIONE, pr. I. quib. mod. re contrah. obl. 2. §. 3. h. v. L. 30. (ultra datum non contrahitur: 11. §. 1. h. 17. de pact. 9. C. de non num. pec. Carpz. lib. 5. Resp. 9. num. 16. superstuum nec iure donationis, nec usurarum subsistir. arg. 19. pr. h. 3. C. de usur. 24. de P. Verb. Recess. Imper de anno 1577. Tit. Von den wucherlichen Contracten [orig: Conträcten]. 17. verb. wie bißhero im H. R. Reich. Carpz. p. 2. dec. 146. Bach. V. 1. D. [note: B] 20. th. 2. lit. a.). Vera et naturali, secundum ius strictum. 34. pr. [note: b.] mand. 15. h. * Ficta ex benignitate, quae fit traditione brevis

manus: 43. §. 1. de iur. dot. vid. 3. §. p. de donat. mter vir. et ux. vid. 11. 15. h. 8. C. si cert. pet. 34. pr. mandat. Bach. V. 1. D. 20. th. 3. in pr. lit. A. et B. Fr. h. n. 23. 24. Busius ad L. 15. n. 2. Vinn. lib. 1. q. 40. modo hic pecuniam re vera [orig: verâ] acceperit. 1. pr. h. 19. de P. V. Busius. ad 15. n. 16. L. 11. pr. 15. h. Carpz. p. 2. decis. 129. Paul. Bus. ad l. 15. n. 3. 4.

[note: C] [note: S] Mutuum dare * IMPEDIUNTUR furiosi, mente capti, 12. pr. pupilli, 19. §. 1. h. §. 2. I. quib. alien. lic. 9. pr. de aut. tut. minores curatorem habentes, arg. 3. C. de in integr. rest. prodigi, arg. d. l. 3. L. 6. de V. O. qui si de facto dederint, nummi vindicantur; d. §. 2. L. 11. §. f. Si vero [orig: verò] consumpti sint b. f. convalescit mutuum, et datur condictio ex mutuo; 12. 19. §. 1. h. L. 24. de O. et A. d. §. 2. I. arg. L. 15. de reb. dub. sin. m. f. creditor potest condicere, arg. 3. C. de condicb. ex L. vel ad exhibendum agere. 11. §. f. h. d. §. 2.

[note: a.] * PROHIBENTUR Provinciarum praesides: 33. h. quod hodie non obtinet. Groenevv. ad L. 1. C. de contract. Iudic. Busius, ad L. 33. h. num. 5. Stamler. in colleg. contract. D. 2. th. 25. in f. Potest dari per nuntium, procuratorem, etc. 9. §. 8.

[note: P] Accipiunt mutuum, qui contrahendo se obligant, nec specialiter prohibentur: privatus et civitas, arg. 15. de SCt. Maced. 16. de V. S. Carpz. p. 2. c. 6. d. 18. et lib. 2. Resp. 106. num. 1. et 2. Bach. V. 1. D. 20. th. 5. lit. a. Richt. decis. 71. num. 1. dummodo ipsi, aut qui eam repraesentant, pecunia solvatur: nam si administratori, tum [orig: tùm] demum obligatur civitas, si creditor probet, pecuniam esse in utilitatem civitatis versam: 27. h. Aut. hoc ius. C. de SS. Eccles. Nov. 120. c. 6. Carpz. p. 2. const. 6. def. 19. Richt. decis. 71. n. 6. alias [orig: aliàs] soli obligantur administratores. [note: D] 27. h. Qui * IMPEDIANTUR, vid. supr. de pact.

[note: d.] Lege * PROHIBENTUR filiifam. de quib. infr. ad tit. de SCt. Macedon. de luxurioso adolescente, vid. 12. §. 11. mandat. 24. §. 4. de minor. Procurator mutuum accipiens hic tantum [orig: tantùm] naturam nuntii habet. L. 6. §. 1. de N. G. Bach. de act. D. 8. th. 11. p. 120. Tabor. D. ad Wesemb. 3. th. 3.

[note: O] Obiectum sunt res fungibiles, creditoris propriae, vel illius nomine [note: D] consensu domini solutae. 2. §. 4. L. 9. §. 8. h. FUNGIBILES sunt, quae functionem in suo genere recipiunt, usu consumuntur, ad [?] q; post usum in specie restitui nequeunt. 2. §. 1. Constant numero, pondere et mensura: pr. I. quib. mod. re contr. obl. Inde dicuntur quantitates, 6. C. si cert. pet. vid. 1. pr. de

contrah. empt. v. g. nummi, panis, etc. 35. §. 5. de contrah. empt. non etiam grex. arg. 68. §. f. et LL. seqq. deusufr. PROPRIAE 2. §. 4. h. arg. 20. pr. de A. R. D. nam de alienis non subsistit mutuum. 12. in f. h. Si tamen b. f. consumptae, datur creditori condictio ex mutuo. 11. in f. L. 12. in f. 13. pr. h. 15. de reb. dub. vid. L. 7. C. st cert. pet. Dominus vero exstantes vinelicat, de M. F. consumptis agit ad exhibendum, 11. in f. §. 2. I. quib. alien. lic. Bon. Fid. consumptas condicit sine causa, arg. 32. h. aut actionibus a [orig: â] contrahente cessis agit. 2. C. d. t. Si dominus alieno nomine propriam pecuniam credat, aut eius consensu alius suo nomine, valet contractus, actioque acquiritur illi, cuius nomine data est pecunia. 2. §. 4. h. 9. §. 8. h. 2. C. per quas personas.

[note: E] Effectus primus est OBLIGATIO, de qua in D. potest tamen debitor rem in specie restituere, si velit, 8. in f. pr. mandat. nisi certam illius generis speciem se restituturum promiserit. 2. §. 1. Carpz. l. 5. Resp. 8. n. 3. 10. Effectus ortus est ACTIO, [note: D] sc. Condictio certi ex mutuo, quae est actio personalis, stricti iuris, competens creditori, adversus debitorem, ad rem creditam sive mutuam, in eodem genere, eadem quantitate et qualitate, repetendam. Usurae de I. Civ. non nisi ex stipulatu debentur, 24. de P. V. L. 3. C. de usur. Hodie etiam ex pacto et mora. R. I. de anno 1654. §. Anreichend die kunfftige [orig: künfftige] Zinß. Zang. de except. p. 3. c. 25. n. 6. Haecactio est perpetua, neque exstinguitur per casum fortuitum. L. 11. C. si cert. petat.

[note: C] LITERARUM OBLIGATIO non oritur ex praesumpto mutuo; (Dissent. Bach. ad tit. I. de lit. obl. et ad W. de reb. cred. n. 9. et ad Treutl. V. 1. D. 20. th. 2. lit. B.) sed ex singulari contractu, vid. Hahn. h. num. 9. qui fit literis: §. f. I. de obl. §. un. I. h. ad exemplum verborum obligationis. Fr. exerc. 10. quaest. 9. Stamler. in colleg. contract. D. 8. th. 5. vid. 6. §. 1. L. 7. ff. de novat. §. 2. I. de except. Licet enim actor se fundet in numeratione, eam intra biennium probare debeat, eandem reus oppugnet, attamen numeratio non est fundamentum actionis; sed exsecutionis: Actionis autem fundamentum sunt literae. dd. LL. vid. L. 2. §. 3. de dol. exc. §. 2. I. de exc. L. 6. §. 1. et seqq. de novat.

Alias [orig: Aliàs] Scriptura accedit sollennitatis aut probationis gratia [orig: gratiâ]: pr. I. de E. V. 4. de pign. v. Gloss. in c. 1. §. postquam autem. de [note: D] censibus in 6. In solo CONTRACTU CHIROGRAPHARIO obligationem inducit; qui novo Iure (v. Theophil. h.

Hotomann. ad pr. I. de lit. obl.) est contractus nominatus, stricti iuris, monopleuros quo quis, Chirographo alteri dato, se pecuniam accepisse fatetur, et eandem sive aliam se restituturum promittit. §. un. I. de lit. obl. Oritur ex consensu literis declarato. §. un. I. de obl. ex consens. Causa impulsiva est numerario pecuniae, quae intervenisse dicitur, non per modum conditionis adicitur, unde, licet non intervenerit, consensum tamen et obligationem non suspendit. arg. §. un. I. de L. O. t. t. C. de non num. pecun. §. 2. I. de except. Subiectum sunt personae, quae obligationem contrahere possunt. Obiectum materiale est pecunia, late [orig: latè]ut in L. 222. de V. S. formale, non tantum ex causa mutui; sed etiam ex aliis causis (obst. L. 5. C. de non numer. pec.) data vel sperata. d. §. un. L. 14. pr. §. 1. C. de non num. pecun. Tabor. partit. elem. p. 3. sect. 4. th. 39. in f. Sola confessio non sufficit; sed promissio quoque est necessaria. arg. 1. 4. C. de non num. pec. vid. omnino [orig: omninò] 26. §. f. deposit. Effectus primus est obligatio ante biennium, arg. 3. C. de non numer. pecun. (obst. §. un. I. h.) si numeratio non intervenit, civilis tantum; post biennium numeratio praesumitur, et est mixta. Effectus ortus est Condictio certi ex Chirographo. §. un. I. h.

[note: D] QUERELA NON NUMERATAE PECUNIAE est remedium Iuris, quo quis pecuniam, quam spe futurae numerationis accepisse confessus est, se non accepisse queritur. Proponitur ut plurimum per modum Exceptionis: (quae est perpetua sive peremptoria. arg. §. 8. 9. I. de except. L. 3. C. de non num. pecun.) Replicationis contra Apocham: L. 14. §. 2. C. Denuntiationis sive protestationis. 8. 14. §. f. C. h. Nov. 100. c. 1. Per modum Actionis, sc. condictionis sine causa, vel causa data, causa non secuta: 7. C. h. 1. §. 1. de condict. sine causa. 3. C. de postul. aut mediante actione pignoratitia, rei vindicatione. 1. C. h. 11. §. 2. de pign. act. Iure novo haec querela in causa dotis in scriptis est proponenda; Aut. hanc autem. C. et ibi Aug. Barbos. quod tamen hodie non observatur. Groenevv. ad d. Aut.

[note: C] Conceditur haec querela, ob summam aequitatem, §. 2. I. de except. Sichard. ad rubr. C. h. num. 2. Carpz. L. 2. Resp. 92. [note: S] n. 14. regulariter omnibus, qui spe futurae numerationis se aliquid accepisse confessi sunt, et illud postea [orig: posteà] non acceperunt, illorumque heredibus, 8. 14. pr C. mandatoribus et fideiussoribus, 12. C. Raphael de Turri, de Camb. D. 2. q. 16. n. 35. etiam

invito debitore; arg. 15. pr. de sideiuss. et aliis concurrentibus confessi creditoribus. 15. C. ibi Perez. Barbos.

[note: P] Adversus illos, a [orig: à] quibus se aliquid accepisse confessi sunt, et heredes, 8. C. h. ibi Barbos. etiam inter mercatores. arg. 8. de Publ. in rem act. Stracha, de mercatur. tit. quomodo in causis mercatorum procedendum. §. de exception. n. 9. Bach. V. 1. D. 20. th. 2. lit. C. in fin. Turri d. l. n. 43. vid. Zanger. de except. part. 3. cap. 12. n. 20. (dissent. Berlich. p. 2. dec. 294. Carpz. p. 1. c. 32. def. 69. et 70. ¶.)

[note: O] Ad obiectum huius querelae pertinet condictio certi ex mutuo, ex stipulatione, §. 2. I. de except. ex literis, §. un. I. de lit. obl. Dotis confessio, 15. C. h. 3. C. de dote cauba non num. Pignoris constitutio, 1. C. h. L. 1. et 2. C. si pign. convent. num. pecun. sec. non sit. Apocha sive Securitas creditoris: 14. §. 2. C. h. Carpz. lib. 2. Resp. 90. Datur etiam contra partem Cautionis tantum [orig: tantùm]: 2. ibi Sichard. et Barbos. Et regulariter in omnibus negotiis, in quibus quis spe futurae numerationis aliquid confessus est, vel promisit, 14. pr. h. 15. C. h. etiam Cambiis, Turri, de Camb. D. 2. q. 26. n. 3. Scaccia, tr. de commerc. §. 2. gloss. 8. n. 1. (Dissent. Berlich. p. 2. decis. 294. Carpz. L. 2. rum. 92.) v. Barbos. ad L. 6. C. h. n. 3. licet instrumentum intervenerit, quod paratam habet exsecutionem, Turri, de quaest. 16. n. 53. Scaccia, d. gloss. 8. n. 4. Carpz. lib. 2. Resp. 89. et p. 1. const. 32. def. 65. aut Iuramentum accesserit. L. f. C. h. ibi Barbos. NON etiam locum habet contra instrumentum depositi, nec contra securitates functionum publicarum, 14. §. 1. C. h. Carpz. l. 2. Resp. 90. n. 2. Confessionem dotis acceptae, factam a [orig: à] marito post instrumentum dotale, dd. LL. Rationes argentariorum. N. 136. c. f. Cautiones, quae anteriorem continent debiti causam, 5. 13. C. h. 25. in f. de probat. Transactiones, 11. C. h. et ibi Barbos. Confessiones et promissiones, quae non factae sunt spe futurae numerationis, nec se fundant in aliquo dato vel accepto. Barbos. ad L. 5. n. 1. C. h. v. L. 6. C. h.

[note: E] Adversarius numerationem probare debet: 3. C. h. Carpz. p. 1. c. 32. def. 66. num. 5. hodie tamen non ubique: Perez. in C. h. n. 7. Groenevv. ad h. t. n. 5. et seqq. qui si probaverit eam per testes et instrumenta, punitur negans, secundum [orig: secundùm] Aut. contra. C. h. (quod hodie etiam non ubique observatur; sed negans aibitrarie [orig: aibitrariè] punitur. Perez. h. n. f. Groenevv. ad d. Aut. contra. C. h. et ibi Barbos. n. 13.) simediante

iuramento neganti delato, tum negans tantum in expensas condemnatur. Aut. contra. C. h. Nov. 18. c. 8. Si non probaverit, adversarius (1.) excipiens definitive [orig: definitivè] absolvitur. Sichard. ad L. 3. n. 1. C. (2.) agens, replicans, vincit, et cautiones, apochas, etc. recipit. 1. C. h. 1. §. 1. de condict. sine causa. (3.) Si denuntiavit aut protestatus est, querela hac fruitur in perpetuum 8. 14. §. f. C. h.

[note: E] [note: C] Exceptionem hanc EXCLUDIT *I. PRAESCRIPTIO biennii continui a [orig: à] tempore interpositae confessionis: §. un. I. de lit. obl. 14. pr. C. Sichard. ad rubr. C. h. n. 10. elapso biennio [orig: bienniò] quaerela haec privilegiaria non movetur, 8. 10. 14. pr. C. nec creditori debitor eo [orig: eô] nomine Iuramentum deferre potest: 14. §. 3. C. ibi Sichard. et Donell. Debitor tamen auditur, si probare velit, numerationem non esse factam; nam habet generalem doli exceptionem, 3. C. quae sua [orig: suâ]natura [orig: naturâ] perpetua est. 5. §. f. de dol. mal. et metus exc. vid. not. ad d. tit. Bach. V. 1. D. 20. th. 2. lit. c. Perez. in C. h. n. 14. Barbos. in 13. §. 10. C. h. Sichard. in 14. pr. C. h. n. 6. Riccius, part. 2. decis. collect. 250. vid. Carpzov. p. 1. c. 35. d. 66. et 67. ¶¶¶. Vinn. lib. 1. qu. 41. et ad I. h. n. 7. et seqq. In Dore praescribitur haec querela, si matrimonium solvitur intra biennium, anno continuo a [orig: à] tempore soluti matrimonii L. f. et seq. Aut. quod locum habet. C. de dot. caut. non num. Si matr. solvitur post biennium, intra decennium, tollitur haec querela tribus mensibus: Si matrimonium durat ultra X. annos, tum plane [orig: planè] cessat haec querela. aut. quod locum. C. d. t. ibi Barbos. Contra Apocham Creditoris XXX. diebus praescribitur, 14. §. 2. C. nec postea [orig: posteà] probaturus, nihil aut minus esse solutum, auditur. Carpz. p. 2. c. 29. def. 10. ¶¶¶. Sichard. ad. L. 14. §. 2. C. h. n. 5. ibi Barbos. num. 31. NON praescribitur contra minorem. L. f. C. in quib. causis in integr. rest. non est necessaria. Absentes contra hanc praescriptionem restituuntur in integrum: arg. 1. Ex quib. caus. mai. iunct. 14. in f. pr. C. h. Sichard. in d. 14. pr. n. 8. Donellus, in d. 14. pr. n. 14. Semel mota est perpetua. 8. 14. §. f. C. h. Donell. ad rubr. C. h. in f. et ad L. 14. §. 2. num. 3. in fin.

[note: e.] *II. AGNITIO debiti, [note: F] *Expressa: arg. 4. C. h. 13. C. h. Donell. ad L. 4. C. h. n. 6. et ad 14. §. 1. C. h. n. 9. Barbos. ad 4. C. h. n. 4. 5. Debitor tamen auditur contrarium probaturus. arg. 13. C. h. 25. §. f. de probat. [note: f.] *Tacita: pactis, v. g. usurarum: et partis solutione sine protestatione. 4. C. h. ibi Donellus. n. 5. 6. ubi ad contraria

[note: c] resp. vid. Barbos. ad L. 4. C. h. num. 6. 7. III. *RENUNCIATIO ex intervallo: arg. 4. C. h. Sichard. ad 3. C. h. num. 13. Scaccia, de commerc. §. 2. gloss. 8. num. 3. Carpz. p. 1. const. 32. def. 65. Renuntians in ipsa cautione nihil agit; Sichard. ad L. 3. C. h. num. 10. Raphael de Turri, Disp. 2. q. 16. num. 26. Scaccia, d. l. Carpz. d. def. 65. ubi tamen iuratam renuntiationem admittit.

XII. 2. DE IUREIUR. SIVE VOLUNT. SIVE NECESS. SIVE IUDICIALI.

[note: H] IUSIURANDUM (vid. Benekendorf. in addit. ad [note: D] praefat. Seraphin. de Seraphin. tr. de privileg. Iuram.) est religiosa rei alicuius asseveratio, in cuius maiorem fidem DEUS ipse, ut vindex et ultor perfidiae, invocatur.

[note: N] Iurare Christiani possumus; Exod. 22. v. 11. Deuter. 6. vers. 13. etc. 10. vers. 20. c. 26. x. de iureiurand. Gerhard. loc. Theol. tom. 3. de lege moral. §. 116. Amesius, de consc. lib. 4. c. 22. q. 1. Balduin. de casib. consc. lib. 2. c. 9. cus. 1. non tamen temere [orig: temerè]. c. 26. circa fin. x. h. Gerhard. d. l. §. 118.

[note: C] Causa efficiens proxima est voluntas iurantis, quam exprimit verbis, literis, vel per intermediam personam, nuntium scilicet et procuratorem, L. 9. §. p. L. f. §. f. h. c. f. de iur. cal. in 6. Carpz. p. 1. c. 12. d. 39. modo speciale mandatum habeat, d. c. f. c. 4. de procurat. in 6. velitque procurator, 34. §. 3. h. et deferens. arg. 3. §. f. h. L. 12. §. 4. C. h. Carpz. d. l. num. 2. Bacchov. V. 1. D. 21. th. 1. lit. a. In foro Saxon. iuramentum per procuratorem et nuntium praestari nequit. Carpz. d. l. et lib. 1. def. 50. num. 4.

[note: S] Iurant, qui iuramenti vim et rem, de qua praestandum, intelligunt: Balduin. d. c. 9. cas. 5. in pr. Pubertati proximi, 26. pr. h. c. 1. x. de delict. pueror. iunct. c. 28. x. h. Seraphin. de Seraphin. d. tr. privil. 83. n. 18. et ibi Benekendorf. in addit. Carpz. lib. 2. Resp. 82. n. 1. et lib. 3. Resp. 62. n. 3. Si velint. Can. parvuli. 22. q. 5. Seraphin. d. l. n. 25. Minores: L. 1. et seq. Aut. Sacramenta. C. si adv. vendit. arg. 26. pr. h. Prodigi. arg. 26. pr. h. c. 28. x. h. NON FACILE. iurent suspecti de periurio. Can. Ille, qui hominem. 22. q. 5. L. 2. C. de indict. viduit. Balduin. d. l. cas. 5. §. 6. cas. 19. n. 5. Carpz. lib. 3. def. 50. n. 6. vid. Ames. d. l. §. 38. Plane [orig: Planè]NON admittuntur

infantiae proximi, arg. §. 9. l. de inutil. stip. furiosi, mente capti, ebrii. Can. Honestum. 16. c. 22. q. 5. Balduin. d. l. cas. 5. et 19. num. 4.

[note: O] Materia est alicuius rei assertio sine aequivocatione verbali aut mentali, vid. Ames. d. l. §. 18. secundum [orig: secundùm] mentem deferentis: Can. Quacumque arte. et seq. 11. et 12. c. 22. q. 5. Balduin. d. l. cas. 7. In Iuramento veritatis de certa scientia, in Iuramento credulitatis de iusta [orig: iustâ] opinione: In rebus praeteritis et praesentibus requiritur veritas, in futuris iustitia: c. 26. x. h. propter c. 18. h. Non obligat ad turpia, naturaliter talia, c. 58. de R. I. in 6. Can. 3. 4. 5. 10. c. 22. q. 4. vid. Balduin. d. c. 9. cas. 8. num. 10. Ames. d. c. 22. §. 30. Et civiliter talia, secundum [orig: secundùm] Ius civile; 5. in f. C. de LL. 7. §. 16. de pact. vid. 42. de V. S. obligat vero secundum Ius Canon. et hodiernum, nisi tertio aut aeternae saluti praeiudicium immineat. c. 28. x. h. c. 2. de pact. in 6. Fr. n. 9. Bach. V. 1. D. 11. th. 9. lit. C. et D. 21. th. 2. lit. B. NON est iurandum de rebus exiguis: Balduin. d. eas. 4. Si tamen iuratum, servetur. Balduin. d. c. 9. cas. 11.

[note: R] Verus DEUS est invocandus: ut in D. Deut. 6. v. 13. et c. 10. vers. 20. non etiam per Deastros iurandum; Ierem. 5. us. 7. L. 5. §. 3. h. obligatur tamen per hoc, qui eos pro DEO colit: 5. §. 1. h. Balduin. d. c. 9. cas. 3. Hinc Christianus a [orig: à] Gentili in gravissima causa tale iuramentum accipere potest. Gen. 31. v. 53. Ames. d. c. 22. §. 40. Balduin. d. cas. 3. Grotius, de I. B. et P. lib. 2. c. 13. n. 12. Fr. h. n. 13. De Iudaeorum Iuramentis vid. Ord. Cam. p. 1. tit. 86. Mynsing. cent. 6. O. 20. Non per creaturas. Matth. 5. v. 34. c. 26. x. h. Balduin. d. c. 9. cas. 9. Gerhard. d. l. §. 119. vid. N. 8. in fin. Invocatur autem vindicta DEI EXPLICITE: v. gr. DEUS me perdat, GOtt straff mich: Ita me DEUS adiuvet: Als mir GOtt helff: vid. Fr. h. n. 15. quod hodie requiritur ad sollenne et corporale iuramentum. Carpz. p. 2. c. 16. d. 6. n. 16. vid. Rauchbahr. l. 2. q. 69. per tot. IMPLICITE: v. gr. DEUS sit testis: Per DEUM: DEUS novit: So wahr GOtt lebt: GOTT GOtt ist. Barschampius, in Thesaur. pract. c. 26. §. 1. n. 14. 15. per animam et propriam salutem, Ich wil nicht seelig werden; Ich will GOttes Angesicht nicht schaven: vid. Rom. 1. v. 9. 2. Corinth. 2. L. 33. h. Ames. d. c. 22. §. 15. haec tamen non fussiciunt, ubi sollenno requiritur iuramentum. Carpz. p. 2. c. 16. d. 6. n. 12. Barschamp. d. tr. c. 30. §. 1. n. 20. 28. 30. NON est iuramentum, cum [orig: cùm] quis iurat per alienam salutem. v. 3.

§. f. 4. 5. ff. 2. C. h. 41. C. de transact. L. 13. §. f. h. Bey Furstlicher [orig: Fürstlicher] etc. Treu und Glauben: Item: So wahr ich ein ehrlicher Mann bin; Ich wil nichts werth, oder: Ein Schelm seyn: vid. Barschamp. Th. pr. c. 31. §. 1. et 3. n. 57. et seqq. Ames. d. l. et §. 16. quamvis priora, a [orig: à] personis nobilibus facta, de consuetudine vim iuramenti habeant: Gail. l. 2. O. 59. num. 2. Carpz. p. 2. c. 16. d. 5. num. 2. Barschamp. d. c. 31. §. 2. 4. n. 94. vid. omnino [orig: omninò] Carpz. d. d. 5. et p. 2. c. 36. def. 9. Fr. h. n. 25. Rauchbar. p. 2. q. 2. num. 58. Neque iuramentum est asseveratio loco iuramenti facta; Ruland. de commiss. p. 2. l. 2. cap. 11. num. 32. Barschamp. Th. pr. c. 20. §. 1. Carpz. p. 2. c. 16. def. 6. licet proxime [orig: proximè] ad iuramentum accedat, et secundum [orig: secundùm] quosdam eius vim habeat: Rauchbar. p. 2. q. 2. num. 59. Barschamp. d. tr. c. 29. §. 4. num. 48. nec est, cum quis exsecratur, Diabolus me abripiat. Fr. h. num. 33.

[note: R] Ad Iuramentum corporale SOLENNE, zu einem zierlichen, gelehrten, corperlichen [orig: cörperlichen] oder leiblichen Eyd, vid. Rauchb. p. 2. q. 2. n. 90. (quod quandoque requiritur. Ruland. d. l. n. 34. Barschamp. d. tr. c. 30. §. 1. Carpz. d. d. 6.) omnino necessariae sunt sollennitates: dd. DD. vid. Alex. ab Alex. lib. 5. gen. dier. c. 10. Balduin. lib. 2. c. 9. cas. 6. Barschamp. d. l. Hahn. h. n. 6. Erectio digitorum in viris, Ord. Crim. art. 107. Manus mulieris dextrae ad sinistrum pectus impositio: Carpz. p. 2. c. 16. def. 6. n. 3. et lib. 3. Resp. 49. num. 4. Balduin. d. l. et dd. DD. Adduntur etiam alia sollennia; v. dd. DD. tamen etiam sine his iuramentum dicitur corporale, dummodo priora adsint. Rauchb. Carpz. dd. LL. v. Fr. h. n. 18. Annae. Robertus, lib. 1. rerum iudicat. c. 11. Haec sollennia iuraturis explicentur. vid. Balduin. d. l. in fin. Barschamp. Thes. pract. c. 30. §. 1. 13. n. 25.

[note: E] Omne licitum iuramentum obligat iurantem ad sui impletionem: c. 28. x. de iureiur. c. 2. de pact. in 6. et ratione periurii est personalissimum, Carpz. p. 2. c. 36. def. 7. nec heredem onerat; Ames. lib. 4. c. 22. n. 32. Ant. Matth. de crimin. lil. 47. tit. ult. c. 1. n. 1. quod si dolo (vid. infr. C.) contra fiat, committitur periurium. vid. omnino [orig: omninò] Balduin. d. l. c. 9. c. 15. Matth. d. l. c. 1. n. 1. Barschamp. d. c. 30. §. 2. Carpz. pr. crim. p. 1. q. 46. per tot.

[note: C] Iuramenti vim impediunt furor et ebrietas: de quibus supr. in S. (de Errore iurantis vid. Ames. d. cap. 22. §. 28. Rauchb. d. q. 4. n. 35.) Superioris prohibitio: Rauchb. d. l. n. 30.

Ames. d. c. 22. §. 35. Grot. lib. 2. c. 13. n. 20. Matth. d. c. 1. n. 7. L. 13. §. 1. de pollicitat. Aliudve impedimentum: Matth. d. l. n. 7. in f. Defectus causae, propter quam quis iuravit: Ames. d. l. §. 36. Remissio illius, cuius causa unice [orig: unicè] iuratum. Ames. d. l. §. 36. vid. Balduin. d. c. 9. cas. 17. 18.

Iuramentum, quod vi extortum, non quidem ipso iure nullum, dummodo honestam causam contineat; Bach. V. 1. D. 11. th. 4. et 3. D. 21. th. 2. lit. c. Carpz. p. 2. c. 35. d. 3. Rauchb. lib. 2. q. 4. n. 34. per restitutionem tamen in integrum sive absolutionem rescinditur. Aut Sacramenta. C. si advers. vend. c. 28. 15. 28. x. h. c. 2. 4. x. de his, quae vi met. caus. ¶. multi tamen volunt, hoc iuramentum conscientiam obligare: Gerh. loc. Theol. tom. 3. de Leg. mor. §. 123. Ames. lib. 2. c. 22. §. 27. Grot. lib. 2. c. 13. n. 14. Ant. Matth. d. c. 1. n. 5. Balduin. d. c. 9. cas. 12. Idem est in Iuramento dolo exacto. c. 28. x. h. c. quamvis. 1. de pact. in 6. Bach. V. 1. D. 11. th. 10. lit. a. Rauchb. d. q. 4. n. 35. Matth. d. c. 1. num. 5. vers. idem fere censendum. etc. vid. tamen Balduin. d. c. 9. cas. 14.

[note: A] [note: +] Iuramentum dividitur ratione obiecti et finis in promissorium, [note: D] assertorium, et mixtum. *PROMISSORIUM, in quo futurum [note: +] aliquid promittitur, est iudiciale, vel extraiudiciale. Tab. ad W. h. quaest. 7. Benekend. in addit. ad praefat. Seraph. de Seraphin. tr. de priv. iur. num. 27.

[note: B] [note: D] *IUDICIALE, quod respicit iudicium, praestant Iudex et Assessores: de quo in L. 14. pr. et seq. Aut. hodie. C. de iudic. Ord. Cam. p. 1. tit. 57. Secretarii et Scribae: Ord. Cam. p. 1. tit. 59. 79. Advocati: 14. §. 1. C. de iudic. Ord. Cam. p. 1. tit. 62. 64. Procuratores: Ord. Cam. p. 1. tit. 63. Testes: Ord. Cam. p. 1. tit. 77. Nuntii et similes, Ord. Cam. p. 1. tit. 80. 83. 84. Huc pertinet etiam Iuramentum respondendorum. Ord. Cam. p. 1. tit. 71.

[note: b.] [note: D] *EXTRAIUDICIALE respicit causas extraiudic. quae sunt

[note: C] *vel PUBLICAE, et quidem vere [orig: verè] tales: v. g. Iuramentum Regis Roman. de quo A. B. tit. 2. Capitul. Imperat. in f. Carpzov. ad L. Reg. cap. 1. sect. 9. 10. Electorum, de quo A. B. d. l. Carpz. d. tr. c. 11. sect. 9. Homagium, de quo Speidel. in spec. voc. Huldigung, Erb-Huldigung, Lands-Huldigung. Ritter. tr. de hom. c. 1. concl. 20. 30. Vasalliticum. Lehens-Pflicht, vid. Speidel. d. l. et voce Treu zu seyn. Schrader. de feud. p. 6. c. 6. Ritter. d. c. 1. concl. 31. Familiaritatis, sive

domesticitatis, vel assecurationis, Rahts-Ampts- oder Dienst-Pflicht: Ritter. d. c. 1. concl. 32. Speidel. d. l. voc. Huldigung. Pacificationis et confoederationis: Ritter. d. c. 1. concl. 33. Waremund ab Ehrenberg, de foederib. lib. 2. c. 1. num. 117. Protectionis et clientelare, Schutz- und Schirm-Pflicht. Ritter. d. c. 1. num. 35. Magerus, de advocat. arm. c. 9. num. 139. Speidel. [note: c,,] d. l. *QU ASI publicas causas respicit Iuramentum tutorum et curatorum: de quo in Ord. Imp. Polit. de anno 1548. et 1577. tit. 32. §. Item, Daß er. Ord. Cam. p. 1. tit. 76. vid. Carpz. p. 2. c. 11. def. 6. n. 4. Rauchb. lib. 2. quaest. [note: c.] 2. n. 95. vel *PRIVATAE, quo pertinet iuramentum, [note: D] [note: D] quod [orig: quòd] *PROMISSORIUM in specie dicitur, quo aliquid obligationis inducendae gratia, promittitur. c. 9. x. h. c. 9. x. de arbitr. Fr. h. n. 48. quamvis Iure civili nuda tantum [orig: tantùm] sit promissio. Fr. h. num. 49. Bach. V. 1. D. 21. th. 2. lit. a. Benek. d. tr. priv. 19. n. 11. et

[note: D] [note: d.] *CONFIRMATORUM, quod actum aliquem separatum praesupponit, illiusque confirmandi gratia [orig: gratiâ] accedit: 1. C. si advers. vend. 41. C. de transact. c. 28. x. h. c. 2. de pact. in 6. modo pietatem non offendat. v. Vinn. lib. 1. q. 15. Fr. lib. 2. Resol. 5. 6. Iure Civili nihil civile addit. arg. 56. pr. de fideiuss. Fr. h. num. 37. et seq. 7. §. 16. de pact. 5. C. de LL.

[note: D] [note: a,,] Iuramentum *ASSERTORIUM, quo quis aliquid esse, vel [note: E] non esse asseverat, respicit rerum controversarum vel *AESTIMATIONEM, v. g. Iuramentum in litem, de quo tit. seq. Iuramentum expensarum, de quo Ord. Cam. p. 1. tit. 66. 67. Minorationis sive minutionis, quo in foro Sax. reus, ob vim expulsivam et ablativam conventus, aestimationem ab actore factam, si illam praestare nolit, minuere tenetur. de quo Carpz. lib. 3. Resp. 56. et in tr. de process. tit. 12. art. 4. n. 11. vel [note: e.] *DECISIONEM, et quidem per *INDIRECTUM, [note: F] (1.) Iuramentum. DANDORUM, de quo in Ord. Cam. p. 1. tit. 69.

[note: D] (2.) Iuramentum MALITIAE, der Eyd der Boßheit, quo quis asseverat, se illud, quod proposuit, et petiit, non malitiose [orig: malitiosè] proposuisse. Ord. Cam. p. 1. tit. 74. vid. Carpz. de process. [note: C] tit. 12. art. 1. num. 26. Hoc oritur ex iure civili, nominatur a [orig: à] Iure Canonico. c. 2. §. f. de iuram. cal. in 6. Bocer. cl. 6. D. 18. th. 17. propter Nov. 49. c. f. Rittersh. ad Nov. p. 9. c. 19. n. 5. Fr. h. n. 61. Carpz. p. 1. c. 12. def. 22. Vult. de iudic. lib. 3. cap. 2. num. 20. Exigitur a [orig: à] parte adversa, 34. §. 4.

vid. Carpz. p. 1. c. 12. d. 23. a [orig: à] Iudice ex officio: c. 2. §. f. de iuram. calumn. in 6. Carpz. tit. 12. art. 1. n. 13. Quoties malitia alicuius petitionis aut propositionis praesumitur. c. 2. §. f. de iur. cal. in 6. Gail. 1. O. 87. n. 3. Carpz. p. 1. c. 12. d. 20. n. 2. Etiam post iuramentum calumniae generale: c. 2. §. f. de iuram. cal. in 6. Obst. Nov. 49. c. f. Resp. Exceptio est. si iusta causa hoc suadeat: Nov. 73. c. 7. Fr. h. n. 60. Carpz. p. 1. const. 12. def. 20. n. 6. v. g. Si quis Iuramentum litis decisorium deferat, 34. §. 4. L. 37. h. L. 11. §. 1. rer. amot. 9. C. de reb. cred. f. C. de fideicommiss. Fr. h. n. 99. Carpz. p. 1. c. 12. def. 23. et tit. 12. art. 1. n. 59. aut rationes argentarii petat, L. 6. §. 2. L. 9. §. p. de edend. aut cautionem de damno infecto, 13. §. 3. de damn. infect. aut testamenti exhibitionem, L. p. C. quemadm. test. aper. aut Instrumenti editionem, in casu L. f. C. de fid. instrum. aut comparationem literarum, Nov. 73. c. 7. aut nuntiet novum opus, 5. §. 14. de nox. oper nunc. aut offerat satisdationem alio loco: 8. §. 5. de his, qui satisd. cog. Item in Casu L. 15. ad exhib. c. 31. x. de testib. c. 15. et p. x. eod. Aut. at qui semel. C. de probat. vid. Gail. lib. 1. O. 87. num. 3. Myns. cent. 1. O. 73. Bocer. cl. 6. D. 8. th. 17. in quacumque iudicii parte. 6. 2. §. f. de iuram. cal. in 6. Carpz. de process. [note: P] tit. 12. art. 1. n. 2. Regulariter ab omnibus personis, quae non exceptae. Excipiuntur autem Parentes, Patroni; 8. §. 5. qui satisd. cog. 16. h. 7. §. 3. de obseq. parent. praestand. 13. §. 14. de damn. infect. [obst. 34. §. 4.] C. I. A. tit. de Calumniator. th. 22. Carpz. p. 1. c. 12. def. 24. Bach. V. 1. D. 21. th. 4. lit. C. Vasalli et feudorum domini. c. un. §. 1. 2. feud. [note: E] 33. Bocer. cl. 6. D. 18. th. 19. Reliqui hoc Iuramentum delatum praestent, aut quoad eum articulum pro confessis habentur; Gail. 1. O 87. C. I. A. de Calumn. th. 33. in addit. Bocer. cl. 6. D. 18. th. 20. Si deferens Iuramentum decisorium iurare recuset de malitia, tum principale Iuramentum habetur pro praestito. 37. Carpz. p. 1. const. 12. def. 28.

[note: D] Huc etiam (3.) pertinet Iuramentum PERHORRESCENTIAE, quo quis asseverat, se valde [orig: valdè] timere, ne non ab inferiore iudice impetret iustitiae administrationem. Rosenthal. de feud. c. 12. concl. 4. n. 63. Tennagel. tr. de decern. process. class. 3. c. [note: D] 13. (4) Iuramentum APPELLATIONIS, quo quibusdam in locis iurare tenentur appellantes, se causae suae bonitati confisos [note: D] appellasse. Vult. lib. 3. c. 2. num. 32. (5.) Iuramentum DIFFESSIONIS, quo scripturam diffitentur Saxones. de quo Carpz. tit. 12. art. 5. n. 26.

Et (6.) Iuramentum PURGATIONIS, vel purgatorium: Fr. h. n. 55. quod propter approbationem vocatur purgatio Canonica, c. 33 x de testib. rubr. et t. t. x. de purgat. canon. [note: D] Fr. h. n. 66. cui opponitur purgatio Vulgatis, per duellum, aquam, ferrum candens, etc. prohibita. t. t. x. de vulgare purgatione. can. 7. c. 2. q. 4. DD. ad d. tit. de purgat. vulg. Est autem purgatorium, quo, iubente iudice, suspicionibus gravatus illud, quod sibi obicitur, falsum esse asseverat, atque sic innocentiam suam ostendit; c. f. in f. x. de iureiur. c. 8. x. [note: +] de purgat. canon. Estque vel simplex, quod solius suspecti religioni committitur: Can. Mennam. caus. 2. q. 4. Aut. Movo iure. C. de poen. iud. qui male [orig: malè] iudicav. L. f. §. 5. C. de iur. dom. impetr. vel non simplex, cui sc. accedunt compurgatores coniurantes sive sacramentales. t. t. x. de purgat. canon. tot. caus. 2. q. 4. lib. 1. Feud. tit. 4. §. 2. lib. 1. F. tit. 10. lib. 1. F. tit. 26. §. 1. lib. 1. F. tit. 28. lib. 2. F. tit. 33. §. Et cum datur. Ord. Cam. part. 2. tit. 10. §. 1. Quod hodie non ubique observatur. Berlich. p. 1. concl. 52. num. 18. Vultei. de feud. lib. 2. c. 3. n. 38. Vallensis, de I. Can. tit. de purgat. can. n. 6.

[note: C] Ortum est iure Civili, 6. §. 4. vers. sicubi. C. de his, qui ad Eccles. confug. Aut. novo iure. C. de poena Iudic. qui male [orig: malè] iudic. L. f. §. 5. C. de iur. dom. impetr. L. f. §. 10. C. de iur. delib. Auctum Iure Canonico: t. t. de purgat. canon. tot. caus. 2. q. 4. Fr. h. n. 66. Approbatum novissimo [orig: novissimô] iura. R. I. de Anno 1548. tit. Wie gegen denen etc. Ord. Cam. p. 2. tit. 10. propter defectum aliarum probationum. L. f. §. 10. C. de iur. delib. can. 10. et seq. 2. q. 4. Defert Iudex, etiam ex officio, 6. §. 4. vers. sicubi. C. de his, qui ad Eccles. confug. c. 8. c. 10. vers. nec illud. c. 15. in f. x. de purgat. canon. Ord. Cam. p. 2. tit. 10. §. Es sollen und mogen [orig: mögen] Carpz. de process. tit. 12. art. 3. n. 1. et partibus non petentibus: Berlich. p. 1. concl. 53. n. 36. Gail. lib. 1. O. 108. n. 5. et seq. Carpz. p. 1. c. 22. def. 15. [note: R] Fr. h. n. 69. Tabor. racemat. 4. in resp. Facult. Iurid. Argend. §. 30. p. 159. v. Carpz. de process. tit. 12. art. 3. n. 6. Modo [orig: Modò] aliae probationes legitimae deficiant; arg. 3. C. h. 31. h. L. f. §. 10. C. de iur. de lib. c. 6. x. de purg. can. c. 12. et seq. caus. 2. q. 4. suspiciones autem aliquem gravent; d. L. 6. §. 4. vers. Sicubi. C. de his, qui ad Eccl. confug. c. f. in f. x. de iurei. Can. 19. vers. ipse ergo. Caus. 2. q. 4. R. I. de Anno 1548. tit. Wie gegen denen. §. 1. Ord. Cam. p. 2. tit. 10. §. 1. Cpz. de process. tit. 12. art. 3. n. 7. neque tamen torturae, aut iuramento

suppletorio locum faciant: Carpzov. d. a. 3. num. 18. et p. 1. c. 22. def. 14. quae tales sint, Iudex cognoscit. c. f. x. de iureiur. Carpzov. d. art. 3. num. 11. et lib. 3. def. 47. n. 3. Fr. h. num. 68. His suspicionibus aliter purgatis non defertur hoc iuramentum, Carpz. p. 1. c. 22. d. 1. et d. tit. 12. art. 3. n. 8. ne quidem in causis matrimonialibus: Carpz. d. art. 3. num. 40. et l. 3. def. 47. num. 1. Neque defertur stuprum confesso, ratione promissi matrimonii, si aliae non adsint coniecturae. Carpzov. lib. 3. def. 47. vid. tamen Carpzov. p. 1. c. 22. def. 4. 5. in f. et p. 2. q. 68. num. 96. Fr. h. num. 70. Berlich. p. ult. concl. 38. num. 85.

[note: P] Iniungitur gravato suspicionibus, ut plurimum [orig: plurimùm] reo: L. f. §. 5. C. de iur. dom. impetr. Aut. Novo Iure. C. de poena Iudicis, qui male [orig: malè] iudicavit. c. 1. f. x. de purgat. canon. Interdum actori, Carpz. lib. 3. def. 46. n. 15. ratione scil. exceptionis: fictis personis: Ord Cam. p. 2. tit. 10. §. 1. Berl. p. 1. concl. 52. n. 8. Gail. de pac. publ. l. 2. c. 7. n. 16. Masculis et feminis, quorum ille prius iurat: Carpz. p. 1. c. 22. def. 18. NON etiam infamibus. arg. c. 11. x. de purgat. canon. Carpz. p. 3. q. 116. n. 61. Wesenb. consil. 98. num. 29.

[note: O] Ex causa criminali, Can. Nobilis. Can. Quanto. 8. Can. Si legitimi. 2. quaest. 4. Cap. Nos inter. x. de purg. can. Carpz. p. 3. q. 116. n. 58. Tab. racem. 4. d. resp. §. 30. p. 158. Civili, 6. §. 4. C. de his, qui ad Eccles. confug. L. f. §. 5. C. de iur. dom. impetr. c. f. x. de iureiur. Carpzov. p. 1. c. 22. def. 13. Fr. h. n. 68. Matrimoniali, c. 10. x. de despons. impub. Carpz. p. 1. c. 22. def. 3. et lib. 3. def. 45. in iuriarum, Carpz. p. 1. c. 22. def. 2. Berl. p. 1. concl. 52. n. 20. et p. 5. concl. 60. n. 3. Fractae pacis, Ord. Cam. p. 2. t. 10. vid. Gail. 2. de pac. publ. c. 7. Stupri, Carpz. p. 1. c. 22. def. 5. Adulterii, c. Significasti. x. de adult. can. Interrogatum. can. Statuit. 2. q. 4. Homicidii, c. Ex tuar. 8. x. de purgat. can. Defensionis, Carpz. p. 1. c. 22. def. 9. Furti, Carpz. p. 1. c. 22. def. 7. praetensae ignorantiae. Carpz. p. 1. c. 22. def. 6. et 7.

[note: G] [note: E] *Delatum est praestandum, regulariter in loco publico, coram Iudice, adversario praesente: Carpzov. tit. 12. art. 3. n. 58. Ita, ut neoreferri possit, Carpzov. tit. 12. art. 3. num. 65. Rauchbahr. lib. 2. q. 3. num. 24. nec eius nomine iuramentum calumniae alteri deferri. Carpz. p. 3. q. 116. n. 72. Rauchbahr. l. 2. q. 3. n. 35. Recusans pro convicto habetur: c. Inter sollicitudines. in f. c. cum dilectis. x. de purgat. canon. Ord. Camer. p. 2. tit. 10. §. Wurde [orig: Würde] sich. Tabor. Racem. 4. pag. 160. §. 33.

Carpz. tit. 12. art. 3. n. 46. vid. tamen Carpz. p. 3. q. 116. n. 81. Menoch. de arb. iud. quaest. lib. 2. cent. 3. cas. 274. n. 5. Brunnemann. de process. c. 23. n. 36. Testibus tamen, aut aliter probaturus innocentiam, auditur. Ord. Cam. p. 2. tit. 10. Wurde [orig: Würde] sich aber etc. vers. es ware [orig: wäre] dann etc. Rauchbahr. L. 2. q. 3. num. 11. Carpz. p. 3. q. 116. n. 64. et p. 1. const. 22. def. 16. Tabor. d. racemat. p. 160. §. 34.

[note: g.] *Praestito hoc, absolvitur, qui iuravit, definitive [orig: definitivè]; c. ex tuarum. 8. x. de purgat. canonic. C. Mennam. can. quanto. 2. q. 4. Tab. racem. 4. p. 159. th. 31. etiam quoad expensas; Carpz. p. 1. c. 22. def. 17. et tit. 12. art. 3. n. 49. nisi sua culpa suspicioni causam dederit. Vallens. de iur. Can. tit. de purg. can. n. 6. Expensae autem ipsi non etiam adiudicantur. Tabor. racem. 4. p. 160. §. 32. Reus ita absolutus restituitur in pristinum statum et officium; c. 8. 10. x. de purg. can. Vallens. de iur. Can. tit. de purg. can. n. 6. v. effectus. Contraria tamen probatio non excluditur. arg. 31. de iureiur. Carpz. p. 1. c. 22. def. 20. et tit. 12. art. 3. n. 75.

[note: D] [note: f.] *DIRECTO controversiarum decisionem respicit Iuramentum LITIS DECISORIUM, quo quis directo litis decidendae causa [orig: causâ] intentionem suam veram esse asseverat: Quod [note: H] defertur vel a *PARTIBUS, 1. h. idque vel *EXTRA IUDICIUM, [note: I] Bach. V. 1. D. 21. th. 6. lit. c. hoc dicitur

[note: D] VOLUNTARIUM rubr. h. seu conventionale, quia per modum conventionis a [orig: à] parte parti defertur. 17. pr. 2. 8. §. f. 26. §. f. Defertur et suscipitur libera voluntate: arg. dd. LL. Fr. h. n. 110. unde deferens non iurat de calumnia. Schneidevv. (Dissentit Bocer. cl. 2. D. 18. th. 53. Maestertius, ad L. 31. h. Quaest. quomodo [note: E] et quando iusiurand. deferatur? Fr. h. n. 99.) Delatum et susceptum omnino praestandum, arg. 17. pr. h. iunct. 5. C. de O. et A. Fr. h. n. 93. Carpz. p. 1. c. 14. def. 3. et 15. et quidem statim, 5. §. f. L. 6. h. v. Fr. h. num. 90. in forma, qua delatum: 3. §. f. et LL. seqq. h. Neque referri potest: 17. Fr. h. n. 110. Potest tamen remitti; 8. 11. C. h. 5. §. f. et L. seq. L. 9. §. 1. 41. Fr. h. n. 98. non etiam revocari; Carpz. p. 1. c. 12. def. 4. Bach. V. 1. D. 21. th. 8. lit. C. nisi novae probationes supervenerint. arg. 11. C. h. Carpz. d. l.

[note: S] Deferunt hoc iuramentum, qui de re controversa transigere possunt, arg. 26. §. f. h. dominus, tutor, curator, 17. §. 2. 35. pr. h. vid. L. 9. §. 4. h. iunct. 47. de minorib.

Carpz. lib. 11. art. 1. n. 91. Procurator omnium bonorum, et in rem suam, 17. §. f. vel cum speciali mandato. 17. §. f. 34. §. 1. NON etiam furiosi, pupilli, minores, etc. sine tutoribus et [note: P] curatoribus. 17. §. 1. 35. §. 1. h. 4. C. Defertur omnibus cuiuscumque aetatis, sexus, et conditionis, etiam res suas non administrantibus. [note: O] 26. pr. 23. et seq. h. Regulariter in omnibus causis civilibus, arg. 3. §. 1. 34. pr. matrimonialibus affirmative [orig: affirmativè]. arg. dd. LL. Carpz. lib. 3. def. 44. n. 9. et tit. 11. art. 1. n. 67. non negative [orig: negativè]; arg. c. f. x. de transact. Carpz. L. 3. d. 44. n. 10. et tit. 11. art. 1. n. 72. Brunnem. de process. civ. c. 23. n. 5.

[note: K] Inde descendit actio vel exceptio in factum ex iureiurando, [note: D] 9. §. 1. 28. §. f. 8. C. h. §. 11. I. de act. *ACTIO, similis rei iudicatae, 8. C. quae est praetoria, §. 11. I. de act. personalis, qua is, qui, adversario extra iudicium postulante, iuravit sibi dari vel tradi oportere, agit adversus deferentem, ut conditioni delationis satisfiat. §. 11. I. de act. Dicitur in factum: 11. §. 1. 29. vid. Vinn. ad §. f. 1. de L. Aquil. n. 2. et [note: C] ad §. 11. I. de ast. n. 1. Descendit ex iuramenti voluntarii praestatione, delatione et remissione, 5. §. f. 9. §. 1. v. L. 6. h. quae conventionem continent, auctoritate praetoris confirmatam; 26. §. f. Unde in hac [orig: hâc] actione tantum [orig: tantùm] quaeritur, an iuratum sit: 5. §. 2. L. 9. §. 1. §. 11. I. de act. C. I. A. h. th. 31. n. 1. eaque semper est personalis, d. §. 11. licet de reali actione prior controversia fuerit: 11. §. 1. Nam haecactio nova est, specie et realiter a [orig: à] priore distincta: 9. §. 1. 28. §. f. 30. in f. pr. priorem tamen non tollit; sed actor potest pro arbitrio vel hanc vel illam instituere. 30. pr. Vinn. ad §. 11. l. de act. n. 1. et 2. Bach. [note: S] de act. D. 8. th. 4. fere [orig: ferè] in fin. vid. Fr. h. n. 155. Datur illi, qui secundum [orig: secundùm] conditionem delatam iuravit, (autcui iuraturo hoc iuramentum remissum est, 5. §. f. L. 9. §. 1. h. 8. C. v. 6. h.). 11. §. 1. 28. §. f. h. §. 11. I. de act. et successoribus. arg. 7. 8. v. 13. §. 3. [note: P] Fr. h. n. 161. Adversus deferentem et successores; 9. §. f. 10, [note: O] non etiam contra tertium possess. 9. §. f. 10. Ad omne id, quod venit in priorem actionem; Fr. h. n. 162. nisi prior insiciando crescat, tum enim haec tantum in simplum datur. propter [note: k.] [note: P] 30. pr. *EXCEPTIO [note: S] iurisiurandi datur reo, §. 4. I. de except. similis exceptioni [note: E] pacti, 25. h. contra deferentem et successores, 7. etiam singulares. 8. h. Si de iuramento praestito vel remisso constet, actionem Praetor statim negat; 9. pr. Civilis vero

obligatio et prior actio ipso [orig: ipsô] iure non exstinguitur. §. 4. I. de except. v. 95. §. 4. de solut. Interdum reo etiam datur actio in factum ex iureiur. contra deferentem. 11. §. 1.

Iuramentum litis decisorium a [orig: à] parte parti in *IUDICIO defertur vel in iure, (quod ratione actionis et exceptionis in factum inde competentis ad voluntarium refertur, 26. §. f. h. [note: D] 8. C. de R. C. Bacchov. V. 1. Disp. 21. thes. 6. lit. c. vid. Fr. h. num. 75.) vel in iudicio, quod in specie vocatur IUDICIALE, quod scilicet a [orig: à] parte parti in iudicio, iudice comprobante, directo litis decidendae causa [orig: causâ], defertur. 12. pr. et 1. C. de R. C. Carpz. tit. 11. art. 1. num. 71. vid. Carpz. tit. 11. art. 2. n. 2. Bocer. cl. 6. D. 18. th. 56. lit. a.

[note: C] Defert actor et reus: modo hoc fiat citra calumniam, et Iudex interloquendo confirmet eam delationem, 12. pr. §. 1. C. h. Carpzov. d. l. art. 1. num. 133. et art. 2. n. 2. etiamsi deferens nihil probaverit, 35. pr. h. f. C. de fideicommiss. 25. §. p. de probat. L. 12. pr. C. h. 11. §. 1. rerum amot. arg. 34. §. 6. 38. h. propter. 5. §. 2. (obst. 4. C. de edend.) Vinn. l. 1. q. 42. Fr. h. num. 103. Carpz. p. 1. c. 12. d. 2. et lib. 1. Resp. 77. Berlich. p. 1. concl. 29. n. 8. vel actor probaturus defecerit; Fr. h. n. 108. arg. 11. 12. pr. C. Bach. V. 1. D. 21. th. 9. lit. c. us. Imo [orig: Imò] etiamsi. etc. neque enim dd. LL. distinguunt, ergo: L. 8. de publ. in rem. vid. tamen Carpz. tit. 1. arg. 1. n. 26. modo [orig: modò] [note: R] iuret deferens de calumnia, adversario petente, 34. §. 4. 37. h. 9. C. h. f. C. de fideicommiss. Carpz. p. 1. c. 12. d. 23. vid. 37. h. Carpz. d. l. d. 28. et habeat potestatem de re controversa transigendi. vid. supra de iuram. et supr. de transact. S. Etiamsi sit infamis aut periurus: vid. 8. de condit. instit. nam relationis impedimentum non statim impedit delationem: 11. §. f. rerum amot. Bach. V. 1. D. 21. th. 9. lit. a. verb. Non etiam etc. Fr. h. n. 118. post Umm. Duaren. Brunnem. de process. c. 23. num. 4. NON etiam mente captus, prodigus, minor, etc. vid. supr. de iuram. S. Defertur omnibus, qui aliquem rei controversae intellectum habent, cuiuscumque sint sexus [orig: sexûs], aetatis et conditionis: 20. 26. h. Carpz. tit. 11. arg. 7. n. 10. non etiam, qui intentionem suam plene [orig: plenè] probavit: c. 2. x. de probat. igitur neque in casu L. 14. §. 3. C. de non num. pec.

[note: O] Dc omnibus causis et actionibus, personal. et realibus, rei persecut. et poenal. petitor. et possess. ordinariis et extraordinariis, 3 §. 1. l. 34. pr. Carpz. tit. 11. art. 1. n. 3. 18. popularibus, 30. §. 3. causis famosis, arg. 3. §. 1. 28. §. 4. 9. §. 2.

Carpz. d. l. n. 35. iniuriarum, 5. §. 8. 11. §. 1. de iniur. Carpz. L. 3. Resp. 44. et tit. 11. art. 1. n. 41. Depositi ob dolum depositarii, 10. C. h. Carpz. d. l. n. 60. et in quacumque iudicii parte super quocumque articulo. 12. pr. C. h. Carpz. tit. 11. art. 1. n. 30. 97. et p. 1. c. 12. d. 1. NON etiam in criminalibus; (Nam reus facile [orig: facilè] peierabit, Carpz. d. l. n. 53. Bach. V. 1. D. 21. th. 1. lit. a. verb. non v. in criminal. etc. Actoris autem Iuramentum ad poenam corporalem non susficit; arg. l. f. C. de probat. Berlich. l. 2. D. 297. n. 4. Bocer. cl. 6. D. 18. th. 51. lit. B. de Castro, ad L. Admonendi. h. n. 10. Brunnem. d. l. n. 5.) Nisi tantum [orig: tantùm] de pecuniaria poena agatur. Brunnem. d. l. n. 5. Reum quoque super exceptionibus in causa criminali accusatori interdum iuramentum deferre posse, vult Carpz. Lib. 3. rum. 45. Berlich. l. 2. d. 297. (in causis matrimonialibus idem est, quod in Iuramento voluntario. Bocer. cl. 6. D. 18. th. 52.) Super facto alieno, ex. gr. heredi super facto defuncti; 11. §. 2. rerum amot. arg. 4. de in lit. iur. Carpz. part. 1. const. 12. def. 40. 41. etc. 24. def. 1. potest tamen de hisce deferri Iuramentum credulitatis, Carpz. d. l. Berl. p. 1. c. 32. n. 19. 20.

[note: Q] Modus deferendi duplex est, (1.) illud, de quo controversia, conscientiae alicuius committendo, scil. in Iuramento veritatis: (2.) illud committendo conscientiae et simul credulitati, scil. in Iuramento credulitatis. Carpz. tit. 11. art. 1. n. 53. et p. 1. c. 12. d. 40. 41.

[note: E] Delatum non potest recusari, c. f. x. de iureiur. nisi. (1.) Deferens recuset iurare de calumnia. 37. h. vid. supr. R. (2.) Delatum sit et revocatum iterum deferatur. 11. C. (3.) Deferens non habeat potestatem deferendi. 35. §. 1. (4.) Sub formula delata, salva pietate, iurari non possit. 5. §. 3. (5.) Praestitum nihil operetur. Carpz. tit. 11. art. 1. n. 22. (6.) Ille, cui delatum, alio modo intentionem suam probare velit. arg. c. 2. x. de probat. 30. pr. Fr. h. n. 119. vid. Carpz. p. 1. c. 14. d. 14. et tit. 11. arg. 5. n. 1. (7.) Factum alienum ignotum alicuius conscientiae sit commissum. vid. 34. pr. h. 11. §. 2. rerum amot. Fr. h. n. 121. Si recusetur sine causa, habeturrecusans pro confesso, adeoque si reus, condemnatur, si actor, absolvitur reus. 34. §. 6. et f. 38. h. 9. C. h. Carpz. l. 6. Resp. 120. n. 1. Si hic appelletur, in secunda instantia nihil agitur, quam [orig: quàm], an iusta causa [note: L] fuerit recusationis, nec ne? 12. §. 2. C. Sed vel *referendum est, 34. §. 6. 7. L. 38. Carpz. tit. 11. art. 4. n. 3. (quo [orig: quô] in casu referens non iurat de calumnia. 34. §. 7. Carpz. tit. 11.

art. 4. n. 26. ille autem, cui refertur, etiam tutor, Carpz. d. l. n. 30. Fab. in C. lib. 4. tit. 1. def. 20. n. 3. hoc omnino [orig: omninò] praestare tenetur, 34. §. 7. h. 12. §. 1. C. de R. Cr. et in Saxonia etiam de calumnia iurare: Carpz. p. 1. c. 14. def. 5. neque potest referre, arg. L. 34. §. 7. h. L. 12. §. 1. C. h. neque innocentiam aliter probare: arg. 12. §. 1. C. 34. §. 7. h. Berl. p. 1. concl. 33. n. 11. Carpz. p. 1. c. 14. def. 4. et d. art. 5. n. 13. nam recusans habetur pro confesso, neque appellat; 12. §. 1. C. Referri tamen non potest, quod respicit proprium factum eius, cui defertur, 34. §. 8. h. 11. §. 1. et f. L. 12. et 13. rer. amot. Carpz. p. 1. c. 14. d. 10. vid. c. f. x. h. iunct. 6. §. 7. de his, qui not. infam. aut factum tertii, cuius notitiam deferens minorem habet, quam adversarius, arg. 34. §. 8. h. Fr. h. n. 112. aut si quis affirmanti matrimonium hoc [note: l.] deferat. vid. sup. O. vel * suscipiendum, quosuscepto [orig: quosusceptô], vid. Carpz. p. 1. c. 12. d. 6. et tit. 11. art. 3. n. 1. deferens illud revocare non potest; arg. 5. C. de O. et A. Struv. Ex. 17. th. 39. Carpz. p. 1. c. 12. d. 3. nisi novae probationes supervenerint: 11. C. h. Carpz. p. 1. c. 12. d. 4. et tit. 11. art. 1. n. 135. nec ille, qui suscepit, referre potest; arg. 5. C. de O. et A. Fr. h. n. 93. Cz. p. 1. c. 14. d. 3. sed praestare debet in continenti. 5. §. f. Fr. h. n. 90. v. Carpz. p. 1. c. 12. d. 7. In forma, qua [orig: quâ] delatum, 3. §. f. v. Carpz. tit. 11. art. 3. n. 110. regulariter in loco Iudicii coram Iudice et adversatio, 12. in f. pr. §. 4. C. (nisi iurent egregii, vel valetudinarii, tum [orig: tùm] enim ad cos mittitur, et in aedibus iurant: 15. v. Groen. ad d. l. 15. h. Idem est in senibus, Berl. p. 1. dec. 116. per L. 5. de iur. immun.) ipsemet, arg. 3. §. f. h. l. 12. §. 4. C. propt. 12. pr. C. Bach. V. 1. D. 21. th. 1. lit. a. verb. Morib. vero [orig: verò] receptum. et th. 10. lit. F. qui si absit, evocatur, vel volente Iudice iurat, ubi degit, coram actis publicis, praesente adversario vel eius procuratore. 12. §. 4. C. Bach. V. 1. D. 21. th. 10. lit. f. Berl. p. 1. dec. 117. n. 8. Boc. cl. 6. D. 20. th. 49. Potest tamen, si adversarius consentiat, aut hisce primum [orig: primùm] delatum sit, praestari per volentes (34. §. 3. Boc. d. l. th. 47.) procuratorem, 9. §. 6. Boc. d. l. th. 49. Brunnem. de process. c. 23. n. 21. v. Carpz. p. 1. c. 12. def. 39. n. 2. Syndicum, Bach. V. 1. D. 21. th. 10. lit. G. vers. Quod si colleg. vid. 97. de condit. et demonstr. 14. ad municip. Gail. 2. de pac. publ. c. 7. n. 17. 18. Carpz. tit. 11. art. 2. n. 51. Tutorem et Curatorem; arg. 4. princ. de in lit. iur. secus est, si ipsi pupillo delatum sit; arg. 3. §. f. h. L. 12. §. 4. C. h. C [?] . tit. 11. art. 1. n. 15. et p. 1. c. 12. d. 47. qui si nolint, vid.

LL. alleg. nec pupilli velint, vid. 34. §. 2. differendum est iuramentum in tempus pubertatis. Carpz. tit. 11. art. 2. n. 14. Si mortuus sit, cui delatum fuit, haeres non potest praestare, 12. pr. C. Bacchov. V. 1. Disp. 21. thes. 10. lit. G. in f. v. Carpz. d. l. num. 11. neque susceptum habetur pro praestito, arg. 44. 55. de condit. et demonstrat. Bacchov. V. 1. Disp. 21. thes. 10. lit. G. in f. nec omnis moriens est Iohannes Evangelista. Polydor. Ripa, tr. de act. in mort. artic. c. 50. num. 1. Menoch. de praesumpt. lib. 5. praesumpt. 5. (Gail. 2. O. 43. ¶. Berlichius, p. 1. c. 55. num. 14. Carpz. l. 6. rum. 120. putant, tum [orig: tùm] pro impleto haberi eiusmodi Iuramentum) Praestitum aut remissum hoc Iuramentum est legitima probatio, 5. §. 2. 11. §. 3. h. quam sequitur absolutio vel condemnatio, 34. §. f. Carpz. tit. 11. art. 7. num. 20. neque ab illa appellatur, 12. §. 3. C. arg. 56. de re iudic. Carpz. p. 1. c. 15. def. 7. neque propter nova Instrumenta de periurio quaeritur. 1. C. h. 31. h. argum. 19. C. de transact. iunct. 2. h. Carpz. p. 1. c. 15. def. 1. 2. 3. Excepto casu L. f. C. h. quo respicit L. 1. in f. C. h. vid. Fr. h. n. 169. Bacchov. V. 1. Disput. 21. thes. 8. lit. B. vers. Nec periurio. Post sententiam non datur actio ex iureiurando; sed actio vel exceptio iudicati. Bach. d. l. th. 9. verb. An vero [orig: verò] actio etc.

[note: h.] Iuramentum litis decisorium, a [orig: à] * IUDICE delatum, dicitur NECESSARIUM, vid. Vinn. l. 1. q. 43. quod Iudex alicui ad imperfectam suae intentionis probationem confirmandam et supplendam defert, unde etiam SUPPLETORIUM vocatur. Berlich. p. 1. c. 53. num. 4.

[note: C] Defert Iudex 31. h. 3. C. partibus petentibus, v. Gail. 1. O. 108. n. 1. 2. et ex officio: 3. C. h. 31. h. c. f. x. de iurei. Berl. d. l. n. 41. Cz. p. 1. c. 23. d. 1. Boc. cl. 6. D. 18. th. 76. Statut. Hamb. p. 1. tit. 34. art. 16. ita, ut, praesentibus requisitis, illud praetermittere non possit: 3. C. Vinn. l. 1. q. 43. Carpz. d. l. d. 2. alias [orig: aliàs] enim ab eius sententia appellari potest. Carpz. d. l. et tit. 12. art. 2. n. 16. Ob inopiam probationis, 3. C. semiplenae tantum [orig: tantùm], Vinn. l. 1. q. 44. Carpz. p. 1. c. 23. def. 3. ¶¶¶. Bach. V. 1. D. 21. th. 10. lit. A. verb. Sed quae hic [orig: hîc] dicendae. v. g. unum testem omni exceptione maiorem, Vinn. d. l. libros mercatorum. vid. Cz. p. 1. c. 17. d. 35. etc. de quibus Iudex cognoscit. Carpz. tit. 12. art. 2. n. 26. Bach. d. l. NON etiam defertur, si probatum fuerit plene [orig: plenè], arg. 3. C. arg. c. 2. x. de probat. 9. C. de O. et A. aut minus [orig: minùs]quam [orig: quàm]semiplene [orig: semiplenè], Carpz. p. 1. c. 13. def. 3. aut factae probationes, per contrarias alterius, elisae, et utrinque aequales sint: arg. c. 3.

§. f. x. de probat. L. 188. de R. I. c. cum sunt. 9. de reg. iur. in 6. Praevia [orig: Praeviâ] cognitione, 3. C. etiam post causae conclusionem, Bocer. cl. 6. D. 18. th. 77. Gail. 1. O. 108. n. 4. 5. Carpz. p. 1. c. 23. d. 9. vel per interlocutoriam, Merckelbach. ad Klock. cons. 50. Carpz. tit. 12. art. 2. n. 44. et 72. vel in ipsa definitiva. Cz. tit. 12. art. 2. n. 14. 15. 43. 53. 93. et p. 1. c. 23. def. 7. Brunnemann. de process. c. 23. n. 32.

[note: S] Actori et reo, uter semiplene [orig: semiplenè] probavit: Bach. d. l. lit. c. in f. Carpz. d. l. n. 36. et p. 1. c. 23. d. 6. modo [orig: modò] sit fide dignus, et veritatem sciat; Berl. p. 1. c. 53. n. 17. nam de veritate iurare debet. Berl. d. l. ¶¶. Pruckmann. V. 1. c. 10. n. 93. et 118. et V. 2. c. 18. n. 10. Brunn. de process. c. 23. n. 25. (dissent. Carpz. p. 1. c. 23. d. 8.) NON etiam usurariis, periuris, falsariis. Carpz. tit. 12. art. 2. num. 60. Digniores hic praeferuntur indignioribus, arg. c. 10. sub f. x. de V. S. L. 3. pr. §. 1. de test. Carpz. p. 1. c. 23. d. 7. Berl. p. 1. concl. 53. n. 19.

[note: O] In causis civilibus dubiis, 3. C. licet ex delicto vel crimine agatur. 3. §. 1. ff. h. Bach. V. 1. D. 21. th. 10. lit. a. verb. non. Excipiuntur tamen arduae et magnae; Gail. 1. O. 108. (nisi plus quam [orig: quàm]semiplene [orig: semiplenè] probatum sit. Gail. d. l. Brunnem. de process. c. 23. n. 28.) e. g. matrimoniales; Vinn. l. 1. q. 44. in f. Gail. l. 2. O. 94. n. 4. Carpz. p. 1. c. 23. d. 10. et Tit. 12. art. 2. n. 61. Berl. p. 1. c. 54. n. 14. nisi negans consentiat, aut pro affirmante, praeter semiplenam probationem, concurrat alia insignis coniectura. Berl. d. l. n. 16. Carpz. d. art. 2. n. 67. et lib. 3. def. 46. NON etiam criminalibus; arg. L. f. C. de probat. Vinn. l. 1. q. 44. in fin. Bach. V. 1. D. 21. th. 10. lit. a. verb. non vero [orig: verò] in crimin. fere [orig: ferè] in f. Carpz. d. c. d. 11. et d. art. 2. n. 73. Gail. 2. O. 94. n. 3. Berl. d. l. n. 5. Matth. de crimin. lib. 48. ff. tit. 15. c. 7. n. 1. nisi agatur tantum [orig: tantùm] ad poenam pecuniariam. Berl. d. num. 8. 12. Carpz. d. c. d. 11. vid. omnino [orig: omninò] Berlich. d. l. ubi plures exceptiones.

[note: E] Delatum est omnino [orig: omninò] praestandum: nec offerendo alias probationes recusari potest; Carpz. tit. 12. art. 2. n. 94. nec referri. c. f. x. h. Bach. d. l. lit. D. Carpz. tit. 12. art. 2. n. 86. Vinn. 1. q. 43. Si vero [orig: verò] adsit recusationis causa, potest a [orig: à] delatione appellari. 12. §. 2. C. Boc. cl. 6. D. 18. th. 79. qui sine iusta causa recusat, causa cadit: nec iudex remittere potest. Vinn. 1. q. 43. nisi ex iustissima causa, e. g. Si postea [orig: posteà] suspicio accedat, futurum, ut peieret ille, cui delatum. Vinn. 1. q. 43. p. 197. Brunnem. de process. c. 23. n. 27. Praestitum sequitur sententia

pro iurante 31. h. quae tamen eliditur appellatione intra decendium: arg. 12. §. 3. C. h. L. 1. de appell. Bach. V. 1. D. 21. th. 10. lit. E. verb. an autem a [orig: à] sententia etc. Carpz. p. 1. c. 15. d. 8. Boc. cl. 6. D. 18. th. 81. ¶. Vel etiam retractatur, et causa ex integro agitur propter instrumenta noviter reperta; 31. pr. Boc. d. l. Carpz. p. 1. c. 15. d. 5. etiam sine restitutione in integrum. Tr. V. 1. D. 21. thes. 10. lit. E. ibi Bach. Carpz. d. l. et tit. 12. art. 2. n. 104. (dissent. Boc. cl. 6. D. 18. th. 82. ubi th. 83. subicit, hoc iuramentum pro praestito haberi, si moriatur, cui delatum erat.)

[note: a.] * MIXTUM dicitur, quod partim promissorium, partim assertorium [note: D] est, quale est Iuramentum CALUMNIAE generale, Fr. h. n. 56. Vultei. lib. 3. c. 2. n. 33. quod est Iuramentum a [orig: à] litigantibus super causa sincere [orig: sincerè] et B. F. suscepta et prosequenda [note: C] praestandum. Umm. D. 12. ad process. th. 7. Introduxit hoc (v. 1. 2. pr. et §. p. C. de iur. propter Calumn. dando.) Iustinianus, N. 49. c. f. vid. Fr. h. n. 56. Vultei. d. l. n. 36. adeoque abrogari rursus potest, arg. 32. de LL. Gail. 1. O. 85. num. 4. Graev. l. 1. concl. 85. n. 1. Vult. d. l. n. 34. propter frequentiam periurii, arg. 2. in f. C. de indict. vid. toll. c. 3. x. de cohab. cleric. quod circa hoc Iuramentum frequens: Gail. 1. O. 85. n. 4. Parthen. litig. lib. 1. c. 15. n. 34. et l. 2. c. 6. n. 19. Carpz. p. 1. c. 12. d. 21. n. 1. Fr. h. n. 62. quod factum in Saxonia: Carpz. d. l. et tit. 12. art. 1. n. 7. Fr. h. n. 67. Bach. V. 1. D. 21. th. 3. lit. c. in f. in Camera vero [orig: verô] et ubique est in usu. R. I. de anno 1654. §. Uber dieses verordnen wir, etc. 43. Iure civili etiam non petitum omnino praestandum est: 2. pr. C. de iur. propter cal. Iure Canonico autem tacite [orig: tacitè] omitti potest, c. 1. §. 1. de Iur. Cal. in 6. non etiam expresse [orig: expressè]. arg. 2. §. 4. C. de iur. propter cal. dand. 38. de pact. iunct. c. 1. de iuram. cal. in 6. Vult. l. 3. c. 2. num. 36. Bocer. cl. 6. D. 18. th. 12. lit. B. Defertur a [orig: à] Iudice ex officio, vel ad partis petitionem, R. I. de anno 1654. §. Uber dieses verordnen wir, etc. in pr. Vult. l. 3. c. 2. n. 40. 41. viva [orig: vivâ] voce factam: (nam in scriptis facta negligi potest.) Recess. Deputat. de anno 1600. §. Es ist auch. 129. Gail. 1. O. 84. num. 7. Graev. 1. concl. 84. Besold. ad Ius W. D. 1. th. 64.

Actori et reo, 2. pr. §. 4. 6. 7. Aut. principal. pr. C. de iureiur. propter cal. cuiuscumque sexus et dignitatis: 2. §. 1. C. d. t. Ord. Cam. p. 1. tit. 25. Vultei. de iudic. l. 3. c. 2. num. 49. vid. Graev. 1. concl. 88. consider. 1. circa fin. et concl. 90. num. 1.

Clericis. c. 5. et f. x. h. Umm. D. 12. th. 8. n. 34. Brunnem. c. 15. n. 12. Universitatibus, 2. §. 5. C. d. t. Tutorib. Curat. et aliis legitimis Administratoribus, 2. §. 2. Aut. principales. §. 6. C. d. t. c. 2. §. 1. eodem. in 6. Ord. Cam. part. 1. tit. 65. ibi: In eure eigene Seelen. licet ex officio constitutis, Bach. V. 1. D. 21. th. 4. lit. d. vers. procur. fisc. et c. vid. tamen Gail. 1. O. 88. n. 9. aut nomine fisci agentibus; Bach. d. l. Graev. l. 1. concl. 90. n. 3. 5. qui tamen hodie non iurant. Gail. 1. O. 90. n. 4. Myns. c. 1. O. 74. Vult. l. 3. c. 2. n. 61. Klock. tom. 3. cons. 191. n. 41. vid. tamen Graev. l. 1. concl. 90. n. 6. Advocatus I. Civ. in singulis causis; ¶¶. propt. 2. §. 4. in f. C. d. t. §. 1. de poen. tem. litig. 14. §. 1. C. de iudic. Vult. l. 3. c. 2. n. 53. hoc desuetudine abolitum, Vultei. d. c. 2. n. 58. Mev. ad I. L. l. 5. tit. 2. art. 6. n. 10. in Camera renovatum est. R. I. de anno 1654. §. Uber dieses. De advocatorum ordinariorum iuramento uno ad singulas causas. v. Ord. Cam. part. 1. tit. 62. et 64. Umm. de process. Disp. 12. n. 36. in fine. Ab hoc Iuramento immunes sunt Electorum, Principum et Statuum Consiliarii, R. I. de anno 1654. §. Uber dieses ordnen wir. Feudi Dominus et Vasallus, c. un. §. 1. lib. 2. F. tit. 33. Berlich. p. 1. concl. 31. num. 12. Graev. 2. concl. 156. Boc. cl. 6. D. 18. th. 36. Umm. D. 12. th. 8. n. 35. Parentes et Patroni. ¶¶¶. Umm. D. 12. th. 8. num. 35. Brunnem. c. 15. n. 13. (dissent. Bach. V. 1. D. 21. th. 4. lit. c. vers. Hoc iusiur. etc. per L. 2. §. 4. C. d. t. Nov. 49. ult. ibi; adversus omnem person.)

[note: O] Regulariter in omnibus causis, 2. pr. C. d. t. Nov. 49. c. f. feudalibus, arg. c. un. l. 2. feud. tit. 1. Vult. l. 2. de Feud. c. 3. num. 8. Umm. D. 12. th. 8. n. 37. matrimonialibus, Berl. p. 1. c. 31. n. 7. spiritualibus, c. 1. §. f. de Iur. Cal. in 6. quo corrigitur. c. 2 x. eodem. Bach. V. 1. D. 21. th. 4. lit. B. Brunnem. c. 15. num. 14. Vult. l. 3. cap. 2. num. 73. criminalibus: 2. pr. C. d. t. c. 1. vers. praeterea [orig: praetereà] x. de iur. cal. cap. 2. §. f. eodem. in 6. Const. Frider. Imperat. de incend. §. si quis. lib. 5. Feudal. tit. 10. Berlich. p. 1. concl. 31. num. 27. Clar. §. f. quaest. 18. num. 3. Damhoud. prax. crimin. c. 128. num. 3. 4. Bocer. cl. 4. D. 18. th. 13. lit. f. Umm. D. 12. thes. 10. num. 44. Harppr. ad pr. I. de public. iudic. num. 13. Wurms. tit. 14. O. 4. Klock. tom. 3. cons. 191. num. 41. Vult. l. 3. c. 2. n. 87. ¶. a [orig: à] reo tamen capitis non exigitur: Brunnem. c. 15. n. 15. sive agatur ordinario, sive summario processu. Clem. saepe [orig: saepè]. §. citationem. de V. S. Berl. p. 1. c. 31. n. 8. Brunnem. d. c. 15. n. 14. Coram iudice ordinario, delegato, sive compromissario. 2. §. 4. C. d. t. In prima et

secunda instantia. c. 2. pr. de iuram. cal. in 6. Ord. Cam. p. 3. tit. 32. §. p. Berlich. p. 1. c. 31. n. 26. Vult. 3. c. 2. n. 89. In Iudicio revisorio. Recess. Deput. de anno 1600. §. Und obwohl. Umm. D. 12. th. 10. n. 42. Graev. L. 1. concl. 84. n. 7.

[note: E] Ratio formalis est, ut supr. in D. in specie vero [orig: verò] iurat quis, (1.) se credere, se iustam causam fovere. §. 1. I. de poen. tem. lit. L. 2. pr. C. de iur. propter cal. dand. Ord. Cam. p. 1. tit. 65. R. I. de anno 1654. §. Uber dieses verordnen. (2.) Se interrogatum nolle veritatem diffiteri. Ord. Cam. p. 1. tit. 65. R. I. d. §. 1. (3.) Se nihil corrumpendi gratia [orig: gratiâ] dedisse, vel daturum. Aut. principales. pr. C. d. t. Ord. Cam. d. l. (4.) Falsa probatione se non usurum. Nov. 49. c. f. Bocer. cl. 6. D. 18. th. 10. (5.) Se nullam non necessariam probationem exacturum, Aut. in isto. C. d. tit. nec alio modo se litem temere [orig: temerè] protracturum; 2. pr. d. t. Ord. Cam. p. 1. tit. 65. R. I. de anno 1654. §. Uber dieses. Illud iuretur, quod lis sibi iusta videtur; Et si quaeretur, verum non inficietur, Nil promittetur, nec falsa probatio detur; Ut lis tardetur, dilatio nulla petetur. Vult. l. 3. c. 2. n. 46.

[note: Q] Petitur ac praestatur statim, ab initio litis cum eius contestatione, vel paulo [orig: paulò] post litem contestatam. 2. pr. §. f. C. d. t. Nov. 49. c. f. pr. Nec actori deliberatio conceditur: Ruland. de commiss. p. 4. l. 6. c. 10. m. 4. num. 16. omissum vero [orig: verò] semper petitur usque ad causae conclusionem; c. 1. pr. de iur. Cal. in 6. R. I. de anno 1654. d. §. Bocer. cl. 6. D. 18. th. 11. Vult. l. 3. c. 2. n. 70. petitum vero, sed non praestitum Iudex iniungit etiam post, rescissa conclusione; Gail. 1. O. 84. num. 6. ¶. Bocer. d. l. lit. B. non etiam ante litem contestatam. 2. pr. C. d. t. Vult. d. l. num. 71. Umm. D. 12. th. 11. n. 47. Ruland. d. l. ¶. vid. tamen Brunnemann. de process. c. 15. n. 20. In Iudicio; 2. §. 3. §. 5. Aut. principal. §. 1. et 4. C. d. t. nisi sint personae egregiae, et aliae, quae ad iudicem venire impediuntur: nam hae domi coram deputatis, adversario praesente, iurant, 2. §. 1. C. d. t. Honestae feminae I. Civili domi, etiam absente adversario, iurant. 2. §. 1. Aut. principal. §. 3. C. d. t. Hodie non observ. Vult. l. 3. c. 2. n. 48. Umm. D. 12. th. 11. num. 48. vid. Groenevv. ad 15. De absentib. vid. Auth. princ. §. 4.

[note: E] Exactum omnino praestandum, et quidem I. Civili primum [orig: primùm] ab actore, 2. pr. §. 4. in f. §. 6. C. d. t. Umm. D. 12. th. 8. n. 32. in f. hodie [orig: hodiè]a [orig: à] primo deferente. Vult. l. 3. c. 2. n. 68. Iur. Civ. ipsomet, 2. §. 3. 4. C. h. Bach. V. 1. D. 21. th. 4. lit. d. vers. alias [orig: aliàs] quoque. Graev. l. 1. concl. 83. n. 1. 2. hodie otiam à

procuratoribus cum speciali mandato, c. f. de iuram. calumn. in 6. Gail. 1. O. 83. Graev. 1. concl. 83. consid. 1. iurantibus in propriam et principalis animam; d. c. f. R. I. d. l. nisi Iudex a [orig: à] Principalibus praestari singulariter velit. c. 3. x. de iur. calumn. Universitatis nomine, I. Civili, iurat maior pars, 2. §. 5. in f. C. d. t. Iurc Canonico Syndicus cum speciali mandato. c. 4. x. d. t. vid. Berl. p. 1. concl. 31. n. 23. Recusans actor causa cadit, expensas soluturus. 2. §. 6. Aut. principal. §. 5. C. d. t. iunct. L. 79. de iud. c. f. §. 1. x. eod. Reus in civilibus condemnatur, 2. §. 7. Aut. princip. §. 5. C. d. t. c. f. §. 1. x. eod. sententia Iudicis absolutoria vel condemnatoria; dd. LL. Bach. V. 1. D. 21. th. 4. lit. G. verb. Sententia declarat. (non tantum [orig: tantùm] declaratoria. Gail. 1. O. 86. n. 1. Graev. l. 1. concl. 86. ¶¶.) potest autem recusans ante hanc sententiam moram purgare: Gail. 1. O. 86. n. 2. Graev. l. 1. concl. 86. n. 4. nec, si contumax ante hanc sententiam moriatur, poena huius recusationis ad heredes transit. arg. 29. pr. de iur. fisc. Gail. 1. O. 86. n. 6. Graev. l. 1. c. 86. consid. 1. n. 3. Bocer. cl. 6. D. 18. th. 16. lit. b. De contumacia et recusatione Procuratoris, vid. Gail. 1. O. 89. Graev. 1. concl. 89. Bocer. cl. 6. D. 18. thes. 15. lit. B. Umm. D. 12. th. 9. num. 39. De Advocati, Mevius ad I. Lub. l. 5. t. 2. art. 6. n. 11. Si exactum neglectum fuerit, sententia fit ipso iure nulla: Gail. 1. O. 84. n. 1. Graev. 1. c 84. cons. 1. nam nec partes, nec Iudex illud sine nullitate omittere possunt, Umm. D. 12. th. 9. n. 40. hacque ratione est substantiale iudicii. Gail. 1. O. 84. num. 1. In Camera haec nullitas in inferioribus iudiciis admissa non attenditur. arg. Ord. Cam. p. 3. tit. 34. §. 1. Gailius, 1. Obs. 84. num. 3. Umm. Disp. 12. th. 9. num. 40. Praestitum in eadem causa et instantia non repetitur: Nov. 49. c. f. Liberat a [orig: à] suspicione calumniae: Seraphin. de Seraphin. pr. 12. per tot. non etiam ab ipsa calumnia, neque a [orig: à] praestatione sumptuum propter temeritatem. 79. de iud. Benek. in addit. ad Seraphin. d. l. pr. 13. n. 1. Asin. in prax. §. 32. c. 1. ampl. 73. ¶¶.

XII. 3. DE IN LITEM IURANDO.

[note: H] IUramentum IN LITEM varia significat: vid. Iohan. [note: D] Bapt. Plot. tr. de in lit. iur. §. 52. n. 1. 2. Hic est iuramentum, quo, Iudice deferente, ab actore lis sive res in iudicium deducta, aestimatur, 1. et t. t. h. Borcholt. tr. de in lit. iur. c. 1. [note: +] n. 3. 4. Umm. Disp. 20. th. 1. n. 2. Habet duas species: 2. §. 1. L. 5. pr. §. f. L. 6. Borcholt. d. tr. [?] 2. n. 2. Brunnem. c. 23. n. 40. ¶.

[note: A] Quarum * I. in Iure kato) e)cnxh\n Iuramentum in litem dicitur, 2. §. 1. 4. §. f. 5. §. 3. L. 8. in f. h 68. de R V. Bocer. cl. 6. D. 18. th. 58. a [orig: à] DD. vero [orig: verò]ORDINARIUM appellatur, [note: D] Meier. in e)nds1cois2 Iustin. decad. 4. c. 3. n. 1. seu AFFECTIONIS, Bach. V. 1. D. 21. th. 11. lit. B. quo actor ad dolum rei coercendum [orig: coërcendum], pro suo arbitrio et affectione, etiam ultra verum rei pretium et interesse, litem aestimat. 1. 2. §. 1. l. 8. h. 68. de R. V.

[note: C] Introductum I. Civ. Umm. D. 20. th. 1. n. 1. aequitatis causa. 8. h. 70. de R. V. 9. rerum amot. 25. §. 1. sol. matrim. Umm. D. 20. th. 5. num. 22. Bach. de act. D. 7. th. 10. p. 60. vers. porro [orig: porrò]. Defert solus Iudex, 4. §. 1. sine taxatione, vel cum illa: 4. §. 2. 5. §. 1. Gail. de pignor. c. 18. num. 1. Umm. D. 20. th. 6. n. 24. Brunnem. c. 23. n. 44. vid. Carpz. tit. 12. art. 4. n. 21. (potest etiam non deferre, 4. §. 2. 5. §. 1. Bach. V. 1. D. 21. th. 11. lit. c. Borch. d. tr. c. 3. n. 2. si aliunde de rei aestimatione constat. arg. dd. LL. vid. tamen Borcholt. d. tr. c. 3. num. 3. Meier. d. l. Umm. D. 20. th. 2. n. 4.) Ob dolum rei, 5. §. 3. h. 68. de R. V. Borch. d. tr. c. 5. n. 1. praeteritum. 2. §. 1. si scil. dolo [orig: dolô] possidere desiit, 68. de R. V. 25. §. 10. de her. petit. vel praesentem, sive contumaciam, qua rem restituere nolit: 36. in f. de pecul. 1. 2. §. 1. 8. Borch. d. tr. c. 5. n. 2. latam culpam; 2. C. arg. 32. depos. 226. de V. S. 1. §. 1. si mens. fals. mod. 1. §. 2. si is, qui test. lib. esse iuss. Borch. d. tr. c. 5. n. 6. Bocer. cl. 6. D. 18. th. 88. lit. a. Umm. D. 20. th. 3. n. 12. Carpz. p. 1. c. 23. def. 18. n. 5. vid. tamen Barbos. in C. ad. L. 2. C. h. n. 5. 6. non etiam levem. 4. §. f. 5. §. 3. h. Borch. d. tr. c. 5. n. 9. vid. Gail. 2. O. 64. n. 8.

[note: S] Actori, qui litis sive actionis est Dominus: 7. licet rei Dominus non sit: arg. 16. §. 3. de pign. 18. pr. de dol. 5. §. 1. si quid in fraud. patron. 3. §. 2. 5. §. 2. ad exhib. 10. h. Mei. d. tr. decad. 7. c. 1. Bach. de act. D. 7. th. 16. p. 74. Umm. D. 20. n. 22. etiam minori, 4. in f. pr. h. volenti tutori et curatori, 4. in f. pr. Borcholt. tr. de in litem iur. c. 3. num 12. Umm. D. 20. th. 2. n. 9. matri tutrici: Borch. d. c. 3. n. 21. Umm. D. 20. th. 2. n. 7. [obst. 4. pr.] Heredi, arg. 7. h. Berlich. p. 1. concl. 55. n. 10. Bocer. cl. 6. D. 18. th. 91. Plot. tr. de in litem iurand. §. 29. n. 1. Seraph. de Serath. de priv. iuram. priv. 31. num. 95. et ibi Beneck. n. 63. vid. Bach. V. 1. D. 21. th. 12. lit. e. verb. iuram. a [orig: à] def. NON etiam procuratori, (vid. 22. 23. C. de procur. Ziegler. in Comm. concl. praelud. num. 3. et 30.) quia non suo [orig: suô] nomine litem agit:

arg. 7. h. Umm. D. 20. th. 2. num. 6. Borch. d. c. 3. n. 6. (Hodie tamen per procuratorem cum speciali mandato in litem iuratur, Gail. de pign. c. 18. num. 1. ¶¶. v. Ord. Cam. p. 1. tit. 66. Bus. ad L. 7. in f. h. ¶.) neque pupillo. 4. pr. h. arg. 26. de iureiur. Borcholt. d. c. 3. n. 9. Cui hoc Iuramentum delatum est, illud pro arbitrio praestare, 4. pr. in f. h. 2. C. vel omisso iuramento, petere potest adversarium condemnari, quanti res est. 71. de R. V. Borch. d. tr. c. 3. num. 27.

[note: P] Adversus quoscumque dolosos, etiam Principem, Benekend. d. l. n. 66. 71. Barbos. ad L. f. C. h. n. 4. 5. 7. matrem et fratrem. NON etiam contra non dolosos, Benek. d. l. num. 23. inde nec contra heredem ob dolum defuncti; p. f. C. h. arg. 2. §. 1. L. 8. h. iunct. 22. C. de poen. L. un. C. ex delict. defunct. 15. §. 3. ad SCt. Turpill. Plot. d. tr. §. 48. n. 20. Borch. d. tract. c. 5. n. 13. nisi lis cum defuncto sit contestata, p. C. h. arg. L. un. C. ex delict. defunct. f. in f. de fideiuss. et nomin. tut. Hahnius ad W. h. n. 4. Perez. in C. h. num. 3. Plot. d. tr. §. 48. n. 21. Borch. d. tr. c. 5. num. 13. Barbos. in C. ad L. 4. h. num. 4. Myns. decad. 3. Resp. 21. n. 89. (diss. Umm. D. 20. th. 3. n. 13. Bach. ad W. h. n. 4.) aut ex proprio dolo adversus ipsum agatur. 4. C. ibi Barbos. n. 6. Plot. d. tr. §. 48. num. 21.

[note: O] De omni re, corporali et incorporali, 7. si serv. vind. mobili et immobili, arg. 68. de R. V. 16. §. 3. de pign. Plot. de in lit. iur. §. 4. n. 84. C. I. A. h. th. 7. n. 2. vid. Bocer. cl. 6. D. 18. th. 95. affectionem recipiente, neque certam aestimationem habente, 3. h. Umm. D. 20. th. 5. n. 21. quae est deducta in iudicium [note: B] * bonae fidei, 5. pr. * DIRECTUM 5. pr. depos. [note: C] e. g. Commodati, 3. §. 2. commod. Depositi, 1. §. 26. depos. Locati, 48. §. 1. locat. Tutelae, 8. h. 7. de admin. tut. et t. t. C. h. Repetendae dotis, 25. §. 1. sol. matr. Hereditatis petitionis, 20. §. f. 25. §. 10. de hered. pet. Negotiorum gestorum, arg. 2. 3. C. h. C. I. A. h. th. 6. n. 1. Pignoratitiae, C. I. A. h. th. 6. n. 1. Empti, arg. 8. 12. C. de act. empt. 13. §. 18. ff. eod. 14. §. f. de serv. corr. 38. pr. de aedil. edict. 38. §. 8. de usur. 82. §. 1. de V. O. §. 1. l. de interd. Borcholt. d. tr. c. 4. n. 70. ¶¶. Bitsch. Tabor. C. I. A. h. th. 6. in f. n. 1. Plot. d. tr. §. 4. n. 58. (Diss. Duaren. Donell. Hillig. Borch. d. tr. c. 4. n. 70. Bach. V. 1. D. 21. th. 12. lit. a. Fr. h. n. 14.) Graev. h. circ. fin. secus si in * CONTRARIUM, ubi non de fide rupta; sed de indemnitate agitur. 5. pr. depos. 6. §. f. de his, qui not. infam. Bus. ad L. 5. pr. h. Umm. d. D. 20. th. 4. num. 17. vid. Plot. de in lit. iur. §. 20. num. 1.

[note: b.] * Arbitrarium, sive sit * REALE, e. gr. rei Vindicatio, [note: D] 46. 68. 71. de R. V. 60. §. 1. ad L. Falc. Publiciana, arg. 7. §. 8. de publ. 16. §. 3. de pign. Borch. d. tr. c. 4. n. 25. Confessoria et negatoria, 7. si serv. vind. Borch. d. c. 4. n. 14. Hypothecaria, 16. §. 3. de pign. Bach. de act. D. 7. th. 16. Meier. [note: d.] in e)ndoc. decad. 7. c. 1. aut alia in rem actio. 5. pr. h. 16. §. 3. de pignor. Vinn. ad §. 31. n. 7. 8. I. de act. sive * PERSONALE, e. g. actio doli et metus [orig: metûs]causa [orig: causâ], 18. pr. de dol. Bach. d. l. th. 10. 15. Meier. d. decis. 7. c. 1. et dec. 2. c. 5. Umm. D. 20. th. 4. n. 18. ad exhibendum, 3. §. 2. 5. §. 2. ad exhib. 10. h. etiamsi alius, quam [orig: quàm] rei dominus, exhibitionem petat, arg. dd. LL. Umm. D. 20. th. 4. n. 16. Bach. d. l. th. 14. Rerum amotarum, 8. §. 1. rerum amot. Condictio furtiva, 9. ibi gloss. et Zas. n. 3. C. I. A. h. th. 6. num. 2. Actio Faviana, 5. §. 1. si quid in fraud. patron. Interdictum quod [orig: quòd] vi aut clam, 15. §. 9. quod vi aut clam. de Tabulis exhibendis, arg. 2. §. 1. h. L. 68. de R. V. iunct. 3. §. 14. de tab. exhib. et aliud remedium, quo arbitratu Iudicis aliquid restituitur: 68. in f. de R. V. NON etiam iuratur, quando est deducta in iudicium stricti iuris, 5. pr. iunct. §. f. et L. 6. h. Borcholt. tr. de in lit. iur. c. 4. n. 76. et 77. Umm. D. 20. th. 4. num. 20. Haec differentia inter actiones bonae fidei et stricti iuris, directas et contrarias, hic hodie non est sublata. (dissent. Carpz. p. 1. c. 23. def. 19. et tit. 12. art. 4. num. 7. ubi adducit. Rauchb. l. 1. q. 9. num. 32. et Plot. de in lit. iur. §. 20. 39. qui de I. Civ. disputant.) Actor iurare potest in infinitum, 68. de R. V. 4. §. 2. h. ultra verum rei pretium: 1. 2. §. 1. L. 8. nec rescinditur, quod duplum excedat: Umm. D. 20. th. 6. num. 26. in f. Duaren. ad. L. 5. num. 27. h. Bocer. cl. 6. D. 18. th. 69. lit. a. iudex tamen terminum figere potest, quem non licet excedere. 4. §. 2. 5. §. 1. h. 18. pr. de dol. Bacchov. de act. D. 7. th. 13. Carpz. p. 1. c. 23. def. 10. et tit. 12. art. 4. num. 17. Brunnem. c. 23. num. 44.

[note: E] Praestito hoc iuramento [orig: iuramentô] iudex reum condemnat in quantitatem iuratam. 1. 2. §. 1. L. 8. h. 18. pr. de dol. 41. §. 1. de re iudic. quo [orig: quô] transfertur statim dominium, si res actoris est propria, et reus illam possidet, propter praesumptam venditionem; 9. rerum amotarum. 25. §. 1. sol. matr. 46. 47. de R. V. Borcholt. d. tr. c. f. n. 5. vid. L. 69. 70. de R. V. neque rescinditur praetextu periurii, nisi subsit magna causa. 4. §. 3. L. 5. §. 2. h. vid. Boc. [?] l. 6. D. 18. th. 98. C. I. A. th. 10. n. 1. 2. Umm. D. 20. th. 6. n. 28.

[note: SS] Simile huic iuramento est Zenonianum, Fab. in tr. de error. pragm. decad. 18. Error. 8. 9. de quo in l. 9. C. unde vi. et c. f. x. de his, quae vi met. caus. Bach. V. 1. D. 21. th. 12. lit. g. verb. de iur. Sax. Brunnem. c. 23. n. 45. Minorationis, de quo Rauchb. 1. quaest. 9. et Carpz. tit. 12. art. 4. et Taxationis expensarum. de quo Ord. Cam. p. 1. tit. 66.

[note: D] [note: a,,] * II. Iuramentum in Litem EXTR AORDINARIUM seu VERITATIS. Meier. in e)ndo/cois2 Iustin. decad. 4. c. 3. n. 1. Bach. V. 1. D. 21. th. 11. lit. B. Carpz. lit. 12. art. 4. n. 1. C. I. A. h. th. 3. est, quo Lis, quanti revera est, vel quanti actoris vere [orig: verè] interest, secundum [orig: secundùm] communem valorem aestimatur. 2. §. 1. Umm. D. 20. th. 7. n. 30. th. 8. n. 36. Borch. d. tr. c. 2. n. 5. 7. [note: C] Defertur a [orig: à] iudice, 4. §. 1. etiam propter levem rei culpam et moram, 2. §. 1. L. 5. §. f. modo necessitas hoc urgeat, et iudex rem aliter aestimare non possit. 4. §. f. 5. §. f. l. f. Unde a [orig: à] quibusdam [note: P] vocatur Iuramentum in litem necessitatis. Datur etiam contra heredes ex dolo et culpa [orig: culpâ] defuncti, modo [orig: modò] actio in heredes competat, Hahn. ad W. h. n. 4. etiam in stricti iuris et b. f. iudiciis contrariis. 5. §. f. Umm. D. 20. th. 7. n. 23. Borch. [note: E] d. tr. c. 4. n. 79. 80. Quo praestito reus condemnatur, quanti actor iuravit, nec facile [orig: facilè] quaeritur de periurio. L. f. h. Bach. de Act. D. 7. th. 13. p. 68. et th. 16. p. 72. vid. Umm. D. 20. th. 10. num. 46.

[note: a.] * III. Tertiam speciem, quam singularis interesse vel affectionis extra rem vocant, Plot. tr. de in litem iurand. §. 52. n. 3. non agnoscimus. vid. Borcholt. d. c. 2. num. 15. 23. 24. Umm. d. D. 20. th. 1. n. 3.

XII. 4. DE CONDICTIONE CAUSA DATA CAUSA NON SECUTA.

[note: D] COndictio causa data causa non secuta, sive ob causam datorum, est actio personalis, qua id, quod ob rem, sive causam futuram honestam, in alium translatum est, causa illa [note: N] non secuta, repetitur. Haec actio est civilis, stricti iuris, et perpetua.

[note: C] Oritur ex obligatione, ex quasi contractu; arg. pr. et §. 3. Inst. de oblig. quae quasi ex contract. Bach. ad Tr. Vol. 1. D. 22. th. 1. lit. a. et lit. f. verb. ex contractu innominato. Franck. h. in Comm. p. h. t. n. 7. nam tacite [orig: tacitè] hoc convenisse, ex aequitate praesumitur; 3. §. 7. h. 65. §. 4. de cond. indebit. vid. 13. §.

f. in fin. commod. Bacchov. d. l. et in tr. de Act. Disp. 2. th. 19. et seq. Vinn. l. 1. select. quaest. c. 46. Licet hoc ipsum expresse [orig: expressè] inter partes actum fuerit. arg. 3. de leg. 1. l. 3. C. de fideiuss. Bacchov. ad Tr. vol. 1. Disp. 22. th. 4. lit. b. Hahn. ad Wesemb. h. t. num. 2.

[note: A] [note: R] Requiritur igitur l. * Rei translatio naturalis, 1. pr. et §. 1. l. 3. pr. h. f. h. C. I. A. h. t. th. 4. num 1. Franzk. in comment. Pandect. de praescript. verb. num. 14. et seqq. vel civilis, scilicet per promissionem, 4. C. h. vid. 24. in fin. de acquir. vel omitt. hered. ibi: Nam et stipulando capit. vel per acceptilationem: 4. l. 10. h. vid. 115. pr. de R. I. Clud. tr. de cond. causa dat. caus. non secut. c. 1. n. 10. 12. et seqq. Nudum factum huic actioni locum non facit. Vinn. lib. 1. sel. quaest. cap. 46. Franzkius, in Comm. p. de Praescript. verb. num. 47.

[note: a,,] * II. Ob causam futuram finalem: 52. de condict. indeb. quae in conventionibus RES, l. 52. ff. de cond. indeb. in ultimis vero [orig: verò] voluntatibus MODUS, 17. §. 4. de condit. et demonsir. 1. C. de his, quae sub mod. iunct. 1. C. de donat. quae sub. mod. vid. Valent. Riemer. tr. 1. de contr. c. 7. §. 34. n. 8. et improprie [orig: impropriè] conditio et lex dicitur, 3. 5. 7. C. h. atque communiter per particulam UT effertur, Riemer. d. l. vid. sup. tit. de pact. p. 53. ut scil. vicissim aliquid detur, f. h. 5. §. 1. de P. V. vel fiat, 65. §. 4. de cond. indeb. 4. 5. C. h. Boc. class. 3. D. 20. th. 9. C. I. A. h. th. 4. n. 2. aut non fiat. 3. pr. ff. 3. C. h. Haec causa est exprimenda. 7. C. h. 3. §. 7. in fin. h. 25. C. de transact. Clud. tr. de condict. caus. dat. caus. non secut. c. 2. n. 50. et seqq. Res in dotem data, matrimonio [orig: matrimoniô] non secuto [orig: secutô], hac [orig: hâc] actione repetitur, l. 6. pr. ff. l. 1. C. h. t. licet nulla matrimonii facta fuerit mentio. Eo [orig: Eô] ipso enim, dum res dotis nomine datur, etiam causa futuri matrimonii expressa censetur. arg. 3. l. 21. de iur. dot. Bocer. cl. 3. D. 20. th. 10. Vinn. Iurisprud. contr. lib. 1. c. 28. Causa praeterita ad hanc actionem non pertinet. 52. de condict. indeb. arg. rubr. et t. t. h. Hinc venditor rem venditam et emptori traditam hac [orig: hâc] actione repetere haud potest, etiamsi emptor pretium solvere cesset; 8. C. de contr. empt. 14. C. de resc. vend. Venditor enim rem tradidit propter praeteritam causam; quia scil. ex venditione ad hoc [note: a,,] fuit obligatus. * III. Honestam. 1. pr. h. l. 1. §. 1. de [note: a.] cond. ob turp. caus. * Et IV. Quae non sit secuta. rubr. l. 1. pr. l. 3. §. 2. ff. 6. 8. C. h. 52. de condict. indeb. Bocer. cl. 3. D. 20. th. 8. Hic tamen distinguendum est, an causa non sit se, uta

[note: F] * absolute; e. gr. adulterium committere, Et cessat repetitio. 8. de cond. ob turp. caus. Bach. V. 1. Disp. 22. th. 1. verb. Quid si etc.

[note: f.] * Secundum quid, Et respectu certae personae, et datur condictio. 1. 5. C. h. Bach. d. l.

[note: G] * Sciverit, et denegatur haec actio, 8. C. quia donasse videtur; Bach. d. l. Hahn. ad W. h. n. 2.

[note: g.] * Ignoraverit, et datur condictio. 3. §. 5. Bacchov. Hahn. dd. ll.

[note: I] * dantis, et repetitio non habet locum, arg. 2. h. 1. 5. C. de donat. ant. nupt. Hahn. d. l.

[note: i.] * accipientis, et datur repetitio; 3. §. 3. 5. §. fin. h. 8. p. f. C. h. Etiamsi hanc culpam vel moram casus fuerit secutus, 3. §. 3. 5. §. f. h.

[note: K] * Si causa consistit in dando, cessat condictio; 5. §. 1. de P. V. L. p. C. h. Fr. h. num. 11. Hahn. d. l. nisi res simpliciter data sit ob rem, sine conventione, f. vid. Fr. tit. de P. V. num. 4. Bacchov. V. 1. D. 22. th. 2. lit. d.

[note: L] * Tantum [orig: Tantùm] circa accipientis personam, condictio quidem non videtur locum habere; 5. pr. illa tamen conceditur ex capite paenitentiae. 5. pr. Fr. h. n. 15. Bacchov. d. th. 2. lit. a. vid. L. 15. §. 6. Locat.

[note: l.] * Sin vero [orig: verò] casus est absolute [orig: absolutè] talis, non datur condictio, causaque tum [orig: tùm] habetur pro impleta; p. C. h. 3. §. 3. 4. L. 5. §. 2. h. Carpzov. p. 2. c. 35. d. 24. Nisi aequitas aliud suadeat. vid. 5. §. 3. et 4. h. Bach. d. th. 2. lit. a. Fr. h. num. 13. Hahn. h. n. 2.

[note: b.] * An vero [orig: verò] ob paenitentiam dantis, et datur condictio 3. §. 2. 3. L. 5. pr. et §§ seqq. h. nam qui ob rem dat, non se alteri; sed alterum sibi obligat, adeoque vel praescriptis verbis agit ad implementum contractus [orig: contractûs], vel hac [orig: hâc] condictione suum repetit: vid. 5. §. 1. de P. V. Fr. h. n. 17. Etiamsi accipiens promissum implere velit, vel praeparatoria fecerit: 3. §. 2. 3. L. 5. pr. §. 1. 2. h. Fr. h. n. 18. Clud. ad h. t. c. 2. num. 161. modo repetens illum indemnem servet. 5. pr. et §§. seqq. aut res non sit data, ut a [orig: à] lite recedatur, 39. C. de transact. Clud. ad h. t. c. 1. num. 24. Bacchov. V. 1. D. 22. th. 2. lit. b. in f. aut dans quoque ad causam implendam non sit obligatus. 8. h. Hahnius h. num. 2.

[note: S] Datur haec condictio illis, qui aliquid ob rem honestam dederunt, et illorum heredibus; 2. 3. C. h. ita tamen, ut heredes ex propria paenitentia rem repetere non possint, sed in voluntate, in qua defunctus perseveravit, acquiescere debeant. v. 3. de serv. export. 32. §. 2. et seqq. de donat. inter vir. et uxor. 4. locat. C. I. A. h. th. 5. num. 1. Bocer. cl. 3. D. 20. th. 21. Fr. h. num. 20.

[note: P] Adversus illos, qui aliquid dicto [orig: dictô]modo [orig: modô] acceperunt, et illorum heredes. 8. C. h. Clud. d. tr. de cond. caus. dat. cap. 4. n. 118. et seqq. Non contra successores singulares. 4. C. de rer. perm. Clud. d. cap. 4. n. 10. et n. 130. Si quis falso procuratori debitum solvit, ea [orig: eâ] intentione, ut nummi procuratoris fiant, 43. §. 1. in fin. de furt. et dominus illud non ratum habet, datur haec condictio contra procuratorem. 14. h. Clud. d. c. 4. n. 49. et seqq. ubi ad contraria respondet.

[note: O] Obiectum huius condictionis sunt res mobiles et immobiles; 1. §. 1. l. 7. §. 1. h. Clud. d. tr. cap. 5. n. 5. et 10. etiam incorporales, ut cautiones, 4. C. liberationes, 4. si obligatio remissa fuerit pura, res ipsa debita statim hac [orig: hâc] condictione peti potest. 10. Bach. V. 1. D. 22. th. 1. lit. f. verb. item in acceptilatione. vid. Clud. d. cap. 5. n. 23. et seqq. Praeterea [orig: Praetereà] vemunt in hanc actionem accessiones et fructus, 7. §. 1. l. 12. h. Clud. d. c. 5. n. 36. et seqq. etiam ante litem contest. percepti; 38. §. 1. de usur. vid. d. l. 38. §. 7. et l. 31. pr. de R. C. Clud. d. c. 5. n. 50. et seqq. Boc. cl. 3. D. 20. th. 22. lit. d. sed NON usurae. arg. 24. de praescr. verb. 3. C. de usur. 1. C. de cond. indeb. 4. C. de sond. ob turp. caus. Clud. tr. de cond. caus. dat. c. 5. n. 73. et seqq.

[note: SS] Interdum cum hac actione concurrit utilis rei vindicatio, in casu scil. l. 1. C. de donat. quae sub mod.

XII. 5. DE CONDICTIONE OB TURPEM, VEL INIUSTAM CAUSAM

HIc duae proponuntur actiones, Bocer. cl. 3. D. 20. th. 33. C. I. A. h. th. 1. n. 4.

[note: D] [note: A] * I. Condictio ob TURPEM causam, quae est actio personalis, qua [orig: quâ] repetitur id, quod ob rem, sive causam futuram, [note: N] ratione solius accipientis inhonestam, datum est. Haec actio est civilis, stricti iuris, perpetua, et non famosa. arg. 36. de O. et A.

[note: C] Oritur ex obligatione: ex quasi contractu. Bocer. d. cl. 3. Disp. 20. th. 32. C. I. A. h. n. 3. Hahn. h. n. 3. in fin. Requiritur

[note: R] [note: B] * I. Ut aliquid naturaliter vel civiliter sit datum, 1. ff. 1. C. h. vid. tit. praeced. R. 1.

[note: b,,] * II. Ob rem inhonestam. 1. pr. h. (quae scil. naturaliter vel civiliter est turpis. vid. l. 42. de V. S. Franzk. h. num. 2. Hahn. h. num. 2. verb. Ob turpem.)

[note: b.] * III. Ratione solius accipientis, 1. §. 2. l. 4. §. 2. ff. 4. 6. C. h. v. gr. ne furtum, ne iniuriam faciat: 2. pr. h. aut ut depositum, commodatum, rem furtivam restituat. 2. §. 1. l. f. h. l. pen. l. f. C. h. Haec si concurrunt, etiamsi dominium sit translatum; arg. §. 14. I. de act. l. f. usufr. quemadm. cav. Bach. V. 1. D. 22. th. 3. lit. a. in fin. attamen re contrahitur obligatio, et accipiens danti ad rem restituendam obligatur; idque sive causa sit secuta, sive non. 1. §. f. ff. l. 4. C. h. Si causa respectu utriusque, et dantis et accipientis, inhonesta sit, melior est conditio possidentis, et datum hac [orig: hâc] condictione non repetitur. 3. 4. pr. et §. 1. l. 8. ff. 2. 5. C. h. e. g. si quis iudici aliquid dederit, ut male [orig: malè], 3. vel etiam in bona causa pro se iudicet. 2. §. 1. vers. Sed hic quoque h. arg. 1. et sq. Auth. Novo iure. ibi: Veniam meretur. C. de poena iud. qui mal. iud. Bach. et Hahn. h. n. 3. Zoes. h. num. 3. C. I. A. h. th. 4. Item, si in adulterio deprehensus, 4. pr. vel fur, ne proderetur, aliquid dederit, 4. §. 1. quamvis hisce in casibus, si iustus metus intervenerit, actio quod metus [orig: metûs] causa competat. 7. §. 1. l. 8. quod met. caus. C. I. A. h. th. 4. Hahn. d. t. n. 4. Bus. ad d. l. 7. §. 1. vid. Mon [?] . decis. Arrag. 45. Quia vero iniquum videtur, ut accipiens praedicto in casu ex sua turpitudine lucrum sentiat, proinde [orig: proindè] siscum datum repetere posse, multi statuunt. 32. §. s. de donat. inter vir. et uxor. 9. in sin. de iur. fisc. 5. de calumniat. 1. C. de natural. liber. Oldend. de Action. class. 6.

act. 7. Hahn. ad Wesemb. h. num. 4. verb. in parire. Ex causa utrinque turpi promissum exigi non potest; sed causa [orig: causâ] turpi in cautione expressa [orig: expressâ], ipso iure nulla est promissio; 26. 27. 123. de V. O. alia vero [orig: verò] honesta, aut nulla plane [orig: planè] causa addita, ipso iure quidem subsistit promissio, verum [orig: verùm], si de turpi causa aperte [orig: apertè] constat, statim actio denegatur, 5. C. aut si de illa ambigitur, exceptio doli opponitur, qua [?] obata, reus absolvitur. 8. h. 1. C. vid. Franzk. h. t. n. 13. Bach. V. 1. D. 22. th. 3. lit. a. verb. et in turpi. Praeterea non competit haec condictio, si causa, propter quam aliquid datum, tantum [orig: tantùm] ratione dantis ost inhonesta: v. gr. si quis meretrici mercedem dederit, 4. §. 3. vid. Bacb. V. 1. D. 22. th. 3. lit. d. verb. puta si quid meretrici. in f. Fr. h. n. 8. Maestert. de Iustit. LL. Roman. l. 2. dub. 15. quam promissam antiquo iure exigere poterat; arg. 4. §. 2. et 3. vid. Bach. V. 1. D. 22. th. 3. lit, d. verb. si quid meretrici. et in tr. de Act. D. 4. th. 18. Fr. h. n. 7. et 10. Zaes. h. n. 8. quae ipsa tamen castitati temporum nostrotum haud conveniunt. Fr. d. l.

[note: S] Datur haec actio illis, qui aliquid dederunt, vel promiserunt, aut accepto tulerunt, ob causam ratione solius accipientis inhonestam, et illorum heredibus, Oldend. class. 6. act. 7. [note: P] C. I. A. h. t. th. 5. Adversus accipientes et illorum heredes. Oldend. d. l. C. I. A. d. th. 5. in fin.

[note: O] Ad id, quod turpiter acceptum, cum fructibus et accessionibus, arg. 38. §. 1. et seqq. de usur. Bocer. cl. 3. Disp. 20. th. 32. lit. b. sed sine usuris, 4. C. repetendum.

[note: a.] [note: D] II. * Condictio ob INIUSTAM causam est actio personalis, qua id, quod quis ex iniusta causa consecutus est, repetitur. 6. Unde hac actione repetitur, quod ex coacta stipulatione solutum est. 7. vid. Strauch. exerc. 6. ad 50. decis. Iust. cap. 2. num. 24. etc. 1. n. 33. Item fructus a [orig: à] malae fidei possessore consumpti. 3. C. de condict. ex lege. Perez. d. t. num. 6. C. I. A. h. t. num. 8.

XII. 6. DE CONDICTIONE INDEBITI.

[note: D] COndictio indebiti in specie ita dicta est actio personalis, [note: N] qua quis repetit indebitum per errorem solutum. Haec actio est stricti iuris, arg. §. 28. I. de action. Clud. de condict. indeb. cap. 2. n. 89. et seq. Bach. V. 1. D. 22. th. 7. lit. c. verb ante litem contestatam. et perpetua. Bach. d. D. th. 10. lit. g.

[note: +] Dividitur in condictionem Certi, qua certum quid, et Incerti, qua incertum repetimus. 40. §. 1. Clud. d. tr. cap. 2. n. 56. et seqq.

[note: C] Causa efficiens proxima est obligatio, §. 1. I. quib. mod. re contrah. oblig. §. 6. inf. I. de obl. quae quasi ex contr. ex quasi contractu; d. §. 6. l. 5. §. 3. de O. et A. Clud. d. tr. c. 1. n. 73. et seqq. Bach. V. 1. D. 22. tr. 4. lit. b. et de Action. disp. 4. th. 15. vid. 25. pr. de probat. 13. §. f. l. 14. 66. h. 13. in fin. ff. commodat. Bach. dd. ll. quamvis hoc interdum verbis exprimatur. 2. h. 3. C. de fideiuss. l. 3. de legat. 1. l. 56. pr. in fin. mandati. Bacchov. ad Tr. V. 1. D. 22. th. 4. lit. h. C. I. A. h. t. th. 2. Vocatur [note: D] autem hic quasi contractus INDEBITI SOLUTIO: quae est quasi contractus, quo is, qui indebitum per errorem solutum accepit, ad eius restitutionem obligatur. §. 6. I. de obligat. quae quasi ex contract.

[note: R] [note: A] Requiritur * I. DATIO, §. 1. I. quib. mod. re contr. oblig. §. 6. I. de oblig. quae quasi ex contr. Et quidem ad condictionem certi, translatio dominii: arg. §. 14. I. de act. l. f. in fin. usufr. quemadm. cav. l. 33. ibi: quia nihil accipientis facit. l. 53. ibi: manent nummi domini, eosque non per condictionem. h. Ad condictionem incerti sufficit possessionis translatio, 15. §. 1. l. 40. §. 1. promissio, 31. ff. 2. 3. 4. C. h. 6. C. de iur. et fact. ignor. Clud. de cond. indeb. cap. 1. n. 104. et seqq. Non obstante l. 2. et 4. C. de cond. ex leg. et acceptilatio. arg. 4. et 10. ff. de cond. caus. dat. caus. non secut. iunct. 115. de R. I.

[note: R] [note: a,,] * II. TANQUAM DEBITUM. sive ex causa praeterita et necessaria; §. 1. I. quib. mod. re contr. ibi qui solvendi animo. l. 1. ff. de condict. ob turp. caus. alias [orig: aliàs] censetur voluisse donare. 52. 65. §. 2. Bus. ad d. l. 52. Quod ex obligatione naturali imperfecta (vid. Grot. de iur. bell. et pac. lib. 2. cap. 11. n. 3. Sutholt dissert. 12. aph. 17. et seqq.) solvitur, tamquam indebitum, non repetitur. arg. dd. ll. Hinc ex obligatione ad a)nti/dwra datum, licet nullum praecesserit beneficium, hac tamen actione non repetitur. arg. dd. ll. Maestert. in varr. trr. ad h. t. quaest. An repetat, qui ad remunerandum. Vid. Bacchov. de Action. disput. 4. th. 16. in fin. et ad Tr. V. 1. D. 22. th. 6. lit. D. verb. an ei condictio.

[note: R] [note: a,,] * III. Requiritur, ut solutum sit indebitum: distingue tamen: [note: B] ABSOLUTE indebitum est, quod nullo iure, neque naturali, neque civili, neque a [orig: à] solvente, neque accipienti debetur, omnino repetitur. 41. L. 7. h. 9. C. ad L. Falcid. Tale est

regulariter, quod pupillus sine tutoris auctoritate promisit: l. 41. ff. h. t. (dissent. Vinn. ad §. 9. I. de inutil. stip. num. 4.) Legatum in imperfecto testamento relictum, 7. C. aut quod dodrantem excedit. vid. §. 7. ibi: vel repetere solutum. I. de fideicomm. hered. l. 9. C. ad L. Falcid. 21. 68. §. 1. ad SCt. Trebell. arg. l. 4. ff. de usur. vid. Strauch. ad 50. decis. Iust. Exerc. 6. c. 2. n. 12. Debitum sub conditione, 213. pr. de V. S. 16. pr. 18. h. Clud. de cond. indeb. c. 2. num. 7. et c. 3. num. 105. et seqq. aut die incerto, an exstiturus sit, solutum ante eius exsistentiam: arg. 16. §. 1. 56. h. 75. de condit. et demonstr. Clud. de cond. indeb. cap. 2. num. 9. 37. et seqq. vid. sup. de pact. lit. Xx. Quod vero [orig: verò] in diem, incertum tantum quando, promissum, illud ante diem solutum non repeti, 10. 17. (vid. tamen 1. §. 2. de cond. et dem. 4. pr. quando dies leg. ced.) nec interusurium, ob citiorem solutionem, exigi potest: arg. l. 1. C. h. 26. pr. C. de usur. 49. §. 1. de act. empt. Maestert. in varr. trr. ad h. t. quaest. Anut sortis, ita etiam accessionum. Gerhard. Exerc. Iust. decad. 16. q. 5. Zoes. h. t. n. 12. post Bald. Ang. Salicet. Costal. ad d. l. 10. h. t. in fin. Dissent. Bach. V. 1. D. 22. th. 5. lit. d. et e. Clud. de cond. indeb. cap. 8. num. 19. et seqq. Indebitum

[note: C] * vel ratione IURIS, quod scilicet certo tantum [orig: tantùm] iure non debetur, alio vero [orig: verò] iure debetur; Indebitum

[note: D] [note: D] * NATURALE tantum dicitur, quod quidem ex stricta iuris civilis ratione debetur; sed vinculo naturalis aequitatis destituitur. Et hoc solutum repetitur: 47. ibi: quoniam indebitam iure gentium pecuniam solvit. h. arg. 26. §. 3. 66. h. L. 29. §. 5. mandat. Tale est ab initio, quod vi metuve, vel spe futurae numerationis promissum: aut ex post facto, quod nudo pacto remissum: aut si iuratum sit, nihil deberi. 32. §. 1. l. 1. 43. h. 95. §. 4. de solut. Bacchov. V. 1. Disp. 22. th. 4. lit. a. et V. 2. Disp. 28. th. 3. lit. C. Vinn. lib. 1. quaest. sel. cap. 47. Clud. de cond. indeb. cap. 2. num. 15. et seqq. Strauch. ad 50. decis. Iust. exerc. 6. cap. 2. num. 19. et seqq. Idem dicendum, si naturalis quidem obligatio subsit, illam vero Ius eivile simpliciter reprobaverit: v. g. si femina, quod intercedendo promisit, solverit. 40. pr. h. 16. §. 1. in f. ad SCt. Vellei. 9. C. eod. Bach. V. 1. D. 22. th. 4. lit. a. in fin. NON etiam, quod ex iudicis sententia, licet iniqua, debetur. Hoc si quidem ex iuris praesumptione et dispositione pro mixto et naturali

quoque debito Habetur. arg. 25. de stat. homin. 65. §. 2. ad SCt. Trebell. 1. C. h. 29. §. 5. vers. nisi ex condemnatione, mandati. 36. ff. fam. ercisc. Clud. de cond. indeb. cap. 4. n. 104. et seqq. num. [note: d.] 122. et seqq Bocer. cl. 2. D. 8. th. 15. Indebitum

[note: D] * CIVILE tantum [orig: tantùm] dicitur, quod quidem ex aequitate naturali; sed non plene [orig: plenè] et efficaciter de iure civili debetur. Tale est, de iure civili, nudo pacto promissum; 5. §. 2. de solut. vid. Clud. de cond. indeb. cap. 2. n. 44. et seqq. quod ex errore facti solutum non repetitur; Zoes. h. n. 7. hic enim debitum et indebitum aestimatur ex naturali ratione et aequitate; 15. pr. 66. Clud. de cond. indeb. cap. 1. n. 112. 19. pr. 26. §. 12 64. h. 10. de O et A. 16. §. 4. de fideiuss. 3. C. de usur. Non obstante f ad SCt. Mac. Hinc, qui pecuniam contra SCtum Macedonianum acceptam solvit: (quia ius civilc hanc naturalem obligationem in totum non reprobavit, 10. ad SCt. Maced.) solutum non repetit. 9. §. 4. et 5. d. t. 40. pr. h. Item in eo, qui iniusta Iudicis sententia est absolutus, manet naturalis obligatio, iure civili non simpliciter reprobata. 60. pr. Clud. de cond. ind. c. 2. n. 49. et c. 4. n. 104. Vinn. l. 1. sel. Qu. c. 47. Bach. V. 1. D. 22. th. 4. lit. h. Regula in l. 26. §. 3. proposita (quod sc. illud, cui perpetua obstat exceptio, indebitum dicatur, et per errorem solutum repetatur:) tunc demum locum habet, si obligatio naturalis (plenam iure naturali potestatem exigendi tribuens) non subsit, vel illam ius civile reprobaverit. 60. pr. 40. pr. h. 9. §. 4. et 5. iunct. l. seq. ad SCt. Maced, Vinn. lib. 1. sel. quaest. cap. 47. Bach. V. 1. D. 22. th. 4. lit. h. Inde fideiussor, omissa divisionis exceptione, totum solvens, partem confideiussoris a [orig: à] creditore non repetit. 49. §. 1. de fideiuss. ibi Bartol. num. 2. et seqq. Imperfecta vero et minus plena obligatio naturalis hunc effectum non producit; sed si donatarius doni oblitus, se mutuum accepisse, vel ex alia necessaria causa obligatum esse credat, et tantundem reddat atque solvat, non obstante obligatione ad a)ntti/dw [?] a, solutum repetet. Bach. tr. de Act. disp. 4. th. 16. vers. Et hinc decidenda. p. 142 et seq. Maestert. in varr. trr. ad h. t. quaest. An repetat, qui ad renumer andum. Sutholt. dissert. 12. aph. 18. Zoes. h. t. n. 8. Indebitum secundum quid

[note: c.] * ratione HOMINIS est, quod quidem iure debetur, sed non a [orig: à] solvente, vel non accipienti, 65. §. f. Et hoc per errorem solutum repetitur; 65. §. f. 19. §. 1. h. l. 5. C. nisi non debitor, veri debitoris nomine, vero creditori solverit, arg. 23. de solut. 39. de neg. gest. et de hoc casu accipienda est. l. 44.

ff. h. t. Carpz. p. 2. c. 24. d. 10. Clud. de cond. indeb. c. 1. n. 37. et seqq. c. 4. num. 94. Bus. et Costal. ad d. l. 19. §. 1. h.

[note: a.] [note: R] * IV. Requiritur in * SOLVENTE ERROR sive ignorantia, ita, ut solvens causam debendi veram, et sese obligatum esse existimaverit, facti errore lapsus. 6. 7. C. h. 6. 10. C. de iur. et fact. ign. 9. C. ad L. Falcid. Clud. de cond. indeb. c. 1. n. 14. et seqq. Qui SCIENS indebitum solvit, hac actione non repetit, 1. §. 1. 24. 26. §. 3. 62. h. 9. C. eod. 9. C. adL. Falcid. cum [orig: cùm] donaverit; 53. de R. I. Clud. de cond. indeb. c. 4. num. 63. et seqq. Cost. de fact. scient. et ignor. cent. 2. dist. 27. n. 9. et seqq. etsi ea [orig: eâ] mente datum sit, ut postea [orig: posteà] repetatur. 50. h. arg. 7. C. de cond. ob caus. dat. Clud. d. tr. cap. 1. num. 6. etc. 4. n. 64. vid. tamen 18. de R. C. Fr. h. n. 23. Cessat haec regula: (1.) Si alia, quam [orig: quàm] donationis praesumptio, capi potest. Fr. d. l. n. 24. e. gr. in debitore immoderatas usuras solvente: post. Bald. Dec. et alios, Sand. decis. Frisic. lib. 3. t. 14. d. 7. Tiraq. tr. de retract. convent. §. 36. gl. 2. n. 152. (2.) Si solvens donare non possit: ut est pupillus, etc. Clud. de cond. indeb. cap. 5. n. 29. IN IURE ERRANS, similis est scienti, 9. C. ad L. Falcid. 48. pr. de fideiuss. Cost. de fact. scient. et ignor. inspect. 65. n. 2. l. 9. §. 5. vers. Quod si ideo [orig: ideò]. de iur. et fact. ignor. neque condicit: 10. 6. C. de iur. et fact. ignor. 6. ibi: Si per ignorantiam facti. C. h. 9. C. ad L. Falcid. arg. 2. C. si advers. solut. arg. 25. pr. ibi: Vel aliquam iustam ignorantiae causam. de prob. Clud. tr. de cond. indeb. c. 1. n. 27. et seqq. c. 3. n. 98. et seqq. Bocer. cl. 2. D. 8. th. 18. lit. b. Gerhard. Exerc. Iustin. decad. 16. q. 6. Bus. ad l. 1. §. 1. h. Maestert. in varr. trr. ad hunc tit. quaest. An is, qui errore iuris indebitum [orig: indèbitum] solvit. Strauch. ad 50. decis. Iust. ex. 6. c. 1. num. 27. et seqq. Zoes. h. num. 14. a [orig: à] Sand. ad l. 53. de R. I. Carpz. p. 2. c. 28. d. 20. vid. Franzk. ad §. 1. Inst. quib. mod. re contr. obl. ¶. EXCIPIUNTUR (1.) Pupilli, 29. Minores in integrum restituuntur. 2. C. si advers. solut. 25. pr. de minor. Clud. de cond. indeb. c. 1. n. 52. et seq. c. 5. n. 50. et seqq. (2.) Feminae, SCto Velleiano se munitas ignorantes: 9. C. ad SCt. Vellei. iunct. 9. de iur. et fact. ignor. Clud. d. tr. cap. 1. n. 56. Idem est in militibus, rusticis, et aliis, quibus ius ignorare licet. Bocer. d. D. 8. th. 9. Maestert. d. quaest. in fin. Clud. d. c. 1. n. 55. et seqq. Sand. ad d. l. 53. de R. l. fere [orig: ferè] in fin. (3.) Si testator heredi necessitatem remisit cavendi de legatis praestandis, et haeres, ignorans testatorem posse hoc facere, cavit legatariis, 1. in pr. vers. Si vero [orig: verò] hoc non potuisse, ut inposs. legat.

Paul. Bus. ad d. l. 1. §. 1. h. num. 3. Maestert. d. l. Strauch. d. l. Sand. ad d. l. 53. (4.) Excipiuntur casus, quibus etiam scientes, indebitum solutum repetunt, arg. 9. C. ad L. Falc. Sand. dec. Frisic. l. 3. tit. 14. def. 7. v. quod si debitori scienti. (5.) Sententia veterum, et Bacchov. de action. D. 4. th. 17. Franzk. in comm. h. t. n. 28. et seqq. Vinn. in Comm. ad §. 6. num. 3. I. de oblig. quae quasi ex contract. et lib. 1. select. quaest. c. 47. qui in iure errantibus hanc actionem concedunt omnibus in casibus, ubi nulla subest naturalis obligatio Iure Civili agnita, contrariatur generalitati. l. 10. C. de iur et fact. ignor. a [orig: à] quo hi casus non reperiuntur excepti, et tollit differentiam inter facti et iuris errorem, contra tot textus. vid. Carpz. part. 2. const. 28. def. 20. et part. 3. const. 15. d. 42. ¶¶. In FACTO PROPRIO errans condicit. l. 22. pr. l. 32. §. 1. ff. h. t. Carpz. p. 2. c. 28. def. 21. num. 5. Clud. de cond. indeb. c. 10. n. 36. et seqq. vid. Cost. tr. de facti scient. et ignor. inspect. 48. Barbos. thesaur. locupl. lib. 5. cap. 14. ax. 12. DUBITANS in iure interdum pro sciente habetur; 6. §. 4. de A. vel O. H. quia tamen donare non videtur, 10. C. de don. hic pro ignorante et errante habetur. f. C. h. vid. 14. 15. qui testam. facere poss. f. §. 2. C. de furt. Clud. de condict. indeb. c. 5. num. 2. et seqq. Strauch. ad 50. decis. Iust. exerc. 6. c. 5. Barbos. thesaur. locupl. lib. 4. c. 52. ax. 2. Cost. tr. de fact. scient. et ignor. inspect. 82. num. 1. et seqq.

[note: e.] In * ACCIPIENTE nihil refert, sive iuris, sive facti errore, se creditorem esse, existimaverit. arg. §. 2. vers. Item si is. I. de asucap. Vinn. ad §. 6. Inst. de oblig. quae quasi ex contr. n. 1. Si vero sunulans alterum induxerit, 43. pr. de furt. atque pecuniam lucrandi animo acceperit, 38. §. 1. de solut. tunc ipse furtum committit, dd. ll. 18. de cond. furt. Tab. in Racem. crim. ad d. l. 43. pr. Vinn. d. l. et ad solutum repetendum non datur haec nostra; arg. §. 14. I. de Action. f. usufruct. quemadm. cav. sed condictio furtiva. 18. ff. de cond. furt. Clud. de condict. indeb. c. 10. n. 32. vid. tamen Bach. V. 1. D. 12. th. 41 lit. E.

Concurrentibus his IV. requisitis, rei solutae dominium (si aliud non impediat) in accipientem transfertur; Clud. de cond. indeb. c. 1. num. 30. et seqq. c. 9. num. 5. et seqq. Fr. in Comm. p. h. t. n. 26. Riemer. decad. 9. q. illust. 7. arg. 29. accipiens tamen ex dicto quasi contractu ad restitutionem obligatur. §. 6. I. de obl. quae quasi excontr.

[note: pr.] Ratione probationis notandum, quod [orig: quòd] primum requisitum, SOLUTIONEM scilicet, actor probare debeat; l. 25. pr. ff. de probat. arg. l. 7. §. f. de curat. furios. Carpz. p. 2. c. 28. def. 21. num. 3. Quoad probationem vero [orig: verò]DEBITI vel indebiti distinguendum est:

[note: G] * Si reus ab initio se aliquid accepisse negaverit, actor vero [orig: verò] contrarium probaverit, reus indistincte [orig: indistinctè], solutum debitum fuisse, ostendere compellitur. 25. pr. de probat.

[note: g.] * Si vero [orig: verò] reus ab initio solutionem confessus fuerit, videndum:

[note: K] * Si solvens fuerit homo diligens, actor indebitum probare debet; 25. in f. pr. de probat.

[note: k.] * Si vero [orig: verò] solvens fuerit homo minus diligens, mulier, pupillus, miles, rusticus, etc. tum [orig: tùm] reo imponitur probatio, solutum fuisse debitum. 25. §. 1. de probat.

[note: i.] * Si actor non simpliciter solutum debitum fuisse negat; sed vel ante exstinctum, aut se exceptione munitum fuisse dicat; tum [orig: tùm] actor cuiuscumque sit conditionis, probare debet indebitum, 25. §. 2. de probat. Clud. de cond. indeb. c. 9. n. 39.

[note: h.] * An vero [orig: verò] partem tantum [orig: tantùm] soluti indebitam praetendat, et tum [orig: tùm] quoque actor sine distinctione probare debet, partem non fuisse debitam. 25. §. 2. de probat.

[note: f.] * An vero [orig: verò]tantum [orig: tantùm] promissa, et tum, si cautio

[note: L] * indiscrete [orig: indiscretè] loquitur, illi, qui eam accepit, probatio incumbit, fuisse debitum, 25. §. f. de probat. c. 14. x. de fid. instr. vid. Carpz. p. 1. c. 17. d. 39.

[note: l.] * continet debiti causam, debitor, causam falsam esse, probare debet, et quidem literis. 25. §. f. d. c. 14. L. 13. C. de non num. pecun.

Qui probare debet, licet nihil probaverit, potest adversario iuramentum iudiciale deferre: ita, ut adversarius vel iurare, vel illud referre teneatur. l. 25. §. p. de probat. Clud. de condict. indeb. c. 9. num. 44. et seqq. ¶¶¶. Quartum requisitum ERROR scilicet regulariter etiam ab actore probandum dicitur, 6. C. h. 25. pr. in fin. de probat. Bacchov. Vol. 1. d. 22.

th. 6. in pr. Franzk. ad §. 1. Instit. quib. mod. re contr. oblig. num. 17. et seqq. vid. tamen Clud. tr. de cond. indeb. cap. 10. num. 33. et seqq. Carpzov. p. 2. c. 28. d. 21. num. 5. Barbosa locupl. l. 5. c. 16. axiom. 1. lim. 2.

[note: S] Competit illis, qui indebitum per errorem solverunt et illorum heredibus. 12. ff. 1. C. Pupillo, sine tutore solventi, quoad consumptos nummos, 29. Clud. de cond. indeb. cap. 5. num. 22. et seq. (nam exstantes etiam scienter indebite [orig: indebitè] solutos vindicat, dd. LL.) aut si tutor pupilli nomine indebitum solvit, l. 57. pr. h. t. licet de suo; 6. §. f. si vero [orig: verò] tutor, tutela [orig: tutelâ]finita [orig: finitâ], quod indebite [orig: indebitè] solvit, pupillo non imputaverit, tunc ipsi tutori utilis datur indebiti condictio. f. §. 1. Bus. ad d. l. 57. pr. h. Clud. d. tr. c. 5. num. 72. et seqq. Procuratore domini nomine indebitum solvente, competit haec condictio illius domino, qui in specie solutionem illam mandavit, aut postea [orig: posteà] ratam habuit: arg. 6. pr. 47. h. 6. C. etiamsi procurator propriam solverit pecuniam. l. 6. §. f. ff. h. t. vid. l. 9. §. 8. de R. C. Ceterum [orig: Ceterùm], si dominus solutionem illam in specie non mandavit, aut ratam habuit, datur utilis condictio ipsi procuratori. 6. pr. Clud. d. c. 5. num. 94. et seqq. Si Fideiussor, Principalis nomine, solvit indebitum, competit condictio reo principali: Fideiussor habet actionem mandati contra reum principalem, pro quo solvit; 47. Si vero fideiussor suo [orig: suô] nomine indebitum solvisset, ipse ab accipiente solutum condicere posset. d. l. 47. 38. §. f. Clud. de cond. indeb. c. 5. num. 94. et seqq. Interdum, quod quis suo [orig: suô] nomine solverit indebitum, alius condicit: 5. Exempla sunt in d. l. 5. l. 2. §. 1. et ll. seqq. l. 61. h. 8. §. 16. de inoff. test. Si duo rei, qui unam summam debebant, aut reus et fideiussor, diverso tempore solverint, qui posterior solvit, habet repetitionem; 25. modo prior solutio liberationem peperit. 59. h. vid. 34. §. f. de solut. Sin simul solverint, singuli partem repetunt. 19. §. f. l. 20. Si vero aliud, aut aliud debeatur a [orig: à] duobus Reis, et uterque solverit, creditor eliget, utri reddat. 21. Clud. d. c. 5. n. 129. Strauch. ad 50. Decis. Iust. Exerc. 6. c. 5. n. 29. et seq.

[note: P] Datur autem adversus accipientes vel delegantes: 57. §. 1. h. 2. C. eod. 12. 13. ff. de novat. modo sese contrahendo obligare possint. Pupilli, etc. non conveniuntur, nisi in quantum locupletiores facti sunt. §. 1. vers. Unde pupillus. I. quib. mod. re contr. oblig. iunct. 59. de O. et A. 13. §. f. h. Clud. de condict. indeb. c. 6. num. 11. 40. et 45.) Si procurator ex speciali

domini mandato indebitum accipit, aut dominus illud postea ratum habet, competit condictio contra ipsum dominum: 57. §. 1. iunct. 6. §. 1. idem est, si adiecto indebitum solvitur. 34. pr. de solut. Si vero [orig: verò] dominus hoc in specie non mandavit; sed tantum iussit, ut debitum exigatur, nec postea illud ratum habet, datur condictio tantum contra ipsum procuratorem. 6. §. 1. 2. l. 57. §. 1. Clud. d. c. 6. n. 16. et seqq. Contra successores universales competit haec actio; arg. 49. de obl. et act. C. I. A. h. th. 8. in fin. Clud. d. c. 6. n. 69. sed non adversus singulares. arg. l. 49. h. l. fin. §. 1. de contr. empt. Clud. d. c. 6. n. 3. et 72. qui tamen n. 6. et 73. limit. addit.

[note: O] Petuntur res indebite [orig: indebitè] solutae, corporales et incorporales: illae certi, hae vero [orig: verò] incerti condictione; 12. de novat. Clud. de condict. indeb. cap. 7. num. 2. et seqq. c. 2. num. 59. et seq. ut possessio, 15. §. 1. 40. §. 1. Clud. c. 7. num. 6. et seqq. cap. 2. num. 60. et seq. ubi Resp. ad. l. 33. l. 51. ff. h. t. servitus, 12. 22. §. 1. h. iunct. 75. §. 3. de V. O. liberatio. 31. ff. l. 3. C. h. 12. ff. de novat. Clud. d. c. 7. num. 15. et seq. Si quantitas indebite [orig: indebitè] soluta, tantundem in eodem genere, 7. 19. §. 2. h. 25. in fin. de praescr. verb. v. 65. §. 6. sine usuris. 1. C. h. C. I. A. h. th. 4. in fin. Si vero [orig: verò] species soluta, illa ipsa repetitur, 7. cum omnibus fructibus et accessionibus, 15. pr. 26. §. 12. vers. Ut puta fundum. 65. §. 5. h. 38. §. 2. de usur. deductis impensis. 65. §. 5. Si res restitui non potest, b. f. possessor extra moram non tenetur, nisi in quantum locupletior factus est: 26. §. 12. vers. Vel hominem. 65. §. 8. Malae fidei possessor, aut morosus ad verum pretium. 65. §. 8. vid. Clud. d. c. 7. num. 21. Si ex alternativa utrumque simul solvitur, solvens eligit, quod repetat. p. C. h. vid. 26. §. 13. in fin. Strauch. ad 50. dec. Iustin. Exerc. 6. cap. 3. 4. et 5. Si una ex illis perierit, ille, qui solvit, alteram, quae superest, iure non petir. 32. in princ. Strauch. d. c. 5. n. 2. Si diversis temporibus utrumque solutum sit, repetitur [note: C] posterius, arg. 25. Cessat haec condictio (1.) si aliquid transactionis causa [orig: causâ] solutum fuerit: 65. §. 1. ff. arg. 2. C. h. arg. 6. C. de iur. et fact. ignor. Clud. de condict. indeb. c. 4. n. 84. nisi evidens calumnia detegatur, vel transactio imperfecta sit, 65. §. 1. Clud. d. c. 4. n. 85. et seqq. aut quis solverit tamquam ex praecedenti transactione, quae tamen numquam intervenerit. 23. pr. Clud. d. c. 4. n. 87. in fin. (2.) Si ex causa, in qua lis inficiando in duplum crescit, indebitum quis solverit. 4. C. h. §. fin. I. de obl. quae quasi ex contract. Clud. d. c. 4. n. 68. et seqq.

vid. Groenevv. de legib. abrog. ad d. §. fin. num. 1. et 2. et ad l. 4. C. h. ubi, hanc exceptionem hodie non observari, scribit: (3.) Ubi pietatis causa subest. 32. §. 2. ibi Bus. NON etiam cessat ob promissionem solventis, quod soluti nomine nihil movere vellet, f. §. 3. neque ob renuntiationem expressam. 19. de inoffic. test. Haec enim renuntiatio venit ex eodem errore, quo facta est solutio. Bocer. class. 2. disp. 8. th. fin. Duaren. h. t. c. ult. vers. quaeritur etiam. ¶.

XII. 7. DE CONDICTIONE SINE CAUSA.

[note: D] COndictio sine causa est actio personalis, qua quis repetit rem ad se pertinentem, et apud alium sine causa exsistentem.

[note: +] Di viditur in condictionem Certi, qua res certa, vid. Clud. tr. de condict. prooem. num. 41. c. 1. et seqq. et condictionem Incerti, qua res incerta petitur. 3. vid. Clud. tr. de condict. incerti, c. 1. et seqq.

[note: C] Oritur ex obligat ione, ex quasi contractu. Boc. cl. 3. D. 20. th. 36. Aequum enim est, restitui mihi rem meam, quae est apud alium sine causa, 32. de R. C. ab initio, 1. §. 2. et 3. l. 4. f. §. 1. h. vel quia causa non secuta, 1. §. 1. 2. l. 2. 4. h. aut postea [orig: posteà] finita. 1. §. 2. et 3. l. 2. h. 2. de condict. ex leg. Hinc concurrit cum praecedentibus: 1. pr. §. 1. 2. L. 4. h. Bach. ad W. h. lit. A. in fin. et sola competit in casu, 2. ff. 2. C. h. 25. §. 1. de furt. Each. V. 1. disp. 22. th. 11. Eoc. d. disp. 20. th. 42.

[note: S] Datur haec actio illis, qui rem promiserunt, vel dederunt, quae sine causa apud alium exsistit, illorumque heredibus: Oldend. [note: P] de Action. cl. 6. act. 5. n. 5. Adversus illos, penes quos [note: O] sine causa res exsistit, illorumque heredes. Oldend. d. l. Ad obligationem vel rem illam repetendam. 1. 3. Oldend. d. class. 6. act. 5. n. 6.

XIII. 1. DE CONDICTIONE FURTIVA.

[note: S] COndictio furtiva improprie [orig: impropriè] etiam vocatur actio furti, vid. 9. de in lit. iurand. 14. §. 16. l. 71. pr. de furt. 3. §. ult. naut. caup. stab. Tabor. Racemat. criminal. 2. thes. 55. Racem. 3. thes. 24. et ad d. lib. 71. pr. v. et si furti actum. Vinn. in not. ad Petr. Pect. Comm. in tit. de reb. naut. ad d. l. 3. §. f. lit. b. Clud. tr. de cond.

[note: D] furt. cap. 3. num. 1. et cap. 4. n. 6.) et est actio personalis, qua [note: N] a [orig: à] fure eiusque heredibus res furtiva repetitur. 5. 7. pr. §. 1. Estque Civilis, Clud. d. tr. c. 1. num. 3. Hahn. ad W. h. n. 6. rei persecutoria, 7. §. 1. 2. Bach. de action. D. 4. th. 21. in fin. Fr. h. n. 6. non famosa. arg. 36. de O. et A. Hahn. ad Wes. h. n. 1. Clud. c. 3. n. 29. et 30. c. 51. n. 18. et 19. perpetua, 21. §. 5. rer. amot. Clud. d. tr. c. 21. n. 8. et condictio irregularis, utpote quae domino, adversus non dominum, competit. §. 14. I. de action. f. in fin. usufr. quemadm. cav. Fr. h. num. 1. et 5. Clud. d. tr. c. 7. n. 19. vid. Groenevv. ad d. §. 14. I. de act.

[note: +] Haec condictio, aeque [orig: aequè] ac reliquae, dividitur, quod [orig: quòd] alia sit Certi, alia Incerti. 12. §. f. vid. Bacchov. de action. Disput. 4. thes. 23. Tabor. in Racem. crim. ad l. 59. verb. Ideoque furti actionem. ff. de furt. Fr. h. num. 19. et seq. Clud. tr. de cond. furt. cap. 2. per tot.

[note: C] Datur a [orig: à] Lege, Bach. Vol. 1. Disp. 22. th. 12. lit. b. et tr. de action. D. 4. th. 20. lit. a. C. I. A. h. th. 1. in fin. in odium furum; §. 14. I. de action. 4. 5. f. h. 13. §. 2. de iureiur. C. I. A. h. th. 4. pr. Bach. de action. D. 4. th. 21. in fin. Fr. h. num. 6. Hahn. h. n. 1. 7. in fin. C. I. A. h. th. 1. in fin. licet res furtiva casu perierit; §. ult. I. de oblig. quae ex delict. 8. pr. §. 1. l. f. ff. 2. C. h. Fr. h. n. 3. Vinn. ad §. 14. n. 3. I. de action. Clud. de cond. furt. c. 18. n. 1. et seqq. nisi antea mora, in qua fur semper esse dicitur, 8. §. 1. l. f. per realem oblationem fuerit purgata, 8. pr. ff. 2. C. h. 73. §. 2. de V. O. Clud. d. tr. c. 11. num. 22. et seqq. aut haec actio novatione in aliam obligationem sit translata. 17. Clud. d. c. 11. n. 28. et seqq.

[note: A] [note: S] Condictio fuitiva * CERTI datur soli rei furtivae domino, cui illa est subrepta. 1. 11. Requiritur itaque in Actore (1.) ut sit rei furtivae dominus; 1. h. 14. §. 16. ff. de furt. quod ipsum tamen actor in hac actione probare non tenetur. Bach. de action. Disp. 4. th. 23. pr. ¶. Vinn. ad §. 14. I. de action. n. 3. C. I. A. h. th. 5. n. 1. in fin. Hinc excluduntur, qui postea [orig: posteà] proprio facto dominr rei furtivae esse desierunt: 10. §. 2. arg. 12. pr. Clud. d. tr. c. 1. n. 2. et seqq. et c. 27. num. 4. et seq. Heredes ratione rei in specie legatae: 10. §. f. Item commodatarii [orig: commodàtarii], conductores, etc. 12. §. f. de usufr. 14. §. 16. de furt. vid. 38. §. 1. de furt. Clud d. tr. c. 13. num. 22. et seqq. (2.) Requiritur, ut ipsi actori res sit subrepta, 11. naturaliter, vel civiliter. 12. pr. 18. vid. Clud. d. c. 27. n. 3. Ille, cui res nullo modo subrepta est, licet postea [orig: posteà] rei furtivae dominus fiat, eam

tamen condicere non potest. 11. Wesemb. p. h. t. n. 6. Clud. d. tr. c. 21. num. 5. Zoes. h, num. 2. Verum si ille, cui res est subrepta, postea [orig: posteà] acquisiverit illius dominium, tunc sententia Bacchovii et Hahnii, ad Wesenbec. d. l. admittenda videtur, quod scil. hic quoque rem condicere possit. arg. 27. §. 1. de R. V. 7. §. 4. ad exhibend. Cap. Abbate. 3. vers. porro [orig: porrò] praefata. de sententia et re iudic. in. 6. Heredibus, si ipsi in dominium rei subreptae successerint, datur haec actio. 10. §. f. 11. Clud. d. tr. c. 34. num. 1. et seqq.

[note: a.] Condictio furtiva * INCERTI datur etiam non dominis, qui ius in re furtiva habent, ut creditoribus pignoratitiis; 12. §. f. h. 22. pr. de pign. action. Clud. d. tr. cap. 28. per tot. et aliis, quorum interest, rem non esse subreptam, ut commodatario. f. §. 3. C. de furt. Tabor. in Racem. crim. ad l. 59. ad verb. ideoque furti actionem fere [orig: ferè] in fin. ff. de furt. Bocer. cl. 4. D. 1. th. 82. lit. D. Diss. Clud. d. tr. cap. 30. ubi tamen nostram sententiam de iure Saxonico veram esse asserit.

[note: P] Adversus furem, 5. manifestum, nec manifestum; 10. pr. etiam raptorem sive praedonem, 2. §. pen. vi bonor. raptor. 10. §. 1. Clud. d. tr. de cond. furtiv. cap. 36. per tot. et cuius ope, auxilio et consilio furtum est commissum; L. 53. §. 1. de V. S. secus, si quis consilium tantum [orig: tantùm] dederit. 6 iunct. 5. Bach. ad W. h. n. 7. lit. g. Tahor. Racem. crimin. 4. th. 17. p. 125. in fin. Hahn. ad W. d. l. Si plures rem contrectaverint, datur contra singulos in solidum, 1. C. h. Carpz. p. 4. c. 34. d. 5. ¶¶. ita, ut nec exceptione divisionis sese defendere possint. Clud. d. tr. cap. 44. num. 13. Unius tamen solutio liberat reliquos, 1. C. a [orig: à] quibus solvens nihil repetit. arg. 38. §. f. de admin. et peric. tut. post Cyn. Sichard. Clud. d. c. 44. num. 14. et seq. Contra heredes, et similes successores, etiam infantes et furiosos, 2. datur haec actio in solidum; 7. §. 2. 9. Clud. d. tr. cap. 45. per tot. Matth. de Grimin. lib. 47. tit. 1. c. 4. num. 2. Bach. V. 1. D. 22. th. 13. lit. D. et de Action. Disp. 4. th. 21. ¶. Komppen. lib. 2. observ. 70. Harppr. ad §. fin. Inst. de obl. quae ex delict. num. 5. et seq. ¶. etiamsi nihil ad illos ex delicto pervenerit, et fur laqueo suffocatus fuerit. L. 7. §. 1. h. 45. pro soc. l. un. C. quando civil. act. crim. praeiud. Nec Iudex ex cerebrina aequitate ius tertio quaesitum intervertat. Harppr. ad. d. §. ult. I. de oblig. quae ex delict. num. 16. Besold. in delibat. ex lib. 47. ff. quaest. 7. Berlich. p. 5. concl. 45. num. 6. et seqq. Richter. part. 2. decis. 96. num. 114. ¶. Tabor. Syllog. l. Benedict. 4. ¶. a [orig: à] Peguera, dec. 27. in addit.

¶¶¶. In foro tamen Saxonico, hoc in casu, si scil. fur laqueo punitus sit, et res furtiva ad heredem non pervenerit, haeres hac [orig: hâc] actione conveniri nequit, Carpzov. prax. crim. p. 2. q. 80. n. 104. et seqq. et l. F. part. 4. const. 32. def. 23. ¶. Berlich. p. 4. concl. 19. n. 37. et seqq. et p. 5. c. 45. n. 16. Contra successores singulares non datur haec actio. arg. 5. h. arg. 25. pr. de O. et A. §. 18. in fin. I. de action. Non obstante §. 26. in f. I. de R. Div. vid. Bacchov. et Vinn. ad d. §. 26.

[note: O] Competit haec actio ad repetendas res furtivas, cum omnibus fructibus, 8. §. 2. etiam percipiendis, arg. 2. C. de fruct. et lit. expens. Clud. de condict. furt. c. 17. n. 3. et omni interesse. 3. Si res adhuc exstant, repetuntur ipsa corpora; 8. pr. licet in aliam formam sint mutata, 13. nullis refusis expensis in rem factis. 1. C. de infant. expos. arg. 13. Si vero res non exstant, petitur illarum aestimatio, 3. 8. pr. 16. quanti res plurimi fuit a [orig: à] tempore furti commissi; 8. §. 1. Non obstante 2. §. 3. de priv. delict. Bach. de act. D. 4. th. 20. lit. b. et ad Treutl. Vol. 1. D. 22. th. ult. lit. g. Clud. d. tr. c. 18. num. 13. et seqq. etiamsi aestimatio cura [orig: curâ] et sumptibus furis creverit. 13. in fin. Haec aestimatio fieri potest etiam ab actore per Iuramentum in litem. 9. de in lit. iurand. Borcholt. tr. de in litem iurand. c. 4. num. 78. Clud. d. tr. c. 3. n. 1. c. 4. n. 6. et c. 18. n. 41. ¶¶¶. Bach. V. 1. [note: SS] Disp. 22. th. ult. lit. g. concurrit cum hac condictione elective [orig: electivè] Rei vindicatio, 7. §. 1. h. f. I. de oblig. quae ex delict. et interdum etiam depositi, commodati, pro socio, vel similis actio; 16. h. 45. pro soc. 5. §. Quin imo [orig: imò]. 8. cum seq. commod. 40. 71. 76. de furt. 29. depos. Clud. de cond. furt. c. 51. n. 11. et seqq. Cumulative [orig: Cumulativè], actio ad exhibendum, 7. §. 1. h. §. ult. I. de obl. quae ex delict. actio furti poenalis, 7. §. 1. h. §. f. I. de obl. quae ex del. et extraordinaria criminalis. un. C. quand. civilis act. crim. praeiud. Clud. d. c. 51. n. 11. Unde nec fur, qui fustigatur, de carcere relaxandus, nisi prius rem restituerit furtivam. Peguera, dec. 27. in addit. Clud. d. tr. c. 50. n. 63. vid. tamen Carpz. prax. crim. p. 2. q. 80. n. 110. et seqq. et l. F. p. 4. c. 32. d. 23. Non etiam in bonis furis tacita est hypotheca. arg. eorum, quae tradit Carpz. p. 1. c. 28. d. 118. n. 4. (Dissent. post Pald. Salicet. Neguzant. Cpz. prax. crim. part. 2. q. 80. n. 119. et seqq. ¶. et in I. F. p. 4. c. 4. [note: C] def. 10. Consuetudo, quae rem furtivam Magistratui addicit, irrationabilis est. Ord. Crim. art. 207. et 218. Recess. Imp. de Anno 1559. §. Und nachdem. Non obstante 9. de iure fisc. et ratione addita [orig: additâ] in C. I. A. h. t. in fin. Richter. p. 2. decis. 96.

n. 164. et seqq. Carpz. prax. crim. p. 2. q. 80. n. 10. et seqq. Ant. Matth. de crim. l. 47. tit. 1. c. 4. num. 4. vid. Mev. ad Ius Lubec. lib. 4. tit. 1. art. 2. n. 6. Iure Saxonico quid obtineat? tradit Koppen [orig: Köppen]. lib. 2 obs. 69. n. 6. Nec magistratus, ob expensas in inquisitionem et exsecutionem ex officio factas, res furtivas retinere potest. Richt. d. dec. 96. n. 177. ¶. Si tamen Magistratus in ipsam rem furtivam expensas fecerit, aut ad petitionem partis processum instituerit, rem furtivam, donec expensae ipsi restitutae fuerint, retinere potest. arg. art. 207. et art. 213. Ord. Crim. Richt. d. dec. 96. n. 175. et seqq. ¶¶.

XIII. 2. DE CONDICTIONE EX LEGE.

[note: D] COndictio ex Lege in specie et tex\nikw=s2 ita dicta, vid. Fr. in Comm. p. h. t. num. 3.) est actio personalis, competens ad id, quod debetur ex obligatione, quam lex nova introduxit, sed de genere actionis, quo experiundum, nihil cavit. [note: N] Estque civilis, stricti iuris, et generalis, utpote quae competit ex variis obligationum speciebus. Franzk. h. n. 2.

[note: C] Descendit haec actio ex obligatione, nova [orig: novâ] Lege introducta, genere actionis non expresso. un. Itaque REQUIRITUR [note: R] (1.) Obligatio; un. adeoque actio ex L. Diffamari. 5. C. de ingen. manumiss. non est haec actio; sed imploratio officii iudicis. Bach. V. 1. D. 23. th. 1. lit. d verb. exempla. Dissentit Blarer. in repetit. l. Diffamari. C. de ingen. manum. cap. 1. num. 4. An vero lex obligationem introducat, an vero tantum [orig: tantùm] implorationem osticii iudicis concedat, illud ex mente legislatoris [note: R] diiudicandum. Wes. h. n. 3. et ibi Bach. lit. C. (2.) Requiritur, ut obligatio indroducta sit non iure praetorio; vid. 11. de praescr. verb. Franzk. h. n. 5. sed lege, un. h. e. iure civili, universali, vel speciali, sive singulari: Schrader. in Comm. ad l. un. ff. h. t. n. 90. Statuto, per ea, quae supra [orig: suprà] dicta sunt ad tit. de constit. Princip. I. n. Bacchov. V. 1. Disp. 23. th. 1. lit. b. verb. quid igitur de ceterorum. A lege autem introducta dicitur obligatio, quae vim efficaciter obligandi a [orig: à] lege accepit, etiamsi illa antea [orig: anteà], sed inefficax, exstiterit. arg. 35. §. 5. C. de donat. Bacchov. ad Tr. d. th. 1. lit. d. verb. Novam autem intellige. in fin. Nec refert, sive lex obligationem producat immediate [orig: immediatè], sive mediante hominis facto. arg. d. l. 35. [note: R] §. 5. Hahn. ad W. h. n. 3. (3.) Oportet legem illam esse novam.

un. Quid novum dicatur? vid. Scorad. in d. Comm. n. 37. et seqq. Hic omnes leges novae dicuntur, quae post Leges XII. tabul. sunt latae. arg. 7. pr. de capite minut. Franzk. h. num. 7. [note: R] (4.) Requiritur, ut lex nova non caveat, quo genere actionis experiundum sit. un.

[note: X] Inde datur haec actio in casu. L. 35. §. ult. C. de donat. Bocer. cl. 3. disp. 21. th. 3. l. 30. pr. l. 35. §. 2. C. de inoff. testam. iunct. Nov. 115. cap. 5. in pr. vid. sup. tit. de inoff. testam. p. 111. circa fin. tit. l. ult. §. 1. in fin. C. de hered. pet. Bacchov. ad Wesemb. h. t. n. 4. lit. C. l. ult. §. 6. C. de iur. deliber. Bach. d. l. Bocer. ad disp. th. 4. l. 27. §. ult. l. 28. ff. ad L. Iul de adulter. vid. Hahn. ad Wesemb. h. t. num. 4. verb. id est. post ll. 12. tab.

[note: S] Quibus et adversus quos, item ad quid haec actio competat, [note: P] certa regula definiri nequit; sed ex ipsis legibus, quibus obligationes [note: O] sunt introductae, est addiscendum.

[note: SS] Ad exemplum huius actionis etiam datur Condictio ex consuetudine, Schrader. in Comm. ad l. un. ff. h. t. n. 87. vel ex canone. Hahn. h. n. 5. Schrad. d. Comm. n. 89.

XIII. 3. DE CONDICTIONE TRITICIARIA.

UNde haec ita dicatur, nihil certi habemus. Bacchov. ad Wesenb. h. n. 1. lit. a. et intr. de action. disp. 4. th. 13. vid. Groenevv. tr. de Leg. abrog. ad h. t. vid. Bacchov. d. th. 13. p. 138. et [note: D] Franzk. in Comm. p. h. t. n. 6. in fin. Describitur, quod sit actio personalis, qua quis, praeter pecuniam, res alias ex quacumque causa debitas, sibi dari oportere intendit, ita tamen, ut iudici res illas, pro ratione loci et temporis, ex arbitrio aestimare, et reum in aestimationem condemnare liceat, 1. et ll. seqq. Haec [note: N] actio censetur esse praetoria, Bach. V. 1. disp. 23. th. 2. lit. a. Franzk. h. n. 1. et seqq. arbitraria, Franzk. d. t. Bacchov. d. disput. 23. thes. 2. lit. b. C. I. A. h. t. th. 3. n. 1. et generalis; urpote quae cum omnibus reliquis condictionum speciebus concurrit. 1. et seqq. Clud. tr. de condict. in gener prooem. n. 53.

[note: C] Competit ex omnibus illis obligationibus et causis, ex quibus reliquae descendunt condictiones, et quidem in illis casibus, in quibus propter moram Rei, vel aliam iustam causam, aequum est, ut res aestimetur, et Reus in aestimationem condemnetur. 3. 4. Franzk. d. t. n. 5. ibi: quod condictio haec rei aestimandae causa.

[note: S] Datur illis, et adversus illos, quibus et adversus quos reliquae [note: P] quoque competunt condictiones.

[note: O] Et quidem de rebus omnibus, corporalibus et incorporalibus, mobilibus et immobilibus; 1. pr. excepta [orig: exceptâ]sola [orig: solâ]pecunia [orig: pecuniâ]numerata [orig: numeratâ], 1. pr. et re Actoris propria [orig: propriâ], quae nec furto, nec vi est ablata aut occupata. 1. §. 1. l. 2. h. vid. 3. et 4. h. C. I. A. h. th. ult.

XIII. 4. DE EO, QUOD CERTO LOCO DARI OPORTET.

[note: D] ACtio de co, quod certo loco, est personalis et arbitraria, qua id, quod ex causa stricti iuris, certo in loco, est solvendum, alio loco, facta [orig: factâ] commemoratione illius loci, quo dari debuit, pctitur, §. 33. vers. Loco plus. I. de action. l. un. C. [note: N] l. 1. et seq. h. Haec actio ab actionibus directis, sive puris, quibus debitum in loco solutioni destinato petitur, non specie; sed tantum [orig: tantùm]adiectitia [orig: adiectitiâ] differt qualitate; arg. 2. §. 1. Bacchov. Vol. 1. D. 23. thes. 3. lit. b. et in tr. de action. Disp. 7. part. 2. thes. 2. dicitur etiam Utilis, 1. in f. h. et praetoria atque arbitraria; 4. §. 1. h. §. 31. et 33. vers. Propter quam causam. I. de action. 2. pr. et §. f. h. quia pendet ex arbitrio Iudicis, reum, propter loci adiectionem, pluris, vel minoris condemnare aut etiam interdum absolvere. 2. §. f. 4. §. 1. Bach. de action. D. 7. part. 2. th. 1. et ad Tr. d. Disp. 23. th. 3. lit. c. Franzk. Exerc. 13. q. 9. n. 16. et seqq. et in Comm. p. h. t. num. 9. et seqq.

[note: C] Oritur ex stricti iuris conventionibus, quibus certus solutionis locus est adiectus. §. 33. I. de action 2. §. 1. iunct. 7. Requiritur [note: R] itaque (1.) ut aliquid ex stricti iuris conventione, vera vel quasi debeatur: e. gr. ex stipulatione, 1. 2. §. 1. l. 7. §. 1. ex mutuo, 6. constituto, 16. §. 1. de const. pec. donatione, arg. 22. de don. item ex legato et fideicommisso. 5. Bach. V. 1. D. 23. th. 3. lit. e. et in tr. de act. D. 7. th. 3. pag. 90. et seqq. (Bonae fidei iudiciis hoc per se inest, ut alibi intentata pro aestimatione loci [note: R] definiantur. 7. pr. Fr. h. n. 13.) (2.) Requiritur, ut conventioni certus solutionis locus sit adiectus. 2. §. 1. et passim. ff. l. un. C. h. Quo casu actio stricti iuris, pure [orig: purè], tantum [orig: tantùm] in loco solutioni destinato, institui potest: propter §. 33. I. de action. 3. h. quod quia quandoque iniquum est, v. 1. ideoque Praetor has actiones arbitrarias concedit. 8. pr. de praet. stipulat. §. 33. I. de act. L. 2. §. f. h. Inde sequitur, hanc actionem non dari

ob temporis adiectionem: cessat enim ratio L. 1. h. §. 33. I. de Action. Utut etiam temporis ratio habeatur, 4. pr. h. 114. de V. O. hoc tamen non statim facit actionem arbitrariam. Bacchov. V. 1. D. 23. th. 6. lit. a. et d. Fr. h. num. 11. 12. Zoes. h. n. 14.

[note: S] Datur illis, quibus ex causis stricti iuris aliquid certo in loco debetur. Hi enim electionem habent, an in loco solutioni destinato directa [orig: directâ] sive pura [orig: purâ], an vero [orig: verò] alio in loco hac arbitraria [orig: arbitrariâ] reum convenire velint: §. 33. I. de Action. modo [orig: modò]tantum [orig: tantùm] temporis elapsum fuerit, quo Reus ad locum solutionis pervenire potuerit, 2. §. 6. h. l. 137. §. 2. de V. O. maxime [orig: maximè], si haec [note: P] promissio expresse [orig: expressè] in diem sit facta. l. 43. ff. de iud. Adversus illos, qui ex causa stricti iuris certo loco aliquid dare promiserunt, nec tamen illud praestiterunt; un. C. etiamsi nulla illorum intervenerit culpa, vel mora; 1. ibi: vel quia aliis necessario [orig: necessariò]. h. Fr. h. n. 14. Si tamen in solutionis loco debitum obtulerint, aut ibi pecuniam habeant de facili solvendam, Iudex, ex aequitate, illos, praestita cautione, absolvit. 4. §. 1. Meier. in e)ndoc. dec. 4. cap. 7.

[note: O] Ad res dicto modo debitas; ita tamen, ut interdum quantitas augeatur, vel minuatur; prout aequitas hoc suadet, ex inceresse Rei, (etiam post moram. 2. pr. et §. f. §. 33. l. de action. Fr. h. n. 15. Bus. ad L. 2. n. 23. h.) vel Actoris, 2. pr. et §. f. h. etiam ultra legitimum usurarum modum. d. §. f. h. Quod interesse tamen hic non aestimatur iuramento in litem. C. I. A. tit. de in litem iurand. th. 6. n. 2. in fin per l. 68. in fin. de R. V. post Iason. et Castr. Plot. tr. de in litem iurand. §. 22. n. 6. vers. fallit. in actionibus. (dissent. Borcholt. tr. de Iuram. in lit. c. 4. n. 51.) Si creditor debitum, in certo loco solvendum, in alio sponte reciperet, ad interesse, quod non est in obligatione, haec actio non superesset. 8. f. h. arg. l. 49. §. 1. de action. empt. Non obst. 2. §. 7. h. Bach. Vol. 1. Disput 23. thes. 6. lit. b. et in tr. de Action. disp. 7. th. 4. in fin. vers. et [?] aecquidem. Zoesh. num. 11. Perez. in Cod. h. num. 6. vers. an acceptan. o. Debitor nullo alio loco, quam in quo promisit, solvere, invito stipulatore, potest. 9.

[note: II] Actor hanc actionem instituere potest tantum [orig: tantùm] in loco, ubi reus alias forum sortitur, ut in loco domicilii; arg. 19. pr. de R. C. Bacchov. Vol. 1. Disp. 23. th. 3. lit g. et in tr. de Action. disp. 7. th. 4. Perez. in Cod. h. t. n. 1. Zoes. h. n. 3. ¶. Fr. h. num. 21. Non obstant. l. 16. §. 1. de constit pecun. 43. de Iud. in loco contractus, sc. solutioni destinato, instituitur directa

actio. (dissent. Bacchov. de action. d. th. 4. vers. Et obiter hic not andum. Costal. ad l. 1. h. num. 15. Hahn. ad W. h. num. 4.) l. 3. ff. de reb. auctor. iud. possid. l. 21. ff. de O. et A. Perez. in Cod. h. t. num. 1. §. 33. I. de action. Si quis duo loca alternative [orig: alternativè] solutioni adiecerit, debitor, antequam conveniatur, electionem habet, ubi solvat, creditor vero eligit, ubi directa [orig: directâ] actione petat. 2. §. 3. Idem est, si, praeter loca, etiam res sub disiunctione promiserit, ex. gr. decem Lipsiae, vel Francofurti equum dabo, loci electio ad se trahit electionem rei, alias [orig: aliàs] debitori competentem: l. 2. §. 3. vers. Proinde [orig: Proindè]. Perez. in Cod. h. t. num. 6. Hinc si creditor, praedictis in casibus, in loco tertio hanc arbitrariam actionem institueret, in eius arbitrio esset, cuius loci mentionem adicere vellet. arg. 2. §. 3. Coniunctim si quis plura loca adiciat: ut Lipsiae et Francofurti decem dabo, divisa consetur stipulatio, et singulis in locis directa [orig: directâ] actione dimidia pars est petenda: 2. §. 4, In arbitraria vero actione, in tertio loco instituta, actor utriusque loci mentionom facere debet.

XIII. 5. DE PECUNIA CONSTITUTA.

[note: D] COnstituta pecunia, sive CONSTITUTUM non est contractus; (quod vult. Bart. Cuiac. et Oldend. prout etiam existimat Zoes. in Comm. Pandect. h. t. num. 3.) sed pactum legitimum, Fr. h. num. 6. Bocer. cl. 2. Disp. 17. thes. 2. lit. b. etc. Hahn. ad Wes. h. num. 4. verb. Succurritur. quo quis illi, cum quo paciscitur, debitum se soluturum, sine stipulatione, promittit, durante priori obligatione. 5. §. 2. §. 4. et [note: +] seqq. l. 28. h. Constituitur debitum proprium et alienum: §. 9. I. de action. 5. §. 2. hoc est species intercessionis. 1. §. 1. ibi: Si non intercesserint. h. arg. f. C. h.

[note: C] Hoc pactum consirmavit Praetor: §. 8. I. de action. 1. pr. propter aequitatem, 1. inpr. maxime [orig: maximè]cum [orig: cùm] iam ex aliqua praecedenti causa debeatur. Fr. h. num. 7. Fit nudo constituentium consensu, 1. pr. ibi: Ex consensu. quocumque modo declarato: 14. §. f. et l. seq. h. 52. 9. §. f. ibi Gothofr. de O. et A. Inutilis tamen fideiussio non valet tamquam constitutum. 1. §. 4. h. arg. 19. pr. de R. C. (obst. 8. pr. de acceptil. 27. §. pen. de pact. vid. 47. de O. et A. Bus. ad d. l. 1. §. 4.) Alienum debitum etiam ignorante et invito debitore constitui potest. 27.

Constituunt, qui paciscuntur: 1. §. 1. et §§. seqq. NON tamen pro aliis constituunt Milites, arg. 31. C. de locat. Et Mulieres. 1. §. 1. ibi: Si non intercesserint. h. 1. pr. ad SCt. Vellei. vid. Carpz. part. 2. const. 16. def. 2. et 3.

[note: P] Constituitur creditoribus, qui paciscendo alium sibi obligare valent, et illorum Tutoribus, Curatoribus, 5. §. 7. Procuratoribus, l. 5. §. 6. et Syndicis; 5. §. 7. sed NON adiecto suo nomine, 7. §. 1. neque Tertio. 5. §. 5. Solutionis gratia [orig: gratiâ] constituto alius addi potest, hoc [orig: hôc]modo [orig: modô]: Quod debeo, tibi, aut Titio, solvam; 8. tum [orig: tùm], si tertius ille etiam in priori obligatione fuit adiectus, per solutionem ipsi factam solvitur obligatio ipso iure: §. 4. I. de inutil. stip. Bach. Vol. 1. D. 23. th. 11. Idem est, si in priori obligatione alius solutionis gratia [orig: gratiâ] ad iectus sit, licet in constituto nulla adiecti fuerit facta mentio; 59. de solut. Bacchov. d. l. nisi debitor creditori soli se soluturum constituerit. 8. vid. tamen Bach. d. l. Si in constituto demum [orig: demùm] alius adiciatur, tunc per solutionem, adiecto factam, obligatio tantum [orig: tantùm] ope exceptionis perimitur. l. pen. Bach. d. l.

[note: O] Constituitur debitum, 5. §. 2. l. 11. pr. h. 2. pr. in f. ibi: Hoc tantummodo. C. h. proprium, vel alienum, §. 9. I. de action. 5. §. 2. l. 11. ex quacumque causa veniat; 1. §. 6. etiam poena ex delicto: 29. debitum ex obligatione mixta sive naturali plena, Iure Civili non reprobata. 1. §. 7. Sutholt. diss. 12. aphorism. 15. 16. et seq. NON etiam Civile tantum, 3. §. 1. iunct. 1. pr. Bacchov. de action. Disp. 8. th. 3. lit. b. (nec iure donationis: Zoes. h. num. 10. vid. Bus. ad d. l. ult. n. 3. ff. h. Bach. Vol. 1. D. 23. th. 9.) nec ultra praecedentis debiti quantitatem valet. 11. §. 1. l. 12. Si nulla quantitas exprimitur, praecedentis debiti quantitas constituta censetur. 14. pr. Minus, quam debetur, constitui potest, 13. et aliud pro alio eiusdem pretii, 1. §. 5. mobile et immobile, 2. pr. et §. 1. C. h. eitam facta, 14. §. 1. et 2. Quod in diem debetur, pure [orig: purè] constitui potest: 3. §. 2. l. 4. sub conditione promissum, pure [orig: purè] constitutum, sub eadem conditione suspenditur. 19. pr. Sussicit tempore constituti debitum fuisse, licet postea [orig: posteà] deberi desicrit. 18. §. 1. Bocer. cl. 2. Disp. 17. th. 11. lit. c. vid. Bacchov. Vol. 1. Disp. 23. th. 13. lit. d. Alium soluturum si quis constitueret, non valeret constitutum. 5. §. 4. Et si quis diceret: Satisfiet a [orig: à] me, et ab illo et illo, illis, quos nominavit, non consentientibus, solus pro rata portione obligaretur. Auth. Si quando C. h. Impersonaliter vero factum plane [orig: planè] non subsistit. d. Auth. Si

quando. nisi ex circumstantiis appareat, constituentem de se promisisse. arg. 219. de V. S. Groenevv. tr. de leg. abrog. ad d. Auth. num. 3.

[note: A] Adici potest locus, 16. §. 1. conditio et dies. 4. 19. pr. et §. 1. Et quamvis pure [orig: purè] fiat, tamen decem diebus exactio differatur. 21. §. 1.

[note: SS] Constitutum possessorium cum hoc Constituto obligatorio, praeter nomen, nihil haber commune. vid. l. 18. de A. vel A. P. 77. de R. V. Coler. de process. exsecut. p. 1. c. 16. n. 182. p. 3. c. 12. n. 87. Tiraquell. de constitut. possess.

[note: E] Ex constituto obligatorio descendit ACTIO de CONSTITUTA PECUNIA, §. 9. I. de Action. 22. (actio constitutoria, [note: D] 20. constituta, 2. §. 1. C. h. t.) quae est actio personalis, competens creditori, adversus illum, qui debitum se soluturum pacto promisit, ad illud ipsum petendum et exigendum. [note: N] Estque praetoria, §. 8. et 9. I. de Action. stricti iuris, arg. 16. §. 1. h. iunct. 7. de eo, quodcert. loc. Rei persecutoria, licet poena sit constituta, 18. §. 2. iuncta l. 29. h. et perpetua. 2. pr. vers. neque sit in quocumque. C. h. arg. 35. de O. et [note: +] A. Directa, vel Utilis, 5. §. 9.

[note: S] Competit illis, quibus per constitutum aliquid est promissum, et illorum heredibus. 2. pr. C. Utilis datur pupillis, adolescentibus et Civitatibus, quorum tutoribus, etc. quis se soluturum constituit. 5. §. 9.

[note: P] Adversus illos, qui pro se, vel pro aliis se soluturos pacto promiserunt, §. 9. I. de actionib. et illorum heredes. 1. 2. pr. C. Si plures pro alio simul constituerint, singuli quidem in solidum tenentur, exceptione tamen divisionis defenduntur. f. C. Si duo in solidum obligati, proprium illud debitum constituerent, ab uno solidum exigi posset; 16. pr. h. 2. et f. de duob. reis. quod non est correctum per fin. C. Bach. Vol. 1. Disp. 23. th. 8. lit. c. pr. nec per Nov. 99. c. 1. quamvis, secundum [orig: secundùm] communem et in praxi receptam sententiam, hisce quoque hodie beneficium divisionis competat. Carpz. part. 2. const. 17. def. 13. ¶.

[note: O] Adillud, quod constituto promissum est. vid. 14. §. 1. et 2. l. 21. §. f.

[note: A] Concurrir cum actione prior et vetus actio; 28. Hahn. h. n. 9. verb. teneberis. ¶. quarum una alteram tollit, non litis contestatione; sed solutione, 18. §. f. vid. Bach. Vol. 1. Disp. 23. th. 11. vers. si quidem etiam in constituto. et th. 13. a.

Si vero [orig: verò] pro alio efficaciter obligato quis constituit, conceditur constituenti beneficium excussionis, per Nov. 4. cap. 1. Bacchov. Vol. 1. Disp. 23. th. 8. lit. c. Carpz. part. 2. const. 18. def. 2. ¶. 1. §. 1. in fin. h. f. C. h. Carpz. d. def. n. 6. cum quo tamen non conveniunt, quae ipse scribit de uxore constituente. parte 2. constit. 16. def. 2. num. 5.

[note: SS] Actioni de constituta pecunia similis fuit Actio receptitia, quae ad Argentarios pertincbat; sed postea [orig: posteà]a [orig: à] Iustiniano sublata et in hanc nostram est transfusa. 2. pr. C. Vinn. ad §. In personam. 9. n. 2. I. de action.

XIII. 6. COMMODATI VEL CONTRA.

COmmodatum est contractus realis, quo certus et gratuitus rei usus, ea [orig: eâ] lege, conceditur, ut, eo [orig: eô]finito [orig: finitô], res in specie restituatur. §. 2. I. quib. mod. re contrab. obl. 2. pr. de reb. [note: N] ered. Est nominatus, bonae fidei, arg. §. 28. I. de act. 3. §. 2. et di/p\leuros 17. §. 3. Commodare dicitur leihen, verleihen; quod ipsum tamen etiam significat mutuum dare, et rem locare. vid. Schneidevv. ad §. 2. I. quib. mod. re contrah. obl. n. 10. Wehner. Observ. pract. voc. Leihen.

[note: +] Commodatum fit interdum commodantis tantum gratia [orig: gratiâ], L. 5. §. 10. interdum utriusque, 18. pr. vers. Atsi utriusque. regulariter tantum [orig: tantùm] commodatarii gratia [orig: gratiâ]: 5. §. 2. vers. Commodatum. Mantic. de tacit. et ambig. convent. lib. 9. tit. 2. n. 1. et seq. Hoc in dubio factum praesumitur. Castr. ad l. 5. §. Interdum. n. 5. Mascard. de probat. Vol. 1. concl. 327. n. 1.

[note: C] Perficitur consensu, 1. §. 3. de pact. 17. §. 3. Mart. in Digest. noviss. tom. 3. tit. Commodatum. c. 1. et rei traditione nuda. (vid. infr. E.) §. 2. I. quib. mod. re contr. 1. §. 3. de O. et A.

[note: S] Ab illis, qui contrahendo se obligare valent. vid. 1. §. 2. l. 2. 3. pr.

[note: O] Commodantur res, quae usu non consumuntur, arg. §. 2. I. quib. mod. re. corporales et incorporales, §. 1. I. de usu et habit. 1. §. 1. h. arg. 8. §. 5. l. 15. §. 2. de precar. Fr. h. n. 12. mobiles et immobiles, 1. §. 1. h. propriae et alienae: 15. h. 12. §. 2. de usufruct. vid. Bach. Vol. 1. D. 24. th. 1. lit. c. Hahn. ad W. h. n. 4. vers. Etiamsi sint alienae. adeo, ut etiam fur et praedo rem furtivam commodando actionem commodati acquirat. vid. tamen 54. §. 1. de furt. Interdum etiam res fungibilis, ad pompam.

3. §. f. et l. seq. h. Koppen. lib. 2. observ. 9. n. 4. C. I. A. h. thes. 6. in fin. Bacchov. Vol. 1. Disput. 24. th. 1. lit. g. verb. sed quid est dicis gratia.

[note: R] Requiritur (1.) ut res tradita sit USUS gratia [orig: gratiâ]. §. 2. I. quib. mod. re. 1. §. 4 de O. et A. v. gr. ut commodatarius rem commodatam creditori suo pignori det. vid. l. 5. §. 12. (2.) Ut [note: R] [note: A] usus sit CERTUS, *ratione temporis. 17. §. 3. l. 5. §. 8. h. vid. 12. ff. de precar. quod adicitur, l. 17. §. 3.

[note: B] * tacite, ex rei natura, Lugo, de I. et I. disp. 32. sect. 2. n. 9. Bonacin. tr. de contract. et restit. disp. 3. q. 15. n. 3. pro iudicisarbitrio. arg. l. 137. §. 2. de V. O.

[note: b.] * expresse [orig: expressè]; quo finito res est restituenda, licet casus usum impediverit, Bartol. in l. 17. §. 3. n. 6. ff. h. Mantic. de tacit. et ambig. convent. lib. 9. tit. 1. n. 10. Barbos. in Cod. ad l. 2. num. 3. et 4. h. t. C. I. A. h. th. 14. n. 1. ¶. Medic. de cas. fort. p. 2. q. 10. n. 52. et usus modo et tempore sit circumscriptus. Costal. in l. [note: a.] 5. pr. ff. h. t. *ratione modi:

[note: C] * Commodatarius finem praescriptum diligenter observet; alioquin non solum [orig: solùm] commodati; sed quandoque etiam furti tenebitur, 5. §. 8. h. 54. §. 1. de furt. si scilicet dolo malo, et lucrandi animo hoc faciat; secus non, Koppen. lib. 2. obs. 10. n. 8. puta si non invito domino fieri crediderit. 76. pr. de furt. Menoch. de arbitr. Iud. Qq. lib. 2. cas. 298. vid. Groenevv. tr. de LL. abrog. ad §. 6. I. de oblig. quae ex delict. nasc. Fr. h. num. 21. Coler. decis. 7. n. 2. et seqq.

[note: c.] * Commodans intempestive [orig: intempestivè] usum rei commodatae auferre nequit; 17. §. 3. b. cap. un. x. h. 75. de R. I. (etiamsi commodatarius mortuus fuerit. vid. Bach. V. 1. D. 24. th. 5. lit. f.) nisi ex nova et inopinata causa propriis usibus eam necessariam esse probaverit. arg. 8. C. de revoc. donat. arg. 3. C. de locat. Molin. de I. et I. Disp. 294. n. 8. et seqq. Lugo, de I. et I. Disp. 32. sect. 2. num. 10. et seqq. Bon. de contr. et rest. disp. 3. q. 15. n. 1. v. 3. Zoes. in Comm. p. h. n. 20. Hahn. h. n. 11. (3.) Requiritur, ut usus sit [note: R] GRATUITUS: §. 2. in f. I. quib. mod. re. Honorarium tamen accedere potest. arg. L. 2. §. 24. vi bon. raptor. 6. pr. mandat. [note: R] (4.) Ut usus ealege concedatur, ut eo finito res in specie RESTITUATUR. 2. pr. de R. C. §. 2. I. quib. mod. re contr. obl.

[note: E] Ex hoc contractu neque dominium, neque possessio transfertur, 8. 9. (Si vero expresse hoc agatur, ut commodatum contrahatur, et tamen in commodatarium rei dominium ad tempus transferatur, sit commodatum irregulare, arg. 31.

locat. Mantic. de tac. convent. l. 9. t. 3. num. 10. Pichard. ad §. 2. I. quibus mod. re contr. obl. n. 50. sed commodans a [orig: à] quocumque possessore rem vindicat. Carpz. p. 2. c. 26. d. 5. n. 7. ¶. vid. Coler. 1. Decis. 7. n. 6. Secus tamen de Iure Lubecensi et Hamburgensi. Mev. ad Ius Lubec. lib. 3. tit. 2. art. 1. n. 18. et seqq. contrahentes autem obligantur, 17. §. 3. commodatarius principaliter, commodans vero minus principaliter et secundario. Unde actio ex illius obligatione, directa, ex huius, contraria vocatur. Vid. Pichard. ad §. 2. I. quib. mod. re. n. 47. et sqq. Bacchov. ad d. §. 2. n. 5. et ad Tr. Vol. 1. Disp. 24. th. 4. lit. d. in pr. Umm. ad d. §. 2. n. 2.

[note: D] ACTIO commodati DIRECTA est actio personalis, competens commodanti, eiusque heredibus, adversus commodatarium, eiusque heredes, ad rem commodatam repetendam. d. §. 2. I. quib. mod. re. Est civilis, 17. §. 3. obst. 1. pr. bonae fidei, [note: N] §. 28. I. de Act. 3. §. 2. et perpetua. arg. pr. I. de perp. et temp. action.

[note: P] Adversus plures heredes datur pro portione hereditaria; 3. §. 3 nisi unus facultatem totius rei restituendae habeat, 3. §. 3. Mesa lib. 2. Var. Res. c. 38. n. 9. et 10. vel ex suo facto conveniatur. l. 17. §. 2. Si quis pluribus rem pariter commodaverit, et omnium fidem in solidum secutus sit, contra singulos in solidum competit actio, unius tamen praestatione reliqui liberantur, 5. §. f. h. 9. pr. iunct. 3. §. 1. de duob. reis. vid. 47. locat. Fr. h. t. n. 27. Koppen. lib. 2. obs. 9. in fin. et hoc non tantum quoad doli et culpae praestationem; uti post Bart. putat Dn. Hahn. h. n. 10. verb. adversus commodat arium. Mantic. de tacit. et ambig. convent. l. 9. tit. 4. n. 15. Carpz. part. 2. c. 26. def. 14. sed, secundum [orig: secundùm] Bacchovium, etiam quoad ipsam obligationem primitivam et rei restitutionem. ad Tr. Vol. 1. Disp. 24. th. 2. lit. c. Si vero [orig: verò] commodans pluribus communi periculo rem commodaverit, nec singulorum sidem in solidum secutus sit, singuli tantum [orig: tantùm] pro rata tenentur. 21. §. fin. Fr. d. t. n. 28. Hahn. d. l.

[note: O] Datur ad rem commodatam integram et salvam, §. 2. I. quib mod. re. cum accessionibus et fructibus, 38. §. 10. de Usur. arg. 13. §. 1. in fin. h. vid. 5. §. 9. Hunn. in Encyclop. iur. univers. part. 3. tit. 10. c. 1. n. 19. et 20. Cop. tr. de fructib. lib. 3. tit. 4. c. 3. in loco, in quo fuit commodata, Scacc. de Commerc. §. 11. gl. 5. n. 196. propriis commodatarii sumptibus restituendam. arg. 5. §. 12. in f. Bonacin. tr. de contract. Disp. 1. q. 5. punct. un. n. 10. et 12. Deterioratae interesse praestetur, 3. §. 1. nisi

commodans illam sciens simpliciter receperit; Schneidevv. ad §. 17. n. 21. I. de action. Matth. Disp. de oblig. 10. th. 11. Stammler. de Contract. D. 4. th. 41. in f. de quo tamen non sine ratione dubitat Meier in C. I. A. t. th. 13. n. 2. L. 8. §. 15. ff. quib. mod. pign. solv. Si plane [orig: planè] inutilis sit facta, vel in totum perierit, condemnatur reus ad rei aestimationem: 17. §. f. h. vid. 3. §. 2. Fr. h. num. 39 Bach. Vol. 1. Disp. 24. th. 2. lit. f. et tr. de action. Disp. 6. th. 16. p. 21. Hahn. h. n. 10. verb. Nam si deterior redditur. nec invito commodanti res similis obtrudi potest. Fr. d. l. Mev. ad I. Lub. lib. 3. tit. 2. art. 1. n. 16. (Diss. Koppen [orig: Köppen]. lib. 2. obs. 10. n. 5. vers. Quod si tamen. per l. 14. §. 2. ff. de const. pecun.)

Tenetur veto [orig: vetò] Commodatarius tunc demum ad interesse vel aestimationem deteriorationis sive rei peremptae, si ipsius CULPA vel mora intervenerit: 10. pr. et L. fin. Mantica, de tacit. et ambig. convent. l. 9. t. 1. num. 14. Barbos. in Cod. ad l. 3. C. h. n. 5. Praestat autem Commodatarius in re commodata, et quae illam sequitur, vid. 5. §. 9. h. 14. §. 15. de furt. regulariter CULPAM etiam LEVISSIMAM (quia illius tantum [orig: tantùm]gratia [orig: gratiâ] regulariter commodatum contrahitur. 5. §. 2. l. 18. pr. h. §. 2. I. quib. mod. re contrah. c. un. x. h. t. vid. Fr. h. n. 52. et seqq.) camque rei propriae praeferre tenetur; 5. §. 4. nisi secundum [orig: secundùm] communem Dd. sententiam, res commodata vilior sit, propria autem pretiosior: Bonacin. de contract. D. 3. q. 1. punct. 6. n. 22. Hahn. h. n. 7. verb. Dummodo [orig: Dummodò] non ipsius culpa. vers. Ubi tamen distinguendum. Gloss. Bart. et alii in l. 5. §. 4. h. hoc enim casu nec pretium rei commodatae sine culpa sua peremptae commodanti refundere tenetur; Lugo, de Iust. et Iur. Disp. 8. sect. 10. num. 140. sed potius [orig: potiùs]a [orig: à] commodante repetit, quae de suo amisit, ut servaret rem commodatam. d. l. 18. §. 2. Lugo, d. sect. 10. num. 135. et seqq. Zoes. h. num. 12. in fin. Si res commodata sit utriusque, et commodantis, et commodatarii gratia [orig: gratiâ], commodatarius tantum [orig: tantùm]LEVEM, 18. pr. vers. At si utriusque. Mantic. de tacit. et ambig. conv. lib. 9. t. 2. n. 4. et si commodans sua duntaxat causa commodaverit, aut ultro [orig: ultrò] sese ad commodandum obtulerit, tunc DOLUM solummodo praestat. 5. §. 10. h. Mantica, d. tit. n. 3. 5. et 7. Burgund. tr. de peric. et culp. in contract. c. 4. n. 1. et 3. CASUM vero fortuitum commodatarius nec in prima specie praestat: §. 2. I. quib. mod. re. 5. §. 4. l. 18. pr. h. 1. C. h. etiam de Iure Saxon. Carpz. p. 2. const. 26. def. 6. unde nec DAMNUM ab illo iniuria [orig: iniuriâ] datum resarcire

debet; l. 19. vid. tamen 25. §. 4. l. 41. locat. 66. pr. solut. matrim. Bach. Vol. 1. Disp. 24. th. 2. lit. I. vers. an vero [orig: verò] qui utendum. et ad W. tit. locat. n. 15. Burgund. d. tr. de peric. et culp. in contractib. cap. 8. in fin. NISI (1.) commodatarius hosce quoque casus et omne periculum in se receperit, 1. C. h. t. c. un. x. h. quo casu de solitis et insolitis tenetur, arg. 15. §. 2. locat. 78. §. fin. de contrahend. empt. Carpz. p. 2. c. 26. d. 8. Bach. Vol. 1. Disp. 29. th. 6. lit. H. ubi hoc limitant in casu omnino [orig: omninò] insolito, qui forte [orig: fortè] mille annis semel contingit. Vid. tamen Barbos. in Cod. ad l. 1. C. h. t. n. 14. Henning. Gross decad 7. quaest. 5. Sebast. Med. de cas. fortuit. p. 1. q. 15. n. 18. et q. 16. n. 48. Gail. 2. observ. 23. num. 18. Graev. 2. concl. 23. consid. 4. (2.) Si culpa a [orig: à] commodatario praestanda casum praecesserit. 5. §. 4. et §. 7. 18. pr. h. cap. un. x. h. §. 2. I. h. Koppen [orig: Köppen]. lib. 2. obs. 16. n. 6. in fin vid. Molin. de I. et I. disp. 295. n. 5. (3.) Si commodatarii mora intervenerit, c. un. x. h. aut (4.) Res solius commodatarii gratia [orig: gratiâ], et aestimato [orig: aestimatò] commodata fuerit; 5. §. 3. Bach. Vol. 1. Disp. 24. th. 3. v. omnino [orig: omninò] Fr. h. n. 44. et seqq. quod tamen aliter explicat Zoes. in Comm. h. t. num. 10. Hahn. ad Wes. h. n. 7. verb. dummodo non ipsius culpa. vers. sires aestimato [orig: aestimatò]. Molin. de I. et I. disp. 295. n. 9. et seqq. vid. infr. h. t. in fine. Felic. de societ. cap. 21. num. 18. seqq.

[note: A] Cum hac aliquando concurrit actio L. Aquil. si nimirum res commodata culpa commodatarii deterior sit facta, 18. §. 1. si tamen prius agatur ex L. Aquil. haec actio tollitur; 18. §. 1. hac [orig: hâc]vero [orig: verò] prius instituta remanet actio Legis Aquil. quatenus plus continet. 7. §. 1. h. iunct. 34. §. f. de oblig. et action. Fr. h. n. 37. et seq. Tabor. racem. crim. 1. th. 82. et seqq.

[note: D] Actio commodati CONTRARIA est personalis, competens commodatario, eiusque heredibus, adversus commodantem, eiusque heredes, ad indemnitatem rei commodatae nomine consequendam: 17. §. 3. ut si usus intempestive [orig: intempestivè] revocatus sit, 17. §. 3. aut commodans sciens nihilque monens rem vitiosam commodavit, unde commodatarius damnum accepit. 18. §. 3. L. pen. h. (Commodator enim regulariter praestat dolum: qui hic quoque comprehendit latam culpam. Lugo, de I. et I. disp. 8. sect. 9. num. 118. Bacchov. Vol. 1. Disput. 24. [?] es. 4. lit. C. Bus. ad d. l. 18. §. 3.) Datur etiam ad recuperanda. expensas extraordinarias, in rem commodatam ex necessitate factas: modicas et cibaria praestet commodatarius. 18. §. 2. Hunn. in Encyclop. iur. lib. 3. tit. 10. cap. 2. n. 3. Mantic. de tac. et amb. convent. lib. 9. t. 2. num. 6. Bonacin. de

contract. Disp. 3. quaest. 15. n. 4. Gars. de expens. et melior. c. 3. n. 43. De Utilibus impensis vid. 25. de pign. act. Fr. h. n. 62. in fin. Si commodatarius rem perdidit, et pro ea pretium dedit, deinde [orig: deindè] res in potestatem commodantis venit, datur commodatario haec actio, ad rem vel pretium repetendum, 17. §. f. L. 21. ita, ut electio sit commodatoris tamquam debitoris. d. l. 17. §. f. 10. §. f. de iur. dot. Bacchov. V. 1. Disp. 24. th. 4. lit. d. vers. Si res commodat. Fr. h. n. 59. et 60. Zoesius h. n. 18. Goehaus. pari. 2. pericul. Academ. q. 43.

[note: SS] Quod autem contrario iudicio consequi quisque potest, id etiam, si directa [orig: directâ] actione conveniatur, potest salvum haberc. [note: D] 18. §. f. h. 15. §. ult. l. 59. de furt. * Iure pensationis sive compensationis, vid. l. 11. de neg. gest. si aestimatio venit praestanda: f. pr. et §. 1. C. de compens. arg. pen. C. de depos. Zoes. h. n. 22. Bus. ad d. l. 18. §. f. h. t. de Mesa, l. 2. varr. resoll. cap. 34. [note: d.] n. 20. * Iure retentionis, si res commodata est species et in specie restituenda. arg. 18. de pignor. act. 4. C. de compens. f. C. h. Groenevv. ad d. l. f. commod.

Occasione L. 5. §. 2. h. agetur hic [orig: hîc] generaliter de dolo, culpa et casu.

[note: D] [note: E] * DOLUS (vid. supr. ad tit. de dol. mal.) hic est machinatio alium scienter et maligno animo laedendi: 1. §. 2. de dol. 7. §. 9. de pact. Sola scientia non sufficit. 29. pr. mandat. Molin. de I. et I. tr. 2. Disp. 293. num. 5. Hic dolus praestatur in omni contractu, nec conventione potest excludi. 23. de R. I. 27. §. 3. de pact. 17. pr. commod.

[note: D] [note: e,,] * CULPA late [orig: latè] significat factum hominis, iniuria damnum producens, et ideo [orig: ideò] praestandum. In hac significatione etiam dolum comprchendit, vid. 5. §. 1. ad L. Aquil. 11. §. f. de adulter. 38. solut. matrim. 203. de R. I. 11. §. 1. et 2. C. de repud. Goedd. ad l. 213. §. 2. n. 1. de V. S. Bargal. de dolo, lib. 5. c. 1. n. 3. et seqq. Molin. de I. et I. tr. 2. Disp. 293. n. 2. sive dicto, scripto, aut confilio, imo actu negativo fiat: vid. §. f. I. de V. O. 4. quae in fraud credit. 121. de R. I. 189. de V. S. Grot. de iur. bell. et pac. lib. 2. cap. 4. n. 5.

Dividitur (1.) in culpam Omissionis et Commissionis. vid. 91. pr. de V. O. Goedd. ad d. §. 2. num. 1. in fin. Barg [?] l. d. c. 1. num. 14. et 15. (2.) In culpam Malitiae, qnae nihil aliud, quam [orig: quàm] dolus, et imprudentiae seu Negligentiae. Molin. de iust. et iur. d. Disp. 293. num. 5. in fin. Gothofr. in commentar. ad tit. de R. I. ad l. 23. p. 107.

[note: D] Culpa IMPRUDENTIAE est factum hominis, negligentia [orig: negligentiâ] sive imprudentia [orig: imprudentiâ] damnum producens, quod alias [orig: aliàs] humanitus prudenti et diligenti consilio [orig: consiliô] et cura [orig: curâ] caveri potuisset. Tabor. part. elem. p. 4. sect. 1. th. 4. Inde vocatur negligentia, imprudentia, desidia et incuria. §. 3. I. quib. mod. re. §. ult. I. de soc. 1. §. 5. de O. et A. 213. §. 2. de V. S. 64. pr. de evict.

[note: +] Huius, ut et diligentiae, sunt tres gradus: vid. 5. §. 2. commod. 47. §. 5. de leg. 1. l. 6. 9. §. 2. de iur. et sact. ignor. Bach. Vol. 1. Disp. 26. th. 2. lit. a. verb. Illud hic semel. Vinn. ad §. 2. I. quib. mod. re. n. 7. et 10 Bocer. in Comm. in l. 23. de R. I. c. [note: F] [note: D] 3. n. 10. (1.) * INFIMA seu remissa diligentia est, quam omnes homines communi sensu utentes, etiam parum diligentes, in rebus suis adhiberc solent. §. 3. I. quibus mod. re. 32. ibi: Qui non ad eum modum. depos. Gothofr. in Comm. in tit. de R. I. ad l. 23. pag. 108. Huius omissio dicitur CULPA LATA. 213. §. f. l. 223. de V. S. et latior, etc. in l. 32. depos. Gothofr. d. l. Bargal. tr. de dol. lib. 5. c. 1. n. 19. Meier. in Comm. de culpa in contract. praestand. th. 12. et th. 88. Vinn. ad §. 2. I. quib. mod. re. num. 8. in fin. Gothofr. ad d. l. 23. pag. 108. et seq. Bocer. in Comm. in l. 23. de R. I. num. 12. et seq. Exempla vid. apud Vinn. d. l. Lugo, de I. et I. Disp. 8. sect. 3. num. 26. l. 7. pr. depos. 8. §. 10. mand. 7. §. 7. de dol. mal. Burgund. in Comm. de peric. et culp. in contr. cap. 1. num. 7. (vid. tamen 15. §. 1. de iud.) 29. pr. mandat 7. ad L. Cornel. de Sicar. et ap. Gothofr. ad d. l. 23. de R. I. pag. 110. [note: +] et 111. Hanc nonnulli dividunt in culpam malitiae et ignaviae; Zas. lib. 1. sing. resp. cap. 2. n. 11. Bargal. d. l. 5. cap. 2. n. 3. et seqq. Bach. Vol. 1. D. 26. th. 2. lit. i. verb. Illud hic semel. sed illa verum dolum continens, Bargal. d. cap. 2. n. 4. et Zas. d. cap. 2. n. 13. dolo annumeratur. Bacchov. in Comm. Inst. ad §. 2. quib. mod. re. n. 3. in fin. ibi Vinn. n. 11. Gothofr. in Comm. in tit. de R. I. ad l. 23. p. 108. et 112. Lata culpa, quia prope fraudem et dolum accedit, 29. pr. mandat. 7. §. 1. de susp. tutor. in coutractibus, et in quibusdam delictis, quoad pecuniarium interesse, iuris interpretutione, dolo aequiparatur, et quoad effectum iuris, doli appellatione comprehenditur. 226. de V. S. 1. §. 5. deO. et A. 32. depos. 8. §. 3. de precar. 1. §. 2. si is, qui test. lib. iuss. 1. §. 1. si mens. fals. mod. licet particula taxativa doli vocabulo addita sit, l. 1. §. 5. de O. et A. 8. §. 3. de precar. 1. §. 1. si mens. fals. mod. Gothofr. ad d. l. 23. p. 112. vid. omnino [orig: omninò] Bargal. tr. de dol. lib. 5. c. 2. n. 6. et

seqq. num. 20. et seqq. Meier. in Comm. de culpa in contr. praestand. th. 107. et seqq.

[note: D] [note: f,,] * MEDIA sive exacta diligentia est, quam natura humana, consueta sc. desiderat, 32. depos. Bach. Vol. 1. Disp. 10. th. 5. lit. C. D. verb. uno deposito excepto. et homines frugi ac diligentes in rebus suis communiter adhibere solent. 11. de peric. et commod rei vendit. 35. §. 4. de contr. empt. 10. de adm. tut. 14. de pign. act 31. ad L. Aquil. Hanc si quis rebus alienis, vel aliis in specie restituendis non adhibeat, LEVIS CULPA vocatur; 7. C. arbitr. tutel. iunct. 10. de adm. tut. 47. §. 5. de leg. 1. l. 22. §. 3. ad SCt. Trebell. vid. Bargal. tr. de dolo, lib. 5. c. 3. num. 4. et seqq. quae in iure regulariter vocabulo culpae simpliciter posito denotatur. 5. §. 2. commod. 23. de R. I. 5. §. 3. de in litem iur. 13. §. 1. iunct. 14. de pign. action. 1. §. 35. depos. Vinn. ad §. 2. I. quib. mod. re. n. 9. in fin. Bargal. d. cap. 3. n. 18. et seqq. nisi subiecta materia et leges aliud suadeant. §. 6. I. de susp. tut. iunct. 7. §. 1. ff. eod. 25. §. pen. locat. 16. de cond. furtiv. 11. §. f. de adult. Haec culpa interdum in concreto accipitur (pro illa negligentia, qua quis non adhibet diligentiam, quam alias [orig: aliàs] in suis rebus adhibere solet) ut in societate, §. fin. I. de Societ. 72. pro soc. et rerum communione: 25. §. 16. famil. ercisc. In hisce negotiis, si diligentissimus, et minus [orig: minùs] diligens, non adhibeant suae consuetae diligentiae gradum, uterque in concreto levem culpam committit; §. f. I. de soc. dd. ll. cum in abstracto illius culpa sit lcvissima, huius vero lata. 32. depos. In hoc minus diligenti dolus praesumitur, si ipse minimam illam diligentiam in alienis non adhibeat; sed idem praesumi in levi culpa, vanum, de levissima autem culpa vanissimum et fal [?] issimum esse scribit Meier. in Comm. de culpa in contract. prest. th. 123. ubi docet, c. 2. x. depos. nimis crudum esse. Vid. Tabor. part. elem. 4. sect. 1. th. 5. in fin. Bargal. d. l. 5. c. 3. n. 11. et 12. Bach. V. 1. D. 10. th. 5. lit. C. verb. Uno deposito except o. Fr. Exerc. 9. q. 9. In dote et administratione tutelae culpa levis in abstracto accipitur; 24. §. 5. sol. matr. 10. de admin. tut. si tamen maritus et tutor in suis essent diligentissimi, eandem diligentiam, summam sc. etiam in rebus dotalibus et pupillaribus adhibere tenentur. 17. pr. de iur. dot. 1. pr. de tut. et ration. distr.

[note: D] [note: f.] Diligentia * SUMMA sive exactissima est, quae ab hominibus diligentissimis in rebus suis communiter adhiberi solet. 18. pr. commod. 1. §. 4. de O. et A. §. 2. I. quib. mod. re. 25. §. pen. locat. Haec vocabulo diligentiae absolute [orig: absolutè] posito

significatur. 5. §. 2. in f. §. ult. commod. 23. de R. I. Bocer. in Comm. ad L. 23. de R. I. c. 3. n. 23. et seqq. Bacchov. Vol. 1. Disp. 26. th. 2. lit. a. verb. Illud hic semel. fere [orig: ferè] in fin. Vinn. ad §. 2. I. quib. mod. re. n. 10. vid. tamen 68. pr. de contrahend. empt. 36. de action. empt. 6. iunct. l. ult. §. 4. de adm. rer. ad civit. pertin. Meier. in Comm. de culpa in contr. praest. th. 186. et seqq. Hunc extremum diligentiae gradum in iure vocabulo CUSTODIAE denotari, tradunt Cuiac. lib. 19. cap. 24. Bocer. in Comm. adl. 23. de R. I. c. 3. n. 26. Vinn. ad §. 2. I. quib. mod. re. num. 10. reprehensi a [orig: à]Pac. in tr. de contract. 1. cap. 9. §. 99. Borch. Eden. in tr. de Damnor. culp. infect. praest. part. 3. sect. 2. th. 2. et seqq. Meier. in Comment. de culpa in [note: D] contr. praest. th. 231. Custodia enim nihil est aliud, quam [orig: quàm] opera, quae rei asservandae impenditur: estque, instar diligentiae, vel infima sive remissa, §. 3. I. quib. mod. re. vel media sive exacta, §. 17. I. de obl. quae ex delict. §. f. I. quib. mod. re. 35. §. 4. de contr. empt. vel summa, exactissima sive plena, 2. §. 1. de peric. et commod. rei vend. 5. §. 5. commod. iunct. 1. §. 4. de obl. et act. Qualis autem custodiae gradus vocabulo illo absolute [orig: absolutè] posito intelligatur, ex subiecta materia et aliis legum verbis est aestimandum. vid. 28. C. de locat. §. 3. I. de empt. vend. 14. pr. in fin. de furt. Licet enim custodia sub generali vocabulo diligentiae comprehendatur, saepe [orig: saepè] tamen et diligentia, et custodia eiusdem gradus [orig: gradûs] coniunguntur. 36. de act. empt. 13. §. 1. iunct. 14. de pign. act. 19. C. de pign. 5. §. f. commod. Gothofr. in Comm. ad tit. de R. I. in l. 23. p. 119. Summa diligentia interdum dicitur exacta, positivo pro superlativo posito; §. 2. I. quib. mod. re. vid. 5. §. 5. commod. Bach. ad d. §. 2. fere [orig: ferè] in fin. Neque superlativus semper signisicat extremum in summo gradu. Vinn. ad d. §. 2. n. 13. Meier. in d. comm. th. 19. 40. et seqq. Summae sive exactissimae diligentiae omissio dicitur CULPA LEVISSIMA, 44. ff. ad L. Aquil. vid. Meier. in Comment. de culpa in contr. praest. th. 18. et seqq. Bargal. d. tr. de dol. lib. 5. cap. 4. num. 1. et seqq. sive minima. Bargal. d. cap. 4. num. 3. Exempla refert Bargal. d. c. num. 6. Vinn. ad §. 2. I. quib. mod. re. num. 10. Bonacin. de contr. et restit. Disp. 3. quaest. 1. punct. 6. num. 1. vers. Culpa levissima.

Quae de diligentiae et culpae aestimatione dicta sunt, Dd, communiter restringunt ad homines eiusdem conditionis et professionis, ita, ut lata culpa ab ipsis describatur omissio diligentiae, quam omnes homines eiusdem

professionis et conditionis, etiam minus [orig: minùs] diligentes, adhibere solent, etc. Bonac. de contr. et restit. d. 3. q. 1. punct. 6. num. 1. Bocer. in Comm. ad l. 23. de R. 1. c. 3. num. 11. Bargal. tr. de dolo, l. 5. c. 4. num. 7.

Quid in unoquoque contractu [orig: contractû] praestandum sit, dependet ex conventione partium, 5. §. 2. 10. commod. 23. de R. I. 1. §. 6. depos. 1. C. eod. vid. tamen 6. de pact. dotal. Si vero nihil conventum, respicitur ad naturam contractus. Ubi nota: (1.) Si contractum sit propter solius accipientis utilitatem, v. gr. commodatum, 1. §. 4. de O. et A. 18. pr. tum [orig: tùm] obligatur debitor ad summam diligentiam: 5. §. 2. commod. Bonac. tr. de contract. et restit. D. 3. q. 1. punct. 6. n. 5. excepto precario, ubi tantum [orig: tantùm] dolum et latam culpam praestat. 8. §. 3. de prec. Meier. in comm. de culp. in contr. praest. th. 124. Tabor. in part. elem. 3. in fin. th. 3. Dans vero [orig: verò]tantum [orig: tantùm] de dolo tenetur. 61. §. 6. de furt. Meier. d. Comm. th. 302. (2.) Si utriusque utilitas versatur, levem culpam sibi invicem praestant. §. f. I. quib. mod. re. 5. §. 2. l. 18. pr. vers. At si utriusque commod. 31. in f. locat. 108. §. 12. de leg. 1. Bonac. d. Disp. 3. q. 1. punct. 6. n. 7. (3.) Si solius dantis utilitas versatur, accipiens tantum [orig: tantùm] latam culpam praestat, 5. §. 2. et 10. l. 12. pr. Commod. 1. §. 5. de O. et A. 108. §. 12. de leg. 1. dans vero [orig: verò] omnem diligentiam et culpam. 61. §. 5. de furt. Meier. in d. Comm. th. 302. Bach. Vol. 1. D. 27. th. 7. lit. e. f. Hahn. ad W. tit. depos. n. 14.

[note: H] [note: c.] CASUS fortuitus interdum bonam denotat fortunam, §. 39. I. de R. D. saepius [orig: saepiùs]vero [orig: verò] malam: in lata significatione omnem eventum, qui accidit sine intentione illius, qui illum patitur, licet ex eius culpa. 9. 11. de incend. 1. §. 3. ad L. Cornel. de Sicar. Carpz. p. 1. q. 1. n. 55. vid. Tabor. in racem. crim. 1. th. [note: D] 26. Stricte [orig: Strictè], et ex communi usu iuris, est rei eventus, qui nulla [orig: nullâ]humana [orig: humanâ]diligentia [orig: diligentiâ] vel prudentia [orig: prudentiâ] ab eo, qui illum patitur, praecaveri potest: 2. §. 7. de admin. rer. ad civit. pertin. 23. de R. I. 4. C. de peric. tut. Medic. tr. de casib. fortuit. parte 1. q. 12. n. 1. sed cuivis diligentissimo contingere possit, 11. §. 5. de minor. propter ignorantiam humanam, 6. C. de pign. act. 29. §. 2. mand. vel infirmitatem humanam. 1. §. 4. de 0. et A. 15. §. 2. locat. 18. pr. commod. 23. de R. I. v. Gothofr. in comm. in tit. de R. I. ad d. l. 23. pag. 144. et seqq. Gregor. Tholos. in Syntagm. univers. iur. lib. 21. cap. 12. n. 4.

[note: S] Hic casus dicitur etiam fatum, damnum fatale, fortuna, vis magna, maior, divina, vid. Bocer. ad l. 23. de R. I. cap. 3.

num. 33. Rebhan. in Hodeg. iur. chart. 2. clim. 3. par. 3. th. 40. item casus improvisus. 13. C. mand. 1. C. ad L. Cornel. de Sicar. (diss. Sebast. Med. d. tr. q. 12. n. 10. et Petr. Greg. Tholos. d. c. 12. n. 3.) Item periculum: 9. §. f. l. 11. pr. de R. C. 12. § 1. deposit. 17. §. 1. et pen. de P. V. 12. 14. de peric. et commod. rei vend. 14. pr. de furt. quamvis hoc vocabulum etiam denotet damnum culposum; et res nostro periculo esse dicatur, in qua tantum culpam levem et levissimam praestamus. 13. §. 1. de liber. caus. 1. §. 35. depos. 37. §. 1. de neg. gest. 40. locat. 25. pro soc. 14. § 16. de furt. Si dicitur, aliquem periculo culpae, negligentiae, custodiae vel contumaciae obligari: 39. §. 12. l. 40. de admin. tut. 5. §. 7. ibi: Periculum, quod culpa contingit. ff. commod. 18. pr. de damn. infect. Vinn. ad §. 2. I. quib. mod. re contr. obl. n. 4. Pantzschmann. lib. 1. q. 6. n. 32. et seq. Bocer. in l. 23. de R. I. cap. 3. n. 34. Et qui periculum per pactum in se recepit, non semper de casu fortuito tenetur. vid. 7. §. 15. depact. iunct. 1. §. 35. depos. Rauchbahr. part. 2. q. 29. n. 29. Quale vero periculum praestare debeat, ex subiecta materia et paciscentium intentione diiudicandum est. vid. omnino [orig: omninò] Sebast. Medic. d. tr. de casib. fort. part. 1. q. 15. pr. et q. 11. n. 20. et 21. Pantzsehmann. l. 1. quaest. 6. per tot.

[note: U] Casus regulariter in nullo contractu praestatur: 23. de R. I. l. 6. C. de pign. act. (ubi verbis illis: Nullo bonae fidei contractu. contractus stricti iuris non excluduntur. 23. de V. O. Vinn. ad §. 2. I. quib. mod. re. n. 4.) Bonacin. tr. de contract. et restit. Disp. 3. q. 1. punct. 6. n. 21. NISI (1.) casum praecesserit culpa aliis praestanda, 5. §. 4. et 7. commod. cap. un. x. eod. vel (2.) mora: 23. de V. O. 12. §. 1. depos. 8. §. 6. de precar. c. un. x. de commodat. Vinn. ad §. 2. Inst. quib. mod. re. n. 6. vid. tamen 14. §. 1. deposit. Bach. Vol. 2. Disp. 3. th. 8. lit. a. et b. aut (3.) pacto quis casus fortuitos receperit: 9. §. 2. locat. 6. C. de pign. act. 1. C. depos. 1. C. commod. cap. un. x. de commod. Tab. de contr. et iur. socidae, c. 5. n. 7. licet casus specialiter non enumeraverit, Bus. ad l. 15. §. 2. locat. n. 8. vid. Pantzschm. l. 1. q. 6. n. 44. et sq. aut sit casus insolitus; (vid. Pantzschm. lib. 1. q. 8. arg. 8. de publ. in rem act. 1. §. 1. de leg. praestand. 78. §. f. de contrah. empt. Maestert. in varr. suis trr. de locat. et conduct. Q. Cum [orig: Cùm] casum fortuitum in se suscepit, et c. Bus. ad d. l. 15. §. 1. locat. n. 6. et 7. Pantzschm. lib. 1. q. 7. vid. supr. Obiect. (dissentiunt ¶¶. Gail. 2. obs. 23. n. 18. et obs. 52. n. 27. Rauchb. l. 2. qu. 29. n. 20. et alii supra h. t. in O. Commodati circa finem citati Dd.) aut (4.) res venditionis gratia [orig: gratiâ] aestimata fuerit tradita; 10. C. de iur.

dot. l. un. §. 9. in fin. C. de rei uxor. act. 10. pr. 16. 18. de iur. dot. Pantzschm. lib. 1 q. 6. n. 36. quod secus est in aestimatione taxationis gratia [orig: gratiâ] addita, quae casum fortuitum non transfert; Cpz. p. 2. c. 37. d. 16. Richt. part. 2. dec. 81. n. 13. ¶. nisi ubi alias levissima culpa fuit praestanda. Hanc enim aestimationem unum gradum addere, docet Franzk. in Comm. p. Commod. n. 44. et seq. Rauchb. lib 2. q 29. n. 24. ¶¶. per l. 52. §. 3. ff. pro soc. l. 5. §. 3. ff. commod. (diss. Nic. Burg. in Comm. de peric. et culp. in contr. cap. 12. n. 4. 5. et 6. Molin. de I. et I. tr. 2. Disp. 294. n. 10. et 11. Costal. in l. 5. §. Nunc videndum. ff. Commod. n. 9. Add. Disp. de peric. rer. in S. C. illat. §. 40. et seqq. ubi Franzkii sententia repudiatur.

XIII. 7. DE PIGNORATITIA ACTIONE.

[note: H] PIGNUS denotat rem in securitatem debiti obligatam §. f. I. quib. mod. re contr. oblig. 1. §. 6. de O. et A. t. t. ff et C. de distract. pign. vel ipsum ius in re, 26. h. t. t. quib. mod. pignus tac. contrab. t. t. quib. mod. pignus solvit. vel contractum pignoris. 1. §. 4. de pact. 5. §. 2. commod. vid. Bach. tr. de pign. et h. poth. lib. 1. cap. 1. In hac ultima significatione est contractus realis, quo res in securitatem debiti (praesentis vel futuri, simplicis vel mixti, civilis vel naturalis tantum, arg. 11. §. 2. h.) traditur, ut eadem, soluto pignoris vinculo, in specie restituatur. §. fin. I. quib. mod. re. 1. §. 6. de O. et A. Est [note: N] nominatus, §. f. I. quib. mod. re Merlin. in tr. de pignor. et hypoth. l. 1. tit. 1. q. 6. n. 2. bonae fidei, arg. §. 28. I. de act. di/pleuros, §. f. I. quib. mod. re. iunct. 1. §. 2. l. 8. pr. 16. §. 1. de pignor act. Bach. tr. de pign. et hypoth. l. 3. c. 9. n. 1. et accessorius. Bach. d. tr. l. 2. c. 1. n. 1.

[note: C] Causa efficiens est consensus, et rei traditio; §. fin. I. quib. mod. re. 1. §. 6. de O. et A. (Obst. 1. pr. h. 66. pr. de furt. Ant. Pichard. ad d. §. fin. et §. 28. I. de action. q. 24. n. 1. qua non dominium; sed naturalis rei possessio in accipientem transfertur. 35. §. 1. h. 13. pr. 16. de usurp. et usucap. Hahn. in tr. de iur. rer. concl. 63. n. 6. vid. tamen Bach. tr. de pign. l. 3. c. 6. n. 1.

[note: S] Hunc contractum dando et accipiendo celebrant, qui contrahendo sese obligant. Pupillo pignus capienti necessaria est tutoris auctoritas. 38. h. vid. Bach. tr. de pign. l. 2. c. 15. et l. 5. c. 17. in sin. pr.

de pign. 1. §. 2. quae res pign. Aut. Pichard. ad §. 28. I. de act quaest. 24. n. 2. corporales et incorporales, 11. §. 2. de pign. 4. C. quaeres pign. oblig. Bach. d. tr. de pign. lib. 2. cap. 6. in pr. mobiles et immobiles; etiam alienae, scil. ut actio pignoratitia competat. 9. §. 4. l. 22. §. 2. h. Bacchov. d. tr. lib. 2. cap. 3. in pr. p. 98. Quia vero [orig: verò] creditori in re aliena pignori data ius in re non acquiritur, 6. C. si alien. res pignor. dat. proinde ipsi contra dantem co nomine actio pignoratitia contraria datur; licet necdum alius ea de re ipsi controversiam moveat, et debitor solvendo sit. 9. pr. 16. §. 1. l. 32. h. Bacchov. tr. d. pign. d. c. 3. pr. p. 98 et lib. 5. c. 19. n. 4.

[note: A] [note: A] Adicitur interdum huic contractui * PACTUM [note: D] a)ntixrh/s1e [?] s2, quo creditori ius re pignorata utendi fruendi, in vicem usurarum vel pro usura aeris alieni, conceditur; [note: B] idque vel * tacite [orig: tacitè] ad modum legitimarum usurarum, 8. quib. mod. pign. tacit. contrah. Bacchov. Vol. 2. Disp. 1. th. 6. lit. b. Tabor. tr. de alter. tanto. p. 3. art. 12. Carpz. p. 2. c. 30. d. 40. num. 1. et 2. Scheffer. part. 2. q. 22.

[note: b.] Vel * expresse [orig: expressè]: et [?] quidem fructus sint * incerti, (eventu [note: C] vel prctio.) legitimus usurarum modus exacte [orig: exactè] non observatur; l. 17. C. de usur. Cpz. d. def. 40. et 41. ¶. Scheffer lib. 1. q. 17. ¶. Rauchbahr. lib. 1. quaest. 20. Hagen. tr. de usu usur. c. 11. num 123. et seqq. Berlich. part. 2. decis. 170. num. 25. vid. Wurtemb [orig: Würtemb]. Lands-Ordn. tit. 56. p. 118. §. Dann sonsten.

[note: c.] * certi; tum ultra legitimum usurarum modum hoc pactum non subsistit. Hagen. d. c. 11. n. 129 v. Berlich. d. d [?] ris. 170. n. 24. Hahn. ad Wesenb. tr. tit. de pign. num. 5. Mev. discuss. levam. inop. debitor. c. 4. n. 14. et seqq.

[note: a.] [note: D] * Lex COMMISSORIA pignoribus addita est pactum, quo inter creditorem et debitotem convenitur, ut, sua die debito non soluto, pignus, pro quantitate debita, pleno iure creditori acquiratur. Maesiert. tr. de leg. commiss. q. 2. n. 1. Mudae. [note: N] de pignor. tit. de pact. leg. commiss. n. 38. Quod ex iusta causa, (vid. Trentacinq. lib. 3. tit. de pign. Resol. 11. n. 15. vers. pro veritate. Bacchov. de pign. lib. 1. c. 15. n. 17. Maestert. d. tr. q. 3. n. 2.) in pignoribus reprobavit Constantinus Imperator, f. C. de pact. pignor. Moller. lib. 2. semestr. cap. 34. Maestert. d. q. 5. et Ius Canonicum, c. pen. x. de pign. Feudale, c. un. pr. 1. F. 27. atque Wurtembergicum [orig: Würtembergicum]. Land-Recht, part. 2. tit. 7. pag. 258. et seq. §. Nachdem wir. vid. Molin. de 1. et I. tr. 2. Disp. 324.

num. 2. Lugo, de I. et I. Disp. 25. sect. 8. num. 177. Ita, ut noc [note: I. n] hodie valcat, licet (1.) ex inrervallo sit additum; arg. f. C. de pact. pign. Obst. l. 34. ff. de pign. action. Mudae. d. tit. num. 22. et seqq. Maestert. d. tr. q. 6. C. I. A. tit. de pign. th. 15. num. 1. Merlin. de pign. lib. 4. tit. 4. quaest. 123. n. 83. et seq. vid. Wurtemb [orig: Würtemb]. Landr. p. 2. tit. 7. pag. 258. et seq. §. Nachdem wir. ibi: oder auch dem Glaubiger, etc. vid. tamen Bacchov. de pign. lib. 1. c. 16. n. 4. (2.) pro quocumque debito pignus cum tali pacto sit contractum; arg. f. C. de pact. pign. Mudae. d. tr. num. 4. Trentacinq. lib. 3. tit. de pign. Resol. 11. num. 3. Merlin. d q. 123. n. 10. ctiam dote. Maestert. d. tr. q. 10. Bacchov. lib. 1. de pign. c. 16. n. 6. in fin. (3.) licet non cum ipso creditore, sed cum fideiussore, arg. f. C. de pact. pign. Maestert. d. tr. quaest. 12. Trentacinq. d. Resol. 11. n. 12. et 15. Bach. d. c. 16. n. 5. Merlin. d. q. 123. num. 81. C. I. A. h. Diss. Mudae. d. tit. num 13. et seqq. ¶. per l. f. de contrab. empt. et non de oppignorata; sed alia debitoris re hoc pactum sit initum. arg. d. l. f. Maestert. d. tr. q. 7. Mudae. d. t. num. 6. et 7. Trentacinq. d. Resol. 11. n. 10. (4.) Licer iuramentum accesserit; arg. 5. C. de legib. Trentacinq. d. Resol. 11. n. 6. Bacchov. d. lib. 1. cap. 16. num. 1. et 2. quod tamen iure Canonico servandum. cap. p. x. de pign. Bach. d. l. Trentacinq. d. l. Merlin. d. q. num. 17. et seqq. Imo nec statuto vel consuctudine hanc pactionem approbari posse, tradit Mudae. d. t. num. 10. Trentacinq. d. Resol. 11. n. 4. Maestert. d. tr. quaest. 13. n. 4. Merlin. d. quaest. 123. num. 25. et seq. quod tamen limita ex Lugo, d. sect. [note: SS] 8. n. 177. et Molin. d. disp. 324. n. 2. Illud pactum, ut, debito sua die non soluto, creditor rem oppignoratam iusto pretio habeat emptam, omnino subsistit: 16. §. f. de pign. f. de contrah. empt. Maestert. d. tr. quaest. 14. Mudae. d. tit. num. 3. Trentacinq. d. Resol. 11. num. 14. Eugo. d. Disp. 25. sect. 8. n. 178. Carpzov. in Asyl. debitox. cap. 2. pos. 52. n. 304. et seqq. vid. Merlin. d. quaest. 123. num. 51. et seqq. A pacto commissorio etiam differt pactum, ut debitor debito, die conventa, non soluto, rem oppignoratam creditori cedat, vendat, aut in solutum det, de quo in l. 1. C. de pact. pign. Bach. l. 1. de. pign. c. 16. num. 7. et 8. Merlin. l. 4. de pign. tit. 4. q. 123. n. 3. et 4.

[note: E] Ex hoc contractu pignoratitio Creditor tenetur principaliter, actione directa [orig: directâ], Debitor ex post facto minus principaliter, actione contraria.

hypothecariam; 3. §. 3. ad exhib. 9. in f. pr. quib. mod. pign. solv. 41. de pign. act. 13. pr. de cond. indeb. Vinn. ad §. f. I. quib. mod. re. n. 3. Bach. de pignor. lib. 5. c. 15. n. 1. Illa enim est praetoria, realis, ex Iure in re, competens creditori adversus quemcumque possessorem, ad rei oppignoratae possessionem consequendam; §. 7. I. de action. 66. pr. de evict. Haec vero [orig: verò] est civilis, bonae fidei, §. 28. I. de Action. et mere [orig: merè] personalis. f. C. de distr. pign. Bach. d. tr. l. 5. c. 19. n. 2. Hahn. ad W. h. n. 7. ex contractu pignoratitio descendens, directa vel contraria. vid. Bach. d. tr. l. 5. c. 15. n. 15. Merlin. de pign. l. 5. tit. 2. q. 64.

[note: A] [note: D] Actio pignoratitia * DIRECTA est personalis, competens illi, qui pignus dedit, eiusque heredibus, adversus creditorem, eiusque heredes, ad rem oppignoratam, pignoris [note: +] vinculo soluto, recuperandam. §. f. I. quib. mod. re. Estque directa, vel utilis. Bach. de pign. l. 5. c. 19. n. 4.

[note: C] Quamprimum pignus rei traditione contractum est, haec actio nascitur; d. §. f. l. 1. §. 6. de O. et A. sed regulariter soluto [orig: solutô] demum pignoris vinculo intentari potest; (et ad hunc effectum nasci dicitur in l. 9. §. 3. h. vid 13. §. 8. de act. empt. vend.) Bach. de pign. l. 5. c. 16. n. 2. Merlin. de pignor. lib. 5. tit. 2. q. 65. n. 1. Franzk. h. num. 6. et seqq. Si creditor hypothecae rei possessionem sit consecutus, utilis datur actio. 34. de damn. infect. 11. §. 5. h. 7. ff. de distr. pign. iunct. 13. h. Bacchov. d. tr. lib. 5. c. 18. ¶. ubi in fine subicit, de pignore praetorio, ad exemplum pignoratitiae, actionem in factum dari. per l. 9. pr. de reb. auth. iud. poss. 5. §. 21. ut in possess. leg. vers.

[note: [?] ] Competit tradenti pignus, et heredibus, adversus creditorem, [note: P] et heredes: f. C. si vend. pign. ag. Anton. Pichard. ad §. 28. I. de act. q. 24. num. 7. NON contra tertium possessorem, arg. ult. C. si vend. pign. nec fideiussorem, vid. 2. l. 26. pr. de pignor. aut creditoris creditorem, cui ille rem sibi oppignoratam iterum pignori dedit. arg. 11. §. 5. l. 27. h. (obst. cap. cum contra. x. de pign. et l. 40. §. f. h.) Habn. ad W. h. num. 7. membr. V. Bacchov. d. tr. lib. 5. c. 19. num. 1. et seqq. Merlin. de pign. l. 5. t. 2. q. 64. num. 1. et seqq. ¶. Pichard. ad §. 28. q. 24. n. 8. et seq. Inst. de Action.

[note: O] (1.) Ad res pignori traditas. §. f. I. quib. mod. re. Et (2.) illarum fructus, quos creditor percepit, vel percipere debuit: vid. 1. 2. et 3. C. h. Bach. de pign. lib. 5. c. 22. p. 470.

etiamsi res illae non sint debitoris propriae, et debitor hoc sciverit. 22 §. 2. h. Pichard. ad d. §. 28. q. 24. num. 13. et 14. Neque creditor hic referre potest quaestionem dominii; 9. §. 4. h. 12. §. 1. de dislr. plgnor. arg. 31. §. 1. depos. 11. sol. matrim. nisi dicat se esse illius dominum. arg. 31. §. 1. depos. Bach. d. tr. lib. 5. c. 21. p. 466. (3.) Ad omnia commoda, quae creditor occasione pignoris est consecutus, 12. §. 1. de distr. pign. vid. 22. pr. et §. 1. h. Bach. de pign. lib. 5. c. 22. pag. 470. et seqq. etiam actiones ratione pignoris, licet ex proprio pacto, quaesitas. 13. pr. h. (4.) Ad interesse, 9. §. f. h. vid. Bach. d. lib. 5. c. 21. n. 4. p. 466. et usuras post moram; 7. h. 32. §. 2. de usur. imo [orig: imò] aliquando etiam ante moram. vid. 6. §. 1. (obst. 40. §. f. ibi: nec quicquam amplius. Bach. d. lib. 5. cap. 21. num. 1. vers. Et praeterea [orig: praetereà]. (5.) Ad damnum resarciendum, quod creditoris dolo vel culpa (levi sc. in abstracto considerata,) in re supposita contigit. §. 4. I. quib. mod. re. 5. §. 2. l. 18. pr. vers. ut ita. ff. Commod. 14. 22. §. ult. l. 30. in f. h. 9. §. 5. de reb. auth. iud. poss. 5. 7. C. h. (Atque hac ratione comparatur cum commodato in l. 13. §. 1. in quo insuper diligentia praestanda. l. 5. §. 2. ff. commod.) Non etiam, quod levissima creditoris culpa [orig: culpâ], aut casu fortuito accidit: neque tum creditum petere prohibetur. §. 4. I. quib. mod. re. 5. 6. C. h. 19. C. de pign. 13. §. 1. h. (ubi cum casu fortuito simul culpa levissima excipitur, quae vix habetur pro culpa; ur in l. 5. C. h. 28. C. locat. 4. C. de peric. tutor.) Vinn. ad §. f. I. quib. mod. re. num. 5. et ibi Pichard. num. 5. et seq. Meier. in Comm. de culpa in contr. praestand. th. 178. et seq. th. 227. et seqq. Bach. de pign. lib. 5. cap. 21. n. 3. et 4. vid. Carpz. p. 2. c. 26. d. 1. et 3. Hahn. ad W. h. n. 7. Wurtemb [orig: Würtemb]. Landr. p. 2. t. 7. §. Wo aber. Creditor tamen ad summam diligentiam, imo etiam ad casum fortuitum obligatur: (1.) Si sic conventum sit. 6. C. h. Bach. d. lib. 5. c. 21. num 4. pag. 465. (2.) Si propria auctoritate rem occupaverit. 30. h. Bach. d. l. (3.) Si alia culpa vel mora casum praecesserit. arg. c. un. x. commod. Si dubitatur, an creditor dolo vel culpa quid commiserit, repromittere eo nomine tenetur, 15. Anton. Pichard. aed §. 28. I. de act. q. 24. num. 23. sc. nuda [orig: nudâ] cautione. Bacchov. d. l. arg. 3. C. de verb. et rer. sign. (6.) Si cessante solutione, creditor, observatis debitis sollennitatibus, pignus distraxerit, tunc datur haec actio ad residuum pretii, f. C. de distract. pignor. l. ult. C. si vend. pign. ag. licet nondum soluti: f. C. si vend. pign. neque debitor invitus admittere

tenetur actionum cessionem vel delegationem contra emptorem, nisi nullam omnino [orig: omninò] moram ferre velit; tum enim creditor, qui b. f. vendidit, neque culpam in actione pretii admisit, non ad solvendum; sed ad actiones cedendas compellitur: 24. §. 2. Bus. ad d. l. pen. Bacchov. d. c. 22. num. 2. ubi ulterius explicat. d. l. 24. §. 2. et l. 9. ff. de distr. pign. Si creditor non b. f. in vendendo pignore sit versatus, tenetur ad omne interesse. 7. C. de distr. pignor. 1. 4. C. si vend. pignor. arg. Bacchov. de pign. l. 5. c. 22. n. 1.

[note: E] Creditor, qui facultatem restituendi habet, res praecise [orig: praecisè] restituat: 40. §. f. h. arg. f. C. de fideicommiss. libert. alioquin Iudex manu militari ablatas debitori restituet: l. 68. de R. V. Bacchov. de pign. l. 5. c. 21 num. 2. dummodo pignoris vinculum quocumque modo solutum sit: 9. §. 3. vid. 24. §. f. Merlin. de pign. l. 5. tit. 2. q. 65. n. 7. et t. t. quib. mod. pign. solv. Interdum etiam durante pignoris vinculo efficaciter intentatur ratione interesse. fin. pr. in fin. h.

[note: C] Haec actio est perpetua, ita, ut debitor etiam post 30. et 40. annos debitum offerre, et hac [orig: hâc] actione pignus repetere possit. arg. 7. §. 4. C. de praescript. 30. vel 40. ann. iunct. 9. §. 3. h. Franzk. Exercit. 5. q. 6. Gail. 2. O. 18. num. 4. ¶. vid. Instrum. Pac. Osnabr. art. 5. §. 9. vers. Quae vero [orig: verò]. Graev. lib. 2. concl. 18. num. 1. et 2. ¶. Myns. 1. Obs. 16. ¶. Ioh. Goedd. Vol. 1. Conss. Marpurg. 28. num. 247. et seqq. ¶¶. Vultei. Volum. 3. cons. 21. n. 258. ¶¶. Mev. ad Ius Lubec. lib. 3. tit. 4. art. 4. num. 3. et seqq. Carpzov. p. 2. c. 1. d. 3. ¶. vid. tamen Bach. Vol. 2. Disp. 22. th. 3. lit. i. et tr. de pign. lib. 5. cap. 20. Goehaus. art. 3. peric. Acad. quaest. 17.

[note: d.] [note: D] Actio pignoratitia * CONTRARIA est personalis, competens creditori et heredibus, adversus debitorem et heredes, ad indemnitatem pignoris nomine consequendam. vid. 1. §. 2. l. 16. §. 1.

[note: C] Oritur ex obligatione secundaria. Si hypothecae possessio ad creditorem pervenerit, et is, v. gr. in rem illam expensas fecerit, tum [orig: tùm] datur haec utilis. Bacchov. tr. de pign. lib. 3. c. 9. num. 2. vid. supr. in directa hac actione C.

[note: O] Ad id, quod creditori pignoris causa abest: (I.) ob rei qualitatem: ex. gr. si rem alienam, vel alteri obligatam, aut morbosam, ignorans pignori acceperit: 9. pr. 16. §. 1. l. 32. 36. §. 1. utut ab ignorante: 16. §. 1. nam qui talia sciens substituit, etiam extra ordinem stellionatus tenetur. dd. ll. 1. §. 2.

l. 36. pr. h. vid. tamen 36. §. 1. in f. et quandoque furti. 36. (II.) Si ex re pignorata damnum senserit. v. g. si servus oppignoratus furtum fecerit; 31. h. 61. §. 1. de furt. quem tamen debitor noxae relinquere potest: 31. h. d. l. 61. §. 1. Merlinus, de pign. lib. 5. tit. 2. q. 66. n. 12. nisi sciens furem pignori dederit. d. l. 31. d. l. 61. §. 3. ff. de furt. vid. Bach. d. tr. de pign. lib. 3. c. 9. n. 8. (III.) Si in rem pignori acceptam expensas fecir necessarias, 8. pr. ff. 7. in f. C. h. vid. etiam 8. §. 1. l. 22. §. ult. h. (neque retentione uti possit, 8. pr. et §. 1.) aut tacito vel expresso debitoris consensu, utiles: 25. De reliquis utilibus 25. Iudex ex circumstantiis statuet. Fr. h. n. 33. Bach. tr. de pign. lib. 3. c. 9. n. 4. vid. Gail. 2. O. 12. in fin. Graev. l. 2. concl. 12. coron. 2. Gars. tr. de expens. c. 1. n. 31. Alios casus, quibus haec actio competit, refert Bach. d. c. 9. in fin.

XIV. 1. DE EXERCITORIA ACTIONE.

[note: D] ACtio Exercitoria est actio personalis, a [orig: à] Praetore nova qualitate aucta, qua [orig: quâ] ex contractu cum magistro navis, secundum [orig: secundùm] praepositionis legem inito, agitur adversus Exercitorem [note: N] in solidum. §. 2. l. quod cum eo, qui in alien. potest. Estque praetoria, d. §. 2. l. 1. §. 23. h. rei persecutoria, Buchner. Diss. de re et iur. aquatil. th. 203. in fin. perpetua. 4. §. 4. bonae fidei, vel stricti iuris, instar directae ex contractu. Vinn. ad §. 28. l. de action. n. 5. vers. Et amplius. vid. Bach. de action. D. 8. th. 14. p. 127. et seqq. Loccen. tr. de iur. maritim. et naval. lib. 3. c. 7. n. 2. vid. 3. §. 7. l. 38. de pecul. Bach. de act. Disp. 8. th. 14. p. 126. et seqq. Franzk. h. n. 6. Stypm. tr. de iur. maritim. et nautic. lib. 4. c. 15. num. 253. et seqq.

[note: C] Licet stricto iure ex alterius contractu alter non obligetur; 3. in f. C. ne ux. pro marit. §. 10. I. de action. haec tamen actio Praetoris auctoritate qualificata, 1. §. 23. vid. Vinn. ad §. 10. I. de act. et §. 2. I. quod cum eo. Bach. de act. D. 8. th. 15. competit, [note: A] si fuerit * (1.) Contractum, §. 2. I. Quod cum eo. Stypmann. de iur. marit. p. 4. c. 15. n. 141. et seqq. (Ex delicto magistri non datur. 1. §. 2.)

[note: a,,] * (2.) Cum navis magistro, (qui scilicet locandis navibus, vel vectoribus conducendis, vel mercibus emendis vendendisve est praepositus; sive cui totius navis cura est commissa, 1. §. 1. et 3. ab ipso Exercitore; vid. 1. §. 5. vel a [orig: à] primo navis magistro, etiam ignorante, vel prohibente

Exercitore, 1. §. 5. ibi Peck. num. 9. et Vinn. lit. f. quod singulari iure in utilitatem navigantium introductum est. Peck. et Vinn. dd. ll. Stypmann. d. c. 15. num. 119. et seqq.) cuiuscumque conditionis, aetatis et sexus [orig: sexûs]. 1. §. 4. ibi Peck. et Vinn. lit. a. Stypmann. d. c. 15. n. 115. et seqq. Si plures magistri fuerint praepositi, (1.) simpliciter, ex singulorum contractu haec actio datur: 1. §. 13. (2.) si distinctis officiis, pro cuiusque officio exercitor obligatur: 1. §. 13. (3.) si coniunctim, ne quid alter sine altero gerat, tum [orig: tùm] creditor sibi imputet, si contra legem praepositionis, quam scivit, vel scire potuit, cum uno contraxit, 1. §. 14. ibi Vinn. lit. d. et e. pag. 111. et 112. Ex contractu nautarum (vid. 1. §. 2. naut. caup.) exercitor non obligatur. propter 1. §. 2. h. (obst. f. pr. naut. caup. stabul.) vid. Peck. et Vinn. ad 1. §. 2. h.

[note: [?] ] * (3.) De rebus, quibus ipse praepositus, et secundum [orig: secundùm] praepositionis formam: 1. §. 7. et 12. arg. 19. de R. I. Loccen. de iur. marit. lib. 3. c. 7. n. 6. Hanc praetergressus, exercitorem non obligat; 1. §. 12. nisi forma praescripta fuerit captiosa. Busius, ad l. 1. Magistrum. n. 4. Vinn. ad 1. §. 5. h. Commissa censentur etiam ea, quae sciente et patiente exercitore a [orig: à] magistro fiunt; 1. §. 5. Stypmann. de iur. mar. l. 4. c. 15. n. 181. vel sine quibus expresse [orig: expressè] mandata nequeunt, vel non commode [orig: commodè] possunt expediri. 1. §. 7. 8. l. ult. h. arg. 2. de iurisd. 56. 62. de procurat. Vinn. ad §. 2. I. quod cum eo, qui in alien. pot. n. 4. et ad l. 1. §. Non autem omni. lit. a. ff. h. t. Unde, si navis reficienda aut instruenda, et magister in id mutuatur, actio in exercitorem datur: modo [orig: modò] (1.) navis in ea causa sit, ut refici debeat, (2.) pecunia expresse [orig: expressè] in eam causam credatur, nec (3.) multo maior, quam [orig: quàm] ad id necessarium; et (4) in loco, quo refectio fieri possit. 1. §. 8. et 9. l. f. pr. et §. 1. Vinn. ad d. l. f. lit. a. His observatis exercitor obligatur, licet magister pecuniam alio vertat. 1. §. 9. l. f. h. ibi Peck. et Vinn. lit. a. et b. et c. Loccen. d. c. 7. n. 6. et 7.

[note: S] Datur haec actio illis; qui cum magistro navis dicto modo [note: P] contraxerunt, et illorum heredibus, 4. §. 4. Adversus Exercitores, die Reders, oder Schiffs-Freunde. Stypmann. lib. 4. de iur. marit. c. 15. n. 17. Loccen. de iur. marit. lib. 3. c. 7. n. 2. qui scilic. ex navi quaestum exercent, sive dominos, sive qui per aversionem navem conduxerunt, ad tempus, vel in perpetuum. §. 2. I. quod cum eo. 1. §. 15. h. Pichard. ad d. §. 2. I. quod cum eo. num. 7. Si plures navem exercent ipsi, singuli

tenetur pro rata; 4. Stypm. d. c. 15. n. 193. Sin per Magistrum, ex illius contractu singuli in solidum obligantur: 1. §. f. l. 4. §. 1. h. (Obst. f. §. 5. naut. caup. stab.) vid. Stypmann. d. cap. 15. n. 197. propter 2. h. Quod tamen unus praestitit, pro rata repetit, iudicio societatis, communi dividundo, etc. l. 3. h. Stypm. d. cap. 15. n. 191. Apud Hollandos, plures exercitores ex contractu magistri tantum pro rata, nec amplius tenentur, quam [orig: quàm] ad aestimationem navis, et eorum, quae in navi sunt. Grot. de I. B. et P. L. 2. c. 11. n. 13. Vinn. ad 4. ff. h, lit. a. et ad §. 2. I. quod cum eo, et ibi Groenevv. n. 1. vid. Statut. Hamb. part. 2. tit. 18. Von Boddemerey. §. 3. Hoc procedit, sive masculus, sive femina, paterfamilias, vel filiusfamilias [orig: filiusfamiliâs], vel servus, navem exerceat: 1. §. 16. ff. 4. C. ita tamen, ut, si filiusfamilias [orig: filiusfamiliâs] vel servus navem exerceat expressa [orig: expressâ] patris vel domini voluntate, haec actio contra patrem et dominum competat in solidum; 1. §. 19. et seqq. si ipsis scientibus, quasi tributoria, si illis ignorantibus, tantum peculiotenus. 1. §. 20. 22. l. 6. pr. h. Stypmann. d. l. num. 198. et seqq. Vinn. ad 1. §. Si is, qui navem. lit. a. d. et i. et ad l. 6. lit. a. ff. h. Contra filiumfamilias [orig: filiumfamiliâs] omnibus hisce in casibus datur haec actio in solidum; 1. §. 22. h. arg. 39. de O. et A. contra servum vero [orig: verò] numquam. arg. 14. de O. et A. 6. C. de iudic. Pupillus si navem exerceat, requiritur tutoris auctoritas. 1. §. 16. Si Tutor, Curator vel Procurator magistrum praeposuerit, etiam adversus ipsos pupillos, etc. haec actio competit. arg. 5. §. f. de instit. act. In heredes quoque datur. 4. §. 4. Contrahentis est electio, an cum exercitore vel heredibus exercitoria [orig: exercitoriâ], an vero [orig: verò] cum ipso magistro, si est persona libera, directa [orig: directâ] actione experin velit, 1. §. 17. et ibi Vinn. lit. c. p. 129. elective [orig: electivè]. 1. §. 24. vid. Vinn. ad d. §. lit. a. p. 149.

[note: O] Quoad obiectum inter principalem actionem ex contractu contra magistrum competentem, et hanc qualificatam nulla est differentia. arg. §. 2. I. quod cum eo, qui in alien. potest.

Potest etiam Iure Civili directo contra Exercitores agi, §. f. I. quod cum eo, qui in alien. potest. ibi Vinn. l. 29. ff. de R. C. l. 27. §. f. de instit. act. l. f. pro soc. Vinn. ad l. 1. §. 17. lit. b. ff. h. pag. 128. vid. Bacchov. de action. Disp. 8. th. 15. Exercitori vero [orig: verò] contra illos, qui cum magistro navis contraxerunt, nisi hic in illius sit potestate, vid. pr. I. per quas person. nob. acquir. pr. et §. 1. de slipulat. servor. actio nec Iure Civili conceditur, arg. §. 19. I. de inut. slipul. 38. §. 17. l. 126. §. 2. de V. O. nec

a [orig: à] praetore: 1. §. 18. Interdum tamen Praefectus urbi, propter ministerium annonae, illum extra ordinem adiuvat. 1. §. 11. ff. de off. Praef. Urb. 1. §. 18. h. et ibi Peck. et Vinn. lit. e. et f. ubi hoc etiam aliis in causis locum habere docent, si exercitor rem suam servare non possit. arg. 1. in f. iunct. 2. ff. de institor. act. Nam quod in institoria receptum est, illud multo magis procedit in exercitoria. 1. pr. h.

XIV. 2. DE LEGE RHODIA DE IACTU.

HIc cavetur, ut, si levandae navis gratia [orig: gratiâ] iactus mercium factus, omnium contributione sarciatur, quod pro omnibus datum est. 1. h. Paulus, lib. 2. sent. t. 7. Vinn. ad d. l. 1. [note: A] lit. c. ubi consideranda: * 1. Iactus, qui fit a [orig: à] magistro navis vel quibuscumque aliis, arg. 1. 2. Hortens. ad l. 14. pr. de praescript. verb. vid. Stat. Hamburg. part. 2. tit. 16. art. 1. Vinn. ad l. 2. pr. lit. a. et §. si navis a [orig: à] piratis. 3. lit. c. h. t. Loccen. l. 2. de iur. maritim. c. 7. n. 3. ex necessitate, ob imminens et praesens naufragii periculum; 2. pr. et §. 2. Loccen. d. c. 7. num. 2. De dolo et culpa vid. 14. pr. et §. 2. de praescript. verb. ibi Aegid. Hortens. Locc. d. c. 7. num. 4. et 6. arg. §. 2. I. ad L. Aquil. e. gr. si magister navem plus iusto oneraverit, aut perperam collocaverit merces, aut per imprudentiam, et non adhibito perito loci ductore, scopulis illisa nave iactus factus sit, cessat lex Rhodia, et damnum vindicatur ex Lege Aquilia, arg. 27. §. 23. ad L. Aquil. 30. §. 2. locat. Vinn. ad l. 1. §. si quis ex vectoribus. 6. h. lit. d. p. 236. Loccen. de iur. marit. lib. 2. cap. 8. n. 14. et 15. vid. Strach. de Nautis. part. 3. per tot.

[note: O] Obiectum sunt merces, 1. propriae vel alienae, 14. pr. de praescript. verb. (Prius tamen eiciendae maioris ponderis, et minoris pretii. Salicet. in d. l. 14. pr. Loccen. de iur. marit. lib. 2. cap. 7. num. 4.) Item armamenta navis. 2. §. 1. in f. 3. 5. §. 1. Stat. Hamb. part. 2. tit. 16. art. 2. vers. Wurde [orig: Würde] auch, etc. Loccen. d. l. 2. c. 8. num. 5. fere [orig: ferè] in fin. Vinn. ad l. 1. §. si conservatis. [note: a.] lit. c. h. p. 208. * 2. Contributio, Avarie vel Haverie, St. Hamb. part. 2. t. 16. a. 3. 4. et 7. Vinn. ad l. 1. h. t. p. 193. Locc. de iur. mar. l. 2. c. 8. n. 1. Weytsen. tr. de Avaria, belgice [orig: belgicè] script. quem citant Christin. V. 5. D. 65. n. pen. Vinn. et Loccen. dd. trr. passim, quae est aequissima ob iacturam rerum ex una parte, et conservationem rerum ex altera. 2. in fin. pr. 4. pr. in fin. 5. pr.

h. Vinn. ad l. 2. §. si conservatis. lit. a. h. p. 206. Loccen. de iur. maritim. lib. 2. c. 8. n. 7. Si iactu mercium facto nihilominus navis statim submersa est, nulla debetur contributio; sed quae quisque servavit, sibi servat; 4. pr. 5. pr. 7. h. nisi navis postea [orig: posteà] alio loco perierit, et res per urinatores iterum extractae sint. 4. §. 1. Loccen. d. cap. 8. num. 6. et n. 9. Vinn. ad d. l. 4. pr. lit. d. pag. 246. et seqq.

[note: O] Omnes res aestimantur: amissae et servatae, etiam vestimenta, annuli, etc. cum ipsa nave, 2. §. 2. Vinn. ad d. §. 2. lit. f. p. 213. Loccen. d. c. 8. num. 4. et 21. exceptis cibariis, consumendi causa [orig: causâ] navi impositis, 2. §. 2. ibi Vinn. lit. h. p. 214. et liberis hominibus. d. §. 2. ibi Vinn. lit. d. p. 213. Loccen. d. c. 8. num. 4. et 12. Stat. Hamburg. part. 2. tit. 16. art. 2. Res amissae aestimantur, quanti fuerint emptae; 2. §. 4. vid. Vinn. ibidem. lit. d. p. 219. et seq. vers. nihilominus. Servatae vero [orig: verò], quanti peritorum virorum arbitrio vendi possunt, deductis vecturae, aliisque necessariis expensis. 2. §. 4. et ibi Vinn. pag. 219. His omnibus computatis, contributio fit pro rato: e. g. tota navis cum perditis et servatis aestimatur 1000. fl. res iactae 100. fl. inde 1000. pro rato restituunt 100. adeoque decem floreni unum florenum. arg. 1. 2. pr. §. 4. h. ibi Vinn. lit. d. p. 220. Locc. d. l. c. 8. n. 8. Stat. Hamb. p. 2. tit. 16. art. 2. ibi: den Schaden etc.

Petitur haec collatio actione locati, contra magistrum navis, ut ipse res salvas tamdiu retineat, doncc suas portiones praestent; 2. pr. et §. 2. ibi Vinn. lit. c. p. 198. Loccen. d. c. 8. n. 4. et 12. potest tamen magister actionem suam codere, 51. in fin. de pecul. 16. §. ult. de hered. pet. Vinn. d. l.

[note: C] Cessat haec contributio, vel diminuitur, si res iactae recuperatae fuerint. 2. §. 7. Stat. Hamburg. p. 2. t. 16. art. ult. Loccen. d. c. 8. n. 18. vid. §. f. I. de R. D. l. 9. §. ult. de acq. rer. dom. 2. §. f. l. 8. h. (obst. 43. §. pen. de furt.) vid. Vinn. ad d. l. 8. lit. l. p. 271. Bach. et Dd. ad d. §. ult. I. de R. D.

[note: SS] Haec contributio etiam locum habet ex aequitate propter simile damnum ex alia causa datum: ex. gr. si (1.) res alicuius in navi propter iactum (vid. 2. §. 1. ibi Peck. et Vinn. lit. e. pag. 209. Loccen. d. cap. 8. num. 17.) deteriores factae. 4. §. f. h. ibi Peck. et Vinn. lit. c. et d. pag. 257. Item (2.) si certum pretium pro salute navis solutum sit.

ex. gr. piratis, 2. §. 3. h. ibi Vinn. lit. a. pag. 217. Loccen. de iur. mar. lib. 2. cap. 8. num. 5. (secus est, si ex. gr. piratae ipsi aliquid diripuerint. 2. §. 3. h. ibi Vinn. lit. b. p. 218.) Item, (3.) si levandae navis gratia [orig: gratiâ] res in scapham repositae ibi perierint. 4. pr. (secus est, si salva [orig: salvâ]scapha [orig: scaphâ] perierit navis: 4. pr. ibi Vinn. lit. c. p. 245.) Straccha, tract. de Navib. parte 2. num. 19. Item (4.) si urgente incendio domus aliqua diruta sit, ceterarum conservandarum causa [orig: causâ]. arg. 1. 2. pr. in fin. Gail. 2. obs. 22. num. 4. Peck. ad l. 1. h. et ibi Vinn. lit. b. pag. 191. Bacchov. ad Tr. Vol. 1. Disp. 18. th. 8. lit. b. vers. Illud autem. Farinac. de crim. q. 110. cap. 3. num. 151. Bocer. de Regal. c. 3. num. 249. Graev. lib. 2. concl. 22. num. 4. Lubler. tract. de incend. c. 5. n. 135. Neque hic distinguendum, an quodammodo [orig: quodammodò] certum fuerit, dirutam domum nihilominus perituram, nec ne? DD. arg. 1. 2. h. (Diss. Lubler. d. l. Sebast. Medic. de cas. fortuit. lib. 2. c. 8. n. 23. in fin.) tum enim vicini, quorum aedes per hoc salvatae sunt, contribuant: dd. DD. arg. 1. 2. h. modo is, cuius culpa [orig: culpâ] incendium exortum, non sit solvendo. Graev. d. l. n. 7. Farinac. d. l. n. 152. Lubl. d. l. n. 136. Plures casus, quibus contribuendum, habet Hahnius, h. Bocer. de regal, c. 3. num. 249. etc.

XIV. 3. DE INSTITORIA ACTIONE.

[note: D] INstitor (§. 2. I. quod cum eo, qui in alien.) 3. est, qui a [orig: à] Domino, vel eius vices gerente, negotiationi quaestuariae universaliter, administrandi gratia [orig: gratiâ], est praepositus. (Institor suo consensu, verbis in suam personam conceptis, quamvis institorio nomine contrahit. arg. 1. h. Diss. Turri. tract. de Camb. Disp. 3. q. 7. n. 37.) 5. pr. et §§. seqq. 11. §. 6. l. 16. 18. ff. h. Paul. de Castr. in l. 3. num. 1. h. Rot. Genuens. decis. 14. num. 1. et 2. Christinae. Vol. 3. decis. 33. num. 3. Mercatorum institores hodie vocantur. Factores, Factor. Mevius ad I. Lubec. l. 3. t. 6. a. 5. n. 11. Besold. in thes. pract. Speidel. in spec. voc. Factor. Item Laden- oder Gewerbs-Diener, oder Verwalter, C. I. A. h. t. th. 1. Speidel. d. l. Mev. d. a. 5. num. 10. et a [orig: à] quibusdam Kramer [orig: Krämer]. Oldend. cl. 4. act. 5. in pr. vid. tamen Speidel. d. l. et voc. Kauffmann. Stracch. tr. de mercat. part. 1. num. 4. et seqq. Pharmacopolarum, Provisores, Hahn. ad Wes. h. num. 6. Cauponum, Keller, a [orig: à] quibus distinguuntur

die Haußknechte, qui nudi sunt famuli. Hahn. d. l. n. 1. Mevius, ad I. Lub. l. 3. t. 6. art. 5. n. 14.

[note: +] Generalis in genere domini negotiationibus, Specialis certae negotiationis speciei praeponitur: 5. pr. et §§. seqq. h. Bach. ad Wesenb. h. t. num. 1. et 4. Qui ad unum tantum actum constituitur, procurator est. Bacchov. d. num. 4. Paul. de Castro. ad l. 3. h. t. num. 1. Christinae. vol. 3. dec. 33. num. 3. Tholos. synt. univers. iur. l. 29. c. 12. num. 1. in fin.

[note: C] Constituuntur praeponentis commissione, et praeponendi receptione: Quod fit interdum nullo interveniente contractu, quando scilicet Dominus servum praeponit: l. 1. h. §. 2. I. quod cum eo. arg. §. 6. I. de inutil. stip. l. 19. §. 2. de neg. gest. interdum per mandatum, 1. h. arg. 1. §. 18. de exerc. action. vid. Mev. ad I. Lub. l. 3. t. 6. a. 11. num. 1. vel per locationem: arg. l. 1. §. 18. de exercit. action. Hahn. h. num. 4. in fin. Interdum tacita [orig: tacitâ] praeponentis voluntate. arg. 1. §. 5. de exerc. act. 18. mandat. 7. §. 11. de SCt. Mac. Turri, tr. de Camb. Disp. 3. q. 7. n. 33. Rot. Genuens. dec. 14. num. 4. et seq. n. 38. ¶. num. 42. et mult. seqq. Costa, tr. de facti scient. et ignor. insp. 43. num. 2. Affirmans aliquem Institorem esse hoc probet. Turri, d. tr. Disp. 2. q. 23. n. 124. Rot. Genuens. d. decis. 14. n. 37. arg. 5. 11. §. 2. in f. 18. h. (Obst. 1. h. ibi: Negotiorum gestorum.) vid. l. 19. §. 2. de negot. gest.

[note: S] Praeponunt Institores, qui quaestus [orig: quaestûs]gratia [orig: gratiâ] contrahere solent, ut mercatores, caupones, 13. pr. de instr. legat. fullones, sarcinatores, vestiarii, etc. 5. §. 4. et sqq. h. etiam feminae, 7. §. 1. ff. 4. C. minor cum curatorum (si habet) consensu, et pupillus Tutorum auctoritate. 9. h. vid. 10. 11. pr. et §. 1. Ipsi etiam tutores, curatores et procuratores: L. 5. §. f. Institores: L. 1. §. 5. de exerc. act. 5. §. 17. h. arg. 8. §. 3. mand. Meier. in e)ndoc. dec. 5. cap. 5. th. 8. et in C. I. A. h. th. 3. in fin. modo praeponens hoc non prohibuerit. l. 1. §. 5. de exerc. act. ibi Paul. de Castro. n. 6. NON etiam, qui negotiationem quaestuariam exercere prohibentur: arg. 46. de contrah. empt. 2. §. 1. de admin. rer. ad civit. pertin. Mev. ad I. Lub. lib. 3. tit. 6. art. 21. n. 15. ubi etiam Stracch. de mercat. p. 1. num. 66. adducit, qui tamen ibidem et seq. num. 72. contrarium probat.

[note: P] Praeponuntur, qui usu rationis non destituuntur, etiam feminae, servi, minores, impuberes, 7. §. 1. et 2. l. 8. h. filiifam. vid. 7. §. 11. de SCto Maced. prodigi, scilicet quoad actionem institoriam. arg. 7. §. 2.

[note: O] Negotiationibus quaestuariis, quibus quis res emit, ut easdem mutatas vel non mutatas carius vendat, vel alio modo contrahendo lucrum quaerit: §. 2. I. quod cum eo, qui in alien. potest. 3. 4. 16. 18. h. Castr. in l. 1. num. 5. et l. 3. num. 1. h. Tholos. Synt. univers. iur. lib. 29. c. 12. num. 1. Christin. vol. 3. decis. 33. num. 3. Turri, disp. 3. q. 7. num. 21. Scacc. de commerc. §. 1. q. 7. part. 2. ampl. 11. num. 7. et §. 1. q. 1. n. 8. et seqq. NON etiam de Iure Civili ad foenerationem, 19. pr. h. §. 5. fere [orig: ferè] in f. I. quod cum eo. (Obst. 5. §. 2.) Bach. ad W. h. n. 1. lit. a. nec ad negotia Oeconomica. 5. §. 10. h. 13. §. 25. de act. empt. Castr. in d. l. 1. n. 5. h.

[note: F] Si institor est liber, nec in potestate praeponentis, obligatio ex eius contractu immediate [orig: immediatè] in ipsius persona radicatur, eidemque acquiritur: 1. h. arg. 1. §. 18. de exerc. act. de Casir. [note: A] in d. l. 1. n. 3. Hinc OFFICIO * DURANTE, * contra sibi [note: B] obligatum agere, et debitum exigere potest; Turri, d. tr. de Camb. Disp. 2. quaest. 23. n. 123. (praeponenti vero [orig: verò] adversus eum, qui cum Institore contraxit, regulariter nec iure praetorio actio datur; 1. h. arg. 1. §. 18. de exercit. act. Fr. ad §. 2. I. quod cum eo. num. 17. et 18. nisi aliter rem suam servare non possit. 1. in f. et 2. h. Bach. de act. D. 8. th. 11. fere [orig: ferè] in s. vers. illud denique. vid. 1. §. 18. de exerc. act. et l. 1. h. Tenetur onim institor actiones cedere. Pichard. ad §. 2. I. quod cum eo, qui in alien. potest. num. 26. Hahn. ad Wes. p. h. num. 7. Diss. [note: b.] Bach. ad Wes. p. d. l. lit. h.) * ipse civili directa actione conveniri potest; 7. §. 1. h. 7. §. 11. de SCt. Mac. Carpz. p. 2. c. 20. def. 14. num. 2. et seq. Mev. ad I. L. l. 3. t. 6. a. 5. n. 5. Hahn. ad Wes. p. h. n. 6. non ut de suo quicquam praestet; sed ex negotiatione, quam administrat. f. h. Alciat. in l. 29. ff. de R. C. num. 9. Groenevv. tr. de legib. abrog. ad l. f. ff. h. ¶. Hunn. Encyclop. iur. part. 2. t. 23. c. 4. num. 17. Gylmann. Symphor. tom. 4. part. 1. vot. 32. n. 9. et 10. Carpz. p. 1. d. 10. ¶. vid. 6. §. 1. de neg. gest. Dec. cons. 283. num. 10. arg. 19. pr. de R. C. 3. de O. et A. 1. §. 4. de const. pecun. Nam qui administratorio nomine contrahit, non de sua, sed eius pecunia, cuius nomine contrahit, solutionem promittere videtur, et ad eandem obligatur: 34. vers. verisimile. ff. de neg. gest. 43. §. 1. de adm. tut. 5. 7. ff. l. 1. C. q. ex fact. tut. 15. C. de admin. tut. 1. §. f. ff. quod iuss. 4. pr. de re iudic. 5. §. f. et l. 6. h. Marchisell. q. 57. [?] artol. in l. f. h. Carpz. l. 4. Resp. 80. n. 8. et seqq. Berl. p. 1. dec. 15. num. 6. Neque exsecutio in bonis institoris fieri potest. Cpz. p. 1. c. 32. def. 14. n. 5. Hunn. d. l. nec ipse arrestari. Berl. p. 1. concl. 75. n. 38. ¶. Cpz. p. 1.

[note: a.] c. 30. def. 11. ¶. * FINITO, ipse conveniri nequit; f. h. ibi Salicet. Rot. Genuens. dec. 14. num. 64. Coler. lib. 2. dec. 248. Marchisell. quaest. 57. num. 9. Mev. ad I. L. l. 3. t. 6. a. 5. n. 7. Zoes. h. n. 4. Felic. tr. de Societ. c. 30. n. 27. et seqq. Carpzov. p. 2. c. 20. def. ult. ¶. Hahn. ad Wes. p. h. n. 6. ¶. nisi ipse proprio nomine, nulla officii sui mentione facta, contraxerit, Carpz. l. 1. dec. 10. n. 9. et 10. et l. 4. Resp. 80. n. 3. Gylmann. Symphor. tom. 4. part. 1. vot. 32. aut in specie suam fidem adstrinxerit. 67. de proc. 3. §. 2. de adm. rer. ad civ. pert. 5. pr. et §. 1. quand. ex fact. tut. 15. C. de adm. tut. vid. Berl. p. 1. dec. 14. n. 1. et dec. 15. Nicol. Everhard. Iun. vol. 2. cons. 6. n. 35. Pistor. obs. 20. n. 2. et seqq. Carpz. l. 4. Resp. 80. num. 4. et p. 2. c. 19. def. 6. n. 6. in f. Gail. 2. obs. 27. n. 24. aut fines praepositionis excesserit. vid. 1. §. f. quod iuss. c. 9. fert in fin. x. de arbitr. arg. 43. §. 1. de adm. tut. 5. §. 11. l. 11. §. 5. h. vid. Carpz. d. Resp. 80. num. 11. et seqq. Si institor de suo aliquid solvit, illud repetere, et contra proprium suum factum venire nequit, licet dominus solvendo esse desierit. ang. 49. mand. l. 6. in f. l. 44. de cond. indeb.

Adversus praeponentem ex contractu Institoris, stricta [orig: strictâ] iuris civilis ratione, actio non datur; 3. in f. C. ne uxor pro marit. §. 10. I. deact. ex aequitate tamen praetoria 1. h. datur [note: D] ACTIO INSTITORIA, quae est personalis, a [orig: à] praetore nova qualitate aucta, qua [orig: quâ] ex contractu, cum Institore secundum [note: N] praepositionis legem inito, agitur adversus praeponentem in solidum. §. 2. I. quod cum eo, qui in alien. Est praetoria, d. §. 2. rei persecutoria. Pichard. ad d. §. 2. n. 27. perpetua, 15. et pro diversitate contractus, unde oritur, bonae fidei, vel stricti iuris: C. I. A. h. th. 10. nam a [orig: à] directis aeque [orig: aequè], ac exercitoria, tantum [orig: tantùm] adiectitia qualitate differt. 5. §. 12. 17. pr. h. Bach. de Act. D. 8. th. 14. Fr. in Comm. Inst. ad d. §. 2.

[note: +] Est vel directa, vel utilis, sive quasi institoria, ex quasi Institoris, sive procuratoris, contractu competens. 5. §. 8. L. 19. h. 13. §. 25. de act. empt. C. I. A. h. Bach. de Act. D. 8. th. 11. pag. 172.

[note: C] [note: C] Causa efficiens est * (1.) Contractus, §. 2. I. quod cum eo, qui in alien. 1. h. (Ex delicto non datur, obst. 5. §. 8. vid. Bach. et [note: [?] ] Hahn. ad W. h. num. 4.) * (2.) Cum institore, licet mortuo Praeponente. 5. §. 17. l. 11. princ. 17. §. 2. et §. 3. h. Bach. de Act. Disp. 8. th. 10. et ad Tr. Vol. 1. Disp. 24. th. 7. lit. e. Meier. in e)ndo/c. dec. 5. cap. 5. Hahn. ad Wesenb. h. n. 4. Pichard. ad §. 2. I. quod cum eo. num. 22. et 23. Si plures sunt praepositi,

videndum, qua lege sint constituti; 11. §. 5. h. Ex quasi institoris contractu datur actio utilis; 16. 19. pr. Non etiam, si quis contraxit cum institore finito officio. vid. Strach. de decoct. [note: c,,] p. 3. n. 51. et seqq. arg. 11. §. 6. h. * (3.) De rebus, quibus est praepositus, secundum praepositionis formam, 5. §. 11. l. 11. §. 5. l. 3. C. h. et quae ad illorum exsecutionem sunt necessaria vel utilia: Rot. Genuens. dec. 14. n. 19. h. 5. §. 13. h. Felic. tr. de soc. c. 30. n. 20. modo [orig: modò] ea sint observata, quae ad tit. de exercit. act. p. 237. C. dicta sunt: vide Felic. d. c. 30. n. 21. et seqq. Rot. Genuens. dec. 14. n. 90. et mult. seqq. n. 109. Vinn. ad §. f. I. quod cum eo, qui in alien. pot. Cost. tr. de quot. et rat. q. 43. n. 1. et seqq. Christinae. vol. 3. decis. 33. n. 2. ¶¶. tum enim tenetur praeponens, licet institor hic dolum admiserit, et pecuniam acceptam alio consumerit: arg. f. de exercit. action. Mev. ad I. L. l. 3. t. 6. a. 5. n. 4. Wesenb. in p. h. n. 2. et ibi Hahn. C. I. A. h. t. thes. 10. in f. Felic. d. c. 30. n. 25. 11. §. 4. h. Rot. Genuens. dec. 14. n. 17. et 125. Costa, tr. de quota et rata, q. 43. n. 8. Giurb. decis. 88. n. 10. ¶. Idem est, si conditio praepositionis [note: c.] fuerit captatoria; arg. 11. §. 5. * (4.) ET dispositio Praetoris, vid. tit. de Exerc. act. C.

[note: P] Datur dicto modo contrahentibus, et heredibus 15. adversus praeponentes, et heredes, pro rata et portione hereditaria; 14. in f. 15. h. Si plures communem negotiationem exercentes, unum praeposuerint Institorem, singuli tenentur in solidum, quod tamen unus praestitit, restituant alii pro rata, societatis iudicio, vel communi dividundo: 13. §. f. et l. seq. h. Rota Genuens. dec. 14. n. 8. 20. et 126. quod hodie non ubique observatur. Vinn. ad §. 2. I quod cum eo, n. 2. vid. tit. praec. de exerc. act. P. Marquard. de iur. mercat. lib. 1. c. 7. num. 37. et 40.

XIV. 4. DE ACTIONE TRIBUTORIA.

EX contractibus servorum et filiorumfamilias Praetor dat [note: O] actionem contra dominos et patres, in quorum potestate [note: A] exsistunt, vel propter corum * (1.) Utilitatem, ut est actio de in rem verso. §. 4. I. quod cum eo, qui in alien. potest. Bach. [note: a,,] de Act. D. 8. th. 6. et 7. vel * (2.) Consensum * generalem, [note: B] ut actio institoria et exercitoria, Bach. d. D. 8. th. 10. [note: b.] Fr. ad §. 2. I. quod cum eo. n. 1. vel

* specialem; ut actio quod iussu. Bach. d. D. 8. th. 12. Fr. ad §. 1. I. quod [note: a.] cum eo, et c. n. 3. et 4. vel * (3.) Permissionem, quae sc. per consequentiam deducitur, et est vel Generalis, unde datur actio de peculio: Bach. d. D. 8. th. 9. Fr. ad §. 3. n. 1. et §. 4. n. 1. [note: D] I. quod cum eo, vel Specialis, ob quam datur ACTIO TRIBUTORIA; vid. Bach. d. D. 8. th. 3. Fr. ad d. §. 3. I. quod cum eo. quae est actio personalis, a Praetore certa qualitate aucta, competens ex contractu servi vel filiifamil. qui, sciente et patiente domino vel patre, de mercibus peculiaribus negotiatur, adversus dominum vel patrem, ad iniquam et fraudulentam mercium illarum distributionem corrigendam et aequaliter faciendam. [note: N] §. 3. I. quod cum eo. f. h. Estque praetoria, rei persecutoria, 8. h. et perpetua. 7. §. f. h.

[note: C] Datur a Praetore, ex contractu (C. I. A. h. t. n. 1. Hahn. ad Wes. p. h. n. 1.) servi vel filiifam. 1. §. 4. h. arg. pr. 1. quod cum eo. qui de mercibus peculiaribus, sciente et patiente domino vel patre, negotiatur; §. 3. I. quod cum eo. l. 1. §. 2. et 3. h. vid. 3. §. 1. et 2. l. 4. 5. pr. h. ob dolum domini vel patris non aequaliter distribuentis. 7. §. 2. l. 8.

[note: S] Datur creditoribus, quibus ex mercibus illis aliquid debetur, et dolo malo domini vel patris minus, quam oportet, tributum est, illorumque heredibus. Adversus dominum vel patrem, cuius in potestate sunt hi, illorum permissione negotiantes, 1. §. 4. h. et heredes, quatenus aliquid ad eos pervenit. 7. §. ult. 9. §. 2. h. Haec enim actio exorbitantem naturam a [orig: à] Praetore accepit.

[note: O] Venit in tributum non totum peculium; sed tantum merces peculiares (non dominicae, 11. §. 7. de inst. action.) et quod ex mercibus illis est: 5. §. 11. h. §. 5. fere [orig: ferè] in f. I. quod cum eo. Si servus plures exercuerit negotiationes, vel eiusdem negotiationis plures habuerit tabernas, cuiuscumque negotiationis vel tabernae merces separatim inter eiusdem creditores distribuuntur; 5. §. 15. 16. h. quod Doctores etiam ad liberi hominis negotiationes extendunt. Schultes. l. 2. q. 64. Stracch. tr. de decoct. part. ult. num. 20. et seqq. vid. tamen Groenevv. de leg. abrog. ad l. 5. §. 15. et 16. h. t. Ex dictis mercibus singuli petunt, quanto minus ipsis tributum est, l. 7. §. 2. h. secundum proportionem geometricam: praeferuntur tamen privilegiarii hypothecarii, et iure dominii vindicantes. 5. §. 8. et §. 18. Stracch. de decoctor. part. ult. n. 23.

pro emancipatis habeantur, huius actionis nullus est usus Hahnius, ad Wesenb. p. h. t. in sin.

XIV. 5. QUOD CUM EO, QUI IN ALIENA POTESTATE EST, NEGOTIUM GESTUM ESSE DICITUR.

EX contractu filiifamilias [orig: filiifamiliâs] Pater modo dictis et sequentibus actionibus conveniri potest; et filiusfamilias [orig: filiusfamiliâs] suo nomine, (si suo nomine contraxit, vid. supr. de institor. act. E.) aeque [orig: aequè] ac paterfamilias [orig: paterfamiliâs], obligatur, 39. de O. et A. 57. de Iudic. vid. Bacchov. ad Wesenb. h. in fin. in solidum; 44. de pecul. exsecutio tantum differtur, quamdiu in potestate est, et nihil proprii habet. l. 5. pr. h. t. Frantzk. in Comm. p. h. t. num. 4. Si tamen a [orig: à] patria potestate liberatus ex bonis paternis non sit locuplctior factus, 2. pr. vid. Barbos. ad 2. C. h. num. 7. Giurba, decis. 43. num. 25. et seqq. Fr. h. num. 6. aut modicum tantum acceperit, 2. §. 1. l. 7. arg. 4. pr. vid. Sprenger. de Modic. cap. 1. num. 8. in fin. et seqq. Praetor ipsi, (non etiam heredi eius, 4. §. 3. h. ibi Bus. 12. 13. solut. matrim. 24. §. 1. L. 25. de re iud.) convento concessit beneficium competentiae; Giurba, dec. 43. 44. et 45. vid. 2. pr. et §. 1. l. 7. et t. t. h. 2. C. eod. ibi Barbos. num. 11. et seqq. 30. de [orig: dè] re iud. 173. ff. de R. I. nisi dolo malo in contrahendo sit versatus; arg. 22. §. 1. de re iud. Giurb. d. decis. 43. num. 1. Barbos. in L. 2. C. h. num. 18. ex. gr. si sese patremfamilias [orig: patremfamiliâs] mentitus sit; 4. §. 1. 6. propter l. 37. in fin. de minor. arg. l. 26. §. 1. de milit. testam. (Unde etiam in delictis cessat hoc beneficium. 4. §. 2. h. 21. §. f. de action. rer. amotar. 52. de re iudic. Giurba, d. decis. 43. num. 3. et seqq.) Aut eidem in specie renuntiavit. arg. 41. de minor. l. pen. C. de pact. vid. Giurba, decis. 42. num. 8. et seqq. Barbos. ad l. 2. C. h. num. 4. et seqq. num. 14. et seqq.

[note: I.n] De hodierno Iure vid. Groenevv. tr. de ll. abrog. ad l. 2. et 9. C. h. t. num. 3.

[note: SS] Servi ex suis contractibus non obligantur; 14. ff. de oblig. et action. ita, ut nec post manumissionem exinde conveniri possint. 17. de N. G. 1. et t. t. An serv. pro suo facto post manumiss. teneatur. ibi Perez. num. 1.

XIV. 6. DE SENATUSCONSULTO MACEDONIANO.

HOc SCtum est Ius a [orig: à] Senatu Romano constitutum, quo [?] ur, ne creditoribus, qui Filiisfamilias [orig: Filiisfamiliàs] mutuam pecuniam [?] ederunt, efficax actio detur. 1. 9. §. p. h. 40. de condict. indeb. §. p. I. quod cum eo.

[note: C] Factum est a [orig: à] Senatu Romano, auctore Vespasiano Imperatore: Suet. in d. Imp. cap. 11. Claudius quoque Imperator hac de re legem promulgavit: Tacit. lib. 11. annal. c. 13. n. 2. Alex. ab Alex. l. 1. genial. dier. c. 7. in f. Panciroll. thes. var. lect. l. 2. c. 36. propter causas in 1. 9. §. p. h. 40. pr. de cond. indeb. §. p. I. quod cum eo. vid. l. f. §. 5. in f. C. de bon. quae liber.

[note: O] [note: A] Agit (I.) de * CREDITORE, scienter Filiofamilias [orig: Filiofamiliâs] pecuniam mutuam dante, 1. pr. cuiuscumque sexus [orig: sexûs], aut conditionis: (Nam in Civitate quoque, quae filiofamil. mutuam [note: B] pecuniam dedit, SCtum locum habet, 15.) modo [orig: modò] * mutuum dare possit: arg. 3. §. 2. Hinc cessat SCtum (1.) in Pupillo, et Minore curatorem habente, qui sine tutore et curatore dederunt. d. §. 2. Minor curatorem non habens, causa [orig: causâ]cognita [orig: cognitâ], restituitur contra hoc SCtum in integrum, d. l. 3. §. 2. h. 11. §. f. de minorib. nisi et ipse filiusfamil. accipiens minor sit; tunc enim melior est causa consumentis, modo hic litis contestatae tempore ex hoc non inveniatur locupletior. 34. pr. de minor. Mantic. de tacit. et ambig. convent. l. 8. t. 7. n. 26.) (2.) in Filiofamilias [orig: Filiofamiliâs] qui ex peculio profectitio alteri filiofamil. mutuam dedit; Unde pater nummos illos vindicare potest: 3. [note: b.] §. 2. vers. Si filiusfam. h. * conditionem accipientis sciat, vel scire possit. 3. §. 2. l. p. h. Mantica, de tacit. et ambig. conv. l. 8. t. 7. n. 17. Hinc cessat SCtum, si creditor iusto errore ductus accipientem patremfamil. putaverit: 1. C. h. vid. Enenck. de privil. parent. et liber. priv. 12. cap. 3. num. 18. Trentacinq. l. 3. de solut. Resol. 19. n. 8. et 11. Barbos. ad d. l. 1. C. h. n. 3. 2. C. h. 3. pr. §. 1. h. ibi Cuiac. et Bus. vid. Enenck. d. c. 3. n. 19. et seq. Probabilitatem erroris probet creditor. 1. C. h. Christin. vol. 3. dec. 35. n. 7. Enenck. d. privil. 12. c. 3. n. 18. in f. Bus. ad d. l. 3. num. 2. h. Si duo crederent ad hoc, ut SCtum locum haberet, susficit unius scientia. 7. §. 7. h. Trentacinq. l. 3. tit. de solut. Resol. 19. n. 8. in fin. Barbos. ad l. 1. num. 4. C. h.

[note: a,,] * (II.) De DEBITORE filiofamilias, 1. h. etiam iusta interpretatione filiafamilias. 9. §. 2. h. §. 7. I. quod cum eo, qui in alien. potest. 45. pr. de leg. 2. l. 62. de leg. 3. l. 201. de V. S. nepote, et pronepote; 14. ff. l. pen. §. 1. C. h. §. 7. I. quodcum eo. d. l. 201. de V. S. etiam nobili, aut in alia dignitate constituto; 1. §. 3. h. Carpz. p. 2. const. 10. def. 17. ¶. modo [orig: modò] per dignitatem a [orig: à] patria potestate non sit liberatus. arg. 1. pr. h. §. 7. I. quod cum ea. etc. Carpz. p. 2. const. 10. def. 17. Bach. ad Tr. Vol. 1. D. 20. th. 7. lit. c. Sand. lib. 3. dec. Frisic. t. 2. def. 2. Bus. ad d. l. 1. §. 3. h. ¶¶. Christin. vol. 3. dec. 35. n. 3. in f. (Obst. Nov. 81. cap. 2.) 40. de cond. indeb. 9. §. p. h. In principum filiis hoc SCtum locum habere negat, post. Conan. Barbos. ad 2. n. 27. C. h. ut et in illis, qui per matrimonium, vel propriae oeconomiae institutionem hodie a [orig: à] patria potestate sunt liberati. Sand. d. def. 2. ¶. Et in filiis consensu patris mercaturam exercentibus, (qui nostris moribus, quoad illam negotiationem, pro emancipatis habentur, Schulz. Synops. Instit. tit. Quod cum eo, qui in alien. lit. c. Bus. ad l. 3. n. 4. h.) Mantic. de tac. et ambig. convent. lib. 8. t. 7. n. 19. Barbos. ad d. l. 2. C. h. n. 32. Wurtemb [orig: Würtemb]. Land-R. part. 2. tit. 28. §. Wo auch: vid. Enenck. de privil. parent. priv. 12. c. 3. n. 27. item ratione castrensis et quasi castrensis peculii, 1. §. f. l. 2. ff. h. Mant. d. tit. 7. n. 18. L. f. §. 1. Cod. h. C. I. A. h. th. 5. Trentacinq. l. 3. t. de solut. Resol. 19. n. 9. Christinae. vol. 3. dec. 35. n. 1. in f. Peculium adventitium non facit cessare SCtum; Carpz. part. 2. c. 10. def. 16. in f. ¶. vid. 9. §. 1. h. licet sit adventitium irregulare, utpote de quo nusquam in iure traditur, quod in illo filiusfamil. pro patrefamilias [orig: patrefamiliâs] habeatur. Diss. Conan. lib. 7. comm. iur. civil. c. 2. Trentacinq. d. Res. 19. n. 5. Lugo, de I. et I. D. 25. sect. 1. num. 4. Molin. de I. et I. D. 301. n. 6. vers. Secundus. Barbos. ad 2. C. h. num. 30. in fin. Si pendet, an filius sit in potestate, (ut si pater sit apud hostes,) ipsa SCti causa in pendenti est; Interim tamen datur exceptio, quae, si pater redierit, fit perpetua, sin minus [orig: minùs], cessat; 1. §. 1. h. Mantic. d. t. 7. n. 12. quod hodie secus Groenevv. ad d. §. 1. Furor patris hoc SCtum non impedit. uti recte [orig: rectè] contra Bald. et Tiraquell. defendit Trentacinq. d. Resol. 19. n. 16. per l. 8. de his, qui sui vel alien. iur. arg. d. l. 1. §. 1. h. Haec debitoris et mutuum accipientis qualitas consideratur tempore numerationis. vid. 3. §. f. l. 4. 5. et 6. h.

datione pecuniae numeratae contractum: 1. 3. §. 3. l. 7. §. 3. licet sit gratuitum: 7. §. 9. idem est in annuis reditibus, Fr. 1. resol. 1. num. 59. Bus. ad L. 3. num. 5. h. Felic. de Solis, de censib. lib. 2. cap. 2. num. 21. aut si in fraudem SCti alia res detur, ut inde [orig: indè] pecunia fiat. 7. §. 3. NON etiam ad alios contractus pertinet hoc SCtum; 3. §. 3. Hahn. ad Wes. p. h. n. 8. verb. Si tamen filiusfam. ¶ etiamsi mediantibus illis postea [orig: posteà] contrahatur mutuum: d. 3. §. 3. ibi: Licet coeperit mutua pecunia. adde 15. de R. C. nam initium contractus [orig: contractûs] spectandum: 12. in fin. nisi in fraudem SConsulti ex. gr. quis venderet, ut filiusfamil. rei pretium in mutui vicem haberet: d. l. 3. §. 3. in fin. aut filiusfamil. pecuniam accepturus pro alio reo dato fideiuberet; 7. pr. h. aut luxurioso fides de pretio habeatur: arg. §. pen. in fin. I. quod cum eo. Papon. lib. 12. tit. 4. arrest. 1. vid. tamen Matth. Disp. de Oblig. 9. th. 18. quod Tubingae sub poena iacturae mercium et multa arbitraria prohibitum est. Stat. Acad. renovat. p. 132. et seqq.

[note: E] Hoc SCtum non impedit mixtam obligationem; 1. 9. §. f. l. 10. 11. 7. pr. et §. 4. 1. Non obst. l. 1. pr. ibi: Petitio non daretur. h. vid. 112. de R. I. Christinae. vol. 3. dec. 35. num. 1. Enenckel. de priv. parent. priv. 12. c. 2. num. 4. Barbos. ad 2. C. h. n. 18. et 19. sed eam tantum enervat. 1. §. 1. l 7. §. 6. l. 9. §. 2. h. §. 7. I. quod cum eo, qui in alien. pot. vid. 9. pr. de iureiur. EXCEPTIONE SENATUSCONSULTI MACEDONIANI, 7. pr. §. 4. §. 10. h. Donell. ad rubr. C. h. num. 12. quae prodita est ad elidendam actionem, ex contractu contra SCtum Macedonianum inito, vel eius occasione competentem. Estque perpetua, 40. de cond. indeb. arg. §. 9. I. de except. et realis: 7. §. 1. de except. arg. 7. §. 10. l. 9. §. 3. h. quamvis ipsum SCtum ratione filiorumfamil. potius videatur privilegium. (vid. Enenckel. de privil. parent. privil. 12. c. 2. in fin.) personale. arg. 196. de R. I.

[note: S] Datur liberis, sive adhuc in potestate sint, sive suae potestatis esse coeperint; §. 7. I. quod cum eo. etiamsi pecuniam mutuam adhuc habeant salvam: 9. §. 2. vid. tamen Groenevv. de LL. abrog. ad rubr. C. h. n. 6. et illorum heredibus, 7. §. 10. patribus, 7. §. 10. l. 9. §. 3. ff. l. p. pr. C. h. Carpz. p. 2. c. 10. def. 16. ¶. Non obstante 1. C. ne fil. pro patre. vid. C. I. A. h. th. 9. n. ult. Loccen. q. 379. fideiussoribus, mandatoribus, et illis, qui bona pro filiisfamil. in hac causa obligarunt; 9. §. 3. h. 2. quae res pignor. nisi donandi animo hoc fecerint. 9. §. 3.

[note: P] Adversus creditores contra SCtum Macedonianum, illorumque heredes: 7. §. 6. etiamsi alius mutuum dederit, alius stipulatus fuerit. 7. §. 7. Mantic. de tacit. et ambig. convent. l. 8. t. 7. n. 10.

[note: O] Ad elidendas actiones, ut in D. et quidem si de eius fundamento constat, impedit litis ingressum: arg. 1. §. 1. l. 7. §. 6. l. 9. §. 2. h. Matth. dist. de obl. 9. th. 8. Er polt sententiam demum opposita, eius exsecutionem. 11. h. contra l. 2. C. sent rescind. non poss. vid. Enenckel. de priv. parent. pr. 12. c. 1. n. 15. Coler. de process. exsec. part. 4. c. 1. num. 163. Caroc. de remed. contra sentent. except. 87. n. 1. et 2. Mantic. de tacit. et ambig. convent. lib. 8. t. 7. n. 13. Hahn. ad Wes. p. h. n. 8. in f. (Diss. Groen. tr. de LL. abrog. ad d. l. 11.) vid. Tab. de altero tanto usur. part. 2. et 4. art. 7.

[note: C] [note: C] Cessat haec exceptio * (I.) ex persona FILIIFAMIL. si sit miles: etc. (vid. supr. h. t. p. 249.) Item si a patria potestate liberatus debitum agnoverit, puta novatione, 2. C. h. vid. tamen f. h. Donell. ad 2. C. h. n. 3. et seqq. totius vel partis solutione. 4. C. de non numer. pecun. Natt. consil. 573. n. 38. (ampl.) 40. pr. de cond. indeb. 7. §. p. et f. l. 9. pr. §. p. et ult. l. 10. h. (ampl.) Donell. in l. 2. n. 3. C. h. pr. ibique Salicet. in fin. Castr. n. 9. Costal. Bus. ad d. l. 7. §. f. Mantic. de tacit. et ambig. conv. l. 8. t. 7. n. 25. Barbos. ad 2. C. h. n. 34. Enenckel. de priv. parent. pr. 12. c. 3. n. 8. Christinae. vol. 3. dec. 35. n. 11. ¶. Diss. Bach. ad Tr. V. 1. D. 20. th. 8. l. a. et b. Quod secus est in pignore, cuius datione debitum hoc tantum [orig: tantùm] pro quantitate pignoris confirmatur; 9. pr. h. Donell. d. l. Si tamen filiusfamil. in facris paternis constitutus pignus dat, vel tale debitum ex peculio, cuius alienandi potestatem non habet, solvit, tum pater res exstantes vindicat, 14. de R. C. consumptas condicit: 9. §. 1. h. Non obst. d. l. 14. de R. C. vid. Pistor. 3. quaest. 20. n. 13. C. I. A. h. th. 10. Bus. ad d. l. 14. de R. C. Filius vero, patri succedens, contra proprium factum venire nequit, 26. §. 9. ff. de cond. indeb. Neque filii agnitio patri praeiudicat. [note: e,,] Enenckel. de priv. parent. pr. 12. c. 3. n. 4. * (II.) ex persona PATRIS, in cuius potestate filius exsistit, (vid. 14.) [note: D] (1.) * si ipse in contractum consenserit, 2. 4. et 5. C. h. 7. §. 11. vid. l. 12. h. Cz. p. 2. c. 10. d. 16. (etiam tacite [orig: tacitè]: e. gr. si filiusfam. mutuum accipere, et pater illud solvere consueverit, arg. f. quod cum eo. Mant. de tac. et ambig. conv. l. 8. t. 7. n. 30. Trentacinq. lib. 3. t. de sol. Resol. 19. n. 13 Christin. vol. 3. dec. 35. n. 8.) aut cum ratihabeat; f. pr. C. h. e. g. constituendo, novando,

fideiussorem dando, totum vel partem solvendo, arg. 2. C. h. 7. §. 15. l. 18. tacendo ad epistolam, qua filius indicavit se mutuum accepisse. 16. ibi Salicet. Haec patris voluntas, ab initio intercedens, SCtum etiam ratione filii excludit. arg. 2. l. f. C. h. Enenckel. d. c. 3. n. 2. idem de ratihabitione, durante patria potestate facta, putat Castr. in l. item filius. §. quamquam post med. h. Enenckel. d. c. 3. n. 3. Mantic. de tac. et amb. conv. l. 8. t. 7. n. 23. vers. quarto decimo. Ad probandampatris voluntatem non susficit Chirographum, patris sigillo confirmatum. per 2. C. de reb. alien. non alien. Zoes. in Comm. p. h. n. 9. Carpz. [note: d.] p. 2. c. 10. d. 16. n. 2. * (2.) Si pecunia in rem patris verla sit, 7. §. 12. h. iunct. 3. §. 1. de in rem vers. e. g. 2. 5. C. h. 17. h. 7. §. ult. de in rem vers. etiam ad se alendum, 3. §. 3. de in rem vers. Donell. in 5. C. h. princ. 7. §. 13. h. 5. C. eod( modo [orig: modò] probabilem modum non excedat. 7. §. 13. h. 3. §. 3. de in rem vers. 5. C. h. vid. omnino [orig: omninò] Fr. h. n. 17. Enenckel. d. c. 3. n. 24. Donell. ad 5. C. h. n. 2.) Et cessare dicitur in hoc casu SCtum, si quis v. gr. ad pensionem solvendam, vel libros emendos, etc. intra modum legitimum filiofamil. a patre studiorum gratia [orig: gratiâ] ad Academiam misso, bona fide pecuniam crediderit, licet filius postea [orig: posteà] pecuniam illam, citra creditoris culpam, in voluptates et luxum insumpserit. arg. 2. ibi: aut in eam rem pecuniam accepit. C. h. arg. 7. §. 11. h. 1. §. 9. l. ult. de exerc. act. Enenck. de priv. parent. pr. 12. c. 3. n. 26. l. 5. ibi: sane [orig: sanè] si iussu, etc. C. h. Dolus ephori in remandata magis patri praeponenti, quam creditori bona fide cum illo contrahenti nocere debet. arg. 5. pr. ff. de tribut. action. arg. 1. §. 9. l. ult. de exerc. act. Diss. Ant. Matth. de obl. D. 9. th. 11. Contra patris voluntatem studenti filio a [orig: à] sciente creditam pecuniam exigi posse ait, post. gl. Bart. Men. et alios, Caroc. de remed. contra sententias. Except. 87. n. 8. v. Limnae. de iur. publ. l. 8. c. 7. n. 2. et 3. negat. Donell. ad 5. C. h. in pr. Matth. de obl. d. D. 9. th. 22. C. I. A. h. th. 5. n. 16. quod Iudicis arbitrio relinquendum. Enenckel. de priv. par. priv. 7. c. 2. n. 3. maxime [orig: maximè] circa f. [note: c.] p. 441. et seq. et priv. 12. c. 3. n. 12. * (III.) ex persona CREDITORIS cessat, ut supra dictum ad O. h. t. item, si filiusfamil. acciperet mutuum, et solveret illi, qui, si peteret, exceptione non submoveretur. 7. §. 14. h. Plura tradit Mantic. de tac. et ambig. conv. l. 8. t. 7. Trentacinq. l. 3. de Solut. Res. 19. Molin. de I. et I. d. 301. num. 6.

NON etiam Renuntiatione filii, arg. 7. §. 14. l. 38. de pact. iunct. 1. pr. h. Fach. l. 2.

contr. c. 62. Hahn. ad Wesenb. p. h. num. 3. verb. ac mortis. Christin. Vol. 3. dec. 35. num. 10. ¶. licet iurata, arg. 7. §. 16. de pact. 5. C. de Legib. etiam de Iure Canonico, vid. Bach. V. 1. D. 20. th. 7. l. d. Enenckel. de priv. parent. et lib. priv. 12. c. 3. num. 5. Hahn. ad Wes. p. h. n. 3. fere [orig: ferè] in f. Barbos. ad l. fin. n. 14. et 15. C. h. Zoes. in Comm. p. h. num. 28. C. I. A. h. th. 12. ¶¶¶. et secundum conscientiam. Hahn. d. t. n. 2. Zoes. in Comm. p. h. n. 6. Enenckel. d. c. 3. num. ult. Lugo, de I. et I. d. 25. sect. 1. n. 3.

XV. 1. DE PECULIO.

[note: E] PEculium varia significat: vid. 5. §. 3. h. 16. pr. ad SCt. Trebell. 79. §. 1. de leg. 3. C. I. A. h. th. 2. num. 3. h. 9. §. 3. de iur. dot. 31. §. 1. de donat. Hic est quasi patrimonium sive universitas rerum, quam illi, qui in alterius sunt potestate, a [orig: à] rationibus illorum, in quorum potestate exsistunt, iure separatam habent. 4. pr. 5. §. 3. et 4. l. 8. Dicitur etiam quasi patrimonium, 32. in f. pr. 39. 47. in f. h. §. 10. I. de action. v. 182. de V. S. f. §. f. C. de inoff. testam. Universitas, in l. 20. §. 10. de hered. petit. vid. 56. de R. V. quae nascitur, crescit, decrescit et moritur: ac propterea [orig: proptereà] homini similis esse dicitur. 40. pr. h.

[note: A] [note: +] Est vel * SERVORUM, §. 10. I. de Action. 4. pr. quod servi dominorum permissu separatum a [orig: à] rationibus dominicis habent. 5. §. f. Hoc voluntate domini, accedente rerum traditione, servis conceditur, l. 4. pr. 8. sola [orig: solâ] administratione separatum, pro lubitu revocabile. 8.

[note: a.] * FILIORUMFAMIL. est vel * MILITARE, vel [note: B] paganum: illud iterum vel castrense, vel quasi castrense: hoc vero [orig: verò] vel adventitium vel profectitium. (Bach. ad §. igitur. 1. I. per quas person. nob. acq. n. 2.)

[note: C] [note: D] * Peculium CASTRENSE est, quod Imperatorum constitutionibus, in favorem armatae militiae, pleno iure a [orig: à] rationibus paternis est separatum, et comprehendit ea, quae filiofam. militi vel in militiam eunti, ratione et occasione militiae sunt acquisita. 11. 12. de castr. pec. 1. C. eod. pr. I. quib. non est permiss. fac. testam.

[note: S] Tale peculium acquirunt filiifamil. milites vel in militiam euntes; 1. C. de castr. pecul. 6. 11. h. retinent hoc missi: pr. I. quib. non est permiss. fac. testam. 17. §. 1. 19. §. 2. de castr.

pec. vid. 26. de test. mil. (non etiam de novo acquirunt. 15. pr. de castr. pec.) et qui se arrogandos praebent. 4. §. f. de castr. pec.

[note: O] Ad hoc peculium pertinent res mobiles et immobiles: 1. C. de castr. pec. 4. C. famil. ercisc. modo [orig: modò] ratione militiae armatae sint acquisitae: 11. de castr. pec. e. gr. in militiam eunti donatae res mobiles, (non etiam immobiles, 1. C. de castr. pecul. 4. C. famil. herc.) L. 3. §. 4. de donat. inter vir. et ux. Bach. ad §. 1. I. per quas person. si heres instituatur propter cognitionem castrensem. 1. 4. C. de castr. pec. 5. 19. pr. ff. d. t. Res pecunia castrensi empta vel permutata. 1. C. de castr. pec. NON etiam hereditas materna: 1. C. de castr. pec. 16. §. 1. ff. d. t. etiamsi dixerint, quod hereditas debeat esse in peculio castrensi. 8. de castr. pec.

[note: E] [note: D] * Filiusfam. hic habet plenum dominium: 6. pr. C. de bon. quae lib. l. p. §. 2. C. de usufr. pr. I. quib. non est permiss. fac. test. mortuo patre non confert illud, d. pr. 1. §. 15. de collat. Carpz. p. 3. c. 11. d. 9. n. 2. et 3. suo nomine possidet; 17. §. 2. ad Municip. arg. 4. §. 1. de usurp. et usuc. ac libere [orig: liberè] de illo, etiam sine patris consensu, 2. C. de castr. pec. tam [orig: tàm] inter vivos, quam [orig: quàm] mortis causa disponit, d. l. 2. 4. §. 2. l. 5. 6. de castr. pec. 7. §. ult. de donat. pr. I. quib. non est perm. fac. testam. tamquam paterfamilias, 2. ff. de SCt. Maced. 6. §. f. de iniust. rupt. irrit. fact. testam. cum ipso patre contrahit, 15. §. 1. et seqq. de castr. pac. et in Iudicio agit, 4. ff. de Iudic. Creditoribus non castrensibus in subsidium demum [orig: demùm] ex hoc peculio satisfacit, 4. C. de exsec. rei iud. 7. de castr. pec. vid. l. 1. §. 9. de separat. salvo tamen competentiae beneficio. 6. 18. de re iudic. Si minor sit, tum in illis casibus, quibus curatore indiget, pater huius vices sustinet. arg. l. ult. pr. C. de curat. furios. f. §. 1. C. de bon. quae liber. Carpz. l. 5. Resp. 84. num. 7.

[note: d.] * Pater hic * vivente filio, nihil iuris habet: 10. de castr. [note: E] pecul. 5. C. d. t, 6. pr. in f. C. de bon. quae lib. 52. §. 6. de furt. 98. §. 3. de solut. pr. I. quib. non est permiss. fac. test. nec potest diminuere: pr. I. quib. non est permiss. 12. 18. §. 1. d. t. (nec pro emancipationis praemio, 6. §. 3. C. de bon. quae lib.) neque servitutem imponere, 18. §. 3. de castr. pecul. aut invitus conveniri, 18. §. 4. d. t. neque agere sine cautione de rato. [note: c.] 18. §. f. * intestaro mortuo filiofamil. iure veteri, pater id iure patriae potestatis, aeque [orig: aequè] ac profectitium peculium, postliminii cuiusdam similitudine occupabat. 1. 2. 9. 14. pr. et §. 1. l. 19. §. 3. de castr. pec. l. p. C. d. t. Iure novo defertur iure

hereditario liberis, etc. ult. C. comm. de success. 3. 4. C. de bon. quae lib. pr. I. quib. non est permiss. fac. test. et ibi Bach. n. 5. Vinn. [note: c.] verb. Ad parentes eorum iure comm. pert. Nov. 118. c. 2. in fin. [note: D] ibi: Et sive suae potestatis. * QUASI CASTRENSE est, quod constitutionibus Imperatorum, ad exemplum castrensis, in favorem quasi militiae, a [orig: à] rationibus paternis pleno iure est separatum, et comprehendit ea, quae filiofam. ex quasi militia, vel eius occasione licite [orig: licitè] sunt quaesita. §. f. I. de mil. test. f. pr. et §. 1. C. de inoff. test. 6. pr. in f. C. de bon. quae liber. Aut. Presbyteros. post l. 34. C. de Episc. et Cler. vid. Bach. D. 8. de act. coroll. 2. pag. 147. et sqq. Ludvv. in tr. de ultim. volunt. ad 7. C. de bon. quae liber. Diss. Meier. in C. I. A. th. 3. et Locamer. q. 212.

[note: S] Tale peculium habent Clerici, 34. et seq. Auth. Presbyteros. 50. C. de Episc. et Cler. Proconsules, Provinciarum Praesides, f. pr. C. de inoff, test. Adsessores, 7. C. de Adsess. Advocati, 4. 8. 14. C. de Advoc. 1. etiam nostri temporis, licet ex publico salarium non habeant. Enenck. de privil. parent. et liber. privil. 10. n. 33. Molin. de I. et I. tr. 2. Disp. 231. n. 2. Item Archiatri, f. pr. C. de inoff. test. Liberalium studiorum Magistri, Doctores, et Professores, f. in fin. pr. C. de inoff. testam. Enenckel. d. pr. 10. n. 37. et seqq. ¶. Barbos. ad l. f. n. 4. C. de inoff. test. Molin. d. l. et omnes alii, qui in dignitate et administratione publica [orig: publicâ] publica accipiunt salaria; d. l. ult. princ. Enenckel. d. privil. 10. num. 36. quod alii extendunt ad Studiosos, arg. 1. C. de Castr. pec. Lutius, tr. de priv. stud. priv. 6. vid. tamen Enenck. d. loc. num. 38. Notarios, Barbos. ad d. l. ult. n. 4. Lugo, de I. et I. D. 5. sect. 2. num. 17. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 231. num. 2. Procuratores Camerae et aliorum superiorum Iudiciorum ordinarios. Bach. de action. Disp. 8. coroll. 2. p. 141. et V. 1. D. 9. th. ult. l. d. Lugo, d. n. 17. in f. Ludvv. tr. de ult. vol. ad 6. pr. C. de bon. quae liber.

[note: O] Ad hoc autem peculium pertinent acquisita, (ut in D.) 7. C. de Adsessor. quaequealias [orig: quaequealiàs] non fuissent acquisita. arg. l. 11. de castr. pec. arg. 4. C. de advoc. 1. iunct. 1. C. de castr. pecul. Besold. Diss. de Studios. c. 3. n. 11. Lugo, d. l. n. 19. Molin. de I. et I. D. 231. n. 2. NON etiam quae [orig: qùae]aliunde [orig: aliundè] quaesita; arg. 11. de castr. pec. 4. C. de Advoc. 1. Obst. 8. C. de Advoc. 1. etiamsi a [orig: à] Clericis: Enenck. d. priv. 10. n. 7. et 33. Diss. Molin. d. l. n. 4. Lugo, d. sect. 2. num. 21. Huic quoad effectum simile est donatum a [orig: à] Principe, vel Augusta filiofamilias [orig: filiofamiliàs] vel filiaefamil. 7. C. de bon. quae liber. Bacchov. de action. D. 8. coroll. 2.

pag. 150. Ludvv. tr. de ult. vol. ad L. 7. C. de bon. quae lib. (Diss. Enenckel. privil. 10. num. 8. Lugo, d. l. num. 19. in fin. Molin. d. l. n. 3. sibi contrarius. D. 8. n. 2. vers. Quintus est.)

[note: E.] Pater hic nihil iuris habet: 8. C. de advoc. 1. l. 6. pr. §. 3. C. de bon. quae liber. Filiusfamil. est plenus dominus, d. l. 6. pr. 4. C. de advoc. 1. Auth. Presbyteros. C. de Episc. et Cler. non confert: 1. §. 15. de collat. 34. 50. C. de Episc. et Cler. invito quoque patre libere [orig: liberè] de eo disponit inter vivos, 7. §. f. de donat. Enenck. privil. 10. n. 16. mortis causa [orig: causâ]; d. l. 7. §. f. l. ult. §. 1. C. de inoff. testam. 34. et seq. Auth. Presbyteros. C. de Episcop. et Cler. 1. §. 6. ad SCt. Trebell. 3. §. 5. de bon. poss. §. f. I. de milit. testam. perinde ac paterfamil. arg. 2. ad SCt. Macedon. iunct. 6. pr. in f. C. de bon. quae liber. Enenck. d. pr. 10. num. 2.

[note: D] [note: b] * PAGANUM [note: F] * ADVENTITIUM est, quod legis dispositione in favorem liberorum, citra causam castrensem, a [orig: à] rationibus paternis est separatum, et comprehendit ea, quae, extra causam militiae, filiofamil. aliunde et non ex re patris obveniunt. §. 1. l. Per quas person. 6. pr. 8. pr. C. de bon. quae liber. Hoc peculium dividitur in regulare sive ordinarium, quod nuda [orig: nudâ] tantum proprietate, et irregulare seu extraordinarium, quod pleno dominio a rationibus paternis est separatum: Bacchov. de act. D. 8. coroll. 2. pag. 142. et seqq. et in comm. in pr. part. p. tit. de his, qui sui vel alien. iur. rubr. de patr. potestat. num. 10. p. 203. et seqq. Fr. in comm. p. h. num. 5. in fin.

Olim res adventitiae omnes patri acquirebantur: §. 1. I. per quas person. Giphan. in 6. C. de bon. quae liber. 213. et seq. deinde exceptae maternae, et eius generis, lucra sponsalitia, 1. 2. C. de bon. matern. 1. 4. C. de bon. quae liber. tandem omnes adventitiae suo modo. §. 1. I. per quas person. 6. pr. C. de bon. quae liber. Vinn. ad d. §. 1. num. 3.

Tale peculium habere possunt omnes filii et filiaefamil. cuiuscumque sint sexus [orig: sexûs] et conditionis. arg. §. 1. I. per quas person. 6. pr. C. de bon. quae liber.

[note: +] [note: G] * REGULARE sive ordinarium est, quod nuda [orig: nudâ]tantum [orig: tantùm] proprietate separatum est a [orig: à] rationibus paternis. Bach. de act. D. 8. coroll. 2. pag. 142. etc. et in comment. ad tit. de his, qui sunt sui vel alien. iur. rubr. de patr. potest. num. 10. pag. 203. etc. Fr. h. num. 5. in fin.

[note: O] Continet regulariter bona materna et materni generis, 1. 2. C. de bon. matern. lucra sponsalitia et nuptialia, 1. 4. C. de

bon. quae liber. Item quae filiifamil. iure legati, etc. vel propria industria non ex re patris acquirunt. §. 1. I. per quas person. 6. pr. C. de bon. quae lib. vid. Enenckel. privil. 4. cap. 2. n. 36. Hic Iudex arbitratur. Ludvv. in tr. de ult. volunt. ad 6. pr. C. de bon. quae lib. Molin. de I. et I. D. 234. Bacchov. ad d. §. 1. I. Si filius est industrius et artifex, Pater pauper, a [orig: à] filio acquisitum, in dubio, eiusdem opera [orig: operâ] quaesitum praesumitur. in d. l. 6. gl. verb. Ex substantia. Bart. num. 5. Salicet. n. 2. Zas. in §. 10. I. d. action. num. 17. vid. Enenck. d. cap. 2. n. 19. et seqq. Ludvv. ad d. l. 6. pr. pag. 582. et seqq.

[note: H] [note: E] Hic * PATER, vi patriae potestatis, habet * (1.) usumfructum, [note: I] §. 1. I. per quas pers. cuique acqu. 6. pr. C. de bon. quae lib.) licet filiusfam. de pane patris non vivat, Carpz. p. 2. c. 10. d. 7. ¶. aut res adventitlae incorporales sint, vel usu consumantur. arg. d. §. 1. I. 6. pr. et §. 2. C. de bon. quae liber. Nov. 22. c. 34. ibi: Quod omnium. iunct. 69. ad L. Falc. Bach. vol. 1. D. 16. q. 2. lit. I. Pinell. ad l. 1. part. 2. n. 4. C. de bon. matern. Lugo, de I. et I. D. 5. sect. 2. n. 35. Ludvv. in tr. de ult. volunt. ad f. §. 4. C. de bon. quae liber. pag. 603. Singulare est, quod ususfructus filiofamil. relictus vel constitutus patri plene acquiratur, et penes ipsum etiam mortuo filio maneat; patre vero [orig: verò] naturaliter vel civiliter mortuo filius eundem ad dies vitae retineat. f. C. de usufr. ibi Giphan. et ad 6. C. de bon. quae lib. pag. 223. n. 2. Vinn. ad d. §. 1. I. per quas person. n. 3. verb. Usumfructum patri. Perez. in Cod. tit. de usufr. n. 17. Castill. de usufr. c. 64. n. 14. Gentil. de bon. matern. c. 5. Diss. Molin. de I. et I. D. 8. n. 2. vers. Quartus. Lugo, de I. et I. D. 5. sect. 2. n. 31. Enenck. priv. 4. cap. 7. n. 30.) ad dies vitae, 1. 4. f. §. 5. C. de bon. quae liber. Nov. 22. c. 34. etiam polt mortem filii. f. C. ad SCt. Tertull. f. C. comm. de success. Enenck. d. priv. 4. c. 4. n. 2. Faber. in Cod. tit. de bon. quae liber. def. 14. Si filium emancipaverit, dimidiam retinet huius ususfruct. partem. §. 2. I. per quas person. 6. §. 3. C. de bon. quae liber ibi Giphan. p. 223. n. 1. vid. Carpz. p. 2. c. 10. d. 15. An vero [orig: verò] pater usumfr. fetineat patria [orig: patriâ] potestate per dignitatem soluta? vid. Riemer. dec. 8. q. 2. fere [orig: ferè] in fin. Negat Molin. de I. et I. D. 232. n. 7. Lugo, de I. et I. D. 5. sect. 2. n. 24. Assirmat Pinell. ad l. 1. p. 1. n. 42. C. de bon. matern. Gentil. de bon. matern. cap. 7. propter l. f. C. ad SCt. Tertull. f. C. commun. de success. 1. C. de bon. matern. 3. 4. fin. §. 5. C. de bon. quae lib. * (2.) liberam et plenissimam eiusdem administrationem; 1. C. de

bon. matern. 6. §. 2. C. de bon. quae liber. etiamsi filius perfectae sit aetatis: f. §. 3. C. de bon. quae liber. Unde pater administratorio nomine agit, et convenitur; 1. C. de bonis mat. fin. §. 3. C. de bon. quae lib. nec de rato cavere tenetur; Ludvv. ad d. l. f. §. 3. Obst. 14. qui satisd. cog. nisi filiusfamil sit praesens et habilis; tunc enim ipsius quoque requiritur consensus, d. l. f. §. 3. Carpz. p. 2. c. 10. d. 14. ¶. quo deficiente, cavendum de rato [orig: ratò]. Salicet. in d. l. f. §. 3. Sumptus litis pater ex fructibus praestat. 1. C. de bon. matern. d. l f. §. 3. in f. modicas et magnas; Gars. de expens. c. 11. n. 5. et seqq. ¶. vid. Merlin. tr. de ligit. l. 2. t. 2. q. 28. rationes non reddit: 6. §. 2. l. 8. §. 4. C. de bon. quae liber. Escobar. tr. de ratiocin. admin. c. 3. n. 23. Carpz. p. 2. c. 11. d. 5. n. 1. et seqq. Nec inventarium conficit: f. §. 4. in f. C. de bon. quae lib. Ludvvell. in tr. de ult. volunt. ad 6. §. 1. et 2. C. d. t. Myns. 2. obs. 93. ¶. vid. tamen Myns. d. obs. n. 6. et seqq. Carpz. p. 2. c. 10. d. 9. n. 12. et seqq. Rauchb. p. 1. q. 30. n. 32. non tamen alienet; 1. C. de bon. matern. 4. in f. fin. §. 5. C. de bon. quae liber. Ludvv. tr. de ult. volunt. ad 1. C. de bon matern. pag. 556. et seqq. nisi ob causam necessariam vel utilitatem filii; tum [orig: tùm] enim etiam absque decreto alienat immobilia. d. l. f. §. 4. et 5. Enenck. priv. 4. c. 4. n. 15. Gail. 2. obs. 72. n. 14. Graev. 2. concl. 72. n. 4. Myns. 6. obs. 61. ¶. vid. Ludvvell. ad d. l. 1. pag. 559. et seqq. Giphan. ad 6. C. de bon. quae liber. pag. 217. et seqq.

[note: h.] * FILIUSFAMILIAS nudam habet proprietatem, §. 1. I. Per quas person. 6. pr. C. de bon. quae lib. (quam sine patris consensu non alienet. f. §. 5. fere [orig: ferè] in fin. d. tit. ibi Ludvvell. p. 606. et seqq.) et tacitam hypothecam in bonis paternis a [orig: à] susceptae administrationis tempore, ratione bonorum maternorum et materni generis. 8. §. 4. C. de secund. nupt. 6. §. f. C. de bon. quae liber. et ibi Giphan. p. 216. fere [orig: ferè] in f. Cz. p. 2. c. 24. d. 17. ¶. Ludvvell. tr. de ult. volunt. ad 6. §. 2. et f. C. de bon. quae liber. pag. 586. et 589.

[note: O] [note: g.] * IRREGULARE sive extraordinarium est, quod pleno [note: D] dominio a [orig: à] rationibus paternis est separatum. vid. allegata in regulari. Huc pertinent (1.) Dona Principis vel Augustae. 7. C. de bon. quae liber. vid. Enenck. priv. 4. c. 7. n. 20. (2.) Aliae liberalitates, ea [orig: eâ] lege factae, ne patri ususfructus acquiratur. Nov. 117 c. 1. Auth. Excipitur C. de bon. quae liber. Carpz. p. 2. c. 10. d. 10. Ususfructus legitimae, liberis necessario relinquendae, patri non potest adimi. Nov. 117. cap. 1. pr. et in fin. ibi:

Haec enim et extraneis. Lugo, de I. et I. D. 5. sect. 2. num. 33. Gars. de Expens. c. 10. n. 45. Christin. vol. 4. dec. 75. n. 1. ¶. Brunnem. ad Auth. Excipitur. C. de bon. quae lib. Perez. in C. de bon. quae liber. num. 5. Papon. l. 7. tit. 1. arrest. 5. Diss. Ludvv. tr. de ult. volunt. ad Auth. Excipitur. C. de bon. quae lib. p. 584. vid. Molin. de I. et. I. tr. 2. d. 8. n. 2. (3.) Quod filiusf. dissentiente patre acquisivit. vid. f. pr. C. de bon. quae lib. ibi Ludvv. (4.) Quod Filiusfamilias [orig: Filiusfamiliâs], una [orig: unà] cum patre, fratri suo germano succedens ex hereditate illa consequitur. Nov. 118. c. 2. Auth. Item hereditas. C. de bon. quae liber. Perez. in C. d. t. n. 3. (5.) Servus hac [orig: hâc] conditione filiofamilias [orig: filiofamiliâs] relictus, sive donatus, ut eundem statim manumittat. f. §. ult. C. de bon. quae lib. (6.) Bona ob delictum matris a [orig: à] lege liberis delata. Auth. Idem est. C. d. t. Nov. 134. c. 11. vid. Cuiac. in C. d. t. (7.) Feudum Filiofamilias [orig: Filiofamiliâs] concessum: arg. c. un. 2. F. 23. Finckelth. D. feud. 5. th. 20. Rittersh. part. feud. L. 1. cap. 6. q. 7. Ludvvell. synops. feud. cap. 6. p. 147. ¶. Diss. Bach. ad Treutl. vol. 1. Disp. 16. th. 2. lit. b. verb. Non tamen in feud. (8.) Si pater iuri suo renuntiaverit, et filiofamilias [orig: filiofamiliâs] usumfructum permiserit. 6. §. 2. ibi Ludvvell. C. de bon. quae liber. arg. 5. §. Si pater repudiaverit. 5. de iur. dot. Carpz. p. 2. c. 10. d. 12. Lugo, de I. et I. D. 5. sect. 2. num. 23. Enenck. priv. 5. c. 2. n. 15. vid. Trentac. l. 1. t. de pecul. resol. 3. per tot. et res. seq. n. 2.

[note: K] [note: E] In hoc peculio * Pater nihil iuris, nec quidem commoditatem ususfructus [orig: ususfructûs] habet. arg. Nov. 117. c. 1. Heig. p. 2. q. 12. n. 16. Bach. ad §. 1. Per quas person. n. 4. Gars. de expens. cap. 10. n. 46. Diss. Trentac l. 1. t. de pecul. res. 5. n. 14. Enenck. d. [note: k.] priv. c. 4. n. 19. * Filiusfam. ius suum plene [orig: plenè] retinet, et de his [note: L] rebus * si perfectae est aetatis, inter vivos libere [orig: liberè] disponit, Nov. 117. c. 1. §. 1. Christinae. l. 4. dec. 76. n. 1. illasque etiam, sine consensu patris, mortis causa donat; Berlich. p. 3. concl. 1. n. 15. et seq. 21. Bach. in not. ad W. p. de m. c. donat. n. 4. lit. b. non etiam testatur. arg. pr. I. Quibus non est permiss. fac. testam. pen. C. Qui testam. fac. poss. Bach. ad Tr. vol 2. D. 10. th 2. lit. e. Riemer. decad. 6. q. 6. Ludvv. in tr. de ult. volunt. ad f. §. 5. vers. Filius autem familias. C. de bon. quae liber. p. 608. et [note: I.] seqq. * Sin imperfectae est aetatis, nec ille, qui plenam proprietatem ipsi reliquit, etiam de curatore prospexit, pater, si vult, haec quoque bona administrare potest. arg f. §. 1. C. de bon. quae liber. 7. pr. C. de curat. furios. Faber. in C. tit. de bon. quae lib. def. 6. Carpz. p. 2. c. 10. d. 11.

[note: D] [note: f.] PROFECTITIUM peculium est, quod voluntate patris, ab eiusdem rationibus, quoad administrationem, est separatum, et complectitur ea, quae, citra militiae causam, ex re patris vel eius occasione ad filiumfamilias [orig: filiumfamiliâs] pervenerunt. §. 1. I. Per quas person. cuique acq. 7. pr. de donat. 46. de pecul. Usill. in Comm. ad tit. de act. §. 10. n. 3. vid. 18. in f. 19. de pign. act. 41. §. 1. de R. V.

[note: C] Hoc in torum dependet a [orig: à] voluntate patris; arg. 4. pr. §. 2. l. 8. h. Filius enim omnia profectitia patri, in cuius potestate est, perinde [orig: perindè] ac servus domino, acquirit, §. 1. I. Per quas person. 6. pr. C. de bon. quae liber. confestim. 79. ff. de A. vel O. H. Unde filius illa separatim habere et administrare non potest, nisi pater hoc ipsi expresse [orig: expressè] vel tacite [orig: tacitè] permittat. arg. d. l. 4. pr. et §. 2. l. 49. h.

Habere possunt omnes filiifamilias [orig: filiifamiliâs], cuiuscumque sunt aetatis et sexus [orig: sexûs]. 1. §. 3. et 4.

[note: O] Huc pertinent res, ut in D. §. 1. I. Per quas person. cuique. Fr. l. 2. Res. 27. n. 1. et seqq. Enenck. privil. 4. cap. 2. n. 5. et seqq. modo pater fuerit acquisitionis causa movens proxima vel principalis. Fr. d. resol. n. 9. et seq. Lugo, de I. et I. D. 5. sect. 2. n. 37. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 233. n. 4. v. gr. si patri donaturus, filio daret. arg. 5. §. 2. de iure dot. 45. §. 4. ff. de A. vel O. H. 6. de collat. 10. §. 6. de vulg. et pup. subst. 21. et seq. de usufr. quod in dubio non praesumitur; f. in fin. C. de usu. fruct. Fr. d. res. 27. n. 13. Mantic. de tac. et ambig. conv. l. 13. t. 21. n. 24. ¶. Grass. dec. 150. n. 3. nisi aliunde [orig: aliundè] contrarium appareat: vid. Merlin. de legit. l. 2. t. 2. q. 14. n. 5. Fr. d. resol. n. 10. Mantic. Molin. dd. ll. ut si quis, v. gr. infanti amici sui, optime [orig: optimè] de se meriti, insigne donum obtulerit. Idem dicendum de muneribus patrinorum, von dem Patengeld; arg. f. in f. C. de usufruct. variant tamen consuetudines. vid. Groenevv. tr. de leg. abrog. ad l. Hinc. 19. §. 1. h. Aliter Carpz. p. 2. 24. d. 18. et 2. d. 262. Merlin. de legit. lib. 2. tit. 2. q. 14. num. 5.

[note: E] [note: M] * Pater (vid. 3. §. 4. de min. Bach. ad §. 1. I. Per quas person. cuique acqu. n. 3.) huius peculii possessionem, et plenum dominium retinet, pr. I. Quib. non est permiss. fac. test. 49. §. 1. ff. de A. vel A. P. Mesa, lib. 1. res. 33. n. 4. ita, ut, quicquid filiusfamilias [orig: filiusfamiliâs], ratione huius peculii, apprehendat et acquirat, illius et possessio et dominium statim patri, etiam ignoranti, cedat. 1. §. 5. L. 4. de A. vel A. P. vid. l. 18. §. 1. ff. eod.

[note: m] * Filius nude [orig: nudè] detinet, 93. de R. I. et administrat, non

etiam sine expressa [orig: expressâ] vel tacita patris voluntate [orig: voluntatè] donat. 7. pr. et §§. seqq. ff. de donat. Singulare est in Nov. 134. c. 11. vid. Cuiac. in tit. C. de bon. quae liber.

[note: C] Pater hoc peculium libere [orig: liberè], quocumque tempore, filio adimere potest, modo fiat bona fide, et non in fraudem creditorum. arg. 4. pr. 8. 21. pr. h. Schneidevv. ad §. 10. I. de act. num. 34. Si in emancipatione non ademit, filio donasse censetur; 31. §. 2. de donat. vid. 3. §. 4. de minor. filius hoc confert. 12. C. de Collat. 13. C. famil. ercisc. Neque huius peculii natura mutata est. 6. pr. C. de bon. quae liber. Usill. in Comm. ad tit. de Act. in §. 10. n. 5.

[note: D] ACTIO de peculio est personalis, (§. 8. I. de Act. 21. §. f. h. Bach. de act. D. 8. th. 9. pag. 114. Usill. ad tit. I. de Action. in §. 10. num. 41. et seqq. Schneidevv. ad §. 10. I. de Act. n. 26.) certa qualitate aucta, competens ex contractu servi vel filiifam. de peculio servili, vel profectitio, inito, adversus dominum vel patrem, ut pro quantitate peculii illorum creditoribus satisfaciat. vid. sup. de Exercit. act.

[note: C] Causa efficiens huius actionis est contractus verus vel quasi: §. 10. I. de act. 14. de negot. gest. 21. de adm. et peric. tut. 7. de tutel. Usill. in Comm. ad tit. de Action. in §. 10. Schneidevv. ad §. 10. I. de act. num. 18. cum servo vel filiofam. de servili vel profectitio peculio initus; ET edictum praetoris, vid. Bach. de Action. Disp. 8. thes. 9. p. 110. in fin. et seqq. propter generalem domini vel patris permissum, Bacchov. d. thes. 9. p. 109. Fr. ad §. 10. I. de action. n. 5. Obst. 29. §. 1. l. 47. pr. h. vid. Bacchov. d. l. non etiam de castrensi, quasi castrensi, et adventitio, 18. §. 5. de castr. pecul. Fr. ad §. 10. I. de act. n. 15. et seq. Schneidevv. ad d. §. 10. n. 13. nec ex delicto. 58. de R. I. vid. tamen 3. §. 11. et seq. h. Fr. d. l. n. 20. et seq. Schneidevv. d. l. n. 20.

[note: S] Datur illis, qui cum servo vel filiof. de servili vel profectitio peculio contraxerunt, et aliis, quibus ex aequitate illa conceditur. d. l. 3. §. 12. h.

[note: P] Adversus patrem et dominum, §. 10. l. de act. etiam illum, ad quem servus postea [orig: posteà] pervenit. 27. §. 2. Bach. de act. D. 8. th. 9. p. 114.

[note: O] Ad id, quod ex causis illis debetur, et quatenus vires peculii patiuntur, deducto prius eo, quod domino, vel patri, et aliis, qui in illorum potestate, tutela vel cura sunt, debetur 9.

§. 2. et seqq. h. Bach. de act. Disp. 8. thes. 9. pag. 109. et 115. Schneidevv. ad §. 10. I. de act. n. 37. et 38.

[note: I. n] Haec actio hodie [orig: hodiè] plus difficultatis, quam [orig: quàm] utilitatis habet. vid. Georg. Schulz. synops. Inst. tit. quod cum eo, qui in alien. potest. lit. C. Hahn. in not. ad W. h. in f.

[note: SS] In Monachis, qui certum peculium ab Abbate seu Monasteriis habent, hanc actionem etiam locum habere, tradit Christinaeus, vol. 3. dec. 34. n. 1. Zoes. in §. 10. I. de act. n. 22. Mudaeus, ad d. §. 10. n. 5. et 6. ¶. Usill. in Comm. ad tit. I. de action. ad §. 10. n. 47. et seqq.

XV. 2. QUANDO DE PECULIO ACTIO ANNALIS EST.

ACtio de peculio etiam ratione durationis eadem est, quae directa, durante patris, vel domini potestate, et exsistente peculio; 1. §. 1. l. 2. Hahn. ad W. h. Praetor tamen etiam soluta potestate adhuc intra annum utilem hanc concedit actionem. 1. §. 2. et 3.

XV. 3. DE IN REM VERSO.

[note: D] ACtio de in rem verso est personalis, a [orig: à] Praetore certa qualitate aucta, competens ex contractu filiifam. vel servi adversus patrem vel dominum de eo, quod ex illo contractu [note: N] in rem patris vel domini est versum. §. 4. I. quod cum eo. vid. supr. de exercitor. act. N. et de act. tribut. princ. Est praetoria, 7. C. quod cum eo, qui in alien. potest. rei perseoutoria, et perpetua. 1. §. 1. h. d. l. 7. C. d. t.

[note: +] Directa et utilis, quae datur, si homo sui iuris aliena negotia gerens contraxit, et exinde aliquid in rem domini negotiorum vertit. 7. §. 1. C. Bach. de act. Disp. 8. thes. 7. fere [orig: ferè] in f. Hahn. ad Wesenb. h. n. 4. vid. Oldend. class. 4. act. 7. Schultz. ad Inst. tit. quod cum eo. Perez. ad d. t. n. 7.

[note: C] Causa efficiens est contractus filiifam. vel servi, sive peculium habeat, sive non, 1. pr. et §. 1. Bach. de act. D. 8. th. 7. in f. ET edictum Praetoris. vid. supr. ad tit. de exerc. act. C. Si exinde in rem patris vel domini versum sit. §. 4. I. quod cum eo. hoc est, si expensum, comparatum vel acceptum aliquid est, in domini, etc. necessitatem, §. 4. I. d. t. utilitatem; 3. §. 2. l. 5. §. 2. 17. §. 1. licet actu non sit in rem

domini, etc. versum, 3. §. 7. 8. et ult. l. 17. pr. vid. tamen l. 10. §. 6. h. Groenevv. ad d. l. 3. n. 1. arg. 3. §. 2. h. iunct. 4. C. mandat. 10. §. 1. l. 12. §. 2. de N. G. sed casu perierit; dd. ll. (Secus est, si pecunia in usum domini etc. accepta, dolo [orig: dolô]malo [orig: malô] alio vertatur; etsi filius vel servus alias [orig: aliàs] solitus fuerit vertere in rem patris vel domini, 3. §. 9.) tum [orig: tùm] enim rei necessariae totum conventum pretium, et rei utilis verum pretium debetur. 5. pr. Quod ad voluptatem tantum pertinet, non videtur in rem versum; sed pater vel dominus pati tantum [orig: tantùm] debet, creditorem illud auferre; 3. §. 4. h. arg. 27. pr. in f. de N. G. iunct. l. 3. §. 4. h. nisi patris. vel domini voluntate factum, et pater [note: pr.] vel dominus illud facere solitus sit. l. 3. §. 4. et 6. Hanc versionem probet actor. §. 5. l. quod cum eo. 7. C. eod.

[note: S] Datur contrahentibus, ut in D. §. 4. I. Quod cum eo. et heredibus, C. I. A. h. th. 5. Schneidevv. ad d. §. 4. I. n. 3. hic praeventioni locus est; 3. §. f. l. 4. Non etiam fideiussori, qui pro filiofamil. in rem patris contrahente sese obligavit, 18. Schneidevv. ad d. §. 4. I. Quod cum eo. n. 3. C. I. A. h. th. 6.

[note: P] Adversus patrem vel dominum, in quorum rem aliquid versum, et heredes. 7. C. vid. 1. pr.

[note: O] Ad id, quod ex eo contractu debetur, in quantum aliquid in rem patris vel domini versum est. 10. §. 4. h. §. 4. I. Quod cum eo. vid. Bacchov. de action. Disp. 8. th. 7. Si pater ob eam tantum [orig: tantùm] rationem hac [orig: hâc] actione tenetur, quod [orig: quòd] ipsi actiones per filium quaesitae, liberatur ipse actiones creditori cedendo. 3. §. 5. h. 51. de pecul.

[note: I. n] Novo iure in rem patris vel domini versum directo, condici potest, perinde ac si principaliter cum ipsis negotium gestum esset. §. f. I. Quod cum eo.

[note: C] Exstinguitur ius huius actionis, si dominus vel pater filio vel servo id, quod versum erat, restituerit. 10. §. 6. h. ibi Busius. Schneidevvin. ad §. 4. I. d. t. num. 3. in fin.

XV. 4. QUOD IUSSU.

[note: D] ACtio quod iussu est actio personalis, certa [orig: certâ] qualitate a [orig: à] praetore aucta, competens ex contractu filiifamilias vel servi iussu patris vel domini inito, adversus patrem et dominum, ad id, quod ex contractu illo debetur, in solidum. §. 1. I. Quod cum eo. ibi Schneidevvin. num. 2. Estque [note: N] praetoria, 25. pr. ad SCtum Velleian. rei persecutoria,

perpetua, bonae fidei, vel stricti iuris, prout directa talis est. Schneidewin. ad d. §. 1. n. 3. vid. supr. tit. de Exercitor. act. N. vid. l. 32. §. 2. et 3. ff. de usur. Bach. d. act. D. 8. th. 14.

[note: C] Datur haec actio a [orig: à] Praetore ex contractu filiifamil. vel servi, iussu patris vel domini inito. 1. pr. h. §. 1. I. Quod cum eo. Hic non requiritur consensus praecedens, cum aliquo imperio coniunctus; 25. §. 4. de A. vel O. H. Fr. in Comm. Inst. ad §. 1. I. Quod cum eo. n. 5. sed sufficit concomitans et sequens, verbis, literis, aut per nuntium expressus, 1. §. 1. 3. 6. quo pater vel dominus in unum vel plures filiifamil. vel servi contractus specialiter consentit, 1. §. 1. e. g. chirographo subscribit, 1. §. 4. verba ad filium, vel servum, sive ad extraneum, qui cum illis contrahit, referendo; 1. §. 1. et 3. l. 3. h. 8. C. Quod cum eo. vid. Bach. ad §. 2. I. Quod cum eo. et de act. D. 8. th. 12. Fr. ad d. §. 1. n. 5. hoc tamen casu contra patrem et dominum etiam mandati actio competit, 8. C. mand. Bach. d. l. idem est, si iubeat alius domini vice, e. gr. Tutor, Curator, vel verus Procurator; nam etiam ex horum iussu contra dominos haec actio datur. 1. §. f. l. 2. Sola patris vel domini scientia non sufficit, arg. 1. §. 5. nec si filium, vel servum commendaverit, f. C. Quod cum eo. aut pro ipsis fideiusserit: 1. §. 5. Schneidevv. ad §. 1. I. Quod cum eo. n. 6. in fin. quia postetiori in casu, tamquam extranei, intercesserunt. d. l. 1. §. 5. h. C. I. A. h. th. 7. Hortatus, quomodo a [orig: à] iussu differat, explicatur in Coll. I. A. h. th. 2. Si dominus, vel pater ministerio servi vel filii contraxit, non haec; sed directa contra illum datur. f. pr. h. 4. Cod. Quod cum eo. 15. de const. pec. Bach. de action. D. 8. th. 12.

[note: S] Competit haec actio contrahentibus, ut in D. et heredibus. Schneidewin. ad §. 1. I. Quod cum eo. n. 2. Oldend. cl. 4. act. 7. C. I. A. h. th. 8. Utilis datur illis, qui cum libero homine, alterius negotia gerente, iussu negotiorum domini contraxerunt. 7. §. 1. C. Quod cum eo. Oldend. class. 4. act. 7. Perez. in C. d. t. n. 7. C. I. A. h. th. 11. n. 3.

[note: P] Adversus patrem vel dominum, quorum iussu filius vel servus contraxit, §. 1. I. Quod cum eo. 1. pr. h. et heredes, Coll. I. A. h. th. 9. singulos iubentes in solidum, aut eum, qui solus iussit. f. §. 1. Utilis datur adversus negotiorum dominum, cuius iussu illorum administrator sui iuris contraxit. 7. §. 1. C. Quod cum eo.

[note: O] Ad omne id, quod ex illo contractu debetur, insolidum; §. 1. I. Quod cum eo. modo contrahentes iussum non excesserint. 3.

[note: S] Ipse quoque filiusfamil. ex contractu, directa [orig: directâ] actione ex illo contractu descendente, conveniri potest; 3. §. 4. ff. de minor. Obst. 4. C. Quod cum eo. ita tamen, ut, si, tamquam administrator rerum paternarum, et administratorio nomine contrahat, ipse etiam tantum [orig: tantùm] durante administratione, et administratorio nomine; si vero [orig: verò]suo [orig: suô] nomine gerat, etiam suo [orig: suô] nomine conveniri possit. (vid. tit. de instit. action. E.) 23. de minor.

[note: C] Iussus, re integra [orig: integrâ], revocatur, 1. §. 2. iubentis morte exstinguitur. [note: SS] 50. de A. vel O. H. vid. C. I. A. h. th. 14. Cum hac [orig: hâc] actione quandoque concurrit actio de peculio, et de in rem verso; §. 5. I. Quod cum eo. sed elective [orig: electivè]. 9. §. 1. de tribut. act. 4. §. 5. Quod cum eo. Fr. ad §. 5. I. Quod cum eo.

XVI. 1. AD SENATUSCONSULTUM VELLEIANUM.

[note: D] SCtum Velleianum est ius a [orig: à] Senatu Romano constitutum, quo Feminis pro aliis intercedentibus auxilium praestatur, [note: N] ne exinde [orig: exindè] efficaciter conveniantur. 2. §. 1. Estque Privilegium favorabile. 40. pr. de cond. indeb. 24. §. 2. h. 10. C. h. et personale arg. l. 196. de R. I.

[note: C] Factum a [orig: à] senatu Romano, Consulibus suffectis M. Silano et Velleiano Tutore; tempore, ut videtur, Neronis, arg. 2. pr. et §. 1. iunct. l. 16. §. 1. C. I. A. h. th. 3. vid. Henel. de vett. ICtis. p. 306. et sq. Maestert. in varr. trr. ad tit. de SCt. Vell. q. 1.

[note: A] [note: O] Prohibet * (1.) FEMINAS, 2. §. 1. quascumque, Fr. h. num. 10. modo contrahere possint; arg. 4. §. 1. (de hermaphrodito vid. 15. §. 1. de testib. 10. de statu homin.) quidam tamen excipiunt Reginas, Comitissas, Abbatissas et alias illustres Iurisdictionalia habentes, Hering. de fideiuss. c. 7. n. 517. et seqq. C. I. A. th. 5. n. 22.

[note: a,,] * (2.) APUD ALIOS, masculos, vel feminas, 5. C. h. maiores, vel minores, 2. de minor. (vid. infr. C.) modo [orig: modò] sciant, mulierem intercessisse ab initio, vid. 4. pr. 11. 12. 17. pr. 19. §. f. l. 27. pr. 28. §. 1. h. 1. 10. C. h. vid. Bach. vol. 1. Disp. 25. th. 5. lit. d. et e. Wesenb. p. h. n. 6. lit. b. C. I. A. h. th. 5. n. 8. vid. Bus. ad l. 11. et 12. h.

[note: a,,] * (3.) PRO ALIIS quibuscumque; 1. pr. licet sit pater, et filius, 2. §. 1. ff. 3. 8. C. maritus: Auth. Si qua mulier. C. h. Nov. 134. c. 8. Berlich. p. 2. concl. 19. n. 55. et seqq.

Wibel. de contract. mul. c. 5. n. 31. et seqq. Nec tenetur uxor, si cum marito in uno instrumento, tamquam correa debendi, sese principaliter obligaverit; nisi manifeste [orig: manifestè] probetur, pecuniam in propriam uxoris utilitatem versam esse; dd. ll. Gail. 2. obs. 89. n. 1. ibi Graev. Faber. in C. l. 4. t. 21. def. 20. Christin. vol. 5. d. 187. ¶. Carpz. l. 2. resp. 75. Berl. d. concl. 19. n. 59. et seqq. Wibel. de contract. mul. c. 5. n. 43. et seqq. vid. Menoch. lib. 3. praes. 22. n. 1. vid. omnino [orig: omninò] Gail. Graev. Carpz. Berl. Wibel. dd. ll. potest tamen cum marito suo contrahere. 7. §. 6. l. 52. de donat. inter. vir. et uxor. 16. §. f. de alim. leg. Carpz. [note: a,,] p. 2. c. 15. d. 23. Hering. de fideiuss. c. 6. n. 103. * (4.) INTERCEDERE, (scil. iure novo instrumento publico desuper confecto, et a [orig: à] tribus testibus signato: hoc enim omisso intercessio ipso iure nulla, neque hoc remedio opus est, 23. §. f. C. Fr. h. n. 34. Bocer. cl. 2. D. 17. th. 34. 35. C. I. A. h. th. 6. Busius, ad 2. h. n. 4. Sand. lib. 3. Dec. Fris. tit. 11. def. 2. ¶. vid. Bacchov. vol. 1. Disp. 26. th. 2. lit. b. Fr. h. n. 35.) OBLIGANDO, [note: B] 2. C. h. 4. §. 1. h. * BONA sua: 8. pr. h. 4. 5. 7. C. h. 11. C. de distr. pign: Si maritus res uxoris, ipsa [orig: ipsâ] sciente vel ignorante, oppignoraverit creditori scienti. oppignoratio ipso iure nulla est; 5. pr. 7. iunct. Auth. Si qua mulier. C. h. si vero ignoranti, tenet oppignoratio, nec exceptione SCti impugnatur, modo uxor consenserit, 5. C. h. 11. C. de distr. pign. non coacta. [note: b.] Fab. in C. h. def. 23. * PERSONAM suam obligationem *VETEREM, [note: C] (in alio iam radicatam,) in se recipiendo, 4. 18. C. [note: D] 8. §. 1. h. idque vel * participando et cumulative [orig: cumulativè], 4. C. Fr. h. n. 13. v. gr. fideiubendo, 2. §. 1. l. 25. §. 1. h. 3. 48. de fideiuss. alienum debitum constituendo, 1. §. 1. iunct. 24. 28. de const. pecun. mandando, ut scil. quis alteri credat, vel cum alio contrahat. 6. 7. h. 19. C. de fideiuss. 32. mandat.

[note: d.] * transferendo et privative [orig: privativè], e. g. per expromissionem, novationem. 8. §. 8. Si femina pro alio iudicium suscipiat, ope exceptionis hic tantum [orig: tantùm] liberatur. 2. §. f. h. iunct. 2. C. de pact. 20. de interrog. 11. §. 1. de novat. 10. §. 1. de [note: c.] in rem vers. 23. de solut. * NOVAM pro alio suscipiendo, 4. C. ex. gr. si cum alio contracturus mulieris fidem elegerit, et ipsi pecuniam alteri daturae dederit, vel alio modo cum ipsa in illius utilitatem contraxerit; 8. §. 14. L. 11. 12. h. l. 19. C. h. aut si collusorie [orig: collusoriè] obligatio in persona mulieris primordium capiat: 12. 28. §. 1. Cuiacius, tract. 4. ad African. in l. 17. h. pag. 1908. vid. Castr. in 13. C.

Secus esset, si femina non substituta, principaliter contraheret. 13. C. h. Cuiac. in d. l. 17. Salic. in d. l. 13. Fr. h. n. 16. NON etiam alio modo contrahere, vel aliquid gerere, 8. §. 1. 19. pr. et §. 1. ff. 2. 6. C. h. e. g. donare, 4. §. 1. 21. §. 1. h. vid. 33. §. 1. de don inter vir. et uxor. 16. C. de donat. ante nupt. Fr. h. t. n. 18. 19. pro alio solvere, 4. §. 1. l. 5. h. 1. 4. C. h. debitorem suum creditori alieno delegare, 5. 8. §. 5. l. 19. §. f. vers. sicut. (modo ex intercessione non sint obligatae, 1. 9. C. h. 8. §. 3. ff. h.) pignora accepta reddere, 8. pr. hypothecam marito remittere. 11. 21. C. l. 18. quae in fraud. credit. Perez. in C. h. n. 9. Berl. p. 2. concl. 20. n. 3. et seqq. vid. tamen 17. §. 1. h. 17. et seqq. de pact. dotal. vid. omnino [orig: omninò] Aut. Sive a [orig: à] me C. h. Novell. 61. Berl. 2. concl. 20. n. 13. et seqq. Hahn. h. n. 9. Tulden. in C. h. n. 2. C. I. A. h. th. 10.

[note: E] SCtum Velleianum intercessiones mulierum non reddit ipso iure nullas, nec actiones alias exinde descendentes impedit; sed illas tantum [orig: tantùm] quoad effectum in totum reprobat et irritas reddit. 7. 16. in f. 23. ff. l. 9. C. h. vid. 29. pr. l. f. §. 3. ff. l. 6. §. ult. C. h. SCta actionem iure competentem ipso iure tollere non potuisse, tradit Bach. vol. 1. D. 25. th. 2. lit. C. verb. at quomodo. Duar. in Tit. ad SCt. Maced. c. 1. in f. de Mesa, lib. 2. var. resol. c. 15. n. 11. Si femina ex intercessione sua contra SCtum facta aliquid iuris vel facti errore solverit, illud, si vult, indebiti condictione repetit; 9. C. h. 8. §. 3. 24. §. 2. 31. h. 40. de cond. indeb. Bocer. class. 2. d. 17. th. 38. 39. et rem suam pro alio pignori datam, cum fructibus, a [orig: à] quocumque possessore vindicat. f. §. 1. h. 39. §. 1. de R. V. Si vero femina nondum aliquid solverit vel tradiderit, et manifestum sit, feminam contra SCtum intercessisse, actiones adversus illam denegantur; 2. §. 1. h. arg. 9. pr. de iureiur. Fr. h. num. 31. si vero de eo ambigitur, datur ipsi SCti Vellei. exceptio, 6. 23. in f. h. 2. 3. 8. 16. 18. C. h. 40. pr. de cond. indeb. 7. §. 1. de except. Fr. d. l. vel replicatio. 17. §. 1. f. §. 2.

[note: D] Exceptio SCti Velleiani est exceptio, competens ad elidendas actiones, quae ex intercessionibus feminarum adversus [note: N] SCtum Vellei. factis ipso iure competunt. 8. 20. C. Est perpetua, 40. pr. de condict. indeb. realis. 7. §. 1. de except.

[note: S] Datur feminis, ut supr. in O. et heredibus, 7. §. 1. de except. 7. 20. C. vid. tamen Sand. l. 3. decis. Fris. t. 11. def. fin. fideiussoribus eius, licet regressum contra mulierem non haberent: 8. §. 4. 16. §. f. h. 14. 15. C. h. 7. §. 1. de Except.

Pachov. vol. 1. D. 25. th. 3. et aliis qui mandato mulieris apud alios scientes pro aliis intercesserunt; 6. 7. f. §. 3. l. 8. §. 4. et 6. l. 30. §. 1. h. non etiam confideiussori: nam hic, femina [orig: feminâ]subducta [orig: subductâ], in solidum tenetur; 48. pr. de fideiuss. Sand. l. 5. dec. Fris. t. 10. def. 2. ¶. Obst. 8. C. h. nisi masculus et femina duo rei pro creditore suo intercesserint; tunc enim femina pro dimidia [orig: dimidiâ] parte efficaciter obligatur. vid. 18. iunct. 17. §. f. Sande, d. def. 2. in f.

[note: P] Contra omnes, ut supr. in O. L. 1. pr. h. et heredes. Coll. I. A. h. th. 8.

[note: O] Ad elidendas actiones, ex prohibita [orig: prohibitâ] intercessione, vel eius occasione competentes, etiam post rem iudicatam, ad exsecutionem impediendam. 11. de SCto Maced. Fr. h. n. 32. Si vero [orig: verò] haec exceptio plane [orig: planè] non opponatur, nulla eius ratio habetur, et femina illam omittens illi renuntiare censetur. arg. d. l. 11. de SCto Maced. Hahn. ad W. p. h. n. 9. Perez. in C. h. t. n. 21. ibi: Et sane [orig: sanè] si mulier tasite [orig: tasitè].

[note: C] [note: E] CESSAT exceptio SCti Velleiani, * I. Ex PERSONA [note: F] * MULIERIS intercedentis, * (1.) ob eius dolum; 2. §. 3. [note: G] l. 23. 30. pr. ff. 5. 18. C. h. Hering. de fideiuss. c. 7. n. 423. Lugo, de I. et I. D. 32. sect. 2. §. 1. n. 12. vers. Septimo [orig: Septimò]. v. Bargal. [note: g,,] de dol. lib. 6. reg. 20. per tot. * (2.) Si pretium intercessionis acceperit; 23. pr. §. 1. C. ibi Castro, de cuius quantitate Iudex aestimat. arg. 1. §. 1. de iur. deliber. Menoch. de arb. iud. quaest. cas. 234. Fr. h. n. 24. Tulden. in C. h. num. 4. Bacchov. V. 1. D. 25. th. 4. lit. a. in f. Hering. de fideiuss. cap. 7. n. 433. [note: g,,] et seqq. * (3.) Si aetate maior post biennium se iterato pro extraneo obligaverit; 22. C. non etiam pro marito: Auth. Si qua mulier. C. h. Nov. 134. c. 8. Obst. Nov. 61. c. 1. tum enim ex die ultimae confirmationis valide [orig: validè] obligatur. Berlich. 2. c. 19. [note: g,,] num. 8. Hering. de fidei. cap. 7. n. 451. in f. * (4.) Si in suam utilitatem intercessit. 1. §. 1. 2. §. 1. seq. l. 4. §. 1. l. 21. pr. h. e. gr. si debitrix a [orig: à] creditore suo alteri delegetur, 2. C. vel pro eo, cui delegata est, promiserit: 24. pr. modo ipsa ita a [orig: à] suo creditore liberetur. 24. §. 1. h. Duar. ad h. t. c. 2. Alia exempla sunt in 3. 13. 17. §. f. 21. pr. 22. h. 8. §. 1. qui satisd. cog. aut si mulier debitum a [orig: à] debitore, pro quo intercessit, acceperit. 16. pr. h. Sand. l. 3. decis. Fris. tit. 11. def. 1. ¶. vid. Hering. de fideiuss. cap. 7. n. 414. et seqq. imprimis n. 461. Hahn. [note: g,,] ad Wes. p. h. n. 6. * (5.) Si de iure sibi competenti et vi SCti edocta, eidem renuntiaverit, arg. l. pen. C. de pact. f. §. p. h.

Aut. Matri et aviae. C. quando mulier tut. offic. etiam extraiudicialiter, [note: s.] et sine iuramento, vid. 30. pr. h. Enenck. de priv. lib. 3. c. 16. n. 26. Gail. 2. obs. 77. n. 1. et 2. ¶. Graev. 2. concl. 77. Hunn. part. 3. Encyclop. univ. iur. tit. 6. c. 3. n. 2. ¶¶. Hahn. ad W. p. h. n. 9. ¶¶¶. Bus. ad l. ult. h. ¶¶. Perez. in C. h. n. 21. Maestert. tr. de SCt. Vellei. q. 9. ¶¶¶. Sand. lib. 3. dec. Frisic. tit. 11. def. 6. ¶. C. I. A. h. th. 5. n. 15. Fr. h. n. 19. et seq. Diss. Merend. l. 2. c. 36. Bacchov. V. 1. D. 25. th. 4. lit. e. et f. Vinn. lib. 1. quaest. 48. et alii, quos refert Sand. d. l. Berlich. p. 2. c. 19. n. 19. et in privato instrumento. Fr. d. tit. n. 30. (obst. 23. C.) Sand. l. 3. dec. Frisic. t. 11. def. 2. Tulden. in Cod. h. n. 9. infin. Grivell. deciss. 132. n. 10. et 11. Perez. in Cod. h. n. 21. in f. Iurata SCti Vellei. renuntiatio valet licet non probetur, feminam de hoc auxilio, quid et quale sit, fuisse edoctam. Hahn. ad p. h. num. 9. Gail. 2. obs. 77. n. 10. ¶. Hartm. tit. 3. obs. 3. n. 5. ¶¶. 5. Hunn. d. cap. 3. n. 10. Hering. de fideiuss. cap. 7. n. 507. et seqq. Beneckend. ad Seraph. de priv. iuram. pr. 99. num. 5. De exceptione, quam Cail. et alii addunt, si sc. mulier enormiter sit laesa, vid. Bacchov. ad Tr. V. 1. D. 25. th. 5. [note: g.] lit. c. * (6.) Si intercessionem iuramento confirmaverit. arg. cap. 9. x. de iureiur. l. 1. et seq. Auth. C. si advers. vend. Fr. h. num. 27. et 28. Hartm. d. obs. 3. Beneckend. d. l. num. 2. Fachin. 2. cap. 61. vid. Lugo, de I. et I. D. 32. sect. 2. §. 1. num. 12. vers. secundo. Bus. ad l. f. h. n. 6. et seq.

[note: f.] * CREDITORIS, apud quem mulier pro alio intercessit. Si ignoravit (vid. supr. O. n. 2.) vel minor sit, in casu l. 12. ff. de minoribus: tum enim aetatis ratio est potior. 12. in f. de minor. [note: o,,] 32. pr. h. * II. Ob CAUSAE FAVOREM, si femina aetate maior intercedat pro dote: 41. pr. de iur. dot. 12. f. C. h. Bacchov. V. 1. Disp. 25. th. 4. lit. b. (quod vix extendendum ad donationem propter nuptias. arg. d. l. f. C. iunct. 12. §. 2. C. qui pot. in pign.) aut pro servo manumittendo manumissionis pretium promittat. pen. C. h. Bocer. [note: a.] class. 2. D. 17. th. 41. * III. Ob STATUTA et iura contraria. vid. Hahn. h. in f. Mev. ad Ius Lubec. l. 1. tit. 10. art. 1. num. 74. et seqq. Groenevv. adrubr. h.

[note: H] [note: H] Creditori, apud quem mulier intercessit, ita succurritur: Si femina * alienam obligationem in suam fidem suscepit, [note: I] * cumulative [orig: cumulativè], tum creditor priorem suam actionem contra principalem debitorem retinet salvam. 1. §. f. h. 23. §. 1. C. h. [note: i.] * Sin privative [orig: privativè], tum Praetor, rescissa [orig: rescissâ] hac intercessione, creditori

versus priorem debitorem, eiusve heredes et fideiussores, pristinam actionem restituit, 8. §. 7. et seqq. 13. §. f. 24. §. 2. h. quae exinde [orig: exindè] vocatur restitutoria, 8. §. 9. et 13. l. 13. §. f. vel rescissoria. 16. C. * Ab initio pro alio se ream constituit, et novam obligationem intercedendo suscepit; Praetor utilem actionem, ex contractu mulieris competentem, creditori adversus illum, pro quo mulier intercessit, concedit, quae a [orig: à] Dd. institutoria vocatur: 8. §. p. h. vid. 10. ff. h. C. I. A. h. q. 12. et sqq. modo ille, pro quo mulier intercessit, sese contrahendo efficaciter obligare possit. 8. §. f. h.

XVI. 2. DE COMPENSATIONIBUS.

[note: D] COMPENSATIO hic [orig: hîc] est debiti et crediti inter se contributio, ipso iure, mutuum debitum tollendi gratia [orig: gratiâ], facta. 1. h. 4. f. C. h. §. 30. l. de action.

[note: +] [note: A] Est vel * PERPETUA, quae mutuum debitum in perpetuum tollit, vel minuit. 4. C. h. 18. pr. de pign. action. De aliis Divisionibus. vid. Fr. l. 1. Res. 13. num. 26.

[note: C] Fit ab ipsa lege, 4. 10. pr. 21. h. 4. f. C. h. §. 30. I. de action. Tulden. in Cod. h. n. 6. Maestert. tr. de compens. q. 28. propter aequitatem, 5. 18. pr. h. 5. 6. C. h. 36. de admin. tut. arg. 1. quod quisque iur. in alter. 8. pr. de dol. except. et utilitatem. 3.

Inter mutuos debitores, 2. h. 4. C. h. (Licet unus conditioni dandi sit subiectus, 20. §. 2. de stat. lib. 45. de condit. et demonstr. Fr. lib. 2. res. 17. n. 12. et 13. vid. Christin. vol. 3. decis. 38. n. 5. aut, antequam ex altera [orig: alterâ] parte debitum supervenerit, se soluturum iuraverit: vid. Grot. de Iure Belli et Pac. l. 2. c. 13. n. 20. 10. pr. 21. h. l. 4. C. h. 4. §. 7. de re iud. 19. de lib. caus. 76. de V. S. 4. ff. qui pot. in pign. Secus est, si tempore iuramenti mutuum adfuerit debitum; Maestert. tract. de compens. q. 12. Merend. lib. 1. contr. c. 4. Tulden. in C. h. n. 2. ¶¶. Magon. decis. Flor. 42. n. 7. Covarr. in C. Quamvis. de pact. in 6. part. 2. §. 4. n. 9. Bach. vol. 1. D. 25. q. 11. lit. a. Lugo, de I. et I. D. 16. sect. 6. n. 17. Obst. Cap. Ad nostram. 7. c. 2. x. de iurei. vid. Seraph. de Seraph. de priv. iuram. pr. 74. n. 38. et seqq. Trentac. lib. 3. tit. de compens. resol. 1. n. 7.) cuiuscumque sexus [orig: sexûs], aetatis, 3. C. de contr. iud. tut. 1. §. 4. ff. eod. vel conditionis: etiam adversus civitatem et fiscum: 3. C. h. 46. §. 5. de iur. fisc. Maestert. d. tr. q. 4. n. 1. modo eadem statio debeat, cuius nomine agitur. 1. C. h. ibi Gothofr. Maestert. d. q. 4. n. 9.

Christinae. vol. 3. decis. 39. Brisson. tr. de solut. lib. 2. tit. de compensat. nisi illis debeatur (1.) ex Kalendario, sive Codice rationum, 3. C. (vid. 64. de Leg. 3.) (2.) Ex vectigalibus, 3. C. vid. 17. §. 1. de V. S. Maestert. d. q. 4. n. 3. (3.) Ex causa annonaria, 46. §. 5. de iur. fisc. 3. C. Hahn. h. n. 10. verb. Casus. (4.) Ex causa tributorum, d. l. 46. §. 5. d. l. 3. Hahn. d. l. ¶. (5.) Ad alimenta publice [orig: publicè] praestanda in Xenodochiis, etc. d. l. 3. 122. de leg. 1. Maestert. d. q. 4. n. 5. quod Dd. ad omnia alimenta futura extendunt. vid. 8. de alim. legat. Carpz. p. 1. c. 8. d. 9. Maestert. d. q. 4. n. 5. Giurb. dec. 4. n. 48. Surd. tr. de alim. tit. 8. priv. 53. (6.) Quod statutis sumptibus inservit, 3. C. v. gr. solvendis stipendiis Clericis, Magistratibus, etc. Bocer. cl. 4. D. 19. th. 73. lit. c. Hahn. d. l. n. 10. vid. Trentac l. 3. tit. de compens. res. 1. n. 16. ubi, in decimis compensationem locum habere, negat. (7.) Fideicommissum civitati vel fisco relictum. 3. C. Maesiert. d. q. 4. n. 7. (8.) Pretium rei a [orig: à] fisco venditae. 7. C. h. 46. §. 5. de iur. fisc. Perez. in C h. n. 15. NON etiam compensatur inter illos, qui mutui debitores non sunt; 16. 18. §. 1. h. 9. C. h. Carpz. p. 1. c. 8. d. 7. n. 1. et 3. etiamsi tertius ille consentiat: 18. §. 1. Maest. d. l. q. 9. n. 2. vel debeatur uxori, arg. dd. ll. iunct. t. t. C. Ne ux. pro mar. vel debeat civitas et debeatur civibus, arg. dd. ll. iunct. 7. §. 1. Quod cuiusque univ. Hahn. h. n. 10. fere [orig: ferè] in fin. ¶. vel debitor principalis debeat et debeatur fideiussori, Maestert. d. tract. q. 5. n. 3. vel debeat filius emancipatus et debeatur patri, arg. dd. ll. iunct. t. t. C. Ne filius pro patre. de filio in potestate vid. 9. Maestert. in q. 8. vel debeat tutor proprio [orig: propriô] nomine, et debeatur pupillo, 23. h. Carpz. p. 1. c. 8. d. 7. ¶. aut debeat pupillus, et debeatur tutori: 18. §. 1. h. Maest. d. l. q. 9. n. 1. et c. (quod tamen alii ex aequitate admittunt, Fab. in C. h. def. 8. n. 6. et sqq. Carpz. 1. c. 8. d. 7. n. 6. ut et contra tutorem compensatur, quod reo a [orig: à] pupillo debetur ex causa ab alio tutore administrata, 36. ff. de adm. tut. Maest. d. tr. q. 4. n. 9. vid. Brisson tr. de solut. et liberat. lib. 2. tit. de compens.) vel si debeat Procurator in rem alienam, et debeatur domino. Maestert. d. tr. q. 6. Diss. Faber. in C. h. def. 17. Procurator vero [orig: verò] in rem suam recte [orig: rectè] compensat: 13. §. 1. ff. de pact. 25. de procur. 9. C. eod. 18. pr. h. Maestert. d. tr. q. 7. n. 3. etiamsi in actione cessa lis nondum sit contestata; arg. 55. de proc. Castr. ad d. l. 18. Sand. lib. 1. Decis. Fris. tit. 17. d. 2. et in tr. de act. cession. c. 10. n. 13. Maestert d. tr. q. 7. n. 4. et c. Bach. vol. 1. D. 25. th. 10. lit. a. Fr. l. 1. res. 13. n. 48. Compensatio tamen, quae

ante cessionem obstabat domino, obstat etiam cessionario. arg. 10. 21. ff. 4. f. C. h. Tessaur. dec. 221. ¶. Trentacinq. lib. 3. tit. de compens. res. 1. n. 6. Maestert. d. tr. q. 7. n. 1. Papae, dec. 567. n. 1. ¶. Papon. lib. 12. tit. 6. arrest. 2. sive cessionarius agat utili, sive directa [orig: directâ] actione, arg. 76. de solut. Fr. lib. 1. res. 13. Maestert. d. l. q. 7. n. 2. Diss. Bach. vol. 1. D. 25. th. 10. lit. d. Carpz. lib. 3. decis. 255. n. 18. et c. ¶. sive cessio facta sit ex causa onerosa, sive lucrativa, necessario [orig: necessariò], sive voluntarie [orig: voluntariè]. vid. Fr. 1. Res. 13. Dissent. Carpz. d. l. Sand. d. l. 3. t. 17. defin. 5. ¶. per l. 33. §. f. et seq. l. 34. ff. de procur. Ceterum [orig: Ceterùm] si cedens post cessionem factam debitori obligatur, compensatio tunc demum [orig: demùm] cessionario nocet, si debitori cessio facta nondum sit denuntiata. arg. 3. C. de nov. Fr. d. resol. n. 36. 40. et c. Tuld. in C h. in fin. vid. Trentac. d. res. 1. n. 6. Compensari potest, quod debet heres, cum eo, quod debebatur defuncto, licet hereditas cum beneficio inventarii fuerit adita; modo [orig: modò] solvendo sit, alias [orig: aliàs] hoc tantum pro quantitate hereditatis procedit. arg. f. §. 4. C. de iure delib. Fab. in C. h. def. 9. ¶. Carpz. 1. c. 8. d. 8. ¶. Contra singulos unius successores compensatur tantum [orig: tantùm] pro parte hereditaria [orig: hereditariâ], arg. 16. h. iunct. 25. §. 9. famil. ercisc. 6. C. eod. 1. C. si cert. petat. Maestert. d. tr. q. 10. n. 1. ubi num. fin. etiam explicat, quid in correis obtineat. vid. Brisson. tr. de solut. tit. de compens.

[note: O] [note: B] Fit compensatio * (1.) in REBUS; vid. Bach. V. 1. D. 25. th. 8. lit. C. verb. Genus tamen. non etiam factis. 31. de solut. Medic. tr. de compens. p. 1. q. 44. Zanger. part. 3. c. 8. n. 123. Mev. ad Ius [note: b,,] Lub. l. 4. t. 4. a. 9. n. 8. * (2.) EIUSDEM GENERIS proximi: 4. C. non etiam ex. gr. vinum cum oleo, etc. arg. 2. §. 2. de R. C. 16. C. de solut. Bach. d. l. Trentacinq. l. 3. tit. de compens. res. 1. n. 1. Hahn. h. n. 6. neque 100. Reichs-Thaler, in specie stuckh [orig: stückh]fur [orig: für]stuckh [orig: stückh], cum 150. flor. monet. arg. dd. ll. vid. Carpz. p. 1. c. 8. def. 11. ¶. Faber. in C. h. def. 2. ¶. Maestert. d. [note: b,,] l. q. 20. Hahn. h. n. 1. * (3.) EIUSDEM QUALITATIS VEL BONITATIS, arg. 3. de R. C. vid. Freyer, tr. de solut. c. 7. membr. 4. num. 119. licet alterum sub usuris, alterum absque illis debeatur, 11. 12. Brisson. de solut. lib. 2. tit. de compens. et quantitas inaequalis sit. 4. ff. 4. C. h. §. 30. I. de action.

[note: b,,] * (4.) IN GENERE, et SIMUL utrinque: v. g. ex utraque parte debito equo, sine certa [orig: certâ] determinatione: arg. 37. de leg. 1. l. 35. §. 1. et 2. C. de don. Barb. ad l. 4. C. h. num. 6. et c. Bach. 1. D. 25. q. 8. lit. c. Tuld. in Cod. h. n. 3. Sichard. in l. 14. C. h. n. 2. Hahn. h. n. 6. vel fundo certae quantitatis, sine speciali

loci determinatione. vid. Strauch. dissert. 17. aph 10.) Non etiam species pro specie, vel species pro quantitate: 13. 9. 2. de pign. 18. de pign. act. 11. C. de contrah. empt. 16. C. de iur. delib. Trentacinq. l. 3. t. de compens. Res. 1. num. 1. Maestert. de compens. quaest. 18. Obst. 1. §. p. si pars hered 22. h. vid. Maestert. d. q. 18. n. 5. etc. licet species sit aestimata, Sand. lib. 3. decis. Frisic. tit. 17. def. 3. ¶. taxationis gratia: arg. 21. C. de iur. dot. (secus si venditionis gratia: arg. 5. 10. C. de iur. dot.) Species etiam sunt nummi e. g. in illa arca, vel apud Titium depositi. 51. de leg. 1. l. 30. §. 4. ad L. Falcid. Trentacinq. l. 3 t. de compens. res. 1. num. 1. vers. in secunda conclusione. Maestert d. tr. q. 19. Bach. ad Tr. vol. 1. D. 25. th 8. lit. b. Fachin. lib. 1. controv. c. 6. Si ab una parte res in genere debetur, ab altera vero alternative [orig: alternativè] species, vel res eiusdem generis, in genere: v. gr. Stichus vel pecunia, utrum creditor vellet; ex eventu electionis dependet, an compensatio locum habeat, 22. Maestert. d. tr. q. 18. n. 5. vid. Strauch. dissert. 17. aph. 10. ubi compensari docet eandem speciem utrinque debitam, quod probat [note: b,,] Fr. h. num. 18. vers. sed Lactamen. * (5.) DEBITIS sive ex obligatione mixta, aut naturali tantum [orig: tantùm], 6. 14. h. (non etiam compensatur debitum ex obligatione civili tantum [orig: tantùm]: vid. supr. tit. de condict. indeb. R. 3. Maestert. de compens. quaest. 13. num. 7.) Ricc. p. 7. decis. coll. 2885. Carpz. p. 1. c. 8. def. 3. ¶. Diss. Maestert. quaest. 13. de compens. cui rum. Vinn. lib. 1. quaest. 49. modo haec sit perfecta, vid. tit. de condict. indeb. R. 3. et iure civili non reprobata: vid. 16. in f. ad SCt. Vellei. iunct. 40. pr. de condict. indeb. 95. §. 4. de solut. Ita compensatio obicitur vero debitori iniuria [orig: iniuriâ] iudicis absoluto: L. 60. pr. de condict. indebit. 8. §. 1. rat. rem haber. Brisson. tr. de solut. lib. 2 tit. de compens. Obst. 2. C. vid Vinn. d quaest. 49. Diss. Trentacinq. lib. 3. de compens. Resol. 1. n. 2. ¶ vid. 40. pr. de condict. indeb. 9. §. f. et l. seq. de SCt. Mac. Perperam autem condemnatus, quod solvit, non compensat. 2. C. h. argum. 25. de stat. hom. 1. C. de condict. indeb. vid. supr a [orig: à] tit. de condict. indebit. R. 3. Brisson. lib. 2. de solut. tit. de compens. Compensatur debitum [note: C] ex * CONTRACTU, vero [orig: verò], vel quasi, 5. 8. C. h. b. f. vel stricti iuris, §. 30. I. de Action. etiam commodato arg. f. Cod. h. sc. si aestimatio praestanda vid. sup. p. 224. tit commod. in act. contrar. SS. dotis repetitione: 15. §. 1 66. §. f. sol. matrim. 1. C. rer. amot. iunct. f. C. h. Obst. un. §. 5. C. de rei uxor. act. Maestert. de compens. quaest. 26. Monach. decis. Florent. 13. ¶. Giphan. ad d. l. un. §. taceat. C. de rei uxor. act.

fere [orig: ferè] in fin. Christin. vol. 3. d. 38. n. 7. Trentacinq. d. l. n. 18. ¶. deposito irregulari; Bach. V. 1. D. 26. th. 7. lit. b. vid. omnino [orig: omninò] Lugo, de I. et I. D. 33. sect. 2. num. 13. Hahn. h. n. 10. aut quod petitur actione depositi contraria; arg. f. C. h. iunct. 11. C. depos. Christin. Trentacinq. dd. ll. non etiam in depositi directa actione, cum res vel aestimatio petitur. f. C. h. §. 30. I. de action. l. p. C. deposit. Christ. d. def. 38. n. 7. Hahn. h. n. 10.

[note: c.] * Ex DELICTO: 10. §. 2. h. 36. de dol. mal. hac ratione dolus cum dolo et paria delicta compensantur, Bargal. de dol. lib. 6. reg. 15. Mev. ad I. L. l. 4. tit. 4. a. 9. sc. ratione effectus et quoad debitum pecuniarium: arg. 1. l. 10. §. 2. h. vid. 2. §. 4. 13. §. 5. ad L. Iul. de adult. Obst. 39. sol. matrim. C. ult. x. de adulter. vid. Maestert. de compens. q. 17. nisi sit spolium, f. §. f. C. h. 7. C. ad L. Iul. de vi publ. un. C. si de moment. possess fuerit app. vid. Maestert. d. tr. quaest. 25. Hahn. n. 10. vel furtum aut rapina, secundum Trentacinq. l. 3. tit. de compens. res. 1. n. 10. Christin. lib. 3. dec. 38. n. 7. vel attentatum, secundum [orig: secundùm] [note: b,,] Grassis. decis. 252. ¶ * (6.) PURE, ita, ut statim peti possit. 7. pr. h. argum. 213. de V. S. Brisson. lib. 2. de solut. tit. de compens. ¶. vid. Carpz. p. 1. c. 8. d. 4. Maestert. d. tr. quaest. 16. (Nec tamen osficit tempus humanitatis tantum [orig: tantùm] gratia solutioni concessum. 16. §. 1. h. Brisson. d. l. Maestert. d. quaest. 16. n. 4.) Hinc excluduntur fideiussor, ante solutionem propter aliam causam a [orig: à] debitore principali conventus, Carpz. 2. Resp. 103. ¶. Emptor annuorum redituum: Roderic. de ann. redit. l. 2. q. 18. n. 9. et seqq. Christin. vol. 3. dec. 38. n. 9. propter Ord. Imp. polit. de anno 1548. tit. Von wucherlichen Contracten [orig: Conträcten]. §. Und nachdem. Carpz. p. 3. c. 24. d. 16. et seqq. Roderic. d. quaest. 18. Lindenspuhr [orig: Lindenspühr], ad Ord. Prov. Wurtemb [orig: Würtemb]. p. 64. n. 11. Ita Creditor simplex, qui ex debitoris bonis aliquid sub hasta emit, pretium compensare non potest, antequam satisfactum sit hypothecariis. Berlich. p. 1. concl. 81. n. 212. Loci adiectio non impedit compensationem, modo [orig: modò] tempus, quod tacite [orig: tacitè] inest, sit praeterlapsum, arg. 3. §. 6. de eo, quod cert. loc. iunct. 7. h. et interesse loci aestimetur. 15. h. Brisson. tr. de solut. l. 2. tit. de [note: b.] compens. * (7.) CERTO et LIQUIDE, §. 30. I. de action. f. §. 1. C. h. de quo constet, quid quale, quantum debeatur, (vid. Carpz. p. 1. c. 8. d. 10.) vel ex adversarii confessione, vel ex re iudicata, Carpz. d. l. vel ex celeri probatione, f. §. 1. Hahn. h. n. 7. in f. quae facienda contra fiscum, intra duos menses, 46. §. 4. de iur. fisc. contra alios, intra tempus arbitrarium; arg. f. §. 1.

iunct. 1. §. 2. de iur. delib. Pichard. ad §. 30. I. de action. n. 18. et c. Bach. V. 1. Disp. 25. th. 8. lit. g. in fin. Maestert. de compens. q. 14. Carpz. d. conssit. 8. def. 13. num. 2. ¶. licet sit a [orig: à] creditore in iudicium deductum. 8. ibi Bus. num. 1. arg. 86. et seqq. de R. I. Hahn. h. num. 7. in pr. Peguera, dec. 173. n. 2. ¶. Illiquidi cum liquido nulla est compensatio, f. §. 1. C. vid. Barbos. ad d. l. f. n. 8. et c. et Trentacinq. l. 3. t. de comp. res. 1. n. 20. et c. e. g. tutores ante redditas rationes, expensas pupillorum nomine factas. Carpz. part. 1. dec. 94. ¶. Audiendus tamen est, qui causam etiam non liquidam, initio litis, per modum exceptionis opponit, eamque contestatur. Vinn. l. 1. q. 50. Zang. de except. p. 3. c. 8. n. 104. etc. Bach. Vol. 1. D. 25. th. 8. lit. g. Dissent. [note: a.] Maestert. tr. de comp. q. 15. * TEMPORALIS compensatio [note: D] est, quae ad certum tempus debitum tollit vel minuit. Hic sufficit, debitum esse purum et liquidum, etiamsi res diversi generis aut species debeantur. arg. 56. §. 3. de iur. dot. 5. pr. de impens. in res dotal. f. pr. C. h. §. 30. I. de action. Fr. h. n. 18. etc. contra scrupulosas limitationes, Maestert. tr. de comp. quaest. 21. num. 2. etc. et Zang. de except. p. 3. c. 8. n. 114. vid. Bach. V. 1. D. 25. th. 7. lit. c. fere [orig: ferè] in f. C. I. A. h. th. 2. Fr. ad §. 30. l. de act. in fin. Fr. h. num. 18. etc.

[note: E] Ex momento mutui debiti debitores ipso iure liberantur: §. 30. I. de act. 4. 10. pr. 21. ff. 4. f. C. h. Tulden. in C. h. num. 6. Trentacinq. l. 3. tit. de comp. res. 1. num. 24. Scacc. de commerc. §. 2. gl. 5. n. 42. etc. maxime [orig: maximè] n. 435. Bach. V. 1. D. 25. th. 10. lit. e. et f. Et quidem in compensatione propria, in perpetuum. 4. C. Fr. h. num. 18. l. 4. qui pot. in pign. 19. de liber. caus. Freier. de solut. cap. 7. m. 4. n. 107. Pichard. ad §. 30. I. de action. num. 24. Hinc usurae desinunt, 11. 12. h. 4. C. h. 7. C. de solut. pignora solvuntur, 12. C. h. arg. 43. de solut. et fldeiussores liberantur; 4. arg. d. l. 43. Maestert. de comp. quaest. 5. n. 1. et 2. etiam invito debitore principali. arg. dd. ll. iunct. 32. de sideiuss. vid. Hering. de fideiuss. cap. 20. §. 6. Et propter eiusmodi compensatum debitum errore solutum datur condictio indebiti, 10. §. 1. h. 30. de condict. indebit. 5. §. p. de impens. in res dot. Tulden. in C. h. num. 6. Bocer. cl. 4. D. 19. th. 88. lit. c. Pichard. ad §. 30. I. de Act. num. 27. Dissent. Zoes. h. n. 4. mora amplius non committitur; arg. 55. et 88. de R. I. ibique Gothofr. Maestert. d. tr. q. 28. n. 4. etiam in Emphyteusi; Maestert. d. q. 28. n. 4. Corbul. de iur. emphyt. c. 15. limit. 5. Bus. ad 11. h. Papae, decis. 171. n. 5. et ibi Ranchin. hoc tamen casu legali tempore protestationem

requiritur. Bacchov. Vol. 1. Disp. 25. th. 11. lit. D. Dissent. Christinae. Vol. 3. dec. 40. num. 1.

Licet compensatio ipso iure mutua debita tollat, alleganda tamen est: 2. 6. 7. 8. 10. f. §. 1. C. h. 13. 15. 18. 19. pen. h. Carpzov. p. 1. c. 8. d. 6. num. 1. Bocer. cl. 4. D. 19. th. 84. lit. b. Scaccia, de commerc. §. 2. gl. 5. num. 435. Et sufficit probatio sola mutui debiti, licet non dixerit: Volo compensare, Scheffer. part. 3. 9. 12. num. 9. Trentacinq. lib. 3. tit. de compens. res. 1. num. 24. vers. Mihi placet. in fin. quae allegatio est tantum facti exceptio; arg. dd. ll. Obst. 4. h. et allegari potest ante litem contestatam, Freier. tract. de solut. c. 7. m. 4. n. 135. Carpzov. p. 1. c. 8. d. 2. num. 2. et in ipsa exsecutione, 2. C. h. Carpzov. p. 1. c. 8. d. 6. ¶. Gail. l. 2. obs. 17. num. 10. ¶. Trentacinq. d. l. num. 25. Peguera, decis. 173. Carocc. de exception. contra sent. except. 27. etiam contra instrumenta, quae paratam habent exsecutionem, Carpzov. d. c. 8. d. 12. ¶. nulla [orig: nullâ] obstante praescriptione, Mohedan. dec. Rot. Rom. tit. de praescript. dec. 3. ¶. aut statuto, quod praecise [orig: praecisè] solutionem requirit. Pichard. ad §. 30. I. d. action. num. 25. Cornazzan. dec. 94. num. 10. Marc. p. 2. dec. 148. Compensatio uni debito semel opposita, non potest alteri rursus opponi. 13. h. Sande, lib. 3. Decis. Fris. t. 17. def. 1. ¶. Qui compensationem opponit, suum debitum fatetur. Merenda, lib. 5. controv. cap. 46. Christin. Vol. 3. dec. 40. ¶. Dissent. Fachin. lib. 11. controv. cap. 6. Maestert. tract. de compens. quaest. ult. per l. 9. de exception. cap. 63. de R. I. in 6.

[note: D] Si Iudex compensationem non admiserit, *quia debiti qualitas aliqua defuit; tum [orig: tùm] reo omne ius salvum manet: 7. §. 1. h. [note: d.] 18. §. f. commod. 1. §. 4. de contr. tut. act. * quia non exstitit reciprocum debitum, tum obstat reo imposterum exceptio rei iudicatae. 7. §. 1. h. d. l. 1. §. 4. l. 8. §. 2. de N. G. Bocer. cl. 4. Disp. 19. th. 89. Carpzov. p. 1. c. 8. def. 5.

Compensationis cognata sunt Retentio, de qua Maestert. tr. [note: SS] de compens. q. 3. Molignat. de retentione. Reconventio, de qua Maestert. d. tr. q. 2. n. 5. Gisebert. Molignat. Ursin. tr. de reconvent. Carpz. tr. de process. t. 6. a. 3. Confusio, de qua Maestert. d. tr. q. 2. num. 3. Brisson. tr. de solut. l. 2. tit. de confus. Freier. tr. de solut. cap. 7. m. 7. n. 221. etc. Solutio, de qua Brisson. et Freier. dd. trr. et Datio in solutum, de qua Freier. d. tr. c. 7. m. 2.

XVI. 3. DEPOSITI, VEL CONTRA.

[note: H] DEPOSITUM (vid. 1. pr. ff. 10. C. h. §. 2. in f. 1. de [note: S] I. N. G. et C. 7. §. 1. de pact. commendatum, seu commendatio, [note: D] 24. 26. ff. 6. l. 9. C. h. Fr. h. num. 3.) est contractus realis, quo res gratis custodienda traditur et recipitur. §. 3. [note: N] I. quib. mod. re. Estque nominatus, di/pleu os, d. §. 3. l. iunct. 5. pr. h. et bonae fidei. §. 28. l. de action. 1. §. 23. h.

[note: +] Dividitur (Mantic. de tac. et amb. convent. l. 10. t. 2. n. 10. [note: D] et t. 4. n. 11.) in REGULARE, in quo hoc agitur, ut secundum naturam huius contractus [orig: contractûs] res deposita in specie restituatur, [note: D] §. 3. 1. quib. mod. re contr. oblig. et IRREGULARE, quod in co notissimos depositi terminos excedit, ut depositarius rebus fungibilibus depositis uti, et illas in genere restituere possit, 24. 25. §. 1. l. 26. h. 31. locat. Stammler. de contract. D. 5. th. 11. quod fit tacite [orig: tacitè], si sc. pecunia numerata et non obsignata simpliciter deponitur, l. 31. us. Nam si quis locat. Corser. dec. 168. Mantie. de tac. et amb. conv. l. 10. t. 3. n. 12. Bach. V. 1. D. 26. q. 6. Mozz. de contr. tit. de depos. tit. de reb. quae depon. poss. n. 5. Hunn. Encycl. part. 3. t. 10. c. 2. n. 7. vel expresse [orig: expressè], et quidem ab initio, ut accipiens, si velit, pecunia [orig: pecuniâ]deposita [orig: depositâ] uti possit, vel ex postfacto; Illo casu, ex tempore, quo depositarius usus est pecunia [orig: pecuniâ]: hoc vero, statim dominium rei in depositarium transit, et negotium convertitur in mutuum: 9. §. f. l. 10. de reb. cred. 1. §. 34. h. nisi contrahentes depositum manere velint, 24. 26. §. 1. Christinae. vol. 3. dec. 48. n. 4. vid. Mantic. d. lib. 10. t. 3. n. 10. etc. Fr. h. n. 24. etc. Bach. a. th. 6. ubi Resp. ad l. f. C. de novat. vid. Bach. ad W. h. n. 5. Qui sine deponentis permissione re deposita utitur, furti renetur; 29. pr. ff. 3. C. h. Ord. Crim. art. 170. ibi Stephan. nisi deponentem consensurum speret. 76. pr. de furt. vid. Carpzov. p. 2. 9. 85. n. 66. etc. Groenevv. ad §. 6. l. de oblig. quae ex delicto.

[note: +] Deinde [orig: Deindè] est vel SEQUESTRUM, de quo infra [orig: infrà]: vel DEPOSITUM in specie ita dictum: Mantic. de tac. conv. l. 10. tit. 2. n. 7. quale est, si res non litigiosa ab uno vel pluribus, aut litigiosa ab uno simpliciter deponitur. arg. 6. 17. pr. [note: +] h. 110. de V. S. Obst. 9. §. 3. de dol. Hoc iterum dividitur in VOLUNTARIUM, quod fit ex libera voluntate: et NECESSARIUM, quod fit ex aliqua necessitate, et ob imminens

periculum tumultus [orig: tumultûs], incendii, etc. 1. §. 1. 2. et 3. h. vocatur etiam miserabile. vid. Mantic. d. tit. 2. n. 4. Pichard. ad §. 3. num. 16. I. quib. mod. re. Fr. h. n. 99.

[note: +] Depositum IURIS, quod tendit ad effectum liberationis, non est huius loci. vid. 19. C. de usur. 9. C. de solut. Bacchov. vol. 1. Disp. 26. th. 4. pr. Mozz. de contract. c. de depos. tit. de div. depos. num. 14.

[note: C] [note: A] Fit *mutuo consensu, §. 3. I. quib. mod. re. declarato verbis vel factis: 25. pr. arg. 9. §. 3. de iur. dot. Bach. ad Tr. vol. 1. D. 20. th. 5. pr. Arumae. exerc. Iust. 12. th. 15. Mozz. de depos. tit. Quomodo annull. n. 10. Molin. de I. et I. D. 522. n. 1. vid. tamen. §. 3. I. quib. mod. re contrah. 1. in f. et l. seq. ff. naut. caup. stab. Mant. de tac. et amb. conv. l. 10. t. 3. n. 3. Hunn. Encyclop. iur. p. 3. t. 10. n. 3. Mozz. d. l. n. 9. Arumae. d. th. 15.

[note: S] Ab omnibus, qui valide [orig: validè] contrahunt, etiam hodie [orig: hodiè] mulieribus. [note: a,,] Carpz. p. 2. dec. 141. ¶. vid. tamen Wibel. tr. de contract. mulier. c. 3. §. 1. n. 19. etc.

[note: O] Obiectum sunt res in commercio exsistentes, quae custodiam recipiunt, etiam alienae, 1. §. 39. 31. §. 1. h. pignus et depositum, 16. h. item immobiles; 11. de pericul. et comm. rei vend. 3. §. f. de A. vel A. P. facit 6. 17. h. Obst. 5. §. 4. de P. V. Fr. h. n. 6. etc. Bacchov. vol. 1. Disp. 26. th. 4. lit. d. Harppr. ad §. 3. I. quib. mod. re contrah. obl. n. 58. etc. Goedd. ad rubr. x. de sequestr. poss. n. 10. etc. et ad l. 110. de V. S. n. 3. Strauch. diss. 13. aph. 14. Vinn. ad §. 3. I. quib. mod. re contr. n. 1. Hunn. Encycl. iur. part. 3. t. 11. c. 1. n. 6. Stammler. de contr. Disp. 5. th. 29. etc. Plebst. ad Ius Prov. Wurt [orig: Würt]. D. 2. th. 30. lit. b. Diss. Christin. vol. 3. decis. 48. n. 2. et alii ab Harpprechto d. l. citati. non etiam depositarii propria: 15. 31. in fin. 45. pr. de R. I. Mantic. de tacit. et ambig. conv. l. 10. tit. 1. n. 9. etc. Deposito accedentia non censentur deposita; 1. §. 5. h. illorum tamen ratio habetur in restitutione, 1. §. 24. h. inprimis, si depositarius egerit dolose [orig: dolosè]. arg. 5. §. 9. comm. Bus. ad 1. §. 5. h. Mozz. de depos. tit. de natural. depos. num. 21.

[note: R] Ad hunc contractum requiritur (1.) ut res tradita sit ab initio, primario et principaliter CUSTODIAE gratia [orig: gratiâ]. §. 3. I. quib. mod. ro. 1. pr. h. Obst. §. 17. I. de oblig. quae ex delict. v. Goth. ad l. 23. de R. I. pag. 120. Hoc in dubio praesumitur ex simplici traditione et acceptione; 25. pr. Mantic. d. l. tit. 3. n. 2. Fr. h. n. 10. alioquin in aliud negotium incidit. 1. §. 12. et seq.

13. h. 5. §. 4. ff. de P. V. Mantic. d. l. tit. 1. num. 8. (2.) Urcustodia GRATIS sit recepta, 1. §. 8. et 9. h. vid. f. Honorarium tamen potest accedere. 2. §. 24. vi bonor. raptor. Mantic. d. l. 10. t. 1. num. 2.

[note: B] [note: E] *Deponens obligatur minus [orig: minùs] principaliter ad indemnitatem praestandam.

[note: C] *Depositarius rem *CUSTODIAT: Cista, si fuerit bene [orig: benè] [note: b.] clausa deposita, vid. 1. §. 41. Mantic. d. l. 10. tit. 5. n. 3. 7. ita debet restitui: alias [orig: aliàs] depositarii dolus praesumitur, et deponens admittitur ad iuramentum, quo res contentas demonstret; arg. 1. §. 26. Fr. h. n. 64. Carpz. 2. resp. 69. num. 9. 10. Mantic. d. l. tit. 5. n. 4. ¶. nisi depositarius contrarium probet, Fr. h. n. 65. Mantic. d. l. tit. 5. num. 9. etc. vel sit vir spectatae fidei, deponens vero persona levis. Fr. num. 66. Carpz. d. l. num. 11. vid. Tulden. in Cod. h. num. 5. Hahn. hic, n. 4. fere [orig: ferè] in fin. ¶. Carpz. d. l. Menoch. arbitr. iud. quaest. lib. 2. cas. [note: c,,] 208. n. 26. *RESTITUAT regulariter in specie, §. 3. I. quib. mod. re. et quidem (1.) in deposito in specie ita dicto, quandocumque deponenti placuerit. vid. Fr. n. 38. fere [orig: ferè] in fin. (2.) in deposito regulari, etiam ante diem additum, pro lubitu deponentis; 1. §. 45. Pichard. ad §. 28. I. de act. q. 20. n. 2. Obst. 1. §. 22. Hahn. h. n. 7. Bach. Vol. 1. D. 26. th. 1. lit. G. th. 5. lit. B. Mantic. de tac. convent. l. 10. tit. 4. n. 7. Bach. h. num. 7. non etiam pro lubitu depositarii, arg. 5. §. 2. h. arg. 5. C. de obl. et act. (3.) in deposito irregulari sufficit rem in genere restitui. §. 3. I. quib. mod. re. L. 31. locat. Vid. supr. +. Voc. [note: c.] irregulare. * DEPONENTI; dd. ll. nisi dominus concurrat rem vindicans, 31. §. 1. h. aut bona eius sint publicata, 31. pr. aut inciderit in eam conditionem, ut illi solvere iure non expediat, e. g. prodigus, hostis patriae, etc. Can. Ne quis. 14. caus. 22. q. z. Fr. h. n. 22. Mozz. de depos. tit. Quomodo annull. depos. n. 5. Lugo, de I. et I. D. 33. sect. 1. n. 7. Molin. de I. et I. D. 526. n. 2. vid. Senec. de benef. lib. 4. c. 10. Zoes. h. n. 25.

[note: D] [note: D] Actio depositi *DIRECTA est actio personalis, competens deponenti, adversus depositarium, ad rem depositam recuperandam. [note: N] §. 3. I. quib. mod. re. Estque civilis, Pichard. ad §. 28. I. de act. q. 20. n. 23. bonae fidei, §. 28. I. de act. regulariter rei persecutoria, §. 17. I. d. t. perpetua, 18. et interdum famosa, 1. de his, qui not. infam. 10. C. h. Carpz. p. 4. c. 45. d. 10. et poenalis mixta. 1. §. 1. l. 18. h. §. 17. I. de act. Pichard. n. 3.

communem deposuerint, singulis pro rata; 1. §. 44. l. 17. pr. h. nisi contrarium actum sit, d. §. 44. Mantic. de tac. et ambig. conv. l. 10. t. 7. n. 1. quod in sequestro semper actum censetur. d. l. 17. pr. Pluribus unius heredibus pro portione hereditaria; [note: E.] 1. §. 36 et quidem res deposita *INDIVIDUA, tota uni petenti et satisdationem praestanti restitui potest. 1. §. 36. in f. Salicet. Castr. ad d. l. 14. Carpzov. l. 5. resp. 14. num. 10. Giphan. ad l. f. C. h. Idem dicendum, si plures species depositae. [note: c.] arg. 29. de solut. Hahn. h. n. 4. * DIVIDUA, tota restituenda est maiorem hereditatis partem habenti, si petat, et idonee [orig: idoneè] caveat: 14. ibi Salic. et Castro. Mantica, d. l. t 7. n. 2. Uni petenti tantum sua portio solvenda, licet res fuerit obsignata 1. §. 36. Si tota res dividua uni licet caventi fuerit restituta, reliqui coheredes actionem depositi, contra depositarium, ad portiones suas petendas, habent salvam. arg. d. l. 1. § 36. ff. h. t. Carpzov. d. resp. 14. ¶. Si unus ex pluribus portionem suam de re fungibili deposita receperit, licet residuum apud depositarium perierit, reliquis tamen nihil communicare tenetur; 24. si in fraud. credit. f. C. h. ibi Giphan. Obst. 63. §. 5. pro soc. Giphan. d l. Salicet. ad l. f. C. h. num. 2. Quod secus est in pluribus speciebus depositis. arg. 29. de solut. Mantic. d. l. 10. t. 7. n. 5. Salicet. ad f. C. h. n. 3. vid. Fr h. n. 18. etc. Urilis actio competit domino, cuius rem alius deposuit, cum pacto, ut domino restituatur: 8. C. ad exhib. vid. Bach. vol. 1. Disp. 26. th. 5. lit. c. verb. Quod si fideicomm. Pichard. ad §. 28. de act quaest. 20. n. 10.

[note: P] Competit contra depositarium; §. 3. I. Quib. mod. re. singulos in solidum, si apud plures deponens omnium fidem in solidum secutus sit; 1. §. 43. h. 9. pr. iunct. 3. §. 1. de duob. reis. Castro, Salicet. ad d. l. 1. §. 43. Sin communi periculo apud plures deposuerit, singuli tantum pro rata tenentur; arg 21. §. 1. eommod. nisi omnes dolum admiserint; tunc enim obligantur singuli in solidum. vid. Salicet. et Castro, ad dict. §. 43. Contra heredem, ob dolum defuncti, competit in solidum. 12. 49. de O. et A. 7. §. 1. h. Mesa, lib. 2. varr. resol. c. 34. n. 9. Mant. d. l. 10. t. 8. n. 3. vid. Fr. h. n. 101. etc. Si ipse rem apud defunctum depositam distraxerit, ignorans depositum esse, tenetur tantum [orig: tantùm] ad id; quod exinde ad eum pervenit: 1. §. f. Mesa, d. cap. 34. et seq. cap. 35. Castr. ad d. l. 1. §. f. vid. l. 2. et seq. h. Mantic. d. l. t. 9. n. 35. etc. Depositarii plures successores singuli tantum pro portionibus hereditariis tenentur; 7. §. 1.

l. 9. h. nisi unus res possit restituere, arg. 3. §. 3. commod. Salicet. ad 22. aut ex suo dolo conveniatur. 9. vid. 10. Siomnes coheredes dolum in rebus dividuis depositis admiserint, singuli, si solvendo sunt, pro partibus; 22. ibi Salicet. n. 2. Castro, Costal. ad l. 5. §. Si duobus. ff. commod. n. 10. si in speciebus, quae salva [orig: salvâ]substantia [orig: substantiâ] dividi non possunt, singuli tenentur in solidum. 22. et ibi Salicet. et Castr. Costal. d. l. n. 11. Pichard. ad §. 28. I. de act. q. 20. n. 21. etc. vid. Fr. h. n. 107. etc. In deposito miserabili heredes ob dolum defuncti in simplum, etiamsi intra annum agatur, ob proprium dolum, in duplum obligantur. 1. §. 1. l. 18. h. Pichard. d. q. 20. n. 26. NON competit haec actio contra singulares successores, 8. C. h. vid. l. 16. h. nec contra tertium, cui depositarius rem custodiendam iterum commisit. 16. h. vid. 1. §. 14. 15. L. 21. h.

[note: O] Obiectum huius actionis sunt res, et quidem in deposito regulari, depositae in specie; §. 3. 1. Quib. mod. re. in deposito voluntario simplum, in necessario, five miserabili, si depositarius, vel eius heredes depositum inficientur, aut illud restituere dolo detrectent, duplum; 1. §. 1. 4. l. 18. Fr. h. n. 99. Pichard. ad §. 3. 1. Quib. mod. re. n. 16. Mesa, l. 2. varr. resoll. c. 34. n. 3. et 4. quae dupli poena non ubique exolevit. Wurtemb [orig: Würtemb]. Landr. p. 2. t. 3. §. f. Diss. Groenevv. ad L. 1. §. 1. h. et ad §. 23. I. de act.

Venit in hanc actionem res deposita cum fructibus, et omni causa, 1. §. 24. h. 38. §. 10. de usur. Carpz. l. 4. resp. 55. n. 3. et (positis terminis habilibus, vid. Fr. h. n. 68. Bach. ad Tr. V. 1. D. 28. th. 7. pr.) usuris, ex mora, 32. §. 2. de usur. 24. in f. 25. §. 1. l. 29. §. 1. ff. 2. et 3. C. h. iunct. 8. §. 1. l. f. de cond. furt. Fr. d. l. n. 75. vel pacto; 24. in f. 26. §. 1. h. 28. et 29. §. 1. Fr. d. l. n. 76. sed non ob solum rei depositae usum a [orig: à] deponente depositario concessum. arg. 24. in f. 25. §. 1. 26. §. 1. Fr. h. n. 74. Obst. 29. §. 1. ff. 3. 4. C. h. arg. t. t. commod. 24. de P. V. 3. C. de usur. Diss. Carpz. l. 4. resp. 35. n. 7. etc. Neque ad possessionem, quam depositarius pecunia [orig: pecuniâ]deposita [orig: depositâ] sibi comparavit. 6. C. de R. V. vid. 8. C. eod.

Si res deposita detersor reddatur, vel perierit, tenetur depositarius ad deteriorationis vel totius rei aestimationem, 1. §. 16. iureiurando in litem factam. 1. §. 26. h. 5. pr. de in lit. iur. Hic praestet dolum et culpam latam; §. 3. I. quib. mod. re. 1. §. f. l. 32. h. 5. §. 2. commod. 23. de R. I. 1. C. h. vid. supr a [orig: à] in tit. Commod. p. 228. non etiam levem, nisi honorarium acceperit, 5. §. 2. commod. c. 2. x. h. Trentacinq. l. 3. t. de depos. resol. 2. n. 11. Mantic. de tac. et ambig. conv. l. 10. t. 9. n. 12. vel alia [orig: aliâ] ratione

depositum utriusque gratia [orig: gratiâ] contractum sit: 5. §. 2. commod. vid. Bach. V. 1. D. 26. th. 3. lit. b. etc. Trent. d. res. 2. n. 9. Item si culpae praestationem promiserit, 1. §. 6. aut sese deposito obtulerit. c. 2. x. h. l. 1. §. 35. depos. vid. Mant. d. tit. 9. n. 14. etc. Trent. d. res. 2. n. 8. Molin. de I. et I. D. 527. n. 5. Si sola depositarii utilitas versatur, etiam culpa levissima ab ipso praestetur, 4. de R. C. Trent. d. res. 2. n. 5. et 6. ¶. Mantic. d. tit. 9. n. 18. etc. Fr. b. n. 34. etc. non etiam casibus fortuitis; 1. C. h. 4. de R. C. Mantic. d. tit. n. 23. etc. nisi in deposito irregulari dominium in depositarium transierit, arg. 9. C. de pign. act. iunct. 11. C. si cort. pet. Mantic. d. tit. 9. n. 22. etc. Trentac. d. res. 2. n. 7. aut ipse pacto casum in se receperit, 1. C. h. cap. 2. x. h. aut casum praecesserit ipsius mora, 12. §. 1. h. v. 14. §. 1. h. Bacchov. V. 1. D. 26. th. 3. lit. a. Mantic. d. t. 9. n. 3. vel culpa a [orig: à] depositario praestanda. cap. 2. x. h. Trentac. d. res. 2. n. 12. Meier. tr. de culpa, th. 119. vid. 1. §. 25. Obst. 16. de condict. furtiv. vid. Fr. h. n. 72. Mantic. d. t. 9. n. 4. Groenevv. ad l. 1. §. 25. h. n. 1. 2. iunct. Ord. Crim. art. 170. Tabor. Racem. ad d. art. Carpz. p. 1. q. 85. n. 76. etc. Depositarius, si in communi periculo, relicta [orig: relictâ] re deposita [orig: depositâ], eripuerit suam, tunc demum [orig: demùm] deponenti tenetur, si res propria minoris praetii esset, quam [orig: quàm] deposita; Bonacin. de contract. et rest. D. 3. q. 1. punct. 6. n. 25. vers. Verum tamen est. Hahn. h. n. 14. p. m. 594. etc. Dissent. Mant. d. lib. 10. tit. 9. n. 42. si vero [orig: verò] depositas propriis praeferret, a deponente repeteret pretium propriarum relictarum. Bonacin. d. l. Lugo, de I. et I. D. 8. sect. 10. n. 230. etc. Molin. de I. et I. tr. 2 D. 296. Laymann. Theol. mor. lib. 3. tr. 4. c. 7. n. 7. et supra [orig: suprà] ad tit. Commod. p. 222. De dolo secundi depositarn non ultra tenetur, quam [orig: quàm] ut adversus illum [note: pr.] actiones suas deponenti praestet. 16. Hic probat Depositarius, rem casu periisse; arg. 2. et 19. §. 1. de prob. 5. C. de pign. act. Carpz. p. 2. c. 26. def. 17. et lib. 5. resp. 13. n. 6. etc. Trent. l. 3. t. de pign. res. 3. n. 2. ¶. Deponens vero, culpam depositarii praecessisse. arg. 18. §. 1. de probat. 6. C. de dol. Carpz. d. c. 26. definit. 19. ¶. et l. 5. Resp. 13. ¶. Dissent. Hahn. h. n. 14. vers. Ubi quoad. vid. Trentac. d. t. res. 3. n. 3. etc. et res. 6.

[note: E] Hac [orig: Hâc] actione condemnatus rem restituat (1.) debito loco, vid. 12. pr. et §. 1. (2.) ilico; l. 11. C. nec ad rem in specie restituendam quadrimestre spatium conceditur, arg. 11. C. vid. Bacchov. vol. 1. D. 26. th. 7. lit. e. Mantic. de tac. conv. l. 10. t. 10. n. 3. Wurms. tit. 23. obs. 1. n. 12. nec admittitur

compensatio, 11. C. h. f. §. 1. C. de compens. vid. tit. de compens. O. p. 274. Mant. d. tit. 10. n. 4. et seqq. nec retentio, 11. C. licet ob expensas necessarias: arg. 11. C. Hahn. h. n. 5. verb. Sine ulla mora. Zoes. h. n. 29. Diss. Bach. vol. 1. D. 26. th. 5. lit. C. verb. Sed an etc. Christin. V. 3. dec. 48. n. 6. in f. Vinn. 1. qu. sel. 51. Mantic. d. tit. 10. n. 24. nec exceptio rei non traditae contra depositi instrumentum; 14. §. 1. C. de non num. pecun. Mant. d. l. t. 10. n. 1. Coler. de process. exsec. p. 3. c. 1. n. 23. etc. Schultz. obs. 3. n. 67. etc. quod tamen de Iure Civili non est certum. Bach. vol. 1. D. 26. th. 7. lit. d. (3.) deponenti; v. supr. h. p. 279. E. qui omnibus, hypothecariis etiam, creditoribus depositarii praefertur; arg. 17. §. 1. ff. 8. C. h. 24. §. 2. ff. de reb. auct. iud. poss. Carpz. p. 1. c. 28. d. 15. ¶. Bach. vol. 2. D. 24. th. 7. lit. b. verb. Aut. apud. etiamsi quantitas sit deposita: d. l. 24. §. 2. in f. modo res deposita adhuc exstet. dd. ll. Si autem consumpta sit, aut dominium in depositarium translatum (vid. supr. h. +.) tunc videndum, si deponens usuras accepit, a [orig: à] reliquis creditoribus non separatur; 24. §. 2. de reb. aut. iud. poss. 7. §. 2. Si non acceplt, et usum tacite [orig: tacitè] vel expresse [orig: expressè] concessit, tum [orig: tùm] collocatur post privilegia, ante tamen simplices: d. l. 24. §. 2. Si vero [orig: verò] non concessit, tum [orig: tùm] praefertur omnibus privilegia personalia habentibus. 7. §. 2. iunct. L. 8. h. Aliter hoc explicat, Fr. ad tit. qui pot. in pign. n. 56. etc. Bach. V. 2. D. 24. th. 7. lit. g. verb. Item. Bus. ad d. l. 7. h. Zoes. h. n. 26. (Obst. arg. 8. ff. h.) vid. Carpz. p. 1. c. 28. d. 150. ¶. Berlich. 1. concl. 70. n. 2.

[note: d.] [note: D] Actio depositi * CONTRARIA est actio personalis, competens depositario, adversus deponentem, ad indemnitatem [note: N] depositi nomine confequendam. 5. pr. h. Est civilis, bonae fidei, rei persecutoria, numquam poenalis, nec famosa, 6. §. f. de his, qui not. infam.

[note: C] Oritur ex obligatione secundaria deponentis ad indemnitatem. 5. pr.

[note: S] Datur depositario, et heredibus, Oldend. de act. cl. 4. act. 23. q. 6. verb. Heredibus quoque.

[note: O] Ad id, quod depositario, depositi nomine, abest; 5. pr. e. gr. 12. pr. 23. h. 31. ff. de pign. act. 61. §. 5. de surt. Deponens de levissima culpa tenetur; arg. d. l. 61. §. 5. iunct. 5. §. 2. ff. comm. Mei. de culp. th. 122. Damnum in hoc contrario iudicio non aestimatur per iusiur. in litem. 5. pr. Pich. ad §. 28. I. de act. q. 20. n. 34.

[note: +] condiditione contractum, ut lite sinita [orig: sinitâ] victori restituatur. Est (vid. [note: D] [note: F] Harppr. ad §. 3. I. Quib. mod. re. n. 64. etc.) * Necessarium, sive [note: N] iudiciale, quod fit auctoritate Iudicis, etiam parte invita [orig: invitâ]; 7. §. f. qui satisd. cog. Fr. h. n. 48. et regulariter, tamquam species exsecutionis, est prohibitum; l. un. C. de prohib. sequest. c. 1. x. de [note: f.] sequestr. poss. Harppr. ad d. §. 3. n. 74. etc. nisi metus armorum, dilapidationis, fugae, vel alia iusta causa subsit, vid. Harppr. ad d. §. 3. n. 107. etc. Goedd. de sequestr. c. 2. n. 16. etc. et Iudex, [note: D] causa [orig: causâ]cognita [orig: cognitâ], illud rite [orig: ritè] decernat. vid. Hunn. d. t. c. 2. Harpprecht. ad d. §. 3. n. 129. etc. *Voluntarium, quo [note: N] a pluribus litigantibus res litigiosa a pud tertium deponitur. 17. pr. h. 18. de P. V. 110. de V. S. Obst. 9. §. 3. de dol. v. Fr. h. n. 52. Bacchov. V. 1. D. 26. th. 13. lit. b. Hoc est permissum. 5. §. f. 6. 17. Fr. h. num. 56.

[note: E] Contrahitur custodiae gratia [orig: gratiâ]; 6. h. unde in sequestrem nec possessio, nec dominium transfertur; 39. de A. vel A. P. nisi aliud egerint partes; d. l. 39. 17. §. 1. h. Harppr. ad d. §. 3. n. 174. etc. si tamen rei sequestratae conditio aliam quoque curam requirat, sequester illam quoque suscepisse creditur. Bach. d. D. 26. th. 10. l. a. e. g. fructus colligit, etc. v. Hunn. d. t. 12. c. 3. n. 2. etc. ius patronatus rei sequestratae adhaerens exercet. Harppr. ad d. §. 3. n. 161. etc. ¶. Goedd. de sequestr. c. 2. n. 59. etc. vid. tamen Bach. V. 1. D. 26. th. 9. lit. d. Datur ex sequestro voluntario, illi, cui res restituenda, adversus sequestrem, ad rem cum omni causa consequendam, actio depositi sequestraria directa; 5. §. 1. 12. §. 2. ex sequestro necessario, sive iudiciali, utilis: arg. 8. C. ad exhib. non actio de dolo, nec regulariter (v. l. 1. §. 9.) actio praescriptis verbis. Obst. 9. §. 3. de dol. Bach. V. 1. D. 26. th. 13. lit. h. Sequestri quoque ad indemnitatem consequendam datur Actio depositi sequestraria contraria. Harppr. d. l. n. 181. Clud. tr. de sequestr. c. 12. n. 24. etc. Alia ad hanc materiam pertinentia explicant Goedd. Clud. dd. trr. de sequestr. Harppr. ad d. §. 3. Hunn. in Encyclop. iur. p. 3. d. t. 12. et alii ibidem citati.

XVII. I. MANDATI, VEL CONTRA.

[note: D] MAndatum hic est contractus consensualis, quo aliquid gratis gerendum committitur et suscipitur. 22. §. 11. L. 15. [note: N] h. Vinn. ad rubr. I. h. Est nominatus, 1. §. 2. de rer. permut. bonae fidei, §. un. I. de oblig. quae ex cons. di/pleuros. d. §. un.

[note: +] Dividitur, Ratione causae efficientis, in Expressum, et Tacitum: vid. 6. §. 2. l. 18. 53. h. Vinn. ad pr. I. h. Mantic. de

tacit. convent. lib. 7. t. 2. n. 8. etc. Ratione obiecti, in Universale, et Speciale, (vid. sup. tit. de procur. +) Mantic. d. t. 2. n. 21. et tit. 16. ubi mandato generali. Mozz. tr. de contractib. tit. de mandat. cap. de division. mand. n. 4. etc. ubi enumerat casus, in quibus speciale requiritur mandatum. Item in Iudiciale, et Extraiudiciale, Vinn. d. l.

Ratione finis, quod contiahatur vel (1.) Mandantis tantum [orig: tantùm]gratia [orig: gratiâ]. §. 1. I. h. 2. §. 1. h. (2.) Mandantis, et Mandatarii. §. 2. I. h. ibi Vinn. l. 2. §. 4. h. (3.) Mandantis et tertii. §. 4. I. h. 2. §. 3. (4.) Mandantis, Manditarii, et Tertii. vid. 8. §. 4. h. Vinn. ad pr. I. h. in f. (5.) Tertii tantum [orig: tantùm]. §. 3. I. h. 2. §. 2. 6. §. 4. (6.) Tertii, et Mandatarii: §. 5. I. h. 2. §. 5. h. modo [orig: modò] aliqualiter intersit Mandantis. 8. §. 6. h. arg. 38. §. 17. de V. O. 21. §. f. l. 28. de N. G. Bach. vol. 1. D. 27. th. 7. lit. a. Fr. ad §. 3. I. h. et ad p. h. n. 50. etc. Quod Mandatarii tantum [orig: tantùm]gratia [orig: gratiâ] geritur, consilium est, non mandatum. §. 6. I. h. 2. §. f. h. Fr. h. n. 54. etc.

[note: C] Contrahitur nudo committentis et recipientis consensu, quocumque modo declarato, 1. pr. et §. 1. h. §. un. I. de oblig. ex cons. etiam facto [orig: factô], Clem. 1. de procur. praesentis scientia ac patientia, 6. §. 2. l. 18. h. verbis, ex. gr. volo, mando, iubeo, rogo, etc. 1. §. 2. h. Fr. h. n. 6. Mantic. d. lib. 7. t. 3. num. 1. non etiam admoneo, commendo, suadeo, exhortor. 12. §. 12. h. 1. §. 14. depos. 20. in f. de his, qui not. infam. Mozz. de contract. tit. mand. cap. de substant. mandat. n. 9.

[note: S] Mandare, et mandatum suscipere possunt omnes, qui contrahendo [note: P] sese obligare valent, nec specialiter ab hoc contractu excluduntur; arg. 43. pr. et §. 1. de procurat. (vid. tit. de procur. C. et S.) etiam deportati, arg. 17. §. 1. de poen. iunct. §. 2. I. de I. N. G. et C. vid. 22. §. 5. h. 15. de interdict. et releg. Bacchov. vol. 1. Disp. 27. th. 2. lit. a. et mulieres; modo hae non intercedant, 7. ad SCtum Velleian. (vid. tit. de procur. C. et S.) nec virile officium suscipiant; 2. de R. I. Mandatarii extraiudiciales; 8. §. 3. h. c. 1. in f. c. f. de procurat. in 6. nisi dominus hoc prohibuerit, Salicet. ad l. 8. num. 3. C. de procurat. vel negotii commissi natura singularem Mandatarii industriam requirat: arg. l. un. §. 9. vers. Sin vero [orig: verò] C. de caduc. toll. 31. de solut. cap. 12. de offic. et potest. delegat. in 6. Honded. vol. 1. consult. 5.5. num. 79. et 80. quod factum esse censetur in omnibus magni momenti negotiis, arg. c. f. de procur. in 6. Tholos. Syntagm. iur. univers. l. 49. cap. 4. num. 6. vid. Salic. ad 8. §. 3. h. et ad l. 8. n. 3. C. de procur. ubi explicat

l. p. §. 2. ff. de divers. temp. praescript. Mandatarius ad litem, nisi factus sit litis dominus aut dominus actionis substituendi potestatem concesserit, allum substituere nequit. 8. §. 3. h. 8. 11. 23. C. de procur. c. 1. vers. licet. de procur. in 6.

[note: O] Obiectum sunt negotia gerenda, futura, 12. §. 14. vel absolvenda, 60. de R. I. l. f. C. ad SCt. Macedon. (in totum absoluta ratihabentur: 9. ff. 9. C. de N. G. Fr. h. n. 20. et ad tit. de N. G. n. 13.) certa, arg. 69. §. 4. de iur. dot. 115. pr. de V. O. iunct. 60. pr. de V. S. vid. Vinn. ad §. 1. I. h. n. 1. Bach. V. 1. Disp. 27. th. 3. lit. a. et b. verb. sed an dere incerta. Fr. h. n. 21. etc. honesta: 6. §. 3. ff. §. 7. I. h. 26. etc. 123. de V. O. alias enim nec mandatarius mandanti, nec hic illi obligatur: §. 7. I. h. Bacchov. d. D. 27. th. 3. lit. g. Carpz. p. 4. c. 6. d. 8. n. 2. uterque tamen illis, quibus nocitum est ex delicto obligatur. 11. §. 3. de iniur. 15. §. 1. ad L. Cornel. de Sicar. 5. C. de accus. Carpz. p. 1. quaest. 4. Bonac. tr. de contract. et restit. D. 1. quaest. 2. punct. 6. per tot. Lugo, de I. et I. D. 19. sect. 2. Bacchov. d. Disp. 27. th. 3. lit. g. vid. 12. §. 11. h. 8. pro emptore.

[note: R] Fiat gratis, §. f. I. h. 1. §. f. l. 36. §. 1. h. vid. supr. D. inde distinguitur a [orig: à] locatione; 22. de P. V. §. f. I. h. HONORARIUM accedere potest: 6. pr. 7. ff. 1. C. h. arg. 2. §. 24. ff. vi bon. rapt. Fr. h. num. 26. Vinn. ad §. f. 1. h. quod petitur condictione certi, si stipulatione promissum sit certum; vel actione mandati contraria, si pacto in continenti adiecto promissum sit; arg. 56. §. p. h. 24. 25. §. 1. l. 26. §. 1. in f. depos. Gl. in l. 1. C. h. vid. tamen Bach. V. 1. D. 27. th. 1. lit. e. Fr. h. n. 34. vel extraordinaria persecutione, si pacto ex intervallo addito promissio facta. 7. ff. 1. C. h. Fr. d. l. num. 36. Si vero nihil, vel incertum promissum sit, eius nomine nihil potest peti; 56. §. p. ff. 17. C. h. Fr. d. l. n. 37. etc. nisi conditio mandatarii aliud suadeat: 1. §. 1. 10. l. 4. ff. de extraord. cognit. ut sunt hodie [orig: hodiè] Procuratores iudiciales, Advocati et similes. Fr. d. n. 37. et 40. Bach. V. 1. D. 27. th. 1. lit. e. Papae, decis. 68. n. 6. Papon. l. 6. t. 12. arrest. 5.

[note: E] Mandatarius principaliter obligatur ad diligentem et fidelem impletionem eius, quod gerendum suscepit, 22. §. 11. et ad restitutionem eius, quod mandati occasione accepit. 10. §. 2. 20. pr. Mandans obligatur minus [orig: minùs] principaliter ad indemnitatem praestandam mandatario, 12. §. 9. 20. pr. 27. §. 4. h. Koppen [orig: Köppen]. lib. 2. obs. 58. n. 13. hinc nascuntur actiones directa et contraria.

[note: SS] COMMENDATIO est, qua [orig: quâ], praevia [orig: praeviâ] vel addita [orig: additâ] laudatione, generaliter saltem persona vel res alterius benevolentiae aut affectioni insinuatur, Tuld. in C. h. n. 2. et, ut illi benevolentiae ac humanitatis officia praestentur, rogatur, 12. §. 12. h. 19. pr. de aedil. ed. 11. §. 2. de leg. 3. Finckelth. obs. 16. n. 1. et 2. Carpz. p. 2. dec. 126. n. 6. Mev. ad I. L. l. 3. t. 10. art. un. n. [note: E] 3. Hinc regulariter nulla nascitur obligatio; 12. §. 12. h. f. C. quod cum eo. 37. de dol. Mant. de tac. et amb. conv. l. 7. t. 3. n. 12. Finckelth. d. obs. 16. n. 1. etc. Carpz. 2. dec. 126. n. 3. etc. ¶. Mev. d. l. n. 2. etc. Barbos. in d. l. f. C. quod cum eo. n. 1. et 2. Exceptiones tradit Finckelth. d. obs. 5. etc. Carpz. 2. dec. 126. n. 10. etc. et in I. For. p. 2. c. 18. def. f. Scheffer. part. 1. q. 46.

[note: SS] CONSILIUM est, quo [orig: quô] quis tantum, quid sibi in re dubia faciendum esse videtur, ostendit, et suggerit; sine tamen animo alterum ad illud faciendum, et sese ad indemnitatem praestandam obligandi; sed illud libero alterius arbitrio relinquit. §. 6. I. h. 2. §. f. Bonac. tr. de contract. et restit. D. 1. quaest. 2. punct. 6. num. 6.

[note: E] Consilium non fraudulentum non est obligatorium, dd. ll. 1. §. 14. depos. 47. de R. I. c. 62. de R. I. in 6. etiamsi ille, qui consilium est secutus, illud ipsum alias [orig: aliàs] non fecisset, Tuld. h. n. 3. et negotium etiam tertii commodum respiciat, modo [orig: modò] de animo tantum [orig: tantúm] consulendi constet. arg. dd. ll. Obst. §. 6. I. l. 6. §. 5. h. vid. Bonacin. de contract. D. 1. quaest. 2. punct. 7. per tot. In hisce autem negotiis distinguendis magis ad voluntatem contrahentium, quam ad verborum conceptionem est respiciendum. arg. fin. C. quae res pignor. oblig. poss. arg. 2. §. f. L. 10. §. 7. h.

[note: A] [note: D] Actio mandati * DIRECTA est personalis, competens mandanti, adversus mandatarium, ad ea, quae mandatarius, mandati [note: N] nomine, mandanti praestare tenetur. Est civilis, rei persecutoria, bonae fidei, §. 28. I. de act. interdum famosa, 1. 6. §. 5. de his, qui not. infam. 21. C. h. si sc. propter dolum quis condemnatus. arg. d. l. 6. §. f. Tuld. in C. h. n. 4. vid. Mantic. de tac. conv. l. 7. t. 117 Turry. tr. de Camb. Disp. 2. quaest. 5. num. 3. etc.

Competit Mandatori et heredibus, Pichard. ad §. 28. I. de act. q. 19. n. 2. Oldend. l. 4. act. 24. §. 6.

[note: P] Adversus mandatarium et heredes, 17. 49. de O. et A. Contra plures mandatarios, singulos in solidum; 60. §. 2. h. qui tamen hodie [orig: hodiè] exceptionem divisionis habent; vid. Carpz. p. 2.

c. 17. d. 13. Groenevv. ad 60. §. 2. et si unus tantum [orig: tantùm] gesserit, reliquis beneficium ordinis ex aequitate conceditur. arg. f. C. de divid. tutel. Bach. vol. 1. D. 27. th. 2. lit. d.

[note: B] Ad id, quod Mandatarius ex hoc contractu debet, et quidem [note: O] *(1.) si mandatum susceptum, nec finitum, non legitime [orig: legitimè] impleverit, ad omne interesse. 5. §. 1. 6. §. 1. 8. §. 6. 27. §. 2. ff. 16. C. h. iunct. 13. §. ult. de re iud. 22. §. 11. h. §. 11. I. h. Si fines mandati excesserit, tum [orig: tùm] negotium ratione mandantis est nullum: 10. C. de procur. 5. §. 3. et 4. ff. 12. C. h. propter 5. pr. h. §. 8. I. h. vid. Mantic. de tac. convent. l. 7. tit. 15. per tot. vid. Ricc. decis. collect. 2213. Mandatarius illi, cum quo contraxit, Carpz. p. 2. c. 20. d. 12. et mandanti tenetur ad omne interesse: 41. h. Carpz. d. const. 20. d. 11. Ipsi vero [orig: verò] contra mandatorem, quoad excessum, nulla, nec negotiorum gestorum, actio competit: 22. pr. 41. h. §. 8. I. h. arg. f. C. de N. G. 40. h. Vinn. ad d. §. 8. n. 5. 6. Bach. V. i. Disp. 27. th. 7. lit. h. Hahn. h. n. 11. Fr. h. n. 77. Mantic. d. l. t. 15. n. 21. Ita mandati fines excedit, qui minoris vendit: vid. 5. §. 3. et 4. h. Fr. h. n. 78. Bonacin. de contr. D. 1. q. 2. punct. 6. n. 13. 14. (non etiam si minoris emat, §. 8. I. h. 5. in f. h. arg. 1. §. 4. de V. O. Vinn. ad d. §. 8. inf. §. 3. et 4. h. aut faciat aequipollens, f. §. f. h. vid. Mantic. d. tit. 15. num. 25. 38. etc. Bach. ad Tr. vol. 1. D. 27. th. 6. lit. f. aut id, sine quo mandatum impleri non potest. 56. 62. ff. de procur. arg. 2. de iurisd. Mantic. d. t. 15. n. 29. etc. arg. 35. de solut. Obst. 1. §. 12. de exerc. act. et l. 86. ff. de solut. Bach. d. D. 27. th. 6. lit. f. Fr. h. n. 82. Coppen [orig: Cöppen]. 2. obs. 59. n. 6. etc.) Si negotio nulla certa forma est praescripta, expediendum est iuxta boni viri arbitrium, ad mandantis praesumptam voluntatem. 35. in f. 46. 60. §. f. Fr. h. n. 80. De legato, etc. vid. Gell. 1. Noct. Attic. 13. Paschal. de legat. c. 56. Coppen. 2. obs. 9. n. 3. Mandatarius praestat levissimam culpam; 13. 21. C. mandat. Obst. l. 10. pr. Vinn. 1. q. 52. et ad §. 11. I. h. n. 2. Carpz. p. 2. c. 20. d. 11. n. 6. Hahn. ad W. n. 10. ¶. Fr. h. n. 75. Coppen [orig: Cöppen]. lib. 2. obs. 59. n. 2. Bargal. de dol. l. 5. c. 4. n. 30. Perez. in C. h. num. 9. nisi negotium tale sit, quod industriam non requirit, ut fideiussio, Vinn. d. quaest. in f. nuntiatio, etc. Bald. in 13. C. h. n. 5.

[note: b,,] * (2.) Competit haec actio ad restitutionem eius, quod mandatarius, occasione mandati, accepit: 10. §. 2. l. 20. pr. h. licet contra mandantis voluntatem, 10. §. 3. et 8. L. 20. h. Fr. h. n. 83. vid. 8. §. 9. h. arg. dd. ll. Bonac. tr. de contr. et restit. Disp. 1. [note: b,,] q. 2. punct. 6. n. 13. et 14. et * (3.) ad usuras ob moram in

restituendo, 32. §. 2. de usur. et ob culpam e. g. si contra mandantis consuetudinem pecuniam eius foenori, cum potuisset, non exposuerit: 13. §. 1. de usur. Perez. in C. h. n. 11. in f. quam si in proprios usus convertit, tenetur ad centesimas; 38. de N. G. Obst. 10. §. 3. vid. Bach in prim. part. p. tit. de N. G. c. 5. in f. etiamsi usuras ab aliis exactas in suos usus converterit; d. [note: b.] l. 10. §. 3. in f. h. et (4.) ad actionum cessionem, quas occasione mandati acquisivit. 8. §. 5. et f. l. 43. 45. pr. et §. 5. h. 49. §. f. de A. vel A. P. Bach. ad Tr. V. 1. D. 27. th. 7. lit. b. et c. in f.

[note: a.] [note: D] Actio mandati *CONTRARIA est personalis, competens mandatario, adversus mandantem, ad indemnitatem [note: N] ratione mandati consequendam. Est bonae fidei, rei persecutoria et famosa, si propter perfidiam datur, 6. §. 5. de his, qui not. infam.

[note: S] Competit mandatario, et heredibus, 12. §. 7. l. 14. adversus [note: P] mandantem, et heredes, 58. pr.

[note: O] Ad indemnitatem ratione mandati consequendam: 15. 20. e. g. (1.) ad sumptus bona fide factos; 12. §. 9. etiamsi mandans minus [orig: minùs] impendisset, 27. §. 4. aut mandatarius negotium finire non potuerit, 56. §. f. vid. 12. §. f. h. aut sine culpa contrarium exitum expertus sit, aut salarium acceperit. 10. §. 9. h. vid. Gars. de expens. et melior. c. 20. n. 15. (2.) ad restitutionem damni, quod mandatario contigit ex re mandata, culpa mandatoris levissima [orig: levissimâ]: 61. §. 5. de furtis. Bach. V. 1. D. 27. th. 7. lit. e. et f. ¶. Meier. decad. 6. Endox. cap. 1. th. 1. Tabor. in Racemat. crim. ad d. l. 61. §. 5. Fr. h. n. 87. etc. vid. 26. §. 7. mand. (modo mandatarii culpa non concurrat, 26. §. 7. h. vid. dd. ll. et DD. Carpz. 2. c. 20. d. 13.) non etiam, quod casu fortuito; 26. §. 6. h. 23. de R. I. Bart. et Bald. in d. l. 26. §. 6. Faber. in C. h. def. 29. Tuld. in C. h. num. 8. Mantic. de tac. conv. l. 7. t. 19. n. 13. et 14. Obst. 7. testam. quemad. aper. Fab. d. def. 19. in f. Tuld. d. l. Carpz. d. def. 13. in fin. vid. Groenevv. ad d. L. 26. §. 6. 52. §. 4. pro soc. 61. §. 5. de furt. vid. Mudae, ad d. l. 52. §. 4. pro soc. n. 4. etc. nisi mandans tempore mandati sciverit periculum, 39. de pact. Tuld. d. l. Mozz. d. tit. de mand. cap. de natural. mandat. n. 25. Natta, tom. 1. cons. 186. num. 5. et 6. Hahn. h. n. 10. in f. aut mandatarius potuerit compelli ad mandatum suscipiendum, ut legatus, etc. Natta, Mozz. Mud. dd. ll. (3.) ad usuras ex mora, 32. §. 2. de usur. et quandocumque iudici fuerit aequum visum. vid. 12. §. 9. (4.) ut mandator suscipiat obligationem, quo

[note: C] [note: C] Solvitur Mandatum *DISSENSU mutuo, §. f. I. quib. [note: D] mod. toll. obl. *MANDANTIS revocatione; 12. §. 16. h. etiam tacita; v. gr. si conditio mandantis ita sit mutata, ut verisimile non sit, illum adhuc hoc velle: arg. §. 10. in f. I. h. p. pr. ff. de R. C. arg. 38. pr. de solut. Bach. vol. 1. D. 27. th. 6. lit. d. vid. Mantic. d. l. tit. 22. modo [orig: modò] res adhuc sit integra. §. recte [orig: rectè]. 9. I. h. nam si interest mandatarii, tum habet actionem ad indemnitatem: vid. Mantic. d. l. tit. 21. n. 4. item si mandatarius, ignorans revocationem, mandatum implevit, 15. h. v. Vinn. ad §. 9. I. h. c. f. de procur. in 6. Mantic. d. tit. 21. n. 20.

[note: d.] * MANDATARII renuntiatione, modo fiat tempestive [orig: tempestivè]: §. 11. I. h. 22. §. f. h. Fr. h. num. 96. arg. 27. §. 2. Vinnius, ad dict. §. 11. I. h. num. 1. Intempestive [orig: Intempestivè] renuntians tenetur ad interesse; 27. §. 2. nisi iusta subsit causa, 23. 27. et 2. h. §. 11. in f. I. h. quo tn. casu hoc ipsum, si potest, mandanti [note: c.] statim renuntiare debet. l. 27. §. 2. *MORTE *MANDANTIS, [note: E] ex utraque parte; 19. §. 3. in f. de donat. arg. 27. §. 3. h. Vinn. ad §. 10. I h. n. 1. modo res adhuc sit integra, §. 10. I. h. 15. C h. 26. pr. h. 33. de A. vel A. P. vid. Mantic. d. l. tit. 23. n. 1. etc. Pich. ad d. §. 10. I. h. et nisi tale negotium sit commissum, quod ante mortem mandantis impleri nequeat, 12. §. f. 13. h. Obst. l. f. in f. de solut. Fr. h. n. 102. Vinn. ad d §. 10. n. 2. et l. 14. §. 2. de rel. et sumpt. fun. Bach. vol. 1. D. 27. th. 6. lit. c. aut mandatarius, ignorans mandatorem mortuum esse, impleverit mandatum; tunc enim ex aequitate ipsi datur actio; §. 10. I. h. 26. pr. 58. h. arg. 29. § 4. eod. Bach. Vinn. ad d §. 10. Plura excipit Tulden. in C. h. n. 7. Mant. d. lib. 7. t. 23. Re non amplius integra [orig: integrâ] inchoata et connexa impleri debent. arg. §. 10. I. h. 15. C. h. 15. de procur. 23. C. [note: e.] eod. Bach. ad d. §. 10. Mant. d. t. 23. n. 22. etc. * MAND ATARII, si res adhuc est integra; §. 10. I. h. 27. §. 3. l. 57. h. alias [orig: aliàs] enim mandatarii heredes coepta et connexa perficere possunt, et debent. arg. dd. ll. 5. §. 5. 37. §. 1. de admin. tut. 13. de tut. et rat. distr. 3. §. p. de contr. tut. act. 11. C. arbitr. tut. Bacchov. Vinn. ad d. §. 10. I. h. Fr. h. num. 101. Plura habet Mantic. l. 7. de tac. et ambig. conv. tit. 20. etc.

XVII. 2. PRO SOCIO.

[note: D] SOCIETAS hic est contractus consensualis, de rebus lucri in commune faciendi gratia [orig: gratiâ] (5. §. f. h. 32. §. 24. de donat. inter

vir. et ux. 35. §. 5. de m. c. donat. Vinn. adrubr. I. h. in f. Mudae. ad 31. num. 5. h.) communicandis. Vinn. Mudae. dd. ll. Felic. [note: N] de societat. c. 1. n. 4. etc. Est nominatus, 7. §. 1. de pact. iuris gentium, §. 2. 1. de I. N. G. et C. bonae fidei. §. 28. I. de act. 79. h. di/pleuros2. §. un. I. de oblig. ex consens. §. 2. I. de poen. tem litig.

[note: A] [note: +] Est vel *UNIVERSALIS sivegeneralis, (pr. I. h. Bach. [note: B] [note: D] V. 1. D. 27. th. 8. lit. f. et g.) *OMNIUM bonorum, 3. §. 1. l. 7. bach. d. l. quae comprehendit omnia sociorum bona, praesentia et futura, quocumque titulo, vel modo honesto quaesita: vid. Mantic. de tac. conv. lib. 6. tit. 15. Felic. d. cap. 12. num. 2. etc. ut hereditates, legata, et donationes, 1. §. 1. 3. §. 1. 73. pr. thesaurum ab uno sociorum inventum, Zoes. h. n. 10. Felic. d. c. 12. n. 24. et quae quis exalienodelicto per actionem sibi exinde competentem consequitur, 52. §. 16. h. licet causam socieratis non respiciat. 52. §. f. 73. pr. et §. 1. h. 39. §. 3. fam. ercisc. Idem est in erogatione: sic unus filiam dotat, filio studioso sumptus praestat, licet alter liberos non habeat. arg. 73. §. 1. vid. Bach. V. 1. D. 27. th. 8. lit. h. Vinn. ad pr. I. h. in f. Felic. d. tr. c. 26. n. 25. etc. ¶. Menoch. 2. d. A. I. Q. 1. cas. 127. Diss. Mantic. d. l. 6. t. 20.

[note: b.] [note: D] *BONORUM simpliciter, in hac societate communicantur tantum [orig: tantùm] ea, quae ex quaestu, h. e. opera et negotiatione veniunt; 7. etc. Felic. d. tr. c. 13. n. 5. etc. Fr. h. n. 10. etc. non etiam hereditates, legata, donationes, etc. 9. etc. Felic. d. cap. 13. num. 1. etc. vid. Mantic. d. l. 6. t. 16.

[note: a.] [note: D] *PARTICULARIS seu specialis est vel unius rei, vel certae negotiationis, 5. pr. 52. §. 5. h. pr. I. h. aut etiam hereditatis; 39. §. 3. fam. ercisc. quam vis haec ultima certo respectu etiam univerfalis dici possit. Bach. d. th. 8. lit. f. et g. Fr. d. l. num. 28. etc. Hic communicantur, quae ex rebus vel negotiatione, cuius ratione societas est con racta, proveniunt; sed non quae aliunde, et non societatis nomine sunt quaesita. 52. §. 5. et 6. l. 67. §. 1. h. 4. C. comm. utriusque iud. 8. C. si quis alter. vel sibi. vid. tamen 3. C. arbit. tut 2. quand. ex fact. tutor. vid. Fr. h. n. 33. etc. Mantic. d. lib. 6. tit. 16. num. 19. etc.

[note: C] Fit solo consensu, 19. h. §. un. I. de oblig ex consens. utcumque declarato, etiam facto: 4. pr ibi Mudaeus. l. 31. et seq. 44. h. exempla sunt in 2. C. h. l. 2. Comm. divid. modo de animo aliunde constet. 31. etc. h. ibi Mudae Vinn ad rubr. I. h. Diss Felic. d. tr. c. 11. n. 26. etc. ¶. plura vide apud Fr. d. t. num. 29.

etc. Mantic. d. l. 6. t. 11. per tot. Hoc etiam susficit ad societatem omnium bonorum: ¶¶. Hahn. h. n. 4. Mantic. d. lib. 6. t. 9. per tot. et tit. seq. 10. Felic. d. tr. c. 10. n. 16. et 17. vid. tamen Bach. vol. 1. D. 27. th. 8. lit. f. Fr. d. t. n. 25. etc. In dubio societas bonorum potius [orig: potiùs], quam [orig: quàm] omnium bonorum contracta censetur. 7. Sine affectione societatem ineundi societas non contrahitut, 31. etc. h. 2. 25. §. 16. famil. ercisc. neque socii mei socius mihi socius est. 19. 20. h. ibi Mudaeus.

[note: S] Societatem contrahere possunt omnes, qui contrahendo sese obligare valent: C. I. A. h. th. 5. 6. Felic. d. l. cap. 3. n. 2. etc. etiam maritus cum uxore. 16. §. f. de alim. et cibar. legat. Felic. d. cap. num. 6. etc. De Pupillis, Mutis et Surdis, Ebriis, Officialibus, Medicis, Advocatis, etc. late [orig: latè] agit Felic. d. tract. cap. 3. 4. 5. 6. 7. et 8.

[note: O] Obiectum sunt res in commercio, (vid. infr. fr.) 29. pr. 63. §. f. 80. h. 1. C. h. §. 2. 1. h. et operae honestae: 71. 5. §. 1. h. nam ratione proprii facti inhonesti nec socius omnium bonorum communicare socio aliquid tenetur: 52. §. 17. l. 53. 57. h. nec ob delictum iure condemnatus rem ex communi consequitur; 52. §. 18. nisi turpiter quaesitum sponte [orig: spontè] in societatem contulerit; 53. in f. vid. 54. quod si sciente socio factum, etiam poena ex communi praestanda, propter 55. h. arg. 1. §. 14. de vi et vi arm.

[note: fr.] [note: O] Communicantur * RES, in societate * OMNIUM [note: D] bonorum, ipso iure, sine vera traditione, si sint praesentes: 1. §. 1. l. 2. h. (nomina tamen cedi debent. l. 3. pr. h. t. Hahnius, h. in f.) Postea [orig: Posteà] acquisita communicare tenetur socius [note: d.] societatis iudicio. 74. h. Vinn. ad pr. I. h. n. 3. * BONORUM, et societate particulari, si actualiter conferantur. arg. 1. §. 1. 58. §. 1. Communicantur autem vel ad fructus, etc. tantum, 7. 44. 52. §. 2. 58. pr. h. 13. §. 1. de P. V. Fr. n. 45. Felic. tr. de societ. c. 9. n. 52. etc. Lugo, de I. et I. D. 30. sect. 1. n. 4. vel etiam ita, ut dominium illarum pro partibus indivisis inter socios fiat commune. 13. §. 1. de P. V. 58. pr. h. Felic. d. c. 9. n. 43. et 48. Hic respiciendum est, quid inter partes actum. 34. de R. I. Si ab una parte res conferatur, ab altera vero tantum operae praestentur, regulariter res tantum [orig: tantùm] quoad usum censetur communicata, et finita [orig: finitâ] societate conferenti tota est restituenda. arg. §. 2. 1. h. 52. §. 2. vers. Si in coeunda [orig: coëunda]. h. Gail. 2. obs. 24. n. 6. Graev. l. 2. concl. 24. consid. 1. Mev. ad I. Lub. l. 3. t. 9. art. 1.

Felic. d. cap. 9. n. 54. Bach. vol. 1. D. 27. th. 9. lit. a. Fr. h. n. 86. Bonac. de contract. D. 3. q. 6. punct. 3. n. 9. Donell. in l. 1. C. h. n. 3. vid. tamen Grot. de I. B. et P. c. 12. n. 24. Vinn. l. 1. q. 54. Graev. d. consid. 1. n. 5. Menoch. de arbitr. iud. Qq. lib. 2. cent. 3. cas. 125. n. 3. Unde hoc in casu pecuniae casu perditae periculum pertinet ad solum conferentem, tanquam [orig: tanquàm] eius dominum; arg. 58. pr. h. Bach. vol. 1. Disp. 27. th. 9. lit. a. [note: e.] Sichard. ad l. 1. C. h. n. 9. Perez. in C. h. n. 9. in fin. vid. Vinn. [note: E] d. quaest. 54. * LUCRUM et DAMNUM, * ex natura [note: F] contractus [orig: contractûs] in societate * omnium bonorum aequaliter, licet res inaequales sint illatae, Felic. de societat. cap. 9. n. 23. et cap. 26. n. 29. Bonacin. de contract. D. 3. q. 6. punct. 3. n. 2. Mantic. detac. conv. l. 6. t. 14. n. 41. etc.

[note: f.] * simpliciter bonorum, nec non in societate particulari, secundum quantitatem rerum collatarum, vel operarum, aut suscepti periculi. 6. 80. 83. h. Hahn. ad Wes. p. h. Bacchov. ad Tr. vol. 1. D. 27. th. 8. lit. d. Vinn. ad d. §. 1. h. Mantic. d. l. 6. t. 14. n. 7. etc.

[note: e.] * ex CONVENTIONE: et tum [orig: tùm] potest pars damni aequalis esse lucro, §. 1. I. h. ibi Vinn. in f. Bach. vol. 1. D. 27. th. 9. lit. b. vel ad unum, ex. gr. duae partes lucri, et una damni pertingere, vel una pars lucri, et nullum damnum, etc. §. 2. 1. h. 29. §. 1. h. nam et societas pro parte donationis causa [orig: causâ] contrahitur; 38. de contrah. empt. Christinae. vol. 3. dec. 51. num. 2. Mudae. ad d. l. 29. pr. n. 9. Carpz. p. 2. C. 30. d. 39. n. 4. Menoch. de arbitr. iud. Qq. l. 2. cas. 125. n. 6. Vinn. lib. 1. quaest. 53. ¶. et ad §. 2. I. h. num. 2. vid. tamen Felic. d. tr. cap. 17. non etiam quis potest omne damnum aut partem eius absque ullo lucro in se recipere: 29. §. 2. Hahn. h. n. 6. Partes conventae in damno etiam ad lucrum pertinere videntur, et contra. §. 3. I. h. Christin. d. dec. 51. n. 2. Bacchov. ad d. §. 3. I. h. Si societas ea [orig: eâ] conditione est contracta, ut partes lucri et damni postea, socii vel tertii arbitrio, constituantur, res redigenda est ad boni viri arbitrium. 6. 76. etc. h. vid. Felic. d. tr. c. 17. n. 26. etc. Mantic. d. l. 6. t. 14. per tot. Lucrum non est, nisi deducto omni damno: et contra. 30. h. §. 2. in f. I. h. ibi Vinn. in f. Bach. ad Tr. vol. 1. D. 27. th. 9. lit. b.

[note: d.] Societas contrahi potest ad dies vitae, 1. 14. 70. h. vid. 77. §. 20. de Leg. 2. vel ad tempus, vel ex tempore, vel sub conditione. 1. pr. h. 6. C. eod ibi Donell. De poena, quatenus huic [note: A] contractui addi possit, vid. Felic. d. tr. cap. 29. n. 2. etc.

[note: D] ACTIO pro socio est actio personalis, competens inter socios, ad id, quod socii, ratione societatis, sibi invicem praestare [note: N] tenentur. Est civilis, b. fidei, §. 28. 1. de act. utrinque directa §. 2. 1. de poen tem. litig. rei persecutoria, §. 17. 1. de act. et interdum generalis, 38. pr. Bach. V. 1. D. 27. th. ult. lit. b. ac famosa. §. 2. I. de poen. tem. litig. 1. de his, qui not. infam.

[note: S] Competit sociis et heredibus, adversus socios et heredes, [note: P] 35. 63. §. 8.

[note: O] Ad id, quod societatis nomine sibi invicem debent; sc. ut communicent et conferant: 73. 74. 65. §. p. qui administravit, inventarium exhibeat, vel iurato res communes designet, Richter. p. 1. dec. 58. n. 13. ¶. et administrationis suae rationes reddat. Bach. V. 1. D. 27. th. 10. lit. a. vid. Felic. tr. de Societ. cap. 37. 38. Praestat dolum, vid. Felic. tr. de Societ. cap. 10. per tot. latam et levem culpam in concreto: §. f. I. h. 52. §. 2. l. 72. h. 5. §. 2. commod. Carpz. p. 2. const. 26. def. 12. vid. sup. tit. commod. p. 226. Fel. d. tr. cap. 21. 22. 23. et si ex una parte auxerit lucra societas, ex alia vero per culpam damnum dederit, hoc resarcire socio debet, sine compensatione lucri cum damno: 23. §. 1. 25. etc. Groen. ad d. l. 23. §. 1. n. 1. Mant. de tac. conv. l. 6. t 21. n. 5. Felic. cap. 21. n. 29. Obst. 11. de N. G. Mudae. ad l. 19. etc. n. 11. in f. h. Non etiam praestat casum: 52. §. 3. 4. sive contingat in re communi, 58. pr. et §. 1. h. sive in re unius socii propria, sc si illam necessario propter societatem exportaverit, et sic societatis causa casu amiserit, etc. 52. §. 4. l. 60. §. 1. iunct. 61. Mudae. ad 52. §. 4. n. 2. et ad l. 58. pr. n. 3. Mantic. d. lib. 6. t. 21. n. 14. In hanc actionem veniunt etiam expensae in societatem factae, 38. §. 1. 52. §. 15. 67. §. 2. h. non aliae (d. l. 52. §. 15.) vid. Felic. c. 27. n. 1. etc. sc. in societate simpliciter bonorum et particulari: secus est in universali in specie omnium bonorum, in quam imputantur omnia damna et expensae, modo non proveniant ex delicto, dolo, vel culpa socii; 52. §. f. 59. §. 1. h. Felic. d. tr. c. 26. n. 1. etc. Mant. d. l. 6. t. 25. n. 1. etc. Ad dictas praestationes personales competit haec actio, etiam constante societate; 73. 65. §. 15. sed non ad res communes dividendas. 1. ff. communi divid. arg. 43. h. Fr. ad tit. communi divid. n. 4. et h. t. n. 101. Habent autem socii beneficium competentiae: §. 38. 1. de act. 63. pr. etc. h. etiamsi certae tantum rei vel negotiationis socii sint: 63. pr. h. Obst. 16. de re iud. Felic. tr. de societ. c. 31. n. 35. modo dolum non admiserint, 63. pr. 22. §. 1. de re iud. Felic. d. tr. c. 31. n. 36. etc. nec se socios esse

negaverint. 67. §. f. h. l. 22. §. 1. de re iud. Felic. in d. cap. 31. num. 42. etc.

[note: G] [note: C] Solvitur societas * (I.) ratione PERSONARUM, * (1.) [note: H] MORTE, 4. §. 1. 63 §. f. h. §. 5. I. h. ibi Vinn. (licet ad ulterius tempus contracta sit; Felic. de Societ. c. 32. n. 10. neque tum durat regulariter inter reliquos, §. 5. 1. h. 65. §. 9. h. vid. Mantic. de tac. conv. 6. t. 24. n. 28. Felic. d. tr. cap. 32. n. 16. etc. neque valet pactum, ut haeres socii succedat in societatem; 35. 52 §. 9. et 11. h. propter 65. §. 11. Mant. d. t. 24. n. 14. 15. vid. 52. §. 9. Felic. d. c. 32. n. 4. nisi in societate vectigalium; 59. pr. h. vid. Mantic. d. t. 24. n. 22. etc. Felic. d. c. 32. n. 19. etc. Inchoata tamen haeres perficere potest. 40. Et ad heredes transeunt actiones: 63 §. 8. 65. §. 9. Si ignorans socii mortem aliquid egerit, eo [orig: eô] nomine actio datur; 65. §. 10. vid. Mantic. d. t. 24. per tot. Felic. d. c. 32. per tot.) etiam CIVILI; 4. §. 1. 63. §. f. Felic. d. tr. c. 33. n. 1. etc. Mant. d. t. 24. n. 1. NON etiam minima [orig: minimâ] capitis diminutione, 58. §. 2. 65. §. 11. Mantic. d. t. n. 8. etc. Felic. d. cap. 33. n. 3. ubi seq. n. 10. tradit, societatem etiam per ingressum religionis solvi. arg. Auth. Ingressi. [note: h.] C. de SS. Eccles. *(2.)

PAENITENTIA mutua [orig: mutuâ], 65. §. 3. verbis, vel facto [orig: factô] declarata: v. gr. 64 Felic. d. l. c. 35. n. 3. Mantic. d. l. 6. t. 23. n. 20. et unius renuntiatione, 4. §. 1. verbis, vel facto [orig: factô] declarata, actione sc. ut societas distrahatur, instituta [orig: institutâ]: 65. pr. Bach. V. 1. D. 27. th. 11. Mant. d. l. 6. t. 25. n. 8. etc. Felic. d. tr. c. 36. modo adsit iusta renuntiationis causa, si ad certum tempus contracta sit; 65. §. 6. vid. l. 14. etc. h. ibi Mud. n. 8. etc. Felic. d. c. 35. n. 28. etc. Mantic. d. l. 6. t. 23. n. 13. etc. Sanz. de divis. bonor. lib. 2. c. 7. n. 11. etc. quae si non adsit, renuntians socium quidem a [orig: à] se; sed non se a [orig: à] socio liberat. 65. §. 6. arg. 14. h. Felic. d. l. n. 14. Mantic. d. tit. 23. n. 12. Idem est in renuntiatione facta absenti. 17. §. 1. Felic. d. c. 35. n. 17. Mantic. d. tit. 23. n. 24. Si nullum tempus est adiectum, tum semper potest renuntiari, modo hoc fiat tempestive [orig: tempestivè] et absque dolo; alioquin socius quidem liberatur; sed dolosus tenetur communicare lucrum. §. 4. 1. h. 65. §. 3. 4. 5. Felic. d. l. c. 35. n. 8. Mantic. d. lib. 6. tit. 23. n. 7.

[note: g.] Ratione RERUM: negotio [orig: negotiô], cuius gratia [orig: gratiâ] contracta est, finito [orig: finitô], 65. §. 10. h. §. 6. 1. h. aut bonis, quorum causa est inita, amislis, 63. §. f. e. g. publicatione, §. 7. 1. h. 65. §. 12. cessione; §. 8. 1. h. 65. §. 1. h. nisi ille, qui bonis cesserit,

[note: g.] * (III.) ratione TEMPORIS additi praeterlapsi, 65. §. 6. vid. Mantic. d. l. 6. t. 23. n. 20. etc. Felic. d. tr. c. 35. n. 36. etc. etiamsi negotia coepta nondum sint absoluta et completa; Felic. d. c. n. 35. nisi expresse [orig: expressè] vel tacite [orig: tacitè] prorogetur. §. 8. in fin. 1. h. vid. Felic. d. tr. cap. 41. Mantic. d. l. 6. t. 26.

XVIII. 1. [perhaps: XVII. 3.] DE SOCIIS CUM EXTRANEIS CONTRAHENTIBUS.

[note: I] SI * omnes socii simul contraxerunt, datur singulis actio, pro rata [orig: ratâ] societatis; arg. 9. C. si cert. petat. ibi Donell. Felic. tr. de societ. cap. 30. n. 40. nisi expresse [orig: expressè] facti sint rei credendi in solidum; d. l. 9. ibi Donell. Felic. dict. loc. quibus comparantur argentarii socii. 27. princ. de pact. Felic. d. cap. 30. n. 39. Singuli tenentur pro rata societatis; arg. 4. pr. de exercit. act. ibi Peck. n. 3. Valasc. cons. 98. n. 6. Felic. d. cap. 30. num. 34. nisi tamquam rei debendi in solidum se obligaverint. Felic. d. cap. 30. n. 34. [note: i.] etc. * Si unus ex sociis cum extraneo contraxit * proprio nomine, [note: K] tum reliquis sociis contra debitorem nulla quaeritur obligatio, arg. 67. §. 1. Felic. d. l. cap. 30. n. 41. etiamsi sint socii omnium bonorum; arg. 3. pr. 74. In hac societate tamen debitum est communicandum, societatis iudicio; 74. arg. 67. §. 1. Reliqui socii non obligantur, arg. 28. 52. §. 5. 63. §. 3. 67. §. 1. Mudae. ad 82. Graev. l. 2. concl. 24. consid. 2. n. 10. Carpz. p. 2. c. 17. d. 12. n. 1. Gratian. dec. 178. n. 11. Marinac. tom. 2. dec. Rot. Rom. 205. n. 3. Christin. V. 3. dec. 52. n. 2. etiamsi inter socios conventum sit, ut quicquid unus sociorum faceret, illud omnes obligaret; Creditor siquidem, qui cum socio, suo nomine negotium gerente, contraxit, non reliquos socios; sed contrahentem tantum respexit, et non illorum; sed huius tantum [orig: tantùm] fidem est secutus, vid. 13. C. Si cert. petat. Graev. lib. 2. concl. 24. consid. 2. num. 10. Tessaur. dec. 136. num. 2. etc. ¶. licet res ad societatem pertineat; arg. 67. §. 1. h. arg. 13. C. si cert. petat. Tessaur. d. decis. 136. fere [orig: ferè] in fin. Felic. d. cap. 30. num. 3. Si tamen haec res in rem societatis versa sit, tunc de communi est solvendum, 82. arg. 54. etc. Strach. de contract. mercat. num. 15. et creditori contra reliquos socios actio de in rem verso competere videtur. Felic. d. c. 30. n. 13. Graev. lib. 2. concl. 24. num. 11. et quidem etiam constante societate, contra singulos in solidum, secundum [orig: secundùm]Santz. tr. de division.

bonor. cap. 4. num. 21. Rot. Genuens. dec. 161. n. 8. Mantic. de [note: k.] tac. et amb. conv. l. 6. t. 22. num. 7. * nomine societatis, siquidem a [orig: à] reliquis, tamquam institor, communi negotiationi [note: L] praepositus * est, licet tacite [orig: tacitè], Felic. d. l. n. 15. 25. (e. g. si socii separatim negotia exerceant, vel ratione locorum, vel ratione negotiationum, Christin. Vol. 3. decis. 52. n. 2. Cost. tr. de rata, Q. 99. n. 5. Mantic. de tac. conv. lib. 6. tit. 22. n. 8. in fin. Bus. ad L. 24. n. 6. h. Valasc. consult. 98. n. 7. Felic. d. l. n. 16. ¶. Peck. ad L. 4. pr. de exerc. act. n. 3. Costal. in L. 1. §. f. n. 19. de exerc. act. aut si plures socii in una statione promiscue [orig: promiscuè] negotientur. Surd. decis. 213. n. 1. Valasc. cons. 98. n. 5. in fin. vers. limitatur. Peck. Costal. dd. ll. Felic. d. l. n. 15. Graev. lib. 2. concl. 24. n. 2. 5. Mev. ad I. L. lib. 3. tit. 9. art. 5. n. 5. Christin. d. decis. 52. n. 4. Rot. Gen. decis. 176. n. 8. vid. Menoch. V. 5. Cons. 410. n. 37. 38.) tum soli contrahenti actio acquiritur, reliquis non, nisi in subsidium, aut si fuerit cessa; 1. in f. l. seq. de institor. act. 1. §. 18. de exercit. action. Felic. d. c. 3. n. 41. Socii vero singuli in solidum conveniuntur; arg. 1. §. fin. 2. de exercit. act. 13. §. fin. l. seq. de inst. act. Bach. V. 1. Disp. 27. th. 8. lit. c. Mozz. tr. de contr. tit. de natur. societ. n. 18. ¶. Costal. in l. 1. §. f. et l. seq. de exerc. act. Mev. ad I. L. l. 3. tit. 9. art. 5. n. 7. Valasc. cons. 98. n. 11. Cost. tr. de Rata, quaest. 99. n. 4. Felic. d. c. 30. n. 15. 31. etc. ¶. etiamsi pecunia non probetur in rem societatis versa: Felic. d. c. 30. n. 25. Vid. 1. §. 9. et l. f. §. f. de exerc. act. (vid. supra tit. de Inst. act. in fin.) modo legem praepositionis observaverit. vid. 5. §. 11. 11. §. 5. de instit. act. Christin. V. 3. dec. 52. n. 3. Felic. d. c. 30. n. 15.

[note: I] * non est, tum [orig: tùm] ipsi soli exinde acquiritur obligatio; arg. 38. §. 17. de V. O. Felic. de societ. d. l. n. 41. etc. nisi illa res sit in rem societatis versa, tum [orig: tùm] enim contra singulos datur actio de in rem verso. 82. Felic. d. c. 30. n. 13. vid. Mantic. d. l. 22. t. 6. n. 7. Imo [orig: Imò], etiam hoc in casu, si socius, societatis nomine, secundum [orig: secundùm] societatis legem et formam, contraxcrit, concedunt Dd. creditori adversus reliquos socios actionem, licet, versio in rem et utilitatem societatis a [orig: à] creditore non probetur. Felic. d. c. 30. n. 7. etc. Santz. lib. 2 de divis. bonor. c. 4. n. 14. Dissent. Valasc. consul. 98. n. 4. ¶¶. vid. Rot. Genuens. dec. 14. n. 67. et seq. Sin vero socius societatis nomine; sed non secundum societatis legem, de rebus ad societatem non pertinentibus, contraxerit, adversus socios nulla exinde [orig: exindè] actio competit, Christin. V. 3. dec. 52. n. 3. nec debitum

illud de communi est solvendum; arg. 12. h. Valasc. d. consult. 98. n. 3. nisi pecunia versa fuerit in communem arcam. 82. iunct. 54. et sq. h. aut societas omnium bonorum sit contracta. arg. 39. §. 3. fam. erc. 52. §. f. 72. h. Mant. de tac. et amb. conv. l. 6. t. 22. n. 1. 2. 3. et 7. Costal. tr. de quota et rata, q. 99. n. 12. v. Carpz. p. 2. c. 17. def. 12. ubi, socios semper in solidum obligatos esse, scribit. ¶. cuius contrarium tradit. Mev. ad I. Lub. l. 3. t. 9. a. 5. n. 4. etc.

XVIII. 1. DE CONTRAHENDA EMPTIONE, etc.

[note: D] EMptio venditio est contractus consensualis, de re pro certo pretio tradenda. 1. §. f. 2. §. 1. h. pr. I. h. Bach. ad Wes. h. [note: N] n. 1. Est nominatus, 1. §. 2. de rer. permut. Iuris Gentium, 1. §. f. h. dipleuros2, §. un. I. de oblig. ex cons. Mantica, de tac. conv. l. 4. t. 1. n. 8. etc. et bonae fidei d. §. un.

[note: +] Est vel sine scriptis facta, vel in scriptis, si nimirum partes convenerint, ut emptio venditio in scriptis fiat; pr. I. h. 17. C. de fide instrum. vid. Fr. h. n. 18. etc. Vinn. ad d. pr. num. 11. tum partes non obligantur prius, quam [orig: quàm] scriptura fuerit perfecta, dd. ll. Carpz. p. 2. c. 23. d. 12. Vinn. ad pr. I. h: num. 10. et interim locus est paenitentiae, cum Arrhae tamen dispendio, si quae data. pr. I. h. 17. C. de fide instr. Quae probationis tantum gratia [orig: gratiâ] in scripturam redigitur, in scriptis non est. Carpz. p. 2. c. 23. d. 13. ¶. In dubio scripturae mentio probationis gratia facta videtur. arg. 1. §. 2. de rer. perm. 4. de pignor. 4. de fide instr. Carpz. d. def. 12. n. ult. Christin. Vol. 3. dec. 29. num. 15. ¶. Vinn. ad pr. I. h. n. 10. in f. Magon. Decis. Lucens. 75. n. 19.

[note: +] Est vel Naturalis, sive Oeconomica, vel Artificialis, vel Negotiatoria; Molin. de I. et I. D. 339. n. 2. Hahn. h. n. 4. verb. Unum commune. quarum neutra in se mala est. Lugo, de I. et I. D. 26. sect, 4 n. 21. Molin. d. D. 339. n. 3. etc.

[note: C] Perficitur, pr. I. h. §. 2. 2. §. 1. l. 9. h. 1. §. 2. de rer. perm. 2. de O. et A. Obst. pr I. h. 8. h. 13. §. 8. de act. empt 2 C. de peric. et commod. rei vend. consensu contrahentium, (ut in D.) puro, dd. ll. declarato utcumque, etiam inter absentes, 1. §. 2. h. 2. §. 2. de O. et A. (modo sit simultaneus, v. Mant. de tac. conv. l. 4. t. 4. n. 3.) vid. tamen Harppr. ad pr. I. h. n. 77. et regulariter libero; 11. C. h. 16. C. de iur. delib arg. 5. C. de O. et A. Interdum tamen etiam quis cogitur emere vel vendere. arg. 1. §. 11. de offic. praefect. urb. arg. 14. §. 1. quemadm. servit. amitt. 12. pr. de

relig. vid. C. I. A. h. th. 32. etc. Hahn. h. n. 5. Carpz. 1. Resp. 42. num. 15. Mol. tr. 2. de I. et I. D. 341. n. 2. etc. Lugo, de I. et I. D. 26. sect. 2. num. 12. Tulden. in C. h. n. 1. Myns. 5. obs 27. Mantic. de tac. conv. l. 3. t. 4. n. 9. etc. Petra, de iure quaesit. non tollend. per Principem, c. 24. n. 141.

[note: S] Emere et vendere possunt, qui contrahendo sese obligare valent, nec specialiter ab hoc contractu excluduntur. Maestert. h. quaest. 3. Sic emere prohibentur, (1.) qui ex Officio aliquid vendunt, e. g. tutor, curator; 34. §. f. h. 5. §. 2. et 3. de auct. tut. vid. Mudaeus et Salic. ad d. l. 34. §. f. Harppr. ad pr. I. h. n. 125. Carpz. l. 5. Resp. 68. Montan. de iur. tutel. c. 30. n. 60. etc. nisi specialiter hoc quibusdam concessum fuerit. 46. ibi Mudae. (2.) Propter metum concussionis immobilia et mobilia ad victum et amictum non necessaria emere prohibentur, qui officii causa in provincia agunt; 62. pr. h. 46. §. 2. de iur. fisc. un. §. 2. C. de contract. Iud. vid. Barbos. ad d. l. un. Bach. V. 1. D. 28. th. 3. lit. a. Mudae. ad l. 62. h. quod hodie [orig: hodiè] plurimis in locis non observatur. Christin. V. 2. dec. 86. n. 3. Wesenb. et Tuld. in C. d. tit. de contr. iud. Bus. ad l. 33. et 34. ff. de R. C. Groen. ad d. l. un. n. 5. vid. tamen Wurt [orig: Würt]. Landr. p. 1. tit. 75. §. Allerley Gefahr. p. 212. et seq. Wurt [orig: Würt]. Lands-Ordn. tit. 38. §. 3. (3.) Certo respectu ab hoc contractu excluduntur Nobiles et indignitate constituti: Vid. 3. C. de commerc. et mercat ibi Groen. Tuld. et Barb. Carpz. p. 2. c. 6. d. 4. Schepliz. ad consuet. Brandeb. part. 4. t. 4. §. 1. Item Clerici, c. 15. et 16. x. de vit. et honest. cleric. Molin. de I. et I. tr. 2. d. 342. Lugo, de I. et I. D. 26. sect. 6. n. 23. etc. Collegia Ecclesiastica et privilegiata, Lindenspuhr [orig: Lindenspühr], ad Ord. Provinc Wurt [orig: Würt]. pag. 83. th. 4. et 5. Hostes, 2. c. quae res export. non debent. ibi Tuld. n. 1. item Forenses, quibus multis in locis subditi bona prohibentur vendere immobilia, vid. Mev. ad l. L. l. 1. t. 2. a. 5. et tempore annonae caritatis frumentum, Tuld. in C. tit. quae res export. non debent. n. 3. Carpz. 1. Resp. 42. n. 12. etc. farinam, vel panem. vid. Christ. V. 3. dec. 64 n. 10. Tuld. in C. d. t. n. 4. Dinn. tr. de iust. rer. pret. q. ult. Vers. De farina dubitari potest. Surd. dec. 139. n. 6. De venditione inter Patrem et eius filiumfam. v. 2. h. et ibi Mudae.

[note: A] [note: O] Obiectum est * MERX sive res, 1. §. 1. in f. h. 1. pr. de rerum permut. (vid. 66. 207. de V. S. 1. §. 1. de tributor. act. Fr. h. n. 98. C. I. A. h. th. 23.) et pretium. 8. princ. de quo infr. [note: B] Merx debet esse * (1.) EXISTENS; 15. pr. alias [orig: aliàs] nec aestimatio, nec poena debetur; 69. de V. O. Sic si quis duos servos

emerit uno pretio, quorum alter ante venditionem mortuus sit, in uno non constat emptio. 44. Mudae. ad 8. h. n. 10. Obst. 57. pr. vid. Mudae. d. l. Si domus exusta veneat utroque * sciente, nihil agitur; l. 57. §. f. ibi Mudae. n. 2. 3. * ignoramte, tunc si tota vel maior eius pars est combusta, venditio nulla est; si vero [orig: verò] dimidia vel minor tantum [orig: tantùm] pars periit, subsistit contractus pretium vero [orig: verò] boni viri arbitrio diminuitur; 57. pr. nisi expressum fuerit, quod emptor totam domum emptam velit. Fr. h. n. 106. Si venditor tantum [orig: tantùm] hoc scivit, emptor vero [orig: verò] ignoravit, tota [orig: totâ]domo [orig: domô] incendio consumpta [orig: consumptâ] nulla est venditio; si vero [orig: verò] pars superest, fubsistit contractus, et venditor emptori tenetur ad interesse; d. l. 57. §. 1. Fr. h. n. 108. Emptor tantum si hoc scivit, venditio indistincte [orig: indistinctè] valet, et venditor totum pretium exigere, et retinere potest; d. l. 57. §. 2. ita, ut hic emptor nec ad beneficium. l. 2. C. de resc. vend. confugere valeat; [note: C] Mudae. ad d. l. 57. n. 4. et seq. vid. C. I. A. th. 72. licet POTENTIA [note: D] tantum: 8. pr. et §. 1. h. et tum [orig: tùm] si quis emerit * ipsas res *futuras directe [orig: directè], e g. fructus nascituros feras, pisces, aves, quas venditor ceperit, venditio habet conditionem tacitam, si aliquid natum vel captum fuerit: si nihil captum, contractus redditur retro [orig: retrò] nullus; 8. pr. h. Tulden. in C. h. 4. Lugo, de I. et I. Disp. 26. sect. 2. n. 15. Zoes. h. n. 25. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 340. n. 14. Mantic. de tac. conv. lib. 4. tit. 18. n. 26. Mudae. ad l. 8. n. 4. h. Si tamen venditor in causa sit, tum ex empto tenetur: 8. pr. Fr. h. n. 117. Bach. h. n. 7. lit. k. Mud. d. l. Si vero nati fuerint fructus, quamvis tenues, vel aliquid captum, subsistit emptio, et totum pretium debetur; Mudae. d. l. nisi certa quantitas empta, vel pretium ad quantitatem sit constitutum, tum [orig: tùm] pretium debetur tantum [orig: tantùm] pro quantitate nata, etc. 39. §. 1. ibi Salicet. Mantica, de tac. conv. l. 4. t. 18. n. 18. Mudae. ad d. l. 8. n. 4. in f. Rath. de contrah. empt. [note: d.] assert. 21. in f. Bart. et Bald. in d. l. 39. §. 1. * praesentes quidem, sed imperfectas, ex. gr. fructus pendentes, vel qui sunt in herbis, (quod nec Ord. Polit. Imp. de Anno 1577. t. 19. simpliciter prohibitum, vid. tamen Sand. l. 3. t. 4. def. 7.) tum [orig: tùm] valet emptio, et pertinet omne periculum ad emptorem; arg. §. 3. I. h. arg. 78. §. f. h. 25. de action. empt. [note: c.] Struv. h. th. 27. vers. Aliter. * Spem tantam, tamquam aleam et sortem, (quod fit, si ipsum actum percipiendi emit. v. Fab. in C. tit. de loc def. 26. Tuld. in C. h. n. 4. Lugo, de I. et I. D. 26. sect. 2. n. 15. Zoes. h. n. 25. Mudae. ad L. 8.

num. 5. Mantic. d. l.) tum [orig: tùm] pretium est solvendum, licet nihil natum vel captum sit; 8. §. 1. h. vid. 8. §. f. de peric. et commod. DD. dd. ll. Si tamen per venditorem steterit, quo minus aliquid natum vel captum fuerit, aut ipse nihil natum vel captum iri sciverit, et dissimulaverit, tenetur ad aestimationem illius, quod verisimiliter nasci vel capi potuisser, 12. 21. pr. de act. empt. Tuld. in C. h. n. 4. Fr. h. n. 120. vid. Mudae. de action. empt. cap. ult. n. 17. et venditor conqueri non potest, licet captum excedat pretium longo [orig: longô]intervallo [orig: intervallô]: 12. de A. E. V. ibi Mudae. c. fin. n. 17. 18. Fr. h. n. 119. Sand. l. 3. dec. tit. 4. def. 16. modo non aliae res, quam [orig: quàm] de quibus actum, fuerint extractae; Zoes. h. n. 26. Fr. h. n. 121. quod tamen alii secus esse putant, si quis simpliciter et in genere iactum retis vendiderit. Vigel. cent. 1. Resp. 47. Tuld. in C. h. n. 5. In dubio emptio rei censetur, si venierint fructus, etc. naturaliter futuri; 8. pr. h. sin vero aliae res venierint, quae ratione contrahentium tantum futurae dicuntur, spes empta censetur. 8. §. 1. h. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 340. num. 14. vers. Discrimen. hoc. vid. Mantica, [note: b,,] de tac. conv. l. 4. t. 18. (2.) * CERTA et determinata: Mant. de tac. conv. l. 4. t. 14. num. 1. et 2. Et si quidem res comparatur [note: E] * per AVERSIONEM (e. g. certa aliqua res, nulla [orig: nullâ] quantitatis, vel saltem demonstrationis gratia, facta [orig: factâ] mentione: Ruuchb. 1. q. 21. n. 6. Fr. tit. de act. empt. n. 108. vid. Mantic. de tac. conv. l. 4. t. 17. n. 12. ¶. etc. Carpz. l. 5. Resp. 25. n. 1. etc. Afflict. dec. 68. Tuld. in C. de peric. et commod. rei vend. n. 11. etc.) emptio statim perfecta est, quamprimum contrahentes de re et pretio consenserint, arg. pr. I. h. 15. de peric. et commod. 8. pr. eod. Mantic. de tac. et amb. conv. l. 4. t. 17. n. 2. Carpz. d. resp. 25. n. 6. etc. et adimplenda, licet in quantitate sit erratum. arg. 40. §. 2. h. 42. de act. empt. Rauchb. 1. q. 21. n. 9. ¶. Carpz. l. 5. Resp. 25. n. 14. 15. Fr. d. tit. de act. empt. n. 118. 119. etc. ¶¶¶. vid. omnino [orig: omninò] Tuld. in C. tit. de peric. et commod. rei vend. num. 13. [note: c.] * Ad MENSURAM, (e. gr. si in iugera alicuius praedii, vel singula, vel universa, pretium sit constitutum: Rauchb. d. p. 1. q. 21. n. 12. Fr. de act. empt. n. 111. Carpz. l. 5. Resp. 25. n. 3.) tum quantitatis habetur ratio: Unde, si maior rei quantitas invenitur, venditor superfluum retiner, aut emptor pretium auget; sin vero facta [orig: factâ]mensura [orig: mensurâ] minus apparet, venditor defectum supplere, vel partem pretii remittere cogitur, 40. §. 2. h. 2. pr. 6. pr. 38. pr. iunct. 4. §. 1. de act. empt. 69. §. f. de evict. Fr. d. tit. n. 109. etc. Rauchb. d. q. 21. n. 3. Carpz. d. Resp. 25. n. 16. etc. ¶.

vid. Trentacinq. lib. 3. tit. de E. et V. Res. 5. n. 7. Spectari debet mensura, quae est in loco rei sitae, non loci contractus, Mart. dig. nov. tom. 3. rubr. empt. vend. cap. 29. ¶. Christin. Vol. 3. dec. 53. num. 5. ¶. etiam post LX. dies, in perpetuum. Pistor. obs. 210. Struv. h. t. th. 12. ¶. Obst. 31. §. 22. de aedil. Edict. Pistor. d. l. in f. vid. Bach. V. 1. Disp. 28. th. 7. in f. Haec emptio quamvis ratione paenitentiae sit perfecta, quamprimum partes consenserint de re et pretio: Trentacinq. lib. 3. tit. de empt. et vend. Res. 5. n. 2. Mant. de tac. et amb. conv. l. 4. t. 17. n. 5. attamen ratione periculi ante mensurationem pro imperfecta habetur: et facta demum mensuratione perfici dicitur, 10. §. 1. ff. 2. C. de pericul. et commod. rei vend. 35. §. 5. et 7. h. Fr. h. n. 301. et tit. de act. empt. n. 111. Carpz. l. 5. Resp. 25. n. 9. etc. Trentac. d. Res. n. 1. et 3. Mantic. d. n. 5. et 6. ubi hoc limitat, maxime [orig: maximè] si vera traditio intervenerit, per d. l. 2. C. de peric. et comm. rei vend. de quo etiam Trentacinq. d. Res. n. 5. et 6.

[note: b.] * (3.) in COMMERCIO: 34. §. 1. h. alias enim contractus nullus est; 6. pr. 34. §. 2. et 3. l. 70. h. Vinn. ad §. [note: F] f. 1. h. nisi talem esse ignoraverit uterque, vel solus * Emptor: nam tum venditor obligatur ad interesse; 4. 34. §. 3. in f. 70. h. §. f. 1. h. Mudae ad 34. §. 3. Obst. 62. §. 1. h. vid. Bach. ad W. h. n. 6. et Vinn. ad §. f. I. h. in f. nisi habuerit iustam ignorantiae causam. arg. §. f. I. h. 11. §. f. de act. empt. 19. §. 1. 33. locat. Bacchov. [note: f.] vol. 1. D. 28. th. 7. lit. e. Vinn. ad §. f. I. h. in f. * Venditor: tum [orig: tùm] enim solutum non repetitur. 34. §. 3. ibi Mudae. n. 6. vid. Vinn. ad §. f. I. h. n. 2. NON etiam, quae sunt extra commercium: sive exemerit eas Natura, ut Sol, Luna, etc. sive Ius Gentium: ut liber homo, 1. §. 9. de O. et A. 103. de V. O. 34. §. 2. vid. tamen §. 4. 1. de iur. person. l. 2. C. de patr. qui fil. distr. Fr. h. n. 125. etc. res religiosae, sacrae, sanctae; §. 7. I. de R. D. 6. pr. 22. 73. h. vid. tamen 21. etc. Auth. Praeterea [orig: Praetereà]. C. de SS. Eccles. Fr. h. n. 130. etc. sed non Ecclesiasticae; Nov. 120. cap. 6. et 9. Fr. h. n. 122. etc. sive Ius Civitatis, idque [note: G] * vel simpliciter, ut res usu publicae, 6. pr. 72. §. 1. h. §. ult. 1. h. Fr. h. n. 137. etc. C. I. A. h. th. 76. venena mala, 35. §. 2. Mudae. ad l. 34. §. 1. h. num. 11. libri reprobatae lectionis, arg. 4. §. 1. famil. ercisc. Christinae. vol. 3. dec. 64. n. 4. Officia, Novell. 6. cap. 1. §. 9. Nov. 8. cap. 7. C. I. A. h. n. 77. Lugo, de I. et I. D. 34. sect. 2. Fr. h. n. 139. etc.

[note: g.] * vel secundum [orig: secundùm] quid, ut res litigiosae, 2. et f. C. de litig. Fr. h. n. 143. et seq. Furtivae, 34. §. 3. ibi Mudae. Fr. h. n. 145. etc.

purpura et sericum ratione privatorum. 1. 2. C. quae res vend. non possunt. ibi Tuld. n. 1. 2. et Perez. n. 1. vid. C. I. A. th. 74. etc. Fr. h. n. 160. etc. Christinae. vol. 3. decis. 64.

[note: O] Venduntur res corporales, et incorporales, 34. §. 1. h. t. t. ff. et C. de hered. vel act. vend. 2. C. de O. et A. pro parte divisa vel indivisa: mobiles, vel immobiles: etiam ipsa pecunia, si non formaliter; sed tamquam aurum, vel argentum consideratur, aut quia vetus, vel pulchra: Lugo, de I. et I. D. 26. sect. 1. num. 2. etiam communis, 68. pro soc 2. 3. C. de comm. rer. alienat. 13. §. 17. de action. empt. vid. tamen 1. et seqq. C. de commun. rer. alien. et ibi Tulden. Obst. 28. comm. divid. et aliena, 28. h. 11. §. 8. 30. §. 1. de action empt. vid. Bacchov. vol. 1. D. 28. th. 4. lit. e. Bonac. de contract. et restit. D. 3. quaest. 2. punct. 2. num. 20. etc. scilicet ut actio inde [orig: indè] nascatur, 15. 16. commod. 31. depos. 7. locat. 9. pr. 22. §. Si praedo. 2. de pignor. action. Bacchov. vol. 2. D. 7. th. 4. lit. c. (praestabit tamen Venditor evictionem, 9. pr. 36. pr. et §. 1. de pign. act. arg. 75. §. f. d. V. O. 25. §. 1. h. qui tamen ignorans rem alienam vendidit, et tradidit, obligationi suae in tantum satisfecisse censetur, ut ante eiusdem evictionem ab emptore conveniri non possit; 3. C. de evict. 30. §. f. de act. empt. vid. Rath. de contr. empt. assert. 38. 39. 40. et 41. Bach. d. l. et ad p. W. tit. commodat. n. 4. lit. c. Hahn. ad W. d. t. n. 4. Struv. d. t. th. 5.) licet [orig: licèt] alienam esse sciverit venditor, d. l. 30. §. fin. Mudae. de action. empt. cap. ult. n. 12. et emptor. arg. 28. h. Obst. 34. §. 3. h. Molin. de I. et I. D. 327. n. 6. vid. tamen Lugo, de I. et I. D. 26. sect. 3. n. 18. Mud. ad d. l. 34. §. 3. h. Bonac. d. D. 3. q. 2. punct. 2. n. 23. NON etiam res emptoris propria, licet ignoraverit suam esse: 16. h. 4. C. h. 45. de R. I. arg. 3. §. 4. de A. vel A. P. Obst. 34. §. 3. h. et §. ult. I. h. vid. Rath. de contrab. empt. assert. 42. huiusmodi emptio est ipso iure nulla, dd. ll. pretium repetitur condictione indebiti; 16. subsistit tamen, si pro parte tantum propria sit, 18. aut tantum [orig: tantùm] quoad usumfructum: 16. §. 1. h. arg. l. 25. de V. S. officio tamen Iudicis pretium minuitur, 17. Mudae ad l. 15. §. 2. h. n. 5. etc. aut si sub conditione eam emat, 61. h. iunct. 31. 98. pr. de V. O. Rath. d. l. vid. Mantic. de tac. conv. l. 4. tit. 4. n. 18. aut si emat ius, quod tertius in re vel ad rem habet, vel praetendit. 34. §. 4. h. 4. C. h. Mudae. ad d. 15. §. 2. n. 9.

[note: a.] * PRETIUM, §. 1. I. h. 2. §. 1. 72. h. 1. pr. de rer. permut. Maul. tr. de empt. vend. tit. 4. §. 6. vid.

Mantic. d. l. t. 19. n. 51. etc. quo res vendenda aestimatur. 16. §. f. de pignor. 21. C. de iur. dot Et debet esse

[note: H] * (1.) PECUNIA (non reprobata, quae incidit in contractum innominatum: arg. 1. pr. h. vid. 24. §. 1. de pignor. act. Mantic. d. tit. 19. num. 14.) numerata. §. 2. I. h. 1. pr. de rer. permut. 5. §. 1. de P. V. 9. C. h. vid. Maul. d. l. n. 17. 18. Fr. h. n. 217. Mudae. ad 7. §. 1. et l. 37. h. n. 7. 8. Rath. de contrah. empt. assert. 10. lit. b. vid. Lampad. de natura nummi. Mantic. d. l. n. 2. et 3. Si cum pecunia promittatur res, itidem potest esse venditio, si partes hoc egerint. arg. 6. §. 1. 21. §. 4. de act. empt. arg. 38. h. 34. de R. I. Mudae ad l. 7. §. 1. et 37. h. n. 9. Fr. h. n. 211. ¶. vid. Mantic. de tac. et amb. conv. lib. 25. tit. 2. n. 2. et seq. Carpz. p. 2. c. 32. d. 15. In dubio respiciendum, an res vel pecunia potior sit, et minus habetur pro additamento: 6. C. de pact. inter empt. et vend. Fr. h. n. 214. etc. Bach. V. 1. D. 30. th. 5. Carpz. d. def. n. 5. et 6. Mud. ad d. l. 7. et 35. h. n. 9. in f. et seq. 10. Mantic. d. lib. 25. tit. 2. n. 22. Si aequalia sint, creditur esse einptio; Bach. V. 1. D. 28. th. 5. vid. tamen Carpz. d. l. n. 7. Mantic. d. l. 25. tit. 2. n. 22. in fin. Maul. d. l. n. 23. Molin. de I. et I. D. 336. n. 8. cum sit in rei veritate negotium mixtum; Lugo de I. et I. D. 26. sect. 1. n. 6. Potest tamen res in solutum dari. 9. C. de resc. vend. arg. 8. pr. mandat. 1. §. 13. depos. vid. Fr. h. n. 356. Maul. d. l. n. 19.

[note: h,,] * (2.) VERUM, et non dicis gratia constitutum; 16. de R. 1. 55. h. 54. de O. et A. licet sit minus iusto: nam hoc valet in vim donationis inter non coniuges, 38. h. vid. Mudae ad 38. h. n. 1. NON etiam vendi potest uno nummo, arg. 46. locat. 10. §. f. de A. vel A. P. Obst. 66. de iur. dot. vid. Fr. h. n. 222. Bach. V. 1. D. 28. th. f. in f. aut ita, ut quis ab initio et expresse [orig: expressè] totum rei pretium donationis gratia [orig: gratiâ] promittat non exactum iri: 36. et 38. h. vid. 5. locat. 31. §. 4. de don. inter vir. et ux. Mud. ad d. l. 36. num. 2. etc. nam tum negotium subsistit in vim donationis: 3. 9. C. modo res tradatur, dd. ll. vid. Bach. V. 1. D. 28. th. f. in f. etiam novo iure. Dissent. Mudae. ad L. 36. h. n. 1.

[note: h,,] * (3.) CERTUM: §. 1. I. h. 35. §. 1. h. vid. Tuld. in C. h. num. 2. Gail. 2. obs. 13. Myns. 4. obs. 74. et cent. 5. O. 79. Mant. de tac. conv. l. 4. t. 19. num. 59. etc. Maul. tr. de empt. vendit. tit. 4. §. 14. etc. Trentacinq. lib. 3. tit. de empt. Res. 9. (Hic non valet venditio, si convenerint partes,

quod res iusto pretio alicui debeat esse vendita; arg. f. C. h. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 337. n. 8. Obst. 16. §. f. de pign. Bus. ad 1. de rer. permut. n. 7. in f. Molin. d. D. 337. n. 11. v. Maul. de empt. et vend. tit. 4. n. 22. vid. tamen Mantic. d. tit. 19. n. 21. etc. nisi res a magistratu habeat certum pretium, Tulden. in C. h. n. 4. Vinn. ad §. 1. I. h. n. 2. in f. Surd. dec. 82. n. 14. in f.) etiam per relationem; 6. de R. C. vel ad praeteritum, e. g. quanti emisti: vel ad praesens, v. gr. quantum in arca habeo: (vid. Bacchov. V. 1. D. 28. th. 6. lit. d. Rath. de contrah. empt. assert. 10. n. 5. etc. Mudae. ad 7. §. 1. et l. 37. h. n. 2. 3. Bus. ad 1. de rer. permut. n. 6. Mantic. d. tit. 19. n. 18. et 50.) vel ad futurum, v. gr. quo pretio illo die in foro publico vendetur. Vinn. ad §. 1. I. n. 2. in f. Rath. d. assert. 10. n. 10. vid. 7. §. 1. l. 37. h. §. p. I. de V. O. arg. §. 1. I. h. Si pretii determinatio [note: I] collata in arbitrium alicuius * ex contrahentibus, emptio nulla est: 35. §. 1. l. 7. pr. ff. 13. C. h. arg. §. 1. I. de locat. vel cond. 22. de P. V. 2. §. 3. quod cert. loc. Vinn. ad §. 1. I. h. n. 3. in f. Perez. in C. h. n. 15. Rath. de contr. empt. assert. 11. lit. a. Bach. V. 1. D. 28. th. 6. lit. d. Fr. h. n. 252. Mudae ad d. l. 7. §. 1. et L. 37. h. n. 5. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 337. n. 8. Bonac. de contract. D. 3. q. 2. punct. 1. n. 6. Obst. 24. [note: i.] pr. loc. l. 7. pr. h. et 6. pro soc. Vinn. ad §. 1. I. h. n. 6. Mudae. [note: K] ad d. l. 6. n. 1. et 2. * tertii * incerti emptio est nulla, l. C. h. 25. locat. Mantic. d. l. 4. t. 19. n. 19. nec ad boni viri arbitrium est recurrendum. Vinn. ad §. 1. I. h. n. 3. verb. quanti ille aestimaeverit. vid. tamen Mantic. d. tit. 19. n. 33. etc. Bus. ad l. 1. de rer. permut. n. 8. ubi testatur de contraria consuetudine, de qua etiam Vinn. d. l. in f. [note: k.] vid. 1. §. 1. de leg. 2. Fr. h. n. 260. * certi, tum emptio sub conditione videtur contracta, et si arbitrator electus pretium definire non possit, vel nolit, venditio deficit; §. 1. I. h. f. C. h. 75. pro soc. 43. de V. O. Vinn. ad d. §. 1. n. 6. Rath. d. assert. 11. lit. d. Obst. 3. §. 1. C. comm. de legat. arg. 12. de R. I. Vinn. d. l. Rath. d. l. lit. e. si vero definiat, eius arbitrio standum est; d. §. 1. I. h. f. C. h. nisi nimis magno vel parvo pretio rem aestimaverit, tunc enim arbitratur iudex; 76. in f. 78. et seq. pro soc. arg. 30. de op. liber. Fr. num. 261. etc. licet laesio dimidium non excedat; Maestert. in varr. trr. tr. de empt. quaest. 5. Vinn. ad §. 1. I. h. n. 5. Rath. d. assert. 11. lit. g. h. et i. num. 12. et 13. vid. Lanfranc. tr. de arbitr p. 1. num. 3. Bapt. a [orig: à] S. Blasio, tr. de

differ. inter arbit. et arbitr. quaest. 2. num. 5. augmentum tamen potest esse incertum. 7. §. f. h. vid. Mantic. d. lib. 4. t. 19. n. 49. et tit. 25. n. 3. Maul. de empt. vend. tit. 4. n. 21.

[note: h.] * NEQUE requiritur ad substantiam huius contractus, ut pretium sit IUSTUM: 38. h. 16. §. 4. de minor. 22. §. f. locat. Mantic. de tac. conv. l. 4. tit. 20. num. 1. Dinner. tr. de iust. rer. pret. defin. q. 2. num. 2. hoc tamen ad eius iustitiam pertinet. 2. C. de resc. vend. 49. §. 8. de leg. 1. 31. §. 4. de don. inter vir. et ux. 7. §. 12. comm. divid. 50. pr. de furt. Dinner. d. tr. q. 2. n. 9. et 10.

[note: D] [note: L] IUSTUM autem pretium esse censetur, quod est definitum a [orig: à] * Superiore, et legitimum seu legale vocatur; Perpetua definitio pretii difficilis est; 63. §. f. ad L. Falc. 3. de eo, quod certo loc. Mantic. d. t. 20. n. 5. expedit tamen rei publicae. vid. 1. §. 11. de off. praefect. urb. 1. C. de Episc. Audient. c. un. §. post natalem. 4. 2. Feud. 27. Lugo, d. sect. 4. num. 49. et seq. Mantic. d. l. 4. t. 20. num. 24. 26. et 29. Dinner. d. tr. q. 3. n. 1. etc. et q. 4. n. 1. etc. vid. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 364. et 365. Hoc legale sive legitimum regulariter iustum praesumitur, Lugo, d. sect. 4. n. 38. Bonacin. d. punct. 4. n. 1. Molin. d. D. 364. n. 2. cuius omnis excessus laesio est, licet dimidium non excedat. c. un. §. 4. 2. F. 27. arg. 29. de usur. Mantic. d. tit. 20. num. 27. Lugo, d. D. 26. sect. 6. num. 85. Dinner. d. tr. c. 4. num. 6. vid. Molin. d. D. 364. num. 4. etc. et D. 365. Bus. de annuis redit. c. 9. n. 38. Si tamen pretium definitum sit in gratiam emptoris, (uti plerumque fit,) tum venditor potest minus accipere: sin venditoris, (quod fit e. g. in emptione annuorum redituum.) tum emptor potest maius dare. Lugo, d. D. 26. sect. 4. num. 38. in f. Bus. de ann. redit. c. 9. num. 17.

[note: l.] * Vel communi hominum aestimatione; non privato alicuius affectu: 63. ad L. Falc. 33. pr. ad L. Aquil. vid. 18. §. f. de m. c. donat. 1. §. 16. ad SCt. Trebell. 52. §. 29. de furt. 2. §. 4. ad L. Rhod. de iact. 114. §. 5. de leg. 1. l. 14. in f. pr. de cond. furt. Mantic. d. l. tit. 20. n. 6. Dinner. d. l. quaest. 2. n. 5. Gail. de pign. c. 18. n. 8. Hoc dicitur vulgare seu naturale; Lugo, d. l. n. 38. Bonac. d. l. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 3. 47. n. 2. 3. vid. Speidel. voc. Anschlag. Et latitudinem habet: Deng eringsten, mittel- und hochsten [orig: höchsten] Anschlag, Molin. d. l. n. 4. Lugo, d. l. n. 39. 40. Bonac. d. l. pro ratione circumstantiarum: (e. g. rerum, emptorum, pecuniae ratitatis, vel copiae, Lugo, de I. et I. D. 26. sect. 4. n. 42. 44. Bonac. de contract. D. 3. q. 2. punct. 4. num. 2. et 14.

Mantic. de tac. conv. l. 4. t. 20. n. 41. etc. fructuum in fundo pendentium, ult. §. Fructus. ff. quae in fraud. credit. Mantic. d. t. n. 33. loci rei sitae periculosi, vid. 7. §. 8. 11. §. 5. de minor. Mant. d. l. n. 39. vel fructuosi, 13. pr. de reb. eor. qui sub tut. Goeden. cons. 17. temporis pacis, vel belli, Molin. d. tr. D. 348. n. 4. Mant. d. t. n. 40. pacti de retrovendendo, vel similis, additi, 79. Mant. d. t. 20. n. 41. 42. securitatis pretii, 4. §. 6. de in diem addict. Mant. d. tit. 20. n. 45. Bonac. d. punct. 4. n. 18. 19. aut futurae evictionis, Mant. d. t. 20. n. 45. dilatae, vel anticipatae solutionis, d. l. 4. §. 6. 15. §. 1. in f. de in diem addict. §. 33. vers. Plus. I. de act. Mantic. d. l. n. 46. vid. Molin. d. tr. D. 355. etc. praediorum culturae, 3. §. 5. de iur. fisc. Mant. d. l. n. 50. conditionis vicini, arg. 35. §. fin. h. tarbos. locupl. lib. 19. c. 15. ax. 2. fere [orig: ferè] in f. modi vendendi, an scil. magna quantitas vendatur, Bonac. d. punct. 4. n. 21. Lugo, d. D. 26. sect. 4. n. 45. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 348. n 5. et 7. laboris, expensae, periculi, vid. Bonac. d. l. n. 29. Molin. d. D. 348. n. 8. fructuum et annuorum proventuum, 92. pr. de leg. 1. 13. pr. de reb. eor. qui sub tut. 16. C. de resc. vend. vid. Dinner. d. tr q. 2. n. 11. etc. Wehner. obs. pract. Besold. thes. pract. et Speidel. specul. voc. Anschlag. Mantic. a. t. 20. n. 10. etc. Gail. de pignor. c. 18. n. 12. dignitatis annexae: vid. Lugo, d. D. 26. sect. 4. n. 48. nam plus est 300. ex Iurisdictione, quam 800. ex aliis rebus percipere. Mant. d. t. 20. n. 15. Dinner. d. q. 2. n. 16. 18. vid. omnino [orig: omninò] Goeden. consil. 17. Wehner. Besold. Speidel. d. voc. Anschlag. Mant. d. t. 20. Dinner. Lugo, Bonac. dd. ll. Molin. d. D. 348. etc.) Unde in pretio emptionis naturaliter (secundum [orig: secundùm] naturam commerciorum, vid. Grot. de I. B. et P. lib. 2. cap. 12. n. 26. Dinner. de iust. rer. pret. def. q. 1. Lugo, de I. et I. D. 26. sect. 6. n. 82. Mant. de tac. conv. l. 4. t. 20. n. 57. etc.) licet, (h. e. permissum est, Lugo, d. sect. n. 81. etc. Fr. h. n. 248. et n. 336. etc. vid. Molin. de I. et I. d. tr. D. 350. contrahentibus se circumvenire, e)mporikw=s2, negotiative [orig: negotiativè] et sine proposito fallendi, vid. Nov. 97. c. 1. 8. C. de resc. vend. Fr. h. n. 233. Dinner. d. tr. q. 1. n. 29. Mant. d. t. 20. n. 62. usque ad dimidium iusti pretii: 2. C. de resc. vend. non etiam fraudulenter. 13. §. 4. et 5. de A. E. V. 43. §. f. h. Fr. h. n. 330. etc. Mantic. d. tit. 20. n. 61. Lugo, d. D. 26. sect. 6. n. 86. Molin. d. tr. D. 352. Circa has quaestiones respiciendum ad tempus, quo contrahitur, 8. in f. C. de rescind. vend. 3. §. 5. de iure [orig: iurè] fisc. f. §. f. C. de admin. tut. Mantic. d. lib. 4. tit. 20. n. 51. 52. vid.

Tuld. in C. tit. de resc. vend. n. 2. et locum, ubi res venditur et traditur. d. l. f. §. ult. C. de admin. tut. vid. Bonac. de contr. D. 3. q. 2. punct. 4. n. 5. etc. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 348. n. 3.

[note: D] SUBSTANTIALIA huius contractus [orig: contractûs] sunt, quae ad eius constitutionem et perfectionem necessario [orig: necessariô] requiruntur. vid. 72. Fr. h. n. 319. 322. Mantic. de tac. et amb. conv. l. 1. t. 12. et l. 4. t. 4. num. 1. et 2. Gentil. tr. de sollennit. c. 1. Mudae. de contrah. empt. p. 5. de pact. inter empt. et vend. n. 14.

[note: D] NATURALIA sunt, quae contractum perfectum naturaliter concomitantur, eique insunt: scilicet propriae illius affectiones: Et sunt vel interna, intrinseca, et inseparabilia, Zas. l. 1. sing. resp. c. 12. Fr. h. n. 325. vid. Mudae. d. l. n. 16. quae ex essentialibus principiis promanant, et inseparabiliter insunt; dd. ll. Mantic. d. l. 1. t. 13. et l. 4. t. 24. Vinn. de pact. c. 9. n. 7. Gentil. d. tr. c. 2. vel externa et separabilia, quae auctoritate legis vel consuetudinis (vid. 31. §. 20. de aedil. ed.) adhaerent. Fr. d. t. num. 326. Gentil. d. tr. c. 4. Mantic. d. l. 1. t. 13. num. 10. et t. 14. num. 4.

[note: D] ACCIDENTALIA in specie sunt, quae ultra substantialia et naturalia, libera [orig: liberâ] contrahentium voluntate, huic et aliis contractibus accedunt: Fr. h. n. 328. Mantic. d. l. 1. t. 14. n. 1. etc. et l. 4. t. 25. n. 1. etc. ut sunt (1.) ARRHA, sive res in evidentiorem negotii gesti probationem data. pr. 1. de E. V. 17. C. de fid. instr. (2.) DIES tamquam terminus a [orig: à] quo, vel ad quem. 80. §. 2. vid. Mudae. de contrah empt. part. 5. rubr. de pact. [note: M] transform. n. 3 vid. tit. de pact. p. 52. (3.) CONDITIO, §. 4. l. h. ibique. Vinn. Fr. h. n. 205. Mant. d. l. 4. t. 25. n. 2. qua [orig: quâ]expresse [orig: expressè]apposita [orig: appositâ], * pendente, ipsa quoque emptio, ratione obligationis, (non vero ratione paenitentiae, 8. pr. de commod. et peric. rei vend. Mant. d. l. 4. tit. 26. n. 17. 20. Brussel. de condit. lib. 2. tit. 1. n. 1.) est in pendenti: 7. pr. h. 43. §. pen. de aedil. edict. nec agi potest ad illam implendam, 41. pr. h. Mantic. d. t. 25. n. 4. nec per pretii solutionem, aut rei traditionem perficitur, 8. de peric. et commod. rei vend. Fr. h. n. 285. neque tum [orig: tùm] transfertur conditio usucapiendi, 4. pr. de in diem addict. 8. de peric. et commod. rei vend. 2. §. 2. pro empt. 2. pro dot. iunct. 10. §. 5. de iur. dot. Mantic. d. t. 26. num. 5. Brussel. tr. de condit. l. 2. tit. 1. num. 17. Obst. 1. §. 2. pro dot. Brussel. d. l. pag. 102. neque dominium; argum. dd. ll. iunct. 31. de A. R. D. [?] g. 4. pr. de in diem addict. 8. pr. de peric. et commod. rei vend. vid. 34. inf. pr. 38. §. 1. de A. vel A. P. 3. §. 5. de stat.

liber. Obst. 7. §. f. 8. 9. pr. de iure dot. 1. §. 2. pro dot. vid. omnino [orig: omninò] Mudae. de contr. empt. c. 2. n. 7. etc. Brussel. d. n. 17. pag. 103. etc. Fr. h. n. 304. Obst. 16. de solut. vid. Mudae. d. l. Bach. V. 2. D. 21. th. 7. lit. h. Brussel. d. num. 17. pag. 104. Diss. Fr. d. t. n. 287. etc. nisi venditor, iusto errore lapsus, conditionem exstitisse crediderit; 16. pr. de condict. indeb. Obst. 2. [note: m,,] §. 2. pro emptor. vid. 11. d. t. * exsistente (etiam sola [orig: solâ] iuris fictione, 50. h. C. I. A. h. th. 36. Mantic. d. t. 26. n. 25. vid. omnino [orig: omninò] Mudae. d. l.) emptio retro censetur perfecta. 8. de peric. et commod. rei vend. Molin. de I. et I. tract. 2. D. 337. num. 10. [note: m.] D. 379. num. 1. * deficiente, emptio ab initio nulla fuisse creditur. 37. in f. h. 8. de peric. et commod. rei vend. Molin. d. l. Mant. d. t. 26. n. 2. (4.) MODUS, qui venditionem non suspendit. 41. h. vid. tit. de pact. p. 53. Mol. de I. et I. d. D. 337. n. 10. Mudae. de contrah. empt. part. 5. de pact. int. empt. et vend. n. 2. Carpz. p. 3. c. 3 d. 26. n. 3. 4. (5.) PACTA ADIECTA [note: N] * IN CONTINENTI, hoc est, immediate in ingressu vel egressu contractus, antequam partes divertant ad alium actum extraneum, 7. §. 5. verb. Subsecuta. de pact. 3. C. de aedil. act. Vinn. de pact. c. 9. n. 14. et 15. Tabor. part. elem. part. 3. sect. 3. th. 93. Bach. ad tit. de pact. rubr. de pact. adiect. n. 2, in f. Obst. 7. §. 5. de pact. 23. 27. de R. I. 13. C. de pact. vid. [note: O] Fr. h. n. 332. etc. * Si de essentialibus aliquid * tollunt, (v. g. [note: P] ne pro merce pretium, 36. h. aut non pecunia; sed alia res solvatur, 5. §. 1. de P. V. vid. 6. §. 1. de A. E. V. ipsum contractum transformant, et novum ac specie diversum inducunt: dd. ll. Fr. d. t. n. 356. vid. Bach. ad tit. de pact. rubr. de pact. transformant. modo pacta illa novi contractus [orig: contractûs] nomen induere, et iure valere possint; alias [orig: aliàs] ipsa vitiantur. arg. 11. §. 1. de R. C. Mudae. de contrah. empt. p. 5. rubr. de pact. deformativ. n. 1. Obst. 48. de pact. vid. Bach. ad tit. de pact. rubr. de pact. adi. [note: P.] n. 1. et 5. Vinn. tr. de pact. c. 9. n. 9. Fr. d. tit. n. 357. * Si mutant, adiciendo tantum [orig: tantùm], vel detrahendo, tum manet idem contractus specie, alius vero numero quandoque efficitur: arg. 7. §. 6. 27. §. 2. vers. Idem dicemus. de pact. vid. Fr. h. num. 358. etc.

[note: o,,] * Si de naturalibus, * internis aliquid tollunt, [note: Q] e. g. ne dolus praestetur, 1. §. 7. deposit. ea vitiantur: Mantic. de tac. conv. l. 4. t. 27. n. 4. 5. vid. Bach. ad tit. de pact. rubr. de pact. adiect. num. 7. Mudae. d. l. rubr. de pact. transform. num. 2. Aliquando etiam alterant, et contractum faciunt irregularem. vid. 24. 26. deposit. 31. ff. locat. Tabor. part. elem. p. 3.

sect. 3. th. 39. vers. Porro [orig: Porrò]. Bach. ad tit. de pact. rubr. de pact. [note: o.] adiect. n. 8. * Si in accidentalibus et [note: q.] * Naturalibus externis aliquid mutant; tum [orig: tùm] contractui insunt, 7. §. 5. de pact. 1. §. 6. depos. et quidem [note: R] ex parte * Actoris, si contractui aliquid adiciunt, et augent naturalem praestationem, datur ad ea actio ex contractu: 7. §. 5. de pact. 11. 13. C. eod. 4. de Leg. commiss. 16. de in diem addict. 75. 79. h. 2. C. de pact. int. empt. et vend. 6. §. 1. de act. empt. Vinn. de pact. c. 9. n. 4. et cap. 11. interdum etiam actio praescriptis verbis. l. 2. C. de pact. int. empt. et vend. 12. de P. V. 6. de resc. vend. Bach. ad tit. de pact. rubr. de pact. adiect. n. 6. Zoes. in p. tit. de retract. conv. n. 3. Fr. h. n. 412. etc. Vinn. de pact. c. 11. n. 6. vid. Mudae. d. part. 5. rubr. de pact. informat. Maestert. in varr. trr. rubr. de pactis emptioni adiectis, q. 1.

[note: r.] * ex parte Rei, si naturalem praestationem minuunt; tum [orig: tùm] enim actionem ipso iure minuunt; vid. Mudae. d. part. 5. rubr. de pact. informat. n. 2. et seq. Fr. h. n. 400. etc. Vinn. tr. de pact. c. 9. n. 4.

[note: n.] * EX INTERVALLO, sive postea [orig: posteà], (post tractum sc. temporis aliquanto longiorem, vel postquam contrahentes ad alia negotia processerunt, v. 6. §. 3. de duob. reis. [note: S] Fr. h. n. 336.) adiecta, si afficiant * substantialia, vel naturalia intrinseca, detrahendo, vel adiciendo, re integra [orig: integrâ], et contractu nondum impleto [orig: impletô], vel in pristinum statum reducto, perinde [orig: perindè] ac pacta in continenti addita, contractum interdum informant, interdum vero [orig: verò] illum renovant et reformant, novumque, a [orig: à] priori numero diversum, contractum constituunt, et actionem producunt; 2. de resc. vend. 7. §. 6. 27. §. 2. de pact. 72. h. Tabor. d. p. 3. sect. 3. th. 39. vid. omnino [orig: omninò] Bach. ad tit. de pact. rubr. de pact. renovat. n. 3. 4. Fr. h. n. 368. etc.

[note: s.] * naturalia externa et accidentalia, sive adminicula, uti vocantur in l. 72. pr. tum [orig: tùm] siquidem aliquid [note: T] * adiciant, ex. gr. ut fideiussor detur, ex parte actoris non insunt, nec actionem producunt, interdum tamen exceptionem; 72. Tabor. d. l. Fr. num. 404.

[note: t.] * detrahant, ex. gr. ne cautio dupli praestetur, ex parte rei insunt, vid. Bacchov. ad tit. de pact. rubr. de pact. adiect. num. 3. Fr. h. num. 351. et exceptionem producunt, 72. pr. h. Tabor. d. l. quae ipso iure huic et aliis b. f. iudiciis inest. 3. de resc. vend. Fr. h. num. 400. et 445.

in totum receditur, et uterque ipso iure liberatur, nec novus contractus in eius locum substituitur, vid. Bach. ad d. tit. de pact. rubr. de pact. resol. Mudae. d. p. 5. rubr. de resolutiv. pact. n. 1. Haec contractum resolvunt vel retro [orig: retrò], et quasi ex tunc, cum contraheretur, ut Lex commissoria, et Addictio in diem: 2. de in diem addict. 1. de leg. commiss. vid. Mudae. de contr. empt. p. 5. rubr. de res. n. 8. vel ex praesenti, vel facto aliquo secuto. Fr. de Laudem. c. 5. n. 62. etc. c. 14. n. 156. etc. e. g. si re adhuc integra, (h. e. nihil eorum, quae ex contractu debentur, praestito. vid. 3. 5. §. 1. de resc. vend. §. f. 1. quib. mod. toll. obl. et ibi Vinn. vid. Mudae. d. rubr. n. 1. etc.) vel in pristinum statum restituta, convenerit, ut ab emptione recedatur, quo pacto obligatio utriusque ipso iure perimitur, et uterque liberatur: 7. §. 6. 27. §. 2. 58. de pact. l. 3. 5. de resc. vend. 1. 2. C. quando liceat ab empt. reced. ibi Tuld. n. 1. et Perez. n. 2. Mudae. d. l. idem est, si ex una tantum [orig: tantùm] parte hoc [orig: hòc] conventum sit: e. gr. ne emptor pretium solvat, 1. 5. de resc. vend. nisi ex parte remittentis propria sit ratio, 56. de pact. e. g. animus donandi. Bach. ad d. t. de Pactis. rubr. de pact. resolut. n. 1. et v. seq. tit. de in diem addict.

Quomodo pactum DE EMENDO vendendo ab hoc ipso contractu differat? vid. Mantic. de tac. convent. lib. 4. tit. 3. vid. Bach. V. 1. D. 28. th. 7. lit. a. et th. 2. lit. b. Tessaur. dec. 233. Barz. decis. 111. n. 1. et 2. vid. omnino [orig: omninò] Mudae. de empt. vend. cap. 2. num. 2. etc.

[note: D] Pactum de RETROVENDENDO eo tendit, ut emptor rem emptam venditori, pretium restituenti, vel quandocumque illi placuerit, vel intra certum tempus, aut ex certo tempore, iterum vendat et restituat. 2. C. de pact. inter empt. et vend. 12. de P. V. vid. omnino [orig: omninò] Carpz. p. 2. c. 1. d. 8. 9. et lib. 5. Resp. 27. Fr. h. n. 312. etc. et de Laudem. c. 16. num. 29. Igitur prior venditor non manet dominus: Carpz. d. c. def. 18. n. 1. etc. Bach. V. 1. D. 10. th. 10. lit. a. c. arg. 16. h. Fr. de laud. c. 16. n. 28. etc. Tuld. in C. de pact. inter empt. et vend. Mudae. d. part. 5. rubr. de pact. resolut. n. 6. Carpz. d. const. 1. def. 16. ¶¶¶. Gail. 2. obs. 16. num. 4. ¶. Crus. tr. de iur. offerendi. c. 17. n. 37. etc. Hinc, pretio restituto vel oblato, venditori eiusque heredibus, vel singularibus eiusdem successoribus, (ut cessionario sive procuratori in rem suam, vid. Carpz. d. const. 1. def. 10. 11. et 12.) contra emptorem, eiusque heredes, (2. C. de pact. inter empt. Carpz. d. const. def. 10. licet sint minores, 1. C. quand. decr. op. non est. Carpz. d. l. d. 14.)

actio personalis ex vendito, 2. C. de pact. inter empt. ad rem, si illam in sua potestate habet, et pactum certum pretium continet, praecise [orig: praecisè] tradendam, (vid. Fr. in p. tit. de act. empt. n. 69. etc. Carpz. 2. c. 1. d. 15. ¶¶¶. Arumae. lib. 1. dec. 13. ¶. Zoes. in p. tit. de retract. convent. num. 12.) emptor fructus interim perceptos retinet arg. d. l. 2. Zoes. d. l. num. 25. Plura de hoc pacto tradunt Zoes. d. t. Carpz. p. 2. c. 1. d. 1. et lib. 5. Resp. 27. etc. Richter. tr. de pact. ad l. 2. C. de pact. inter empt. et vend. Mantic. de tac. conv. l. 4. t. 31. 32. et 33. Lugo, de I. et I. Disp. 26. sect. 13. Bonac. de contract. D. 3. quaest. 2. punct. 3. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 374. etc. Trentac. lib. 3. t. de E. V. res. 10.

[note: D] Pactum de iure protimh/s1ewst conventionali est, quo venditor idem pretium, quod alius solveret, solvens, aliis praefertur, re ab emptore iterum vendita. 75. Fr. de laudem. c. 16. n. 78. etc. de quo late [orig: latè] agit Tiraquell. de retract. Bocer. cl. 2. D. 10. th. 10. Reink. de retract. consang. Carpz. p. 2. c. 31. d. 1. et seq. Zoes. ad p. tit. de retract. Sutor. tr. de retract.

[note: C] Emptionis et Venditionis contraria sunt * (1.) DOLUS, 5. C. deresc. vend. qui causam dans huic vel aliis b. f. contractibus illos ipso iure reddit nullos; 7. pr. de dol. 16. §. 1. de minor. incidens purgatur actione ex contractu, 13. §. 4. et 5. de act. empt. 2. C. eod. vel exceptione doli, quae b. fidei iudiciis inesse dicitur. 3. ff. de resc. vend. 21. sol. matrim. Carpz. p. 2. c. 34. d. 9. Vinn. lib. 1. select. quaest. 12. Bargal. de dolo, l. 2. divis. 5. Riemer. de contract. c. 6. §. 30. n. 18. etc. vid. sup. tit. de dolo, p. 79. * (2.) METUS, qui in constantem virum cadere potest; 1. C. de resc. vend. propter quem contractus rescinditur; fed non ipso iure nullus redditur, etiamsi illi causam dederit. 7. f. C. de his, quae vi met. caus. Vinn. d. q. 12. pag. 56. etc. Riemer. d. c. 6. §. 30. n. 8. Perez. in C. d. t. num. 4. Zoes. in p. tit. quod met. oaus. n. 3. etc. * (3.) ERROR, qui scientiam et voluntatem excludit, ac consensui est contrarius: 15. de Iurisd. 2. pr. de Iudic. 57. de O. et A. 116. pr. et §. 2. de R. 1. ibi Sand. Hinc, si contrahentes errant circa id, quod principaliter respiciunt, naturaliter nullus est contractus. Grot. de I. B. et P. lib. 2. c. 11. n. 6. vid. Riemer. tr. de contract. c. 5. §. 28. in fin. vid. Wehn. voc. Wissentlich. Hering. de fideiuss. c. 19. n. 13. De Iure Civili (1.) Error circa contractum, (e. g. quando alter putat locari, alter vendi) facit, ut nihil agatur: 9. pr. h. arg. 18. de R. C. Bus. ad d. l. 9. n. 2. Fr. h. n. 77. Riemer. de contract. c. 5. §. 28. n. 1. (2.) Error circa personam, cum qua

contrahitur, idem facit; arg. 2. pr. de iudic. 9. pr. de hered. inst. 4. C. eod. Riemer. tr. de contract. c. 5. §. 26. Fr. h. n. 38. et seq. secus est, si tantum [orig: tantùm] in qualitate errent. arg. 3. de SCt. Maced. arg. c. un. 29. quaest. 1. Obst. l. 2. §. 16. pro emptor. vid. tamen Fr. h. n. 39. (3.) Circa nomen, nihil officit; 80. de Iudic. 5. §. 4. de R. V. 4. pr. de leg. 1. 17. pr. etc. de cond. et demonstr. 32. de V. O. vid. §. 29. 1. de Leg. ibi Vinn. modo de persona, re et pretio constet. 9. §. 1. h. (4.) Error circa obiectum, scilicet [note: U] * circa pretium, impedit contractum, 9. pr. si scil. venditor maius, emptor vero minus intelligat; Obst. 1. §. 4. de V. O. vid. Mudae. tr. de contr. empt. cap. 2. ad l. 9. h. num. 3. 4. Secus est, si emptor maius intelligat, etc. tum [orig: tùm] enim emptio minori pretio conclusa censetur. arg. d. l. 1. §. 4. de V. O. 52. locat, Mudae. d. l. num. 3. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 340. num. 15. C, I. A. h. th. 13. in f.

[note: u.] * Circa rem, si respiciat * ipsum corpus, emptio nulla est. 9. pr. [note: X] Idem est, si in * tota eius materia, substantia sive ou\s1ia sit erratum; [note: Y] e. g. aes pro auro, vitrum pro gemma etc. veneat. 9. §. 2. l. 14. 41. §. 1. h. vid. omnino [orig: omninò] Mud. de contrah. empt. cap. 2. ad l. 9. h. num. 8. Obst. 1. §. f. de pign. act. 22. de V. O. vid. Fr. h. n. 48. Riem. d. tr. de contr. c. 5. §. 27. Bacchov. V. 1. Disp. 28. th. 7. lit. e. sive unus tantum [orig: tantùm], sive uterque hic erraverint; 9. §. 2. l. 14. h. C. I. A. h. th. 14. in f. Maestert. in varr. trr. h. t. quaest. 6. vid. Bus. ad l. 9. h. n. 6. et ad l. 14. h. n. 6. et datur condictio ad datum vel solutum repetendum; 41. §. 1. decopto etiam actio ad interesse. arg. 21. pr. et §. 2. de A. E. V. 62. §. 1. l. 45. Zoes. in p. h. num. 9. in f. C. 1. A. h. th. 14. in f. Mudae. ad d. l. 9. num. 6. vid. Bacchov. Vol. 1. Disp. 28. th. 7. lit. c. vers. illud in universum. Bus. ad l. 9. h. num. 7. etc.

[note: y.] * vel in maxima parte materiae sit erratum, ut si res pro aurea vendita tantum aeris habeat, ut potius aerea dicenda; arg. 41. §. 1. h. Maest. d. l. quaest. 7. minor pars autem et impuritas materiae nihil officit. 10. 14. h. Fr. h. n. 51.

[note: x.] * Rei qualitates, tum emptio subsistit. 21. §. 2. de A. E. V. Mantic. de tac. conv. l. 4. tit. 4. num. 7. Riemer. d. c. 5. §. 27. Bach. d. disp. 28. th. 7. lit. e. Fr. h. n. 54. etc. Obst. 16. h. v. gr. si pro vino veneat acetum, quod antea [orig: anteà] fuit vinum, 9. §. 2. h. v. 6. de peric. et comm. rei vend. Fr. h. num. 57. vid. Molin. de I. et I. Tr. 2. D. 340. n. 15. corrupta pro virgine; 11. §. 1. h. vid. Fr. h. num. 64. etc. quamvis emptori non supine [orig: supinè] erranti (vid. 15. §. 1. h.) hisce in casibus

contra venditorem scientem, vel crasse [orig: crassè] ignorantem, actio competat ad interesse, 21. §. 2. de act. empt. 45. h. et interdum ad contractus rescissionem; 11. §. 5. ff. de act. empt. vend. Si vero [orig: verò] venditor quoque rei qualitatem non supine [orig: supinè] ignoravit, tenetur emptori non ad interesse; sed tantum [orig: tantùm] ipsius rei nomine, 45. h. Fr. h. n. 66. ut scil. tantum pretii restituatur, vel detrahatur, quanto ob deficientem illam qualitatem res minoris est; licet laesio non sit enormis; arg. dd. ll. Bus. ad l. 14. num. 7. in f. In sexu tamen si erraverint, et mulier pro puero veneat, nulla est emptio. 11. §. 1. h. Fr. h. num. 63. (5.) Error circa accessoria, quae scil. accessionis vice rem principaliter venditam sequuntur, emptionem non vitiat, 34. pr. h. arg. 10. de iur. codicill. 44. de vulg. et pupill. subst. Mudae. d. l. ad l. 9. h. n. 13. in fin. ita ut illud debeatur, de quo venditor senfit. 34. Obst. 39. de pact. vid. Fr. h. n. 70. etc. Bach. Vol. 1. Disp. 6. th. ult. lit. e. Riemer, de contract. c. 5. §. 31. n. 11. In huiusmodi quaestionibus, an contrahentium, an vero [orig: verò] illorum, quibus ex contractu illo actio acquiritur scientia seu error considerari debeat, de eo vid. 12. h. et ibi Mudae. Fr. h. n. 72. et seq. C. I. A. h. th. 15.

* (4.) SIMULATIO, qua emptio et venditio simulatur, ea tamen intentione et partium conventione, (vid. Sichard. ad rubr. C. plus valer. quod agitur. n. 3. Paul. de Castr. in l. 7. §. dolo. 9. h. num. 1. Mozz. de contr. art. 4. de divis. contract. num. 44.) ut [note: Z] vel * nihil plane [orig: planè] agatur, quod fit in imaginaria venditione, 55. h. 16. de R. I. vid. 30. de R. N. haec facit, ut nihil omnino actum sit, 55. h. vid. Barb. locupl. l. 17. c. 33. ax. 5. l. 21. C. de transact. 6. C. sicert. petat. Faber. in C. l. 4. t. 17. d. 1. n. 1. etc. Sichard. ad d. rubr. n. 5. nullisque salutaribus clausulis atque renuntiationibus convalescit: Faber. d. tit. 17. def. 6. vid. Barbos. locupl. d. cap. 33. ax. 7. Unde simulationis allegatio etiam instrumentis guarentigiatis opponitur. Berlich. 1. concl. 84. n. 21. Carpz. de process. t. 22. a. 3. n. 26. etc. Diss. Finckelthaus. obs. 119. n. 16.

[note: z.] * ut sub emptionis specie aliud negotium geratur, e. g. donatio, 3. 9. C. contractus pignoratitius, ad velandas usurarias pravitates, vid. Bacchov. Vol. 1. D. 28. th. 7. lit. c. Tuld. in C. tit. plus valere, quod agitur. num. 6. (quod dicitur contractus fictitius, vel simulatus ab uno ad aliud, Mozz. de contr. art. 4. de divis. contract. n. 42. Sichard. d. rubr. num. 3.

Riemer. de contract. cap. 5. §. 27. num. 3.) et tum, quod simulate [orig: simulatè] geritur, habetur regulariter pro non facto; 36. 38. ff. 3. C. h. Faber. in C. d. t. 17. d. 3. num. 1. etc. quod vero suo specie huiusmodi emptionis agitur, eum effectum habet, quem haberet, si aperte [orig: apertè] factum fuisset. 3. 9. C. h. t. t. C. Plus valer. quod agitur. Faber. in C. l. 4. t. 17. d. 3. Obst. f. C. Plus valer. quod agitur. vid. Faber. d. l.

[note: pr.] Haec simulatio ab allegante probanda est, etiam per coniecturas. Carpzov. p. 2. c. 1. def. 2. num. 5. vid. Mozz. dict. art. 4. num. 63. etc. Fab. d. tit. 17. def. 1. num. 6. etc. Christinae. vol. 3. dec. 30. vid. Barbos. d. l. 17. cap. 33. axiom. 1.

* (5.) OBSCURITAS et ambiguitas; vid. Gothofr. ad 21. h. Riemer. de contract. c. 5. §. 31. n. 1. Mant. de tac. conv. l. 1. t. 15. n. 2. etc. quae tamen contractum non ilico reddit nullum; sed, si aliunde [orig: aliundè] de mente et voluntate contrahentium constat, illud, quod actum, omnino est attendendum; 34. de R. I. f. C. quae res pign. obl. 6. §. 1. 33. h. Dinner. de interpr. contr. concl. 1. n. 1. etc. quo [orig: quô] non apparente, verbis regulariter inhaerendum, 7. §. 2. de supell. leg. 69. de leg. 3. 126. §. 2. circa fin. de V. O. pro ratione antecedenrium et consequentium, 8. pr. mand. 3. 12. de SCto Maced. 1. C. de impon. lucr. descript. et praeprimis natura contractus [orig: contractûs], 4. pr. de usur. Dinner. d. tr. concl. 2. et concl. 7. num. 7. item ex consuetudine loci vel personae; 34. de R. I. 6. de evict. Et si ex his et aliis obscuritas tolli nequit, facienda est interpretatio contra illum, qui verba obscura et ambigua protulit, et scripturam formavit, cuiusque in potestate fuit, legem contractus apertius dicere, vel scribere; 39. de pact. 21. 33. h. 172. de R. I. 38. §. 18. l. 99. de V. O. Mudae. de contrah. empt. cap. 2. ad l. Labeo. 21. h. n. 5. etc. Riemer. d. §. 31. n. 11. vid. Fr. h. n. 70. etc. Dinner. d. concl. 7. n. 4. Quod si vero [orig: verò]a [orig: à] tabellionel verba obscura sint posita, obscuritas pacti nocet illi, qui se in illo fundat. Mudae. ad d. l. 21. n. 5. vid. Dinner. d. concl. 7. n. 1. et 2.

XVIII. 2. DE IN DIEM ADDICTIONE.

[note: D] ADdictio in diem (vid. Fr. h. num. 3. Rath. de resc. vend. assert. 60. num. 2.) est pactum, quo inter emptorem et venditorem hoc agitur, ut venditori rem venditam alii

emptori meliorem conditionem offerenti addicere liceat: 1. h. 2. §. 4. pro empt. Dies etiam hic utplurimum adicitur, non tamen necessario. 41. pr. de R. V. Schutz [orig: Schütz]. exerc. 14. concl. 10.

[note: +] [note: A] * TACITA est, quae ex legis dispositione inest: ex. gr. in venditionibus fiscalibus; l. 21. §. f. ad municip. f. de iur. fisc. 4. C. de fid. et iur. hast. 1. C. de vend. reb. civit. C. I. A. h. th. 4. Mantic. de tac. conv. l. 4. t. 28. num. ult. Fr. h. n. 3. Tabor. de fid. et iur. hast. th. 17.

[note: a.] * EXPRESSA est, quae nominatim a [orig: à] contrahentibus exprimitur. l. 21. §. f. ad municip. 1. C. de vend. reb. civit. argum. 16. de V. S. Maestert. in var. trr. rubr. de pact. inter [note: +] [note: B] empt. quaest. 4. Haec fit vel * PURE, et sub resolutiva conditione, (vid. 2. §. 3. pro empt. Brussel. de condit. lib. 4. tit. ult. num. 1.) ex. gr. l. 2. pr. h. vid. Maul. de contrahend. [note: R] empt. tit. 7. num. 12. et tum [orig: tùm] emptio statim est perfecta: 2. §. 4. pro emptor. arg. 3. de contrah. empt. d. l. 2. §. 4. et 5. pro empt. Brussel. d. tr. de condit. l. 4. t. 5. n. 1. 3. in f. ¶. Hahn. ad Wes. h. num. 3. hinc per traditionem subsequentem transfertur dominium, 4. §. 3. h. arg. 41. pr. de rei vind. Mantica, de tac. conv. l. 4. t. 28. num. 4. (Obst. 1. in fin. ff. h. v. Rath. d. tract. assert. 59. num. 3. l. 38. §. 2. ff. ad L. Falcid. Brussel. d. t. 5. num. 3.) vel conditio usucapiendi. 2. §. 1. h. 2. §. 4. pro empt. Mant. d. t. 28. num. 5. Interim emptor fructus ex re illa perceptos (revocabiliter) suos facit, 4. §. 4. 6. pr. h. 2. §. 4. pro emptor. arg. 5. de L. Commiss. Mant. d. t. 28. num. 6. acquirit thesaurum, arg. un. C. de thesaur. omnia commoda et incommoda, l. 4. §. 4. h. 11. §. 10. quod vi aut clam. ipsique res perit: 2. §. f. h. Mant. d. t. 28. n. 8. l. 3. h. Brussel. d. tr. de condit. lib. 4. t. 5. num. 7. Rath. d. tr. deresc. vend. assert. 74. nec ratione partus [orig: partûs] vel fructuum post totalem rei interitum adiectio sive licitatio locum habet; 4. §. 1. h. Brussel. d. l. quod secus est, si ipsa res vendita, vel pars eius supersit. 4. §. 2. h. Brussel. d. l. vid. 17. h. Mantic. d. t. 28. num. 35. etc. [note: C] Hac [orig: Hâc] conditione resolutiva [orig: resolutivâ] * PENDENTE emptor, qui dominium acquisivit, rem potest pignorare, 4. §. 3. h. 3. quib. mod. pign. solv. v. 72. de R. I. vindicare, 41. pr. 66. de R. V. Publiciana in rem agere, arg. 2. §. f. h. iunct. 7. §. 2. 11. §. 4. de publ. in rem. C. I. A. th. 6. habet interdictum quod vi aut clam: l. 4. §. 4. h. 10. §. 11. iunct. §. pen. quod vi aut clam. An vero interim locum habeat retractus et poena

commissi, si vasallus aut emphyteuticarius hoc modo alienet, item gabella et laudemium solvi debeat? de illis vid. Fr. tr. de laudem. c. 5. n. 64. etc. Brussel. d. t. 5. n. 4. et 12. Mudae. de contrah. empt. c. 5. rubr. de pact. resol. n. f. Marcus, 1. decis. [note: c,,] 571. * EXISTENTE, emptio perfecta resolvitur, 2. pr. 9. h. ita, ut retro ab ipso initio pro non facta habeatur: 19. de usurp. 6. §. 1. de divers. et temp. praescr. 17. h. Bonac. de contract. d. 3. q. 2. p. 7. n. 3. vid. Bach. vol. 1. D. 28. th. 9. lit. d. in fin. Brussel. d. l. n. 1. in fin. Fr. h. n. 9. Mudae. d. tr. rubr. [note: D] de pact. res. n. 5. et 6. Hinc * EMPTOR statim desinit dominus esse, 1. in f. h. et rem vindicare nequit: 41. pr. de R. V. Pignus ipso iure exstinguitur: 4. §. 3. h. vid. 3. quib. mod. pign. solv. Brussel. d. l. n. 10. Bus. ad 4. in f. h. Tenetur etiam emptor omnes fructus, omniaque commoda ex re vendita quaesita venditori, non secundo emptori, restituere; 4. §. 4. 6. pr. 16. h. 11. §. 10. quod vi aut clam. vid. 14. §. 4. h. Obst. 2. §. f. h. Rath. tract. de resc. vend. ass. 75. etc. etiamsi primus emptor adiciendo rem sibi addici obtinuerit; l. 6. §. t. h. f. de iur. fisc. Fr. h. n. 9. Richter. ad l. 4. n. 85. C. de pact. inter empt. Zoes. h. num. pen. et ult. ubi de fructibus consumptis. Rath. d. l. assert. 76. n. 4. deducit tamen expensas in rem necessarias, et pretium, quod solvit, arg. 29. §. 2. de aedil. edict. C. I. A. h. th. 19. 20. quae si rem superant, datur etiam actio empti. 16. h. Brussel. d. l. n. 10. Mantic. de tac. convent. l. 4. [note: d.] t. 28. num. 18. * VENDITOR recipit dominium ipso iure, sine traditione, ita, ut illud numquam ab ipso discessisse videatur. Unde habet actionem venditi, ratione praestationum personalium, 4. §. 4. in f. 14. §. 1. in f. 11. §. 10. quod vi aut clam. et Rei vindicationem: arg. 41. pr. de rei vind. 4. C. de pact. inter empt. Brussel. d. t. 5. n. 8. Mantic. d. t. 18. num. 11. Fr. tr. de laudem. cap. 5. n. 65. Perez. in C. tit. de pact. int. empt. num. 6. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 378. n. 7. Covarr l. 3. Resol. cap. 8. n. 1. (Resoluta [orig: Resolutâ]prima [orig: primâ] emptione, an poena commissi cesset, et arrha, vectigal, gabella, vel laudemium repeti possit? de eo vid. Brussel. d. t. 5. num. 11. et 12. Fr. de laudem. cap. 5. etc. 14. Bonacin. de contract. D. 3. q. 2. punct. 7. num. 4. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 379. num. 12. etc.)

[note: R] Modo hoc pactum hat (1.) verbis directis, quae important contractus resolutionem directo et ipso iure, idque vel propria [orig: propriâ] sui forma [orig: formâ] et figura [orig: figurâ], verb. grat. res esto inempta, etc.

Molin. de I. et I. tr. 2. d. 378. n. 9. vel per necessariam consequentiam: v. gr. liceat venditori rem vindicare, vid. Gothofr. ad l. 2. verb. inemptus ff. de leg. commiss. rem suam recipere. arg. 13. pr. de pign. act. Carpz. p. 2. c. 1. d. 17. n. 7. Covarr. lib. 3. res. c. 8. n. 1. ¶. vid. Barbos. in C. ad l. 3. de pact. int. empt. n. 9. Secus est, si hoc pactum verbis obliquis, vel indifferentibus concipiatur, v. gr. res restituatur. arg. 3. C. de pactis inter empt. Brussel. d. l. t. 5. n. 1. Mudae. de contrah. empt. c. 5. tit. de pact. res. n. 6. C. I. A. h. th. 16. in f. Bonac. de contract. d. 3. q. 2. punct. 7. 3. Tiraq. de retract. conv. §. 1. gl. 7. n. 17. ¶¶. Diss. Covarr. lib. 3. resol. c. 8. n. 1. fere [orig: ferè] in fin. Mantic. d. tit. 28. n. 14. Rath. d. tr. assert. 71. Molin. d. D. 378. n. 9. per l. 41. de R. V. (2.) Re adhuc integra [orig: integrâ], Mudae. de contrah. empt c. 5. rubr. de pact. resol. n. 7. imo in continenti. per l. 44. §. 2. de O. et A. Brussel. de condit. lib. 4. tit. 5. n. 1. 8. Mantic. d. lib. 4. tit. 28. n. 12. Fr. de laudem. c. 5. n. 61. Molin. d. l. n. 10. Covarr. d. l. n. 1. Trentac. lib. 3. t. de E. et V. resol. 10. n. 24. Tiraq. d. l. n. 4. 5. in f. ¶¶. Maul. de contrah. empt. tit. 7. n. 4. Nam si ex intervallo, re tamen integra [orig: integrâ], adiciatur, tunc secundum nonnullos, habet quidem vim ipso iure resolvendi; arg. 7. §. 6. 27. §. 2. de pact. sed tamen ex nunc, non vero ex tunc; Castro, ad l. 59. n. 9. de pact. Mudae. d. rubr. in fin. re non integra adiectum nihil resolvit. arg. 7. §. 6. l. 27. §. 2. l. 58. de pact. Fr. d. c. 5. num. 69. vid. dd. DD.

Idem faciunt alia pacta resolutiva, si haec requisita habeant, 19. de usurp. arg. 11. §. pen. Quod vi aut clam. 3. de C. E. V. 13. de pignor. action. 10. §. 1. quib. mod. pign. solv. 7. C. de pact. inter empt. et vend. Brussel. de condit. lib. 4. t. 5. num. 1. 8. Covarruv. lib. 3. resol. c. 8. num. 2. ¶. Tiraq. de retract. convent. §. 1. gl. 7. num. 14. et 15. ¶. Gutierrez. de gabell. qu. 10. n. 10. 14. Mudae. d. rubr. de pact. resol. n. 6. Trentac. lib. 3. tit. de E. et V. res. 10. n. 23. et 24. ¶. Carpz. p. 2. c. 1. defin. 17. Dissent. Zoes. in p. tit. de retract. convent. num. 21. et seq. Marc. 1. decis. 552. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 374. n. 5. per l. 4. C. de aedil. action. de qua vid. Covarr. d. l.

Exsistere autem censetur haec conditio, si alius, (licet pupillus sine tutoris auctoritate, 14. §. 3. h. arg. 1. §. 1. de novat. Rath. de rescind. vend. assert. 68. n. 1. et seqq. aut facultatibus non idoneus, dict. l. 14. §. 2. aut unus ex pluribus emptoribus, vel venditoribus, 13. §. 1. l. 18. Rath. d. tr. assert. 63. n. 7. etc.) venditori, vel eius heredi intra tempus

definitum, (vid. 15. pr. h.) vere [orig: verè] et bona fide, (vid. 4. §. 5. l. 14. pr. h. Rath. d. tr. ass. 63. n. 2. et seq.) meliorem obtulerit conditionem; 4. §. 5. in f. h. (idque vel pretii quantitate, vel solutionis loco et tempore, vel personae qualitate, vel onerum priorum remissione: 4. §. f. l. 5. Maul. de contrah. empt. tit. 7. Rath. d. tr. ass. 64. NON etiam, si tantundem oblatum; licet hoc ipso, ratione fructuum a [orig: à] priori emptore perceptorum, venditoris conditio redderetur melior; 14. §. f. h. ET acceptent hanc obligationem omnes venditores in totum: 13. pr. Zoes. ad h. t. n. 9. Perez. in C. de pact. inter empt. num. 4. vid. 9. 14. §. 2. in f. h. arg. 41. de minor. Mantic. de tac. convent. l. 4. tit. 28. num. 22. vid. 10. Nam si unus hoc non acceptet, res manet priori empta; 11. §. 1. 13. pr. h. nisi diversis pretiis partes suas distraxerint; tum enim venditio pro ea tantum [orig: tantùm] parte rescinditur: 11. 12. nisi prior emptor ita contraxit, ut non nisi totam rem habere velit. 13. pr. in f. h. C. I. A. h. thes. 13. Zoes. h. num. 9.

Reperto maioris emptore hoc debet indicari priori emptori, qui idem offerens aliis praefertur. 6. §. 1. 7. 8. h. 11. pr. h. 35. de min. Tab. de fid. et iur. hast. th. 18. Maul. de contr. empt. t. 7. n. 6. Richter. tr. de pact. ad l. 4. C. de pact. int. empt. n. 79. Obst. 7. h. vid. Rath. d. tr. ass. 66. n. 2.

[note: c.] * DEFICIENTE hac resolutiva conditione, vel illa abiecta, emptor dominium et omnia commoda irrevocabiliter retinet. Brussel. de condit. l. 4. t. 5. n. 13.

[note: b.] * CONDITIONALITER sub conditione suspensiva, 2. pr. h. Maul. d. l. num. 12. Fr. h. num. 5. et tum

[note: E] * Pendente hac conditione ipsa emptio in pendenti et imperfecta est, 7. pr. de contrah. empt. nec propter subsequentem traditionem dominium transfertur, arg. 4. pr. Fr. h. num. 8. Faber. in rational. ad l. 4. pr. h. Richter. de pact. ad l. 4. C. de pact. int. empt. et vend. n. 70. Rath. tr. de resc. vend. ass. 72. fere [orig: ferè] in f. Zoes. h. num. 5. fere [orig: ferè] in f. et num. 13. in f. C. I. A. h. n. 7. Perez. in C. de pact. inter empt. n. 2. in fin. nec rem illam usucapit, nec fructus percipit. 4. pr. h. C. I. A. h. th. 7.

[note: c,,] * Exsistente hac conditione, et meliore conditione non allata vel abiecta, venditio retro [orig: retrò] censetur perfecta, ita, ut emptor ex. tempore contractus dominium, fructus, et omnia commoda acquisivisse videatur. C. I. A. h. num. 7. in f. Bonacin. de contract. Disp. 3. q. 2. punct. 7. n. 12. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 379. in f. Brussel. tr. de

[note: c,,] condit. lib. 2. tit. 3. pr. etc. * Deficiente, et meliore conditione allata et acceptata, ipsa quoque deficit emptio et venditio. 37. in f. de contrah. empt. 8. de peric. et comm. rei vend.

Circa haec pacta potius [orig: potiùs] respiciendum ad mentem, quam [orig: quàm] ad verba contrahentium; 2. pr. in dubio praesumitur emptio pura. 2. §. 4. pro empt. arg. 3. quib. med. pign. solv. Bus. ad L. 2. 3. h. n. 2. Rath. d. l. assert. 73.

XVIII. 3. DE LEGE COMMISSORIA.

[note: D] LEx commissoria est conventio inter emptorem et venditorem inita, ut, pretio non soluto, res sit inempta. 1. 2. [note: N] 4. pr. h. Est tantum [orig: tantùm] resolutiva. 1. Rath. de resc. vend. ass. 72. Zoes. h. n. 3.

[note: C] Haec lex sive qualitas commissoria emptioni non inest naturaliter; vid. 14. C. de resc. vend. sed iure permittente et approbante: 13. §. 26. de act. empt. t. t. de L. Commiss. Obst. 38. de minor. vid. Hillig. ad Donell. enucl. 16. c. 19. lit. E. Maestert. tr. de Leg. Commiss. q. 4. n. 5. 6. adicitur partium conventione; l. 3. h. declarata verbis directis, (e. gr. res esto inempta, etc. Rath. d. l. ass. 79. n. 3.) vel per necessariam consequentiam: v. gr. si pretium non solvatur, liceat venditori rem venditam vindicare, etc. Barb. ad l. 3. C. de pact. int. empt. n. 3. 9. Zoes. h. n. 13. etc. Covarr. lib. 3. Res. c. 8. num. 1. non etiam sufficiunt obliqua vel ambigua verba, ¶¶. arg. 3. C. de pact. int. empt. et vend. ibi Barbos. n. 3. etc. Scacc. de commerc. §. 1. q. 1. n. 433. Richter. ad l. 4. C. de pact. int. empt. Mant. de tac. conv. lib. 4. t. 29. n. 25. Gutierrez. de Gabell. quaest. 10. n. 12. Rath. d. ass. 79. n. 3. Molin. de I. et I. tr. 2. d. 378. n. 9. C. I. A. h. th. 10. Negusant. de pignor. part. princ. 4. n. 1. Mantic. d. t. 29. n. 26. in continenti, arg. 3. pr. de O. et A. 20. C. de pact. ¶¶. Mantic. d. l. n. 24. Covarruv. d. l. n. 1. Zoes. h. n. 12. Tiraquell. de retr. convent. §. 1. gl. 7. n. 4. Barbos. d. l. n. 7. etc. vid. Mudae. de contr. empt. p. 5. rubr. de pact. resolutiv. n. 7. etc. sine die, arg. 3. de contrah. empt. 41. pr. de R. V. Cuiac. tr. 7. ad Afric. ad l. 23. de O. et A. fere [orig: ferè] in f. C. I. A. h. th. 6. Zoes. h. n. 7. a Iena, Diss. de L. Comm. th. 55. vel cum die, 2. 4. pr. 5. h. propinquo, vel remoto. Gutierrez. de Gabell. q. 10. n. 13. Barbos. ad d l. 3. num. 8. arg. 2. 4. pr. h.

2. §. 3. pro empt. C. I. A. h. thes. 3. Inde hac resolutiva conditione [note: A] * pendente emptor rei traditae est dominus, Bruss. de cond. lib. 4. t. 5. n. 3. C. I. A. h. th. 3. vel usucapiens: vid. 74. de contrah. empt. Fructus suos facit. 5. h. periculum sustinet. [note: a.] 2. in f. h. *exsistente, (scilicet si certo tempore solutioni * praefinito [orig: praefinitô] [note: B] (1.) hoc totum elapsum est, 38. pr. de min. arg. §. 2. I. de V. O. 41. §. 1. L. 42. 118. §. 1. de V. O. (2.) nec intra illud omne pretium solutum, vel compensatum, novatum, etc. arg. f. h. 4. qui pot. in pign. licet minimum restet, arg. 25. §. 13. fam. ercisc. 85. §. 6. de V. O. C. I. A. h. th. 4. n. 1. et emptor non sit interpellatus a [orig: à] venditore, 4. §. f. h. 12. C. de contr. stip. 2. de iur. emphyt. Fr. ad tit. de A. E. V. num. 429. (3.) Atque per emptorem steterit, quo minus hoc factum sit. 6. pr. 4. §. f. L. f. h. vid. f. de resc. vend. C. I. A. h. th. 5. pr. arg. 39. 72. pr. de solut. f. h. vid. a [orig: à] Iena, de L. Commissoria, thes. [note: b.] 49. * Non praefinito [orig: praefinitô], emptor, post modicum tempus per venditoris interpellationem, in mora fuerit constitutus, Zoes. h. n. 7. vid. 23. de O. et A. ibi Cuiac. tr. 7. ad Afr. C. I. A. th. 6. a [orig: à] Iena, de L. Commiss. th. 55.) emptio et dominii translatio ipso iure retro [orig: retrò] solvitur, 2. h. 19. de usurp. et ab initio nihil actum videtur. Faber. in Ration. ad l. 2. h. in f. Bach. V. 1. [note: C] D. 28. th. 9. lit. d. Hinc * Emptor restituat rem, cum accessionibus, 6. §. 1. h. fructusque interim perceptos; 5. h. Rath. d. tr. ass. 79. num. 5. etc. C. I. A. h. th. 11. etiamsi de hoc nihil conventum sit; arg. 5. h. Obst. 6. §. 1. decontrah. empt. vid. 56. pr. mand. C. I. A. d. l. nisi emptor partem pretii solutam perdat, 4. §. 1. h. aut aliud inter partes actum sit. [note: c.] Bach. d. l. in fin. C. I. A. d. th. 11. * Venditor ipso iure, sine rei traditione, dominium recipit; arg. f. h. 4. C. de pact. int. empt. 41. pr. de R. V. Bach. d. l. Carpz. p. 2. c. 33. def. 22. n. 3. Zoes. h. num. 6. Myns. 6. obs. 69. C. I. A. h. th. 5. 6. Brussel. de condit. lib. 4. t. 5. num. 8. Obst. 20. C. de pact. 3. pr. de O. et A. (huiusmodi enim pacta reservativa tradenti ius in re pure [orig: purè], et sub conditione, reservare possunt; 32. de usufr. 19. de servit. 7. pr. comm praed. 20. §. 1. de pact. dotal. vid. f. C. de pact. inter empt. 33. pr. de S. P. R. 41. pr. de R. V. 9. de manumiss. 5. C. Si mancipium ita fuerit. licet emptori fides de pretio sit habita. Berlich. p. 1. concl. 64. num. 43. etc. Carpz. p. 1. c. 28. def. 21.)

est, si certus dies huic Legi est adiectus, ut illo elapso venditor statim declaret, expresse, vel tacite, se hac lege usurum, vel non; 4. §. 2. h. 2. 3. 6. pr. h. arg. 1. §. 10. de op. nov. nunc. Mant. de tac. conv. l. 4. t. 29. n. 12. arg. 41. de min. l. p. C. de pact. 6. C. de LL. vid. Fab. in ration. ad 3. h. et l. 2. ibi: si Dominus voluerit. C. de iur. emph. qui, electione semel facta [orig: factâ], paenitere non potest; 4. §. 2. L. 7. h. vid. 20. de opt. legat. Rath. de rescind. vend. ass. 81. n. 1. 6. §. 2. L. 7. h. 4. C. de pact. inter empt. Carpz. 2. c. 33. d. 22. ¶. Mantic. d. l. num. 18. C. I. A. h. 9. Emptorem vero [orig: verò], re ex hac lege commissa, pretium offerendo, invito venditore, moram purgare posse, asserit Pichard. de mora, n. 160. per 4. C. de pact. int. empt. 38. de minor. rectius [orig: rectiùs] negant Cuiac. ad d. L. 38. arg. 4. §. 2. L. 6. §. f. L. 7. h. f. in f. C. de pact. int. empt. vid. 23. de O. et A. 23. pr. de arbitr. Cuiac. ad 23. de O. et A. fere [orig: ferè] inf. tr. 7. ad Afric. C. I. A. h. th. 4. n. 2. a Iena, de leg. commiss. th. 47. Maestert. in varr. trr. rubr. de pact. int. empt. q. 10. vid. Arum. tr. de mora, c. f. num. 8. Caroc. de locat. p. 4. q. 31. num. 73. etc. Si vero pacto commissorio certa dies solutioni non praefinita, emptorem usque ad litis contestationem moram purgare posse, docet Cuiac. ad d. L. 23. de O. et A. fere [orig: ferè] in f. per L. 21. §. f. et 22. f. de arb. 17. de pec. const. 84. 122. §. 2. de V. O. nisi ex mora ante litem contestatam venditor damnum senserit. arg. 22. de arb. Cuiac. d. l. C. I. A. th. 6. in f.

[note: D] Hinc dantur actiones *Venditori rei vindicatio, arg. f. h. 4. C. de pact. inter empt. contra quemcumque, etiam cui emptor pignoravit, vel vendidit, arg. dd. ll. iunct. 9. de R. V. a [orig: à] Iena, de Leg. commiss. th. 69. et actio ex vendito, qua [orig: quâ] petit rem, fructus, damni aestimationem, et alia in cum casum promissa; 6. §. 1. de contr. empt. 4. pr. h. 6. §. 1. de C. E. V.

[note: d.] * Emptori nullae, l. 6. §. 1. ibi: Ne venditori emptor. ff. de contrah. empt. etiamsi arrham, vel partem pretii dederit: Utrumque enim, ob fidem non servatam, venditor retinet; 4. §. 1. l. 6. pr. h. 25. pr. de hered. pet. Mantic. d. lib. 4. tit. 29. n. 28. C. I. A. h. th. 12. Maul. de empt. et vend. tit. 7. n. 15. Rath. de rescind. vend. assert. 84. Faber. ad l. 4. §. 1. h. ibi Salicet. Obst. 8. pr. ibi: Emptor pactus est, ut arrham perderet. h. 1. C. de pact. int. empt. vid. 56. pr. mandat. C. I. A. th. 11. 12. (quod secus est in addictione in diem, ubi pretium solutum, tit. praec. 317. in med. et arrha

emptori est restituenda. Brussel. tract. de cond. l. 4. t. 5. num. 12.) Hanc dispositionem Iuris Civilis duram, Bacchov. ad W. h. in f. Rath. d. l. assert. 65. restringunt Maestert. d. l. in f. ad casum, quo hoc inter partes convenit: et Hahn. ad Wes. h. num. 1. in f. ad casum, quo [orig: quô] emptor fructus quoque pretio aequales percipit: et Zoes. hic. n. 4. monet, hoc in casu cavendum esse ab usurarialabe. (Correxit Wurtemb [orig: Würtemb]. Landrecht, p. 2. tit. 10. §. 1.) Neque emptor gabellam a [orig: à] fisco repetet. Brussel. tract. de cond. lib. 4. tit. 5. num. 12. C. I. A. h. num. 13. vid. tamen Bonac. de contract. Disp. 3. quaest. 2. punct. 7. n. 4. Gutierrez. de gabell. quaest. 10. num. 10. ¶¶. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 378. num. 11. etc. ¶.

[note: A] Huic pacto interdum etiam hoc iungitur, ut, pretio dicta [orig: dictâ] die non soluto, res non tantum [orig: tantùm] fiat inempta; sed etiam emptor praestet, quanto minoris venditor eandem alteri vendiderit. 4. §. 3. h. ibi Salicet. Haec Lex Commiss. etiam accedere potest aliis negotiis, v. gr. locationi, etc. Treutler. volum. 1. D. 29. th. 3. lit. d. Hondedaeus, vol. 1. cons. 31. num. 32. etc. a [orig: à] Iena, de Lege commiss. th. 14. 36. etc. non etiam pignori, de quo supr. ad tit. de pignor. action. p. 231. in fin.

[note: SS] Simile est huic pacto illud, si Venditor ante traditionem, vel in ipsa, arg. 3. §. 1. de O. et A. 20. C. de Pact. rei venditae et traditae dominium tamdiu sibi reservavit, donec omne pretium fuerit solutum: Moller. l. 1. semestr. c. 4. num. 2. Huius virtute dominus vindicans omnibus creditoribus praefertur; Carpz. p. 1. c. 28. d. 21. et l. 1. Resp. 108. n. 3. Rauchb. l. 1. quaest. 6. num. 12. Richter. tract. de iur. et privileg. creditor. cap. 2. m. 1. n. 47. Berlich. p. 1. concl. 64. n. 43. periculum tamen est penes emptorem: §. 3. I. de E. V. nam emptio pure [orig: purè] facta est. Dissent. Carpzov. 1. resp. 108. ¶.

XVIII. 4. DE HEREDITATE, VEL ACTIONE VENDITA.

[note: A] VEndi potest Hereditas, vid. Tabor. part. elem. part. 2. [note: B] th. 17. * futura, hominis * incerti: scil. tamquamspes; arg. 3. §. 2. pro soc. 8. de contrah. empt. et vend. vid. Carpzov. p. 2. c. 35. d. 17. Molin. de I. et I. t [?] . 2. D. 340. num. 3. in fin.

[note: b.] * certi: modo hic consentiat, et in ea voluntate perseveret; arg. f. C. de pact. Molin. de I. et I. tom. 2. D. 340. num. 3. Lugo, de I. et I. D. 26. sect. 2. num. 13.

Rath. de contrah. empt. assert. 29. num. 1. vid. Carpz. p. 2. c. 35. d. 19. alias venditio nulla est; arg. f. C. de pact. 2. §. 2 ff. de vulg. et pupill. substit. vid. 29. §. 2. l. 30. de donat. 2. §. f. de his, quae ut indign.

[note: a.] * praesens, modo [orig: modò]revera [orig: reverà] sit delata: 1. 7. h. alias [orig: aliàs] emptor pretium repetit cum interesse; 7. 8. 9. nisi tamquam spem emerit, 11. h. ibi Faber. in f. rational. et ad d. l. 7. h. ab ignorante nullam esse hereditatem. arg. 12. h. et 21. pr. de action. empt.

[note: C] Si vendita hereditas ad Venditorem * non pertineat, arg. 28. de contrah. empt. Faber. in ration. ad l. 8. et 9. h. emptio [note: D] quidem subsistit; sed tamen, si vendita sit * simpliciter, Venditor illam praestare debet, 13. aut eius aestimationem, cum [note: d.] interesse emptoris, 8. h. p. ibi Faber. in fin. * hoc modo: Vendo tibi, quicquid iuris in ea hereditate habeo: vel Si quid iuris in illahabeo; tunc, si nihil iuris habet, nihil praestat: 10. 13. h. Mantic. de tac. conv. l. 4. t. 10. n. 4. 5. nisi sciverit, hereditatem ad se non pertinere: tunc enim ex dolo tenetur: 12. h. vid. [note: c.] Faber. in ration. ad 10. * pertineat, tum [orig: tùm]

[note: E] * VENDITOR manet quidem iure haeres; 88. de hered. instit. 7. §. 10. de minor. tenetur tamen tradere hereditatem, (res hereditarias) quantacumque ea sit, 14. §. 1. (nisi venditor certam quantitatem affirmaverit, 15.) et actiones cedere, ac mandare, 2. §. 3. 8. L. 14. pr. h. et generaliter omnia, quae tempore venditae hereditatis 2. §. 1. 8. 9. exinde [orig: exindè] habuit, (licet ea rursus amiserit: 2. §. 3. h. Wes. h. n. 5. Fr. h. n. 7. Maul. de contrah. empt. tit. 3. n. 13. Cuiac. l. 2. obs. 30. Faber. in ration. ad L. 2. §. 5. h. Et proprii debiti compensatio rescinditur. 2. §. 6. 20. §. 1. h. C. I. A. h. th. 7. n. 9.) aut dolo, vel lata [orig: latâ]culpa [orig: culpâ] non habuit; 2. §. 5. h. ibi Faber. in ration. quae vero [orig: verò] levi culpa [orig: culpâ]periere [orig: periêre], illa non praestantur. 2. §. 5. h. ibi Fab. lit. d. in fin. Obst. 3. h. Non etiam praestat singularum rerum evictionem: 1. C. de evict. 25. §. 1. de contrah. empt. 2. pr. h. vid. Mantic. de tac. conv. lib. 4. t. 10. num. 26. etc. Burg. de evict. c. 10. n. 1. etc. Nec quae specialiter excepit, 2. §. 12. etc. h. aut quae ex alia causa, quam ex hereditate, licet ex eodem testamento, acquisivit, e. gr. ex pupillari substitutione: 2. §. 2. h. Mantic. d. l. Nec quae occasione tantum [orig: tantùm] hereditatis accepit, ut indebitum: 2. §. 7. h. Fr. h. n. 6. Mantic. d. l. n. 12. etc. vid. C. I. A. h. n. 9. in f. Nec portionem, quae post venditionem factam accrevit. 9. de suis et legit. 31. 53. §. 1. de A. vel O. H.

un. §. 10. ibi: Aliis coheredibus. C. de caduc. tollend. (etiamsi ipse suam portionem aliis restituerit, 43. ibi: accrevisse portionem hereditatis post restitutionem scripto heredi. ff. ad Senatuscons. Trobell.) arg. 19. de R. C. Obst. 33. §. 1. de usufruct. 83. de A. vel O. H. 4. 27. §. 2. 14. L. 43. ad SCtum Trebell. 1. 3. 43. de iure fisc. 10. de his, quae ut indign. 2. pr. §. 4. 9. 18. h. 7. de peric. et commod. rei vend. vid. Bach. vol. 1. Disp. 28. th. ult. lit. A. Vinn. 1. q 55. Tuld. in C. h. num. 2. Fr. h. n. 9. 10. Suev. tract. de iur. accresc. 2. ¶. Cretschm. de iur. accresc. concl. 70. etc. Schvvanenb. de iur. accresc. c. 8. dissent. Mantica, de tac. convent. l. 4. tit. 11. Neque debet damnum ex hereditate [note: F] illa vendita sentire: 2. §. 9. h. hinc * repetit legata, quae ipse praestitit, 2. §. 3. h. aes alienum, hereditario nomine solutum, 2. §. 7. l. 18. h. (licet vere [orig: verè] debitum non fuerit, modo [orig: modò] sine dolo suo condemnatus solverit, 2. §. 7.) expensas in funus defuncti, 2. §. 17. h. vel in ipsam hereditatem, aut res hereditarias; 2. §. 11. 16. h. et, si in trahenda hereditate non retinuit, quod sibi a [orig: à] defuncto debebatur, tanquam [orig: tanquàm] indebitum, condicit: 2. §. 15. h. 45. de condict. indeb. Fr. h. n. 12. licet actio confusione perierit. 2. §. 18. h. ibi Faber. in ration. Idem est in servitutibus confusione exstinctis, quarum restitutionem actione ex vendito repetit. 2. §. 19.

[note: f.] * creditoribus hereditariis, legatariis, et fideicommissariis respondere quidem cogitur; 2. C. h. 2. C. de legat. Obst. §. Restituta. 3. I. de fideicommiss. heredit. vid. Mantic. de tac. conv. lib. 4. tit. 10. n. 22. sed tamen, quod hisce praestitit, actione ex vendito repetit ab emptore: dd. ll. Mantic. d. l. num. 14. aut etiam ab iis conventus contra emptorem dicta [orig: dictâ] actione agit, ut veniat, et ipsum contra illos defendat. arg. 28. de donat.

[note: c.] * EMPTOR numquam fit haeres, arg. 2. C. h. Maul. de empt. et vend. tit. 3. num. 15. nec rerum hereditariarum dominus, ante traditionem: 6. C. h. ibi Donell. num. 1. etc. Perez. in C. h. num. 5. Attamen vicem heredis obtinet, 2. §. 18. h. 9. ff. commun. praed. et in effectu neque minus, neque plus iuris habere debet, quam [orig: quàm] haeres: 2. pr. §. 3. et 8. h. arg. 4. C. h. et ibi Donell. num. 2. Ratione actionum cessarum fit procurator in rem suam, 5. C. h. 34. 42. §. 2. de procurat. Fr. h. num. 16. vid. s. C. quando fisc. vel privat. 9. C. de procurat. 1. C. de evict. eidem etiam, ante cessionem, ex Rescripto D. Pii, suo [orig: suô] nomine, contra debitores hereditarios, dantur

utiles actiones, 16. de pact. 5. C. h. arg. f. C. Quando fisc. vel privat. Perez. in C. h. num. 3. Fr. h. num. 16. etiam reales contra rerum hereditariarum possessores. arg. f. C. h. Donell. ad l. 5. C. h. num. 23. etc. vid. Lenz. tract. de nom. cess. c. 25. m. 2. Onera ferat hereditaria: 2. §. 9. 11. 16. etsi enim creditoribus hereditariis, legatariis, etc. invitus regulariter non teneatur; 2. C. h. (vid. 2. 25. C. de pact. Groenevveg. ad 2. C. h. nisi venditor non fit solvendo, arg. 94. §. 1. de leg. 1. Arumae. 1. dec. 12. ¶. Tulden. in C. h. num. 1. Hahn. h. n. 4. aut fiscus vendiderit: 1. C. h. 41. de iur. fisc. vid. Zoes. h. n. 5. Donell. ad 1. C. h.) attamen actione ex vendito compellitur restituere Venditori, quae ille hoc nomine praestitit. 2. C. h. l. 2. C. de legat. vid. Donell. ibid.

DE ACTIONE VENDITA.

[note: D] Actionis venditio est, qua [orig: quâ] pro actione cedenda certum promittitur pretium. 5. §. 2. quib. mod. pign. solv. 36. ff. de fideiuss. [note: N] Licita est: 4. et t. t. ff. 3. f. C. h. 33. C. de donat. Obst. p. et f. C. mand. Lenz. de nomin. et act. cess. c. 22. n. 22. etc. Rath. de contrah. empt. assert. 31. num. 6.

[note: C] Perficitur solo contrahentium consensu; etiam inscio, vel invito [orig: invitô]eo [orig: eô], contra quem actiones, quae vencunt, competunt. 3. C. h. 1. C. de novat. vid. Donell. ad d. l. 3. n. 5. etc. Bacchov. de action. d. 4. th. 3. p. 125. vers. Quarta quaest. Lenz. d. tr. c. 12.

[note: S] Quicumque alias res, illi etiam nomina et actiones emere et vendere possunt; (etiam personae privilegiariae, Sande, de act. cess. c. 4. n. f. Milites, arg. 8. §. 2. ff. 9. C. de procur. Obst. 7. C. eod. 20. C. mand. 15. C. de procur. ibi Sichard. n. 1. Fr. 1. res. 8. n. 25. vid. Fr. 1. res. 10. n. 21. Clerici, Rittersh. de diff. iur. civ. et can. lib. 7. c. 5. quod mutatum quidem Iur. Can. e. ult. x. de alien. iud. mut. caus. Rittersh. d. l. Lenz. d. l. c. 8. m. f. n. 4. hodie tamen hic observatur Ius Civile ¶.) nisi specialiter prohibeantur; ut sunt (1.) Potentiores, in quos actores sive acturi, (vid. Fr. l. 1. resol. 10. n. 10. etc.) actiones suas, adversarium opprimendi causa, sub actionum iactura transferre, et illi sub poena arbitratia illas recipere prohibentur. Rubr. et l. 2. C. Ne lic. potent. vid. Lenz. d. tr. cap. 8. m. 6. Sande, d. tr. cap. 4. num. 6. etc. Fr. l. 1. res. 10. ubi hoc tamen limitat, quod b. f. fieri possit. n. 53. ¶. Richter. 1. decis. 36. n. 7. ¶. Besold. p. 5. cons. 232. num. 88. etc. (2.) Iudaei non possunt Christiano vendere actionem contra Christianum

competentem, sub poena amissionis: Recess. Imp. de Anno 1551. §. Diesem zu begegnen. vers. Es soll auch kein Christ. Ord. Imp. Polit. de Anno 1577. tit. 20. §. Es soll auch kein Christ. Lenz. d. tr. c. 6. membr. 12. n. 1. etc. licet debita non sint usuraria: dd. ll. iunct. 76. de solut. Dissent. Carpz. 2. c. 30. d. 45. ¶. et lib. 5. Resp. 38. ¶. Richt. p. 1. dec. 36. n. 12. etc. Et magistratus super huiusmodi prohibita emptione instrumentum consicere sub poena infamiae et remotionis ab officio vetantur. d. Recess. Imp. de Anno 1551. §. Zu deme wollen. vid. Richt. p. 1. decis. 36. num. 12. et Lenz. d. tr. c. 6. m. 12. num. 9. (3.) Tutores et Curatores actiones contra illos, quorum tutelam vel curam gerunt, vel gesserunt, emere novo Iure prohibentur; Nov. 72. c. 5. contra l. 12. de reb. eor. qui sub tutel. qui contra facit, iure suo cadit. d. c. 5. §. 1. ibi: sed pro non facto id esse, et lucrum fieri adolescontis, etc. Rittersh. ad Nov. part. 8. cap. 5. num. 11. etc. Steph. ad Nov. 72. num. 19. etc. Sand. de act. cess. cap. 4. num. 22. etc. Lenz. d. tr. de nom. cess. cap. 8. m. 5.

[note: O] Vendi possunt actiones regulariter omnes; Carpz. part. 2. c. 32. d. 20. n. 6. Sand. de act. cess. c. 5. n. 1. Lenz. d. l. c. 13. n. 2. Reales, et personales, f. C. h. vid. Lenz. d. tr. cap. 15. per tot. Petitoriae, et possessoriae, 16. §. 4. de hered. petit. Sand. d. tr. c. 5. n. 4. in f. Lenz. d. tr. c. 17. num. 2. etc. Poenales, et Rei persecutoriae, arg. 14. pr. de furt. 31. pr. de act. empt. Ordinariae, et persecutiones extraordinariae: C. I. A. h. n. 15. ut v. g. restitutio in integrum ob aetatem; 24. pr. de minor. 25. de admin. tut. Sand. d. c. 5. num. 6. Odd. de rest. in integr. p. 1. q. 49. n. 22. Praesentes, et Futurae, vid. 17. 19. h. l. 3. C. de donat. ibi Sichard. Lenz. d. tr. c. 18. n. 2. etc. Molinae. in consil. apud Besold. p. 1. cons. 10. num. 6. Diss. Lenz d. tr. cap. 20. m. 1. n. 3. Noal. de transmiss. c. 1. num. 231. e. g. hereditatis potitio, Lenz. d. tr. c. 14. m. 4. num. 1. etc. Inofficiosi querela. arg. f. C. h. Lenz. d. tr. cap. 14. m. 3. num. 1. etc. Diss. Sand. d. tr. c. 5. n. 12. Personalis, vel confessoria ad Usumfructum vel Habitationem competens, arg. f. C. h. et arg. 12. §. 2. l. 67. ff. de usufr. 13. C. eod. §. 5. I. de usu et habitat. ibi Vinn. Diss. Tiraq. de retract. consanguin. §. 26. gl. 1. n. 89. Actio iniuriarum aestimatoria, arg. f. C. h. vid. 11. §. 2. l. 17. §. 19. ff. de iniur. 42. §. 1. de procur. Wesenb. ad tit. de iniur. n. 13. ibi Bach. et Hahn. Sichard. ad rubr. C. h. n. 9. et alii citati a [orig: à] Tiraq. d. §. 26. gl. 1. n. 50. Obst. 28. de iniur. 32. pr.

ad L. Falcid. vid. Sichard. d. l. Diss. Sand. d. c. 5. num. 11. Lenz. d. tr. c. 20. m. 8. per tot. Actio, qua donatio propter ingratitudinem revocatur: arg. f. C. h. 11. §. 2. 17. §. 19. de iniur. iunct. 1. de procur. Dissent. Sand. d. l. c. 5. num. 13. Lenz. d. l. c. 20. m. 11. n. 1. (Nam non sequitur: Non transeunt in heredem, ergo [orig: ergò] cedi non possunt: multa enim competunt, quae morte alicuius finiuntur, de quibus tamen vivus valide [orig: validè] disponit. 12. §. 2. 67. de usufr. Dissent. Tiraq. d. l. §. 26. gloss. 1. n. 47. Berl. p. 1. concl. 65. n. 105. Lenz. d. l. c. 19. m. 2. num. 1. Mesa, 1. Res. c. 20. n. 15. ¶¶. Nec contra sequitur: Quae transeunt in heredem, etiam cedi possunt: arg. 2. f. C. de litig. Tiraq. d. l. n. 48. Lenz. d. l. c. 19. m. 2. n. 6. Mesa. d. l. c. 19. n. 15.) Extraordinaria fideicommissi universalis persecutio. arg. f. C. h. 37. pr. 65. §. f. 66. §. 1. ff. ad SCt. Trebell. Fusar. de fideicommiss. substit. quaest. 524. n. 8. Molinae. in cons. ap. Besold. p. 1. cons. 10. n. 6. Obst. 59. §. 1. de iur. dot. Diss. Sand. d. tr. c. 5. n. 25. et alii citati a [orig: à] Mol. d. cons. num. 5. NON etiam actiones criminales, arg. §. 10. I. de Iniur. 9. §. 5. de public. et vectigal. Sand. d. tr. cap. 5. num. 9. vid. Lenz. de nom. et act. cess. cap. 20. m. 9. Populares, arg. 5. 7. de popul. action. 42. de procurat. Lenz. d. c. 20. m. 7. n. 1. etc. Sand. d. l. num. 9. et 10. vid. Bach. Vol. 1. D. 4. th. 9. lit. b. Litigiosae, l. 2. l. f. C. de litigios. Sand. d. l. c. 5. n. 15. etc. Lenz. d. tr. c. 19. m. 1. num. 5. etc. vid. Fr. 1. Res. 11. Scheffer. lib. 1. quaest. 27. Actio personalis et confessoria ad usum petendum et vindicandum, arg. §. 1. I. de usu et habitat. Lenz. d. tr. c. 20. m. 6. Actio, qua agitur ad uxorem exhibendam et ducendam, de qua in l. 2. ff. de liber. exhib. Actio ad rem iure sanguinis retrahendam, ratione extranei; Tiraquell. de retract. consang. §. 26. gl. 1. num. 1. etc. Carpz. 2. c. 31. d. 19. ¶. Sand. d. tr. c. 5. num. 28. Lenz. d. tr. c. 20. m. 10. Mesa, lib. 1. Res. c. 21. n. 10. quod secus est in conventionali retractu. Carpz. 2. c. 32. def. 20. ¶. Mesa, d. c. 21. num. 10. Sand. d. c. 5. num. 29. De iure et actione annuos reditus redimendi vel luendi, an a [orig: à] debitore alteri vendi et cedi possit, vid. Mesa, d. lib. 1. Res. c. 22. et de retractu emphyteuticario Eundem, d. l. cap. 21. num. 11. Lenz. d. cap. 20. m. 11. num. 4.

[note: E] [note: G] Hac * VENDITIONE facta * VENDITOR [note: H] Emptori obligatur * CEDERE, 23. h. praestare, 14. pr. h. [note: I] sive mandare, 3. C. h. l. 1. C. de novat. (haec enim Synonyma

sunt: dd. ll. 76. de sol. 11. 14. 21. C. de fidei. 1. §. 18. l. 20. §. 1. iunct. 21. de tut. et rat. distr. 2. C. de divid. tut. iunct. 2. C. de contr. iudic. 44. §. 6. iunct. 75. §. 2. de leg. 1. 18. C. de legat. Fr. ad p. tit. de evict. n. 57. Bacchov. de act. D. 4. th. 3. pag. 123. Schiffordegk. l. 3. tr. 23. quaest. 3. Hillig. ad Donell. enucl. l. 15. c. 43. lit. a. Sand. de act. cess. c. 1. n. 3. 4. 5. 6. Dissent. Lenz. tr. de nom. cess. c. 4. m. 7. Sand. d. l. c. 2. num. 1. 2. Et quod in rebus est traditio, illud in actionibus est cessio. 4. C. h. vid. Bach. de Act. D. 4. th. 3. Fr. l. 1. res. 8. n. 2. et in p. tit. de evict. n. 50. Sed cedere actionem significat actiones ex iusto titulo mandare, et illas alteri in suam utilitatem exercendas committere: 4. C. de procurat. 8. in f. mandat. vid. Fr. 1. res. 8. n. 2. et ad p. tit. de evict. n. 49. Bach. de act. D. 4. th. 3. quod fit Iure Civ. etiam nuda voluntate, quocumque modo declarata: arg. 1. §. 1. mandat. 43. pr. de procurat. Bacchov. d. l. pag. 123. vers. licet. hodie quibusdam in locis iudicis auctoritate; Carpz. 5. Resp. 33. Fr. 1. resol. 9.) in fin. Lenz. de nom. cess. c. 26. m. 4.

[note: i,,] * ACTIONES dd. ll. cum accessoriis, e. gr. hypothecaria, et omni iure, quod exilla causa et adversus debitorem et adversus intercessores habet, 23. h. (nam haec non transeunt sola [orig: solâ] principali cessa [orig: cessâ]; 11. 14. C. de fideiuss. 73. pr. ad SCt. Trebell. Scheffer. l. 1. quaest. 37. num. 6. 7. Faber. in C. lib. 4. tit. 29. def. 11. num. 1. vid. tn. Fr. 1. resol. 14. n. 3. Sand. d. l. c. 8. n. 31. Lenz. c. 14. m. 2. num. 7. etc. Praeparatoriae tamen non indigent speciali cessione: arg. 2. de Iurisd. 56. 62. de procur. Coler. de process. exsec. p. 2. c. 2. n. 44.)

[note: i,,] * VERAS, et ad SE pertinentes; 4. h. Burgund. de evict. cap. 11. num. 1. Hoc est, quae ipso iure competunt, nec exceptione perimi possunt. Burg. d. l. n. 12. Nam emptori etiam possunt opponi (1.) exceptiones facti, ut solutionis, acceptilationis, etc. Lenz. d. tr. cap. 32. m. 5. num. 1. etc. compensationis. vid. supr. tit. de compensat. p. 271. in f. et p. sq. Sand. d. cap. 13. num. 4. etc. ¶. Lenz. d. c. 32. m. 6. per tot. (2.) reales iuris, Sand. de act. cess. c. 13. num. 2. Lenz. d. c. 32. n. 8. Fr. l. 1. res. 13. num. 16. v. gr. rei iudicatae, 9. §. 2. l. 11. §. 9. l. 28. de except. rei iud. pacti, arg. 56. §. 4. de V. O. 16. §. 1. pro socio. 14. §. 3. communi divid. Lenz. d. c. 32. m. 2. num. 1. etc. transactionis, f. de transact. iurisiurandi, non numeratae pecuniae, metus, SCti Velleiani, Macedoniani, et similes: Lenz. d. c. 32. m. 3. etc. Sand. d. cap 13.

Fr. d. l. etiamsi emptor cessionarius utili agat actione. Fr. d. res. 13. n. 14. Sand. d. c. 13, n. 2. (3.) De personalibus, an et quando huic emptori opponi possint? vid. Sand. d. c. 13. num. 7. etc. Lenz. d. tr. c. 33. per tot. Hinc ad cvictionem tenetur; Burg. de evict. c. 11. n. 20. nisi emptor sciverit, actionem non esse veram, vel ad venditorem non pertinere. arg. l. si fundum. 27. C. de eviction. Fr. d. t. n. 80. Pistor. obs. 212. num. 30. etc.

[note: i.] * LICET non sint bonae, aut debitor sit non solvendo; 4. h. 74. §. f. de evict. arg. 96. §. 2. de sol. vid. Fr. ad tit. de evict. n. 25. 31. 42. Lenz. d. l. c. 27. m. 7. n. 16. etc. Burgund. d. l. c. 11. n. 1. Carpz. p. 2. c. 34. d. 26. ¶. nec officit, periculum iam tempore venditionis adfuisse, Fr. d. l. n. 42. etc. Lenz. d. l. et evictionem expresse [orig: expressè] promissam esse, arg. 4. pr. de usur. Berl. 2. dec. 291. n. 14. ¶. Richter. 1. decis. 36. n. 25. ¶. Lenz. d. tr. c. 27. m. 7. n. 14. et 15. ¶. Obst. 4. h. vid. Fr. ad t. de evict. n. 38. aut emptorem ignorasse, debitorem non solvendo esse; arg. 4. h. 74. §. ult. de evict. Ipse enim sibi imputet: 19. de R. I. 3. in f. ff. ut in poss. legat. nom. vid. 17. ad SCt. Vellei. Fr. d. t. num. 66. Lenz. d. tr. c. 27. m. 7. n. 20. etc. Tuld. in C. h. num. 5. Obst. 41. §. 3. vers. Quod si iam tunc. ff. de iur. dot. vid. Fr. d. t. n. 68. etc. Diss. Freier. tr. de solut. c. 3. n. 27. NISI venditor (1.) sciverit, debitorem cessum brevi decocturum, aut actionem inanem esse, idque emptorem celaverit, arg. 74. §. ult. ibi: et dolum praestare cogitur. de evict. vid. 22. §. 2. solut. matrim. Lenz. d. tr. c. 7. m. 7. n. 33. etc. Tuld. d. l. Fr. d. t. n. 77. etc. (ubi, etiam ob probabilem errorem emptori succurrendum esse, putat, cum Busio, ad l. 4. h. ubi tamen in fine addit, hoc in locis Belgii non observari, nisi scientia venditoris concurrat; quod etiam de iure verum esse statuit Tulden. d. l. per d. l. 74. §. f. de evict.) vel (2.) verum et bonum nomen, aut simpliciter bonum promiserit; 4. h. vid. Burg. d. l. num. 9. etc. Lenz. d. c. 27. m. 7. num. 35. etc. Fr. d. l. num. 37. etc. tum enim nomen bonum requiritur tempore contractus, nec officit postea [orig: posteà] defecisse, arg. §. 3. I. de empt. et vend. 96. §. 2. de solut. Fr. d. t. n. 45. Carpz. 2. c. 24. def. 26. num. 4. Mev. discuss. levam. inop. debit. c. 7. num. 47. Sand. d. c. 9. num. 29. ubi hoc limitat in debito conditionali, sive in diem. Pistor. obs. 212. num. 10. etc. vid. Mev. d. c. n. 53. etc.

ante cessionem, post rescriptum D. Pii, sola [orig: solâ] Iuris potestate, exercet actiones utiles, 5. 7. 8. et ult. C. h. 1. §. 13. iunct. 21. ibi: Sed nominis pretium. ff. de tut. et ration. distrah. 2 C. de O. et A. vid. 16. de pact. 18. C. de legat. 2. C. de contrar. iudic. 1. C. de magistrat. conv. Schiffordegk. lib. 3. tr. 23. quaest. 2. Bacchov. de action. Disp. 4. th. 3. pag. 123. in f. vid. Sand. de act. cess. c. 8. num. 8. etc. etiam accessorias: v. gr. hypothecariam, et fideiussoriam, 7. C. de O. et A. Sand. de act. cess. c. 8. num. 32. proprio nomine; ult. C. h. ult. C. quand. fisc. vel privat. arg. 18. C. de leg. 55. ff. de procur. vid. Sand. d. cap. 8. n. 16. ubi de huius actionis formula, etc. directis vero actionibus venditis agere non potest, nisi fuerint cessae. arg. 23. pr. h. arg. 11. C. de fideiuss. d. l. 18. C. de legat. f. C. quand. fisc. vel privat.

[note: g.] Actione sic * CESSA, * VENDITOR iuris intellectu nihilominus [orig: nihilominùs] [note: R] est et manet dominus actionis, et creditor, 3. C. de novat. 9. C. de procur. l. f. C. quand. fisc. vel privat. Bach. de act. D. 4. th. 3. Fr. d. l. n. 50. Sand. de act. cess. c. 8. n. 18. etc. 12. n. 2. Lenz. de nom. cess. c. 28. m. 1. Burgund. de evict. cap. 11. n. 24. propter 3. famil. ercisc. Bach. Fr. dd. ll. Myns. ad §. Omnium. 1. l. de act. n. 16. 17. quod et in realibus verum est: 8. 9. C. h. Unde re adhuc integra [orig: integrâ], (sc. si debitori denuntiatum nondum sit, cessionem esse factam, vel cedenti via ad agendum alio [orig: aliô]modo [orig: modô] nondum sit praeclusa, etc. 3. C. de novat. 4. C. quae res pign. oblig. vid. omnino [orig: omninò] Sand. de act. cess. cap. 12. n. 1. etc. Lenz. d. l. c. 29. n. 9.) valide [orig: validè] etiam actione contra debitorem agit, 23. §. 1. h. vid. Burg. d. n. 24. Schiffordegk. lib. 3. tr. 23. q. 10. Lenz. d. tr. c. 28. m. 12. n. 1. etc. ipsumque liberat accipiendo debitum; 3. C. de nov. quam de actione cessa loqui, probat Bacchov. de act. D. 4. th. 3. p. 126. contra Fabr. et Schiffordegk. lib. 3. tr. 23. q. 3. Lenz. d. l. etc. 31. m. 2. n. 1. etc. Burg. d. n. 24. in f. Fr. d. t. n. 54. Sand. d. tr. cap. 12. num. 2. Paciscitur etiam, et transigit cum debitore, ita, ut per id repellatur cessionarius; f. de transact. Lenz. d. c. 28. m. 3. etc. 31. m. 2. num. 34. etc. cui tamen restituere debet, quicquid exinde [orig: exindè] consecutus est, 23. §. 1. h. et ibi Faber. in ration. cum omni interesse: arg. 6. C. h. modo debitor cessus cetto non sciat, cessionem esse factam; alioquin cum effectu iuris solvere non potest. f. de transact. 1. in f. de A. E. V. iunct. arg. l. 27. §. 7. ad SCtum Treb. (Burgund. d. l. num. f. Lenz. d. l. cap. 31. m. 2. num. 24. Fr. 1. resol. 13. num. 44. Faber. in C. l. 4. tit. 29.

d. 18. Schiffordegk. lib. 3. tr. 23. quaest. 13. hanc sententiam restringunt ad transactionem; sed male [orig: malè]: nam in aliis, ex. gr. solutione, eadem est ratio aequitatis;) 25. in f. ff. 9. C. de procur. 13. §. 1. de pact. 55. de procur. iunct. arg. 6. §. 8. 10. §. 2. quae in fraud. credit. Fachin. lib. 3. cap. 94. Donell. et Hilliger. lib. 15. cap. 43. lit. n. Costa de scient. inspect. 70. num. 4. Freier. de solut. c. 3. num. 36. in fin. Sand. d. l. c. 12. num. 18. etc. Cacheran. dec. 45. ¶. Tutissimum igitur est, cessionarium certiorare debitorem, sibi cessionem esse factam, alioquin facile [orig: facilè] contra eum pronuntiabitur. Fr. 1. resol. 1. num. 41. Schiffordegk. lib. 3. tit. 23. quaest. 10. Lenz. d. l. cap. 28. m. 2. etc. 31. m. 2. num. 20. Afflict. dec. 335. num. 23. ¶. Faber. in C. l. 6. tit. 29. d. 18. Hodie quibusdam in locis facta [orig: factâ] cessione, nulla penes cedentem manet actio, Goris, advers. tr. 3. cap. 1. n. 5. post Christ. Rebuff. Tiraquell. Groenevv. ad l. 3. C. de nov. hinc ei frustra ibidem solvitur: §. 10. in fin. I. de mandat.

[note: k.] * EMPTOR, licet per cessionem neque actionis, neque rerum debitarum dominus fiat; 8. C. h. exercitium tamen actionum cessarum ex iure et persona cedentis in suam utilitatem peragendarum exinde [orig: exindè] consequitur, 4. 9. C. de procurat. ult. C. quand. fisc. velprivat. et procurator in rem suam efficitur, 8. C. h. 34. ff. de procur. 8. §. ult. ff. mandat. 3. §. 5. de in rem vers. 2. §. f. famil. ercisc. 24. pr. ff. de minor. 21. de tut. et ration. distr. iunct. 42. de administrat. tut. et 1. C. de contr. iudic. de Mesa, lib. 1. resol cap. 19. num. 12. et cap. 20. num. 12. qui a [orig: à] Dd. vocatur cessionarius: Dissent. Lenz. tract. de nom. cess. cap. 4. m. 7. num. 4. etc. Retinet etiam actiones utiles, sola [orig: solâ] iuris potestate, ante cessionem quaesitas, ita, ut vel his proprio, vel illis procuratorio nomine possit experiri: 55. de procurat. f. C. quand. fisc. vel privat. 5. C. h. Schiffordegk. lib. 3. tr. 23. quaest. 3. Fr. l. 1. resolut. 14. n. 36. Sand. de action. cess. cap. 8. num. 20. etc. Dissent. Lenz. d. tract. cap. 27. m. 1. num. 30. Hinc recte [orig: rectè] dicitur debitoris cessi creditor, 42. §. 1. de O. et A. Mesa, d. lib. 1. c. 21. n. 6. Asin. de exsecut. §. 6. c. 66. Sande, d. tr. cap. 9. n. 1. Lenz. d. tr. cap. 27. m. 2. et cedenti concurrenti in exigendo praefertur, d. l. 55. ff. de procur. Lenz. d. tr. c. 29. n. 4. etc. etiamsi cessionarii litis contestatio, partis acceptio, vel denuntiatio non praecesserit; arg. d. l. 55. Sand. d. tr. c. 12. n. 4. Obst. 3. C. de nov. vid. Bach. de act. D. 4. th. 3. pag. 126. vers. Verum [orig: Verùm] 1. ineptum est. imo, licet cessionarius post sententiam pro cedente latam

demum [orig: demùm] supervenerit: Debitor enim, post certiorationem, cedenti solvere nequit: d. l. 3. C. de nov. 4. C. quae res pignor. oblig. Sand. d. cap. 12. num. 6. Lenz. d. tract. cap. 29. num. 9. etc. Licet cessionarius pactis non steterit in hoc contractu nominato. arg. 14. C. de resc. vend. 55. de procur. Dissent. Myns. cent. 3. Obs. 96.

Has actiones potest vel per se, vel per procuratorem in iudicium deducere, arg. 33. C. de don. c. 1. de procur. in 6. in illis compromittere, iuramentum deferre, 17. §. f. de iureiur. solutum accipere, 49. 86. de solut. debitum compensare, 18. de compens. acceptum ferre, et pacto vel transactione remittere, ita, ut debitor etiam ratione cedentis, vel ipso iure, vel ope exceptionis [note: L] liberetur; 13. §. 1. 16. de pact. vid. Sand. d. tract. [note: M] cap. 9. num. 3. 4. Utitur iure et privilegio [orig: privilegiô] * cedentis, * quod causae et actioni cohaeret, 5. C. h. 156. §. 3. de R. I. cap. 21. x. de offic. et potest. Iudic. deleg. Mesa, lib. 1. Resoll. cap. 20. n. 26. ita, ut horum beneficium illis quoque prosit, 6. h. 68. de R. I. ex. gr. re iudicata [orig: iudicatâ], instrumento guarentigiato: Mesa, d. l. 1. cap. 21. num. 1. etc. Coler. de proc. exsecut. p. 2. c. 2. num. 30. et 31. Sand. d. l. cap. 9. num. 7. 9. ¶. Lenz. de nom. cess. cap. 27. vid. Asin. de exsec. §. 1. cap. 48. 49. quod Dd. etiam de tacita hypotheca, verb. gr. actioni pro dote annexa affirmant. Fr. lib. 1. resol. 14. num. 2. 3. Mesa, d. lib. 1. [note: m.] cap. 20. num. ult. * non etiam, quod venditoris personae competit: (vid. Fr. d. res. 14. n. 1.) arg. 4. 9. vers. Nec potest dici. C. de procur. 25. ibi: Propria [orig: Propriâ] lite. ff. eod. 13. §. 1. ibi: Loco domini. de pact. 1. §. 11. et 12. quand. appell. iunct. 68. de R. I. (vid. 42. de administr. tutor. iunct. 19. §. 1. de reb. auctor. iud. poss. l. ult. de tut. et ration. distr. l. 52. ff. de pecul. 21. ibi: Sed nominis pretium. de tut. et rat. distrah.) Carpz. p. 1. c. 28. d. 95. n. 6. Berlich. 1. concl. 65. n. 97. etc. Mesa, lib. 1. Res. c. 20. n. 13. etc. Sand. d. l. c. 9. num. 9. Barz. docis. Bonon. 70. n. 28. Carpan. in Stat. Mediolan. c. 47. n. 134. Idque sive emptor et similis cessionarius directa [orig: directâ] sive utili actione experiatur; arg. d. l. 42. sive cedens mortuus sit, sive adhuc vivat; arg. 42. de adm. tut. Sand. d. c. 9. num. 8. Diss. Fr. 1. res. 14. n. 44. etc. ¶. Lenz. de nom. cess. cap. 27. m. 5. num. 21. et 22. sive cessio sit necessaria, sive voluntaria: d. l. 42. Mesa, d. c. 20. n. 4. et 13. vid. Fr. d. res. 14. n. 26. etc. Sic privilegio uxoris et liberorum eius, ratione dotis, non gaudet. 12. §. 1. C. qui pot. in pignor. §. 29. in fin. I. de act.

Nov. 91. pr. Non enim aliis dedimus. Carpz. 1. c. 28. def. 95. Sand. ad l. 68. de R. I. Bach. ad d. §. 29. Mesa, d. c. 21. n. 12. etc. Berlich. 1. concl. 65. n. 105. Diss. Fr. l. 1. resol. 14. n. 52. Singulare est, quod fisci privilegia, etiam personalia, in actionum emptores transferri possint. f. C. de privil. fisc. Mesa, d. c. 20.. n. 17. etc. etc. 21. n. 16. vid. Fr. d. resol. 14. n. 16. etc. Aliam limitationem addit Mesa, d. c. 20. n. 21. si nimirum cessio facta esset periculo cedentis, et cessionarius ageret actione directa [orig: directâ].

[note: L] * Non etiam proprio in praeiudicium debitoris; arg. 5. C. h. arg. 2. pr. ff. eod. arg. 19. pr. de iudic. arg. 38. pr. de minor. 2. C. Si advers. vend. pign. Cuiac. 10. obs. 3. Fr. h. n. 21. Carpan. in Stat. Mediolan. c. 47. n. 133. licet utili actione experiatur. arg. 19. pr. de iud. 2. C. 51. adv. vend. pign. Diss. Mesa, lib. 1. res. cap. 21. n. 25. etc. Faber. in C. 3. tit. 12. def. 22. ¶. Lenz. d. l. c. 27. m. 5. n. 27.

[note: O] Petit actionis emptor actione sibi cessa [orig: cessâ], vel utili, illud, quod venditor, si ageret, petiturus esset; Hinc usuras usurarum petere non potest, si ex. gr. nomen 100. fl. et 50. fl. usuras debitas emerit 150. fl. arg. 12. §. 6. qui pot. in pign. l. 22. C. de pign. 5. C. h. vid. Mes. 1. resol. c. 18. n. 5. vid. 143. 156. §. 3. 160. §. f. de R. I. cum usurae in persona debitoris retineant naturam usurarum; Berl. 2. dec. 268. in f. ¶. Obst. 7. §. 12. 58. §. 1. in f. de admin. tut. 19. §. 4. ff. de N. G. 18. C. de N. G. Si tamen alienis rebus inhians, pro exiguo pretio, actionem comparaverit, tum [orig: tùm] ampliorem summam praeter sortem erogatam cum usuris repetens, tanquam [orig: tanquàm] alienae litis redemptor, coercetur [orig: coërcetur]LEGE ANASTASIANA: 22. 23. C. mandat. Quae ut locum habeat, [note: R] [note: N] requiritur * (1.) ut venditio et cessio facta sit PRETIO non iusto; sed viliori. arg. d. l. 22. ibi Bart. Bald. Castr. Mev. in discuss. levam. inop. debit. c. 7. n. 28. Berl. 1. dec. 33. n. 13. Manz. de L. Anastas. q. 2. n. 25. et q. 6. n. 39. Neque haec Lex restringenda est ad actiones incertas et dubias: Diss. per L. 22. C. mand. Lenz. d. l. c. 23. n. 12. etc. 25. n. 4. Sand. d. l. c. 11. n. 25. ¶. Fr. h. n. 19. Rath. de cont. empt. ass. 31. n. 5. etc. ¶. Berl. 1. dec. 33. n. 20. vid. Fr. l. 1. res. 8. n. 29. ¶. Manz. de L. Anastas. q. 4. n. 1. etc. De iustitia pretii autem arbitratur Iudex, arg. 33. pr. ad L. Aquil. 63. pr. ad L. Falc. dd. DD. Menoch. de A. I. Q. lib. 2. cent. 3. cas. 248. n. 2. Rath. d. l. in fin. Trentac. lib. 2. tit. de act. resol. 2. n. 12. ¶. Hunn. encycl. iur. p. 2. v. 5. c. 7. n. 12. pro variis circumstantiis (vid. 204. de R. I. ibi Sand. L. 51. de pecul. 6. de dol. Rath. de contr. empt. ass. 32. Lugo,

de I. et I. D. 26. sect. 7. §. 1. n. 95. ¶. Molin. de I. et I. D. 361. n. 9. in f. Carpz. Resp. 34. n. 5. Manz. d. l. q. 2. n. 12. et q. 3. n. 3. Fr. 1. Res. 52. n. 71. Burger. cent. 1. Obs. 28. n. 4.) secundum [orig: secundùm] communem aestimationem vulgi. 63. pr. ad L. Falc. 33. pr. ad L. Aquil. Lugo, Molina, dd. ll. Bonacin. de contr. D. 3. q. 3. punct. 10. num. 4. Fr. 1. res. 8. n. 72. Trentacinq. Mev. dd. ll. Hinc cessat in b. f. venditione sub hasta; Sand. d. l. c. 11. n. 24. Lenz. d. l. c. 25. m. 3. n. 1. etc. ¶. Trentac. d. Res. 2. n. 15. Item, si quis debitum immaturum praesenti pecunia [orig: pecuniâ] minoris emat: Manz. de L. Anastas. q. 2. n. 18. etc. Lugo, de I. et I. D. 26. sect. 7. §. 1. n. 69. vid. Fr. 1. Res. 8. n. 53. etc. Manz. d. q. 2. n. 18. etc. Diss. Carpz. p. 2. c. 30. def. 36. ¶. et Asyl. debitor. c. 1. n. 118. etc. Aut si debitor sit potens, absens, rixosus, morosus, vel minus [orig: minùs] idoneus: Molin. de I. et I. D. 361. n. 12. Bonac. de contract. D. 3. q. 3. punct. 10. n. 6. Manz. d. q. 2. n. 34. Fr. 1. Res. 8. n. 45. etc. (licet emptor ob singularem causam, sine omni difficultate, aut minoribus sumptibus huiusmodi debitum consequi possit: Manz. d. q. 2. n. 14. sicut, qui equum, aliis inutilem, unus curare potest, vid. Lugo, de I. et I. D. 26. sect. 7. §. 1. n. 94.) Aut si ab extero civis, e. g. nomen 1000. fl. suae civitatis, emat 500. fl. pro quo hic integras, ille medias usuras accipit: Molin. d. D. 361. n. 5. vers. Reliquum. modo [orig: modò] emptor dolo careat: et non causa exsistat, quod contra datam fidem atque iustitiam extraneis minores solvantur praestationes annuae: Lugo, d. §. 1. n. 101. Bonacin. d. punct. 10. n. 6. Sic Principum quaestores etc. nomina minoris emere non possunt; sed hoc ipso gravissime [orig: gravissimè] peccant, quoties sunt causa morosae solutionis; Bonacin. d. l. n. 3. Lugo, d. D. 26. n. 102. Mol. de I. et I. tr. 2. D. 361. n. 11. et D. 313. Manz. de L. Anastas. q. 2. n. 10. Peccat tamen contra charitatem emptor, (utut dolose [orig: dolosè] non egerit) si creditori ex necessitate et inopia actionem suam vendenti aequum pretium non solvit; sed magnum lucrum, quod facile [orig: facilè] consequitur, sibi soli servat. post. Less. Manz. d. q. 2. n. 14. in f.

[note: n.] [note: R] * (2.) Ut EMPTOR non saltem ultro [orig: ultrò] ad emptionem nominis accedat; sed etiam venditorem ad contrahendum QUASI INDUCAT, l. 22. C. mandat. Fr. 1. res. 8. n. 31. 43. et res. 9. n. 14. idque vel debitoris lacessendi, vel improbi lucri captandi gratia. Mev. de discuss. lev. inop. deb. c. 7. n. 25. Carpz. p. 1. dec. 67. n. 11. Manz. de L. Anast. quaest. 6. n. 21. Hinc venditio tota valet, si venditor proprio motu, et probabilem ob causam, actionem, licet viliori pretio venditurus,

emptorem rogaverit: Berlich. 1. dec. 33. n. 26. et decis. 35. n. 3. Fr. lib. 1. res. 8. n. 44. Item si inter coheredes hereditatem dividentes, d. l. 22. vid. Carpz. l. 5. Resp. 34. n. 14. inter collegatarios et fideicommissarios, d. l. 22. vid. Lenz. de nom. cess. cap. 23. n. 19. et 20. aut debiti vel possessionis tuendae gratia [orig: gratiâ]. vel ex alia necessaria aut probabili causa facta sit. d. l. 22. C. mand. et ibi Giphan. et Manz. num. 14. etc. q. 6. n. 21. etc. Carpz. d. Resp. 34. num. 2. etc. Mev. d. c. 7. n. 25. et seq. Fr. d. res. 8. n. 37. etc. Trentacinq. lib. 2. tit. de act. res. 2. n. 13. Lenz. d. tr. c. 25. m. 1. Richter. p. 1. dec. 37. n. 58. in f. Manz. de L. Anastas. in f. n. 11. ¶. Carpz. Trentac. Mev. Sand. dd. ll. Richt. 1. dec. 36. n. 18. 19. Lenz. de nom. cess. c. 23. n. 22. Hunn. in encycl. iur. p. 2. t. 5. c. 7. n. 12. etc. Freyer. de solut. c. 3. n. 23. 24. Dissent. Fr. 1. res. 8. n. 41. et res. 9. n. 16. Manz. d. l. ad d. l. 24. n. 1. etc. et seq. q. 6. num. 6. et 7. Giph. ad d. l. 22. etc. C. mand. Perez. in C. tit. mandat. n. 18. Rath. de contr. empt. ass. 31. n. 2. propter 24. C. mandat. quae tamen spuria est. Franzk. Manz. Giphan. dd. ll. Cuiac. lib. 16. obs. 16.

[note: E] Concurrentibus his requisitis cessio tantum [orig: tantùm] valet quoad id. quod datum est, et dati usuras. d. l. 22. C. mand. Unde emptor contra debitorem cessum agens probare debet, quantum ipse pro actione cessa dederit, vid. omnino [orig: omninò] Lenz. d. tr. c. 25. m. 4. Manz. d. tr. q. 7. Fr. l. 1. res. 8. n. 59. etc. Sand. de act. cess. c. 11. n. 12. vid. etiam Trentac. lib. 2. tit. de act. res. 2. num. 5. Hunn. encycl. iur. p. 2. tit. 5. c. 7. n. 9. Faber. in C. l. 4. t. 26. d. 21. Lenz. d. tr. c. 25. m. 5. Manz. d. tr. q. 6. n. 27. ubi de eo casu agunt, quo fides de pretio est habita. Superfluum cessionarius a [orig: à] debitore exigere nequit, licet id, vel etiam totum nomen simulate [orig: simulatè] donatum sit; 23. C. mand. ibi Manz. Sand. d. tr. c. 11. n. 30. Fr. d. res. 8. n. 33. etc. Lenz. d. tr. c. 24. per tot. etc. 25. m. 6. nisi donatio pro parte ob benemerita facta sit. Fr. d. res. 8. num. 35. Sande, d. c. 11. n. 32. Lenz. d. c. 25. m. 3. n. 8. etc. vid. Trentacinq. d. res. 2. n. 23. Cui autem acquiritur superfluum? Alii adiudicant aliis: Fisco Carpz. lib. 5. Resp. 33. n. 27. etc. Mev. in discuss. levam. inop. debit. c. 7. n. 23. et 24. (in casu, quo cedens doli particeps est, Fr. l. 1. Res. 9. n. 11.) Debitori Finckelth. obs. 17. ¶. Richt. p. 1. dec. 36. n. 24. ¶. Sand. d. tr. n. 10. Mev. d. c. 7. n. 22. Manz. de L. Anastas. q. 8. regulariter Venditori Carpz. in I. F. p. 2. c. 30. d. 37. ¶. Berlich. p. 1. dec. 35. n. 3. ¶ Rectius distingue: Si venditor a [orig: à] cessionario inductus b. f. actionem cessit, tum ille actionem suam salvam retinet, ad

fiduum; arg. 41. de poen. C. Odia. 15. de R. I. in 6. arg. 9. quae in fraud. credit. Fr. 1. res. 9. n. 12. etc. Giphan. ad d. l. 22. fere [orig: ferè] in f. Berlich. d. dec. 35. num. 3. ¶. etc. Obst. 22. 23. C. mandat. 2. C. Ne lic. potent. Nov. 72. cap. 5. vid. omnino [orig: omninò] Fr. d. res. n. 19. etc. Sin vero [orig: verò] inter venditorem et emptorem collusio quaedam intervenit in fraudem Legis, tum [orig: tùm] superfluo uterque merito privantur, 32. §. 1. C. mand. ita, ut illud debitori cedat. arg. 12. quod met. caus. 1. 2. C. Ne. liceat. potent. iunct. fin. C. de litig. Nov. 72. c. 5. l. 7. C. Unde vi. vid. 10. de iur. fisc. Obst. Const. Imp. Pol. de Ao. 1548. et 1577. tit. Von wucherlichen Contracten [orig: Conträcten]. §. Dieweil aber solche. vid. Fr. d. resol. 9. n. 17.

[note: I.n] Hodie [orig: Hodiè] adhuc observatur haec Lex. Besold. vol. 3. cons. 102. n. 1. etc. Manz. de L. Anastas. in f. ¶. Speidel. in specul. voc. Ubergab. Mev. in discuss. levam. inop. debitor. cap. 7. n. 19. etc. Faber. in C. lib. 4. t. 33. tit. 26. et alii in praeced. cit. in Gallia. Groenev v. ad f. C. mand. n. 2. et Goris, tr. 3. adversar. iur. c. 3. n. 9. et 12. in Flandria, Zoes. h. n. 20. in f. Manz. d. tr. q. 9. in Germania, Freyer. de solut. c. 3. n. 2. ¶. Finckelth. obs. 17. in f. ¶. Berl. p. 1. dec. 32. n. 17. dec. 33. n. 15. et 30. et dec. 35. num. 3. Richter. dec. 36. n. 24. Carpz. 2. c. 30. d. 37. Fr. 1. res. 9. in f. ¶. Diss. Rath. d. l. n. 7. Giphan. ad 22. C. mand. fere [orig: ferè] in princ. Tutissimum est, hanc legem observare, ubi contraria [orig: contrariâ] lege vel consuetudine abrogatam esse, ab allegante probari non potest. arg. 27. C. de testam. 32. in f. C. de appell. vid. 23. pr. C. mand. Mev. d. cap. 7. n. 10. Carpz. l. 5. resp. 33. n. 16. vid. omnino [orig: omninò] Zoes. d. l. Manz. d. q. 9. Tab. inpraesid. debit. part. 4. art. f. th. 11.

Locum etiam habet haec Lex in Cessionibus ex aliis titulis onerosis factis: arg. dd. Il. 22. et 23. C. mand. Mev. d. c. 7. n. 19. Lenz. de nom. cess. c. 25. m. 3. n. 3. et 4. Sand. de act. cess. c. 11. n. 28. Non etiam, si quis debitum alienum solvendum suscepit, et a [orig: à] creditoribus remissionem impetravit: Carpz. p. 1. dec. 67. ¶. nec in haercditate vendita. Berlich. p. 1. dec. 33. n. 16. vid. tamen Lenz. d. tr. cap. 25. m. 2. Sand. d. tr. c. 11. n. 16. etc.

[note: S]Cessio semel facta a [orig: à] cedente revocari nequit; arg. 5. C. de O. et A. 25. de procur. etiamsi debitor cessus cessionem factam esse ignoret; Obst. 3. C. de novat. Schiffordeck. lib. 3. tr. 23. quaest. 25. Et quamvis Venditor eandem actionem alteri quoque venderet, et cederet, et secundus cessionarius a [orig: à] debitore, primam cessionem ignorante, debitum exigere posset; arg. 3. C. de novat. 23. h. in concursu tn. primus praefertur

secundo; arg. 55. de procur. iunct. 5. C. h. Lenz. de nom. cess. cap. 30. n. 15. etiamsi secundus primum [orig: primùm] denuntiaret debitori cessionem sibi factam, et postea [orig: posteà]demum [orig: demùm] primus cessionarius superveniret. arg. dd. ll. 20. de A. R. D. 143. 156. §. 3. 160. §. f. de R. I. Diss. Sand. tr. de act. cess. cap. 12. n. 8. Nec exstinguitur morte [note: O] * emptoris; fed transit ad heredes; licet lis nondum sit contestata, 33. C. de don. etiamsi actiones cessae tales sint, quae alias [orig: aliàs] in heredes non transeant; arg. 8. §. 2. de per. et comm. rei vend. [note: o.] * nec venditoris cedentis: Sand. d. tr. c. 14. num. 1. etc. Lenz. d. tr. c. 35. n. 16. etc. Obst. 8. C. de O. et A. Schiffordegk. l. 3. tract. 23. q. 25. nisi actio cessa eius sit conditionis, ut in heredes actoris transire non possit; v. gr. ex iniuria, etc. nisi, vivente cedente, lis contestata esset; arg. 32. pr. ad L. Falcid. 13. pr. 28. de iniur. vid. Fr. l. 1. resol. 14. n. 11. in fin. Si tamen cedentis mortuionemo haeres esset, cessionarius utilem quidem sed non directam instituere posset actionem; 1.C. de O. et A. Lenz. d. c. 35. num. 22. nisi, vivente cedente, lis contestata fuerit. d. l. 1.

Neque communi iure actione, iusto licet minori pretio, vendita, debitori ius retrahendi competit; sed si ex. gr. belli temporibus aliquis nomen 1000. fl. pro 400. florenis, pretio illo tempore iusto, comparavit, debitor integrum debitum emptori praestare tenetur. Burgund. cent. 1. obs. 28. num. 5. vers. Befindet sich. Secus im Wurtemb [orig: Würtemb]. Landrecht, part. 2. tit. 16. §. Insonderheit. vid. Bocer. cl. 3. D. 22. th. 42. lit. a.

[note: SS] Simile huic actionum venditioni est hoc negotium, quo creditori a [orig: à] debitore suo nomen tantum [orig: tantùm] assignatur, ut illud exigat, et pecuniam exactam solutionis loco retineat: nam hic [orig: hîc] periculum manet penes cedentem. vid. 27. §. f. de leg. 3. Sande, d. l. c. 9. in f. Fr. ad tit. de evict. n. 57.

XVIII. 5. DE RESCINDENDA VENDITIONE, ET QUANDO LICET AB EMPTIONE DISCEDERE.

VEnditio proprie [orig: propriè] rescindi dicitur, quando ipso iure valida, legitima ex causa, Iudicis sententia dissolvitur. 9. h. C. I. A. b. th. 1. in f. Fr. h. n. 3. e. g. ob dolum, metum, errorem, (de quib. sup. ad tit. de C. E. V. p. 312. sq.) et enormem laesionem in pretio: C. I. A. h. th. 4. Propter hanc datur QUERELAENORMIS LAESIONIS, s. REMEDIUM L. 2. C. h. quo quis

ob enormem laesionem ex rei valore contingentem, petit, ut laesio resarciatur, vel negotium in totum rescindatur. 2. C. ibi Pinell. p. 3. c. 2. n. 1. Goehaus. part. 3. peric. acad. q. 21. fere [orig: ferè] in fin. Scacc. de commerc. §. 1. q. 7. part. 2. ampl. 10. n. 110.

Proponitur haec querela vel ut exceptio, arg. 156. §. 1. de R. I. 1. §. 4. de superfic. Sand. lib. 3. Dec. Frisic. t. 4. def. 13. in f. Pinell. ad l. 2. C. de resc. vend. p. 1. c. 3. n. 6. 7. Barbos. in C. ad l. 2. n. 37. Carpz. p. 2. c. 34. d. 2. n. 2. et l. 5. tit. 6. Resp. 53. vel ut actio, scil. ex ipso contractu b. f. competens, ex. gr. empti: (nam Actiones bonae fidei dantur ad omne id, quod contrahentes sibi invicem ex iure vel moribus praestare tenentur, 31. § 20. de aedil. edict. etiam ad contractus rescissionem. 11. §. 3. et 5. de act. empt.) Arumae. ad 2. C. h. D. 4. th. 24. Bach. vol. 2. D. 2. th. 9. lit. c. et ad p. Wes. tit. de A.E.V. in fin. lit. p. Goehaus. p. 3. peric. acad. q. 22. Richt. p. 2. d. 99. n. 168. etc. Harppr. ad §. fin. I. de empt. vend. n. 246. etc. Alii concedunt condictionem ex Lege, Pinell. ad 2. C. h. p. 1. c. 3. n. 9. Zoes. h. n. 36: alii restitutionem in integrum. Groenev veg. ad d. 2. n. 2. vid. Richt. p. 2. dec. 99. n. 171. etc.

[note: C] Hoc remedium fortassis a [orig: à] Diocletiano et Maximiano introductum, 2. C. h. ibi Pinell. part. 1. c. 1. num. 2. etc. arg. t. t. ff. de resc. vend. 16. §. 4. de minor. 22. §. f. 23. locat. Zoes. h. n. 35. Gerhard. decad. 14. quaest. 10. pr. (alii veteribus ICtis hoc iam cognitum fuisse putant, per 2. depos. iunct. 47. de evict. 36. de V. O. 54. de contrah. empt. 6. §. 2. l. 12. §. 1. de iur. dot. 38. famil. ercisc. 3. C. quib. ex caus. maior. 14. C. deusur. 3. C. comm. utr. iud. 61. de aedil. ed. Harpprecht. ad §. fin. n. 90. etc. 1. de empt. ¶. Arumae. ad d. l. 2. D. 1. th. 1. Richter, p. 2. dec. 99. num. 13. etc. Tuld. in C. h. num. 4. Carpz. lib. 5. Resp. 53. num. 4. ¶. vid. Bach. V. 2. d. 2. th. 9. lit. b. verb. quod nov. introducium. ibi Goehaus. in necess. sua inform. sup. Bach. et Hunn. et in p. 3. peric. Acad. q. 20.) propter aequitatem, d. l. 2. (utut eam Tyrannicam putet Molin, de commerc. n. 172. v. Pinell. ad d. l. 2. part. 1. c. 1. n. 21. Arumae. ad d. l. 2. D. 1. th. 5. Barb. ad d. l. 2. n. 98. vid. omnino [orig: omninò] Bach. V. 2. D. 2. th. 9. lit. b. verb. summa humanitate. Goehaus. part. 3. peric. Acad. quaest. 20. in f.) probavit Ius Canonicum. cap. 3. et 6. X. de empt. et vendit. Merend. lib. 1. controv. cap. 38. n. 11. etc. Scacc. de commerc. §. 1. quaest. 7. part. 2. ampl. 10. n. 6.

Terminus permissae laesionis (vid. Pinell. ad 2. C. h. p. 3. c. 2. n. 1. est Iure communi dimidium: 2. 8. C. h. vid.

Arumae. ad d. l. 2. D. 1. th. ult. in f. iunct. Bach. h. lit. a. Iure Wurtembergico [orig: Würtembergico] de tertia parte idem est, quod alias [orig: aliàs] de dimidio Wurt [orig: Würt]. Landr. p. 2. t. 14. pr. et seq. §. vid. Scaccia, tract. de commerc. §. 1. quaest. 7. part. 2. ampl. 10. num. 3. vers. adverte. Haec querela non competit, si laesio tantum sit ad dimidium: e. g. si X pro V. fiat; arg. 2. C. h. Myns. 4. obs. 73. num. 4. ¶. sed requiritur, ut laesio dimidium excedat; 2. 8. C. h. Bacchov. V. 2. D. 2. th. 9. lit. e. Carpz. p. 2. c. 34. d. 8. in f. ¶. Pinell. ad 2. C. h. p. 1. c. 2. num. 7. etc. Arumae. ad 2. C. h. D. 1. th. 8. C. I. A. h. th. 6. in f. Myns. 4. obs. 73. n. 3. Harppr. ad §. ult. I. de empt. n. 76. Rath. de resc. vend. ass. 119. Vinn. lib. 1. quaest. 57. in pr. Hahn. ad p. W. h. n. 6. m. 2. Fachin. l. 2. c. 16. (Alii putant, dari querelam, si laesio dimidium iusti pretii excedat: Pinell. d. l. num. 5. et 6. ¶¶¶. Scacc. de commerc. §. 1. quaest. 7. p. 2. ampl. 10. n. 6. in f. Barbos. ad d. l. 2. C. h. n. 109. Gutierrez. lib. 2. pract. quaest. 133. quos in computatione laesionis ultra tertiam sequitur Wurtem [orig: Würtem]. Landr. p. 2. tit. 14. §. Und soll das. in fin.) licet unico nummo. arg. 2. et 8. C. h. Myns. 4. obs. 73. n. 1. ¶. Rath. de resc. vend. ass. 117. Arum. ad 2. C. h. D. 1. th. 8. in f. Scacc. d. ampl. 10. n. 6. Barbos. add. l. 2. n. 110. Laesio multum excedens dimidium dicitur enormissima; Cons. Tub. V. 2. cons. 65. n. 26. et 27. vid. Barbos. ad d. l. 2. num 111. et licet eam ob praesumptum dolum contractum ipso iure nullum reddere putet; Carpz. 2. c. 34. d. 7. pr. attamen cum dolus ex qualitate facti, non ex quantitate pretii aestimetur, 10. C. h. neque omnis dolus emptionem ipso iure irritum reddat, verius videtur etiam ob enormissimam laesionem hanc querelam dari. arg. 2. et 8. C. h. Merend. p. 1. cap. 42. n. 5. Zoes. in p. h. n. 3. vid. tamen Consil. Tubing. 64. part. 2. num. 53. etc. Barbos. ad L. 2. C. h. t. num. 76.

[note: A] In computanda laesione respiciendum est * (1.) Ad communem rerum aestimationem, non ad singularem unius affectionem. arg. 33. pr. ad L. Aquil. 63. pr. ad L. Falc. l. 12. C. de erogat. milit. annon. Carpz. 2. c. 34. d. 6. n. 6. vid. Richt. p. 2. dec. 99. [note: a,,] n. 139. Valasc. consult. 43. n. 1. et 11. etc. *(2.) Ad locum rei venditae et traditae. Valasc. consult. 43. num. 6. Gail. 2. 0. 8. [note: a,,] num. 5. 6. vid. supr. tit. de C. E. V. p. 308. pr. * (3.) Ad tempus contractus, non ad praesens, vel ad antecedens: 4. 8. in f. C. h. 3. §. 5. ff. de iure fisc. Const. Saxon. 34. part. 2. Carpz. ad d. const. d. 6. ¶. Richt. 2. dec. 99. num. 147. etc. Myns. 4. obs. 73. num. 7. vid. Valasc. d. l. num. 28. emptoris enim lucro vel damno est, quod

post contractum pretio accrescit vel decrescit, arg. §. 3. I. de empt. vend. etiam subitanea mutatione, e. g. in casu tumultus etc. Pinell. ad 2. C. h. p. 3. c. ult. n. 8. et 15. Tuld. in C. h. n. 2. vid. tamen Valasc. d. l. n. 28. neque laesus videtur, qui tantilli vendidit, cum res pluris non valuerit; arg 8. C. h. arg. 11. §. 4. de min. arg. 17. 23. C. de usur. vid. Tuld. in C. h. n. 2. Richt. d. dec. 99. n. 139. Maul. de empt. et vend. tit. 12. n. 33. in f. C. I. A. h. th. 4. n. 16. Consil. Tubing. 181. n. 54. et seq. part. 4. Obst. 63. §. f. ad Leg. Falcid. vid. Pinell. d. num. 8. neque verecunde [orig: verecundè] in pace repetitur, quod in bello repudiabatur: Cravett. p. 5. C. 849. n. 13. Burger. cent. 1. obs. 27. etc. vid Wurtemb [orig: Würtemb]. Ausschreib. de d. 10. Aug. Anno 1650. §. Als ist hiemit. ibi: Die Zeit des Kauffs, Vertausches etc. und damahl geweste Aestimation, Werth, oder Unwerth der Guther [orig: Güther] beobachten, et seq. §. ibi: Allein nach selbiger Zeit gewesenem Wehrt hatten [orig: hätten]mussen [orig: müssen] oder waren [orig: wären] verkaufft worden, soll es billich sein ungeandert [orig: ungeändert] Verbleiben darbey haben. Neque competit haec querela propter accessiones in partibus metallicis, in Bergtheilen, pretio, eo tempore communiter iusto, emptis.; Sand. lib. 3. decis. Fris. tit. 4. def. 16. Richter. dec. 99. num. 142. Neque propter thesaurum in fundo, iusto pretio empto, postea [orig: posteà] repertum; arg. 67. de R. V. 3. §. 3. de A. vel. A. P. 63. §. 1. ff. de A. R. D. Arumae. lib. 1. dec. 1. ¶. et ad 2. C. h. Disp. 3. th. 19. Tulden. in C. h. n. 7. Lugo, de I. et I. D. 6. sect. 11. n. 127. vid. Disp. de thesaur. th. 23. Nec ob venas metallorum; vid. Tulden. in C. h. num. 8. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 353. num. 12. etc. Lugo, d. num. 127. et 128. Neque si statim obierit, qui ex. gr. 1000. fl. emit alimenta ad dies vitae: Sand. d. lib. 3. tit. 4. d. 17. ¶. Annae. Robert. lib. 4. rer. iudic. cap. 2. ¶. vid. Maul. de emptor. et vend. tit. 12. num. 39. Besold. Th. pract. voc. Leibgeding. in f. Gail. 2. obs. 8. nam proprie [orig: propriè] laesus non dicitur, cui tempore contractus de certo commodo vel damno non constabat. Consil. Argentor. 23. num. 32. V. 2. Gail. d. obs. 8. num 2.

Ad fundandam hanc querelam requiritur, ut laesio sit moralis cum iniustitia coniuncta. Hinc CESSAT (1.) in vendente donationis gratia; arg. 38. de contr. empt. arg. 6. et 7. C. de cond. ob causam. Carpz. 2. c. 34. def. 3. n. 2. et 3. Barbos. ad 2. C. h. n. 57. vid. omnino [orig: omninò] Harppr. ad §. ult. I. de empt. et vend. num. 185. etc. (Haec verba: Si pluris res valet, dono, hanc querelam non excludere; sed de modica saltem

quantitate intelligenda, 192. de V. S. et ad securitatem conscientiae ac amicitiae addita videntur. Harppr. ad d. §. ult. n. 218. etc. Richt. 2. dec. 99. n. 128. Barb. ad 2. Cod. h. n. 58. vid. Tuld. in h. n. 9.) Item (2.) si sciens verum rei pretium minoris vel maioris vendat vel emat; arg. 1. §. 5. de iniur. 53. de R. I. arg. 27. C. de evict. 9. in f. C. de act. empt. 43. §. 1. 57. §. 2. ff. de contrah. empt. hic enim donare videtur; arg. 53. de R. I. Bach. V. 2. D. 2. th. 10. lit. e. Carpz. 2. c. 34. d. 3. n. 4. etc. Vinn. l. 1. q. 56. Richt. 2. dec. 99. n. 66. ¶. Tuld. in C. h. n. 5. ¶. Arumae. ad 2. C. h. D. 2. th. 11. Harppr. ad d. §. de empt. et vend. n. 126. etc. modo [orig: modò] citra necessitatem fiat. arg. 18. in f. de adim. et transfer. leg. Merend. lib. 1. controv. c. 34. n. 9. Richt. d. l. n. 72. Barb. ad d. l. 2. C. h. n. 52. in f. Zoes. h. n. 8. in f. Haec scientia ab allegante probanda est; licet enim praesumptio sit, quemlibet vires patrimonii sui scire; 15. C. h. Masc. de probat. concl. 737. vid. tamen Merend. l. 1. controv. c. 41. attamen cum potius praesumatur, neminem suum iactare, 25. pr. de probat. rerumque pretia diversis temporibus et locis diversa esse soleant, praesumptio ignorantiae stat pro laeso cerrante de damno vitando: Harppr. ad §. f. 1. de empt. et vend. n. 89. et 158. neque statim hac [orig: hâc] querela excluditur ob sagacitatem, prudentiam etc. laesi. Arumae. ad d. l. 2. D. 2. th. 12. Vinn. d. q. 56. in f. vid. Barbos. ad d. l. 2. n. 52. (3.) Si testator, certo pretio, rem aliquam certae personae vendi mandaverit, Pinell. ad 2. C. h. p. 1. c. 1. n. 19. Merend. lib. 1. controv. c. 35. n. 6. Barbos. ad l. 2. h. n. 62. vel a [orig: à] certa persona certo pretio emere. Barbos. d. l.

[note: pr.] Laesionem enormem, cum suis requisitis, probare debet is, qui in illa, sive agendo, sive excipiendo, se fundat; arg. 5. C. de in integr. restit. 2. 19. pr. ff. de probat. Carpz. 2. c. 34. d. 6. ¶. et quidem vel per probos et peritos rerum aestimatores, Pinell. ad 2. C. h. p. 3. c. ult. n. 2. etc. Bach. V. 2. D. 2. th. 10. lit. C. vid. Sand. lib. 3. decis. Fris. t. 4. def. 36. in f. Richt. 2. dec. 99. n. 153. vel per testes, Carpz. 2. c. 34. d. 6. Richt. d. l. n. 152. Pinell. d. c. ult. n. 8. etc. aut per instrumenta: Richt. d. l. n. 163. Barbos. ad 2. C. h. n. 149. etc. vid. tamen C. I. A. h. th. 12. in f. Interdum haec laesionis determinatio etiam committitur conscientiae adversarii. Richt. d. l. n. 155. etc. Plura de huius laesionis probatione, quae utplurimum est difficilis, tradit Pinell. ad 2. C. h. part. 3. c. ult. Arumae. ad l. 2. Disp. 4. thes. 30. Valasc. consult. 43. 44. Molin. de I. et I. tract. 2. Disp. 349. num. 3. vid. sup. tit. de contrah. empt. p. 306. in f. et pag. seq.

Competit haec querela Venditori enormiter laeso, et heredi, 2. C. et Emptori, ¶¶. arg. d. l. 2. t. t. quod quisque iur. Myns. 4. obs. 73. n. 3. Carpz. 2. c. 34. d. 8. ¶. Richt. 2. dec. 99. n. 31. etc. ¶. Sande, lib. 3. dec. Fris. t. 4. d. 13. ¶. Arumae. ad 2. C. h. D. 1. th. 7. Tuld. in C. h. n. 3. Bach. V. 2. D. 2. th. 9. lit. D. Goehaus. p. 3. peric. acad. q. 25. Diss. Cuiac. 16. obs. 18. Faber. decad. 8. error. 7. Baquet. du droict d' aubaine. 3. c. 21. n. 24. Retrahenti, qui vigore iuris protimh/s1ews2 rem ab emptore immenso pretio revocat. post Obrecht. C. I. A. h. th. 6. Locatori et conductori, si, attenta [orig: attentâ]consueta [orig: consuetâ] mercede, minus [orig: minùs] dimidia res locetur, vel plusquam [orig: plusquàm]dupla [orig: duplâ] conducatur; arg. pr. l. de locat. cond. 2. pr. eod. iunct. 32. pr. ad L. Aquil. 10. et sqq. ff. de Legib. Arumae. ad 2. C. h. D. 3. th. 15. Carpz. 2. c. 34. d. 10. ¶. et lib. 5. Resp. 53. n. 6. etc. Caroc. tr. de locat. et conduct. part. 1. q. de rescind. loc. 70. n. 2. ¶. Pinell. ad 2. C. h. t. p. 1. cap. 3. n. 17. etc. Bach. V. 2. D. 2. th. 11. lit. d. et ibi Goehaus. in sua necess. inform. Harppr. ad §. f. I. de empt. et vend. n. 138. etc. Richt. p. 2. dec. 99. n. 41. etc. ¶. vid. Pantschm. l. 1. q. 1. n. 13. Merend. p. 1. cap. 42. n. 12. et seq. (quod etiam in locatoribus operarum, v. gr. architectis, admittit Caroc. d. q. 70. num. 4. et 5. Arumae. d. th. 15. in f. Diss. Gutierrez. lib. 2. pract. quaest. 144. et alii citati a [orig: à] Barbos. ad d. l. 2. C. h. num. 26.) Permutanti, et similibus, qui duplo plus dederunt, quam [orig: quàm] acceperunt: NON etiam tertio, ob alterius laesionem, cui successit. Richt. 2. dec. 99. num. 75. etc. ¶. vid. tamen Maynard. lib. 3. dec. 70.

[note: p] Adversus illos, a [orig: à] quibus quis dicto modo est laesus, et heredes; arg. 49. de O. et A. licet v. gr. emptor * laedens rem iterum alienaverit, Bach. V. 2. D. 2. th. 11. lit. g. arg. §. Omnium 1. I. de act. Merend. lib. 1. controv. c. 44. n. 2. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 349. n. 4. Pinell. ad 2. C. h. p. 2. c. 1. n. 29. Maul. de empt. et vend. tit. 12. n. 60. Richt. 2. dec. 99. n. 72. ¶. aut res perierit apud tertium, vid. tamen Pinell. ad 2. C. h. p. 2. c. 1. n. 38. Gutierrez. lib. 1. pract. quaest. 136. n. 3. Barbos. ad d. l. 2. n. 146. etc. vel apud ipsum emptorem, sive eius culpa, aut mora accesserit, arg. 23. 82. §. 1. l. 91. §. 3. de V. O. Rath. de resc. vend. ass. 120. n. 1. lit. a. Molin. d. l. ibi: Quando emptor sua sponte rem consumpsit. Arum. ad 2. C. h. D. 4. th. 25. in f. Barb. ad d. l. 2. n. 145. et 148. Obst. 18. §. 1. sol. matr. 25. §. 11. de hered. petit. Struv. exerc. 23. th. 92. sive non accesserit: arg. 2. C. h. c. 3. x. de empt. et vend. iunct. §. 3. I. de contr. empt. nam

debitor alternative [orig: alternativè], vel ad rem restituendam, vel ad pretium supplendum obligatus rei interitu non liberatur. 2. §. 3. de co, quod certo loco. 10. §. f. de iur. dot. 95. pr. et §. 1. de solut. Merend. 1. controv. c. 44. Maestert. varr. trr. h. quaest. 6. (Obst. 12. §. 1. de iur. dot. 91. §. 3. in f. de V. O. 14. §. 1. depos. 125. de R. I. 4. C. de emancip. 52. §. f. ff. ad L. Aquil. 36. §. f. de leg. 1. 26. §. 4. de nox. act. 1. §. f. si cui plus, quam per L. Falcid. 61. pr. de furt. Richter. d. l. num. 108. etc. ¶. Harppr. ad §. fin. I. de empt. et vend. n. 212. etc. Rath. d. assert. 120. Pinell. ad 2. C. h. p. 2. c. 1. n. 36. et 37. Barbos. ad d. l. 2. n. 140. etc. Gutierrez. l. 1. quaest. pract. 136. Bacchov. vol. 2. Disp. 2. th. 10. lit. b. Trentacinq. lib. 3. tit. de solut. resol. 11. [note: b.] num. 13. vers. Quarto [orig: Quartò] non procedit.¶.) * Laesus [note: C] rem amiserit * casu; 23. de V. O. tunc enim venditor tenetur restituere, quod ultra iustum pretium accepit; nam quando debitor ad duo alternative [orig: alternativè] obligatus casu fortuito unum eligere impeditur, tunc ab ipso iure peti potest alterum. 2. §. 3. de co, quod cert. loc. 10. in fin. de iur. dot. 95. pr. et §. 1. de solut. Et venditori hoc in casu satis esse debet, quod ipse pro re empta verum eius pretium retineat. Covarruv. l. 2. varr. resoll. c. 4. in fin. Pinell. ad 2. C. h. p. 2. c. 1. n. 39. Richt. p. 2. dec. 99. n. 125. etc. Bach. vol. 2. D. 2. th. 10. lit. b. Zoes. h. n. 30. ¶. vid. Gutierrez. lib. 2. pract. quaest. 137. Dissent. Maestert. d. q. 6. in f. et alii citati a [orig: à] Barbos. ad d. l. 2. C. h. num. 41.

[note: c.] * Secus est, si sua [orig: suâ]culpa [orig: culpâ] rem amiserit; tum enim salvam quidem retinet actionem contra venditorem; si vero [orig: verò] venditor eligeret rem recipere, ac pretium restituere, emptor autem rem restituere non possit, suae culpae damnum ferat. 2. C. h. arg. 13. §. 8. de action. empt. arg. 23. 91. §. 3. de V. O. vid. Pinell. ad 2. C. h. p. 2. c. 1. num. 29. in fin. Maestert. d. l. Barbos. ad l. 2. C. h. num. 139.

Non etiam datur venditori contra tertium possessorem; arg. §. Omnium. 1. I. de action. l. 1. §. 16. ad SCt. Trebell. arg. 10. C. h. f. §. 1. ff. de contrah. empt. 15. C. de donat. Pinell. ad 2. C. h. p. 2. c. 1. p. 32. Fachin. 2. c. 18. Richt. 2. dec. 99. n. 73. ¶. etc. Bach. vol. 2. D. 2. th. 11. lit. g. licet ille tertius titulo lucrativo rem acceperit, (Diss. Tuld. in C. h. n. 8. in f.) vel prior emptor non solyendo, (Diss. Tuld. d. l.) aut laesio enormissima sit; (Diss. Barbos. ad 2. C. n. 138. quem vid. n. 134. etc. Berl. 1. decis. 153. ¶. Pinell. Fachin. Bach. dd. ll.) Merend. lib. 1. controv. 9. c. 43. Obst. 94. §. 1. de leg. 1. L. 13. §. 1. de minor. 67. de

contrah. empt. vid. Merend. d. l. Harppr. ad §. fin. num 207. etc. 1. de empt. et vend. nisi alienatio facta sit in fraudem venditoris; tum [orig: tùm] enim succurritur illi ex Edicto de his, quae in fraudem creditorum, etc. Merend. d. c. 43. n. 14. 15.

[note: D] [note: O] Locum habet haec querela * in Emptione et Venditione, 2. C. h. etiamsi sit in stipulationem deducta, Bacchov. vol. 2. D. 2. th. 10. lit. a. et th. 11. lit. e. Trentac. lib. 3. tit. de E. V. res. 3. n. 1. Pinell. ad 2. C. h. p. 1. c. 3. n. 11. et 12. aut actis publicis insinuata, Besold. ad I. Wurt [orig: Würt]. D. 2. th. 63. aut praevio Iudicis decreto permissa, Gilhaus. p. 3. peric. Acad. q. 23. Pinell. ad 2. C. h. p. 2. c. 2. n. 21. et seq. Merend. lib. 1. c. 34. n. 8. Harppr. ad §. f. de empt. et vend. n. 233. etc. Simoncell. de decret. lib. 3. tit. 7. n. 4. ¶. Fach. 2. c. 20. vers. Altera est controversia. Bach. vol. 2. d. 2. th. 10. lit. a. Sand. d. l. 3. t. 4. d. 12. ¶. Barbos. ad 2. C. h. num. 11. Trentac. lib. 3. tit. de empt. res. 3. n. 5. ¶¶¶. vid. Maul. de empt. tit. 12. n. 6. Obst. 1. C. de praed. decur. vid. Pinell. Bach. Harppr. Fachin. dd. ll. aut ad petitionem partium simpliciter confirmata, nulla [orig: nullâ], vel non de rei aestimatione; sed super alia circumstantia, causae cognitione interveniente; vid. 7. C. de sent. et interloc. Pinell. d. l. n. 23. (Diss. Gail. 2. obs. 1. n. 9. et 10. Carpz. l. 5. resp. 54. ¶. Arumae. ad 2. C. h. D. 3. th. 18. Gabr. lib. 3. comm. concl. tit. de empt. concl. 1. n. 57. ¶.) sive venierit res mobilis, sive immobilis; 8. 2. C. h. ibique Arum. D. 1. th. 8. Harppr. ad §. f. I. h. n. 117. etc. Carpz. 2. c. 34. d. 8. n. 2. vid. Tuld. in C. h. n. 1. praesens, seu futura: modo [orig: modò] laesio aestimetur ex communi valore, qui fuit tempore contractus [orig: contractùs], Barbos. ad 2. C. h. n. 8. 43. Scacc. de commerc. §. 1. q. 7. p. 2. ampl. 10. n. 5. vid. Gail. 2. O. 8. n. 4. in f. etiam hereditas delata. Diss. Sand. lib. 3. dec. Fris. t. 4. def. 15. ¶. Maynard. lib. 3. dec. 63. NISI venditio facta sit sub hasta: (Diss. Arum. d. D. 3. th. 18. fere [orig: ferè] in sin. Harppr. ad. d. §. f. I. de empt. et vend. n. 239. etc. Trentacinq. lib. 3. tit. de empt. resol. 3. n. 4. Barbos. ad d. l. 2. n. 9. C. h. Carpz. p. 2. c. 34. d. 13.) arg. 33 pr. ad L. Aquil. 1. §. 16. ad SCt. Treb. 18. §. f. de M. C. donat. ult. C. Si propter. publ. pens. vid. 5. C. de fid. et iur. hast. fisc. 8. C. de remiss. pign. Carpz. lib. 4. resp. 1. ¶. Berlich. p. 1. dec. 126. ¶. Tuld. in C. h. n. 11. Tab. de fid. et iur. hast. th. 31. Obst. 16. C. h. 9. ff. h. vid. Tab. d. l. th. 29. nisi fraus licitatoris intervenisse probetur. Tabor. d. l. th. 30. Carpz. d. resp. ¶. Richt. p. 2. dec. 99. n. 100. Zoes. in p. h. n. 25. vid. Post. de subhast. insp. 49. In venditione rerum, quae legale habent pretium, agit ille, in cuius favorem pretium constitutum est, propter omnem

excessum, etiam infra dimidium. vid. Martin. de iure cens. c. 8. n. 92. Barbos. ad 2. C. h. n. 103. vid. supr. tit. de contr. empt. Si plures res uno contractu, quamvis certo pretio in singula capita constituto, fuerint venditae, ob laesionem etiam enormem, quae in uno vel altero capite accidit, haec querela non admittitur; [note: d.] Barbos. ad 2. C. h. n. 61. * et aliis contractibus tam [orig: tàm] stricti iuris, ¶¶. Pinell. ad 2. C. p. 1. c. 3. n. 7. 8. Rath. de resc. vend. assert. 114. num. 1. ¶. Bacchov. vol. 2. Disp. 2. th. 11. lit. e. ¶. Dissent. Tulden. in C. h. num. 4. Arumae. ad 2. C. h. Disp. 3. th. 20. C. I. A. h. thes. 7. num. 1. Hahn. ad Wesenb. h. num. 6. m. 5. in f. quam [orig: quàm] bonae fidei: Pinell. dict. l. n. 3. 4. ¶. Harpprecht. ad §. f. I. de empt. et vend. num. 137. et 156. Vinn. lib. 1. quaest. 57. ¶. Tulden. h. num. 4. Barbos. ad 2. C. num. 4. et 6. Trentacinq. lib. 3. tit. de empt. Res. 3. n. 1. ¶. Merend. lib. 1. cap. 34. num. 2. etc. v. gr. Locatione, Conductione, vid. supr. h. t. S. Bacchov. vol. 2. Disp. 2. thes. 11. lit. a. Permutatione, arg. f. de rer. permut. 19. §. pen. de aedil. edict. Arumae. ad 2. C. h. Disputat. 2. th. 3. Harpprecht. dict. l. num. 147. etc. Richter. 2. decis. 99. num. 44. In solutum datione, arg. f. quib. ex caus. in possess. eatur. 4. C. de evict. Richter. 2. dec. 99. num. 49. ¶. Hahn. ad Wes. h. n. 6. ¶. Bacchov. Vol. 2. D. 2. th. 11. lit. d. Trentac. 3. tit. de empt. Res. 3. num. 13. vid. C. I. A. h. th. 7. num. 3. Harppr. ad d. §. num. 224. etc. vid. etiam Carpz. p. 2. c. 34. d. 12. Hereditatis divisione, ¶. Carpz. p. 2. c. 34. def. 11 Richter. 2. decis. 99. n. 45. Arumae. ad 2. C. h. D. 2. th. 14. Trentacinq. d. Res. 3. n. 2. Harppr. ad d. §. fin. num. 151. etc. vid. tamen supr. p. 151. in med. tit. fam. erc. Dotis aestimatione, et dotalitii constitutione, Arumae. ad 2. C. h. Disp. 3. th. 17. Carpz. p. 2. c. 34. def. 14. Pistor. observ. 104. num. 2. etc. ¶. Richter. p. 2. decis. 99. num. 50. etc. ¶. (ubi tamen alii etiam ob leviorem laesionem coniugibus querelam concedunt. Pinell. ad 2. C. h. p. 1. c. 1. num. 10. etc. Merend. lib. 1. c. 38. Cuiac. 17. obs. 1. Fachin. 2. c. 29. Barbos. ad d. l. 2. num. 102. Maestert. in varr. trr. h. q. 12. Gerhard. decad. 15. q. 10. per l. 6. §. 2. et l. 12. §. 1. de iur. dot.) Emphyteuticario contractu, (vid. dissent. Fachin. 2. c. 22. Arumae. ad 2. C. h. D. 3. th. 16. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 452. num. 3. etc.) (modo hoc inter partes actum sit, ut canon praestetur non solum [orig: solùm] in recognitionem dominii; sed etiam in compensationem fructuum. ¶¶. Barbos. ad 2. C. h. n. 31. vid. Pinell. ad 2. C. h. p. 1. c. 3. in s. vid. Bach. V. 2. D. 2.

th. 12. lit. e. vid. omnino [orig: omninò] Merend. 1. c. 42. n. 15. etc. alias [orig: aliàs] enim locum non habet, si canon secundum [orig: secundùm] naturam contractus tantum solvatur in recognitionem dominii; Valasc. de iur. emphyteut. q. 1. n. 10. 11. Harppr. ad Iul. Clar. §. emphytheus. q. 3. n. 10. et seq. Harppr. ad §. 3. I. de locat. et conduci. Gail. 2. obs. 23. n. 25. Bach. d. l.) NON etiam in Contractu feudali, si propriam naturam retineat, arg. c. un. 1. F. 27. c. un. 2. F. 23. Bach. Vol. 2. D. 2. th. 12. lit. e. in f. vid. tamen Pinell. ad 2. C. h. p. 1. c. 4. n. 2. Arumae. ad d. l. 2. Disp. 3. th. 16. Merend. 1. c. 35. n. 7. etc. Barbos ad d. l. 2. n. 29. et 30. nec in Commodato, Mandato, et Deposito, Barbos. ad d. l. 2. n. 7. C. I. A. h. th. 7. n. 2. Pinell. ad d. l. 2. p. 1. c. 3. n. 4. nec in Transactione: arg. 19. 23. C. de transact. 56. de re iud. 78. §. fin. ad SCt. Trebell. 65. §. 1. de cond. indeb. 6. C. de iur. et fact. ignor. arg. 20. C. de transact. iunct. 4. C. de iudic. Gail. lib. 2. obs. 70. ¶. Tuld. in C. h. n. 6. Vinn. lib. 1. quaest. ult. Arumae. ad 2. C. h. Disp. 3. thes. 21. Harppr. ad §. f. I. de empt. n. 165. etc. Dissent. Maestert. in varr. trr. h. t. quaest. 11. et alii plurimi citati a [orig: à] Barbos. ad 2. C. h. n. 36. item Trentacinq. lib. 3. tit. de empt. resol. 3. n. 7. Carpz. p. 2. c. 25. d. 1. vide tamen part. Constit. Elect. Sax. 34. W. Landr. part. 2. t. 22. §. ult. ibi Besold. th. 141. Carpz. ad d. const. 34. defin. 1. etc. vid. Richt. 2. dec. 99. num. 54. etc. Graev. 2. concl. 70. Myns. 1. obs. 33. et 6. obs. 91. num. 7. etc.

[note: O] Datur alternative [orig: alternativè] vel ad supplementum eius, quod laeso secundum [orig: secundùm] iustitiam debetur, vel ad negotium rescindendum: 2. C. h. Bach. Vol. 2. Disp. 2. th. 10. lit. b. in fin. vers. defendi plane [orig: planè]. Pinell. ad 2. C. h. p. 3. c. 3. n. 1. 9. ¶¶. C. I. A. h. th. 12. n. 2. Diss, Rath. tract. de resc. vend. ass. 120. quae alternative [orig: alternativè] peti debent; Barbos. ad 2. C. h. n. 80. Richt. 2. dec. 99. n. 163. etc. vid. Merend. 1. c. 42. n. 10. etc. (quamvis hic quoque inepta petitio, vi clausulae salutatis, sustineatur. Sand. l. 3. t. 4. d. 12. ¶. vid. Maul. de empt. et vend. tit. 12. n. 63. etc.) Reus autem eligit, an laesionem resarcire, an vero acceptum reddere velit, 2. 8. C. h. c. 3. et pen. x. de empt. vend. Vid. Richt. d. l. n. 198. etc. Carpzov. 1. c. 2. d. 8. p. 2. c. 34. d. 7. ¶. Barbos. ad 2. c. h. n. 69. etc. Rath. ass. 115. et 116. etiam post sententiam et in ipsa exsecutione: c. 3. 6. de E. et V. Bach. V. 2. Disp. 2. th. 10. lit. b. in f. nam iudex quoque alternative [orig: alternativè] reum condemnare debet. Maul. de E. V. tit. 12. n. 65.

debet integrum rei verum pretium supplere: arg. 2. C. h. Arumae. ad 2. C. h. D. 4. th. 25. Maynard. l. 3. dec. 64. Bach. V. 2. D. 2. th. 10. lit. f. Carpz. p. 2. c. 34. def. 7. n. 9. 10. Myns. 4. obs. 73. n. 6. Rath. de resc. vend. ass. 118. vid. Zoes. in p. h. [note: f.] n. 29. Molin. de I. et I. tr. 2. d. 349. n. 3. * Venditor, tum debet restituere omne id, quod ultra iustum pretium accepit: dd. DD. dd. ll. Usurae illius pretii non debentur. v. Sand. lib. 3. tit. 4. d. 14. ¶. Gutierrez. lib. 2. pract. quaest. 135. n. 3. Maul. de empt. [note: c.] et vend. t. 12. n. 67. * Rem restituere * emptor, tum [note: G] rescinditur contractus ex nunc, c. 3. x. de empt. et vend. Zoes. h. n. 32. Gutierrez. de Gabell. q. 12. n 4. et venditor pretium, sed sine usuris, nisi postea [orig: posteà] in eius solutione moram admiserit; Molin. de I. et I. tr. 2. d. 349. n. 2. 12. Diss. Richt. 1. d. 99. n. 214. emptor vero [orig: verò] rem restituit, 2. C. h. fructus interim perceptos retinet, vid. 2. C. de pact. inter empt. et vend. f. §. 4. quae in fraud. cred. Myns. 4. obs. 73. n. 8. ¶¶. Sand. lib. 3. dec. Fris. tit. 4. def. 12. in f. Bonac. de contract. et restit. Disp. 3. q. 2. punct. 7. §. 2. n. 9. Merend. lib. 1. c. 46. Gutierrez. lib. 2. pract. quaest. 134. ¶. Fach. 2. c. 24. Mol. de I. et I. tr. 2. D. 349. n. 12. Diss. Richt. 2. dec. 99. n. 200. etc. et alii citati a [orig: à] Barbos. ad l. 2. C. h. n. 81. per l. 1. C si mai fact. alien. rat. 173. §. 1. de R. I. 38. §. 4. de usur. L. 16. de in diem addict. 5. de L. comm. 23. §. 1. de aedil. edict. 24. §. 4. de minor. l. 16. §. 1 de in offic. test. expensas in perpetuam reiutilitatem b. f. factas deducit. arg. 39. §. f. de minor. Richt. 2. dec. 99. n. 213. Zoes. h. n. 31. Arumae. ad 2. C. h. D. 4. th. 26. Maul. de empt. vend. tit. 12. n. 68. Hypotheca, vel aliud ius ab emptore interim in re illa constitutum, hoc in casu non resolvitur; vid. 43. §. 8. de aedil. edict. hoc tamen casu venditor petit, ut emptor rem liberam restituat, aut eo nomine caveat: arg. 43. §. 8. et 21. §. 1. de aedil. edict. quorum neurtum si emptor facere velit aut possit, eligendi facultatem amittet, et pretium praecise [orig: praecisè] supplere tenebitur. Bach. de pign. lib. 5. c. 13. num. 5. ad Tr. Vol. 2. Disp. 1. thes. 2. lit. c. Merend. lib. 1. c. 45. Zoes. h. num. 33. Obst. 31. de pign. 4. §. 3. de in diem addict. Dissent. Richt. 2. dec. 99. n. 222. etc. Fachin. 2. cap. 23. Arumae. ad 2. C. h. Disp. 4. th. 28. et citati a [orig: à] Barbos. [note: g.] ad d. 2. C. h. n. 95. * Venditor, tum tenetur restituere omne acceptum pretium; sed ante moram sine usuris: Molin. de I. et I. tr. 2. D. 149. n. 12. Emptor vero [orig: verò] rem restituat sine fructibus, arg. 29. §. 2. de aedil. edict. et arg. eorum, quae modo [orig: modò] dicta sunt, de emptore. Dissent.

Pinell. ad 2. C. h. p. 2. c. 4. num. 28. Gutierrez. lib. 2. pract. quaest. 134. num. 3. Zoestus, in Pandect. h. num. 32. in fin. Maul. de empt. vend. tit. 12. num. 67. vers. Est et illud et quidem deductis impensis in perpetuam rei utilitatem bona [orig: bonâ] fide factis: Pinell. ad 2. C. h. p. 2. c. 3. num. 31. Maul. de empt. et vend. tit. 12. num. 70. Hypotheca ab emptore medio tempore constituta hic quoque durat. vid. Maul. d. tit. num. 71.

Contractu ex hac causa rescisso gabella pro contractu soluta a fisco non repetitur; Fr. de Laudem. c. 14. num. 178. Molin. de I. et I. tr. 2. d. 349. num. 7. Maul. d. l. n. 73. vers. Nam quicquid Gutierrez. de gabellis, q. 12. n. 3. etiamsi pro quantitate pretii excessivi sit soluta, Gutierrez. d. c. num. 7. vid. tamen Molin. d. D. 349. n. 9. nec a [orig: à] laedente, ut nec aliae expensae, si bona [orig: bonâ] fide contraxit. arg. 2. C. h. (vid. ibi Pinell. p. 2. c. 3. num. 38. ¶.) Molin. de I. et I. tr. 2. D. 149. n. 10. et 11. Gutierrez. de gabell. quaest. 12. n. 5. et 6. Dissent. Pinell. d. l. num. 38. Fr. de Laudem. c. 14. num. 208. etc. Maulius, de empt. et vend. t. 12. num. 73. per 27. de aedil. edict. De Laudemio an hoc casu debeatur, an vero [orig: verò]a [orig: à] domino repeti possit? vid. Fr. d. c. 14. n. 180. etc.

[note: U] Haec querela per modum actionis instituitur in foro domicilii, non rei sitae, Arumae. ad 2. C. h. D. 4. th. 31. Richter. 2. dec. 99. num. 179. etc. et ventilatur in processu ordinario. Carpzov. 2. c. 34. def. 5. ¶. Richt. d. decis. 99. n. 177. etc. ¶.

[note: C] EXCLUDUNT hanc querelam (1.) specialis eiusdem RENUNTIATIO: arg. p. C. de pact. 14. §. 9. de aedil. edict. Carpzov. p. 2. c. 34. def. 2. ¶. Richter. dec. 99. num. 98. ¶. Fr. lib. 2. resol. 4. num. 37. ¶. Arumae. ad 2. C. h. D. 3. th. 23. Harpprecht. §. f. I. de empt. et vend. num. 124. etc. Barbos. in d. l. 2. num. 64. etc. vid. tamen Merend. 1. c. 39. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 349. num. 16. (Generalis non sufficit, v. f. §. 3. de condict. indeb. arg. 19. vers. Ceterum [orig: Ceterùm]. de inoffic. testam. Carpzov. Arum. Harpprecht. num. 120. etc. Richter. num. 85. etc. Barbos. num. 67. dd. ll.) (2.) IURAMENTUM maioris, quo se contractum servaturum iuravit. vid. 77. §. 23. de leg. 2. arg. 1. et seq. Auth. Sacramenta. C. si advers. vend. Constit. Elect. Saxon. 35. p. 2. ibi Carpz. def. 1. Fr. 2. res. 4. n. 24. 25. 31. etc. ¶. Bach. Vol. 2. D. 2. th. 11. lit. e. verb. Hic et illud. ¶. Barbos. ad 2. C. h. n. 125. Richt. 2. dec. 99. num. 77. etc. ¶. Idem est, si confirmetur bey Furstlichen [orig: Fürstlichen] Ehren. n. 83. ¶. vid. tamen Barscl. amp. de clausul. cap. 31. §. 2.

etc. vid. dissent. apud Fach. 2. c. 17. Merend. 1. c. 40. Harppr. ad §. fin. I. de empt. n. 121. etc. Inde hoc casu neque aliud pretium, quam [orig: quàm] quod in contractu definitum est, petere potest; Bach. d. l. verb. adeo [orig: adeò], ut ne quidem. Barb. ad d. l. 2. n. 129. nisi laesio sit enormissima, (de quo iudex cognoscit. vid. Munnoz. de ratioc. administr. comput. 6. n. 6. etc.) non enim praesumitur, iurantem de hoc casu cogitasse. Fr. 1. Res. 4. n. 25. et 31. ¶. Barbos. ad 2. C. h. n. 130. ubi plures citat. vid. Carpz. p. 2. c. 35. def. 1. Minoris iuramentum corporale excludit quidem remedia ratione aetatis competentia; 1. et sq. Auth. Sacramenta. C. si advers. vendit. sed non hanc querelam, nisi iuraverit, quod nec ratione aetatis, nec alio quocumque modo contractum impugnare velit. Fr. 2. Res. 4. n. 23. etc. Barbos. ad d. l. 2. n. 131. vid. supr. tit. de minor. C. n. 4. (3.) PRAESCRIPTIO XXX. annorum. arg. 3. et 4. C. de 30. ann. praescript. Pinell. ad 2. C. h. p. 2. c. 1. num. 26. ¶. Arumae. ad d. l. D. 4. th. ult. Richter. 2. dec. 99. num. 129. ¶. Sand. lib. 3. t. 4. defin. 11. ¶. Iure Saxon. 30. annis, anno et die, Richt. dict. l. Wurtembergico [orig: Würtembergico] 10. annis. Wurtemb [orig: Würtemb]. Landr. p. 2. t. 14. pr. Apud Lusitanos 15. apud Gallos 10. apud Hispanos 4. annis, Pinell. d. l. Arum. d. l. adeo [orig: adeò], ut post haec neque per modum. exceptionis opponi possit, per 9. §. 4. de iureiur. Gutierrez. 2. pract. quaest. 143. Besold. ad Ius Prov. Wurtemb [orig: Würtemb]. Disput. 2. thes. 66. Ob enormissimam laesionem haec querela promiscue [orig: promiscuè] datur ad triginta annos. ¶. Barbos. ad leg. 2. C. h. num. 123. Munnoz. de ratiocin. administr. comput. 6. pr. Besold. d. l. th. 67. De contractibus, qui habent laesionem successivam, vid. Pinell. d. c. 1. n. 27. Barbos. ad 2. C. h. n. 120. (4.) NON etiam consensus geminatus et reiteratus. (Diss. Richt. 2. dec. 99. n. 55. etc. ¶. vid. Pruckmann. 1. cons. 50.) arg. 2. C. h. Merend. 1. cap. 35. n. 5. Barbos. h. n. 58. Multum tamen hic relinquendum arbitrio iudicis. vid. Pruckmann. d. cons. 50. n. 436. etc.

QUANDO LICEAT AB EMPTIONE [correction of the transcriber; in the print EMTIONE] RECEDERE.

Emptione perfecta, neuter potest, altero invito, a [orig: à] contractu discedere: etiamsi duplum offerat, 6. C. h. aut adversarius ex sua parte contractum non impleverit; 14. C. h. Obst. 6. C. de pact. int. empt. et vend. vid. Bach. 1. D. 30. th. 5. et ad W. h. in f. Mutuo vero dissensu recedere possunt: 3. 5. §. 1. h. 58. de pact.

80. de solut. 1. C. quand. liceat ab empt. recedere. §. fin. I. quib. mod. toll. oblig. modo res sit integra, aut in priorem statum restituta: dd. ll. licet fide iussor, pignus, et arrha accesserit. 3. h. 2. C. quand. liceat ab empt. reced. ibi Tulden. et Perez.

XVIII. 6. DE PERICULO ET COMMODO REI VENDITAE.

[note: A] EMptione * PERFECTA, (h. e. quoad hanc materiam, ubi contrahentes simpliciter, sine conditione constitutiva, de re et pretio consenserunt, simulque constat, quid, quale, quantum veniat, 8. pr. h. §. 3. I. de empt. et vend. etiamsi res nondum sit tradita, d. §. 3. Fr. h. n. 5. vid. Mol. de I. et I. tr. 2. d. 366. n. 19. aut dies solutioni, aut traditioni praefinitus nondum cesserit: Zoes. h. n. 1. Bach. h. n. 6. lit. e. ubi reicit Wes. distinctionem, quam sequitur Perez. in C. h. n. 6. Maul. de empt. t. 8. vers. Sed quid. Maestert. varr. trr. h. q. 4. n. 6.) regulariter ad emptorem pertinet deteriorationis, amissionis, et interitus [orig: interitûs], (vid. Fr. h. n. 3.) periculum, §. 3. I. de empt. et vend. 7. pr. 8. 11. h. 1. 4. 5. et 6. C. h. 35. §. 4. de contrah. empt. 11. §. 9. 10. quod vi aut clam. ut et commodum: §. 3. I. de empt. 7. ff. 1. C. h. 8. de evict. vid. 13. §. 18. de act. empt. Fr. h. n. 4. de quib. in tit. seq. venditor autem, licet rei, nondum traditae, dominus sit, §. 3. I. de empt. vend. liberatur casuali interitu rei in specie debitae, 23. de V. O. pretiumque retinet, vel exigit, §. 3. I. de empt. f. C. h. arg. 34. §. 6. ff. de contrah. empt. perinde [orig: perindè] ac si rem tradidisset: 5. §. fin. de resc. vend. Carpz. 2. c. 26. def. 20. ¶. Hahn. ad p. W. h. n. 1. ¶. Obst. 33. locat. 12. 14. §. 1. h. vid. Fr. h. n. 14. etc. et de evict. n. 774. Rath. de contr. empt. ass. 59. Perez. in C. h. n. 3. Bus. ad 7. h. Diss. Cuiac. tr. 8. ad Afric. in d. l. 33. locat. Hortens. ad d. §. 3. I. de empt. Vultei. ad pr. I. d. t. n. 71. (quatenus [orig: quatenùs] hoc circa immobilia Statutis limitatum sit? v. Wurtemb [orig: Würtemb]. Landr. part. 2. tit. 9. §. Da aber ligende. Vinn. et Groenevv. ad §. 3. I. de empt. n. 9.) Etiamsi conditio resolutiva venditioni sit addita, 20. §. 1. de P. V. 2. 3. de in diem addict. 2. de leg. commiss. Burg. de peric. et culp. c. 7. n. 9. etc. aut venditor [orig: vénditor] rem venditam iterum alteri vendiderit, et pretium acceperit, 21. de heredit. vel action. vendit. vid. Tulden. in C. h. num. 3. aut res fungibiles, ad corpus, et per aversionem, uno pretio in universum constituto, venditae fuerint, v. gr. vinum, quod est in illa cella, etc. Uber Haupt im Pausch, 1. §. 1. 4. §. 1. 15. ff. h. 2.

C. h. 35. §. 5. et seq. l. 62. §. fin. ff. de contrah. empt. Carpzov. p. 2. c. 26. def. 23. num. 7. Fr. h. num. 8. et 21. Tuld. in C. h. num. 7. aut si alius rem venditam iure protimh/s1ews2 retrahere desideret, et de eo lis duret; Scacc. de Commerc. §. 1. q. 1. num. 478. vers. lmo [orig: lmò] perit. Tiraquell. de retract. lign. ad fin. tit. num. 31. aut venditor rei traditae dominium sibi reservaverit, donec pretium fuerit solutum; arg. ad. ll. vid. supra [orig: suprà] p. 323. de L. commiss. NISI (1.) Venditoris dolus, lata, vel levis culpa casum praecesserit: §. 3. I. de empt. 35. §. 4. de contrah. empt. 5. §. 2. commod. 23. de reg. iur. 36. de action. empt. Carpz. 2. c. 26. d. 24. ¶. Fr. h. n. 9. Obst. 3. h. vid. Fr. tit. de action. empt. n. 351. etc. ut si venditor sciens periculum, veluti vinum non duraturum, emptorem de eo certiorem non fecit. 15. h. vid. etiam l. 5. 17. h. (2.) Venditoris mora intervenerit; 4. f. C. h. Carpz. p. 2. c. 26. d. ult. ¶. (ubi hoc etiam verum esse existimat, licet res vendita eodem [orig: eôdem]modo [orig: modô] apud emptorem fuisset peritura; de quo vid. Bach. vol. 2. D. 3. th. 8. a. Molin. de I. et I. tr. 2. d. 366. n. 13.) nisi venditor per subsecutam oblationem moram iterum purgaverit. Quandocumque enim uterque est in mora, posterior est damnosa; 17. h. modo prior non fuerit dolosa. 41. §. 1. de act. empt. ibi Bart. Perez. in C. h. n. 10. Hermes. ad p. W. h. vid. Mudae. ad tit. de act. empt. rubt. [?] e mora. n. 8. in f. (3.) Venditor periculum et casum in sereceperit: 1. pr. h. Si solam custodiam promisit, casum fortuitum recepisse non videtur; sed tantum plenam et exactissimam custodiam. vid. supr. p. 227. ad tit. Commod. Fr. h. n. 9. in f. Vinn. ad §. 3. I. de empt. n. 10. Perez. in C. h. n. 8. Maul. de empt. t. 8. vers. Quinta exceptio. (4.) Res vendita perierit ex praecedente vitio, 1. et ult. C. h. Perez. in C. h. n. 11. Barbos. ad d. l. 1. n. 21. e. gr. equus venditus intra triduum mortuus sit; Roevestrunck. de iudic. equestr. reahibit. lib. 1. c. 6. n. 27. Bonacoss. tr. de mater. equor. q. 85. Venditor tamen emptori cedere tenetur actiones, quas forte [orig: fortè] habet, furti, Legis Aquiliae, etc. §. 3. I. de empt. 14. pr. 80. de furt. 35. §. 4. de C. E. V. Vinn. ad d. §. 3. num. 11. in f. Fr. h. num. 19.

[note: a.] * NONDUMPERFECT A periculum regulariter ad venditorem pertinet. Sic pro imperfecta [note: B] habetur quoad materiam periculi, si * (1.) emptio in scriptis contrahatur, et scriptura nondum sit perfecta. arg. 4. C. h. iunct. pr. et §. 2. I. de empt. 17. C. de fid. instrum. Carpzov. 2. [note: b,,] c. 26. d. 21. n. 2. Perez. in C. h. n. 5. * (2.) Res vendita sub

conditione constitutiva, ea [orig: eâ] pendente perierit, licet postea [orig: posteà] conditio eveniat; 10. §. p. de iur. dot. 8. pr. h. p. C. h. iunct. 7. pr. de contrah. empt. Brussel. de condit. lib. 2. t. 1. n. 4. Carpz. 2. c. 26. d. 21. ¶. (nisi aliter conventum sit, 10. h. Perez. in C. h. n. 5. Brussel. d. l.) Scilicet si aedes venditae exurantur; arg. 57. pr. de contrah. empt. vid. 5. §. 2. et 3. quib. mod. ususfr. amitt. Carpz. 2. c. 26. d. 21. in f. ¶. Deteriorationis vero [orig: verò] periculum, huiusmodi conditione postmodum [orig: postmodùm] exsistente, emptorem sequitur, d. l. 8. Tuld. in C. h. n. 4. Barbos. in 1. c. h. n. 16. Fr h. n. 23. etc. Brussel. d. t. 1. n. 6. ita ut remedium L. 2. C. de resc. vend. propterea non [orig: nön] habeat. Brussel. d. l. n. 6. in fin.

[note: b,,] * (3.) Venditio facta sit ad quantitatem, nec dum admensio vel appensio accesserit, (vide Burg. de pericul. et culp. cap. 7. n. 35. fere [orig: ferè] in fin. 34. §. 5. de contrah. empt. 2. C. h. vid. supr. p. 302. tit. de contrah. empt. Trentac. lib. 3. tit. de empt. Res. 5. num. 2. Barbos. ad d. l. 2. n. 12. tum [orig: tùm] iacet res periculo venditoris, 1. §. 1. l. 5. h. 2. C. h. Carpz. 2. c. 26. d. 23. ¶. Burg. d. l. sive sit fungibilis, sive species, mobilis, vel immobilis, 10. §. 1. h. 35. §. 6. de contrah. empt. Fr. h. n. 39. Barbos. ad 1. C. h. n. 15. sive, ex. gr. in singulas amphoras vini, pretium dictum, vel simul. v. gr. centum amphorarum unum pretium constitutum sit, 35. §. 7. de contrah. empt. Burgund. d. c. 7. n. 34. aut universum vinum, quod in doliario est, venierit, certo tamen in singulas amphoras constituto pretio; 35. §. 6. 40. §. 2. de contrah. empt. 2. C. h. Burg. d. c. 7. num. 37. ¶. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 366. n. 5. etc. ¶. Lugo, de I. et I. D. 26. sect. 14. §. un. num. 218. Donell. ad 2. C. h. n. 2. Ruth. de contrah. empt. assert. 61. licet vinum fuerit degustatum, Carpz. 2. c. 26. d. 23. et dolium signatum; 1. §. 2. h. vid. Burg. d. c. 7. n. 38. Sichard. ad rubr. C. h. n. 4. nisi fuerit aliter conventum, aut res emptori etiam citra admensionem tradita sit, 2. C. h. ibi Barbos. num. 5. Burg. tr. de peric. et culp. c. 7. n. 38. Trentacinq. lib. 3. tit. de emption. res. 5. n. 4. 5. Obst. 35. §. 5. in fin. de contrah. empt. vide Barbos. Burg. dd. ll. et supr. tit. de contrah. empt. aut per emptorem steterit, quo minus mensura facta sit; 2. C. h. 1. §. 3. 2. §. 1. 4. §. f. h. Baro. ad 2. C. h. n. 9. Molin. de I. et I. tr. 2. à. 366. n. 9. Bonac. de contract. D. 3. q. 2. punct. 8. num. 10. Lugo, de I. et I. D. 26. n. 219. in fin. postmoram enim venditor tantum de dolo et lata culpa tenetur; 5. 17. h. Burgund. d. l. c. 7.

num. 42. et interdum vinum venditum effundere potest, si ipse doliis indigeat: laudabilius tamen hoc iure suo non utitur. vid. 1. §. 3. 4. l. 2. pr. 4. §. f. h. Molin. d. Disp. 366. num. 17. Fr. h. n. 44. Bonac. d. l. Si ante mensuram pretium tantum decreverit, hoc emptori nocet; Molin. d. D. 366. num. 4. Lugo, d. D. 26. n. 118. Bonac. d. punct. n. 5. vers Ex quo fit. Trentac. lib. 3. tit. de empt. res. 5. n. 8. in f. ¶. Sin vero res ad quantitatem vendita ipsa pereat ante mensuram, venditor pretium restituere tenetur, Molin. d. D. 366. n. 4. in f. (licet ex. gr. decem oves e [orig: è] grege venditae fuerint, et postea [orig: posteà] universus grex perierit. Obst. 34. §. 6. de contrah. empt. vid. Lugo, de I. et I. D. 26. sect. 14. §. un. n. 220.) et interesse, si eius culpa [orig: culpâ] casus contigerit: Molin. d. l. obligatur enim hisce in casibus ad plenam custodiam. 2. §. 1. L. 3. h. vid. Fr. h. n. 40. etc.

[note: b,,] * (4.) Res ad gustum sit vendita, (quod in dubio factum censetur in rebus, quae communiter sine degustatione non emuntur, ut vinum, etc. 4. §. 1. h. Fr. h. n. 34.) Haec venditio ante degustationem potest improbari, 34. §. 5. de contrah. empt. vid. Fr. h. n. 27. 28. eoque magis peticulum ad venditorem pertinet; 4. §. 1. h. Fr. h. n. 34. et seq. Molin de I. et I. tr. 2. D. 366. n. 8. Obst. 1. pr. h. vid. Burg. tr. de peric. et culp. c. 7. n. 23. etiamsi vasa fuerint signata: 1. §. 2. h. Fr. d. t. n. 38. nisi, intra diem degustationi praestitutum, vinum sine culpa et mora venditoris non fuerit degustatum. arg. 4. pr. h. Fr. h. n. 35. Si quis vinum, etc. expresse [orig: expressè] ita emerit, ne degustetur, et quidem per aversionem, (vid. Molin. d. D. 366. n. 8. in f.) emptio statim est perfesta, et ad emptorem pertinet omne periculum; 4. §. 1. l. 15. h. Fr. h. n. 32 et 33. Burg. d. n. 22. nisi venditor periculum in se receperit. 1. pr. h. vid. omnino [orig: omninò] Burgund. d. c. 7. n. 23.

* (5.) Res certi generis fit vendita, ipso individuo non demonstrato; arg. 8. h. 11. C. si cert. pet. quo Dd. etiam referunt 14. §. 1. h. Fr. h. num. 18. vid. Molin. d. D. 366. n. 4. Perez. in C. h. n. 12. Si tamen emptot certanr speciem signaverit, signatio illa in huiusmodi rebus est loco traditionis, ita, ut speciei signatae periculum pertineat ad emptorem. 14. §. 1. h. ibi Faber. lit. a. in rational. Molin. in C. h. Tuld. in C. h. n. 8.

Si duae res alternative [orig: alternativè] sint venditae, sive Venditor iure ordinario, sive emptor ex conventione electionem habear,

ante electionem periculum illius, quae prius interiit, ad venditorem pertinet, quae vero posterius, ad emptorem. Ante electionem enim et utraque specie exsistente, emptio illa ratione periculi videtur imperfecta; arg. 8. h. Si simul perierunt, pretium venditori debetur. Una enim utique periculo emptoris fuit. 34. §. 6. de contrah. empt. Tuld. in C. h. n. 5. Molin de I. et I. tr. 2. D. 366. n. 10.

Perceptione decimarum praedialium unius anni certo pretio vendita [orig: venditâ], aut pro certa fructuum quantitate alteri concessa [orig: concessâ], si fructus decimales postea [orig: posteà] vel adhuc in fundo pendentes, vel percepti, casu aliquo pereunt vel deteriores fiunt, (durch feindlichen Einfall, Brand, Hagel, beharrlich Regen-Wetter, grosse Durre [orig: Dürre], gefallenen Mehl-Thau, etc.) pertinet hoc damnum non ad dominum decimarum, oder den Zehend-Herren; sed ad illarum emptorem, oder den Zehend-Vestander [orig: Veständer]. arg. 8. §. 1. 78. §. 3. de contrah. empt. §. 3. I. de empt. et vend. vid. Tuld. in C. de contrah. empt. n. 4. Mant. de tacit. conv. l. 4. t. 18. Facit huc die Wurtemb [orig: Würtemb]. Zehend- und Ernd-Ordnung, cap. 4. §. Wann wir aber.

XIX. 1. DE ACTIONIBUS EMPTI ET VENDITI.

[note: A] [note: D] ACtio * EMPTI (dicta etiam ex vendito, 13. §. 25. h. C. I. A. h. th. 1.) est personalis, competens emptori, adversus venditorem, ad rem venditam tradendam, et omne id, quod ex [note: N] hoc contractu eidem est praestandum. 1. pr. et §. 1. h. Estque civilis, 33. pr. de aedil. edict. rei persecutoria, §. 17. I. de act. Obst. 47. h. bonae fidei, §. 28. I. de act. 11. §. 1. h. et perpetua. 21. C. de evict. 5. C. quib. non obiic. long. temp. praescr. Directa, vel utilis, [note: +] quae interdum ex aequitate contra strictam iuris rationem [note: B] [note: C] conceditur. 13. §. 25. h. * Nascitur contractu perfecto, vid. Fr. h. n. 346. licet pretio nondum soluto; §. 1. I. de empt. et vend. Obst. 13. §. 8. h. vid. Mudae. h. in d. l. 13. §. 8. n. 16. et seq.

[note: b.] * Cum effectu [?] . demum in iudicium deduci potest, pretio integro (vid. Mudae. ad d. §. 8. n. 13. et 14. Fr. h. n. 21. et seq.) soluto, vel realiter oblato, (vid. Mud. ad d. §. 8. num. 2. etc. Fr. h. num. 9. etc. arg. 21. C. de pact. c. frustra. sibi fidem. 75. de R. I. in 6. Mud. h. rubr. quae sint necessaria, ut ex empt. effic. sit act.) aut si venditori alio modo fuerit satisfactum, 5. §. 18. de trib. act. 53. de C. E. V. aut is fidem de pretio habuerit, §. 41. Inst. de R. D. 19. de C. E. V.) quod etiam

factum censetur die solutioni dicta [orig: dictâ], 3. C. de pact. int. empt. Moll. 4. Semestr. c. 28. n. 7. licet brevi, e. g. uno die; Zoes. h. n. 7. non ctiam, si res simpliciter tradita fuerit; arg. d. §. 41. l. 19. de C. E. V. igitur hoc probet asserens emptor. Vinn. ad d. §. 41. n. 3. Christinae. V. 3. Dec. 75. num. 4. Hahn. ad W. tit. de contrah. empt. in fin. Gail. 2. O. 15. num. 6. Moller. d. l. vid. Graev. 2. concl. 15. consid. 1. vid. omnino [orig: omninò] Hunn. encyclop. p. 3. t. 14. c. 4. num. 11.) alias [orig: aliàs] enim venditor rem quasi pignus retinet, donec integrum pretium solvatur; 13. §. 8. Hahn. num. 3. fere [orig: ferè] in f. ¶. Et exceptionem habet pretii non soluti perpetuam, etiam in ipsa exsecutione, si ante sententiam eam non opposuit; Mudae. ad 13. §. 8. h. num. 10. ¶. Fr. h. num. 18. potest etiam iudex ex officio eam supplere. Alex. in L. 12. C. de collat. num. 3. Fr. h. n. 16. etc. per 8. C. h. Diss. Castr. et Mudae. d. l. num. 6. etc. Nec dominium in emptorem transfertur, licet subsecuta [orig: subsecutâ] traditione: nam sub conditione res data videtur. §. 41. I. de R. D. 19. de C. E. V. (quod hic singulare est, arg. §. 41. I. de R. D. ibi Harppr. num. 16. Bach. et Vinn. n. 1. Gail. 2. obs. 15. num. 5. Hahn. ad p. Wesemb. de C. E. V. in f. Mud. in 19. de contrah. empt. n. 10. et 11. Zoes. h. n. 8.) Hinc venditor rem illam in concursu vindicat; 5. §. 18. de tribut. act. Gail. 2. obs. 15. n. 4. Carpz. p. 1. c. 28. d. 17. n. 6. et seq.

[note: S] Competit Emptori, 11. pr. h. et heredibus, 10. h. Utilis domino, ex contractu procuratoris: 13. §. 25. h. ibi Mud. [note: P] Adversus venditorem, et heredes; 47. 52. §. 1. h. 12. 49. de O. et A. sed non contra tertium possessorem. 15. C. de R. V. Utilis datur contra dominum procuratoris. 13. §. 25. Qui per nuntium emit, vel vendit, illi, et contra illum, directa haec actio competit. arg. 14. §. f. et l. seq. de pec. const. vid. Dissert. de Nuntio, c. 10. th. 59. n. 3. et seq.

[note: O] [note: C] Petitur hac [orig: hâc] actione * PRINCIPALITER TRADITIO [note: D] * REI venditae praecise [orig: praecisè]: §. 1. I. de empt. vend. §. 2. I. de donat. 6. C. de resc. vend. 11. §. 2. l. 46. h. vid. 68. de R. V. Carpz. 2. c. 1. d. 15. num. 2. ¶¶. Richter. 2. dec. 96. n. 6. etc. ¶. Mev. ad I. Lub. lib. 3. tit. 6. art. 18. Vinn. ad pr. Inst. de empt. vend. num. 5. ¶¶. Rath. de contrah. empt. ass. 57. Groenevv. ad l. 4. C. h. ¶. Bacchov. exercit. advers. Fabr. decad. 85. Error. 4. etc. et ad W. h. num. 4. lit. d. Fr. h. num. 28. etc. Diss. C. I. A. h. th. 8. Christinae. V. 3. dec. 75. num. 5. Bach. V. 1. D. 28. th. 2. lit. C. vid. Fr. h. n. 42. arg. 10. C. h. (Potest tamen emptor post moram venditoris, et fortassis ob utilitatem rei interceptam, ad

interresse agere, siquidem contentus esse velit, aut venditor post moram, vel sua culpa rei tradendae facultatem amiserit: [?] . 11. §. 9. l. 12. ff. 4. 10. C. h. 17. C. de fid. instrum. Fr. h. n. 57. Bus. ad 1. h. n. 3. etc. vid. Myns. 1. obs. 53. Interesse hic comprehendit omnem utilitatem, quae circa rem venditam consistit; 21. §. 3. h. non etiam, quae extra rem: ut si per moram tradendi, v. g. frumenti, servi inedia perierunt. 21. §. 3. h. Tuld. in C. h. n. 6. Fr. h. num. 76. vid. Mudae. ad h. t. rubr. c. [note: E] ult. de act. empt. num. 20. etc. Bus. l. 5. subtil. Iur. cap. 9.) Et quidem tradi debet (1.) POSSESSIO rei vacua, 2. §. 1. l. 3. h. 8. C. h. ita, ut emptor in lite de possessione superior sit, 11. §. 13. nec alius rem illam civiliter vel naturaliter possideat, aut sibi affectam detineat: 2. §. 1. l. 3. h. Fr. h. n. 82. vid. omnino Mudae. ad h. t. in L. 2. §. 1. l. 3. pr. §. 1. h. Neque sufficit, possessionem vacuam esse secundum quid, ita, ut nullus alius rem venditam civiliter possideat, quod necessarium est, ut dominium vel conditio usucapiendi transferatur. 8. C. h. Obst. 16. de fund. dot. 12. §. 1. de A. vel A. P. vid. Vinn. ad §. 40. I. de R. D. num. 3. Bach. V. 2. D. 20. th. 4. lit. d. Fr. h. n. 81. etc. Quibusdam in locis ad transferendum rei immobilis venditae dominium requiritur iudicialis resignatio. Groen. ad tit. I. de oblig. quae ex consens. n. 2. Sand. tr. de effestucat. cap. 3. Carpzov. l. 1. Resp. 102. num. 7. etc. l. 5. Resp. 40. num. 13. Berlich. 2. concl. 14. num. 3. etc. Dissent. Fr. l. 2. res. 21.

[note: c,,] * (2.) ad eum MODUM, qui in contrahendo dictus est: vid. sup. tit. de contrah. empt. p. 301.

[note: c,,] * (3.) in debita QUALITATE, qua res est vendita, e. g. [note: F] virgo; 11. §. 5. Inprimis vero [orig: verò] res tradi debet * SANA ob vitia enim, quae ab initio tempore contractus adfuerunt et celata sunt, datur actio redhibitoria, aestimatoria sive quanti minoris, et hodie etiam actio ex empto, de quibus infra ad [note: f.] tit. de aedil. edict. vid. Mudae. d. rubr. * LIBERA [note: G] * (1.) a [orig: à]SERVITUTIBUS; 15. §. 1. et f. de edict. 61. de aedil. edict. Burgund. de evict. c. 46. num. 8. maxime [orig: maximè] si undita sit ut optima maxima: 59. de C. E. V. 90. 169. de V. S. C. I. A. h. th. 23. Hinc venditor tenetur usufructu evicto, licet de eo nihil dictum fuerit. 66. pr. de C. E. V. 15. §. 1. l. 43. 49. de evict. Mudae. ad 1. §. 1. h. num. 1. Gomez. tom. 2. Resolut. c. 2. n. 45. Bus. ad l. 59. de C. E. V. num. 5. in f. et 6. Item tenetur de evictione ad interesse, si res vendita servitutem

urbanam vel rusticam debeat, quam ille liberam, vel optimam maximam dixit; p. de epict. 35. h. Burgund. de evict. c. 46. num. 6. Gomez. d. l. Bus. ad d. l. 59. num. 5. etiamsi ignoraverit eam servire; Burg. de evict. d. c. 46. num. 8. Barbos. ad l. 9. C. h. n. 6. non etiam, si de eo nihil dixerit. l. p. de evict. 59. de C. E. V. Caballin. tr. de evict. §. 5. num. 70. Gomez. d. l. n. 45. Bus. ad d. l. 59. n. 1. etc. Si tamen emptorem ignorantem (nam qui scivit vel facile [orig: facilè] scire potuit, eo nomine regressum non habet: 1. §. 1. in f. Burgund. d. c. 46. n. 10. Fr. h. num. 138.) de servitute specialiter (generalis et obscura certioratio non sufficit: 39. Beltramin. ad decis. Alex. Ludovvis. n. 11.) certiorem [note: H] non fecit, * sciens propter dolum actione empti convenitur ad interesse, 1. §. 1. l. 13. pr. 39. h. Gomez. d. num. 45. Burgund. d. c. 46. n. 10. in fin. Barbos. ad 9. C. h. n. 6. in f. etiamsi contrarium pactus et protestatus sit: l. 1. §. 1. l. 39. h. Fr. h. num. 137. Burgund. d. l.

[note: h.] * Ignorans vero [orig: verò] tenetur, quanti minoris emptor emisset, si scivisset eam impositam: 61. de aedil, edict. 15. §. f. de evict. Caballin. d. l. num. 70. Gomez d. l. num. 45. ¶. Burgund. d. c. 46. num. 8. Barbos. ad d. l. 9. num. 6. Mudaeus, in l. 1. §. 1. h. num. 3. etc. Fr. h. num. 129. etc. Obst. 59. de C. E. V. 69. §. 3. de leg. 1. vid. Fr. h. num. 131. etc. Mudae. d. l. Bus. d. l. num. 4. nisi dixerit fundum vendo, quo Iure, quaque conditione est, 10. 11. de hered. vel act. vend. vel protestatus sit, si onus inopinatum emerserit, se nolle teneri. 1. §. 1. Fr. h. num. 136. Barbos. ad d. l. 9. C. h. n. 6.

[note: g,,] (2.) a [orig: à]PENSITATIONE: nam si res tributaria sit, et venditor * eam sciens vel ignorans liberam dixerit, tenctur ad interesse; Burgund. d. l. n. 14.

* Nihil dixerit emptori ignoranti, (vid. 1. §. 1. ff. 9. C. h.) * sciens tenetur ad interesse, arg. 13. pr. 21. §. 1. h. ibi Castr. et Fabr. in ration. Burgund. d. l. n. 13. Obsi. 9. C. h. vid. ibi Castr. n. 3. 4. Fr. h. n. 146. Donell. in 9. C. h. n. 7. licet nominatim exceperit, se nolle de pensionibus teneri. 13. §. 6. 39. pr. h. * ignorans condemnatur, quanti minoris emptor, oneris conscius, emisset. 41. h. 9. C. h. arg. 1. §. 2. de aedil. edict. Fab. ad 21. §. 1. h. Burg. d. l. n. 13. Fr. h. n. 114. NISI sint novae, et post venditionem demum impositae, arg. 11. pr. de evict. Cz. 2. c. 34. d. 19. ¶. aut usitatae, quae communi lege omnibus similibus rebus incumbunt: 41. h. nam hae pertinent ad emptorem, 7. de publ. et vectig. 2. 3. C. sine cens. et reliq. fund. qui

venditorem illo nomino convenire non potest, arg. 1. §. 1. Carpz. 2. c. 34. def. 10. ¶. etiamsi dixerit, fundum ab omnibus oneribus, wie sie Namen haben mochten [orig: möchten], esse liberum: Caball. de evict. §. 5. n. 72. Fr. h. t. n. 169. etc. Carpz. l. 4. Resp. 79. ¶. aut expresso pacto tributa, etc. in se receperit; 2. 3. C. Sine cens. et reliq. fund. compar. non poss. l. 42. de pact. (etiamsi ipse in aestimo nondum esset annotatus, vel nomen eius in catastrum relatum, d. l. 2. et 3. Fr. d. l. Barbos. d. l. 3. C. d. t. vid. tamen Festas. tr. de aestim. et collect. p. 2. c. 4. num. 21. et seqq. Thomat. tr. de collect. Cap. Sane [orig: Sanè] si negotium. num. 2. p. 512.) Hoc enim pactum neque ratione fisci, neque ratione contrahentium subsistit; arg. rubr. l. 2. 3. C. Sine cens. et reliq. Tuld. in Cod. dict. t. num. 2. et 3. Rauchbar. 1. quaestion. 18. num. 8. etc. Fr. h. n. 155. etc. Obst. 52. §. 2. de pact. vid. Tuld. Rauchb. et Frantzk. dd. ll. Diss. Christinae. vol. 3. dec. 73. n. 2. ¶. vid. Carpz. 2. c. 31. d. 21. Si tamen emptor solverit praeterita tributa, et similia onera, quorum dies cessit ante venditionem, (uti de iure tenetur,) illa, si non in se recepit, a [orig: à] venditorc omnino [orig: omninò] repetit. 7. de public. et vectigal.

[note: g.] * (3.) a [orig: à]PIGNORIS onere. Si res vendita alteri est obligata, venditio quidem non rescinditur; arg. 3. C. de evict. Carpz. 2. c. 34. def. 21. ¶. Gratian. decis. 54. num. 30. attamen ante traditionem, contra venditorem, pretium petentem, emptori competit exceptio doli, 5. C. de evict. vid. 24. C. d. t. Burg. de evict. cap. 47. n. 1. Gratian. dict. l. vel compensationis, si ipse rem liberaverit, 10. C. de Compens. Burg. d. l. aut etiam actio ex empto, ut venditor rem liberer. l. 5. C. de evict. Post traditionem, si venditor rem liberam esse dixit, tenetur ad interesse, 113. §. f. de V. O. Burg. d. c. n. 3. etiam antequam res evicta fuerit. Postius, res. 118. n. 3. Si vero hoc non dixit; sed rem simpliciter vendidit, quamdiu illa evicta non est, contra venditorem de evictione agi nequit; 3. C. de evict. ex aequo tamen et bono emptor recte ager, ut venditor rem liberet, 52. §. 1. h. Carpzov. dict. def. 21. ¶. vel si ipse emptor rem liberaverit, venditor id, quod eo nomine solutum, restituat, Burgund. d. c. 47. num. 5. et si sciens rem obligatam ignoranti emptori vendiderit, omne interesse praestet; 6. §. f. arg. 30. §. f. h. Burgund. d. c. in fin. quo casu simul [orig: simùl] etiam in crimen stellionatus incidit. 3. §. 1. de crimin. stellion.

venditionis pendentibus, et cum re cohaerentibus. 13. 16. C. h. 38. §. 8. de usur. arg. §. 3. I. de empt. et vend. 44. de R. V. Cop. tr. de fruct. l. 3. tit. 1. c. 1. Mantic. l. 4. de tac. et ambig. conv. tit. 16. n. 42. Trentac. l. 3. t. de empt. et vend. Res. 6. n. 1. ¶. (1.) Etiamsi sint maturi, et mox percipiendi; 13. §. 10. Gratian. decis. 176. n. 2. Tessaur. decis. 55. n. 2. ¶. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 368. n. 2. Fr. h. n. 178. etc. nisi venditor tempore contractus sese parasset [orig: parâsset] ad collectionem et perceptionem manumque apposuisset, emptore sciente, nec ex pretii quantitate, vel aliunde de contraria contrahentium mente constet. Tessaur. decis. 55. num. 6. Trentacinq. d. resol. 6. num. 13. (percepti manent venditoris, 2. in f. C. h. Cop. tract. de fruct. lib. 3. t. 1. c. 1. fere [orig: ferè] in fin. ex. gr. vacca [orig: vaccâ]vendita [orig: venditâ] vitulus non debetur, licet adhuc lactetur, nisi aliter conventum sit. arg. 65. §. f. de leg. 3. Obst. 10. de precar. Fr. h. num. 201. etc. Diss. Hunn. encycl. p. 3. t. 14. c. 5. in fin. Gomez. tom. 2. resol. c. 2. n. 14.) (2.) Licet, re non vendita [orig: venditâ] fructuum portio ad colonum partiarium pertineret, arg. dd. ll. Mantic. d. t. 16. n. 45. Grivell. decis. 51. n. 21. Trentacinq. d. resol. 6. n. 2. ¶. et venditor hoc ipsum sciret. Mantic. d. n. 45. vid. tamen Barbos. ad 16. C. h. num. 8. Trentac. d. Res. 6. num. 5. Licet (3.) ab emptore pretium nondum esset solutum, arg. §. 3. I. de E. V. 13. C. h. Mudae. in 13. §. 10. ff. h. n. 7. etc. ac (4.) Venditor ante rei venditae traditionem fructus illos perceperit, arg. 2. 13. 16. C. h. arg. 13. §. 18. h. Fr. h. n. 182. etc. arg. §. 3. I. de empt. et vend. 1. C. de peric. et comm. rei vend. cum in tradendo moram non admisisset. 21. vers. Quemadmedum. ff. de hered. vel action. vend. Mudae. in 13. §. 10. h. n. 3. etc. Barbos. ad 2. C. h. n. 6. Fr. h. n. 184. etc. Diss. Mantic. l. 4. de tac. conv. t. 16. n. 49. Molin. de I. et I. tr. 2. D. 368. n. 8. Post moram venditor tenetur etiam ad fructus percipiendos. arg. 21. §. 3. h. Molin. d. D. 368. n. 10. Cop. tr. de fruct. l. 3. t. 1. c. 1. Fr. h. n. 198.

[note: i.] *CIVILIBUS, (vid. 62. de R. V.) ex. gr. mercede rei venditae post venditionem a [orig: à] venditore locatae: 13. §. 13. Quae quottidie [orig: quottidiè] percipiuntur, ex. gr. merces aedium locatarum, venditarum, pro rata temporis dividuntur inter emptorem et venditorem, et usque ad tempus venditionis venditori, post illud vero emptori cedunt: arg. 26. de usufruct. nam ad quem pertinent fructus, ad illum etiam pertinet merces pro illis praestita. L. f. vers. Sed colonum de iure fisc. 58. pr. de usufr. Peregr. de iur. fisc. lib. 6. t. 4. num. 34.

etc. Mantic. de tacit. con v. l. 4. t. 16. n. 44. Cost. tr. de rata, q. 129. Barbos. in 16. C. h. n. 5. Molin. de I. et I. Disp. 368. n. 4. Fr. h. n. 221. etc. Mudae. ad 13. §. 10. h. n. 17. etc. Obst. 13. §. 11. vid. Fr. d. l. n. 241. Molin. d. D. n. 3. etiamsi merces tota ante venditionem venditori fuerit soluta. Mant. Barb. dd. ll. Fr. h. n. 238. Quando per intervalla percipiuntur fructus, ut propter locatam vineam, respiciendum est, e. g. ad vindemias, et facta [orig: factâ] venditione post vindemias, tota merces manet venditoris, licet locatio demum post venditionem finiatur; venditae vero ante vindemias merces tota restituenda est emptori. arg. 58. pr. de usufr. Barbos. ad d. l. 16. n. 5. Costa, d. q. 129. n. 2. Obst. l. f. vers. Respondit. de iur. fisc. vid. Peregr. d. t. 4. n. 36. in fin. Molin. d. D. 368. num. 5. Costal. in l. 13. §. Fructibus. h. Fr. h. n. 234. etc.

[note: d.] * et ACCESSIONUM, sive pertinentiarum, * (1.) [note: K] quae tempore contractus [orig: contractûs] defuerunt: ex. gr. ad perpetuum rei venditae usum destinata, et in illa collocata, 17. §. 7. h. 242. §. f. de V. S. 69. de C. E. V. Mant. lib. 4. tit. 15. n. 11. Surd. decis. 134. n. 3. etiamstin contractu illorum nulla facta fuerit mentio, Carpz. p. 2. c. 33. des. 20. n. 6. sive firmiter cohaereant, sive separari soleant: 17. pr. et §. 2. h. 242. §. f. de V. S. Tessaur. l. 1. q. 84. num. 5. Surd. dec. 134. n. 13. etc. Goedd. in 245. de V. S. n. 1. in fin. Berl. p. 3. concl. 30. n. 22. Diss. Carpz. 3. c. 24. def. 10. n. 4. Pertinentias enim per se non facit cohaerentia; 245. de V. S. sed lex, vel consuetudo, vid. Gabriel. lib. 6. tit. de V. S. concl. 10. n. 1. Speidel. in specul. voc. Pertinentz. vel voluntas et destinatio patrisfam. dd. ll. l. 60. pr. de V. S. 24. §. 2. de leg. 1. Gail. 2. obs. 62. n. 4. 5. Graevae. lib. 2. conclus. 62. consid. 1. num. 1. ¶. Barbos. locupl. lib. 14. c. 32. axiom. 2. in actum deducta; 17. §. 5. 10. ff. h. Graevae. dict. l. n. 2. etc. Fab. de Anna, cons. 44. n. 88. Berlich. p. 3. concl. 30. n. 22. et 23. (ex. gr. pali vineae, 17. §. f. tegulae aedificiorum. 18. §. 1.) licet postea iterum removeantur, animo tamen restituendi. 17. §. 10. et 11. l. 18. §. 1. h. 242. §. f. de V. S. 12. §. 25. de instruct. vel instr. leg. Mant. de tac. conv. lib. 4. t. 15. num. 4. Haec destinatio interdum praesumitur ex insertione et inclusione, 38. §. 2. in f. l. 17. §. 3. infossione, 18. pr. et affixione. 12. §. 23. l. 21. de instruct. vel instr. leg. Sic, AEdibus venditis, debentur serae, claves, claustra, 17. pr. specularia, sive vitriatae. 12. §. 25. de instruct. vel instr. leg. Surd. decis. 134. etc. vid. 13. §. f. l. 14. 15. 17. pr. §. 3. 7. 8. 9. l. 18. 38. §. 2. h. 40. §. fin.

l. 47. 48. 49. de C. E. V. 242. §. 2. et ult. l. 245. de V. S. 47. de damn. infect. vid. Goedd. ad dd. ll. de V. S. Mantic. de tac. conv. l. 4. t. 15. per tot. Hortus, qui ad aedes pertinuit, vid. Wurtemb [orig: Würtemb]. Laudrecht, part. 2. tit. 9. §. Gleicher Gestalt. aut illarum causa comparatus, ad quem aditus fit per domum, atque pro domus [orig: domûs] additamento habetur. 91. §. 5. de legat. 3. C. I. A. h. th. 13. Mantic. d. tit. 15. num. 30. vid. Richter. decis. 37. n. 23. Item Brunnenketten, Seil und Eimer. 40. §. f. de C. E. V. arg. 13. §. f. etc. 17. §. 8. h. Tessaur. l. 1. quaest. 84. Caepoll. de ser vit. cap. de puteo, 47. num. 6. Wehner. voc. Nagelvest. in fin. Item tradit de Pharmacopolio, quod est in domo vendita, Fr. h. num. 205. per ea, quae habet Coler. 2. dec. 186. num. 164. etc. vid. Mantic. d. tit. 15. n. 26. et seqq. Diversorio vendito, pro eius pertinentiis habentur lecti perpetui usus gratia ibidem exsistentes. Besold. thes. pract. voc. Ligende oder unbewegliche Haab. Heig. 2. quaest. 15. num. 25. ¶. Berlich. 3. concl. 30. num. 23. et seq. Finckelhaus. de feud. D. 3. q. 20. lit. C. Castro vendito, cui territorium, ius patronatus [orig: patronatûs], merum imperium et iurisdictio, ex privilegio, vel consuetudine, adhaeret, (vid. Gail. 2. O. 62. num. 3. 6. Besold. vol. 5. consil. 212. num. 17. etc. Klock. tom. 1. cons. 45. num. 10. et seqq. Bacchov. vol. 1. Disp. 3. th. 6. lit. f.) etiam haec iura tamquam pertinentia vendita censentur, et cum castro in emptorem transferuntur. Mantic. d. tract. lib. 4. tit. 14. Fr. h. n. 223. etc. Finckelth. tract. de iur. patron. c. 5. n. 11. etc. Menoch. 3. praesumpt. 97. num. 43. etc. (quod secus esset, si dominus castri tantum aedes particulares, vel fundum ad castrum pertinentem venderet, Mantic. d. lib. 4. tit. 14. num. 11. licet diceret, cum omnibus iuribus et pertinentiis. Man [?] . d. l. tit. 16. num. 29. Gail. Besold. dd. ll.) Ad pertinentias Castri referuntur etiam tormenta et arma bellica ad illud, ut perpetuo [orig: perpetuò] ibi maneant, delata. Mantic. d. tit. 14. num. 34. Berlich. p. 3. concl. 30. num. 24. Stamm. de servit. person. lib. 1. tit. 1. c. 3. num. 20. Fundo vendito debentur stramenta et sterculinum agri stercorandi gratia [orig: gratiâ] comparatum; sive in stabulo iaceat, sive acervus sit: 17. §. 2. Carpz. 2. c. 33. def. 19. ¶. Mant. de tacit. conv. l. 4. tit. 16. n. 4. Item servi adscriptii, arg. 12. §. 37. de instruct. vel instr. legat. 7. C. de agric. et censit. et servitutes fundo vendito debitae; quae quidem cum ipso fundo in emptorem transeunt, 12. commun. praedior. 20. §. 1. de A. R. D. indicari tamen debent, ne per ignorantiam non utendo

amittantur. 66. §. 1. de C. E. V. Si fundo vendito nullae debeantur, venditor etiam nullas praestare tenetur, etiamsi optimum maximum dixerit; 90. 169. de V. S. nisi in specie fundo hanc vel illam servitutem deberi affirmaverit. p. de evict. 66. pr. de contrah. empt. Gomez. tom. 2. resol. c. 2. num. 45. in fin. Fr. h. n. 219. etc. Stagno et vivario vendito, pisces, qui propagationis gratia in illo habentur, eiusdem pars censentur; Bocer. cl. 5. D. 1. th. 8. a. qui ibi habentur, ut crescant, illos fructuum nomine emptori tribuunt, Papae, decis. 91. n. 4. 5. et ibi Dd. in addition. Mant. d. lib. 4. t. 16. num. 15. Groen. ad 15. h. qui tantum [orig: tantùm] custodiae gratia in piscina sunt, fundo vendito, sine [note: k,,] speciali pacto, non debentur. 15. * (2.) quae post contractum accesserunt, e. gr. si servus venditus acquirat. vid. 13. §. 13. 17. 18. Fr. h. n. 227. Thesaurum tamen, quem in vendito fundo, antequam traderetur, invenit venditor, retinet. arg. §. 39. I. de R. D. l. un. C. de thesaur. iunct. §. 3. I. de E. V. Fr. h. n. 211. etc. vid. Disp. de Thesaur. thes. 17. Mant. de tac. convent. l. 4. t. 16. n. 52. 57. Christ. V. 1. decis. 399. Dissent. Nebelkrae. decis. 9. per 67. de R. V. §. 3. I. de empt. vend. 1. et 5. C. de peric. et comm. iunct. 10. de R. I. 63. §. f. de [note: k,,] A. R. D. iunct. 13. §. 8. h. * (3.) quicquid venditor rei venditae accessurum dixit. 6. §. 6. 11. §. 17. l. 26. 27. h. 33. de aedil. edict. vid. Mudae. h. sub rubr. de accession. [note: k,,] conventional. Fr. h. num. 250. etc. * (4.) non etiam, quae in re vendita reperiuntur tantum [orig: tantùm] ornatus vel custodiae gratia, aut ob aliam temporalem causam: 17. §. 7. h. 245. de V. S. ut sunt pulli et cetera animalia: 16. vid. Wehn. observ. pract. voce Eisern Vieh. ruta, h. e. e [orig: è] terra eruta, ut arena, creta, lapides; caesa, h. e. a [orig: à]terra [orig: terrâ] scissa et separata, ut arbores caesae: etc. 17. §. 6. h. 5. §. 2. ad exhibend. 241. de V. S. ibi Goedd. 66. §. f. de contrah. empt. ligna, 17. §. 2. pecunia in re vendita abscondita, 67. de R. V. vasa vinaria, torcularia: 17. pr. nisi conster, illa perpetui usus gratia esse parata, et ad fundum venditum destinata. arg. 17. §. 7. h. 21. ff. de instruct. vel instrum. leg. Tessaur. 1. quaest. 48. n. 7. et 8. Item statuae, pictae tabulae, candelabra, et similia, licet aedibus, ne tam facile [orig: facilè]a [orig: à] furibus auferri, vel corruendo damnum accipere possint, sint affixa, catenis religata, aut clavis alligata, 17. pr. h. 245. de V. S. ibi Goedd. num. 1. etc. et ad l. 241. eod. n. 2. Mohedan. dec. Rot. Rom. tit. de empt. decis. 1. et 2. Fr. h. n. 206. etc. vid. Tessaur.

lib. 1. q. 84. num. 5. nisi in venditione aedium dictum sit, quod omnefixum, was Erd-Nieth und Nagel-Vest, emptori cedere debeat: Fr. h. t. n. 209. Carpz. p. 2. c. 33. def. 20. ¶. Aut nisi praedictae res ita infixae sint, ut partes aedium videantur, nec facile [orig: facilè] salvae et integrae separati et amoveri possint. Ex huiusmodi enim coniunctione colligitur, patremfam. voluisse, ut ibi perpetuo [orig: perpetuò] maneant. arg. 17. §. 3. h. 21. 26. pr. de instruct. vel instr. legat. vid. l. 3. §. 1. de tritic. vino et oleo legat. In dubio affirmanti, pertinens esse, incumbit probatio. Klock. tom. 3. cons. 157. n. 44. etc. vid. Gabriel. tit. de V. S. conclus. 10.

Instrumenta authentica ad rem venditam pertinentia venditor emptori ostendere; sed non aliter tradere tenetur, quam [orig: quàm] si neque ratio evictionis, neque aliam iustam habeat retinendi causam. 48. 52. h. 4. §. 3. famil. ercisc. 24. C. de fideicomm. Mudae. ad h. t. in d. l. 48. num. 8. etc. Carpz. part. 2. const. 33. def. 18. ¶. Fr. h. n. 218.

[note: E] Per hanc traditionem venditor non necesse habet, ut rem emptoris faciat; 25. §. 1. de contrah. empt. vid. supr. de contrah. empt. p. 303. (nisi in venditione rerum fungibilium: Mant. 4. de tac. conv. tit. 3. num. 21. Hunn. Encycl. 3. tit. 14. c. 4. n. 4. Rath. de contr. empt. assert. 8. num. 12. vid. Mudae. ad tit. de contr. empt. in l. cum manu sata. §. nemo. n. 4.) sed sufficit, ut praester ei, rem habere licere, 30. §. f. hoc est, ut emptor illam iure et titulo emptionis retineat, et nemo candem auferat et evincat; 11. §. 2. h. 66. pr. ff. de contrah. empt. vid. Fr. h. n. 268. etc. hinc de evictione cavere, illamque, omissa [orig: omissâ] tali cautione, ex natura contractus praestare tenetur. 11. §. 8. f. h. de quibus infr. p. 414. ad tit. de eviction. vid. Fr. h. num. 266. 267. etc. Si vero venditor rei venditae dominus, et pretium solutum, aut de eo alio modo satisfactum, vel fides de pretio habita est, tunc per hanc traditionem rei dominium in emptorem transfertur; 11. §. 2. h. 74. ff. de contrah. empt. nisi, habita fide de pretio, emptor dolose [orig: dolosè] contraxerit; emendo, cum iam non fuerit solvendo; quod exinde colligitur, si statim post venditionem, vel non diu post fallat. vid. Carpz. 1. const. 28. d. 18. et 19. ¶. Gail. 2. Observ. 15. num. 9. 10. et 11. ¶. Maynard. lib. 2. decis. 46. ¶. Hunn. Encyclop. iur. p. 3. tit. 14. [?] . 4. n. 9. Unde venditor, hoc in casu, rem vindicat ab emptore et quocumque possessore. Carpz. Gail. dd. ll. ¶.

omnia illa, quae emptori vel ex natura contractus, vel ex pacto eidem in continenti addito, aut ex alia aequitatis ratione, 11. §. 1. vel ex Iure praetorio, Mudae. ad h. t. rubr. rem tradi non vitiosam. debentur. Interdum etiam contractus resolutio, 11. §. 5. interdum hac formula instituitur, ut aut stetur emptioni, aut discedatur. 13. §. 27. ibi Gothofr.

In hoc iudicio praestatur dolus, 68. pr. de contrah. empt. C. I. A. h. thes. 15. Fr. h. n. 348. etc. lata et levis culpa: 35. § 4. 68. pr. de contrah. empt. 36. h. 5. §. 2. ff. commod. 23. de R. I. Etiam quoad accessiones et pertinentias; 13. §. 31. post moram tamen emptoris venditor praestat tantum dolum et latam culpam. 5. 17. de peric. et commod. rei vend.

[note: a.] [note: D] Actio * VENDITI (etiam dicta empti: 13. §. 25. C. I. A. h. th. 1. l. 33. h. 19. de her vel act. vend.) est personalis, competens venditori, adversus emptorem, ad pretium et omne id petendum, [note: N] quod ipsi ex hoc contractu est praestandum; 13. §. 19. [note: +] ff. 1. C. h. Est civilis, rei persecutoria, bonae fidei, et perpetua. Directa, vel utilis. 13. §. 25.

[note: L] [note: C] * Oritur emptione venditione perfecta, quamprimum de re et certo pretio pure [orig: purè] convenerit; §. 1. I. de E. V.

[note: I.] * Institui vero tum demum cum effectu potest, si venditor ex sua parte contractum impleverit, et rem venditam tradiderit. 25. autres pro tradita habeatur, re scil. casu perempta; 5. §. f. de rescind. vendit. f. C. de peric. et commod. rei vend. Alias [orig: Aliàs] obstat exceptio rei non traditae, 25. h. 5. §. 4. de dol. mal. except. (etiamsi Statutum dicat, instrumento nullam opponi posse exceptionem, Dec. consil. 421. n. 2.) donec tradantur res omnes uno pretio venditae, 5. C. de evict. 34. pr. de aedil. edict. imo, pretio in singulas constituto, si constet, emptorem non empturum fuisse, nisi coniunctim omnes. arg. 34. §. 1. de aedil. edict. Tuld. in C. h. n. 2. Dec. cons. 421. n. 4. Traditionem factam probet asserens: Carpz. 1. c. 10. d. 18. n. 5. Pistor. [note: M] 1. q. 22. qui si tradiderit ALIENAM, *sciens, removetur exceptione doli, et emptor, si hoc vult, rem reddendo liberatur; arg. 30. §. f. de A. E. V. iunct. 1. §. 4. de superfic. 11. §. 5. h. Tuld. in C. h. n. 3. vid. Surd. decis. 253.

[note: m.] * ignorans, tum [orig: tùm] [note: N] si periculum EVICTIONIS * immineat, sive lis de illa iamiam serio sit mota, emptor pretium tamdiu retinere et venditorem exceptione repellere potest, donec eidem de evictione satisdederit, 18. §. 1. de peris. et

commod. rei vendit. f. §. 2. de dol. mal. except. 24. C. de eviction. Carpz. 2. c. 34. def. 31. ¶. Tuld. h. num. 3. vid. Carpz. d. l. def. 33. 34. 35. Fr. h. n. 333. etc. et tit. de evict. 713. etc. Pistor. p. 3. q. 6. Heig. p. 1. q. 36. imo [orig: imò] si ius evincentis est certum, evidens et notorium, tunc venditor nec satisdationem offerens audiendus, nec emptor in manifesto evictionis periculo, ut fragilitati cautionis sese committat, cogendus est; vid. 66. §. 1. ff. ad SCt. Trebell. Carpz. d. l. def. 37. vid. Fr. h. num. 318. arg. 8. de dol. except. 84. §. 5. ff. de leg. 1.

[note: n.] * Non immineat, sive lis de ea nondum sit mota, tum venditor iure petit pretium, nec emptor exceptione rei alienae se tueri potest; licet extraiudicialis interpellatio intervenerit. arg. 24. C. de evict. 18. §. 1. de peric. et comm. rei vend. 3. C. de evict. Fr. in p. tit. de evict. num. 716. Carpz. 2. c. 14. def. 32. ¶. vid. Surd. d. decis. 253. in fin. ¶. vid. 29. pr. de eviction.

[note: S] DATUR venditori, et heredibus: 13. §. 19. l. 10. in f. h. Utilis domino procuratoris, 13. §. 25. h. C. I. A. h. th. 30. ADVERSUS [note: P] emptorem, et heredes. 1. C. h. 2. C. de pact. inter empt. et vendit. Utilis contra dominum procuratoris. 13. §. 25. h. C. I. A. h. th. 31.

[note: O] [note: O] * Primario [orig: Primariò] ad PRETIUM; 13. §. 20. h. 6. 13. C. h. praecise [orig: praecisè]arg. 2. §. 1. de R. C. arg. 6. C. de resc. vend. Carpz. 5. Resp. 22. ¶. et quidem ita solvendum, ut nummos venditoris faciat. 11. §. 2. h. vid. §. 2. I. de usufr. Fr. tit. de C. E. V. num. 271. etc. Unde nummis alienis solutis, emptor non liberatur; 7. C. h. Fr. h. n. 363. Dominium tamen rei venditae transfertur per traditionem: 8. C. si quis alter. vel sibi. Fr. h. num. 361. nec nummorum dominus rem venditam vindicare potest; 6. C. de R. V. 1. 8. 9. C. si quis alter. vel sibi. nisi sit miles, 8. C. de R. V. vel tutor pupilli pecunia [orig: pecuniâ] emerit. 2. quand. ex. fact. tutor. vid. Fr. h. n. 362.

[note: o,,] * Praeterea [orig: Praeterèa] ad pretii tardius soluti USUR AS, 13. §. 20. h. (quae regulariter non iure obligationis; sed officio iudicis in hanc actionem veniunt: vid. 49. §. 1. ff. h. 54. locat. 13. C. de usur. 4. C. deposit. Klock. Relat. Camer. 12. num. 3. 4. 44. etc.) post MORAM 13. C. h. 5. C. de pact. inter empt. et vend. f. de peric. et commod. rei vend. Donell. ad l. 2. C. de usur. num. 1. 2. (stipulatione, vel pacto in continenti adiecto promissae, debentur iure obligationis, etiam ante moram. 5. C. de pact. inter empt. et vend. Tuld. in C. h. num. 8.)

[note: P] Scilicet * Fide de pretio habita, post interpellationem: arg. 88. de R. I. 40. de R. G. Donell. in 5. C. h. num. 6. Maul. de empt. et vendit. t. 9. n. 6. vers. Limitatur sexto [orig: sextò]. Maestert. in varr. trr. tr. ad 5. C. h. quaest. 6. Fr. h. num. 431. in fin. etc. Hinc emptor, qui, propter imminens evictionis periculum, pretium retinet, donoc fatisdatio praestetur, ad illius temporis usuras non tenetur. arg. 24. C. de evict. iunct. d. l. 88. de R. I. 40. de R. C. Myns. 4. obs. 56. Maul. de E. et V. t. 9. num. 6. vers. Limitatur quinto [orig: quintò]. Diss. Carpz. 2. c. 34. def. 38. ¶¶¶. vid. Maestert. in varr. trr. ad l. 5. C. h. t. q. 6.

* Fide de pretio non habita, statim a [orig: à] die factae traditionis, 13. §. 20. h. 18. §. f. de usur. 2. C. eod. Arumae. tr. de mora. cap. 4. n. 25. Hagen. de usur. c. 9. n. 88. et seqq. Rath. de contrah. empt. assert. 82. n. 12. Donell. ad 5. C. h. num. 6. Fr. h. num. 381. etc. 428. Klock. relat. Cam. 12. num. 20. Obst. 3. C. quib. in caus. in integr. rest. 5. C. de pact. inter empt. 13. C. h. f. de peric. et commod. rei vend. vid. Fr. d. l. Donell. in 2. num. 5. C. de usur. et in l. 5. C. h. n. 6. Maul. de empt. t. 9. n. 6. pr. Diss. Giphan. in 5. C. h. (licet emptor expresse [orig: expressè] et personaliter de solutione pretii non sit interpellatus, 5. C. h. ibi Donell. n. 5. 6. Hagen. de usur. cap. 9. n. 89.) Et quidem non secundum [orig: secundùm] quantitatem fructuum; vid. Fr. h. num. 394. sed ex more regionis, ubi contractum est: 1. pr. de usur. ex. gr. in nostro Imperio quincunces. 37. de usur. iunct. Recess. Imp. de Annis 1530. 1548. 1577. tit. Von wucherlichen Contracten [orig: Conträcten]. 1654. §. Anreichend. 164. Etiamsi emptor ex re vendita maximos, vel etiam nullos plane [orig: planè] perceperit fructus: Carpz. p. 2. c. 30. def. 6. ¶. Fr. h. num. 414. ¶. Arumae. tr. de mora, c. 4. n. 25. fere [orig: ferè] in fin. Hagen. tract. de usur. c. 9. n. 103. etc. Christinae. vol. 3. decis. 75. num. 6. Richter. 2. decis. 70. num. 11. 12. Dissentit Mantz. decis. 6. ¶. Perez. in C. h. num. 18. etc. Maul. de E. et V. t. 9. num. 6. vers. Limitatur septimo [orig: septimò]. vid. 13. §. 20. iunct. §. 21. h. Usurae enim debentur in b. f. contractibus, non quia fructus actu percipiuntur; sed quia debitor contra b. f. in mora est; 32. §. 2. de usur. 54. locat. 25. §. 1. ff. 2. C. depos. 13. C. h. f. de commod. et peric. rei vendit. 5. C. de pact. inter empt. et vend. Fr. h. num. 380. (vide tamen 16. §. 1. de usur. 5. C. h. 13. §. 20. h. easque intellige secundum [orig: secundùm]l. 13. §. 21. arg. §. 3. I. de E. V. 1. C. de peric. et commod. rei vend.) Obst. arg. 1. §. 1. de usur. 60. pr. ff. pro soc. vid. Fr. h. num. 421. Mud. ad d. l. 60. n. 1. etc. vid. Recess. Deputat. de anno 1609. §. So

viel nun. Caveat tamen venditor, ne acerbus sit emptori, etiam in reliquis afflicto. 33. pr. de usur. Fr. h. n. 415.

Ultra consuetas usuras (ratione huius quantitatis debitae) alia accessio exigi non potest ulla [orig: ullâ] ratione; f. de peric. et commod. arg. 21. §. 3. h. iunct. 21. ibi: pretium non ex re. de hered. vel act. vend. Obst. 2. §. f. de eo, quod cert. loc. (quae loquitur de pecunia traiectitia) Tuld. in C. h. n. 6. Fr. h. n. 389. etc. vid. tamen Maul. de E. et V. t. 9. n. 6. vers. Octavo [orig: Octavò] haec mora. ne quidem tamquam poena stipulata; 13. §. 26. h. ibi Mudae. 44. ff. 15. 16. C. de usur. Trentac. l. 3. tit. de sol. resol. 21. n. 1. idque sive venditor solitus sit foenerari, sive non: arg. f. de peric. et commod. rei vend. Mudae. ad d. §. 26. num. 3. Trentac. d. Res: 21. n. 2. ¶. Quamvis venditor, (speciei debitor,) emptori stipulanti; in casum evictionis, iure promittat duplum; 37. pr. de evict. 31. §. 20. de aedil. edict. differentiam docet Mudae. ad d. §. 26. n. 5. 6. Fr. h. n. 393. vid. Trentac. d. resol. 21. n. 9. Si tamen ultra pretium etiam factum, tamquam pretii additamentum, (vid. 79. de contrah. empt.) promissum sit, eius nomine et in casum, si non praestetur, venditori efficaciter promittitur poena, 28. vid. Trentac. d. Res. 21. n. 9. quae, tamquam interesse, non includitur metis usurarum: Mudae. ad d. l. 28. ff. h. t. pr. Sicut etiam poena conventionalis in casum paenitentiae, vulgo [orig: vulgò]Reukauff, Reugeld, a [orig: à] venditore, vel emptore promissa, usurarum modum excedere potest; Berlich. parte 1. decis. 43. 44. ¶. Besold. thesaur. pract. voc. Reukauff. Diss. Pistor. obs. 8. n. 6. simili ratione, qua [orig: quâ] ob legem commissoriam pars pretii soluta amittitur. 4. §. 8. l. 6. de leg. commiss. v. 13. §. 26. in fin. ibi Mudae. num. 10. in fin.

[note: [?] ] * Tandem ad repetendos SUMPTUS a [orig: à] venditore in rem venditam b. f. factos, pen. C. h. necessarios, utiles, quos verisimile est, emptorem voluisse impendi: 13. §. 22. h. ibi Mudae. n. 5. Interdum, contractu scil. resoluto, etiam ad REM, 4. §. 2. de lege commiss. cum fructibus restituendam, 4. §. 4. 14. §. 1. de in diem addict. et in genere ad OMNE id, quod venditori vel ex natura huius contractus [orig: contractûs], vel ex pacto in continenti adiecto debetur. 13. §. 19. ff. 2. C. de pact. int. empt. et vend. v. C. I. A. h. th. 32. Schneidevv. ad §. Actionum. I. de action. vers. de act. ex vend. n. 12. etc. p. 870.

image: as000 [illustration: allegorical figure of justice ] COMPENDIUM IURIS e [orig: è] Lectionibus Dn. W. A. Lauterbachii [orig: Lauterbachy] ed: a [orig: â]Io. Iac. Schuz [orig: Schüz]. Tubingae Sumptibus Ioh. Georgii Cottae.