HISTORIAE NATURALIS De INSECTIS. LIBER I. DE INSECTIS TERRESTRIBUS, pedatis et alatis.

TITULUS I. De Anelytris, seu Detectipennibus.

CAPUT I. De Anelytris quadripennibus.

ARTICULUS I. De Anelytris quadripennibus membranaceis.

PUNCTUM I. De Apibus.

DIGESSIMUS in praefatione Insecta: iam secundum praemissam seriem de iisdem agemus, de Anelytris quadripennibus membranaceis primo [Orig: primò] dicturi; quorum alia quidem favificant, ut Apis, Fucus, Fur, Vespa et Crabro: alia non favificant, ut Cicada, Orsodacna, Perla, et Cimex sylvestris.

[Note: Orde. Plin. H. N. l. 11. c. 5.] Ab APIBUS incipimus, quibus inter omnia insecta principatus, et iure praecipua admiratio, solis ex eo genere hominum causa genitis. Mella contrahunt, succumque dulcissimum ac saluberrimum. Favos fingunt et ceras. Illae ad usus vitae tolerant, opera conficiunt, rem publicam habent, consilia privatim, et duces gregatim: at quod maxime [Orig: maximè] mirum est, mores habent. Praeteren cum sint neque mansueti generis, neque feri: tamen tanta est natura rerum, ut prope [Orig: propè] ex umbra minimi animalis incomparabile effecerit quiddam. Quos efficaciae industriaeque tantae comparemus nervos? quas vires? quos rationi medius fidius viros? hoc certe [Orig: certè] praestantioribus, quo nihil novere, nisi commune. [Note: Virg. Georg. l. 4.] Virgilius eis partem divinae mentis et haustus tribuit. Scripsere de illis praeter Aristomachum Solensem, qui duodesexaginta [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 9.] annis nihil aliud egit; et Philescum Thasium, qui quod in desertis apes coleret Agrius cognominatus est; Hyginus, et quidem diligentissime [Orig: diligentissimè] ; Virgilius ornatissime [Orig: ornatissimè] , et Cels. elegantissime [Orig: elegantissimè] : ut de Meno inter Samnites nato taceam. Aristodemum cuius Augustinus meminit, eundem cum Aristomacho Plinii esse puto.

Latinis Apis et Apes, haec insecta dicuntur, [Note: Nemen.] seu quod [Orig: quòd] sine pedibus nasci videantur: seu quod [Orig: quòd] examina pedibus mutuo [Orig: mutuò] sibi haereant, ac firmiter sese quasi in botro teneant. Graecis est me/lissa et me/litta vel a [Orig: à] me/li, id est, melle, cuius opifex est; vel a [Orig: à] Melissa puella, quae cum [Orig: cùm] favos melle plenos in Peloponeso reperisset, alias Nymphas ad degustandum invitavit: vel a [Orig: à] mele/th, id est, meditatione et exercitio, quod [Orig: quòd] semper sit in opere. Hesiodo meli/a, paramei=a, et an)qrh/nh legitur; sed hanc Suidas, Aristoteles et alii, crabronem potius faciunt. Apud Rulandum, [Note: Ruland. in Synonim.] a)/pous2, s1xa/dwn, dicitur: apud

[Illustration:

Apes. Bienen. Immen.

[Illustration:

Fuci Bombylii. Hummeln.

[Illustration:

Vespae. Wespen et Crabrones. Hornausen.

[Illustration:

Crabro.

[Illustration:

Pseudospheca.

[Illustration:

Crabro.

[Illustration:

Cicadae. Krichart.

[Illustration: ]

Hesychium fw/rios. Stephanus s1imbli/das2 quoque vocari scripsit. Unde s1umblo/dw, apes alvearibus condo. Epitheta occurrunt plurima. Dicuntur enim a [Orig: à] fingendo plasteis3; a [Orig: à] florum depopulatione au)qh/dwnes2; a [Orig: à] colore eansqai; a [Orig: à] natali solo bougenei=s2; ab obtusioribus aculeis s1emai; ab alarum in aere [Orig: aëre] vibrantium sono bombu/lai, et bombu/loi; a [Orig: à] loco communi a)eri/dwnes2; ab aliis h(ge/mones2, e)rgo/foroi, et plasti/des2: quod cum sole et surgant et quiescant, Solisequae. Theocritus lagi/as2 dixit, a [Orig: à] corporis hirsutie; Auson. et alii Cecropias, quod [Orig: quòd] in Attica regione primum [Orig: primùm] conspectae credantur: Virgilius, et Martialis ab Hyblamonte Siciliae Hyblaeas. Callimachus, quod [Orig: quòd] omnia florum fastigia pervolitent panakri/des2; Varro, quod [Orig: quòd] mel conficiant, mellis matres.

[Note: Descriptio] Unicolores magis esse quam [Orig: quàm] crabrones aut vespas Aristoteles prodidit: generaliter [Note: Cardan. de Rer. variet. l. 7. c. 28.] nigras, Cardanus opinatur. Tenuem earum substantiam, quia leves, facile [Orig: facilè] excoqui; excoctum et humidum [Note: Moufett. l. 1. de Insect. ???] velut nigrum evadere. Pennas habent quatuor, siccas, ut cuncta volatilia insecta, pellucidas, scapulisannexas, quarum postremae minores ne remigio obessent; linguam praelongam quam foris [Note: Arist. H. A. l. 4. c. 7.] gerunt: aculeum ventri consertum: dentes, et oculos subcorneos intus conditos; stomachum ex omnium membranarum tenuissima contextum, quo collectam mellaginem, non solum continent, sed etiam concoquunt et depurant. Plinius Utriculum dixit. Imis pectunculis duoquasi digiti emergunt, quibus procellosis temporib. lapillum ad [Note: Arist H. A. l. 1. c. 40.] vibrandum corpusculum ferunt, ne per ventorum impetus abripiantur. Excrementum rubrum est: e)qmi/an Graeci [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 16.] vocant. De Ducis seu Regis aculeo non convenit. Quaerat nunc laiquis, inquit quasi indignabundus Plinius, unus ne Hercules fuerit, et quod Liberi patris sepulcrum, et reliqua vetustatis situ obruta? Ecce in re parva, villisque nostris annexa, cuius assidua copia est, non constat inter auctores: rex nullum ne solus habeat aculeum, maiestate tantum armatus: an dederit quidem eum natura, sed usum eius illi tantum negaverit? [Note: Arist. H. A. l. 5. c. 21. Ael. H. A. l. 1. c. 60.] Aristoteles habere, sed non uti scripsit: Aelianus dubitavit. At Columella, qui pleraque ab experientia scripsit, sine spiculo [Note: Colum. R. R. l. 9. c. 10.] esse prodidit, nisi quis forte [Orig: fortè] , inquit, pleniorem quasicapillum, quem in ventre gerunt, aculeum putet. Ut ut sit, ad unum ictum, hoc infixo, quidam eas quae utuntur, [Note: Plin. H. N. l. 1. c. 17. Arist. H. A. l. 3. c. 12.] statim emori putant. Aliqui nonnisi in tantum adacto, ut intestini quippiam sequatur: sed fucos postea esse, nec mella facere velut castratis viribus, pariterque et nocere et prodesse [Note: Locus.] desinere. Nullas in novae Hispaniae insulis reperiri scribunt quidam: nullas in Scotia Solinus, in Hibernia alii, sed [Note: Polyd. Virg. l. 13. Hist. Anglica.] falso [Orig: falsò] . De hac Polydori Virgilii testimonium habemus. In illa vidimus ipsi, et in horto hospitis nostri Andreapoli, summa cum iucunditate tractavimus interdum. In Africa paucas invenias, [Note: Leo Nolan. probl. 180.] propter nimium sine dubio solis aestum, qui et flores depascit, et fontes absumit. [Note: Ael. H. A. l. 5. c. 42.] In Mycono non gigni, importatas mori, Aelianus auctor est. Frequentiores sunt in Italia circa Padum, in agro Nolano; in Arcadia, Thracia, Corsica, Sicilia, [Note: Plin. H. N. l. 21. c. 12.] Attica, Iucatant et Goa. Hostilia vicus alluitur Pado. Huius inquilini pabulo circa deficiente, imponunt navibus alveos, noctibusque quina milia passuum, contrario amne naves subvehunt. Egressae luce Apes, pastaeque, ad naves quottidie [Orig: quottidiè] remeant, mutantes locum; donec pondere ipso pressis navibus, pleni alvei intelligantur, revectisque eximantur mella. In Nolano frequentes esse, loci ipsius temperies et benignitas ostendit. Maxima ibi vis Bacchi. Oleae nusquam generosior liquor: pomorum ut omnia genera, ita nullis secunda: aestate aura perpetua, hieme apricitas maxima. In Arcadia Aristaeus Arcas primus mellis usum ostendit; in Peloponeso Melissa virgo. Corsicae incolas longaevos ideo [Orig: ideò] Athenaeus tradit, quod [Orig: quòd] melle assidue [Orig: assiduè] vescantur. Ovidius ob taxi copiam venenatum facit. In Sicilia, Hyblen montem inprimis incolunt, thymi et salicum opulentissimum. [Note: Ovi. Trist. l. 5. Eleg 7.] Abundantia, comparationem Ovid. expressit. In Attica in Hymettomonte qui et Cecropius, ob pascua quae solis Halizoniis [Note: Mart. Epig. l. 6.] cedunt, favificant. Hinc Hymettia et Hyblaea mella. At maximus in Septentrione earum proventus. In Podolia [Note: Olaus M. l. 22. c. 19.] et Lithuania, siccarum terrarum foveasmelle repleri, scribit Olaus, in quas

immanes ursi prolapsi, suffocati sint. In Moscovia pinus vacuas, eodem abundare, apud scriptores habemus, Historiam in Historia Ursi habebis. Pascuorum forte [Orig: fortè] ubertas copiam facit, odoris suavitas, florum abundantia, saporque iucundus. Hoc quoque experimento compertum est, in locis montanis mari vicinis, propter solitos maris halitus, et flosculorum copiam, adeo [Orig: adeò] propagari, ut vaga illarumexamina, corticibus insidentia, obiectis alvearibus, facile capiantur, modo [Orig: modò] ipsa alvearia sale mriave illita fuerint. Tantus illis propagandi appetitus inest, quem vi salis multo [Orig: multò] uberius expleri praesentiunt. Desedibus [Note: Coln. r. r l. 9. c. 5.] eligendis Columellam consule.

[Note: Geveratio] Creatas in principio cum Danaeo et Dubravio dicerem: ex alterius corporis corruptione oriri, nullum dubium. Ex tauro, bove, vacca, vituloque putrefactis produci certum: modum Geoponicor. auctor ostendit. Hinc in descriptione Philonii, mel na/mata squgate/rwn tau/rwn liquor filiarum taurorum, dicitur. Excerebro Reges et Duces, ex carnibus vulgus gigni scribunt. Nascuntur et ex spinali medulla illi; sed quos cerebrum dedit, pulchritudine, magnitudine, robore, et prudentia antecellunt. Primae transformationis indicium, si parva et alba specie immobilia, et imperfecta cadaveri circumfunduntur. augescunt mox paulatim, alisque sensim excrescentibus, proprium colorem consecutae, Regem circumvallant; brevibusque et tremulis, propter membranorum debilitatem et volandi insuetudinem, utuntur. Fetus quonam modo progenerarent, magna inter eruditos [Note: Plin. H. A. l. 11. c. 16.] et subtilis quaestio fuit. Apum coitus visus est numquam. Alii eas coire et parere negant. Alii semen in floribus foliisque relictum, asportare ad alveos, ibique blanda incubatione perfici. Plinius ex flore Cerinthi colligi opinatur, [Note: Arist. H. A l. 5. c. 21.] Aristoteles ex calandro, Athenaeus ex arundinis, quidam ex oleae, immittique osculis in favos. Prodire ideo, feracib. horum florum annis plura examina: [Note: Cardan. de subtil l. 9. Mons. Theatri Insect. l. 1. c. 3.] rarioribus rariores et ipsas videri. Nonnullis ex melle, seu potiore ipsius parte proveniunt. Taxites coire existimat, et apes mares, Reges feminas facit: hos tempore constituto, vermiculos per examina, ut muscae, excludere, fucos vero [Orig: verò] more serpentum incubare, et incubando ad tempus vermiculos fovere. Hinc vermes xadw=nes2 dictos melle purissimo vesci, donec in nymphas abeant: aureliarum tunc instar involutos, in cellis manere, nec vesci, nec excrementa reddere. Tandem certo die, ruptis corticibus fieri apes, et ad suum quamque munus vix dum alis perfectis [Note: Aristot. de gen. anim. l. 3. c. 10.] sese accingere. Aristoteles, nec ex allato semine, nec per coitum gigni opinatur: nec apes esse feminas, nec fucosmares. Duces et se ipsos generare, et aliud genus quod Apum est: abapibus prodire fucos, hos nihil producere. hinc et proportio quaedam servatur, et discrimen. Duces magnitudine fucos, aculeo apes aemulantur, et vice versa. Nec mirum a [Orig: à] paucis Ducibus tamnumerosas prodire. Nam et leones cum primum quinque genuerint, mox pauciores generare, postremo [Orig: postremò] unum, tandem nullum. Multitudinem primo [Orig: primò] apum a [Orig: à] Ducibus gigni, mox sese paucos: illarum fetum minorem, auctiorem [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 16.] suum, etc. Plinius ita de ea. Plurimi existimavere oportere confici floribus compositis atque utiliter (lege ex Aristotele confici ex apportatis floribus cerinthi, salicis alii, alii oleae.) Aliqui coitu unius Rex in quoque appellatur examine. Hunc esse solum marem pracipua magnitudine, ne fatiscat. Ideo [Orig: Ideò] fetum sine eo non edit: apesque reliquas tamquam marem foenas comitari, non tamquam Ducem: quam probabilem alias sententiam fucorum proventus coarguit. Quae enim ratio, ut idem coitus, alios perfectos, imperfectos generet alios? Dum fetificant, s1mhnourgei=sqai dicuntur: fetus ne(ottos, neo/ssia, et Nympha [Note: Arist. H. A l. 5. c. 21.] vocatur. De incubatione, ita ex Aristotele Plinius. Quod certum est, gallinarum modo incubant. Idquod exclusum est, primo [Orig: primò] vermiculus videtur candidus, iacens transversus: adhaerensque ita ut pascere videatur. (lege, deinde ita pascitur, ut adhaerescere videatur) Rex statim mellei coloris, ut electo flore ex omni copia factus, neque vermiculus, sed statim penniger. Cetera turba, cum formam capere caepit, nymphae vocantur, ut fuci, sirenes, aut cephenes. Siquis alterutris capite demat, priusquam pennas

habeant, pro gratissimo sunt pabulo matribus. Tempore procedente instillant cibos, atque incubant, maxime [Orig: maximè] murmurantes, caloris, ut putant, faciendi gr. necessarii excludendis pullis, donec ruptis membranis quae singulos cingunt, ovorum modo, universum agmen emer gat. Spectatum hoc Romae consularis cuiusdam suburbano, alveis cornu laternae translucido factis. Fetus intra XLV. diem peragitur. Fit in favis quibusdam, qui vocatur clerus, vel potius oklhro\s2 (vermiculus est in alvearis pavimento nascens) amarae duritia cerae, cum fetum inde non eduxere, morbo. aut ignavia, aut infecunditate naturali Hic est abortus apum. Alveus totus arena obducitur, [Note: Arist. H. A. l. 6. c. 40.] et favus putrescit. Addit Aristoteles, Duces subter ad favum pendentes oriri, separatim sex aut septem: fucos quoque seorsim si Dux superest; si obiit, in Apum loculam entis provenire: ceteras in conavis imisque favorum. Apum vermes dum recentes sunt, et aluntur, et stercus emittunt; donec lineamenta, sub quibus Nymphae dicuntur [Note: Arist. H. A l. 3. c. 19.] receperint. Quiescunt tum contracti, nec ullo pacto se patiuntur moveri, usque dum destinatam speciem referant. Minus fetificant, vere serotino, aut si squalor vel rubigo inciderit. xadw=nes2 optimae fiunt, cum [Note: Scalig. Exor c. 191. 2.] mellificatur. Scaliger genitale quidam in cellis ponere existimat, e [Orig: è] quo Apiculae progignantur. Creari e [Orig: è] roribus in foliis vermiculos; pluere ranis: quanto [Orig: quantò] commodius lectum rorem illum, atque calore parentis genitali fotum, tamquam ab architecto, in schadonem animari posse. Deprehensam a [Orig: à] se cicindulam cum mare in coitu, meridie solutum obivisse. Edita sub vesperam a [Orig: à] foemella ova, quae intra viginti horas vivificata abiere. Visam et e [Orig: è] grandiorib. Muscis unam, quae in vola manu aliquandiu retenta, plusculos vermiculos candidos, mobilitate propria insignes edidit. Cur non Apes pauculis horis coire possent: deinde [Note: Vossius de Idol. l. 4. c. 66. p. 1511.] ilico parere? Vossius denique ex Belgicorum apiariorum sententia ita de propagatione Apum scribit. Rex apum singulis in cellis semen emittit. Idest, folliculus albicans, unde prodit vermiculus eiusdem coloris, sem. papav. assimilis. Isti folliculo circumdatur ab apibus viscidus ex rore humor itidem albicans. Nempe album hoc, albuminiovi, regium semen vitellorespondet. Folliculo sic viscido rore circumdato, apicula incubat gallinae instar, ac suo id fovet calore. Ita folliculus turgescit magis et magis; donec talis fiat vermiculus, qualem pinguiorib. in caseis nascividemus. Porro [Orig: Porrò] saepe [Orig: saepè] quidem tardius, interdum in. die nempe sereno, intra diem 10. vel 12. vermiculi eius pellicula perrupta, exit apid, eaque perfecta; senis quippe pedibus, alis quaternis; pallidior tamen, et paulo [Orig: paulò] post adultioribus similis. Hactenus Vossius.

[Note: Victus.] De Victu, de quo ex lege methodi nostrae ante generationem agere debebamus, si quaeras, nihil venantur, sed venturae hiemis memores aestate laborem Experiuntur, et in medium quaesita [Note: Arist. H. N l. 9. c. 40. l. 4 c. 9.] reponunt. Melle ergo, et si hoc nimium subtrahatur, ceragine, cerintho, erythace, sandaraca dicta vescuntur. Deterior haec et ficum dulcedine aemulatur. His deficientib. Apiarii sicus, saccarata, uvas passas siccatas, fucos tusos, schadonum capita, lanas passo defrutove madidas, et aquam mulsam proforibus ponunt. Crudas et recentes carnes apponi iubet Plin. Florib. odoratis et caliculatis delectantur, ex arborib. pomor. cytisi, amygd. tamarisci, casiae, ziziphi, pyri, persicae, therebinthi, lentisci, cedri, tiliae, ilicis minoris. Rhamni: ex herbis, thymi albi et rubri, sertulae campanae, myrti, viticis, genistae, phlei, fabae, serpilli, violae, myrrhidis, rorismarini, conizae cerintheae, meliloti, narcisci, asphodeli, citragin. hederae, consiligin. origani, satureiae, violae agrest. amaraci, hyacinthi, irid. croci, rosae, lilii, attractilis, sinap. spondilii, batrachii, etc. De quib omnibus [Note: Colum. R. R. l. 9. c. 4. Arist. H. A. l 9. c. 40. Varro R. R.] distincte [Orig: distinctè] Columella agit, quem vide. Bibere easdem certum, et limpida, seu fluviatili seu fontana delectari, inqua linga et lapides iniciendi, ut commode [Orig: commodè] et insidere, et sese abluere possint. Hac destitutae, aliunde humore hausto sitem leniunt, de eoque intus ad Reges et operatrices aliquid deferunt.

[Note: Aetas.Arist. H. A. l. 5. c. 22. Plin. H. N. l. 11. c. 20.] Vita ad 6. 7. et ad summum 10. annos producitur: seu ut Plinius. Vita eis longissima, ut prospere [Orig: prosperè] inimica ac fortuita cadant, septenis annis universa. Alveos,

numquam intra decem annos dur asse proditur. Sunt qui mortuas si intra tectum hieme serventur, deinde sole verno torreantur, ac ficulneo cinere toto die foveantur, putent reviviscere. In totum vero [Orig: verò] amissas, reparari ventribus bubulis recentibus cum fimo obrutis. Virgil. iuvencorum corpore exanimato, sicut equor. vespas ac crabrones, sicut asinorum scarabaeos, mutante natura [Note: Cardan. de variet. Rer. l. 7. c. 22.] ex aliis quaedam in alia. Card. robustior. ad 12. an. pervenireposse, scripsit.

Attollunt sese atque contrahunt cum volant. Recta [Orig: Rectà] non volant, quia [Note: Volatus.] cauda destitutae sunt: ideo etiam parum in volatu perseverant, aut in aere [Orig: aëre] demorantur. Praestant tamen vaginipennes. Quia exiguas pennas habent, nec recte [Orig: rectè] procedere, nec diu volare possunt.

[Note: Sonus.] Vocem non edunt, sed sonum, bombei=n id Graecis Latinis bombilare, et bombissare. Sonus ipse s1iggo\s2 et bo/mbos, illis murmur et susurrus his dicitur. Quidam modulari, sed inepte [Orig: ineptè] , dixit. Alii, nocte ea, qua natus est Iesus, magis [Note: Odoratus.] Arist. H. A. l. 4. c. 8. bombos edere, garriunt. Odoratu plurimumvalere indecolligas, quod [Orig: quòd] mel a [Orig: à] longinquo sentiant. Visae ex agris pharmacopolia et qui mel venderent invisisse, revolasseque onustas. Retulit [Note: Vossius de Idololatr. i. 4 c. 71.] et Clutius, per longum camini tubum, cum mel domi coqueret, superne [Orig: supernè] ingressas; nec aliter quam circa candelam cicindelas et lampyrides solent, circa ahenum volitasse; plerasque in [Note: Arist. de part. anim. l. 2. c. 16.] illud decidentes submersas. De instrumento non est quod solliciti simus. u(pozwma illud est, et spiritusinnatus, quo et moventur.

[Note: Auditus. Plin. H. N. l. 11. c. 20.] Auditu destitui Aquinati visum. Sono vehementi, ob ingentem aeris [Orig: aëris] motum, qui et animal interimere, et lignum scindere valet, terreri et fugere. At plausu aeris gaudent, et murmure excitantur ad opus, sonituque quieti [Note: Arist. H. A. l. 9. c. 40.] se dant, ut postea dicetur. Memoria valere, apud Rhodiginum exstat. Visus [Note: Arist. H. A. l. 4. c. 10.] quod [Orig: quòd] oculi duri, hebetior. Ideo [Orig: Ideò] facile [Orig: facilè] a [Orig: à] merope et hirundine capiuntur.

[Note: Antipathia. Plin. H. N. l 11. c. 18. Theoph. C. P. l. 6. c. 4.] Odere foedos odores, proculque fugiunt, sed et infectos. Itaque unguenta redolentes infestant, ipsae plurimor. animalium iniuriis obnoxiae. Impugnant eas naturae eiusdem degeneres vespae atque crabrones, et e [Orig: è] culicum genere qui vocantur muliones: (e)mpe/des2 [Note: Arist. H. A. l. 5. c. 19.] Arist. qui onustos in via mulos aestate vexant) populantur hirundines et quaedam aliae aves. Insidiantur aquantib. ranae, quae maxima est earum operatio, tum, cum sobolem faciunt. Nec hae tantum quae stagna rivosque obsident, verum et rubetae veniunt ultro [Orig: ultrò] , adrepentesque forib. per eas sufflat: ad hoc provolant, confestimque abripiuntur. (alii legunt, inflantur, et provolantes eas confestim abripiunt) Nec sentire ictus apum ranae traduntur. Inimicae et oves, difficile se a [Orig: à] lanis earum explicantib. Cancrorum etiam odore, si quis iuxta coquat exanimantur. [Note: Aeli H. A. l. 8. c. 6. et l. 1. c. 51.] Timent quoque ab ataneis, lacertis, crocodilis, upupa, paro, merope, noctua, et aliis alvearium depopulatoribus: sed et ab Echo, fulgure, tonitru, et fragore omni.

[Note: Morbi.] Huc et morbi pertinent, repletio nempe, inanitio, siccitas, humiditas, frigus, calorque non naturalis. Repletionem nimia satietas infert, quando alvearia non castrantur, scabie tum sordibusque diffluunt, strumosaeque redduntur. Inanitio e [Orig: è] cibi inopia oritur: Eiusdeminopia, malaciam, diarrhaeam, blayigoni/an, et tabem affert. In malacia adeo [Orig: adeò] morosaesunt, ut facile [Orig: facilè] aufugiant, nisi tinnitu, velrerum gratissimarum suffitu retineantur. Diarrhaeam ex tithymalli, hellebori, ebuli et sambuci floribus contrahunt. Tabe correptae pellucescunt. Deremediis et quae huc [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 19.] spectant, vide Auctores. De his ita Plin. Sunt et operis mori: cum favos non explent, cleron vocant. Item blapsigoniam, si fetum non peragant. Inimica est et echo resultanti sono, qui pavidas alterno pulsat ictu: inimita et nebula. Araneiquoque vel maxime [Orig: maximè] hostiles, cum pravaluere ut intexant, enecant alveos. Papilio etiam hic ignaevus et inhonoratus, luminibus accensis advolitans, pestifer, nec uno modo. Nam et ipse ceras depascitur, et relinquit excrementa, quibus teredines gignuntur: filiis etiam araneosa, quacumque incessit, alarum maxime [Orig: maximè] lanugine obtexit. Nascuntur et in ipso lignoteredines, quae ceras praecipue [Orig: praecipuè] appetunt. Infestat et aviditas pastus nimia florum satietate, verno maxima

tempore alvocita. Oleo quidem non apes tantum, sed omnia insecta exanimantur, praecipue [Orig: praecipuè] si capite sensere eximi mella avide [Orig: avidè] vorantes Cetero praeparcae, et quae alioquin prodigas atque edaces, non secus ac pigras atque ignavas proturbent. Nocent et sua mella ipsis illitaeque ab adversa parte moriuntur. Tot hostibus, tot casibus, et quota portione eorum commemorata? tam munificum animal expositum est.

[Note: Ingenium.] Singulare ingenium regiminis et operis ratio ostendit, in quibus prudentiam, fidem, oboedientiam, fortitudinem, et exactae quasi politei/as2 exemplum, observare est. Eleganter [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 10.] deiis Plinius. Ratio, inquit operis haec, interdiu statio ad portas more castrorum, nocte quies in matutinum, donec una excitet gemino aut triplici bombo, ut huccino aliquo. Tunc universae provolant, si dies mitis futurus est. Praedivinant enim ventos imbresque, et tunc se continent tectis. Itaque temperie caeli (et hoc inter praescita habent) cum agmen adopera processit, aliae flores aggerunt pedibus, aliae aquam ore, guttas que lanugine totius corporis. Quibus est earum adolescentia ad opera exeunt, et supra dicta convehunt: seniores intus operantur. Quae flores comportant, prioribus pedibus femina onerant, propter id natura scabra, pedes priores rostro: totaeque onustae remeant sarcina pandatae. Excipiunt eas ternae; aut quaternae atque exonerant. Sunt enim intus quoque officia di visa. Aliae struunt, aliae poliunt, aliae suggerunt, aliae cibum comparant exeo quod allatum est. Neque enim separatim vescuntur, ne inaequalit as operis et cibi fiat et temporis. Struunt orsa ea concameratione alvei, texumque vel usque ad summa tecta deducunt, limitibus binis circa singulos arcus, ut aliis intrent, aliis exeant. Favi superiore parte affixi, et paululum etiam lateribus simul haerent et pendent una. Alveum non contingunt, nunc obliqui, nunc rotundi, qualiter poposcit alveus: aliquando et duorum generum: cum duo examina concordibus populis dissimiles habuere ritus. Ruentes ceras fulciunt, pilarum intergerinis a [Orig: à] solo fornicatis, ne desit aditus ad sarciendum. Primi fere [Orig: ferè] tres versus inanes struuntur, ne promptum sit quod invitet furantem. Novissime [Orig: Novissimè] maxime [Orig: maximè] implentur melle: ideoque averso alveo favi eximuntur, Gerulae secundos flatus capitant. Si cooriatur procella, apprehensi pondusculo lapilli se librant. Quidam in humeros eum imponi tradunt. Iuxta vero terram volant in adverso flatu vepribus hebetato. Mira observatio operis. Cessantium inertiam notant, castigant mox, et puniunt morte. Mira munditia. Amoliuntur omnia e [Orig: è] medio, nullaeque inter opera spurcitiae iaecent. Quin et excrementa operantium intus, ne longius [Orig: longiùs] recedant unum congesta in locum, turbidis diebus, et operis otio egerunt. Cum advesperascit, in alveo strepunt minus ac minus, donec una circumvolet eodem, quo excitavit, bombo, ceu quietem capere imperans: et hoc castrorum more. Tunc repente [Orig: repentè] omnes conticescunt.

[Note: Plin. H. N. l. 11. c. 7. Ael. H. A. l. 1. 59.] Prima fundamenta commosin vocant periti, seu gummitionem, (kw/nhs1in vel kwni/as3in alii legunt) cum alveare tectorio illinunt: secunda pissoceron, tertia propolin, inter coria cerasque magni ad medicamina usus. Commasis crusta est prima, saporis amari. Pissoceros super eam venit, picantium modo ceu dilutior: cerae initium, plerumque e [Orig: è] mitiore gumi. [Note: Plin. H. N. l. 24. c. 8.] Propolis crassioris iam materiae, (è gutta quam in foliis populi ferunt hanc faciunt) additis floribus nondum tamen cera sed favor. stabilimentum, qua omnes frigoris aut iniuriae aditus obstruuntur, odore et ipsa etiamnum gravi, ut qua plerique pro galbano utantur. Dioscorides ad [Note: Ael. H. A. l. 5. c. 11. et 13. Plin. H. N. l. 11. c. 16.] styracem accedere putat. De Regimine sic idem.

Mira plebi circa Regem (de hoc in Differentiis) oboedientia. Cum procedit una est totum examen, circaque eum conglobatur, cingit, protegit, cerni non patitur? Reliquo tempore cum populus in labore est, ipse opera intus circuit, similis exhortanti, solus immunis. Circa eum satellites quidam, lictoresque, assidui custodes auctoritatis. Procedit foras [Orig: foràs] nonnisi migraturo

examine. Id multo [Orig: multò] intelligitur ante, aliquot diebus murmure intus strepente, apparatus indice, diem tempestivum eligentium. Si quis alam ei detruncet, non fugiet examen. Cum processere, se quaeque proximam illi cupit esse, et officio conspici gaudet. (Id Homerus botrude\n pe/tasqai dixit;) Fessum humeris sublevant: validius fatigatum ex toto portant. Si qua lassata deficit, aut forte [Orig: fortè] aberravit, odore persequitur. Ubicumque ille consedit, ibi cunctarum castra sunt. Duce prehenso totum tenetur agmen: amisso, dilabitur migratque ad alios. Esse utique sine Rege non possunt. Invitae autem interimunt eos, cum plures fuere, potiusque nascentium domos diruunt, si proventus disponatur: tunc et fucos abigunt. Rege peste consumpto, maeret plebs ignavo dolore, non cibos convehit, non procedit, tristi tantum murmure glomeratur circa corpus eius. Subtrahitur itaque deductae multitudini: alias [Orig: aliàs] spectantes exanimem, luctum non minuunt. Tunc quoque ni subveniatur, fame moriuntur. Huc latitatio, mundicies, et alia spectant.

[Note: Arist. H. A. l. 8. c. 14. Plin. l. 11. c. 6.] Quiescunt ab occasu Vergiliarum usque ad ver, et hieme conduntur. Alii ultra exortum latere dicunt, prout ratio climati et tempestatis tulit. Ante fabas florentes non excunt ad opera et labores.

[Note: Clut. de Apib. 1. c. 3. Voss. de Ido. 4. c. 72.] Stupendum quod ex Clutio Vossius narrat, mundiciei et amoris simul exemplum. Repererat is in hortis suis apiculam, in olla mellis submersam: alteram item abimbre sic afflictam, ut et ipsa quasi exanimis iaceret in herba. Utramque igitur manui imposuit: cuius calore sic fotae plane [Orig: planè] sunt refocillatae. Ut vero [Orig: verò] se mutuo agnovere, utraque alteram osculari et amplecti amicum in modum. Ac illa quidem mundior, quam imber sic straverat, membratim purgare coepit alteram melle sordidatam: inque opera hac propemodum horam insumpsit. Tum quae beneficium id acceperat, os admovit alteri; eique grati animi ergo, de pectore suo eduxit mellis aliquid: quod ea hausit, satiataque, in alveare revolavit. Addo de an)qologi/a| et praesagiis quaedam. Fructibus [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 8. Aelia. H. A l. 5. c. 49.] nullis nocetur, inquit Plinius. Mortuis ne florib. quidem, non modo [Orig: modò] corporibus insidunt. Operantur intra sexaginta passus. Et subinde [Orig: subindè] consumptis in proximo floribus, speculatores ad pabula ulteriora mittunt. Noctu deprehensae in expeditione, excubant supine [Orig: supinè] , utalas a [Orig: à] rore protegant. Praesagia ab examinibus ubi consedere sumuntur. Tunc ostenta, inquit idem, faciunt privata ac publica, uva dependente in domibus sive templis, saepe [Orig: saepè] expiata magnis eventibus. [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 16.] Sedere in ore infantis, Platonis tum etiam, suavitatem illam praedulcis eloquii portendentes. Sedere in castris Drusi Imperatoris, cum prosperrime [Orig: prosperrimè] pugnatum apud Arbalonem esset, haud quaquam perpetua aruspicum coniectura, qui dirum id ostentum existimant semper. [Note: Dio Hist. 54. Obseq. I de prod. c. 124.] Aliter apud Dionem et Obsequentem legitur. Ille examine apum deterritum, ne ultra Visurgim procederet: hic infeliciter dimicasse scribit.

[Note: Usus.] Inserviunt usibus pluribus apes. In Cibo, Medicina, bellis, praesagiis, suppliciis, etiam adhibentur. Vescebantur eis Cumanae regionis incolae. Contusae et cum vino diuretico exhibitae, hydropem potenter curant et calculos comminuunt. In melle mortuae vomicas sanant: Ulcera labiorum emolliunt: dysenteriae medentur. Favis immortuae et cum melle tritae pilos partibus nudatis restituunt. Saepe [Orig: Saepè] ab obsessis in hostes emittuntur: harumque opera Lupus Barriga Lusitanus ab obsidione oppidi Xiamaticensis in Mauritania, Ann. millesimo quingentesimo duodecimo depulsus est. Apud veteres stellionatus reum, melle illitum, et ad solis radios expositum, apibus obiciebant. De praesagiis superius dixi. Adde, Pompeio aciem contra Caesarem instructuro, et Dyrrhachium egredienti, tanta apum examina occurrere, ut signa obscurarent. Victus est. Sovero imperante, apes in signis militaribus, in

stativis Nigri maxime [Orig: maximè] , favos finxerunt. Ancipites hinc inter Severianos et Nigrianos congressus: sed illi obtinuere. In Consulat. L. Pauli et C. Metelli hostem imminentem praesignificarunt. Leopoldo Austriaco Sempachum cum exercitu tendente, apum examen in oppidum irruit, ut Helvetiorum Historici produnt. Palatino Regiam Pragensem ingrediente, tegulis insedere. Mali rem ominis Anhaltinus dixit. Reliqua praetereo.

[Note: Differetiae. Arist. H. A. l. 9. c. 40.] Differentiae Apum sunt variae. Aristoreles in urbanas et feras dispescit, et ibidem, alias gregales, ut Apes, Reges, fucos, vespas annuas, crabrones teredines: alias solitarias, ut Sirenem minorem, maiorem, et bombycem. Hunc secutus Albertus, novem quoque genera facit, quae apud Aldrovandum vide. [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 26.] Plinio Apes sunt et rusticae silvestresque, horridae aspectu multo [Orig: multò] iracundiores, sed opere ac labore praestantes, Urbanarum, addit, duogenera, optimae breves variaeque, et in rotunditatem compactiles: deteriores longae, et quib. similitudo vesparum: etiamnum deterrimae ex iis pilosae. Optime [Orig: Optimè] in non [Orig: nón] operatrices et operatrices distinguuntur. Inter illas sunt Rex, Fucus et Fur. De [Note: Arist. H. A. l. 1. c. 40. Plin. H. N. l. 11. c. 16.] Rege satis superius diximus. Duo eorum secundum Aristotelem et Plin. genera. Melior ruffus, quam [Orig: quàm] hirsutus nigervariusque. Omnib. forma semper egregia, et duplo quam [Orig: quàm] ceteris maior, pennae breviores, crura recta, ingressus celsior, in fronte macula quodam diademate candicans. Multumetiam a [Orig: à] nitore vulgo [Orig: vulgò] differunt. Varr. nullam ruffimentionem facit. De fuco in sequentib. [Note: Arist. H. a. l. 9. c. 40.] agetur. Fur est nigrum quid, ventreque ampliore. Operatricium differentiae, à corporis figura, aetate, morib, operatione, colore et aculeo sumuntur. Corporis figura. Suntaliae vastae sed glomerosae, caedemque nigrae et hirsutae: aliae minores quidem sedaeque [Orig: sedaequè] rotundae, et infusci coloris, horridique pili: aliae magis exiguae, nec tam rotundae, sedobesaetn. et latae, coloris meliusculi: aliae minimae gracilesque, et acuti alvei, ex aureolo, variae atque leves. Sic distinguit [Note: Colum. R R] ex Aristotele Columel. et Virgilius: Optimae parvulae, oblongae, leves, nitidae, auro ardentes, et paribus lita corpora guttis, moribus denique placidis. Aetate. Sunt quaedam novellae, [Note: Aelia H. A l. 1. c. 11.] vetulae quaedam. Illarum examen quotannis avolare solitum est, nec perinde pungunt: et si annum non excessere, nitescunt, oleique similitudinem et speciem gerunt. Haehorridulae evadunt, et rugis observuntut: mellificandi peritissimae. Frigora denique et pluvias praesentiunt: ideo his ingruentib. non longe [Orig: longè] ab alvearib. recedunt. [Note: Aelia. H. A l. 1. c. 59.] Operatione. Sunt innutiles, ut bombylius: e)rgofo/roi, pla/stides2, ab artifici figmento forte [Orig: fortè] . Sunt et inertes, quae quidem nec favos corrumpunt, nec melli insidiantur: id tamen non conficiunt. Nonnullae Regem cingunt: quaedam mortuas ex alveo efferunt: aliae noctu excubias agunt. Quae mellificant, vel in alveis, arboribus excavatis, petris, tabulatis; vel sub [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 17. Arist. H. A l. 5. c. 22.] terra id faciunt. Circa Thermodo ontem fluvium (in Themiscyra) duo genera: aliarum quae in arborib. mellificant: aliarum quae sub terra, triplici cerarum ordine, uberrirni proventus, inquit Plinius. At Aristoteles illarum duntaxat meminit, has alibi ponit. Favus ipse, addit, levis, atque aequabilis est, quem non semper, sed hibernis duntaxat mensibus construunt. Copia in eo tractu hederae, unde mel conficitur. Colore. In Ponto enim sunt quaedam albae, quae bis in mense mella faciunt. Morib. In Aethiopia, si Alvarezio credendum, adeo [Orig: adeò] cicures, ut intra hominum cubilia examina conficiant. apud Halizones cum hominibus pabulatum exire, et opus tam [Note: Pausan. in Atticis.] concretum facere, ut mel a [Orig: à] cera seiungi nequeat, Pausanias auctor est. Destituuntur et aculeo quaedam.

[Note: Nieremb. H Exot. l. 13. c. 1.] De Novi orbis apib. ita Nierembergius. Multiplex apiarium genus in novo orbe semper admirabile, licet in mellificio diversum. Quaedam in arborum cavitatibus, sed sine favo, corticem cereum prius effingunt ovi instar, quem imbuunt penitus liquido et suavi nectare. Haec ova copulata simul, et racemata, usque ad viginti vel triginta inveniuntur.

Inditruncum caedunt, et deferunt ad usus suos plenum melleis globulis, cera quoque utilissima. Aliae glandes minores conficiunt: aliae non excedentes nucem avellanam. Hoc genus apum exiguum est et mansuetissimum. Aliae sub humo laborant, quaedam 3. aut 2. ulnas, quaedam non amplius [Orig: ampliùs] quam [Orig: quàm] dodrantem profundae, prout oportunum illis. Harum quaedam mellificant in cereis quasi fistulis oblongis, quaedam orbicularib. et rotundiorib. Ex his quaedam mites et innoxiae, aliae maiusculae efferae, et et suos labores acriter tuentur. Aliae quoque sunt ferae diversi opificii, rotundum conficiunt favum instar mali citrei circulando fistulas suspenduntque ex arborum fronde, imponentes favos alium super alium: aliquando sustinet frons racemum eiusmodi trium dodrantium longum. Exiguiores apes suspendunt minores racemos, et tenuioribus ramis; grandiores ex firmioribus (vocant has Indi Mateeeas) quarum morsus aequat dolore ictus serpentium, et viginti quatuor horis perseverat. Alia mitis apum natio est in terris Haimensium, quas industria Europaeorum in alvearia conclusit, ubi nec pungunt, nec irritantur, nec inquietes flunt, recluso alveare. Mirum dictu, nec cessant a [Orig: à] labore, tam sunt officio intentae. Hic curiositas non indigeret vitreis, nec transparentib. vasculis, ut exemplum sedulitatis disceret. Regina et Magistra plurimum a [Orig: à] plebe distat. Est quoque apum nigrum et exile genus, quod in silvis sine cera mellificat. Cera subterranearum apum percommoda ceratis ad dolores ex quavis causa frigida accidentes: tumores resolvit: ad alia medicamenta etiamidonea. albae apes sunt in Quatemala, mel quoque album et ceram fabricantes, nec nimis noxiae.

Nunc ex aliquib. auctoribus dabo aliqua. In Ceyba vastae arboris et aliar. inter dum cavis nidulantur apes, atque suum mel elaborant, non minus bonum quam in Hispania teste Ciaeca; quarum tria sunt genera. Unum paulo maius culicibus. Ad favi quem probe [Orig: probè] communiunt, orificium, tubulum dimidii digiti longitudine patant exmateria cerae simili, perquem apes, alis eo quod e [Orig: è] floribus decerpserunt onustis ad suas operas ingrediuntur. Acidiusculum est melistud, cuius paulo [Orig: pauló] amplius [Orig: ampliùs] libra praebent singula alvearia. Aliud genus paulo maius nigrum superius [Orig: superiûs] tamen candidum est. Orificium, quo in arborum cavum ingrediuntur, confectum habent ex cera alteri materiae commixta, lapide durius. Harum mel superius bonitate longe [Orig: longè] superat, illiusque tres mensurae, sive veterum congius nonnumquam ex unico alveari eximitur. Tertium genus Hispanicas magnitudine excedit, sed aculeis caret, impetu in. in eos fertur, qui favos eximere volunt, mireque sese capitis et barbae pyris implicat. Harum interdum alvearia duodenas aut plures libras mellis, multo [Orig: multò] quam reliquarum praestantioris, continent.

Americanae inquit Lerius, apes nostris dissimiles, et exiguas illas muscas quae aestate, praesertim maturis uvis, nobis infestae sunt, potius [Orig: potiùs] referentes, suum Mel et ceram conficiunt, per silvas in arborum cavis, unde incolae utrumque probe [Orig: probè] eximere norunt. Favum, e [Orig: è] quo mel nondum exemptum yrayetic appellant: yra enim illis mel est, yetic cera. More nostro melle vescuntur: ceram vero [Orig: verò] , quae instar picis fere [Orig: ferè] nigra est, in massas convolvunt brachiali crassitudine. Sed neque funalia neque candelas ex ea parant, (noctu enim nullo alio lumine utuntur, quam [Orig: quàm] certi ligni fragmentis accensis, quae lucidam flammam parant) at ingentium cannarum lignearum tubos (in quibus suas plumas, ne a [Orig: à] certo papilionum genere, ipsis travers dicto, corrumpantur conservant) ista praesertim obturant.

Anton. Herrera in Provincia Vetraepacis scribit reperiri apes sine aculoe clarum mel conficientes; quarum aliae sint armatae et noxiae, quemadmodum nostrae, aliae parvae ut muscae, optime [Orig: optimè] tamen mellificantes, aliae noxii nectaris: quod dementet gustantes. Nullae favum conficiunt sed condunt liquorem sub

humo, aut in cavis arboribus mel liquidissimum, et acescit nonnihil. Ulricus Faber scribit, in terra [Orig: terrâ] Marchkasiorum, si quis silvas ingressus in arbore quacumque foramen faciat, posse ex arbore quinque vel sex mensuras mellis accipere quod instar mulsi ab exiguis apibus neminem caedentib. conficitur. Hoc mel ad comedendum optimum est, et vinum inde suavissimum praeparatur.

[Note: Aldrov. Insect l. 1. c. 4.] Adiciam hisce ab Aldrovando observatas, easque propriis ipsius verbis describam. Quae inquit priore loto exhibetur, Apum regulus est ape duplo [Orig: duplò] ferme [Orig: fermè] procerior, sed fuco macilentior: magis etiam lucescit, et alvum habet in extremo acutiorem. Alae sunt longae, et coloris albi, flavis punctis conspersi. Caput eiusdem cum ventre coloris est. Antennae sunt breves, sed parum bene [Orig: benè] a [Orig: à] pictore expressae. Apis est vulgaris, quae secundo loco ponitur, color ei magis ad cinereum vergit hirta fere [Orig: ferè] tota, alvo est obtusiori, brevissima, exserit aculeum. Alae sunt candidae intercurrentibus lineolis flavis, breves, breviores, inquam, ipso corpore: Caput magnum; antennae, ut in ipso regulo. Fucus, qui tertio loco exprimitur media est magnitudine inter Regem, et Apem; magis tamen ad regem accedit, Ape duplo maior, Rege corpulentior, sed brevior, colore etiam magis fusco. Alae ferme [Orig: fermè] , ut in Rege, pedes breviores, caput maius. Alvi extremum velut in duas appendices desinit.

Inter apes silvestres, quarum multa sunt genera, duae priores, una cum suis favis expressae, domesticis quodammodo accenseri possint. Melenim quod parant, non omnino spernendum videtur, propter suum dulcorem, et ex favis non contemnenda cera parari possit. Ipsarum vero apum species domesticis nostris multo est pulchrior, venustiorque. Differunt autem et magnitudine inter se et colore. Quae maior est, et priori loco pingitur, favos et cellas etiam conficit maiores. Has simul cum suis apibus inventas F. Gregorius Regiensis Cappucinorum ordinis, diligentissimus Pharmacopola, et herbarum etiam apprime [Orig: apprimè] peritus cum ad montem, Padernum vulgo dictum in nostro agro herbarum inspiciendarum gratia ivisset, ad me attulit, cum ut gratum mihi faceret, tum vero [Orig: verò] etiam, ut tam pulchrum naturae arcanum posteris aliquando communicarem. cellarum aliae erant vacuae, aliae plenae; plenarum aliae continebant mel, aliae sobolem albam, qualem a [Orig: à] latere favorum pictor exhibuit. An vacuis apes quiescere putaverim. Omnium figura non sexangulis terminatur, ut in communibus, sed erant rudes, et rotundae, neque omnes eiusdem magnitudinis. Apis ipsa aspectu venusta admodum, tota hirsuta capite, antennis, et pedibus aterrimis, aterrima item, acrotunda macula in tergore insignis: alae ferrugineae, cetera modo rubicundo, modo atro colore variat. Altera quae plures et minores favos construit, minor est ut dixi, et colore diverso. Caput enim in hac pedes et tota alvus nigricant, dorsum totum rubicundum est, alae procerae, angustae nigricantes. Utraque favos suos operit quisquiliis, palea et musco ne facile sit invenire. Quid si harum melle D. Ioannem Baptistam in deserto vixisse dicamus.

Quae duae deinceps pinguntur, nostris rusticis Avoni vocantur, invicem fere [Orig: ferè] consimiles. Prior capite antennis, et pedibus nigris; toto corpore magis, quam [Orig: quàm] praecedentes hirsuto, et lutescente, minus in dorso, magis in alvo. Sed colorem istum luteum corporis hirsuties facit, non ipsius corpus. Altera eadem omnino videretur, nisi candidior esset, et paulo [Orig: paulò] minor. Reperiuntur in hoc genere etiam virides, et nigrae, et aliorum colorum. Hollandi, ut audio, omnes, nescio cur Keysers, hoc est, Imperatores vocant, nisi dicamus propter aculeum, quo acerrime [Orig: acerrimè] pungunt, Reges in eo vincentes qui vel eo carent, vel si habent, non utuntur.

Nigrarum duarum hic iconem etiam dedi, prior maior est, et brevioribus tamen alis, utraque corpulenta

est admodum. Prior undique nigra est, praeterquam in cervice et superiori alivi parte, ubi macula lutea est, et in extrema fere [Orig: ferè] , ubi candicat. Altera easdem habet maculas, sed multo [Orig: multò] maiores, colorque est intensior. Priori pedes hirsutiores, et crassiores. Utrique atri. Antennae in secunda breviores, ac exiliores. Quae deinceps picta est, ex earum genere est, quae prope [Orig: propè] latrinas, et foedas cloacas bombos suos edere solent. Aspectu elegans est, alvo crassa ex nigro, et luteo varia, in extremo acuta, capite et dorso cinereis, oculis magnis, extuberantibus, nigris, pedibus brevibus etiam cinereis, alis proceris angustis eiusdem cum dorso coloris.

Est praeterea alia Apis fera, quam aquaticam vocavi, seu potius amphibiam, quod, et in terra, et aqua degat. Sed rarius videtur. Hanc aliquando, ut me exercerem, sic descripsi. Api vulgari valde [Orig: valdè] simile insectum amphibium, extra aquam volans; in aquis natans, quadripenne, sepes. Duos pedes oblongos habet, nimirum anticos, quibus utrinque distentis tamquam temone simul et remigibus ad natatum utitur. Ceteri breviculi, sub ventrem contracti. Caput compressum, oculis nigris, grandiusculis ac splendidis instructum. Corpus alis tectum, prorsus atrum. Alae superiores simul, et inferiores duriusculae, ac crustaceae, nonnihil maiori sui parte eaque superiore e [Orig: è] luteo colore habent, et nigro maculosae sunt, sed extrema parte aut proxima subtilissimae, ac pellucentes, instar inferiorum alarum, quas operiunt ipsae, appendices duae sunt ratae observatu; imo in nullo alio Insecto a [Orig: à] me visae, quarum una a teram incumbens tegit, quae faciunt, ut laciniosae interna parte, ac triangulo sinuatae appareant. Sed et extremo sui erectam seu fissuram levem habent. Rostrum aculeatum est, ut Culicibus. Pedes antea [Orig: anteà] , quib. natat, tribus articulis dissecti sunt. Rustici Bonon Gvardalose vocant, forsan quod lucente sole aquae summa petat, velut apricari cupiens, et nebuloso caelo non conspiciatur. Aliquando caelum tuetur, sursum ex aqua exserto ore, alias [Orig: aliàs] deorsum, et vel levissimo strepitu aut umbra percepta, sagacitate mira statim quovis telo velocius [Orig: velociùs] in fundum lancinans subducit, adeo [Orig: adeò] ut captu difficillimum sit.

Ad Caput de Apibus APPENDIX I. De Melle.

[Note: Nomen.] MEllis apud Latinos nomen, a [Orig: à] Graeco me/l, deductum videtur, hoc autem vel a [Orig: à] me/lei, curae est, quod [Orig: quòd] cum cura colligatur: vel a [Orig: à] mhle/a, pomo, quod ex eius fructibus, descendisse [Note: Athen. Dipnos. l. 14.] videtur. Apud Athenaeum. Alcman. o)pw/ran khri/nhn, cereum fructum, Epicharmus, po/ntono)/rqrion, matutinum mare, quod [Orig: quòd] diluculo [Orig: diluculò] ex aere [Orig: aëre] fluat, appellat. Favus, quod vocabulum a [Orig: à] fagei=n Isidorus derivat, Perottus, a [Orig: à] fovendo, quod [Orig: quòd] in favis fetus suos apes foveant; Martinius ab u=fos textum; Graecis a)nqrh/nion, kei=ris2, kh/rion, meli/deion, melikhri\s2, u=rion, audit. Cellula est apum sexangula, loculamentum, et fundamentum operis.

[Note: Descriptio. Plin. H. H. l. 11. c. 12. Arist. H. A. l. 6. c. 21. Mercur. Var. Lect. l. 2. c. 24. Columella r. R. l. 9. c. 14.] Quid sit, egregie [Orig: egregiè] exantiquis exposuit Plinius. Venit hoc, inquit, ex aere [Orig: aëre] , et maxime [Orig: maximè] Siderum exortus, (ma/lista en tai=s2 tw=na)/strwn tpitolai=s2 Aristoteles dixit) praecipueque ipso Sirio exsplendescente fit, (bene [Orig: benè] hinc Mercurialis in Aristotele pro h( i)/ris2,,s3ei/rios legi debere putat) nec omnino [Orig: omninò] prius Vergiliarum exortu, (oriuntur, octavo Calend. Aprilis, in octava parte Arietis, ut apud Columellam habetur) sublucanis temporibus. Itaque tum prima [Orig: primâ] aurora [Orig: aurorâ] , folia arbor, melle roscida inveniuntur: ac si qui matutino sub dio fuere, unctas liquore vestes, capillumque concretum sentiunt. Sive ille est caeli sudor, sive quaedam siderum saliva, sive purgans se aeris sucus. Utinamque esset et purus ac liquidus, et suae naturae, qualis defluit primo [Orig: primò] : nunc vero [Orig: verò] e [Orig: è] tanta cadens altitudine, multumque dum venit, sordescens, et obvia terrae halitu infectus; praeterea e [Orig: è] fronde ac pabulis potus, et in uterculas congestus apum (ore enim vomunt)

ad haec succo florum corruptus, et alveis maceratus totiesque mutatus, magnam tamen naturae caelestis voluptatem affert. Nec abire in diversa alios videbis. Nam Aristoteles, rorem qui cecidit esse, ex eo demonstrat, quod [Orig: quòd] uno et altero die cellas melle repletas in veniant Apiarii, nec, autumno, postqu detractum est, reparetur, quamvis tum flores [Note: Galen. de Alim. facult. l. 3. c. 19.] praestent. Galenus in plantarum foliis oriri, et eiusdem cum rore generis esse; recordarique, aestate copiosum in iisdem repertum, postquam [Orig: postquàm] per aestatem, temperiem aeris [Orig: aëris] calidam et siccam, bene [Orig: benè] frigida nox excepisset, scripsit. Scilicet, sublati e [Orig: è] terra et aquis, solis calore, halitus, exacteque tenuati ac cocti, a [Orig: à] frigore subsecutae noctis concreti coaluere. In monte Libano id persaepe [Orig: persaepè] quotannis accidere ait. Itaque coria extendunt, et decussum de arboribus excipiunt. [Note: Aulian. H. A. l. 15. c. 7.] Aelianus deniquemel in Media, ex arboribus stillare prodidit, eodemque in Prassiorum regione in India pluere. In herbarum et palustrium arundinum comas decidens, ovillo et bubulo pecori tam suave epulum, ut suavissimum [Note: Semeca Epist. 84.] lac edant. Seneca dubitat inveniantne [Orig: inveniantné] ipsum in floribus, an sucum tantum quendam, quem spiritus sui proprietate, ut loquitur, et adhibito quodam veluti fermento, in melleam substantiam densent et coagulent. Et haec quidem veterum sententia. Ex recentioribus Senecae Erasmus in suo Ciceroniano subscribit: Finguunt, inquit, ore visceribusque suis liquorem, ac in ipsas transformatum, rursus ex se gignunt. Moufetus, Chylum apum in ventriculis earum consummatum vocat, idque vomitione eici, vix hoc nobis probatur. Excrementum esse quo alimur non potest: observatumque a [Orig: à] curiosioribus, ore quidem melleum ex floribus sucum colligere, sed non implere ventrem. Onerari duntexat crura et coxas, in quibus pilorum instar eminentia quaedam repagula, ne mel decidat, reduces ad alvearia, distenta erurum et onustas melle coxas habere, a [Orig: à] quo, a [Orig: à] destinatis huic officio apiculis, exonerentur. Deciduum ex vaporibus humorem seu rorem esse, dubito. Non colligunt summo mane [Orig: manè] , dum flores roscidi, apiculae, fervens dies placet: nec versus caelum hiantibus insident, sed versus terram pendulis. Induere se et ad medium penetrare videbis, quo ros qui summa duntaxat folia stringit, pervenire non potuit. Haerere intus melleam dulcedinem testantur, quam si leviter suxeris, gustabis. Et cur, si mel deciduum, festucis quoque et stipulis non adhaeret? Cur ex certis duntaxat [Note: Cabeus Meteor. l. 13 textu 50. quast. 3.] floribus colligitur? Bene [Orig: Benè] ergo [Orig: ergò] Cabeus, certor. florum sucum, illumque internum et medullarem, ab apibus, naturae genio cum aerea [Orig: aërea] humiditate expressum, et qui vegetabile quid potius ac terrenum, dixit. Inde sane [Orig: sanè] fit, quod pro diversarum regionum genio, diversae sunt et mellis sortes. Diversum hae, floribus sal subministrant. Inde quod aquam gravitate superat, et ad eam se ut 10. ad 1. habet: inde, quod [Orig: quòd] arte Chymica dissolutum, maximam partem in terram facessit: inde, quod [Orig: quòd] suavem quidem sed vehementem sporem, qui salinum et terrestre quid sapit, prae se fert.

[Note: Electio.] De Electione in Differentiis agetur. Optimum est Galeno, purum, ab omnibus sordibus liberum, pellucidum, flavum, boni odoris, gustu paulum acre, sed suavissimum, et cohaerens, ita, ut si attollatur; continuum defluat. [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 15.] Plinius, plenilunio uberius capi scribit, sereno die pinguius. In omni melle, addit, quod per se fluit, ut mustum oleumque, appellatur acaeton, maxime [Orig: maximè] laudabile est, Aptissimum existimatur, e [Orig: è] thymo, coloris aurei, saporis gratissimi, quod fit palam doliolis (ut mel tumw=des2 esse monstrarent, Thymi [Orig: Thymì] folia miscebant) pingue, marino e [Orig: è] rore spissum. Quod concrescit autem hoc minime [Orig: minimè] laudatur, Thymosum non coit, et tactupraetenuia [Orig: tactupraetenuìa] fila mittit: quod primum gravitatis argumentum est. Acaeton quid sit, inter auctores non convenit. Alii a)khto\n, kratiston dicunt, sua sponte fluens. Quidam a)ko/iton legunt, quod statim fluxisset, nec diu in vinaceis, fracibus, favo, iacuisset. Defoecatum et sedimenti expers dixeris. Nonnulli, ut Dalcchampius,

[Note: Dalechamp. ad Plin. H. N. l. 11. c. 15.] a)kh/deston, curioso studiosoque nullo labore confectum.

[Note: Usus in cibis.] Veteribus loco saccari in opere dulciario erat: hoc, saporis, illis quae acriora, gratia conciliabatur, Erant qui vehementer delectabantur, et vitam credebantur protraxisse. Zeno [Note: Laert. in Zenone.] modice [Orig: modicè] eo cum pane utebatur. Pythagoram solo sive favo, et pane eodem contentum, quidam autumant. [Note: Athen. Dipnos. l. 2.] Democritus in annum centefimum et nonum fati diem distulisse, quod [Orig: quòd] eo oblectaretur, creditur. Idem mellis odore vitam per Thesmophoria produxisse putatur: sed Ficinus, vino liquefactum albo calentibus panibus infudisse opinatus est. De Pollione [Note: Plin. H. N. l. 23. c. 24.] ita Plinius. Corpora auget. Multi senectam longam mulsi tantum nutritu toleravere, neque alio ullo cibo, celebri Pollionis Romuli exemplo. Centefimum annum excedentem, cum Divus Augustus hospes interrogavit, quanam maxime [Orig: maximè] ratione vigorem illum animi corporisque costodisset. At ille respondit, intus mulso, foris oleo. Apud Lacaedemonios initium cenae fuit; sed et in secundis mensis apponebatur. [Note: Varro R. R. l. 3. c.s 16.] Placentae quae ex eo parabantur, mellita, pyramuntes, et itria dicebantur. [Note: Tzetzet chiliad 13. l 478.] Illa in cenis quas Nero familiaribus indicebat. quadragies sestertium constabant. Pyramuntes ex tritico et melle constabant: Itria, ex eodem et farina conficiebantur. Mellita [Note: Apul. Miles. l. 10.] scitamenta Apuleius vocavit. Quantum alimenti corporibus largiatur, non con venit inter auctores. [Note: Hippoer. l. de Affecitib.] Hippocrates, per se, attenuaremagi et per urinam plus iusto purhare cum aliis sumptum, nutrire et bonum colorem condiliare dixit. Celsus inter valentissma reponit. Dulcedine illectas partes, plus ad se nutrimenti rapere, retinere, et in simile sibi convertere, verisimile. Senib. commendatur. Annosi, Antiochus Medicus, et Telephus Grammaticus senes: ii dem Attico melle faepius cocto pane vel alica excepto vescebantur. Acrimoniam amittit, si aqua diluatur, ac coquatur donec spumare definat, spuma assiduo [Orig: assiduò] detersa. Urinam sic paratum tollit, et sputa crassa incidit. Edulii illud genus quod Cocetum Festus vocat, ex melle et papavere constabat. Paratur ex eodem mulsum, medo, melomelites et vinum. Mulfi frequens apud antiquos mentio: nomen am mulcendo, quod vini austeritas eius [Note: Geopon. l. c 24.] dulcedine molliatur. Plinius Aristaeum Thracium primum invenisse [Note: Plin. H. N. l. 22. 6. 24.] trad dit: quidam cum oinomelite idem censent. Sed Ulpianus dulcissimo vino idem tribuit. Ex vino et melle parabatur, ex vetere utilissimu, et quod [Orig: quòd] facile [Orig: facilè] cum melle concorporatur, [Note: Martial. l. 2.] ex austero, Massico inprimis, quod mons Gauranus, in Puteolor. Baiaiarumque prospectu fundit, nobile. Crassum et turbidum olim fuisse, ex [Note: Mercur. variar. l. 2. c. 17.] Horatio colligit Mercurialis. Duae partes uni mellis affunduntur. Aliqui, [Note: Dioseor. M. M. l. 5. c. 16.] quo celerius praeberi possit, una coquunt, et transfundunt: Alii, utilitatis gratia, ad sex musti ferventis sextarios, unum mellis adiciunt, et postquam deferbuere recondunt. Adiciebantur et aromatica, folia malabathri, myrrha, casia, costus, nardus, de quibus auctorem Geoponicor. consule. Medo Septentrionalium potus est. aliquando tam nobilis, ut nonnisi lautioribus mensis apponatur. Laudatissimus Covensis. Moris et aromatibus condire. Per totam fere [Orig: ferè] Europam devehitur, Idem cum medone meli/teion, (male [Orig: malè] apud Ethymologum meli/geion, in vulgatis quibusdam lexicis me/ligmon legitur) dicerem, quod [Orig: quòd] [Note: Hesychius in Lexico.] sku/qikon po/mation ???u\n u(/dati e)yo/menon Hesychius explicet, nisi et herba accederet. Cum illo convenit, quod me/li ku/kews2 Athenaeus vocat, quodque ex vino, melle, ex herbis variis conficiebatur. Cambrisnunc Metheglin, Hibernis Usbebacche dicitur. Vina ex melle [Note: Aristot. in mirab. auscult.] redolere, Illyriis quos Taulantinos vocabant, olim suetum. Favus aqua superfusa exprimebatur, ac simulaheno ad mediam usque partem incocta, fictilibus primum in fundebatur, iam tum dulcissima: dein vasis ligneis in multa tem pora reservabatur. In Graecia parum differebat a [Orig: à] vino, quod [Note: Plin. H. N. l. 14. c. 17.] nascitur. Plinius ita de eo. Quinquannio ad hoc servari caelestem iubet. Aliqui prudentiores statim ad tertias partes decoquunt, et tertiam veteris mellis

adiciunt, deinde quadraginta dieb. Canis ortu in sole habent. Alii diffusa ita, decima die obturant. Hoc vocato Hydromeli, et vetustate saporem vini assequitur, numquam laudatius quam [Orig: quàm] in Phrygia. Dioscorides ex duabus mensuris aquae coctae, et sub Caniculae sidus insolatae, ac melomelitis ex cotoneis facti [Note: Platarch. Sympos. l. 4. quast. 5.] una [Orig: unâ] componit. Plutarchus ante vinum inventum, propinatum fuisse scribit. Melomeli quod et Cydonites [Note: Geopon. l. 8. c. 26.] quomodo fiat, apud Geoponicorum auctorem qui id Hydromelum vocat, habemus, quomodo ex melle vinum, apud Portam. Est et Melitites vinum; quod adiecto ad quinque congios aufteii musti mellis congio, et salis cyatho, paratur. Saeculis iam freri non arbitror hoc genus inflationib. obnoxium, [Note: Plin. H. N. l. 22 c. 24. Auson. Epigr. 85.] inquit Plinius. Dodram quoque genus potionis apud Ausonium, a [Orig: à] dodrante novem unciarum mensura [Orig: mensurâ] ita dictam, ingrediebatur mel, cum iure, aqua, vino, pane, pipere, herba, oleo, et sale. Eodem, puritas vini probatur, si cum lacte infuderis.

Ad lapideam duritiem decoctum, et pulverizatum ex albo rubellum reddit, si transuasando misceatur. [Note: Plaut. P seu dol. act. 2. se. 4.] Mellina Plauti in Pseudolo Hydromeli est. Descriptiones et compositiones, Galeni, Ageginetae, Plinii, Dioscoridis, Anglorum, qui hordeum torrefa ctum adiciunt, et Moscovitarum [Note: Moufet. de Insect. l. 1. c. 5.] apud Moufetum vide; Mauritanorum apud Aldrovandum.

[Note: Usus in Medicina,] Auxit et Medicorum contra morbos remedia. Nec hoc tantum [Orig: tantùm] Mulsum Hydromeli, seu melicratum, o)cugluke\s2, apomeli, clionomeli, Thalassomeli, Omphacomeli, et Oxymeli helleboratum im usum deduximus: spiritum, oleum, et quintam essentiam his ad de. Mellis quidem ipsius [Note: Plin. H. N. l. 22. c. 24. Columella R. R. l. 12. c. 45.] natur a talis est, ut putrescere corpor a non sinat, iucundo sapore atque non aspero, alia quam [Orig: quàm] salis natura. Ideo [Orig: Ideò] Democritus melle condiri iussit: sic que Alexandri [Note: Stat. Papin. in Silvis.] et Agesipolidis, nec non Agesilai corpora conservata, a [Orig: à] Statio Papinio, [Note: Xanoph. de reb. Graecer. l. 5. Siculus l. 55.] Xenophonte, et Diodoro Siculo proditum, Hyblaeo inquit ille, perfusus nectare durat. Hippocentaurum in Thessalia [Orig: Thessaliâ] natum eodemque die denatum, principatu Claudii Caesaris in melle [Note: Plin. H N. l. 7. c. 3.] ex Aegypto adlatum, Plinius vidit. Faucibus, tonsillis, angine, omnibusque oris defideriis utilissimum est, arescentique in febribus linguae. Iam vero [Orig: verò] peripneumonicis, pleuriticis [Note: Plin. H. N. l. 22. c. 24.] decoctum, item vulneribus a [Orig: à] serpente percussis. Et contra venena fungorum. Auribus sonantibus instillatur cum rosaceo, lendes et foeda capitis animan tia necat. Dysentericis [Note: Plin. H. N. l. 30. c. ult.] et caeliacis medetur, in quo sint immortuae apes decoctum. Tale et oculis [Note: Plin. H. N. l. 29, c. ult.] utilissimum. Usus despumati semper aptior: stomachum tamen in flat, bilem auget, fastidium creat, alioqui oculorum angulos melle tangi suadent. [Note: Dioscro. l. 2. c. 102.] Eadem apud Dioscoridem invenies. Hippocrates in fecunda pleuritidis specie favum in aqua maceratum; in casu ex alto, cremorem eius decoctum, praescribit: in convolvulo [Note: Plin. H. N. l. 30. c. 4.] lingere iubet. Ex apibus quae in tumulo eius mellificabant, collectum, ulcusculis oris puerorum medebatur. Cum fructu etiam in dentitione cum butyro gingivis inunctum; im visus hebetudine et albugine cum primo infantis stercore subactum; in faucium dolore, cum agresti papavere permixtum; in lienis, demortuis apibus appositum; in dysenteria et caeliaca cum apib. vel caseo recenti coctum; testibus frigidis, cum resina temperatum; adhibetur. Cum nitro et lacte bubulo ulcera faciei sanat: cum corii bubuli cinere, phagoedaenas et panos curat: spuma cum oleo [Orig: olèo] iuglandium, adustionem cutis emendat. Hollerius inter Diaphoretica retulit. Cum lenticula cocta, et contrita, vel myrti foliis viridibus, vel galla, reduutae, manuum inprimis prodest. Id apud [Note: Oribas. Synop. l. 7. c. 18 Prisc. Enporist. l. 1. c. 34.] Oribasium, hoc apud Priscianum legitur. A Nicandro contra Opium laudatur; ab Ovidio, cum ovis et pineis nucibus ad ciendam venerem. Celsus coctum inter alvum stringentia numerat, quod [Orig: quòd] coquendo, acrimonia alvum ciens detrahatur. Minui et alimenti virtutem, addere poteris.

Aquae mulsae duo sunt genera, subitae ac recentis, alterum inveteratae skevastou et a)poqe/tou, conditivae, quod Proprie [Orig: Propriè]

Hydromeli dicitur, Repentina, inquit Plinius, [Note: Plin. H. N. l. 22. c. 24.] despumato melle praeclaram utilitatem habet, in cibo aegrotantium levi, hoc est, alicae elutae, viribus recreandis, ore stomachoque mulcende, ardore refrigerande. Frigidam enim utilius dari ventri molliendo, inucenio apud auctores. Hunc potum bibendum alsiosis: item animi humilis et praeparci, quos illi dixere micropsychos. (tou\s2diaforoume/tous2 kai\ mikros1fua/tous2, qui immodico sudore diffluunt, et languidum pulsum habent, intelligit,) Est et ratio subtilitatis immensae a [Orig: à] Plautone descendens: corpusculis rerum bevibus, scabris, angulosis, rotundis, magis, aut minus, ad aliorum naturam accedentibus: Ideo [Orig: Ideò] non eadem omnibus amara aut dulcia esse. Sic et in lassitudine proniores esse ad iracundiam, et in siti. Ergo et haec animi asperitas, seu potius animae, dulciore succo mitigatur. Lenit transitum spiritus et molliores facit meatus, ne scindant euntem redeuntemque. Experimenta in se cuique: nullius non ira luctusque tristitia et omnis animi impetus cibo mollitur. Ideoque observanda sunt, quae non solum corporum medicinam. sed et morum habent. Aqua mulsa et tussientibus utilis traditur, calefacta invitat vomitiones. Contra venenum psimmythii salutar is addito oleo. Item contra hyoscyamum, cum lacte maxime asinino, et contra halicacabum, ut diximus. Infunditur et auribus et genitalium fistulis. Vulvis imponitur cum pane molli, subitis timoribus, luxatis, leniendisque omnibus. Inveteratae usum damnavere posteri, minus innocentem aqua, minusque vino firmum. Longa [Orig: Longâ] tamen vetustate transit in vinum, ut constat inter omnes stomacho inutilissimum, nervisque contrarium, Semper mulsum ex vetere vino utilissimum, facilimeque cum melle concorporatur, quod in dulci numquam evenit. Ex austero factum, non implet stomachum, neque ex decocto melle, minusque inflat, quod fere [Orig: ferè] evenit. Appetendi quoque revocat aviditatem cibi. Alvum mollit frigido potu. pluribus calido sistit. Eadem apud Dioscoridem habentur. Idem et o)cugluke\s2 praestat.

[Note: Plin. H N. 22. c. 24.] Mulsum ex austero virio factum, non implet stomachum, neque ex decocto melle, minusque inflat, quod fere [Orig: ferè] evenit. Apperendi quoque revocat aviditatem cibi. Alvum mollit frigido potu, calido sistit. Corpora auget. Varro regium cognominatum morbum arquatum tradit, quoniam mulso curetur. Apomeli, quod ex melle ex favis niveo candore splendentibus cum aqua fontis, proutab Aetio traditur, decoquebatur, deterget et digerit, urinas ciet, calidioribus naturis inimicum. Confert et ad educendum spiritum. Chionomeli cum nive et cum melle commixta [Orig: commista] fiebat, et in febrib. propinabatur. De Omphacomeli, quod succo uvae immature et melle fit nihil singulare occurrit. Thalassomeli ex ae quis partib. maris, pluvie, et mellis defaecatis, et in picato vase per canis aestum insolatis paratur. Sapore et odore gratum est, clementerque purgat. Oxymelitis variae apud auctores sunt descriptiones; quas apud Aldrovandum vide. Sumptum humores crassos attenuat; ischiade et arthritide laborantib. prodest: in angina utiliter gargarizatur. De Scyllitico oxymelite consule Medicos. Helleboratum Gesinero debemus, cuius encomia in epistola ad Occonem persequitur.

Spiritus, qui per retortam exit, et vel albus vel flavus est (aquam quoque vocant) effusiones et albugines oculorum sanat, et ad capillos producendos adhibetur. Oleum quod instar aquae vitae arbet. si cum spiritu vini circuletur, gratissimi saporis evadit, et non tantum sclopetariis vulnerib. et phagedaenices ulceribus convenit: sed et dolores podagricos vehementer mitigat: maculasque faciei cum oleo Camphorae discutit. Componitur et cum vitriolo calcinato. Acetum ex cocto cum aqua fluviali et semine erucae, quod duntaxat in petra [Note: Hartman. in Crol.] suspenditur, destillatur. Solvit silices, reliquosque lapides: nec est [Note: Agric. in PoppiumT. 2. p. 973.] quod [Orig: quòd] calcinationem praemittas. Quinta essentia quae sale ex faecibus propriis incineratis acuitur, in colica, calculo renum etc. remedium creditur paratissimum. De Elixire, quod [Note: Schrod. Pharmacop. 5. p. 316.] Doctissimus Schroderus describit, taceo.

Non permittere ut corpora putrescant, superius ex Plinio dictum:

[Note: Herodot. in Thalia.] Babyloniosque in melle cadavera servasse dici debuit. Nunc de purpuris, antidotis, et arborum surculis aliqua adicere placet. Purpurae Hermionicae, compositae quidem ante centum nonaginta annos, sed pro/s1faton to\ a)/nqos e)/ti; kai\ nearo\n, [Note: Plutarch. in Alexandro M.] recentem adhus florem et novum servantis, quinque milia talentum, captis ab Alexandro Susis inventa fuisse, Plutarchus auctor est. De purpuris hoc cum succo in massam redactis, vel flore, qui Vitruvio ostium, cum vaginula sola, intellige: talentum de pondere potius quam pretio sumendum est, Durationis causa, mel, in quo massae punicearum immergebantur. Theriacae et aliis antidotis haud frustra admiscetur. Consevat [Note: Cardan. Subtil. l. 8.] ea, et excipit. Lentori, consistentia debetur, et ne ambiens aer [Orig: aër] exhauriat. Servari in melle surculos, nec quicquam propagationi decedere, apud Cardanum habemus: [Note: Scalig. Ex. 179.] Scaliger eo multa servari, multa vitiari reponit. Ille mellis humido quod tenue, dulce, temperatum, non pingue, nec putredini obnoxium adlcribit. Hic iuglandis naturam in eo incorruptam propter oleositatem servari; ficus, persica, pyra, tabo fluida fieri, asserit Tactum a [Orig: à] pane corrumpitur, et in formicas similiaque animalcula abit. Fugitivo denique et exanimi vino vitam reddit, suetum oenopolis mangonium.

[Note: Differentiae.] Differentiae mellis sunt variae. Substantiam si spectes, habetur Aerium, Terreum, Anthinum, Galbanarium, Thymosinum, Cerosum, adulteratum, Aereum [Orig: Aëreum] . Mense enim Maio, Iunio et Iulio, ambrosia quaedam caelestis, liquida, pura, suavissima, plantarum foliis illabitur, ut vulgo [Orig: vulgò] creditur: hanc collectam et imbibitam apes [Note: Plin. H. N. ??? c. 14.] in alvearia deferunt. Initio dilutum est, ut aqua, et primis diebus fervet, ut mustum, seque purgat: vicesimo die crassescit, mox obducitur tenui membrana, quae fervoris ipsius spuma concrescit. Terreum rore abeunte ex terrae ipsius sudore, et plantarum dulci parte exsugitur, densioris [Orig: densiöris] substantiae, totque differentias, quot plantae sunt ex quibus detrahitur, sortitur. De anthino inferius dicemus. [Note: Alex. Aph. 2. probl. 74.] Galbanarioi nomen Aphrodisiensis imposuit, a [Orig: à] pastu apum, quem galbana vitiant. Prodest ad oculorum claritatem. Thymosinum non coit, et tactu praetenuia fila mittit: quod primum gravitatis argumentum est. Si plane [Orig: planè] thymum redolet, consummatum ne dicas: quamquam venditores ab iniecto laudem conciliare solcant. Cerosum crassius est, et in quo [Note: Plin. H. N. 11. c. 16,] crassitudines quaedam innatant. Adde hisce Bithymum, quod ex utroque thymo, albo et nigro paratur, oculis et ulceribus aptissimum.

Loci ratione est, Silvestre, Domesticum, Atticum, Cycladicum, Siculum, Cappadocium, Scythicum, Samogitium, Cephalonicum, Creticum, Cnidium, Mysium, Halizonum, Thracium, Lydium, Aegyptium, Medicum, Hyrcanum, ut alias regiones taceam. De Silvestri in sequentib. agetur, Atticum, quod et Hymettium, id in primis, quod in argentifodinis fit, primas inter optima obtinuit. Optima quippe ibi apum indoles, et terra thymo et aliis florib. luxuriat. Vidit Bauhinus Veronae in pharmacopolio, illudque in vesica elephanti valde [Orig: valdè] crassa, pondere librarum XXI. longitudine duorum cubitorum, latitudinis sesqui cubiti invenit. Ex Africa allatum fuisse verisimile est. Cycladico secundas Dioscorides tribuit. Urbanum et iucundum est. Siculo seu Hyblaeo [Note: Aelian. H. A 5. c. 42.] tertiae debentur. In Cappadocia sine favis conficitur, et perinde ut oleum crassum est. In Scythia quoque et Samogitia laudatissimum habetur: seu quod [Orig: quòd] flores sint meliores, perflato a [Orig: à] septentrionali vento aere: seu quod [Orig: quòd] ibi robustiores vivant, et mel [Note: Cardan. de var Rer. 6 c. 25.] diligentius elaborent. Ex Cephalenia summae bonitatis et saccaro suavus devehi, Cardanus auctor est; ut Aphrodisiensis in insulis et littoralibus optimum esse putat. De Cretico ita [Note: Plin. H. N. 21. c. 14.] Plinius. Aliud in Creta miraculum mellis: Mons est Carina I X. millium passuum ambitu: intra quod spatium muscae non reperiuntur: natumque [Orig: natumqué] ibi mel nusquam attingunt. Hoc experimento singulare medicamentis eligitur. E Cnido

advecturi, Thasio et Hymettio proximum est. Ubiconsenuit, vini conditiones assumit. De Mysio haec apud [Note: Galen. 1. de Antid. c. 4.] Galenum occurrunt- Nostra, inquit, in Asia, collis quidam inter Pergamum et Elcam urbem maritimam porrigitur, thymo scatens, in quo Apes optimum mel reponunt quod ibidem totum absumitur. In Mysia quoque, qua partenostrae provinciae finitima est, tractus occurrit, quem Britum appellant, in quo mel Attico simile penitus, magna cum admiratione conspexi, quamquam deteriora quoque mella ibi proveniant. Extabat ibiquoque monticulus quidam non magnus, saxosus totus thymo atque origano plenus, ad cuius radices agri cythiso plurimo abundabant. Ex eo, collis dominus mel usque adeo [Orig: adeò] dulce colligebat, ut in hac parte, Atticum etiam superaret: acre tamen ut Atticum non erat: idcirco statim nauseam gustantibus excitabat. Apud [Note: Pausan. in Atticis.] Halizones ita concretum exst, ut a [Orig: à] cera seiungere nequeas. Thracicum, arenosum erat. In Lydia ex arboribus colligitur, Incolae pastillos absque cera tanta [Orig: tantâ] duritie conficiunt, ut nisi vehementiore attritu nihil inde [Note: Aphrodis. 2. Probl. 74] demi possit. Aegyptium dilutum est, quod flores illius tractus, nimia Nili irrigatione humescant. In Hyrcania multo folia tinguntur. Exstinguitur, nisi ortum solis colligentis praeverterint, si Curtio credimus. In [Note: Mela 3. de situorhis.] Medea ex arboribus stillat. Ad Amisum denique prodente Aristotele, convehitur a [Orig: à] superioribus locis candidum, craslumque, quod apes in arboribus sine favo, quod et in Ponto fieri notum, faciunt. Brevissime [Orig: Brevissimè] ista [Note: Plin. H. N. 11. c. 14.] complexus est Plinius. Summa quidem bonitatis natione constat, plurib. modis. Alicubi enim favi cera spectabiles gignuntur, ut in Pelignis, Sicilia: alicubi mellis copia, ut in Creta, Cypro, Africa: alicubimagnitudine, ut in Septentrionalibus, viso iam in Germania octo pedum, favo, in cava parte nigro.

Sumptas a [Orig: à] Tempore colligendi differentias recenset eleganter Plinius. [Note: l. c.] In quocumque, inquit, tractu terna sunt mellis genera. Vernum ex floribus constructo favo, quod ideo [Orig: ideò] vocatur anthinum. Hoc quidam attingi vetant, ut largo alimento valida exeat sobolex. Alii ex nullo minus apibus relinquunt, quoniam magna sequatur ubertas, magnorum siderum, (Sirii, Caniculae, Arcturi) exortu. Praeterea solstitio cum thymum et uva florere incipiunt, praecipua cellarum materia. Alterum genus est mellis aestivi, quodideo [Orig: quodideò] vocatur horaeum, a [Orig: à] tempestivitate praecipua, ipso Sirio exsplendescente, post solstitium diebus XXX. fere [Orig: ferè] . Immensa circae hoc subtilitas naturae, mortalibus patefacta est, nisi fraus hominum cuncta pernicie corrumperet. Nemque áb exortu sideris cuiuscumque, sednobilium maxime [Orig: maximè] , aut calestis arcus, (de hoc loco consule Marsilium Cagnatum) si non sequantur imbres, sed ros tepescat, solis radiis, medicamenta non mellagignuntur, oculis, ulceribus internisque visceribus dona caelestia. Quod si servetur hoc, Sirio exoriente, casuque [Note: Plin. H. N. 11. c. 15.] congruat in eundem diem, ut saepe, Veneris, aut Iovis, Mercuriique exortus, non alia suavitas visque, mortalium malis a [Orig: à] morte vocandis, quam [Orig: quàm] divini nectaris fiat. Rutilum omne tale, ut diebus confectum siccioribus. Aestiua [Orig: Aestiuâ] mellatione decimam partem Thasio Dionysio apib. relinqui placet, si pleni fuerint alvei: sin minus, pro rata [Orig: ratâ] portione: aut si inanes, omnino [Orig: omninò] non attingi. Huic vindemiae Atticisignum dedere initium, Caprisicialem diem Vulcano sacrum. (Incidebat is in Nonas Iulii, quae et Caprotinae et vulgi fuga vocabantur.) [Note: Plin. H. N. 11. c. 16.] Tertium genus mellis minime [Orig: minimè] probatum, silvestre, quod ericaeum vocant. Convehitur post primos autumni imbres, cum erice sola floret in silvis, ob id arenoso simile. Athenienses tetrealicem appellant, Eubaea sisaram, quam putant apib. esse gratissimam, fortassis quia nullius tunc alius sit copia. Hace mellatio sine vindemiae et Virgiliar. occasu, Idib. Novembris fere [Orig: ferè] includitur. Relinqui ex ea duas partes apibus ratio persuadet, et semper eas partes favorum quaehabent erithecen.

[Note: Plin. H. N. 11. c. 15.] Dantur et a [Orig: à] Qualitatib. differentiae, Laudatissimum existimatur e [Orig: è] thymo, coloris aurei, saporis gratissimi, quod fit palam doliolis, pingue, marino e [Orig: è] rore spissum. Tale nascitur, ubi thymus, cunicula, origanum, violae, etc. pullulare folent, ut in Achaiae montibus, Hybla, Himetto, et aliis, fieri solet. Taleodoratum, ex dulci acre,

[Illustration:

Cera Seu favus

[Illustration:

Honigftock [Orig: Honigftöck] Faug

[Illustration:

Vespetum Wespennest

[Illustration:

Apiarium Bienenstock Bienen Korb

[Illustration:

Hornus Neft

[Illustration:

Vespetum Wespennest

[Illustration:

Hornusstock

[Illustration:

Wespenstock

[Illustration:

Wespenstock

[Illustration:

Hummelstock

glutinosum, perlucidum, quod minimum spumae vomit. Tale Cretensib. Acramaumorion, Cypriss Chytrum, [Note: Mouf. l. 1. de Insect. 35 p. 28.] Cois Calaminium. tale, si Moufettum sequimur, pingue, lentum glutinosum, grave (unde in fundo optinum) au/to/xuton, clarissimi therebinthini liquoris aemulum, sui ubique simile, et vel nullis vel saltem paucissimis foecibus impuratum, blandissimo calore liquefactum, et levissimo frigore quasi in lapillos concretum. [Note: Strab. Geegr. l. 9.] Tale denique quod Strabo in Attica ad argentarias gigni, et a)ka/phston vocaricribit, Malum est, quod vel iusto crassius, vel iustotenuius, vel diversarum partim est; quod thymum plane [Orig: planè] redolet; multam spumam egerit. Tale quod quia ex custodia computruit, male olet: quia e [Orig: è] cicuta contagium contraxit, graviter; quia acre, naves odore ferit: quia sub vappa vapulat, nihil olet. Venenatum in Ponto ex argolethro Dioscoridi, ex Rhododendri floribus Plinio; ex Aconito Aetio [Orig: Aëtio] , testibus, colligitur. In Carina, Perside, Mauritania et Getulia, vel ob terrae halitus, vel virulentos sucos tale evadit: livore deprehenditur. Apud Macronas insaniosum [Note: Xenoph. de Cyri exped. l. 4.] prodente Xenophonte, habetur. Nec stare quidem poterant, qui eo vescebantur. In Heptacometarum urbe contagiosum, et quod [Note: Stab. l. 12.] stupidos redderet, Strabo reliquit. In Corsica ex cicuta, Ovidius: in Trapezunto Pontica ex buxi florib. gravis odoris, sed quod insaniam curaret, Aelianus. Cognoscitur, si non omnino [Orig: omninò] densatur, rutilum est, alieno odore, et ad nigrediem vergit. Duos tali melle gustato in foro Romano obiisse, apud Galenum habemus. In Troglodyticae parte quae [Note: Scal. Exercit. 132.] Balgada dicitur, adeo [Orig: adeò] Candidum est, ut ne nivibus quidem cedat; durum quasi lapis, solidum etiamita, ut sportis contineatur. Meminit talis et Aristoteles, idque ex puro thymo confectum negat. In Tigremahon et Tagodast, Moufetus ponit. Rutilum est ericaeum. Nigrum, fuscum, spadiceum, [Note: Gal. de Antidot. 14 c. 2.] et lividum suspectum esse solet. Vinosum apud Galenum habetur. Ama-rum iuxta Phasin, et in Ponto. Evadit et vetustate tale. Dulcissimum in [Note: Strab. Geogr. 111] Mysia superius diximus. Foetidum custodia evadit. Farina milii adulteratur. Factitium, ex nuce Indica, et vulgarib. siliquis, quas Graeci kera/tia vocant, paratur, qui Troglodyticam Arabiam incolunt, radices Zingiberis recentes in eo conservant. Mirum vero [Orig: verò] quod Eudoxus Cnidius apud Apollonium refert, Gyzanteres Africae supra Sirtin et Carthaginem gentem, apum more flores colligere, et mellificium exercere, felicitate pari. Diodorus Siculus mellis conficiendi rationem Curetes primos invenisse auctor est.

APPENDIX II. De Cera.

[Note: Nomen.] CERAE nomen a [Orig: à] Graecis sumptum est, khro\s2 his dicitur, seu a [Orig: à] kerai/nein, quod curare est, ut Isidoro placet; seu a [Orig: à] kai/esqai r(adi/ws2 quod favis ignis calore liquatis fiat; seu ab Arabico ???quod ceram Arabibus, ut murum seu parietem Ebraeis significat. Et certe [Orig: certè] favorum cerae sunt ut parietes, intra quos melistagei=s2, liquidum mel stipatur. Dicitur et ma/lqh Galeno teste, quod vocabulum quidam emollitae tantum attribuunt. Potest tamen et durae imponi.

Ex lachtyma arborum ab Apibus [Note: Arist. H. A l. 3. c. 21. Descriptio] confici, Aristot. prodidit. Exomnium arbor. satorumque florib. confingi Plin. rumice et echinopode, seu equinopode, (quidam tribulum, alii echion, nonnulli spinae quoddam genus intelligunt) [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 8.] excepta. Addit. Falsoexcipitur et spartum, (genista, iis dem locis quib. et iuncus sterilis nascens) quippe cum in Hispania multa in spartari is mella [Note: Plin. H. N. l. 21. c. 12.] herbam eam sapiunt. Falso et oleas excipi arbitror, (alibi verum id esse affirmat) quippe olivae proventu plur ima examina gigni certum est. De Lampsana apud Columellam habemus. Modus [Note: Arist. H. A. l. 9. c. 40.] elaborandi apud Aristotelem exstet. Perreptant flores primum primis pedibus, quos leviter affingunt; tum in medios sese abstergunt, et affricant: tandem vero [Orig: verò] tincturam florum aqua

vel saliva sua laboratam, et compactam, in cruscula posteriorumpedum dextre [Orig: dextrè] et celeriter deponunt, et magnitudine formaque lentis collectam, onustae ad proprios lares redeunt, ut Moufetus exponit: Quomodo exprimatur [Note: Coln. R. R. l. 9. c. 16.] Columella exposuit. Expressae, inquit, favorum reliquiae, posteaquam diligenter aqua dulci perlutae sunt, in vas aeneum coniciuntur: adiecta deinde aqua liquantur ignibus, quod ubi factum cera per stramenta et iuncos defusacolatur, atque iterum similiter de integro coquitur, et in quas quisque voluit formas, aqua prius adiecta defunditur. Brevius [Note: Plin. H. N. l. 21. c. 14.] ita Plinius. Cera fit expressis favis, sed ante purisicat is aqua, et triduo in tenebr is siccatis, 4. die liquat is igni in novo fictili, aqua favos tegente, tunc sporta colatis. Rursus in eadem olla coquitur cera cum eadem aqua, excipitur que alia frigida, vasis melle circumlitis.

[Note: Locus.] De Loco non est quod multa dicamus. Habetur ubi et apes. Corsis olim tam copiosa, ut Romanis tributi loco centum milia, (ducenta posuit Livius) pondo persolverint. ExR ussia et Moscovia in u7niversam fere [Orig: ferè] Europam defertur. Ad Mombazzae urbem ingens eiusdem vis. Livones olim [Note: Crantz. Vand. 16. c. 9.] purgamenti instar reiecisse, a [Orig: à] Crantzio proditum. Eiusdem usum et fluvii Senegaeaccolae ignorant.

[Note: Natura.] Ad Naturam spectat, quod calore Solis candefiat, cum caro nigrescat: quod coacta opaca sit, liquida pellucescat: quod facile [Orig: facilè] calore emolliatur; et denique, quod cum oleo facillime [Orig: facillimè] , cum vino et aqua difficulter confundatur. Causas in Aldrovando vide.

Usum nobis praestat eximium, in Medicina, scribendo, pingendo, sigillando, imaginibus, conglut inando, lucem praebendo, et aliis. In medio quodammodo est calefacientium, refrigerantium, humectantium et siccantium. Habet aliquid emplastici et crassarum partium, [Note: Galen. de simp. l. 7.] ut Galenus scribit. Ideo reliquorum medicamentorum materia efficitur, et ad emplastrorum, et ceratorum compositionem adhibetur. Praebetur dysentericis cum pomo assato. Nervis et tendonib. denudatis applicatur. Linteo in cera intincto, et calidissime apposito, iuncturar, ex frigore dolores tolluntur. In Ictero cum ovi vitello ad duritiem cocto, aliquot granis croci, et syrupo absynthii, pillulae ex eadem laudatissimae. Valde sitim excitant. Dat et oleum, in diuresi, et tumorum emolliione eximium, cuius praeparationem apud Chymicos vide. De Adulteratione et Coloratione alibi dicetur, sic et de aliis usibus.

[Note: Differentiae.] Genera cerae dantur aliquot. Est Nativa, est et Factitia. Habuit Aldrovandus Indicam, colore flavo, viridi, rubro, et nigro, lapideae prorsus duritiei, quam ed lacca confici ab Acosta [Note: Dios. M. M. 2. c. 76.] discimus. Laudatissima est recens, subpinguis, prua, odorata, halitum melleum referens, Pontica aut Cretica. Pontica, si Galenum sequimur ob flores [Note: Plin. H. N. l. 21. c. 14.] absynthii amara est. Plinio optima quae Punica dicitur, (candidissimam omnium Dalechampius facit) proxima quimmaxime [Orig: quimmaximè] fulva, odor is que mellei, (hinc Cicero, unguenta gratiora esse quae ceram quam quae crocum redolent, scripsit. Sic omnino [Orig: omninò] legendum, non terram) pura, natione Pontica, quam constare, addit, equidem miror inter venenata mella. Deinde Cretita, plurimum enim ex propoli habet. Post has Corsica, quoniam ex buxo fit, habere quandam vim [Note: Plin. l. c.] medicaminis putatur. Alba, seu candida, quam quidam virgineam vocant, quomodo fiat Dioscorides et Plinius prodidere, Ventilatur, inquit hic, sub dio saepe [Orig: saepè] cera fulva. Deinde fervet in aqua marina ex alto petita, addito nitro. In de ligulis hauriunt slorem. id est, candidissima quaeque, transfundunt que in vas quod exiguum frigido habeat. Et rursus marina decoquunt separatim: dein vas ipsum refrigerant. Et cum haec tar fecere, iuncea crate, sub dio siccant Sole Lunaque: haec enim candorem facit. Siccantes, ne liquefaciant, protegunt tenui linteo. Candidissima vero sit post insolationem etiam incocta. Scilicet. Tollitur ita a [Orig: à] cera mel, eaeque partes exspirant, quarum tenuitate color conflatur. e)cikma/zetai [Note: Scal. Ex. 323. 12.] mel ab igne, inquit Scaliger. Venetiis candidissima habetur. Talis et Tarentina fuit. Adulteratur

therebinthina. Inalbescit et tractando. Unde tra/ktos khro\s2 leukota/tou Aetio dicitur; et traktai/zein Phavorino inalbescere. Sed et kapuri/dia tracta dicuntur, quod manib. tactata albe scant. Medicis utilissima est, et commendatur a [Orig: à] Paulo ad psoram. Usurpatur et ad excipiendos pulveres in masticatoriis, et quidem factitia, qualis Tyrrhenica fuit. Convenit renib. inflammatis. Paulus leukou= protro/ktou meminit. Flava ob aeream [Orig: aëream] ex melle naturam magis emollit, relaxat, et dolorem solvit. Frequentius liquefacta terrestrem naturam contrahit. Ideo [Orig: Ideò] recens et nova adhibenda, Virginem vocat Hollerius, a [Orig: à] iuvene Apum populo elaborata. Actuarius propolia esse dicit. Commendatur abeodem in ceratis. Viridis in Aegyptiacis numerat [Note: Holler. Instit. Chir. l. 6. c. 7.] inter medicamenta purgantia Hollerius, vel mollita oleo imponitur. Nigrescit [Note: Plin. H. N. l. 21. c. 14] cera, ad dito chartarum cinere sicut an chusa ad mista, rubet. Colligitur [Note: Arist. H. A. l. 8. c. 7.] tamen et in Moluccis insulis et America naturaliter nigra. Mirum quod scribit Aristoteles tepefacta iunior. boum cornua in cera flecti: nec sentire dolorem pedum, si ea inungantur.

[Note: Propolis.] Addere aliquid de Propoli et Erythace placet. Illa dicitur quasi suburbana, quod prae forib. alvei ab apibus aedificetur. Grae cis alias [Orig: aliàs] smh)nion, samulis2 et aigestros. Scribonius pro cera virginea accepit: pro faece alvearium Silvaticus. Bellunensis sorditiem parietum vocat, et pro Bdellio adhibert. Nonnulli ab arborib. stillare contendunt, alii primum esse favum: Dicerem, crassiorem quandam esse materiam, inter commosin, quae Aristoteli Mitys, pisso/khron et ceram mediam, flavescentem, odoratam, styracemreferentem, et in mastiches modum ductilem. [Note: Moufet. Theatr. Insect. l. 1. c. 6.] Cordus apud Moufetum, lacrimam esse, arborum gemmantium oculis innascentempscribit. Collectam, circa vestibulumalveorum ab apib. suspendi, contra iniuriasfrigoris munimentum. Quatuor eius facit species. Prima e [Orig: è] nigra tantum populo colligitur. Aegyrinam vocant. Tractatu est mollis, visci instar, colore flavo, odore iucundo, somnifero; et styracis aemulo: sapore populneis gemmis respondente. Secunda, ex berula, eamdem redolet, colore inter flavum, cinereum et subviridem medio, ductilis. Tertia ex Alpinae populi lacrimis colligitur, eaque rara. Quarta, ex his omnibus eaque mixta. Desitum iam est ea uti. Apiarii exemptis fa vis confundunt: et cera, quae Avic. Mum nigrum, nihil aliud est quam [Orig: quàm] quod dam post decoctam ceram fundum petens sedimentum. Resolvitur oleo veluti cera, sed praeponderat, et fundo illabitur. Sincera et odoratissima optima. Fusione in aquam facile [Orig: facilè] a [Orig: à] cera seiungitur. Cretica et Passidica, quod [Orig: quòd] maior illius pars a [Orig: à] styracis et ladahi pinguedinecolligatur. Usum si spectes vitiosam materiam ex alto elicit. Celso inter anastomica recensetur. Aetio [Orig: Aëtio] calefacit, discutit, maturat, extergit. Varro propter multiolicem usum, multo carius in sacra via, quam mel ipsum venditam scribit. [Note: Varro R. R. l. 3. c. 16.] Inde forte [Orig: fortè] Ceraesanctae apud Largum nomen. Veteri tussi suffitu prodest. Gutram rosaceam ex aqua tollit: impetigines illita extirpat, et ad plurima prodest.

[Note: Erithaca. Arist. de plant. l. 2.] Erithacam Aristoteles Sandaracham et Smerion, alii Cerinthum vocant. Doctioribus est Vernilage, quibusdam a [Orig: à] tempestate Vernix. Rusticis Lombardis, apud Niphum. Carbina. Diximus de eo ex plinio supra. Varro gluten esse vult, quo favos extremos apes inter se compingunt. Mira ei vis eliciendi examina. Ubi volunt examen considere, ramum erithace, addito apiastro, oblinunt. Virgilius gluten vocat.

CAPUT II. De Fucis.

[Note: Nomen. Aldr. Hist. Ins. l. 1. c. 5.] FU cus a [Orig: à] fuco, seu quod [Orig: quòd] sit fucata apis; seu quod fucum faciat, et praetextu alvearia calefaciendi, mellificia absumat, dictus videtur. A fagou=mai qui deducunt, audaces nimis sunt: ut et illi qui a [Orig: à] furando, quamvis Verum sit furari. Graecis est khfh\n et

qrw/nac. ko/qouros epitheton est, para\ to\ keu/qein th\n e(autw=n ou)/ra/n, quod aculeum, ut aliae apes non exserat.

[Note: Descriptio Colum. R R l. 9. c. 15.] Columella eos genus amplioris incrementi appelat, simillimum apum, [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 11.] atque in ter gregalia animalcula collocat. Plinio sunt sine aculeo, velut imperfectae apes novissimaeque, a [Orig: à] fessis ac iam emeritis inchoatae, serotinus fetus, et quasi servitia verarum. [Note: Artist. H. A l. 5. c. 22.] Aristoteles quartumgenus apum, sed perperam, nec enim mella faciunt, facit. Vulgari ape fere [Orig: ferè] duplo maior est: imo [Orig: imò] Regem crassiore et compactiore statura aequat. Duces eslent, si aculeo instruerentur. Magnitudo ex vitae in stituto obtigit. Nihil superfluitatum laboribus absumitur; et interdiu et noctu sese liquore melleo ingurgitant. Colore splendente nigricant magis quam [Orig: quàm] apes. Qui Fur, [Note: Arist. H. A. l 9. c. 40.] Aristoteli fw\r, Hesychio fw/rios, dicitur, minor est. Plin. inter apes grandissimos [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 17.] nominat, nigros, lataque alvo, ita appellatos, quod furtim mella devorent.

[Note: Generatio] De Generatione, variae sunt opiniones. Ex mulis putrescentib. nasci prodidit Isidorus, ex asinis Cardanus, ex equis Plutarchus et Servius. Sunt qui aliunde, ex cerinthi, oleae, vel arundinis floribus portari credunt. Alii ex apibus degeneratione quadam fieri existimant, posteaquam aculeos perdidere. Nonnulli has ex fucis originem ducere nugantur. Quidam denique in mares et feminas distinguunt, (sane [Orig: sanè] Varinus khfh/nas2 tou\s2 a)/r)r(enas2 tou\s2 a)pra/ktous2 tw=n melissw=n explicat) et coitu [Note: Arist. de gener. lib. l. 3. c. 10.] propagari contendunt. Aristoteles exapib. longioribus et porrectiorib. prodire tam fucos quam fures affirmat, et quidem annis prosperis, quib. largior mellis copia speratur, abundante humore, quod et ex Plinio superius adduximus. Addit. seorsim gigni si Dux vivat: si obiit, in Apum loculamentis, et hos fieri animosiores. Minores vero [Orig: verò] ipsis cellas confingunt; nec eas sparsim per alveum, sed edxtimis et velut eiectitiis castris. Sic in tra ternarium numerum, ratione generationis, totum Apum genus redegisse videtur. Duces et se ipsos et aliud genus gignunt: Apes fucos: fuci gignendi facultate dest tuuntur. Fetus autem prout A pum, candidus est: ex eo vermiculi apum vermiculis minores exsurgunt.

Graecis quibusdam a)suntelh\s2, a)telh\s2, a)leitou/rghtos, a)su/mbolos, mhde\n ei)s2 th\n koinh\n sumfe/rwn, [Note: Virg. Georg. l. 4.] fucus est: ideo Virgilius immunem ad aliena pabula sedere dixit. At quibusdam visum magno esse usui. Vivunt quidem, si mellisicium atten das perpetuo [Orig: perpetuò] otiosae: imo [Orig: imò] totum diem in mellariis cellulis latent; nocte, sopitis somno apib. opera invadunt [Note: Aelia. M. A l. 1. c. 10.] et vastant alveos, ut Aeliano proditum; sed si nos Bartholomaeus Anglicus non fallit, regias mansiones, illasque magnificas, in apice et meditullio favi specioso cooperculo [Note: Tzetz. Chil. 8. Hist. 227.] insignes, exstruunt. Tzetzes u(drofo/rns2 facit: Columella seminibus, quibus [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 11. Colum. R. R. l. 9. c. 11.] apes figurantur insiderescribit. Ad fovendam et educandam novem prolem adhiberi, exclusis proturbari: quae omnia egregie [Orig: egregiè] Plinius. Domos, inquit, primum plebeis exaedificant, deinde regibus. Si sper atur largtor proventus, adiciuntur contubernia et fucis. His cellarum minimae, sed ipsi maiores apibus. Sunt autem fuci sine aculeo, velut imperfectae apes, novissimaeque, a [Orig: à] fessis et iam emeritis inchoatae, serotinus fetus, et quasi servitia verarum apum. Quamborem imper ant iis. primosque in opere expellunt, tardantes sine clementia puniunt. Neque in opere tantum, sed in fetu quoque adiuvant eas, multum ad calorem conferente turba, Certe [Orig: Certè] quo [Orig: quò] maior fuerit multitudo, eo maior fiet examinum proventus. Cum mella coeperunt maturescere, abigunt eos: multaeque singulos aggressae trucidant. Net id genus, nisi vereconspicitur. fucus ademptis alis in alveum reiectus, ipse ceter is adimit: Vel potius, si Aristotelem sequimur, ceteror. fucor. intus relictorum alas ipsae apes comedent: ut male [Orig: malè] Plinius, ou(/tos pro au)tai\ legerit, et tw=n loipw=n [Note: Arist. H. A. l. 9. c. 40.] ad apes retulerit. Sunt qui ex Aristotele favos in eodem alveo fingere tradunt. Manent enim maxima temporis parte intus, cumque exeunt efferunt sese fusim, in sublime, gyroque volitant, et quasi exercitium faciunt, quo peracto, domum redeunt, et

epulis perfruuntur. De Antipathia quae occurrunt, ex iam dictis petantur. De Furibus hoc adicere placet, adeo [Orig: adeò] sese aliquando replere, ut vix exire aut resistere possint: saepe [Orig: saepè] in apum cellulis parere: neque mel colligere, nec ae des erigere: ingressos, verberari et pro foribus semianimes relinqui, saepe [Orig: saepè] morte affici.

CAPUT III. De Vespis.

[Note: Aldrov. de Ins. l. 1. c. 6. Nomen.] VESPAE a [Orig: à] Latinis nomen inditum esse puto, non tam quod [Orig: quòd] vesperi muscas capiat; vel vi petat et adoriatur; quam [Orig: quàm] quod [Orig: quòd] vesca, id est, gracili sit pede. Graecis sfh\c et sfh/kion, aut a [Orig: à] sfi/ggw stringo et gracilem facio, aut a)po\ th=s2 diasfagh=s2, quod [Orig: quòd] medio ita sit dissecata, ut quasi hiare appareat, dicitur. Nicandri Scholiastae sunt leukospa/des2 Suidae de/llides2 et de/liqes2. Hesychio au)lh=tai et passa/leres2 Gazae, sed kataxrhstikw=s2 an)qrh/nai. Hae enim potius Crabrones [Note: Deseriptio] dici debent.

Animal est gregale, annulosum, oblongum, quatuor alis membraneis, (quarum primae maiores) praeditum, exsangue, in tus aculeatum, sex pedib. instructum, colore luteo deaurato, super maculas ni ras trianguatim positas, corpore toto transversim variegatum, unde forte [Orig: fortè] Pollioni dia/xrusos dicebatur. Corpus medio pectori tenuissimo veluti filo alligatur, ut [Note: Mouf. Theatri Insect. l 1. c. 8.] veluti elumbes et hiatulae appareant. Aculeum omnes gerere, Monfet. existimat. Vat. eo ab Ape distingui putat, [Note: Varro R. R. l. 3. c. 16.] quod [Orig: quòd] Apis sit brevior, compactior, pectore ac dorso pilosis, capite oblongiore, acutiorerostro, minusclolorata alvo, annulor. lin eis colore ruffis, et nigris ut plurimum distincta, antennas, sub oculorum regione locatas habet vespa vero [Orig: verò] longior, veluri quadam fistula medio cohaerentib. alvo et pectore, glabra tota, rotundiore et breviore capite coloratior: et antennas supra oculos gerit.

[Note: Locus.] Gaudent locis asperis, in iisque magis multiplicantur. Quaedam tn. gehera quibusdam in locis, ut post dicemus, non reperiuntur. In insula Nicesin, Ortelio referente, mortem ictu inferunt. In extremo polari climate frequentissimas [Note: Olaus M. l. 22.] Olaus ponit. Condunt et vespeta, cellulis et foraminib. plenos in quibus nidificant et stabulantur. Reperies ea in sublimi aliquam do, tectis, arborum truncis, montibus et quercubus: aliquando sub terra, in maceriis, cavernis et speluncis. Aldrovandus et in leguminibus et in humilioribus arbusculis conspexit. T ria nobis idem de dit. Unum ovale sub nucis iuglandis arbore, terra ad pedis altitudinem effossa: alterum, subterraneum itidem, sed orbiculatum: tertium phialiforme. Prioris haec erat constitutio. Antrum, inquie Aldrovand. seu foramen angustum: nempe ea amplitudine, qua singulis pateret aditus in terrae superficie conspicuum erat, a [Orig: à] quo iter erat eiusdem amplitudinis tendens ad Vespetum, non quidem recta [Orig: rectà] , seu perpendiculari linea deorsum ren dens, sed ad latera per cuniculos quosda duorum, plus minus palmorum intervallo, a [Orig: à] primo (quod in summam humum desinit) foraminis vestibulo. Hic maiori et ampliori sinu terra excavata est rotunda prope [Orig: propè] modum, ac ipsius Vespeti ovali figurae proportione respondens, ita tamen, ut inter Vesparum domicilium, et telluris cava latera, tantum sit spatii, quantum ingressuris sua penetralia vespissufficit, ad transeundum arctum illud ostiolum totius alvearis unimcum, ad latera collocatum. Hac scrobe aperta, effossaque vesparum aedificium, domiciliumque apparuit, figura fere [Orig: ferè] ovali, altum fere [Orig: ferè] dodrantem, duas palmas transversas medio latum, undique ceu ovum testa, ita hoc membrana corticea obductum, eaque subalbida arenosa, simili lichenimarino, eiusdem cum favis substantiae, non ut Apum cerea, sed lignosum quid habente, siliquisque tenuiorib. leguminum, seu lunarie maioris bulbonaca dictae pericarpio, aut scabiosae

simillima substantia. Huius superna pars, recti vicem gerebat, et velutituguria ac mappalia culmine medio in conum fastigiato ab imbre undiquaque (cum forte [Orig: fortè] incidir) defendebat, inque parietum lateribus omnem hostilem incursum aditumque praecludebat. Infima basis fundamenti vice fungebatur, denique undiquaque a [Orig: à] sordibus, putredine tutasreddebat. Hoc veluti putamine detracto seni favorum sese produnt classes seu orbes, qui sibi mutuo [Orig: mutuò] ceu tabulata solaria, aut contignatione super ponuntur, ac imminent, iustoque dissite intervallo. Sed ne tabulatasuperiora in inferioracollabantur ?fetusque premant, aut suffocent, singula columnis quibusdam sustinentur, quae non susque deque formatae sunt, et constitutae, sed a [Orig: à] lata basi incipiunt, et ad concavam, seu pronam superioris tabulati faciem lato, ac protenso epistilio proten duntur, instar clavi utrinque capitati pollicis lati longitudine, ita ut fornices, et hypogaea videantur, infimi ac supremi orbes exigui, et an gusti, medii amplissimi, reliqui orbes mediae amplitudinis. Singuli plurimis cellulis abundant sexangulis, in quarum quibusdam Vespae adultae, in aliis fetus iuniores, attamen perfecti, et alati, aliis Vermiculi condebantur, qui omnes posteriori parte sursum siti erant, capite deorsum.

De altero nihil singulare occurrit. Phialiforme, erat collo angusto, contra ventre capa cissimo, cui latus pediculus appendebat. Materia constabat subtili, membranosa, qua undique circumductum erat. Forfice per longitudinem dissectum, tres membranas, illasque inani spatio distinctas, per quas circumcirca percurrere poterant, exhibebat. Prima membrana, exteriore minor, secunda amplior, tertia omnium minima conspiciebatur. In intimae medio, septem cellae eaeque sexagonae erant.

[Note: Victus] Apollonio w)mobo/roi, Aristoteli mhlobo/roi, quod [Orig: quòd] crudis carnibus malisve maturis vescantur. Sed nec pyris, prunis, uvis, floribus fructibusque variis parcunt; ncc ulmorum succo, saccharo, aut melli. Muscas etiam grandiores venantur et amputato iis [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 21. Arist. H. A. l. 9. c. 41. Plin. H. N. l. 11. c. 33.] capite, reliquum corpus auferunt, ne apibus quidem parcentes. Serpentib. avide [Orig: avidè] vesci apud Plin. legimus, eoque alimento mortiferos ictus facere.

[Note: Arist H. A. l. 9. c. 41.] Sexum agnoscit Aristoteles. Maiores et robustiores mares, instruunturque aculeo: minores imbecillioresque feminae, et carent eo. Matrices vocari possent, nisi eas Arist. latiores, ponderosiores, crasiores, et vespis maiores poneret. Dari sexus, apud quosdam indicium, quod [Orig: quòd] , si vespam ex pedibus ceperis, et bombilare liveris, quae aculeo destituuntur advolent. Coire visas fuisse, idem ipse scribit: alii ambigunt Vincentio, agrestes cum domesticis rem habent. De Generatione ita Aristotel. duob. locis. Primo, Crabrones vespaeque favos exaedificant pullis suis, si ducem habeant nullum, eumque palantes quaerant. Ac crabrones quidem in sublimiloco: vespae inforamine: quae ducem habent sub terra. Horumitem favi sexanguli, quemadmodum ut apum, compositi non e [Orig: è] cera, sed ex corticea materia et araneosa. Ad cellae latus deponunt fetus suos guttae magnitudine, quae parieti haerent. Non omnibus in cellis tamen simul fetus est: sed in quibusdam adeo grandes, ut etiam volare possint: in aliis nymphae: in aliis vermiculi adhuc. Quibus solis subest stercus, sicuti etiam in apum genere. Ac quandiu nymphae sunt, neque moventur, et obducuntur folliculo. Altero. [Note: Arist. H. A. l. 9. c 65. Scal. edis.] Duces ubi cepere locum conspicuum, ineunte aest ate fingunt favos: et constituunt, quae vespeta vocantur pusillae. Puta [Orig: Putà] , quaternis ostiolis, aut prope [Orig: propè] modum: in quibus vespae oriuntur non autem matrices. Quibus adultis, deintegro, praeter superiores telas, alias maiores construunt: atque his aduli is alias. Adeo ut ad finem Autumni plurimae et maxima vesparia sint. In quib. dux, quem matricem nominavimus, non amplius gignit vespas sed matrices. Oriuntur hae, grandiorum vermium specie in quatuor aut non multo plurium inter se continuatarum [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 21.] superior: cellar. labris summis. Plin. addit. Fetum ipsum inaequalem et barbarum aelium evolare, alium in nympha esse, alium in vermiculo. Et autumno non vere omnia ea. Maximo numero matrices

oriuntur, si anno proximo vesparum et imbrium copia praecesserat. Vermiculi antequam in Nympham transeunt oblongi sunt, vermiculis in carne (e)ulas2\ vocat Hippocrates) et in avellanis nascentib. non dissimiles, albicantes, in cisuris notabiles, extremo corpore cra ssiore, linea nigricante per dorsum discurrente, sine pedibus non repentes, sed huc, et illuc se volutantes et moventes. Deposito fetu, tenui quadam pellicula cellas obvestiunt, qua, ubi ad perfectionem ducuntur perfracta, egrediuntur in lucem, et a [Orig: à] biduo volucres circumvolant. [Note: Plutar. in Cleomene. Antigon. in Mirab. Plin. H. N. l. 11. c. 20.] Oriri et exputricertum. Ex equi cerebro nasci prodidit Pachymerius; ex carnibus, Plinius, Plutarchus, et Antigonus. Nasci ex asini corio, apud Isidorum: ex Crocodili sanguine vel cadavere apud Horum; ex putredine arborum et fructuum apud Albertum legimus. Ex senis cervi, capitis sub oculo terebrato osle concrevisle, Vincentius Belluacensis, ex vetustissimo quodam auctore tradidit.

[Note: Aetas.] Vitam quod spectat, matrices bimatum non superant: Operariae una cum autumno finiunt aetatem. Imo [Orig: Imò] , inquit Moufetus, ut rum matrices sive duces an ni superioris, novellis iam procreatis ducibus intereant, una cum vespis novellis, idque similimodo semper eveniat, an amplius etiam temporis possint vivere, multi dubium relinquunt. Agrestes vivaciores habentur. Vitae brevitatem, tenacitas compensat. Nam si alvos a [Orig: à] capite, hoc a [Orig: à] pectore seiungas, ferient tamen, et quidem nec levius quam [Orig: quàm] antehac. Circulariter volant, quia cauda destituuntur. [Note: Usus.] Cedunt tinunculis, hirundinibus, noctuis, taxo, et vulpi in cibum. Vulpes caudam in vespetum inserit: onustam, ad arbores allidit: et mortuis vespis vescitur. Pseudosphecem, quam solitariam vocant, sinistra apprehensam atque annexam, (quae prima eo anno capitur, maxime [Orig: maximè] conducit) contra quartanam laudat [Note: Plin. H. N. l. 30. c. 11.] Plinius. Mizal dus aquae ex vespis stillatitiae meminit, quae tumores absque dolore excitet. Inflativum esse necesse est. Curatur ictus si contuasa vulneri imposueris, vel emplastrum ex terra furnorum, acero, et muscarum capitibus. Alii extra sucum citrulli, folia teneriora siliquae Plinii, salviam cum aceto, cretam in pulverem redactam, melissophyllon cum oleo, asparagum tritum cum melie, fimum denique bubulum laudant': intus, sucum sampsuhci cum bolo Armeno et agresta folia tenuiora lauri cum vino; Altheae decoctum ex posca; rutae vel melissophylli sucum; folia eiusdem commanducata, etiam commendant. Si a [Orig: à] venenatis ictus est, quod stupor, delirium etiam ostendunt, locus primo [Orig: primò] scalpello aperiatur; dilatatus sugatur, insequenti cataplasmate ex terrae in qua vespae nidificant rasura, cum aceto subacta. Inter praeservativa, malva et althaea palmam tenent. Quomodo capiantur vide apud Moufetum. Inserviunt et ad praesagia. Longam portendunt [Note: Steph. de Agric. 1. c. 8.] hiemem, si ante finem Octobris apparuerint: pluviosam ac frigidam, si multis in Iocis, ante Vergiliarum exortum, subterraneos specus glomeratim ingrediantur: ingentes imbres, si multae autumno generantur. [Note: Theophrastus de sign. tempor. Aratus in phaenom. theon in Comment.] Scilicet, frigida cum sint animalcula, subterraneos quae calent specus subeunt: et quia nonnisi terra humida et vaporosaprocreantut, nimiam humoris copiam, si copiose proveniant, indicabunt. Capuae, ingens earum multitudo quae in aede Martis consederat, hostium adventum, et et urbis in cendium quasi praesagiebat.

[Note: Differentiae.] Differentiae vesparum sunt plurimae Aristotel. silvestrium, domesticarum, [Note: Arist. H. A. l. 9 c. 41.] matricum, seu Ducum et Operariarum [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 21;] meminit. Apud Plinium sunt Ichneumones, et Pseudosphecae. Apud alios occurrunt, pa/rnopes2, pemfri/dones2, bembi/kes2, parvae, magnae, flavae, Indae, spuriae, venenatae, solitariae, Laertae, Aculeatae, non aculeatae. Aldrovandius duodecem species quas observavit descripsit, quarum icones damus. Moufetus duas ex Hungaria accepit, quae etiam hie exhibentur.

Ferum illud et Silvestre genus rarum

est. In montib. et silvis nascitur. et non sub terra sed in quercu nidificat. Grandius est, porrectius, nigrius, varium, longius, fortius aculeatum. ictuque a cerbius. Auctores sunt, ter novenis punctis interfici hominem. Vivit toto anno; et hieme, caesa arbore, evolat. Hiemem in latebra [Note: Moufett. de Insect. p. 45.] exigit. Moufetus semel in silva Essexiensi cum vitae periculo observavit. A toto examine obrutus fuisset, nisi aliquot genistae ramulis sese defendisset. [Note: Varro R. R. l. 3. c. 16.] Varro pilosas magis facit. Domesticae, quae et Cicures, et placidae, seu mitiores, minores sunt. Dividuntur in Matrices et Operarias; quarum illae biennio durant, et maiores sunt. Plinius clementes facit. Latior earum, addit, species: dubiumque an habeant aculeos, quia non egrediuntur. Operariae in opere versantur, et matres pascunt. Ichneumones, minores sunt quam aliae, et unum genus ex araneis perimunt phalangium appellatum, et in nidos suos ferunt, dein de illinunt, et ex iis incubando suum genus procreant. Vocanturita, quod [Orig: quòd] i)/xnai, exiles nempe et graciles videantur. Pseudosphecae caput, fuscum, duo brevia et gracilia in fronte cornicula; oculi magni, nigri, prominentes; os oblongum, bifurcum, pectus crassum ac prominens, quibus tres utrinque pedes affixi; scapulae densae, gibbosae; corpus procerum, gracile, articulatum; alae fuscae, duae; pedes hirsuti, et et colorem alarum assecuti.

Parnopes uvas tam maturas quam [Orig: quàm] immaturas exsugunt. Unde ita dicantur, nescire me fateor. Noctuarum stridularumque praeda sunt. pe/mfrh/dwn, [Note: Nicand. in Theriac.] Nicand. Scholiasti, est animalculum sfhkw=des2, minus ape, maius formica, aligerum, albo nigroque colore varium. Montes saltusque incolit, et e [Orig: è] fruticum floribusmelleos sucos carpit, et in cavis quercubus stabulatur. Idem esse cum tenqrh/nh, aut tenqrh/dwni, non facile [Orig: facilè] dixerim. *be/mbic apud Nicandrum ex vesparum quoque genere insectum, me/lan kata th\n xroia\n, ke/ntrw| xrw/menon, coloris nigri: aculeo ntens: Vocatur, ni fallor, et be/mdic. Nicander silvestre et montanum facit. De pervis [Note: Ardoyn. l. 8. de Vanen.] nihil singulare occurrit. Magnarum, quaedam capita nigra, et aculeos plurimoshabent. Flavae Ardoyno citrinae, in duas divisae partes in medio tenuissimi ligamenti benesicio haerent. Indae sunt et domesticae, quae innoxiae; et silvestres, quae virulentae. Quas Oviedus descripsit, sunt corpore magno, colore Luteo, ad album tendente, alis maculatis nigris, extremitate aliquantulum albicante. Spuriae apum aut muscarum figuram [Note: Moufet. l. c.] obtinent. De Venenatis in silvestribus et Indicis dictum. Laertae huc spectant, quia mortiferam plagam, ut laertae viperae formicae inferunt. Solitariae in muris et aggeribus congestis nidificant. Ante ostium foraminis luto sa ponitur porticus. Longitu do eius duosquasi transversos digitos aequat: intus laevigato luto emplastratur. In aculeatas et non aculeatas distinxit Aristoteles.

[Note: Aldrov. de Ins. l. 1. c. 6. p. 202. edit.] Desuis ita aldrovandus. Quae a [Orig: à] me observatae sunt vespae.

[Note: Bononiens.] Prior vesparum omnium, quot quot observavi maxima est toto corpore atro, praeterquam, in superna alvo, ubi quatuor sunt maculae lutee, illae sc. quas albas icon exprimit. Caput minus, quam in plerisque aliis a [Orig: à] cervice distinguitur, in quo oculi nonnihil lutescunt. Antennae sunt magnae, et latiores, quam in aliis, nigrae, nigri quoque pedes, et hiruti. Alae argenteo, et aureo obscuro ad castaneum inclinante resplendent.

Secundum genus est vespar. minimarum, alis proportione latiusculis, et oblongiusculis subslavi coloris. Corpore toto ex nigro ad castaneum vergente, sed zonis ex alvo flavis ad croceum inclinantibus distincto. Caput erat exiguum valde [Orig: valdè] , punctis duobus croceis fere [Orig: ferè] , superne [Orig: supernè] insignitum. Oculi nigricabant, antennae nigerrimae in extremo obtusae, Pedes exigui, colore croceo.

Tertia magnitu dine Vespae vulgari compar, vel paulo [Orig: paulò] minor, sed tota atra, antennis, pedibusque longissimis, capite ovali, alvo breviori, lineis exiguis transversalibus, su bflavis distincta, tenui ligamento pectoriannexa.

Alae vero argenteae, splendidae, subrubris velut venulis percurrentibus praeditae.

Ex minimarum genere sunt quarta et quinta: quarum prima tota atra est, capite nimirum [Orig: nimirùm] , pectore et alvo, quae partes fere [Orig: ferè] aeque [Orig: aequè] magnae sunt, quod in aliis non observabis: Pedes quoque nigri sunt, et leves, antennae item nigrae et exiles: Alae fuscescunt. Altera capite item est nigro, rotundo. Huic antennae brevioressunt, sed nescio quid velut tricuspidem exserit; pectore est angusto, qua capiti haeret latiore, ac lutescente, qua [Orig: quà] alvo angustiore et nigro, alvo fere [Orig: ferè] rotunda, primo lutea, dein modo lutea, modo nigro varia. Alae ad aureum colorem accedunt.

Allatam ad me eam, quae sexto loco depingitur, propter miram capitis formam. Simiae quodammodo aspectum aemulantem, Vespam sinuformam nominavi. Tergore est craslo, rubicundo: rubicundo it. vertice, oculis nigris, maiusculis, infra linea semilunaris, ceu os constituit. Alvus it. crassa est, sed tenui pellicula tergori adhaeret: Anterius nigricat, in extremo candicat, punctis transversalibus nigris. Alae fuscae, sed perperam duas tantum pictor expressit.

Septima inter magnas et parvas ambigit, tota atra, sed maculis undique aureis, aut flavis interstincta, iis autem, quae in expressa icone albae apparent. Pedes non ut in aliis Vespis, tenues, sedcrassi respectu corporis, quod compactius est, colore subcroceo antennae aterrimae, exiles, et breves, Alae cinereo [Orig: cinerèo] luteo.

Octavae icon, Vespae est imperfectioris, quam ut posset volare, seminympha adhuc, ut ex nympha recens orta. Corpus ex albo ad luteum vergere incipit, nondum maculis dist inctum. Est eius generis, quod decimo subinde loco depingetur, nimirum favis in sidens.

Nona pectore est longissimo, alvo mediocris longitudinis, ita in vicem haerent, ac si duae diversae essent Vespae. Tota flavo et nigro colore alternatim constat, pedes et antennae sunt longi, sed valde [Orig: valdè] tenues, coloris ferruginei. Ferrugineae quoque alae sunt quatuor, quamquam tinae tantum [Orig: tantùm] sint depictae. Caput quoque luteo, et nigro colote variat.

Decima eius dem omnino cum novissme [Orig: novissmè] descripta coloris est, sed breviori pectore. Vespeta talia quali in si det, fere [Orig: ferè] aedificat, vel ad fen estras, vel ad arborum ramos, vel alicubi alio in loco.

Undecima elegans genus silvestrium vesparum est, alvo miniacei coloris, sed annulis nigris, et nigra podicis extremitate. Alas habet quatuor, oblongas, sed angustas coloris ferme [Orig: fermè] cinerei. Pectus, et dorsum nigricant, et ad ferrugineum vergunt. Caput eius dem est coloris, rotundum, exiguum: antennae vero [Orig: verò] longiusculae, nigrae in extremo acutae.

Duodecima tota est coloris fusci, ad atrum vergentis, pedibus longiusculis, longis item antennis: capite, et alis nonnihil ad ferrugineum accedit.

Decimotertio, ac postremoloco depictum Vespis congener iudicavi, quamquam revera nondum didicerim an favificet. Corpore ex procero, nigro, et flavo coloribus vario, tenui. Alas pictor duas expressit, sed numquid vel duas, vel quatuor habeat, ut quod res est dicam, ignoro. Capite interim Vespas potius, quam Muscas refert. Antennae in extremo obtusae sunt. Pedes sublutei. Moufeti Hungaricae, quas Vienna accepit, dorsis erant luteo atroque varie [Orig: variè] pictis; Corniculis huic pilosis, illi glabris; tertia pene [Orig: penè] parte vespis vulgarib. maiores.

CAPUT IV. De Crabronibus.

DIVERSUM a [Orig: à] Vespis Crabrones genus pono, quod in corpore tantum discriminis appareat. Nec placet ab Aristotele et aliis abire, qui diversis capitibus de iisdem egere. [Note: Nomen.] Nomen ipsi apud Latinos vela [Orig: velà] Crabra in agro Tusculano, ubi perfrequentes sunt; vel a [Orig: à] cabo, seu caballo, ex [Note: Isid. l. 12.] quo creantur, ut Isidoro visum, obvenit. Scaliger a [Orig: à] craceo deducit, a [Orig: à] quo Crabet et Crabro: alii a [Orig: à] kre/as2 caro et bo/ra cibus, quod [Orig: quòd] carnibus vescantur. Graecis est au)qrh/nh, forte [Orig: fortè] quod [Orig: quòd] ictu carbunculum excitet.

[Note: Descriptio Moufet. de Insect. l. 1. c. 9.] Duplo vespis sunt maiores forma proxime [Orig: proximè] ad easdem accedunt. Alis instruuntur quatuor, quarum externae internis duplo minores, et humeris obscure [Orig: obscurè] fuscis et castaneo colore tinctis, affiguntur. Pedes habent sex, eiusdem cum pectore et humeris coloris. Caput oblongum, croceum. Oculi sunt propenduli selhnoeidei=s2, inter quos antennae duae oriuntur, falcis aemulae, eiusdem cum pedibus coloris. Venter tenui quasi silo humeris annectitur: cuius anterior pars media, fusco colore, et cingulo croceo notatur: posterior, tota crocea videtur, octo fuscis punctulis notata, una cum triangulo parvo, incisuris praeterea quibusdam in utraque parte exsistentibus, quib. se extendere et contrahere pro lubitu possit. Iuxta ventrem maculas utrinque quatuor nigras habet, et in cauda, aculeo longo, robusto, et maxime [Orig: maximè] venenato armatur. Hoc inter crabrones et vespas intercurrit discriminis, quod [Orig: quòd] vespis sint maiores, alvum minus gracilem habeant, eiusque pars, quae tenui ligamento thoraci annectitur, multo [Orig: multò] sit latior, thoraxque compactior.

[Note: Locus. Arist. H. A l. 5. c. 23. Plin. H. N. l. 11. c. 21.] Favos (au)qrh/nia Suidae) sub terra, quam formicarum instar egerunt, faciunt: duce ab alveis aberrante, sublimia et arbores petunt. Ideo Plinius in ca vernis arborum degere scripsit. Nidos ad amussim omnes fere [Orig: ferè] sexangulares aedificant. Exterior facies candidis ferrugineisque segmentis distinguitur: materia membranacea est, et betulacei corticis per aestum in laminulas fatiscentis peraemula. Lenta quadam saliva, et gommosis foliis, plurib. ob prolem tabulatis adaucti [Note: Aldrov. de Insect. l. 1. c. c. 7. p. 229.] eleganter poliuntur. Duos Aldrovandus observavit, de quib. ita scribit. In veniuntur quinis aut senis, et ut plurimum sex ordinibus, seu tabulatis constricti, cuiusmodi is erat, quam agricola meus, cum [Orig: cùm] quercumper medium serra divideret, offendit: cuius cacumen in superna trunci cavi parte situm, tecti loco fungebatur, substantia meinbranea betulae mediano cortici simili, quam ex populi nigrae et salicis ligno putrilaginoso, ac pulverulento ab exedente carie, humore glutinoso iis pcculiari, compingere dicuntur: nec ea contigua, et folida est, unica veluti membrana constans; sed pluribus: ita ut lancellae plures sibi mutuo adhaerentes videantur, in eo, quod inter ipsas intercedebat interstitio, rotundos quosdam ductus canalium modo seu fistularum continuo ad fundum, seu ultimum orbem via, effinxerant, per quos supernae deorsum ferri possent, in fundo autem cortex, quo totus alveus circumvestitur, patulo aditu dehiscebat, utpote per quem alvei penetralia subeuntes, ad singula tabulata ascendunt, inerant enim, et singulis tabulatis sua foramina satis ampla, per quae in singulas cellas singulae se recipere poterant. Observavimus quoque alveum tam prudenter ab his fuisle conditum, quam ab aliis quibusvis, aut apibus aut vespis, nam superna arboris cavae parte uno latere, in quod nonnihil parte superiore reclinabat, suspensus erat, eo situ, ut cellularum oscula deorsum propendentia fundum antri arborei spectarent, et crabrones ac eorum Nymphae, et vermiculi capite deorsum tamquam ruiturae conderentur, nec id aliam ob causam quam ut ab omni aeris [Orig: aëris] iniuria, et quae desuper in ea arbore

incidere poterant, pluvia, aliisque utpote adrepentibus tutiores essent. nam si cellulae ea parte, qua patent, caelum spectassent, magnis certe incommodis obnoxii fuissent, singula autem tabulata eiusdem erant materiae, cuius cortex exterior versicoloribus lineis albis dico et ferrugineis, tamquam segmentis interstinctae. Reperiuntur nonnulli quoque alvei Crabronum maiores multo [Orig: multò] , quam praedicti, et septem tabulatis exornati eiusmodi rure meo in tuto reperi trabi appensum, altitudine duorum dodrantum circumferentia, quinque iisdem lineis aut cum superiori eminentibus albis et ferrugineis, tabulatisrotundis tamquam orbib. cellulis plenis, digitum transversum altis, quae digitorum duorum latitudine a [Orig: à] se invicem distabant, ad facilem singulis ingressum; haec columnis optime [Orig: optimè] erant fulta, in superiore huius nidi parte foramina erant maiora, in quibus parentes degebant, in inferiori minora, in quibus filii.

[Note: Victus.] Quia Cibum in favis per hiemem non recondunt, ideo [Orig: ideò] ieiuni tum [Orig: tùm] latent, et plurimi moriuntur. Vescuntur muscis maioribus. Captis caput abscindunt. Uvas corrodere vel inde constat, quod autumni tempore frequentes vites circumvolitent. [Note: Arist H. A. l 9. c. 42.] Carne quia magna ex parte, Aristotele teste vivunt: ideo in stercorib. saepissime [Orig: saepissimè] versantur. Aves ubi caeperint, [Note: Moufet. l. c.] accipitrum ritu, caput primo vulnerant, deinde abscindunt. Pennius in Petropoli, in publico urbis vico, pasleri accidisle vidit. In In dia oleum, butyrum et reliquos cibus infestant, ut nihil intactum fere [Orig: ferè] relinquant.

[Note: Generatio O vid. Metam. l. 5. Landus de Num. vet. Aristot. de Gener. l. 3. c. 10.] Ex equorum cadaverib. oriri, plaerique cum Ovidio, sentiunt: ex asini cerebro Landus; ex duriore carnium equi parte, ut vespas ex teneriore Moufetus. De Coitu ita ex Aristotele et Plinio Aldrovandus. Quos (verba sunt Aristotelis) ad generationem, cognatorum iis (Apib.) animalium pertinet, ut Grabronum, Vesparumque, similis quodammodo ratio est: sed defuit his locuples naturae dotatio merito. Nihil enim apum genus habent divinitatis. Generant quippe matrices vocatas, primosque favos confingunt. Generatione vero [Orig: verò] coeundo inter se finguntur. Visus est enim saepe [Orig: saepè] eorum coitus. Feturam autem Apum modo instillant ad latus cellularum fa vi, et parietibus admovent. Sed quemadmodum Vesparum fetus, ita quoque Crabronum haud est aequalis, nam aliis cellis grandiusculus in est, ut que at volare, aliis Nympha, aliis adhuc vermiculus. Excrementorum vermiculis tantum ut et in Apum genere est. Nam ut ait Aristoteles, Apum et Crabronum et Vesparum vermes, quam diu recentes sunt: tantisper et stercus emittere videntur: at cum formae lineamenta receperint, sub qua facie Nymphae appellantur; Iam neque cibum praeterea conquunt, neque ullum reddunt alvi excrementum, sed coercit, et contracti quiescunt, nec ullo pacto movere se patiuntur, usque dum species destinata perficiatur, quo pacto evolat proles rupto quo continebatur folliculo, Ceterum quod fetus inaequalis sit, Plinio quoque traditur, Fetus (inquit tam de Crabronibus quam de Vespis) ipse inaequalis est et Barbarus (alii legunt ut Barbaris) alius evolat, alius in Nympha est, alius in vermiculo. Et autumno, non Vere omnia ea. Plenilunio maxime crescunt. Mellis quoque paululum quantum gutta, in cellis Crabronum e [Orig: è] regione parari scribit Aristoteles, Schadonesque huius generis non vere, sed autumno fieri, crescereque plurimum plenilunio.

[Note: Antipathia. Palla. R. R. l. 8 tit. 7.] Vespis amici sunt. Ideo [Orig: Ideò] percussi a [Orig: à] Scorpionibus, nec a [Orig: à] Vespis, nec a [Orig: à] Crabronibus feriuntur. Muscis inimicos esse de victu dictum. Inter Caniculae et Arcturi ortum, apibus prodeuntibus ante alvearia plaerumque obsidiantur. Iuvencis quoque sunt infestissimi. Melis plenio illorum antra ingreditur, totam que familiam destruit.

[Note: Natura.] De Natura et Moribus pauca occurrunt. Ducem unum habent, magnitudine corporis maiorem, eumque impense [Orig: impensè] amant. In singulis hic eorum alveariis oritur, contra [Note: Arist. H. A. l. 9. c. 42.] hostes foris pugnacissimus; facillimus domi erga subditos. Nulla fit examinis, ut inter apes emissio; novella prosapia sinu parentum fovetur, et ad illius conservationem plures contignationes superstruuntur. Amplificant, inquit Moufetus, maiorem in modum favos, et iam ex valentiore quodam grege, qualos tres aut quatuor favorum plenos excepimus. In cellis parum mellis quantum gutta e [Orig: è] regione prolis paratur. Maiorem quam Vespae inter volandum sonum edunt. Cicurationem non admittunt: et tantae sunt malignitatis, ut, Syrio praesertim orto, ter novenis ictibus, hominem, imo [Orig: imò] et Equum interficiant. Haud remere [Orig: remerè] sine febre esse, dixit Plinius. Remedia in Vesparum historia posuimus. Maiore duntaxat quantitate, hic exhiberi debent. Si luce crepera, saepius nidos intraverint, quasi se occultaturi; pluviam et ventos exspecta: [Note: Avien. in Carmin.] serenitatem proximae diei, si vesperi numerosiores obvolitavere. Ieiunos per hiemem latere, superius dixi.

[Note: Usus.] De Usu nihil habeo quod dicam, nisi quod [Orig: quòd] Mizaldus prodit, aqua destillationis eorum, cutim attactam, in tumorem attolli. Mentiri sic impraegnationem coram amasiis meretriculas.

[Note: Differetiae.] Nec de Differentiis quicquam occurrit. Quae hic de Tenthredine, Tenthrene, et Pemphredine Moufetus habet, in capite de Vespis allata sunt.

CAPUT V. De Cicada.

[Note: Aldrov. de Ins. l. 2. c. 13] HActenus de Anelytris quadripen nibus membranaceis, favificis dictum: iam de illis quae non favificant agemus, et primum de Cicada. [Note: Nomen.] Nomen apud Latinos invenit. seu quod cito quasi cadat et evanescat; seu quasi ki/kos a)/dwn. Apud Graecos pro regionum, sexus, aetatis, et magnitudinis ratione, varia obtmuit. Generaliter vocatur te/ttic, Eleis ba/bakos, Sidetis seiga\r. Ponticis ba/traxos, Cretensibus su/mfuggon, Suide popularibus e)/rsh, quod rorem exsugen do vivat. Femina non vocalis Aeliano est kerkw/ph [Note: Athen. Dipnos. l. 4. Hesych. in Lexic.] et kalamai=a: Athenaeus tamen simile cicadae animal credit, Novella, ki/kkos et ki/llos, parva kalamai/a, kalami/das2 et kerunh/tas2 alii dicunt. *tettigo/nia etiam Cicadastras significant, ut apud Caelium legimus. Epitheta apud auctores plurinia invenies. Dicuntur pelali/des2 a [Orig: à] volando: tetrapteluri/des2, quod quatuor pennis in aere remigent: a)mh/troi, quod nimio cantu se oblectent: fi/lombroi, quod [Orig: quòd] tempestate pluvia plurimae nascantur: h(liomanei=s2, quod [Orig: quòd] insano solis amore capiantur: ai)qali/ones2, para\ to\ ai)/qesqau u(po\ tou= h(li/ou, quod [Orig: quòd] a [Orig: à] sole comburantur: kuano/pteroi, quod alas cyaneas [Note: Virg. in Culic. Nemes. in Eclog.] habeant. Virgilius querulas et argutas dixit. Nemesianus aestivas: quidam graciles dixere. Pontanus Choralistriam vocavit. quod [Orig: quòd] alternatim et chori instar canat.

[Note: Descriptio] Vulgares ita Moufetus descripsit. Vulgarium caput pronum, magnum videtur; et pentagonum imitatur, lateribus inaequalibus finitum. Colore est viridi nigricante; (Aldrovandus superiorem corporis partem nigram ponit, [Note: Mart. l. 1. Epig. 116.] inferiorem ad nigrum vergentem: unde et Martial. nigram fecit.) utrinque tumulos duos obtinens, eiusdem coloris, sedovalis figurae, et margine quadam fusca circumseptos; fusca item linea tumulos secat medios, mediumque caput iota litera nigerrima dividit. Oculos habet ex fusco non multum viridantes, prominentes quidem et magnos pro corporis ratione: (immobiles adde et lucidos) ut mirer Nigidium, qui cica dis oculos negavit, eos non vidisle. Supinum caput sive facies, diluto ex albo viridiusculum apparet. Inter insecta omnino [Orig: omninò] in hoc animalium genere una, ore caret: habet tamen prolixum quid, compactum, indivisumque, intus plaerumque

[Note: Arist. H. A. l. 4. c. 30. Plin. H. N. l. 11. c. 37.] conditum, quod veluti promuscis, tum oris, tum linguae usum supplet, denis striis transversis affabre [Orig: affabrè] canaliculatum. (Plinis linguam forte [Orig: fortè] appellarit: figurae est triangularis, coloris castanei.) Corpus capiti brevissimo collo, vel potius nullo annectitur: Scapulae, ex viridi et nigro maculatae; pectus viride [Note: Mart. Epig. l. 3. ep. 93.] magis albicat, (durum hoc, ideo [Orig: ideò] Martialis vetulas, pectus Cicadae habere dixit.) è quo tres utrinque pedes tibiaeque erumpunt prassini coloris. (Aldrovandus subtilissimos, et in fine asperos, ut arbores conscendere possent, addidit) Venter, in maioribus duos digitos transversos aequat, latitudine unum: interna ventris pars, peltam refert in apicem desinentem, et limbo duodecem tredecemve articulis constante cingitur: intus incisurae aliquot apparent concolores ventri, caudamque extremam mares, id est, minores, fissam habent; feminae contra [Orig: contrà] integram. Dorsum nigricat, septem vel octo lineis et incisur is virentibus, transversim ductis ornatum. Alae pulcherrimae, argento illitae, naevisque fuscis et maculis cum ornatu pictae, externae internis duplo longiores sunt, magisque [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 16. 18.] variegatae. Membraneae quia sunt. ideo [Orig: ideò] u(meropte/roi vocantur. Pennarum illis natura quae apibus, sed pro corpore amplior, dixit Plinius.

[Note: Locus. Arist. H A. l. 5. c. 30.] Non visuntur in septentrionalibus regionibus, quod frigus aversentur. Nec apud Cyrenam in campo ullae, cum circa oppidum multae proveniant. In nemoribus umbrosis frustra quaeras. Ideo oleas, quia minus opacae ambiunt. Nullas in Gecala agri Nolani monte, nullas Neapoli proditum: seu Maronis magia id factum, ut Nipho placet; seu incolarum industria qui arcere norunt, seu terrae ipsius genio. Scio quid signis et scripturis, quae stoixei=a, adscribatur. Copiosas Italia, narbonensis Gallia, [Note: Plin. H. H. l. 21. c. 27.] et Aegyptus ferunt. Mirum vero [Orig: verò] , in Milesia regione paucis esse locis. In Cephalenia amnem quendam penuriam [Note: Aldrov. de Ins. 2. c. 13.] earum et copiam dirimere. In Dulichio maris Ionii insula idem observatum. Vesuvium, qui agrum [Note: Nel. l. 1. c. 1.] Nolanum a [Orig: à] meridie claudit eas nescire; Abellam, quo monte idem ab Arcto sepitur, plurimas producere. De mutis et vocalibus in Differentiis agemus.

[Note: Victus. Arist. H. A l. 5. c. 30. Virg. Ecl. 5.] Rore vesci, praeter Aristotelem, Theocritus et Virgilius prodidere. Excitatae, cum subvolant, in quit Plinius, humorem reddunt, quod solum argumentum est, rore easdem ali. Quia vero [Orig: verò] ore carent, quiddam aculeatum linguis simile pro eo habent, et hoc in pectore est, quo rorem lambunt, [Note: Altom. l. de Manna.] Antonius ab Altomari ex fraxini et Ornipraecipue [Orig: Ornipraecipuè] ramis cortici. busque lacrimam sugere dixit. Ex herbis vel de herbis more papilionum id facere, probabile est; tum quod ieiunae semper et inanes reperiantur, tum quod [Orig: quòd] nihil excernere [Note: Arist. H. A l. 4. c. 7.] conspiciantur; nisi forte [Orig: fortè] ubi plusculum roris absorpsere, superfluam eius partem, ut rustici notarunt, removendo eiciant. Aristoteles tamen [Note: Arist. de part. anim. lib. 4. c. 5.] alimentum Cicadarum, in ipsa corporis humiditate situm esse, opinari videtur: foramenque se conspexisse dicit, per quem aquosum qui in ventre continetur humorem, eiciunt.

[Note: Generatio Isidor in Origin.] Ex Cuculorum sputo nasci fabulatur Isidorus. Provenire et ex putri, ver isimile est. Vidit Baldus Angelus sub quercubus rarioribus, imperfectas, forma folita, albas, et sine alis effossas, cum terra non culta, et ad Orientem obversa foderetur. Novimus et Anguillas ex limo nasci, quae postea more ceterorum animalium generant: [Note: Basil. in Hexaem.] et circa Aegyptias Thebas post vehementes in aestibus pluvias, universa arva soricibus impleri, Basilius prodidit. Sed et lutum, si non debito tempore proscindatur, Cicadas [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 26.] proferre, testatur Paracelsus, et ante eum Hesychius. Ordinarie [Orig: Ordinariè] per coitum generant. Coitus supinis: masque inserit in feminam, quae genitali reciso, recipit quod a [Orig: à] mare inicitur. Asperitate quae in dorso, excavant feturae locum in terra. Quaproqter magna Cicadarum, in agro Cyrenensi copia est. Pariunt et in squillae caulibus: et in arundinibus quibus vites eriguntur, nidos feturae cavant. Ova alba

deponunt. Fit primo [Orig: primò] vermiculus: dein ex eo, quae vocatur. Tettigometra, [Note: Plin. H. N. l. 12. c. 26.] (theca est, aureliae papilionum similis) cuius cortice rupto, circa solstitia evolant, noctu semper: primum nigrae atque durae. Tettigometra in eo a [Orig: à] Chrysalide differt, quod in hac nulla sit partim distinctio: in illa, caput, oculi, pedes, ceteraeque partes exceptis alis, apertissime [Orig: apertissimè] conspiciantur. Color ei subalbidus, sed quimultis lineissub ferrugineis respergitur. Quomodo exeat, Aldrovan di verbis visum exprimere. Cum e [Orig: è] Tettigometra egredi cupit, inquit ille, ascendit primum arborem, et ilico alicui ramo adhaeret, (quamvis scribat Aristoteles, ubi Cicadae eruperint, oleis et arundinibus insidere) deinde exit parte superiore, in qua rima primum apparet; rupto autem operculo, ut recte [Orig: rectè] scripsit Philosophus, parum in eo relinquunt humoris; nam hoc operculum cum manibus contrectarem, humore aliquo aquoso digitos illevit. Iam tum simul atque Cicada emersit, toto fere [Orig: ferè] corpore viridis est, dein superiore parte aliquantum ad castaneum vergit, quae spatio unius diei subnigro fit colore, insidet tam diu huic exuvio, donec volare incipiat. Imbecilles enim primum sunt alae pedesque, ut difficulter incedere queat. Exuvium hoc tra/pin dici Hesychius reliquit: aliis est [Note: Lueret. l. 4. et 5.] leburi\s2 et gh/ras2. Lucretius modo [Orig: modò] tunicam, modo [Orig: modò] folliculos nominat. Aestare deponi ad dit.

[Note: Aetas.] Hieme, imo [Orig: imò] in autumno perire, apud Aristotelem et Plinium habetur: in montium antris aut terra se condere, ex Aristophane quidam evincere conantur. Temperamentum in causa, quod quam aliss insectis frigidius.

Cuculo infestas esle, eumque audita voce invadere, creditum quibusdam. Ideo [Orig: Ideò] sub exortum caniculae cuculare desinunt.

[Note: Cantus.] Quia sonoram vocem edunt, inter insecta e)gke/lada numerantur, tetti/zein id Graecis, fritinnire Latinis. Theocrito a [Orig: à] sono te/ttiges2 lalagew=ntes2 dicuntur. Ambrosius dulcem in exiguo [Note: Ambros. Hex. c. 2 i.] gutture Cicadae cantilenam dixit. Platonis eloquentiam Simon Sillographus, Cicadarum cantilenis comparavit: eundemque sonum et citharae et harum veteres tou= tereti/smatos nomine vocabant.

Incipiunt autem aestate canere; minores citius, quod citius e [Orig: è] Tettigometra exeunt. Achetas sub Syrio astro canere, cum caprae et vinum optima sunt, apud Hesiodum habemus. Plinius cantus acerrimi facit, quo tempore Scolymus floret: floret autem sero [Orig: serò] , diu, et aestate. Alibi solstitium, aestivum scilicet, ponit. Aliquot post auroram horis, cum sol validius ferit, canere, vel [Note: Virg. Ecl. 2.] ex Poetis colligi potest. Hinc Virgilius

Quam diu canant sciri non potest: autumno silere cognitum.

De modo non convenit. Aegyptii per aculeum emodulari, et motu suo stridorem ciere, veluti plectrum quo citharae pulsantur, opinati sunt. [Note: Bas. Hexa. Hom. 8. Cardan. de variet Rer. l. 7. c. 28.] Basilio, aeris [Orig: aëris] respiratione id fieri visum. At quia et pulmonibus carent; et capite, cui illa fistula inhaeret orbae, canunt, nihil horum est. Multo minus verum, vel dentes inter se atterendo, quos in commissura Scapularum haberent, id facere, vel alarum attritu, (haec Procli Diadochi sententia) quod locustis suetum. Membranulae sub flabellis (sic vocant operimenta illa duo, post postrema crura ventri adhaerentia) reverberationi id adscribendum. [Note: Arist. H. A. l. 4. c. 9.] Sonant quippe, ut brevissime [Orig: brevissimè] Aristoteles, alliso ad membranam septo transverso subditam spiritu. Nam dum illa eo pacto distenditur ac remittitur, sursumque ac deorsum impellitur, sonus erumpit stridulus, non secus quam [Orig: quàm] in puerorum arundineis fistulis pellicula tenui constantibus; qua depressa, intenta, vel

vibrata, sonitum fieri necesse est. Aelianus [Note: Arist. H. A l. 1. c. 20. Pier. Hievogl. l. 26.] kata th\n i)/cin lalesta/tous2 esse dixit. Pierius Valerianus, colliso, attrito, agitatoque cavo utero. Quia vero [Orig: verò] hae partes sub alis, haud improprie [Orig: impropriè] veteres Poetae [Orig: Poëtae] , Cicadas sub alis canere dixerunt.

[Note: Natura. Moufet. de Insect. l. 1. c. 17.] Hom num ita gaudent consortio, ut agros messorib. vacuos si viderint, submissius et rarius canant: si concinentes hos audiverint, maximo laterum cantu, polu/fwnoi kai\ o)cu/fwnoi adstrideant. Aestatem certo [Orig: certò] praesagiunt, nec unquam post Cicadae adventum frigus redi???sse visum est. Quod si citius solito aliqua die cecine???int, aestum maiorem exspecta. Tempestuosum tempus, si ab austro venerint: morbidum et pestilentem annum, [Note: Mercurial. depesie c. 6.] si frequentes appareant. Rarae tamen An. MD LXXV. grassante in Italia peste visae, quood [Orig: quòod] rore destituerentur.

[Note: Usus. Aristoph. in Horis. Athen. Dipnos. l. 4. c. 2.] Vescebantur Athenienses assis, quales et in Cotiis convivio appositas Athenaeus auctor est. Ante coitum Parthimares praeferunt; a [Orig: à] coitu [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 26. Arist. H. A. l. 5. c. 30.] feminas, ovis earum correpti, quae candida, suavissima eadem antequam cortex cadit, si Aristoteli credimus. Carabi Americae iuxta sinum Darienem populi, siccas vel salitas apponunt. Pro aliis mercibus commutare, Oviedus prodidit. Cedunt et canib. in escam: idque canis Aldrovandi exemplo.

Habent et in Medicina locum. Trallianus exsiccatas, et contritas alis ac pedibus abiectis, in balneo cum mulso, contra calculum exhibere iubet. Galenus a [Orig: à] quibusdam, tres, quinque aut septem cum parib. piperis granis, in Colica laudari scribit. Apud Aeginetam, compositio diatettigon occurrit: quam et apud Myrepsum invenies. Quidam ad urinam ciendam cantharidib. substituunt. Aetius, tres ex vino exhibet. Utilissimum eaedem apud Aretaeum contra vesicae laxamentum remedium. Aridae et tritae cum aqua et radicis nardi pauxillo elixantur. In iisdem aeger, loco balnei, ad vesicae laxamentum, desidere iubetur. Lanfrancus ad frangendum calculum Cicadar. spodium, ex aqua raphani vel cicer. decocto magni facit. Merum an aqua dilutum vinum sit, Cicada cognoscitur. Natat si illud: si hoc mergitur, si Gaudentio Merulae fides.

[Note: Differentiae:] Cicadarum plura sunt genera; quorum quaedam, quod solo nomine ab antiquis prodita sint, difficulter [Note: Arist. H.A: l. 10. c. 44.] cognoscuntur. Aelianus, Membracis, Lachetarum, Cercopis, Acheto, et Acanthiae meminit. Quid sibi per priores velit, non intelligo. Cercopae Dalechampio, sunt feminae, mutae, pusillae, oblongae. Acanthias epitheton potius est quam generis nomen, seu ab acantho seu spina in qua habitare solent; vel ab Acantho Athamantum urbe in Aetolia, ut Stephanus prodidit; quae quoniam fere [Orig: ferè] consilescunt, inde receprum, ut qui non loquuntur, eo insigniantur nomine. Acheta [Note: Arist. H. A l. 5. c. 36. et l. 4. c. 7.] maior est Cicada. Apud Aristotelem, quoque et Plinium, Achetarum, Tettigoniarum, Minorum, Maiorum, Surculariarum, Frumentariarum, et Avenariarum mentio. Achetae sunt, ut dixi maiores, quorum corpus, sub septo transverso praecinctum distinguitur, magisque sunt canorae et serius prodeunt, et primae intereunt. Ex his Hesychii kw/bac, quam mega/lhn te/ttiga exponit, esse videtur. Tettigoniae minores, et quia minus vocales, ideo [Orig: ideò] Aristoreles a)fw/nous2 dixit. Primae prodeunt, et [Note: Plin. H. N. l. 21. c. 26.] novissimae pereunt. Gaza Cicadadastras vocavit. Surculariae grandiores sunt, et virides. Frumentariis nomen, quod simul cum frumentis arescentib. appareant. Avenariae cum istis eaedem. Fit apud auctores, et Marium, Feminarum, Locrensium, Rheginensium, Seripharum, Guineensium, et Virginensium [Note: Arist. H. A. l. 5. c. 30. Aelian H. A l. 1. c. 20.] mentio. Mares vocales sunt; nisi natura soli impediat, feminae mutae, quod [Orig: quòd] dia/zama illud cuius figurafructui Thlaspi parvi hieracifolii a [Orig: à] Lobelio depicti, respondet, non habeant. Tam in maiore, quam [Orig: quàm] in minore specie reperiuntur. Rheginense; silent; Locros translatae garriunt. Uterque ager fluvio Alexe qui per profundam vallem decurrit, et Pausaniae Caicinus,

Ptolomaeo Locanus, modernis Alesso dicitur. Idem de Seripho insula apud Plinium occurrit. Mutae ibi, si alio [Orig: aliò] [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 27. Pausanias in Eliacis.] transferantur, strident. Idem dixit in Rhegino agro silere omnes; ultra flumen in Locrensi canere: quod et Pausaniae placuit. Umbrosa ibi opacaque regio in causa, unde membranulae inhumidatae minimae panduntur. Arescunt eaedem in Locrensi aprico, et veluti corneae evadunt, unde [Note: Moufet. Theat. Ins. l. 1. c. 17.] stridor emittitur. Plinius et Aelianus ignorari rationem seribunt. Ex Guinea delata fusca est, eamque Pennius a [Orig: à] Ludov. Atmaro accepit. Quae ex Virginia, cinerei omnino [Orig: omninò] coloris erat: alis argenteis, non maculatis. Aldrovandus, praeter vulgarem, sex alia genera observavit, de quibusipse ita. 2. 5. Cicada lineis in alvo ruffescentibus, cum eiusdem tettigometra. Huic in pedibus anterioribus natura duabus providit chelis duriusculis: quibus terram excavat paulatim veris tempore cum e [Orig: è] terra prodire coepit; posteriores pedes quatuor in extremitates asperi sunt, quibus et ascendit, et se sustinet, ne in eundem locum recidat: sunt et hi aliquantulum hirsuti; chelas priorum pedum dum tettigometram deponit, relinquit, et in fine praetenues ut cetera insecta pedes adipiscitur, habet et mediocres antennas Tettigometra, coloreque tum plurimum temporis ratione variat. Nam cum primum e [Orig: è] vermiculo exit, colore magis albicat, et quanto vicinior est ei tempori, quo tettigometram exuit, eo apparet nigrior. Tettigometram, et alba materia deprehendimus. Cicada minor Tettigonion, aureis lineis pronam partem corporis perreptantibus. Cicada non diu ex involucro egressa lineis viridibus pronam partem depingentibus. Cicada maior Acheta prona, et supina.

CAPUT VI. De Orsodacna, et Cimicibus silvestribus.

[Note: Aldrov. de Ins. l. 2. c. 13] ORSODACNA, Gazae Mordella est, quasi ad mordendum concitetur. Constat 4. pennis, ore largo, et pene [Orig: penè] denticulato pustulasque puerorum appetit. Nascitur secundum Aristotelem ex vermiculis immutatis, qui in brassicae caule generantur.

[Note: Arist. H. A. l. 5. c. 19. Plin. H. N. l. 27. c. 4.] Ex alatis sunt et Cimices silvestres, iisque quadripennibus et membranaceis. Lectulariis sunt maiores sextuploque eos superant, aeque ac illi foetidi. In malvis saepius, in aliis plantis arboribusque coniferis, in ulmo et salice [Note: Moufet. Theatr. Ins. l. 1. c. 29. Cardan. de Rer. varies. l. 7. c. 28.] quandoque, reperiuntur. In Dariene quoque provincia reperiri, Cardanus scripsit. Coeunt [Orig: Coëunt] mense Maio aversis caudis, et finem Veneri per diem integrum vix faciunt. Mas minor, femina maior et latior. Volant sole exaestuante satis celeriter, sed nec diu, neclonge [Orig: neclongè] .

Genera sunt varia. Moufetus tres, supinos et pronos, quos inter vaginipennes ponit, repraesentat. Primae, inquit, dorsum, collum, antennulae, atque elytra porrum referunt; alae elytris longiores ex viridi flavescunt, uti etiam oculi et pedes. Secundus undique infuscatur. Tertio corpus nigro rubroque varium, antennae pedesque anthracini. Omnes aureo fulgore hinc illinc micant. Quickelbergius exagro Viennensi duas alias species ad Pennium miserat, aureo nigroque [Note: Aldrov. de Ins. l. 5 c. 3.] undulatas. De suis ita Aldrovandus. Ii, quos ego diversis temporibus observavi, differunt invicem colore magnitudineque et latitudine, sed pictor deceptus nominis vicinitate exiguum quendam silicem in quo humana facies expressa est, pro Cimice primo, et secundo loco depinxit. Numer. 3. Cantharidis potius quam Cimicis species. Pedibus enim est longioribus, quam Cimices habere solent. Undiquaque colore est

[Illustration:

Perlae Libellae Maximae Schneider matze [Orig: Gras-mätze] ex Mouf.

[Illustration: ]

[Illustration: ]

[Illustration: ]

[Illustration:

Mediae

[Illustration: ]

[Illustration: ]

[Illustration: ]

[Illustration: ]

[Illustration: ]

[Illustration: ]

[Illustration:

Minima

[Illustration:

Minim

[Illustration:

Maxima.

[Illustration:

Minima.

[Illustration:

Minim.

[Illustration:

Wassermucken [Orig: Wassermücken]

[Illustration: ]

[Illustration:

Tip. Mouf.

[Illustration:

Tipuloe

[Illustration:

Wasserspinne

[Illustration: ]

[Illustration: ]

miniaceo, sed maculis nonnullis atris respergitur. Num 4. Cimex lectularius, nulli non notus. Num. 5. Cimex silvestris nonfetens, undique subflavus, lineis fuscis. Num. 6. Colore flavo. Aliter versus caudam albescens. Num. 7. 8. 9. etiam flavescunt, sed veluti humanam fere [Orig: ferè] faciem peralas expressam gerunt. Num. 10. Colore ferme est castaneo, et alterius ferme [Orig: fermè] generis, vel Cantharides vel Scarabaeorum. Num. 11. Cimex silvestris minor undique cinereus. 12. Num. Ex Scarabaeis videtur, aut Ricino congener, si alati vultus, quod nondum observavi, ex cinereo ad castaneum vergit. Num. 13. Totus est coloris Castanei, lineis nigris in longum sectis. Num. 14. Cimex atro caeruleus prope [Orig: propè] caudam tribus notis albis respersus. Num. 15. Colore est castaneo, macula in extremis alis cinerea. Num. 16. Luteus nigro et albo conspersus. Num. 17. Cinereus macula argentea [Orig: argenteâ] . Num. 18. Cimex oleraceus atrorubeus, macula circa anum cinerea, Mordella vulgo [Orig: vulgò] Num. 19. Mordella sive Orsodacne alia oblonga. Num. 20. Cimici et Ramptreno simile insectum. Num. 21. Cimex Cinnabrinus cruciger Num. 22. Cimex viridis. Num. 23. Cimex non fetens, atroviridis, guttis albis plurimis ornatus. 24. Cimici simile insectum cinereum fere [Orig: ferè] anelytrum. Num. 25. Cimici simile anelytrum aliud pedibus longis locuste. Num. 26. Cimex ruber lineis nigris in longum insignitus.

De Usu si quaeras, Matthiolus iis omnes vires demit. Plinius, hortenses in cinerem redactos, et cum oleo rosaceo infusos, contra dolores aurium varie [Orig: variè] commendat. Palladius, cum amurca, felle bubulo, foliis hederae, et oleo, ad sanguisugarum virulentarum vulnera inungit. Arnoldus [Note: Villanov. Breviarii 4. c. de strangur.] Villanovanus, contra disuriam, caput virgae in oleum camomillae calidum, in quo Cimices ebullierint, mitti, et mox cum allio pistato inungi iubet.

CAPUT VII. De Perlis vulgo [Orig: vulgò] dictis.

[Note: Aldr. Hist. Insect. 2. c. 10.] PErlarum apud Italos nomen, huic quod descripturi sumus insecto, vel a [Orig: à] rotunditate capitis, quae perlam seu unionem aemulatur, vel a [Orig: à] splendore inditum est. Quatuor omnes alas habent longas, robustas, cartilagineas. Alvum admodum proceram, quae in [Note: Moufet. de Insect. 1. c. 11. p. 65.] volatu non incurvatur. Moufetus, qui Libellas vocat, ita describit. Corporis forma aut nihil discrepant, sed tantum coloribus. Corpora enim habent duas nonnullae uncias oblonga et teretia, quae in tres praecipue [Orig: praecipuè] partes dividuntur, caput, pectus, et reliquum corpus, quod caudae vicem supplet. Caput cum oculis magnis emissitiis, eiusdem cum reliquo corpore coloris, collo est affixum brevissimo, cui priores duo pedes adhaerent, reliquis pectori annexis. Pedes item posteriores longissimi sunt, ut sesemelius erigant, atque sustentent. Omnibus bifurcae caudae, quib. adversis coeunt, ac in coitu diutissime haerent. Maxima rusticorum pars ex maioris iunci aquatici putrescentib. vermib. oriri autumant: quod ut verum este concederem, coitum tamen non tollit, et vermium ex seipsis depositionem; ut hoc modo et medio aeternum [Orig: aeternùm] crescentes, sobolem propagarent. Tarde admodum volant minores, maiores celerrime [Orig: celerrimè] , aestate concalescente solum conspicuae. Coeunt more muscarum. Mas feminae insidet, eiusdemque sursum immittentis membrum recipit. Tenacissime [Orig: Tenacissimè] in congressu cohaerent, et haerentes per agros volare visae. Aestate et autumno cernuntur, hieme latent. Volant velocissime [Orig: velocissimè] , saepe [Orig: saepè] solae, plaerumque gregatim, raro [Orig: rarò] alte [Orig: altè] . Meridie stipiti alicui insidentes quiescunt. Unde proverbium prandendi tempus indicans, la perla va a [Orig: à] sticchi.

[Note: Differentiae.] Differunt varie [Orig: variè] . Antennas quaedam habent, quaedam non. Caudam bifurcatam quaedam, obtusam et bifurcatione carentem aliae. Prope [Orig: Propè] aquas quae occurrunt, caeruleo fere [Orig: ferè] sunt corpore.

Aldrovand. viginti et ultra descripsit.

Prima ex medio cribus est, capite et toto corpore rufis, alis candidis, extremo maculanigra notatis, pedibus nigris.

Secunda capite perlam, sive unionem nequaquam refert, non n. rotundum est, sed acutum. Oculos habet enormis magnitudinis, subcoeruleos. Pectus admodum crassum: alvum proceram, tenuem, tota lutescit, nigroque ut pictura expressit, maculatur, alae sunt subcoeruleae.

Tertia alas habet breves, ad subcoeruleum inclinantes, alvum longissimam, tam subtilem ut mitum sit, quomodo eam regere possit. Oculi quoque ut in proximo, maximi, sed caput orbiculatum infra candicat, per dorsum superne ad latera lutescit, in medio ferrugineo colore est. Antennas habet admodum breves subflavas.

Quarta ex mediocrium genere est, corpore toto purpureo, aureis zonis undique interstincto, alis plane [Orig: planè] argenteis, nigro maculatis.

Quinta alas quoque habet argenteas, sed non tam [Orig: tàm] resplendentes. Maculam in extremo singulae habent nigricantem. Corpus totum aurei fere coloris est, nigricantibus zonis interstinctum. Pedes sunt atri.

Ex maximis est, quae Sexta in hoc ordine depingitur speciosa ac elegans Perla, capite, pectore, ac dorso viridis, alvo tota caerulea, per quam linea fertur a [Orig: à] dorso ad extremum usque aterrima. Alae cinereae sunt, pedes nigri.

Septima oculos habet virides, tota lutea, nigro maculosa.

Minimarum generis est Octava alas habens argenteas, corpus viridescens.

Nona ex maximis est, capite dorsoque viridis, alvo dilute [Orig: dilutè] flava primum crassa, dein tenui, alis sine maculis.

Decima toto corpore est flavo, nigro interstincto, pedibus etiam flavis alis cinereis splendidis.

Undecima alas habet subflavas, et corpore toto flavo est, exceptis zonis, quae sunt ferrugineae.

Duodecima tota viridis est, maculis quatuor candidis, in alar. extremitatibus.

Decimatertia Alas habet breves, et latas, primum virides, deinde caeruleas, cuius coloris quoque totum est corpus a [Orig: à] capite ad anum usque praeter oculos et pedes, qui atri sunt. Oculos a. habet enormiter magnos, ac prominentes. Alvus in exilem acutiem velut acum desinit.

Decimaquarta, etiam aquas prosequitur, toto corpore viridi, nigris, exiguis zonis distincto. Oculi protuberant. Alae qua [Orig: quà] corpori haerent argenteo colore, et splendore micant, dein caeruleae sunt, argenteis venis refertae.

Decimaquinta minimarum generis pedes habet longissimos. Aranearum pedibus, non dissimiles, sed admodum exiles. Corpore, alisque ex luteo subalbidis est, cauda simplici.

Decimasexta ex minimis est, tota fere viridis, sed a [Orig: à] laterib. tergoris lutea. Oculi candicant, pedes nigri sunt.

Decimaseptima cum decima quarta admodum similis, pariter aquas petit, alvo caerulea, pectore viridi, alis primum argenteis, deinde caeruleis.

Decima octava, ex maximis, capite et pectore viridibus, dorsi lateribus, ubi alae enascuntur, nigris, alvo longa, caerulea, quam nigra linea lata coloris aterrimi mediam dissecat. Pedes atri sunt.

Decima nona mediocrium generis toto corpore viridi, aurum resplendente. In dorso nigricat: alae cinereae sunt et argenteo micant.

Vigesima alvum habet obtusam, ac minime [Orig: minimè] bifurcatam, toto corpore ferrugineo, alis candidis, a [Orig: à] latere ferrugineis.

Vigesima prima, ac postrema alvo est crassa, et brevi, lutea, nigris circumdata zonis, capite, pedibus, dorso, et alarum principiis ferrugineis. Alarum cetera candicant.

[Note: Moufet. de Insectis p. 65.] Moufetus in Maximas Medioxumas, et Minimas dividit. De quibus idem ita. Libellas maximas, Angli quidam Brises appellant. Cuius generis octo tantum vidimus.

Primam virescentem; maculae icem in collo summisque lateribus ex fusco virides ornabant, alae argenteae, veloces et motu impetum permagnum facientes. Septem illi nigrae lineae transversim in dorso erant protractae; muscis exilioribus inter volandum vescitur, hirundinum more.

Secunda huic est similis, sed obscuro magis colore.

Tertia oculos margaritis similes obtinet, alas item argenteas, quarum extremam fimbriam macula fusca inficit; corpus luteo, nigroque colore varium, cauda bifurca nigra, duabus quasi plumis ornata.

Quarta, luteo est colore, latera habens quasi divisa in sex partes: iuxta alarum argentearum exortum macula lata nigra conspicitur; medio lineis luteis distincta: in caudae extremitate quatuor vel quinque spinulae apparent.

Quinta, corpore et capite caesio, ore nigro, alis argenteis una macula notatis: in cauda [Orig: caudâ] ultima tres spinulae tridentem referentes conspiciuntur.

Sexta alae adnascuntur argenteae, medio ipsarum nigra [Orig: nigrâ] insignitae: totum corpus nigrum, sed rarius [Orig: rariùs] , item in dorso atque ventre lutescens: Pectus scapulaeque ex nigro flavoque aeque [Orig: aequè] mixtae. Subter caudam duas spinulas recurvas trahit: in fine eius quinque apparent, sed admodum exiguae.

Septimae caput collum et scapulae, fusco sunt colore; reliquum corpus rubet: in Mulaeo Pennii procreata fuit, ex vermiculo plane illi mihique ignoto.

Octava adhuc brevior, oculis margaritis similibus, toto corpore luteo, nisi ubi lineis transversim ductis notatur. Cauda illi quasi abscissa, in fine latiuscula et obtusa: argentearum alarum summitas nigra macula [Orig: maculâ] infuscatur, inter segetes plerumque reperiuntur.

Libellae mediae maximam naturae elegantiam commendant, omniarte maiorem.

Prima colore est elegantissimo, corpore caeruleo, alis violaceo colore saturato: Interscapulare spatium gemmis quatuor aureis, covin nigricante pala fixus ornatur.

Secunda corpore capite caesio apparet: alae albescentes, caesiis item lineis in longum ductis ornantur, medio purpurascentes.

Tertiae corpus atque capur subviride; alarum lineae sanguineis veluti striis notatae, versus extremitates obscuram purpuram imitantes.

Quarta eiusdem ubique coloris videtur, fusci nimirum fatiscente viriditate commixti.

Quintae oculi caerulei in capite virescenti: corpus totum viridi caeruleo mixtum, demptis alis argento nigrefacto accuratissime [Orig: accuratissimè] laboratis, et medio obscurata [Orig: obscuratâ] purpura obfuscatis.

Sexta viridi est omnino corpore: imo et alae illi virescunt, sed leviter.

Libellas minimas, quatuor vidimus.

Prima corpore toto Cyaneo.

Secunda rubro, alae utrique pares, colore argenteo.

Tertiae corpus totum croceum colorem aemulatur. Sed cauda magis protuberat, et sanguinea macula alarum extremitates, uti et omnes fibrae, rubescunt.

Quarta quae omnium minima, caudam longam habet exilem, caput magnum, oculos caeruleos prominentes duabus antennulis praemunitos: corpus oblongum tenue, subtus virens, supra nigricans; in dorso duas lineas virentes a [Orig: à] capite ad alarum exortum protractas habet: caudam quinque iuncturis colligatam, in cuius extremitate annulus subcoeruleus. Ex harum numero una est, quae quasdam ex maioribus citissime [Orig: citissimè] inter ficit. Corpore gracili et griseo, alis item politis; nam ne vestigium quidem foraminis ullius apparet, per quod intrare possit. Pomo ipso ac seminibus vescitur. Hanc muscam Guilielmus Bruerus, vir doctissimus, et rerum naturalium indagator acerrimus, ad Pennium misit.

ARTICULUS II. De Anelytris quadripennibus farinaceis.

PUNCTUM I. De Papilionibus vulgaribus in genere.

TAntum de Anelytris quadripennibus membranaceis, sequuntur farinacea seu Papiliones, qui vel vulgares, [Note: Nomen.] vel Bombycum. Nomen videntur a [Orig: à] pappo, seu sugo, quod [Orig: quòd] ceras et olera exsugat et comedat, sortiti: nisi forte [Orig: fortè] , quasi papyriones dici malis, quod [Orig: quòd] similitudinem papyri habeant. Graeci generaliter yu/xhn, seu oxytonws, seu paroxytonws vocant, a)po\th=s2 yuxh=s2 sine dubio, seu vento. Dicuntur et shtodo/kides2, pemfi/des2, pomfa/loges2, s3kh=nes2, ya/luges2. Invenies et pa/fos dici. In Gloslario Benedicti Abbatis Floriacensis e)spini/h, exponitur Papilio.

[Note: Descriptio] Habent pedes sex, oculos prominentes duos, ante quos totidem cornicula ignava, ut Plinius vocat, enascuntur; rostrum bifurcum; rostellum longum intra furcas absconditum, quo rorem, aliae diurnum, aliae nocturnum sugunt. Colorem erucarum, ex quibus ortae sunt, servant.

[Note: Locus.] Amoenis et apertis locis gaudent, qui levissimo volatu feruntur: qui gravius corpus gerunt, arborum truncis, parietibus et fenestris adhaerent. [Note: Victus. Columella R. R. 9. c. 12] Ex malvae floribus sucum sugunt. Ideo [Orig: Ideò] florentibus illis maxime [Orig: maximè] abundant. Sed si de silvestribus malis id accipien dum est, de nocturnis quoque papilionibus sumendum hoc erit: [Note: Isidor. Origin. 15. c. 10. Generatio] quod et Isidorus innuit.

Mensibus Maio, Iunio, et Iulio coeunt [Orig: coëunt] , aversis caudis, reflexis quandoque, et in coitu diu haerent. Auctor de Natura rerum, post Augustum [Note: Arist. H. A. 5 c. 19.] congredi scripsit. Vermiculos deponere falso [Orig: falsò] Aristoreles credidit. Ova edunt, tam supra quamsubtus [Orig: quàmsubtus] , illaque magna, parva, nigricantia, alba, viridia, caerulea, flava: quaedam seminibus milii minora, quaedam duplo maiora, nonnulla aequalia. Reponuntur saepe [Orig: saepè] in corticum arborum cavitatibus, saepissime [Orig: saepissimè] in foliis. Aldrovandus [Note: Aldrov. de Insectis 2. c. 1.] sub Chamaefici observavit: rusticia seminibus papilionum gravida cum ferrum vomere scinderent, se invenisse dixere. In brassica nasci, [Note: Arist. H. A. 5. c. 19.] apud Aristotelem leges, ita eam plicant, ut quasi tecto includantur, ne ipsis aliquod ab imbribus damnum. Quae Aldrovandus observavit, tenui lanugine invoiuta erant. Ex ovis loco tepido, repositis, vel solaribus tadiis vegetatis, aliquando post quatriduum, aliquando decimo quarto die, erucae excluduntur. Ideo [Orig: Ideò] male [Orig: malè] Albertus, alios ex iis papiliones, longis et flexuosis promuscidibus instructos, hieme prodire scripsit. Ex erucis Chrysalides, seu aureliae fiunt, quae in papiliones abeunt. Observatum, Erucam primo [Orig: primò] parere ova lutea, tenui lanugine involuta, iisque editis, in Chrysalidem abivisse, coloris lutei, viridis et nigri. Ex ovis erupere tam exigua quadripennia volucria, ut visum fere [Orig: ferè] subterfugerent qualia in ulmorum vesicis reperiuntur. Errat ergo [Orig: ergò] in quibusdam [Note: Plin. H. N. 11. c. 32.] Plinius cum scribit. Multa insecta et aliter nascuntur, atque inprimis ex rore. Insidet hic raphani folio primo vere, et spissatus sole in magnitudinem milii cogitur. Inde porrigitur vermiculus parvus, et triduo [Orig: triduò] eruca, quae adiectis diebus accrescit, immobilis duro cortice, ad tactum tantum movetur Aranei. Haec Eruca, quam Chrysalidem appellant, rupto deinde cortice volat Papilio. Infestant saepe [Orig: saepè] brassicam simul et erucae et vermes: nec r(a/fanos raphanum apud Aristotelem, sed brassicam significat. Non negaverim tamen quasdam et ex vermibus nasci. Frumentum certe [Orig: certè] humidius vermes producit, hi Chrysalides, ex quibus Papiliones prodeunt. Exire vidi Papiliones, inquit Aldrovandus, ex arborum, maxime [Orig: maximè] salicum cavis, suo spolio denudatos. Papiliones, addit, eiusmodi cum cavitatibus crassitiei, inquibus sane [Orig: sanè]

ova fuisse nemo dixerit. Ex singulis enim cavis, singuli exeunt Papiliones, cum qui semen in quodam loco edunt, id nonnisi admodum numerose [Orig: numerosè] pariant. Sunt id genus Papiliones corpore admodum crasso, alis plurima lanugine obsitis, colore plerumque fusco ad castaneum vergente. [Note: Aldrov. l. c.] Sed et vila eruca, a [Orig: à] qua, cum exspectaretur Papilio, ova quadraginta, grani tritici magnitudine, luteo colore, tenui obducta lanugine, in quorum singulo vermiculus prodiere. Licet quoque sentire ex putredine nasci. Bis terve erucis Bononiae pluit, quae in Chrysalides et Papiliones [Note: Plin. H. N. 27. c. 24.] abivere. Unde hoc malum in Mileto tempore humido et lento nasci, Plinius reliquit.

[Note: Natura.] Post coitum sensim tabescentes vivunt, ad hiemem usque, quidam ad hibernum solstitium. Saepe [Orig: Saepè] in domibus per hiemem quasi torpentes conspiciuntur: plaerumque intenso [Note: Plin. H. N. 18. c. 25.] gelu pereunt. Sunt qui certissimum veris indicium arbitrentur, ob infirmitatem animalis, Papilionis proventum. In ipso anno, cum commentaremur haec, (verba sunt Plinii) notatum est, proventum eorum, ter repetito frigore exstinctum, advenasque volucres, ad VI. Calend. Februarii spem veris attulisse, mox saevissima [Orig: saevissimâ] hieme conflictas. In Anglia novum eorundem bis Autumno exortum, memorat Pennius. Observatum et Pestis praesagia tradidisse, quod apud Gemmam habemus. Volabant Anno M. D. LXII. circa 15. August. ad aquas tanta [Orig: tantâ] copia [Orig: copiâ] , ut fluminis cursum obscurarent: sub noctem, velut instructis copiis, per vicos vagabantur. ANNO MC. IV. turbavere aciem, intercepto etiam solis lumine. A. M. D. XLIII. omnem melleum sucum absumpsere; gramen ipsum, arido stercore ubique torrefactum, exustum est. A. M. D. LIII. cruentis in Germania guttis, herbas, tecta, vestes, et homines aspergebant, et ingens tum eorundem copia.

[Note: Usus.] Urinas movere creduntur, et minore cum periculo. Tinunculis et aliis aviculis in cibum cedunt: sed et morsulorum compositionem, quibus pisces allici creduntur, ingrediuntur.

[Note: Differentiae] Differentias speciales frequentibus punctis apponemus. Nunc eas in Diurnas et Nocturnas distinguere placet. Nocturnae dicuntur falw/nai phalaenae para\ to\ ei)s2 fw=s2 a)/llesqai, quod ad lucernas advolent. Lycophroni et Nicolao kandulos1be/stai sunt, quod candelas alarum motu saepe [Orig: saepè] exstinguant: yw/rai aliis, quod scabritie et furfure quodam diffluant.

Quia vero [Orig: verò] aliquando lucis amore in ignem se praecipitant, pyraustarum apud nonnullos Zenodetum nempe et Aeschylum obtinuere nomen.

Aristoteles h(pi/alon dixit: quidam purastou/mouron: distinguique debent a [Orig: à] Papilionibus qui apibus in alveis obsunt. Harum ova Aldrovandus, in tecto alvearis, in unam veluti massam conglomerata, tenui quadam lanugine vestita, obruta invenit. Subnigra, splendida, dura, et [Note: Aldrov. de Insectis 1. c. 2.] numerosa fuere. Erucas etiam, addit idem, albicantes exiguas, quae mihi in sequenti nocte folliculos fecerunt, quales in alveo quoque observaveram, magnitudine pistachii invicem numerose [Orig: numerosè] admodum cohaerentes, et in singulis suas Chrysalides, quae denique mihi, dissectae, Papiliones pepererunt, quales quoque in alveis videram, Papilionibus qui in tritico oriuntur non dissimiles. Hirsuto sunt corpore, et alis veluti cinere quodam conspersae.

[Note: Moufet. de Insectis 1. c. 14. p 88.] Raro [Orig: Rarò] aut numquam, nisi erectis in dorsum alis provolant. Interdiu subter folia vel obscuro quodam in loco latitant. Antennas maxima ex parte vel hirtas et latiores, vel exiguas admodum et breves habent. Ex erucarum thecis terra obrutis proveniunt.

Et quia pulverulentae sunt, diurno tempore ante advenientem vesperam, ne pulvis solis calore arefactus excutiatur, apparent. Diurnae, quae h(merou/s3ioi, antennis longioribus et in extremo tuberosis gaudent.

Semper iuxta latera expansis alis provolant. Ex aureliis pendulis, vel arborum ramis affixis proveniunt. Planaesunt, laeves, glabrae, duriusculae. Noctu volare nequeunt, ne ros nocturnus medullas madefaciat. Differentias earum speciales inferius vide.

[Note: Nierimb. H. E. 13. c. 29.] Nierembergius meminit ex Indicis Hoitzitzil Papalotl, seu papilionis similis Hoitzitzillin, unde nomen meruit. Oblongo, inquit, est corpore desinente in tenuitatem, et transversis quibusdam lineis, aurei coloris distincto, sed maculis nigris intersertis alarum superiora eodem colore distincta sunt, sed inferiora rubescunt; lineis haud absimiliter per transversum discurrentibus. Caetcra papilionum reliquo generi consona. Sunt et aliae innumerae apud novam Hispaniam differentiae admirandis variatae coloribus pulcherrimae. Illud hic obiter [Orig: obitèr] monebo, in quibusdam papilionibus magnis huius novi mundi pro lingua [Orig: linguâ] esse filum sanguineum oblongum excedens reliquum corpus, quod convolvit ut in bucca recipiatur, quam habet, ut illud commodius extrahere possit, sectam a [Orig: à] superiore parte capitis usque ad inferio. rem, ut paene [Orig: paenè] totum caput scissum sit.

PUNCTUM II. De Papilionibus in specie, et primo [Orig: primò] de Papilionibus Aldrovandi primae tabulae.

PApiliones in specie, partim ab Aldrovando, partim a [Orig: à] Moufeto descriptas habemus: Coincidere huius et illius aliquas, concedi potest facile [Orig: facilè] : maluimus tamen in tanta varietate omnes ponere, ne quicquam desideretur. Aldrovandus suos in decem tabulas dispescuit, quarum prima quinque habet, qui a [Orig: à] nobis ipsius Aldrovandi verbis describentur.

Primus, inquit ille, non incongrue [Orig: incongruè] [Note: Aldrov. de Insectis 2. c. 2.] i(ppwyu/xh dicitur. Est enim Papilionum maximus. Vespere potissimum cernitur, interdiu latet. Latus est palmum, et amplius. Alaesingulae rotundam habent ac notabilem maculam, oculum diceres nigrum, sed primo miniaceo, dein candido circulo obductum, cetero subnigrae, aut fuscae, molles, lanuginosae, farinaceae, in extremo candicant; corpus pronum ad castaneum vergit, supinum non-nihil albicat, corniculae sive antennae plumarum instar molles, satis procerae; femora quoque mollia, sed tibiae durae, oculi nigricant.

Quartus in hoc ordine similis fere [Orig: ferè] proximo, sed corniculis latioribus, et filicis ramulum figura quodammodo aemulantibus, luteis: corpore etiam magis lutescente, denique oculis longe [Orig: longè] pulchrioribus: miniaceus enim circulus longe [Orig: longè] in hoc maior est, minorque niger, qui velut pupillam constituit.

Secundus totus erat viridis, annulis candidis. Alae etiam lineas habebant roseas deorsum descendentes, item maculas transversales albas; rostrum erat longum, trigonum, oculi magni, nigri: corpus procerum admodum, crassumque, in extremo acutum. Alae pro cuius portione sunt exiguae. Ex hoc genere alium mihi describendum ac depingendum tradidit F. Gregorius Regiensis Capuccinus, illius insolenti forma ac colore captus, sed in quo annuli essent lutei, alaeque maculis subflavis, castaneis, subcoeruleis et nigricantibus distinguerentur. Longitudo huic papilioni palmaris est. Quid si sexu distinguamus, priorem feminam esse ex editis mihi ovis comperi.

Tertium ex Eruca nasci observavi sub finem Augusti anno superiori, eaque caudata et immensae magnitudinis suo postmodum loco depingenda. Folliculum non texit, sed in Aureliam mutata: Papilionem hunc generavit decem fere [Orig: ferè] dierum intervallo, corpore crasso eiusdem cum alis coloris, nimirum exluteo et fusco variantis. In tergore notabilis macula est candicans, humanum quodammodo

[Illustration:

Papiliones Aldrovandi

[Illustration: ]

caput anterius exprimens. Caput totum nigricat, pedesque et antennae, quae latiusculae sunt. Alae internae totae fere [Orig: ferè] lutescunt.

Postremum in hoc ordine depictum prona et supina parte anno 1592. mense vero [Orig: verò] Iulio, huiusque die vigesima sexta gigni adverti ex parva quadam Eruca, hirsuta, colore ex rubro, albo et nigro variante. Hanc enim cum [Orig: cùm] cepissem in tamarisco sive myrica sub meridiem, subsequenti nocte versa erat in Aureliam viridem, quae filo sese capsulae, cui inclusa erat, ex alvi extremitate edito appenderat, atque ita quindecim diebus continuis adhaerens in eodem colore perseveraverat, deinde mutato eo lutea partim, partim nigra facta erat; quare iamiam in Papilionem abituram conieci, cuius scilicet colores per senectam, quam mutando relinquunt exeuntes, transsplenderent. Quod cum [Orig: cùm] viperinis fetib, commune hisce Papilionibus fuerit, eosenim superne [Orig: supernè] in ovo conspici testatur Aristoteles. Cum [Orig: Cùm] itaque erupisset Papilio, alis se fecit conspicuum iis, quos diximus, coloribus prone [Orig: pronè] et supine [Orig: supinè] . Color niger luteusque in primis alis intensior est, in supinis remissior. Alae internae, quae alias [Orig: aliàs] minores esse solent, in hoc animali proceriores sunt, infraque serrata serris eisdem coloribus distinctis, ex quibus fere [Orig: ferè] media ceu cauda quaedam dependet. Corpus totum pronum atrum est, ad latera et supine [Orig: supinè] luteum, estque pro alarum longitudine admodum exile. Oculi magni nigerrimi, nigerrimaeitem antennae, quae in extremo obtusae sunt, totae subtilissimae. In alarum internarum extremis lateribus macula rubra sive rosea conspicitur, rotunda interne [Orig: internè] , semi-circularis externe [Orig: externè] . In summa, elegans est Papilio, conspicitur passim per agros et hortos.

PUNCTUM III. De Papilionibus Aldrovandinis tabulae secundae.

IN secunda tabella sex Papiliones [Note: Aldr l. c.] posuit Aldrovandus, eosdemque ita descripsit.

Primo et secundo loco supine [Orig: supinè] nimirum et prone [Orig: pronè] depictus Papilio, expansis alis, coloribus quatuor potissimum variat, miniaceo, nigro, albo et cinereo ad caeruleum nonnihil vergente. Suntque colores in extimis alis intensiores, ut remissiores in intimis. Capite, dorso, alvoque est cinereis, sed albis striis subtilissimis deorsum recta [Orig: rectà] tendentibus color ille cinereus insignis est. Corpus obtinet crassum, latumque, parte supina candicans, annuli coloris sunt castanei, oculi eiusdem coloris, magni et prominentes. Alae pariter amplae sunt, quarum externae maxima sui parte cinereae videntur, sed explicatae quatuor, quos dixi, coloribus ita evariant, ut descriptu admodum sint difficiles; septem velut venae rubicundae eas percurrunt, inter quas in extremo totidem sunt velut columnae nigrae albis circulis notatae, ac supra hasco septem etiam maculae nigrae V. literam exactissime [Orig: exactissimè] exprimunt; sed in dextra tantum; sinistra enim neque columnas eas, neque literas habet, in qua re mirus naturae lusus conspicitur, coloresque omnes in hac sunt dilutiores, pallidioresque; Dextra etiam punctis exiguissimis nigris erat notata, quae in sinistra quoque non sunt, nisi qua [Orig: quà] corpori nectitur, nam deinceps in strias oblongiusculas mutantur. Postremo [Orig: Postremò] dextra in extremo candicat, striisque insignis est nigris descendentibus, cum sinistra nigrescit eo loco, neque striarum aliquod habet rudimentum; Internae vero [Orig: verò] alae totae sunt coloris miniacei, praeterquam, ubi duae illae fasciae apparent, nam hae nigerrimae sunt. Alae externae inversae modo [Orig: modò] albicantis, modo [Orig: modò]

nigricantis coloris areas obtinent, internae loco albedinis habent colorem miniaceum, sed dilutiorem, quam [Orig: quàm] externae. Antennae erant nigricantes, procerae, leves, in extremo obtusae.

Tertium in hoc ordine Leucomelanum nominavi, quod praeter colorem alarum album, ad subflavum nonnihil vergentem, totum corpus per tergus nigrum ac exile habeat. Alae internae in extremo sunt serratae, habentque longas appendices, uticon ipsa declarat. Supra serras, quae semicirculum constituunt, maculae quoque sunt semicirculares, candidae, atque in his maculae rotundae, fere [Orig: ferè] caeruleae, quae simul omnes egregiam speciem ac venustatem Papilioni praebent. Cetera, ut dixi, Leucomelanus est excepto ventre, qui candicat, antennae in extremitate, quam [Orig: quàm] in plerisque obtusiores.

Talis est in quarta serie positus, qui totis alis nigricat, et quatuor habet in hisce oculorum specie maculas rotundas nigerrimas, caerulea [Orig: caeruleâ] velut pupilla decoratas; Alae internae longiores sunt externis et serratae, sed aliter ac in praecedentibus, huius enim serrae obtusae sunt et rotundae.

Quintus ex maximorum est genere, sed eorum, qui interdiu per hortos obvolitant, corpore est procero, mediocris crassitudinis, coloris fumati, annulis per alvum lutescentibus, alis eiusdem coloris in medio, infra [Orig: infrà] candidis, et nonnihil serratis, deinde nigris, et in ipsa nigredine maculas habentibus candidas ad latera, infra [Orig: infrà] vero [Orig: verò] ad caeruleum vergentes. Antennae longissimae, obtusae sunt et nigrae.

Sextus a [Orig: à] macularum multarum serie, quae in alis internis tam [Orig: tàm] foris, quam [Orig: quàm] intus cernuntur, poluo/fqalmos nominatur. Oculinigri sunt, pupilla candida, circulus ambiens luteus, suntque, ut dixi, in internis alis tantum, nam quae in externis apparent maculae rotundae, totae candidae sunt; Habent tamen etiam hae unicum oculum eisdem, quibus internae, coloribus ad externa latera, cetero alae totae exluteo ad castaneum vergunt. Per superiora corporis ater est, alvo supina ex cinereo ad fuscum vergit; alae internae, item pectus longa quadam lanugine viridi, splendente vestiuntur.

PUNCTUM IV. De Papilionibus Aldrovandinis tabulae tertiae.

IN tabula tertia novem habentur.

Primus, inquit Aldrovandus, ex mediocrium genere natus mihi ex Eruca, quam olim Bononiae pluit; capite est, tergore alvoque coloris aurei, ad latera nigri. Alae internae serratae sunt, totae ex aureo miniaceae, et nigris punctis conspersae, et in extremo etiam nigrae. Alas externas venae percurrunt deorsum descendentes, nigrae in area aurea, seu potius miniacea, item maculae magnae transversales eiusdem coloris, ipsaeque alae in extremitate undiquaque nigrae sunt, et ibi maculas habent candidas. Pedes et antennae lutescunt, et instar pedum polypi cirris praediti sunt, ut ad ea, quibus insiliunt, fortius adhaereant.

Secundus, qui numero secundo et tertio prone [Orig: pronè] et supine [Orig: supinè] depictus est, ex eodem est genere. Corpus enim habet mediocre, nigricans, alvum fere [Orig: ferè] auream, nigris annulis distinctam. Oculi candicant, alae externae in extremo nigrae sunt, et albis maculis insignes, cetera aureae, venisque nigris, et tribus aliis nigris maculis incertae figurae speciosae. Internae in eiusdem aurei coloris area duplicem habent ordinem maiorum macularum nigrarum, velut oculorum, sicut in icone exprimuntur. Colores omnes supina parte variant; In internis etiam alis (ita voco, quae corpori sunt viciniores) qui extra erat aureus, nunc fere [Orig: ferè] est amethestinus ad cinereum vergens, adeo [Orig: adeò] , ut lutescere videatur, estque unus tantum oculorum ordo nigrorum, maiorumque,

hos circulus ambit candidus. Corpus etiam supinum totum lutescit, pedes cinerei sunt, alae externae prope caput cinereae, nigrisque guttulis oblongis notatae, dein maiori parte coloris sunt miniacei, et nigris maximas maculas habent, denique in extremo sunt rursus cinereae.

Tertius, qui quarto loco depictus est, toto corpore prone [Orig: pronè] aterrimus, aterrimae item alae externae, sed fascia fere [Orig: ferè] transversali coloris miniacei decoratae, necnon alterius fasciae candidae rudimento, et punctulis aliquot rotundis, candidis. Internae totae fere [Orig: ferè] extra [Orig: extrà] miniaceae sunt, punctulisque nigris admodum exilibus insignes.

Quartus, in icone quintus, cum hoc idem est, sed supino corpore pictus, alae externae hic [Orig: hîc] plus habent ex miniaceo et albo colore, quam [Orig: quàm] in prona parte, aterque color remissior est. Internae in extremitatibus ad minia ceum vergunt, cetera cinereae, fuscis maculis respersae, et alba ad latera externa macula conspicuae, toto corpore ad cinereum vergit.

Quinto, in icone sexto, color totus miniaceus, notis diversis, lineisque nigris, alis angulosis et leviter serratis. Promuscidem habet longissimam, ac, dum vult, recurvam eiusdem cum pedibus coloris, nempe ex cinereo ad luteum vergentis.

Ex hoc genere Sextus, in icone septimus, esse videtur, longa item armatus proboscide, alisque praeditus angulosis. Supra caput, praeter antennas, etiam bina alia habet cornua, quae in aliis plerisque non videas, corpore, alisque colore ferrugineo, albo, caeruleo, viridique varius est. In supremis praeterea [Orig: praetereà] alis puncta quaedam habet viridia in alba area, in dorso item viri descit.

Septimus, in figura octavus, totus luteus est, versus caput tamen alae ad ferrugineum vergunt, nimirum ubi maculas non habent, suntque hae numerosae admodum, ac incerti ordinis, omnes aterrimae.

Octavus, in tabula nonus, idem est supine [Orig: supinè] sculptus, quod colorem mutet, interne enim alae partim viridescunt, partim candicant, et maculae illae atrae vix hic conspicuae; externae fere [Orig: ferè] palearis sunt coloris, inque his maculae evidentiores, corpus etiam flavescit, pedes habet luteo, antennas castaneo colore, alaeutraeque leviter angulosae.

Postremus in hac serie corpore nigroque capite et hirsuto, proboscide procera admodum, alis intus candidis, amethestinis striis ornatus, extra [Orig: extrà] nigricantibus, suntque angustae, laciniatae et longiusculae.

PUNCTUM V. De Papilionibus Aldrovandinis tabulae quartae.

TAbula quarta Papiliones mediocres sunt, iique duodecim iconibus exhibentur.

Primus complicatis alis literam ??? quodammodo exprimit, corpore est prono fusco, pedibus hirsutis, antennis admodum exilibus, alae externae ex candido et aterrimo splendentibus coloribus variant, internae totae sunt miniaceo.

Idem supinus exhibetur tertia serie, in quo color ille miniaceus dilutior est, externaeque alae totae candicant, venis decoratae miniaceis et maculis nigris, magnis, et corpus totum ex albo lutescit, alvus nigris punctis sive guttis exiguis conspersa est.

Secundus est hirsutus et craslus, alis superne [Orig: supernè] cinereis, inferne [Orig: infernè] miniaceis, lineis transversim nigris dissectis.

Quartus corpore est exiguo, nigro, luteis circulis distincto, oculis magnis, luteis, et eiusdem coloris antennis, alas habet tam [Orig: tàm] internas, quam [Orig: quàm] externas etiam luteas, in extremo nigras, versus corpus ad castaneum vergunt, versus nigram vero [Orig: verò] ambientem fasciam plane [Orig: planè] est color ochros. Externae prope exteriora latera maculam habent rotundam, nigram.

Quintus totus est ferrugineus sive castaneus, corpore intensius, alis remissius, alae externae unico tantum

oculo, pluribus internae exornantur nigris, intus albis, utraeque fascias habent nigras transversales incurvas, quae angustae sunt, rectasque, quae latae sunt et extremae.

Sexto caput est luteum, oculi lutei, luteique pedes et antennae, corpus nigricat, alae utraeque fere [Orig: ferè] aureae, in extremo, ut icon ostendit, aterrimae, externae ad latera externa maculam habent rotundam, nigram, exiguam.

Septimus ex luteo totus ad viridem colorem vergit, minus in exterioribus, magis vero [Orig: verò] in interioribus, hoc est, interiores exterioribus-magis viridescunt. Externae maculam habent nigram, rotundam, internae albam, caput quoque nigra macula insignitum est.

Octavus antennas habet proceras [Orig: procéras] , in fine obtusas, caput exiguum, oculos magnos. Corpore est luteo et nigro distincto, alae quoque luteae sunt, sed magis ad castaneum vergunt; externae nigris punctis maculantur, quibus internae carent, utraeque dentatae sunt.

Nonus ex eorum genere est, qui proceras habent proboscides, alis est primum versus caput luteis, nigris modo [Orig: modò] punctis, modo [Orig: modò] maculis, hisque et rotundis et longis maculatis, dein caeruleis, in extremo nigricantibus et dentatis.

Decimus propter insolentem vultum, quo Satyrum quam [Orig: quàm] exacte [Orig: exactè] aemulatur, *saturweidh\s2 dici potest. Corpore toto est flavo, rubro distincto, alvo bifurcata, alis nigricantibus, et velut stellis candidis elegantissime [Orig: elegantissimè] exornatur.

Undecimus corpore est nigro, alvo annulis albicantibus, alae eius ex albo ad luteum vergunt, sed maculae ferrugineae et nigrae alternatim huc illucque conspersae luteum illum colorem fere [Orig: ferè] exstinguunt sua [Orig: suâ] copia [Orig: copiâ] .

Postremus corpore etiam atro est, sed tenuiori, habetque alas internas dentatas et exterioribus proceriores, utraeque aterrimo et lutescente coloribus variae, habent tamen etiam in fine aliquid candicantis.

PUNCTUM VI. De Papilionibus Aldrovandinis tabulae quintae.

HAbet et quinta tabula mediocres, [Note: Aldrov. l. c.] quorum sex icones Auctor ponit.

Primus corpore est nigricante, alvo extrema et dorso cinereis. Alae externae internis sunt angustiores, ex albo ad viridem nonnihil inclinant, magis tamen viridescunt internae, utraeque in extremo circumcirca rosei coloris velut circulo ambiuntur, externae prope finem nigrescunt, habentque in medio fere [Orig: ferè] maculam nigram. Antennae purpureae sunt, in extremo obrusae et albae.

Idem secundo loco datur supinus, in quo, quod in externis alis prope finem erat, nigricat, hic [Orig: hîc] viridescit, sed macula tamen nigra colorem retinuit nigrum, internae prope corpus prorsus [Orig: prorsùs] virides, in fine ad luteum vergunt, cingunturque eodem circulo roseo. Estque hoc observatu dignum in internis, quod maculam habeant albam cum circulo ferrugineo, quae extrinsecus non est.

Qui sequitur prone [Orig: pronè] et supine [Orig: supinè] pictus, a [Orig: à] potioribus coloribus leuko/xlioros dici potest, sed hunc, quia admodum maculosus est, leuko/xlioron variegatum nuncupavi. Prono corpore leucophaeo est, capite nigricante, oculis instar saphiri viridibus, antennis nigris cum appendicibus in summitate albicantibus, pectore hirsuto, alis candidis, supra [Orig: suprà] prope caput ad caeruleum vergentibus, maculis magis nigricantibus, in ferius respersis, dico inferius, nam, ubi caeruleae sunt, nullam cernere est maculam, supino corporemagis candicat. Alae externae sunt candidae et nigro variae, internae ex albo et viridi eleganter admodum decoratae.

Quintum Papilionem crucigerum nominavi, quod externis alis complicatis, albis taeniis, quibus ornatus cernitur, crucem, vel potius literam X. exprimat, quamquam id in icone

pictor non expresserit. Suntitaque alae illae nigrae, fasciis seu taeniis albis insignes, et venis rubicundis deorsum descendentibus. Interiores sunt totae miniaceae, maculis nigris rotundis illustres. Sextus idem est parte supina exsculptus, in cuius internis alis maculas illas nigras non videas, et fasciae, quae in externis alis prona [Orig: pronâ] parte albae erant, hic [Orig: hîc] aureae sunt. Corpore est iste Papilio prone [Orig: pronè] luteo toto, supino ventre albo, nigris guttis triplicis ordinis consperso, oculi nigti sunt et exigui, exiguae exilesque antennae.

Sextus ac postremus alas externas ac internas exterius rubicundas, ad castaneum vergentes habet nigris guttis conspersas. Supina [Orig: Supinâ] parte alae internae candicant, exteriores colorem eundem ferme [Orig: fermè] , quem prona earum pars, conservant. Corpus pronum atrum est, supinum cinereum, cinerei quoque pedes, antennae nigrae, oculi lutei prominentes.

PUNCTUM VII. De Papilionibus Aldrovandinis tabulae sextae.

PApilionem, qui in tabula sexta primo depingitur ordine, poluo/fqalmon nuncupavi, quod in internis alis intus ac extra multis notaretur oculis, qui tamen, licet duo tantum, in externis exterius et interius elegantiores sunt. In his enim iris est nigerrima, pupilla alba. Alae supine ex luteo et castaneo variant, internae intus prope corpus primum caeruleae, dein fere [Orig: ferè] amethestinae, in quo colore cernere erat lineas duas transversales, flexuosas, castanei coloris, sub quarum postrema color subsequitur luteus, deinde rursus amethistinus, quem lineae percurrunt castaneo colore, atque intra has siti sunt, quos dixi, oculi, quos subcoeruleus cingit circulus Corpus animantis nigricat, pedes et antennae lutei, oculi nigri.

Alter alas habet dentatas, rubicundas, ad ferrugineum accedentes, et maculis respersas nigris, in medio rotundis, ad latera oblongis ac magnis. Alae supine [Orig: supinè] nigricant, et albam fasciam habent, quae vel currentes aemulatur fluminis undas. Corpus supinum cinereum est, pronum nigricat.

Separatim in Bononiensi editione depictus ex iis est, qui in arborum truncis nascuntur, capite admodum exiguo, albo, antennis ferrugineis, latis et quodammodo serratis, dorso ferrugineo et albo, alis alvoque luteis, zonis castaneis.

PUNCTUM VIII. De Papilionibus Aldrovandinis tabulae septimae.

SEd et illi, qui in tabula septima dantur, ex mediocribus sunt, quorum tredecem figurae dantur.

Primus corpore toto niger est, annulos vero [Orig: verò] habet luteos, alae omnes candicant, et venis distinguuntur nigricantibus.

Tertius et Secundus Bombylii sunt, ex erucis bombycivomis orti, vulgo [Orig: vulgò] noti, undique candidissimi, exceptis antennis, quae nigrae sunt et hirsutae, invicem coeunt [Orig: coëunt] , mas est tenuiori corpore, secundo scilicet loco pictus. Inter utrumque ova appinximus exigua, coloris fere [Orig: ferè] crocei, alas habent breves, et ad volandum velut ineptas.

Quartus in hac serie totus quoque candicat per alas, per quas venas habet sub caeruleas, deorsum descendentes, et punctorum rubicundorum triplicem ordinem, quae transversalia sunt. Externae duobus velut oculis nigricantibus decorantur, in extremo ad luteum vergunt oculi et deorsum lutescunt.

Quintus corpore ex crasso, castaneo, luteis zonis, antennas habet ferrugineas, latas et hirsutas vel plumosas, in capite et cervice candicat. Alae etiam albae sunt, ferrugineas habentes venas, et ubi corpori haerent, striarum nigrarum rudimenta.

Sextus totus est candidus, corpore scilicet ac alis, quae venas habent nigras, nigros item pedes et antennas.

Septimus molu/xlwros dici potest propter colorum diversitatem, corpore toto nigricat, nonnihil tamen ad ferrugineum vergit, sicut item pedes, proboscides et antennae, quae admodum tenues sunt et obtusae. Alae internae totae sunt miniacei coloris, sed nigris lineis flexuosis distinctae, externae, quae corpori annectuntur, atrae, dein miniaceae, dein rursus atrae, mox albae, postremo [Orig: postremò] iterum nigrae, maiorem tamen aream albus color occupat, aeumque percurrunt venae ferrugineae, rubescentes, notandumque est, album illum colorem infra [Orig: infrà] versus corpus in luteum commutari, et guttis modo [Orig: modò] rotundis ac exiguis, modo [Orig: modò] oblongis distingui.

Octavus superioribus omnibus minor est, corpore prono nigricante, alis ex luteo ferrugineis maculis nigris refertis.

Nonus idem est, at supine [Orig: supinè] pictus corpore, quod candidum est. Alae externae colorem retinent, internae plane [Orig: planè] mutant, utpote [Orig: utpotè] quae maculosae sunt argenteo splendidissimo, et ferrugineo.

Decimo alae externae ac internae nigerrimae, maculosas habent alas, uti pictura indicat, corpus etiam nigrum est.

Undecimus corpore ex luteo ad ferrugineum vergit; et nigro distinguitur; Alae exteriores ex albo et nigro variant, internae luteae sunt, et quatuor nigris maculis insigniuntur. Externae supino corpore pictae, ut duodecima icon ostendit, etiam ex albo et nigro variant quidem, sed ad latera sunt ferrugineae, internae colorem retinuerunt, sed nigrae illae maculae minores sunt, in extremo tam [Orig: tàm] hic [Orig: hîc] , quam [Orig: quàm] illic nigrae sunt.

Decimustertius, qui in hac tabula postremus est, totus est ferrugineus, alae externae in medio oculum habent, cuius pupilla alba est, nigrum, internae denticulatae sunt, utraeque in extremo nigricant.

PUNCTUM IX. De Papilionibus Aldrovandinis tabulae octavae.

MInimi sunt, qui in tabula octava depinguntur, inter quos qui tertio loco datur non invenustus est, triplici nimirum colore, albo, ruffo et luteo varians per alas. Nam lineae, quae in his cernuntur, et transversales et descendentes ruffae sunt, cetera vel candida vel lutea, punctis etiam notata ruffis, corpore angusto, exili et nigricante, alvo bifurcata, pedibus exilibus et proceris.

Huic consimilis est quodammodo secundus, corpore item nigricante, sed crassiori, crassiori item capite. Alae externae luteae sunt, superne [Orig: supernè] magis, minus vero [Orig: verò] inferne [Orig: infernè] , utrumque transversalis linea nigra distinguit, totae maculis, seu punctis exiguis nigris sunt distinctae, internae nigricant, et in extremo fascias angustas habent luteas.

Primus toto corpore niger est, alvo in extremo acuta, alis rotundis, candidis.

Quartus corpore quoque nigricat, oculos habens luteos, alas ex luteo ferrugineas, ubique nigerrimis decoratas notis.

Quintus lutescit, punctis insignis cinereis, quae totas fere [Orig: ferè] alas occupant. In externis alis macula conspicitur nigra, neque aliud in hoc notatu dignum, ut in praecedenti, maculas habent cinereas in area lutea.

Septimus corpore et alis totis subalbis est, pedibus et antennis nigris, in medio externarum macula est nigra.

Octavus alvo est rubra [Orig: rubrâ] , nigris punctis notata, pectore et externis alis nigris quidem, sed nescio quid

caerulei etiam demonstrantibus. Alae internae luteae sunt, striis plenae nigris, deorsum descendentibus.

Nonus corpore est admodum brevi et exili candicante, alis item candidis, ad latera subluteis, undique nigris guttulis refertis. In medio duae taeniae sunt coloris aurei, tortuosae, in singulis gyris punctum habentes nigrum.

Decimus toto corpore candidus est, et nigris punctis variat, alas vero [Orig: verò] habet pulcherrimas, maiori areae parte ferruginei coloris, in quo mirum est, quam [Orig: quàm] luserit natura. Primum enim in eo fecit fasciam ex maculis rotundis, literam O. exprimentibus, dein parva addidit eiusdem coloris puncta, postmodum alias duas taenias tortuosas, tum denique albam cum punctis intus nigris.

Undecimus niger est, alas vero [Orig: verò] habet ex ferrugineo ad luteum vergentes, totas nigris, ut icon ostendit, maculis distinctas.

Duodecimus craslam admodum habet alvum, coloris prope [Orig: propè] caerulei lutea [Orig: luteâ] fascia [Orig: fasciâ] sive circulo insignem. Tergus nigricat, ut et caput, et oculi, pedes et antennae, quae admodum sunt procerae. Alae versus corpus caeruleae, deinde nigricant, supra [Orig: suprà] duabus maculis rotundis luteis, infra [Orig: infrà] tribus albis conspicuae.

Decimotertio corpus est nigrum, praeterquam in dorso, ubi cinereum est. Alae luteae, auro resplendentes, oculis innumeris nigris, quos circulus ambit candidus, cohonestatae.

Decimusquartus hirsutus est, ac alis totis caeruleis parte externa, interna cinereis, maculis albicantibus (in quibus mediis punctum est atrum) ordine pictis, in extremo margine notis rubicundis oblongis, oculis caudae pavonum similibus, albo ac nigro utrinque clausis dispositis, lineaque nigra in latitudinem alae discurrence terminatis. Totum corpus nigerrimum, item pedes, oculi, et antennae. Alae in fine albae sunt, cetera, ut dixi, exterius caeruleae.

PUNCTUM X. De Papilionibus Aldrovandinis tabulae nonae.

NOna tabula viginti quatuor habet Papiliones exiguos, quorum equidem infinitus est numerus, infinitaque diversitas.

Primus in hac serie corpore prono nigricat, pedes et antennae sunt cinerei. Alae prius nonnihil ad ferrugineum vergunt, mox candicant, punctis et lineis ubique atris conspicuae.

Secundus corporis mole vix culicem vincit, quin, ni [Orig: nî] alas Papilionis haberet, culex omnino [Orig: omninò] foret. Alvus ei cinereus, pectus nonnihil ex caeruleo possidet, alae albae sunt, ita tamen, ut nonnihil etiam fuscescant, habentque puncta minutissima nigra cum circulis ambientib. ea candidissimis.

Tertius polu/xlwros minimus dici poterit propter alas albo, nigro, rubro et subcoeruleo maculosas; Externae in notabilem acutiem desinunt, corpus ei totum subatrum est, proboscis et antennae lutescunt.

Quartus alas habet aureas, in margine fere [Orig: ferè] castaneae colorem imitantur, prope extremitatem est macula ferruginea, alvus argenteo micat, pectus superna nigricat, in capite duo sunt puncta coloris argentei.

Quintus ex iis est, qui ad ignem candelarum advolant, corpore subcinereo, alis totis candidis, lineis sive venis ad ferrugineum inclinantibus.

Sextus alas habet infra [Orig: infrà] nigras, cetera coloris rutili. Corpus cum antennis et pedibus ni rum est.

Septimus quoque niger est, sed circulis, sive annulis duobus per alvum luteis distinctus, oculi quoque lutei sunt, alae superne [Orig: supernè] magis, inferne [Orig: infernè] minus nigricant, et maculis ubique insi niuntur candidis.

Octavus ex advolantibus etiam ad lucernas est, alvo coloris flavi, nigris, ut in icone apparet, punctis recta [Orig: rectà] deorsum vergentibus insignis, reliquo corpore candidissimo, alis item candidissimis, sed quae exiguis admodum ferrugineis fere [Orig: ferè] punctulis insigniuntur, et in fine nigricant.

Nonus septimo similis, sed corpore maior est, minoribusque contra [Orig: contrà] alis, et in quibus maiores maculae albae sunt, et velut argento resplendent.

Decimus alas pro corporis portione breves habet angustasque, alvum admodum proceram, nigricantem, annulis candicantibus distinctam, alae leviter pallideque lutescunt.

Undecimo caput magnum ac nigrum, corpus et internae alae miniacei coloris, lineis transversalibus nigris in extremo insignitae, externae totae sunt coloris castanearum, pedes brevissimi.

Duodecimus corpore est flavescente, proceroque, dorso crassiusculo, in quo color ille flavus paulo [Orig: paulò] est intensior, capite exiguo ac rotundo, pedibus brevioribus, alis candicantibus, vel pallide [Orig: pallidè] lutescentibus.

Decimustertius vulgatissimus ille est, qui candelarum lumini infestus est; Corpore est admodum exiguo nigricante, alis et antennis flavis.

Decimusquartus internas alas totas habet rubras, supernasque eiusdem coloris, sed ad internos margines cinereas. Corpus totum atrum, praeter quam in cervice, ubi circulus aureus est, pedes sunt rubicundi, antennae nigrae, in extremo obtusae.

Decimusquintus idem est supino pictus corpore, ut alvi crassities magis appareret. Nam alioqui nihil, vel parum differt. Femina erat, et ova mihi peperit rubicunda.

Decimosexto corpus est oblongum, et fuscescit inferne [Orig: infernè] , superne [Orig: supernè] argenteo micat. Alae eiusdem sunt coloris fusci, et argento auroque micantis.

Decimusseptimus toto corpore nigricat, alas habet ferrugineas, sed elegantissime [Orig: elegantissimè] aureo colore resplendentes.

Idem decimooctavo loco exhibetur supinus, quia variat admodum. Nam corpore toto candicat, alaeque minus sunt ferrugineae, minusque resplendent auro, sed contra [Orig: contrà] innumeris punctis atris maculantur, quas circuli sui ambiunt candidi. Habent vero [Orig: verò] eandem fasciam auream, prope extremum marginem.

Decimusnonus alvo admodum est procera [Orig: procéra] , tota lutea, cervice nigra, pedibus, antennis et summo capite candidissimis, alae quoque candidissimae sunt, sed striis sive lineis nigris interstinguuntur, suntque adeo [Orig: adeò] breves, ut ad volandum videantur esse inutiles. Nam hoc in eo observavi, quod continuo [Orig: continuò] foliis, velut zoophyton quoddam, adhaereat.

Vigesimus, nisi alas haberet latiores, ex muscarum potius, quam [Orig: quàm] Papilionum genere videretur. Corpore enim est admodum compacto, nigricante, alis ex cinereo ad castaneum inclinantibus, et aurum resplendentibus.

Vigesimusprimus ab alis tam [Orig: tàm] internis, quam [Orig: quàm] externis prorsus argenteo splendore emicantibus, argenteus dici potest. Corpore praeterea [Orig: praetereà] toto candido est, praeter oculos, qui nigri sunt, et antennas, quae sunt luteae.

Vigesimus secundus toto corpore aterrimo, alas habet nigras colore ruberrimo distinctas, pedes et antennas longiusculos, nigros.

Vigesimustertius antennas habet latissimas, hirsutas ac velut plumosas, coloris flavescentis, caput et alas candidissimas, has tamen fuscae transeunt lineae subtilissimae. Alvus tota crassa est et gravis colore luteo, nihil, vel parum volat, foliis semper adhaerens.

Postremus omnium minimus, brevioribus tamen, quam [Orig: quàm] par est, ac latioribus alis pictus, Sunt enim angustiores ac oblongiores, totae albicant. Triticiarius dici potest. Nam tritico infestus est, utpote [Orig: utpotè] ex tritico prognatus.

PUNCTUM XI. De Papilionibus Aldrovandinis tabulae decimae.

DE istis etiam ita Aldrovandus; Papilio primo ordine in hac decima tabula depictus figura corporis est admodum insolenti. Habet enim in alvo seriem quandam velut plumarum subtilissimarum, penicillos pictorum exacte [Orig: exactè] exprimentium, coloris partim albi, partim nigri. Corpore toto admodum crasso est, dorso et vertice summo cinereis, alvo lutea, annulis distincta atris. Inter quintum et sextum annulum ab utroque alvi margine macula est candidissima, inter sextum vero [Orig: verò] et septimum aterrima. Alae exterius ex cinereo fuscescunt, intus sunt rubicundae, corpore supino, sicuti etiam, qui secundo loco depictus est, candicat. Antennae latae sunt, et ex cinereo fuscae. Alvus supina nigra est, in medio candida. Ad mediocres pertineret, nisi tam [Orig: tàm] crassus esset.

Tertius ex minoribus est, alvum habet luteam, nigris zonis distinctam. Alae quoque flavescunt, tergus ferrugincum est, eiusdemque coloris antennae, quae latae sunt et hirsutae, supino ventre albicat.

Quartus alvo quoque lutea est, sed magis ad croceum accedit, et punctis notatur in medio deorsum descendentibus aterrimis. Alae internae eiusdem cum alvo sunt coloris, et similibus quoque punctis maculantur, exteriores leviter pallideque lutescunt, tergus et antennae colore sunt ferrugineo, pedes croceo. Habes eundem alis complicatis, prout ex sua chrysalide erumpit.

Sextus valde [Orig: valdè] est exiguus, corpore superno ferme [Orig: fermè] ferrugineo, inferno plane [Orig: planè] aureo, alas habet luteas ad croceum vergentes, admodum parvas.

Septimus corpore nigricat, alas habens luteas ad ferrugineum nonnihil vergentes, et ferrugineis venis distinctas. In exterioribus macula est nigra, rotunda, puncto intus albo.

Idem est, qui octavo loco depingitur erectis alis, quae eundem plane [Orig: planè] colorem retinent, praeterquam ubi corporiiunguntur, qua [Orig: quâ] parte ad caeruleum vergunt, habentque lineam albam, quae medias percurrit.

Ex minimorum genere est, qui nono loco exhibetur, corpore cinereo, nigrescente, alis cinereis admodum obscuris, internis luteis. In externis macula est candida, literam V. exacte [Orig: exactè] exprimens, item altera figura semicirculi.

Decimus alas habet longas et angustas, colore flavescente, fasciis sive taeneis ornatas tribus atris. Pedes et antennae flavescunt, oculi admodum exiguisunt et nigri.

Postremus omnium minimus Papilio est triticiarius rectius, quam [Orig: quàm] in praecedenti tabula exaratus, simul cum sua chrysalide, et vermiculo sui ortus. Alas habet, ut ceteri, quaternas, albidus totus, cinereusue [Orig: cinereusué] , corpore levi in acutum alvo desinente, argenteo splendore. Vermiculus iste Curculio vocatur.

PUNCTUM XII. De Papilionibus Aldrovandinis tabulae undecimae.

RAriores sunt et formae insolentioris, qui in undecima tabella depinguntur. Ex quibus primus alvo est crassissima, superne [Orig: supernè] candida, inferne [Orig: infernè] nigrescente, seu potius ad caeruleum inclinante, annulis et punctis distincta nigricantibus. Tergus ac caput candicant, admodum hirsuta. Antennae latissimae ac villosae, coloris fere [Orig: ferè] amethystini. Alae ex amethysto et cyaneo mediae, venas habent rutilas primum, post [Orig: pòst] nigras: In extremo candicant, ubi punctis maculantur exiguis, aterrimis- Pedes robusti, eiusdem cum [Orig: cùm] antennis coloris. In alvo notatu dignum est, quod

in extremo longe [Orig: longè] crassior sit, quam [Orig: quàm] ubi corpori iungitur.

Secundus ex eodem vel consimili genere, licet ininor, corpore est fusco, capite acuto, oculis protuberantibus, per tergus et summo verrice cinereis, alis brevibus pariter cinereis, interne [Orig: internè] prope alvum rubicundis. Antennas non recta [Orig: rectà] , ut ceteri, erigit, sed ad latera extendit.

Tertius ex eodem quoque est genere, et ipse acuto capite, et ad latera emittens antennas suas. Corpulentus est, crassiori tamen thorace, quam [Orig: quàm] alvo, quae nigris extenditur annulis. Toto corpore superno leucophaeus est, inferne [Orig: infernè] candicat. Alae totae fuscae sunt, internae, qua [Orig: quà] ventrem spectant, nonnihil possidentrubicundi.

Quartus totus ex cinereo fuscus est, alas habens longiusculas et angustas. Alvo est crassa et bifurcata. Haec annulis, alae venis insigniuntur ferrugineis. Caputadmodum breve est, antennae minutissimae, ac vix apparentes.

Quintus insolentis formae caput obtinet, a [Orig: à] cuius lateribus duo sunt tubercula rotunda, nigra multis capillamentis nigris hirta, et in extremo alia duo, sed quae eiusdem cum capite sunt coloris, nimirum ruberrimi, qui quoque color communis est tergo, a [Orig: à] cuius quoque lateribus duo alia sunt tubercula nigra, ut priora. Alae ex infima tergoris parte exoriuntur, colore fere [Orig: ferè] nigricante, luteis aureisque lineis et guttis refertae. Alvus est bifurcata, tota lutea, rubris zonis interstincta. Pedes et antennae nigricant.

Sextus tota alvo rubra est, aureis prope finem lineis notata, in quibus puncta sunt rubra. Alae primum luteae sunt, dein totaenigrae, albis conspersae punctis, et lineis distinctae aureis. Caput villosum est et nigrum, tribus antennis instructum, ut pictor pinxit.

Septimus minimorum generis alis est denticulatis lutescentibus, nigris lineis et punctis rubris insignibus; alvus albida est bifurcata, nigris lineis ornata ambientibus, pedes nigricant.

Octavus alvum item habet bifurcatam, sed crassiorem, eiusdem prorsus cum praecedente coloris, sicut et ipsae alae, sed quae loco punctorum in extremitatibus infernis rubescebant.

Nonus crassissimam habet alvum rubram, superne [Orig: supernè] luteo distinctam, alas angustas ferrugineas, nigris lineis refertas, dorsum candicat.

Postremus alvo est crassiuscula, alis et toto corpore cinereis, pedibus nigris.

PUNCTUM XIII. De Papilionibus Moufeti, et primo [Orig: primò] quidem de Phalaenis magnis.

[Note: Moufet. de Insectis 1. c. 14 a [Orig: à] p. 89. ad 94] NON cedit Aldrovando Moufetus. Plurimas enim tam [Orig: tàm] nocturnarum, quas Phalaenas vocari diximus, quam [Orig: quàm] diurnarum species, easque in magnas, medias et minimas distinctas dedit, quas hic [Orig: hîc] etiam exhibere placuit. Et magnarum quidem octodecem species habet.

Maximae Phalaenae venter arenosi admodum coloris est, uti et interna alarum pars; oculi caerulei videntur, caput vero [Orig: verò] lividum; inter oculos antennae duae emergunt subfuscae, aquilinum referentes fucum, et nigris transversim lineis funem contortum imitantes. Scapulis veluti pannus quidam adhaeret arenosus, surdus, a [Orig: à] quo macula migra decussati tracta scapulas finit. Ceterum corpus, si dorsum spectes, cyaneum, si ventrem, arenosi coloris est. Alae duae exteriores permagnae, aquilinas colore aemulantur, maculis albisque orbibus varie [Orig: variè] distinctae; internae multo [Orig: multò] sunt minores, atque mellinae, intus furvis striis et maculis quibusdam insignes: Crura habet lacertosa et valida, furvi singula coloris, et in extremo duobus nigris digitis forcipata. Volat magno cum strepitu, et

[Illustration:

Papiliones seu Phalaenae aliae Mouf. 1. diurn

[Illustration: ]

[Illustration:

Papiliones seu Phalaenae ex Moufeto nocturnae

[Illustration: ]

[Illustration:

Papiliones alii

[Illustration: ]

nocte exoculata, quemcumque splendorem ex ligno putrido, squamis piscium, aliisverebus ortum avide [Orig: avidè] consequitur. Sicut magni Tyranni minorum gentium nobiles devorant et hauriunt, ita hae nocturnae diurnas Papiliones sub foliis latitantes alis diverberant atque occidunt.

Secunda primae magnitudinis Phalaena, ut mole corporis nonnihil superatur: ita primam colorum harmagoge, tono et elegantia longe [Orig: longè] vincit: ac si natura in hac ornanda pigmentariam suam omnem officinam exhausisset, atqueillam primam, Regem Papilionum, id est, fortem, strenuum, nigellum, lentiginosum, hanc vero [Orig: verò] Reginam, mollem, tentellam, comptam, unionibus, gemmisque consitam, opere plumato et Phrygio superbientem fecisset. Corpus lana quasi anserina, nonnihil laevigatum et hirtum. Martis, vel Sabellionis potius pellem mentitur, capite est parvo, oculis magnis prominentibus, antennis plumiformibus duabus, buxcum colorem referentibus. Alas habet quatuor magnas singulas multicolore oculo donatas, quorum pupilla nigra, iris polu/xroos, circulis et semicirculis mellinis, flammeris, albis et nigris pulcherrime [Orig: pulcherrimè] distincta. Externae alae ab exortu ad oras abitant, nigris quibusdam venulis punctulisque insignes. Oram ipsam peniculamentum cum limbo ornat, exortu surde [Orig: surdè] fuscum, sive subflavum. Internae alae fuscae videntur, uno quoque oculo superiorib. conformipraeditae, tribusque institis ornatae: harum prima plana est, media opere dentato excurrens (ignei utraque coloris) extima vero [Orig: verò] subalbida, et veluti a [Orig: à] pellionibus assuta, curibus incedit validis, hirsutis, lacertosis, eiusdem cum [Orig: cùm] reliquo corpore coloris. Hanc Carolus Clusius Vienna misit tam [Orig: tàm] eleganti forma notabilem, ut suspicere potius [Orig: potiùs] admirarique eam, quam [Orig: quàm] verbis aptis describere facilius sit.

Tertia est corpore magno, hisuto, nigricante; singulae alae uno oculo notantur, cuius pubpilla nigra, circulus fuscus, semicirculus albus. Varii quasi panni in alis conspiciuntur diluto [Orig: dilutò] amethystini, fimbriae vero [Orig: verò] alarum extremae primum [Orig: primùm] cinerei, deinde aquilini coloris videntur. Caput valde [Orig: valdè] breve et exiguum, unum utrinque oculum coracinum emittit, pupilla albissima insignem. Inter hos duae antennae valde [Orig: valdè] breves et exiles fusci colroris erumpunt. Ex pilosa eruca oritur, non glabra.

Quarta caput habet magnum fusci coloris, e [Orig: è] quo duae antennae rectae et subnigrae surgunt. Collum miniata macula ornatum, pectus hirsutum, quadratum, fuscum. Scapularum pars anthracina; venter amethystinus quinque vel sex orbibus nigris diviter Pedes picei videntur, alae leviter fuscae, subnigris in longum venulis satis conspersae.

Quintae caput albescit, oculi nigrescunt, cornicula aliquantum flavescunt, alae exteriores longae ex fusco atque albo surdescunt, interiores leviter et quasi obiter pictae rubescunt. Scapulae nigerrimae conspiciuntur, reliquum vero [Orig: verò] corpus subroseum, septem nigris circulis linea albescente per medium totum ventrem currente alligatis ornatum.

Sextae caput scapulaeque, atque exteriores alae, sanguineisvenulis lineatae ex fusco albescunt: Capitis oculi propenduli, hyacinthini videntur, vel potius cyanei. Internae alae nonnihil incarnatae oculum media sua parte repraesentant, pupilla corvina, circulo hiacynthino lucentem. Corpus carnem arescentem, et leviter infumatam refert, sex quidem orbiculis ex nigro atratis notatum.

Septima alas habet exteriores albas, fuscis quibusdam maculis undulatim variegatis insignes; collum miniata quasi pellis circumcingit, ad totas deinde scapulas capucii instar decurrens: caput rubrum, oculi margatitei, antennae flammeae videntur. Alae internae rutilae, tribus nigris maculis lentiginosae, pedes rubri, venterque totus concolor, incisuris septem plenius miniatis et transversim ductis conspicuus.

Octava tota fere [Orig: ferè] Baetici coloris est,

nisi quod omnium alarum extremitates buxeae videnantur, uti etiam media antennarum pars.

Nona illi fere [Orig: ferè] est similis, sed extima alarum pars arenam nigriorem refert. Cornicula vero [Orig: verò] lata habet et repanda, ex fusco albicantia, mediam externarum alarum partem candida rotunda macula adornat.

Decima parilem prae se fert magnitu dinem, ex albo tota furvescens, nisi quod media alarum extremarum pars puncto admodum albo, oculus vero [Orig: verò] pupilla valde nigra conspiciatur.

Undecimae caput tuberosum, cornicula exilia, corpus atque extima alarum pars lutum subactum aemulantur, alias [Orig: aliàs] vero [Orig: verò] alae totae obscurae argenteae fuissent.

Duodecima videtur subcinerea, alis nigris quibusdam maculis infestis, oculos item habet nigerrimos, pupilla candida lucentes.

Decima tertia antennulas vix ostendit exiguas, toto corpore flavescit, praeter oculos (qui exigui et nigri) atque alas, quae albid ae videntur.

Decimaquarta varii coloris videtur, cornicula tuberosa nigra habet, uti et ocellos et pedes. Scapulae albis quinque veluti plumis ornantur, quarum utramque mediam tres nigrae maculae occupant. Alae niveae nigris, luteis et caeruleis hic illic maculis pinguntur. Corpus illi nigro-caeruleum, articulatum, et iuxta latera albicans; caudam pro arbitrio exserit vel recondit, mucronatam, subluteam, articulatam: totum corpus pulvere quasi conspersum; alias [Orig: aliàs] enim corniculorum tuberantium gratia in papilionum classem venisset. Ova numerosa ponit, sublutea, ac inter excludendum caudam exilem exserit, ac deinde pro libitu recondit.

Decima quinta cornicula duo habet nigra, exilia, caput atque scapulae hirsutae, fusci coloris, collum miniato torque decoratur, femora rubescunt. Alae extremae ex fusco et albo scutulatae vel undantes potius. Intimae vero [Orig: verò] exacte [Orig: exactè] rubent, maculis piceis infectae. Corpus leviter miniatum institae sex nigrae orbiculatim circumeunt.

Decima sexta mita admodum videtur, si supinam videris ubique, Xerampelinam dixeris, si pronam, ex viridi lutescentem. Scapulas autem pronas quinque ruberrimae lineae deductae ornant, sicuti et septem medio dorso puncta affixa reliquum corpus. Alae item Xerampelinis transversim maculis vel umbris potius [Orig: potiùs] visuntur, quarum exortus a [Orig: à] capite ad pectus usque insimum albescente linea terminatur.

Decima septima, si compressis eam alis incedentem videris, fusca videtur, si vero [Orig: verò] expansis volitantem, alas interiores explicat coloris in carnati, sed nigricante limbo iuxta oras distinctas. Corniculis donatur oblongis, et involuta quasi promuscide. canescentes scapulas macula arenosa rotunda inficit, latera item et corporis omnes articuli ceu canis consiti et fimbriati videntur.

Decima octava. Clusius misit perpulchram: Antennae illi albo-nigrae, caput piceum, nasus aduncus, oculi circulus candicans, collum coccineum, scapulae hirsutae, nigro quasi pallio vestitae. Alae exteriores nigris albisque institis interpolatae, interiores rubrae, nigris hic illic maculis ornatae. Corpus habet piceum, sicut et pedes, sed latera corporis septem utrinque maculae ornant sanguineae.

Huic affinis illa, quae est antennis omnino [Orig: omninò] coracinis, mediis que scapulis instita candidissima, ceu margaritarum linea ornata.

PUNCTUM XIV. De Phalaenis mediocribus Moufeti.

MEdiae molis Phalaenarum septemdecem exhibentur species.

Prima fere [Orig: ferè] albescit tota, nisi quod alae exteriores nigris nonnullis maculis et lentiginibus; interiores vero [Orig: verò] quasi variolis et morbillis ruberrimis medio albescentibus foedantur: oculos item nigerrimos, pedes, antennas subluteas habet. Nasi loco capillus provenit hirsutus, veluti in spiram saepius [Orig: saepiùs] involutus.

Secunda corpus totum habet hirsutum atque spadiceum, cuiusmodi alae exteriores, (absque maculis fimbriisque albicantibus et ocello luteo fuisset) Antennas flavas nigra punctula adornant; internae alae calendularem colorem referunt, sed ocellis quibusdam et fimbriis uti exteriores nitent.

Tertia alas habet quatuor albas, exteriores autem caeruleae quaedam venulae affluentius [Orig: affluentiùs] sparsae infuscant, duaeque in medio rotundae, nigricantes maculae adornant; linea circum alas ducta mellina videtur, qualis antennarum color, corpus caputque nigricant, oculos habet albissimos, scapularumque latera quatuor utrinque lineae albissimae obliquae decorant.

Quarta cornua gerit repanda gruini coloris, corporis nigri latera canescunt. Alae subluteae nigris multis maculis serpentariam aemulantibus inficiuntur, superius [Orig: superiùs] latis, inferius [Orig: inferiùs] orbicularibus: fimbria alarum Vespertilionum more dentata et veluti spinosa nigerrima est tota, quam intus sex utrinque margaritae positae commendant.

Quinta tota est anthracina, nisi quod maculae ex albo rubescentes alarum faciem adornant.

Sexta corpore et antennis nigerrima oculos albos obtinuit. Alae illi subtus coracinae, extra [Orig: extrà] aureis villis atque maculis conspicuae, quibus vicissim lati clavi nigri coloris et argenteo quasi filo transfixi adhaerescunt: extimas quoque alas maeander quidam ornat nigerrimus, auro subtus fuso et quasi striatim acu picto.

Septima laticornis, corpus nigrum canescens, nescio an dedecori sit magis, quam [Orig: quàm] decori. Alarum primordia rubent, reliqua flavescit pars; utramque vero [Orig: verò] partem nigrae tesserae laminatim positae inficiunt, quarum extremitas linea una aurea splendescit.

Octava quatuor cornicula habet racemosa, cinerea, duo autem praelonga, et extremitate latiora: corpus aliquale septimae alas subcinereas obtinet, nigro tesserulatas, et circa extimam oram guttis eiusdem coloris aequaliter pictas.

Nonae caput, oculi, antennae, corpus, internaeque alae arenam illam auriferam repraesentant; scapulae externaeque alae nigrescunt, nisi quod instita quadam nigerrima lineis utrinque cinereis decorata ornantur.

Decima corpus habet luteum, nigris quibusdam guttis a [Orig: à] collo ad caudam usque lateribus et dorso insignitum; oculi, antennae, pedes nigerrimi; alae exteriores candidae, sed limbis flavis, clavis angustis nigris, maculis quoque nigris distinctae.

Undecimae alas si videris, niveam dixeris vel lacteam, nisi illam minimae hic illic nigerrimaeque maculae inficerent vel ornarent potius; scqpulae item papposae albicant: dorsum corpusque luteum, et articulatum octo nigra punctula commendant: oculi prominent magni, inter quo8 antennae emergunt nigrae atque hirsutae. Noctu in pratis et pascuis volant.

Duodecima alas habet adeo [Orig: adeò] productas, ut volare commode [Orig: commodè] non possit; brevissimas antennas gerit, oculos parvos nigerrimos, totum alioquin corpus albescit, lutescentibus quibusdam venulis atque villulis rarius [Orig: rariùs] conspersum.

Decimae tertiae corpus totum (oculis demptis nigerrimis) gruinum

colorem subnigricantem aemulatur: antennas habet productiores, corpus hirsutum, alas corpori concolores, sed iuxta oras tono quodam virescente et vitreo coruscantes.

Decima quarta pulchra quidem est, quamvis tota propemodum arenosa: cornua gestat pro mole corporis valida, nigra, et taurorum more curvata; oculinigri et magni, caput breve, collum crassum. Alas externas nigri quidam clavilli gratiores reddunt. Spinam veluti supremam quinque nigra ceu caryophyllorum capita trifur cata insigniunt.

Decimaequintae alae fere [Orig: ferè] sunt subcinereae totae, antenn is sola ex omnibus destituta est, oculos habet subnigros, dorsum subluteum et quinque fuscis punctulis distinctum.

Decima sexta eiusdem pene [Orig: penè] coloris videtur, nisi quod illius exteriores alae macula pulla transversim ducta ornabantur; haec vero [Orig: verò] ubique unius coloris (oculos nigellos dempseris) conspicitur: corpus habet longum, articulatum; alas quatuor longas atque angustas, pedes sex, quorum postremi prioribus duplo longiores sunt; cornicula item habet exilia, sed longe [Orig: longè] excrescentia.

Decima septima ex eruca bombycina originem ducit, tota albescens praeter oculos nigricantes, et venulas quasdam subluteas recta [Orig: rectà] per alas et rransversim per corporis articulos currentes. Anobis Phalaena Bombycina nominatur.

PUNCTUM XV. De Phalaenis minimis Moufeti.

[Note: Moufet. l. c. p. 97.] DE iisdem ita Moufetus. Minimarum in classem unam primam faciemus mirabilem, quatuor tantum pedibus piceis incedentem; externas quoque alas caeruleas habet, internas luteas et externis (praeter morem) minores: corpus item luteum adeo magnum est, ut ab alis tegi vix possit: cornicula punctis plena, atque oculi (dempta pupilla albida) nigrescunt: caput atque promuscis (longa, exilis, involuta) flavescunt.

Altera ex caeruleo viridis videtur: corpus exiguum habet, pedes et antennas nigricantes.

Tertia scapulas atque alas habet porraceas, corpus exsubluto fuscum apparet: alas extimas limbus ornat albis fuscisque maculis notatus: caput perpusillum habet, pedes et antennas cineri similes. Quin etiam in aedibus parvae aliquot Phalaenae argenteis maculis notatae ad lucernas advolant, quae laneas et linteas vestes depascunt et ova deponunt, e [Orig: è] quibus tineae, et ex tineis vicissim hae Phalaenae oriuntur: feruntur autem primum ex rosarum foliis, aliisque herbis putrescentibus originem cepisse.

Tres alias minores in pascuis et pratis observavi, quarum Prima alas externas nigras obtinet, singulas quinque maculis quasi sanguine perfusis notatas; alae interiores totae rubent, corpus fuscum videtur, caput, antennae breviusculae, et pedes nigricant.

Secunda similis videtur, nisi quod quatuor tantum sanguineas maculas in alis exterioribus habet, corporeque constat graciliore.

Tertia fere [Orig: ferè] parilis est formae, absque antennis esset multo [Orig: multò] longioribus, et sanguineis maculis alio modo aspersis; nam circa extremitatem alarum guttae sanguineae duae tantum apparent, ab exortu vero [Orig: verò] maculae duae longius tractae conspioiuntur.

PUNCTUM XVI. De Papilionibus Moufeti diurnis, magnis.

[Note: Moufet. l. c. a [Orig: à] p. 98. ad p. 102.] DIurnae Papiliones quoque in magnas, mediocres, et parvas distinguuntur. Magnarum sedecim sunt species.

Prima, omnium maxima,

maximam partem flavescit iis locis partibus que exceptis, quae hic atramento denigrantur. Quin etiam extremi illi internarum alarum globuli caelicolorem spirant, ut genuinis saphyris consitum putares. Oculi chrysolithum referunt, magnitudinem formamque adeo [Orig: adeò] exsculptam hic exhibemus, ut plura de iis attexere non sit necessum.

Secunda praeter magnitu dinem parum differt a [Orig: à] prima, oculos habet nihilominus nigerrimos atque porrectiores antennas. ubi album colorem vides, ibi melinum sufficito, exceptis illis quasi oculis maioribus iuxta finem alarum interiorum positis, quorum pupillam flammeam, semicirculum vero [Orig: verò] Xerampelinum reddere oportet.

Tertia non multum colore abludit, nisi quod internarum alarum exphyses, totaque ipsarum extima lacinia glastiva sit, uti et tres illi spintheres, quos sub concava illarum parte vides depictos.

Quarta omnium REgina dici potest; Nam extremis alis, veluti Adamantes quatuor in pala Hyacinthina radiantes, miras opulentias ostendunt, imo [Orig: imò] fere [Orig: ferè] adamanti et Hyacintho oculum effodiunt. Lucent enim pulcherrime [Orig: pulcherrimè] (ut stellae) scintillasque iricolores circumfundunt; his notis ita dignoscitur, ut reliquum corpus describere (licet variis pictum coloribus) supervacaneum esset.

Quinta caput, pedes, cornicula Xerampelini coloris obtinet, oculos vero [Orig: verò] hyacinthinos, dorsum atrocoeruleum videtur, venter subflavus; alae iuxta basin luteo hilari, deinde tristiorinitent: extimas vero [Orig: verò] partes rubiginosas et inamoena fuscedine nigrescentes tres luteolae maculae adornant, internis rubigine conspersis duae primae luteae, deinde tres ex luteo pallentres maculae adhaerent. Si autem supinam faciem consideres, alae superiores ex luteo in viridem languescunt, senis octonisve maculis insignes: internae autem leviter herbidae et virentes duabus quasi lenticulis albis inficiuntur. Venter vultusque totus subflavus, ex aurelia prodit albicante, fuscis spinulis notata.

Sextae alae superiores extra [Orig: extrà] nigrescunt, per mediam partem limbo quodam obsoletius rubido currente, extremitates ipsarum panno, guttisve niveis micant, obscuris per ambitum crenulis asperatae; intus autem limbus ille puriorem atque saturiorem exprimit colorem, et iuxta radicem caeruleae videntur. Inferiores alae alteram intus, alteram foris faciem ostendunt, foris fuscae sunt totae, excepta spinosa instita subrubente limbo perpusillis nigris quatuor punctulis et opalis duobus polychrois simul positis notata, intus autem nihil tale monstrant, sed ex nigro purpureo vermiculato in Xerampelinum tristius languentes desinunt; corpus illi nigrum, oculi, antennae, pedes concolores, fusci.

Septima corpore tota picea, in singulis dorsi tamen incisuris punctulos duos gerit albissimos; alas ex flavo rubescentes maculae nigrae, candidaeque albae adornant. Verum munifica rerum parens natura extremam alarum oram potissimum decoravit, quae nonnullis denricellis serratim aequo intervallo distantibus donatur, in quarum fimbria viginti clavi caerulei filo nigro transfixi mirificum edunt splendorem.

Octavam veste undulata et mixta peperit natura, sed vegetis coloribus destitutam: constant enim alae ex nigro, minio, flavo, et fusco fatiscente, magisque vellere mollicula, quam [Orig: quàm] ornatu splendida videtur.

Nona maximam fere [Orig: ferè] partem cinerea conspicitur; si vero internam interiorum alarum faciem intuearis, vix aliquid Indici galli alas signantius exprimit: nam pennas remi es aliae

quasi vestitrices et squameae tegunt; oculus coracinus est, cuiusmodi et tuberosae typhamque aemulantes antennae.

Decimae corpus piceum, scapulae flava quadam lanugine, (uti et totum caput) vestitae, antennae item flavescunt caput tenus; quod macula ex sanguinco atrata tristius occurrit, externam omnium alarum fimbriam circinatam plurimae ovales margaritae aequis distinctae intervallis gratiorem reddunt; intus vero [Orig: verò] maculis nigerrimis, lentis effigiem imitantibus foedantur. Verum [Orig: Verùm] sicut foris minus speciosa, ita interior internarum alarum pars, albo virore nitens, guttulis vero argenteis superinductis resplendet, et quae extra ovales margaritae videbantur, intus argentum purum putum non mentiuntur.

Undecima speciosam radiantium in-caerulo margaritarum institam ostentat, alae superiores ex flammeo flavescentes ignem referunt, sex nigerrimis pannis infectae: internarum radix anthracina, deinde flavo in igneum coruscant: corpus fuscis capillamentis hirsutum, quem colorem cornicula cum pedibus imitantur.

Duodecima eximiae est pulchritudinis, alae leviter cruentae et maculis nigris tinctae, radiolis micant auratis filatim ad laciniae usque ambitum dispersis. Haec vero [Orig: verò] Xerampelina serratim desinens intus aureis lineis lunatim ductis ornatur: Corpus ex nigro purpurascit, oculi aurei videntur, pedes et cornicula nigricant.

Decimae tertiae corpus et alae nigredinem referunt, alis autem nigris et ambitu pinnatis primum capilli, deinde panni, ultimo clavi aurei medio atri inducuntur; oculiitem exigui piceo in capite auro illiti; antennae vero [Orig: verò] punctulis nigro candidis excrescunt, et in tuberculum nigerrimum finiunt.

Decima quarta culturae lenociniis mire [Orig: mirè] arridet, corpus habet hirtum, ex albo nigricans, oculus niger pupilla albicante: circa oculum glabrum circulum videas fere [Orig: ferè] niveum, antennae cum priore communes; extera maioris alae facies ex flammeo aureis lineis productis dignoscitur, quas nigri quatuor limbi dentatim ducti inficiunt, circa finem vero [Orig: verò] tres numuli argentei fere [Orig: ferè] triangulariter positi commendant. Interna autem facies pulcherrima videtur, variis auratis squamulis et clavis loricatim et imbricatim positis insignis. Extremam alarum partem aurea quoque linea adornat. Pavonem nonnihil alis refert, eiusque ritu corpus gloriosum et elegans, pedem autem et tibias aliquantum nigricantes (ne forma superbiam aleret) obtinuit. Promuscis helicam refert lineam, veluti in labyrinthos convoluta.

Decima quinta quoque proboscidem habetcapillarem, viminei instar viticelli sese torquentem. Est cinerea intus, forisque dilute [Orig: dilutè] caesia videtur: alas habet spiniformes, vespertilionum more crenatas, has extra fuscae aliquot lineae intersecant, intus sex clavi nigricantes multum commendant.

Decima sexta alis superioribus exterius obscurius virescit, quas maculae pannique albescentes flaventesque aliquot adornant: interiores exacte [Orig: exactè] rubidae maculis decem scatent nigerrimis. Venter octo flavis squamis splendescit: dorsum ex rubro in flavum vergens caudae hordeolum ostendit quasivenetum. Hirtas scapulas citrina lunula deorsum ducta commendat; oculos rubentes pupilla acutiores reddit argentea.

PUNCTUM XVII. De Papilionibus diurnis Moufeti mediis.

[Note: Moufet. l. c. p. 103. ad p. 105.] MEdiarum diurnarum tredecim species occurrunt.

Primaeoculi subflavi videntur, cornua obsolete [Orig: obsoletè] pulla, alae reliquumque totum corpus ex pallido flavescunt, interiores alae extr a [Orig: à] una tantum macula saturiore lutea notantur; intus autem caducae herbidae fusca quadam variola inficiuntur, dorsum ex caerulo nigricat, venter subflavet. Ex chrysalide oritur auro illita.

Secunda minus grati coloris videtur: alae interiores tristi in gruinum fatiscunt caerulo, et quasi in plumbeum desinunt; externas nigriores habet, fuscis hic illic maculisnotatas, tale item corpus videtur. Serratis alis summaque ora crenatis, et veluti aculeatis horridiuscula volitat, et quasi suae gentis praefica numquam, nisi funerali habitu tristius incedit.

Tertiam depinximus rigidulam, erectis alis sese veluti tollentem; est etiam spinosis crenis, sed exterior ala ex pallidiore flavo tribus pannis nigris maculatur; internae vero [Orig: verò] proxima a [Orig: à] radice pars furvescit, media pallescit, ultima rectis, transversisque fibris cancellata subalbescit. Corpus fuscum videtur, oculus picem refert, typhae nigricant.

Quarta duplici modo distinguitur. Nam quando passis alis se librat, corpus nigrum ostentat, atque fuscas quatuor alas nigricante peniculo velutiliratas, et in rubiginosum fulgentem desinentes eidem affixas. Quum autem floribus insidens alas attollit, prima ala luteola eleganti clypeo ornata conspicitur, cuius centrum pallidum, umbo piceus, circulus exterior citrinus. Venter atque thorax, nec non totus vultus albicant, antennae nigricantes in flavum divorgent.

Quinta intus forisque sui similis videtur: caput alaeque pallorem monstrant, corpus livescit, veluti etiam antennae; oculi ex flammeo rutilant, scapulae pallenti quadam lanugine hispidae.

Sexta dum adversas alas expandit, arenosum aemulatur splendentem, nigricantibus maculis modo Dracontii varium: corpus item, si dorsum videas, aquilinae nigredinis videtur, venter nonnihil fuscidior, oculus niger, albida, vel potius candidata pupilla clarus, antennae coracinae; alae aversae ingrati baetici coloris, et obsoletioris mustellini.

Septimi generis crenulatae alae pyriten imitantur, aereis micantes venulis, et fimbria maculis que nigris conspersae: corpus totum nigro colore splendescente, nisi quod antennas punctuli albi intersecant, et in picea fronte aureoli quodam modo oculi scintillant.

Octava eiusmodi corpus obtinuit, sed ex luteo rubescunt antennae; alae polymitae conspiciuntur, variis plicis, liris, fimbriis, limbisque multicoloribus insignes: surdi illi autem omnes colores atque hebetes videntur, vacui splendore omni et tono, solaque mixtione, positione et numero amoeni; alicubi flammam fuliginosam, alibi ingratum fuscum, languentem rubidum prae sese ferunt, rubinique ultima fimbria albis semicirculis inclusi nihil vividi spirant.

Nonae alae exteriores sordidis luteolis maculis affectae atque infectae, ultima fere [Orig: ferè] parte clypeolo nigro (quem medium punctus ornat eburneus) ornantur. Internae vero [Orig: verò] quatuor eiusmodi gestant clypeolos, sed circulo insuper flavescente auctos, quorum duo medii iustae magnitudinis, laterales pusilli admodum videntur. Corpus huic ex fusco candicat, oculi prominentes nigricant.

Si vero [Orig: verò] internam interioris alae parteminspicias, fuliginosae videntur, et e [Orig: è] sex pulcherrimis bracteolis affabre [Orig: affabrè] collocatis elegantiam habent.

Decimae caput intaminato floret candore; Lacteolas vero [Orig: verò] alas maculae quaedam fuscae et nigricantes ornant, dorsum lateraque ex flavo subrubentia novem decemve nigrae labes sub incisuris positae decorant.

Undecima proportione et ferme [Orig: fermè] colore formaque corporis nisum refert avicularum praedatricum. Alas habet ac reliquae Papiliones arctiores, caudam latam et quasi plumosam; internae alae non ut reliquum corpus aquilinae, sed ex luteo rubentes et fere [Orig: ferè] flammeae, nasus illi aquilarum more aduncus, venter veluti inanis, antennae validae, magnae, eiusdem cum alis superioribus coloris, oculi satis exserti nigri, pupilla nivescente.

Duodecima forma eadem est, differt tantum [Orig: tantùm] colore; corpus cinerem refert, caudanigrescit, atque dorsum nonnihil argentum mentitur: productiores alae fuscae labeculis nigris polluuntur; interiores, subluteae, surdae videntur. Mirae velocitatis sunt hae ambae papilionum species et pernicitate nisum provocant.

Decimatertia omnium velocissima scapulis flavomuscidis apparet, alae quidem lacteae, in extremitatibus fuscis quinque sexve pennis notatae, medium dorsum subflavescens macula ornat nigerrima, ex lateribus tubercula utrinque duo papposa prominent: uropygium nigra quadam lanugine circumscribitur, de volatu hirundinum non metuit, atque omnes revera alites superat.

PUNCTUM XVIII. De Papilionibus Moufeti, diurnis, minimis.

[Note: Moufet. l. c. p. 105. et 106.] HArum decem exhibet. Primae alae internae, vegeto, nitidoque coccine saturatae, suave rubent; exteteriores vero luculentam purpuram ex rubro nigroque mixtam, et niveis quibusdam nervulis obductam repraesentant; reliquum corpus nigrescit, etiam racemosae antennae.

Secunda iuxta alarum basin deargentata conspicitur, quae deinceps ex caeruleo purpurascentes finiunt, superiores interius clavi duo albo nigri adornant; corpus fuscis plenum punctulis, purpureolos pedes emittit utrinque tres, rostrum habet aduncum, e [Orig: è] capite quatuor antennulae, praeter duas longas, erumpunt.

Tertiam si volantem videris, alas purpurei exoleti coloris in caeruleum vivaceum abeuntes esse dixeris, variis plicis donatas: intus autem anulis oculeis praeditae, caesiae magis videntur atque aeruginosae. Caput ex viridi caeruleum splen det; corpus fuscis albisque institis ornatur, oculi nigerrimi, pupillae albissimae videntur.

Quarta laetiore aspectu prodit, alis oculatis, cyanum caelestem atque incomparabilem spirantibus. Fecit illam Daedala rerum artifex natura totam oculeam, adeo [Orig: adeò] ut pano/pthn illum in Mythologo Arctoris filium, non pavonis caudae insertum, sed in huius alis habitantem haud inepte [Orig: ineptè] fingeres: quas quidem non minori superbia adverso sole expandit, atque illa avis Iunonia, quam (prae caelesti, quo excellit, colore) fere [Orig: ferè] in ruborem dat.

Quintae corpus gruinum, alae superiores in caule albo virentes, medio luteae cineritiae, inferiores exortu atro virente sunt, reliquum albidae: intus autem maculis in amoeno

virore pictis frequentius [Orig: frequentiùs] conspersae: oculi nigricant, veluti et capita antennarum.

Sexta globosis scapulis atque gibbosis planis cernitur, quae cinerem atramento mixtum imitantur, corpus incisuris plenum, subcinereum: alas item angustas, et gruni coloris extimas stillicidiis quibusdam sanguineis intense [Orig: intensè] rutilantes habet: pedes, capitulum, antennae corpori concolores sunt.

Septimam ex siliquastro natam illi affinem dixeris, et praeter molem corporis minorem et maiorem nigredinem, primarumque alarum deargenturam vix discrepat.

Octavae alae omnes languidae luteae, vel potius [Orig: potiùs] pallescente flavo nitentes, punctulis quibusdam fuscis, et aliis annosam aeruginem referentibus inficiuntur, ocelli huic nigerrimi, alias [Orig: aliàs] flavescit tota.

Nonae alae omnes conchis marinis ex albo fuscis pictae videntur: extremitatibus circinatae, et in medio albis quibusdam lineis crenulatim currentibus ornatae.

Decima item conchatis et clavatis alis donata, ex albo et obscuro rubente varie [Orig: variè] miscetur, nobisque inenarrabilem magis Dei potentiam, quam [Orig: quàm] narrabiles suo nomine colores ostendit.

PUNCTUM XVIIII. De Papilione Bombycum.

BOmbycum Papillio, Bombylius quoque vocatur, et ex eruca staminis serici textrice provenit. Meminit [Note: Arist. H. A. l. 5. c. 19.] eius et Aristoteles, si Aldrovando [Note: Aldr. Hist. Ins. l. 2. c. 3.]accedimus, cuius verbis historiam eius ideo [Orig: ideò] describere placet, quod [Orig: quòd] breviorib. clare [Orig: clarè] describi non possit. Ait ergo. Huius generis papilionum generationem paulo aliter, quam apud nos nunc fit, describit Aristoteles his verbis. Ex quodam magno Verme, qui cornua habet, et ab aliis differt: primum quidem cum is mutatus est, nascitur Eruca, deinde Bombylius atque ex eo Necydalus. Sexporro mensibus in has omnes formas mutatur. Sic ille paulo [Orig: paulò] aliter, ut dixi de Bomby lii ortu tradens, quam nunc fieri videmus. Non enim nostrae Erucae sive Bombyces ex vermibus fiunt, sed ex ovis Bombyliorum. Notandumque praeterea ibi textum Philosophi a [Orig: à] quopiam esse corruptum, ac inversum, et debere legi, nascitur Eruca, dein Necydalus, atque ex hoc Bombylius, quamquam mendosam illam lectionem secutus sit Plinius: nisi et apud hunc quoque corrupte omnia legi di camus, quod certissime [Orig: certissimè] affirmare ausim. Textus corruptus habet sic. Est et alia Bomby cum (de Bombycib. Vespar. aut silvestrium Apum generis erat locutus) origo e [Orig: è] grandiore vermiculo, gemina praetendens sui generis cornua. Hi Erucae sunt. Fit deinde quod vocatur Bombylius, ex eo Necydalus, ex hoc in 6. mensib. Bombyx. Ego v. lego sic. Est et alia bombycum origo e [Orig: è] grandiore vermiculo gemina praetendens sui generis cornua: hinc eruca fit, quae et Bomby xappellatur, ex eo Necydalus, ex hoc bombylius. Omnia 6. mensib. Locus Aristot. colligitur facile [Orig: facilè] ex ipsiusmet praecedentib in eo capite verbis, quae nos ante citavimus, ubi nimirum disertissimis verbis scribit, ex Eruca fieri Chrysalidem, et ex hac Papilionem. Idem ex Plinio diximus, idem Theophrast. tradit, binis in locis, nimitum in quinto de causis Plantar. et inm secundo de historia earundem, in quo postremo loco mutari scribit generationes quasdam per plura animalia, ut cum ex Eruca fit Chrysalis, ex Chrysalide Papilio: sed Theodor. perperam ibi habet, cum ex tinea Eruca, tum ex ea Papilio gignitur. Nam Theophrastus Tineae non meminit, sed Chrysalidem ait nasci ex Eruca. Iam vero [Orig: verò] neku/dalon idem esse, quod xru/salis2, ipsum nomen indicat, cum velut mortuum, vel potius sopitum sonet, unde Gaza recte [Orig: rectè] invalidam transtulit, talem esse Chrysalidem praeterquam, quod vulgo [Orig: vulgò] notum est, ipsemet ibid. Philosophus attestatur, cuius dictionis vim cum non assequeretur Iac. Dalechamp. in fetidissimum errorem impegit, et suo se ipsum gladio iugulat. Nam cum prius locum Aristotelis eodem plane [Orig: planè] , quo ego restituisset sensu, imo [Orig: imò] iisdem pene [Orig: penè]

verbis, in subsequenti Pliniii capite, mutata prorsus sententia, quamdiu inquit filum ducit Eruca, et latebras illas sibi aedificat. Bombylius Erucae nomine relicto, nuncupatur non a [Orig: à] sono, quem bombyzationem Fest. vocat, sed a [Orig: à] bombycio id est vellere, quod orditur, unde bomby cina vestis nomen habet. Post quadragesimum diem, quam Eruca se abdidit, et in bombylium mutata est, subnascens Papilio, nimirum cornutus vermis, et 4. alis pennatus, tum sucum exhaurit, qui mollitiem velleri praebet, tum exeso folliculo, ut exitum sibi quaerat, velleris extrinsecus incumbentis filum proscindit ac dissecat, ut eius tractum, qui tota carminare nititur, sequi non possit, sed discerpatur, ac divellatur. Papiliones nekuda/lous2, Aristot. vocat ut equidem censeo a(llatome/nous2 neku/wn, veluti redivivos, morte liberatos, hac vita restitutos, commutataforma, vel nekuwta/tous2 i. c. newta/tous2 kai\ pros1fatwta/tous2 e)callome/nous2 ultimos, recentissimos, novissime prosilientes. Sic ille. In quib. hoc praeterea notandum, quod Bombycium vellus, et vestis bombycina, non dicuntur a [Orig: à] bombylio, sed a [Orig: à] Bombyce. Bombyx n. est Eruca, quae texit non Bombylius, ut patet ex Plinio, cuius caput 23. libr. 11. de Bombyce Coa inscribitur, et in fine capitis de bombycinis vestibus loquens, Assyria inquit Bombyce adhuc feminis cedimus. Sed cum et in huius capitis mentionem inciderimus, in eo quoque nodus explicandus ext, locus inquam alius emendandus, non tn. eo modo quo restituit eundem Dalechamp. Plinii verba sunt. Bombycas et in Co Insula nasci tradunt, cupressi, terebinthi, fraxini, quercus florem imbribus decussum terrae halitu animante. Fieri a. primo papiliones parvos, nudosque mox frigorum impatientia villis, inhonescere, et adversum hiemem tunicas sibi instaurare densas, pedum asperitate radentes foliorum lanuginem in vellera. Legit Dalechamp. Fieri a. primo Vermes parvos, deinde Erucas nudas, mox frigore, etc. Ego lego sic. Fieri primo Erucas nudas mox frigore. Erucae n. prius vermes non sunt. Ut modo ad Bombyliorum nostrorum generationem revertamur, ea plane quo dixi modo se habet, nimirum ex Eruca iam folliculo incluso fit Chrysalis, ex qua Papilio, qui folliculum terebrat.

Summae equidem imbecillitatis, et brevissimae vitae Papiliones isti sunt, ut qui ex folliculo erumpentes, haud ita multo post Venerem ineuntes diebus tribus coeunt [Orig: coëunt] , quo peracto masculus moritur, femina vero, ordine iterato ova parit innumera rotunda, minuta, sem. hyoscyami non dissimilia, aut herbae peti sive Nicotianae substrato sibi panniculo, vel albo, vel rubro, deinde emoritur: tunc panniculus cum ovis suscipitur, et ubi non non possit hiemis pertingere frigus, reponitur.

Scribit Aristotel. esse quoddam Papilionum genus, quod durum quid dam simile cartamo, i. e. cnici semini producit, sed intus fluidum. Docti considerent, numquid exacte hoc nostris bombyliis competat. Ego id neque negare, neque certo affirmare aufsim. Modus n. ille generandi aliis Papilionibus etiam est communis, et Aristoteles in eodem post capite de Bombylio agit. Rursus cum Bombylii Erucam inquiat ex magno, et cornuto verme oriri, cumque nostrae Erucae nascantur ex ovis, aliquando credidi, Aristotelem utrumque generationis modum scripto mandasse, prout a [Orig: à] diversis audiverat. Videtur enim ex mera aliorum relatione isthaec scripsisse. Quam obrem si ex utraque relatione unam, eamque veram conficias, reiescto scilicet cornuto illo verme, et in eius loco supposito, duo illo simili cartamo bombyliis applicari poterit. Nolim n. cum Dalechampio cornu: cum illum vermiculum inter cornutos nostros Papiliones: namsic semestri spatio varia formar, successio, non complebitur, ut voluit Arist. repetit Plin. quamquam confirmat experientia 2. mensib. omnia absolvi. Semini a. Cnici semen Papilionum horum simulare potuit, non quia aeque [Orig: aequè] magna sint, sed quia intus utrumque est humidum. Hactenus. Aldrov.

CAPUT VIII [(transcriber); sic: II] . De Anelytris bipennibus.

ARTICULUS I. De Muscis in genere.

ANelytra quadripennia, bipennia, quae binis, ut Plin. scribit, pinnis advolant, excipiunt; Musca, Tabanus, Culex et Ephemeram. Muscae primum damus locum, quod in eius laudib. diffundendis, ex veterib. Homer. et Lucianus; ex neotericis, Leo Baptista Albertus, Henricus Cunradinus, Andreas Dactius, et Franciscus Scribabanus, desudarint.

[Note: Nomen.] Nomen, a [Orig: à] musculo accepit. Nam detractis alis, caput nervosum, corpus molle, cauda tendinosa apparet. Hinc Musculae apud Boetium [Orig: Boëtium] nomen. Graecis mu=a a [Orig: à] mu/w dicitur. De Caninarum nominibus inferius dicemus.

[Note: Descriptio Arist. H. A. l. 4. c. 7. Plin. H. N. l. 11. c. 48.] Bipenne esse insectum et in anteriori parte promuscidem s. aculeum gerere, apud Aristotelem etiam habemus. Senos pedes habere scripsit Plinius, ex iisque primas longiores ut oculos quos duros et hebetes habet, detergere valeat. Variis depingi cancellatim quasi coloribus, pavonis instar, per microscopium apud celebrem illum mechanicum Drebellium Londini observavimus. Reliqua, quae huc spectant, in Muscae domesticae descriptione, ex Luciano adiciemus.

[Note: Locus.] Humidis et aestuosis locis gaudent. Tam numerosae in Apulia, ut proverbio locum dederint. Tot et in Hispania [Note: Merc. var. lect. l. 3. c. 14] olim, ut ear. venatores conducerentur. Apud pyramides in Aegypto tam frequentes, ut aervolantium murmure concutiatur. Causam in sepulcrorum copiam, facile conicias. Astracanae denique admare Caspium, examina illarum oberrare, ut vix tolerari possint, navigationibus Anglorum debem us. Levibus et politis non [Note: Plin. H. N. l. 21 c. 14. Plin. H. N. l. 34. c. ult.] diu insident. In Cretae monte Carina novem M. passuum ambitu non reperiuntur. Fodinas, propter noxios halitus fugiunt. Romae in Herculis in foro boario aedem non ingrediebantur: nec in Papho per fores Veneris aliqua, si Apollonio fides. Pratum Bremensibus ab Emma donatum, [Note: Card. Subtil. l. 10. p. 609.] nullas ferre, Crantzius prodidit, nullas et quandam Venetiis domum [Note: Scal. Exser. 246. s. 4.] ingredi, quod Cardano debemus. Causam frustra [Orig: frustrà] vel in sublimitatem conicias, cum rota urbs in lacunis sedeat; vel in parietum marmora, cum et in politissimis armis, et splendentibus templis, muscerdae inveniantur; vel in amuleta, quae nimis dubia sunt. Vidit ad arcendas muscas conflatum lamellam Scaliger, ad quam in fenestra vix depositam musca advolans, alvum exoneravit.

[Note: Victus.] Omnibus fere eduliis insidiantur: sed inprimis, lacti, cadaveribus, melli, (mel Atticum obthymum, et Carinae montis excipio) ex sphondylio. Plinius ideo [Orig: ideò] balsami melle adulterati certissimum signum ponit, si a [Orig: à] muscis infestetur. Varro ear. proprium ligurire dixit. Lycophron ideo [Orig: ideò] da/ptas2 vocavit.

[Note: Generatio] Triplex videtur esse Muscar. generatio. Una e [Orig: è] Coitu, qui in aestivum tempus, hiemem clementiorem, vento meridionali sese vibrante, accidit. Coeunt quaedam diu, aliae non item. Mas postquam inscendit, membrum feminae, intra suos meatus receptum, materia et vi prolifica adimplet. Visae in agro Heydelbergensi mixtae cuiusdam naturae, a [Orig: à] Pennio. Vicissim enim conscendebant, sed talium et Lucianus meminit. Post coitum excluduntur vermiculi, qui in muscas abeunt. Albihi, oculosad latera prominentes habentes, quorum similitudine staphylomatis species quaedam muioke/falos vocatur. Altera ex putrefactione. Nam plurimae ex fimo oriuntur, in quo inchoatae latent, et ex quo perfectae exeunt: nec non aliis fordib. aestivo imprimis tempore. Meminit utriusque [Note: Arist. H. A. l. 5. c. 19. s. 226. ed. Scal.] et Aristot. Muscarum, inquit, ortus fit in fimo, quem agricolae seorsum a [Orig: à] stramentis separavere. Quare ii qui in hocoperesunt, contendunt secernere reliquum stercoris, quod sincerum non est: ibique aiunt fimum confici. Vermiculor. autem principia exigua: primum enim, in his quoque rubor subit: atque ex immobilib. proficiunt ad motum tamquam enascendo

haerentes. Deinde vermiculus evadit immobilis. Tum demum motus, rursus movere sese cessat: atque ex ea musca perficitur: moveturque flatus solisve superventu. Videtur tamen ex aliorum observatione loqui. Nulli qui per coitum generantur vermiculi: nec qui ex putredine tot metamorphoses subeunt. Crescunt primo [Orig: primò] ad iustam magnitudinem, mox quasi in Nympham mutati, immobiles iacent; rupta tandem stato die nympha, egrediuntur. Scalig. non tam ex putrefactione, quam principiis quibusdam immutatis, ex gummi nempe quodam liquido oriri scribit; vel forte [Orig: fortè] ex alia aliqua materia, a [Orig: à] Natura in hunc finem concocta. Tertium generationis modum Knivetus Anglus detexit, Corruptum erucae corpus, (verba sunt Mouf.) velparum contusum in aureliam imperfectam convertitur, tunc ex ea, non papilio, sed tria oblonga ova nigricantia eiciuntur, ex quib. muscae vulgares, vel aliae iis similes oriuntur. Quandoque aurelia ipsa corrupta, nec papilio, nec ova, sed vermiculi albi, per foramen (quandoque unus, nonnumquam plures) egrediuntur, ex quibus postea muscae valde [Orig: valdè] exiles. Ex guttis sudoris de laborantium digitis decidentib. in Dariena regione prognatas, [Note: Murtyr. Deca 3. l. 9.] vidit Petrus Martyr. Rivello vero [Orig: verò] reb. Britannicis praefecto, ex sanguineo [Note: Sympathia et Antipathia.] imbre procreatae sunt. Videntur cum rhododaphne amicitiam colere, quod ad eam etiam inscrobe defossam undiquaque convolent. Bellum cum araneis gerere notum. De crabronibus superius diximus. Forte [Orig: Fortè] [Note: Aetas.] cibi gratia ab iis capiuntur. Aetas plaerisque brevissima. Magnis et militaribus paulo [Orig: paulò] longior. Pereunt oleo, quod [Orig: quòd] hoc angustissimos, quales ipsis, spirandi meatus, lentore suo intercipiat. [Note: Galen. de Med. simpl. l. 2. c. 20.] Potes id et temperamento, quod frigidum, ad scribere. EXcalefactae, haud facile [Orig: facilè] contrariam mutationem perferunt. Frigidae, celeritere refrigerantur, et moriuntur facile. Mortuae vel suffocatae, vel solis calore, vel cinere superfuso reviviscunt, ideo [Orig: ideò] quidam immortalem animam habere putarunt. Tu calori id adscribe. Strangulatur vitalis in iis calor, cum exiles corpusculi meatus, copiosior humor infarcit: sublato per calorem externum isto, suae libertati restituitur. [Note: Aelia. H. ae l. 2. c. 29.] Obtruncatas capite, currere, salire, et plurimum reliqua corporis [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 36.] parte vivere, notum.

[Note: Volatus.] De Volatu ita Lucian. Est illi volatus, non continuo pennar. remigio, ut vespertilionibus: neque saltu ut locustis: neque cum stridore, ut vespis, et crabronibus: verum flexilis, ad quamcumque aeris partem se moveat. Adde, quod non volet quiete et cum silentio, sed cum cantu et melodia: non item immite et saeve, quemadmodum Culices et Muscellae: neque cum gravifremitu Apum et Vesparum, horribilem ostentans sonum et minacem; sed tanto volat his suavius musca, quanto sunt tuba et cymbalis tibiae dulciores.

Et dum volant, et liber ae, et captae, praecisis etiam alis sonant: sed hae, alio quam illae modo: aliquando, exeunte in ore spiritu, ut Albertus loquitur, non sonant. Percutitur cadens inter alas earum aer [Orig: aër] : meatque etiam non volantib. inclusus intus spiritus. Maior in volatu sonus, quod [Orig: quòd] maior aeris [Orig: aëris] attracti copia ad septum transversum validius alliditur. Vix audiuntur quietae, [Note: Arist. H. A. l. 4. c. 9.] quod [Orig: quòd] tum se nec contrahunt, nec attollunt. Non attrahitur sicintus spiritus, cuius agitationi sonus ipse adscribendus est.

[Note: Ingenium.] Ingenium detegunt, audacia, impudentia, et indocilitas. Nulli rei non insident: nihil non conspurcant; redeunt [Note: Plin.Plin. H. N. l. 29. c. 6.] etiam millies abactae. Indociles esse, sed minus hirundinib. quod captae horreant, hae sua natura hominem oderint, apud Plutar. cui suffragatur experientia, habemus. Araneos insidiantes observant illorumque casses evitare conantur. Elephantem adortae, in pertusa rimis polle, si constringatur, intereunt. Plura in Leone Baptista Alberto et Lucian. vide. Dolorificos inrerunt morsus, corporique diu affixae haerent. Unde Homer. sagittarum [Note: Ael. H. A. l. 9. c. 11.] ictib. comparavit. Acriores illi, si aliquid de serpentib. vel venenatis gustavere. Candidis illapsae vestib. ita eas conspurcant, ut difficulter eluas. Carnes, emissa ab alvo vermium illuvie, foedaresolent.

Imminente tempestate validius mordent: seu quod frigidiore reddito aere [Orig: aëre] , calor naturalis appetitum excitet: seu quod [Orig: quòd] exhaustas in circumfluum aerem [Orig: aërem] , una [Orig: unà] cum vapore humidi substantifici, quod paucum habent, portiunculas, qua patet via resarcire moliantur. Tum etiam ex supremo aere ad infimum descendunt: et in aromatibus [Note: Fuga muscarum.] maxime apparent. Multa contra insultus ear. traduntur. Quidam coepae frustulo carnibus affixo arcent. [Note: Plin. H. N. l. 24. c. 8. et 25. c. 8.] Alii lupi caput intra domum suspendunt: ex salic aria seu lysimachia fumum excitant: folior. minoris sambuci, vel cucurbitae decocto, vel helleboro albo cum lacte trito, loca conspergunt. Sunt qui sucum origani cum lacte et suillo felle et malo granator. contuso, aqua diluunt, et solo superfundunt: visi, qui myrti aut huiusmodi plantar. fasciculos suspen debant, inque iis noctu congregatas, in [Note: Beret. vit. Med. l. 2.] saccum coniciebant. Iumenta ab earum iniuriis praeservare creduntur, laurus cum nigro veratro in lacte trita; nepetae odor et folior. eius decoctum: Unguent. ex bac cis lauri cum ol. paratum: frutices rhododaphnes, si tusi in scrobem coniciantur, convolare in cos undiquaque volumina creduntur.

[Note: Usus.] Habent in Medicina usum. Illinuntur a [Orig: à] quibusdam cum radice lapathorum vitiliginibus. Impari numero, ab aliis, furunculis, medio digito, applicantur. Capita folio ficulneo asperata alopeciae conferunt: cui, secundum alios, cinis cum nucum cinere contritus, prodest. Sunt qui melle, sunt et qui lacte subigi volunt. Ad pilor. raritatem, vide ex iis dem et aliisremedium. In Epilepsia [Note: Plin. H. N. l. 30. c. 16.] rufas et in potu exhibitas commendat Plin. M. Servil. Nonian. addit idem, princeps civitat is, non pridem in metu lippitudinis, priusquam ipse eam nominaret, aliusve ei praediceret, duab literis Graecis P. et A. chartam inscriptam, circumligatam lino, subnectebat collo. Mutianus ter Consul, eadem observatione, viventem muscam, in linteolo albo. his remediis carere [Note: Galen. de comp. Medicam. secund. loca l. 4. 6. 25.] ipsos lippitudine praedicantes. Galen. ad chymosin, cum ovi luteo tritas commendat. Ad pilos palpebras pungentes, Dionysius Milesius. Plin. ad easdem gignendas muscar. fimiquemurini cinerem, aequis portionib. permiscet, additis quibusdam aliis. Aqua earundem per balneum destillata, oculos a [Orig: à] maculis et pterygiis liberari, si vesperi laventur, capillos, si eadem saepius madefiant, in immensum crescere; duab. guttis, surditatem tolli, ludaeus quidam apud Gesnerum retulit. Vas autumno sepeliendum, et materia sub hiemem destillanda est. Audivi quendam, inquit Gesner. solitum dare, tres vel [Note: Mouf. de Ins. l. 1. c. 12.] quatuor muscas intra corpus, atq, alvum inde optime [Orig: optimè] solutam. Rec. flor. genistae g. 5. ponantur in vase terreo, cum butyro alternatim strato, quib. vas impleatur, ac optime clausum in fimo equino, solemversus per annum sepeliatur: post annum, muscas invenies, adunguentiformam redact as, quae omnem dolorem, in quacumque corpor is parte sedant. Cedunt et quibusdam animalibus in cibum. Araneae iis insidiantur, hirundinesuescuntur. A Chamaeleonibus, [Note: Usus in cibo.] mutacillis, anate muscaria, Zygaenis capiuntur et vorantur. Arrident et piscib; truttis inprimis. Adhibentur et inter supplicia. Ap. Persas, qui legib. obtrectaslet, dieb. viginti in Archivo vinctus, perseverabat, et [Note: Suidas in Epiture.] melle ac lacte delibutus, nudus muscis exponebatur. Exercuisse et Deum per eas sua iudicia, Historiae tradunt. Megarenses e [Orig: è] sedib. pepulere. Iuliani Apostatae exercitum afflixere: in Caroli Gallor. Reg. A. MC CLXV. magnum damnum morsu intulere. In Oriente [Note: Marin. Sic. l. 2. de Hispania Regibus.] tanta ex mortuis et putrescentib. exorta A. MCCCXLVIII. pestis, ut vix decimus hominum supereflet. Circa medium Augustum in Brombiensis templi fastigio ingens examen quotannis considere solere, Brigthmannus auctor est.

Genera Muscarum plurima occurrunt, quae sigillatim in sequentib. ponemus. [Note: Differentiae.] Differunt, magnitudine, partib. colore, loco, etc. Magnitudine, sunt magnae, quas stratiw/tidas2 militares, Lucian. dicit, alii Canes, sonitu asperrimae, volatu velocissimae, vitae longissimae, tota enim hieme perdurant. Sunt mediae, sunt minimae. Partibus. Aliae capite sunt magno, parvo aliae: ventre quaedam crasso, exili, brevi procero. Sunt pilosae, glabrae, antennas in fronte gerentes, plurimae non. In Cyrene

habentur latifrontes veluti mustelae, [Note: Athen. H. A. l. 15. c. 1.] aliae viperis similes. Loco sunt Domesticae, Silvestres, quar. oleum in magno pretio fuisse memorat Cardam. Macedonicae in fluvio Astraeo, Hippuri dicto, quae simul ac hominis manu continguntur, alis evanescentib. colorem perdunt. Moluccanae, Summatrenses, Americanae. Colore. Nam virides et pictas, Vespam maiores, quaeque subterraneos sibi nidos forment, Hispaniola insula alit. Albas, aculeis acutissimis, Casparus Balbii in itinere suo [Note: Rhodig. An tiq. sect. l. 17. c. 11.] vidit. Insigni albedine notabilis et illa, quae Toleti, in macello publico, sola per integrum annum comparere solet. Sunt et cinereae, caeruleae, luteae. Huc pertinent Caninae quae canes, Boariae, quae boves, Equinae quae equos infestant, Napelli et Vinaceorum. Illis a [Orig: à] napello, qui in Alpib. Rheticis, mense Iunio et Iulio floret, nomen impositum est. Concolores ferme eidem sunt, communibus maiores; alis capitibusque ex lucido viridique vel caesio virente, quasi Cicindelae, vel Cantharides, ut Pena et Lobelius describunt. Guainerius Antidotum ex eis confecit ad multa utilem, quem ap. [Note: Aldr. Hist. Ins l. 3. c. 2.] Aldrovand. vide. De Musca vinaceor. ita Aldr. Aelian. Ephemera inquit, animalia unum diem vivunt: ex faece vini acescente originem trahunt, aperro dolio, ut luce susceptasunt, vita excedunt. Aristotel. v. Culices (kw/nopes2) scribit nasci ex vermiculis, qui faece aceti gignuntur. Quo loco Gazapro kw/nopes2 reddidit Culices vinarii, sed quam bene dicetur in Culice. Nascitur quidem in ipsis vinaceis Muscar. quoddam exiguum genus, Moscinos vulgus vocat; Sed hi meo iudicio, neque culices illi Aristotel. fuerint. non n. ex aceti faece gignuntur, argumento, quod [Orig: quòd] vindemiae tempore tantum appareant cum nova vina fiunt: neque Ephemera Aeliani, etiam esse puto: nam plurimos quottidie prope [Orig: propè] dolia exstinctos reperire esset, quod alioqui non fit. Moscini a. nostri animalcula sunt admodum exigua, corpore crassiusculo, coloris ex cinereo fusci, brevi: capite rotundo, brevissimis antennis, brevib. etiam pedib. quae fere [Orig: ferè] omnia in contrario in culicib. modo habentur. Haenamque antennas habent longas, corpus procerum, pedes longos. Moscini vini valde [Orig: valdè] sunt appetentes, adeo [Orig: adeò] ut in eo sese submergant, unde bibaculor. adagium cupientium Moscinorum more mori, h. e. in vino, ut inextinguibilem suam sitim sedent. Vinulas eos vocat Scaliger.

ARTICULUS II. De Muscis in specie.

PUNCTUM I. De Muscis Aldrovandi primae tabulae.

[Note: Aldrov. de Ins. l. 2. c. 1.] MUscar. varias differentias Aldr. et Mouf. nobis proposuere [Orig: proposuére] , hic in classes certas digestas, in tribus tabellis ille. Prima 25. species continet.

Prima Megalocephale haud inepte [Orig: ineptè] vocari poterit. Capite enim est pro corporis portione satis magno, cum [Orig: cùm] interim vulgaribus vix maior sit. In fronte candicat, oculi rubent, alvus prope pectus sublutea est cetera fusca, alae ex luteo et nigro variegatae.

Secundam ad Boariarum genus reducendam iudico: longaest duos fere [Orig: ferè] digitos, lata transversum pollicem, colore per totum corpus luteo, capite triangulari, in medio luteo et hirsuto, oculis colore castaneis et sfigurae ovalis. Pectore lato, eminente, gibboso, utrinque ad latera depresso. Ventre logo [Orig: lógo] , angusto, annuloso, deorsum inflexo, in extremitate acuto, colore lutescenteac lucido, in fine nigricante. Alae subluteae totum corpus longitudine aequant, quas, dum quiescit, simul coniungit, et supra supernas partes ita extendit, ut fere totas obtegant. Pedes flavescunt, in extremo serrati, vel denticulati et bifidi; prona parte ex luteo ad fuscum colorem accedere videtur.

Tertia muscis vulgaribus maiorib. paulo [Orig: paulò] maior, utpote ex Boariar. genere, corpore est crasso et rotundo, coloris nigri saturati, lucidi et splendentis. In capite maculae sunt aureae duae, oblongae et obliquae C. literae consimiles. Alae qua [Orig: quà] pectori haerent, eleganter admodum lutescunt. Pedes aterrimi, sed minim e [Orig: è] splendidi. Quarta propter cinereum seu leucophaeum

[Illustration: ]

colorem Caninis poterit accenseri. Vulgarib. aliquantominor [Orig: aliquantòminor] est, figura corporis eleganti et vivida, colore cinereo, sed alae ad luteum vergunt. Caput rotundum, venter oblongus et hirsutus, pedes ruffescunt.

Quinta forma it. corporis est admodum venusta, caput rotundum habens et rubescens, lineolis duab. candidis insignitum. Pectus, quod leucophaeum est, duab. maculis nigricantib. perornatur. Alae cinereae nigris maculis eleganter variegantur. Venter oblongus, et rotundus in extremo, ceu in aciculam desinens. Partem supinam lineae duae albicantes transversim secant. Prona pars cinerea est; Pectus pronum caeruleum. Sexta pectore est aeneo, valdeque splendenti, ventre rotundo, coloreviridi, sed 3. lineis transversalib. nigricantib. distincto. Prona tota virescit. Septima maiori muscae compar est, capite in medio coloris argentei, antennis brevib. pectore leucophaeo, alvosupina subrubra, quae tn. si Soli obversetur, colorem etiam quendam lucidum cinereum prae se ferre videtur. Prona tota similiter subrubra est, et toto fere [Orig: ferè] corpore hirta.

Octava novissime [Orig: novissimè] descriptae valde [Orig: valdè] cognata est et similis. Capite similiter albicat, corniculaque eadem in fronte gerit, et toto corpore pilosa est. Colore tn. quodammodo differt. Pectus n. et alvus ex cinereo ad caeruleum vergunt, et si Soli obvertatur, subrubri quid in eius alvo conspicitur. Est praeterea aliquanto minor. Nona a [Orig: à] vulgarium muscar. generibus ob alvi gracilitatem degenerare videtur, et ad Culices accedere. Caput ei rotundum, pectus nigricans, dein color cernitur luteus, qui lineis duab. nigris invicem instar crucis intersecantibus insignitur, ceter ò nigra est. Decima tota lutea est. Alas, cum [Orig: cùm] quiescit, supra alvum coniungit et explicat. Pectore est latiusculo, ventre angusto et gracili. Alas habet valde subtiles, et punctulis innumeris variegatas. Caput subtus albicat, supra [Orig: suprà] lutescit, et e [Orig: è] medio duo brevia exilia cornicula erumpunt. Undecima contractior et brevior est, pectore cinereo obscure [Orig: obscurè] , ventre nigro, sed ad caeruleum quodammodo tendente, tota hirsuta.

Duodecima valde [Orig: valdè] pusilla, capite rufescente, pectore subalbo, multis tn. nigris punctis eleganter variegato; alvo similiter subalba, aut cinerea dilute [Orig: dilutè] , quam [Orig: quàm] lineae multae nigricantes transversim secant, alteratantum per longitud. excurrente. Decima tertia inarborum truncis, pyri vero [Orig: verò] et pomi potissimum [Orig: potissimùm] insidere deprehen ditur. Color toto corpore aeneus, aut viridis, sed admodum obscurus. Venter a. supinus soli oppositus cinereo, lucido nigroque variegatur, pronus obscurevirescit [Orig: obscurèvirescit] . Pectus supinum lineis quibusd. rectis exornatur. Decima quarta ad maiores muscas fere [Orig: ferè] accedit, pectus ei obscure [Orig: obscurè] lutescit; alvus admodum exilis est, angusta, et in extremo acuta, ex luteo et nigro eleganter variegata, Lineae namque quaternae nigrae ipsam cingunt, quar. duas priores linea alia quaedam intermedia coniungit, et fere unit: sed reliquis punctula quaedam nigra substernuntur. Alae corporis longitudinem aequant. Decima quinta vulgaris magnitudine est, alvo graciliori, colore luteo obscuro, capite rotundo, in medio eleganter rubro, oculis nigris, pectore lato, prominente, et utrinq: ad latera depresso: ventre exili et gracili, et deorsum reflexo. Alae et pedes dilutius, quam [Orig: quàm] reliquum corpus lutescunt. Decimasexta vulgares aliquanto [Orig: aliquantò] excedit: pectore supinonigro, sed pilis quibusd. lutescentib. insignito. Alvus depresla est, et versus pectus duas habet maculas luteas, cetero [Orig: ceterò] penitus nigricant, praeterquam extremo, quod obscure albicat. In alis, qua [Orig: quà] pectori connectuntur, macula lutescens utrinque conspicitur.

Decima septima ex Caninar. maiorum numero cinerea est, sed iunctis quibusd. nigris depingitur. Decima octava tota viridis, ac maxime [Orig: maximè] splendidi coloris, pedibus ac capite nigricat.

Decima nona illis videtur accensenda, quae carnes aestivis temporib. defoedant. Figuran. omnino [Orig: omninò] est eadem, colore tn. magis fusco, lucido, et ad caeruleum obscurum tendente: toto praeterea corpore hirsuto, alisque circa exortum flavescentib. Vigesima vulgarium magnitudine est, corpore tn.

obesiori. Pectus admodum obscure [Orig: obscurè] lutescit. Alae maculis duab. vel. trib. fuscis pinguntur. Eaedem in exortu flavescunt. Alvus tota ex caeruleonigricat, et admodum plana est. Vigesima prima corpore est rubro, oculiscolore castaneo, pectore piloso, alvo nigra, sed trib. lineis subluteis trans versis insignita. Vigesima secunda ex Caninar. maiorum numero, sed aliquanto [Orig: aliquantò] minor, pectus habet atrum, et in eo lineas subalbas per longitud. ductas, alvum cinercam, ac admodum lucidam, maculis multis partim nigris, partim rubescentibus respersam. Pediculi sunt aterrimi. Vigesimatertia alis est colore argenteo ad aurum tendentib. In ore aculeum gerit. Caput maiusculum et pectus obscure [Orig: obscurè] lutea sunt. Alvum plane [Orig: planè] luteam linea longa in 2. partes supine dissecat. Fucum ferme [Orig: fermè] exprimit magnitud. Sicut insuper vigesima quarta, quae ob varietatem color. valde speciosa est, caput habet album, oculos amplos spadiceos, thoracem nigrum, sed lineis 2. subalbis rectis exornatum. Alvus oblongiuscula est nigra, aliisque coloribus conspicua. Qua [Orig: Quà] n. pectori iungitur, maculas 4. luteas habet, 2. utrinque intercurrentes lineae nigrae distinguunt. Cetera albo, nigro, luteoque elegantissime variat. Prona pars penitus flavescit, praeterquam in extremo, ubi nigricat. Vigesima quinta vulgaribus muscis magnitudine aequalis pectus habet nigrum, lineis aliquot subalbis variegatum, alvum colore aeris politissimi et splendidi.

PUNCTUM II. De Muscis Aldrovandin. tab. secundae.

TOtidem species et 2. tabella habet. Primo et secundo loco quae positae, invicem fere similes sunt, quamquam prior caudam sursum, altera deorsum flectat. Utraque anteriori parte muscas communes ad amussim repraesentant, capitis sc. et pectoris figura. Dorso sunt eminenti, elatoque ac gibboso pilosoque. Alae longae, angustae, ad caudam propemodumextremam exporrectae. Alvus nigra, angustaque in 8. disterminata annulos, tandem ita acuitur et reflectitur, ut Scorpionis caudam efformare videatur. Pedes oblongri scabri, in extremo veluti in minutulos digitulos divisi. Tertia exigua admodum alas habet argenteas, lineolis nigris ternis transversim sectas, alvo breviores, quae initio crassiorest, sed posteamagis [Orig: posteàmagis] magisque attenuata paulatim in mucronem desinit. Quicquidalvi ultra alasprotenditur, id totum nigerrimum est. Petioli colore sunt ferrugineo diluto ad luteum vergente. In ventre aut eius apice nulla observare licet segmenta, quae annulos vocat Albert. Caput et dorsum nonnihil rufescunt superne. In dorso extremo, ubi alvo iungitur appendicem parvam quandamhabet albicantem. Quarta oblonga est et gracilis, capite pro corporis portione magno fusco, fusco it. thorace, qui gibbosus est. Alvus exilis in medio rubra, ceter ò nigricat. Pedes atri, quor. posteriores longissimi sunt. In quinta, quae tota cinerea est, nihil est praeterea notatu dignum. Sexta culici formis est, caput et dorsum fusca sunt. Caput culicis exiguum, sed nulla fistula. Alae longae et angustae, adextremam alvum exporrectae, aut etiamulterius, ex fusco splendidae. Alvus annulosa, angusta, oblonga; dorsum supinum, luteum, nigris maculis varium. Septimae in media fronte inter ocellos nigros punctulum aliquanto prominet iviubae. Proboscide armatur insigni. Corpus totum, pedes et alae colore sunt ferrugineo. Membror. constitutionem icon exacte ostendit. Octava ex minimar. genere est tota nigricans. Alae in ipso exortu, nigrae, cetera argenteo splendent. Nona pariter ex minimis est, colore viridi pereleganti conspicua, que, si Soli obversetur, velut aureus apparet. Alvus angusta brevis, et in extremo nonnihil acuminata. Alae ultra anum prote~ae. Eiusd. generis, imo [Orig: imò] minor est decima, et ipsa pariter viridis alvo exiliore, magisque acuminata. Alvum quoque acuminatam, sed non adeo, habet undecima, colore nigro est, sed maculis albis in capite, dorso et media alvo varians. Alae argenteae purpureum, quidsi Soli obver santur, ostentan:

Duodecima a [Orig: à] minimis illis viridib. nihil differr, nisi quod ano est rotundiore, crassioreque. Decimatertia ad maiores accedit, tota atra, praeterquam in alvo (quae compacta et crassa est ubi tribus, quatuorve lineolis seu circulis cinereis trans versim secatur. Alae amplae, et duplo ferme [Orig: fermè] toto corpore longiores, in extremus albicant, cetera aterrimae.

Decima quarta vulgaris muscae speciem refert, sed thorax et alvus ex cinereo viridescunt. Alae et pedes flavescunt.

Decima quinta Fucum et Vespam refert, illum corporis crassitie, hanc colore potissimum alvi. Haecn. lutea est, lineis quatuor transversis nigris insignita, per quarum medium linea alias [Orig: aliàs] eiusdem coloris recta [Orig: rectà] percurrit. Pectus pariter subluteum, et maculis item duabus nigris utrinque decoratur. Caput in medio lutescens linea quaedam nigra transit. Oculi sunt fusci, antennae admodum exiguae, pedes lutei, in extremitatibus quodammodo nigri.

Decima sexta ex caninis maioribus est; Oculos rubros, magnos, prominentes linea alba interstinguit. Pectus cinereum est, sed tribus lineis rectis, albis distinctum. Alvus quadrangulis fuscis, albisque invicem alternatim subeuntib. varia, latrunculorum lusum reprae sentat. Ipsa tota in prona parte ex cinereo ad fuscum tendit.

Decima septima exigua est et nigra, muscavulgaris forte [Orig: fortè] nondum adulta.

Decima oct ava apem quodammodo refert. Alvum luteam et pilosam linea quaedam nigra superne [Orig: supernè] a [Orig: à] pectore ad extremitatem protracta recta [Orig: rectà] percurrit. Pectore est nigro, capite albo, oculis fuscis extuberantibus. Emedia fronte cornicula brevia, nigra et apicibus rotundis insignita emittit. Alas subluteas et splendidas habet. Anus niger est et hirsutus, cetera lutescunt praeter pedes, qui nigticant, praeter quam in extremo, ubi albicant.

Decima nona toto corporis habitu vulgares refert, sed mgnitudine inter maiores et minores ambigit.

Vigesima eadem magnit est tota fere [Orig: ferè] atra. Alae maculis fuscis colorantur.

Neque ab his discrepat magnitudin. vigesima prima hirsuta, pectore nigro, alvo rufa, sed supine [Orig: supinè] nigris notis ad podicem usqvenigrum item continuatis variegatur. Alae fusco maculantur.

Vigesima secunda maioribus congener, tota penitus caerulea est.

Vigesima tertia vulgaris domestica est, nulli non nota.

Vigesima quarta coloris est spadicei auri ad instar rutilantis.

Vigesimam quintam, quae ultima est in hac serie, totam penitus auream alae argenteae cohonestant.

PUNCTUM III. De Muscis Aldrovandi tertiae tabulae.

IN tertia tabella viginti duae exhibentur.

Priori loco quae depingitur, corpore est exili, capite, alvo, antennis proceris, pectore nigro, alvo rubente.

Hac aliquanto maiores sunt duae subsequentes pulchrae admodum et valde [Orig: valdè] similes. Prior capite et thorace, pedibusque est caeruleis, corniculis oblongis, alis luteis, alvoque inter rubrum et luteum ambigente.

Quae post has in eadem serie quartum et quintum locum obtinent, vespae quodammodo speciemprae se ferunt, quamquam minores sint, antennis pariter instructae, capite et pectore fuscis, alvo et alis lutescentibus, his intensius, illis obscurius.

Sexta corniculis adeo [Orig: adeò] brevibus, ut carere eis videatur. Corpus totum annulis aureis, et nigris alternis variegatur. Alae auro et argento mistis resplendent.

Septima ex iis, quas Tavanellos vulgus vocat, longa proboscide, brevi ssimis corniculis praedita, thorace obscurius, alvo dilucidius lutescente, alis argenteis.

Octava ex maiorum numero est tota penitus viridi colore obsoleto vestitur, sed caput rubet, alae albent.

Nona eadem videretur, nisi multo [Orig: multò] gracilior et minor esset.

Decimam quoque ex muscarum genere iudicavi. In ore promuscidem habet valde longam et bifidam. Capite est rufo et hirsuto, antennis exiguis, corpore toto plano et depresso, colore aterrimo et splem dido instar holoserici: alis longiusculis, quae in parte externa nigrescunt, in interna argentum referunt. Totum corpus supinum admodum hirsutum et pilosum est, in medio nigricans, ad latera albicans, pedibus estflavescentib. hirsutis. Alae

tametsi flavescant, si soli obversentar, argento splendent.

Musciforme insectum, quod undecimo loco exhibetur, libuit appellare, quod proboscide, capitis et pectoris conformatione omnino [Orig: omninò] muscam referat. Caput nigrum est, thorax item niger: viridis in dorso macula longa: alvus valde longa, deorsum inflexa et acuminata, ferruginea et maculis atris supine [Orig: supinè] per longitudinem ductis. Crura item sunt ferruginea.

Duodecimo ordine depictum Insectum musciforme quoque dici potest, capite crasso ferrugineo, pectore et alvo oblongis, angustis, colore viridi; alis albis, nigris fibris intercurrentibus, pedibus subflavis.

Tertium et decimum Insectum alvo pariter est admodum procera, colore modo [Orig: modò] nigro, modo [Orig: modò] croceo lutescente distincta, tenui et in extremo obtusa. Alae latiusculae suntargenteae, breve. Per tergus luteum fusca linea deorsum tendit. Caput nigrum, cervix lutea, antennae perbreves, perbreves item pedes, qui cinerei sunt.

Iam v. decima quarta in hoc ordine elegans musca est, alas habens plane argenteas, caput nigrum, nigras item et subtilissimas antennas, oculos flavos, cetera viridia, praeter quam in suprema alvo, ubi elegantissimo miniaceo colore insignis est.

Decima quinta exigua est, at longis proportione alis, iisque fuscis. Tota ipsa candicat. Caput rotundum est, exiguum, alvus hirta.

Decima sexta muscula est omnium minima, tota aterrima, alis albis longissimis pro corporis exilitate.

Decima septima alis pariter longis et totam cooperientibus praedita est, corpore fusco et nigro, superius vario, pedes habet posteriores valde [Orig: valdè] longos, longas item antennas, easque nodosas et flexiles.

Decima octava tota est coloris fusci, corpore exili, brevissimis antennis.

Decima nona alis et lvo coloris aureisplendidissimi, longiuscula, pectore fusca. In capite puncta habet duo lutea, antennas nigras in extremo obtusas.

Vigesima capite est nigro, antennis brevissimis nigris, alis argenteis, cetera ex caeruleo viridis.

Quae penultimo loco picta est, similis est ei, quae in secunda tabula depicta est sexto ordine, sed crassior et elegantior, nigra et luteis annulis: alis item proceris ex luteo ad castaneum vergentibus, capitenigro rotundo, unionem nigrum aemulante, antennis brevibus, qua [Orig: quà] capiti inseruntur, admodum tenuibus, in extremo crassis et obtusis: pedibus longis, subflavis.

Postrema ex Tavanellorum vulgo [Orig: vulgò] dictorum genere est, sed insolenti aspectu, quo ranam, bufonemve quodammodo aemulatur. Corpore est procero, crasloque, coloribus nigro et flavo variegato, oculis nigris, amplis, et obtuso rictu ranam, bufonemve (ut dixi) exprimente. Antennis carer. Pedes sunt brevissimi. Alae longitudine alvum excedunt et latitudine; color iis aterrimus.

PUNCTUM IV. De Muscis Mouf. aquaticis.

[Note: Mouf. Theatri Insect. pag. 69.] MOufeto duplices sunt muscae, Aquaticae nempe et Terrestres quarum illae Phryganides, Macedonicae, Tigurinae, Aeschnae, Luteae, Fuscae et Tipulae. e)/lioi Graecis seu lacustres nomen tale. quod rebus aquis innatantib. vescantur, et super aquas potissimum degant, fortitae sunt.

Phryganides, inquit Mouf ex Phryganio vermiculo (quem Angl. Cados Worme appellant) in aquis degente, et mense Aug. ad superficiem aquar. ascendente exit, quaternis alis, colore fusco, corpore obl???go, 2. antennas breves habens, caudam vero [Orig: verò] bifurcatam, vel duas setas e [Orig: è] cauda exeuntes. Varia huius muscae est forma, quia Phryganiorum ipsor. tanta varietas.

Ap Maced. circa fluvium Astraeum, qui inter Berocam et Thessal. medius fluit, volitat muscar. genus, quae non ubique reperiuntur, nec ad aliar. muscar. similitudinem quicquam accedunt, nec Apum Vesparumve, aut crabronum faciem gerunt; harum tn. cuiusque aliquid referunt: nam magnitudine crabrones, colorcvespas, bombitatione

[Illustration: ]

apes, audacia reliquas muscas repraesentant; i(ppou/rous2 indigenae vocant. Equiseles Latini; per summas aquas volitantes piscibus in escam cedunt.

Musca aquatilis oestiva maior frequens circa Tigurum conspicitur mense Maio (vulgo [Orig: vulgò] tes glafft vocant) quam a [Orig: à] generoso nominatam accepimus et a [Orig: à] Tigurinis describi optamus.

Aeschnae muscae sunt aquaticae, colore cinereo, alis quatuor, sex pedib. iuxta caudam multos quasi exiguos pilos languino sos habentes.

Musca aquatilis lutea ex fusco lutescit, alas habet longas, in scapulis semper inter volandum erectas. Oculi ili magni prominentes, cauda longa articulata, cuius in extremitate duo pililongi exeunt; iuxta flumina et paludes semper versatur, rarius alibi, praesertim a [Orig: à] pluviis.

Fusca alia est quatuor alis longis, longisque crurib. corpore articulato; duas longas antennas in fronte gerit, parvum caput, oculos prominentes et nigricantes. Alae fuscae, sed dilutae magis, quam [Orig: quàm] reliquum corpus. In silvis iuxta paludes et stagnantes aquas fere [Orig: ferè] semper reperitur.

Denique inter rariores muscas illam Cardani referam, a [Orig: à] semetipso descriptam his verbis: Animal, inquit, habeo scarabaeo simile, quod non fetet, molle, celerrimum omnium, quae noverim, annulosorum: colore est faulvo obscuro, non igro, 6. pedib. duabus alis perbre vibus atque tenuibus, quaecaudam minime [Orig: minimè] tegunt, caudam habet eiusdem cum capite figurae et formae, ut bicipitem esse putares. Nam ut supina capitis parte os habet, duoque ibi cornicula sub mento brevia: Sic duo item alia in prona: toto animali longiora, totidem quoque habet in cauda, sed his duobus, quae in capite longissima sunt, breviora, ex his tamen superiora inferioribus longiora sunt et crassiora. Quam sane [Orig: sanè] bestiolam non vulgarem utinam cum Cardano vidissem, ut descriptioni huic iconem adiecissem.

Et tantum de Muscis Aquat. Moufet. Ego quadripennes ad Zygaenam potius vel Papiliones referrem.

PUNCTUM V. De Muscis Moufeti terrestribus Zwofa/gois2.

[Note: Moufet. p. 58. 59.] TErrestres muscae, ad quas et minutissimae illae, quae celerrime [Orig: celerrimè] currunt, et in novellis foeniculi foliis subinde reperiuntur, sunt vel a)llhlofa/goi, vel e(terofa/gor Illae magnae sunt, makro/knhmoi, et muscis potissimum vescuntur. Hae aut sunt zwofa/goi, eaeque Carnivorae, caninae, Equisugae, damalhfa/goi bucularum osores, ovisugae, o)fiobo/roi serpentivorae, skatofa/goi, merdivorae, bombulofa/goi, bombylivorae, vel a)zwofa/goi. Carnivora musca est fere omnium, si corpus respicias, maxima, capite rubente, corpore punctulis ex fusco albicantib. variegato ??? ventre crasso, caeruleo, pellucido, alis duab, nigris, hirta pilis, carnes avide [Orig: avidè] appetit. Solitaria plerumque volat, rarius multae simul conspiciuntur, nisi forte in carnario atque macello: ubi lanii lanistas agunt, muscario muscas continuo [Orig: continuò] caedentes aut abigentes, ne illar. vermib. (Hipp. eu)las\ vocat) obsonia scatentia pervilescant. Proditum memoriae est (Caelio Rhodig. narrante) ap. Tolet. in publico macello unam muscam albedine nivea notabilem per integrum annum comparuisse. Quam huius generis fuisse non dubito affirmare, quum in macello tandiu fuerit conspecta.

*kunomuta, Musca canum, Angl. a [Orig: à] dogge Flye, Germ. Hundsfliege, Hundsmucken, Pol. Psia mucha ex Isid. Euthym. et Philon. sententia Musca est silvestris, catulor. aurib. in festa, quam etsi frequenter excutiant, importune [Orig: importunè] tn. revolat, ac diutius ubi inhaeserit, erosione carnis ulcus excitat. De hac Homer. Iliad. f. ti/pt) au)= kunomuta qeou\s2 e\ri/di cunelau\neis2; Athen. item eleganti cuidam scorto ob singularem impudentiam, mordacitatem atque molestiam, kunomui/as2 nomen additum libro quartomemorat. Est enim kunomui/a (utor Philonis verbis) e)/ntomonli/an dhktiko\n a)naide\s2 kai\ d)piboulo\n. Videtur mihi in sacris literis (nempe Exo. 8. Ps. 77. et 104.) insector. nocentium generale hoc esse nomen, ut ex Chaldaica paraphrasi apparet. Quod speciatim aliquid significet, nulli generi muscar. magis conveniet,

quam [Orig: quàm] nigris illis grandiorib. latiorib. compressiorib. vulgaribus. quae impudenter involant iumentis, et non tantum ichorem, ut reliquae, sed ex alto sanguinem maximo cum dolore eliciunt atque exsugunt. Carent proboscide, verum [Orig: verùm] illius loco geminos dentes, ut vespae habent, quos alte [Orig: altè] infigunt cuti, potissimum v. pendulas canum aures infestant ap. Germ. (asserente Camerario) atque saepe excoriant. Has nobilis quidam Anglus in Italia se vidisse dixit, alis exceptis Ricino per omnia similes: quem ita compressis alis repraesentant, ut utrumque doctissimus ille Barbarus confundat. Niphus illi ut summam velocitatem, ita rotunditatem corporis assignat.

Ovisuga ad kunomui/an proxime [Orig: proximè] accedit, dum volat, horrendum quid studet et Asilo gravius et tardius volat. Duae sunt eius species, solum [Orig: solùm] magnitudine distant, maior sylvicola, minor vero [Orig: verò] sepicola.

*i(ppobo/s1koi, Germ. Roßmucken [Orig: mücken] , sunt muscaemagnitud. vulgarium, corpore compresso, duro, plano ac tenaci adeo [Orig: adeò] substantia, ut inter digitos vix rumpi possint, nigricant magis quam vulgares, numquam recta [Orig: rectà] provolant, sed lateratim, uti dicam, et quasi per saltus, nec diu continuare volatum possunt, neque longe [Orig: longè] . Equos praecipue [Orig: praecipuè] ap. Anglos vexant, eos circa aures, nares, testes et emunctoria perpetim lancinantes, quor. sudore iuxta cutem ad radices pilor. diffluente vivunt. Angli iis a [Orig: à] side flyn vel a [Orig: à] horse flye nomina imposuerunt, ut et Graeci pleuropoth/tous2 vocant. Quidam e [Orig: è] Graecis kunorasta\s2 appellant, ac etiam in calidiorib. regionib. easdem canib. quoque molestiam afferre maximam affirmant. Crotonis speciem alatam ac volatilem dicunt, sed hanc plane aliam speciem esse arbitror, ac solis equis infensam.

De Buculariis seu damalhfa/gois2 in oestro agemus.

His proxime [Orig: proximè] accedit alia musca, bobus et iumentis interdiu sole fervido infesta, quam Pennius curvicaudam s. s1kloriouron iure appellat. Semper n. crurib. aut ventri iumenti insidens, caudam versus ipsam recurvam tenet et spiculum exsertum, quo [Orig: quò] ad percutiendum cauda sit paratior. Hanc Anglia [Orig: Anglià] Whame an da [Orig: dà] Burrell flye proprie vocant, nec nisi in Anglia facile invenitur. Musca haec api fere [Orig: ferè] similis forma et colore, sed corpore est crassiore. Non adhaeret, nec sanguinem sugit, sed solummodo stimulo in cauda pungit, atque ut equos affligat, per longissima itinera ipsos volando persequitur. Equi natura hanc muscam timent, et ad eius solum contactum quasi horrent, cauda pedibusque et labiis tam cruentum hostem abigere saepeconantes. Sunt, qui putant, hanc muscam non aculeo pungere, sed stercora pilis equi affigere cauda, unde postea [Orig: posteà] molestissimae lendes gignuntur; Sed hoc experientia dixerit; nam ratio in re tam [Orig: tàm] minime [Orig: minimè] probanda silet et obmutescit.

*o)fiobo/ros in Dryini praesertim serpentis squamis latibula habere dicitur Aet [Orig: Aët] . quae tandem ipsos serpentes exanimes reddit, haec pennis aereis donata xalkh\ mui/a vocata ab Hesych. o(/ti xalki/zei th=| xroi/a|, cum cantharis vescitur, et morsu calorem serpentibus ingentem parit, deinde sitim inexplebilem et mortem. Horum pastae cadaveribus si postea hominem momorderint, letale infligunt vulnus et insanabile.

Merdivorae muscae plurimae sunt, alia est Creophago similis, sed maior oculis obscure [Orig: obscurè] rubentib. scapulis atratis, in quib. circulus oblongus pauxillum albicans, dorsum nigrum ex lineis transversim ductis ornatum. Alae argenteae, corpore longiores, circa stercus humanum plurimum versantur, alias [Orig: aliàs] perraro [Orig: perrarò] .

Est et musca viridis toto corpore, splendore nimio quasi lanterna Punica pellucens, capite fusco, alis argenteis, in silvis frequens, circa stercora fere [Orig: ferè] versatur, vulgaribus muscis magnitudine aequalis. An sit Giacucul Silvatici ignoro.

Aliam koprofa/gon deprehendimus, musca viridi minorem, corpore fusco, capite rubro saturato, linea medium quasi caput secante.

Aliam item vidimus corpore hirsuto, subflavo, oculis nigris prominentib. scapulis et dorso nigro pulcherrime [Orig: pulcherrimè] maculatis, cauda sublutea.

Alia item est, cui scapulae dilutum rubent, ad croceum colorem parum accedentes. Duas habet antennas ceteris longiores, alas argenteas, totum corpus tegentes, caput nigrum, quadratum et exiguum; in stercore potissimum equino frequens assidet.

Denique in sterquiliniis (unde eas gigni probabile est) muscae quaedam croceae apparent, corpore reliquis magis oblongo ac gibboso.

Muscam item raram, nec ubique obviam, murum ex aggesto fimo et materia putrescente factum depascentem vidi, omnino [Orig: omninò] nigram, si absque alis quatuor argenteis fuisset. In scapulis etiam quatuor puncta alba, in reliquo corpore octo, id est, utrinque quatuor. Oculi albi, frons candido veluti asterisco notata, ex qua duae antennae nigrae et longae emergant; habet item in supremo quoque femore album punctulum aspersum. Hanc muscam etiamnum in pyxide mortuam et conditam varietatis causa custodio.

Bombylophegus musca est montana, magna, nigerrima, corpore hirsuto, oculis oblongis, magnis, capite spadiceo, praedae causa acrem cum Bombylio pugnam init, et volatu superans dorsum agilis conscendit, eique tenaciter in haerens tam [Orig: tàm] acriter mordet, ut hostem prae cipitem in terram mittat, et melle qualicumque absorpto victrix abeat. In summis Cartmeli montibus se hanc pugnam, donec acies staret, conspexisle memorat in schedis Pennius, sed fortuna muscis favente Bombylios vita fuisse eiectos narrat.

PUNCTUM VI. De Muscis Moufeti terrestribus a)zwofa/gois2.

[Note: Moufetus Theatri Insect p. 74.] *a)zwofa/goi rebus ab animalium natura diversis victum quaeritant, suntque Humisugae et Herbivorae, quas itidem Moufeti verbis describere placet.

Humisuga corpore est fusco, in capite iuxta os albicante macula resplendens. Venter et pedes nigri [Orig: nìgri] : secus alarum exortum macula utrinque album gerit, dorsum griseum. In scapulis secundum longitudinem quatuor lineas obscurius albicantes obtinet, alas argenteas, et (si in aquam positae fuerint) noctilucas. In semitis et talparum tumulis recens egestis invenitur, amat etiam humum pedib. complanatam et laevigatam, unde ab Anglis vocatur Thegraypath flye: floribus raro [Orig: rarò] insidet, ea [Orig: eâ] praesertim tempestate, quando talpae terram evertunt, cuiusse humore sustentant.

Herbivorarum variae sunt species, quarum tres apibus fere [Orig: ferè] similes, Luciano stratio/tides2 dictae, id est, militares. Sunt enim aliis muscis grandiores, animosiores, magisque athleticae, aspectu pulcherrimae, alis argenteis duabus perinsignes.

Harum maxima et primaria caput nigricans habet, dorsum medium inter duas lineas transversas veluti decussatum, extrema cauda nigra. Alias [Orig: Aliàs] corpore est luteo.

Secunda non multum dissimilis, capite nigricante, scapulas quatuor lineae flavae, et tres nigrae secundum longitudinem ductae ornant, reliquum corpus eodem fere [Orig: ferè] modo et iisdem coloribus est distinctum.

Tertiae atque minimae harum scapulae flavent hirsutae, caput rubet, reliquum corpus quatuor lineis nigris totidemque flavis per transversum actis distinguitur. Omnium corpora splendent, ac quasi inania translucent. In hortis versantur, et floribus assidentes sucum eliciunt.

Lucianus militares muscas ita describit: Nascuntur, inquit, et maximae quaedam muscae, quas militares multi appellant, nonnulli vero [Orig: verò] canes, sonitu asperrimae et volatu velocissimae. Hae et longissimae vitae sunt, et tota [Orig: totâ] hieme incibatae perdurant: contractae praesertim et connexae tectis et culminibus. In quib. et illud est admiratione dignissimum, quod utrumque et feminarum et marium faciunt,

ut Mercurii et Veneris filius, qui mista natura fuit et duplici forma. His forte [Orig: fortè] s1uggenh\s2 est alia musca apiaria dicta, cum splendore nigra, bipennis, cerilega, collectos florum sucos posterioribus pedibus affigens apum more. Autumno apparet, rarissime [Orig: rarissimè] aliis temporibus. An haec Aristotelis Sirenis? Sane [Orig: Sanè] alarum tantum numero dissentit, quoniam illam tetra/pteron fecit, haec vero [Orig: verò] duas tantum alas a [Orig: à] natura consecuta est.

Harum aliae sunt stroutio/pteroi, aliae e)rino/pteroi, aliae kelido/nioi.

Strutiopteron [Orig: Strutiopterôn] tres species vidimus. Prima tenera est et mollis, sepes, binis alis, alvo oblonga [Orig: oblongâ] , a [Orig: à] capite paulo [Orig: paulò] supra oculos duas veluti struthiorum pennas praemittens, ceu cornua lanuginosa [Orig: lanuginosâ] mollitie ne ipsis quidem plumis cedentia: scapulis utitur gibbosis, reliquo corpore albo, nigris suis alis longiore.

Secunda est eiusdem generis colore albicante, capite fusco, alias [Orig: aliàs] parum differt.

Tertia est omnino [Orig: omninò] similis, sed antennas adeo [Orig: adeò] molles et plumosas non habet, cauda albicat, corpore oblongo, quatuor albis lineis transversis insignitur, pedes longiusculi, albo nigroque colore distincti: dum gradus confert, caudam paulatim elevat, atque alas binas translucidas veluti iactabunda diverberat. Hae tres species verno tempore cumprimis apparent in hortis sepibus atque umbrosis locis, post atque ante pluvias frequentes.

Erinopteros tota alba est musca, vel potius argentea, exigua et ubique plumosa, adeo [Orig: adeò] , ut, dum foliis insidet, nisi penitus intuearis, plumam diceres: alae illi quasi dissectae, separatis pennis avium fere [Orig: ferè] modo disiunctae. Ab Edmundo Kniveto depictam accepit Pennius, deinde in sepibus et ligustrinis topariis saepius vidit.

Musca, xelidw\n dicta, volatu post se omnes relinquit, lateribus, cauda [Orig: caudâ] , capite fusca et pilosa, oculos nigros habet propendulos, rostrum vel potius nasum mucronatum, e [Orig: è] cuius apice antennae duae erumpunt; scapulae summae, ut et dorsum, nigrae: alae duae argenteae, quarum partes anteriores pedum nigredini respondent. Quandoque in uno loco residet, veluti immobilis, verum [Orig: verùm] ubi prope [Orig: propè] accesseris, incredibili celeritate oculos fallit, etne hirundini quidem celeritatis palmam (unde dicta Hirundo) unquam concedit.

Quam a [Orig: à] Clusio Pennius accepit, nigra erat, alis duabus argenteis instructa, oculis albis conspicua. In dorso septem maculae luteae cum nigro in medio puncto erant.

PUNCTUM VII. De Muscis Moufeti seticaudis.

[Note: Moufet. theatri insect. p. 63.] PRaeter has Muscarum species observavit adhuc Moufetus, seticaudas seu pilicaudas trixe/mous2 et Raras. Illarum aliae unam, aliae duas, aliae tres quatuorve [Orig: quatuorvé] setas habent.

Henothrix sive Uniseta (sunt verba Moufeti) est musca caudata, toto corpore nigra (medio dorso ventreque rubescente excepto) alis duabus argenteis praedita, scapulis crassis, antennulis duabus nigellis facta, pilum unicum longum e [Orig: è] cauda emittens. Hanc depictam ad Pennium idem Ioachimus transmisit, affirmans eam non nisi Ameo praestantiori insidere, reliquas herbas non attingere.

*ditto/trixes2 sunt muscae duas in cauda setas pilosve [Orig: pilosvé] habentes, quarum aliae sunt corpore fastigiato, aliae tuberoso. Prioris generis duas vidimus alis quatuor argaenteis sine maculis, capitibus et scapulis nigricantibus, reliquo corpore fusco, nigris lineis transversis variato. Utrique longae et exiles antennae, similesque in cauda pili duo, sed paulo [Orig: paulò] longiores, corpore tuberoso.

Bipiles quinque habemus. Prima Henothrici per omnia fere [Orig: ferè] similis, nisi

quod huic plus quam [Orig: quàm] media corporis pars flavescit, duos in cauda pilos praelongos, quorum unus extensus canis leporarii currentis caudam refert, alter intus convolutus lineam spiralem.

Secunda muscarum longarum species est, quatuor habens alas argenteas, pedes longos medio criter flavescentes, totum corpus nigrum, scapulas crassas, antennas duas longas et tenues, ventrem versus caudam protuberantem, e [Orig: è] qua duae breves setulae sursum versae erumpunt; In sepibus degit.

Tertiam Carolus Clusius Vienna misit: corpore ex fusco nigricante, alis duabus largis ex argento caeruleis donatam, corpore praeditam acuminato, ex quo duae setae (ut Pennius notavit.) vel plumae potius excrescunt perdicei coloris [Orig: colorís] , maculis nigris fuscisque mixtim ornatae.

Quarta globoso est corpore, quod unciam longitudine aequat, caput, scapulae ac pectus nigerrima, antennae breves, pectori crasso sex pedes affixi nigerrimi, quorum priores omnium brevissimi, post eriores longissimi. Inter volandum pedes simul coniunctos pendulos dimittit, alae quatuor obscurae, argentei coloris, oculi nigri splendentes, caudae extremitas nigra, unde duae setulae pauxillae longitudinis se monstrant: a [Orig: à] scapulis ad mediam usque caudam colore est fere [Orig: ferè] subcroceo, cauda tenui quasi filo longo scapulis coniungitur. Velociter currit quasi per saltus, in terra nidificat, muscis et erucis parvis famem exstinguit.

Quinta longe [Orig: longè] hac minor est, figura eadem, sed alas vere [Orig: verè] argenteas monstrat, totumque corpus ad caudam usque fuscam rubescit.

Tripilium muscarum quinque duntaxat observavimus.

Prima oblongo est corpore et nigro, cuius medium valde [Orig: valdè] ex nigro rubet: antennas habet duas, etiam nigras, alas argenteas, quarum supremam oram macula nigriuscula adornat. Crura rubent, cauda tres crines longos emittit, velociter volat.

Altera similis, sed minor, toto corpore nigra, priore multo [Orig: multò] longior, tenuior atque exilior; alae item argenteae, antennae priori similes, ac cauda tres longos pilos protrudens, volatus celeritu dine a [Orig: à] prima longe [Orig: longè] superatur.

Est et musca tripilis toto corpore albicans, nisi quod alae quatuor maculis nigris distinctae videantur, quarum exteriores maiores, interiores vero [Orig: verò] breviores, has, dum quiescit, semper erectas tenet. Sex habet pedes, quatuor minores corpori affixos, duos anteriores maiores, nigtos, e [Orig: è] collo fere [Orig: ferè] oriundos; inter duos oculos nigros prominentes globosos duae antennae nigrae atque breves exeunt. Corpus gracile, teres, longum transversum digitum: in cauda tres visuntur setae corpus longitudine aequantes, quas volando in veri trianguli modum expandit. Maio et Iunio mensibus ante et post pluvias potissimum apparet; circa fluvios paucis comitibus stipata convolat, quibuscum in itinere saepe [Orig: saepè] colludit. Anterioribus pedibus utitur quandoque ad palpandum, ecquid in via impedimenti sese obiecerit, extendit enim illos corniculorum more. Talem anno 73. observavit Pennius.

Sequitur quarta mirabilis structurae, alas habet duas argenteas, totum corpus nigricat, os forcipatum et aquilinum, in fronte duo cornicula brevia erumpunt: quatuor illi tantum sunt pedes, sub pectore duo graciles et breves; paulo [Orig: paulò] inferius reliqui robustiores. Ex oblonga cauda primum duo brevissimi pili exeunt, atque sub his tertius multo [Orig: multò] longior, in extremo tuberosus oritur. Semel tantum se hanc muscam circa Hinningham, olim Comitis Oxoniensis castrum, vidisse memorat Pennius.

Ultima toto corpore et cauda nigra est. Corpus habet oblongum, alas duas corpore nonnihil breviores, pedes ex croceo flavescentes, caudam longitudine reliquum corpus aequantem, nisi semel in Cantio circa Greenhive visa perhibetur a [Orig: à] Pennio.

Quadripilis musca corpore Tripilem primam repraesentat, sed magis versus caudam protuberat; pedes item nigri, ut antennae, alae item procerae, quarum externae internis triplo maiores circa medium nigra [Orig: nigrâ] macula [Orig: maculâ] distinctae. Quatuor e [Orig: è] cauda pilos emittit.

De raris muscarum speciebus, quarum quaedam ad Papilionum censum spectant, ita idem.

Prima est musca papilioni minori aemula, alis quatuor argenteis, nigri cantibus maculis corpus argenteae lineae transversim ornant, cauda rubens ex fusco, caput nigrum, scapulae eiusdem cum cauda coloris, antennae tenues, nigrae, breves, pedes exigui, nigri; in sepibus versatur praecipue [Orig: praecipuè] tempore matutino.

Secunda parum a [Orig: à] prima diversa est, nisi quod una [Orig: unà] cum corpore antennis, pedibusque et cruribus fusca sit.

Tertia est item tetra/pteros. Sunt autem longiores illi alae, maculis nigris distinctaecaput maiusculum, nigrum, punctulis luteis pauculis notatum, antennae tenues, duae, nigrae, pedes sexsubalbicantes, pectori crassiusculo affixi: scapulae lutescentibus exalbo maculis variegatae; dorsum quinque lineae transversim ornant luteae, ac punctulus unicus inter duas lineas conspicitur colore subluteo; in cauda quinque vertebrae rubent, cuius extremitas bifurcata est.

Quarta est non valde [Orig: valdè] dissimilis, sed alas habet argenteas, sine maculis anten nas nigras longiores. Corpus septem lineis transversis albicantibus insignitur.

Vidimus et duas muscas scorpiuros.

Prima similes habet praecedenti alas argenteas, sed paulo [Orig: paulò] minores, et in extremitate ipsarum tribus transversis lineis nigris signatas, caput nigrum, pectus (ut et scapulae pedesque) albicat: reliquum corpus nigrum, cauda quinque quasi iuncturas habet, quarum tres dilute [Orig: dilutè] rubent, duae nigricant; extrema cauda bifurca, furcae autem nigrae, et scorpionum modo sursum curvatae.

Secunda fere [Orig: ferè] similis, sed extremitas caudae crassior, furcae obtusae, caput luteum, oblongum os, alae singulae sex maculis nigris ornatae.

Est et alia musca quadripennis corpore virescente, alis quatuor corpore longioribus, e [Orig: è] liquido quasi argento factis, quarum nervi virescunt; antennae huic tenues et nigrae, oculi aurei (unde iure Chrysopis dicitur) volatus languidus, odor teterrimus, quem, utblattae, cum [Orig: cùm] vita amittit. Hortorum hospes vivit sambuco insidens. An ex Eruca oriatur, papilionum more, an vero [Orig: verò] ex vermibus arborum, equidem ignoro. Doctissimusille atque humanitate clarissimus Ioachimus Camerarius primus illam Pennio ostendit.

ARTICULUS III. De Tabano.

[Note: Nomen.] ET si Isidorus et Iunius Tabanum cum Oestro seu Asilo, eundem faciant: ipsa tamen descriptio, diversitatem inter eos ostendit, Graeci mu/wpa, a [Orig: à] stimulando forte [Orig: fortè] , nam mu/wy, calcar quo equi stimulantur significat, dixere. Apud Latinos tabe, quod corpore tabeat, id est gracilis sit, nomen obtinuit.

[Note: Descriptio.] Totum corpus oblongum est, in tres praecipuas partes divisum, caput nempe [Orig: nempè] scapulas et ventrem, quinque [Note: Plin. H. N. 11. c. 28.] vel sex incisuris distinctum. Nigricat ex diluto albo totus. In ore proboscis longa, torosa. Sex non octo ut Ardoinus prodit, nigris pedibus instruitur: reliquis maximam kunomui/an refert. Cauda ei stimuligera nulla.

[Note: Plin. H. N. 11. c. 33.] Frequentes sunt circa silvas et vias regias, sepibus arboribusque munitas. Ex ligno, Plinio teste, proveniunt. Ex eodem nasci scripsit Aristoteles. Iulio et Augusto mensibus propter nimium aestum ferociunt: homines tum, equos et serpentes affligunt. Equum in silva ad arborem alligatum, sex horarum spatio a [Orig: à] Tabanis occisum, Moufetus ab amico fide dignissimo accepit. Quia longe [Orig: longè] videre nequeunt, iumenta per sudoris odorem

consequuntur. Gerunt cum teterrimi foetoris serpente, circa Hellespontum [Note: Nicand. in Theriaca. Plin. H. N. 31. c. 2.] bellum. Camelos etiam infestare, pinguedine piscium abigi, prodidit Plinius.

[Note: Different ia.] Diversa Tabanorum in India Occidentali genera esse, Oviedus observavit, sed non descripsit. Duo apud [Note: Aldrov. de Insect. 3. c. 4] Aldrovandum habemus. Unum est corpore minore, capite nigro, antennis brevissimis, ut vix appareant, pectore et pedibus nigris, alis subluteis, circulisque concoloribus qui alvum ambiunt. Alterum minus adhuc, capite nigro, duobus albis punctulis in vertice insignito, pectore ex nigredine ad subcinericeum colorem tendente. Alvo et alis subcinereis.

[Note: Moufet. p. 62.] Proxime [Orig: Proximè] Tabano illa musca accedit, quae ???koliou/ros et Cur vicauda Pennio. Api fere [Orig: ferè] est similis, corpus duntaxat crassius. Stimulo in cauda pungit, quam iumento insidens, versus ipsam recurvam tenet. Non facile [Orig: facilè] nisi in Anglia invenitur. Sunt qui stercora equi pilis affigere, sic pungere credunt; quod [Orig: quòd] molestissimae postea inde lendes nascantur.

[Note: Moufet. Insect. 1. c. 11. p. 61.] Huc referri potest et illa apud Moufetum Tabanides musca, quae capite et corpore virescit. Scapulae ex virore splendent: alas habet duas extremis mediisque partibus albicantes, reliquae ex fusco nigricant. Pennius semel Hanvvorthi talem observavit.

ARTICULUS IV. De Asilo seu Oestro.

ASilus a [Orig: à] Calepino et aliis cum Tabano [Note: Nomen.] confunditur. Perperam, superius dictum. An a [Orig: à] Silaro amne ad quem frequens, nomen sumpserit, dubium: ab assiliendo, vel quod [Orig: quòd] asellos infestet, verisimilius mihi est. Graecis est o)/istros, (Latinis Oestrus et Oestrum) a)po\to=u o)/istrein, insanire, quod [Orig: quòd] armenta in furorem agat. *a)io/lon Eustathius ex Homero vocat, vel quod [Orig: quòd] forma sit a(po/xalkos; vel quod turbinis in modum moveatur. A feroci natura Oppianus a)/grion dixit.

Est xlwrokefalh\s2, et toto corpore [Note: Descriptio] a(po/xalkos, sive subarratus, superat Tabanum proboscidis magnitudine; ab eodem vero [Orig: verò] bombi stridore vincitur. Gestat anterius, durum, robustum, [Note: Suidas.] et bene [Orig: benè] compactum aculeum, quo boves tergore facile [Orig: facilè] pertundit. Eustathius muscae per omnia similem; sed maiorem facit. Alii locustae similem (perperam) colore varium, mobilem, a(po/xalkon ponunt.

[Note: Natura.] Circa stagna et fluvios versantur, ad Silerum Lucaniae amnem maxime [Orig: maximè] . E latioribus quibusdam bestiolis, quae fluvios supernatent oriri, ex [Note: Arist. H. A. 5. c. 19.] Aristotele habemus; quas forte [Orig: fortè] alio in loco culices aquaticas nominat. Nicandri scholiastes hirudines, interpretatur: quasi sanguivora soboles ex sanguisugis matrib. prodiret. Nasci et ex putri, nemo forte [Orig: fortè] negaverit. [Note: Homer. in Odyssaea.] Tantummodo [Orig: Tantummodò] boves lacessunt, quos interdum furibundos reddunt; aestu inprimis urente. Ne attingant, piscium [Note: Plin. H. N. 51. c. 2.] forte [Orig: fortè] adeps, ut apud Plinium legimus, faciet. Celerrime [Orig: Celerrimè] volant, et praecipites.

[Note: Differentiae] Moufetus Ocularii, Apiarii, Indici, et Moscovitici meminit. Prioris iam meminimus. [Note: Plin. H. N. 11. c. 16.] Apiarius, in extremis partibus favorum nascitur. Caput est spadicei coloris: linea alba a [Orig: à] fronte ad occiput intercurrit: scapulae et dorsum fuscescunt. Non florum duntaxat succo, et melle, sed et sanguine vescitur. Indicum Virginia profert, muscae maximae capite subrubente magnitudine, capite nigro. Linea argentea a [Orig: à] scapulis ad os pertrahitur: ipsae ex fusco nigrescunt, et geminas alas argenteas emittunt. Caudam sex vel septem subalbidi coloris incisurç stringunt, reliquum corpus subnigricat. Venter ex cinereo lutescente dilute [Orig: dilutè] virescit. Celerrime [Orig: Celerrimè] volat. Moscoviticum Elmerus Chirurgus Moufeto misit. Alae huic argenteae, toto corpore longiores; oculimagni, oblongi, et maximam capitis partem replentes, rostrum nigrum, duriusculum; tripartitum, quo citissime [Orig: citissimè] caligas e [Orig: è] triplici panno consutas penetrabat, et cutem ipsam admordebat.

ARTICULUS V. De Ephemero, et aliis quibusdam.

Ephemeron muscam vocat Aristoteles, quae Aeliano e)fh/meros, Hesychio moni/meros, aliis h(mero/bios, Latinis Diaria vocatur. Meminit eius et Cicero. Quatuor alis, totidemque pedibus movetur, ut apud Aristotelem legimus. Scaliger addit, caput [Note: Scalig. Exerc. 194. s. 5.] quale muscae, oculos grandissimos, promuscidem in se convolutam; caudam longissimam, sectiunculis coaggestatam atque coaptatam, in extremo bifidam et trifidam; colore subaureo in maioribus, in minoribus subfusco illustrem, ventriosa est. Taurini Moniettam vocant quasi Monachellam: Adriatici ad Maranum et Tergestae Cuzotullum; alii Sitivolam, quasi Sagitellam. Una cum [Orig: cùm] sole oritur, adolescit, vigescit, languescit, moritur. Scaliger nullam mane [Orig: manè] ad Sarcam et Benacum conspexit, circa vesperam omnes, captam per noctem servavit. Sub solstitio aestivo ex folliculis quibusdam uvarum putrescentium erumpit, Plinius tenues membranas [Note: Arist. H. A. 5. cap. 19. et de partib. Animal. 4. c. 6.] vocat. Frequentissimae ad Hippanim fluvium inveniuntur, prodente Aristotele. An vero [Orig: verò] folliculi isti Chrysalides sint, a [Orig: à] quibusdam Erucis prodeuntes, difficile est dicere. Succo animulam susten tant, nec aeri [Orig: aëri] nec terrae quicquam debentes. Miechovius [Note: Miechov. Sarm. Europ. l. 2.] eorundem ad Borysthenem meminit. Sunt, inquit, vermes, et volucria alata, quaternis inter dum senis alis, mane [Orig: manè] supra aquam currendo, circa meridiem iuxta rip as volando sese exercent, sole vero [Orig: verò] occidente, quotquot eo die natae sunt, eodem obeunt. Huc pertinent, Pennii trih/meros, Aeliani Ephemeros, et Scaligeri [Note: Moufet. Theatri Insect. 1. c. 12.] volucella *trih/meros corpore est oblogo et papilionari: Capite parvo subluteo: oculis grandibus, prominentibus nigris; promuscide involuta, verbasci lutei coloris, quo rorem a [Orig: à] floribus sugit. Cornicula duo nigra, longiuscula, pavio supra oculos affixa habet: ventrem et dorsum sublividum, extremam caudam sere [Orig: serè] luteam. Alas quot pedes; quarum exteriores lividae, extremis fimbriis ex fusco subluteis; interiores ex fusco flavescentes. Alae externae, cum ad corpus tegendum coniunguntur, adeo sunt contiguae, ut contactum earum vix animadvertas. Tardivola est, nec diu in volatu durat. Inter malvas et urticas, et quidem triduo duntaxat, vivit. Quam Scaliger Volucellam vocat, illa Cardano Muscilio est, Moufeto Bibio, Aeliano forte [Orig: fortè] e)fh/meros, Grapaldo Muscilla, [Note: Aelian. H. A. 2. c. 4.] muscula, et Muscio. Aelianus suam e [Orig: è] faece vini acescentis oriri scribit: Grapaldus suam per autumnum in vinaceis. Nullum etsi rostellum habere videatur: aiunt tamen, dolia unciali robore confecta ab iis pertundi, ut vinum totum effluat. Frequentissima est in cellis, nec quicquam praeter vinum appetit.

[Note: Moufet. l. c. p. 77.] Coronidis loco duas adhuc Muscarum species adiciemus. Una in florum calicibus, herbae illius quae Ben album a [Orig: à] plurimis vocatur, latet, et quidem florivora: ut a [Orig: à] Bruno Pennius accepit.

Altera in occidentalis Angliae urbis cuiusdam agro (Tanton vocant) in fructu mali arboris, quem Velin appellant, aestate ad umbilicum mortua, viridis ac splendens reperitur. Malo dissecto musca evolat, et ex vermiculo quodam ibidem orto gigni videtur.

ARTICULUS VI. De Culicibus.

[Note: Nomen.] CUlex vel ab aculeo, quod eo sanguinem sugat et carnem terebret, [Note: Isidor. Orig. 12. c. 8.] quod Isidoro visum, Latinis dictus est; vel quasi Cutilex quod cutem laciat. Usurpatur in virili et muliebri [Note: Moufet. de Insect. 1. c. 13.] genere. Moufetus Cuticem vocare mallet. Graeci, generali quo omnes culices comprehendant, nomine carent. kw/nwy amplissimum est, quod po/rnoy Pausaniae. Hinc Oetaeis Hercules Conopius, qui culices abegit: Baeotiis Parnopius Apollo. Rulando, e)mpi\s2, kinw/petos, kw/nwy, s1a/bhttos, s1e/rfos,

[Illustration: ]

s1kni\y,et kni\y, Synonima sunt. Nihil quidem certius e)pi/da culicem apud Aristotelem Gazae esse: sed Aristophanis [Note: Aristoph. in Avib.] scholiastes, zw=on u(/da???i gino)menon, o(/moion tw=| kw/nwpi, mei=zon de\ th=| perioxh=, kata de\to\ me/s1on leukw=| periezos1me/non, seu animal prope [Orig: propè] aquas genitum Conopi simile, maius vero [Orig: verò] in circumferentia, et circa medium, linea [Orig: lineâ] alba [Orig: albâ] cinctum, interpretatur. Alibi tamen [Note: in Nebulis.] kw/nwpa diciponit. *kinw/peta Hesychio sunt knw/dala qhri/a, animalia reptilia, Nicandro, en tw=| pe/dw| kinou/mena, kni\y peculiaris generis nomen esse videtur, quod forte [Orig: fortè] Plinio sub Culicum mulionum nomine venit. Hesychius volucre culici simile exponit. *sa/bhntoi, eidem sunt kw/nwpes2. *se/rfos denique animalculum formicae aut veri simile Varino. Videtur et ???u/rfos dici. Constantinus animalculum Culici simile exponit.

[Note: Descriptio] Miratur hoc insectorum genus [Note: Plin. H. N. 11. c. 2.] Plinius. Ubi, inquit, tot sensus collocavit in culice? Ubi visum in eo praetendit? ubi gustatum applicavit? ubi odoratum inseruit? ubi vero [Orig: verò] truculentam illam et portione maximam vocem, ingeneravit? qua [Orig: quâ] subtilitate pennas adnexuit? praelongavit pedum crura? disposuit ieiunam caveam, uti alvum? avitam sanguinis et potissimum humani sitim accendit? Telum vero [Orig: verò] perfodiendo tergori, quo spiculavit ingenio? Atque ut in capaci, cum cerni non possit exilitas, ita reciproca [Orig: reciprocâ] geminavit arte, ut fodiendo acuminatum pariter, sorbendoque fistulosum esset. Corpus eis oblongum, proboscis, quam omnes in ore gerunt, quia ex bipennibus, muscarum proboscide triplo longior. Alae duae, magnae, ex gibbosis scapulis oriuntur. Crura sex vaccia, praelonga, valga, e [Orig: è] pectore prominente et quadrato nascuntur, cum ut melius ambulent; tum ut facilius sese humo attollant.

[Note: Locus.] Paludosis et aquosis locis plaerumque gaudent. Mesopotamia insignes et leonibus infestos alit. In [Note: Bellon. obs. 2. c. 35.] Aegypto magna eorum copia. Bellonium cum comitibus ita circa Cairum vexavere, ut exanthematibus correpti viderentur. Eorundem cantu famosa Adriae littora facit Martialis. In India Occidentali invenias qui [Note: Mart yr. Rer. Oceani 4. Decad. 3. et l. 9. Decade 7. Tzetz. Chil. 2. Cibus. Arist. H. A. 4. c. 7. Plin. H. N. 10. c. 70.] vestes pertundant. Antiochiam et Byzantium ne possent ingredi, Apollonium Thyanaeum fecisse, Tzetzes auctor est.

Acidis delectari reliquit Aristoteles et post eum Plinius, reliquit. Nec dulcia respuere certum, siquidem sanguinem humanum, qui dulcis est, eliciunt. Hauriunt et vinum, consumptoque moriuntur salicto, ut Martialis habet.

[Note: Generatio] Quia non coeunt [Orig: coëunt] , ideo [Orig: ideò] necesse est, ut ex putri, vel aliunde nascantur. Albertus ex aquosis vaporibus oriri scribit. Ex cossis provenire primus Pierius, et falso [Orig: falsò] , prodidit. Ut verbo dicam, Alii ex putridis cadaveribus, ex putrida in paludosis aquis materia alii: ex herbis, arboribus, ut polio, lentisco, ficu, therebintho, palma [Orig: palmâ] , ulmo, [Note: Moufet. Theatri Insect. l. 1. cap. 13. p. 84.] quidam prodeunt. E vermiculis, inquit Moufetus, in napo, ligustro, lentisco, therebintho, ficu, caprifico, aliisque arboribus veluti seminum sparsis, et per non putrescentem sed animantem naturam natis, culices prodire nemo non novit. Bruierus vero [Orig: verò] insectum longis admodum pedibus, quod culicem maiorem dixisset, in lacuna valde sordida, ex theca coriacea [Orig: coriaceâ] molli sese proripere, vidit: putabatque ex verme aliquo erucae simili ibidem incluso ortum duxisse: quod [Orig: quòd] casula talis intus fuisset, in qualem sese erucae transformare solent. Plura in Differentiis.

[Note: Natura.] Olfactu plurimum valent. In volando, aerem [Orig: aërem] , ob alarum mollitiem et alvi tenuitatem, non commovent. Lumine adeo [Orig: adeò] delectantur, ut saepissime [Orig: saepissimè] in lucernas incidant. Strepitum alarum continua [Orig: continuâ] et replicata concussione edere, credibile est. Chaerephon apud Aristophanem, an per podicem, an per os canant, facete [Orig: facetè] ex Socrate quaerit. Quia morsu valent, ideo [Orig: ideò] non mirum, Myuntem urbem, e [Orig: è] palude quadam, quam Maeander fluvius obstructo limo ostio, effecerat, [Note: Pausan. in Achaisis.] olim, vastasse: Acarnensium urbis quae iuxta Asiae Pergamum frequens habitabatur, pulsos incolas, quod apud Pausaniam habetur.

Idem leonibus in Mesopotamia, et apud Rizophagos qui Astaboran et

Astapan fluvios circa Meroen [Orig: Meroën] incolunt, Oriente Syrio olim accidere suetum, Diodorus Siculus et Strabo auctores sunt. Licet ex iisdem et praesagium sumere. Divergente sole, si in aprico colluserint, caloris, si in umbra, tepidas et mites pluvias; si praetereuntes pupugerint, frigus et nimbos praesagiunt. Congressi aliqu???do inter Shenae et Sionis monasteria in Anglia, (pugna per quatuor horas duravit) Monachorum exilium quibusdam innuisse credebantur. Bella in parte Occidentali nonnullis cum anno M. D. LXXX. per quatuor continuos dies, ex Italia, in Occidentem evolarent. E pomo quercino, si circa Michaelis [Orig: Michaëlis] festum culex eruperit, bellum hostile Mizaldo praesagire videtur. Aquam subesse Paxanus eo loco pollicetur, quose sole exoriente, trabis instar contorquent.

[Note: Remedia.] Multa eorum exitio, vel ut fugarentur, vel vitari possent, humana industria invenit. Conopaeo olim Alexandrini utebantur: hodie in summis aedibus sub dio habitant. Indiarena [Orig: Indiarenâ] obruti, faciem frondibus inter ramos contegunt. Culices, eorum quidam, ut sibi pareant, adorant. Septentrionales tentoriolo ex panno lineo vel cortice facto se includunt. Merula cannabis humidae ramusculos in lecto apponendos suadet. Angli suum Fencanapy palustre conopaeum, seu stercus bovinum, patulum, planum, semiaridum, vel duriusculum filo ad imum lectum suspendunt. Huic odore illecti, totam noctem insident. Abiguntur, coniza, cupressi pillularum cum arbo is coma, absynthii, melanthii, lupinorum, iuniperi, rutae, vitrioli, etc. suffitu, de quibus apud [Note: Plin. H. N. 17. 21. l. 19. c. 10. l. 29. c. 6. et l. 27. c. 5.] Dioscoridem, Plinium, Galenum, et alios legimus. Rhases pilum equinum per mediam domum extentum commendat. Pedemontanus, pulverem cumini subtilissime [Orig: subtilissimè] triti, cum vinoque misti, quo pampini vitis, aut alicuius arboris frondes irrorari, cubiculorumque ostia, et fenestrae aspergi debent. Adhibetur et aceti cum origano decoctum. Ne iumentis noceant, serpentariae suffitum facere, Olaus M. auctor est: nehortis, amurcam recentem et ex caminis fuliginem hortis inspersam, Palladius; malicorii aut galbani fumum, Plinius. Enecantur, sirutam decocto conyzae madidam, in aedium angulis deposueris.

[Note: Usus.] Vilis licet, abiecta et molesta bestiola, usum tamen aliis animantibus praestat. Solo quippe culice Thymalus piscis, Ticini fluvii incola capitur. Crocodilus iisdem victitat. Aves knipo/logas2 dici diximus, et knipofa/gas2. Plura in Differentiis dicemus.

[Note: Differentiae.] Magnitudine inprimis, et generandi modo praecipue [Orig: praecipuè] differunt. Sunt quidam magni, quidam parvi, quidam minimi. Magni e(lei/oi dicuntur, quod [Orig: quòd] palustribus locis oriantur et vivant. Corpore sunt oblongo, duabus alis praedito, quas elimatas et politas, supra humeros extendunt. Ocreas saepe [Orig: saepè] et triplices caligas perforant; et morsu venenato, modo [Orig: modò] dura et livida tubercula; modo [Orig: modò] vesicas, modo [Orig: modò] punctula pruritu plena inferunt. In Hispaniola et calidioribus regionibus [Note: Theophstr. de C. P. 2. c. 4.] sunt crudelissimi. An stu/ges2 Theophrasti? Strabo mega/lous2 kw/nwpas2 vocat. Parvi morsu mitiores sunt, aestate umbrosa, hieme nivosa incolentes. Salsum duntaxat sudoris pabulum morsu eliciunt. Unde tuberculum iucundi pruritus plenum exoritur. Iuxta sepes et arbusta mutuis quasi cursibus colludunt. Minimi in Anglia aquilonari, pyramidali semper figura provolant: figurae suae aciei fines nemo transit. Sursum deorsum (verba sunt Moufeti) feruntur, nictu oculi, et dicto citius, in latera aciem deducunt, totumque subito [Orig: subitò] exercitum in latera dispertiunt; quae sive [Note: Moufet. l. c.] muscario sive pulvere, sive aqua [Orig: aquâ] affusa [Orig: affusâ] , sive spiritu violento fregeris, coeunt [Orig: coëunt] tamen confestim, et ante digiti crepitum, in pyramidalem sese formam omnes recolligunt. Ex uligine putrescente oriri credo, vaporeque aqueo ali. Intestinum siquidem iis tenuissimum, album, fere [Orig: ferè] invisibile, spumeo, albo, tenuissimo, et nullius fere [Orig: ferè] tenacitatis humore plenum. Longius quandoque ab aqua [Note: Pier. Hieroglyph. 20. c. 24.] volitant: et loca a [Orig: à] flatibus libera amant. Pierius Valerianus, cuiusdam

generis inter minimos mentionem facit, quod tam est exiguum, ut visum inter volandum fallat, nisi intenderis; sed tam acuti ictus, ut cutem perterebret.

Amodo generandi differentias apud Graecos habemus. *empti\s2, yh\n, kni\y, praecipuae sunt. *empi\s2 quid sit superius dictum. Albo cingulo a [Orig: à] natura ornatur. Unde Aristophanis scholiastes, ei)=dos kw/nwos parapota/mion zw/nhn e)/xontos, dixit. Muliones quidam vocavere: sed perperam. Hi enim uno tantum die vivere dicuntur, et tamquam Melliones, quod solo melle vescantur vocari. Rostrum habent pici arborei instar, longum, acutum. Crapula [Orig: Crapulâ] disrupti statim exspirant. Erupidas ex Ascaridib. (male [Orig: malè] tipulas vertit Theodorus) [Note: Arist. H. A. c. 18. Scalig. edit.] fieri scribit Arist. Ascarides autem in limo puteorum, quo aquae, subsidente concretione terrena [Orig: terrenâ] confluunt. Principio limus ille putrescens, colorem capit candidum; deinde nigrum: postremo [Orig: postremò] sanguineum. Tum ex ea quaedam perexigua rubra oriuntur, algae pusillae specie. Ea aliquandiu haerentia moventur: postea abrupta feruntur ab aqua, et vocantur ascarides. Diebus haud multis post, tollunt sese rect as ab aqua; neque moventur, et sunt durae: tandem abrupto putamine culex superinsidet, donec sole vel flatu moveatur, ut inde avolet. *yh=nes2 ficarii sunt culices. Gen erantur ex caprificis eorumque putrescentib. granis. Ideo [Orig: Ideò] cum evolavere non inveniuntur intus grana, quae in eos versa apparent. Usus in maturandis ficubus. Nam fraudati alimento in matre, putri eius tabe ad cognatam volant, morsuque ficuum crebro, hoc est, avidiore pastu, intus solem secum primo [Orig: primò] inducunt, cerealesque aur es immittunt foribus apertis. Mox lacteum humorem sive infantiam pomi absumunt: quod fit et sponte [Orig: spontè] : ideoque ficetis caprificus praemittitur adrationem venti, ut flatus culices evolantes in ficus [Note: Plin. H. N. 15. c. 19. Arist. H. A. 2. c. 32.] ferat; qui ubi ingressi fuerint, turgent fici, et celerrime [Orig: celerrimè] maturescentes altum tumescunt. Ad hos pertinent quos kni/pas2 kentrika\s2 Graeci, Latini Culices Herculeos vocant. Inertes vivunt, et nonnisi ex occisis sui generis culicib. cum succo et sanguine plenos conspexere, victitant. *kni=pes2, vel s1kni=pes2, a)po\ to=u kni/bein, quod [Orig: quòd] mordendo vellicent et pruritum excitent dicuntur: Theophrastus vocavit etiam [Note: Theophr. H. P. 2. cap. ult. Theophr. H. P. 4. c. 17] yo=nes2. Videntur, secundum Plinium, ex humore dulci subdito corticib. in quercub. nasci, quod ex Theophrasto sumptum est. Velarandus Insulanus Pharmacopaeus, ex quercus pillula, et gallae foraminulentae meditullio frequentes prorum pere observavit. Proveniunt et in ulmo, napo, rapis, polio, lentisco, terebintho, et aliis, cum vel sine putrefactione. Humorem ulmi vesicis prima [Orig: primâ] germinatione inclusum si aruerit, in kni/pas2 mutari, Symphorianus auctor est. Hortos praecipue [Orig: praecipuè] riguos infestant et incolunt. Pyramidis instar in aere [Orig: aëre] sublimes videntur, vesperi praecipue [Orig: praecipuè] , et iuxta sepes. Obliti fere [Orig: ferè] eramus Vinaceorum, quos forte [Orig: fortè] Arist. kw/nwpas2 vocat. Trahunt ex vermiculis, [Note: Arist. H. A. 5. cap. 19.] qui in faece aceti gignuntur, originem, e)k s1kwlh/kwn, oi)gi/nontai e)k th=s1 peri\ to\ o)/cos i)li/os. Generantur ter septem dieb. [Note: Arist. H. A. 5 c. 20.] Wottonus in igne quoque nasci scribit: quod difficulter credetur.

In America circa metam incognitam et ad Nicolai portum mirae sunt magnitudinis. Incolae Yetin vocant. Lerius inter pulices numerat apud Nieremberg. [Note: Marcg. H. N. Brasil. 7. c. 7.] nisi sphalma non est. In Brasilia est genus quoddam paulo minus vulgarib. tinnulis, elegantissimi coloris. Crura habet exilia sex bru~ni$$$ coloris, raris pilis hirsuta: Caput rotundum in duas partes veluti fissum, superiusque ex viridi elegantissimus color resplendet ad latera purpurascens. Posterius corpus desinit in aculeum satis longum, superius ex viridi elegantis aurei coloris et pilis raris hirsutum: habetque quinque iuncturas subnigricantes: alas duas tenues satis longas, iridis colores repnsentantes, imo [Orig: imò] superantes: in capite cornicula duo, etc. Sed [Note: Nieremb. H. E. 15 c. 10.] haec per smicroscopium exploranda. In Hispaniola invisibiles quidam sunt, sed adurentis ictus. Littora amant, nec in interiorib. inveniuntur. In ramis arborum circa eos praesidium. His domos cingunt. Huc forte [Orig: fortè] Musca Culiciformis Moufeti spectare, nisi coire scriberet, quod Culicibus negavimus.

Aldrovandus, ne et circa istos nobis deesset, duas iconum variorum tabulas proponit, iisdem duas alias species adicit. Qui exacte [Orig: exactè] cum muscis Moufeti comparaverit, haud paucas inter [Note: Aldro. 3. de Insect. c. 5.] eas inveniri fatebitur. Prima [Orig: Primâ]

tabula n. 1. Culex communis dicitur. Vide p. 386. Bonon. editionis.

TITULUS II. De Insectis Coleopteris seu Vaginipennibus.

CAP. I. De Locustis.

ARTICULUS I. De Locustis in genere.

TAntum de Anelytris tam quadripennibus quam [Orig: quàm] bipennibus sufficiat: sequuntur Cleoptera seu Vaginipennia, Locustae nempe, Gryllus, Scarabaeus, ad quem Proscarabaeus spectat, Cantharis, Ips, Buprestis, Coccoius, Cicindela, et Blatta. Nullo aculeo infestare, difficulter volare, pennas fragiles et cortici inclusas habere, sedentia potius quam alata videri, commune omnibus. De Locustis tamquam maxime [Orig: maximè] notis primo [Orig: primò] agemus.

[Note: Nomen.] Videntur apud Latinos sortitae nomen, vel quod sint longis pedibus instar hastae, vel quasi loca usta, quod messes et alia quod attingunt urant. Graeci in genere a)kri/das2, para\ to\ a)/kras2tw=n staxu/wn kai\ tw=n fu/twn ne/mesqai, quod summitates segetum et plantarum depascantur, vocant. *ma/stac, ku=rnoy, pa/rnoy, molouri\s2, a)ttela/bos, brou=xos, a)/karnos, manti\s2, ko/rnwy, trw/calis2, r(icaxo/s1kh, [Note: Dioscorid. 2. c. 57.] quod apud Dioscoridem legitur, specierum quarundam nomina esse videntur. Cretenses *a)/xhron vocant: quibusdam forte [Orig: fortè] bre/ttana, et fo/bara quae iisdem a)/kris2 dicitur. Denominib. Ebraeis consule Aldrovandum. Dioscoridi megalo/kwlos vocatur, quod [Orig: quòd] posteriora duo crura longiora habeat.

[Note: Descriptio] Egregie [Orig: Egregiè] et breviter Claudianus depinxit.

Albertus, caput habere figura equi scripsit: et ante os duo additamenta dura, quae labiorum et dentium vicem suppleant. Aculeus est pro cauda, pedes sex, posteriorum crura longiora et ad se ipsa reflexa, (Plinius foris curvari dixit) ut melius de terra attolli possent; intestinum unicum sanie et [Note: Plin. H. N. 21. c. 29.] sordib. (sucus is plantarum est) plenum. Nigidius oculos iis negat: sed [Note: Aristot. de part. anim. 4. cap 6. et H. A. 4. c. 6. Plin. H. N. 11. c. 37.] Plinius concedere videtur, quod et Claudianus facit. Insectorum, inquit, omnium, et quib. testacea operimenta, oculi moventur, sicut quadrupedum aures. De alis perpervum non est. Aliae simplicibus, plurib. aliae volant; quaedansaliunt. Nec color, que auctori de rerum natura visum. Sunt virides, nigrae, livide, variegatae. Exuvium serpentum instar deponere, quo tempore operculum circumrum pitur, Arist. testis est.

[Note: Arist. H. A. 8. c. 17.] Nulla eas non fere [Orig: ferè] terra alit; in quibusdam tamen frequentius grassatur [Note: Locus.] hocmalum. Visae nuper in Russia, cum servi et mancipia ad signa convolarent, et legiones facerent. In Syria militari imperio olim necabantur. Italiam ex Africa, [Note: Plin. H. N. 11. c. 29.] inquit Plin. maxime [Orig: maximè] coortae infestant, saepe [Orig: saepè] populo ad Sybillina coacto remedia confugere, inopiae metu. In Cyrenaica regione lex etiam est, ter anno debellandi eas, primo [Orig: primò] ova obterendo, deinde fetum, postremo [Orig: postremò] adult as: desertoris poena in eum qui cessaverit. Et in Lemno insula certa mensura praefinita est, quam singuli enecatarum ad magistratus referant. Civitatem in Africa ab eis pulsam M. Varro auctor est. Apud Nigritas singulis trienniis ad duodecem milliarium spatium terram inumbrant, si Cadamusto fides. Circa Brundusium quotannis agros absumunt. Apud Cassini montis incolas tot, ut Seleucidas aves a [Orig: à] Iove sibi precentur. Planis vero [Orig: verò] rimosisque locis maxime [Orig: maximè] gaudent; quamquam et in montanis, ubi Cotinus provenit, invenias.

[Note: Victus.] Herbis et segetib. victitant. Ideo ma/staka Nicander s3itwfa/gon vocat. Amygdalorum floribus impinguantur, si auctorem de natura rerum sequimur: folia quoque lauri depascuntur et vites. [Note: Plin. H. N. 11. c. 20.] Ideo [Orig: Ideò] haud sine causa Plinius. Pabula petere sciunt. Deorum ira pestis ea intelligitur. Namque et grandiores cernuntur,

et tanto volant pennarum stridore, ut aliae alites credantur: solemque obumbrant, sollicite [Orig: sollicitè] suspectantibus populis, ne suas operiant terras. Sufficiunt quippe vires: et tamquam parum sit maria transiisse, immensos tractus permeant, diraquemesses contegunt nube, multa contactu adurentes; omnia vero [Orig: verò] morsu erodentes, et fores quoque tectorum.

Plena de iis Historiarum monumenta, inter quae et memorabilia quaedam [Note: Sigebertus.] occurrunt. Anno Christi 591. tantam Italiae intulere pestem, mortuae ad littora ab Africa delatae, ut DCCCM. [Note: Iul. obsequ. de Prodigiis.] hominum periisse, Iulius Obsequens scribat. Quae anno 874. Galliam vastabant, senis pedibus, ac duob. dentibus durissimis instructae erant. Duces praemissi pridie castra metabantur. Volitabant diurno itinere, quatuor aut quinque milia passuum. Britannico absorptae mari, mox ad littora reiectae, ingentem pestilentiam excitavere. Anno 1542. alis per initia carebant; mox binas, tandem quatuor [Note: Moufet. de Insect. 1. c. 16 ex Ekerlio.] assumebant. An. 1543. in Lucano agro tam frequentes convenerant, ut glomeratae cubiti altitudinem excederent. Sub exortum Tartaricorum et Cosacicorum apud nos ante biennium motuum, visae quoque iis dem quib. tumultuatum est locis. Tantum eorum agmen, ut post quam consedissent, equorum in viis ungulas obtegerent. Mirum, non ulterius rabiem eam rusticam progressam, quam [Orig: quàm] istae pervenerant. Nondum Lublinum attigerant, cum versis velis, Orientem a [Orig: à] quo ferebantur, repetiere.

[Note: Generatio] Generantur ex putri et per coitum. Ex phalangiis procreari, apud Aristotelem, ni fallot habetur. Ex putridor. corporum, sicciore inprimis temporis [Note: Plut. in vita Cleonidis.] constitutione, apud alios. Sub bello civili in Sicilia, insepultis mortuor. cadaverib. ingens Attelabor. prodiit copia, si Plutarcho credimus. Veris autem tempore a [Orig: à] Zephyto et Lybico [Note: Diodor. Sieul. 3. c. 3.] ventis, si Diodoro Siculo, ex deserto ad Aethiopas Acridophagos deferuntur. Austro et urente vento deferri Sacra Scriptura habet. Ibidem [Note: Strabo Geogr. 17.] ut et in Lybia, Strabone prodente, quod [Orig: quòd] raro [Orig: rarò] aut numquam pluat, et lacus coenosi fiant, magna copia oritur. Feminas ex se concipere [Orig: concípere] , Vincentius [Note: Vincent. in speculo.] in ea quam nutrivit, et praegnantem invenit docuit.

[Note: Arist. H. A. 5. c. 28.] Coitus idem qui et insectorum omnium, quae coeunt [Orig: coëunt] , marem qui minor, portante femina. Mas in congressu duos illos aculeos dorso ult. eminentes, [Note: Plin. H. N. 11. c. 29.] per caudae inflexionem in foemellae uterum immittit: femina subagitata intente alvum movet, et se ima parte mari applicans, illum diutius continet, modo [Orig: modò] vulvae hiatu, modo eius contractione, venerem sibi iucundiorem reddens. Visuntur enim meatus duo in feminae pudendo, interstitio quodam disiuncti; (verba sunt Moufeti) et crassiusculo operimento contecti: quod externa sui parte nigricat, durumque est et cartilagineum, intus autem leviter hirsutum, rugisque quibusdam quasi scabrum videtur. Ad huius operimenti fundum uterus albicans, instar muliebris pudendi cernitur. Quia ita haerent, ut nec saltu, nec motu, vix manibus avulsae discludantur, tardo digressu coire Plinius scripsit. Parere in terra fixo cauliculo illo (kataph/cas3ai to\n pro\s2 th=| ke/rkw| au)lo\n) qui caudae adnascitur: ac universim, et loco eodem, fetum simul non sparsim deponere; ita ut quasi favus esse [Note: Aristot. l. c.] videatur, apud Aristot. habemus. Hinc vermiculos specie ovi oriri addit, qui terrena quadam praetenui tanqu membranula ambiuntur: dissecta emergunt locustae et evolant. At vero [Orig: verò] ova ineunte Autumno condensu parere, experientia habetur: tamque mollis fetura haec est, ut ad tactum levissimum conteratur. Ea durant hieme sub terra, cuius viscerib. committuntur. Subsequenti an. exitu veris, (concoctione quasi peracta) emittunt parvas nigrantes, et sine crurib. [Note: Plin. H. N. 11. c. 29.] pennisque reptantes. Mori matres cum pepererint certum est, vermiculo statim circa fauces enascente, qui eas strangulat. Eod. tempore et mares, dissipato per validam Venerem calido, obeunt. Alii duplicem earum fetum, geminumque exitum tradunt. Vergiliarum exortu parere: deinde ad canis ortum obire, et alias [Note: Plin. l. c.] renasci. Est vero [Orig: verò] et alius eorum obitus. Gregatim sublatae vento in mare [Note: Theophr. de animalib. quae coloram mutant.] aut stagna decidunt. Forte [Orig: Fortè] hoc casu evenit, non (ut prisci existimavere) madefactis nocturno humore alis.

[Note: Animales actiones.] Visu sunt hebetiores, quod durissimis sint, propter palpebrarum carentiam oculis. Vox earum ab occipitii proficisci videtur eoloco, ubi commissura [Note: Arist. H. A. 4. c. 9.] scapularum. Ut Dalechampius legit: ut in textu est. Eo loco in commissura scapularum quasi dentes habere existimantur; eosque inter se terendo stridorem edere, circa duo aequinoctia maxime [Orig: maximè] sicut cicadae circasolstitia. Aristoteles phdali/ois2 to\n yo/fon facere scribit, per quae alas et femina innuere videtur. Alis edit observavit Casserius. Impositae sibi invicem alae moventur; quarum superior parte intima corpus habet subnigrum, durum, per transversum locatum: inferior eiusdem substantiae corpusculum in extremitate orae superioris parte externa, cui perbellum [Note: Plin. l. c.] tympanum adiacet. Veteres nec volare eas noctibus propter frigora tradiderunt, ignari, etiam longinqua maria ab ipsis transiri, continuata plurium dierum, (quod maxime [Orig: maximè] miremur,) fame. Sed hic volatus divinae praeceptionis signum potius est. Alias non tam volant quam [Orig: quàm] saliunt, iterumque pennis deficientibus cadunt in terram. Dum se in aerem [Orig: aërem] attollere conantur, cruribus primum se impellentes subvolant, postmodum alis evaginatis evolant. Altius sese efferunt, aestu urente. Militari ordine uti quibusdam exemplis [Note: Plin. l. c.] firmatum est. Tam frivola ratione morientes, serpentem cum libuit, necant singulae, faucibus eius apprehensis mordicus. [Note: Maiol. Colloq. 10. Plin. l. c.] Viditid et Maioli olitor. Graculi adversu volatu earum exitio occurrunt. Ideo a [Orig: à] Lemni incolis colebantur. Idem Galeritae et Ibides faciunt. [Note: Aristot. in auscult. mir abilib.] In Argo cum scorpione congrediuntur, inde Scorpiomachi dicti, et aculeo exarmatum, interficiunt, et devorant.

Pestem famem et bella portendunt. Illam infecto a [Orig: à] mortuis et putrescentibus aere [Orig: aëre] . Hanc, absumpris satis, et quicquid fructuum arbor ferre potuit. Ista, cum militari quasi ordine procedunt. Cum Anno 1543 stupendis agminibus per Illyricum in Italiam convolarent, Turca Rhegium occupavit, Ostiae subsedit, Nicaeam cepit, et multa Christianorum milia, cum sexcentorum millium ducatorum praeda abduxit. Idem tumultuantibus Cosaccis et rusticis nuper in Polonia factum: et quod mireris, eo usque lymphaticam illam nebulonum colluviem pervenisse, observatum, quousque locustae, quae praecesserunt, delatae.

[Note: Remedia contra locustas.] Variis tantae pesti remediis, conata est occurrere humana industria. Nonnulli cucumeribus silvestribus et lupinis amaris in muria fervefactis eas conspergunt. Quidam vespertiliones ex sublimibus arborib. suspendunt. Nonnulli captas exurunt. Odore illius fumi vertigine corripiuntur. In Chuerch Scitharum Catainorum civitate, lacus cuiusdam praesentia eas arcet. Mediolanensis praefectus Anno 1542. constituto in collectas praemio, brevi tempore duodecem mille saccos implevit.

Mane [Orig: Manè] colligi debent, dum torpidae sunt: collectae terra [Orig: terrâ] obrui, ne ex occisarum ovis novae prodeant. Vites non attingent, si prope [Orig: propè] radicem tria sinapeos grana conseveris, si Geoponicorum auctori credendum. Aristoteles [Note: Arist. H. A. 4. c. 8.] odorem cornu cervi, sulfuris, aut styracis suffitum commendat. Arnoldus bovini aut vaccini stercoris, [Note: Pallad. R. R. 1. Tit. 35.] aut cornu sinistri fumum. Palladius fluviatiles vel marinos cancros fictili vasi cum aqua immissos, si tecti sub dio statuantur, ut decem diebus in Sole vaporentur. Quicquid ea aqua perfundetur, illaesum manebit. [Note: Plin. H. N. 37. c. 9.] Magorum remedia apud Plinium vide; plura apud Moufetum in Theatro Insector. p. 125.

[Note: Usus. Plin. H. N. 6. c. 28.] In Cibis olim Aethiopibus Sillis, salsugine duratae erant. Nec non Africanis, Syris, Persis, Arabibus, Mandis, et qui Lybiae loca incolunt. Hodie [Orig: Hodiè] in Orientali et Occidentali In dia comeduntur. Sed brevis eorum qui vescuntur vita. Quadragesimum aevi [Note: Mercur. var. lect. 2. c. 20.] annum nullus supergreditur. Quin successu temporis dracunculi in pedibus exoriuntur: quos huic victui Mercurialis adscribit. Cibus et Iohanni [Note: Plin. H. N. 30. c. 14.] Baptistae fuere. In Medicina quoque, adhibentur. Suffitu stranguriae maxime [Orig: maximè] mulierum iuvantur. Stercus pano confert, et morphaeae: pedesque earum verrucas eradicant.

[Illustration: ]

ARTICULUS II. De Differentiis Locustarum Moufeti.

TAntum de Locustis in genere, Differentias ex Aldrovando et [Note: Moufet. Theatri Insect. l. c. 16.] Moufeto dare visum est. Hic in non alat as et alatas: illas in vulgares et rariores distinguit.

Alatarum vulgarium locustarum sex sunt Maiores omnes virides, tam feminae quam mares, quinque Minores multicolores. Prima Maiorum cucullo veluti herbaceo, caput, collum, mediumque fere [Orig: ferè] corpus contegit: alae a [Orig: à] collo subtus oriuntur, virentes, parvis paucis que nigris maculis insignitae, dorso item virenti, venter fuscus subicitur, caulis extremo nigricante; magnum illi os, et dentes validi latique, ad fruges absumendas egregie [Orig: egregiè] nati. Secunda huic similis videtur. sed epomis collo annectitur; nasus item et os ipsum magis rubescunt, punctaque in alis habet maiora. Tertiae viridis omnino vultus; crura albicant, cauda nigricat, alas maculosiores obtinet, et circa extremitates ex albo rubescentes.

Hae autem feminae sunt, a [Orig: à] quib. tres itidem mares hoc discrepant, quod [Orig: quòd] vel extrema [Orig: extremâ] cauda [Orig: caudâ] , vel supra caudam, duos tresve gestant aculeos, medioque item caputio magis rubent. Prima minorum species Holtzspecht Tigurinis dicta, corpore nigro, externis alis maculosis, internis minio illitis conspicitur; crura absoletius fusca, lineisque nigerrimis susque deque productis accurate [Orig: accuratè] picta. Secundae antennae oculi tibiaeque suave rubent; crura lineis item nigris variegata, alae lentiginosae; venter surde [Orig: surdè] rubens ex flavo, scitam nobis bestiolam et pulchram exhibent. Tertia ex nigro cinerea videtur, antennas habens brevissimas, atque alas praeter morem corpore longiores. Quarta undique absolete [Orig: absoletè] viret, nisi quod caputium nigris duabus lineis ornatur, tibiaeque postremae vivida quadam rubedine resplendent. Quinta nonnihil minor ceteris, sed colorum situ, et varietate gratior. Corpus illi nec non facies et pedes Xerampelini; alis virentibus gestit, caputioque aurea quadam instita per medium ducta splendente. Omnibus istis minoribus alae longitudine corpori aequales, vel longiores; nullum item caulem, nullum in cauda spiculum gestant, pratisque et in pascuis (raro [Orig: rarò] inter segetes) luxuriant; ut in Galliis nostraque patria Britannia saepe [Orig: saepè] vidimus.

Rariores tres tantummodo species vidimus, Italicam, Graecam, et Africanam. Illae mantes dicuntur, vel quia suo adventu, (primae enim omnium apparent) ver praesagiunt, ut Anacreon cecinit; vel famem praedicunt (ut Caelius et Scholiastes Theoc. annotarunt) Vel quia anteriores pedes veluti manus, supplices semper tenent atque elatas, vatum more; qui eo gestu orationes ad Deos fundere solebant. Mantis Italicae (cuius hic Iconem repraesento) mentionem facit Rondeletius lib. de Piscibus fere [Orig: ferè] in haec verba. Pectus habet longum, tenue, cucullo tectum, caput simplex: oculos sanguineos, satis magnos, antennas breves, pedes sex, locustarum more, sed anteriores multo [Orig: multò] crassiores longioresque ceteris, quos quia iunctos plerumque elevat, (precantium ritu) a [Orig: à] nostratibus Preque Dieu dici solet: totum corpus macilentum est. Tam divina censetur Bestiola, ut puero interroganti de via altero pede extento rectam monstret, atque raro vel numquam fallat. Cauda illi bifurca, setaceis duobusaculeis praedita: atque ut manuum elevatione vates refert, ita etiam et motus similitudine, neque enim ludit ut alii, neque saltat, neque gestit; sed lente [Orig: lentè] obambulans modestiam retinet, et maturam quandam ostendit gravitatem. Hanc quamvis in agro Monspessulano saepe [Orig: saepè] se vidisse Pennius affirmet; tamen Iconem eius ab ornatissimo Antonio Saraceno Genevensi Medico missam fuisse, in schedis memorat. Alteram Mantis speciem a)nqhrografqei=s1an Vienna misit Caro us

Clusiuse [Orig: Clusiusè] Graecia allatam quae magnitudine et forma [Orig: formâ] priori similis, alium tamen colorem ex naturae locive dono accepit, habet enim cornicula saturate [Orig: saturatè] lutea, hia cinthinum ocellum; alas ex luteo fatiscentes; corpus reliquum amethystinum, nisi quod tibiae priores pilosioresque suffragines albescerent, et recurvae digitorum chelae nigrescerent. Africanam e [Orig: è] Barbaria [Orig: Barbariâ] nostris aliquot sumptibus accersivimus, gracilem, quinque uncias longam, cucullatam, capite pyramidali, (ut Macrocephalum putares) e [Orig: è] cuius pene [Orig: penè] vertice duo cornicula latiuscula, unciam fere [Orig: ferè] longa se erigunt, galerumque illum Turcicum, biplumem (quali Ianisarii utuntur) superbientem repraesentant. Paulo [Orig: Paulò] infra summitatem eius oculus utrinque emergit satis prominens, grandis, obscure [Orig: obscurè] rubens. Corpus illi oblongum, purputeo cruentum; cauda hirundinia, bifurca; alae quatuor subcinereae maculis quibusdam fuscis ornatae. Priores quatuor pedes tibiaeque pergraciles; posteriores, robustae, lacertosae, longae, et ex maculis transversim per femora ductis subnigrae.

Atque hactenus de vulgaribus locustis aligeris, atque etiam rarioribus satis dictum sit: nisi forte [Orig: fortè] alias differentias adicere necessarium mecum una existimaveritis. Nam vulgarium facies torva, oblonga, rugosa, velut squamis munita, quae os fere [Orig: ferè] contegunt: dentes illis superna [Orig: supernâ] parte affixi, lati nigricantes, durissimi, quibus aristas facile mandunt, maximoque cum stridore fortiter conterunt. Graeca vero et Africana locusta breviori apparet vultu, dentibusque adeo est languidis, ut mollissima tantum gramina et summitates herbae depascat. Vulgaribus antennae longae admodum; Manti vero [Orig: verò] perbreves: thorax illis durus, cartilaginosus, validus; huic fere [Orig: ferè] nullus, inanis, languidus. Illis item alvus mollis, longa acuminata: his contra, durior, plena et torosa. Utrisque quatuor alae membraneae quasi ex nervorum filis contextae; nam licet interna complicata duplex videtur, ubi tamen extenditur simplex apparet. Id quod Iodoco Willichio fraudi fuit, dum oculorum errore lapsus, sex locustis alas imprudentius ascriberet. Iucundum sane fuerit in nonnullis utriusque generis locustis animadvertere quorundam femora sexangularia, affabre in suis areis levigata, plexuque retiformi attificiose picta. Vulgares locustae oculos habent magnos et prominentes: unde a)ttelabofqalmou= nomen Ebulo cuidam inditum ab Athenaeo lib. 10. cap. ult.

Non alatae locustae sunt Bruchus Attelabus atque Asellus. Brucho a)po\ to=u bru/kein, mordendo seu vorando nomen inditum. Quatuor eorum species: Maris prima, tres reliquae feminarum. Mas collare gestat subcruentum, sub quo duplex pendet cucullus leviter ex flavo virens; dorsum ad caudam usque sex porraceae laminae transversim ad latera ductae adornant. Ventris (qui satis magnus) caudaeque tres illi parvi aculei ad recens natae herbae colorem accedunt flavoviridem, veluti etiam et femora, facies atque antennae; sed tibiae rubidae videntur. Prima feminarum aeruginosa est, absque linea esset Xeram pelina a [Orig: à] caputio ad caulem per dorsum ducta: caret item aculeo in caule nascente; videtur etiam plicis vel potius quasi orbibus 10. viridib. circumcincta. Secunda fere [Orig: ferè] omnino spadicea atque fusca; ventre tamen parum flavescit, aculeumque geminum gerit principio caulis infixum. Tertiae vultus, caput porcinum vel vitulum marinum refert: antennarum loco barbellam quasi iuxta nasum utrinque sitam obtinet; duo in suprema fronte tubercula, ursi veluti aures repraesentant, duosque in caule habet aculeos, fusci, (ut totum corpus) coloris neque parum acutos.

Attelabus para to\ a)/ttein, quod [Orig: quòd] tam minutis pennis conspiciantur, ut carere alis credantur, dicitur. Hesychius parvam locustam, Plinius e [Orig: è] minimarum genere vocavit. Omnia quasi in pollinem atterit. In arvis cessantibus parit, et postquam peperit, moritur. Ova autumnalibus aquis

intereunt, cum nimis increvere; ac sicco autumno largior proventus.

Asello, qui o)/nos Dioscoridi, tarditas nomen imposuit Sine alis est, crassioribus, sed praeter aliarum morem brevibus cruribus ventre propendulo. *a)tta/khs2 forte [Orig: fortè] Scripturae, ma/stac et s1ito/boros Nicandro: quamvis Ambraciatarum dialecto omnes ma/stakes2 dicantur, quod [Orig: quòd] frumentum cum stridore mandant.

Quas Iudaeis licitum comedere quatuor erant, Arbeth, Salaam, Chargol, et Chogab. Arbeth Chaldaei Gebah, Graeci a)/krida vocant. A fecunditate nomen sortita est. Salaam, Chaldaeis est Chargola. LXX. a)/ttakos, Hieronymo Scarabeus, Kimchi species locustae Raschon dicta, Abenezrae Salaam, quod insideat saxis. Quatuor prioribus pedib. graditur, duob. posterioribus qui longiores salit. Chargol LXX. o)fio/maxon dixere. Pugnat enim cum serpente, quod Nipho incredibile. Hagab vel Chagab, Hieronymus a)tta/khn vocat. Nascitur in terra frugum fecunda ex ovis [Note: Ioil 1. Amos 4.] quae parens deposuit. Caulem etiam ipsum confringit. Habentur in scripturis et aliae, nempe Gazam a [Orig: à] tondendo, lelak a [Orig: à] lambendo, Chasil a [Orig: à] perdendo, Telatsal a [Orig: à] rubigine, et Chenamal, a [Orig: à] manendo, quod stationem non deserat, dictae. Qua [Orig: Quâ] vero [Orig: verò] forma [Orig: formâ] fuerit melouri\s2 Suidae, mulakri\s2 Caelii, malakri\s2 Nicandri, bre/ttana, a)/xhros, petali\s2, a(rpas2, qolakotrw\c Hesychii, pa/rnoy Aristophanis, ma/stac Eustathii, a)/ligos et pu/alis2 Phavorini, Ludolochra Isidori, ignoratur.

ARTICULUS III. De Locustis Aldrovandinis.

[Note: Aldrov. de Insect. 4. c. 1.] ALdrovandus quatuor diversis tabulis, diversas Locustarum exhibuit species, inter quas Papiliones quosdam superius exhibitos invenies. In prima tabula, omnium maxima est quae prima depingitur etc. usque latitudinem distensas est intueri.

Secunda tabula duodecim habet locustarum diversas species etc. usque et poplitibus distinctis.

Tertia tabula tredecem habet locustas. Prima etc. usque nigro distin.

In quarta tabula, primus est bruchus etc. usque Postrema tota purpurea.

[Note: Nieremb; H. E. 13. c. 23.] Est et Locustae genus apud Indos quod Tenamazuanapaloa nomen meruit a [Orig: à] lapillis pedibus apprehendendis, quae est eius natura. Cornua fert tenuia longa, a [Orig: à] se ipso triplo prolixiora. Crustatum animal, ternis utrinque pedibus, longisque, sed qui sensim procedentes versus caudam fione breviores. Innoxium est.

CAPUT II. De Gryllo, et Gryllo talpa Moufeti.

[Note: Nomeni] LOcustae Gryllum, quod [Orig: quòd] cum ea in multis conveniat, subiungimus. Quidam a [Orig: à] clamore arguto nomen accepisse putant, qui gryllismus vocatur: alii gru/llon Graecis vocari, sed nullo auctore. Iunio est a)xe/th, sed perperam. Freigio tru/calis2, animalculum impenne, quod Gryllus non est.

[Note: Differentiae.] Sunt Campestres et Domestici. Hinocturno st idore vocales aridam terram inter focos et furnos excavant. Sunt partim mares partim feminae. Fuscum illi totum fere [Orig: ferè] corpus, et oblongum; dorsum ex fusco varium magis nigricat: quod iuxta medior. pedum exortum, duae lineae transversae, nivis instar albicantes adornant. Caput orbiculare. Oculi nigri, antennae in omnes partes mobiles. Cauda bifurcata. Non videntur os habere, si Alberto credimus: sed invenitur in capite eius, (verba sunt Alberti) [Note: Albert. 4. cap. 7. apud Moufetum.] longum membrum linguae simile, et nascitur super exteriorem capitis ipsius partem, et pars illa non est fissa, sicut finduntur ova animalium. Iulio et Augusto, undose [Orig: undosè] volant, nunc alis expansis ascendendo, nunc descendendo constrictis.

Femina maior est, alvo longiore, alis quatuor; quarum externae breviores, internae arctiores simul et longiores. Saltant celeriter. Liquore et sanie carnium vescuntur, et spumam iuris zythique avide [Orig: avidè] liguriunt. Nulla tamen in ventrib. eorum superfluitas. Delectant cantu homines; ideo [Orig: ideò] Fessae in Africa caveis ferreis habentur et magno venduntur. Ad somnum inducendum et Scaliger in pyxide servabat: quam si cribro crebrius pertusam reddidisset, tertio post die non mortuos, sed diu superstites invenisset. Moufetus, subdito pabulo [Note: Scalig. in Aristot. de plantis.] marem et feminam servabat: octavo post die marem feminae latus erosisse comperit, qui etiam biduo post exspiravit. Vixseclusi ab aere [Orig: aëre] vivere possunt, quia praeter vocem et aerem [Orig: aërem] nihil continent. Aquam vitriolo tinctam si in vitrum immiseris, fugabis. Discum aqua plenum, cum farina avenacea cinctum, si apposueris, insilient. Adauxere et silvam medicam. Puru! entis aurib. cum terra sua effossus, prodest. Manibus contritus sacro igni medetur. Curat allegatus parotides. In cinerem redactus, cum oleo, putrida ulcera. Aqua dilutus, calculum et dysuriam. Alligatus, faucium dolores, si Marcello fides. In collo suspensus, quartanam. Destridore in sequentibus.

[Note: Moufet. de Insect. 1. c. 17.] Campestrium alii quoque sunt Mares, alii Feminae. Mari corpus oblongius quam [Orig: quàm] Cicadae, color nigricans, caput magnum, oculi exserti, frons antennata. Antennae articulis carent. Sex pedum postremi longissimi ad saltum vegetiorem. Alae insculptae et incurvae totum corpus tegunt cauda bifurca. Femina minor, ventricosa, viridis, oculis herbaceis, antennis rubentibus, cauda [Orig: caudâ] tridentis aemula. Per aestatem in campis, terra excavata nidificant: hieme leniore latitant: per graviorem pereunt. Omnibus commune antrorsum et retrorsum incedere. Alarum attritu sonum edere, credidit Plinius: per duo obstrepentia corpora, quae motu et agitatione alarum percuterentur, Cassorius: [Note: Scalig. Exerc. 273.] alvi parte cava, Scaliger: dentium collisione Sabinus Garretus Pharmacopaeus alis avulsis, eundem sonum imitando assecutus est. Albertus, [Note: Albert. 4. c. 7. apud Moufet.] si medius dividatur, diu adhuc vivere scripsit. Vescuntur panico, maturo frumento et pomis. Loca umbrosa negligunt, prata sequuntur. Avidius strident magis a [Orig: à] nobis dissiti: proximi silent. Formica capillo [Note: Plin H. N. 29. c. ult.] circumligata et in antrum coniecta, efflato primo [Orig: primò] ne se recondat pulvere, capiuntur. Ramulo cavernae aliquoties inserto et extracto erumpunt, quasi quaesituri, quis forib. iniuriam faciar.

Ad Grullos Moufetus bestiolam quandam alatam, Tryxalida et cicadam Rondeletii aquaticam, refert. De illa ita scribit. Restat adhuc una bestiola alata, quam an ad cicadas an ad locustarum classem referam plane ignoro. Qua enim catervatim volat ac segetes erodit, locusta videtur; forma tamen ad cicadam proxime accedit. Mira sane [Orig: sanè] huius bestiolae, et quasi infantis facies. Caput galero triangulari regitur, in. cuius superiore parte, quatuor sunt maculae nigrae, duae oblongae, et aliae duae fere [Orig: ferè] orbiculatae, inter quas, duo ettiam minutissima puncta nigra observabis. Alashabet quatuor, quarum internae duplicantur, quiescit, ita ut eca/pteros videatur. Atque hi forte [Orig: fortè] erant illae locustae, de quibus Cuspinianus e [Orig: è] Sigeberto sic scripsit: Mense Augusto, Anno 874. immensa locustarum vis senis alarum remigiis volitabat ab oriente, et cum senis pedibus et caet. a [Orig: à] quibus tota fere [Orig: ferè] Gallia divastata est. Dixeris primo [Orig: primò] aspectu caputium scapulas ornare, sed propius [Orig: propiùs] intuenti, partes sunt superiorum alarum veluti semicirculo inclusae. Totum corpus valde [Orig: valdè] crassum, nigro fuscoque est colore: posteriorum alarum partes infinitis nigris maculis notantur. Petrus Quickelbergius Antuerpianus hanc ex Africa portatam ad Pennium transmisit, quam nos etiamnum exanimem in thesauro ento/mwn servamus, et cicadastram nominamus.

[Illustration: ]

De Tryxalide habet ista. Non minus in Tryxalide haeremus. A rodendo nomen forte [Orig: fortè] obtinuit: verum ut vel tryxalides Bruchos esse censeam, vel olerum locustellas, vel cicadas, vel Gryllos, nequeo quidem induci: Non solum quia Athenaeus, Plinius, aliique eo ipso Philosophi sibi non constant; verum etiam, vel quod forma, vel natura longe [Orig: longè] discrepent. Et quare obsecro trucalli\s2 a\ tru/cw i. e. stridor, non male non derivetur? quod [Orig: quòd] si verum sit, sane [Orig: sanè] Gryllis maxime conveniet, quas tum alias [Orig: aliàs] tum per stridorem a [Orig: à] Blattis Peucerus merito [Orig: meritò] distinguit: id quod Ioachimus noster Camerarius (magni illiusfilius, et virtutum ex asse haeres) primus notavit. Plinius ex his viginti torreri iubet ac bibi e [Orig: è] mulsa contra orthopnoeas atque haemoptoicam passionem. Cinis illitus cum melle margines duos ulcerum complanat, et mulierum purgationes retentas praeclare adiuvat.

[Note: Moufet. l c. Rond. de piscib. aquat. c. 38.] Cicadae Rondeletii aquaticae caput pentangulum imitatur. Oculi exserti atque globosi, non magni et nigri: antennae ore extimo erumpunt perbreves; pedes utrinque ternos habet, postremos longissimos: in dorso vel alas, vel earum rudimenta gerit. Cauda illi bifurca, venter saepe veluti incisus; corporis color subfuscus vel potius ex albo nigricans. In aquis limosis stagnantibusque reperi, sed naturam eius nondum habeo perceptam: hoc a [Orig: à] terrestri differt cicada, tum quod capite sit magis exserto, et cervicis aliquid haberevideatur; tum quod alas habeat inutiles ad volandum, licet ad sui correctionem non ineptas. Haec in foliis nymphaeae, potamogeti, aliarumque aquaticarum herbarum insidens, iucundum quid (more Cicadarum terrestrium) stridere dicitur: sed a [Orig: à] nobis hactenus non est audita.

De suo Gryllo talpa haec habet Moufetus. Bestiolam quam expressimus, Cordi Sphondylis, Dodonaei vera Buprestis est: perperam uterque nominant et nullo iure. Sphondylis enim alas non habet, hoc insectum vides alatum. Buprestis Cantharidi similis apud omnes dicitur; hoc vero [Orig: verò] animal nec figura, nec colore, nec magnitudine quicquam eo accedit: ut taceam elytrorum hic absentiam, quibus cantharides carere nemo sanus contenderit. Gryllum dicimus, quia eundem cum Gryllo stridorem nocte appetente facit. Talpam quia terram continuo fodit. Insectum visu horrendum ac monstrosum, quadruplo maximam superans Cantharidem: praecipue [Orig: praecipuè] aetate si fuerit provectiore. Formam ob oculos habetis: ego colores addam. Femina levius, Mas saturate [Orig: saturatè] fuscus. Illi praeter duas longas antennas fibulae quatuor, quasi e [Orig: è] naribus labiisque propendent: oculos item habet maiores, et alarum radix miniata macula ornatur. Mas vero [Orig: verò] fibulis illis nudus, earum loco setas duas fibulis duplo longiores obtinuit; concolor sibi undique videtur, et sine macula. Utriusque ungues coracinisunt. Anterioribus pedibus robustis admodum, et varis tumulos perfodit uterque et cuniculos agit: mediis insistit; ultimis quando opus est, saltat. Cauda illis bifurca; alae corpore longiores membraneae; corpus incisuris variis insignitum. Iuniores fere [Orig: ferè] toti nigricant, adultiores implumati videntur. Sub terra palustri et humida maximam aetatis partem vivit, noctu tamen egreditur. Tardigradum valde [Orig: valdè] est animal, volatusque eius saltum refert: unde in locustarum numerum a [Orig: à] nonnullis ponitur. Sole occiduo primum prodit, Gryllorum more, suaque cantilena, sonora quidem satis, et supra mille passus stridente sibi applaudit; quam ubi audiunt agricolae, oppido [Orig: oppidò] exhilarantur: ac si eius adventu terram humore gravidam, et calore solis veluti maturatam scirent. Grana tritici, hordei et avenae colligit, ac in cavernam asportat, inde forte [Orig: fortè] hieme victurus. Quidam stercoribus eum equinis vesci affirmant.

CAPUT III. De Scarabaeis.

ARTICULUS I. De Scarabaeis in genere.

[Note: Moufet. Insect. l. 1. c. 24.] UNDE huic animalculo Scarabaei sit inditum nomen, vix ausim dicere.

[Note: Nomen. Aldrov. de Ins. l. 4. c. 3.] A Cabo seu Caballo, quod ex eius simo prdeat, dici ineptum esse certo [Orig: certò] scio. Graeci ka/nqaron, Tyrheni bu/r)r(on vocant.

[Note: Descriptio] In eorum Descriptione nihil fere [Orig: ferè] in genereoccurrit. Duas alas habent, teneras illas et valde [Orig: valdè] fragiles: ideo superveniente crusta inclusas tutelae gratia gerunt, ne a [Orig: à] durioribus corporibus offendantur. Quatuor habere [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 28.] perperam Albertus dixit. Aculeo destituuntur, et omnes senectam depount.

[Note: Locus.] Ubive fere [Orig: ferè] degunt, in Asia, Africa, Europa et America. In monte Aetna felicissima eorum progenies. In Thracia iuxta Olynthum locus est parvus, in quo, ceteris animalibus illaesis, soli exanimantur. Ob hoc Cantharoletrus dictur. Cornuti mense Iulio et Augusto frequentissimi in agro Neapolitano visuntur.

[Note: Victus:] Diversos cibos pro varietate sua appetunt: Sunt qui ligno arido; sunt et qui frumento et panibus vescuntur. Vivunt ex ium entorum excrementis. Ideo [Orig: Ideò] apud Aristophanem servus quidam Cantharo faeces humanas apponit.

Eriphiam quamdam herbam prodidere veteres, Scarabaeum in avena habentem, sursum deorsumque decurrentem, cum sono haedi, unde et nomen accepit.

[Note: Generatio] De Ortu variae sunt nter auctores sententiae. Isidorus ex putridis equorum carnibus nasci putat. Plinius ex asini, quidam ex muli. Aristoteles, cantharos in fimo quem volunt per hiemem condi, vermes parere, ex iisque procreari. Nonnullis visum femineo sexu destitui nec coire: quod [Note: Aldrov. de Ins. l. 4. c. 3.] tamen in Carabis falsum esse, Aldrovandus observavit. Variare ortum pro specierum diversitate ego putarem, idque in Differentiis patebit.

[Note: Natura.] Tanto stridore volant, ut per eos Deorum cum hominibus fieri colloquia [Note: Clem. Alex Padag. 2.] Laertius [Orig: Laërtius] dixierit. Quia koko/s1mois2 delectantur: ideo rosam aversantur, et odoratis illiniti exanimantur. Hemerocallis Dioscoridis quoque a [Orig: à] quibusdam au)tika/nqaros vocatur. Tacti, immobiles redduntur et indurescunt. Solis et Lunae coitum pillularii ostendunt, ut postea dicemus, ubi et de vindicta quam de Aquila sumere solent, agetur.

[Note: Usus.] De Usu in genere nihil occurrit.

[Note: Differentiae.] Differentias ex Moufeto et Aldrovando sumemus.

ARTICULUS II. De Scarabaeorum apud Moufet. Differentiis, et primo [Orig: primò] de Maiorib. Cornutis.

[Note: Moufet. de Ins. l. 1. c. 21.] EGregie Scarabaeos in sua genera dispescit Moufet. Sunt alii Maiores, qui vel cornuti, ut platu/kerws2, ai)go/kerws2, bou/kerws2, r(ino/kerws2: et krio/kerws2; vel non cornuti.

Cornutorum primus et praecipuus est platu/kerws2, qui cervina cornua imitatur. [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 28.] Nigidio dicitur Lucanus apud Plinium; aliis taurus: nonnullis Cervus volans. Hesychio a)/kanqos, quia cornubus spinosis obvia comprehendit; Comico et Eustathio a [Orig: à] magnitudine i(ppoka/nqaros, Cardano s1karabe/lafos, Gazae ka/rabos. Quatuor ipsius occurrunt genera. Primus femina, Lonicerus Maret facit, sed mares inter insectaminor. sunt. Colore ex obscuro, verba sunt Mouf. spadiceo nigricat praecipue ciraca elytra et pectus. Cornua illi duo integra, sine articulis, ramosa cervi instar minimi digiti longitudinis adultioribus, in minoribus minora ac breviora, vel (ut Plinius loquitur) praelonga cornua et mobilia obtinet, bisulcis dentata forcipibus, cum libuerit ad morsum vel

[Illustration:

Quicii

[Illustration:

Scarabaei ex Moufelo Capricorni

[Illustration:

Scarab. Buceros Nasicornis

[Illustration: ]

[Illustration:

Scar. Xpioxepros [Orig: Xpióxepros] .

[Illustration: ]

[Illustration:

Sc. Meloo lonthes Mas

[Illustration:

Sc Pilula rius

[Illustration:

Sc. Melanociianeus

[Illustration:

Femina

[Illustration:

Mel Clusii

[Illustration:

Thelasii

[Illustration:

Sc. Alralus. 1.

[Illustration:

Sc. Alralus. 2.

[Illustration:

Sc. Arboreus

[Illustration:

Sc. Arboreus affinis

[Illustration:

Sc. Fullo

[Illustration:

Scarabaei

[Illustration:

Minores

[Illustration:

Prosc. Mas.

[Illustration:

Proscarabaei Femina.

[Illustration:

Meiiwurm. Meiikefer. Prosc. Knivetti

[Illustration:

Pros. wieri supine

[Illustration:

Prone

compressionem coeuntia: stringit enim mirum in modum; atque cornubus utitur eum in finem, in quem chelis cancri atque astaci: oculi duri prominentes, albiduli, iuxta quos utrinque antennas habet, unas in radice inter cornua et oculos racemosos, quarum articulus rectum fere [Orig: ferè] angulum facit; alteras vero media fronte erumpentes, rectas atque planas, in tuberculum leve desinentes. Pedibus incedit sex, prioribus reliquis longioribus atque maioribus.

Alters mas est, illi omino [Orig: ominò] , magnitudinem si excipias, tumcorpore [Orig: tùmcorpore] tum [Orig: tùm] cornibus similis: quae licet non ramantur, acrius tamen compressa pungunt digitum, quam femina iam descripta.

Tertius priori triplo vel quadruplo minor, colore piceo, cornua admodum parva et bisulca, iuxta quae duae antennae plurimis articulis disntinctae oriuntur. Oculos habet prominulos, et pro corporis ratione magnos. Scapulae utrinque in angulum acutum desinunt. Vescitur maximam partem succo tenaci atque pingui e [Orig: è] quercu exsudante, nec facile extra querceta conspicitur.

Capite praeciso diu reliquae corporis partes vivunt: caput reliquo corpore diutius. Lunae sacer esse creditur. Cornua, inprimis quae excedunt, infantum morbis ex collo suspensa medentur. Strumis quoque et podagrae apposita conferunt. In oleo decoctissi arteria in brachio inungatur, febres apud Mizaldum tollunt. Oriuntur ex vermib. putrido ligno innatis: forte et ex stercore.

*ai)go/kerws2, dicitur et trago/kerws2, kera/mbuc, kera/mbhlos Graecis; Capricornus Latinis. Magnitudine coloreque Platii, ceroten refert. Tredecem eorum genera occurrunt. Primus caput habet latiusculum, oculos bovinos et grandes, tres fere transversos digitos longos: os illi forcipatum, hians, aduncis duobus dentibus durissimis horrendum, quib. dum ligna rodit, (experti scribimus) argutulum procellorum grunnitum diserte exprimit. Hoc forte in oausa fuit, cur eas arbori alligatas, culices ficarios abigere tradidit Hesychius. Scapulae eius curiosule a [Orig: à] natura sculptae, manubrium ebeno factum et perpolitum oculis obiciunt. Pedes sex habet, tribus quoque geniculis distinctos: sed imbecilles admodum et languidos, tantoque oneri sustinen do longe impares. His ferunt auxilium cornua duo, supra oculos nascentia, toto corpore longiora, novem decemve articulis flexibilia, non exacteteretia, sed asperitatem capri imitantia; quae licet in quamcumque partem movere possit, tamen dum volat, directe ea tantum protendit, arque volatu fessus pro pedib. utitur. Conscius quippe horum imbecillitatis, cornubus arboris ramulum circumplicat, atque ita pendulus quiescit, ut in agro Heidelbergensi vidit noster Bruerus; avem paradisi eo [Orig: eò] referens, quae pedibus destituta pendulis illis nervis ramos illaqueat, atque ita laborissatur quieti consulit.

Reliquos ita describit Moufetus. Cerambyces praeter hunc memoratum varios vidimus, unum primo huic similem, sed magnitudine et colore varium: nam et paulo minor, et colore fuit fere cinereo: Venter, crura, et cornua, dilute caerulea: scapulae, cauda et elytra, nigris quibusdam maculis variegata. Cornuum quoque articuli nigricabant; postrema crura reliquis longiora crescebant: Hos a [Orig: à] Quickelbergio obtinuimus Antuerpia transmislos. Alterum habemus extra viridem, supine [Orig: supinè] fuscum; caput, scapulae, elytra obscure virentia, et auro itidem micantia: corpore est paulo [Orig: paulò] porrectiore, priori similis videtur, sed paulo [Orig: paulò] minor: cornua purpurea obtinet, crura pedesque Hyacinthinos. Tertium huic concolorem ipse primus Pennio dedi, nucem moschatam et cynamum vere spirantem. Verumfragrantia [Orig: Verùmfragrantia] illa dulcis (stacten contra non cata) cum vira in auras statim effluit, et cadavere exulans, sese in pyxidem (qua fuerit servatus) tota insinuat. Cardan. mentionem facit huius Scarabaei: sed qui ante me invenerit neminem novi. Est

quoque alter cum splendore nigricans, ventriosus, crassus, corpore, cornuque breviori reliquis. Cornuum iuncturae non sunt (ut in aliis) globosae, sed utrinque leviter serratae. Hunc Carolo Clusio Penn. se debere fatetur. Quintus capite, ore et dentibus primo omnino similis oculis nigerrimis, colore per totum corpus fusco, ore patulo dentato, capite, collo, et alis minutulis punctis nigris dense conspersus; corporis magnitudine fere [Orig: ferè] secundam aequat Cerambicem: rarius [Orig: rariùs] conspicitur; in aedibus vivit, et lingis aridis Sexto cinerascenti caput valde exiguum, oculi albiduli, cornua longiuscula, articulata, can descentibusmaculis distincta elytris, imo toto fere corpore varius est; in aedib. item versatur, sed an etiam in lignis habitet, ignoro. Septimum ex Russia ab Edoardo Elmero allatum vidi, toto corpore infuscatum, iuncturas habuit in cornubus globosas, septem vel octo: facile [Orig: facilè] ex forma cognoscitur. Ab hoc octavus magnitudine [Orig: magnitudinë] , et forma parumabludit, nisi quod capite [Orig: cäpite] , scapulis et alis subcoeruleis praeditus videtur. Nonum misit ad Pennium Ioach. Camerarius (de literaria repub. optime [Orig: optimè] cumprimis meritus) cui alae pedesque arenosi erant coloris; caput, cornua, venterque subnigricabant: cornub. repandis videbantur, ex pluribus verticillis nodulisque compositis, quae in utramvis partem nictu citius versabat. In plantis (et potissimum Cithyso) repitat. Huius generis esse puto Scarabaeum quam Ioh. de Choul (l. de var. querc. histor. cap. 26) ita describit. Degit in quercu animal de scarabaeor. trbiu (qnantum coniectura ducimur) colore rubricante, proceris cruribus geminos capite gerens aculeos, modice inflexos: quib. acerrime [Orig: acerrimè] stringit adversantia. Hanc bestiolam fabri lignarii quercus dolantes, in ipsis visceribus vivam invenere. Rustici Lugdunens. Thurro nominant. In laquearib. felicius diutiusque vivit, seque hypocausta colentib. levi cum strepitu prodiens conspiciendum subinde praebet. Eundem vel illi similem quendam p. m. Gesner. Epist. l. 3. ab anu pleuritim passa deiectum fuisse testatur in haec verba: Per alvum in quit a [Orig: à] potione ex Oxymelitenostro cum decocto foenugraeci exhibita prodiit vetulae pleuritide laboranti scarabaei genus nigrum, longis pedibus, logis it. cornubus flexibilib. articulatisque, rudi plenum pure, vivum; longitud. duor. articulor. erant digiti. Decimus totus ex nigro purpurans, os forcipatum habet. Undecimus ubique atrescit. Duodecimo cornua minus articulata, caput scapulaeque cyaneae, reliquum corpus totum spadiceum videtur. Horum omnium in iconib. utcumque cornua alias [Orig: aliàs] dircta, alias [Orig: aliàs] curvata cernitis (explanationis gr.) tamen plerumque honisi (caprorum more) ad humeros reflexa gerunt; veluti primus Cerambyx.

[Note: Maregr. Hist. Bras. l. 7. c. 8.] Ad Carambycespectat Quici Brasiliensium. Insectum est corpore ovali instar Scarabaei. Corporis longitudo unius et trientis digiti, Crura habet 6. quodlibet trib. internodiis constans, estque ultima pars crurum serrata, et quodlibet habet duos unguiculos. Caput et ocelli pravi: duo cornua prope [Orig: propè] oculos exorie{tia, longa, posterius versa et in arcum porrecta, duos et semis digitos longa, longe [Orig: longè] excedentia corporis longitudinem; et singula habent internodia decem, undecimo inseruntur in caput: crassitie aequant filum crassius. Caput et anterior sectio obscuri et brunni coloriscum splendido nigri mixti, posterior et alae brunni obscure splendentis. Per medium a. alarum seu dorsum transversim linea lata flava pallescens tendit. Crura lutea. et ad internodia obscuro brunno maculata. Cornua diversicoloria luteo et nigro, nimirum ad genicula nigra, caeteta alternatim lutea.

*bou/kerws2 seu tauro/kerws2 cornub. duob. tauror. more exsertis et directis cernitur. Ex spadiceo circumquaque nigricat, et fere [Orig: ferè] a)ke/falos videtur. Capite est exiguo, brevib. crassisque scapulis immerso. Media fronte, spina peracuta exit. Defensioni a [Orig: à] natura destinata videtur.

Nasicornium quatuor species vidit Moufet. Prima omnium maxima atque

rarissima apud Indos vivit, colore nigerrimo: nasum habet ad faciem rostri navalis cornutum et extra curvum, circa cuius umbilicum aliud cornu intus reflexum e [Orig: è] tuberculo nascitur, quale etiam e [Orig: è] scapulae tumulo. Totum corpus ab ultimis cornub. ad caudam, longitudinem quatuor unciar. continet, latitudo fere [Orig: ferè] duarum est. Cantharorum lege feminam non habet, sed ipse suae sibi faber es tformae; fetum solo sibi genitum producit. Secundam Nasicornium speciem ratam atque pulcherrimam Mercurio sacram Caro. Clusius Viennae depictam misit; in cuius agro frequens est. Forma illi, qualem vides, absque ventre saturate rubro fuisset, totus videretur piceus: narium cornu illud recurvum adeo acutum est, ut (quod de proeliaturo barro fertur) aciem illi rupis tenacis affrictione addi putares. Tertius nasicornis et quartus pariformes pene videntur, nisi quod illi alae longiores clytris excrescunt, huic vero [Orig: verò] breviores apparent. Spelndente atramento perfusos diceres; usque adeo undiquaque [Orig: undiquáque] nigricant.

*krio/kerws2 seu Aries, cornubus est nodosis hyacinthum aemulantib. capite exauro viridante, scapulis miniatis, purpureo ventre, elytris capiti concoloribus [Orig: concoloribüs] pedibus, cruribusque spadiceis incedit, alae vero vagina inclufae albicantem arundinis membranulam scite exprimunt.

ARTICULUS III [(transcriber); sic: II] . De Scarabaeis Maioribus non cornutis et minorib. omnib.

Maiores Canthari a)ke/ratoi sive Excornes plurimi sunt. Pillularius nempe Melolonthes, Purpureus, Atratus; Arboreus, et Fullo. Pillulario nomen quod ingentes pilas aversus pedibus volutet. Dicitut et Stercorarius Fimariusque, tum quod [Orig: quòd] ex fimo nascatur, tum quod illo gaudeat. Graecis est koprino\s2, h(lioka/nqaros2 et a [Orig: à] forma ai)louro/mofos2, id est, felliformis. Stercorib. vaccar. ita delectatur, ut ad ea frequens et citus [Note: Theophr. peri\ demw=n.] advolet. De eius Generatione lioc habetur, pillulam e [Orig: è] stercore ad caeli formam conficere, eamque ab ortu ad occasum tandiu versare, donec ad mundi figuram perduxerit. Mox eandem subtet stercus, ubi nidificat, ad mensem [Note: Ael. H. A: l. 4. c. 11. et l. 10. c. 15.] lunarem reponit. Hoc exacto sigillatim singulas eiectas aqua dissolvit. Sic prodit scarabaeus impennis, sed qui paucos intradies absolutus, in volucrem abire solet. Nulla ergo in genere [Note: Plutarch. Symp. 4. Praxan. in Geopon.] eor. anima. Porphyrius, genituram in caelum emittere, mox pillulas magnas posteriorib. pedibus fingere ait. Apollini ideo [Orig: ideò] sacros Aegyptii voluere. [Note: Plin. H. N. l. 30. c. 11] Imo [Orig: Imò] expresse Plinius. Propter hunc Aegypti magnapars, Scarabaeos inter numina colit, curiosa Apionis interpretatione, qua colligat Solis operum similitudinem huic animali esse, ad excusandos suae gentis ritus. Per coitum quoque propagari observavit Aldrovand. Vivit n. mens. Maio vermiculos albos plusquam 42. horar. spatio, figura Curculionis prodire. Erucas esse opinatur parvas Bombycum modo progredientes, quaeque intra 5. aut 6. horas fili tenuissimi folliculos, illosque candidos, Melopeponis seminis magnitud. sine cortice texere coepoerunt. Addit, fodere terram rutilos et praegran des, favosque parvae et sistulosae spongiae medicato melle fingere. Nidos ex lutosa valdeque ragili materia a [Orig: à] Greg. Capucino eidem communicatos, in quor. uno mortuum Cantharum invenit, hic habet. Una pudendi est figura, unico canali constans. Parti infernae duo veluti testes appensi erant: singulis suus ductus, cum unico illo canali continuus: in hisce Scarabaei. Aliquando plures sunt hi testes, et figurae oblongae. Rosas aversantur. Hederae umbra gaudent. Hiemem vix ac ne vix sustinent. Solis calore excaecatos mori, tradidere quidam: plerumque a [Orig: à] pedic: [Note: Marcell. de Medic.] suffocantur, quib. undique scatent. Insculpuntur Smaragdo contra veneficia. Oleo ros. cum terrae intestinis cocti, auriumdolorib. medentur. Ex iisdem ad calculi dolorem pulverem Lanfr. conficit. Ad haemorrhoidas unguent. quod unguentum populeum, cum ol. rosac. in quo Scarabaei cocit, aselli, et crocus ingrediuntur. Habet et Villanovanus contra spasmum suum. Lethargicos excitabis, si duos vel tres sub mediae iuglandis cortice

conclusos, occipitio bene raso, musculis brachior. anteriorib. et plantispedum alligaveris. Bene cecidit M. Ioh. de Florentin [Note: Plin. H. N. l. 30. c. 11.] hoc experimentum. Quartanariis medetur, si fulvo linteo vivus inclusus collo appendatur. Expertum [Note: Tranllian. l. 12. c. 8.] Trallianus scribit. Cheloniti de [Note: Plin. H. N. l. 37. c. 10.] gemmaaureis guttis insigni, cum Scarabaeo in aquam ferventem missa tempestates ciere velle, insani esse puto. Huic similis est Melanocaneus, cum illustri quodam splendore. Facie est felina. Augusto a [Orig: à] pediculis intra crura haerentibus vexatur, et tandem interficitur. Ubique occurrit.

Melolonthen, Attici Melonthen, quidam xrusa/llida vocant. Nunnullis est xruromelo(nqh et xrusoka/nqaros2: quibusdam Cantharis; Aristophani zwi=/foin xrusizo\n kanqa/rw| o(/moion; Eustath. Vespa maior; Polluci, animalculum volucre: rusticis Lombardicis et Gazae Galenica; aliis scarabeusarboreus. Hesych. eum coloris aurei [Note: Plin. H. N. l. 30. c. 20. et 29. c. 9.] facit: Aristophan. scholiastes flavi, recentiores Smaragdinum sed auro radiantem volunt. Idem et Plin. sentit. Mas undique viret, oculos si exceperis rubicundos. Elytra feminae castanei coloris, grato splendore micantia. Pectus utrique mucronatum. Stridulum edunt sonum. Generantur e [Orig: è] vermib. simi bov. aut iumentorum: si [Note: Moufet. l. c.] Arist. credimus: si Steph. ex Teophr. ex florib. pomor. Sunt eius duae praeterea speciess. Prioriquae Clusii, caput, scapulae et pedes nigricant, sed e [Orig: è] caeruleo. Anten. sunt conrneae, elytra striata, sed in circum ferentia nonnihil rubent. Alter est Thilesii, totus praeter oculos qui nigticant viridis. Venter ex auro parum rubescit. Medium dorsum luna clytris concolor adornat. Ideo [Orig: Ideò] Equus Lunae vocatur.

Purpureus constantinopol. delatus fuit: Totus talis et violaceus erat, nisi oculi, venter et pedes, picem retulissent.

Atratus totus nigrescit. Os ipsi forcipatum; scapulae fere quadratae: tibiae et antennae breviusculae: in lignis aridis habitat. Frequentius graditur quam [Orig: quàm] volat, et inter gressum, obmurmurat.

Arboreus obvius est, Iulio inprimis et Augusto mensib. Vaginae alarum, puniceae sunt, et tenuissimo polline conspersae, leviterque splendent. Oculorum circulus, antennulaeque parvae flavescunt, iuncturae ventris albescunt. In Normandia tertio quoque anno sunt frequentiores. A. 1574. vigesimo quarto Feb. tot in Anglia in Sabrinam delapsi sunt, ut molendionorum rotas sisterent. Affinis huic est totus ex fusco albicans, glauco ventre et quodammodo canescente. Inservit anatum venationi. Grues quoque eo capiuntur, ut Gesnerus prodidit.

Scarabaeus, quem Plinius Fullonem dixit, Gaza ka)nqaron Aristotelis esse opinatus est; Scarabaeum rubeum Plinius, animalculum cauda forcipata Iunius, est arboreo maior, cervo volante femina minor. Caput gerit corneum, antennulis duab. ornatum. Oculos, et pectus hirsutum, ex albo flavescentia; pedes anthracinos. Venter caudaque plumas referunt gruinos. Scapulae et elytra, albis nigrisque maculis variegantur, tam [Orig: tàm] pulchre, ut vestem Damascenam, Phrygia acu intertextam [Note: Plin. H. N. l. 30. c. 11.] iurares. Non ubique est obvius. Magi contra quartanam alligatum, commendant.

[Note: Moufet. de Ins. l. 1. c. 22] Tantum de maioribus cornutis et non cornutis sufficiat. Minores vel maculati sunt corpore, vel immaculati: illos a)lloxro/ous2, hos vero monoxro/ous2 Graeci appellant. Maculae aliorum ex nigro albicant: alii flavescunt, alii rubescunt. Albicantium e [Orig: è] nigro septem, flavescentium tredecim, Rubescentium duodecim; quos hic sua quemque classe donavimus. Immaculator. color corporis idem deprehenditur: atque inter eos sex nigricantes, duos spadiceos, globosum unum ex caerulo nigrum, alterum ex luteo vidimus. Quidam quoque nuperrime a [Orig: à] nobis, inquit Moufetus, deprehensus est fuco puniceo, alter muricis succo inebriatus comparuit. Aurescentes quinque habemus, parvulos illos quidem, sed clare micanteque auro undique suffusos, quos etiam ne invidisse nepotibus videamur, sculpi appingique curavimus.

[Illustration:

Scarabaei. Schroter [Orig: Schröter] . Aldrovandi.

ARTICULUS IV [(transcriber); sic: III] . De Scarabaeis Aldrovandi.

[Note: Aldr. Hist. Ins. l. 4. c. 3.] ALdrovandus eosdem in Cornutos, et non Cornutos distinxit. Ex illis alii unum, alii duo, quidam tria cornua habent, et raro [Orig: rarò] vident. *dike/ratoi, aut sunt Lucani sive Tauri, quorum cornuasunt dentata, ac forficum modo aperiuntur et clauduntur: aut Carabi, quorum cornua nodosa sunt, et ad praetendendum iter facta. Triginta et quinque itriusque generis sunt species, quas sex diversis tabulis exhibet. Exhibeo et ego omnes, ut si quid inter iam enumeratos omissum est, addiciatur, et comparatio inter utrumque melius institui possit.

Prima tabella septem continet, ex quibus primus e [Orig: è] Caraborum videtur esse genere, quoad figuram corporis quam habet communem cum aliis Carabis, quam vis locum, quo nascatur, neutiquam observaverim. Toto corpore niger, antennis longiusculis, parvis nodulis constantibus, longis in postica capitis parte sitis cornibus, seu potius appendicibus binis prope os nodosis, item crassioribus, quam [Orig: quàm] sunt antennae, sed plus quam [Orig: quàm] media parte brevioribus; pedibus in extremo bifurcatis, asperis: caudam constituut duae appendices vaginarum, cum coniunguntur.

Secundus est Scarabaeus àquaticus pronus et supinus. Aquaticum nuncupavi, quod praeter reliquorum morem in aquevis degat, inter maiores sane [Orig: sanè] connumerandus: toto item corpore niger prone et supine exceptis capillamentis, quae in pedum extremitare cernuntur itemque antennis, nam hae rubescunt.

Quartus e [Orig: è] minimorum genere, pollicem enim latum longus, totus quoque niger, capite parvo, trigono, minutis antennis, quarum extremitas obtusa, et veluti rotunda quadam pilula insignitur, pedibus bifidis in extremitate, paulo [Orig: paulò] versus corpus habebat quasdam asperitates, seu appendices, quibus ingressu iuvabatur, tamquam cirris polypus. In ea parte, qua vaginae sese invicem in aliis contingere solent, evidens apparebit rimula, qua dilatata et aperta prodibant alae subvirides, sed nonnihil ad castaneum vergentes: cum [Orig: cùm] eas ad volandum expandit, toto cpropre maxime splendet, alvoque robusitissima.

Quintus est Scarabaeus pilularius, seu Cantharus compacto latoque corpore et nigro, sed caeruleum splendescente. Capite plano inferius [Orig: inferiùs] , et superius nonnihil arcuato et lato cucucurbitae instar; ac multis eminentiis superius conspicuis, e [Orig: è] quo ab utraque parte duae prominent antennae breviusculae, sed in sine divisae in plurima tenuia filamenta, pedes sunt anterius serrati in fine, ita a [Orig: à] natura [Orig: naturà] facti, ut illis, cum [Orig: cùm] continuo [Orig: continuò] in stercore vitam transigat, abstergere anteriores capitis partes [Orig: pártes] facillius posset. Crasso magnosque pectore, cuius medio ab utroque latere pedes priores annectuntur.

Sexto loco datur Scarabaeus viridis Meloloatha Aristotelicorum quorundam sententia, quem inter volandum putant sonitum edere: corporis parte supina et alvi maxime [Orig: maximè] colore est obscure viridi, unde nomen sortitus, capite parvo nigro fere [Orig: ferè] , et ab utroque oris latere duobus cornibus nodosis insignito, itemque dentibus, quibus apprehendit valide, antennis longis, aequalibus, in extremo paulatim in acutum desinentibus, pectore autem rotundo, tenuiorique ligamento alvo latae annexo.

Ultimus eiusdem tabulae nigro corpore est, in quo maculae virides, sed aliquid flavedinis in se habentes, proceris cornibus eisdem maculis conspersis, quae versus posteriora flectuntur, eisdem quoque maculis et ipsi pedes, praesertim eorum femora; alvo procers, quam non universam vaginae contegunt.

In secunda tabula est Lucanus Nigidii, Cervus volans Leoniceri, Scarabelaphus Cardani, Taurus Scaligeri; aliqui Scarabaeum bicornem appellant; apud Thessalos kera/mbuka dici et

culofa/gon bou=n, quasi bovem ligni edacem auctor est Antonius Liberalis. Gallis dicuntur Cerfs volantes: Turo lugdunensibus rusticis forte [Orig: fortè] a [Orig: à] Tauro derivato nomine, Italisque cervo volante, Bucarone dle corno, Gusano con cuernos Hispanis. Ferrantes Imperatus cervi volanti vocat. Belgis en uliegende hert. Germanis ein Schrotter [Orig: Schrötter] dicitur. Nigro est toto corpore et maximo, huic duo cornua praeten duntur ramosa seu dentata, quibus cum constringuntur, valide [Orig: validè] apprehendit: oculi utrinque a [Orig: à] latere horum positi, intra vero [Orig: verò] cornua duo parva cornicula veluti antennae; capite latiori quam [Orig: quàm] pectore, sed minus longo; huius et caput et corpus reliquum â se invicem divisa diutius vivunt.

Qui vero hunc ordinem consequitur, cetera priori similis, ut magnitudine tantum differre videatur, qua dimidia parte minor est.

Sequuntur duo alii mono/keroi, hoc est, unico cornu in summo capitis, quos ab Aegyptiis Mercurio dedicatos supra [Orig: suprà] meminimus, corpore nigro, cui nonnihil rubri admistum sit, crasso mangoque capite. Horum psterior hirsutus atque pilosus est prona parte, horum species Rhinocerotas appellat Ferrantes Imperatus ob similitudinem cornuum, quam habent cum Rhinocerote, animali quadrupede, tarde volant, quo [Orig: quò] fit, ut ultroo [Orig: ultroò] fere in manum eius, qui prehendere voluerit, involent.

Quinto loco est Lucanus Papilioni similis, est enim versicolor toto corpore duos dignitos per transversum longo, cornibus instar cervi dentatis nigris, quibus ab utraque parte posterius [Orig: posteriùs] ante oculos prominent antennae tenues, longae, ut ad latera viam tendant factae, nam ad latera utraqeque protruduntur, capite albis insignito maculis, per quas rubor quidam obscurus perfunditur, pectore angustiori, quam [Orig: quàm] capite est, tribus albis macvulis in medio notato, alvo prolixa, crassa, longa, ut Papilionibus quibusdam contingit, annulis rubris, alis non universam alvum contegentibus, sed multo [Orig: multò] brevioribus, et, ut pouto, farinaceis. Nam, ut verum fatear, id nunc me fugit, cum eiusmodi Insectum inventu rarum exsistat, nec eiusdem descriptionem exactam, quam olim feci, reperire postea [Orig: posteà] unquam potuerim; variis coloribus huius alae exornantur, nam suprema parte, qua superiori alvi parti contingunt, vicinaeque sunt pectori, rubicundam maculam ingentem praebent cordis, quod vulgo [Orig: vulgò] pictores depingere solent, compresso mucroni seu cono similem; reliquum deinceps alatum corpus nigrum est, maculis aliquot primum argenteis, deinde lineis latioribus obscure rubentibus, quae utraeque aliquoties per vices iterantur, ita, ut in huius animalculi alis natura illusisse pictores artemque eorum videatur.

Tertia tabula tota Caraborum plures continet specie,s excepto primo, qui ad Lucanorum genera potius [Orig: potiùs] pertinet, parvo corpore, nigerrimoque cornibus incurvis parvis sine dentibus ad eundem usum, ad quem Lucanorum aliorum, his item antennae postponuntur singulis a [Orig: à] latere, pectore modice crasso et crassiori, quam caput est, alvo duplo longiori, eiusdemque crassitiei et latitudinis. Cervettino vulgo [Orig: vulgò] dicitur.

Secundo loco datur Carabus inter minima genera referendus; eius caput, quod parvum est, itemque pectus, antennae et pedes nigra sunt: sunt autem antennae longae, nodosae, vaginis rubris ab utraque parte, quae in medio maculam nigram grandem habent. Porta terra vulgo [Orig: vulgò] Italis dicitur.

Huic ex ordine secundo loco succedit Carabus, quem Aristotel. verum esse arbitror, cum [Orig: cùm] aliquoties in ligno is sit repertus arido, e [Orig: è] quo postea evolavit.

Tertius Carabus e [Orig: è] ligno arido quoque nascitur, ut vidimus, nodosis procerisque cornibus, quae nodis constant novem aut decem grandiorib. primum prope caput, deinde minoribus, in quos singulos extremitates tenuiores superiorum nodorum

inseruntur ita, ut articulationes nodosae appellari possent. Ultima autem articulatio ex parte constat nodosa et absque nodis ita, ut ea, quae nodis destitutitur, tenuis in fine in nodosam partem inseratur, veluti in ultimis dignotorum articulationibus facile [Orig: facilè] est videre. Porro [Orig: Porrò] haec cornua, quae antennae merito [Orig: meritò] ab Aristotele nominantur (supplent enim earum usum) quandoque corpore multo [Orig: multò] breviora, quandoque longiora sunt, vidi quandoque duplo longiora ipso corpore; ceterum colore nigerrimo, ut totum corpus. Capite paulo [Orig: paulò] minor, quam [Orig: quâm] pectore, quod inaequale est, venter omnium longissimus latissimusque, prona parte annulis quatuor aut quinque latis constans, in ventris fine, ubi alvus est, hirsutus, pedum extrema serrata sunt et aspera, multis hirsutis particulis constantia, quarum ultima bisulca, seu bifida, et adunca in modum hami, qua validissime [Orig: validissimè] cuique obviae rei, velut lapidi, ligno, linteisque adhaeret, ut vix inde tuto [Orig: tutò] avelli subito [Orig: subitò] possit. Unde Portapeso ab Insubribus dictus putatur. Nam etiamsi parvum sit animal, tamen quandoque sustinet, retinetque pondera sextuplo, aut amplius ipso animalculo longiora cum suis cornibus suspenditur, et in altum evehitur; hunc aliquando in pertusa pyxide conservavi vivum per aliquot hibernos menses, apponens lignum aridum et cariosum; Sed hibernis illis temporibus observare non potui, num eo vescatur, quod quidem verisimile est, cum duobus dentibus aduncis sit instructum, ut reliqua Scarabaeorum genera; his enim se coniungentibus sectum alimentum ori ingeritur: universum autem corpus exceptis cornibus longum duos digitos, latum minus uno.

Qui descriptum sequitur eiusdem generis, differt autem corporis universi colore, qui fuscus est ad castaneum vergens, cornua sunt tenuiora, longioribus constantia internodiis, sed tenuioribus, pectore multo [Orig: multò] minus [Orig: minùs] caput, in quo oculi sunt satis conspicui, siti in posteriore magis parte, nec ita distantes, et ad latera, ut in praecedenti, pectore quoque minore, ventreque longiori et nigra cauda insignito.

Succedunt duo alii sub eodem Caraborum genere referendi, minores, corpore nigerrimo: capite maiori, quam [Orig: quàm] pectore, quod linea quadam fusca a [Orig: à] pectore separatur, alvo seu ventre figura fere [Orig: ferè] ovali, qui totus vaginis binis cooperitur, secus quam [Orig: quàm] in praedictis, pedum extremitas non usque adeo [Orig: adeò] aspera, ut cuique obviae rei adhaerere possit.

Ultimus est Carabus dubius: nam eae antennae, quae in aliis nodosae erant, in his veluti Papilionum sunt quorundam plumatae, toto corpore nigro, capitis ac pectoris magnitudo fere eadem, sed in pectore ab utraque parte duae appendices videntur nodulis aliquot constantes, quae, cum pectus pedibus duobus destituatur, fecus ac in multis aliis pedum vicem supplere putantur; pedum utique constitutio differentia est notabili; nam secundus eorum articulus, atque tertius iisdem villis est, seu asperitatibus, et capillamentis, quibus sunt antennae et descriptae appendices pectoris; universi autem corporis ea est parvitate: qua in icone cernitur.

Quarta tabula duos tantummodo [Orig: tantummodò] continet, quorum primus ad Caraborum quoque genera referendus, ac praecedenti tabula quarto loco descripta congener, dorso multis punctis protuberantibus resperso, alvoque caudata.

Secundus totus niger dentato capite absque cornibus nodosis, quorum loco duas antennas nigras ae quales mediocriter longas habet.

Quintaetabulae primus uvas corrodit, toto corpore niger, exceptis pedib. vaginis et antennis, quae sunt colore castaneo, antennae in extremintate multifidae sunt veluti scopae, vaginae ad finem alvin non pertingunt.

Alter fere [Orig: ferè] eiusdem generis caudatus, pectore et capite nigris viride [Orig: viridè] resplendentibus, vaginis non totam alvum circumdantibuss colore

castaneis, pedibus in extremitate magis rubentibus, item antennis eodemcolore praeditis, quae cum in fine crassae apparentur, ut fructus tenues et oblongi, aequalesque, parvo admodum pediculo capiti adnectuntur.

Insecta tria quae subsequuntur, ad Cantharidum genera referuntur, quorum primum totocorpore nigrum exceptis vaginis, quae miniaceae fere [Orig: ferè] totae sunt. Nam linea nigra in principio latiuscula a [Orig: à] medio vaginarum ambarum, qua parte sibi in vicem contingunt, oritur et versus anum protenditur, finitque; antennae sunt in eo longae. Secudum capite, pectore, antennis, et duobus prioribus pedibus ferrugineo colore, reliquis membris colore nigris caeruleum fere splendentibus, seu plumbeis. Tertium et ultimum pedibus antennisque nigris, reliquis membris miniaceis.

Sexto loco ponitur Scarabaeus vermis facie, toto corpore niger, duabus in ano appendicibus crassis, antennis proceris.

Septimus caudatus est, toto corpore ex cinereo ad castaneum vergente, pectore et vaginis aurum splendentibus, antennis tenuissimis, oculis conspicuis a [Orig: à] latere capitis collcatis.

In sexta tabula ordine primus ponitur Scarabaeus foetidus dictus, quod tetrum haberet odorem, in campis repertus, Scarabaeo pilulari magis, quam [Orig: quàm] alteri alicui insectorum similis, antennis est nigris geniculatis, in quarum extremitate duo sunt globuli seu pilae, maculamque prope has habet ferruginei coloris, ceterae partes omnes nigerrimae, exceptis vaginis, in quarum suprema parte quatuor apparent maculae ferrugineae; pedes erant in fine maxime [Orig: maximè] serrati et asperi, cauda annulosa, quam extendere et retrahere poterat. Dum tangitur, stridet, curritque velociter. Notandum in hoc eodem animalculo in parte inferna circa os vermiculum, aut exiguum animalculum exstitisse, quod utrum ei naturaliter insit, an vero [Orig: verò] per accidens, adhuc me profecto [Orig: profectò] latet: nam tamdiu, quam apud me continui, semper apparuisse deprehendi.

Secundus et ille foetidus, totus niger, minor, antennis serratis et agsque pilulis, pedum extremitate aspera.

Tertius serpentarius a [Orig: à] nobis nominatus, non quod serpentis figuram referat, sed quod in occisi serpentis corpore, cuius carne vescebatur, deprehensus sit, piluario minor, angustiorque corpore, capite nigro depresso, antennis nigris, parvis, quarum apices flavescunt, rostro bicorni, oculis emissitiis, pectore nigro scuti formi, vaginis quadrangularibus brevibus (non enim totam alvum cooperiunt) nigris, quarum utraque duas in medio habet fascias luteas paululum serratas, alvo valde [Orig: valdè] annulosa et circa extremintatem valde [Orig: valdè] pilosa: pedibus omnibus serratis, quorum tamen anteriores in extremo articulo reliquis erant latiores, ut manum quodammodo imitarentur, subtus vero [Orig: verò] flavescentes. Inter medios et posticos pedes colore est aureo, obversusque ea parte Soli splendorem emittebat: sed hunc colorem aureum pili quidam ruffescentes efficere videbantur; In pectoris parte supina cruce erat notata, inter antennas macula obscure [Orig: obscurè] lutescente et triangulari: pars eius inferna multis pediculis scatebat.

Quartus e [Orig: è] Pilulariorum forte [Orig: fortè] est genere: nam circa excrementa eum versantem deprehendi, brevi corpore et obeso, nigerrimo colore et relucenti capite rotundo, et instar scuri militaris efformato, e [Orig: è] cuius medio cornicula duo exserit breviora cum apicibus, et alias duas appendices his multo [Orig: multò] exiliores: Pectore item scutiformi, quod tamen in anteriori parte appendicem quandam protensam et acuminatam habet, ut tertium cornu referre videatur, vaginis striatis, pedibus in fine serratis et asperis: anteriores horum minus asperis, posteriores magis; ad latera pilis quibusdam ruffescentibus vestitus, ani figura medii scuti figuram exprimit.

Quintus niger, parvo capite,

antennis longioribus, nec pedibus asperis. Sextus aquaticus minor dictus, quod in aquis degat, corpore es tnigro, lucido, ad viridem quodammodo accedente, pectore ac ventre lato, vaginis ventre maioribus, in medio ventre inter pedum exortum appendicem quandam habet, qua pedes a [Orig: à] se invicem separari videantur.

Duo postremi minimi, dorso uterque variegato. Prior pectore scutiformi, ac capite rotundiusculo, duabus antennis exilib. insignito, dorso autem multis punctis seu granulis resperso, coloreque nigro. Posterior corpore magis-rotundo et compacto, capiteque exiguo, antennis longioribus, dorso totovariegato, et colore magis nigro.

Postremae tabulae primus e [Orig: è] minimorum genere est, toto corpore nigerrimus, compactus, antennisque exiguis, vaginis universam alvum tegentibus.

Qui hunc ordine sequitur, maior, et corpore itom nigro, magis oblongo, antennis longioribus, pedum extremitatibus minime [Orig: minimè] asperis, sed levib. et aequalibus, ut ad scandendum non usque adeo [Orig: adeò] aptus videatur, nisi eius parvitas has asperitudines cernere non sinat.

Tertius inter Scarabaeos quoque a [Orig: à] nobis relatus, quod cum eor. natura corporisque constitutione magis, quam [Orig: quàm] cum aliorum conveniat, capite parvo, cuius articuli cum dorso aurei sunt, ceterae partes nigerrimae.

Quartus corpore universo niger, capite rotundo parvo, antennis mediocribus, pectore triplo maiori, vaginisquc universum ventrem contegentibus.

Quintus e [Orig: è] minimorum genere niger fere totus, praeterquam in vaginis, in quibus aureus color, sed obscure [Orig: obscurè] videtur; capite rotundo, et exiguis valde [Orig: valdè] antennnis, nec facile conspicuis.

Sextus totus niger, capite serrato et magno, pedibus serratis et asperis, in fine bifidis, vaginis brevibuss, nec alvum totam contegentibus.

Septimo loco positus est Gryllus potius: oblongo corpore, colore flavo, sed circum latera praesertim vaginarum nigris quibusdam maculis variegato, antennis rectis, longis et nigro atque flavo colore distinctis.

Octavus supine depictus, capite rotundo et exiguo nigro, antennis parvis et tenuibus nigris cum pectore, quod maius capite est, pedibus item nigris, inferna ventris parte seu prona rubra.

Nonus totus niger et oblongus: capite minutissimo, antennis mediocribus acuminatis, pectore grandi, quod a [Orig: à] ventre divisum longo interstitio et exiguo ligamento connexum: pedum ultimis articulis serratis et asperis.

Decimus quoque niger excepto dorso, quod quodam argenteo splendore nitet, mixto scilicet cum nigro, capite est exiguo, exiguisque antennis, ventre paulatim versus inferiora gracilescente, pedum extremis particulis bifidis.

Ultimus et is exiguis antennis, totusque niger, minus gracili extrema parte alvi, inter minimos hic computandus.

CAPUT IV. De Proscarabaeo, et Scarabaeis aquaticis.

[Note: Monset. de Ins. l. 1. c. 23.] QUem Latini Proscarabaeum dixere, illum Paracelsus Meloen, Agricola pinguiculum, Graeci an) tika/nqaron, et e)laioka/nqaron, vocant. Germani Maialem Scarabaeum appellant. Corpus ei molle, e [Orig: è] caeruleo obsoleto, cum splendore nigricans. Scapulis alae duae, vel potius alarum rudimenta innascuntur, cel eritatis in gressu adiumentum. Circuli, dorsi ventrisque fasciae, viriduli in iunioribus, in adultioribus, caerulei apparent. agricola falso [Orig: falsò] quadrupedem facit: constat n. [Note: Clut. de Ephemp. p. 74. Proscarabaeus Wiert supinus et pronus, ap. Mouf. p. 163] sex pedib. Wier. ap. Clut. sic. describit. Hic vermis, in capitis et colli circuitu colore purpurae saturato aut violaceo annotatur, paulum scintillans, alae delitescente viriditate tinctae sunt; Sub alis atque in dorsi ambitu circuli visuntur diverso colore imbuti, subinde viriditate micantes, subinde flavedine obscura distinctae; venter

atque pedes colore caput et collum repraesentant; in utroque latere ventris tres pedes continentur. Rostro a. incurvato aliis congenerib. et rostratis non absimiles. Ubi aetas tenerior est promiscue [Orig: promiscuè] caeruleo colore tinctiores censentur; excrescunt in duor. articulor. digiti longitu dinem et unius crassitiem. Contritus fragrantiam fundit. Foliis violar. et graminis tenelli praecipue vescitur. Raroextra [Orig: Raròextra] Maium conspicitur. Reliquis anni temporib. vel latet vel semine pillulis incluso, obit. In ericetis colligitur: solet et exfossa herbacea rorida erui. Coeunt aversis caudis, femina, quae maivor et oris forcipati, quaeque levissimo attactu oleum fundit, trahente marem, qui minor, et quasi exsuccus, ut retro reptare cogatur. Wieri supinus, (vermem Maialem vocat) ad faciem humanam maxime accedit. Alas longiores reliquis gerit, et cingulis plurib. corpus ambientib. distinguitur. Quem Edmundus Knivetus vidit, parvus et exsuccus erat. Habent in Medicina usum. In Ditmarsia filo circa collum appenduntur. Ibidem in Epidemico capitis dolore tres exsicccati et in pulverem redacti, in Cerevisia propinantur, [Note: Clutius l. c. p. 82.] ad sudandum per novem dies. Sed sollemnis in arthritide vaga usus. Manib. eos tangere cum colliguntur, religio est. Numerus semper impar. prima vice unicus post ternosassumitur: quinque ad summum: in pulverem redacti, in cerevisia calida exhibentur. Maxima hinc primo [Orig: primò] ventris perturbatio, maximus et circa urinae ductus dolor, ut cum morte conflictari videantur: hincvomitus, cardialgia, ardor urinae, et similia. Serum tandem copiosum proliciunt, et aliquando restituuntur. Paracels. in hydrope aquam ex dr. x. Meloum et sem. raph. unc. i. ab unc. ii. ad unc. iii. propinat. Destillati tumores oculor. tollunt. Pinguedo fisiuras manuum sanat. Kegler. in oleo dulcissimo suffocatos, ad bubones et carbunculos commendat. Quid de Scarabaeo Culinone Marcellus scribat, vide apud Mofetum.

[Note: Monfet. de Ins. l. 1. c. 23.] Scarabaeum Aquaticum Mofetus ita describit. Scarabaeos aquaticos Graeci u(drokanqa/rous2 appellant. Horum omnium ventres spadice infecti, dorsaque carbone notata, praeter Anglicanum; In cuius icone si limbum scapulis totoque corpore ovali circumcurrentem leviter infuscaveris, atque oculos argenteos feceris, non est quod amplius expetas ad illius descriptionem. Sex quilibet pedes obtinuit, posteriores longitudine latitu dineque ceteros vincentes, quibus pro remis inter natandum utuntur. Sed elytris nigerrimis, membraneae latent alae argento tinctae, quibus noctu aquis egressi, celeriter convolant per aerem [Orig: aërem] , quem interdiu perraro [Orig: perrarò] (forte numquam) diverberant. Omnium v. minimi sunt illi, qui irrequieto motu huc illuc in aquae superficie multi nullo ordine transcurrunt, et quasi colludunt, et aqua turbatavel se fundo immergunt, vel in riparum foraminib. abscondunt: Deinde v. mutis et tranquillis fluctib. iterum gestiunt. Christoph. Leustner. se Scarabaeum in loco quodam invenisse scripsit ad Gesnerum, vaginaria (ut solent) crustula, cui quasi formicae caput subluteum, atque alae multae erant affixae; ventre inferiore pinnae spargebantur, caudis astacorum similes: quibus (ceu in aquis remiges) divagabantur. Cauda prominebat pro sua munitione exigua, se din longissimas setas divisa. Ex aqua palustri in fontanam coniectus paucis interiectis diebus vita excessit.

CAPUT V. De Tauro volante Brasiliensi, et ei congenere.

[Note: Maregr. Hist. Bras. l. 7. c. 2.] TAuri volantis, seu Scarabaei platycerotis quatuor sunt apud Brasilienses species, Enena incolae vocant.

Totius corpore in primo longitudo plus duorum digitorum Rhylandicor. crassities a. fere quatuor. Totum corpus splendide nigrum, sed pilis flavescentib. opertum, ita ut flavescens videatur. Sex habet pedes seu crura duos anterius versus, duos ad latera fere extensos directe, et duos post se extensos, nigros omnes splendidosque

[Illustration: ]

et superius raris pilis praeditos; in quolibet autem pede tres ungues, cum parvulo digito, qui quasi tertius unguis: suntque crura variis denticulis armata. Unius fere digiti intervallo a [Orig: à] capitis initio (quod minimum) sectio est corporis. Capitale cornu habet magnum, et in extremo sectum, nigrum et splendidum, unum pene digitum longum: oculos nigros eminentes et prope [Orig: propè] illos duos cirrhos extentos, singulos tribus apicib. qui in extremitatibus sunt fusci. Prima sectio corporis tricornis in summitate anteriori habens cornu protensum et paululum deorsum flexum, longitudine dentis humani: et intrinque ad latera unum, eiusdem magnitudinis. Alae eiusdem coloris cum toto corpore, pilosae ac durae. Posterior sectio corporis inferius multas habet divisuras. Prior sectio superne magis rufescit pilis, posterior autem magis flavescit.

Alter paulum diversus a [Orig: à] priori est. In toto corpore superiori obscure [Orig: obscurè] castanei seu nigricantis splendentis coloris, in infimo per totumcastanei coloris splendidi. Totius corporis longitudo, duor. et semis digitor. crassities circiter quatuor. Corporis anterior sectio, unum digitum longa. Caput parvum: oculi nigri splendentes, non tn. prominuli, ut in priori: proe [Orig: proè] oculos duos habet cirrhos ut prior: proxime caput cornu erectum et paululum versus posteriora reflexum semidigitum longum; et ad latera in sectione anteriori superius versus utrumque cornu crassum erectum, paulo [Orig: paulò] brevius [Orig: breviùs] et obtusius quam prius illud. Alas habet ut alter et corpus ita conformatum: Crura sex trib. iuncturis, et trib. digitis, et uno minimo pro quarto: media crurum pars inter secundam et tertiam iuncturam aculeis pyramidalib. munita: integra autem crura sunt hirsuta pilis castanei coloris, uti et circa os ac in sectione corporis.

Tertius, rarissimae est conformationis. Magnitudo illi eadem cum priobus; crasso et rotundo ventre: crura habet sex, singula duab. iuncturis constantia: anteriora autem quinque processus acutos quasi digitos habent, quib. terram fodiendo citissime [Orig: citissimè] sub eam se ingerunt. Alas habet duas striatas, et in prima sui corporis sectione eminentiam sellae formem, et ante illam foveam s. cavitatem subrotundam, avellanae maioris capacem, in qua magnus numerus fetuum vivorum visitur, coloris brunni et filamentis quibusdam in fovea annexorum, qui magnitudinem referebant semin. papaveris, sed Megascopio quilibet inditus magnitudinem ostendebat pisi, eratque omnib. numeris absolutus et cornutus utparens. Caput semilunaris fere figurae et compressum, cui cornu impositum, satis crassum et plus digito longum, erectum, sed in summitate paulum versus posteriora inclinatum. Pone cornu huius exortum, in quolibet latere oculus grani milii magnitud. rotundus, niger, splendens. Totum a. corpus, crura et alae sunt insignis splendentis coloris, ex nigro, viridi, et aureo mixti; estque totum subtilissimis pilis vestitum. Validissimus est, nam scatulae crassae a [Orig: à] me inclusus, ac latere cocto crasso imposito, nihilominus se semper exserebat, ut funiculis fuerit coercendus [Orig: coërcendus] . Hirci pene odorem de se fundit.

Quartus. Crura habet sex, quatuor in posteriore, et duo in anteriore sectione corporis: pedes desinunt in duo lunata cornicula: singulaque habent tenuius tenaculum. Anterior sectio digitum longa in cornua desinit duos et semis digitos longum, teres et paulum deorsum incurvatum, et duos habens veluti dentes versus posteriora. Inferius in antica parte corporis, sub exortu huius cornu, iungitur caput, parvum quidem sed et cornu habens sursum incurvatum, duos feredigitos longum, cum processu tripartito in ipso acumine. Oculos habet rotundos, nigros, splendentes semin. cannabini magnitudine, pone oculos a. duos processus coniformes, contortos, posterior sectio duos digitos est longa, atque alia crassis tecta, cum anterior sectio glabra et solida testa tegatur, quae et in cornu extenditur.

Tota a. anterior sectio cum cornib. capite et cruribus, atque in feriore ventre, nigri et splendentis est coloris, et superius sue longum cornu, versus

inferiora, villosis pilis, obscure flavis sive luteis vestitur, ita ut ad tactumholosericum referat. Iunctura ad caput quoque villosa; crura a. et infimus venter brevioribus vestitur pilis obscure [Orig: obscurè] flavis. Alex exteriores constant testa colore fructus olivar. cui obscure [Orig: obscurè] flavum admixtum, et variegantur sparsim punctulis fuscis. Cornua illa duo magna coniungere potest et illis aliquid tenere.

[Note: Maregr. Hist. Bras. l. 7. c. 10.] Congener Tauri volantis Brasiliensis, corpus habet bissectum, cuius anterior pars tertiam partem digiti longa, posterior paulo plus duob. digitis. Caput habet quasi quadratum et duos forcipes exsertos pro dentib. oculos magnosprominulosellypticos: duos cirrhos ante oculos, in exortu latiusculos, hinc angustiores plus duob. digitis longos, novem iuncturis constantes: crura sex, duo in anteriori sectione, quatuor in posteriori quodlibet duos digitos longum, trib. iuncturis constantes, pedes latiusculos, et in extremitate duos ungues aduncos. Anterior sectio ad latera desinit in quatuor acvuleos, testa nimirum qua tegitur: posterior quatuor habet alas tenues, duabus testaceis tectas. Totum corpusuperius obscure est flavescens, seu lignei coloris; caput, oculi, cirrhi, forcipes, crura, inferius corpus splendide nigra et venter praetereacana lanugine obductus.

[Note: Maregr. Hist. Brus. l. 7. c. 8.] Hisce Colophonem imponat Tambeiva, insectum testudinem terrestrem non male referens, mediocris avellanae magnitudine; alae, nimirum exteriores duae testaceae, figura ut clypeus testudinis: anterior sectio corporis testa coloris splendidi quasi aurum viridi colore tinctum transplenderet: in ambitu a. testae coloris est splendentis instar rubro tincti. Duo cornicula ad quodlibet latus oblique extensa. Crura habet sex nitentia ut aurum quod elegantissimo rubro transplendet. Corpus inferius eiusdem splendoris. Tarde incedit nec facile avolat.

[Note: Nieremb. Hist. Nat. Exot l. 13. c. 20.] Facit denique quorundam Scarabaeor. Indicor. mentionem Nierembergius; quorum cornua derasa, et in aqua sumpta, venerem mirifice [Orig: mirificè] excitare aiunt.

CAPUT VI. De Cantharide.

[Note: Nomen.] NOmen quod insectum istudapud Graecos habet, ap. Latinos quoque obtinuit. Variegata ketwnias2\ dicitur, quod [Orig: quòd] in modum testudinis compuncta, et variis maculis conspersa sit. Plinius omnes parvos scarabaeos vocat.

[Note: Descripito] Descriptiones in Differentiis adferemus. Qui paxu/lws2 eas describunt, alii vespae similem, sed corpore longiorem faciunt: alii vermem terrestrem, coloris viridis, auri colore superlucentem: nonnulli insectum oblongum parvum aurei coloris. Quidam denique animalculum parvum, varium, luteis lineis, quas in pennis transversas habet, promisso corpore, blattarum modo praepinguem.

[Note: Locus.] Occurrunt in Italia et aliis regionibus, in quibus frumentis, rosis, fraxinis, et oleastris insident. Nec tamen [Note: Aldr. Hist. Ins. l. 4. c. 4.] omnia ubique genera occurrunt. Nam in Belgio, et ultra eius ad Septentrionalem plagam provincias, ea quae in frumento inveniuntur, reperiri, Aldrovandus negat.

[Note: Victus.] Arborum foliis et fruticum quorundam floribus ut et frumento, victitant. Unde kanqari/dos s1ithfa/gou, Nicander meminit. Noctu in unum diem congregant, et mutuis auxiliis, formicar. instar, conservantur. Die per totum locum volare Vicnentius [Note: Aelia. H. A l. 9. c. 39.] prodidit. Ex putrescente humido et sicco, oriuntur, seu humore foliis insidente, in summis fraxini ramis, ficubus, pyris, pinis, populis, et Cynacantha. Ex erucis illarum arborum gigni, Aristoteles prodidit; et Plinius [Note: Generatio] expresse [Orig: expressè] . Cantharides nascuntur ex vermiculo in spongia. maxime [Orig: maximè] cynorhodi, quae fit in caule, sed fecundissime [Orig: fecundissimè] in fraxino: ceterae in alba rosa. [Note: Theopht. de Caus. plantar l. 5. c. 13.] Coeunt tamen et quidem tardo motu; generantque vermiculum. Perit ficus, si in ea prodierint. Olfactu picem liquidam referunt, gustu

Cedrum, ut Nicander prodidit. Calidissimae sunt et siccissimae. Ideo [Orig: Ideò] corpus adurunt, erodunt, et exulcerant.

[Note: Nocumentum. Cic. ad. Paetum l. 9.] Inter venena repountur, periisseque illis assumptis, Caium Carbonem, Pyrrhum, tertium ab eo qui cum [Note: Epist. Plin. H. N. l. 9. c. 4.] Romanis bellum gessit, Cossinum it. amicitia Neronis notum, proditur. Adde et Abbatem illum, cui scortillum, ut in amore detineret, condimentum pulvere cantharidum aspersum apposuerat, ut apud Paraeum habetur. Catoni denique Uticensi obiectae [Note: Plin. H. N. l. 29. c. 4.] sunt, ceu venenum vendidisset in auctione regia, quod eas sestertiis [Note: Galen. l. de Ther. ad Pison. de Tem. l. 3. c. 3 Nicand. in Alexiphar.] LX. addixerat. Largius si bibantur, vel diutius extra haereant, dolorem in visceribus qui ab ore ad penem extenditur excitant; vesicam ulcerant, penem et vicinas ei partes inflammant: sanguinis et carnis mictum; saepe [Orig: saepè] diarrhaeam, dysenteriam, syncopen, mentis alienationem etiam concitant. In oresapor picis sentitur. In capite quidam et pedibus venenum haerere iudicant: negant alii. Variis malum impugantur remediis. Lac humanum ab ubere sumptum, caprinum, bubulum, singulis horis exhibitum, clysteres ex iure pingui cum oleis emollientib. quos nitrum ex hydromeliite nonmale [Orig: nonmalè] erxcipiet. Oleum liliorum, amygdalinum recens ex ovo sorbili, Samium, oenanthinum, et [Note: Plin. H. N. l. 20. c. 13.] quam Lycus Neapolitanus pro antidoto posuit, portulaca, vehementer laudantur; Oleum vero [Orig: verò] cydoniorum [Note: Plin. H. N. l. 23. c. 2. et 4. l. 28. c. 10] certissima huius morbi Theriaca est. Nec fraudari sua laude debent, acetum scilliticum, terra samia, ltum Armenium, quod vi emplastica erosionem prohibet. His quidam theriacam et Mithridatium, quae tamen refrigerantibus et erosioni resistentib. doloremque levantib. castigari debent, adiciunt. Nec vomitionum obliviscendum est. Ideo a [Orig: à] Dioscoride imperantur.

[Note: Usus.] Circumspecte [Orig: Circumspectè] in Medicina adhibeantur necesse est. Vesicae enim ita sunt infestae, ut quidam, manu duntaxat detentas, sanguineam urinam prolicere credant. Motagnana certe cum alteri genuum applicatae fuissent, quinque sanguinis per urinam libras eduxisse sciribit. Caute [Orig: Cautè] agetur, si mensurae, medicamenti, et aegri habita fuerit ratio. Tria vel quatuor praebentur intus grana; exterius, maiore copia opus est. Calidiores aegerrime [Orig: aegerrimè] ferunt; destituti virib. aut viscerum scirrho affecti plane [Orig: planè] non. Ipsae [Note: Galen. l. de vict. vat. in acutis.] cantharides, abiectis alis, capite et cauda a [Orig: à] quibusdam exhibentur, quod et Hipocrat in usu. Audax qui has partes abiecto corpore adhibuti Medicus, mortis in uno et altero hydropico causa erat. Nonnullis tamen totis [Note: Galen l. 11. Med. simpl.] utuntur, quod et Galenus fecit. Alae reliquor. remedium. Unde Plinius. Alae medentur, quibus demptis letale est; nisi forte mutilatus sit locus. [Note: Plin. H. N. l. 11. c. 35.] De cetero, ad urinam ciendam, lichenes tollendos, verrucas, facici pustulas, scabiem, podagram, mensium suppressionem, feminarum sterilitatem, uteri strangulatus, quartanam, etc. adhibentur. Scapulis vel brachio appositae potenter urinam provocant. Excoriatorium lichenum Pamphili, quo Romae usus est, dum mentagra morbus grassaretur, Cantharidas recipit. In quartana telae aranearum involutae, de collo aegri suspenduntur. Reliqua in Aldrovando vide. Venerem excitare notorium est. In gravissima symptomata, et penis idstentiionem perpetuam incidunt, qui incautius propinatas hausere. Formulas passim apud Medicos invenies. Viperassi domi in vitreo vase alere volueris, cantharidibus ciba. Suffitu stercoris bubuli cum galbano, a [Orig: à] frugibus depelluntur.

[Note: Differentiae.] Moufet. in maiores et exiguas distinguit. [Note: Mouf. Theatri Insect: l. 1. c. 20.] Maiorum aliae sunt, ut verbis eius utar, oblongo corpore crassae, ex tritico collecte, ac Blattarum more pingues, variae aureis lineis, quas in pennis transversas obtinent (atque hae in medicina potissimae habentur) aliae minutiores, macilentae, latae, pilosae, interiores dictae; et ad medicos usus inutiliores. Maiorum quoque non omnes ex viridi radiantes videris, sed alias irem ex Xelampelino; inexplicabilis omnes splendoris, et colore

oculis gratissimo donatae. Parvum genus Cantharidum Thomas Decataeus primus mihi communicavit; forma nonnihil et mole dispares videntur; sed virtute Cantharide a et ortu consentiunt. Harum (scil. minorum) prima corpore, et capite oblongo est, et forcipato, oculis nigerrimis prominentibus, antennis longis atque nigris, alis circa medios lumbos extuberantibus, quae duobus punctis argenteis, et maculis paucis albis notantur: in Cicutaria herba per aestatem plerumque reperitur, pedes habet et crura, gracilia admodum atque longa, purpurascente minio ornata. Secunda eiusdem cum prima coloris est, nisi quod antennae oculique virides videntur. Caput huic exiguum, scapulae globosae, atque gibbosae. Tertiae caput et scapulae confunduntur, coloris aeruginosi, sed ocelluli picem referunt inigerrimam: alas habet capiti concolores, sed striis quibusdam aureis micantes: pedes item piceos et breves. Quarta tertiam aemulatur, sed herbaceo potius colore est, quam aeruginoso; alias [Orig: aliàs] praeter magnitudinem (quippe omnium minima est) non differt.

Aldrovandus quinque tabulis easdem repraesentat.

Primae tabulae primo loco depingitur Cantharis e [Orig: è] maximarum genere, colore viridi, atque aurum locente in rosa aperta.

Secundo prolixiori corpore, lineis luteis, in capite, pectore ac dorso, antennis longiusculis ac nodosis, luteis, ut etiam pedib. in rosa ex eruca nata, in qua et tertiam reperi rotundo corpore nigro et piloso, violarum speciem existimo.

Quarto ac quinto loco est Cantharis rotunda seu Viola nigra prona et supina, obscuris in vaginis punctis albicantibus et rarioribus, in alvi vero parte prona quatuor lineis parvis et albis eiusdem generis, et ea est, quae hanc sequitur, nisi quod punctula illa alba, quae in priori rariora erant, magis sint frequentia et conspicua.

Septimo loco est araneus, quem exactius [Orig: exactiùs] suo loco describemus.

Proxima huic cantharis oblonga capite ac pectore nigra, duabus antennis satis conspicuis, in extremitate pilulam habentibus, pedibus item nigris, vaginis rubro et nigro colora transversim maculatis.

Eadem sequenti pictura expansis alis ostenditur, ut alvus, quae tota rubra est, exacte [Orig: exactè] videri possit.

Decimo loco est Cantharis alia fusco colore, seu potius subcinereo ad obscurum tendente antennis longis.

Undecimo colore nigriore multo [Orig: multò] , antennis nonnihil nodosis et in fine obtusius.

Duodecimum locum negligenter Culex occupavit, longis alis et antennis, rubicundis pedibus.

Postremo est Cantharis tota viridis, et in vaginis colore mixto aureo, pedibus nigris.

Secundae tabulae prima est viridis, antennis longiusculis, e [Orig: è] mediocrium genere, oblongo corpore. Secunda onter minimas numeranda, tota caerulea. Tertia inter fabas reperta, praedicta paulo [Orig: paulò] maior, tenuibus antennis, lineis in vaginis transversalibus nigris, reliquo corpore nigro. Quarto et quinto numero notatur Scarabaeus xlwro/xrus1os, sive colore viridi in supina parte, qui soli expositus aureum fulgorem edit, ut in aliis quibusdam Cantharidibus, tamen inter Scarabaeorum genera referendus; forte erit Scarabaeus viridis Plinii, quem ait suo iucundo aspectu contuentium visumexacuere. Prona parte niger totus, antennis exiguis.

Sexta est Cantharis parva pectore nigro, antennisque exiguis, vaginis subaureis, recteque ob parvitatem describi nequit. Postrema e [Orig: è] Violarum, seu rotundarum Cantharidum specie, capite nigro et pectore, antennis longiusculis, vaginis rubris, pedibus in fine nonnihil divisis et rubris. Melancephalon appellavi.

In tertia tabula primo loco ostenditur Cantharis omnium minima caerulea. Secundo Longicolla dicta paulo [Orig: paulò] minor Vespa, toto corpore nigro, rostro seu collo protenso, cui utrinque duae insunt antennae.

Tertio minima colore aureo et viridi.

Quarto numero notata, est capite, antennis ac pedibus nigris, vaginis luteis, quibus sex nigra, rotundaque insunt punctula, bina superiori parte, qua [Orig: quâ] caput proxime [Orig: proximè] contingunt, reliqua in parte extrema versus alvum per transversum ex ordine posita. Hanc alia sequitur latiori corpore atro, capite et pedibus lutescentibus vanginis obscure [Orig: obscurè] , longiusculis antennis.

Sexto loco ponitur Musca viridis, antennis longis, inter Muscarum genera referenda.

Septimo et octavo duae exiguae, prior caerulea tota, altera cinerea.

Octava oblonga corpore, capite, pectore, antennis ac pedibus nigris; vaginis rubris.

Nonus numerus significat convolvulum, i(/pa Graecis Tagliadizzo vulgo apud Italos agricolas, corpore caeruleo, pedibus obscure [Orig: obscurè] lutescentiibus in vite repertum, ac folia eius depopulantem; nascitur hic ex ovis Bombicum, ovis similibus magnitudine, colore rubicundis, hic cum parere vult, multa cumulat, convolvitque folia (unde forte a [Orig: à] Latinis id nominis datum) atque in his sua ova reponit.

Sequens numerus aliam eius speciem caeruleam continet.

Duodecimus Cantharidem nigram duabus maculis fuscvis, nigris in vaginis distinctam. Minima et e [Orig: è] viridi aurea decima tertia est. Hanc sequitur nigra seemicirculis mineaceis in crustis insignita. Postrema mineacveis vaginis, sed nigro maculatis, pedib. antennis, ac capite nigris.

Quae in quarta tabula proponuntur, omnes fere [Orig: ferè] sunt cantnarides rotundae, violae dictae a [Orig: à] nobis nomine et idiomate Italico, e [Orig: è] quarum numero prima est lato corpore ac pedibus nigris, quos extendit in utraque latera cancri matini aut Paguri modo: capiten nigro, antennis eiusdem coloris longis in fine obtusis, vaginis rubris, quatuor maculis nigris rotundis aeque [Orig: aequè] a [Orig: à] se invicem [Orig: invícem] distantibus, quadratae figurae modo.

Secundo loco Culex idem, quem prima in tabula numero duodecimo exhibuimus, hunc eximere sumus veriti, ne notas numerorum atque ordinem depictorum interturbaremus, queadmodum et eum, qui hunc ex ordine succedit, numero undecimo primae tabulae delineatum et ibidem descriptum.

Sequuntur Coleoptera duo, quorum primum fuscum corpore, alterum viride, et usque adeo [Orig: adeò] exiguum, ut ad aliquod genus recte [Orig: rectè] referri non possit, nos inter Cantharides retulimus.

Sexto loco datur Viola colore rubra, maculis nigris insignita.

Septimo et octavo eadem, sed nigra utraque, quarum prior linea rubra cingitur.

Nona est ex praedictorum genere, rubro nigroque colore varia.

Alia decimo numero notatur rubra duobus punctis aspersa nigris.

Undecimo et duodecimo pectore sunt nigro albis punctis maculato, vaginis luteis, maculis nigris aspersis.

Quinta et ultima tabula quatuor continet violas, quarum prima est minima punctis albis ornata. Secunda magna, nigro et aureo varia, triangulo in lineas dissecto nigras, dorso pulchra. Tertianigra quinque aureis notis ornata. Ultima exigua cinnabari colore tincta.

Est et in India genus Teocuilin [Note: Nieremb. lib. 13. c. 17.] cantharidum parvarum, rubri capitis, pectoris smaragdini, et reliqui corporis fulvidi. Aiunt, leprae illitas, atque confricatas, mederi. Vivunt apud Hocitalpenses. Est autem Teocuilin vermis igneus, et ab igne aut urente natura [Orig: naturâ] impositum est insecto huic nomen.

CAPUT VII. De Bupreste, et Ipe.

[Note: Nomen.] QUem Ardoinus Buprestem vocat, [Note: Veget. veter. l. 3. c. 13.] is Vegetio, Vulpestris et Bulpestris, Silvatocio, Bustasaris, Bublistes, et Bubestis vocattur. Graecis bou/prhstis2, Nicandro bouda/kh, et bou/brwstis2, dicitur: quamquam forte [Orig: fortè] haec pro araneola illa ruberrima boves mordente sumi possit, quae devorata eadem cum Bupresti Symptomata inferat. Bupresti vero [Orig: verò] , nomen para\ to\ prh=s3ai ta\s2 bou\s2, quod boves rumpat; seu para\ to\ pi/mprasqai, quod incendat, impositumest. Primo [Orig: Primò] enim per summam acrimoniam intestina inflammantur, mox tumor, febris, et tympanites ingruunt: tandem membranis ruptis, crepunt pecudes mediae.

[Note: Descriptio] Difficulter describi potest. Nam et apud veteres altum de ea silentium. Scarabaeo longipedi similem, et in Italia raram scripsit duntaxat Plinius; in Lybia frequentem Lucianus. Ideo [Orig: Ideò] nondum se veram Buprestem reprerisse [Note: Aldrov. Hist. Insect. 4. c. 6.] reliquit Aldrovandus. At Pennius veram se in agro Heidelbergensi [Note: Moufet. Theatri Insect. l. 1. c. 19] invenisse gloriatur. Ex Cantharidum genere, esse dicit, quod et apud Galenum, Aetium [Orig: Aëtium] ,Aeginetam, Phavorinum et Avicennam habemus, sed oblongiore corpore. Elytrum exterius aurum imitatur. Caput est parvum, Os patulum, durum, robustum, forcipatum, dentatum: Oculi globosi et prominentes. Ex fronte duo oblonga et articulata cornua. Venter in longum productus. Bellonio in descriptione montis Athos, est bestiola aligera, Cantharidi similis, sed maior, colore flavo seu luteo. Visa et altera [Note: Moufet. l. c. p. 142.] Buprestis vera, corpore paulo [Orig: paulò] breviore, et circa ventrem latiore; cauda [Orig: caudâ] magis acuta; capite parvo, oculis prominentibus, ore hiatulo; et forcipito; elytra secundum longitudinem striata, colore saturata gramineo, ex auro splendente, ut Moufetus habet. Addit idem, crura pro corporis mole longiuscula tantum sex [Note: Grevin. de venenis, l. 2. c. 11.] habere, (male [Orig: malè] Grevinus et Mathiolus octo ponunt) eaque nigricantia; cornua prioris cornibus duplo minora et subtiliora, etc.

[Note: Locus.] Raro [Orig: Rarò] in Italia reperiri scripsit Plinius: frequentior tamen nunc.

[Note: Victus.] Vescitur muscis, erucis, lacertis, lumbricis, et aliis insectis. Araneum etiam interficit. Morticinia non tangit, et ubi se interfectis implevit, reliquum ad davernas trahit. Nitrosi [Note: Venenum.] est saporis, foetoris vix tolerandi. Tam exquisiti veneni, ut infectas contagio herbas, pecudes, si, depascantur, intereant. Intus sumptum, corporis tumor, flatuum inter cutem et carnem copia, labiorum livor, sapor in ore virosus insequuntur: ne de urinae suppressione, ventriculi et intestionorum dolore, quicquam dicam. Hinc bene [Orig: benè] capitis eius propinatores tenentur.

Remedio sunt, aphronitrum cum aqua; lac muliebre e [Orig: è] mammis affatim extractum; urina muliebris epota et vomitu reddita; pyrorum silvestrium omnia genera; quae tamen corpore tumido exhiberi non debent: Cantharidum alae et pedes, si quibusdam credimus. Reliqua apud [Note: Aelian. H. A. 6. c. 35. Remedium.] Dioscoridem vide. Bos vel equus si comederint, inflantur, stercora minutim et frequenter reddunt, et cibum aversantur. A cursu et venae in palato sectione remedium. Quidam oleumnaribus infundunt. Plura apud Aldrovandum habes.

Usum nihilominus [Orig: nihilominùs] in Medicina invenere, si Cantharidum instar praeparentur. Dioscorides eas super cribrum ferventi cinere torret, Galenus aceto macerat, Hippocrates capita, alas, et pedes abicit. Cum sevo hircino, septica [Orig: septicâ] vi, lichenas tollunt, ut Plinus prodidit. In desperatis mensibus, cum duplo ficus pulpae, ab Hippocrate supponitur; ne de uteri scirrho [Note: Galen l. 1. kata to/p. cap. 1.] et suffocatione, aut molae eiectione quicquam addam.

[Note: Differentiae] Quantum ad Differentias Moufetus duas Scaraboides describit, alteram ex auro virescentem, alteram ex flavo nigricantem. Illa priorimaior, alae externae auro saturato lineatim

ducto illitae, et pauxillo viridi (verba eius sunt) adumbratae: Inter lineas umbones concavi, eleganter sculpti, assurgunt. Alteram a [Orig: à] Iacobo Quickelbergio ex agro Viennensi accepit. Lonicerus, Cornarius, et Cordus propter foetoris magnitudinem Cimicem silvestrem pro Bupreste sumpserunt. Aldrovandus tres proponit. Prima in arvis deprehensa, rictu satis magno, coloris candidi, in interna parte serrato; supra cuius duo cornicula, quibus constat, aliud corpus habetur candidum similiter, in ipso rictu appendices illi quatuor breves, et pilosi, quibus videtur primum gustare cibum antequam in os sumat. Capite est obscure [Orig: obscurè] viridi, item dorso, et vaginis, quarum utraque maculam habet rotundam, albamque. Antennis longis. Lineam quam utraque vaginae, cum [Orig: cùm] in alvi medio coniunguntur, constituunt, aenei coloris, sub alis viridis, ut elegantiorem colorem vix intueri quispiam posset, pedibus longiusculis pilosis, colore non semper uno, sed prout soli obvertuntur, ita nunc colorem viridem, nunc aeneum referentibus, plus tamen aenei participantibus. Color qui supina est parte nullum colorem de se fundit: in parte prona [Orig: pronâ] omnia eleganter micare conspiciuntur. Secunda superiori similis, colore tamen differt, qui in toto (exceptis pedibus, qui flavi sunt) niger est, et haec quoque in arvis reperta. Tertia est Iacobi Grevini, quam quatuor pedibus ab utroque latere depinxit, colore viridi. Similem depinxit Matthiolus in suis ad Dioscoridem Commentariis. Sed cum ibidem eam non describat, dubito num eam velit esse Cantharidem, quibus in Medicina utendum est, an Buprestem.

Ips Plauto erst involvulus, Italis rusticis Tagliadizzo. Proprium eius in vitibus versari, easque ut et cornua arrodere. Hinc ab i)/ptw, id est bla/ptw noceo, nomen accepit. Qui Serpentis genus esse putant, ab Hermolao redarguuntur.

CAPUT VIII. De Cucuio.

INsectum Indis familiare Cucius, seu Coccoius, et ex Scarabaeorum genere esse videtur. Septuplo cicindela nostrate volante maior est, digiti minimi crassitudine, duarum unciarum [Note: Descriptio] longitudine. Haud pauci cervinos scarabaeos aequant. Vespertilionibus paulo [Orig: paulò] minores ex Petro [Note: Nieremb. H. N. 13. c. 3.] Martyre Nierembergius dixit. Corpus duodecim incisuris ornatur, ex cinereo [Note: Monfet. Theat. Insect. 1. c. 15.] parum nigricans. Caput est longum, cuius anteriori parti nigra superius quasi in medio, triangularis macula insidet; breves antennae; Oculi grandes, iuxta cornicula prominuli et nigri, prope os locantur; reliquum caput coloris est spadicei fere [Orig: ferè] , exceptis duob. clavis prope [Orig: propè] collum aureis, e [Orig: è] quibus radii splendentes, in volatu praesertim, atque alis expansis, insigni fulgore exeunt. Pedes sex nigri a [Orig: à] corpore exeunt. Elytra quibus alae teguntur, colore fere [Orig: ferè] castaneo videntur. Icones ex Moufeto apposui. Hic, a [Orig: à] Candido, pictore peritissimo, qui eas in Hispaniola et Virginia, observavit, accepit.

[Note: Lux.] Lucere noctu nemo dubitat: qua parte non convenit. Oculis duntaxat radiare quidam prodidere. Unde Moufeto kefalola/mpis2, dicitur. Quatuor lucidissima specula habere, Nierembergius; in oculorum sede duo, in ilibus sub vagina latentia duo: quae tunc ostendit, quando more scarabaei evaginatis tenuibus alis, aerem [Orig: aërem] captat. Navigatores oculis et clunibus eandem adscribunt. Alii visceribus et cuti ventris diaphanae. Nullum aliud olim Indis sive domi sive foris lumen. Noctu gradiuntur duobus ad pollicem pedis allegatis: gestant et manu unum, dum Utias, seu cuni culorum genus murem magnitudine superans, venantur. Tantum id, ut quivis in cubiculo legere, scribere, et necessaria peragere possit. Imminuitur, dum fatiscunt; post

mortem, evanescit. Quare vix credipotest, formari ex eo pastam, quae ad faciem et pectus attrita, lucere ea faciat. Candisio et Dudleio, cum ad Indiae littora appulissent, imposuisse Moufetus ex itinerariis Anglorum auctor est.

[Note: Captura.] Quomodo capiantur, et culices, quorum gratia [Orig: gratiâ] captura instituitur, captent, [Note: Nieremb. H. N. 13. c. 3] Nierembergius ex Martyre prodidit. Primo noctis crepusculo exit domo cucuiorum indigus, titonem manu gestat ignitum, tumulum unde queat a [Orig: à] cucuiis prospici, ascendit vicinum, elatis vocib. cucuium appellando, circumrotat titionem, cucuie, cucuie inclamitando, aerem [Orig: aërem] obtundit. Ad vocantis reboatum simplices putant nonnulli, cucuios, eo delectatos strepitu, convolare: veniunt namque properanti ac praecipiti accessu. Ego vero accurrere arbitror ad titionis fulgorem cucuios, quod ad lucem quamcumque agmina culicum advolent, quibus cucuii vescuntur in aere [Orig: aëre] ipso, uti cipselli et hirundines. En cucuiorum numerum optatum, titionem venator manu proicit. Titionem aliquando sequitur cucuius aliquis, et solo se dimittit: captu facilis tunc est: uti scarabaeum ambulantem vagina [Orig: vaginâ] clausa [Orig: clausâ] , licet viatorib. si quis eo indigeret, carpere. Negant alii hoc pacto solere capi cucuios, imo aiunt paratos habere venatores frondosos maxime [Orig: maximè] ramos aut latam lineam, quibus alto circumvolantem percutiunt cucuium, in terramque impellunt, ubi iacens torpescit, et capi se patitur; vel, ut alii dicunt, secuti volucris lapscum frondoso eodem ramo, vel linteo proiecto super eum, praedam assequuntur, Utcumque sit, venator venatore cucuio apprehenso, domum revertitur. Ostiolo domus clauso, praedam solvit. Totam circuit praecipite volatu domum quaeritando cucuius culices, sub lectis pensilibus, et circum facies dormientium, quas implere culices assueverunt. Custodum officio, ut quiescere queant inclusi, fungi videntur.

[Note: Moufet. l. c.] Sunt et aliae ibidem bestiolae, volantes quae noctu lucent, sed nostris multo [Orig: multò] maiores, et lucem etiam maiorem emittentes. Lucentenim adeo clare [Orig: clarè] , ut qui itinera constituunt, capitibus et pedibus, has cicindelas arte quadam pendulas vivas figant. Sic enim de longinquo oculis facile percipiuntur, et ideo rei veritatem ignorantes attonitos reddunt. Mulieres non alia luce ad negotia sua peragenda in aedibus noctu utuntur.

CAPUT IX. De Cicindela.

[Note: Nomen.] PLura hoc insectum tam apud Graecos quam [Orig: quàm] apud Latinos accepit [Note: Aldr. Hist. de Insectis 4. c. 8.] nomina. Graecis enim dicitur lampuri\s2, lampouri\s2, pugolampi\s2e et kis3olampi\s2. Aristoteli bo/struxos, Suidae purolampi\s2, Hesychio purgolampi\s2: vel potius pugolampi\s2, igni clunis et luciclunis. Aliis lamphdw\n, et s3pi/nthr metaphorice [Orig: metaphoricè] , mukh/tas2 Aristophanis quidam Cicindelas exponunt. Male fa/laina dicitur, ka/qaris2 vero [Orig: verò] vocabulum mari competit. Apud Latinos invenies appellari Cicindelam et Cincindelam, quod [Orig: quòd] candorem cieat, Noctilucam, Nitidulam, Noctuvigilam, Lucionem, Luculam, Luciolam, Flammidem, Venerem, (Levinus vetustissimus auctor, sic vocavit,) Lucernutam, Incendulam, ut ex Cicerone, Plinio, Scopa, Agricola, Varrone, Festo, Plauto, Scaligero, Turnebo, et aliis videre est.

[Note: Lucus.] Descriptionem in Differentiis vide. Nullibi in hieme apparent. Mensib. Aprilis, Maii, Iunii, et autumno, quo raro [Orig: rarò] volant, in pratis vesperi cernuntur. Plinius, ideo [Orig: ideò] , ante matura pabula aut post discessum conspicuas dixit.

[Note: Generatio Porta Phytogn, 6. c. 3.] De Generatione dissentium auctores. Baptista Porta e [Orig: è] rore nasci putat: apud Hesychium aliquid de stupa fru/gana legitur. Crediderim locum generationis [Note: Arist, H. A 5. c. 19.] innui. Arist. non volantes, ex erucis non magnis, densis, nigris, hirsutis procreariscripsit: ex his pennatas, oriri. [Note: Moufet. Theatri Insect, 1. c. 15.] An bo/struxos dicantur, et utrum hae ex pennatis oriantur, non facile [Orig: facilè] dixerim. Ephesius sane [Orig: sanè] Graecus, tou\s2 bostru/xous2 a [Orig: à] cicindelis prodire, et rusticis Ciccas ac Plat as vocari (Ricinos Niphus vertit) [Note: Scaliger. Ex. 191.] reliquit. Cardanus ex genere Crabronum oriri voluit. Primus Scaliger,

feminam cum suo mare in coitu deprehendit. Mas, ne contactus quidem destitit: postero die in meridie solutus obiit. Ab ea hora sub vesperam usque multa ova edidit foemella: quae intra viginti horas vivificata abiere. Idem Guil. Bruerus Anglus observavit, ut apud Moufetum habetur. In eo a [Orig: à] Scalig. erratum, que ova bene [Orig: benè] non observaverit. [Note: Merula obs. 3. c. 61.] Aristotelis opinioni Merula favet. Observavit ist vermes noctu splendentes pilosos, tam in foro Lebetiorum in fossis herbidis et aquis carentibus; que in lacunis circa Viglevanum, quod veteres Vergeminum appellabant. Diu in coitu haerere, solutas parere [Note: Arist. l. de gener. c. ult.] cito [Orig: citò] , Aristoteles, tradit.

Ad Naturam ipsarum pertinet, noctu lucere; quod tamen non omnibus competit. Mares n. in Vasconia, teste [Note: Sealig. Ex. 194. Moufet. l. 5.] Scalig. non lucent, sed feminae quae vermes. In Italia et agro Heydelbergensi feminae omnes sunt a)la/mpetoi mares lucigeri. Exit utrinque; a [Orig: à] lateribus et clunib. fulgor, si hient et efferantur: Compressis tota lux obscuratur. Fulgorem igni similem alarum compressu tegi, secumque [Note: Plin. H. N. 10. c. 28.] lucem et noctem habere, dixit Plin. Non ante crepusculum vespertinum conspici, hinc Plinio, stellantes volatus, et terrestres stellas, apud Politianum habemus. Innoxiae sunt: nec morsu nec punctione impetunt. Ad candelas frequenter et avide [Orig: avidè] advolare, prodidere nonnulli.

[Note: Usus.] Liquorem ex Cicindelis fieri posse, seu ipsis per se sumptis, seu cum ligno [Note: Aldrov. H. Insect. 4. c. t.] salicis putrido, felle canis et albumine ovi commistis, quinoctu resplendeat, do cuit Vitalis, et Cardanus: Quomodo destillari debeat, Weckerus et Mizaldus. Ridethaec Scaliger, et lucem hosce de caelo deductam, in materia, tamquam in triremem captivum remigem imponere, atque in ceteris habere velle videri, tam vere [Orig: verè] quam [Orig: quàm] facete, ait. Sane [Orig: Sanè] , bestiola mortua, aliquot post horis, pars illa albida, ac in tenebris splendens, lucem omnem amittit. Vitro lucido cum gramine inclusas impennes, lucem per duodecem dies de se largiri, si recens semper iniciatur gramen, ipsae libero fruantur aere [Orig: aëre] , concedere Moufetus videtur. Sed illam fatiscentibus imminui, mortuis plane [Orig: planè] evanescere addit. Quid Ardenus Anglus fecerit, apud eundem vide.

[Note: Differctig.] Duplices sunt, pennatae nempe, et impennes: quarum istae, adeo [Orig: adeò] clarum noctu splendorem emittunt, ut ad illum maiusculae literae legi possint. Utrasque in Masculos et Foemellas Moufetus [Note: Moufet. Theatri Insect. i. c 13] distinguit. Masculus (verba eius sunt) animalculum est pusillum, volucre, quatuor alis, quarum exteriores coriaceae, interiores membraneae, colore argenteo, translucidae. Corpore est oblongo parum compresso et latiusculo, quinque incisuris praedito, ut pro lubitu extendi et contrahi possit. Corpus extensum, alis longius videtur; contractum brevius: Caput latum, fuscum, compressum ad cuculli formam sabricatum. Cornicula duo e [Orig: è] media fronte tamquam ex uno centro exeunt, iuxta quae anterius caput parum extuberat. Non procul ab antennarum exortu minutissimus utrinque globulus niger apparet, Gagatis splendore nitidus, qui oculorum vicem supplet.

Caput collo corporique brevissimo coniunctum est, colore ex fusco nigricante: pedes sex pectori iuxta caput affixi, quorum posteriores et crura, iuxta subluteo sunt colore, reliquae pedum partesnigricant. Tardius et greslu quasi composito proreptat; pectus parum extuberat; corpus iuxta incisuras albicat, iuxta caudam duas habet maculas; utrinque unam, ad lunae crescentis formam: ex quibus noctu splendor emicat pellucidus, sulpuris accensi aemulus, ut scintillas lucidissimas per aerem [Orig: aêrem] volare crederes: hic [Orig: hîc] numquam in Anglia apparet, vel saltem si hic degat, non tamen lucet. Cicindela Europaea femina, tardigradum est animalculum, alis carens, duos plerumque digitos transversos longa, (licet in Vasconia longe [Orig: longè] maiores longioresque, luctartas ibidem dictas vidit Iosephus Scaliger) erucae magnitudinis mediocris, cui fere [Orig: ferè] est similis.

Caput illi parvum, compressum, durum, nigrum, oblongum, et os versus acuminatum: e [Orig: è] cuius extremitate duae exeunt antennae, breves nigrae. Sex habet pedes, parvos, nigros, tribus articulis distinctos, iuxta caput, erucarum fere [Orig: ferè] modo. Corpus oblongum crassiusculum, taeniae instar compressum, duodecim incisuris profundioribus praeditum, praeter collum que pro arbitrio nunc exserit, nunc lacessita retrahit et abscondit: partes intermediae nigri cantium laminarum sese in gressu elevantium faciem obtinent. Per dorsum linea admodum exilis et parum candicans a [Orig: à] capite ad caudam usque decurrit. Latera ventris ex xelampelino suave rubent. Cauda atque venter iuxta caudam albicant. Uropygium tamen ipsum nigrum est. Cuius benefi cio et nisu sese attollens arenatim repit, et fur culis inde enatis sese pendulam affigit, sub hoc Uropygio excrementum ab alvo reddit subviscidum et filosum, mellis aemulum, quod caudae furculis ad os reductum, denuo [Orig: denuò] absorbet, staminaque exinde retrocedens fingere videtur lentoris prodiga, quae secunde devorat, eorumque revomitione et resorbitione sese sustentat. Partes albae in tenebris mirabill splendore fulgent, et stellas quasdam terresbres repraesentant: adeo [Orig: adeò] ut cum lucernis lunaque de lumine certare videantur. Hoc observatione dignum; clarissimum istum splendorem una cum spiritu vitali prorsus evanescere, ubi ergo [Orig: ergò] perpetua illa lux, de qua [Orig: quâ] nonnulli putidi Paraphysici tam inepte [Orig: ineptè] imprudenterque garriunt? In arvis saepius [Orig: saepiùs] pennatas, quandoque verÖ intra opidorum maenia per plateas volitantes vidimus.

[Note: Aldrovand. Hist. Insect. 4. c. 8.] Aldrovandus quoque aliquot species nobis exhibuit, de quibus ita loquitur. Insectum hoc, quod prima [Orig: primâ] tabula [Orig: tabulâ] Erucae fere [Orig: ferè] simile, in sepium fovea repertum Lampyridem a)/pteron esse iudico, cum, et ipsum proprio suo lumine in fovea latens noctu proditum fuerit, tineae est instar compressum, pollicem fere [Orig: ferè] longum, sex pedibus anteriori parte instructum, nullis posteriore. Capitulum nigrum quatuor cirris tamquam corniculis Limacis instar munitum collo albo, quod ad libitum modo exserebat, modo contrahebat, praesertim lacessitum sub primae incisurae lamellam tamquam galeam caput contegentem. Compactum enim est segmentis duodecim, sibi mutuo imbricatim succedentibus, ac se subeuntibus laminarum instar dorso aequalibus, ac compressis nigris, quae tamen singula ad latera puncto utrique notata purpureo. Pedibus, inquam, senis oblongiusculis, et trium articulorum: stans, et caudam trahens dracunculi quodammodo speciem praebet. Cum vero [Orig: verò] his pedibus anticis progreditur, caudam sub ventrem inflectens et antrorsum complicans postica parte arcuatim repit. Nam et cauda pedum eorum vicem subit, qui in posteriori parte in veris Erucis exsistunt. Hanc enim candidam, et tricuspidem promit, qua posticam corporis partem inter serpendum sustinet, et cuilibet reiut aciculae affixae adhaerescit pendula. Prima et antica segmina longiora sunt, breviora vero versus caudam vergentia, et medio latissimum corpus paulatim n caudae penicillatum mucronem attenuatur. Alvo extrema egerit excrementum quoddam lentum, accerae in modum fulvum, quod ipsum nonnumquam cauda ad os adducta in circulum ceu vertitur, contractum oriadmovet, quo tamen etiam similem liquorem vomere videtur, ac veluti filo facto, retrocedit, illud diducit, ac protrahit lentore sequax, deinde denuo absorbet. Parte prona modice [Orig: modicè] nigrescens diluta purpura qualis Persici florum est, admixta variat. Qui purpureus huic est macularum color, in quibusdam magis lutescit. Iulius Scaliger in Vasconia sine alis Cicindelas esse scribit, Erucae maioris quantitate, crassiores, ventricosas, Lucrambam ibi vocari. Ex harum grege ea forte erit quam secunda tabella pronam, et supinam ostendo, una cum Lampyride alata.

CAPUT X. De Blattis.

[Note: Nomen. Aldrov. H. Ins. 4. c. 9.] BLattarum nomine, non tantum vermes quae in auribus et alvearibus nascuntur, Phalaenae dictae veniunt: sed et p. grani in ilice humili nascentes vermes; nec non farinarii. His illi intelliguntur, quos s3i/lfas2, et ti/lfas2 Graeci, Itali Platellas aut Bucaroni vocavere. Nec audiendus est Hermolaus, qui karo/bous2 et prarokouri/das2, blattas vertit.

[Note: Descriptio et alia.] Insectum est lucifugum, scarabeo simile, sed elytro carens. Plura in Differentiis occurrunt. De Ortu non constat. Alii ex vermibus et erucis [Note: Cardan. 1. de ven. c. 7. Arist. H. A. 8. c. 17. Plin. H. N. 11. c. 28.] provenire credunt: quidam, ut Cardnus exligno. Omnes senectutem exuere, Aristoteles et Plinius testantur. Mares maiores, et omnes alati esse creduntur: feminae ventricosae, et alis destitui.

[Note: Usus.] Faciunt contra surditatem et aurium dolorem, si duodecem alis abiectis, in vini veteris et mellis ana uncia una semis, cum malicorio uno, pomi succi sefquiacyatho, coquantur; post terantur, et tritis unguentum Syriacum, pix liquida, et sucus e [Orig: è] quatuor cepis expressus, adiciantur. [Note: Galem. med. sec. loca. l. 3.] Fugantur herba [Orig: herbâ] blattaria dicta [Orig: dictâ] ; vervecis recenter mactati ventriculo, ex consilio Diophanis, si is in loco in quo versantur, deponatur; oleo denique spicae, si eo inungantur: et hoc laudatissimum est.

[Note: Differentiae Mouset. Insect. i. c. 18.] Tres Blattarum sunt species, Mollis, molendinaria, et foetida, cui Pervanam addere possumus. Mollium, mares omnes alati, et minores: feminae, magis ventricosae, et alis destitutae. Caputhabent parvum, unde duo cornicula, praelonga, et in quamcumque partem mobilia exeunt. Pectus una [Orig: unà] cumscapulis orbiculare, cum septem incisuris. Alae corpori concolores: Cauda bifurca et forpiculata: pedes sex. Visa Petropoli in templo, vulgari sextuplo maior, sanguinem venantibus eliciens. Visae et in Philippo navi a [Orig: à] Draco capta, molliores nostris, coloreque magis fusco. Cursu [Note: Arist. H.A. 8. c. 17.] omnes valent: et struthiocameli instar, currunt magis quam [Orig: quàm] volant. Latrinarum et balneorum incolae. In oleo decoctas, verrucis efficaciter illiniri, experientia testatur. *sitofa/gous2 dixere quidam, quod [Orig: quòd] farina vescantur. Dioscorides en a)rtokopei/ois2 e(uris1kome/nas2 dixit. Molendinaria, Graecis muloiko\s2, muliko\s2, mulabri/s2, mulari\s2, et a)rtokopei/wn, [Note: Plin. H. N. 11. c. 28. Moufet. l. c. p. 138.] ita a [Orig: à] Moufeto describitur. Feminam, nifallor, vidi, quia alis caruit: vulgari illa molli longiorem, crassiorem, et cum maiore splendore nigriorem, osforcipatum illi, parvum, quasi sub ventre positum, antennas habet primae similes, oculos item exiguos concavos, vel potius oculorum signa atque vestigia. Pectori pene [Orig: penè] quadrangulari quatuor primi pedes affiguntur, posteriores ventri: supra scapulas alarum quasi rudimenta conspiciuntur, alae tamen dici non debent; corpus reliquum crassiusculum, varie [Orig: variè] orbiculis incisum, quos si a [Orig: à] latere intuearis serram referunt. Caudae apex et furca utrinque una innascens, ad tridentis formam accedunt; stabulantur istae Blattae in locis tepidioribus, pistrinis et vaporariis. Vix magna in fame lucem ferunt: vel si victus quaerendigratia in apricum procedere coguntur, celeri cursu ad tenebras recurrunt, vel pulvere sese tegentes, venatores fallunt.

*mulwkri\s2 Polluci est insectum, magnitudine Cicadae, colore exalibdo, quod farina in moletrinis vescitur. *si/lfhn appellatum, Stephanus addit.

Foetida, Graecis s3i/lfh bde/a et bde/ous3a dicitur. Plinius, acuta clune facit: recentioribus scarabaeos pillulares, abscisla cauda, graphice [Orig: graphicè] repraesentat. Nigerrima est, a)/pteros, etsi alatam et elytro tectam crederes, ore bifurco, cruribus longiusculis et gracilibus. Nocte lentissimo gradu proreptat: prosundis in cellis habitat: lucem fugit, et foetore universam viciniam inficit. Vix sane [Orig: sanè] marem in hoc genere alatum inveneris. A quibusdam cum Cimice confunditur. Datur et alia cius species in Hungaria, Gryllo similis. In aggeribus et apricis invenitur.

Dirum quid dum volat strepit. Hieme lucis socia, quam fugit aestate. Tempore pestis, ceu arcanum gestatur, imo [Orig: imò] a [Orig: à] quibus dam deglutitur. Frequentiores, ubi vina generosa nascuntur, invenias. Pinguitudinem, si caput avellatur, cum rosaceo tritam, aurib. mirifice [Orig: mirificè] prodesse, scribit Galenus: sed lanam paulo [Orig: paulò] post extrahendam; cum pisselaeo ulcera sanaretraditur. Poruane, Aranets dictae, gryllorum sunt magnitudine, et gregatim nactu volitant, omnem fere [Orig: ferè] mollem supellectilem ambedentes. Melius forte [Orig: fortè] inter gryllos recensueris. Aldrovandus unam, pronam et supinam, colore fusco; pedibus tamen et antennis paulo [Orig: paulò] plus rubentibus, quam corpus reliquum.

CAPUT XI. De Forficula.

[Note: Moufe??? Theatri Ins. 1. c. 27.] ARnoldi Forficula, Latinis recentioribus Auricularia, Priscis Mordella dicitur. Niphus Velliculam appellat a [Orig: à] Vellicando. Gallis Aureilliez vel Perceaureille, Germanis Ohrenwurm. Belgis Orenvuetel. Anglis Earevvig. Hadrianus Iunius Fullonem esse existimat, quum tamen a [Orig: à] Scarabaei forma multum differat. Anhaec Graecorum o)rs1oda/knh? Sane et ortus ratio, et morsus conspirant; nam et haec generatur in caulibus herbarum fistulosis (utpote [Orig: utpotè] Pastinacae silvestris, Angelicae, Ferulae) et in Brassica frequens conspicitur. Boreales Angli obsceno nomine Tuvichballok nominant, quasi Scortimordium vocaveris, vel o)xeo/da/knhn; nam ubicumque rugosam plicatamque cutem invenerit, vel ore mordendo, vel cauda bifurca stringendo, maximum dolorem excitat, quod semel nobis pueris accidit inquit Pennius.

In duas auriculariae species incidimus; uttaque volucris erat, contra multorum opinionem. Nam si eas in loco aliquo tabulave inclusas, scyrpo huc et illuc repuleris quod Illustrissimus Knivettus Pennium docuit, expansis continuo alis, quae sub elytris conduntur, avolat. Sed diligenter cavendum, ne festuca aut scyrpo durius prematur, aut vulneretur; tunc enim si velit maxime, avolare minime [Orig: minimè] possit. Vulgatior corpore spadiceo cernitur. Antennae, pedes, caudaque forficularia, flavesunt. Altera (quae in Anglia [Orig: Angliâ] rarior et semel atque iterum duntaxat a [Orig: à] nobis visa) vulgatiore maior est, corpore nigricantiore, collum, argenteus quidam torques adornat: extrema elytra subpuniceum referunt colorem; os forcipatum habet et flavum. In dorso utrinque iuxta latera quinque maculae suflavae oriuntur, caudae furca brevis est et nigra, qua versus caput sublata per aerem [Orig: aërem] irata provolat.

Reperiuntur saepe [Orig: saepè] in Brassicis et ferulaceis arboribus, ulmique foliorum tuberculis. Exvermibus in caulibus ortis generantur: pellem quotannis veterem exuunt, qua [Orig: quâ] spoliatae niveae videntur. Sed cum aetate renascitur pristinoque colore imbuitur. Anglicae mulieres maximo eas odio habent ob garyophillati flores depastos, atque exesos, insidiasque struunt hoc modo: extimis areis bacillo in terram defixo ungulas bovinas, suillas, vel veteramenta cava supponunt pannis vel stramine leviter infarcta: quae dum per noctem (pluviae vitandae animo, et tegumenti causa) Forficulae intraverint, mane [Orig: manè] veteramentis subito ablatis atque excussis, magnus earum numerus [Note: Breviar. 1. cap. 25.] excidit, atque ita pedibus contritae diem obeunt. Arnoldus eas in oleo communi vel flammulae coqui consulit: eoque convulsorum arterias, tam in temporibus quam carpo inungi, ut febris convulsionis medela inducatur. Iosephus Michaelis Halus, Medicus non incelebris, magnum earum numerum colligere solebat, ac in vitro arctissime clauso per balneum in pulverem tenuissimum redigere. Tunc urinae leporis tantum admiscebat, ut in aurem infundi mane [Orig: manè] vesperique possit. Arcanum hoc esse in surditate pellenda saepius protestabatur Pennio. Alii pulverem cum oleo garyophilli miscent, atque

adhibent ut supra. Gallinago minor (Snite ab Anglis dicitur) et gallinae, auriculariis vescuntur: maximumque harum omnium numerum in ventriculis earum reperisse, mesat memini.

CAP. XII. De Scorpio, Formica, et Pediculis alatis.

[Note: Moufet. Theatri Ins. 1. c. 28. Pausan. in Baeot. Ael. H. A. 16 c. 42. et 43. Strabo l. 15. Nicander in Theriaca.] SCorpiones alatos dari, negavit Aristoteles, Apollodorus teste Plinio, Pausanias, Nicander, Aelianus et Strabo asse ruere. Sane homo Phryx alatum in Ioniam attulit. Psylli eosdem in Italiam importare conati sunt. Latinis Nepales quasi nepae alatae dici possent. Colore sunt melleo, unde meli/xlwroi dicuntur. Flammeos Aelianus facit. Summae caudae niger nodus est, duplici praeditus aculeo. Septinodem Strabo facit. Alae locustae Malaci similes. Magnitudo vulgaris. Reperiuntur [Note: Plin. H. N. 11. c. 15.] in India apud Prasios, in Aegypto, Palimbrotae, etc. Intra Siculi caeli regionem non vivunt: in Italia sunt innocui. In Ioniam allatos supra diximus. Communis his cum impennibus generatio: venenum calidum est. [Note: Aelian. H. A. 8. c. 13.] Lacertas, araneos, et omne genus scrpentum enecant. Suo vulneri applicati medentur: et si exusti nidor ad alios scorpios pervenerit, aedib. exigit.

[Note: Aristot. de partib. animal. l, 1.] De Formicts alatis, quae Aristoteli, ut Moufetus vult i/ppomu/rmhkes2 et ppei=s2, haec pauca adicimus. nempe nu/mfas2 et s1e/rfous2 quibus dam appelari: vulgarib. corpore et lacertis esse maiores, et inter nigrum furvumque medias: quatuor alas argento perlitas, externas maiores et longiores toto corpore; internas duplo minores habere. Quae de Indicis, vulpib. non minorib. auri indefessis custodibus, et quarum pelles quasi pantherinas se vidisse Onesicritus scribit; et cornua Erythris in aede Herculis miraculo fuisse, Plin. produntur, mendacia sunt. Plura capite de formicis vide.

[Note: Moufetus Theatri i. c. 28.] De Pediculis alatis ista habet Moufetus. Agatharchides auctor est, a [Orig: à] maris rubri incolis non multum distare Acridophagos, sive locustarum esores, quae quidem gensstaturae aliis brevioris, aspectu macilens, ac supra modum nigra. Sub aequinoctium vernum, quando apud Italos Africi et Zephyri spirant, ex loco quo dam incognito, ineffabilis magnarum locustarum multitudo una cum illis ventis ad ipsos provehitur, quae ab avib. volandi facultate parum, at corpore longe [Orig: longè] differunt. Ab hoc animalium genere toto tempore nutriuntur, iis salitis atque alio modo paratis vescentes. Venantura. ipsas fumo ex aere in terram deicientes atque hi agilitate quidem et velocitate pedum pollere dicuntur. Sed quum valde [Orig: valdè] siccum nutrimentum capitant ultra quadragesimum annum vitam minime [Orig: minimè] producunt, imo [Orig: imò] vita sane [Orig: sanè] miseriorem mortem obeunt. Siquidem appropinquante senectute, eorum corporib. alata quaedam pediculorum genera innascuntur, figura [Orig: figurâ] quidem caninis muscis similium, sed alioquin minorum. Incipiunt a [Orig: à] pectore ac ventre, brevique quiversam faciei cutem depascuntur. Atque horum alii scabiosoum instar afficiuntur, deinde semetipsos graviter dilacerant, tandemque morbo consistente, necnon cum bestiolarum exortu tenuibus effusis humoribus, intolerabiles cruciatus subire miseri coguntur: sicque; vel ob sucos, vel ob alimentum, vel ob aeris pravitatem intereunt.