HISTORIAE NATURALIS De Piscibus LIBER IV. De Piscibus Exoticis.

TITULUS I. De Piscibus squamosis.

CAPUT I. De Taiasica, Paru, Pira-Acangata, et Acarauna.

POterant quidem et isti, quos hoc libro trademus pisces, ad sua genera in praeteritis referri: verum [Orig: verùm] cum tarde [Orig: tardè] nimis ipsorum descriptiones et icones in manus nostras pervenerint, coacti sumus eos peculiari libello includere.

[Note: TAB. XXII. 1. 2. Marcgrav. Hist. Brasil. lib. 4. c. 2.] Taiasica itaque prout Brasiliensibus vocatur: piscis est octo aut novem digitos longus, corpore obterete et pyramidali, extenuatur enim versus caudam. Caput est illi grossiusculum et compressum: Oculi eminentes et nigri, circello aureo: os edentulum. Sex habent pinnas; nimirum sub qualibet branchia unam oblongam, sub his in medio inferius unam breviorem: unam in medio dorso, laiam longiorem versus postremam dorsi partem, et e [Orig: è] regione huius unam in infimo corpore: semptima est cauda; oblonga et in exitu rotundata. Tegitur squamulis parvis, coloris hyalini pallidi, maculis variis fuscis vermiculatis variegatus per totum, exceptis pinnis postbranchialibus et infimo ventre, quae ex pallido subflavescunt. Cauda est undata fusco. Later in arena absconditus; ideoque capitur pedibus, eos ponendo super arenam ubi latet.

Coctus atque assatus bene sapit et convenit cum Hollandorum Post, est enim carne albissima et friabili.

RARV, Piscis est latus et subrotundus, verum haud crassus, novem aut decem digitos longus ab ore ad pinnam caudae quae duos et semis digitos longa et totidem lata: latitudo piscis septem digitorum. Pinnas obtinet sex: duas magnas ac latas duos circiter ditos; unam in dorso, alteram in ventre, quae utrobique ad caudam extenduntur; habetque quaevis pinna in fine prominentiam instar funiculi, ea videlicet, quae in dorso quinque digitos, quae in ventre tres digitos longam. Post branchias in quol bet latere etiam pinna est duos digitos longa, unum lata; et duas in inferi ri ventre sub his, duos digitos longas, angustissimas. Capite est parvo, ore elato, angusto, minutissimis dentibus albi coloris; oculis conspicuis, flavo circulo circumdatis. Totum corpus vestitur squamis me diocribus, quarum dimidius numerus niger est, dimidius autem flavescit, ita ut lunulas flavas in nigricante corpore gestare videtur. Circa branchias flavedo est, et in initio pinnarum, post aures macula flava in qualibet.

Piscis est edulis.

PIRA ACANGATA, id est, piscis duro capite: Percae mediae magnitudine, septem aut octo pedes longus, ore haud amplo, oculis nigris, circello nigricante aureo et ruffo colore mixto. Pinnas habet sex et septimam pro cauda: duas postbranchiales, duas in infimo ventre iunctas, unam versus posteriora in ventre, et unam per totius do si longitudinem usque ad caudam extensam et erectam, firmis spinis suffultam quam in vaginam recondere potest. Pinna caudaefurcata. Tegitur squamulis argenteis, aureo et igneo colore transplendente, praesertim in dorso: in ventre in argenteo thalassinus color translucet.

Pinna dorsi argentea transplendens et maculis fuscis insignita. Pinnae laterales albae, quae in ventre caerulescentes. Caudaequoque pinna in extremitate caerulescit. Es tedulis.

ACARAUNA, Piscis magnitudine exaequat Paru, sed non est ita latus, et squamulas habet nigricantis coloris. Cauda est bifida, pinna tres digitos longa, duos lata. Pene utramque branchiam etiam pinnam habet, inferius in antica parte duas angustas. Per totum dorsum et per ventrem etiam pennam utrobique extensam, acutam, continuam, in postica parte corporis circiter unum digitum latam. Os parvum, angustum, denticulis minutissimis. Oculi haud magni. In utroque latere prope caudam acutissimum habet aculeum; quos in latera potest recondere et evaginare et alios pisces laedere: quilibet aculeus fere [Orig: ferè] digitum longus osse piscino constans.

Piscis est edulis.

CAPUT II. De Guaperua, Piranema, et Acarapucu.

[Note: TAB. XXXII. 3. Marograv. Hist. Brasil. lib. 4. c. 2.] GVAPERVA Brasiliensibus. Piscis est corpore lato et compresso, quatuor digitos longo, tres lato, ubi latissimus. Ore parvulo, denticulis minimis. Pinnas habet sex: post quamlibet branchiam unam, parallelogrammi figura: in infimo ventre duas oblongas: in dorso et inferiore ventre extremo longam ac latam, quae in acumen desinunt, subulae figura. Cauda quadrata seu potius parallelogramma, unum digitum longa, duas tertias digiti lata. Tegitur squamulis coloris nigri, splendentis instar bombycini, quarum orae (non omnium sed quarundem) fimbrias flavas habent instar semilunularum. Pinnae sunt nigrae, Circa os linea crassa purpurei est coloris, et illi perpendiculoriter altera supposita Corpus tres lineaelatae ambiunt, quarum duae per latus et posticas pinnas extenduntur. Caudam etiam talis secat linea et eiusdem coloris; una pro fimbria ipsi est oculorum pupilla [Orig: pupillâ] nigra, circulo aureo.

PRANEMA, Piscis mediocris Capionis seu Percae magnitudine; novem, decem aut undecim digitos longus; latus, ubi maxime, tres digitos aut paulo amplius, Os habet amplum, subrotundum, edentulum quidem, sed acutissimis prominentiis asperum: oculos magnos instar solidi Hollandici, pupilla crystallina, circulo aureo splendente, qui superius ad dimidiam partem coloris est miniati. Branchias habet admodum amplas. Pone has in quolibet latere pinnae digitum quidem longae sed haud latae, et subter has in ventre duae sibi propinquae duos digitos longae et sesquidigitum latae, triangulares, spinis suffultae. Aventris medietate ad caudae exortum usque pinna protenditur tres et semis digitum longa, unum lata, itidem spinis intertexta, quam abscondere fere potest in rima ad hoc comparata: per universum dorsum ab occipitis fine ad exortum caudae pinna extenditur quinque digitos longa, paulum plus digitum lata, tenui membrana constans, duabus et viginti spinis intertexta, quam erigere atque deprimere et fere abscondere porest in rima. Cauda quae a [Orig: à] corpore protenditur sesquidigitum est longa, unum lata, pinnam habet tres et semis digitos latam, et plusquam sesquidigitum longam. Calor totius piscis est argenteus laccatus lacca florentina. Squamulas habet minutulas quasi triangulares: in ventre plus albicat, seu argenteo minus laccae intermixtum cernitur.

Capitur in mari et boni est saporis, edulis.

ACARAPUCV, fluviatilis piscis, in sesquipedalem longitudinem excrescit, ubi latissimus quatuor aut quinque digitorum. Os acuminatum

[Illustration:

Taiasica.

[Illustration:

Paru.

[Illustration:

Guaperua.

[Illustration:

Pudiano. Vermellio.

[Illustration:

Pudiano Verde.

[Illustration:

Iurvucapeba. Itaiara.

[Illustration:

Iaguaraca.

[Illustration:

Carauna.

[Illustration:

Guatucupa luba.

[Illustration:

Tamoata.

[Illustration:

Acara Pinima.

[Illustration:

Pirapixanga.

circiter duos digitos longum, haud amplum, labia abscondere et contrahere porest ut solum hiatus appareat, nullos habet dentes. Oculi magni, pupilla nigra splendente, circulo ex albo et fusco mixto. Pinnas habet septem: unam per dorsi longitudinem ad caudam fere extensam, non latam, quam erigere et spinis sustentare, atque recondere potest: postbranchiales duas, totidem in infimo ventre, unam post anum: Septimam pro cauda, furcatam quatuor aut quinque digitos longam. Totus splendet squamis argenteis minoribus: in dorso tamen aliquid aurei admixtum: et in quolibet latere sex oblongae maculae caeruleae rufescentes, non ita conspicuae. Pinna dorsi et canda dilute [Orig: dilutè] cinerei sunt coloris, ut et laterales: duae in infimo ventre flavescunt paulum, ut et ea quae prope anum. Edulis est.

CAPUT III. De Pudiano vermelho, Pudiano verde, et Iurvucapeba.

[Note: TAB. XXXII. 4. 5. 6. Marcgrav. Hist. Brasil. lib. 4. c. 3.] PUDIANO Vermelho vulgo, sed rectius Bodiano: Brasiliensibus Aipimixira, et Tetimixira, Piscis mediocris Percae magnitudine. Latitudo corporis, ubi maxima, duorum digitorum prope caudam unius aut paulo plus. Corporis fere aequalis latitudo est. Caput parvum, os acutum, superius in anteriori parte tres denticuli acuti, minimi, inferius item, et versus interiora in utraque mandibula alii minimi denticuli. Oculos habet paululum eminentes, pupilla nigra, exteriori albo, hinc flavo circulo. Pinnas habet septem: nimirum duas plus digito longas, haud latas, post branchias in utroque latere unam: sub his duas iunctas in ventre: aliam in ventre versus caudam duos digitos longam, se cundum longitudinem adnatam: unam item talem in dorso, tres et semis digitos longam: et septimam pro cauda, q est quadrata, digitum longa et lata. Tegitur piscis squamis subcilibus, ita arcte [Orig: arctè] complicatis, ut ad tactum glaber esse videatur. Color totius corporis flavus cum aureo mixtus. Summitas autem capitis et totum dorsum ad media utrimque latera, et fere usque ad finem dorsalis pinnae purpurei est coloris egregii cum lacca mixti: extrema ora pinnae maioris in ventre versus caudam etiam purpurascit ut et Pinnae illi iunctae totaliter: reliquae pinnae flavae cum aureo colore mixtae, ut et totum reliquum corpus. Pars u tima pinnae maioris in dorso etiam flava ut et cauda. Piscis est edulis.

Pudiano Verde Lusitanis. Piscis oblongus, nimirum decem digitos ab oris extremo ad caudae initium; corpus tres digitos latum, circa caudam autem sesqui. Os acuminatum, haud amplum, anterius in superiori mandibula habens duos dentes acutos, longos; et seriem denticulorum minimorum: inferius in anteriore parte quatuor, longos, acutos, et feriem minutorum candidorum. Oculos habet parvos, pupilla nigricante, circello primum aureo, dein exterius albescente. Pinnas obtinet septem, nimirum unam per dorsi longitudinemextensam, sex et semis digitos longam, dimidium latam, quam spinis erigere et sustinere potest: post utramque branchiarum unam, duos digitos longam, paulo plus uno latam: sub ventre duas parvas iunctas: a [Orig: à] medio autem ventre inferiori una tenditpene ad caudae exortum, quatuor digitos longa, unum fere lata: Septima pinna est cauda, quae est qua drata aut parallegrammifigura, sesquidigitum longa, duos lata,

Totus picis vestitut squamis latis quae ita compositae sunt, ut meri cubi sibi appositi videantur; lutei seu aurei coloris ac per totum ambitum linea seu fimbria elegantissima azuri seu caerulei caloris. Caput superius aureum est cum magna macula coloris ex viridi thalassini, circumdata azureo et azureis flavis subviridibus et

albicantibus striis variegatum. Pinnae duae laterales seu postbranchiales et duae in ventre albicant, in laterali ambitu caerulea lineola praeditae. Pinna dorsalis aurei est coloris et striis undulatis caeruleis secundum longitudinem notata, quae in ventre maior ex ruffo ad brunum vergit colorem, striis itidem caeruleis secundum longitudinem. Cauda rufescit striata thalassino ac caeruleo secundum longitudinem, in extremitate autem paululum virescit.

Piscis insignis coloris et edulis. Capitur in mari.

Iurvucupeba, aut etiam Itaiara. Piscis longus septem aut octo digitos, duos aut tres latus, ubi latissimus: ore satis patulo, et ex triangulari rotundo lingua angusta, brevi, denticulis minutissimis: oculis rotundis, pupilla crystallina et circulo rubro. Post branchias in utroque latere habet pinnam sesquidigitum longam, quadratam et exterius circinatam: subter has, duas in inferiori vente iunctas; paulo post occipitium incipit pinna anteriori medietate spinis suffulta, posteriori mollis, quaetendit secundum longitudinem dorsi ad caudam usque, et semper fit latior, prope caudam digitum lata. In inferiore corpore versus caudam etiam pinnam habet haud amplam. Cauda constat pinna sesquidigitum longa, plus uno lata et quadrata.

Squamatus piscis, sed squamis ita complicatis ut Itevis esse videatur. Piscis universi color egregie [Orig: egregiè] ruber, in ventre autem ex rubro et albo maculatus; in laterius autem constanter maculas habet puniceas, nigras, varias, maiores et minores, Pinnae omnes sunt rubrae et nigro maculatae.

Pinguis est piscis et boni saporis, optimus tamen assatus. Capitur in mari inter scopulos. Parieti recens appensus noctu toto corpore clare lucet.

CAPUT IV. De Iaguaraca, Carauna, Cururuca, et Guatucupa Iuba.

[Note: TAB. XXXII. 7. 8. 9. Marcgrav. Hist. Brasil. lib. 4. c. 3.] IAGVARACA. Piscis est mediocris Percae magnitudine, ore acuto, edentulus. Oculos habet magnos, pupilla crystallina nigra, magna et ampla, circulo coloris argentei, et superius maculam sanguineam habente. Pinnas habet in lateribus et infimo ventre similes praecedenti pisci: per dorsum vero [Orig: verò] secundum longitudinem extenditur pinna digitum lata, usque ad unum digitum ab initio caudae, constans tenui membranula undecim spinis acutissimis suffulta, quam potest elevare et substernere pro libitu: atque non solum componefe, sed et abscondere in rima cui pinna insidet.

Hanc sequitur alia contigua unum digitum lata, pertingens ad caudae exortum, duos digitos longa, triangularis et superius desinens in acumen. Caudae autrem pars reliquo corpori subtensa rotunda est, sesquidigitum longa, continens pinnam furcatam, cuius pars inferior duos digiros longa, superior paulo logior. Ad branchias in utroque latere, in quolibet duos habet aculeos, in quorum medio alii sunt minimi: his branchiis et aculeis ferit et vulnerat: ferit etiam cum spina dorsali et cum iis quae sunt in infimo ventre, ad quarum singularum latus aculeus est satis longus, et quidem in pinna prope caudam in infimo ventre spina est unum digitum longa.

Totus piscis tectus est squamulis eleganter dispositis; et quaelibet squamula in ambitu minutissime est serrata. Color totius corporis est ar enteus, in ventre plane albicat. Caput superius incarnati est coloris, et hispida testa munitum. Pinnae omnes coloris sunt dilute in carnati: ea autem quae in dorso spinis suffulta, prope spinas auro est umbrata.

Caro pinguis et boni saporis, praesertim si piscis assetur. Capitur in mari inter scopulos.

Carauna. Magnitudinem et figuram habet ut Iurvucapeba, differt tamen capite et colore corporis. Pinnas quoque eodem modo positas habet ut ille. Os autem obtinet lunatum; dentesque habet acutissimos, sed minutos: Branchias amplas, quae aculeis in postica parte sunt munitae. Oculi versus summitatem capitis in lateribus positi non longe ab invicem haud magni, pupilla ovali nigra, quam ambit circulus ruber. Squamulis in universum vestitur lunatis, coloris miniati per totum, et ubique punctula nigra, magnitudine seminis papaveris insparsa, habet, praeterquam in ventre.

Capitur in mari inter scopulos: est que edulis, molli admodum carne atque boni saporis.

Cururuca, species Corvina; Piscis fluviatilis, sesquipedem longus, corpore oblongo; ore satis amplo, oculis mediocribus, nigris. Pinnas habet septem: unam per dorsi longitudinem ad caudam fere [Orig: ferè] protensam, quae divisa est et prior pars latior, tres digitos ferme; et totidem longa, triangularis, spinis suffulta, posterior longior, sed exilior. Cauda fere quadrata. Squamas habet mediocris magnitudinis argenteas cum auro et subfusco pauco mixtas, praesertim in dorso et lateribus. Pinnae in dorso et lateribus ac cauda, cinereae; in medio ventre flavescunt, et fuscescunt. Edulis est.

[Note: Idem. Lib. 4. cap. 4.] Guatacuba Iuba, in duorum pedum longitu dinem excrescit, dorso paulum incurvato. Os habet triangulare, acuminatum, dentes parvos acutissimos. Oculos magnitudine stuferi Hollandici, pupilla magna, nigra, splendente circulo rubro. Pinnas habet molles sine spinis in lateribus; nimirum unam in quo libet latere, post branchias, angustam, duos et semis digitos longam: duas tales iunctas et ventre subter illas unica spina munitas: et unam prope anum digitum longam ac latam, unica quoque spina armatam. Ante medium dorsum versus occiput, incipit pinna desinens ad caudaeinitium, quinque digitos longa, unum fere lata, quae duabus et viginti spinis erigitur: cauda duos penedigitos longa, unum lata, pinnam habet plus uno digito longam et quatuor latam paululumque exterius versus interiora arcuatam. Vestitur squamis paulo maioribus, coloris argentei et striis flavis et ex argenteo rufescentibus secundum longitudinem extensis a [Orig: à] capite ad caudam usque. In utroque latere etiam a [Orig: à] capite ad caudam eminens linea tendit. Caput ex argenteo, rufo, flavo mixtum. Pinnae albae sive argenteae, caudae pinna ruffa: venter albus.

Capitur in mari inter scopulos. Boni est saporis, et lingua et caro circa mandibulas longe [Orig: longè] optimi ut in Carpione.

CAPUT. V. De Pira Iurumenbeca, Tamoata, Acara, et Pira Pixanga.

[Note: TAB. XXXII. 11. 12. Idem. lib. 4. c. 4.] PIRA IURUMENBECA vulgo Bocamolle, quia molli ore et aquis extractis statim moritur: vivir in mari in coeno: oblongus piscis haud latus: novem aut decem interdum pedes longus, duos et semis latus, ubi latissimus. Os habet elevatum; quod ampliare et rotundare potest: oculos magnos, pupilla crystallina, circulo ex argenteo et brunno misxto. Septem habet pinnas, duas angustas postbranchiales, duos digitos longas: duas in infimo ventre iunctas, duos fere digitos longas, unum latas: unam post anum firma spina suffultam: sextam per dorsum extensam et bisectam; anterior eius pars sesquidigito longa, unum lata, triangularis, quam erigere et in rimam recondere potest, mollis et translucens, altera pars usque ad caudam fere porrecta, tres digitos longa, semidigitum lata, itidem mollis. Septima est cauda, duos fere digitoslonga, sesquidigitum lata, figura pentagoni cuius basis in serta in corpus.

Squamas habet toto corpore argenteas, splendentes, mediocris magnitudinis: in dorso viridis et aureus color transplendet. Pinnae argenteae et in medietate exteriore aureae. In quolibet latere tinea tendit paulum elata, etiam a rgentei coloris ut reliquum corpus.

Edulis est et boni saporis.

[Note: Idem lib. 4. c. 5.] TAMOATA, Lusitanis soldido (quia armatus) piscis fluviatilis seu aquae dulcis, edulis. Longitudo corporis ab occipitio ad initium caudae trium et semis digitorum; longitudo capitis unius digiti; latitudo paulo maior. Crassit es corporis; ubi maxima, nimirum post occipitium, trium, circa caudam dnorum. Caput latum ranae ferme modo; os haud amplum; ad cuius quodlibet latus filum habet unum digitum longum instar barbae, os edentulum. Oculi minimi crystallini, magnitudine seminis papaveris, circello aurato cincti. Pinnas obtinet octo; ad quamlibet branchiam unam, digitum longam, firmam instar cornu in uno latere, directe a [Orig: à] latere protensam: duas in infimo ventre, non ita firmas at eiusdem imagnitudinis: unam in medio dorso, alteram in eodem dorso prope caudam, minimam: unam parvam in infimo ventre prope caudam et octavam pro cauda, digitum longam et latam. Totum caput superius tegitur testa dura instar clypei: et universum corpus vestitum estlorica ex oblongis squamosis corporibus composita: suntque haec corpora per ambitum minutissime serrata et quadru plici rdine tota lorica disposita: id est, coeunt partes seu squamae loricae in utriusque lateris medio, in dorso et in infimo ventre. Color totius piscis obscure ferreus, praesertim in capite. Carne bona est.

Piscis hic aqua carens influvio ubi est, rempore sicco, per terram abit ut aquamquaerat.

[Note: Idem. lib. 4. c. 6.] Acara Pinima. Piscis est latus, dorso incurvato, sex aut septem digitos longus, quatuor latus, ubi latissimus, parvi Carpionis figura aut verius Percae misnicae. Os habet haud amplum, denticulos minutissimos: oculos satis magnos pupilla nigricante transplendente, circulo rubro, fusco et albo: Pinnas septem; unam per totum dorsum extensam et continuam versus anteriora minus uno digito latam, versus posteriora latiorem: huius pinnae medietas anterior spinis suffulta est et illam in rimam potest recondere: post branchias in utroque latere unam duos digitos longam, haud latam, in medio ventre duas iunctas semidigitum ferme longas firma spina sustentatas: inter anum et caudam in ferius itidem unam firma spina munitam: Septima pro cauda est furcata, plusquam sesqui digitum longa, totide lata.

Totus vestitur squamulis argenteis exauro splendentibus: in quolibet latere septem magnas habet strias secundum longitudinem ad caudam usque extensas, coloris fusci splendentis (in quibusdam aurei seu lutei) a [Orig: à] summo item ca, ite per utrumque oculum ad extremitates oris, in quolibet latere capitis lata stria nigra descendit, ad cuius oram aliquid caeruleiadmi tum est. Ultra harum striarum exortum in dorso, nimirum ubi pinna dorsi initium sumit, itidem per quodlibet latus descendit nigra stria usque ad exortum pinnae lateris seu oram branchiarum. Omnes pinnae et cauda coloris sunt lutei seu aurei splendentis. Capitur in mari inter scopulos: et est edulis atque boni saporis.

Pira Pixanga, Belgis Gatvisch, quia in initio antri inter scopulos degit in mari. Longus est novem digitos, ab initio oris ad exortum caudae. Cauda duox digitos longa. Os sesquidigitum amplum, minutis sed acutissimis denticulis praeditum. Caput haud magnum: oculi magni, prominentes, pupilla coloris instar Turcoidis optimi, circulo nigro, cum aureo et san vineo mixto. Branchiae in triangularem figuram desinunt, ampla et acuta spinula praeditae. Pinnas habet septem: unam per totius dorsi longitudinem extensam, unum ferme digitum latam, et in postica parte lationrem, cuius prior medietas undecim firmis spinis sustinetur, posterior est mollis.

Post branchias in utroque latere unam, duos digitos longam et totidem latam, subrotundam et carnosam: duas iunctas in medio pene infimo ventre, unica spina singulas firmatas: unam mediocrem post anum spina munitam. Septima est pro cauda, duos fere digitos longa et totidem lata, non secta sed extremo ambitu subrotunda. Tegitur squamulis parvulis per totum corpus, ad tactum glaber nisi a [Orig: à] cauda versus caput digitis fricetur. Totumcorpus, caput, pinnae, cauda exalbo flavescunt: et pertotum variegantur maculis sanguinei coloris diluti; rotundis, magnitudine seminis canabis: quaedam etiam in ventre maiores. Pinnae eodem modo maculatae in ambitu suo obscurius rufescunt. Figuram fere [Orig: ferè] Auratae habet. Edulis est ac boni saporis.

Captus per trihorium extra aqum potest vivere: bihorium postquam mortuus esset, aperiebam illum et cor adhuc movebatur exemptum: cor situm erat statim post fauces, et aspera arteria in id inserebatur, eratque digitum remotum a [Orig: à] reliquis visceribus per mediastinum; minimum utique et vix granum tritici aequans etiam quando spiritu inflatur.

CAPUT VI. De Vubarana, Capeuna, et Acarapitamba.

[Note: TAB. XXXIII. 1. 2. 3. Idem. H. B. lib. 4. 6. 7.] VUBARANA. Piscis figura corporis Trutae nostrati similis, ubique ferme aequalis crassitiei, paulum tamen in dorso exaltatus, versus caudam autem angustior. Corpore oblongo, quadrante cylindraceo: pedalis longitudinis, semipedem crassus. Caput acuminatum seu coactum, haud magnum: oculi stuferi magnitudine, pupilla nigra, circulo primum aureo, exterius argenteo: Os edentulum et lapis illi pro lingua. In medio dorso unicam habet pinnam duos pene digitos longam, unum anterius latam, trapezii figura, non tamen duris spinis firmatam. Post branchias in quolibet latere versus inferiora parvam pinnam oblongam et angustam obtinet et duas tales laterales ad infimum ventrem e [Orig: è] regione dorsalis: prope anum unam parvam. Cauda constat pinna furcata instar harengi plus duobus digitis longa. Squamulas habet ordine lineari secundum longitudinem corporis positas, ita affabre ut ad tactum quaqua versus glaber videatur. Superne [Orig: Supernè] si aspiciatur olivacei est coloris, ateminus aut laterialiter si intuearis plane argenteus ac splendens videtur, et dorsum caerulescit ex argenteo: venter plane albus: branchiae ita glabrae sunt ut laminae argenteae videantur.

Assatus boni est saporis, nec opus est desquamare: coctus non ita commodus ob multitudinem spinarum per carnem dispersarum.

CAPEUNA. Piscis corpore oblongo non lato qui in seprem digirorum longitudinem excrescit. Os illi obtuse [Orig: obtusè] acuminatum; habetque in superiore atque inferiore mandibula unam seriem minimorum denticulorum: tota cavitas oris cum lingua sanguinei coloris insignis: Oculi illi parvi, stuferi magnitudine, crystallini, circulo partim argenteo colore variegato. Pinnas obtinet septem; in quolibet latere post branchiam unam oblongam, tenuem quasi triangularem: duas triangulares in infimo ventre; unam post anum firma spina munitam: unam per dorsi longitudinem excurrentem, cuius anterior medietas spinis munita, quem recondere potest, posterior mollis et sine spinis: cauda bicornis, molli pinna, Tegitur squamulis parvis argenteis, in quibus aliquid aurei transplendet. In quolibet latere habet duas lineas crassas aurei coloris, unam a [Orig: à] summitate oris per oculos et medium latus tendentem ad caudam, alterammagis superius per dorsi latum pergentem. In summitate capitis livescit. Pinnae omnes sunt cinereae: Venter albus ut et eius pinnae.

Coctus boni est saporis. Capitur in mari inter scopulos.

[Note: Idem. Lib. 4. cap. 8.] ACARA PITAMBA, Piscis oblongo corpore ut mullus seu barbus, in duorum pedum aut etiam maiorem longitudinem excrescit: Os habet minutum et dentes: Oculos amplos, pupilla crystallina, circulo miniato: Pinnas septem; unam a [Orig: à] summitate dorsi tendentem ad exortum cardae fere, spinis suffultam, digitum latam aut paulo amplius: post quamlibet branchias unam tenuem et longam; subtus in ventre duas iunctas, et prope anum unum: cauda constat pinna quinque digitos longa, quae in duo obliqua cornua desinit. Squamis totus vestitur modo Carpionis, eleganter ex purpureo caeruleis. In utroque latere in medio ab oculis ad caudam rendit linea sesquidigitum lata; aurei coloris, per totum autem dorsum et latera usque ad hanc lineam puncta aurea maiuscula habet: sub linea in lateribus subtiles lineas aureas seu flavas, secundum longitudinem. Venter albicat. Pinnae laterales et ventris ex albo flavescunt. Dorsalis pinna et tota cauda aurei sunt coloris.

Optime [Orig: Optimè] sapit assatus, et melius quam coctus. Pinnae eius lucent noctu. Capitur in mari.

Hicpiscis a [Orig: à] crusta ceo quodam animalculo vexatur, sesquidigitum longo, digitum crasso, figurae oblongae, ut cauda Gammari et eodem modo formato et crustato: constat autem semptem iuncturis, et habet quatuordecim brevia crura, unguiculis acutis praedita, in quolibet latera seprem: anterius corpusculum paululum ampliatur. Corpus molle est sub crusta instar cochleae lenta cute obductum: nec oculi nec os apparent. Hoc animalculum ori piscis se ingerit et unguiculis suis arcte faucibus in haeret, nec unquam piscis se ab illo liberare potest. Postero die adhuc vivebat capto pisce et pridie mortuo; in totum albi est coloris.

CAPUT. VII [(transcriber); sic: VIII] . De laguacaguare, Curimata, Tareira, d Alto, et Tareira de Rio.

[Note: TAB. XXXIII. 4. 5. 6. 7. Idem. lib. 4. c. 8.] IAGVACAGVARE, Lusitanis Iaqueta, id est, interula, a [Orig: à] colore, qui a nigritae eiusdem coloris amiciuntur. Piscis instar Percaenostrae latus et obrotundus, ad summum octo digitos, quinque aut sex latus, Os habet parvum, cum minurulis dentibus ordine digestis: Oculos mediocres crystallinos, circulo fusco: Pinnas porro septem, unam a [Orig: à] medio dorso ad exortum caudae protensam, spinis suffultam, anteriore quidem parte semidigitum latam, posteriori latiorem et trianguli figuram desinentem. Duas postbranchiales, duas in inferiori ventre; unam post anum latiusculam: caudam denique duos digitos longam, parellelogrammi figura, quae in duo cornua desinit. Squamis vestitur, instar percae, maiusculis; quae e [Orig: è] cinereo caerulescunt. A dorso autem per latera latae lineae descendunt ad ventrem nigrae, in quolibet latere quinque. Superius caput quoque nigrescit; venter vero [Orig: verò] albescit atque erubescit. Pinnae omnes e [Orig: è] cinereo caerulescunt et quodammodo nigricant versus extremitates. Tota denique caudanigra est. Edulis est piscis.

Haud male [Orig: malè] convenit cum Mormyro Gesneri, nisi quod Icon in eo differat, quod in Mormyro Gesneri plureslineae nigrae velpullae a [Orig: à] dorso ad ventrem per latera descendant.

CURIMATA. Piscis Carpioni, figura, colore, carne valde similis: sesquipedem longus, quatuor et semis digitos latus: capite Carpionis; ore rotundo et edentulo: corpore oblongiori, et squamis maiusculis. Pinnas habet septem praeter caudam; nimirum duas postbranchiales, duas in medio ventre inferiori, unam post anum, et unam plane parvulam parallelogrammam huic oppositam in dorso; unam denique in medio dorso, magis longam quam latam. Totus piscis coloris est argentei ut Carpio, et eiusdem saporis. Non capitur nisi in dulcibusaquis.

[Illustration:

Vubarana.

[Illustration:

Capcuna.

[Illustration:

Acarapitamba.

[Illustration:

Iaguacaguare.

[Illustration:

Curimata.

[Illustration:

Tareira. de Rio Seu fluviatilis.

[Illustration:

Tarcira.

[Illustration:

Piratiapia.

[Illustration:

Ceixupira.

[Illustration:

Guamaiacu Guara

[Illustration:

Guaracapema.

[Illustration:

Miivipira et Pirabebe.

[Note: Idem H. B. lib. 4. c. 9.] TAREIRA d'ALTO, id est marinus, piscis tereti corpore, decem digitos longus (reperiuntur et maiores) quinque crassus, ubi crassissimus, nam versus posteriora sensum minuitur. Caput habet colubrinum, supra oculos in duo tubera elatum: oculos pupilla nigra, circulo flavescente; os acuminatum satis amplum, interius flavum denticulis acutissimis munitum, quales et lingua habet. Pinnas obtinet octo, nimirum in quolibet latere post branchias unam, uno plus digito longam, trientem latam, directe [Orig: directè] a [Orig: à] latere protensam: post has interstitio pene sesquidigiti in infimo ventre duas iunctas figura trapezii, duos digitos longas et totidem fere latas in extremitate: versus caudam in infimo ventre unam duos digitos longam in corpore extensam, sed plane angustam, supra hanc in dorso parvula est instar cuspidis cultelli: in medio dorso una pene quadrata, duos digitos lata, plus uno longa: Octava est cauda vix sesquidigitum longa et furcata. Pinnae a. instar foliorum papaveris sunt tenues, et mollib. spinis sustentantur. Squamulis vestitur peltatis, ita affabre [Orig: affabrè] compositis ut ad tactum glaber videatur. Venter totus albicat: latera et dorsum secundum longitudinem lineas habent alternatim flavas et virides. Orae squamularum circum circa brunnae sunt, et videntur quasi rhombi ordine positi essent brunnis lineis circumscripti, et acsi per unum ordinem tenderet linea, flava, per latera viridis. Pinna in dorso secundum longitudinem strias habet brunnas reliquae flavas. Cauda itidem striata brunno. Caput superius maximam partem brunnum. Piscis assandus, nam coctus non ita bonus est. Sapore autem multo antecellit Tareira do Rio, qui multas habet spinas.

TAREIRA do Rio, i. e. fluviatilis, oblongo corpore, dorso recto, ventre paululum protuberante: inferior illius mandibula longior superiori: dentes habet acutissimos et inter eosduos longiores in medio in ferioris mandibulae et quatuor tales in superiore: mordet vehementer: Oculi satis magni, prominuli, pulchri, pupilla atra, cetera nigri. Caput Lucii capiti parum simile. Longus est piscis quindecim aut sedecim digitos. Pinnas habetsex: nimirum duas oblongas post quamlibet branchiam unam, duas iunctas oblongas in infimo ventre, unam post anum parallelogrammi figura; unam in medio dorso magnam, rectam, parallelogrammam, plus tribus digitis longam, duobus latam. Cauda parallelogramma pinna constat, duos et semis digitis longa, sesquidigitum lata, in extremitate circinata. Totus tegitur squamis satis magnis, fuscis in dorso et lateribus; verum in lateribus fuscum argenteo est variegatum, ut ita per fuscum argenteum videatur. Caput tegitur dura testa fusca. Venter totus albicat. Pinnae omnes fuscae, sed nigro undulatae transversum ut Nisi cauda: itidem et cauda. Capitur in fluviis. Edulis est, sed multas habet spinas.

CAPUT VIII. De Piratiapia, Ceixupira, et Piquitinga.

[Note: TAB. XXXIII. 8. 10. Idem. Hist. l. 4. c. 9.] PIRATIAPIA piscis est oblongo corpore et satis crasso, interdum tantam magnitudinem acquirit ut quinquaginta libras aequet: Oris pars inferior longior superiori. Denticulos habet acutos, inordinate positos et tota oris cavitas cum lingua est rubra. Oculi prominentes, pupilla crystallina ovali et circulo rubro. Ante utrumque oculum habet foramen. Branchiae definunt in triangular. figuram, et sunt amplae. A summitate dorsi ad caudam usquo extenditur pinna, quae ad medietatem anteriorem spinis surrigitur, reliqua medietas est mollis. In inferiori corpore prope anum etiam pinnam mollem habet obrotundam: in quolibet latere post branchias unam, et duas in infimo ventre iunctas, oblongas. Cauda fere quadrata est, at in extremitato paulo latior quam in exortu. Squamis vestitur parvis. Dorsum et infimus venter cinnabrii sunt coloris, latera ex gryseo fuscescunt.

In totum praeterea est maculatus, et in dorso quidem maculas habet

maiores nummo misnico, ex gryseo fuscas, in lateribus vero et infimo ventre minores eiusdem coloris. Pinnae omnes cinnabrii coloris, in extremis oris lineam albissimam habentes, adque eam fimbriam latam nigetrimam. Postbranchiales pinnae totaliter cinnabriae sunt sine fimbria nigra aut alba. Dorsalis pinnae medietas anterior tota rubra, reliqua fimbriata albo et nigro ut reliquae. Optimi saporis carnem habet si coquatur.

CEIXUPIRA, acquirit interdum longitudinem novem ac decem pedum, atque crassitiem corporis humani corpore oblongo et capite atque figura corporis Tuberoni haud absimilis. Quem describo tantum duos pedes erat longus cum semisse. Erat illi caput compressum et latum, septem digitos longum et fere quinque latum: Os haud inamplum pro mole corporis, parabolicae figurae, edentulum, prominentiis tamen acutissimis confertim repletum: lingua lata: oculi albi haud magni, paulo [Orig: paulò] maiores duplo stufero Hollandico, pupilla crystallina. Branchias habet satis amplas: Pinnas septem, nimirum post quamlibet branchiam unam, directe [Orig: directè] a [Orig: à] latere protensam triam gularem, semipedem longam, duos et semis digitos latam, ubi latissima. Interstitio fere [Orig: ferè] sex et semis digitorum ab occipitio in medio dorso incipit pinna quatuordecim digitos longa, in initio triangularis, et quatuor digitos alta, hinc sensim minuitur et ad caudam ferme pertingit, ibique triangulo definit. Huic opposita est eiusdem figurae una in infimo ventre, undecim digitos longa, desinens cum superiore, sed non cum illa in cipiens. Infra duas postbranchiales in infimo ventreduas habet iunctas, quamlibet tres et semis digitos longam et sesquidigitum latam. Septima pinna est cauda, incipiens duorum digitorum interstitio a [Orig: à] fine dorsalis et ventris, bicornis, superius cornu fere octo digitos longum, inferius paulo [Orig: paulò] brevius, nimirum septem digitorum. Pinnae omnes anterius spinas habent, sed molles. In interstitio inter occiput et dorsalem pinnam, octo osseos triangulares aculeos prominentes obtinet, quos recondere in carne et erigere potest, ac pro armis usurpare. Ante quemlibet oculum, intervallo unius digiti foraminulum habet deuplex. Caput osseum et glabrum. Totum corpus exiguis squamulis vectitur, ita ut totus piscis glaber videatur. Colore totus est niger, excepto tamen ventre, qui albissimus in star cretae; in lateribus (inter album et nigrum) paululum canescit nigredo, cetera, ut dictum, nigerrima. Pinnae omnes nigrae, exceptis duobus infra post branchiales in infimo ventre quae albae sunt, oris nigricantibus. In utroque latere piscis linea quaedam profundior reliquis squamulis tendit ad caudam usque eiusdem cum corpore coloris.

Piscis gravis ac pinguis est, ac pro optimo habetur inter omnes in Brasilia, praesertim quando adhuc mediocrisest magnitudinis. Capit. in Mari.

[Note: Idem. l. 4. c. 10.] PIQUI???INGA est duos, aut paulo [Orig: paulò] plus digitos longus, figurae pene ut Parabucu a [Orig: à] quo non multum differt ut dicam. Os habet parvulum, sed que amp'e aperirc et r ??? und are potest: Oculos satis magnos, nigros, circulo argenteo: branchias amplas: pinnas sex et septimam pro cauda: nimirum duas postbranchiales, triangulares, inferius positas: duas iunctas in medio infimo ventre: unam tri ngularem in medio dorso, unam post anum: cauda constat pinna furcata. Color capitis argenteus splendens superius olivaceo imbutus. Tegitur squamulis albis, in dorso tamen olivaceus color translucet. Pinnae omnes albae. Differt a [Orig: à] Piabucu, quod ille paula [Orig: paulà] maior evadat, et linea illius lata non splendeat, cum reliquum corpus splendeat, quod in hoc contrario se habet. Piabucu etiam pinnam habet in dorso prope caudam, qua hic caret. Ceterum caro similis, edulis.

CAPUT IX. De Camuri, Gvaracapema et Miivipera.

[Note: TAB. XXXIII Idem lib. 4. c. 10. et 11.] CAMURI Lusitanis Robalo, piscis est duos pedes longus. Lupo nostro figura corporis similis atque etiam ore,

crassus plus uno pede, ubi crassissimus: caput sesquipedem pene longum: os semilunare, in medio paulum acuminatum, sex digitos longum, sed quod magis dilatare atque rotundare potest, ita ut circumferentia eius fiat tredecim digitorum: oculos habet dupli stuferi magnitudine, pupilla crystallina, circulo aureo: Pinnas octo; nimirum duas in dorso, priorem tres digitos longam et paulo plus latam, firmis spinis sustentatam, quam in rimam recondere potest: alteram huic magnitudine parem, sed spinis destitutam, nec habentem quo condatur: duas postbranchiales, paulo plus tribus digitis longas, duas in infimo ventre quatuor digitos longas, duos et semis latas, unam talem post anum; octavam pro cauda, quae est furcata, quinque digitoslonga, sex lata. Squamas habet ut Carpio, coloris argentei, splendentes, in dorso autem et lateribus aureus admiscetur. Venter plane albicat: Pinnae sunt aurei coloris, quibus aliquid fusci admixtum est, in quo libet latere superius a [Orig: à] fine branchiarum usque ad medium exortus caudae, ductam habet lineam crassam, nigram.

GVARACAPEMA mas est Doradae. Piscis compresso corpore et latus, licet non ita craflus. Caput desinit in figuram quadratam, est que in fronte ita in aciem eductum, ut facilius fluctus maris natando secare posset. In sex aut septem pedum longitudinem excrescit: latitudo sive altitudo, ubi maxima, nimirum versus anteriora et pone caput, sesquipedalis. Os habet haud ita amplum, pro magnitudine corporis, mandibulas compressissimas, denticulos acutos. Paulo supra os et quidem versus eius interiora oculi positi inferiori loco, ne nimirum in aquis imperiose ageret, qui alius linceus. Oculi autem sunt magni, rotundi, pupilla crystallina, ceterum argentei coloris. Branchias habet amplas: Pinnas septem, nimirum unam insignem a [Orig: à] summitate capitis per totum dorsum extensam usque ad caudae exortum, latam in medio septem aut octo digitos, quae sensim minuitur, constans membrana ad tactum coriacea, et spinis mollibus interius sustentata: hanc hatans in aequore erectam tenet. A medietate infimi ventris ad caudae initium itidem pinna producitur, sed vix unum digitum lata, in exitu triangulata: post utramque branchiam pinnam habet oblongam octo vel novem digitos: sub his in infimo ventre duas propinquas paulo longiores. Cauda circiter sesquipedem longa in duo cornua ampla distenditur. Squamulis minimis vestitur totus, quaeque ad tactum vix sentiuntur; ita utglaber videatur. Color in capite, dorso, lateribus ex viridi et argenteo mixtus, uti et in pinnis, in unetre vero albicat. Per totum autem corpus (nimirum latera, dorsum, caput) maculis variegatus caeruleis, variae magnitudinis, milii, grani hordeacei, erui. Carnem habet siccam, boni saporis.

Velocitate natandi superat porcos marinos, et eodem modo saliendo progreditur. Vescitur pisce longo vulgo Petumbo appellato.

MIIVIPIRA et PIRABEBE Brasiliensibus, Peixe volador Lusitanis. Piscis est volans, vel hirundo piscis: variae est magnitudinis: maior erat Halece, quem hic describo, et formae rarioris. Figuram corporis habet (inftar Zandat Pomeranorum) teretem et posteriora versus acutiorem. Totius longitudo ab ore ad finem caudae tredecim digitorum; crassities, ubi maxima, nimirum circa exortum alarum, septem fere digitorum, ad exortum a. caudae duorum. Caput crassum habet, superius compressum et latum, nimirum superius fere duos digitos et quasi in tubera supra oculos elatum, os non ita magnum, edentulum, at ossa eius paulum serrata instar limae. Oculi magni, rotundi, stufero Hollandico aequales, pupilla nigra, circulo flavo, et exterius altero fusco. Pinnas habet sex cum cauda; duas in dorso, unam parvulam in medio, paulum tamen versus anteriora, alteram post hanc duos digitos longam, sesquidigitum latam, tenuem, at ocoto spinis suffultam; duas robustas in infimo ventre, subter illa, duos et semis digitos longas, firma spina

constantes sed angustas, et unam parvam in inferiore corpore ex opposito maioris in dorso; septima est cauda, duos digitos longa, totidemque lata et furcata. Praeterea habet daus alas magnas, in quolibet latereunam, habentes exortum suum sesquidigitum fere post oculos, postbranchias paulum; estque alarum longitudo septem digitorum, latitudo in exortu plusuno, in extremitate sex digitorum: constant alae tenui membrana instar chartae purae (Postpapier) ex albo seu cinereo subfuscicoloris: habenta. aliquot plicas et sustentantur spinis tenuibusper longitudinem extensis. Ad utramque alam in initio eiusdem parva quasiala exit, duos et semis digitos longa, sed plane [Orig: planè] angusta et sua spina munita. Totum caputcum initio dorsi (abore nimirum ad quinque digitos numerando) verstitur testa ossea, dura, que versus suum finem dupliciter divisa in duos aculeos desinit quasi spinas. Branchiae a. ad duos digitos extenduntur in aculeos usque sub alis. Totum a. corpus vestitur squamulis elegantibus, ordine dispositis, quae in ventre triangulares, in lateribus et dorso verius ellypticae figurae. In ventrea. ita dispositae sunt ur piscis ad tactum glaber videatur: at in lateribus et dorso quaelibet in sui medio habet tuberculum, ita ut ordine naturae dispositae in recta linea, repraesentent lineas rectas, elatas, tuberculatas. In toto ventre albicat, in lateribus et dorso subfuscus, et splendens ut Harengus. Spinae quae alas sustinent, et per eas extenduntur etiam albicant. Alae ipsae ex cinereo fuscsceentis sunt coloris, maculis, nigricantibus variegatae. Volat hic piscis super aquas instar Hirundinis per spatium quantum sclopeto pertingi potest: nimirum usque dum siccescantalae, tuncn. iterum aquae se immittit alas humectandigratia et denuo volat. Natura a. huic psci alas dedit, ut se salvare poslet, dum hostis eius Dorada magna catervaipsum persequitur. Saepissime mille eorum simul volantes vidi in Oceano Tropicis interiecto: interdum etiam volando in cidunt in naves, ut nobis etiam factum memini. Caro boni est saporis cocta. Actum et de Hirundinibus superius, sed quia huius Icon ab illis diversa, addere et Hanc placuit.

CAPUT X. De Guaibi Coara, Guaperua et Piraya.

[Note: Tab. XXXIV. Marcgr. H. Brasil. l. 4. c. 12.] GVAIBI COARA Brasiliensibus, Buraco de Velha Lusitanis; Piscis est corpore latiusculo; dorso elevato et a [Orig: à] capite arcuato, duodecim aut quatuordecim digitos longus, quatuor latus, ubilatissimus. Caput et os acunminatum, satis amplum, habens in utraque maxilla seriem minimorum denriculorum, linguam conspicuam; quae una cum cavitate inferiorioris, sanguinei est coloria: Oculos stuferi magnitudine crystallinos, circulo coloris ex aureo et fusco mixti. Pinnas obtinet septem, nimirum post branchias in quolibet latere unam, quasi triangularem, mollem: in infimo ventre duas iunctas: unam post anum duplicispina munitam: per dorsum a. una extenditur, cuius medietatem anteriorem undecim spinae erigunt, quam recondere potest in cute, posterior medietas mollis et sine spinis. Cauda constat pinna bicorni, et parallelogrammi firua a [Orig: à] corpore extenditur. Squamas habet mediocres, instar Percae, argenteas, quae per orassunt melinicoloris, et aspectu referunt meros cubos: in occipitio et dorso summo squamae ex argenteo caerulescunt, et per orasitidem sunt melini coloris. Totum a. caput superius et ad latera est aurei ccloris, striis caeruleis secundum longitudinem variegatum. Pinnae omnes melini sunt coloris, exceptis duabus in infimo ventre, quae magis albescunt. platus a. utrumque versus dorsum secundum longitudinem rendit linea melini coloris ad caudam usque. Piscisbonisaporis coctus: capitur in mari inter scopulos.

GVAPERVA Brasiliensibus, Peixe Porco Lusitanis, Graecis ka/pros. Ab ore ad initium caudae quindecim digitos longus, in medio ubi latissimus, octo latus: corpore paulum compresso aclato: dorso arcuato, ventre adhuc magis curvo: capite porcino: dentibus canims, albis, longis; octo in

qualibet mandibula, duo mediitam inferius quam superius longiores sunt reliquis: dentes inferioris mandibulae aliis quasi brevioribus sustentantur. Os subrotundum, angustum: quatuor fere digitorum interstitio ab ore superius sunt oculi, sesquidigitum a [Orig: à] se invicem distantes, maiores grosso misnico (et ante eos quasi vestigium foraminis) pupilla crystallina, circulo aureo maculato caeruleo. Branchiarum loco rimam habet duos digitos longam, plus uno latam. In dorso tres pene [Orig: penè] digitos post oculos, duo habet cornua, unum pennam olorinam crassum, tres digitos longum, quod versus posteriora paulum inclinatur, alterum parvum per membranam alteri adnexum, utrumque in rimam recondere potest demissum. Trium et semis digitorum intervallo post haec pinna est, in initio ferme [Orig: fermè] triangularis, hinc magis magisque angustatur ad caudam fere, quinque digitos longa, initio paulo plus duobus lata: et e [Orig: è] regione in infimo ventre talem, initio duos et semis digitos latam, magis magisque arctatam versus caudam. Cauda quadrata figura a [Orig: à] corpore extenditur, et pinnam habet quatuor digitos latam, duos longam, quae in duo cornua dilatatur, ut totius longitudo sit quatuor digitorum. In medio inferioris corporis parvam habet pinnnam et ante eam cornu sesquidigitum longum. Pinnae omnes sustentantur spinis et sunt caerulei coloris; venter albicat. Squamis vestitur elegantibus, in superficie sua punctulis thalassinis cum caeruleo indico umbratis, in dorso magis caeruleis. Ab oris summitate in utrumque latus ad pinnas postbranchiales, semilunari figura, duae lineae crassae caeruleae, unius digiti intervallo, ducuntur. Comeditur assatus, coctus non valet.

Dedimus huius et in superioribus descriptionem, sed quae cum isto non convenit.

PIRAYA et PIRANHA Brasiliensibus: Piscis pedalis longitudinis, lato corpore circiter sex digitos, ubi latissimus: dorso incurvato, capite obtuso ut Dora da. Oris hiatus parabolicus, quod exacte [Orig: exactè] claudere potest, habet labia parva quibus dentes tegit, obtinet enim tam superius quam inferius ordinem dentium triangulatorum, alborum, acutissi morum, quatuordecim in qualibet mandibula (minores habent duodecim) quibus uno morsu partem carnis ex quacumque parte hominis potest abripere quasi novacula esset abscissa: Si quisingre diatur aquam vel saltem immittat pedem vel manum, statim ab illo laedipotest, ita sitiens est sanguinis et cupiens carnis humanae, quare caute ab illo cavendum. Oculos habet rorundos, parvos, crystallinos pu;illa nigra, et inter illos duo foraminula seu spiracula: branchias amplas, exterius duras et osseas: sex pinnas et septimam pro cauda; duas nimirum postbranchiales paulum elatas a [Orig: à] ventre infimo, duos digitos longas, unum latas: in medio infimo ventre duas iunctas parvulas, vix unum digitum longas et angustas: e [Orig: è] regione harum in medio dorso in cipit pinna, et ad duorumet semis digitorum longitudinem extenditur versus posteriora, paulo plus uno digito lata: duorum autem digitorum interstitio a [Orig: à] parvulis in infimo ventre incipit pinna firma spina anterius munita, cetera mollis et maximam partem squamulis tecta et paulo plus duobus et semis digitis longa, extenditurque ad exortum caudae, unum digitum lata: exortus caudae sesquidigitum longus, ipsa bicornis, et quodlibet cornu in exitu arcuatur. Squamulis tegitur: tota summitas capitis dorsum et latera usque eo si linea ducatur a [Orig: à] postbranchiali pinna ad medium pinnae squamosae, coloris est cinerei diluti cum pauco caeruleo mixti, ac squamula quaelibet fimbriam habet ignei et caerulei coloris transplendentis, reliquum laterum seu inferior pars et venter coloris sunt flavi obscuri, ut et capitis inferior pars, ac pinnae postbranchiales et omnes infimi ventris.

Pinna dorsalis et cauda coloris est e [Orig: è] cinereo caerulefcentis.

Edulis est, et carnem habet albissimam, paululum siccam et boni saporis. Saepissime [Orig: Saepissimè] comedi. Haec speccies maxime [Orig: maximè] gaudet caenoso fluvii fundo.

Pyrayae alia specus hic reperitur magnitudine et figura plane similis priori, excepto quod parvulam adhuc pinnam habeat squamata inter dorsalem et caudam, et quod colore differat: nimirum summitas capitis, totum dorsum et laterum superior pars eo usque si linea ducatur a [Orig: à] pinna postbranchiali ad medium pinnae squamosae, coloris sunt aurei cum cinereo mixti, et caeruleo transplendente.

Capitis inferior pars, reliquum laterum et infimus venter insigni colore croceo fulgent, cui aureus persplendet. Eiusdem coloris croceo aurei sunt pinnae postbranchiales et infimi ventris. Dorsales duae et cauda cinerei diluti cum pauco caeruleo mixti, ut et dorsum.

Haec species magis gaudet arenoso fluvii fundo. Edulis est ut prior.

Reperitur et alia Pyrayae species alba, figurae ut antecedentes, solum caput non ita obtusum, sed os paulum prominet figura conica: color ventris et laterum argenteus: dorsum et caput argentei coloris cum pauco caeruleo transplendente: pinnae omnes argentei ocloris cum gryseo mixti.

Dentes habet parvulos triangulares ordine dispositos, nec ita mordet ut ceteri. Paulo [Orig: Paulò] minor quoque est reliquis speciebus, ceterum non minus edulis, quam illae.

CAPUT XI. De Amore Guacu et Guacari.

[Note: TAB. XXXIV. 4. 5. Idem l. 4. c. 13.] AMORE GUACU Brasiliensibus; in semipedis longitudinem excrescit; corpore oblongo, capite crassiusculo, branchiis amplis, minutissimis in ore denticulis: Oculi illi parvi nigri circello aureo. Pinnas habet septem: nimirum duas postbranchiales oblongas, quasi triangularis; duas sub his iunctas; duas in dorso, anteriorem minorem posteriore; et e [Orig: è] regione posterioris unam in infimo ventre. Cauda oblong iuscula, parallelogramma, in extremitate circinata. Tegitur squamis pro sua magnitudine maiusculis. Piscis in totum ferrei coloris, in ventre tamen paululum e [Orig: è] ferreo albicat. Est edulis.

GUACARI, piscis subrotundo seu pyramidali corpore, pedalis vel paulo maioris longitudinis; octo digitorum crassities, ubi maxima est. Caput inferius planum, I ateribus ellypsin describit, superius subrorundum.

Os parvum rotundum habet subter in plano capitis: loco dentium in utroque latere processus habet quasi setis equinis factos: inferius labium explicatum, lunatum, membrana constans, quae in lateribus oris in suis extremitatibus in cirrhum desinit, triennem digitilongum, qui cirrhi pro barba serviunt. Oculi parvi, rotundi, nummi misnici magnitudine, cinerei fusco maculati, superne positi et inter quemlibet foramen, distans dimidium digitum ab oculo versus interiora. Branchiae angustae inferius versus et ante quamlibet proxime corpusculum parallelogrammum, semi ferme [Orig: fermè] digitum longum, quod extendere et recondere potest, ita ut reconditum vix videatur. Contin et illud corpusculum in extremptate denticulos acutos setaneos, quibus alios pisces pungit. Et post branchias in quolibet latere inferius ad planum, triangularem quasi pinnam, quatuor digitos longam pene, plus uno latam, oblongam, spina ossea in extremitate laterali sustentatam et aliis minoribus secundum longitudinem discurrentibus: spatio autem sesquidigiti versus posteriora directe [Orig: directè] post has iam descriptas, iterum duas inferius pinnas habet quadratas, in quolibet latere unam, duos et semis digitos longas, duos latas, eodem

[Illustration:

Guaibi Coara.

[Illustration:

Guapcrua.

[Illustration:

Piraia et Piranha.

[Illustration:

Amore Guacu

[Illustration:

Guacari.

[Illustration:

Piraumbu.

[Illustration:

Acaraaia.

[Illustration:

Acara.

[Illustration:

Guaruguaru.

[Illustration:

Cugupu. Guacu.

[Illustration:

Maturaque.

[Illustration:

Carapo.

[Illustration:

Piaba.

modo spinis hispidis osseis sustentatas. Post anum in infimo ventre angusta est pinna, parallelogramma, duos digitos longa. In medio dorso pinna est, quatuor digitos longa, duos longa, spinis hispidis ordine dispositis sustentata, ac anterius spina dura crassiore suffulta, post hanc prope ortum caudae superius parva quaedam est pinna, membranosa, quae anterius corniculata spina fulcitur. Cauda constat pinna tres digitos longa inferius, duos superius, bicornis, spinis firmis suffu ta. Totum caput testa vestitur dura ad tactum hispida: totum corpus squamis triangularibus, versus anteriora maioribus, ordine positis.

Sunt autem squamae omnes ad tactum asperae, quasi exsculptae, quaelibet in sui medio extuberantiam habens: scilicet totum corpus loricatum est, et quaelibet pars loricae habet quatuor angulos, et in quolibet exsistit tuberculum, ita ut in quolibet latere sit quadruplex ordo tuberculorum. Color totius piscis croceus dilutus, in ventre saturatior; ac pertotum maculatur maculis rotundis, magnitudine seminis sinapi, fuscis. Maculae hae in lateribus et pinnis paulo sunt maiores, in capite minores, ac in summitate capitis maculae ruunt quasi rivuli. Posterior medietas ventris nullas habet maculas. Pinae omnes ut corpus coloratae et maculatae, excepta pinnula prope caudam, quae constat membranula nigra, corniculata autem illius spina crocea est et maculata ut reliquae.

Diu vivit extra aquam, ad quinque horas. Editur defracta lorica, sed paucam habet carnem. intestina longissima, aequalis omnia crassitiei, instar crassioris fili quo vela consuunt. Habebat unus piscis quindecim digitos longus, intestina viginti octo pedes longa, quae dimensus sum.

Reperitur et hic Guacari, magnitudine et figura plane similis priori, qui in flumine S. Francisci capitur solo colore differens et bonitate carnis: est enim totus umbrae coloris obscuri, et per totum maculis adspersus obrotundis, nigris, seminis sinapi magnitudine. Caro huius boni est saporis.

CAPUT XII. De Piraumbu, Acaraia et Acara.

[Note: TAB. XXXIV. 6. 7. 8. Marcgrav. H. Bras. l. 4. c. 14.] PIRAUMBU Brasiliensibus; Chayquarona Lusitan. Piscis Carpionis magnitudine et figura, decem digitos longus ab ore ad initium caudae, paulo plus quatuor digitos latus, ubi latissimus: versus caudam angustior et aequalis latitudinis, duorum nimirum digitorum. Os habet instar Carpionis, oculos magnos prominentes, pupilla crystallina, circulo aureo cum albo mixto. Pinnas obtinet octo, nimirum unam in medio dorso, paulo plus tribus digitis longm et unam latam, quam in rimam recondere potest, et erectam novem firmis spinis sustentare: huic contigua est alia tres fere digitos longa, minus uno lata nullis innixa spinis: post utramque branchiam unam habet tres digitos longam, unam latam in exortu: in infimo ventre duas iunctas, duos digiros longas, vix unum latas, firma spina munitas; post anum unam, digitum latam, dimidium longam, itidem firma spina sustentatuam: octava est pro cauda, tres digitos longa, totidemlata et furcata. Squamas habet maiores, instar Carpionis, argentei splendentis coloris, pauxillo aureo mixti: quaelibet autem squama mediam partem usque ab insertione sua coloris est feuliemort: sub capite et ventris priore parte magis argenteus est. Omne pinnae dilute [Orig: dilutè] cinerei sunt coloris. In ore superius et inferius lapidem habet, denticulis minimis praeditum, vix sensibilibus.

Edulis est ac bonisaporis.

ACARAIA vulgo corrupte Garanha: Piscis quitrium pedum longitudinem adipiscitur, figura Carpionis. Dentes in inferiori mandibula habet a cutos, instar acicularum: in superiori duos longos paulo crassiores, quibus interiacent minutissimi

vix sensibiles. Oculi ipsi magni sunt, pupilla crystallina, circulo sanguineo prnnum, hinc argenteo. Pinnam longam habet per dorsi longitudinem expansam, cuius mediam partem versus anteriora spinis surrigere, et in rimam recondere potest: reliquas quinque pinnas communes habet cum aliis piscibus: septimam pro cauda, quae lata et pene [Orig: penè] bicornis est. Squamts vestitur argenteis, mediocris magnitudinis, quae sanguineo colore umbrataesunt, ita ut maximam partem sanguineus videatur, argenteo colore transplendente; in ventre totus est albus, ut et sub faucibus. Pinnae omnes sanguinei coloris, exceptis iis quae sunt in infimo ventte, quae albae sunt, in extremitatibus tamen sanguineae.

Edulis est piscis. Sale etiam conditur et servatur.

ACARA piscis palmum longus, dorso curvo, et alto corpore ut Perca. Os habet angustum, et dentium loco limam. Oculos habet magnos, nigros, circulo aureo. Pinnas obtinet sex, nimirum sub qualibet branchia unam longam, triangulum acutum referentem: a [Orig: à] summitate autem dorsi pinna extenditur, firmis spinis sustentata et in triangulum acutum prope caudae exortum desinens. Cauda oblonga est, parallelogramma, in extremitate recta. Vestitur squamis satis magnis, argentei coloris, sed in capite, dorso, et lateribus ita umbra mixtis, ut fuscus videatur. Venter albicat. Pinnae omnes et caudafuscisunt coloris ex umbra. In medio quolibet latere magnam habet maculam nigram, ut et prope exortum caudae.

Edulis est piscis, et capitur in dulcibus aquis.

CAPUT XIII. De Guaru-Guaru, Cucupu-Guacu, et Maturaque.

[Note: TAB. XXXIV. 9. 10. 11.] GUARU-GUARU pisciculus est minutus, numquam maior sesqui [Note: Idem l. 4. c. 14.] digito, exili corpore, oblongo, instar minimi Eldritz. Capitulum habet compressum: ocellos nigerrimos, circulo aureo: pinnulas quinque, nimirum duas postbranchiales, et duas subtus fere [Orig: ferè] in infimo ventre, et unam in posteriore medietate dorsi. Cauda constat pinna parallelogramma, in extremitate circinata. Vestitur squamulis, et totum caput superius, et dorsi anterior medietas sunt funsci coloris, posterior et latera aurei, squamulis umbratis umbra: caput inferius et venter albi splendentis ut mater perlarum, pinnulae flavae. Prope caudam utrimque maculam habet nigram.

Edulis est et capitur in lacubus et stagnis.

CUCUPU-GUACU Brasiliensibus, Lusitanis Meros, Belgis Iacob Evertzen: ingens fit piscis: habui, inquit Marcgravius, quorum corpus cum capite quinque pedes erat longum et cum cauda sex. Corporis ambitus quatuor pedum, octo digitorum, altitudo unius et semis. Caput et Os magnum habet, quod apertum in rotundum dilatat, edentulum: oculos mediocres, pupilla crystallina nigricante, circulo flavo: Branchias in ambitu rotundas, medio autem in triangulum desinentes: Pinnas quinque; nimirum unam a [Orig: à] summitate dorsi incipientem et non ita longe a [Orig: à] cauda desinentem, ad anteriorem partem seu medietatem plane angustam et acutis spinis munitam; posterior autem medietas lata est, et semilunata in ambitu, spinisque haud firmis erigitur: prope anum unam eiusdem figurae, cum medietate posteriore dorsalis, sed dimidio minorem: Post branchias prope infimum ventrem duas longas et latas, tenuioribus spinis intertextas. Cauda magnam pinnam habet quadratam, in extremitate latiorem, quam in exortu. Squamas habet parvas. Totum caput, dorsum aclatera cinerei sunt coloris cum umbra mixti, et versus dorsum paulo saturatioris. Venter albicat. Pinnae omnes cum cauda dilute [Orig: dilutè] brunnae. Per totum caput, dorsum, latera et pinnas

postbranchiales maculae parvae nigrae, seu puncta frequentissima dispersa. Venter vero [Orig: verò] et reliquae pinnae cum cauda his punctis carent. Bonam habet carnem. Capitur in mari.

MATURAQUE piscis est corpore oblongo, et ferme [Orig: fermè] parallelogrammo, figura scilicet Tamoatae, Quinque aut sex digitos longus, sesquidigitum latus ubi latissimus. Caput habet latiusculum, dura testa tectum. Oris pars inferior paulo [Orig: paulò] longior superiori: et in inferiori sex denticulos acutissimos habet, in superiori aliquot minimos: Branchias satis amplas: oculos rotundos, nigros, circello aureolo, exterius fusco: Pinnas sex, nimirum duas postbranchiales oblongas, haud latas: duas tales in medio infimi ventris, et unam post anum trapezii figura, et similem in medio dorso. Cauda constat pinna quadrata, unum fere [Orig: ferè] digitum longa, in extremitate circinata. Tegitur magnis squamis ordine positis. Totum caput superius [Orig: superïus] , dorsum et latera nigra sunt, venter ex albo obscure [Orig: obscurè] canescit. Pinnae omnes nigrae.

Capitur solum in lacubus et paludibus, non in fluviis. Boni saporis est.

CAPUT XIV. De Carapo, Piaba, Piabucu, et Nhaquunda.

[Note: TAB. XXXIV. 12. 13. Maregrav. l. 4. c. 15.] CARAPO prima species, corpore oblongo figura cultri, dorsum nimirum crassum et obtusum, venter acutus ut culter: posterius autem corpus desinit in acumen: unum pedem circiter longus, duos digitos latus, ubi latissimus. Caput acuminatum, sed compressum, inferius labium paulo [Orig: paulò] longius superiori, os angustum, inferius ordinem denticulorum minutorum, superius nullos habet. Oculi minimi, nigri, vix grani papaveris magnitudine. Branchiae angustae, et post quamlibet parvula pinna oblonga. Unius fere [Orig: ferè] digiti intervallo a [Orig: à] capite in infimo corpore incipit pinna tenuis, angusta, et pertotum ventrem aequaliter porrigitur ad finem corporis: nam caudam nullam habet, nec ullam aliam pinnam intoto corpore. Squamas habet mediocres. Totus piscis est coloris ex susco et pauco rubro mixti, ac in dorso et capite magis nibrescit. A branchiis in quolibet latere linea tendit ad finem corporis usque, quasi cultri acie tracta, et sub hac linea maculae nigrae per corpus dispersae, seminis sinapi magnitudine.

Capitur in lacubus et est edulis.

In flumine S. Francisci capiuntur Carapo huic priori speciei similes, excepto quod longiores sint, et in extremitate acuminati instar subulae, ad trium digitorum longitudinem squamulas parvas habent.

CARAPO secunda species, priori figura, colore et lineis lateralibus similis, excepto quod dimidiae tantum sit latitudinis, nec ullas maculas habeat. Capitur in lacubus. Caro spinosa, sed boni saporis.

PIABA mag nitudine Phoxini, pisciculus duos aut tres digitos longus (interdum quatuor aut quinque quan. do maximus) ocellos habet nigros, circello aureo. Squamulis vestitus. In medio dorso pinnula erecta triangularis: post quamsibet branchiam unam habet oblongam; duas in medio infimo ventre et post has unam, quae ad caudae exortum protenditur: cauda est furcata. Caput ad latera auro et argento splendet: totum dorsum argenteo viridi et multo Indico: medium laterum secundum longitudinem argenteo et Indico mixtum: Venter aureo et argenteo et pauco Indico. Post quamlibet branchiam maculam habet rotundam, satis magnam Indici coloris, et statim post hanc eiusdem coloris maculam lunae corniculatae figura, eiusdem coloris oblongam in quolibet latere ad caudae exortum. Pinnae omnes et cauda aurei coloris, quae in infimo ventre rubrae. Capitur in omnibus fluviis currentibus Brasiliae, ac summa vi contra aquae cursum nititur.

Brasiliani involvunt foliis arborum,

et cineribus condunt, desuper ignem imponentes; sic praeparatos comedunt. Saporis sunt haud contemnendi.

PIABUCU pisciculus sex digitos longus, sesquidi itum latus, ubi latissimus, ventre paululum extuberante, oculis elegantibus, pu;illa crystallina, circulo argenteo, cui superius parum rubri admixtum. Septem habet pinnas, octavam pro cauda furcatam: nimirum postbranchiales duas in infimo ventre, unam in medio dorso, circa anum unam longam extensam versus caudam; et e [Orig: è] regione huius in dorso parvulam. Tegitur squamulis argenteis splendentibus. Per medium laterum secundum longitudinem tendit linea alba lata, non splendens. Dorsum autem ad hanc lineam olivacei est coloris, cui viridis hyacinthinus persplendet. Pinnae albae.

Capiuntur facillime [Orig: facillimè] aciculis, vel corbe, aut olla immissa in aquam, cuiparum farinae de mandioca, aut mica panis intrita. Cocti comeduntur et frixi. Si quis velleviter vulnerato uno aut altero membro, vel ulcusculum tenens aquam ingrediatur, statim hic piscis vulnus petit mordendo, its sitiens est sanguinis humani.

NHAQUUNDA: Mas et femina reperitur. Mas corpore est oblongo, fere [Orig: ferè] ubique aequali, septem, octo, aut decem digitos longus, duos altus, ubi altissimus: Caput et os fere [Orig: ferè] Lucii habet, superius labium extendere, et oris hiatum rotundare potest: Dentium locohabet limas, linguam tenuem, branchias amplas, oculos conspicuos, pupilla nigra, circulo fusco: septem pinnas, post quamlibet branchiam unam, duos fere [Orig: ferè] digitos longam; sub his in infimo ventre duas iunctas, et post anum unam pene [Orig: penè] quadratam. Ab initio fere [Orig: ferè] dorsi una propenditur pene [Orig: penè] ad caudae exortum, tres digitos longa, unum ferme lata, aequalis, mollibus spinis suffulta, quae in fine paulo latior, et in triangulum desinit. Cauda testa dura tegitur nigra. Totum corpus squamis mediocris magnitudinis vestitur, ac totum dorsum et latera obscuri grysei sunt coloris cum argenteo transplendente. Venter albus. In utroque latere unum ordinem habet macularum, rotundarum, nigrarum, pisimagnitudine, et inter has dispersa punctula multa caerulea. Pinnae omnes aureae, ut et cauda: et pinna dorsi insuper variegatur per totum punctulis caeruleis. In utroque latere per ordinem macularum nigra tendit linea, incipiens a [Orig: à] fine superiore branchiarum, et ad regionem finis pinnae dorsalis desinens, et semidigiti fere [Orig: ferè] interstitio sub huius fine, alia linea incipit, ac in medio exortus caudae desinit. Lineae hae elatae sunt ac aureae.

Capitur in fluviis, ac boni est saporis.

Femina mariper omnia similis, excepto quod punctulis caeruleis in lateribus et pinna dorsali destituatur, et quod venter circa anum rubescit. Comeditur ut mas.

CAPUT XV. De Amore Pixuma, Amore tinga, Guara Tereba, Piracoaba et Corocoro.

[Note: TAB. XXXV. 3. 4. 5. 6. Marcgrav. H. Bras. l. 4. c. 17.] AMORE PIXUMA Brasiliensibus, vulgo corrupte Amorea piscis magnitudine Tamoatae, capite lato, ore amplo, et edentulo, corpore oblongo, ita ut fere Tamoatam referat. Coloris est obscure ferrei; in ventre, qui extuberat, albi. Tegitur cute molli: pinnas habet septem et octavam pro cauda in ambitu circinatam. Carne est sicca et bona, ut Tamoata.

AMORE TINGA Brasiliensibus, piscis est eiusdem plane figurae cum Amore Guacu, sed tantum minor: habetque squamas in totum albicantis, seu pallidi coloris, et in totum maculatur maculis fuscis, ut Taiasica. Cauda tamen illius est fusco undata. Edulis est ut praecedentes.

Guara Tereba. Piscis magnitudine septem aut octo digitorum: capite obtuso, oculis crystallinis, circulo

[Illustration:

Piabucu.

[Illustration:

Nhaquunda.

[Illustration:

Amore pixuma.

[Illustration:

Guara Tereba.

[Illustration:

Piracoaba.

[Illustration:

Corocoro.

[Illustration:

Guatucupa.

[Illustration:

Uribaco.

[Illustration:

Guarerua.

[Illustration:

Camaripuguacu.

aureo: os denticulos habet minimos: Branchias amplas: dorsum incurvatum, unde et Corcovado minor potest appellari. Pinnas obtinet septem: post quamlibet branchiam, unam longam: sub his duas iunctas in infimo ventre: in medio autem ventre duas spinulas acutas, quae membranula coniunguntur; et post has triangularem, quae deinceps angustata ad exortum caudae extenditur: in summitate dorsi triangularem mediocrem, et post illam aliam similem maiorem, quae angustata ad exordium caudae porrigitur. Cauda in duo cornua extenditur. A branchiis linea tendit ad medium piscis, quae dein oblique [Orig: obliquè] deorsum vergit, et directe usque ad caudam porrigitur: haec posterior lineae medietas hamulis, posterius versis armatur, et utroque latere triangularibus vestitur squamulis, quae minimae sunt, ut ad tactum glaber videatur. Coloris est in dorso et lateribus usque ad medietatem longitudinis ex hyalino caerulescentis: reliquum laterum et venter albicat, sed aureus color transplendet. Pinnae ventris albae, reliquae cum cauda aurei sunt coloris.

Edulis est piscis.

Piracoaba piscis pedalem longitudinem adipiscitur, corpore oblongo, ut Zandat Pomeranorum. Os habet acuminatum, amplum, edentulum; mandibulam superiorem longiorem inferiore, et superiorpars oris prominet in rotundum conum e [Orig: è] cartilagine constantem: Oculi illi satis ampli, pupilla crystallina, circulo aureo. Pinnas habet octo: nimirum duas in dorso triangulares erectas, interstitio sesquidigiti: post quamlibet branchiam unamlongam, angustam; duas his breviores in infimo ventre iunctas, et prope anum unam triangulatam; octava est cauda furcata. Sub qualibet pinna postbranchiali barbam habet sex pilis crassiusculis constantem, tres digitos fere [Orig: ferè] longis, estque eius exortus prope exortum pinnarum, vergens retrorsum. Totus vestitur squamis mediocris magnitudinis argentei coloris, et in dorso ac summitate capitis paulum canescit. Pinnae quoque omnes cani, seu cinerei sunt coloris: postbranchiales tamen nigredine dilutae sunt. Barba alba. Capitur arenosis locis in mari. Boni est saporis.

COROCORO piscis dorso incurvato, capite et ore obtuso: pedalis longitudinis. Denticulos habet parvos, haud acutos: branchias satis amplas, quarum anterior pars in spinam desinit acutam: sex pinnas: nimirum in quolibet latere post branchias unam tres digitos longam, subtus in infimo corpore duas triangulares fere, sed in extremitate circinatas et anterius firma et acuta spina suffultas, post anum una crassa, dura et acuta spina nixam, cui parvula spina antistat. A summitate dorsi pinna incipit, quae arcuatim ad medium dorsum tendit, firmis ac acutis spinis sustentata, hinc desinit et contigua illi est mollis, quae et arcuata fere est, et pene ad exortum caudae protenditur. Cauda duos digitos longa, quatuor lata. Squamis maiusculis vesttur totus argentei coloris, sed in toto dorso, et eius summitate diluta umbra mixtis et per latera transversim (non tamen ad ventrem usque) in quolibet octo striae, digitum latum crassae, ex diluta umbra descendunt: venter totus albus, ut et illius pinnae. Pinna dorsalis, postbranchiales et cauda ex argenteo et diluta umbra mixtae. Pinnam autem anteriorem dorsalem in rimam potest recondere. Capitur in mari, et est edulis.

CAPUT XVI. De Guatucufa, Uribaco et Guarerva.

[Note: TAB. XXXV. 7. 8. 9. Idem ibid.] GUATUCUF A Brasiliensibus, Balabolla Congensibus, Corvina Lusitanis. Piscis corpore oblongo, dorso paulum, ventre minimum curvo: longitudinem duorum pedum non raro adipiscitur. Os habet acuminatum, cuius inferior pars paulo longior superiore, quodque ample potest diducere; dentes minimos, linguam conspicuam, branchias amplas; oculos stuferi magnitudine, pupilla nigra, circulo

argenteo. Pinnas obtinet septem; post quamlibet branchiam unam oblongam; duas sub his in infimo ventre paululum versus posticam partem, unam post anum triangularem, unam triangularem ac latam in summitate dorsi, duriusculis spinis suffultam, et huic fere contiguam alteram in posteriore parte dorsi oblongam, quae aequalis fere latitudinis, atque ad exortum pene [Orig: penè] caudae protenditur. Cauda constat pinna fere quadrata et lata. Parvulis rotundis squamis totus vestitur, coloris per totum argenteisplendentis, cui tamen in dorso aureus transplendet, et ad tactum videtur laevis. Pinnae et Cauda ut et venter albicant. A summitate autem branchiarum per medium latus ad caudae exortum tendit linea argentei coloris. Capitur in mari, ac optimi est saporis.

URIBACO piscis dorso incurvato, ventre protuberante, quindecim aut sedecim digitos longus, quinque, aut sex altus, ubi altissimus. Caput et os obtusum, conum referens triangularem: dentes parvuli, acuti, lingua lata: branchiae amplae in triangulum desinentes: Oculi dupli stuferi magnitudine: pupilla crystallina, cir culo argenteo, cui aliquid cinnabrii mixtum est. Pinnas habet sex, nimirum post quamlibet branchiam, unam longam triangulum acutum referentem, sed exterius paulum circinatam: sub his in infimo ventre duas triangulares, anterius firma spina munitas; post anum unam oblongam, in exteriori ambitu circinatam, molliusculis spinis per medium suffultam, anterius autem dura et acuta spina: a [Orig: à] summitate autem dorsi ad exortum fere caudae pinna latiuscula, laritudinis fere ubique aequalis, et acutis spinis sustentata. Cauda itidem lata in duo veluti cornua distenditur. Vestitur squamis magnis, in totum argentei coloris, sed cui parum cinnabrii translucet. Pinnae laterales, et infimi ventris albae seu argenteae, dorsalis et cauda plus cinnabrii, quam argentei habent. A summitate denique branchiarum ad caudam usque (paulum arcuatim) tendit linea rubra, et supra eam in posteiore parte corporis, in utroque latere, maculam habet nigram magnitudine grossi misnici. Capitur in mari. Edulem haber carnem et bonam.

Guarerva, piscis corpore lato, compressoque, quatuor digitos longo, tres lato, ubi latissimus, ore patulo, denticulis minutis. Pinnas habetsex, nimirum postbranchiales duas, parallelogrami [Orig: parallelogrämi] figura; duas oblongas et latas in superiori dorso, et infimo ventre posteriori, quae in acumen desinunt, figura subulae. Cauda quadrata, seu potius parallelogramma, unum digitum longa, et duas tertias partes digiti lata. Squamulis tegitur nigri coloris splendentis instar bombycini, quarum orae (quarundam tantum, non omnium) fimbrias habent flavas instar semilunularum. Pinnae omnes nigrae. Circa oslinea crassa est ferrei coloris, et alia illi perpendiculariter superposita. Corpus tres lineae latae ambiunt, quarum duae per latas et posticas pinnas extenduntur; (caudam etiam talis linea secat, et eiusdem coloris) una pro fimbria ipsi est. Oculorum pupilla nigra, circulus aureus.

CAPUT XVII. De Camaripuguacu, Piratia pua, Curema, Parati, et Aramaca.

[Note: TAB. XXXV. 10. Marcgrav. H. Bras. l. 4. c. 18.] CAmaripuguacu piscis dorso recto, ventre paululum extuberante; pinguis ad tactum et revera. Caput habet anterius acuminatum, os amplum, edentulum, quod in rotundum diducere potest, nimirum superiore mandibula, inferiori immota permanente, ita ut duos pugnos humanos iuxtase, vel etiam humanum caput possit admittere. Linguam habet conicam, crassam, superior autem mandibula brevior est inferiori, ita ut clausum os superius habeat: Oculos latiores Imperiali, rotundos. crystallinos, et argenteos, branchias amplissimas. Longitudinem adipiscitur undecim aut duodecim pedum, crassitiem viri. Pinnas obtinet septem; duas haud procul dissitas a [Orig: à] branchiis, in lateribus proxime [Orig: proximè] ventrem anteriorem, longas, triangulares; cuilibet autem harum parvula subest, quae tamen

natan do vix videri potest: in medio inferioreventre itidem duas coniunctas, triangulares, latiores prioribus, sed breviores: has versus posticam partem corporis inferioris sequitur alia solitaria pinna, triangularis, lata, squamata, quae appendice continua, angusta, protenditur ad caudae fere [Orig: ferè] exortum: in dorsi altera medietate versus posteriora, pinna est elata triangularis, lata, quae appendicem habet versus posticam partem vergentem, elevatam, triplo longiorem, instar funis crassioris. Septima pinna est pro cauda, quae secta est, et in amplam extenditur furcam. Squamis vestitur magnis, obrotundis seu peltatis, maioribus Imperiali, in dorso tamen minoribus materia squamarum alba, pellucida instar matris perlarum; sunt autem arcte [Orig: arctè] sibi impositaesquamae, ita ut quadruplices aut quintuplices iaceant, ac de qualibet ante aliam prominet pars figura lunae bisectae, quae argenteo obducta est (revera repraesentat argentum) et rivulos hinc inde discurrentes monstrat argenteos in argenteo campo; ita totus piscis argento obductus videtur, praeterquam in dorso, ubi caeruleus est, argento tamen translucente. Pinnae omnes argenteae, praeter dorsalem, quae cundem colorem habet cum dorso. Carnem habet lentam, quae diu coqui debet, multae in carne spinae, sed satis crassae, ut facile [Orig: facilè] inter edendum extrahi possint. Magis aspectu quam esu piscis delector.

Comedi saepius eius carnem, sed lenta est, et tantum famelico conveniens. Os superius ossa habet duritie aequalia ossibus alicuius animalis.

Priratia Pua ingentem adipiscitur magnitudinem, ut Capuripima. Inferior mandibula paulo longior superiori: dentes acuti in tota mandibula inferiori, in superiori solum in medio, qui longiores, quemadmodum et medium in inferiori: Os ampliare amplissime [Orig: amplissimè] potest in rotundum foramen. Oculos obtinet non ita longos pro corporis mole, pupilla crystallina. Branchias famplas, duras seu armatas. Corpore a. est oblongo, dorso paulum incurvato versus caput, et ventre mediocriter amplo. Pinnas habetseptem: Unam a [Orig: à] summitate dorsi (incipientem versus capitis fere [Orig: ferè] exortum) ad caudae usque initium protensam, quoad medietatem anteriorem spinis suffultam, quoad posteriorem mollem sine spinis, in medio a. sui angustiorem, anterius latiorem, posterius adhuc magis latam et quasi circinatam in extremitate. In quolibet latere post branchias, unam latam, et in extremitate circinatam, cetera quasi quadratam: sub his in infimo ventre duae propinquae sunt oblongae, haud latae, firmis spinis nixae: prope anum unam habet satis amplam, itidem circinata fimbria posterius, uti ea quae in dorso. Corpus posterius quadrate [Orig: quadratè] extenditur, et continet septimam pinnam pro cauda, quae ampla est, et figurae pene [Orig: penè] quadratae. Squamulis vestitur parvulis, ita ut ad tactum glaber videatur, etiam si antrorsum mulceatur. Coloris est per totum corpus ex obscuro aureo epatici, qui tamen obscurior in dorso et summo capite huic a. colori per totum retis in modum cinerei coloris liturem obtenduntur. Pinnae omnes eiusdem cum corpore coloris, laterales a. praeterea fimbrias habent aureas, reliquae epaticas. Carne satis probata est, si iunior sit, nimirum sex, septem aut octo pondo; et assatus magis quam cotus, nam pinguis est: adultior vero [Orig: verò] ducentorum aut plurium pondo carnem habet pro baiulis; nec delicatiorem carne Camarupim asu, nimirum lentam, tenacem, ac difficilis coctionis. Capitur in mari.

Curema species Tainhae granddis et crassa. Piscis marinus, in duorum pedum longitudinem excrescens, corpore oblongo, fere [Orig: ferè] cylindraceo, more Trutae fluviatilis, crasso et praepingui. Caput in conum obtusum desinit, superius compressum et latum, durum, squamis duris tectum. Os pro mole corporis parvum, parabolicum, labio superiori conspicuo, mobili, inferius a. os triangulare, obtusum discumbit, et paulo brevius est superiori, edentulum. Oculi magni, totundi, anterius positi, nigri, circulo argenteo. Duo narium foramina supra os. Branchiae semilunares, haud amplae. Pinnas habet septem (octavam pro cauda, quae in duo cornua desinit) nimirum duas postbranchiales,

triangulatas duas, magis versus posteriora in infimo ventre, iunctas: in summo dorso parvam, tribus suffultam duriusculis spinis: post anum unam bicornem, et illi oppositum in dorso eiusdem fere [Orig: ferè] magnitudinis. Tegitur squamis magnis clypeatis, planis: color totius piscis in summitate capitis, dorso et medietate laterum obscure [Orig: obscurè] cinereus, cui hyalius transplendet: reliquum laterum, venter et caputinferius argentei splendentis coloris, uti et pinnae ventris, reliquae pinnae cum cauda eiusdem cum dorso coloris. Praepinguis est et coctus vel assatus sine oleo vel butyro comedi potest. Salitus et in sole siccatus asservatur magna copia. Salitus quoque et in muria servatur. Optima illius pars venter.

[Note: TAB. XXXVI. 1. 2.] Parati Lusitanis Tainha, piscis est in longitudinem pedis excrescens, figura corporis ut Curema, cui per omnia similis est excepta magnitudine, et quod circulum aureum habeat circa oculos. Carne est sicciori, et quae inter coquendum pinguedinem flavam de se fundit. Magna copia saliti in sole exsiccantur et reconduntur. Capiuntur retibus, ut et Curema, transiliunt a. retia eleganti spectaculo, quando illud trahitur: quando malacia est magno numero ex a quis exsiliunt.

Aramaca Lusitanis Lingoada et vulgo Cubricuncha, soleae est species compresso corpore, et figuram habens soleae qu Belgae vocant Tonge. Os denticulis acutis pnditum: caret lingua: Oculos habet duos in uno latere (ubi lapidei est color is) in altero nullum, pisimagnitudine, unum prope latus posterius oris, alterum superius et magis versus posteriora vergentem, pupilla lunata, crystallina, hyalinocoloretransplendente. Branchiae satis amplae, in quolibeta. latere post branchias est pinna una, duos digitos longa, angusta, superius in pilum tenuem desinens; ad branchiarum finem in infimo corpore sunt duae parvae pinnae iunctae. Per totum a. corpus tam superius, qu inferius secundum longitudinem haber pinnam usque ad caudam extensam, tenuem, vix semidigitum latam; cauda fere [Orig: ferè] quadrata constat pinna tenui. Vestit squamulis parvulis, et in toto sinistro latere, ubi oculos habet, lapidei est coloris, in latere dextro albi, vivit in mari interarenas. Edulis est et bonisaporis.

TITULUS II. De Piscibus Exoticis Laevibus.

CAPUT I. De Piscibus in totum laevibus.

ARTICULUS I. De Guamaiacu, Ape et Petimbuaba.

[Note: TAB. XXXVI. 3. 4. Marcgr. H. Brasil. l. 4. c. 1.] PIsces Exotici laeves sunt in duplici differentia: Vel enim suntin totumlaeves, vel cum aliqua laevitate spinosi. Exsistis sunt quos hic describemus.

GVAMAIACV APE Piscis triangularis; duplex est, unus cornutus, alter sine cornibus. Cornutus ab ore ad initium caudae septem digitos est longus, (interdum et longior) a [Orig: à] ventre ad dorsi summitatem tres digitos latus seu altus: venter vix duos digitos latitudine complet: cauda unum digitum lata, desinens in pinnam duos digitos longam et totidem latam. Os ipsi parvulum, et pisi tantum capax: habens in superiori mandibula duodecim denticulos angustos, acutos, in inferiori quinque. Caput ab ore ad cornua usque in gibbum aslurgit, convexitate sesquidigiti; dorsum autem ad eundem modum in gibbum arcuatur: et unicam tantum habet pinnam in postica parte versus caudam, et quidem exilem. Oculos habet satis amplos, diametro trientis, superne [Orig: supernè] in capite in frontepositos prope cornua, ab ore circitersesquidigiti intervallo: et ante singulos oculos foraminulum unum. Pinnas in universum obtinet quinque unam in extremo dorso, ut iam dixi, et in quolibet latere unam, longe [Orig: longè] infra oculos versus posticam

corporis partem paulum vergentes, unum digitum longus: et prope utramque rimam, unam plus semidigito longam, branchiarum loco: unam denique pinnam inferius in ventris extremitate prope exortum caudae, unum pene digitum longam, dimidium latam: quinta facit caudam. Cornua duo directe [Orig: directè] ante se protensa in fronte gerit prope oculos, magnitudine calcario galligallinacii, duo itidem aequais magnitudinis in infimo ventre versus quartam pinnam. Caretsquamis, sed tegitur densa cute, in ventre quidem alba, reliquo a. corpore fusca, atque in ventre et lateribus usque ad altitudinem oculorum figuris trigonis, tetragonis, pentagonis, sexagonisque mire [Orig: mirè] distincta et notata. Ubique a. (excepto infimo ventre) eadem cutis variis maculis nigricantibus est insignita. De altera specie superius egimus.

[Note: Idem H. B. lib. 4. 6. 4.] Petimbuaba piscis tres aut quatuor pedes longus: corpore instar Anguillae. Os edentulum acuminatum, superiori mandibula breviori quam sit inferior: est que longitudo oris sesquidigiti, amplitudo, ubi maxima, vixunius. Caput novem digitos longum est ab oculis ad oris extremum, crassities eius post oculos quinque digitorum, hinc paulatim minuitur, ita ut prope os sit trium tantum digitorum. In summa a. longitudo capitis a [Orig: à] fine branchiarum ad oris extremum est unius pedis et unius digiti. Oculos habet satis magnos, magnitudine nucisavellanae et pene figura, pupilla splendida caerulescente, quam tunica ambit argentea, in parte anteriori et posteriori macula miniata notat.a Post branchias in utroque latere, pinna directe [Orig: directè] protenditur a [Orig: à] latere sesquidigitum lata et longa rufescentis coloris: hinc sex et semis digitorum intervallo versus posticam corporis partem, duae pinnae parvaerufescunt in quolibet latere una, sed magis versus ventrem.

Posthas pedis intervallo sequitur pinna rufescens duos digitos longa, sesquidigitum lata: sub hac autem eiusdem magnitudinis et coloris una in infimo ventre: demum a [Orig: à] fine harum intervallo fere quinque digitorum, sunt adhuc duae pinnae rufescentes paulo minores superioribus, una sursum, altera deorsum elata, et inter has ortum sumit cauda instar murenae tenuis, teres, sex digitos longa. Corporis a. longitudo a [Orig: à] fine branchiarum ad caudae initium est duorum pedum et trium digitorum. Cure est instar Anguillae glabra, coloris in toto corpore et lateribus ab ore ad caudam, hepatici, in dorso triplici, in lateribus unica serie ma cularum caerulearum magnitudine nummi Misnici fere [Orig: ferè] : haec maculae a [Orig: à] medio corporis in lateribus ad caudam usque in lineas coeunt: inter omnes a. maculas caeruleas ordine intercedunt maculae virescentes. In inferiori corpore tam sub capite quam ventre albescit, et videtur aliqua rubedo inspersa. Corpus a. universum non exacte [Orig: exactè] teres est, sed compreslum et latiusculum, ventris n. [Abbr.: enim] latitudo prope secundum par pinnarum, ubi latissimus, duorum digitorum, crassities ibidem totius corporis sex digitorum. Hinc paulatim attenuatur, donec prope exortum caudae sit sesquidigitum paulo plus aut minus crassum. Edulis est piscis. Potest Acus piscis vocari. Iconum quas supra dedimus, nulla cum hac convenit, nisi forte [Orig: fortè] Acus minor Bellonii.

ARTICULUS II. De Nhambdia et Guaperua.

[Note: TAB. XXXVI. 5. 6. Marcgrav. lib. 4. c. 3.] NHAMBDIA Brasiliensibus, Bagre do Rio Lusitanis, piscis corpore oblongo, obeso, ventre molli, versus posteriora angustiori. Capite compresso, et ore parabolicae figurae, et denticulis minimis praedito. Est autem corpus duodecim aut quatuordecim digitos longum, duos et semis altum, ubi altissimum. Oculi parvuli, paululum protuberantes, rotundi, pupilla nigra, circulo ex auro et umbra mixto. Branchiae satis, amplae, et barba sex filis constans, duobus supra et quatuor infra os: Eorum quae supra os versus latus

stant quodlibet crassitiem habet fili, quo literae obsignantur, quinque digitos longum, et post cuiusque exortum fovea est oblonga, in quam barbae initium incumbit, vertendo illam postica parte, ut semper facit: quatuor inferiorum quodlibet exterius duos et semis digitos longum, interius sesquidigitum; suntque inferiora fila barbae non ita crassae ut superiora. Pinn as habetseptem, et octava est pro cauda: nimirum post quamlibet branchiam unam oblongam, firmissima et acuta spina munitam (quemadmodum et in exortu ipsius post branchiam os durum est, triangulare) ad medietatem corporis ante anum duas iunctas oblongas, in extremitate circinatas: versus caudam in inferiore ventre unam fere [Orig: ferè] quadratam et in extremitate circinatam: in summitate dorsi magnam quadratam multis spinis suffultam et post illam unam longam angustam, cute carnosa constantem, qua et corpus est rectum. Cauda bisecta est, et quaelibet pars in exitu circinata. Cute tegitur non squamis.

Caput dura testa tectum, osque superius totum umbrae coloris: dorsum et latera cin erei cum pauxillo caeruleo mixti: Venter albus: pinna dorsalis prior prope exortum eiusdem coloris, cetera in totum nigri, spinis cinereis: posterior eiusdem coloris cum dorso et lateribus: pinnae postbranchiales totae nigrae: barba nigra, uti et pinnae ventris et cauda, licet in exortu paululum ruffae. A summitate branchiarum per quodlibet latus tendit in medio linea rubra usque ad caudae initium. Capitur in fluviis, et est optimi saporis, vulgoque comeditur.

Guaperua piscis cuius longitudo ab initio oris ad exortum caudae paulo plus duorum digitorum (reperiuntur tamen et duplo maiores) corporis medii crassities, ubi maxima, trium: laterum quodlibetunum digitum altum. Caret omnino branchiis: os habet satis amplum et clatum, proiectum instar canis, minutissimis denticulis; loco linguae lapidem habet instar Carpionis: ocellos vix grani milii magnitudine, colore egregiiturcoidis. Inter ocellos in medio superioris labii, seu in fronte corniculum gerit sursum erectum, et paulum retrorsum versum, et anteillud corniculum etiam filum tenue, et dimidium ferme [Orig: fermè] digitum longum versus anteriora directe [Orig: directè] propensum paululum tamen elevatum, cui appendiculum adhaeret ut in Liliis: filum hoc retro [Orig: retrò] recondere potest: nam post corniculum fovea est in vertice, hinc parva eminentia et iterum vallis, tunc ad unius digiti longitudinem pinna in dorso porrigitur quadrantem lata. Cauda pinnulam habet plus semidigitum longam: a [Orig: à] cauda in terstitio aliquo versus anteriora circa ani regionem iterum pinnula est semidigitum longa et duae parvulae in inferiori corpore sub pectore. In medio a. fere [Orig: ferè] corpore, magis tamen versus anteriora, in quolibet latere brachium obtinet, desinens in pinnam duas trientes digiti longam, et pene [Orig: penè] ita latam, pinna a. brachiorum octo constat spinis, quae per pinnae longitudinem disparguntur, et anterius prominent instarocto unguiculorum acutorum. Brachium quodlibetunica constat iunctura ac versus anteriora deflectit, ut ita naturae piscis commodius serviat. Caret in totum squamis, sed tegitur cute in ventre molli, reliquo corpore ad tactum aspera et scabra, ut in Tiburonibus. Color cutis est obscure [Orig: obscurè] rubricans, cui funscus a dmixtus, et per totum corpus maculas habet nigras, figura undarum. Pinnae et brachia etiam eiusdem sunt coloris cum fusco mixti. Sed pinna in dorso in quolibet latere quatuor habet maculas nigras maiores: caudavero [Orig: caudaverò] et omnes pinnae minores eleganter variegatae sunt. Ventriculum habet duos digitos longum, cum orificio tres digitos longo, et duos circiteramplo, quod in ipsas fauces inseritur: Unde ventriculum inflare instar utriculi potest. Caro eius non comeditur. Ad orbium classem pertinet. Vescitursquillis: natans egregie explicat pinnas et inflat se, ut instar orbis, seu pilei appareat rotundus. Habui alium totum colore differentem, duos et semis digitos longum qui totus erat coracini coloris splendentis, et se inflabat. Cutis horum piscium facile [Orig: facilè] detrahi porest, et romento implera servari.

[Illustration:

Piraha Pun.

[Illustration:

Arumaca.

[Illustration:

Guamaiacu ape.

[Illustration:

Petimbuaba.

[Illustration:

Nhamdia.

[Illustration:

Suaperua.

[Illustration:

Curvata Piruma.

[Illustration:

Puraque.

[Illustration:

Piscis innominatus. Harder.

ARTICULUS. III. De Curvata Pinima, Puraque et Pisce innominato.

[Note: TAB. XXXVI. 7. 8. 9. Marcgrav. Hist. Bras. lib. 4. c. 5. et 6.] CURVATA PINIMA, Lusitanis Bointo. Piscis est Cordcovadi magnitudine, vel etiam maior, corpore oblongo, satis tamen lato et crasso, amplis branchiis, oculis grandibus argenteis. Caret squamis, et regitur solummodo cute praeterquam in medio laterum: nam cuiuslibet lateris medium a [Orig: à] branchiis usque ad caudam permeat lata linea aurei coloris; hinc a [Orig: à] branchiis incipiens alia parallelos superius ducitur ad duas partes totius longitudinis; hinchaec parallela secat oblique auream, et pergit parallelos usque ad caudam: linea haec parallela aureae anterius, et usque dum auream secat, duplici squamularum serie minimarum insignitur, et tota est glabra, postica parte, ubi secat auream, et infra itidem duplici serie squamarum notara, sed maiorum, et linea ipsa non est glabra, ut anterius, sed aculeata quasi denticulus piscium. Color piscis in dorso et lateribus subvirescens, in ventre albus et splendens.Pinnas habet septem, nimirum post quamlibet branchiam unam oblongam: duas sub his versus posteriora iunctas in infirmo corpore: unam in medio ventre, et huic oppositam unam in summo dorso, et adhuc in dorso unam magis versus anteriora. Ab ultima dorsali et ventris pinna continua, haud lata, acuta utrobique abit ad exordium caudae: quae furcara est. Capitur frequentius in mari, et boni est saporis.

PRVAQUE, Lusitanis Piexe viola, ob figuram quam cum Cithara communem habent qua ludunt Lusitani. Piscis est latus, non craslus, cartilagineus. Longitudo eius ab initio capitis ad finem caudae unius pedis, et novem digitorum. Ab initio seu acumine capitis ad octo digitorum intervallum versus posteriora, cordis lati figuram habet, uti pingi solet, latitudo eius, ubi maxima septem digitorum, excurritque ibi in latere in pinnas instar Raiiae, estque pene [Orig: penè] transparens cum luci obvertitur. Caret branchiis. Caput in coni figuram desinit. Ab acumine capitis tres digitos et semis retro [Orig: retrò] numerando, occurrunt oculi unum digitum ab invicem distantes, rotundi, prominentes, mediocris avellanae magnitudine, pupilla nigra, circulo aureo. Ad utrumque oculum versus posteriora habet fistulam, minimi digiti apicem capientem, per quam aquam evomere potest. Sub oculis, in inferiori tamen corporis parte, os habet, distans tantum ab initio capitis quantum oculi, sesquidigitum amplum, edentulum, et duo spiracula sesquidigitum post os versus posteriora: In quolibet latere quinque incisuras habet, ut Raiiae et Tiburones.

Post anteriorem illam cordiformem corporispartem reliquum corpus teres, aliquantulum tamen compressum, et ibi latum tres digitos, et in quolibet latere habet pinnam mollem, tres fdigitos longam, et sesquidigitum latam: hinc angustius fit corpus usque ad caudae pinnam, ubi digitum est crassum. Caudae pinna ferme [Orig: fermè] duos digitos longa, paulo plus uno lata, superius longior, qu inferius, ut in Tiburonibus. Inter duas a. illas pinnas secundas laterales versus caudam in dorso, distantia duorum digitorum ab invicem adhuc duas pinnas erectas habet, ad tactum instar membranae cr4assioris, triangulares, duos digitos flongas, sesquidigitum latas. Tegitur cute molli, nullis squamis, ac in toto inferiori corpore in medietate anteriori est albus, in posteriori incarnati coloris cum albo mixti. In dorso, aut superiori corpore glutinis est colore, fuscis maculis variegato, inspersaque egregia varietate puncta ex albo caerulescentia. Pinnae quoque glutinis habent colorem, ac in lateribus aliquid rufescentis mixtum. Acumen capitis cartilaginis colorem obtinet, qua etiam constat. Per totius dorsi longitudinem ad tactum spina dorsi, quasi tuberculis minimis eminet. Caput illius recens lucet noctu. Caro eius non comeditur. Sed si

comedatur, asserunt piscatores, pertreshoras semifatuos reddi homines, dein sponte ad seredire. Unius attactus, crepitum articulorum manus, et brachii causat, qui tamen starim desinit: et si in medio tangatur, artuum tremorem efficit.

Capitur mensibus pluviosis, quando tempestuosum est in Bibribi fluvio, longe [Orig: longè] ex terra adveniens, cum Raiis et Pastinacis.

PISCIS INNOMINATUS in septem digitorum longitudinem excrescit; figura similis illi, quem vulgo Harder appellamus; pinnis tamen aliter firmatis: duae enim quae in infimo ventre anteriore sub branchiis sunt, magnae et latae, duae post branchias in lateribus parvae, in dorso duae mediocres, et in inferiori ventre posteriori parva. Cauda constat pinna furcata. Os parvum, oculimagni. Cutem habet glabram, sine squamis: in dorso nigricantem, ac in utroque latere quatuor nigricantes maculae magnae a [Orig: à] dorso protenduntur, in ambitu suo violacei coloris: Inter maculas autem versus dorsum prominet thalassinus color: reliquum corpus argenteum. Pinnae nigricantes cum violaceo mixtae, et duae illae magnae sub ventre quinque argenteis maculis singulae insignitae. Insignis coloris piscis, quando natans videtur. Victitat venenis illis Besaenen.

ARTICULUS IV. De Mucu, Abacatuaia, et Acaramucu.

[Note: TAB. XXXVII. 1. 2. 3. Maregrav. H. Bras. l. 4 c. 11.] MUCV Brasiliensibus, piscis tereti corpore, ut Enneopthalmus, vulgo Lampreta, Germanis Neunauge, nec crassiori: circiter duos pedes fit longus, magis aut minus: Capitulum habet acuminatum, conicum; ocellos parvos nigros: os item parvulum: guttur inflare aliquo modo potest. Caret pinnis: per latera lineas obliquas nigras habet, angulos obliquos per medium laterum invicem facientes.

Edulis est et capitur in lacubus et paludibus. Iconem eius Nobilissimus de Laet [Orig: Laët] in Americae descriptione, sub nomine Ubirre dedit verum descriptio Mucu cum icone non satis convenit, ideo non est mirum, quod diversum a [Orig: à] Mucu esse sentiat.

Abacatuaia, Lusitanis Peixegallo. Faber et Gallus marinus. Passeris magnitudinem habet, altus et latus instar illius, subrotundus, neque illo crassior: Os illi est haud amplum, edentulum; Oculi nigri, circulo argenteo. Pinnas habet quinque, unam in dorso, unam in ventre, utramque descendenrem, et continuam ad caudam usque: itidem post branchias utrimque unam: Cauda constat pinna furcata. Praeterea habet duo quasi fila in longum extensa ab inferiore corpore, et unicum tale in dorso ante pinnam dorsalem. Caret squamis, sed regitur cute laevissima, splendente, ocloris argentei; totusque est illius coloris, exceptis filis illis, quae nigra sunt. Carnem habet boni saporis. In descriptione Americae sub nomine Avvah kattoe, sive Iavuke datur. Icon superius data, non in totum convenit, ideo repetimus.

[Note: Idem Hist. l. 4. c. 12.] Acaramucu Piscis corpore est compresso, nec crasso, verum oblongo, decem enim digitos longus est, quatuor latus, ubi latissimus. Os illi parvulum, angustum, rotundum, apicem minimi digiti admittens, ut piscis triangularis. Superius et inferius in anteriori parte oris utrimque dentes triangulatim acuti. Oculi stuferimagnitudine, crystallini, pupilla nigra. Distant oculi ab ore, duos digitos et semis, plane in alto positi, tres quartas partes digiti a [Orig: à] dorso sub utroque oculo, in quo libet latere, branchiarum loco fissuram habet oblique factam, unum digitum longam, trapezii figura. In dorsi summitate directe [Orig: directè] supra oculos, instar fili maioris, seu crassioris cordae violae, corniculum habet oblique erectum versus posteriora, quatuor digitos longum et teres. In postica corporis parte inferius et superius utrimque pinnam habettenuem, tres digitos et semis longam, tres quadrantes digiti latam, quae desinunt circa caudam, quae parallelogrammi figura exoritur a [Orig: à] corpore,

[Illustration:

Mucu.

[Illustration:

Abaratuaia.

[Illustration:

Acaramucu.

[Illustration:

Punaru.

[Illustration:

Punaru.

[Illustration:

Timutu.

[Illustration:

Guebucv.

[Illustration:

Niquy. Pietermn.

habetque pinnam sesquidigitum longam, paulo plus duobus latem. Caret squamis, sed tegitur cute glabra, parum tantum hispida, ut Xiphiae, coloris albicantis, cui cryseus est admixtus, et in dorso paulum fuscus; pinnae quoque grysei coloris. Non est edulis: in ventriculo algae seu musci marini multum inveniebam. Parieti appensus noctu clarissime [Orig: clarissimè] lucebat in tenebris.

ARTICULUS V. De Punaru, Timucu, et Guebucu.

[Note: TAB. XXXVII. 4. 5. etc. Marcgr. H. Brasil. l. 4. c. 13.] PUNARV pisciculus est quatuor digitos longus, corpore oblongo, capite crassiusculo, et anterius obtuso. Os habet parvum, in maxilla inferiore duos solummodo denticulos, longos, acutos instar acicularum: oculos superius et in fronte positos, pupilla nigra, circello aureo: et supra hos duo rubra fila brevia, prominula; branchias amplas: utpote quae una ei est e [Orig: è] duabus conflata. Pinnas postbranchiales duas oblongas, et sub his duas plane angustas. Paulo post occiput in cipit [Orig: cipít] pinna, quaead caudam usque producitur, spinulis prominulis suffulta. In medio infimo ventre incipit similis, ferme ad caudam usque pertingens. Cauda a. longiuscula, et parallelogramma. Tegitur cute fusca, et pinnae sunt eiusdem coloris.

Reperitur hic et alia PUNARV species, figura corporis priori similis, sed mandibulas habens rostratas, quasi e [Orig: è] minimis denticulis compositas. A summitate capitis pinna latiuscula extenditur usque ad exortum caudae, quae mollibus texitur spinis non prominulis. Postbranchiales habet fere [Orig: ferè] ut prior, ut et in ventre et cauda. Color ut prioris, sed variegatus est in lateribus lineis curvis obscure [Orig: obscurè] purpureis. Utraque species inter scopulos vivit. et intrat etiam testaceorum domicilia.

[Note: Idem H. B. lib. 1. c. 14.] TIMUCV Lusitanis Peixe agulha, Piscis duos est pedes longus, corpore tereti instar Anguillae. Rostrum habet osseum, tres vel quatuor digitoslongum, acuminatu, utrobique dentibus minimis refertum: inferior rostri pars paulo [Orig: paulò] longior superiori, et id quod prominet molle, non osseum; caret lingua. Oculos habet rotundos, crystallinos, cir culo argenteo: sex pinnas, nimirum duas oblongas postbranchiales, duas iunctas in infimo ventre ante anum parvas, post anum unam, quae fere [Orig: ferè] ad exortum caudae porrigitur, et similem huic oppositam in dorso. Cauda pinna quasi bisecta constat. Caretsquamis, sed tegitur cute. Summitas capitis et rostri ac dorsi cum medietate laterum olivacei est coloris: inferior medietas cum ventre argentei. Per utrumque autem latus secundum longitudinem linea tendit virescens, distinguens olivaceum ab argenteo. Pinnarum color respondet parti cui appositae sunt.

Edulis est. Capitur in mari, et fluviis salsis. Boni est saporis, praesertim frixus butyro: Caro eius non est spinosa.

[Note: Idem lib. 1. c. 15.] GVEBUCV Lusitanis Bicuda, piscis rostratus; oblongo et ferme [Orig: fermè] tereti est corpore, ut Dorada: capite porcino, rostrato, cauda in duo cornua diducta ut Albacara, rostrum acutum, osteum, durum: partis superioris longitudo sedecim digitorum, inferioris decem. Crassities totius prope insertionem septem digitorum: utramque autem rostri partem movere potest. Branchias habet amplas: Os interius orbicularis figurae, in medio sui hyperbolico foramine; lingua oblonga, alba, dentibus omnino caret. Oculos habet solidimagnitudine, pupilla crystallina, circulo argenteo. A rostri insertione caput in altum assurgit, ut in Dorada mare: Est autem caput ab oculis ad occiput longum septem digitos, novem altum. Corporis longitudo ab occipitio ad caudae exortum quatuor pedum, et altitudo lateris post occiput unius pedis, in medio autem corporis decem digitorum, et prope caudam duroum. Cauda in duo cornua extenditur et ampliatur, quodlibet octodecim digitos longum, ad cuius exortum in quolibet latere duae

auriculae membranaceae. Pinnas habet sex: proxime post quamlibet branchiam unam, directe [Orig: directè] a [Orig: à] latere protensam, dura membrana constantem ut in Tiberone, figura trianguli acuti, undecim digitos longam, et in exortu, ubi latissima, duos tantum latam: e [Orig: è] regione harum in infimo ventre duo bacilliformia corpora iuncta habet, ex osse nigro constantia, dura, plane ut os Sepiae, quodilibet novendecim digitos longum, utrumque iunctum, in rima longa, profunda recondere potest, quae a [Orig: à] natura secundaum longitudinem ventris facta est ad caudam usque. Interstitio duorum pedum a [Orig: à] fine huius fissurae seu ano, in infimo corpore pinnam habet triangulatam sex digitos longam, latere anteriori firma spina munitam; etiam hanc in rimam quandam recondere et rursus surrigere potest: Octo digitorum interstitio ab hac pinna, parvam habet versus caudam, in acutum triangulum versus posticam partem desinentem, et e [Orig: è] regione huius similem et aequalem in superiore corpore, has duorum digitorum intervallo sequitur cauda, quam supra descripsi. Maxima a. omnium est pinna dorsalis, incipiens a [Orig: à] summitate occipitis, quae protenditurper dorsum in trium pedum longitudinem, constans membrana pergameinaemula, costis intertexta, hanc quoque totam demittere potest ac in profunda rima condere: lata est sesquipedem, ubi latissima, et versus posteriora paulum angustatur. Cute crassa, subaspera vestitur, tota subfusca: spinulis oblongis, trientem digitis longis, ut ita solida sit et aspera, cum squamis careat. Venter et caput inferius albicant, latera cinerei et argentei coloris: dorsum ex cinereo argenteo obscure [Orig: obscurè] fuscum, ut et caput superius et rostrum; reliqua rostrum cinerescit flavo. Pinna omnes cum cauda ex cinereo argenteo fuscescunt, ut et dorsalis, quae praeterea maculis orbicularibus, nummi misnici magnitudine est variegata, illa post anum paulum undulata maculis fuscis: Carnem copiosam habet, non spinosam, pinguem, non glutinosam ideo ad comedendum aptiorem, quam caro Marsorum. In ventriculo interiore multos integros pisces pedalesinveniebat auctor.

ARTICULUS VI. De Bagre aliquot Speciebus.

[Note: TAB. XXXVIII. 1. 2. 3. 4. 5. Marcgrav. H. Bras. l. 4. c. 16.] BAGRE piscis sexponit auctor Species. Prima est oblongo corpore, intio dorsi paulum elevato, capite acuminato seu conico, quod dura testa est tectum ad ihitium elevationis dorsi, pedalis klongitudinis: Barbam habet sex cirrhis constantem, quorum quatuor inferiores sesquidigitum longi, duo superiores longitudinem rotius piscis aequant. Pinnas obtinet septem, octavam pro cauda: nimirum duas postbranchiales loco inferiori positas, et ante quamlibet fortem aculcum, dentatum osseum, unam in summitate dorsi elevatam, et ante illam item aculeum fortem, aequalis cum pinna longitudinis: duas iunctas in medio fere [Orig: ferè] infimi ventris, magis tamen versus posteriora, unam membranaceam sine spinis versus caudam, et huic oppositam me diocrem mollibus spinis suffultam. Cauda constat pinna furcata, caret squamis, sed tegitur cute per totum argentei coloris splendentis. Pinnae omnes argentei sunt coloris, ut et harba et caput. Per medium utriusque lateristendit linea argentea ad caudam usque constituta ex 77. protuberantiis. Oculi nigri satis ampli; os parvulum, edentulum, labiis elevatis. Piscis est edulis, si quis ab eo laesus fuerit, difficulter sanatur, et magnos patitur dolores.

Secunda corpore oblongo, capite compresso et plano, ore inferius parabolicae figurae, obtuso, edentulo. Caput octo digitos longum, testa dura punctulata tectum. Oculi parvi, rotundi, crystallini, quatuor fer e [Orig: è] digitos abinvicem difitantes. Barbam habet sex cirrhis constantem, quorum exteriores longiores, quatuor digitorum, reliqui breviores: septem illi pinnae, octava pro cauda: una nimirum in summitate dorsi, firma spina anterius munita, erecta, tres digitos longa, totidem lata: duae postbranchiales, itidem firma spina munitae, quatuor digitos longae, duos latae, Interstitio sex et semis digitorum post

[Illustration:

Bagre.

[Illustration:

Alia Bagre.

[Illustration:

Bagre.

[Illustration:

Bagre.

[Illustration:

Bagre.

[Illustration:

Aiereba.

[Illustration:

labebirete.

branchiales in infimo ventre (qui paulum extuberat) duae iunctae, tres digitos longae, duos latae, in ambitu circinatae: septem digitorum intervallo a [Orig: à] dorsali, alia in extremo dorso, carnosa, sesquidigitum longa, unum lata, in extremitate mollibus spinis munita, et sub hac in infimo ventre alia paulo maior cauda sequitur trium digitorum intervallo, in duo cornua diducta, crassa seu molli membrana constans duos et semis digitos longa, in quolibet cornu duos lata. Totum caputsuperius, et ad latera, dorsum totum et latera ad protuberantiam ventris usque, candidi cum diluto flavo et aureo mixti est coloris, in testa capitis etiam aliquid viridis transplendet: Pinnae omnes et cauda gryseae sunt: Venter et laterum inferior pars et caput inferius (quod planum est) albi coloris. Caretsquamis, sed vestitur cute. Bonasatis est carne, melior quam Camarupi, cuius magnitudinem fere [Orig: ferè] aequat.

Tertia sigura et magnitudine ut praecedens, sed barbam habet quatuor tantum cirrhis constantem, duobus nimirum longis octo digitos, et latiusculis instar ligulae, duobus brevibus: ad pinnam dorsalem similis ligula novem digitos longa, et postbranchiales pinnas eodem modo: cetera similis praecedenti.

Quarta Belgis vulgo Clipbagre decem digitorum longitudinem habet; corpore oblongo: Capite lato et compresso: ore parabolico, edentulo. Barba constat sex cirrhis, quorum quatuor inferiores unum digitum, superior es duos longi. Oculos habet parvulos, caerulescentes, quatuor digitorum interstitio ab ore in summitate dorsi tegitur testa dura ossea, et post branchias in quolibet latere pyramidalis testa angusta tegit latera. Pinnas habet septem, et octavam pro cauda: nimirum unam in summitate dorsi, elevatam, mollem, sesquidigituma [Orig: sesquidigitumä] altam, plus uno latam, anterius spina ossea crassa dupliciter serrata, duos et semis digitos lata sustentatam. In medio ventre infimo duas parvas: in fine pene [Orig: penè] dorsi, carnosam, parvulam, angustam, et e [Orig: è] regione huius inferius aliam parvulis spinis suffultam; cauda diffisa in duo cornua sesquidigitum longa. Tegitur cute: ac in capite, initio dorsi et lateribus, ubi testaceus est, umbrae est coloris, per reliquum totum dorsum et latera umbrae dilutioris, et fuscis maculis mediocris magnitudinis variegatur: in ventre albicat. A testae latiore fine ad caudam usque in quolibet latere, per lineam tectam tendit ordo denticulorum acutorum, posterius versorum, qui clypeo duro serrato in medio insunt, nam anguli obtusi figura positi sunt usque ad caudam hoc modo 7.

Edulis est, sed pauca carne, quae non magni fit.

Quinta praecedenti similis, et maculis nummi misnici magnitud ine variegatus: Verum caret denticulis illis in lateribus: lincam solummodo habet: et duos cirrhos, et sex longiores quam alter. Haec species habet carnem bonam et pinguissimam.

Sexta magnitudine et figura similis illi, quem secundo loco descripsimus: sed barbam habet tantum quatuor cirrhis constantem, duobus nimirum longis octo digitos et latiusculis instar li ulae, duobus admodum brevibus. Ad pinnam dorsalem similis ligula est novem di itos longa; et ad postbranchiales eodem modo; cetera per omnia similis illi, quem diximus; nam et ventrem ita protuberantem habet.

ARTICULUS VII. De Aiereba, Iabebirete, Niqui, et Guatacupu.

[Note: TAB. XXXIIX. 6. 7. Marcgrav. H. Bras. l. 4. c. 16.] AIEREBA Brasiliensibus Raiae species, piscis planus, circinatus, unum pedem et novem di itos logus, et totidem latus (reperiuntur et duplo maiores.) Quatuor digitorum interstitio ab anteriori cirumferentia in superiori superficie duo foramina habet satis ampla, tres digitos ab invicem distantia, prope

caudae exortum orbicularis incisura est in quolibet latere: cauda teres, quatuor pedes longa, et circiter in medio sui, duas osseas spinas crassas retro dentatas habet, quibus pungit, quando ad spiracuola apprehenditur, caudam incurvatam supra corpus levando. Os inferius habet, haud amplum, edentulem. incisurae quasi parabolicae. Cute tegitur in superiori corpore ferrei coloris, et in medio dorso insignitur tuberculis nigris, parvis: inferius corpus totum album. Caro nihili aestimatur in cibis.

Iabebirte Raiae species, eiusdem magnitudinis cum Aiereba, figura autem obtusi vomeris ad latera extuberantis: sectiones prope caudam ut in illa, et praeterea duo corpora cylindracea digiti crassitie protuberantia. Cauda longa. Color piscis superius e [Orig: è] cinereo fuscus, inferius albus, carne probata est et bona.

Reperitur hic et alia Raiae species praecedenti similis: excepto quod processibus illis cylindraceis prope caudam destituitur. Color totius corporis superius umbrae, punctulatus per totum maculis nigris, seminis sinapi magnitudine: Cauda aculeis caret. Carnem habet bonam.

Reperiuntur hic et Raiae, quarum caudae tres et semis pedes longae, crassae in initio tres digitos, et in fine plane acuminatae, plenae tuberculis nigricantis in totum coloris, flexiles utscuitca.

[Note: TAB. XXXVII. 8.l. 1. c. 17.] NIQUI Belgis Pieterman: Piscis est capite crasso, ore ranae amplo, edentulo, crassa lingua, inferiore mandibula paulo longiori quam superior. Anterior corporis medietas est paulo latior, posterior angusta et teres: estque ut plurimum sex aut septem digitos longus, latus anterius quidem sesquidigitum aut paulo latior: Ocelli ipsi parvi quidem, sed exserti, cylindracei more cancrorum terrestrium, pupilla nigra, circulo e [Orig: è] cinereo fusco. Branchias habet amplas, et post quamlibet pinnam unam, digitum longam et latam, in ambitu circinatam: in ventre sub his paulo inferius daus iunctasd: a [Orig: à] medio dorso pinna ad caudam pene continatur, semidigitum lata, at in fine paulo angustior, cuirespondet similis in infimo ventre: Cauda plus digitum longa, minus lata, parallelogrammi figura, in extremitate circinata. Ante exortum pinnae dorsalis duos habet aculeos fortes, et supra postbranchialem utramque unum acutum. Tegitur cute, cuius color ex nigor et umbra, gryseoque mixtus, nimirum in toto dorso, capite et lateribus, pinnisque omnibus; Venter albicat, et in lateribus etiam plus albi, quam nigri aut grysei est. Per totum dorsum, caput et latera, puncta nigra, magnitudine seminis papaveris, dispersa.

In arena absconditus iacet prope littus Maris, ac incedentes vulnerat.

Edulis est, si iecur et fel bene separetur, aliis letalis.

[Note: TAB. XXXIX. 1.] Guarapucu Lusitanis Cavala, Belgis Koningfisch, est corpore oblongo, fere aequalis ubique crassitiei, excepro versus posteriora, ubi magis magisque attenuatur. Ut plurimum in septem pedum longitudinem excrescit, et crassitiem corporis humani. Caput et os habet acuminatum,dentes acutos, rotundos, ordine positos, oculos magnos crystallinos, circulo argenteo: Pinnas octo, videlicet post quamlibet branchiam unam triangularem, directe [Orig: directè] a [Orig: à] latere protensam: unam tenuem angustam fere [Orig: ferè] in initio dorsi, post hanc unam in eodem dorso triangularem erectam; sub hac in infimo ventre triangularem; duas mediocres triangulares in infimo ventre subter postbranchiales. Cauda constat magna pinna in duo cornua ample [Orig: amplè] extensa. A pinnis autem triangularibus, tam in dorso, quam infimo ventre, parvulae ordine pinnulae oblongae sunt dispositae usque ad caudam. Vestitur cute argentei coloris, cui in ventre paulum caerulei, in dorso multum miscetur, ut color resplendeat. In quolibet latere linea subtilissimis squamulis conrorta describitur ad caudam usque. Boni est saporis. Est quidem Scomber, sed quia Icon quam [Orig: quàm] supra dedimus, non convenit, ideo et hanc adicere placuit.

[Illustration:

Goarapoco.

[Illustration:

Guacucia

[Illustration:

Guamaiacu Atinga.

[Illustration:

Piraaca.

[Illustration:

Cucuri.

[Illustration:

Narinari.

[Illustration:

Tiburonis.

[Illustration:

Iperoqoiba et Piraquiba.

CAPUT II. DE Piscibus non omnino laevibus.

ARTICULUS UNICUS. De Guacucuia, Guamaiacu guara, et Guamaiacu Attinga.

[Note: TAB. XXXIX. 2. 3. Marcgrav. H. Bras. l. 4. c. 1.] GUACUCUIA, Monoceros piscis: Vespertilio Aquaticus posset appellari. Corpors figura anteius est instar vomeris: Corpus octo digitos longum, quinque latum in medio, ubi latissimum: medietas autem corporis posterior rotunda est, et versus caudae pinnam fastigiatur in conum: medietas autem anterior vomeris seu lati cordis fi uram obtinet. Plicis autem non crassus, sed latus; caput vix prominet seorsim a [Orig: à] corpore, estque illi inter oculos supra os cornu impositum, durum, duos pene digitos longum, conicum. Oculos habet nummi misnici magnitudine, pupilla crystallina lenticulari, relique pars variegata maculis, et lineis flavis albisque. Oris hiatus castaneam potest capere, ipsum edentulum est. Supra os carnea prominentia est instar tonsillae humanae fere [Orig: ferè] . In utroque latere in medio piscis, brachium eminet, quatuor digitos longum, una iunctura constans, inferior medietas brachii duos digitos longa est, unum lata in infimo ventre inter brachia duas habet pinnas sesquidigitum longas, quae quasi pedes sunt. Cauda constat pinna duos digitos longa, sesquiditium lata, ac fere quadrata. In inferiore corpore, sesquidigiti interstirio a [Orig: à] cauda etiam pinnulam habet parum, et talem etiam ibn dorso, trium digitorum intervallo a [Orig: à] cauda. Cute tegitur, non squamis, quae superius fusca est, mulris tuberculis duris, per dorsum insignita versus anticam partem, et utrumque latus. In utroque autem latere undecim nigras habet maculas lentis magnitudine et figura, binas ac binas iuxta se positas. Prope insertionem utriusque brachii etiam multas eiusmodi maculas nigras habet, et ibidem in quolibet latere foramen parvum in corpus.

In summa, in lateribus, circa oculos, in extremis branchiis, mire [Orig: mirè] variegatur punctulis albis, nigris, lineisque itidem albis et nigris, ut vix exprimi possit a [Orig: à] pictore. In toto autem in feriori corpore egregii miniati est coloris, atque ibi cutis aequalis, verum ad tactum paulum hispida.

[Note: TAB. XXXIII. 9. Idem l. 4. c. 10.] Guamaicu Guara, Lusitanis Peixe proco et Diabe: Orbis est species. Longitudo eius ab initio oris ad pinnae exortum in cauda quatuordecim digitorum: pinnae caudas longitudo plus duorum digitorum: Rotundo est corpore, et crassities eius duorum et viginti digitorum. Caret squamis, tegitur cute, per totum corpus ex fusco ochrae coloris pallidi, in ventre albi. Totum corpus aculeis munitum est, qui in lateribus longiores, in reliquis partibus breviores (longiores autem sunt duorum digitorum) teretes, in extremitate valde [Orig: valdè] acuti, et singuli tribus insertionibus, quasi triquetris cuti infixi. Inter aculeos cutis ubique maculis nigris scatet, excepto ventre. Oculos habet magnos eminentes: Os parvum obrotundum, edentulum: pinnas tantum quatuor, duas in lateribus duos et semios digitos longas: unam in dorso versus caudam eiusdem magnitudinis, et minorem sub ano.

Potest orbis muricatus Gesneri dici.

Habui inquit auctor, alium minorem vivum Mense Febr. anni 1639. item alios duos mense Septembri vivos. Cutis eorum erat e [Orig: è] fusco virescens, in ventre nigricans: aculei ut prioris, et plane [Orig: planè] similis figura corporis: prope quamlibet pinnam, maculam habebant nigram, ut et utrimque ad latera prope os. Pinnarum color erat flavus: oculorum pupilla nigricans, circulo luteo. Supra utrumque oculorum cornu exile, satis longum, molle, cutacea substantia constans,

quod praese fert natans, quando autem extra aquam est, flavescit. Inflare se potest et iterum considere. Sonum edit Ulch, Ulch. Sivelis ut se inflet, trahe pinnam quae in dorso est.

[Note: Idem l. d. c. 14.] Guamiacu Attinga Brasiliensibus, Marcgravio Orbus muricatus Ranae rictu, septem digitorum longitudinem habebat, et corpus oblongum: os Ranae simile, et loco dentium tam superius, quam inferius; os durum; oculos magnos, rotundos, protuberantes, pupilla crystallina circulo flavo: Branchiarum loco foramen in utroque latere digitum admittens, et pone hoc pinnam trapezii figura, unum digitum longam, duoslatam: In extremitate dorsi versus caudam etiam pinnam oblongam, haud amplam, et e [Orig: è] regione huius simiilem in infimi ventris extremitate. Cauda constat pinna sesquidigitum longa, unum lata. Totum corpus tegitur cute spinosa, quae in capite in duram testam abit. Spinae illae constant duris ossibus et acutis: in infimo tamen ventre caret spinis, sed mollis est instar Ranae. Torum corpus et caput superius ex gryseo et fusco est maculatum: magis tamen suffecit, inferius totum ex albo flavescit, ut et spinae totius corporis. Pinnae omnes flavescunt. Post utramque pinnam postbranchialem maculam habet nigerriman stuferi magnitudine, et supra hanc utrobique, paulum tramen magis versus anteriora aliam minorem nigerrimam. Ad utrumque latus exortus pinnae dorsalis etiam similem habet, parvulas item sub oculis et ore. Utris modo se inflare potest. Edulis est, et capitur in fluviis dulcibus.

CAPUT III. De Narinari, Tiburone, et Iperuquiba,

[Note: TAB. XXXIX.] NARINARI. Sunt aliquot illius species, haec quam hic descri bimus, appellatur Narinari pinima: Lusitanis Raia, Belgis Piilsteert vel Deicle. Pastinaca marina. Corpus habet magnum, latum, ferme [Orig: fermè] triangulare: constans ad utraque latera latissima pinna triangulari, carnosa: et prope caudam habet duas pinnas, palmi magnitudine, subrotundas aequalis longitudinis: caput magnitudinem habet mediocris porci, crassum, compressum, in medio quasi fossam habens. Os triangulo subrotundum, compressum paulo [Orig: paulò] et in promuscidem desinens: nam oris hiatus quinque distat digitos ab extremitate promuscidis versus ventrem: amplitudo oris duorum et semis digitorum; edentulum, sed loco dentium os habet linguae figura inferius in ore, quatuor digitos longum, sesquidigitum latum, ad fauces usque pertingens, et simile os superius, transversim positum, duos digitos longum et totidem latum. Inferius os constat e [Orig: è] septendecim ossibus, albis, duris literae U figuram habentibus, quae arcte [Orig: arctè] per membranas coniunguntur, hisce alia septendecim subiacent, singula singulis, spongiosa ad aspectum, nec ita dura, superius os constat quaturodecim ossibus literae I figura, quae eodem modo per membranas sibi invicem agglutinantur, iisque etiamalia quatuordecim ossa superiacent: duo autem illa ossa per membranas annectuntur aliis ossibus capitis. Cranii cavitas sex circiter digitos longa est, vix duos lata, in qua cerebrum latet. Promuscis tantum constat cartilagine. Oculos habet parvos, nummi misnici magnitudine: post oculos in quo libt latere spiraculum amplum, pomi vulgaris capax; intra haec branchiarum folia recondita iacent: ad latera inferius a [Orig: à] fine capitis in quolibet quinque oblongas inscissuras. Color totius superius ferreus, maculi albis per totum inspersis, magnitudine nummi misnici, inferius totum album. Cutis tora glabra laevisque.Corporis longitudo ab occipite ad exortum caudae sesquipedalis, latitudo intere extremitates pinnarum triangularium, trium podum, et decem digitorum.

[Illustration:

Anthropomorphos.

[Illustration: ]

[Illustration:

Pracamo Brasil.

[Illustration:

Pirametara.

[Illustration:

Petim buaba. Tabac piipe.

[Illustration:

Sallema seu Salema.

[Illustration:

Camaripug [Orig: Camaripúg] uacu [Orig: úacu] .

[Illustration:

Leo mariruis.

[Illustration:

Frater Hugo.

[Illustration:

Galerita. See monch [Orig: mönch] .

[Illustration:

Siinagris

Pinnarum prope caudam longitudo septem digitorum, latitudo quatuor. Capitis lon itudo decem, latitudo septem digitorum, crassities sesquipedis. Caudae longitudo quatuor pedum et trium digitorum: crassities sesquipedis. Caudae longitudo quatuor pedum et trium digitorum: crassities in exortu quinque digitorum, quae sensim gracilescit. Paulo post exortum caudae superius parvam pinnam curtam habet, paulo plus digito longam, et mox post eam duos hamulos sibi invicem super erectos, piscatoriis hamulis similes et incurvatos, longitudine trium digitorum. Caro boni est saporis, sufficiens quadraginta hominibus saturandis.

[Note: TAB. XXXIX.] Tiburonis species minor. Belgis een Crupshape, a figura. Convenit eum maiore, excepto capite, quod triangulare habet seu prout cor vulgopingitur. Oculi parvi ad latera ipsius capitis. Os parvum, triangulare longe infra positum, triplici ordine dentium minorum, unde ita nocere non potest, os quippehabensangustum. Caro melius sapit, quam [Orig: quàm] maioris.

[Note: TAB XXXIX.] Iperuquiba, et Piraquiba. Lusitanis Piexe pogador et Piexe piolho, nostratibus Dupger, quia Tiburoni adhaeret sugens. Octodecim digitos longus, fere [Orig: ferè] teres, quatuor digitos crassus, ubi crassissimus, in postica parte attenuatur. Os habet triangulare, cuius pars superior brevior inferiori, etiam linguam. Caput superius ad dorsum usque duos digitoslongum, circiter planum et figuratum, ut palatum alicuius piscis striis transversis, hac parte Titbutoni firmiter adhaeret in ventre, et capto illo simul capitur. Oculi parvi, flavi, pupilla nigra, semicirculo flavo. Dentes nulli, sed eorum loco multae minutissimae prominentiae. Post branchias utrobique pinnam obtinet triangulatam, duos et semis digitos longam, subter in ventre duas iunctas: a [Orig: à] medietate corporis tam superius, quam inferius, etiam pinna. extenditur angusta usque ad caudam, quae pinna constat sesquidigitum longa. Cute tigitur per totum corpus cinerei coloris.

TITULUS III. De aliquot aliis, et inter hos monstrosis piscibus.

CAPUT I. De pisce a)nqrwpomo/rfw| et Remoranti.

[Note: TAB. XXXX. 1. Kircher. Artis Mognet. l. 3. par. l. 6. p. 675.] PIsecm a)nqrwpo/morfon, ita describit Kircherus. Capitur certis anni temporibus in mari Orientali Indiae ad insulas Vissaias, quas insulas Pictorum vocant, sub Hispanorum dominio, piscis quiam a)nqrwpo/morfq, id est, humana prorsus figura, quam ideo [Orig: ideò] Peche muger vocant, ab indigenis Duyon. Caput habet rotundum, nulla colli intercapedine trunco compactum. Extremae aurium fibrae, quae et auriculae nominantur, ex cartilaginea carne eleganter vestita, quarum interior pars amplissimis formata anfractibus, veram homims refert aurem; Oculos suis ornatos palpebris, situ que et colore non piscis sed hominis iudicares; naso nonnihil aberrat: malam inter utramque non usquequaque eminet, sed levi tramite bipartitur; sub eo vero [Orig: verò] labra magnitudine specieque nostris simillima. Dentium non quales insunt piscium generi serratilium, sed plenorum et candidissimorum continua series. Pectus alba cute contectum, hinc arque hinc paulo [Orig: paulò] latius quaam [Orig: quaàm] pro corpore in mammas extuberans; neque eas ut feminis pendiculas, sed qualis virginibus globosas, plenas lactis candididssimi. Brachia non longa sed lata ad natandum apta, nullis tamen ipsa Cubitis, ulnis, manibus, articulisve distincta. In administris soboli propagandae membris, in utroque sexu nulla ab humanis distinctio: posthaec in piscem cauda desinit. Hactenus ingeniosissimus Kircherus. Ossa huius piscis insignem vim sanguinem

sistendi et attrahendi habent: visa, ita sanguinem currentem stringere, quasi vena ligaretur. Efficaciora tamen feminarum, et ex his quae maculis ad nigrorem accedentibus distinguuntur, Alius quidam dicit, carnem carnihominis applicatam, ita omnes spiritus ad se attrahere, ut hominem [Note: Nieremb. H. n. [Abbr.: enim] l. 11. 6. 4.] veluti stupidum reddat. De Remoranti pisce apud Hugonem Linschotanum habemus. Historia talis est. Navis quaedam Lusitanica per Morambiquem in Indiam decurrebat. Vento haec adeo [Orig: adeò] secundo et optato utebatur, ut vela omnia plenissima navem proferre felicissime [Orig: felicissimè] viderentur. Diebus ergo [Orig: ergò] quatuordecim integris cursum versus Lineam aequinoctialem nautae tenentes, et quottidie altitudinem metientes, tandem obsetvarunt, gradus ad metam propositam, non minui aut pauciores fieri, verum quottidie multiplicari, seque ab aequinoctiali Linea quam longissime dispelli et arceri. Quae res non saltem praeter omnes naturae causas esse videbatur, ad admirationem universorum, verum etam qui in navibus erant, certis se praestigiis et incantamentis agitari, liquidissime [Orig: liquidissimè] rebantur, cum scirent, illius loci mare huius appulsus neutiquam causam esse, et vela secundis ventis interim nihilominus ex voto turgida procedere. Sese ergo [Orig: ergò] anxie [Orig: anxiè] invicem contuentes, partem terrore, partimanxia vi et admiratione diu exercebantur; dum tandem, nescio quo casu, nautarum quidam, attentis et sollicitis in undam oculis despectans, latam et ingentem quandam caudam prorae intortam innexamque contuitus est, qua piscis quiam navem firmiter prehenderat, reliquumque corpus per navis longitudinem exporrexerat, adeo [Orig: adeò] ut caput ipsius post puppim promineret Hoc ille situ navis omnem molem ita violenter torquebat, ut illam contra violentissimum quoque reflantis venti im petum vi et robore suo immense retroageret, secumque tot diebus rapide proferret. Iam itaque hoc pacto causa repulsus praecognita, adactis sudibus furcisque et organis, conferentibus ceteris, ad arcendum eum tamdiu studiosissime [Orig: studiosissimè] laboratum est, donec tandem, cauda plicatili avulsa, navem ille destituerer, cum iam diebus quaruordecim integris illi agglutinatus adhaesisset, et violento renisu eamdem, omni impetu ventoque contrario spreto, natando secum abripuisset. In aeternum itaque memoriae signum historiam hanc Pro Rex in atrio suo depingi accuravit: quam effigiem his meis oculis persaepe egomet cummagna admiratione usurpavi, et circumstantiis supradictis subnotatis diliqentissime perlegi.

CAPUT II. De pisce Goensi.

[Note: Nieremb. H. n. [Abbr.: enim] l. 11. c. 5.] IDem Hugo narrat, ex flumine quodam Goae, cuius ostium hiberno tempore pro loci more obstructum erat, piscatores quosdam monstrosum piscem extraxisse, cuius similem nec in India nec in aliis locis uspiam videre contingit: qui ob novitatem Archiepiscopo, eius iussu a [Orig: à] pictore ad vivum exprimebatur cuius Icon seu effiges Regi Hispaniarum postmodum transmissa est. Animal illudmediocris magnitudinis erat, canem domesticum vulgarem altitudine haud excedens, cuius rostrum porcino simile protuberabat. Oculi ei parvi erant; nullae aures, quarum loco duo saltem foramina hiabant. Pedes elephantinis (respective [Orig: respectivè] tamen) per omnia similes erant. Caud ad dorsi fines lata, sen sim in acumen desinebat. Per atrii pavimentum cursitans, suum porcorumve grunniebat ritu. A capite ad caudam universum corpus squamis, pollicis articulum prioris aequantibus, constitutum erat tam solidis ac firmis, ut nec ferrum, nec aes plus resisterent. Grandibus et frequentibus, non secus ac incus quaedam. a [Orig: à] nobis plagis contusus, nihil aliud quam convolvebatur, et echinimore caput caudamque intro condebat, ut globi exquisitam rotunditatem

praestaret: nemine interim iuncturarum proportionem satis observante. Congl.obatus, nulla, vel vi, vel machina divelli aut expediri poterat; relictus tamen, sponte se iterum pandebat aut explicabat, et qua via patebat errabat.

CAPUT III. De pisce ludicro, Pusta, et Michipillin.

[Note: Nieremb. H. n. [Abbr.: enim] l. 11. c. 13.] ILluives menstrua, et ludicrus gestus, unde nomen meruit, commendant Axototl, h. est, lusum aquarum. Genus quoddam est piscium lacustrium molli cute intectum, ac lacertarum more quadrupes, dodrantis longitudine pollicemque crassum, etsi interdum cubitum excedat. Vulvam habet muliebrisimillimam, ac venter eius maculis fuscis distinguitur, corpore medio ad caudam usque, nempe prolixam et quae iuxta finem tenuissima sit, pulatim ac sensim gracilescit. Pro lingua est cartilago brevis ac lata. Quaternis natat pedibus, in totidem digitos, persimiles ranarum, fissis. Caput depressum est, et reliqui corporis proportione magnum. Hiscens rictus, aterque color. Huic menstrua singulis quibusque mensibus fluere observatum saepe saepius est, haud aliter ac mulieribus; tum venerem abu nde excitare, haud secus ac scinci facere solent, quos terrestres crocodilos quidam vocant, ad quorum genus fortasse pertinet. Salubre ac gratum praebent alimentum, nec dissimile anguillarum carni. Multis modis parari solent, frixi nempe, assi, elixique. Verum ab Hispanis magna ex parte ex aceto mulso, addito pipere, caryophillis, atquastro Indico: a [Orig: à] Mexicanis vero siliquestro solo, seu intacto, seu integro, familiarissimo illis ac praegrato condimento. [Note: Nieremb. H. n. [Abbr.: enim] l. 11. c. 14.] Pustae capiuntur in fluminibus Panucinorum, minimi digiti vix aequanres longitudinem atque crassitudinem, sed ventre ranunculorum instar paulo protuberantiore, quibus simul eum miltomame permixtis et admotis, subvenitur passis erisypelata, brevitate et facilitate mirabili. [Note: Nieremb. H. n. [Abbr.: enim] l. 11. c. 41.] Michipillin seu ova piscium, dicitur genus quoddam lacustre, album, quod ex omni piscium in lacu degentium Mexicano conflatur multitudine, unde factum est illi nomen. Statis anni temporibus eadem capitur palude, haud aliter quam thynni trichiae, scombri, similesque pisces, alii gregatim vagantes in Oceano. Agmen pisciculorum esse creditur, haud lendibus maiorum. Medio id procedit alveo, in neutrum littus inclinans, tam numerosum a [Orig: à] multitu dine, ut quinque cubitorum intervallum aut amplius occupet. Non praetermittunt occasionem piscatores, sed diligenti observatione et cura vagantes pisciculos captant excipiuntve retibus, atque ita non mediocris solet saepenumero fieri captura. Coquuntur iidem alienis fictilibusve vasis, ferculisque ubi opus est, adiciunt, addito siliquastro chillive: quo apparatu neque modico neque ingrato cibo constant, sed quo non modo Indi, verum advenae quoque Hispani saepenumero vesci gaudeant.

CAPUT IV. De Ambiza et pisce mulari,

[Note: Nieremb. H. n. [Abbr.: enim] l. 11. c. 55.] ADnectam quod Philippus Pigafeta scribit de quodam pisce Zairi, qui membra duo habet manus humanas referentia, et caudam clypei et forma et magnitudine. Vocatur hic ab incolis Ambize angulo, id est, porcus aquatili, propter pinguedinem qua porcum refert. Caro, quae ab incolis fumo indurarur, et ad lautitias reservatur, et gustu et odore est grato. Aquam dulcem non relinquit. Pabulum eius est gramen, et omnis generis herbae in littore enatae. Ore bovem refert. Tantae interdum et

magnitudinis, ut quingentas libras pondere elever. Capitura a [Orig: à] piscatoribus non ut pisces, sed fere ut bos. Observato enimloco diligenter, ubi pascisolet, scaphis suis exspectant, et advenientem contis aut remis occidunt: occisum ad aulam regiam deferunt; aliter enim capitali propsita poena (ut et alios pisces, qui hinc Regii dicuntur, nempe trutas, et cacongo piscem singularem, salmonem figura referentem, sed colore diversum, caro enim ea est alba; et tam pinguem, ut prunis superimpositus eas exstinguat) vendi non potest. Unde diligenter ne impunitas audacioresreddat, observantur piscatores ab Aulicis, et deprehensi absque ulla remissione plectuntur. [Note: Nieremb. H. n. [Abbr.: enim] l. 11. c. 62.] De pisce mulari sic scribit Nierembergius.

Sub Philippo II. visa in Oceano bellua duabus velificans alis, navis specie. Fregit unam bombardaeictus. Irtupit per fretum Hereuleum bellua furens, et horribilibusfrendens mugitibus atque illapsa per mediterraneas Hispaniae oras, Valentiam appulit, ubi demum exanimata, centum et quinquaginta dodrantes prolixa, molis circuitus centum, vacuitas cerebri septem homines capiebat.

Eques in os consistere posset. Maxillae servantur in Escuriali usque ad decem et septem pedes porrectae, viginti armatae dentibus duroum dodrantum, minimi unius. Genitalia immodica. Appellatum idcirco monstrum piscis mularis. Aliqui eruditi lamiam fuisse putarunt ob fauces et ingluviem. Duo cadavera in stomacho reperta. Creditum quoque aliquibus huius generis belluam devorasse Ionam Prophetam. Quis certo sciert?

CAPUT V. De Pisce tauriformi et Amilotl.

[Note: Nieremb. H. n. [Abbr.: enim] l. 11. c. 24.] PIscis tauriformis est Francisco Hermando pisculus vix duos palmos longus, sed pinna murititus caudae instar, sed parne prolixa digitos: corio intectus duro, fusco, sed circa ventrem candenti, et ubique pentagonis sex angulisve distinctos figuris. Os est minimum, sed longiusculis munitum dentibus: Oculi magni, pinnae circa aures binae satis parvae, quemadmodum et aliae duae, quarum altera circa extrema ventris est, altera vero [Orig: verò] iuxta postremum dorsum; mirum est, in hoc pisciculo duas prominere iuxta frontem spinas acuminatas, infractae duritiei, instar corniculorum, actotidem alias eadem magnitudine et forma circa ventris postrema. Vide an ad Boopa [Note: Nieremb. H. n. [Abbr.: enim] l. 11. c. 26.] vel Acanthiam referri possit. Amilot vero est piscis teres, lacustris squamosus, candescens, maculis aspersus pullis, sesquidodrantem longitudine, et pollicem crassitudine excedit. Binas pinnas habet in dorso, totidem in ventre, utrimque unam, ac infra ventrem alteram. Caput est oblongum, rostrum acuminatum: sed infrena maxilla prominentior. Oculi sunt nigri, iris aurea. Aurcum caput, venter luteus, adeoque reliquum paene [Orig: paenè] corpus. Victum eius sic commendat Franciscus Hermandus. Optimum et concoctu facile praebet alimentum; nam et ovis capitur magna ex parte onustus, adeoque gratum, ut cum gravem quamdam evasissem aegritudinem, milique nutrimenta omnia, a [Orig: à] sanis hominibus et sagacioris palati vehementer expetita, sorderent displicerentque vehementius, hoc uno cibi genere suavissime usussim, et ad vires instaurandas non mediocriter adiutus. Sed magnitudo ipsa adeo gratiam commendat, ut quo in maiorem amplitudinem adoleverit, eo maiori habeatur in pretio, expetatur avidius, rarius inveniatur venalis, inventusque ematur carius.