Regeln fuer die Texterfassung 03/2001
not necessary
Aselli dicuntur, Graeci Varro l. 4. de LL.Oppian. l. 3. Halieut.Oppiano, voeant.
Genera eorum duo Plin. H. n. l. 9. c. 7. item. l. 32. c. 11.Athen. Dipnos. l. 7.Callariam et Bacchum seu Gadon alii dicunt, et Calleridam, Asellum nigrum, Molvam, Morhuam, Gobergum, adicimus, iisdemque Mustelam, et Tincam socios quasi damus.
Onos, qui nonnullis Bolck, adultus Cabelliau, dicitur, magnitudine est insigni, tres enim cubitos saepe excedit; colore in tergore, nigricante, adlatera et in ventre albicante, capite amplo. ore, ante quod cirrum habet, (radiolum et virgulam quidam vocant) grandissimo. Aristol H. A. l. 9.Degit in alto mari, in aliquo latibulo; sub Plin. H. n. l. 9. c. 17. Aristot. H. A. Aelian. H. A.Sandi apud Borussos nomen.
Usus eius in cibis apud Romanos post Acipenserem commendatus, hodie apud Septentrionales frequentissimus. Carne est alba et friabili. quod si mari puro et alimento probo utatur, carnis bonitate cum saxatilibus contendit, si Galeno credimus. Galen. de de Alim. facult. l. 3. c. 30.Laberdanus; (
Callarias seu Clarias, Galaria, Galerida et Galaxia, Hollandis Piscis capitosus, Gallis Merlucius, longitudine plerumque est cubitali, Caput maiusculum, et in eo lapillos duos oblongos, latum, pressum. Oris rictum maximum. Oculos maximos, branchias utrinqueque quaternas, duplices; in interiore oris parte post linguam ossa parte inferna, superna, aspera, et in gula, regione cordis duo alia reliquis longiora, quae obstant ne pisces dum devorat, in gulae angustias compulsi, aculcorum asperitate cor vulnerent. Ventriculus est magnus, crassus, superiore parte latus, inferiore in acutum desinens, albus. in interna capacitate tenuissima ac nigerrima membrana obduc tur. Pinnis natat quatuor, quar. quae in supina parte, ori sunt propiores, quam quae ad branchias. Unicam habere spinam ex dissecto se dedicisse Salvianus prodidit. Interiora si spectes, cor, quod inter branchias situm est. pericardio involutum, figuram ossis dacty lorum exprimit. iecur, cui fel committitur, est album, intestina rubent, uterus bifidus nec admodum longus conspicitur. Ex vertebrarum extremitatibus, quae admodum retusa sunt, crassa utrinque membrana, scapulae formam dissecta ad amussim repraesentans, suboritur; quae capacitatem insignem intus vacuam, extuberantemque Degit plaerumque circa caenosa ac herbosa littora. Gobionibus, atherinis, et marinis reiectamenris vescitur. Carne est candida et friabili.
Aldrovand. l. 3 de Piscib. c. 3.Piscem mollem, Romani vulgo Ficum, Galli Merlangum vocant. Albus est, argentei coloris, mollis, squamis tam parvis, ut visum fugiant, tectus, oculis magnis, argenteis; ore mediocri, dentibus in maxillis, parvis, albis, acutis, ordinatis. In capite calculos oblongos habet. Pinnas ipsi tres intergore, duas ab ano ad caudam, in lateribus ad branchias utrinque unam, Bellonius tribuit. Spina tergoris sexaginta vertebris constat. linea Ventriculum habet magnum eum multis appendicibus. Epar ex candido rubescens, vulvam bifariam secundum Rondeletium, quadrifariam secundum Bellonium divisam. Ascendit
Galliae tam frequens est, ut
Aldrov. Gesner.
Asinus varius, et Molvamaior, dorsum habet XXXXVI.ventrem candidum falcatum, pinnas in dorso tres, dentes in maxillis, internas partes Asino similes.
Aldrovand. de Piscib. l. 3. c. 6.Molva altera, Anglis Morchuel, plaerumque est sesquicubitalis longitudinis, pedis unius. Os ipsi magnum, dentes in maxillis, oculi magni. Ex inferioris maxillae extremo appendix carnosa ceu pilus Pinnae ab branchias et in ventre binae, parte prona tres, Dorsum cinereis fulvisque maculis notatur. Venter est falcatus. Caro coctione propter humoris tenuis consumptionem, glutinosior, ut farina aqua diluta, et saccharum dissolutum evadit, butyro immersa Intestina et folliculi ichtyocollae conficiendae inserviunt.
Gobergus duorum cubitorum magnitudinem superat. Colore est cinereo, ventre falcato, ore sine dentibus mediocri partibus internis Merlucio similis. Carne duriore
Pegorellam dicunt. Bellonius Aristotelis et Galeni Callariam, Rondeletius Asellum veterum esse opinatur. Trium inter dum palmorum est longitudinis, crutis humani crassitiei, colore ex livido in opacum abeunte. Duas in tergo pinnas gerit, minimo capiti vicina est, praeter has alia ad caudam usque protenditur, ad latera utrinque una rotunda, ut et cauda visitur, sub quibus postremis crassiores ac carnosi quidam cirri bifidi conspiciuntur. Maxillae ipsi mobiles. Dentes confusi; in superiore labro, maculam, cordis figura, denticulis circumfultam, linguam albicantem et in cuspidem efformatam ostendit. Branchias distenditutrinque quatuor. Interiora si spectes, sub branchiis cor deliterscit triquetrum, hepar pallidum ac Lien praegrandis fanguineus, gracilis, oblongus, pastorum instrumentum, cui cornutae Musae nomen referens, pyloro, triginta et aliquot apophyses numerantur. Intestina tribus revolutionibus circumflectuntur, priusquam rectum attingat. Vesicula quaedam ceteris Asellis communis, gemino veluri folliculo tergori coniuncta, commodum nationis usum exhibere creditur.
Pece fico Italis Asellum Callariam esse sed Corpore est toto oblongo, latiusculo, squamis mminutis contecto, coloris cinericii. Capite, in quo duos lapillos gerit, lato et presso. Ore magno, et Oculis aureis. Ex inferiore maxilla appendix cum barba propendet. Branchias habet utrinque quaternas, et ad eas binas latiusculas pinnis, unam scilicet utrinque. Ex anteriore ventris parte pinnarum vice bini longi admodum atque rotundi cirri propendent. In primo dorso pinna parva erigitur; post eam alia una enascitur, per dorsum totum ad caudam usque extenditur. Inferiori ventri singularis pinna ab ano orta, ad caudam eriam usque producta, subnectitur. Cauda in unicam rotundam desinit. Hepar magnum et subalbidum visitur.
Caro concoctu est facilis, sed excrementitia.
PIscis. quem Germani HARENGUM Aldrovand. l. 3. c. 10.Chalcidi marinae seu Sardinae quidam congenerem faciunt. Thrissis sive Alosis nonnulli.
Dorso es tquodammodo caeruleo, ventre albo falcato, squamis acutis pertina citerque haerentibus. Branchiarum scissuram, quia pro corporis ratione magnam habet,
In Oceano Germanico crica Britanniam, Hiberniam, Scotiam, Norvegiam, Daniam inveniuntur, in Mediterraneo quoque capi. et Romae, Massiliae, Venetiis prostare Nutriri voluerunt quidam, quod in
Caradenus in Brigantibus. Lansius de Principatu Europa.
Usus ipsorum in cibis, apud Septentrionales frequens. Recentes, Misera horum, inquit Thuan. Histor. l. 117.conditio, quibus nec in mari natantibus, nec in aere volantibus, tutus unquam receptus, naturamque in utroque elemento novercam experti, cum ut se a pernicie cognatorum piscium asserant, in altum evehunt, mox ab avibus circumvolantibus rapiuntur; quarum si rostrum fugiendo evaserint, arefactis alis deficientes, rursus se in aquas praecipitant, et volando fessi, a piscibus in festis glutiuntur. Itaque mediam sortem eligentes plerumque in obvias naves involant, et praeda hominum fiunt.
Liparis piscis Plin. H. n. l. 32. c. 12.Capite terrestrem curriculum refert. Os ei parvum, sine dentibus, maxillis asperis. virga Squamae parv ae. pinnae ab branchias et in vertre binae. alia
Cauda in duas desinit. pinguis est, ut sub cute pinguedinem loco carnis habeat; asservatus, totus in oleum abiverit.
Aldrovand. l. 3. c. 12. de Piscibus.cute praedito, rostro suis instar, oblongo et obtuso, sine dentibus. aculeis praeacutis, duris, longis, rectis. setas inaequales esse diceres, qui mox Pinnas habet ad branchias duas, in ventre duas alias, multis firmisque aculeis et
Rondel. in Hist. Pisc. Gesnerus de Aquatil.Elephantem, sed perperam, rostum enim rigidum est; Gesnerus Serram Plinii quod radium caudam versus serratum habeat, nominat. Semper
Corpore rotundo, Erythrini modo rubescente. rostro praelongo, rigido. In dorso habert aculeum longum durum, praecutum, altera tantum parte serratum. denticulis serram referentibus, utpote contiguis basibus quae latiusculae sunt. Caudam habet tenuem.
Caro ei substantia Pagro similis, boni succi et facilis concoctions. Cum rarus sit, exsiccatus potius servatur, quam editur.
Clusius l. 6. Exot. c. 27.
Glauciso, cum ille aestate lateat, si Aristoteli et Ovidio credimus; hunc aestate et hieme Damoxenus Comicus in cibis laudet, distinguitur. Plin. l. 32. cap. ult.
Plin. H. n. l. 9. c. 36.tres ipsius habemus species. Prior provincialibus Cabrolle dictus, tricubitalis quandoque, corpore est longo, ventre compresso, dorso falcato, caeruleo, cute nitida, squamis vix apparentibus, ni cutis exsiccetur. ventre candidissimo, maxillis asperis potius aculeos habet; quorum duo qui iuxta anum sunt, velut invagina conduntur. Aculeos Pinna sequitur, ad caudam usque continua, initio magna, podice rimam potius Ventriculum habet magnum cum uno appendice. Vesica fellis intestino adhaeret. Splen parvus, caro candida et pinguis visitur. Salvianus Amiam veterum esse credit, Iovius centrinam quibusdam videri dicit.
Alter minor, unde
Tertio quem sinuosum vocat, quod linea
Oppian. l. 3. Halieutic. Athenaeus. Dipnos. l. 7.Locum in petris etiam et arenis pasci Oppianus scripsit. Numenius apud Athenaeum per algas molles, fluctibus Cibus quidem ipsi, carnes. Sed nec algam vel muscum contemnit. Unde Tarentinus escam ad Glaucos capiendos praescribens, partem ex musco et farina, partem ex piscium carne componit. Fetum suum ore, ubi metuit recipere, iterum emittere, tradidere quidam; quia spinosus est, de Glauco Galeo sumendum id videtur; Aelian, H. A. l. 1. c. 16.Arist. H. A. l. 6. c. 16.
Usus ipsius expetitus in cibis, sive uterum Plin. H. n. l. 32. c. ult.
HIPPURUS seu Plin. H. n. l. 32. c. 6.Rondelet. in Histor. Piscium.hippurea, Hispanis Lampugo, Gazae Equilis vocatur. Glauco colore internisque partibus
pinna quae
Degit in pelago, mari Mediterraneo Aristot. H. A. l. 9. c. 10.parit. hieme latet. in natatu celer est, et numquam nisi certis diebus capitur.
Clusius Exot. l. 6. c. 18.Niremberg. Nat. Exor l. 11. c. 18.
THunnus. seu Aldrov l. 3. 18.Plinius H. n. l. 9. c. 15.Cordyla appellatur partus, q fetas redeuntes in mare autumno comitatur, Byzantii Aristotel.Auxum H. A. l. 6. c. 16.Pelamydis nomen, seu quod in limose abdat, seu quod gregatim degat, ut
Lubricos eos Plinius facit. Rondelet. in Hist. Pisc.Aristor. H. A. l. 5.Plin. H. n. . 9. c. 15.Athen. Dipnes. l.Sealiger. in Exercitat.Bellonius cit. Aldrov.
Locus Thunnorum varius pro aetate esse videtur. Oppian. Halieut. l. 3. c. 620.Plin. H. n. l. 9. c. 15.Strabo. Geogr. l. 7. Aristotel. H. A. l. 8. c. 19. Ribdeket.Aristotel. in admirand.Plin. H. n. l. 9. c. 3.Strabo Geogr. l. 7.
Cibus eis aliquando Aristotel. in Admirand.Strabo. l. 3.Athen. l. 7. Dipn. Polybius Histor. l. 34.Aristotel. H. A. l. 6. c. 17.Oppian. Halieut. l. 4.Ova vorant subito, et lacerant sub dentibus atris. aliquando prae pinguedine rumpi
Vitam ab biennium duntaxat producere, quod Plin. H. n. l. 9. c. 15.Aristot. H. A. l. 8. c. ult.
De Generatione habemus, Thunnos coire mense *Plin. H. n. l. 9. c. 115. Oppian. Halieut. l. 4. v. 505. Vide Oppian. et Scalig. p. 234.Ova edunt quasi in utriculo. Ex his fiunt, quas Scordulas vocant, Byzantii Auxiadas quod paucis diebus augescant.
Exeunt Autumno cum Thunnis simul, verno autem tempore repetunt, iam factae Pelamydes. Quantum ad animales functiones, concessit et istis singularia quaedam Natura. Dromades esse, seu ut Gaza reddit cursores, ex superiorbus cognosci potuit. Non vagantur tamen Plin. H. n. l. 9. c. 11.Plin. H. n. l. c.Herodot. l. 2. Histor.Aldrovand l. 3. de piscib. c. 18.Plin. H. n. l. ???Plurarch. de sollert. Animal.Aelian. H. A. l. 15. c. 3.Dormire Aristot. H. A. l. 4. c. 10.Oppian, Halieut. l. 2. c. 5.
De Sympathia et Antipathia non est quod multa dicam. Dicuntur Cepphos habere comites, qui carunculas pisciculorum,
Usum reperere in Cibis. Olim membratim caesi Plin. H. n. l. 9. c. 15.
Praebent et in Medicina usum. Sanguis, Plin. H. n. l. 32. c. 10.Aelian. H. A. l. 13. c. 27.Dioscor. l. 2. c. 30.
Aelian. H. A. l. 15. c. 23.Athen. Dipn. l. 6.Apollon. Rhodius in Argon.Plin. H. n. l. 9. c. 29.Athen. l. c.Rondelet. in Hist. Piscium.
Locus ipsis ima maris sedes est. Plin. H. n. l. 9. c. 15.Oppian, Halieut. l. 1. Aelian. H. A. l. 2. c. 15.Athen. l. 7.
Amiam Athen. l. c.Plutarch. utra animal.Aelian. H. A. . 1. c. 6.Troctam, Hispani Bizam quasi Bizantiam, alii Bonitam, vocant. Iovius Rondelet. de Piscib.rostro acuto, oculis parvis auriaemu is dentibus serratis, acutissimis, in os recurvis. branchiis opertis, ventre crasso, argenteo, rugoso, longo, ad podicem usque demisso, cuius appendices sunt innumerae scombrorum appendicibus tenuiores. dorso careuleo, et dum vivit splendente; Caudam habet tenuem, in figuram lunae in cornua curvatae, intestina gracilia, epar rubescens, spelnem nigrantem, sel toti intestino Aristotel. de part. Animal. l. 4. c. 2.Aristotel. H. A. l. 2. c. 18. ex Scalig. sect.
Degere in mari, stagnis et fluviis affirmat Aristotel. H. A. l. 8. c. 13.Scalig. ad l. 2. H. A. c. 18.Oppian. Halieut. l. 1.Arist. H. A. l. 8. c. 13.Aristotet. H. A. l. 6. c. 13.
Vescuntur Aristor. l. 8. Hist. c. 2.
Pugnam cum Delphinis apud Oppian, Halieutic. l. 2.Aelian. H. A. l. 12. c. 53.
Adhibentur Aristot. H. A. l. 4. c. 8.cibis tamquam boni succi ad excernendum medii, sed
PIscem qui Aelian. H. A. l. 13. c. 4Homer. Odys. m.Thranin, Hermolaus Tomum Thurinum, ita enim apud Plin. H. n. l. 32. c. 11.Militem appellat, Galeum Plin. H. n. l. 32. c. 11.
Magnitudine interdum est insigni. Ad decem nonnumquam cubitos accedere, tradit Rondel. in Hist.Plin. H. n. l. c.Strabo.Corpus habet teres. Corium caudam versus, ducta manu laeve est, os versus asperum. Squannae sub cute latent plurimae, adeps in dorso suis more residet. Utraque maxilla rostrata est, superior magis ossea, durior, aliquando bicubitalis, (Athenaeus Athen. Dipnos. l. 7.Gludius Oppian. Halieut. l. 2.Dentes ipsi Oculi ipsi orbiculati prominentes, et ante eos formaina. Branchiae Aristot. H. A. l. 2. c. 13.tergus ex cinereo nigricans, et serici instar splendens. Pellis tenuissima. venter argento micans. Fellis vesicula intestino committitur.
Degunt in mari, et Plin. H. n. l. 32. c. 11.Aelian. H. A. l. 14. c. 23.
Victitant Aelian. l. c.Oppiam. Halieut. l. 2. v. 509
Exortu Caniculae Plin. H. n. l.Oppian. l. 2. c. 509Aelian. H. A. l. 9. c. 40.
Usus in cibo rarus. Carne enim est arida, et difficulte concoquitur. Archestratur Byzantinum commendat.
Echeneis, Remiligo, et Naucrates, dicitur, vix quicquam certi scribere possum, Plin. H. n. l. 9. c. 25.Rondeletius inter ignotos reponit. Gillius numquam se piscem, vel piscatorem qui ipsum vidisset vidisse profitetur. Bellonio est totus exossis, mollis, lubricus, coloris herbacei, inferiore parte planus, dorso repandus, in gibbo convexus, limacis rubri testa carentis effigiem referens. Eidem ad spitamae longitudinem et manubrii ligonis crassitiem plerumque excrescit, circa saxa in mari, sed
relinquit. In Corcyra Imperati Neapolitani Exoticotamieio Neapoli vidimus, sic describitur. Capite supino acetabula habet similitudine cirrorum sive acetabulorum Polypi, quibus naves magnosque ac cetaceos pisces apprehendens pertinaciter haeret. Cursumque eorum remoratur, et pro arbitratu suo retinet. Ad magnitudinem corporis Icon expressa est.
Remorae Aldrovandi color toto Latera candicant. medium corpus subviridis linea intersecat. Cauda, quae unicam pinnam degenerat ad caeruleum vergit Rostrum canino simile, nisi inferior maxilla superiorem longitudine superaret. Pinnae toto corporesex. Simillimus Embdae in Frisia pisciculus repertus est, referente Gesner. in Hilstof. Piscium.facultatis navigia retinendi ratio. Ruant venti licet, et saeviant procellae cogit stare navigia secundum Plin. H. n. l. 32. c. 1.l. 2. Sympos. probl. 7.Kircher. l. 3. Artis Magnet. Oppian. Halieut. l. 1. r. 221.
De causis haud certiora occurrunt. Rondel. de pisc. marin. l. 15. c. 18.Aristot. in Mechanicis quaest. 6.Plutarch. Symp. l. 2. probl. 7.Fracastor. l de sympath. c. 8.Lonicer. l. de Aquatic.Suarez. Disput. Metaph. 18.Basilius i. Hexam. homil. 7.Ambros. Hexam. l. 5. c. 10.Keckerm. in probl. nauticis.
Quantum ad usum alii Plin. H. n. l. 22. c. 1. TAB. IV. 4.
Cetos ducem habere, tum quod mole corporis oppressi Oppian. Halieut. l. 3.Aelian. H. A. l. 10. c. 6.Iulus, aliis Mysticetus dicitur. Longus est, colore albo, capite longo, angusta cauda, si Aeliano credimus. Aldrovandus Aldrov. de Piscib. l. 3. c. 23.
Fabulosumne id, quod Rondeletius arbitratur, an ambiguum, quod Scaliger. ad H. A. Aristot. l. 2. c. 16.Amicitiae exempla sunt Balaena, musculus, quando praegravi superciliorum pondere obrutis, eius oculis, infestantiam magna vada, praenatans demonstrat, oculorumque vice fungitur, apud Plin. H. n. l. 9. c. 62.Plutarch. l. utra ammal.Caludian. in Eutrop.
Plin. H. n. l. 32. c. 11.Dracomarinus, Aeliano Aelian. h. A. l. 18. c. 28.Hydrus, Aristot. H. a l. 2. c. 15.
Notabilis ipsorum quibusdam locis magnitudo. Eiussunt in Africa, ut boves Aristot. H. A. l. 8. c. ult.Plin. H. n. l. 6. c. 23.Solinus in Polyhist.Arrian. in Periplo maris rubri.Virgil. l. 2. Aeneid.Arist. H. A. l. 2. c. 14. 35 l. 9. c. 37.Aldrov. de Piscib. l. 3. c. 24.
Maris est incola: nec tamen Aristor. H. A. l. 2. c. 14. ex Scal. edit. 17.Bellon. in observat.Plin. H. n. l. 9. c. 37.
Pugnavere aliquando in turcia tempore Baiazetis
Comedi quidem potest: sed propter similem cum terrestri formam reicitur.
Rittershusius ad l. 1. Halieut. Oppian.Athen. Dipnos. l. 7.Gryllus, quibusdam Anguilla marina, dicitur, duo genera; Unum Album et pelagium, alterum Nigricans, quod haud Aristot. H. A. l. 8. c. 13.
Longus est et lubricus seu laevis. Scaliger. ad Arist. H. A. l. 2. c. 16.Eudox. l. 6. de terraemotu apud Athen.Strabo Geogr. l. 3.ventre et lateribus pallet. Binis natat pinnis. Linea nigra in exteriore parte membranaceae pinnae per dorsum extensa conspicitur. Oculi sunt Anguillis rostro duo brevia cutacea cornicula gerit. Dentes habet parvos pectinatim coeuntes, branchias utrinque binas, pinnae harum rubent, quae Interiora si spectes, Gula Aristot. H. A. l. 2. c. 13.fellis vesica ab epate pendens.
In nullo non degunt mari, fluminibus inprimis Oppian. Halieut. l. 1. v. 113.Athen. l. 4.Vescuntur pisciculis.
Coitus eorum Anguillar. coitui Oppian. Halieut. l. 1. v. 516.Aristot. H. A. l. 5. c. 4.Ova Aristot. H. A. l. 6. c. 17.
Latent hieme, Aristot. H. A. l. 8. c. 13. Plin. H. n. l. 9. c. 16.Gregales ne sint, an solitarii ambigitur. Causam Athen. l. 8.
Inimicitias cum Polypo, Locusta, et muraena exercet. Polypum devorat. Aristot. H. A. l. 8. c. 2.Plin. H. n. l. 9. c. 62.
Usus ipsius apud Graecos in cibis laudatus. inprimis si Hispanis exceptis, pretio. Angli pusillos cum aceto et sinapi comedunt. Congener congris De Laet. Ind. Ovid. l. 1. c. 18.
Ophidion Plinii, quem Salvianus et Bellonius cum serpente marino confundunt, quemque Tragum Oppiani quidam esse opinantur, duorum est apud Rondeletium generum. Unum est barbatum, quod gemina barba Alterum imberbe et flavum, de cetero superiori simile. Bellonius palmum non excedere, pelle lubrica esse, pinnas carnosas habere, integram in gyrum caudam ambire, et multa nigredine perfundi, testatur. Linguamhabet parvam, acutam. Cor trigonum ruberrimum, hepar ad sinistrum latus exporrectum, stomachum oblongum, pylorum permultis apophysibus circumdatum, lienem rubrum, et oblongum. Cetera ad ipsos Asellos accedit.
Draeo marinus, quod corporis specie serpentes aemuletur, Graecis Eustach. in Homer.Macrob. Saturnal.Flutae, Graecis rhyades pisces Flutas Gaza vertat, dicitur.
Externa si attendas, ad duorum cubitorum longitudinem accedunt; circa Carteiam locis exteroribus minarum supra octoginta reperiri, Strabo Geogra. l. 3.Aristot. H. A. l. 2. c. 13. l. 4. de partib. c. 13.Plin. H. n. l. 9. c. 11.Plin. H. n. l. 9. c. 23.Mas paucioribus maculis distinguitur, et quibusdam veluti stellis conspergitur. femina pluribus veluti aureis gut tis, quas Ovidius auratas notas dixit, variatur; Bellon. Hist. l. 5. c. 10.Aldrov. de Piscib. l. 3. c. 27.Caput habet rotundum, tenue, et acuminatum, rictum oris latissimum. Dentes acutissimos, serratos, solidos, non in maxillis solum, sed et in ima quoque facium parte dispositos. Carnosum palatum, quod linguae loco obtinuit. Maxillam superiorem aquilinam in cuius extremo duae sunt breves apophyses seu verrucae Oculos magnos. Dorsum cultellatum, ut Pytheas ait, boc est, spino acuto, et pinnulam Pinnas et branchias, adimitipisis Plin. H. n. l. 9. c. 20Athen. Dipn. l. 7. ex Theophr.Aristot. H. A. l. 2. c. 13.
Quantum ad Interiora, carnem habet candidissimam, sub cute obliquis et transversis ductibus dispositam, variis musculis hinc et inde abeuntibus munitam, multis spinulis brevibus et recurvis conspersam. hepar subfulvum, oblongum, stomacho incumbens, longiusculum; fel Cyaneum, magnitudine avellanae, quod Bellonius iecori; Aristot. l. 2. Histor. c. 15.Ventriculum longum, Vertebris quae minus frequentes, sed oblongiores Scalig. ad A. H. l. 2. c. 16. l. 108.
Vivunt quidem in mari, circa petrosa Synes. Epist.Clem. Alex. in paedagog.Varre de R. R. l. 2.
frequenter, in cademque Arist. H. A. l. 5. c. 10.
Cibus ipsis caro, Plin. H. n. l. 9. c. 23. Tertullian. de pallio. Seneca l. 1. de Clem.Macrob. Saturnal. l. 2. c. 11.
De Muraenae cum vipera congressu Plin. H. n. l. 9. c. 23. et l. 32. c. 2. Nicand. in theriac. Aelian. H. A. l. c. 5. l. 9. c. 7. Athen. l. 7. Oppian l. 1. de Venat. et l. 1. Halieut. Orus Appol. l. 2. c. 111. Isidor. l. 12. Orig. c. 6.Andreas de falso creditis.
Latitant Plin. H. n. l. 8. c. 15.Aristot. de incessu animal.noventur.
Ad Ingenium et Mores pertinet, quod, Nicand. in Thor.Plin. H. n. l. 32. c. 2.Plin. H. n. l. 32. c. 2.Docilitatis argumentum, L. Crassi, qui cum Cn. Domitio Censor fuit, Muraena Inauribus Aelian. H. A. l. 8. c. 4. Macrob. Satur. l. 2. c. 1. Tzetz Chil. 8. c. 173. Plutarch. l. utra animal. Perphyr. l. 8. de abstin. ab anim.
Antipathiam ipsarum cum Locusta, Polypo, Ozena, Congro, Aceto, et Ferula noterunt auctores. Aelian. H. A. l. 1. c. 32.Vincuntur Oppian. Halieut. l. 3. v. 190.Plin. H. n. l. 9. c. 30.Plin. H. n. l. 9. c. 23.Aelian. H. A. l. 1. c. 37.
Summis olim apud Romanos fuere in deliciis, seu ut gulae irritamenta, seu quod Varro de R. R. l. 3. c. 17. Plin. H. n. l. 9. c. 55.Macrob Satur. l. 2. c. 11.Plin. H. n. l. 35. c. 12.Lamprid. in Heliogab.Marcrob. Saturn. l. 2. c. 11.Horat. l. 2. serm. Saty. 8.Galen. l. de cibis bonies mal. succi. l. 3 de Aliment.
Reperere et in Medicina usum. Nam Marcellus pellium cinerem ex aceto fronti illitum, prodesse adversus capitis dolorem prodidit.
Plin. H. n. l. 9. c. 23.
Duo eius apud Dorionem Athen. Dipnos. l. 7.Nigrum, quod Galli piscatores serpentem vocant, et Ruffum, quod deterius. Ille serpenti magis similis est Athen. Dipn. l. 7.Pinnulas habet puncta in utroque latere aliquot aurea, quae magis in viventibus quam mortuis apparent. gulam ventriculo praepositam, intestina longa, rect iecur longum, rubescens, sine felle. splenem longum, tenuem.
Alter serpens rebescens Rondeletio (Dorionis Myrum Dentes habet acutos, serratos, branchias squamosorum piscium instar opertas. in dorso Cauda in pinnam unam desinit.
Niremberg. Exot. Nat. l. XI. c. 18. ex Hernande.Martyr. l. 3. Decad. Ocean.
vittas reddidit, tres apud scriptores descriptiones sese offerunt. Una est corpore longo, tenui, stricto, flexili; tenuitatis tantae, ut ossa vertebrarum spinaeque quibus firmatur, carne non tecta, appareant. Caput. ei depressum, ossibus multis constans. Oculi magni, rotundi, pupilla exigula ad branchias pinna utrinque uniuca ad notandum data. in prona parte villos habet ad caudam usque, in quos et cauda terminatur. Flammae modo cum natat movetur; inde nomen Flambo Altera corpore est priori similis, eoque argenteo, ad tres interdum cubitos excrescit. branchiae ei, praeter quae ad pinnas, sub maxilla inferiore duae ruffae elus coloris dorsi villi et cauda, maculae in parte prona purpureae, rotundae, certo spatio Intestina sine ullis gyris. Cor compressum, hepar ex alboruffescens. Lien, et fel adeo parva, ut
Tertia Falcenuncupatur, quod falcem messoream referat. Est ulnam longa, palmumlata, tota in gyrum quibusdam veluti crenis serrata, Capite deformi, ut simiam dicas oculis magnis. In lateribus linea visitur aspera. pinna in tergore unica, continua, subrubra, duaesub branchiis totidemque sub sterno. Polypi modo mollis est. et pefrixus vel assus in quoddam veluti gluten resolvitur. Hucpertinet Piscis, quem Iridem marinam non Teniafalcata dicetur.
CArtiaginei pisces dicuntur, qui pro dorsi s in a spinea Cartilaginem habent Graeci Plin. H. n. l. 9. c. 24.Duo a. talium sunt genera. Planum nuum, in quo alii aspera, alii laevi cute sunt praediti; alii spinis carent, quidam iis armantur; Alterum longum et rotundum, qui Galeno iecur adiposum, in oleum resolubile, dicuntur. Tribuitur hoc nomen et Canicularum generi, quod Aelian. H. A. l. 1. c. 55.Oppian. Halieut. l. 1. v. 378.Arist. H. A. l. 1. c. 5. et 2. c. 13.Locus il. orum variat. Plana parte inferiore supinaque habent; oblongis in lateribus adhae rent, et tegumenti loco quinque habent foramina. Cor pentagonum, iecoris, et eius gemini substantia Aristot. H. A. l. 5. c. 5.Locus cartilagineis mare est. sed alii in pelago, alii in profundo coeno morantur. Cum pariendi tempus instat, vada et littora petunt.
Cibus ipsis pisces, hos resupinati, ut diximus, Plin. H. n. l. 9. c. 24.Generationem, ore parere perp ram sibi Aegyptii persuadebant. Coitus diversus, visa ex cartilagnieis nonnulla, quae Aristot. H. A. l. 5. c. 5.Ova h eodem tempore et superiore parte ad praecordiorum septum omnibus, cum maiora tum minora multa, et inferiore iam exclusi fetus; diversitas inferius patebit. quod non omnia simul, sed Aristot. H. A. l. 3. c. 1.Aristot. H. A. l. 3. c. 1.Plutarch. libro utra animal. Tzetzes Cheliad l. 3. c. 126.Ingenium referri potest Antipathiam cum pastinaca, Plin. H. n. l. 32. c. 2.
Usus Cartilagineorum in cibis rarus. Caro est concoctu difficilis, diuturno usu, visum hebetare, proditum
maximus, sibi vendicat. Galeus hic simpliciter Aristot. H. A. l. 5. c. 11.Galeus Canis; Oppian. Halieut. l. 1. v. 374.Canicula; Plin. H. n. l. 13. c. 15.Carcharias, quia dentibus plurimum valet Theophrasto: Theophr. Hist. Plant. l. 4. c. 8.Scylla. Perperam Rondeletio, ex Nicandri auctoritate, Lamia. Nam et interplanos Cartilagineos Plin. H. n. l. 9. c. 24.
Magnitudine Galeos omnes excedit. Visus mille librarum pondere mediocris. Captus, qui ad quatuor librarum milia accederet. Inventus in quodam Ioricatus homo est. alter, currui impositus, vix Os ipsi non in rostro, quod in mucronemesporrectum, sed supina parte est.
Caput amplissimum. Dentes trianguli forma, durissimi, acutissimi, utrinque serrati, seno ordine dispositi. Prioris ordinis extra prominent, et in anteriorem partem vergunt. secundi rari sunt. tertii, quarti, quinti, et sexti, in os maxima ex parte recurvi, in utraque maxilla carne molli conteguntur. quaelibet maxilla duos et septuginta comprehendit.
Oculos habet maximos rotundos; in quibus tunica cornea parte anteriore,
nervi optici exsubstantia cartilagin ea et dura constant. musculi qui eos quodammodo intra trahunt, et fixos tenent, non radicem nervorum opticorum ambiunt. sed pinnae Cauda duabus constans pinnis cubitalem longitudinem aequat, et eius pars superior, quae vetebris communita, altius attollitur Hepar adipatum, in duos maximos lobos dividitur. Degit in alto. sed ad littora refugit. Amnes nonnumquam adire, Vescitur carne, et pisces adoritur exinsidiis. Plin. H. n. l. 9. c. 46.partu edidisse, non tunicis involutos, sed umbilicali tantum in ea cum utero matris coniunctos. Caput ut in aliis animalibus Cibis non Athen. Dipnos. l. 4.Galen. l. 3. de Alimont.
Corpore est oblongo et rotundo cinereo, à, podice ad extremam usque caudam gracilescit. Centenas aliquando libras excedit; nec squamis, sed corio tegitur. Oculos habet oblongos; Hepati bisido et pallido, vesicula fellis subnectitur, Splen subrubescit. In coenosis maris lo cis habitat. Ova vitellis ovorum Gallinae simila, ex quibus fetus, donec foras prodeant, nutriuntur, parit. Quia Carne vescitur gregalem ne credas. Natantes homines adoritur. In cibis plebi inservit.
CATULI Aristot. H. A. l. 7. c. 10. TAB. VIII. 1. 2. 3.Maior ad cubitalem magnitudinem excrescere solet, interdum binos superat; Cute est adeo Dorsum et latera subnigricant, nigerrimisque et latissimis maculis insigniuntur. In petris et alto mari frequentius degit. hinc Saxatilis Canicula Rondeletio dicitur.
Minori cubiti aliquando
Generationem si atrendas, Aristot. H. A. l. 6. c. 10.ova ipsis in medio matricis circa spinam haerent, aucta circumducuntur. In binos enim partita sinus matrix cum sit, atque sub praecordiorum septo constituta, in circumstantem utramque partem abscedunt. Gerunt restacea quaedam, in quibus ovi specie, humor inest; quem colore et perspicuitate cornu,
Pesce Columbo vocatur. Vix ad viginti libras pervenit. Colore est albicante, Corio laevi, ore edentulo, dentium vicem asperae maxillae obtinent, foramina pro naribus. habet; quibus minora sunt alia post oculos, rostro, branchiis, pinnis, Victitat piscibus, etsi inter gregales habeatur. De Generatione sic Arist. H. A. l. 6. c. 10.
Mustelus stellaris, qui etiam Oppiano Pardalim dici credit. Laevi mustelo internis et externis partibus est similis, cute tamen laeviore. Dorsi maculae aliae stellarum speciem referunt, aliae sunt rotundae. Locum victum, partum, Igenium, et Mores, communia cum ceteris habet. Itcesius Galeorum optimos et tenerrimos esse opinatur.
Rondeletius Hist. Pisc. Aldrov. H. Pisc. l. 2. c. 37Ore in supina parte posito. Oculis magnis, ex quorum inferiore parte enascitur membrana candida, quae ad oculum sursum attollitur,
eisque veluti nubes caliginem offundit. Dentium acutor. latorum, quodammodo serratorum, ad latera spectantium ordines sunt duo, in palato substantia fungosa et mollis, quae supernam inferamque oris partem replet. lingua crassa et aspera. Branchiae detectae; pinnae duae magnae, ad podicem totidem minores. duae in tergore. Cauda ex duabus constat. superior Interna si attendas, videbis ventriculum amplissimum et longissimum; splenem, qui ventriculo annectitur, longum, ex multis particulis carnosis rodundisque racemi instar compactum. Hepar adiposum, in duos lobos dissectum, quor. alteri vesicula fellis adhaeret. Fel viride. parte ventris infima in maribus seminis vasa in duas partes divisa, in foemnis vulvam, in maribus substantiam carnosam, digitali magnitudine, penis specie. Intestina primo sunt gracilia, dein lata, sine ullis spiris. Ex venis meseraicis rami duo oriuntur; quorum alter ad hepar, alter ad ventriculum tendit, et in multos ramos diducitur. Cor quoque angulatum est. Carnis humanae avidissimus, et ad littora deambulantibus inhians. Exemplum militis cuiusdam praebuit,
Oppian. Halieut. l. 1. v. 371.Os habet in supina parte, non multum infra rostrum. dentium multos ordines.
Simia marina Latinis vulpecula marina, vel Rondelet. Hist. pisc. Bellon. l. 1. de Aquat. c. 7.Diphilus apud Athen. l. 8.Arist. H. A. l. 9. c. 37. ex Scalig. dist. Aelian. Hist. Var. l. 1. c. 5.Athen. l. c. Oppian. Halieut. l. 1. v. 381.caudam falcatam, et quodammodo ensi formem, quae magnitudine reliquum corpus superat, et in cuius exortu pinna conspicitur, Rondeletius ita eam exprimit, ac si ex binis pinnis constaret, quarum illa, quae sursum abit, toto corpore longior est, altera decuplo minor. Pinnas ad branchias et anum quam in dorso longiores. Ventriculum amplum. inrestina lata, iecur pallidum et in duas fibras divisum. Iconem apud Aldrovandum vide. nos hicalterius cuiusdam subicimus. Locis, in mari gaudet coenosis cibo. In Conceptu et partu spinacem imitatur. Sobolem metu periculi intro recipere, praeterlapso emittere, Rondeletius oculatus testis est. Cauda, longitudo ob mollitiem quae in tenellis Plin. H. n. l. 9. c. 43. Oppian. Halieut. l. 3. v. 144.
Mustelus Spinax; Scaligero Mustelus Spinus
Centrines nomine venit. Numquam viginti libras implet. Corpus sensim gracilescit. Dorsum cinereum apparet, venter albicat. Rondeletius in mari argenteo colore esse, cum exspiravit ex cinereo rubescere, auctor est. Rostrum ipsi Pinnae duae natatui destinatae branchias sequuntur; in parte supina nullaesunt, praeter quam expodicis utraque parte, quae in femina minores, in mare maiores sunt. hac nota, quia in ceteris omnibus Galeis inter podicem et caudam, imo ventri singularis commissa conspicitur, ab aliis, ut mas appendicibus parvis, quasillic obtinet, Cauda est gemina, superiore parte longior, inferiore brevior. Splen in duos lobos dividitur. Ceteris partibus cum aliis convenit.Locus si coenosa maris receptacula, flumina nun quam subit: nec in Euripo Pyrrhaeo reperitur. In septo praecordiorum supra mammas ova continere; ubi ovum descendit atque absolutum fuerit, in eo catulum fieri, auctor est Aristot. Hist. A. l. 7. c. 8. I. Scaliger.Gregalem esse, quod multi simul capiantur, certum est. Quod fetussuos nec recipere, nec emittere possit, Arist. H. A. l. 6. c. 10.
Aelian. l. 2. H. A. c. ult.Arist. H. A. l. 5. cit. Athen.Athen. Dipnos. l. 7.Pesce Proco dicitur. Plinius nusquam eius meminit, ne apud Aristotelem quicquam invenias, quamvis scripsisse Athenaeus prodiderit Quantum ad descriptionem brevis est, crassus et spissus, trianguli figura. Cute integitur Caput habet exiguum et depressum. Oculos splendentes, post eos duo foramina auditui destinata, duo supina rostri parte pro naribus conspiciuntur. Caput supina parte, rotundum, magnum, semper Dentes latos, acutos, quorum insuperiori maxilla triplex, in inferiorisimplex ordo est. Branchias utrinque in lateribus quinque, easdemque detectas. Pinna prior partibus internis, ventriculus est oblongus crassus. Intestina haud multis gyris reflexa. Hepar praepingue, magnum, in duos lobos ad infimam Locus ipsi in coenosis pelagi domiciliis potius q littore; Ova primum in se gignit numerosissima, vitellis gallinaceorum ovorum similia. animal reliquorum cartilagineorum more ecxludit. Venenum fundere ex Oppian. Hal. l. 2. v. 640.in cibis usus. Medicina oleum ex hepate frixo collectum, ad duritiem humani hepatis emollien dam conferre, et articulorum dolores lenire ex Rondeletio habeo. Cinis urinas vehementer movet.
Aelian. H. A. l. 12. c. 27.Gesner, de Piscib.Os sinum habeabt. pinnas tamquam volans extendebat, et inter duas in dorso pinnas aculeum
GAZA Libellam vertit. Massilienses piscem Iudaeum Oppian. Hal. l. 1. v. 6.Cervicem et gulam habere scripsit Rondeletius. Os ipsi non rotundum, non rostratum, nec in latera compressum; sed in ea extensum, atque transversum habet. Pars frontis anterior, quae utroque oculo, mano, et deorsum potius Os subtus, inferiore parte, per magnum, dentibus validis sinus planis, in latus serrae Lingua lata, humanae haud absimilis. branchiae utrinque quinae et detectae. Pinnas icon ostendit. in dorso nullam esse tradit Rondeletius. Cauda duabus inaequalibus pinnis eonstat, quarum superior vertebris fulcitur, acmulto longior est; inferior vertebris caret, et brevior exstat. Versatur Aelian. H. A. l. 10. c. 2. Oppian. l. 1. v. 367.Oppian. l. 5. v. 37.Aelian. l. c.
Ab ista ZYGAENA plurimum ille differt. qui ventre candicante, ore miniacei coloris, cetera niger esse, scribitur.
Mola quibusdam, seu quod informem molam referat, seu quod retunditate corporis molae molendinariae similis sit, ut Rondeletio placet, dicitur. Apud Massilienses, Luna, vel quod extrema corporis parte, quae pinnis subest, crescentis figuram referat, vel que demptis pinnis toto corpore plenae instar sit,
Aelian. H. A. l. 15. c. 4.Orthragoriscum vocant, quemque Plin. H. n. l. 32. c. 2.Aldrov. de Piscib. l. 3. c. 44.Cute tegitur de???es tantum geminos, utramque universam oris partem munientes, quorum inferior retusior, superior magis a cutus ac secens est, latos continuosque Rondeletius facit. Oculos parvos ac orbiculares. De branchiis ita Salvianus. Branchiarum internum orificium utrinque, unum est parvum et semicirculare, prope quod etiam utrinque pinna una parva et rotunda sita est, quae alia prorsus ratione quam aliorum piscium laterales pinnae, moventur. Cum enim illae in piscibus
In caudam carneam non degenerat: nam postrema eius
Quantum ad Interna, quae ob corporis rotunditatem conglobata sunt, Carne est candidissima, nerveam potius, Adipe ut in porco, multo carni corium Iecur habet pallidum, magnum, et tenerrimum, dum coquitur in densam pinguedinem facessit. Nocto exinternis partibus caeruleus Speciem aliam Gallus quidam Venetiis descripsit. Iconem exhibeo. Forma, inquit, in orbem vergebat. Corio sine squammis, etc.
An huc Piscis Cadamusti suem referen dolium crassitudine, duo longitudine superans, formae obrotundae, suilla cute, Oculis parvis, edentulus, loripes, branchiis brachii mensuram excedentibus, cauda longa, et lata spectet, aliis iudicandum relinquo.
Torpedo, quae veteribus Graecis Stupefactor; mixo barbaris, Torpigo, Terpigo, Stupor, stupefaciens et stupescor, dicitur. Ex Cartilagneis planis esse,
ex Aristet. H. A. l. 5. c. 5. Plin. H. n. l. 9. c. 24.Athen. Dipnos. l. 7.Aristot. l. 4. de partib. c. 3.Cardan. l. 7. der rer. varietat. c. 37.Nigrum quod ad capitis dolorem commendatur, et subruffum, seu ad rubricae colorem accedens. In Maculosas, et Non maculosas Maculae in quibusdam diversarum figurarum et albicantes, huc et illuc sparguntur, in quibusdam quinae rotundae, nigricantes, pentagoni dorsum subflavum, et ad rubricae fabrilis colorem accedens, partes quae ad caudam mediis corpulentiores apparent. hae cartilaginem quandam tabidam in seipsis habere videntur. Ore sunt supina parte parvo, ante quod soramma duo odores deferunt, dentibus minutis et serratis. Oculis in superiore parte anterius exiguis, quos Lingua destituuntur:
Usus Torpedinis in cibis commendatus Galen. l. 3. de Alim.Medicina diuturnis capitum Dioscorid. l. 2. mater. medi. c. 17.Plin. H. n. l. 32. c. 10.
Turturem, ab alarum expansarum similitudine vocant, is Latinis Pastinaca marina, seu species Bellonius et Rondeletius agnovere. hic capite tantum et rostro differre ait: ille in laevem, cuius cutis perpolita, dorsum livet in corticis platani modum, venter albicat, plurimis veluti striis, per carnem hinc inde deductis; et Asperam, quae tota aculeis horret, atque ad caudam praesertim permultis uncinis in gyrum dispositis scatet; dispescit. Magnitudine vix denas libras superant. Corpora sunt quadrilatero, ventre albicant, dorso livent. Superiore parte aliquod capitis vestigium anterius ceinitur, capiti palustris ranae non absimile: in eo nonnisi oculi oblongi et grandiusculi, Os habet parvum et edentulum, (mendum in Dioscoride, si dentes habere innuit) solaque maxillae asperitate illorum vice utitur. Pinnis carent circa caudae exortum unam orbicularem si excipias, Arist. H. A. l. 1. c. 5.Branchias in medio Galen. l. 3. Aliment.Caudam habent longissimam, spinosam, muris caudae persimilem, Crassa primum, paulatim in magnam tenuitatem stringitur. super eam, in medio
Quantum ad interiora, Ventriculum habet parvum, augustum, cui, quia satis ab ore dissitus est, stomachus praeponitur: idem in ecphysin Iecur amplum, ex albo flavescens, in duos lobos, quorum dexter latior et maior, sinister brevior et minor, divisum. Fel hepati adnexum, ex viridi flavescens. Uterum oblongum, quo ova continentur.
Degunt in coenosis maris locis. Carnibus vescuntur Plin. H. n. l. 9. c. 42.Oppian. Halieut. l. 2. v. 472.
Ex insidiis venari, quod Mugilem velocissimum piscem assequantur, argumento esse potest. Aristot. H A. l. 5. c. 3.Aristot. H. A. l. 6. c. 10.Volatum Aelian. H. A. l. 8. c. 26.Aelian. H. A. l. 9. c. 40.Idem l. 1. c. 30. l. 17. c. 18.radii venenositate non est quod dubitemus. Nullum usquam exsecrabilius, arbores, infixus radici, necat, arma, ut telum perforat, vi ferri et veneni malo, non tamen, ut nulli remedio, quod Aelianus Aelian. l. 1. c. 56.Aelian. l. 2. c. 50.Usu in cibo, ne Galen. l. 3. Alim.Medicina mitigat Dioscorid. Mat. Med. l. 2. c. 22.
Plin. H. n. l. 9. c. 24.Salvianiana magnitudine trecentas libras non superat. Laevi et molli cute tegitur, inferiore parte alba, superiore livida. Caput habet exsertum, capiti bufonis simillimum: oculos magnos, rotundos et prominentes, post quos bina, magna, et patula foramina insculpta sunt. Os supina parte mediocre et denticulatum. Latera, quae acuta, expansas volantis Aquilae alas aemulantur. In caudae exortu utrinque una parte et rotunda pinna exoritur, in maribus ex utroque podicis latere, una appendix pendet. Cauda pastinacae tenuior et longior; in dorso paulo post principium pinnatam unam erigit, atque hac deinceps aculeus osseus, longus, acutissimus atque serratus, eminet. Intra, Iecur est subflavum, lien subater. Aldrovandi prior videtur Altera supra oculos et in fronte aculeata est, in cauda binos gerit radios. Coenosa hi pisces in mari loca incolunt, resupinati piscibus aliis vescuntur, quos ex occulto figunt. Vivos fetus cartilagineorum more pariunt. Radio laedunt,
Plin. H. n. l. 23. c. 11.Aristot. H. A. l. 2. c. 13.Plin. H. n. l. 9. c. 24.genera. stellatum Athenaeus addidit. Rondeletius postquam in laeves et asperas easdem divisisset, mox stellulis notatas, iisque carentes addidit; et ex asperis, alias Aelian. H. A. l. 13. c. 4.oculus obtenditur. iuxta oculos foramina sunt magna ampla, ad oris usque intima patentia, quibus operculum interiore parte Cauda omnibus procera atque aspera, in eius dorso duae pinnulae, totidemque, sed exiguae et orbiculares ad eiusdem exortum. Quod cartilaginei generis plana, pinnis destitui scripsit Aristoteles, illas quibus natando corpus impellunt, intellexit, quae ad caudam, dirigendi itineris gratia data sunt. Si quid in contrarium apud eum occurrit, mendum in causa; Interiora si lustremus, fellis omnibus in hepate vesica. Splen in verticuli plexu; intestina crassa; in ecphysi et recti intestini extremo angusta, genitale vitulae marinae simile.
Commoda Raiis in coenosis maris locis, non procul habitatio. Hieme latent, et quia numerosae capiuntur, gregales haud
Coeunt d non tantum admotis invicem partibus supinis, sed etiam tergo feminarum supinis marium superpositis, necinter suum duntaxat genus consistunt. Cum Squatina quoque
Mucosa, et Bavosa Romanis dicitur. Omnium est sui generis piscium post bovem maxima.
Corpore quidem tenui, sed in amplissimas alas expanso. Cute ab aculeis nuda. Uterque oculus, media dorsi linea, et cauda renuioribus et raris aculeis muniuntur, sed et in supina parte quidam in os, quod latum est, cibi sine dubio retinendi Rostrum tenui et pellucida cartilagine, constat. Alaeutrinque expansae tenues sunt, et prona parte nigricant. Cauda, quae tribus aculeorum ordinibus, instruitur, tota supina parte alba est. Rima quae podici, pudendum muliebre refert. Quam Aldrovandus describit, maculis supina parte nigris undique variabat. Rostri pars in obtusum angulum, figura depressa, et quasi quadrangula tendebat. Branchias quinque detectas, habebat. Inter cutem et peritonaeum albida caro mucosa, panniculi carnosi vicem obtinebat. Intra, hepar erat in latitudine ventris, ex albo ruffescens, tribus lobis, linguarum figuram referentibus, quorum medius brevissimus, distinctum. Sub hepate figurae planae ventriculus, pars convexa ad sinistrum vergebat latus, concava in spinam. Meseriterium ad connexionem ventriculi et intestini medio hepatis lobo colligabatur, sub ventriculo caro cernebatur rubicunda, lienis Cor thoracis sinu exiguo triangulari, exiguum, trunco unico veluti pediculo appensum continebatur.
RAIA UNDULATA Cinerea dicitur. Corpus ovi potius est, Aculei in linea dorsi pauci, parvi, et rari; circa oculos nonnulli; in cauda maiores et densiores triplici ordine disponuntur.
RAIA OCULATA et laevis, Asterias quibusdam, sed perperam dicitur. Nam et Galeus
Maiorem unum, Minorem alterum. Bos ille Bellonii est; non quod quadrupedem repraesentet; sed quod Raiarum generis maximus, ad Bovis magnitudinem excrescat. Ligures vaccam vocant, in quibusdam Galliae locis Eleno, quasi subulam, quod piscis rostrum tale sit, dicitur. Ex Aristot. H. A. l. 5. c. 5.Plin. H. n. l. 9. c. 24.Oppian. Halieut. l. 2. v. 143.Aelian. H. A. l. 1. c. 19.Oppian. l c. v. 145.Aculeorum in sola cauda unicum habet ordinem. Pelagii sunt Ovid. in Halieut.vescuntur, sed humum Pariunt statim Aristot. H. A. l. 6. c. 12.
Minor corpore est maximo, et maculis multis lentis specie, Dentes habet in os vergentes. Ad oculos quatuor aculeos; in cauda tres eorum ordines, diversos et inaequales; primus medii ordinis maior est secundo, tertius primo, quartus secundo respondet. Utrinque per transversum recti sunt, ad latera conversi, qui per hos sequuntur in cauda extremi, in caput recurvantur. In supina parte rostri, alii sunt ad capiendos pisces recurvi, alii acutiores. Ceteris partibus cum reliquis conveniunt. Ad Oxyrinchos referri debet ille, quem Gesnerus Venetiis accepit, corpore cinereo, maculis distinguentibus fuscis, ambitu corporis subruffo, Normannis Hal, Lusitanis Huga dictus.
Aculei in eodem mox Caput, quia crassius et latius, Pastinacae
dentibus ossa dura et aspera gerit. Duae huius generis esse videntur. Una quae stellulas habet in medio albas, sed quas ambit circulus ex nigris punctis constans, totumque corpus aculeis horridum est. Altera, stellulas prorsus candidas, cum multo paucioribus aculeis obtinet.
OCULATA laevi maculis similis est. Aculeos in alis extensis
Raia CLAVATA duplex est. Una quam Massilienses Clavade, Galli alii Raie bouclier vocant. Corporis specie reliquis est similis, sed multo breviore minusque acuto, etc. Colore nigricante, alis valde expansis. Hepar habet flavescens in duas partes dissectum, in quo vesica, fel aqueum et tenue continens. Pingue est illud, et inter cibos delicatissimos, in oleum resolutum, hepatis duritiem resolvit. Carne est durum. Posset Aquilae conferri.
Altera a superiore differt (Verba sunt Rondeletii, cui multas Raiarum species debemus,) etc. Congener hisce est et illa. Cuius icon Venetiis ad Gesnerum missa est. Maculis distinguitur fuscis, reliquum corpus obscure subluteum est, reliqua apparent.
Aldrov. de Piscib. l. 3. c. 59.Cardaire, quasi Lanifica, Spinas non in alis solum habet, ut clavata altera, sed etiam in lateribus circa caput, duo oculis praefixi sunt, et in media dorsi linea, et ad priorem usque caudae pinnulam continuus est aculeorum ordo unicus. Carnis substantia et succo ab aliis non variat.
Aldrov. libro cit. cap. 60.aculeis parvis latera conspersa habet, corporis Rostro est acutiore. In cauda tres sunt longorum et firmissimorum aculeorum, ad extremum usque caudae ordines.
Aldrov. lib. cit. 61.Rostro est satis longo et acuto. Caudae aculei in curvi sunt, triplici ordine dispositi. Rara est, et pugnacissima esse creditur.
Idem c. 62.
Vossius de Idol. l. 4. c. 28.Piscatrix, quod et Diabolus marinus Dalmatis; ob oris hiantis amplitudinem, Lamia Siculis; ob carnis mollitiem Maltha Bellonio, sed perperam dicitur. Magnitudine est ubique aculeis exceptis, lubrica et molli, Caput habet toto corpore Aristot. l. 3. de generat. c. 3. Aelian. l. 13. c. 2.Os in promptu, seu anteriori parte, secus ac aliis cai tilagineis, vastum, pro corporis proportione grandissimum, ac quam Dentes permultos magnos, acutissimos, in os recurvos, utrique maxillae, duobus palati ossibus, et linguae radici infixos. Bellonius mobiles, albos, et confusis ordinibus dispositos facit. Maxillae ipsi retusi, semicirculares, quarum superior brevior est, inferior longior et prominens. Lingua maxilla superiore longior. Membrana quaedam gingivanum interiore parte enata, et in os compli cata, quae a maxilla separari non videtur. Oculi ampli in capitis vertice potius quam in temporibus siti, aculeis sepiuntur: Ante eos duae propendent appendices, tenues, albae, tetri odoris, si Oppiano credimus. In medio nasiKircher. l. 3. Art. Magnet. p. 6. s. 5.pinna oblonga praedura, et versatilis, visitur: Oppian. Halieut. l. 2. v. 90.Aristot. H. A. l. 9. c. 37.Branchias neque detectas, Arist. H. A. l. 2. c. 13.Pinnas, contra cartilagineorum planorum morem, in medio corpore, ubi cauda capitl iungitur, membranaceas et crassiusculas duas, propter amplitudinem partis superioris: in superiore caudae parte una non admodum lata, sed longiuscula conspicitur. A capite cauda sequitut, rotunda, brevis, carnosa in pinnam, rotundam, crassiusculam et latam desinens. Ex huius et capitis lateribus, appendiculae carnosae, certis intervallis Intra, si spectes, peritonaeum videbis nigrum; ventrem magnum, carnosum, appendice utrinque unica et brevi instructum; intestina gracilia, multis gyris circumvolata; iecur parvum, rubescens, in quinque lobos, ut Bellonius scribit, divisum. (Rondeletius sectum negat) eorum utrinque bini ad latera protrahuntur. Fellis vesica longo meatu ex hepate propendens, intestinis annectitur. Vulva est bifida, anfractuosa, duas ulnas longa, tribuit et vesicam, sed nescio quam Ventriculus et interanea, si per os eximantur, corpusque quoad eius fieri potest, distendatur, totum perlu cidum, et instar carbunculi fulgens evadit, immissoque lumine, laterna horrendo aspectu apparet. Locus ipsi herbosae Ovidio in Halieut.Martial. l. 10. c. 37.Cibus carnes humanae etiam. Natantem aliquando virili membro apprehensum in profundum detraxisse, Gesnerus Gesner. de Aquatil. lib. in Ran.Ova non animal Arist. H. A. l. 2. c. 13.Aristot. l. 3. de gener. c. 3.Aristot. H. A. l. 6. c. 17.Solitarias esse ex eo; quod plures una capi non soleant, colligitur. Plana quamvis, non sola tamen latitudine natat, sed pinnulis etiam, quas in lateribus habere dictum est. Singulari in venando Aelian. H. n. l. 9. c. 24. Plutarch. l. intr. animalia. Aristot. H. A. l. 9. c. 37. Oppian. Hal. l. 2. v. 90.Usus earum in cibo Medicina fel adversus suffusiones utile est. Quod strumas utiliter pungi, piscis eius qui Rana in mari appellatur, ossiculo de cauda, ita ut non vulnerentur; idque fiat Plin. H. n. l. 37. c. 8.Os habet exile et Caput erectum et velut cornu in extremo
Oculi ad latera ubi angustum
Squatus, quod sit squamis acutis, Isidoro, Lima Vallae, Celtes in veteri lexico, dicitur. Media inter Mustelos et Planos Plin. H. n. l. 9. c. 12.rostre prorsus careat. Os prima parte obvium, brevibus sed a cutissimis, lisque aliter dentibus munitum. Maxillarum ossa in angulum obtusum desinentia, in lingua extrema carneum tuberculum. Ex superioris maxillae extremo, quod cute non integitur, apophyses duae in alias divisae demittuntur. Post oculos, qui in superioris capitis parte, ad latera parvi, foramina ad os usque patentia visuntur. Pinnae utrinque binae sunt, et utraeque in lateribus. Cauda longiuscula in aliam lunatam pinnam desinit. Mares Hepar habet in duos lobos divisum, in quo fellis vesica Aristot. H. A. l. 2. c. 25.Lienem mediocrem ex rubro nigricantem. Cor angulatum, compressum, et unico sinu instructum. De dentium situ ita Rondeletius, sunt eorum ordines, etc.
Coenosa incolere loca Oppian. Hal. l. 1. v. 380.Coit etiam Plin. H. n. l. 9. c. 51.Arist. H. A. l. 6. c. 11.Aristot. H. A. l. 6. c. 11.parit autumno occasu vergiliarum, qui partus secundus est; primus enim verno fit tempore; sed secundus felicior. Singulis feturis Aristot. H. A. l. 5. c. 9.Aristot. H. A. l. 9. c. 37.Oppian. Halieut. l. 1. v. 742.Aldrov. de Piscib. l. 3. c. 66.mensis, quod flatuum crassorum humorum proventum, quod cartilagineis omnibus commune, proferant. Unde oculorum acies obtunditur. Olim Smyrnae secuadum Dorionem, Mileti secundum Archestratum ortae, ceteris praeferebantur. In Medicina invenere in tertio tabis genere locum. Oleum ex hepate ad hepatis duritiem confert. Ova exsiccata sistendo alvi profluvio. Ex cute optimum fit in psora et scabie smegma. Illitae mammas crescere non patiuntur, si Plin. H. n. l. 27. c. 10.
Aristot. H. A. l. 6. c. 10.Galen. 3. de usu parti.
LAMIAM, quae Athen. l. 7.Carchariam et Scyllam vocari scribit, Rondeletius eandem cum Cane Carcharia facit. Pliniusinter Cartilagineos planos enumerat. Descriptionem eius nemo veterum suppeditat. Maximam evadere, cute integi scabra os in anteriore capitis parte habere, dentibus plus minus ducentis in utraque maxilla per quaternos versus dispositis, ad radicem latis, in acutum et pyramidem desinentibus, ad latera crematis, refertum Bellonius prodit.
Scarus, qui seu Athen. l. 7.Meyrix quoque seu Ruminax, ut Scaliger vertit, ab Aristotele Aristot. H. A. l. 9. c. 50.Cerebrum Iovis Ennio vocatur. genera, unum quod Alterum, cui Athen. l. 7.Oppian. Hal. l. 4.Onias squamis est magnis tenuibus, colore ex caeruleo nigrescente, ventre candido; Sargo, corporis forma ad rotundam accedente, aculeorum pinnarum que situ, et numero, similis, Oculos habet magnos, supercilia coloris Indici.
Dentes hominis modo planos imo solus latos, superioribus dentibus carere, que Michael Ephesius prodidit, falsum, si Meryx est, et habere compertum. Branchiae ipsi binae, simplices alterae, alterae duplices, plura et maiora in maxillis ossea tubercula.
Cauda lata in duas pinnas non divisa. Cor angulatum, hepar album intres labos divisum, fellis vesicula intestinis alligata pendet. Fel coloris nigri. Splen ater, ventriculus cum quatuor appendicibus parvus. Varius oculis, ventris inferiore parte, in qua podex, purpurei est coloris, cauda coloris Indici, reliquo corpore partim ex viridi, partim ex nigro caeruleo. Squamis veluti notis obscurioribus aspersis. Ore mediocri, dentibus latis in superiore maxilla densis, in inferiore raris et acutis. Ventre in medio duabus purpureis notis in signi. A dorso et cauda aculei tenui membrana connexi, aequis intervallis dispositi, conspiciuntur. In singulorum summa parte membranula pendet vexilli instar. pinnae ad branchias sitae latae sunt, et veluti ovi ea figura. Intus habet ventriculum satis capacem, hepar subalbum, intestina lata et multa, fellis multum, splenem magnum. Quem Bellonius in Creta observavit, corpore erat ex livido rubescente, a squamvis latis et translucidis. Capite utrinque compresso, dentibus obtusis, quorum incisorii nostris erant persimiles. gula non Locum si attendas, Columella R. R. l. 8. c. 17.Plin. H. n. l. 9. c. 17.Aristot. H. A. l. 9. c. 17.A Carpathio advectos, Claudio Tiberio Principe, Plin. H. n. l. 9. t. 17è libertis eius praefectus classis, inter Ostiensem et Campaniae oram, sparsos disseminavit. Quinquennio fere est cura adhibita, ut capti redderentur mari. Postea frequentes inveniebantur Italiae in littore, non ante ibicapti, admovitque sibi gula sapores piscibus satis, et novumincolam mari dedit, ne quis peregrinas aves Romae parere miretur. Saxatilem esse vix dubitandum. Si
alicubi somnum nocturnum sub latebris capere, sic insidias vitare. Salacissimum esse Aelia???s prodidit. Aelian. H. A. l. 1. c. 2.Parere bis in anno fatendum. hoc Aristot. H. A. l. 4. c. 9.Vocalem esse, quod apud Athenaeum Oppianum Tzetzem proditur, dubium, cum pulmones non habeat; nisi ore aquam impellendo sonum edere dicamus. Usum si atten damus, in delicatissimis olim apud Romanos cibis erat; et iecinora eorum in Vitellii Principis patina inter lautiores primitias enumeratur. Primas inter Saxatiles tenere, et
Celsus.Aelian. H. A. l. 14. c. 2.
Athen. l. 7Genera constituit Salvianus, Maiorem et oblongum, qui vel viridis vel ruber est. Rondeletius duodecim species pinxit. Veteribus, apud Athenaeum Aristot. H. A. l. 8. c. ult.Aristot. H. A. l. 2. c. 13.Primus, qui magna ex parte aureus, amethistino, caeruleoque ac rubro variat, os intus habet ruberrimum, dentibus carens. Oculos maximos, quorum auream pupillam circulus ambit niger, nigrum rursus aureus, aureum caeruleus, hunc iterum aureus, ac tandem niger, alias omnes ambit. Habet et duas Secundus ad latera nonnihil albicat. in capite vermicularibus, alibi rotundis, ubique caeruleis maculis insignitur. Tergoris pinna ex aureo rubet, sicuti et cauda, quae in extremo caerulea est. Utrinque dentatus est. Tertio Corpus subviret, venter albicat. Squamarum extremitates caeruleae sunt. Caput pro corporis proportione parvum, totum caerulei sed dilutioris coloris, praeter branchiarum opercula, quae candicant, maculisque oblongis et semicircularibus aureis consperguntur. Eiusdem coloris lineae decussatim et transversaliter per corpus ducuntur. Dentes habet maximos, acutissimos, ingentemque oris rictum. Quartus toto corpore sanguineo, auteoque distinguitur. dorsum et corporis maculae ex caeruleo nigricant. Quintus
Turdus Rondeletii Primus admodum varius est. Unde Alter colore est ex viridi caeruleo, et quia colorem colli Paraeus in pinnis et in cauda refert, Pavo dicitur. Tertius qui Pulcher dicitur, et ferculum regium, multas colorum differentias habet. Viridis est magna ex parte, sed punctis purpureis, caeruleis, Indicis, et aliis confusis coloribus conspersus. pinnis ad branchias flavis seu ruffis, aliis omnibus partim caeruleis, partim viridibus, partim rufis. Branchiarum operculis punctis et
lineis rufis, sinuosis, certis spatiis dissitis. Cauda rufa punctis caeruleis, notata. Romae et in Levino Insula frequentissimus est. Quartus circa Monspelium Psittacus, ab eadem colorum varietate dicitur. Dorso est nigrescente, pinna eius virescente. Ventre et lateribus flavescentibus. A branchiis ad caudam lineae virides ducuntur. Pinnarum in ventre infimae caeruleae sunt. Quintus Gobionem flavum refert, hoc solo, Sextus quinto est similis, nisi Septimus coloribus variis est insignis, dorso aureo, viridibus maculis consperso, ventre candicante, lineis rufis et tortuosis, nullo ordine dispositis notato, labris viridibus. Cauda et pinnis magna ex parte caeruleis. Branchiarum opercula purpureum quiddam habent. forte Scirrhis Wottoni. Octavus solis lineis in ventre sese intersecantibus ab isto distinguitur. Nono color est viridescens et flavus, linea aboculis ad caudam alba, cum multis aliis auri coloris confunditur et obliquatur. Decimus colore est viridi. Extrema operculi branchiarum et pinnarum ventris purpura sunt. Oculi sunt rufi; os parvum, venter ex albo flavescit. A Monspeliensibus. Menestrior, hoc est Tibicen vocatur. Undecimus inter Turdos maximus, ad Lupi magnitudinem accedit. Colore est rubricae, qua pro terra Armenia utuntur. multis nigris et magnis maculis respergitur. Ventre plumbei coloris. Duodecimo caput est caeruleum, dorsum virescens. Linea viridis et tenuis, Plin. H. n. l. 9. c. 15.vivere, sed interdum pisciculis, loliginibus, et aliis crustaceis pasci, Salvianus auctor est. Hieme aliorum saxatilium more latere aiunt. quo tempore etiam fetificant. A Merula specie non differre, hunc marem, illam feminam esse, inter Oppiani errores poni potest. Singulare idem Oppian. Halieut. l. 4. v. 240.
Ambros. Hexam.Philostratus l. 3. de vita Apoll.Papagalo, Budia vocatur. Bilibris Caput quod crassum est ex caeruleo viret, maculis
Rostrum extensum, sed non acutum. Labia crassissima, quorum superius duplex apparet. Oculos magnos et aureos. Branchias utrinque quaternas, et iuxta eas pinnas latas et rotundas, duasque alias minus latas in ventre. In dorso unasatis longa erigitur, cuius anterior pars stricta et aculeis munita est: posterior latior et aculeorum expers. A podice, qui in medio Cauda in unam pinnam latam ac Interiora si spectemus, ventriculum habet magnum, appendices multas, intestina ampla, hepar subalbidum, cui fellis vesicula haeret. Lienem subatrum. Victus ipsi praeter algam, et alia marina excrementa, pisciculi. Solitarius est, et saepe singuli capiuntur. Verno inprimis et autumnali tempore,
Aldrovand. de Piscib. l. 1. c. 5.Psorus, quod iisdem praeditus sit suggillationibus quibus qui lepra et psora laborant, sic ut nonnullis, sed metuo neperperam videtur dictus, Lelepris Latinis, si vera prodit Rondeletius dicitur. Ex Turdorum est genere. Vix ad dodrantem in mari Adriatico excrescere solet, cum pedem et amplius in Oceano excedat. Totum corpus habet maculis nunc cancellatis, nunc rectis, nunc in obliquum sparsis variaegatum. Squamas ad oram rubore suffusas, latas. Caput non ita multis coloribus cancellatum, quod lineas hinc inde ductas, ex caeruleo, viridi, ac rubro mistas, ostendit. Oculos parvos, rotundes: iridem oculorum Os ipsi parvum, dentes albi, acuti. Maxilla superior tubi in modum cranio infarcitur, ut lingua alba et pinnam gerit, sedecim aculeis munitam, atque aliam sub ventre ano vicinam. Omnes pinnae transparentes sunt, molles, leves, rubro, caeruleo, viridi, et aliis coloribus maculatae Linea quae piscibus utrinque latera dividit, nequaquam in hoc pisce recta procedit, sed internas partes peritoneum habet album, hepar ex pallido lacteum, ad sinistram magis protensum, tribus lobis, uno tantum longo duobus brevibus, constans. Lienem planum, oblongum, minoris digiti magnitudine, rubrum. Intestina eiusdem capacitatis, ut Lactes copiosas, et vulvam bicornem. Hanc ex Bellonio, qui eundem cum Marzapani dici credit, Rosa dicitur, et totus
Merulus, Plinio medico prodente Bellonio Piscis Aspratilis, Venetis Tinca marina, Graecis Athen. l. 7.Nigram cognominat. Oppianus Aldrov. l. 1. de Piscib. c. 6.Aelian. H. A. l. 12. c. 28.hepar habeat album, in duos lobos grandes divisum: fel tamen exserat tenui vasculo inclusum, et revolutionibus duplicatum, cuius longitudo est sesquipedalis. Quim Aldrovandus describit, magis in cauda, obscurius in dorso virescit. pinnarum extremitates caeruleas, branchiarum opercula in fine rubentia habet. Oculorum pupillam circulus ruber, rubrum caeruleus ambit. Inter Saxatiles inque Petris stabulantes ab Arist. H. A. l. 8. c. 15.Plin. H. n. l. 9. c. 15.Columel. de R. R. l. 8. c. 16.Plin. H. n. l. 9. c. 15.Vescuntur iisdem quibus Turdi. Comestum vero Aelian. H. A. l. 1. c. 15.Generationem Aelian. H. A. i. 1. c. 14.Aelian. H. A. l. 1. c. 14.Oppian. Halieut. l. 4. v. 190.
Hicca, quo nomine Hermolaus Sturionem intelligi arbitrabatur, aliis Iurella, et Iura, dicitur. Quia non una ipsorum species, ideo in descriptione variari, non mirum. Rondeletio digiti non excedit magnitudinem. Varius est, dorso violaceo. Squamis tegitur parvis pinnarum numero, situ, labiis, dentibus recurvis, cauda, aliis saxatilibus est similis. A capite ad caudam subauream lineam ductam habet, hinc inde rostri modo dentatam, cui pars quae subest colore est caeruleo, ventre candido flavescente. Bellonius addit, corpore esse gracili et oblongo; tanto in tergore colorum varietate, ut in eo iridem utrimque depictam videas. Squamis tenuissimis, multorum colorum, super quibus ductae lineae rectae, caeruleae, virides, melinae, rubrae ac fuscae apparent, contegi. Caudam rotundam habere. Salviani descriptio ista est. Iulis rostro est acuto, etc. Saxatilibus accenseri ex Oppiano Oppian. Hal. l. 1. v. 124.Vescuntur minoribus pisciculis, et eorum inopia, alga. Voraces Numenius testatur. Singulares in saxis vivere prodidit cum Salviano Bellonius, gregales facit Aristot. H. A. l. 9.Oppian. Halieut. l. 2. v. 434.Aelian. H. A. l. 2. c. 44.Dioscor. in facile parabil.
Fuca Theodoro, dicitur. Nostri temporis Graeci Phycida, ut Gellius ait, Phocida, ut Rondeletius, Phyceam ut Massarias, Pephy catismenam ut Hermolaus, Lampianam ut Bellonius, appellant. Nomen, quod in musco marino (Aristot. H. A. l. 6. c. 13.iecur, ad sinistrum magis extensum, fel lateri dextro, oblongo folliculo inclusum, colore subluteum, incumbit. Inter saxatiles Aristoteles, Plinius et Diocles posuere. Arist. H. A. l. 8. c. 2.vescuntur; et quamquam cetera abstineant carne: squillas tamen saepissime appetunt: Pariturae, Nidum Arist. H. A. l. 8. c. ultPlutar. dololert. animal.Arist. H. A. l. 6. c. 13.cibis, Diphilo etiam tenerae carnis pisciculi, ac faciles concoctu, dicuntur. Sed et Hippoc. 2. de vict. rations.
5. 6. etc. Aldrovand. de Piscib. l. 1. c. 9.
genera, Fluviatile nempe, de quo postea, et Marinum. Marina numquam ad eam ad quam fluviatlis magnitudinem excrescit. Ex colore veluti sanguineo nigricat, et unam duntaxat eandemque continuam pinnam in tergore habet. Squamis tegitur parvis. Venter livet, latera purpurant. tergus ex flavo nigricat. Aldrovandus tres proponit. Primae caput, pennae, cauda ex rubro flavescunt, seu potius aureo perfunduntur. Supremum dorsum ferrugineum est, deinceps flavescit, mox per latera et ventrem albicat quidem, ceterum maculae amethistinae albedinem operiunt. Pinnarum tergoris nervi argenteo colore, reliquarum et caudae aureo perfunduntur Lineae transversales quae Os habet intus album, labra rubicunda. Altera, quae Maioris nomine venit, rostro intus et extrarubet, in ambrtu flavescit. Tergus ruffescit. latera et venter albicant. Squamarum extremitates rubent. dorsi pinna tota, et tota fere in extremo crocea. qua Uropygio haeret, dorso concolor est. Branchiarum opercula flava, latis vermiculatisque lineis cineritiis conspersis suggillantur. Tertia insigniter dentata est. Tergus et caput ex cinereo flavescunt. Pennae et cauda nigricant. Latera caerulea. Venter ad amethistinum inclinat. Lineae laterales Degit Oppian. Hal. l. 1. v. 121.Oppian. Hal. l. 1. v. 121.vescitur. Tam max quam femina saxatilium more hieme conditur, quo tempore Arist. H. A. l. 8. c 15.fetificat, Marsilius Ficinus celerrimi cursus esse prodidit, In cibis salubritatis laude resplendet, hinc proverbium vetus Zenob. Diogenian. et Suida.Medicina in venisse usum testatur. Nam Plin. H. n. l. 32.c. 9.
Aldrov. d. Piscib. l. 1. c. 9.Hiatula ab hiando nomen indi tum habet, non quod moriens tantum hiet, ut Bellonius credidit, sed quod mandibulasita constitutas habeat, et perpetuo hiare videatur. hinc Epicharmus Venter et latera violacea quodam albedine notata sunt. Pinna dorsi flavet, quae vero in imo ventre est, et cauda, rusis maculis insignitur. Ab ore per branchiarum opercula et latera, rubrae quaedam lineae, neque aequalis latitudinis, neque aequis distinctae intervallis usque fere ad caudam
aculei abli et acutissimi, non magni tamen, quibus Phycides et Percae destituuntur. Ventriculum et intestina ampla habet, hepar subalbidum. lienem subrubrum. Calculos in capite gerit, quod ex Bellonio habemus. Locum ipsi in pelago Arist. H. A. l. 8. c. 13.Oppian. Hal. l. 1. v. 124.Aristot. H. A. l. 8. c. 2.vescitur carcinis inprimis, et dum per impetum pisces insectatur, saepe in os ventriculus Galen. de Natur. facult. l. 3.Sexus discrimen Arist. H. A. l. 6. c 13. et l. 4. c. 11 Plin. H. n. l. 9. c. 16.
iecur marinum, Gaza iecorinum, Galeni interpres iecorarium nominat. Diversum ab Hepato Aeliani, pisce Aelian. H. A. l. 15. c. 17.Aelian. H. A. l. 9. c. 38.Athen. l. 3. et l. 7.Aristot. H. A. l. 2. c. 17.hepar album sine felle, cor angulatum, in cerebro lapides duo. Verbo, optime cum illo quem ex veteribus descripsimus congruit, Moribus videtur esse insulsis, et parum ad vindictam pronus, quod apud Athenaeum facete Eubulus innuit. Carnis in medio durae et mollis esse, apud Galen. l. 3. de Alin. facit.
oculatum Gaza appellavit, quia tamquam diversi pisces Athen. l. 7.Squamis tegitur, latis, nec facile decidius. Os habet parvum, dentibus parvis minutum. Oculos secundum corporis proportionem maximos ex caeruleo nigrescentes, pinnarum numero, situ, et figura, branchiis, et cauda cum Aurata convenit, haec latam ac nigerrimam notam habet, latera lineis nigricantibus interranea Hepar habet magnum, ex quo fellis folliculus pendet. Ventriculum medium. Cor angulatum, inventre vesicam aere plenam, crassam, et densam. Quem Aldrovandus depinxit, et cuius hic Iconem damus, totus ex caeruleo amethistinoque nigricat, praeter squamarum extremitates et extimum oculorum circulum, caudaeque initium, quae auro resplendent, pinnae nigricant. Uropygium supinum candicat, pronum intense violaceum, et velut nigram maculam constituit, Vescitur, prope littora in arenosis locis Columella R. R. l. 16.Aelian. H. A. l. 2. c. 17.Aelian. H. A. l. 1. c 41.Plin. H. n. l. 32. c. 2.Aelian. H. A. l. 1. c. 41.Oppian. Hal. l. 1. v. 98.Oppian. Haleut. l. 3. v. 459.
Laudaturin cibo Athen. l. 7. Dipn.
Cynaedus quoque quasi praeposterae libidinis studiosus (fama est Athen. l. 7.
In Descriptione variatur ab auctoribus si calorem secteris. Veteres omnino cerei coloris, purpurascentes tamen, quibusdam in partibus faciunt. Plin. H. n. l. 32. c 112Plinius solos piscium luteos esse testatur. Apud Rondoletium et Bellonium corpore est Pagro strictiore, figura Moenis similis, pedali magnitudine, dentibus serratis caninis similibus, dorso purpureo, ceteris partibus luteis, squamis in gyrum crenatis, multa scabritie horrentibus, A cervice ad caudam spinas tenui membrana connexas, unde
Aldrovandus Cinaedum totum fere Pagri modo rubentem, et aureis, argenteisque maculis exiguis,
alium tergore amethistino, lateribus
Rondeletii Cinaedo similis est ille qui Venetis Brasavola, Lusitanis Salmoneta vocatur. Rufus est toto corpore, cauda lutea maculis fuscis distincta, extremitate aequali non arcuata. Maculae nigrae ad pinnarum, quae luteae sunt, iuxta branchias initia habentur. Linea ruffa
Corvulus et Gracculus, Salviano Corvinus, Ausonio Auson. Epist. 4.Corvus, Tarentino forte Oppian. Halieut. l. 1. v. 139.Athen. Dipn. l. 7.Arist. H. A. l. 5. c. 9.
In eo ponitur Plin. H. n. l. 3. 2. c. 5.Athen. l. 8.Strabo. Geogr. l. 17.Oppian. d. l.
Quis veterum genuinus Coracinus sit, haud tuto affirmari potest. Speusippus Melanuro similem, dixit. Aristophanes ob alarum nigredinem recentioribus quoque diversimode describitur. Bellonius pro eo piscem mari et fluminibus communem ex Glaucorum genere, Pesce Scarpa Comensibus nominatum, obtrusit. Rondeletius suum ita describit. Coracinus piscis est marinus etc. Salvianus duplicem dedit. Prior qui Romae simpliciter Corvo et Corvetto dicitur, rostrum habet breve et tetusum. Os etc. Alter, qui Corvo de Fortiera Romae, Niger, iure merito, ut prior albus, quia multo minus nigricat, censendus est. Rostro, ore, Capite, oculis, pinnis, cauda, totius corporis figura, et interaneis omnibus cum priore convenit; in eo discrepat, quod totus fere nigricet, aculeum, cui ani pinna inhaeret, maiorem et validiorem habet. Pedalem magnitudinem numquam superat, et saporis suavitate, carnisque teneritudine inferior est. Gesnerus Corvulum colore rubro depinxit.
Inter Aristot. H. A. l. 9. c. 2.Aristot. H. A. l. 8. c. 15.latent, nec nisi statis diebus, iisque semper capiuntur, quod et Rondeletius affirmat, Numquam messe Tritici pariunt, sed autumno fetificant inter algas; longo
Arist. H. A. l. 8. c. 10Arist. H. A. l. 8. c. 19. Pallad. R. R. l. 4. Tit. 10.
An adversus arborum formicas polleant, quod ex Palladio Caelius l Rhodiginus, qui pro Coracina pice, Coracinum piscem legi debere ait, affirmat, ignoro. Rodeletium certe experimentum fefellit, sed et huic, vero veterum Coracino fidem non tentasse, obicitur. Meliores sunt cum uterum Arist. H. A. l. 8. c. ult. l Rhudigin. antique Lect. l. 12.Athen. l. 7. Dipnos.
Usum in Medicina quod spectat, lapides in capite repertos calculos comminuere, vel pituitam ex qua calculi gignantur exsiccando vel pondere seu pellendo, idque sibi experientia cognitum, reliquit Rondeletius.
N. Corvuli iconem refert Tab. 2.
Athen. Dipn. l. 8.Adonis et Cirrhis, Athen. Dipn. l. 1.Corpore Moenis iam fetis aut Gobionibus similis Branchias habet parvas,
Miratur eum Arcadia, tamen et in littore Monspelium stertentem, Plin. H. n. l. 9 c 19Pausan. in Arcad.vitae; quod magna aeris copia aqua suffocari possit, ob rimae branchiarum angustiam non trahatur, causa, Rondelet. l. 4. de piscibus marinis c. 9. Plin. H. N. e l. 9. c. 19.Scalig. Ex. 273.Vide Scalig. Ex. 273.Scaligerum.
Ovis marina, communiter Latinis Umbrina et Umbra, seu Aldrov. de Piscib. l. l. 6. 17.
Piscis est cetaceus, LX. plaerumque librarum, quatuor plus minus cubitos longus. Squamae eius veluti obliquae apparent, in Oceanonigriores et quasi opacae; in Mediterraneo argentei, aurei, atque interdum ab his varii coloris, iridem dum piscis agitur imitantur, quod Bellonius prodidit, Rondeletius ei lineas obliquas quasdam aureas, manifestas, alias aliarum veluti umbras attribuit. Aldrovando fere unicolor est, tota videlicet ferruginea, in dorso, supremo capite, pinnis, et cauda obscurioris coloris; in ventre, lateribus, et branchiarum ossibus dilutioris, quia ad amethistinum inclinat. Salviano, dum parva est argentea Caput ex descriptione Salviani habet magnum: id dorso duas pinnas, quarum prior octonis aculeis, nullis altera munitur, ad branchias, quas quaternas utrinque habet, una utrinque enascitur; duaequealiae in ventre conspiciuntur, imo ab ano una alia haeret. Coracino tam similis est, ut ichtyopolae unum pro alio substituant, magnitudine differunt. Sed et pro Glauco supponitur, in eo diversus, quod dentesin oris ambitu raros, firmos, acutos, prominentes, terretes, caninis longiores, et graciliores, quae habeat; (negant habere Aldrovandus et Rondeletius) quorum superiores inferioribus maiores, sic maxillae inhaerent, ut ipsius pars esse videantur. De Verruca sub mento controversum: affirmant quidam habere, Arist. H. A. l. 8. c. 19.Caudam in angulos veluti desinentem gerit, ut Scari et Iulides. Calculos in capite habet praegrendes, Plin. H. n. l. 9. 6. 16.ventriculum magnum et carnosum; intestina mediocria et pinguia; iecur pallidum, ex quo fellis vesica pendet. Lienem subatrum.
Columel. R. R. l. 8. c. 16.loco non conveniunt, Arenosos gurgites melius eas pascere, Columella prodidit. Oppianus petraeam cognominat, et saxa herbosa incolere asserit, hisce et Galenus accedit.
Quia perraro plures capiuntur, solivaga potius quam gregalis esse creditur. carnivora et agilis, et propter lapides in capite frigoris impatiens. Dum caput recondidere, latere se totas Struthionum et Phasianorum Oppian. Halieut. l. 4.Galen. l. 3. de Alim.Carnis salubritate non conveniunt Auctores. Galenus Philotimum quod eas mollis carnis piscibus adnumerarit, reprehendit. Xenocrates bonum ex eo nec admodum copiosum sucum generari, et saporis esse iucundiscribit.
Plin. H. n. l. 32. c. 11.Medicina usum. Interanea et squamae combustae, pannos teste Plinio discutiunt. Lapides argento inclusi tamquam colicae amuletum gestantur. Non emptos, sed dono datos gestari debere, nugacis vulgi delirium est.
Fegarus, utapud Venetos Corbetus, quasi Corvulus dicitur, Massiliensibus et Romanis nullo alio quam Umbrinae nomine venit. Ita de eo Bellonius.
sacrum alii seu quod magnus sit, ut morbum comitialem, qui magnus est sacrum dicimus: seu quod quo loco Anthias est, ibinullam bestiam esse confessum sit, vocant. Hicesius
Totidem et rondeletius posuit; quorum vix aliquis, cum omnes dentati sunt, Anthiae Prior totus corpore et pinnis rubens, Pagri aut Cinaedi modo, ad imberbes Mullos referri po test. Alter Asellispecies est: quod neque salitus, neque vento siccatus, servari potest, vel calidiori in Gallia caelo, vel occultae qualitati adscribendum est. Tertium ad Turdos pertinere stellulae, quas in pinna ad anum gerit, et corporisforma testantur. Oculos habet magnos, rotundos, purpureos, et rubros. Podicem magnum intestinum rubro viridique distinctum excidit. Prb quarto, (huius generis Oppianus Aelian. H. A. l. 13. c. 17.Aldrocandus quatuor quoque Anthiarum nomine Aldrovand. de Piscibus l. 1. 6. 19.Primi venter totus argenteis squamis resplendet: lateribus aureae intermiscentur. In dorso, quod fuliginosum, unica tantum pinna duodecim armata aculeis visitur, ventris pinnae ad castaneum verguni. Branchiarum opercula exaureo et violaceo variant. Labrum inferius tum intus, tum foris ex flavo virescit, quod peculiaris notae loco esse potest. Alter toto dorso pininis duabus dorsi et quae retro anum est, viret. Vertice capitis aterrimo, cervice et labro inferiore interna parte purpurascentibus. Ossibus branchiarum auro resplendentibus, ventre toto argenteo purpura permixto. Tertius tam amplis violaceis toto corpore variegatur, ut violaceus quasi totus videatur. Pinnarum numero cum superioribus convenit, quae ad branchias, vergunt ad violaceum, et in extremo roseae sunt. Iris oculorum et mentum roseo sanguineove colore, specificam et ob quam folam dignosci potest notam, in eo constituunt. Quarto inusitata est oculorum ac praesertim pupillae magnitudo et pulchritudo: iridem ex aureo roseoque permixtam habet. In dapite retro oculos, cervice, et ad branchias, amethistin, oaureo, argenteo, caeruleoque variat. Labrum superius habet viride, inferius caeruleum: linguam maximam candicantem. Ventrem primum viridem, dein argento et auro ad podicem usque splendentem, ad caudam usque roseum et sanguineum. Locus Anthiis in faxis, quae tamen aliquando, cum Aelian. Hist. Animal. l. 8. c. 28.Plin. H. n. l. 9. c. 59.Cum unum hamo teneri vident, lineam secare asperitate dorsiforte, traduntur, eo qui tenetur extendente, ut secari possit. Capti
De ipsorum capiendi modo ita Plinius. De Anthia pisce sileri convenit, quae plerosque adver to credidisse. Chelidonias insulas diximus Asiae scopuli maris ante promontorium sitas, ibi frequens hic piscis et celeriter, etc: Censentur ab Eustathio inter eos pisces, qui
Fel cum melle inunctum, exanthemata, tubera, scrophulas, et dothienas sanat. Lapides capitis ad collum ligati, Cephalalgiam domant.
Obiorum historiam loei et tegumenti differentia intricatam facit Nobis desquamosis saxatilibus hicres est, eisdemque littorales adiciemus, ne de iis pluribus in locis agere cogamur. Graecis dicitur Athenaeus Dipnos. l. 7. Tzezes Varior. Aelian. H. A. l. 17. c. 6.Gobius, Gobio, Govius, ut apud Ovidium, et Cobio ut apud Plinium legitur. Parvi sunt tam illi, qui in mari, quam qui inaquis. Tzetzes tricubitales fama accepit, quod album quendam facit, qeum Graeci squamis rotundis tecto, colore vario. Nigris maculis conspergitur, oculis sursum potius quam deorsum spectantibus. Ad branchias pinnas duas habet, in ventre non duas ceterorum more, sed unicam non divisam, Aristotel. H. A. l. 2. l. 2. c. ult.
Ex littoralibus duplices apud Auctoresinvenio. Albos et nigros.
Illos Rondeletius ita vocat, non
Nigros ita Bellonius describit. Eminentes ac turgentes supra caput oculos gerunt. Cornea tunica alba, et ut serpentibus dura obductos, adversus aquarum impetum, et ut sursum facilius ut Uranoscopus cernant. Vix excedunt duorum pollicum crassitiem aut palmilongitudinem. squamis integuntur hirtis, pinnamque habent unam in tergore continuam mollem et sine aculeis. Pinnas utrinque quatuor latas atque obtusas, ac praeter has sub ventre etiam duas; sedea, quae caudam constituit, rotunda est. Dentes exserunt parvos, tenues, et subrubros. Corpus teres est, paucis spinis refertum, Color varius. Etenim qui Gobiones circa algam versantur ad viridem inclinant, alii ad cinereum accedunt, nonnulli albicant, alii ex fulvo in nigrum degenerant. Omnes grandiore sunt capite et lata cervice. At
Hepar dextro lateri magnis incumbit, pallidum, de quo fel pendet veluti ianthinum. intestina multis circumvolutionibus inflectuntur. Stomachus est oblongus, pylorus multis apophysibus praeditus vulva undecumque ovis referta.
Facit et Rondeletius Nigri mentionem, quia Venetis Go, Athen. Dipnos. l. 8.
De Loco proprio ambigitur. Ovidio littorales sunt, Diocli saxatiles, cui Synesius accedit, dum circa Africae quoddam littus, loco petroso capi Aristot. H. A. l. 8. c. 19. Theophr. l. de piscib. in sicco.Oppian. l. 2 Halieut. V. 457.
Ab Aeliano inter illos ponitur, qui Venenum pungendo immittunt, annumerantur; Oppianus quoque aculeos letales ipsis tribuit, quod nec cum Ov idio, cui, spina nocivis non gobius ulla; nec Martialis in Xeniis.cui in terris Venetis, principium mensae gobius esse solet, congruit. Et cibis usum, etsi Iuvenali vilissimus videatur Alexandrides in Cotyis Thracum Regis Athen. l. 7.Galen. l. 2. de Aliment.Hippocr. l. de inter. affect.
Athen. Di pnos. l. 7.Plin. H. n. l. 9. c. 2.Sudis, ut apud Plinium videmus, Gazae Malleolus, sed Lucius marinus vocatur, sunt qui pro Oxyrincho, quia acuminato est rostro sumunt.
Duas ipsarum posuit species Rondeletius ex Oppiano, sed tam dissimiles, ut an ex eodem sint genere dubitari possit. Prior enim squamosam altera squamis una Trachurum colore refert, atque eodem modo sub ventre albicat. Altera senescens Mormyri laterales picturas colore assequitur. Plin. H. n. l. 32. c. 11Rostro est foris caelato, in extremo cuneato, nigro. Ore Maxilla superior quae obtusa et brevior, cum inferiore, quae acuta et longior ita coit, ut vix oris rostrive scissuram ullam diceres. Dentes utrinque habet, in superiore maiores, in inferiore minores. In ipso oris hiatu unus est, ceterorum longissimus et acutissimus, qui ore clauso in foramen anterioris ac membranaceae partis ita suscipitur, ut extrinsecus etiam paululum emineat. Lingua scabra est, denticulis que aspera. Linea, quae pinnarum Auctores non conveniunt.
Aldrovandi Sphyraena per dorsum nigricat, cetera ad amethistinum vergunt, et eiusdem coloris maculis interstinguuntur. Linea flavescit, ruberrimis infra supraque punctis exiguis notata. Caput caeruleum. Oculi et pinnae pallescunt. Cor oblongum est, sub quadam vesicula alba inclusum. Aldrovand. de Piscib. l. 1. c. 21.Pylorus apophysium seu caecorum caesarie intertextus, ut penitus stomachum contegant; nec Fel ab hepatis loco dextro latere in folle oblongo dependet. Follem ei natura vento plenum ob longum, anteriore parte bifidum, utrinque in acutum exeuntem donavit, ne ad imum sideret. Spina dorsi raris vertebris coagmentatur.
De loco non est quod multa dicamus. Oppian. Halieut. l. 1. v. 168. Aristot. H. A. l. 9. c. 2.lubricis excidere membris, quod Oppian. Halieut. l. 3. v. 120.Aelian. H. A. l. 1. c. 31.
Quantum ad usum Romae ceu plebeius negligitur, nec peculiarum habet Athen. l. 7.
Unam eius duntaxat speciem Salvianus agnoscit. Bellonius cum Rondeletio duas. Nos de Acu Aristotelis, Oppiani, et Bellonii agemus. Hinc autem Rondeletius illum piscem esse credit, quem Bellonius Typhlinen et Caeciliam marinam ob corporis figuram, Plimii Spondylem, Graecorum vulgo Herophidiam, Massilienses Gagnolam, quod quoties piscantur, si alios pisces precedere viderint, lucrum portendi credant, vocant. Piscis est longus, cubiti longitudine, digiti crassitudine, totus subflavus. Corpus utriusque sexus angulosum, oblongum, Caput habet exiguum, Rostrum oblongum, durum, nec acuminatum. Extrema pars latiuscula exstat, rictus in altitudinem
foramen conspicitur, tam pusillum, ut tum propter ipsius parvitatem, tum propter rostri magnitudinem angustiamque, ne minimus quidem pisciculus ingeri possit, eo veluti per fistulam, ex humore alimentum attrahit, Oculi sunt tam exigui, ut vix milii magnitudinem aequent. Branchiae utrinque quaternae, podex in medio pinnis disputatur. Salvianus cum Aldrovando unam parvam et tenuissimam in medio dorso ponit. Bellonius cum Rondeletio duas in lateribus iuxta branchias, eam quae in tergo tam tenuem et exiguam, iste addit, ut vix nisi cum vivit, aut in aquis movetur, conspiciatur. Interna si spectes, habet gulam, qua plurimi pisces carent, ventriculum parvum, oblongum. Hepar pallidum, sub quo dextra parte fel caesium hordei magnitudine continetur. Cor vix milio maius. Vulvam ceterorum piscium more bicornem, ovis sesami magnitudine, rotundis, rubris, transparentibus plenam. De intestinis inter Bellonium et Rondeletium non convenit. Iste gracilia, recta, in spiras non contorta prodit, hic unum tantum album, recta exporrectum, multa pinguedine circumsessum scribit.
Quantum ad Generationem; ova se in dissectarum, rima, seu Aristot.' H. A. l. 6. c. 13.Plin. H. n. l.Aelian. H. A. l. 11. c. 13.Scaliger ad l 6. c. 16.Multae earum parturientes disrumpuntur ab ovis. Quid sibisequentia verba velint, Fetus circa parentem quasi phalangia circumfusisunt. Athen. Dipnos. l. 7.Ita enim parit, ut ei adhaereant, sed sitetigeris, fugiunt, difficile est dicere. De usu in cibo et Medicina dixisse sufficiat, Carnis esse durae ac siccae eoque difficulter concoqui. Unde Hicesio
Aldrov. de Piscib. l. 1. c. 24.Ventre est plano, candido et argenteo, reliquo corpore quodammodo ob lineam Dorso caeruleo ad viride inclinante. Rostrum habet acutum, tenue, longum et durum, ut ait Athenaeus. Caput triangulare viride. Inferiorem maxillam superiore longiorem, et in mollem quandam substantiam, degeneranten. Dentes utrinque parvos et frequentes. Oculos magnos, rotundos, luteos ante quos meatus ad audiendum vel odorandum triangulari figura observavit Rondeletius. Branchiae sunt quaternae duplices. Pinnae ad branchias duae parvae; duae aliae sub ventre breves, quas rursus alia sequitur, Cauda brevis est in duas pinnulas terminata. Podex non admodum conspicuus. Rimam illam quam Aristoteles Acui tribuit circa podicem huius Acus foris quidem conspicuam esse, sed intus Partes interiores, ventriculum, hepar, intestina, quae appendicibus carent, longahabet. Hepati vesicula fellis oblonga adhaeret. Cor angulosum Oppian. Halieut. l. 3 v. 605.degit. Sollemne ipsis quando sinum retis effugerint, iterum reverti, et dum ira velut perciti id dentibus lacerant, in laqueos iterum impingere. Carne est dura et sicca. Frixus et ompliacio vel succo mali aurantii irroratus edi solet, nec ingratus palato invenitur.
ACUS MINOR Bellonii Lacertus est, seu Saurus Acubus similis. Rondeletio. Piscis est marinus, pedis magnitudine, Acubus brevior et crassior. Rostro acutiore sed breviore et sursum recurvo. Dentium loco maxillas serratas habet. Branchias quaternas, septem etiam, ut in superiore, quem Bellonius Maiorem vocat, pinnulis; his, oculis, et ante hos foraminibus, ventrisque squamis ac lineis, que ventrem Intra ventriculus est oblongus. Intestina longa gracilia, in gyrum convoluta. Hepar longum rubescens: fel et splen nigricantia. Cuius Aldrovandus Iconem dedit, toto corpore subviret, maculis ex amethistino et caeruleo mixtis, in dorso intensius, in pectore remissius variantibus. Rarus est, et in insula nomine Lissa, olim Phuna affatim capitur. Inde salitus navigiis transfertur, et maximo quaestu divenditur.
Aldrovand. de Piscib. l. 1. c. 25.Plin. H. n. l. 9. c. 18.Citula, Liguribus Rotula, Hollandis Gallus marinus dicitur. Qui Chalciden, Acanthiam vel Citharum, vel Porcum marinum esse iudicant, falluntur. Primus enim inter viles pisciculos Alter cartilagineus et rotundus. Citharum piscem inferius dabimus. Porcus inter magnos pisces recenfetur.
Coloris est varii. Caput et dorsum obscura sunt, pinnae nigricant, latera partim ex caetuleo virent, partim aureasunt. In medio corpore macula nigra, orbicularis, vel ovata nummi minoris magnitudine. colore caelesti, cum tribus imagunculis, figura quodammodo Hippocampi, colore aureo, visitur. Squamis tam exiguis tegitur, tenuibusque ut nisi digito scalpas vix appareant. Caput ipsi compressum, extensum, osseum, ossibus Linea obliqua a capite ad caudam ducitur. Os l. issimum, plurimum hians, edentulum,
Oculi magni, rotundi, aurei. Branchiae utrinque quaternae, quarum ossea opercula in aculeos desinunt. Pinnae duae mediocres ad branchias, duaeque aliae in anteriore ventris parte dorso unica tantum et magna, ut quae ventris utrinque ossibus instar acuti cultri secantibus firmatur. Cauda in unam pinnam desinit. Ventriculum habet mediocrem, gulam manifestam, intestina parva tenuiusin gyros convoluta, inter quae ova rubralatere Rondeletius ait. Hepar candidum sine felle, lienem rubescentem exiguum, mesenterio haerentem. Cordis pars infima rubet, suprema et media ex albo rubescit, quod in paucis piscibus spectatur.
Oppian. Halieut. l. 1. v. 133.hoc quod vox videtur, attritu branchiarum quippe loca spinea sunt emittunt, verisimile videtur, Solivagus est, et erectus, non passerum more in latus conversus natat.
Reputatur inter pisces carne satis tenera et friabili, concoctu facili, et boni succi, Apud veteres in multa Columella R. R. l. 8. c. 16.Atlantico pascitur Faber: Plin. H. n. l. 9. c. 18.qui et in nostro Gadium municipio, generosissimis piscibus adnumeratur, eumque prisca consuetudine Zeum appellamus, didicimus. Cum ob corporis tenuitatem,
Aldrovand. de Piscibus l 1. c. ult.
ALAUDAM duplicem facit Rondeletius, Cristatam et non Cristatam.
Illa corporis specie Scorpioidi admodum est similis. Colore fusco, multis maculis partim rotundis, partim oblongis et tortuosis notato, tenui, laevi et lubrico, ore parvo, dentibus anterioribus serratis, posterioribus exsertis, oculis parvis caeruleis, in vertice dum vivit erecta est crista, mollis et caerulea. Pinnae ad branchias latae sed breves; in ventre parvae et tenues. Podex non procul Peritonaeum ex nigro viride est, Cor
Hepar ex albo rubet, fellis vesica pendet, perspicuitate et coloris iucunditate smaragdum referens. Intestina lata sunt, coloris lutei. Ob parvam branchiarum scissuram sat diu extra aquam vivit.
Carne est molli, sed ob parvitatem negligitur.
Littoralis est, et foramina lapidum aut aedificiorum littoralium subire solet, vel carne vasi iniecta mox exempta capitur.
capite est parvo et rotundo, ore et oculis parvis, dentibus anterioribus serratis, posterioribus longiusculis, acutis, exsertis. Pinnulas duas ähabet ad branchias, duas in ventre, aliam statim
Cauda in unicam desinit saxatilium more. Maculae multae mediae corporis parti aspersae sunt.
Aqua, muco, parvis Atherinis et Aphyis vescitur. Carnis substantia et mollitudine cristataepar. In petrarum rimis degit, hinc nomen Percepiere sortitus est.
Species illarum sunt plures, quarum una Cristata est Massiliae frequens, primo aspectu Gobium referens. Cute glabra obducitur. Vulgus Glinos vocat, colore est subruffo, ut Scorpaena multis aliis coloribus confuso. Dentes habet ut Scarus, firmos, continuam tergoris pinnam, ac nescio quid supra oculos, quod veluti Cristati caput ad Chamaeoleonem accedit, in cuius cacumine pinnam Galli cristam referentem videas. Dentes haget anteriores acutissimos.
Caudae pinnam, et laterum rotundam, sub sterno duas; alteram in tergore continuam, Branchias tectas, et parvo foramine pervias, sed et detectae quatuor numerantur utrinque. Cute integitur laxa, multis coloribus ut Draco variegata. Chamas et conchylia conficit: sed et urticis interdum pascitur. Triduum vel quatriduum absque aqua vivit.
Tertium Exocaeti genus, piscatoribus Byzantinis Glini, aliis Chelidonii nomine venit.
Squamis caret, et liturae melinae cyaneae et fulvae per tergus diffunduntur. Pinna tergoris continua est et mollis, caudae et laterum latae, varii coloris omnes. Branchiae sunt contrectae Spinea exterior, ut in Dracone marino, duobus aculeis obfirmatur: sed ab eo dissidet, Caput habet polymitum, Os grande, inferiorem maxillam latam et planam. Dentes Glino priore aliquantulum Aristot. H. A. l. 9. c. 55. et Scalig. Scalig. in Aristot. l. c.branchias non ostendit integras sed rudimenta coloris Basiliscos Oppiani referrentur.
In circuitu eius is concrescit, ac fit quasi cubile. Antipoli et ab Italis Bavosa vocatur. Alauda
Nec abludit ab his SCORPIODES Rondeletii sic dictus, quod capitis forma Scorpioni marino similis sit, totidemque supra oculos apophyses licet molles habeat. Galli Leporem marinum, quia rostrum terreni leporis scissura admodum simile habet, nuncupant. Differt
Mullo inter littorales pisces locum dari, quam Scaro inter saxatiles datus est, inferius patebit. Nomen apud Latinos non tam Plin. H. n. l. 9. c. 17.Oppian. Halieut. l. 1. v. 590.
Duo ipsorum sunt genera. Alii sunt Barbati, quos Lutarii apud Plinium nomen. Imberber alii. quos quidam Iuvenalis in Satyra, Plin. H. n. l. 9. c. 18.Oppian. l. c.Squamis magnis, tenuibus, serratis, obliquo situ dispositis, Sueton. in Tiberio.colorem sanguineum sortiri, hinc Mortuum versicolori quadam et numerosa varietate spectari, rubescentiumque squamarum multiplici mutatione pallescere, utique si vitro inclusus spectetur, Seneca n. Q. l. 3. c. 17. Plin. H. n. l 9. c. 17.Caput habet repandum, multis velut cancellis aureis exornatum, in quo spivam Canisimilem, quae renibus apposita, miro sit remedio, Marcellus Empiricus asserit. Os parvum, edentulum, oculos mediocriter ruffos, in Aldrovandi ex Hispania misso, nigricant, Duo cirri cutacei albi in quibusdam, in nonnullis rubri, molles, rotundi, longi, atque barbaesimilitudinem gerentes propendent. Branchiae utrinque sunt quaternae, ad quas pinnae sunt duae aurei coloris, in ventre totidem candidae,
Cauda rubet, et in lunatam pinnam degenerat, ac propterea laterum pinnas, velut in acutum tendere Bellonius autumat. Interiora si spectes, gula est parva. Ventriculus cum innumeris appendicibus itidem, hepar ex Scalig. Exerc. 22. 6. l. 15.Splen exiguus est et nigricat. Scaliger, sinistro illud ventriculi lateri adiacere, dextro hunc, scribit. Intestina sunt mediocria; cor triangulare.
Quae huic adscripsimus Minori quoque Salviani Mullo conveniunt, hoc discrepat, quod purpureo pingatur, aureis lineis careat, et lituris quibusdam flavis ac liventibus notetur, et squamis modico contactu deciduis vestiatur.
Plin. H. n. l. 9. c. 17.Loco ambigitur inter Auctores. Septentrionali Oceano et proxima occidentis parte gigni Plinius dixit; Galeno sunt pelagii. Oppiano modo Aelian. H. A. l. 2. c. 41.humilia prope littora degunt: modo inter saxatiles cum Seneca referuntur; nec abludit Aelianus, minuta et rara tubercula, aspera illa habere, scribit.
Per incertamatis spatia vagari, et circa littora, eorundemque saxa, ut plurimum vel quosdam duntaxat degere, verisimile videtur. Sane Aelian. H. A. l. 1. c. 26.Oppian. Hal. l. 3. v. 340.petris semper asperis delectatur apud Oppianum idem: quam tamen Arist. H. A. l. 8. c. 31.
Varro R. R. l. 3. c. 17.Procreantur et in marinis lacubus, detinuit et in vivariis Hortensius ad Baulos, et maiorem sibi habebat curam, ne ipsius esurirent Mulli, quam Varro se habere profitetur, ne sui in rosea esurirent asini. Gregalis est et autumno viget. Pamphagi sunt, et praeter coenum, unde ipsi Sargus, comes, ostrea, algam, et conchas, quibus apertis inhiant, piscium et hominum cadaveribus vescuntur, et Oppian. Hal. l. 3. 435.magis sordidissimis et male oletibus, adde betarum folia, delectantur. De cadaveribus apud Oppianum Aelian. H. A. l. 2. c. 41. et l. 12. c. 42.Rittershus. ad Oppian. l. c.Oppian. Halieut. l. 3. v. 188.
Aristot. H. A. l. 9. c. 37.Vescitur lepore marino unum tantum animalium ut non intereat mullus piscis, tenerascit duntaxat et ingratior viliorque Plin. H. n. l. 9. c. 17. et 15.fit, verba sunt Plinii. Dum itaque carnivorum Aristoteles negat, ex iis, qui vel praeter carnes nihil attingunt, vel viva tantum maris animalia venantur, eximere videtur.
Ter parere anno constans est Auctorum opinio, his certe toties fetura Arist. H. A. l. 6. c. 17.in coeno, itaque sero parere, diu enim frigidum est, addidit, solus Aelianus apud Aldrovandum, sterilem reddi postquam ter pepererit, natis in utero vermiculis, qui semen exedunt, prodit, quod mihi nondum apud eundem invenire contigit. Antipathiam cum lepore marino habere ex praecedentibus cognoscipotuit; addit Aphrodisaeus Torpedinem, cuius viribus stupefactivis ista resistere creditur.
Insignis est prodigo veterum luxu seu pretium, seu coquos seu lances consideres. Argenti pari pondere saepius Asinius Plin. H. n. l. 9. c.17.celer Claudio Principe unum octo milibus nummum, id est, quadringentis plus minus Caroleis, mercatus est, Macrob. Saturn. l. 3. c. 16.
Seneca Epist. 96. Sueton. in Tiberio.Re Plin. H. n. l. 9. c. 17.putatio haec inquit Plinius aufert transversum animum ad contemplationem eorum, qui in conquestione luxus, coquos emi singulos pluris quam equos quirita bant. At nunc coci triumphorum pretiis parantur, et coquorum pisces. Nullusque prope iam mortalis aestimatur pluris, quam qui peritissime censum Domini mergit. Lances quibus inferebatur, Martial. l. 2.Chrysendeta Martialis vocat, vel crustis aureis ornabantur; vel gemmatae fuere; gemmae auro consertae et contestae Turneb. Adv. l. 14. v. 3.Iuvenal. Satyr. 5.
Perothus praestantissimos in mari Tyrrheno iuxta Corniculum, et Tarquinios capi prodidit. Iovius Romae hieme et suburbano mari captos
Sed et longius Galen. de Aliment. facult. l. 3. Achias l. 2. c. 79.
De carnis qualitate inter scriptores non convenit. Xenocrares obsoniorum praestantissimum, stomacho idoneum, ori gratum, boni succi, carne plana, difficilem ad corrumpendum, mediocrem ad excernendum pronuntiavit. Celsus medium inter duras et teneras carnes habentes reponit. Diocli, Philotimo et Psello difficulter concoquitur. Durissima est et valde friabilis, boni nutrimenti, si bene concocta fuerit, Galeno. Apparatus ad Occonomiam Seneca Quaest. Natur. l. 3. c. 17.Olim parum videbatur recens Mullus, nisi qui in convivae manu moreretur. Vitreis ollis inclusis offerebantur, et observabatur morientium color, quem in multas mutationes mors luctante spiritu vertit. Apicius ad omne luxus ingenium mirus, in sociorum garo (namea quoque res cognomen invenit) necari eos praecellens putavit.
Venit et inter Remedia. Sanguinis et haemorrhoidum fluxus promovet. Saepe sumptus oculorum aciem
Impotentia virilis.
IMBERBEM duplicem nobis descripsit Rondeletius. Prior, quem Occitani Imbriago àrubore, quoebriosorum facies inficitur, vocant, rarus est, veteribus parum notus. Hirundini et Cuculo corporis figura similis, colore magis rubro, capite magno stellulis caelato. Oculis magnis, Ore parvo, edentulo, pars inferior Cinnabaris colore inficitur. Os branchias operiens in aculeos ad caudam spectantes terminatur, ad quas pinnae duaesuntrubrae cum appendicibus aliquor, in ventre duae aliae. Cute aspera et rubra in dorso et lateribus contegitur. Ventre est candido, ad quem dorso medio acutorum ossiculorum ordines, cavum efficiunt; Cauda rubra est Scorpionis caudae similis. Ventriculus parvus cum multis appendicibus. Venter vere multis ovis distenditur.
Alter Asper nominatus, corpore est brevi, tereti, digiti magnitudine, colore minii vel valde purpureo. Capite, branchiis, pinnis descripto similis, squamas habet parvas, serratas, oblique sitas, pinnas ad branchias extra candidas, intra ex virdi nigrescentes. Ventriculum cum appendicibus paucis parvum, hepar candidum, et sine felle. Splenem parvum ex rubro nigricantem.
Aldrovan. Histor.Aldrovandi asper Mullus est, utpore totus fere ruber, Piscium l. 2. c. 2.
Lucerna Plin. H. n. l. 9. c. 16.Lucerna dici, non quod lingua eius per os exserta tranquillis Aristot. l. 2. de partib. Animal. c. 16.Caponem Romani
Duae ipsius sunt species, quae in omnibus Ore, rostro, capite osseo, anguloso, caelato, aculeorum, pinnarum, cirrorum cartilagineorum numero et loco. Maxima in appendicibus, utrinque ternis, similitudo: in eo distinguuntur, quod binae rostri eminentiae, quae in cuculo longiusculae sunt, in hoc vix conspiciantur, pinna lateribus haerens, primum sit viridis, in extremo caerulea, tergus quoque variegatur. Cuculus denique saepe tres libras attingat, duas numquam hirundo. Squamis tam exilibus teguntur, ut Gesnerus pro iis asperam habere cuticulam scripserit.
Altera Hirundo duas latas et caeruleas ad latera pinnas, Milvinis
Corpore quoque est recurvo, et crassiore, grandiore ventre.
Aelian. H. A. c. 2. c. 3.Solitarios esse captura arguit, singuli et pauci capiuntur. Cum aliquid metuunt, ex mari exilire dicuntur, sed humilius volant.
Totus piscis rotundus est carnosusque, vix tres libras superat. Toto corpore praeterquam in medio latere, in quo virga ex tenuibus squamis contexta protenditur, glaber est, in dorso Caput ipsi magnum, osseum, angulosum, totum caelatum, alicubi aculeis munitum. Rostrum in duas longiusculas eminentias semicirculum constituentes terminatur. Super utrumque oculum supercilii loco brevis, sed acutissimus et durissimus a culeus exstat.
Utrumque branchiarum operculum alio et quidem longiori armatur. Maxillae extrema sui parte asperiores dentium vice funguntur. Ante pinnas, cartilaginei cirri, utrinque terni dependent. Ventrum habet planum. Caput, dorsum, latera et pinnas rubra. Ventriculum cum multis appendicibus satis carnosum. Intestina lata, inter se convoluta, et multa pinguedine obducta, hepar subalbidum sine felle. Splenem rubrum et parvum.
Oppian. Hal. l. 1. v. 97.Aristot. H. A. l. 8. c. 13.
Carnem habet plurimam, albam, duram, et siccam. Diphilus Milvo praeposuit, quia friabilis, haud temere salubrem censeas. Ab Hipocrate in pituitosis morbis|conceditur. romae frixus et arantii mali succo irrotatus, editur, quidam nec elixum aspernantur.
Aldrovan. de Piscib. l. 2. c. 5Milvago Plinii idem est cum Hirundine Graecorum Rondeletii Aldrovando, Graecis Pinnis caudaque expansis Milvum avem Corpore est rotundo, oblongo, maiori ex parte nigro rubescente, aliquando Caput habet osseum, quadratum, durum, asperum, cuius pars posterior duobus iisdemque magnis et robustissimis aculcis, ad caudam spectantibus armatur. Branchia quae tectae, opercula ossea in duos aculeos robustos desinentia gerunt. Pinnae stellulis maculisque variis asperguntur: Squamae osseae, asperae et triangulares serpentium more inter so committuntur. Cauda unica atque lata pinna terminatur. Quantum ad interiora, Lingua, et palatum splendore Sandaracum vel Cinnabarim superant, his noctulux, acsi candentes carbones ore continerentur. Ventriculus mediocris multis appendicibus munitus est, hepati pallido vesicula fellis commit titur. Lien est oblongus et subruber. Uterus bifidus, ovis rubentibus refertus. Cor angulatum.
Qui Hirundinis nomine Aldrovando ex Hispania missus erat, sub oculis ex violaceo albicabat, cancellis quae ad aureum colorem vergebant, exceptis. Alas habebat longissimas et latissimas, ex caeruleo
Tergus asperum partim aureo, partim ferrugineo colore tinctum erat.
Quem hic describimus, solo in mari degit, et volatum: altum, ubi maior. Adlapidis ictum volatum protulisse, quatuor extra summam aquam cubitis eminens, in Gallico maris interni littore visus est. Qui ad Herculis columnas navigant, tantum aliquando ibi horum piscium volantium turbam affirmant, ut aves aquatiles esse videantur.
A mensis propter carnis ingratitudinem reicitur. A nautis templis offerri, ibique ob raram formam suspendi, Gillius auctor est. Rondeletius fel contra oculorum suffusiones efficax esse comperit.
Oculor. suffusiones.Rondine, Agathensibus Falco marinus, Massiliensibus Landola dicitur. Si alas auferas ad Mugilis Cestrei inprimis accedit figuram, hinc Mugil alatus Rondeletio. Cubiti magnitudinem attingit. Squamis contegitur magnis. Caput habet rotundiusculum, rostrum acutum, os parvum, prorsus edentulum. Pinnae quibus volatum exercet, totum corpus longitudine adaequant. Caudae pinna est lata, magna, lunata, et ceu in duas pinnas desinens. Linea quae in ceteris piscibus Venter albicat, dorsum quod latiusculum est, ex caeruleo nigricat.
Describit et alium Aldrovandus, sub nomine Mulli alati seu Lyrae missum, alis rotundis, intus virentibus, extra nigricantibus, pinnis pectoris et cauda fuscis, ventre argenteo. Latera, branchiarum ossa, et Synciput auro resplendebant. Non omnibus locis capitur, et Romae rarissimum aiunt. Alga et aliis maris quisquiliis victitat, sed carne abstinet. Mugilibus carne et succo similis esle creditur.
Cephalus, Orphus, Erythrinus,
Species eius duas Rondeletius posuit. Prior lyra piscis est teres, ruber, capite osseo, magno: rostro in duo cornua lata protenso, quibus lyrae antiquae formam refert: quem veterum Lyram Salvianus esse credit: quique squamis parvis et asperis contegitur, et plus ossium quam carnis habet. Altera, quam superioris marem quidam esse arbitrantur, sed falso, quoniam in huius quoque ventre ova rubentia reperiuntur; palmi est magnitudine. Corpus habet quoad vivit rubrum exstincto color evanescit. Caput osseum, angulosum, aculeis et eminentiis plurimis asperum, cuius anterior pars in duo longa, lata, et retusa cornua degenerat, sub quorum exortu os est satis amplum, rotundum, et edentulum. Ex inferiore maxilla cirri quidam breves, molles et carnosi dependent. Oculi et branchiarum ossea opercula aculeis muniuntur. Ex duabus in dorso pinnis prior brevior in longas et rubentes setas degenerat, posterior Cauda in unicam pinnam illam queparvam desinit. Tegitur ossearum atque grandium squamarum, quae Media sui parte acutissimo, recurvo, atque ad caudam spectante aculeo muniuntur, octonis ordinibus; unde sicuti asper totus ita octangulus creditur. Quantum ad internas partes, ventriculum habet parvum, cum parvis et paucis appendicibus. Hepar pro corporis ratione magnum, album, et in eo fellis vesiculam. Splenem parvum et subrubrum. Carnis porum, ideo facile exsicatur et sit levissimus.
Aristot. H. A. l. 9. c. 9.Vescitur maris excrementis. Plures capinon solent. Vocem grunnitui similem omittit, seu attitu branchiarum, seu suis anterioribus, quas circa ventrem habent. Spiritus enim inclusus in his est, quem dum atterunt atque agitant, sonos illos elidunt.
Utraque quia dura est, damnari cibis solet.
Aldrov. de Piscib. l. 2. c. 8.
Tanta est inter ipsum et Erythrinum similitudo, ut, cum eiusdem sunt magnitudinis, etiam peritis imponant. Distinguuntur tamen eo, quod Pagrus hieme tergoris pinnam crassiorem: oculorum pupillam crystallinum, iridem rubram, peculiaremque lituram, nigricantem, tactu asperam, in lateribus circa cervicem, ubi linea est, quae corpora piscium intersecat, latam. Squamas gerit rotundas tenues et latas. Superior maxilla in tubi modum cervici veluti infarcta est, neque cranio inhaeret. Cum oscitat exseritur, postea contrahitur. Dentes quoque habet acutos; quatuor exteriores parum falcantur; molares, qui rotundi et obtusi, duplici ordine disponuntur. Interiora si scruteris, sunt ei lapides in cerebro, linguae in ore veluti rudimentum, hepar sine felle. Cor angulatum, vesica aere plena. Numenius
Quem Aldrovandus exhibet, is pinnis omnibus tergore et cauda rubet. Oculorum ambitus ruberrimus, argenteis lituris conspergitur. A branchiis ad caudam linea excurrit, aurea, serrata. Ambigit inter littorales et pelagios, Oppian. Halieut. l. 1. v. 140.
Victitat alga et luto, sed et saepiolas, squillulas, loligunculos appetit. Echinis an vescatur, quod nimis aculeati sint, dubito. Isidorus tam duros ei dentes tribuit, ut et ostreis in mari ali queat. Hieme praegelida, quod lapidem in capite habeat, latet. Inescatur channis sive hiatulis.
Oppian. Hal. l. 3. v. 185.vervigere scribit, difficulter intelligi potest, nisi
Archestratus Syrio exoriente comedendas esse suadet. Suaves et media carne Hicesius posuit. Gellius inter delicatos habuit Sanazarius ex Dicarchi, nunc Puteolos vocant littoribus, celebrat.
Rubeculam, Plinius rectius Rubellionem dixit. Idem ne cum Ruburno et Ruscupa, de quibus Murmelius, non dispuro.
Palmi mensuram raro excedit. Ruber est ut Mullus, dilutior tamen, unde Rostrum habet acutum, sed non Os parvum, mediocribus dentibus munitum. Caput utrinque compressum. Ante oculos, qui magni, foramina patula. Branchia quae in dorso unica est, multis aculeis horrescit. Bellonius duodecim, quindecim Rondeletius, viginti duos, Salvianus, novendecim Gesnerus numerat. Cauda in lunatam pinnam desinit. Intus candidissimus est.
Peculiaris est mari, hieme in alto
Arist. H. A. l. 4. c. 11. l. 6. c. 13. l. 2. de gener. An. c. 4 Plin. H. n. l. 9. c. 16.
Carnivorus est. Cancellis et aliis pisciculis insidiatur, nec locustis et cicadis parcit. Gregalem esse Athenaeus Aristotelis auctoritate meminit. Sexu non distinguuntur. In omnibus enim reperiri ova Aristoteles auctor est. Pariunt ineunte aestate. Cum sesquipalmum excesserint in dentices seu Synodentas abire, falso Iovius credidit. Ad formam duntaxat coloremque accedunt, minusque solito ruffi, canescunt veluti.
Quantum ad usum copiosum alimentum praebent Xenocrati: nunc inter mediae substantiae pisces numerantur, si sint recentes, frixi et frigidi inter saporis iucundi cibos. Aceto et aromatibus in Gallia conspergere Plin. H. n. l. 32. c. 10.
Athen. l. 7. et 8.Dipnos. Arist. H. A. l. 8. c. 9.Acarne, dicitur. Scribitur quoque Plin. H. n. l. 32. c. 11.
Rondeletius pro eo piscem exhibet, album, squamis argenteis, ore mediocri, tenuibus dentibus, rostro aquilino Pagrimodo, spatio quod inter oculos est compresso, oculis pro corporis proportione magnis, aureisque pinnis candidis.
Erythrino adeo similis est, ut pro eo vendatur. Capitur aestate et hieme; illa extenuatur, et laborat.
Carne est candidissima, media substantia, facile concoquitur et distribuitur, et bonum sucum gignit.
ORPHUS Polluci Cernua, quis apud veteres piscis fuerit, difficile est conncere, pauca enim quae ad cognitionem cius faciunt, reperias. Benedictus Tincis similem credidit. Alii Capitonem ab oculorum aspectu et rubro colore dixere, quidam quia maiorem Capitone opinantur, sui generis piscem esse tradunt. Gellius ab eo qui hodie in Graecia ita vocatur, non distinguit. Rondeletius maiorem hunc veter. Orpho, qui Mullo devoratur, (viginti enim libras pendet) nec littoralem postquam dixisset, piscem Pagro similem, colore ex purpureo rubente, oculis magnis, dentibus serratis, podice adeo parvo, ut rinula vix animadverti possit, seminis meatibus carentem, pro eodem ponit; eidemque omnia quae veteres de suo dixere, competere scribit. Bellonius denique alterum compressum magis quam teretem, squamis asperis, et corpori firmiter inhaerentibus tectum: Capiter rubeo; pinnis tergoris, laterum ventris, et caudae variis coloribus insignibus; labris scabrosis, maculam in radice caudae gerentem, quem Cretenses Cheluda, Acheluda, et Petropsaro nominant, pro eodem obtrudit.
Arist. H. A. l. 8. c. 13. l. 5. c. 10. l. 8. c. 2. et l. 8. c. 15.Athen. Dipnos. l. 3. et 7.Oppian. Halieut. l. 1.Aelian. H. A. l. 5. c. 18.vitam non prorogat, et tarde moritur, ideo
In ciborum fuit deliciis. Nam et Dorion Opsophagus inter ceteros veluti ex piscibus, Deos ponit; et Lynceus Samius Attico Glaucisco, Ellopem et orphum Rhodios
Aristoph. in Vespis.Galen. de Alim. l. 3. c. 30.pisces reposuit.
Denticem, Albertus Dentatum, alii Dentalem nominavere. Plinius Graecam nomenclaturam retinuit. in Adriarico mari in insignem magnitudinem excrescit; in littore Auratam non superat. Vulgarium pondus trium aut quatuor librarum esse solet: decem librarum pondere observavit Salvianus. Dorsum habet repandum; latera satis compresla. Caput nonihil fastigiatum, in quo Plin. H. n. l. 37. c. 10.Synodontides vocantur, gerit; rostrum acutum, Os satis amplum, valdeque denticulatum, praeter minores ac serratos, superior maxilla quinis aliis, inferior octonis permagnis, caninis simillimis armatur. Oculi sunt magni, branchiae utrinque quaternae. In dorso pinna unica viginti aculeis munitur. Cauda est falcata. Venter argenteus, unde album Numenius vocavit: latera et dorsum ex albo rubent. Unde ruber Ovidio
Aldrovandus duos alios congeneres huic addit; quorum priori tergus vitide, Synciput aureum, branchiarum ossa violacea. Alteri os intus et extra subatrum, supra id macula caerulea: sub branchiarum pinnis macula insignis, purpuraceis, aureis decorata squamis. Venter flavus, squamae argenteae.
Columella l. 8. c. 16.Aristor.|H. A. l. 8. c. 13.Oppian. Halieut. l. 1 v. 170.Aristot. H. A. l. 8. c. 2.
Carne tandem vescitur, et tanta cum aviditate, ut venter in os procidat. Polypi carne inprimis delectatur, quem cubili suo extrudere non possit, ante ostium tamquam mortuus fluctuat, brachium extendentem, arripit, sed et in ostrea ac pisces innoxios grassatur: nec Boce, Oppian. Halieut. l. 3 v. 185.
Aeliaen. H. A l. 1. c. 46.
Aldrov. de Piscib. l. 2. c. 13.
Piscis erat insigniter dentatus, squamis undique latissimis, et Capite superius sanguineo, inferius ex albo et caeruleo variante. Ventre ex albo flavescente, lateribus candicantibus. Bellonius Synagridem Cyprini in modum, veluti circino ita circumductum, ut pro longitudine ac latitudine magis crassus appareat, facit. Caput, inquit, utrinque compreslum habet etc.
pinnas gerit in tergore, quarum anterior quae minor est etc.
In herbosis degere Ovidius auctor est, quia immundum nominat, et luto gaudere credibile est. Virentibus herbis vescitur. Parit quotannis semel. Exquisito esle auditu apud Aristot. H. A. l. 5. c. 9. l. 4. c. 7. et 8.
Vilem suam Chromin Rondeletius facit. Bellonii inter laudatissimos censetur.
Dorsum habet repandiusculum, ex caeruleo nigrescens. Latera compressa, argentea. Ventrem lactei coloris. Partes oculis superiores auro, in adulto Dentes anteriores sunt longi, rotundiusouli, serrati, internae utriusque maxillae partes, plurimis osseis tuberc ulis duris et inaequalibus muniuntur. Ventriculum habet Aristot. H. A. l. 3. c. 17.Intestina ampla pinguedine involuta. Iecur magnum et pallidum, fellis vesicula, longa, pinguedine obducta pendet. Splenem subatrum.
Aristot. H. A. l. 8. c. 13.Athen. Dipnos. l. 1.Aristot. H. A. l. 8. c. 2.
Cibus ipsi sola caro. Tellinas et conchylia robustis maxillis frangere; Maenide tamquam eius esu vehementer oblectetur capi, certum ruminare asserit, sed
Plin. H. n. l. 9. c. 16.parit. Aestus impatientia, mediis fervoribus, sexagenis diebus Aristot. H. A. l. 8. c. 19.latere Aelian. H. A. l. 13. c. 28
Macrob. Sat. l. 2. 11.Columella R. R. l. 8. c. 16.Athen. l. 5.nutrimenti qualitate non convenit inter veteres. Mnesithaeus difficulter coqui, concotam multum alere. Celsus duriorem esse. Diphilus cum Melanuro, qui succi bonitate Sargo, Hicesio iudice, minus nutrienti, inferiot est, proportionem habere, asserit.
Aldrovand. de Piscibus l. 2. c. 16. 17Rostro acutiore, dorso magis repando, ventre prominentiore, dentibus latis humanisque simillimis, lineis quibusdam, unde Colore Pinnae quae ad branchias sunt rubescunt. Branchiarum exterius tegumentum spineum est. Hepar subrubescit: ab hoc fellis vesicula pender. Lien subniger est, et
Aldrovandus binos exhibet. Prior
Alter in mortuis lineas evanescere tradit. Aegyptio eum mari vendicat Festus, sed et in Adriatico nascitur. Pelagius nesit an, saxatilis vellittoralis Aelian. H. A. l. 1. c. 23.Aristot. H. A. l. 8. c. 17.coeno Gregalem Aelianus facere videtur: dum confertos capi scribit. Ad motum ut Oppian. Halieut. l. 1 v. 132. l. 4. v. 267.Plin. H. n l. 9. c. 59.uxores, pro his tempore verno pugnant. Vere et autumno parere, apud Aristot. H. A. l. 5. c. 9.Aelian. H. A. l. 11. c. 11.
Fit eorum ab Epicharmo in nuptiis Hebes mentio. Et
Adiungit Aldrovandus Sargo piscem, quem pro Melanderino, Athenaeo
corpore nigrescit, circa caput ex nigro purpurascit. Cauda saxatilium more in unam latam pinnam desinit. Hepar habet ex rubro candidum. Splenem nigrum, fel aqueum, lapides in capite.
Rhyade Aristotelis, et Aeliani Aspargo, sed perperam, Rondeletius facit. Nec enim vel Arist. H. A. l. 4. c. 8.flutas, modo Spargos, aliquando fusaneos, id est,
Aelian. H. A l. 9. c. 46aculeos sub spina quae est ano vicina ostentet, lienem rubrum, gracilem, oblongum, rectum, in dextro latere habeat, differt.
Oppian. Halieut. l. 8 v. 109.Littoralem Oppianus facit, Plinius inter marinos recensuit. Ovidius pelagium voluit, sed et marinis Plin. H. n. l. 32. c. 11.carnivorus, venatur et marinos pulices. Aestate circa saxosa littora parit. Haud olim ignobilis in cibo. Coquus apud Antippum inter lautissimos recenset. Epicharmus inter eos ponit, quorum ne stercora quidem fas sit Diis abicere. Diphilus acrem esse
Mormyr, Gazae Mormur, pauca prodidere veteres. Quem Bellonius describit, Constantinopoli et alibi, nomine veluti per manus tradito, Mormyrus dicitur, videturque notas ab antiquis traditas. (Oppian. Halieut. l. 1. v. 100.pictum Ovidius nominat) sibi vendicare. Piscis est corpore quam Aurata, Sparus, Sargus, et Melanurus longiore, et minus ad latera compresso. Capite Aldrovand. de Piscib. l. 2. c. 19.
Littoralem esse, praeter Archestrati apud Athenaeum et Oppiani auctoritatem, Cottidiana piscatorum experientia testatur. Nullum non cibum attingit, parva animalcula, conchulas, et minora crustacea venatur; nec Oppian. Hal. l. 3. v. 126.Parit aestate, capitur verriculis, et plagulis, ut Plutarchus ait. Retibus inclusus, Athen. l. 7.
Scarabaeus, Plinio et Ovidio Cantharus, forte Versatur in coenosis littoribus ac protubus, in quae loca maris sordes fluctibus pelluntur. Pamphagus esse creditur. Nam carnes, panis, caseus, aqua et stercus in cibum ipsi cedunt. Turgent amore feminarum, et quia Zelotypi Aelian. H. A. l. 1. c. 26.
bos vocatur, quod nomen ipsi ab Halisonorum (maritimi sunt populi Cariae vincini) piscatoribus inditum est, si bene Pancratis versus apud Athenaeum, correxit Gesnerus. Posset et Chrysopleuros ab aureo, quo per latera Salpa resplendet colore, dici. Acervice in caudam per argentea latera, aureis rubentibusque lineis, certis intervallis distinctis, Hepar est magnum, subrubrum, in tres lobos divisum, cuifellis vesica appendet. Splen nigricat. Vulva bifida est, ovis innumeris plena. Bellonius Duo ipsorum videntur genera, commune unum et omnibus notum quod descripsimus. Minus alterum quod in Narbonensi Gallia Virgadelle, id est virgis seu lineis distinctum nominatur, quodque in stagnis marinis reperiri, et non nisi aetate Loum si attendamus, herbosa laxantur arena apud Ovidium. Oppianus Oppian. Hal. l. 1. v. 125.scopulos maricinctos, musco humidos, illis adscribit. Arist. in mari et stagnis marinis locat. Aristot. H. A. l. 8. c. 2. et l. 4.Cibus ipsi alga marina, porrum, utapud Philosophum exstat, stercus et alia foetida. Unde parit, quibusdam in locis et Plin. H. n. l. 9. c. 51.Aristot. H. A. l. 8. c. 2. l. 4. c. 8.Auditu valere apud eundem legimus. Nullum cibos habet pretium. Archestrato semper mala, Diphilo dura et insuavis est. Platinae
Plin. H. n. l. 9. c. 19.
Athen. Dipnos. l. 7.
Fiatola Romae dicitur, quidam veterum Callionymum, alii Ellopon, nonnulli Lycon, Bellonius Linguam habet carnosam Delphini modo, ad humanam accedentem, suisque partibus pinnis sub ventre careat, sitque Stomachus in litteram V. efformatus, cuius infima pars, in mucronem terminatur, et ad pylorum tam numerosas appendices, ut nulla arte numerari possint, habet. Intestina fulcit glandulosum pancreas. Lien stomacho subest. nasci, et optimi saporis esse.
Scorpio, ab insecto nomen traxit, non quod vel corporis figura id, Aelian. H. A. l. 17. c. 6.Tzetz. l. 7. v. 144.
dorso unica Athen. Dipnos. l. 7.pelagium, ut apud Athenaeum legitur; sed videtur idem utrinque esse. Alii Athen. H. A. l. 8.Carnivorus est et Aphyis, Spatulis, Gobionibus, Cancris inprimis vescitur, nec algam spernit. Fetificat in alto mari Aristot. H. A. l. 5. c. 9.parit, vere et autumno, secundum Plin. H. A. l. 9. c. 51.quaternis sustinet telum partus Oppian. Halieut. l. 1. v. 590.doloribus. Ictum eius venenatum pestiferumque apud Dioscoridem et Avicennam legimus. Gravissimos Dioscor. l. 6. c. 61.Usum et in cibis et in Medicina invenit. Hicesius apud Athenaeum abstergere, excotu facilem, multi succi, pluriminutrimenti, quod Medicinam si spectes, ius alvum Plin. H. n. l. 32. c. 9.Fel ad menses vel secundas tam Hippocrat. de morb. mulier. 1.
Scorpidium Psellus vocare videtur. Cinericia est Bellonio, et multo Scorpio minor, de cetero (tam etiam vivax, ut exenterato et corde carens moveri non desinat) Scorpio in omnibus Vescitur Ambros. Hexam. l. 5. c. 2.
Cepolam Bulbum Plinii esse Bellonius conicit.
Labrum superius capiti ceu tubum quendam infixum. Dentes serratos, sed Linguam albam conspicuam. In latiore pinnae tergoris parte, macula nigra, albicante circumdta circulo, parvi argentei numismatis magnitudine, oculorum in cauda pavonis figura conspicitur. Reliqua in icone
Oppian. Halieut. l. 1. v. 109.versatur. Romae rarus, in Graecia frequentior. Non Vescitur apuis, squillis, similibusque pisciculis, horum inopia ipsas depopulatur herbas. Gulosus est; sed et stultus Plauto, nisi Blennum ibi melius pro mucoso et paedido sumpseris. Carnis est mollis glutinosae et excrementiae. Cinis cum ruta vesicae vitia et calculos sanat.
Novaculam Plinii Rondeletius esse suspicatur, Plin. H. n. l. 32. c. 9.Pavonis nomine sibi transmissum Plin. H. n. l. 32. c. 2.Intestina Carne aiunt esse tenera, friabili, boni succi, et concotu facili. Nullis
APua, sive proparvo piscitio, sive pro peculiari aliqua specie tantum accipiatur, Apluas Cobites veteres nominant, specie iidem sint, inquiro: hoc certum Plura ipsarum genera, quorum Apua vera, Apua Gobitis, Engraulis, seu Encrasicholus, Apua Phalerica, Apua Mugilum, Moenidum, Mullonum, item Hepsetus, Atherine, et Membras. Com mune omnibus, candido colore esse. Caput maiusculum et oculos clatos et nigros habere. Archippus apud Athenaeum Oppian. Hal. l. 1. v. 290.versantur, tamque densis natant agminibus, ut tam Oppian. Hal. l. 4. v. 470.Generationem, Oppian. Cyneg. l. 2. v. 568.Arist. H. A. l. 6. c. 15. exercit. Scalig. c. 14.cum caeli clementia terra concalescit, veluti in Atheniensis agri Salamine, ad Themistocleum, et in Marathone. Eiusmodi omnes sunt, ut neque gradescant, neque generent, neque diu durare queant, priore
Aldrovand. de Piscib. l. 2. c. 29. 30. 31. 32.Prima est APUA VERA, cui, quae generatim de Apuis dicta sunt in primis conveniunt, quam Graeci Album in Hollandia frequentius; et rubicundum, Aphya Triglitis Bellonio.
Altera est APHYA PHALERICA, vel ab Atticae portu qui Phalereus appellabatur; vel
Tertiz est MEMBRAS. Has Phrynichus apud Athenaeum Aristot. H. A. l. 6. c. 15.Celerias vocantur. Sunt corpore admodum candido, capite auri colorem aemulante, Sardinis
Quarta est APHYA COBITES, Logis demer, ad differentiam fluviatiiis vocant.
Hepar est lactei coloris, et in eo fellis vesica, splen, rubet, intestina et peritonaeum ex albo nigricant. Cor ex albo ruffescit. Gravis est, et difficilis concoctu.
De Encrasicholo sequenti cpaite agemus. De Aphyis Mugulum inter istos agetur.
Apuas MULLORUM exiguos admodum Mullos arbitratur Rondeletius, qui in stagnis marinis ex putredine nascuntur.
Aphyas MAENIDUM vero pisculos Maenidum specie sine mare et femina sponte nascentes esse iudicae, etsi contra sentiat Aristoteles.
HEPHETI seu Hepesti nomen, ad multos parvos pisculos extenditur; peculiarem aliquam speciem esse, exinde, Iovil appellari credit. Est digiti magnitudine, argentei coloris, corpore pellucido, dempta ea
bilis folliculum in capitegerat, hoc Plin. H. n. l. 31. c. 8.Lupus nuncupatur. An Chalcedoniis Squamis carere falsum, vel in sale adservatis argenteae micant. Rostrum habet acutum; os amplum, utramque maxillam serrae modo asperam, branchias parvas duplices. Cor oblongum et acutum, hepar rubrum, maculis rotundis conspersum. Ventriculiappendices multas et nigras. Ventrem mollissimum, ideoque plaerumque absumptus in salitis conspicitur. Ovis scatet rubentibus. Spinis caret, Aelian. H. A. l. 8. c. 18.Ortu dissentiunt Auctores. Suidas et Athenaeus ex Apua Cobite; Aristoteles ex Phalerica oriri tradit. Satius est sui generis piscem statuere,
ATHERINAM, Graeci ob vilitatem negligatur. Gaza Aristam et Aristulam vertit. Callimacho, in nomenclaturis diversarum gentium Descriptionem si attendas, ita de eo Rondeletius. Pisciculus est marinus, litoralis: reperitur et in marinis stagnis, Aphyis similis, dodrantali magnitudine, parvi digiti crassitudine, dorso spisso, ventre leviter depresso, ore parvo sine dentibus, oculis magnis. Colore est vario: nam venter argenteus est, dorsum fuscum, circa caput, ex flavo rubescit Sardinarum modo. Locus qui inter oculos est, caelatus videtur. Pinnas habet quatuor, duas ad branchias, duas in ventre, aliam Oculis est grandibus, lingua candida. Pinnam utrimque in lateribus et geminam alteram habet sub ventre, quae piscem in partes aequales secat: ac praeterea tenuem aliam, et parvam fert in medio tergore pinulam. Ceterum Cor gerit, ut semen oxalidis triquetrum et oblongum, pericardio Costas, item utrimque decem omni capillamento teneriores: vertebras adeo exiles, ut vix ab acie oculi perspicacissima discernantur.
Oppian. Hal. l. 1.Pascuntur in algoso lirtore, Aristot. H. A. l. 6. c. 17.cibo Phaviorinus fecit, et contemptum; delicatissimum suum Rondeletius, nisi spinae negotium facesserent. Bellonius quoque quaestuosissiman suarum ob suavitatem piscationem scribit.
PIscis, quem Romanum vulgus Lavaronum vel Lavonum, seu Squamis multis integuntur, quae detectae argenteum colorem prae se ferre videntur. Duas in tergore gerunt pinnulas, utrimque ad latera unam. Dentibus carent, ut Harengus: Cor exiguum, oblongum, triquetrum, habent: hepar pallidum, cui stomachus subest, pisciculis et Cardibus parvis nonnumquam refertus. Intestina ad anum tribus revolutionibus reflectuntur. Fel ob eius exiguitatem conspicuum non habent: spinas quoque ferunt nullas. Carnem albissimam et levissimam. Calculos duos in capite gerunt, Sesamino minores: squamas paulo quam Atherina latiores et numerosiores. Magnam cum fluviatili Lavareto affinitatem habet.
Galen. Facult. Alim. l. 3. c. penult.Plin. H. n. l. 32. c. 11.
Unde Apicius Sardam farciri solere dicit, Sardenam ob parvitatem non posse. Fateor tamen, et Pelamydi longaeapud Plinium Sardae vocabulum impositum inveniri Qui Trichiae et Trichides, quas Dorion apud Athenaeum non distinguit, Aristoteli dictas, cum nullibi tam vulgaris pisciculi tam diligens naturae explorator meminerit, credunt easque Arist. H. n. l. 6. c. 15.Aristot. H. A. l. 8. c. 13.Chalcidas quoque marinas Sardinas nuncupari, vel ex Callimacho colligitur, hasque Columella intelligit, dum dicit, Piscibus in piscinis praebere oportet, tabentes haleculas, et salibus exesam Chalcidem putremque Sardinam.
Invenio et Eritimum vocari, vix ex Epeneti apud Athenaeum loco Harengades Icones et Descriptiones diversas quin que apud Aldrovandum invenies.
Prima, pisciculus est Aphyae Phalericae
Altero loci picta, in qua pictor pinnas nullas expressit, capite est rubicundo, corpore toto subviridi, praeter duas quae in ea conspicuae sunt, lineas, quae sunt caeruleae. Cauda ad castaneum in extremo vergit. Sardae Flandricae nomine missa est.
Tertia eodem quoque nomine, sed maioris cognomento communicata, pinnas habet nigras, quarum situs (dum modo pictor
Reliquae duae species, dorso sunt viridi, ventre argenteo. Prior in extrmeitatibus ossium, quibus branchiae Oppian. Hal. l. 1.
iis qui vagabundam vitam agunt, accenset. Capiuntur in cibis, sed revera, ut Hicesius apud Athenaeum dicit, Apic. l. 9. c. 10.Galen. de facult. Alim. l. 3.Medicum usum quod spectat, in prima mensa sumptae, alvum subducunt. Capite, in puero quodam, loco balanifeliciter Marcell. c. 11. 19.
MAEna, Graecis Plin. H. n. l. 31 c. 18.Laudatur et Clazomene garum, Pompeiique et Leptis: sicut muria Antipolis ac Thuria: iam vero et Dalmatia. Vitium huius est Alex, imperfecta nec colata faex: vel denique pisciculo fluviatili seu dulcium aquarum, quem Plinius, ad ostreas, echinos, urticas, cammaros et mullorum iecinora pervenisse scribit.
Columella int4r parviincrementi Columella R. R. l. 18. 6. 15. Martial. Epigram. l. 3. et l. 11.Descriptionem et Differentias, quod spectat, Maenam inquit Gillius, non modo speciei, sed etiam generis nomen esse conicio; quod varium et multiplex est earum genus. Aliae in utroque latere nigram maculam orbiculatam habent, quasii, qui Adriaticum sinum accolunt, vulgo Maenas sclavas appellant: aliae leucomaenides, hoc est, albae
Ad dit Rondeletius, utrimque magnam et rotundam maculam habere in medio corpore, quam etiam in icone expressit, Bellonius omisit, et in descriptione non meminit, nisi eam intellexerit, dum inquit, utrimque lituris notari, quod tamen non assero, quandoquidem icon mea cum Belloniana satis convenit, et eiusdem coloris lituras habet, item circum oculos. Pinnae omnes etiam versicolores. Venter candicat. Cauda fusca est. Idem Rondeletius hieme candidam esse scribit, vere et aestate variam: maculis caeruleis toto corpore et potissimum in capite et dorso sparsis: item lapides habere in capite: maremque in eo feminae dissimilem, quod latior sit et porrectior, femina rotundior: cum fetura femina impleri incipit, maris colorem in varietatem quandam et nigrorem mutari. Aristoteles
Mana et Smaris (inquit) mutantur; ut ex albedine rursus aestate ad nigredinem redeant, idque maxime suis pinnis et branchiis declarant. Ita et Plinius: Mutant colorem candidae hieme Maenae, et fiunt aestate nigriores. Quem
locum Massarius explicans: dixit, inquit, aestate nigriores: quia suscipiunt colores caeruleos, qui quod ad albedinem sunt obscuriores, et nigriores.
Et rursus: Maena pisculus est digitalis longitudinis, hieme candida, aestate varia, picturis caeruleis obliquis. Quomodo autem colores mutent, in Merula ac Phycide (ni fallor) explicatum est. Testatur denique Rondeletius, cum aliquando partes internas attinet: Maenae hepar, ut Bellonius observavit, fungosum ex lacteo pallescit: sub cuius lobo dextro fel luteum oblongo vasculo in cluditur: Splen niger, stomachus oblongus. Raro in Oceano capiuntur: in mari tam supero quam infero frequentes esse, nomenclaturae apud utriusque maris accolas indicant. Maenaria insula ab carum frequentia nomen sortita est. Inter herbas in littore algoso, seu ut Ovidius, in herbosa arena utctitare, Oppiani fide tradimus. A carne non omnino abstinere, quidam prodidere. Gregales esse apud Aristotelem legimus. Parit Aelian. in Histor Animal.Hircus, ut apud Aristotelem exstat, dicitur. Singularem cum vespis sympathiam habere exeo quidam colligunt, quod illae nassa, in quae maena cum Chalcide reperta est, capiantur, prodente Aeliano: singulari in Xiphias odio ferri, exeo nonnulli, quod eam balaenae metu, gladio suo in terra herentem, conficiant, ut Oppianus testatur. Inter plebeios cibos reputantur, Martial. l. 12. Epigr. 32.
et in Maiali L. Pomponius Atellanarum Poera, ut dicitur Agellio
Succi tamen bonitate Gobiis praestare HIcesius, teste Athenaeo auctor est; quod forte de iis, qui in littore petroso aut arenoso, et suo tempore capiebantur, sumendum est. Nam Plin. H. n. l. 31. c. 7.Saletiam e muria salsamentorum recoquitur, iterumque consumpto liquore, ad natur am suam redit, vulgo e Maenis iucundissimus. Apud Persium quo que aliquid simile invenies, sit visceribus piscium in vas aliquod iniectis, et sale conditis.
Marides apud Athenaeum dicuntur. (Bellonius Graecos Anconae se convenisse scribit, qui etiam Maridas appellabant) ex Maenarum sunt genere.
Leucomaenides, nempe, quia semperalbae sunt, cum Maenae colorem immutent. Eum docti pisciculum esse volunt, quem Antipolitani Garum, Veneti hirrulam seu herrulam, Massilienses hiaret, Galli Narbonenses et Hispani Picarel, quod fumo induratus et salitus, linguam Plin. H. n. l. 31. c. 7.descriptionem Aldrovandus tradidit.
Primus, Maenae et Boopi simillimus est; notis tamen quibusdam ab iis distinguitur. Boops enim lituris caret; quibus praedita Smaris est. Boopi rostrum quasi recisum, Smaridi longiusculum. Boops item quam Smaris rotundiori est corpore, quamobrem Rotundetus Romae nominatur. Differt vero
Altero loco exhibitus piscis, Smaris Bellonii videtur. Capite est
Tertius Smaridisperegrinae nomine missus, tergore est caeruleo, cetera subviridi, nigris et argenteis punctis conspersus. Prono capite ad violaceum vergit, supino vero candicat. Pinnae omnes fere crocei coloris sunt, punctis conspersae nigricantibus. Degunt inter herbas in algoso littore: codemque cum Maenis cibo vesci, verismillimum est. Inter fecundas recenset Ovidius. De usu in Medicina proditum, caput tostum ad pilorum defluvia cum adipe ursino conferre; excrescentes ulcerum oras, ab eiusdem pulvere reprimi, thymosque et Plin. H. n. l. 32. c. 11.
Boopem dicimus, is Aristoteli citante Athenaeo Athen. Dipnos. l. 7.tres describit. Prior piscis est marinus, littoribus gaudens, ex Maenatum genere, pedali magnitudine, corpore satis rotundo, non compresso, quale fere est Mugilum. Capite brevi, et parvo. Oculis maximis, pro corporis magnitudine, utpote qui totam fere capitis regionem occupent. Colore est vario. In dorso Ventriculus magnus cum multis appendicibus: intestina tenuia admodum, hepar rubrum, splen ex rubro nigrescens. Nutritur alga, carne, luto. Altera species in multis priori similis; suis Bogueravel appellarur, cuius cognominis significationem, non omnino assequi se potuisse ait; peritiores tamen piscatores credere, sic dici quia cum Ravalle vulgo vocatis piscibus, id est, (inquit) minutis, quique simul elixantur, et apponuntur, nec propter parvitatem seliguntur, capiatur, et vendatur. Boopi (inquam) vel Maenae similis est; rostro magis acuto, dorso ex caeruleo rubescente: oculis magnis et variis, nimirum circa pupillam nigram circulo ex aureo nigrescente: corpore toto latiore qu Boops sed breviore. Boopis haec nostra species peregrina dorso fere est violaceo, aut amethestino, lateribus et ventre candicantibus punctis amethestinis, conspersis: pinnis omnibus flavis praeter eam quae in tergo est, cuius quidem aristae flavae sunt, membrata vero viridescit. Tertiam, quia squamis caret, huc pertinere non iudico. Bellonius quoque duae species describit, dum dicit.
Duae huius piscis cognoscuntur differentiae: siquidem earum altera minor est, et perpetuo parva, altera paulo maior. Boces à. Maenis ita distinguere poteris, quod Maenam videas esse lariori corporis compage, nigriore colore, et utrinque lituram unam habere. Boca perpetuo parva est, et pro sua magnirudine crassiori constat capite, corpore magis tereti. Boces et Maenae seu Gerres eandem corporis constitutionem, hoc est, pinnas, squamas, et capita habent. Boopes Giruli autem seu Smarides magis nigricant, et lituris variegantur. Boces teretiores sunt. Giruli magis plani. Bocum color hilari ac quodammodo aureo fulgore nitet, ut tergora colore ad aurum inclinante micare credas. Gregalis est, et litoralis piscis, herbosis gaudens, Piscis est parvus, oculos pro corporis ratione grandes habens. Duos habet in capite calculos non prorsus rotundos, ut in Passeribus, sed oblongos, ut in Merlangis. Alter Boops Orpho aut alicubi ex rubris cognatus est. Littoralis, (inquit) pisciculus, qui Bogue et Renaeu (cum icone scriptum est Bogue Renaeu sine copula) Massiliensibus dicitur, is Genuensibus Ruello vocari solet. Coloris est eiusdem cum Erythrino pisce, dentibus, pinnis ac capite consimilibus, sed reliquo corpore differuht. Nam Box vulgarem Bocam refert, eodemque circino totnata esset, nisi magis ad Erythrinum accederet. Verum linea quae corpus Erythrini intersecat, per medium utrimque arcuata est. In hoc autem recta praetenditur, neque Erythrini gibbum habet: Dentes praeterea anteriores breves et acutos ostendit, sed tam superiores quam inferiores molares sunt, ut Sargo, quod etiam Pagro et Erythrino accidit. Hanc quoque peculiarem notam insignem habet, quod eius branchiarum exterior spina ad radices nigra est. Putat Ovidii Bogyrum esse, quia Massilienses Oppian. Hal. l. 1. v. 140. Athen. Dipnos.locis gaudent, eodemque cibo vescuntur, De Carnis eius qualitate ita Athenaeus. Bos elixus facile coquitur, facileque excernitur, iurulentum quid emittens, facilem alvum reddens. Assus succensis carbonibus suavior est et tenerior.
In Provincia etiam aegris apponitur. Anocnae, Bellonii prior, multis modis condita, carnis-pri vill tempore, potissimum Anconae, Il yrico more, ex gelu conservata divenditur. Psellus tamen inter excrementitios pisces retulit.
PIsces, qui in latera compressi, latera ipsa in tenuem et latam extremitatem degenerantia habent, et quorum dorsi spina, non in dorsum et ventrem, ut in piscibus reliquis, sed in latera, suas pinnas seu Plin. H. n. l. 9. c. 20. 24.Plani, Columellae, iacentes, prostrati, et cubantes. Dorioni apud Athenaeum Columel. R. R. l. 8. c. 17.Passeres: Aristot. H. A. l. 4. c. 11.Psettae vel cum Aristotele Psettacei pisces, dicuntur. Duo ipsorum genera, Spinosum unum, Selache seu Cartilagineum alterum, non eo tamen sensu, quo Aelianus et Artemidorus, inter Cartilaginea, quae squamis carent, ut Muraena, Conger, Torpedo, et cetera, referunt. Spinosi ovipari sunt. Cartilaginei ova quidem intus concipiunt, sed viperae more fetus, postmodum vivos excludunt. Sethorum alii levi cute praediti sunt, alii squamis teguntur. Videntur omnes pinnas habent, more squamosorum, duas in prona, totidem in supina parte, sed praeter aliorum morem pinnae earum in gyrum circumvallantur. Branchiae ulrimque quaternae, lingua nulla, oculi in supina corporis parte. Dentium loco maxillae in plaerisque rugosa quadam scabritie asperae sunt. Gula veluti ingluviei cuiuspiam persimilis, ventriculo contigua est. Os quamvis pro corporis portione exiguum omnibus, qui tamen in hoc genere maiores sunt, nullum non concharum aut crustatorum genus deglutiunt integrum, sicuti minores, qui in utroque genere minora sunt. Nullae ad pylorum apophyses: Cor ab una parte gibbum, huic quaedam caruncula atra quadrangula pulvini modo subsidet: ad cuius superiorem partem vesiculam annecti Bellonius testatur, et pulmonis officio fungi arbitratur. Hepar latum est et ventriculum amplectitur. Vesicula fellis ab eius extrema parte dependet. Lien ater, sub ventriculo situs, qui latus est, et cum intestinis anfractuose circumducitur. Degunt in mari, sed et stagna et fluvios, quod lutum appetant, et Coenosam regionem planum educare piscem scripsit. Quia in arena et limo latent, capiuntur. In Belgii officinis tanta eorum copia, ut universo orbi sufficere posse videatur. Quia ova in omnibus reperiuntur, Aristot. H. A. l. 4. c. 11.Pariunt teste Aristotele semel in anno.
Aristoc. H. A. l. 5. c. 9.natatus eorum ita Aristoteles. Pisces Psettacei eo modo natant, quo Coclites, alteroque oculo Aristot. de Anim. incessu.Aristot. H. A. l. 9. c. 37.oris sui virgulis, ut vocant piscatores, verberant; sacros appellari.
squamosi, quos leves, quos Solea, Sex ipsius species Rondeletius exhibuit.
Prima, quae Solea simpliciter dicitur, longiore contractioregque corpore est
Alteram oculatam vocar, quod licet corporis habitu, et internis partibus superiori sit similis: in prona tamen parte, magnas habeat maculas, oculorum effigiem cum iride et
Tertia Cynoglosson appellari conicit. Vel si Cynoglossos huius non sit: (nihil enim certi ex tam paucis verbis, quae citat Athenaeus, colligi potest) optimo tamen iure, ut capi scribit, et
Quarta eidem Rondeletio Arnoglossos sive Arnoglossus levis dicirur,
Quintam diminuto nomine Ligulam dicit, quod sit in hoc genere omnium minima; negatque maiorum Solearum feturam esse, quandoquidem semper parva sit: numquam dodrantalem magnitudinem excedens. Lineam quae corpus dirimit, spinamque firmat vel tuetur, huic ex squamis ait esse compositam longe eminentioribus, quam in toto corpore, dempta ea parte, quae circa maxillam inferiorem est: duriore carne esse quam Buglossus laevis, glutinosique nonnihil habere: satis rarum esse piscem, et ob corporis tenuitatem vilem.
Sextam ac postremam Gallis Flettam dictam quod fluitando natet, antiguis (ut putat) in cognitam, solisque Oceani accolis notam, Graecorum imitatione, qui rei magnitudinem Aldorovand. Histor. Piscium. lib. 2. c. 43.Taeniam vocat, illa tenuis gracilisque piscis est; et quod Athenaeus de Taeniis prodidit, Alexandriae, Canopi, et Seleuciae in Antiochia, Aristor. H. A. l. 2. c. 13.Littorales sunt Oppian. Halieut. l. 1. v. 99.
Nam quia lapides in capite habet, et corpore est tenui, frigus exhorrescit. Qantum ad usum in cibis, Athenae. Dipnos. l.Galen. de Alim. facult. l. 3. et l. de Cibis boni et mali succi c. 3.
Duram enim esse, vel exinde, quod diutius servetur, longa vectura putrescat, sic melior reddatur, colligitur. Apic. l. 2. c. 4.
Aelian. H. A. l. 11. c. 23 Oppian. Halieut. l. 8. 98.Arist. H. A. l. 2. c. ult.Fidiculam vertit. Quatuor eius nominis pisces, ex planorum genere omnes, esse, Rondeletius luculenter ostendit. Galenus planum et Rhombo similem facit, et quod Philotimus eum inter Aelian. l. c.Athen. Dipnos. l. 7.Folio nominatur. Cum enim lingua piscibus Citharum asperum etiam appellari posse existimat, buglossique nomine comprehendi. Virgam habet Athen. Dipnos. l. 7.
Aldrovand. de Piscib. l. 2. c. 45.Rhombi nomine Romae ab ichtyopolis venditur. rotundus Buglossus, vel rotunda solea aut lingulaca vocaretur. Squamis parvis integitur. Oculi multum invicem distant. Linea Priorem Limandam Galli dicunt, ob corporis tenuitatem, ut Bellonius conicit, quam cum diffisis dolabra asseribus communem habet, Angliun Brut. Hic, teste Iunio, Batavorum Grieta est. Ego enim id non satis memini. Flavas in pinnis, quae corpus ambiunt, et in reliquo corpore maculas habet. Linea corpus intersecans, sinuosa. Magnitudine ad Quadrantulum (de quo mox) accedit. Lucidiori aeri expositus, pellucidus videtur. Dentes reste Bellonio inter ceteros sui generis pisces, longiores habet: squamas consipicuas
Altera species Gallis Flez, Anglis Phlonder teste Bellonio, qui Flesum flwviatilem vocat, verum improprie; et contra piscis naturam: non enim in fluminibus nascitur, sed in mari, ex quo in flumina migrat, ceterorum planorum more. Corpore est, quam vulgaris passer, paulo longiore, et ubi adolevit, crassiore. Squamis integitur parvis: colore est nigro. In corpore pinnisque in ambientibus maculas rufas habet. Ossiculis munitur in capite, medioque corpore in parte supina.
Tertiam Britanni Helbut dicunt, Hollandi Heilbut vel Eelbut, Ger,mani Heiligbut, Galli Fletelet, nomine (utapparet) diminuto
Aldro. de Piscib. l. 2. c. 49.Sandilz, id est Anguilla de arena, tum quod longo sit corpore, tum quod sese occulturus sub arenam se Ammodyten vocabulo Graeco vocavit. Capite est tenui ac rotundo, rostro longuiusculo et acuminato: ore parvo: corpore reliquo oblongo, si latitudini conferatur. Nam cum eius medium )caput enim et cauda arctiores sunt) pollicis crassitudinem non superet, longitudo ad palmi mensuram extenditur. Quamobrem sicuti longis, sic etiam et parvis annumerari piscibus debet. Cum neque pollicis latitudinem, aeque palmi longitudinem excadat unquam. Dorso praeterea (in quo pinnae duae reperiuntur, in eo
Huc pertinet alter piscis Mersuuyn id est, Porci marini nomine missus, quod Porci more rostro terram fodiat. Lituris et specie corporis Lucium imitatur, sed aculeum rectum in fronte gerit. Liturae omnes nigrae sunt. Pinnae ventris, caput supinum et cauda rubent: cetera flavescit. Marinusne
Aldrovand. de Piscib. l. 2. c. 50.
Salvianus duo ipsius genera ponit. Primus piscis est oblongus, et ut Bellonius ait, forma pugiohis Os non in longitudinem, sed in obliquum, nec recta sed curva scissura fissum habet: Connexa enim latera inferioris maxillae (quae Dentibus ut in Dracone serpente id communirum est. Oculi magni sunt, quibus magnitudine supercilia respondent, sursum spectantes, ac Branchiae utrinque quaternae, quarum exteriora opercula aculeo ad caudam spectante armantur, ut dictum est: quae opercula post articulationem cum ossibus capitis, tenui membranaeque simili substantia potius quam ossea constant, quamobrem Draco ea cum extra aquam aerem trahit, inflat, non aliter quam nos buccas inflamus. Ad branchias pinnae duae, eo situ, ut in fluviatilibus, hoc est, inferiores multo quam in marinis esse solent: inter has et scissurae oris finem, in parte superna, duae aliae minores, candidae. In cervice vel dorsi principio quinque
aculeos tenues, nigros, praea cutos, tenui membrana anteriori parte nigra, posteriori vero alba connexos, quibus venatum vulnus infligit, mulroque pernitiosius quam branchiarum aculeis. Ab hac, pinna incipit ad caudam usque continuata, quae magna est, lata, at que adeo bifurca, Alia denique est podice ad caudam etiam usque: qui diverso in hoc quam in aliis piscibus loco situs est: cum enim alii in medio eum habeant ventre, alii vero inferius versus caudam, in Dracone non procul ventriculus. Colore est vario. Dorso enim fusco est, ventre candido, lateribus lineis aureis transversis pulchre distincits. Alter qui Aldrovand. l. c.quatuor Draconis species exhibet. Prior aculeo ad branchias, pinnarumque numero cum praecedenti convenit, colore vero et ma culis lineisque differt. Ossa branchiarum colore sunt roseo, sed in extremitatibus aureo. Aculeus item aureus, sicuti et pinnae, quae sunt ad branchias: quae vero in pectore conspiciuntur, albicant, ceterae subvirent. Os Venter argenteis lineis crassiunculis contrario invicem ordine oppositis decoratur. Cauda tota ex caeruleo ad amethestinum tendit. Altera species invertice insignem habet aculeum; colore est in dorso subcastaneo, ventre albo, valde maculosa. Pinna cervicis inter quatuor priores aculeos in summitate atra est, cetera fusca: quae Tertia, capite est castaneo, praeter os quod Quarta ac postrema, magna ex parte castanei est coloris, dilutioris in capite, intensioris in dorso. Lineae quae Locum si spectes, Bellonius pelagium Aelian. H. A. L. 5. c. 37.maris vastatorem, Epicharmus
Mullus illitus aut in cibo sumptus prodest. Dioscoridi et Galeno Draco proprio ictui applicatus placet. Aeginaeta cerebrum piscis in potu praescribit et sulfur cum aceto imponit. Aetius l. 13. c. 36.Aldrov. de Piscib. l. 2. c. 50.
Capite est magno, compresso, rostro prominente, ore parvo sine dentibus, sine ulla ad branchias scissura; sed huius vice supra caput utrimque foramen est, ut in Hippocampo, quod, nisi dum piscis vivit, eoque aquam trahit, et emittit, manifestum est. Oculos magnos supra Pinnas longissimas pro corporis magnitudine habet, partim aurei, partim argentei coloris aemulas. Quc ad branchias sitae, aureae sunt, in radice argenteae. Quae in supina parte, Aliae est Ventre est lato, plano, candido, cuticula tantum tegitur. Capitur in Agetesi littore, inprimis Caniculae vigentis tempore. Venustas et summum Dei in eo artificium pretium ei fecere. Carnis substantia Gobionibus parvis similis est, iisdem alimentis vescitur. Ictum minus venenatum habet.
Arist. H. A. l. 8. c. 13.Uranoscopum seu caeli speculatorem dicimus, Aristoteli, Dioscoridi, et Aeliano Aelian. H. A. l. 13. c. 4.pulcher dicitur, non tam ob corporis pulchritudinem, deformis enim est; quam vel quod Uranoscopinomen sit pulchrum, et homine quam pisce dignius; Massilienses Tapecon quod, cum pessi instar conformatus sit, aliquam cum pudendis similitudinem habeat; et Raspecan, quod caput ob asperitatem ad scalp enda pudenda muliebria accommodari possit vocant; Oppianus capite magno osseoque et duobus aculeis ad caudam spectantibus aspero, quo Ranam
Rostro quodammodo caret. Os alio quam in aliis piscibus fieri solet, loco situm est, nimirum supra caput, et (ut Oppinaus ait) inter medios oculos; estque magnum et valde patulum et inferiore maxilla sursum maxime attracta caluditur. Dentes habet exiguos, linguam brevem sed latam, quae internas oris partes ita occupat, ut nisi digito eam comprimas et submoveas, non videantur. Ex ea parte quae inter linguam est, et maxillam inferiorem oritur, teste Rondeletio, membrana in principio latiuscula, sensim in carnolam rotundamque apophysin desinens, extra os propendens qua pisciculos allicit, allectos devorat. Eandem cum vult, retrahit, et exserit, veluti serpens linguam. Pars inter oculos interiacens depressa est et concava. Branchiae utrimque quaternae sunt, quarum os sea opercula, posteriore parte aculeo robustissimo ad caudam spectante horrent. Iuxta branchiarum scissuram pinnae duae magnae et robustae, crassae, et mucosae et variae exoriuntur. Subsunt in parte supina duae aliae minores, albae, maxillae inferiori propinquae. Has pinnas sequitur os veluti sternum, quod tribus aculeis horret. Succedit pinna alia
Cauda in pinnam latam desinit, Pavonis caudae dum piscis vivit, aemulam, fimbriae purpurascunt, Venter est subalbidus: dorsum vero ac partes reliquae ex cineraceo fuscae apparent, qui colores, dum vivit manifesti sunt, alioquiuna cum vita pereunt.
A capite lineae duae ex squamulis constantes ad caudam protenduntur. Ventriculus amplus est, crassus et carnosus, cum appendicibus plurimis, intestina ter revoluta, hepar, candicans, Arist. H. A. l. 2. c. 15.Facito te fel habere Callionymo copiosius: item Anaxippum in Epidicazomeno dicentem, nisi moveas et sic ut Callionymi fervere efficias omne fel. Lien exiguus, rotundus atque rubens ventriculo haeret. Vulva bifida est et longa.
Non multum excrescit, et Littoralem Arist. H. A. l. c.vescitur, et pisciculis apophysi illa quam extra propendere diximus, insidias Aldrov. Histor. Piscium l. 2. c. 51.Hippocr. l. de affect. intern.
Aldrov. de Piscib. l. 2. c. 52.Oppian. Hal. l. 1. v. 106.ovata dici posset. Cum enim eius medium corpus latiusculum sit, deinde utroque fersus arctatur, donec rostrum ore clauso, atque extrema pars caudae carnea, acuetur. Inferior autem maxima, quae superiore paulo longior est, cum os clauditur, non recta sed oblique sursum excurrit, unde os etiam non in longitudinem, sed in obliquum scissum est, dentibus adeo paucis et minutis munitum, ut edentulum videatur: revera tamen maxillarum pars denticulata est. Est autem ut Scombri admodum magnum: item oculis, ut in Melanuro. Branchiae utrimque quaternae. Pinnit natat quatuor, quarum duae maiores ad branchias sitae sunt, duae aliae minotes in ventre: aliae item duae in dorso eriguntur; prior latior et brevior, in eminentiore dorso: altera paulo inferius arctior, sed longior, nam per dorsum reliquum fere usque etiam ad caudam porrigitur. Podex in medio ventre est, Cauda autem bisurca est, similis Acus vulgaris. In medio corpore lineam habet caudam quadratam efficiat. Squamis caret, laevi tantum cute praeditus. Dorso subcaeruleus, ventre Oppian. Hal. l. 3.Aelian. H. A. l. 13. c. 27.Fricturae nomine venundantur. Aelianus, equam in utero habentem, si ei cauda Trachuri appendatur, piscis mox liber in mare dimittatur, non Aethenaeus Dipln. l. 7. Galen. de Alim. facult. l. 3. c. 31.
Aldrovan. de Piscib. l. 2. c. 53.Piscis Iberus, plerisque nationibus, Macarel et Maquereau non tam Corpore est terete, denso, carnoso, utrimque in acutum desinente, rostro scilicet atque corporis extremo, cui cauda annectitur: et si parva magnis comparare licet, Thynno (ut Scholiastes Arist ophanis scribit) similis. Oris scissura ingens pro corporis portione; dentes exigui, caput rotundum; inferior maxilla in superiorem recipitur, et clauditur pyxidis modo. Oculi magni, aureo colore micantes. Branchiae utrimque quaternae: iuxta quas pinnae binae, totidemque in ventre. A podice alia est, eique supra posita in dorso similis: quas ordine certisque intervallis, aliquot aliae pinnulae subesquuntur, quod tamen huic soli proprium non est, sed cum Thynnis, Pelamy dibusve commune, Alia denique est in dorsi initio aculeis nonnullis horrida.
Cauda in lunatam pinnam degenerat. In ipsis aquis sulpurei coloris est, extra non qui ceteris, (ut Plinius ait) sed mari peculiares, et aliquando iuxta arenosa littora degunt, saepe in petris, quae chamis et patellis plenae sunt. Etsi autem tam in Oceano quam mari mediterraneo, sinu Adriatico, et Hellesponto, capiuntur: iuxta Herculis tamen insulas, prope Carthaginem novam tam copiosi et frequentes sunt, ut una earum Scombraria teste Strabone dicatur: In Oceano tanta crassitudine proficiunt, ut pari cum Pelamydibus magnitudine, auctore Bellonio evadant, in Adriatico parvi sunt. Existima vit aliquis in minore maris ambitu frequentes praedas exerceri, Scaliger. in Exercit.Gregales Arist. H. A. l. 9. c. 2.Arist. H. A. l. 8. c. 12. et 13.Beneficii memores esse, Plin. H. n. l. 9. c. 15.Aelian. H. A. L. 14. c. 1.Inserviunt et mensis. Diphilus leves esse, et garum quoddam habebant, de quo ita Plinius. Est etiam num liquoris exquisistigenus, quod garum vocavere, intestinis piscium ceterisque, quae obicienda essent, sale maceratis, ut sit illa putrescentium sanies. Hoc olim conficiebatur Plin. H. n. l. 31 c. 8.legendum apparet non carentibus, nam Iudaei hodieque nisi squamosos edunt, et non squamosis, abstinent, ut due gari sint genera, unum e squamosis, ut ex Lupe sive Encrasicholo, Maenaque et Smaride consimilibusque alterumex laevi cute praeditis, ut ex Sombris) hic lex pervenit ad ostrea, utricas, gammaros, Mullorum iecinora, innumerisque generibus ad saporem gulae coepit sal tabescere. Haec obiter indicata sint desideriis vitae, et ipsa tamen nonnulla usus in medendo. Huius usus a. pud nos desiit, apud Turcas Constantinopoli non item: quia pisces
Aelian. H. A. l. 1. 2. c. 46.Usum in Medicina si spectes, arquato morbo correptis comestos opitulari Plin. H. n. l. 32. c. 10.
Aldrov. de Pliscib. l. 2. c. 45.Arist. H. A. l. 9. c. 2. l. 8. c. 13.Monedula, et Graculus, Latinis ut C. Celso, Columellae, ac Martiali, Lacertus audit. Magnam eorum cum Scombris affinitatem esse, non tantum inde colligere licet, quod ab Aristotele Columell. R. R. l. 8. c. 13.Arist. H. A. l. 5. c.9.Arist. H. A. l. 8. c. 13.Galen. l. Alim. facult.Martial. Epigr. l. 7. Athen. Dipnos. l. 3.
Lacertum vocant, A Trachuro distingui vel exinde patet, Aldrov. de Piscib. l. 2. c. 55.Duo eius esse genera Aelianus tradit, videlicet nostras, et peregrinum, in rubro Aelian. H. A. l. 2. c. 25.Nostras caput habet (inquit Salvianus) tenue et rotun dum; rostrum oblongum, et acutum. Os magnum plurimis atque exiguis dentibus munitum: Oculos mediocres, rotundos et aureos: Branchias utrimque quaternas: prope quas binae et parvae sunt pinnae, utrimque scilicet una: aliae duae et maiores in ventre; in medio dorso una haud magna quinis senisve aculeis horrida erigitur, aliaque una multo minor in medio dorso caudae vicina reperitur: Cauda in unam lunatam pinnam degenerat. Corpus oblongum est et rotundum. Unde non in Ventre est subalbido, lateribus luteis, dorso ex viridi nigricante, maculis quam plurimis virentibus, rubeis, caeruleis, luteis atque nigricantibus, dorsum, caput, et latera, nonnullorum serpentum instar, in rubro mari reperitur, quem his verbis describit Aelinaus: Rubri maris Saurus (interpres reddit Lacertum) est, cuius magnitudo ei qui nascitur apud nos, aeq alis est virgatus, spectatur, lineis nimirum aureolis circumdatur peregrinus iste piscis, Athen. Disnops. l. 7.Aelian. H. A. L. 11. c. 49.vivit, et coenosis Oppian. Halieut. l. 2.vescitur, nec capiuntur, ut vix annis singulis romae in foro piscario bis deni capti videantur. Inter pisces molli carne praeditos Philotimus reposuit; inter mollis et durae medium, Galenus. Galen Alim. facult. l. 3.
Aldrov. de Piscib. l. 2. c. 56.Capone Ossa, branchias integentia, caelata, in aculeos desinunt. Pinnae quae ad branchias, minores qu in Hirundine Rondeletii, maiores quam in Milvo sunt, ex viridi nigricantes parte in teriore, exteriore albescunt, cum maculis rubescentibus. Dorsum ex caeruleo nigricat, latera rubescunt, Venter lactei est coloris. Caput est magnum: locus inter oculos caelatus. In dorso virgas ex ossiculis contextas, instar Cuculi habet: in eodem pinnas duas: prior est brevior, cum aculeis longioribus, acutioribusque, posterior longior, cum longe minoribus aculeis. Linea simplex Ventriculum parvum habet cum multis appendicibus, intestina tenuia, hepar ex albo rubescens. Carne est, si Athenaeum sequimur, duriore: si Celsum, teneriore, Aldror. de Piscib. l. 2. c. 57.Lucerna, quod noctu luceat, piscis est marinus corporis forma Corvo persimilis, corpore magis rubro, capite minuslato, utrinque compresso. Finnarum numero caudaque similis, magnitudine et colore dissidens. Quantum ad colorem attiner, parti pinnarum quae ad branchias suntexternae, nullae maculae rubrae insunt: interna ex viridi non nigricat, sed pinnae istae partim flavescunt, partim nigricant. Linea Partibus internis Mullo
imberbi similis. Palatum parvum flavum est. Carne est dura et sicca.
Aldrovan. de Piscib. l. 2. c. 58.
Aldrov. de Piscib. l. 2. c. 47.Platessa, aliis Pecten, quod eius pinnae rectae et parallelae pectinis speciem prae se ferant, Hollandis Scholle, dicitur. Bina eorum apud Gallos genera. Unum, quod communiter Plya vocatur, et magnitudine excellit. Alterum, quod alibi Cariet, alibi Quadratuli nomen sortitum est. Aetate tantummodo differre, marinus est, ut et dulcium quoque aquarum sit studiosissimus: In Oceano tamen numerosior quam alibi reperitur. Iuxta Livoniam sunt pinguissimi, et inde vento indurati ad mediterranea exportantur. Saxatilibus Mnesitheus accenset. Ovidius in herbosis. Oppianus degere credit. Vadum, ubi piscatorem sensit petere, terrae adhaerescere, aquam, ne videatur, turbare, Alberti M. fide habemus. Carnem eius mollem Philotimus dixit, sicciorem Diocles, duram et probi succi Xenocrates, mediam Galenus. Optimimarini, qui etiam nigriores, secundum qui in stagnis albidiores et lutum resipiscentes, locum sortiuntur, mollissimi et insipidi, qui in fluviis vixere. Nonnulli in Gesner. de Aquatilib.
Aldrov. de Piscib. l. 2. c. 48.genera, Aculeatum unum, laeve alterum. Illud prona parte multos habet aculeos, circa caput, quod grandius et elatum est, et ab hoc caudam versus verus esse putatur, pinnae et cauda in extrema rubescunt, Cetera est unicolor, subviridis, rotundis punctis stellulisque undique plenus. Omnium locorum et temporum piscis est. Ovidius in herba algosa, Iovius circa pinguiorem terram extremosque littorum margines versari scribit, in fluviorum ostiis frequentissime piscibus insidiantur. Voraces sunt, et piscium, cancrorum inprimis avidissimi. Abditi
Plin. H. n. l. 9. c. 42.Aquatilem Phasianum quidam appellare erat solitus. Galenus inter pisces mollicarnes retulit, sed aliter Xenocrati, et Villanovano visum. Ille durae esse carnis, et difficulter concoqui ait. Hic inter crassos viscidos excrementitios, reposuit: nisi forte superiores de laevi, cuius pulpa candida et presso quodam humore succulenta; hos de aculeato, qui revera durior, locuti sint. Vivus impositus medeturlieni, si remittatur in mare, si Plinio credendum.