CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

LECTICA ex lectus, quod in eo pulvinar et lectulus stratus erat: Gr. forei=on, kli/nh, in vario antiquis usu fuit: Bithynorum inventum, ut ex Cic. l. 5. in Verrem colligitur, Nam, ut mos fuit Bithyniae Regibus, Lectica octophoro ferebatur. Adhibita volupta tis causa [orig: causâ], Senec. Ep. 8. Idem de istis licet omnibus dicas, quos supra capita hominum, supraque turbam delicatos Lectica suspendit. Etiam morbi levandi, quem in usum parabantur loca peculiaria, quae Gestationes appellabant, de quibus supra. Hinc de praegnantibus: Lecticis subinde vehuntur et equabus gravibus inequitant, inquit Thom. Bartholin. de Puerp. vett. Inprimis Lectica [orig: Lecticâ] ferri, mos affectis Ducibus, uti habet de Hannib. C. Nep. c. 4. de Scipione, Liv. l. 24. c. 42. de Lutatio Cos. Val. Maximus l. 2. c. 8. et 10. et l. 4. c. 1. de Eumene, Polyaenus et Plutarch. de Alex. Curt. l. 7. de Numeriano, Vopisc. de Mermece, Agathias l. 2. quod inter laudes humanitatis ac beneficentiae Tiberianae commemorat Vell. Patercul. l. 2. Imo et mortui illa [orig: illâ], ut et lectis elati. Qui mos antiquus Romanis, et iam inde a Regibus in usu. Lucretiae enim cadaver e)pi\ kli/nhs2 me/lasin a)mfi/ois2 e)strwmen/hs2 elatum, memorat Dionys. Halic. l. 4. Mansitque quandiu res Romana. Corn. Nep. in vita Attic. Atticus elatus est in lecticula. Ser. Sulpit. l. 4. Fam. 12. Coactus sum in eadem illa lectica, qua ipse delatus eram, meisque Lecticarus, in urbem eum (Marcellum a Magio necatum) referre. Vide et Marrin monumento M. Antonii Ancii Lupi, quod extar etiamnum via [orig: viâ] Hostiensi, sculpta Lectica cum pulvino et corona cernitur; funebre scsignum Lisp. Si viz. ex eminentioribus fuissent civibus, Iuv. Sat. x. l. 4. v. 35. populus enim in sandapila, quam quatuor portabant servi, efferebatur: Unde Suet. in Domit. c. 17. Domitiam cadaver populari sandapila [orig: sandapilâ] per vespillones exportatum, refert. Plura apud Ioh. Kirchmann. de Funerib. Rom. l. 1. c. 4. et l. 2. c. 9. Ferebantur autem Lectica [orig: Lecticâ] Viri, Feminae, sed Iul. Caes. Anno proximo post devictam Aegyptum lecticis margaritisque uti prohibuit, quae nec viros, nec liberos haberent, et minores essent Annis quinquaginta quinque, uti refert Euseb. in Chron. Vide quoque Suet. in eo c. 43. At sub Tiberio sic vehi vulgata res fuit, et usurpata promiscue: sic tamen, ut in aditu Curiae id non liceret, nisi causa urgeret sontica, quemadmodum de Libone Druso Ann. l. 2. c. 28. legimus apud Tac. Postmodum et probrosis seminis usu earum interdicit Domitian. teste Suet. in eo c. 8. et Iuv. Sat. 1. l. 1. v. 32. et 60. Porro vehebantur Lectica [orig: Lecticâ], Servi, Liberi: Et quidem servi a duobus ferebantur; Hinc Petron. Edit. Gonsali de Salas p. 37. Edit. Bosch. c. 56. Bargaten a duobus Lecticariis in mediam rixam perlatum fuisse, scribit, servo nimirum dignitatem hac etiam in re dominicam adimens et secernens a liberis. Modesti et frugi homines quatuor adhibebant, et Marcian. Capella l. 2. Philologiae in caelum eunti non plures adscripsit, Laborem, Amorem, Epimeliam et Agrypniam: nec aliter Virginem decebat, studiosam videlicet minimeque delicatam. Hexaphoros delicatioribus in usu fuit, cui nomen a numero, a sex enim servis ferebatur. Mart. l. 6. Epigr. 77. cuius Epigraphe ad Aulum ad Lusco:

Invidiosa tibi quam sit Lectica, requivis,
Non debes ferri mortuus hexaphoro.

Atque hoc Lecticae genus viris feminisque commune erat: Beatiores octo sibi parabant homines rectos, ut inquit Catullus Epigr. 10. At feminis octophoros, ita enim vocabatur. magis atque aegrotis in usu fuit. Suet. Calig. c. 43. Iter confecit modo sestinanter et rapide: interdum adeo segniter et delicate, ut octophoro veheretur. Mart. l. 6. Epigr. 84. cuius Epigraphe de Phil.

Octophoro sanus portatur, Avite, Philippus:
Hunc tu si sanum credis, Avite, furis.

Laxa autem Lectica potentiorum fuit; minuta et arcta tenuiorum etc. habebantque illae fenestras duplici munimento instructas, nempe cum velis s. plagulis, ad radii Solaris exclusionem: tum specularibus, quae vento opponebantur, quaeque tam pellucida pene erant quam aer ipse, sive ut loquitur Basilius mikrou= tw=n a)e/ri th\n diau/geian e)/oiken, in Hexaem. Homil. 3. Meminit plagularum in Tito Vesp. Suet. c. 8. Dimotis plagulis etc. Specularium Iuv. Sat. 4. l. 1. v. 21.

Qui itaque caelum sospicere volebant, dimotis plagulis per specularia illud intuebantur: At somnum captantes, ad lucem excludendam, specularibus introrsum vela s. plagulas obducebant, sicque lecticae fenestram claudebant. Iuv. Sat. 3. l. 1. v. 242.

Namque facit somum clusa [orig: clusâ] lectica fenestra [orig: fenestrâ].

Aderat vehentibus comitum turba, tw=| forei/w| parepomen/wn, ut loquitur Lucian. neque Principibus solum, sed aliis quoque etc. Apud Fortunatum in Vita S. Medardi c. 17. Hariulf. l. 4. c. 32. Alios, feretrum est, quo Defuncti cadaver efferri consuevit, uti dicemus infra. Inprimis vero illa sic dicebantur, quibus Sancti reconditi, quaeque in Aedibus sacris colenda exponebantur, C. du Fresue in Gloss. Inde Lecticarius, iisdem Scriptoribus idem cum Fossario, de quo vide supra, et Macros fratres in Hierol. Quemadmodum Romanis Lecticarii appellari, qui Lecticas illius aevi ferebant, quod nomen etiam iis, qui Lecticas faciebant impositum legimus: Ad Lecticas homines vocat Catull. Epigr. 10. Hi ut splendide essent amicti et formosi, delicatioribus curae crat. Unde Lectica formosis imposita calonibus, apud Sence. Ep. 110. quia vestiti plerumque ut

calones, et militariter paenulati erant. Fuit autem paenula pallium cum fimbriis longis, demissum et adstrictum admodum. Unde Cic. paenula [orig: paenulâ] irretitum Milonem: Quintilian. adstrictos et inclusos paenula causarum Patronos, scripserunt. Canusinatos Lecticarios incessisse, innuit Mart. l. 9. Epigr. 23. v. 9. cuius Epigraphe ad Pastorem.

Ceterum Caesareanorum Lecticariorum adeo grande agmen fuit, ut nominibus et praepositis distinguerentur: Indicat in vet. Epigr. Tib. Claudius, nescio quis Aug. L. Quadratus. Dec. Lecticariorum. britannici. Eorum vero, qui mercede conducti operas locabant, non minor numerus fuit: Siquidem apud Victorem Romae, regione XIV. trans Tiberim legimus fuisse castra Lecticariorum. Vide Laur. Pignor. Comm. de Serv. p. 136. Tit. Popmam de Operis servor. etc. it. infra in verbo Vehi.

LECTICULA Lucubratoria apud Suet. Aug. c. 78. A caena lucubratoriam se in Lecticulam recipiebat. Ibi donec residua diurni actus --- conficeret, ad multam noctem permanebat. In lectum inde transgressus etc. klini/dion Themistio Orat. 1. eadem est cum lectulo, cuius meminit Cic. de Orat. l. 3. Ovid. Trist. l. 1. Eleg. 12. v. 38. et Ep. Heroid, x. Ariadne Theseo v. 58. Alii: s. lecto, de quo Perf. Sat. 1. v. 52.

Nempe Antiqui, mediationi aut scriptioni operam daturi, in lectulis suis se componebant, cui rei parata erat lecticula haec lueubratoria. Plin. Ep. l. 5. Ep. 5. Fannius --- visus est sibi --- iacere in lectulo suo, compositus in habitum studemis, habere ante se serinium. Seneca Ep. 72. Quaedam sunt, quae possis et in cisio scribere, quaedam lectum et otium et secretium desiderant etc. Neque id Romanis solum, sed et Graecis in more fuit. Unde Aristoph. Vespis, Edit. in Fol p. 504. de Formulariis et Causidicis ait,

*kataklino/menoi/ t' e)pi\ tai=s2 koi/tais2, e)pi\ toi=sin a)pra/gmosin u(mw=n,
*)antwmosi/as2 kai\ prosklh/seis2 kai\ marturi/as2 suneko/llwn.

Et paulo post, Bdelycleon Magistrum fungens, iuber Philocleonem katakline/nta prosmanqa/nein, in lectulo recumbantem discere: alludens ad morem servari solitum in Scholis quorundam Philosophorum, qui discipulos suos studentes continebant in huiufmodi lectulis, qui ipsis instar scamnorum erant. Id quod etiam apud Iudaeos legimus factitatum, apud quos cum duo genera Discipulorum essent, qui adhuc minores erant, humi sedebant ad pedes Magistrorum; provectiores iacebant reclinati in lectulis, unde vox Hebr. [gap: Hebrew] illis tributa; Rabbini vero s. Doctores sedebasnt, Pirke Aboth c. 4. Cansam, cur Vert. scriptioni operam daturi in huiusmodi lecticulas se reciperent, aperit Galen. de usu Part. l. 3. non uno loco, significans scriptitasse illos non super mensis vel pluteis, ut nos hodie: sed super femore collocata [orig: collocatâ] charta [orig: chartâ] arque, ut ille ait, entei/nantas2 kata tou= mhrou= to\ bibli/on. Neque vero solum scripturi ad lecticulas sese recipiebant, sed etiam audituri docentem Magistrum. Itaque in Protagora Platonis pars illins consessus a)ntilambanei tw=n ba/qrwn, pars tw=n klina=n etc. Vide Casaub. ad Suet. d. l. et supra in voce Accubare. Uti de lucubrationibus Vett. Christianorum aliquid infra in voce Lectus, it. Lucubratro. At Lecticulae, in Eccl. Rom. a quibusdam dictae sunt diurnae lectiones, in Officiis Eccl. quod breves sint: aliis Capitula, quod ut plurimum de capitibus Epistolarum illorum dierum, quibus dicuntur, sumi soleant, Durand. Ration. l. 5. c. 2. n. 50. Dicuntur nempe post Psalmos et Antiphonas, in singulis Horis, prout starutum est Synodo Agathensi, C. du Fresne in Gloss. Vide et hic [orig: hîc] infra.

LECTIO [1] in Poesi, diversa olim, ab solutae orationis numeris. Plin. Caecilius l. 5. Ep. 19. de Zosimo liberto suo, Idem tam commode Orationes, et Historias et Carmina legit, ut hoc solum diditisse vide atur. Ubi videmus, et Historias et Orationes itidem alio tono alioque ingenio lectas. Et videtur lectio haec praecepta sua peculiaria habuisse, cuius totius rei una nobis superest ignorantia. Ita peritiam eius talem in Proculo laudat idem Plin. ut per eam suspicetur, Operi ipsi pretium additum, velut fucatum l. 3. Ep. 15. si modo mihi non imposuit recitatio tua. Legis enim suavissime et peritissime. Distincte de Poematum lectione idem l. 9. Ep. 34. Ubi et Lectorem novum velut fastidit, ut exercitio fuerit etiam opus, ad aliquid recti praestandum. Et habebant ei rei proprios Lectores, in quo officio delicias et seria sua Encolpium habebat idem Auctor. l. 8. Ep. 1. ubi et maximam suorum studiorum partem in eo homine stetisse, memorat. Inducebantur hi Magnatum doctorum conviviis, non aliter ac Lyristae et Comoedi, qui pronuntiatione Operum delectarent discumbentes, uti apud eund. legas l. 9. Ep. 17. Iungebantur Notariis, ut, quod isti conceplssent, hi legerent et pronunriatent ad aures Auctoris, Ibid. Ep. 20. etc. Vide Casp. Barth. Animadvers. ad Stat. l. 2. Sylv. 1. et supra, ubi de Interpungendi more. Antiquis ignorato: uti de Lectionis clara [orig: clarâ] voce in Medicina usu, infra aliquid, ubi de Veterum Phonascia. De Lectione Sacra, in Eccl. Vet. Test. usitata, dicemus infra in voce Praelectio. Praehbabo hic saltem post festum Tabernaculorum, quod octiduum integrum celebrari apud Iudaeos solebat, addidisse illos festivitati huic nonum diem, quo festum Laetitiae Legis agebant, quod eo die Lectionem Legis absolverent rursusque inchoarent. Dicuntur autem, qui publicis lectionibus in Synagogis eorum hodie praesunt, Nov. 146. Iustiniani voce semi Hebraea, *)arxifereki/tai, quia in perakim, i. e. capitula

distinguunt, quae legenda sunt, uti monet Bochart. Hieroz. Parte post. l. 4. c. ult. Apud vett. Christianos singulis olim hebdomadis bis vel ter populum convenisse, ad audiendam Scripturae lectionem, docet Chrysostom. Homil. 8. in Ep. ad Hebraeos. Quo fine in singulis Ecclesiis Scripturarum volumen asservabatur, teste Eusebio de Vita Constantini l. 4. c. 36. Nihil autem, praeter libros Canonicos publice legendum esse, sancitum can. 24. Cod. Can. Eccl. Africanae. Quis vero legerit, quove siru Lectio excepta, paulo post dicemus: quo ordine Graeci per Annum utantur, vide in Typico Sabae c. 2. etc. Sed et privata olim Codicis sacri lectio frequens, in qua certos gradus fuisse observatos, cum apud Israelitas, tum apud Christianos, discimus ex Greg. Naz. Or. 26. et Philostorgio Hist. Eccl. l. III. tom. XV. p. 50. ubi hic, Aetium primo Euangelistas legisse, apud Athanas. Auazarbi Ep. deinde ab Antonio Tarsensi Presbyt. Apostolicas doctum esse Epistolas; tandem Leontium Presbyt. Anrioch. Prophetas, ac potissimum Ezechielem, illi exposuisse refert. Sic a lectione Cantici iunioribus fuisse abstinendum, legimus apud Theodoret. Praefat. in illud. et apud Cl. Suicer. Thes. Eccl. in vocibus *grafh\, it. *eu)agge/lion. Vide quoque supra, Collatio. In Eccl. Rom. Lectionis nomine denotantur excetpta e Patribus, quae tam in Missa, quam in officio divino, tam nocturnis, quam diurnis, horis dicuntur; a legendo, quia non cantantur, ut Plamus vel Hymnus, sed leguntur tantum, Durand. Ration. l. 5. c. 2. n. 43. De earum auctore Sigebertus A. C. 807. Car. Imp. ait, per manum Pauli Diaconi sui decerpens, aptima quaeque de scriptis Catholicorum Patrum, Lectiones unicuique festivitati convenientes, per circulum Anni in Eccl. legendas, compilari fecit, apud C. du Fresne in Gloss. Dom. Macer, Lectiones Breviatii collectas contendit a D. Hier. cui Lectionarium, inquit, sive Comes S. Hier. dictus, tribuitur, Vide supra in voce Comes: Legendas vero s. Vitas Sanctorum, quae recitantur in secundo Nocturno, cum Sigeberto, Car. Mag. iussu compositas ait; sed quae hodie habentur, iussu Clem. VIII. a Baronio et Bellarmino, esse correctas, etc. Vide et infra aliquid in voce Postilla: ir. Praelectio. Uri autem olim, antequam legi incepisset, Diaconus silentium imperabat: Facto silentio, Scripturarum sunt lecta divina sollennta, Augustin. de Crv. Dei l. 22. c. 8. ubi simul, quid in Ecclesiis olim legi consueverit, pulchre docet; Idemque in Graeca Eccl. hodieque obtinet, in qua Diaconus, ante Lectionem, clara [orig: clarâ] voce exclamat, pro/xwmen, attendamus: Sic in ritu Ambrosiano praemittitur, Silentium iubete, habete silentium. Porro Lectio sedendo audiebatur, in Eccl. Latina Amalar. de Eccl. Offic. l. 3. c. 10. Graeci tamen stant, dum lectiones Nov. Test. recitantur, at sedent in Vet. Test. lectionibus. In Capella Papali, XII. lectiones Sabbathi Sancti in Missa Papali leguntur Graece et Latine; sicut in eadem semper Epistola et Euangelium in utraque lingua recitantur: quod ipsum Patriarcham C Politasnum fecisse, ex Ep. paret Nicolai Papae, ad Michaelem Imp. etc. Plura hanc in rem, inprim is de ritu benedicendi gladio pileoque, in Matutino Nativitatis Domini, quo Pontifex defungi solet, qui magni muneris loco postea istiusmodi ensem et pileum Principibus mittit, deque modo, quo tum Princeps vel Imp. si forte adsit, Lectionem, quintam ipse canere soleat, aliaque huc spectantia, vide apud Macros Fratres in Hierol. de Lectione vero in vett. Christianorum Eccl. apud Cl. Suicer. etiam in vocibus *)ana/gnwsis2 et *)ana/gnwsma, ubi, inter alia, iis contextum denotari, qui in Eccl. ex S. Scriptura legebatur, et perikoph\n usitatissime Graecis, Latinis quoque Lectionem dici, atque huiusmodi a)nagnw/smata, iam ante Hier, tempora in usu fuisse, comtra Pamelium: Graecis porro iisdem vocibus indigitati librum Ecclesiasticum, de quo videndus Leo Allarius de libris Eccl. Graecae Dissert. 1. docet. Vide quoque eum in voce *oi)=kos2, namque et sic dictam lectionem in Eccl. usitatam, ex Gennadio ostendit. Nec omittendum, quod Lectiones medio aevo, hodieque recepta [orig: receptâ] notione, dici coeperint, quas Vert. Latini acroases, e Graecia mutuata [orig: mutuatâ] voce; item auditiones, verbum e verbo exprimentes, dixere [orig: dixêre], ut vi dere est apud Vitruv. l. 10. c. 22. et A. Gell. l. 17. c. 2. Professorum viz. in Academiis alloquia et sermones, quibus Auditores suos publice erudiunt. Sic B. Augustin. lectionem exponere, de se Rhetore docente, ait in Confessionibus. quas dictari solitas, dicemus infra in vode Sigla etc.

In LECTIS honestiores olim Romae efferebantur Propert. l. 4. Eleg. 7. v. 30.

Torum vocat Mart. 1. 8. Epigr. 44. v. 14. cuius Epigraphe ad Titullum, qui farciebatur papyro, scirpo et alia [orig: aliâ] omni materia [orig: materiâ] combustibili, multisque etiam odoribus differtus, pyrae inferebarur, ibique simul cum corpore cremabatur. At tenuiores et plebeii, ad rogum ferebantur, in arca lignea vel ligneo sarcophago, ex paucis tabulis compacto, unaque cum cadavere eadem ustrina [orig: ustrinâ] comburendo. De cuiusmodi arca lignea accipiendi, Horat. cum ait, Serm. l. 1. Sat. 8. v. XI.

Huc prius angustis eiecta cadavera cellis,
Conservus vili portanda locabat in arca.

qui plebeias et viles vocant, quia cadavera plebeia in illis efferebantur. Sandapilas Latini proprie vocarunt [orig: vocârunt], ex Graeco sanidopu/elos2; item capulos, ex Gr. ka/palos2, praesepe, etc. Sic itaque postquam ad rogum in lectis arcisque utriusque generis homines fuere [orig: fuêre] delati combustique, reliquiae ac cineres collecti in urnam aut ollam mittebantur, et terra [orig: terrâ] obruebasntur atque humabantur, aut

intra arcam vel monumontum reponebantur, si qui gentilia haberent monumenta: quo sensu arca monumentum est, ex lapide, in modum arcae structum. Cum vero desitum esset, corpora comburi in orbe Rom. condendis cadaveribus ubique parabantur huiufmodi lapideae vel marmoreae arcae sive sarcophagi, ex uno lapide exsculpti: qui ad mensuram ac modulum uniuscorporis facti, plura corpora non recipiebant, eratque Sepulchrum unum s. Monumentum, plurium arcarum capax. In his sepulchris s. hypogaeis omnes mortui unius familiae, in suis quique Lectulis, iacebant: ita enim et tales arcae vocatae, quod in iis cubarent mortui, et pro lectulis eas haberent. Philodemus mono/klina petri/dia vocat, in Epigr. MS. apud Salmas.

*ou)k ai/+eis2 w)/n qrwpe to/kwn glu/fos, e)n monokli/nw|
*dei= s' a)/bion nai/ein du/smore petridi/w|.

Nonne audis, o [orig: ô] Tocullio, in lectulo
Oportet te faxco cubare eternum.

Hinc liqw/dh xameu\nhn, sepulchrum Domini nostri appellat Nonnus, dum ad has arcas, vel lapideos lectulos respicit,

Vide hanc in rem plura, apud Salmas. laudar. Exercit. ad Solin. p. 1205. et seqq. Addo saltem, huiusmodi Lectos suos gradus habuisse, uti observat Barthius ex Stat. Theb. l. 6. v. 56. et seqq. ubi de Palaemone elato loquens poeta, imo loco stramenta; altero gradu contexta gramina et flores in aggerem aggestos, tertium ordinem constructum pretiosis odoribus aliisque rebus maioris sumptus [orig: sumprûs] fuisse, ait:

--- ima virent agresti stramina cultu,
Proxima gramineis operosior area sertis,
Et picturatus morituris florthus agger.
Tertius assurgens Arabum strue tollitur ordo,
Eoas complexus opes ---

Quam rem elegante pictura [orig: picturâ] spectandam dedit Iust. Lips. libris de Gladiatoribus adiecta [orig: adiectâ] etc. Vide quoque hic [orig: hîc] passim.

LECTISTERNIUM vocabatur a Romanis epulum facrum ac publicum, quod Iovi aut aliis Diis apparabatur: Moris enim apud illos erat, ut nonnumquam placandae alicuius Dei irae causa [orig: causâ], convivium in templo illius exliiberetur. Diisque tamquam epulaturix aut cubituris lecti, sternerentur. Meminit Epuli Iovis Val. Max. l. 2. c. 1. Nam Iovis epulo ipse in lectulum, Iuno et Minerva in sellas ad cenam invitantur. Huic vero Epulo indicendo Triumviri vel Septemviri Epulonum praeerant, quod Sext. Pompeius testatur, cum ait: Epulonos dicehant antiqui, quos nunc Epulones dicimus. Datum est his nomen, quod Epulas indicandi Iovi ceterisque Diis potestatem haberent. Vide quoque Cic. in Orat. de Harusp. respons. Epuli Iovis mentionem faciunt plurimis in locis Liv. Ael. Lamprid. Alii. Originem inprimis Lectistermorum suggerit Liv. l. 5. c. 13. Iis durantibus idem, quod festorum tempore, fieri solebat, ut viz abstineretur a suppliciis, et vincti quoque solverentur. Hinc in descriptione Lectisternii, quod primum factum est in Urbe, A. 355. U. C. idem Auctor, Et cum inimicis quoque, inquit, benigne ac comiter sermones habiti, iurgiis ac litibus temperatum, vinctis quoque dempta in eos dies vincula etc. Nec apud Rom. solum Lectisternia viguere [orig: viguêre], sed et Graecos idem factitasse [orig: factitâsse], observavit primus Casaub. ex Scholiaste Pind. Olimp. Ode 1. ubi Aiaci kli/nhn, i. e. pulvinar, C. Nep. in Timotheo c. 2. ubi Paci Deae Paus. Arcadic. ubi Minervae; et Phocicis, ubi Aesculapio; Val. Max. l. 2. c. 10. Ext. 1. ubi Hormodii et Aristogitonis imaginibus, itidem pulvinaria s. kli/nas2, institutas scribunt. Hinc pulvinar quoque inter divinitatis notas. Suet. in Caes. c. 78. Sed et ampliora humano fastigio decerni sibi passus est -- templa, aras, simulacra iuxta Deos, pulvinar, flaminem, Lupercos etc. Ad quem locum vide Casaub. adde Iac. Spon. Itin. Parte 2. p. 218. ubi de Lectisternio Isidis et Serapidis agens hodieque Athenis lectum e marmore, 2. pedes longum, unum altum, in quo Serapis modium capite sustmens, cum cornu copiae, et fructibus ante se, infra Isis assrdens, circum vero adstantes 4. aut 5. homines sculpti, conspici, simileque quid in eadem urbe passim, Salaminae inprimis, videri, refert. Vide et aliquid in hanc rem infra, in voce Pulvinar.

LECTOR tertius est e 7. ordinibus Eccl. Primus enim in Clericis, teste Hier. tomo 4. Fossariorum ordo est: Secundus Ostiatiorum: Tertius Lectorum. Quartus Subdiaconorum: Quintus Levitarum s. Diaconorum: Sextus Sacerdotum: Septimus Episcoporum. Hinc Lectorum pluteus s. locus sublimior in Eccl. unde legi solehbat: et Lectionarius liber, in quo Hier. lectiones per totum Anni curriculum collegit, al. Comes S. Hieronymi dictus. Ceterum eius munus erat, Lectiones pronuntiare, et ea quae Prophetae vaticinarunt [orig: vaticinârunt], populis praedicare, Isid. Iun. Ep. ad Luitfredum, praeterea, Lectiones desumptas ex Euangeliis et Epistolis S. Pauli, ut ex Greg. Turon. de Mirac. l. 2. c. 16. aliisque Scriptoribus colligit C. du Fresne. Eidem incubuit servandorum sacrorum Codicum cura, Augustin. Balsamoni dicitur lito\s2 pappa=s2, simplex Presbyter; et in Africana Eccl. ex ambone Euangelium legebat, Cyprian. Ep. 33. ubi de Aurelio Lectore, et 34. ubi de Celerino. Ordinabantur autem Lectores ab Ep. per S. Codicis traditionem, adhibitis precibus, quas habet Clem. Constunt. l. 8. c. 28. Neque

allis olim et Cypriani aevo, quam provetae aetatis hominibus, meritisque et doctrina [orig: doctrinâ] insignibus, id muneris demandabtur: at postmodum, omnibus in peius sensim labentibus, ad illud impuberes quoque admissi, et infantuli, ut discimus ex Sidon. l. 4. Ep. 25. Ennodio in Vita Epiphanii Ep. Ticin. aliis etc. Hinc Scholae Lectorum, apud Ledradum Archiep. Lugd. Ep. ad Car. Mag. cui qui praeerat, Primieerius Scholae clarssunae militiaeque Lectorum, dicitur in Ep. S. Remigii Ep. Rem. ad Falcon. Vide Codin. de Offic. c. 1. Item Lectoratus, Lectoris dignitas s. officium, apud Martin Braccar. c. 43. et Lectorium s. Lectricium, analogium, pulpitum, ambo, vide supra in voce Analogium: a plura hac de materia apud C. du Fresne in Gloss. et Macros Fratres in Hierol. Aliud est, Lector ad Mensam, in Monasteriis; quo nomine dictum esse, ait Vadianus de Collegiis Germ. l. 1. quifratribus vel discumbentibus quiddam ex sucris praelegebat: etiam Ecclesiasticos Lectores, qui officio suo non nisi in sacris per agendis veteri more fungebantur, extinsse addens. De quo legendi ad mensam religioso more, vide Nic. Serrarium ad Vitam S. Romarici c. 4. cidem C. du Fresne laudatum, qui etiam meminit Lectoris, in Ecclesiis Cathedralibus, ex Hist. Episcoporum Autisiodor. c. 59. ubi munus eius Lectorra dicitur. Apud Capucinos, aliosque nonnullos Eccl. Rom. Ordines, Lectores dici, qui Philosophiam, vel Theosogiam doceant, Gall. Lecteurs, refert Richelietus Dict. Gall. Vide voque supra, in voce Lectio: de Lectoribus vero s. Anagnostis Vett. ibid. nec non, in voce Anagnostes. Addam saltem de Lectoribus Eccl. Graecae, numerum illorum olim magnum fuisse, sed restrinxisse Iustimanum, et veruisse, ne in magna Eccl. essent supra CX. ex Nov. III. Sub Heraclio tamen iterum ascendisse ad CLX. ex Nov. eius, cum in Blachernis tanrum XX. fuerint, ex eadem, apud Cl. Suicer. in voce *)anagnw/sths2, ubi plura egregia hanc in rem ac inter alia Orarii usum illis vetitum, nuptias vero permissas fuisse, et successu temporis rato legisse, ut plurimum vero cecinisse; hodie tamen officium suum observare, ex Confessione Critopuli, addit.

LECTORA al. LECTORIVM LACTORA et CIVITAS LAICTORATIVM Gall. LEICTOURE, urbs vetusta Gall. tractus [orig: tractûs] Armaniaci secunda, ad fluv. Gers, in regiunc. Lomania, Episcopal. sub Archiep. Auscitano. Hic [orig: Hîc] Tauropolium Matri Deorum factum, pro salute Mag. Antonii Gordianii Pii Felicis Aug. et Sabinae Tranquillinae Aug. totiusque domus divinae proque statu Civitatis Lactovat. ut habet vet. hic [orig: hîc] inscriptio. Hodie triplici muro cincta, inaccessum fere montem occupat: Comitatus [orig: Comitatûs] olim caput. Basilica eius dedicata est Gervasio et Protasio. Eutherius vetustissimus Praesulum eius. Oihenart. in Notit. Vasconiae, de Marca Hist. de Bearn. Duchen. Antiqq. des Villes. Sammartan. Gall. Christ. Vide quoque in voce Lactoracium.

LECTORIA Lex apud Capitolin. in Pio, De Curatoribus vero quum ante non nisi ex lege Lectoria vel propter lafciviam; vel propter dementiam, darentur, ita statuit etc. lege Latoria [orig: Latoriâ]. Vide Salmas. ad l.

LECTUALIS Morbus apud Sparrian. in Hadr. Peragratis sane omnibus partibus capite nudo et in summis plerumque imbribus atque frigoribus, in morbum incidit lectualem: longus est diuturnus et diffieilis, quod diu in lecto detineret aegrotantem, dictus. Hinc et ipsi, qui longis lentisque languoribus laborabant, Lectuates appellati, Graecis *klinikoi\, Lat. quoque Clinici. In specie apud Script. Eccl. sic vocati occurrunt, qui in lecto, ob morbum, ne sine Baptismo morerentur, aqua [orig: aquâ] affundebantur vel aspergebantur, ut videre est apud cyprian. l. 4. Ep. 7. ubi de eorum Baptisnto multa. Erant eorum duo geneta; Unum cum Carechumenorum, tuni Gentilium sese convertentium, qui in extremis constituti kai\ e)n th=| kli\nh, in lecto decumbentes, baptizabantur. Alterum illorum, qui Christiani quidem erant professione, sed studio Baptisinum differebant, simul et baptizari et mori volentes, ne post acceptum Baptismum rursus peccarent, decepti male intellecto loco Hebr. c. 6. v. 4. Prioris generis, inter alios, Ariutaeus Praetor fuit, qui uxoris ope conversus, in sine vitae baptizatus est, Basil. Ep. 386. Posterioris, Constantius Mag. fil. eius Constantius, et Theodosius Mag. qui in extremum usque vitae Baptismum distulisse leguntur apud Euseb. Achanas. Soctat. alios. Quem Clinicorum morem acriter reprehenderunt [orig: reprehendêrunt] Orthodoxi Patres, Greg. Naz. Orat. 40. Chrysostom. in Acta Homil. 1. Greg. Nyslen. Orat. pecul. etc. Quam in rem vide plura, apud Iustellum Notis ad can. 12. Cont. Neo-Caesar. Voss. Disput. de Baptismo 12. thes. 5. Cl. Suicer. Observ. c. 3. et Thes. Eccl. in voce *kliniko\s2 ut et supra in voce Clinicus.

Non haec in nostris, ut quondam, scribimus hortis,
Nec consuete meum, lectule corpus habes.

Et Cic. de Orat, l. 3. Cum debita [orig: debitâ] opera [orig: operâ] quiescentibus aliis in eam exhedram venisset, in qua Crassus lectulo posito recubuisset: cumque eum in cogitatione defixum esse sensisset, statim recessisse. Idem cum Lecticula lucubratoria Suet. est, in Aug. c. 78. et in Tib. Ner. c. 73. de qua vide supra.

LECTUM Troadis prom. Ptol. in quod Ida mons desinit. Scotpiata. Sophian. Plin. l. 5. c. 30, 32. l. 9. c. 17. et 33.

LECTUS [1] an quod legebant, unde eum facerent, stramenta et herbas Vett. in quod fatigatos alliciat ad se; an a Gr. le/ktron, quod ipsum ex verbo le/gw? vox pastorum non centem pta [orig: ptâ] Latinis usurpatione, qui torum lectum dicebant, cum tamen herbarum proprie sit, in voce postmodum latius extensa. Vide Scalig. in Theophr. Fuit autem Lectus, aliis Discubitorius s. Tricliniaris, alius Cubicularis, alius Lucubratorius, alius tandem Emortualis s. Funebris. Vett. enim, qui iacendo cenabant, tres mensas convivio adhibebant totidemque lectos, quos inter se contiguos solebant sternere, Ioh. Coras. Miscell. l. 6. c. 10. n. 4. et 5. Discubitorios viz. qui a numero in iis accubantium etiam Tricliniares, *kli/nh enim lectum

Graecis denotat, appellati sunt. Praeter hos aliis lectis utebantur, quos Cubicularios vocabant, in quibus dormiebant ac cubabant. De utroque genere ita Lamprid. Hic solido argento habuit lectos et Tricliniares et Cubicularios. In singulis porro lectis discubitoriis term videntur accubuisse, quod planum facit Sallustius, cum ait: in Hist. Fragm. l. 3. sub calcem. Igitur discubuere [orig: discubuêre], Sertorius inferior, in medio, super eum L. Fabius Hispaniensis Senator, ex proscriptis, in summo Antonius, et infra scriba Sertorii Versius: et alter scriba Maecenas, in imo; medius inter Tarquitium, et Dominum Perpern am. Ubi hae voces Summus vel super et infra, includunt medium: ut et in Nasidreni cena, quam Horat. describit. Scrm. l. 2. Sat. 8. v. 20. et seqq.

Summus ego, et prope me Viscus Turinus, et infra,
(Si memini,) Varius, tum Servilio Balatrone
Vibidius: quos Maecenas adduxerat umbras.
Nomemanus erat super ipsum, Porcius infra.

Ubi itidem novem convivae memorantur. Hinc M. Vatro in Sat. Menippaea, de apto convivarum numero disserens, dicit convivarum numerum incipere oportere a Gratiarum numero et progredi ad Musarum, i. e. proficisci, a tribus et consistere in novem. Hos qui sternebant lectos, dicti sunt Lectisterniatores, quos proin de Triclinio Ministris accenset Laur. Pignor. Comm. de Servis. Meminit eorum Plaut. Pseud. Act. 1. Sc. 2. v. 29.

Tibi hoc praecipio, ut niteant aedes. Habes quod facies: propera, abi intro:
Tu esto Lectisterniator. --

Euere [orig: Euêre] autem hi lecti, ut et lecticae ac mensae, ex ulvis palustribus. Plin. l. 18. c. 3. Ques somnusque in stramentis erat. Postea ex acere conficiebantur, Idem. l. 16. c. 15. lapsis deinde moribus et in valescente luxuria [orig: luxuriâ] primum aeratis, dein argenteis, mox aureis laminis obduci coeperunt [orig: coepêrunt], postquam nempe victa [orig: victâ] a Cn. Maulio Asia [orig: Asiâ] in urbem commigravit. Plin. l. 33. c. XI. Lectos vero mulierum, inquit, iam pridem totos operiri argento et triclinia quaedam, quibus argentum addidisse primus traditur Carvilius Pollio Eques Rom. non at operiret, aut Deliaca [orig: Deliacâ] specie faceret, sed Punica [orig: Punicâ]. Idem et laureos fecit. De Iul. Caes. narrat Suet. in eo c. 49. et 89. eum in aureo lecto veste purpurea [orig: purpureâ] decubuisse. E solido etiam argento taudem factos, constat ex Lamprid. in Heliogab. Solido argento factos habuit lectos et tricliniares et cubiculares. Vide quoque Freiushem. ad illa Curtii l. 8. c. 8. Tatum exercitum aspicite --- nunc argenteis cubat lectis. Imo auro, de cuiusmodi lectis Alex. vide eund. l. 9. c. 7. Centum aurei lecti modicis intervallis positi erant sertis circumdederat aulaea purpura auroque fulgentia; Porro idem modo memoratus Carvilius tesludinum quoque putamina secare in laminas, lectosque et repositoria his vestire instituit. Unde Philo Iudaens citante Lipsio, *tri/klina, inquit, kai\ peri/klina xelw/nhs2 h)\ e)le/fantos2 kateskeuas2 men/a kai\ timalfiste/ras2 u(/lhs2, w(=n ta\ plei=sta liqoko/llhta, Tricliniares lecti et stibadia testudine aut ebore Adornata et meliori etiam materia [orig: materiâ], atque ea pleraque gemmata. Puro autem ligno inserebatur, testudo, ut ex utroque velut unum corpus affabre fieret. Meminit istiusmodi lecti quoque Apuleius, l. 10. Lectus Indica [orig: Indicâ] testudine pellucidus, plumea [orig: plumeâ] congerie tumidus, veste serica [orig: sericâ] floridus etc. E succino fulcra Lectorum anriquitus fuisse, nota vir Eustathius in Hom. Odyss. d. etc. Sed de Triclinaribus lectis, plura hic [orig: hîc] passim, ubi de Arubitis, Accumbendi ritu, item in vocibus, Sigma, Stibadium, Triclinium. Ut de Cubicularibus quaedam addam: Non claudebantur illi olim oppansis pannis, ut hodie solent; ideo moris fuir ditioribus, ut, quando meridianum maxime somnnm captarent, adstans aliquis ventulum faceret, simul refil gerandi causa [orig: causâ], et muscarum ac culicum abigendorum: id quod flabello fiebat, quam vocem supra vide. Insternebantur autem primo pellibus, Cic. Orat. pro L. Muraena. Iuv. Sat. 6. l. 2. v. 5. et seqq.

Silvestrem montana torum cum sterneret uxor
Frandibus et culmis, vicinarumque scrarum
Pellibus.

Apud Rom. in lecto olim togas quoque babeant; ante enim commune suit vestimentum, et diurnum et nocturnum et muliebre et virile, Varro apud Nonium de vita Pop. Rom. qui in nuptiis eum morem inde perseverasse [orig: perseverâsse] addit, ut lectus toga [orig: togâ] stetneretur. Quod indicat Arnob. l. 2. Cum in matrimonia convenitis, toga [orig: togâ] sternitis lectulos, et maritorum Genios advocatis. Sed de Lecto Nuptiali, mox plura. Apud Graecos antiquos, chlaenas non modo induendi atque amiciendi, sed et insternendi atque incubandi causa [orig: causâ], sumptas fuisse, apparet ex Hom. Il. ult. ubi Achilles iubet Priamo lectum sterni, stragulaque purpurea [orig: purpureâ] inici:

*za/nos2 toi quga/thr u(po\ ta\n mi/an w)/|xeto xlai=nan,
Nam filia Iovis tecum unum subiit stragulum.

Intelliguntur autem hisce locis chlaenae duplices, i. e. villosae, et ad arcendum frigus aliasque aeris iniurias aprae. Quemadmodum Romae recentioribus temporibus cubicularia gausapina in eundem usum fuere [orig: fuêre]. Mart. l. 14. Apoph. Epigr. 146. cuius Epigraphe Cubicularia Gausapina.

Stragula purpureis lucent villofa tapetis
Quid prodest si te congelat uxor anus?

Postmodum luxu crescente, in lectis tori (qua [orig: quâ] voce proprie h( strwmnh\ indigitatur) struebantur alte suffulti ac sublimes, uti etiamnum in quibusdam locis fieri videmus, ubi culeitae plumeae

tantum paleae suponitur, ut in satis magnam altitudinem assurgat torus. Hinc vetr. lecti alii occurrunt non alti, in quos scansione simplici et scamno ascendebant: alii altiores, in quos subselliis conscendere oporrebat; imo nonvulli tale erant, ut non nisi duplicata [orig: duplicatâ] scansione gradibusque in eos veniretur. Cuiusmodi lectos Aug. improbavit. humilibus delectatus, apud Suet. in eo c. 37. indigitat vero Mart. l. 2. Epigr. 16. cuius Epigraphe in Zoilum. v. 3.

Ubi Scholiastes, Torus, inquit, e lino Aegyptiaco et Alexandrina pluma factus --- circumdatus erat torali ex sindone Tyria. Id vero summarum delitiarum, ut Lampridii Gabalus primus omnium privatorum toros aureis toralibus texit etc. At vulgo lintea toralia ad custodiam vestis stragulae purpureae, qua [orig: quâ] torus instratus. Aegyptii autem s. Niliaci tori tunc in pretio, uti lectuli Milesii et Siculi, Vide infra Toralis item Torus. Alias in genere Lectos Cubatorios. Tricliniaribus fuisse altiores, liquet ex Varrone de Ling. Lat. l. 7. et Lucan. Civ. Bell. l. 2. v. 356. ubi de Lecto Geniali.

----- gradibusque acclivis eburnis
Stat torus: et picto vestes discriminat auro:

Ur de ornatu hoc unum addam, Sacras coronas in cubili circum lectos posuisse. Nero Claud. Imp. legitur, apud Suet. in eo c. 25. At in itinere faciendo, cum lecti essent circumferendi, beatioribus gestabantur culcitae, vel pro culcitis tapetes, Synelius Ep. 61. pauperioribus segestria horum loco erant, quae propterea Lucilius inter viae instrumenta refert, Quomodo porro in iis sese composuerint, quoque ordine Vett. ut et alia huc pertinentia, vide hic [orig: hîc] passim, inprimis in vocibus Anacliterium, Cubiculum, Pulvilli, Somnia, ubi lectorum fulcris Hermas s. icones Mercarium referentes affigere Gentiles solitos fuisse, videbimus in Somnus, Sponda, ubi inter alia de modo Lectos in cubiculo collocandi etc. Addam verbum de Lecti ignominia, Dacis circa Istrum ad Sept. Pontum incolentibus, irrogata, quos quum adversus Basternas semel male dimicassent [orig: dimicâssent], Orodis Regis iussu coactos esse, tam diu uxoribus ministrare et somnum capturos obversis in imas lecti partes capitibus cubare, quoad bellica [orig: bellicâ] virtute eam ignominiam delevissent, refert ex Iustini l. 32. c. 3. Sabellicus l. 8. Enm. 5. Alius Lectorum usus, indigitatur Suet. Calig. c. 51. Ad maiora (tonitrua) proripere se e strato, sub lectumque condere solebat. Dignus sane locus, qui hominem adeo furiose insolentem reciperet: nam, quod hodie fieri videmus, ut sub lectis vetera calciamenta condantur, idem quoque olim factitatum esse, Lucian. docet De mercede conduct. Ideo avaros Eucliones suas auro refertas ollas in eum locum abdidisse, discimus ex Basilii Homilia Lazicis habita. Sed et alios, quum latere vellent, eo coufugisse, habes apud Plaut. in Casina, et vetr. Historicos passim. Sic et Zacharias Protospatharius a Iustiniano Rhinotmeto, missus, ut Sergium coerceret, resistente Clero et Pop. Rom. sub lectum Pontificis se abscondit, ut ait Anastas. Nec omittendum, quod vett. Christianos, Euangelium de lecto suspensum, et prope kibw/tiion, arculam, pro pauperibus habuisse legimus, apud Chrysostomum in 1. ad Corinthios Homil. 43. uti capsulam cum strue Flaminem Dialem, de cuius lecto peculiaria quaedam vide supra etc. De Lecto Nuptiali in specie, dicemus aliquid infra, Cic. Orat. pro Cluent. c. 5. de Lectis pensilibus vett. Romanorum, vide infra Scimpodium; Americanorum, res nota etc. Superest tertia species Lectorum, qui lucubrationibus Vett. inserviebant, sed de his iam retro diximus, in voce Lecticula Lucubratoria: Quarta item, eorum in quibus cadavera lautiorum, postquam abluta et coronis ornata effent, reponebantur ad rogum efferenda, cuiusmodi lectorum sex milia in funere suo habuisse L. Corn. Sulla traditur, de quibus itidem supra, ubi de ritu In Lectis efferendi mortuos. Hinc vero Clinici, quos non male Lectularios interpretabimur, vespillones sunt dicti, ut qui elatorum lectos tractarent. Mart. l. 1. Epigr. 30. cuius Epigraphe de Diaulo Medico.

Chirurgus fuerat, nunc est vespillo Diaulus,
Coepit quod poterat Clinicus esse modo.

Vide supra, in vocibus Cadaver, Funus etc. item ubi de Lectuali morbo, namque et alia vocis Graecae notio est: plura vero de Vett. Lectis, apud Thom. Dempster. Paralip. ad Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 5. c. 37. Laur. Pignor. de Servis, Alios.

LECTUS [2] Igneus tormenti genus, a Decio excogiratum: in quo dentes s. aculei serrati, et sal substratus fuit, desuper arvina fluxit. Vide Prud. peri\ *stef. Hymno IV. v. 98. et vide ac supra ubi de Grabato.

LECTUS [3] Nuptialis Graece *gamh/lios2, aliter Genialis, a generandis liberis appellatus est, annotante Serv. ad Aen. l. 6. v. 603.

quem toga [orig: togâ] in honorem Genii accuratissime sterni fuisse solitum, et Genios maritorum advocari, iam diximus. In hoc novam nuptam pronubae collocabunt, quae erant spectatae pudicitiae mulieres et quae uni tantum viro nupsissent, boni ominis ergo. Genios au tem maritorum advocabant, quia contrahitur matrimonium ep' a)ro/trw| pai/dwn. Cum itaque Genius hominum Generationi praeesse crederetur, et icirco a genendo dictus esset, advocabatur novae Nuptae ut adesse vellet et prolem fecundare, vide Censorin. de Die Natali Certe et *gene/tai *qeh= dicti Graecis, quibus in puerorum natalibus faciebant sacra. Eurip. Ione,

*qu/sas2 de\ *gene/tai *qra=sun, hn)\ makro/n xro/non
*menw=, parou=si dai=tei e)/stwsan fi)lois2.

Desid. Herald. ad Arnob. l. 2. plura apud Lips. in Electis, l. 1. c. 17. Eundem pro puerperis postea quoque stratum: suadet Prud. l. 1. c. Symmach. de simulacro Liviae ux. Aug. v. 224. et seqq.

Nondum maternam partu vacuaverat alvum,
Conceptamque viri subolem paritura gerebat,
Pronuba; iam gravidae fulcrum et geniale paratur.

Sternebatur autem vel palam in hortis, ut ille apud Iuv. Sat. 10. l. 4. v. 334. in hortis Lucullianis:

Vel etiam in atrio domus [orig: domûs], ante ipsam ianuam, unde advers. quoque dictus est. Catull.

Si tamen adversum mutavit ianua lectum,
Sederit aut nostro cauta noverca toro.

De quo Ios. Scalig. and Festum coet, Matronas Romanas,simul acin marti mannum convenerant, lectum ante ianuam sibi in atriostavisse. Et Thom. Bartholin. de Puerp. Vett. Hic lectus, inquit, indem qui Nuptialis, feminis familiaris, in Alrio, s. Aula, s. Horto, dum in terram natus deponitur, sternitur exemptilis (nonnullis Prlumno et Picummo, infantium Diis, ut Varto apud Serv. habet) clausis ianuis, obductoque thalamo. Staturam Herculis expressit, in certum futuvae magnitudinis omen, vel ut facilius puerperam cum infante caperet. Ditioribus auratus et argenteus, simplici pauperioribus ornatu, vel ex ebore vel testudine compactus. Accedunt lecto flores vestesque s. purpureae s. auratae, cui, loco puerperae, insident Tibarem et Camabri, ut uxorum vice aegrotent etc. Nec omittendum, quod Lectum genialem rosis qua [orig: quâ] solutis, qua [orig: quâ] consertis, conspersum legimus apud Fulgent. Mytholog. l. 2. in Venere, Croco item apud Martian. Capell. l. 9.

Conscia iam Veneris nova serta parate Napea.
Crocumque lecto spargite etc.

Vide hic [orig: hîc] passim, inprimis ubi Nuptialia tractamus: uti de Lecto Ferreo, inter Martyrum supplicia Vett. memorato, supra in voce Grabatus.

LEDA Thestii filia, Tyndari Laconiae Regis ux. quam cum Iuppiter adamaret, transformatus in cycnum cum ea concubuit, cum iam antea ex Tyndaro gravida etset, Marcus Manil. rer. Astronomicar. l. 1.

Proxima sors Cycni, quem caelo Iuppiter ipse
Imposuit formae pretium, quo cepit amantem,
Cum Deus in niveum descendit versus olorem.

Expletis itaque legitimis mensibus Leda duo peperit ova, ex quorum altero nati sunt Pollux et Helena, ex altero Castor et Clytemnestra. Ovid. Herod. Ep. 8. Hermione Oresti v. 80. Idem Ep. 16. Helena Paridi. v. 57. Amor. l. 2. Eleg. 4. sub fin.

LEDAN sive LEEDAN vir de cognatione Gerson filii Levi. 1. Par. c. 23. v. 7. etc. 26. v. 21.

LEDGRAVIUS vel LEIDGRAVIVS s. LEIDGREVIUS in LL. Henr. I. Angl. Regis c. 8. dictus est Comes, Ledae, h. e. tertiae parti Comitatus [orig: Comitatûs], aliter Truhingae dictae, praepositus. Continebat autum huiusmodi Leda, Angl. Let, tres vel quatuor hundredos s. centurias. Vide C. du Fresne in Gloss.

LEDIA silva dominica Galliae, vulgo Laye, in qua Monasterium S. Germani Robertus Rex condidit, unde nomen loco, qui hodieque vicus S. Germani in Laia S. Germain de Laye dicitur: ab hoc vico agri Parisiaci, ad Pinciacum opp. Carnutum pertinet. In ea sunt vici prae ceteris Granarium S. Lud. la Grange de S. Louys, Logiae les Loges, Valles Vaux, Mansionile le Mesnil; Muta la Muete, Pinciacum quoque, et vicus S. Germani, villa regia prius memorata, quam Car. V. a fundamentis refecisse, atque auxisse legitur. Hadr. Vales. Notit. Gall.

LEDO Angl. THE NEIPE TYDE, aestus maris languidior, qui per 4. pene dies tam ante, quam post secundum atque ultimum Lunae quadrantem, mense unoquoque accidit, Malinae Angl. the spring tyde, contrarius: quae voces Bedae aevo, quam hodie, notiores. Vide Bedam de Nat. rer. l. 1. c. 29. et l. 3. c. 28.

LEDRENSIS urbs Archiepiscopal. quae et Leucotheon, et Leucosia Gr. Nicosia Sophiano, Cypri Metropolis, in ora Bor. Ptol.

LEDUM Gall. Narbon. fluv. P. Mela. l. 2. c. 5. Vulgo Le Lez Amnis Occitaniae, oritur 3. leuc. supra Montem Peslulanum, In Cebennis, si Sirmundo creditur. Alluit castrum Monreferrandum, Prata Prades, castrum Montem ferrarium Montferrier, Castrum novum Pontis Iuvenalis Castelnau de Pont Iuvenal, dein ipsam urbem Montem-Pessulanum rigans, paulo infra ad Lataram Castrum, quod divisus amplectitur, iterumque coit, in stagnum Volcarum s. Magalonae, et per hoc in mare se exonerat. Baudr.

LEEMAS civ. tribus [orig: tribûs] Iudae, Ios. c. 15. v. 40. 1. Par. c. 20. v. 5.

LEGATI a Latere quinam dicantur, vide supra in a Latere et infra, in voce Legatus Apostolicus, addam saltem, Dom. Macro, istiusmodi Legatum, qui semper Praelatus, et ut plurimum

Cardinalis esse solet, sic dici, quod a latere Pontificis, sub eius baldachino, standi potestatem habeat. Idem, hos Graecis Legatos a facie dici, et sollemnibus cerimoniis creari, non nisi publici alicuius rotius Christianitatis negotio, ad exteros Principes, mittendos, addit in Hierol. Alii sunt Legati nati, Metropolitae viz. qui iure Legatorum Apostolicae, ut vocant Sedis, in suis dioecesibus acprovinciis gaudent; quales in Anglia olim Eboracensis s. Cantuariensis; in Gallia, Remensis; in Italia Ravennensis et Pilanus, etc. Archiepp. quorum tamen privilegia non nisi ad facultatem or dinariam Archiepiscopi s. Primatis extenduntur, nam nequeunt serre crucem extra provinciae limites. can. antiq. de privil. et excess. l. 5. Decretal. Nec possunt percussores Clericorum absolvere, c. 9. de Offic. Legati, l. 1. Decretal. tit. 30. Idem in Hierol. Ob hoc vero Legati privilegium, a potestate et ditione Legatorum a Latere, in civitatibus, dioecesibus ac provinciis immunes sunt, quod apud C. du Fresne docet Gervasius Dorobern, in Actis Pontificum Cantuar. in Vilheimo p. 1663. Vide quoque infra, in voce Nuntius.

LEGATIO apud Iul. Capitolin. in Pertinace, Praefectus cohortis in Syria --- pedibus ab Antiochia, ad legationem suam, iter facere coactus est; Causaub. pro legione est. Salmas. cohortium et legionum praefecturae hoc nomine indigitantur, qui Legatos etiam eos dictos observat, qui cohortibus aut legionibus praeerant. Hinc Legationes militares infra, Vacationes et legationes militares dicitur vendidisse. Et certe, Legatus legionis, frequenter in Verr. Inscr. et Auctoribus occurrit: Legatus Vexillariorum, apud Hygin. in Gromatico, et Legati exercitus [orig: exercitûs] Britannici, in Commodo. Vide eum ad l.

LEGATORIA Prov. apud Spartian. in Alex. a Proconsulari distinguitur. Cum enim provincias Aug. Partitus esset, ex iis, quae populo assignatae sunt, duae Proconsulares. Africa nempe et Asia decem Praetoriae dicebantur, enumeratae Strab. l. 17. reliquas omnes sibi Caesar retinuit ac regendas suscepit; et in eas quidem modo Consulares viros mittebat, qui Legati Consulares et interdum Consulares nude; modo Praetorios, qui Legati pro Praetore, vocati sunt: modo Equites, qui Praesidum atque Procur atorum nomine, minutis provinciis praeerant: cum Consulares, qui populi provincias regebant, Proconsules dicerentur. Sed pro arbitrio suo Impp. provinciarum iura administrationes saepe mutabant, et quae Populi erant, suas esse volebant, suas autem Populo transcribebant; sicque de Consularibus Proconsulares et contra: de Praesidalibus Praetorias et de Praetoriis Praesidales faciebant. Quod et in Italiae administratione Hadrianum Imp. fecisse, qui, nova [orig: novâ] administrationis forma [orig: formâ] instituta [orig: institutâ], Consulares (sub. Legatos) quatuor per omnem Italiam Iudices constituit, docet Spartian. Hi Legati, ad arbitrium Caesaris in Caesarianas provincias ibant et ad eiusdem arbitrium revocabantur: at Impp. aevo, qui Proconsules erant, sortiebantur provincias more modoque antiquitus Romanis cognito et post peractum tempus Magistratus [orig: Magistratûs] provincia [orig: provinciâ] decedebant. Sed et Caesar in provinciis suis Praetorios plerumque iure Consulari esse iubebat; quo pacto Consulares dicebantur, qui Consules numquam fuissent: uti Plinius Caecinus. Legatus Aug. pro Praetore in prov. Ponti Consulari potestate, dicitur in vet. Inscr. Atque id sub posterioribus Impp. passim obtinuit. Idem et in Populi provinciis fiebat, nam Praetorii plerumque iure Consulari in Praetorias provincias mittebantur a Senatu, qui et Proconsules dicebantur. Unde Suet. in Aug. l. 36, 37, et 52. cum inter Populi provincias etiam Praetoriae essent, Proconsulares tamen omnes vocat: et apud Hist. Aug. Scriptores aliquot locis, Proconsulares, Legatoriae et Praesidales tantum memorantur: Pro consularium nomine, quae Populi essent, intelligentes; Legatoriarum vero, quae Caesaris, tam sc. Consulares, quam Praetorias etc. Vide Salmas. ad Spartian. Idem ad Trebell. Pollion. in Censorino. Praetorium alicuius provinciae Caesarianaesemper Legatum Praetorium, aut Legatum pro Praetore, aut etiam Propraetorem, Legatum vero Consularem. Consularem simpliciter illius provinciae appellari consuevisse: post Constantium autem nullos amplius Praetorios Legatos Aug. sed omnes Consulares, dictos esse addit, vide quoque infra.

LEGATUS [1] apud priscos Rom. is fuit, qui Ammiani Marcellini temporibus Comes dicebatur, et nostra aetate Locum tenens. Gall. Lieutenant, penes quem absente Imp. vel Duce. summa potestas erat. Hi inrer Comites Proconsulum et Propraetorum primum obtinuere [orig: obtinuêre] locum, dati ipsis vel a Senatu, vel huius permissu ab ipsis Praesidibus adscripti, vel lege aliqua [orig: aliquâ] extra ordinem allecti. Numerus ad mimimum trium fuit, observatumque est, ut Legatos libenter sibi quisque legaret, qui rei militaris periti essent, quique ipsi provinciis alias cum imperio praefuissent. Itaque Consulares Consulibus, Praetorii Praetoribus Legatos se poscentibus adiunxerunt, et fratrem frater, filius patrem sibi legavit. Munus quod attinet, erant Vicarii Proconsulum, ad molem rerum provincialium sustinendam, unde et ipsi lictoribus ac fascibus usi: Interim privatarum tantum causarum cognitionem habebant, si vero quid occurrisset maioris momenti, ad Proconsulem id remittebant. Publicarum autem quaestionum cognitio iis ne mandari quidem a Procoss. poterat, nisi in lege istius quaestionis nominatim scriptum esset. Ius nullum habebant animadvertendi, in caput cuiusquam, nec atrociter verberandi: Si tamen contigisset Proconsulem abesse ab provincia, tum iis committebantur, quae animadversionem postulabant. Etiam cum Proconsules aut Propraetores ante successoris adventum de provincia decederent, Legatos vel Quaestores interim provinciis praefecere [orig: praefecêre], qui et ipsi tum Proconsules aut Propraetores appellabantur, Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 7. c. 44. De Legatis decem, quorum consilio et ope Duces Exercituum utebantur, in provinciis constituendis, Idem alibi. Dicti etiam Legati sunt, Varr. l. 4. de Ling. Lat. lecti publice, quorum opera consilioque uteretur peregre Magistratus, quive nuntii Senatus [orig: Senatûs] aut populi essent. Hos sanctos atque inviolabiles apud omnes Gentes esse notum: unde, ob violatos illos ab Illyriis, regnante Teutana [orig: Teutanâ], stricte in

Principum colla secures, Flor. l. 2. c. 5. ob contumeliose habitos a Tarentinis Id. l. 1. c. 18. uno bello imra quadriennium, maximam partem Italiae fortissimas gentes, opulentissimas urbes, uberrimasque regiones in ditionem redigisse. Exterarum nationum Legatis, quas in urbem admittere nolebant, Senatum dedere [orig: dedêre] Rom. in uno ex tribus Senaculis, intra aedem Bellonae Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 1. c. 14. idque mense Febr. quem totum exterarum Gentium Legatis attriburum fuisse, ex Cic. Epp. ad Lentulum, ad Q. Fratrem, aliuque locis multis constat. Apud eosdem Legatis sociarum gentiun, locus in Theatro inter Senatores datus est, lege Othonis Trib. Pl. quo more Germanorum Legati cum arcessiti non essent, ultro sese ad Senatorias sedes contulere [orig: contulêre] atque recepri consedere [orig: consedêre]. Nempe, Barbari fuit, non arcessere: Germanum, uti etiam inferiorum gentium prarogativa [orig: prarogativâ]; Romanum, agnoscere, quod et suum esset, et aliorum quoque esse vellent, Iul. Caes. Scalig. poet. l. 1. c. 2. 1. Vide quoque infra aliquid in voce Saturnus. Exceptio autem, deductio, et hospitii asignatio Quaestoribus incumbebat, Plutarch. Quaest. Rom. 43. Liv. Val. Max. loco non uno etc. Sub Caesaribus, et quidem anterioribus cui id demandatum vellet Princeps. Sic Trog. pattem. legimus apud. Iustin. l. 43. c. 5. Sub Caio Caes. milit âlle, epistolarumque et Legationum; simul et annuli curam habuisse, Sub citerioribus, Legationes suscipere et ad Principem admittere, fuise munus Magistri officiorum, interdum Magistri Epistolarum, observavit Auctor Notitiae utriusque Imperii. Quem admodum apud Persas Chiliarchi id fuit, s. Tribuni militum C. Nep. Conone c. 3. et Aelian. Var. Hist. l. 1. c. 21. qui secundum Imperii gradum tenebat. In Aegypto, Nicanorem excipiendis Legatis a Ptolemaeo praepositum, scribit Ioseph. Antiqq. Iud. l. 12. c. 2. Nec minus honorifice Legatos Athenienses excepere [orig: excepêre], quos non nisi in loco sacro, Templo viz. aliquo, itidem audiebant, e publico victum iis, dum in Urbe agerent, in Prytaneo, suppeditantes Demosth. p. parapresbei/as2: Cum ipsi Legatos alio mitterent, khru/keion s. caducius illorum insigne, et duae drachmae in quemvis diem eorum porei=on erat, Etymol. De Legatis autem, sive alio mittendis, sive aliunde Athenas advenientibus, referebatur ad populum, tertia cuiusque prutanei/as2 contione: Proin Demosthenem Aeschines reprehendit, quod is quarta [orig: quartâ], in qua peri\ i(erw=n kai\ o(si)wn agi solebat, de Legatis ad Phil. mittendis referri voluerit. Vide Sam. Petit. Comm. in LL. Atti. l. 3. tit. 1. p. 203. et Fr. Rosaeum Archaeol. Attic. l. 6. c. 4. Apud Rom. vero, Plin. l. 22. c. 2. Sagmina in remediis publicis fuere [orig: fuêre] et in sacris Legationibus verbenae, nempe cum ad hostes ibant. Alias, ramus olivae apud utrosque, cum pacis ergo mitterentur. Virg. de Legatis Latinis, occisos ad sepulturam petentibus. Aen. l. 11. v. 100.

Vide quae de corona Legatorum, ex verbena et olea, habet C. Paschal. in Legato suo. Praemia Legatis dari solita, Lautia olim dicta esse, vidimus supra: Hodieque is mos viget, ut Legatis domum redeuntibus a Principibus, ad quos missi fuerant, propemptica dentur, quod tamen ob graves causas Foederati Belgii Proceres suis prohibuere [orig: prohibuêre]. Quae vero a Legatis offeri Principibus mos Novena dici, habet Ioh. Barbarus Itin. ad Tenaim. Vide infra Novena. Numerus olim hodieque varius: in Romanam vero aulam tanta provincialium et municipalum Legatorum copia veniebat, ut Vespasianus edicto praeceperit omnibus civitatibus, ne plures quam ternos legatos mitterent, Martian. l. 4. §. ult. Eodem etc. Plura de Legatis, vide apud C. Paschal. ubi supra, Gentilem de LL. c. 19. ubi de variis Gentium morib. in admittendis audiendisque Legatis, Hug. Grot. de Iure Belli et Pacis passim, inprimis l. 2. c. 18. ubi de Legationum Iure, Alios; nec non supra aliquid in voce Ambasciator, item Ferreus annulus; ac infra Virga Moysis, ubi de moris Legatorum virgas albas s. baculos gerendi, cum munussuum obirent, olim multo in usu, vera origine.

LEGATUS [2] Sedis Apostolicae nomen dignitatis in communione Rom. olim de aliis quoque Sedibus dicebatur. Unde initio Actorum Conc. Niceni II. celebrati aliquot post Ephesinum Saeculis, recensentur Legati Sedium Patriarcblium et primo loco nominantur, *(oi e)pe/xontes2 to/pon th=s2 *)apostolikh=s2 kaqe/dras2, Tenentes locum Apostolicae sedis Hadriani Archiep. Romae. Deinde sequuntur Ioh. et Thomas, Presbyteri et Monachi, *topothrhtai\ tw=n *)apostolikw=n qro/nwn th=s2 *)anatolikh\s2 *dioikh/sews2, Locum tenentes (Legati) Apostolicarum Sedium eius, quae est in Oriente, dioeceseos: atque ita saepe in Actis illis. Vide Casaub. Exercit. 5. ad Ann. Eccl. Bar. n. 21. et supra Latere: uti de Legatis Iudaeorum, in voce Apostoli.

LEGENDA liber est, in quo scribuntur lectiones, in officiis matutinis legendae, in Eccl. Latina, Legenda SS. liber est Sanctorum vitas tractans, alias Hist. Lombardica nuncupatus, Henr. Spelmann. in Gloss. Arch. Item Aurea Legenda, cuius auctor Iacobus de Voragine; qui floruit circa A. C. 1280. Hanc scriptam ab homine serrei oris et plumbei cordis, dicere solebat Cl. Espensaeus Theologus Sorbonensis, ex Lud. Vive. Composita etiam est Legenda, in honorem Clem. sicarii Henr. III. Gall. Regis cum tit. Vita S. Clem. hunc enim in Sanctorum numerum evexerat Sixtus V. Vide Laet. Comp. Hist. Univ. Graecis sunaca/ria, quod haec acta Sanctorum per Anni totius circulum digesta, certis diebus legenda in Eccl. et in sacris synaxibus, de signabantur a moderatore Chori. Vide C. du Fresne in Gloss. et supra in voce Lectio.

LEGENTES et Retinentes apud se libros prohibitos propter haeresin, in Foro Inquisitorum Eccl. Rom Suspectis annumerantur, contra quos proin severa exstant edicta, Pontificum, Pii IV.

Cum pro numero, A. C. 1564. et Pii V. Bulla [orig: Bullâ], in Cena Domini. Ut autem quis dicatur, legere talem librum, satis est si illum oculis percurrat, cu7m advertentia ad ea, quae in illo scripta sunt, quam vis ore nihil exprimat. Retinentes quoque non excusantur, etiamsi libros in arca occlusos et clavibus obsignatos occulte habeant, neque ab ullo legi aut videri permittant: idque sive in propia, sive in aliena domo, sive libros intelligant sive non, sive totum retineant sive partem (dummodo folium unum tantum non sit, sive etiam retineant solum causa [orig: causâ] curiositatis, ornatus [orig: ornatûs] vel permutandi eos cum aliis libris, s. ut ea, quae vendunt, librorum foliis obvolvant. Similiter qui librum imprimi faciunt, defendunt, laudant vel aiunt non esse combustione aut prohibitione dignum; aut faciunt, ne ad manus Invisitoris deveniant. Hi omnes de fide suspecti censentur, et ut suspecti, ab Inquisitoribus puniri possunt, Anr. de Sousa Aphorism. Inquisit. l. 1. c. 21. §. 8. etc. Poenae sunt, excommunicatio, confiscatio, sique viles personae sunt, verbera; sin honestiores, exilium, pro Inquisitorum arbitrio et qualitate ac circumstantiis delicti: e quibus si oriatur vehemens praesumprio haeresis, tortura accedit, ad veritatem eruendam. Neque a poena immunem eum, qui haereticorum libros confutandi animo legit, pronuntiat Carena Tract. de Officio S. Inquisitionis n. 28. et 29. Estque hoc libros prohibitios legendi interdictum adeo universale, ut et ipsos Clericos imo, uti plures contendunt, etiam Episcopos, quin et ipsos Cardinales, comprehendat, qui viz. absque Pontificis venia dictos libros legunt. De Inquisitoribus sunt qui dubitent: at vero eos similiter Bulla [orig: Bullâ] comprehensos esse, alii contendunt, nisi parricularem habeant facultatem ab ipso Pontifice, vel a Congregatione Cardd. S. Officii, penes quos solos facultas est, et quidem non nisi in plena Congregatione, vel saltem maiori Cardinalium parte praesente, licentiam hanc conferendi. imo nec hoc quidem Sede vacante. Quae vero concesse est Cardinalibus Gener. Inquisitoribus, limitata est expressa [orig: expressâ] exceptione Car. Molinaei, quorum lectionem solus Papa concedere potest, iuxta Constitutionem Clem. VIII. cuius initium, Apostolicae Sedis auctoritati, editam A. C. 1602. etc. Vide praefatos Auctor. dd. ll. adde Campegium in Zanch. s. 34.

Pro praeterire: quod nautae funem legendo, i. e. colligendo aspera loca pratereant: Idem ad illud Aen. l. 3. v. 127.

Hinc ad lectionem translatum de qua supra. Vide Iac. Ouzel. Animadvers. ad Min. Fel. p. 19.

LEGERUS Ioh. auctor Hist. Valdensium, in Fol. quae prodiit Lugd. Bat. A. C. 1669.

LEGES [1] Asiae pop. qui una cum Gelis habitant ad Hyrcanum mare. Plutarch. in Pomeio.

LEGES [2] a Capitulis diversae. Theganus de Conventu Aquisgran. A. C. 819. Interea Capitula quaedam Legibus superaddidit: Nempe Leges solius populi consensu olim edebantur: Capitula vero et Capitularia, a Regibus et Principibus, sed Populi item consensu Postmodum vero Capitula ipsa in Legem abierunt [orig: abiêrunt]. Capitul. Lud. Pii, omnes admonemus, ut Capitula, quae praeterito Anno Legi Salicae cum omni consensu addenda esse censinmus, iam non ulterius Capitula, sed tantum Leges, dicantur, imo pro Legibus Salicis teneantur. Post Burgundionum enim, Francorum et Gothorum in Galliam atque adeo in Italiam et Hispaniam irruptionem excusso Romanorum iugo, coepere [orig: coepêre] hae provinciae a diversarum nationum populis incoli, quibus, Legibus suis antiquis regi et vivere, concessum est a victoribus Principibus. Capitulare Pipini Ital. Regis c. 37. Quia omnino voluntas domni Regis est, ut unusquisque homo suam legem pleniter habeat conservatam. Ita autem sua [orig: suâ] quisque Lege vivebat, ut secundum eam avitas et paternas successiones adirer, conficeret chartas, sacramenta ederet et se statu ingenuitatis sic defenderet, iuxta Legem tamen illius, cui iniuria facta erat, componeret: de ceteris vero causis communi lege viveret, quam Princeps per Capitula sua ediderat, L. Longobard l. 2. tit. 56. Hinc formula, In sua Lege conscriptus; sc. qui legem qua [orig: quâ] vivere statuit professus est, in Charta vet. Hugonis Ep. Tholosani; apud Sammarthanos. Liberum autem erat cuique, qua [orig: quâ] Lege vivere vellet, sive avita [orig: avitâ], unde ei prima natalium origo; s. illa [orig: illâ], quae in ea, in qua degebat provincia obtinebat: quod quidem coram testibus et publice et in ipsis tabulis, cogebatur profiteri. Ut plurimum tamen liberi patrum Legem sequebantur; ex L. Longobard. l. 2. tit. 5. et 17. At feminae Lege coniugum vivebant, ex eadem L. l. 2. tit. 7. quibus Defunctis, ab illa absolvebantur; sic tamen, ut liberum iis esset lege viri Exstincti vivere, quod eo casu cogebantur profiteri. etc. Cum igitur variae sic essent Leges, quibus populi passim regebantur; Namque et posterioribus Sec. mos iste obtinuit; etiam expugnata [orig: expugnatâ] a Christianis urbe Hierosolyma [orig: Hierosolymâ] atque Syria [orig: Syriâ], cum a variis illa habitaretur nationibus, suas quisque Leges servavere [orig: servavêre]: Franci quoque in Siculo Regno sub Andegavensibus Regibus Legem Francorum observabant, et apud Byzantinos ipsos Veneti, Pisani et Genuenses, qui hac in urbe commercii sui sedem fixerant, suas quique habebant Leges) unusquisque originis suae appellationem servabat, ita ut, si lege Romanorum, Romanus; si Salica [orig: Salicâ], Salicus; si Gundobada [orig: Gundobadâ], Burgundus; si Wisigorthorum, Gothus etc. vocaretur; quae ratio, quod Conrado Imp. Salici cogn. datum, vide Sammarthanos Gall. Chron. Tom. III.

LEGIA Flandris LEYE, fluv. oritur in Artesia iuxta castr. Lisbourg, dein Tervanam rigat, atque Ariam et Fanum S. Venantii, in Artesia; Hinc per Flandriam fluens, Minariacum, Armentariam, Meninum, Cortacum urb. alluit, et leuc. aliquot postea, iuxta Gandavum, in Scaldim se exonerat.

LEGIFERA epitheton Isidis, Gr. *qesmofo/ros2, quod prima fuerit legum inventrix. Ita enim de ill Diod. Sic. l. 1. ubi eam filiam Saturni ex Rhea, Ositidis sororem atque uxorem, et eandem cum Cerere esse scribit: Prima invenit triticum et hordeum, hominibus prius incognita. Leges quoque statuit, quibus iustitia aeque omnibus servaretur, vi atque iniuria [orig: iniuriâ] timore poenae sublatis: qua de causae a Priscis Legifera dictae est. Idem paulo post scribit, Eam a nonnullis Isidem, ab aliis Cererem, Thesmophoram, Iunonem, ab alii alio nomine appellari. Subicit etiam inscriptionem columnae eius, quae talis est: Ego Isis sum Aegypti Regina, a Mercurio erudita. Quae ego legibus statui, nullus solvet etc. Et quia Isis cum Cerere idem Numen, hinc Plutarch. l. adversus Colotem, *dh(mhtra qesmofa/ron, Cererem legiferam appellat. Virg. Aen. l. 4. v. 58.

--- *(ws2 poli/essen e)ado/ta qe/smia dw=ke,
--- Ut urbibus placitas leges daret.

Hinc Thesmophoria, festum eius. Serv. ad Aen. l. 4. v. 58. Leges Ceres dicitur adinvenisse: Nam et sacra ipsius Thesmophoria, l. e. Legumlatio, vocantur. Sed hoc ideo fingitur, quia ante inventum frumentum a Cerere homines passim sine lege vagabantur: iam vero feritas interrupta est, postquam ex agrorum discretione nata sunt iura. Thesmophoria autem vocantur legum latio, an quia in aede Cereris incisae fuerint leges etc. Vid Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 2. c. 22. cum Paralip. thom. Dempsteri ad l. 2. c. 11. etc.

LEGIFERI Provinciarum non semel occurrunt, apud Ericum Upsal, in Hist. Suecor. l. 3. Ubi districtum eorum Legiferatum vocat, et patriae consuetudine privilegiisque regionis, ne Rex sine comitiva antiquitus designata, Legiferatum aliquem Regni intrare paresumeret --- sed unusquisque districtus Regem per suos limites propriis viris et armis salvum perducat et iuxta positis deducendum assignet, cautum esse, addit, apud C. du Fresne ubi supra.

LEGIO [1] D. Hier. opp. erat Palaestinae, inter Samariam et Ptolemaidem, a Bethacad vico Samariae 15. ab Arbelis 9. a Nazaret 15. mill. pass. in Occas.

LEGIO [2] a DELIGENDO dicta, vox apud Rom. militaris usutatissima. Universus enim Exercitus rom. cum esset divisus in duas partes, altera et maior, Legionum: altera Auxiliorum nomine venit, Auxilia dicebantur illi milites, qui a sociis vel foederatis gentibus mittebantur, de quibus vide Polyb. l. 6. In Legionibus vero nemo militabat; nisi civis Rom. ingenuus et qui in quinque classibus census [orig: censûs] atque ludicrae artis expers esset. His solis patebat aditus ad munera militaria, eis patebat cohors Praetoria, dabatur stipendium, concedebatur praeda et addebantur dona Imperatoria. Numerus autem militum in Legionibus non idem semper fuit. Prima Legio sub Romulo 3000. peditum et 300. equitum fuit, fingulis tribubus mille pedites, et centum equites subministrantibus. Idem postea Sabinis victis ac in urbem receptis, Legionem ad 4000. auxit, unde et Quadrata dicta est. Sex millitum et ducentorum hominum primus C. Marius conscripsit Legionem, quod tamen non Senatus [orig: Senatûs] decreto, sed Imp. consilio factum fuisse ostendit Sallust. Quemadmodum et id extraordinarium fuit, quod scribit Liv. in Historia belli Persici, legionem in Macedoniam scribi a Senatu iusam 6000. peditum et 300. equitum. Hinc autem Legio 6000. fuisse a multis traditur, quod hic maximus eius numerus stante Rep. esset. Veget. vero auctor est, suo tempore Legionem habuisse peditum 6000. equites 732. et addit, maiorem etiam interdum esse consuevisse. Nec idem quoque semper Legionum fuit numerus. Primum quidem, quotannis quatuor scribebantur, quae consulibus ad bella prope quoridiana proficiscentibus traderentur, singulis binae. Urgente dein necessitate numerus crevit ita, ut apud Liv. legamus, nonnumquam 10. 16. 18. et plures etiam Legiones Rom. habuisse. Postea vero quam Aug. bellis civilibus confectis, rerum potitus est, militum Legiones multas legit, easque certis auctoramentis habuit mercenarias, quae Romanum a Barbaris tuerentur Imperium: harum 25. numerat Dio l. 55. e quibus solas 19. suo tempore superfuisse ait. Post Aug. Nero Legionem primam Italicamque nuncupavit, in inf. Mysia hiemantem: Galba primam Auxiliariam, in inf. Pannonia: quartam in Syria Flaviam Domitianus primam Minerviam in Germ. inf. Traianus secundam Aegyptiam, trigesimam Germanicam Marcus Antoninus: item secundam in Norico: tertiam in Rhaetia, quae etiam Italicae vocantur. Severus Parthicas primam et tertiam in Mesoporamia, secundamque mediam in Italia. Idem ibid. Porro Legioni sua cuique erat aquila, et quidem in prima cohorte, cuius custodia erat penes Primipilum, sive primum Triariorum Centurionem: quem ad honorem fere e primo Principe, uti ad primum Principum centurionem, a primo Hastato, pertingebant. Aquilae huius sese expandentis effigies, hastae praepilatae foffixa, gestabatur in acie, cuius rei Marius auctor, qui septies Consul reiectis signorum aliis, in quibus et lupus et equus et aper, et sus, et minotaurus, aquilam Legionibus dicavit, Plin. teste l. 10. c. 4. Quot igitur aquilae, tot Legiones. Unde incaute Lucan. Civ. Bell. l. 1. v. 244.

Cum enim Caesar Ariminum caperet, una solum ei Legio aderat. Nisi poetam per tralationem numeri malis excusare. In nummo vet. videas aquilam bicipitem, argumentum Legionum duarum, in unam coalitarum etc. Vide Gerh. Ioh. Vos. de orig. et progr. Idol. l. 3. c. 76. Earum vero non nomina solum, ab Aug. ad Severum Imp. per Annorum spatium amplius ducentorum, durasse [orig: durâsse]: sed etiam eafdem Legiones in iisdem semper praesidiis haesisse, opinatur Baron. hincque quia Dion. l. 55. commemorans, quot olim aetate Aug. quot iam sua [orig: suâ] Legiones a Romanis Impp. alerentur, et ubi tum castra haberent singulae, cum ipse illa scribebat: Legioncm *sidhra=n, a ferro cognominatam, sua [orig: suâ] aetate (vixit is Severi principatu) in Iudae collocat; eandem, i. e. eiusdem nominis temporibus Domini nostri ibidem, atque centurionem illum, cuius fides a Domino praedicatur, Matth. c. 8. v. 10. legionis Ferratae s. Ferreae centurionem fuisse, contendit. Sed neque hoc dicitur a Dione: neque stabilitas ista Legionum earundem in iisdem praesidiis firmo argumento nititur. Namque legionem quintam, sua [orig: suâ] aetate stativa habuisse in Dacia; Deci mam quintam in Cappadocia, auctor est praefatus Dion. At Neronis et Vespasiani temporibus, quintam in Mysia, decimam quintamin Pannonia fuisse collocatas, extra omnem dubitationis aleam est. Scribit enim Ioseph. ad bellum Iudaicum ex illis locis eas fuisse accitas et bello confecto eodem remissos, *(alw/s2, l. 7. c. 15. de Tito. Venit Alexandriam, et navirgaturus in Italiam, cum duae ipsum legiones sequerentur, utramque eo, unde venerat, remisit. In Mystam quidem quintam, decimamquintam vero in Pannoniam, E quibus patet, legionum stariones, pro temporibus mutari solitas, ex arbitrio Imperatorum et Ducum summorum. hinc quoque narrat Ioseph. l. eod. c. 4. decimam legionem, quum ante bellum Iudaicum in Euphrais ripa tenderet, postea custodiae Hierosolymorum a Tito fuisse destinatam: duodecimam vero, quae prius in opp. Syriae Raphanaeis castra metabatur; postea ignominiae causa [orig: causâ], quod hosti aliquando cessisset, procul inde submotam, et in Melitinen, ad fines Armeniae fuisse amandatam. At Dionis Saeculo, decimae quidem in Pannonia sup. Duodecimae vero in Cappadocia statio fuit. Isaac. Casaub. Exercitat. ad. Ann. Eccl. Baronis Exerc. 15. n. 16.

II. AUGUSTA. VIII. AUGUSTA. XXX. ULPIA. XIIII. GEMINA. IIII. FLAVIA. V. MACEDONICA. XII. FULMINATRIX. II. PARTHICA. XI. PERRATENSIS. XII. GEMINA, II. ITALICA. VI. VICTRIX. XXII. PRIMIGENIA. I. ADIUTRIX. I. PARTHICA. VII. CLAUDIA. XI. CLAUDIA. XV. APOLLINEA. IIII. SCYTHICA. X. FETENSIS. II. TRAIANA. III, PARTHICA. XX. VICTRIX. I. MINERVIA. X. GEMINA. II. ADIUTRIX. I. ITALICA. XIII. GEMINA. VII. GALLICANA. XVI. FLAVIA III. CYRENENSIS. III. AUGUSTA. Plures recenset Hub. Goltzius in Thes. Antiq. c. 7. Sumebant autem nomina Legiones ab ordine, quo unaquaeque earum in aliquo loco primum fuerat constituta, ut prima secunda, tertia, decima et vicesima appellaretur. Et quoniam usu veniebat, ut duae vel tres in variis locis collocatae, omnes primae vel secundae vel tertiae vocarentur: hinc cognominibus inter se distingui coeperunt [orig: coepêrunt], ut una quidem esset prima Adiutrix, Tac. Hist. l. 2. c. 43. et 44. altera prima Minervia, alia vero prima Parthica etc. quae cognomina ab Im peratorum arbitrio ipsis dabantur: vel ab eorundem, qui instituere [orig: instituêre] nominibus, ut Augusta, Claudiana, Idem ibid. c. 85. Flavia, Ulpia, etc. vel a provinciis devictis, ut Parthica, Scythica Gallica etc. vel, a locis, in quibus primo collocatae, ut Italica, Idem Hist. l. 1. c. 59, 64. et 74. forensis Cyrenaica: aut a nominibus Deorum, ut Minervia. Apollinaris, aut postremo ab aliis eventibus, ut Gemina, Adiutrix, Martia, Victrix, Ferrata, Fulminatrix, Alauda, Repax. Idem Hist. l. 2. c. 43, 100, et l. 3. c. 14. et 18. Primigenia etc. Partes Legionis, vide infra. Milites hinc Legionarii dicti, ab initio stipendium non meruerunt [orig: meruêrunt], sed de suo quisque eo munere functus est. A. demum U. C. 347. anxure Volscorum opp. capto ac direpto, pedites primum stipendium accepere [orig: accepêre], et triennio post bello Veienti etiam equites, teste Liv. illi quidem in diem obolos duos, hi vero drachmam, quae eadem fere est apud Graecos, ac denarius apud Rom. Donec Caius Sempronius Gracchus Tr. Pl. lege cavit, ut vestise publico militi daretur: frumentum quoque postea ipsis datum esse existimat Iust. Lips. Iul. Caes. Legionibus stipendium perpetuum duplicavit: Cuius successor Aug. in diem denos asses, in mensem aureum unum constituit: Caesar Caligula vel Claudius, secundum Lips. alterum addidit: tertium forte per bella civilia Vitellius an Otho: quartum Domitianus: Sed de his vide infra, in voce Stipendium. Ut vero veteris recentiorisque militiae Rom. discrimen unum quasi sub aspectum detur, tabulam sequentem, a Salmas. l. de re Mil. Rom. excerptam subiungere placuit,

Legio Romanorum antiqua, tempore Polybii, erat peditum 4200 ut plurimum. Dividebatur, a ab armis, in Hastatos et Pilanos. b. ab aetate, in Hastatos iuniores, Principes robustiores, Triarios veteranos. Tota porro Legio in 10. manipulos: quorum singuli

habebant Hastatos 120. Principes 120. Triarios 60. Quibus addebantur, 1200. Velites, aequali portione per manipulos dispersi: unde numerus 4200 militum. Disponebatur vero per manipulos ex 120. peditibus per intervalla dispositis, vempe Hastatorum, Principum et Triariorum. Legio Recentior, sub caesaribus, erat peditum 5000. vet. etiam 6000. Dividebatur in 10. cohortes: Cohortes autem singulae in ternos manipulos: Manipuli in binas centurias. Ita haec Legio senum millium fuit, habuitque cohortes denas; manipulos tricenos; centurias sexagenas; Disponebatur autem per cohortes, ex 600. peditibus invicem iunctas sive consertas. Quorum omnium explicationem atque diductionem latius videre poteris apud ipsum Salmas. l. praef. c. 2. et 3. Addam ex A. Gell. l. 16. c. 4. circum Legiones, dextra [orig: dextrâ] sinistraque, tamquam alas in avium corporibus locatas, equitum ordines fuisse, qui proin Alae exercitus [orig: exercitûs] olim, hodieque der rechte und lincke flugel, quam vis im mutata [orig: mutatâ] non parum exercitus acie dicti.

LEGIO Atheniensis Dion. Thienen, opp. Belgii, in Brabantia, quod et Tilemont, medium inter Leodiam et Machliniam 7. leucis, a Lovanio 3. in Ort. quot a Trudonio in Bor. Ferrar. Baudr. Legionem Atheniensem primam in Germania inf. instituisse Domitianum Imp. scribit Dionys. Dubuat. Ortel. an haec opp. Ath dicto in Hannonia nomen dederit, an potius Thienen opp. Brabantiae, quod aliter Thiena s. Tilemontium dicitur, inter Trudonium ad Ort. et Lovanium ad Occas. et 25. tantum mill pass. a Leodio in Occas.

LEGIO Auxiliatrix Ant. Scambri, opp. olim Pannoniae inf. ad Danubium, quod et Sicambria, nunc pagus apud Budam veterem, teste Ant. Bonfinio.

LEGIO Germanica Ptol. quae et septima cognominata, Leon, urbs Hispaniae Tarrac. in finibus Asturum, media fere inter Vallisoletum et Ovetum, 22. leucis distans, a Burgis 33. in Occas. a Pelagio I. Rege post captam Hispaniam a Mauris A. C. 722. recuperata, et A. C. 918. regia et caput regni Legionensis effecta; quod regno Castellae A. c. 1230. sub Ferdinando Rege copulatum est. Haec sub Nerva Imp. condita traditur, quo tempore Asturica instaurata, Ferrar. Baudr. Italis Leone di Spagna. urbs est Episcopal. sub Archiep. Comostellano, cuius templum Cathedrale totius Hispaniae magnificentissimum habitum ad radices montium iuxta fontes fluv. Estolae in colle satis ampla et probe culta. Vix una aut altera leuca distat a limite aturiae, 12. ab Oceano in Austr. 15. ab Oveto, 7. ab Asturica in Eur. et 24. ab auca s. Burgis in Occas.

LEGIO NICARAGAE vulgo LEON DE NICARAGUA, urbs Americae Sept. in nova Hispania et regione Nicaragua, iuxta lacum Nicaraguae, recens ab Hispanis exstructa, vix centum milliaribus ab ora maris Pacifici distans.

LEGIO [4] 1. Iovia. Ant. Lib. not. Vide Trosmis, s. Trismis et Novidunum.

LEGIO altera Aug. Ptol. Leskard, apud Iscam urbem Albionis. Vide Sebasta, et Isca Silurum.

LEGIO [18] 9. Tac. Vide Gelduba, et Calonis. Hist. l. 4. c. 26, 32. et 58.

LEGIO [19] 10. Germanica, Ant. Ptol. in Pannonia sup. apud Tortam, teste Bonfinio.

LEGIO [22] 14. Ptol. Germanica, S. Anarea, in Pannonia, apud Budam, inde 3. leucis in Occas. teste Bonfinio.

LEGIO [26] 18. Ant. vide Sidoleucum, Durocottorum, et Noviomagnum, inter Ambianos et Suessiones, nam in tribus his locis fuit.

LEGIO [31] 22. Vide. Antissiodorum, Augustodunum, Trecisses, Durocatalaunum.

LEGIO [36] 28. Ant. Vide Marcomagum. De his omnibus in suis locis vide Ortelii. Thes. Geographic.

LEGIO Victrix Vet. Inscr. Vitry, opp. Campaniae, in Gallia Belgica, inter Asprenciacum opp. ad Occas. 12. leuc. et Barrum Ducis in Ort. Nunc Victriacum.