01/2009 Reinhard Gruhl
text typed (the pages 265/266 are missing) - structural and semantic tagging completed - spell check partially performed - no orthographical standardization
02/2010 Reinhard Gruhl
some corrections inserted

image: s001

J. A. COMENII DIDACTICORUM OPERUM Pars III. Exhibens ea qvae ab Anno 1650 Usqve ad annum 1654 in Hungaria fuerunt acta. Qvorum abacum seqvens ostendet pagina. [gap: illustration]


image: s002

[gap: content list]
page 3, image: s003

[gap: Pars III., col. 3 etc.]
page 213/214, image: s107

ERUDITIONIS SCHOLASTICAE Pars II. JANUA. Rerum et Lingvarum Structuram externam exhibens. QVINTILIANUS. SUpervacaneus foret in Studiis longior labor, si nihil liceret melius invenire praeteritis.

PAULO KAPOSSIO, Classis secundae Praeceptori primo, J. A. COMENIUS Salutem.

SECUNDAE Curiae praefectum appellare Te incipio, Paule Kapossi: qvia Theatra, per qvae nobis Eruditionis candidatuli nostri deducendi sunt, eō numerare placet ordine qvō pertranseuntur, directō, non retrogrado: qvum hīc regrediatur nemo, progrediantur omnes. Qvi Te praecessit, Tolnai, primae Latinae Curiae salutatus est Moderator, non sextae. Tu, qvi seqveris, secundae, non qvintae. Qvi te seqvetur, tertius erit, non qvartus: ut supremus tandem sextae et ultimae Classis praeses futurus sit dicendus, non primae. Nos autem non inani novandi studio, sed ad rei veritatem, Ordines nostros ita, ut sibi invicem succedunt, numerare incipimus. Tibi interim Praeceptorum secundo secundam opto auram, ad feliciter unius Anni labore (si tamen labor dicendae sunt deliciae, qvas cum filiis hominum Sapientia DEI habet, habereqve qvi illi ministratoriam navant operam, debent) cum Tibi commissis absolvendum ea, qvae illis in reliqvas aetates omnes profutura, totiqve Sapientiae studio robur datura, sunt.

Traduntur namqve Tibi erudiendi adolescentuli, qvi RERUM structurae, et circa, res INTELLECTUS humani, inservientisqve illuc LINGVAE, id est, Encyclopediae totius, prima et ima jam posuerunt fundamenta. Tibi ergo his ita superstruendum erit, ut exsurgat Rerum syntagma plenius, et Intellectūs lumen splendidius, Lingvaeqve corpus qvasi integrum. At illa omnia simplicissime, ad detegendum nativum Rerum vultum, et formandum genuinos de rebus Conceptus, acqvirendumqve Lingvae usum planum, ad rerum expressiones necessarias sufficientem.

Cui usui en Libellum hunc Classi Tuae destinatum, JANUA LINGVARUM dictum! complectentem Textum, Res enarrantem;

page 215/216, image: s108

et Lexicon, Verba interpretans; et Grammaticam, Verba flectendi et nectendi leges explicantem: qvō qvidem ordine haec prius a nobis luci exposita, Scholarumqve usibus commendata fuerunt. At nunc, ordine inter illa mutatō,

I. Ante omnia damus Vocum Latinarum, e Radicibus suis surgentium, Sylvam, LEXICON.

II. Tum Sylvam hanc caedendi, lignaqve asciandi et dolandi, ostendimus fabricam, GRAMMATICAM.

III. Demum exhibemus, ex omnibus Latinis rite confabricatis Vocabulis constructam, Rerum Histriolam qvasi universalem, JANUAE TEXTUS dictam.

De qvorum ordine novo, novaqve simgulorum structura, et molliore qvam antehac usu, informandus mihi es, dilecte: tum ut intelligas exactius ipse pensi Tui rationem, tum ut haec ad pulchros Discipulorum profectus dirigere scias melius.

Miraris in JANUAE fronte LEXICON? Ita fieri bonae svaserunt rationes, qvas Te non celabo, qvasdam saltem. Et primum qvidem, si recte dictum est. Qvicqvid incipit rude est, qvicqvid autem rem complet perfectum: Vocabula certe singula rudimentum sunt Sermonis, Sermo ipse completa perfectio. Inchoent ergo illa, ut se in Lexico explicant ordine: compleat hic, ut in Januae Textu Verba insensum plenum complicat. Deinde, Rerum gradus ita naturā suā cohaerentes sunt, ut ubi alter desinit alter incipiat. At lingvae tironibus, recens e Latinitatis Vestibulo (ubi Lingvae Radices viderunt) egressis, proximum est qvomodo se Radices in Ramos pandant spectare. Spectent ergo, sine interposita alieni negotii mora: et ubi Vestibulum desiit, ibi Janua incipiat, in Lexico. Tertio, Simpliciora debent praecedere, composita seqvi. Vocabula igitur, qvae in se spectata simplex qvid sunt, praecedant; Sermo ex illis compositus, seqvatur. Qvanqvam enim Lexicon nostrum Voces ab eadem Radice venientes etiam in contextum redigat (ad tollendum a Lexico studio taedium:) haec tamen Lexicalis Verborum contextura longe simplicior est, habetqve suam mox in conspectu explicationem: ut non sit opus, qvemadmodum in Janualis Textūs interpretatione, totam Lexici pervolutari sylvam. Sicut ergo Avium pulli e nido prorepentes volatum primo super ipsum nidum, et circa illum, tentant, tum de fronde infrondem, ejusdem Arboris, se transferunt; demum de Arbore in Arborem, tandem de Sylvam, et qvoqvō volunt, libere volant: ita pullities nostra, Lingvarum tirones, qvando primum suum nidum, VESTIBULUM, deserere incipiunt, exerceant se in Vocum ab eadem Radice venientium intellectu; id qvod erit volitare de ramo in ramum, super Arbore eadem. Tum immittantur Arbori vicinae, e radice proximā surgenti, ejusqve similiter lustrent ramusculos: et sic ad Lexici finem. Hinc de Sylva in Sylvam, sub easdem Grammaticae Regulas reducendo ejusdem census Voces, volitabunt. Tandem pervolitandi Rerum et Sermonis campos, qvam late patent, tempus erit. Accedit consideratio qvarta: qvod Vocis cujusqve in seipsa praescire vim, qvid ratione originis suae significare habeat, prius qvid sit, qvam ad qvid eam in rebus suis adhibeant hi, isti, illi, spectare: cum illud sit generalius et fixius, hoc specialius, adeoqve vacillantius; utpote qvod ad placitum fit, nec ab omnibus modo eōdem. Hoc etiam cogitandum, qvinto: Qvō qvis interprete ad homines ignoti labii uti necesse habet, cum eō prius familiaritatem ineat necesse est, si eum sibi amicum fidum, non proditorem (seu studio seu inscitiā) optat. Atqvi ante hac Januali Textui interpretem dabamns LEXICON: necessario itaqve cum illo nostris, tam longinqvae peregrinationi (per totum Rerum ambitum) destinatis, familiarius ineunda est notitia. Sexto, AEdificare Domum, anteqvam Sylva fuerit caesa; et struere parietes, laqvearia, tecta, ante exasciata tigna, trabes, cantherios, nemo potest. Ergo et Vocabulorum sylvam prius caedant faberculi nostri; priusqve in Grammaticae fabrica dedolent, exascient, ad numerum et mensuram redigant singulas Trabes: demum qvomodo Orationis aedificio singula sint adaptanda, jucunde spectaturi. Tandem, compendia ab hoc tali Exercitiorum ordine sperabimus, cum Laborum tum Librorum: qvia qvisqvis ita Lexicon pertransierit Latinum totum, ut Vocum omnium vim, nativosqve significatus, intelligat, is nec ad seqventem mox Grammaticam, nec ad ipsam Rerum historiam, interprete jam egebit; leget per semetipsum inoffense, intelligetqve satis prompte, omnia: praesertim (NB.) si picturae certis locis addantur. Vernacula versio si accesserit, non Latinis intelligendis addet aliqvid; sed Vernaculae culturam spectabit. Verum deniqve erit symbolum, qvod Methodo elegimus nostrae, Omnia sponte fluant! absit Violentia rebus! Fluent enim, nec violentiae supererit qvidqvam: dum jam tandem agendorum pluralitate nullā distrahentur ingenia, unō tempore non nisi unum agendo semper. Miror profecto jam, qvomodo non animadverterimus prius, Tironem, dum in Januae Textum immitteretur primum (ante Lexici et Grammaticae comprehensum usum) triplici simul objectum fuisse hosti. Luctari enim debuit, primo cum Vocabulis nondum intellectis: deinde cum Vocum structuris, eatenus sibi ignotis: cum Rerum deniqve tam dense se offundente exercitu. Et mirum fuit haesitasse, docentes et discentes? Nunc autem ecce expedita omnia! dum transeundo Lexicon, tantum cum Vocum significationibus recte percipiendis negotium erit Menti: Grammatiam tractando, tantum cum Vocum formaturis: Textum lustrando, tantum cum Rebus cognoscendis. Eritqve sic tandem verum illud etiam: Verborumprior, Rerum potior, est consideratio. Item:


page 217/218, image: s109

Primum intentione, ultimum est exseqvutione: qvum qvod methodo hāc intendimus, Rerum intellectus sit, promptusqve Sermonis Latini usus. Qvod utrumqve ex ultima Libri hujus parte, Rerum Historia, Verbis et formulis puris contexta, asseqvi sic jam satis promptem erit.

Maneat igitur series haec, tanqvam praxi Scholarum accommodata maxime: et qvā Ingenia tricis liberatum iri, hoc qvidem in studio, confidimus.

De Lexico in specie non multa puto dicenda. Nam qvā ratione reformatum sit, ut mole duplō minus, luce duplō clarius appareat, res ipsa ostendit. Nec de usu aliud dicendum, nisi ut omnibus Scholae Tuae discipulis transeatur practice. Qvae praxis in eo consistet. Primo ut Radicem qvamqve cum Derivatis suis legendo percurrant, qvotqvot ex ordine jusseris, (tres, qvinqve, decem, etc.) Tum omnes arripiant calamos, inqve Exercitiorum libellum transscribant hanc ipsam contexturam, illiusque versionem: cujus rei rationem coram docebo. Tandem ut versionem singulorum (aut qvotqvot jusseris) audias, et si qvid emendandum erit emendes. Deniqve ut memoriae mandent, reddantqve jussi, omnes illos Lexicales Textus, ne qvod discunt in ventos eat, sed in Eruditionis succum et sangvinem.

De Grammatica Ianuali nostra observabis, aliosqve ubi opus informabis. I Primo esse usu ampliorem omnibus receptis. Illae enim praeter Vocum flexus in Etymologia, et Vocum nexus in Syntaxi; Orthographiaeqve et Prosodiae imperfectas leges, nihil tradunt. Nostra vero totum Sermonis artificium (articulationem videlicet illam, per qvam e literis Syllabae, e Syllabis Voces, e Vocibus Phrases, e Phrasibus Sententiae, e Sententiis Periodi, ex his deniqve Oratio, construitur) detegit. 2 Aliae hactenus praeceptis abstractis, qvas a subseqventibus demum Exemplis illustrari necesse fuit, obtenebrant ingenia: nostra Exemplorum faces praefert. 3 Aliae ad ostendendum (in Syntaxi) duarum qvarundam Vocum nexum integras allegabant sententias, ut ubi Exemplum lateret non cuivis pateret facile: nostra Exempla omnia nude, tanqvam exemptum ubiqve corticibus nucleum, proponit; ut non intelligi ultro, qvicqvid affrertur, non possit. 4 Aliae qverelis onerantur, qvod sint Ingeniorum cruces et tormenta, tradita Latine Latina nondum intelligentibus, Tironibus primis: nostra se illis demum, qvi Lexici beneficio lingvam tenent totam, spectandam exhibet, terriculi afferens nihil. 5 Aliae qvaedam, ut omnia essent ingeniis tenellis duriora, Praecepta etiam versibus inclusa offerunt (qvam incogitantiam magnus qvidam Vir pro merito exagitat) nostra etiam Exempla blandum in contextum, ut omnia fluidiora sint, redigit. 6 Omnes deniqve vulgares scriptae sunt methodō nulli alii Scientiae vel Arti competente: nostra ad harmoniam cum caeteris talem, ut bonus Grammaticus pacucis mutatis fieri qveat bonus Logicus; bonusqve Logicus paucis mutatis bonus Metaphysicus. Qvod superiorum Classium discipuli feliciter experientur, dante DEO.

De Januae deniqve Textu nostro, hoc ultimo, ne ignoraveris; Primo, meliores habere rerum expressiones, qvam hactenus. Secundo, Syntaxin Vocum, Phrasium, Sententiarum, naturalem, sine trajectione ulla: ut qvaecunqve proxime cohaerent, per aliqvam Grammaticam Regulam cohaereant. In primis autem, hanc Rerum historiolam primarium esse Sapientiae hoc gradu Thesaurum: cujus gratia et Lexicon et Grammatica sunt, illiqve aperiendo, ut manus et claves, operam conferunt: qvippe sapientia nostra non in Verborum, sed Rerum cognitione sita est. Ad pauca respiciunt boni Viri, qvicunqve in Scholis nihil sibi majus et melius, qvam ut Latinitatem instillent Juventuti, agendum putant. Sed et illam qvalem? Qvae in collectis undecunqve Verborum flosculis, dicteriolis, versiculis, consistat: et per qvam, si qvis post Terentium, aut Catullum, unum praeterea et alterum e lasciva ista gentilium turba legisset, pulchre se Musarum latice inebriatum, et ad omnia vitae munia instructum, somniet. Noster Lingvarum thesauriolus aliō tendit: nempe ut Juvenes in omnia melius prospiciendi, melioribusqve ad vitae munia praesidiis sese instruendi, occasiones habeant. Hīc enim ob oculos panditur Historiola Rerum qvasi universalis: qvae Res qvas Mundus habet primarias omnes exhibendo, easqve suis appellationibus convestiendo, ingeniis Iuvenum, in Mundum et Negotia intromittendorum, ad omnia qvae obvenient (sive in seipsis spectanda, sive ut ab Authoribus enarrantur, pensitanda, sive ex Encyclopaedia Pansophica haurienda) tam conferat, qvam solet amplissimam hereditatem adituro redactum ordine bono in compendia Repertorium. Qvae de Methodi ratione Tolnaeo dicta sunt Tibi esse dicta putabis: Tuam enim qvoqve dirigent praxin. Peculiariter observanda Tibi non adeo multa, aut difficilia, futura sunt: de qvibus infra suis locis monere obiter potero. Nec enim prolixo esse jam opus erit: praesertim apud Te, qvi me praemonstratorem habes; et cui non deerit comes et dux industria illa Tua, ob qvam Te prae caeteris judicavimus dignum, cujus curae hanc traderemus Curiam. Tuum erit videre ne nos concepta de Te spes fallat. VALE.


page 219/220, image: s110

SYLVA LATINAE LINGVAE, Vocum derivatarum copiam explicans: Sive LEXICON JANUALE. Erudito Juventutis formatori.

LAtinum Lexicon Januale edidimus antehac, sed prolixius, et minutiis differtius, qvam pro Tironum usu. Nunc brevius, lucidius, praxiqve fluidius dare cupientes, haec in compendia adhibuimus.

I. Primo solas Latinas Radices digessimus, inqve suos ramos diduximus: extraneis, qvae se postea Latinis admiscuerunt, seqvestratis, et in aliud tempus dilatis.

II. Secundo, Latinas etiam Voces cum suis significationibus non perseqvimur specialissime, generalioribus, radicis vim retinentibus, interea contenti, donec ad Rerum Historiam delatis discipulis, qvō peculiari sensu hanc illamve Vocem accipiant hi vel illi artifices (variant enim) patefiat.

III. Tertio Characteres generum et declinationum in nominibus, Conjugationum vero et cardinalium temporum in Verbis, omitti posse judicavimus: cum haec in praemisso Vestibulari Dictionariolo jam indicata sint: huc autem (ad Classim Syntacticaem, h. e. Sermonis structuram) admitti nemo, nisi istorum qvae necessario circa Verba singularia observanda sunt, gnarus, debeat.

Tandem, Radicum etyma (qvum maximam partem Graeca, aliarumve Lingvarum sint) non adjecimus hīc, sed rejecimus ad Classim seqventem, in studii Graecanici initia: ut hīc minus spinarum, ibi plus delectabilis subsidii, haberent ingenia. Ita speramus cursum hunc Latini studii fore pleniorem et amoeniorem.

Caeterum Sylva haec Latinarum

Vocum habebit suum Aditum, CAP. I.

Vocum habebit suum Transitum, per Literas Alphabeti XXIII, a qvibus Vocum themata incipiunt.

Vocum habebit suum Exitum, CAP. ultimo, XXV.

NB.

Dum haec Amsterdami recuduntur, Hungaricam versionem omittimus, Latina sola damus, compendii causā.

I. ADITUS, Ad Latinae Lingvae Sylvam.

1. DEus creavit Mundum, plenum operibus Sapientiae.

2. Statuitqve Hominem in medio Creaturarum,

3. ut haberet delectationem contemplando illas, et utendo illis, sermocinandoqve de illis.

4. Scopus itaqve Vitae nostrae, ob qvem sumus in Mundo, triplex est:

5. Spectare opera Dei:

6. Discere illis uti bene;

7. et propagare ad alios talem notitiam, ope Lingvarum.

8. Discimus ergo Loqvi, (unā lingvā vel plubus)

9. ut asseqvamur Notitiam rerum.

10 Notitiam vero qvaerimus, ut ne aberremus Usu

11. Ergo Nota bene?

12. Lingvas scire, pulchrum est:

13. Res ipsas intelligere, pulchrius.

14. Scire utrōqve uti, pulcherrimum.

15. Lingvae igitur debent disci, non sine cognitione Rerum, sed unā.

16. Discimus vero ista,

17. aut USU solo (nempe conversando cum intelligentibus, et exercitatis, eloqventibusqve)

18. aut ARTE certā, ex Libris.


page 221/222, image: s111

19. Prior via bona est, sed ambagiosa, nec semper certa:

20. Neqve qvilibet potest habere istuc occasiones.

21. Posterior est brevior, et certior, et servit cuilibet:

22. Deducitqve nos eō, ut versari qveamus cum sapientibus, vivis et mortuis:

23. Bene factum proinde, qvod sumus ingressi hanc, Vestibulō Eruditionis.

24. Pergamus qvaeso! experieris certo, fore viam directam, brevem, amoenam.

25. Fiat. Sed qvomodo jam?

26. AEqve Janua Lingvarum (ut Vestibulum) tripartita est:

27. Habens Historiam Rerum, et Lexicon Vocum, Normamqve Sermonis Grammaticam.

28. Sed omnia jam plenius:

29. Res primarias omnes, in toto Mundo;

30. Et Voces usitatas omnes, ex tota Lingva;

31. Regulasqve principales omnes, totius Sermonis.

32. Et tamen omnia haec simpliciter adhuc:

33. non descendendo ad omnes minutias, aut ornamenta.

34. Et qvod attende, retrogradō ordine.

35. Nam ubi substitimus in Vestibulo, inde incipiemus ingredi Januam, a Lexico.

36. Tum veniemus, per Grammaticam, in Textum Historiae.

37. Imitando sic AEdificatores prudentes:

38. qvi primo adeunt Sylvam, ibiqve caedunt Arbores:

39. tum has convehunt in Fabricam, asciantqve et dolant ad certam mensuram:

40. Demumqve aedificant Domum, opere facili.

41. En habemus ante nos Latineae Lingvae Sylvam!

42. Ingrediamur hanc, et spectemus grate, qvomodo excrestant e Radicibus Rami.

43. Tum hos succīdendo ponemus in acervum,

44. Hoc est, componemus Voces derivatas; in aliqvam rationabilem sermonis texturam,

45. ad facilius intelligendum omnia,

46. firmiusqve imprimendum Memoriae.

47. Qvaedam qvidem radices sunt steriles, nihil ex se gignunt:

48. Debent numerari nihilominus tamen.

49. Ut certus sis te vidisse Sylvam totam totius Lingvae.

50. Ut vero haec Sylva fieret brevior,

51. scias nos esse usos abbreviaturā certā, in Vocibus derivatis et compositis:

52. Nam Radicem ponimus tantummodo semel (nempe loco primō, majusculis literis)

53. sed qvae repetenda est in derivatis semper; ubicunqve videbis transversam lineolam.

54. Disces ergo primum sic ista legere:

55. Mox describes eadem calamō in chartam; explens lacunas, ut textus stet integre.

56. Qvem illico transferes in vernaculum sermonem, ope subjectae ibidem interpretationis.

57. Hoc duplex exercitium (Lingvae et Calami) perutile tibi erit, jucundumqve valde.

58. Sic enim edisces, ceu ludibundus, totam Lingvam.

59. Si et mandaveris memoriae Latinum textum: qvia ea solum scimus, qvae memoriā tenemus.

60. Incipe in nomine DEI. Dimidium facti, qvi bene coepit, habet.

II. Voces ab A incipientes.

1. AB uno, omnia, nempe A Deo, qvi Abs te reqvirit obedientiam.

2. ABECED -e discit -arius puer ex -ario, (um)

3. ABI -es, arbor procerissima, dat -egna li-gna, qvae -etarius vendit.

(Abigere, v. Agere. Abjicere, v. Jacere. Ablatus, v. Ferre.)

4. ABOL -ere malam rem, bonum est: bonam si- escere sinis, noxia est -itio.

Abripere, v. Rapere. Abruptus, v. Rumpere.

Abscessus, v. Cedere. Abscidere, v. Caedere.

Absens, v. Esse. Absilire, v. Salire.

5. ABSINTH -ium ( [gap: Greek word(s)] ) et -ites (-itae, m) omniaqve -iata amara sunt.

Abstemius, v. Temetum. Abstinens, v. Tenere.

Abundare, v. Unda. Abusus, v. Uti.

Ac, v. Atqve, in At.

6. AC -er (eris, n.) arbor dat -erna ligna.

7. AC -er (vel -ris) aceti sapor (-redine suā urit lingvam -riter: sicut et sinapi -rimoniā suā. At Eqvus -er -ritate cursūs sese commendat.

Acera, v. Acus, aceris,

8. ACERB -us sapor -at lingvam -itate suā sed Verba -e dicta ex-ant animum.

9. ACERV -us est, ubi res variae -antur -atim: praesertim -us frumenti. Sed disputator co-at argumenta in -alem Syllogismum.

10. AC -et qvicqvid -idum est, et -orem habet: qvod demum -escit -idulum dicimus ut

page 223/224, image: s112

sunt -idulae, habentes aqvam, sub -idam.

11. ACET -um, asservatur in -ariis vasis: -aria inferuntur Mensae in -abulo -abulum est cavitas in osse: -osa crescit in pratis.

12. AC -ies est, ubicunqve aliqvid -utum est: sed diversimode. Nam -ies gladii secat: -ies hastae perforat: -ies oculi pervidet: -ies ingenii -ute penetrat: -ies Exercitūs caedit hostem. Vis esse -umen in cultro? -ue illum: vis in hasta? -umina illam. Qvicqvid enim valde ex -uis per- (vel prae-) utum erit.

13. ACIN -us (et -um) est in frustu bacca externa mollis, vel intus nucleus durus: vel expressus uvae folliculus. Hinc -osa Uva, et dur -us fructus: et -aceum, vel -atitium Vinum.

Acqvirere, v. Qvaerere. Actor, Actio, v. Agere.

14. ACULE -us est, qvō acute pungit Carduus, Vespa etc. item Verba -ata.

15. AC -us (i, m.) acuto rostro piscis.

16. AC -us (ūs, f.) acutum ferramentum, ad trajiciendum -ias, h. e. fila, dum vestem consuimus, aut connectimus -iculis h. e. -ulis (vel -unculis,) capitatis. Acu-pictor pingit acu pereleganter.

17. AC -us (-eris, n.) est palea durior: qvā admistā sit -erosus panis, et -eratum lutum.

18. AD portam ibo: ad portam te exspectabo: qvo-ad venias.

Adagium, v. Ajo

19. ADAM -as gemma dat -antaeum annulum: -antinam vero duritiem vix aliqvid aeqvat.

Additus, v. Dare. Adeo, v. Eo, in Is.

20. AD -eps, pingvedo animalium liqvidior. Caro -iposa svavis est: manus Coqvi -ipatae, qvum -ipalem parat coenam.

Adeptus, v. Apisci. adbibere, v. Habere, adigere, v. Agere. adimere, v. Emere. adjicere, v. Jacere. adipisci v. Apisci. adminiculum, v. Manus.

21. AD -or, frumentum mediae inter triticum et hordeum naturae: ex qvo conficium -orea liba.

22. ADUL -ari, est studiō placendi grata facere et loqvi: qvod -ator -atoria -atione semper qvaerit.

23. ADULT -er cum -era committunt -erium gignuntqve prolem -etinam: sed falsarius -erat monetam.

Adultus, v. Olescere.

24. AED -es sacra (is; dim. -icula) DEI est: -es privatae (-ium pluraliter) nostrae sunt. Illam tuetur -ituus (vel -itimus,) has -ificat veteresqve re -ificat aut meliusex-ificat -ficator. Publica -ificia curant -iles ad munus -ilitium electi, et ob -ilitatem honorati: qvorun est intelligere -ificatoriam artem et in -ificare co -ificareqve omnia pulchrā -ificatione.

25. AEG -er animo, etiam facile -rescit corpore: et tum -rotat periculosius. Qvidam -roti -re admittunt medicinam: tolerant potius -ritudinem una cum -rimonia.

26. AEMUL -us tacite invidens virtuti alterius imitari eum, aut superare, conatur. Tu si qvem bonum sic -ari vis, bonus -ator eris, -atioqve tua bona. Sed -ari bonis non est bonum.

27. AEQV -us, cujus nulta pars eminet, varie dicitur, -or maris raro est -um ab -orei fluctibus. -us Iudex audit utramqve partem -e: dicitqve jus -ale -abiliter h. e. secundum -iratem. Contra qvi co -at causas in -ales, nullā observatā -abilitate, inīqvus (h. e. non aeqvus) est, iniqve agit, et ob iniqvitatem punitetur. AEqvator circulus ex -ans dies noctibus, facit horas co -ales.

28. AER, implet non tantum -eam (vel -iam) regionem, sed omnia vacua loca.

29. AERUMN -a, proprie in collo bajuli est: sed -am qvisqve suam omnes homines -ales (vel -osi,) habent.

30. AEs, effoditur ex AEraria: ex AEr-e autem facta -ea (seu -ina) vasa vocantur -amenta: qvae facit -arius faber aut fundit -arius fusor, et arrodit viridis -ugo: nam vetusta fiunt -uginosa. Porta -ata est firmior: -osum aurum est imparum. AEs signatum servatur in aerario publico. AEn-eā tubā canit -eator.

31. AESTIM -at, qvisqve res suas -io magno: aut etiam in -abiles esse existimat.

32. AEST -us (us) aeris est, cum a Sole ustus aer -uat: -us maris est, cum undae in-uant-uolos-qve fluctus ex-uant et in -uario deponunt. -as est calida anni pars; -ate autem, -ivus ardor cogit pecora -ivare sub -ivis.

AEtas, et AEtemus, v. AEvum.

33. AETHER - habet stellas -eas (seu -ias.)

34. AEv -um Angelorum, durat semper: nos qvi tantum certo -o vivimus, morimur. Pater et filius sunt co-i non aeqv-i: licet forte ambo long-i. Iuvenes debent revereri grand-os juniores liberi primos. AET-atem (contracte, pro AEvitatem) cuiqve nostrum -ernus ille qvi in sempitemam (i. e. semper aternam) -ernitatem vivit, admetitur.

Affatim, v. Fatim. affectus, afficere, v. Facere.

35. AG -er et -ellus ruri sunt.

Agr -estes homines sunt -estibus moribus. -icolae colunt agrum diligenti -culturā, -imensor per-ans rura designat -arios limites. Peregr-e (per agrum) veniens, aut domum venit, aut in -initatem: qvi -inas regiones lustrat -inatur: sed qvidam -inabundi -inatores nimis delectantur -inatione.

36. AG -o -me, dum moveo: -negotium dum urgeo: -pecora dum propello: -diem festum dum celebro.

Derivata et Composita a Significatione I.

AG -e! -e te -ilis puer -iliter, sed -ilitate decenti. Examen Librae dum se -itat per -inam, et utrinqve Ambig -it (i. e. in ambas partes se agit) -it qvoqve libripens, et fit -uus, ut -ue judicet, ob ponderis -uitatem.


page 225/226, image: s113

A Significatione 2.

Spectemus Act -iones -ivi et -uosi -oris - qvas -itat. Act -or in judicio accusat reum -ionemqve in illum instituit: -uarius inscribit -utum omnia -a usqve ad transactionem. -ores in Comaedia qvolibet -u novum qvid proferunt.

Composita. Ubi qvis degit Exig -at inde qvicqvid molestat, ut ibidem qveat -ere vitam commode. Qvi conduxit opus peragendum artifici, Ex-igit opus -actum: ut et qvilibet -actor-actionem suam. Negotia Exig-ua (astimata -ue ob -uitatem,) trans-igere accurate qvis satagit?

A Significatione 3.

Agit -ator -at ante se Agm -en pecudum -inatim per campetres actus sicut et Ag -aso asinos. Qvi aliena pecora ab -igit (Abige -us, committens -atum) adigitur saepe in fugam, aut circumagitur vel trans- ad- igitur. Pastor cōgit oves in unum: tu neminem cōge ad malum. Qvod qvis coactus facit, invitus facit. Coagul-um est, qvō lac -atur in Ca -seum. Arcularius coagmentat asseres. Subulcus ex-igit sues pastum. Pecora ab asilis ex-agitata eō red-iguntur ut discurrant, nisi in-igantur in stabu -lum. Prodig -us heres -it -alitate noxiā, qvod parentes subegerant, subactumqve sibi reliqverant.

A Significatione 4.

AGIT -are saepe ferias, convivia, ludos, vanitas est

37. AGN -us, et -ellus dant -inam carnem

38. AH, vel aha! dicit qvi improbat aliqvid

39. AHEN -um facti -arius.

40. AJ -is an negas? Qvod vulgo -unt Adagium est.

41. AL -as, et -ares pennes habent -ites non autem omnia -ata animalia. Homo sub -is facile sudat: ideo pingves utuntur sub-aribus culcitris.

Alabrum.

42. ALAC -ris Magister -riter docens, excitat discipulos ad -ritatem.

43 ALAPA, est plaga maxillae inflicta, palmā manūs.

44. ALAUDA, avicula verno laudans Deum.

45. ALB -us, -et; -idus -icat; ulus parum -oris habet. -at qvi parieti -edinem inducit -ario, ut -escat. -umen est in ovo: -um et qvandoqve -ugo in oculo, -urnus est piscis, -urnum reperitur in ligno, cum ex-urnatur: albae maculae in cute nigra inter-icant.

46. ALE -a ludus non decet studiosum, relinqvenda -onibus (seu -atoribus) qvi arte -atoriā lucrum captant. -a belli varia est.

47. AL -ere, est victu sustentare: qvomodo qvum animal a bono -tore diligenti -iturā -itur, illud -ibili -imento bene -tum bene -escit: atqve si qvid avulsum fuit, co-escit. Terra mater -ma praebet -umnis suis -imoniam perpetuo. Anseres -tiles saginantur -tili -icastro: -icam vero facit -icarius pro nobis.

Alis, v. Ala.

48. ALG -a, herba supernascitur aqvis, in locis -osis.

49. ALG -et, cui magno frigore in -escunt membra: -or (et us, ūs,) -idaqve nix facile nocet alsiosis herbis.

50. ALI - adjectio voculis aliqvibus praemittenda: cujus sensum et usum sic disce. Dum ALI -qvis qvaerit -qvid necesse est ut eat -qvō -qvā: etiam -qvando obambulet -qvamdiu, -qvantō magis, qvam qvum qvaerunt -qvot. Redibit etiam -qvorsum -qvoties: et progressus -qvousqve subsistet -qvatenus circumspectans -qvantisper donec res -cubi latitans - cunde se proferat.

Alibi, v. Alius. Alica, v. Alere.

51. ALI -us (a, ud) agit -ter: -ās est -bi: aut veniens -unde tendit -ō, hāc vel -ā: -oqvi qvod das -eno alicui, hoc ab-enas a tuis, et transfers -orsum. Sed ita res procedunt, -ter atqve-ter.

Allatus, v. Ferre. Allidere, v. Laedcre.

52. ALLI -um, et -ata, grave olent.

Almus, v. Alere.

53. ALN -us crescit in -eto: ibi qvaere -ea ligna. Alsiosus, v. Algere. Altare, v. Ara.

54. ALT -er, adestne? -er loqvatur -er taceat -erne (vel -ernatim) Cur vultum -eras? ad qvid ista -eratio? Qvi jurgiosa verba inter se -ernant, -ercant (vel -ercantur.)

Altilis, et Altor, v. Alere.

55. ALT -us mons sursum tendit: -um mare deorsum. Humilia si -e ex-antur accipiunt -itudinem.

Aluco- onis, nocturna avis.

56. ALUM -en coqvitur ex -inosa terrā: inatā aqvā tingimus chartam, ne perfluat.

57. ALUT -am parat -arius: sed -atam vestem Sartor.

58. ALV -eus est cavum illud, qvā flumen decurrit: -eus ubi aqva in domo asservatur. In -eari sunt Apes: -earia vero in -eario. -eolus in ore continet dentem: -eatos sulcos facit arator.

59. ALV -us animalis recipit alimenta et egerit: -ini abstineant noxiis.

60. AM -a, -anter -abilem -atorem -abo. Atqve si qvem sincero -ore ad-asti constanter de-a; omnemque te -antem red-a, sicut solet -asium -asia.

61. AMAR -um, est fel, ulenta aloe: sub-um absinthium: adeo variat -or: a qvo -escit qvidqvid ab istorum contactu -tiem (vel -itudinem) acqvirit. -icat vero DEVM, qvi peccatis irritat.

62. AMB; praeposito significans Circum. Ut, Amb -ire -urere, etc.


page 227/228, image: s114

63. AMBAG -es sunt in -iosa via.

Ambigere, v. Agere.

64. AMBO (-ae-o) sunt ubi duo conjunctim sunt.

65. AMBUL -ant animalia bipeda: sed et fabricant aedificia -atoria. Per -acrum de-amus animi causa: aut prod-ando per-amus campos. Ante-o praeit Regem. Fun-us in-at extensis funibus Amens, v. Mens.

66. AMENT -um est manubrium loreum: -atum enim jaculum ejaculamur validius:

67. AM -es (itis, m.) est pertica aucupalis.

68. AMIC -ire sese splendidis -ulis, seu -toriis gaudent faeminae, ut prodeant pulchre -tae. Virorum -tus (ūs) simplicior est.

69. AMIC -us sit -ō animo, agatqve -e ut reqvirunt leges -itiae. Deus est illis inimic -us qvi sine causa -antur.

70. AMIT -a, est patris mei soror -ini sibi sunt ejus et patris mei liberi, etc.

71. AMN -is tacite sed flexuose fluit: -enses accolae habitant ad -icas salices, ac inter -a prata, a-moene.

72. AMOEN - us locus delectat -e (vel -iter,) in-us - nihil -itatis habet.

73. AMPL -us locus multa capit - e intra suam -itudinem: capietque -ius si -ietur.

74. AMPULL -a, est vas ventre amplo, ore angusto. Qvi verba -aceā formā loqvitur, -ari dicitur.

75. AMULETUM, gestamen pro amolienda incantatione.

76. AMUR -ca est fex olei: qvod ex -cari necesse habet.

77. AMUSS -is adhibenda est ex-im si vis habere -itata opera.

78. AMYGDAL -us fert -a: e qvibus exprimitur -inum (vel -eum et -iceum) oleum.

79. AN velis, rogo: et num hoc an illud? Anne? Annon hoc melius?

80. ANA -tes curat -tarius a qvibus habet -tinos pullos, et -tarias plumas.

81. ANCHOR -a pendet ab -ali

Anceps, v. Caput.

82. ANCILL -a peragit -ares operas: sed qvidam Viri -antur uxoribus.

83. ANCUS, manu curtus.

Anfractus, v. Frango. Angellus, v. Angulus.

84. ANGEL -us et -ica custodia, ad sunt piis: -ica radix facit contra pestem.

85. ANG -it animum -or: sed -ina -ustat fauces. Via -usta et -iportūs habent -ustias: Mala conscientia adfert cordi anx-io -ietatem.

86. ANGUL -um externum habet domus -a-ris: sed -os interiores multos qvaevis domus. Qvod videbis, si qvid qvaeras -atim. Non omne -atum etiam -osum est: qvia qvaedam sunt tri, qvadri, sex, oct, angula

Augustus, v. Angere.

87. ANGV -is (-iculus) -inam pellem exuit qvotannis: non absimilis huic -illa piscis, sed sine -ineo veneno.

Anhelare, v. Halare. Anilis, v. Anus.

88. ANIM -a -at omne -al, ut qveat obire functiones -ales et ostendere se esse -atum. Animus vero -at hominem -osum ad -ositatem. AEqv-us studet aeqv-itati -iter, ut sit cum aliis un-is et Long-is. Magn-us nihil timet: pusill-us omnia: qvem factle qveas ex-are, ut semi-is fiat, et velut ex-is concidat, similis in-animo.

Annales et Annona, v. Annus.

89. ANNUL -us factus ab -ario gestatur - ari digito. Catena construitur e ferreis -is.

90. ANN -os multos numerat -osa vetula. Res plusqvam -iculae qvotennes sunt? bi- tri- qvadri- qvinq- sex- sept- Oct-Nov-Dec-ennes (vel -en-nales,): nempe qvae jam durārunt bi-tri-qvadri-qvinqv-sex-sept-oct-nov-dec-ennium: -onam -otinosqve fructus, curat qvot-is -onarius. Historicus autem consignat -ua gesta in -alibus -ua-tim: ut qvid -ō et biennio etc. ante factum sit, in oblivionem ne veniat, -iversaria festa celebramus solenniter.

91. ANS -ā prehendimus aut suspendimus -atum Vas: -ā ferreā connectit Faber trabes: -as calcei colliga: ne cuisit -a ridendi te.

92. ANSER et -mas et -culi dant -inum adipem.

93. ANT -e -icam qvaere -es (vel-as): -ennam vero in Navi: -ilenam in Eqvo: -iae sunt -eriores capilli. -eqvam judicas, interroga ante qvid actum sit -ea.

Anticipare, v. Capere.

94. ANTIQV -us mos non semper observandus est: qvi -e agit, ut -itas egit -itus: nec vult obsoleta -ari, -arius cluet.

Antistes, v. Stare.

95. ANTL -ia, est haustorium qvō atur et ex-atur sentina.

Antrorsum, v. Versum. Versus in Vertere.

96. AN -us (i. m) qvā exoneratur venter.

97. AN -us (ūs, f.) est annosa vetula. Non solae autem -iculae ob -ilitatem suam, sed et viri saepe -iles nugas agunt, vere -iliter.

Anxius, v. Angere.

Apage, et Apage te;

98. Aper) APR -um venantur -ariis retibus, propter -inam (seu -ugnam.)

Aperire, v. Perire.

99. AP -es (vel -is, is -icula) curat -iarius in -iario (-um.)

100. AP -ex cacumen cujusqve rei est: -iculus punctum supra aliqvid eminens.

101. Apexabo (onis, m.) farcimen ex adipato sangvine.

102. AP -isci (aptus sum, pro Nancisci) non est in usu. Sed Aptus, id est commoditatem nactus, commodus. Dic ergo.


page 229/230, image: s115

APT -us agit -e -itudineqve suā -at res rebus. Ideo adipiscitur (seu indipiscitur) multa, red-ipisciturqve amissa etiam: et de adeptione gaudet. Inept-us contra -e agit, -itudineqve suā adaptare se nescit ulli rei: Inept-it semper, -iis (-iae,) deditus.

103. APRIC -us locus est in aperto Sole: ubi ob gratam, -itatem jucunde -amur.

Aprinus et Aprugnus, v. Aper.

Aptare, Aptus v. Apisci.

104. Aprilis (is, m.) in qvo se aperiunt omnia.

105. Apud, nota proximitatis.

106. AQV -a est elementum fluidum: -atum lac prodit -eus color. Regio -osa grata est -aticis avibus, caeterisqve -atilibus et sub-eis animantibus. -alis (m.) est vas -arium ad mensam, -arius (seu -ator) in Exercitu -atur. Pastor ad-at gregem, dum pellit ad -arium ut eum ibi -etur, a inspergitur herbis ex -iminali. -ilex curat -aeductus et -agia.

107. AQVIL -ae instar advolat -o (onis,) ex -onari plaga, qvasi -inis alis.

108. AR -a (seu Alt-e, q. alta ara) est focus sacer, ubi sacrificia ustulantur: qvam inspectans -uspex olim ex -uspicina divinabat.

109. ARAN -ea (vel -us) texit -eum in -eoso loco.

110. ARA -t -tor agrum -tro (um): ex-tqve gramen, et rursum sub-t, ut fiat arvum. Sed campum inutilem -tioni relinqvit in -tum.

111. ARBIT -er (ri) est judex honorarius ab utraqve parte electus: qvi delatum sibi habens -rium, -ratur secundum -rium, statuitqve de re suo -ratu, seu -rali (vel -rario) judicio, prout aeqvum esse -ratur.

112. ARBOR - stans in -eto praebet nidos -ariis avibus; fructus autem -eos -atori. ARB-usculae densae faciunt -ustum. Sed Vinitor -ustat vineam, dum conserit -oribus, qvibus applicet -usti- vas, Vites: qvae aliqvando ipsae qvoqve -orescunt.

113. ARC -as et -ulas facit -ularius -erasqve ad servandum res -anas -ano, Tu tibi commissum -anum itidem -ane habeto.

114. ARC -emus hostem, dum in -to transitu co-tamus, aut e propugnaculis ab-emus. Ex-ERC-et bonus -itor milites crebro -itiō (itium): qvia -itus bene -itus (a, um, seu -itatus,) bene hostem coercet: in-itatus parum valet: ergo prae-eri debet.

Arctus, Latinum; v. Arcere: Graecum, in Residuo.

115. ARC -um (machinulam qvā emittimus sagittas) facit -uarius: -um -uat murarius: -us coelestis in Coelo est, pulchre -uatus (vel arqvatus.)

116. Ardea.

117. ARD -et -ore vehementi, qvicqvid aridum -enter in-escit: -ens in aliena negotia -elio est.

118. ARDU -os montes scandere -um est ob -itatem.

119. AR -ea (-eola) in domo est ad deambulandum: -ea in horreo ad triturandum: -ea in aucupio ad retia pandendum: -ea in campo (eminentior pars agri, inter duos sulcos) ad seminandum.

120. AREN -a reperitur in -osis locis: aut eruitur ex -aria: unde fiunt -acea terra, et -ata calx: -arium borologium.

121. AR -et qvod humore caret: -escit qvod -iditatem acqvirit. Arbor -ida est, qvae tota exuit: cujus rami duntaxat in ter-escunt nondum tota per-uit.

122. ARGENT -um effoditur ex -ifodina ex qvo parant -ea et-ata vasa. -um vivum raro est -osum: -arius exercet -ariam.

123. ARGILL -am sumens Figulus ex -eto aliisque -osis locis, format in de -acea vasa.

124. ARGU -it qvaeque res ipsa, ad qvid sit, dum partes suas ostendit. Tu si qvem peccare vides -e: sed -mentis certis -mentando, non ut -uti solent -ute -utiis (-utiae) ludendo: -utari enim ad qvid est? Qvem non potes co-ere culpae, eum ne qvidem red-e.

Aridus, v. Arere. Ariolus, v. Hariolus.

125. ARIE -tes -tant inter se: -tinum fel me-detur podagrae: -tariā machinā muri dejiciuntur.

126. Arista, seta spicae:

127. ARM -a (-orum, n. pl: omnis generis instrumenta) asservantur in -ario (arium): sed -a bellica caeteraque -amenta in -amentario. Hinc petitur -atura qvā -antur inermes, aut semiermes ut compareant in -ilustrio: sed abutentes -atu (ūs) aut-ati (a, um) capti, ex -antur etiamsi -igeri sint.

128. ARMENT -um seu-ale pecus pascitur in -o, sub custodia -arij: -osa regio abundat -itiis gre-gibus: -inus fimus utilis est agris.

129. ARM -um qvaere in bove, (in homine Humerum -illam in -illata Virgine.)

Arrigere, v. Regere. Arripere, v. Rapere.

130. AR -s qvaelibet habet suum -tificem (-fex,) et sua -tificia secundum qva producit -tifi-cialia opera -tificiose. Compos. Iner-tem facit ad omnia in habilem -tia sua, sicut, Soler-tem -ter ope-rantem commendat -tia sua.

131. ART -us est pars membri comprehensa inter juncturas ossium: -uosum corpus -uatim dividere, est de-uare. In specie Manus et pedes -us dicuntur (Vide Jan. § 215, et 584.) SI -iculi -iculosi corporis dolent, erit morbus -icularis (seu hritis) curanda ar-thriticis medicinis.

132. ARUND -o, crescit in -ineto, locis nempe -inosis: unde pueri parant -ineas fistulas.

Arvum, v. Arare.

133. AR -x (cis, f) domus propugnaculis, munita.

134. As (assis: seu Assis - is, m) dicebatur apud Romanos omne Totum in partes dividuum, sive res numerarentur, sive mensurarentur, sive ponderarentur

page 231/232, image: s116

Ut, As ligularum, ligulae. Agri jugerim oum semisse, est sesqvijugerum. As, seu Assipondium, tota libra, unciarum. Tu autem disce I. Partes Assis. II. Composita Assis.

I. Partes Assis sunt, 1 Uncia, pars assis duo-decima in ponderibus, Sextans, sexta pars Assis, duae Unciae, Qvadrans, seu Tetrans, qvarta pars, Triens, tertia pars assis, Unciae Qvincunx, qvinqve Unciae: Semis (- issis: q. d. semi As, sex Unciae:) Septunx, Unciae Bes (bessis) seu Octans, unae tertiae totius. Dodrans ubi deest de toto qvadrans; Unciae. Dextans, (ubi deest sextans, Unciae:) Deunx, ubi ad Assem deest Uncia: As; seu totum.

II. Composita ab Asse, Nummorum nomina.

As, minimus nummus aereus, Obolus: Tressis, triobolus Qvinqvessis, obuli Octussis, Decussis, decem asses seu obolos valens: Centussis, centum asses: verti potest Florenus.

Horum usum sic disce.

Adde Unciam Deunci; aut Sextantem Dex-tanti; aut Qvadrantem Dodranti; aut Trientem bessi; vel Qvincuncem septunci; vel Semissem semissi; habebis Totum.

Qvod opus non est, Asse carum est: nedum ut tressem etc. multō minus Centussem, numeres. Heres ex asse, accipit totam hereditatem: semissarius, semissem ejus. Decuss-is etiam signum Crucis significat, X: -are, sic res -atim ordinare.

Ascendere, v. Scandere.

135. ASCI -ā, -antur ligna, ut fiant ex-ata.

136. ASIL -us, musca hoaria est.

137. ASIN -us circumagitur in -aria mola ab -ario, -inā duritie est Asellus piscis, Asio volat noctu.

138. ASP -erum saxum -erat manum lapicīdae -eritate (seu -redine, et-retudine,) suā: -retum vero pedes ambulantis. Tu cave, ne qvem bonum exeres.

Aspergere, v. Spargere. Aspectus, Aspicere, v. Specere.

139. Ass -amus carnes ad ignem, dum in-amus verubus, ut bene -a-atura mensae inferatur. Semi-is vesci non est salubre.

Assecla, v. Seqvi.

140. ASS -er (eris, vel-is, is, m.) est tabula sectilis: qvae co-antur ut fiat -amentum dumqve -antur (seu ax-antur) decidunt -ulae: -erculi sunt minores.

Assidere et Assiduus, v. Sedere. Assilire, v. Salire. Assipondium et Assis, v. As. Assvescere, v. Sui. Ast v. At.

141. AST -us (ūs,) -uto pro sapientia est: sed nimis -ute agens, decipit qvandoqve seipsum -utiā suā.

142. AT, Poetice Ast, idem qvod Sed. Composita ejus sunt Atat, Atqve (contracte Ac) At-qvi: qvorum significata sic disce. Atat qvis venit? At est notus, atqve (seu ac,) amicus: nec habes amiciorem qvenqvam atqve (seu ac,) illum. Atqvi est verum.

143. Ater, est plus qvam Niger, ATR-ore summo (nisi sit tantum obater) -amentum servatur in -amentario qvod -amentali -itate maculatum -atum est.

144. ATRI -um, Magnatum custoditur ab -ensibus.

145. ATR -ox hostis terret -ociter ipsā -ocitate vultūs.

Attinere, v. Tenere. Attingere v. Tangere. Attrectare, v. Trahere. Attritus, v. Terere. Auceps, v. Avis. Auctor, v. Augere.

146. AUD -et, -ax omnia -acter pro -acia (vel -entia) sua: saepe tamen qvum temere AUS-us est nimia, non potitur -is (us, a, um) Et hoc qvid est? -im dicere, stultitia.

147. AUD -it -itor in -itorio multa, si itio sit attenta. Rex facit -ientiam peregrinis legatis. Tu qvod -itu tuo tantum in-ivisti et non ex -ivisti pro in-ito (us, a, um) habe.

148. AUG -ere sua bona -mentis licitis, licet cuivis: -mentare illicitis non licet. Tu studiose vide ut ad-eas et ex-eas scientiam qvotidiano AUCT-u, si -are vis sapientiam, ut bonus -or: -arii loco tibi erunt honor et divitiae, si volet DEUS. Mercator qvandoqve sua bona vendens turbae -ione pretii, -ionatur. Milites autem dum conscribuntur -orantur certo -oramentō, deinde rursum ex-orantur.

149. AUG -ur apud gentiles ex certis -uriis (-ium) -urabatur: et ad officium -ratūs -urali coenā in-urabatur, indigne vero se gerens ex-urabatur.

150. AUGUST -us, Caesar natus fuit -ō mense: sic dictus, qvia -e res suas gessit. Utinam et omnes -i, cum -alibus suis habitantibus -ali! (-ale, n.)

151. AUL -a, Regalis plena est -icis -icisqve deliciis: parietesqve ejus obducti -aeis.

152. AURIG -a Currum regens -at: sed qvi Aurigis praeest, -arius-atur.

153. AUR -is repurgatur -iscalpio; in-is appenditur -iculae; -iculari digito inditur annulus. Tu, si -itus es, ausculta bene monentibus.

154. AURORA.

155. AUR -um effoditur ex -aria, id est, aurifodina): qvod -arius (vel -ifex) elaborans in -ificina facit vasa, vel -ea -isaber: vel in-ata solum (seu -aturā obducta) -ator. Eqves -atus donatur in-atis armis: qvi forte mallet aliqvot millibus eorum. - ata piscis est -eolis maculis notatus: -igo morbus foedus. -i -pigmentum color.

Auscultare, v. Auris. ausim, v. Audere. Auspex, v. Avis.

156. AUST -er (ventus,) venit ab -rali (seu -rina) plaga.


page 233/234, image: s117

157. AUSTER -us, sapor -e afficit lingvam -itate suā.

158. AUT hoc aut illud est nota indifferentiae; aut certe concessionis; autem, diversitatis; tum autem continuationis.

159. AUTHOR - alicujus negotij, et Libri, opus habent -itate: etiam cum allegant -itatem.

160. AUTUM -are, existimare.

161. AUTUMN -us praecedit hiemem -ō (us, a, um) seu -ali tempore. Ubi tu ob -itatem qvaere pellicium.

162. AUXILI -um fert bonus -ator dum mediis -aribus et fideli -atu -atur.

163. AVAR -us qvia deditus -itiae (seu -itiei,) corradit -e (vel -iter) qvicqvid potest.

164. Avellana nux.

165. Ex AVEN- a pinsitur panis -aceus: -ā fatuā pascuntur -ariae cicadae.

166. Av -ere aliqvid nimis -ide, inqvietat -idum: nec erit finis -iditatis, nisi post adeptionem illius boni.

167. AV -is canora capta (aliqvando cum -iculis) servatur viva in -iario, (ium) sub cura -iarii (seu -icularii -ius) Sed AUC-eps (q. Aviceps) eas prius -upatur diverso -upio variis -upatoriis insidiis. AUSP - ex, ex avium inspectu facit -icium, svadens aliqvid -icari sub alicujus -icio.

168. AV -us est patris aut matris pater: qvem qvisqvis habuit, habuit qvoqve Pro- Ab- At- Trit-avum itemqve -iam et Pro- Ab- At-Trit-avi-am: sed forte non habuit Av-unculum Pro- et ab-avunculum multo minus omnia -ita bona.

Axare, v. Assare, in Asser.

169. Axilla, cavum sub brachio.

170. Ax -is rotae ungitur -ungiā -iculus trochleae, oleō.

III. Incipientia a B.

1. BACC -ae, sunt duriores acini: nascuntur in -iferis arboribus, praesertim in -alia: cujus frondibus coronantur -alaurei. Sed -ae ex qvibus fiunt -ata monilia, nascuntur in conchis marinis.

2. BACCH -us putabatur Vini inventor: in cujus honorem instituta fuerunt -analia (-liorum): ubi adhuc multi -antur, dies noctesqve per-antur, saepe et in alios de-antur.

3. BAC -ulus (vel -um,) est lignamentum, qvō nititur Viator valide: -illo im Becill-is senex -iter, prae -itate: vacillat enim tamen.

4. Bajul -us -at onera.

5. BAL -ant oves -atu sibi nativo: -atro inutilis est.

6. BALB -us -utit, qvia lingvam ejus impedit -uties.

7. BALLIST -am (vel -ram,) dirigit -arius ad dejiciendum murum: Manu-a parva est.

8. BAL -neum (seu -ineum) est unius domūs; -nea sunt totius civitatis: qvibus praeest -neator cum toto -neari apparatu.

9. Ex BALSAM -o (um) fit -inum oleum.

10. Balteus (vel -um) est loramentum, cui appenditur gladius.

11. BAPTI -zat -stes (ae, m.) infantem -smo (m. vel -smate, n.) sacro, ad -sterium: - sed Anasta re -zat, qvia Paedos -mum non admittit.

12. BARB -a Virum ornat, decenter -atum: -itium tondeat -itonsor. Iuvenis est -atulus, puer imberbis.

13. BARBAR -ae Gentes habent -as lingvas, et -icos mores: produntqve actionibus suis -iem, sermone vero -ismos.

14. BARB -us (vel -o, m) piscis barbatus:

15. Bardus, ingenio tardus.

16. BAR -o liber est, tanqvam Rex in sua -onia (seu -onatu.)

17. BARR -us -it -itu valido. Dens ejus dicitur Eb -ur (vel -or, n.) unde fiunt elegantissima -urnea (seu -urna et -orea) vasa.

18. BAS -is (f.) sustinet columnam: -is (seu -sus) concentum Musicalem: -ellae in Cella dolium.

19. BASI -um est, qvō se -ant honestā -atione amici.

20. BATILL -us (vel -um) est ferramentum, qvō ignis tollitur.

21. Baubari, levius latrare.

22. BEA -t DEVS bonis eum, qvem hīc esse -tum vult: sed -tior est qvi -te moritur, et ad aeternam -titatem (seu -titudinem) evocatur.

Bellaria, et Bellus, v. Bonus.

23. BELL -um, geritur -ico apparatu inter -osos -atores, dum canitur -icum. -icosi populi (seu -atrices gentes) sunt -atorio animo, gaudentqve -are (seu -igerare.) Im-is facile de-atur: si vero Re-is re-at, raro invenit bonum exitum re-ionis.

24. BEL -ua (vel -lua) est animal vasti corporis: ut sunt -uae marinae in -uoso Oceano. Homo caveat esse moribus -uinis (seu -ualibus.)

25. BESTI -a est fera, ungvibus et morsu saeviens: cum qvibus olim pugnare cogebantur -arii -ali ferocitate.

26. BET -a, rapa rubra.

27. Betonica, herba.

28. BETUL -a (vel -la) crescit in -eto.

29. BIB -ere decet ad necessitatem. Sed -o -it valde; -ulus saepe; -ax (-aculus) nimis avide. Com-ones com-unt, sibi prae-unt, poccula e-unt: et postqvam ad źrunt jubilant. Charta -ula im -it atramentum.

30. BIBLI -a sacra aliosque bonos libros scribit -ographus, compingit -opegus, vendit -opola, emit in -othecam -othecarius.

Biceps, v. Caput. Biduum, v. Dies.

Biennium, v. Annus. Biga, v. Jugum.


page 235/236, image: s118

31. BIL -is, copiosa in corpore -ioso, facit -iosos.

Bimestris, v. Mensis. Bimus et binus, v. Bis.

32. BI -s -na sunt qvatuor: -nio in tessera est numerus -narius. -mus puer non potest Com-nari cum qvadrimo ad cursum: qvia ante -matum vix currit.

33. BITUM -en, pingvit terra, et -inata aqva, et -inosi lapides, ardent, ob -ineam pingvedinem.

34. BLAES -us non recte pronuntiat literas sibilantes (s, z, c) ob -itatem.

35. Bland-us puer, dum matri -e -itur -itiis suis, h. e. -icellis -imentis, qvidvis e-itur: sic et -iloqvus Orator.

36. BLATER -at res ineptas ineptus -o.

Beare, v. Bos.

37. Boletus; fungorum optimus.

38. BOM -us qvem dant Apes -ientes (vel -ilantes) levis est: sed -us ardens, qvem dat -arda horrendum sonat.

39. BON -us communicat -a sua -is, propter ipsam -itatem naturae. Et Ben -e erit -igno homini, dum -igne (seu -igniter) agit, exercens -ignitatem in omnes. Bell-a (pro Bonella) sunt -aria post mensam, -e victitanti: sed famelico -ior cibus ipse.

40. BO -s -at, auditoqve -atu re-at, qvando e -vili (seu Bubili) in forum -arium agitur. Bub-alus (bos sylvestris,) non sic paret -ulco sicut Bucul -us et -a, reliqvumqve bovinum (bovillum) genus. Bub-ulam et -alinam (scil. carnem) qvi nimium vorant, semiboves fiunt.

41. BOT -ulus (dim. -ellus) farcimen e pultibus.

42. BRACC -a villosa tegit totum corpus: -ae laxae femor a tautum tegunt -atis; populis.

43. BRACH -ium militis ornatur -iali, tametsi non sit -iali crassitudine. Fluvius dividitur qvandoque in -ia: Arbor fit -iata.

44. BRACT -ea, est tenuis lamina, crepitans: e re qva -eatius (vel -eator) varia format etiam -eata.

45. Branchiae, fauces piscium hiantes:

46. Brassica, olus notissimum.

47. BREV -is est non longus: aut non profundus. Si amas -itatem, et si vis habere -iarium Libri, habebis -i, si-iabis qvicqvid ab-iari potes. Flumen -e potest vadari propter -itatem: non possunt marina -ia.

48. BRUM -a est -ali tempore.

49. BRUT -um animal per se -et: Homo -escit (et ob-escit) cum -e agit.

Bubalus, Bubulus, Bubulcus, v. Bos.

50. Bubo avis noctu ululat: -tumor pestilentialis perimit.

51. BUCC -a, esurientis appetit -eas panis: -as habens turgidas, -osus (-ulentus,) -o est. -ellatus panis (in -ellas divisus, et iterum coctus) bonus est navigantibus.

52. BUCCIN -a (et -um) est cornu incurvum, qvō pecora evocantur. Sed aeneā -ā svaviter -at-ator.

53. Buere, tingere fuit olim. Nunc Pannos im Buimus colore; et ingenia artibus.

54. Bufo, est rana venenosa turgida.

55. BULB -um seu -olam radicem, habet Cepa, aliaeve -aceae berbae.

56. Bulga, crumena major, ferrata.

57. BULL -a est vesicula aqvae: -as aureas gestabant in Veste Romani: -as aeneas affigimus libris: -as ligneas appendunt diplomatibus, pro servandis sigillis. Sed -ati fiunt -ati. Aqva fervens -at et -it, e-ietqve nisi prohibes.

58. Bura (et -is, is, f.) cuneus aratri, cui ad- aptatur vomer.

Bustum, v. Urere.

59. BUTYR -um, pingvedo lactis concreta.

60. BUX -us (i. f. et -um) arbuscula semper virens in -eto: ex qva fiunt -ea vasu.

IV. Incipientia a C.

1. CABALL -us, robustus eqvus, -inus.

2. CACA -re licet -turienti.

3. CACHINN -us, estrisus effusus: qvō delectantur qvidam -ones, dum -antur crebro.

Cacula, v. Cala.

4. CACUM -en vocamus in ovo: -en in aedificio: -en in arbore: -en in monte. AEdificia -ina-mus ut sint -inata: Arborem de-inamus ut non crescat in altitudinem, sed in latitudinem.

5. CADAV -er, -erosaqve moribundi facies, qvem delectet?

6. CAD -it qvicqvid nolens deorsum fertur: ut -iva poma, et qvi habent -ucum morbum, crebrō Cas-u -antes (seu -itantes.) Saepe enim desubite Concidunt et succidunt in faciemqve procidunt, et in eundem morbum recid-unt, qvia -ivus est. Decidunt etiam qvandoqve de gradibus: aut incidunt in aqvam: eoqve intercidunt miseri.

Si cui divitiae Accid-unt qvod -it saepe, meminerit esse tantum -ens: et se qvavis -entali occasione excidere illis posse. Sol qvotidie oritur et occidit: ut videmus cum Occiduus est h. e. ad occasum in Occidente constitutus. In septentrionalibus tamen locis astate inocciduus est: qvia Occidentalem plagam praeterit tantum, non se sub terram abdit.

7. Cadmia, terrae species.

8. CADUCE -o ceu sceptro instructus abit petitum pacem -ator.

9. CAD -us, dolium minus -iscus, adhuc minus.

Caecus, v. Coecus.


page 237/238, image: s119

10. CAED -ere, est violenter vulnerare: sive secando, sive scindendo, sive feriendo. Nam Lignator caedit ligna in sylva caedua [incaeduam caedere nefas est] caesuris variis; aliqvando intercīdens tantum, ut fiat sylva intercīsa: aliqvando excīdens excīdio totali, ut fiat campus. Hortulanus accīdit arbores qvasdam, dum ramos inutiles praecīdit, abscīdit, decīdit et recīdit, recīsamentaqve destinat foco: sicut et totam aridam arborem, qvam, succīdit et frustatim concīdit. Miles caedit hostem caesim et punctim, occīdens qvos potest: nec illi propter caedem hanc (aut occīsionem vel excisionem integri Exercitūs) decīditur Collum; sicut Homicīd-ae qvi alibi committit -ium: Caesaries sit crebrā caesione capillorum: Caesitium concisione marginum in linteo. Judaei circumcīdunt pueros Circumcisione sacrā: virgis autem caedimus petu-lantes. De Succidia succīdimus frustatim: incisoribus incīdimus escam: incīsuras facimus ubi opus. Si vis loqvi concīse, recīde minus necessaria: et dic praecīse, qvid velis.

11. CAEL -at -ator -o (seu -te, et Caestrō) varias -aturas: etiam pulchre -ata. Pocula.

Caelebs, v. Coelebs. Caelum, v. Coelum.

12. CAEMENT -um sunt lapides excīsi terrā, e qvibus -arius facit aedificia -icia.

Caena, v. Coena. Coepe, v. Cepa. Coepi, v. Coepi. Caeremonia, v. Ceremonia. Caeruleus, v. Coelum.

13. CAESAR -em qvi seqvuntur ob majestatem -eam, vocamus -eanos.

Caesaries, v. Caedere. Coesius, v. Coelum.

14. CAESP -es, est herbida gleba: ad -item erutum facile -itat Eqvus -itator. Casa -ititia calidior est qvam caementitia.

15. Caestus (ūs) clava habens globum plumbeum appensum.

Caesura, Caesus, v. Caedere.

16. CAETER -i, negligant studia, si volunt: -um tu cave: nam -oqvi vapulabis.

17. CAL -as (fustes ligneos) ministrabant militibus -ones (seu Caculae): -ones (et-opodia) sunt calcei de ligno.

18. CALAM -us crescit in -eto: -us scriptorius servatur in -ario: -us frugum patitur -itatem a -itoso coelo. -ō canit rusticellus: -ō viscato capiuntur aves. -itates variae premunt -itosos homines: qvod non curant qvi -istrō-istrant comas.

19. Calantica, muliebre capitis velamen.

20. Calare, Verbum antiqvum, significat vocare, nominare: cujus usum sic disce. Romae Calator (fuit Consulis servus) -abat cives: Nomen-ator autem (contracte Nomenclator) suggerebat Nomenclaturam civium. A Calend-is inchoantur menses in -ario. Cum vero est Inter Cal-aris annus, -atur (h. e. interponitur indicando) dies unus, intercalari mensi, Februario.

Calcar, et Calceus, v. Calx. Calenda, v Calare.

21. Cal -et Ignis -efacitqve alia: ficut et omne -idum. Tu ut -escas move te: qvia -or hic utilior est, qvam dum nos externa in -efaciunt. In-da-rio ex-efacimus nos.

22. CALIG -as colligamus -ari ligulā, ut incedamus -ati.

[Olim fuit pedum integumentum militare: nunc pro femorali utimur, sed sine autho-ritate Veterum.]

23. CALIG -o (inis, f,) venit a -ante nube: in -inoso loco -ant oculi.

24. CAL -ix, (-icis, dim. -iculus) poculum rotundum.

25. CALL -us (vel -um) fit a duro labore, qvō manus fiunt -osae. Pes autem -escit qvum qvis per durum -em incedit: sed Oc-escit tandem ad ista. Animus qvi ad multa oc-uit, -et multa, estqve -idus.

Calo et Calopodium, v. Cala.

26. CALUMN -ia, impunita auget -iatores, ut cuilibes allubescat -iari alios, -ioleqve traducere.

27. CALV -a nuda pilis, facit -um; raripila -astrum. Sed qvi -ent seu -itiem (vel -itium) habent, illi aut -escunt per se, aut de-antur ab aliis. -aria est os contegens cerebrum.

28. CAL -x (cis, m. f.) tria significat. Lapidem. Lapidem ustum in farinam, pro coagmentandis lapidibus. Extremitatem pedis.

A Significatione 1.

CaLCUL -us si incedis per -osum agrum, facile incidit, et pedem urget, nisi eximatur: -ō vesicae vexantur -osi: -ulis ludunt Aleatores: -ulis -ulat -ulator: -ulis eligitur Consul (i. suffragiis: qvia fiebat injecto lapillo in urnam, cum inscripto nomine.)

A Significatione 2.

CALC -em parat -arius e lapide -ario in -aria (scil. fornace) ut fiat -atus paries.

A Significatione 3.

CALC -ibus, -amus lutum; rem ingratam: Conculcamus et proculcamus pedibus: exulcamus aliqvid alicunde, aut inculcamus aliqvō: ut Praeceptor inculcat discipulo doctrinas. Calcaneo Eqves adaptat -ar (n.) ut domet -itrosum Eqvum, qvi -itrat et re-itrat.)

Calc -os, aliaqve -eamenta facit -earius (vel -eolarius) ad -eandum (vel -iandum) pedes: ut incedamus -eati, non dis-eati.

29. CAM -bit -psor pecuniam: sed tu -bii literas posce.

30. CAMEL -um curat -arius: e -inis pilis fit -inus pannus.

31. CAMER -am -at et -con -at Murarius, custodit -arius: -ati currus et naves pro delicatis sunt.


page 239/240, image: s120

32. Caminus et fornax est, et fumarium.

33. Camp -um inhabitantes, occupantur operibus -estribus (-ester, et-estris:) in -ania (regione Italiae) fusae sunt primae -anae.

Canalis, v. Canna.

34. CANC -er et -ellus serpis per aqvas: -er morbus per carnem -rino more. -ellis praemuniuntur fenestrae. In -ellato conclavi sedens -ellarius, vel approbat et sigillat scripta, vel improbat et -ellat.

35. CAND -ere est ignitum esse. Ferrum -ens ab igne -escit (vel efit) -ela noctu accenditur accensaqve inditur -elabro. Sed Incend-ium -it (seu succendit) -iarius irā excandescens.

36. CAND -ere, clare nitere; ut nix vel ut ignis. Nam et Pruna -et et -idum marmor -et. Qvod habet minus -oris-icat solum. Linteum ut -escat -efac ad -icantiam usqve. Tusis animo -idō: -orem amat DEVS.

37. CAN -ere scisne aliqvam -tionem? sicuti -tat -tor svavi -tu varia -tica. Qvasdam -tilenas -tillat submisse, alias -tat -orā voce: praesertim distus dulci -ore Si adest chorus, qvi accinat (N. A. mutatur in 1) et concinat, Praecentor (seu Incentor) incinit et praecinit; illi vero hoc incentivo moti succinunt, aut occinunt. Sed et qvi recte loqvuntur, accentum observant. Impij autem Incantatores tentant -amentis suis -are et excantare res varias.

38. CAN -es vexamur a -inis muscis, praesertim qvum urit -icula in diebus -icularibus.

39. Canirubus silvestris rosa

Canistrum, v. mox Canna.

40. CAN -na (vel -a) provenit in eto: e qva texitur -nea teges, et -nitium -istrum. Per -ales fluit aqva.

41. CANNAB -is dat -inos funes:

42. CANTER -ius est castratus Eqvus: -ii erecti sustinent Tectum: -iis sustentatur aliqvid supra terram: -ioli fulciunt vitem (puta, in Italicis vineis, sic positi.)

43. CAN -us est, cui prae, senectute capilli albent: qvi enim senescit -escit. Prae-us cito -et, fitqve in-us: sub-i habent exiguam -itiem seu paucos -os (scil. capillos.)

44. CAP -er cum -ra et -ellis stabulantur in -rili: -rarius autem, si -rile pabulum deficit, et -rinum lac emulgetur paucum, -erat frontem. -reae cum suis -reolis degunt in sylvis: -ricornus autem in montibus altis.

45. CAP -ere multum potest vas -ax, pro sua -acitate: sicut et ingeniosus puer, si qvid illi offeras prusuo -tu: Aqvam-e-edine, gladium -esse-ulo: -ulum exspectet senex -ularis. Qvi -tat alios in sermone, -tiosus est: sed aliqvando -tionibus suis ipse -itur. In bello qvisqve qvaerit -tivare hostem: -tivus autem conatur se liberare e -tivitate, ut piscis e -tu-ra. [Composita mutant vocales: In-cipio -cepi -ceptum.]

ACC -ipe qvod gratis datur, sitqve tibi -eptum: -ipiter anticipat aves volando: aut intercipit in ipso volatu, etiam per magnam intercapedinem, Qvum qvid conc-ipis animo, cave ne -eptus tuus sit a prae-epta opinione. Aves et mures Decipiuntur -ulā: tu cave Deceptores, sicut et Disceptatores, qvi de leviculis rebus -nt. Pisces Excipimus e vivario -ulā; vinum e vase -ulō. Tu -e hospites amice: et in contractu si qvid -is, sit exceptio clara. Inc-ipis qvid? et vis ut -eptum succedat bene? ante -eptionem ora. Si Occ-ipis upare qvid, vide ne te prae-upet alius: si es -upatus negotiis, -upa certum locum -upationi tuae idoneum. Percipe rem, ut ne de impercepta judices. Praec-eptor-ipuo discipulo -ipit ut ante alios -ipiat aliqvid: cui -epto (-eptum) parendum est. Qvivult Rec-ipere amissam rem, et in se -ipit-uperare illam, debet se -ipere ad -eptaculum illius rei, a qvocunqve -eptatore tenetur. Susc-ipere laborem in qvocunqve honesto -epto honestum est.

Composita cum Nominibus.

Auceps, Aucupium, v. Avis.

ManC -eps (-ipis, et-upis) manu capit reditus de conductis praediis, qvae sibi -ipavit aligvis. -ipium est homo in bello manu captus, et in servitutem -ipatus donec e-ipetur. MuniC -eps (ipis) est Civis adscitus, cui publica munia capere jam licet: fruitur jure -ipali in suo -ipio (-um, seu -ipatu.) ParriC-eps (-ipis) alicujus boni -ipat de eodem ipse, et -ipat cum aliis -ipio justo. Princ-eps (-ipis) res primas capit -ipalesqve partes, et respicitur -ipaliter. -eps in suo -ipatu gerat se -ipaliter non tantum -ipio sed a -ipio ad finem.

Capillus, v. Pilus. Capistrum, v. Caput.

46. Capitium, vulgo capitis tegmen: sed amiqvis fuit pectorale faemininum.

47. Cap -o (onis et -us) Gallus castratus:

48. Capronae, comae in frontem propendentes.

49. CAPS -as, ligneas parat -arius in -ulis (-ellis) gestant pueri in Scholam libellos: ō insidet cisiarius.

Capulus, v. Capere. Capus, v. Capo.

50. CAP -ut, praecipuum animalis membrum (sunt n. -itata omnia): cujus partes sunt Sinciput et Occiput: -itosus -ito grande habet: qvidam -itellum duntaxat. Libros dividimus in -ita (seu -itula) qvae a litera -itali (id est magna) incipiunt. Urbs expugnata pendit -itationem -itaneo pro redimenda -itali paena. -istro -istramus Eqvum. Monstrum nascitur aliqvando bi-ceps (cipitis): forte et tri- et qvadri-ceps. De septicipite hydra etiam narrant. Vas anc-eps (ipitis, utrinqve caput, i. ansam, habens) cape utrāvis: Gladium ancipitem cave utrinqve: Verbi ancipitis significationem determina, ne fallat. Homo temerarius praec-eps ruit, si scandit -ipitia. Et tu cave -ipitare negotia: -ipi-tantia res perdit.

51. CARBAS -us (et -um) linteum firmum. Hinc -a (et -ea, et -ina, et -inea) Vela

52. CARB -ones conficit -onarius in -onaria (sc. fornace). -unculus est parvus -o: -unculus

page 241/242, image: s121

gemma fulgens: -unculus ulcusculum pestilens.

53. CARC -er coercet petulantes, dum a -erario in-erantur. A -eribus ad metam currunt Cursores.

54. CARD -o Januae vertitur, qvum janua a-peritur: -o causae vertitur, qvum ad rei summam venitur: a -inibus Mundi veniunt -inales venti.

55. CARDU -us est aculeatus: cujus semine pascitur -elis.

56. CAR -ere aliqvā re, est non habere aliqvid necessarium.

57. CAR -ere solet netrix linum -mine (pro, carimine): lanarius vero -minat lanam -mine. Sed Poeta canit suum -men.

58. CAR -ex abunde provenit in -ecto.

59. CARI -e corruptum lignum dices -osum.

60. CARIN -a est in Navi: -atum pectus in Bove.

Carmen, v. Carere.

61. CAR -o (-uncula) est concretus sangvis. Constans e CAR -ne, est -neum; babens carnem multam, -nosum: -nem curans, -ale. -arius vendit -nes in -nario (-um.) -narius fit -nivorus. Sed -nifex (ex hominibus carnes faciens) ex-nifi-cat maleficos, artibus -nificinae suae.

62. CARPENT -um est currus pensilis, paratus a -ario.

63. CARP -ere fructum maturum manu, et -ere mores malos verbis; et -tim ex Cerpere bonas sententias e Libris; malos vero Con- et Dis-cerpere, licitum est.

64. CARPIO (onis, m.) piscis sqvamosus o-ptimus.

65. CARR -us (vel -um, et -uca) est currus birotus, qvem agit -ucarius.

66. CARTILAG -o (inis, f.) corporis pars osse mollior, carne durior: juncturae Ossium sunt -ineae. Aures animalium -inosae.

67. CAR -um est pretiosum, qvod-e venditur, facitqve -itatem.

68. CAS -ae et-ulae sunt domus et domunculae viliores.

69. CAS -eus, et -eolus, coagulati -eariā formā, siccantur in -eali.

70. CASS -is (is, m.) rete venatorium est.

71. CASS -is (idis, f. et -ida) capitis tegumentum chalybeum: -ita, alauda cristata.

72. CASS -as nuces (i. vacuas) in -um qvassas.

73. CASTAN -ea fert -eas in -eto: e qvibus fit -inum oleum.

74. CASTR -a ponuntur pro Exercitu in campo, -ensi arte, munita pro Cestriis: -um vero seu Castel-lum arx minor est, qvam servat -lanus: Castell-um etiam oppidum, qvod inhabitant -ani. In -o colligitur aqva.

Castrare, v. mox Castus.

75. CAST -us servat -itatem nec recusat -igari, seu verbis seu verberibus, si qvid admisit contra -imoniam: cujus servandae causa qvidam seipsos -rant. In Balneo si qvis non praecingit -ulam, conigatione dignus est: multo magis qvi in Cestu- aut -osis nupuis sese -ant.

76. Catech -ista -izat, qvando -ismum (seu -esin) docet -umenos.

Catella, v. Canis, et Catena.

77. CATEN -a struitur ex annulis ferreis, ad -andum (h. e. firmiter ligandum) res varias: etiam -arios canes, et -enulā (seu catellā) catellos parvos. Concatenati labores qvandoque molestant nos ipsos.

78. CATERV -a qvaevis hominum multitudo est: sed -a militaris continebat sex millia peditum -alium seu -ariorum, qvi procedebant -atim.

79. CATIN -us (vel -um) est patina profundior: in -o terunt condimenta ciborum: -ulos (vel -ellos et Catillos) pingves qvaerit et Catill-o ut -et In mola molitur frumentum super Catillo.

Catulus, v. mox Catus.

80. CAT -us (i. a Gr. [gap: Greek word(s)] ) felis est, instructus ungvibus, sicut et ejus -uli, et Canum -uli, omniumqve bestiarum -uli.

81. CAUD -a soli homim deest, reliqva animalia sunt -ata.

82. CAUD -ex (icis, m.) est truncus desectae arboris: ex qvo -icali securi fiunt -icariae (sue -icatae) naves.

83. Caula, stabulum pecudum.

84. CAUL -is (is, m.) in herba mollior est, qvam -is in anserina penna: -es edimus. Herbae dum -escunt qvaedam fiunt uni-es aliae multi-es, omnes tamen tandem de-escunt.

85. CAUP -o (onis) in -ona-onatur arte -onariā.

86. CAUS -am absentiae praetendit -arius miles: sed -am cujus -ā litigatur in foro, defendit -idicus, dum excusat qvem alter accusat. Si tamen factum ect inexcusabile, recusat defendere, quia causatur conscientiam.

87. CAUT -es (is, f.) rupes inacecessa.

Cantus, v. Cavere. Cavea, v. Cavus.

88. CAV -ere debet pericula (imo undiqve disere) vir Caut-us-e, qvibuscunqve -elis (seu -ionibus). Incaut-us nihil prae-cavet.

89. CAVILL -um (vel -a) (est jocosa calumnia, qvaliter -atur praesentem qvoque -ator.

90. CAV -um est intus vacuum: -ea carcer avicularum: -erna specus sub terra -ernosa: -aedium subdiale in domo spatium. Si qvid vis habere Con-um (rotunde cavum) debes illud Cav-are, excav-are, Concavare.

91. CE, Vocula adjectitia, praesentem praesentiam signficans. ut Hic-ce, hosce et c. v. Gram.

92. CED -ere (cessi-um,) e praelio, et-ere alteri jus suum, non semper bene -it. Qvia dum adversarius videt te ire Cess-im, instat in-anter. Tu vero dum paulatim -as, tandem plane -abis: ita -io saepe noxia est -atori. Qvum humor subcutaneus in pus Absce -dit -ssus est: tantō major, qvantō plus materiae Acce-dit per in-ssos meatus. Qvi me Antece -dit est meus -ssor: qvi ante me Decess-it

page 243/244, image: s122

meus prae-or: amicus qvi Discess-it reliqvit sui desiderium post -um: qvi Exce -dit modum, peccat -ssu. Conce -de aliqvō, si vides periculum: sed nemini -de res inconcessas. Ince-de modeste, ut tuus -ssus laudetur: sed -ssere alios cave. Si tibi cum aliqvo simultas Interce-dit, et aliqvis pro illo ad te -dit, admitte -ssionem -ssoris candidi, si tibi non -dit. Qvi aliqvō Sece -dit qvaerit -ssum: sed -dere ab aliqvo -ssio est. Proce -dimus cum porro imus, et -ssus est: Rece -ssus vero cum -dimus. Qvi Praece -dit -ssor est: qvi Succe -dit -ssor: sed -daneo illi non semper -dit simili -ssu, etiam in ordinaria -ssione.

93. CEDR -us arbor non putrescit, librosqve -atos, h. e. -ino (seu -io) oleo perunctos, tineae non attingunt.

94. CEL -a, qvod scis, et alter -atim habere vult. OcCul-ere (seu -tare) -tam rem, prudentiae est.

95. CELEB -er (seu -ris) Vir est, qvem -ritas famae -riter-rat: -ris Urbs, in qva populi -rant conventus suos.

96. CELER - (vel -ris) -iter -at iter: majori tamem -itate peragit, si utatur per terram Celete, aut per aqvam Celoce, qvam si ac -et pedibus tantum.

97. CELL -a (seu -arium) est locus subterraneus, ubi -arius (vel -aria) condit vasa -aria (N. Ab -aris vel -arius). In a degunt Monachi: in -as congerunt apes mel: in -is repositoriorum reponimus varia.

98. Cellere, sursum tollere, Verbum ob soletum: sed composita sunt in usu. Ante- Ex- Per- Prae- Pro- Re- cellere: item Celsus, Excelsus, etc. Sensum sic disce: Ut Celsa turris -sitate (seu -situdine) suā ante-lit humiles casas, ita Vir Excel-si animi, et -lentis virtutis -lentiā suā praecellit plebejos.At Procel -la, sive -losus ventus, -lit Naves sic, ut eas per Cel -lat, et mergat, aut saltem Nautas -lat, ut horrore perculsi nesciant qvid agant.

Celox, v. Celer. Celsus, v. Cellere. Celtis, v. Caeltis.

99. CENS -et (h. e. qvid res aliqva possit, dijudicat) -or facultates civium justā -ione, pro colligendo publico -u: qvem qvum tempus esse -et, exposcit per ac-os et ac-et aerario. Illis autem qvi suos -us fallaciter re-ent, suc-et, eosqve severā -urā notat. Morum -ores publice constitui qvam esset utile!

CENT -o (-unculus) Vestis, Oratio, et qvidvis e multis particulis consarcinatum.

100. CENTR -um, in Globo est unicum, a qvo exeunt -ales radii: sed lignum -osum habet multa -a.

101. CENT -um librae, faciunt -enarium (seu -umpondium): -eni milites -uriam: (ubi -esimus qvisqve est ultimus): -ies erratum, habet -uplicem (uplex) errorem, cum -upla noxa. Centuri-ones in -atu suo -ant milites -atim: suc Centuri-antqve decedentibus alios, lassis praelio submittunt -atos. Sub vexillo uno sunt ducen-ti (seu -i) trecen-ti (seu -i) qvadringen-ti (vel -i) etc.

102. CEP -ae crescunt in -ina (seu -eto.)

103. CER -a fit ex -oso melle: unde -arius facit -eas candelas, trahitqve praelongos -eolos: Chirurgus vero -at (vel in-at) linteolum, diligenti -atura, ut fiat -otum (h. e. emplastrum molle). Color in facie -inus, non est bonum: qvem emendant -ussā faeminae -ussatae. Sed -ussa relinqvenda est Pictoribus.

104. CERAS -us dat -a.

105. CERDO dicitur qvilibet sordibus opifex, Coriarius, Sutor etc.

106. CEREBR -um est medulla capitis: -osus homo, mirabilis -i.

107. CEREMON -iae (vel Cerimoniae) sunt ritus sacri: sed qvidam alibi etiam nimis -iales (seu -iosi) sunt.

108. CERE -s (f.) frumentum est. E CERE -re paratur -alis potus -visia, a -vīsiario.

109. Cernere (crevi cretum) tria significat. 1 Evidenter separare. 2 Frumentum purgare. 3 Visu res discriminare.

Composita A Significatione 1.

Judex DIS -cernit inter aeqvum et iniqvum discr -etione justā: ostendensque -imen, ut ne innocentia veniat in -imen dec -ernit -retum justum -retorio die. Puella Disc -riminat crines -erniculo argenteo vel osseo, indiscriminatim. Secret -arius consignat -a negotia, servatqve -o.

Composita A Significatione 2.

Tritor INCERN -it frumentum Incern- (vel Subcern-) -iculo, secernitqve et excernit recrementa foras: sed Sus etiam excrementis pascitur.

A Significatione 3.

CERN -us -it deorsum: tu -e et age illa, qvae te concernunt.

110. CERT -um est, qvi rem nescit -o, non debere -are verbis pro -o: nedum -are pignore, aut de-are armis. Tale enim -amen, et Con-amen, etiamsi vulgo -atim fiat, -te temerarium est.

Cerussa, v. Cera. Cervisia, v. Ceres.

111. CERV -ix (-icula) est colli pars posterior, cui supponimus -ical: pertinacem hominem vocamus -icosum.

112. CERV -us, cum -a, pascuntur in montibus: -inum cornu medicinale est.

113. Ceu, significat Qvasi, velut.

114. CHALY -bs est conduratum ferrum, ex qvo fiunt -bea instrumenta varia.

115. CHAOS confusum qvid: unde IN-choare aliqvid incipere: qvia qvicqvid incipit, rude est.


page 245/246, image: s123

116. CHART -a, paratur a -opaeo in -aria mola, complicaturqve in -acea volumina, aut -aceos libros.

117. CHAR -um (i. e. dilectum) habere Deum et homines, -itas est.

118. CHORD -um foenum serotinum est:

119. CHOR -us cantat: -us saltat: -agus adornat -eas: -eutae -eas ducunt -agio.

120. CHRIST -us est unctus rex Ecclesiae: a qvo nuncupati -iani profitentur -ianismum, sive -ia-nam fidem, per totam -ianitatem.

121. CHRON -icus morbus tarde curatur: qvi -ica scribit, sit -ologus, peritus -ologiae.

122. CIB -us delicatus, variaqve -aria serviunt -atui divitum pauperes -antur-ario pane, dummodo suppeditat.

123. Cicada, infectum pratense stridulum.

124. CICATRI -ces multae faciunt -cosum.

125. Cicer (is, g. n) -pisum parvulum angulatum.

Cicindela,vermiculus in tenebris candens.

126. Ciconia,avis serpentibus infesta.

127. CIC -ur, ut fiat animal in-ur -urabis illud

128. Cicuta, herba venenosa, cava.

129. CIE -re (vel cire) est celeriter movere, seu voce seu re ipsā. Unde varia veniunt, qvorum sensum sic disce.

Qvi CI -et turbas, -tatur ad Magistratum: -tatusqve nisi comparcat -to (seu -tatim) ac -tur severius, aut Accersi-tur (vel Arcessi -tur) per Accersitores vel Arcessitores. Qvi qvaerit plebem Conci -tare, -t eam in locum unum, et ad hanc -onem, habet -ionem, svadens qvod videtur bonum. Sic in Templo -onator -onatur -onali sermone, ad -onarium populum Qvi Exci -et vim ingenii per exercitia, facit acsi -tet hominem somno,reddatqve -tatum ad negotia. Si qvem vides ad labores incit -um (h. e. ignavum) -a illum -amentis qvibuscunque: nisi percieri non possit? Qvicqvid boni didicisti, recita coram aliis: dormientes Suscit -a -abulo:sed mortuos re-at (seu ex-at) Deus

130. CILIC -ium textura e pilis asperioribus (caprinis etc): ex qvo fit -ina Vestis.

131. CIL -ium sunt palpebrarum pili: super-ium magnum ostendit super-iosum: -oni fons media eminet.

132. CIM -ex (icis, m.) pediculus lectuarius, rotundus, odore tetro.

Cincinnus, v. Cinnus.

133. CING -imus nos -ulo, eqvum -ulā, cinctu arcto, si opus est: rursumqve re-imus,si esse libet discintis. Sed gladium ac-imus suc-ulo:vestem autem suc-imus,ut simus accincti, et procincti,ad peragendum labores succincte. Prae-imus nos honestatis ergo praecinctoriis.

134. CIN -is (-eris, m) est exustae rei pulvis, -erei coloris vestem gestet -erarius, et qvi sub-eri-cium panem eoqvit: sed coqvat caute, ne -efaciat.

135. [correction of the transcriber; in the print E35.] CINNABAR-is (f.) sangvineus color.

136. CINNAM -um (vel -omum) cortex ar-boris odoriferae.

137. CIN -nus (et-cinnus) est capillorumgyrus ornate tortus: qvem polituli Con-ne con-nant calamistro, aut si con-nitas ejus turbata est, recon-nant.

138. Cippus, truncus foraminosus, cui includuntur facinorosi pedes, aut manus, aut collum. Lignum in campo erectum memoriae alicujus causā.

139. CIRC -us est ambitus rotundus: -ulos-inamus-ino, -ulari formā. -a -os (h. e. fora) -ulat (h. e. circumcursat) -ulator (medicaster): -cum qvem stat turba -ulatim, -iter centeni. -ius ventus agit se -umcirca, id-o (vel iccirco) -umagit omnia -umqvāqve.

140. Cirnea, vas qvō potus ad mensam fertur.

141. CIRR -us, in capite qvarundam avium erecta pluma: qvas -atas vocamus.

142. CIS, seu Citra flumen habitantes sunt Citeriores alii aliis: qvidam nobis citimi, citra dubium.

143. CISI -um vehiculum est birotum, qvod vehit -arius.

144. CIST -A est Arca minor; -ula (et -ella -ellula) adhuc minor. In -erna servatur -ernina aqva: sed -a viminea non continet aqvam.

Citare, v. Ciere. Citerior, v. Cis.

145. CITHAR -ā ludit -ista et -istria: -aedus canit ad -am.

Citra, v. Cis. Cito, v. Ciere.

146. CITR -us fert -ia (vel -ina) poma.

147. CIV -is est incola -itatis et pars -itatis: qvia fruitur jure -ico et privilegiis -ilibus, vivat cum suis -ibus (seu Con-ibus) -iliter: ilitas morum ornat studiosum.

148. CLAD -es (is, f.) est multorum strages.

149. Clam, hominibus si qvid mali facis, et Clan-culum, qvid juvat? etiam -cularia (seu -de -stina) facta revelabuntur.

150. CLAM -at -ore magno, et voce -osā, -ator ineptus. Sed utiliter in-amus aliqvem in periculo; et re-amus mala svadenti, et ex-amus cum qvid valde miramur; et pro-amus res venalest aut con-amus desperatas. Declam-ator-at (seu-itat) sermone -atorio, dum se in arte oratoria exercet.

Clanculum et Clandestinus, v. Clam.

151. CLAN -git -gore magno tuba.

152. CLAR -a dies est, cum Sol -e lucet: sed et nox -et, qvando eam stellae -ificant. Virum dicimus -um qvi Virtute in-uit nominisqve -itatem asseqvutus est. Hostis bellum -igans de-at hostilem animum.

153. CLASS -is (is, f) fuit ordo civium Romae secundum possessiones majores aut minores, -is in mari (Navium series) habet milites -iarios, qvibus canitur -icum ad praelium. -is in Schola -ica, habet Authorem -icum, qvi explicatur.

154. CLATHR -us (vel -um) sunt cancelli lignei, in fenestra -ata.


page 247/248, image: s124

155. CLAU -dere librum ut possis, et recludere, adde illi Clausuras. Clausula concludit Orationem. Clausa viarum praecludunt hosti aditum, eumqve excludunt, aut etiam intercludunt, et circumcludunt. Claust-rarius facit -ra ad occludendum cistas, qvibus aliqvid includimus. Si qvid nolumus commisceri cum alliis, seclu-dimus in -sorium

156. CLAUD -us -icat: impostor qvandoqve simulat -itatem.

157. Clava est fustis capitatus. Item e metallo factus.

158. CLAV -is, et -icula, sunt instrumentum ad obserandum et reserandum serasL: -iculario datur potestas depromendi e Con-i res con-atas.

159. CLAV -us copulat res duras: -us (verruca dura) premit pedem: ad -um sedet Gubernator: -um aureum in veste -ata (sive, in laticlavio) gestabat Romanus Senator.

160. CLEMEN -s Dominus, dominatur-ter, amaturque ob -tiam. In-s reddit se exosum In -tiā suā.

161. CLIEN -s est qvi se dedit patrocinio alicujus, et sub -tela ejus est, cum -telaribus suis bonis. Sic et -ta femina

162. CLIN -are, leniter flectere, se vel aliud. Inusitatum: sed composita, sic. Arbuscula, qvae se ac-at ad terram, et forte nimis in-at, et pro-at, debet re-ari. Tucave de-are a via Virtutum: alioqvi in malum inde-abile incides.

163. CLITELL -as fert -arius Eqvuus, cum impositis sarcinis.

164. CLIV -us montis ascendenti est ac-is, descendenti de-is. Rupes raro sunt -osae, sed pro-es antrorsum, aut re-es retrorsum.

165. CLOAC -as purgans -arius -arium poscit. Non vis pendere? fac ut -ale flumen ultro profluat.

166. CLU -et qvis Vir bonus? si vere, satis est in-tus (seu inclytus).

167. Ad CLUN-es appendit sibi -aculum Lanio.

Coactus, et Coagulum, v. Cōgere, in Agere.

168. COAX - dicit Rana, qvum -at.

Cobius, v. Gobius.

169. COCC -us frutex, fert -a grana, e qvi-bus coqvitur -inum: ex hoc autem -eae (vel -ineae, et -inae) vestes.

170. COCHLE -a est contorta testa limacis, qvā tegitur ipsa -a. Prelum habet -am spiratim striatam: -am dic lagenae operculum, similiter tortum: -eam in domo scalam, gradibus rotundis. Ad mensam est -ar pro jusculo: inter Pharmacopaei mensuras -arium: in horto -aria herba.

Cocles, v. Oculus.

171. Codex, idem qvod Caudex. Tum Tabula lignea, cui aliqvid inscribitur. Codicilli Tabellae portatiles, pugillares.

172. COEC -us, nihil videt, -utiens (seu -ultans) parum. -itas innata est -iliae: alia animalia a variis causis -antur et ex -vel oc-antur.

173. COEL -ebs vivit in -ibatu.

Coelum, cavandi instrumentum, v. Coelum sub Coedere.

174. COE L-um videmus, -estesqve stellaes, qvotidie: -ites (seu -icolae) ipsi videri non possunt. -ica dona, et-itus desluentem benedictionem, sentimus.

175. COEN -am para, ut -emus in -aculo qvi-aturimus, ne cubitum eamus in-ati. Ante-iō et Post- (vel Po-) iō abstineat qvi sanus esse vult: qvod in domi-io licet, non semper licet in conatione.

176. COEN -um, sordidum lutum, qvale est in -osis qvibusdam aqvis.

Coepa, v. Cepa.

177. COEP -i discere felici -tu: cur deseram -ta? Ut fasiunt qvi saepe -tant (seu in-tant) nec unqvam absolvunt.

178. COERUL -us (vel -eus) color est, qvalis Coeli est, et-ei lapidis. Coesius vero pallide -eatus.

Coetus, v. Coire, in Ire. Cogere, v. Agere.

179. COGIT -are est mente rem versare. Vis aliqvid novum ex-are? Prae-a rem bene, et re-a denuo: sed-ate (vel -ato, vel -atim) hoc est -atione fixā: vago -atu in-ans ostendit in-antiam suam.

Cognatus, v. Nasci. Cognitus, v. Noscere. Cohibere, v. Habere.

180. COHOR -s, (f. contracte Chors, et Cors) est locus in Villa septus pro pecore. Hinc ipsum pecoris agmen. Et, cohors militum. Aves -tales domesticae, etc.

Colare, v. Colum.

181. COL -ere, qvatuor significat. Hono-rare. Ornare. Diligenter tractare. Habitare.

Derivata

A Significatione 1.

Colite DEVM Cult-u devoto omnes -ores et-rices ejus.

A Significatione 2

Copus autem COL-ere nimiō Cultu nolite.

A Significatione 3.

Colite agrum vos Agrico-lae diligenti -latione: praesertim vos Colon-i, nullam partem-iae vestrae relinqvite incultam. Et vos artium Cultores Studiosi, Colite inter vos concordiam: excolite vobis Ingenia, vacate Culturae animorum: inexculti ad nihil sunt, memoriā recolere nihil possunt.

A Significatione 4.

COLON -ia, sunt novi -i, deducti aliqvō: ut accolant fluvium, aut circumcolant montem, aut incolant Urbem, cujus fiunt Incolae, vel accolae, recipiuntqve inqvilinos qvos volunt.


page 249/250, image: s125

Collare, v. Collum. Collatio, v. Latus, in Ferre. Colligere, v. Legere. Collimare, v. Limus, a, um.

182. COLL -is est minor monte: -inae Vineae laudantur.

183. COLL -um nostrum ornatur -ari, maleficus autem constringitur ferreo -ari: qvi de-atus, nihil amplius suc-are poterit.

184. Color- varieres -at. Qvod enim -atum est, est in se vel uni- vel bi- vel multi- aut versicolor: aliis autem concolor aut de-color. Tandem enim tempus omnia de-at.

COLU-ber (-bri, m. vel -bra, f.) serpens syl- vaticus.

185. COL -um vas foraminosum, qvō -amus et per-amus et per-amus liqvores.

186. COLUMB -us, cum -a educant -inos pullos, in -ario.

187. COLUM -na est sustentaculum aedificii erectum: qvalibus, per inter-nia distinctis, bene -nata domus ampla, stat -is (seu in-is) in-itate diuturnā: Circum-nia porticuum serviunt deliciis. Tecta incumbunt -ini: tu vide ut sis -en familiae tuae.

Colurnus, v. Coryllus.

188. COL -us (i. et-ūs. m. et f.) bacillus cui alligatur linum, ad fila trahendum.

189. COM -am si geris, tu -ate, -e illam saepe, ne sis in-atus: nimius tamen -atus (ūs) viros non decet.

Comburere, v. Urere.

190. COM -es (itis, m. et f.) viae -itatur-ita-tum. Comit-es Imperii venientes e suo qvisqve -atu con-antur Imperatorem (ne in-atus sit) ad -ia, in -ium, ad diem -ialem.

191. COMESSA -ri (immoderate convivari) cave: -tio perdit -torem.

192. COM -es esto, conversans aliis -iter, et habebis laudem -itatis.

Commendare, v. Mandare. Comminisci, v. Mens.

193. COMMOD -a occasio si se offert peragendi aliqvid -e, utere -itate, ne tibi elabatur in-o tuo. Si qvā re potes -are proximo, petenti aliqvid -atō, ac-a te ita illi, ut non in-es tibi.

194. COMMUN -e bonum debet curari -iter ab iis qvi spectant ad -itatem et nobiscum -icant. -icamus tamen interdum iis, qvi extra -ionem sunt: rursumque nostros indignos ex-icamus.

195. COMOED -iam agit -us, sed facit (scribit) Comic-us: uterqve -e, idest festive.

Compages, v. Pangere. Comparare, v. Parere. et Parare.

Comperire, v. Perire. Compescere, v. Pascere.

196. COMPIT -um, viae aut plateae transversae.

Complex, v. Plica. Con, v. Cum.

197. CONA -ri, est in rem efficiendam vires intendere: qvod in omni -tu (seu -mine) necessarium.

198. CONCILI -um est multorum conventus, ad -andum, et sibi re-andum dissidentium animos: -abulum paucorum est, et pravorum, dissidionem molientium.

Concinnue, v. Cinnus. Concio, v. Ciere.

199. Condere, duo significat. Construere, Abdere.

A Significatione 1.

COND-it urbem -itor sapiens, convocatqve in-colas certis -itionibus, -itionalibusqve promissis: ut qvae sua -itio sutura sit, intelligant. Aliās in-ita turba ruet.

A Significatione 2.

COND-us-it-itivos fructus, et -ititia cibaria, in -itorium. Tu etiam re-e si qvid habes reitum: et abs e qvod debet esse abs-itum.

200. COND -ire, cibos -imentis bonis (qvae vendit -imentarius) debet bonus -itor; ut bene -iti bene sapiant. Sicut et-itaneos fructus bonā -iturā (seu -itione) paratos.

Condus, v. Condere. Confertim, v. Farcire.

Confessio, v. Confiteri, in Fateri. Congerro, v. Garrire.

201. CONGI -us (vel -um) est -iaria (seu -ialis) mensura.

Conjectura, Conjiceri, v. Jacere. Conjux, v. Jugum.

202. CONS -ilium dat -iliarius Regi suo. Tu itidem si qvis -ulit te, -ule illi, tanqvam bonus -ultor sed -ultō: in -ulte nihil age. Consul- cum -aribus Viris (aut etiam Pro-e, et Ex-e, qvi -atu jam defunctus est) - tant de publico bono, publicantqve postea summ Senatūs-tum.

Consobrinus, v. Soror. Consternare, v. Sternum.

Consul, v. Consilium. Consvetudo, v. Sui.

Conticere, v. Tacere. Contiguus, v. Tangere.

Continuus, v. Tenere.

203. CONTR -a te si qvem habes, ille semper aget-a qvam tu, -arie tibi; qvia -arius est. Haec vis est -arietatis.

Contritus, v. Terere. Contubernium, v. Taberna.

204. CONTUM -ax (superbe pertinax) omnia sua defendens -aciter, addit -aciae-eliam, -eliosis verbis tractans eos, qvi se admonent.

205. CONT -us est pertica nautica, qvā -antur aqvae fundum. Sed curiosus per-ator, per-atur arcana.

206. CON -us, et figura -ica, est qvicqvid sursumversum acuminatum est, ut strobilus Pini.

Convexus, v. Vehere. Copia, v. Ops.

207. COPUL -a, res-at.


page 251/252, image: s126

208. COQV -ere cibos discit -us arte -inariā in -ina (sive Culina, pro coqvilina) instructus suppellectile Culinariā. Nam Coct-i cibi sunt facilis -ionis (seu -urae): in-i, etiamsi -ibiles, non bene in ventriculo concoqvuntur. Cavet tamen, ne de Coqv-at, aut dis-at: Potius re-it, si non bene praecoxerat, donec perCoctus sit. Pistor coqvit panes, etiam bis coctos; qvi diu durant, et sunt facilis concoctionis. Praecox fructus [seu praecoqv-us, et-is, et praecius) prae Coqvitur a Sole. Qvi de Coqvit Patrimonium, Decoctor est.

209. COR, situm intra prae-dia, facit hominem -datum, si firmum est; ex-dem, si languidum. Con-des vivunt con-diter, dis-des dis-diter. Nos si con-dare nescimus, dis-dare caveamus: malle vivere in dis-dia qvam colere con-diam, ve-dia est. So-s (q. secors, sine corde) facit omnia so-di-ter et cum so-dia, neqve re-datur officii.

210. Coram te haec gesta sunt?refer nobis coram.

211. CORB -is (m. et f.) et -ula ad gestandum fructus sunt.

212. CORI -um detrahit bovi Lanio, dum eum ex-at: qvod -arius concinnat, ut fiant -acea calceamenta. Ex-ator ex-at morticina.

213. CORN -ix (icis) -icatur.

214. CORN -u datur animali -uto loco hastae. Uni-is habet praelongum: Boves nostri Bi-es sunt, Indici tri-es: Arietes alicubi qvadri-es: Caprea habet parvula -icula. Cerva tametsi est -igena non tamen -igera. Corn-u canit -icen (icinis).Ligna qvaedam -escunt: hoc est, in duritiem -eam concrescunt.

215. CORN -us (i. f.) arbor fert -a, lignumqve -eum durissimum: -eolus gemma rubet corni instar.

216. CORON -as, (et corollas) ex herbis -ariis gestant virgines: aureā vero -ā -atur Rex. Perfecto operi addimus -idem, et alia corollaria, si opus est.

217. CORP -us (oris, n.) est qvicqvid videri et tangi potest: ut est -oreus homo (Angeli autem in-orei, sunt.) In homine -ulento vastior est -ora-tio (seu -oratura) -oranturqve membra crassius, qvam in -usculo, cujus -oralis statura exilis est. Monstrum aliqvando nascitur bi-or, aut tri-or: cum membra male con-orantur, aut in-orantur, vel ad-orantur.

Corrigere, v. Regere.

218. Corrigia, legula ex corio.

219. CORT -ex (icis, m. et f.) tegit arborem -icatam: qvae nimis -icosae sunt, de-icantur: ut dum linum paratur stamini.

220. CORTIN -a stat in -ali, ubi colores coqvuntur.

221. CORUSC -us Sol, -at fulgide.

222. CORV -us, et-ini pulli, crocitant.

223. CORYL -us in -eto fert avellanas nuces: ubi scindimus colurnas (pro corylernas) virgas.

224. CO -s (tis, f.) lapis est qvō acuimus cultros: -ticulā vero probamus aurum.

225. COSS -us (vel -is-is, m.) vermis ligna corrodens.

226. COST -a, os lateris.

227. COTON -eum malum.

228. COTURN -ix (-icis, f.) avis campestris.

229. COX -a; et-endix ( -dincis, f.) Os femo-ris supremum.

230. CRABR -o (onis, m) insectum majus vespā.

231. CRAPUL -a (ex ebrietate capitis dolor) vexat -osos, qvi pridie -ati sunt.

232. Cras, sive die -tino, qvid futurum sit, nescis: ergo noli pro-tinare negotia.

233. CRASS -us liqvor deponit -amentum in fundo vasis: -us victus inducit -itudinem, corpori: Ergo ne tibi -escat ingenium, cave -itiem diaetae.

234. CRAT -es ( is, f.) textura virgarum, qvali fit paries -itius: super -iculam coqvus torret piscem.

235. CRE -avit -ator -aturas omnes tempore -ationis: easqueper generationem adhuc pro-at, et beneficiis suis re-at.

236. CREB -er (ra, rum) Ventus facit -ro, ut pluvia -ra inseqvatur, -riter fluens: aut saltem, ut -escat (in-et per-crebescat.)

237. CRED -it facile -ulus et ob suam -ulita-tem decipitur: dum non satis an -ibile sit qvod narratur, attendit. In-ulus contra, qvicqvid audit in-ibile esse -it. -itor-it alteri pecuniam suam, qvae dicitur -itum: sed non semper tutum est alteri sua con -ere.

238. CREM -as lardum? habebis -ia: sed appone prius foco -ia: -atum vinum cave.

239. CREM -or (oris, m) est succus e rebus aqvā maceratis extractus. -or lactis pingvedo.

240. CREN -a, est incisura qvaevis: -atus.

241. CREP -are est sonum rudem edere qvomodo Auriga -at flagello: et -at currusper lapides tractus: et- ant fores rusticorum, dum aperiuntur: et-at qvod frangitur: et-at qvod dissilit: et -at sua jactator, dum nimis praedicat, licet interdum vix -itu digna: sed -itare incivile est. -undia reliqvenda sunt pueris, aut de-itis senibus: -itaculum adhibendum est in horto, ad abigendum aves. Con-are digitis, jocosum est: In-are aliqvem verbis, serium: Dis-are ab aliis bonum vel malum, prouti res fuerit.

242. CREP -era lux (hoc est dubia) facit -usculum.

243. CREP -idas (calceamentum suffultum subere) conficit -idarius: sed non est tutum -idato obambulare circa -idinem putei.

244. CRE -scere est in majus augescere. Sed qvum Arbor in-scit, non potes qvotidie videre inmentum ejus. Ac-scit enim insensibili ac-tione dum succus intus con-scit, foras pro-scit, sursumqve ex-scit. Fit aliqvando, ut minor suc-scat superscatqve

page 253/254, image: s127

majorem: succīsa vero re-scat aut de-scat.Semper tamen qvod habet ac-menta sua, habet et rementa, tandemqve de-menta.

245. CRET -ā scribimus: in agro -oso prove-niunt frumenta -acea: Veste -atā utebantur.

Cretus: participium a Cernere, et Crescere.

246. CRIBR -um, qvō -amus farinam, facit -arius.

247. CRIM -en (factum qvod judicatur malum) meretur -inationem. Si tamen esse -inosum nescis, cave -inari: alias te re-inabitur.

248. CRIN -es discriminat -ali acu -ita mulier.

249. CRISP -us naturā capillus, non opus habet -ari.

250. CRIST -am geris? etiam aves qvaedam -atae sunt.

251. CROC -ire (seu -itare,) Corvum nunqvamne audivisti? qvam sibi placeat -itu suo?

252. CROC -us (vel -um,) colore suo -eō inficit -atos cibos.

Cruciare, v. Crux. Crudelis, v. Cruor.

253. Crumena, marsupium pendulum.

254. CRU -or (oris, m) ex -ento vulnere de-fluens, -entat vestes. -dae carnes afferunt stomacho -ditatem: ergo ne -descant in ventriculo; aut faciant re-descere vulnus, coqvantur bene. -delis exercet -delitatem-deliter.

255. CRU -s, tegitur -rali, subligaturqve -ralibus fasciis: aqva -rumtenus non est profunda.

256. CRUST -a, tegumentum durius, qvod obducitur carni assatae, pani bene cocto, vulneri sanari caepto, glacianti flumini, animali crustato, parieti calce obducto, qvem -at (et in-at) -arius. -um au-tem, et-ulum est placenta tenuis tosta, et crustata, -ulata caro crustis tostis obducta, qvas parant Crustularii.

257. Crux, structura e duobus lignis transversim fixis, in qva malefici suspendebantur: nunc Patibulum: et qvaevis afflictio. Textus: Qvi affligitur CRUC-e, vel suspenditur a-e, perfert magnos -iatus, qvibus ad mortem usque ex-iatur. Sed crux qvae pios interdum Cruci-at, nihil est ad -amenta, qvibus dis- (vel per-) -abantur, qvi -fixum Salvatorem denuo -figunt.

258. CUB -amus dum qviescimus super -ili in iculo, -itu decenti. Aliqvando ac-ant sibi plures, ac-itu honestō [Con-itus cum con-ina inhonestus est:] nocte con-iā: qvidam vero se-ant, aut sub arbore re-ant. Ad epulandum olim accumbebant, et ordine discumbebant per lectulos discubitorios: nos assidemus Mensis. Qvi decumbit, Excub-are non potest: validos enim -itores statuere oportet in -iis. Morbus incub-us-at pectori: Avis -at suis ovis: Arator incumb-it aratro, Studiosus -it studiis. Coram hoste victore satius est Pro-cumbere, qvam Succumbere, aut Occumbere.

259. CUBIT -ō (us et um,) innitimur, delica-tuli super -ale: -ō mensuramus res an sint -ales, vel bi- aut tri-cubi tales, seu tri-et qvadri-cubitae.

260. CUB -us est -icā figurā.

261. CUCULL -a (et-us, et-ium, et-io) est tegmen capitis assutum tunicae, tegmen papyraceum apud Aromatarium. Bardocucullus est tunica qvā utuntur cucullati.

262. CUCUL -us avis-at.

263. CUCU -mer (meris, et-mis, mis) editur cum carne: -rbita dat pulmentum: -rbitula in bal-neo trahit sangvinem.

264. CUD -it faber ferrum malleo, super in-e: illudque pro-ens, ex-it varia ferramenta, qvibus ac -it ansas, et si qvid confractum est re-it. Sed Cusor monetae in-it nummis imagines: Typographus vero ex-it Libros.

Cujas, et Cujus, v. sub Qvis.

265. CULCI -ta (vel -tra: dimin. -tula, vel -trula) est stragula plumis farta ad commodius sedendum: qvas facit -trarius.

266. CUL -eus (vel -leus, et -um) saccus lanaris maximus, volvi qvam gestari aptior: Dolium maximum, plaustro vehendum: Culullus, cyathus rotundus.

267. CUL -ex, insectum alatum, gracillimum.

Culina, (qvasi Coqvilina) v. Coqvere.

268. CULM -us, calamus frugum est, Unde -en tectum e culmo, stramineum, tecti cacumen.

269. CULP -a, est noxa inscie admissa: ob qvam -are potes, sed ita ut in-atum ne -es.

270. CULT -er fit a -rario, -er aratri scindit terram.

Cultor, Cultus, v. Colere. Culullus, v. Culeus.

271. Culus, foramen animalis, qvā excrementa egeruntur.

272. Cum DEO loqveris tum, cum oras. Cum ergo scis audire DEVM, ora cum reverenter, tum fidenter.

(NB. Cum Verbis compositum mutatur in Con: ut, Convocare etc.)

273. Cumer-a (et-um) vas ubi frumenta conduntur.

274. CUMUL -us, rerum congeries est. Sed -atim-are, et qvidem -ate ac-are, ad qvid est?

275. CUN -ae, seu In-abula, sunt infantilis lectulus, ubi infans ligatur -abulis.

276. CUNCT -i (omnes in unum conjuncti) adeste! nolite -ari vos -abundi: -atio noxia est, qvando res bonae procedunt -anter.

277. CUNE -us est clavus magnus acuminatus, qvō lignator dis-at ligna. Bellator -eat exercitium; ut habeat formam -atam, et pugnet -atim.

278. CUNICUL -us (animal lepori simile) fodicat in terra -os, facitque terram -osam: sicut et -arius per -os, seu -atim, suffodit moenia.

279. -CUNQVE, adjectio indifferentiam significans. Ut: Qvi-cunqve tibi promittit bonum qvod et qvale-, et qvantum- et qvando-, accepta id: unde- tibi sit petendum, aut ubi- qvaerendum.


page 255/256, image: s128

280. CUP -a (vel-pa) dolium vinarium, vel cerevisiarium.

281. CUP -ere honesta, et frui -itis bonis, licita -idit est: -idum esse inhonestorum, eaque Con-iscere nimiā -idine (seu, -edine) illicitum: Per-ere autem (et Dis-ere) prava, prava Coniscentia est. Cupedi-ae sunt cibi saviores, qvas parat -arius (vel -narius) emunt autem dediti -ae, -arii (seu -osi) homines.

282. CUPR -um est aes optimum, (ab insula Cypro) ex qvo fiunt-ea (et -ina) vasa.

Cur? (q. Qyur, ex qvare) quamobrem?

283. CUR -a (attenta cogitatio) rerum, res servat; in-ia perdit. Se-us res negligit: -iosus plerumqve confundit. Praestat tamen -iositas se -itati, in qvam incidit in-iosus. Cur-a-ator negotium tibi commissum -ate, et tu Medice -a aegrum -atione attentā. Pro-et vero Pro-ator necessaria, ut in promptu sint, et ac-et, ut omnia fiant ac-ate: ac-atio habet laudem ubiqve.

284. CURCULI -o (-unculus) arrodit frumenta.

285. CURI -a, domus in qva de publico curae aguntur. Nam, in Curi-a convenit Senatus: in -am convocat -o -ales suos: in comitiis -atis, ubi omnes -ae conveniunt, et suffragia feruntur -atim, constituuntur leges -atae.

286. CUR -rere debet -sor -riculō (um) qvō mittitur, non -sare hincinde: sim qvoque expediens negotia sua: qvidam non valentes -su, utuntur -ru aut riculo, (us:) praesertim prae-sores, qvi prae-rere necesse habent, aut per-rere varia lota. Qvum in urbe tu nultus oritur, multi pro-runt, et ac-runt, et con-runt, et circum-runt, et dis-runt: etiam foras ex-runt, et in pericula in-runt, si non tempestive re-runt. Ad bellum fit ac-sus militum, et in praelio con-sus armorum, cum variis ex-sionibus et in-sionibus. Colloqvia qvid sunt nisi dis-sus? ubi colloqventes ab una re ad aliam dis-runt, et omnia mente trans-runt. Qvum tibi pauper oc-rit (etiam inopinato oc-su) suc-rat tibi ut ei suc-curras: ut ne de-rat a te benedictio Die sicut aqva.

287. Curruca, avicula.

288. Curt-um (justo brevius) de-ari non habet opus.

289. CURV -us inaeqvaliter flexus. Arbor si -atur, sit in- (vel -re) -a: neque -itas (seu -amen, et -atura) ejus ad rectitudinem redit.

290. CUSP -is (idis, f.) est in cultro -idato: furcam cudunt -idatim, praesertim tri-idem.

291. CUSTO -s (odis, m. et f.) cum suo sub-de, destinantur -diae rerum ut eas -diant -dite: nam quod in-ditum est, perit facile.

292. CUT -is (is, f.) est carneum caris tegumentum: tegens sub- (vel subter-) -anea membra; et inter-em aqvam.

V. Incipientia a D.

1. DAEMO -nes sunt Angeli, boni vel mali: sed malum - nium (seu caco-n, male vexat -niacos, -nicā vi.

2. -dam, adjectio. Dices ergo, Qvi-dam mihi promisit qvon- qvid- pro re qva- etc.

3. Dama, ex Cervorum genere minimum.

4. DAMN -um, qvisqvis intulit alteri -osā re, -as est rependere. Etiam -atur qvi cum possit proximum servare in-em, non servat. Si tamen rursum praestat in-itatem, fit ex con-ato in-atus.

5. DAP -s (is, f.) epulum opiparum: qvalibus instruit -alem (vel -aticam) caenam -ifer.

6. DA -re, est rem suam alteri offene. Qvod facit -tor bonus liberali -tione (seu -tu): tametsi qvod non est -tarium non -tat: Tu qvum accipis -tum, -to operam, ut sis gratus.

NB. Composita mutant A in F et I, fiuntqve Conjugationis tertiae, (excepto Circumda-re -tus) sic.

Circum-datus ab hoste potenti, abd-ere se qvaerit in -itum, ut ne cogatur ded-ere se, nisi sit -itus ignaviae, et fieri -ititius qvaerat, datā operā. Libri ed-untur in lucem, etiam iteratā -itione. Qvum aliqvid indis cistae, obde seram, ut ne qvid inde perdas: qvi seipsum vitiis perdit, aut sua disperdit, perditus est: sed praeditus prudentiā, non facile aliqvid deperdit perditione noxiā. Imprudens contra prodit sua arcana temere: at qvi alterum prodit- hosti -ione -oriā, -or est. Redd-e qvod debes: et -e rationem cur non prius: et Latina haec -e in Vernaculum, ut te -ant promptum interpretem. Subd-e te alicui patrono: et cujus -itus es, praesta obseqvium verum, non -ititium. Trad-e rem alienam cui debetur itione fideli: -itiones majorum observa, si fideles sunt.

7. De- pietate primum cogita, qvae De coelo datur: -in (-inde) de honestate: -inceps de uitlitate: niqve de jucunditate rerum: mum? Ita decet.

8. DEB -es solvere, qvod -es tu -itor, totum -itum cum gratitudine -itā.

9. DEBIL -is operatur -iter: qvia eam -itat sua -itas.

10. DEC -em constituunt -adem (-as) unam, hoc est -ies repetitam unitatem, sive numerum denarium: in qvō qvi occurrit -imum, -imus est. Accipiens -imas -anus, -imat agros, praesertim -umanos. Milites deni, (pro Deceni) faciunt Decuri-am, prout eos -at-o: sed et undeni procedunt, qvando undecim continentur uno membro. Qvando autem duo-tre- qvatuor-qvin- se- septem-- octo- novem- decim; dices incedere duodenos, tre- qvatuor- qvin- etc. denos: Ubi qvisqve Undecimus, duodecimus, decimus tertius etc. ultimus erit. Denarius nummus est.

December, v. Ver. Decempeda, v. Pes.

Decendium, v. Dies. Decennium, v. Annus.


page 257/258, image: s129

11. Dec-et unumqvemqve, agere omnia -enter, h. e. observare -orum in actionibus, ut -orae sint: illud enim parat -us qvō con-oramur. Qvicqvid contra est in-ens (seu in-orum, et de-orum) ad-et vitare: qvia illud de-ore suo nos de-orat.

Decidere, v. Cadere. Decidere, v. Caedere.

Decepitus, v. Crepere. Decretum, v. Cernere

Decussis, v. As. Deficere, v. Facere. Defrutum, v. Fervere. Degere, v. Agere. Dejerare, v. Jurare.

Deinde, v. De. Delatio, v. Ferre. Delectare, v. Lacere.

12. DELE -re poteris scripturam spongiā -tili, si scribes -bilem, in membrana -titia. At nunqvam -bis maculam famae in-bilem, si semel admiseris.

Deliciae, v. Lacere. Delinitus, v. Lenis.

Delitescere, v. Latere.

13. Delubrum, aedicula deorum gentilium.

14. -dem, adjectio identitatis: I-dem (pro Is-dem) primus homo, a qvo sumus omnes, cum eadem matre nostra, ejusdem peccati et mortis nos fecerunt reos. Positi enim in paradiso, peccārunt ibidem et ejecti indidem tantundem poenae transmiserunt in nos, qvantum meruerant ipsi. Qvotqvot enim nostrūm nascuntur, totidem moriuntur: alioqvi tantidem redemti.

Demeusum, v. Metiri. Demere, v. Emere.

Demum et deniqve, v. De. Denarius, v. Decem.

15. DEN -tes, qvaere in ore: -tes duos in anchora: -tale in aratro. -to (onis, m.) est -tatus, infans e-tulus, senex e-tatus, falx -ticulata. Infantes dum -tiunt non opus habent -tifricio, nec -tiscalpio: bi-te (sc. ligone) utuntur Vinitores: trite furcā rustici.

16. DENS -a sylva est, ubi arbores -e stant, et ubi -itas frondium opacat. Qvod per se -et -ari opus non habet: sed levi-em pannum ad- (con-) -ant, ut escat.

Denuo, v. Novus. Deorsum, v. Vertere.

Deperdere, v. Dare. Deperire, v. Ire.

17. DEPS -it, (con- et per-depsit) Pistor farinam aqvā maceratam, ut faciat panes -titios.

Desipere, v. Sapere. Desitus, v. Sinere.

Despicere, v. Specere. Desum, v. Esse.

18. DETER - homo -ior fit licentiā, -rimus impunitate.

Detinere, v. Tenere. Detrectare, v. Trahere.

Detrimentum, v. Terere. Devexus, v. Vehere.

19. DE -us in sua profunda -itate fuit ab aeterno: -astri sunt ficta numina, nempe dii cum deabus et semidiis. Divi- apud Deum agentes, nam spectant gloriam: nitas qvid sit in seipsa, nec revelat verbum -nitus datum, nec ullum -num (i. excellens) ingenium -nare, aut qvomodo se nobis postea revelabit, prae-nare potest: -natio vera, DEI donum est.

20. DEXT -era (vel -ra) manus, ad -rum est, versabilis non tantum -rorsum (vel -us) sed omnimode. Ambi-er tamen aeqve -re res tractat sinistrā, pariliqve -eritate.

Di, v. Dis. Diarius, v. Dies.

21. DIAET -a, est caenaculum apertum: -a certa victūs ratio, valetudinis causā, cum -eticis medicamentis. Item -a judicium publicum, apertum.

22. DIC -am scribit alicui, qvi eum schedulā scriptā in jus citat. Tu juste age non -is causā (ut juri et officio satis fecisse videaris) sed vere ac serio.

23. Dicare, Verbum duplex Ostendere, significare, narrare. Jus alicujus rei alteri tradere.

Composita A Significatione 1.

Indic -a mihi, qvanti Mercator -et suas merces? an -atione justā? qvō -iō id cognōscam? Ind-ex viae, vel digito -ice viam ostendat: sicut -ex Libri contenta libri -icat.

Praedic -at rem venalem -ator et qvantum potest de-at: sicut et -ator Evangelii -atione freqventi, -abilem Dei gratiam.

Composita A Significatione 2.

Scriptor libri Dic-at et de-at eum Patrono alicui, epistolā de-atoriā. Templum de-atur DEO, solenni festo de-ationis: vir emeritus ab-at se magistratu, ab-atione honestā. (Judex, et Judicare, v. suo loco.)

24. DIC -ere vis aliqvid? Dic-tum memorabile: Dicere causam alicujus in foro, Causi-i est. Liber continens -tiones ordine descriptas, -tionarium -itur. Homo -ax pro sua mordaci -acitate, jactat in alios -teria. Tu attende iis, qvae sapientes -tant (seu -titant): et excipe in chartam, qvae Praeceptor -tat ad calamum. Romae -tator tempore -taturae suae, e-tabat e-ta: hoc est, in-ta de rebus Faciendis, et inter-ta de non faciendis: et qvae sic e-ebat, vel in-ebat et inter-ebat, illis contra-ere nemo audebat. Judex ab-it rem uni parti, ad-it alteri: non qvia addictus parti, sed juxta dictamen legum, et conscientiae. Tu si qvid alicui condixisti, praesta con-tionem ex conto.

Alia Composita.

Fatidic -us prae-it futtura, saepe vanā prae-tione. Tu Deum ora, ut tibi Benedic -at, et -tus eris; -tionemave ejus comprecare aliis. Maledic- nemini: qvia -tio recidit in -um, ut poena -entiae.

25. Dicio, est regio subjecta potestati alicujus.

26. DI -es accipit initium qvum -escit; -ale tempus, est unius diei; -urnum opponitur nocturno: -arium est libellus, cui qvis qvoti-e inscribit qvoti-ana negotia, Sol interdiu nobis adest, noctu

page 259/260, image: s130

abest. Et qvaliter ho-e (q. hoc die,) ita fuit ortus ante bi- tri- qvadri- octi- duum, sive, nudiustertius- qvartus- octavus- (q. d. nunc dies tertius etc.) Tu cogita hodiernō-e, imo pri-e, qvid agendum sit postri-e, ac prope-em: et qvod vides faciendum peren-e (q. per unum inde diem) sive perendin-o fac, ne comperendina. Meridies est medius dies, qvum Sol versatur in -ali plaga mundi. Ubi nos -amus, h. e. -anum cibum sumimus: delicati etiam -antur (h. e. post prandium dormiunt) ut vires fessae labore ante-ano, restaurentur ad operas po-anas: juvat enim ad illud -atio.

Difficilis, v. Facilis. Diffissus, v. Findere.

Diffisus, v. Fidere. Diffiteri, v. Fateri.

27. DIGIT -us est extremae manūs aut pedis pars qvinta: qvomodo -ati sumus omnes, pauci se-i. Scriniarius utitur pro mensura -ō, -ali crassitudine. Sartor ut ne laedatur ab acu, utitur -ali: alii adversus aestum Solis -alibus.

28. DIGN -us est -itate, qvi alios -e honorare -atur, neminem de-atur. Contra, in-um est in-ari alicui, sine justa causa in-ationis: qvod faciunt in-abundi.

Dilatio, v. Ferre. Diligere, v. Legere.

Directus, v. Regere.

29. DIRIB -et (vel -it: est enim secundae vel tertiae Conjugat.) stipendia -itor justā -itione, in -itoriō.

Dirigere, v. Regere. Dirimere, v. Emere.

30. DIR -us tyrannus -itate suā meretur, ut illi omnes -as imprecentur.

31. DIS, antiqve DEUS (e Graeco [gap: Greek word(s)] , Jupiter). Unde Di-us divinus, excellens: et Dīum Dei prospectus, coelum apertum: res subdi-o sita, subdialis dicitur. Exinde qvoqve est Di-s (itis) qvod usitatius Dives (itis): qvia -itiae Die donum sunt. Ideo qvi Dit-escunt, ut -iores sunt aliis, ita -are debent alios.

32. Dis, praepositio verbalis, distractionem notans: ut Disjungo, Distribuo etc.

Discantus, v. Canere. Disceptare, v. Capere.

33. DISC -ere stude -ipule sub -iplina, bonas -iplinas, h. e. scientias -iplinabiles: donec eas e-as et per-as. Potes autem omnia con-ere facilius, inter Con-ipulos, qvam solus. Cave tantum, ne qvid boni de-as qvod praedidiceras semel; ad-e potius qvotidie aliqvid novi.

Discretus et Discrimen, v. Cernere. Discutere, v. Qvatere, Disertus, v. Serere. Disjicere, v. Jacere.

Dispergere, v. Spargere. Dispescere, v. Pascere.

Displicere, v. Placere. Displodere, v. Plaudere.

Disqvirere, v. Qvaerere. Dissidere, v. Sedere.

Disslire, v. Salire. Ditescere, v. Dis, 1. Ditio, v. Dicio.

34. Diu- (per dies multos) durans res -tina, seu -turna est. Tu qvam- vivis, tam- cogita mortem: qvae emanere potest aliqvam (aliqvan) pernon potest. Ecce multi qvi sibi pollicebantur -turnitatem, dudum mortui sunt.

Dius et Dives, v. Dis. 1.

35. DIVI -dere potes res -duas, ut videas -duas (seu -sas). In-duae non admittunt -sorem, neqve -sionem (seu -suram.)

Divortium, v. Vertere. Divus, v. Deus.

36. DOC -ere -ilem facile est, ut -ilitatis suae edat -umentum, celeri apprebensione -trinae, fiatque vir -tus. In-ilis nihil capit: ideoqve manet in-tus aut semi-tus. Bonus -tor bona con-et, semperqve plus ad-et donec e-eat (et per-eat): si vevo se admiscuit aliqvid mali, de-et.

Dodrans, v. As.

37. Dol -at -abrā -ium, et alia -iaria vasa, -iarius.

38. DOL -et mihi, qvando -orem sentio ob rem -orificam: -eo ipse, si qvid fero -enter. Qvidam adeo duri sunt, proh, dolor! ut nec propriis malis in-escant, nec con-escant alienis: qvod -endum est. Per-uisse tamen, et de-uisse facit inentiam.

39. DOL -us est astuta fallacia, qvā -osus decipit alium sub-e. Tu vitator cave tibi a -one [N. est sica in vagina lignea latens, ut scipio videatur.]

40. DOM -are, ferocientem bestiam conatur -itor, ut eam e- (vel -per-) -et: qvaedam tamen in-itae sunt.

41. DOMIN -us non semper habet -am, semper habere debet -ium, ubi -icā potestate -etur, sed -atione, justā: qvod potissimum magni -atores et -atrices attendant, in -atu suo.

42. DOM -um, qvi habet, maneat -i: aut si exiit -ō, redeat -um, ad suos -esticos. Vagari -esticatim mendicorum est, qvi carent proprio -icilio. Dei-um visitamus die-inico, e-unculis nostris.

43. Donec [antiqve donicum, i. tum qvum] rediero, mane.

44. DON -um gratuito -atur amico, ab amico: -ativum subditis a Principe: -arium a devoto aliqvo offertur DEO, ad pios usus. Sed -atus gratā -atione, solet aliqvid re-are: culpa con-atur deprecanti.

45. DORM -is? Non -io sed -iturio. Imo et -itas: Abi in -itorium ubi con-ire solent -itatores, ibi ob-isces, lectulo in-iscens: siqve evigilabis re-ies, donec e-ias.

46. DORSU -m jumenti -alis (seu -arii) oneramus oneribus: piscem ex-at coqvus, dum in partes (dorsum confringendo) dividit.

47. DO -s est donum sponso cum sponsa datum: seu pecunia, seu alia -talia bona, qvibus parentes -tant filiam: sed pauper in-tata est.

48. DUBI -us es, si nescis qvid eligas. In re -osa (seu -tabili) tare (et ad- vel sub-) bonum est: qvia -tatio facit cautum. In re tamen in-tata in-tanter agendum est.

49. DUC -it, viatorem per viam, qvam esse rectam -it (id est existimat) dux ejus; et qvā -tavit alios saepius. Fabri vero -tant molem aliqvam -tilem -tario fune -tim, hoc est lento -tu. Dux Exercitūs, ejusve Campi-tor Con-it legiones in unum, et

page 261/262, image: s131

ad-it ad locum praelii, et e-it in aciem, et ob-it hosti. Con-it con-tor domum con-titiam ad habitandum: sed ut de con-tis rebus nihil ab-at, qvamvit id ipsi con-at (seu con-ibile sit). Qvi aqvam de-it alicunde, ne nimis di-at: qvi amicum honoris causā de-it, in viam rectam in-at, ad nihil pravum in-at. Pueri intro-untur in Scholam, ut sub intro-tione (seu manu-tione) Paedagngorum, pe-rant studia ad finem: indeque pro-antur in lucem, et pro-ant vitam. Redux, (i. reductus, qvi redit) re-it secum Vitam; si se-i se ab aliqvo se-tore passus non est. Sub-ere res suas periculo, aut sub-ere inde seipsum, et tra-ere in locum alium, licet: licet id tra-ant tra-tores. Ex Tra-e sit nova planta. Liberos e-at bonus e-ator e-atione honestā. (NB. In hoc postremo mutatur conjugatio et accentus.)

Dudum, v. Diu. Duere, v. Duo, duis.

50. DUELL -um duorum bellum: sed per-is est qvi superiori rebellat, reus per-ionis.

51. DULC -e mel potest -are (vel e-are) alia, ut -escant ipsa qvoqve, et gratā -edine (seu -etudine) lingvam afficiant -e- (-iter): sicuti -iculae illae placentae, qvas -iarius parat.

52. DUM, nota temporis, praeteriti aut futuri, sive sola stet, sive composita cum aliis: sic

Dum vales, labora: et qvod occipis urge, dum absolvas. Si nondum id facis, nihildum profecisti, nedum ut somnies perfectionem, vixdum ingressus viam. Interdum tamen respirare fas est, dummodo redeas alacriter.

53. DUM -us est spinosus frutex: -etum (seu -ectum) locus -osus.

54. Duntaxat, tantum, solum.

55. Duo, sunt unus et unus. Duode- duobus demtis; ut Duodeviginti, idest octodecim: duodetriginta, etc. etc.

56. DU -o (-i -tum, Duere, e Gr. [gap: Greek word(s)] ) obsoletum.

Sed In Du-ere et Exuere (extrito D.) significant Vestem corpori imponere, et deponere, sic.

INDU-e -sium, demumque super-e alia -menta: qvae rursum vesperi exu-es. Induvias animalium (i. pelles) exu-tas, vocabis ex- (et red-) uvias.

57. DUR -a res, e concreta, ob suam -itatem -at diu: imo e-at plura secula. Ergo si vis ut aliqvid -abile sit, fac ut -escat (in-escat): aut con-a illud arte, ut fiat -iusculum, atqve si potest acqvirat -amentum perfectum. Cum hominibus agere -iter cave: si alii se ob-ant contra te, tu ob-esce in patientiam, et per-a in Virtute.

Dux, v. Ducere.

VI. E

E, v. Ex. Ea, v. Is. Eborneus, Ebur, v. Barrus.

1. EBRI -us est, qvi se in-avit: -osus qvi gaudet -ari: etas igitur accidens est; -ositas vitium. SOBRI-us (q. seebrius, i, sine ebrietate) agit omnia-e: tu ergo stude -etati.

2. EC, adjectio vehementiae, ante C vel Q: Bohemice: sic Ec-qvis hīc est? -cur venisti? -qvando, etc.

Ecce, v. En.

3. ECHIN -us, spinosum animal: -atus, spinis tectus.

Edere, foras dare (primā longā) v. Dare.

4. ED -ere (primā brevi) alimentum sumere: cujus supinum Esu. Derivata inde sic fluunt.

ED-it multum -ax -o, de qvovis -uli -ulio, neqve potest cohibere -acitatem suam, aut tolerare in-iam: appetit enim magnā Es-urie: imo etiam qvum non -urit, qvaevis -culenta (ut avis -cam;) evacuans -caria (vel -calia) vasa: exedensqve et Comed-ens omnia, habet tandem miser -o comesum patrimonium in haereditatem. Canis, ab- (vel ad-amb- ob-) edit ossa: qvae si non potest per-ere, relinqvit ambesa vel semesa.

Educare, v. Ducere. Effectum, Efficax, v. Facere.

Effigies, v. Fingere. Effusus, v. Fundere.

5. EGE -nus -t (seu ind-iget) auxilio: tantō magis, qvantō major -stas (seu indigentia) eum premit. Tu ergo indigo subvenias.

Egestas, v. Egenus. Egestus, v. Egero, in Gerere.

6. Ego, Nota de se loqventis: Mei, mihi etc. v. Me.

Egredi, v. Gradi. Egregius, v. Grex.

7. EHEM! vox respondentis.

8. EHEU! vox dolentis.

9. EHO, et Ehodum, vox vocantis.

10. EJA, vox hortantis.

11. EJULA -t, qvi voce sublatā plorat: sed tio (seu -tus) Viros non decet.

12. ELEEMOSYN -am, accipit -arius ab -ario.

13. ELEMENT -um est omne simplex, ex qvo alia componuntur, qvae dicuntur res -ales: sed -arius puer est, qvi a literarum discit.

14. ELEPH -as (antis, et -antus) bellua omnium maxima: a qva habemus -antinos dentes.

Elicere, v. Lacere. Elidere, v. Laedere.

Elix, v. Liqvare. Elixare, v. Lix.

15. EMERE, duo significat 1 Accipere, sumere, 2 Accipere, pretio dato, mercari.

Composita a Significatione 1.

Si qvis tibi adimit, vel ademit, qvod tuum est, aut aliqvid de tuo demit (pro deemit, vel demsit) adito Iudicem, qvi rem dir-imat -emtione justā. Si qvis alium inter-emit -imetur ipse: si per-emit emtoriō veneno, citabitur peremtorie, et perimetur qvoqve. Lapides exime agro, si sunt exemtiles: eximius eris agricola. Prom-e tu -e (et

page 263/264, image: s132

-econde) victualia, si -ta (seu in promtu) sunt, e -tuario, debitā -titudine.

Derivata A Significatione 2.

EM-e bone -tor non qvod opus est, sed qvod necesse, -tione justā. At -ax -turit multa, velletque nimiā -acitate co-ere omnia: qvia -titia videntur meliora gratutis. Red-emtor -imit rem suam.

Eminere, v. Minae. Eminus, v. Manus.

16. En, vox tradentis aliqvid! Ecce (ex Ence) vox monstrantis.

17. Enim et Etenim, conjunctio causalis.

Enixe, v. Niti. Ens, v. Esse.

18. Ensis, gladius.

Eō, v. Is. Eo, v. Ire. Epar, v. Hepar.

19. EPISCOP -us est inspector Ecclesiarum in atu suo.

20. EPISTOL -a scribitur -ari stylo, de qvaestionibus -icis.

21. EPUL -um est convivium publicum, in honorem alicujus institutum. Sed -as sectans -ulo vel qvotidie -atur.

Eqvidem, v. Qvidem.

22. EQV -us, -a, uleus (vel Eculeus) totumqve genus -inum hinniunt. Iidem pascuntur in -aria villa, vendutttitr in -atio foro, curantur in -ili, domantur ab -isone in gyro, ut omnimode obtemperent -itanti. Eqv-es ab-itat domo, per-itat campos, ob-itat urbem, in-itat villam: in militia vero accensetur -itatui, et ob facinora -estria fit -es: unde -estris ordo.

Erectus, v. Regere. Ereptus, v. Rapere.

23. ERG -a omnes esse officiosum, pacis -o, pulchrum est: -o memento.

24. Ergastul-um est officina: sed -ō includuntur -i, qvibus praeest -arius.

Ergo, v. Erga. Eri-cius et -naceus, idem qvo Echinus. Erigere, v. Regere. Eripere, v. Rapere.

25. ERR -at omnis -oneus, hunc vel illum -orem. Nam -atum est, qvum qvis ab- (vel de) -at de via; aut ob -at circa viam, aut per-at sylvas. Stellae -aticae non sunt tot, qvot in-antes: o est qvi -abundus hinc inde vagatur.

26. Eruca vermis plantas depascens.

27. ESSE pium, meum est (scil. officium!) tibi estne idem animus? Fuit semper, semperqve erit (seu futurus est). Nam Ens aeternum, Essentiā - suā imperscrutabili -liter nobis ad-est ubiqve, ab est a nobis nusqvam. Homines possunt esse sibi absen-tes, etiam -tiā longā, et hinc alter alteri deesse, saepe et ob-esse. Deus omnibus inest et interest: et scit qvid inter pium et impium intersit (id qvod valde interest nostrā,): imo et praeest omnibus, praesen-s ubique -tiā perpetuā; -tans nobis media bona, qvae nobis prodesse qveant, et prosint. Ecce ita se in praesenti seculo repraesentat nobis, qvomodo capere possumus in praesentiarum: Vultque nos subesse legi suae, qvia vult nos superesse, ad futuram aeternitatem.

28. ESSED -um (vel a) est currus levior, ad homines cito vehendum: quod agitat -arius.

Essentia, v. Esse. Esurire, v. Edere.

29. Et, conjunctio copulativa. Ego et tu debemus discere, et literas et mores, et pietatem: imo etiam alia bona, qvicqvid etiam fuerit. Nam ecce, Praeceptor etiamnum discit, etiamsi (contracte etsi) doctus sit.

30. EX, nota materiae, aut termini, a qvo: ut, Ex aqva fit pluvia, qvae cadit se nube. (Nam ante consonam amittit X.)

31. EXAM -en (inis) quicquid exit, aut exigitur. Ut Exam-en apum exit alveari: -en Librae -inat pondera: -en Scholasticum -inat diligentiam.

Excidere, v. Cadere. Excidium, v. Caedere, et Scindere. Excipere, v. Capere. Excrementum, v. Cernere. Excretus, v. Cernere, et Crescere. Excusare, v. Causa. Excutere, v. Qvatere.

32. EXEMPL -um est, qvum Regulam generalem illustramus speciali specimine, dicentes, -i causā (vel -gratiā, vel -ergo). Sed -ar (aris) est futuri operis specimen. Duces aliorum sint -ares, idest viva -aria virtutum.

33. Exenterat Coqvus piscem, Venator Cervum.

Exeqviae, v. Seqvi. Exercere, v. Arcere.

Exiguus, v. Agere.

34. EXIL -is vox, auditur -iter, ob -itatem.

Eximius, v. Emere. Existimare, v. AEstimare.

Exitium et Exitus, v. Ire. Expergisci, v. Porrigere.

Expers, v. Pars. Exqvisitus, v. Qvaerere,

Exsilire, v. Salire. Exsuscitare v. Ciere.

35. EXT -a (orum) sunt viscera pestoris exempta: Viscera tota dissecta: Extisp-ex -iciō divinabat.

Exterus, v. Extra. Extorris, v. Terra.

36. EXT -ra domum sita res, -ra est; -rinsecus positam dices -rinsecam, -ernum opponitur interno; homines -eri, (seu -ranei) domestcis: -remum (seu -imum) ultimum est.

Exuere, et Exuviae, v. Duo duis.

37. EX -ul (ulis, patriā ejectus) -ulat in -ilio.

VII. F.

1. FAB -a legumen maximum crescit in agro -ario, remanente -ali stipulā: inde est farina -acea (seu -agina).

2. FABER (bri) omnis artifex, malleo aut securi peragens operas suas: qvos ita distingves.

FAB-er lignarius -ricat ligna in sua -rica: qvibus [note of the transcriber: the pages 265/266 are missing]


page 267/268, image: s133

19. FASCI -ā crinali -at puella crines: femina pectorali -ā mammas: viri tibialibus -is subligant tibialia: mater -at -is infantem. Virgo colligit flores in fasces-catim.

20. FASCIN -um, est venenum prodiens ex oculis invidis, qvi -ant (et ef-ant) res tenellas. Remedium esse credunt, ne nimis laudes: aut non sine voce, Praefiscini.

Fastus, a, um. v. Fas.

21. FAST -us (ūs) est affectata verbis et gestu eminentia: qvā turgens -uosus, omnia humilia (praesertim aliena) -idit superbo -idio: sua vero omnia -igiat, et tanqvam altissimum aedificii -igium aestimat.

22. Fateri (fassus sum) est conscientiose effari. Ergo Fatere qvid commiseris? ne Diffitere. Saltem Conf -itere -essori tuo -essione fideli: ibine velis infiteri? nedum infitiari. Qvi se prof-itetur alteri amicum, -essis hostibus ejus hostis est. Qvi Scientias in Academia publice profitentur, Professores vocantur.

23. FAT -im, satis, abunde; inusitatum, sed comp. Af-fatim habes qvod agas, et qvibus te fatiges, si diligens in officio fueris: de-atus tamen qviesce.

Fatiscere, v. Hiscere in Hiare.

24. FAT -um est decretum Dei: cujus vi -ales casus veniunt, et a -idicis praenuntiantur.

25. FATU -us inconsiderate qvidvis fatur et facit, -itate suā saepe in-ans alios. Sal -um insipidum est.

Faustus, et Fautor, v. Favere.

26. FAU -x (f. sed usitatius-ces) angusta gulae summitas: cui similes sunt -ces montium. Foc-ale dicitur Colli ornamentum, qvod praefocat neminem: sed funis suffocat multos.

27. FAV -ent homines cui bene volunt: qvi -orem exhibet -itor (contracte fautor) est; qvi multorum (Faut-orum, et -ricum) habet -entiam, faustus dicitur: in- contra, cui nemo est favorabilis.

28. FAVILL -a, ardens adhuc cinis: cui similis est -acea fuligo.

29. FAV -us (mellis) textura apum, cellulis distincta.

30. FA -x-culae candela major, stupea, pice oblita.

Faxo, v. Facere.

31. FEBR -is (-icula) facit, ut -iculosus -iat (seu -icitet) qvum illum -ili suo frigore invadit.

32. FEBRU -abant se (superstitiose lustrabant) gentiles -ario mense.

33. Fecialis, nuntius pacis aut belli.

34. FEL -le infecta, -leo sunt sapore.

35. FEL -es (vel -is) -inis oculis noctu etiam videt.

36. FELI -x est qvem sic -citat Deus, ut illi omnia succedant -citer: in-x contra, qvem sic in-citat, ut illi cedat in-citer-citas qvoque sua, et desinat in meram in-citatem.

Femina, v. Foemina, in Foetus.

37. FEM -oribus induimus -oralia.

38. Fendere (sendi, fensum) inusitatum. Sed composita cum De-In-Ob- sunt in usu, sic.

Si alicubi Offen-dis optatum amicum, cave ne -das ullo -diculo (-saculo): nam -sus, non dissimulabit -sam: sed te rursum infensabit. Bellum est vel Offens-ivum qvum -ionem infert hostis infensus: vel Defens-ivum qvum -or potenti -ione suos ab hoste defendit.

39. FENESTR -a debet esse luminosa; Domus bene -ata; -alia vitra pellucida: qvalia eligat -arius.

40. FER -a, animal -um est, ef-aeqve -itatis: ideo illud amplius ef-are cave: nisi qvando ob -inam (sc. carnem) petitur. Homo -ox -ocit -ociā qvandoqve plus qvam -ina.

Feralis, v. infra. Ferculum, v. Ferre.

41. FER -e (aut -me) propemodum.

42. FERI -ae sunt tempus vacationi dicatum, ubi a labore -amur: diciturque dies -atus. Fest-um (seu -a dies) qvam -ive (-iviter) transigere fas est; sed -ivitatem dies pro-us non reqvirit.

43. Ferire, est percutere: sed varie. Eqvus enim Fer-it bovem calce: Bos -it eqvum cornibus: Aper -it venatorem dentibus: Sagitarius -it scopum sagittā: paedagogus -it puerum petulantem -ula.

44. FERMENT -um est, qvō Pistor -at massam, donec illa -escat: atqve tum coqvit -atum panem.

Ferox, v. Fera.

45. Ferre (Tuli, Latum) aliqvid in se sumtum transmovere.

Derivata a praesenti.

FER-ax arbor -t fructus suos -tiliter: in-tilis non est digna -ri in horto, etiamsi rami ejus egregie sursum -antur: sic -unt. Fer-culum est qvicqvid cum pompa fertur, in aliqvo -etro.

a Supino.

LAT- or, est qvi rem fert, qvalicunqve -ione.

Composita cum Praeposit.

Ad- (seu af-) fer librum: si attuleris, servabo allatum. Aufer rem inutilem: nisi abstuleris, impedimento erit, non ablata. Et cur anteferre velis non utile utili? Confer-re multa in cumulum; et -re sermonem cum amico, et -re res diversas inter se; et -re se aliqvō, et -re collationem ad coenam collatitiam saepe valde confert. Tu Defer honorem debitum omnibus: defer delatione malignā neminem: delator enim odio habetur. Differ-re rumorem -as, donec resciscas annon -at a veritate: qvod -tur non aufertur. Meliorqve est, dilatio qvam praecipitantia per qvam patescit differ-entia, veri et falsi. In rebus

page 269/270, image: s134

indifferen-tibus serva -tiam, -ter age. Effertur super feretro cadaver, aeqve illius qvi se -ebat animo elato, ac ejus qvi sine elatione vixit: cumqve perlatum est ad sepulchrum, infertur terrae.

Infer jam illationem tu, qvi te praefers aliis, et perfers neminem, annon postferri merearis?

Si qvis offert amicitiam, accepta oblatam: et qvod profer-re vis ipse, ne diu -as: taediosa enim est prolatio. Qvum qvis tibi ablatum qvid refert, et qvomodo factum sit refert, tuā refert, ut id referas ad testes relatione verā, sine superlatione. Suffer laborem, qvem sublatum esse cupis. Hortulanus transfert translatitias (seu tralatitias) plantas: Translator autem transfert verba de alia lingva in aliam, fideli translatione.

46. FERR -um est metallum durissimum: e qvo -arius faber in -aria officina, conficit -ea. vasa, aliaqve -amenta. Ferr-umen est metallorum gluten, qvō -uminatur argentum: -ugo autem ferri putredo, qvam ostendit -ugineus color.

NB. For-ceps -fex -pex, ferramenta sunt bifurcata (diminute For-cipula -ficula -picula): qvorum differentiam et usum, sic observa. For-cipe, capimus ferrum: -fice scindimus fila: -pice secamus pilos.

Ferula, v. Ferire. Ferus, v. Fera.

47. FERV -et aqva calore agitata, fitqve tam -ida, ut -ore spumet, magisqve ef-escens effluat: tandem tamen de-escit. Si -efacis mustum, donec tertia pars deferbuerit, habebis Defrutum.

Fessus, v. Fatiscere, in Hiscere.

48. FESTIN -a -e (-atim -anter) si qva -a necessitas confestim aliqvid agi urget. Si tamen nimis prae-e prae-abis, ipsa -atio infest-a (h. e. molesta) tibi erit, et te infestabit.

Fectivus, v. Festus, in Feriae.

49. Festuca, ligni fissi particula minima.

50. FE -x (aliis Faex) copiosa facit vinum -ca-tum (-culentum): qvod si de-caveris de-catum erit.

51. FIB -ra fluminis alit -ros (canes aqvaticos): a qvibus veniunt -rinae pelles. Fibr-as qvaere in radice Arboris; Fimbr-iam in veste; -iata folia, in Urtica.

52. FIBUL -a est ferramentum aduncum, qvō fabri -ant et dif-ant trabes: Con-ā constringunt diffissam Arborem.

Fibul -ā in-amus et re-amus vestes: -ā cingulum, -ā librum: sed cruris -am (cruris os minus) sura tegit.

Fictus, v. Fingere.

53. FIC -us arbor sert -os dulcem fructum, -ulnaqve ligna in -eto: Caprificus in sylva. Fic-ubus pingvescit -edula avis: sed -ō (tumere malo) intumescit anus.

54. Fidelia, vas fictile ventrosum et ansatum.

55. FID -es (-is, f.) chorda instrumenti musici: qvam dum plectro tangit -icen -es (-ium, ipsum instrumentum) resonant.

56. FID -es (ei, f.) assensio alterius verbis, et propositum non sallendi: Ergo Habe -em -eli Deo, eiqve serva -em (seu -elitatem) -eliter. Fide ju-bere pro amico, et adhibitā -ssione fieri -ssor ne recusa; si illum vides, non tantum tibi Fid-ere et fide tuā fisum con-ere, sed et -um esse, et -uciā uti erga te. Nimia Con-entia tamen noxia est: difere praestat, ubi causa dif-entiae adest. Nempe si non ignoras infidum fuisse aliis, vel etiam perfid-um, metue tunc perfidiam, etiamsi ille iterando juret Medius fidius.

[ NB. Haec enim vis est illius formulae jurandi, Me Deus fidei puniat, si fallam.]

57. Fieri (factus sum) est esse incipere, Qvicqvid Fieri insit (h. e. incipit) debet Confieri: aliās incipiet rursum defieri, donec nihil ejus superfiat.

58. Figere (fixi, xum) immittere aliqvid aliqvō, ut haereat. Nam Fig-imus palum humi, ut stet fixus: in-imus clavos parieti, et illis con-imus tabulata: hisque rursum af-imus, aut prae-imus, impages, donec re-antur. Hostes con-untur gladiō, trans-unturqve telis.

Figmentum, v. Figere.

59. FIG -ulus in -ulina (et -lina) fingit super -ulari rota -lina opera:

60. FIGUR -a est externa rei facies, qvam sibi artifex mente prae-at, post in materia -at, et ideae suae con-at; atqve si sic -ata non placet; trans-at.

61. FILI -us, et-a, debent parentibus -alia obseqvia. Attendite -oli!

62. FIL -um, res tenuissime in longum ducta: e qvibus -atim contextis, fiunt -amenta, qvae tamen -ari oportet. Sartores utuntur filis duplicatis.

Fimbria, v. Fibra.

63. FIM -us est excrementum jumentorum; ejicitur in -etum.

64. FIND -ere (fidi, fissum) ut aliqvid dissiliat cuneo cogere: qvomodo lignum fissile facile -itur, durum aegre patitur in-i, nedum dif-i: Pedes animalium bifidi sunt, aut multifidi.

65. FING -ere (finxi, fictum) e materia molli aliqvid formare: Qvomodo figulus -it ollas aliaqve fictilia: et plastes -it e cera imagunculas pulchre fictas; Pictorqve effigi-at -es. Sed callidus Fict-or subtili mentis -ione -itios rumores confingit: affingitqve aliis absurda figmenta, aliter atqve aliter illa re- et dif-ingens.

66. FIN -is -it omnia, et ostendit rei -em h. e. -alem causam. De -ibus agrorum saepe sunt lites: qvas -itor de-it distingvens agrum tam ab agris -itimis (seu af-et con-ibus) qvam a Con-iis inde-itis. Si vero inter Af-es (af-itate junctos) jurgia exoriuntur, Judex prae-it diem prae-itum, qvō ea -aliter de-iat: nam -itas esse convenit, non in-itas: in-itas Dei est.

Fio, v. Fieri.

67. FIRM -us, ad persistendum validus: qvalis est Arx -e (iter) munita, h. e. -ata -amentis murorum in-a etenim facile occupatur propter in-itatem (-itu-nem). Tu qvicqvid veri af-asti et con-asti semel, in eo te of-a et in-ari ne patere.


page 271/272, image: s135

68. FISC -us est corbis, in qvo pecunia defertur in -um Principis, e -alibus reditibus, con-atisqve bonis, operā -arii (praefecti -o). Per -inam colatur aqva: -ellā (vel -ellō) constringitur mordacis eqvi os.

Fissura, v. Findere.

69. FISTUC -a tudes grandis ansata, qvā -a-tur (h. e. pavitur) area: aut panguntur pali.

70. FISTUL -ā -at -ator: per -am (seu -atum tubum) fluit aqva: per -am pulmonis respiramus: Chirurgus curat -am (hoc est -osum hulcus, qvod -avit.

Fisus, v. Fides, ei. Flabellum, v. Flare.

71. FLACC -ere, est langvore deorsum pendere: qvomodo -ent-idae aures, faciuntqve -um.

72. FLAGR -are, est impetuose ardere: cujusmodi -antia facit, ut res cito con- (et de-) -et.

73. FLAG -rum (-ellum) virgae sunt ad caedendum sceleratos, Dic ergo.

FLAG-ellō -ellatur ob -itium -itiosus neqvam, qvi -itare ausus est, et perpetrare, aliqvid inhonestum.

Flamen, v. Flare. et in Lexici Residuo.

74. FLAMM -a est flagrans oleositas: qvum res -abilis -escit, nec ipsa tantum -at sed et alias in-at. Colorem -eum, vocamus flav-um: qvi minus -et, subflavum.

75. FLA -re de Vento dices, qvum vehementer spirat, suoqve -tu per-t locum per-tilem, dif-tqve pulverem, et re-t in faciem viatoribus. Nos sufmus ignem -bro, et af-ndo illi aerem, conmus flammas adeo validaes, ut con-turae metallorum sufficiant. Infla-tus-t buscas, efflatque tumidum spiritum.

Sufflamen, v Suo loco. Flavus, v. Flamma.

76. Flectere (fle-xi-xum) rem aliō, vel aliter, vertere. Nam dum Flect-imus aliqvid, in-imus illud, aut re-imus, aut circum-imus flexurā multiplici, sed res ante flex-a, aut -uosa, non habet opus -ione. Tu si de-isti de via, reflecte gressum.

77. FLE -re, dolorem lacrymis testari. Qvaliter -nt pueri, saepe -tu non necessariō: rem -bilem de-re solet etiam sapiens.

78. FLIG -ere, percutere, inusitatum, sed Composita sunt in usu, sic.

Qvum duo con-unt qvaerit alter in-ere alteri flictum, aut ef-ere illi arma, aut ipsum af-ere ad teram, aut ad minimum pro-are a se. Omnes Conflictamur cum miseriis: sed qvi prius afflictis addit afflictionem, efflictim profligatae mentis est.

79. FLOCC -us, particula materiae textilis decidua: hinc -i pendere; et de-atus pannus.

80. FLO -s (-sculus) fructuum in stirpibus praeludium. Dum enim emittunt -rem -riferae Arbores, -rescunt primum; deinde -rent, tum de-rent, aut de-rantur, annoque seqventi re-rescunt. E -ribus herbarum -rulentarum, parantur -rea serta. Tu -rida juventus, ef-resce virtutibus pulchre.

81. FLU -ere (flu-xi-xum) de aqva primum dicitur. Qvanqvam Flu-it omne -idum, et -ore suo dif-it. In primis -vii et -mina cum suis -entis: unde veniunt -viales (-viatici) pisces; et-viatum (-vio maceratum) linum. In Mari autem excitantur -ctus, super qvos Naves -itant et -ctuant. Hoc -ctuosum mare af-it certis horis ad littora; et re-it: et qvia omnia con-via aqvarum ad illud de-unt, et ibi con-unt, circum-it totam Terram. Ef- it tamen alicubi in Sinus, in-itqve Portubus, et inter-it Urbes: subter-it deniqve et per- (trans-) -it cavernas terrae: alicubi rursum pro-ens largā pro (et af-) -entiā, ad super- -itatem usqve. Tandem omnia sunt fluxa: nos etiam ipsi.

Focale, v. Faux. Focillare, v. Fovere.

82. Foc-us locus est in Domo ubi ignis fovetur: ubi -arius, (vel -aria) -arios panes coqvit: unde accepto igne in -ulum suf-at domum odoramentō aliqvo.

83. FOD -ere terram jussit nos Deus panis causā: non -icando leviter, sed ad sudorem vultūs usque. At qvidam malunt e -ina ef-ere aurum: qvod avarus iterum de-it, et terrae in-it: fur autem re-it, et propterea saepe con-itur (aut per- et trans-itur). Qvi metuunt hostem, circum-iunt se, aut praeiunt portas. Foss-or -at -as -oriō, variā -urā, variosque in usus, Sal -ilis (-itius -ititius) salsior est factitiō: alia -ilia sunt lapides, metalla etc.

Foecundus, v. Foetus.

84. FOED -us (eris, n.) est mutuae fidei pactum: qvod qvi ineunt -erati sunt; qvi violant -ifragi.

85. FOED -us (a, um) turpis: o si agnoscant homines, qvam -e-a voluptas -et animam in conspectu Dei! fugerent -itatem.

86. FOEMIN -a (dim: femella) est sexus foetum pariens, -ini generis. Vir -eis moribus, ef-atus dicitur.

87. FOEN -um est gramen arefactum: qvod tempore -isecii -iseca (vel -isector, et-isex) falce -ariā desecat, comportatque in -ile.

88. FOEN -us (oris, n) annuus terrae proventus: usitatius tamen sumitur pro reditu ex pecunia mutuo data. Sed -us terrae honestius est -ore pecuniae. Tu cave ab alio pecuniam -erare: nam -erabitur qvidem tibi, sed -eratō: et -eralia venient. -erator captans nimis -eratoria lucra, etiam -ebres (seu -eratitias) leges violabit.

89. FOET -et (h. e. male olet) res -ida, qvum -orem exhalat.

90. FOE -tus (us) nascitur ex qvocunqve animali -to (us, a, um), tempore -turae: si nondum per aetatem ef-tum factum est. Lepores sunt adeo -cundi, et tam saepe -tant, ut etiam super-tent. Terram -cundat pluvia.

91. FOLI -a, et frondes -aceas, reperies in arbore -osa, praesertim lati-a: tri-um in bono prato.

92. FOLL -e coriaceo sufflat faber ignem: -e aere inflato ludunt, ut pilā: -iculus fovet in spica granum.

Fomentum, Fomes, v. Fovere.

93. FON -s est aperta scaturigo, unde promanat -tana (seu -talis, et -tanalis, et-tinalis) aqva.


page 273/274, image: s136

94. FOR -amus lignum, ut fiat -amen: si qvid volumus esse -aminosum, per- (et trans-) -amus crebro.

Foras et Fores, v. Foris. Forceps, v. Ferrum.

Forda, (vel Horda) est bos uterum gestans:

Fore, v. Fuo. Forfex, v. Ferrum. Fori, v. Forum

95. FOR -is (f. sed saepius -es, ium) qvā egredimur -as, ad Videndum quid sit -is, aut afferatur -insecus (seu a foris): -ica esc latrina publica.

96. FORM -a esc interna rei dispositio: qvae bona, facit -osos; mala, de-es; nulla, in-es. -ator in-at -aturas suas primum obiter, ut semi-es sint; dehinc -at accurate, secundum -ulam certam: sive res futurae sint uni-es, sive bi-, tri-, multi-es. In de-ando autem (seu delineando) si qvid videt de-ari (h. corrumpi) trans-at ac re -at, con-atqve ideae suae, donec videat con-em. Tu si qvem vides ignarum rei, in-a sideli in-atione. Casearia -a dicitur vas, in qvo caseus -ationem accipit: Paries -a-ceus e luto factus.

97. FORMIC -ae nidulantur in -eto: perreptantesque (-ino gradu)Arbores, faciunt -osas: -atio apud nos pruritus subcutaneus est, similis reptationi -arum.

98. FORMID -o (inis, f.) vehementior metus est; qvali qvidam -ant mortem, viventibus omnibus -abilem. Tu ut eam minus -olose re-es, pius esto.

99. FORN -ax (acis, f. -acula) focus occlusus, conclavi calefaciendo destinatus.

100. FORN -ix FORN-ix (icis, m.)arcuata structurae concameratio, qvam Murarius -icat donec con-icata sit. Sed impurus -icator qvi in -ice i-catur, luet paenas -icationis suae.

Forpex, v. Ferrum.

101. FOR -s (tis, f.) est qvod-se accidit, For-tunaqve dicitur. Arbitraris autem -te (-san -sitan -tasse, et -tassis) omnia fieri -tuito? Erras: Deus disponit etiam -tuitos casus, et -tunat qvem vult. Nec semper est -tunatus qvi abundat -tunis: aut in-atus cui aliqvod in-tunium accidit.

102. FORT -is vere ferre potest multa: -iterqve agens, exercitio -itudinis adeo -escit, ut alios etiam -ificare valeat.

Fortuna, v. Fors.

103. FOR -um est praecipua Urbis area, qvō ves vendendae feruntur: et ubi olim Causae -enses agitabantur. Vinarium -um vas est, in qvod uvae comportantur. Circum-aneus erigit in -o -os, medicinasque depromtas e -ulis (seu loculamentis cistarum) ostentat clamose. Per -os spatiatur nauta.

Fossa, v. Fodere.

104. Fovea, cavum terrae.

105. Fovere, est aliqvid calidum servare: qvomodo Avis fovet ova, dum illis incubat, et fotu plumarum pullos excludit, fotosqve focillat (seu refocillat) alimentis. Medicus applicat membro laeso, calidum foment-um-ationis gratiā. Fom-es (itis, m.) confovet ignem, aut accenditur a scintilla.

106. FRAC -ent (seu -escunt) duriora pyra, dum putrescere incipiunt: ut-idae edi qveam melius. Sed -es (ium, f.) remanent post expressum oleum.

107. FRAG -ari e Gr. [gap: Greek word(s)] dicere, edicere, inusitatum est, praeterqvam in compositis sic.

Qvum in Judicio ferendum est suf-ium, cavebit, suf-ari malis, et re-ari bonis, bonus suf-ator.

Fragilis et Fragor, v. Frangere.

108. FRAGR -at, qvod gratum spirat odorem, qvem -antiam vocant.

109. FRAG -um est fructus -ariae.

110. Framea, gladius pungendo aptus.

111. FRA -ngere rem -gilem facile potes: dura -ctionem (seu cturam) aegre admittit sine -ngibulo aliqvo; et dum -ngescit (frangi incipit) sine -gore. At -cta est? habes -gmenta. De-fringere illi partem, aut dif- per medium, aut con- totam in Frusta, Frustra tentabis, si res fuerit infrangibilis (seu infragilis): solet tamen infringi qvassando. Sagitta in corpore praefracta non facile eximitur: facilius infracta. Effr-actor -ingit domos, perfringit fores, refringitqve cictas, animo prae fracto: sed illi resistit animo infracto qvi res suas bene custodit. In regione fragosa (et con-) multi sunt anfract-us viaeque -uosae. Eqvus refractarius aliqvando laedit suffrag-inem, et sit -inosus.

112. FRAT -er amet -rem et-riam vere -erno amore: eritque demum vera -ernitas. Audis -ercule?

113. FRAU -s (dis, f.) est verbum aut factum fallax. Sed -dulentos odit Deus, qvi -dulenter agunt, bonosque -dant (et de-dant.)

114. FRAXIN -us est in sylvis: fructus -eus (vel -us, a, um) nusqvam.

115. FREM -it aqva? -it ventus? naturalis est -itus. Tu -ere irā cave.

116. FREND -et Aper dentibus concussis: -ere fabam nondum potest nefrens (dis) nisi fressam.

117. FREN -um est loramentum, qvō -amus Eqvum, ne relictus in-atus ef-ā licentiā ferociat. Sed eum, qvum pascendus est ef-amus: post iterum re -amus.

118. FREQVEN -s (g. o.) Schola, est plena discipulis: qvam et tu lubens -ta h. e. -ter visita, eris doctus: ipsa -tia discipulorum te alliciat.

119. FRET -um, est angustia maris, quā Naves non semper tuto per- (et trans-) -ant.

Fretus re aliqvā

120. FRIA -re, est digitis terendo comminuere: qvomodo gramulus salis, et qvidvis -bile -tur, in-turqve vulneri, ut sanescat. Vasa fictilia frivola (fragiliae) sunt.

121. FRIC -a (ungvibus tere) dentes Dentitiō qvi candidos habere vis. Scabiosa pecus af-at se arbori: Lotrix in-at Vas cinere, et per-at donec rubigo ef-etur. Sed homo per-tae frontis, qvi sibi de-uit pudorem, debet re-ari usque dum sentiat.

122. FRI -gere, est in liquore pingvi torrere: qvomodo ova -xa parantur, in -xorio.

123. FRIG - ere, est -ore (-us, n.) constringi, ut vides in aqva -ida: qvae alia rursum -efacit (seu in-idat) suā re-eratoriā vi. Qvi -escit, non opus, habet -idariō, sed caldario:

page 275/276, image: s137

in aestu autem opus est re-eriō umbrae, aut re-eran-re potu.

124. FRINGILLA -s (v. Frigillas) captat nisus -rius.

125. Fritillus, vasculum aleatorium.

126. Fritinnire, cantillare ut hirundo.

127. FRON -s (dis, f.) est ramusculus foliis vestitus: de qvalibus fiunt tabernacula -dea, ex arbore -dosa: in-s non -det. At vitis qvae minimum -de-scit, -datur a -datore tempore -dationis.

128. FRON -s (tis, f.) est suprema faciei pars: qvam homo -tosus habet magnam, (et dicitur -to) effrons impudentem. -tale appenditur eqvis: -tispicium est frons aedificii.

Fructus, Fruges, Frumetum, v. mox Frui.

129. FRU -i, est re bonā delectabiliter uti: qvalibus si per-ctus es, lauda Deum. Fruct -us dant nobis -iferae arbores, qvos recondere in cella -uaria, -uosa res est. Frug-es vero proveniunt in -ifero agro: at agricola -alis cavet de-are segetem. Tu vide ut sis -is (seu -i). Frument-um sunt grana frugum: unde paratur -aceus victus. -arius coemit -a in -ario foro: sed milites -antur in agris et praediis.

130. Frustra- fit, qvod sine fructu sit; spesqve -nea est, qvae nos -re potest.

131. FRUST -um, est fractae rei pars, -ula (-illa) panis objicimus cani -atim (-ulatim -illa-tim): aut etiam -ulentum jusculum.

132. FRUT -ex est minor arbore: excīsus, mox re-icatur: hinc tot -eta (seu -iceta) in agro -icoso (seu -etoso) si eum -icare (seu -icescere) permittis.

133. FUC -us, herba marina est, ex qva parant -um colorem, qvō -ant faciem, ut faciant -um oculis, -atae mulierculae. Qvibus similes sunt, qvi sermonem in-ando parant of-ias, -osi amici: qvos si foves, foves pro apibus -os.

134. FUG -a est, qvum qvis periculum -it ut ef-iat. Per-it ergo ad locum, ubi sperat invenire per-ium: vel con-it ad amicum. Aliqvando dif-it totus Exercitus miserando dif-iō, qvum hostis instat et -at. Pro-us e patria, aut tacite suf-it, suf-ia qvaerens: aut pro-it ad exteros: et si qvid ibi qvoque metuit, re-it aliō, mutansqve re-ia sit re-a, aliqvando et luci-a. Verum qvi ad hostem trans-it perfidus trans-a est. Ignavus de-iens labores palam, aut ef-iens clam, confingit mille ef-ia. Servus -itivus au-it a Domino: -acem feram inseqvitur Venator.

135. FUL -cire est rem debilem sustentaculo firmare, ut -ta stet diutius. AEdificium ergo praecitur tempestivā -turā, anteqvam ruat: aut si jam fuit suf-tum, sed debilibus -cimentis, per-citur firmius, ne corruat: -menta lecti, et -cra mensae, non tantum habent periculi.

136. FULG -et Sol -idus -ide, qvum claro mane af-ens, aut e nubibus libere ef-ens -ore suo circum-et terram. At -ur (uris) est qvum -urat: si crebro, -etrum vocant.

137. FULM -en, est evibratus e nubibus ignis: et tamen homo -inatus (-ineo igne ambustus) frigidior est vulnere qvam reliqvo corpore, Plinio teste. Si -inat hieme, prodigium est.

138. FULI -ca (et -x -icis, f.) avis aqvatica.

139. FULIG -o (inis, f.) fumus condersatus camino adhaerens, -ineus (et-inosus.)

140. FULL -o (onis) parat pannos arte -onia in officina -onica.

141. FULVUS color, e rufo et viridi fulgens.

142. FUM -at qvicqvid comburitur: -us foci ascendit per -arium, ubi suspenditur caro, ut inetur, et in-ata h. e. spissamento -eo indurata, fiat durabilior. Qvi inhabitant casam -osam, fiunt -idi: qvia omne -ans etiam -igat. Suf-igat apes, qvi ab illis mel qvaerit.

143. FUND -a est funiculus, cui imponit lapidem -itor, et evibrans -itat aves. Est et -a rete piscatorium explicatum, qvod stans in ripa mittit ad fundum perticā, moxqve retrahit. In -am (insutum vesti marsupium) recondimus pecuniam.

Fundamentum, v. Fundus.

144. FUND -ere, est liqvorem spargere. Qvomodo -unt scatebrae aqvas; qvae sese dif-unt in rivulos, et per-unt agros. Nos suf-imus, aut super-imus, et of- imus aqvam rebus siccis: Vinum autem in-imus lagenis per in-ibulum: et si qvid ejus ef-itur, re-imus: si qvis de-it aliqvid af-imus denuo.

FUS -or metallorum e metallis in -orio -is, et con-is, varieque trans-is, format -ilia (vasa) variae formae. Exercitus praelio -us, magna cum con-ione, sangvinisque pro-ione, ef-e fugit. Tu profundere patrimonium, et esse pro-us, cave. Nos autem de his rebus qvam -e loqvimur? Esto: dummodo non con-e.

145. FUND -us, est imum cujusque rei. Domum bene -at, qvi ponit -amentum solidum pro-e: aliās corruet -itus. -ator Urbis (Templi, Scholae) videat ut -atio sit stabilis. -us lati-ii bonus fert fruges abunde. -ulus pisciculus non amat pro-itatem; sed -um saxosum.

146. FUN -gi re aliqvā, est in illa peragendae occupari: de-gi, ad peragendum properare; per-gi, peragere. Hinc -ctio, officii administratio: non dectorie administranda, sed ita ut etiam vitā -ctus (et de-ctus) habeas laudem.

147. FUNG -us crescit post pluviam e terra -osa: Sed qvaedam -ini generis venenosa sunt. Tu -um lucernae emunge: ipseqve esse -us cave.

148. FUN -is est vinculum tortum: qvalibus Eqvitrahunt currum, praesertim -ales: -iculis colligamus fasciculos -ale (fax magna) praefertur noctu Magnatibus.

149. FUN -us (eris, n.) corpus mortuum est; saepius tamen pro sepulturae pompa sumitur. Dic ergo:

FUN -us effertur a congregato populo ad -us, cum ritu -ebri, h. e. ceremoniis -eralibus. interdum etiam

page 277/278, image: s138

-ereis facibus. Domus, unde multi -erantur, -esta est: placet enim aliqvando Deo -estare certas familias.

150. Fuo, antiqvi usurpabant pro, Sum: ut Slavi Bygi/ pro Gsem: nunc tantum praeterito utimur Fui, Byl: et infinitivo Fore, Byti: sic. Qvod heri fuit cras non est futurum: qvis enim credat fore? Si tibi semper afforet, nec unqvam ab- (vel de-) foret, qvod proforet, beatus esses, nunc et in futurum (tem-pus scilicet.)

151. FUR - est qvires alienas clam aufert: -ax non abstinet a -acitate, si occasionem -ti videt. -atur enim qvicqvid potest, et res -tivas occultat. Qvi parva etiam suf-ari adsvescit, fit ex parvo -unculo magnus tri-, et dehinc tri-cifer.

152. FURC -a, est pertica bidens (vel tridens) ad aliqvid ferendum: -am meretur fur, ut fiat -ifer. Surculi sativi non debent esse nisi bi-i, aut tri-i.

153. FUR -ere, est insano impetu irae agitari, qvanqvam et insanus amor -iat: tam -enter aliqvando, ut -ore non cedat -iosae (-ibundae) bestiae, aut ipsis infernalibus -iis (-iae, iarum). O-ialis incogitantia!

Furfur, v. Far.

154. FURN -US (-ulus) est, in qvo Pistor coqvit panes -aceos, arte -aria; qvos infert in-ibulo per prae-ium.

155. FURV -us color, subniger est: fusc-us (qvasi furviscus) paulo dilutior. Fusc- (in- of-) -are, denigrare est.

156. FUSCI -na, furca tricuspis; -nula, dim.

157. FUST -is, lignamentum manuale, ad feriendum: Sed -igari, servilis poena est: tu cave mereri -uarium.

Fusus, a, um v. Fundere.

158. Fusus, i. ligillum teres, cujus rotatu netrices fila torqvent, toraque illi circumvolvunt.

159. FUT -is (et -um) vasculum infusorium olim: a qvo vas -ile qvod facile liqvorem effundit. Coqvus -at (et con-at) ollam ferventem, affusā frigidā: Tu qvod homo -ilis sine ratione ef-it, con- (et re-a) rationibus.

Futurus, v. Fuo.

VIII. G.

1. GALE -us color, viride luteus est, ut in ave -ula.

2. GAL -eam gestet -eatus miles: -erum nunc Iudaei; -ericulum servit tegendae calvitiei: -erita avis est.

3. Galla, nux fungosa in glandiferis arboribus (praeter fructum legitimum) proveniens.

4. GALL -us est dux -inarum, sicut -ina ipsa pullorum -inaceorum, cum ad -inarium reducendisunt: -icinium antiqvis pro horologio fuit: -ulascere est gallinaceā raucedine laborare: -o pavo, avis, -us indicus.

5. GANE -a (vel -um) est latibulum, ubi -ones luxuriae vacant.

6. GANNI -re, vulpium est: qvem -tum imitatur, qvi aliqvid exprobrans alteri ob- (vel og-) -t.

7. GARRI -it qvi inutilia loqvitur: qvaeritque -ulus gerro congerronem. Tu inutilem -itum, et -ulitatem, fuge.

8. GAUD -et qvi afficitur sensu praesentis boni: sed utinam semper -ium sit bonum!

9 Gausape (n. indeclinabile) est stragulum villosum.

10. Gavia, avis riparia.

11. GEL -u, est vehemens frigus, faciens omnia -ida: et sic -ans aqvas, ut flumna con-ascant, imo mare fiat -con-atum. Sed e-idus Notus re-at qvicqvid circum-atum fuit. -icidium sine nive noxium est segetibus.

12. GEM -it (moeste suspirat) aegrotans maritus: -it viduata marita, alii vero -itu pio illi in-unt (seu in-iscunt).

13. GEMIN -us dicitur duplus; ut sunt fratres -i (seu gemelli) simul nati: si tertius connascitur, dicuntur ter- (vel tri-) -i. Qvalem partum si gemelli para-at (con-at) aut etiam in-at, auget valide familiam.

14. GEMM -as habet arbor ante folia, qvando -at (seu -asciat): sed pretiosas -as et -ea sigilla, et -atas torqves, arius vendit. Cerebrum Draconis vivum exemptum -escit.

15. GEN -ae, faciei latera sunt, sub Oculis. Gener, et Generare, v Genus.

16. Genere, antiqve fuit qvod nunc Gignere (genui, genitum) dicimus. Unde qvae fluant vide. Gignere liberos Deus mandavit Conjugibus: Genitis autem honorare suos; -ores et -rices, ex qvorum sangvine pro-i sunt; ut se probent filios genuinos. Qvippe ipse Gen-ius (naturae indoles) pietatem hanc reqvirit; eāque boni -ii (congenitos Angelos, et omnes spiritus, sic vocabant antiqvi) obleclantur.

Geni-ali die vivunt -aliter, nisi - tura sit infelix. Primo-tus est charior post-is: uni-tus charissimus, chari tamen etiam qvi aliqvō con-to, et in-to charactere primi-os pro-tores referunt, pro-emqve continuare apti censentur. Sed et in-digena praefertur alienigenae.

Genius, v. Genere. Gens, v. Genus.

17. GEN -ua subligamus -ualibus (sc. fasciis): con-ulamus autem (et in-iculamus) in genua procumbentes: -icula sunt in segete, qvae jam -iculavit.

18. GEN -us (eris, n.) est genitorum series: et -era rerum sunt varia: -eralisqve vis omniorum animalium est, -erare sibi simile. Sed -erosa natura pro-erat prolem -erosam, in-eratqve toti -ti -tilem (-tilitiam) -erositatem: exceptis deeribus, qvi licet con-eres sint, a virtute tamen -eratorum suorum de-erant. Gener et Progener qvia ad propagandam per filias qvoque -tilitatem aliunde assumuntur, sunt qvasi bi-eres. Extra Ecclesiam vivunt -tes, h. e. bomines -tiles, seu -tilitas:

page 279/280, image: s139

qvi obcaecati -tilismo -tilibusqve superstitionibus, non re-erantur.

19. Gerere (gessi, gestum) ferre aliqvid et agere significat, cum derivatis atqve compositis suis, hoc modo.

GER-it -ulus (seu gestor) onus, si non est ingestabile; -aria vero infantem, placidā gestatione.

Navis gest-oria-at merces, qvas mercator -it divendere: delicati -itantur sellā -atoria, a -atoribus: -amina divitum sunt monilia, torqves etc.

Consul gerit consulatum gest-ione tali, ut -a ejus digna sint regeri non tantum in regesta alicujus privati, sed et in annales publicos. Tu gere te honeste; ne te gere pro alio qvam es: amicis gere morem qvi aliqvid boni suggerunt; malis autem suggestionibus resiste. Ingerere te negotiis alienis; aut exaggerare tuas res; et oggerere aliis naevos suos, cave. Aggerunt et congerunt terram, qvi opponunt aggerem aqvis: dumque aggerant, ut aggestum sit firmum, intergerunt lapides, et progerunt trabes, ac circumgerunt palos: qvomodo et milites aggeres suos ex congestitia humo faciunt. Congeries est cumulus congestarum qvarumvis rerum. Nos ingerimus ventriculo cibum, super ingerimusqve potum, ut digeramus digestione debitā: indigestas vero feces egerimus foras, per egestionem naturalem: qvae egeries porcis dat gratum pabulum. Orator e suggesto perorans, habeat gest-us modestos: nimis esse -uosum, et -iculari, -iculatorum est.

20. GERMAN -us frater, est eodem germine (ex eodem patre) natus: si diliget (fratrem -e seu -itus) vera -itas erit.

21. GERM -en (inis, n.) h. e. surculum recens enascentem, si praecīdes Arbori valide -inanti, reina-bit certo, e-inabitqve densius.

Gerro, v. Garrire. Gestio et Gestus, v. Gerere.

22. GIBB -us (i, et -er, eri) est tumor, in dorso, qvi deformat hominem -um (seu -erum, et osum).

23. GIGA -s immanis -nteā est staturā.

Gignere, v. Genere.

24. Gilvus color, subalbidus est.

25. Gingiva, caro dentium.

26. Ginti, et ginta, in numeris compositis significat decem: ut Viginti (q. bis ginti,) Tri-ginta, Qvadra-, Quinqva-, sexa-, septua-, Octo-, Nona-ginta.

28. Girgillus, rotula, cochleae, super qvam funis currit: rota netricum.

28. GLAB -ra cutis, est depilis: animalium qvae aut -rent naturā, aut -rescunt morbo, aut -rantur (seu de-rantur,) manu, vel flammā, vel caudente aqvā: -retum est terra, ubi gramen nullum provenit.

29. GLACI -es fit hieme, aestate nihil -at: -alis Oceanus habet balaenas.

30. GLADI -us paratur a -ario, usurpatur a -atore, cum in ludo -atorio discunt -aturam: sed rixosi di-antur lingvā.

31. GLAN -s, est fructus qvernus, qvem ut et -dem faginam colligunt tempore -dationis in sylva -daria; sicut ju-des in hortis. Sed -dula est induratus in carne humor.

32. GLARE -a, est scrupulosa arena, in -osa tera.

33. GLEB -a, est frustum terrae in -oso agro.

34. GLI -s (ris, m.) mus major.

35. Gliscere, crescere: de igne dicitur; de Aqva.

36. GLOB -us (corpus rotundum) habet -osam figuram: -ulis ludunt pueri, -ulis adstringimus vestem. Est et -us militum: qvi si e pugna fugiunt -atim, con-ant se denuo.

37. GLOC -it Gallina ovis incubatura.

28. GLOM -us fit, cum -eramus fila in globum.

39. GLORI -a vera (fama cum laude) comparatur -osis factis: sed -abundus, ne in-us vivat, ipse de se et gestis suis -atur, -ator.

40. GLO -s (-ris et -tis) mariti soror.

41. Gloterat Ciconia.

42. GLUB -it (et de-it) arborem, qvi decorticat: -it pecudem, qvi excoriat: granum frumenti, qvi illi aufert glumas.

43. GLUT -en (et -inum) est materia tenax, e rebus -inosis parata, qvā -inantur (et con-inantur) assere, rursumque dissoluto -inamento de (et re-) inantur, -inatores olim ag-inabant chartas in longum, faciebantqve volumina.

44. GLUT -ire, est per gulam in stomachum demittere: sed qvi avide cibos de-it, -o est.

Gnarus, v. Noro, in Noscere.

Gnatus, v. Natus. Gnavus, v. Navus.

45. Gobius (et -io) pisciculus.

46. GOSSIPI -um est, ex qvo paratur tela -na.

47. GRACIL - is corpore, est non crassus. Vis -escere? jejuna.

48. Gracillant Gallinae, ova parturae.

49. GRAC -us (et -ulus) avis cornice minor.

50. GRAD -i (gressus sum) est incedere pedibus alternatim promotis. Ergo tu, Grad-ere gressu lento, ne confundas -um, praesertim per -us, et alia -ata loca ascendendo, rursumque -atim descendendo. At Eqves insidens eqvo-ario, aggre-ditur hostem animosā -ssione (-ssura): congre-diturqve cum illo Virili -ssione, etiamsi aliqvando digredi, aut praetergredi, aut etiam re- (seu retro-) gredi necesse sit. Nempe si primō aggressu, et congressu, res non cessit ex voto, prudenti regressu, ingreditur sua castra: ut iterum egrediatur. Tu progredere in studiis: atque si -ssum in iis vis bonum, et non fieri retrogradus, cave transgredi leges methodi, a primo statim ingressu etc.

51. GRAEC -us loqvitur -e: qvanqvam moderni -uli misere -issant. Loqvuntur qvidem -anice, sed barbarisimos magis qvam -ismos: -iam ipsam mare -iense alluit.

52. GRALL -ae, sunt perticae qvibus instistentes

page 281/282, image: s140

-atores, altius a terra gradiuntur, graduque -atorio i. magno.

53. GRAM -en, -ineumqve pabulum, crescit in -inoso campo.

54. GRAM -a (vel -ia) sudor oculorum concretus.

55. GRAND -e dicimus, qvicqvid magnum crevit. Arbuscula sata crescente Lunā -iter -escit: decrescente, non in-escit ad tantam -itatem. -iloqvus scit res suas -ire verbis: ut licet ve-es sint, prae-es videantur.

56. GRAND -o, est pluvia congelata, qvum e -inosa nube -inat. Sed -ines in carne suis faciunt eam -inosam.

57. GRAN -um frumenti reperies in -ario: -atum malum, totum est -osum. -um in Pharmacopaeo, est minimum pondusculum.

58. GRASSA -ri, violento gressu ferri, ad bonum vel malum: -tiones nocturnae in Academiis prohibentur, -tores puniuntur.

59. GRAT -es age Deo, cujus -ia te conservat -us esto beneficiorum, ut -us ei sis. Hominibus qvoque fac -e (-ificare) qvacunque re potes, -is: -uita Dei dona in qvocunque homine vides, -are (-ulare) sincerā con-ulatione. Si qvis erga te -iosus est, excipe -e, habe illi -iam, et age-iam, et refer-iam, si potes: non in-is, sed ultro. Nihil facias in-iis alicujus: ita omnibus -iosus eris. In-us beneficii, in-us est bonis. Verbo: -itudo et in-itudo sunt, qvorum -iā qvis felix aut miser est.

60. GRAV -e onus -iter -at -itate suā bajulum: qvi illud diu ferre -atur, -ate incedens sub inescente magis magisque onere. Mulier -ida (-idata) parit prolem. Vir -is gerat se -iter, -itatis causā: sed aetate -is saepe prae-atur -edine, et fit -edinosus: qvem ne -are solari.

61. Gremium, dependens infra cingulum Vestis pars, in qvā (manibus sublatā) gestari potest aliqvid.

62. GRE -x (m. et f.) est pecudum agmen qvarum qvaeque delectatur -galibus suis. -garia (una e grege non primaria) ag-gatur aliis, ut -gatim pascantur: sed e-gia se-gatur ad saginandum. Tu ut humanae con-gationi servias e-gie, stude.

63. GROSS -us (et -ulus, m. f.) fructus arboris novellus, nondum maturus: Gross-us moneta.

64. GRUM -us (-ulus) minimus terrae cumulus: gleba.

65. GRUNN -ire, porcorum -itus est.

66. GRU -s (nobilis avis, ciconiā formosior) inter volandum sonore -it: volatuque con-ō, pulchre sibi con-unt, et in pascua in-unt: atqve sic prae aliis avibus (incon-e volitantibus) con-entiam servant. Videbis et -em ligneum in Emporiis, ad ripam fluminis, extrahentem de Navibus merces.

67. GUBERN -at navem -ator, -aculō ligneo: sed Magistratus -at rempublicam, -aculō prudentiae.

68. GUL -a, canalis alimenti ab ore in ventrem descendentis, cui dediti, -osi -ones de-ant omnia: Volunt enim (ut ingluvi -em suam -osae aves) semper habere refertam.

69. GUMM -i (n. ind. et -is, is, f. et -a ae) est succus Arboris cortice exstillans: nam fere omnes -osae sunt, et -inant. Nos autem -amus vasa: a qva -atione illa fiunt -ata: ex destrillatione vero fit oleum -inum.

70. GURG -es (profundus in amne locus) in-itat in se aqvas, rursumque e-itat.

71. GURGU -lio (onis, m.) est supremum operculum gutturis: -stium vero obscura domuncula.

72. GUST -u cognoscimus alimentum, qvomodo sapiat qvod -amus. Pincerna vinum de-at -atoriō: Principis cibos et potum prea-at, prae-ator.

73. GUTT -a, minima liqvoris pars: -us et -ulus, vasculum angusti oris, unde aqva odora capiti, et -urnium, unde aqva manibus lavandis, -atim inspergitur. Perdix -ata dicitur, qvia veluti -ulis conspersa est.

74. GUTTUR - tracheae pars superior, ad fauces: -osus, magnum -is nodum habens.

IX. Ab H incipientia.

HAbena, retinaculum freni.

2. HAB -ere, sub potestate tenere: sed latissimō varioque sensu, qvod ex seqventibus cognosces. Si habes domum, et illam -es pro utili, et -es te in ea bene, -e, sive -ita, (et in-ita) illam. Nam bonum -itaculum, dat -itatori commodam -itationem: desertum in-itabile. est. Qvid praeterea? In vestibus utere -itu simplici: sed -itum prudentiae compara tibi firmum, ut sis -ilis ad munia. In-ilem tamen ne irride: qvia ut -itudo corporis, sic -ilitas mentis, a Deo sunt. In bono exhibe te strenuum, et adhibe vires: in malo cohibe te, et inhibe alios: prohibe mendacia, et perhibe testimonium Veritati: qvam ne post habe ulli rei, ante habe omnibus: si tibi venditor falsā merce imposuit, redhibe eam illi. Ita habeberis Vir bonus.

Hāc, v. Hīc. Hactenus, v. Tenus. Haedus, v. Hoedus.

3. HAER -et, qvi progredi non potest: haesitat qvi haerere incipit. Aliqvando ad-et nobis aliqvid: et co-et aliud qvid, aut in-et. Haes-itat animo, qvi rem non satis intelligit: -itat lingvā, qvi adhaese loqvitur. Tu si attendes ubiqve cohaerentiam rerum, et scies amoliri obhaerentia impedimenta, sapies.

Ha ha he, vox ridentis.

4. HAL -are (et -itare) est spiritum, aut vaporem, emittere. Ut fit, cum Sol ad-at terrae calorem; Terraqve ex-at suas ex-ationes, tunc horti -ant floribus, et in-ant odorem naribus. Anhel-us senex -at crebro -itu, eōqve -at sanitatem. Tu vero pius esto usqve ad extremum vitae halitum.

5. Halec (n. et Hal-ex -ecula, et Alex, f.) piscis marinus salsus.


page 283/284, image: s141

6. HALLU -s (et Allus, et Hallux) pollex pedis: unde -cinari, impingere ad aliqvid: et dehinc labi per errorem, errare.

7. HAM -a, uncus ferreus, qvō aedificium incensum discerpitur: et qvalibus fabri -ant trabes: ō piscatur -iota.

8. Hara, stabulum porcorum.

9. HARIOL -us, divinatorum qvoddam genus: qvorum -ationes qvales fuerint, -are, si potes.

10. HAST -a (contus praeferratus) tenetur -ili: gestatur vero ab -ato; seu in bello, seu in -icis ludis.

11. Haud, et haut, idem qvod Non.

12. HAU -rit aqvam -stor e puteo -strō: Vinum vero potator ex-rit e cyatho -stim, etiam magnos -stus, inex-stum barathrum.

13. HEBE -s, est acumine carens. Sed -tudo securis unde est? si talis facta, per se -t: si non uteris, -scit a rubigine: si ad secandum nimis dura adhibes, -tatur ictibus.

14. HEDER -a, herba longissima, scandens arbores et muros: ex qva (qvia semper viret) faciunt -aceas coronas.

15. Hei, vox ingemiscentis.

16. HELC -ium, loramentum collo eqvi circumdatum, qvō vehiculum trabit: -ium fartum aliud est.

17. HELU -o (et Hellu-o) immoderatus vorator aut potator, qvi -atur.

18. HELV -us color, medius inter rufum et album: qvale est -olum vinum.

19. Hem, vox admirantis.

20. HERB -a planta minor frutice, et mollior: qvas in -oso campo colligit -arius. Seges -ida, qvia -ascit (-escit) invito agricolā, ex-atur. Ferd -atica pingvior fit, qvam -illis anser. Corona -acea, non retinet diu -eum colorem.

21. HER -es (edis, m. f.) occupans bona demortui, adit -editatem, -editario jure. Si coedes adsunt, -ciscunt inter se -edium, nisi qvis ex-edatus sit. Ex-edes enim non -editant (s. a. v.)

22. Heri, die praecedente, seu hesternā.

23. HERNI -am (h. e. rupturam et tumorem scroti) patitur -osus.

24. HERUS et -a, regunt familiam imperio -ili.

Heu (et Eheu) vox dolentis.

Heus, vox vocantis.

25. HI -are, esse ore aperto: qvomodo -at qvi oscitat: terra -at aestu; et flores -ant (seu -ascunt) dum se aperiunt. Timidus non audet -scere, h. aperire os. Terra -atu suo aliqvando de-scit homines: ipsa vero fat-scit, h. e. fit abunde -ulca: sed canis cursu fat-scens, cum defet-scitur, aut jam defessus est, in-at aqvae (v. aqvam) appetitu indefesso.

Hibernus, v. Hiems.

26. Hic, haec, hoc rei praesentis nota. Dic ergo: Hic, qvem tu hīc qvaeris, abiit hinc, abhinc triennio: nec adhuc rediit. Adhaec rumor advolat hinc illinc, qvod vagetur huc illuc, transeatqve hinc inde. Inter haec tamen transiit ille hāc, abiitqve iterum dehinc: an huc rediturus sit posthac, incertum est.

27. HIEM -s, seu -alis anni pars frigida, facit ut etiam mare -et, nosque cogit -are (seu, qvod usitatius dicimus, hibern-are) in hiber-naculis. Milites qvoque hiberno amant hiberna (sc. loca.)

28. HILAR -is conviva prodit laetitatem internam externis gestibus, -itateqve suā, ex-at alios, ut et ipsi -escant, -iterqve agant.

29. Hilla, farcimen tenuissimum.

Hillum, v. Ile. Hilum, v. Hir. Hinc, v. Hic.

30. HINN -it Eqvus sonoro -itu, cum ad-it aliis eqvis. -uli sunt pulli cevini generis.

31. Hir, est vola manūs (a [gap: Greek word(s)] , manus.) Hinc veluti diminutivum, Hil-um medius volae scrobiculus, non magna res. Ne hilum qvidem, contracte Nihilum, et Nihil, et Nil: Non nihil est aliqvid. Nihil non, omnia.

32. HIR -cus, caprarum mas, sudat -cum, id est purulentum qvid, e -qvis: -cosi qvidam viri -cinā libidine -cum olent, copore plerumque -ti (seu -suti, et hispidi.) Adolescentes -qvitalliunt.

33. HIRUD -o, vermiculus aqvaticus, cuti adhaerens.

34. HIRUND -o, avicula aestiva tectis haerens: ubi -ininos nidos inveniens.

35. HISTORI -a est rei gestae circumstantialis narratio: qvam scribit -cus -cā fide, dum res -ales in monumenta refert. At Histr-io aliena gesta repraesentat -ico habitu, et -ionico gestu: qvae ars -ionia et -ionale studium, vocatur.

Hiulcus, v. Hiare. Hodie, v Dies.

36. HOED -us (-ulus -illus -iculus pullus caprinus) tractus ex -ili dat -ilem carnem.

37. Homagium, est juramentum fidelitatis, qvod subditi praestant Principi suo.

38. HOM -o, animil rationale, sit erga alios -ines, ut pote human-ae naturae consortes, -us, agatque cum illis e (seu -iter), Inhumani sunt semihomines: indigni dici hom-ines, sed -uli (-ulluli: -unciones-unculi). Interim humanitus nobis accidunt defectus.

39. HON -or (seu -os, oris) est laudabilis alicujus status ob virtutem: -orant enim viros -orabiles -orifice. Qvanqvam et in-oros vidimus qvandoque - oratos: id tamen fit -orariis saltem titulis, dum nolunt videri in -ori. Vere -estus amat -estatem, -estatqve (et co-estat,) suos. In-estus contra in-estat seipsum, suorum autem fitde-estamentum.

40. HOR -a, est vigesima qvarta pars diei naturalis: cui si addis semi-am et sesqvi-am, habebis triium. At -arium (horologium,) discriminat spatia -aria.

Horda, v. Forda.

41. HORD -eum, genus frugis hirsutum, contunditur

page 285/286, image: s142

ab -eario, ut fiant pultes -eaceae.

42. HORN -ō nascitur (i. e. hoc anno) -um (seu otinum) vinum.

43. HORR -ere, est pavore tremiscere: uti fit, cum -ida febris -orem infert, ab-ereqve cibos cōgit. Sed et alia -endo (-ibilia,) faciunt ut co-escamus. Tu -esce peccata inprimis, si non vis ex-escere mortem, et judicium.

44. HORRE -um, est repositorium frugum, sub custodia -arii.

Horsum, v. Versus, in vertere.

45. HORT -ari, est ad aliqvid faciendum verbis impellere: qvomodo ad bonum -atur a malis de-atur, bonus -ator. Si videt segnem, ad-atur denuo, et ex-atur acrius, qvibuscunqve -atoriis (-ativis,) sermonibus: pij vero sese co-antur, ad pietatem, sanctis -aminibus.

46. HORT -us (ulus) est ager herbis arboribusqve -ensibus consitus: sub custodia -ulani.

47. HOSP -es (itis,) est qvi advenam domo excipit: -es qvi excipitur. Hosp-es activus cum -ita sunto -itales, excipiantque -ites passivos -itiō-italiter: in-itis, ubi non licet apiud qvemvis -itario.

48. Hostia, sacrificium.

49. HOST -ire, par pari referre: qvomodo beneficia -imus qvum grato -imento red-imus: frumenta admensa aeqvamus -oriō.

50. HOST -is, veniens -ili animo, exercet -ilitatem -iliter, in -ico (solo.)

Humanus, v. Homo.

51. HUM -ere, est esse plenum vapore fluido: Omne autem -idum-ore suo -ectat alia, ut -escant ipsa qvoqve.

52. HUMER -us, summitas brachii est: osus homo -is latis: -ale, tegumentum -orum.

53. HUM -us (i. f.) superficies terrae. Qvod jacet -i -ile est: qvod se tollit -ō indebite, id -iliamus. Sed -amus cum, qvem sepelimus: cui interdum -ato, vel etiam in-ato, filius nascitur post-us. Tu esto -ilis: nihil tutius -ilitate.

Hyems, v. Hiems.

X. Incipentia ab I vocali.

IB -ex (-icis, m) capra sylvestris, mirae pernicitatis.

Ibi, v. Ubi. Iccircō v. Circus.

2. Ic- cere, jaciendo tangere: sive lapide, sive gladio, sive telo: -tus (a, um,) autem dolet, ob inflictum -tum (us, ūs).

Id, Idem, v. Is. Identidem, v. Ita.

3. IDIO -ta (ae, m. vir privatus) curet sua privata (negotia) publicis se ne immisceat. -ta (illiteratus) debet ad minimum callere -ma (h. e. lingvam) gentis suae, cum -tismis (proprietatibus) ejus.

4. IDOL -um, est simulachrum: in specie Dei -a formare, artis est; -a adorare, impietatis. Qvod tamen faciunt -olatrae, habentes -olatrium pro pietate.

5. IDONE -us (muneri suo aptus) agit -e.

6. Igitur, particula conclusiva.

7. IGN -is facit suā -ea vi, ut res -escant. Accenditur -iariō; transfertur -itabulō. Tu, cui est - itum ingenium, cave esse -is fatuus.

Ignobilis, v. Nobilis. Ignorare, v. Noscere.

8. IL -e (is: plur. -ia, ium) intestina gracilia: -eus, ilium morbus: -iacus (et-iosus) qvi morbum hunc patitur.

9. IL -ex (icis, f.) qvercus durior: cujus ligna icea (et -ignea, et igna,) dicuntur.

Ilicet. v. Licet. Illatio, v. Latio in Ferre.

10. ILL -e -a -ud: Illic, Illaec, illoc (compositum ex Ille et hic). Illūc: Illic: Illāc Illinc.

Illecebrae, et Illex, icis, v. Lacere. Illex -egis, v. Lex.

Illico, illic mox, statim in loco

11. IMAG -o (-uncula), est simulachrum alicujus rei: qvam si mente solum -inamur est -inatio. Qvidam valde - inosi delectantur etiam - inariis rebus.

Imbecillis, v. Baculus. Imbellis, v. Bellum.

12. IMB -er (-ris, m.) pluvia dense pluens: decidit ab -rido coelo: defluit autem per -rices -ricati tecti.

Imberbis, v. Barba. Imbuere, v. Buere.

13. IMIT -ari, est alterius exemplum seqvi: qvod si est -abile, -atio facilis est: si in-abile, frustra tentabit -amen-ator.

14. IMMAN -is numerus, innnumerabilis est: -is gigas terret ipsā -itate sua: -is tyrannus tractat homines -iter.

Immensus v. Metiri. Imminere, v. Minae.

15. Immo, vel imo, particula affirmationem augens.

16. IMMOL -are, idem qvod sacrificare, (proprie molā, i. e. farre molito).

Impedire, v. Pes Imperare, v. Parare.

Impetarda, impetu ardenti portas perrumpens instrumentum.

Impetrare, v. Patrare. Impilia, v. Pileus.

Impostor, v. Ponere. Impotens, v. Pos. Impulsus, v. Pellere. Imus, v. Infimus, in Infra.

17. In qvod studium venisti, in eo mane, in id incumbe: vagari mente ineptum est.

18. INAN -is locus (in qvo nihil est) -iri non potest. Potest anima ex-iti, ab -ibus -itaribus, qvibus -iter occupantur, qvi amant -ias.

Incendere, v. Candere. Incentivam, v. Canere.

Incessere, v. Cedere. Incestus, v. Castus.

Iuchoare, v. Chaos.

19. INCIL -e (g. n. plur. -ia: vel -iae, et -ae, et -es) fossa, pro aqvae fluxu effossa.

Incisum, v. Caedere. Inclytus, v. Cluere.

Incolumis v. Columna. Inculcare v. Calcare.

Incus, v. Cudere. Incutere, v. Qvatere.


page 287/288, image: s143

20. INDAG -are feram, est per odorata vestigia inqvirere: qvod canes -atores, -anter faciunt, feramque ad -inem compellunt.

Inde, v. Unde. Index, Indicium, v. Dicare.

Indicum, color.

Indidem, v. Dem. Indigena, v. Genere.

Indigere, v. Egere.

21. INDIG -es (-etis) ex homine Deus factus (gentili superstitione): -etare (et -itare, invocare, vocare, nominare. -itamenta (orum) rituales libri Ethnicorum.

Indoles, v. Olescere. Induere, v. Duo, duere.

22. INDUCI -ae, suspensae ad tempus hostilitates.

23. INDULG -ere alicui, est plus aeqvo permittere: ut facit -ens mater, corrumpens nimiā -entiā liberos.

24. INDUSTRI -us (et -osus) Vir commendatur a sua -a, qvum nihil agit nisi -e.

Inermis, v. Arma. Iners, v. Ars. Infans, v. Fari.

Inferus, v. Infra. Infestare, v. Festinare. Inficere, v. Facere. Infitiari, v. Fateri. Infimus, v. Infra.

25. Infra, est nota sitūs sub alio. Ut: Inf-ra nos est, qvod infra est: nempe -era loca, -erioresqve-eri (sc. spiritus) cum -imo -erno (um) -ernisqve tenebris. Infer-iae fuerunt funerales ceremoniae: -iale autem (et -ale, et ferale) epulum, unoqve nomine Feralia, convivium pro demortuis. Qvaedam aves sunt ferales.

20. INFUL -a, velamen capitis sacerdotis.

27. INGEN -ium, ingenita vis cujusqve rei, in spec. humanae mentis, qvā pollent -iosi. Qvi est bono -iō, -uus dicitur, facitque omnia -ue, pro -uitate suā.

28. Ingens (g. o.) valde magnus.

Ingluvies, v. Gula. Ingruere, v. Grus.

29. INGV -en (inis, n.) pari corporis circa pudenda.

Iniqvus, v. AEqvus. Initium, v. Ire. Inqvilinus, v. Colere.

30. INQVIN -are te non vis? fuge -amenta omnia.

31. INQV -io, ajo, dico -it -am, (pro -iebam.)

Insidiae v Sedere. Insipidus, v. Sapidus.

Insitus, v. Serere. Inspergere, v. Spargere.

32. Instar (aris, n.) aeqvalitas rei. Hinc ad instar (et sine praepos. Instar) montis.

Instaurare, v. Staurare. Instinctus, v. Stingvere.

33. Instita, taenia assutae fimbriae.

Institor, v. Stare. Institutum, v. Statuere.

Insulsus, v. Sal.

34. INSUL -a, est terra undiqve circumfusa aqvis: Pen-a cohaeret unā parte continenti. Inhabitant eam -ares, gubernat -arius. Qvaedam maria valde sunt -osa.

35. INTEG -er (gri) intactus et illaesus: dehinc inculpatus. Vis ergo tibi famam integ-ram? vive -re: -ritas optimum scutum. AEgrotas? et vis -rascere? Medicus tibi valetudinem -rabit, Dei ope. Sed incipe ab-ro diaetam, si non vis red-rari morbum

30. INTELL -igis qvid loqvar? si nondum -existi attende. -ectum rerum tibi formo: qvia tibi usui non erunt, nisi -ectae. -igenter igitur tecum ago, ut evadas -igens.

37. INTER -, -ea (et -im, vel -ibi) -dum.

Intercus, v. Cutis. Interdiu, v. Dies. Interficere, v. Facere. Interimere, v. Emere. Internus, v. Intus.

38. INTERPOL -are, est attritam vestem dissuere, inversamque perpolire, ut videatur nova: qvod -ator facit, vestemqve -em (-atam) pro nova vendit.

39. INTERPR -es fidus, -etatur sermonem non intellectum fideli -etatione: donec -etata intellecta sint.

Interstitium, v. Stare. Interula, Intestinus, Intimus, v. Intus. Introitus, v. Ire.

40. Intus, et intra notant situm in occluso, vel motum ex occluso. Habent sua derivata, qvorum sensum sic disce.

Si scire vis, stans foris, qvinam amici intus, intra domum, sint, intrato domum: aut eos evoca intus foras: aut saltem inspice intro- (vel -rsum.) Res intraneae (seu internae) melius cognoscuntur intrinsecus. Inter-ula, est -ior thorace: inter membra interanea (seu intestin-a) longissimum est -um. Amico intim-o, patere debent -a -e, priusqvam -entur (i. e. publicentur) aliis.

Invicem, v. Vix. Invitus, v. Vitare.

41. IPS -e (a, um) non alius, -emet, -us -issimus.

42. IR -a (in flammatio ad vindictam) licita est, si qvis -ascitur malis: illicita, si -acundus nimis facille, aut furenter excandescit. Tu nihil fac -atus: sine prius defervescere -acundiam.

43. Ire, semel est; itare, itionem iterare. Si Abi-re aliqvō opus est, et -turis, ne differ -tionem (-tum): si cogitas Ad-ire alium, cognosce an pateat -itus. Ambi-t locum, qvi circumit: (sed circuitiones dant ambages): ambit puellam, qvi eam qvaerit uxorem: ambit honores, qvi captat anteire aliis, talisqve ambiti-o, ostendit -osum animum. Qvum duo (vel pauci) coeunt, coitio est: cum plures, coetum dices. Propera Exi-re de loco, cui imminet -tium, aut aliqvid -tiale (tiosum) si patet -tus: nisi enim fugis, malus -tus te opprimet. Qvum aliqvid singulare Inimus (h. e. inceptamus) est Initium: ut, cum -iamus -iales discipulos, ut habeant sua -iamenta. Multi mortales, mox ac introeunt Mundum, intereunt, atqve sic interitum cum introitu jungunt. Sed et nos caeteri, hodie forte vegeti obimus, et munia obimus, cras mortem (vel morte) obibimus. Ergo qvi sapis exspecta obit -um tuum, non -er. Sed qvi nos morte Prae-eunt, non propterea Per-, aut disper-. o qvam multi secure

page 289/290, image: s144

praeter- coelestia, et nimis deper- terrena! qvae tamen praeteribunt, illiqve unā deperibunt: nam qvicqvid nunc praesens est, mox erit praeteritum. Qvi redit- peregre, mox a -u reqvirat in suos -us, qvomodo administrati sint. Vir fortis subit- pericula, orta -o (et de-) -aneō consiliō. Trans-i flumen, ubi -itus est: -itorias vero res, cura -itorie (-eunter): qvia vita transit subito.

44. Is, ea, id; Ist-e, a, ud: idem: Istic, istaec, istoc (pro iste hic, ista haec, istud hoc): Istīc (ubi iste est) istinc istāc istō, et istōc, et istorsum. Eā (sc. viā) eō, (sc. loco) eō (sc. fine) ideo ideoqve. Eō magis: Adeo (usqve eo, usqve adeo) Idem, eadem, idem: identitas.

45. Ita sentit Salomo, itemqve Plato, alii Philosophi itidem, qvod casus iidem redeant identidem. Itaqve nihil novi sub sole.

46. Iter, et itiner- (-is, n.) est itio in via, et ipsa via. Qvi ingreditur -iter induit vestem itinerariam: qvi facit itinera magna, consignat ea itinerariō (-um, n.): si iter iterat, scribit iter -um (seu -ato).

XI. Incipientia ab Jod, consona.

JACERE, est prostratum esse, (NB. Cubare, voluntarium est; Jacere sine motu.) Ex. gr. Italia jac-et Germaniae meridiem versus: cui prae-ent Alpes, ad-et Dalmatia, (sed hīc inter-et, mare Adriaticum); ob-et Sicilia, circum-ent et sub-ent, minores qvaedam insulae.

2. Jacere, sublatum qvid violenter mittere. Ut, Nauta jac-it bolidem uno -tu. Aleator -tat saepe talos: -tabundus -tator, -titat res suas -tanter: Tu -tantiam abjice: -Abjectus animo non audet sperare nisi abjecta ab aliis. Traj-icere flumen facile est, si commodus adest -ectus: sed qvando navigantibus in mari obj-icit se procella, et illis circumj-icit fluctus, et superj-icit undas, et conj-icit ex una abysso in aliam, et minatur dis-jicere aut dein profundum, et sic metus naufragii in-jicitur, conjecta qvō animo esse soleant? Horror trajicit corda miserorum, faciuntqve jactur-am omnium rerum, cum -a sua. Belligerator qvaerit sibi subj-icere alios, ut plures habeat -ectos: sed coacta -ectio intuta est, invenit obices (N. obex, pro objex, objectum impedimentum).

Jactare, et Jactura, v. Jacere.

3. JACUL -um est qvicqvid in hostem jacitur: qvod -ari et scite e-ari discit -ator in campo -atorio. At in aqvam mitere -um (h. e. fundam) non tantae artis est.

4. Jam, nota temporis est, aut praesentis aut modo prateriti, aut mox futuri, Dic ergo. Estne jam hīc? Jam abiit: aut, jam veniet. Jamjam adero, et loqvemur jam hoc jam illud. Jamdudum hoc scire debeas: jam vero non disces?

5. JAN -ua qvā itur in domum: cujus custos -itor est, antiqvis dictus -us: aqvo -uarius mensis, aperiens Anni -uam.

6. JEC -ur (-oris et -inoris) officina sangvinis, si cui dolet -inorosus est: etiam avicula habet -usculum.

7. JEJUN -us (cibo non pastus) est qvi -at in die -ii. Oratio -a ejus est, qvi res tractat -e: qvalem -itatem tu cave.

8. JENT -at, qvi sumit -aculum, h. e. matutinum cibum.

9. JOC -us (Verbum ludicrum) est condimentum sermonis, si qvis ita -atur ut dicta -ō prosint serio. Nimis -osus (seu -abundus et qvi rebus -ularibus) -ulariis, vel -ulatoriis, plus satis delectantur, nimiā -atione -ulariter tempus perdunt.

10. Jovis (is, m.) Ethnicis summus Deus (qvem in Nominativo saepius Jupiter, q. Iovapater, vocarunt) Jupiter planeta ejus stella: Jovis dies, feria qvinta hebdomadae. Vejovis (q. malus jovis,) daemon.

11. JUB -a (ae) sunt crines a collo animalis -ati penduli: -ar vero lucidior stellae radius, instar jubae se spargens.

12. JUB -et qvis malum qvid? ne facias jussum ejus, etiam; millies jussus: bona vero fac etiam injussus.

13. JUBIL -at, qvi prae laetitia clamat, -ō (um, et -atu) non semper jucundo. Annus -eus dicitur, in qvo singularis aliqva gratia populo conceditur.

14. JUCUND -us sermo (delectationem afferens) auditur -e: res in-a nihil habet -itatis.

15. JUD -icat (h. e. jus indicat) justus -ex juste, cum exercet -icium non secundum proprium -icium, sed secundum leges, ad qvas tamen recte intelligendum opus est -iciō acutō: ut autem qveat recte inter partes di-icare, et sic citra prae-icium rem alteri ab-icare, alteri ad-icare, jubet res -iciarias agi -iciali processu.

16. Jugerum, est portio agri 120 pedes lata, et bis tanto longa.

17. JUG -is fons manat -iter.

Juglans, v. Glans.

18. JUGUL -us (et -um) anterior colli pars, qvam homini praescindere -are est. Sunt et -a ossa -i ima.

19. JUG -um est tignamentum, qvō arius boves -atorios aratro -at et ad-at, finitoqve labore rursum ab-at, postridie denuo con-at, tum rursum vinculis -alibus se-at: donec ita saepius sub-ando efficiat sub-ales, et con-os (seu -es). Similis sors est Con-um, qvi copulā con-ali conjunguntur, ad facilius ferendum multi-as aerumnas Con-ii. Eqvi Currui praejuncti sunt Bigae (contracte, pro, Bijugae) vel Trigae qvadrigae: sejuges vel octojuges. Dicitur etiam Jugum; Scapus bilancis, et in temone currus, ubi Eqvi funibus alligantur: et lignum cui Textores stamen circumvolvunt: et in longiore ponte sublicio junctura una: et in Vinea perticae obliqva, ubi Vites junguntur: et

page 291/292, image: s145

jugum Montis, cacumen oblongum. Jugamentō vero Pannifices distendunt pannos: -ō Vitrarius includit fenestram.

20. JUMENT -um, est qvadrupes domestica major, operarum nostrarum adjumentum. Unde mola -aria, qvae -is versatur.

21. JUNC -us (herba palustris enodis, et sine foliis) et -etum reperiuntur in -osis locis: e qvibus pueri plectunt -eos (vel -inos,) corbes. Vitem -idam (vel e-idam) vocant gracilem.

22. JUNG -imus res, qvas volumus esse junctas: con-endo eas junctim tam arcte aliqvando, ut junctura non appareat. Aliqvando illis sub-imus alias, rursumqve ab- (vel de- se-) -imus. Amicis in-imus aliqvid blande; subditis in-imus severe, ad-ctā comminatione, ut conjunctim agant. Auriga cum eqvum trans-it, prius eum ab altero, cui adxerat dis-it.

23. JUNIPER -us dat oleum -inum.

Jupiter, v. Jovis.

24. JUR -at, qvi vindicem injustitiae Deum invocat, -amento (seu -ejurando) confirmans veritatem. Jud-ex ad-at eum, cui in-ato non credit, ut -ato fateatur verum: qvanqvam homo malus etiam -atus falsa loqvi audet, sancte dejerando et tamen per-ando (sive pejerando,) h. e. per-io conscientiam aggravando, per-us. Qvidam temere e-ant res per se bonas; alii impie ab-ant rem creditam; alii con-ant in alicujus perniciem, impiā con-atione con-ati.

25. JURG -are (et -ari) cum aliis, et excitare -ia, gaudet -iosus -ator: dignus qvem omnes ob-ent ob-atione crebra verbisqve ob-atoriis.

26. Jus (juris, jusculum) cocti cibi liqvor est: qvomodo cocta caro dicitur jurulenta (et jussulenta): placenta vero rara jurea. Qvibusdam cibis paratur jus spissum, vel jus piperatum et jus nigrum, vel jus gelatum.

27. Jus (juris) est Dei et rectae rationis jussum: qvod qvi dicit, Jur-e dicat, -idico (seu -ediciali) processu: sitque, -is peritus, ut in -is dictione sua defendat affectos in-iā adversus in-ios (seu -iosos) alios in-iose tractantes: juxta -isprudentiae leges. Qvando justitium est (qvasi, jus-stitium, qvum jus sistitur) abstineat se a jurisdictione. Just-us Vir studet -itiae, in-us in-itiae. Merces -a, -e datur mercenario: Mortuis justa (scil. officia) in-e negantur.

28. JUV -are alios, qvocunqve -amine si qvem -at (h. e. oblectat) habebit et ipse adjutorem Deum. Ad-a ergo ubicunqve potes; imo crebro adjut -a fideli -u, qvicunqve eget -orio tuo.

29. JUVEN -is, tu homo succrescens, si vis fieri senex custodi -tam (vel -tutem) tuam a malo! parce tuo -ili corpori, ne agas nimis -iliter. Senes -escere non possunt: sed solent -ari, adsveti -ilitati. O Juniores audite seniores! o -culi et -culae, nolite esse ut -ci et -cae, qvibus non est intellectus.

30. Juxta te sum: asside juxta (vel -tim).

XII. Incipentia ab L.

LAB -at (seu -ascit) qvidqvid ad ruinam inclinat: -itur autem, qvod ruit. Senex prae senio subinde lapsat. Domus -ilis, et ventis -efactata nisi restauratur, col-itur et di-itur. Pluvia deitur nubibus, per-itur aerem, il-itur flumina: qvae al-untur Urbibus, aut illas praeter-untur, et e-untur in mare. Tu stude servare famam ae, conscientiam a peccatorum lapsu: orans Deum, ut te non sinat pro-i in malum, aut (si surrexisti) re-i.

2. LABI -a sunt oris margines, qvae magna habet -osus labeo.

3. Labor- est cum difficultate conjuncta actio: qvem -iosus homo non refugit, sed -at -iose: semper al-ans ut e-et. Si tamen -at morbo, qvaerit colatorem, ut ne maneat opus ine-atum.

4. LABR -um, vox homonyma. Nam in labr- o considentes lavamus: in -o aqvam perticis duabus duo portamus: fluvius lambit sua -a: et -osus homo mordet sua -a.

5. LABRUSC -a, est vitis agrestis; -um, uva agrestis.

6. Lac- (succus uberum) est primum nostrum alimentum. Matres enim (qvia qvicqvid cibi assumunt, id -tescit) -tant prolem, proles vero -tet. Et a -tatu (seu -tatione) i. e. postqvam ab-tati sumus, venire ad -taria (seu -ticinia) naturalissimum est: neqve nutrimentum -teum facit podagram. Bos igitur -taria melior delico (ablactato porcello). Col-tanei sunt uberibus ejusdem nutricis pasti.

7. LACER -are, est molle qvid in frusta (vi non magna) dissolvere. -na tamen (vestis vilis propter pluviam iduta) melior est integra, qvam -a aut semi-a: tametsi talis sit, ut de-ari, aut etiam diari possit.

8. Lacere (lexi, lectum) provocare blanditiis. Inusitatum: sed composita sic. Al-liciunt incautum deliciae, illiciuntqve in periculosas illecebras, ut aves illices (seu allectores) pelliciunt alias delectabili cantu in laqveos. Delic-atus habens in -iis-atos cibos, et delecta-menta corporis, non delectatur fere aliis, qvam illectamentis sensuum. Tu cave aliena arcana e- (seu pro-licere): aut pellicere ad malum, qvibuscunqve -ecebris, aut -acibus verbis. Pietas te Oblectet optima animae ob- (seu de-lectatio). Pell-ex (maritum ab uxore pelliciens) et qvicunqve in -icatu vivit, reddent rationem Deo.

9. LACERT -us est manūs pars, a cubito ad carpum: -osi sunt robusti. -a genus serpentis pedatum (et qvasi -osum).

10. LACESS -ere aliqvem (ad iram vel pugnam) cave: nam -itus non feret injuriam.

11. LACRYM -a (vel lacruma) humor ex oculis profluens. Tu qvid -as (vel -aris?) qvid -abundus

page 293/294, image: s146

exclamas? ad qvid tot -osi fletus? Tam -abile bellum Europae qvem non faciat col-are? si qvis non il-ari tantis malis potest, ferreus esto.

12. LACIN -ia, pars vestimenti pendula, assuta: qvae inde -iata, et -iosa dicitur.

13. LACT -es (ium, f.) sunt in animali terrestri intestina tenuia, sub ventriculo conglobata: -es in piscibus masculi signum: unde piscis -arius.

Lacteus et Lacticinia, v. Lac.

14. Lactuca, herba acetariis apta.

15. LAC -us (ūs) est stagnum majus, habens aqvas defluas, pisces -ustres. -us vas, ubi vinum vel cerevisia conficitur, amplum et apertum. -una ubicunqve aqva stat, ut in campo -unoso: est -una in sepe: -unar autem (seu laqvear) in -unato conclavi.

16. Laedere, indebite tangendo vulnerare: omnis enim laesio noxia. Ut cum Navis al-liditur ad scopudum, vel il- in fundum, forti al- (et il-) -lisu: nam non manet illaesa. At nos collidendo chalybem silici, elidimus ignem.

17. LAET -us (animo simul et vultu gaudens) est, qvem res -ae-ificant. Tu, cui obveniunt multa -abilia, ut ne -itia sit noxia, -are in Deo, ipsumqve lauda -e.

18. LAEV -is res habet superficiem tactui aeqvalem: aspera ut accipiat -itatem (seu -orem) -igatur (seu -atur, et al- vel de-laevatur).

19. LAEV -a manus sinistra est: et laevors-um (seu -us) sinistrorsum.

20. LAG -ena -uncula, Vas vinarium portatile.

21. Lallare, infantiliter loqvi.

22. LAMB -it canis aqvam, dum exsertā lingvā velociter attrahit: -it felis patinas. Liguritor al-it (et de- prae-it) qvicqvid illi bene sapit, circumens labia.

23. LAMENT -um est deploratio cum ejulatu: qvomodo -atur cui aliqvid -abile accidit.

24. Lamia spectrum faemineā formā, infantium sangvinem sugens Venefica.

25. LAMIN -a et lamella, sunt metalli frusta in tabellas redacta: qvas -at -arius.

26. Lampetta, piscis lambens petras.

27. LAN -a (ovium pili) tondetur de -atis ovibus copiose, qvando -icium (vel -icia, i. grex laniger) bene -osum est. Hanc emit -arius, venditqve rursum -ificibus gnaris -ificii, qvi -eos pannos texunt: -ugo adhaeret -uginosis arboribus.

28. LANCE -am (hastam in medio amentatam) gestat -atus miles, h. e. -arius: -ola spiculum est.

29. Lancinat cutem qvi ungvibus aut rostro concerpit.

30. LANGV -et res -ida qvum viribus deficit: e- (vel ob-re-et) qvum -ore conficitur.

31. LANI -at (in frusta discerpit) capillos et amictum, qvi valde luget: -at bestia caeteras animantes, crudeli -atu. -us (vel -o) mactat pecudes in -ena, earumque carnes vendit in -ario (seu -gna taberna) super mensa -onia. -ista docet gladiatores, qvomodo se di-ent.

Lanicium et Lanugo, v. Lana.

32. LAN -x, patina lata, minus profunda: Librae patella, -cula, vel -gula.

33. LAP -is est varius [ut Lapis-molaris: -fissilis in tabellas: -bibulus, pumex etc.] Qvum volumus exstruere -ideas aedes, eruuntur -ides e -icīdinis a -idario, et edolantur varie a -icīda. Ager -idosus e-idatur: qvaedam ligna -idescunt. Deus vero -idare jussit eum, qvi di-idat patrimonium, Deut. 21. v. 20. 21.

Laqvear, v. Lacus.

34. LAQVE -us, funis ad il-andum (h. e. capiendum) feras vel aves, tensus. Vitis ab-atur, qvum circumfossa liberatur a radicibus noxiis.

35. Lar- (laris, m.) apud gentiles fuit genius domesticus, custos domūs: arium, sacrarium domesticum: -va, lar spectandum se exhibens: tum facies sicta vultui imposita: qvomodo -vati repraesentant alienam personam.

36. LAR -dum (vel -idum) caro suilla pingvis salita, qvā trajectant assaturas macilentas.

37. LARG -us opum (abundans) sit -us manu, ad -iendum pauperibus: sed -e (et -iter) de- (et -e) -iri eō tantum ut videaris, vana -itas est: -itionibus corrumpere judices, impium.

38. LARI -X (cis, f.) arbor Abieti cognata odorifera, -gnum lignum cariem non sentit.

39. LASCIV -us neqvam, -iā petulans, -it ut pecus -e (et -iter).

40. LASS -us est, qvem labores -ārunt: fit autem ut semel de-atus, facile rursum -escat, et -itudinem sentiat.

41. LATER -es (lapides cocti) e qvibus fiunt aedificia -icia, coqvuntur a -ario, in -aria.

42. LAT -ere (freq. -itare) qvi vult, qvaerit -ibulum, in aliqvo -ebroso loco, ubi degat -enter. Peccator autem ubi qvaeret -ebram, in qva oblitescat, ac deliteat?

43. LATERN -am, receptaculum lucernae, facit -arius, et Domino suo praefert -arius.

44. Latex (-icis, m.) omnis liqvor dicitur: in specie scatebra.

45. LAT -ium, regio Italiae: ubi nata -ina lingva, diffudit se per gentes. Nam ubi non invenies -inum, qvocum -ine qveas loqvi. Ergo disce -initatem, sed puram.

Lator, v. Ferre.

46. LATR -are, caninā voce iram effundere: qvi -atus naturalis est cani, sed homo qvi bonos al-at, loqventibus ob-at, et percitus irā, arcana e-at, malitiosus est.

Latrina, v. Lavare.

47. LATR -ones (-unculi) olim erant milites, -ocinantes (id est, servientes) ob stipendium: nunc sunt praedones exercentes -ocinium in viis publicis: in qvos inqvirit -unculator. Ludus -unculorum est, ubi bellum repraesentando, disponuntur -unculi, super tabula -uncularia.

Latus, i. sublatus, v. Ferre.


page 295/296, image: s147

48. LAT -us (a, um) fluvius -e se diffundens, qvō magis fluxum pro-at (i. prolongat) ed magis -escit: donec in maximam -itudinem di- (et col-) -atus, mari se infundit.

49. LAT -us (eris, n.) dicimus dextrum et sinistrum, tametsi corpus qvadri-erum sit. Arma -e-raria, vocamus gladium: dolor -eralis, pleuritis est: col-erales, sunt cognati a laute.

Laudare, v. Laus.

50. LAUR -us, arbor perpetuo virens, crescit in -eto, habet pulchras -eas frondes, qvibus coronati victores dicuntur -eati: oleum -inum est pretiosum.

51. Lau-s (-dis) rei bene aestimatae praedicatio. Ergo ne -da, nisi eum qvi aliqvid -dabile egit. Adulatorii -datores col-dant, imo di-dant, etiam ildata facta, -datione noxiā.

52. LAV -are, aqvā purgare est: praet. habet -i, supinum -tum, et -atum, et -otum. Unde formantur hae voces. Lav-at Lotrix linteamina, e-atqve diligenti -atione (seu lotione) ut bene lauta sint: semilauta vero re-at novā loturā. Qvi lautitiam amant, saepe -ant in -acri (um), praesertim in -abro (seu labro). Per -atrinam effunditur e culina colluvies: per latrinam, aliae sordes. Lautia erant honoraria, externis Legatis missa lautissima, manibus illotis non tangenda.

Lavendula, herba.

53. LAX -us arcus (non valde tensus) non opus habet -ari: vestem -am, sed cingulo valde constrictam re-amus: -itas confert ad respirandum -e. Historiam prolix-am enarrare -e licet: alibi -itas sermonis odiosa est.

54. LECT -us, -ulus est locus super qvo qviescimus: qvem sternit -isterniō -isterniator. Supell-ectile (n. et -ectilis, is. f. et -ex, ectilis) olim lectisternia: hodie omnes reculae mobiles, qvam curat servus -icarius. Lectic-ā gestantur delicati, a -ariis.

55. LEG -are, est personam cum mandato mittere: ut cum Princeps mittit -atos cum -ativo (i. viatico) ad alios Principes: aut ab-at judices de-atos ad subditos suos; aut re-at a se facinorosos. Socius -ationis Col-a est: qvos decet concordia, ut et omnes in qvocunqve Col-io viventes col-as. Cum aliqvis moriturus aliqvid alicui. -at, et iste -atarius (cui -atur,) isto -ato contentus non est, al-at aliqvem ad -atorem, et al-at jus suum, et al-at exempla, etc.

56. LEG -ere le -gi -ctum duo significat: 1 Aliqvid sparsum tollere. 2 Verba scripta oculis colligere.

Derivata et Composita, A Significatione 1.

Dux belli Leg-it milites, non ita confuse, ut solet -ulus dum -umina colligit. Nam qvaerit Lect-os tantum, utpote sustentandos publicā col-ā rursumqve inter col-os, habet de-um. Qvia non deligit elegan-tes formā, aut in-tes, sed qvos videt esse diligen-tes, eos ob -tiam diligit, et alligit; neglig-it vero -entes, ob -entiam. Tum ex toto collect-o (seu -itio) agmine, seligit, ordinatque Legio-nes ex milite -nario, relinqvens alios auxiliis: et ex illis, si Exercitus sparsus recolligitur, sublegit, novā selectione etc. Electores, eligunt electione liberā qvem volunt. Aqvile-x curat -gium: coronariae mulieres delectantur florilegio. Tu si fueris diligens, eris Praeceptori dilectus etc.

a Significatione 2.

LEG -it lector lubens scripturam -ibilem, reitqve lectione iteratā, ut si qvid fuit illectum, aut non intellectum, novā perlectione patescat. Levicula sublegit cursim, notabiliora praelegit aliis, aut dat praelectori, pulchra collectanea.

57. Lemures (m.) umbrae mortuorum, spectra.

58. LEN -is (non vehemens) aura -it sudantem viatorem -e (-iter) afflans -imine (-imento), svavi. Fac et tu de-ias (vel delinias) alios, -itate morum, ceu svavi de-imento (seu delinimento).

59. LEN -o impurus, et -a impudica, impiā -oniā arte, exercent -ocinium: sed -ocinium verborum, ocinatur auribus.

60. Lens (dis, f.) pediculi faetus, adhaerens capillo: sed Lens (tis, f.) legumen piso minus. Lendes non edunt, lentes, sed cutem.

61. LENTIG -o (inis, f.) macula in corpore subrufa, qvalibus deformatur -inosus.

62. LENT -us, talis ut flecti possit, nec frangatur, dehinc motu tardus. Arcus -us, habens, -itiam bonam, bene potest -ari: si induruit, inditur fervidae aqvae, vel cineri, et -escit denuo. Arbor -iscus dat resinosum -orem, et -iscinum oleum. Tu esto ad iram -us, et ubi -itudo melior est qvam praecipitantia, age -e.

63. LE -o, qvadrupes generosissima est; cor -oninum etiam de humano dicimus: -a (et -aena) parit -unculos; -opardus, est semileo et semipardus.

64. LEP -or (et -os, oris, m.) svaviloqventia, qvam habet sermo -idus: barbarus est il-idus.

65. LEPR -a, scabies profunda carnem depascens: -osi sunt miseri.

66. LEP -us (-oris -usculus) fera delicatior: -orinus adeps sanat vulnera.

67. Lessus (ūs, m.) lugubris ejulatio.

68. LET -um (Poetis) mors: -ale mortiferum: -aliter aegrotans raro revalescit.

69. Levir, uxoris meae (aut mariti mei) frater.

70. LEV -e (is, sine pondere) onus fertur -iter: et qvicqvid habet -itatem, id -are, ac e-are, -iculum est. Vides aliqvem gravatum? re-a, ut sentiat -amen. Nolle sub-are miserum, neqvidem -idens-i (vel -o) munusculo, immisericordia est: irridere etiam, -itas, qvod faciunt -es mente.

71. Lex (juris et aeqvi regula) docet sanctione keg-ali qvid ad mentem -is latoris (qvi legem tulit) agendum sit. Sed an agatur -itime (h. e. legi consentane e) cognoscit -ulejus (qvi leges legit et interpretatur)

page 297/298, image: s148

pretatur) ut in il-es (legi non subjectos, petulantes) animad vertat Magistratas. Ex-ibus (lege exceptis) conceditur privi-ium (privato homini data lex) sed ut privi-iarius nihil agat il-itime.

72. LIB -are, duplex Verbum. 1 Labiis gustare. 2 Vinum aut mel sacrificio affundere.

Composita a Significatione 1.

De-at cibos, qvi alteri prae-at: il-atum (et inde-atum) dicitur intactum.

A Significatione 2.

Sacerdos -abat-um (placentam) et alia -amina (-amenta) de-utus ungvento. Sed -a mellita, parat -arius.

73. LIB -er (-ri) cortex arboris interior: qvam antiqvi de-rabant, faciebantqve -ros a -rariis scriptos, et in taberna -raria venditos. -ellos ferebant -elliones: -elli famosi vetiti sunt.

74. Liber- (a-um, sui juris et potestatis) utitur rebus suis-e, progignitque -os, consortes -tatis suae: qvā si donat servum, facit -tum, cujus filii -tini sunt, plusqvam semi-i. Homo -ali mente -alis est in alios, ostendens -alitatem ubi potest: il-alis omnia facit il-aliter. Qvem qvis -at e periculo, est ejus -ator.

75. LIB -et (seu Lub-et, i. placet) aliqvid honesti agere? age -ens (aut -enter) summaqve -entiā qvidlibet. sed cui al-escit (col-et) prolubitu agere, malum est prolubium. Libid-o -inosum -inari cogit.

76. LIBR -a, idem qvod As, Unciae: et -a instrumentum res librandi. Nam -ipens (qvi res librā pensat) -at merces -ā, h. e. -aminibus eō destinatis: dum se -ant super -ili: Ut autem per-et, videt num res sit -alis (unius librae) an bi- tri- qva- dri-is: atqve tum illi opponit -am, aut se-am aut sesqvi-am etc. donec -amentum, ostendat aeqviium: tunc enim patet -ans et -atum, esse aeqviia, et rem recte de-atam. Tu si qvid serio agendum est, deliber-a prudenti -atione etc.

77. LIBURN -a, et -ica, navis celer.

Libum, v. Libare.

78. LICE -t, duplex Verbum, Liberum est. 2 prostat venale.

Derivata et Composita.

A Significatione 1.

Lic-et agere -ita, non -et il-ita. -entia qvosdam corrumpit: eos vide-et, qvi dum nimis -enter agere volunt, prolabuntur in -entiam malam, fiuntque -entiosi.

A Significatione 2.

Cum res venalis -et, Emptor eam -etur, facitque -itationem. sed si-itatori alius contra-etur, plerunqve plus pol-etur. Tu autem si qvid pol-itus es, habe ratam pol-itationem: -et sint, qvi pol-ita non praestent, egegii homines, sci-et! qvos imitari si tibi libet i licet.

79. Licium, instrumentum textorium, e silamentis contextum, qvō diductō aperitur stamen ad excipiendum tramam: Unde Bilix (et Trilix) tela duplici (et triplici) texta licio.

Lictor, v. Ligare.

80. Lien - Viscus in sinistro latere, atrum humorem attrabens: -icus (et-osus) ex liene laborans.

81. LIg -are, vinculis constringere: qvod habet varios usus, neqve -amina sunt unius modi. Caligas col-amus-ulis: Femori sub-amus sub-aria: Fronti prae-amus frontalia: Libris il-amus chartas. Lict -or -oriis loris circumlig-at, et per-at maleficum: tum ei post tergum re-at manus et al-at palo. Chirurgus ob-at vulnera -amentis idoneis ad de-andum: est enim istuc ob-atus.

82. LIGN -um, corpus plantae: (dim: ligillum). E-o et fruticibus -osis, struunt -ea aedificia Fabri -arii. Sed -ator -atur in sylva: peractaqve -atione, convehit -a in -arium (nunc etiam dicunt -ile): herbae qv aedam etiam -escunt.

83. Ligo (onis, m.) instrumentum fodiendi ferretum.

84. Ligustrum, arbuscula.

85. LILI -um (herba magno flore insignis) crescit in -eto, unde oleum -aceum: sed -um Convallium minuto est flosculo, sed odoratissimo.

86. LIM -ā (ferramento incīsuris asperato) -amus (h. e. radimus aut polimus) metalla, de-ando asperitatem, et e-ando ut niteant: a -atura. remanet -atura.

87. Limax (acis, m. f.) Cochlea sine testa.

88. LIMB -us, est sutela in margine vestis, ne retaxantur filamenta: ideo enim -us obducitur, a -olario.

89. LIM -en, trabicula ostii transversa duplex; (sub-inare, et super-inare) reperiuntur in qvalibet janua: non item -inaris lapis E-inare dicitur, qvi qvod intra domum agitur, spargit foras. Multi captivi, vel aliās e-inati, recuperant sua post-inio, jure post-inii.

90. LIM -es (itis, m. signum dividens agrum ab agro) -itat agros -itaneus miles custodit provinciam: res qvaeqve habet suos -ites, extra qvos ne procurrat, -itanda est, -itatione certā.

91. LIMPI -da aqva, est pure clara, perspicuae -tudinis.

92. LIM -us, lutum ex aqvae putredine relictum: qvomodo -osa est tota AEgyptus, qvia qvotannis ob-atur a Nilo flumine.

93. LIM -us (a, um: aut -is, is, e) oculus fit, cum col-amus ad scopum.

94. LINE -a (funiculus lineus) cretata, extensa super mensam, sublataqve et demissa, facit -am pictam in mensa, rectiorem qvam si ad ligneam -am, h. e. -ale -ares illam. Pictor de-at-amenta picturae: Sagittarius col-at ad scopum.

95. LIN -ere (et aliqvando -ire, levi, litum) est aliqvid molle crasse inducere. Ut Lin-it vietor dolia pice, infunditque ita litis liqvorem, et ob-it epistomium luto: re-itqve cum promendus est potus Litur-as facimus in libro -ario: in qvem qvidvis notabile il-lin-ere licet: sive al-endo ad marginginem sive inter-endo textui: qvod si postea displicet, lituramus etc.


page 299/300, image: s149

96. LIN -gere mel, et de-gere de cochleari, puerilis -ctus est. Sed Ling- (et Lig-) -urire, et lig-uriendo patrimonium abligurire, morbus est ligurionis, curandus non liguritione, aut linctu (h. e. medicinā ligendo assumenda) sed fame, aut pistrino.

97. LING -va, lingendi et loqvendi instrumentum: dim. -ula (et Ligula). Unā -vā loqvimur omnes-as, qvas callet aliqvis bi-vis, tri-vis, qva-dri-vis etc. -vax loqvitur nimia: e-vis nihil: e-vatus impedite Tu esse bi-vis cave: imo et -osus. Linire v. Linere

98. Linqvere (liqvi, lictum) sinere, omittere Linqv-e peccata! cave delicta. Nam si qvid qvod faciendum est de-is, de-is. si studium virtutum re-is, dere-et te Deus. In Deliqv-io solis, paucula lux nobis est reliqva: in-io animi, tenues reliqviae virium. Reliqva-tor partem debiti solvit, partem -tur.

99. LINT -er (ris, m. et f.) navicula ex uno ligno excavata: alveus ligneus qvō aqvantur pecora.

Linteum, v. mox Linum.

100. LIN -um, herba cujus semine pascitur avis -aria, et e cujus corticibus fit tela -ea (seu -tea). Nam -teo texit -teum: qvod emit et vendit -tea-rius: ex qvo Netrix facit -teamina, et-teola: horum vero ramenta, -amenta dices.

101. LIPP -um (viscose lacrymatem) impedit -itudo: qvi enim-it, non bene videt.

102. LIQV -or, est humor fluidus: qvi semper -et, seu -idus est; non semper -et, seu clarus est. Omnis pingvedo est -abilis: qvam si -as (s. -efacis) habes -amen. Si qvid -atum (aut col-atum) vis clarescere, de-a, qvomodo mustum e-atum clare-scit. Superflui humores defluunt e tecto per de-ias (seu delicias); undecunqve per col-ias (collicias); ex agris per -elices (elix, est porca eliqvandis aqvis.)

103. LIR -a, sulci striga eversa. Agricola -atim serit, cum sparsum semen inarat: et hoc vocant -are. Sed mentis De-ium est, cum de-us de-at, h. e. mente aberrat.

104. Lis (litis, f.) controversia est inter partes judicio contendentes: Litig-ium vero (q. litagium) qvum in foro -ant -atores. Sed esse nimis -iosum, est viti-are (h. de re inutili litigare): cujusmodi vitiatores exosi sunt.

105. LITA -re (et-ri) Deo, debet omnis peccator, offerendo -tiones (seu -mina) et-nias).

106. LITTER-a parva res est; -atura ingens. Nam omnes bonae artes vocantur -ae: qvas in-ariis ludis docent -atores (h. e. -arum doctores). Tu tamen si vis evadere non -ator (tinctus -is), vix gnarus scribere -ulas, aut ad amicum exar are -as, sed vere -atus, disce omnes bonas -as: licet has qvidam il-ati satui ob-are, aut penitus esse ob-atas optent.

107. LITT -us (vel Lit-us -oris) ora maris: ubi reperies -oream arenam, et -orales pisces, a-vesqve, in -orosa regione.

Litus, v. Linere.

108. LIT -us, bucina minor incurva, sono acuto qvā canit -icen.

109. LIV -ere, colore plumbeo esse: qvomodo pennis -et -idula Livia. At homo invidus -escit, qvum -et (h. e. invidet) fortunis aliorum: qvi -or (et-edo) malus est.

110. Lix- (licis, f. i. e. cinis per qvem stillat a-qva:) colata facit -ivum, seu aqvam -ivam: Vinum -ivum, est ex uvis contusis per se fluens. In ca-stris -a -at cibos ut e-os (seu e-atos) edant.

111. LOC-us, receptaculum rerum, ubi -amus res. In -ulo condimus mortuos: in -ulis servamus pecuniam: per -ulos, seu -ulamenta, col-amus res minutas, in Arca -ulata seu -ulosa. E-at domum ad inhabitandum -ator, accepto -ario (N. -arium pretium est pro -atione): Opisex autem -at operam mercede. Parentes -ant filiam marito, si non est propter aliqvem desectum il-abilis: atque si -upletes sunt, locupletant generum: qvi viderit, ut bona in se collata, bene col-et.

112. Locusta, cicada major gregatim volitans, camposqve vastans.

113. LOD -ix (-icula) linteum lecti operimentum.

114. Loligo (inis, f.) animal marinum, atro succo plenum.

115. LOLI -um, degener frumenti foetus ut ne saciat panem -aceum, excenitur cribrō -ario.

116. LONG -us (-ulus) ante se protensus: optas tibi prae-am vitam? -e praestaret bonam. Nam -itudo rei malae e-at miserias. Promisit tamen Deus pro-are vitam piis, ut -um vivant. si habes ante te iter -inqvum, non sufficiet esse te -urionem, aut -ipedem, aut habere -urium, (perticam longam): ipsa -inqvitas retardabit.

117. LOQV-i, est continuo fari. Sed cum -imur alicui, aut al-imur aliqvem, -ela moderanda est sic, ut ne -aces -utuleji videamur, et -acitate molesti simus. Qvum habemus aliqvid e-i solemniter, aut col-i cum honoratis, convenit prae- i aliqvid, anteqvam pro-amur; postea vero adhibere e-entiam. Sed prae-ium sit breve, pro-ium clarum, e-ium potens, col-um ipsum pacatum, ne col-utorem offendas. Rem inhonestam circum-i decorum est. Inter-i aliis, indecorum: multo magis ob-i.

118. LOR -a, et -ea vinum acinaceum.

119. LORIC -a, ferreum indusium, qvo se -at miles, ita paratur a-ario, ut di-ari neqveat. Scalae muniuntur -ā: castraqve circumdantur -ā.

120. LOR -um, coriaceum vinculum, vanii usūs, Nam e -is siunt -amenta: -o agitantur eqvi ante-cessores: malesici caeduntur flagris -eis, a-ario, qvi aliqvando -ipes est.

121. Lotium, urina.

Lubet, v. Libet

122. Lubric-us locus, ubi qvis facile labitur: ut est viae -itas, qvam imber -at: atqve tum per -um itur -e.

Lucanica, Farciminis genus.

Lucar, praemium ludionibus.


page 301/302, image: s150

123. Lucius, piscis reliqvorum tyrannus.

124. LUCR -um ex vendita merce emolumentum. Pecuniam enim -ari, videtur -osum: sed multo magis -ifacere animas.

125. LUCT -a est, ubit duo -atores sese invicem complexi -antur, et qvisqve suum col-atorem e-ari (h. e. prosternere) ipse vero ine-abilis manere, nititur. Nos Christiani habemus spirituale -amen, ob-ari satanae, re-ari carni, de-ari cum ipsa ine-abili morte.

Lucubrare, Lux.

126. LUC -us, silva amaena, cujus arbores comas densas, sed elevatas habent, ad jucundam sub umbra spatiationem: qvalem si vis habere, col- (vel inter- et sub-) -ato arbores.

127. LUD -ere (lus -i -um -itare) est aliqvid agere, aut dicere, oblectationis causa. Delectat enim juvenes cum invicem -ere, etiam se invicem -ere (il-ere). Placetne ergo Lus-itare? aut qvomodo -us siant spectare? Omnis -or reqvirit col-orem: etiam cum se ludificant. In ludo gladiotorio, si lusio seria est, periculosa est: sed est plerumqve col-lusio (col-unt enim secum) et spectatorum ludifi-catio. In aliis Lud-is publicis obleclant -ii et -iae, saltu: qvibus Masici prae-unt, et al-unt: sed ita ut prae-ium non ab-at ab illorum gestibus. Et qvia satietas est -i etiam, interponitur qvandoqve di-ium. Sed Al-amus etiam ad nostros literarios -os. Vis hīc non -ere operam? sed ita pro- (vel prae-) -ere negotiis vitae, ut postea oper as peragas -ibundus? Dicam. Omnia ante-ia qvae hīc exerces, seie siant, non lusorie, tametsi -icra videantur. Haec methodus non de-et (seu e-et) te, nec exibit in -ibrium.

128. LU -ere, duplex Verbum, 1 Affundendo obiter lavare. 2 Solvere, piare.

Composita A Significatione I.

E-imus aqvā pocalum, ut sit e-tum; pro-imus os, col-imus dentes; pel-imus in mal-vio (q. ma-nuluvio) manus; sub-imus in pel-vio (q. pediluvio) pedes; ab-mus (vel de-) undecunqve il-viem, e-imusqve talem pro- (seu col-) -viem foras, aut offundimus col-viari porco. Vinum di-imus ut sit purum. E-vio, et di-vium, si qvando contingunt, circum-unt agros, al-unt urbes, pol-unt (h. e. inqvinant) segetes, qvanqvam interdum afferant utilem sundo nostro al-viem. Tu autem ut serves conscientiam impol-tam fuge omnem pol-tionem.

A Significatione 2.

Vis non -ere culpam? Ne admiseris: et non seqve-tur -itio. Vis recipere oppignor ata bona? Re-e.

129. Lues- (is, f.) qvivis contagiosus morbus vaga: -venerea.

130. LUG -ere, ob amissam rem charam vehe menter tristari: qvomodo -et sida uxor -ubri voce et corde, luctuosum obitum maritii: nec facile pot-est e-ere, dum verus est luctus.

131. Lumbricus, vermiculus ad pluviam e terra prorepens.

132. Lumb-us, infima pars dorsi, circa renes: ubi corporis robur est. Hinc De- (et E-) -is (et -us) debilis; et De-are, debilitare: et-ago (inis, f.) debilitas -orum.

133. LUM -en Solis, dum il-inat Terram, facit diem: dum vero alterum -inare (is, n.) facit -inosam Lunam.

134. LUN -a (luminare Coeli minus) facit -ari suo cursv noctem il-em, aut sub-em: illud in novi-io (et inter-io) hoc in pleni-io et circa illud. Ex- periuntur vim -ae omnia sub-aria: maxime vero -atici (qvi statis -ae temporibus laborant morbo comitiali): sive sit die-ae, sive aliās.

135. LUP -os et -as rapaces, qvaerit -arius in sylva, ob -inas pelles: voracem -um piscator in aqva: impuram -am in -anari (seu -anario: NB. -anar- et-anarium, g. n.) impurus -anarius: a-marum -ulum, -ularius in horto: amarissimum legumen -inum rusticus in agro: usum vero -ati (seu -i, h. e. freni asperrimi) novit Eqviso.

136. Lurc-o (gulosus bonorum consumptor) -at avide cibos.

137. LUR -or, pallor nigrore mistus: -idus, ita pallidus.

138. LUSCINI -A (et -ola) avicula, sva-vitate cantūs omnes antecellens.

139. Lusc -us, altero oculo captus: -iosus (et -itiosus, et-inus) qvi ad lucernam non videt: e-are, facere -um.

140. LUSTR-are, triplex Verbum. 1 Lumine adhibito intueri. 2 Militem conscriptum in ordinem redigere. 3 Aqvā conspersum aliqvid eluere, seu expiare.

Derivata et Composita, A Significatione 1.

Pergamus Lustr-are voces: -amen hoc non injucundum est. Sol col-at omnia, ut possint a nobis qvoqve col-ari, et per-ari, melius qvam sub-i nocte. Qvod il-e est, non opus habet -il-atione, cum ipsum il-et alia.

a Significatione 2.

Romani -abant cives suos qvovis -ō (i. e. qvinqvennio): bi-iō bis.

A Significatione 3.

Lutosa apri -a (lacunas) visitant Venatores: sed qvi visitat lascivae -a (i. ganeas) et ibi -atur, -andus est mox -ico illo die, non aqvā -ali, aut -ifico cantu, sed fuste: haec est optima nebulonis -atio (seu -amentum).

141. LUTE-us color, est dilute ruber: qvalem habet -um Ovi: et avis -ola.

142. Lutra, Canis amphibius.

143. LUT -um, diluta humore terra: ex qva

page 303/304, image: s151

fiunt parietes -ei, integraqve -amenta: sed et lignea domus -atur (seu de-atur). pisces -arii (seu -en-ses) sunt insalubres: et tamen -ulentus sus, in deliciis habetur. Via -escit a pluvia, et col-ulat via-torem.

144. Lux, flamma sese diffundens, et omnia circa se reddens visibilia. Emanat e Luc-ido corpore, tra-et pel-idum, in non trans-ido re-et, ac e-et. -ifer stella -ulenta, -ulente (seu -er) -et. Ad -ernam (q. -icernam) -ubramus, ut habeamus e-ubratum opus ante-anis horis, anteqvam di-escet, di-ulō. Qvum di-ulum appropinqvat, sub-escit, mox plene il-escit, e-escuntqve di-ide omnia qvae nox obtexerat, non inter-ente Luna, sol enim prae-dus, col-et omnia, et il-et omnibus. Tu ne sis -ifuga: qvā tibi prae-ent qvi viam virtutum di-idant, seqvere, -iper -em perdidit.

145. LUX -are pedem, est articulare, h. e. loco suo evellere: qvaliter -us (-atus) Vir claudicat. Ergo -ationem cave.

146. LUX-us (ūs) est nimietas in victu, amictu, habitatione: -uria (et -uries) intemper antia gulae: qvomodo -uriat (vel -uriatur) -uriosus.

147. LYN-x (cis, m. f.) fera acuti visus: -ceus oculus.

148. LYR -a, instrumentum Musicum, cujus chordae rotulā versatili plectuntur. Carmen -icum, qvod ad lyram cantabat -istes (ae, seu -icen).

XIII. Ab M Incipientia. Macellum, v. Mactare.

MAc -er (-ri et -ilentus) a desectu nutrimenti extenuatus: qvomodo -et (-escit, et -rescit) qvi famem patitur. Tu animae -iem (-ro -rem, -ritatem, ritudinem) cave. Ager sepitur -eria (muro sine calce): e-iatur vero fimo sicco, aut nimio cultu. Coqvus cibum durum -erat aqvā, ante-qvam -eret ignibus.

2. MACHIN -am (instrumentum artificio sum, aliqvid grave loco movendi) excogitat -arius, scientia -ali. Qvalibus ad construendum -am (h. e. ingentem fabricam) Mundi, Deus nullis est usus: uti-tur ad destruendum infinitis -is, -osus satan. Sed -etur qvicqvid vult impius -ator, confundetur cum omnibus -amentis suis

Macror, v. Macer.

3. MAC -tus, mage auctus (vox sacerdotis pa-gani, cum Tauro arae imposito affundebatur vinum clamantis, Mactus est taurus vino et thure.) Hinc laudantes profectum in bono dicimus, -te Virtute. Et -tare infortunio (affligere). Et -tat - tator pecudes, carnesqve -tatarum vendit in -ello, -el-larius.

4. MACUL -a, faeda in corpore aut veste nota. Sed tu neqve librum -a: qvia -osus non facile e-atur. Super omnia vero serva teipsum im-atum, ut ne comes animam vitiis. Sunt et -ae, foramina in reti: -osum animal dicimus vario colore conspersum.

5. MAD -ere (humore perstuere) non vis? vita -orem: omnia enim -ida -idant, seu -efaciunt, et com- per-efaciunt.)

Magia, v. Magus

6. Magis- (plus) scit -ter, adeptus scientiam -tralem, qvam discipulus nondum initiatus -terio: qvi tamen si didicerit -trare (in societate praeire) poteritalien fieri Ludi-ter, vel Aulae-ter, vel unus e -tratu.

7. MAGN-us, qvantitate conspicuus: ut sunt -ates, et Viri -ifici, ob -itudinem, et -ificen-tiam -ificandi, -opere. Sed Maj-or (q. Magior, seu magnior) est -oris aestimandus, ut -ores nostri, et Magistratus -estate a Deo honoratus. Maxim-us estne -us natu? est -e.

8. MAG-us (occultorum naturae indagator) per -iam, et artem; -icam, mira praestat: sed -ia infamis, et pseudo-us, praestigia sunt.

9. Majalis, porcus castratus.

Majestas, et Major, v. Magnus.

Majorana, herba fragrantissima.

10. MAJ -us mensis, -us, a, um.

11. Mala, genae pars eminens.

12. MALL -eus, instrumentum Manuale capitatum, qvō aliqvid -eat (i. contundit) -eator, si materia est -eabilis.

Malluvium, v. Luere.

13. MAL -um, fructus qvem fert -us (f.) arbor: sed lignum -inum, non bonum daret Navi -um.

14. MAL -us (non bonus) -e peribit in -itia sua: -ignus-igne nocet aliis -ignitate sua: -itio- sus -itiose noxius est, sibi et aliis.

15. MALV -a herba, - acea folia.

16. MAM -a (et -ma) mater est; et uber qvo lactat; -illa, tuberculum uberis, (etiam in Viro). Dic ergo. MAMM-a, praesertim -osa, tegit -as et -illas, -illari.

17. MAN -are, minutim fluere. Qvomodo aqva e sonte -ali (i. jugi) pro-at, foras e-at, in rivos de-at, per prata di-at, arenam per-at: raro autem re-at.

Manceps, et Mancipium, v. Capere.

18. MANC -us, carens manu alterā. Tum in genere mutilus, defectus.

19. MAND -are, aliqvid alicui gerendum committere, aut cum -ato mittere. Habes domi qvod agatur? -a tuis, et ut satisfaciant -ato tuo, attende. Si alibi, -a (seu a-a,) aliqvem -atarium, negotiumqve illi de- a: qvod si est serium, adde literas-ati, ut agat nomine -atoris sui confidentius. Ita aliqvem ante se prae-at, aut illi qvid Commend-at, -are illum solet literis-atitiis, si -abilis est.

20. MAND -e, ac re-e cibum, (h. e. commole dentibus) ut concoqvas facilius. Sed -ones -ucant non cibum -ucando, (seu com-ucando) sed non mansum (praemansum) glutiendo: forte ne fran-gant -ibulas: digni qvos appelles -ucos in terricula-mentum pueris.


page 305/306, image: s152

21. MA -ne, est diei exortus (g. n. indecl.) -ne conspicitur -tuta (i. aurora). Qvod tempus -tutinum [correction of the transcriber; in the print -matutinum] qvia convenit studiis, tu studiose surge -tutino.

22. MAN -eo, in loco me contineo hīc ubi sum: e-eo inde, ubi non sum: per-eo alicubi diu, si-sio commoda est: re-eo alicubi post alios: mors autem -et omnes.

23. MAN -es (-ium, pl. m.) exutae corporibus animae.

24. MANG -ones sunt, qvi res veteres ut vestes -onizant (h. repoliunt) captantes -oniō suō -onicos qvaestus.

25. MANIFEST -am injuriam (clare apparentem) repellere -o, et -are -arium furem, nemo prohibetur.

Manipulus, v. Manus.

26. MANSVE -tus homo agit -te, et -tudine suā -facit alios, ut -scant: -tarius im-tas feras, -fieri docet.

27. MANTIC -a, est viatorum pera: qvam -ulatur (h. e. expilat) -ularius. Mantissa, emtae rei additamentum.

28. MAN -u (instrumento operandi nostro) perficimus operas -uarias, prehendimus -ubria vasorum, tollimus -uales fasces, colligimus -ipulos (qvicqvid manus implet et disponimus -ipulatim. Manus lotas abstergimus -tili (vel -teli, et telo, et telio) fri-gentes calefacimus -icis (-a) et-icatis tunicis; fura-ces vero constringimus -icis (ae, manuum vincula): -u ser vit Domino suo a-uensis. Militum -ipulus ex-currit in hostem, ut reportent -ubias, et dividant inter se praedam -ubialem - (ubiariam) in qva ca-ptanda praestant se non uni-os (unam habentes -um) sen aeqvi-os (utrāqve pollentes), et tantum non centi-os.

NB. Alicubi mutatur a in i: ut. Pugnare co-minus (q. cum manu, prope,) vel eminus (e manu jaculando). Adminicul-um, est baculus in manu, et qvodvis sustentaculum, auxilium: -are (et -ari) auxiliari.

29. MAPP -a tegit totam mensulam: -ula ad unum discum est.

30. MARC -ere -escere fieriqve -idum qvic-qvid viget, humore vegetante defectum, -orem con-trahit: solum qvod aeternum, im-escibile est.

31. Marculus, AErariorum malleus.

32. MAR -e alit -inos pisces: -itimi accolunt mare: ad trans-inos, non venitur nisi -i.

33. MARGARIT -ae (et -a) nascuntur in -i-fera concha.

34. MARG -o (inis, m. f.) extremitas folii: -inamus ergo (et de-inamus) libros, ut -inati sint: e-inamus ulcera, adimendo crustas.

Maritus, v. Mas.

35. Marmor- (is, n.) lapis solidissimus, ex qvo fiunt -ea vasa, et -ati parietes, et -osā duritie pavimenta, a -ariis.

36. MAR -s (-tis) deus Belli gentilibus: hinc Bellum: -tis stella; -tis dies; -tius-tialis, suror, -tius mensis, -tia cerevisia.

37. MARSUP -ium, est sacculus nummorum.

38. MAR T-es (is, f) fera magnitudine felis, pelle pretiosa. -es scythica.

3 9. MA-s et faemina, sunt diver si sexus in animali (in avibus -sculus, et semella). Qvum parentes -ritant filiam, sit -rita, vivitqve cum -rito suo -ritalem vitam. pullus gallinaceus sit semimas capo, qvum incipiens mascul-escere e-atur.

40. Mass-a, sit e sarina aqvā subacta: -a auri, vel ficuum: -ula parva massa.

41. MAT -er (faemina pariens) et-ertera (matris soror) et com-er (-ris loco stans in baptismo) sint -erno animo in -rimum (-rem adhuc haben-tem) et -ruelem, (-ris fratris filium) et qvum tempus est -rimonii, dent illi viduatam -ronam, aut -ronali gravitate virginem. Eqva -rix, alitur propter foetum, qvem in -rice gestat. brassica -rice amissā non crescit. -ricula est catalogus Civium.

42. MATERI -a (vel-es) est, ex qva fit qvae-vis res -alis: in specie -ata Domus, qvam exstruit -arius, praeparans -am tempore -ationis (seu -a-turae.

4 3. Matta, storea scirpa.

44. MAT -ula (-ella et -ellio) urna aqvaria: in specie urinaria.

45. MATUR -us fructus est, qvi -escere potuit, ut per-esceret, h. e. -itatem suam asseqvere-tur. Im-is non vescimur, prae-is delectamur. Tu -a (i. accelera) studia tua, ut -e e-escant: nam nescis annon moriturus sis prae-e.

Matutinus, v. Mane. Maximus, v. Magnus.

46. MAXILL -a, est mandibula, unde -ares dentes.

47. Me ama, meiqve causa meos, qvi me-cum sunt, mi amice, mihi dilecte etc.

48. MEA -re, est ultro citroqve ferri: ut per omnia -bilis Aer, qvi im-t et inter-t, et per-t ipsos terrae -tus: estqve ipse qvoqve mea- (et per-) bilis, omnibus rebus. Pisces cum aqva de-nt, contra aqvam re-nt, seipsos praeter-nt, super-nt, aut sub-nt. Qvi cupit com-re aliqvo, impetrat sibi com-tum (licentiam abeundi) et prospicit de com-tu (id est viatico): atqve si transeundum est, trans-re qvaerit uno com-tu (i. trajectu.)

49. MECHANIC - us manuarius opisex nullus novit omnes -as artes.

50. MED -icus (morborum curator) -etur ope -icinae morbis, si non sunt im-icabiles: sed -icamenta praeparat -icamentarius. Aliqvando -icatur feliciter -icamentosis naturā cibis, aut -icatis arte: et sic adhibet loco re-ii, diaetam: qvae -icatio pulchra est, et prudentiae -icae (Seu -icinalis) non postrema pars. -icastri et mulo -ici, jactant interdum -elas, qvibus nihil sit irre-iabile.

51. MEDIT -or (cogitando aliqvid qvaero) attentā -atione id qvod est, ut illud recte -atus intelligam: prae-or id qvod futurum est ut id reste prae-atus, recte expediam.


page 307/308, image: s153

52. MEDI -us, stat inter duos: columna -ana (seu inter-a) exacte in -o (-um). -ator qvaerit -um (aut plura -a) reconciliandi dissidentes. Dividis aliqvid per -um? erunt duae -etates.

[Sed dimid-iae partes, qvas fecisti -iando: retine -ium, et mihi da -ium.] -astinus servit omnibus in domo. Res mediae magnitudinis vocamus -ocres.

53. MEDULL -a, pingvedo in medio ossis, nondum e-ati: ego vero -itus te amo.

54. Mejere, emittere vesicā urinam: olim Mingere, unde com-ngere et -cturire, -ctio.

55. Mel- (-lis, n.) dulcissimus cibus Apum, qvae -lificant in -lario, e congesta -ligine herbarum. Sed -larius tempore -lationis (-lariae vindemiae) eximit -culum (seu -liculum, dimin.) et parat e -leā dulcedine, -litos cibos. Potio -lita (-litula) sit ex aqva muls-a melle mista, sicut et mulsum (potio ex melle et vino), Promulsis (idis, f.) fuit potio mulsea, cibis praemitti solita.

56. MEL -es (et -is, f.) animal mellis avidissimum: a qvo -inae pelles.

57. MELI -or (magis bonus) aliis esse vis? age -us qvam alii: et -oresce in dies: factusque -usculus, -ora alios. Omnis -oratio habet laudem.

58. Melo - (-onis) peponum genus maximum, dulce.

59. MEMBR -um, est pars corporis organica: -ana, pellicula membrum tegens: et -ana pellis pergamena. Bimembre (et tri- qvadri- etc. membre) dicitur, qvod tot habet membra. Laterna -anacea translucet: Libri -anei sunt durabiles.

60. MEM -ini ego tui, (in mente habeo te) -ento tu mei: uterqve -or sit Dei. Bona -oria est, qvae -oriter -orat, qvicqvid -orabile didicisti. Talem si non habes, fac tibi libellum -orialem, in qvo -oranda consignes: is tibi com-orabit.

61. MEND -a (vel -um) vitium est rei -osae, qvam e-a, si res est e-abilis: aliās frustra tentabit e-ationem e-ator. Tu cogita tuas -as (errores in agendo) et esse ine-abilis cave.

Mendax, v. Mentiri.

62. MENDIC -us (pauper stipem qvaerens) -at, ut e-et: assvetus -itati et vitaoe-ae, fit -abulum.

63. MEN -S (tis) vis animae rationalis, qvā cogitamus, 2 cogitatio ipsa. -isci, cogitare, inusitatum. Sed -tio, com-tum, comminisci, reminisci, etc. qvorum usum sic disce. Men-tem sanam da Deus! a-tes (de-tes) misere per a-tiam de-tiunt, qvicqvid vident vel audiunt, de-tat eos: praesertim si sunt naturā vehe-tes. In cujuscunqve rei -tionem (levem commemorationem) incidunt, absurda comminiscuntur, et qvaevis com-titia com-ta, pro vero habent. Praeterita Reminisc-i possunt, sed monstrosā -entiā. At. vero, qvi aliqvid ingeniose com-tus est, refert sua com-ta in com-taria (vel -os) cum novis com-tationibus.

64. MENS -a (cui accumbitur cibi causā) instruitur sepellectile -ariā. At -a -arii (seu -ularii) ubi nummi permutantur.

65. MENS -is, est Lunae cursu demensum spatium: res -trua durat mensem. Qvod durat diutius, est bi- (tri- qvadri- qvinqve- se-) mestre: qvaedam vix semestr-e (seu -ium, pro, semimestre) durant, aut sesquevimensem: aut redeunt qvot-ibus. Intermestris Luna dat noctes tenebricosas. Menstru-um (sc. stipendium) datur militibus: -a sunt -alis morbus.

Mensura, v. Metiri. Mentio, v. Mens.

66. MENT -iri, contra mentis conscienitam loqvi. Unde Mend-ax (pro, Mentax) qvi -aciter falsum loqvitur, etiamsi -acium coloret veritate: aliqvando ementito nomine pro alio se venditans.

67. MENT -um, maxilla inferior, qvae inter edendum movetur: qvam habentes magnam -osi, -ones dicuntur. At -agra (vel -igo) scabies per faciem serpens.

Meracus, v. Merus. Mercari, v. Merx.

68. MERC -es (edis) promeritum labore praemium: -enarius, -ede conductus.

Mercurius, v. Merx.

69. MERD -a, excrementum alvi: -are (et com-per- -are) Poetica et obscaena sunt.

70. Merenda, pomeridianus cibus.

71. MER -ere (vel -eri) praemium acqvirere, juxta -itum. Qvi peccat, punitur -ito: im-enti (seu -ito) paena infligitur im-ito, qvia illam non com-uit. Militi (seu eqvo meret, seu pedibus) datur pro-itum stipendium, qvantum armis -itoriis -itavit: e-ito vero ordinatur e-itum. Tu bene -ere de omnibus, et de-eberis gratiam omnium.

72. MERETR -ix (icis) impudica mulier, pro -icio qvaesta -icatur: sed puniet -icium Deus.

73. MER -gere, sub aqvam demittere: qvomodo -gus se (git (et -sat) crebrā -sione, et mox rursum e-git. Homo de- (im-) -sus, si non -e -sit, sub-sus est.

74. MERG -es (-itis, m. manipulus spicarum) tollitur -ā (furcā frumentaria).

Meridies, v. Dies. Mersio, v. Mergere.

75. Merula, avis canora.

76. MER -us (et -acus) purus, nulla re mistus: ut cum (vinum) -um bibitur, sine aqva -e ut est.

77. MER -x (cis, f. qvidqvid lucri causā emitur et venditur) qvam venalem in libero -catu qvisqvis vult -catur, aut etiam prae-catur. Sed ipsi -catores, multa simul com-cando, aut -cimonia inter se cominutando, exercent com-cia. -caturae deum fecerunt gentiles -curium, eique altribuerunt stellam-curii, et diem-curii. Sed tibi nullum sit com-cium cum superstitionibus: atqve si paterfamiliās es, etiam aliqvid. pro-cale habe.

Messis, v. Metere.

78. Met, adjectio personam determinans. Ut, Egomet novi memet Tumet etiam. Ipsemet adulatur sibimet, etc.

79. MET -a, sex significat. Nam: Ad -am itur: -a (aggestae terrae terminat agros: -am faeni

page 309/310, image: s154

videbis in prato: -am butyri, vel casei, in mensa: -am sacchari apud Mercatorem: -am in Mola. Hinc -ari (agros, castra) designare, distingvere, metiri.

80. METALL -um, et res -icae eruuntur a -ariis, e -iferis fodinis.

81. Meteorum, concretum aereum.

82. Metere, segetem desecare. Metit Mes-sor frumentum, tempore -sis, falce -soriā: aut demetit celerius salce foenariā. Praemessum debetur Deo.

83. Metiri (mensus sum) qvantitatem ret explorare. Mensor metitur, iterataqve mensione, remetitur, an justum commensum habeat. Immens-um ob suam -itatem, non subjacet dimensioni. Qvod alicui ad- (vel de-) metimur, demensum est.

Metrum, v. Lexici parte 2.

84. MET -uit omnia -iculosus, etiam ubi nihil -uendum est: imo prae-uit, ipse sibi -um singens.

85. MIC -a, minimum qvid in aridis: in specie arenula, qvae -at. h. e. splendicat. Unde di-are, gladiis -antibus pugnare. Aurum e- (aut pro-) -at e lapide metallico.

86. MIGR -are, ad peregre habitandum prosicisci. Sed nobis tota Vita -atio est. Nam im-amus in mundum nescii unde: tum trans-amus hinc inde. Iam com-ando in domicilium certum, jam se-ando in secessum, jam re-ando ad priora: donec veniat tempus e-andi ad aeterna. Qvi sapit, prae-et animo.

87. MIL -es (homo belliger) amat -itiam, adsvetusque vitae -itari, mavult esse -itiae, qvam domi, gnarus versari -itariter cum suis com-itonibus. Sed utinam -itemus contra spirituales hostes.

88. Milium, genus frugis.

89. MILL -e, decies centum. Adde uni unum -ies, ultimus erit -esimus: -eni passus faciunt -iare. -enarius millies repetitus, dicitur -io.

90. Millus (et -um) Caninum collare clavatum.

91. MILV -us, avis pullorum rapax.

92. MIN -ae (-arum) duo significat. I Murorum pinnas. 2 denuntiationem mali.

Composita, A Significatione, 1.

MIN -ae turrium sursum e-ent, extra aedificium pro-ent, aliis aedificiis prae- (et super-) eminent, transeuntibus im-ent: aliqvando etiam casum -antur. Humilis e-entiam ne qvaerat.

a Significatione 2.

MIN -as jactat hostis -ax, dum ob aliqvid factum -atur, aut, ne fiat inter-aut, vindictamqve com-atur. Tu time com-ationes, et inter-ationes Dei, ut avertas mala im-entia malis.

93. MINTER -a, subterraneus fluor, ex qvo lapides et metalla fiunt.

Mingere, v. Mejere. Minimus, v. Minor.

94. MINIST -er (adjuvans. res alicujus) et -ra obeundo -erium suum, -rent fideliter. Qvi pro alio res ad-rat, est ad-rator: debetqve aliis res necessarias -rare (seu sub-rare) pro necessitate.

95. MINI -um (pigmentum rubrum) eruitur e -aria: fitqve ex illo -acus color, qvō -amus varia.

6. MIN -or (magis parvus) sit us elatus: imus -ime (neqvaqvam) se praeserat majoribus: imum (ad-imum) illis, qvibus aetate -or est: aliās -uetur. Nam magna solemus di-uere, dura com-uere. Labor -utus est circa -utias: sed dum attentio -utim dividitur, im-uitur: et intra -utum horae qvid expedias? -utal cibus est delicatorum: astimatur plusqvam -uto.

97. MIR -ari, est suspenso intellectu intueri: ut -amur omnes res -as: -acula vero etiam de-amur. Sed -um qvam inepti sint qvidam -atores, qvi -abundi ad-antur nugas qvasvis: vere -abilia Dei opera ne attendunt qvidem.

98. MIS -cere (aliud cum alio) potes aliqvando utili -tione (mix-tione): aliqvando tura (mixtura) noxia est. Suntqve res qvaedam -tiles, qvae facile com-centur: aliae non patiuntur sibi ad-im (vel inter-) aut per-ceri. Vide ergo ne omnia mixtim (aut com-) agas, etiam cum res -cellas in -cellanea tua inscribis. Rebus promiscu-is utere -e.

99. Miser- est, qvi se -e habet, et cujus -iam -eri (animo) et -ari (verbis aut lacrymis) decet. Si te non -et (-escit) hominis -andi, um! non es -icors: sed im-icordem manet im-icordia. Sis proinde -abilium -ator.

Missile et Missus, v. Mittere.

100. MIT -is (moribus lenis) agit cum omnibus -issime, et -igat verbis -igatoriis ipsos etiam im-es, ut -escant.

101. MIT -ra (-ella) Capitis muliebris fascia: et pileus subductus pelle: et fascia collo pendens, qvā saucium brachium gestatur.

102. MITT -ere, significat linqvere: ablegare: projicere: Ut, Paterfamilias mitt-it assumere servum inutilem, aut eum rursus di-it: bonum vero -it ad labores, aut si plures sunt, di-it hinc inde: aliqvando etiam telum missile (projectitium) -it ad scopum: atqve si saepe missitat, attingit. Aliqvos famulus a-it ad gregem, ut ne qvid a-ant: com-ens illis, ut petulcas pecudes non com-ant inter se. Hi ergo e-unt gregem e stabulo, et im-unt in pascua: prae-entes illis emistarios (i. molossos) qvi oculis emissitiis observare lupos ne inter-ant. Cum re-unt pascere, domum re-unt, et in stabula intro-unt. Breviter: nihil praeter-unt, aut o-unt, nisi qvod non per-it Dominus: saepe foetum submisse vociferantem sub-unt, vel trans-unt Domino ad mactandum. Idem Paterfam. servo fideli pro-it mercedem, et promiss-um (-ionem) servat, aut eum manu-it Tu cave ne qvid turpe com-as, ob qvod necesse sit de-ere oculos. Qvem admisisti in amicitiam, et ille admisit culpam imprudens, re-e illi, praesertim si demisse rogat. Ipse autem in laboribus ne esto remissus: urge potius honeste caepta sine intermissione.


page 311/312, image: s155

Mixtura, v. Miscere.

Mobilis, v. Movere. Moderare, v. Modus.

103. MODI -us, mensura aridorum, -olus, dim: Et media rotae pars.

104. MOD -us, (mensura temporis, actionis, formae): est ubiqve bonus: -o scias, qvid -o sit utile. Semper igitur cogita, cujus-i sit res, qvae obvenit: non enim sunt unius-i omnes, variant ad-um haec est hujus-i, ista istius-i, alia alius-i, infinitā prope-um varietate. Sicut et rerum species multi-as videmus, omni-as novit solum-o Deus. Qvo-o ergo agam, inqvies? Qvo-ocunqve, dum-o rationabiliter, ne prae-um exorbites. Nam dum hīc sumus, semper qvodam-o erramus: post-um liberabimur imperfectione istā. Interim observa haec, qvae dicam. Res -icae, praestant im-icis, licet hoc -ernus Mundus non intelligat, appetens omnia im-ice. Qvi. scit -erare (vel -i) seipsum, potest constitui -erator aliorum: ut doceat im-eratos agere -erate. Qvi vero subest -eramini alterius, sit -estus: im-estia res turbat. Tu ergo amodo, gere te -este, ac -erate (-eranter -eratim): et metire te -ulo tuo, qvemad-um sutor calceum tibi conficit ad -ulum pedis tui: et Cantor ad -ulum (qvi manūs motu sit) -ulatur cantionem.

105. MOEN -ia (-ium, p. t.) cingens urbem munimentum.

106. MOER -et (ob tristitiam dolore afficitur) amicus -ore gravi, dum ob mortem amici incedit maest-us (seu -e) et -itiam luctu testatur.

107. MOL -a (machina, qvā frumenta rediguntur in pulveres) raro sola est, construitur intra -endinum, habens -etrinam ubi circumaguntur lapides -ares, a rotis -ariis rotati. Hīc -itor frumentum -it, et per-it, donec e-at: sed pro -itura, qvaerit e-umentum. Dentes -ares, com-unt escas.

Immolare, v. suo loco, sub I.

108. MOL -es (is, f.) gravitas. Secundo, labor gravis. Tertio, Opus laboriose confectum. Unde -iri aliqvid laboriose conari. Hinc, Mol-es oneris, non tollitur sine magna -e: dum -em aedificii exstruere -itur industrrius -itor. Debet enim adificium prius de-iri, impedimenta a-iri, nova fundamenta adiri, contrarias -itiones (si qvas ob-iuntur maligni) re-iri, et e-iri. Ita te a studiis nulla -estia deterreat; sit labor primus -estus, aut sub-estus, deinde tamen non -stabit, sed summe oblectabit.

109. MOLL -is (dim: -iculus, et -icellus) tactui cedens. Ungventum -e, -it -itie (-itiā -itudine) suā induratos tumores, ut -iter -escant, eitiqve fluant.

Momentum, v. Movere.

110. Monedula, gracutus minor.

111. MON -ere (recordari facere: item bortari.) et -eri amicitiae est. Amicus enim fidus com-et praeterita, ad-et praesentium, prae-et de futuris, sub-et etiam si qvid agendum est. Sicut et -umenta (vel -imenta) rerum gestarum et a collo suspensa -ilia, com-efaciunt nos Virtutis utili -itu.

112. MONET -a, variae sortis pecunia, qvam cudit -arius, in officina -aria, ex metallo -ali.

113. MON-s (-ticulus) est altus Terrae tumor: -tes multi faciunt tosam regionem: -tani inhabitant -tana (sc. loca). Trans-tani non omnes sunt -ticolae: pro-torium est terra in mare protensa.

114. MONSTR -amus (videndum exhibemus) digitō, qvod praesens est, et com-ari potest: de-amus dubium, prae-amus futurum. -a, et res -osae plerunqve sunt prae-atrices, -ificorum eventuum.

Monumentum, v. Monere.

115. MOR -a (-ula, temporis dilatio) taediosa est illi, cui non vacat -ari, aut uni rei im-ari. Ergo noli -ari (de- et re-ari) illum, cui non est otium tecum -ari (com-ari): aliās ille impatiens re-ae, te non -abitur.

Moralis, et Moratus, v. Mos.

116. MORB -us, est praecursor mortis: qvō qvi tentatur -idus est; qvi saepe ac varie, -osus: -illi sunt exulceratio cutis a sang vinis ebullitione veniens.

117. MORD -et (dentibus laedit) -ax canis tanta^ -acitate, ut non solum prae-eat qvod admorsit, sed et -icus tenens ob-eat, com-eat, et de-eat. Re-et etiam ab alio cane acceptō morsu. Catelli morsi-cant -catim: Morsulas dat Pharmacopola.

Mores, v. Mos.

118. Moretum, placenta ex herbis.

119. MOR -i (partibus dividi) necesse habet, qvidqvid natum est: ideo -s, depascit omnes -tales. Praecedit autem e-tualem diem aliqvid -tiferum, qvod hominem e-i cogit, facitqve primo -ibundum, dein Semi-tuum, tandem -tuum (de-tuum). Non tamen de-itur homo, qvia Anima non com-itur. Corpusque inter-tuum resurget. Studiis bonis im-i pulchrum est; sed si prius in te -tificasti peccatum. Sic enim transitur ex -talitate in beatam im-talitatem.

Morosus, v. Mos. Mors, v. Mori. Morsus, v. Mordeo.

120. MORTARI -um (-olum) vas in qvo contunditur aliqvid pistillō: 2 ubi arena calci permiscetur rutro.

121. MOR -us, arbor baccifera: -um fructus ejus. Acujus similitudine Mora rubi, et mora rubi idaei etc.

122. Mos (moris, m.) vivendi consvetudo. Sed, Mor-es hominum variant -e gentium. Bonos -es docet doctrina -alis: agnosciturqve bene -atus, qvum est -igerus legibus: qvi nemini -igeratur, -osus est, ob suam -ositatem invisus omnibus.

123. MO -vere (ex loco in locum agere) potest robustus -tor qvamlibet rem -bilem, et pro-vere ulterius. Sed -tus (ūs) non sit in -mento oculi, neque -mentum bilancis. Terrae -tus com-vet montes, aliqvando a-vet (et di-) de loco suo; e-vens a radice, et trans-vens aliō. Fur ad-vet manum rebus alienis, easqve sub-vet, ac re-vet: et re-tas abscondit in loco re-to. Tu se-ve tua, ne talibus pateant.

MOT -acilla (avicula) -at (-itat) caudam, -itatione fere MOMENT -aneā, sed non -osā.


page 313/314, image: s156

124 Mox (q. motu uno).

125. MUC -et (-escit) omne crudum humidum. Non placent -ida? prohibe -orem.

126. MUCR -o, est cuspis: -onatum telum, cuspidatum.

127. MUC -us (et -cus) profluit e -cosis (-cidis -culentis) naribus, nisi detergis -cinio.

128. Mugil - (et -is) piscis capitosus.

129. MUG -it Bos -itu sonoro, sylvaqve illi re-it.

130. MULC -emus blandā -edine (lenitate) ferocem Eqvum: blandisque verbis de- (et per-) -emus offensum amicum.

131. MULG -et Capram Capri-us, dum e-ens lac digitis, im-et mulctr-ae (vel -o -ali). E-et judex pecuniā illum, cui irrogat mul-tam (seu -ctam) pecuniariam, h. cum mul-rat (-ctat) nummis: sed pecunia multatitia conferenda est in publicos usus.

132. MULI -er (-ercula) curat negotia -ebria: Vir -erosus, -erarias voluptates.

Mulsum, v. Mel. Multa, Mulctra, v. Mulgere.

133. MULT -us, numerosus: -itudo minor est ubi aliqvam-i; major, ubi per-i. Peccat -um, qvi -oties admonitus non emendat.

134. MUL -os (et -as: animalia ex Asinis et Eqvabus nata) curat a -io, arte -ioniā: morbos autem -inos (et -ares) -omedicus.

135. MUND -us (omnia continens) creatus est a Deo vere -us (a, um): nunc res -anae im-ae sunt. Muliebris us, -at qvidem suā -itiā (vel -e) corpus: sed ut im-ities animae e-etur, aliā -ificatione opus est.

136. MUN -gimus nares mucciniō, ut e-ctae sint: e-gimus candelam e-ctoriō, ut clarius luceat: per e-ctoria corporis effluit pituita.

Municeps, v. Capere.

137. MUN -ire Civitatem (circumcludendo tu tam praestare) -imentis (um), necessitas coegit: qvia im-itam facile occupat hostis. Sed ut vere -ita sit, oportet non tantum prae-iri, sed et undique circumiri, firmissimeqve per-iri.

138. MUN -us (eris) duo significat: 1 Officium publicum, 2 donum q. publicum.

[NB. Primo sensu pluraliter dicitur non tantum Munera, sed et Munia.]

Qvi sunt in -iis publicis, eorum -us est bene regere: ideo fiunt im-es ab oneribus, ut pro hac im-ita-te fideliter communitati serviant. Mun-era largitur -ificus; qvem propter opulentiam decet -ificentia, re-eratur civilis. Sed per -erationes corrumpere judicia, lex -eralis vetat.

139. MURAEN -a, angvilla marina: -ula, similis, sed minor piscis.

140. MUR -ex (icis, m.) conchylium purpuram evomens. -icatum (h. qvadricuspidatum) ferrum.

141. MURI -a, salsugo marinae: cui similis -atica caro.

142. Murmur- (uris, n.) gratum edit aqva, dum rivulus defluens -at: at Ursus -at aliā -atione. Tu nemini ob-a.

143. MUR -us este caementitius paries, qvem faber -arius facit. Civitas -ata habet ante-ana valla, (ante-alia) et inter-ales fossas: et pomaeria (i. e. loca pone murum) commoda.

144. Mus - (minimum qvadrupes) insidiatur penori, conspurcatque id -cerdus: sed capitur -cipulā (seu -triculā). Pelles Mur-inae, -ium sylvestrium majorum, sunt in pretio: -is norici, -is pontici. Muscul-us est carneus funis in corpore: -osi sunt robusti.

145. MUS -a (vis menis, Ingenium, Studium gentilibus Dea studiorum). Mus-ae amant qvietum -eum potius qvam -icum strepitum. Qvia tamen svavissima ars -ica recreat fessos spiritus, -icus esto.

146. MUSC -ae abiguntur -ario (um,) necantur autem fungo -ario (a, um,).

147 MUSC-us (lanugo arborum et lapidum) si nocet arbori -osae, e-a iliam.

Musculus, v. Mus. Museum, v. Musa.

148. MUSS -are (-itare) pressā voceloqvi, ne qvis audiat.

149. Mustela, animal mure majus oblongum: piscis fluviatilis exos.

150. MUST -um, vinum recens, nondum defaecatum, sapore -eo (dulci): servatur in -ario urceo, pro parando -aceo (us, et um, edulium ex musto).

151. MUT -are, statum rei convertere, aliud pro alio dare et sumere. Omnia sub coelo -antur, qvia -abilia sunt, et obnoxia -ationi: imo et Coelum -im- (de-) -abitur, et trans-abitur. Solus qvi supra Coelum est im-abilis est. Mercatores per-ant (vel sub-) merces: aliqvando et -atorias vestes.

152. MUTIL -um corpus, est aliqvo membro -atum (i. imminutum): Mutica spica, est demutilata aristis.

153. MUT -us (fari impotens) non loqvitur: qvi -it, loqvitur submisse: qvi ob-uit, desiit loqvi.

154. MUT -uus, utrinque reciprocus. Facit enim -ua necessitas, ut rebus nostris -uo (et -ue) utamur. Ut si qvis habet pecuniam -uatitiam, -uat illam alteri: -uatur vero illam, qvi accipit.

155. MYRRH -a arbor, cum suo -eo (et -ino et -aceo) succo, amarissima est.

156. MYR -tus (frutex) fert -tillos e qvibus factunt vinum -teum (-tinum -taceum).

157. MYST -a (arcanorum dux in sacris) enarrat -eria Dei, sensum recludens -icum.

XIV. Incipientia a N.

NAE, affirmatio cum admiratione.

2. Naenia, cantilena exseqvialis.


page 315/316, image: s157

3. Naevus, nativa macula, Crimen.

4. Nam, conjunctio. Namqve, idem, sed plerumqve postponitur.

5. -nam, adjectio. Quisnam?

6. Nancisci (nactus sum) per fortunam adipisci.

7. Napus, rapa oblongior.

8. NA -re (-tare) in superficie aqvae fluere: qvomodo -t (seu -tat -tatile animal) vario -tatu. Anates con-tant in -tatili (-e, n. lacuna in domo). -tator de-tans unā ripā, ad-tat alteri, vel hinc inde ob-tat; et postqvam tra-vit, e-tat. Natrix super-tat rivis.

9. Naris, (is, f.) capitis cloaca.

10. NARR-amus rem ignaro; prae-amus ea qvae ad -ationem intelligendam reqviruntur. De- (E-) -ari non potest, qvod ine-abile est.

11. NASC -itur animal, cum generando in lucem prodit: -untur herbae, cum in-untur hortis satae, aut inter-untur satis, aut e-untur sponte: deuntur hieme, sed re-untur vere. Ita enim fert Natur-a earum, -alisqve ordo, et praeter-ales causae. Nat-i et -ae hominum, non sunt eādem -ivā indole, etiamsi pares -ivitate, eādem -ali die, ab iisdem parentibus prog-i, aut inter se cog-i, vel ag-i. Inter diversas Natio-nes facile nascitur -nale odium.

12. Nassa piscatoria.

13. NAS -um (respirandi meatum) habet magnum -utus -o. -turtium herbula est aqvatica, piperata.

Natare, v. Nare. Natura, v. Nasci.

14. NAT -es petulantis metuant virgas.

15. NAUSE -am excitat navigantibus -oius maris odor: etiam illis qvi aliās non facile -ant.

16. Navis, est vehiculum per aqvas: qvā Navig-amus flumina, per-amus maria, praeteramus insulas, et cum e-are libet, an-amus portum, re-amusqve aliō. Nautae disponunt navalem apparatum: Nauclerus (seu Naviculator) praest navigationi, cui naulum (vecturae navalis pretium) solvitur. Contingit qvandoqve Naufragium: ergotu si non vis fieri -us noli navi-culari: extra -gium nemo naufrag-at (vel -atur).

17. NAV -us (seu Gnav-us) esto (i. strenuus) in negotiis, ig-iam fuge: -itas ad omnia prodest. Qvi aliis -at (operam) lubens, et qvod caepit e-at (efficit) habet gratiam: ig-us est odiosus.

Ne, duplex Adverbium, 1 prohibendi, 2 Interrogandi. Ne sperne parva, ne (i. e. utne) deficias in majoribus: neqve (nec) puta, hoc dici neqvicqvam (frustra): ue qvidem verbum sine causa dico. Sin, fieri non poterit qvine (qvin) haesites, qvinetiam te pudeat, qvinimo paeniteat. Intelligisne?

19. NEBUL -ā (vapore denso) obductus aer -osus est: homo sceleribus coopertus -o (-nis.)

Nec, v. Ne.

20. NEC -are (mori facere) ferro, aut e-are fame, est inferre -em. In bello inter-ino adeo solet saeviri, ut devicti inter-entur, ad inter-ionem usque. Tu ut effugias pernici-em, fuge omnia -osa.

21. NECESS -e (et -um) est, qvod aliter nec esse potest: ut qvum -itas postulat -ario, ut studioso subministrentur sumtus arii ad studia, a -ariis: si qvando tamen juncti -itudine nolunt, aut non possunt, Deus excitat alios pro-itate, qvi -e habent pauperem juvare.

22. NECT -it Virgo Corollam, qvum con-it. flores, illisqve an-it, sub-it, in-it (aut inter-it) alia ornamenta nex-ilia, nexibus variis.

23. NEGA -re licet, qvod non esse verum constat: -re beneficium petenti, et digno, non licet: multo minus ab-re depositum. Ergo -tio, sermoqve -tivus -torius, cauta sint; de-tioqve modestia.

Negligere, v. Legere. Negotium, v. Otium.

24. Nemo, est nullus homo; non nemo aliqvis homo: nemo non, omnes.

25. Nempe, nominatim, Omnino.

26. NEM -us, sylva amaema et pascua: qvalibus abundans -orosa regio, abundat -oralibus umbris, et orensi melle.

27. NEP -os (-otulus) filii aut filiae filius: -tis (tis, f.) filia. Omnis enim avus habet -otem, vel tem, sicut et proavus pro-otem, abavus ab-otem, etc. -otes etiam dicuntur qvi post nos nascuntur.

28. NEQV -am (nulli bonae rei aptus) -issimus vivit -iter, donec paenam det -itiae suae.

Neqve, v. Nec, in Ne.

29. NE -t fila -trix: netaqve tradit Textori.

30. NERV -us, filamentum carneum in corpore, motionis instrumentum. Corpus -osum agit -ose (robuste): E-um (-e) e-at vires. -us in Arcu ejaculatur sagittam.

Neu, Neve, v. Vel. Neuter, v. Uter. Neutiqvam, v. Ut.

Nex, v. Necare. Nexus, v. Nectere. Ni, v. Nisi. Nictare, v. Nivere.

31. Nictere, canum gannitus est, dum feram odoratu qvaerunt.

32. Nidere, inus. sed Renidere, idem qvod Renitere (v. Nitere) Subridere.

33. Nidor, ex rebus adustis gravis odor.

34. NID -os construunt sibi Aves e -amentis (h. stramentis, musco, floccis, etc.) dum -ulantur (-ificant).

35. NIG -er corvus totus -ret: -ella (ob-ra) cornix -ricat: inter-rans sturnus ostentat maculas albas. Qvicqvid -ras (de-ras, -refacis) accipiet -rorem (-redinem, -ritiam, -ritudinem).

Nihil, v. Hilum, in Hir.

36. NIMB -us (praeceps imber) decidit -osa tempestate. Imago Christi pingitur -ata, h. e. circumdata radiorum -ō.

37. Nimirum, scilicet, indubie.

38. NIMI -s, est plusqvam satis. Sed omne -um est noxium: licet qvidam -etatem -e (-o, -um, -opere, -oplus, prae-s) ament.

Ningere, v. Nix.


page 317/318, image: s158

39. Nisi (contracte Nī, non aliter qvam si) agis prudenter, nonnisi risum reportabis: qvidnī ergo id praevenias?

40. Nilus, accipitris genus.

41. NIT -et (proe puritate splendet) annulus bene -idatus (politus): sed prae-et ipsa -ida gemma praestringens oculos -ore suo. Tu fac ut virtus tua e-eat in omnibus.

42. NIT -i virtute necesse habet (inclinando sese in illam, sese fulcire) qvisqvis ad honores -itur: an-i autem eō, laudabilis est nisus. Virtute nixus potest e-i, qvōcunqve enixe con-itur, dummodo obnixe et constanter illi in-itur. Virtuti re-i, est ob-i honori suo.

43. NITR -um (e qvo fit pulvis -atus) paratur in -aria: aqva -osa in thermis est.

44. Nivere, inus: freqv. Nictare. Oculus humanus nict-at ut pupilla siccescens -atione palpebrae humectetur: piscinus, qvia in humido est non connivet: aqvilinus ad solem est inconnivus. Tu ad mala connivere noli.

45. Nix, est pluvia in formam lanae concreta. Hieme ningvida, et in locis nivosis, ningit multum, aggeresque Niv-ei obstruunt vias: aqva -alis, aut -ata (nive refrigerata) putatur salubris.

46. NOBIL -is (honoribus notabilis) est qvem Rex -itat, sed ob gesta -iter facinora, eoque ob -itatem mentis, qvae illum discriminat ab ig-i.

47. NOC -ere (damnum inferre) potest omne -ivum: si tamen non sit actu -ens, est in-ens (seu in-uum). Voluntaria tantum Nox-a, habet -am, luitqve -am, eō qvod -ium (-iosum) est: in-ius non est ob-ius poenae.

48. NOCT -ua volat -u, oculisqve -uinis, videt etiam in tenebris.

49. NOD -us, est ligatura qvae non facile solvitur: ut in arbore -osa, qvam ab-amus, et liberamus -atione suā, qvum ramos inutiles cum -is amputamus. Scirpus e-is potest -ari, sed non opus habet e-ari qvum non habeat -os, neqve inter-ia. Nos vestem fibulamus -is (-ulis) ligulas vero adstringimus -is laxis. Con-ator -at retia, -ataqve tibialia etc.

50. Nola, tintinnabulum.

Nolle, v. Velle.

51. NOM -en, est vocalis nota rei, qvā -inamus rem qvamqve -inatim: atque si qvae sunt bi-ines, aut cog-ines, distingvimus hanc ab illa prae-ine, vel ad- (ag-) -ine, aut cog-ine, prout res ab hoc vel illo accidente de-inatur, aut trans-inatur: modo non fiat cum ig-inia, et ig-iniose; qvod cavere debent -enclatores qvibus personarun -enclatio (-enclatura) committitur.

52. Non, particula negativa. Ut non sis indoctus, disce non nihil. Nonne fastidis? nondum. Nonnunqvam forte? imo non unqvam.

Nonus, v. Novem.

53. NORM -ā exploramus angulos, an -ales (-ati) sint: imo et e-es colossos, annon ibi aliqvid ab-e, aut de-atum, sit. Tu disce -are actiones tuas, ut ne ullam e-itatem committas.

Noro, v. Noscere.

54. Nos diligimus nos, et favemus nobis rebusqve nostr-is et -atium (-as -atis): qvisqve no-strūm ita est affectus, omnesque homines nobiscum.

55. Noscere (et Gnoscere, Novisse et Nosse) rem intellectu tenere. Unde II. Nōro, contractum ex Novero: et III. Nota, signum.

I. Derivata et Composita, a NOSCERE.

Noscere omnia impossibile est, inter- bona a malis ubiqve necessarium: qvia res not-a et -oria, non decipit. Ignotas ergo res noscitamus, ut certis Not-is nobis -escant (in-escant) nosqve in -itiam earum veniendo, -ificamus eas aliis, ut et ipsi cognoscant cognitione certā. Notio rei olim cognitae, post obliteratae, reparatur, dum eam ab aliis dignoscendo, pernoscere discimus: qvod enim praenoveramus, recognoscimus facile. Tu fragilitatem humanam agnosce, et peccantibus ignosce.

II. Composita, a NORO.

Gnarus rem novit: ignarus ignorat. Gnaritas rerum melior est ignorantiā: qvia ignoratio abducit in peccata: o qvam multi peccant ignoranter!

III. Derivata et Composita, a NOTA.

NOT -arius -at res -abiles, aliasqve -atu dignas illis an-at. Tu de Libris e-a, qvidqvid bonarum an-ationum reperis, et qvid unaqvaeqve de-et.

56. Novacula, culter barbae rasorius.

57. NOV -em sunt ter tria, numerus -enarius: -ies -eni sunt octiginta unus. Decies Non-us facit -ginta: inter qvos ultimus est -agesimus: -agenarius transivit natalem suum -agies: -ageni decies, sunt Nongen-i (et -ri: et Noningeni) qvorum ultimus est -tesimus.

November, v. Ver.

58. NOVERC -a raro est sine -ali odio.

59. NOV -us, nunc demum - iter factus; -issimus, ultimo factus (aut futurus:) -itius novus alicubi: -ellus ob -itatem tenellus. Agrum -at, qvi -alem (seu -ale, n.) facit: Vineam -ellat, qvi -ellis vitibus conserit. Res veterascentes -are (reare) utilis -atio (re-atio) est: sed -ator citra necessitatem res in-ans, et denuo (de novo) mutans, vel -a (sc. nuntia) curiose captans, vel spargens, odiosus est.

60. Nox incipit qvum noct-escit, ut -u (-e) dormiamus. Sed convivium -urnum, praesertim pernox (g-o.) facit multos ab -are (domo) et perare alibi: dissolutos -ivagos, etiam per bi- triqvadri-ium: qvidam fiunt -ambuli morbo. AEqviium recurrit bis anno, vere et autumno, aeqviiali tempore.

Noxa, v. Nocere.


page 319/320, image: s159

61. NUB -ere, est caput velare; qvod non licuit Virgini in-ae, tametsi -ili sed qvae Viro nupsit. Qvae datur nuptui, ordinarie de-it in aliam, familiam: e-ere (extra nobilitatem) inhonorum putatur. Nupturientes firmant pro-is annulis conium, con-ialiqve die celebrant nuptias: a nuptiali festivitate pronub-i, et -ae, deducunt nuptam domum.

62. NUB -es (vaporum densata multitudo) qvum aerem -ilat, facit tempus -ilum: dies in-is (seu in-ilus) non est nobis gratus tempore fervido. At cum e -eatra valde -ilatur aer, messores congestant frumenta in -ilar (et -ilarium, locus obiter tectus).

Nucleus, v. Nux Nudius tertius, v. Dies.

63. NUD -us (nonvestitus) et -ipes non potest -ari: semi-us ostendit ex parte -itatem: de- (e-) -are tegenda, turpe est.

64. NU -ere, est motu capitis (aut oculi, et manūs) animi sensum indicare: sive tali -tu ipsi aliqvid in-imus, sive alteri an-imus, vel ab-imus, aut dare re-imus. Sed voluntas nostra in multis -tat, saepeque ipsi divino -mini re-tat.

65. NUG -ae, sunt verba vana, qvalibus -ax (-iger) -ator oblectatur. Tu dedisce -ari, sermo-nesqve -atorios suge.

Nullus, v. Ullus, in Unus.

66. Num, anne? Num-an.

67. Numella, vinculum collum stringens.

Numen, v. Nuere.

68. NUMER -us, unitatum collectio. Notis -alibus -amus res -abiles, qvantumvis -osas, et fere in-as: super-arias tamen non an-amus summae. Res gestas e-amus: Exercitum di-amus si trans-ari potest: per-amus autem, et si opus reamus pretium, pro rebus emtis.

69. NUMM -us, pecuniae particula una: qvalium multum reperies (varii numismatis, i. signaturae) in -aria cista, -ati (-osi) Mercatoris: aut apud -ularium (-orum permutatorem).

70. Nunc, hoc ipso tempore.

Nunc- -nunc.

71. NUNCI -are, est rem nunc gestam significare: qvomodo -us laetum -um (us et um) laete an-at, tristem dolenter ob-at. Prae-us prae-at rem nondum factam: re-us affert qvod alter re-avit: inter-us transmeando ab altera ad alterum inter-at. Judex pro-at sententiam, de-atqve reo poenam: sed arcana Reipubicae non e-at: sed re-at qvandoqve officium Judicis: atque tum in locum ejus re-atur alius. (NB. scribunt etiam per t, Nuntius.)

72. Nuncupare, nominare.

73. NUNDIN -ae, dies contractuum, et mercatūs; ad qvem concurrunt -atores cum -alibus mercibus, qvas in foro -ario venundantes -antur: sed -atio in foro justititae vetita est.

Nunqvam, v. -qvam. Nuntius, v. Nunciare.

74. Nuper- (et-o die) non longo abhinc tempore: -rime (et pro-) valde nuper.

Nuptiae, v. Nubere.

75. NUR -us (ūs) filii uxor.

Nusqvam, v. -qvam. Nutus -are, v. Nuere.

76. NUTR -it (alit) -ix prolem uberibus: alij vero -itores alios -icant (et -icantur) aliō. Debent vero -itii boni sic e-ire, ut in-iantur bonis moribus.

77. Nux crescit in nuc-eto, praemittens multa -amenta, promittit multas -es, seu -eos fructus. Nucl-eus continetur intra naucum: qvi obscura e-eat, loqvatur e-eate: alioqvi e-eatio aestimabitur nauci.

XV. Incipientia ab O.

O, Particula vocandi.

2. Ob oculos situs (i. ante): ob eam rem (i. propter): ob ducere.

3. Obba, vas ligneum unde potus infunditur.

4. OBEDI -re alicui, est svadentem audire et seqvi. Beatus -ens Deo! nam -entia habet multas promissionos: in-entia comminationes.

5. OBEL - us ( [gap: Greek word(s)] ) veru: -ius placenta veru assata: -iscus veruculum: -iscus nota censoria in margine libri: -iscus turris e lapide solido.

6. OBES -as (pingves) vaccas reddit steriles nimia -itas. Columella.

Obex, v. Jacere. Obitus, v. Ire. Oblatus, v. Ferre.

7. OBLIOQV -am viam videns ante se Auriga, at eqvos.

Oblitus, v. Linere. Oblitus, Oblivisci, mox.

8. OBLI -visci, memoriam rei amittere: -tum esse, perinde est ac non didicisse. Sed remedium - vionis est repetitio. Attende, tu -vose!

Obnixe, v. Niti. Obnoxius, v. Noxa, in Nocere.

9. OBOL -us, minimus nummus: datur tamen etiam semi-us, et di- tri- us: h. e. semi- di- triaris nummulus.

10. OBSCAEN -a (vel Obscen-a, h. e. foeda, spurca) verba arguunt -itatem animi: tu nihil etiam cogita -e.

11. OBSCUR -a nox -at omnia: sed -itatem rursum tollit lux.

Obsecrare, v. Sacer. Obses, v. Sedere. Obsitus, v. Serere, et Sinere. Obsoletus, v. Olescere.

12. OBSON -ium (vel Opsoniuw) qvicqvid coctum (praeter panem et carnem) mensae apponitur: qvod -at (vel -atur) -ator.

13. OBSTETR -ix (icis) parturientis ministra -icat (et -icatur).

Obstinatus, v. Stinare. Obtentus, v. Tendere. et Tenere. Obulus, v. Obolus.

14. OCC -ā (instrumento dentato) -amus (h. e. semina in agris sparsa glebis obruimus). Qvae -atio, et-atoria opera, tam necessaria est, ut seminatio ipsa: qvia semen non de- (aut in-) -atum perit.

Occasio, Occidere, v. Cadere. Occipere, v. Capere.


page 321/322, image: s160

Occiput, v. Caput. Occīsus, v. Caedere.

Occultus, v. Celare. Occumbere, v. Cubare.

Occupare, v. Capere. Ocium, v. Otium.

15. OCRE -a, calceamentum majus, tibias et genua tegens: ut vides in -ato.

16. OCT -o (bis qvatuor) Viros -ies membratim positos dum videbis incedere, dices incedere -enos (vel -onos). Ultimus inter -o, est -avus: inter -odecim, decimus-avus: inter -oginta, -ogesimus: inter -ingentos, -ingentesimus. -onarius continet integros octo: -ans -avam partem integri. -ogenarium senem vidi: -ingenarium reperiri hoc seculo non credam, etiam si id -avum, imo -ogies, aut -ingenties dicas.

17. OCUL - us videt -ari pupillā: sed si -ario morbo obtenebratur, per -aria. Testis -atus est qvi ipse vidit: -eus, plenus oculis: -issimus, qvem qvis amat -itus. Si un-um (mon-um, seu coclitem, cocles) ex-abis, caecus fiet. At in-a surculum Arbori, brevi accipiet novos -os. Ocell-os parvos habet -a: nux -ata foraminosa est.

18. OCY -or (velocior) -ssimo Cervo esse non potes: age tamen omnia -us (-ssime) ut absolvas qvant-us.

19 OD -it Vir bonus, -iō sanctō, res -iosas (-ibiles). Maligno Osori res bonae ex- (per-) osae sunt.

20. ODOR -a res -at: nos autem illum -em -amur -atu nostro.E rebus -atis parat -amina (-amenta) -arius: sed in-ae, nec Vestem in-ant, nec aliud.

21. OECONOM - us, (domūs dispensator) ad-ministrat -iam, resque -icas.

22. OFF -a (dim. -ula -ella) Carnis concisae, et in globum convolutae frustum jurulentum.

Officium, v. Opus.

Oh, ohe, oho!

23. OL -ea (arbor) profert -ivas: e qvibus qvia sunt -eosae, exprimit -eitatem, conficitque -eum -earius, in mola -ivaria: expressumqve illud -ivum excipit in serias -eares, reservatis foliis -eaceis, et fracibus -eagineis, ad alios usus. -ivat autem, cum -ivetum etst maturum. In -ea-stro (-ster) frustra -eamenta qvaeras.

24. OL -et (odorem emittit) qvicqvid est -idum: -etum graviter per-et, qvia recentem putredinem red-et. Libenter -facimus (-factamus) grata -factui: svavi-entes autem herbas ad-emus flammis. Qvod ex-evit, vix sub-emus: ut ex-etum vinum.

25. OLESC -ere, augeri, crescere, inusitatum: sed composita sunt in usu, haec:

Ad-ens ad-it a prima ad-entia usqve in adultam (pro, adoletam) aetatem. (Sed Adolescent-uli, et -ulae cum incipiunt -urire, debent esse modesti). Deinde rursum ab-unt, et obs-unt, fiuntque ex- (ob-) soleti:

Parentes relinqvunt post se prolem (q. pro olem, progeniem: vel subolem, et sobolem) nisi sint improles. Natura inolet (ingenerat) cuivis peculiarem indolem (innatam vim) etiam proletariae plebi.

26. Olim, qvondam (de praeterito et fut.)

Oliva, v. Olea.

27. OLL -ae, -ulae, et -aris formae vasa, ex argilla fiunt.

28. Olor -, avis est: -inus color candidus.

29. OL -us (-usculum) serit -itor in horto -itorio: unde -eracea edulia.

30. Omasum (et Ab-) pars ventriculi bovini ultima, nigrior.

31. OM -en (inis, n.) elapsum ore verbum, futuri eventūs signum: qvalia -ina qvi captat, et ex illis -inosa qvaedam -inatur, -inator est. Sed alii hoc Abomin-antur (ut malum omen aversantur) tanqvam -abilem -ationem.

32. Omentum, intestinorum operimentum.

33. OMN -is homo, eoqve -es homines, errare possunt -ino, circa -ia -imode, et prolabi in -ifarios naevos.

34. Onus, aliqvid portatu grave, et qvod premit. ONER -ibus mercium, et aliis -osis rebus, -at Nauta -ariam navem, alibiqve rursum ex-at. Tu vide ne cuiqvam sis -i: si vero ipse te sentis -atum (onustum) de-abit te patientia.

35. Opac-ae (densae, umbrosae) Arbores -ant (et in-ant) humum -itate suā.

Opera, v. Opus. Operire, v. Perire.

Opes, v. Ops. Opilio, v. Ovis.

36. OPIM -um vis habere anserem? -a illum.

37. OPIN -ari, non est scire: et tamen Mundus -ionibus regitur, infinitisqve -ationibus, de rebus -abilibus scinditur. Sed et casus in-ati nos turbant, dum pleraque veniunt in-anter (-ate-ato.)

Opiparus, v. Parare. Opis et Opitulari, v. Ops.

38. Opium, succus papaveris crudi.

Oportet, v. Opus. Opperiri, v. Periri.

39. OPPID -um (civitatulam) inhabitant -ani, non semper -o divites: mendici cursant -atim.

40. Ops, opis, antiqvis multitudo, copia. In specie, singulariter Auxilium: pluraliter Divitiae. Ferre Op-em potest, cui sunt -es: qvia -ulentus si vult -ulentat alios -ulentiā suā. Et qvidnī -itulari qveat, cui copia (q. co-opia) est mediorum, et qvidem in copia? aut etiam copiae militares. Ad copiosos igitur confugiant in-es, pro levamine in-iae.

Opsonium, v. Obsonium.

41. OPT -are, duo significat: 1 Cupere. 2 Eligere.

Derivata et Composita, A Significatione I.

Aliqvando qvem -amus adesse, advenit -ato: at nos -abilem illam pacem, qvam prae-amus bello, frustra ex-avimus tot annis.

A Significatione 2.

Opt-at sibi Centurio liberā -ione sidum -ionem, qvi sua negotia adjuvet. Ad-ator vero, ad-at sibi qvem vult in ad-ivum filium, aut etiam co-at plures simul.


page 323/324, image: s161

42. OPTIM -us (maxime bonus) status est tranqvillus: in qvo conservare patriam qvam -e curent -ates.

Opulentus, v. Ops.

43. OP -us, est res agendo producta, vel producenda: -era, actio ipsae, qva -us est. Nam -ortet (h. e. opus portat, reqvirit) -erari -erarium: imo, si res -erosa est, plures co-erari tant-ere, qvant-ere id rei -erofitas reqvirit. Parvum -usculum, parvam reqvirit -ellam: ubi esse magn-ere -erosum non est -eraepretium. Opific-es -ia sua peragunt in -inis (contracte Officinis). Tu qvoqve da operam ut facias Offici-um tuum, et sis -osus.

44. OR -a, margo cujusqve rei: tractus loci inter oras, regio: -ia, navicula parva, piscatoria.

45. OR -are, praemeditatum sermonem publice loqvi. Rogare, precari. OR-at bonus -ator, dum -ationem praemeditatam, artificio -atorio ornatam, per-at. Ego vero te -o, ut piā -atione Deum ad-es (nam ad-andus, est): non tantum in -atorio (-um) sed ubiqve, prout ille sacris suis -aculis (-um) praescripsit. Ex-abis omnia: dum tu non eris proximis tuis inex-abilis.

46. ORB -is, est corpus circulare: qvalis est -is Terrae, vere -iculatus: imo totus hic -is (Mundi) cujus sidera cursant cursu -ico. In Curru -ile, saepe ab -ita ex-itat.

47. ORB -us est, qvi charissimā re -atur (privatur): sed tristissima -itas est, amittere Deum.

48. ORCA, dolium latā alvo, ore et fundo angusto. Balaena minor, crassa et teres.

49. Orcus, infernalis carcer.

50. ORD -iri (initium facere) vis aliqvid? caute! ut ne vix orsus, et ab ipso ex-io (ex-orsu) aut iter prim-ia, necesse habeas red-iri.

51. ORD -o est, ubi res procedunt -ine. -ines Regni -inant leges bonas, ne qvid fiat in-inate, co-inantqve se ad -inaria onera: sed extra-inarii Census, habent peculiarem -inationem.

52. Orea, freni pars qvae inseritur ori.

53. ORGAN -um, est instrumentum; corpus tuum -icum (instrumentis membrorum plenum). Musicum-um facit -arius, pulsat -icus (vulgo ista).

Orea, v. Ora. Orificium, v. Os oris.

54. OR -iri, incipere esse, aut apparere. Un-de qvid -itur, inde habet -iginem. Sol -itur qvoti-die in -iente, h. e. -ientali plaga, co-iunturqve alia sidera, et ex-ta, ad-iuntur vivificis suis radiis omnia, Inter bonos non debet esse exprobratio -tūs, unde scil, qvis -iundus sit: cum etiam ab obscuro ex-tu (-su) clari Viri sub-iri soleant. (Verla qvoqve habent Origin-ationem ab aliqva -ali voce) Animal foetum abort-it (vel -at) fiuntqve -ivi foetus. Casus talis saepe oboritur.

55. ORN -at (speciose decorat) omnis -atus. Desunt -amenta? In-atus eris. Virtus ergo tibi ad-et, ex-et, prorsusque per-et, mentem. Ad-at alteri periculum, qvi sub-at falsum testem.

56. Ornus, arbor montana.

57. Os, oris, dim: Osculum, instrumentum edendi et loqvendi. Mater adbibens suum Os oscul-o infantis, -atur illum, (de- et ex-atur): qvae -a (-ationes) signum sunt amoris. Ore hiante oscit-at -abundus qvi dormiturit (aut qvem oscedo (inis, vexat): in studiis -antia noxia est: cave hīc versari -anter. Orificium in qvovis vase est Ostream ajunt esse animal inorum (seu in-os, -oris).

58. Os, ossis, dim: ossiculum. Oss-a durant diu, ob suam -eam duritiem: etiam in -uario (vel -a) reposita -iculatim. Pisces qvidam sunt ex-es, qvos non opus est ex-ari.

59. OSC -en (-inis, m. et Oscin-is, is, g. o.) avis canora.

60. OSCILL -a (et-ae, utrumqve plur.) funis suspensus, cui insidendo pueri sese -ant, h. e. jactitant: qvae -atio si nimia est, noxia est.

Ostendere, Ostentare, Ostentum, v. Tendere.

61. OSTI -um (januae foramen, qva introimus et eximus) clauditur ab -ario propter mendicos -atim irrepentes. Fluvii -um qvis claudat?

62. OSTRE -a (et-um) aqvatile testaceum.

63. OTI -um, est vacatio a labore: turpe tamen -um est nolle laborare, sed -ari. Tu ne sis -osus nec vitam agas -ose: potius ama neg-a, et sis neg-osus. Negoti-ator qvia intelligit qvantum sit lucrum in -atione, -atur strenue.

64. OVA -nt (laetitiam jubilis demonstrant) victores -tu laeto, sub corona -li, myrtea.

56. OVI -s (-cula) lanigerum pecus. Ab Ovi-bus habemus -nas pelles, et -llum lac. Merito igitur aedisicamus -ariae (seu -arico pecori) -lia, conducimus -liones usitatius Opiliones).

66. OV -um, seminalis massa avium, et piscium. Aves ponunt -a tempore -ationis, figurā -ali (seu -atā). At -a piscium, ut grana milii sunt.

XVI. Incipentia a P.

PAB -o (-onis, m.) vehiculum unirotum.

Pabulum, v. Pascere. Pacare, v. Pax.

2. PAC -isci cum aliqvo solemus (i. de dando et reddendo convenire) mediante -tore aliqvo, -tione certā: aut de-isci qvoqvomodo. Sed perfidi qvandoqve -ta violant, neqve -titiam mercedem reddunt.

3. Paetus, cui oculi ludunt.

4. PAG -ina (-ella, q. -inella) folii chartacei facies una.

5. PAG -us, habitatio rusticorum e pluribus villis compacta. Alicubi -ani (-anici) celebrant -analia obeuntes -atim: praesertim -ani sub -anismo.

6. PAL -ā, colligimus lutum: bi-io fodimus terram.

7. In PALAESTR -a exercent se -itae, in -ica scientia.

8. PAL -am multis peccare (seu peccare -am

page 325/326, image: s162

(et pro-am) turpe est: etiamsi tamen clam peccas, dis-escet. Tu arcana pro-are cave.

9. PALANG -am (lignamentum cylindraceum) supponit -arius moli transmovendae, eamqve -ando promovet. Minorem -arii tollunt -ā, bajulantqve humeris.

Palare, v. Palus (i).

10. PALAT -ntur milites per agros -tim: praesertim dis-ti (i. dispersi) ab hoste.

11. PALAT -ium, domus Regis angusta: sed -inus, Primarius Regis minister.

[In Germania Comes Palatinus. in Hungaria Prorex. in Polonia Dux provincialis.]

12. PALAT -um, cavitas oris super lingvam: -o gratus.

13. PALE -as (excussi frumenti folliculos) vide in -ario, aut -ato luto: -a pendet ad collum Galli gallinacei; -ar sub collo bovis.

14. PALL -ā utuntur mulieres: -iō Viri -iati: hypocrita -iat sua peccata.

15. PALL -ere (cum flavedine albere) morbo, non tam turpe est ac -escere invidiā, vel ex-escere culpā. Est tamen -or naturalis qvibusdam -idis.

Pallium, v. Palla.

16. PALMA, qvatuor significat: 1 Volam manus. 2 Spatium qvatuor digitorum. 3 Arborem. 4 Victoriam, Nam

PALM-ā -amus parietem lutatum, ut -atus (h. e. planus) sit: Aves aqvaticae sunt - ipedes, ut natare qveant. At -ā (seu potius -ō) mensuramus asserem, an -aris (-arius) vel bi-is sit. Arbor -a abunde proveniens in -etis (um) -osae AEgypti, fert formosas -eas frondes, dulcemqve fructum -ulas. In disputatione obtinet -am, qvi -aria primaria) protulit argumenta.

17. PALM -es (itis, m.) ramus Vitis.

Palmus, v. Palma.

18. PALP -amus manu pectus, qvomodo cor -itet. Sed -ator (seu -o) -atur (-um dat, i. blanditias) homini, a qvo ex-are aliqvid qvaerit.

19. Palpebra, oculi tegumentum.

20. PALUD -atus Imperator, est -amento (h. e. pallio bellico) ornatus.

21. PALUMB -es (-is, g. c. vel -us, -a) sylvestris columbus major.

22. PAL -us (i, m.) lignamentum alterā parte cuspidatum, qvā terrae patigitur: ut ad -os -amus Vites: et ad -os alligamus maleficos: de paxillo vero suspendimus pileum.

23. PAL -us (-udis, f.) est aqva de uliginosa terra scatens, atqve ita, stans: ut in locis -udosis (-ustribus) vides.

24. PAMPIN -us (m. f. h. e. folium Vitis) dat uvis umbracula: sed ut ne illas exsugat, at -ator -osam Vitem, crebrā -atione, illaqve -ea (-acea -aria) sarmenta ejectat.

Panarium, v. Panis.

25. Pandere, est aliqvid in longum et latum explicare; itemque patefacere. Dices ergo.

PAND -imus velum, qvum illud prae-imus fenestrae, rursumque re imus. -imus os, qvum oscitamus: dis-imus brachia, ex-imusqve totum corpus, qvum post somnum -iculamur. Pansa habet pedes passos, et cum discurrit passim, facit passus magnos, valde dispansos (seu dispessos.)

26. PAND -um rostrum (deorsum incurvum) habet Aqvila: re-os calceos (rostratos sursum versus) gestabant antiqvi: lignum fraxim -at facile.

27. Pangere (pepigi, pactum) significat jungere, figere, stabilire, facere. Ut,

Pangit pacem gens cum gente. Compingit libros Compactor compacturā eleganti: Faber facit compag-es trabium, ad -inandum pontem. Vinitor depangit in terram propag-ines, et vitibus sic -atis, circumpangit pedamina: qvae prudenter im-ping-it terrae, ut ne qvis -at pedem. Arcularius vero suppingit compactili tabulae impagem, oppingitqve repagulum ostio, ne aperiatur.

28. PANIC -a (et -um) frugis genus, habens loco spicae -ulam, sive spicam -ulatam.

29. PAN -is coqvitur arte -ificii, asservatur in -ario.

Pannus, v Panus. Pansa, v. Pandere.

30. Pantices (m. pl.) intestina.

31. PAN -us glomutus tramae, qvem per stamen trajectans -nifex facit -nos: e qvibus fiunt -neae vestes, et ex his detritis -iculi: -nosum vocant lacere vestitum, obsitum -nis (seu -nuciis, ia). Praeterea est Pannus Londinensis, -pingvis -sericus -holosericus -subsericus -Attalicus -Damascenus -purpureus -scutulatus -undulatus, florulentus-xylinus -Camelinus, etc.

32. PAPAV -er, somnifera herba est: sicut et -ereum oleum.

33. Papilio, vermiculus est alatus. Item Tentorium castrense sic albicans.

34. PAPP - a, cibus infantilis praemansus est, qvem -ant infantes. -us est in deflorente carduo: -us volitat in autumno.

35. PAP -ula (et -illa) tuberculum pectoris: pusula purulenta.

36. PAPYR -us (et-um) AEgyptia planta, unde fiebant -acea folia, et Libri.

37. PAR -es numero, et - im-es viribus tametsi sup-es (fere pares) sint aetate, congredi -iter non possunt, ob im-ilitatem. Meus com- (socius) sit mihi moribus com- (aeqvalis). Com-are velle res incom-abiles, et aeqvi-are dis-es (seu dis -iles) -ilis ineptia est: qvae habent dis-ilitatem, sunt dis-anda. Par impar ludere, puerilis ludus est.

38. PAR -are (ut aliqvid sit efficere) tibi vis amicos? Dicam qvomodo sint -abiles. -a Convivum opi-um, laute ap-atum: tum com-a vinum bonum, emitteqve -arios, et dic omnia esse -ata: compare-bunt. Sed sperasne amicitiam sic -tam, fore inse-abilem? Se-abunt se profecto, qvum videbunt coenas non re-ari, cum irre-abili tuo ludibriō. Ergo tu

page 327/328, image: s163

potius prae-a animum ad virtutem, et -atus sis ad omnia.

Imper-at bellicus -ator Exercitui, edicens -ia, jure -atoriō. Sed Romanus -ator promotus ad -ium, eminet Regibus -iali majestate: dicatatura -iosa non est nunc in usu.

39. PAR -cere, est re aliqvā moderatius uti. Tu ergo Par-ce sumptibus, -ce utendo bonis tuis: sera est in fundo -simonia; Nimia tamen -citas noxia est. Prae-cus non -cit valetudini, dummodo com-cat nummo.

Parens et Parentare, v. Parere.

40. Parere, adesse, videri, obseqvi. Par-ere nolle bene monenti -et (apparet) esse contumaciam. Com-e ad judicem, qvum te ap-itor vocat: aut eris reus im-entiae. Vitrum in luce trans-et, in tenebris dis-et, ut et omnia.

41. Parere, faetum intra se gentium foras emittere. Dehinc, comparare sibi.

PAR -ens vicina -tui -turit cum dolore (prae-sertim primi-a vel gemelli-a): tandemque -it -tum, qvem -entes educant - entali curā, ut sit qvi illis vitā functis -entet, et sic -entali ilio die -entalia peragat. Puerper -a aliqvando in ipso -io moritur.

42. PARIE -tem (aedificii latus) lutat -tarius: -tinae (dirutorum parietum reliqvae) ad nihil sunt.

43. PARM -a (-ula) breve scutum: Parricīda, v. Pater.

44. PAR -s, est aliqvid in toto: sed -tem majorem rursum -timur in -ticulas, et -ticellas minores: -tim dis-tiendo (et disperriendo) inter -ticipes -ticulatim: -tim impertiendo aliis, qvi aliās essent expertes, et non -ticiparent. Res -titione, sit bi- (tri- qvadri- multi-) -tita. Judex audiat utramqve -tem.

Partus, ūs, v. Parere. Partus, a, um, v. Parare.

45. PAR -um (non multum) nos oblestare potest gaudium -vum -umper durans. Ideo sapiens paulum curat -vulas (paululas) voluptates Mundi: desvescit illis potius paulatim, qvi paulo plus sapit.

46. Parus, avicula e minimus:

47. PAS -cit bonus -tor gregem suum in agro -cuo, ut ibi laete -cat (seu -catur). Educit igitur illum ad -tum (ūs): atqve si major est, dispescit per diversa -cua; et ne pecudes diffugiant compescit eas flagro -torio (-toritio) donec depaverint campum, aut fuerint satis -tae. At hieme, cum non habet ubi eas im-cat, providet -torali curā domi

pabul -um: qvod tu sibi ne desit, mature -atur bonus -ator.

48. Passer- (-culus) avicula domestica: marinus, pisciculus latus.

Passim, v. Pandere. Passus, v. Pandere, et Pati.

49. PASTILL -us, est paenis parvus rotundus: jurulentus globulus: medicamentosus globulus.

50. Pastinaca, radix oleracea.

51. PASTIN -um, ligo bifurcus: qvō -at vineam -ator crebrā -atione.

52. Patagium, ornamentum Vestis ad collum. Patefacere, v. Patere. Patella, v. Patina.

53. PAT -er (-erculus) habens filum vel filiam: qvi aemulari -ernas Virtutes, -riosqve mores, id est -rissare debent: praesertim e clarā -ria, genereqve -ricio orti: sive adhuc sunt -rimi, sive non. Sicut et qvi habent honorabiles - ruos aut -rueles, aut com-res. Patricīda [ et usitatius jam Parricīd-a propter atrocitatem -ii] amittit non tantum -rimonium, sed et vitam: indignus, cui aliqvis

[ patro -nus -ciniō suo -cinetur.

54. Patera, poculum humile patulum.

55. Patere, apertum esse, aut notum. Pat-et janua, ingredere: satis -ula est. Bi-entem portam si -efacis utrinqve, -escet qvicqvid intus est, eritque in pro-ulo.

56. PAT -i nos oportet in hac -ibili vita, qvicqvid evenit, -ienter: unum remedium malorum -ientia. Esto igitur -iens, et ne -ere te commoveri ad im-ientiam: poterisqve per-peti omnia. Ad passiones nascimur.

57. PATIBUL -um, structura furibus suspendendis: atus.

58. Par-ina, vas qvo escas inferuntur mensis: -ella: -ella genualis.

59. PATR -are (efficere) bona vel mala possumus: sed qvi perpetrat aliqvid mali, non semper impetrat veniam.

Patronus, et Patruus, v. Pater. Patulus, v. Patere.

60. PAUC -i (-uli: exigui numero) sunt docti Scholares: mirere illam -itatem. O si essent

pauxil-lum diligentiores, proficerent -latim.

Paulum, v. Parum.

61. Pauper- (-tinus, pauca possidens) non est miser, si commoda -tatis (-iei) novit: non enim eget medico, nec metuit -ari (vel de-ari).

62. PAUS -a (cessatio) est, qvum qvis -at a loqvendo vel agendo.

63. PAV -et, qvi metu percellitur: ut -idus eqvus qvi facile -escit: magis vero ex-et, et freqventius -itat, semel et iterum per-efactus. Imido non facile incuties -orem.

64. PAV -ire, stupide percutere: qvomodo -imus solum, dum facimus -imentum -iculā.

65. PAV -o (et -us) et -a nobiles aves, pictā oculis canda -oniā (-oninā, -onaceā).

66. Pax! st! vocula imperantis silentium. Sed qvi amat Pac-em (rerum statum tranqvillum) et est animo -ato, -at simul alios. Beati -ifici inqvit Christus.

Paxillus, v. Palus.

67. PECC -are (contra legem agere) bumanum est: perseverare in -ato, Diabolicum. Audis -ator?

68. PECT -e capillos -ine (-unculo,) tu im-ite (impexe): ut ne te -at linarius -ine, aut fullo -ine. Textor condensat telam -ine: fidicen chordas stringit -ine: Agricola suo -ine -inat segetem.

page 329/330, image: s164

Pexa Vestis villosa est, qvam de-imus-ine setaceo.

69. PECT -us habens magnum, -orosus est: habens morbum -oralem (is, is, e) opus habet exorari: et-foveri a -orali.

Peculiaris, Peculium, v. Pecus.

70. PECUN -ia (emendi instrumentum) bona res est: sed -iosus saepe habet diffcultates -iarias.

71. PEC -us (-oris, n. et -udis, s.) est animal cicur. Multa habens -ora -orarius, vivit de re -uaria laute, si -orosus est, et habet fidos -uarios. Sed hi plerumqve sunt moribus -orinis (vel -uinis, sed s. a. v.): qvaeruntqve proprium -ulium h. e. -uliares utilitates. Sicut et in republica sunt, qvi ulia riter sibi - ulia qvaerunt, de-ulando bona publica: sed saepe accusantur de -ulatu iniqvi -ulatores.

Pedamentum, Pedaneus, Pediculus, v. Pes.

72. PED -ere (clare vetris flatum emittere) et incicem op-ere solent scurrae: phuy!

73. Pedum, baculum pastorecum.

Pejerare, v. Jurare.

74. PEJ -or (magis malus) facit -us: pessim-us -e.

75. PELL -are, loqvi: inustatum, sed comp. Qvem vis ap-are (alloqvi) eum prius disce ap-are (nominare) ap-atione propriā. A judice si vis aliō ap-are, vide ut habeas justas causas ap-ationis tuae. Qvi te com-at amice, illum non debes inter-are odiose.

76. PELL -ere (freqv. pulsare) est aliqvid ingratum abigere. Ut cum hostis exercitum ad nos ap-it, aut classem ad portum nostrum ap-it, eum nos prohibemus appulsu, aut etiam re-imus, ab obsidione de-imus, et si posumus dis-imus, finibusqve nostris exi-mus: aut com-imus (aut per-imus) ut ipse cedat; et sic as-imus et pro-imus, qvousque possumus, impulsi (compulsi) amore patriae. Opilio com-it oves, et propulsat ab illis lupos. ¶ Qvi puls-at fores, nec intromittitur post iteratos -us, patitur re-am, impelliturqve ad iram.

Pellex, v. Pellicere, in Lacere.

77. PELL -is (-icula) cutis a carne detracta mollitor: e qvalibus io conficit -icea (vel -icia) vestesqve -iceas, ut hieme incedamus -iti: Cistas et thecas -iculant alii. Versi-is vestem et vultum facile mutat.

Pellucidus, v. Lux. Pelluvium, v. Luere.

78. PELVIS, sinus aqvarium, ad varia perluendum.

79. PENATES (t. pl.) dii domestici gentilibus.

80. PEND -et nubes -ula in aere, cum pluvia im-et. Poma pro-ula (seu, pensilia) de-ent de arbore, prae-entqve alia aliis, ad qvae decerpendum viator facile pro-et.

81. PEND -ere, pendere facere: tum ponderare et aestimare: et solvere (qvia antiqvi pretia non numerabant sed pendebant).

PEN-dit (seu ap-dit, Lanarius lanam, ut -dat (sc. ex-dat) qvantum -dat (i. ponderet): jubetqve ementem -dere (i. solvere) -sionem pecuniariam, juxta -suram lanae. Netrix accipit -sum re-ditqve tandem -siunculam, aut -sat aliter. Dis-sator dis-dit (vel -sat) in familia labores, de-dens suam cuiqve portionem: sed prudenter -sitando, ut ne per multas ap-dices faciat dis-dium: potius com-dium, com-diariā (-diosā) altqvā viā. Dum pecuniam in aliqvid im-dit, cavet ne im-dia (im-sae) fiant inunliter. Inscribitur igitur omnes ex-sas in librum, et si qvid minus necessario ex-dit com-sat alibi. Faber per-dit parietem, qvaerens per-diculō lineam per-dicularem. Fur sus-ditur, et punitur sus-diō. Tu cum hominibus age -siculate: ut magnos magni-das, neminem levi-das, et sis imse circumspectus.

82. PEN -e dubito, an -es hominem sit omnia -itus ingeniō -etrare. Industrioso tamen etiam -itiora, imo -itissima sunt -etrabilia, cum se in suo -etrali (-le, n. intimum conclave) occludens, in res -issime immergit.

83. PEN -is bubulus, cum parte carnis dat offam-itam: iculō abstergimus; -icillō (-us et -um) pingit pictor.

84. PENN -a (-ula) est avium vestis, et volandi instrumentum: omnes enim sunt -atae et bi-es. Sed ferream bi-em gestat bi-ifer.

Pensare, Pensum, v. Pendere. Pensilis, v. Pendere.

85. PEN -u (et -um, et -us, victiulium apparatus) est remedium -uriae: qvum Deus benedicit -ario (um, seu cellae-uariae) nostrae.

86. Penula, amiculum viatoris.

87. Per aqvam vadare, peramplo amne, perqvam periculosum est.

88. PER -a, pastorum (vel mendicorum) capsa, circumlig abilis corpori, sacci-ium dicitur.

89. PERC -a (pifcis) major: -a minor.

Percontari (Percunctari) v. Contus.

Percutere, v. Qvatere. Perdere, v. Dare.

90. PERD -ix (-icis) avis.

Peregre, v. Ager. Peremptorie, v. Emere.

91. PERENN -is (per annos durans) fons -e fluens, conveniente sibi -itate -at.

92. Pergamena, membrana scribendo apta.

93. PERG -ere, progredi est: exe-fieri (seu exis-ci) evigilare. Tu ex-efactus (seu experre-ctus) exe-efac alios.

94. Pergula, ambulacrum tectum.

Periculum, v. Perire. Perimere, v. Emere.

Perinde, v. Unde. Perire, Interire, v. Ire.

95. PER -ire, inusit. duplici signis. I Aperire: 2 Experiri.

Composita, A Significatione 1.

A-i (ad-i) januam amico, ut a-ta sit, vel semia-ta, aut saltem a-tilis, pro facili a-tura, si non vis op-iri cum pro foribus. Qvod vis habere o-tum o-i, seu in olla o-culo (coo-culo-) seu in dolio Otorio,

page 331/332, image: s165

seu alibi aliō O-imento. Rerum qvas re-ire (invenire) cupis, fac re-torium, et distingve re-ta ab irre-tis.

Derivata et Composita, A Significatione 2.

PER -itus rerum esse vis? debes -iclitari unamqvamqve uno et altero -iculō: sed ut sine -iculo sit, cave -iculosas actiones. Et qvicqvid sic com-eris, vel ex-tus fueris, pro ex-to habe, fretusqve tuā ex-ientiā, doce inex-tos exi-mentis certis

96. PERN -a, armus est porci salitus: -io, dotor pedum frigore adustorum: com-is, qvi genua habet in se contorta.

Pernicies, v. Necare. Pernio, v. Perna.

97. PERNI -x (summe celer) avis -citer volat, ad -citatem nata.

98. PER -ones (semiocreas) gestat -onatus.

99. PERPER -us pravus agit -am.

100. Perpes (etis, et -etuus, non interruptus).

PERPET -em noctem dormire -im, nimium est. Sidera -uant cursum suum -uo (-uum). -uitas vitae non conceditur homini: possessor tamen -uus dicitur -uarius.

Perpetrare, v. Patrare. Perqvam, v. Per.

101. PERSIC -us arbor, fert -a.

102. PERSON -is certis concedunutr privilegia -alia: histrio simulans alienam -am (vultum) prodit -atus, (h. e. indutus ā), ficto vultu.

Perspicere, v. Specere. Pertaesus, v. Taedet..

103. PERTIC -a, baculus oblongus: et a baculus mensorius, scinduntur e -ali salice.

Pertinax, v. Tenax. Pertingere, Tangere.

104. PES, pedis, m. qvatuor significat: 1 Instrumentum ambulandi: 2 sustentaculum rei: 3 mensuram pedalem: 4 pes Poeticus, est mensura syllabarum.

Derivata et Composita, A Signifcatione 1.

PED -ibus graditur animal -atum, sive fuerit bipes, sive qvadrupes, aut multipes: ut vermis centum- (seu mille-) peda: et vermiculus capitis habens sex -iculos (-iolos) dictus -iculus (seu -unculus) a qvibus multiplicatis venit morbus -icularis, qvem patitur -icosus (-icu losus). -o habet -es -longos, loripes tortos, palmipes avis planos. Miles -es (itis, -arius, et -aneus) et exercitus -estris, unā voce -itatus (ūs) procedit -ibus et -atim, ne cito fatigetur. Sed -iseqvi (circum-es) non semper possunt seqvi Dominos -etentim, qvando currendum est ex-ite.

A Significatione 2.

Mensa tripes (tripedanea) habeat sup-aneum suum. Vitis -atur (i. sustentatur) ligneo -amine (-amento): Pomum -iculatum pendet a longo -iolo. -ica est laqveus avium: com-es vincula pedum humanorum, qvibus com-itus, aut im-itus aliis im-imentis, aegre incedit, nisi cum ex-ias: qvod facere ex-it qvum tabellarium ex-is. aut bellica ex-itio suscipitur, ut Exercitus im-imentis ne oneretur, qvibus posset prae-iri: potius illi sup-itentur (ut ad pedes sint provideantur) necessaria, ne cogatur re-are rebus inex-itis.

A Significatione 3.

Calceus sit mensura -ali (-anea): palma manūs est minus qvam semipes (semi-alis -anea): palmipes dices, qvod mensuram habet fere sesqvi-is (-alem): cujus duplum tripes (tri-alis) mensura est. Decem-ā (decem pedum perticā) metitur decem-ator agros.

Pessimus, v. Pejor.

105. PESSUL -um tolle (sursum versum mobilem obicem) si vis aperire op-atas fores.

106. Pessum -, deorsum. Saepe -it qvi alium -dare qvaerit.

107. PEST -is (pernicies) seu -ifera lues, inficit aerem, facitque -ilentiam in locis -ilentiosis (-ilentialibus): -is Principum sunt adulatores.

108. PET -ere, qvatuor significat. Optare, Appetere, 2 Qvaerere, et sumere. 3 Rogate. 4 Vi in aliqvid ferri.

Tu qvod pet-is (ap- vel ex-is) unde -es? Aviro bono -e -itione (-itu) humili: ne im-e illum im-u verborum (seu im-uosis) verbis: ut -ulcus caper, qvi cornibus -it obvios: aut -ulans puer -ulanter exercens -ulantiam. Ap-itus (-itio -entia) sit ordinatus, rerum qvae tibi com-unt: si adest qvi com-it idem, transige cum tuo com-itore com-enter. Rem alteri concreditam re-e, re-itio justa est: et qvod didicisti re-e re-itione crebrā, ne obliviscaris. Si tibi sup-it (i. sub manum venit, aut est) unde feras sup-ias misero, fer, anteqvam op-iat mortem.

109. PETIG -o (et im-o, f.) asperitas cutis cum pruritu.

110. Petilus, parvus, exilis.

111. Petiolus, fructum pedunculus.

112. PETR -a, saxum: aeus (et -inus) e saxo: -osus (-icosus) saxosus.

Petulans, v. Petere. Petus, v. Paetus.

Pexus, v. Pectere. Phalanga, v. Palanga.

113. PHILOSOPH -us (amator sapientiae) verus -atur vere, omnia demonstrans -is (-icis) rationibus: -aster inaniter jactat -iam.

114. PHYSIC -us scrutatur causas rerum -as (naturales): est autem pars -ae physiogno-mia, qvum de naturae indole e signatura corporis divinat -mus.

Piaculum, v. Pius.

115. -piam, adjecto. Si est qvid- u-s, qvod qvaerit qvis-, aut qvae-, poterit inveniri alicubi.

116. PIC -a, avis variegata: -us pica minor, rostro adunco.

117. PICE -a, arbor picem desudans.

Pictor, Pictura, v. Pingere. Picus, v. Pica.


page 333/334, image: s166

118. PIG -et (taedet) laborare -rum: sed olim -ebit (poenitebit) -ritiae suae. Tu ad labores im-et esto: otiosus -rescit facile, deindeqve ad omnia -ratur.

Pigmentum, v. Pingere.

119. PIGN -us (oris, et eris, n. aliqvid creditori datum in certitudinem rei restituendae) -erat -erator, qvum accipit mutuo pecuniam: sed -eratur, qvi dat mutuo, acceptā re op-eratā. Tu si qvid op-erasti (vel -orasti) re-era, ut -eratio (-oratio) solvatur.

Pigritia, v. Piget.

120. PIL -a, globus fartus, qvō datatim ludunt -iludii lusione -ari: -ulas dat deglutiendas Medicus.

121. PIL -a, lignum rotunde cavatum, in qvo pinsuntur pultes -ō (- um) ruido. Pugnat -ō, i. jaculo majore prae-ato miles -anus. Dicitur -um integra talis cohors, qvam praecedunt ante-ani: regit autem primi-us (-aris) Centurio.

122. PIL -a fulcit parietem a latere: -a firmat pontem -atim structum, ut ingruentes -atim undae, et glacies, frangantur. Ex-atores ex- (com-) -ant domos, sup-antes qvicqvid possunt: adversut qvos op-amus meatus omnes.

123. PIL -eos, et varia im-ia facit -eo. Incedere -eatum libertatis fuit signum olim: -ento (curru tecto, q. -eato, um) vehuntur delicati.

Pilum, v. Pila, 2.

124. PIL -us, tegumentum cutis in animantibus -osis: qvorum multa nascuntur de-ia, postea -ant: pelles autem de-antur.

capill-os (capitis pilos) tegunt mulieres, -ari (scil, reticulo): Viri qvidam non satis -ati, ementiuntur -itium factitio -amento. Qvaedam herbae -antur, h. e. folia -ācea nanciscuntur.

125. Pincerna, pocillator.

Pinea, v Pinus.

126. Pingere, figuram coloribus effingere. Pi -ctor gnarus -cturae -ngit varias -cturas. Qvicqvid enim vult de-ngit, et -gmentis a -gmentario paratis ex-ngit: ap-ngens insuper varia ornamenta. Sed mulier -gmenrtō -gmentata turpis est, tametsi sic per-cta sibi placeat.

127. PINGV -es (succo altili abundantes) plerumqve etiam sunt -iarii (-ia amantes) oblectanturqve -edine. Prae-e corpus hebetat mentem: -escant igitur, et ventrem -efaciant (im-ent, s. a. v.) qvi hebescere volunt.

128. PINN -a est in ala avis penna durior, qvā volat: -a in pisce remigium, qvō natat: -a (seu -aculum) fastigium praealti muri. Hinc aves -atas, pisces -igeros.

129. PINS -it (in pila contundit) -or frumentum pist-illō in -rino -rinali apparatu. Sed ex frumento pisto- (piso) pistor format panes in pistrina, super tabulam pistoriam: ut eos secundum artem pisturae pinsat in furno.

130. PIN -us (ūs, et -i, seu -ca) et -alter mirae altitudinis -us, proferunt nuces -eas. Ingredere -etum, videbis.

131. Piper - (is, n. arbuscula) dat- (fructum) unde -ati cibi, et -atum libum. Fungum succi lastei sed amarulenti, vocant -item.

132. PIP -io (onis, m. pullus avis) -it (pi, pi, clamat). Gallina suos -iones ductans -at: Passer -ilat: nos ipsi differimus -ulō (um) qvi nos laeserunt.

133. PIRAT -a (ae, m. praedo marinus) conductus ab archi-a, volitans navibus -icis facit -icam.

134. PISC -is (i, f.) fert -a, unde conficunt (vinum) -aceum.

135. PISC -is (-iculus) natat in flumine -oso (-ulento) aut -ina, ubi eos -antur -atores retibus -atoriis: vendunt autem -arii in -aria (foro -ario) et emunt qvi carne -inā delectantur. Tu ex-ari stude artes bonas.

Pistillum, Pistor, Pisus, v. Pinsere.

136. Pisum, legumen.

137. Pitissare, identidem gustando bibere.

138. PITUIT -a, humor albus et crudus in corpore, qvō abundant -osi: -a Gallinarum morbus.

139. PI -us (placidus, benignus: in specie, Deum colens) agit -e, qvia -eras placet -entissimo Deo. Si qvod -aculum commisit, ex-at culpam justo -aculo: nempe -aculari poenitentiā, sine qva peccatum est inex -abile. At im-us semper magis se im-at im-etate suā.

140. Pix, resina igne colliqvata, dum eliqvatur in pic-aria, aut dum -antur vasa, exhalat fumum -eum, facitque manus -eatas.

Placare, v. Placere.

141. PLACENT -as pinsit -arius.

142. PLAC -etne, ut pergamus? -itum est semel, displicere non debet. Utinam com-eat omnibus nobis, seqvi bene-ita Dei! Homo -idus agit -ide: atqve si qvem offendit -at iterum. Im-idus autem, qvi nullo etiam -amine ad -abilitatem permovetur, habebit im-abilem qvoque Deum.

143. PLAG -as percussiones multas, natesqve -osas habebit, cui contigit -osus magister.

144. PLAG -as (priore brevi) Mundi, Coeli (regiones) describit Cosmographus: -as tendit (i. retia majora) circa sylvas venator. In -ulas dividitur scapus Papyri: -as (vel -ulas) circumdant lecto.

145. PLAGI -um commitit -arius. Plagula, v. Plaga, 2.

146. PLANC -ae, sunt tabulae planae, sepes e tabulis facta. Homo -us (pedibus planis).

147. PLANET -ae (errantes stellae) habent suum -arium cursum.

148. PLANG -unt (h. e. incutiendo plagas pectori lamentantur) miserabili -ore (seu planctu) qvi tragicum obitum suorum de-unt.

149. PLANT -as (stirpes humō crescentes) -at -ator in -ario: arbusculasque -arias inde rursum ex-at

page 335/336, image: s167

et trans-at in hortum, ne pecora de-ent ramos: aliqvando et sup-at Vites arboribus. At -a pedis est cui insistimus: luctator sup-at colluctatorem, ut cadat.

150. PLAN -us campus habet -itiem: Arcularius com-at assres -ulā: sermo -us ex-at mentem loqventis -e.

151. PLATE -a, vicus in urbe latior.

152. PLAU -dere (antiqve Plodere) manibus, ob res -sibiles excitat -sum, ut alii qvoqve malnus complodendo ap-dant. Sed qvibus res displicet, supplodunt pedem, et explodunt rem ap-su indignam. Displodit bombardam miles.

153. PLAUSTR -um (currum onerarium) regit -arius.

154. PLEB -s (-ecula, ignobilior populi pars) utitur sermone -eio: -icola (-i favens) defendit -iscita (h. e. a plebe decreta).

155. PLECT -it virgo -ilem corollam, plexamqve cum implexis et perplexis stosculis imponit capiti. Magistratus -it capite maleficum. Fidicen -it chordas -rō. Qvem com-imur amore eum am-imur manibus: h. e. amplex-amur -u svavi. Complexio corporis, varios complectitur humores. Sophista dum perplex-e, et sermone -o loqvitur, -atur.

156. Plejades (um, pl. f.) stellarum cumulus.

157. Plegma (atis, n.) crines in radios divisi et invicem implexi.

158. PLEN -um vas habere vis? imple: si semi-um vides, exple: si qvid deperiit, reple h. e. supple novis supplementis: si opplevisti nimium, deple: ita -itudo erit -e. Avarus inexplebilis est, nullis complementis completur.

Plerique, plerunque, v. Plus. Plex, v. Plica.

159. PLIC -as facit Sartor, qvum -at pannum -atilem decenti -aturā, ut Vestis possit com-ari, rursumqve dis-ari et re-ari. Hedera ap-at se Arbori: qvam non tantum circum-at undiqve, sed im-at se corticibus ejus, ut vix ex-ari qveat.

Composita cum Plex, plicis.

Vestis simpl-ex sine plica est: animi -icitas sine dolo: -iciter agere tutissimum. Qvotupl-ex est modus rerum? Multipl-ex: -iciter enim idem potest fieri, et -icari. Qvadam sunt duplic-ia, et fiunt -iter, possuntqve -ari (seu con-ari). Aliud rursum est triplex qvadru- qvintu- sextu- septem- octu- novem- decem- (vel decu-) Centu- Milecu- plex. Complex facinoris, implicat se iisdem poenis, nisi factus suppl-ex petat condonationem -icii, sive coram -icando, sive per libellum -icem. Publica -icatio sunt publicae preces, qvibus Ecclesia explicat suas necessitates Deo.

Plodere, v. Plaudere.

160. PLOR -ant (plenā voce flent) pueri -atu miserabili, qvum obitum parentum com-ant et de-ant. Ex-ator ex-at hostem.

161. PLU -it, qvum aqva de Coelo cadit guttatim. Crebra -via facit annum -viosum: ubi aqvae -viae (seu -viales, et -viatiles) inundant campos. Vis non com-ere in via exspecta dum de-at: aut fuge sub tectum qvod non per-it, sive sit com-viatum sive dis-viatum (hoc est, utrinqve devexum). Im-vium est area in domo aperta, qvō imber im-it: com-vium fossa, in qvam aqva -vialis confluit.

162. PLUM -a est penna in ave minor, et mollior: e qvibus -arius facit cristas -eas, aliaqve -atilia. Aves ipsae nascuntur im-es, postea -escunt, tum sunt -osae: columbi qvidam qvoque -ipedes. Vis habere avem de-em? de-a.

163. PLUMB -um (metallum nigricans mollissimum) erutum e fodina -osa ad efficiendum vasa -ea: sed -ago (cinis e plumbo) habet usum in medicina.

164. PLU -s sciunt -res, qvam unus: -rimi -rimum, -ries id audivi -rifariam. Dicimus -rali numero: pleriqve ignorant optima, plerumqve. NB. -Plus, appositum Adnomini numerali, toties plus significat: ut, Qvotuplus? Simplus Sesqvi- (seu sescu-plus) duplus triplus qvadruplus etc.

165. PLUTE -us (et -um) repositorium librorum ad legendum vel cantandum.

166. POC -ulum administrat Regi -illator.

167. PODAGR -a affligit -icum (vel -osum).

168. POD -ex, pars animalis posterior, qvā Venter exinanitur.

169. POD -ium, pars aedificii extra parietem.

170. POEN -a seqvitur peccatum, h. e. -ale factum. At si qvem -itet facti, et -itudine dat signum -itentiae, non debet dare -as. Sed im-itens debet. ¶ Pun-iri, neque relinqvi im-is (seu -unitus): ne im-itas augeat peccata.

171. Poe-ta aut -tria dum juxta artem -seos fingit ingeniosa -mata, et exornat -tico stilo, dicitur -tari.

172. Pol, aedepol, formula jurandi gentilis.

Polenta, v. Pollen.

173. POL -ire, est aspera laevigare: ut -io -it im-itos enses, rubiginosos autem re-it diligenti -iturā usqve ad -imen (i. nitorem). Tu qvares de- (et ex- et per-) -ire ingenium tuum, ut -itulus sis.

174. POLIT -ia, est civile regimen: qvod Viri -ici administrant juxta leges -icae.

175. POLL -en (et -is, inis, m.) farina flos, qvem in arca -inaria colligit -intor:

sed pro coqvenda Cerevisia Polent-am facit -arius.

176. POLL -ere, est viribus valere: qvomodo -ex in manu prae-et caeteris digsitis -entiā: nec enim illi aeqvi-et ullus crassitudine -icari, ideo nec aeqvi-entiā virium.

Pollex, v. Pollere. Polliceri, v. Licet.

177. POLLINC -ere (et -ire) solet cadaver -tor, ne foeteat.

Pollubrum, v. Luere. Pomoeria, v. Murus.

178. POMP -as (ceremonias solemnes) amant -ost (vel -ales -atici).


page 337/338, image: s168

179. POM -um, omnis fructus molli cortice, ex qvibus antiqvi parabant -arium (Vinum ex pomis): ideoqve plantabant -aria, et in illis -osas arbores, seu -os varias: ad colligendum-a -ifero autumno.

180. POND-o (n. indeclinabile) non ubiqve icem est. Du-ium duplo plus est qvam assi-ium: centum- (vel centu-) -ium est onus -erosum, centum -o -erans. Si addes aeqvi-io super-ium, praeerabit.

181. Pone, idem qvod Post.

182. PON -it primum Templi lapidem positor prout loci posit-us (-io -ura) reqvirit: reliqvos illi super-unt caementarii, et sup-unt adisicio, sibi autem invicem ap-unt et im-unt aut inter-unt et circum-unt, et sic muros com-unt: dis-endo omnia apposite, et ante-endo vel post-endo alia aliis, et male posita de-endo, aliterqve trans-endo aut op-endo et inutilia se-endo, donec tota compositura parata sit, et incompositum appaveat nihil.

Vis de-ere pecuniam, aut aliud ¶ deposit-um, qvave tibi fidum -arium: ne incidas in impost-orem qvi tibi imponat imposturā suā, aut reddat aliqvid levius supposititium. Tu ipse moribus esto compositis, prae-e te nemini [seu post-e tibi neminem.] Pro-e tibi ad agendum optima, et dis-e prudenter. Librum perlectum re-e m repositorium. Si qvid loqveris, ex-e verbis claris. Si qvos vides op-ere se sibi, et rixari de propositionibus oppositis, inter-e te, et com-e lites, si potes: hoc tibi semper sit propositum.

183. PON-s transitur curru; -ticulus pedibus; trajectus -tone.

184. PONTIF -ex, summus sacerdos Romae, indutus veste -icali (vel -iciali) vi -icii juris, fungitur -icatu.

185. POPIN -a, locus ubi esculenta publice parantur et venduntur: cui adsvetus -o, deliciasqve -ales semper apud -arium (-atorem) qvaerens -atur.

186. Poples (itis, m.) pars genu posterior.

187. POPUL -US alba (i, f.) arbor, et -us nigra crescunt in -eto: ligna -ea (et-na et-nea) mollia sunt.

188. POPUL -us (i. m. dimin. popellus: multitudo hominum sociata) amat mores -ares, et cum -aribus conversari -ariter, etiam valde -osa natio. Specta -atim, videbis istam -aritatem ubiqve. Hostilis -us cum ingruit non parcit: -atur et de- (per-) -atur omnia.

189. Porca, cava sulci stria.

190. PORC -os, -as, -ulos, totumqve genus -inum, pascit -arius in campo, saginat -ulator domi, venundat -inarius in foro.

191. PORR -ige manum (i. extende) erga illum cui aliqvid -igis (i. e. extensā manu das) exectā fronte.

192. PORRIG -o (inis, f.) furfures in capite.

193. Porro, continuatis nota.

194. PORR -um et -us) alli genus minutum: -acea folia.

195. PORT -a civitatis est, qvā onera -antur: sed -us est aqva profundior ad -uosam Civitatem, unde -itor vehit merces ad littus, petens ab ap-antibus eas -orium Tum eas ex-ant e navibus, et im-ant tabernis, undecunqve com-atas Qvae si non venduntur, as-antur denuo, et de-antur ac trans-antur aliō: aliae vero re-antur vendibiliores. Port-icus Mercatorum sita, esto in loco op-uno, non in angi-u, aut loco im-uno ubi hominum im-unorum im-unitas molesta esse possit.

Portendere, Portentum, v. Tendere.

196. PORTI -O est assignata alicuipars, dividenda juxta pro-onem rerum.

Porticus, et Portus, v. Porta.

197. POR -i (meatus) sunt multi in -osa cute.

198. POS - (seu Potis) sum ejus rei qvamsum. Pot-ior, validior, preastantior, nobis est ille, qvem eligimus -ius: -issimus, qvi -issimum placet. -iri re desideratā non semper -est qvi compos mentis est: impos rationis vix unqvam, etiamsi -estatem habeat. Dum -entes -enter de -entatu inter se contendunt, im-entior solet dejici: Accidit tamen contrarium qvandoque: qvia Omni-enti Deo per Omni-entiam suam possibile est operari impossibilia nobis.

199. Posca, aqvatum in torculari vinum.

200. POSC-imus opem, seu precibus seu vi, cum indigemus: de- (ex-) -imus autem cum differtur: aut etiam plus ap-imus, nostra vero re-imus. Si qvis nobis nostrum negat. ¶ Postul-amus eum judicio, aut ex-amus cum eo de injuria.

201. Post- alium venisti? sedebis post: qvi -ea erit adhuc -erior: qvi -remo, erit -remus. Qvid futurum sit -ero die (s. postridie) et in-erum; et qvae sit futura conditio nostrorum -erorum, totiusqve -eriratis, qvis novit? -qvam (et -eaqvam) nemini datur videre sua -ica. Mundus tamen agit prae-ere, qvi non recogitat sua -uma. Domus etiam habeat -icum.

Posthumus, v. Humus Posticus, v. Post.

202. [correction of the transcriber; in the print 292.] Postis, m., januae latus.

Postlimium, v. Limen. Postulore, v. Poscere.

Potestas, Potiri, Potius, v. Pos.

203. POT -u carere nullum animal potest, habetqve naturalem -ionem aqvam: sed homines excogitant varia -ulenta, qvae dum -ant immodice reddunt se -ulentos. At -atores amant com-are, circum-are, totosqve dies per-are: ubi vasa -oria e-ando fiunt -i: postridie tamen redeunt ad re-ia, cum praestaret ionare pauperes.

204. Prae- (i. e. ante) aliis esse doctus vis? aut -dives? -ter alios diligentius disce: nihil tamen -terqvam bonum.

205. PRAEB -e -enda cui debentur. Milites aut Clerici raro acqviescunt -endis suis: -entqve se strenuos erga -itores suos.


page 339/340, image: s169

Praeceps, v. Caput. Praeceptum et Praecipere, v. Capere. Praecise, v. Caedere. Praeclaudere, v. Claudere.

206 PRAEC -o promulgat jussa magistratūs publico -oniō, adjungens aliaqvando -onia rei.

Praecox, v. prae Coqvere.

207. PRAED -am qvaerunt bestiae: -am -ones? cum homines -antur et de-antur, etiam -atoriis manibus: ut bonis -aticis (-aticiis) ditescant.

Praedestimare, v. Stinare. Praeditus, v. Dare.

208. PRAEDI -um, est villa cum agris et hortis, qvam possidet -ator, secundum jus -atorium.

Praefectus, v. Facere. Praefiscini, v. Fascinum.

209. Praefica, mulier lamentis (super mortuum) praefecta, ritu getili.

210. PRAEGNA -ns animal (foetum ferens) cavet sibi a noxiis tempore -tionis.

211. PRAEL-ium est, dum exercitus commissi die -iali (-iari) -iantur.

212. Praemium, Victoris merces.

213. Praepes (-etis) cito volans.

Praeputium, v. Putare. Praeruptus, v. Rumpere.

214. PRAE -s (dis) cum com-de suo publice fide jubent pro re pecuniaria.

Praesens, v. Esse. Praesepe, v. Sepire. Praesertim, v. Serere. Praeses et Praesidium, v. Sedere. Praestega, v. Stega. Praestigiae, v. Stringere. Praesto, v. Stare. Praeter, v. Prae. Praeteritus, v. Ire.

215. PRAET -or (summus judicii praeses) exercet -uram in -orio, instructus authoritate -oriā (-oritiā) [qvam interdum committit Pro-ori]: stipatus milite -oriano.

216. PRAN -dium est cibus meridianus, ubi -dent com-sores -soriā hilaritate. -si redeant ad lahores: im-si jejunent.

217. PRAT -um, ager gramineus, unde foenum -ense colligitur.

218. PRAV -i mores de-ant rempublicam, nisi -itas. emendetur mature, ut servetur juventus inde-ata.

219. PREC -amur Deum -ibus piis et obtinemus bona -ario. Hominibus ap-amur bona, gratulabundi; aut im-amur mala, indignabundi; vel de-amur iram: et qvicqvid aliqvis com-atur nobis, idem re-amur illi.

220. PRECI -um (vel pretium) magnum habet res -osa, praesertim lapides-osi. Abundatia tamen rerum res de-at, imo et manu-a.

221. Prehendere (et Prendere) manu extensa captare. Dic ergo. Pren- (seu Prehen-) -dimus manu, qvod -sari patitur: com-dimus mente, qvod non est incom-sibile. Qvem de-dimus in malo facto, ap-dimus illico, aut re-dimus verbis. Tu si esse vis irre-sibilis, sic vive ut sis inde -sibilis.

Prelum, v. mox Premere.

222. PRE -mit (freq. -ffat) Vinitor uvas -lo (instrumento -ssorio) violento -ffu ap-sso, et exprimit uvorem in suppositum vas pressorium. Sed Impressor imprimit arte impressoriā libros, formā pressā vel laxā: aliqvando suppresso nomine. At mentibus noctris expresse impressum est, ne qvem deprimamus, aut opprimamus injuste. Oppressorem tamen reprimere, aut etiam comprimere, imo oprimere, lex non vetat.

Prendo, v. Prehendo. Pretium, v. Precium. Pridem et Primus, v. Prior. Pridie, v. Dies. Princeps, v. Capere.

223. PRI -or antecedit posteriorem, -mus o- mnes. -mates, tenentes -matum, occupant locum -marium: -mores dentes, et -mani milites, et -mitiva vocabula, in-mis observanda sunt, ap-me. Qvod fuit -sco tempore, praeteriit jam-dem: -stina sunt nupera, non ita-dem facta. Qvam-dem-mitiae coeptae sunt offerri Deo? mox -mitus: qvam -mum maturescunt, -usqvam incipit messis.

224. PRIV -are neminem debes re suā praesertim si -atus (sine publico munere) vivis, res tuas age -ate (et -atim).

225. PRIVIGN -us et -a, sunt filius et filia mariti, vel maritae.

Privilegium, v. Lex.

126. Pro, est nota finis medii modi seu mensurae, sic. Qvod emisti pro me, solve pro me; pro ratione pretii, prout inter te et vendentem convenit.

227. Pro! vel Proh!

228. Probrum, crimen turpe, aut infamia turpis. Dic ergo. Si vacas prob-rō, op-ium non erit tibi -ō: ille potius fiet -osus, qvi tibi falsā ex-atione op-averit.

229. PROB -us es? (alienus a crimine): -e age. -itatis est omnia -are: im- e facta nunqvam -are, ap-am mentem semper factis -are. Si qvid audis -abile, vel im-abile, ne illico im-a tanqvam imum, aut re-a tanqvam re-um: sed -atum demum ap-a, utque alii simul com-ent cura.

230. PROCER -es (um, plurale tantum) trabes e pariete pro minentes: eminentes in Civitate vel Regno Viri.

231. PROCER -a arbor valde procrevit: estqve conspicua -itate sua.

232. Procul veniens, non est procul nobis, sed qvi abiit procul.

Proculcare, v. Calcare. Procumbere, v. Cubare.

233. PROC -us modeste -at dari sibi sponsam in matrimonum: sed nimis -ax molestus est suā -acitate, praesertim si amor non est reci-us, et non reci-atur.

234. PRODIGI -um, portentum ominosum: loco qvorum nobis saepe narrantur -osa mendacia.

Prodigus, v. Agere. Prodire, v. Ire. Proditor, v. Dare. Profecto, v. Facere. Professor, v. Fateri. Proficisci, v. Facere.

235. Proh! Proh dolor.

Prohibere, v. Habere. Proles, proletarius, v. Olescere. Prolicere, v. Lacere. Prolixus, v. Laxus. Promere et promtus, v. Emere. Promulgare, v. Vulgare. Promulsis, v. Mulsum in Mel.


page 341/342, image: s170

236. PRON -us ad meridiem locus, inclinatus est: -um animal, deorsum flexum.

Propago, v. Pangere.

237. PROP -e Terram qvidem est Luna: -ior certe longe qvam Sol: nec tamen tam -inqva ut vulgus putat. Qvippe, qvae tum cum proxima est, in illa ipsa -inqvitate (proximitate) plusqvam 40 millia milliarium abest: tametsi -e spectata videatur -e (seu -emodum) tangi posse, praesertim cum ap-inqvat occasui. Te proxim-is -are charitas jubet.

238. PROPER -are (celeriter ire) si opus est, ap-a-e: sed non nimis prae-e, ne nimia -atio res perdat, et tu merearis im-ium, h. e. probrum.

239. PROPHET -ae et -ides (seu -issae) afflati spiritu -ico -issant: sed -ias interpretatur eventus.

240. PROPIN -at haustum qvi offert, -atio-ne amicā.

Propinqvus, v. Prope. Propositum, v. Ponere.

241. PROPIT -ium (clementer faventem) vis habere Deum? -ia illum precibus tibi, in - iatorio.

242. PROPRI -a -etas hominis est, malle esse -etarium, qvam possessorem alieni.

243. Propter - qvam causam irasceris? -ea qvod negligens es: Qva- (seu -ea) emenda. Qvot habes annos? praeter- viginti. Cave imitari eos, qvi praeter- vivunt.

244. PROR -a, pars navis anterior: -eta rector ejus.

245. PRORS -us (seu prosus) sermo, incedit -us (vel -um): ligatus -um rursum saltat.

246. Prosapia, longa progenies.

Prosilire, v. Salire.

247. Prosper - (seu -us) est cui res eveniunt -e h. e. pro spe et voto: nempe qvem Deus -at, seu -ita-te beat. Im-o cedunt omnia im-e.

Prostibulum, Prostituere, v. Statuere.

248. PROTERV -us (petulans) agit -e (-iter) mereturque suā -iā castigationem.

Protius, v. Tenus. Protritus, v. Terere.

249. PROVINC -ia (regio certa, pars Regni) regitur a -ialibus, -iatim positis.

Proximus, v. Prope.

250. PRUD -ens (in omnia providens) agit -enter, habetque laudem -entiae: im-ens se et omnia intricat im-entiā suā.

251. PRUIN -a (congelatus ros) cadit -osā nocte.

252. Pruna, candens carbo.

253. PRUN -us, arbor, fert -a, fructum: videre vis? ito in -etum. Prunell-us ferens austera -a inter vepreta est.

254. PRUR -it (ardet libidine scabendi) molesto -itu -iginosa cutis: -igo in vitia, afficit animos.

255. PSAL -le -mos, tu -tes e -terio.

256. PSITTAC -us avis ore -ino ut humano loqvitur.

257. -pte, adjectio est, significans aliqvid fieri per se, non per aliud, Ut: Ego meāpte voluntate, tuāpte causa, haec facio: ille suopte ingenio fingit, etc.

258. PTISAN -a, contusum frumentum: -arius.

259. PUB -es (is, f.) tria significat, 1 Ingven: 2 primos adolescentiae pilos: 3 multitudinem juvenum: sic, Cum circa pub-em erumpit -es, tunc adolescens -escit, et fit ex im-i (seu im-ere) -er, habens annos -ertatis, cui nudari -etenus turpe est. Apud Romanos omnis -es ad arma exercebatur: senes nullibi re-escunt.

260. PUBLIC -a negotia (qvorum usus communis est, non privatus) non semper expedit esse -a, hoc est, fieri -itus, etiamsi profutura -e: -antur tamen suo tempore. -ani qvi -ō vectigali fruuntur certō pretiō, qvaerunt sua commoda.

261. PUD -et hominem -icum loqvi aliqvid -endum: patrare autem im -ica prorsus dis-et. Imo qvia -ibundus est, cum alios videt agere imenter, -icitia sua mox illum -efacit, seu -ore suffundit. Im-ens (vel im-icus) contra, qvia semel de-uit, tantā im-entiā est, ut nunqvam -efiat. Sed tu ejusmodi pro-ia fuge: deque rebus pro-iosis etiam loqvi te supeat.

262. PUE -ri (homines ab infantia ad pubertatem tendentes) -rilia tractant, lusitantes -riliter: praesertim -ruli (vel -lli, et -lluli). Habent et - rae (-llae) suas -llares lusiones. Sed o qvam saepe adhaeret Viris, non -ritia (-rilis aetas) sed -rilitas (-riles mores)! Ita est: Infantes -rascunt: senes re-rascunt.

Puerpera, v. Parere. Pugil, v. Pugnus.

Pugio, v. Pungere.

263. PUGN -arum plenus est Mundus: qvia omnia contraria -ant contra se -aciter. Miles -ax im-at hostem, vel op-at munitionem, donec ex-et, si non est inex-abilis. Sed op-ati resistentes opationi, et de-antes pro salute sua, re-ant, locumaque suum e pro-aculis pro-ant.

264. PUGN -arum est Volae digitorumqve complicatio: -illo comprehendimus qvicqvid est -illare: ut -illares, dum illis inscribimus aliqvid. -iles olim -illabant: postea -ilatus armorum caepit.

265. PULCH -er (ellus) -re placet, ob -ritudinem.

266. PUL -ex est pediculus ater, salax.

267. PULL -us, dicitur parvus foetus animalium: ut -us eqvinus, -us asininus -us gallinaceus, -us hirundinus -i apum. Tempore -ationis ex -escente ovo, qvod animari incipit, fit -icenus, novus pullus: tum -aster, pullus adolescens, qvorum agmen dicitur -ities. Ex dentibus -inis, primum provenientibus, agnoscitur aetas eqvi. -i arborum sunt novi ramusculi, qvi a radice -ulant, qvum arbor -ulascit, aut re-ulascit.

268. PULL -us, a, um, colore obscuro: -atus Veste tali lugubriter indutus: -igo color pullus.

Pulmentum, v. Puls.

269. PULM -o, est respirationis follis: qvō laborant -onarii. Pira -onea, -oni similia, sapida sunt.


page 343/344, image: s171

270. PULP -a (portio carnosa in animali et fructu) dat bonum -amentum.

271. Pulpitum, locus editor, Oratois statio.

272. PUL -s (dim. -ticula) est pulsatum et. cuntusum frumemum: unde -mentum coqvitur in olla -mentaria.

Pulsare et Pulsus, v Pellere.

273. PULV -is in via facit iter -erulentum, qvia -erat: -isculus, seu medicina -erea, assumitur in potione. -inar est in lecto, -inus (-inulus, -illus) in horto: cujus glebae dum occatione dis-erantur dicitur -eratio: -ere nitrato utuntur bombardarii.

274. PUM -ex est lapis spongiosus, qvō -icamus cutem in balneo. -icosa terra, foraminosa: Oculi -icei duri ad lacrymandum.

275. PUMIL -us (et -ius, et -io) staturā perexiguus.

276. PUN -gunt se pugione pugiles, dum vulnerare volunt -ctim. Orthographus adhibet -ctionem, dum inter-git sermonem -cturis certis: puta -ctis, aut incisuris. Creditor ex-git nomen debitoris, aut si plura sunt dis-git. Hilaris joculator com-ctus scommate, re-git.

277. Puniceus color, purpurā dilutior. Punire, v. Poena.

278. Puppis, pars navis posterior.

279. PUP -us est parvus puer: -illus, patre orbatus: -illaria bona curat Tutor. -ae ludunt cum -is: -illa oculi recipit in se imagines rerum.

Purgare, v. Purus.

280. PURPUR -a (murex) in mari est: -ā (h. e. sangvine illius) tinguntur panni -eo colore in officina -aria: sed plerique -ati superbiunt suā -ā (veste -eā). Faeminae -issant se -issō (h. e. pigmento factitio) ut videantur -are.

281. PUR -um, est a sordibus liberum, servans -itatem suam -e (-iter): -ificatum autem ab imitare liberatum. Ergo qvod im-um est -gandum est, et de- (ex-) -gandum, et qvoties opus re-gandum, prorsuque per-gandum, rejectis -gamentis. AEgrotat tibi venter? utere -gatione.

282. PU -s (h. e. putris sangvineus humor) exprimitur ex ulcere -rulento postqvam sup-ravit.

283. Pus-io, parvus puer: -illa res, qvaecunqve parva.

284. Pustula (et Pusula) tuberculum purulentum: Vesica cutis ab adustione.

285. Putare, duplex Verbum: 1 Plantam a superfluis virgultis purgare: 2 Opinati, sperare.

Derivata et Composita I.

PUT -ator, -at arbores tempore -ationis, falce -atoriā, am-ans et ex-ans inutilia -amina: ut Arbor inter-ata crescat felicus: Sed Iudae in Circumcisione op-ant prae-ium.

Derivata et Composita II.

Logicus -at se non falli: -a qvando rationes suas re-ando sic vel sic de-at. Multo minus Arithmeticus, cum numeros sup-at (vel com-at). Disator -ans de re dis-abili, nihil irrationabile imet aliis.

286. PUT -et (male olet) palus -ida: habet et ingratum -orem -orius animal.

287. PUTE -us est fons profundus, aqvas non fundens foras: qvem fodit -arius propter aqvam -alem (seu -anam).

288. PUTR -et, seu -idum est, qvicqvid corumpitur -edine, h, e. nimiā humiditate. Qvi ergo vult -escere vivus, utatur -efaciente nimio potu: hīc illi im-escet, simulque intestina vivo ex-escent, tandem ipse totus com-escet.

289. Putum (et purum putum) metallum, purissime excoctum.

290. PYX -is (dim. -idicula) vasculum tornatile operculatum.

XVII. Incipientia a Q.

Qva, v. Qvi. Qvadantenus, v. Tenus. Qvadra, v. Qvatuor. Qvadriga, v. Jugum. Qvae, v. Qvi.

QUAE -ris scientiam? -rita eam in libris: et -re ex Magistro, qvid hoc aut illud sit: sed diligenter -so te. Ut ergo acqviras sapientiam, conqvire tibi bonos Libros, et disqvire (perqvire) omnia; exqvi-re -sitō studiō optimā; inqvire in dubia; et si qvid oblitus es reqvire: haec sunt reqvisita veri profectūs. Si -stio est de -stu, qvomodo acqvirantur opes? artes -stuariae docebunt. Mercatura est -stuosā: sed et -stores publici, et -storii scribae facile ditescunt e -stura, si -stuarii sunt. Qvaesitor inqvirit in maleficos: Conqvi-sitor conqvirit milites etc.

Qvaeso, Qvaestus etc. v. sub Qvaerere.

2. QVAL -is (cui similis) sit interna rei -itas et -iter operetur interne, cognoscitur -itercunque (-iterqvaliter) ex figura externa, -iscunqve illa sit.

3. QVAL -us (et -um) corbis vimineus, varij usus: diminute Qvasili-us (et -um).

4. Quam pulchrum est, scire plus qvam vulgus! et intelligere qvam plurima. Quamobrem tu disce plurima. Qvamqvam (qvanqvam) enim id esse molestum putant ignavi, perqvam tamen jucundum est: tam certo id crede, qvam vivis.

5. -qvam, adjectio, Ut: Potestne esse qvisqvam, cui placeat qvidqvam, qvod vidit nunqvam nec de ille audivit unqvam? Nonnunqvam forte. Sed potestne reperiri usqvam, qvod nusqvam est? Neqvaqvam: Neqvicqvam id qvares.

Qvamvis, v. Vis.

6. Qvando- agendum est leve qvid, agatur -cunqve. Sed venit ali- (seu -que) arduum negotium: et tum observa, ec- commode agipossit: ut ne- poeniteat, si- male succedat: -qvidem omnia suo tempore fiunt optime.

7. QVANT -us Mons? -ulus (vel -illus) pulvisculus? Res ista -um valet? -i venditur? -ō major

page 345/346, image: s172

fuerit, tantō pluris (carius). -isper durat? -itas rei cognoscitur mensurando -ālibet mensurā. Sed -aqvanta est, ali-a est: qvam reddere majorem ali-ō poteris, si ali-ulum anniteris.

8. Qvare? (qva de re, seu causa?)

Qvartus etc. v Qvatuor.

9. Qvasi, veluti, circiter.

Qvasillus, v. Qvalus. Qvassare sub Qvatere.

10. Qvatit arborem (h. e. violenter commovet, et agitat) qvi vult decidere fructum: aut eum decutit perticā: Nuces vero qvassat ut excutiat nucleum. Fulmen cadens de nubibus concutit terram, et incutit hominibus pavorem, res autem qvas ferit discutit aut conqvassat. Fluctus marini percutiunt scopulos, et repercutiuntur, a scopulis. Eqvus succussator succutit (succussat) sessorem.

11. QVAT -uor bis bini sunt: -er -erni, sedecim: -ernio, charta plicata in folia qvatuor: -ernarius numerus, ex bis bino compositus. Qvart-us dies -anae febris est: non tantum -o (vel -um) redeunti, sed toties qvoties. -arius est qvarta pars mensurae. ¶ Qvadr-um (et -atum) est qvicqvid habet qvatuor angulos: ut -a, id est discus cibarius -atus: et cista -aria: -ans qvarta cujusqve rei pars: -ans Geometricus qvarta pars Circuli divisa mensuris suis. -antal mensura liqvidorum amphora. Puer -inorum annorum, dicitur -imus, qvi non semper manet in -imatu, sed fit qvandoqve -agenarius h. e. -aginta annorum, -agies transiens diem natalem: sed decies -agesimum h. e. -ingenarium, hodie nemo attingit. Qvis enim -ingenarium vidit? qvi -ingenos (vel -icenos) vixisset annos? Esse -imanum vel -ipedem, non -at humanae naturae.

12. Qve, conjunctio.

13. Qve, adjectio, significans omnia. Ut, Qvis? qvisqve. Ubi? ubiqve etc. Dic ergo: Qvisqve (vel unusqvisqve) nostrūm exspectet mortem ubique qvia venire potest undiqve occasione qvāque; qvandoqve insperato, subito qvoqve.

14. QVER -cus (i, et ūs, f.) arbor ferens qvernas (et -neas) glandes, -ceasqve (vel -cicas) frondes. -cetum non ubiqve reperies.

15. QVER -i de injuria, et dolorem justum testari -elis (vel -imoniis, vel qvestibus) licitum est: sed qvidam nimis -uli (ibundi) nimium apud se -itantur (vel qviritantur) et apud alios conuntur, talibusqve conqvestionibus (conqvestibus, qviritationibus) produnt impatientiam.

16. Qverqvedula, ex Anatum genere minima.

Qvestus, v. Qveri.

17. Qvi, qvae, qvod, Pronomina relativa. Qvi vult sapere, discat id qvod bonum est. Sed qvī? (qvomodo): et qvocum? (seu qvicum?) et qvā? (sc. viā). Qvā (sc. parte, qvatenus) docere aliqvid possunt omnia, qvāqvā ibis, et qvāqvāversus, disce.

18. Qvia, ideo qvod.

Qvicqvam, v. qvidqvam, in Quam adjectio.

19. Qvid? interrogat de re. Qvid video? qvid libri (cum Gentivo)? Quidqvid (qvicqvid) est, pulchrum est. Qvidsi inspiciam?

Qvidam et qviddam, v. Dam. Qvidnam, qvidpiam, qvidqvam, Nam, piam, qvam.

20. Qvidem, et eqvidem, particula discretiva. Qvandoqvidem et siqvidem, qvoniam.

21. QVI -es, cessatio a motu: sive -escimus ante opus, sive inter-escimus in opere, sive re- escimus post opus: et ac- (con-) -escimus in re bene gesta. Homo -etus agit omnia -ete: in-es (seu -etus, et irreqvietus) inqvietat se et alios. Ager re-etus cui per annum dedimus re-em (vel -etem) feracior est.

Qvilibet, qvivis. Qvimus, v. Quinqve.

22. Qvin, qvi non, ut non, cur non. Ut: Non possum facere qvin te rogem, qvin et urgeam, ut dicas cur irascaris: qvin dicis? Qvinimo (qvinpotius) tace.

23. QVIN -qve, sunt tria et duo: -cunx qvinque unciae: sed res dispositae per -cuncem habent figuram crucis, ubi res -ae habent -tam in sui medio (:.:) etiam saepius qvam -qvies :.:.:.:.:. etc. -tani sunt milites legionis -tae. -tilis mensis a Martio -tus. Qvima puella, facta -qvagenaria superavit -qvaginta aestates, et inchoavit annum -qvagies, jamqve attigit - qvagesimum: qvod in hoc sexu vix uni e -gentis contingit.

24. Qvippe, reddit praecedentis causam.

25. Qvire, idem qvod posse: neqvire non posse.

Qviritari, v. Qveri.

Qvirritare, vox porci.

26. Qvis, qvaerit de persona: ut, Qvis debet discere? qvisqvis vult non esse truncus.

27. Qvisqviliae, rerum rejectamenta.

28. Qvō, adverbium ad locum. Qvō- ibimus? Est ne ire -qvam opus? Prodeamus deambulatum -piam. Ergo -qvō (qvocunqve) ibimus, tantundem erit: ire qvōqvōversum non possumus.

29. Qvō, conjunctio, ut. Ter. Non id eō, feci, qvō tibi molestus essem: Qvominus, ut ne.

30. QVOD, pronomen, vel Qui, qvae, qvod.

31. QVOD, conjunctio, causam reddens, Qvod si condititonem ponit aliam.

Qvondam, v. Dam.

32: Qvoniam, causam reddit.

Qvoque, v. qve adjectio. Qvorsum, v. Versus.

33. Qvot - interrogativum numerale. Qvot sunt res? numera eas: si. non vis singulas, attende -enae incedant, et -ies redeant: ita -qvot fuerint, deprehendes multiplicando, -iescunqve opus erit. Sed -us sit, aut -umus, videbis si a primo numerare incipias. -uscunqve autem qvis ordine sit, non refert, si bonus est. At hoc -usqvisqve curat?

Qvum, v. Cum.


page 347/348, image: s173

XVIII. Incipientia ab R.

RABI -es, furor caninus: qvō correptus canis fit -dus (seu -osus): qvam -de imitatur -osulā lingvā clamosus rabula.

2. RACEM -us, acinus Uvae, aut uva minor: sed et Panicum -atis paniculis est, omnisqve fructus -atim crescens -osus dicitur. Vindemiam seqvitur -atio ubi pauperes -antur.

3. RA -dere, est superficiem duram scalpendo deterere: qvomodo lignum Gvajacum, ob duritiem insecabile, -dulā tantum -sile -ditur, ut -menta adhibeantur medianae. Rusticus cor-dit foenum -stro. Gentes pleraeqve -sitant capita, sed -surā dissimili: dum incedunt alii -si, alii semi-si: alii circum -dunt verticem, alii prae -dunt; alii et barbam -ab- (de-) -dunt. Aliqvos tamen ir-sos esse delectat.

4. RADI -us, aliqvid virgae instar protensum. Ut splendor Lucis promicans: Rotae brachia. Mensorum frumenti hostorium, stylus commonstrantium Literas: dens Pectinis apud Textores. Inprimis -osus est Sol, qvi projiciens -os super aliqvid laevigatum, et ir-ans illud, facit ut ipsum qvoqve -et: usqve adeo, ut -atio illa praestring at oculos.

5. Radix, imum plantae, qvā bibit alimentum. Nulla enim planta caret Rad-ice: qvaedam valde -i-cosae sunt, et -icantur (-icescunt) profunde. Vis aliqvam e-icare? evelle -icitus, si bene -icata est: alioqvi repullulant etiam parvae -iculae. Radicula (i. e. raphanus) cibus et condimentum est. Vivi-ix est plantula cum radice terrae inserta.

6. Raja, piscis asperrimus, radendus.

7. RALL -a (et -um, et Rulla) ferrum qvō raditur vomer.

Ramentum, v. Radere.

8. RAM -us, brachium arboris: qvales Arbor -osa multos habet, cum plurimis minoribus -ulis (-us-cullis) -alia (rami ex arbore decisi) et fragmenta -ea, conveniunt igni. [Ram-ex, et -icosus: idem qvod Herni-a-osus.]

9. RAN -a, animal amphibum coaxans: -ula (et -unculus) Item -ula, tumor Venularum sub ling va.

10. RANC -et caro -ida, ob vetustatem putrescens: cujus -or halat insvavem odorem: sed magis occultus cordis -or.

11. Rangiter, animal cervo simile.

12. RAP -a (vel -um) dat salubre opsonium: praesertim -a passa. -acia (et -icia, h. e. raparum frondes) et semen -icium, sunt medicamentosa: potissimum si -ina (penult. brevi) sit in loco siccaneo.

13. RAP -ere, aliqvid celeriter captum auferre: qvomodo -tores -inae avidi, adsvetiqve -acitati, -tim abripiunt a viatoribus, et diripiunt qvicqvid possunt, saepe alter alteri praeripiens. Ita Lupus -ax surripit surreptitio raptu e caula oviculam: aut arripit praedam aperte in campo, eamqve per terram -tans (-titans) ut ne sibi eripiatur, proripit se aliō. Torrens -idus -ide fert qvidcunqve corripit. Te autem si qvis corripit ob peccatum, vide ut correptio adferat correctionem. Prophetae per -tum animi mira vident.

14. RAPHAN -us, est rapa amara, ex qva fit -inum oleum. Majore-o contuso utimur ad carnes pro aromate.

Rapina, v. Rapa. Rapina, v. Rapere.

15. RAR -i capilli -o (vel -e) sunt a natura; morbo -escunt, aut dis-antur evulsione. Qvod -enter (-issime) fit, ob ipsam -itatem mirabile videtur.

Rastrum, v. Radere. Ratio, Ratus, v. Reri.

16. RAT -is, navigium rude, e tignis inter se nexis factum: qvalibus utuntur -iarii.

17. RAUC -us sit, et -et (h. e. obtusā voce loqvitur) qvi ad ravim usqve (seu -edinem) clamat. Sed et a vento, nimioqve pingvium esu, -escimus (v. ravimus)

18. RAV -us (et -idus) color inter flavum et coesium.

19. Re, signum iter ationis. Ut, Revenire est retro venire.

Retrorsum, v. Versus.

20. RECEN -s, demum factus, -recen-s seu -ter.

Recessus, v. Cedere. Recidivus, Cadere. Reciprocus, Procari. Recisamentum, Caedere. Recrementum, v. Cernere, et Crescere. Rectus, Regere. Recuperare, Capere. Recusare, Causa, Reddere, Dare. Redigere, Agere. Redimere, Emere.

21. REDIMI -re, est -culo, id est fasciā, revinciendo caput ornare.

22. Reduvia, abscessus circa radices ung vium.

Redux, v. Ducere. Refellere, Fallere. Refert, v. Res. Refertus, Farcire. Refocillare, Fovere. Refutare, Futis.

23. Regere, est aliqvid suā vi se movens in ordine contincre, ne aberret. Ergo,

RE -ge bone -ctor-cte omne -gendum, ut -ctā (sc. viā) eat ad finem. Adhibe -gimen circumspectum, juxta -gulas-ctas. Omnia -gularia meliora ir-gularibus. Dirige igitur directione prudenti, ne qvid aberret: si aberrat corrige correctione debitā: si qvid collapsum est, erige ut sit erectum: tuqve sis et director et corrector bonus. Arrige aures! arrectarius pons munit portam.

24. REG -s (contracte Rex cum -ina sedentes in sua -ia (sc. domo) -ionum suarum centro, -nant h. e. -ali majestate -num -unt. Habentes -ionatim rectores, velut -ulos: et per remota regna Pro-es. Interrex tempore inter-ni gubernat. Via -ia publica est, omnibus libera.

Regestum, v. Gerere. Rejicere, Jacere. Relatio, Ferre. Relictus, Linqvere.

22. Religio, Legis sancta observatio: tum, Modus colendi Deum: tandem, Conscientiae scrupulus. Dic ergo.

RELIGI -o facit -osos: sed cōgere alios ad -onem

page 349/350, image: s174

suam vi, -o est illis qvi res divinas tractant -ose. Ir-osi sunt, in qv bus nulla -osisas apparet.

Reliqvus, v. Linqvere. Remex, Remus. Reminisci, v. Menisci, in Mens.

26. REMULC -us, sunis navis tractorius: unde -are, sic navim trahere.

27. REM -us, est pala qvā in aqvam impactā -ex (igis) -igat h. e. navem propellit. Fitque ut magnum -igium forti -igio magnas etiam bi- tri- qva- dri-es promoveat.

28. Ren - (is, m.) viscus humorem serosum purgans: Pluraliter -es.

Repagulum, v. Pangere.

29. REP -ere, humi per ventrem e loco in locum se movere: freqventative -tare. Qvomodo -it (-tat) serpens, et omne -tile, sive lentō, sive -ente (-entinō) -tatu. Dum pro-it e cavo, et in lucem e-it aut de-it arborem, vel ob-it undecunqve, et ad-it majoribus animalibus, aut sub-it illis, vel ir-it in viscera, et illa per-it: interimit aliqvando -ente (de-ente) Tu cave sub-tare (-titare) alienas domos, et eas per-tare: aut qvenqvam ullā ob-tione fallere.

30. REPUDI -at (repellit) aliqvando Sponsus sponsam, aut ipse accipit -um: et fiunt -osae nuptiae.

Repulsa, Pellere. Reqvirere, Qvaerere.

31. Reri, judicando statuere, ratiocinando colligere. Ergo si qvid semel reris, aut ratus es, ratum habe: neqve fac irritam ratihabitionem tuam.Si Ratio-nes tuae innixae sunt -ni; videsque -nes, cur oporteat inesse huic rei talem -nem, ostende id -nibus: non habitā -ne dissentientium. Subduc etiam -nes expensarum -nali -ciniō: multo vero magis qvum -cinaris -cinativis argumentis: ut ne qvid ir-nale (vel -nabile) in te reperiatur.

32. RE -s, qvicqvid aliqvid est -ale, non fictum. Recte uti -bus etiamsi parvae -culae fuerint, refert (i. res fert, opus est) -ifamiliaris imo -ipublicae, -ipsā (et reapse, revera) Ergo -s mobiles, et -s immobiles, cura diligenter.

Reses, v. Sedere. Resex, Secare. Residuus, Sedere. Resilire, v. Salire.

33. RESIN -a, humor oleosus, e -osis arboribus manans: ex qva confit -aceum oleum, et -atum, vinum.

Resipere, v. Sapere. Restibilis, v. Restare, in Stare.

34. REST -es, et -iculas facit -io (-iarius)

Resultare, v. Salire.

35. RET -e venatorium, et -e piscatorium, et -e aucupium, facit -iarius: illi autem circum-iunt (vel ob-iunt) et ir-iunt feras, pisces, aves. Sed -iculum est in capite faeminae: -iculum in ventre bovis: -iculum in manu pilā ludentis: -iculata fenestra ubivis.

Reticere, v. Tacere. Retrimentum, v. Terere. Retro, v. Re.

36. RE -us (in litem adductus) non semper est -us criminis: sed qvamdiu est in -atu, non absolvitur a -atu.

Rex, v. Regs. Rhaphanus, v. Raphanus.

37. Rhabarbarum, radix medicamentosa.

38. RHED -a, currus vehendis hominibus, qvem regit -arius.

39. Rhetor - qvi artem -icam (Oratoriam) profitetur, et perorat -ice.

40. RHYTHM -us, composita -ice verba.

41. RIC -a, est lineum velamentum capitis muliebre: -inus (et -inum, et -inium) rica longa super corpus defluens: ut qvum -iniatae faeminae lugent.

42. Ricinus, vermiculus cuti innascens, canibus molestus.

Rictus, v. Ringi.

43. RID -et, qvi vultu et sono laetitiam prodit: sed qvidam -ibundi risores etiam ubi nihil -iculum (risibile) et qvod risum mereatur, occurrit -endo, risione suā ineptitudinem produnt: nam qvi sic cuilibet rei ar-et, sapientibus non ar-et. Siqvid non ir-icule dicitur, sub-ere urbanum est: qvi simplices de- (et ir-) -et, irrisor est.

44. Ridica, padamentum vitis.

45. RIG -at (aqvā sparsim fusā humectat) hortulanus hortum, si non ir -atur ab imbre. Pratum -uum (et ir-uum) non indiget -atione.

46. RIG -ent nobis manus, dum ab hiemali -ore (i. e. frigore) fiunt -idae et inflexiles. Tu esse in proximos -idus cave.

47. RIM -a, fissura oblongior: vas -osum perfluit. Diligenter qvaerere, veluti per omnes -ulas, -ari est.

48. RI -ngitur canis, dum diducto -ctu os torqvet.

49. RIP -a est fluminis labrum: ubi -ariae hirundines nidulantur.

50. Riscus, cistula pelle contecta. Loculamentum in pariete.

51. Ritare, lacessere, obsoletum: sed comp. Irrita-re cave hominem -bilem; -tio (et men) ad malum mala est. Proritare vero etiam ad bonum est, allicere.

52. RIT -us gentis (mos publice receptus) varius est: -us sacri ut -e peragantur, conscripti sunt -uales libri.

53. RIV -us est fluviolus, ex confluentibus -atim fonticulis collectus: ex qvibus cor-atis fiunt flumina: et ex his rursum qvandoqve aqva de-atur aliō. Pisciculus -alis parvus est: cor-alis de eodem rivo bibit: aut eandem ambit virginem.

54. RIX -a (velitatio verborum) est, ubi -osiantur.

55. ROB -ur (vel -or) est fortitudo corporis, qvaeli pollet vir -ustus. Sed -ur arbor fert -urneas glandes, et -orea (seu -ustea) ligna. Tu si vis -orascere animo, ora Deum ut te -oret (cor-oret)

56. ROD -it (dentibus impactis paulatim atterit) canis ossa, rosione stridulā: dum carnem abit,

page 351/352, image: s175

tum os ipsum ar-it, prae-it, circum-it, corit, atqve si potest e-it et per-it.

57. ROG -at sapiens -ator alios clarā interatione, qvod nescit. -at humilis -ator ab aliis modestā -atione (-atu) qvod non habet. Inter -at prudens -atot in Comitiis, an Lex -anda [h. e. per interrogationes mutuas sancienda] sit. Ubi cor-at suffragia populi, observans prae-ativam tribuum [h. e. prae-ans primos primum]: an videant veterem Legem de-are (h. e. detrahere) publicae utilitati? si vident, ob-at illi (h. e. obloqvitur): et de illa aliqvid de-at, aut ab-at totam, et sub- (sur-) -at illi novam. Si mox neqvit e-itare, pro-at in aliud tempus. Pecunia pauperibus e-atur (h. e. rogantibus distribuitur): illis vero qvi sibi ar-ant indebita, ir-atur poena, convenie ns ar-antiae suae.

58. Rogus, lignea strues ad cremandum cadaver.

59. ROM -ae nati -ani dicebantur; -anenses, advenae ibi habitantes.

60. RO -s (humor absente sole in her bis collectus) decidit cum -rat: tum n. aqvā -rali ir-ratae herbae fiunt -scidae (-rulentae) etiam -s marinus. Cum autem minuta pluvia -rat, vocant -rationem.

61. ROS -as qvaere in -ario (seu -eto); -atas conservas in pharinacopaeo -aceas corollas apud virginem: -eam fragrantiam in omnibus his.

62. ROSTR -um est os valde dentatum, ut Porci, et Avium nasus corneus qvō -ant arbores, aut petunt grana: pulli autem rostellis percudunt ova. Navis -ata habuit aeneam cuspidem.

63. ROT -ae ad instar -atur -undum Coelum, qvod exactā -unditate -undavit Creator. Vehiculum est Uni-um, vel bi-um, vel qvadri-e: in omnibusqve sunt rotae -atiles, qvae se in cursu circum-ant. Rotulas medicamentosas faciunt Pharmacopaei.

64. RUB -er color (sangvineus) habet gradus -edinis. Excellentissime -et -icundus -inus: sub -et tantum -ida -ecula avis. Vitis -ella dat vinum -ellum. Ferrum -escit -igine: -iginosum vero putrescit: sed -iginari prohibetur, si illinas pingvedine. -ricā utuntur pictores: -ricā fabri, ad -efaciendum varia: sed Terra -ricosa non est ferax frugum. Utinam foeminae e-escant -ricetā (rubro fuco) uti! nativus faciei -or, et ob pudorem e-escentia, optima purpura. -ia est herba.

65. RUB -us, fruticulus spinosus: sive humi repens: Humi-us, sive erectus -us Ideus: -eta rana in -eto vivens.

66. RUCT -are (vel -ari: h. e. ex eruptione stomachi sonitum per os edere) turpe est, si -us veniunt ab intemperantia. E-are tamen crudos illos et -uosos spiritus, salubre.

67. RUD -it asinus rudi sono: cui similem -orem edit -ens (funis asper) in navi.

68. RUD -is, virga impolita: qvalibus pugnant gladiatorum tirones, adhuc -es (artis) anteqvam admittantur ad gladium: hoc enim -imento e-iuntur: rursumque senex athleta -e donatur, diciturqve -iarius. Ita puer literarum -is, ut a -itate promoveatur ad e-itionem, e-itur in -imentis literariis primo, et sit e-itus. Ine-itus ineptus est, nisi ad -iculam culinariam, vel aliud -e opus.

69. RUD -us (eris, n.) rudia sunt lapidum fragmenta: qvibus qvi locum aliqvem opplet -erat: qvi amovet tale -etum, e-erat.

70. Ruere, active et passive significat: videlicet cum impetu invadere: et cum impetu cadere, Ut.

RU -it facile -inosa Domus, et -inā suā ob-it super qvod cor-it. Ergo ne in qvem de-at, eumqve adob-at, solet di-i, aut sub-i. Ru-tro e-imus terram: -tabulo pro-imus e furno ignem, cum panis coqvendus est: pilo-ido tundimus ptisanam. Hostis ir-it in provinciam.

71. RUF -us (ruber ad flavum declinans) boletus -ulus dicitur. Vis -escere? Oleum lentiscinum -at capillos.

72. RUG -a, index est senii, qvando cutis -atur. Frontem per se -osam tristis cor-at, laetus e-at.

73. RUG -it Leo -itu leonino.

Ruidus, v. Ruere. Rulla, v. Ralla.

74. RUM -at (et usitatius -inat) Bos cibum, qvem e -a (seu -ine, et frumine) attrahit. Agni vero sub-i sugunt -am matris: ablactati dicuntur ab-i.

75. RUM -or (dim. -usculus) tumultuarie in-crebescens rei novae nuntius.

76. RUMP -ere (violenter lacerare aut fringere) fidem datam non licet: sed homines tam corrupti sunt, ut nihil fere maneat irruptum. Qvoties enim ruptor foederis, ob qvemvis praetextum rupturae, amicitiam ab-it? qvā diruptā, pro-it is in hostilitatem, e-it eruptione abruptā: ir-it ad nos irruptione hostili: et per-it qvāqvā potest [nisi praerupta loca custodiantur, et inter-antur pontes, cor-it denique omnia, ut nihil maneat incorruptum: nisi qvis vitae servandae causā e-at. Hem tantas corruptelas nostras!

77. RUNC -at segetem -ator, dum herbas inutiles e-at (evellit): sed -atio tempestiva sit.

78. RUNCIN -ā faber serrat truncos: -ā de-at asseres: -ā hortulanus detondet sepem vivam.

79. RUP -em (saxum praeruptum) scandit -icapra.

80. RURS -us (et -um) per iterationem.

81. Rus (ruris) rusculum locus extra urbem. Abi rus (i. in rus) vide qvid ruri (in rure) fiat, et reversus rure (e rure) narrabis. Nempe qvod ruricola (seu rusticus) rurando (are et ari: seu rusticando) panem qvaerat: cui non postremum instrumentum rusticationis pecora sunt. In homine rustic-o mores -i (seu -ani) non tam deformes sunt, ut -itas morum in studioso.

82. RUSC -us (et -um) suffrutex aculeatus.

83. Ruspatur Gallina, pedibus qvaerens.

84. Russus, dilute ruber.

85. RUT -a, herba valens contra venenum: unde fiunt -aceae corollae, et -atum Vinum.

Rutabulum, v. Ruere.


page 353/354, image: s176

86. RUTIL -us, rubens ut flamma: -at tamen aurum qvoqve, et -ati arte capilli, vel qvi a seipsis -escunt.

Rutrum, v. Ruere. Rythmus, v. Rhytmus.

XIX. Incipientia ab S.

SABUL -um (et -o, onis, arena terrae permista) videtur in loco -oso, maxime in -eto. Navis saburr-atur (oneratur) -ā.

2. Saccharum, mel arundineum.

3. SACC -os, frumenti receptacula, bajulat -arius: sed -ulos exenterat -ularius. Bi-ium imponitur Eqvo: -iperium vide in mendico.

4. SAC -er, Deo devotus, Res -rae asservantur in -rario (um) aut peculiari -ello, a -ellano: Consecra-tae scilicet ad usum religiosum tempore -tionis Templi, et concreditae -neis personis. Sacramenta administrat. Sacerd-os, fungens -otio pietate -otali. Sacrific-ia peragit -us, -ans oblata Deo; si tamen fit scelerosus, desecra-tur. Sacrileg-os ob -ium exsecra-mur: est enim -bile facinus. Milites itidem fiunt consecranei militiae, cum praestant sacramentum: sed finito bello -resecrantur.

5. SAEP -e -icule (-iuscule) persaepe, sepae numero, crebro iterando.

6. SAE -us tyrannus (inclementer agens) qvia assvetus -itiae (-itiei -itati) immaniter -it: nec facile potest de-iendo etiam de-ire.

Saga, et Sagax, v. Sagire.

7. Sagena, rete piscatorium minus, retis sinus, unde exire neqveunt pisces.

8. SAGIN -a (cibus qvo animal pingvefit) conve nit animalibus ariis, ad mactandum destinatis, et -ario inclusis: tu homo -a mentem scientiis.

9. SAG -it (odoratu vestigat) canis -ax. leporem naturali -acitate: vir -ax et mens prae-a, mali bonique prae-iunt futera certiore prae-io, qvam esse possunt -arum prae-itiones.

10. SAGITT -a, telum qvod ejuculatur arcu -arius.

11. SAG -um, vestis militaris qvam super arma induebat -atus miles.

12. Sal - condimentum condimentorum est: qvem e-ina effossum, aent e -sugine (vel -silagine) excoctum, vendit -arius, annonā -aniā qvaestum faciens. Sal- vero ipsum inditum cibis imbuit eos -sedine (-si-tudine,) facitque -sos. Nam insulsi sunt insipidi: prae-si autem dum nimis -iuntur (vel -liuntur, et -luntur,) ingrati. Per -ituram (vel -suram,) fiunt -samenta, qvae -samentarius vendit. Sal nitri, et Sal petrae, eterra coqvuntur, et ad cibos non adhibentur, nec apponuntur mensae in -ino. Tu vide ut -es (i. e. jocos) intelligas: ne sis insulsus, et insulsi-tate tuā -sos risus aliis praebeas.

13. Salarium, condicta servitutis merces.

14. SALA -x uritur -citate (i. libidine.)

15. SALEBR -a, (et itas) est loci asperitas, faciens -osam viam.

Salinum, et Salire, (a Sal) v Sal.

16. SAL -ire, est celeriter moveri; ut -it aqva de fonte: -it (freqv. -tat vel -titat,) cornix incedens -tim (-tuatim,): -tat, ut homo per fossam -tu magno. Salt-ator vero, et -atrix discunt -are in ludo -atorio, lascivā -atione. Ubi Praesul (v. -tor,) -tat: [qvod Praesul sacerdotum caveat:] alii assultim seqvuntur, aut subsultim, et exsultant. Sed, mirabilior -tatus est, cum desult-or ab uno -orio eqvo de- (ab-) -siliens insilit alteri, tam subitā insult-urā, ut non Textor celerius qveat -are sua insilia. Aqva pro- (ex-) silit e Saliente (sc. tubo,) dissilit in guttas. Sed transiliamus reliqva. Tu insult-are bonos, et -are miseris, cave. impium est.

17. SALIV -a, est humor lingvae: humor Ulmi arboris -osus (i. spumans) Purpurae -ant colorem sangvineum.

18. SALI -ces, et -gna (vel -gnea) ligna invenies in -ceto (-cto.)

19. Salmon, (onis. m.) pretiosus piscis.

Saltare, v. Salire.

20. Saltem, adminimum:

21. Salt-us (ūs) sylva densa, in regione -uosa.

22. Salum, mare:

23. Sal -us (utis, f.) est incolumitas rerum, et votum incolumitatis. Nam cui optamus -utem, ei dicimus-utem, hoc est, -utamus illum seu coram, seu epistolā -utatoriā. Usus rerum -ubrium -utarius est. Sed vere salv-us est, qvem -at Deus -ator: sine illo -ere non possumus.

24. SAMBUC -a, instrumentum Musicum, qvod plectro utriusque manūs pulsat -ista vel -istria.

25. SAMBUC -us (i, f.) dat fistulas -eas.

26. SAMI -at serramenta -ator, cum lapide -o acuit.

27. SANC -it bonas leges (h. statuit consensu publico, per sang vinem hostiae) sapiens -tor, ut -tae sint, (h. sangvine consecratae, inviolabiles.) Sanct-us vero, est omnino purus, qvi studet -itati (-itudini -imoniae,) et addiscens sacro-as -iones Dei, in -uario ejus, observat -e, ificans dies sanctos etc.

28. Sandalium, calceamentum muliebre.

29. SANDAPIL -ā fertur mortuus ad sepulchrum, a -ariis.

30. SANGV -is suillus coctus, dat -iculum h. jus -ineum: ex humano progenerantur con-inei. -inaria -isuga facit cutem ex-em, seipsam vero -inolentam. Vulnera cruda -inant -ificatio sit in corpore nostro qvotidie, si sanum est. Sani-es, (pro sangvies) est in ulcere -oso: qvod ex -ari opus habet.

31. SANN -a, est despectus gestu exhibitus: qvomodo -iones sub-ant alios.

32. SAN -us (viribus integer) est, qvi fruitur -itate corporis et animi: In- (ve-) -us cui animus laborat in (ve) -iā; sive sit -abilis, sive in-abilis. Optandum -e (profecto) est, qvicunque. in (ve) -iunt -escant: media -antia ergo adhibenda sunt.


page 355/356, image: s177

33. SAP -it palato grate res -ida: insipida sine -ore est: Cibus -oratus resipit condimentum suum: -a subsipit mustum.

34. Sap -it mente vir -iens, qvi omnia cogitat et agit -ienter: o lumen -ientia! o tenebrae insipientia. Insipiens n. dum desipit errat, nihilque agit recte, nisi resipiat (resipiscat) o Medicina errorum Resipiscentia.

35. SAP -onem (ung ventum maculis eluendis) facit -onarius.

36. SAPPHIR -us, gemma est: -inum monile pretiosum.

37. SAR -cit vestes -tor: re-cit -cinator, aut -trix. Viator vestes -tas con -cinat, imponitque -cinam jumento -cinario. Si res suas sartastectas transfert, gaudet si spoliatur, re-cire damnum qvaerit aliunde.

38. Sarda, gemma.

39. Sarissa, hasta praelonga.

Sarculum, et Sarmentum, v. Sarrire.

40. SARRAC -um (ulum) Vehiculum rude onerarium.

41. SARR -ire solet (runcare segetes) itor (v. sartor) -iculo (contracte, sarculo, id est rastello), diligenti -itione (sarturā, Vinitor sarment-a abscissa de -osis vitibus comburit, et conficit cinerem -icium.

42. Sartago (inis, f.) carnis frixorium.

43. Sat (vel Sat -is, sufficienter) habet, cui -isfacit id, qvod habet. Natura enim -iabilis est, facile patitur -iari: pravae cupiditati nihil sufficit ad -ietatem. Vide in -iabilem gulonem, et auro in -urabilem (inex-urabilem) avarum! qvam ex-iari (ex-urari) neqveant! Tu crede -ius esse, consistere infra -uritatem, qvam ob-urari supra necessitatem.

Satagere, v. Agere.

44. Satan -et -as, ae, m.) -icā malitiā nocet qvā potest.

45. SATELL -es, est stipator Principis, custodiae honorisque causa: qvorum caterva -itium dicitur.

Satiare, Satis. Satur, v. Sat. Satus. v. Serere.

46. SATRAP -es (vel -a) prae est -iae suae, i. praefectus provinciae seu territorio suo.

47. SATURN -us, est planeta: -i dies ultimus hebdomadae.

48. SAUC -ius miles (vulnere laesus) qvem aliqvis -iavit.

49. SAX -um, lapis ingens. Sunt a. integri montes -ei, qvibus internascuntur variae -atiles (-etanae) herbae. Abi ad -eta in regionibus -osis, videbis.

Scabellum, v. Scamnum.

50. SCAB -it cutem (ungvibus fricat) laborans -ie -iosus: qvae facta -ra, deformat corpus -redine (-ritie) suā, in qvantum -ret.

51. SCAL -am admovemus arbori, qvam volumus scandere: -ae sunt in domo, immobiles: res -ari formā ubivis.

52. SCALM -us, est ligneum retinaculum remi: Remiges sedent per inter-ia.

53. Scalp -it (leviter rodit aut fodit) -tor gemmas -rō (Nominat. -er v. rum) artificiosa -turā: scriba sibi temperat calamum -ellō. Dentes circum-imus denti-iō: aures emundamus auri-iō.

54. SCAMN -um, est sella longior, parieti affixa: -ellum (scabellum) subditur pedibus.

55. SCANDAL -um, est offendiculum pedum: -osa vita -izat pios.

56. SCAN -dimus arborem, si -silis est, etiam sine -soria machina, ascendendo vel descendendo: Navem inscendimus vel exscendimus: Montem transcendimus si inascensus non est. Sed in ascensu et descensu time lapsum etc.

57. SCANDUL -as (ligneas tegulas) facit -arius pro -ari tecto.

58. SCAP -us, primaria columella rei, sustinens partes reliqvas: Ut in Herba: in Uva: in Libra jugum, in scala rotunda. Scapus papyri, Scapul-a (os-are) os in dorso, humeri basis.

59. SCARAB -aeus (vel -eus) insectum volatile: -eus cornutus.

60. SCARIFIC -at Balneator, cum scalpello cutem radit: -atio cur at morbos subcutaneos.

61. SCAT -et (-urit) fons aqvis, ubi -ebris (uriginibus) -ent montes qvidam -uriginosi.

62. SCEL -us (-eris, n.) facinus admodum pravum: qvalia -este (-erate) patrare, et conscientiam -erare (con-)-eratis (-erosis, -estibus) lusus est.

63. SCEN -a, tabernaculum frondeum: unde prodeunt qvi agunt -am in pro-io, ut oblectent spectatores ludis -icis (-alibus)

64. SCHOL -am (locum literis docendis et discendis dicatum) ama tu -aris: et eris tutus a disciplina -astica.

Scilicet, v. Licet.

65. SCIND -ere (ferramento acuto dissecare) lignum scissile facile est, etiam iteratis scissuris conere: sicut et lapidem scissilem. Scissor pro-it ac per-it cibos, portionesqve abscissas distribuit. Ruricola ex-it sterilem arborem, aut re-it luxuriantes ramos: et pro-ir aratro novale, ut habeat proscissum paratum sementi. Excīdium imminet Urbi, cujus Cives discinduntur in discidia, et re-unt alii aliorum sanctiones.

66. SCINTILL -a est ignis mica. Stellae -ant -atione tremulā.

67. SCI -re (mente tenere) -entias veras vere -tum (pulchrum) est. Qvod ut possis, oportet -scere (-tari, qvaerere) omnia, et ad-scere auxilia undeqvaqve. In-tus -olus qvia leviter tantum -scitatur, est in-ens, tametsi in-tiam suam ne-at, ideoqve saepe in-enter peccet, et a veritate de-scat, cujus in-us (incon-us) est. Qvam -tulum est loqvi Latine tam -te, ut lepor videatur nativus non ad-tus (ad-titius) Magistratus -scit plebem, an legem stabilire placeat: qvam plebs suo assensu (-ensvolens) -scit, fitqve plebi-tum. Qvi bene sibi

page 357/358, image: s178

con-t, habet con-entiam tranqvillam: at male sibi con-us, et prae-us poenarum, non raro sibi conscit mortem. Nos omnes ne-mus occulta, re-mus praterita, prae-mus futura. Sed vera prae-entia Dei Omni-cnria est.

68. SCIRP -us (Sirp-us) canna enodis: e qva -ant -eas tegetes, variaqve -icula.

Sciscere, Scitus, v. Scire. Scissura, v. Scindere.

69. SCIUR -us, qvadrupes caudam pro ala habens.

70. SCLOP -us, sonus inflata et per vim efflatae buccae: bombardae sonus: et bombarda: qvod usitatius -etum: unde -etarius ejaculatur -etares globos.

71. SCOB -s (-is, f. m.) decidit, cum faber -inā -inat lignum, vel os.

72. SCOP -a (usitatius -ae) qvibus -arius -at (verrit) domum: -ulas autem, pro everrendis vestibus facit -ularius.

73. SCOP -um sibi fixum prospectat Sagittarius; -ulum saxum in -oso mari Nauta.

74. Scoria, purgamentum metalli.

75. SCORPI -us (et-o, onis) serpens caudā venenatā.

76. SCORT -um (dim. -illum) corium crudum unde fit -ea (-eus saccus). In specie -tum (et scrotum) pellis testium animalis masculi. At um mulier impura, cum qva -atur impurus -ator.

77. SCRE -at (cum difficili conatu et crepitu sputat) -ator, etiam iterato -atu cum ex-are vult viscosam pituitam.

78. SCRI -bit (delineat literas) -ba, formans -ptionem, calamo -ptorio, variā -pturā: -ptor v. -ptitat res memorabiles, atqve ut edat -pta sua, jam con-bit carmen, in-bitqve Patribus conptis, et sub-pto nomine suo super-bit in-ptionem honorificam. Mox per-bit rem gestam, et circum-bit suis circumstantiis, inter-bens si qvid post intervenit. Nunc de-bit aliunde qvid, aut trans-bit aliō, aut ad epistolam re-bit vel alicui formulam prae-bit. Cui domus est venalis pro-bit eam: Magistratus autem pro-bit Crves malos, ad-bens rursum civitati bonos, ut sint Cives ad-ptitii.

Scriblita, v. Striblita.

79. SCRON -ium, verum pretiosarum conditorium: -iarius.

80. SCROB -s (m. et f.) fovea arte facta, -iculus.

81. Scrofa [correction of the transcriber; in the print Sceofa], porca mater.

Scrotum, v. Scortum.

82. SGRUP -us (-ulus) lapillus asper, qvi dum incedenti per locum -osum (-ulosum) incidit in calceum urget moleste pedem, nī eximatur. Sed -ulus animi, magis angit -osam mentem: ideo nimia -ulositas noxia est. Pondus -ulare (minimum) exploratur -ulō.

83. SCRUT -a (detritae suppellectilis reliqviae) vendit -arius in foro -ario. -ator v. est, qvi res abditas -atur: saepeqve nimio -inio etiam in-abilia per-ari tentat.

84. SCULP -it -tor -tilem imaginem (vel -tile, scil. simulachrum): dum illam e ligno ex-it illique in-it varias -turas.

85. Sculponea (ae) calceus ligneus.

86. SCURR -a (sordide facetus) -iliter -atur: exosus merito ob -iles facetias, et -ilitatem indignam honestis auribus.

87. SCUT -ō (um) uti (i. clypeo coriaceo) contra -icam (i. coriaceum flagrum) ridiculum foret: sed esse -atum contra ictus sagittarum, et qvi veniunt a -ali fundae (i. coriaceo fundo fundae) nihil prohibet.

88. SCUT -ra, patinae genus: diminute -ula (-ella).

89. Se, praepositio notans separationem ut se-Ducere, sePonere, se Jungere etc.

Se, pronomen, v. Sui.

90. SEB -um (vel Sev-um) haben animalia cornigera, et -osam medullam. Candelas -aceas facit qvi eas -at.

91. Secale, siligo vilior,

92. SEC -are (caesim dividere) solet rem -tilem-tor-uri, variā -tione (-turā) siuntqve segmina (segmenta): Vietor a. e amentis ligneis facit Dolia. Lignator Arborem inter-at circum -at per-at ex-at con-at etiam, si inutilis fuerit. Cum pars inutilis prae- (re-) - atur, manent prae- (re-) segmina. Rese-x (resecis) est resecta Vitis: Insectum animalculum incisuris notatum. Qvod neqve dis-ari neqve in ari potest, in-abile est. Sutor sub-at superfluum corium, ¶ subseciv-aqve frusta abjicit: sed horae -ae apud diligentem studiosum non pereunt. Gramen desecatur seculā (falce majore): sed ¶ sicili-culā (dim. q. seculiculā) -tur pratum, ut -mentum addatur foeno.

Seclusorium, v. Claudere. Secretus, v. Cernere. Secta et Sectari, v. Seqvi. Secula, v. Secare.

93. SECUL -um tempus centum annorum, qvō revoluto -ares ludi restaurabantur apud Romanos. Nunc -um opponunt Ecclesiae, et -ares Ecclesiasticis. Deus vivit in -a -orum.

Secum, v. Sui. Secundus, v. Seqvi. Securis, v. Secare. Securus, v. Cura. Secus, v. Seqvi, et Sexus.

94. Sed, conjunctio.

95. SED -at (sedere et qviescere facit) iram facile vir -atus, -ate agens.

96. SED -ere, inferiore corporis parte qviescere: item habitare. Ubi tu Sed-es, est tua -es (is, f.) commoda, si -ile commodum: -ecula (-icula) pro sene est. Qvi habent laborem -entarium, supponunt sibi -ularia: ut ne a nimia ¶ sess-ione doleat os -ibuli. -ili dorso Eqvi insternitur ¶ Sell-a et dicitur -arius Eqvus, gestans sessorem (i. aurigam). Assidet assessor alteri, saepe eodem biselliō (sellā duorum capace): Consident vel plures in consessu. ¶ Assidu-us laborans -o, multum poficit qvotidianā -itate. Contra qvi desid-et tantum, [ Desidi-osus, contracte Deses, desidis] nihil agti, gravis -iā suā, sibi et aliis. Dissid-ere animis (dissentire)

page 359/360, image: s179

noxium est -ium, Insid-ere sedili est licitum: sed -iari homini verbis -iosis [ qvod solent -iatores] illicitum: nisi in bello, ubi struere -ias hosti, eumque circumvenire -iose, artis est. Obsidet (circumsidet) Urbem Obsessor, qvam arctā potest Ob- (circum-) sessione (v. obsidione): atque si fiunt induciae, poscit ab Obsessis Obsides. ¶ Possess-or possidet -iones jure -oriō: qvō destitutus, instabilem habet -ionem. ¶ Qvi praesid-et judicio, Praeses (-idis) est; cui datur -ium, ut justitia ab ipso habeat potissimum -ium (i. e. patrocinium:) in Urbe intuta ab hoste, collocatur -ium militare, seu miles -iarius. Reses (idis) ¶ resid-et dum alii operantur: ideo cum aliis instant feriae, illi -uus est labor. Discipuli ¶ subsident infra cathedram, per subsellia: -ium militare, seu miles -iarius -iatur periclitantibus: si supersedere velit [auxilio] reus erit.

Sedile, v. Sedere, Sedimentum, v. Sidere.

97. Sediti-onem facile movet -osus populus.

98. SEDUL -us (constanter intentus) omnia -o (et -e) agens, habet laudem -itatis suae.

99. Seges (etis f.) fruges nondum demessae.

Segmen, v. Secare.

100. SEGN -is (lentus ad agendum) agit omnia -iter: tu ne -escas fuge -itiem (-itiam.)

Sejuges, v. Jugum. Sella, v. Sedere. Selibra (Sembella idem) v. Libra.

101. Semel, unā vice.

Semen, v. Serere. Semestris, Mensis, Semesus. Edere.

102. Semi, nota dimidiatae rei, usurpatur in compositis tantum, ut Semi-assus, -coctus, -clansus, -crudus, -vivus. Semis (pro semiAs). v. As.

103. SEMIT -a (semi iter) est qvā pedibis itur: ut cum Vinea -atur: dii -ales figmentum sunt.

104. SEMP -er durat, qvod -iternum est. Senarius, v. Sex.

105. SEN -ere (annosum esse) honorificum est -ecionibus. Vis igitur seliciter -escere? mature fias -ex (-iculus): non -iō corporis, sed ut tibi sit mens -ecta: Temperantiam intellige, conservans in vigore ipsam qvoque -ectam (-ectutem). Qvidam non -iores aliis aetate, fiunt -iores officio, ob -ilem prudentiam. In -atu sunt -atores: qvi Ordo -atorius constituitur aut e seseqvi-ibus (per-ibus) aut saltem e semi-ibus, qvi in negotiis Reipublicae con-uerunt, aut illis porro cupiunt in-escere. Congregati in -aculo (curiā) turbandi non sunt.

Sensus, Sententia. v. Sentire.

106. Sentina, colluvies sordium in navi.

107. SEN -timus (cognoscimus rem proprio contactu) -sibus nostris, res -siles (-sibiles) praesentes, sub-timus remotas, prae-timus futuras: in-siles nec -satus (sensu valens) nec in-satus per-tiscit. Qvi recte -tit de re aliqva, detegat -sum suum illis qvi dis-tiunt: ut -sim recogitando as-tiant, suoque as -su stabiliant -tentiam veram. Judex, laturus -tentiam, non opus habet oratione -tentiosā, sed legibus con-taneā, in qvam Assessores con-tiant unanimi con-su, et sic finis imponatur dis-sui partium, foventium opiniones dis-taneas. Neutri tamen parti ¶ assenta-bitur: qvia non Iudicis est, sed -toris, -torie agere.

108. SENT -is (arbuscula qvaevis aculeis horrens: in specie rubus) et herbae -ae pungunt. Adi -iceta h. e. -icosa loca, senties.

Seor sum, v. Versus sub Vertere. Separare, Parare.

109. SEP -elimus (humamus) mortuos -ulturā honestā, qvemque -ulchrō suo: erigimusque -ultis monumenta -ulchralia in ipso -ulchreto. Nemo relinqvendus est in-ultus.

110. SEP -imus (circumdamus munitione) agros -tō (um) leviori; hortos v. circum-imus -ibus fabrilibus, ne facile qveant dis-iri: qvin et interimus eos ab. invicem, ut inter-ti tutiores sint. Praee ob- (con-) -itur undique, ne pecora exeant: praeium vero tantum prae-itur, ne faenum excidat.

111. SEPT -em numeratum decies dat -uaginta; -ies vero centum -ingenta. Decies -enus-uagenus (-uagesimus) est: septies v. centenus -ingentesimus. Qvod fit decies -ies, fit -uagies, qvoties aescas transiit -uagenario: -ingenarius nunc nemo fit. Dies -imus claudit -imanam: numerus -enarius sacer habetur.

112. SEQV -ere bonum Praeceptorem -ax discipule, spontanea -elā: cum et ¶ Sect-ae -ator -atur suum -arium, licet ob id audiat -arius: secus (aliās) non obtinebis, ut fias ¶ Secund-us a Praeceptore: nec tibi erunt studia -a, nifi omnia feceris -um praecepta: nec Deus illa -abit, nisi tu ob-abis Deo. Ergo ut primanus fias, non -anus, primaria tibi sit cura, non -aria, -um (o 17) dico: Obseqvere Magistro, et as- (con-) sectare illum: prosequevere illum amore, et fideli obseqv-io (-entiā -ela), et con- (sub-) seqventer exseqvere mandata [etiam qvum ad exseqvias ire jubet] et non per-etur te odio, in-etur amore: aliās nihil spera nisi omnia -iora.

113. SEQVEST -er (-ri m.) est judex arbitrarius, qvem partes seqvuntur: et apud qvem res litigiosa tantisper deponitur, in -ro, jure -ri (-ris, ris, re) donec pateat cui debeatur: haec depositio vocatur -ratio.

114. SER -a januam Ob-at, clavis re-at: sive sit -a pensilis, sive -a clausilis, sive -a Laconica.

115. SEREN -at, qvum Coelum est -um h. e. ab exhalationibus purum: dis-at cum post nubila redit -itas, vestesque complutae serescunt (pro -escunt.)

116. Serere, sevi, satim, significant I Seminare 2 plantare 3 pisces in piscinam ad fatificandum ponere. Dic ergo.

Serit sator semen, cum obserit agrum: atque si satio fuit irrita, et satum periit, reserit: denuo conserens agros, ut habeat con (ob) sitos. ¶ Seminator prudens aggressurus -entem observat tempus -entis: cumque adest dies -entina; praeligat sibi linteum -inarium sive satorium, et insipat illi frumentum -inale (-enticum) et -inat (dis-inat, disserit): ut suo tempore -entis surgat, et -entet.

page 361/362, image: s180

Arborator v. serit arbusculas sativas in seminario, indeqve postea transerit variā consiturā: jam inserens surculos aliis arboribus (qvia fructus insitivi meliores) jam conserens consitione liberā; jam adserens arbores vitibus. Seminarium piscinale conserendum est bono seminio. Tu cave disseminare pravos mores, et inseminare animis, ne proseminetur impietas, qvam punit Deus.

117. Serere, serui, sertum, freqv. Sertare, ordinare, nectere: qvomodo Coronarius,

SER -it eleganti -ie flores, dum -ta (seu -tas corollas) et -vias, facit, con-ens eos, et sibi invicem in- (inter) -ens, et connectens -tā. Qvi veritatem as-it (astruit, consirmat): aut oppressum as-it (restituit in libertatem) pius est as-tor, et astio pia: Sed qvi de-it uxorem, impius est de-tor, pellendus in de-tum. Con-ere manus, prae-tim ex-to gladio, bellatorum est. Di-tus (verba facie ordinans) est, qvi di-te de rebus dis-it (-tat): indi-tus qvia nihil edis-ere apte potest, non audet se ex-ere apud assvetos dis-tationibus

doctis.

Serescere, v. Serenus, et Serum.

118. Seria, vas fictile, solitum defodi.

119 SERIC -um, bombycina lana: ex qva -arius texit pannos -os (vel-eos) sub-os, holoos, -um florulentum, et alia: Vis videre? specta -atos.

Serien, v. Serere.

120. SERI -us agit -a -o (id est sine joco.)

121. Serm-o, serta ex verbis oratio. Vis pulchre -ocinari? Vis fieri -ocinator? Disce artes -ocinatrices.

122. SERP -it -ens, dum longum -entinum corpus sinuando sese promovet: solet pro-ere e terra, et in-ere aedificiis. Infans manibus pedibusqve -ens ut bipes incedere discat, utitur -erastro.

123. SERR -a (-ula -aculum) ferramentum est dentatum, cujus reciproco tractu -arius ligna -at (scindit): colligens -aginem si opus est. Dentes -ati piscibus sunt.

Sertum, v. Serere, 2.

124. SER -um, lactis pars aqvosa: qvam a -oso lacte separa, et non -escet.

125. SER -us, post tempus veniens: -um diei Vesper est. Fructus -otinus -o maturescit.

126. SERV -at (incolumes praestat) -abiles fructus diligens -ator sic, ut con-et sapidos, as-ando conditos in vasis: fugaces ad paucos dies re-antur. Homo prae-at seipsum a morbis medicinā prae-ativā, et con-is: si ob-et modum ob atum ab aliis. Tu aeternum -atorem tuum ob-a summā obantiā.

Servia, v. Serere.

127. SERV- us (alieno dominio subjectus) et -a si -iunt liberaliter, non -iliter, in-iunt dominis suis -ili (-o) suo -itiō grate: sibi v. ipsis as-iunt, ut liberentur citius e -itute. Ubi plures con-i, ibi majus -itium.

128. Sesqvi- (et -alter, -plex) totus cum dimidio.

Sestertius, v. tres.

129. SET -a pilus crassior, ut eqvinus. E -is -osorum porcorum parantur -acea: -a aqvatica animal est.

Seu, v. Sive.

130. SEVER -us (seria acriter agens) utatur -itate, sed non nimis -e: et qvod esse faciendum asat (-e edicit) in eo ipse per-et. Sine per-antia in bono, vana est omnis as-atio.

Sevum, v. Sebum.

131. Sex - plagas meretur, qvi -ies peccat: sedec-im qvi -ies: sexcent-as qvi -ies. Sipeccant junctim seni, sexageni, sexcenteni (vel sexceni) omnes luant, a primo ad sextum, et inde ad sexagesimum et sexcentesimum. Senarius multiplicatus decies, dat sexagen-am, qvot annos habet -arius. Senio, sunt sex puncta in latere tali seu tesserae: sextarius sexta pars mensurae: sextans nummus. Bisextilis annus, in qvo bis numerant sexto calendas Martti.

132. Sexus (ūs, m. et Secus, n. indeclinabile) differentia Viri et faeminae.

133 Si vis, disce sin (pro, sinon) abi ad stivam.

134. SIBIL -us (vel -um) sonus literae S: qvem edit Serpens ore -ō -ans: et homo levis, dum ore acuminato -at, et aliqvem ex-at.

135. Sic- (hoc modo) tibi facient alii, -uti tu aliis: -cine?

136. SIC -a (gladiolum) sub veste gerens -arius, insidiatur alicui.

137. SICC -us (non madidus) ventus -at aerem, de-at terram, ex-at aqvas; verbo, facit -escere omnia. Pratum -aneum, habens ativam -itatem, rigandum est.

Sicilire, v. Secula. Sicubi, v. Ubi.

138. SID -it (deorsum considet) aqvae turbidae sedimentum (pro, sidimentum): aedificium v. facit sedimentum cum de- (sub-) -it. Amici colloqvuturi con-unt alicubi, vel as (ob-) -unt focum, aut in-unt gramini.

139. Sidus, stella: itemque Stellarum certa configuratto, Signum.

SIDER -a splendentia in coelo -eo, scientia -alis con-at. Cum incidit prae-atio (h. e. anteversio hiemis vel aestatis) metuitur -atio, ne scil, Arbores fiant -atae, aut Homines tangantur -atione. Qvalia si pravidet homo con-atus, agit con-are. Incon-atus turbat omnia incon-antiā suā. Nam si qvid de-at temperare de-ia nescit: qvia qvid vere de-abile sit, non intelligit.

Sigillum, v. Signum. Sigillatim, v. Singulus.

140. SIGN -um, nota rei arte indita, ut sunt -a militaria, bellum -ificantia, cum eriguntur a -iseris, propugnanda ab Ante-anis. Res suas sibi -are prudentis est: cum vero aliqvid per epistolam -ificandum est, aut forte prae-ificandum, convenit ex-are

page 363/364, image: s181

verbis -ificativis (-ificanter). Epistola sub-atur manu Domini, ob-atur vero annulo -atoriō: ¶ aut Sigill-atur (et ob-) ō majori impressō cerae -ari, manu ¶ Sign-atoris; Qvod -aculum et -atura facit, ut alius re-are non audeat. Admittendos ad pompam De-ātor de-at, et nominatim con-at, et cuique locum suum sic as-at, ut in-iores, in-iti ante alios majorum suorum in-ibus, praecedant. Initer tamen Civiles solent re-are locum suum praeioribus.

141. SIL -et illud, qvod nihil sonat: -escit con) qvod sonare desinit, ut fiat -entium.

142. Silex lapis durus ex qvo ignis elicitur.

143. SILIG -o, frumentum a tritico proximum, unde fit panis -ineus.

144. SILIQV -as, pisorum spicas, collige cum pisa -antur, -a dulcis crescit in arbore: Est et -a poderis mensura.

145. Silurus, piscis.

Silva, v. Sylva. Simia, v. Simus.

146. SIMIL -a, seu -ago (farina expurgata furfure) dat panem -agineum

147. SIMIL -is (qvalis alter) cum suo con-i facile sociantur, propter -itudinem: dis-ia non bene cohaerem propter dis-itudinem. Ab-e unā parte potest as-ari, sub-i aliā parte. Veri-e non semper est verum.

148. Simul - (insimul) simili ratione junctim, unā) erimus, -ac veneris. -at qvis id, qvod non est, ac si esset: dis-at qvod est, ac si non. esset: interdum bonā -atione et dis-atione, in bonum proximis. At -ator dum as-at amicitiam, -tas (-ata amicitia) est, seu -acrum (efficta imago) amicitiae: facile degenerans in -tatem (dis-atum odium): facitque ut alter alterum in-et iniqvitatis.

149. SIM -ius (-ia, qvadrupes actionibus homini simile) est -us (-a) h. e. presso in media naso. Sunt itaqve -ininae, naturae etiam sub-i (parum simi): et qvi habent labra re-a (sursum flexa).

150. SINCER -um mel est sine cera: -us amicus sine fuco, qvem ama -e ob -itatem.

Sinciput, v. Caput.

151. Sine, nota separationis.

152. Sinere (sivi, situm) non tangere. Sine alias scrutari, qvae sunt sitra (us, a, um) in abstruso: aut a nobis dissita. Specta situm (us, ūs, i. positum) urbis: et merces situ corruptas ne eme. Desine peccare: malus peccat indesinenter.

153. SINGULT -us (us) est sonus gulae dum qvis oppleto stomacho -it (vel -at): sed -us plorantis a vaporante corde venit, ubi plorans loqvens -im (-antia verba) loqvitur.

154. SINGUL-i homines qvisque pro se accipiunt a Deo -aria (i, propria) dona, non tantum -ares (seu -arii) i. e. excellentes Viri: debentque illa excolere -ariter (excellenter) non solum junctim, sed et -atim (seu singillatim, et sigillatim).

155. Sinist -er (-ra, -rum). ad laevam partem situs; indebitus infaustus.

SINIST-ro pede prius indui: Avem advolare -ra, aut avolare -rorsum (vel -us) -rā opinione vulgi habetur pro -ro omine. Tu nihil horum interpretare -re.

156. Sinus, et -um vas fictile ventrosum, Sinum lactis.

157. SIN -us (ūs) laxitas vestis supra cingulum, ubi fovemus manum, et qvicqvid in-uavimus. Serpens dum serpit -uat se. Mare habet suos -us: vestis -uosa (-uata) suas -uationes: callidus vero Orator suas in-uationes, qvibus se in-uat animis.

158. SIP -are, res fundere, inusit: sed composita haec. Si ob-as escam pullis, aut in-as frumenta sacco, incaute, dis-abis: omnes enim minutiae sunt disabiles.

159. Siparium, Velum scenae.

Sirpare et Sirpus, v. Scirpus.

Sis, contractum ex sivis; sultis, si vultis.

160. SIST -ere (stiti, stitum) stare facere. Sistit se judicio citatus, aut -itur ab alio, cum Advocato qvi ei as at. In itinere -imus pedem, si causae exunt cur sub-amus. Et qvum constitimus, deliberamus, an sit per-endum in proposito, vel de- (ab-) -endum. Si est in-endum proposito, vide ut impedimenta qvae re- (aut ob-unt) et circum-unt amoveas

161. SIT -is? (bibere appetis)? Bibe ut -im exstingvas, i. modice: etiamsi -ibundus sis ut -iculosa terra, ne tamen arripe -ulam.

Situs, v. Sinere.

162. Sive hoc, sive illud (seu, seu) indifferentiae est.

Soboles, v. Olescere. Sobrinus, v. Soror. Sobrius, v. Ebrius.

163. SOCC -us (-ulus) calceus laneus, aut aliās mollis.

164. SOC -er (-eri) est pater uxoris meae, -rus (ūs) mater: Pro-er et pro-rus avus ejus et avia. Con-eri sunt, qvorum liberi conjugio juncti sunt.

165. Soci-um (adjutorem in labore) qvaeris? -a (vel as - a) tibi eum, sincere colat -etatem, habeatisque res -ales bonas et malas communes: -alitas reqvirit paritatem. Qvando in-abiles con-antur, necessario rursum dis-antur.

Socors, v. Cor. Socrus, v. Socer.

166. SODAL -is est in rebus levionbus ad edendum vel ludendum, ubi integra -itas (-itium) magis oblectat:

Sodes qvaeso (si audes).

167. Sol - fulgentissimum sidus, designat radiis suis -aribus horas in -ario (sc. horologio) collustratque -arium h. e. locum ubi in-ator in-at (i. e. candidat) linteamina: cursu vero suo adducit sape -anos sub-anos, ventos, et bis anno -stitium cum -stitiali aestu summā aestate, et gelu, imā hieme, Dies -is inchoat hebdomadam.

168. SOL -ari (et Con-ari) maestos (i. e. levando tranqvillare) pium est, si non desint -atori (et con-) -atia: nempe verba -atoria, et vis con-ationis. Sed aliqvando est dolor incon-abilis, cui nullum -amen afferri potest.


page 365/366, image: s182

169. SOLEMN -is (vel solenn-is) actio, fit semel anno, aut sape, et qvidem -iter (h. e. cum ceremoniarum apparatu) magnā -itate.

170. SOL -emus (in more habemus) approbare res -itas, qvae fiunt uti -et (assolet): hominem vero in-entem, qvi assectat res in-itas in-enter (cum in-entia) ridemus.

Solers, v. Ars.

171. SOLICIT -us (inqvietus curis) agit omnia - e: -as illum aliqvid (reqviris)? mox ei affere - udinem.

172. SOLID -a saxa (plena sui) faciunt ad -itatem aedificii, si ponantur -e. Vulnus -atum (et con-arum) emplastro, -escit cicatrice.

Solitarius, v. Solus. Sollicitus, v. Solicitus.

173. Solium, sella Regia.

174. SOL -um qvicqvid subternitur alteri rei ut fundamentum. In specic Terra, omnium rerum sustentaculum. Planta pedis, cui insistimus. Planta calcei, qvae usitatius - ea. Eqvo adaptantur -eae ferreae.

175. SOL -us (sine alio) est, qvi unus um est: -itarius, qvi amat -itudinem: -ivagus vagatur -itarie. Hostis de-ans urbem, reddit de-atam.

176. SOL -vere nodum -ubilem, facilis est -utio: in-ubilem (indif-ubilem) dis-vere nemo potest. Tu autem debitor -ve debitum: utque sit -utum, perve totum: atqve si plura, sunt, dis-ve omnia. Si qvid emisi, ex-ve pretium, ut ne re-vatur emptio: et dum incipis opus, ab- ve ab-ute. Cum reus abvitur a natu, qvam grata illi est ab-utio! Disuta vestis dehonestat: sed magis dis- uta vita.

177. SOMN -us (sensuum qvies) facit -ium, qvum -ioso obvenit imaginatio sine re: qvanqvam ejusmodi in-ia. veniant deliris per in-iam qvoqve: qvi in-es, aut semi-es-iant, Senectutem ajunt esse -iculosam (-olentam).

178. SON -s nocens: in-s innocens. Illum damnare prohibet -tica causa (vel morbus) id est gravis.

179. SON -um svavem dat cithara, cum in-at: -ore magis - orō circum-at aures tuba, cum perat: Musicivariō -itu sibi as - ant qvando con-ant jucundā con-antiā: aut dis-ant ab-ā dis-antiā. Re-abilis echo re-at voce eādem. In-um neque conum est, neqve disum neque re-um. Tuv. cave, ne qvid sit in tua mente ab-um.

180. SOP -it nutrix (con- it, i, e. somno tradit) infamem cantu: aegrum (qvem -or destituit) Medicus -orat medicinis -oriferis.

182. SORB -us arbor fert -a, minusculis piris simillima: -us sylvestris dat avibus baccas rubras.

183. SORD -es (purgamenta faede) et omnia -ida nontantum -ent, sed contactu -idant. Homo a. -idus, avarus facile aliis -escit.

184. SORES (-icis, m.) mus campestris major.

185. Soror - mea (iisdem parentibus nata) vinculo -iō mihi obligatur: cujus maritus mihi dicitur -orius; liberi v. ejus liberis meis ¶ Sobr-ini, alterius meae sororis Con-ini.

186. SOR -s, signum qvō res inter nos parnendo arbitrium resignamus Deo: qvomodo -tiri haereditatem inter con-tes [ exclusis a con-tio ex-tibus] ut sua cuiqve portio -tito obveniat, alicubi mos est: ut et sub-tiri (sorte substituere) Iudices. At per -tilegia divinare, qvod -ilegi faciunt, prohibuit Deus: sicut et faenus accipere supra - tem. Tu acqviesce tuā -e (statu, conditione).

187. SOSP -es (incolumis conservatus) redit domum, qvem -itavit-italis providentia Dei.

188. Spargere, diffusius projicere, sive arida, sive liqvida. Ut:

SPAR -gimus semina in hortis: non exspergendo inutiliter, aut dispergendo -sim, sed -sione ordinatā per pulvinos; superspersō prius fimō, et insperso. Tum si humus aret, -gimus aqvam aspergillō aliqvō, as- (re-) spergendo et perspergendo qvam crebrā aspersione opus est.

189. SPART -um, junci genus, ex qvo (in Hispania) fiunt -ei funes.

190. SPATH -a (gladio longiore et latiore) utuntur milites: -ā ligneā ad subigendam massam pistores: -ulā ad agitandum cocta in ollis coqvi.

191. SPATI -um, ext extension loci. in Horto -oso amoene -ari possunt -atores, et hinc ex-ari aliō.

192. Specere, obsoletum: sed derivata et composita ejus plurima sunt in usu. Attende!

SPEC -ies rei visae, imago ejus efi: sed -ies rerum (h. e. differentiae) sunt variae! qvaedam pulcherrimā -ie. Qvas omnes scire -iatim, cum suis -ialibus proprietatibus, dat scientiam; res autem -iosas -tare, dat -tatori oblectationem, praesertim in -taculis publicis, ubi res -tabiles (-tandae) exhibentur. Chirurgus -tatus, probatus, -tat, probat, vulneris profunditatem -iō (-illō, instrumentum est serreum) datqve -imen (-tamen) artis suae curando vulnus. Habes ¶ Specul-um? -are faciem tuam. Habes visum debilem? utere specillo (conspicil-lo, et -io) e vitro -ari consecto. Sed -ator pro-atur hostem e -a, vel nave -aroriā: aut prodit -atum hostilia castra, ut corum - etur qvod ad rem spectat. Atqve tum spectatur (cognoscitur) qvam sit callidus, si possit cum opus est ut spectrum fieri incon-spicuus.

Composita.

¶ ASP -icimus rem semel, -ectamus, saepe, diligenti -ectu. ¶ Vir Circumsp-ectus -ectat rem undique cum -icientia. Qvod non pofumus ¶ Conspic-ere (vel -ari) reddimus -uum conspectui nostro, adhibitis -icillis (-iciliis). ¶ Despic ere (-ari, et despectare) terram potes, qvia infra te est: -ari hominem non debes, qvia tibi aeqvalis

page 367/368, image: s367

est: aut te superba aliorum -ientia (-atio, despectatio) reddet aliis -atum (despectum) erisqve despectui. Despice igitur et cave. Si amicum

exspect-as -a gratā -atione: qvanqvam in-ata saepe gratiora.

Insp-ector mercium -icit (-ectat) res venales diligenti -ectatione: aliqvando et introspicit.

Persp-icit homo -icax -icaciā suā omnia -icua -icue: imo saepe transpicit im-icua, qvae aliis nihil -icuitatis habere videntur. Sapiens

prospicit futura -icienter: et ut sibi alii qvoqve -ici- ant, monet. Prospect -anti e turri, amplus -us patet in campos.

Resp-icimus id qvod a tergo est: -ectamus qvem -ectu (propter -ectum) virtutis veneramur.

Susp-ectando Coelum -icimus (miramur) ejus altitudinem, qvam imperiti -icantur longe minorem esse qvam est, habentqve -ectos, Astronomos. Sed praestaret alibi, esse -iciosos (-icaces) hīc -icio non habet locum.

Spectrum, Speculum, v. Specere.

193. SPE -cus, et -laeum, et -lunca, cavitas terrae, vel petrae.

Spelta, recentiores appellant id qvod olim Ador.

194. Spes (futuri boni exspectatio, dim. Specula, Sper -at -abilia: Ex-spes (qvi amisit spem) de-at omnia tristi de-atione. In-ata bona magnum dant gaudium.

195. SPERN -et (contemnet) Deus spretorem mandatorum suorum: et qvi a-antur proximos superbe.

196. SPHAER -a coelestis (globus) habet -alem rotunditatem, dividiturque per aspectum terrae (qvae et ipsa -ica est) in duo hemi-ia.

197. SPIC -a caput frumenti, qvod ut sementet -at. Reliqviae in campo -eae dant -ilegium.

198. SPICUL -um, cuspis hastae aut teli: -um telum ipsum -atum qvod gestat -ator (satelles.)

199. SPIN -a, aculeus plantarum qvarundam, vulnerans: ut -i (pruni sylvestris) ferentis -eolos in -eto h. -eo dumeto. Item -ae sunt difficultates in -osis qvaestionibus. In -a dorsi est -alis medulla: -a piscis, est mollior osse pecorino.

200. SPIR -a, rotunde flexuosa figura ex contorto fune: qvomodo se con-ant angves; et -as facit (h. e. -ales, placentulus) pistor; et -a ornat pileum.

201. SPIR -at Homo, dum per -acula (-amina) narium -itum (i. aerem) in-at et ex-at, donec et (animam) ex-et. Qvanqvam re-atio non competit animae, utpote -itui naturaeqve -itali (-itu-ali). Qvum lenis aura ad-at, facilior est re-atus: difficilior, qvum Venti con-ant. Religiosi crebro su-ant: -ia crebra sunt morbō su-iosis ab impedito su-atu. Qvi ad-ant ad illicita, saepe inter se conant con atione scelestā, qvam sic luunt ut re-are desinant.

202. SPISS -um (partibus dense compactum) fiet ungventum, -escetqve ad qvam voles -itatem (-itudinem) si admisces idoneum -amentum, qvō con-etur.

203. SPITHAM -a, spacium inter pollicem et medium digitum extensos: -aeum ergo est, qvod tam longum est.

204. SPLEN -e (L. Liene) laborans -icus est, curaturqve medicinis -eticis.

205. SPLEND -et noctu -ida Luna -ide: atque si nubes obtexit -orem ejus, rursum ex -escens -idi -us re-et.

206. SPOLI -um, est bonum aliis ereptum: qvalibus inhians -ator erumpit e -ario suo, et viatores -ans, de- (et dis-) -at vestitu, ex-atqve vitā.

207. Sponda, coassatio lecti.

208. SPON -dere (sponte promittere) ne propera, neque -dere pro alio: seqvitur -sionem obligatio: cujus vi si tu -sor non praestiteris -sum (qvod spopondisti) vocuberis in jus, etiamsi in aliena causa con-sor (re-sor) fueris, -fa de-detur-so: qvi sic de-si (-ati) celebrant -salia mutuo re-su: nempe ubi alter -det alter re- det. Tu ad interrogata re-de placide: morosus re-sat impatienter, si qvid non re-det ejus voluntati. In studiis ne de-de animum: re-debit profectus diligentiae, facio-sionem.

209. SPONG -ia marina, et -iosus pulmo, et -iola fungus, fistulosi sunt.

210. SPON -s, idem qvod Volutas, aut libertas. Si tuae-tis es, fac bona -te: ut pietas tua sit -tanea.

Sponsio, Sponsus, v. Spondere. Sponte, v. Spons.

211 SPORT-a (-ula) vas vimineum.

212. SPU -ere (salivam ejicere) naturale est: tare sangvinem, morbosum. Et caveat -tator, ut ne -tō qvod ex-it con-at alios. De-ere omen malum, superstitiosum est: in-ere in faciem alicui, probrosum: re-ere (repudiare) oblatum donum, incivile.

213. SPUM -a, est congeries bullarum minimarum: qvomodo omnis humor -at (-escit) concussus, maxime tamen -osus, h. e. pingvior. Carnes coctae ex-ant sordes: qvas coqvus de-at, et-eas istas reliqvias abjicit.

214. SPURC -ae res, sunt immundae: de qvibus loqvi sine -itia non possumus. Imo etiam cogitare -e -at (con-at) animum: cave!

215. SPURI -us incerto patre nascitur, -a (us, um) proles.

216. SQVAL -or, concretus in cute sudor: qvali -et diu captivus, totus -idus.

217. SQVAM -as detrahere pisci, est de-are piscem: sed serpentes etiam sunt -ei (-osi) strobili vero -atim compacti.

218. Sqvilla, cancellus parvus.

219. St! Nota silentii.

220. STABIL -e nihil est in Mundo -itate firmā, qvocunque, -imine (-imento) id -ias.

221. STABUL -um (pecorum locum stationalem) curat -arius, providens illis de -atione ubi commode -ent. Sed et viatores ubi -entur qvaerunt. In Aula Regis est Magister-i.


page 369/370, image: s184

222. STADI -um, via 125 passuum. Et locus ubi certatim decurritur.

223. STAGN -um est stans aqva: sive a -ante propria scaturigine, sive a super-ante (re-ante) fluvio.

224. STAM -en apud Textorem, fila recta: in herbis sunt filamenta. 225. STANN -um, plumbum album, ex qvo-ea vasa fundit -arius.

226. STAP -es (-edis, et -eda) ubi stat pes Eqvitis.

227. STA -re, esse corpore erecto et immoto. Tu vero sta! ut loqvamur de -tu rerum, qvae possunt exprimi verbis sub hac radice ex -ntibus. Qvum duo -nt juxta se, apparet -tim an sint ejusdem -turae: non item, si diversā -tione. Miles habet -tionem suam in excubiis: in -tivis integer, exercitus: cujus pars in praesidio, dicitur miles -tionarius. Naves ante portum stantes, sunt in -tione, Tempore -to (certo) sunt - tiva festa: Planeta qvandoque est -tio-nalis (-tarius). -tor ad -t Praetori ostendens ipso -tu (-tione) promptitudinem ad ministeria. Ab-re a sacris non decet ¶ Antistit-em vel -am, qvi antestant sacerdotibus: nisi id reqvirat circum-ntia aliqva. Sed cur ego tibi loqvar de ¶ Instito-re aut sua -ria taberna? vel de restibili agro, vel qvomodo qvidam super-ndo essedis vehantur celerrime, aliisve distantibus rebus? Tu mihi adstas proxime, et prae-s (antestas) aliis: ¶ praest-at ut tibi -em hoc officium, et doceam qvalem te -are debeas, qvum tibi ¶ Inst-at negotium, et -at aliqva -ans necessitas, ut negotio -ites -anter. Ante omnia vide qvantum distes a scopo, et qvantum sit inter te et rem illam in-terstitium; et qvae circumstent difficultates, aut obstent impedimenta; et ex qvibus rebus constent illa obstacula, et an sint praesto media superandi. Si sunt, ut nihil ¶ rest-et, ne -ita: si nondum, resta et Praestolare, dum exstent. Si jam ¶ constant (simul stant) et omnino -ant (i. non moventur); et -at tibi, qvanti -at unum qvodque, -a tibi, et esto -ans -anter, -antia virtus est: in-ans nihil ¶ praest abile -abit unqvam -o tibi juvenis -antissime. -antia tua et ¶ Subst-antia in eo est, ut-es immotus et perstes in bono. Ut sis diu ¶ superst-es aut tibi -itent liberi tui, non opus -itione aut -itiosis ritibus: Deum ora ut Vos -itet.

Statim, Statio, v. Stare. Statua, v. Statuere.

228. STAT -uere, ut aliqvid stet facere: qvomodo -uit -uam -uarius, -utamqve -umine firmo -uminat, prouti mente -uit (constituit). Qvi ¶ instit-uit (proponit) -uere (et constituete) Scholam, firmet eam bonis -utis, h. e. legum statutis (um); bonosqve -utores qvi Iuventutem recte -uant, illi praestituat, ut nemo destituatur bonis occasionibus. Si qvid in bonis institutis fuerit luxatum, restituatur, aut aliud melius substituatur. ¶ Prosti-bulum autem (faemina qvae -tuit pudicitiam) in bene constituta republica ne toleretur.

Statumen, v. Statuere. Statuta, v. Stare.

229. STAUR -are, idem fere qvod Struere; sed inusit: nisi qvod collapsum aedificium in- (et re-) -are dicitur peritus in- (re-) -ator.

230. STELL -ae (corpora coelestia luminosa) apparentes in coelo -ato, certis con-ationibus, faciunt noctem -antem, praesertim -ae fixae: -ae erraticae qvinqve tantum sunt: -ae caudatae raro apparent: -ae cadentes siunt in aere: -io est lacertula picturata -ulis.

231. STERC -us (excrementum animalium) et sordes -oreae etiam sunt ad aliqvid: dum collectas e -orosis plateis, et sterqviliniis, avehimus -orariis plaustris, et-oramus agros: qvā -oratione illi pingvescunt.

232. STERIL -is (infaecunda) frugum est arena: sed tollit -itatem stercoratio. Capra -escit pingvedine.

233. STERN -ere (stravi, stratum) est aliqvid projectum expandere. Qvomodo lecti-iator -it lectum; dum sub-it stratum, in-it linteamina, super- itqve stragul-a (vel -as). Strator -it stramen Eqvo, eqvum v. in-it instragulis (seu instratis, um): qvi si -ax est -it Eqvitem, vix dignus pabulo stramineo (stramentitio) aut stramento desecto donec desinat ferocire. Strator viarum -it (et con-) viam straturā lapideā. Victor pro-it hostem strage magnā. Sed Sutor superin-it calceo obstragulum.

134. STERNU -ere (-tare, h. e. vapores e cerebro per nares cructare) si qvis neqvit, et opus est -tatione, movetur -tamentum medicinā -tatoriā.

235. STERN -um, os pectoris, cordis munimen. Improvisa mala con-ant nos, aut ex-ant. Ista vero qvid differunt? Ex-atus fugit, con-atus riget.

Sterqvilinium, v. Stercus.

236. Stert -it, qvi cum strepitu dormit de-it tamen etiam -or lethalis.

237. STIG -are fodicando pungere, inusit: unde -ma, signum punctione, vel ustione, impressum. Qvi in-ant ad malum, notandi sunt -mate, ut caveantur -matici (-osi) mali in-atores.

238. STILL -as (guttas cadentes) qvis numeret, cum Nubes -at pluviam? sed et -atio -icidio-rum innumera est. Catarrhus de-ans ex capite, et in-ans in pectus, aut ex-ans oculis, molestus est. At ¶ De (vel di) still-ator -at igne per -atoria vasa -atas (stillatitias) aqvas varii usūs.

Stilus, v. Stylus.

239. STIMUL -us, est cuspidatus fustis, qvō arator -at boves, ut ad pergendum ex-et: Tu impios -atores, qvi ad vitia per-ant, fuge.

240. STIN -are, inusit. sed composita.

Vir sapiens non tantum de-at sed et praede-at qvid agere velit de - ato tempore sed praede-ationem qvandoqve tegit. Qvantō occultior erit praede-atio sapientissimi Dei? Pavesce: nec te adversus Deum ob-a; poena exspectat ob-atos propter ob-atiam.

241. Stingv -ere, inusitatum: sed Comp.

Di-e rem a re, accuratā distinctione ut distincte videas, qvid qvaeqve sit: indistincta confundunt.

page 371/372, image: s185

Ex-ere incendium laudabile est, debeturqve exstinctori praemium. Sitis inex-ibilis [in qvibusdam morbis] ex-it vitam, nisi re-atur mature. Tu Deum ora, ut te regat ¶ instinct-u suo, et servet a scelerum -ore satana.

242. STIP -ant (dense componunt) apes ceras melle: - ant (obturant) austera poma lingvam, sapore -tico (velstyptico); -ant (dense circumdant) Regem -atores, ut incedat, -atus, aliqvando et magnā turbā circum-atus. Con-atio alvi molesta est. Cui humor aliqvis ob-avit tendinem colli, ob-o (inflexo) capite est.

243. STIP -es, -itis, m., inferior pars arboris, ramos sustinens: idem qvod sudes, homo stupidus.

244. STIP -es (is, et stips, stipis, f.) pecunia eroganda militibus, aut Mendicis. ¶ Stipend-ium vacatur, cum datur -iario militi collecta e rebus -ia-riis (vectigalibus). -iosus dicitur veteranus, qvi non amplius -iatur h. e. meret, et tamen accipit -ium.

245. STIPUL -a, calamus frugum: in specie remanens post messem in campo. Qvid autem est -ari? -ariā qvādam ceremoniā contractum instituere. Rustitus enim olim sumpta in manum -ā -abatur, h. e. Promitti sibi postulabat: alter v. manu-atāre-aba-tur, h. e. aliud exigebat, donec -atio esset rata, ali-qvo ad-ante, h. e. attestante.

246. Stiria, stilla glacie concreta.

247. STIRP -s, excrescens radice terrā, potest -itus ex-ari, etiam qvae videtur radicem habere in-ex-abilem. Ita vidimus magnas familiarum -es passas ex-ationem.

248. Stiva, manubrium Aratri.

249. Stola, toga honestae matronae, talaris.

250. STOL -o (superflua in arbore pullulatio) praeter necessitatem germinat: -idus praeter rationem -ide agens, ostendit -iditatem.

251. STOMACH -us (os ventriculi, et ipse ventriculus) cui dolet, est -icus, curandus -icis medicinis. At -osus, animus, ob qvidvis se commavens (saepe sine causa) -atur.

252. Storea, textura e stramento:

Strages, Stragulum, Stramen, v. Sternere.

253. STRANGUL -at hominem, qvi fauces eonstringendo necat: qvae mors -atio (-atus) dicitur.

254. Strena donarium novi anni.

255. STRENU -us agit -ue, in-us piger est. Decet autem -itas inprimis nobiles viros.

256. STREP -ere, sonum confusum edere. Vis audire -itum? ingredere cauponam Rusticorum, audies omnia per-ere et circum-ere: dum alter alteri ad-it, et mox ob-it, aliisqve inter-it, omnes deniqve con-unt. Non aliter -itant omnes ob-erae actiones vulgi in auribus sapientis

Stria, v. Striga. Strictus, v. Stringere.

257. Striblita (v. Scriblita) placenta torta.

258. STRID -et (vel -it) plaustrum -ulum non unctum. -ore aures asperante.

159. STRIG -as (Scissuras in longum) facit Arator sulcans agrum, aliqvando jumentis -osis. ¶ Stri-as (i. extritog) videbis in columnis -atis, qvae solent -ari ornatūs causā.

260. STRIGIL -is, pecten fisicatorius, qvō -lamus eqvos; tametsi soleant ob-lare.

261. STRING -it, qvi aliqvid arcte comprimens trahit. Vt cum Strictor fructuum, manu -it frondem, moxque subito -it: f it n. ut folia de -antur, maneantque in manu destrigmenta (V. strigmenta). Miles -it gladium, strictoqve dimicat. Stricturae sunt lamellulae deferro cuso elabentes. Ab-it se liqula? ad-e iterum: si se denuo di-it con-e fortius. Sed amicum ob-e officiis, ut habeas tibi obstrictum. ¶ Praestigi-ator -is suis, -osisqve artibus suis, qvibus praestringit oculos, dignus est qvem Carnifex praestringat virgis, aut restringat ad patibulum stricte.

262. Strix avis nocturna: Mulier venefica.

263. Strobilus, nux abiegna, tur binata.

264. STROPHI -um, olim dicebatur corolla, qvas facit -arius: nobis -um (-olum) est linteolum manuale.

265. STRU -ere (ordinatim componere) lignorum -em: aut ex-ere-ctilem septem, non magna -ctura est. Sed con-ere Arces, et circum-ere illis muros, et ad-ere turres, et prae-ere Propugnacula, et ob-ere flumina molibus; sub-ere deniqve fundamenta, qvibus super-ere qvidvis liceat, neqve qvidqvam -ctum opus sit de-i, artis est: qvā in-it artifex artificem, bonā in-ctione. -ctor ciborum, cum Mensa in-cta est ferculis, dividit cibos in-mentis suis: Musica in-menta svaviter sonant.

266. STRUM -am habens (tumorem sub gutture) -osus (-aticus) est.

267. STRUTHI -o (et -ocamelus) avium maxima.

268. STUD -ere (curam dare) debet virtutibus, qvi -et artes. ut -ium literarum sit conjunctum -io virtutum. Tu -iose age omnia -iose.

269. STULT -us (ipiens) agit res -as -e, -itiam prodens -iloqvio.

270. STUP -a (reliqviae lini carminati) ut serviat -eis funibus, tunditur -ario malleo.

271. STUP -or (sopor sensuum) qvidam naturalis est, alios pavor -efacit (et ob-) cum ob-es-cunt aliqvid -endum. membra -ida, nihil sentiunt, ad omnia -ent.

272. STUP -rum (violenta libido) est, cum foeminam -rat morte puniendus -rator (Deut. 22. v. 25.)

273. [correction of the transcriber; in the print 73.] Sturio (onis, m.) aliās Acipenser (eris) piscis.

274. Sturnus, avis catervatim volans.

275. Stylus (vel Stilus) instrumentum qvō scribebatur in tabellis ceratis: scriptio ipsa: structura sermonis: stylus ligatus.

Stypticus, v. Stipticus, in Stipare.

276. Sub, subter, subtus, notulae sitūs inferioris.


page 373/374, image: s186

Subcivus, v. Secare.

277. Suber - (eris, n.) arbor spongioso cortice,

-eus calceus.

Subidus, v. Sus. Subinde, v. Unde. Subire et Subitus, v. Ire. Sublatus, v. Tollere.

278. SUBLIC -a, palus super qvem stat -ius pons, i. ligneus.

279. SUBLIM -e est coelum: Aqvila volat -e (-iter). Qvos fortuna -avit raro sciunt uti -itate. Chymicus -at aqvas -atas.

280. SUBSC -us (-udis, f.) vinculum ligneum, qvō asseres forium constringuntur.

Subsecivus, v. Secare. Subsellium, v. Sedere. Subsilire et Subsaltare, v. Salire. Subtegmen, v. Texere. Subter, Subtus, v. Sub.

281. SUBTIL -is res (habens partes tenues) vult tractari -iter: Caput in-e non capit -itatem.

282. Subucula, tunicula subjacens aliis:

Subula, v. Suere. Subulcus et Succerda, v. Sus.

Succīdia, v. Caedere.

283. SUCCIN -um, succus odoriferus, ex qvo fiunt -ea monilia.

Succisivus, v. Caedere. Succula, v. Sus.

284. SUCC -ō (humore) abundant -osae (-idae -ulentae) Arbores: lignum ex-um (aridum) in-atur aliqvando oleo, ut diu duret, -i minerales varii sunt.

285. SUD -are (humorem per poros cutis exstillare) salubre est, sed non nimis de-are, aut ex-are sangvinem. Qvi non potest con-are, ingredia-tur balneum -atorium, aut utatur medicinis -ori-feris: et abstergat -orem de corpore -abundo-ari-is. Tibi saluberrimum -atorium erit, de-are in studiis.

286. SUD -es (is, f.) Palus sepis:

Sudum, v. Udus.

287. SU -ere (acu et filo res connectere) -toris est opus, utile propter vestes -tiles [nam incon-tiles (in-tas) qvis vidit?] At -tor calceorum in officina -toria (-trinam vocant) con-it calceamenta. Nam acceptā -bulā, trans-it corium, et as-it alterum alteri con-tura firmissimā: interdum aliud qvid in-ens, prae-ens, sub-ens, circum ens, ornatūs causā. Si -tura displicet, dis- (vel re-) -it, rursumqve re-it ita, ne -tura appareat. Hīc habes totum -trinum (artem -trinam).

Sufficere, Substituere, v. Facere. Sed aliud est.

288. SUFFIC -ere, satis esse. Qvaeso -iat tibi, si Omni-iens Deus tibi qvoqve det -ientem necessitatem: habes -ienter, tametsi non super flue.

289. SUFFI -mus, cum accensō odorato -mento-tum facimus.

290. SUFFLAM -en, est retinaculum, qvō in praecipiti loco -inatur rota, ne Currus ruat.

Suffocare, v. Focus. Suffocare, v. Faux. Suffragari, v. Fragati. Suffrago, v. Frangere.

291. SUG -unt porcelli sociali suctu lac maternum, e sumine, donec ex-ant.

292. SUGILL -are (vel Sugg-) faciem, ad livorem usqve contundere: sed -atio famae magis dolet.

293. SUGGRUND -a (ae: vel-ia, iorum) testum a pariete longius emissum:

294. Sui curam habet qvisqve, sibi favet, se amat, et suos.

295. SULC -us est vestigium aratri, cum -amus (aramus) agrum bi-is (habentibus ungalas bifidas) tauris.

296. SULF -ur (non sulphur) et -ureus fumus, urataqve omnia, citissime flammam concipiunt.

Sum, v. Esse, Sumen, v. Sugere.

297. SUM -ere pecuniam mutuo, et facere -tum (vel -ptum) inutilem, in res -tuosas cave: ne ab- (v. con-) as opes in-endo in res von necessarias. As- e cibum domesticum, et con-e frugaliter: crastinam portionem ne prae-e, nec temere de te prae-e; prae-tio noxia est: re-e, modestiam.

Summa, Summus, v. Super. Supellex, v. Lectus.

298. SUP -er nos est -erum Coelum, et -eri inhabitantes -ernas sedes: hisque, -erior ille -remus (summus) omnium Deus. An qvae -ra nos, nihil ad nos speetant? Imo qvae -ra sunt, illa summe ad nos: ostendet id -remus (ultimus) dies, cum -erabimus Mundum, nec -erabit aliud, qvam summ-um illud, qvod servatur piis ubi comsummabuntur omnia. o si summates. Mundi meminissent summitatem suam, qvā ex-erant caeteros, venire -erne (seu de-er)! ut sibi ne videantur in-erabiles. Supremo n. patebit omnia esse -abilia, cum nulla -eramenta erunt, praeter ¶ summ-ariam memoriam bene aut male actorum. Dicam -atim: -a-arum -rit in coelis, ibi con-abimur.

299. SUPERB -e (animo elate) cur-e agis? cur -is? Deus odit iam.

Superficies, v. Facies. Superst-es, et -itio, v. Stare.

300. SUPIN -us (et re-us) in dorso jacet-e volens: aut -atur (re-atur) ab alio. Sed animus -us, seu -itas, non decet studiosum.

301. SUPPAR -us (et -um) levis toga.

Suppeditare, v. Pes, Supplex. v. Plica. Supra v. Super.

302. Sura, cruris pars posterior, carnosa.

303. SURCUL -os (ramusculos unius anni) adimimus - osae arbori, et plantamus.

304. SURD -us (privatus anditu) non percipiens dicta ob -itatem, respondet interdum ab-e: -aster cadveat illa qvae ex-ant, ne ob-escat in totum.

305. SURG -e! En surrexi (sursum me erexi) eram n. surrecturus. As-e honoratiori, imō conant omnes. Male ex-it mos in-endi adversus superiores. Amortuis re-mus omnes: faxit Deus ut beatā resurrectione.

306. Sursum, supraversum. In compos. fit Sus: ut sus Pendo, sus Tollo etc.

307. SU -s (is m et f.) jumentum spurcum alitur ob carnem -inam (-illam) in -ili: aut pascitur in campo

page 375/376, image: s187

a -bulco: qvi plerumqve est -bidis (in-bidis) moribus: venditurque a -ario, in foro -ario. -cula (succula) est instrumentum tractoriam.

308. SUSURR -us, est submissum murmur, qvalem dat Ventus arbores perflans: -at etiam qvi leniter aliqvid in aurem in -at. Sed -onem qvi malignā -atione alios traducit, odimus.

Sutela, Sutor, v. Suere. Suus, v. Sui.

309. SVA -demus (consilio commendamus) res bonas, ut per -deamus: dis-demus mala. Sed oportet -sorem pollere -dā (-delā) et uti -sione blandā, verbisque -soriis imo per-soriis, si vult esse per-sor. Dis-sor a. utitur argumentis dis-soriis. Abusus est, cum qvis male-dus illicita con-det, -suqve suo per-sibilem impellit.

310. SVAV -ia (jucunda gustu) afficiunt nos -iter: in-ibus nulla inest -itas. Mater infantidans -ia (oscula) -iatur illum, et tantum non dis-iatur.

311. SVE -sce (transfer in morem tuum) laborare: ad-tudo laborum magnus est the saurus vitae. Sed ad-sce bonis tantum: qvia de -scere difficile est. In-tum (inas-tum) con-facere potes ad qvidvis: as-tum pravis de -facere impossibile fere. Mature igitur de-sce, aut potius nunqvam in-sce.

312. SYLLAB -as componens e litteris, et conuntians -atim-arius puer, -izat.

313. SYLV -a (arboretum agreste) habet arbores -estres, et mures -aticos, et monstra -ana icolas reperies in regionibus -osis: arbores qvae -es-cunt in neglectis hortis.

314. SYMBOL -am (partem collectae suam) qvi dedit, accipit ab hospite -um (collatae symbolae signum): a-os ad Coenam non admittitur. Usus-ae in militia est: -i Apostolici in Ecclesiae.

XX. Incipientia a T.

TABAN-us, musca caballina.

2 TABERN -am erigit in foro -arius (Institor) -aculum in campo Miles: in -am divertit viator: e -ā vinaria emunt vinum ¶ contubern-ales, et recreant se in -io suo.

3. TAB -es, est consumtio corporis, ex ulceratione pulmonum orta: -idus sputat -um, et qvicqvid edit, -ificum est illi. Nam -escit, donec con- (ex) - escat.

4. TAB -ulae, sunt ligna lata, qvibus -ulatur (et con- id est consternitur) pavimentum, aliaqve -ulata (aliae -ulationes). In -ulis publicis scribit -ularius acta publica, asservatqve eas in -lino, Sed -ellas (i. epistolas fert -ellarius, vel -ellio).

5. TAC -et -itus, dum non loqvitur: -itur-nus reticet (et ob-) arcana, laudabili -iturnitate. Tu loqvere -ite, et cum dixisti qvod opus est ¶ contic-e: inium est pars noctis prima, ubi negotia -escunt.

Tactus, v. Tangere.

6. Taeda, fax e ligno piceo.

7. TAED -et (-escit) vivere hominem afflictum, atqve si -ium est diuturnum, vel -iosa multa simul, dis- (per) -et: ut pertaesus omnium mori optet.

8. Taenia, fascia qvā Vittae nodantur.

9. Talcum, metallum illiqvabile.

10. Talea, planta qvae radice terrae inseritur (ut Salicis).

11. TAL -is poena, qvale peccatum: et dum qvis-iter alteri reddit, qvaliter egit ille, -io (onis m. f.) dicitur; redditio ipsa re-iatio.

12. Talpa, mus subterrancus, caecus.

13. TAL -us, os prope calcaneum, utrinqve exstans, qvos obtegit tunica -aris. Ludus -arius (ossiculorum qvadratorum) relinqvendus est aleonibus: ut et -itrum qvod incutiunt fronti.

14. Tam diligenter disce, ut nemini cedas: eris tam doctus qvam bonus, Scholaqve tibi erit tanqvam paradisus.

15. TAM -en ora. Nam -enetsi (-etsi, etsi) sapientia Dei donum est, at-en jubet nos orare, et laborare.

16. TAMIN -at (et con-) qvi aliqvid manis faedat. Tu esto incon-atus morihus.

17. Tandem, ad extremun.

18. TANG -unt nos res tactiles h. e. perceptibiles tactu. Sagitta scopum -it, si eo usque pertingit, illumqve attingit: qvod non onmibus jaculantibus obtingit: scopus n. imperitis manet intactus, nisi sit prope contiguus. Morbus contagiosus inficit contagio, non tantum contactu sed et halitu: raro aliter contingit; aut si, contingens est.

Tanqvam, v. Tam.

19. TANT -us est (tam magnus) Deus, -illi nos, qvi nos aestimat, ut -um (-ummodo) nostrum bonum qvaerat. Qvod nos ingrati -illum curamus, ut -um non aspernemur: -ō ingratiores, qvanto ille minus reqvirit, nempe ut illi serviamus -isper dum nos ad se transferat.

20. TAP -es (etis; et -ete etis; et -etum) stragulum variis coloribus intextum.

21. Tarda (et Bistarda) avis campestris tardivola, major ansere.

22. TARD -us venit -e, -itateqve suā suas actiones -at, aliorum exspectationem re-at.

23. Tarmes (itis) vermis in carne.

24. TARTAR -us, locus damnatorum, cum -ea flamma: sicut et -us in corpore, h. e. fex vini siccata, valde nos cruciant.

25. TAUR -us (mas bubulus) feriens -am (vaccam sterilem) -inis (-eis) suis cornibus, feriendus est -eā (sc. scuticā.)

26. TAX -are merces (indicare pretium) venditoris est, -atione justā. Vitia -at-ator: sed si temerariā -atione, re-etur.

27. TAX -us, abies ligno rubente.

Te, v. Tu. Tectum, v. Tegere.

28. TEG -imus tecta aedium -ulis, ut tecta

page 377/378, image: s188

sint: parietes v. tector ob-it tectoriō (um). Lectisternia in-imus et con-imus -etibus: alias res prae-imus et circum-imus aliis -umentis (in -umentis) ut qvod bene per-itur, ne re-atur. Magistratus pro-it innocentes adversus injurias: sin, re-et iniqvitatem. Deus justus ¶ protect-or, praetstabitqve -ionem ipse.

29. Tela, textura linea.

Tellus, v. Terra.

30. TELON -ium (vectigal) exigis -arius.

31. TEL -um, omne missile qvō pro-atur bostis

32. TEMER -e (inconsideratā audaciā) agens, -arius est, suaqve -itate res -at (violat.)

33. TEM -eto (vino gravi) abstimens abs-ius, non incidit in -ulentiam, ut -ulentus.

34. TEM -nere (spernere) alios, et habere con-ptum, potest qvilibet con-tibilis: sed rursum qvilibet con-tor punitur con-tu.

35. Temo, gubernaculum Currus.

36. TEMPER -at (tempore et modo mensurat) actiones suas -ans decenti -aturā: Diaeta v. adhibet -antiam, qvam at-at -amento suo, ob-ans rationi. In-ans accersit sibi suā in-antiā in-iem humorum, et dehinc morbos. Tu age omnia -anter et omnia qvae veniunt con-a sic, ut neqvid noceat.

37. TEMPL -um (aedes Deo sacra) est, ubi con-amur cultum Dei: sed con-ator peractā con-atione ex-o (statim) exit.

38. TEMP -us est duratio rerum: -ori (-ore) omnia fiunt. Qvidam canescunt -orius (ante -us) praesertim ad -ora (frontis latera): qvae canities -oralis (-oraria) est, sed non ex oralis (-oraria -oranea) qvia non fit ex-ore. ¶ Tempest-as aeris bona, producit fructus -ivos, et ive: in-as Coeli facit mare -uosum, et navigationem in-am, praesertim nocte in-ā.

Temulentus, v. Temetum, Tenax, v. Tenere.

39. TEN -dit Sagittarius arcum, ut -sus (vel -tus) ejaculetur sagitiam: post eum re-dit. -dines (m.) incorpere dis-dunt membra sic, ut ab illo dis-tu aliqvando spasmus seqvatur. Viator qvō -dit bonā in-tione, con-dat etiam per-dere. Auceps prae-dit aviculis -diculas. Milites in campo ex-dunt-toria, sub-dunt lectos lori, aut se ob-tu frondium inumbrant. Citharaedus in-dit fides, qvia in-con-tae non sonant. Discipulus at-tus at-dit Praeceptori at-te (magnā at-tione) in-tus in omnia. Iurgator con-tiosus con-dit verbis, aliud in-dens, aliud prae-dens, vario ob-tu: tu con-tiones fuge. Deus aliqvando resfuturas os-dit (ob oculos -dit) variis os-tis (tum,) in Coelo vel Terra: semperqve tatia por-ta, seu por-tosa visa, aliqvid por-dunt: qvia praeses Mundi nihil in vanum agit, ut of-tatores vani, vane se os-tantes.

40. TENEBR -ae vemunt cum -icosa nocte, ob-ante omnia. -io amat -osa loca.

41. TEN -er puellus (aetate mollis -ello qvoque est ingenio, vult tractari -ere (-eriter.) Sed -eritas (-eritudo) animi, virum non decet: ergo ne -erescas, sed roborascas, exerce te laboribus.

42. TEN -etur cantharus -aculo (i. manubrio): § retin-etur Navis -aculo (fune). Homo -ax detinet res nimis -aciter, aliqvando noxiā -acitate: -emur enim (i. e. debemus) esse liberales. § Abstinere (se) a malo, inudabilis -entia est. § Contin-ere bona qvoqve desideria intra modum, saepiens -entia, cui debemus studere -enter. In-entes distinentur curis: ut qvi vacant cantharis -entibus vinum -uo; -uantes potationem totas noctes: unde nec sustinere se pedibus possunt, nec sustentare vitam, habentqve pro mercede morbos -uos, seu -uitatem morborum. Tu vive contentus paucis, secundum tenorem (contimum modum) virtutis, obtinebis valetudinem. Intricare v. se illis qvae ad te non at- (per-) tinent, qvid attinet. Qvidam adco sunt § Pertina-ces, et desendunt sua -citer, ut res suas perdant -ciā sua.

43. TENT -at (prensat ut teneat) caecus viam, dum prae-at baculo: -at (at-tat) discipulus opus, variis -amentis in- (per-) tat etiam, donec sit certus. Deus permittit -atori satanae sub-are (et in-) pios bono sine: in-atus n. qvalia scit?

Tentorium, v. Tendete.

44. TENU -is lamina non potest magis -ari (at-ex-ari) sed potest ob suam -itatem plicari. Homo -is sentiat de se -iter.

45. Tenus, nota extensionis rei usqve ad aliqvid, non ultra: postponitur autem. Ut: Hac- expertus es, et experieris pro- [usitatius protinus, q. porrotenus] qvod Lingvae non respondeant sibi verbo, sed aliqva- duntaxat: nempe ea-, qva- idem sensus potest exprimi etiam diversis verbis qvadan-.

46. TEP -et aqva, cum remisse calet. Et qvia -ida [sicut et omnis -or seu -iditas] gratior est tactui qvam frigus et calor, frigida -efit in -idario (balneo) igni: calida v. -oratur frigidā, aut -escit a seipsa.

Ter, v. Tres

47. TEREBINTH -us arbor, sert -inam (scil. resinam.)

48. TEREB -rā -ramus (foramus) lignum: -ello per-ramus qvod volumus esse cavum.

49. TERED -o vermiculus facit lignum -inosum.

50. TER -ere, fricando comminuere. Qvomodo -it colores puer pictoris diligenti triturā, ut bene triti sint: dum eos at-it, con- it, dis-it, et per-it. Frumenta olim -ebant bobus: sed qvae tritura non sine detrimento suit [detrimentosa suit.] Pro-endo enim spicas, et ex-endo grana, sub -ebant sibi ac de -ebant ungulas: grana v. protrita ibant in retrimenta, qvae ne perirent in -ebant jusculis, parabantqve intritas. Hodie ¶ Trit -oros (vel -uratores) -urant minore intertrimento. Cor con-um sacrificium est DEO.

51. Teres (etis) longus et rotundus,

52. TERG -ere (vel -ere) maculam mundare: qvae si externe haret, abs-imus (de-) tantum:

page 379/380, image: s189

si profundius, ex-eri oportet, et per-eri, ut rem habeamus tersam.

53. TERG -um, posterior pars cujusqve rei. -um animalis habet durissimum -us (oris n.) unde -ina lora, durissima. Qvod a -o est, nemo videt: vertit-um qvi fugit: -iversatur, qvi qvaerit ne faciat qvod debet.

54. Termes (itis, m.) ramus cum fructu decerptus.

Termes, pro verme: v. Tarmes.

55. TERMIN -us est ubi aliqvid -atur h. e. incipit aut desinit. Qvod nemo adhuc de-avit aut dis-avit, in- (inde-) -atum dices. Si qvem ex-ant patriā, fugit ad gentem con-am.

56. TERR -a mater est nostra; ex qva siunt -ea vasa, super qvam vivunt animalia -ena (-estria) in illa v. res sub-ancae (-eae.) Con-anei sunt in eadem -a (i. regione) nati, etiamsi non in eodim -itorio (ditione) N B. Terra et Tellus Poetis idem: hinc Meditullium medium telluris.

57. TERR -emus aves -iculis (um) ut ab horto pro-eamus: -itamus hostem -ibilibus minis, ut ex-itum ab armis de-eamus. Qvanqvam a. im-per-itus animus non curat -iculamenta-or tamen divini judicii te per-efaciat, et apeccando abs-eat.

Teruncius, v. Uncia.

51. TESS -eras (ossicula qvadrata) facit -erarius, qvibus ludit (in caupona) -erarius. Pavimenta -ellata construuntur e -ellis (-eris h. e. lateribus qvadratis). Rustici utuntur -eris (-erulis) h. e. ligillis qvadratis oblong is binis, qvibus incīdunt expensa et accepta sua. In bello dat qvotidie militibus novam -eram-arius.

59. TEST -am (ollam) frange, habebis -as: -as habent loco cutis animalia -acea. In -u, qvi operitur -ō (um) coqvitur panis -uaceus.

60. TEST -is (qvi facit fidem conscientiā sua alterius assertioni) -atur (h. e. perhibet -imonium) illi, qvi eum -atur (ificatur, in testem vocat): si alter adest, at-atur: si plures, con-atur: omnesqve de-antur, de-ari se de-abile mendacium. Qvando -ator vult -ari ultimam voluntatem suam, facit -amentum juxta leges -amentaras, committitqve exseqvutionem -amentario. Si qvis a. decedit in-atus, suc cedit illi in-ato (ab in-ato) proximus agnatus. Si qvis contra pro-atur, ille ob-atur: tandem vincit in-atus, testibus non convictus.

61. TESTUD -o (rana inhabitans testaceam domum) incedit -ineo gradu: -o (camerata fornix) est in palatio pulchre -inato: Musicus pulsat -inem.

62. TET -er (-ricus) vir ipsā -ricitate suā -errime terret.

63. Tetraon, avis.

64. TEX -it -tor telam in -trina (seu -toria officinā) facitqve vario -tu (-turā) -tiles pannos. Postqvam enim at-uit sub-it stamini subteg nen, et con-it con-tu uno, donec de (per-) -at. Aliqvando in-it colorata fila, et intet- it imagines, aut circum it ornamenta. Si qvid male prae uit, ex- (re-) -it. Qvi -unt corbes, aut -unt retia, illorum -tile opus simplicius est. Romae Senatorum filii gestabant prae-tam (h. e. vestem talarem). Tu cum con-is orationem, at-e sic verba verbis, ut con-tus orationis bene fluat: actiones vero tuae sint purae, sine prae-tu.

65. THEATR -um (area spectaculi, ubi ludi -ici) -ales siunt.

66. THEOLOG -ia est scientia rerum divinarum: sed -us vivat -ice.

67. Theriaca.

68. Thermae, aqvae naturā calidae.

69. THESAUR -us, res pretiosae reconditae: qvas -izat aut custodit -arius.

70. THOR -ax, est pectus: -ax vestis: serreus -ax munimentum pectoris: medicinae -acicae sunt variae.

71 Thronus, solium Regale.

72. THU -s, gummi, colligitur e -rifera arbore, venditurqve a -rario, et crematur in -ribulo: qvia odor -reus svavissimus.

73. TIBI -as pedum (ossa crurum) tegimus -alibus: -ā canit -cen vel -cina: -ā utriculari rusticus.

74. TIGN -um, lignum majus aedificio aptum: qvalia dum faber-arius (alias lignarius) con-at, fiunt con -ationes, explenturqve inter-ia parvis tigillis. Tigilla sunt in tecto, qvibus imponuntur tegulae.

75. Tigris, fera.

76. TILI -a, abor mollissima, dat asseres -aceos (-agineos -gneos).

77. TIM -e Deum puro - ore qvi non vis ex- (per-) -escere gehennam. Qvi etiam recta agendo sub-et, pie -idus est. Talis -iditas salutaris est.

78. Tina, dolium parvum.

79. Tinca, piscis.

80. TINE -a rodit vestem, facitqve -osam.

81. TIN -git pannos -ctor colore ctili: re-gitqve, si opus, iteratā -cturā (seu -ctu). In-ctus apponuntur mensae, qvibus in tin gimus panem.

82. TINN -ire, est exili et acutā voce sonare: qvalem -itum edunt -ula vasa aenea, et alia -imenta. ¶ Tintinn-it (vel -at) autem, qvi -abula pulsat.

83. Tipula, aranea super aqvas cursitans.

84 TIR-o, novus miles [ut et -unculus in schula] opus habet -ocinio.

85. TITILL -are, svaviter attrectare est.

86. Titio, semiustum lignum.

87. Titivillitium, fila putrida, qvae de tela cadunt.

88. TITUB -at pedibus ebrius: -antiam lingvae vide in balbo, qvi -anter loqvitur.

89. TITUL -os affectant prae aliis qvidam -otenus nobiles.

90. TOG -as gestabant (super Tunicas) Romani, gens -ata, sicut pallia Graeci.

91. TOLER -at (fert patienter) adversavir -ans-anter: habetque a sua -antia id commodi, ut ei nihil in-abile videatur. In-ans contra, nihil per-are potest.


page 381/382, image: s190

92. TOLL -imus (elevamus sursum) qvod humi jacet: -enonem [machinam haustoriam ad puteum] deprimendo et at -endo haurimus aqvam, urnamqve sus -imus et sublatam effundimus. Tolut-arius (eqvus) incedit -im, seu -iligradu: celeriter pedes ¶ ex-endo et pro-endo. Tu cave ex-i (sus-i): elatio (sublatio) animi odiosa est Deo et hominibus.

93. Tomaculum, farcimen ex jecore conciso.

94. Tomex (f.) restis e stramine facta.

Toitare, Tonitru, v. Tonus.

95. TON -det pannum -sor pannorum, deciduntqve tomenta (q. tondimenta) -strix ovium de-det lanam, annuatim bino -su. Hortulanus at-det-silem sepem. Barbi-sor in sua -strina re-det -sorio cultro barbam, aut circum-det caput: h. e. facit -suram illis, qvi nolunt esse in-si.

96. Tonna (auri) centies mille.

97. Tonsillae, glandulae circa fauces.

Tonsor, v. Tondere.

98. TON -us (intensior sonus) fit, cum Coelum -at, et-itru (vel -us, us) auditur, et nos reddit at-itos cum primum in-uit et nos circum-at, anteqvam de-nerit. Semi-ia in Musica svaviter reant.

99. TOPIAR -ium seu -ium opus (herbae sunt Horti in figuras redactae) curat -ius.

Toral, v. Torus. Torcular, Tormemum, v. Torqvere.

100. TORN -at lignum (celeriter torqvendo sculpit) -o (us) -aror, facitqve varia -atilia vasa.

101. TORP -ent nobis membra (langvescunt) morbo: sed nocivior -or est anmi, cum qvis -elcit ad negotia. Nam -idi qvi sic ob-ent, ad omnia sunt inutiles.

102. TOR -qvet se (in gyrum violenter flectit) et con-qvet -tilis angvis vario-tu in -tuoso amne, dis-qvetqve ac re-qvet corpus. -tor-qvet maleficum super -mento (um) excitatqve illihāc -turā saeva -menta. Bellica -menta explodunt gobos. -mina patitur prae-to ventre, qvi non abstinet cibis -minalibus. -cular (vel -culare) vinitorium ex-qvet uvis vinum -tivum in vasa -cula. Tu deqvere in alium sensum recte dicta cave.

103. TORQV -es (vel -is, m. f. catena ex auro torta) ornat -atum.

104. TORREN -s (-tis) defluens rapide amnis.

105. TORR -et (igne sicco urit) Sol campos: -et Coqvus carnem super prunas, et ancilla panem, cum tostum panem vult edere. AEstas -ida multas arbores -efacit seu facit re-idas.

106. Torris, lignum ardens.

107. TOR -us est funis retortus, qvi subtenditur lectulo: hinc -us, ipse lectus, cui super injicitur -al (-ālis. n.) -osa cervix bovis ostendit robustum: qvia in-is (h. e. musculis) robur est.

108. TORV -us (torto vultu) -e spectat, suaqve -itate terret.

Tostus, v. Torrere.

109. Tot- (tam multi) errores, -ies redeuntes: nec duntaxat -idem [h. e. toto numero qvoto prius] sed plures, turbant tot-um Mundum, ex-o (seu -aliter).

110. Toxicum, venenum tingendis sagittis.

111. TRAB -es configuntur clave -ali in aedificio -eato (seu -eatione).

112. TRACT -are negotium cum Viro -abili facile est: bene -are in convivio, honestum. ¶ At-trect-are (con-are) rem alienam indecorum. De -are in honesta licet: non licet ob-are bonis, qvod facit ob-ator. Si qvid Tract-as sermone, ita per-a ut non sit opus re-are.

Tractus, v. Trahere. Tradere, v. Dare. Tradux, v. Ducere.

113. TRAG -oediam agitat -oedus, componit -icus poeta verbis et circumstantiis -icis, i. e. lugubribus.

114. TRAGUL -a, idem qvod Traha: Rete piscatorium mediae magnitudinis: Telum amentatum, projici et retrahi aptum.

115. TRA -himus (violenter ducimus) aliqvid -ctim h. e. -ctu uno: sive per planum (nivosum) -hā a-hario parata; sive sursum, machinis -ctoriis: Et qvicqvid sic abs- ximus a loco suo, aut ex-ximus alicunde, at-himus nobis, aut per-himus aliō. Res diffusas con-himus in unum: et dum dis-himus merces, con-himus (paciscimur) de precio, justo con-ctu (-ctione). con-here milites, cum opus est, non pro-himus: post eos in aciem pro-himus, atqve si se fugā sub-hunt, re-himus: si nolunt, de -hi- mus honori illorum.

Trajicere, v. Jacere. Tra [Trans] latio, v Ferre.

116. Trama, filum transmeans stamen.

117. TRA -mes (-itis m.) exiguus transitus per invia.

118. TRANQVILL -um mare navigatur -e, qvando id serenitas -at, redditqve post procellas -itatem.

119. Trans mare qvi abiit, trans mare est.

120. TRANSENN -a, fenestella cancellata per qvam aspicitur: -a capit auceps aviculas.

121. Transtra, sedilia remigum in navi: Transtra transversae trabiculae sub tectis.

122. TREM -it (minutatim concutitur) molesto -ore -ula manus senis, -ebundaqve vox. Puer -i -scit (in-iscit) cum eum qvis -efacit virgā. Tu con -isce-endam iram DEI.

123. TREPID -at (metu tremit) miles -us, fugitqve -e (-anter). In-us agit in -e, et opprobrio sibi ducit -ationem.

124. Tres, duo sunt et unus; ¶ Ter- -ni novem. In -nario numero -tius est ultimus. Rusticus -tiat agrum, cum -tio (seu -um) arat: -tiana (febris) per diem qviescit. Ses-tius fuit nummus, valens sesqvi-tium assem. ¶ Tri-arius miles, stabat or-dine tertio, ad subsidia: -ens (-ental) tertia pars mensurae. -mus (-mulus) puer trium annorum:

page 383/384, image: s191

-na (-una) res, habens tres modos, unde -nitas (-unitas). Inter -ginta ultimus -gesimus (-cesi-mus) est; inter -centos (et trecentos) -centesimus. Numera -cenos -cies, habebis nongentos; -contenos (trecenos) -centies, nonaginta millia.

125. TRIB -uit Fundator Urbis populum in -us (us f.) ut qveant congregari facilius -ules (con-ules) facti, et melius consultare -utim. Tum -uit (at-uit) unicuiqve locum suum, et jubet qvemqve aliqvid con-uere in commune. Mox dis-uit inter primarios officia: et eligit -unos, qvi jus dicant e -unali potestate -unitiā, tempore -unatus sui: colligantqve -uta a -utariis, agantque dis utores eorum justā dis-utione secundum justuiam dis-utivam: re-uendo etiam, si qvi de suo in publicum impenderunt. (Tribuni militum in bello sunt.)

126. TRIBUL -at agricola frumentum -ā (seu -ō, um) ut exterat grana: Deus permittit suos -ari utili -atione.

127. TRIBUL -us, castanea aqvatica cornuta: herba aculeata.

Tribunal, Tribunus, Tribus, v. Tribuere.

128. TRIC -ae sunt perplexa filamenta, qvibus se in-at pullus gallinaceus, nisi ex-etur. Sed -osus -o longe inex-abilioribus -cis (nugis, litibus) in-at alios.

Triga, v. Jugum. Bilex, v. Licium.

129. TRIO -nes, antiqvis boves. Item stellae in coelo: hinc Septen-, et plaga-nalis.

130. TRIPUD -ium, rusticana saltatio, qvum -iant h. e. tertio pede consistente saltant.

131. TRIQVETR -us, triangularis.

132. TRIST -is casus con-at nos, ut -emur: sed nimia -itia excutienda est.

133. TRITIC -um est Optimum frumentum, et -eus panis -um Indicum majus est nostro.

Triturare, v. Terere.

134. TRIUMPH -us fuit pompa, in honorem Victoris Romae instituta: ubi qvi de hoste victo -abat, deducebatur curru -ali in Capitolium laeto -atu.

135. Trophaeum, memoriale victoriae.

136. Trua, dim. Trull-a, vasculum culinare infusorium. Sed et murarius e -ā -issat parietem

137. TRU -dimus navem (in qvam con-simus merces) -de longō (vel -ā), ut eam de-damus a littore, aut re-damus a brevibus: Molam vero -satilem pro-dimus manu. Sed qvi se in -dit nego-tiis, vel ob-dit officia sua invitis, ex-ditur. Habes qvid arcani? abs-de.

Trulla, v. Trua.

138. TRUNC -o institit arbor: -ata ramis humiqve jacens, -us est, soletqve dis-ari. Corpus ob-atum et insuper -um manibus pedibusqve -us est.

139. TRUTIN -ā (majore bilance) -amus grandia pondera, attendentes insuper -ae.

140. Trutta, nobilis fluvialis piscis.

141. TRU -x latro, ipso -culento aspectu terret, -culenterqve-cīdat viatores.

142. Tu, tumet ipse noces tibi et peidis tete et tua, si es impius. Eigo Nosce te ipsum, habe curam tui, tecumqve habita, si sapis.

Tuba. v. Tubus.

143. TUB -er (-eris n.) est tumor sub cute -erans, qvam facit -erosam: -er est ex-eratio Arboris: -er fungus e terra non pro-erat. Arbor -er (g. f.) in Africa profert -eres (g. m.) i. poma.

144. Tuburcinari, raptim comedere.

145. TUB -us, canalis subterraneus, per qvem derivamus aqvam: -ō optico speculamur: -ulō gustamus vinum: -ae, et -ae ductiles fiunt formā -ulatā: qvas facit -arius, sed -ā canit -icen.

147. Tucetum (v. Tuccetum) caro minutatim consecta.

Tudes, Tudicula, v. Tundere.

147. Tueri, diligenter aspicere: 2 aspectu defendere.

Composita a Significatione I.

¶ INTU-eri res novas deligenti -itione (tu) imō et Contu-eri fixo tu nemo prehibet, tametsi nimio Obtu -tu visus hebescat: sed-eri homines vano -tu incivile est.

Derivata a Significatione 2.

TUT -or -atur pupillum, commissum -elae suae, juxta leges -elares, ut sit -us a periculis, agatqve -o. Sed et cuivis opus est -amine aliqvo, ad versus in-a.

141. TUGURI -um (-olum) agrestis casuta.

149. Tum disce, cum occasio est: erisqve tum sapiens tum eloqvens.

150. TUM -et flatu distentum membrum -ore molesto: sed postqvam in-uit de-et, si auferantur -etacientia. Cor -idum superbiā vanum est: fuge hunc - orem.

151. TUMULT -us (pertus batio multitudinis) excitatur aliqvando temere a -uosa plebe: qvae ob qvidvis -uatur, et qvidvis -uare (-uanter) agit.

152. TUMUL -us, est colliculus: Campus -osus non aratur bene. -is-amus (et con-amus) mortuos, ne in-ati sint.

153. Tunc, eo tempore.

154. TUN -dimus res duras tude (seu tudite) [tudes, is, itis, m. f] ut e-sis, seu, tusis, exdamus qvod intus est. Sed cavendum, ne per-damus vasa: pertusa n. perstuunt. Coqvus despumat carnes tudiculā, tudiculā vero con-dit aromata in mortario: qvam et crebrā contusione ob-dit (re-dit) ut fiat ob (et re-) tusa.

155. TUNIC -a est vestis sub toga (vel pallio) strictior: pupilla oculi contegitur -is: caepe resolvitur in -as.

156. Turare, inusit. sed Obtur-amus vasa -amentis, rursumqve re -amus. N. Scribunt et obthuro.

157. TURB -a, est commotio multitudinis: qvin et -a (ipsa multitudo populi) -at omnia -idis

page 385/386, image: s192

consiliis suis. Sunt inprimis qvaedam capita -ulenta, qvae -ulenter agendo negotia per-are, qvietem inter-are bonosqve con-are gaudent. Sed ut res -atae tranqvillentur, solet -ator pro-ari, de loco suo de-ari, complices ejus dis-ari et aliqvando Patriā ex-ari. Tu igitur si optas vivere imper-atus, vive qvietus.

158. TURB -o (ventus tortuosus) versat aerem: -ogyrat aqvam gyro -ineo: -inem versant pueri flagello: qvalem Turrim aedificare, -inatam. (v) periculosum foret.

159. TURD -us, avis mensis grata, -ela turdusminor.

160. TURG -et (duriter tumet) gomma in Vite -ida. Animus sapientis nunqvam -escit, resipiscentis de-et.

161. Turio, surculus defractus.

162. TURM -a, cohors Eqvitum, a qva dum in hostem irruitur -atim nemo -alium abesse debet.

163. TURP -is ruga -iter qvidem -at faciem: sed -itudo Morum, longe -ius de-at animum.

164. TURR -is celsa adificatur speculationis ergo: -itae urbes pulchrae sunt, -iculas adstruunt domibus.

165. TURT -ur (vel -uris)

166. TURUND -a, buccea ex concisis rebus confecta: lincamentum qvod vulneri inmittitur.

167. TUSS -is semper cogit -ire, non permittit semper ex-ire.

Tusus, v. Tundere. Tutela, Tutus, v. Tueri.

168. TYMPAN -um pulsans -ista -izat: -o tolluntur onera.

169. TYP -us impressus numismati ostendit Regis effigiem. -os in ographeo componit -otheta, imprimit vere chartis -ographus. -us est adumbratio -ica cujusqve rei: ubi ex arche -o exemplari fiunt ec-a.

170. TYRANN -us, olim Dominus: nunc qvi -ico furore concitatus -ice agit: cujusmodi -is (-idis) exosa est.

XXI. Incipientia ab U vocali.

UBe -r (abundans g. o.) -r (-ris n.) vaccae -rat lacte. -rtas pomorum -rtim conspicitur, cum ex-rat fertilitate. (N. Alii aspirant, Huber etc).

2. Ubi sol, ibi lux: qvam die videmus ubiqve, nocte nullibi. Sicubi qvaeris, qvod alicubi est, vide ut necubi qvaeras, ubi non est. Ubiubi tamen est, si qvaeres ubivis, invenies ibidem ubi est. Si qvaeris duobus in locis, utrobi fit, fieri potest ut reperias utrobiqve, aut neutrobi.

3. Udones (m.) calcei ex pilis hircinis, pro via pluviosa.

4. UD -ae res (uvidae, humidae) -ant-ore suo siccas. Coelum s-um sine -o, et sine nube est. Vestes ibi non Uv-escunt. ¶ Uv-a vinacea plena est -ore svavi, -a spina acido. -ae pastae, et-ae passulae, insiccantur sole.

5. UL -cisci vis injurias tuas? non manebunt in-tae si permiseris -tionem -tori Deo.

6. ULC -us fit, qvum subcutaneus acris humor carnem -erat (putrefacit) facitqve dolorem -eroso. Sed tu cave, ut ne ex-eres animum cujusqvam.

7. ULIG -o, scatens perpetuo terra in loco -inoso.

Ullus, v. Unus.

8. ULM -us arbor latisolia: -eum lignum lentissimum.

9. ULN -a pars manus, a cubito ad pugnum. Geraria gestat-is infantem. Mercator mensurat pannos -ā.

10. ULT -ra stellas qvid sit nescimus: nemo penetravit -ra. Possumus qvidem cogitare -racitrave, sed an aliqvid sit -erius, et qvid tandem -imum, qvis dicet? -imo, tametsi non prohibeamur loqvi de talibus -rocitroqve, velle tamen -ro ignorare qvaedam, -ronea medestiā, pulchrum est.

11. ULUL -a (avis) -at flebili -atu: sed et canes ac lupi valde ex-ant.

12. UMBILIC -us est nodus Ventris: cui simile aliqvid -atum dicitur.

13. UMB -ram (obscurum lumen) habet -roso sylva, -rans (ob- rans) terram: et qvaerit in -raculo (loco frondibustecto) vel sub -ella (tegumento capitis latissimo) homo -ratilis amans vitam -raticam. Pictor ad-rat imaginem, dum primo delineat: qvi stat a luce, prae-rat alteri.

Una, v. Unus, Unanimis, Anima.

14. UNC -ia (duodecima pars Assis) cum sem-ia faciunt sesc-iam (sesc-em). Inde ascendunt -iatim ad Assem, Qvincunx (qvinqve unciae) Septunx, Non-ium Decunx, et Deunx cum assi deest uncia. Tres ter-ii pendunt unciam. Numus ialis est thalerus Imperialis, cusus ad leges -iarias.

15. UNC -us (seu -inus) est -um (a, um) ferrum aut lignum, qvō attrabimus aliqvid: -inuli, -inata ferrea fila, qvibus connectimus vestes. Nasum qvidam habent ob-um, sive ad-um (infra serecurvum) sive red-um (sursum curvum).

16. UND -a (globus aqvae fluentis) -osi (vel -abundi) fluminis, cum valde -at solet ex -are, et vicinos. igros in-are. Qvi ab at (vel superab-at) pecuniā, prospicere sibi potest ab-anter, usqve ad ab-antiam: etiam amiciri -ulatis pannis. Tibi si qvid red-at, vide ut red-antia tua red-et ad (vel in) alios.

17. UND -e veniet auxilium? inde ne, unde speras? etiamsi aliunde, dummodo veniat ali-cunde, undecunqve tandem, perinde est. Sicunde id speras, exspecta indidem. Et ut necunde veniat infortunium, circumspice hincinde: potest enim venire undiqve, venitqve sub-inde. Proinde ora semper: deinde age caute: exinde spera bene


page 387/388, image: s193

18. Unde, idem est innumeris qvod unodemto. Ut Unde- viginti, undetriginta etc. usqve ad undecentum.

Undecim, v. Decem. Undiqve v. Unde.

19. UN -gunt (pingvedine illinunt) qvidam faciem, ut -cta niteat, -gvento qvod -gventarius parat. Medicus in-git vulnera, vel por-git morbidum, super-git oculos lippientes collyrio. Juglandes siccae -gvinosae stomacho inutiles, (Plinius).

20. UNG -ves in digitis habet homo: -ves digitorum loco bestia: -ulas solidas solidipeda animalia, Bos, Eqvus, etc.

Universus, v. Unus. Unqvam, v. Qvam.

21. UN -a mens debet esse iis qvi habitant -a, aut -iti sunt societate aliqvā. Talis enim -itas, et pulchra voluntatum -io, pulchrior est pretioso -ione (g. m.) tanqvam -ica basis concordiae. Ergo dabit operam -ice, -usqvisqve, ut -iversi, h. e. -iversus populus, -iantur (ad- et coad-entur) ad -iversalem concordiam, sicut ipsum -iversum seu -iversitas rerum concors est. Estne ullus qvi hoc nolit? si nullus, tu incipe cum nonnullis.

22. Upupa, avis galeata, spurca.

23. URB -em inhabitant -ani (-ici) homines, moribus -ani: plebs incolit sub- ia. Tu qvamvis ante- (sub-) -anu fueris, observa tamen -anitatem.

24. URCE -us (-olus) vas fictile aqvae portandae.

25. UR -ere (urgere ardore ignis) non uno fit modo. Nam -edo (-ica) ad-it plantas: fulmen amb-it arbores: -tica per-it cutem, et in-it vesiculas: frigus prae-it membra: -igo fit in membris ab ¶ Ust-ulante medicina, inducente -ionem: -or olim comb- (ex-) -urebat corpora mortuorum: non in -rina opificis, sed foris, remanente busto (h. e. ambusto loco, sepulchro). Spicae - ulatae sunt deliciae primitiarum.

26. URG -et (vi premit) aliqvando Creditorem -ens necessitas, ut ad-eat debitorem, et ex-eat debitum.

27. URIN -a (humor salsus in corpore) meat per -arios meatus: nominatim e renibus in vesicam per uret eres.

28. URIN -at - (vel -ur) in aqva (h. e. ambulat sub aqva) -ator.

29. URN -a (vas) haurit aqvam: -a servat cineres mortuorum: -a mensurat vinum, vase -ali.

30. URS -us et-a bestia mellivora: pellis -ina est villosa. -a major, -a minor stellae sunt.

Urtica v. Urere.

31. Urus, sylvestris bos.

Uspiam, v. piam. Usqvam, v. qvam.

32. Usqve- adhuc (seu hucusqve) invalescit ebrietas: -adeo, ut multi ab- mane, ad- noctem, -qvāqve (et usqve) perpotent, qvō- cuiqve visum, et -dum plus non possunt.

Usura, Usurpare, Usus, v. Uti.

33. UT, sex diversa significat; accipitqve primis tribus locis i, ut indifferenter dicatur UT vel UTI hoc modo.

Ut (uti) vales? scribe ut (vel uti) sciam: Ut (uti) et alii. Ut hīc sum, tam bene valui, ut non melius optem. Ut (vel utut) vero ita sit, malim tamen vivere vobiscum, -pote domi. Nam -cunqve est, patria -iqve charissima est, ne-iqvam aliter judicare possum, pro- et alii, sic- (velut et sicuti, veluti) et tu ipse.

34. Uter- (et -us) locis faetum concipiens: -ini fratres, ex eadem matre.

35. UT -er (ris) vas coriaceum, qvō portat aqvam -rarius. Sed -riculus est follis tibias habens, qvibus cantillat -ricularius -riculari Musicā.

36. Uter- (utra, utrum) qvis e duobus? -cunqve, modo alter- veniat. Et qvid si -qve? qvid si ne-? Utr-ō ibimus? in bortum an rus? -ōqve, aut ne-. Utrob-i fuisti? ne-i: imo -iqve. Unde redis? ex horto an rure Utr-inqve. Dic -um hoc an illud vis? Ne-um, ne-alis sum.

37. UTI - re aliqvā, est eam pro instrumento habere: ab-, utendo absumere: sed et ab-tur qvi ad mala utitur. ¶ Us-us rei -ualis (utibilis) qvamdiu -ui est, bonus est, ab-us noxius: qvanvam multus valde -itatus. Qvi dat alteri pecuniam in -uram, accipit -uram: sed uarius est. Habere domi satis Utensilium qvicqvid ad qvotidianum usum reqviritur, utile est: habere plusqvam usus est (opus) inutile: usurpare alienas res non licet.

Uti, Utiqve, v. Ut.

38. Utinam! nota voti.

39. UXOR - marita -ati: qvem si dote -iā sibi emit, -ium fecit, imperare vult bona -cula.

XXII. [correction of the transcriber; in the print XXI.] Incipientia a Vau consona.

VAC -at suppellectile (vacua est a-) domus pauperis. Non-at tibi puer -are studiis? optima -atio est, ut mens -ua seu -uitas mentis, expleatur sapientiā. Si opplere se vult rebus super-uis (super-aneis) e-uanda est virgis.

2. VACC -a (-ula) bos faemna: unde -inum lac.

3. Vaccinia, myrtilli baccae.

4. VACERR -a, sepimentum qvodvis: -osus (mente captus) includendus -ae.

5. VACILL -at vento bacillus, non firmiter terrae infixus: cui similis est -atio mentis.

Vacuus, v. Vacare. Vadare, v. Vadere, Vadari, v. Vas vadis.

6. VAD -it (facit iter) Exercitus, ut per-at ad hostem, et illum propere in-at, vel undiqve circum-at, ut ne qvis e-at, ille vero e-at victor. Ideo super-it montes, et fluminum -a, seu flumina -osa, si -ari possunt.

7. Vae, vox dolentis, et minantis.


page 389/390, image: s194

8. VAF -er (callidus) agit -re: mirāqve -ritie aliqvando -ramentum excogitat, qvod sufficit intervertendis magnis moliminibus.

9. Vag -antur (vacue huc illuc aguntur) qvidam homines -i (-abundi) inutili -atione: inqve morem e-antis fluvii di-antur huc illuc, De qvibusdam talibus per-ata est fama.

10. VAGIN -a tegit gladium: qvi e-atus terret.

11. VAG -it infans, et ob-it matri, dum opem poscit -itu. Lepus -it dum capitur.

12. Vah, rem miram.

13. VAL -ere (esse integris viribus) et -etudo primarium bonum in vita: in-etudo primarium impedimentum. Non omnes tamen -entes etiam sunt -idi, -enterqve operari possunt: in-entia debilitat qvosdam, ad qvam sensim tollendam -et labor. Qvanti -et liber hic? an aeqvi-et alteri? estne -ore eodem? an illi prae-et? -etudinarius (-etudine afflictā) eat in -etudinarium: ubi varii morbi curantur. Sed cum incipiet re-escere, adhuc in-idus caute agat ut -escat, (et in-) sensim, donec penitus con-escat. Tu -de solicitus esto, ut eruditio et Virtus in te e-escat! Atqve -e.

14. Valgus, praecassis pedibus.

Validus, v. Valere.

15. VALL -is (vel -es; -ecula-icula) planities inter duos montes decurrens: Con-is undiqve montibus circumdata.

16. VALL -um, munimentum ex aggesta terra cui insuper adduntur-i (h. pali humi defixi) per certa inter-a. Apud Romanos si qvis bene atam (ob-atam) civitatem primus conscendit, donabatur -ari coronā.

17. VALV -ae (-arum) fores bipatentes: unde bi-is pulmo: et -ulus fabae loculamentum.

18. Vanellus. avis cirrata.

19. VANN -us (f.) est ventilabrum, qvō e-amus avenam.

20. VAN -us (vacuus usu labor -escit) et gaudium innixum -itati, qvia est e-idum, e-escit. Tu igitur nihil age in-um.

21. VAP -or (halitus rei humidus) venit e locis -idis, qvae -orant ultro: in -orario (um i. balnetum) excitatur igne. -pa est vinum, cujus vitus e-oravit, hoc est -oratione periit.

22. Vapulare, verberari.

23. VARI -a verba (i. multiformia) reqviruntur, et flexa -e, ad exprimendam -etatem rerum. Tu igitur -are sermonem disce. Morbus -olorum infestat infantes.

24. Varix, (icis m. f.) vena cruore plena.

25. VAR -us Venator (habens crura deorsum diducta) potest qvidem retia erigere super -as (seu-os: perticas furcillatas): si tamen ea nescit recte di-icare, et ob-icare feris, prae-icatur. In judicio prae-icator dicitur, qvi colludit cum adversario.

26. Vas (vadis m) est sponsor in causa capitali, qvem vad-atur Iudex, i. obstringit -imonio: et tunc -atus vadit.

27. Vas- (vasis n. plur. a.) receptaculum portatile cujuscunqve rei. -arium (vasorum supellex) conficit -cularius: con-at autem qvi migrare parat.

28. Vasallus (s. a. v.) cliens, alienorum bonorum possessor.

29. VAST -ae fiunt (desertae) regiones, etiam -issimae (i. amplissimae) si permittanntur bellō -ari a -atoribus. Qvali -atione in tetram -itatem (-itudinem) venerunt tot Regna, -e de- (e-per-) -ata.

30. VAT -es praedicens futura, -icinatur. Finis autem -iciniorum est, ut praemoniti oremus.

31. VAT -ius (et -rax et -rieosus) pedibus medio extortis.

Ve, conjunctio, v. Vel.

32. Ve, adjectio, aut minuit, aut negat. v. in Cor, Grandis, Jovis, Pallidus, Sanus.

Vectigal, v. Vehere.

33. VECT -is, palus qvo aliqvid tollit -iarius.

34. VEGET -us animus (qvi bene viget) -at totum corpus. Res -abiles accipiunt -ationem suam a ventis.

Vehemens, v. Mens.

35. VE -hit, qvi sublime portat; -hitur qvi portatur. seu id fiat -ctario Eqvo, seu ctoriā Navi, seu aliō -ctabulo, facit -ctor. Maximum -hiculum terrestre Plaustrum est, qvō -hes faeni, aut -hes vini -ctatur. Qvi facit -cturam, qvaerit -cturam: qvia et ipse solvit -ctigal, cum de-hit merces -ctigales. Usus -ctionum varius est, in ad-hendis, con-hendis, in-hendis, et re-hendis necessariis: a-hendis autem, seu e-hendis, alioqve trans-hendis non necessariis. Qvi circum-huntur Navibus, debent pro- (sub-) -hi e portu, super-hi abyssum, praeter-hi insulas, donec perhantur qvo tendunt. Qvi res sub ctant terrā, habent difficultates per loca pro -cta, con-xa aut de-xa. Sed oratione in-hi in alios, praesertim aetate pro-ctos, non laudatur: orationes in -ctivae produnt -hementiam animi.

36. Vel, conjunctio disjunctiva (N. cum postponitur amittit) adverbium permissivum, sic.

Mane, vel abi: vel hoc elige, vel illud. Hoc illudve elige. Non credis? Abi vel statim.

37. VEL -amus (occultamus involvendo) -ō, qvod volumus esse prae-atum. Sed Conscientia non reperit -amen, qvō ad- (con-) -et facinora sua: de-abuntur omnia. Nautae expandunt -a funibus -aribus, et ificant.

38. VEL -es (-itis miles levi armaturā) -itaribus armis -itatur, lacessens -itatione hostem ad pugnam.

39. Velle bonum, Nolle (non velle) malum Malleqve (magis velle) melius, sapientis est; plenā volentiā vult subesse voluntati Dei, sicut volones hoc est voluntarii milites, pugnant voluntarie pro dominis suis. Non vis? volens nolens (velis nolis) debebis. Benevol-us (vel -ens) agens -e meretur -entiam; malevol-us -entiam.


page 391/392, image: s195

40. VELL -ere solet (radicitus extiere) runcator zizania: sive con-endo et e-endo omnia noxia; sive inter-endo saltem magis noxia. Legutus a-it ab arbore poma, aut de-it cum termite. Chirurgus re-it crines vulsellā (volsellā) qvae vulsura non sine dolore fit. Ventus autem con-it aedificia, di-it trabeationes, per-itqve omnia. Convulsio membrorum Vellic-at corpus molestā -atione.

41. VELL -us (eris n.) lana ex ove vulsa, conglobata.

42. VELO -x (utens celeritate) tabellarius currit -citer: nec tamen superat -citate prae-cem eqvum.

Velum v. Velare. Velut, v. Ut.

43. VEN -a secatur valetudinis causa: vulnus in inter-io (um) sanatur facile: -ulae sunt in folio -oso. Per -as sylvae (h. e. meatus) -atur -ator feras: instructus -abulo; et -aticis canibus, -atoriisqve retibus, saepe tamen irrito -atu: sicut et qvi scrutantur -as metallicas.

Venalis Vendere, Vendicare, v. Venum. Venari, v. Vena.

44. VENE -num, et medicinas -natas (exitiosas) parat -narius: -nosa a. Vipera morsu -nat. ficus et -fica exercent -ficiam.

45. VENER -ari debes (ob amorem colore) Viros -abiles -anter debitā -atione: imo et -abundus de-ari.

46. Venetus color, subcaeruleus.

47. VEN -iam habes (i.) abeundi? abi bonā cum -iā. -iam petis culpae? dabitar si culpa est -ialis.

Venire, pro Venale esse, v. Venum.

48. VEN -ire (arcedere) ad amicum aliqvando, gratum est: -titare singulis horis: odiosum. Ad-a in Civitate est qvi aliunde ad-it solus: con-ae con-iunt e diversis locis, aliiqve alios ante- (prae-) -iunt. Grati ad -tores excipiuntur ad-toriā coenā. Ad-titia bona ob-iunt aliqvando fortuito inter-tu. Conven-ire amicum, aut -ire plures in unum, et -ire super aliqvā re amice, -it legibus amicitiae. Hosti autem -iens est contra-ire, eumqve convenienter circum-ire. Sed de-ientibus in angustias faederatis non sub-ire, discon-it con-tioni faederis, talisqve incon-ientia male e-it sociis. Non in con-ienter hīc te monebo qvaedam. Ad-tus amici gratus tibi sit, praesertim si re-it e periculo. Con-tus sacros ama, Con-ticula malorum fuge: Si super -is litigantibus, inter-ire non gravator. Si qvid amissum in-isti, redde illi cujus est si qvid novum in-isti ne insolesce ob in-tionem, nec te esse in-torem jacta: nam alius adin-iet aliqvid melius: omnia in-ta hunc habent e-tum. Pro-tus tuos, qvi tibi qvotannis pro-iunt, inscripe In-tario. Ecce, per-imus hīc qvoqve ad finem.

49. VENT -er (ris) est receptaculum alimentorum, qvae coqvuntur in -riculo [habet et Cor Cerebrumqve suos -riculos]. -rosis (v. riosis) opus est -rali, hoc est praecinctorio.

50. VENT -us flat in qvibusdam -osis locis semper: -ulum excitamus flabello. Ventil-at -ator frumentuni trituratum -abrō, ut e-et paleas.

51. VEN -um it, (seu Venit) qvicqvid -undatur, ut onmis merx -alis (-alitia -dibilis). Qvi rem -dit, -ditat eam qvomodo potest: qvi emit, -dicat sibi. Pater familias non debet esse emax, sed -dax: ut qvicqvid supra usum sibi est, di dat, emtum etiam sine usu re-dat.

52. VEN -us (-eris f.) in Coelo, -usta stella est; -eres gestuum conciliant actionibus -ustatem: -us inter deas figmentum est: -us lasciva, et vita -erea sunt in-usta, de -ustantes hominem in conspectu Dei.

53. VEPR -es (spinae) crescunt in -eto.

54. VER -, seu tempus -num facit, ut omnia -nent (h. e. vireant): nō etiam nix (est gummi Iuniperi) colligitur. vactum est arvum actum -nali tempore, tu qviescat ad autumnum. Septem-ber October November December menses sunt) septimus, octavus, nonus, decimus, a Vere.)

Verax v. Verus.

55. Verber - est fustis rudior, qvō -amus -onem: ut qvi non curat verba, curet -a. Sed trans -are illum, aut ad mortem usqve de-are (vel con -are) vel di-are illi membra fas non est. Pellio dum ad-at pelles, e-at tineas.

56. VERB -um parvum, ulum est: -osa oratio sapientem non decet, tametsi ornamenta -alia, ad -ia, di-ia, et pro -ia, suum locum habent.

57. VERED -us, eqvus meritorius publicus, qvō -arius currit celeriter.

58. VER -etur (observat et metuit) puer -ecundus omnes -endas personas: qvae -ecundia laudabilis est. In ecundus neminem -ecundatur. Tu re-ere omnes re-enter: inprimis Re-endos spirituales, cum se digne re-entiā suā gerunt.

59. VERG -it Sol ad occasum, a meridie.

60. VERM -es in ventre -inosi excitant ina (seu inationem): iculi sub cortice Arboris faciunt eam -iculosam.

61. VERN -a (natus domi servus, vel -a) adhibetur ad opera -acula (domestica) loqviturqve lingvā -aculā: qvaerens placere -ili blanditie suā -iliter (seu vernaliter).

Vernix, et Vernus, v. Ver, Vero, v. Verum.

62. Verpus, medius in manu digitus.

63. Verrere 1 trahere. 2 scopis purgare. Piscator Verr-it per aqvas -iculum (rete majus):

Converritor -it scopis Domum, aut -iculo e (-iculo) vestes. Stabularius ut habeat stabulum versum, con-at fimum: et e-at qvo die.

64. VERR -es, porcus non castratus: caro -ina dura est.

65. VERRUC -as habet (tubercula dura cutis) -osus.

66. VERRUNC -are, antiqvis Vertere: hinc A-are, avertere.

67. Vertagus, Canis venaticus velox.


page 393/394, image: s196

68. VER -tere, est situm rei mutare: qvomodo Nautae -tunt -sabilia vela, ope -soriae, variā surā, cum opus est -sare Navem: praesertim cum -santur in periculo a -ticibus (seu vorticibus) ventorum, aut -ticibus aqvarum, in locis -ticosis. Tum enim con-tunt -satilem navem, qvam celeri possunt -tigine, -sus locum ubi tutum est, Navisqve recte -sa effugit periculum. Sed oportet Nautas esse latos, qvi sciant in tali casu -sari: neqve patiantur -tiginem, cum se vident, a -sabundo turbine circum-ti, et metus e-sionis, aut sub-sionis est. Reqviritur etiam, ut sint -suti corpore, et -suti animo, ad inveniendum -sute consilium. Sic alibi: qvi a-tere vult periculum [qvanqvam praest ante (seu prae-) -tere] ad-tat animum, seu animad -tat in omnia, ut con-tat in usum suum qvicqvid potest. Raro se ob-tit nobis infelicitas sic, qvin ob-sa qvoqvō, ostendat remedia, etiam di-sa, qvae di-simode adhiberi possuut: Qvā di-sitate mediorum si uti scit vir prudens, invenit rerum con- (in) -sionem. Qvum qvis in itinere declinat aliqvid, di-titā via: qvum se vult reficere, di-tit in di-sorium, acceptus di-sor, si ante qvoqve ibi di-sari consvevit. Qvi festinat in via, non deflectit ad di-ticula: et cavet, ne illum trans-tant viae trans-sae, aut divortia, viarum: (sed divortia conjugum pejora sunt). Ut singuli -sus scribantur singulis -siculis, bonum inventum est. Qvi est a-so animo in aliqvem, a-satur illum, et fugit con-sationem ejus: aut sibi ad-satur, et inter se contro-santur: ortā vero contro-siā, de re contro-sā non desinunt contro-tere etiam absentes. Nam Ad-sator nactus ad -satium, consignat ad-sus illum in ad -sariis suis qvicqvid potest, ut ob -sentur oculis suis, qvaecunqve serviunt e-tendo illi, aut inter-tendis commodis ejus. Qvinimo ad-sitas illa saepe mentem ejus per-tit, ut per-se agat cum proximo, contatqve omina ejus in sensum per-sum: sed in talem per-sitatem ad-tendum (animad-tendum est, ut re-tatur in gratiam cum proximo. Adde: -tebra est in dorso: -ticulum (-ticillum) apud netricem. -ticale punctum in Coelo: -tumnus inconstans est, etc.

Composita ex Versus, erga.

SEORS -im (-um) recensebo quaedam. Si qvaeris, Qvorsum ire debeas: intelliges, si respondebitur, Horsum vel istorsum: Antrorsum (Prorsum) vel retrorsum (us); Sursum vel deorsum; Dextrorsum (us) vel sinistrorsum (laevorsus;) Introrsum vel extrorsum. At si dicit, Aliorsum (alioversum) vel prorsum rursum, parum te informat.

69. VER -u (-uculum) versando assamus carnem: -utum est hasta cuspidata.

70. Verum progrediamur. Ego vero malim respirare: enimvero lassus sum. Nec vero solus ego, alii qvoqve. Qvasivero nesciam te ignavum esse. Verumtamen (Verumenimvero) pergamus.

71. VER -us amicus (non falsus) demonstrat -e-itatem amicitiae, amore -ō (non fucato): estqve -ax, loqvitur de amico -aciter: Ita est re-ā. Vervactum, v. Ver.

72. VERV -ex (aries castratus) dat carnem -ecinam.

Vesanus v. Sanus.

73. VESC -imur lubenter rebus -is (ad cibumaptis) si non veniant ab animali -o (-ulo, macilento.)

74. VESIC -a, bulla membranacea, -a urinaria: destillatoria.

75. Vespa, insectum volatile.

76. VESP -er (et erus et -era) ultima pars diei, prima noctis. Non semper -ere (vel -eri) -erus seu -erugo stella, conspicitur: semper autem postqvam Sol in plaga -erali occidit, incipit erare (advel in-erascere) caligoqve -era (-ertina) prodit, et -ertilio aestate provolat.

77. Vespillo cadaverum (vesperi) exportator.

78. VEST -a, Terra; Terrae Dea gentilibus: cui sacratae virgines fuerunt -ales.

Vester, v. Vos.

79. VESTIBUL -um, locus ante januam domus.

80. VESTIG -ium, pedis signum; per qvae -at (in -at) feras -ator, ut per -et (et e -et.)

81. VEST -is tegit corpus nostrum: -imenta jacent in orca -iaria divitis: -itum peculiarem habet qvaelibet fere gens, dum se aliter -it (con -it) qvam aliae. In -is puer nondum circun -itur: Viator a latronibus de itur: -ispicus in balneo est. In -itura fit honoris causa, qvam qvis pallio novae dignitatis super -itur.

82. VET -at, qvi dictis prohibet, ne qvid fiat: Tu res a Deo -itas cave.

Veteranus, Veterator, Veternus, v. Vetus.

83. VETERIN -um jumentum (vecturae idoneum) si aegrotat, curatur a -ario medicinā -ariā.

84. Vetus (g. o.) multae aetatis: de homine et rebus dicitur, Ut

VETER -es calceos, aliaqve -amenta, reficit -amentarius. Milites -ani plerumqve sunt vetuli et -atores, gnari alios deludere -atoriis insidiis, -atorie. Qvos vetustescere in neqvitiis, et esse in -atos ad malum, opinio in -avit. ¶ Vetu-lae solent narrare -stas fabulas: et qvia -stas infirmat omnia, affliguntur ¶ Vetern -ō, -osaeqve moriuntur.

85. VEX -are (ludificare) jucundum, -ari; molestum est: sed -atio dat intellestum. -atores tamen aliorum di -abuntur et ipsi: qvantō plus con -ant alios.

86. VEXILL -um praefert -ator -ationi suae.

87. VI -a (q. veha) est, qvā Currūs eunt: stellulae in coelo faciunt -am lacteam: de is publicis sunt leges -ariae. Si -ator habet ante se -am longam, instruat se -atico et suppellectile -atoria. Caveat loca de -a ne de -et: multo magis a- (in) -a, ut et imper -a. Sylva per -a non seducet, si habebit ducem prae-um. In bi -o interroget ob -os (qvi veniunt ob -am, seu ob -ant). In tri -o multi conveniunt hinc tri -ale dicitur, qvicqvid ubivis obvenit, ut Schola tri -alis.


page 395/396, image: s197

88. Vibex, signum verberis.

89. VIBR -at (agitando tremefacit) miles hastam, qvum eam e -are molitur: -issae narium, respirando tremunt. Musicus -issat vocem grata -atione.

Vicarius et Vices, v. Vix. Vicenus, v. Viginti.

90. VICI -a (legumen eqvis gratum) purgaestur -ariō cribro.

Vicissim, v. Vix. Victima, Victor, v. Vincere. Victus, v. Vivere.

91. VIC -us (via urbis utrinqve septa aedificiis) -inos -inali concordiā junctos. In -inia h. e. per -inos urbi -os et -ulos, habitant -atim -ani homines.

Videlicet, v. Licet, 1.

92. VI -det -sus noster qvicqvid est -sibile: ad in -sibilia non pertingit oculorum -sio. Rem eviden -tem ob -tiam -ter pervidet. Tu autem vis ¶ vis -ere qvid amicus agat? -e ad - (vel in -e) illum et re -e, aut saltem inter -e. Sed qvi ex officio -itat -itatione statā, et qvoties opus esse videtur re-itat -itator est. ¶ Invid-us oculus -et bonis proximi [imo habet -ipsum in visum] sed suo malo: qvia -ia urit ipsum -iosum. Deus praevidet omnia, ut ne qvid improvisō veniat: ¶ provid -aqve ipsius -entia -et semper nobis im -is. Sed et -ens Provi sor, cui aliorum -io demandata est, -at qvoqve in futurum.

93. Vidulus accus coriaceus.

94. VIDU -us et -a vivunt in tristi- itate, et qvisqve -atus consorte suo.

95. VI - et (flectendo vincit) etor ex eto -mine (h. e. -tilibus virgis, potissimum e -minali salice) -minea vasa: ut Corbes etc. Item -etor (Doliarius) circumdat dolia - mineis circulis.

96. VIG -et corpus sanum -ore nativo, -escitqve magis bene pastum. Oculus autem -il is ilis (h. e. -ilantis nocturni custodis) ilat: sicut et Praefecti -ilum, dum obit -ilias. Mater ad- (in) -ilat saluti liberorum tam -ilanter (tantā -ilantiā) ut non sclum facile e- ilet, sed et totam noctem inter- ilet: imo aliqvando per- ilet.

97. VIG -inti numeras milites? esimus erit ultimus: omnesque facient ¶ Vic -enarium si -res eni incedunt, qvadringenti sunt. -esima (scil. bonorum pars) tributum est tolerabile.

98. VIL -e frumentum est cum abundat: emitur enim -i (sc. pretio) cum e- uit ob -itatem. Animae -es magnifaciunt mundanas nugas: sed Tibi -e-scant.

99 VILL -am (domum agrestem) gubernans - icus cum -ica, -icantur (-amcolunt): sed reddunt rationem - icationis suae. Gallinae -ares aliaqve -ana pecora, necessaria ibi sunt, sicut et -atici canes.

100. VILL -us, pilus in animali -oso longior et convolutus.

Vimen, v. Viere.

101. VI -ncere (superare) hostem, - ctoria est. Qvae parit -ctori et -ctorioso Exercitui gloriam, - cto autem ignominiam: praesertim si se jactabat esse in- ncibilem (seu in -ctum) nunc vero agnoscens se fuijse - ncibilem, potuisseqve de- nci erubescit. Similiter, fit, cum qvis pervic- ax dat poenam - aciae suae. Dum enim -aciter agit, semperqve pervincere qvaerit, con- (vel re-) -vincitur aliqvando aperte, ut convictus obmutescat: aut facta evictione possessione cedere cogatur. Victimae (oblationes pro victoria) debentur DEO.

102. VINC -ire maleficum - ulo, et conjicere in -ula, prae- (re-) -iendo illi manus, justum est. Arbor circum- itur tu stramineo adversus formicas. Tu tibi amicum de- ias officiis.

Vincalum, v. Vincire. Vindemia, v. Vinum.

103. VIND -icat (ulciscitur) illatam vim justus - ex justā - ictā, et icat (h. e. liberat) ab oppressione illum, qvi postulat -icias.

104. VIN -um unde est? Ex -ea. Qvomodo? Conserit - itor in terra - eali et colle -eario: -etum qvod subinde putat falce -itoriā (-eatica). Cum adest tempus - demiae (vini demendi) -demiat: h. e. Colligit fructus - demiales per -demiatores (seu -demitores) in vasa - demiatoria: exprimiturque ex -aceis dulce villum (NB. diminutive): qvod infusum in dolia -aria emit -arius (scil negotiator, venditque in taberna -aria: qvō concurrunt -osi -ipotores qvos - olentia stimulat.

105. VIOL -a nascitur primo vere in -ario. - arius inficit pannos colore -aceo.

Violare, v. Vis.

106. VIPER -a (venatissimus angvis) vivos parit foetus, non ova: venenum - eum (vel -inum) immedicabile.

107. VIR -i et -agines sunt -ili animo: semi-i et e-ati nihil agunt - iliter. Patescit autem tum -ilitas cum congrediuntur -itim. Magistratus qvidam in Civitate administrantur per Duum-os, Trium-os, Decem-os Centum-os etc. qvi res gerunt potestate duum-ali, trium-ali, decem-ali, centum-ali etc. tempore duum-atus trium-atus etc sui.

108. Vir et gramen -ide, et arbores dum vere -escunt. Delectat te grata oculis -iditas? exito in -eta (-ecta) aut -idantia prata, vel alia -idicata loca. Aut ingredere idarium: qvod ut amoene re-escat qvctannis, curat -idarius.

109. VIRG -as petit - ator (qvi - is caedit) ex -eto (-ulto): ut inde paret -eas ferulas. -a Mercurii (-ula divina) manu gestata indicat metalla Metallicis.

110. VIRG -o custodiat -initatem-inali pudore, qvem rubor - ineus ostendit: ne conspecta sit - inaria temeritas.

Viridus, v. Virere.

111. VIRT -us (utis) vis, robur, robur in bono.

112. VIR -us (g. n.) sudor sub ala viri -osi (lascivi) male olens: et in genere venenum. Serpentes per se sunt - ulenti.

113. Vis (nomen: plur. Vires, dim. Vireculae) Vis animi augescit, dum Vires corporis virescunt.

page 397/398, image: s198

Qvi pro consilio adhibet vim ¶ Viol-at etiam res saras, in-abiles, -entus -ator: Puniendus ob -entiam.

Vis, (Verbum, v. Velle.)

114. Vis adjectio indifferentiam significans. Ut Quivis Princeps, et qvantus vis, qvamvis possit movere bellum, non tamen debet ob qvidvis: nec ducere exercitum, qvantumvis sit magnus, qvōvis, aut qvāvis, qvia non est tutum ubivis.

115. VISC -us (et -um) est stirpicula super crescens ramis arborum: ex cujus -idis (-osis) baccis sit -us (-um) gluten aucupum, qvi aves capiunt -atis calamis.

116. VISC -us (-eris n.) internum corporis membrum: qvae, -eratim eximere, est animal e-erare. Antiqvis -eratio fuit in solemnitate funerali crudae carnis distribtuio.

Visere, Visitare, Visut, v. Videre.

117. Visire, emutere flatum vemtris tacitum.

Vita, v. Vivere.

118. VIT -a (declina) omnia suspecta, si vis e-are pericula. At ¶ invit-at aliqvis pulchro -amento? eo magis devita ipsam qvoqve -ationem. Aut si accedis -us (vel -e) et accessus est inevitabilis, vide ut periculum tamen sit evitabile.

119. Vitellus, pars ovi rubra.

120. Vitiligo, macula serpens in cute.

Vitilitigare, v. Lis. Vitilis, v. Viere.

121. VIT -is (-icula) frutex vitifer is spinifera: folia -ea (iginea) sunt per ampla.

122. VITI -um (indebitus modus) corporis reddit hominem -osum, non tamen meretur con-um: tametsi ositas tanta sit, ut opera -et. sed -um animi dat con-atori veram causam con-andi: cum illa sit -ositas qvā -amus nos ipsos, reddimusqve simul alios -osos.

123. Vitricus, maritus matris, post obitum patris.

124. VITR -um, et -ea pocula aliaqve -eamina, facit -arius. -iolum est parvum -um: et succus aris, similis vitro.

125. VITT -a, velum lineum, qvo adstrimgebantur comae, sic -ati (adstricti).

126. VITUL -us (novellus bos) et -a, dant -inam carnem.

127. VITUPER -ium est vitii opprobrium. Tu ergo -a qvicqvid -abile est.

128. VIV -us redi-us revixit [a revivisco]; semi-us est semimortuus: idus (vitaeplenus) est -ax, per-it, diu, pro-it longius -it etiam a morbo, super -it aliis. In -ario sunt pisces, in -ario ferae. Ova avium -escunt dum a -ifico spiritu, incubitu matrum -ificantur. ¶ Vit-a accipit virtutem -alem, et -alitatem ab alimentis seu ¶ Vict-u: -itamus enim -ualibus. ¶ Convi-ctores -vunt eodem -ctu: sed -vae -vantur invitati ab eodem -vatore ad idem -vium, seu -viales (-vales) epulas.

129. Viverra, mustela major.

130. Vix fieri potest, ut fiant omnia unā ¶ Vic-e, sed diversis-ibus. Nec unus potest omnia, praestamus nobis-em [auxiliatricem operam] dum alter agite -e [in loco] alterius. Ideo sunt -arii praestantes -ariam operam. Sed et res omnes sibi in -em serviunt, per-es; Hinc rerum -issitudo, dum qvod abiit, redit -icissim.

Vocare, v. Vox.

131. Vola, Cavitas manus.

132. VOL -at, aut etiam huc illuc -itat omnis -ucris, seu -ucre (-atile -aticum) animal, vario -atu (-aturā.) Nam a-ant et rursum ad-ant subant in arbores, et de-ant. Pro -ant e nidis, circum-ant, re-antqve ad nidos. E-ant e sylva, per-ant campos, in-ant pascua, con-antqve agminatim, unā prae- (ante-) -ante. Sicubi habent obviam arborem, hanc aliae praeter-ant, alia perant, aliae sub-ant, aliae super-ant: et sic omnes trans-ant.

Volones, v. Velle. Volsella. v. Vellere. Volumen, v. Vol vere. Voluntas, v. Velle.

133. VOLUP -e est in -tate vivere, et -tuose -tari (-tuari) homini -tario (-tuario): sed vere -tabilis sola virtus est.

134. VOL -vit Arator rotundum -vulum in arvo, dum eum super-vens glebis, pro-vit et revit -ubiliter, sibene -ubilis. Vol-vit [i. plicat] pannifex -umen panni. Vol -vit (complicat) item Chartopaeus -umen chartae minus, e qvinis et vicenis plagulis: et ex his viginti -umen majus: et ex decem -umen maximum, ob-vens illa debitis inucris. Libros olim faciebant ex agglutinatis sibi invicem (inlongum) chartis: tum con-vebant et fuit -umen: qvod lecturi re- vebant et e- vebant ac legendo per-vebant rursumqve in-vebant. Sus ¶ Volut-aris at se in -abro, gratā sibi -atione. At miser, qvi laborat ¶ Vol-vulo (morbo intestinorum pessiimo) nam -utatim se -utat: aut prae dolore lectulo de-vit et in terra circum-vit aut tristi -utatione pedibus alicujus ad-vit, vel ad genua se provit implorans commiserationem. -vox (vermis rodens vites) in vit se pampinis.

135. Vomer, ferrum aratri.

136. VOM -ere si placet, excitabunt -itum medicamenta -itoria, ut - itando e-es id, qvodgravat ventriculum. Sapius tamen re-ere insalubre est.

137. Vomica, radix ulceris.

138. VOR -at (cibum non masticatum deglutit) carni-a bestia, ut et home -ax aciter: et tamen de-ans tanta -ator, non plus explet -acitatem, qvam -ago in flumine, vel alius -aginosus locus.

Vortex, v. Vertex, in Vertere.

139. Vos audite, Vobis loqvor, vestrum interest. Ah melius curate vestram vestratiumqve salutem.

140. VO -ves aliqvid a DEO? -tum est: -ves aliqvid DEO? -tum est, obligans te ad exsolvendam rem -tivam (-tam de-tam) DEO. De-vere diris aliqvem et optate de-tionem non conveni de-to

page 399/400, image: s199

(i. religioso s. a. v.) homini. Electionis magistratuum fiunt alicubi per -ta.

141. Vox [ Gen. Voc-is] sonora, seu os -ale convenit Oratori: lenis -ula exilem habet -alitatem. Literae -ales et semi-ales faciunt claras syllabas, et -es, qvibus -amus res singulas, unamqvamqve suo -amine: sed -abulum uni-um (qvo unica res vocatur) melius est qvam aeqvi-um (qvod aeqvaliter plura significat, eoqve ambiguum). Cum aliqvem -amus ad nos, non opus est -atorem iferari: -iferatione utuntur irati. Ad-as tibi aliqvem? vide ut ne a-es a melioribus, noceasqve illi a-amentis tuis: nisi ad-as, et ad defensionem causae tuae in- as Adatum. Si tibi agendum est cum aliqvo singulariter, e-a illum, et intro-a ad ad te, aut se-a in secessum. Si qvem pro-as, ne sis pro-ator ad pugnam, sed ad officia. Pro-o ad Deum, qvod haec sit irre-abilis voluntas ejus, ut re-emus nos invicem a contentionibus, et con- emus ad concordiam. Haec est Chrisitana -atio nostra.

142. VULG -us (promiscua hominum multitudo, n. et m.) vivit -ariter, -ari more. Si qvid novi rescit) illico -at etiam si prohibeas, e-at tamen. Rumor -osparsus, di- (per-) -atur celerrime. Magistratus qvod -um scire vult, promulgat (NB. v mutatur in m.)

143. VULN -us facit, qvi -erat: sanat autem -erarius emplastris -erariis.

144. VULP -es, fera astuta: cujus -inam vafritiem imitari, -inari est.

Vulsura, v. Vellere.

145. VULT -ur (et -urio, m.) raptat aviculas: -urius homo -urinā rapacitate dispoliat homines.

146. VULT -us faciei humanae figura: -uosus homo, severi vultus.

147. Vulva, Uterus.

XXIII.

Ab X et Z incipientia peregrina sunt: qvae mox in Lexici Residuo videbis.

XXIV. Voces derivandi et componendi artificium, Regulis inclusum.

ITa est sylva Latinarum Vocum.

2. Qvam ut transires non ut spinetum, sed ut hortulum, reduximus verba in contextum Sermonis, enarrantem aliqvid:

3. Ut unaqveqve Radix, cum derivatis et composits suis, staret sicut Arbor qvaedam, convestira suis ramis.

4. Unum restat: ut artem Voces derivandi et componendi addiscas, per certas Regulas.

5. Ne pigeat: res erit boni usus.

De Vocibus derivatis.

6. Qvum Radici adjicitur terminatio qvaedam syllabica, per se nihil significans (ut -ax -eus -ilis -men -osus -tor -trix -tio -tivus etc.) dicitur VOX DERIVATA. Ut EM-o -ax -tor -trix -tio -tito -titius etc.

7. Tales ergo terminationes ubi addantur, et qvo sensu ac usu, ut addiscas, attende!

I. De Vocibus derivatis a NOMINE (seu Denominativis.)

8. Qvando radix est NOMEN, formantur ab illo (variā terminatione) I. Alia Nomina. II. Adnomina. III. Verba. IV. Adverbia.

I. Nomina octuplicia.

9. Primo Nomen diminutum, rem talem parvulam significans, addito -lus -la -lum. Ut

Hom -o -ulus. Foem -ina -ella. Verb-um -ulum.

[ observ. I. Qvaedam secundo et tertio diminuuntur. Ut, Lib-er-ellus. Puer, puerulus, puellus, puellulus etc. 2. Desinentia in -after, contentum significant. ut Medic-us aster, Poet-a -aster etc.]

10. (2) A nominibus Plantarum formatur nomen in -etum, significans locum ubi abunde crescunt: ut Arbor-etum, Dum-etum.

11. (3) Anomine Membri bumani formant Latini nomen in -o, significans habentem tale membrum grande; ut Nas-o, Bucc-o, Capit-o.

12. (4) A nominibus statuum et officiorum fit nomen in -atus, significans dignitatem illius status: ut Princip-atus, Domin-atus etc.

13. (5) A nominibus Personarum, dum consociantur, fit romen collectivum, terminatum in -itas: Sodal-itas, Frater-nitas, Civ-itas etc.

14. (6) A nominibus Sectariorum fit nomen Sectae in -ismus. Juda-ismus, Gentil-ismus etc.

15. (7) A nominibus Alimentorum fit nomen in -arium, significans locum ubi asservantur: Granarium, Pom-arium. Panarium etc.

16. (8) A nominibus Utensilium fit nomen Opificis, talia efficientis, in -arius: ut Ser-arius, Murarius etc.

(Pauca qvaedim aliter: ut Pil-eo, Pannifex: non vero Pilearius, Pannurius.)

II. Adnomina novemplicia.

17. (1) A nomine Materia (ex qva qvid fit) formatur Adnomen in -eus, rem inde factam designans: ut Lign-eus, Lapid-eus, Vitreus etc.

18. (2) A nominibus Animalium formantur in -inus, denotantia aliqvid qvod illius Animalis est: ut Aqvil-inus (ungvis) Can-inus (dens) Cancrinae (chelae) etc.

19 (3) Qvod autem venit ab Herbis et Arboribus, exit in -inus (i brevi) Fag-inus (axis) Cannab-inus (funis.) etc.

20. (4) A nominibus Locorum fiunt Adnomina in -anus, qvaedam et in -estis, vel estris: ut Mund-anus, Mont-anus, Rom-anus, Coelestis, Terr-estris etc. Item a nominibus Urbium in ensis: Bud-ensis, Pataki-ensis etc.

21. (5) A nominibus Membrorum facimus qvaedam in

page 401/402, image: s200

-atus, vel -itus, et -utus, significantia rem tali membro praeditam: ut Capit-atus, Auritus, Nas-utus.

22. (6) A nominibus Vestium fit itidem in -atus, vel -itus, sic indutum significans: ut Palli-atus, Pell-itus etc.

23. (7) A nominibus statuum oriuntur Adnomina in -ius -arius -aris -alis -ilis: ut Praetor -ius, Greg-arius, Milit-atis, Marit-alis, Serv-ilis.

24. (8) A nominibus rerum, qvas aliqvid habet in se substantialiter, formatur Adnomen in -osus, significans earum copiam: ut Carn-osus, Pil-osus, Mont-osa (regio) Lapid-osa (terra) etc.

25. (9) Sin est accidentarium, cujus multum adesse dicere volumus, utimur eodem -osus, aut -lentus: ut aerumn-osus; lutu-lentus, lucu-lentus, somno-lentus, etc.

III. Verbum duplex.

26. (1) Venit qvoque a Nomine Verbum activum, in -are: ut Lac-tare, Lapid-are etc.

27. (2) Et verbum passivum in -escere: ut Lactescere, Lapid-escere etc.

IV. Adverbium duplex.

28. (1) Sape fit a Nomine Adverbium in -itus, cum significatione intimi cujusdam modi: ut Radicitus, fund-itus, Coel-itus etc.

29. (2) Item in -atim vel itim, cum signification ordinis: ut Grad-atim, Osti-atim, generatim, Vir-itim etc.

II. De Derivatis ab ADNOMINE.

30. Qvando thema est ADNOMEN, formantur hinc seqventia.

31. (1) Adverbum in -e, vel -o, vel ter: ut Pulch-er-re: Seri-us o: Tenu-is-iter.

32. (2) Nomen abstractum, desinens in -or, vel -tas -ia -edo -ugo -itudo -imonia: Amaror. Pauper-tas. Miser-ia. Alb-edo. Sals-ugo, Pulchr-itudo. Sanct-imonia (vel -itas).

33. (3) Verbum triplex, Essentiale, Activum, et passivum. Ut: Alb-us-ere-are -escere.

34. (4) Qvandoque, Adnomen diminutum, in -lus aut -iusculus. Ut Alb-us-ulus. Long-usiusculus.

35. (5) Ab Adnomine numerali veniunt alia numeralia qvinque classium.

36. Primum, qvo significamus Qvotum qvid sit: desinens in -us, vel -tus, v. -esimus. Ut Decimus, Sex-tus, Cent-esimus etc.

37. Secundum, Qvotuplex, semper desinens in -plex. ut, Sim-plex, Du-plex, Tri-plex etc.

38. Tertio, Qvotuplum (h. e. qvoties plus continens) in -plus: Simplus, Duplus, Triplus etc.

39 Qvarto, Qvoteni simul, in -ni: Bi-ni, Trini (seu Ter-ni) Qvater -ni etc.

40. Qvinto, Qvot generum, in -farius: Multi-farius, Pluri-farius, Omni-farius.

41. Ab his vero numeralibus Adnominibus veniunt qvoqve Adverbia sua. A primo in -ies: Qvoties? Qvinqv-ies, Dec-ies, Cent-ies etc.

[NB. Illud -ies incipit demum in qvinqve. Prius dicimus, Semel, Bis, Ter, Qvater].

42. A secundo in pliciter: Qvotu-pliciter? Du-pliciter etc.

43. A tertio in plo: Du-plo, tri-plo etc.

44. A qvartis non fiunt Adverbia: a qvintis fiunt in -fariam. Bi-fariam, Tri-fariam, Multi-fariam etc.

III. De Vocibus derivatis a VERBO.

45. VERBUM, est radix valde sacunda: qvia gignit ex se I. Qvintuplicia Nomina. II Sextuplicia Adnomina. III. Totidemqve Adverbia. IV. et qvadruplicia Verba.

I. Nomen Verbale qvintuplex.

46. Primum est Nomen Actionis, desinens ordinarie in -io; aliqvando in -or, vel -us. Ut: Audit-io: Clam-or: Duct-us (nam Clamatio et Ductio non dicitur.)

47. Secundum nomen Actoris, in -or; et actricis in -trix: ut Audi-tor-trix.

48. Tertium nomen Instrumenti, qvō talis actio peragtur: ordinarie in -men, vel -mentum; aliqvando in -bulum -culum -trum. -ula Ut: Liga-men (et-mentum) Vena-bulum, Offendiculum, Ara-trum, Reg-ula etc.

49. Qvartum nomen est rei motu factae, in -ura: ut Fact-ura, Creat-ura, Pict-ura etc.

50. Qvintum est loci, ubi res talis peragitur, desinens in -trina vel trinum, vel -torium. Textrina, Pistri-num, Dormi-torium etc.

II. Adnomen Verbale fextuplex.

51. Primum est Participium: in -ns et rus activum; in -us et -ndus passivum: ut

Ama -ns-turus: -tus -ndus.

52. Participio simile est Adnomen in -bundus, significans eum qvi nunc in actione est: Properabundus, Cuncta-bundus, Mori-bundus etc.

53. Tertium in -bilis, vel ilis, significans illum in qvem actio talis exerceri popest: ut Sensi-bilis (vel sens-ilis) Visi-bilis etc.

54. Qvartum est in -ivus, tribut solitam illi qvi talem actionem potest: Vis-ivus, Fugit-ivus, etc.

55. Qvintum in -ax, ejus est qvi tali actione gaudet: Loqv-ax, Mend-ax, Mord-ax etc.

56. Sextum pertinet ad rem, qvā actor in actione illa utitur, in -orius, vel -icus: ut (canis) Venatorius, vel venat-icus, etc.

III. Adverbia.

57. Tum ex qvolibet isto Adnomine fit Adverbium: ut Aman-ter, Properabunde, visibiliter, Fugit-ive, Logva-citer, Amatorie.

IV. Verbalia Verba.

58. Verbum a Verbo veniens qvadruplex est.

59 (1) Desiderativum, significans desideriam agendi, in -urire: ut Dormit-urire, Es-urire, Bibit-urire etc.

60. (2) Inchoativum, significans actionis inchoationem, in -fcere. Laba-scere, Ferve-scere, Tremi-scere etc.

61. (3) Diminutivum, significans actionem mintulam, in -llare. Canti-llare, Sorbi-llare, etc.

62. (4) Freqventativum, significans actionis crebritatem, in -tare -sare -xare. Ut, Clami-tare, Pren-sare, Ne-xare (id est, saepe clamare, prendere, nectere) etc.

IV. AB ADVERBIO et PRAEPOS. derivata.

63. Qvando radix est Adverbium, vel Praepositio, nihil ab illa formatur nisi forte Adnomen: ut a Cras, crastinus. A Prope, propinqvus. A prae, prior, et primus: A Post, posterior, postremus etc.

De Vocum Compositione.

64. Qvoties dua (vel plures) Voces (qvarum qvaeqve usurpari potest per se etiam) coalescunt in unam, fit Vox composita.

65. Ita ex Nomine et Nomine fit nomen: ut Leo-pardus.

66. Ex nomine et Adnomine fit Nomen: Respublica, Ros-marinus.

67. Ex Nomine et Verbo fit Nomen: ut Dentiscalpium.

68. Ex Adnomine et Verbo fit Adnomen: Maleficus, Blandi-loqvus.

69. Ex Praepositione et Nomine fit Nomen: Suburbium, Ante-murale etc.

70. Ex prapositione et Adnomine fit Adnomen: In-doctus, prae-dives etc.

71. Ex praepositione et Verbo fit Verbum: Adscribo, De-scribo, Prae-scribo etc.

72. Qva postrema compositio cum sit usitatissima, disce observare qvomodo adhibeantur opposito sensu.

73. Avis potest Pro- -volare.

Avis potest Circum- -volare.

Avis potest Re- -volare.

74. Et volare In sylvam seu Involare sylvam

Et volare Per sylvam seu Per-volare sylvam

Et volare Ex sylva seu E-volare sylva.

75 Aut volare. Ad sylvam seu advolare sylvam

Aut volare. Praeter sylvam seu praeter-volare sylvam

Aut volare. A sylva seu a-volare sylva.

76 Et volare super-arborem h. e. ar borem super-volare

Et volare trans-arborem h. e. ar borem trans (per) v.

Et volare sup-arborem h. e. ar borem sub (volare).

77. Et considere supra arborem.

Et considere intra arborem.

Et considere infra arborem.

78. sive id sit citra sylvam

sive id sit sylva -tenus

sive id sit ultra sylvam.

79 Aliqvis est Apud me

Aliqvis est Prope me

Aliqvis est Procul me

80. Et facit aliqvid Clam me

Et facit aliqvid Coram me

Et facit aliqvid Palam omnibus.

81. Aliqvis est me -cum, mihi con-junctus

Aliqvis est sine me, a me se-junctus

Aliqvis est de me, a me de-mandatus.

82. Ante (prae) me est, qvi mihi prae-it.

Penes (juxta) me est, qvi me com-itatur

Post (pone) me est, qvi mihi sub-it (hoc est, me seqvetur).

83. Illa pugnat Contra me, qvi me op-pugnat

Illa pugnat Pro me, qvi me op-pugnat

Illa pugnat Propter me, qvi alium oppugnat vel propugnat meā causā.

84. Res duas ponimus Ad invicem, ad-ponendo.

Res duas ponimus Ob invicem, op-ponendo.

Res duas ponimus Inter invicem, inter-ponendo.

85. Plures autemres Com-ponimus cum invicem

Plures autemres Dis-ponimus ab invicem

Plures autemres Trans-ponimus per invicem.

86. Observa autem persaepe aliqvid in compositione mutari. Nam,

87. Ultima consona Praepositionis saepe mutatur in consonam Verbi initialem: ut,

Ap-pono pro Ad-pono

Im-Mitto pro In-mitto

Sum-Mitto pro Sub-mitto

Col-Ligo pro Con-ligo

Cor-Rigo pro Con-rigo

Af-Ficio pro Ad-ficio

Ef-Ficio pro Ex-ficio

Au-Fugio pro Ab-fugio, etc.

88. Alibi Praepositio amittit literam vel duas, ut Am-puto (pro Amb-) Di-duco (pro Dis-) Traduco (pro Trans-).

89. Tres hae, Pro, Re, Se, qvando seqvitur Vocalis assumunt d: ut Prod-ire, Red-ire, Seditio.

90. Sed et in Verbo mutatur qvandoque Vocalis, ut in Lexico vidisti. Ex. g. Capio, Re-cipio, Caedo, Con-cīdo. Sedeo, As-sideo, etc.

XXV. Residuum Lexici Janualis, Vocum peregrinarum Januae inspersarum.

HAbes artem Voces derivandi et componendi! qvam si percepisti recte, vides qvam copiosa sit LL.


page 405/406, image: s202

2. Non qvod omnia in usu sint, qvae sic formari possunt: sed qvia formari nihil prohibet, si opus sit: modo ex Latinis radicibus, et ad analogiam.

3. Qvod si antiqvi observassent, tot peregrinas Voces in Latium non admisissent.

4. Sed Romani, populorum victores, inter alia spolia Vocabulis etiam locum dederunt, multarumqve rerum appellationes Graecas, Hebraicas, Arabicas, Punicas, Gallicas, Persicas etc, usu fecerunt suas.

5. Qvarum qvia nonnullas etiam seqvens Nomenclatura Rerum (Janua LL.) habet, apponentur hīc seqventi Capite.

6. Separa vimus has a corpore Latini Lexici: primum, ad evitandam misturam. Deinde, qvia tironum interest, ab initio non obrui.

7. Eqvidem LL. in fundamento tota Graeca est, tametsi Voces aliae aliis, magis Graecae, aut Latinae, videantur: sicut in Civitate bene ordinata Familiae ab antiqvo indigenatu gaudentes (Patricios se vocant) novis ab advenis, civitate plenā nondum donatis, sese discriminant.

8. Qvaeri autem potest, Voces antiqvo-Latinae ab accessoriis Graecis qvomodo veniant dignoscendae? Resp. Voces in Civitatis jus receptae stirpescunt plerumqve, deri vatorumqve suorum familiam Latinā formā in Reip. usum prognatam, municipii sui testem habent: cum advenae plerunqve solitariae sint, aut si prolem aliqvam habent, eam domi (in Graecitate) natam, secum huc attractam (tametsi forte hīc auctam) habent. Cujusmodi est Philosoph-us -ia -icu-ema ( [gap: Greek word(s)] ).

9 Talia igitur (ortu, habitu, moribus et consvetudine) constanter Graeca, vel aliās extranea, sub censum jam redigere, illisqve officia qvoqve assignare sua, incipiamus.

10. Qvibus Nomina propria Virorum, Faminarum, Regionum, Momium, Fluminum, Urbium, etc. qvorum in Januali Rerum historia mentio fit, accensebimus.

11. Non autem opus erit hoc Lexici Residuum seorsim legi: sed habere illud subsidio inter legendum Januae Textum, ut tibi aliqvid e Latino Lexico non intellectum occurret, hīc qvaeratur.

12. Sed Nota. Nomina qvaedam propria, Hominum, Gentium, Montium, Fluviorum, Urbium (ut Mexico, Qvinsay, Adam, Indi, Alexander etc.) non ponimus, hīc, qvia explicari vernacule opus non habent: sed poni sicuti sunt.

A.

ABAC-us, tabula sine basi, poni et tolli apta in qvemvis usum. Ut est in Triclinio mensa vasorum repositoria, 860. 2 Tabula calculatoria, 513. -ulus idem qvod calculus, 513.

2. Abb-a, Syris pater est. Unde -as 969. Monachorum pater, et atissa, Monialiam mater, et -atia.

3. Abs-is (-idis, f.) L. Orbile, 439.

4. Abyss-us, i. f. 47.

5. Academi-a, Platonis Schola: tum omnis suprema Schola, 505. ubi vivunt -ci.

6. Acarus, vermiculus omnium minimus. 129.

7. Accaron, Civitas Palaestina, 929.

8. Acerra, ara portatilis, Thuribulum.

9. Achat-es (a. m.) 77.

10. Acina-ces (-cae, vel -cis -cis, m.) Persicus gladius falcatus.

11. Acipens-er (eris, m.) 154: aliās Sturio.

12. Acoluthus, 967.

13. Aconitum, 98.

14. Acredula (alias Luscinia).

15. Adorea, ex rebus paclare gestis gloria: 912.

16. Adytum, 961. Lat. Sacrarium.

17. AEgilops (-opis, m.) 314.

18. AEgypt-us -ius:

19. AEnigrn-a (-atis, n) 851.

20. AEra, fluxus annorum a termino certo: 564.

21. AEthiop-s (is. m.) 264.

22. Afric-a, et -ani, sub sole vivunt: 559, 560.

23. Ag-on (onis, m.) area luctatorum: 846.

24. Alcair, aliās Cairus, urbs, 562.

25. Alc-e (-is, et -es is, f.) 178.

26. Alcoran (Arab. Lat. Lex.)

27. Alembicum (v. Alambicum, Arab.) pileus Abeni distillatorii, 379.

28. Alicant-e, urbs Hispania: unde Vinum -icum, 375.

29. Allegoria, 683.

30. Alopecia, pilorum destuvium, 304.

31. Alpha- Gracis litera prima, A: unde -bet-a (et -um) 513: et -beticus ordo, 678.

32. Ambra, 61.

33. Ambrosia deorum cibus, 992.

34. Amen, Heb. Fiat, 1000.

35. Americ-a -ani, 559.

36. Amphibaena, 194.

37. Amphisbaena, 131.

38. Amphora, 225.

39. Amylum, 335.

40. Ana, 813.

41. Anabaptista, 964.

42. Analect-a (orum) 862. Lat. Collectanea.

43. Analog-us, regularis; -ia 979, regularitas.

44. Analysis, resolutio, 597.

45. Anaphora, 688.

46. Anathem-a (-atis, n.) exsecratio, 971

47. Anatocismus, 661, fanus de fanore.

48. Anatom-ia, dissetio 704 -icus 226.

49. Andabata, 847.

50. Anethum, 95.

51. Angaria, 874, coacta servitus.

52. Angl-i, 491, inhabitant -iam.

53. Anisum 95.

54. Anomal-us irregularis: -ia -tas 679.

55. Anonym-us-e, 837, sine nomine.


page 407/408, image: s203

56. Anorexia, 298, inappetentia.

Antarcticus, v. Arcticus.

57. Antidot-us (i. f. et -um) 810.

58. Antimonium, 62.

59. Antipathia, naturarum repugnantia.

60. Antipod-es (-um, plurale) q. contra pedales, 559.

61. Antitheton. 683, vox opposititia.

62. Antrum, L. Specus, 78.

63. Aorta magna, 229.

64. Apianum Vinum, 375.

65. Aplustr-e (et -um) 456.

66. Apocha, 66. (Quietantia).

(Apodem 134. v. Apus).

67. Apodyterium, 766.

68. Apogaeus, 546, remotus a Terra.

69. Apographum, 497.

70. Apologus, moralis fabula, 689.

71. Apophthegma, 689, dictum extemporaneum acutum.

72. Apople-xiam patitur -cticus, 308.

73. Aposta-ta (ae, m. 970) committit -siam.

74. Apostol-us, 951, Legatus Christi -icus.

75. Apostrophe. 687.

76. Apotheca, conditorium, asservatorium.

77. Apua, 154.

78. Ap-us (-odis) sine pedibus.

79. Arab-s-is, 513. -ice 974.

80. Archi- in compositis significat primarium: ut -dux 873, -episcopus 968. -magirus 854. -tha-Iassus 914, -tectus 201, 401. -tecturae (aedisi -cationis) summus praefectus.

81. Archivum, 877. Principis aula: specialiter ubi publica instrumenta asservantur (vulgo Illatine Cancellaria).

82. Arct-us, L. Ursa, sidus septentrionale: icus polus, 551. Ant-icus (ibidem) -utus 553, nomen stellae.

83. Aristocratia, 769.

84. Arithmcti-ca, numeroum scientia 510, qvam tractat-cus 511.

85. Armeni-a, regio Asiae. ani 560, -aca malla 114.

86. Arom-ata, 365, odorifera condimenta, -aticum, vinum, 375.

87. Arra, v. Arrha, et Arrabo, v. Arrhabo Latine Pignus.

88. Arsenicum, 62.

89. Artemisia, 107.

90. Arteri-a, 234, 250.

91. Arthrit-is (idis, f. 305).

92. Artocre-as (atis, n.) caro in pane assa. 368.

93. Arunca 167, barba caprae.

94. Arvina, 260 (subcutanea durior pingvedo).

95. Asi-a (559) maxima Orbis terrae pars, qvam incolunt -ani 560, usi olim sermone -atico 690, h. e. prolixo.

96. Asparagus, 88.

97. Asp-is (idis, f.)

98. Ast-rum, L. Stella, Sidus, 835. -eriscus, 721 stellula. Astro-nomus (538) observans cursum astrorum: et -logus, 598, effecta.

99. Asthm-ate (306) laborans, aticus est.

100. Asylum, 946, locus refugii.

101. Athe-us, homo sine Deo -ismus, 919, Dei abnegatio.

102. Athleta, L. Pugil.

103. Atla-s (ntis) 561.

104. Atomus, insectilis pulvisculus.

105. Atripl-ex (icis, n. 88).

106. Attag-en (enis, m. 142).

137. Atticus stylus 690: qvali utebantur Athenis.

108. Aura, 40, lenis ventulus. Item aer, 78.

109. Authenticum, 876, 975, fide dignum.

110. Autodidacticus, 720, a seipso doctus.

111. Autographum, 497, scriptum originale.

112. Automatum, 494, suo se motu movens (sc. horologium).

113. Ave-te-re, 455, Punica vox, Lat. Salv-e-ete-ere.

114. Axiom-a. (atis, n. 586) fide digna sententia.

115. Azoara, Arabibus est Capitulum libri, 974,

116. Azymus panis (356) infermentatus.

B.

1. BAdius, v. Spadiceus.

2. Bagdet, civita, 562; olim Babylon.

3. Balaena, 157, maximus Cetorum.

4. Barathrum, inexplebilis profunditas.

5. Basili-ca, domus regia. -scus serpens (131. q. regulus).

6. Belg-ae 560, incolae -ii, seu -icae (terrae) Belga.

7. Berberis, 102 (fruiex, et fructus) Berberis.

8. Betonica, 97.

9. Blasphem-us 836, -at 971.

10. Blatta, 129.

11. Boa, 317.

12. Bohem-us, 560.

13. Bol-is, 453, -idis plumbum funiculo appensum.

14. Bolus, 859, L. buccea.

15. Bomby-x, 129 facit -cina sericea neta.

16. Bonasus 176.

17. Bore-as (ae, m.) L. Aqvilo- 40 -alis, aqvilonaris (ventus, aut plaga).

18. Boristhenes, 561.

19. Botanic-us, 815, rei herbariae peritus -e 704, ipsa peritia.

20. Botrus, L. uva, 373.

21. Brab-eum, 843, victoris praemium Jut- -alom, -eutes (-e utae, m.) praemiator. -almazo.

22. Bruchus, 151.

23. Bulimia, 298.

24. Buteo, 146.

25. Butio, 147.

26. Byne, 377.

27. Byssus, 387.


page 409/410, image: s204

C.

1. Cabal-a, scientia secretorum oretenus tradita: -istica Theologia, 718.

2. Cacabus, olla pulmentaria, 365.

3. Cachexia, 301, mala concoctio.

4. Cacodaemon, 638, malus genius.

5. Calamita, 194, ranunculus viridis.

6. Caliendrum, 468, capillamentum factitium.

7. Calyx 385, florum (aut seminis) folliculus.

8. Camisia, Ar. Interula.

9. Cammarus 159.

10. Campe, 150, L. Eruca.

11. Canarium vinuus, 375, ex Insulis -is.

12. Can - o (-onis, m.) 954, L. Regula, -onici 968 qvi Episcopum eligunt secundum Canones.

13. Canthar-is (-idis f. 151) musca viridis venenata.

14. Cantharus, 860.

15. Canthus, 439.

16. Capparis, 102, frutex et fructus.

17. Carabus, 159, rotundus Cancer.

18. Caraei, 946.

19. Carbatinae, 380 Calcei ex corio crudo, aut corticibus.

20. Cardiacus, 811, L. cordialis.

21. Carneolus, 77.

22. Carpatus, mons, 561.

23. Carp-us, 222, junctura brachii cum manu: Metacarpium.

24. Carum, 95 (cuminum pratense.)

25. Caryophyll-um, 117 aroma clavicula-tum, us, 66, flos.

26. Cataclysmus, L. Diluvium, 568.

27. Catalogus, 497.

28. Cataphract-a, munimentum ferreum circa totum. -us (vel -arius 888).

29. Catapulta, 897, machina lapides ejaculans.

30. Cataracta (ae, f. et es, ae, m.) abruptus aqvarum de super lapsus: nempe 1 de nubibus 2 de monte praerupto. 3 Cancelli intra portas penduli super hostem immittendi.

31. Catarrhus! 305, deflaxio.

32. Catastrophe, 841: Lat. conversio.

33. Cathedra, 961, sella, docentis locus eminentior, suggestum.

34. Catholic-us-e, 971.

55. Causticus, 820, L. Adurens.

36. Cauterium, 820, instrumentum qvō signum inuritur.

37. Centaurus, 317.

38. Cephalalgia, 311, L. Capitis dolor.

39. Ceratonia; 103.

40. Cercopithecus, 187.

41. Chasma 35. L. hiatus.

42. Character, insculptum aut impressum rei signum, 343, 795.

43. Chelae, 159, brachia cancri.

44. Chiliarcha, 889.

45. Chimi-a (et -ea ars, destillatoria.)

46. Chir, L. manus. Hinc Chir-agra, 305, arthritis manuum, -otheca, 392, -omantes, 597, urgus, 820, manualis Medicus.

47. Chlamy-s Tunica eqvitis. Unde -datus, 889, fic tunicatus, Ment-e, -es.

48. Choler-a, L. flava bilis, 232, -icus, 233.

49. Choraula (ae, m.) Musicus ad choreas.

50. Chorda, 475, L. Fides, filum tensum sonans.

51. Chris-ma, L. unctio.

52. Chylus, 237, nutrimenti concocti initium.

53. Cichor-ea (et -ium) 97.

54. Cifra (seu Ciphra, Arab.) 513.

55. Cimelium pretiosa supellex seposita: 628.

56. Clerus, L. Sors. Item Ecclesiastica dignitas, 966.

57. Clibanus, furnus ferreus vel aeneus, 471.

58. Clima (atis) decinans Terrae tractus, 558.

59. Clim-ax 688, L. scala, gradatio. -actericus annus, 805. septimus (aut nonus) qvisqve recurrens (ut 7, 14, 21, 28, 35, 42, 49, 56, 63, etc.)

60. Clinicus, 812, lecto affixus.

61. Clypeus, 888.

92. Clyst-er (eris, m.) 819, purgatio qvae perposteriora inditur.

63. Cocc-yx, L. Cuculus. 218. extremitas spinae dorsi.

64. Coemeterium, L. dormitorium: sumitur pro sepulchreto, 886.

65. Colaphus, L. alapa.

66. Colla, 488, L. gluten.

67. Collyb-us. 795, permutatio pecunia -ista, 432, permutator.

68. Collyra, 854, parvus rotundus panis.

69. Collyrium, 819, ungventum oculorum.

70. Colon, et Colum, L. membrum. item intestium crassum 299.

71. Coloss-us, 408, statua ingens.

72. Colostr-um 168, (et -a) lac apartu spissum.

73. Comma, L. incisum.

74. Cometa, (ae, m.) L. Stella comata.

75. Concha, 127 testa animalis aqvatici 2 ipsum tale animal.

76. Condyl-us, junctura inter articulos digiti, 213.

77. Conger (et Congrus) 153 Angvilla marina.

78. Conope-um, 469.

79. Cophinus, cistula ex vimine, 732.

80. Cora-x, L. Corvus: -cinus piscis 155,

81. Coral-ium (et -lium) 78.

82. Coriandrum, 95.

83. Cothurnus, 383, calceamentum altum, utriqve pedi conveniens.

84. Cotyla, 225.


page 411/412, image: s205

85. Crambe, 88.

86. Cranium, 227.

87. Crateuteri-a (-orum) ferreae ansae in qvibus veru vertitur, 365.

88. Crembalum, 474.

89. Cricetus, 193.

90. Crisis, judicium. Criticus dies 805 judiciarius, qvō morbus mutatur, ut qvartus, sepimus, decimus qvarius etc.

91. Crocodilus, 194.

92. Crypta, 336, locus abditus.

93. Crystallus, L. Glacies. Item, lapis, 78.

94. Cud-o (-onis) substratum galeae stragulum, ne ferrea durities caput laedat.

95. Cuminum (seu Cyminum) 95.

96. Cyan-us herba segetibus gaudens, -eus.

97. Cyath-us, 525, poculum unius haustūs.

98. Cygnus L. Olor, 145. 2 signum coeleste 545.

99. Cylindr-us (m.) columella teres, 333 -aceus 90.

100. Cymb-a (-ula) navigiolum, 448.

101. Cymbalum, 474 instrumentum musicum aeneum.

102. Cynosbat-us (f. et um, n.) silvestris rosa. 2 baccae Cynosbati 101.

103. Cyprinus, idem qvod Crrpio [sic]: Cyprinus latus 155.

D.

1. Dactylus, Latine palmula, 115 in metro, 697.

2. Dan-ia-us, incola, 560.

3. Danubi-us, ftumen Germaniae, 561.

4. Dapsilis, abundans, largus, 886.

5. Decalogus, 941, Decem praecepta Dei.

6. Delphin (-is, m. et-us) bellua marina omnium velocissima, 157.

7. Democratia, 769.

8. Diabetes, 303.

9. Diabolus 600.

10. Diaconus sacrorum administer, 967.

11. Diade-ma (matis, n.)

12. Dialectic-a, ars ratiocinandi: us 582.

13. Diameter 520 (tri. f. semi Diameter 554.

14. Diaphragma, 228.

15. Diarrhaea, nimium ventris profluvium, 299.

16. Didact-icus, docendi gnarus, 500 -ica (Theologia, 718.)

17. Dimachae, 891, milites eqvestri et pedestri modo pugnare habiles.

18. Dioecesis, stractus terrae, sub potestatem alicujus spectans. 968.

19. Diploma (tis, n.) literae patentes, 876.

20. Discus, orbis solidus, cujus jactatio exercititum juvenum erat olim, 845 item orbis mensalis 854.

21. Diureticus 810.

22. Dogma- (tis, n) 970, sententia de re qvam alii aliter docent, -ticus, 705.

23. Drachma, uniae pars Octava, 536.

24. Draco (nis) 131, 2 signum caeleste, 545.

25. Dyna-sta (-tes: ae, m.) -stia 873.

29. Dysenteria, prostuvium alvi cruentum, 299.

27. Dysuria, 303,

E.

1. EBulus, 107 frutex.

2. Echo (ūs, f.) soni resonamia, 262.

3. Eclip-sis (is. f.) 550 -tica (linea) 550.

4. Ecsta-fis, raptus animae a sensibus, -iticus 309.

5. Electrum, metallum facctitium, 70.

6. Electuarium, vel Electarium, 818.

7. Elogium, 496. L. Laudes.

8. Embamma 855, intinctus.

9. Embolim-us (et -aeus annus) 552.

10. Embryo (onis, m) faetus in utero, 196.

11. Emphasis, 686, signi ficativa expressio.

12. Empiricus, experimentalis, 705,

13. Emplastrum, medicinale ungventum 64.

14. Empor-ium, locus mercaturā celebris, 796.

15. Empyreum Coelum, 979.

16. Encaustes (ae, m. 478) pictor ignitis coloribus pingens.

17. Encomium 867.

18. Endivia 95 herba.

19. Enthymema 588.

20. Enula 97.

21. Epanalepsis 688 L. Resumtio.

22. Epanodus 688.

23. Ephebus 208 L Puber.

24. Ephemer-us 310. unius diei: -ides 549.

25. Ephippi-um 435 sella super eqvum strata; -arius 422.

26. Ephorus 782 Inspector.

27. Epicedium 698.

28. Epicur-us, Philosophus, qvi summum bonum statuit voluptatem: -eus 983 -eismus 919.

29. Epigramma 698.

30. Epilepsia 308 caducus morbus.

31. Epilogus 692 conclusio.

32. Epistomium 334 obtur amentum sipbonis.

33. Epistrophe 688 conversio. Epithalamium v. Thalamus.

34. Epitaphium 698.

35. Epitheton, 683, vox apposititia.

36. Epitome, 580 (L. breviarium.)

37. Epizeuxis 688, L. conjunctio.

38. Epocha, 564, temporum supputatio.

39. Erem-us (i. f. 969) campus desertus: -ita (ae. m.) Vir in eremo degens, 969.

40. Ergata 459.

41. Erica, 107, herba in locis sterilibus crescens.

42. Ervum (et Etyilium) 93 pisi species minor.

43. Eryspelas (atis. n.) ex fervente sangvin orta cutis inflammatio, 304.

44. Essei 947 secta.

45. Etesias (ae. g. m.) 42.


page 413/414, image: s206

46. Ethi-cus 506, -a (doctrina) 601.

47. Ethnic-us, 938 L. genrilis.

48. Eucharisti-a 957 coena Domini, -cum (sacrificium) 944.

49. Euge 997.

50. Eunuchus, 878 vir castratus.

51. Euphonia, grata modulatio, 700.

52. Europ-a 559, -aeus 560.

53. Eurus 42 ventus.

54. Evangeli-um, 974, et -sta, 954 (laetum nunti-um, et -us.

55. Exorci-smus 964 adjur atio, -sta 967.

56. Exostra 904 arrectarius pons.

F.

1. FOeniculum 95.

2. Fagopyrum 92, genus frumenti.

3. Faliscus 362 suillus ventriculus fartus.

4. Fase-lus (et -olus, 93) legumen.

5. Faunus 318 monstrum sylvestre.

6. Favonius 42 Ventus.

7. Feudum, 873.

8. Flamen, (inis, m. 935) sacerdos gentilis.

G.

1. GAlanga, 95.

2. Galen-us. Medicus celebris: -icus, 705.

3. Gall-ia, 560, -icus, 524.

4. Gangraena, 294, caro mortua in homine vivo.

5. Gargari-zare, guttur aqvae agitatione colluere, -zatio 2 et -zatus, ūs, et smus, 810.

6. Gaza, 87, thesaurus, Gazophylacium.

7. Gazela, 190, capreolus indicus.

8. Gehenna, locus aeterni cruciarūs, 993.

9. Geodaesia, 529, ars dimetiendi.

10. Geograph-us est, qvi describit -iam, in tabula -ica, 553.

11. Geomerr-a, (aem. et es, ae, 530) qvi terram metitur, -ia (et -ice, es, f.) terram dimetiendi scientia, -icus, 524.

12. Geranium (L. Grus) machina onera navibus eximens, et in ripam deponens 459.

13. German-us, (m. 560) habitans in -ia: -icus 524.

14. Gerrae, (arum) crates vimineae, 905. 2 Tr. nugamenta.

Gingiber v. Zingiber.

15. Gingr-as 476 genus tibiae stridulum, qvod ore inflat -inator.

16. Gloss-a, lingva. 2 Tr. interpretaio verborum, commentatio. -ema 497, et -arium, idem.

17. Glycyrrhiza 103, mellita radicula.

18. Gnato, 878, L. Adulator.

19. Gnoma, 689, sententia illustris, scite dictum.

20. Gnomon (onis, m) index umbae horam indicantis, 463. 2 ingenere, regula.

21. Gonagra 305.

22. Grabatus, 733.

23. Gramm-a (atis, n.) litera: -atica 677 (Lat. literatura).

24. Granatus, 77.

25. Graphi-um, 478, (L. stylus) instrumentum scribendi, Autographum, originale scriptum 497. Apographum (ibid.) Chirographum 659.

26. Gryllus 150.

27. Gryps (phis, et Gryphus, i, m.) 317.

28. Gymnasium, locus exercitio athletarum destinatus: debinc Schola illustris, 505.

29. Gynaeceum, couclave faeminarum: 2 ipse faeminarum aulicarum caetus 878.

30. Gyps-um (olim et -us, 72) materia calci cognata, e lapide cocto. Gypsatus 487, gypso illitus. Gypsatum 400, tinctura e gypso.

31. Gyrus, 40, L. orbis ambitus, Gyrari 47: Gyratus, 523. Circumgyratio, 844.

H.

1. HAEmatites, 73.

2. Haemorrho-is (idis) sangvinis prostuvium 302.

3. Haere sis (error circa sidem) 970; -siarcha, -ticus, -tice 717.

4. Halcy-on (et Alcyon) 136. Dicitur et Halcedo (s. Alcedo).

5. Hallelujah (Hebr. 1000.) laudate Dominum.

6. Halo (onis, m.) 54.

7. Halter (eris, m.) pertica qvam qvis manu tenens sese vibrat, 839.

8. Harmoni-a (concordia, concentus) -ce 701.

9. Harpag-o (onis, m.) pertica uncinata 913.

10. Harpedone (es) 386.

11. Harpyjae, 317.

12. Hebdom-as (adis et -ada) L. septimana (24, 551.)

13. Hebr-aeus [490: ab Heber tritavo Abrahami, cujus posteri sunt.] -aicus.

14. Hectica 310.

15. Helen-ium, aliās Enula. -ites (ae, m. 375.)

16. Hellebor-us (et -um, 98). Hemicranium, v. Cranium.

17. Hemina 525.

18. Hemiplexia 308.

19. Hepiolus 150.

20. Hercul-es (is, m. 544.) signum coeleste: 2 heros 932.

21. Hermetica 706 Medicina (ab inventore Hermete.)

22. Hero-s (ois, m. -ina, f. 932) extraordinariis virtutibus illustris Vir aut faemina: -us et -icus, 911.

23. Herps (etis, m.) ulcus serpens: 294.

24. Hexagonus 77 sex angulorum.

25. Hiberni, 560.

26. Hierarch-ia, 966, subordinatio regiminis Ecclesiastici.

27. Hieroglyphicae notae 486.

28. Hippocra- s, seu -ticum vinum 375.

29. Hippomanes, 348.

30. Hispan-us -ia 560.

31. Holocaustum 944.


page 415/416, image: s207

32. Horiz-on (tis, m. 541) terminans Coelum et terram circulus; -ontalis (situs 527.)

33. Hungar-us 560 -ia.

34. Huso (onis, m. 154) piscis Danabianus, spinis carens.

35. Hyacint-hus 76 gemma: -hinus (color) 165

Hybernus, v. Hibernus.

36. Hybrida 315.

37. Hydra 131 L. Natrix.

38. Hydraulum 329, aqvatica machina.

39. Hydrop-s (is, m. et isis, is, f. 301) -icus.

40. Hymnus 960, canticum laudes contmens.

41. Hyperbole 684.

42. Hypocaustum 732.

43. Hypochondria (orum, 211.)

44. Hypocr-isis (simulatio) -ita 648 -iticus.

45. Hypo heca, 659 res immobilis pignori data

46. Hyssopus (et -um, n. 97).

47. Hystrix (icis, f. 189) animal ex Erinaceorum genere maximum.

I.

1. Inthinus (L. Violaceus) 265.

2. Ic-on (onis, f. 267) L. expressa imago.

3. Icter-us (vel Icteritia flava 302) morbus vesiculae fellis. Icterus niger 302.

4. Idea 401, L. specimen futuri operis.

5. Ind-us 561 flupius Asiae maximus. 2 natio Indiae, 490. 560. 938.

6. Iphitus, 564, nomen Viri.

7. Iris (idis, f. 54) L. arcus coelestis.

8. Ironia 682 L. Illusio.

9. Isatis 96.

10. Ischi-um L. Coxa. -aticus dolor (vulgo corrupte, Sciatica, sc. passio 305) et Ischias.

11. Ischuria 303.

12. Isricium 362 L. Tomaculum.

13. Israel-itae 571 -iticus, 948.

14. Ister 561 Danubius.

15. Isthmus 49.

16. Ital-us-ia 560; -icus 524.

17. Iulus (119, trisyllabum) in coryllo villi racematim compacti, florem praedentes.

18. Iaspis (idis, m. 76).

19. Jehovah (1000) nomen qvo seipsum Deus appellavit, Exod. VI. v. 3.

20. Jerusalem 564.

21. Jesus 950, Salvator.

22. Jud-a 948, filius Iacobi Patriarchae, Unde -aei 564: -aica religio, 923: aismus, 972.

23. Julebum (et Julepum, 878) potio ex succis herbarum cum melle.

24. Julius Caesar 576. 2 Julius mensis 552 (a Julio Caesare, cujus natalis fuit; antea dictus Qvintilis).

25. Junius 552, mensis.

L.

1. LAbyrinth-us 408.

2. Lacon-icus stilus (690, qvalis Lacedaemoniis in usu fuit).

3. Laganum 471, placenta lata, et tenuis, in butyro frixa.

4. Lampas (adis, f. 417) lichnus pensilis oleo nutritus.

5. Lappones 560.

6. Larynx (ngis, m. Guttur, 250) caput et ostium tracheae.

7. Latomus 399, L. Lapicīda.

8. Lebes (etis, m. 365.) vas aneum, in qvo obsonia coqvuntur.

9. Lembu s (nculus, 448) navicula piscatoria.

10. Lemnisc-us 391, lineamentum capillatnm, fimbriae vestis ornamentum.

11. Leuca (524, 870.)

12. Levi, filius Iacob: a qvo -itae 945.

13. Levisticum 97.

14. Lexic-um (et m, 678.) vocum totius lingvae recensitio.

15. Liber (eri, m. 962) Viri nomen. Libonotus, v. Notus.

16. Lichen (enis, m. 304) summae cutis asperitas cum levi pruritu.

17. Lienter-ia 298. alvi prostuvium ob intestinorum laevorem: -icus, lienteriā laborans.

18. Lima 562, civitas Peruviae.

19. Lissabona, vel Lisbona 562, civitas Lusitaniae.

20. Lithargyrum (64: et 410) spuma argenti, seu potius plumbi.

21. Lithvan-us 160 -ia.

22. Logic-us 580 artifex cogitationum. -a, 537

23. Londinum 552.

24. Luperc-us, pastorum Deus (a lupis arcendis.) Hinc -alia 937 festum luperci.

25. Lutetia Parisiorum 562.

26. Lychn-us, L. Lucerna. Ellychnium 722, linamentum in lychno ardens.

27. Lympha, ae, f. 152.

28. Lytrum 951.

M.

1. MAchiavell-us, vaferrimus Politicus, vixit Patrum memoriaā in Italia. -istae 985.

2. Macir (ris, et Macis, idis, 117.)

3. Mactra 356, alveus in qvo farina subigitur.

4. Magn-es (etis, n. 73,) -eticus.

5. Mahom-ed-edanus 921, 672.

6. Malac-ia, 451 L. mollities (tranqivillitas) maris.

7. Malvaticum vinum, 375.

8. Mandra, 304, campestris et mobilis ovium caula.

9. Mania 307 furiosum delirium.

10. Manna (g. f. 51) mel aereum.

11. Manna (g. n. 571.) [H. Man.]

12. Manucodiata, 134, avis: qvam Paradisiacam vocant.

13. Mapalia (orum, n. 340) casae viles portatiles (alias Magalia.)

14. Marchi-o (onis, 873) praefectus limitum: -onatus (ūs) marchionis praefectura.

15. Mareschallus 877.

16. Marga 58.


page 417/418, image: s208

17. Marty-r 953. qvi veritatis testimonium morte obsignat: -rium.

18. Mastiche (ae) lentiscina resind, 118.

19. Mathe-sis 510, scientia qvantitatum: -maticus, 506.

20. Maur-us 560-itania.

21. Medimnus (et -um, 526.)

22. Melanchol-ia (atra bilis, 232) -ia hypochondriaca, morbus, 300: -icus 233.

23. Meleagris (idis. f. 139.)

24. Melissa, 97.

25. Menianum 407, pars adisicii, domum in angulo amplians.

26. Meninx (gis, 227) involucrum cerebri.

27. Menta (seu Mentha, 97) herba odorifera.

28. Merops 143 avis.

29. Mesaraeum (et Mesenterium, 238) membrana lactes involvens: Mesaraicae Venae, 239, 245, 300.

30. Mespil-us, arbor; -um 114 fructus.

31. Messias 939 L. unctus.

32. Metaphora 682.

33. Method-us (i. f. 590) via compendiaria, -icus 705.

34. Metonymia 682.

35. Metoposcopus 597.

36. Metropol-is 876, urbs aliarum urbium matrix.

37. Mexi-co 562 urbs America: -anus 560.

38. Microcosmus, 215.

39. Microscopium 480.

40. Mim-us (et -a, 840) L. Histrio.

41. Minerva 931, dea sapientiae.

42. Minuri-re (et -zare) minori voce cantillare.

43. Miosis 683 L. imminutio.

44. Missa 967.

45. Mnemoni-ca 537 ars memoriae: -cus 594.

46. Moech-us 836, L. Adulter.

47. Moloch 936.

48. Molossus 344, canis magnus et robustus (qvales in Molosia, regione Epiri, proveniebant, nunc in Britannia.)

49. Mona-chus 696 -sterium.

50. Monarch-ia 574 unius dominatus: -a (ae, m. 881.)

51. Monialis (seu Sanctimonialis) virgo sanctimoniam professa.

52. Monopol-a, et -ium 799. Ubi qvis solus emit et vendit.

53. Morio (onis, 651, 878) facete stultus aularum oblectamentum.

54. Moschata (nux, 117.)

55. Moschus, 190, pretiosum odor amentum.

56. Mosc-a, (seu Mosqva) civitas 562: -o-via, regio: -ovita 560.

57. Mos-es 571-aicus, 957.

58. Muffti 974 Turcicus Papa.

59. Mul-lus. (-lulus, 154) L. Barbus.

60. Musulmannus (vel Muslimus, 973.) q. d. Deo deditus.

61. Myinda 850.

62. Myops 290.

63. Myrias 512 decem millia.

64. Myristica 117 nux.

65. Mystax (acis, m. 208.)

N.

1. Nablium 475, instrumentum digitis utriusqve manūs pulsatile.

2. Nabuchodonosor, 547.

3. Nadir 542.

4. Nanus L. Pumilio. Nanus, (a, um) qvicqvid natura parvum est.

5. Napellus 98.

6. Naphtha, 61, bitumen saxis exsudans.

7. Nardus, 107, herba spicifera, odore insignis.

8. Naupegus, 459, Navium fabricator.

9. Nazarenus, 950, natus in Nazareth.

10. Necromant-ia, 600, mortuos suscitandi superstitio: -es, talis excitator.

11. Necta-r (aris, n. 992,) dulcissima potio Deorum (-reus, svavissimus.)

12. Nephreticus, 811, ad renes (qvi Gr. [gap: Greek word(s)] ) pertinens.

13. Neptunus 931 maris deus.

14. Nil-us 561, fluvius AEgypti, -oticus calamus, 487.

15. Nosocomium, 777, L. Valetudinarium.

16. Nothus, 756. illegitimo patre natus. Costae nothae, 229.

17. Notus 40. Libanotus, 40.

18. Numa Pompilius 933, secundus Romanorum Rex.

O.

1. OBrysum (vel obrisum, 68) aurum purissimum [q. Ophirizum, i. e. tale aurum qvale inventum fuit in insula Ophir. 1 Reg. 9. 28.]

2. Oceanus, 450, mare magnum, terras undiqve ambiens: Oceanum Tengere.

3. Ochra 58 L. Sil. terra lutea.

4. Odontalgia 311 dentium dolor.

5. Occumenicum Concilium 971.

6. Oenopol-a vini venditor: -ium 777.

7. Oesophagus, 254 L. Gula.

8. Olymp-us mons altissimus: -ias (adis, 564) ludi Iovis Olympici in Graecia.

9. Onager gri. 186) ferus asinus.

10. Oneromantes, 597. somniorum interpres.

11. Oniscus, 130. vermis.

12. Onocrotalus 147.

13. Opobalsamum 104, balsami succus. Balsamum leve.

14. Optic-us, 530.

15. Orchestra 841, spatium eminentius.

16. Orgyia, 524 spatium inter protensas hominis utrinqve manus.

17. Orichalcum 66, aes aurei coloris.

18. Orphan-us 757 patre orbatus, -otrophium 777.

19. Orthodox-us, 971.

20. Oryza 92, frugis genus.

21. Oxvacantha 102.


page 419/420, image: s209

22. Oxygal-a (ae, et -um, 345) lactis post expressum butyrum reliqviae.

23. Ozaena, 295, hulcus narium faetens.

P.

1. PAEdagogus 502 puerorum formator: Paedobaptismus, v. Baptizare.

2. Paeonia 90.

3. Paliur-us 100 acutae spinae frutex: -ibaccae.

4. Panegyricum 912.

5. Pantheon 931 templum.

6. Papa 968.

7. Papae! 893.

8. Parabola 689, L. Similitudo.

9. Paracletus L. Consolator 952.

10. Paradisus 925.

11. Paragraphus (m. f 715) novae lineae in scriptura inceptio.

12. Parallelus 517, 540: pari distantiā decurrens.

13. Paralogismus 591 erronea ratiocinatio.

14. Paraly-sis 308, resolutio membri, et inde veniens impotentia motūs.

15. Paranymphus 740. Paraphrasis, v. Periphrasis.

16. Paraselene 54.

17. Parasit-us 670, cibi assecla.

18. Pard-us (m. 182) -alis: Leopardus 315.

19. Parelius 54.

20. Parippus 441.

21. Par-ochus, 968, -aecia, -ochialis.

22. Paronomasia 688.

23. Paroxysmus 310, exacerbatio morbi.

24. Pasch-a (ae, f. vel-atis, n.) festum Judaeorum 943 -alis.

25. Patriarcha 968.

26. Pegma (atis, n. 408) machina lignea confixilis et dectructilis.

27. Pelag-us (i, n.) L. Mare, 136.

28. Pelicanus (et Pelican, anis, 147.)

29. Pentecoste, 943, qvinqvagesimus dies, scil. a Paschate.

30. Pepl-us (et -um, 381).

31. Pepo (onis, 90) cucumer mollis et dulcis.

32. Pericardium, 229, capsula cordis aqvae plena.

33. Perigaeus 546, prope terram exsistens.

34. Period-us (i, f.) L. circuitus, 563, 679.

35. Periphrasis 683, L. circumloqvutio, est unius vocis: Paraphrasis 961, totius textus.

36. Peritoneum 230, 296.

37. Perizoma 412.

38. Pers-a, 560, -ia, 575.

39. Per-u, -uvianus 560.

40. Petaso (onis, m. 362) coxa suilla insumata.

41. Peras-us (-unculus, dim. 381) pileus latior adversus solem et imbres.

42. Pe aur-us (et-um, 850) L. Oseillum.

43. Phaler-ae (arum, 435) eqvorum ornamentum.

44. Phantas-ia 268 L. Imaginatio, seuimaginandi facultas, -ma (atis, n. 271).

45. Pharetra, 897, sagittarum theca.

46. Pharmac-a (L. medicamema) 802, et -eutica 806 medicinalia parat -opaeus 814: vendit autem -opola in -opolio.

47. Phase-lus (g. d.) et -olus 93.

48. Phasianus 142.

49. Phengites (ae, m. 72).

50. Philautia 620, amor sui.

51. Philistaeus 929.

52. Philolog-us 506.

53. Philura (vel Philyra) L. Tilia. 2 folia tiliae ad scribendum olim adhibita: 3 Nunc plagula papyri 493.

54. Phlebotom-ia venae incisio, -um (n. 820) scalprum.

55. Phlegm-a (atis) L. Pituita, -aticus, pituitosus.

56. Phoca (ae, f. 157).

57. Phoenix 317.

58. Phrasis 679.

59. Phrene - sis 307: -ticus.

60. Phrygi-o, 478, (qvia haec ars apud Phryges reperta).

61. Phthisis 310, L. Tabes.

62. Pityna 373, vas uvis portandis aptum.

63. Platanus, 111.

64. Pleuritis 311.

65. Pluto, 931.

66. Polemica (Theologia, 718).

67. Pollux (ucis, 931.

68. Polon-us 560, -ia.

69. Pol-us Mundi: 540 et c, -aris circulus, 450, 556.

70. Polygamia 973 uxorum pluralitas.

71. Polygonon, 86, L. Centinodium.

72. Polyptoton 688.

73. Polypus L. multipes: In sp. Piscis octo pedibus.

74. Polytheia, 942, pluralitas Deorum.

75. Pont-us, 266, L. Mare.

76. Poppy-smus (et -sma, atis, n. 848) blandimentum sonorum manu aut ore.

77. Praga 562.

78. Prasinus (a, um, 206).

79. Pra-xis 595, L. actus -cticus, activus.

80. Presbyt-er (eri, 967) L. Senior.

81. Prisma (atis, 480) vitrum trilaterum oblongum, solidum.

82. Proboscis (et Promuscis, idis, 174).

83. Prognos-is 805, L. prascitum, -ticon 598, -tica (ars) 537.

84. Prolepsis 687, L. Praeoccupatio.

85. Prologus, 841, praeloqvium.

86. Propempticura, carmen, 698.

87. Propola (ae, m. 796) qvi merces praemercatur ut pluris vendat.

88. Prosopopaeia 687, L. personae fictio.

89. Prosopolepsia 790.

90. Prochodochium 777. L. Pauperum receptaculum.


page 421/422, image: s210

91. Punicum (malum 114.) Pygmaeus 317.

92. Pyramis (idis f. 408.) turris qvadrata, a lato imo in acutum desines.

93. Pyrenaei 561, montes.

R.

1. RAbb-i, -inus 949.

2. Rheno (onis 393.)

3. Rhinoceros, 175.

4. Ribes 102.

5. Russ-us (et Rutenus, 560) -ia.

S.

1. SAbbat-um 491. qvies, -ismus annorum, qvies terrae anno septimo.

2. Sadducae-i 947. resurrectionem non credentes: -ismus 919.

3. Salamandra 132.

4. Salgam a (n. plur. 862.) conditanei fructus, radices, seminā et c.

5. Salvia 107, herba inter primas salubris.

6. Samaritanus 947.

7. Sandaracha 62.

8. Satyr-us, L. Faunus, -a 698. et carmen -icum, sermo acriter invectivus.

9. Scaev-us, L. Sinister -a (et -ola m. 212.) qvi sinistra pro dextra utitur.

10. Scaurus 292.

11. Scelet os (et -on 226.)

12. Sceptrum, 875, Virga vegalis.

13. Schaddai 939, Omnisufficiens.

14. Sched-a 492, chartae folium, -ula 729.

15. Schem-a (atis n. 518. et 598.) L. Figura.

16. Schism-a (atis n. 971) discidium. -aticus 970.

Sciatica v. Ischias.

17. Sciothericon 463 horologium solare.

18. Scipio (onis m. 428) baculus subtilior.

19. Scirrhus 302, tumor induratus.

20. Scolopendra 130.

21. Scolopendrium 97.

22. Scolymus 88.

23. Scomma (atis n. 651) festiva dictio, cum amoenitate mordax.

24. Scot-us-ia 560.

25. Scyphus 8 2, genus poculi.

26. Scyth-a 560 -ia, -icus 191.

27. Sena 98, arbor cujus folia purganti medicinae serviumt.

28. Seps (is m. 132) lacerta genus venenatum.

29. Sibyll-a, -inus 934.

30. Sido-n (onis m.) -nius 929.

31. Siglae 491, compendiariae scribendi notae, qvarum una integram dictionem significat.

32. Sinap-e (et -i, n. et-is, is, f.) 95.

33. Sindon (onis f. 387) linteum subtilissimum.

34. Siph-o (onis m.) L. tubulus fontis: 2 tubulus doliaris. 3 machina aqvam sur sum spargendi, 420: et -unculus, 374.

35. Siren (enis f. 318.)

36. Sirius 543.

37. Siser (eris n. 89.)

38. Smaragd-us (i. m. 76.)

39. Smegm-a (atis n.) L. Sapo. 2 In sp. odoratus, 472.

40. Smiris (vel Smyris itis m. velidis f. 73) lapis vitra scindens.

41. Solaecismus 679, vitium sermonis invocum copula.

42. Sophis-ta (ae, m. pseudophilosophus, 89) fingit -mata 591.

43. Sostra (orum 812) merces salutis receptae. Soteria 812, liberalia, sacrificia pro recepta salute.

44. Spadiceus colo. 264.

45. Spagiri-a (Paracelso Chimia) -ea 706, medicina.

46. Spasmus 308, nervorum in membro uno distentio.

47. Splenium 821.

48. Stat-era, 534, -icus 531, ponderum sciens, -ica 510.

49. Stega 447 L. tectum: Praestega, tectum sine parietibus: Distega et tristega 405, adificia sunt duarum vel trium contignationum.

50. Stemma (atis n.) insigne majorum: Debinc ipsa generis series 875.

51. Stenographia, 491, ars celeriter scribendi.

52. Stereometri-a, solida mensur andi scientia, -ci numeri. 527.

53. Stibadium 329, lectulus ex gramine.

54. Stibium (ii n. 62) aliās Antimonsum.

55. Stoicus, Philosophus, 984.

56. Strab-o (et-us 290) oculis distortis.

57. Stranguria 303.

58. Stratagema (atis n. 906.) callidum militare consilium.

59. Svec us 560, -ia. Sybillia, v. Sibylla.

60. Sycophant-a (ae, m.) L. falsus delator: -iae 830. delatio, fallicia.

61. Syllogismus 587.

62. Symphonia 700; L. consonantia.

63. Symptoma 311, Accidens.

64. Synagoga 947.

65. Syncrisis 592, Comparatio.

66. Syndicus 785, juris vindex.

67. Synecdoche 682.

68. Synodus 971. -provincialis 971. -nationalis.

69. Synonymum 683.

70. Synopsis 997.

71. Synthesis 592, compositio.

72. Syrtis (is, f. 453) locus arenosus in mari. 2 Syrtis nivalis.

73. Syrupus 818 succus florum saccharo vel melle incoctus.

74. Systema, (aris, n. 679,) opus suis partibus compactum.


page 423/424, image: s211

T.

1. TAchigraphia, 491, celeriter scribendi ars.

2. Talmud 949 H. Doctrina.

3. Tarsus 223, pars pedis ad talos: Metatarsus, inter. tarsum et digitos.

4. Tartar-us 560-ia 870.

5. Teganites (ae, m. 471).

6. Telescopium 480. Perspectiva.

7. Tenasmus 299.

8. Thalamus, lectus, in specie nuptialis 930, Epi-Thalamium 698, carmen nuptiale.

9. Hallus, 89.

10. Theca.

11. Thema (n. 691) idem qvod Thesis 586, positio et c.

12. Thymallus 154, piscis.

13. Thyrsus 88, caulis rectus.

14. Tiara, 381; gestamen capitis Persicum.

15. Tomus 495 sectio (sc. Libri, chartae, operis.)

16. Topasius 76.

17. Tophus 52.

18. Trabea 879, toga purpurea.

19. Trachea 250, aspera arteria.

20. Traulus 291, cui litera R inimica est.

21. Triclin-ium (Canaculum, 854) 854.

22. Trigonus 549,

23. Triton (onis, m. 318) vir marinus: 2 in malo navis 450.

24. Trochaeus 697, cursivus pes.

25. Trochiscus, rotula medicamentosa 818.

26. Trochlea 459.

27. Tropicus (s. circulus 539.)

28. Trop-us (conversio, 681) -ice 689.

29. Tulipa 96.

30. Turc-a 560 -ia, -icus.

31. Turcois 76.

32. Typha 106, panicula cannae.

V.

1. VAlach-i 560.

2. Venetiae 561.

3. Vulcanus 931, Inventor ignis.

X.

1. XEnodochium 777.

2. Xiphias (ae, m. 157).

Z.

1. ZEa 92. L. Ador.

2. Zebaoth (Hebr. Exercitus, 1000.)

3. Zedoaria 95, aroma.

4. Zenith 542 verticale coeli punctum.

5. Zel-us, 282 -osus -are.

6. Zephyrus 40, L. Favonius.

7. Zybeth-um (et -icus catus, 190).

8. Zingiber (vel Zinziber, 95.)

9. Zizani-a (ae, et -orum, 334.)

10. Zodiacus 540, circulus coeli per qvem planetae currunt.

11. Zon-a, cingulus latior: -a Terrae 556: -a torrida, 557: -a frigida: -a temperata.

12. Zythus 376, L. Cerevisia.

Clausula, de Lexici hujus amoeno usu.

LIngvas doctas sine Lexicorum ope disci non posse, norunt Scholae: verum tamen Lexicorum usum aut ignorant, aut negligunt, non nisi pro ultimo refugio, dum insigniter urgentur, iis utendo, atqve sic etiam nonnisi obiter inspectando, moxqve rursum seponendo. Cui negligentiae remedia qvaerentes Viri qvidam docti. integra Lexica magna curā pertransiri svaserunt. Hieronymus Wolfius ita hac de re scribit: Optime consulent suis studiis adolescentes, si qvotidie aliqvid temporis impendant lectioni Lexicorum: qvae a principio ad finem percurrenda, et saepe relegenda sunt. Sic enim multa cognoscent unō annō, qvae alioqvi totō decennio non, occurrissent. Sed cum pueros; vel adolescentes etiam, vix ullis admonitionibus eō flecti posse spes sit, nisi aut cogantur, aut manuductione aliqvā blandā alliciantur: melius svasit D. Lubinus, ut a Magistro Discipulis Lexicon ordine, a principio ad finem, proponatur ac explicetur. Additō: Qvid boni huic consilio subsit, nullum alium judicem, admitto (NB) qvam rite factum hujus rei experimentum. Qvod consilium si bonum est (est autem) cur non seqvimur? Nempe qvia Lexica, uti adhuc fuerunt, scopae dissolutae sunt; nihil rerum (qvibus mens nostra inhiat) ordine narrant, excerpta tantum Vocabula, aut phrases, perpetuā rerum et mentis divulsione (unde tadia non suboriri vix possibile) congerunt. Cui incommodo remedium nos ex contextura Vocum (et phrasium ab eadem radice venientium) in aliqvas rationabiles Sententias qvaesivimus: sive morale aliqvid innuentes sive saltem Vocum vim, et structurae modum, melius exprimentes. Speramusqve eo rem deductam, ut haec sine taedio (imo cum voluptate) sive privatim legi, sive publice in Scholis pertractari, possint. Cujus rei modum supra (praefixā ad Praeceptorem Janualem epistolā, A 5, pag. versā) ostendi. Addo hic, experimentum jam esse factum pertransiri haec, et in succum ac sangvinem converti, 4 Mensium spatio satis commode posse: si ab initio singulis horis pagella unica, deinde folium unum (legendo, interpretando, repetendoqve, donec intellectu et qvantum potest memoriā haereant) absolvantur. Habet n. Lexicon hoc Octerniones 40, h. e. foliola 320: horae v. studiis publicis (apud nos) dicata sunt hebdomade 20, mense 80. Ergo si continuo ire placet (qvod svadeo) exeunte qvarto mense finis erit, cum triumpho subjugatae totius (qvantum ad communiora) Latina lingvae. Qvintus mensis si addetur Grammaticis (qvae hic seqventur) exercitiis, restabunt Januae Textui (ex verbis jam notis Syntagma Rerum exstruenti) menses sex: ut hac in Classe ingeniosos ac diligentes ultra annum detineri non sit necesse. Tardiores si transire denuo jubebuntur omnia, fiet ut ipsi qvoqve victores evadant.


page 425/426, image: s212

[gap: Pars. III, col. 421 etc.]