CAMENA Early Modern Latin Texts

ARCHONTOLOGIA COSMICA, SIVE IMPERIORVM, REGNORVM, PRINCIPATVVM, RERVMQVE PVBLICARVM OMNIVM PER TOTVM Terrarum Orbem COMMENTARII LVCVLENTISSIMI, QVIBVS CVM IPSAE REGIONES, EARVMQVE INGENIA, ac Termini, tum Incolarum Mores, Opes Prouinciarum, Mercimonia ac Negotiatio, Robur militare, Forma dominij, Religionis cultusque ratio, Successiones denique Principum ad nostra vsque Tempora deducuntur, et veluti speculo quodam Lectoris oculis subiiciuntur, Opera et studio JO. LVDOVICI GOTOFREDI, QVI EOS PRIMO GALLICE PER D. T. V. Y. SACRI CVBICVLI apud Regem Christianissimum Equitem conscriptos: Nuper vero ex nouissimo et auctiore exemplari Parisiensi in sermonem Latinum conuertit, nouisque accessionibus locupletauit, et in tres Libros diuisit, QVORVM I. Imperatorum, Regum, Principum, summorumque Magistratuum, qui per Europam sibi Imperij sedem fixerunt, etiamsi extra hanc quoque dominentur, descriptioni tribuitur. II. Monarchos, Reges et Principes per Asiam, Africamque rerum potentes, quique in his partibus Globi Terrestris domicilia sua constituerunt, persequitur. In quo secundo libro Lector multa inueniet, inprimis in descriptione rerum Ottomannicarum et Persicarum, quae antea lucem non adspexerunt, sed jamprimum in publicum prodeunt. III. Omnium Ordinum tam Religiosorum, quam Militarium, siue Equestrium per Orbem Christianum Origines, Auctores, Leges, Incrementa et Decrementra complectitur. AD REVERENDISS. ET ILLVSTRISS. D. D. GEORGIVM FRIDERICVM ARCHIEPISCOPVM ET S. R. I. Electorem Moguntinum, etc. Cum gratia et priuilegio Sacrae Caesareae Majestatis ad sexennium. [gap: illustration] FRANCOFVRTI ad Moenum, Sumptibus LVCAE JENNISII. Anno M. DC. XXIIX.

ARCHONTOLOGIAE COSMICAE LIBER SECVNDVS, IMPERIORVM, REGNORVM, PRINCIPATVVM PER VNIVERSAM ASIAM ET AFRIcam Descriptionem continens.

NOs quoque iuuat, velut omnia illa regna et prouincias, quae superiore libro descripsimus, ipsi peragrauerimus, oculis arbitrati et mensi fuerimus ad finem Europae peruenisse: quae etsi partium Orbis vniuersi, si terrarum spacia metiaris, minima sit, maximam tamen partem huius nostri operis sibi iure merito vendicauit, idque multis nominibus, quae huc adducere nihil attinet. Iam tempus, et instituti ratio, et ipsius viae commoditas nos in Asiam vocat, vsuros beneficio angusti freti, quo transito ex Thracia atque Graecia in Asiam facili nauigatione venitur. Cumque triplex nobis ostendatur traiectus, vel inter Sestum et Abydum, quem aliquando Leander trahente Herus sidere nando confecit; vel per Bosphorum Thracium, quem nobis Taurus ostendit; vel denique per Hellespontum, cuius fauces Phryxus aurato insidens velleri superauit: nobis perinde erit, quo vtamur, dummodo ex his Europae partibus in Minorem Asiam transeamus.

DE POTENTIA OTTOMANNICA PER ASIAM.

SVMMA CAPITA.

1. ASia Minor, quae et Natolia (rectius Anatolia) vel Alta Turcia appellatur: eius praecipuae Prouinciae, limites, latitudo, longitudo, clinata, paralleli.

2. Descriptio particularis Anatoliae Pontia et Bithynia olim separata regna. Vtriusque sines et praecipua vrbes ac oppida.

4. Phrygia vtraque, superior et inferior. Rudera Triae vrbis, quae adhuc supersunt.

10. Absoluta continente Asiae Minoris, sequuntur quae circa illam Insulae, et primo quidem Cyprus.

17. Arabia felix, eius situs et meliora oppida, inter quae Mecha, patria Mahometi.

bonus et temperatus: quibus rebus abundent eae regiones. Anatolia celebris nomine multorum et celebrium fluuiorum: Bithyniae syluae, multum materiae suppeditantes fabricandis nauibus. Lapis Synnadicus Alabastro similis. Aquae calidae Hierapoleos, quae petresiunt. Magnes lapis in Caria. Rubea Ioniae, Arena aurea Lydiae, crocus Tmoli. Triplicia animalia Chymaerae montis in Lycia, cuius summa obtinentur a Leonibus, medra caprarum gregibus, ima serpentibus. Vinum, fructus, metalla, argentum, cuprum, ferrum, alumen, Crystallus, Iaspis, Onyx, Alabastrum, armenta equorum, apesduum generum in Cappadocia. Praealtae Cedri Amani Montis, myrteta Cilicia: Dactyli, Manna, Coralia, Amethystus Arabiae Petreae. Palmeta, Nardus, Casia, Cinnamomum, Thus et Myrrha Arabia felicis. Rosae, Melopepones, pomaecitria, oliuae, ficus, malagranata, vineae ter quotannis botros proferentes in Palaestina. Bal. samus Idumaeae, Cannae mellitae et sabuluni ad purissimam materiam vitre am in Phoenicia.

22. Natura, mores et consuetudines veterum Arabum, Sabaeorum, Nabathaeorum, Iudaeorum, Armeniorum, Cappadocum.

23. Leges et statuta Iudaeis praescriptaper Moysen, et quid in iis potissimum memorabile. Emigratio Hebrarorumex Aegypto, et transitus eorum in Iudaeam, causa et ratio a Gentilibus perperam intellecta. Tres Sectae inter Iudaeos, Pharisaei, Esseni, Sadducaei.

24. Ingenium, mores et modus viueudi Turcarum, Arabum, Iudaeorum, aliarumque nationum Asiam inhabitantium: ratio eorum vestiendi, capiendi cibum. Eorundem arma, domicilia, mansiones quorundam sub tentoriis, mapalibus, pahnarum feliis vel cauernis.

25. Opes Asiae in quibus rebus potissimum consistanttin negociatione Gossypij, Magnetis lapidis aere Cyprio, materia vestiaria e pilis Camelorum, serro, alumine, Crystallo, laspide, Onyche lapide, Alabastro, aromatibus, gemmis lapillisque, vnionibus et Thure. Tributa eorum, qui vel Sepulchrum Dominicum vel Medin am Religionis ergo adeunt.

26. Elenchus Arcium, Castellorum, oppidorumque munitiorum in omnibus prouinciis Asiae, quae Turcico subsunt Imperio.

27. Religiones et Sectae diuersissimae inter eos qui superius enumeratas Asiae regiones incolunt, et ipsi quidem Christiani Latini Graecique rarie diuisi, in melchitas, Nestorianos, Dioscorianos, Armenianos, Iacobitas, Maronitas aliosque: harum sectarum origines et circa Fidem errores.

VT vna velut Hypotyposi, quid Turca in Asia possideat [correction of the transcriber; in the print posideat], oculis tuis, Lector, subiiciam, sic accipe. Quic quid terrarum est intra Pontum Euxinum, Mare Aegeum, Mediterraneum, Aegyptum, Sinum Arabicum, Sinum Persieum, Tygrim amnem, Mare Caspium cum Isthmo, qui est inter vtrumque Mare, Caspium et Euxinum: id in quam omne tam vastum orbis spacium nostro aeuo Turcico subiicitur dominatui. Nos a Minore Asia ordiemur, quo nomine appellamus ingentem illam Chersonesum siue Peninsulam, intra Pontum Euxinu, Mare Aegeum, et Cilicium Pamphyliumque. Haec peninsola nostra aetate appellatur Natolia (vel rectius secundum quosdam Anatolia a)po\th=s a)natolh=s2 et Alba Turcia.

Complectitur aurem has prouincias siue (vt veteres vocabant) regna: Pontum, Bithyniam, Asiam peculiatiter sic dictam, Lyciam, Calatiam, Pamphyliam, Cappadociam, Ciliciam, Armenam inferiorem. Limites eius sunt: ab oriente Euphrates fluuius (hodie Apherat,) a Meridie Mare Mediterraneum, quod varia sortitur nomina, et nunc Lycium, nunc Pamphylium, modo Cilicium appellatur, pro regionibus, quarum pulsat lutora: ab Occidente est Mare Aegeum a Septentrione Pontus Euxinus. Ingens hoc est terrarum spacium, quod intra XXXVI et XLV. gradum comprehendatur, id est, intra medium IV. Climatis et XI. Paralleli, et medium VI. Climatis et XV. Paralleli, vbi maxima mutatio longitudinis diei est vnius horae. Pars. n. Australior longissimam diem habet XIV. horarum cum dimidia, pars vero Borealis, XV. horarum cum dimidia. Latitudo eius, secundum Plinium, est circiter CC. mill. Pass. puta a Sinu Issico, qui hodie Golphus Laiazzae dicitur, vsque Trapez untem in littore Ponti Euxini. Consentit autem haec scribens Plinius Herodoto, qui ait, Isthmum Minoris Asiae quinque dierum iter hominis expediti continere.

Fuerunt autem olim Pontus et Bythynia duae prouinciae separatae, intercedente Sangare flunio, qui vtramque alluebat, sed deinde coaluerunt, dicunturque hodie communi nomine Bursia, velvt Castaldo aliisque placet, Becsangal. Fines eius sunt ad occasum Fauces Ponti ad Bosphorum Thracium et pars Propontidis. Ab Aquilone pars Ponti Euxini. A Meridie Asia sigillatim sic dicta, iuxta Rhindacum amnem, ab Oriente Paphlagonia. Erant in hoc spacio famosae olim Vrbes Chalcedon, Nicomedia, Apamia, Prusia, Nicaea, et Heraclea Pontica.

Chalcedon, quae vrbs claritatem acquisiuit a quarto Concilio in ea habito, nostro aeuo in ruderib. iacet. Aiunt autem nonnulli, eam recta ex aduerso Constantinopolis esse, diuidique a parte Bosphori spacio septem stadiorum, esseque eanquae hodie dicatur Galata. Alij putant cam esse, quae a Turcis Scutari appellatur, et Constantinopoli opposita est.

Nicomedia ab amoenissimo colle dependet, e quo permultae aquarum scaturigines prosiliunt, quae sausa est, quod multi Turcae ac Graeci mixtim ibi habitent, quanquam ipsa vrbs magna ex parte in ruinis iaceat. Prusia (hodie Bursia) vrbs est perampla, hand longe Olympo Monte. Fuit haec aliquando Regia Ottomannorum antequam potirentur Constantinopoli [correction of the transcriber; in the print constantinopoli]. Niceae hodie nomen Nichiae est, quae olim caput fuit Bithyniae, sita iuxta Lacum Isnicum.

Asia sigillatim ita dicta, a Turcis Barbaro nomine Sacrum appellatur. Fines eius sunt, secundum ptolemaeum, ab Occasu pars Propontidis, Hellesponti et Maris Aegaei: ab Austro Mare Rhodium cum parte Lyciae et Pamphyliae: ab ortu Galatia: ab Aquilone Pontus et Bithynia. Complectitur

Phrygia superior, vt olim, ita nostro quoque aeuo pagos potius habet quam vrbes et oppida, inter quae tamen est Midea, Midae Regia, iuxta Sangarem fluuium. Maxima tamen huius Phrygiae Vrbium fuit Apamia, olim Cibotis. Phrygia Inserior ex aduerso Athon Montem habet. Fuit in hac olim decantatissima illa Troia, haud longe ab Ida Monte, qui hodie mira nominis mutatione dicitur Gargarus. Suntautem adhuc visenda admiranda rudera Magnae illius Trojae, nempe maceriae quarundam turrium et sundamenta murorum, et extra murorum ambitum in ampla via regia spectantur multa sepulchrorum monumenta, ex vno solidoque singula marmore. Extant et ruinae satis amplae duorum Castellorum, et ipsae marmoreae, nec non praegrandes Colossi antiquissimi, huni strati, et portae quaedam murorum prope adhuc integrae, si fides habenda est Bellonio, qui ait Xanthum et Simoenta riuos hodie esse nullius momenti, qui nonnunquam aestate exarescant, et non adeo multas per hyemem aquas vehant. Verum nos de Troiae reliquiis plura dicemus in descriptione Insularum Propontidos. Sed et Pergama in Troade fuerunt, oppidum non exigui nominis, et patria Galeni Medici.

Inter Ioniam et Lyciam sita est Caria, cuius olim fuit Metropolis Halicarnassus, nostro aeuo Messia dicta. Aliud oppidum Cariae, et quidem inter meliora est Tabum. Iuxta Hali carnassum, ad manum dexteram incipit Mons Tautus. Sunt qui Cariae Miletum quoque vrbem accenseant, alij vero Ioniae asserunt.

Etiam Mysia per Ptolemaeum in superiorem et inferiorem diuiditur. fuit hic olim Lampsacus oppidum, supra Hellespontum situm, recte ex aduerso Callipolis: led nostra tempestate diruta iacet, aitque Sophianus locum vbi stiterit, hodie Lamsicum dici.

Abydus veterum Milesiorum colonia fuit, vbi Hellespontiaci freti latitudo in septem stadiorum angustiam coit. Perstat autem adhuc Abydus, quanquam nomen mutauerit, et Aueo dicatur; sita in loco paludoso, et apprime munita, arcem habens, quae vna cum opposita e regione Sestana arce clauis est Imperij Turcici, ab ea parte. Ex his enim arcibus possunt tormentorum globis peti ac tangi naues, quae vel intrare volunt Hellespontum, vel exire inuitis Praefectis Turcarum. Visebatur et olim inhis oris Adramittium, Atheniensium Colonia, quam hodie corrupte Landermittin appellant. In hac regione fluit Granicus amnis, qui accolis Lassarus dicitur, ad quem Alexander vicit Satrapas Darij.

Aeolia secundum littus Maris Aegaei porrigitur: sunt quae eius potissimae vrbes Myrinc, Cuma (hodie Castri) et Phorcaea, quae nunc Folia vetus dicitur, habens duos Portus, cuius peridromus olim fuit II. millia vt Liuius retulit.

Ioniae Latitudinem si recta linea metiaris, inuenies XL. millium: Longitudinem CC. secundum littus maris, vbi est Ephesus vrbs celeberrima quondam, hodie Figena dicta, si Castaldo credimus. Soplianus tamen putar, eam antiquum nomen suum retinere. Magnam ad veterem gloriam huic vrbi accessionem peperit, primo Templum Dianae Ephesinae, quod inter septem mundi mirabilia, (vt cum vulgo fabulemur) refertur: deinde celeberrimum istud concilium Ephesiuum. Quidam etiam Miletum huc locant. Doris excurrit in Mare in Promontorij speciem, vbi celbrius est oppidum Gnidus, ob Veneris et staruam et cultum. Huius iam vrbis locus pro vrbe superest, vocaturque Caput Orium. Quidam huic regioni adscribunt Halicarnassum, de qua supra diximus, quod hodie aliis appelletur nominibus. Regnauit in ea olim Mausolus Cariae Rex, Cui mortuo Artemisia vxor superbum illud sepulchrum crexit.

Lydiae vetus nomen est Maeonia: in huius prouinciae oppido Sardibus habitauit olim diues ilie Croesus. Haec cum per terrae motum deiecta fuisset, per Tyberium instaurata fuit. Lyciam Stephanus Girauus olim Myladem et Ogygiam dictam fuisse, hodie vero Briquam appellari autumat. Castaldus nouo nomine eam vocat Aldinellam, Theuetus vero ab Arabibus nominari ait Benesacam. vergit haec prouincia maxime in Mare, quod eade causa Lycium dicitur, clauditurque ab occidente et ab Aquilone Caria: ab Orru Pamphyliam habet: a Meridie Mare Lycium, ad nauigationem circiter vicies mille passuum. Habuit haec olim circiter LX oppida. e quibus ad XXX. adhuc supererant temporibus Pauli Apostoli. Praecipua haec fuerunt: Xanthus, Patara, Pinarus, Olympia, Myra, Lymyra. Patarensis ciuitas potior erat reliquis. Sed et Telnesa erat oppidum iuxta Promontorium eiusdem nominis. Collocatur a priscis scriptoribus in Lycia Mons Chymaera, qui noctu solebat eructare flammas ignis. Praecipuo oppido nostri temporis Fisco nomen est, quod portum marinum habet longe commodissimum.

Galatia siue Gallograecia a veteribus Gallis nomen sortita est, qui se miscuerunt cum populis Asiae, temporibus Pyrrhi Regis Epirotarum. Hodie Chingaram dici Castaldus auctor est. Limites hos habet: ab Occidente Bithyniam Phrygiamque: ab Oriente Cappadociam: a Meridie Pamphyliam; ab Aquilone Pontum Euxinum, cuius littus ibi extenditur ad CCL. millia passuum. Celeberrima eius Vrbs est Ancyra (hodie Angurus, cuius celebre est nomen ob multitudinem

materiae vestiariae, quae a Camelis siue eorum pilis nomen sortitur. Accensetur huic prouinciae etiam Paphlagonia, cuius praecipua vrbs Synope, sita supra collem in Peninsula Ponti Euxi. ni bonum habens portum. Sed et Amisa olim dicta, vrbs maritima, hodie Simiso dicitur.

Pamphyliam nostro aeuo Setiliam dici, Girauus et nonnulli alij tradunt. Ait Theuerus eam ab Arabibus Zinam dici: Bollonius tamen dicit et hanc et Ciliciam iunctim Caram anniam dici, in qua septem Sangiaci Turcici commorantur. Attingit autem ab Oriente Ciliciam et Cappadociae partem: ab Occidente Lyciam cum parte Asiae peculiariter ita dictae: a Septentrione Galatiam: Versus austrum mare habet Pamphylium, inquietum semper atque pro cellosum. Oppida eius praecipua sunt Perga, quae mediterranea est ad cataractam fluuium, necnon Sida et Aetalia maritimae vrbes. Aetalia autem, quae caput est totius prouinciae, hodie Satalia dicitur, estque amplissima atque munitissima omnium vrbium totius illius orae, vt et proximo Sinni Maris nomen suum communicet.

Cappadocia, quam Strabo Leucosyriam vocat, plerisque hodie ea prouincia est, quae Amasia dicitur, extenditurque vsque ad Pontum Euxinum, limites habens ab occidente Paphlagoniam, partem Pamphyliae et Galatiam: a Meridie partem Ciliciae: ad Orientem est Antiturus Mons ingens, attingens Armeniam inferiorem et partem Euphratis amnis: a Septentrione habet Pontum Euxinum. Flunij eius celebriores sunt hi: Halys olim lines Regni Cioesi, qui hodie Ottomagiuch vocatur: Isis, hodie Gasalmach: et Thermodon, hodie Permon dictus. Caput regionis est Trapezus oppidum, vulgo Trebisonda, quam Arabes Machomach nominant, vbi aliquando Graeci Imperatores sedem suam habuerunt. Dein de est, Amasia, quam quidam, sed perperam, Paphlagoniae adscribunt. Antiquum nomen haec vrbs retinet, communicatque idem toti viciniae, sita est in profunda valle, supra Isin fluuium. Fuit haec quondam Patria Strabonis, nnnc vero sedes Praefecti Turcici, quise vocat Beglierbegum Amasiae et cappadociae. Iconium sunt qui Ciliciae tribuant: sed Ptolemaeus eam vrbem huic prouinciae adscribit: hodie corrupte vocatur Conia. Sita autem est ad radicem editi montis, humectaturque multis limpidissimis fonticulis, qui inde descendunt. Figura eins rotunda est, mari antiquo structurae genere, quadratis turribus intercedentibus. Portas habet octo, cum multis Templis et Balneis more Turcarum.

Ciliciam Iose phus Tarsum nominat, Hebraei Chalach dicunt. Purat eam Niger hodie dici Turcomanniam. Sed rectius sentiunt qui Caramanniae nomen ei tribuunt, cum Turcomannia nihil sit aliud quam Armenia superior. Igitur Caramannia, quae praeter Ciliciam etiam alias prouincias complectitur, terminaturab Occidente Pamphylia, aseptemtrione Tauro Monte, ab Oriente Monte Amano, vulgo Monte Nigro, a Meridie habet Mare Cilicium. Praecipuum eius oppidum est Hama, olim Tarsus, sita in amaena valle, quam Cydnus amnis irrigat. Spectatur et hic Adena oppidum, amplum satis, sed sine moenibus, arcetamen munitum quatuor turrib, instructa. Ait Bellonius in Cilicia quoque reperiri vrbem Heradeam, spaciosam quidem, ad radicem Tauri Montis in pulchra planicie sitam, tridui itinereab Adena distantem, in septentrionem et occasum versam.

Armeniae Minori adhuc idem esse nomen ait Niger: Girauus tamen aliique Anadulen vel Aladulen appellari autumant, Castaldus Pegianam. In libro Noticiarum Pirmia dicitur. Fines habet, ab Oriente Euphraten, quo diuiditu ra Turcomannia siue Armenia superiore: ab Occidente Cappadociam: a Meridie Ciliciam supra Montem Taurum, cum parte Syriae supra Amanum Montem: ab Aquilone Pontum Euxinum, vbi dicitur desinere in Angulum, quem Euphrates et Antitaurus Mons faciunt. Sed hoc terrarum spacium non solus Turcarum Monarcha possidet, sed peculiares suos habet Regulos.

Finita de scriptione Minoris Asiae, qua continens ea est, intra maria, Mediterraneum, Aegaeum et Euxinum sita, ad Insulas illius progrediemur, et primo de Cypro dicemus.

CYPRVS INSVLA.

SVMMA CAPITA.

1. Qui fuerint primi habitatores huius Insulae. sub quorum ea fuerit dominio antequam per Selymum occupata et potentiae Ottomannicae subiecta fuerit.

2. Quis sit eius sirus, ambitus, longitudo, latitudo, sub quo climate et Parallelo.

4. Olim diuisa in quatuor partes, hodie in duodecim territoria. eius praecipuae vibes, oppida, pagi, Montes.

5. Ingens agri fertilitas, qui abundat omnis generis fructibus, in primis malis citriis, limoniis auratisque vuis nigris, quas Zibetas vocant, dactylis, saccaro e cannis mellitis, croco, coriandro, lentisco, terebintho, colocynthide, rhabarbaro, scammonea, chrysocolla, chalcantho, alumine, auro, ferro, cupro, lapillis preciosis, Smaragdis, Adamantibus, Chrystallo, coraliis albis rubeisque, Amianto lapide, vnde fit tela, quae in ignem coniecta nonvritur sed purgatur, gossypio, lana et sale.

6. Quibus veteres Cyprij vsi fuerint legibus et consuetudinibus: Scortatio olim non modo non prohibita, sed et permissa atque laudata. venus praecipue in cypro culta et Dea Insulae Tutelaris.

7. Modus gubernationis Politicae, quis fuerit sub dominatione Venetorum: qualis is hodie sit: Turcis Insulam obtinentibus.

SVNT qui Cyprum Insulam primum omnium ab Ia pheto Noae Patriarchae filio habitatam ferunt: deinde sub dominatione Monarchiae Assyriorum fuisse, quae extincta Tyrannis Graecis paruisse: hinc ad Romanes delatam eius possessionem, ab his Ptolemaeis Aegypti regibus permissam, moxiterum ad Romanos deuolutam fuisse. Postea Imperatores Constantinopolitanos eam possedisse per spacium annorum ferme DCCC. Cumque ad manus familiae Lusinianae in Gallia peruenisset, eam an. AN.C.MCCCC LXXIII venetis subiectam, ac postremo anno AN. C. MDLXX per Selymum potentiae subiectam Ottomannicae.

Ait Volaterranus, eam Insulam Primo Cryptam appellatam, id estoccultam vel subterraneam, quod procul videatur fluctibus marinis tegi. Dicta etiam fuit Cerastis a multitudine montium, quos Poetae cornibus comparant. Caetera eius nomina sunt Amathusia, Paphia, Salaminia, Macaria, Amacantis, Asperie, Colinia. Sed hae sunt verius eiuspartes.

Sita est secundum Ptolemaeum in medio Sinu Issico, qui hodie Laiacensis dicitur, estque contiguus mari Aegyptio inter littora Ciliciae Syriaeque. Respicit enim versus meridiem Aegyptiacum Syriacumque Mare, quodidem mare etiam habetad ortum, vt ad occasum Mare Pamphylium, et ad Septentrionem Cilicium. Pars Insulae quae orientem respicit, distat a Syria circiter millibus C. quae via vnius noctis spacio confici potest. At pars Meridionalis distat ab Alexandria nauigatione trium vel quatuor dierum. A Cilicia siue Caramania abest millibus LX. Longitudo eius porrigitur ab occidente in orientem, facitque alicubi Isthmos siue angustias terrae, qui incertam reddunt eius latitudinem. Sita est sub initio quarti climatis, sub decimo parallelo, vt neotericis placet, vbi longissima per aestatem dies est horarum XIV cum dimidia: complectiturque tres gradus caelestes in longitudine. Peridromus eius, si Straboni credimus, habet CCCC. XX. stadia supra ter mille, quae faciunt CCCC. XXVII. millia pass. Plinius paucioribus ambit cam millibus pass. nempe CCC. LXXV. Alij dicunt, eos qui nauigando eam circumeunt, deprehendere D. mill. pass. eiusque longitudinem omnino esse CC. mille passus, vbi vero latissima est, L. vel LX. millia pass habere.

Capita siue Promontoria habet aliquot, exempligratia versus Occidentem Promontorium Acamantis, quod nunc Caput S. Epiphaniae dicitur: Promontorium Drepanense, hodie Trapani et Melechiae: Caput Zephyrium, hodie Punta siue Melota, quod et Chelidoniae dicitur. In latere meridionali visitur Promontorium Phaeurium, quod hodie Caput Album: Dadense, quod hodie Caput Chitium: Curiense, quod Dellegate: Thronense, hodie Caput de Pila. Ad orientem est caput Pedasaeum, hodie Caput Graecum, et in extremitate Insulae Clides, hodie Caput S. Andreae. Ad Aquilonem est Promontorium Crommyon, hodie Caput Cormachittium, inter quod et Promontorium Epiphaniae Mare Pamphylium est, hodie, sinus Setaliensis nauigantibus olim formidabile, ad spacium CCC. millium.

Hanc Insulam olim in quatuor partes diuisam fuisse, Prolemaeus asserit; in Orientalem siue Salaminiam: in Occidentalem vel Paphiam: in Meridionalem siue Amathusiam: et in Septentrionalem, quae et Lapathia. Nostrov vero aeuo diuiditur in XII. Territoria, quibus haec sunt nomina: Nicosia, Famagusta, Paphus, Andime, Limissa, Masota, Salina, Massoria, Crusocum, Pantalia et Carpassus. Nouem olim in hac regna fuisse minime contemnenda, et oppida XV. testes sunt Diodorus, Plinius et Mela, quorum oppidorum non pauca frequentibus terrae motibus corruerunt. Paphus primi nominis vrbs in Regione Paphiensi erat, et hodie noua Paphos nomenantiquum retinet, si Nigro id scribenti assentimus. Deinde Cithera, vnde aliquando tota Insula, et ipsa Venus denominata fuit: verum haec nuspiam comparet, quanquam in loco eius oppidum conspiciatur Conuelia nomine. Curias olim fuit, vbinunc visitur Piscobia oppidum, inter meliora Insulae. At Amathus, maximi olim nominis, hodie penitus in ruderibus iacet. Ceraunia, hodie Cerines, per Cyrum aedificata fertur, cum Insulam suae subiecisset potestati, debellatis nouem eius regibus, estque hoc oppidum in parte Insulae spetentrionali. Sed Nicosia, vetus Regum habitatio, sita est in valle Massarensi. Ad trigesimum sextum ab Nicosia milliare Famagusta est, quaeprimo Salamis deinde Constantiana dicta fuit, Vrbs eximia. quanquam non desunt, qui putant Famagustam fuisse vnam ex quatuor illis vrbibus, quae communi nomine Arsioes appellatae fuerunt.

Praeter haec oppida numerantur vltra DCCCL. vici siue Burgi sine maenibus, in quo tamen numero etiam quaedam destructa euersaque comprehendimus oppida, quorum omnium habitatorum numerus accedere putatur ad LX. millia. Suntnon pauca in Hisloca, quae cum mediocribus oppidis comparare possis, tam ratione amplitudinis quam incolatum. Praecipua inter ea vulgo a Cypriis sic appellantur. Lapitho, Sicuris, S. Johannis de Carpesso, Lescara, S. Constantini, Limnate, Silico, Pellendria, Chilani, Colossi, Episcopia, Salinae, Conuelia, Crima, et alia quaedam. Omnia autem haec loca, vici et pagi, olim diuisa fuerunt in tres partes: duae assignatae erant Camerae Regis: tertia

Cum autem multi Montes sint in hac Insula, Olympus tamen esst altissimus inter omnes, cuius ambitus ab imo octodecim mill. pass. complecti putatur. Spectantur in hoc plurima Monasteria Graecorum, Monachorum ordinis S. Basilij, qui Calohieri dicuntur.

5. FERTILITAS CYPRIINsulae.

Fuit antiquis temporibus haec Insula tota obsita syluis nemoribusque, et quamuis incolae plurimum lignorum consumerent quotidie in fundenda metalla et fabricandas naues, tanta tamen subinde pullulabat eius materiae copia, dumi et vepreta virgultaque vix eruncari et humus detegi potuerit. Postremo lege lata cuique permissum est, vt tantum quisque caederet arborum, quantum ipse vellet, vtque omnis ager, quem is ad cum modum caesasylua in aruum conuertisset, ipsi esset proprius. Negat autem Strabo Cyprum Insulam vlli alij suo aeuo cessisse fectilitate, vt quae genuerit vini et olei abundantiam, satisque produxerit frumenti ad alimoniam incolarum. Sed et nostro tempore feracissima est omnium rerum bonarum, quae ad vitae humanae necessarios vsus requiruntur. Praeter triticum enim et caetera frumenti genera, fructus item arboreos, excellens hic crescit vinum, quod in octogesimum vsque annum aetarem ferre perhibetur: quo quidem tam longo tempore vinum cyprium e rubro in album conuertitur, odoris fragrantissimi et gustus longe suauissimi. Afferuntur itidem ad nos e Cypro nigrae illae vuae passae, quas vulgo Zibilas et Zibebas vocant: et vt paucis dicam, quicquid optimorum fructuum alibi nascitur, cuiusmodi sunt poma citria, limonia, aurantia, non solum hic largiter proueniunt, sed et cos, qui alibi gignuntur, gustus suauitate superant. Castaneas, corna et cerasa non profert, sed plurimum saccari hic colligitur e mellitiscannis, vt et croci, et Coriandri, cum genere quodam dactysorum. Gignit etiam aer praeter olera vulgaria Colocasias siue Fabas Aegyptias aliasque herbas optimi succi et gustus. Mel Cyprium album est, et exquisitae bonitatis: saccarum autem subnigrum vocaturque vulgo Melazum. Largus insuper hic prouentus earum rerum, quarum in Medicina vsus, cuiusmodi est Terebinthina, Colocynthis, Scammonea, Rhabarbarum, vt et herba quaedam, e cuius cineribus coquitur optimum Smegma. Chrysocollame visceribus terrae promunt Cyprij, vt et Chalcanthum, alumenque. Praeter haec sunt ibi venae auri, et ferrifodinae, inprimis autem vberrimae aeris Cyprij. Inueniuntur etiam in hac Insula gemmae et lapillipreciosi, putas Smaragdi, Adamantes, Crystalli, cum Coraliis albis et rubicundis: adde his Amiantum lapidem, e quo telae genus fieri aiunt, quod in ignem coniectum non comburatur sed purgetur. Largus etiam est incolis prouentus ex gossypio et lana, cuius ibi mira copia, conficiuntque e pilis captarum materiae vestiariae quoddam genus, Cameloto simile. Lacus est haud longe a littore maris, XII millia passuum in circuitu complectens, in quem exiguus influit ab Olympo Monte riuus, ex cuius aquis plurimum salis excoquitur.

Qui Cyprum Insulam incolunt, vehemente torrentur aestu, cum ea sita sit sub XXXIII gradu altitudinis Borealis, vnde sol abiis longe abesse non potest, cum verfatur in Tropico Cancri: inter spirans tamen Aquilo in multis locis mitigat caloris atrocitatem et refrigerat aerem, qui ea de causa in montanis valde subtilis est. In vniuerfum tamen Aer Cypri Insulae iniucundus est, parumque salubris, ob plurima stagna quae malignos eexhalant vapores. Fluuij hic prope nulli sunt sed potius torrentes, qui cum aestate exarescant, grande colonis aquae desiderium relinquunt: estque hoc inter maxima incommoda, quibus Cyprij diuexantur. Narrant historiae, Insulam hanc ante Constantini Magni tempora desertam fuisse per XXXVI. annos, quod omni eo tempore nulli ceciderint imbres. Portum commodum ad recipiendas non nisi vnum habet Insula, nempe ad Famagustam vrbem. Quanquam autem olim plures habuerit, obsttucti tamen sunt completique impetuositate maris.

6. Mores antiqui Cypriorum.

Fuit antiquitus in maxima existimatione haec Insula inprimis ob Venerem, quam etsi Poetae e spuma maris natam fingunt, communior tamen opinio est, eam in hac Insula natam fuisse. Quin et vulgo creditum fuit, illam Amorum Matrem Dominam Reginamque Cyprifuisse, vtque tegeret impudicitiam suam, legem tulisse vt scortationes libere et sine metu exercerentur. Hinc orta est consuetudo, vt puellae Cypriae, antequam nuberent, certis diebus ad mareirent, vt primo cuique quise offerret, prostituerent corpus, accepto precio, vtque hoc pacto collecta dote, satisfacerent Veneri pro raptu virginitatis suae. Hauserunt insuper Cyprij multum crudelitatis a vicinae Asiae Barbaris populis, Teucro illis ostendente victimas humanas et effusionem cruoris humani: Quin et Idolum Iouis adorabant, durauitque ea consuetudo vsque ad Adriani Imperatoris tempora, qui crudelia illa sacrificia aboleuit.

Capitis tegumenta, quibus prisci reges Cypri vsi fuerunt, referebant Mitras, quib. nostrates Episcopi vt untur, qualib. et veteres Persarum reges vsos fuisse accepimus: tunicae veroeorum longae erant, vt eae quas Turcae gestant: in caetera vita

Graecorum seruabant consuetudinem. Quantae olim huius Insulae fuerint diuitiae, quanta populimultitudo, hinc patet, quod in diuersas partes Colonias emiserint, in ipsaque Hispania aliquot oppida condiderint, et vicini maris dominium diu obtinerint.

Mores Cypriorum nostri temporis.

Viuunt incolae huins Insulae vitam satis splendidam et ciuilem, affluentemque deliciis. Peregrinos hospitesque mita comitate ex cipiunt tractantque dapsiliter, vrbani cumprimis et hospitales. In bello sunt robusti validique, boni milites, vt ad bellumnati videantur, dispositi agilesque, sed melancholicis affectibus plus nimio obnoxii. Quamuis autem variis gentibus habitetur Insula, potissimi tamen Graeci sunt. Imperante Constantino Magno ex variis Orbis partibus huc homines confluxerunt, ex Aegypto, Indaea, Syria, Cilicia, Cappadocia, Pamphylia, Thracia, inprimis autem e multis Graeciae locis, cum antea aliquot annis Insula deserta fuisset obaquarum inopiam. Nobiles tamen Cyprii potissimum e Galliis originem traxerunt. Cum enim amissis Hierosolymis tota terra sancta Christiani profligati fuissent, multi Nobiles Galli in Cyprum se receperunt cum Rege Guidone Lussiniano, circa annum Domini M. C. LXIII. Postquam autem Veneti eius Insulae Domini facti sunt, non tantum ciues Veneti qui in Cypro habitabant, pro Nobilibus Cypriis habiti fuerunt, sed etiam omnes, quicunque in terris ac dominiis Venetorum nati, in Cyprum migrauerunt, postquam annis quinque in Nicosia vrbe habitauerunt.

Mores Insulanorum, vt et in multis aliis Insulis, mixti sunt: multi enim hic viuunt more Venetorum, memores originis suae: Turcae viuunt vt alii Turcae per Asiam Europamque, populus fere sequitur rationem vitae eorum, quorum agnoscit dominium.

7. Modus Gubernationis.

Quicunque extra vrbes et oppida in Cypro habitare soliti sunt, in quinque genera diuersarum conditionum diuisi fuerunt: in Paricos, Eleutheros, Perpiarios, Albanenses, et Venetos albos. Paricorum conditio omnium fuit miserrima, vix quicquam a mancipiorum differens aerumnis. Pendebant enim singulis annis certum argentimodum dominis suis, cogebanturque ferre quicquid imponebatur oneris, coacti singulis septimanis duorum dierum gratuita praestare seruitia, praetereaque tertiam dare partem omnium fructuum terrae. Habebant au.tem domini eorum plenum ius in eos, vt possent eos pro lubitu in carceres compingere, proscribere, verberare, quaestionibus subiicere, breuiter, omnibus affligere modis, dummodo non interimerent: vitam enim auferre reis solus rex poterat. Vendere autem eos licebat, aut permutare: si quis tamen LX. coronatos domino suo soluere poterat, ipse quidem libertatem adipiscebatur, fundus tamen eius et ager erat obligatus Domino ad eandem conditionem. Qui ad hunc modum libertatem acquisiuerant vocabantur Eleutheri, id est Liberi siue Liberti. Horum liberos, quos post acceptam libertatem gignebant, sequebatur patria libertas: quos antea procreaauerant, Paricos esse atque manere oportebat. Soluebant a. Eleutheri quintam vel sextam partem fructuum agri, neque licebat his cum Paricis contrahere matrimonia, liberi enim qui inde nascebantur, pro Paricis habebantur. Perpiarii sunt, qui cum conditione Parici fuissent, libertatem adepti fuerunt tempore Regum Cypriorum, pro se liberisque suis, ac omni posteritate, ea tamen lege, vt singulis annis soluerent XV. Perpiros, quod genus erat Monetae Constantinopolitanae: agri tamen eorum erant obnoxii, vt priorum. Albanenses erant militesmercenarii, qui aliquando in Insulam missi fuerunt, vt illic essent Praesidio colonis: horum liberi mares compar cum patribus stipendium percipie bant, mansitque iis hocius, donec Insula a Turcis occupata fuit. Veneti Albi sunt certi quidam habitatores Insulae, tam ipsi quam liberi eorum conditionis liberae, ita tamen vt vel Regi vel Reipubl. Venetae, certam quandam pecuniam quotannis soluere obligatifuerint.

Potiti autem sunt Veneti Cypro Insula anno a N. C. M. CCCC. LXXIII. possederuntque eam vsque ad annum M.D.LXX. quo subiecit eam Selymus II. potentiae Ottomanicae. Qno pacto autem ea a Turcis gubernetur, tunc dicemus, cum de modo Regiminis Turcici in vniuersum agemus.

8. RELIGIO QVAE IN CYPRO.

Fuerunt olim in hac Insula Episcopatus XIV. Graeci omnes, qui tamen reducti fuerunt ad IV. per Papam Innocentium III. gratificantem Alici Reginae. Sic Archiepiscopatus Nicosiensis du. plex factus est, vnus Graecus, alter Latinus: quod idem et de Episcopatu Famagustano factum est, et Paphiensi, et Limissensi. Et Episcopi quidem Latini sua habent praedia, pagos, villas, atque decimas: Graeci vero exigunt quotannis certam pecuniam a Presbyteris Diaconisque suis quibus imperitant, more aliorum Praelatorum Graecorum inaliis prouinciis. Agnoscunt autem Episcopi Graeci Latinos superiores suos, ita, vt cum Episcopi Graeci per Consiliarios Regios electifuerunt, confirmati fuerint per Latinos: et si qua lis in spiritualibus ortafuisset, daretur a Graecis prouocatio ad Latinos.

Non habitabant autem Episcopi in ciuitatibus, quarum supra mentionem fecimus, sed alia iis loca assignauit Alexander IV. Pontifex, vt legimus in Summa Alexandrina. Archiepiscopus enim Nicosiae sedem suam habuit in antiquo oppido Solia, vocauitque se Episcopum Soliensem, Ducem et Caput populi Graeci Nicosiensis.

Episcopus Paphensis habitabat Arcos oppidum, et Limissensis Amathuntem. Cum autem haec non habitaretur, migrauit in Lescaram oppidum. Postremo Famagustanus sedem suam habuit Capassi: postea tamen redierunt ad supradictas vrbes, excepto Limissensi, qui non mutauit sedem Lescarensem. Notandum etiam est, Archiepiscopum Latinum Nicosiensem, qui se Archiepiscopum Cypri nominat, nullum ag noscere Patriarcham, sed immediate dependere a Pontifice, vnde et gaudet Titulo Primatis Regni Cyprii, et Legati Pontificii. Sub Pontifice tamen Pio IV. facti sunt Veneti Patroni Archiepiscopatus huius, qui et quatuor viros Papae nominare solebant, e quibus ipse eligebat vnum in Archiepiscopum.

Sunt autem praeter Graecos et Latinos aliae quoque sectae in hac Insula, Armenii, Maronitae, Indi, Nestoriani, Georgiani et Iacobitae, quos omnes Saladinus eiecit Hierosolymis, cum vrbem cepisset: habent autem singuli suos priuatos Episcopos. Hos omnes Turcae liberos, quoad conscientiam, viuere sinunt, nihilque ab iis exigunt praeter fidem et obedientiam, cum tributo, quod singulis annis ab iis exigunt.

RHODVS INSVLA. Argumentum.

Rhodo Insulae varia olim fuere nomina. Clara quondam ob Colossum aereum enormis altitudinis. Situs eius et amplitudo. Rhodi oppidi celebritas et munitio, triplici cingitur muro, habet XIII. turres, castella V. Rhodum Insulam olim dedit Constantinopolitanus Imperator Fquitibus, S. Iohannis, sed nostro aeuo eam Turcaeobtinent. Obnoxia est eluuionibus, abundat pascuis, arboribus pomiferis omnis gener is, et oliuis. Vetus potentia et robur Rhodiorum Romanis Graecisque cognita. Leges eorum obseruatae in offictis muneribusque publicis. Rhodii curiosi in scientiis, liberalibus artibus, Magia et incantatione: immolauerunt olim Saturno humanas hostias, Rhodus nostro aeuo a Turcis Iudaeis et Christianis Graecis habitatur, quaque gente suis vtente legibus.

11.

Habuit Rhodus Insula olim, teste Plinio, varia nomina: dicta enim est Ophiusa, Asteria, Aethrea, Trinachia, Corymbia, Poeessa, Atabyria et Macaria. Clara quondam fuit inter alia ob ingentem Colossum Solis aeneum, qui inter Mira Mundi relatus fuit. Dedicatus hic fuit Soli, septuaginta cubitorum altitudinis, Pollicem eius vix iustae staturae vir amplecti poterat. Post LVI. annum terrae motu prostratus, iacens quoque mitaculo fuit. Digitienim maioreserant, quam pleraeque humanae statuae. Sultanus nongentos Camelos aere huius statuae onerauit. Abest autem Insula ab Asiae continente XX. millibus pass. complectiturque circiter C. XL. milliaria. Vrbem nunc non nisi vnam habet, Insulae cognominem, sitam in Orientali parte Insulae, partem in accliui colle, partim ad littus maris. cincta est autem triplici muro, habetque turres XIII. praealtas, Arces V. estque aliis propugnaculis exornata et munita admodum, vt vix expugnari posse videatur. Longe maior et vrbis huius et Insulae fuit priscis seculisgloria, quam postea, vel sub Equitibus vel sub Turca, vt historiarum monimenta produnt. Cum amissa Terra sancta Christiani tota Asia profligati fuissent, Imperator Graecorum iis hanc Insulam possidendam dedit anno M. CCC. VIII. Anno autem a N.C. M.D. XXII. occupauit eam Solimannus Turcarum Monarcha, cum Equites vrbem ei dedissent, hac conditione, vt ipsi liberi inde abirent, Insulani autem ibi manerent, si vellent. Palatia et Domus Equitum Rhodiorum adhuc nostro aeuo integrae sunt, conspiciunturque ibidem arma, picturae, sculpturae et inscriptiones veteres, quae omnia Turcae conseruauerunt.

Qualitas agri Rhodij.

Haud procul a Rhodo vrbe, in latere septentrionali planities est (caetera enim sunt aspera montibus) non quidem lata, sed in longitudinem porrecta; at propius vrbem assurgunt crebri colles, vitib. arboribusque fructiferis obsiti, arte potius et industria humana, quam natura soli, quod caeteroquin has res non gignit. Pascuorum tamen vbique fere per Insulam mira bonitas, et arborum, vt diximus, pomiferarum aboudantia, quae mala citria aurataque magna copia proferunt, vt et oliuae, nonnullae etiam perpetuo virentes. Inundationibus et illuuiei aquarum haec Insula mire est obnoxia, quanquam incolae deriuare eas multis modis humumque detergere conati fuerint, vt iam agri sicciores fertiles facti non amplius ita squaleant, neque inundentur, vtantea et qui dem ter factum est, quarum inundationum vltima atrocissima fuit: contigitque, quando Antigonus Rex Eumenen vicit, vbi tota Insula aquis cooperta, et vniuersi habitatores demersi fuerunt. Non autem hoc contigit fluctuum marinorum irruptione: sed frequentibus ac tempestuosis imbribus, qui circa veris initium tanto descenderunt impetu, vt deiectis euersisque domibus plurimi mortales ruma oppressi, plures vero etiam suffocari aquis perierint, parumque abfuerit, quin tota vrbs, quae humiliore sita est loco vi vndarum abtepta interierit.

Mores Rhodiorum prisci.

militaris, et in bello scientia pariter atque potentia, ipsi Romani locuples dicere testimonium possunt, toties Rhodiarum nauium auxilio maritimis praeliis facti superiores: nouerunt iidem, quanta virtute et contemptu periculorum Rhodii libertatem suam defenderint, et peregrinum iugum ab se depulerint: notum enim est quanto impetu cum Cassio pugnauerint. Sed et multis annis ante diuersimode vsi fuerunt potentia sua, modo pro Lacedae moniis aduersus Athenienses, modo pro his. Contra illos, prout vel horum vel illorum partibus fauebant. Cum enim populus esset liber, caeteri Graeci horum vtebantur opera, vt Principes Europaei Heluetiorum. Habebantautem legem, qua ditiores iubebantur tenuiorem subleuare egestatem, eosue alere.

Sed et certi quidam homines destinati erant, operibus publicis, quique laborantibus devictu prospiciebant, dabantque operam, ne quid rerum necessariarum deesset, inprimis vt omnia praesto essent, quae ad rem nauticam requirebantur. Habebant Rhodii etiam Secreta quadam in Armamentario suo, quae nefas erat a quoquam mortalium videri. Quod si quis ea curiosis ausus fuisset lustrare oculis, aut pedem introferre, damnabatur ad mortem.

Non parua autem Ciuitati Rhodiae laus acce ssit a scientiis et artibus liberalibus, quae ibi floruerunt, vt ipsi Romani liberos suos huc miserint, vt erudirentur in bonis litteris. Non erat autem tanta suauitas aut gratia in sermone Rhodio quanta in Attico, cum vicinorum corrumperetur idiotismis, et multum traheret garrulitatis Asiaticae.

Ersi autem Rhodii ciuiles fuerunt humanique, ait tamen Eusebius, eos singulis annis Saturno hominem immolare solitos fuisse. Narr atur de iisdem, fuisse eos antiquitus sortilegos et veneficos adeo noxios, vt infusione certae aquae excantatae segetes corrumperent, et animalia neci dederent. In artibus gymnasticis, pugilatu, gladiatura mire exercitati fuerunt, ingenio subtili et ad inueniendas res nouas apto.

Mores Rhodiorum nostri temporis.

Ipsa Vrbs Rhodus habitatur a Turcis, qui suo more viuunt, et Iudaeis, qui ex Hispania huc venerunt. Christianis in ea pernoctare non licet, quodiis Turcae minime fidant, veriti rebellionem aliquam vel proditionem. Interdiu autem integrum iis est, intra moenia commorari et sua tractare negotia, nemine prohibente. Qui autem in pagis villisque habitant, maxima ex parte sunt Christiani Graeci, qui colunt vineas hortos et agros. Viuunt hi eodem per omnia fere modo, vt caeteri Graeci in vniuersum.

12. INSVLAE PROPONTIDIS, SIVE vt hodie appellatur, Maris de Marmora.

Propontis proptie dicitur Mare Constanti. nopolitanum, in quod per Angustas fauces se infundit Pontus Euxinus, et per Hellespontum terminatur in Mare Aegaeum, dirimitque Euro. pam ab Asia. Cum autem multae in hoc Mari sint Insulae, aliae tamen aliis sunt celebriores, inprimis ea quae hodie Poodon dicitur, octo milliarib. a Constantinopoli distans, adeo pulchra et amoena, vt spectatores ad se rapiat, et ad commorandum in ea inuitet. In edito quodam huius Insulae monte Monasterium est cum conuentu Monachorum Graecorum, qui Calohieri dicuntur: sub quo vbi ad littus maris itur, visuntur ingentes ruinae veterum Thermarum, cum scalis siue gradibus in circuitu, in forma Amphitheatri, et reliquiis operosissimorum Palatiorum, quae veterem loci magnificentiam loquuntur.

Insula Principis, vt vocatur, sira est in Sinu Nicomediensi, ad octauum milliare ab Insula superiore: satis ampla est et plena populo Graeco, fertiilis insuper et bona, vnde plena est pagis villisque, abundans syluis, vineis, et in littore pascuis.

In eiusdem Sinus faucibus est S. Andreae Insula, duas paruas Insulas vicinas habens, non quidem habitatas, cultas tamen et in precio habitas apud Continentis accolas. Habitatur autem ista Insula a multis Graecis, paucis Turcis et Iudaeis, paucioribus veroi Christianis Latinis, qui tamen in ea Sacellum habent, cui seruiunt Cordingeri Monachi obseruanes.

Ipse Ager asper est et montibus attollitur, ferax tamen omnium rerum obnarum, gignens inprimis vinum album praestantissimum, quod Byzantium, Prusiam, inque alias vrbes deportatur.

Recta ex aduerso Tenedi Insulae in imo Sinus recessu osten dunt se rudera vrbis alicuius, quam Coloni dicunt fuisse magnam illam Troiam, ad latus vero Sinus illius assurgit rupes, supra quam conspicitur paruum delubrum, vnde porro in continentem itur. Mox in ipso littore offert se antiquissimus murus latericius, intercedente marmore et caemento, qui porrigitur ad tria millia passuum in longitudinem, coitque in extremitatibus velut in duo cornua, vt ita Peninsulam quandam constituar, prominentia illa terrae non nisi iuxta hunc murum cum continenti cohaerente, aiuntque incolae, olim fossa quoque fuisse diuisam illam partem, qua Isthmus est inter vtrumque Sinum, successu autem temporis aggesta arena fossam fuisse completam, et ex Insula ru8rsus factam Peninsulam. In medio huius muri assurgit ingens turris quadrata cum porta praealta, quam Graeci vocant Portam ferream, existimantes illam fuisse vnam e praecipuis Troiae Portis, dictamque fuisse Portam Scaeuam. Ad manum dextram erat extructa ipsavrbs in mon. tibus, qui adhuc albescunt lapidibus ruderibusque aedificiorum, extantibus adhuc quibusdam in locis inter montes parietinis materiis et turribus e marmore, admirabili opere, vnde coniectura fieri potest de veteri vrbis splendore. Vbi

circiter Leucam vnam Gallicam progressus fueris inter dictum murum et vrbem, transgressus vicinum lauretum, inuenies antiquum Priami Palatium, vt vulgo appellatur. Situm est hoc in summo rotundi collis satis editi, ad cuius pedem versus Aquilonem aperit se amaenissima vallis, in qua lacus cinctus pascuis, et paulo exterius monticulis, qui multis vestiuntur arboribus, vnde iucundissimus oculis patet prospectus in orientem. Quod ad ipsum Priami (vt putatur) Palatium attinet, nihil fere de eo superest quam cumulus marmoris nigri, lapidibus artificiose sectis, et fere adhuc integris, incredibilis crassitiei, cum deplorandis fragmentis columnarum atque statuarum. Creditur autem omnis illa materia marmorea olim ex Insula Marmora vicinisque locis, quae non nisi VIII. vel X. passuum millibus inde absunt, petita fuisse.

Infra dictas illas ruinas, subter humum offert se aedificium adhuc sanum et integrum, vbi materia tam firmiter sibi cohaeret, vt disiungi ferme non possit, nisi in quibusdam locis, vbi excemti sunt lapides in alios vsus. Visuntur hic fornices et Lacunaria artificiosefacta, quorum alia aliis locum dant viamque praebent, non secus ac plateae et vici in oppidis, constatque ex aedificii ratione, olim portas fuisse, per quas ad vtrumque Sinum exiri potuerit. Si quis incensa face, (aliud enim lumen ibi non est) descendat in profundiora, inueniet fontem aquae frigidissimae, vt bibi prae frigore vix possit. Non adeo multi annisunt, cum in hanc Cryptam subterraneam crebri descenderunt operarii, vt inde effringerent marmora, ad structuram magnificentissimi sepulchri, quod Achmetes princeps Turcarum Patrisuo Mahometi excitabat. In arduo montis cacumine, in eodem loco restat adhuc ambitus murorum vetustissimae ar cis. At infra Palatium Priami peruetustum Templum cum ruina Iuctatur: crepido enim eius et media pars claustri ad huc sunt integra, caetera collapsa. Iuxta vetus hoc templum, in medio loci rotundi et paulum intra terram depressifons scaturit, cinctus annosis arboribus, quatum densi et intorti rami vmbraculi vicem praestant amoenissimo huic Nympharum recessui, ne a fragrantibus Phoebi radiis castra earum feriantur aut incendantur pectora.

In opposito Graeciae littore est munita Arx, Syrocastrum, quam Turcae Zemeniam vocant, extructa more Graecanico, in extremo apice parui cuiusdam promontorii, habens portum satis commodum: crediturque hoc primum fuisse Castellum, quod Turcae in Europa obtinuerunt, quodque Amurathes communiuit, vt ibi securum haberet ex Asia in Europam traiectum, vti postea patuit.

Ad fauces Hellesponti duae consurgunt Arces, quae appellantur claues Constantinopoleos: vna est in Asia; altera in Europa, distatque illa ab hac III. passuum millibus: tanta enim est latitudo freti intercedentis. Est autem vtrique firmum militum impositum praesidium, quibus prohibentibus nulla nauis Constantinopolim penetrare potest, nisi velit ex his arcibus tormentis lacerari mergique. Olim his castellis haec fuere nomina; Sestus et Abydus. Abydus est in Asia minore, loco plano et aequabili supra littus maris, cinguit urque ab omniparte, praeterquam qua mari alluitur, palludibus inaccessis. Forma eius est quadrata, habetque in vnoquoque latere tres turres, in medio autem arcem praeualidam. Sestus est in Chersoneso Europae, supra littus marinum, ad radicem alti montis, quiarcem hanc ab ea parte tegit. Pulchrior haec est multo et melior quam illa Asiatica. Quaecunque nauis hac ingreditur Hellespontum, cogitur praesidiarios de more salutare, et demittere antennas cum velis, et vexilla agitare, explosis aliquot tormentis maioribus. Egredientibus incumbit, vt proiecta Anchora consistant, expectentque, donco a praesidiariis visitentur.

Cis Tenedum ad manum dextram est Lemnus Insula, in qua olim Principes Graeciae conuenerunt, foedusque fecerunt ad obsidendam Troiam: sed nos de Lemno inter Insulas Aegaei Maris diximus, vt et deratione effodiendae terrae Lemniae vel Sigillatae, quo pacto ille a. d. VI. mensis Augusti eloco abdito quotannis erui soleat, adhibitis multis ceremoniis, confluentibus eo omnibus Calohieris, quotquot Athon montem incolunt, et sequente populo vicinarum Insularum.

13. ASIA MAIOR.

Absoluta descriptione Asiae Minoris, tam quoad continentem quam praecipuas Insulas, consequens est vt Asiam Maiorem, quatenus illa potentiae paret Ottomannicae, adeamus, et cum haec intercedente Armenia cum illa cohaereat, et vero de Armenia Inferiore in fine Asiae Minoris a nobis dictum est: nunc deinceps ab ea parte superioris Armeniae ordiemur, quae sub nomine Turcomaniae comprehenditur, complectiturque ipsa Georgiam, quae pars est veteris Iberiae.

14.

Fines huius sunt a septentrione Colchis, hodie Mengrelia: ab Occidente Euphrates fluuius cum Armenia inferiore; ab Oriente habet cam superioris Armeniae partem, quae Georgia dicitur: a Meridie Mesopotamiam, quae hodie Diarbec dicitur. Montes eius sunt Periander, nunc Chielder dictus: Antitaurus, hodie Mons Niger, et alii nonnullli. Praecipuum eius oppidum est Esechia, quam quidam putant esse superstitem partem magnae vrbis Artaxatae. Vicina Armeniae est regio Gurdistan, vt Persae et Turcae vocant, Arabes Keldan dicunt. Castaldus Gorden nominat, accensetque Armeniae superiori.

15.

Georgia. alias Gurgistan, complectitur antiquam Iberiam cum parte aliqua superioris Armeniae, et parte Atropatiae, Contingit haecad occasum Colchidem siue Mengreliam; ad Aquilonem Zemiriam, quae olim Albania: ad Orientem mediam Atropatiam, hodie Seruan; et a

Meridie superioris Armeniae partem. Vixit haec gens in auita libertate vsque ad nostra tempora, modo Persarum, modo Turcarum secura partes, habuitque peculiares suos Principes, qui tamen hoc aeuo maiore exparte Turcarum agnoscunt Imperium, qui et pleraque in ea regione oppida et loca munitiora obtinent.

16.

Arabia si generatim sumatur, complectitur ingens terrarum spacium, quod inter duos Sinus in modum Peninsulae includitur, Sinus hi sunt, Arabicus, qui et Mare Rubrum et Erythraeum ad occidentem; et Persicus ad Orientem. A meridie habet Oceanum: ad Septentrionem Syriam et Euphratem amnem. Est autem Arabia triplex: Deserta, Petraea et Foelix. Deserta, quam Asperam Aristides, Humilem Seruius, Profundam Lucianus appellat, ab Hebraeis Kedar dicitur. Fines eius sunt ab Ortu Montana Babyloniae, cum partc Sinus Persici: ab Aquilone Mesopotamia iuxta Euphratem fluuium: ab occasu Syria et Arabia Petraea: a Meridie Montana Arabiae Felicis.

Petraea tangit Syriam ab Occidente et Septentrione, habetque confinem ab Oriente Desertam, et a Meridie Felicem. Hanc Plinius, Strabo et Prolemaeus Nabathaeam vocant, Tyrius secundam, nonnulli Inferiorem. Petraea dicitur a praecipua regionis Vrbe Petra. Barbaris hodie appellatur nominibus, diciturque Barra, vt Zieglerus putat. vel Bengacal, vt Castaldo placet. In hac est Sinai Mons, cuius tam frequens est in Sacris litteris mentio, quod in eo Lex Moysi a Deo tradita est. Est autem Sina Mons praealtus, et adscensu perdifficilis, gradibus industria humana in lapidem viuum et petras durissimas incisis, vt homines et iumenta illas transire possint. Est in isto Monte conuentus Monachorum Christianorum, sed Maronitarum, qui Graecorum more viuunt. Sunt autem Monachi circiter quinquaginta qui viatores, qui illuc religionis gratia peregrinantur, hospitio excipiunt, Est in eadem regione alius mons, non minus celebris in Hebraeorum monumentis, nomine Horeb, altiudine tamen multum infra Sinam: appellanturque hi duo Montes a Ptolemaeo Melanes. Caput huius Arabiae est Petra vrbs, quam Sacrae litterae vocant Petram Deserti, quo non facile adiri potest ob viarum difficultatem: multique sunt, qui eam ipsam putant esse Mecham, in qua Mahometes natus fuit: sed haec sententia repudianda ridetur, cum Mecha communiter putatur esse vrbs Arabiae Felicis.

17.

Haec Arabia Felix cum Deserta et Petraea coniungitur, excurritque in modum Peninsulae inter duos Sinus, Arabicum et Persicum, complectirurque cir cumnauigatio eius III M. DIV. millia. Solino aliisque dicitur Ayaman, siue, vt alii scribunt, Giamen. Ptaestantiores eius vtbes sunt Medina Talnabi (idem quod Ciuitas Prophetae) sita ad latus Arabiae Petraeae, satis frequens populo Spectatur in hac Sarcophagus Mahometi Pseudoprophetae, circa quem vltra III. lampadum millia ardere perhibentur. Porro Mecha ciuitas, patria Mahometi non longe distat ab oppido Petra, quanquam non ipsa Petra sit, sed situs porius respondeat Mecharae Ptolemaei; locus est satis amoenus et elegans, etsi intra montes concluditur et circum sed deserta habet, ipsa quoque vrbs destituta moenibus: numerantur autem in ea ad sex habitatiouum millia. Proficiscuntur singulis annis Mecham tres Carauanae, vna ab Damasco, altera ab Cayro, tertia ex India, visendi causa loci natalitii Pseudoprophetae: quo viso Medinam proficiscuntur, vt et sepulchrum eius deuoti salutent.

Zidem oppidum est maritimum, distans XL. millibus a Mecha, Muros non habet, domibus tamen pulchris conspicua est. Zibeth praecipua est totius huius Arabiae vrbs, sita loco plano inter dnos montes, supra fluuium eiusdem nominis, itinere medii diei a mari Erythraeo. Cum Aden vrbem Turcae cepissent, hanc quoque occupauetunt, misso eo Beglerbego cum exercitu. Aden vrbs est regia, sita in littore Rubri Maris, haud procul a faucibus freti, quod Babelmandel dicitur. Estque haec omnium Arabicarum vrbium pulcherrima, fortis et tuta non solum ratione situs, sed et humanae industriae. Aggeres habet et propugnacula firmissima, et portum clausum, populoque valde abundat, vt quae sex domum millia complecti credatur. Astu et proditione ceperunt Turcae hanc vrbem cum toto regno anno a N. C. M. D. XXXVIII occiso Rege. Praeest huic nostro aeuo Beglerbegus Turcicus, instructum semper iuxta se ha bens exercitum.

18.

Digressi Arabia ingrediamur Idumaeam, quae incipit ab Lacu Serbonis, extenditurque in orientem vsque in Iudaeam. Habet haec Gazam, vrbem vetustissimam, intra quam et Cayrum Cartia est, post Ostraina, Rhinocorura, Ascalon et Azotus.

19.

Syria prouincia est amplissima intra Euphratem, Ciliciam, Arabiam et Mare Mediterraneum, incipiens a gradu XXXII. desinens sub XXXVI Diuiditur in minores prouincias V. Palaestinam, Phoeniciam, coelesyriam, Syriam et Comagenen. Palaestina, intra mare mediterraneum et Arabiam sita iterum duplex est, cis et vltra lordanem. Tribus enim Rubenitarum, cum Gaditis et dimidia Tribu Manassitarum habitauerunt vltra Iordanem: caeteri omnes cisflumen. Huius cisamnanae prouinciae Regiones tres sunt. Iudaea, Samaria, Galilaea. Iudaea est intra Mare mortuum et Mediterraneum, cuius Hierosolyma caput est. In hac regione est Hiericho vrbs in Amoenissima valle, quae in longitudine habet millia pass. XXX. in latitudine XV. Samaria nomen accepit a primaria vrbe, quae hodie Naptos dicitur. Galilaea diuiditur in superiorem et inferiorem, incipiensque a Lacu Tiberiadis, in latitudine habet mill. pass. V. in longitudine XII. cuius centrum prope constituit oppidum Nazaretha. Superior Galilaea incipit ab Lacu Samachonitidis, extenditurque ad vsque Libanum Montem. Vix fuit vlla sub hoc Sole pronincia,

quae in tam angusto terrarum spacio tantum aleret ho minum, quam Palaestina. Cum enim in longitu dine non vltra LXV. in latitudine vix XVIII. millia pass. habeat, deprehendit tamen Dauid, cum populum recenseret terdecies centum millia virorum ad bellum idoneorum, praeter tribus Leui et Beniamin, quae connumeratae cum caeteris non fuerant. Hac tempestate omnis illi regioni splendor ablatus est, vt nihil ex tot ornamentis restet, quam solum bonum et fertile, pulchrum item amoenumque adspectu.

Regnum Hierosolymitanum.

Fuit Vrbs et Regnum Hierosolymitanum, inter omnia regna et principatus totius Orbis, semper in maximo precio et honore apud oens nationes atque populos habitum, siue ideo, quod Deus hunclocum sibi peculiariter elegerit, siue quod ipse locus per se amore et honore dignus sit, siue denique quod homines abstrusa quadam ratione ad eum diligendum propendeant. Hoc neque Hebraei neque Christiani negabunt, fatentibus etiam ipsis Turcis, Deum ipsum hoc regnum sibi elegisse atq, reseruasse, vt hic gloriosam Maiestatem suam mortalibus patefaceret, vnde et ipsa vrbs a nomine eius appellata, et regio Terra sancta cognominata, ob singularia priuilegia et beneficia, quae Deus in hanc terram contulit, potius quam in vollam aliam in toto orbe terrarum. Praeterquam enim quod primum hominem hic creatum volunt, rectorem et dominum caeterorum animantium omnium, constat, filium Dei hic perfecisse totum opus redemptionis generis humani: in hac regione impleuisse Prophe tarum oracula, natum fuisse hominem, creberrime versatum, claruisse miraculis: passum, mortuum, in coelos assumtum fuisse: vt non iam dicam, de veteribus Patriar chis et Prophetis, qui. bus se Deus variis modis manifestauit. Hae scil. sunt causae, propter quas tam multos ardens capit desiderium, haec tam sancta loca oculis perlustrandi. Sed et Noachus post Diluuium vniuersale profectus ab Armenia et Gordiaeis montibus, vbi Arca sub stiterat, reuersus in suam patriam, creditur in eodem monte sacriflcasse, in quo (vt Cabalistae Hebraei asseruut, Adamus, Abelus, Enochus, et ipse Noachus ante Cataclysmum Deo sacrificia sua offerre consueuerant, in quo postea Melchisedecus sanctam illam Solymorum vrbem extruxit, constitutis in tribus istis montibus habitationibus: nempe in monte Sion, Oliueti et Caluariae.

Facta autem diuisione inter nepotes suos Noachus, cum Chami posteros Chananaeos ipse transire ex Asia in Africam iussisset, hi facto per terram sanctam transitu, cum eius pulchritudine et eximia bonitate capti fuissent, contemto proaui imperio, sibi eam terram vendicauerunt, defraudatis ea Semi posteris, ibique habitauerunt.

At Deus audacia illa et vsurpatione alieni territorii ad ira cundiam commotus, vocauit e Chaldaeis verum Haeredem Abrahamum, eique terram istam haereditariam addixit, nec ipsi duntaxat, sed et posteris eius longa serie nascituris. Et haec inter potissimas causas fuit, propter quas eduxit Deus Abrahamidas e captiuitate Aegyptiaca, iisque restituit patrimoniales terras, maioribus eorum promissas, eiectis chananaeis iniustis vsurpatoribus. Videntur autem etiam Sacrae litterae innuere, Chaldaeorum. Reges non aliam magis causam habuisse Hebrae is toties inferendi bellum, quam desiderium possidendi regnum istud, quod et postremo ceperunt atque euerterunt, Hebraeis, qui gladii aciem effugerat, Babylonem captiuis ab ductis. At Cyius Parsarum Rex, cum Monarchia Chaldaica potitus fuisset, motus misericordia erga Hebraeos, eos liberos domum proficisci, et instaurare templum atque ciuitatem iussit. Alexander Macedo, cum de huius loci excellentia audiuisset, domitis ac deuictis Carii Satrapis, arma in Hierosolymotum vrbem conuertit, similis effero Leoni omnia vastaturo. Sed ad conspectum tam sancti loci magis mansuetus effectus est quam agnus, cum videret insuper Iaddum summum Saccrdotem, indutum veste Pontificali et comitatum turba. Sacerdotum ac Leuitarum, prodeuntem sibi obuiam. Ibin. delapsus equo, procumbens in terram adorauit vetum Deum, cuius intuebatur sacerdotem. Ad hanc mutatus modum magnus ille Triumphator Asiae, ingressus Templum Hierosolymitanum, grates persoluit Deo, oblatisque tite sacrificiis, non tantum nihil damni intulit Iudaeis, sed et multis eos auxit ornauitque priuilegiis. Praeterea testantur Maccabaeorum historiae, Antiochum et prolemaeum, successores Alexandri in parte Mo narchiae Graecae, multa bella cum Iudaeis gessisse, pro regni Hierosolymitani possessione. Sed et Herodes Magnus adiutus a Romanis id eripuit Macca baeis et Assaemoneis, extincto omni prope sanguine regio, vt tutum sibi redderet illud Diadema. Sed nec Romani, Iulius Caesar, Pompeius Magnus, Marcus Antonius et Augustus hoc regnum contemserunt, vt Tacitus auctor est: Vespasianus vero eiusque filius Titus, quid non fecerunt, vt cum Romani Imperii mangntudine regni Hierosolymitani splendorem coinngerent? et ipsi quidem ad tantae vrbis obsidionem profecti, nullis pepercerunt molestiis laboribusque, donec ad caeteravictoriae nomina Iudaicostriumphos adiungerent.

Adrianus Imperator cum intellexissett, collectitiam quandam Iudaeorum manum moliri instaurationem vrbis a Tito destructae, euertit reliquias eius ab imis fundamentis: sed postea mutata sententia reaedificari eam iussit, appellauitque de suo nomine Aeliam. Par cupiditas Cossoen Persarum regem stimulauit, vt inuaderet hoc regnum quo tamen non diu grauisus est Heraclius enim Imperator indignatus tantum se amisisse thesaurum, commisso cum Persis praelio, deuicit raptorem, retulitque domum ex Perside Crucem Dominicam cum innumeris captiuis. Reges Saracenorum cum non ignorarent, quaedam in Lege Mahometi partim e Mose partim ex

Euangelio desumta, vtrumque autem horum ex rege Hierosolymorum prodiisse, vbi et venerabile sepulchrum Domini nostri conspicitur, quem nobiscum fatentur, in hac regione extremum habiturum iudicium inihil ad summam diligentiam reliqui fecerunt, vt hoc regnum sibi subiicerent; vtque illud diutius conseruare possent, consecrauerunt Templum, quod Salomonis dicebatur, Pseudoprophetae suo Mahometo, relicto Christianis Templos sepulturae Dominicae: vtque id defenderent, non vnum bellum cum Graecis gesserunt Imperatorib. obtinueruntque id armis ab anno incarnationis Dominicae DC. XXXVI. vsque ad annum AN. C.M.XCIX. quando pius et Religiosus Princeps Godefridus Bullionaeus, Lotharingiae Dux, cumque eo innumeri Principes et Equites Christiani, ingressi cum immenso exercitus Asiam, Sanctum hoc Regnum Saracenis eripuerunt, ipso Godefrido primo Hieroso. lymorum rege constituto, cuius successores id obtinuerunt vsque ad annum M. C.LXXXVII. quo Saraceni eo iterum poriti fuerunt: quaedam tamen eius oppida, velut reliquiae manserunt in potestate Christianorum vsque ad annum Salutis M. CC. XC. quo tempore inrermedio multi Principes Europaei iure foederis et matrimoniorum vsi fuerunt Titulo Regni huius, vsque dum id a Turcis occupatum fuit, cuius rei notitiae sequens regum Elenchus multum lucis afferet.

GENEALOGIA REGVM HIEROSOLYMITANORVM ET CYPRIORVM, INPRIMIS QVI e familia Lusiniana ortum traxere.

COderfrido Bullionaeo pater fuit Eustachius Comes Bononiensis, mater Ida, Eustachii coniux. Hunc Godefridum adoptauit in filium Godefridus Lotharingiae Dux, cuius vxor erat illius Matertera: cumque Godefridus Lotharingus sine liberis decessisset, Bullionaeus ius Ducatus Lotharingici adeptus est. Prima huius vxor fuit Sibylla, filia Fulconis Comit is Audegauensis, ex qua nullos sustulit liberos.

Igitur secundis nuptiis iunxit sibi Florentiam, filiam Olofernis, Ducis Calabriae. Cumque Princeps hic magno teneretur desiderio, proficiscendi cum caeteris Principibus Christianis in Asiam ad recuperandam terr im sanctam, vendidit partem Principatis sui, collectoque exercitu non modico Orientis partes petiit, ipse et vxor eius et duo fratres, Balduinus et Eustachius. Cumque ipse sociis caeteris Christianis Principibus, mille fortitudinis, pictatis et virtutis specimina edidisset per Minorem Asiam, inprimis circa Antiochiam aliasque vrbes maximi momenti: postremo aceidit vt an. A N.C.M.XCIX.a.d.XV. Iulii mensis, quierat dies Veneris, hora prima pomeridiana, Hierosolymorumvrbs caperetur, Pontificiam sedem obtinente Vrbano II. PP. Im perarore Occidentis Henrico IV. Orientis Alexio Comneno, Regnante in Gallia Philippo I. tertio anno, postquam illi Principes, qui in Asiam profecti fuerant, crucis signum ad hanc expeditionem suscepissent. Octauo die a captavrbe de communi omnium Principum consensu primus Hierosolymorum Rex creatus fuit Godefridus iste Bullionaeus, quod ipse primus fuisset, qui in oppugnatione vrbis conscendisset murum, depulsis Saracenis. Contradicebat huic Raymundus Comes Tolosanus: sed litigium hoc postea compositum fuit. Salutatus Hierosolymorum Rex Godefridus, cum pius esset et modestus Princeps, negauit conuenire sibi, vtipse qui seruus esset Christi, aurea tempora cingeret Corona, cum Seruator et Dominus noster eo loco spinis coronatus fuisset. Ipsam tamen regni administrationem lubens suscepit, factis statutis egibusque pulcherrimis. Constituit insuper. Patriarcham Latinum, creauit Archiepiscopum et Episcopos clericosque: erexit tribunal causarum ciuilium, et Forum criminale, multaque alia laude digna instituit. Sed cum nondum annum integrum regnasset, relicta terrestri Hierosolyma caelestem petiit, nullis relictis liberis. Corpus eius, vt ipse petierat, in mon te Caluariae sepultum fuit.

Successit ergo Godefrido fratri Balduinus I. anno A N. C. M. C. Deseruit hic dignitatem Clerici et Beneficia Ecclesiastica quae habuerat apud Rhemos et Cameracenses, duxitque vxorem Guttam, Guilhelmi Normandiae Ducis filiam, eius,. qui postea Angliae Rex factus, et Conquaestor cognominatus est. Haec ad maritum proficiscens in Syriam, Maresiae in Asia Minore mortua est, vt nulli ex hoc matrimonio superfuerint liberi. Mortuo Godefrido Balduinus permissa Lotharingiae administratione Guilielmo fratri suo minori, ipse ad secunda vota transiit, ducta vxore Tafroci Armeniorum Principis filia, quam tamen postea repudiauit, praeferens ei Adelasiam, Rogerii Siciliae Comitis filiam. Correptus autem graui morbo, cum confiteretur delicta sua Sacerdoti, pollicitus est, receptutum se adse priorem Armeniam, dimissa Sicula.

Mortuus est Baldouinus decimo octauo regni sui anno, Dominica Palmarum, tumulatus in Monte Caluariae iuxta Godefridum fratrem.

Successit huic Balduinus II. Comes Burgensis, Dominus Insularum in Flandria, Rex factus anno A N. C. M. C. XVIII. Vxor eius fuit Morphaea, filia Gabrielis Ducis Metelenensis in Minore Armenia. Fuerat hic Balduinus ante Comes Edessae, sed dedit hunc Comitatum

patruo suo, Giselino Curtenaeo, ipse amplexus possessionem Regni Hierosolymitani. Obiit hic diem suum cum regnasset annis XIII. a. d. XXI. Augusti Mensis, sepultus iuxta antecessores suos.

Quartus ergo Hierosolymorum rex factus est Fulco Comes Andegauensis et Thoroniensis. anno A N.C.M.C.XXXI. Prior eius vxor fuit Guibara. filia vnica et haeres Heliae comitis Cenomanorum, per quam et adeptus est Hierosolvmam, duxitque Melesinam, Balduini II. regis filiam, cuius et eo nomine in regno successor factus est. Cumque iam vndecimum annum regnaret, et operam dans venationi, in campis circa Ptolemaidem leporem acriter persequeretur, praeceps lapsus ab equo fregit ceruices, et mortuus iuxta superiores regis se pultus est in Templo Montis Caluariae.

Huius Fulconis ex Melesina filius Balduinus III. patri successit anno A N. C. M C.XLII. in regno. Cinctus est diademate ipso festo Natalitiorum Domini, cum decimum tertium aetatis annum ageret, matre pro filio gubernacula tenente. Cuma. viginti annos regnasset, mortuus est annum agens XXXIII. a. d. XXV. Februarii mensis. Corpus eius apud parrem conditum est in Monte Caluariae.

Amalrico secundo Fulconis et Melesinae filio pater dederat comitatus Ioppensem et Ascalonensem. Primis nuptiis sibi iunxit Agnetem, Iasselini Secundi Comitis Edesseni filiam, quam coactus est dimittere, postquam ad regnum peruenit, quod nimis propinquo consanguinitatis gradu ei iuncta esset. Duxit igitur Io. hannis Comneni, Protospatarii, et Emanuelis Imperatoris Graeci filiam, nomine Mariam, defunctus ipse a.d.XV. Iulii mensis, cum XI. annis regnasset, sepultus iuxta antecessores suos.

Et sic Balduinus IV. Amaltici ex priore coniuge filius, patri succe ssit in seguo, anno A N. C. M. C. LXXIII. anno aetaris XIII cum Romae sederer Alexander III. et in Gallia regnaret Ludouicus pater Philippi Augusti. Fuit hic Balduinus Leprae inorbo diuexatus, quae causa fuit, vt non diu regnauerit. Mortuns enim est anno Grariae M. C. LXXXIV. a. d. XVI. Martii, humatus in Templo Caluariae.

Badluinus V. filius fuit Sibyllae Comitissae Ioppensis, quae soror fuit Balduini IV. et haeres regni. Pater eius fuit Guilelmus de longa Spada, Marchio Montisferrati. Hic cum quintum aetatis annum ageret, successor regni designatus fuit per Balduinum Quartum Auunculum suum, quo anno M. C. LXXXIV. defuncto, successit Quintus, verum octauo mense regni mortuus est, non sine suspicione dativ veneni.

Nonus Rex Hierosolymitanus factus est Guido Lusinianus, post mortem Sibyllae Reginae vxoris suae, quae cum IV. liberis defuncta fuerat, durante obsidione Ptolemaidis. Haec autem mulier moritura Guidonem Regem dixerat. Cum autem videret, ius regni ad Isabellam sororem coniugis deuolutum fuisse, cessit omne ius suum, quod hic praetendebat, Richardo Angliae Regi, a quo etiam emit Insulam Cyprumpro centies mille Coronatis, quanti eam antea dictus Rex vendiderat Templariis, ereptam Ducibus Graecis veris haetedibus, qui illam beneficii nomine possidebant ab Imperatore Orientis. Anno igitur M. C. XCIII. Guido Rex cum omni aula sua, assumpto fratre Almerico, qui erat Connestabilis Hierosolymae, traiec it in Cyptum, quam Insulam mire exornauit, exstructis Templis Latiuis, multisque excitatis propugnaculis. Quin et nouam Vrbem extruxit Nemosiamque vocanit, instituta ibi Curia Regia. Creauit idem CCC. Equites, quos et Barones dixit, voluitque vt Nicosia Vrbs caput esset totius Regni. Postremo annoterrio Regni sui in Cypro, qui erat a coronatione Ierosolyinitana duodecimus, mortuus est, inuenitque sepulchrum Nicosiae in Aede Templariorum.

Duxerat Henricus Comes Palatinus Campaniae, Henrici Comitis et Mariae Franciae filius, Isabellam, Conradi viduam, quae regio vtebabatur titulo, vnde salutatus fuit decimus Hierosolymae Rex. Coronam tamen regni Ordines ei non contulerunt, quod Guido adhuc in Cypro viueret, qui omne ius regni sui transtulerat in Richardum Anglorum regem, vt diximus.

Almericus Lusiniaenus, Connestablius Ierosolymae, habuit an. M.C.XCVI. vxorem Ciuam Iblimensem, Balduini Ramatensis filiam. Venerat hic in Cyprum cum Guidone Rege fratre suo, factusque est primus Cypri Connestablius. Hic deinde successit fratri in regno Cypri, Diademate tamen cinctus non fuit, quod Cyprus nondum ad regni sublimitatem euecta fuisset. Quamuis autem saepius ab Imperatore Graeco sollieitatus fuerir, vt coronam ab se susciperet, assentire tamen ei noluit, vt qui mallet ab Impe. ratore Occidentis rex salutari atque coronari. Igitur anno A N. C. M. CC. misit Henricus VI. Sueciae Dux, Friderici Barbarossae filius, Imperator Occidentis, Hyperbolium Cancellarium suum in Orientem cum duabus coronis: Vnana pro Almerico Lusiniano: alteram pro Leone principe, quipostea vi illius diadematis Armeniae rex factus est. Ad hunc modum Almericus paucis dicbus post vxoris obitum corona redimitus, vocatus fuit a principibus Hierosolymam, qui ermatrimonio iunxerunt Isabellam Reginam, Henrici Campaniae Comitis viduam, vnaque simul regnum tradiderunt. Cumau tem Isabella regina pariter decr ssisset, et regnum Hierosolymitanum ad Mariam filiam eius primogenitam deuolutum fuisset, Alemericus Rex in Cyprum reuersus, ibi mortuus est, anno regni sui decimotertio, sepultus in S.Sophiae Templo, quod est Nicosiae.

Desponsauerat sibi Iohannes Briennensis comes, in aula Philippi regis Francorum Delphinus appellatus, Mariam, primogenitam Isabellae filiam, per quam et Rex factus est.

Barbarossae Nepos, Sueuiae Dux, Romanorum Imperator, Siliciae et Neapoleosrex, defuncta priore coniuge sua, iunxit sibi secundis nuptiis Iolen, Iohannis Briennensis et Mariae Reginae filiam, et per eam factus et coronatus est Rex Hierosolymitanus. Cui mortuo Conradus filius ex Iole Hierosolzmitana successit.

In Cypro vero Hugo Lusinianus, Almerici et Ciuae silius successit patri in regno, ducta in vxorem secunda filia Isabellae Reginae. Etsi a. ad hanc Alisonem (ita enim vocabatur) optimo iure pertinebat regnum Solymorum, quia tamen secus videbatur Patriarchae et Ordinibus regni, qui Mariae iam diadema imposuerant, antequam Alisona regina Cypri coronaretur: Hugo titulum huiusregni obtinere non potuit, qui postremo ab obsidione Cayri reuersus Tripolim in Comitatum suum, ibi mottuus est, cum regnasset annis XIII. Cadauer eius in Cyprum delatum, et in Templo Hospitalariorum S. Iohannis tumulatum est.

Ar huius Hugonis Primi filius, Henricus Lusinianus paternum regnum adiuit anno A N. C. M. CC. XXIV. cum adolescens admodum essen Vxorem duxit Placentiam sororem Bermundi Principis Antiocheni. Fuit hic rex iuuenis, antequam ad regnandum aptus esset, sub tucela Berryti dynastae, qui et totum regnum administrauit. Huius regis tempore in Cyprum venit S. Ludouicus Francorum rex, comitatus vxote et frarribus, cui honoris ergo obuia mprogressus est Henricus rex Cypri, cum vxo. e et omnibus Principibus ac Baronibus regni, qui et Ludouicum honorifice deduxit, ab vrbe Nemosia vsque ad Nicosiam. Cumque hic rex adfusler Ludouico in bellosacro ad Damiatam et Cayrum, postremo captus fuit. Libetr autem factus in Cyprumreuersus est, mortuusque anno XXXIII. regni sui, sepultus in vrbe Nicosia.

Reliquerat Henricus Rex moriens filium vnicum, puerum admodum nomine Hugonem: administratio ergo regni Cyprii penes IN atrem fuit et Iohannem Iblimensem, qui se vocabar Seneschallum Cypri et Gubernatorem regni. Desponsafuerat huius Gubernatoris filia Hugoniregi, sed matrimonium consummatum non est, Rege quartodecimo aetatis, regni vero decimo extincto, et in Templo Dominicanorum, ad dextrum latus magni Altaris sepulto: post quem Regina mater regnauit.

Hugo tertius Lusinianus, Princeps Antiochenus, successit in regno Cypri, Hngone II. Consanguineo suo sine haeredibus liberis mortuo, anno A N. C. M. CC. LXVI. et cum Conradinus mortuus fuisset, in regno Hierusalem, quod eum proxima agnatione contingeret. Suscepta igitur apud Nicosiam corona Cypria, traiiciens in Phoeniciam, cum Tyrum venisset, recepit et. iam Diadema Ierosolymitanum per Patriarcham et Magnum Magistrum Equitum cruce Signatorum. Vxor eius fuit ex familia Iblimensi, Huic Regi dedicauit Theomas Aquinas librum suum de bono regimine et gubernatione Principis. Auctor et Fundator hic fuit egregiae illius Abbatiae iuxta Castrum Cerinense, Ordinis Praemonstratensis, in qua ipse post mortem humatus est, mortuus anno regni sui XVII.

Fuit Iohannes I. huius nominis Lusinianus filius primigenitus Hugonis tertii, patrisque in regno successor. Coronam Cypriam suscepit annos S. M. CC. LXXXIII. in vibe Nicosia, Hierosolymitanam vero Ptolemaide, patri non nisi anno vno supeistes, sine vxore et liberis mortuus, sepultus in vrbe Nicosia.

Excepit ftratrem in vtroque regno Henricus II. Lusinianus anno A N. C. M. CCLXXXIV. Et hic cum Nicosiae rex Cypri coronatus fuisset, profectus Ptolomaidem, etiam Diadema Hierosolymitanum suscepit. Fuit hic vltimus Hierosolymorum Rex coronatus in eo regno: successores enim eius Famagustae in Cypro coronam Terrae sanctae acceperunt, nomine et titulo duntaxat reges. Fecit hic viuendi finem, cum XXXIII. annos regnauisset. homo iustitiae amans, patiens, constans, castus vt qui etiam a matrimonio abstinuerit. Sepultus fuit in Templo Franciscanorum. Huius regis tempore, quicquid supererat ex regno Hiersolymitano, occupatum fuit a Sarecenis Turciique, vt nihil Christianis reliquum factum fuerit in toto Oriente, praeter regna Cypri et Armeniae.

Succ essit huic Hugo IV. Lusinianus, Guidonis Connc stablii Hierosolymotum filius anno M. CCC. XVII. regni Cyprii coronam suscepit Nicosiae, Hiersolymitanam vero Famagustae, adhibitis solennibus ceremoniis: et hic primus fuit Rex extra regnum coronatus. Vxorem habuit Alisonem Iblimensem. Peruagatus hic est totam Italiam et Gallicam cum filio suo primo. genito, vt Principes Christianos exoraret, ad ferendam sibi opem, quo si non totum regnum, saltem eius partem, quam antecessor perdiderat, recuperare posset: sed nihil obtin uit. Mortuus ergo est an. regni sui XXXVI. sepultus Nico siae in Monasterio fratrum Praedicatoru iuxta portam Templi. Monumentum eius humile est planumque simplici marmore, venustum tamen: e regione eius in muro erectum est aliud marmor Epitaphium eius continens.

Huius filius Petrus Lusinianus, Comes Tripolitanus, qui ob retum gestarum praestantiam cognognomentum Magni adeptus est, successit patri in regno Cypri an. A N. C. M. CCC. LIII. et coronam quidem Cypriam Nicosiae, Hierosolymitanam vero Famagustae accepit, ex more et instituro malorum. Hic dum in Italia regnoque Neapolitano esset, vxorem duxit Eleonoram, neptem Aragonii regis: cumque multos adiuisset reges et principes Christianos, rediit in Cyprum oneratus nummis aliisque donis, nec non liberalib. promissis. Et paulo post adiutus ope Magni Magistri Equitum Rhodioru, expediuit classem CL. nauium, cuius ipse caput atque Dux esse voluit. Hac classe vicit praelio nauali Sultanum Aegypti, captaque Alexandria vrbe, expoliauit multa alia Aegypri oppida. Hinc

conuerso in Pamphyliam bello, aggressus Turcas, cepit castrum munitissimum Candelormm aliasque arces, et sic feliciter finita expeditione illa, reuersus est in Caprum. Cum autem Reginam vxorem interea matrimonir fidem sibi non seuasle intellexisset, e potestate mentis exiuit, factus saeuus atque crudelis, vt a fratribus suis interfectus fuerit, tumulatus iuxta patrem in templo Dominicanorum, cum XVIII. annos regnauisset.

Huius filium, Perrinum Lusinianum post caedem patris agnati et procceres regni regem proclamauerunt anno A N. C. M. CCC. LXX. cum vtramque coronam suscepisset, illam Nicosiae, hanc Famagustae. Obiit vndecimo regni sui anno, quiescitque in Templo Dominicano iuxta patrem et auum.

Iacobus I. Lusinianus, Petri Magni frater, et Perrini patruus, Seneschallus fuit Cypri. Abduxerant hunc Genuenfes futurum obsidem, et post in carcerem compegerant, quod Perinus Rex cum Veneris se soedere iunxisset et Duce Medio ani aduersus ipsos Genuenses. Defunctoa. Perinno, venerunt Genuam Oratores ab Cypro, petentes ab Senatu Seneschallum suum, vt qui proximus haeres esset regni, quod et facile obtinuerunt. Senatus n. et Patres Genuates cum deuincire sibi no uum regem vellent, ipsi profecti ad carcerem, eum inde eduxerunt, orantes captiuitatis malaeque tractationis veniam. Postea deduxerunt eum cum vxore et paruo filio, quos dux Iacobus captiuus fuerat, Genuates liberaliter habuerant, in Curiam, ibi pax inter eosfacta est, vt vrbs Famagusta in perperuum maneret Senatui populoque Genuati. Hisactis rex conscensis triremib. vna cum Legatis Cyprum petiit, adiungente Senatu ent alias naues, quae ipsum deducerent et comitarentur, in quib. erant legati Genuensium, cum mandatis, darent operam, vti pacta a principib. et ordinibus regni rata haberentur Exceptus apud Nicosiam rex cum vxore honorificentissime, eodem die diademate Cyprio cingi voluit, et altero Hierosolymitano, quod id Famagustae fieri non posset. Defunctoa. Leone Lusiniano in Gallia, qui rex Armeniae fuerat, sine liberis, ent Armeniae regni coronam Nicosiae suscepit. Hinc totus conuersus ad munitiones oppidorum et castellorum, tres de nouo extruxit arces, nempe Securam, Cauam, et Potamiam; Aedificauit ent arcem Nicosianam, multaq, alia memoria digna fecit: mortuus anno regni sui vigesimo, et sepultus in Sacello Magno templi Dominicanorum, iuxta monumentum Hugonis Secundi, vbi ent paulo post sepulta fuit reginavxor eius.

Fuerat Iacobo Lusiniano dum obses apud Genuam in carcere ageret, natus filius Ianus Lusinianus, cui pater id nomen ab vrbe Genua, quae et Ianua a Iano dicitur, imposuerat. Successit hic patri in regno anno A N. C. M. CCCC. II. Vxor eius fuit Carolotta. Iacobi Barbonii Comitis Marcani fllia. Hic eodem die, contra instituta maiorum tres sibi imponi voluit coronas, Cypriam, Hierosolymitanam et Armeniam, idque anno S. M. CD. XVI. vel vt aliis placet. M. CD. XX. At Cayri Sultanus, stimulatus vidictae cupiditate, quod magna ei damna intulerat Perrus Lusianus rex Cypri, capta et spoliata Alexandria aliisque oppidis, numerosam classem ad Cyprum misit, adortusque ex improuiso Neinosiam, cepit, spoliauit et exussit vrbem: hinc ductis versus Nicosiam copiss, regem cum exercitu obuium habuit, qui commisso cum Aegyptiis praelio victus, ad montes effugere coactus fuit. Cum a. denuo collegisset aliquam militum manum, ipse denuovictus captusque fuit, cum non exigno Principum procerumque numero: frater v. regis Henricus Galilaeae Princeps cum mul: is suorum caesus est. At Saraceni vtentes victoria Nicosiam ceperunt, penetotius Insulae facti domini, excepia Famagusta cum paucis quibusdam arcibus. Rex captiuus ad Trumphum reseruatus Cayrum deductus, et paulo post mulro auro redemptus fuit per Nobiles quosdam Cyprios. Fuit hic primus Rex Cypri qui se Tributarium fecit. Cum a. ex Aegypto domum reueiteretur, memoria tot cladium et infortuniorum contabuit, confectus tristitia, anno vigesimo nono regni sui, cum vxor eius paulo ante e vita migrauisset. Spectatur vriiusque monumentum in Magno Sacello Templi Dominicani, e polito marmore, e regione monumenti patrii.

Iohannes IL Lusinianus, Iani ex Catolotta Burbonia filius, successit patri in regno anno AN. C. M. CCCC. XXX. voluitque eodem die trib. coro. nis oneraripotius quam ornari, Cypria, Hierosolymitana et Armenia. Coniux eius fuit sfilia Iacobi Palaeologi, Marchionis Monferratensis, quç cum mutationem aeris ferre non posset, paulo post mortua est. Secundis igitur nuptiis iunxit sibi Helenam, filiam Andreae Palae ologi, Despotae Peloponnesi, qui frater erat Iohannis Imperatoris Constantinopolitani, eius, qui Concilio Florentino interfuerat. Obiit haec Aprili mense an. A. N. C. M. CD. LIX. in Camera regia apud Iacobinos Monachos, voluitque sepeliri in Monasterio Graeco Manchanensi, quod ipsa paulo ante fundauerat. Tercio mensepost mortuus est etiam Rex in Camera regia S. Dominici, illatus monumento Patris anno regni sui vigesimo nono.

Regnauir post hunc Carolotta Lusiniana filia, quç anno C. M. CD. LIX. vino adhuc patre vidua facta fuerat Iohannis filii Regis Portugaliae, Principis Antiocheni. Secundo nupsit Ludouico comiti Geneuensi, filio Ludouici Comitis Sabaudiae et Annae Lusinianae, quae soror fuerat Iohannis regis. Cum haec primum diademate cincta fuisset, venit postea sponsus eius, celebratisque cum ea nuptiis, in Regem Cypri coronatus est. Sed vtrumque regno exegit Sultanus Aegyptius, constituto rege Iacobo fratre eius spurio.

Iasobus filius Sprius Iohannis II. regis fuit Subdia conus et electus Archiepiscopus Cypri. Mortuo patre eius, ius regni Cyprii legitima successione deuolutum fuerat ad Carolottam filiam regis legitimam, Adspirabat ad regnum Iacobus, cuma. videret se odio esse proceribus regni, misit quosdam e suis ad Sultanum Aegypti, petiirque ab eo, vt se

in regnum patrium collocaret, neque permitteret sororem suam regnare. Dum haec fiunt, Mahometus II. Turcarum Imperator, missis ad Sultanum litteris, partim precibus partim minis cum eo egit, vt profligato ex Cypro Ludouico Sabaudo, in locum eius sub stitueret Iacobum, hominem aptum et regis filium, amicumque Mahometanorum. Sic Sultanus Iacobum Regem Cypri salutauit, misitque cum exercitu, vt sibi subiiceret Insulam. Vxorem habuit Catharinam filiam Marci Cornarii Senatoris Veneti, quo contracto matrimonio paulo post mortuus est Famagustae, conditus tuniulo satis misero humilique, cum regnasset annos XII. vixisset XXXIII. multi putant eum veneno sublatum petiisse.

Huius filius Posthumus ex Catharina Cornaria, Iacobus nomine Tertius haeres patris factus est an. A N. C. M CCCC: LXXII. ad ministrante regnum matre auxilio Tutorum quos pater moriensnato constituerat. Obtinuit hec mulier regnum Cyprium ope Venetorum pet annos XIV. vsque ad annum Salutis M. CD. LXXXIX. Sed et Senatus Venetus de consensu Procetum et Nobilium regni creauit nonos Magistratus Praefectosque per Cyprum, qua rationetotum regnum paulatim in Venetorum manus deuenit. Cum enim Catharina Regina esset Venetiis in Aede S. Marci, donauit Duci Senituique Veto, qui ibi conuenerant, Simulacrum Cypri Insulae totum argenteum, similie illi, quod adhuc spectatur marmori impressum in Aede S. Saluatoris apud Venetos supra portam Sacrarii. Vicissim Senatus dedit reginae, donec ipsa viueret, Ar cem Asulanam in agro Taruisino, permisit que, vt consanguinei eius inter insignia sua etiam gestarent arma familiae Lusitaniae: Georgio vero Reginae fratricertos redditus in Cypro assignauit. Catharinae postea mortuae corpus Venetias delatum, et in Beatorum Apostolorum Templo tumulatum fuit.

CATALOGVS PATRIARCHARVM Latinorum, qui Hierosolymis fuerunt.

Sexto post captam ciuitatem Sanctam mense, an. AN. C. M. XCIX. defuncto Simeone Patriarche Graeco, per ordinis Ecclesiastici proceres Latinos, accedente auctoritate Godefridi Bullionaei regis, primus Patriarcha Latinus Hierosolymis creatus est Dagobertus Episcopus Pisanus, deditque ei quartam ciuitatis partem Godefridus Rex, vt ea fruer etur, quemadmodum antea Patriarcha Graecus fecerat permissione Saracenorum. Anno vno post, festo die Paschatis, donauit idem eidem caeteras vrbis partes. Elapsis v. tribus annis sequentibus, petiit idem Patriarcha a Balduino primo Rege Ciuitatem et Iurisdictionem eius, sicut ipsi Godefridus donauerat. Sed repulsam passus est Sacerdos, qui nimium petierat.

Abremarus presbyterhomo simplex et prope illiteratus, fuit viuente adhuc Dagoberto Patriarcha, per Balduinum regem et Arnoldum Archidiaconum electus ad Patriarchatus dignitatem, et paulo post consecratus. Vocatus Romam, remissus fuit per Pontificem vna cum Gibelino Archiepiscopo Arelatensi Hierosolymam, in causa regni illius. Verum Legatus deposuit hominem ab Patriarchatu, deditque ei Episcopatum Caesareae.

Priuato dignitate Abremaro et moruo Dagoberro, factus est patriarcha Hierosolymitanus Gibelinus Archiepiscopus Arelatensis et Legatus Apostolicus, quan quam senecture grauis et dectepitus, mortuus III. Pontificatus sui anno. Magna hactenusvafritie egerat cum Patriarchissuperiorib. Arnoldus Maliaeus, Archiepiscopus Hierosolymorum, donec ipre ad hanc dignitatem conscendit. At Papa improbatis actis hominis, misso Episcopo Aureliensi Legato suo Hierosolymam, priuauit eum Patriarchatu. Verum Arnoldus profectus Romam verborum lenociniis et mira calliditate vsus eflecit, vt restitueretur in dignitatem: morruus postea VIII. anno Pontificatus fui.

Hunc iecutus est Garemundus Gallus e territorio ortus Ambianensi, quo patriatcha caepit ordo Equitum Templariorum, quem is confirmauit et amplificauit. Habuit hic Concilium Nationale in ciultate Neapoh Samariae, factus ent Gubernator regni cum Eustathio Granario et Connestablio Bauilio, quorum donsilio et ope Venetorum Tyrum vrbem eripuit Saracenis tunccum Baldoninus II. captus fuisset. mortuus est cum annis X. Pontifex fuisset.

Anno AN. C. M. C. XXVIII. Patriarcha factus est Stephanus, primo Eques, deinde Monachus et Abbas S. Iohannis in Valle, Diaeceseos Carnutensis, vnde ent natus fuit. Nobile huic genus, et qui propinqua agnatione Balduinum regem contingebat Aiunt eum veneho fublatum anno secundo Pontificatus siu, quod regem perpetuis petitionibus obtundendi finem non faceret.

Guilielmus Flander. patria Machliniensis, S. Sepulchri Prior, homo simplex multaeque ignorantiae, factus est Patriarcha anno AN. C. M. C. XXX. qui se comem et facilem omnibus praebuit. Obiit anno XV Pontific. sui.

Centesimum prope annum aetatis agebat Fulcherius Archiepiscopus Tyri, cum ad Patriarchatum vocatus est. Cumque Templarii huic negarent decimas, inque multis aliis ad uersarentur, accusauit eos Romae, ipse eo profectus. Cumque caula superior fuisset, reuersus domum in extrema senecture expirauit. Almericus et ipse Gallus fuit, e territorio oriundus Nouiodunensi, ex priore S. Sepulchri factus Patriarcha, contradicentib. Episcopis Caesariensi et Bethleemensi: qua de causa misit Romam Adrianum Friderici, Episcopum Ptolemaidis, qui eiattulit confirmationem et pallium Patriarchale, antequam aemuli eius eo peruenissent.

Archidiaconus erat Hierosolymis Heraclius, cum consensu communi omnium Pattiarcha e. lectus fuit. Mortuus hic est maerore animi, cum videret regem suum captum, Principes interfectos, vrbem cum regno in manus Saracenorum delapsam; quem secutus est

Albertus eremita, Episcopus Ascalonensis, Cum a. vrbs sancta ab infidelibus capta fuisset, solo contentum eum esse oportuit titulo et parre

quadam iurisdictionis: ipse sedem sibi fixit in vrbe Ptolemaide. Hicestille Albertus, qui primus colegit Eremitas a Carmelo Monte, eosque reduxit in Monasteria, constituis legibus regulilque, vt et habiru quo vterentur. Sed hos deinceps reformauit Innocentius II. Pontifex, qui Reformatorem nominauit Hugonem Catdinalem Ordinis Dominicanorum, quo auctore hancviuendi ratiocem amplexi sunt qua nostro tempore vtuntur.

Post hunc Albertum multi alii fuerunt Patriarchae, qui omnes Ptolemaidem vrbem habitauerunt, et cum haec quoque cum ipsa Hierosolimorum vrbe a Saracenis capta fuisset, Patriarchae sedes aliquandiu in Arce Nicosiae vrbis in cyprofuit. Verum haec de Regibus et Patriarchis Hierosolymitanis dixisse sufficiat, nunc ad alia pergemus.

Habet Hiverosolyma, in cuius diuersis obsidionib. tot hominum myrîades variis modis interierunt, nostro tempore non vltra quinque habitatorum millia: et nisi ipsa loci sanctitas quotitidie plplurimos Christianorum ad se pelliceret, locus iste sane foret exigui momenti. Ipsa porro terra sancta diuiditur velut in longitudinem a Iordaneflunio, qui in radicibus Libani Montis e duobus fontibus nascitur, haud procula se dissitis, atque inde bicornis erumpit, alteri fonri nomen Ior est, alteri Dan, qui coniuncti efficiunt Iordanem Duos autem lacus transit fluuiusiste, quorum priot est Samachonitis, isque minor: alter dicitur Lacus Galilaeae siue Tyberiades. multo amplior. Tandem exit in Mare mortuum, quod a scriptoribus Graecis Latinisque Lacus Asphaltites dicitur.

Phoenicia prope tota maritima est, Iudaeae oppo sita. Praecipuae eius vrbes fuerunt Sidon et Tyrus, quibus hodie Barbara nomina, et illa quidem Sait, haec Sur appellatur. Tyrus olim Insulafuit, tam propeautem iuncta continenti, vt Alexander Macedo intercedentis maris spacium terra expleuerit, eamque partem continenris effecerit, cum eam vrbem obsiderer: Huius vrbis amplitudinem, diuitias et magnificentiam Ezechiel Prophera non satis depraedicare postest. Non multo inferior erat hac Sidon vel potentia vel pulchritudine. Vtrique vrbi claritatem attulit tinctura purpurae, quam Poerae diuer simode, modo Tyriam modo Sydoniam appellant. Vtriusque paucae supersunt reliquiae, vt et Ioppes et Acrae.

Syria spaciatim sic dicta extenditur a Tyro vrbevsque ad Sinum, qui hodie Laiacensis dicitur, quo in spacio continentur hae vrbes; Berytus, Tripolis, Tortosa, quarum priores duae frequentib. mercimoniis celebres suntin mediterraneis Damascus est et Laodicea. Damascus ent nostro aeuo vrbs est valde pulchra, sita in amplissima val le, domib. exculta, quarum ornatus interior exteriori splendori respondet. Plateae tamen eius angustae sunt et tortuosae: praecipuum a. vrbi decus est ab aquarum copia quae per vestibula aedium fluitantes hortos mira iucunditate irrigant. In ea quoque est Arx excellens, quam Mamaluccus quidam Florentinus extruxit, cum ad summas peruenisset diuitias, et vrbi huic praefectus fuisset, quae caput es totius illius prouinciae.

Caelesyria proprie est ea pars, quae est inter montes Libanum et Antilibanum, vbi sunt fontes fluuii Orontis, qui hodie Farfarus dicitur, in cuius ripa est Antiochia Syriae, qua reste sui ipsius sepulchrum dicere possis, tota iacens in situ et raderibus. Moeniorum tamen quaedampartes adhuc extantes, et egregio operae structae, vete remloci testantur gloriam. Supersunt et turres quaedam, et castellum monti inaedificatum; Audent etiam aliqui ost endere domum, in qua S. Petrus Apostolus crebro diuerterit, et locum quendam angustum, vbi multos baptizauerit homines. Ad ostium Orientis fluuii spectatur adhuc Seleucia Pieria, quae hodie Soldin dicitur.

Comagena pars est Syriae, quae sequitur cursum Euphratis amnis vsque ad fines Armeniae. Alepum (Epiphania veterum haec putatur esse) caput est huius regionis, numeraturque tertio loco inter primarias vrbes Imperii Turcici: sita est supra Singam amnem, haberque canalem aquae subterraneae, vnde plurimi fontes publici priuatique in lucem erumpunt. Complectitur autem Montes quatuor, cum arce satis spaciosa et suburbiis amplissimis: aedificia tamen splendida hic pauca sunt. praeter Mosqueas siue Templa Mahometana, et Apothecam siue Tabernam pu. blicam pro peregrinis Mercatoribus. De ingenti populi, qui in ea est, multitudine hinc fieri potest iudicium, quod anno A N. C. M. D. LV. tam in vrbe quam suburbiis motbo epidemio extincta fuerunt spacio vnius stridui vltra viginti sex millia hominum.

Proprietas terrae supra dictarum regionum omnium, tam Minoris quam Maioris Asiae.

Fruitur Anatolia siue Asia Minor aere bono, suaui et remperato: agri largiter ferebant olim omnis generis frumentum, campi et prata vber. rima pro pecudibus pabula, et vt vno verbo dicam, abundabant incolae eius omnibus rebus ad vitam sustentandam necessariis. At nostra tempestate non est eadem regionibus illis, quae olim fertilitas, quanquam dubium non sit, longe humum fore feraciorem bonarum rerum, si melius coleretur.

Interlora et a mari remtiora latissimis abundant campis aruisque, in quibus frumentum seritut et gossyplum crescit. Fluminibus enim irri. gatut permultis, inter quae primi nominis sunt Iris, nunc Casalmachus: Halys, hodie Ottoman. giuch: Parthenius, hodie Dolapus: Sangaris, nunc Sangris: qui omnes in Pontum Euxinum exonerant. Propontidem influunt Ascanius, Rhindacus, Asopus et Granicus. Hellespontum petunt Simois et Xanthus. Aegeum mare ingrediuntur Caicus, Hermus, Caystrus, et Maeander multis tortuosisque flexib. mare petens. Hic

accensendus etiam est Melas flunius, qui aquas suas in Euphratem deponit. Mare mediterraneum petunt Calbis Limytus, Cataractes aliique.

Bithynia plurimum farris gignit, submittitque ingentem vim farinae Aulae Turcicae, inprimis ager ferax est frumenti circa Prusiam. Praeterea abundat haec regio adeo materia lignea ad fabricandas naues, vt quis dicere possit, triremes hic sponte crescere et in subiectum mare delabi, tamceleriter conficiuntur omnis generis nauigia. luxta Niceam reperitur Auripigmentum in magna copia.

Asia peculiariter ita dicta, praeter caetera bona habet Synnadicos Montes, vnde lapis eruitur Alabastro pulchritudine non multum cedens, qui olim a Romanis expetitus fuit ad faciendas Columnas statuasque.

Ager circa Troiam hodie macilentus est et sterilis, aquarum laborans inopia: at Pergamensis longe melior feraciorque. Inueniutur etiam ibi Latomiae, in quibus reperta sunt humana cadauera eorum, qui se aliquando in iis cauernis tempore belli occultauerant: prosus in petras et saxa conuersa. Tribuit Hierapoli Strabo aquas calidas natiuas, quas facile in lapidem tophum durescere ait. Aliae hicsunt aquae, ad tingendas lanas adeo aptae, vt qui iis imbuuntur panni, praestent iis, qui herbis radicibusque tincti sunt.

In Caria Magnesiae ager olim fuit in maiore aestimatione, quod multum frumenti gigneret, nec longe inueniretur ab ea vrbe Mangnes Lapis. In Montibus Cariae reperitur lapis ad aedifi candum peraptus, grati splendidique candoris. Fuit haec prouincia olim multis concusla terraemotibus.

Mysiam commendant vineae, quae in territorio Lampsa ceno frequentes et vino vbetes. In Ionia multum e terra extrahitur Minij, quod ibi excoquitur: alicubi etiam vinum crescir optimum.

Celebrantur veteres Lydiae dinitiae, ob auri ramenta, quae multi riui fluuiolique a Tmolog monte descendentes secum vehebant. Multum igitur Lydi habebant aurt, vt et argenti, accedente ad has diuitias soli culti bonitate, inprimis laudatus fuit Tmolus Mons ob eximiam fertilitatem, praecipue ob vini et croci copiam.

Lycia aspera est et incommoda, ob Tautum montem, qui ibi attolli incipit, campostamen planiciesque haber satis feraces. De Chymaera monre aiunt, summa eius olim plena fuisse Leonibus, media capreis ob pascuorum bonitatem, ima serpentibus Hinc nacti sunt Poetae fictionis suae de Ohymaera argumentum, quod bestia fuerit, ignem euomens, capite Leonino, corpore caprae, cauda draconina, Tremores terrae hanc saepius afflixere. In Pamphylia vt et Cilicia ferunt caprae pilos tenerrimos, instar lanae mollissimae, vel etiam Sericae materiae: , et qui ad niuis candorem mundantur. Cappadocia abundat omnis generis frumento, vino, fructibus atboteis, nec non argento, ferro, alumine, Iaspide, Onyche et alabastro, quamuis deformiore. Alunt autem et Cappadoces innumera Equorum armenta: alicubi tamen asperior est regio, hec stis felix in proferendis ad vitam humanem necessariis, Ait Plinius iuxta Thermodontem amnem duûm generum inueniri Apes: quarum aliae quidem in cauis arborum truncis, aliae vero in specubus et cauernis subterraneis mellificent. Angei Montis summa tam aestatis quam hyemis tempore ni. nibus cooperta sunt.

Campi in plerisque Amasiae partibus desert. sunt et cultura vacui, pabuli tamen pro greg bus et armentis feraces. Iuxra Iconium colles cooperti sunt vineis, quae tam praestans vinum gignunt, vt nulliper Asiam cedere debeat, Cilicia duplex est: alia Aspera, quae in occidentem vergit, alia Campestris, quae Orientem respicit. Haec multis riuulis amnibusque irrigatur, vnde multos fert fructus aliasque res bonas, nutritque equorum armenta plurima. Eadem aquatum copia in causa est, vt maxima pars Ciliciae mediocriter eultasit, quamuis ager argillosus sit, et aequa loca lignis destituta, quae necesse est procul a montibus peti, qui prope bidui itin ere absunt. Intereos montes est Amanus, in quo crescunt cedri altissimae, vt et iuniperi, aliaeque arbores innumerae. Sunt tamen in Cilicia multa loca valde amoena, vbi sunt arbotes perpetuo vitentes: alibi vero solum iners est et sterile, in camposlate patentes diffusum, quorum nemo rationem habet: vt cuique integrum sitsuos ibi pasceregreges, inprimis capellas, vnde incolis larga lactis casei que copia. Suntautem harum caprarum plli molles ac delicati, vt vix bombycum lanae cedant. Habet alicubi Cilicia syluas, in quibus Myttera, quorum fructus albus est, vt et frequens Pinus atque Terebinthus. Fluuij huius regionis sunt: Pyramus, hodie Malmistra dictus, qui prorepens e medio pulchrae planitiei, longe vltta Montem Taurum, postquam acquisiuit vires, ciet murmur tonitruo simile, vt a longo exaudiri possit. Cydnus vero fluuius ab Antitauro prosiliens, frigidus est rapidusque, aquas vehens limpidissimas, quibus Plinitis tribuit vim curandi Podagram. Reperiuntur etiam hic parui lupi, qui gregatim discurrunt, quosque Graeci vulgo vocant *sku/lakas2, tantae rapacitatis, vtnihil vereantut dormientibus noctu superuenite, iisque eripere quic quid inueniunt, pileos, calceos et res similes. Iuxra Heracleam ait Bellonius amoenam esse planitiem, in qua sint omnis generis arbores fructiferae vbi et magna vis equorum perpetuo nutriatur.

Armenia superior tota plena est montibus collibusque, quamuis non destiruatur vallibus frugiferis. Solum eius vulgo ferax habetur, quodque multa nutriat animalia, quanquam hic frequentius densae niues de caelo cadant, nec tam cito liquescant.

Georgia tota montosa est et saltuosa, vnde difficilis ad cam hostibus accessus: habet tamen

et campos aequos feracelque, nec non amoenas valles, quas liquidi amnes preluunt, inter quos primi sunt Cyrus et Araxes.

Quamuism Arbia deserta vastae sint solitudines, habitatur tamen frequentibus oppidulis villisque, neque destiruitur incolarum multitudine, in primisiuxta Euphratem, et circa montana Arabiae felicis: ea enim pars quae in occidentem porrigitur, tota arenis cooperta est.

Arbiam Pettaeam Veteres omnino sterilem iudicauerunt, illa tamen pars quae Syriam attingit, melior est altera. quicquid sit, constat fere desertam esse, et carere plerisque rebus, ad vitam commode agendam necessariis: destituitur autem vel maxime lignis et aqua dulci. Palmae tamen alicubi crescunt ferentes fructus crassos et teneros, quique non nimis abundant humiditate. Sed et Manna hic decidit, et in littoribus nascitur Coralion, specie quidem satis pulchra, sed intus concauum. Inuenitur et in quibusdam huius Arabiae partibus Amethystus gemma.

Arabia Felix melius quam vel Petraea vel Deserta cuka est, vt quae plutibus tiuis et fluuiis irrigatur, quorum nonnulli etiam in lacus diffunduntur. Ergo fert or deum et caeteta frumenti genera, inprimis orizam, vt et mellis ceraeque copiam, nec non arborum omnis generis fructus, Bis et hic in anno seritur, bis metitur, vt et in In diae plerisque locis. Proueniunt insuper hic Palmarum Dactyli, Nardus, Casia, Cinnamomum, Myriha, Thus et aliaeres atque herbae odoriferae maxima copia Nec Metallis omnino destituitur, neque gemmis lapillisque, inprimis qui in littore maris felici piscatione extrahuntur. Alit praeterea Arabia haec equos praestantissimos, et arietes adeo pingues, vt cauda eorum nonnunquam viginti libras pendat, Ager tamen circa Medinam est prope sterilis, qui non multum gignit rerum bonatum: is vero qui circa Mecham est, etiam aquae potabilis inopia laborat.

Palaestinae pulchritudinem et amoenitatem augent campis patentibus interspersi montes, et aquarum scaturientium multitudo: vnde frumenti in ea fructuumque abundantia. Nam et Rosae hic sunt quam alibi suauioris odoris, et passim accemere crescit Rura, Foeniculum, Saluia, aliaeque herbae salubres. Oliuae, ficus, et mali Medicae hic in magna sunt copia, Palmeta crebra, vineaelonge lateque colles ac campos operientes. Etsi enim vsu vini Turcis inrerdictum est; multum tamen hic fit vini, et vindemiantur vites quorannis tribus vicibus. Poma quidem similia nostratibus, vel pyra, vel cerasa aut nuces, aliosque fructus nostris similes tellus ea non fert: verum haec ab Damasco et aliunde eo deportantur. Sunt horum loco hiccerti quidam fructus, qui in arboribus seruantur per totum annum, cuius generis sunt mai ora illa poma Citria, et quae vocantur Mala Paradisi. Humi vero repunt Melones, Pepones, Cucumeres, omnes saporis exquisiti. Dedit haec terra olim Balsamu, liquorem huic soli regioni, vt vereres crediderunt, concessum, quo tamen nostra aetate destituitur. Capreoli hic multi, lepores, perdices, coturnices, et eiusmodi gulae illecebrae. Inuenias tamen etiam loca quaedam deserta, quae mures et sorices nimia sui multitudine sibi vendicantivt nisi ab auibus quibusdam deuorarentur, neque sementis fieri neque messis in iis locis posset.

Vtrumque Iordani latus densis salicibus, iuncis cannisque obsitum est. Lacus Samachonitis quandoque per aestatem exarescit, succrescentibus ibi dumis, vepribus et arundinetis, in quibus se Leones aliaeque ferae occultare solent.

Campestria circa Lacum Genezareth deserta sunt, ob spinae quoddam genus, quodibipullulat tanra importunitate, vt arari serique agri non possint. Habitantur tamen littora lacus a piscatoribus, abundantia piscium eo allectis, qui et vicina loca indies cultiora reddunt.

Lacus Asphaltites siue Mare Mortuum ad quinque dierum iter ab Aquilone in Austrum excurrit, latitudo eius ab oriu in occasum patet, Longitu dinem huius maris quidam LXX. millibus pall. Latitudinem XIX. metiuntur. Exhalat hic semper fumum densasque nebulas quae totum littus vicinumque agrum sterilitate damnant, vsque ad D. passus. Nullus in eo piscis, nea auis aquaticavlla: quin et si vinum aliquod animal in eum iniiciatur, non megitur, sed ad littus propellitur, eriamsi ei pedes ligentur. Galilaeae solum ipsa Natura omnium bonarum rerum feraxest, inprimis arborum fructiferarum, estque cultum optime: inferiortamen, quae vltra Iordanem amnem excutuit, aspera quaedam loca et deserta habet.

Samatia partim Montosa est patrim campestris: est autem amoena, fertilisque, abundans fontibus et riuis aquae dulcis. Magna hic est vis hortorum, et oliueta plurima, aliarumque rerum vtilium prouentus laetus. Montes circa samariam, vt Bellonius referr, sunt obsiti arboribus fructiferis, suntque oliuae hic crassiores et altiores quam alibi.

Quod ad Iudaeam atriner, constar agrum Hierosolymitanum egregie cultum esse, plurimumque profetrepomorum, amygdalorum, ficuum et oliuorum. Montana abundant omnis generis arboribus herbisque, tam syluestribus quam medicatis: sed nec rupes quidem culturae expertes sunt, in quibus magnolabore plantantur vites aliaeque arbores fructiferae, excisis in petras gradibus, quibus ad easadiri queat. Iuxta Ramam oppidum, ager est egregie bonus, neque ramen satis habitatus, vnde agrinegligentius culti visuntur, quanquam Graeci qui ibi habitant, serant triticum, hordeum et legumina, paucae tamen ibi sunt vineae. Sunt et ibi palmae arbores, quarum tamen fructus raro maturescunt, quod aer ibi soleat esse frigidiusculus.

Supra modum fertiles sunt eae Idumaeae partes, quae vel propinquo mati, vel Iudaeae vicinae suntiatqua Arabiam contingit, sterilior est ob crebros montes. Palmas tamen liabet, et antiquis temporibus habuit quoque Balsamum. Aiunt scriptores, regionem hanc difficulter ab exteris occupari posse, ob loca deserta quae ibi sunt et aquae inopiam. Sunt quidem ibi fontes, sed osculti, quo soli incolae nouerunt.

Territorium Sidonium in Phoenicis fertilissimum est, et quod cannas mellitas magna copia gignit: feracius vero etiam circa Ptolemaidem, vbi praeter egregia pascua plurimae sunt vineae, et hortiac virida la latissima, e quibus omnis generisfructus per totum annum percipiunt. Fluuio qui vrbem alluit, nomen est Belo, qui sabulum vehit conficiendae materiae vitreae aptissimum. Ager Emissenus a quis vndique est irriguus, vnde omnibus rebus ad vsus vitae affluit, inprimis arboribus fructiferis vatij generis.

22. Mores antiqui Asiaticorum.

Artes et scientias prisci Atabes hili non faciebant. Capillos capitis promittebant omnes; barbam veroalij radiebant menro tenus, alij non qui caeteros aetate anteibat, habebat in iuniores imperium. Qui sanguine iuncti etant, omnes facultates suas communes Rabebant, etiam mulieres, vt qui interdiu pritnus ad aliquam ingressus fuisset, posito ante ostium baculo suo, eius ftuererut concubitu noctem vero exigebat mulier cum maximo natu. Hac ratione omnes inter se fratres haberi volebant, consuetudinem Veneris etiam cum matribus sororibusque habentes, bruroum instar. Adulterium morte puniebatur is autem habebatur adulter, qui cum alia consuesceret muliere, praeterquam cum sanguine iuncta. Quicquid hoc pacto in ali qua familia nascebatur, habebatur legitimum. Curam mortuorum nullam gerebant, vt qui et reges suos vita functos in sterquiliniis defodiebant.

Fidem in pfomissis contractibusque prae caeteris sancte praestabant, cumque de re alique stipulari volebant, tertius quidam inter duos contrahenres consistebat medius, percussaque palma manus suae, contrahentes in eam imponebant primores degitos, deinde sumebat paruum villum de vtriusque vestimento, tingebatque cum sanguine manus suae, et conspergebat septem lapides, in hunc fuiem ibi praesentes, inuocabatque testes Dionysium et Vraniam. Huc accedebant certae obligationes, comparituros eos qui ad hunc modum paciscebantur, coram certo iudice quem Mediator iste nominabat, si opus esset, siue peregrinus is foret siue ciuis, habebaturque hoc honestissimum paciscendi genus, quo vtebantur in conciliandis nouis foede. ribus aut amicitia.

Cinnamomum colligebant non alij quam Sacerdotes Atabes, qui anie animalia quaedam sacrificabant: quinque intre eos auctoritate caeteros praestabat, diuidebat Cinnamomum in certas partes, resoruato primum fasciculo in honorem Solis. quod si arbitraretur, cinnamomum aequaliter diuisum esst, ex citato vehementia radiorum solarium igne; se ipsum eo exurebat.

Fuit et certa quae dam gens inter Arabes, quae serpentum carnibus vesci solebat, vnde Ophiophagi dicti fuerunt. Alij Camelorum carnibus et lacte viuebant, quibus etiam vtebantur ad expeditiones belli et ferenda onera. qui vero inter eos Debes dicebantur pastionibus et agriculturae dediti erant: perhibebantur hi nonnunquam inter glebas et cespites rerrae inuenire auri puri globos rotundos, ad magnitudinem nucis iuglandis; quibus inclu dant preciosos lapillos; atque inde torques ac monilia conficiant: Vendebant autem etiam aurum vi cinis extraneisque, duas auri libras dantes pro vna aeris Cyprij, aut etiam alius Metalli.

Apud Sabaeos solus Rex iudicabat contronersias, eligebanturque reges arbitrio populi, ad scitis fere ad eum honorem iis, qui ex ea drii eiant familia, vnde antea quoque reges electi fuerant. Persuasum autem etat regibus ist s, quod si progtederentur extra Palatium regmm, e vestigio obruendos esse lapidibus a populo, vnde pedem porta Regiae non efferebant. I.ecticae eorum et cathedrae praegrandes erant, quatum pedes siue felcra solido constabant argento, respondebatque huic magnificentiae reliqua supellex regia. Negant autem scriptores, eos vnquam captos fuisse desiderio, inuadendi rapiendique alienas terras aut possessiones.

Garaeorum, qui et ipsi Arabes fuerunt tantas fuisse aiunt diuitlas, vt omnis eorum supellex esset ex auro et argento, aditus vero aedium et recta et parietes ex ebore. Infra quem splendorem multum erant positi Nabathaei, apud quos infamiae notam in currebat, qui bona sua diminui patiebatur. Panchaij vtebantur in bello curtibus, diuidebantque Regnum suum in tres partes. primam assignabant Sacerdotibus: secundam laboratoribus, tertiam bellatoribus, in quibus etiam censebantur Pastores. Sacerdotes decidebant omnla litigla, siue versarentur inter pritiatos siue concernebant Rempublicam, excepto supplicio capitali.

Laboratores cum collegissent fructus terrae, conferebant eos in commune, quinque inter eos habebantur magis strenui, numero decem seligebantur, vt distribuerent fructus viritim. Pastores obligati erant vti magna diligentia in publicum proferrent ea quae ad sacrificia solennia spectabant, vtque omnia legitime distribuetentur secundum pondus: ita nihil erat inter eos priuati, praeterquam domus et horti. Tributa et subsidia erant in manibus sacerdotum, qui cuique dabant pro necessitatis exigentia, ipsi vero duplum percipiebant, consentientibus caeteris.

Habitus vestitusque eorum purus erat et nitidus, quod lanae apud eos multo molliores essent quam nostrates. Tam viri inter eos quam faeminae gestabant aurum, ferentes collotorques et monilia, armillas brachiis, digitis annulos, auriculis gemmas more Persarum, vtentes calceis versicoloribus. Defensio regionis erat penes tertium genus, nempe bellatores. Sacerdotes vitam viuebant deliciis affluentem, castitatis tamen studio clari. Vestes eorum erant stolae longae, candidae, e lino purissimo, quidam etiam gesta bant togas e molliori lana. Capitibus imponebant mitras, aurificum industria factas exornatasque, vacabantque fere seruiciis diuinis, recitates ad sonum harmoniacum hymnos in laudes deorum suorum. Aiebantautem omnes se genus ab ipso Ioue dicere, qui in eorum regionem aliquando venerit, tunc cum inter homines moraretut. Aurum, argentum caeteraque metalla regione exportarenefas erat, nec licebat Sacerdotibus egredi Templis locisque sacris, vt si quis in loco profano deprohensus fuisset, impune a quouis interfici possen Dona atque Anathemata Templorum magna cura custodiebant, Ipse locus, vbi Simulacrum Dei quem colebant, custodiebatur, longus erat cubitos sex, latus quatuor, magnifico et admirabili structus opere. Omnis autem ager circa templum ad ducentesimum stadium, sanctus habebatur, et quicquid in eo proueniebat, seruitiis diuinis applicabatur.

23.

At Iudaei (siue Hebraei, vtamur enim sane his nominibus promiscue) qui olim Iudaeam, Samariam et Galilaeam possederunt, cum aliis vicinis regionibus, leges suas vinendique ritus ab ipso Deo per Mosen Prophetam acceperunt: quas ego si omnes pro dignitate persequi vellem, nimis longus futurus eslem: contentusigitur praecipuas maximeque mirabiles retulisse, in caeteris Lectorem ad sacras litteras remittam et Iosephi Historici scripta.

Voluit igitur Hebraeorum Legislator, vepueri ab incunabulis instiruerentur in Lege Diuina, in qua omnia salubria vitae praecepta continerentur. Vt Blasphemus, qui Deo male dixisset, suspensus sepulturae honore caterer. Vt nihil furto aut fornicatione acquisitum offeretur in Templo. Voluit idem, vt in vnaquaque ciuitate essent viri seprem, prudentes et Iustitiae amantes, penes quos auctoritas essetdudicandi controuersias: si quae tamen quaestio maioris momenti oborta fuisset, aut lis grauior, vt ei indicio in terueniret auctoritas Summi Pontificis. In testimoniis dicendisvni soli credi noluit, sed voluit vt minimum duo essent, iique vitae inculpatae. Mulierem testimonium dicere prohibuit, vt et hominem conditione seruum. Fructus ab arbore colligi vetult, nisi quartoanno postquam plantata fuerat: ibi necesse erat soluere primitias decimasque. Iussit et persolutis decimis parrem fructuum collectorum imperrire proximis agnatis, vt et peregrinis aduenisque: quod supererat dominierat. Viatores et peregrinos prohiberi noluit, ne alienum fundum ingressi inde decerperent aliquid pro praesenti necessitate. Meretricem et quae corpore quaestum fecerat, a quoquam in vxorem duci vetuit, neque sponsam alienam. Si quis ignarus depudicatam pro virgine duxisset, lapidibus obruebatur mulier aut exurebatur. Si quis desponsatam alij secum haberet, consentiente vtroque in scelus, vtrumque mori opottebat: si veco puella vi compressa fuisset, violator solus subibat supplicium.

Si quis mortuus fuisset, nullis ex vxore relictis liberis, oportebat frarrem defunctivxorem ducere viduam, ne intermorererur genus. quod si frater id facere nollet, necesse erat eum instas. in medium afferre rationes coram indicibus, qui si eas probassent, licebat homini adalias transitenuptias. Defunctos vltratrigesimum diem lugeri noluit. Filius qui patri aut matri maledixisset, aut iniuriam intulisset, extra ciuitatem ductussuspendio necabatur. Hostes in bello interfectos terra obrui oportebat. Cteditori non licebat vltra diem vnum retinere pignus pauperis debitoris. Si debitor satisfacere pro credito non posset, cogebatur seruire creditori tantisper, donecilli satisfactum fuisset. Si quis seruum Israelitam emisset, oporrebar eummanumittere publice. Qui alienum iumentum errans offendisset, aut aliquid de grege, renebatur id ad gregem reducere, aut do miasseruare, donec is veniret ad quem pertinebat. Si quis conuictus fuisset, praeparasle alij venenum, cogebatur ipse sumere. Qui alij oculum aut dentem excusserat, talionis iure idem patiebatur. Taurus quisquam eius vesci carnibus. Filiuspro patris delicto neque in corpore neque in aere luebat, nec pater pro filio.

Constituit idem Legislator, vtsi extraneus aliquis populus Hebraeis sua rapuisset bona, primum omnium fecialis res repetitum mitteretur: qui si nilae qui obtinuisset, ibi tunc denunciaretur raptoribus bellum. Si exercitus ducendus esset in hostem, aut obsidenda ciuitas, nefas erat laedere arborem fructiferam. Qui Magistratui rebelles extitislent: suppliciu capiris adibant, vt et hostes qui pertinacius repugnassent: qui vero spontaneam deditionem fecissent, tributarii fiebant. Mulieribus tractare arma, quibus viri in belle vsuri erant, fas non erat. Asanguinis esu, cuiuscumque animalis abstinere Hebraeos oportebat. Leprosi et Gonorrhoici extra muros ciuitatis habitabant. Mulieres menstruatas a publico abstinere oportebat. qui cadauer humanum attigissent, per VII. dies funesti habebantur. Mulier quae masculum pepererat, ante quadragesimum a partu diem in Templum non admit. tebatur, nec ea quae puellam enixa fuerat, ante octogesimum. Si quis adulterij nomine suspectam habebat vxorem, ad ducebat eam ad Templum, vbi parabat Sacerdos potum Zelotypiae e farina hordeacea, quem mulieri iuratae prius se castam esse, potandum exhibebat: quae si peierasset, mouebatur femur e coxendice, et inuadebat putredo ventrem eius, vnde miseris modis

Adulteros, incestuosos, paedicones sine dubio mors manebat. Sacerdos qui non omnibus membris vteretur integris, ad seruitium Altaris non admittebatur, alitamen eum opottebat ex iis quae Templo offerebantur. Omnis ager, quem hebraei possidebant, septimo anno quiescebat, immunis ab aratione et messetin eoanno quicquid sponte proueniebat in agro et vineis, nullius erat proprium sed commune. Quinquagesimus quisque annus Iubilaeus erat, quo fundi agrique venditi redibant ad venditorem eiusque haeredes: sed et Creditores moratoriam prorogationem indulgebant debitoribus, aut partem debiti remittebant. Tunc et serui accipiebant libertatem, et erat velut publicalaetitia ac quasi quaedam Saturnalia, si ita dicere licer.

Fuerunt autem prae caeteris gentilbus Israelitae dediti religionibus et ceremonis, habueruneque ab initio duo sacrificiorum genera, nraius et minus. Maius vocabatur Holocaustum, quale fere ditiores offerebant, vbi animal immolandum vnius eratanni. Ibi Sacerdos adspergebat aram sanguine victimae, eamque disse cabat in partes, deinde imponebat igni atque comburebat. Tenuiorum victimae, quas sacrificabant, erant vltra annum, quorum sanguine cum imbutum fuisset Altare, coniiciebantur in ignem renes cum pinguedine et interaneis: coxa dextra debebatur sacerdoti: quicquid supererat, consumebatur proximo biduo ab iis, qui sacrificium obtulerant. Pauperiores offerebant par columbarumaut turturum: e quibus vna sacrisicabatur, alt era cedebat victimario. Qui delictum per imprudentiam admiserat, offerebat ouem vel hircum amiculum: qui autem occulti criminis sibi conscius erat, sacrificabat arietem. Omnes aurem Sacerdotes in Templo sacris operantes, victitabant carnibus victimatum, quae sine fine mactabantur. Vtebantur autem in sacrificiis hoc discrimine: qui sacrificabat agnum, adiungebat certam quandam mensuram farinae: qui arierem, duas: qui taurum, tres: inspergebant etiam quibusdam oblationibus oleum. Erat autem solenne statumque, singulis diebus duos immolare agnos, vnum mane alterum vesperi: die vero Sabbathi geminabaturid sacrificium. Kalendis vniuscuiusque mensis sacrificabant boues duos, agnos seprem, et arietem vnum cum hirco vno expiatorio pro criminibus. Praeterea ad sistebantad aram duos hircos, quorum vnus dimittebatur e Templo, pro peccatis populi, alter deductus in suburbana immolabatur et comburebatur. Mense Martio, quo ipsi auspicabantur annum, Luna in pleno lumine existente, et Sole signum arietis ingresso, sacrificabant agnum Palchalem, quod eo anni tempore maiores eorum Aegypto exiuissent. Oberseruabant et eodem tempore certos dies, quos Azymos vocabant, quodper eos vescerentur pane non fermentato, sacrificantes singulis illis diebus binos tauros, arietem vnum, agniculos septem, et hircum vnum. Habebant et certa sacrificla cum primitias fructuum, et primitias frumenti ex noualibus cum aliquanto olei in templum affe ebant, immolantes tunc agnum in Holocaustum. Etsi autem multa alia huius generis sunt, quia tamen praecipua diximus, caetera ex Mosis scriptis petantur.

Caeterum de ipsis Iudaeis inter Scriptores Sacros et Profanos non satis conuenit. Cornelius enim Tacitus, vbi migrationis Hebraeorum ex Aegypto mentionem facit, ait, inuasisse circa ea tempora genus quoddam scabiei Aegyptios, valde molestum: vt Bochotis rex coactus fuerit, louis Hammonis Oraculum consulere, quod responderit, purgandum regnum esse, eiiciendosque Iudaeos, qui Diis infesti essent: eos igitur debere quaerere aliud domicilium. Id quidem sactum fuisse, cumque incredibilis multitudo einusmodi scabiosorum hominum contrenisset, quendam inter eos Moysen nomine caeteris persuasisse, vti se sequerentur, et sic eos ingressos viam, quam primam dij ostendissent. Cum autem vehementi excruciati siti, parum abessent quin perirent, conspicatos Armenium onagrorum, qui redeunres a pastione, rupem petierint, denisissima coopertam sylua, ibique repertam bibisse aquam. Deinde suscepisse a Moyse ritus et ceremonias, aliorum mortalium consuetudinibus plane contrarias. His subiun xit nugator, eos in loco Templi lacratissimo effigiem asini collocasse, quod eiusanimalis ductu non solum sitim restinxissent, sed et eius secuti ductum in ea peruenistent loca, vbi postmodum sedes fixerunt. Arierem vero mactasse in contumeliam Iouis Hammonis, et bouem in contemtum Aegyptiorum, qui soliti sint Bouem Apim velut Deum colere. A carnibusautem suillis ait eos abstinere, quod a scabie sibimetuant et lepra, cui animal istud obnoxium est. Sed nos ab his hominis profani nugis et portentosis mendaciis, ad veriora nos conuertamus.

Erant inter Iudaeos Sectatres, quas qui sequebantur, multum inter se differebant et genere virae et institutis disciplinisque. Pharisaei enim, qui primi erant, grauem et seueram viuendi sequebantur rationem, Leges Mosis suo quodam modo et arbitrio interpretantes. In frontibus sinistrisque lacerris gestabant chartulas, quibus inscripta erat Lex a Deo per Mosen tradita, quas chartas appellabant Phylacteria. In tunicis suis habebant latas fimbrias affixis spinis, quarum puncturis subinde admonerentur de obseruanda lege. Tribuebanrautem omnes res Deo et Fato, quod consistere aiebant, in motu corporum caelestium, quan quam interim non negarent, accedere inclinationem et deliberationem hominis ad vel eligendum vel reprobandum insta. Nemo eorum a praeceptorum maiorumque suorum opinione vel latum vnguem discedebat. Aiebant extremum fore sub

finem mundi et vniuersale indicium, nam et animas immortales esse, quae si piae fuissent iustitiaeque ac virtutis studiosae, transirent in alia corpora vsque ad diem resurrectionis, iniusterum vero et flagitiosorum animas aeternis damnari carceribus.

Sadducaei (nam hi secundi erant) Fatum negabant, dicentes, Deum quidem res omnes nosse, in hominis tamen arbitrio esse, vtbene vel male faciat. De mortuis ita censebant, eos post hanc vitam neque vllis affici gaudiis neque torqueri doloribus. Resurrectionem mortuorum fore negabant, dicentes animas interire cum corporibus: sed nec credebant vllos esse Angelosaut Spiritus. Inter Scripta Sacra solos Libros Mosis recipiebant, repudiatis caeteris. Seueram agebant vitam, ne ipsi qui dem inter se multum conuersantes, Esseni in commune viuebant instar Monachorum, abstinentes a matrimonio et omni faeminarum commercio: non quod ab iis adeo abhorrerent, aut vellent extinctum genus humanum, sed quod detestarentur leuitatem faemineisexus, quarum vix centesimam putabant seruare fi dem marito debitam. Nihil apud ipsos erat priuati, communia omnia. Vnguentis balneisque vti indecorum putabant: contra honestissimum existimantes, sui ipsius non magnam habete curam, sed operam date, vtalba sint vestimenta. De vlla re ante Solis ortum loqui profanum putabant, sed tantum precabantur Deum: Sole autem orto, quisque manum applicabat operiali cui per horas quinque: tunc lauabat corpus, et capiebat prandium magno cum silentio. Iurare nefas putabant, nihilque distare inter Iuramentum et periurium. Neminem recipiebant in sodalitiumsuum, nisi prius eum explorassent per annumintegrum: quem si recepissent, adhuc per biennium scrutabantur illius ingenium et mores, Si quid in eo viciosi deprehendissent, eiiciebant eum e societate, vel si secum retinebant, hac poena afficiebant, vt per omnem vitam non nisi herbis vesceretur. Cum decem Esseni conuenissent, nullusinter eosaudebat loqui, nisi consentientibus caeteris nouem. Praesentibus aliis nemo expuebat, nequesaliuam in dextrum latus deiiciebat. Sabbathum tam stricte obseruabant, vt eo die ne ad necessaria quidem naturae requisita irent. Deiecturi alnum, secum ferebant instrumentum, quo terram effodiebant, vt excrementa occultare possent, id vnice studentes nequid turpe obtutui Solaris luminis exponeretur. Viuebant autem plerique longo tempore, quod laborioso generi vitae et simplicirati victus tribuendum videtur, cum potissimum palmarum fructibus vescerentur. Auri Argentique signativsum respuebant: eos felicissime mori arbitrantes, qui pro iustitia morerentur. Dicebant insuper, quanquam animae a principio creatae essent, et suo tempore vnaquaeque suum nanciscatur corpus: eas tamen, quae exirent e corporibus bonitatis et innocenriae studiosis, transire Oceanum, victuras in cerro quodam loco, vbi perfruerentur omnibus deliciis: contra eas, quae facinorosum corpus inhabitassent, deserto illo hospitio proficisci in loca inhabitata ob ingentem vim frigoris, Quidam inter eos compertisunt futura praedixisse: quidam etiam vxores duxerunt, quibuscum tamen ratissime consueuerunt, dicentes id eo duntaxat fine facere, vt caereros homines exemplo mouerent ad capes. sendum matrimonium, nesinerent intempestiua abstinentia totum interire genus humanum.

CAPPADOCVM ingenium tale erat, vt non possent viuere sine rege: fuirunt autem ab omni tempore maliriae nomine infames. Putantur eti im in hac prouincia Amazones regnum suum habuisse, iuxta Thermodontem fluuium. Doris, Ionia et Acolia multos habuerunt viros doctos, qui optime scripserunt in lingua Graeca: Phryges primi putantur inuenisse auguria, tibias et instrumentum trium Chordarum. Telmessa Lyciae vrbs clara fuit ob auguria et interpretationes somniorum, Cilices ob latrocinia male audiuerunt. Phoenices creduntur inuenisse litteras et artem nauigandi, istud quidem constar, frequentissima exercuisse eos cum exreris gentibus commercia. Idumaei veteres barbari habiti fuerunt, mobiles, seditiosi et nouarum rerum amatores.

24. Mores Asiaticorum nostri temporis.

Anatoliae longe maxima pars habitatur ab hominibus vilibus et abiectae conditionis. Turcae natiui, qui hic passim viuunt, sunt simpliciores, magisque id quod dicuntur, id est germani Turcae, quam illi, qui deserro Christianilmo Turecae factisunt, neque adeo ac hi feri et crudeles. Nulla hic est nobilitas generis, sed omnes aequales sunt, habenturque pro mancipiis Turcarum. Rustici hic fere ociosi sunt et ignaui, vt qui non multum studij impendant in laborandum agrum, inprimis qui cum aliqua re sunt, et nisi serui colerent rus, quicquid est terrarum in dumos et resqua abiret. Cappadocia quidem habitatur a Graecis, Turcis, Iudaeis, Arabibus et Armeniis. Cilicia admodum infrequenter habitatur, et qui eam incolunt, neque piscationi neque nauigationi operam dant, sed nec agriculturae, quanquam solum sit non malum, vt quod multis riuis humectatur. Sunt apud Idumaeos quidam Aegyptij ex vrbe Cayro, qui vtuntur columbis, quarum opera res, qnae illic geruntur, Cayrum vsque enunciare possunt. Harum enim alis suballigantur litterae, quae cum auolant, non conquiescunt, donecad columbarium arcis delatae inueniant socias. intercedit autem VI. dierum iter inuium plane et delertum.

Palaestinam nostro tempore inhabitant diuers. ssimae Nationes: Turcae, Iudaei, Arabes, Graeci, Syri, Armenii, Georgiani, Nubii, Indi

Aegyptiique. Galiaeam potissimum incolunt Arabes, homines staturae breuis, gestantes togam vsque ad suras talosve demissam, e pilis capra. tum textam, ex albo et nigro variegatam. Huic iniiciunt pallium non breuius, cum manicis longis et capacibus, tecti caput pileo nigro acuminato. In bello vtuntur at cubus et sagittis, gladiis et pugionibus.

Iudaea etiam plena est peregrinis exterisque hominibus, partim qui in ea habitant, partim qui eo Religionis gratia confluunt, oportet autem vunumquemque S. Sepulchrum ingtedi cupientem, soluere nonuem Scutatos. Peregrini qui huc veniunt, recipiuntur, quisque ab iis quotum profi etur Religionem. Latinifere diuertunt apud Monachos Franciscanos, qui Monasterium habent extra vrbem in Monte Sion. Graeci recipiuntur a Calohieris, qui intra Vrbem habitant iuxca Templum S. Sepulchri. Caeteri, puta Abyssini, Georgiani, Armemj, Nestoriani; Maronitae et alij, quisque apud suos: vnaquaeque enim Secta habet hic proprium et peculiare suum Sacellum. Solent autem Monachi Franciscani, qui maxima ex parte Itali sunt, creare Equites S. Sepulchri, et Magnus eorum Magister dat peregrinis litteras, qui proaliis molestias illas viae susceperunt, quibus fidem facit peractae peregrinationis. Circa Romam meros videas Graecos et Arabas, qui intenti sunt culturae agrorum et inprimis vineatum. Idumaei in monbus et viuendi ratione similimi sunt Arabibus vicinis suis.

Sunt autem Arabes colore fusco, ingeniosi ac subtiles, superstitiosi, boni negociatores, vindictae, nouitatis et mutationis rerum cupidi. In commune sunt latrociniis dediti, quique multum molestisunt viatoribus. In bello plus efficiunt solertia et vafritie quam robore et fortitudine: pugnant non seruatis ordinibus, confisi potissimum numero. Hostem ab omnibus lateribus simul assiliunt, donec turbatis ordinibus rumpant aciem. Aggrediuntur autem hostem dispersi, fugiuntque rursum incredibili celeritate. Mulierum sunt appetentissimi, ducuntque plures simulvxores, nec sinunt vllam prodire in publicum, nisi velata facie. Multi eorum sub rupibus aut Cryptis subterraneis habitant. Ingrediuntur seminudi, ferentes sinuosa pallia et caligas laxas. Arma eorum sunt, Arcus cum sagittis et longum hastile, quod mittie manu potest. Qui per Arabiam desertam iter faciunt, ductum Solis et stellarum sequi coguntur, ob latissimos campos arena tectos, accedente alio incommodo, quod etiam nummerosi saepe ab Arabicis Latronibus inuadantur, et multorum dierum cibaria et aquam secum ferre cogantur. Petrenses vt plurimum viuunt e dactylis palmarum, qui cibus eorum optimus est et vulgatissimus.

In littore Rubri Maris saliunt siccantque magnam copiam piscium, qui sic indurati bene feruntaetatem. In Arabia felici multi viuunt ex re pecuaria, multi etiam, praesertim maritimi, ex negociatione.

Veri autem proprieque sic dicti Arabes sub papilionibus actentoriis vitam degunt: nam quiin oppidis habitant, Mauri appellantur: illorum cibus vsitatus est maza siue placenta sub candentibus carbonibus cocta: oleum eiusque vsum in deliciis habent. Diuitiae eotum consistunt in Camelis, paucioribusque equis et armis: haec sunt bona quae a patribus ad filios haereditatis iure transeunt. Soleas ferreas equorum vngulis neguaquam inducunt, ephippiis vtentes leuissimi ponderis; inque hac paupertate magnifice sentiunt de sua Nobilitate.

Qui Turcomaniam inhabitant, omnem in latrocinando laudem ponunt, trahentes originem a Tartaris siue Scythis: et hi sub tentoriis viuunt, pascentes greges armentaque sua. Quitamen in ipsa prouincia nati et velut indigenae sunt, agrum colunt et attes exercent mechanicas: siunt enim hic elegantia peripetasmata, stragulae vestes, vndulatae e pilis camelorum, et alia non contemnenda materia vestiaria.

Georgianosipse numerus et multitudo confidentes facit, accedente naturali robore et ferocia, qua pollent inprimis ij qui montes incolunt. Diu haecgens armis tutata est libertatem suam aduersus Turcas, vsque ad nostra tempora; sed postremo cedere et iugum suscipere coacta est.

25. Opes et diuitiae Asiaticorum.

Qui Anatoliam incolunt, potissimum rem faciunte goslypio, cuius magna in illa parte orbis crescit abundantia: Bithyni vero ex Auripigmento, quod in varias diuendunt regiones: Caria ex Magnete Lapide: Galatae ex aere Cyprio, qui inde luculentos percipiunt redditus. Pamphyliae incolas diuites facit copia materiae vestiariae, imprimis Camelotti (vt ita vocemus) vndulati, quo vix pulchrior confi citur alibi. Cappadoces opulentos redunt metallifodinae, argenti et ferri, nec non aluminis, Crystalli, Iaspidis, Onychis et Alabastri. Cilices e pilis Camelorum, vt et caprarum, qui apud eos mollissimi sunt, telas magni precii consiciunt, quae ab extraneis mercatoribus coemuntur. Iudaeae incolis multum lucri afferunt peregrini, qui visendorum locorum sacrorum gratia eo proficiscuntur. Phaenices quoque adhuc exercent antiqua mercimonia: Arabiae tamen felicis incolae multo magis dediti sunt negotiationi, vendentes mercatoribus exteris aromata, odores, gemmas, vniones et alias Orientis opes: inprimis autem tantum habent Thuris, vt per vniuersum mundum id distribuant Mecha Emporium est celeberrimum, quo infinitae merces

veniunt ab Aethiopia, India, aliisque remotissimis regionibus. Sed et Peregrinantes Religionis gratia in eam vrbem vt et Medinam quotannis multum inferunt pecuniae. Aden autem Emporium est frequentius et opulentius supradictis omnibus. Nam huc incred bilem mercium copiam conuehunt Indi, Aethiopes et Persae, quas hinc asportanr mercatores Eutopaei et Asiatici, magno coemtas precio: ita enim genus hoc addictum est lucro, vt nihil ab iis adipiscaris nisi abundanter praestita solutione.

26. Robur et vires harum Regionum.

In Bithynia Minoris Asiae regione Prusia est, hodie Bursia, antiqua Imperatorum Turcicorum sedes, satis firma et munita. In Caramania est Laranda vrbs cum Arce siue Castro munitissimo, tam situs ipsius natura, quam attificio manus humanae. Amasia vrbs Paphlagoniae habet pariter arcem firmissimam, super editum structam collem, in qua numerosum est Turcarum praesidium. Trapezus in Cappadocia vrbs est minime contemnenda, cum loco sita sit commodissimo, adiectis firmata munimentis, postquam sub Turcarum potestatem venit. In Regione Ayaman siue Arabia Felici, sunt tres magnae vrbes munitissimae, quarum nomina sunt Manta, Nazuae, Baila: praeter bonum numerum firmissimarum Arcium. Est et Aden vrbs satis firma, vallo et propugnaculis, vt et Arce munita praeualida. Portus eius clauius est suntque ibi aliquot Turcarum millia in praesidio, quibus praeest Bassa. In Syria occurrit primum Arx Damascena firma et defendi apta: post quam Antiochena non contemnenda est. Alepum in Comagena maximi momenti esse putatur per se, quanquam Arx eius in edito colle posita, vrbem etiam reddat firmiorem. Caetera minoris sunt considerationis, vt Lectori in bis talibus morae esse non velim, cum certum sie mihi, suo loco de viribus militaribus Turcarum Monarchae ex professo agere.

27. Religiones quae per Asiam.

Cum constitutum mihi sit, de Mahometana Religione vel potius superstitione sigillatim et fuse agere, vbi ad finem potentiae Ottomannicae peruenero: omissa ea in praesens, de caeteris siue Religionibus siue Sectis agam, quae nostro aeuo in vtraque Asia, quatenus eae Turcium agnoscunt dominium, reperiuntur. Et primo quidem quocumque per Asiam vniuersam venias, inuenies Iudaeos, qui, vt per vniuersum terrarum Orbem dispersi sunt, ita etiam per omnes, quarum supra mentionem fecimus, prouincias Asiaticas vagantur.

De Christianis ita habet: innumeros in his viuere regnis prouinciisque, multum tamen inter se diuersos, cum alij obediant Ecclesiae Romanae, alij vero minime. Quod ad priores attinet, sciendum est, praeter Mercatores Venetos, Ragusinos, Gallos et alios, qui magno numero negociantur in vrbibus, Tripoli, Damasco, Alepo, aliisque locis Asiae Sytriaeque, et quibus in rebus spiritualibus seruiunt Monachi Franciscani, qui Hierosolymis, et Berhlehemi habitant: praeter hos, inquam, exiguus quidam est populus, qui viuit inter Armenios more Latino. Alangiacana est oppidum cum Arce, duornm dierum itinere a Tauris siue Ecbatanis vrbe, vigintiquinque pagos sub suahabens iurisdictione, qui omnes agnoscunt Ecclesiam Romanam, licet loquantur lingua Armeniorum. Dicuntur autem hi homines ad Fidem Romanam conuersi per quenidam Bartholomaeum Bononiensem, Dominicanum, qui factus fuis Episcopus Armeniae anno A N.C.M. C C C. XXXVII. sub Iohanne XII. PP. Erant, vt diximus, tunc pagi viginti quinque, sed hac aetate sunt tantum XII. qui persistunt in obedientia Ecclesiae Romanae, de reliquis XIII. ita habet: partim secuti sunt auctoritatem Patriarchae superioris Armeniae, partim excisisunt, durantibus bellis inter Turcas et Persas, suntque in XII. illis pagis, qui Pontificis auctoritatem se. quuntur cii citer MCC. familiae. Curam eorum gerunt in Spiritualibus Monachi Ordinis Dominicani, sub Episcopo eiusdem familiae, qui eligitur per Capitulum et Magistratus in Pagisillis et confirmatur a Papa.

Fuerunt autem paulo supra hanc aetatem Ecclesiae Latinae in ciuitatibus Prusia et Trapezunte: sed defectu sacerdotum et ceremoniarum Romanarum interierunt, succedentibus vel Armeniis vel Graecis.

Veniamus nunc ad caeteros, qui et ipsi omnes Christiani dici volunt, quamuis in tres Sectas scissi sint, dicanturque Melchitae, Nestoriani, dioscoriani. Melchitae nomen trahunt a voce Melech, quae regem aut principem significat, propterca quod tam in Fide quam Conciliis secuti sint exemplum Constantinopolitanorum Imperatorum, et tales quidem sunt omnes qui ample ctuntur in Asia Graecorum Religionem, sub Patriarchis Constantinopolitano, Alexandrino, Antiocheno et Hierosolymitano, ex quibus Antiochenus non commoratur Antiochiae sed Damasci. Eliguntur autem hi quatuor Patriarchae per Episcopos cuiusque regionis, nec cupiunt a Romano Pontifice confirmati, quanquam id aliquando fecerint, sed impetrant licentiam gerendi muneris a Praefectis Turcicis, confirmationem autem ab ipso Turcarum Monarcha, sub cuius patrocinio suam exercent iurisdictionem. Hi rursum Patriarchae eligunt Archiepiscopos et Episcopos, iisque cum auctoritate praesunt. Omnes autem hi Patriarchae Melchitae eorumque Episcopi sunt Monachi S. Basilij, cuius ordinis plerique sunt Conuentus per totum Orientem. Celeberrimi tamen inter eos sunt, qui dicuntur S. Sabae Hierosolymis, et S. Catharinae in Monte,

Sina, et Calohieri Montis Sancti in Mari Aegaeo. Amplectuntur autem hi Melchitae etiamnum omnia illa dogmata, quae olim per ipsos Graecos damnata fuerunt in Concilio Florentino, estque horum numerus per Orientem longe maximus. His enim plena est omnis Asia Minor, et Syria, ad de etiam Aegyptus, vsque ad Corrasanam et fines Regni Persici. His Melchitis etiam accensentur Georgiani, qui sub Metropolitano peculiari agnoscunt auctoritatem Patriarchae Constantinopolitani. Habent hi Georgium inter Sanctos Aduocatum, vnde et nomen nacti sunt, quanquam permulti ex iis facti fuerint Mahometistae.

Secundi sunt Nestoriani, de quorum erroribus vberius dicemus in descirptione Regni Persici. Vtuntur autem Nestoriani illi variis liuguis, Chaldaica, Arabica, Turcia, et Gurdestanorum idiomate, pro varietate regionum in quib. viuunt, officium tamen diuinum peragunt lingua Chaldaeorum.

Tertij sunt Dioscoriani, diuisi rursum in tres Sectas: in Armenios, Iacobitas, et Costas. Armenij titulo Patriarchae non vnum aliquem, sed plures honorant e Praelatis suis, creatis partim fauore Turcae, pattim electis per coadiutores Patriarcharum, consentientibus Episcopis et Populo. Vniuersalis tamen Patriarchae Titalum non nisi duo bus tribuunt, quotum alter praeest Armeniae superiori, alter inferiorij: ille habitat in Monasterio Ecmea zino, haud procul Eruana vrbe Persidis: hic in oppido Sisio Caramaniae, non longe ab vrbe Tarso. Non multoautem est haec Atmeniorum Secta minorquam Melchitarum: Prouinciae enim et oppida vtriusque Armeniae Ciliciae, Bithyniae, Syriae, Mesopotamiae, plenae sunt his hominibus, vt et ipsa Persis. Quin et in finiti Armenij reperi untur in omnibus vrbibus Imperij Ottomannici, vbi exercentur Mercimonia, puta Prusiae, Angorae, Trapezunti, Alexandriae, Alcayri, Constantinopoli, Caphae. Quod autem tanta libertate vtantur per Imperium Turcicum, causa non vna est. praeterquam enim quod sunt homines alti spiritus, et negociandi peritissimi, quodque maiores eorum de lege Mahometana praeclare meriti fuerunt, Mahometus ipse Propheta fertur eos commen dasse affectibus successorum suorum: vnde tantis perfruuntur priuilegiis vt libere cum Turcis contrahere et negociari possint. Plurimi autem Armenij habitant in oppidis Ciliciae, Sisio, Ada et Mara circa Tarsum, vt et Alepi in Syria et alibi, vbi constituunt circiter vicies mille familias, habentes Monasteria XVIII, Episcopatus vero XXIV.

Iuxta Sisium oppidum spectantur adhuc rudera veteris arcis et palatij Regum Armeniorum, cum duabus aedibus sacris vicinis, quarum vna dicitur S. Saluatoris, altera S. Sophiae, et haecspectatad Patriarcham. Aliae in iis statuae vel ima. gines non sunt, praeterquam Cruces ereae et ferreae, quamuis multae sint in conditoriis Sanctorum Reliquiae. Solebat olim Patriarcha singulos Maedinos (monetae genus est) exigere a singulis Armeniorum domibus: verum Turca hoc ius ei ademit, vt iam cogatur viuere e solis oblationibus et Eleemosynis. Vt autem se suosque alere possit, saepius obit visitatque Prouin ciam suam, imponitque multas pecuniarias iis qui deliquerunt. Celebrantautem Armenij Sacrum lingua vulgari Armeniaca, quanquam vulgo aliter loqui sciant, inprimis Constantinopoli, vbiadeo adsueuerunt linguae Turcicae, vt vix Orationem Dominicam Armeniorum lingua recitare possint. Habent autem multos errores cum Dioscorianis propiie sic dictis communes, peculiares autem eorum ritus hi sunt: Vinum in Eucharistia aqua non miscent: ouis et lacte vescuntut vespera Sancti Sabbathi, comeduntque carnes omnibus diebus Veneris a Paschate vsque ad Ascensionem: Festum annunciationis B. Virginis celebranta. d. VI. Aptilis, Natiuitatis Dominicae a.d. VI. Ianuarij: Purificationis a. d. XIV. Februarij: Transfiguartionis XIV. Augusti. Aiunt insuper. Christum Dominum exemptum fuisse passionibus et necessitatibus humanae Naturae. Abstinent certo quodam anni tempore non solum ab esu carnium, sed et ab emptione et mactatione, dicentes sehoc ideo facere, quod prisci Idololatrae eotempor liberos suos sacrificauerint Idolis. In Sacrificiis pro defunctis consecrant agnum, et postquam eum super plicatam Sacerdotis stolâ imposuerunt portigunt ei salem bene dictum ad comedendum, et cum eum circa aedem sacram duxerunt, mactant comeduntque. His ceremoniis quidam moti, vocant eos Sabbatinos et Iulianista, vt qui nimis dediti sint superstitionibus Iudaeorum, et imitentur in multis Iulianum Apostatam. Et haectalia facientes, putant tamen se conformes esse Ecclesiae Romanae, quod soli inter omnes Orientis Sectarios in Eucharistia vtantur pane non fermentato. quod autem aquam pani non admiscent, ita excusant, vt dicant, ne priscam quidem Ecclessiam Romanam id fecisse. Signum crucis duobus faciunt digitis, non vno vt lacobitae solent, facto initio a latere dextro in sinistrum, cum Iacobitae contrarium faciant. Postremo recordantur adhuc primae vnionis cum Ecclesia Romana, tempore Syluestri Pontificis et Constantini Imporatoris.

Porro de Iacobitisita tenendum est. Dioscorus et Eutyches, nolentes subscribere decretis Concilii Chalcedonensis, habuerunt asseclas suos, qui, vt ait Leontinus, diuiserunt se in XII. sectas, inter quas etiam fuit Iacobitarum, adepta nomena Iacobo quodam Syro, qui vixit tempore Pelagii II. et Mauritii Imperatoris. Comprehenditur sub his bona pars Chaldaeorum, qui passim habitant per vrbes et agros Mesopotamiae, Babyloniae et Syriae, ma. ximo numero, vsque ad CLX. mille familias, quarum praecipuae sunt Alepi, Caramiti, Turii in montanis Mesopotamiae. Habueruut hi olim duos Patriarchas, quorum vnus habitabat in dicto Monte Turio, alter in Monasterio

Gifranensi, iuxta oppidum Mordinium, vbi Mons est tam altus, vt Turcae negent, eos qui in eiussummitate habitant, vnquam vidisse aues super eorum volantes capita. Nostro tamen aeuo Iacobitae non nisi vnum habent Patriarcham nempe Gifranensem, qui maioris commoditatis ergo Caramiti habitat. Habet hic Patriarcha sub se Metropolitanum, qui est Hierosolymis, nec non alium qui Musali viuit, et Archiepiscopos hos: Damascenum, Orpheanum, Suriensem, Caramitanum et Cyperium, cum multis Episcopis per supradictas prouincias, et Monasteriis Monachorum ordinis S. Antonij. Peragunt autem Iacobitae Sactum suum lingua Chaldaeorum, loquentes ipsi pariter Turcices, Arbice et Armenice, Habent autem praeter errores cum Armeniis communes, hos fingulares. In faciendo signo Crucis peculiari vtuntur ratione, disceduntque in eo a consuetudine omnium Christianorum orientalium, quod lacticiniis et carne vescuntur omnibus diebus Mercurij et veneris, vesperi cum Sol occidit, dicentes cum die simul terminum abstinentiae expitauisse, et iam diem Iouis atque Sabbati incepisse.

Hac vsi vafritie Comedunt carnes omnibus diebusanni, excepto duntaxta Carnispriuio quadragesimali. Coniung unt autem le Iacobitis istis multi Arabes qui vna cum iis in iisdem habitant oppidis pagisque, et hi Arabumlingua dicuntur Xemsinir, id est Solares, quod inter alias superstitiones etiam Solem adorare consueuerint.

Maronitas plerique pro abortu Iacobitarum habent: vtrique enim antiquis temporibus subiecti erant Patriarchae Antiocheno, qui Patriarchatus hodie est in manibus Melchitarum, translatus Antiochia Damascum. Sed et vtrique vtuntur lingua Chaldaica, iisdemque scribunt Characteribus Syriacis. Quod ad vnitatem voluntatis et operationis Iesu Christi, eundem errabant errorem. Vtrique sibi vendicabant Patriarchatum Antiochenum, vt Iacobitarum quidem omisso nomine proprio Ignatij vocari vellent, Maronitae autem Petri, vtrique se Patriarchas Antiochenos nominantes. Nomen Maronitarum vnde adepti sint, variae sunt opiniones: quidam enim putant a Marone, qui pagus est ad radicem Montis Libani: alij ab Abbathia Maronensi: alij denique a Marone quodam Haeresiarcha.

Est autem Secta haec minima inter Omnes Christianorum sectas, quae per orientem reperiuntur, cum vltra duodecim millia familiarum non complectatur, quae tamen maxima ex parte pauperes sunt. Habitant autem passim per pagos montis Libani, et in minoribus oppidis Syriae. Melius tamen affecta est erga Romanam Ecclesiam caeteris omnibus, cuius rei documenta dederunt Maronitae intra trecentos annos proximos, cum et Petrus Patriarcha Maronitarum Legatos suos miserit ad Concilium Lateranense anno M.D.XV. Misit ad hos Gregorius Pont. Max. duos Iesuitas, qui cum conuocassent Synodum, cui Patriarche et Episcopi interfuerunt, induxerunt eos ad totalem Fidei Catholicae professionem: vt libros plenos errorum exusserint, et Monachos hinc inde diipersos in duo Monasteria compegerint, in quibus pueri instituerentur in doctrina Christiana.

Est autem Patriarcha Maronitarum Ordinis S. Antonij, eligiturque per Episcopos et Monachos, deinde confirmatur a Papa, habitatque apud Tripolin Syriae. Sunt autem quidam Monachorum Antonianorum Conuentus, et quidam pauci numero Episcopi, qui nullam certam habent sedem, et hi uidem dicuntur coadiutores Patriarchae. Inuocant tautem inter caeteros Sanctos Maronem, pernegantes eum fuisse Haereticum, sed asserentes virum pium fuisse et Abbatem sanctae inculpataeque vitae.

Inueniuntur inter hos Maronitas quidam, qui Albi vocantur; hi quanquam baptizati non sunt, Christianos se tamen profitentur, percipiuntque Sacramenta, sed in secreto: exterius autem viuunt more Mahometistarum.

Gurdes siue Gordii partim Iacobitae sunt partim Nestoriani, adiungentes ad multos, quibus implicati sunt, errores, extremam rerum Diuinarum ignorantiam: quamuis et inter eos sint plurimi Mahomentani.

DE POTENTIA OTTOMANNICA PER AFRICAM. REGNA ARGERIANVM [correction of the transcriber; in the print ALGERIANVM], TVNETAnum, Tremisenum.

ARGVMENTVM.

Absoluta descriptione earum prouinciarum regionumque quas Magnus Turca per Europam Asiamque possidet, fit transitus in Africam, et expediuntur ea loca, quae Turcicuns agnoscunt dominium, facto initio a Mauritania, et regno Tremiseno in ea, cuius ostenduntur limites, amplitudo, longitudo, latitudo, et prouinciae in ea comprehensae. Post descriptionem regni et vrbis Algirae siue Algeriae, agitur de regno Tunetano, quod diuiditur in quinque prouincias: harum amplitudo, situs et praecipua oppida. Carthago vetus in hac parte Africaefuit, olim aemula Romae. Hinc pergit auctor ad naturam et fertilttatem harum regionum, deinde ad ingenium et mores incolarum, aitque Mauritantam abundare frumento, oleo, dactylis palmarum, fructibus arboreis omnis generis, armentis boum et gregibus ouium caprarumque, nec non frequentibus Hippocomiis. Mores et consuetudines Maurorum veteres et noui. Mulieres apud eos olim communes: sed nestro aeue vtuntur moribus turcarum, quibus parent. Afri Mauriue ab omni aeuo existimati versipelles, perfidi et in fideles. Duae apud eos potissimum Religiones: Christianismus et Mahemetismus. De illo hoc loco, de hoc in sequentibus agitur.

MAVRITANIA duplex est, Tingitana et Caesariensis. In illa comprehenduntur Regna Fessanum et Marrocanum, quae ad hanc praesentem materiam nihil pertinent, cum Turcam dominum non agnoscant. De Caesariensi igitur dicendum, quae hodie ferme Regno Tremiseno siue Teleusino comprehenditur. Habet igitur hoc regnum ab occidente Mautitaniam Tingitanam secundum Muluiam fluuium: ab oriente Ampsagam: a Meridie Numidas et Getulos: a Septentrione Mare Mediterraneum, qua Sardiniae Insulae obiicitur. Prope accedit Iohannes Leo Africanus ad Ptolemaeum in descriptione Africae et inprimis regni Teleusinij, cum ait, id finiti in latere occidentali Za fluuio et Muluia; ab oriente limitis loco habere magnum fluuium, quem accolae Magradam appellent, antiquis etiam cognitum sub nomine Bugradis: a eridie terminari desertis Numidiae: et ab Aquilone Mari Mediterraneo. Fuit huic regno Romanorum tempore nomen Mauritaniae Caesariensi. Longitudo eius ab ortu in Occasum est CCCLXXX. milliarium. Latitudo arcta, et ad milliatria XXV redacta, videlicet a Mari Mediterraneo vsque ad deserta Numidiae; vnde perpetuis Afrorum incursionibus vexatur, qui deserta illa montium incolunt. Et haec fuit causa, quod Reges Tremiseni omni tempore et modo ambiuerunt amicitiam Numidarum, quanquam his nunquam potuerint satisfacere.

Complectebatur autem regnum Tremisenum olim olim quatuor prouincias, ab vrbibus capitalibus denominatas, nempe Tremisenum, Tunetanum, bugiense, Algiranum: hodie multo angustiotibus coetcetur limitibus. Ipsa Tremisena Vrbs aliquando tam ampla fuit, vt XVI. vel XVII, millia domuum complexa fuerit, sed exhausta continuis bellis multum diminuta angustiorque facta est. Primo enim a Iosepho Rege Fezzano per totum septennium obsessa fuit. deinde multum eam afflixerunt bella Caroli V. Caesaris, qui eam sub suum suscepit patrocinium. tertio a Turcis obsessa captaque est: postremo non leue detrimentum cepit bellis grauissimis inter Seriffum et Turcam, vt Multum distet a veteri potentia.

Algeria siue Algira vrbs olim sub rege Tremiseno fuit. cum autem nimiis opprimeretur oneribus et exactionibus, defecit ab eo ad Regem Bugiensem. Hoc iterum deserto, Ferdinandum Hispaniae regem admisit. Denique capta a Barbarossi anno MD.XV. Imperio Ottomannico adicta est. Creuit autem haec vrbs celebritate et diuitiis supra modum, quod sit receptaculum Piratarum, qui innumera spolia et thesauros in eam inuehunt, vt ita sacta sit sedes Bassae siue proregis Turcici. Situs eius est velut pendens a vicinis montibus, habetque tria millia in peridromo, continens intra se circiter LXXX. millia hominum.

Hodie Turcarum opera ita praesidiis firmata est, vt humana ope vix expugnari posse videatur. Praestat ei parua Insula obiecta portum, quamuis non magnum et Aquilonibus expositum. Extenditur autem Regnum Algiranum Tercotum vsque, quod est oppidum IV. mille domos habens, et Gargalum, quod complectitur familias sexies mille.

Regnum Tunetanum continet totam Af icam minorem et magnam partem Numidiae, a Magno fluuio vsquead fluuium regionis quae Misrata dicitur. Diuiditur hoc regnum a quibusdam in pattes quinque: Bugiensem, Constantinensem, Tunetanam, Tripolitanam et Ezzabensem. Prouincia Bugiensis incipit a fluuio Magno, extenditurque ad montes Constantinensis, iuxta Mare Mediterraneum, et hoc quidem spacium complectitur cir citer CL. mill. pass. latitudo autem vix XL. millia. Oppida habet parua, sed populo fiequentissima, quale est Necaus in finibus Numidiae, et Cholo iuxta Mare. Prae cipua autem vrbsest Bugia, quae nomen suum impertit toti prouinciae, antiqua, ampla et copiosa, extructa haud dubie a Romanis, supra montem Mari imminentem. Snnt qui putent esse Ptolemaei Tabuacam, alij aliam fuisse autumant; Verum Castaldus, cui saniores plerique accedunt, Igilgilin esse putat, persuasus similitudine situs. Habuit haec vrbs olim elegantissima Templa et Colllegia, nec non diuersoria magmfica, Domus Hospitales et Monasteria Afrorum more sumptuosa. Verum Petrus Nauarrenus eam expugnauit spoliauitque anno ANC.MD VIII. a quo tempore omni penitus ornatu et splendore caruit.

Constantina Prouincia sita est intra montem Constantinum supra fines regionis Bugiensis et territorium Tunetanum, iuxta flnuium Guadilbarbar. Caput eius est Constantina vrbs, quam Marmelius sumit pro Culcua Ptolemaei, collocatque eam in Noua Numidia. Paulus tamen louius, Oliuerius et Commentator Melae cum aliis, magis credunt esse Cirtam, Regiam Masinissae, quam Ptolemaeus vocat. Iuliam: vrbs est locuples, amaena: muris altissimis cincta, ersi antiquis, praeter quos etiam altis rupibus inaccessa efficitur. Numerantur nostro tempore in ea VIII. familiarum millia; domi us ornata est elegantibus, spectanturque extra moenia cius, muka antiqua aedificia, pulchra tamen, interque ea Arcus Triumphalis similis illis, qui Romae visuntur. In eodem tractu C. pene mill. a Mari Mediterraneo est Bona siue Hippona, a Romanis condita, cuius Ecclesiae olim D. Augustinus praefuit.

Prouincia Tunetensis sita est inter fluuium Guadilbarbar, et Stagnum Hipponitis, vbi est longitudo Prouiuciae Constantinensis, nec non Capetem fluuium, qui facit lacus quosdam, qui olim paludes fuerunt Tritonidis.

Claritatem toti Regioni dat Tunetum vrbs, totius regni caput; Ptolemaeo nominatur Themisa. Initiio paruum oppidulum fuit, sed postea creuit ex ruinis Carthaginis, et ad id conscendit fastigium, vz hodie prima ditissimaque omnium vrbium illius partis Africae habeatur. Ampla est et spaciosa, plateas habens directas, aedificia humilia, vt vallo siue aggere tegi possint. Numerantur in ea familiarum X. millia, circuitus putatur millium V.

Cum Turcae Gulettam Arcem ceperunt, simul etiam vrbem hanc occupauerunt, eiectis prostig tisque Hispanis: deinde tributarios sibi fecerunt Mautos loci natiuos dominos, eorumque regem. neque tamen eos penitus, sibi subiicere potuerunt, vt caetera quieti possidere non possint, praeter loca maritima: si enim tributa cogere volunt ab iis qui procul absunt, oportet eos cum exercitu progredi in interiora regionis. Est in ea vrbe Prorex Turcicus, cum qua tuor millibus Ianitsarorum, quibus numerantur stipendia, vt praesidio sint regioni; in horum manibus est omnis auctoritas, Cara Osmanno hic tanta cum potestate Gubernatorem agente, vt non Magistratus tantum caeteri, sed et ipse Purpuratus, leges ab eo accipiant.

Diuanum siue Senatus habetur in domo Agae siue Ducis Ianitserorum, in loco cooperto sub vmbone: ordo considendi refert figuram Scuti. Princeps Piratarum nostri temporis in hac Africae ora vocatur Motat Raia, annosus Latro, famosissimus sui seculi, vt qui Piraticam per LX. annos exercuerit tanta prosperitate, vt videatur mare et ventos in sua potestate habere, possitque vere gloriati, nullum Christianum Principem classem in mari habere, cui non aliquot triremes interceperit, cum ipsius nauis contra a nulla Christianarum triremium vnco comprechendi potuerit. Agebat autem, cum hacscriberentur, octogesimum annum, homo statura breui, papulis faciem deformantibus, cruda tamen vtens viridique senecta; habebat autem duas triremes proprias optime armatas instructasque praestantissimis remigibus et militibus, vt meliores in tota Africa reperiri non potuerint, incredibilis insuper celeritatis, siue fugiendus esset hostis siue insequendus. Ad fretum Sto. gni illud, quod Tonetum ducit, sita fuit Golletta Arx munitissima, capta a Carolo V. Imperato. re, tunc etiam Tunetum cepit, quae tamen aliquot annis post, cum conuersa fortuna Turcae vtrumque recepissent, ab Vchiali Bassa destructa est.

Omnium Africae Ciuitatum olim antiquissima fuit et potentissima Carthago, condita a Phoenicibus, LXII. annis, vt creditur, ante Romam aedificata. Vrbis totius ambitus fuit XXII. millia eamque totam fere Mare cinxit. Ausa haec fuit olim cum Roma vrbe de Imperio orbis collatis viribus pugnare, vt cuius Imperium non per Africam tantum, sed et in Europa per Hispaniam, Siciliam, postremo Italiam longe lateque patuerit. Tandem a Scipiene capta totos dies VII. arsit. Restituta est a C. Caesare, qui et Coloniam eo traduxit.

Structa fuit in Peninsula, super tres colles, inter quas latissimae valles intercedebant: collis qui altior est reliquis, alluiturque mari, facit promontorium, quod ab vrbe denominatur, aspicitque Caput siue Promontorium in caeciam ventum vergens, quod Bonum appellatur: alter habet munimentum Gollettae ad occasum, in cuius summitate visuntur adhuc redera et maceriae veteris Arcis Byrsae. Tertio subest larga planicies, in quam despicit, consita omne genus fructiferis arboribus, inprimis oliuetis, quae extenditur vltra sex millia pass. in longitudinem, per quam transuersim structus fuit Aquaeductus arcuatus, quo ex montibus solebat aqua in vrbem deriuari, et hic aquae ductus prope solus restat ex omnibus antiquae Maiestatis monumentis. Arcem habuit Byrsam, media, vt diximus vrbe sitam, extructam a Didone, cuius spacium creditur fuisse duorum millium pass. Haec vrbs, postquam a Caesare instaurata fuit, postea tamen a Vand ilis, Gothis et Saracenis saepius vastata et ad eam tenuitatem reducta fuit, vt ne vigesima quidem eius pars hodie habitari queat. Dicuntur adhuc ibi inueniri XXV. tabernae institoriae, et circiter quingentae domus, humiles tamen et malae aedificatae.

Biserta et ipsa vrbs est perantiqua, in littore Maris Mediterranei, iuxta fluuium quendam, qui eum olim exiguus fuisset, paulatim nostro aeuo maiorampliorque fit. Est apud hanc vrbem Portus Marinus capax vel maximarum nauium, quae hic securae appellere possunt. Aiunt nonnulli, hanc ipsam esse Vticam, quae olim proximum locuma Carthagine intet vrbes tenuit, et clara facta est morte Catonis Vticensis. Accensetur etiam huic regioni amplissima Vrbs Cairoana sita in planitie deserta et arenosa, celebris ob studium Iurisprudentiae, secundum leges et superstitiones Arabum, quae hic peraccurate obseruantur.

Tripolitana Regio incipit a fluuio et Sinu Capensi, extenditurque vsque ad Mesrataeam regionem, vltra vrbem Tripolim. Aiunt nonnulli hanc prouinciam aliquando longe excurrisse in septentrionem, antequam mari ea pars submersa fuit, quem Neptuni futorem metuentes accolae se in mediterranea versus Meridiem receperint. Sunt in ea complura oppida, quorum omnium caput est Tripolis, quae ad differentiam Syriacae dicitur

Tripolis Barbariae. Acquisiuit sibi haec vrbs nomen nostro tempore, sed infame ob Piratas, qui hic frequentes habent stationes, et latrociniis omnia Italiae littora infesta faciunt, cum maiorum nostrorum aetate frequens esset Emporium quo non Afri tantum, sed et Veneti, Genuates et Siculi aliique appulerunt, et mercaturam exercuerunt.

Vltima prouincia regini Tunetani dicitur Ezzaba, vltra Tripolitanam sita versus Orientem. Sunt in hac aliquot oppida, sed non magni momenti.

Praecipua eius regio dicitur Mesrataea, iuxta Mare Mediterraneum, prope centum millibus passuum a Tripoli, multis exculta pagis atque villis, tamin planitie quam montanis.

Natura soli huius partis Africae.

Considerantes in commune Naturam et ingenium terrae in regno Tunetano, dicemus eam satis esse feracem bonarum rerum, alere ingentem numerum pecudum, et abundare arboribus fructiferis, inprimis qua in Occidentem Solem vergitmam Orientalis huius regni plaga sterilior est asperiorque ob defectum aquarum. Iuuatautem singulas eius partes accuratius examinare, et incipere a Prouincia Bugiensi. Est haec in multis locis am oena et iucunda aspectu, satisque ferax bonarum rerum, cum permultum gignat Tritici et omnis generis frumenti: alicubi tame adeo iners est et sterilis, vt nihil infelicius aut miserius occurrere possit. Et ager quidem circa Vrbem Bugiam, quanquam procreando farri non admodum sit idoneus, fructus tamen gignit excellentissimos.

Inuenias in hac regione montes asperrimos, incredibilis altitudinis, qui continuis operti sunt syluis, perennibus fontibus irriguis, in quibus syluis infiniti errant greges caprarum et hircorum, et armenta boum eq orumque. Territorium Constantinense plurimum habet olei et frumenti, abundatque butyro ob ingentem numerum pecudum, quae ibi aluntur. Circa Hipponam ingens se pandit campus, longus XL. millia passuum, latus XXV. in quo incredibilis vis frumenti quotannis crelcit.

Ager Tunetanus ad quartum quintumue milliare circa ipsam Vibem totus coopertus est oliuetis, parum tamen in eo colligitur tritici, hordei aut auenae, quod agrestes colererus ex disciplina georgica non possint, ob metum Numidarum, qui perpetuis excursionibus vexant miseros.

Ezzabensis prouincia egregios in speciem patentesque habet campos, in quibus neque triticum neque caetera frumenti genera ex sententia proueniunt, quem defectum compensant densa oliueta et crebra palmeta, accedentibus etiam aliis arboribus fructiferis magno numero.

Mores Veterum Afrorum in Mauritania.

Vetus mulierum in his partibus consuetudo fuit, vt vtrumque femur circulo aeneo includerent, et capillos quam long ssimos alerent, qui mos vterque adhuc durat in multis locis Africae inter Mauros. Eaedem mulieres alicubi tam horridae et obscaenae erant, vt captos pediculos pulicesque dentibus comminuerent, inque terram expuerent.

Andrimachides inter Paenos referebantur, quibus in more positum erat, vt filias suas nubiles, antequam conuenient in manum

mariti, regi suo prostituerent, qui eas flore virginali spoliabat, praeueniens eo officio sponsum. Qui ad Tritonidos paludes habitabant, synciput radebant, ab occipitio demittentes capillos: contrafaciebant Ausi populi, qui frontem capillatam gerebant, qualis pingitur Occasio. Harum gentium puellae depugnabant singulis annis stato die festo in honorem Mineruae, lapidibus baculisque inter se atrociter saeuie nt es. Quae in eo conflictu interibant, violatae pudicitiae poenas dedisse iudicabantur: quae se stren as praestitissent et victrices euasissent, a caeteris magno honore afficiebantur. hae enim illas armabant, vt simulacrum Mineruae conspicitur, imponentes capitibus earum galeam Corinthiacam cum crista, impositasque pilento pensili, triumphantium in speciem circumducebant eas circa littus Lacus Tritonidis. Foeminarum vsus his gentibus fuit promiscuus, et liberi, qui ex confusa illa Venere nascebantur, simulac ad pubertatis annos peruenissent, producebantur in conuentum virorum, vbi eligebat sibi quisque, cum quo commorati vellet, et is habebatur pater eius. Couueniebant autem, viti puerique ad hunc modum tertio quoque mense. Fuerunt Poeni ab omni aeuo crediti versipelles atque perfidi, vt eorum in fallenda fide nequitia prouerbiis locum fecerit, quibus dicitur: Paeno persidior, et: Fides Punica. Ostendit huius rei exempla summus eorum Dux Hannibal aduersus Romanos: quanquam fatendum sit, Poenis neque animum in bello neque vires defuisse. Duabus tamen rebus fractus fuit inuictus ante id tempus poenorum exercitus: factionibus et dissensione: et Seplasia balneisque Capuanis.

Non solebat Rex Tremisenus cum quoquam loqui, praeterquam cum proceribus aulae suae, quos loco et dignitate mouebat pro lubitu. Habebat inter praecipua Aulae suae Ministeria Legatum Generalem, qui in militia eadem qua rex ipse pollebat auctoritate, post quem erat Primus a Secretis, qui scribebat et respondebat nomine regis. Praesectus aerarii tertio loco erat, qui gerebat curam Fisci regii. Quartus erat Quaestor, qui distribuebat pecunias iussu regis. Quintus erat Praesectus Praetorio, qui imperabat stipatoribus corporis regii. Cubicularii quamuis non deessent, non tamen praesto erant regi, nisi magnificentiae ostentande ergo, quoties exterorum Principum Oratores admittebat: cum enim solus erat, vtebatur seruitio mancipiorum, foeminarum et Eunuchorum.

Mores Maurorum nostri temporis.

Eadem prope viuendi ratio, iidem mores sunt Tremissenis, Tunetensibus et eorum vicinis, qui Fessanis et Marrocanis, de quibus suo leco agemus: quanquam illi magis accedant ad mores Turcarum, quorum subsunt dominio. Numidis permisti sunt Arabes, de quibus in regno Marrocano agemus. Non amantautem indigenae Afri Turcas, quibus inuiti seruiunt, nec dubuium est, si se offerat recuperandae libertatis occasio, quin primi iratas manus sint illaturi iniustis dominis et raptoribus alieni regni.

Caeterum ipsi Afri, haec regna et prouincias incolentes, sunt fere bono corporis remperamento, apti ad perferendos quosuis labores, strenuique, vt plerique ad summam senectutem perueniant, nisi violenta morte e medio tollantur. Morbis neque multum obnoxii sunt, neque eos multum metuunt. Bugiensibus fere maiores quam caeteris opes, iactantibus nobilitatem generis, vnde et ciniliores sunt et humaniores caeteris Afris. Vetus iis consuetudo, nescio vnde profecta, cruce nigrapingendi maxillas. contra Tunetani regni incolae fere pauperes sunt, etiam qui inter eos nobiles habeti volunt, quod nulla exerceant mercimonia: in moribus cum superioribus conueniunt, nisi quod hi magis studiosi sint litterarum: Carthaginenses vero sunt insolentes ac superbi, quanquam vitam degantsane miseram.

Postremo totum littus Barbaricum plenum est latronibus et piratis, quibus id vnicum opificium est, insestum facere mare, et omnia rapere quae offeruntur. Multi apud eos Christiani sunt, qui miseram seruiunt seruitutem, inprimis in Argeriana vrbe, numeranturque in iis locis vltra XXV. millia infelicium horum hominum, quorum quisque sequitur genium et mores patriae suae quanquam viuere cogantur ex arbitrie eorum quibus seruiunr.

Opes eorum atque facultates.

Oppida maritima, in quibus frequentia exercentur mercimonia et ad quae peregrini negociatores ad mittuntur, necessario magnas opes habent, excepta Tripoli, vbi praeter Piratas vix vllos intienies homines: et haec causa est, quod Veneti, Genuates aliique mercatores, qui olim multis nauibus huc venire solebant, iam locum illum fugiant, vt Syrtes et Erebum. In vrbe Constantina frequens est lanae ac pannificii mercatura, nec non olei, serici et telae laneae. Adeunt autem mercatores Genuates fere Bonam oppidum, vt inde frumento et butyro onerent naues suas, quod idem faciunt apud Tunetem vrbem Veneti aliique mercatores. Magnum autem quaestum affert Afris hisce res pecuaria, quanquam et multum lucri percipiunt ex mancipiis, quos magno numero ad varios labores adhibent.

Religio Afrorum in Mauritania.

Omnes in vniuersum Afriaperte profitentur et sequuntur Mahometismum, de quo vberius agemus, eum generatim de Turcarum religione dicturi sumus. Quod ad mancipia Christiana attinet, vtuntur quidem illi sua colendi Numen ratione, sed inter maximas miserias, cum non melius, imo peius etiam tractentur, quam in regnis Feslano et Marrocano, de quibus suo loco agemus.

DESCRIPTIO NOVA MAVRITANIAE CAESARIENSIS; ID EST, BARBARIAE, ET REGNI Tunetani, et Argeriani, vicinarumque Prouinciarum.

EXcurrit littus Barbaricum prope ad LXX. millia mari tenus, velut longa tabula, ad cuius vtramque extremitatem eminent duo montes, velut Promontoria, distatque vnum ab altero XX. millibus pass. tanta en im est latitudo illius tabulae. Quod Orientem aspicit, dicitur Calybia, a nomine munimenti, quod in summitate eius Montis extructum est, per Hispanos, vt putatur: pars autem opposita Promontorio Bono est ingens Rupes, supra quam praeter duas Speculas nulla visuntur aedificia. Haud procul a Promontorio siue Capite bono sunt duae oppositae paruae Insulae, vel potius duo scopuli, Zimbres appellati, recta ex aduerso Promontorii Boni, intercedente fere mille passuum inter vtrumque sapcio: et minor quidem directe opponitur Promontorio, maior autem est occidentalior: et haec quidem Insula aspera est, inaequalis et frequentibus intercisa praecipiciis, obseruatione tamen digna.

Sinus siue Portus Tunetanus formam prope rotundam habet, cuius Diameter est circiter XII. mill. pass. orificium eius conuertitur in Apelioten ventum. Est ibi Lacus siue Stag num XII. millium, inter quem et sinum maris versus occidentem protenditur angusta terra, velut Isth mus, quo separatur aqua marina, ne se cum Lacustrimiscere possit. In illo angusto terrae spacio extructa fuit Arx Golletta, munitissima suo tempore omnium Africanarum, in qua aedificanda dicuntur Hispani insumsisse tempus quadraginta annorum, quanquam eam postea intra quadragesimum diem amiserint. Eius hodie nihil amplius super est, praeter maceriae et in medio angulus propugnaculi, in quo Tunetani habent perpetuo excubitores XXX. e numero Ianitsarorum, ad custodiam Portus, cum decem tormentis aeneis. Visuntur etiam ibi ruinae et vestigia fossae duplicis, quas adhuc influit a qua matina: ea folsa quae Arci fuit propior, lata fuit passus XV. exterior vero tantae latitudinis, vt triremis in ea commode nauigare potuerit: et haec quidem posterior, interciso isto angusto terrae spacio, quod diximus velut Isthmum dispecere aquas marinas a lacustribus, praestabat viam ciuibus, qui veniebant ab vrbe ad Portum, ad onerandas vel euacuan das triremes. Iner vtramque fossam super Vallum latissimum extructa fuerunt duo munimenta, vnum defendebat Arcem, alterum in Iapygem ventum conuersum erat, et hoc qui dem primo a Turcis catum fuit. Praefectus Gollettae, cum paucis diebus post consultum putaret, alterum quoque munimentum deserere, et se cum militibus suis in Arcem ipsam recipere vellet, cum iam hostibus tergum obuertisset, causam iis dedit, tanto impetu et furore inse quendi, vt Turcae mixti Hispanis in Arcem irruperint, eamque occupauerint, quod factum est a. d. XXIV. Augusti mensis anno AN. C. M. D. LXXIV. Regnante in Hispania Philippo II. Constantinopoli autem Selino Turcarum Monarcha. Sic per ignauiam segnitiemque turpiter amissum est casttum omnium munitissimum, quadragesimo die post, quam a Sinano Bassa et Vchialio Thalassiarchis Turcicis obsessum fuerat classe triremium CCC. magnarum nauium XX. multarumque insuper Liburnicarum et celocium. Sinanus Bassa capta arce tanti momenti, vocatum ad se praefectum eius, qui Hispanus erat, nomine Petrus de Carroga, acriter in crepuit, cumque homini ignauiam et timiditatem exprobrasset, alapam ei impegit, compedibusque ferreis inclusum Constantinopolim misit, quo tamen miser non peruemit, mortuus in via.

Qui nostra tempestate Tuneto Vrbi cum Imperio prae est, vocatur Cara Osman, natione Turca, e Ianitsarotum numero gregarius miles, opificio Sutot: ea tamen ingenii dexteritate, vt proximis hisce XV. annis eam auctoritatem sibi, quamuis praefectus militum duntaxat esset, acquisiuit, vt omnia ab ipsius nutu dependere videantur, ita vt ne ipse Bassa quidem contra eum mutire ausit. Et quanqueuam Osman ille cum praetorianis suis militibus ad portam Bassae in custo. dia sit, nihil tamen Bassa siue prorex ille concludit, ne in Diuano siue Senatu quidem, nisi inter. ueniente auctoritate Osmanni illius. Est autem vix staturae mediocris, corpore quadrato et robusto, moribus ferus et arrogans, toruum et furiosum quid intuens, facie plana et rotunda, mentoque raso mustacem alens, vt omnes per Africam Ianitsari. Vestitu vtitur simplici, vix a vulgari differente, pileo Turcico rubro caput tegit, camisiam infra genua demittens, iniecto sago violacei coloris vsque ad media femora pertingente. Huic superiniicit longam tunicam e panno cyanei coloris, qua quotidie vtitur, a latere dependent duo praegrandes cultri vagina conditi. E regione vrbis Tunetanae, se cundum longitudinem freti supradicti, ad saepius memoratum lacum, inuenitur auis quae dam e maiori genere, quam Mauri Luzaeam, Turcae coluuem vocant, crura habens gracilia et longa, magnitudo corporis quae Erodio, plumis fere cooperta albis, summa alarum circa ceruicem subrubea, pennae longiores sunt nigrae. Collum habet praelongum alba vestitum lanugine, pallente admisto rubore, os eiusdem coloris longius: harum auium ibi tantus est numerus, vt aquas

multudiae eooperiant. Sed vt ad Tunetum vrbem reuertamus, est hac caput totius regni, cui et nomen suum impertit, quamuis olim Mauritania Caesariensis dictum fuerit. Ager eius siccus est inopsque, habens versus Austrum longam seriem obiectorum montium, qui boni sunt fertilesque, ideoque a Mauris inhabitantur, qui tamen non habent loca siue domicilia fixa, sed degunt in pagis ambulatoriis, qui constant e C. vel CC. paruis vilibusque tentoriis, quae subinde mutant transferuntque de loco in locum, pro commoditate tempotis et abundantia pabuli pro pecore, cuius magnum alunt numerum, inprimis equorum. Collocant autem tentoria illa siue tabernacula eo ordine, vt in medio plateae relinquantur angustae, sicut in castris videmus. In medio spaciosa relinquitur area, vt eo cogi pecudes possint; extrema mapalia sibi inuicem cohaerent, ita vt velut murum praestent toti illi pago, qui duos duntaxa t habet exitus: vnum per quem aguntur pecudes: alterum per quem homines egrediuntur et ingrediuntur. Noctu portae illae obturantur praegran. dibus fascibus acutissimarum spinarum, ne Leones aut noxiae bestiae ingredi possint.

Ad septentrionem Vrbis Tunetanae est Lacus iste siue Stagnum XII. mill. pass. longum, in ripa meridionali, in qua Hispani habuerunt munimentum, quod et ipsum amiserunt paulo post perditam Gollettam. Ab hoc munimento itur per rudera illius arcis vsque ad locum vbi consistunt naues, quae quotidie ibi appellunt.

Dici autem satis non potest quam impudicae et libidinosae sint mulieres Tunetanae, vt vix quicquam differant a publicis prostibulis, cum nihil vereantur, in media via publica vsuram corporis offerre praetereuntibus, fitque interdum, vt sine pudore publice et spectantibus aliis venerem exerceant, more Diogeniano, vel potius instar canum. Cumque Afri non ignorent, rem istam tam obscoenam, aliis nationibus, quibus plus est ciuilitatis, peregrinam flagitiosamque videri, dant operam, vt eos transeuntes in eiusmodi loca deducant, quo spectaculi assiduitate adsuefa ciant eos ad eam tur pitudinem, ne eam deinceps vel horreant vel mirentur. Sed nos hanc plusquam caninam impuritatem illis relinquamus, quae a Christianis longissime abesle debet.

Videamus potius Musicam eorum, quae constat e quatuor instrumentorum generibus, reddentibus harmoniam non iniucundam. Et Tym. panorum quidem genera duo habent; vnum quod simile est nostratibus, quod pendens a collo pulsant parua clauula incura, idque manu dextra, sinistra vero repercutiunt virga leuiori. Alterum genus Tympanorum est aereum, magnitudine galeae militaris, vt instar aheni vel lebetis a concaua et protuberante parte clausum, ab vno duntaxat latere pulsari possit. Habent autem huiusmodi tympana fere gemina, quae cumpulsare volunt, reponunt humi, increpitantque artificiose virga flexili et delicata. Et haec est eorum Musica, qua vtuntur tam pacis quam belli tempore. In solennitatibus vero, cuiusm odi sunt Nuptiae, Circumcisiones, Festa anniuersaria, inprimis cum suum Bertan, id est paseha celebrant, aut in Circumcisione Principis, adiungunt minoribus illis alia tympana praegrandia, tantae vastiratis, vt a sex hominibus vix ferri possint.

Argeria vrbs est, siue Algira, quae toti regno nomen suum impertit. Sita est in accliui patterigidi collis, extenditurque ab eius summo vsque ad subiectum littus maris, ita, vt figuram Theatri repraesenter, aedificiis sibi vel ut gradatim incumbentibus, ita vt ab omnibus aequaliter prospectus in mare pateat. Forma est quadrangularis, longa tamen magis quam lata: domus sunt densae atque constipatae, nullis adiectis hertis, sed angustis cortibus siue impluuiis, inque iis cisternae, in quibus aqua pluuialis colligitur, cum ne vnicus quidem aquae viuae fons sit in toto oppido, sed quicquid est in eo salientis aquae, a longis sapciis per artificiosos aquae ductus in vrbem deriuatur: qui tamen, si vrbem obsideri contingeret, facili inter cidi possent, vnde fit, vt freuqentibus vtantur cisternis, siue lacubus compluuiis subterraneis. Domorum tecta pariter et patietes intus atque foris illiti sunt tectorio alboe calce viua, vt totus mons procul adspicientibus cretaceus videatur. Circa muros, qui claudunt latus vrbis quod mare respicit, sunt aliquot spaciosa diuersoria, vt in singulis prope stabulari singula Ianitsarorum signa possint, relicta in medio patente area, vbi milites in aciem collocari inque ordines distribui possint. Tota Vrbs circiciter C. millia in peridromo suo complectitur, suntque in ea vltra centies mille capita, connumeratis X. millibus militum, qui ibi sunt in praesidio. In Arce Vrbi imminente sunt vltra CC. tormenta militaria, metallo fusa, tam maiora quam minora. Extra vrbem, inlatere Meridionali, supra fastigium vicini montis, extructa sunt duo propugnacula, a quibus ipsa infestari potest: versus septentrionem autem, centum passibus a portu, munimenti genus est, quod apud Archite cturaemilitaris peritos nomen habet a calcari, vnde possunt accessu arceri triremes hostiles.

Quae cum ita sint, potissimum tamen robut Vrbis Algiranae consistit in decem millibus militum praesidiariorum, quae illi praesidio sunt, sine bellum sit siue pax: Constant autem e sex millibus praetorianorum siue Ianitsarorum: tribus millibus militum leuis armaturae, et mille Mauris. Constituunt autem Ianirsari illi corpus militiae, et absolutam quandam sibi arrogant potentiam, omnia facientes confuse et tumultuose, neque ipsius Turcarum Monarchae verentes imperium, neque Bassae agnoscentes auctoritatem, cui aliquando manus inferunt, eumque in carcerem coniiciunt, si ad condictum diem non soluat iis stipendium. Sunt autem plerique omnes Christiani renegati, perditissimorum hominum colluuies, sine fide, sine conscientia et

Religione, quos vere dicere possis conflugem et cloacam omnium Prouiniciarum Europae, cum plerique sint proscriptie patria, aut sponte ob aliquod malesificum fugitiui. facie omnino sunt rasa, praeter superius labrum, in quo mustacem alunt, armati splendide, vt pro nihilo ducant, quadraginta vel etiam plures coronatos pro eleganti bombarda manuaria exponere; vestitu vtuntur precioso, e materia serica vel coccinea, sago ad vsque genua porrecto, aureis argenteisque lemniscis fimbriato, cui iniiciunt promissam tunicam talarem eiusdem materiae, caput regentes pileo rubro Turcico; crura operiunt tibialibus coccinei coloris, superinductis ocreis e corio delicato versicoloribus. Qui inter eos tribuni sunt, aut ordinum ductores, solo capitis tegumento disserunt. Qui inter hos milites vxores non habent, his praeter vsitatum stipendium hoc praestatur beneficii, vt singulis diebus illis quaterni panes pro binis denariis vendantur, quos panes ipsi rursum quo XVI. denariis vendere possunt, idque velut statum fixumque est, siue annonaeprecium crescat siue decrescat.

Praeter haec decem millia militum, qui non nisi decimam partem populi Vrbani conficiunt, habitat etiam ingens Aethiopum et Iudaeorum in ea numerus, hi tamen pauperiores fere sunt, quam in aliis Orientis partibus, quod Mauros cogantur habere vsurae et commerciorum socios, qui non minus versuti sunt et fraudulenti, quam ipsi Iudaei. Vestitu vtuntur longo, pro consuetudine regionis, iniicientes interiori tunicae pallam longam nigram, cum cucullo suo a tergo pendente. Aliqui gestant in capite pileum nigrum aut coloris Violacei, altum et acuminatum, in modum pyri inuersi. Qui autem e Catalania aliisque Hispaniae partibus huc migrauerunt Iudaei eorumque posteri, tegunt caput mitra, vel capitio aut caliendro e panno nigro, cuius extrema lacinia dependet a tergo vsque ad cingulum, vt vetulae mulieres Luteriae Parisiorum gestare solent.

Aethiopibus siue Mauris non minus armorum vsu interdictum est quam Iudaeis: ergo toti dediti sunt mercaturae: vestitus corum pariter est longus, pileos siue Tulipanos gestant albos, caetera similiter vt alii vestiuntur. Mulieres in vniuersum incedentes per vrbem cooperiunt inulouuntque torum corpus ingenti tela lines, vel lanea subtiliori, tegentes faciem duobus linteolis, quorum vnum tegit frontem desuper vsque ad supercilia; alterum inferiorem faciei partem, vt nihil conspici possit praeter oculos. Vestis eorum plerumque est e preciosa materia serica, quandoque etiam e filo aureo argenteoue. Loco tibialium gestant femoralia longa, e pura materia linea, quas tendunt vsque ad malleolos pedum: collum vero, brachia et ctura ornant torquibus armillisque, aliisque ornamentis aureis, insertis gemmis et vnionibus. Vngulas manuum rubras efficiunt herba quadam, quae tam Turcis quam Mauris Quena appellatur. Palpebrarum ciliorum, capitisque capillos tingunt nutriuntque Stibio exusto siue Antimonio.

AEGYPTVS EIQVE VICINA REGIO TROGLODYTICA.

ARGVMENTVM.

Vix vllum regnum est in vniuerso terrarum orbe, in quo plara sunt memorabilia et obseruatione digna, quam in Aegypto: quae antequam aggrediatur Auctor, describit prius situm eius, et varta nomina quibus Aegyptus antiquttus appellata fuit. Aegyptiorum origo. Regionis longitudo; figura eius, currei similis sit. Sub quo climate et parallelo. Aegyptus olim varie diuisa, inprimis in superiorem et inferorem. Tempore Amasis regis habuisse fertur XXVI. millia oppidorum. Nomina praecipuorum, inter quae Syene, vbi profundus puteus est, in quo nulla conspicitur vmbra, Sole signum cancri ingrediente. Memphis clara, quod fuerit domicilium Regum, et ob viciniam Pyramidum, quae inter miracula mundi relatae fuerunt. Cayri vrbis figura triangularis, in qua Turris est index futuraeper Aegyptum fertilitatis aut sterilitatis. Alexandria in Crucis formam extructa, in qua Cisternae pulcherrimae; rudera antiqui Palatii Cleopatrae Reginae Aegypti. Damiata et aliae Vrbes. Nilus fluuius admirabilis, exprimit luteris nominis sui numerum dierum annt: septem ostiis Mare Mediterraneum irrumpit: facit inundatione sua Aegyptum fertilem: ortgoeius veteribus ignota, nostro seculo cognita. Superba aedificia huius Regni, Sepulchra regum, Obelisci, Sphynges, Pyramides. Foecunditas Aegypti in omnibus rebus terra nascentibus, inprimis frumento omnis generis, gossypio, saccavo, Vino quod diu darat, dactylis palmarum, sycomoris, ficubus, malis granatis, tamaryndis, preciosis lapillis,

inprimis Aetite lapide mirae virtutis. Balsamifera arbor iuxta Cayrum crescens. Ingenium Aegyptiorum tam subile et acutum, vt antiquitas iis tribuerit innentionem artium et scientiarum: foeminae Aegyptiorum aptae ad exercenda mercimonia et obeunda officia virtlis. Antiquae Aegyptiorum consuetudines et vitus, ratio Luctus eorum; modus scribendi a dextra versus sinistram: luterae quibus vtebantur duplices, sacrae et profanae. Vestitus Sacerdotum, sacrificia, epulae, festa solennia, in conuiuio sceliton circumferri solitum, Pompae funebres et exequiaetam in funeribus Regurus quam prinatorum. Miros sibi finxere Deos, quos in animalibus variis se colere dicebant. Modus viuendi et religio et eorum nostris temporibus. Leges eorum antiquae de mercimoniis, de furto, de matrimonio Sacerdotum. Auctoritas et potentia Regum: ordo in gerendis negotijs publicis: ritus in sacrificio Tauri. Quis sit status Religionis nostro tempore in Aegypto, et qua ratione viuendi vtantur Christani Cophitae dicti. Reges Aegyptiorum a destructione Imperij Romani, vsque dum dregnum Turcaerum Monarcha subegit.

DE Aegypto varii inter veteres varie senserunt. Quidam enim eam singulatem orbis partem constituerunt, diuersam ab Africa et Asia, sed inter vtramque mediam. Alii, qui Nilum constituunt limitem Asiae et Africae, Aegyptum partim in hac partim in illa collocant. Ptolemaeustamen et infiniti alii cum eo statuunt Sinum Erythraeum siue Mare Rubrum verum limitem inter Asiam Africamque, vnde sequitur Aegyptum Africae partem esse. Varia huic olim et propemodum ipsa vetustate abolita fuere no mina: dicta enim est Aeria, Aetia, Potamia, Ogygia, Hephaestia, Myare: sed et Aethiopia, ob Aethiopum in ea multitudinem, vt cum Stephano Eustathius annotauit. Aegypti nomen ab Aegypto, vno fratrum Danai regis: vel a Nilo, quem alias Aegyptum dictum fuisse, ei contigisse putant. Vel etiam a Mersaeis populis a chamo originem ducentibus, quos Aegyptios vocaros fuisse Iosephus auctor est. Multa etiam huic regno Epitheta adiecta fuere a diuersis auctoribus, vt quam Apollodorus nominat Regionem Melampodum, refertque Plutarchus in Osiride, in sacris Aegyptiorum Ceremoniis eam Chemiam appellatam: fort asse voluit dicere Chamiam, vt Ortelius eleganter admodum obseruauit, deducto nomine a Chamo Noachi filio. In libris Hebraeorum sacris Mesraim appellari ait Iosephus: Chus vero nomen eius esse probabilius videtur Ariae Montano. Sed haec facile conciliantur, cum Chus et Mesraim filii fuerint Chami, qui fuit filius Noachi. Videntur autem Arabes ad Nomen Mesraim alludere, cum etiamnum Aegyptum Mesre vocant. Turcis dicitur Elchebit, vt Pinetus autumat, vel Elquibet, vt Marmolio placet. Termini eius sunt ab Occidente vltra Nilum deserta Barcae, Libyae et Numidiae cum Regno Nubiae. Ab Austro agro Bugiensi et Nilo concluditur, quo loco Nilus ab Occasu in Ortum nonnihil fertur. Plinius tamen, quem et Maior pars Geographorum sequitur, eam finit Syene vrbe, quae nunc Asna dicitur. Tertii dicunt, habere eam ad Meridiem Cataractas, quae suntangusta praecipitia, per quae Nilus magno impetu et murmure non tam defluit quam praecipitatur. Ab ortu sunt deserta Arabiae, quae inter Aegyptum et Mare Rubrum sunt, estque totum illud spacium, quod in octo dierum iter porrigitur aridum et aquae expers. Ab Aquilone clauditur Mari Mediterraneo, quod ab ea parte vocatur Pelagus Aegyptium. Ex his satis clarum est, veteres id solum terrae Aegyptinomine censuisse, quod habitatur et alluitur Nilo, id est, quod cingitur grandibus desertis, facto initio a vicinis Syenae locis vsque ad mare mediterraneum. Omnis autem ista regio ad vtramque ripam Nili, ab Asna vsque Cayrum assimilari potest fasciae oblongae explicatae, si excipias curuaturas amnis, quae, vt ait Strabo, sunt insinitae. Conficitur autem figura haec per montes quosdam, iuxta quos flunius directe fluens, sed in angustias restrictus, angustos quoque campos perlabitur, non vltra L. stadia aut XXXVII. mill pass. latos, quanquam ne haec quidem iis sit vbique latitudo, annotantibus recentioribus, terram alicubi adeo concursu montium coangustari, vt non vltra IV. aut quinque millia passuum lata sit.

Infra Cayrum autem, vel iuxta hanc vrbem diuidit se Nilus in duo praecipua brachia, ita vt siguram triangularem der Aegypto, cuius duo extrema latera sunt duorami Nili, qui vtrimque mare petunt, a manu quidem dextra ad Ostium vsque Pelusiacum iuxta Damiatam vrbem: ainistra vero vsque ad Canopicum, vbi hodie spectatur Rosetum oppidum. Basis huius Trigoni est littus Maris Mediterranei, intra duo quae diximus Ostia, Pelusiacum et Canopicum, quod spacium complectitur circiter CCC. studia, vel CLXII. mill. Italica. vt Straboni videtur: vel vt aliis placet, CLXX. millia. Haber igitur pars septentrionalis Aegypti, quae et Aegyptus inferior dictirur, Insulae formam, inclusa mari et duobus brachiis Nili, vnde eam sub nnomine Delta exprimunt Historici et Geographi Graeci, quod figuram litterae Graecae *d. exptimat. Peridromum huius Insulae strabo facit stadiorum ter mille, quae faciunt CCCLXXV. milliaria Italica. Recentiores tamen aiunt, Delta istud continere in circuitu circiter CCC. millia cum ab Roseto vsque ad Damiatam numerentur CXL. mill: vtrumque autem brachium Nili sit longum LXX. mill. Hoc terrae spacium appellat Ptolemaeus Delta Maius, diuidens id iterum in

Delta minus et tertium, dicens minus contineri inter fluuios Bubastim et Busitin: Tertium vero comprehendi inter Bubasten et Atribum.

Omnes igitur vno ore aiunt, longitudinem Aegypti porrigi ab Syene siue Asna vsque ad Mare Aegyptiacum, estque haec linea secundum Plinium D. LXXXV. millium pass. quanquam neoterici dicant ad D. millia extendi. Quo pacto eam Leo Africanus metiatur, nihil opus est huc referre, cum ob alias causas, rum quod quicquid est trans Nilum orientem versus Asiae tribuat, et longitudinem Aegypti longe supra Syenen ordiatur.

Sita est autem vera Aegyptus prope iuxta Tropicum Cancri, vergitque ab eo in Circulum Arcticum, intra VIII. et X. parallelum, praecipue sub secundo climate. Vnde consequens est: longissimam eius diem per aestatem esse horarum XIII. cum dimidia; in pattibus vero septentrionalib. XIV. et paulo plus: includiturque intra Meridianum Alexandriae et Tenessae, quorum prior transit per LX. gradum cum dimidio: posterior per LXIII. et partem quartam.

Varie autem diuidi Aegyptum apud Auctores inuenimus: qui enim Nilo fluuio discriminant Asiam ab Africa, tres eius partes staruunt: Aegyptum Asiaticam siue Thebaidem, quae hodie Sayda dicitur: Aegyptum Africanam, quae est pars in ripa Nili occidentali: et Aegyptum inferiorem, siue septentrionelm, inter duo brachia Nili, in forma Deltae literae. Alii diuidunt in Superiorem et Inferiorem, sub superioris nomine intelligentes longum et angustum illud spacium, a Cataractis supra Syenem et finibus Aethiopiae ad vsque Cayrum vrbem. Inferior continetur intra brachia Nilia Cayro vsque ad mediterraneum, habens formam Deltae litterae. Sunt rursus alii, qui partiuntur Aegyptum in summam, mediam, infimam. Summam appellant, quam incipiunt a finibus Aethiopiae, extenduntque eam duntaxat vsque ad Arsinoen, oppidum in ripa Nili, quod Leo Africanus vocat Anthium: et haec pars est ipsissima Thebais siue Sayda. Mediam dicunteam quae est intra Antibam oppidum, et apicem siue initium Deltae maioris, quae pars alias vocatur Heptapolis et Heptanomia. Infimam cum caeteris statuunt Deltiformem, quam et a Romanis Angustanicam appellatam inueio. Iustinianus Imperator in Nouellis suis constitutionibus diuidit in Primam et Secundam. Postremo Leo A. fricanus affert aliam diuisionem Aegypti, quae facta fuit tunc, cum Mahometani regnum istud occupauerunt. Partitur igitur eam in tres regiones: in Sahidam, id est, terrestrem, quae incipit a finibus regni Bugiae, vsque Cayrum, estque haec superior Aegyptus: in Errisiam, quae est pars Occidentalis Nili a Cayro vsque ad Rosetum: et in Bachriam siue Maremneam, quae complectitur brachium Nili Orientale.

Notandum autem etiamest, Alexandrum olim diuisisse Aegyptum in multas praefecturas, et Romanos longo tempore post idem fecisse. Herodotus numerat Nomos siue praefecturas XVIII. Strabo XIX. Ptolemaeus XLVI. Plinius prope L. Melius Ortelius, qui ex diuersis scriptorib. collegit eiusmodi Nomos siue Praefecturas LXVI.

Iam quid de vrbibus in hoc regno dicemus? sunt qui in eo fuisse dicant regnante Amasi XXVI. millia, aitque Diodorus, suo tempore circiter III. millia superfuisse. At Ortelius, etsi summam adhibuit diligentiam, vltra CCC peruestigare tamen non potuit, vt vero simile videatur, veteres in illo tam immani numero Compopleis, vicos atque Pagos complexosfuisse. Neque tamen quis quam negat, bellis Syriacis, Aethiopicis et Romanis multa oppida penitus in nihilum redacta fuisse. Sed relinquamus quaestionem hanc in medio, id constat, inter Vrbes Aegypti has primi nominis fuisse, Syenem, Thebas siue Diospolin, Tentyram, Heliopolim, Memphim, Babylonem, Alexandriam, Pelusim cum aliis multis.

Est autem Syene, quae hodie Asna dicitur, recta sita sub Tropico Cancri. Testatur Plinius, Mathematicos hic puteum habuisse profundissimum, quem rectis lineis sol totum illustrauerit, cum fuerit in principio Cancri. Memphis olim Arsinoe, Regia vrbs, sita vltra Nilum, in ripa eius occidentali, non longe a famosis illis Pyramidib. quarum tam frequens est apud Anctores mentio. Successit huic Cayrus, sedes Sultanorum, quanquam non pauci sint qui existimant, Cayrum esse eodem loco, vbi olim Babylon steterit. Bellonius tamen, qui omnes illas regiones perlustrauit, videtur asseuerare, vrbem, quam veteres Babylonem dixere, paulo supra Cayrum fuisse, conspicique adhuc eo loco splendidorum aedificiorum ruinas. Et est etiam num hodie pagus vbi multi Christiani Graeci et Armenii habitant. Est autem Cayrus vrbs triangulari forma extructa, cincta firmissimis moenibus, non tamen ab omniparte, cum multis locis Nilus ei pro muro sit. Visuntur extra ambitum murorum plurima aedificia, vt et munimentum quoddam supra editam rupem, arci simile, ad quod per gradus petrae incisos adscensus datur: in ea arce salubris est commoratio et amoena, vt si quis defenstris prospiciat, conuersa in omnes partes facie, magnam partem Aegypti intueri possit, quam longe oculorum obtutus pertingere potest. Maior pars aedium in eavrbe duplici pauimento instratae sunt, ob ingentem calorem, at portae siue ianuae domorum tam humiles et angustae sunt, vt totum corpus inclinare oporteat eum, qui ingredi velit. Magnatum tamen domus ianuas altas pulchrasque habent, quales sunt in praecipuis vrbibus Europae.

Est in vrbe Cayro turris solida, ad eum structa modum, vt futurae felicitatis per Aegyptum omnibus annis manifesta sunt hinc deprehendi indicia possint, nempe ex Nili incremento: diuersae n. notae sunt, quibus eluuies eius et altitudo colligitur. Si enim altius adscendat fluuius et superiora foramina, quae indicium praebent, contingat, certi sunt incolae, vberem frugibus

fore annum. Aiunt alii indicia illa fertilitatis captari in delubro Turcico cui nomen sit Eschiala, ibi in columna lapidea mensurari adscensum Nili, haud longe a Cayro Vrbe. Sed nihil est absurdi, idem intribus fieri locis, atque adeo crediderim, in multo pluribus obserurari altitudinem tambenefici incrementi, cum nemo cupiat futuri anni nosse bona. Sed nos de hac re plura dicemus, vbi de foecunditate Aegypti eiusque causis agemus.

In eadem Vrbe locus est ingentibus repletus dinitiis. Basestan loco nomen, vbi venduntur omnis generis vasaaurea et argentea, et omnis aurificum labor, nec non telae argentatae aurataeque, cum aliis Orientis preciosis mercibus. Huc maximus non Mercatorum solum sed et Procerum concursus est, quod quicquid tarum et preciosum in tota vrbe sit, ibi iunctim spectetur. Ipsius vrbis ambitum alii atque alii diuersimode metiuntur. Quidam enim XIV. vel XV. milliaria deprehendunt, alii ad VIII. reducunt, sed haec efficit milliarium diuersitas. Istud constat, ad XXIV. millia platearum in tam vasta vrbe esse, quae omnes noctu occludantur: quae cum tot aut etiam plures sint, omnes tamen inter se coniunctae cohaerent.

Templorum continet XXII. millia, putaturque quinquies maior Lutetia, vt referitur Tomo II. vrbium orbis Terrae illustrium. Sunt etiam tam intra quam extra vrbem horti elegantissimi, in quibus praeter plautas vsitatas vulgaresque arbores crescunt arundines Casiam ferentes, vt et Tamarices, Palmae, Sycomori, Maliauratae, citriaeque limoniaeque, accedentibus arundinetis saccari feracibus; saepimenta circa illos horros plena sunt Chamaeleontibus, vt apud nos lacertis. Materca locus est iuxta Cayrum hortis moenissimus: in eo conspicitur Obelisicus lapideus erectus, maior crassiorque, quam illi qui Alexandriae visuntur, sed et altio illo quiapud Constantinopolim assurgit in Hippodromo.

De famosissimis illis Pyramidibus Aegypti ait Bellonius, eas in vno eodemque loco ad sydera eleuari, tantae altitudinis, vt ad quadraginta millia passuum absentibus apparere incipiant. Has nominant Aegyptii, vt idem ait Pharaones, multoque plus admirationis afferunt prope spectantibus, quam vlla vnquam Historicorum descripsit industria. Antiqua enim Romantorum opera et stupendae fabricae cum his conferri non posse videantur. Stantautem moles illae lapideae in loco deserto ad quartum a Cayro milliare, ad tertium lapidis iactum trans Nilum fluuium.

Quae inter eas altissima est, etiam pulchritudine caeteris antecellit. Basis eius tanta est, vt singula ex quatuor eius lateribus CCC. pedes contineant, vnde conficitur ambitus in vniuersum M. CC. pedum. altitudo eius ad DC. pedes adscendit. Saxa e quibus structa est, prope omnia inter se aequalia sunt, tres pedes longa, lata duos, alta totidem. Et quanquam apex eius in exactum desinere videatur acumen, ob immensam altitudinem, est tamen in summo planities quadrata XXI. pedes lata. Ait Baro Bellouacensis, se ingressum in eam, descendisse primum ad L. passus, deinde rursus adscendisse ad XL. hinc in Cryptopotticum incidisse, latam pedes IV. altam V. longam passus XXX. ad cuius finem fuerit parua Camera quadrata, octo passus lata et longa, collapia tamen et plena sordibus. Eundem per eandem reuersum porticum, vidisse ad manum dextram orificium Cisternae amplae ac profundae. Inde cum conscendisset passus LXVIII. intrauisse in aliud conclaue satis altum, incrustatum intus marmore, latum pedes XXI. longum XXIV. et dimidium. eo in loco fuisse lapidem Concauum, marmor Thebaicum, longum XII. pedes, latum V. altum V. et dimidium: eumque lapidem materiae tam purae solidaeque fuisse, vt si quis alium ei impingeret lapidem, tinniret tam clarum, vt aes campanum.

Addit his Bellonius habere Pyramidem illam gradus, quae ab summo descendentes, subinde maiores euaderent, vnumquodque autem latus continere CCC. XXIV. pedes A basi vero vsque ad summum fastigium numerari CCL. gradus, quorum quiuis altus sit soleas quinque: soleam autem metitur nouem pollicibus. Altitudinem eius tantam esse ait idem, vt robustus et expeditus sagittarius torquens ab neruo telum, facere tamen non possit, quin sagitta missa, gradibus ab altera parte Pyramidis illabatur, pro eo, quod debeat basin transilire. Summitatem eius ait esse planam, tantae amplitudinis, vt quin quaginta homines sacile ibi versari possint. De caeteris Pyramidibus iam nihil dicam, cum superfluum foret, et in vna caeteras videre queamus: istud praeterire tacitus non possum, quod paulo supra Pyramidem illam se spectandum offerat ingens ille Sphyngis Colossus, iuxta alueum Nili, cuius descriptionem huc non attexam, cum apud Herodotum, Plinium aliosque ea sufficienter inuenri possit.

Dignatione sequitur Cayrum Alexandria, olim inter praestantissimas totius Mundi Vrbes, vt quae soli Romae crsserit ciuium et incolarum multitudine. Sita haec est in solo sabuloso, in extremitate Maris Mediterranei, in crucis extructa formam, lata magis quam longa, diuiditurque in veterem et nouam. Illa ter mille pass. longa existens, includit praeter alia rara, quae ibi visuntur, duos montes arensoso. Antiqui muri stant adhuc prope integri, interiora vero collapsa vix habitari possunt. Pleraque aedificia subtus sunt concaua, lacus habentia compluuios, quorum fornices marmoreis sustinentur columnis, cui rei causam praebuit aquae indigentia, cum alia potabilis in vrbe non sit, nisi quae a Nilo eo deducitur, qui certis canalibus hinc inde deriuatus cryptas istas subterraneas suis implet aquis, idque semel in anno, nempe

a. d. XV. Augusti mensis. Plateas habet Alexandria spaciosas et pulcherrimas, in quibus spectandae se offerunt multae antiquitates et ruinae deplorandae.

Ostenditur inter alia locus Palatii cuiusdam, quam domum fuisse fabulantur Regis Costi, qui pater fuerit S. Catharinae; iuxta eminent sex columnae marmoreae, adhuc tribus Orgyiis supra terram existentes. Monstratur et in longa quadam platea locus, vbi S. Marcus Euangelista capite trucatus perhibetur, estque ibidem adhuc Templum, in quo Cophitae Christiani seruant lapidem, supra quem caput ipsi am putatum fuerit, vt et Cathedram, de qua ad populum concionatus fuerit. Sed et in Templo S. Catharinae ostenditur pars columnae quadratae, supra quam decapitatam aiunt fuisse beatam illam virginem.

Apud muros iuxta portam spectantur adhuc duo Obelisci, multum inter se similes, toti insculpti antiquis litteris hieroglyphicis, quorum alter prope totus terra tegitur, alter vero X. orgyiis supra solum extat, vndecim pedes continens in qudratura. Paulo superius locus apparet, vbi fuit antiquum Cleopatrae Reginae Palatium, in quo fuit porricus tam longa, vt perrexerit vsque ad mare, velut adhuc ruinae eius ostendunt. Extra Vrbem extat Columna Caesaris, quam e solido marmore erexit, Trophaeum de deuicto Pompeio. Est autem alta admodum, vt Basis eius et Epistylium conficiant LXXX. pedes Geometricos, ambitus vero habet pedes XXVIII.

Iam a Veteri Alexandria ad nouam transeundum est, quae paulo plus habet amoenitatis, structa in pulchra planitie, ad sinistram habens Portum veterem, qui protegitur a castello vrbis veteris: cum autem sit incommodior, vsus eius non adeo est frequens. Ad manum vero dextram est portus nouus, expositus quidem Aquilonibus, defensus tamen ab vtraque parte duabus arcibus, quas Pharulos vocant: vna est in parua peniusula, non habens aliam aquam potabilem, quam quae e cisternis Vrbanis eo defertur. Altera huic recta opposita est; oportetque, vt omnes naues ingressurae Portum, inter haec duo castella transeant, quae vtraque tormentis aeneis probe sunt instructa. Debetur autem his duobus portubus, quod ciuitas haec vtcunque habitatur: si enim hos sustuleris, paucis annis desolabitur populo, ob insalubrem loci illiusae. rem.

Pharus insula fuit, recta Alexandriae opposita: nostro vero aeuo non amplius est Insula, vt tempore Caesaris et Ptolemaei, annectitur enim continenti, habetque Castellum sane incommo. dum, quod in id singulis diebus necesse sit porrare aquam dulcem dorsis Camelorum, haustam e Cisternis Alexandrinis.

Itinere medii diei ab Alexandria abest Rosetum, oppidum elegans, in ripa Nili extructum, octo millibus aut circiter a mari. Domos habet pulchas sane et bene aedisicatas, picturis elegantibus auratisque emblematibus exornatas, quae res est admodum rara in illis prouinciis.

Damiatae Vrbis magna est celebritas: est autem vicina mari mediterraneo: Veterum Pelusium haec est, alio nomine Heliopolis, vel vt aliis placet, Aeltopolis dictaab Aelio Principe, qui eam triplici muro cinxit. Suidas hanc appellat clauem Aegypti: quanquam Ortelius putet, Pelusium fuisse eam, quae hodie Tenesa dicitur. Sunt autem praeter has Vrbes et aliae in Aegypto celebres, quas hic commemorare non est nostri instituti: vna tamen est prae caeteris eminens, Fuca, siue Fuoae, vt appellatur, quae post Cayrum maxima est omnium Aegyptiacarum, ex aduerso Insulae Edidebae, quam Nilus efficit. Oppidorum et pagorum incredibilis est multitudo in Aegypto, inprimis ad vtramque ripam Nili, qui loca illa facit amoenissima, ingentesque habitatoribus praestat commoditates. Pagorum vero et villarum, qui longius a Nilo absunt ea ratio est, vt in locis editioribus structi sint, ad vitandas Nili inundationes. domicilia in iis facta sunt exargilla spissa, pingui et tenacissima, tecta eorum fastigiata, quanquam etiam multa plana sint.

Iam deinceps de Troplodytis etiam dicendum est. Obtinet haec gens latum spacium, quod interest inter ripam Nili Orientalem et littus Erythraei Maris, ad manum dextram Aegypti. Ptolemaeus eos appellat Arabas Ichthyophagos, Castaldus dicit regionem illam hodie Sirsiam vocari: videtur tamen rectissime a neotericis appellari Arabia Troglodytica. Oppida eius praecipua sunt Corondola, ad Mare Rubrum, cum portu marino satis bono. Deinde Alcossir siue Chassir, quam nonnulli sumunt pro Berenice Ptolemaei; hic se aperiunt montes, praestantque viam ad mare, per quam Abyssinis fruges ab Aegypto supportari possunt. Huc perrinet etiam Suaquena, quam Ortelius putat Ptolemaidem Melae esse. Plinio videtur esse Epitheras, et Ptolemaeo Theron: habet et hoc oppidum portum commodum.

Postremo est ad ipsum velut caput Sinus Erythraei oppidum Suez, quod Petrus Giliesus et Bellonius capiunt pro Arsinoe Ptolomaei, Zieglerus pro Potidaea Strabonis: tertii putant Heron vrbem esse, quae Ptolemaei Regis et Romanorum aeuo maxime floruerit ob mercimoniorum frequentiam, quae huc veniebant ex India et Arabia, atque inde Cayrum delata, porro distribue bantur per Alexandriam et totam Aegyptum. Sed nostro tempore neque mercimoniis frequens est, neque populo ob nimiam omnium rerum difficultatem, quanquam Turcae nihil non fecerint, vt eam populosam redderent.

Qualitas et natura soli Aegyptiaci.

Terrasuis contenta bonis non indiga mercis
Aut Iouis: in Solo tanta est fiducia Nilo.

Nilum igitur si sustuleris, Aegyptum ipsam euerteris. Regio enim haec fluuio Nilo totius orbis nobilissimo secatur, irrigatur, impinguatur ac foecunda redditur. Multa huic amnia veteribus imponuntur nomina, quorum aliqui conantur rationes reddere. Diodorus vocat Aeton, id est Aquilam, ob celeritatem cursus eius versus cataractas. Fuit etiam ipsi fluuio nomen Aegypto, a rege, qui idem nomen suum toti regno communicauit. Festus, Eustathius et Plutarchus etiam Melum siue Melam dictum fuisse asserunt. Cedrenus et Epiphanius nominant Chrysorhoam, quasi dicas Aurifluum; Dionysius einomen dat Syenae. Antiquissima eius nomina fuisse dicuntur Osiris, Triton, Astapus et Astaboras. Sacrae Litterae eum appellant Seor vel Sihor, quod significat turbidum, ea de causa, quia limum lutumque secum Aegypto infert, quanquam in iisdem S. litteris Gehon et Phison appellari quibusdam videatur. Aegyptii vocauerunt Noym, Abyssini Tacuin, Afri Nilum, Tacasii Abanhin.

De huius fluuii origine diuersae semper fuerunt opiniones, pleraeque tamen omnes incertae. Nostro tamen tempore satis constat, quod non proueniat e Montibus Lunae, vt Ptolemaeus opinatus est, sed ex praegrandi Lacu, cui nomen est Zaira, in superiore Aethiopia inter duo regna, Congo Monomatapa, sub gradu vndecimo aut circiter eleuationis Poli Antarctici. Sed nec minus certum est istud, fluuium hunc longissimis spaeiis per diuersas currentem regiones, non solum miros facere flexos et Maeandros, sed etiam plurimas Insulas, inter quas amplissima est quae dicitur Meroe. Vbi autem primum Aegyptum ingreditur, labitur inter montes angusto terrarum spacio, verum vbi emersit, facit nobilissimum illud Delta, diuiditque aquas suas in multas valles diuersosque alueos: quantum enim discedunt a se ipsis montes, tantum etiam extenditur fluuius: vbi coeunt, coit quoque fluuius: rursum nactus liberum spacium ingreditur per campos et ambitioso cursu velut luxuriat.

Quamdiu autem secundum Aegypti longitudinem ingreditur Nilus, multum similis est Pado fluuio Italiae, vt Bellonius ait, inprimis facto initio ab Vrbe Ferraria, vsque dum aquas suas exonerat: nauigari enim vterque facile potest explicatis velis, etiam beneficio venti aduerso fluuio.

Deo ostiis Nili non minor est inter priscos auctores, quam de eius origine controuersia. quidam enim numerant VII. quod facit Mela, Strabo, Diodorus et Herodotus. Alii nouem cum Ptolemaeo. Plinius habet vndecim. Nostri tamen homines tria tantum nouerunt vel quatuor, vt Guilelmus Tyrius et Petrus Bellonius, qui narrant ea quae ipsi viderunt, vt et alii plures. Infra Cayrum enim in quatuor brachia siue ramos finditur, quorum duo sunt nauigabilla, nempe ostium Pelusiacum iuxta Damiatam, et Canopicum vbi Rosetum. Inundationis vero eius tempore, pluribus alueis euadit nauigabilis. Reliquo tempore anni maiora nauigia non fert, ob plaudes, limum et sabulum.

Caeterum ipse fluuius per se mirefoecundus est: nutrit enim incredibilem vim piscium, praeterque hoc alia quaedam animalia Amphibia et monstra ipso aspectu foeda, nempe Hippopotamos et Phocas, Crocodilos item aliaqua infesta animantia hominibus. Aiunt hunc fluuium nullos generare ventos, aquasque eius esse omnium fluuiorum longe dulcissimas, quod Sole probe excoctae, ipsosque tam longo per ardentissimas regiones cursu purificatae, valdae subtiles euadant, cum non mentiantur qui dicunt, nullum totius orbis flumen tam longum cursu suo emetiri terrarum spacium. Ob. seruauerunt autem etiam veteres, nomen fluuii huius litteris suis exprimere numerum dierum Anni Solaris, in hunc modum, N. 50. E. 5. I. 10. *l. 30. O. 70. *s. 200. summa haec colligitur CCC. LXV.

Incipit autem Nilus inundare Aegyptum a. d. VII. vel XVII. Iunii mensis, crescitque per dies XL. toti iemque decrescit, non post dies C. vt opinatus est Herodotus. Fit autem hoc, cum Aethiopia superior, quae longe est supra Aegyptum, perpetuis longisque madescit imbribus, inprimis in montanis, vbi autem densae istae pluuiae cessauerunt, etiam inundatio desinit, reuertiturque fluuius in veteres suos alueos. Est autem res sane admiratione digna, videre hunc fluuium excrescere in tantum, cum alii decrescunt, vicissim, subsidere cum alij intumescunt. Durante autem toto huius incrementi temproe, omnia oppida et pagi Aegypti sunt paruae quaedam Insulae, cum locis editionribus sint imposita, ne eis illuuies nocere queat: sic alij ad alios accedere non possunt, nisi beneficio nauigiorum. Male autem cum vagis animalibus ferisque agitur, quae aquis pereunt, nisi in loca editiora confugiant: mansueta autem et domestica in stabulis seruantur, et ab hominibus nutriuntur, qui iam ante iis de pabulo proipexerunt.

Fuerunt nonnulli, teste Strabone, qui existimauerunt, Aegyptum olim totam fuisse sub. mersam atque coopertam mari vsque ad paludes Pelusiacas Montis Cassii et Sorbonidis: Nilum autem perpetuis suis inundationibus tantum inuexisse limi et luti, vt humus inde

aggesta altior euaserit et talis, qualis nostro aeuo cernitur. Huius suae opinionis firmamentum hochabent, quod subter arenam limumque fodientibus innumerae occurrant ostreorum cochlearumque testae.

Est autem ipsa Aegypti regio plana humilisque, carens montibus, vnde prospectus longus non datur: aere perflatur calido et peregrinis inprimis noxio, vnde consueuerunt incolae, referente Leone Africano, in omnibus oppidis extruere praealtas turres, quibus et in summo et in imoporta gemina est, conuersa in domos habitantium; per superiorem ingreditur ventus, et perflatur per inferiorem, quod mirificefacit ad mitigandum ardorem Solis et recipiendam auram frigidiusculam. Non tamen adeo obnoxium est hoc regnum calidissimis Austri flatibus, vt caeterae Africae regiones, sed fruitur frigidiore Aquilonis flatu, qui hic etiam humidus est, cum alibi exsiccare ex ingenio suo soleat. Terraemotus hic nulli, sed neque pluuiae, quibus nihil opus habent, contenti humore et pinguedine Nili. Quod si quae hic cadant pluuiae, quod tamen rarissime accdidit, noxiae sunt mortalibus, causantes catharrhos, febre, tumores inguium et alias aegritudines. Postremo, etsi foecundissima est Aegyptus omniumque rerum fertilis, magna tamen inopia premitur, si Nilus parcius inundet agros, tantum momenti ad hominum felicitatem situm est in vnius fluuii exorbitatione. Sunt autem per totum regnum hinc inde plurimae fossae manu factae, quibus stagnantis Nili aquae intercipiuntur, neii, qui longius a fluuio habitant, aquarum premantur inopia, fluuio veterem suam sedem repetente. Iustinus solum Aegypti ita foecundum esse asserit, vt alimentorum nulla terra feracior sit in vsus hominum. Veteres etiam plurimi publicum Orbis Horreum vocauerunt, asserente Plinio, Romani Imperii amplitudinem absque Aegypti opibus frugibusque, diu perdurare non potuisse, cum in solo Nilo Pop. Romani abundantia vel fames esset. Idem etiam testatur, sic abunde herbis ad cibum accommodis Aegypti agrum affluere, vt vel frugibus carere possit. Scilicet hinc sunt istae Regum Aegyptiorum diuitiae, quas admiramur, et quarum videmus specimina, in superbissimis illis et ad insaniam sumptuosis structuris, sepulchris inquam regum, Labyrintho, Obeliscis, Pyramidibus, Sphynge, quae omnia incredibili sumtu extructafuisse necesse est.

Estigitur summa in Aegypto vbique Tritici, Siliginis, Hordei, Auenae, Leguminum, vini etiam optimi fertilitas, nec desunt pascua laetissima: Oleo tamen non perinde abundat. Thebais tamen siue Aegyptus superior superat caeteras prouincias omnes vbertate et copia leguminum, lini, multitudine pecoris, Gallinarum et Anserum. Praeterea pars ea Aegypti quae Orientem respicit, affluit fructibus arborum, ordeo et oriza: pars vero occidentalis gossypio et saccaro. Messis incipit Mense Aprili, peragiturque tanta celeritate, vt circa vigesimum diem Maii mensis, omnes fruges iam demessae et conditae sint. Campos circa Nilum ait Bellonius maxima ex parte plenos esse oriza et arundinetis saccari, sed qui longius a fluuio absunt horti, magno labore coluntur et vtiles redduntur, cum certorum instrumentorum et rotarum beneficio, quae a bobus trahuntur, haurienda semper sitaqua, et irrigandis suleis effundenda.

De vino superius duo verba diximus. hoc magna copia per Aegyptum crescit, diuersis in locis: nam circa lacum Maraeotidis optimum colligitur vinum, quod longo temporo incorruptum manet. Olei habet parum, et patitur lignorum defectum ad vsum culinae et aedificia, cum praeter palmeta, quarum arborum et fabricas excitandas vsus nullus est, vix vllae arbores reperiantur. Ad summam autem altitudinem excrescunt palmae per omnem Aegyptum, visaeque sunt, referente Bellonio, ex vno trunco viginti stirpes pullulasse, grandes illae quidem et separatae. Crescunt et praeter palmas in hortis alii fructus arborei, pomapunica aurantia, limonia, nec non Casia, et tamarix, quam tamen seri cum cura oportet. Sycomoris perpetuus viror, tantae viracitatis, vt caeterae arbores prae hac pallere videantur. Colitur et magna cum cura Arbustum nomine Alcana, cuius integra nemuscula visuntur: huius folia, postquam aruerunt, trahunt flauum colorem, vtunturque iis mulietes Turcicae et Aegyptiae ad tingendas manus, pedes et partem capillorum. Florum odoratorum hic magna copia: quin et Plinius varios sussitus et odoramenta preciosa tribuit Aegytpo, quanquam fateatur, flores communiter non adeo bene olere, quod aer fere nebulosus sit, vaporibus e Nilo assargentibus.

Praeter bestias saeuas ac nocuas, quibus haec abundat, animalia domestica mira copia alit, Bubalos, Boues, Camelos, Equos, Asinos, Arietes et Capras: quae quidem omnia in magnam excrescunt molem, teste Bellonio, ob aeris temperiem, pabuli abundantiam, ac stirpium a Nilo irrigatarum bonum alimentum: inter reliqua vero Arietes pingues admodum et crassi sunt, amplamque et densam atque ad terram vsque propendentem caudam trahunt, palearia insuper a collo dependentia vt boues habent, nigra vestiti lana. Cumque haec regio tepida sit admodum et palustris, in eam aues aquaticae tanta copia commeant, vt agri et prata iis albescant: inprimis Ciconiarum hic multitudo vtilis est: tantum enim hic ranarum gignitur, vt nisi a ciconiis deuorarentur, nihil illis esset frequenrius. Chamaeleones etiam hic frequentes reperiuntur, inter saepimenta hortorum et ramos certorum arbustorum repentes, qui non viuunt omnino vento, vt vulgo fabulantur, quanquam longissimo tempore sine cibo

viuere possint. Per vniuersam vero Aegyptum pulli gallinacei a matre excludi non solent, sed fornaces artificiose extructas habent, in quibus tria aut quatuor ouroum millia reponunt, quorum calorem ita temperare norunt, vt omnia oua simul excludantur.

Metallis Aegyptus nunquam omnino caruit, in iis praesertim locis, quae propiora sunt Aethiopiae, vbi et gemmae quaedam reperiuntur. Aetites lapis magna copia iuxta Alexnadriam reperitur, qui nauibus impositus auehitur, traditque Bellonius in obseruationibus suis, credere Aegyptios, eam lapidi illi inesse virtutem, vt faciat agnoscere atque deprehendere fures.

Mulieres Aegyptiae ad miraculum foecundae sunt, vt non sit rarum iis, tres aut quatuor simul foetus effundere, obseruatumque est, partus octimestres hic vitales esse nec mori statim, vt alibi fit. Iuxta Cayrum vrbem locus est, qui Metarea dicitur, ibi crescit Arbor Balsamifera. Circa Alexandriam visuntur greges certarum nobisque incognitarum caprarum, quas ipsi Gazel. las vocant. Crescunt et hic magno numero mala Punica, limonia, aurantia, citria, ficus, cerasa, et praeter hos multi alii fructus arborei nobis penitus ignoti, et qui in Europa non proueniunt. gignit et ager Alexandrinus multum orizae, hordei, speltae et leguminum. Non tamen negauerim, terram illam omnino sterilem futuram, nisi maximo et indefesso incolarum studio coleretur: inprimis in iis locis, quae longius a Nilo absunt, quod machinarum tractoriarum beneficio et ministerio boum aqua in arentes agros magno labore deducenda sit. Edibeba Insula abundat arundinetis saccari, sycomoris, palmis, oriza, et omnis generis leguminibus.

Arabia Troglodytica est regio sterilis, sabulosa, deserta et inculta, quae infrequenter admodum habitatur, quod perraro ibi aqua haberi possit. quin et ipsum oppidum Sues adeo siccum est, vt ex puteo, qui duobus millibus ab vrbe abest, aquam extrahant, eamque dorso camelorum plenis vtribus cadisque impositam in oppidum deportent, quamuis paululum amara siue salsa sit.

Mores antiquorum Aegyptiorum.

Fuerunt Aegyptii semper habiti homines ingeniosi et spiritu acri ac subtili praediti, vnde Macrobius Aegyptum Matrem Artium nominat, quod incolae eius fuerint inuentores Geometriae, Arithmeticae, Medicinae et multarum aliarum artium. Aegyptii enim primi applicuerunt animum ad obseruationem astrorum: primi putantur operam dedisse Magiae et Incantationibus. Apud eosdem primum inuenta sunt nomina XII. Deorum, fuerunt erecta Altaria, Idola, Delubra, statuae animalium, quae tamen omnia eos ab Aethiopibus accepisse putat Diodorus Siculus. Veterum Aegyptiorum foeminae exercebant mercimonia, aperiebant diuersoria et tabernas, et obibant pleraque alia officia virilia. Viri contra torpentes ocio, intra domos se continebant, et si quod onus aliquo ferendum esset, viri id imponebant capiti, foeminae humeris. Viri reddentes vrinam desidebant incuruato corpore: mulieres stantes mingebant: vtrinque tamen domi quidem sua tractabant negotia, foris et in publico caenabant. Mulier sacerdos alicuius Dei vel Deae esse non poterat: ipsi quoque Aegyptii non consecrabant se vni alicui Numini, sed omnib. simul. Inter sacrificos erat vnus quidam summus Pontifex, e caeteris Sacerdotibus electus, cui mortuo succedebat filius in dignitate Pontificiali. Liberi legitimi nequaquam recusabant alere parentes suos, quod ita volebant leges Aegypti. Exponere natos mulieribus non licebat, sed cogebantur eos tollere atque educare. Multis populis in more positum erat, vt cum lugerent defunctos fuos, caput foedarent, promitterentque capillos et barbam: contra Aegyptii cum in luctu erant, tondebant caput et mentum, pinsebantque panes siue massas manibus, pedibusque: sunt et quidam rei imperiti, qui illis tribuunt inuentionem circumcisionis. Sed haec Graecorum sunt nugamenta, quibus nihil constat de historia Iudaeorum.

Scribentes a manu dextra versus sinistram progrediebantur, vt adhuc faciunt Hebraei, Arabes, Turcae et Persae. Mulieres contentae erant vna tunica, viri autem, qui molliores erant, gestabant duas. Litterarum genera apud illos erant duo: vnum Sacrum, quo non omnibus promiscue vti fas erat, quod acceperant ab Aethiopibus: alterum prosanum et commune. Solebant Sacerdotes tertio quoque die pilos abradere per totum corpus, ne quid illis impuritatis inhaereret, cum ad templa vel sacrificia irent. Vestes eorum erant lineae, candidae ac recenter lotae: erantque adeo munditiei studiosi, vt prae ciputium penisse ideo amputare dicerent, ne quid sub eo impuritatis occuleretur. Calceos gerebant factos ex ligno arboris quae Papyrus appellabatur.

Fabas Aegyptii veteres prorsus non serebant, sed ne iis quidem vesci fas erat, si forte aliunde importarentur: Sacerdotes vero eas, n eintueri quidem audebant, quod dicerent esse genus leguminis inquimatum. Corpus singulis diebus ter frigida abluebant, nocte vero bis. Victimarii eorum abstinebant a capitibus animalium, quae immolauerant, sed primo conuiciorum ac maledictorum plaustra in ea despuebant, additis horrendis exercationibus, post eavendebant hospitibus acperegrinis, qui si nulli adessent, abiiciebant ea in Nilum. Mactabantautem in sacrificiis boues, tauros et vitulos, vaccas vero et iuuencas immolare fas non erat, quod sacrae essent Isidi, quam singulari honore colebant. Vescebantur pane siligineo, et bibebant Zythum, quod vinum apud illos non cresceret. Sed et pisces de. uorabant partim crudos et in sole exiccatos, partim sale et muria conditos, Auibus

inter reliqua ciborum genera vescebantur crudis, cum sale, qui autem opulentiores erant, vescebantur auibus aquaticis et coturnicibus, quas in summis deliciis habebant.

Cum conuenissent in publico aliquo epulo, antequam conuiuandi finem facerent, intrabat quidam ferens sceleton hominis mortui affabre factum, altitudinis duorum cubitorum: id offerebatur omnibus ordine conuiuis, additis his verbis: Ede, bibe, et hoc respice, cum enim ex sententia vixeris, talis post mortem futuruses.

Si iuniores grandioribus natu obuiam facti fuissent, decedebantiis de via, sed et cum consedissent, assurgebantiis locumque assidendi dabant. In plateis si seniores habuissent oburios, salutabant eos, non quidem verbis, sed extenta manu, et inclinato ad eorum genua capite. Lineis vestimentis vulgo vtebantur, iniicientes interulis pallia ex eadem tela: vestibus enim laneis vti fas omnino non erat, inprimis cum ingredienda essent loca sacra. quin ne sepeliebant quidem corpora in laneo amictu. Sobrietati in mensa admodum studebant, carnes alias quam vitulinas et anserinas mensis vix inferentes: vini certa cuique mensura erat destinata, quam biberet, ne quis saburraret cibis ventrem aut inebriaretur.

Reges vtebantur summa mansuetudine erga populum, qua ratione mire sibi conciliabant multitudinis affectus, adeo, vt non solum Sacerdotes, sed et plebs in vniuersum maiores sollicitudine intenti essent conseruationi Regum, quam suae ipsorum aut liberorum vxorumque saluti. Quod si Regem defungi vita contigisset, ingens tristitia exoriebatur apud vniuersos, qui ne modum quidem lugendi et lamentandi faciebant; scissis enim vestibus occludebant templa, non prodibant foras, vitabant forum, abstrinebant a Festis publicis, inquinabant luto capita per menses II. dies XII. cincti linteo subter brachia: hoc habitu conueniebant tam viri quam mulieres per CC. dies, singulis diebus bis, et renouabant luctum planctumque, cantantes maenias in laudem mortui, depraedicantes eius virtutem atque sanctitatem. Hoc toto luctus tempore abstinebant a coctis cibariis, neque bibebant vinum aut Zythum, aut vllum potus genus ad hilaritatem factum: sed nec lauabant aut vngebant corpus, neque dormiebant in lectis suis, vitantes etiam concubitum mulierum: sed omnibus diebus lugebant et deplorabant mortem Regis. Interea factis omnibus, cum exequiarum dies adesset, ferebatur cadauer mortuiante portam, et destituebatur ante ostium sepulchri. Ibi Orator quidam habebat laudationem funebrem, qua persequebatur vitam et acta Regis: quo tacente, licebat cuiquam vicissim eius facta et vitam accusare. Adstabant Sacerdotes, et audiebant perorantem de vita mortui, qui expositus erat oculis vniuersae multitudinis. Si quid laude digni recitaretur, approbabantid complosis manibus: si quid minus placuisset, reilciebant incondito murmure et cum indignatione. Vnde saepe factum est, vt Reges, quorum gesta populum offenderant, extremo Sepulturae honore carerent, nec regibus digna tumularentur magnificentia. Et profecto, si verum fateri volumus, continuit metus iste reges in officio, vt studerent innocentiae et iustitiae, nisi mallent corpora sua post mortem suam ea affici contumelia.

Quod ad Numina eorum attinet, nulla gens sub Sole isto fuit, non dico superstitiosa magis, sed magis ridicula quam Aegyptij, qui non contenti statuis defunctorum hominum, etiam bruta et viles bestias coluerunt, tam viuas quam mortuas, vti Canes, Feles, Lupos, Crocodilos, Ichneumones, Miluos, Ihesaues. Tantum autem abfuit, vt vererentur illius stultitiae publicam professionem facere, vt contra laudi sibi ducerent tam stolidam turpemque Idoloatriam. Ferebant enim horum animalium figuras et si. mulachra circum oppida et per pagos, ostentantes ea velut Deos Tutelares omni honore dignos. Si quis horum Deorum Aegyptiacorum mortuus fuisset, inuoluebant eum stolidi illi ho. mines puro linteo, deplorantes eius mortem multis clamoribus et vlulatibus, et pectus percutientes: post vngebant eum oleo cedrino, condiebantque aromatibus preciosis, defodiebantque corpus in certo quodam loco, quod ita conditum, diu seruabatur a putredine.

Si quis harum animantium aliquam interefe. cisset, is nullo pacto vitam conseruare poterat: populus enim concursu facto illum crudelissimis modis trucidabat, non expectato donec in iudicio condemnaretur: qui metus in causa fuit, vt multi, cum horum animalium aliquod casu defecisset, e vestigio quam longissime discederent, vel acerbis lacrymis tantae rei iacturam deplorarent, ne viderentur dei sui interitu laetari. Incumbebat autem primoribus Aegyptiorum cura alendi animalia illa, qui ea magna nutriebant sollicitudine, nec sine magnis impensis, cibo e delicatissimo flore farinae, placentisque e lacte et simila paratis, apponentes iis inter alios cibos carnes anserum elixas et assatas. Quae ex istis animalibus delectabantur carnibus crudis, iis coemebant auiculas reti vel transenna captas: et vt vno verbo dicam, maximi constabat illorum deastrorum alimonia. Defuncto aliquo horum animalium, maiores ciebant planctus atque eiulatus, quam si liberi eorum charissimi expirauissent, sepeliebantque id multis sumptibus et magnificentia: vt constet, regnante Ptolemaeo Sapiente Aegypti Rege, in Vrbe Memphi bouem nimia senecta mortuum, ab eo, qui ipsum nutriuerat mximis sumtibus elatum tumulatumque fuisse, eundemque ab rege mutuo sumsisse L. argenti talenta, quae omnia impendit in tam ridiculas exequias.

In honoribus quos defunctis habebant, non non norant Aegyptijmodum aut finem, adeo

prodigi erant opum suarum. Defuncto enim aliquo, propinqui eius conueniebant, faedatisque capitibus circumibant in ciuitate, lamentantes sine intermissione donec corpus terra obrutum fuisset. Interea temporis neque abluebant corpus, neque bibebant vinum, neque vllum cibum delicatiorem comedebant, neque preciosis vtebantur vestibus. Sepulturae g enera erant tria; primum valde sumtuosum, alterum mediocre, tertium vile. In primum insumebatur Talentum argenti: in secundum XX. minae: in tertium prope nihil impendebatur Erant autem rei sunerariae velut quidam praefecti, quasi ad id officium nati et nutriti; hi ferebant secum libellos impensorum funeralium, conuentisque propinquis mortui, sciscitabantur, quanti defunctum sepeliri vellent: ergo postquam inter eos de precio counentum est, tradebatur libitinariis istis cadauer, vt ea, quae ad exequias necessaria essent, expedirent. Primus omnium scirbaaderat, qui cum corpus nudum humi exposuisset, notabat in eo, vbi fieri deberet inciscio in latere sinistro: deinde aderat Sector, qui acutissimo lapide Aethiopico findebat latus mortui, et celeriter aufugiebat. Insequebantur eum assistentes, maledictis lapidibusque eum impetentes, ac si flagitium aliquod admississet; persuadebant enim sibi, feri non posse, quin ille, qui tantum vulnus infligere mortuo ausus fuisset, id singulari in eum odio fecisset. Illi vero, qui condiebant Balsamo aromatibusque corpus, praecipuae inter eos erant ex stimationis: hi enim frequentes solebant esse in templs, et versari cum Sacerdotibus. Dum Vespillones et pollinctores ad hunc modum occuparentur circa cadauer, alius secabat intestina, saluo tamen corde et renibus, statimque aderat alius, qui lauabat interiora vino ab Phoenicia petito, permisto bonis odoribus, deinde vngebat totum corpus cedtia, mox diuersis compositionibus aromaricis, per integrum mensem: neque tamen contenti erant illis tam crebris vnctionibus, sed et parabant infusionem ex myrrha, Cinnamomo aliisque aromatibus, omnia in eum finem, vt non solum cadauer longissimo tempore putre factione praeseruarent, sed et vt gratum illi conciliarent odorem.

Ad istum modum pollinctum et paratum corpus reddebant propinquis, cum iam ante membra omnesque corporis partes tam apte adunassent, etiam vsque ad palpebras et supercilia, vt dormienti esset quam mortuo similior.

His factis habebatur oratio, qua recensebatur omnis eius vita a prima infantia, quam pius fuerit in Deos, quam doctus, innocens, iustus, integer, continens. Facto dicendi fine, inuocabat orator Deos Infernales, vt mortuo assignarent locum inter beatas animas. Respondebat his precibus populus, magnisque laudibus demortui nomen ad astra vehebat. Postremo sepeliebat vnusquisque mortuum suum in proprium suum monumentum: qui autem non ha. bebant peculiaria monumenta, collocabant cadauera suorum in domo inter duos firmissimos muros, sarcophagum statuentes erectum et caemento obturantes aditum: vt posteri ditiores facti, dissoluto aere alieno quod mortuus debuerat, ipsum exemptum sepelirent honestius.

Cum coacti inopia mutuum acciperent argentum, solebant creditoribus pignori date corpora propinquorum suorum, quae si quis non redemisset, non solum perpetuo infamis habebatur, sed et ipse demortuus sepulturae honore carebat.

Vt autem finem de his dicendi faciam, volebant Aegyptij omnes haberi Nobiles, et olim quidem fuerunt ignaui, delicati, molles, mutabiles, ventosi, magniloqui, mendaces. Accedebant alia naturae euroum vitia, quod etiam superbi et seditiosi essent, et ad nouandastes potius apti quam ad expedienda recte negocia. Iniutias aliis facile inferebant, cum tamen ipsi validi fortesque non essent, externae dominationis impatientissimi, et qui ob leues causas magnos ciebant tumultus.

Mores Aegyptiorum nostri temporis.

Qui restant nostro aeuo ex veris genuinisque Aegyptiis pauci sunt, et fere redacti ad exiguum Christianorum numerum, caeteri Mahometistae sunt, permixti Afris et Arabibus. Nobilitas enim Aegyptia, quae se contulerat in oppida maritima, tunc cum Romani Imperij sedes in Graeciam translata fuit, recepit se in Thebaidem siue superiorem Aegyptum, cum Mahometani regnum inuasissent. Vix tamen est vlla natio, quae plus retineat ex vltima antiquitate, quam haec, cum adhuc videantur in vrbibus eodem vestitus genere vti, qui a priscis auctoribus describitur. Qui in vrbibus oppidisque habitant, sunt aliquo modo colore albo: qui vero in pagis et agio commorantur, fusci sunt quam maxime. Sunt autem plerique non mali, in conuersatione liberi, nec ingrati: quanquam inferior Aegyptus multis modis superet in ciuilitate superiorem. Media enim regni huius non valde adeuntur a peregrinis, nisi ab Aethiop bus, et his quidem ipsis numero paucis. At ea pars quae secundum littus maris porrigitur, aditur a multis exteris, Afris, Europaeis et Assyriis. Hilaritati magis dediti sunt, quam vlla alia gens, in saltationibus Choreisque immodici, vt nonnunquam etiam cum vitae periculo saliant.

Tunicis vestiuntur strictis, ab anterioriparte consutis, et ad talos vtque demissis, cum manicis pariter angustis. Aestate vero amiciuntur tela Xylina versicolori, hyeme pannis crassioribus. Mercatores tamen et ditiores inter ciues vestes sibi conficiunt e panno Europae preciosiore. Capite vniuersi teguntur pileo Turcico, quem Tulipanem vocant, distinguunturque diuersarum Sectarum homines per Aegyptum solo

capitistegmento, quod et inaliis locis fit per Imperium Turcicum. Femoralibus vtuntur, qualibus antiquissimi Aegyptii vsifuerunt. Mulieres nunquam prodeunt in publicum nisi velatafacie, quod tamen non in hoc duntaxat, sed omnibus regnis fit, quibus Turcae imperitant.

Air Leo Afrieanus, Aegyptios in prandio et caena laepe vti caseo recenti et musteo, sed valde salso, vt et acido lacte, et cetro quodam modo coagulato. Etsi autem has tes inter primas delicias reputant, peregrini tamenne gustate quidem tale quippiam poliunt, quod quidem homini. bus istis non sit verisimile: nam omnibus cibis lacistud magno extererum fastidio admiscent.

Domicilia eorum vulgo sunttam humilia, vt canibus recipiendis non hominibus structa videantur, cuius rei causa est, quod fere in iis cubent et dormiant, cibum vero capiant sub viridibusarboribus, in primis palmis, vtearum tecti vmbra liberiore fruantur aere. Amant enim Aegyprij et Arabes prae omnibusaltis gentibus, noctem continuam in nuda cubare humo, sub dio, nec nisi stragulo vili tecti, aut veste, qua per dieni vsisunt. In nandiarte praestantissimisunt, quam quidem coactiaddiicunt, cum singulis annis terra ab inundante Hilo obtegatur: ibi oportet vt alteii alteros adire cupientes, de loco in locum natent, cum non semper nec omnes possint vti scaphis lintribusque. Alexandrini, adeoque fere omnes Vrbium Aegypriacarum ciues Arabica et Africana loquuntur lingua: at Turcae qui illis passim petmixti sunt, diuersoabillis vtuneuridiomate.

Postremo de Troglodyricae incolis hoc dicere habemus: esse cosrudissimos, pauperri. mos, barbarissimos, breuiter, infelices: quod quidem verissimum est de indigenis Trogrodytis Arabibus. qui enim inter hos habitant Turcae et Arabes caeteri, paulo viuunt lautius.

Vetus Gubernationis ratio.

Fuit vniuersa Aegyptus olim diuisa in plures partes, Nomos,sine Praefecturas, dabarque quiuis Praefectus operam, vt in sua proninciaomnia recte atque ordine fierent. Caeterunt tributa et pronentus regni trifariam diuidebantur. Prima pars cedebat Sacerdotibus, qui supta modum honorabantur a Populo, non solum quod Sacrosancti et cultui Deorum consecrati essent, sed et quod caeteros doctrina anteirent. Percipiebant autem hanc primam prouentuum partem Sacerdoces, vt eam impenderent in sacrificia et sacrarum Aedium ornamenta: deinde vti pauperum intereos subleuarent egestatem. Neque enim Aegyptij obliniscebantur quicquam eorum, quae ad Sacra pertinebant, neque purabant fas esse, vt ij destituerentur alimonia, qui plus aliis scirent ad vsum Reipublicae, cum Sacerdotes semper vocatentur in Senatum, vt sua coniungerent cum caeteris consilia, praedicenre. nonnunquam fururos euentus, vel ex principiis Astrologicis; vel ex inspectione extorum in iminolatis victimis. Sed et Historiarum habebant cognitionem, norantque veterum regum praeclara texere facta, quibus posteros ad virtutis aemulationem accendebant.

In Sacris plurimum differebant Aegyptij a consuerudine Graecorum, qui volebant, vt vnus tantum vir, aur vna mulier praeesset rebus sacratis. Arillis placebat, multos simul eundem participare honorem, pluribusque se simul addicere diis, ita vt etiam is honor haereditario iure ad liberos eorum propagaretur. Erant autem sactosancti isti pariter immunes ab omni exactione pecuniaria, vectigalibus et Subsidiis, eranrque a Rege primi in toto regno.

Secunda pars prouentuum regni cedebat Regi, qui eos impendebat in necessarios vsus Reipublicae, puta in bellum, alimoniam Aulicorum, quique inde virtutis praemia persoluebat viris fortibus et de patria bene meriris. Et hinc fiebat, ne populus tributis aut exactionibus praeter ordinem grauaretut, cum velarege militibus soluerentur stipendia, vel ex Terria parte prouentuum darentur praetnia, qui in huncvlum constituti fuerunt, vt quiuis promptiore animo proficisceretur ad bellum, illectus praemiis virtutis, et vitam suam ex poneret periculis.

Sed et eorum Respublica trifatiam dinisa fuit, ad totius Corpotis sustentationem: nempe in Laboratores, Pastores, Artifices. Primis elocati fuerunt agri a Regibus, ptecio non magno, vhi se exercerent in colendo rure a prima pueritia, potissimamque partem aetatis ita tererent. vnde fiebat, vt praestanrissimi euaderent Agricolae, partim naruta et instituto maiorum, partim vsu et exercitatione.

Pastorestoti eranr in curandis gregibus suis, qui et ipsi ex disciplina Maiorum omnem vitam in hoc genere transigebant. De opificibus ita sentiendum est: dubium non esle, quin pleraeque artes Mechanicae in Aegypto ad suam perfectionem peruenerint, cum ij, qui ad has semei animum applicuissent, nulli alij se implicarent ossicio, cum lex iuberet quemque id exercere opificium, quod a maioribus suis velut haereditate accepisset, neque tales admitterentur ad tractanda negocia Reipublicae, vt itaverisimile sit, eos omni studio in suo quemque genere ad perfectionem annixos fuisse, cum non haberent spem, in alio virae generc emergendi.

In indiciis nihil fiebat remere aut superficiarie, sed omnia magna cum prudentia, cum non ignorarent, recte facta magnum adexemplum in Republica obtinere momentum. Quin et ita sentiebant non esse validius remedium ad exterminanda flagitia, quam si scelerati punirentur, oppressi vero et afflicti velut porrecta manu subleuarentur: contra vero nihil nocentius.

quam flagitiosos impunitos dimittere: nullus igitur hic erat vel gratiae vel donis locus. Hac de causa eligebantur in vrbibus, Memphi, Heliopoli, Thebis, aliisque primi nominis, viri graues et famae integrae, vt exercerent indicia, a quorum sententiis non magis dabatur prouocatio, quam ab Areopagitis a pud Athenienses. Hiautem indices, qui triginta omnino erant, eligebant praesidem et Caput Consilij eum, quem sciebant excellere virrute, sapientia, integritare, substituto in locum eius alio, vt numerus indicum perfectus esser. Alebantur antem hi ex publico, non sine magnis sumribus; inprimis largiter suppeditabatur Praesidi Senatus, qui gestabat collo Torquem Aureum cum appenso signo Veritatis: praeferebantur etiam eilibri Legis, numero octo, ne posset aberrare a recto in indicando. Erat autem moris, vt qui alium de crimine accusare vellet, scripto conciperet actionem, adhibita omni diligentia, vt casus siue factum accurare narraretur, et quo modo se laesum existimaret. Reo dabatur rempus ad respondendum satis amplum, vt posset accusationis capita diluere, ita tamen, vt pariter id scripro faceret. Iudices, audita vtraque parte, disceprata causa in consilio, rem ita decidebant: Praeses vertebat imaginem veritatis in eum quimeliore niti videbatur causa, atque ita definitiuam ferebat sententiam. Et haecfuitantiqua litigandi et exercendi indicia apud Aegyptios ratio et modus.

Cum autem eorum Leges et statura in genere attigerimus, non erit alienum a nostro proposito, pressius aliquanto antiquas huius gentis constitationes considerare: vnde patebit, rectius consuluisse suis rebus quam plerosque alios populos, et leges eorum fuisse saluberrimas.

Primum igitur qui seiens peierasser sine dubio interficiebatur, vt qui duplex admisisset crimen; quod non reneritus fuisset Deos, et quod abolenisser fidem, vnicumin rebus humanis societatis vinculum.

qui viatorem spoliari atque opprimi vidisset, neque eiopem tulisset, aut mortem eius non impediuisset, cum tamen id facere potuisset, et ipse morte afficiebatur. Si eum conseruare non potuisset, tenebaturfactum deferre ad Magistratus, et indicare latrones, si cos cognouisset. Si ne hoc quidem fecisset, raptus in indicium, flagris caedebatur, recepro certo ictuum numero, et per triduum detinebatur in carcere. Qui alium falso accusauisset, conuictus calumniae, eandem sufferre cogebatur poenam, quam alter sustulisset, si sceleris conuictus fuisser.

Alia quaedam Lex inbebat Aegyptios deferre nomen suum ad Praetorem, ibique profireri, an in Laboratorum, an Pastorum, an Opificum numero essent: si quis mendax deprehensus fuisset, aut turpi lucro transigere vitam, seuerirate legis ad mortem condemnabatur.

Si quis hominem sciens prudens, et cum certo proposito interfecisser, non habens instam causam, siue interfectus Ingeuus fuisser sine Seruus: et pise sine exceptione morti addicebatur, cum leges non distinguerent inter conditionem homicidae: sienim ij, quisetnos nteremislent, tam rigide puniebantur, existimabant ingenuorum vitam eo magis in saluo fore.

Parentibus, qui Liberos suos interfecissent, Legislatores Aegyptii certum supplicium non constiruerant, sed cogebantur totum triduum et trinoctium inxta cadauer exigere: a quo ne discederent, erant constituri cerri homines, qui cos obseruarent. Quod autem illi facto tam mite constituissent poenae genus, causam affe. rebant, quod non videretur fas esse, eripere illi vitam, qui alteri dederat, arbitrabanturque satis supplicij fore, si dolore illo interno et paenitudine acerbissima lueret pater iracundiae praecipitantiam, putantes insuper, quauis morte idesse acerbius, vitam in perpetuaram horrendi sceleris memoria transigere.

Si quis aurem facta Naturae ipsi iniuria Patrem interfecisset, huic ex legibus crudele subeundum erar supplicium; confossus enim et laceratus cultellis, stylis et acutis arundinibus, deinde vinus comburebatur: quod putarent, detestabilius crimen in mundo inueniri non posse, quam priuare vita eum, per quem ipse vitam et nutrimentum acceperis.

Praegnans mulier ad mortem condemnata, non occidebatur, nisiprius peperisset; nefas enim existimabant, duas pro vna committere caedes, et interimere innoxrum puerum.

Militares Aegyptiorum Leges tales erant. Qui deseruisset ordinem inacie, aut non paruisset Tribuno suo ignominia afficiebatur, orbatus omnifturi honoris spe. Sed et interdice. batur ei penitus vsu armorum. Huius legis seueritas ignauiam adimebat militibus, vt praeferrent gloriosam mortem turpi et in aeternum ignominiosae vitae. Qui secreta consilia hosti prodidisset, et cum eo pactus fuisset, huic exscinde baturlingua: qui vero adulterasset Monetam, aut corrupisset pondera et mensuras, quique aliena imitatus sigilla corrupisset litreras, aut supposuisset testamenta: huic publice amputa batur vtraque manus, vt membra, quae peccassent plecterentur, neue quid taleimposte. rumfalsarius facere posset.

Compar erat legum seueritas aduersus eos, qui in mulieres deliquissent. qui enim visubegisset liberae conditionis mulierem, huic virilia praecidebantur, penis inquam cum geminis testiculis, vt amissione trium instrumentorum triplex lueret peccatum: iniuriam, raptum et corruptionem alienae faeminae, quodque ansus fuisset, suppositis spuriis eos cum legitime natis confundere. Qui in adulterio deprensus, vim mulieri nullam fecisset, is dam nabatur ad mille ictus virga insligendos, mulieri vero nares

amputabantur, vt eo vulnere foedaretur facies, quae adultero tantopere placuisset.

Earum legum, quae in mercim oniis et negociatione obserua bantur, auctor puratur fuisse Bocchoris: quae iubebant, vt si quis negaret se accepisse pecuniam, eo quod syngrapha nulla praesto efset, creditoritamen crederetur, ita, si iurasset se argentum credidisse: ranti enim faciebant Aegyptij iuramenti religionem, vt non putarent quenquam illud facile violaturum. Cum enim iis, qui in rebus lenis momenti et temere inrant, fides ferme adhiberi non soleat: ita ipsi sedulo dabant operam, ne viros graues et compertae fidei facile ad inramentum adigerent, nefamam existimationemque integritatis amitrerent. Sed nec dubitari volebant de fide eins, qui alij argentum sine Chirographo praestitisset, cum inraret in propria sua causa. Vetitum insuper erat, ne vsura scripro comprehensa, aequaret duplum mutui: iubebaturque creditor, bona tantum debitoris, non ipsum corpus inuadere, vel eum mancipem facere aut in neruum dare. Bona enim debitorum cre ditori, bus, corpora autem Reipublicae obligari: vnde ne milites quidem ob debitum in carcerem rapi volebant, nefas arbitrantes, eos, qui pro salute patriae vitam impenderent, alieni lucr gratia distineri vinculis.

Lex Aegyptiorum De Furto talis erat. Qui furto vitam sustentare constituissent, debebant profiteri nomen suum apud Summum Ponrifi. cem, et hnic afferre res raptas, simulac furrum commissum fuisset. Alterum vicissim, qui resua spoliatus fuerat, oporte bat apud eundem Sacerdotem indicare dieni et horam, qua rum suam amiserat. Ad hunc modum firro facile derecto, is qui amiserat sua, reciplebat illico, piaeter quartam partem, quae furi manebat, erarque haec veiut castigario alteri, quod rem suam non studiosius custodiuisset: malebatque Legislator, partem rei ablatae perire quam rorum.

Sacerdotes singuli singnlis vxoribus contenti erant: caeteritot ducebant, quot volebant, vel nutrire poterant. Nemo inter eos spurius existimabatur, etsi serua genitus fuisser, quod solum patrem auctorem generationis arbitrarentur, mulicrem autem duntaxat recepraculum faetus, quae et eum postea nutriret. Erat autem facilis nec sumtuosa educandi liberos atque nutriendi ratio, cum iis vel radices iunci, vel alias res viles carbonibus candentibus tostas in cibum darent, vel etiam herbas temere collectas et aqua elixas, aliquando etiam crudas. Pueri incedebant pedibus nudis, quin et maiorem anni partem omnino nudi, quod aer ibi perpetuo tepescar. Itafiebar, vt omnes sumtus, quos mater in alimoniam pueri impendebet, vsque ad pubertatis annos, vix acsederent ad XX. drachmas.

Sacerdores instituebant pueros in litteris tam sacris quam profanis, docentes eos inprimis Geometriam et Arithmeticam. Ad pugilatum et citharam adsuefieri eos nolebant, quod prius nimis periculosum putarent, posterius leue.

Qui iter faciebant aut militabant, si forte in morbum incidissent, gratis curabnatur, quod Medici vhique praesto essent: quibus numerabanture publico salaria, vnde et Lex eosiubebat curam aegrorum gerere, et in eo praescriptam ab antiquis medendi rationem obseruare. Si Medicus fecisser quod in libris sacris perscriprum erat, et tamen moreretur aeger, nemoipsum de caede accusabat. si vero vsus fuisser aliis remediis, etiamsi morbidus conualnisset, id Medico impune non erat: tanti faciebant antiquorium placita prae pericnlosis Neotericorum inuentis.

Porro Aegy7pri reges non adeo abutebantur porentia sna ad omnem licentiam, vt aliarum Nationum Principes, quibus pro lege est voluntas; cum eos ramin alenda familia Aulica quam in colligendo triburo sequi oporteret leges et consuetudines regni, vt Diodorus Sic. refert. Ministeria Regum et Comitiua aulae non legebanrur e sernis, siue extranei illi siue dominati fuissent: sed ex Illustrium Nobiliumque virorum filiis arque Sacerdotum, qui iam vigenmum annum superaueranti quod non dubitarent, ingenuos hosce virtutis magis studiosos et dicto audientes fore, ipsumque regem, verecundia ram nobilium ministrorum, nihil designaturum, quofama ipsius detrimentum caperer, cumin eorum facie et oculis omnia facturus esser. Erant autem Legibus constituti certi dies et horae, quibus rex tractaret negocia Reipublicae: mane enim tecipiebat litreras, cpistolas, bellos supplices, et commentarios rerum gerendarum. Hoc facto comitatus agmine hominum prudentum, lauabar corpus, indutusque preciosis vestibus ibat salutaturus Deos et oblaturus sacrificia. Huc vbi venisset, ad ducta iam ad aras victima, Sacerdosalta voce, audiente toto populo, precabatur Regi longam et felicem vitam, si comis esset erga multitudinem, et instus in actionibus, Finitis precibus digrediebatur in laudem Regis, eiusque praedicabat longo ordine vitrutes. Si quid in eo desideraretur, benigne id ex cusabat, translata culpa in ministros regios. His peractis, hortabatur Sacerdos regem, vtintegritate et vitae innocentia se Diis charum praestarer, vrque sequeretur praecepta sapientum, quae ipsum haud dubie ad virtutis et honoris tramitem perductura essent.

Ad extremum, postquam rex immolasset taurum Dis patriis, praelegebat ei Sacerdos dicta et facta illustrium hominum, commonefaciens eum vrpopulo se suauem praestaret et exemplar Iustitiae in omnibus suis actionibus, procul valere inssa auaritia et congerendi in fiscum auri desiderio. Et haec quidem publice: sed et prinata regis vira certis cohercebatur legibus, quibus obtemperaretin capiendo cibo, deambulando, exercende corpus, lauando,

RELIGIO AEGTPTIORVM.

Inueniuntur in Aegypto Mahometani, Christiani et Iudaei, quanquam hi minore numero. Et de Iudae orum quidem ac Mahome ristarum superstitio nibus alibi dicendi locus erit. At Christiani per Aegyptum vel peregrini sunt vel inquilini. Peregrinos voco, qui eo veniunt negociandi gratia, inprimis in Vrbibus Alexandria et Cayro. Cum enim regnum hoc inter duo maria situm sit, Rubrum et Medirerraneum: coniungit aliquo modo Occidentem cum Oriente per amplissima mercimonia, estque velut via aut transitus, per quem opes Indiae arque Orientis com municantur Afris, Europaeis atque Asiaticis. huc ergo venire videas non solum Venetos, florentinos, Ragusienses magno numero, sed et Gallos, Anglos et Germanos Inferiores. His omnibus, si exigant, praestant operam suam in Spiritualibus Franciscani Monachi, qui commorantur Hierosolymis, qui incedentes per Aegyptiloca administrant Sacramenta et concionantur e verbo Dei Christianis Latinis, per regnum istud negociantibus: facitque Anglorum Belgarumque, quifre quentes sunt in his oris, a Catholica fide dissensio, vt necessaria sit corum opera. Christiani natiui in Aegypro, qui restant de tot Barbarorum inundationibus et crudelitate Saracenorum, Mammeluquorum et Turcarum, ad paucose maximo numero redacti sunt, cum vix quinquaginta millia capitum putentur esse, sparsa quidem per varia loca, inprimis per oppida, Cayrum, Messiam, Montem salutis, Buquetum aliaque oppida in ripa vtraque Nili. Plurimietiam sunt Miniae, in cuius agro mulra eorum visuntur monasteria, S. Antonij, Pauli et Macarij, quae tria in omni Aegypto sunt celeberrima. Primum, S. Antonij est in Troglodytica, in eo monte, vbi Autonium Eremitam saepe a Diabolis percussum asserunt. Secundum non longe inde distat in medio deserti. Tertium visitur in desertis Bulacensibus, in parte occidentali trans Nilum. Est autem hoc Monasterium, quod Nitri in monumentis antiquorum dicitur, ea opinor de causa, quod aquae Nili in ea regione extra alueum suum egressae, vi Solis condensentur in falem et nitrum. Ad sextum milliare ab vrbe Memphi, supra ripas Nili magnificum spectatur Monasterium sub nomine S. Georgij. Fuerunt aliquando in eo CC. Monachimagna viatorum illac transeuntium commoditate, qui hic excipiebantur hospitio et gratis reficiebantur. Cum autem ante annos CL. atrocis pestilentiae saeuitia omnes Monachie medio sublati fuissent, mansit locus ab eo rempore desertus.

Vtautem dicamus, qualesnam sint ij Christiani, sciendum eft, eos Cophitas dici, et Christianos de Cingulo. Hi quamuis Baptisati sint vt nos, circumciduntur tamen etiam, vt Iudaei, vt ideo quidam dicant, Fidem eorum non porrigi infra Cingulum. Quod autem prope perus est, se quunturiam ferme a mille annis Haeresin Entychianam, per quam separantur ab vmoue cum Romana Ecclesia. Huic Schismati occasionem dedic Concilium Ephesinum, quod Dioschorus pro Eurhychianis coegerat, qui iam damnari erant cum auctore suo in Concilio Chalcedonensi, per DC. XXX. patres Ecclesiasticos, quos Leo Im perator connocauerat. Ergo Cophitae cum metuerent, ne cogerentur fateri in Christo duas Hypostaseis, si duas Naturas admitterent, dum volunt vitare errorem Nestorij, facti sunt Eutychiani. Sacrum suum peragunt lingua Chaldaeorum, saepius admiscentes vocem Alleluia. Cum eo deuentum est, vt Sacerdos Pacem precetur adstantibus, qui inter illos innior est, tangit manum omnium eorum, qui Sacro intersunt: post facta conscrarione dat singulis bucellam panis simplicis, quorquot participare cupiunt. Obediunt autem Patriarchae Alexandrino, g'orianturque, eandem se sequi Fidem et Religionem cum Magno Abyssinorumrege.

Forma Reipublicae et Gubernationis in Aegypto, post inclinationem Kom. Imperij.

Numerant Aegyprij circiter CCC. annos ab eo tempore, cum ex liberis, nobilibus ingennisque facti sunt serui reducti sub Romanorum dominium, post quod tempus variis fortunae vicissirudinibus iactatum fuit hoc Regnum. Anteuam autem videamus, quo pacto imperio auito et antiqua libertate exciderint, operae precium est considerare, quas mutationes, quas rempestates regio illa perpessa fuerir, et ad quem finem redacta sit fortuna Aegyptiorum. lgitur Aegyprus, post collapsam auctoritatem et diuisionem Romani Imperij, cum primum habuisser Reges Pharaones, deinde parnisset Persis, terno Ptolemaeis, postremo Romanis, qui eam in Prouinciae formam redegerunt: tandem nacta est dominos Imperatores Constantinopolitanos, Sed non multis annis post pertaesi Aegyptij fastum, auaritiam et superbiam Graecorum, cum in iis eriam parum esset praesidij: desertis Graecis, vocauerunt in anxilium Saracenos, quorum ope et armis omnes Graecos eregno suo profligauerunt, electio sibi Rege Calipha, Duce Militiae Saraceno, qui se e posteris Mahometi Pseudopropherae genus ducere gloriabatur, qui secum inuexit Leges Mahometanas, e doctrina Arrianorum et superstitionibus Iudaicis compilatas, et iam a plerisque Orientis gentibus receptas. Post hunc Calipham omnes qui eum secuti sunt Aegypti Reges, assumserunt sibi nomen Calipharum, renouara Pharaonum et Ptolemaeorum consuetudine.

Vltimus huius nominis Rex incidit in ea tempora, quibus Christiani Europaei duce.

Godefridefrido Bullionaeo totam Asiam Syriamque victricibus peruagati armis, constituerunt Regnu Hierosolymitanum. Huic regi cum admodum molestus esset Almericus Rex Hierosolymorum, qui Balduino successerat, et Aegyptius Christianorum armis solus par esse non posset: vocauit in auxilium Sultanum Syriae: qui nihil cunctatus, cum ipse exer citum dux isset in Palaestinam, fractis almerici viribus, Aegyptum quoque inuasit, eo successu, vt victoatque capto Calipha, totum regnum obtinuerit, cum Caliphas nihil minus quam hominis amici tantam perfidiam et crudelitatem metueret.

Ab eo tempore, cum Caliphae potestarem regiam perdidissent, rerum Diuinarum summa penes illos fuit, vt facti Antistites, haberent potestatem firmandi Reges, vt videmus Imperatoribus Romanis longissima consuerudine accidere per Summos Pontifices.

Sarraconi, (id enim nomen fuerat Sultano Syriae) successit Saladinus filius, qui, cum et ipse fidem fefellisset, acie vicit fuganirque Christianorum exercitus per Syriam et Palaestinam, exhaustisque penitus eorum viribus, aboleuitrotum regnum Hierosolymitanum.

Post Saladinum, qui moriens Regnum reliquit fratri, multi regum filij et nepotes obtinuerunt Aegyptum, vsque ad Meleebsalam. qui cu esset vltimus ex eorum regum linea, perpetuis vexauit Christianos bellis cumque in tot bellis et praeliis plerosque veteranos et omne robur exercitus perdidisset, parum credens fidei et virtuti Aegyptiorum, conscripsit exercitum validissim um ex mancipiis seruisque quos coemerat. Inuaserant circa id tempus Tartari, Natio Scythica, factairruptione per montes Caspios, Armeniam Asiamque: cumque sub hasta venderent innumeros homines, quos per Comaniam et Cappadociam viuos ceperant; Melechsala nactus occasionem, coemit magnum eorum numerum praesenti pecunia, cosque secum in Aegyptum de ductos, armis instruxit, quorum opera non tantum defendit limites regnisui, sed et obsedit S. Ludouicum Galliae regemin castris suis ante Damiatam, quae olim Heliopolis fuit siue Pelusium: cumque egressum castris memorabili praelio vicisset, Regem quoque viuum cepit, qui deinde persoluto Lytro seredemit, relictis interim obsidibus Gallorum Nobilissimis. Postremo cum serui isti milites ipsi conspirassent in Melechsalam dominum suum, trucidauerunt eum: et hic fuit finis tam illustris de Christianis victoriae. Occiso Rege, vir Comanorum omnium fortissimus, nomine Turquemanus, principatum inuasit: cumque se in eo collocatum fastigio videret, oblitus pristinae sortis homo amens, caepit contemnere socios, magnaque in eos vti insolentia, qua offensus nobilis quidam Comanus, Cathus nomine, ingressus Palatium nouitij regis, trucidauit hominem indulgentia fortunae ebrium.

Cathus cum Rex et Sultanus salutatus fuisset ab exercitu, concidit ingentem Tartarorum numerum, quos Hialon in Syria reliquerat, ipse paulo post proditione circumuentus et concisus, accipiente regnum in patricidij praemium Bandoca derio successore.

Qui Bandecaderius homo militatis et audax, inuadens cum exercitu Comanorum seruorum Richardum Angliae Regem, et ipsum et quicquid reliquum fuit Christianorum in Syria, exterminauit.

Bandocaderio veneno e medio sublato Elpis regnum tenuit, et post hunc Melechus et Vstrephus, quorum ille Christianos Tripoli vrbe eiecit, alter aggressus armis Prolemaidem, quae sola in Oriente miseris adhuc restabar Christianis, coegit eosfacta deditrone vrbe excedere.

Etsi autem Aegyptus ab eo tempore multos habuit ex hoc Comanorum genere reges, viros vtique forres et strenuos, eorum tamen nomina ad nostram memoriam non peruenerunt, quod eorum res gestae, quas magnas arque memorabiles fuisse res ipsa loquitur, litterarum monumentis consignatae non fuerint. Inter omnestamen, auorum nostrorum memoria celeberrimus tum ob potentiam tum ob virtutem bellicam fuit Caritbeius, qui cum bellum illud seruile per manus a maioribus suis accepisset, auxit id maiore diligentia, et liberalitate, quam quiuis antecessorum eius: ita tamen, vt in perpetua specula eum esse oporteret, ne Mammeluccorum serui noui quid molirentur, qui paulo ante coniurauerant, et molestissimum bellum concitauerant, contra ipsum Regem et Nobilitatem eius.

Hic est ille Caritbeius Sultanus, qui cum Aegypti Rex esset, audita Principum Christianorum singulari virtute et magnificentia, non vnum beneuolentiae in illos genus ostendit, cumque plurimi eos faceret, misit Camelo-pardalim, incredibilis altitudinis et mire speciei bestiam dono Florentinorum Principi Laurentio Medrci. Hicipse, cum Turcas in Cilicia prostrauisset, Persasvero, qui Syriam ab Mesopotamia inuaserant, debellasset, domitisque Arabibus victricia signa Mecham vsque promouisset; Magni cognomentum inde adeprus, exiie vitaanno regni sui XXXIII. eodem tempore, quopugnatum est ad Tarum inter Gallos Venerosque.

Mortuo Caritbeio summa rei cum auctoritate penes duos erat; Achardinum et Campsoniam. quicum diu inter se super Principatu digladiati fuissent, magnaque crudelitate bellum gessissent, perturbara vniuersa Syria et Aegypto: Mahometus, Carit beijfilius, arrepta occasione inuasit Principatum. At hic Mahomerus, qui sedem paternam contra leges et constitutiones inuaserat, cum perpotaret inter seruitiorum et concubinarum gregem, concisus fuit per quendam Circassum: qui, quod tamillustre facinus ausus fuisset, et videretur restituisse ius eligendi Principis Mammeluccis, salutatus

fuit Sultanus Aegypti, fauenribus homini vniuersis militibus. Hoc tamen non obstante, Giapalatus, qui fuerat Praefectus Damasci et Syriae, progressus cum exercitu Cayrum vsque deiecit hominem de Solio regio, eumque longo mancipauit carceri,

Vicissim Giapalatus, cum regnarer crudeliter, auare et Tyrannice, adeo offendit aduersam factionem, vt comprehensum hominem, manciparent firmissimo carceri apud Alexandriam, commissa Tomubeio custodia eius. Hic vero Tomubeius, quasi nihil ei ad Principatum deesser, quam vt omnibus modis superaret in crudelitate et tyrannide, adde et auaritia et omni sceleris genere Giapalatum, cui secreto fauces [reading uncertain: print faded] eliserat, ita pro principe car nificem egit, vnde cum in populi et militum odia incurrisset, conuenientes Mammalucci decretum fecerunt, vt captus suspendio puniretur. Sensit id Tomubeius; igitur cum conatus fuisset per cryptam quandam subrerraneam euadere, ab amicis Giapalati fugituum persequentibus deprehensus et mactatus est.

Hoc trucidato Proceres Aulae Aegyptiae, vt obuiam irent cruentis seditionibus Mammaluccorum, qui hactenus scissi in parres, per integrum quadriennium muruis ad regnisui interitum inter se digladiati fuerant lanienis, obtulerunt Principatum Campsoni Gaurio, homini bellicoso, iustitiae amatori minimeque ambitioso. Hic attonitus tam recenti tot Sultanorum calamitare, quos nimia superbia in prae cipitium lapsos constabat: postquam a Proceribus regnis et ducibus militum in Palatium humeris delatus fuisset, constanter recusauit Principatum, noluitque Sultanus appellari, indignum sesubinde clamitans. Cum autem nihil efficeret, stillantibus aqua oculis obsecrare amicos, rogare proceres, vt se priuatum viuere sinerent, contentum illo vitae genere, neue sibi manifestum vitae conciliarent periculum, non habenti aurum quodinter milites distribueret, vt priores Sultani fecerant: sed et rempublicam in illa confusione alio egere capire, in quo plus esset auctoritatis et sapientiae. Contra monebant eum Principes regni, ne stolida obstinatione aut intempestiua modestia, contemneret pulcherrimam ridentis fortunae occasionem: quin imo, quo magis afflicta esset respublica, eo magis ipsum debere laboranti succurrere. Acciperet igitur, quod felix faustumque esset, magnum illud et Augustum Sultani nomen, quod vniuersorum consensus ei offerret.

His exhortationibus confirmatus Campson, passus est se Regem et Sultanum appellari, vtique cum omnes conceptis verbis inrauissent, non defuturum illi quicquam, quod ad conseruandam Principis maiestarem esset necessarium, cum in mann ipsius essent futuri singulorum thesauri et faculrates: sed nec milites exacturos quidem solenne Donatiuum, antequam Praefecti rationum et Quaestores id sub auctoritate publica e tributis et collationibus Prouinciarum collegissent. Sic cum Campson suscepta administratione Aegypti, Millionem Auri, vt loquuntur, inter milites distribuisset, et singulari in tanto fastigio mode ratione magnam de se existimarionem concitauisset, restiruit primum omnium perturbatae prouinciae pacem, sedatis turbis et tempestaribus, sublatis veneno nouitatis et tumultuum auctoribus, vt hac hominis prudentia et dexteritare perannos XVI, neque in Aegypto neque Syria tumultus aur bellum ciuile exortum fuerit. Et sic campson posser inter bonos et felices Principes referri, simagis amanisset in pace et opulentia viuere, et domestica perfrui quiere, quam acceptia temere armis fortunam periclitari.

Accidit aliquando, vt Iachis et Cadilescher, Legari Turcici, profecti ab Agogna, intra paucos dies venirent ad Sultanum Campsonem, quitunc habebat castra ad Orontem fluuium, cui nunc nomen est Farfaro. Hi igitur, cum amice et humaniter ab eo excepti fuissent, ea quae in mandatis habebant, oratione compra nitidaque exposuissent conuocato in Praetoria Castra Senatu tespondit Campson: Antiquam hunc esse Sultanorum Aegyptiorum laudem, vtipsi, qui facrle primi essent in religione Mahometana, magna cura et industria caeteros quoque Principes Mahomeristas in pace et concordia conseruarent: in quamrem ipse hactenus vnice incubuerit, et eadem de causa cum exercitu in Syriam venerit, vt pacem cum Persarum rege persnaderet Selymo: qui si obstinatius pergeret in gerendo bello et oppugnando Ismaele Sopho, socio suo et confaederato, se non posse ei deesse: sed nec sas esse, Selymum, hominem ambitiosum et alieni regni cupidum, vt desideriis suis saris faciat, ita caelum terrae, diuina humanis miscere.

Legati, ersi scirenr, Selymum nequaquam depositurum arma, simulabant tamen, maxime sibipacem cordi esse, neque fe dubitare, quin persttasuri essent ei, vt cum Ismaele pacisceretur: sibi enim molles viriaditus et seoreta con. silia nota esse. Hacspe plenus Campson, dimisit Legatos, regiis affectos maneribus: quistatim profecti sunt ad Selymum, quitunc erat Caesareae. Altera ex parte Campson, cum castramonisset ab Oronte, venitin Comagenen ad Alepiam vrbem, quam ex ruderibus Hierapoleos extruxit Alypius, Praefectus Inliani Imperatoris: quamque deinde Hialon Scytharum Rex oppugnatione captam spoliauerat et exusserat, quod ei nimis pertinaciter restituisser: quod accidit circa id tempus, cum Christiani super possessione Iudaeae et Syriae digladiarentur cum Sultanis Aegyptiis.

Selymus cum intellexisset ex Legatis suis, qui ab Syria redierant, et omnia diligenter speculati fuerant, causam aduentus Campsonis, et eius

arrogantiam, statuit omisso Persaipsi bellum inferre. fingens autem se in Persas morurum, praemissis ante exercitum impedimeris ad Sinacum vrbem, quae olim Sebaste dictafuit, deinde distributis iis per Mesoporamiam, iple cum copiis in Comagenem proficisci statuit, et hostem ex improuiso adoriri: prius tamen hoc consilium suum aperuit Ianitsaris siue Praetorianis millribus, qui omnes sublatis manibus clamabanr, duceret quo vellet, Igitur Selymus raptato exercitu pervias difficiles et vulgo incognitas, sed breuiores, subinde pollice batur militibus, seliberaliter recompensaturum omnes illos Jabores et molestias viae. Hinc missis speculatoribus, iubebat explorare, vbi esser Campson cum exercitu: ipse interim magna industria cauchat, ne Campson de sno aduenru cognoscerer. Postremo, cum iam nunciarerur, adesse Selymum cum exerciru, Campsen, quinihil magis optabat, quam acie confligere, staruit ei, sivellet, pugnae copiam facere. Castra eius erantloco commodo et securo supra Singam fluuium. Habebat secum Mammaluccorum vix bene XII. millia, seruorum autem optime armatorum et magna ex parte equis insidentium numerum mulro maiorem. Quid multis? habebat Campson exercirum instructissimum et peneinuictum, si prudentia in pugnando vri voluisset.

Mammalucqui longis barbis horridi, minacibus oculis, quadracis et musculosis corporibus, cum natiuo robore coniunxerant dexteritarem et agilitatem. Igitur cum struereturacies, admirabilem ostendebant scientiam, nec minorem in ipsa pugna. Fractis enim primo concursu hastilibus, nonvnum pugnae genus ciebant, nunc vtenres arcu et sagitris, scutis in tergum reiectis, nunc claua ferrea, alias Acinace Persico ho. stem ferientes, vt locus et conditio pugnae exigebat, Equi eorum erant validi et generosi, multumque similes Cantabricis aut Lusitanicis statura et celeritate, et quod opinionem fidemque nostrorum hominum superat, ira dociles, vt intelligerent signa, nutus et voces equitantium, ad quam rem eos parrim natura partim consucrudo adduxerar. Tela enim et sagittas humo dentibus tollebant, et equiribus suis porrigebant, norantque hostes, quos dentibus vngulisque apparebant, horrendum in modum calcitrantes in orbem, nec stupefacti conspecto suo cruore.

Visebanturin his equis habenae et frena argenrea, ephippia inaurata, et loricis squamatis armara eorum colla et pectora: qui huiusmodi equo vehitur, contentus est Thorace ferreo, vel panoplia ex laminis chalybeis conrexta. Primi nominis equites, et qui cum re lanta sunt, galeis caput regunt: caeteri se fatis aduersus ictus munitos censent pileo et fasciis lineis crebro plexu inter se complicatis : simplices vtuntur capitiis villosis rubris, quos vix aliquot ictibus vel accutissimi gladij dissecare possis. Campson igitur, qui tales habebat railites, omnem suum exercirum in quinque acies partitus est.

At altrinsecus Selymusad hunc modum suos in acie collocauerat. Equitatui Asiatico dextrum latus, Europaeo sinistrum assignauerat; peditard, quifere e Ianitsaris et Praetorianis constabat, medium locum obtinere insserat, cum tormentis aeneis. qui inter equites ac pedites prae caeteris eminebant, in fronte pugnaruri erant. Commisso prelio videbatur fortuna chu in ambiguo esset sed quod Campsonis exercitum fregit, hoc est. Caierbeins, qui hactenus finxerarse pro Campsone militare, transfugir cum omnibus fuis ad Selymum, prodito turpiter Campsone, et hac fraude Sclymo victoriam in manus tradidit. Caesus est in praelio Campson cum Damasquino et Tetrarcha Tripolitano, et omnis ems exercitus vel periit in pugna vel fugit. Castra Aegyptiorum Selynius militibus suis diripienda dedit, ipse Alepum vrbem peciit, quae statim ei patefecit portas. Commissum est cruen tum hoc praelium a. c. XX. Augusti Mensis. Damascus et aliae Syriae Vrbes, videntes ad se accedere victorem exercirum, deditionem fecerunt, implorata Selymi gratia: idem fecerunt Tripolis, Berytus, Sydon, Ptolemais. Qui e praelio effugerant Mammalucqui, hos collectos Gazelles raprim Cayrum in Aegyptum duxit: ibi elegerunt sibi Sulranum Tomubeium secundum, multum in eo spei collocantes. Saluratus Tomubeius Rex Aegypti, statim quantum poruit, coegit armarorum, seque cum Gazellis reliquiis coniunxit. ibi denuo pugnatum, Sinane Bassa, Selymi Legato Turcas ducente, eoeuentu, vt Tomubeius et Gozelles victi fugatique fuerin, Tomubeio eriam ex vulnere graui, vt vix Cayrum effugere posset. Paulo post, cum Selymus cum Sinane Bassa seconionxisset, ingressus est Aegyptum im manis Turcarum exercitus.

Prodierat Tomubeius ex vrbe, et posuerat castra iuxta hortos Materenfes, habens secum omnia tormenta cum instrumentis bellicis, et cinxerat castrafossa arque vallo. Quicquid supererat Mammaluccorum, erat cum regesuo, et Arabum equitarus non contemnendus. Cum accederer exercitus Selymi, vehementer laesus fuit tor mencorum ictibus, quae sine fine e castris Campsonrs in Turcas fulminabant: neque dubium est, quin Turcae eo die fusifugarique fuissent, nisi alia proditio de nouo interuenisser. Quidam enim ex castcis Tomubeij, cum ad Selymum perfugisient, derexerunt insidias quas Tomubeius Turcis struxerat. His vitatis tertio acriter dimicari caeprum est, et diuforruna dubiratevisa est, vtrius sequeretur parres, cum machinae aeneae vtrimque plurimos difcerperent, multumque damni darent. Tanta aurem fon pugrantium rabies, vt praelium ab Aegyptiis, quater instauratum fuerit. Mammalncquorum incredibilis fuit forritudo, nec fegniter pugnaucrune equites arabes, qui cum

per Equiratum Europaeum perrupislent, ad mediam vsque Ianitlarorum aciem peruaserunt, ibique interfecerunt Sinanen Bassam, Selymi Legatum. Ad hunc modum acerrime pugnatum est, toris horis quatuer, Tomubeio mira forritudinis edentefacinora. Postremo tamen exercitus eius numero minor, in fugam datus est, cumque receptui cani iusseslent, receperunt se omnes ad enm, non metu insequentium, sed vt se dicto imperatoris audienres esse ostenderent. Postea Mammalucqui Cayrum vrbem fuga petietunr. Pugnatum esta. d. XXIV. lanuarij, qui dies erat Iouis, anno A N.C.M D. XVII. In persecutione fugientium captus est Diadarus, multis affectus vulneribus, cumque eo Bidonus, cui globus tormento campestri missus alterum genu fregerat. Hos duos altero die Selymus necari iussit.

Interea Tomubeius, qui nondum penitus de suis rebus desperauerat, collectis denuo Mammaluccorum reliquiis, positis intra Nonam Memphim et Nilum amnem castris consedit: vocatisque ad libertatem octo millibus seruorum Aethiopum arma dedit, aperro antiquo vrbis Armamentario: sed et armari iussit sernos et libertos Mammaluccorum, et Mauros quosdam beneficiarios suos, necnon Iudaeos et Arabas, difficiliorem quam anrea ausurusrem, cum costituisset de nocte Turcarum Castra incedere. Quo inrellecto Selymus (nam et hoc proditores ei enunciauerant0 imperauit suis, vt omnes copiae per rotam noctem in procinctu starent, vtque infiniti ignes in omnibus partibus castrorum suorum accenderentur, quae diligentia Tomulbeii conatus elusit, qui cum aliquoties emisisset equites, semperij repulsi sunt, multis ex iis interfectis, qui nimis audacterin hostem inuecti suerant. neque dubiumest, quin Tomubeius omnino ea nocte deuictus fuisser, nisi conspecto ad lucem ignium in eastris Turcarum periculo; cohortes suas celeriter reuocasset.

Hoc quoque igitur lapsus consilio Tomubeius, recepit se Cayrum cum omni suo exercitu, vbi armari inssit omnes familias; et Aegyprir comportabantan summa aedium suarum rabulata lapides, ligna aliaque missilia, rogatia militibus, vt quisque suo loco hostem prohiberet.

At Selymns Campsonem cum suiain vrbem se reccpisse vbi andiuit, admouir et ipse castra vrbipropius, horratus suos, vt quod deesset ad summam victoriam, alacres conficerent. At milites Turcae cum quae habebant spolia ipsi exussissent, nihilaliud expectabant quam signum inuadendi vrbem. Primus qui intrauit, fuit Selymus ipse, cum ductis secum per porram Bassuelam equitibus, eos in varias vrbis partes dimirteret; ibi grauissime dimicatum fuit inter equites Turcas et oppidanos, in ipsis vrbisplateis, et Ianitsaris per latiores vrbis vicos ingredientihus, Caeterum ibi demum Mars acerrime saeuiit, vbi cum ipsis Mammalucquis Turcis pugnandum fuit, apud aggeres et munimenra, quae Tomubeius in ipsa vrbe excirari inslerat, et quae turcae demoliri cupiebant. Ab horum munimentorum defensione nemo abesse volehat, sed omnes pugnabant vsque ad mulieres, vt Turcae promiscoe et ingenti numero caesi vulnetatique prouoluerentur in fossas subtervallo: contra ipsi globis sclopetorum traiiciebant omnes, quotquor de fenestris prospicere ausi fuissent, vt plateae vrbis natarent sangnine. Durauit autem cruentissimus hic conflictus duobus diebus et cotidem noctibus, vt vix quisquam scire posser, verimelius an dererius haberent. Sed Mammalucqui, quinumero cum Turcis collari, pauci admodum erant, exhanstitram pertinaci labore, pars etiam vulneribus confecti, ad extremum deserre munimenta sua coacti, receperunt se inaedes ciuium, occultantes se, vbi quisque quam optime posset.

Tertio vero die pro deuntes denuo, cum se in extrema, quod dicitur, regula constituros viderent, tantis viribus furiosorum instar pugnauerunt, vt Turcas per longum spacium repulerint, iisque aliquot tormenta minora eripuerint. quo viso dicitur Selymus desperasse devictoria, et mandasse, vt subiectoigne domibus. Vrbs incendererur. Multum iam de prioreardore remiserant Turcae, pugnabantque remissius, qudientes clamores cohortantium se mutuo Aegyptiorum, nec quicquam expectabant, nisi vt recceptui caneretur: cuma pluribus partibus simul nunciarum est, deicctos Aegyprios de suis locis vnde pugnabant, et in sola suga fiduciam habere, quod Mustaphacum suis altiora loca occupasset. Mustapha enim deductusa quibusdam Aegyptiis, proditoribus patriae suae, peruenerat in amplam planiciem, vbi habebant Mammalunqui equossuos frenaros stratosque, vt si pugnandi nulla spes superesset, festine conscensis equis in socum, aliquem turum effugerent. At Mustapha, cum profligasset custodes, turbam equisonum et mulionum, adeptus omnes istosequos abduxir, quae res vehementer fregit animos Mammaluccorum, iisque omnem porro pugnandi ademit voluntatem. Deserta igitur vrbe fugam: arripuerunt versus Nilum, quem traie cerunt beneficio quorundam nauigiorum, quae Tomubeius in promtu esse inslerar. Alij intra vrbem manentes, occuluerunt se in aedibus: tertij in aperrum euaserunt campum. At duo millia Aegyptiorum cum in spaciosissimum totius vrbis Templum confugissent, diu se in eo defenderunt; ad extremum tamen pro arbitrio victoris deditionem facere coacti: horum partem Selymus mactari inssit, seruatis caeteris.

At turcarum Monarcha, cum iam Victoriam in manu haberet, iussit exringui ignes, qui iam mulris locis vrbem corripuerant, et

ad tubae sonum praeconis vebis proclamari; qui ex Mammalucquis intra duodecimum diem se victori dedissent, eos saluos fore, post id tempus nequaquam. Prodierunt ergo e latebris suis mamalucqui, Turcisque facti sunt supplices, qui per summam perfidiam, cum deditirios catenis vinxislent ferreis, deductos in ergastula mactauerunt.

Interea Tomnbeius alium colligebat exercirum in Regione Seiectica, quae versus Cyrenaicam est ltra Nilum, conuenerarque ad eum nona Cohors Mammaluccorum, quos ab Alexan, dria euocauerat, vt at alii multi e variis regionis partibus, vt ita instum conficeret exercitum. Eo autito, Albuchomar quidam Aegyprius auctor fuit Selymo, vt cum Tomubeio pacem faceret, quemadhuc tanras habere vires aiebat, vt non solum Selymo eripere victoriam posset, sed et ipsum cum omni exercitu in periculum vitae adducere Selim ergo missis ad Tomubeium Legatis mandauit, vt eum armaponere iuberent. Mammalucqui, visis Turcarum Legatis, imperare animo suo non potuerunt, sedirruentes in eos mactauerunt eos, cum verbum nondum prolocuti fuissent. Hoc factum itairritauit Selimum, vt conceptis verbis iurauerit, inultum se id non dimissurum. Nilum igirur ponte sterni iussit, vt traduceret exercitum. Quod videns Tomubeins, accurrit celeriter cum quatuor equitum armatorum millibus, et decem Maurorum arque Arabum, profectus ante diluculum e snis castris, vt Turcas eximprouiso opprimeret.

Mustapha, qui Selymierat Legatus apud exercitum, intellecto aduentu Tomubeij, exclamauit alta voce: Ecce Tomubeius adest. Ad hoc verbumtam ij qui iam transierant fluuium, quam qui adhuc in ponre morabantur, properauerunr, vt aduenientem exciperent. Cumque iam vtrimque magnis viribus pugnaretur, misit Selymus aliquot sclopetariorum Graecorum millia, qui plurimum damni intulerunt Tomubeianis: ibi Mammalucqui pugnare vlterius non potuerunt, equis eorum lassis et sudore diffluentibus: soli igitur supererant Mauri et Arabes, quiacriter resistebant Turcis. Cum autem Ianitsarorum peditarus iis superuenisser et robur Praetorianorum, ibi ciro debellatum fuit, fuigentib. omnib. qui cum Tomubeio fuerant.

Sequente die, cum Mustapha fugientes persequeretur, inuentus captusque fuitinfelix Tomubeius, immersus profundae paludi, quo se seruaturus vitam receperat, et tertio die Cayrum deductus. Selymus qui ipsum trucidare constituerat, nolnit hominem videre, sed iussit eum subiici quaestionibus, vt in Eculeofateretur, vbi nam essent Thesanri Campsonis. Sequenti die excruciatum vili Camelo imponi inssit, et ligatis a tergo manib. per plateas vrbis circumduci, vt Aegyptiis ludibrio esset, qui paulo ante Rex et Sultanus eorum fuerat. ad extremum suspensus vnco ferreo in laqueati porta finiuit vitam, visus et irrisus ab omnibus, qui illac transibant. Sicperiit Tomuberius, vltimus Aegypti Sultanus, a.d.XIII. Aprilis mensis, anno A N.C. M D.XVII. die Lunae post Festum Paschatis. Et ad hunc modum exrinctus est Principatus Aegyptiorum, regno in manus Turcarum delapso, quorum Monarcha ibi absolure dominatur, extenditque dominlum suum in hac parte Africae vsque ad Aethiopiam siue Imperium Prete-Iani, cuitamen et ipsi aliquam partem regnieripuit, nempe prouinciam Barnagensem.

NARRATIO VLTERIOR DE REBVS TVRCICIS IN GENEre, et primo

De Moribus et Ritibus Turcarum nostritemporis

SVNT Turcae partim originarii et naturales, et hi genus originemque a Scythis siue Tartaris ducunt: partim insititii, a Christianis Apostatis descendentes. In communi tamen, facie sunt lata, membris iusta proportione adunatis, fere crassi et robusti. Capillos crescere non finunt praeter mustacem in superiore labro. Ingenio vulgo sunt tardo et inepto, lenti parumque exercirati in suis negociis. Labores fugiunt quam maxime, et tamen sunt auari supra modum, pecunias plus amantes quam vlla gens sub Sole. Hinc fit, vt iustitia apud ipsos venalis sit, et velut inauctione exposita, quodque Turcae nulli mortali quicquam praestant officii, nisi interuentu argenti. Ipsi inter se humilessunt, strictamque superioribus praestant obedientiam, magno quae audiuerunt, celantes silentio, et quieti praesentibus Magistris. Verum erga peregrinosadeo superbi et insolentes, iactantes res incredibiles magna arrogantia, vt in hoc vanitatis genere omnes homines superent. In loquendo proiiciunt ampullas et sesquipedalia verba, interim in frau. des et deceptelas intenti, nihil praesantes eorum quae promiserut, etsi manifestum inde sperent lucrum.

Plerique sunt ocio et ignauiae dediti, conuiuiis et ebrietati indulgentes, vt nonnunquam in rertium vsque diem comessationes producant. Et quanquam lexiis vini vsu interdicat, bibunt tamenid vsque ad pudendam ebrietatem. Ad scorrationeni totis animis propendent, suntque inter illos frequentissimi masculorum concubitores, vt apparet in nauibus eorum, vbi semper vnum aut alterum praesto habent, destinatum execrando huicflagitio. In credendo aliis faciles sunt, superstitiosi supra modum, multum tribuentes somniis et praesagiis, diuinationibus et ominibus arbitrantes vniuscuiusque fatum et horam mortis in eius scriptam fronte quam transilire nulla ratione possit: et haec est casa, cur se tam temerario ausu in pericula praecipirent.

Licet autem Turcis Lege patria tor habere vxores, quot alere commode quisque potest, suntque creberrima inter eos diuortia, marito vxorem leui de causa repudiante. Mulieres eorum raro prodeunt domo in publicum, nec nisi velata facie, magnum in vestibus ostentantes fastum, auto et gemmis exornatae, tingentes capillos colore rubro, nec non dentes, manus et pedes, inprimis autem vngues. Singulis septimanis bis in Balnealauatum eunt, quod et ipsi viri faciunt, ied quique separatim.

Alea vel chartulis pictis non ludunt. Liberales sunt in iuuandis egenis et dandis Elecmosynis, non solum erga suos, sed et erga Christianos, aliosque quosuis, sine discrimine religionis. Quin et eodem modo erga bruta animantia affecti sunt, cum aliquando captas auiculas coemant, easque liberas deinde auolare sinant, donata beneficii loco libertate.

Vestibus vtutur longis vsque ad talos pedum, ab anteriori parte apertis, excepta tunica interiore siue indusio, quod gestant extra femoralia, vt nonnunquam apparet in incessu eorum. Est autem amictus eorum vel exlana purissima vel ex bombycino, perspersuis aliquando vnionib. gemmisque. Tegumentum capitis eorum album est, praeterquam eorum, quise dicunt e posteris et consanguineis mahomeri: hienim vtuntur tulipane viridi.

Salutaturi aliquem caput nequaquam aperiunt, estque apudillos sinistrum latus honoratius dextro. Qui opulentiores lunt aut conditionis supra vulgus, fere equis vehuntur. In capien. do cibo immundisunt, ignorantes ea quae nos habemus in deliciis. Ter autem in die cibum capiunt, mane oriente Sole, circa meridiem et vesperi. In comedendo neque mappis vtuntur neque strophiolis, sed consident humi compositis in quin cuncis modum cruribus, circa mensam rotundam, parum admoduma terra eleuatam. Vescuntur autem omnium animalium, quaein cibum venire solent, carnibus, excepta porcina, quam iis Lex negat. Oriza frequentissimum apud eos cibi genus est: neque capiuntur Asiarici Turcae esu piscium, Europaei vero eos praeferunt carnib. Qui inter eos strictius obseruant Mahometi Legem, omnino a vino abstinent, bibentes aquam: ditiores autem frigidae admiscent melaut saccarum. Hyemiscempore consueuerunt in aqua extinguere carbonem ardentem, nenimio noceat frigore. Succus papaueris in crebro apud isos vsu est, nec est fere quisquam, quid eonon vratur, purant enim eo augeri audaciam et contemtuni periculorum. Vrinam reddentes desident veluti mulieres.

Domus eorum maxima parte elignis sunt et terra, angustae et male aedificatae: purantenim im manis delicti in star haberi, edific re domum diutrus duraturam quam hominis vitam. In extruendis tamen Templis siue Mcsquitis et domibus Hospitalibus sunt magnifici, vt et in Balneis publicis, quae fere iuxta fontes pulcherrimos structa sunt, non solum ad commoda heminum, sed et brutorum, vrque semper sitaqua in promtu lauaturis corpus, antequam in templum ingrediantur. Hinc fit, vt tam curiosi sint in Aquaeductibus, et sternendis lapide viis publicis, in quibus duabus rebus praecipue consistit magnificentia Turcica.

Srudent autem Turcae dies noctesque vicinarum gentium ad se pertrahere commoda et iis superiores euadere: quod si via apertaobrinere non possunt, moliuntur calliditate et persidia conficere: neque turpe putant fugere, si conatus eorum non succedat. Militaris vero rei scienria iis adimenda non est, vt qui magna cura conseruent disciplinam in bello. Parent enim religiose admodum ducibus suis, roleratites laboru, inediae aliorumque incommodorum. cibis contenti sunt paucis nec magni precii. Arma eorunsunt lancea, missilia, claua ferrea, securis, gladius latus breuis et incuruus, quem vulgo Acinacem vocant, eumque auro et gemmis ornant. Magno autem omnia in bello agunt silenrio magnaque modestia, non solum cum positis castris alicubi commorantur, sed et cum totis cohortibus in cedunt, fitque nonnunquam, vt quam. uis maximo numero ita faciant, adeo tamen quiete vicinaloca praetereant, vt non animaduertantur.

Signis, signiferisque aut verillis non vtuntur, sed in vnius hastae longae summitate floccos sine lacinias versicolores assigunt, cuius intuitu quisque miles ducem centurionemue suum sequitur: tibiarum tamen tympanorumque sonitu militibus animum addere solent.

Cum Turcarum Monarcha foris bellum gerit, qui in vrbibus oppidisque manserunt, pereces fundunt pro milicibus, idque non in templis dunrarat, sed et in conuiuiis conuentibusque: sed et pro iis orant, qui in bello occubuerunt, putantes felices eos esse, quod non inter gemit us et lamenta suorum, sed vt iros fortes decet, pro salute patriae oppetierint. Maiorum suorum victorias crebris repetunt sermonibus, canantes etiam eas, vt exemplo moti milites nunquam non fortiter faciant.

Signis arque sigillis in obsignandis litteris non vtuntur, ne in Diplomatibus quidem regiis, neque ea vlla discernunt figura. Campaniaeris

vsum ignorant ipsi, neque permitrunt Christianis, vt ipsi habeant in suis Templis. Ingressuri Aedem Sacram exuunt calceos, quos peracta re diuina repetunt. Vbicunque considant, siue domisiue in Templis, substernunt stragulum villosum vel Stoream iunceam, alicubi etiam asscribus cooperiunt humum, ad vitandas sordes et inquinamenta. Generi vitae Contemplatiuo aut literarum studiis vix paucissimi dediti sunt, quanquam habeant pulchras patentesque scholas, in quibus praeleguntur Leges patriae, et instituuntur pueri, vt rei diuinae praeesse, et reipublicae bonam praestare operam possint.

Ad congregationes aut Conuentus virorum mulieres Turcicae nunquam accedunt, estque iis seuerissime interdictum, ne in forum emendi vendendique causa commeent: sed et in praecipuis Templis sua sunt mulieribus assignata loca, procul a virilibus, et vt vir eas neque videre neque ad illas ingredi possit. Rarum est autem videre virum cum muliere colloquentem in puplico, vt etiamsi per integrum annum ibi commoreris, vix tamen semel tale aliquid visurus sis. Qui coniugati sunt, cauent, ne alludant ad vxores suas vllo pacto praesentibus aliis, sed magna cura grauitatem suam conseruant mariti, qui et eo nomine coluntur ab vxoribus. Viri Principes aut in summis dignitatibus constituti, qui vxoribus semper praesto esse non possunt, relinquunt eas abituri sub custodia Eunuchorum, qui earum tam sollicitam curam gerunt, vt impossibile sit vel vaferrimo alieni thori captatori, ad eas ingredi, aut earum labefactare honorem.

Opes et diuitiae Turcarum.

Complectitur Imperium Turcicum regna et prouincias omnibus rebus bonis abundantes. Quae enim sub Sole regio est, quae plus gignat omnis generis frumenti quam Aegyptus, Africa, Syria, Asia? quae est fertilior vinialiarumque rerum quam Hungaria, Graecia, Thracia? Quid dicam de vrbibus Constantinopoli, Cayro, Alepo aliisque, in quibus omnibus inaestimabiles custodiuntur Thesauri? Constantinopolis enim talis locus est, vt non tantum ab omnibus partibus innumerieo confluant mercatores, sed et quicquid per vniuersum Imperium Turcicum colligitur auri argentique, eo comportetur. Alepum Syriae vrbs est prima atque maxima, et velut centrum regionis, ad quod omnes Thesauri et mercimonia Asiae sine modo et numero confluunt. Cayrus vero et penus et promptuarium locupletissimum, non Aegypti duntaxat, sed et africae Indiaeque, a qua posteriore innumerae merces per Sinum Arabicum aduectae, et in littore Maris Rubri Camelorum dorsis impositae, in eam vrbem doportantur.

De prouenribus Turcici Monarchae nonnulli ita sentiunt, eum quotannis non nisi octo Milliones percipere, quanquam videri possit, multo plus ad ipsum redire e rot terris et prouinciis: causam esse, quod omnis Turcarum cura in armis posita sit, quorum ingenium potius aptum est ad perdendum et destruendum, quam conseruandum ditandumque prouincias: accedenre, quod Turcae ad conseruationem perpetuae militiae ita exhauriant populos, vt vix tantum supersit miseris, quo se ipsos alere queant. Hinc fit, vt calamitosi homines de acquirendis opibus penitus desperent, sed et de precio operae laborumque suorum aut negotiationis, si vel sint vigilantissimi. Quorsum enim attinet, serere cum cura quod alius metat? aut metere ac colligere quod alius consumpturus est? Vnde passim per Ottomannicum Imperium videas immanes syluas, camporumque latissima spacia inculta. In nostris regionibus annonae difficultas fere prouenit ex nimia multitudine populi: at in regnis Turcicis ex iopia homnium, agricolis atque aratoribus, qui in pagis viuunt pereuntibus magna ex parte, dum per longissima spacia arma et alimoniam exercitui subuehere coguntur. E decem enim horum hominum millibus, qui e domiciliis suis extracti, castra ad eum modum sequi coguntur, vix quartus quisque domum reuertitur, quod vel nimios labores velmutationem aeris perferre non potuerint. Fit autem hoc eo magis, quod Turcae etiam in nauali militia quotannis per hyemem armamenta et remiges detrahant nauibus, vnde sequentiae state ii qui ad remum et ministeria nautica applicantur, neque labores neque Maris intemperiem ferre possunt.

Altera egestatis publicae causa haec est, quod commercia et negotistiones prope omnes sint in manibus Iudaeorum aut Christianorum Europaeorum, puta Ragusensium, Venetorum, Francorum Anglorumque: habentque Turcae in tam latissimis per Europam spaciis, non nisi haec Emporia: Constantinopolim, Capham, Thessalonicam: in Asia Alepum, Damascum, Tripolim et Adenam: In Africa Alexandriam, Cayrum, et Algeriam. Vtautem breuiter omnia complectar, omnis inopia harum regionum oritur ex omissa agricultura, quae omnium prouentuum fundamentum est et radix. Haec enim suppeditat materiam artibus, artes vero efficiunt negoriationem atque mercimonia.

Sed esto, constituant sane prouentus ordinarii, secundum illos, non nisi tantum quantum diximus (sunt enim qui ad quindecim Milliones extendunt) maximi tamen faciendi sunt fructus, quos extra Ordinem Magnus Turca percipit, cuius generis sunt Confiscationes et Dona siue Munera. Purpurati enim Perfectique prouinciarum, qui subiectorum sanguinem et medullam exsugunt, colligunt Thesauros inaestimabiles, qui tamen omnes postremo ad Principem velut ad principium suum relabuntur. Creditur enim Abrahamus Bassa Cayro exportasse circiter VI. Millionum precium, Mahometum autem Vizierum aiunt etiam vlterius. Vchiali Bassa, vltra reliquas diuitias quas possedit, habuit. V. seruorum millia. Sultana Selimi II. Sorortam opulenta fuit, vt quotidie duo

millia et quingentos Ducatos ex redditibus perciperet, et inceperit Aquaeductum a Cayro Mecham vsque, eorum bono, qui religionis gra. tia eo peregrinarentur: quod quidem opus fuit non vnius Principis, nec finiti laboris.

Adde quod Magnus Turcarum Princeps facile potest inuenire causas, propter quas adimat suis omnia bona, ipsamque adeo vitam, si ita visum fuerit. Iam dici vix potest, quantum accipiat donorum atque munerum: cum nullius exteri principis Orator vel Legatus eum sine muneribus conuenire audeat, et nemo prorsus sibi spem facere possit adipiscende alicuius dignitatis aut officii sine argento. Nemo prouincia decedit nisi grande donatiuum secum offerat Principipro accepto beneficio: nec enim fas est, exiguum aliquid offerre tanto Monarchae. Sed et quod Vayvodae Transsyluaniae, Moldauiae, Valachiae quiete fruuntur in Principatib. suis, acce. ptum ferendum est multitudini et magnitudini munerum, quae ipsi offerunt. Et Valachia quidem atque Moldauia subinde mutant dominos, quod is prouincias easadipiscatur, qui plus donare potest: quod autem vt colligi possit pessundantur regiones et consumuntur populi. sed, vtcunque se haec habeant omnia, compertum tamen est, bellis Persicis exhaustum fuisse aerarium Turcicum consumtasque tantas diuitias: vnde tam Constantinopoli quam per totum Imperlum Turcicum valor auri ab aliquo tempore in tantum auctus fuit, vt Ducatus Aureus duplo plus valuerit, quam solitus antea fuerit, et additamentum Monetae in tantum excreuerit, vt inde Ianitsari causam arripuerint, subiiciendi ignem vrbi, et terrorem incutiendi non solum populo sed et magnatibus Turcarum. Arguitur et pauperies Fisci ex eo, quod apud Alepum sexcenta coronatorum millia a mercatoribus mutua petita fuerint. Ethae quidem sunt diuitiae Turcicae: nam de Timariis paulo post dicemus, vbi agemus

DE POTENTIA, ROBORE ET VIRIbus Turcae Militaribus.

Consistunthae in Pecunia, Equitatu, Peditatu, Classibus et Retormentaria. Et de pecunia quidem in superioribus diximus. Etsi autem ostenderimus, prouentus eius tantos non esse, quantos amplitudo regnorum et prouinciarum polliceri videntur: sciendum tamen est, habere Turcarum Monarcham aliquid in suo imperio, quod multo pluris faciendum sit, quam omnes eius fructus atque redditus. Idautem nihil est aliud, quam ingens numerus Timariorum. Turcarum enim Principes absoluti fiunt domini omnium terrarum, quas sibi subiiciunt armis, relicta veteribus incolis non nisi exigua portione: reliquum omne diuidunt in Timarias, quae sunt veluti Commendaturae, quas virtutis ergo tribuunt militibus, qui in eo bello fortiter fecerunt, hac lege, vt certum numerum equorum alant, quos semper ad bellum et seruitium Magni Principis praesto habeant. Estque hoc inuentum vnum ex praeclarissimis constitutionibus, cui haud dubie debetur conseruatio Regni Turcici: nisi enim in regionum incolumitate salus et commoda milirum inclusa essent, iamdudum omnia pessum iuissent, Turcis ipsis fatentibus, nullam amplius ibi crescere herbam, quo loco Magni Principis equus semel pedem posuisset. Alunt autem illi timarii, qui sunt velut nostri Feudatarii et Beneficiarii, circiter CL. millia equorum, quiomnes parati sunt, vt ad primum imperium in ex. peditionem belli ducantur: nec opus est, vtipse princeps vllum denarium impendatad contrahendum tantum equitatum. Neque tamen negauerim, ad alendum et conseruandum tam immanem hominum equorumque numerum vim maximam auri requiri, quam nonnulli XIV. Millionibus aestimauerunt. Facit haec res vt non satis mirari possim incogitantiam quorundam, qui cum prouentus Imperii Ottomannici cum opibus Christianorum Principum conferunt, mentionem nullam faciunt horum Timariorum, in quibus tamen consistunt potissimae diuitiae regni Turcici. In bello, quod ante viginti annos Turcarum Monarcha cum Rege Persarum ges. sit rantum adeptus est terrarum, vt fecerit quatuor millia Timariorum. Non errauit qui dixit hanc Timariorum institutionem, et Azamoglanorum, id est puerorum, e quibus Ianitsari fiunt, electionem, esse duo fulcra Regni Ottomannici, quarum posterior videtur facta ad imitationem romanorum. Praetorianos enim milites, qui haud ferme ab Imperatoris latere abscedebant, eligebant e subiectis Imperio, et ostendit Tacitus, delectum istum iuuenum causam praebuisse Batauis contra Romanos insurgendi. Sed et in eodem Imperio Romano huiusmodi Timarias fuisse constat, quasrum vsus fructus cederet militibus donec viuerent, in praemium virtutis et fidei Permisit Alexander Seuerus militum eorum heredibus, vt beneficiis istis fruerentur, ita tamen vt et ipsi militatum irent. Constantinus Magnus perpetuo fruendas dedit centurionibus Tribunisque suis, quorum habebat perspectam virtutem, eas ipsas terras, quarum antea tantum fructus ad dies vite perceperant. eadem prope ratio est Feudorum siue Beneficiorum, quae a Christianis regibus et Principibus dependent, vt quae antea ad certum tempus permissa fuerant, deinde facta sint perpetua.

Geminum autem redit ad Magnum Turcarum Principem ex hoc Timariorum equitatue. molumentum. Primum, quod populi expugnatarum Prouinciarum per eos intra officii limites contineantur et velut capistro coherceantur, vt ad primum eorum motum statim equires praesto sint, eosque qui res nouas quaerunt, compescant, et hac de causa per vniuersum Imperium dispersi sunt. Alterum est, quod in momento, vt ita dicam, oculi, tantum Turcarum Monarcha potest habere equitatum, quantum ipse optare aut desiderare potest, ad quasuis vel repenrinas

necessitates. Ita sunt Timarii velut Turcici Imperii praesidiarii milites, impedimentum seditionum, et piaecipuus belli neruus. Praeter hos alit Turcarum Monarcha bonum numerum equitum, quibus stipendia soluit, eosque semper circum se habet, diuisos in tria genera: Spachos, Vlufagos et Caripicos. Sunt auterm hi velut seminarium praecipuorum Ministrorum Aulae et Praefectorum per Imperium hoc: ex his enim vsitato more leguntur Bassae, Beglerbeii et Sangiaci. Vltimum locum obtinent inter equites, qui Alances dicuntur, quique ex Tartaria, Valachia et Moldauia veniunt, vt acceptis stipendiis militent Turcarum Monarchae.

Secundum locum interea, in quibus consistit Robur Turcarum militare, sibi vendicat peditatus, qui potissimum constat ex Ianitsaris, in quibus plerisque duae res considerantur: Natio siue Patria, et dispositio corporisad vsum atmorum. Et de patria quidem ita habet: non leguntur vsitato more in numerum Ianitsarorum homines Asiatici, sed Europaei: quod tot bellorum vsu compererint, illos esse fere molles arque dis. solutos, et dum bellum est, animos magis in fuga quam pugna habere: contra Europaei semper habiti sunt cordati et ad militiam apti, vt in Oriente milites Asiatici simpllciter dicantur Turcae: Europaeiautem Rumi, id est Romani. Quod ad dispositionem corporis attinet, eliguntur pueri, in quibus manifesta futurae fortitudinis apparent indicia, qui suut membris teretibus agilibusque, quique audaces videntur et magnanimi, quae tres virtutes in bono milite requiruntur. Conquiruntur autem huiusmodi pueri elapso tertio quoque anno semel, nisi necessitas cogat id saepius facere. Hos pueros simul ac Constantinopolim adductisunt, inuisit Aga siue Praefectus Ianitarorum, qui operam dat, vt aboleat nomen pneri, inducatque obliuionem parentum atque patriae. His factis distribuuntur pars in Asiam Minorem, parsin alias prouincias, vt discant linguam, leges, vicia et rationem viuendi Turcarum: vnoverbo, vt fiant Mahometistae: quidam etiam asseruantur in Regia Constan: inopoli vel Perae, et qui liberaliorisunt facie et moribus venustioribus, in secretiori parte Aulae aluntur. Donecautem Azamoglaninomi. nantur, certum caput non habent, neque determinata exercitia: sed alii quidem ad culturam hortorum, alii ad aedificia, alii ad labores domesticos similesque adhibentur. Dicuntur autem Azamoglani donec fiant lanitsari, et tunc vocantur ad Aulam, suique singulis dantur Rectores et Praefecti. Hic demum applicantur ad diuerla exercitia manuaria, laboriosa illa, quidem, cibisque nutriuntur tenuibus, male vestiuntur, dormiunt multi simul in locis capacibus, cuiusmodi fere sunt dormitoria Monachorum, praesente lumine et custode, ne quis pedem inde mouere possit. Mox dilcunt artem sagittandi, tractandi sclopetos, in quibus exercitiis, cum aliquam comparauerunt scientiam, fiunt Ianitsari vel Spachi, quorum illi non nisi quiunque vel septem Asperos nummosin diem accipiunt, hi vero decem. Ad hunc modum Ianitsarifacti, vel in expeditionem belli ducuntur, vel ad Praesidium aliquod mittuntur, vel manent ad Porram Regiae Ottomannicae, assignaturque his vltimis quaedam velut Castra Praetoria, quae sunt loca ampla instar Monasteriorum, numerotria: ibi viuunt sub Tribunis ductoribusque suis. Iuniores ad manum sunt maioribus natu, eosque in honore habent, magno omnia facientes silentio. Capiunt autem singuli Manipuli simul cibum, simulque in eodem cubiculo longiori dormiunt, et si quis extra hoc alicubi pernectare ausit non impetrata licentia, is sequente vespera aliquot ictus baculo recipiet: estque tanta hoc in loco disciplinae obseruantia, vtsi quis percussus fuerit, etiam osculetur manum eius a quo plagas ac cepit. Multis Ianitsarigaudent Priuilegiis, vnde coluntur atque metuuntur ab omnibus, quanquam plerosque offendant sua insolentia. Incedentesenim per plateas, diripiunt Christianorum pergulas et tabernas, nec quisquam contra mutire audet: ementes aliquid, ipsi pro lubitu constituunt precium, necpossunt conueniri aut iudicari coram alio quam suo Aga: et ne sic quidem ad mortem duci quisquam sine metu publicae seditionis; vnde raro admodum in iudicio publico fertur in eos sententia capitis, sed saepius noctu nemine alio conscio plectuntur capite.

Munera atque donatiua a diuersis diuersa accipiunt. alii enim adiunguntur exterorum Principum Legatis, vt illis praesto sint et seruiant: alii iubentur iter facientibus illustribus hominibus praesidio esse, eosque ab iniuriis defendere. Est in eorum manu electio Imperatoris Turcici, quod Imperatorem dicere se nemo possit, nisi de horum consensu et voluntate, et quicunque nous Imperator id omnium primo studet, vt eos muneribus placet, eorumque augeat stipendium. Cum bellum aliquod oboritur, proficiscitur ad id pars Ianitsarorum, ducente Aga, aut Legato eius. Sunt autem antiquitus Ianitsari duodeciesmille.

Videturautem multum hic Ianitsarorum ordo a veteri degenerasse. Primo enim fiunt natiui Turcae, et quidem Asiatici, Ianitsari, cum olim tantum Christianorum liberi ex Europa reciperentur. deinde ducunt vxores, contra priscum morem, qui eos caelibes esse iubet. Tertio in vrbe diffluente deliciis et ocio, eos molles et laborum impatientes faciat. Quicquid sit, putatur omne robur Tur cici exercitus consistere in Ianitsaris, cum quibus collati caeteri pedites, qui Asappi vocantur, Tyrones et exiguae efficaciae milites habentur, qui plus possunt hasta et palo, quam gladio et sclopeto: quorumque praecipuusin bello vsus est, vt ipsa multitudine hostem fatigent, non virtute profligent. Solentiidem implere fossas corporibus mortuorum, vel aliorum vel suis, atque ita Ianitsaris in oppugnatione scalas efficere, vt per eas hostilia conscendant moenia.

Tertia pars potentiae militaris et roboris Turcici consistit in classe et rebus marinis. Multum ibi potest hic Princeps: neque enim quisquam vsquam est ex omni regum principumque numero, qui facilius et maiore commodirate possit instruere et armare classem, quam Ottomannus. Nam primo Syluae Albaniae et Caramanniae, inprimis vero Nicomedienses et trapezuntinae non solum sunt vastissimae, sed arboribus altis crassisque plenae, aptissimisque ideo ad fabricanda nauigia omnis generis, vt quidam non insulse dixerint, videri naues iam factas de arboribus labi in Sinum Nicomediensem et Pontum Euxinum. Neque fabrorum et nauiculariorum hic est inopia, cum spes lucri etiam in Armamentaria et Naualia Turcica pelliciat opifices Christianos: quod vel hinc paret, quod post amissas aduerso praelio nauali ad Naupactum classes, paulo post tamen aliam in Mare emiserit, quae sufficiens esse potuerit, secundo praelio cum Christianis depugnare. Nec mirum, cum multas habuerit triremes apud Insulas, Lesbum, Cyprum, Rhodum, nec non apud Alexandriam: quodque soleant Turcae Piratis date receptum in vrbibus Africae Tuneto, Hippona, Bugia et Argeria, a quibus et nautarum et remigum copiam adipisci potuit. Ostendit item, quantum classe possit Turca, cum obsedit Malram et Gollettam, nec non apud Cursolares et Naupactum.

Quarto, nec rei Tormentariae defectum vlum patitur hic Monarcha, cum abundet vehementer machinis aeneis igni vomis. Nam ex sola Hungaria quinque millia tormentorum abduxit, et quingenta in Cypro nactus est, nec multo pauciora in arce Golletrtana. Habent autem Turcae enormis et absurdae magnitudinis tormenta aenea, vt solo impetu venti et boatus, ne dicam ictuglobi, tremere faciant muros. Sed et globorum et pulueris nitrati incredibilem vim semper habuerunt, vt ostenderunt in obsidione Maltae, quod oppidum plusquam sexaginta millibus globorum ferreorum concusserunt, Famagustam vero XVIII. millibus, Gollettam autem pluribus, vbi spacio XXXIX. dierum deiecerunt atque complanauerunt omnia munimenta, quae Hispani spacio XL. annorum moliti fuerant. Vbi non est locus tormentis ignivomis, ibi ligone et pala rem agunt: sine Cuniculi quidem succedunt, complere solent fossas, vel terra, si possunt, vel corporibus interfectorum.

Tribus autem potissimum rebus terret Turca caeteras gentes atque populos: primo infinita hominum multidine; deinde exacta disciplina militari: tertio numero machinarum aenearum. Et apud alios quidem ipsa multitudo causa est confusionis, vnde factum est, vt saepe magni exercitus victi fuerint a minoribus: Verum in exercitu Turcarum tam elegans et exquisitus seruatur ordo, vt vel hoc solo vincant minorem aciem, quae tamen facilius in ordinem cogi potuerat. Ita videmus, Turcas superare alias gentes, non multitudine duntaxat, sed et artificlo atque ordine: adde etiam dicsciplina militari, qua ne ipsis quidem Romanis cedere putantur. Consistit autem haec in multis rebus, puta indistriburione alimoniae. Viuunt autem exiguo pane cocto sub cineribus, et oriza cum paulo pulueris e carnibus in sole sic catis: Vino ipsis in vniuersum interdictum est, non secus ac Carthaginensibus. Cum in castrissunt, semper duodeni suum habent decurionem, cui obediunt sine contradictione. Foeminarum nemo vllam in castris eorum vidit, sed mirum vbique praestatur silentium, intentis militibus in nurus oculorum et motus manuum: sunt autem tam pertinaces in conseruando silentio, vt nonnunquam dissimulauerint, se audire confringentes captiuos vincula, ne eos interpellando tumultum nocturnum excitarent. Contentiones et iurgia inter commilitones, vt et furtum acriter puniunt. Facientes iter sub signis, non proculcant segetes aut vineas, suntque boni strenuique milites certi de praemio, ignaui vero de castigatione. In vrbibus pernoctare iis non licet.

Consueuerunt autem Imperatores Turcici semper in aliquo loco bellum alere, vtsuos contineant in exercitio. Cum autem exercitium et disciplina in bello nihil possit, si armis aliisque rebus necessariis destituatur, ideo Turcae semper secum in bellum ducunt ingentem apparatum armorum, tormentorum et instrumentorum necessariornm, vt videantur huic vni rei mtenti esse: et id quidem satis ostendunt horribiles ruinae et vastitates, quas in multis regnis prouinciisque fecerunt. Habet Turcarum Monarcha ab Oriente vicinum Regem Persarum, si ducas lineam imaginariam ab vrbe Tauris vsque ad Bal zeram. Et superioribus quidem bellis feliciter intulit bellum Regi Persae, quem superabat peditatu et reito rmentariae abundantia, quo vtroque rex ille carebar. Et quamuis Persae aliquando Turcas vicerint inaperto campo, semper tamen multum terrarum amiserunt. Solimannus enim eripuit iis Mesopo amiam, Amu. rathes Mediam, ita vt non solum ipsi Persae in iis bellis grania acceperint detrimenta, sed et amicieorum. Selimus enim Primus Mammalucquis eripuit Syriam et Aegyptum, et Amurathes III. magna strage concidit Georgianos, amicos et confoederatos Magni Sophi. Et sic quidem olim fuit. At cum haecscriberemus, quod fuitanno AN. C. M. DC. XXVII. Persae capta Babylone aliisque Mesopotamiae locis, Turcas aliquot praliis victos, vltra Euphratem submouerant, eosque auxilio Proregis Syriae, qui a Domino suo defecerat, in eas redegerant angustias, vt cum Christianis Principibus Turcarum Prin. ceps pacisci, vltroque pacem vel inducias rogare coactus fuerit, vt vim omnem in Persas con. uertere posset.

Cum lusitanis, qui eius vicini sunt intercedente Mari Erythraeo, infeliciter hactenus bellum gessit Turca, quod controuersiae, quae inter eos sunt, alio modo quam bello nauali decidi

finirique non possint. Tanto autem plus valent in hoc genere Lusitani quam Turcae, quantum Oceanus Indicus praestat Sinui Arabico. Habentenim illi per plurima Indiae loca non oppidasolum, arces et portus marinos, sed etiam regna et dominia, e quibus eis suppetit materia li. gnea, commeatus et omnis apparatus nauticus, ne principibus quidem gestituti Barbaris, quorum nituntur auxiliis, contra Turcae nullum maioris momenti locum obtinent in Sinu Persico praeter Balzeram. In obiecto littore Arabico, haud scio an plura quam tria quatuorue loca possideat Turca, a quibus Lusitani sibi metuere debeant, in quibus tamen ipsis, vt et aliis locis, non nisi maxima difficultate instruere classem potest, quod regiones illaeprope omnibus rebus ad expediendas naues necessariis destituantur.

Quoties ergo Turcarum Monarcha classem in Mare Rubrum emittere vult, (quanquam id multo difficilius sit in sinu Persico) oportet, vt materiam fabricandis nauibus ex Bithynia et Caramania ad ostlium aliquod Nili deuehat, deinde aduerso flumine Cayrum vsque, vbi camelorum dorsis imposita deportatur ad oppidum Sues, in quo est Armamentarium Nauale. Sed profecto, quoties rem hac via aduersus Luistanos tentauit, nihil reporatuit nisi dedecus et detrimentum, vt ei accidit apud Dium anno AN. C. M. D. XXXVIII. et apud Armusium Anno Salutis M. D. LII. postremo ante Mombazam, anno Christi M. D. LXXX. vbi Lusitani Turcis interceperunt IV. triremes, cum oneraria magna van. Est et eodem Mari Erythraeo intercedente, vicinus Turcae Ianus Belul siue Prete-Iam, Abyssinorum Aethiopumque Monarcha, neque dubium est, quin huic Principi multum praeualeat Turca, siue respicias duces et praefectos belli, siue arma et tormenta militaria, quibus omnibus Abyssinus Rex multo inferior est, qui neloca quidem munita et expugnatu difficilia in regno suo habet: et quanquam ingenteni vim hominum in militiam educere possit, omnes tamen vel leuissime vel omnino nonarmati sunt. Et haec est causa, cur Barnagassae Princeps, qui Prorex in iis partibus erat Ayssini tegis, et Praefectus Rubri Maris, totum illud littus amiserit, coactus etiam tributum soluere Imperatori Turcico, si pace frui velit.

Quod ad Seriffum attinet, nemo negabit, Turcam plus eo possidere in Africa terrarum, cum obtineat quicquid estinter Sinum Arabicum et oppidum Velez de la Gomera: interim fatebuntur omnes, Seriffi prouincias esse magis fertiles, ditiores, magis vnitas ideoque fortiores. Sed inter hos non est bellum, cum vicinus Hispanus vtrique formidbabilis, vtrumque intra pacis orbitas contineat.

Rerstat igitur vt de Principibus Europaeis, qui Turcae confines sunt, dicamus, inter quos primus occurrit Poloniae rex. Satis autem patuit ex superioribus rebus gestis, quantum alter contra alterum bello possit. Et primo quidem possit Turca videri magni facere, et aliquo modo formidare Polonos, cum aliquoties grauissimas causas habuerit inferendi illis bellum, nec tamen fecerit: vt regnante in Polonia Henrico, cum Iohannes Wayvvoda Moldauiae cum Turcis bellum gereret, cui plurimi Poloni interfuerunt, et contra Turcas pugnauerunt: nec non Sigismundo Tertio regnante, cum Cossaqui in ditiones Turcarum excursiones fecissent, et Iohannes Zamoschius regnum intestino tumultu turbaret: Verum Turcae, obliti vsitatae superbiae, dissimulauerunt se ea nosse, neque vllo pacto iniurias vlti sunt. Vicissim Polonipost mortem Ladislai non solum nihil mouerunt aduersus Turcas, sed nec Moldauos Valachosque socios et confoederatos suos defenderunt, quibus Turcae eripiebant, quicquid habebant terrarum ad Pontum Euxin um. Haec tamen ignauia, si ita appellanda est, potius Regi eorum quam Nobilitati accepta ferenda est. Certe Stephanus Batorius, quamuis esset magni animi Princeps et vir fortis, periculosam fore aduersus Turcas expeditionem recte censuit, quanquam inter suos non semel diceret, se, si XXX. millia peditum haberet, quos cum equitatu regni sui coniungere posset, non solum suscepturum bellum aduersus Turcas, sed et eos haud dubie profligaturum.

Ab Aquilonis partibus proximi huic Monarchae sunt Germani, interque eos Principes Austriaci magis quam vlli alii. Et haec est causa, quod ingentes sumtus faciant in defensionem et conseruationem arcium et propugnaculorum suorum limitaneorum, alentes perpetuo vl. tra XX. millia militum partim equitum partim peditum, cum quibus saepe coniungunt auxilia a Principibus Imperii missa, Semper tamen magis studuerunt sua defendere atque conseruare, quam amissa recuperare, aut extendere dominium suum, quod quidem Ferdinandus Primus rentauit ad Budam, Strigonium et alibi, maiore tamen animo quam successu. Fuit autem infelix ista aliaeque expeiditiones, non quod milites parum animosi fnerint, aur non fecerint officium, sed quod omnia tardius facta fuerint, nec satias prospectum exercitui, qui satis validus fuit et omni militum et tormentorum genere instructus. Germani enim et Bohemi naturae quodam genio tardioressunt, et ad statarium pugnae genus apti, cum contra Turcae mira agilitate et celeritate in bello omnia agant.

Et Venetorum terrae ac dominia fines Imperii Turcici attingunt, tam mari quam terra longissimo spatio, per aliquod milliarium centurias. Sed hi quoque contenti sunr, si sua aduersus tam grauem vicinum defendant: vnde toti sunt in muniendis firmandisque locis limitaneis, et in conuehenda annona, cum pax est, in vsum praesidiariorum; interea animum non abiiciunt in periculis, sed magna vigilantia intenti sunt, ne quid detrimenti capiat ab eo hoste Respublica.

Si regem Hispaniae, qui multis locis vicinus est Turcae, consideramus, deprehendimus, non

multum interesse inter vtriusque potentiam et vires. Et de pecunia quidem in vtriusque opum descriptione vidimus, Hispanum ea in parte nequaquam cedere Turcis, etiamsi Timariorum in ea computatione habeatur ratio, cum his opponi possint debeantque Beneficiarii, qui in tot regnis et prouinciis obligati sunt Hispano Regi, propriis suis militare sumtibus. Accedit, quod ingens ille Timariorum equitatus non tam valoresuo formidabilis est, quam multitudine, cum emollescant et effeminentur vbertate et affluentia bonorum, quae ex pagis villisque sibi affignatis percipiunt: vt magis in colligendas diuitias et reddendos agros fructuosos intenti sint, quam in vsum armorum, vnde etiampacem bello semper praeferunt. Sed et profecti ab domo, cum aliter non possunt, aegriinuitique militant, semper animos habentes mvillis deliciisque suis, et reditum desiderantes. Quod si enim miles adeptus praedam aliquam, minus deinde est appetens belli et pugnae: quid existim abimus illi animi esse, qui militare cog tur, cum domi habeat fundos, possessiones, vxorem, liberos diuitiasque suas?

Praeterea satis coustat Timariotas illos potius institutos esse, vt in fide contin eant subactas armis gentes, quam vt in longinquam proficilcantur militiam. Hae enim coactae Turcis obediunt, oderuntque eos, non tantum causa Religionis sed et ob importunam dominationem. Arabes quidem et Mauri male illis volunt, ob Sectarum diue rsitatem: et Christiani, ex quibus plusquam dimidia pars illius Imperii constat, detestantur eos ob eandem causam vt maior pars illius equitatus domi habeat quod agat, neque egredi prouinciis possint, nisi cum metu apertae seditionis.

Postremo in tam longe dissitas remotasque prouincias et regna dispersi sunt Timariotae illi, vt in vnam aliquam expeditionem adeo multi euocari non possint, neque longo tempore commode versari in bello, vt non in graues necessitates incidant. Vnde colligimus, parum firmas fore res Turcarum, si non alio quam Timariorum nirerentur fundamento. Docuit insuper nos superiorum temporum experientia, pares prope vtriusque esse vires si opponas fugam classis Turcicae ad Meliten Insulam, iacturae, quam Hispani fecerunt ante Alzerbam Insulam, et amissionem Pignonii de Velez amissioni Arci Golletanae. Sed et vterque habet, quocum semper bellum gerat, et a quo impediatur, ne alter alteri bellum totis viribus inferre possit. Persae enim Turcas destinent et fatigant, et Germani inferiores Hispanum. Haec autem duo bella ingentibus sumtibus vtriusque regis geruntur, maioribus tamen Hispani, quod Belgica, in qua bellum iam diu gestum est, longe distet a caeteris regnis et principatibus huius regis. Nam quamuis Persarum regnum longe absit a Constantinopoli, vnde vires bellicae fere prodeunt: vicinum tamen est Mesopotamiae aliisque Turcicis prouinciis, vnde arma, pecuniae et annona castris facile supportati queant. Quae porto in hanc rem dici possunt, breuitatis studio silentie praeterimus.

MODVS GVBERNATIONIS Politicae.

Est haec absolutissima. Turcarum enim Princeps v ere Monar cha est et Dominus omnium eotum quae in regnis prouinciisque eius sunt, adeo vt se Seruos eius dicant, qui eius parent Imperio, et nemo se possit reisuae dicere Dominum. Non iam loquor duntaxatde domibus, agris, possessionibusque, sed et de corporibus; exceptis quibusdam familiis, quae Constantinopoli degunt, quibus libertatem peculiari priuilegio impertiuit Mahometus II. Imp. Neque enim quisquam in tanto opum aut dignitatis constitutus est fastigio, vt dicere possitse securum esse, non dico rerum fortunarumque suarum, sed ipfius vitae, nisi per gratiam Principis. Duabus autem rebus tutatur et conseruat absolutum istud suum dominium: prior est, quod omnino aufert subiectis suis arma: altera, quod omnia credit eorum fidei, qui abiurauerunt Religionem Christianam, quique pueriadmodum inter tributa ad Aulam Ottemannicam missi fueront. His duobus mediis duplicem adipliscitur fructum: primo, quodex haurir prouincias flore atque neruo suo, id est iuuentute, cum pueri bonae indolis et futurum populir obur, in alias terras velut aeternum exilium deportantur: deinde, quod iisdem, vbi ad arma adsuefacti sunt, vtitur corporis sui stipatoribus, optimisque militibus.

Fuit prima sedes Regum Turcicorum Prusiae in Bithynia, translata dein de Adrianopolim, et postremo Constantinopolim, vbi adhuc est. Praetorianos hic Monarcha e Ianitsaris lectos haber quater mille, quorum summus Dux est is qui dicitur Aga. Praeter hos alit M. D. equites, quibus stipendia a Principe soluuntur, suntque diuisi in Spachoglanos, Vlofagos, Siliftarios et Caripicos: quibus non connumerantur illie. quites qui sub Beglerbegis sunt. His omnibus soluuntur stipendia ex aerario Magni Principis, Alii decies mille Ianitsari sparsi sunt per totum Imperium, et ipsi stipendiarii, quorum Tribuni et Centuriones superiorem alium non agnoscunt praetsr ipsum Monarcham. De Timariotis in accedentibus prolixe diximus. Omnes hiparent Sangiaccis, hi vero Beglerbegis.

Eicitur autem Regia siue Aula Ottomanica vulgato nomine Capy, id est Porta, vnde fluxit modus loquendi, vt dicamus ad Portam Ottomannicam. Quot autem ibi sint officia aut ministeria, longum et taediosum foret dicere. Officia quae ipsum Principem concernunt, obeuntur fere ab Eunuchis, qui rursus sub se alios inferiores habent, et ipsos castratos. Plura tamen longe sunt extra Regiam, sie exigente administratione Imperii. Primum locum inter omnes habet qui dicitur Mufti, estque summus Interpres

Alcorani. Hunc sequuntur Cadilescheri, qui sunt supremi causarum iudices, ad quos ab inferiorib. iudiciis datur prouocatio. Fuerunt olim tantum duo Cadilescheri in hoc Imperio, quorum prior dicebatur Rumeliae siue Romaniae, id est, Europae: alter Anatoliae. Selimus autem I. adinnxit tertium, qui iudicaret per Aegyptum, Syriam, Arabiam et Armeniam. Post Cadilescheros sequuntur Visieri, Bassae, qui sunt Consiliarii Turcici Imperatoris, nectamen certo numero. Fuerunt aliquando tantum tres vel quatuor: nostra autem aetate sunt nouem, inter quos qui Presidis loco est, dicitur Magnus vel Primus Visierus, qui vnus plurimum potest polletque pertotum Imperium, et cuius praecipue requirit consilium Princeps in maximis negociis.

Visieros excipiunt Beglerbegi, qui sunt velut supremi duces copiarum: primus dicitur Beglerbegus Romaniae, qui sub se habet omnem Graeciam Thraciamque. Secundus est Beglerbegus Anatoliae siue Asiae. Tertius dicitur Demzi Beglerbegus, id est, Thalassiarchus, siue Praefectus rei Marinae. Et hi quidem eundem tenent in consessu ordinem quem Visieri Bassae in Diuano siue Auditorio causarum publico.

Praererea sunt Prouinciae, Magno Turcarum Principi subiectae, in plures Sangiacatus diuisae qui fuerunt olim DCC. XX. Verum post bellum Persicum multum auctus est hic numerus. Sunt hi velut Gubernatores prouinciarum, habentque superiores, quibus parent, Bassas: sex in Europa, Bassam Graeciae, Praefectum Maris, Budensem, Themesuariensem, Bonensem et Caphensem. In Africa sunt IV. Algiranus, Tunetanus, Tripolitanus et Messiranus, qui sub se habet Cayrum Vrbem cum tota Aegypto. In Asia sunt XXIX. Bassa Anatoliae, Caramaniae, siuacensis, tocatensis, Dulgaridanus, Alepensis. Schamiensis, Tridolitanus Syriae, Marasinus, Mesopotamiae, Babylonis, Balzarensis, Caramensis, Gemensis, Adenensis in Arabia Felice, Chebezensis, Seherzulensis in Assyria, Vuanensis in finibus Persidos, Arzerumensis in Armenia superiore, Testicensis in finibus gurgistanorum, Phasiensis in Mengrelia seu Colchide, Sochonensis in confinio Gurgistano, Barinensis, Reuanensis, Somaquiensis, vt latius de his omnibus videri potest, apud Leondauium.

Arsenalia siue Armamentaria Naualia habet Turcarum Monarcha IV. instructissima. Primum est Perae, e regione Constantinopolis, habens C. XXXIII. Tuguria prototidem Triremibus. Secundum est Callipoli, vbi sunt XX. Tuguria; estque vtriusque cura commissa Archithalasso, cum nonnullis eius Sangiaccis. Tertium est in vrbe Sues, ad initium Sinus Arabici, vbi sunt XXV. domicilia. Quartum et vltimum est Balzerae, in Sinu Persico, continens triremes XV. suntque haec duo posteriora sub cura et custodia Beglerbegorum, Belzerensis et Cayrensis.

Estautem Turcis in more positum, vt simul ac prouinciam aliquam sibi subiecerunt, statim omnem Nobilitatem exterminent aut aboleant, inprimis autem qui sunt ex sanguine regio: familias vero diuites et potentes transportent alio, in loca iam eorum dominationi adsueta. Optimum tamen hocest, quod vnumquemque suo modo sinunt Deum colere, neque quenquam cogunt mutare religionem, et abnegare priorem Fidem et de Deo sententiam: neque tamen permittunt iis, quibus dominantur, aliena castra sequi, aut principi alicui extero militare.

RELIGIO TVRCICA SIVE DElirium Mahometi.

Fuit Mahometus Pseudopropheta, ex posteris Ismaelis, Abdalae Idoloatrae et Henninae Iudaicae mulieris filius, natus anno AN. C. D. LXII. parentibus pauperibus, vilis et abiectae conditionis. Cum iam adoleuisset, raptus est ab Arabibus Scenitis, solitis excursiones facere in vicinas regiones, et latrocinio viuere, qui eum vendiderunt Mercatori Persae. Hic cum adolescentem videret impigrum in negotiis, liberaliter eum habuit, et ipse Mahometus tam bene potuit vti foro, vt defuncto Hero duxerit vxorem eius viduam. Factus ad hunc modum diues, statim altiora caepit agitare animo, vsus beneficio temporum, quaeadmodum ad nouandas res pulchras suppeditabant occasiones. Non soluerat Heraclius Imperator stipendia Arabibus, quorum fuerat in bello vsus opera, quod eos vchementer accenderat. Laccrauerant Nestoriana et Arriana Haeresis miseris modis vnitatem Ecclesiae. Iudaei in Oriente vehementer aucti erant: Saracenorum crescebat potentia: in Imperio Romano dominabantur serui. His occasionibus adductus Mahometus confusionem in confusione facere statuit in hunc modum. Conformauit igitur nouum dogma, in cuius participationem omnes isti venire possent, cum ex singulorum placitis aliquid decerpsisset, et in nouam illam suam Legem mirabili mixtione congessiset. Vsus est autem in constipando illo centone suo opera duorum Iudaeorum Apostatarum, et duorum Monachorum haereticorem, quorum prior Iohannes Secta suit Nestorianus, alter Sergius Arrianus. Omnium igitur praecipuus scopus fuit euertere Deitatem Iesu Christi, quam hactenus infeliciter satis oppugnauerat Iudaeorum et Arrianorum colluuies, Primum omnium persuasit ille Legislator vxori suae, et per hanc amicis vicinisque suis, intercedere sibi priuata cum Gabriele Archangelo colloquia, ita quidem, vt quoties morbo caduco, cui obnoxius erat, prostratus laberetur, tribueret casum suum splendori Angelico, quem erecto corpore ferre non posset. Deinde permisit suis omnia quae sensibus et desideriis inordinatis arridebant, seruis, quilegem suam accepissent, pollicitus libertatem. Cum autem Heri eorum, quos ad fngam perfidiamque concitauerar, hominem

persequerentur, fugit in oppidum Medinam Talnabi, et commoratus est aliquantisper in eo. Ab hac hominis fuga et exilio ordiuntur Mahometani suam Aeram siue numerum annorum. Nihil autem omnium adeo promouit Sectam Mahometi, quam crebrae victoriae Mahometi, quas de Persis reportauit, quibus dominium Arabiae adeptus, etiam Romanos deiecit possessione Syriae, ita vt successores eius Saraceni extenderint Imperium suum ab Euphratis fluminis ripa vsque ad littus Maris Atlantici, occupatis etiam Hispaniis, Sicilia, aliisque regnis et prouinciis, quando perpetuo victoriarum cursu subegerunt afflixeruntque, spacio CCC. annorum totum prope Orientem et Occidentem.

Vt autem redeamus ad Legem Mahometi, amplectitur in ea Circumcisionem, distinguitque inter cibos mundos et immundos, vt se accommodet Iudaeis: negat Deitatem Iesu Christi, vt alliciat Arrianos, qui per id tempus potentes erant: congerit plaustra fabularum, vt placeat Idololatris: laxat frena voluptatibus turpibusque desideriis, vt ad se pertrahat magnam partem hominum, qui oderunt diuinae Legis seueritatem.

Confitentur Turcae, vnum esse Deum: Christum honore afficiunt, non vt filium Dei, sed vt Prophetam natum Maria virgine: in cruce vero mortuum eum fuisse non credunt. Imagines statuasve neque venerantur neque ferunt vllo modo. Diem Veneris feriantur, vt nos Dominicum. Ieiunium agitant, non XL. sed XXX. dierum, quod vocant Romodan, quibus diebus omnibus interdiu nihil comedunt: sub initium vero noctis omnibus cibis promiscue vescuntur, praeterquam porcina: abstinentautem per eos dies ac noctes etiam a Venere et Vino. Post Ieiunium istud celbrant Pascha suum, per tres dies feriantes, quibus hilaria agitant et cutim beant. Quanquam hoc festum variabile sit, nec eodem annitempore recurrat, cum aliquandovere, aliquando aestate, nonnunquam auctumnoaut hyeme celebretur. Causa est, quod annum non ex Solis sed Lunae cursu metiantur. Hinc magno studio obseruant nouam Lunam, illamque salutant, eiusque figura non aliter vtuntur, quam Christiani signo crucis.

Circumciduntur Iudaeorum more, non tamen octauo die, sed post octauum annum, aliquando etiam tardius. Nolas in templis suis siue Campanas non habent, sed earum loco Sacerdores conscensis altis turribus, elataque voce clamantes ad cultum et preces vocant populum, idque ter per diem, bis vero per noctem.

Nolunt autem Mahometistae Turcae appellari, quod vox illa apud Hebraeos lignificet ernlem aut proscriptum. Sed Musulmanni vocari volunt, id est, recte sentientes de fide, quasi Orthodoxos dicas.

Sunt inter eos IV. Sectae, velut quatuor Reli. giosorum vel Monachorum Ordines, multum inter se differentes ratione et modo viuendi, vestitu et ceremoniis. Nomina autem ordinum eorum haec sunt; Torlaqui, Deruisii, Calenderii, et Huguimali, omnes scelerati et viciis obsiti homines, in id nati, vt simplicem fraudibus luis circumueniant populum. Versantur autem sine rubore aut timore inter Christianos, bibunt comeduntque cum iis, et negotiantur liberrime, quin et aliquando earum filias in matrimonium sibiaccipiunt, estque inprimis notandum, Iudaeum neminem Mahometistam fieri posse, nisi prius baptizatus Christianum se factum profiteatur.

Abstinent autem Turcae a blasphemiis non solummodo in Deum et Mahometum, sed et in Christum, Mariam Virginem, aliosque Sanctos homines: seuere animaduertentes in blasphemos et maledicos, cuiuscunque illi sint Sectae aut conditionis.

Qui fideliter seruant Leges Mahometi, illis sine dubio pollicentur vitam aeternam, id est Paradisum deliciis affluentem, et perpetuam commorationem in horto quodam sub coelo sereno et aere temperato: quem crebri irrigent riuuli, in quo omnibus sint grauisuri voluptatib. quae excogitari queant: ibi fore mensas exquisitis cibis cupediisque semper oneratas, pulcherrimasque mulieres, quae conuius exaureis argenteisque ministraturae sint vasis. Aiunt insuper, Angelos eorum fore carptores et pincernas; breuiter promittunt hortos Adonidis, Hesperidum et campos Elysios. Contra iis, qui peccent aduersum dictas Leges, minantur infernales cruciatus aeternamque mortem. Has autem tamatroces minas, vt aliquo modo mitigent, spem faciunt delinquentibus, modo fitmiter amplectantur ea, quae in Alcorano perscripta sunt, neque de eorum dubitent certitudine, cum iam e vita excessuri sunt, inuenturos delictorum gratiam, et pro tormentis perpetuis gaudia sempiterna.

IMPERIVM MAGNI SOPHI SIVE REGIS PERSARVM.

Interpres Lectori S. D.

Antequam Historiam Persicam aggrediamur, Amice Lector, monendum te vel potius rogandum putauimus, vt nobis vnius rei facias gratiam. Ex Europa Asiaque exteriore, et parte Africae, in penitissimam transire cogimur Asiam, magno sane discrimine: si non alio, certe quodregionum, populorum, oppidorum, fluminum, montium et hominum nomina attinet. Nam hactenus ea quidem perlustrauimus loca, quae vel Romanis vel Graecis nominibus antiquis nota fuere, aut si quae Barbara priscis successere, non adeo multa fuere, neque tam contumacia, vt Romanam limam atque flexionem non aliquo modo admitterent. Hic vero etsi quaedam, eaque non pauca sunt, quae veterum Geographorum appellationes admittunt, (de quibus nobis sermo hoc loco non est) in plerisque tamen longissime anostrae linguae genio abire, et Arabicis, Chaldaicis, Persicis, Scythicis, aliisque Orientalibus vocabulis locum dare necesse habemus. Non diffitemur, quaedam vel etiam pleraque ex iis potuisse aliquo modo super incude Latina ad aliquam Grammaticae Normam fingi et recudi: sed nobis id nescio quo modo ab surdum ineptumque visum fuit, cum nostra sententia satius sit, audire Arabas Persas et Scythas sua eaque genuina lingua loquentes, quam corruptum et deprauatum, fortasse etiam ipsa terminatione alienum aliquid tinnientes. Multa sunt, quae per se non mala mixtione aut detorsione turpia euadunt. Quitam delicati sunt auribus, vt appellationes Persicas ferre non queant, poterunt ad vitandam nauseam ab ipsius Historiae lectione abstinere.

SVMMA CAPITA HISTORIAE PERSICAE.

3. Quibus regnis preuinciisque Persarum Rexnostraaetate dominetur: initto facto a Media.

17. Narratio recentior super quibusdam illustrioribus Prouinciis, quae sunt sub dominatione Persica.

27. Prouinciae vastissimi huius regni ex parte supra modum foecundae, ex parte vero steriles.

28. Vbi sit abundantia Bituminis, Naphthae, Amoml, Gossypij, dactylorum, tritici, sicuum aliarumque arborum.

29. Mores et ritus viuendi antiquorum Persarum. Commoratio priscorum regum in locis montanis. Tributa quae exigere soliti sint.

30. Nuptiae et Matimonia Persarum: plures singulis vxores permissae: exercitia iuuent utis, eorum arma, vestitus.

34. Vestitus veterum Assyriorum, consueuerunt annulum et scipionem manibus praeferre.

35. Lex et consuetudo apud Assyrios, quae iubebat venum exponere elegantes puellas, vt colligeretur dos prodeformibus.

36. Alia consuetudo exponendi aegrotos in loco publico, vt si qui forte e trqanseuntibus eodem mor bo laborauissent, suo consilio possent iuuare languentem.

38. Assyriae mulieres admittebant ad congressum peregrinos, dicentes se id facere in honorem Veneris.

39. Magi Assyriorum Chaldaei appellati, in eodem aepud habiti honore, quo Gymnosophistae, apud Indos, et Sacerdotes apud AEgyptios.

40. Mos Carmaniensium, vt conscensis asinis in bellum proficisantur: non licitum erat iuuenibus eorum vxores ducere, nisi in conuiuio publico ostentassent capita hostium ab se in bello interfectorum.

41. Sexagenarij apud Margianos e vita sublati, eorumque corpora deuorata a propinquis et consanguineis.

42. Persae nostre aeuo ciuiles et vrbani: studiosi scientiarum, mercaturae, artium mechanica rum. Eorum erga mulieres comitas, magnificentia et splendor in vestitu: vtuntur hodie lingua Arabica.

43. Diuitae eorum consistunt in panno aureo, serico, veste stragula, Margaritis et Vnionibus atque gemmis.

45. Vires eius militares. Mtlitia Persica qualis: quanto valeat peditatu: quantum equitatum in bellum emittere possit.

48. Cum in superstitione Mabometana sint IV. Sectae, quam nam sequantur Persae nostri aeui.

ACCENSETVR Imperium Sophorum, quod sub Regni Persici nomine multas regiones et Prouincias complectitur, non sine ratione potentissimis totius Orientis Monarchiis. Nam quamuis aliquandiu debilitatum oppressumque fuerit per Saracenos, deinde etiam per scythas siue Tartaros, qui illud vehementer afflixerunt, primum quidem sub Chingi, deinde sub Tamerlano: nostra tamen aetate omnem propemodum gloriam et splendorem pristinum recuperauit virtute Ismaelis Sophi: de cuius origine hoc loco aliquid prolixius dicere, operae precium existimamus, quod id cum primis ad Regni Persici cognitionem facere videatur.

Iam primum sciendum est, Mahometum Pseudoprophetam, auctorem infelicis illius dogmatis, quod in tot regnis Orbis terrarum radices egit, cum magnam auctoritatem apud Arabas acquisiuisset, defuncta priore vxore, aliam duxisse, Assiam, cuiusdam Bubaci hominis opulentissimi et inter suos clarissimi filiam: deinde opesocerisui Bubaci et auxilio Omari et Ottomari affinium suorum, collegisse prope iustum Arabum exercitum, per quos sibi multas vicinas regiones sub nouae Religionis specie subiecit.

Elocauerat iam Mahometus Fatimam filiam suam ex priore matrimonio cuidam Haly agnato suo, eumque sexagesimo tertio aetatis anno moriens haeredem reliquit, non solum copiarum et dominii, sed et nouae Religionis suo loco summum Antistitem creauit, attributo nomine Caliphae. Indignatus autem Bubacus, quod Mahometus, qui soceri opibus creuerat, sibi Halyn generum praetulisset, hominem adolescentem, magnae experientiae seni, deturbauit Halyn illa dignitate atque profligauit, adiutus ob Omaro et Ottomaro, qui malebant Pontificem habere Bubacum consanguineum, quam Halyn, quod celerior succ essionis spes in Antistitio eos manere videretur in Sene Bubaco quam Haly, quod et contigit. Habuit enim Bubacus primo Omarum deinde Ottomarum successores. Nam Omarus a mancipio caesus Ortomaro dignitatem reliquerat, qui ea diu laetatus non est, trucidatus paulo post in seditione. Sic dignitas Caliphae velut postliminii iure ad Halyn reuersa est, qua tamen quiete per frui non potuit.

Quidam enim Mauia, discipulus Ortomari bellum intulit ei, quod diceret Halyn causam fuisse mortis Ortomaro: cuius quidem belli euentus is fuit, vt Halys occidererur a Mauia in praelio apud Cupham oppidum in ripa Euphratis amnis, quod et nostro aeuo mutato nomine dicitur Massadali, ac si dicas Domus Halys, quod hic bello caesus ibi sepultus fuerit.

Quo mortuo Cuphenses Calipham salutauerunt Ocenum Fatimaefilium, quem primo Pontificatu deiecit, deinde veneno sustulit Mauia, factus ipse Pontifex cum absoluta potentia, habuitque successorem Iasium filium suum. Iam porro inter filios, quos Ocenus moriens reliquerat, fuit Mahometus Mahadinus, quem ne nunc quidem mortuum credunt Mahometistae, sed ipsius praestolantur reditum, quem conuersurum totum mundum arbitantur, facto initio a Massadali oppido: qua de causa perpetuo alitur ibi equus, instructus paratusque ad equitandum, quem scilicet oblaturi sunt ciues Mahadino reduci: et ita quidem illi nugantur.

Haeinimicitiae, quae Haly intercesserunt primo cum Bubaco, Omaro et Ortomaro, deinde cum Mauia, grauium dissensionum inter posteros causae ext iterunt. Persae enim aiunt, Halyn verum Pontificem siue Calipham extitisse, quod Mahometus eum testamento haeredem scripserit: contra Arabes Omarum caeterosque duos ei praeferunt. Et sic quidem perpetuo inter hos litigatum fuit vsque ad annum A N. C. M. CCC. LXIX. cum Mahometistae (siue vt Hispani, Itali, aliique eos vocant Mauri) destituti Calipha (postremus enim Mustarenus Mumbila a Tartaris in acie caesus fueratanno AN. C. M. CC. LV.) nescirent quo

se verterent. Ibi surrexit vir quidam Persa, nomine Sophy (quem nos Sophum dicimus) oriundus ex oppida Ardeuela, dixitque se exprogenie Halis oriundum, ratione Nepotis eius, qui fuerit vnus e duodecim filiis Oceni: in cuius rei signum mutauit operimentum capitis, adiunctis XII. apicibus, acquisiuitque paulatim sibi ac Sectae suae non paruam auctoritatem. Excepit hunc Guinna filius, qui successorem habnit Aydarum, generum Assembeci, qui magnas per Syriam et Persidem habebat possessiones, principatu tamen sibi nondum confirmato. Iacobus enim Becus Assembeci filius, infensus quod tantum auctoritatis in Aydarum contulisset, interfecit patrem: postea captos duos Aydari filios, Ismaelem et Solimannum tradidit Amanzaro Praefecto suo militum, iubens eum pueros Sasquae, locomunitissimo inter montes includete, perpetuo mancipatos carceri. At Amanzarus detestatus heri sui saeuitiam, delatos in domum suam pueros e. ducauit cum suis liberis. Videns autem sibi vitae finem adesse, veritus, ne adolescentes graue asse. queretur periculum, vocatos ad se monuit, vt proficiscerentur, quaesituri matrem, donauitque vtrique centum aureos nummos et equum instructum. Sic Ismael, qui maior etat natu, cum domum venisset, nihil habuit autiquius vltione paternae caedis: quae cum ex sententia ei cecidisset, palam professus est se Protectorem factorum Halys, a quo ipse genus ducerer. Et ne quem resista lateret, sumsit regumentum capitis altius reliquis, missisque Orator ibus ad Principes Orientis, qui Mahometi doctrinam sequebantur, cohortatus est eos, vt suam sequerentur factionem. Hac ratione, vsus magna in rebus suis prosperitate, formidabilem sefecittoti Orienti, cumque mouisset bellum Oceno Persarum Regi, interfecit eum cum duodecim fratribus eius, vt non nisi vnus superstes fuerit, nomine Morabeus, qui cum solus effugisset, implorauit auxilium Selimi I. Turcarum Regis.

Deuicit idem Ismael apud Lacum VAnensem ingenti praelio Sabacanum, Tartarorum Zacataeorum Regem, cumque instans fugienti vellet persequi Victoriam, obstitit ei Astrologus quidam, cui multum Ismael solebat tribuere fidei, dicens, multa se signa videre, quae eilaetam portenderent profectionem, ad reditum vero nullum se videre.

Reliquit moriens Ismael iste successoribus suis amplissimum regnum, e plurimis constans prouinciis, quae eum Dominum Principemque suum agnouerant, quanquam non omnes eum immediate Regem agnouetint, in quibus sunt Regna haec: Macram, Patani, Guadel, et Ormus, quod nostro aeuo tributarium est Lusitanis. Sed et Georgiani, etiamsi non subessent eius imperio, illius tamen militauerunt auspiciis et stipendiis. Nostro tamen aeuo Sophorum Impetium angustioribus includitut limitibus ad hunc modum.

Situm est inter Turcicum Imperium, Tartaros Zacathaeos, Cambaiae regnum, Mare Hyrcacanum seu Caspium, et Sinum Persicum. Habet igitur ab Ortu Indos et Regnum cambaiae, a quo montibus et desertis separatur. A Septentrione sunt Tartari, iuxta Abianum siue Oxum fluuium, partem reliquam claudit Mare Caspium: ab occasu sunt Turcae iuxta Tygridem et Lacum Giocho, ad Austrum Sinu Persico alluitur et Mari Indico. Quod sanetetrarum spacium amplissimum est, complectens plus minus gradus XXXVIII. ab Ortu ad Occasum. meridianus enim eius Orientalior est ad gradum CXX. et Occidetnalior transit LXXXII. Praeterea a Meridie in Septentrionem complectitur prope gradus XIX. a gradu XXIV. ad XLIII.

Regiones autem Imperio Persico subiectae hae sunt: Media, Assyria, Susiana, Mesoporamia, Persis, Parthia, Hyrcania, margiana, Bactriana, Paropamissus, Aria, Drangiana, Gedrosia et Carmania. Etsi autem Turcae quasdam ex his occupauerint, Rex tamen Persa nostro aeuo eas plerasque omnes recperauit, suoque denuo adiecit imperio.

Media hodie Seruan dicitur, inter Persidem et Mare Hyrcanum sita. Ad Ortum Hyrcaniam habet et Patthiam: ad Occasum Armeniam minorem et Assyriam. Fuit Media olim potentissimum Asiae regnum, diuiditurque in Maiorem siue Australem et Atropatiam, quae Septentrionalis est. Media Maior siue Superior complectitur id terrarum spacium quod circa Taur in Vrbem est, quam pleriquecum Ortelio Ecbratana veterum statuunt: quamuis Paulus Iouius Tetuam, Niger vero Tigranaomam putet, vterque falso, vt doctissime Maginus ostendit. Posita est Vrbs haec ad Orontis radices, distarpue a Mari Caspio octo dierum itinere. Ambitus eius pene XVI. millia passuum complectitut, sed non ab omnibus pattibus cingitur moenibur. Antequam eam Amurathes Turca cepit, quod factum est anno AN. C. M. D. LXXXV. habuit CC. habitatorum millia: sed ab illo tempore multumimminuta est. Fuit haec aliquandiu Regia Sophorum sedes antequam Tamasus eam transtulit in Vrbem Casbin, quae meridionaliot est, et sedes siue habitatio Regum Persarum nostro aeuo. Eodem tractuterrae est oppidum Turcomaninter Taurim et Casbim, praeter quas in Media superiore numetantur hae Vrbes: Saru, Sultania, Nassuvam, quam quidam putant Veterum Artaxata esse. Est et At deuilla, in qua regnauerunt Guinneus, Sederdinus, aliique Sectae Sophianorum auctores. His adnumerantur etiam Marantum in extremitate Mediae, et Sancazina, haudprocul distans ab Tauri, locus celebris ob praelium commissum inter Amurathem Turcarum et Sophum Persarum Regem. Etsi autem huius Regionis partem non modicam Turcae satis longo tempore possederunt: Persae tamen proximis annis vi et atmis receperunt.

Mare Caspium, separaturque ab Armenia per Canatum fluuium. Praecipua huius regionis vrbs est Sumachia, sita intra oppida Derbent et Etes. Caetera huius oppida sunt Sechi in finibus Gurgestaniae, lauat, in confinio Mediae Superioris, et Eres, cuius olim celebre nomen fuit ob magnam vim serici.

Assyriam Niger vocat Adrisam, Giraua Azemiam, Mercator Satham, postremo Castaldus Arzerum, quanquam et sint, qui eam Cusestan dici velint. Habet haec ad ortum Mediam, ad occasum Mesopotamiam, Armeniam ab Septentrione, Susianam ab Austro, intercedentibus montibus quibusdam.

Vetus huius prouinciae gloria magna fuit, ob sedem in ea Monarchiae, et propter Vrbem Niniuen siue Ninon, quae multo maior fuit Babylone: fuit autem Niniue sita supra Tygrim fluuium. Prouincias haec olim habuit Arapachitem, Adiabenam et Sittacenam: quidam eas nostro aeuoita appellari aiunt: Botan, Sarcam et Rabiam.

Susiana a Susis primaria vrbe dicta, Nigro Chus est, Mercatori Cusistan. Fines eius sunt, ab Aquilone Assyria, ab Occidente Babylonad Tygrim amnem, ab Oriente pars Persidos obiicitur, et a Maridie Sinus Persicus. Celeberrima illa Susorum, quae hodie Chus, vel, vt aliisplacer, Sustra dicitur, olim XV. millia passuum ambitu suo complexa creditur, maxima ex parte in longitudinem extructa.

Mesopotamia in Sacris Litteris Aram siue Charan dicitur, vulgo nostro aeuo Diarbeck, vt Mercator ostendit: quanquam duntaxat pars Azemiae, cuius teliquum Assyria constituit, duobus celeberrimis fluuiis, Euphrate et Tygti includatur. Fines eius sunt, ad Septentrionem Armenia Maior apud Taurum montem: ad Occidentem Syria, iuxta Euphratem fluuium: ab Oriente separatur ab Assyria Tygri amne: ad Meridiem habet Arabiam desertam. Vrbes eiuspraecipue sunt Orfa, quae VII. millia pass. ambitu suo complecti putatur, vbi M. Crassum Romanum interisse perhibent. Deinde Catamita, quae Turcarum lingua Nigram Ciuitatem sonat, et nostro aeuo Amida dicitur: Metropolis Mesoporamiae, quam Selymus Turcarum Monarcha Sophis etipuit. Merdin sedes est Patriarchae Chaldaeorum, et Mosus Patriarchae Nestorianorum, cuius auctoritas ad Indos vsque et Cataium extenditur.

Persis peculiariter sic dicta olim Pataia, dein-Cephea, postremo Persis dicta fuit, a Perseo, qui e Graecia in Asiam transiit. Nostro aeuo appellatur Farsi vel Fatsistan, vt Mercatori videtur, quanquam non nulli Azemiam eam putent, et quae Cedren nominatur in regione Cherasan. Limites eius sunt ab Aquilone Media, ab Occidente Susiana, ab Oriente Carmania, ab Austro Sinus Persicus, quihuic prouinciae nomen suum debet. Vrbs eius primaria hodie Siras dicitur, fuitque olim ipsa Persepolis, vel vt aliis placet, Cyropolis, sedes quondam Magorum Orientalium. Est ea adhuc inter pulcherrimas amplissimasque Orientis vrbes, cum ambitus eius putetur XX. millia pass. constituere, et complecti LX. millia domuum. Sita est autem supra Bindimirum fluuium.

Parthiae nouum nomen est Charassen, vt Niger putat, qui eam ita dici ait a praecipua vtbe Charas: mercaror vocat Arach. Terminatur ab Oriente Pronincia Aria: a Meridie Carmania deserta, ab Occidente Media, et a Septentrione Hyrcania. Praecipuae eius Vrbes sunt Cassan, opibus affluens, Sembran, Teracam, Amadan, Imammadulasar, Malam, Massiar, Sasuar, Coran et aliae quaedam. Caput tamen earum omnium dicitur Hispaham, quam quidam Hecatompylen autiquorum esse autumant, quae et tam ampla est et elegant, vt Persae eam mediam partem Mundi appellent.

Hyrcaniam Niger a Barbaris dici ait Girgiam vel Corcam, quamuis sint, quitotam Hytcaniam Mesandram appellent, et Erythraeus eam vo. cet Hyrach. Marius Angiolessus eam Strauam dici inquit, et Mercator Dargument. Vrbs eius praecipua est Hyrcana, fortis et munita ratione situs: Scythae vocant Charizat. Reliquae sunt Besta, Mesandrana et aliae.

10.

Margianam vocat Pinetus Tremiganam: Niger putat eam esse partem Tartariae Zacathaeae: Castaldo et aliis dicitur Iselbas. Limes eius ab Oriente est Bactriana, ab Occidente Hyrcania, a Septentrione Oxus fluuius, et a Meridie pars proninciae Ariae. Metropolis eius est Iodion, quae priscis Antiochia fuit. Quidam huc collocant Oxianam Paludem, dicuntque eam vocari Lacum Barbacamben vel Maru.

11.

Bactriana parum abest, quin vetus nomen suum retineat, vt ait Ramusius, qui eam adhuc Batrer appellari affirmat; Castaldustamen aliique Charassanam dici aiunt, Nigro contra asserente, esse partem Tartariae Zacatheae. Cingitur ab Oriente et Septenttione Sogdiana apud fluuium Oxum, ab Occidente Margianae Montanis, a Meridie Prouincia Aria intercedente parte Paropamissi Montis. Habuit Bactriana olim elegantia oppida, quorum quaedam Alexander aedificauit, destructis aliis. Primitamen nominis fuere Bactra, hodie Bochara secundum Nigrum, vbinati perhibentur Zoto. aster Magus vel Auicenna Medicus Secundum alios est Istigias, quae tamen vrbs non per omnis subest dominationi Sophorum.

12.

Paropamisso nomen dedit forma situs, quae prope Peninsularis est, cum fere vndique cingatur fluuiis. Si Nigro credimus, Dacha hodie dicitur: Minadocus eam vocat Candahar; alii vero Sablestan. Ab Septentrione eam attingit pars Bactrianae, iuxta Paropamissum Montem; ab Oriente Sole habet Indos, a Mendie Arachosiam, ab Occidente Ariam. Praecipua eius vrbs est Candabar, Emporium in illis locis celeberrimum.

13.

Eri vocant, Castaldus Corsan, Mercator Serneram. Includitur haec inter Bactrianam et Margianam a Septentrione, Patthiam habens ab occidente cum Carmaniae desertis, a Meridie Drangianam, et ab Oriente paropamissum. Fluuios insignes habet haec prouincia tres: Arium, Toneletum, Arapenen, praeter minores. Caput regionis est Eri vrbs, habens in circuitu XIII. mill. pass.

14.

Drangianam hodie Sigestan dici ait Mercator, cui subscribunt plerique: Niger Arachosiam cum Drangian coniunctam Sigestan dici vult. Quidam asserunt, nominari etiam Regnum Cabul, esseque in finibus regni Persici, et habere proprium suum regem Mahometanum. Fines eius sunt ab Aquilone et Occidente Aria, infra Bagoam Montem: a Meridie pars Gedrosiae: et ab Oriente Arachosia. Mediam hanc prouinciam diuidit Drangus fluuius, quem nouae tabulae Geographicae vocant Ilmentum, estque haec regio ita clausa montibus, vt amuis hic vix exitum inueniat.

15.

Putat Niger, Gedrosiam hodie Charman dici, Castaldus Circan. Giraua et Moletus appellant Guzaraten, cum tamen certum sit Guzaraten esse partem regni Cambayae. Quicquid sit, contingit Gedrosia a Septentrione Drangianam Arachosiamque: ab Occidente Carmaniam: ab oriente partem Indorum siue regnum Cambayae: postremo a Meridie Oceanum Indicum.

16.

Carmania (hodie Cherman) duplex est secundum Ptolemaeum: vna deserta, altera habitata et proprie Carmania dicta. Illa a nonnullis appellatur Culcinda, in qua nulla sunt oppida, sed duntaxat pagi, iique tari admodum. Fines eihos statuemus. A Septentrione Parthiam; ab Occasupartem Persidos; a Meridie alteram Carmaniam, et Ariam ab Ortu Solis. Catamania habitata siue vera sita est intra deserta Gedrosiae, partem Persidis et Oceanum Indicum; dicitur autem haec Carmania Superior siue Maior, ad differentiam Desertae. Alluit Mare Indicum hanc Prouinciam ad CC. milliaria, itatamen littus est importuosum, vt nullibi appellerenaues possint, impedientibus breuibus et scopolis. Caput regionis est oppidum Chirman. Nonnulli recentiores etiamnum diuidunt Carmaniam in duas partes: quarum vnam Dulcindam vocant, magis Orientalem, in finibus Cambayae, aiuntque in hac contineri regna, Macran, Eracan, Guadel et Patan, quorum Reges iam olim triburarij fuerant Regibus Persicis: habitatur autem omnis haec regio admodum infrequenter. Alteram partem Carmaniae aiunt esse Occidentaliorem, habereque protus commodissimos et oppida non pauca.

Habes, Lector, velut in breui quadam Synopsi ea, quae partim apud auctores priscos inuenimus, partim ex natrationibus eorum, qui ipsi has terras et prouincias peragrauerunt, hausimus. Videtur tamen nobis Texierus, de quo in sequentibus plura dicemus, haec omnia melius distinguere, et res cun ctas propriis verisque suis nominibus appellare, qua quidem diligentia hoc asse quitur, vt Lector multo melius cognoscere atque obseruare possit loca, in quibus praecipuoe res gestae contigerunt, quae in sequentibus a nobis referentur. Sicur enim exquisitus et sagax fuit in obseruandis rebus notatu dignis quacunque transiit: ita quoque studuit singularem sibi scien tiam comparare, non solum quid quoque in loco factum fuisset, sed et prouintiarum omnium in tam vasto regno situs et proprietares, quod quidem necesse erat facere ei, qui iam apud se constituetat, Historiam Persicam breui quodam complecti compendio. Sicigitur orditur.

17.

Persia, ait, siue Persis, quam incolae Parc, et Agem vocant, vnde ipsi in habitatores vulgo Pary et Agemy appellantur, cum vna sit ex maximis Monarchiis Orbis Tertae, interque celeberrimas ac populosissimas merito censenda, non potest describiaut derer minari certo, ob ingentem varietatem regnorum et prouinciarum in ea Monarchia comprehensarum, quae aliquando longe lateque patuerunt, aliquando angustis spaciis compactae fuerunt: igitur hocloco tantum de iis loquar, quae diutius sub Regni Persici Gubernatione eprstiterunt, et minoribus mutationibus obnoxiae fuerunt, vt et de praecipnis huius Imperij populis, vnde non exigua lux historiae Persicae accedet, relictis finibus et collimitiis cuiusque regionis Geographorum nationi.

18.

PARC. Si spacium terrarum consideres, non erit haec prouincia examplissimis huius regni. Capor eius est Seyraz, vrbs magna et nobilis. Ager abundat frumento omnigeno, carnibus et fructibus. Incolaemagnam vim conficiunt Aquae Rosatae, vt et corij preciosi, quod nos Cordubense vocamus, nec non relae sericae: quas merces per omne Persarum imperium distrahunt diuenduntque, strenuam exercentes negociarionem. Post hanc est oppidum Lar, siue Lara, vt Lusitani pronunciant, vnde Larini denominati sunt, genus monetae ex argento purissimo, cuius magnus vsus est per totum Orientem. Fiunt insuper hiclonge optimiarcus ad sagittandum, quibus meliores non inuenies intoto regno Persico. Concussit hanc vrbem mense Septembrianno AN. C. MDXCIII. tam hor. ribilis terraemorus, vt vltra MCC. domus fuerint euersae, magna pars maniorum corruerit, pleraeque cisternae corruptae fuerunt, (nam aliam aquam quam pluuialem non habent in iis locis,) obrutis extinctisque circiter tribus hominum millibus. Sunt in eodem regno haec oppida: Tarom, Iaharom, Kazron, Lastam, cuius incolae sere omnes calui sunt, et vbi crescit Asa faetida, Nery, cuius ager extremus abundat ferrifodinis et purgatissimo colore caeruleo, siue lapide Lasurio; cuduntur in super hic arma praestantissima, fiuntque res aliae curiosae. Parsah et Daraguerda celebres sunt ob varios fructus arboreos, virides et siccatos, quibus abundant, vt et

aqua Rosata. Praeter haec quae recitauimus, alia permulta loca sunt, sed minoris aestimationis.

19.

HENAK. Est hoc nomen alterius Prouinciae Persidos, maximi momenti, cuius Metropolis dicitur Lusphaon, vrbs populo frequentissima, et quae aliquandofuit Sedes Regum Persicorum. Mnltiplex hic est negociatio, quod vrbs affluat omnibus rebus necessariis. Proximo post Metropolin loco est Yarda, celebre oppidum, non tam ob magnitudinem suam, quam ob incredibilem amoenitatem et delicias. Fiunt hic praestantissima peristromata siue Tapetia Persica, quibus meliora nullibiinuenies. Est et hic magna vis sericae materiae nec non Aquae Rosatae.

20.

KACHON. Abundat hic locus supra modum materia serica, omnis generis, est enim multum inter se diuersa. Ager huius vrbis est ferrilissimus inprimis fructuum arboteorum, inter quos praecipua laus est Cydoniis malis Kachonensibus, quod nostra multum supetent. Caetetahuius prouinciae oppida maioris momenti haec sunt: Kom, Sacah, Kazuin, ciuitas celebris, et sedes Regia, Amedon, Nuhaoand, Iargazin, Damaoand, Taharon, Rey Charear, vbimultum colligitur Mannae, sed non satis putae: nec non alia multa minora.

21.

ADERBAION vel Azerbaion. Haec pronincia est vna ex amplissimis, cuius praecipua vibs est famosa illa Tabriz (siue Tauris) ob Aulam Regum Persicorum, quae hic fuit, antequam in potestatem Tutatum redigeretur. Inuenitur hic mita omnium rerum necessariarnm copia, et multa rara, quae alibi non reperies. Exercent hoc loco cum incolis exterae gentes sua mercimonia, Rutheni, Poloni, Moscouitae, Circassi et Gurgestani, vt iam nihil dicam de prouinciis Persicis. Inueniuntur alicubi venae argenti, plurimumque aluminis, et Isatis hic siue Rubia tinctoria copiose crescit; quam incolae vocant Calanges. Caetera loca prouinciae huius sunt, Seyrnan, Naxtohan, Hotdobat, Ardauel, Halkan cum multis aliis.

22.

GVEYLON siue Guylan. Et haec promincia inter Persicas longe lateque extenditur, continens intra se quaedam ampla et opulenta territoria, Attingit Mare Caspium, imponitque ei ista in parte nomen suum, quia Persae id Duriab Gueyluni id est Mare Gueylonium vocant. Diuiditur in quinque Praefecturas, secundum quinque praecipua oppida, quorum nomina sunt haec: Rach, Laion, Gaechkar, Langar et Canu. cudam. Porro ipsam prouinciam Gueylon Persae vulgo appellant Eudsafed, id est Indiam Albam, ob am conitatem et fertilitatem agrorum. Attingit haec prouincia aliqua sui parte Moscouiam, quam Persae vocant Mosevu.

Hae quae sequuntur Vrbes circa Mare Hyrcanum siue Caspium extructae sunt in littore.

Mazanderon, Strabata, Bostam, Sabzabath, Nichabut, vnde venerunt Turcae et alijomnes, qui olim fuerunt domini regnorum et prouinciarum istarum: verum nostro tempore sub dominium Persicum redactae sunt. Illae vero vrbes, quas modo commemorauimus, sunt amplae et populo frequentissimae.

23.

KARASON. Hanc prouinciam Imperio Sophorum subiectam, vocant Lusitani communiter Corasu, suntque in ea multi populi et vrbes maximi momenti, inter quas prae caeteris caput effert Meched, Ciuitas ampla et populosa, in qua Persarum prisci Reges, et post eos Ismael et Sophus sepultisunt. Hanc sequitur oppidum Thun, quod abundat praestantissima materia Bombycina. Deinde Tabas, frequens populo: Kabera, cuius ager Croci ferax: Herey, vbi plurimum colligitur Mannae laudatissimae, et cuius muri alluuntur frigidissimo fluuio Habra: deinde Marvvo, Herat, aliaeque magnonumero. Petitur etiam ex hac prouincia diuenditurque ingens vis Aulaeorum Persicorum, et res quaedam medicatae, interque eas Asa faetida, cum his sit omnium rerum ad vitam necessariarum copia. Paruit haec prouincia semper Regibus Persarum: nunc tamen ex parte subiecta est Vsbequiis, qui videntes Reges illos occupatos in bellis contra Tutcas, vsi occasione inuaserunt hanc, et multa loca in ea sibi subiecerunt.

24.

KERMON: Haecregio estinter Persidem et Karason, cuius principalis ciuitas idem nomen habet cum prouincia. Abundat populo, sed quiraro ad senectutem peruenit. Dathaec vrbs multum Aquae Rosatae, Aulaeorum siue Stromatum Persicorum, Tuciae, Semen Santonici, Sumach.

Sunt et multae aliae in Perside Prouinciae, vt:

Sagistam, Turbastam, Cablestam, Nim, Sphaar, Rut, Curdestam, Lorestam, Sitam, et plures aliae, quae non sunt tam celebres, vt eas hic describere debeamus, ne Lectori Nauseam creemus.

Abundatautem omne prope Imperium Sophorum frumento, carnibus, fructibus viridib. et siccis, tam ex eo genere, quod nobis per Europam notum est, quam exoticis nobisque incognitis, vendunturque omnia tolerabili precio. Homines sunt pulchri, colore albo, bona dispositione corporum, vestitus eorum multum similis est Turcico. In religione sua sequuntur sectam Halys, quae in quibusdam differt a Lege Mahometi. Potissima eorum militia est, vt ex equopuguent, cum lancea et scuto: caetera eorum arma sunt arcus, sagitrae, gladius latus et incuruus, quem

Acinacem vocant, claua ferrea, lorica ex annulis conserta. In bello sunt sans fortes et animosi, et qui omnes labores et pericula perferte possunt. In vniuersum sunt Persae dediti lectioni librorum, quibus multum tribuunt, applicantes aliquando animum ad Poesin, in qua non pauci inter eos excelluerunt, vt eorum adhuc extantia opera testantur. Cupidinei sunt rebusque Veneteis ad dicti, multum eriam tribuentes artibus scientiisque speculatiuis, quas Professores eorum magnatractant subtilitate et curiositate. Eorum Ius Commune non aliis perscriptum est voluminibus, quam ipsa Secta quam profitentur, Iudicia enim committunt viris magnae auctoritatis et probatae vitae. Et vt vno verbo multa complectar, potest Persarum regnum cum amplissima totius mundi Monarchia certare, non solum magnitudinesua, sed vel inprimis bona politicae gubernationis ratione.

Veniunt autem statis temporibus anni ab omnibus Persici Regni prouinciis tota Mercatorum agmina, quae Carauanas ipsique caeterique Orientales vocant, Armusium, ibique cum Lusitanis aliisque Christianis, nec non Mauris Gentilibusque, qui eo loco habitant, negociantur, aduectis in eam vrbem mercibus suis, auro, atgento, serico rudi et elaborato, pannis auteis, peristromaris Persicis, Rubia tinctoria, alumine, Thuria, Rhabarabto, aquarosata, equis pulcherrimis, aliisque mercibus innumeris, quas mercatoribus facto cambio vel permutatione tradunt, ipsi vicissim ab iisaccipientes vestes et togas preciosas, caryophyllos, cinnamomum, Cardamomum, gingiber, nuces myristicas, saccarum, santalum, lignum Indicum, stannea et porcellana vasa, moschum, ambram, lignum aloes, et quis omnia percensere posset? Persarum porissima naui gatio est in Mari Calpio, qui enim ab Armusio in Indiam nauigant, faciunt id consciis et permittentibus Lusitanis.

Etsi autem Persae plerique Mahometani sunt, multi tamen inter eos inueniuntur veterum Gentilium retinentes errores, et ignem resque alias adorantes, qui etsi multi videntur, cum prioribus tamen collati pauci sunt. Indaei fruuntur sua libettate per omnes Regni Persici prouincias, suntque in iis vltra X. millia familiatum. Nec pauci inter Persas habitant Christiani, Armenii tamen et Nestoriani.

25.

MAVRENAHAR. Sic ipsi appellant terras, quae sunt vltra Getum fluuium, quoscparantur illae a Prouincia Karason: Ibi est Coarrazin, et Guazuetin, deinde Turquestum Vsbek, Tatur, Keato, Kotan, et aliae prope sine numero, quarum incolae non minus sunt opulenti quam bellicosi.

26.

VSBEK enim prouincia est amplissima, quae ab omni tempore Persis regibus subiecta fuit: nostra vero aetate ab eo regno non solum separata est, sed et Persis bellum facit, quibus et nonnulla loca ademit. Late autem cum primis patet haecregio, multosintra se continens populos et egregias ciuitates Metropolis est Balka; deinde Samarkand, patria Teymutlangi, qui in historiis Tam berlanes vocatur: hinc Damarkand, Bokar, patria Boaly siue Auicennae, Kachgat, Achkar, vnde venit praestantissimum Rhabarbarum aliaeque res bonae.

Incolae sunt bellicosi, fere ex equo pugnantes, armis his vtentes: arcu et sagittis, lancea, gladio, clypeo, tecti corpus lorica ex hamis annulisue, celeres in fuga. Protulit hic populus nostra et patrum memoria longe dominij sui pomoetia, subiecto sibi regno De Kandar, cuius Rex ante annos quasi XX. alieno vsurus auxilio, seipsum fecit beneficiarium Magni Tartarorum Principis, quem Mogul vocant, qui, quamuis longe sit potentissimus, restituere tamen clientem in regnum suum non potuit. Est autem Vsbequorum regnum non haereditarium, sed solent proceres mortuo vno alium eligere.

Caeterum ipse populus constat pletumque viris robustis, qui valido quadratoque sunt corpore, sed tamen eo laborant vicio, vt loquentes verba per nares pronuncient, quemadmodum Chinenses solent, quibus illi multum similes sunt in gestibus, actionibus et pronunciatione.

27. Qualitas et natura soli prouinciarum Regni Persici.

Cum latissime pateat Imperium hoc Sophorum, necesse est, multum prouincias illas intet se differte. Alicubi enim maxima deprehenditur fertilitas agrorum, verbi gratia, qua in Sinum Persicum vergit, ob ingentem fluuiorum numerum quibus cam pi irrigantur, vt et citca Mare Caspium, vbi ad aquarum vbertatem etiam accedit temperamentum aeris frigidiusculum. Quicquid superest, siccitatibus est obnoxium, destituiturque prope omnino aquis, accedentibus asperis horridisque montibus, vnde multa in iis locis deserta, et sicubi forte fluuius vnus et alter est, nauigabilis tamen nullus est: habet autem regio illa metalli fodinas, et reperiuntur aliquot locis preciosi lapilli.

Media maxima ex parte montosa est, et respectu caeretarum frigidior, inprimis in latere Aquilonati, vnde in ea parte non multum gignit frumenti, neque tamen caret arboribus fructiferis et bestiis variis. Parce enim hic prouenit siligo, neque nutriuntur ibi domestica animalia. At qua in Austrum obuertitur, abundat omnis generis frumento, vino, gregibus et armentis. Fruitur Media superior circa Taurim Vrbem aere valde bono, quanquam ventosior sit, et flatus hic sint frigidiusculi. Agerferax est omnium rerum bonarum, inprimis circa Taurim siue Ec. batana. Atropatiam supra modum fertilem facit Araxes fluuius, vt et Cyrus, quo vtroque perluitur, fuitque patrum memoria hic maxima vis Serici.

Assyria prope in vniuersum plana est, irrigua fluuiis, et ob id admodum foecunda. Susiana, qua contingit Sinum Persicum, etiam paludosa est.

Ingens hic per aestatem calor, cuius causa sunt montes septentrioni oppositi, qui impediunt Aquilones, ne perflare regionem possint. Agri quicquid colitur, plurimum proferrfrumenti, inprimis hordei, quanquam solum alic ubi argillosum et bitumine lentum sit, vt herbae illic plantaeque aegre adolescant: sed et aquae illorum locorum bituminis natutam induunt, et laedunt intestina, quae multis causa est repentinae mortis: apud Susa vrbem multum Napthae colligitur, suntque pleraque loca plena serpentibus, qui non parum mole sti sunt in colis.

Inuenies in Mesopotamia loca quaedam, quibus nihil fertilius fingi potest, et vbi ingens vis pecoris errat: alibi tamen adeo exuritur ardoribus Solis, vt pauca sint animalia, quae aestus illos perferre possint. Pauci hic fonres reperiuntur, quos tamen colonorum inuidia a peregrinis viatoribusque occultat. Hyemis tempore itinera hic sunt difficilima, ob argillaceum solum, cui tam alte inptimuntur vestigia, vt pedes vix extrahi possint. Sunt et multa in Mesopotamia deserta, et campi latissimi perpetua arena tecti, vt nihil omninohic gignereterra possit: Amomuntamen optimi odoris hic prouenit, vt et magna copia Naphthae, quam aliqui bitumen liquidum ap. pellant. Ager circa caramitam vrbem nigram habet glebam, insigniter ferrilem, Metdine nsis autem abundat Gossypio.

28.

Persis proprie sic dicta non est vnius narurae: Septentrionalis enim eius pars est montosa et frigidior, nec admodum aptagignendis fructibus. Inueniuntur hic Smaragdi, sed viroris subobscuri. Media huius regionis plana sunt, irrigua fluuiis et lacubus, vnde et ferunt omnis generisfructus. At quae in Austrum potriguntur, et ad Sinum Persicum, Calida sunt ventosa atque paludosa, vbi praeter palmarum dactylos vix quic quam crescit.

Partbia vero nemoribus syluisque plena est, cincta vndique praealtis montibus: quanquam autem maximis caloribus subiecta sit, satis tamen benigna est in proferendis fructibus arboreis, quamuis oliuis destituatur. fluuiis ac torrentibus crebris haec prouincia humectatur.

Planior multo ferriliorque est Hyrcania, cum plurimum praestet frumenti, vini, ficuum, vt et aliorum fructuum: sed et arbores quaedam hic sudant roscida mella, aliae vero alunt Bombycum copiam. Pars eius Aquilonaris tota nemorosa est, in quibus ingens arborum vis, quercus, pinus, abietes, praebentes lustra ac spelaea immanibus bestiis, Tygribus, Pantheris, Leonibus et Leopardis. Verum pars ad Mare Caspium vergens semper florentibus herbis graminibusque viret, ob frequentes riunlos aquae dulcis, qui e vicinis montibus prosiliunt.

Margiana cum fere vbique sabulo cooperta sit, prope tota deserta est, excepta ea parte, quae Marga et Aria fluuiis irrigatur, vbitanto faecundior est. Id quod sterile incultumque iacet, nostro tempore desertum Bigul appellatur: ea vero quae cultuferacia facta sunt dicuntur Campi Margiani, quorum ambitus habet CXC. millia passuum, quod omnespacium, si Nigro credimus, Antiochus soter muro cinxit, cum in ea tantae altitudinis et crassitiei reperiantur vites, vt quasdam vix vit vnus singulas extensis brachiis circumdare possit. Aiunt autem et singulas vvas fere ad vnius, quandoque ad duorum cubitorum longitudinem peruenire: tantum differt hiuis loci genius a vicinis, in quibus nevites quidem vllo pacto crescunt, quodque magis mireris totus ille locus cingitur altis montibus, habetque arenosum solum.

Nec minor diuersitas terrae in Bactriana animaduertitur, cum sit partim culta partim deserta. Quod cultum est, Oxo fluuio alluitur, fertque frumentum aliasque res bonas: namfreuquentes hic sunt riui, vnde laeta pascua, et omnis genetis arbores fructiferae, praete: oleas In deserta parte omnia squallentarenis, in quibus erran: viatores in mari, stellarum nocte sequentes indicium, cum orbitae aut vestigia viatum facile conturbentut, sublato a ventis sabulo, flante cum primis Fauonio, qui aliquando velut nubes arenae in altum eleuat, quibus tota viatorum agmina obruit et consepelit. Dat tamen haec terra alicubi metalla, et gemmasquasdam e genere Smaragdorum, Hyacinthorum et Chrysolithorum. Vbi culta est terra irrigatur multis fluuiis minoribus, qui tamen omnes aquas suas in Oxum deponunt.

Aria pronincia torretur ardentissimo Sole, cingiturque deserris syluis et montibus. Neque tamen negamus, habere eam multa loca campestria, in quibus egregljfructus proueniunt, inprimis ad radices montium, qui subiectas colles ab vredine Solis vmbra sua defendunt. Quantae autem bonitatis vinum sit, quod hic crescit, inde colligi potest, quod ne in octogesimum quidem annum vapescat. Colligitut etiam hic Myrrhae quaedam species, nec non saphiri duplices, nigri flauique coloris.

Gedrofiacum arenosa tota sit, maxima sui parte deserta squallet, eo quod aquis destituatur, nimisque exposita sit Solis aestibus, vnde et fere sterilitare damnata est, quanquam per aestatem aliquando pluuias habeat: Nardum tamen et Myrrham gignit.

Carmania deserta est sterilisque, ob minios quibus vritur Solis calores, cum et in superiore loca mari vicina destituantur cum aliis rebus, tum arboribus, exceptis palmis, ericis aliisque paucis. At media regionis satis bonos fructus gignunt, in primis vinum laudatissimum.

29. Mores veterum Persarum.

Solebant veteres Persarum Reges arces et palatia sua in editis extruere montibus, ibique asseruare cum thesautos suos, tum tributa, quaea variis gentibus exigebantur, vtomnib. planum fieret, esse eos non prodigos sed parsimoniae studiosos. Exigebant autem tributa, vectigalia, subsidiaque illa diuersimode. Mercatores enim,

qui mari negociabantut, cogebantur pecuniam dare de mercibus suis: at qui mediterranea loca incolebant, dabant ea quae vnaquaeque tellus largiebatur, puta lanam, atomata, res medicatas, aliquando etiam maiores minoresque pecudes. Etsiautem magna fuerit Regum Persarum auctoritas, priuare tameu vita hominem rex nullus poterat, ob simplex aliquod peccatum vel delictum: neque etiam licebat vlli homini Persae saeuitiam exercere in suos domesticos. Plures singuli vxores habebant, procreandae sobolis ergo, quibus tamen magnum adiungebant numerum concubinatum. Erant siquidem iis a rege proposita praemia, qui vno anno quamplurimos liberos genuissent: qui cum nati fuissent, non producebantur in conspectum patris, nisi post quintum aetatis annum: tamdiu enim intet mulieres satis delicate nutriebantur. Causam hanc afferebant, vt si quem interea e pueris illis vira decedere conringeret, pater non multum doleret de filio nunquam viso. Nuptias celebra. bant vernotempore; circa Aequinoctium. Prima vespera contentus erat sponsus in caena simplici pomo, aut medolla alicuius animalis, qua sumta per totam noctem dormiebat cum sponsa.

Exercitia iuuentutis Persicae a quinto aetatis anno vsque ad vigesimum quartum haec erant. Equitate ex disciplina, equum in gyrum agere, missilia spargere, iaculati, et supra omnia Verum Dicere. Habebant ergo adolescentes in exercitiis illis Magistros viros graues, prudentes, virtutis et sobrietatis studiolos, qui moderabantur iu. niores, recitantes iis historias, in quibus maiorum fortia facta continebantur, quandoque et cantilenas in cum fiuem compositas. Conuenic bant autem pueri ad haec audienda, vocati sonitu tintinnabuli in locum quendam constitutum, bvi reddebant pueri ea quae audita memoriae impresserant. Post haec ad celeritatem in cursu adsue fiebant, electo quodam illustri loco nato, qui caeterorum dux esset, continebatque locus in quo exercebantur cursu, non minus quam triginta stadia, quae singula habebaut C. XXV. passus.

Indurabant etiam corpus ad perpetiendum frigus et calorem: discebant natare per rapidos torrentes imperuososque fluuios, semper addicti alicui labori, vestes conseruantes mundas et arma nirida. Delicatiores eorum cibi erant pineae nuces Terebinthi, quae est arbor ferens resi. nam terebinthinam, glandes, poma ac pyra agrestia: cibus vero vsitatus post multos labores et sudores, pannis praedurus, gustu insuauis, nasturtium et allium cum sale, carnes bubulae tostae prunis, potus vero aqua fluuialis. Cum venatum ibant, sequebantur praedam equitantes, cum tragulis et veruris amentatis, iaculanres in ipso cursu sagittas, quamuis eriam densos lapides ab funda mitterent. Exercebantur etiam in hortis agrisque, plantatione et institione arborum, runcandis sentium radicibus, repastinando et nouellando agros. Alibi cudebant aptabantque arma, quidam plicabant retia ad capiendas feras atque pisces. Puerilis parcebatur obteneritudinem, vtad venationem non educerentur.

Erat Pyropus lapis apud eos in summo precio, vt capitale ducerent et piaculare, contingi eum cadauere: sed nec ignem adhibebant aut praeferebant in exequiis funerum, ne viderentur parum de eo magnifice sentire. Ab anno vigesimo vsque ad quinquagesimum castra sequebantur et militabant, ignari litigiorum et negociationis. Scuta eorum parua erant, reticuli forma, gestabantque praeter pharetras et arcus gladium cum sica, vtentes tegumento capitis acuminato, munientes pectuss thorace e squamis conserto satis valido. Viri principes inter eos femoralibus vtebantur, ferentes sagum manicatum bilice, dem issum vsque ad genua, variis perpictum coloribus: Aestate erant purpureis inducti vestibus, hyeme aliter, vt cuique videbatur. Vulgus induebatur tunica duplici, ad media pertingente fermora, tegebantque caput pileo e plicaturis fasciarum constipato, non abludente ab eorum operimentis capitis, quibus etiamnum hodie vtuntur. Lecti eorum et vasa erant exornataauro, et caetera supellex munda atque preciosa.

De rebus ieiunt consultabant, neque tamen decreta facie bant nisi postquam benebibissent, existimantes consilia quidem a ieiunis recte suscipi, deliberata autem melius in effectum mitti, cum ventriculus et cerebrum aliquo modo liquore Bacchico incaluissent. Qui inter se fortunae bonis, aetate et conditione pares erant, cum alij aliis ohuii facti fuissent, salutabant se inuicem amplexu et osculo: inferioris autem conditionis homines deferebant honorem sublimio. ribus toto corpore inclinato. Corpora defunctorum defodiebant peruncta cera, exceptis Magis, quorum cadauera destituta sepultura a canibus deuorari sinebant. Turpissima autem apudeos, etsi perantiqua suit consuetudo, vt filii praeter naturae ius miscerentur matribus. Coram Rege exspuere, grande arbitrabantus nefas. Graecos detestabantur, eo quod dicerent Deos ab hominibus ortos fuisse. Aere alieno obrui turpe iudicabant, multo vero turpius dicere mendacium. Patribus in angustia rei familiaris constitutis, permissum erat succurrere inopiae prostitutis filiabus.

Caelum ipsum credebant esse Iouem: Solem inprimis adotabant, quem sua lingua Mithram appellabant, summum credentes Deorum. Prae. ter hos colebant Lunam, Venerem, Ignem, Terram, Aquam, Ventos, quibus omnibus tamen nullas erigebant statuas, sed neque Templa neque Altaria extruebant, sed offerebant sacrificia sua in locis editis, supra montes et colles, quod ea loca vicinora crederent caelo. Victimam immolaturi verbenis coronabant, oneratam prius maledictis et exsecrationibus, quam cum Sacerdos in frusta dissecuisset, quilibet partem aliquam secum domum deferebat, nihil omnino

relinquentes Numini, quod negabant vesci hostiarum carnibus, contentum anima interfecti animalis. Erant tamen inter eos, qui victimarum cremabant interanea, hausto a Graecis eo more. In ignem sacrificiorum, qui alebatur lignis aridis decorticatis, iniiciebant pinguedinem sacrificatae victimae, et superinfundebant oleum: in ignem ore nunquam sufflabant, sed vtebantur folle, quodsiquis contemsiset, vel aliquid imputum, aut cadauerosum in flammam iniecisset, mortem effugere nunquam poterat.

Flumine viuonemo se intet Persas abluebat, neque in id mingebat, aut cadauer aliquod abiiciebat, cum sanctos crederent esse fluuios, eosque diuino honore afficerent. Oblaturi sacrificium ad Lacum aliquem, vel fluuium vel fontem, primo faciebant humi fossam, in qua praecidebant guttur victimae quam immolabant, summo cauentes studio, ne cruor vsque ad aquas dimanaret, quod si fierer, polluta erat omnis eorum ceremonia. Porro caro victimae occisae imponebatur a Sacerdote surper Myrri et laurus ramos, comburebaturque lignis minutis, non sine certis imprecationibus, miscentes mediis maledictis atque infundentes victimae lac, mel et oleum. Dirigebantur autemillae exsecrationes non ad ignem neque ad aquam, sed ad terram, quas longo tempore demururabat sacerdos, tenens manu fascem virgarum myrteatum. Qui regiis mandaris inobediens fuisset, is amputato capite brachiisque, priuatus sepultuta, in campum aut viam publicam abiiciebatur.

Partborum semper maxima fuit in bello gloria, antequam nimia opum affluentia in superbiam elarifuerunt. Vestimentis vtebantur rudibus simplicibusque, diuersis ab vsu vicinarum nationum. Postquam autem potentes facti sunt, omnis eorum amictus auro gemmlique resplenduit, accedente exquisito candore rogae, quo in luxu imitati sunt Medos. In militiam cum proficiscebantur, non legebant milites ex hominibus liberis ingenuisque, sed ex seruorum numero: vnde nullie populo lice bat seruum manumittere, vt ita crescente mancipiorum multitudine, simul crescere nt vites bellicae. Eosdem seruos a teneris annis non minere curanutriebant, quam suos ipsorum liberes, instituentes eos in sagittandi arte, equitandique peritia, vt iis postmodum in bello vterentur: vnde mitandum non est, si semper Parthorum reges ingenrem circum se habuere equitatum: cum consiet, inter quinquaginta millia equitum, quos contra M. antonium in aciem duxerunt Persae, non nisi octo millia fuisse conditione liberos, caeteris omnibusleruis. Comminus Parthi nun. quam praeliabantur, damnantes statarium puguae genus, multo minus autem adduci poterant, ad oppugnanda vrbium munimenta. Omnis eorum militia consistebat in equitatus celeritate, cum aliquando fugam simularent, mox conuersi magna vi irtuerent hostibus, vt eorum soluerent ordines. Tubis lituisque non vtebantur vt nostriequites, sed patuis Tympanis, propemodum vt nostri pedites.

Fuit apud hanc gentem aliquando magnus auri argentique contemtus, vt eo non vterentur nisi ad ornatum armorum suorum. In vita priuata vnice stude bant satisfacere desideriis suis, vnde multas singuli habuerunt vxores: in quibus tamen tantum in dulgebant Zelorypiae, vt adulterii suspicionem solamors abolere poruerit. Hoc autem incommodum vt vitaretur, non permittebant matiti vxoribus suis, vt vel in conspectum aliorum virorum prodirent, nedum ad conuiuia publica. Sciipserunt quidam, Parthos, qui prolem ex vxoribus suspicere non possent, duxisse vxoressuas ad eos, quos singu. lari complectebantur fauore, vt exiis fierent grauidae. Frequentissimus iis victus erat e fera venatione capta. Omnis iis prope vita in equo, ita vt equites colloquerentur et negotiarentur. Vna Nobilitatis et seruitutis olim apud Parthos differentia erat, vt Nobiles et Ingenui insidentes equis, serui vero pedibus ingrederentur.

Mortuis nihil deferebant honoris, reliquentes eorum cadauera ruri, vt a canibus et volucribus absumerentur: deuoraris autem ad hunc modum inrestinis carnibusque, collecta ossa cum cura sepeliebant. In cultu Deorum suorum satis erant deuoti, superbi tamen supra modum, seditiosi, astuti, fallaces, praefracti, crudelitatem et violentiam viris maxime conuenire arbitrantes, comitatem autem et humanitatem mulieribus: hinc fiebat vt nunquam quiescere possent, vel vicinis inferentes bellum, vel mutuis inter seipsos saeuientes lanienis.

In pertractandis negociis suis religiosum obseruabant silentium: regibus magistratibusque suis summam praestabant obedientiam, non quod id naturae quadam bonitare facerent, sed metu supplicii. In cibo potuque sobrietati studuisse putantur, in seruanda autem fide, quauis arundine leuiores, nisi cum vel metus poenae vel emolumentispes contrarium suaderet.

Medos omnis antiquitas molles et effoeminatos credidit: bonos tamen equites et sagittandi peritos, quique magno honore suos colerent Principes. Tiaram ferebantcapire rotundam et acuminatam, tunicas habenres sine manicis. Primum quidem solis Regibus permissum fuit, plures simul habere vxores, quitamen mos deinde imitandi licentia adplures fluxit, ea duntaxat obseruata differentia, vt certus regi numetus definitus non esset, caeteris non nisiseptem permissae erant. Sed necfaeminae quidem facile contentae erant singulis maritis, ed alebant clam plutes admissarios. In faciendis foederibus imitabantur Parthi Graecorum morem, vulnerantes brachia et scapularum iuncturas, multumque mittentes inde sanguinis, quae res signum erat, vsque ad sanguinem seruatum iri amicitiam. Cumque latus huius prouinciae septentrionale sterile fere sit, solebant, quiid

incolunt, amygdala siue nuces Graecas torrere, et ex iis farinam conficere, vt inde fieret panis vtilis nutritioni. Potus eorum mixtus erat e variarum radicum succis. Carnes domesticorum animalium improbabant, solis ferinis vescentes, quas venatione capiebant.

34.

Assyrios veteres duabus tunicis vsos fuisse accepimus, interiore longiore et adtalos demissa, superiore multo breuiore, vtraque tamen linea: vtrique iniiciebant pallium e tela candida, calceamenta gerentes similia Thebanis. Capillos capitis solebant promittere, illisque imponere pileos fastigiatos, ad mitrarum Persicatum speciem. In publicum Assyrii vix vnquam prodibant, nisi moscho aut alio aliquo odore perfusi. Annulum signatoiium quisque ferebat et scipionem manibus, cuius fastigium vel floris cuiusdam, vel alius rei imagine exornatum erat: sine hoc ornatu in publico nemo conspiciebatur.

35.

Inter alias leges huius gentis haec quoque erat, vt filiae nubiles perducerentut in forum publicum, et venderentur ad vocem praeconis, siquis quam vellet sibi sumere vxorem: exponebantur autem primo elegantiores, vt fieret per eas licitatio. quod inde colligebatur argentum, apponebatur deformibus, quae sine hoc emptores non facile inuenturae erant. Sic quod prioribus formae dabat pulchritudo, id posterioribus conciliabat precium, auctione formosarum partum. Ttaditautem Herodotus, antiquos Henetos, qui partem Illyrici littoris incoluerunt, eadem vsos fuisse consuetudine.

36.

Alia Lex iubebati aegros consilium perere ab iis, qui eadem antea laborassent aegritudine, vt iisdem curaretur morbus remediis. sed verisimile est, hunc morem priscis obseruatum fuisse temporibus, cum nullus etiamnum Medicorum vsus esser. Alii annotant, solitos eos in locum publicum deportare aegros, vt omnes, qui eodem morbi genere antea colluctati fuissent, eo accedere, atque decumbenti narrate possent, quibus ipsi potissimum conualuissent remediis.

37.

Corpora mortuorum illinebant melle: exequiae eorum parum differebant a ritibus sepulchralibus Aegyptiorum. Vir Assyrius qui cum vxore sua concubuerat, contingere eam vlterius saluis legibus non poterat, neque mulier maritum, nisi vterque recenti aqua se abluisset.

38.

Erat quibusdam ex nobiliotibus foeminis Assyriacis in more positum, vt miscerent corpus cum aduenis hospitibusque, dicentes se id facere in honorem Venetis Genitricis. Expositurae autem se ad hunc modum ibant ad templum illius Deae frequentes admodum, coronatae et preciosis ornatae vestibus, vt magis placerent admissariis incubisque suis. Ibi quisque hospitum seligebat eam, quam magis probabat, cumque certum argenti modum ei in sinum iniecisset, sequebatur mulier emprorem suum, in locum quendam haud procul a templo dissitum, vbi porro operam dabant rei Venereae, merces autem stupri in seruirium Templi impendebatur.

Erant inter Aslyrios Ichihyophagi qui tantum vescebantur piscibus in Sole siccatis, quos in mortariis contusos in farinae speciem redigebant, atque inde certas quasdam massas depsebant, quibus loco panis vrebantur.

39.

Magi Assyriorum Chaldaei nominabantur, eratque iis compar auctoritas cum Sacerdorib, et Diuinis in AEgypto: nam et rerum diuinarum curamgerebant, et Temploium atque Sacrificiorum, totum vitae spacium consumentes in studiis et contemplationibus Philosophicis, exercentes se in Astrorum scientia, vt ex iis fururos morralium casus praedicerent, vt quisque quod expedit, sequi, et a malo cauere posser. Non solebant autem Chaldaei isti ad discendatum scientiarum gratia extra patriam proficisci, quod Grae. ci faciebant: sed quisque discebat a parentibus agnatisque suis, tradebanturque disciplinae illae velut per manus in manum. Aiebant autem artem scientiamque suam non fundatam esse incertis dubiisque opinionibus, vt Graecorum placita: sed retinebant constanter ea quae semes apprehenderant, neque sinebant suos de principiis et causis rerum disputare. Erat autem vna ex Maximis Chaldaeorum firmissimis, mundum creatum minime fuisse, sed abaeterno extitisse, neque vnquam habiturum finem: totum hoc Vniuersum regi Prouid entia Diuina: corpora coelestia non moueri a se ipsis, neque etiam per accidens, sed esse virtutes quasdam Diuinas, quae illa moueant, eorumque causentur influentiam. Inter omnes stellas plurimum tribuebant Saturno efficaciae, Solem tamen omnib aliis prae ferebant, eique longe malores vires adscribebant. In Diuinationibus suis tamen plus tribuebantpositioni Martis, Veneris, Mercurii et Iouis, quod hi velut Astiorum omnium Caduceatores et Internuncii, melius ostenderent Casus futuros, et superio. rum intelligentiarum nossent vires. Vrebantur iidem Chaldaei et alio diuinandi genere, per flatus ventorum, effusiores imbres, ardores immodicos Aestatis, apparitiones Cometarum, defectus Solis et Lunae, terrae motus et eiusmodires. Aicbant et stellas quasdam subiectas superioribus, dicentes, alias quidem esse quae pererrent lustrentque nostrum Hemisphaerium, alias vero quae aduersum.

Deos principales sibi fingebant XII. quibus totidem tribuebant Zodiaci loca, singulis singulos adscribentes menses. Numerabant extra Zodiacum duodecim stellas magnas, quarum XII. respiciebant septentrionem, totidem Meridiem: Et eas quidem quae apparent, aiebant seruire viuentibus, quae veto non apparent, mortuis. Supputabant autem tempora sua tam inepre atquo ridicule, vt XLIII. millia annorum nume rarent a primasui memoria vsque ad aduentum Alexandri Macedonis Babylonem; quanquam sunt, qui hunc cal culi errorem excusant, dicentes Annos Lunares intelligi.

40.

Asinis, quod equorum eos facere cogebatpenuria: sed et Marti sacrificabant Asinum. Nemo inter eos vxorem ducere poterat, nisi caput hostile corpori desitum Regisuo obtulisset, qui illud in Palatio suo collo cabat, exempta prius lingua, quam minutatim concisam cum panis medulla sumebar ipse, deinde porrigebat ei qui attulerat, eiusque familiaribus, eratque is in maximo precio, qui quam plurima huiusmodi capita attuletat.

De Margianis sui temporis refert Strabo, si quisquam vir inter eos septuagesimum artigisset annum, eum certae morti destinatum fuisse, post conuocatos propin quos necessariosque eius, totum corpus deuorando absumsisse. Vetulas suffocabant, carumque corpora humi defodiebant.

Mores Persarum nostri temporis.

De Persis nostri temporis hoc vere dici potest, esse eos omnium mortalium suauissimos et humanissimos, quos in toto Orbe reperire possis, adde etiam magis liberales quam vllos alios, quos Sol hic adspicit. Moribus enim nequaquam vtuntor barbaricis, vt Indi et Scythae, eorum vicini sed ciuilibus ingenuisque, studiosi insuper iuris et iustitiae sunt, et in magno precio habent litteras ac litteratos. Multi quin erlam inter eos sunt, quos ad summum in Medicina et Astrologia punctum peruenisse, dicere recte possis. qui vero circa Poetices studium ambitiosi sunt, eorum inuentiones et opera nemo satis admiratipotest: cuius rei specimen est Poema quoddam Persicum, quod cum in manus cuiusdam Cardinalis Romae peruenisset, eique explicatum fuisset, homo in eo genere doctissimus mirari genium eius saris non potuit. Sed et in mercim oniis tractandis, exercendisque artibus mechanicis miram ostendunt dexteritatem, vt testantur panni autei, qui apud eos fiunt longe cquisitissimi. Fratres. Sorores, caeterique consanguinei et necessarii magna inter se viuunt concordia et amicitia, qua quidem in relongissime abeunta Turcarum consuetudine, qui neminem magni faciunt, nisi qui factis meritus id est. Sunt etiam inter eos multi viriillustres, nobilibus antiquisque prognati familiis, pollentesque opibus: et vt vno verbo dicam, multis modis Persae praeferendisunt Turcis, siue consideres nobilitatem generis, siue ciuilitatem morum, siue denique ingenuitatem libertatemque animi. Adde his quod erga peregrinos mita sunt comitate, excipientes hospites prolixe, vt est captus cuiusque regionis: caetetum Zelorypiae vicio ante omnes mortales laborant: vnde foeminis nequaquam licet, vt se ostendant exteris, quanquam in caeteris rebus Persae nihil soleant negate vxoribus suis, quas tantum non adorant, cum contra Turcae eas prope ancillarum numero habeant. Et sunt sane Persicae mulieres longe formosissimae, accedente splendore vestitus, quo mirum in modum formae pulchritudo commendatur, vt facile cum quarumuis gentium foeminis de elegantia certare possint.

Gerunt autem Persae facile morem omnibus suis desideriis, immergentes se deliciis, inprimis autem ludo venerio, quem posthabitis omnibus rebus sectantur. In vestibus sunt sumptuosi, vbique spargentes de se fragrantiam, comti ornatque variis gemmis. Quod maxime in iis damnandum videtur hoc est, quod a mesculorum insano abusu non abstinent, etiamsi multas foeminas domisimulalant, qua quidem in improbitate nihil cedunt Turcis, eiusdem superstitionis Mabometanae sociis.

Lingua eorum suauis est et mascula, vigetque in Aulis plerorumque Principum Orientis. Habuerunt olim pecnliares Characteres in scribendo, qui vix supersunt in antiquis monumentis: a quo autem tempore amplexi sunt Mahumetismum, cum lingua litteras quoque Arabic as receperunt. Nominantur etiam Azames siue Azemii, proprer Aslyriam, quae, vt nonnulli putant, Azamiadicitur. Persaevocantur a Perside, praecipua regione: ex Cheselbas, ob capitium tubri coloris quod gestant: postremo Sophiania Sopho, quod est cognomen Regum Persicorum.

Opes et diuitiae Persarum.

Tantum conficitur in regnis prouinciisque Imperii Persici pannorum Sericorum, vt non contenti duntaxat iis sint incolae atque ciues, sed et magnum corum numerum in temorissimas regiones, in Aegyptum vsque et Syriam dinendant. Nec minor est in eo Imperio gemmarum et vnionum negociatio. Maximas tamen diuitias largitur Mare, cuius beneficio ingens numerus nauium ad littus Persicum appellit, mercandi gratia. Sed vt de quibusdam mercibus sigillatim dicamus, reperiuntur in Perside Smaragdi, quos mercatores satis vili emunt precio, quod non adeo pellucidi sint vt caeteri. Nec minus ex hac prouincia exportatur Serici in alia regna, quam ex Hyrcania aut vicinis. Bactriana gignit intra sua viicera varia metalla et gemmas quasdam, inprimis Smaragdos, Hyacinthos et Chrysolithos, vnde incolis multum accedit lucri. In Aria prouincia colligitur Pharmaci quoddam genus, non absimile Myrrhae, quod indigenae extraneis vendunt, vt et Saphiros diuersorum colorum Chirman proninciae Carmania caput est, in qua vrbe plurimum texitur panni aurati et argentati.

Sed nunc ordo postulat, vt quoniam vidimus, in quibus rebus diuitiae populi consistunt, etiam prouentus regios consideremus. Sed profecto ita est, nemo vsque in hunc diem certo seire potuit quousque illi se extendant, cum ne ii quidem, qui eam vnam rem omnibus studiis incubuerunt, similia memoriae prodiderint. Alii enim ei tribuunt trium Millionum auri redditus, alii quinque. Duae tamen tes sunt, quibus persuademut, vt non nisi opulentissimum esse credamus

cum Principem. Prior est, quod Tammas Sophus, Persarum Rex, qui patrum memoria regnauit, prohibuit, ne amplius exigeretur vectigal ab iis rebus quae importantur aut exportantur. Constituerat autem antea vectigal istud XC.millia Tomanorum, id est, Auri Miilionem vnum et DCCC. millia coronatorum, si Tomanum vnum XX. Coronatis aestimemus. Quod tam luculentum portorium Rexiste sine dubio non sustulisset, nisi aliunde multo maiores habuisset prouentus, quibus inuitatus hanc peregrinis mercatoribus gratiam fecit. Altera est, quod omnes regni Persici prouinciae diuisaesunt, in septem, vt loquuntur, generalitates, quarum Ipsaana soluit quotannis DCC. millia Coronatorum, et Syrasana tantundem, etsi non sint opulentissimae; nam Corasana et: Diargumena vtramque longesuperant, quatum illa abundat metallis gemmisque, haec materia Serica.

Quod si quis me iam percunctetur, vnde igitur Rex ille percipiat tantos thesauros, cum seipsum spoliauerit tantis vectigalibus atque portoriis, quae ex negociatione ad ipsum redierunt? eiego sic respondebo; quod per cipiat ex amplissimis dominationis suae terris, ex decimis fructuum, ex aerifodinis, postremo ex censu pergularum atque tabernarum mercaroriarum. quiliber enim, qui erigere Officnam aut tabernam rerum venalium vult, tenetur singulis annis regi certam pecuniam persoluere. Taceo iam eximia muhera atque donatiua quae ei a priuatis, nec non ab vrbibus integrisque prouinciis offeruntur: nil dico de confiscationibus similibusque hamis, quibus ingentem vim auri quotannis attrahit: postremo de Tributis exterorum Principum qui Persico subsunt Imperio.

45. ROBVR ET VIRES MILItares.

Consistunt huius regni vires magis in valore et fortitudine militum quam numero hominum. Sunt autem tria militum genera: primum est eorum, quos rex perpetuis stipendiis circa se alit: in secundo sunt Timariotae, cum ingentem habeat equitum numerum, quibus prostipendio militari certi fundi ac possessiones sub conditione Feudi attributi sunt, vt apud Turcas: tertium genus consistit in mercenariis, qui argento conducuntur e Gurgistanis atque Tartaris siue Scythis.

Sed vt de duobus ptioribus, qui proprie ac peculiariter adregnum et regem pertinent, dicamus, neutri eorum aliter quam ex equo pugnant, ita, vt cum arma sint in manibus nobilium, non libenter iis instruant peditatum. Et hinc aliud oritur incommodum, vt Persae omni. no Careant militia maritima. Nam quamuis ab vna patte habeant Mare Caspium, ab altera Sinum Persicum, in neutro tamen vnquam habuerint classem. Quanquam etiam Mare Hyrcanum in longitudine habeat DCCC. millia, in laritudine DC. nullae tamen in ea videntur naues, et quicquid est nauigiorum in Sinu Persico, ad Lusitanos pertinet, qui in eo late dominantur, cum semper aliquot nauium stationem habeant in Armusio insula.

Etsi autem abundar metallis, inprimis prouincia Corasana, non magnus tamen in regno Persico vsus est tormentorum bellicorum; mul. toque minus habent scentiae muniendi, obsidendi, quatiendi, defendendi, oppugnan di locum aliquem, cum omnia haec pertineant ad militiam terrestrem, perinde vt in aperto campo conserere praelium, et fortiter pugnare ad equitatum spectant, quo profecto in genere Persae egregiam norunt praestare operam.

Alterum incommodum, quod militiae Persicae multum impedimenti affert, est defectus vnionis, oriturque diuisio ista ex duabus potissimum rebus: prior est sita in magnitudine Principum Persicorum, quos potentia inflatos facit atque contumaces: posterior, quod difficulter e tam longinquis regionibus conduci copiae possint, quod fere nulli ibi sint fluuij nauigabiles, quales plerique sunt fluuij regni Persici. Influunt autem omnes vel in Sinum Persicum, vel in Mare Caspium, vt media regio prope destituatur aquis: hinc pater, quod nihil sit in iis fluminibus opis, ad conducendas copias et coniungendas vires regni Persici, sicut faciunt Rhenus, Danubius et Albis in Germania, Ligeris in Gallia, Padus in Insubria, Vistula in Polonia, Scaldis in inferiore Germania. Adde his difficultatibus immania deserta et altissimos Montes, qui intersecant diuiduntque pronincias, qua in parte hoc regnum magna ex parte simile est Hispaniae, vbi pauca flumina sunt negociationi apta, praeterquam vbi aquas ex oherant, interiora montibus locisque desertis impedita sunt, ob siccitatem nimiam. Natura tamen, volens in hac parte defectum nauigationis sarcire, plurimos Persis suppeditauit Camelos, ad ferendas aptissimos sarcinas, cum multo maius onus ferat Cameus quiuis, quam robustissimus equus, et sit laboris ac longinquae viae patientissimus. Camclus enim mille librarum onus dorso suo facile feret, idque continuo quadraginta dierum itinere: cumque peragranda sunt loca sicca et humore cassa, qualia sunt in Libya, Arabia et Perside, vbi neque pabuli iumentis fit copia neque aquae, non bibunt Cameli, nisi quinto quoque die, feruntque sitim, si extrema necessitas adsit, in septimum vsque nonumque diem, estque eadem in hoc animali cibi parsimonia: nam vbi demtum fuerit dorso eius onus, sufficiet ei aliquantum herbae, aut folia a ramo vicinae arboris detersa: vt nullum animal videatur Orbis habere, quod in tanta laborum grauissimorum patientia minoribus alatur sumtibus. Optime igitur conuenit siticulosis illis et pabuli inopibus terrae partibus, Asiae et Africae, cum

Cameli ipsi pro se pauco contenti, multum prosint dominis magistrisque suis. Sunt autem Cameli in triplici differentia: primum genus est minutum, nec vtile nisi ad ferendos homines: secundum habet duos in dorso gibbos, aptum ad ferendas sarcinas: qui in tertio genere sunt, maiores sunt vtrisque prioribus, hisque tantum est robur corporis, vt vsitato pondere mille librarum onerari soleant.

Quantum porro equitum numerum Rex Persiae in aciem aduersus hostem educere possit, patuit praeteritis bellis inter Ismaelem Sophum, et Selymum I. Turcarum Monarcham: itemque inter eun dem Ismaelem et Solimannum; postremo inter Codabandum et Amuratem III. nullus enim ex his regibus vnquam vltra XXX. millia equitum Turcis opposuit, sed ad eum modum armatos, vt nihil veriti fuerint, cum multo maioribus praelio conssgee Turcarum copiis. Qui enim inter eos maiore cum re sunt, ita armantur, vt equites cataphracti per Europam: reliqui con ent suntgalea, lo, ica, scuto, praetereaque vel lancea, velar cu et sagittis.

46.

Vicinos Magnus Persarum Rex hos habet. Ab Oriente Mogores siae Indos: a Septentrione Tartaros Zacathaeos: ab occidente Turcam: a Meridie Regnum Armusinum, quod olim Sopho tributarium, hodie Hispanorum regem Pacronum agnoscit. Et cum Indis quidem Persarum regi non multum est negocij. Nam sicut Galli et Hispani se inuicem non valde offendere possunt, ob Pyrenaeorum montium angustias et impedit os transit us: ita limites Indiae et Cambaiae, quam Magores occupant, vastissimis desertis et asperrimis montibus separantur a regno Persarum, vt neutri alteris nisi maximis molestiis bellum inferre possint. Sunt tamen quandoque bella inter cos, circa fines, apud Cabul et Sablcstan, quaeloca Indorum reges sibi subiecerunt.

Prouincias Magni Chami Tatrarorum Principis non immediate contingit Persicum Reguum, intercedentibus primo quibusdam principibus siue regulis, quibus sua quaedam Autonomia: deinde ingenti deserto: videturque Oxus, fluuius siue Abian in eum finem a Natura factus, vt limitis officio fungatur, distinguatque Imperia. Oritur hic fluuius in regione Sablestana, ad radicem montis Dalanguer, confectoque cursu longissimo, vbi accessu plurimorum amnium et riuorum valde excreuit, tandem praecipitar aquas suas in Mare Hyrcanum, distinguitque ad Aquilonem regnum Sophorum a Zacathaeis Tartaris. Hunc fluuium nullus vnquam Rex Persa transire ausus fuit: sed et Saba Zacathaeorum Rex altrinsecus hunc amnem transgressus, ingenti praelio victus fuitab Ismaele Sopho. Cyrus, cum fluuium hunc ponte strauisset, et per eum exercitum suum contra Tamyrin Scytharum reginam duxisset, oblitos est reuerti, caseus a Scythis cum omnibus suis.

Turcam Sophus confinem habt, a toto spacio occidentali regni sui, id est, a Mari Caspio vsque ad Sinum Surium, quod spacium pene XV. gradus complectitur. Hoc hoste Sophus nullum haber magis potentem, magisque formidabilem: quoties en im Turcae regnum hoc intrauerunt, toties aliquam terrarum suarum partem amisetunt Persae, ex ceptis proximis his annis, cum Sophiani Turcas aliquoties profligauerunt, et aliquot de iis victorias reportauerunt, Fatebunrut tamen omnes, superiores Persarum iacturas imperitiae eorum adscribendas, qui bellum istud male gesserint, cum in solo equitatu et tor mentis omnem fiduciam collocassent, nihil intenti muntionibus vrbium, imponendisque praesidiis, rati eum, qui milites impendat conseruationi locorum, non satis habiturum virium ad pugnaudum cum hoste aperto campo. Coacti autem postea et edocti ipsa necessitate animum ad Architecturam militarem applicue unt, extrucits munimentis propugnaculisque ad opportunos transitus, nouisque aedificatis arcibus, quibus omnibus sufficiens imposuerunt militum praesidium, cum tormentis machinisque bellicis. Cum Lusitanis qui Armusium obtinent, nihil Persarum regiestnegocij, cum ipse nuila habeat loca maritima, sine quibus frustra est, id regnum recuperare velle; neque Lusitanis suppetunt media, quibus interiora terrae sibi vendicare queam, Erant aliquando, qui Tammam Regem stimulabant ad inuadendum illud regnum: ex his quaesiuit Tammas, ecquid boni cresceret in illo regno? an frumentum? an vinum et egregij fructus, aliaque expetenda? cumque intellexisset, solum quidem esse steiile, sed negociationis commoda ibi magna esse: irrisit, dixitque donauisse se populo suo nonaginta millia Tomanorum eiusdem naturae, quae potuisset singulis annis in suum redigere fiscum: intelligens vectigalia maximi momenti, quae suis vltro remisisset.

47. MODVS GVBERNATIONIS.

Extra omnem dubitationis aleam est, rationem gubernationis politicae in regno Persarum longe meliorem aequioremque esse, quam caeterorum Principum Mahometanorum omnium, quorum ad nos peruenit cognitio: et profecto, potestas Regia non adeo absolute libera est, sed certis boni et iusti continetur regulis, quod apud alios huius sectae Principes vix inuenies, Caeterienim reges Mahometani consuenerunt extirpare Nobilitatem, eorum in locum adscitis seruis mancipiisque: sed et solent fratribus vel vitam adimere vel oculos. Inter Persas vero Nobilitati suus est honor, et ipsi reges amare solent fratres suos, iisque omnem praestare beneuolentiam. Praeterea habent Reges Persarum multos sub se opulentos potentesque principes, cum apud Turcas ne vnum quidem inuenire liceat, qui cum hostes

sint omnis Nobilitatis, simulac regnum siue principatum aliquem sibi subiecerunt, tollunt e medio quicquid ex illust ri natum est sanguine, subrogatis nouis hominibus, qui tamen nequaquam siunt Principes et Domini, sed Praefecti tegionum, quospro libitu dignitate mouere possunt. Vt vno verbo dicam, non cedit regnum Persarum vlli regnorum Europaeorum in optima guber nationis forma, vt testanturij, qui coram omnia oculis arbitrati sunt, nec satis depraedicare possunt aequabilem populi viuendi rationem. Nos quidem id pto non paruo infortunio ducimus, quod nemo corum rationem reipublicae, modum administrandae iustitiae et leges regni annotauit, vnde nos aliter quam generatim de huius regni gubernatione dicere possumus.

48. RELIGIO PERSARVM.

Mortuo Mahometo, auctore fatalis illius Sectae, quae velut flamma celeriter totum Qrien. tem corripuit, quatuor eius cognati, Halys, Abubequer, Omar et Ottomar, magnam inter se orsi sunt contenrionem, cum se quilibet verum illius haeredem atque successorem scriberet. Haec controuersia fuit radix et scatebra quatuor illarum Sectarum principalium, quae etiam num inter Mahometanos gliscunt. Et Halys quidem fuit auctor illius Sectae, quae lonemia vocatur, quamque secuti sunt Persae, Indi, Gelbini Africae et plerique Arabes. De caeterishic nihil commemorabo, cum satis prolixe de iis dixerim, vbi Turcarum Religionem sum persecutus. Habet autem Persarum opinio plurarationi et naturae consentanea, quam caeterorum, cui et multum auctoritatis conciliauit patrum memoria Ismael Sophus, qui cum dixisset se ortum e prosapia Halys, extulit magnifice Sectam suam, denunciato etiam bello vicinis Principibus, nisi eandem secum amplecterentur religionem. Ferebat hic tegumentum capitis rubeum cum XII. apicibus, in memoriam duodecim filioru, Oceni, qui filius fuit Halys, volens, vti omnes qui eum sequerentur, eiusmodi vterentur pileo. Multaegentaes in huius Ismaelis iuerunt sententiam, in primis quotquot habitabantinter Euphratem et Oxum fluuios, nec non Persicum et Hyrcanum maria, qui populi omnes ad hanc vsque aetatem in ea perseuerauerunt opinione.

Sunt et Iudaei in Imperio Sophorum, ex posteritate eorum, qui in Assyria manserunt, cum Esdras et Nehemias reuersi sunt in Iudaeam ad instaurandam Vrbem et Templum. Qui autem cum aliis profecti non fuerunt, elegerunt sibi in Assyria, vt Origenes ait, Caput siue Principem ex familia Dauidis, extruxeruntque vrben super ripam Euphratis fluminis, quam appellauerunt Neardeam, id est fluuium scientiae.

In Prouincia Corasana inueniuntur Christiani Melchitae siue Graeci, de quorum Religione supra diximus, et hi quidem obediunt Patriarchae Antiocheno: Nec desunt huic regno Nestoriani, introducti in Persidem, vt Paulus Diaconus scriptum reliquit, improbitate Cosrois Persarum Regis, qui in odium Heraclii Imperatoris, a quo acie victus et male habitus fuerat, spoliauit omnia Christianorum templa; quotquot in suo regno habuit, eiectisque Catholicis, substituit in eorum locum Nestorianos, qui so deinde miscuerunt cum Assyriis, Medis atque Parthis.

Sunt et multi Christiani ex Armeniorum Secta in Persico regno, qui huc transiuerunt metu violentiae Turcicae, habentque adhuc Patriarchas duos, quorumprior, cuius auctoritas per superiorem Armeniam agnoscitur, habitat in Monasterio Ecmeazino, haud proculab Eruan vrbe Persidos. Alter, cui parent Armeniae inferioris incolae, habet sedem suam apud vrbem Sis in Caramania. Cum autem de vtroque satis multa dixerimus, eoloco, quo de Religionibus per Imperium Turcicum egimus, Lectorem eo remittimus.

Et haec dixisse sufficiat de religione Persarum, qui quamuis eundaem Mahometum cum Turcis Sectae suae primum au ctorem agnoscant, capitali tamen a barbaris hisce odio dissident, non minus ac nos per Orbem Christianum: suntque non pauci ex prudentioribus, qui existimant, si Christiani Principes pluris fecissent Oratoris persici postulata, qui superioribus annis in Europam missus fuit, potuisse Regem illum paulatim adduci ad fi. dem Chriftianam.

SYNDROMVS RERVM PERSICARVM, CONTINENS HISTORIAM REGVM eorum ex Auctoribus tam Graecis quam Latinis.

SVMMA CAPITA.

1. Chronicon abbreuiatum Regum Persicorum, ex Sacris Litteris, Philone Iudaeo, et aliis Scriptoribus.

2. Aliud Chronicon paulo copiosius superiore, ex Herodote, Xenophonte, Iustino, aliisque scriptoribus Graecorum.

3. Cyrus primus Monarchiae Persicae auctor, qui eam a Medis ad Persas transtulit.

4. Historia Danielis in foueam Leonum coniecti, et qua de causa Iudaeis permissum fuerit aedisicare Templum. Cyrus subacta Lydia captoque eius Rege Croeso, infert bellum Scythis, a quibuspraelio vincitur et occiditur.

5. Laus Cyri. Dictus fuit Rex Regum. Primus in Persidem introduxit vsum tunica talaris, et, vt quibusdam videtur, Tyarae.

6. Cambyses deuincit Aegyptum. interficit Smerden fratrem suum. eius sacrilegia et saeuitia, mors.

7. Smerdes vnus Magorum Regnum sibi vendicat. quo modo fraus eius detectaefuerit.

8. Quopacto Darius Hystaspis filius ad Diaedema Persicum peruenerit, auxit regnum Persicum. restituit summum Sacerdotium Iudaeis. Inuasurus cum ingenti exercitu Graeciam, a morte praeuenitur.

9. Xerxes successor Patris declaratus, quod fuer at patre rege genitus, caeteri fratres non item. Aegyptios qui rebellauerant, magna seueritate ad obedientiam reducit. Quantis cum copiis terrestribus et marinis Graeciam inuaserit, Vincitur, fugatur, moritur.

10. Praetensio Artabani ad regnum, cuius malitia detegitur et castigatur. Artaxerxes vlciscitur mertem Xerxis Patris sui. mittit ingentem exercitum aduersus Aegyptios. remittit Esdram Hierosolyma, multis affectam beneficiis. Aegypty excutiunt iugum dominationis Persicae.

11. Cyrus Darij filius captiuus. et quae de causa. quo tempore mortuus fuit Darius Nothus.

12. Cyrus euadit e custodia. Virtutes huius Principis et Mors. Artaxerxes Mnemonpacis studiosus, conatur Graecos ciuilib. inter sesaeuientes bellis in gratiam reducere.

13. Iudaeis quiescere nolentibus, mittit contra eos Darius Ochus Rex Bagosum, qui cis tributum imperat. Origo Iudaeorum Abramidum. Seditio Artabazi eiusque mors in causa est, quod Aegyptus, Phoenicia et Cyprus sub dominationem Persicam relabuntur. Darius eiusque liberi per Bagoam veneno tolluntur.

15. Quando et quomodo Regnum Persarum antiquum suum splendorem recuperauerit. Origo Artaxerxis, eius Magnitudo, vincitur praelio ab Alexandro Mammaeae, est versatissimus in scientiis Magicis.

16. Sapores Persa adimit Romanis partem Mesopotamiae aliasque Vrbes nonpaucas. Vincitur inpugna aduersus Gordianum Imperatorem. vincit vicissim Valerianum, ipsumque Imperatovem viuum caepit. Odenatus Rex Palmyrenorum prosternit ingenti praelio Saporem, eoque intercidit cursum victoriarum eius.

17. Vardanes pacem facit cum Probo Imperatore. Carus vicissim adimit Persis Mesopotamiam.

18. Narses multa et ardua conatus, ingenti pralio vincitur a Maximiano, quae victoria Persicis rebus exitium attulit.

19. Misdates, ita volente patre, coronatur in Regem, adhuc in vtero matris latens. Sapores II. Capitalis Christianorum hostis, octies potitur victoria aduersus Constanteni Imperatorem, ipse postremo victus in Armenia per Arsacen. Exercitus Iuliani apostatacassus. Iouinianuspacem facit cum Persis.

20. Dissensiones variae inter liberos Saporis, super successione in regno paterno: crudelia Artaxerxis facinora.

21. Isdigertes Theodosii adolescentis et Imperatoris Tutor: eius in Pupissum fides et merita. Grandis ab initio Christianorum persecutor, sed postremo aliter persuasus est ab Antiocho, gubernatore Iuuenis Imperatoris, cuius filius a Daemonio liberaetus fuerat precibus Mathuntis Episcopi.

22. Varanes persequitur Christianos: vincitur a Theodosio Inuene, vnde fie finis persecutioni. Paxinter Imperatorem et Varanem.

23. Bellum inter Perosum et Euthalitas. Origo huius gentis. Perosus iurat fidelitatem Regi Euthalitarum. Moritur Perfidus.

24. Valens fit tributarius Euthalitis. Cauadates eorum iugum excutit, crudelitas eius, et lex, qua mulieres esse voluit communes.

25. In Perside regnare nemo potest, nisi Regio ortus sanguine. Consilium Gusanascadis, quid de Cauadate faciendum esset. capitur hic, et per vxorem libertati restituitur. Seoses confugit ad Anastasium Imperatorem, adiutus ab Euthalitis recuperat possessionem regni sui. Causa cur in Christianos fuerit clementior.

26. Cosroes amator litterarum et litteratorum. Infert bellum Iustiniano Imperatori, cum quo coactus

pacem facit, quam tamen paulo post violat, Vincitur aliquot praliis a Belisario, moritur maerore animi.

27. Bellam Hormisdae regis aduersus Romanos. Tiberius Impsrator graui et memorabili praelio vincit Hormisdam. qui secundo praelio victus a Philippico Romanorum Duce, amittit Nisibin Vrbem, et Arsemenen cum parte Mesopotamiae. Hormisda reddit Turcas sibi trubut arios, deiicitur solio regio, Cosrois execranda crudelitas, quam exercuit in patrem Hormisdam, eius vxorem et filium, fratem suum.

28. Ingens conspiratio in Cosroen, quam is vitat inuocato Deo Christianorum. Restituitur in regnum. Memorabilis bistoria de Turcis, ferentibus signum Crucis in frontibus suis. Narses insurgit in Imperatorem. Cosroes iuuat Phocam auxiliaribus armis.

29. Cosroes omni potitur Mesopotamia atque Syria, praetereaque Palaestina, Armenia, Cappadocia, Galatia, nec non vrbibus, Edessa, Casarea Cappadociae, Damasco, ipsaque Hierosolymorum ciuitate: abducit secum Sanctam crucem in Persidem. Deuincicur postremo ab Heradio Imperatore.

30. Reges Persarum Mahometistae profligati a Tartaris, Tamerlanes fit Dominus prope totius Orientis; e cuius posteris est Vsuncassanes.

31. Vsuncassanes ducit vxorem filiam Imperaetoris Trapezuntini, ipse elocat filiam suam Seciadero. Vxor Vsuncassani sanctae vitae faemina. Bella eius contra Mahometem Regem Turtarum. Vguelii Mahometis rebellio contrapatrem, qui ad Turcarum opem confugit. Vsuncassanes, qua calliditate in filium vsus fuerit.

32. Historia Tragica de morte Iacobi Patissae, eius vxoris atque filij. Secaiderus corripit arma aduersus Principem suum.

33. Secaiderus vincitur et occiditur. Educatio Ismaelis Sophi, primus eius conatus. Alamutus Persarum Rex maleremgerit. Commisso praelio cum Ismaele Alamutus vincitur. Sophus victor occupat Taurim, cuius crudelitas erga matrem describitur.

34. Ismael nouum sumit capitis operimentum rubri coloris, vnde natum est nomen Chaselbas. Victoria Ismaelis contra Marat Canum. Occupat Mesopotamiam: qua versutia a se amolitus fueritproceres regionis. Inuadit Syduliam; interfecto rege, enius prope totum regnum sibi vendicat. Iterum vincit Murat. Canum. Tartari bellum inferunt Ismaeli Sopho, qui Sumachiam occupat, expugnata armis Darbana ciuitate. Amor insignis militum in Ismaelem, qui quibus verbis monetam argenteam aureamque signauerit, ostenditur. Selymus Turcarum Monarcha infert Ismaeli bellum. quae fuerit causa inimicitiarum inter hos duos Principes. Praelium ad Salderanam, in quo Ismael a Turcis victus fugatusque fuit. Selymus occupat Taurim Vrbem, eamque exspoliat.

35. Vlama Persa rebellionem concitat aduersiis Tamaesam. Quas terras Solimannus armis eripuerit. Persis, suoque adiecerit dominio, nempe Assyriam, Mesopotamiamque. Solimannus capit Bagadetum siue Babylonem, et iterum spoliat Taurim vrbem. Huius exercitus caeditur a Delimento duce Persarum.

36. Astutia Ismaelis Sophi in causa est, vt non tantum perdat regnum, sed ipsam quoque vitam. Victoria Amuratis Monarchae Turcici de Mabometo cognomento Caeto, cui quas eripuerit vrbes et terras, commemoratur. Turcarum exercitus vincitur per Abam Persarum Regem, qui et Legatos suos in Germaniam misit ad Rudolfum Imperatorem.

CHRONICON REGVM PERSICORVM EX SACRIS Litteris; Philone Iudaeo, et aliis scriptoribus.

IN describendis superioribus Europae, Asiae Africaeque regionibus ac prouinciis hunc secuti sumus ordinem, vt non solum quis esset vniuscuiusque situs, amplitudo, peridromus, qui populi ritus et mores, quae vites militares et diuitiae exposuerimus: sed et qui reges principesque ab initio ad nostra vsque tempora in iis dominati fuerint, quae bella gesserint, et qua fortuna, quae fuerint cuiusque regni et Principatus incrementa atque decrementa. Idem institutum nostrum etiam deinceps in rebus Persicis obseruabimus, quodsane regnum dignum est, vt eius accuratius consideremus vicissitudines, cum non tanium Reges Persarum olim totius huius Vnidersi Monarchiam obtinuerint, sed et nostro aeuo amplissimis nationibus ac gentibus ferocissimis imperitent. Hic enim videbimus, non tantum nomina et res gestas praecipuas tot potentissimorum regum, sed et miras mutationes et vicissitudines, migrante dignitate Regia non solum de gente in gentem, sed et de familia in familiam. Faciemus autem, quicquid summa diligentia, in tanta antiquitatis profunditate et auctorum variantibus opinionibus, tam ex pri. scis quam nouis auctoribus fieri potest, vt res tam abstrusas in lucem proferamus.

Est inter scriptores recentiores Hispanus quidam, nomine Texiera: quicum legisset Historiam Persicam, scriptam per quendam nomine Turik Mirkond, natione Persam, confecit et ipse Chronicon quoddam per summa capita collectum, in quo videtur, optimo ordine deduxisse successiones Magnorum istorum Principum, ab origine huius Monarchiae vsque ad haec nostra rempora. Neque tamen dissimulandum est, tantam in eo esse dissimilitudinem, et ab omnibus superioribus auctoribus discrepantiam, vt res maximae sit futura difficultatis, hoc scriptum cum aliis concordare velle. Neque tamen fortasse ratione carebit, si dicamus, Mirkondum illum ad veritatem prope accessisse: et si quid vel in Sacra Scriptura vel apud alios auctores ab eo discreper, nominum potius id esse

adscribendum mutationi, quam rerum aut Personarum, Vtautem illis satis faceremus, qui in Chronographiis et Genealogiis Principum plus fidei tribuunt antiquitati, optimum factu visum est nobis, primo persequi ea, quae hsftoriacum veterumque scriptorum monumenta hactenus prodiderunt, et de quorum veritate nemo dubitauit: deinde subiicere ea, quae Texiera ex Mirkondo tradit, vt Lectorinde queat dispicere, quantum vni vel alteri debeat tribuere fidei: reseruato nihilo minus mihi iure adiungendi quaedam, vbi vsus exigere videbitur: non vt contradicam Texierae, sed ne desiderari a Lectore possint, tot acta et facinora illustria, et res memorabiles, a Regibus Persis cum contra alios, tum inprimis aduersum Turcas gestae.

Cum autem Philo Iudaeus et Metasthenes, auctores antiquissimi, in multis a Graecis scriptoribus dissentiant, cum Sacris vero Litteris apprime consentiant, non erit alienum ab insticuto nostro, quid ipsi sentiant, huc referre. Sic ergo aiunt: Cyrum ereptum Astyagi Medorum regnum, anunculo suo Dario reliquisse, cuius deinde auxilio ipse ceperit Babylonem, translata Monarchia Assyciorum ad Persas. Duobus annis post Darium reuersum in Mediam, et Cyrum solum in Babylonia regnauisse. Hunc ipsum Cyrum postea suscepra expeditione in Scythas, reliquisse Cambysen filium suum in Regno, se absente, quod ita iuberent leges persatum, relinquere in regno cum Regia potestare eum, qui sanguine Regi quam proximus esset: et haec causa est, ob quam auctores illi Cambysi ordinem locumque inter Persarum Monarchas non dant, neque mentionem faciant duorum fratrum Magorum, qui fraudulenter sibi regnum vsurpauerant, vt suo loco dicemus, quorum etiam potestas non nisi per bimestre tempus durauit, Dario Hystaspis filio in regeni electo. Huic successit Xerxes filius, sed ne hunc quidem in Monarcharum ordinem referunt, quod hic statim sub regni sui initia, reliquerit sceptrum Dario Longimano filio suo. Graeci autem nequaquam omittunt Cambysem et Xerxem, sed eos suo loco inter Persarum reges adscribunt, vnde non mirum est, si plures annos numerant, quam Philo et Metasthenes, apud quos Reges siue Monarchas persarum hoc ordine inuenimus.

Darius Hystaspis silius, electus in regem, et cognominatus Artaxerxes Assuerus, regnanit annis XX.

Darius vltimus, tegnauit an. VI. dein de victus hic est ab Alexandro Magno Macedonum Rege, qui Monarchiam a Persis ad Graecos transculit.

2 [correction of the transcriber; in the print ---] ELENCHVS REGVM PERSICOrum ex Auctoribus Graecis et Latinis.

Sed iuuat audire, quid Herodotus, Xenophon, Iustinus, Agathias, Procopius, aliique Historiae Persicae auctores dicant, quorum quidam obiter et incidenter, alii vero ex professo Regum Persicorum mentionem fecerunt: sed primum audiendus estlosephus, mirus antiquitatis scrutator, qui de Persarum origine haec habet. Semo, ait, Noachi filio, quinque fuerunr filii, qui et Asiam possederunt ab Euphrate vsque ad Oceanum Indicum. Elymae enim posteri fuerunt Elamitae siue Elymaei, a quibus originem trahunt Persae. Porro quod ad appellationem Persarumattinet, non est ea valde antiqua; prius enim dicti fuerunt Panelij, a Rege quodam tracta denominatione; deinde Cephenij, postremo Persae a Perseo Iouis ex Andromeda filio, vt putauit Herodotus. Qui autem Persei huius fuerint successores, nemo scriptum reliquit, neque quidem sine causa. Non multis enim annis post subiecti suere Persae Monarchiae Assyriacae, sub qua et mansere, donec Sardanapalus vltimus Assyriorum Monarcha solio regio deturbatus fuit ab Arbace primo Medorum Principe, et Phul Belocho Babyloniorum rege, comprehendente tunc Medorum Monarchia Persidem, Bacrianam, Parthiam et Hyrcaniam. Vltimos Medorum Monarcha fuit Astyages, qui euersus fuit regno Consilio et sollicitatione Harpagi, cuius inter fici rex iusserat filium, eiusque carnes coctas patri ad comedendum proposuerat. Tantum facinus vt in rege vleisceretut Harpagus, misitad Cyrum, Aftyagis ex filia Nepotem, qui tunc cum parre priuatam vitam viuebat in Perside, cumque inuitauit ad vin dicandam vtriusque iniuriam: se enim liberum ei in regnum accessum confecturum, vt factus rex Persas a Medorum seruiture liberaret. Cyrus probato hominis consilio, egit cum Persis suis, vt excusso per seditionem Medorum iugo, tributum iss negatent et obedientiam. Astyages cum haec intellexisset, vocauit ad se Cyrum, vt rationem redderet rebelluonis suae: cui nunciari Cyrus iussit, venturum se celerius ad regem, quam ipsi expediret. Hoc accepro responso Astyages vim et armaparauit. Cumque pro nihilo haberet iniuriam, qua Harpagum ante affecerat, conceredidit homini summum copiarum aduersus Cyrum imperium, magno suo malo. Cum enim ad praelium res venisset, duces plerique, quibus cum Harpago consiliorum erat societas, Cyri partes secuti sunt: caeteri quos proditio ista latebat, desertos se videntes a sociis, in fugam praecipites abiuerunt, vnde primo inclinatio aciei, deinde effusa fuga Medorum secuta est. Astryage subinde Cyro mortem minitante. Cum autem prius consuluisset Magos Diuinosque suos, qui futurus esset illarum rerum exitus,

omnes vno ore suaserunt, nesequeretur amplius Nepotem, sed sineret ipsum vti fortuna, quam ei Dij in manus dedissent. Sed Astyages, cum et hos conspirationis cum Cyro participes crederet, suspendi laqueo iussit omnes. Hincinstaurato bello et maioribus quam ante coactis copiis in Cyrumduxit, volutique ipse praelio interesse, damnoso admodum consilio.

Victus enim acie, amisso exercitu ipse Astyages viuus captus fuit a Cyro, qui nihil acerbius in Auum statuit, Monarchia duntaxat spoliatum, Hyrcaniae praeesse iussit: huc enim vsque extenderat se Imperium Astyagis, vt ab occidente ad Syriam et Iudaeam, et in minore Asia ad Cappadociam et fluuium Halym, quae vltra hunc erant, ad Lydorum regnum spectabant.

Regnum Cyri et Cyaxaris siue Darij.

Deuicto et in ordinem redacto Astyage Auo materno, Cyrus commune habuit regnum cum Auunculo suo Cyaxare, alias Dario, astyagis filio, vel potius fratre, vt pluribus placuit. Fuit enim Darius admodum Senex, et tamen Astyages, quem natu maiorem fuisse par est, ipse interfurit praelio, quo a Cyro victus fuit. Hic est ille Cyaxares siue Darius, cuius iussu Daniel Propheta in foueam leonum coniectus fuit.

Cum en im magnae essent aemulationes inter proceres regni, aulici vno eodemque consilio in Damielem conspirantes, persuaserunt regi, vt Edictum proponeret, ne quis mortalium in toto regno quidpiam peteret ab vllo principe aut regulo, sed ne ab ipso Deo quidem praeter quam a solo Cyaxare. Hoc enim modo, aicbant consultores illi, amputabitur subditis regni occasio ad Cyrum confugiendi, quem hactenus omnes vt supremum regem coluerant, eique supplicauerant: quem tamen Zonatas negat, ad hoc Edictum commotum animo fuisse, cum videret in eo ne ipsos De os quidem excipi. Cum autem hi duo Principes non nisi per biennium vna regnassent, contigit Cyraxarem mori, et Cyrum destitutum socio solum regnate. Deuicerat hic iam ante aperto praelio Regem Assyriorum, subnixum auxilio vicinarum gentium, Arabium Syrorum et Lydorum, qui multa mala Medis fecerant. Hanc victoriam persecuturus Cyrus, statuit proculcare penitus fastum Babyloniorum. Ergopotitus aliquot de Chaldaeis victoriis, venit vt obsideret antiquam illam et superbam Babylonem, quam et postremo cepit. Potitus hac vrbe, receptis in gratiam Iudaeis permisit, vti domum reuersi instaurarent Templum, seruirentque Deo suo, eumque orarent pro salute Regni Persici. Sichi quidem profecti caeperunt aedificare Domum Dei, et maenibus claudere Hierosolymorum vrbem, quod contigit (vt quibusdam Chronologis placer) anno Mundi M. M. CCCC. XX. VII. Olympiade sexagesima, tegnante Romae Seruio Tullio.

Regnum Cyri, primi Monarchae Persarum.

Medis ad hunc modum sub iugum redactis, et debilitatis Assyriis, Cyrus vt se de Lydis vlcisceretur, quorum Rex tunc per Asiam valde potens erat, transitis Tauro et Amano Montibus, misit Harpagum cum copiis, vt Asiam minorem ageret atque ferret, ipse recta aduersus Croesum duxit, quem et acie victum viuum cepit, parumque abfuit quin miser Craesus igne cremaretur, nisi memor moniti Solonis, qui negauerat quemquam ante obitum beatum dici debere, eius in rogo ingeminasset nomen. Ruina Regui Lydij totam post se traxit Asiam Minorem, ab Hellesponto vsque ad Tauruna mon. tem, quamuis lonij caeterique per Asiam Graeci, qui Lydorum confaederati fuerant, aliquandiu in sua vixerint libertate, quitamen et ipsi postremo Persarum suscipere iugum, eosque superiores agnoscere coacti sunt: vt imperium Cyri se tunc extenderit a Mari Aegaeo et Propontide vsque ad Indiae orientales terminos. Vtautem ambitio hominis satiari non potest, Cyrus non contentus ea imperij amplitudine, statuit Scythas quoquesibi subiicere, qui aliquot in Asiam fecerant irruptiones. Sic profectus cum exercitu vltra Araxem flumen, praeteritisque Bactrianis et Hyrcanis, venit in regionem Massagetarum et Issedonum, quaegentes nostro aeuo Tartari, et regio eorum Samarcatida appellatur. Nondum inuenerat Cyrus vllum Principem in tota Asia, qui ausus fuisset se ei opponere: gnarusque eo tempore Scythis Massagetis imperate mulierem nomine Tomyrin, misit, qui eam sibi peterent in matrimonium, non quod ispi cordi essen treginae nuptiae, sed vt causam haberet adoriendi regnum eius. Sed haec intellecto petitionis aculeo, nunciari Cyro iussit, ne ingrederetur regnum eius: ipsa interim collegit quantum potiuit virium, vt iustum Persae opponerer exercitum, cui summum ducem praefecit filium suum, quem habebat vnicum. At adolescens nondum gnarus fraudum bellicarum, deprehensus tali fuit strategemate. Cyri exercitus, cum fugam simulasset, reliquit castra plena vino et cupediis: quae cum ingressi fuissent Massagetae, nihil suspicantes, ita se immerserunt deliciis istis, vt prope omnes ebrii obdormirent, qui et plerorumque vltimus fuit somnus. Cyrus enim, qui interim latuerat in insidiis, super veniens sopitis, Massagatas partim concidit, partim viuos cepit. in numero captiuorum fuit etiam Spagarpises Tomyridis filius, dux exercitus. Mater intellecto filij infortunio, misit caduceatorem, quiadolescentem repeteret, simulque moneret regem: discederet quantocyus e terra sua, quod nisi faceret, satiaturum se eum bello. At Spagarpises vinculorum impatiens, supplicauit Cyro, vti se solui iuberer. Dedit hoc Rex adolescentis precibus, qui liberum membrorum vsum nactus, detestatus prius captiuitatis turpitudinem, se

ipsum inspectante Cyro gladio transfixit. At Tomyris, cum nihil aequi a Cyro impertrasset, collectis omnibus viribus, instructaque acie ipsa in Cyrum iuit. Commisso praelio, quam uis Persae et Medi forrissime pugnarent, omnes tamen a Scythis in frustra concisi sunt, reperto inter strues mortuorum etiam ipso Cyro, qui nimium confisus fortunae suae non cogitabat, reges quoque communem mortalium sortem subire. Intellecta eius caede Tomyris conquiri cadauer iussit, inuentoque amputari caput, quod situlae sanguine plena immersisse dicitur, ad ditis his verbis: Satiare nunc demum pel mortuus cruore humano, cuius per omnem vitam sitientissimus fuisti. Hic fuit vitae finis Magni illius Cyri, cuius truncum Persae Pasagar dam delatum ibi rumulauerunt. Fuit autem Pasagarda illa sedes et Regia veter um Persidis regum, quo et Alexander Macedo se recepit, cum Persepolim exussisset, et vbi Sacerdotes Reges consecrare solebant.

Magnae autem multaeque fuerunt huius Regis virtutes, affirmantibus scriptoribus magno consensu, fuisse eum comem et affabilem, liberalem, ingenio excirato et vere nobili, iusti aequique amantem, in bello fortem, in pugna validum, audacem ad quosuis magnos conatus. Quicquid a bellis nactus fuerat temporis, id omne transigebat vel Susis, vel Ecbatanis, vel Babylone: contigitque huic primo, vt opinio est, vt Rex Regum diceretur, quae verba, teste Strabone, monumento eius inscripta fuerunt, quem eundem Titulum et successores eius sibi sumserunt, vt apparet ex Capite VII. libri I. Esdrae et Epistolis miscellaneis Hippocratis, vbi Artaxerxes ad Poetam scribit. Idem Cyrus primus auctor fuit Regibus Persis gestandae tunicae talaris, quae fuit, explicante Procopio, vestis longa auro et purpura variegata, perpicta vatiis animalium et auium figuris: Graeci vestem eam Poderem vocant, quamuis et breuiore reges vterentur pallio purpureo, manicaro et fimbriato. In dubio est, Cyro an Artaxerxi sit adscribenda inuentio Tyarae: istud constat, perantiquis temporibus in vsu fuisse. Reliquit Cyrus moriens haeredem regnorum suorum filium natu maximum, quem ex vxore sua Cassadana Pharnaspis filia (cuius excessum adeo luxerat, vt omnibus diebus vitae suae lugubrem habitum non deposuerit, nce ciues suos id facere voluerit) susceperat, cum ipse regnauisset annis XXIX, anno Mundi termillesimo, quadringentesimo, trigesimo quinto.

6. CAMBYSES, SECVNDVS MOnarcha Persarum.

Multum hic a Patre Cyro degenerauit, crudelis superbus et insolens supra modum, omniumque adeo virturum hostis, impius praeterea, omniumque contemtor Religionum. Hinc factum est, vt impediuerit Iudaeos in aedificatione Templi, prohibitis Satrapis Praefactisque, ne qua reipsos iuuarent, quod antea fecerant ita volente edicto Cyri. Prima eius expeditio fuit aduetsus Amasim Aegypti regem, cuius filiam Cambyses in matrimonium perierat, suasu Medici sui, qui erat Aegyptius, et infensissimus Amasi Regi: cuius quidem consilij ratio haec erat, quod sciret Amasim summo affectum iri dolore, si cogeretur ei tradere filiam aut magno infortunio si negaret, quod victrices Persarum manus Aegyptius effugiturus non esset. At Amasis parum salutari vsus consilio, filism quidem suam secum retinuit, misit autem ad Cyrum aliam quandam virginem elegantissimam Niretin nomine, filiam Apriis Regis Aegyptij quem Amasis occiderat. Haec cum in Persidem delata, et a Cambyse filia Ama sis salutata fuisset: falleris, inquit, ô Domnie; ego enim filia sum viri multo melioris quam Amasis est, quem hic proditorie interemit, occupato regno eius. Grauiter haec res offendit Cambysem, qui se ab Amasi irrisum videbat: et mulierem quidem secum retinuit, vindicare autem mortem patris eius Soceri sui, et debitum vxori regnum occupate armis statuit. Adiutus ergo a Rege Arabum ingressus Aegyptum, deuicit bello Amasin cum filio, cumque Memphim perueuisset, iussite momento proferri cadauer Amasis, et illud flagris scuticisque caedi, perinde ac si sensus aliquis ipsi inesset: nec contentus hac insania, mandauit illud in ignem coniici et comburi, quamuis id esset contra Religionem Persarum, quieo tempore ignem inter Deos colebant.

Hinc constituit apud animum suum, in regem aethiopum ducere, sed impeditus atque in Aegyptum redire coactus fuit, vbi plenus irarum Templum Apis euertit, interfecto sacro boue, qui etat inter Numina Aegyptiorum, quem in femore vulnemuerat. Misit idem Cambyses exercit um in Libyam, vt Templum Iouis Ammonis, quod ibi crat celeberrimum destruerent: sed is quidem pluuiis tempestatibus fulminibusque repulsus, infecta re ad Cambysen rediit. Huius autem impietatis, quam etiam in falsos Deos commiserat, graues paulo post poenas dedit. Primo enim, quasi penitus e potestate mentis exiuisset, ita amicissimum quemque et sanguine iunctum trucidauit, interque eos Smerdem fratrem, motus insomnio, quo ipsum per quietem viderat regio insidentem solio, capite stellas caeli contingentem. Qua de causa misit Cambyses persidem quendam ex amicorum sidelissimis, Prexaspen Magum, qui Smerdem occideret, quod hic quidem ita exsecutus est. Hincalia insania Legem tulit, vt propriam germanamque Sororem in vxorem ducere liceret, quae res ante eum diem inter Persas inaudita fuerat: cumque ante consuluisser Iurisperitos, negauerunt se inuenite legem, qua illud facere liceret, aliam tamen se reperisse, quae vellet licere regi quicquid voluisset: quo quidem responso supplicium capitis vituaerunt, quod haud

dubie adiuissent, si aliter respondissent, cum Tyrannus iste duas habuisset sorores coniuges, quarum minorem intersici iussit, quod plorauisset ob fratrem Smerdem nuper occisum.

Erat Cambyses vino supra modum deditus, vt propemodum quoridie inebriaretur, quanquam vini naturam satis commode non ferret, obnoxius morbo caduco: cumque aliquando ebrius ex Prexaspe Mago, qui Smerdem occiderat sciscitaretur, quae Persarum de se esset opinio? et Prexaspes illos in caeteris rebus omnibus praeclare de eo sentire, vini tamen nimium vsum probare non posse, respondisset? Cambyses factus iracundus ex ebrio, iussit adduci Preraspis filium, correptoque arcu misit sagittam in pueri pectus, his additis verbis, non recusare se quin ebrieteas sibi vitio verteretur, nisi cor pueri certo destinatoque ictu percussisset. Aperto igitur corpore, deprehensum est medium cormans fixum. At infelix pater, cum hoc praesens intueretur, compressis lacrymis, etiam sagittandi peritiam laudauit in eo, qui per ludibrium monitoris sui filium interfecerat. Crescente autem insania, praestantissimos quosque ex amicis et Aulae suae comitiuis interemit, quos paulo post, oblitus eos suo iussu caesos fuisse, quasi adhuc viuerent, ad se vocari iussit.

Pro his tantis talibusque facinoribus ac flagitiis compar eum vitae exitus inuenit. Cum enim ab Aegypto proficisceretur, alltum est ad eum funestum nuncium, Magos concitata seditione innasisse Regnum, inprimis autem duos, Pazisitem, cui ipse plurimum fidebar, eiusque fratrem Smerdem vsurpare sibi Diadema. Quod quidem homini maguam tristiriam attulit, indignanti ob ptoditionem Magorum. et dolenti, quanquam sero, interfectum ab se Smerdem fratrem. Proficiscenti ad compescendos rebelles contigit, vt eum equum conscenderet, gladius eius vagina elapsus, intraret coxam eius, eo loco, quo ipse Apim in Aegypto vulnerauerat, vnde contracta ex vulneris malignitate Gangraena, cum totum femur sphacelatum fuisset, mortuus est circa Ecbatana, vt ei Oraculum praedixerat, quanquam ipse tum intellexisset. Praefuit Monarchiae Persicae Cambyses annis VII. mensibus V. nullis relictis liberis haeredibus, qui succedere possent: femellae enim a successione apud Persas legibus excludebantur.

7. Regnum Smerdis Magi.

Nondum credebant persae, iussu Cambysis interfectum fuisse fratrem eius Smerdem: neque expediebat Prexaspi, commissam a se caedem fateri. Hinc Persarum proceres ad Smerdem Magum facto concursu, eum regem salutauerunt, Cyri filium existim autes. Ar Magus, cum hoc pacto ad Impetium venisset, missis edictis per omnes regni Persici Prouincias remisit populis bonam tributorum vectigaliumque parrem, quae res ei voluntates multitudinis mirifice conciliauit, vt facile omnes haberet ad obsequium, exceptis ipsis Persis. Smerdes enim probe sciens, si conspectus publice fuisset, se agnitum iri, nunquam prodibat in publicum. Aucta hinc est Persis suspicio, esse cum Magum, cuius rei vt certi esse possent, hoc estu vsi sunt. Habuerar Cambyses inter conoubinas Phaedynen filiam Oranis, filii Pharnaspis, cuius magna erat inter Persas auctoritas. Eadem tum concubinae praestabat operam Smerdi. Quaesiuit Otanes exfilia, cum quonam cubaret? at haec nihil respondere poterat ad rem, cum negaret se Smerdem Cyri filium vnquam vidisse: addidit eadem, mulieres de ea re colloqui inter se quidem posse, cum rexeas separatim haberet. Hinc multo magis suspicati fuere Persae, esse eum Magum qui regnaret. Otanes igitur, vt omnem tolleret dubitatiouem mandat filiae, vt cum eo cubans scrutaretut, haberetne nouus rex auriculas, quas Smerdi Mago praecisas fuisse norat iussu Cyri. At filia cum cum carere auribuseum, quo cum cubaret, intellexisset, nunciauit Patri: qui rem istam Aspolatino et Gobriae nunciauit. Hi tres fibi alios tres socios assumpserunt: Intaphernen, Me. gabyzum, et Hydarmen. Redierat commodum Darius ab Susiana, quam habuerat prouinciam, et is mox septimus allectus est conspirationis socius, qui non grauate caeteris accessit, vtique cum intellexit, Smerdem Cyri filium vere caesum fuisse. Tanta autem prudentia hiseptem in tanto illo negotio versati sunt, vt concisis in frustra Magis, prexaspes, interfector Smerdis filii Cyri, desperatione veniae ex alto Palatio se praecipitem dederit, cum prius omnem facti ve. ritatem exposuisset, et omnem Populi multitudinem in Magos concitauisset, qui regia potestate non nisi octo mensibus abusi fuerunt, vnde planum est, Persarum regnum non diu penes Cyri posteros sterisse, nec terrium haere dem partis eius gauisum fuisse.

8. DARIVS HYSTASPIS FILIVS, Tertius Persarum Monarcha.

Extincto Magorum dominio, nunc ad Electionem veniendum est. Cum autem septem illi Principes, quos paulo ante nominauimus, inter se honore et opibus aequales essent, conuenit inter eos, vt sub primum Solis exortum omnes equis insidentes exirent in campum. et cuius equus primus orientis Sydoris iubar hinnitu salutauisset, is rex fieret. Effecit Darius astu equisonis sui, vt illud omen primus acciperet, vnde continuo a caeteris Rex salutatus est. Erat autem hic Darius filius Hystaspis, magni inter principes Persarum nominis, quem Cyrus priuare vita voluerat, quod vidisset per somnium, eum liberis suis auferre coronam regiam. Nota iam ante erat viri virtus, quae tantum ei auctoritis conciliauit, vt facile totius Asiae populi imperata eius facerent, praeter Arabes, qui etsi a Cyre et Cambyse fuerint domiti, nunquam tamen ad persoluendum tributum cogi potuerant.

Iunxit sibi matrimonio Darius duas Cyri filias, non rantum vt tanti regis splendorem in suam inueheret familiam, sed et, vt Persas eo pacto magis sibi redderet beneuolos. Hiccum quatuor Imperii sui annis tori regno pacem restituisset: fecit Iudaeis potestat em iterum aedificandi Templi, et instaurandi mulos lerosolymitanos, suppeditata illis perpraefectos materia et alimonia, auro et argento, aliisque rebus necessariis, volens simul, vt ad Deum patrium Iudaei vota facerentpro se atque regno suo. Hic putacur esse ille Persarum rex, qui in Sacris Litreris Assuerus vocatur, cuius frequens est mentio in libro Estherae, quae et Hadessa appellatur, cuius opera Iudaei seruati sunt a perniciosissima hamanis conspirarione, et in pre cio ac honore habiti per torum regnum. Primus hic partitus est omne Persarum Imperium in octodecim prouincias siue praefecturas, quas ipse Satrapias nominauit, quibus singulis singulos Satrapas praefecit, iusso vnoquoque certum argenti tributorumque modum e sua quotannis colligere prouincia, tam ad necessarios vsus Aulae regiae, quam ad sumtus belli. Ar persae, qui hanc rem non preuidentiae sed auatitiae tribuebant, hoc eum nota bant scommate, vt dicerent, Cyrum quidem fuisse Patrem Populi, Camhysem Regem et Tyrannum, Darim autem esse Institorem.

Regno ad hunc modum constituro, duxit exercuum aduersus Babylonios, qui rebellauerant, et sibi proposuerant, omne potius infortunii et calamitatis genus perpeti, quam Persis dedere Ciuitatem. Verum Zopyrus filius Megabyzi, qui fuerat inter Septem Principes Electores, miro ac prope incredibili vsus astu, Dario tradidit vrbem. Cum enim sibi ipsi nasum et auriculas praecidsset, comamque Ignominioso more resecuisset, ita lacer et deformis confugit ad Babylonios, fingens se a Dario tot affectum iniuriis: cui quidem Babylonii crediderunt, persuasi tum habituoris, tum viri amplitudine et splendore generis. Introductum ergo eum in ciuitatem, praefecertunt copiis suis, qui aliquot eruptionibus et praeliis leuioribus aduersus Persas tanta pro oppidanis edidit virtutis specimina, vt nemo per totam vrbem dubitaret, quin rei summa ipsaeque ciuitatis claues ei credendae essent. Hac potentia Zopyrus ita vsus est, vt Darium regem cum exercitu intra moenia vrbis receperit: qui cum Babyloniorum perfidiam seuere castigasset, donauit Babylonem cum omniagro atque praefectura Zopyro, in cuius gratiam etiam vrbem omni exemit tributo atque subsidio.

Finito ex animi sententia belle Babylonico, Darius, cupidus exigendae a Scythis vindictae, quod Cyrum occiderant, deleto cum rege omni Persarum exercitu, statuit illi nationi bellum inferre. Noluittamen ea vti via, qua Cyrus in Scythas iuerat, sed conuersus in occidentem, iunctoque ponte Bosphoro Thracio siue Freto Byzantino, traiecit in Europam, aggressurus Scythas, qui partem Ponti Euxini accolunt, et Borysthenem Danubiumque fluuios. Videns autem Scythas solummodo carpere exercitum suum; pugnae vero copiam non facere, plures tamen subinde a suis cadere et minui copias, veritus ne interscisso ponte Danubii sibi redeundi copiam adimerent, coactus est omittere expeditionem illam et reducere exercitum, cum circiter XC. hominum millia variis casibus amisisset; quod adeo mirandum non est, cum pro comperto sit, vniuersum eius exercitum non paucioribus quam DCC. millibus militum constitisse. Netamen nihil eum ista expeditione fecisse dicas, subegit sibi Darius Macedoniam, Thraciam et Poeoniam per Megabyzum Zopyri filium, quem parti copiarum suarum praefecerat. Causa huius belli potissima fuit, quod Amyntas Macedoniae rex interfecerat oratores a Dario rege missos. Misit et eodem tempore Amasim aduersus Afors, qui aliquot Nauts persicas interceperat, occiso Arcesilao Classis Praefecto, qui rex erat Cyrenaicae, quae vicina st Aegypto. Huius tamen Arcesilai mortem vltus est Amasis occupata Barce vrbe Occidentalis Africae. Paulo post Oranes, quem Darius Thraciae praefecerat, cepit vrbes Byzantium et Chalcedonem, cum insulis Lesbo, Andro et Imbro. Cumque Iones rebellassent, Dario, persuasi ab Aristagora Principesuo, misit Rex contra eos exercitum. Ibi Athenienses, cum bello illi se immiscuissent, obsederunt Sardeis verbem Lydiae, eamque ceperunt atque cremauerunt, quae causa fuit longi et difficilis belli. Darius enim contra eos misit Arthaphernem, qui commisso cum Ioniis et Milesiis acri praelio, vicit Graecos, ceptitque Miletum aliasque Asiae vrbes, quas regi suo fecit tributarias. At alibi Mardonius Praefectus rei Marinae denuo subegit Macedonas, et quanquam vltra XX. millia hominum tempestatibus naufragiisque perdidisset, cum reliquis tamen copiis ingressus Thraciam, omnem Imperio Persico subiecit prouinciam, vt Darius hic fueritomnium Monarcharum, qui ante eum fuerant, longe potentissimus.

His bellis confectis, restituit Iudaeis Summum Sacerdotium, omni eos insuper prosecutus beneuolentiae genere. Cumautem Cares Minoris Asiae populi, vicini Ciliciae, cursum victoriarum eius interrumpere ausi fuissent: aggressus eos bello facile vicit vna cum Eretriis. Nec tamen eadem eius fuit felicitas aduersus Athenienses. Hi enim, nescio quo potuius fauore caeli quam viribus suis, vicerunt exercitum eius, duce Miltiade, in Campis Marathoniis profligato Mardonio duce copiarum Persicarum. Mouit haec clades Darium, vt constitueret tauntum aduersus Athenienses ducere exercitum, qui sufficiens esst ad calcandam atque proterendam vniuersam Graciam. Insumsit autem in huius belli apparatu totum triennium, cumqueiam in Graecos ire vellet, allatus est ei nuncius, de defectione Aegyptiorum. Potior tamen apud eum

fuit cura exigendae ab Atheniensibus vindictae, duxissetque haud dubie in eosquem tanto tempore collegerat exercitum, nisi mors eum in itinere correptum e vitasustulisset, anno regni sui trigesimosexto, Mundi ter millesimo, quadringentesimo, nonagesimo octauo: Olympiade XXXVII.

9. XERXES QVARTVS PERSARVM Monarcha

Excedense vita Darius, magnam reliquit liberis suis contendendi materiam, cum incertum esset, quis patri in imperio succedere deberet. Ariamenes enim, quem Artabazanem alij vocant, cum filiorum esset natu maximus, allegabat ius primogeniturae, propter quam Persarum legibus regnum sibi deberi affirmabat: erat autem hic Dario natus e filia Gobriae. Contra Xerxes, qui natus erat Atossafilia Cyri, etsi minimus natu erat, negabat tamen caeteros esse filios regis, verum hominis priuari, quod eos Darius ante acceptum Diadema genuerat. Se vero et a Dario rege genitum, et ex Regina, magni regis filia natum, regisinsuper nepotem esse.

Victis adhunc modum competitoribus Xerxes, potitusque Diademate, duxit in Aegyptios, quos vbi perdomuit, magna seueritate puniuit, multo acerbius in eos animaduertens, quam Darius pater fecerat, constituto iis praefecto Achemene fratre suo, qui postea caesus est ab Inaro Afro, rege Libyae. Pacificata Aegypto, statuit continuare bellum in Graecos, quod pater magno apparatu totius triennij auspicatus fuerat, ad quod tempus ille alios annos quatuor adiunxit, vt nullus ante eum tantam hominum multitudinem Rex sub signis habuisse creditus sit. Ad decies enim centum hominum millia coegisse fertur, quas copias omnes lustrauit apud Sardeis vrbem. Tanta autem huius multitudinis ceperat hominem fiducia, vt non solum quicquid vnquam est hominum, sed et ipsa maria ac fluuios dicto suo audientes fore sibi persuaderet. Iussit ergo flagris caedi Hellespontum, quod inquietior negaret transitum militibus suis, eique iniici compedes. Hic tamen tam vastus et im manis exercitus victus atque profligatus fuit per manipulum aut pugillum Graecorum hominum: primo apud Salaminem duce Themistocle: deinde ad Plateas, sub duce Aristide, vt tota illa tam operosa expeditione nihil effecerit, nisi quod omnibus regionibus, quacunque transiit, calamitatem intulit atque vastitarem, quodque Athenarum Vrbem desertam a ciuibus incenderit, vt Mare insano conatu ponte strauerit. Cumque denuo nouas collegisset vires, prioribus non multo minores, inque iis classem DC. vel vt alii annotauerunt, CCC. LX. nauium; vterque tamen exercitus, tam terrestris quam naualis caesus esta Cymone Atheniense. Praefecerat autem copiis maritimis Titrausten, terrestribus vero Phraandatem. His toties iteratis cladibus, multum de priore fastu et insolentia remittens Xerxes, cogitauit se hominem esse, coactusque est nobilem illam cum Graecis pacem facere, qua promisit iurauitque, sein posterum ad vnum stadium exercitum ad fines Graeciae non adducturum, neque nauigaturum vlterius, quam ad Insulas Chelidonias et Cyaneas. Non longe post occisus fuit Xerxes, cum dormiret, per Artabanum, qui dedignatus infelicitatem eius, primo contemsit hominem, deinde interfecit. Cumque eum propo certa spes regni cepisset, incidit in easdem pedicas, quas regi suo tetenderat. Hic fuit finis Xerxis Regis Persarum, quitamimmani copiarum apparatu tremere fecerat prope totum hoc vni. uersum, quibus tamen nihil dignum memoria fecit, mortuus, vt diximus, anno regni sui vigesimo primo.

10.

Commisso in regem parricidio Artabanus e vestigio ad iuniorem inter regales filios, nomine Artaxerxem se contulit, mentitusque est, Darium filium maiorem natu occidisse communem Patrem: recte igitur facturum Artaxerxem, si se cum Artabano coniungeret, et tam atrocem cae. dem vindicaret, ante quam Darius frater inuade. ret regnum. At adole scens motus indignitate facti, correptis armis sequitur proditorem, obtrun. catque fratrem nihil minus quam tale quid expectantem Sic Artabanus, sublato Xerxe, et Dario maiore filio, a quo sibi max me metuerat, fra. ternis armis interemto, ingressus Palatium, irruit in Artaxerxem, eique infligit vulnus, sed non lethale. At iuuenis cum ictum declinasset, collecto spiritu quam maximis potuit, in proditorem irruit viribus, eumque obtruncat, potitus sceptro; quo Artabanus per VII. menses abusus fuerat.

ARTAXERXES LONGIMANVS Quintus Persarum Monarcha.

Videns se in solio constitutum regio Artaxerxes, nihil habuit prius potiusque, quam animaduertere in cos qui vel auctores fuissent caedis paternae veladiutores, nec hos duntaxat atrocib. affecit suppliciis, sed et Praefectos ac Satrapas, quib. parum side bat, loco ac dignitate mouit, qua scueritate totum regnum a malorum hominum contagie purgauit, vt omnes valde admirarentur adolescentis prudentiam. Ad hunc confugit Themistocles Atheniensis, pulsus in exilium inuidia ciuium suorum, estque honorifice acceptus a Rege, et in honore habitus. Interea Aegyptii, videntes turbatas res Persarum fluctuaro, defecerunt a fide: electoque sibi rege; omnes Persarum Praefectos, Quaestores, Iudices, prouincia eiecerunt, postea cum Atheniensib. faedus percusserunt, vt communib. virib. Persas oppugnarent. At rex, cum misisset Achemenem Darii filium cum CCC. millib. militum aduersus Graecos, citius expectatione accipit nuncium fusas fugatasque copias suas ab Atheniensib. Alio igitur vsurus consilio, tentauit, an Lacedaemonios in Athenienses concitare possetque cum non successisset, alium exercitum, non minorem superiore, ducibus

Megabyzo et Artabaze misit contra Aegyptios, qui post longum variumque bellum ad extremum coegerunt Aegyptios discedere a faedere Atheniensium, fuitque postremo pax facta inter Persas et Athenienses, vt hi incolumes omni Aegypto decederent, neque posthac controuersiis inter Persas et Aegyptios seimmiscerent. Artaxerxes mortuus est, cum regnasset annis XLIV. Princepsbonus et pacis studiosus, prolixaque in Iudaeos vsus beneuolentia, vt qui Esdram Hierosolyma misit, vt curaret tam ea, quae ad Politiam instauratae vrbis, quam quae ad Templi et Sacrorum rationem pertinerent.

XERXES SECVNDVS.

Reliquit Artaxerxes moriens filios duos, quorum maior, quem Xerxem secundum appellauerunt, non nisi duobus mensibus regnauit.

SOGDIANVS.

Alteri nomen fuit Sogdiano, cuius regnum vix octo mensibus durauit. Nihil autem neque ab hoc neque a superiore memoria dignum est, vnde a multis in numerum Regum Persarum omnino non referuntur. Nos vero in his recensendis secuti sumus Eusebium, qui in suis Chronicis eos hoc ordine post Artaxerxem collocat.

11. DARIVS NOTHVS, SEXTVS Verus Persarum rex et Monarcha.

Duobus his Principibus mortuis, Darius, cognomento Nothus ad Imperium peruenit. Sub hoc Aegyptii excusso Persarum iugo, in libertatem se asseruerunt, constituto sibi Saito rege. Cum hoc Dario fecerunt Lacedaemonij foedus, Medi vero rebellantes, subacti sunt ab eo, vt vltro venientes, fidem et obsequium ei detulerint. Habuit hic rex ex Parisatide vxore silios duos, maiori fuit nomen Artaxerxi, minori Cyro, qui multo quam frater fuit strenuior, sapientior et humanior, acproinde magisamatus ab omnibus. Hunc constituit pater Satrapam Lydiae et Ioniae, iussum opem ferre Lacedaemomis aduersus eorum inimicos. Vnde caepit fieri insolentior, vt quosdam e regio sanguine principes, qui ipsum non regio more salura uerant, necari iusserit. Hac de causa pater ex morbo decumbens, iussit eum ad se venice, et illius caedis red dere rationem, vt puoiretur ex legibus et iudicio sapientum regni. Paruit Cyrus, relictoque in Ionia Legaro suo, Lysandro Lacedaemonio, cuius vt et aliorum Graecorum opera postea vsus est in bello adoersus fratrein, dedit se in viam. Proficiscenti affertur nuncius de morte patris, qua non obstante ad fratrem deductus, et in carcerem coniectus est. Obiit Darius diem suum anno Mundi ter millesimo quingentesimo sexagesimosecundo, eo ipso anno quo Ciuitas Atheniensium capta et exusta fuit a Lacedaemoniis, et Dionysius Tyrannus profligatus e Sicilia, qui tres casus annum illum fecerunt illustrem. Regnauit Darius hic annis XIX.

12. ART AXERXES II. COGNOMENto Mnemon, Septimus Persarum Monarcha.

Successit hic patriin Imperio, sine cuiusquam contradictione: nam Cyrus frater eius tunc detinebatur in custodia: qui tamen paulo post effracto carcere cum effugisset, profectus in Graeciam, collegit ibi copias, Graecis ductum eius libenter sequentibus, quod inter ipsos prope a puero enutritus fuisset: et profecto, videbatur Cyrus fratrem Solio regio depellere potuisse, nisi eum statim ab initio mala fortuna deiecisset, et si praecipitia consilia sua moderari potuisset. Erat enim in singulari gratia apud matrem, desiderabatur a Persis, diligebatur ab omnibus. Sed cum in pugna nimis feruide pugnantium cuneo se intulisset, recepit vulnus in caput, quo mortuus est Princeps fortissimus, in ipso aetatis flore, cum iam fratrem in eas redegisset angustias, vt quo se verteret, plane nesciret. Fuit autem Artaxerxes amator pacis singulatis, cumque bellum fraternum ex sententia confecisset, studuit et Graecos dissidentes ad concordiam reducere, diuerso ab anrecessoribus suis vsus consilio, qui discordias inter illos serere et nutrire studuerant. Sed et Graeci ad hunc Artaxerxem miserunt Legationem splendidissimam, in qua et fuit Pelopidas Thebanus, quem rex, scribente Plutarcho, prae caeteris maximo affecit honore. Cum autem Artaxerxes regnauisset XXXVI. annis, decessit, relicto haerede Dario Artaxerxe Ocho.

13. DARIVS ARTAXERXES OCHVS, octauus Persarum Monarcha.

Initia huius Imperii excepit tumultus Iudaicus. Indaei enim, cum inter se contenderent super summo Pontificatu, varias domi dederuntturbas, adeo vt quidam nomine Iohannes in ipso templo occideret Iesum fratrem suum, qui summus erat Pontifex, quo quidem facinore et populus amisit libertatem, et Templum fuit pollutum, ingresso in id Bagosa, qui non delinquentes duntaxat seueriter puniuit, sed et tributum VII. annorum Iudaeis imposuit: cumque paulo post Ochusvrbem quandam corum cepisset, iussos migrare ex ea omnes incolas, traduxit trans Mare Caspium: et hisuntij, quos Ensebius Abramides vocat, qui et nostra memoria malia ex Indaisino retinere memorantur. Contra hunc Darium mouit seditionem quidam ex primo Satraparum numero, nomine

Artabazus, gessitque diuturnum bellum cum praefectis Legatisque regiis, adiutus copiis vicinorum: sed ad extremum interfectus dedit rebellionis poenas. Recuperauit ea occasione Ochus Aegyptum, Cyprum, Phoeniciam, et Sydonem vrbem proditione cepit, vbi morte affecit proditorem, qui vrbem tradiderat. Cum autem regnauisset Darius Ochus annis XXVI. sublatus est veneno cum omnibus liberis (excepto vno) per Bagoam Eunuchum. Qui autem virus euaserat, ARSAMES, regnauit pro patre, sed non diu. Quarto enim anno post, idem Bagoas pariter veneno eum sustulit, cum omni prosapia regia: neque tamen ipse parricida regno potiri potuit, quod peruenit ad Codomannum Principem virum, qui se appellauit Darium IV. cui cum Bagnas idem quod superioribus propinaturus esset venenum, coegit eum Codomannus, id ipsum sumere, et sic fraus cecidit in artificem.

14. DARIVS QVARTVS, PERSArum Monarcha vltimus.

Punito ad hunc modum Bagoa venefico. Darius Codomannus ad Imperium pernenit Persarum, quo tamen diu laetatus non est. Cum enim per sex annos regnauisset, venit ex Macedonia Alexander Magnus, Philippi filius, eumque et regno et vita spoliauit, euersa simul Monarchia Persica, quod accidit anno Mundi ter millessimo sexcentesimo trigesimo quinto, Clympiade centessima duodecima, anno postquam eam Cyrus Medis eripuerat ducentesimo vigesimo octauo, quod quidem tempus valde breue est, si cum Monarchia Assyriorum conferatur, quae propemodum tot durauit seculis, quanquam minime fuurit tam potens, vt Persica.

15. Quando et quomodo Regnum Persarum pristinum suum splendorem recuprauerit.

Deiecta ad hunc modum Monarchia Persica, et velut humi proculcata, serua facta est ex domina, sepulta quasi atque latens in potentia Macedonica: quae etsi per annos CCXCIII. durauerit, non tamen diu imperauit Persis. Mortuo enim Alexandro Magno, Principes Macedonum, conflictari inter se ciuilibus bellis, cum de Principatu contenden derent, quidam Arsaces, Nobilis Parthus (alij Bacttrianum dicunt) a quo omnes Parthorum reges post eum Arsacidae dictifuere, trahens in sua commoda illas Macedonum dissensiones, defecit ab Andragora Persa, quem Alexander Parthis praefecerat, eumque prouincia eiecit, seque ipsum Parthorum Principem constituit, nolens amplius Parthiam a Macedonum dependere auctoritate: quod accidit anno Mundi ter millessimo septingentesimo docimo septimo, Olympiade centesima trigesima tertia. Sic collapsa est potentia Graecorum in Oriente, et Parthi, quorum antea vix nomen erat notum, facti sunt domini Orientis, obtinueruntque Monarchiam spacio ducentorum annorum, vsque ad tempora Artabani, nouissimi Parthorum regis, qui fuit prinatus regno et vita per Artaxerxem Persam, humili natum genere, de cuius ortu in hunc narrant modum. Nupta fuerat mater eius cuidam Paueco, homini plebeio, vltimae conditionis, qui opificio erat coriarius, sed rei Astrologicae et diuinationum peritus. Euenit, vt quidam nobilis, nomine Sannaeus, iter faciens per Cadusios, diuerteret apud Pauecum, etsi hospitium id erat vile et ogenum. Pauecus, qui artis suae beneficio videbat hospitem suum fore authorem Illustrissimae ac Potentissimae familiae, magna tristitia affectus est, quod non haberet filiam vel sororem, vel agnatam, quam Sannaeo coniungeret, vt inde nascerentur liberi, quibus cum ipsi deinceps consanguinitatis iura intercederent. Videns autem Pauecus, se ad id felicitatis consoitium alia ratione peruenire non posse, obducto honestatis oculis velo, fubstra uit Sannaeo propriam suam vxorem, conditionem eo pacto cum fortuna mutaturus. Ex illo concubitu natus est Artaxeres ille siue Artaxerxes, vt aliis placet, de quoagimus, nutritus in domo putatitij sui patris Paueci. Cum autem strenuitate sua in honoris curreret stadio, lis super eo orta est, vtriusuam esset filius, cum Pauecus eum sibi vendicaret, et Sannaeus ab se genirum diceret. Postremo conuenit, vt diceretur Paueci filius, natus ex semine Sannaei. Et hanc fuisse originem huius Regis tradit Agathias, qui prope in momento oculi totius Asiae regnum adeptus est, quod contigit anno AN. C. CC. XXVIII. tenente Pontificatum Romae Vrbano Primo, Imperante Alexandro Mammaeae filio, contra quem Persa iste gessit bellum, coegitque Romanos, qui iam ad Mediae fines processerant, se recipere. Verisimilius tamen est, eum tantum partem copiarum Imperatoris repulisse, deinde enim commisso totis viribus cum Alexandro praelio, victi fuerunt Persae, aut Alexander Syriam et Mesopotamiam obtinuerit, ibique exercitum refecerit, Persa eum lacessere vlterius non auso, quod haud dubie fecisset, siprimo praelio victor extitisset. et hoc pacto conciliabimus Lampridium cum Herodiano.

Mortuus est Artaxerxes hic, cum regnauisset annis XV. versatissimus in scientiis et disciplinis Magicis, vt et Philosophia, qualis inter Persas in vus erat: vnde illa fatidicorum et diuinorum natio insolentior fuit quam vnquam antea, cum nihil sine eorum scitu rex iste faceret.

16 Sapores Primus, Rex Persarum secundus.

Secundumhic obtin et locum in nouo hoc regum Persicorum ordine, qui Diadema adeptus

estanno AN.C.CC.XLIII. Pontifice Anterio, Imperatore Gordiano, qui et difficile cum hoc rege bellum gessit; cumque inter Senatum et duos Maximinos ciuiles essent dissensiones, Sapores vsus occasione dissidij, occupauit prope totam Syriam et Mesopotamiam coegitque Gordianum Iuniorem arma contra se capere, qui et ea prosperitate contra Persas vsus est, vt multas vrbes Imperio Romano ereptas recuperauerit, velut ipse ostendit in Epistola ad Senatum. Cum autem Philippus Arabs Gordianum occidisset, Sapores non cessauit vrgere propositum. Peruastata enim Syria et Cappadocia, cum in Ciliciam irruisset, obuium habuit Valerianum cum exercitu Romanorum. Commisso ptaelio tam gloriosa potitus est rex Persa victoria, vtnon tantum Legiones Romanas conciderit, sed et ipsum Valerianum viuum ceperit, eumque captiuum in Persidem deduxerit, vbi in miserrima seruitute periit, quae res nulli ante eum Romanorum Principum contigerat. Motus indignitate rei Odenatus Palmyrenorum Rex collectum exercitum grassanti per victoriam Persaeopposuit, vbi cum ad manus venisset, victus Sapores fugere coactus est, quem in Assyriam vsque persecutus Odenatus, concubinis regiis, Gaza, omnibusque castrorum impedimentis potitus est, fuissetque haud dubieactum de Imperio Romano, in Orientis duntaxat partibus, nisi Palmyrenus iste se Persis opposuisset. Continuit se domi post hanc cladem Sapores, relictoque successore Ormisdate, mortuus est cum regnauisset annis triginta et vno.

ORMISDATES, PERSARVM Rex Tertius.

VARDANES REX PERSARVM Quartus.

Ormisdaten in Imperio secutus est Vardanes, nulla re memorabili gesta clarus: Persae enim longo tempore quieuerunt, qui et, vt Vopiscus ait, Oratores cum muneribus miserunt ad Aurelianum Im peratorem.

17. VARDANES II. REX PERSArum Quintus.

Vardani primo successit eius nominis secundus, quintus in hoc ordine Persarum rex. Fuit huic bellum cum Probo Imperatore: sed tandem inter eos paxfacta est, ita vt manerent Persis aliquot oppida quae ceperant. Haec res Probum apud militesin odium et contemtum adduxit, a quibus et paulo post obtruncatus est: factusque fuisset haud dubie Vardanes dominus totius Orientis, nisi Carus Narbonensis cum Carino et Numeriano filiis afflictas res Romanas in se suscepissent, Canus enim cum omnem recepisset Mesopotamiam, in mediam vsque Assyriam progresies est, qui et sine dubio vlterius victricia protulisset arma, nisi mors ei filum intercidisset. Potitus est vardanes regno Persarum perannos XVI.

18. VARDANES III. PERSARVM Rex VI. et Narseas.

Cum hic tantum quatuor mensibus inte. gno vixisset, mortuus est nulla re memorabili gesta, reliquitque sceptrum acdiadema Narseae successori: qui cum esset vir elati spiritus animique indomiti, aegre tulita Romanis eas possidetrin Asia terras et prouincias, quaeipse putabat ad Persarum regnum pertinere. Aggressurus igitur bello Armeniam et mesopotamiam, bellum Romanis intulit: sed repulsus fuit per Galerium Maximinum, quiprimo praelio prospera vsus fortuna, Persas vicit. Cum autem secunda pugna, quae inter Carras et Callinicen commissa fuit nimis temerarie in hostem inuectus fuisset, aggressus cum modicis copiis ingentem exercitum, fusus fugatusque, ad Diocletianum se recepit, qui tam elaro calamitosum excepit supercilio, vt ne currum quidem quo ipse vehebatur, sisti iusserit, Galerio magnum viae spacium in Purpurasequente. Impatiensigitur dedecoris, collectis ingentibus per Illyricum Mysiamque copiis in orientem duxit, vbi Persarum duces nominatissimos habuit obuios in Minore Asia, quibus cum congressus acie, in signem reportauit victoriam, non minore vsus astu et consilio, quam promptitudine. Ipse enim cum duobus vel tribus equitibus, speculatoris officio functus, castra hostilia ambiuit, rimatus Persae consilia, quem non vicit solum, sed et omni Gaza regia, omnibusque impedimentis exuit, capta ingenti Nobilitate Persica. Narseas timore perculsus, in abdita regni sui se recepit, petenssolitu dines. Ergo Galerius potitus tam illustri victoria, reuersus in Mesopotamiam, a Diocletiano, qui iam nouas parabat militum copias in subsidium eius, Triumphantis in speciem exceptus est, cum duceret ante currum Triumphalem, inprediens Romam: vxores, sorores et liberos Narseae: qui cum contentus regnopatrio esse non posset, amisitetiam quinque prouincias vltra Tygrim fluuium, quae in Romanorum venetunt potestatem. Ab eo tempore magnum res Persicae ceperunt detrimentum, et Narseas non diu superuixit, defunctus septimo regni sui anno.

19. MISIDATES OCTAVVS REX persarum.

Successit huic filius Misidates, tempore Constantini Magni. aiunt hunc coronatum fuisse latentem in vtero matris, ita volente patre, cuius quidem rei nihil simile legitut in vlla Historia, vt homo nondum natus Diadema regniacciperet. Mortuus

est cum regnasset annis VII. mensibus IX. anno AN. C. CCC. X. Pontifice Maximo Marcello, Imperatoribus Maximiano Galerio et Constantino Magno, nulla re memorabili gesta.

SAPORES SECVNDVS HVIVS nominis, Rex Persarum nonus.

Hic Misi dati patrisuc cedens, cum ad eam aetatem peruenisset, quae rebus gerendis apra est, recuperauit omnia, quae antecessores eius vltra Tygrim fluuium in Assyria, et cis eum in Mesopotamia amiserant, anno AN. C. CCC. XXVI. eo ipso tempore quo primum Christiani in regno eius publice visi auditique sunt. Ergo Sapores impulsus ac stimulatus a Magis Sacrificisque, a quorum nutu omnis illa Artaxerxis familia dependebat, caepit magno furore in Christianos saeuire, interfecto viro Sanctae vitae, Simeone Episcopo cum centum aliis bonis piisque viris, qui omnes vno die necati sunt. Cumque proscribendi et trucidan di finem non faceret, Constantinus Magnus, missis ad eum Legatis, monuit hominem, vt mitius tractaretamicos Romani Imperatoris. Constantino autem mortuo, maiore Sapores in Christianos debaccha. tus est, quam ante, saeuitia, vt ostendit Historia Ecclesiastica: vt etiam ij, qui se metu tyrannidis in deserta et solitudines abdierant per Assyriam et Mesopotamiam, vim eius effugere non potuerint. Qui cum vicina loca sibi subiiceret, ortum est bellum inter eum et liberos Constantini, in quo Romani praeterictus et vulnera nihil reportauerunt, vt Eutropius annotauit in Historia Romana, vbi ait Constantem diuersa fortuna, et magna ex parte contraria in bellis vsum fuisse. Multis enim magnisque a Persis affectum incommodis, multa desiderauisse oppida, multos amisisse exercitus, nec vnquam cum Barbaris conflixisse, vbi non Sapores victoriam obtinuerit, excepto vno praelio ad Syngaram vrbem, vbi potuisset domare superbiam hostium, nisi temeritas et furor militum hanc ei felicitatem e manibus eripuisset. Sed clarius etiam de hac Constantis infelicirate loquitur Pomponius Laetus, cum ait: Constantem nihil vnquam in Oriente suscepisse, quod felicem habuerit exitum, quin semper eum hostibus inferiorem abiuisse. Anno enim vndecimo Imperii eius, cum vix aegre potitus fuisset victoria semel apud Syngaram vrbem, eadem stultitia et temeritate militum rursus fuit perdita. Sic cum post octo aduersa praelia, vna vice vicisset Constans, statim ab eo, velut eam poeniteret concessae paulisper palmae, recessit victoria, et ad hostes migrauit, qui magna celeritate occupauerunt vrbes Syngaram, Bazabdam, et Amidam. Ergo toties victor Sapores inuasit Armeniam, cumque obsidione cinxisset Nisibin vrbem, audiuit Massagetas cum armis contra se venire. Aduersum hos cum proficisceretur Persa, Constans vsus, occasione, misit ad eum Legatos, qui pacem peterent, quam et obtinuit. Interea pergens Sapores in bello aduersus Armenios, sensit se fortunam non vbique habere ad vota ancillantem. Arsaces enim eum vicit, et in Persidem se recipere coegit. Et quamuis bellum Armenium non fuit magni momenti, multorum tamen detrimentorum cladiumque Romanis causa extitit. Iulianus enim, qui Apostata vsurpatur, ratus meliore se successu contra Saporem vsurum, duxitin eum exercitum, vbi ipse cum omnibus copiis faede trucidatus est: pugnabat enim cum eo, quem Deus saluum volebat, etsi infide lem. Neque sane aliter meruerar lulianus omnium hominum deterrimus, quam vt secundo Imperii sui anno moreretur, salutis vero nostrae CCC. LXVII. regni Saporis LVIII.

Non est tamen animus Saporis caede Imperatoris et internecione Romanarum Legionum factus elatior, cum consideraret, quor viros fortes ipse e suis amisisset, occisis etiam Elephantibus, quos in acie habuerat, et Romanos nondum penitus abiecisse animum, sed nouum agitare apud se bellum, nactos louinianum, virum fortem atque strenuum: noluit igitur vlterius progredi: quae causa fuit, vt pax inter eos coaluerit, quanquam non admodum e re Romanorum, necessaria tamen. Quanquam Ammianus hanc pacem omnibus modis damnet, vt quae a molli et effaeminato animo profluxerit, accusetque Iouianum ignauiae et timiditatis. Nos tamen huic ignoscendum arbitramur, obsequenti temporum necessitati, et nimis dedito laudibus Iuliani sui, cuius ductu castra secutus fuerat.

20. ARTAXERXES X. PERS. Rex.

Cum Sapores LXX. annos vixisset, et totidem regnauisset, fecit viuendi finem anno Salutis Nostrae CCC. LXXIX. relinquens Artaxerxem filium haeredem Diadematis et potentiae, non item felicitatis suae. Cum enim Sapores plures habuisset vxores, ex illustrioribus inter eas habuit filios hos: Ormisdam, Ardanassem, et Narsen: ex ea autem quae pulcherrimae quidem erat formae, sed plebeii generis, vnum sustulerat, Artaxerxen. Et Ormisda quidem fouebat partes Romanorum: et Ardanassi debebatur regnum iure primogeniturae: sed paterperosus crudelitatem hominis, eum sibi succedere noluerat. Cum enim Legati ab Mesopotamia Sapori dono obtulissent rentorium e corio camelorum, gemmis et auro exornatum, donauit pater id Ardanassi filio, sciscitatus, satisne ei placeret? respondit filius, se, sirex foret, plus voluptatis capturum ex tentorio facto e pellibus humanis. Ad hoc responsum cum alia plura futurae crudelitatis specimina accessissent, noluit pater hunc sibi regno succedere. Sapores enim Rex de communi

consiliariorum principumque sententia iusserat, vt Artaxerxes filius suus, regnaret. sed nein hoc quidem inueniebant quod desiderabant. Nam patre mortuo iussit, evestigio necari Ardanassen, Narsen aurem priuari oculis, et Ormisdam in carcerem compingi, auspicatus regnum ab inaudita crudelitate. Ormisdam captiuum vt inuiserent, impetrauere faeminae, mater eius, vxor et soror, permittente rege, dederuntque ei limam, qua rupit cancellos carceris, et ad constantinum Imperarorem effugit, cui perutilis fuit in rebus gerendis. Sic Artaxerxes solus potitusregno, pacem quam pater cum Romanis fecerat, seruanit, et a bellis omnino abstinuit, mortuus cum vndecim annis regnauisset.

SAPORES II. IN HOC REGNVM Persicorum ordine, Rex vndecimus.

Hica parte Artaxerxe haeres regni relictus, tantum quinque annis regnauit, quo breui rempore nihil memoria dignum gessit.

VARANES, PERSARVMREX XII.

Secutus est hic in regno Saporem Patrem, studuitque omnibus modis seruare pacem cum Romanis, quosprospereac feliciter agere videbat sub Imperio Theodosii Maioris; sub cuius Liberorum, Honorij et Arcadijipse regnabat apud Persas, quibus cum X. animis praefuisset, mortuus est.

21. ISDIGERTES REX PERSArum XIII.

Accepit hic Diadema regni anno AN. C. CCCC. VI. Pontificatum gerente Innocentio primo. Hic est ille Isdigertes, in cuius probitate tantum habuit Arcadius Imperator fiduciae, vt eum Testamento tutorem scriberet filij sui Theodosii, tam vt compesceret rebelles, quam vt ado. lescens pacato frueretur Oriente. Id Testamen tum cum ad eum delatum fuisset, singulari Rex Persa accepit laetitia, coluitque magna fide et aequitatepacem cum Romanis, quam pater et auus eius iurauerant. Quin et misit ad luuenem Imperatorem Antiochum quendam, virum spectatae virtutis, fidei et iustitiae, et omnino dignum tam excellenti officio, qui dici vere posset Protector Imperatoris, et Conseruator iuris Pupilli sui: scripsitque ipse Rex ad Senatum in hancsententiam, referente Paulo Diacono: Postquam Arcadius moriturus me Testamento opt auit tutorem filio suo: mitto vobis virum idoneum, qui meo loco Tutorem agat. Ne quis igitur tam audax sit, vtpueri vitae struat insidias, ne graue et intoler abile bellum pessundet Rem Romanam. Et nequis vllo modo de eius dubitaret animo, renouauit foedus inter Persas et Graecos, scribente etiam Antiocho saepius ad Isdigertem in fauorem Christianorum: vnde factum est, vt Christiana Fides longe lateque propagaretur per Regnum Persicum, laborante inprimis Marunthe Episcopo Mesopotamiae. Antea autem fuerat hic Rex Christianos crudeliter persecutus, magis instinctu Magorum et Idololatrarum quam, propria malitia. In illa persecutione deiecerat Auda Episcopus, vir inculpatae vitae, sed intempestiui Zeli, Templum Sacri Ignis, quem Persae adorabant. Reximperauit Episcopo, vt id denuo aedificaret Respondit hic malle se mori quam parere. Etsi autem culpandum cum istud factum tum responsio non videtur, causa tamen fuit aciis persecutionis, quae postea cessauit, vt diximus, dante id Rege non solum gratiae Imperatorum, sed et meritis Marunthis Episcopi, qui Varanen Isdigertis filium Daemoniacum, quem curare Magi non poruerant, sanum fecerat: vnde permisit rex Episcopo, vt tot in regno suo aedificaret Templa siue Oratoriapor Christianis, quot ipse voluisset: qua liberalitate Regis multi persuasi fuerunt, vt crederent Regem factum fuisse Christianum: non item Magi, qui plurimum in regno poterant. Mortuus est Isdigertes anno AN. C. CCCC. XXVII. cum regnauisset annis XXI.

22. VARANES II. PERSARVM Rex XIV.

Quautum huius pater fuerat in Christianos clemens et beneficus, tantum hic saeuus et immanis eorum extitit persecutor. Cumque vix pater oculos clausisset, denun ciauit bellum Theodosio II. siue Iuniori, qui tamen cum copiis Persis obuiam progressus, viciteosacie, fuisserque haud dubie persecutus victoriam, nisi in gratiam Christianorum substitisset, veritus ne Tyrannus in eos toimentis saeuiret plus quam antea. Orsus hic fuerat persecutionem a Principibus Magnatibusque, qui fidem Christianam susceperant, quosad eam redegit necessitatem, vt camelos pascerent, aut viliora praestarent ministeria Cum autem eos ne sic quidem ad abnegandum Christum impelli posse videret, crudelissimis ex Magorum sententia eos sustulit suppliciis: accepta tamen a Theodosio clade cessauit aliquantum persecutio. Nam Imperator, quamuis luculentam rei bene gerendae nactus fuisset occasionem, tantum tamen dedit bono et tranquillitati Christlanorum publicae, vt Helionem Patricium et Anatolium Praetorem orientis ad Varanem mitteret, acturos de pace, qui non repudiauit oblatas conditiones, sed fecit quae Imperator voluit, et sic cessauit persecutio. Regnauit Varanes annis XX. mortuus anno AN. C. CCCC. XLVII. Pontifice Romano Leone Primo, et Theodosio bellum gerente aduersus Wandalos.

VARANES III. REX PERSA. rum XV.

Hic patris exemplo monitus, quem nouerat in magnas a Theodosio redactum angustias, vt omnib. votis pacem optauerit, a bellis omnino

sibi abstinendum esse duxit, vnde nihil mouit, sed laetatus est tranquillitate a patre parta, mortuus cum regnauisset annis XVII. mensibus IV.

23. PEROSVS, PERSARVM REX XVI.

Successit hic Varani, homini pacis studioso, bellator animosus et elato ingenio, qui temeritate potius quam bono vsus consilio periit in expeditione contra Neptalitas, non tam victus robore hostium quam propria temeritate et stultitia. Transiens enim per hosticum, cum caute atque circumspecte incedere debuisset, adeo sidit viribus suis, vt hostes securitate eius cognita, irruentes ei ex inopinaro, conciderint prope omnes eius copias, cum nihildum memoria dignum effecisset. Et sic quidem refert Agathias: At Procopius hos non Neptalitas, sed Euthalitas vocat, quos et Albos appellatos fuisse tradit, contra quos Perosus duxerit exercitum. Suntautem Euthalitaeilli ex progenie Hunnorum, neque tamen eorum vicini, cum qu bus neque in expeditionem proficiscuntur, sed attingunt Persici regni terminos a Septentrione. Praecipua eorum Cinitas Gonsa dicitur, in collimitio Persidos, cuius incolae saepius bello lacessiuerunt vicinos, vt proferrent fines suos. Non sunt autem Euthalitae Nomades siue Pastores vt caeteri Hunni, neque solent Romanos fines ingredi praedandi gratia, nisi sint in societate Persarum. Colore sunt, inquit Procopius, albo, nec toruum aurfuriosum tuentur, vt caeteri, neque adeo vt Hunni Barbarisunt, sed habent quandam inter se reipublicae formam. Obediunt enim Euthalitae vnialicui Principi, qui superiorem non agnoscit, studentque aliquo modo ciuili vitae, ratione ac iure vtentes erga vicinos suos. Qui intereos felicissimi putantur, sunt hi qui plurimos nacti fuerunt amicos, puta viginti aut plures, cum quibus cibum capere solent, et omnium bonorum habere socierarem, etiam dominij. Mortuos suos honeste efferunt et terra sepeliunt. His subiungitidem Procopius, cum Perosus in talem cum suis deductus fuisset locum, vnde insieuadere impossibile esset, misisse ad eum Euthalitatarum Regem, eique nunciari iussisse, si velit periculum istud effugeret, vt ad se veniret, praestitoque sibi sidelitatis homagio iuraret pro consuetudine regionis, Persas nunquam deinceps facturos Euthalitis bellum. Peroso dubitanti hoc constitutum suggesserunt Magi, de iuramento ipsum quae vellet, facere posse. de adoratione, reuerentia et fidelitate, ipsi nihil licere, quod nefas esset Persas praeter Solem quicquam adorare. Cum autem periculosum viderent, nihil horum facere, hanc velut mediam inuenere rationem, vt summo mane, cum primum dilucesceret, Persa ad Euthalitam pergeret, conuersusque ad orientem Solem, sic demum adoraret eum: hoc enim pacto ipsum vitaturum periculum, et conseruaturum honorem suum, neque violaturum leges patrias.

Hoc igitur modo seruauit se ipsum Perosus, sed nihil eorum praestitit quaepromiserat. Vix enim in regnum suum peruenerat, cum collecto ingenti exercitu, in Euthalitas progressus est, relicto domi Cauade filio suo, qui praeesset regno. Sed Perosus caesus est ab Euthalitis cum reliquis liberis suis, cumque magna parte nobilitatis, et ingenti numero virorum fortium e Persis, anno A N. C. CDLXXXIV. Pontificatum Romanum gerente Simplicio, Leone Imperatore.

24. VALENS PERSARVM REX XVII.

Frater hic fuit superioris, post quem et suscepit gubernacula regni, Cauade adhuc intrapubertatis annos constituto. Vmbra tamen verins Regis quam Rex, nihil memoria dignum gessit. Et sane Euthalitae potius regnabant quam ipse, quibus et ipse factus est tributarius, quod quiduis potins optaret, quam turbas et bella, afflictis vehementer rebus Persicis. Nectamen quiete illa diu laetatus fuit mortuus cum praefuisset regnoannis quatuor, et duorum annorum tributum persoluisset.

CAVADES I. REX PERSARVM XVIII.

Cum Valente mortuo Cauades Perosi filius ad Regnum peruenisset, inuenit Persas ab Euthalitis propemodum oppressos. Vnde ipse, cum essechomo bellicosus, et impatiens ocii, statim correptis armis Euth alitas aggtessus est, eosque vicit, abiecta eorum dominatione. Deinde intulit bellum Romanis, aliisque vicinis gentibus, a quibus aliquot reportauit victorias. Vir fuit hic ingenio crudeli, iracundiae adeo laxans habenas, vt cum efferbuisset, sedari placarique non posset. Quin et volupe sibi duxit, veteres abrogare Persarum leges atque consuetudines, substitutis nouis, inter quas vna fuit indigna rege, et quaepotuisset totum Persarum regnum euertere: vbi voluit, vt mulieres omnes communes essent. Omnes enim Persaehac legeadeo offensi sunt, cum nihil putarent rationi ac bonis moribus magis aduersari, vt Proceres ac populus vno velut impetu rebellantes, correptum hominem incarcerem compegerint, cum iam vndecim aunos regnauisset.

25. BLASES SIVE LAMASES REX Pers. XIX.

Cum Cauadescarceri mancipatus, non haberet haeredem masculum regni capacem, Persarum Proceres clegetunt Blasen, Perosi regis fratrem: legibus enim prohibebantur, aliquem ad regnum vocare, qui non regio fuisset ortus sanguine. Hic igitur, cum electione ad regnum

peruenisset, primum omnium ad deliberandum proposuit, quid de Cauade faciendum esset: etsi autem variae dicerentur sententiae, populus tamen eum necari minime volebat. Ibi Gusana scades Satrapes Prouinciae, videns Senatum nihil expedire, cum veste protulisset cultellum longitudine vnius digiti, quosolent vti Persae in praecidendis vnguibus, eumque ostendisset caeteris, dixit, hunc cultellum efficere posse, quod postmodum ne XX. quidem millibus hominum facile futurum sit: ostendens, quantum malorum expectandum esset a Cauade, si e carcere euasisset. Neque tamen his aut aliis persuadere Persis potuit, vt morti addicerent regem suum: omnium sententia haec erat, vt homo crudelis regnoque inutilis in perpetuo custodiretur carcere, Blases vero, siue Lamases, siue denique Zambazes (tria enim haec ttibuuntur ei nomina) regnaret, vir iustus, benignus et affabilis, sub cuius Imperio Persae haud dubie ex animi sententia victuri essent.

Harum tamen cogitationum paulo post eos paenitere coegit Cauades, vsus opera cuiusdam Seosis amici sui, qui non longe habitabat a carcere. Hic enim, cum dies et noctes consideraret, quo pacto posset carceri eximere Regem suum, id solum desiderabat, si qua ratione cum captiuo loqui posset. Licebat autem soli vxori Cauadis ad maritum ingredi, eique res praestare necessarias: per hanc nunciauit Seoses Cauadi, eo loco, vbiipse habiturus esset exeundi copiam, adfuturum se cum celeribus iumentis, ipsumque deducturum quo cumque vellet, simulque ostendebat, vbi illa essent parata. Nec defuit consilio fortuna. Mulier enim, cum vestes suas marito induisset, effecit, veis facile per excubitorum stationem e carcere euaderet, et ad Seosen eiusque socios se conferret, qui omnes vno agmine ad Regem Euthalitarum effugerunt, qui Cauadi suam in matrimonium dedit filiam. Alij dicunt eum ad Anastasium Imperatorem fugisse, cum tamen vix videatur verisimile, Imperatorem Christianum suam homini infideli voluisse elocare filiam, qui iam ante plures habebat vxores. Verior videtur sententia eorum, qui dicunt, Euthalitae filiam ei tunc inctam fuisse, cum Persae interfecissent eam, quae vitam suam postposuerat libertati mariti: quo quidem facto satis ostenderunt Persae, quomodo in regem istum affecti fuerint, cum ne coniugali quidem amori quicquam indulserint, quae tamen potius veneranda erat quam punienda in tam magni animi muliere.

Euthalitarum igitur adiutus copiis Cauades in Persas rediit, quos contra prodire ausos, primo congressu fudit fugauitque. inde progressus in Satrapiam Gusanascadis, qui regis occidendi suasor fuerat, mouit eum dignitate et gubernatione, substituto alio. Hinc recta petens Regiam, ea sine magna difficultate potitus, Zambazen Regem cum Gusanascade interfici sine mora iussit; Seosen vero cuius fideisuam debebat libertatem, constituit Adrastadar am Selanem, qui Magistratus habe bat summum in militiam Persicam imperium: fuitque Seoses ille primus et vltimus, ad quem honor iste delatus apud Peisas fuit.

CAVADES elapsus carcere, iterum Persarum Rex.

Recuperato per tot difficultates Persarum regno Cauades factus cautior, multo maiore in suos vsus est, quam antea fecerat, modestia. Debebat autem magnam auri vim Euthalitarum regi; quod debitum et dissolueret, misit ad Anastasium Imperatorem, petiitque, vti sibi aliquot talenta mutuo daret.

Passus autem repulsam, occasionem eam arripuit, in ferem di bellum Romanis. Sicigitur Persae, facta irruptione in Armeniam, Amidam vrbem ceperunt, cumque vlterius progre di vellent, occursu Euthahtarum coacti sunt pedem figere. Romani igitur, cum precio corrupissent praefectum vrbis, receperunt ciuitatem Interim Cauades, cum senio iam fieret vicinior, metuens aliquam in Regno Persico post mortem suam mutationem, statuit successorem regninominare. cum autem haberet filios tres; praeteritis duobus maioribus designauit successorem natu minimum, nomine Cosroen, cum primogenitum, Cauadem nomine, parum probaret, et secundus, B zaeus, luscus esset, vnde ad Diadema legibus Persarum non admittebatur, quae repudiabant omnes mancos aut vllo membro captos. Teitius igitur patri cordi erat, quem ex propria sua sorore Abeneda genuerat, qui et Postremoregnum obtinuit. Hocfacto, ad persequendos Christianos conuersus, multa crudelitatis exempla edidit, cumque quibasdam poplites succidisset, nihilo minus tamen ambulauerunt. Deinde obsedit castrum quoddam Indorum munitissimum, nomine Azubdabar, quod cum nullis viribus expugnare posset, ad extremum Christianorum precibus adiutus cepit. Cum autem thesaurum inaestimabilis precij in eo castro reperisset, delinitus praedae dulcedine, multum de priore crudelitate remisit, quin et omnibus, qui baptizari vellent, id permisit, prohibitis inquisitionibus et tormentis, quae antea in vsu fuerant. Exarserat bellum inter hunc et Iustinum Imperatorem, quod tamen non diu durauit, statim consecuta pace et paulo post Cauade mortuo, cum post restitutionem suam e carcere regnauisset annis XXX. et ante captiuitatem suam XI. qui anni simulsumti constituunt X LI. Reliquit hic cosroi filio suo pacatum regnum: Cauades enim maior natu occisus fuerat cum Manichaeis, reus conspirationis contra patrem. Incidit autem mors Cauadis in annum Christi D. XXXII. Imperatore Iustiniano, Bonifacio II. Pontif. Max.

26. COSROES REX PERSARVM XX.

Defuncto patre Cosroes Regnum Persarum adeptus est, de cuius laudibus Agathias in hunc modum loquitur. Non soli, inquit, laudauerunt et admir ati sunt hunc regem Persae, qui fortasse nimij fuerunt in eius laudibus, sed et multi Romanorum faciunt eum amatorem studiorum et bonarum litterarum, vt qui ad perfectam Graecae Philosophiae cognitionem peruenerit, multaque Graecorum opera in lingum Persicam conuerterit: quidam autem eum tam bonum Platonicum fuisse affirmant, vtne timaeo quidem cedere quicquam debuerit. Agathias tamen consi deratis his accuratius, negat idlibero ore, aitque impossibile esse, hominum Barbarum, natum et educatum inter mollissima aulae obsequia, effaeminatosque, ignorantes et adulatores homines, ad eas virtutes institui potuisse. Plerique putant non aliunde hancipsi natam famam, quam quod tam multi viri docti subinde versarentur in aula eius, mirantibus omnibus, quo modo fieret, vtrex Barbarus, tantae magnitudini et potentiae tanti faceret doctrinas et bonarum artium professores. In caeteris tamen laudat eum Agathias, facitque tertium post Cyrum et Artaxerxem.

Bellum ei fuit aduersus Iustinianum Imperatorem, qui iam vicerat Gothos, omnium nationum ferocissimam, et negocium habebat cum Vandalis aliisque gentibus septentrionalibus, cum quo tamen postea prcem fecit. Coscresautem pactis non obseruaris, post triennium in Ciliciam Syriamque irrupit, et Antiochiam vtbem cepit. Aduersus hunc profectus cum copiis Belisarius, vicit Persas, eosquese recipere coegit. Coscoes igitur in Persiam reuersus diu tamen quiescere non potuit, sed cum animus immensus Persici Regni limitibus contentus esse non posset, cum excrcitu in Comagenen irrupit. Sed et ibi obuium habuit Belisarium, a quo victus repulsusque tertio est. Durauit tamen hoc bellum XXXIV. continuis annis, a temporibus Imperatorum Instiniani et Iustini, donec Martinus, Iustini cognatus commisso cum Persis in loco quodam Sagartha acerrimo praelio, eos deuicit eo ipso anno quo Cesroes mortuus est: qui regnauit annis XLII. quo toto tempore nunquam Romanos vera pace frui siuit. Ait Agathias eum tristitia et indignatione mortuum in vrbe Seleucia, quod videret Mauritium ducem copiarum Iustini Imperatoris, excursiones facere in fines Arpianorum, inque ipsius vrbis, vbitum Cofroes commorabatur, oculis omnia ferro igneque vastare, transitoque Sirma fluuio, omnia flamma atque sanguine miscere: quae res Cosroen, eiusmodi insolentiarum insuetum, adeo maerore tristitiaque affe cerit, vt in aegritudinem lapsus Seleuciam deportari voluerit, vbi mortuus fuerit, regni sui anno, secundum Agathiam XLVIII. Contigere haecanno AN. C. D. LXXIV. Pontifice Romano Iohanne III. Imperatore Iustino Iuniore, regnante in Gallia Clotario e posteris Clodouei.

27. HORMISDA REX PERSARVM XXI.

Hormisda Cosrois filius, vbi primum mortuo patre Diadema sumsit, concepta maioris prosperitatis aduersus Romanos spe, bellum in hos prope cum ipso regno auspicatus est. Dux enim copiarum Hormisdae, Ariardanes, cum terras Imperij Romanilonge lateque deprae datus fuisset, cum spoliis opimis in Persidem reuersus est, ducto secum magno captiuorum numero: secunda tamen pugna a Romanis victus repulsusque est. Cum enim Tiberius venisset ad Imperium cum Iustino Iuniore, misit vterque Oratores suos de pace ad Hormisdam, quos rex Persa elatus prospero successu contem sit: neque vllas transactionis rationes admittere voluit. Hinc vehementer iratus Tiberius collegit ingentem exercitum, diuisitque enmin plures partes, vt ab omni parte Persas adoriretur. Profectus interim cum copiis Hormisda agebat ferebatque Armeniam, vbi cum duo exercitus in vicinia castra posuissent, commissum est praelium atrox et cruenrum. Postremo tamen cum Babylonij terga vertissent, traxerunt secum in fugam totam Persarum aciem, vnde magna clade affectus Hormisda amisit omnia impedimenta, Gazam, Elephantos, suumque ipsius tentorium. Huius aduersi praelij turpitudine considerata tulit Hormisda legem, qua vetuit imposterum Persarum regesipsos praeliis interesse, ob periculum quod ipsis contingere posset. Nec tamen sic quieuit, sed alium conscripsit exercitum. Cum autem Tiberius contra ipsum misisset Mauritium et Narsetem, viros fortes et strenuos belli duces, Persaeab his ita concisi sunt, vt omnia amiserint, quae Iustiniano et Iustino Imperantibus Romanis ademerant. Hanc maeulam vt generoso aliquo facinore elueret Hormisda aliquoties tentauit, sed frustra, cum iactura alia aliam pareret, eripiente ei insuper Philippico Legato Imperatoris Nisibin Mesopotamiae vrbem, qui et Vlterius in ipsam vsque Persidem progressus, amplissimam praedam secum in Mediam detulit. Quin et anno alteropostidem Philippicus mittente Mauritio Imperatore, in Persarum regnum irruens omnia ferro atque flamma vastauit, magnumque terrorem omnibus regni prouinciis intulit. Persis contra in aciem progressis Magi spem secerant, potituros eos insigni victo. riaised praelii euentus vanas ac mendaces ostendit Astrologorum praedictiones, Romanis victo ribus, Persisautem magna clade affectis. Et vt rem inpauca contraham, quoties Hormisda cum Romanorum exercitibus conflixit, non nisi vna potitus est victoria, ob quam tamen ipsam Mauricius Imperator Philippico copiarum imperium ademit, subrogato altero, qui Praefectus Orientis fuerat.

Eodem tempore cum Hormisda Turcas sibi fecisset tributarios, addixit eos postea stipendiis suis, estque eorum opera vsus in bello contra Romanos: neque tamen haecatque alia subsidia impedire potuerunt, quo minus Bara summus Persicarum copiarum dux fusus fugatusque fuerit, militum eius maxima parte concisa: quod tribuens Hormisda inscitiae eius, loco atque dignitate hominem mouit. Hac affectus ignominia Bara rebellionem contra Regem suum excitauit, accedente conspiratione, vt Hormisda a proceribus captus, magnis insupera Bindoa, qui regem in sua custodia habebat, iniuriis affectus fuerit, cuius rei is fuit euentus, vt Cosroes filius eius in patris locum regali throno impositus fuerit, frustra protestante captino rege, et beneficia sua in Persarum gentem allegante, quod toties vitam salutemque suam pro iis exposuisset, et nuper Turcas Persis subiecisset. Postremocum videret fru stra sehaecdicere, et illos omnino constituisse Diadema regni in alium transferre, monuit eos, ne darent sibi Cosroen suc cessorem, hominem crudelem et ambitiosum, cum adhuc alium haberet filium, ingenio miti et benigno, qui regno vtilior futurus esset. Maturauit hoc consilium senis interitum: cosroes enim, patrem sibi aduersari videns, omnem moram noxiam iudicans fecit vt coronaretur in Regem anno A N. C. C. D. LXXXIX. et factiosi, qui eius secuti fuerant partes, correptam Homisdae vxorem et alterum filium, Cosrois fratrem crudelibus modis trucidauerunt, inspectante et ad specta culi atrocitatem ingemiscente miserabili sene, cui postremo eruerunt oculos, iusso in perpetuo carcere in felicem claudere vitam. Et primum quidem praebuit cosroes patri non necessaria solum, sed et eum liber aliter ac laute tractari iussit: cum vero senex finem non faceret accusandi eius ambitionem, ingratitudinem et parricidium: irritatus degener filius, iussit senem patremtam diu baculis verberari, donec vitalem spiritum efflaret.

COSROES II. PERSARVM REX XXII.

Cumparricida hic sanguine ac morte partis in regno se stabilitum existimaret: Persae, quorum nemonon tam atrocis facti immanitatem penitus decestabatur, omnes vno animo ad vindictam accingebantur, probe animaduertentes, non mentitum fuisse Hormisdam, qui filium huncambitiosum, crudelem et sine vllo humanitatis sensu hominem esse dixerat. Sic iidem illi, qui paulo ante in patrem coniurauerant, eiusque miseriurum causa extiterant, conspirauerunt in perniciem eius, quem nuper regali solio imposuerant, vindicaturi sanguinem illius, cuius procurauerant mortem.

Quin et ipse Bara (qui abaliis Varanes dicitur) offensus malitia hominis, nouae in Cosroen conspirationis auctor fuit. quem contra se cum exercitu venire videns Cosroes, ipse cum copiis minime contemnen dis eioc urrit, posuitque vterque castra apud Zabam fluuium. At Cosroes videns milites suos quotidie desertose ad hostem transfugere, seque non vnis appeti insidiis: interfectis primum e suo exercitu quibus non satis sidebat, de caeteris non mitiora cogitabat. Ibi cum omnes irati ad arma concurrissent, veritus perniciem, celeriter aufugit ad Corcesam cum vxoribus, tribus liberis, et parte quadam Nobilitatis Persicae, confessusque postea est se non sine miraculo eo delatum fuisse, cum in fugae terrore Deum Christianorum inuocasset. Postremo errabundus coniecit sein brachia Mauritii Imperatoris, apud quem inuenit, quod tot votis optauerat. Mauritius enim sitmissnis eum adiuuit copiis, quibus nixus hostes suos victor immani strage concidit. Narses enim, Romanarum copiarum supremus dux sex millia ingenuorum Persarum caepta Cosroi donauit: Turcas vero captiuos ad Imperatorem misit Constantinopolim.

Annotant hic historici de Turcis ad Imperatorem Christianum missis, eos in frontibus notatos fuisse stigmate cruciformi, arri coloris quod cum Graeci mirarentur et quaererent eius rei causam, cum ipsi neque cruci neque illi qui in ea mortem perpessus fuerat, vllum deferrent honorem, respondisse eos: Patriam eorum aliquot annis ante grauissima afflictam vastatamque fursse pestilentia, vt vix pauc vinieuaserint. Ibi Christianos, qui in Perside habitant, hoc suggessisse consilium, vt se ad eum modum siguo crucis munirent, sic enim cessaturam contagiem. Et se quidem, cum monentibus paruissent, starim leuamen mali sensisse, vnde cos signum istud salutis sanitatisque suae circumferre.

Hac victoria, cum Cosroes denuo Regio solio potitus fuisset, nolens amplius sidere Persis suis, semper hab uit circum se mille viros Christianos, quos ipu ex omnibus copiis lectos Narses adiunxerat: factumque est hac necessitate Cosrois, vt cessaret bellum inter Romanos et Persas, quod per XVI. annos durauerat, fuitque pax, donec Phocas occiso Mauritio inuasit Imperium Romanum, quod aecidit circa annum A N. C. DCIV. sedente Romae Gregorio Magno PP. Tuncenim Narses, qui Mauritio fideliter inseruierat, et rebus praeclare gestis, magnus euaserat, defercit a Phoca parricida, concitataque rebellione occupauit Edessam Mesopotamiae, Hoc audito, mandat Phocas Germano Praefecto orientis, vt Vrbem Obsidione cingat. Narses eo viso confugit ad Cosroen, quem in regnum restituerat, petens ab eo valida militum auxilia. Non defuit Rex petenti, sed misit exercitum, qui congressus acie cum Germano, superior fuit, vulnerato etiam germano in humerum. vnde post paucos dies mortuus est. Sed et alia victoria de Romanis potitus est Cosroes, in qua praecidi iussit capita omnibus Christianis, qui arma contra Persas tulerant. At Phocas Narsetem per legatos compellauit, vti ad se veniret,

Pollicitus sub fide iuramenti, nihil ipsum passurum, quod non collubuisset. Paruit infelix Natses, quem vbi in potestate sua habuit Phocas viuum cremariiussit.

Interea progressus cum armis Costoes, totam sibi subiicit Mesopotamiam Syriamque, nemine resistente; adeo male comparatum erat cum Romano Imperio reuersusque anno sequenti, Palaestinamque occupat, cum pleraque Armenia, Cappadocia, Galatia et Paphlagonia, vsque ad Chalcedonem, vrendo et fecando, rapiendo et trucidando miserandam prouinciis istis vastitatein inferens, abducens non pecudes duntaxat, sed et hommes, inprimis mulieres cum infantibus Hoctantum damnum, quod Christiani tunc vbique perpessi fuerunt, acceptum ferendum est partim Tyrannidi Phocae, partim iracundiae Narsetis, qui maluit Imperium Romanum a Barbaris pessundari, quam abeo quiete obtineri, quem inse tantopere oderat.

Interfecto autem Phoca, Imperante Heraclio et Bonifacio IV. Pontifice, Cosroes inescatus tam multis Christianorum prouiuciis, quas ceperat, rutsum progressus cum copiis in Syriam irruit, anno AN. C. D. C. XIII. vbi capitis Edissa et Capessa vrbibus, Antiochiam vsque excurrit, fuditque acfuguit Romanosobuiam prodire ausos, edita tanta eorum strage, vt pauci viui euaserint. Vsus ergo victoria Rex cepit et Caesaream Cappadociae, Saracenis eodem tempore in Syriam excursiones facientibus, in qua regioneiam Cosroes Damascum ceperat, infinitis hominibus in seruitutem abductis. Hac de causa scripsit ad ipsum Heraclius Imperator, petens vt modum statueret effundendo sanguini humano, et tributum imperaret subactis a se prouinciis. At Persa, qui iam ad Monarchiam adspirabat, petita Heraclii desuper habuit, profectusque Hierosoly mam anno Salutis D. C. XV. cepit vrbem, ducto secum in Persidem Zacharia Patriarcha, cum omnibus ornamentis, vasis sacris et omnia apparatu precioso. Inprimis autem abstulit secum Crucem Dominicam, in quo Lytron humani generis persolutum fuerat. His tor tantisque victoriis adeo formidabilem se fecit Cosroes, vt Aegyptus, Alexandria, omnisque Libya vsque ad Aethiopiam in eius venerit potestatem et obedientiam, cum insuper multas Asiae vrbes occupasset, vt multinon dubitarent, quin arrepturus esset Imperium totius Mundi, si porro per victoriae grassaretur.

Hac fama stimulatus Heraclius cum Auaribus et Hunnis pacem fecit, profectusque est contra Persas, Saracenorum adiutus copiis, vbi commissa pugnasuperior factus ad XL. millia hominum cepit, quos omnes sine precio dimisit. Non fuit hac cladeterritus Cosroes, sed misit Sarbaram ducem suum, qui fracta fide, quae res barbaris familiaris est, denuo incursiones fecit in Imperii Romani terras. Heraclius igitur secundo aduersus eum exercitum ducere coactus, ea prosperitate miiitauit, vt prope omnia receperit quae Persae occupauerant, vsque ad sines Mediae, qua victoria et S. Crucem Dominicam Hierosolyma reportauit. Ad extremum cum Cosroes regnasset annis XXXIX. periit raiteris modis, interfectus a proprio filio, qui iniecta collo eius catena ferrea, patrem in faedum detrusit carcerem, nil praeter aquam et panem eisubministrans, subinde exprobrans, quod multos bonos viros eodem supplicii genere sustulisset: sic reportauit tandem, quanquam sera numinis vindicta, Cosroes a filio suo mercedem impietatis, quam inpatrem Hormisdam exercuerat.

SIROES REX PERSARVM XXIII.

Cum hic eo quem diximus modo in patre vltusfuisset auum, peruenit simili cum patre flagitio ad Regnum Persarum: quod quidem ipsi non fuit diuturnum. Annoenim vno, non amplius regnauit, quo tamenipso libertatem restituit omnibus in regno Persico captiuis Christianis, remisso domum saluo et incolumi Patriarcha Hierosolymitano, cum omnib, ornamentis et vasis sacris, quae ex ea vrbe pater rapuerat.

ADHESIR REX PERSARVM XXIV.

Filius huius fuit Adhesit, qui post patrem regno non nisi per VII. menses laetatus fuit, occisus eximprouiso a Sarbara, qui eo pacto regnum acquisiuit, cuius desiderio iam dudum stimulatus fuerat.

SARBARA REX PERSARVM XXV.

Nechuic diu contigit regno tam desiderato frui: cum enim non nisi per sex menses in thronoregio sedisset, occisusest ab ipsis Persis, quod non esset ortus regio sanguine.

BORNANVS PERSARVM REX XXVI.

Sublato ad hunc modum e medio Sarbara, Persae elegerunt Bornanum filium Cosrois, qui Diadematantum per VII. menses gestauit.

HORMISDA II. REX PERSARVM XXVII.

Vltimus hic fuit tex ex familia Artaxaris, post quem Saraceni et Mahometistae obtinuerunt Persicum regnum circa annum Gratiae D. C. XXXIV. anno postquam Artaxares Regnum Persicum Parthis eripuerat, occiso Artabano, rege eorum, Arsacidarum nouissimo, quadringentesimo decimo tertio.

30. REGES PERSARVM MAHOmetani.

Nunc denique deuenimus ad Reges Arabas, qui post introductum et stabilitum in tegno Persico Mahometismum ibi retum potiti sunt, quorum describere Genealogias et Successiones, res plena est confusionis: cumij qui de his aliquid memoriae prodiderunt, adeo sine ordine scribant, et, quod dicitur, extra oleas vagentur, vt vix magno labore inde aliquid disceresedulus Lector possit, cum nullusillis seculis contigerit scriptor, qui Agathiam in obseruando ordine et fide historica imitati potuisset. Ne autem res tantae obscuritatis vano et immenso labore in apricum eruere conemur, nos ipsos inutiliter defatigantes, hoc nobis in instituta breuitate sussiciet, quod Arabes quidem has prouincias longotempore obtinuerunt, donec Turcaeeos primo suo incursu posse ssione deiecerunt, qui et progressi vlterius, et Minoripotiti Asia validum sibi confecerunt regnum, vnde prodierunt Noradini et Saladini, qui postea tot malis affecerunt Christianosin Terra Sancta. Eicctisautem his profligatisque per Tartaros ex regionibus Turquestania et Perside, cum mutatione familiae etiam mutatio accidit ipsius status regni, mutataque fuerunt nomina prouinciarum. Zacatay enitn, Magni Chami Tartatorum Regis frater, cum occupasset Margianam, Sogdianam et Bactrianam, voluit vt de se dicerentur Zacataeum regnum, vt de nostro aeuo appellantur. Post haec cum Ocatachamus vi vsurpasset Mediam, Parthiam et Persidem, voluit vt haecregna iunctim dicerentur Azamia: vndefactum est, vt Persae etianinum hodie vocentur Azemij.

Regnauit autem haec Tartarorum stirps in Persia ab anno Christi M. CC. L. X. ad idvsque tempus, quo ie Tamerlanes dominum constituit totius prope Orientis, victo captoque Baiazethe Rege Turcarum. Ex huius enim Tamerlanis liberis orti sunt Persarum reges vsquead Ismaelem Sophum, quorumtamen regnum non admodum diu durauit. Tamerlanes enim mortuusest anno AN. C. M. CCCCIII. et Sophus factus est Persarum rex anno M. CDLXXVIII. vt ita Vsuncasianes, cuitam longo tempore negocium fuit cum Turcis, vel filius potuerit esse Tamerlanis vel Nepos eius, sicut et fieri potuit, vt terrae Zacataeae a bello immunes fuerint sub dominio regum Petsicorum, donec Vsun-cassanes inde eiecit quendam nomine Iausam, qui dictus fuerat superesse ex antiqua stirpe Saracenorum.

31 VSVNCASSAN, QVI ET ASSAMbeius Persarum Rex.

Nactus hic tranquillam Regni Persici possessionem, petiit sibi in matrimonium dari Regis siue Imperatoris (ita enim dicebantur) Trapezuntini filiam, quam pater ei vel ideo non negauit, quod spectaret habiturum se a Genere auxilia aduersus Mahometum II. Turcarum Principem, a quo premebatur bello. Permisit autem Vsuncassanes nouitiae vxori, vt suo more, idest Christiano Deum coleret, quae et assidue circum se habuit Calohieros, Monachos Graecos qui sacra peragebant officia. Habuit haec mulier ex Vsuncasiane filium vnum et filias tres, quarum primam sibiliunxit matrimonio Sechaiadar, pater Sophi, reliquas duas mater secum retinuit, cum permittente marito recepit se in oppidum quoddam Assyriae, vt ibi vitam solitariam degeret, vbi longo tempore cum filiabus suis nutrita fuit sumtibus regiis, marito largiter et regie omnia suppeditante. Defuncta autem inuehit sepulchrum in Amida ciuitate, in Templo S. Georgij, vbietiamnum ostenditur monumentum eius.

Gemina autem fuit Vsuncassani gerendi cum Turcis belli causa: primo vt opitularerur Socero: dein de, quod repetebat Ciliciam, quae hodic Caramannia dicitur, quam Turcae asserebant esse suam. Sicutautem Caramanniam a Turcis recuperare non valuit, ita quoque nihil facere potuit pro Socero Trapezuntino, quem Turca victum omnibus terris et possessionibus euertit. Passus est autem haec Vsuncassanes, non quod Persae deteriores essent bello Turcis, sed quod vsum tormentorum militarium eo tempore nullum haberent, quibus Turcae abundantes, velut caelesti fulmine terruerunt et disiecerunt aciem Persarum.

Interea Turca cum valde auxisset exercitum suum, statuit Vsuncassanem in ipso regno Persico bello aggredi, quod Regi Ciliciae cum copiis aduetsus Turcas adfuisset. Peruagatus igitur Palaestinam Syriamque, et transito Euphrate fluuio, peruenit vsque ad Lacum Gelucalat, cepitque Arsinganam vrbem, quae neque opere neque ptaesidio munita erat. In his partibus obnium habuit Vsuncassanem cum omniregni sul robore, ducentem secum in militiam tres filios, quorum primo nomen erat Calul, secundo Vgurli-Mahometo, tertio Zainelo. Erat autem exercitus eius compositus e variis nationibus, Persis, Parthis, Iberis, Albanensibus, Georgianis, Tartariis aliisque: et tamen cum conspicatus fuisset castra Turcarum, dicitur obstupuisse, et post longum silentium in haec erupisse verba; Baycabexem neder Iadir: quod est, Ofili scorti, quam. tum mare est istud! erat enim vastissimus Turcarum exercitus vndantimari similis. Deinde videns Turcica promoueri agmina, misit cohortem vnam cum ala peditum contra hostes, qui eos prohiberent transitu: ibi conflictus ortus est atrocissimus, pereuntibus ex vtraquepatte multis; maiore tamen cum strage Turcarum, cum Persae semper laborantibus suis noua mitterent supplementa, quod Turcae facerenon porerant, quorum permulti hauriebantur aquis, eum vadum fluuii ignorarent. Foedam hocloco edidit Vsuncassan Turcarum stragem, qui nocto

aduentante receptui cecinerunt, quod et Persa fecit, quem penes victoria illius diei fuit, quod paucos e suis desiderauerit, cum e Tauris ad XII. millia occubuissent, interque eos multi primi nominis viri. Hoc tam infelici auspicio territus Mahometus, non ausus est penitius in regnum Persicum ingredi, consi derata difficultate fluuiorum, montium locorumque desertorum, quae omnia superanda erant. Recipientib. se Turcis, creuit animus Persis, qui et transito fluuio, vltimum agmen assecuti puguam conseruerunt. Sed hic Persarum ardor cito deferbuit. Vsuncassanes enim equo insidens Nabathaeo celeriter effugit, ducis exemplum multis aliis sequentibus, in qua confusione occisus est filius eius natu minimus Zainelus. Verum est, Persas pugnam in septimam vel octauam horam sustinuisse, neque vel post tantum tempus cessuros fuisse, nisi Vsuncassanes Rex, veritus ne abimmensa Turcarum multitudine, velut indagine cingeretur, fugae initium fecisset, qui quidem in causafuit, vt filius eius occideretur, velut diximus cumque eo ad decem millia Persarum, amissa etiam ciuitate Caratsar. Anno AN. C. MCD. LXXIV. cum Vsuncassanes moratetur apud Soltaniam vrbem, accepit nuncium, filium suum Vgurli mehemetum rebellionem concita sse, et iam Siras vrbem cepisse. Profectus est evestigio cum copiis pater, vt filij stoliditatem castigaret. At hic audienspatrem aduersum se venire, stultum putauit expectare: accepta igitur vxore, liberisthesaurisque suis, confagit ad Turcas, missisprius ad Baiazethem Legatis, qui liberum commeatum impetrarent, Baiazethes celeriter rem nunciat patri Mahometo, qui de commeatus securitate annuit, prohibuit tamen, ne Baiazethes filius vrbe Amasia egrederetur, ad excipiendum Persam, non quod eum honore isto affici nollet, sed quod fraudem aliquam subesse meturet. Hanc diffidentiam vt ase amoliretur Vgurli-mehemet, praemisit prius vxorem liberosque suos, vt essent velut obsides, quos ipse secutus est cum CCC. circiter equitibes, quem Baiazethes magno apparatu et sumtuoso excepit conuiuio. Hinc profectus est iuuenis ad ipsum Mahometum, qui eum etiam benigniore vultuaspexit, quam filius fecerat, pollicitus se eum regem Persarum facturum, deiecto Vsuncassane, quem capitalem haberet hostem. Sic acceptis a Turca copiis Vgurli-mehemet, celeriter repetiit Persidem, cumque vix ad vrbem Syras appulisset, fecit ex cursiones hostiles in terras patris. Misit aduersum hunc Vsuncassanes milites, sed nequaquam sufficiente numero, vt facile appareret, non magnopere curare patrem quid faceretfilius: sed haec erat versutia, vt inopinantem deprehenderet, Iussit enim spargifamam, iniquissimo se ferre animo hanc filij temeritatem, quem iam properdito ipse haberet, adeo vt etiam morbum in ciderit. Vt autem fictio illafidem inueniret, continuit se rex aliquot diebus in suo cubiculo, neminem nisi cui plurimum fidebat ipse, ad conspectum sui admittens. Adeo autem scite ludebatur haecfabula, vt rumor Constantinopolim vsque deferretur, aegrotare regem Persam ex maerore animi ob defectionem filii sui. Crescente autem sima aegritudinis, quidam ex intimis Vsuncassani amicis regem mortuum mentiti sunt, missis insuper ad Vgurli-mehemetum litteris, vt calcata omni mora veniret ad Regiam, priusquam aliquis e fratribus regnum occuparet. Vt autem omnis de morte patris tolleretur apud iuuenem dubitatio, celebratae sunt regi exequiae per totum regnum, cumque tertius adesset tabellarius, qui cunctantem properare iuberet, venit miser Vgurli-mehemetus Taurim vrbem: vbi in Palatium deductus inuenit patrem saluum et sanum, qui et filium statim comprehendi iussit et sine mora interfici, quanquam potuisset legitimus eius in regno freri successor, si boni filij officium fecisset.

Sublato e medio Vgurlimehemeto, quod contigit anno AN. C. MCD. LXXVII. ingentem collegit exercitum Vsuncassanes, simulans se in Turcas ducturum, cum tamen in animo haberet oppugnare lberorum, qui nunc Georgiani dicuntur, regem, quod sibi in Turcas eunti negauisset copias auxiliares. Sed rexiste cum alio quodam vicino suo, ingenti summa pecuniae, quam Persae dederunt, pacem redemerunt, vt Vsuncassanes, occupato munitissimo castro in transitu montium, Taurim reuersus fuerit, vbi mortuus est annno AN. C. MCDLXXVIII. relin quens filios quatuor, quorum tres ex eadem matre erant geniti, quartus erat filius mulieris Graecae, regis Trapezuntini filiae, qui cum annum ageret XXI. conspiratione fratrum laqueo elisus periit, quod nefas esse dicerent, filium Christianae mulieris imperare Persis, et qui multum iam sapiebat religionem maternam.

32 IACOBVS PATISSA, SECVNdus Rex Persarum ex stirpe Vsuncassanis.

Hic cum secundus esset filiorum Vsuncassanis, conuenit cum tertio fratre, cui nomen erat Mangoni, vnde frater natu maximus coactus fuit fugere: sicque factus est rex Iacobus anno Salutis M. CDLXXIX. Bellum huic fuit cum Sultano Aegyptio, qui Mammaluccos suos misit vsque in Assyriam anno AN. C. M. CDLXXXII. vbi post varios conflictus, velitationes et fortunae mutationes postremo Persae potiti sunt victoria, Mammalucquis tota Assyria et Mesopotamia eiectis, et in Aegyptum repulsis, quod accidit anno S. M. CDLXXXVII. Habuit hic lacobus Rex vxorem filianicuiusdam Dynastae Samurrae, quae ipsi causa extitit interitus. Cum enim esset impudica et appetens Veneris, caepit clandestino amore operam dare cuidam nobili iuueni inter aulicos mariti, cumque huius probauisset

in militia Aphrodisia strenuitatem, quaerebat omnibus modis, quo pacto sublato e medio marito amatorem ad regnum eueheret. Collatis igitur cum adultero consiliis, misenit toxicum valde subtile, sed praesentis ad necandum efficaciae. Hinc parauit balneum ex fragrantibus herbis, vt apud Persas in vsu est. Venit eo Iacobus cum quodam filio suo, septem annorum puero, ingresiusque balneum, Satis diu in illo mansit, deinde contulitse in Gynaeceium. At vxor quae nouerat, solere maritum a balneo bibere, praeueniens postulationem eius, obtulit ei in Phyala autea lethiferam potionem, maiore vt videbatur, quam solebat, hilaritate, nisi quod colorem aliquo pacto faciei mutauerat: vnde Iacobo nescio quid suspicionis obortum est: qui voluit vt vxor sibi praegustaret potum. Non ausa est Venefica id negare marito, bibitigitur, deinde dedit viro, qui cum bibisset, porrexit filiolo suo mixtum illud, cuius tanta fuit violentia, vt sequente nocte morerentur, qui gustauerant. Magnum terrorem et confusionem haec tam subitanea mors Regis, Reginae et Filii, Principibus totique Aulae attulit, totumque regnum in luctum et lacrymas coniecit, quod deinde velut praedae fuit posteris Vsuncassanis id inter se diuidentibus, vt quisque eorum plus poterat atque pollebat.

IVLAVER, TERTIVS IN HOC ordine rex.

Successit hicparenti defuncto, namfrater eius cum patre interierat, regnauitque tribus annis, quo tempore nihil memoria dignum fecit.

BASINGIR IV. REX HVIVS familiae.

Conspirauerat hic in mortem Iacobi Patissae cum adultera eius vxore, sed non nisi biennium in regno exegit.

RVSTANVS V. REX EX VSVNcassanidis.

Vigesimum aetatis annum hic agebat, cum superiori successit, tenuitque regnum per annos VII. et hic est ille, contra quem pater Ismaelis Sophi bellum gessit, nomine Secaidar, cui nupta fuerat, vt diximus, vna filiarum Vsuncassanis, fuitque caput Sectae Sophianorum, id est eorum, quinon recipiunt Alcoranum, nisi ex interpretatione Haly, qui gener fuit Mahometi, inuexitque nouam haeresin in Mahometismum. Sub huius Secaiadari auspiciis multi hinc inde dispersi agebant, eiusdem cum eo opinionis, quique eum reuerebantur, vt hominem sanctum, quia cum habitaret in Ardeuilla ciuitate, haud longe ab Lacu Vasthano, habebat conciones ad populum, quibus innumeros in suam pertraxit sententiam, Fuerunt ei liberi VI. mares tres et totidem faeminae, omnes capitales hostes Christianorum, cum incovelut in perfectione quadam glorientur Mahometistae, si Christianis quam plurima mala fecerint. Fecerat hic iam ante multas excursiones in Circassos, qui cum se imbecilliores viderent, quam vt Sophianorum potentiae obsisterent, implorauerunt auxilium Regis Persici, qui tunc erat Alamutus.

33. ALAMVTVSVI. PERSARVM rexe posteris Vsuncassanis.

Successit hic Rustano, eratque per id tempus apud Taurim Vrbem, cum ei nunciatum est Secaidarem vrbem Derbentum occupauisse, quae ad Mare Caspium sitaloco opportuno, angustum habet transitum, veladmittere vel excludere transire cupientes potest. Hac de causa misit Alamutus exercitum aduersus Sophianos, qui non detrectabant pugnam. Cumque ad manus ventum fuisset, quamuis Sophiani fortiter pugnassent, et circiter quatuor millia Persarum occidissent: ad postremum tamen victi fuerunt. Cecidit in eo conflictu Secaidar, cuius caput trunco aulsum canibus ad laniandum obiectum est. Milites eius potissima ex parte trucidati fuerunt, in summo enim apud omnes erant Sophiani odio, vt euadere viui sane non multi potuerint. At filij eius audita patris caede in diuersas partes fugerunt, primus in Asiam minorem, alter Alepum Syriae, tertius in Insulam quandam Lacus Gelucalat: et hic fuit Ismaeliie, aetatis annum agens decimum quartum, pulcher et formosus admodum, grauis et tamen affabilis, breuiter ea indole praeditus, quae nihil parui prae se ferebat. Sacerdos Armenius, qui pueri huius curam gerebat, Astrologiae peritissimus, tanto plus in eius educationem impendebat studii, quod sciret ex artesua, fore hunc puerum olim potentissimum; cumque videret eum a pluribusad mortem quaeri, summo adolescentem occultabat studio: cumque conaretur eum in religione Christiana instituere, Ismael, qui in ea aetatelonge altiora apud animum suum agitabat, valedicens pariter pietati et nutticio suo, quem hactenus patris loco coluerat, discessit abeo, id tamen ex institutione assecutus, vt toto deinceps tempore aequus fuerit et benignus Chtistianis. Chilanum ergo delatus, apud Aurificem quendam diuertit, amatorem Sectae Sophianae, et qui omnibus modis addictus erat familiae Secaidaris. Hincsaepe occultas ad amicossuos, qui Ardeuillae habitabant, misit litteras, quibus cum postremo pactus est devlciscenda morte Secaidaris Prophetae, et internecione exercitus ab Alamuti militibus apud Derbentum trucidati.

Prima eius expeditio fuit aduersus castrum Maumtuaga in littore Maris Caspij, quod stratagemate quodam vsus occupauit, cum nemo hostem vllum metueret, nec stationes militum ad portam

essent. Hanc velut Arcem belli constituit, vnde multas fecit excursiones, fiducia loci, qui capi non posse videbatur, quod huc subuehi posset commeatus a mari Caspio, fre quentibus eo appellentibus nauigiis. Accessit alius fortunae fauor, cum Ismael in oppidulo, quod Arci subiectum erat, reperisset thesaurum inaestimabilis precij, quo in argitiones conuerso, non solum popuii sibi conciliauit animos, et conscripsit milites, sed et Magnatibus proceribusque dona misit, vt in causasua fautores eos ac beneuolos experiretur.

Ita factum est, vt Ismael, qui non nisi ducentos viros habuerat cum arcem illam caperet, mox auctus copiis tantum acquireret audaciae, vt excursionib. terras Alamuti Regis infestaret atrocibus, occupatisque locis nonnullis publice quereretur, deberi sibi regnum, vt qui esset natus ex Assambeii filia, illum vero quiiam regnaret, ne regio quidem sanguine ortum.

At altera ex parte Alamutus, videns Arcem Maumutagam expugnari non posse, noluit in eius obsidione consumere exercitum, ratus Ismaelem vlterius non progressurum, contentum illa offa: ipse sibi interea vigilandum dicens, vt illum inopinantem securumque opprimeret puniretque. Sed longe aliter cecidit alea. Ismael enim cum magnas contraxisiet militum Copias, cinxit obsidione Sumachiam vrbem magnam et opulentam, in finibus Armeniorum et Medorum sitam, haud longe a mari Caspio. Sermanglogli (sic enim vocabatur rex illius) videns non satis sibi esse virium ad resistendum Sophianis, deserta vrbe, fugit ad Arcem Calistanam, quae videbatur inexpugnabilis. Ismael ergo potitus vrbe promiscue trucidatis ciuibus, ingentipotitus est praeda, vt et milites eius inde diuites euaserint, hinc fama per totam Asiam sparsa est, iactabatur vbique Ismaelis sapientia, strenuitas, fortitudo, comitas et liberalitas supra omnes Principes orbis, vnde, vt fit, infiniti Sophianorum appellationem vltroambiuerunt, tantum vt participes fierent spoliorum.

At Alamutus videns felices hominis successus, quicquid potuit contraxit virium, vt et altera ex parte Sophus suas, qui et ad Reges Georgianorum misit, qui per id tempus tres erant: primo nomen erat Scanderbeio, secundo Gargarambeio, tertio Mirzambeio; ab his inquam auxilia petiuit, pollicitus vicissim, se daturum operam, vt omnes Christiani per totum Persarum regnum liberi essent (nam et Georgiani se Christianos profitebantur) et ditaturum omnes qui castra sua sequerentur. Horum trium Principum misit vnusquisque Ismaeli tria millia equitum, et V. millia lberorum, florem militiae totius Orientis, qui cum Ismaelem apud Sumachiam reperissent, comiter excepti donatique sunt opibus, quas in illa vrbe nactus fuerat. Alamutus, qui tunc agebat annum decimum septimum, (vt Ismael decimum nonum) vidensingentem aduersarij sui apparatum, Taurim accessit, inde recta petens Sumachiam, certus confligendi cum Ismaele. Huic occurrit Ismael habens secum non vltra XX. hominum millia, exercitatissimorum quidem optimorumque militum. Sic occurrerunt sibi duo isti iuuenes maguanimi, de rerum summa dimicaturi inter Taurim et Sumachiam Vrbes, intercedente fluuio satis magno, qui alteros ab alteris semoneret. Sophus tota nocte laborauit, donec vadum reperit, transitoque fluuio, nihil animaduertente hoste, primo diluculo adortus est castra Alamuti, tanta rabie et impetu, vt Persae antequam e somno euigilarent et arma caperent, magna ex parte concisi perierint, Alamuto rege vix tantum nacto spacij, vt Taurim effugere posset, cum exiguo suorum manipulo; qui a caede superfuerant, ipse victor cum quatriduum in castris hostilibus quiere refecisser exercitum, recta Tautim duxit, quam et sine difficultate ingressus est, cum nec cincta sit moenibus, nec bellicoso referta populo. Ibi merito accusatur Ismaelis crudelitas, qui ne vnum quidem ex Iacobi progenre viuum reliquit, sed etiam dissectis gruidarum aliuis faetus erui et solo allidi iussit, nec hac viuorum laniena contentus, etiam in mortuos saeuiit. Voluit enim vt corpus Iacobi e monumento erueretur, aliorumque principum, inprimis eorum qui praelio ad Derbentum, vbi Sacaidat pater Ismaelis, occubuerat, interfuerant, quorum cadauera siue ossa iussit exuri loco publico: vtque ostenderet, quantum delectaretur effusione cruoris humani, iussit produci CCC. scorta publica, iisque amputari capita: praeterea quadringentis viris qui Alamutum secuti fuerant: postremo omnes qui in vrbe erant canes, nescio qua de causa necari voluit. Huic crudelitati et saeuitiae impositurus Colophonem, imperauit occidi matrem suam, quae fuerat, vt diximus, filia Vsuncassani, quam Ismael, vt aiebat, horrorihabebat, quod post mortem patris sui Sacaidaris, secundis nuptiis conuenisset in manum illustris viri Persae, qui interfuerat pugnae ad Derbentum: vnde ipse colligebat, quod id fecisset odio prioris mariti, patris sui, quae et amore Sobolis ex posteriore conceptae, facile priuatura fuisset prioris matrimonij liberos successione regni. Quamcunque autem causam huius matricidij habuerit, satis ostendit Ismael hac in parte minime sofo\s2, quod fuerit vnus e truculentissimis Tyrannis, qui vnquam fuerunt vixeruntque. Et adhunc modum perit vniuersa stirps Vsuncassanis, Regis Persarum gloriosissimi.

34. LINEA SOPHORVM SIVE Sophianorum. ISMAEL SOPHVS, primus ex hac gente Rex.

Stabilito sibi ad hunc modum caede ac sanguine throno, Ismael victorias suas et acerbitatem continuauit aduersum omnes, quise ei opponere ausi fuerunt: qua de causa multi viri

Principes vltroad ipsum venerunt, praestituri fidelitatis iuramentum, et deesculaturi manum eius, sumto etiam pileo siue Tulpano Persico cum apice rubeo, quae nota erat Sophianorum propria, qua sectam suam ab aliis discernebant, etsi intra septum pectoris longe aliter sentirent, necalia de causa mutarent religionis professionem, quam vt seruarent ab hominis crudelitate vitam. Daum autem Ismaelapud Taurim vrbem cum ducibus tribunisque suis hilaria agitat, nunciatur ei, Muratchanem Babyloniae Sultanum, ortum e sanguine Assambeii, irrupisse cum exercitu. Mouit hic nuncius Sophum, qui tamen non factus timidior collecto robore exercitus, prodit ei obuiam, hortaturque ad virturem milites. Idem facit altera ex parte Muratchanes, qui nihil in se desiderari passus est, quod virum fortem et strenuum belli ducem facere conueniebat. Conflixerehi duo per intergrum diem, tanta animorum exacerbatione, vta Darij temporibus tam cruentum et vtrique parti funestum praelium commissum fuisse non putetur, vincente tamen ad extremum Ismaele, et altero Babylonem fugiente, quae pugna accidit anno AN. C. M. C. DXCIX. cum Ismael decimum nonum annum nondum compleuisset.

Post hunc conflictum statuit Ismael Mesopotamiam in suam redigere potestatem, quam antiquitus regni Persici prouinciam fuisse nouerat, tuncautem multos habebat dominos, interque alios Sultanum Calibam, dynastam Azanchisae. Hic cum Ismaelis propositum intellexisset, non expectato, donec ei vis adferretut, venit vltro in fidem et clientelam Sophi, osculatusque manum eius, et praestio fidelitatis iuramento, sumsit Sectae Sophianae indicium: quae res Ismaeli tam grata fuit, vt eum in Principatu confirmauerit, sororemque suam in matriunonium dederit. Eadem humanitate vsus erga quosdam Turcas, qui venientes ab Anatolia, sua ei obtulerant seruitia, haeresinque Sophianam amplexifuertant, inter quos facile primus erat Vstagialus Momutbegus, quem Ismael fecit Satrapam Mesopotamiae, exceptis ciuitatibus Arancheua et Amida, quas voluit esse affinis sui Calibae. Cum autem hic non contentus fuisset terris, quas ei Ismael assignauerat, iussus est etiam his vrbibus decedere easque vstagialo tradere, quipraeterea iussiis est, vt Magistratu quoque Regis nomine fungeretur inprouincia Calibae, non obstante, quod hic affinis regis esset. At Calibas, cum huic mandato parere nollet, quod Gurdiorum natio, e qua ipse originem ducebat, iniquo animo ferret Sophianorum imperium: bello petitus fuit ald Vstagialo, cui et ipsi Ismael sororem elocauerat, priuatusque propemodum omni ditione, consentiente Ismaele, qui volebat omnes natiuos indigenasque Principes proteri et e medio tolli, vt peregrinos in eorum locum substituere et hoc beneficio eos sibi deuincire posset.

Subacta Mesopotamia, Sophus auaros oculos coniecit in Aladuliorum terram, qui sunt populi Minoiis Asiae, et interceperant quasdam terras Regnante Iacobo Panssa. Miserat iam ante contra hos Ismael Vstagialum cum copiis, sed is re infecta domum redierat. Anno igitur AN. C. M. D. X. colle cto ingenti exercitu Sophus ipse contra eos profectus est, non quod crederet tantis ad eam gentem expugnandam sibi opusesse viribus, sed quod veteretur, ne vel Turca vel Sultanus Aegyptius eorum suscepto patrocinio, negotium sibi facesserent. Missis ergo Legatis ad vtrumque, rogauit eos, ne se immiscerent negocio Aladuliorum. Cum quale voluetat tulisset responsum, breuitempore totam ferme subiecit sibi prouinciam, interfectis quibusdam ex regiis liberis, et trucidata magna populi multitudine. Postremo tamen magnitudine frigoris, cui montana illa Cappadociae obnoxia sunt, coactus est deserere tetras illas: cum in reditu paulo post Caesaream vrbem, quam Carbeius Aladuli filius defenderat occupasset. Hunc cum viuum tenetet Ismael, cepit eum libido, obtruncandi sua manu iuuenem, quod et continuo fecit, vt non longe ante antecessori suo Alamuto, quem prodidetat Anubeius, aut pariter Ismael sua dextera vitam eripuerat.

Vt autem Sophus iste homo erat ocij et quietis impatiens, confecto bello contra Aladulios, nouuni agitare animo caepit. Nouerat Muratchanem Babyloniorum Sultanum sibi litem super regno Persico mouere. Huncigitur pessundare statuit atque perdere penitus, hanc bello praetexens causam, quod Muratchan post mortem Alamuti possessionem magnae vrbis Sitas apprehendisset, quae caput est et Metropolis Persidos, sub specie, quod ipse proximus esset liberorum Vsuncassanis agnatus. Collegerat vterque Princeps ingentem exercitum, sed Ismael habebat meliores milites; voluntarios omnes, cum contra Babylonium sui plerique inuiti sequerentur, cum recordarentur, superiore aduersus Ismaelem conflictu e XXX. millibus suorum paucos euasisse. Non ignorabat Muratchan hunc suorum affectum: cum igitur desperasset de victoria, misit Oratores ad Sophum, petens, vt se in clientelam atque patrocinium suum reciperet. Verum Ismael contemto iure gentium, iussit securi percuti Legatos, addens, si Muratchanes se voluisset agnoscere dominum superioremque suum, debuisse potius ipsum venire, non alios mittere. At Babylonius Alamuti exemplo terrebatur, vnde deserto exercitu, assumtis tribus millibus e fidissimis suorum, statuit Alepum profugere. Vbi ad Euphraten fluuium peruenit, transito eo, tempestiuo admodum consilio iussit abrumpi pontem. Ismael enim intellecta fuga eius, misit VI. millia expediti ssimorum equitum, qui quin eum assequerentur, parum abfuit. Superato enim fluuio, vidit ab altera ripae parte Sophianos imminentes sibi, qui ruptum inuenientes pontem, irrito labore perfuncti domum

redierunt. Muratchanes Alepumsaluus peruenit, in qua vrbe cum Aladulo Cappadociae partis regulo liberaliter habitus fuit, sumtibus Sultant Aegyprij.

Cum ad hunc modnm Ismael vincendi finem non faceret, caepit fieri vicinis suspectus arque formidabilis, Eius igitur prosperitatis chrsum vt infringeret Chamus, Rextartatorum eorum, quia viridi capitis tegumento denominantur, cum exercitu irrupit in Corasanam regionem, cepitque multas pulchras et opulentas vrbes in littore Maris Caspii. Hic traxit in eas partes Sophum, vt se opponeret viribus Tartarorum, quod et fecit. Coactus enim est subsistere Tartarus, quanquam simularet, se religionis ergo profecturum Mecham, et visitaturum Sepulchrum Mahometi. Sed Persa id noluit credere. Paulo post, cum Sermandolius Medorum Regulus fregisset pacta quae cum Ismaele iniuerat, irruit in eum Sophus, vastataque omniregione, spoliauit eum toto principatu: hinc dedit negocium duobus suis ducibus, vt cum parte copiarum obsiderent Sumachiam vrbem, quae vltro deditionem fecit, vt et Castrum Calastanum, omnesque arces atque munimenta, a monte Tauro vsque ad Mare Caspium, vt omnes illarum regionum prin cipes et dynastae, perculsi metu, mutauerint colorem pilei, seque Sophianos professi fuerint.

Haec tam illibata felicitas tantam homini apud milites suos conciliauit auctoritatem, vt parum abfuerit, quin eum pro Deo adorauerint: sed et tantum in eius secunda fortuna habuerunt friluciae, vt abiectis Clypeis in aciem prodirent, nudo pectore et brachiis, clamante: subinde Schiac Shiac quae vox Persarum lingua Deum significat, quod hunc testem cierent promtae suae voluntatis. Hoc tamen nomen Schiac etiam ipsi Sopho attributum fuisse, ostendunt tituli eius, quibus etiam nostra memoria dictus est Schiac Ismael. In moneta vero eius haec epigraphe scripta fuit. La Illahe Illala, Mubamedresul allahe, quorum verborum sententia haecest: Deus est Deusvnus, et Mahomet eius nuncius. In aduerso latere haec legebantur verba: Iszmail halife hillahe, quod est: Ismael est Vicarius Dei. Quod si quis precari bene alteri voluisset, non aliis vtebatur verbis, vt ait Leonclaius, quam his: Schiac compleat desiderium tuum: faueat Schiac conatibus tuis. Mutauit et hic Ismael formulas precationum quas Mahometus conceperat, substitutis aliis multum a proioribus diuersis.

Vide mihi iam Lector stultitiam hominum, qui ob amorem huius viri cane peius et angue oderunt caeteros omnes Mahometi sectatores, solo splendore nominis eius effascinati. Atque vtinam non eadem insania multos teneret, qui Christiani dici volunt? Nempeis, qui omnia saeuitiae et crudelitatis non statuit sed superauit exempla, qui interfecit matrem suam, qui mutauit legespatrias, qui regnum suum igne et ferro vastauit, qui alienum rapuit: is inquam pro Deo coletur, et Deus aperte salutabitur, tantum ideo, quia felix fuit in occidendis hominibus et perpetrandis impune sceleribus. Sed talib. Diis Heroibusque dignisunt, quicunque ex hominibus Deos faciunt.

Haec erat fortuna Ismaelis, vt vno perfunctum bello aliud exciperet. Fuit Domus Ottomannica ab omni tempore inimicanon Sophianis duntaxat, sed et familiae Vsuncassanis, eorumque antecessoribus, breuiter fuerunt Sophianiij ipsi qui repraesentant Caramanni posteros, qui olim in Persiam fuga se receperunt, semperque fuerunt internecini hostes Monarcharum Turcicorum, crescente in tantum odio, quantum horum creuit potentia. Ad vetus hoc inimicitiae genus, accesserunt aliae bellorum causae, duo Reges Iuuenes, Selimus Imperator Turcarum, et Ismael Persarum rex, vterque ambitiosus, strenuus et pugnax, cupidus alieni, crudelis, felix tamen in expeditionibus. Accedit quodidem illud, quod amicitiae et coniun ctionis causa esse debuit grauissimum bellum peperit. Miserat Sophus Legatos ad Selymum, qui ei gratularentur optarentque felix auspicium Imperij, et loco munerum simul miserat praegrandem Leonem. Selymus qui intelligebat vel potius opinabatur, eo velut Hieroglyphico signo crudelitatem sibi exprobrari, non parum iratus fuit Legatis, qui quanquam dicerent, viluisse regem suum, nobilem, magnanimam, vereque regiam bestiam, magno Regidono mittere: non tamen persuaserunt, sed Selymus plenus itarum, cum Oratores nullo affectos honore statim discedere iussisset, misit eis duos canes, cruento hiantes rictu et maculatis sanguine pectotibus, quos offerrent vicissim dono regi Persae, adelitis praetorianis mditibus, qui eossine mora ad fines regionis deducerent.

His ad regem suum reuetsis, Ismaelprae iracundia prope amensfactus, iurauit conceptis verbis, hanc ignominiam se non inultam relicturum. Habebat autem secum Amutatem Zelebyn, Selymi fratris filium, qui post morteni Achmeti seruandi sui causa in Persidem fugerat. Hunc primum atmauit Ismael in Turcas, qui et patrui sui regnum ingressus hostiliter egit. Hincad defensionem coactus Selymus, duxit validissimum exercitum in Persicum regnum, cum Sophus nihil minus expectater, qui iam Coraxenos populos habitantes mare Hyrcanum inuaserat: accepto autem de Turcarum irruptione nuncio, statim pedem retulit. Veneraut iam Turcae vsque ad Taurim vrbem, vbi paulo post commissum est praelium illud famosum ad Salderanum, in quo post longam et atrocem disputationem, victoria cessit Turcis, Ismaele quantocyus fugere coacto, qui amissa maxima parte militum, omnibusque thesauris ac impedimentis, in limosa palude vitam seruauit. Conflixerunt autem hi duo ann. AN. C. M. DXIII. Potitus victoria Selymus Taurim vrbem cepit, quam cum aliquandiu incolunem conseruassoc, postea

tamen exspoliauit, abductis plurimis ciuium Constantinopolim. Discedentis Selymiextremum agmen aggressus Ismael, cecidit, recepitque spolia et impedimenta sua; cumque regnauisset annos XX. mortuus est anno AN. C. M. DXXV, relinquens quatuor liberos et regnum amplissimum nobilissimumque.

35. SCHAM, SIVE THAMAS VEL Tachmas, secundus Persarum rex inter Sophianos.

His nominibus apud historiarum scriptores inuenitur primogenitus Ismaelis filius, qui mortuo in regno successit. Huic grauissima cum Turcis intercessere bella, quorum non minima causa fuit quidam e proceribus regionis, nomine vlama, qui cum regi suo rebellasset, Turcarum partes secutus est, mouitque Solimannum, vt cum valido exercitu ingrederetur Persiam, qui non solum Taurim vrbem cepit et exspoliauit, sed iuxta illam Propugnaculum aedificanit, quod tamen vtrumque paulo post Persae receperunt. Neque tamen hoc impediuit Solimannum, quo minus totam sibi subie cerit Assyriam et Mesopotamiam, in ptimis Babylonem, vbi Coronatus est Rex Persarum, per Calipham illius vrbis: Cumque hic aliquandiu commoratus fuisset, secunda vice Taurim reuersus coegit Tacmam fuga sibi consulere. Huic vrbi miram Turcae attulere vastitatem, auferentes secum quicquid rarum atque preciosum erat, et iniicientes ignem vicinis locis. Sed Delimentus dux Persa harum rerum rationem ab iis exegit. Assecutus enim vltimum agmen cum impedimentis, omnes quos nactus est, in frusta concidit, et Vlamam fugere coegit, quod accidita. d. XIII. Octobris ann. A. N. C. M. DXXXXVI. Delimentus opertus spoliis et plenus gloria ad regem suum reuersusest, ingenti edita Turcatum strage. Sunt non contemnen diauctores, qui scribunt, e quadringentis millibus Turcarum (qui profe cto numerus ingens est) qui Euphratem transierunt, vix octuagies mille saluos sanosque domum reuersos fuisse. Post Solimannum patrem Baiazethes filius Persarum regnum inuasit, sedexiguo cum effectu. Igitur Solimannus, affectus senio, cum videret diututnum fore istud bellum, eiusque euentum ancipitem, ad pacis cogitationes conuersus est. Confugerat Baiazethes Soliman ni filius ad Persarum Regem: eum autem tractaretur de pace, conuenit inter Reges, vt Baiazetes miser adolescens necaretur, et sic Persa prodidit supplicem, interuentu pecuniae. Regnauit Tacmas annis LIII. mortuus anno Salutis M. D. LXXVI. relictis filiis duobus: Schach Ismaele, et Mehemeto caeco.

SCHACH ISMAEL III. REX E Sophianis.

Primogenitus hic superioris regis post mortem patris regnum adeptus, non diu eo laetatus est, cum obierit anno vno et mense decimo post sumtum Diadema, nulla re memorabili gesta. Alij tamen de hac re aliter natrant: Minimum natu e liberis Tacmae inuasisse regnum, cui Cordar nomen fuerit, coniectis in carcerem fraitibus. Verum cum se iam in regno stabilitum videret tam remisso habetique fuisse animo, vt proceres regni eum contemnere caeperint ptimo, deinde odisse, postremo trucidauerint, Ismaelefratre eius e carcere extracto et in regali Solio collocato.

36.

Qui cum non satis fideret proceribus Persarum, edoctus recenti fratris exemplo, quod idem sibi contingere posse cogitaret, occultauit se in Regia, adeoque ab omnium conspectu abstinuit, vt dissipata fama mortis eius facile credita fuerit, inprimis ab inimicis eius, qui ea credulitate decepti, occultos hactenus affectus suos in lucem protulerunt. Verum captatores verborum in omnibus locis dispositi, de omnibus certiorem faciebant limaelem, qui velut nouum corpus e sepulchro prodiens, apparuit maleuolis suis, non vt inane spectrum, sed vt Princepsad iustam prouocatus iram. Supergressus tamen omnem vindictae modum, totam Regiam repleuit caedibus, quae saeuitia nouarum in regno turbarum causafuit, accedete alia animorum exacerbatione ex noualege, quam apud Casbin proposuerat, addita capitis poena si quis non paruisset. Ingens igitur in eum facta est coniuratio procerum regni, cuius is fuit euentus, vt germana eius soror, nomine Perca, quae in conspiratione cum Principibus erat, hominem necaret. Vnde tanta in regno Persico nata est rerum perturbatio, vt nunquam propius a ruina sua abfuerit, suntque qui putant, si tum potens aliquis hostis Persicas res aggressus fuisset, neminem ei resistere potuisse. Cum autem omnia indies deteriora fierent, electus fuit in Regem quidam Codabaudes, homo ignatus negotiorum regni, qui bellum non viderat, lippis oculis, timidus et inconsideratus in suis actionibus, quodque pessimum erat, in nulla apud Principes existimatione. Hinc factum est, vt regnum istud, quod antea multis formidabilis fuerat, postea non solum exteris, sed et vicinis populis ludibrio fuerit et contemtui.

SCHACH MAHEMEDES, Cognomento caecus, Quartus Rex e linea Sophianorum.

In his motibus turbisque regni Persici, de quibus in superioribus diximus, prouenit ad Diadema Mehemedes, quem paulo ante Codabandem nominauimus, cui cognomen fuit Caeco, talis omnino, qualem eum fuiste descripsimus, id est ad quiduis potius vtilis quam ad regnum. Arripuit hinc occasionem Amurathes Turcarum Imperator aliquoties tentandi potentiam Persicam, misso in Mediam Mustapha Bassa, qui cepit munitissimum castrum Eres, vt

et vrbes Sumachiam Deuenopiamque, factusque est eo pacto dominus prope totius Mediae: Persae tamen aliquam eius partem postea receperunt. Sic omne tempus quo hic Peinceps regnaut (regnauit autem annis duntaxat VI.) eiusmodi vicissitudinibus absumtum est, cum Persa alias quidem vrbes et oppida amitterent, alias reciperent, variante simul et velut compensante fortuna clades et victorias inter vtrosque.

SCHACH ABAS, Quintus Rex ex Sophianis.

Caeperat hic tractare negocia regni viuo etiamnum patre: cumque ad regnum peruenisset, eripuit Turcis Taurim vrbem, exemitque bonam Mediae partem eorum iugo, ita tamen, vt ex vtraque parte aliquot clades acciperentur. Pactus hic est aliquot annorum in ducias, sed tantum ideo, vt respirare posset. Paulo enim post, inprimis regnante apud Turcas Achmeto, multe maiore exacerbatione animorum et sanguinis fusione redintegratum est bellum. Cum vero Abas audiuisset, agitari pacis consilia inter Christianos et Turcas, misit Legatos suos tam ad Rudolfum Imperatorem quam ad reliquos Austriae Archiduces, vt impedirent illam pacis tractationem, vt dissipatis in varia bella Turcarum viribus, ipse melius hosti illi resistere posset. Sed et reipublicae Christianae talia erant tempora, ea infirmitas, vt pace et tranquillitate quam maxime opus habere videretur: coactus igitur est, ipse rebus suis consulere. Neque tamen protinus a bello destitit, sed illud, vt et successor eius, vsque ad nostra haec tempora continuauit.

Et haec sunt ea quae de regibus Persarum apud auctores tam veteres quam recentiores scripta inuenimus: nunc eorum subiiciemus Catalogum. MONARCHAE PERSARVM.

LINEA ARTAXARIDARVM.

LINEA VSVNCASSANIDARVM.

LINEA SOPHIANORVM.

Quod sequitur, Chronicon Abbreuiatum, Amice Lector, tam densum est et locuples rerum ac narrationum, vt si eas secundum eam, quam hactenus obseruauimus Methodum, sigillatim per sequi vellemus, Historia nobis non Eptome scribenda foret, quae sine dubio Lectori non parum ipsa prolixitate esset allatura taedy, cum tamen non dubitemus quin non minus vtilitatis ex contractiore hac narratione percipi possit, siquis modo seriem rerum in ea contentarum probe obseruet, quae talis est. Diuiditur hoc Chronicon Regum Persicorum in plures familias; facto initio a Kayumarra Arani filio, qui fuit filius Semi et Nepos Noachi, vsque ad Alexandrum Magnum. Post Alexandrum fuit quoddam velut interregnum LXX. annorum: post quod tempus Persae velut postliminio iterum dominari caeperunt, quodam ex posteris Dareh intrante in interruptam illam successionem, quae deinde dur auit vltra CCC. annos: vt ita familia illa primi regis Kayumarrae vltra M. CCC. annos regnauerit. Vltimus ex ea stirpe rex fuit Iaz Degerd, qui deiectus est solio per Arabes et Caliphas Babylonicos, qui et ipsi distinguuntur in familias tres. Primaest Homaris, quae tantum XVII. dur auit annis. Secunda est Ben-Humyae, quae per LXXX. annos substitit: Cuisuccessit tertia, Ben- Abae, quae circiter annis DCXII. continuata est. Sed postremi Caliphae non amplius nisisolo nomine vsi fuerunt, cumvnaquaeque prouincia peculiarem suum haberet Principem, natione Arabem: qui tamen omnes profligati fuerunt a Tartaris, primo sub horum Principe Chingi Chamo, qui Almestacem Calipham possessione deiecit, quinquagesimum Octauum in ordinem Caliopham, vsis duce victorioso Ola Kukan Tartaro, qui Calipham istum interemit. Postea dominati fuerunt Magoles siue Mogules TArtari ex posteritate Chingis Chami per annos quasi XCVII. Hos secuti sunt posteri Teymurlangi sine Tamerlanis, qui tamen non singuli, Sed plures simul regnauerunt, quaeres multo intricatiorem reddit historiam per spacium CC. annorum. Vltimus eorum dictus fuit Mirzah Abucar, profligatus et interfectus per Kara Issust Turcomannum. Fuit regnum Persicum eo tempore diuisum in duas partes, quarum vna dicta fuit Carakyonlu, altera Akuyonlu. Prioris quidem possessores,

postquam per annos LXIII. regnauerunt, deiecti sunt dominio per posteriores, quorum Caput fuit Azembecus, sed huius familia non vltra annos XXXIV. durauit, venientibus Sophianis, quorum Duxfuit Ismael Sophus, qui plenum Persici regni dominium adeptus est anno A N. C. M.D I. cuius pocteritas vsque ad noctra haec tempora, per annos CXXV. rerum potitur.

ABSOLVTA succincta descriptione prouinciarum Regni Persici, et Monarcharum atque regum, qui in illis dominati fuere, a Cyro primo rege vsque ad Aban, qui nostris temporibus regno praefuit, sicut illa in in scriptis Historiisque tam veterum quam recentium scriptorum inuenimus: Consequens est, vt eorundem regum Ordinem et successionem pertexamus, sicut reperitur in Annalibus Persicis ab ipsis Persis conscriptis, ex quibus praecipua collegit vir Persa, Caric-Mirkond, memores, nos id ab initio Lectori pollicitos fuisse.

Ait igitur Prouinciam Azerbaion siue Aderbaion, vt hodie appellatur, cuius capur est clarissima et opulentissima ciuitas Tauris siue Tabriz, vnam esse ex optimis et populosissimis totius Orientis. Cuius in habitatores, nasciin sing ulos prope dies ciuiles dissensiones videntes, eo quod non haberent Caput aliquod siue Principem, elegerunt sibi communi sententia Regem nomine Kayumarram, qui primo deprecatus est, vt potuit, dominationem in caeteros, negans se parem isti prouinciae; postremo tamen victus importunis procerum precibus consensit. Deportatum ergo in locum publicum, induerunt nouo vestitus gehere, multum diuerso a vulgari, inque signum regii fastigii imposuerunt capiti eius exiguum quoddam capitium, quod Tagem vocauerunt, eratque illis quod nobis Corona regia. In signum autem subiectionis et obedientiae, accedentes deosculati sunt manum eius, quae consuetudo mansit in illis partibus. Fuit autem Kayumatras iste, (si Mirkondo credimus) filius Aran, nepos Semi, pronepos Noachi, quem Persae vocant Assani Adam, id est secundum Adamum. Hinc natus est error inter Persas, cum Kayumarras iste et ipse Adamus coguominari voluerit, postquam Rex creatus fuit, quod vulgo putant Adamum primum hominem, auctorem nostri generis primum fuisse Persarum Regem.

KAYVMARRAS PRIMVS REX Persarum.

Sicut hic auspicatus est regnum inter Persas, ita primus ciuilem politicamque inter suos viuendi rationem constituit, latis legibus, obseruatoque iure, defendens suos aduersum hostes, relinquens posteris suis pacatum regnum, quo ipse potitus fuerat per annos XL.

Fuit huic Kayumarrae filius, nomine Nazek, addictus vitae solitariae et contemplationi rerum naturalium, quise cum vxoresua recepit in regionem Damoandam, quae deinde Aderbaion dicta fuit, nostroque aeuo Hienak appellatur. Hunc virum profundae scientiae pater saepius inuisere solebat, quoties a negociis regni feriabatur. Hic Nazekaliquando in secessu suo mortuus repertus est, pluribus concisus plagis, cum tamen neque vxot neque domestici de caedis auctore quicquam scirent. Hoc igitur complorato et pro loci consuerudine combusto, cum omnes desiderarent scire; quisnam tanti sceleris auctor fuisset: patuit postremo, fecisse id latrones quosdam, facta e vicinis locis excursione. Hoc intellecto Kayumarras, collectis vndique viribus, contra illos profectus est in regionem Macharek, obtinuitque ab illis victoriam in territorio Trabastano, vbi multis interfectis plures captiuos secum domum deduxit, qui ei deinde in aedificanda Balka Ciuitate lernorum operam praestiterunt, cuius, vt et vrbis Stahar ipse fundator fuit, in qua posteriore regiam suam habuit. Caetera quae ipsum auctorem agnoscunt oppida haec sunt. Ardenel, Kabulstam, Kamuz, Macroa, Nachibem, Gerioh, Sagiston, et Gomes, cum nonnullis aliis, de quibus in sequentibus dicendi locus erit. Balca autem erat in prouincia Vsbek, populo frequens, diuitiis locuples, ciues habens bellicosos, vt sunt in illis oris.

SIAMEK, SECVNDVS PERSArum Rex.

Reliquerat Nazek cum interficeretur vxorem grauidam, quae elapso tempore peperit filium nomine Siamek, quem auus nutriuit et in legibus, erudiuit patriis: cumque peraetatem videretur esse capax, constituit eum de consensu populi successotem suum. Ad extremum decedens ipse principatu, tradidit regnum in manus Nepotis sui Siamek: qui paucis diebus post cum copiis in hostes suos profectus est, quos cum armatos offendisset, praelium commissum est, in quo victoria Siamek potitus est, sed valde cruenta et poenitenda. Sauciatus enim lechali vulnere, inque tentorium suum relatus, expirauit, grauida relicta vxore, quam iuramento interposito sibi polliceri coegit, si masculum peperisset, daturam se operam, vt is mortem patris vlcisceretur. Sic regnum rursus intra manus Kayumarrae telapsum est, qui resumto aduersus priores hostes bello, qui iam in Persidem irruperant, eos vicit, ingentique numero captiuorum potitus est, inque iis auctoribus caedis commissae in superiores Principes. Sunt qui huic Kayumarrae tribuant inuentionem plerorumque armorum, quae apud Persas in vsu sunt.

OVCHAN, TERTIVS PERSArum Rex:

Kayumarrha mortuo, Ouchan Siameki filius consensu totius populi ad regnum peruenit. Cumque in eo esset vt collectis militum copiis mortem patris vlcisceretur, et hostes priores in eum fecissent impetum, pugnatum est haud longe a Damoanda, vbi Ouchan lapide caput ictus est adeo vt mori cogeretur, cum quinquaginta annis regnasset, et filium Thamurem post se haeredem reliquisset.

THAMVR DIVBAND, REX Quartus.

Ouchani patri hic suc cessit, cui Diubando cognomen additum est, id est Domitori, ob insignes victorias quas contra Persarum hostes obtinuit. Cumque populus multa perpessus fuisset superioribus bellis, remisit ei in triennium omnia tributa atque vectigalia: Pacis studiosus hic non minus fuit quam amator belli: vnde cum regnum tersius ciuiliusque reddere vellet quam id inuenerat, multas bonas leges tulit ad reipublicae vtilitatem facientes. Primus hicomnium regum creauit Primum Vizierum, quem ignari linguae cortupte Guasilium vocant, qui primus Magistratus est post Principem. Collocauit hic praesidia in finibus Regionis Aderbaion, quod omnium prouinciatum regni facile princeps esset. Fama igitur Victoriarum et prudentiae huius Principis in causa fuit, vt multi e vicinis Principibus vltro sub eius venirent dominationem. Post hanc autem felicitatcm horribilis pestilentia inuasit has terras quae infinitos mortales sustulit, et inter alios quoque Thamurem, qui mortuus est in Vrbe Balca prouinciae Vsbequensis, cum regnauisset XXX. annis.

IAMXED, QVINTVS PERSArum Rex.

Hunc quidam dicunt superioris fuisse filium, quidam fratrem, tertij patruum. Fuit autem vir singularis prudentiae et intellectus, nec minus peritus artium belli, vt qui ad regnum septem Prouincias satis amplas adiunxerit, quas non tantum pacifice rexit, sed et a morbis contagiosis repurgauit, vsus opera Medicorum per id tempus clarissimorum, quorum vni nomen fuit Faelasuf Rabon, alteri, Fayecha Gorres. Comque recordaretur difficultatis annonae, quae regnante Thamure regnum afflixerat, constituit hinc inde horrea et granaria, in quibus vis ingens frumenti ad futuros vsus reponeretur. Tribuitur huic nonnullorum armorum breuiorum inuentio, puraturque primus apud Persas preciosos lapillos ornatus causa inclusisse auro. Aiunt illius tempore excogitatas fuisse vestes sericas variegatas, et peristromata quae Babylonica dicta postea fuere. Plurimi faciebat aromata et res odoratas, quas etiam magnis sumtibuse locis longinquis petebat. Primum hunc vini vsum in Persidem inuexisse memorant, de quo natrant hanc historiam. Habuisse illum inter mulierum gregesancillam prae caeteris speciofam, quam et ante omnes dilexerit. Hanc grauissimô dolore capitis correptam, frustra omnibus medicamentis vsam, cutari non potuisse. Postremo desperationis plenam loca secreta et abdita quaesiuisse, et casu in Apothecam illam venisse, vbi doliolum vini repolitum fuetit. Hic siti, vt in morbis fit, tentatam, bibisse vinum, quo facto leuamen mali eam sensisse. Vnde saepius eo itasse, et bibisse largius, donec plene conualuerit. Cum autem haec omnia regi exposuisset, admiratum eum potionis virtutem, longe in maiore precio quam ante habuisse liquorem istum.

Solebat hic rex fere habitare in vrbe Sagistam, vt in hac velut regni Vmbilico rectius erudiri posset de omnibus, quae in regno accidebant, et omnibus consulerere. Debentur huic prima initia vrbis Syras, quae caput est regionis, quae peculiariter Persis appellatur. In hanc vrbem transtulit Postea Iamxed regiam suam, constitutis nouis tribunalibus, et militibus singulari lege adstrictis, vetuitque ne deinceps agrestes et qui rus colunt, aliis publicisve se immiscerent negociis. Idem quoque de operariis mechanicarum artium caeterisque, quocunque genere vitae vterentur, factum est: vt his legibus atque constitutionibus regnum Persicum floruerit creueritque pace et diuitiis. Hac prosperitate factus insolentior Iamxed, cum omnia tribueret suae prudentiae et solertiae, voluit vt Deus coli atque adorari, propositis eo nomine edictis per omnes regni sui prouincias, addita etiam capitis poena. Hac superbia motus quidam Ahad, dux militum primi nominiss, ingentem contra eum contraxit exercitum, cui cum praefecisser cognatum suum nomine Zoahk, iussit cum recta in regem ducere. Erat tum Iamxed in vrbe Scyras, qui profectus cum copiis occurrit alteri: sed commisso praelio, victor fuit Zoahk, Iamxed vero captus ad victoremque deductus inspectante eo iugulatus fuit. Habuit hic filiolum annorum trium, nomine Fraydhun, quem ex vxore Framaca sustulerat, quae fugiens saeuitiam victoris occultauit se cum filio, vt inueniri non potuerint. Nullibi reperitur, quamdiu Iamxed regnauerit.

ZOAHK PERSARVM TYRANnus.

Interfecto rege, Zoahk regnum inuasit, qui fuit consanguineus Iamxedi, ex posteris Cayamarrae, Heluani filius, viri illustris, et qui genus ad reges Arabum referebat. Rerum natutalium cognitioni deditissimus hic fuit, in qua et excelluit, corpore tamen deformis et odiosus omnibus. Hic cum aliquandiu regnausset, correptus est aegritudine quadam, cui Medici nihil

opis adferre potuerunt. Vnde persuasus a Magis et veneficis in eam venit sententiam, curari se non posse, nisi totum corpus sanguine inungeret humano: vnde promiscue multos diuersi sexus et aetatis homines in Vrbe Scyras mactari iussit. Hoc cum prudentiores vidissent, dimouere ab insania illa hominem conati, suaserunt, vt pro humano cruore arietino vteretur, multis adductis rationibus, cur huic sanguini quam illi plus inesse crederent virtutis. His suasoribus fassus est Zoahk, arrodi sibi perpetuo a duobus colubris interanea, seque iam aliquot annos in illo supplicio transegisse, quo cruciatu durante, vidisse se per somnium a tribus se vinciri viris, quorum vnus quidem claua percusserit sibi caput: reliqui duo accepto cingulo, quo ipse cinctus fuerat, pedes eius alligasse, et in terram Amoandam traxisse.

Territus huius somnij atrocitate Zoahk, omnes Magos et Diuinos conuocauit, qui vno ore ita inter pretati sunt visum, Priuandum ipsum et regno et vita, quod apud Persas cingulum essetnota honoris et dignitatis. Metuens ergo Zoahk, nehoc sibi per Fraidhunum Iamxedi filium contingeret, iussit eum vbique gentium perquiri: sed Mater Framaca satis longe amouerat filium, vnde irritatus Aspenum mulieris patrem officio motum etiam iutere mit. Postremo Framaca, cum desperaret filium occultari diutius posse, tradidit eum bulbulco, vt custodiret puerum. Hoc intellecto Zoahk ipse ad armentarium profectus est, repetiturus puerum. Sed Armentario iam cum puero dilapso, iratus Zoahk, magnum boum numerum interimi iussit.

Erat in Hispaona Ciuitate, quae caput est prouinciae Hieraz, quidam vir magnae auctoritatis et potentiae, dictus Koah, cognomento Angar, id est, Faber ferrarius, cuius duos filios interfici iusserat Zoahk, grandes iam et in honore constitutos. Horum interitum vt vlcisceretur pater, auctor fuit in regem conspirationis, confluentibus ad eum omnibus, qui hominem aliqua de causa oderant. Sic collecto exercitu longe lateque prouagatus prouincias, non contentus spoliis, etiam vrbes qualdam cepit. Pugnauit aliquoties contra hunc Zoahk, sed Angar semper victor euasit, captaque Amoanda Vrbe, vbi Regiam suam habebat Zoahk, coegitregem fugere, ipse insuper Herey oppidum cepit, et paulo post etiam Carason. Est autem Herey oppidum etiam nostra aetate clarum, cum ob alia mercimonia, tum ob Mannam, quae ob praestantiam suam defertur Armusium, et porro per torum Orientem. Capta hac vrbe Koah Angar conuocatis omnibus suis, ostendit, motum se ad hoc bellum inprimis libertate patriae, pro qua paratus esset etiam vitam profundere. Darent igitur ipsi Diadema cuicunque vellent, quod iam in eorum esset constitutum manibus. Conclamauere vniuersi ipsum solum esse dignum regno, qui id virtute meritus fuerit. Negauit is se accepturum honorem cum Tyrannidis infamia coniunctum: superesse enim Iamxedi filium nomine Fraydhun, cui meliori iure regnum deberetur. Visus est vera dicere, assentien. te multitutidine, cum Zoahkadfuit post se trahens exercitum. Finito conflictu Zoahkvictus et ad Fraydhunum deductusest, vbi recepto claua verbere in caput mortuus est. Deinde cum ei proprio cingulo ligauissent pedes, traxerunt eum Amoandam vsque, velut antea somniauerat. Est adhuc apud Persas celebris huius regis memoria, ob scientiam rerum Physicarum et Magicarum, et quod admodum multis annis vixerit: neque tamen quisquam scriptum reliquit, quam diu regnauerit. Multi in ea sunt opinione, quod hic Zoahk non alius sit quam Zoroaster, Magorum celeberrimus.

FRAIDHVN, VII. PERSARVM Rex.

Potitus hic victoria, intersecto antecessore ad regnum patrium peruenit, cumque iam non dubius esset reium dominus, voluit, vt Koahr Angar supremum in militiam Persicam obtineret imperium, misitque eum versus occasum: alium vero ducem Garchace in Orientis partes misit ad regionem Machareck. Functus est eo munere Koah viginti annis, quo tempore plerasque prouincias subiecit nouo regi, inprimis Hisfaon et Aderbaion, a quibus comiter exceptus, praefecturam illam gessit perannos X. ap. probante rege et populo: quo tempore exacto mortuus est. Doluit amici mortem inprimis rex, qui bona quidem eius consanguineis reliquit, liberos autem eius in Regia splendide educari voluit. Ipse vxorem duxit vnam e filiabus Zoahk, quem interemerat, cumque iam ante haberet filium nomine Iregen, quem susceperat ex illustri muliere Persica: sustulit insuper ex illa Zoahki filios duos, Salmum et Turum, qui auo Zoahko nulla re fuerunt meliores. Et Ireges quidem erat comis affabilisque, ac proinde ab omnibus amabatur, quae res parri fuit gratissima. Fruebatur tunc regnum Persicum alta pace: et Fraydhun annis morboque se grauem videns, cum haeredem ante mortem instituere vellet, conuocatis omnibus regni proceribus, eorum voluntates percunctatus est, qui communibus suffragiis in Iregem iuerunt. Non displicuit hoc patri, qui tamen discor diarum materiam e medio tollere volens, vt satis faceret caeteris, dedit Salmo terras Magarebias in occidentem versas, et Turio Magarekam Orientem versus protensam. Iregi vero reliquit Persiam, Assyriam et Mesopatamiam cum titulo regio, descriptis certis limitibus omnibus his regionibus. Et Turus quidem vrbem condidit, quam de suo nomine Turonam dixit, quae postea regioni Turquestaniae denominationem tribuir, quam etiam adhuc nostro aeuo retinet. Sita est in littore Maris Caspii, versus Orientem, in regione quae dicitur Maurenahar. Inde traxerunt originem suam Turcae, et inde progressi tam longe lateque

protulerunt imperium suum vt ita vanum sit, illos vel a Troianis vel Thracibus deriuare, cum debeant generis sui primordia Turo Fraydhuni filio: Turquestania enim nihil aliud sonat quam prouinciam siue regionem Turi. Caeterum Salmus ac Turus acceptis prouinciis, cum subesse fratri iussifuissent, aegre admodum tulerunt, criminantes eum spurium esse: communicatis igitur viribus venerunt in regionem Aderbaion, vnde per litteras ad Patrem questi sunt, praelatum sibi fratrem, qui spurius esset: a cuius dominio si ipsos eximeret, recte habiturum: sin minus, jus suum armis quaesituros.

Nunciauit haec e vestigio Inregi filio pater, monuitque eum, ut sine mora aduerfus fratres veniret cum copiis. At filius pacis media bello praeferens, statuit sine armis convenire fratres, multum reclamante patre. At Inreges [correction of the transcriber; in the print inreges], assumtis ad se viris doctissimis prudentissimique aulae suae, ignaro patre ad fratres iuit, ut eos colloquio a sententia dimoueret. Nihil gratius duobus illis contingere potuerat, qui correptum in vestigio fratrem truncauerunt capite, quo ad patrem miserunt, qui viso eo, quantopere indoluerit, dici non potest. Reliquerat Ireges filium nomine Manucherum, quem avus Fraydhun in filii Inregis [correction of the transcriber; in the print Iregis] locum substituit. Hic postea Salmo et Turo bellum intulit, eosque praelio deuicit, utinter cadauera caesorum sioccultare necesse habuerint, sed magna per quisiti diligentia et ad victorem deducti, vitae finem inuenerunt. Manucher enim etiamnum a pugna calens, ut equo vehebatur, tam certo destinatoque ictu percussit ceruices Turi, ut ei caput amputaret: quod conspicatus Salmus, maerore et formidine exanimis collapsus est. Neque vero hi duo duntaxat mortuisunt, sed cum illis vltra XII. millia, partim caesa partim capta fuere. Erat jam Fraydhun aetate caecus et afflicta valetudine, ad quem cum Manucher exultans victoria ingressus fuisset, rogante sene quis esset? Sum tuus, inquit, Nepos, qui caedem Iregis filii tui vltus sum, trucidatis hostib. meis Salmo et Turo. Ad haec verba senexamplexus nepotem, cum exosculatus juvenem fuisset, detractam capite suo Tyaram, ei imposuit, ut ei possessionem regni confirmaret. Fuit autem hic Fraydhun haud dubie laudatissimis regibus adnumerandus, sapiens, magnanimus, liberalis, et amicus eorum qui in virtute ipsi vixerunt. Autumant Persae hunc temporibus Abrahami regnasse.

MANVCHER VIII: PERSARVM Rex.

Fraydhuno mortuo Manucher eius nepos, Inregis filiussolus regno potitus est: quod cum longe lateque pateret, necesse habuit primum suum Vezier Som Narimon in partes Orientis mittere. Huic prouinciam suam gubernantinatus est filius toto corpore hispidus et pilosus, cui Narimon obstupefactus nouitate rei, nomen imposuit Zalo. Rex cum hocaudiuisset, petile a patre per litteras, ut ad se mitteret infantem, se enim videndi eius capi desiderio. Quod cum Narimon fecisset, consuluit rex Magos et diuinos super puero, qui responderunt, fore eum virum fortem et Principi suo fidelem. Voluit ergo rex, ut in aula educaretur puer, donec ad juventutis annos pervenisset, quib. parenti vtilem praestare posset operam, qui eum cupiebat Meridionalibus regni prouinciis praeficere. Hic cum aliquando a negot iis publicis feriaretur, cepit eum cupido egredien di extra Satrapiae suae limites, et visendi Praefecturam Cabuscanam, quae tamen a patris sui Satrapia dependebat, qui huc miserat quendam e clientibus suis Merabaham. Hic intellecto Zali aduentu, occurrit ei obuiam, osculaturus manum eius et honorisi. ce hominem excepturus. Post sibi temporare non potuit, quin eum coram vxore sua et silia, nomine Rudabah, puella exquisitae pulchritudinis, subinde laudaret, alias quidem pulchritudinem hominis, alias vero virtutes eius extollens. His encomiis accensa puella, caepit amare homi. nem etiam non visum, quaerens, quo pacto ei suos aff ectus nunciaret. Postremo misit seruas su. as versus tentorium Zali, ut sub specie colligendorum florum darent homini causam sciscitandi, ec quaenam essent? Probauit venus hoc consilium. Zalus enim cum eas percontatus fuisset, cuinam seruirent? Responderunt, Rudabae. Me. rahaei filiae, cuius pulchritu dinem et concinnitatem morum ita depraedicauerunt, ut non minore in virginem accenderetur juvenis amore. Euentus hic fuit, ut cum amantes isti aliquando clam conuenissent, defututo inter se pacti fuerint matrimonio. Hoc facto Zalus reverlus est in prouinciam suam, quo cum venisset, tristtiae et inquietudines hominem agitauerunt, quod abesse a se doleret amatam. Cum autem affectui repugnare amplius non posset, profectus ad patrem suum, rem totam ei exposuit rogauitque, uti secum ad regem profectus impetraret sibi matrimonii permissionem. Obsecutus pater filio, regem primo morosum et difficilem offendit: qui tamen postremo eorum consensit precibus, ut redeuntes vterque in cabu. stanam, celebrauerint nuptias, Zalus et Rudabah, ex quibus paulo post natus est filius nomine Rostanus, de quo in sequentibus dicendi locus erit: ob hunc enim Rostanum totam hanc historiam commemorauimus.

Praefueratjam Persarum regno Manucher in summa tranquillitate per L. annos, cum in Turquestania regione quidam Afraciabus rebellionem concitauit, quod dicerer velle se vlcisci mortem Turi. Hic collecto exercitu satis valido in Persidem irrupit. Norat hoc Manucher, sed susque deque ferens, cum omnia negligentius expediret, dedit victoriam hostisuo in manus, qui fugitiuo regi instirit usque ad castrum Amalum, eumque in eo circumsedit. Cum autem obsessi valide se defenderent, a obsessores nisi expugnato castro non discessuri viderentur:

vicinia hyems his cupiditatem iniicit repetendi Lares patrios. Quo intellecto Afraciab. maluit etiam cum suo dispendio pacisci, quam cum dedecore se recipere. Sicigitur inter eos conuenit, ut Iehunus fluuius celeberrimus esset Limes inter Persiam et Tarquestaniam.

Pace ad hunc modum facta, Afraciabus cum suis copiis domum rediit, et Manucher egressus Arce Sagistam vrbem regiam periit. Nondum ex. auctorauerat Afraciabus suos milites, cum Manucher collectis totius regni viribus abeunti irruit. Et hic conversus magna vi in Persas ivit. Prudentius hoc bellum gessit Manucher quam prius. Ita enim cum hoste conflixit, ut eum vicerit prosligauerit que, adeptus ingentem captiuorum numerum. Haec victoria longinquam Persis pacem peperit: Sunt enim qui eum ad CXX. annos regnasse existimant, post quod tempus mortuus, Naudari filio, saluberrimis instructo praeceptis, regnum reliquit.

NAVDAR IX. REX Persarum.

Audita morte Manucherij, et intellecto, Naudarem Diadema Persicum sumsisse, Pachangus Turquestaniae Rex, vocauit ad se filios suos, eosque hortatus est, ne in illa mutatione rei bene gerendae occasionem e manib. dimitterent. Primus qui subscripsit patri fuit Afraciabus, cui iam res Persicae notiores erant quam fratribus. Quid multis? collegit exercitum, cuius instar ad CCCC. millia hominum ascendisse creditur, tam peditum quam equitum, quas copias recta duxit Sagistam. Cuius aduentu cognito Naudar celeriter ad se vocauit Som Narimon, Zali patrem qui ca. bulstaniae praeerat, qui satis validas, ersi senex, adduxit militum copias. Cum hic ad regem venisset, deliberatum est, quid facto opus esset? Somus ergo in Afraciabum perrexit, sed cum jactationes viae per summam senectutem ferre non posset, in itinere mori coactus est: qua quidem re nihil gratius Afraciabo contingere potuisset. Naudare autem cum reliqua parte exercitus sequente, cum vtriusque partis castra non longe a se inuicem abessent, prodiit in medium miles quidam Turca, prouocans virum Persam ad duellum. Com. paruit prouocanti adolescens quidam, nomine Cobadus, nepos Koah Angari, de quo diximus iu vita Fraydhuni. Monomachiae eventus hic fuit, ut Cobadus caesum Turcam spoliauerit, et cum spoliis ad suos reuersus fuerit. Turcae, qui in vno viro se victos dolebant, structa extemplo acie, Naudaris copias aggressi conseruere pugnam, quam super veniens imber mira obscuritate mixtus diremit. Animadvertir starim Naudar, se viribus Afraciabo parem esse non posse, unde celeriter ad se vocauit duos filios suos, quorum alter Thus, alter Gostam dicebatur, quibus se junxerat Carenus Cobadifrater, qui egressus Sagistana vrbe, omnem familiam et supellectilem suam deportauerat in Albor Kurh, quae certa quaedam est regni Persici prouincia, ubi adorari solebat Ignis.

Non fugit Afraciabum, quae Naudar agitabat animo: unde praemisit quendam ex ducibus suis qui redintegraret praelium. Periit ibi Carenus, caeteris fuga sibi consulentibus. Nec videbatur consultum quiescere Afraciabo jam bis victori: tertio igitur aggressus Naudarem, vicit eum cepitque, interfectis multis millibus Persarum. Victoria tam illustri potitus Afraciabus, misit XXX. Virorum millia ad occupandam vrbem Sagistan, quae erat Regia Naudaris, quae statim deditionem fecit. Fama huius victotiae per omnes prouincias Persicas sparsa, pervenit etiam in Satrapiam Merabah, qui erat Socer Zali. Hic missis ad Afraciabum legatis cum munerib. praestantissimis, iussit einunciari, ducere se genus a Zoahko, ideoque propinquum eius esse: Et hacte. nus quidem se inseruisse Persarum Regi, sed coactum et quod aliter non posset. Nunc vero conuersis rebus, sefore in potestate Afraciabi, et persoluturum etiam amplius tributum, quam Persae praestitisset. Clam autem misit ad Zalum generum suum, eique quae gesta fuissent, exposuit; qui magna celeritate contractis copiis, magnis progressus itinerib. celerius omnium opinione ad Sagistan vrbem adfuit. Hoc intellecto vehementer excandescens Afraciabus, iussit Naudarem obtruncari, qui ita mortuus est, cum tantum VII. annis regnasset.

AFRACIAB X. PERSARVM Rex.

Potitus hic ad eum modum regno Persico, statim nunciari iussit patri suo Tarquestaniae regi, quam felicibus vsus fuisset successibus. Ipse in Persas tam acre et acerbum exercuit imperium, ut in eius coniurarent perniciem, vocato per litteras Agarire in auxilium suum. Respondit hic, melius eosfacturos, si Zalum vocarent, eique demandarent summam belli, quod hi fecerunt. lam ver apperebat, et Zalus qui tunc apud Sagistan erat, cum quae ad bellum necessaria erant, constituisset, misit Guechuadum, magnae auctoritatis ducem Tabrastam versus, qui ibi belloinitium faceret. Non poterant haectam oc. culte peragi, quin ad Afraciabi peruenirent notitiam: qui fratrem Agariren conspirationis par. ticipem intelligens, statim eum necari iussit. At Zalus tam odio seruitutis quam cupiditate vindictae aperte hortabatur Persas ad capienda arma, qui cum ab omnib. partibus concurrissent, congressi cum Turcis horrendum ediderunt conflictum, qui per totum diem durauit cum immani hominum vtriusque partis strage, sed nox superueniens incertum pugnae exitum reliquit. Cum igitur in castra quique sua se recepissent, continuis sex mensibus leuioribus praeliis inter eos est decertatum, cum interitu multorum hominum millium. Inde invasit eos primum fames, et hanc secutus morbus contagiosus, ut vacuis, ad hunc modum castris, utrique ad pacem inclina. rent: in quam non difficulter consensit Afraciabus, contentus redire in Turquestaniam,

BAZAR REX PERSARVM XI.

Digresso illo detulerunt Persae regnum ad Bazabum, familia ortum regia, qui cum jam octoginta annos natus esset, assumsit sibi collegam quendam propinquum suum, nomine Garchasef. Cumque considerasset, quot calamitates Persae superioribus bellis perpessi fuissent, statuit omnibus modis conseruare pacem, donec vixit, Sed et vltro remisit populo tributa atque jura regia, ut respirare posset, et in vsus publicos, induxit in Persidem duos fluuios ex alueis longe dissitis, quorum vninomen est Habin, alter Razabin. Non habuit hic aerarium, neque thesauros colligere voluit, sed distribuit eos inter milites suos et ductores ordinum. In vita priuata ait eum Mirkondus ebrietate et gulae deditum fuisse, ut qui nouarum cupediarum inventor extiterit.

KAYKOBAD XII. REX PERsarum.

Hic vbi ad regnum pervenit, summum copiarum suarum ducem constituit Rostanum Zali filium, qui cum nonnullis aliis belii ductoribus, inter quos erant Guecuad, Caraenus aliique, in insidiis consederunt ante Afraciabum, quem cum valido exercitu aduentare acceperant. In quas, cum hic incidisset, in eas redactus est angustias, ut duorum dierum inducias peteret, quo tempore de paca tractaretur. Cum vero Persae eam abnuissent, commissa iterum pugna, et maioribus quidem quam ante animis, Rostanus voluit, uti quis in ipso pugnae ardore sibi ostenderet Afraciabum. Sed errore quodam alium raptum vinctumq, ad regem adduxit, elapso Afraciabo: Vbi Rostanus, cumse deceptum videret, plenus confusione, ignosci sibi petiit, hoc genus fraudis amplius non admissuro. Afraciabus elapsus in Turquestaniam, misit legatos de pace ad Caycobadum, quam et obtinuit. Hoc facto, cum Caycobadus thesauros suos militibus distribuisset, reversus domum, ad justitiae et pacis artes animum adjecit, functus boni Principis officio donec vixit. Ad extremum cum vsum oculorum amisisset, accedentibus etiam aliis morbis, extinctus est in vrbe Isfaon, ubi habitauerat, cum regnauisset centum annis, relicto filio haerede.

CAYCAVS QVI ET SALOMON Persarum Rex decimus tertius.

Arripuerat ex superiorum bellorum turibs nouorum tumultuum materiam dux quidam militiae Persa, hoc rege Diadema sibi imponente, ut Masandroniam prouinciam cum armis inuaderet, quae causa fuit, ut Caycaus magno collecto exercitu, eum ab omni parte circumsederit. Erat autem oppidum in quo dux ille Persa latebat, natura et opere valde munitum, et expugnatu difficile. Stratagemate igitur vtendum videns Caycaus, finxit sibi deesse alimoniam pro copiis, interea fe cit ut cum quibusdam obsessorum clanculum ageret de venditione annonae. Horum suasionibus, ut et immenso precio, quod pro alimonia soluebatur, illecti cives, vendiderunt obsessoribus immanem eduliorum vim, non animaduertentes, his desicientibus oppidum citofore in Regis potestate. Est autem Ma. sandron oppidum primino minis in illis oris, vi cinamhabens prouinciam Gucylon, quae attingit ab Aquilone Mare Caspinum. Incolae eius sunt tobusti et bellicosi, et adnumerantur populis subiectis Persarum regibus.

Finito hoc bello, statuit Caycaus inuisere prouincias suas, interque illas Arabiam, inter quam et Persidem intercedit Sinus Persicus, in cuius extremitate occurrit rex Arabs Persis, ut praelio congrederetur cum Persa, quo victus Arabs deserta regione confugit in arcem quandam, cui multum fidebat, in quam incluserat thesauros familiamque suam, cum filia exquisitae pulchritudinis. Ibi Arbitrorum quorundam interuentu pax facta est, ita, ut Arabs daret filiam suam Caycaovxorem, quam frater eius in Persidem adduceret cum mille speciosis ancillabus: et ita celebratae sunt nuptiae cum publica laetitia.

Dum haecin Arabia fiunt, Afraciabus rurus facta irruptione in Persidem, multum damni dedit: ad extremum tamen victus repulsusque domum se recepit. At Caycaus, constitutis rebus per prouincias exteras, reuersus est in Persidem cum Sodaba vxore, ubi Rostanum plurimis auctum honoribus, Satrapam constituit Sagista. niae et Kabulstaniae. Fuit huic regi, antequam iret in Arabiam, filius nomine Syauex, homo virtuti deditus et ob suauitatem morum ab omnibus delectus. Non placebat hoc Sobadae, quae semper conabatur juuenem apud maritum in odium adducere. Fingens igitur se amore eius captam, nunciari hoc ei iussit. Exhotruit adolescens ad rei turpitudinem, negauitque mulieri quod petierat. At haec, cum premere propositum constituisset, sciens regem in conclaui suo sedere subtristem et morosum, irrupit in id sparsis perhumeros capillis, plorans gemensque et pectus percutiens, dicens: Syauex tuus, o Rex, honori meo vim afferre voluit. Ibi Rex imperauit, ut adolescens comprehensus in angustum squallidumque compingeretut carcerem. Discussa autem causa Syauex innocens pronunciatus est, parumqueabfuit, quin nouerca eius viva combureretur: Sed hanctunc quidem preces et affectus in eam regis conseruauerunt. Inuaserat, ut supra diximus, Afraciabus prouinciam Vsbequensem, perveneratque usque ad Balcam vrbem. Contra hanc Caycaus misit filium suum cum XII. millibus equitum et peditibus totidem, iussum

per Sagistan vrbem ire, et se cum Rostano, qui etiam maiorem habebat exercitum, coniungere. Syauexab vrbe Isfaon profectus, offendit Rostanum, cum quo contulit consilium, qua potissimum via in hostem eundum esset. Vbi conuenit de itinere, profecti ad secundum milliare ab hoste consederunt. Missis speculatoribus cognouerunt, Afraciabum tertia nocte dimicaturum praelio: cuius is fuit euentus, ut Afraciabus victus et male habitus tandem aliquando de pace bona fide seruanda consilium ceperit, fuique a perpetua sollicitudine eximendi. Vsus est ad hoc negotium quodam propinquo suo Garcene, qui tanta dexteritate in eo versatus est, ut Syauex, Rostanus et Consiliarii assentirent, solo Rege contradicente, qui conditiones pacis respuens, scripsit filio, mandauitque seueriter, ut hostem persequeretur, et ubicunque posset, praelio cum eo decertaret: qui si pugnandi copiam non faceret, totum eius agrum devastaret. Rostano autem iam admodum seni indulsit, ut domum proficisceretur. Paruit Syauex mandatis patris, duxitque copias suas in regionem Thus, quaerens Afraciabum. Habebat hic in suo exercitu ductorem quendam Ordinum, nomine Pirond Vayla, quem Syauex familiariter noue at, qui consentiente Afraciabo, occurrit filio Regali. Excepit hunc comiter Afraciabus, deductumque Syauecem in tentorium suum, iuxta se in throno similisuo considere iussit, utque ostenderet quantieum faceret, dedit illi in matrimonium filiam suam quae Franguys dicebatur.

Non placuit hoc Garceni, nec fratri Afraciabi caeterisque Aulaeproceribus, qui dedecus istud interpretantes, conspirauerunt in necem Syauecis. Nec latuit hunc consilium inimicorum: rogauit igitur vxorem, ut, si sibi aliquid accidisset, filium quem paritura erat, educandum traderet viro Persae. Paucis post diebus occisus est a coniuratis Syanex, qui et vxorem eius interfecturi erant, uttollerent id simul quod ferebat vtcro, nisi eam Pirond Vaysa protexisset. Haec cum postea filium peperisset, nominauit eum Kaycotzraon, quem et ipsum occuluit Pirondus, donec eum in Persidem misit, quae magno dolore ob mortem regalis filii affecta erat, inprimisque pater, qui ut vlcisceretur mortem eius, iussic Rostanum cum valido exercitu in Afraciabum ire: qui et fecit id, eumque deuicit, caeso fratre eius Garcene.

Tenebatur Caycaus Rex magno desiderio visendi nepotis sui, ur et nurus suae Franguys, quae tum erat in vrbe Turona. Misit igitur eo Virum Persam, magnae nobilitatis et dexteritatis nomine Guynem, Gudarzi filium, qui admissus in vrbem cum vidisset matrem et filium, persuasit ei, ut omissa Turquestania veniret secum iu Persidem: quod et fecit mulier, comitata duntaxat Guyne illo et Pirondo Vaysa, donec ad Aulam Persici regis venerunt, excepti omnes a Rege, ut par est. Ex eo tempore videns Caycaus plurimarum virtutum scintillas lucere in Nepote suo, praefeciteum militiae Persicae, remunerato largiter pro side et seruitiis Guyne. Magnorum haec res in Regia motuum causa fuit inter Thus, Caycoii nepoten ex altero filio Frayborso, et Caycozraon. Is enim iniquissime ferebat, praeferri sibi indigenae hominem exmuliere Turcica natum, quae gens semper fuerat inimica Turcis. Ita, ut Aulafactiones in duas diuisa fuerit, pro ceribus partim illi partim hui cadhaerentibus. Hoc tam noxium dissidium ut Rex Caycaus dirimeret, fecit id quod sequitur.

Praeerat circa id tempus Ardeuillae ciuitati quidam Bahmanus, qui factis incursionibus totam infestabat Persidem: Contra hunc Caycaus duos collegit exercitus, pari militumnumero, deditque cuique ex nepotibus vnum, addita conditione, ut qui prior superior factus fuisset hoste, vinceret alterum magnitudine et dignitate. Acquiescente vtroque, Frayborsi filius, nulla re memorabili gesta periit. At alter, victo Bahamano, subiecit etiam sibi ciuitatem Ardeuillam, reuersusque ad regem, salutatus fuit haeres et succes. sor regni, Guynes vero summus dux militiae eius. Caycaus autem in solitudinem se recepit, cum regnasset, ut scribunt, annis CL.

Est autem Ardeuilla vrbs celebris Persidos in prouincia Aderbaion, distans paucis itineribus ab vrbe Tauri siue Tabriz, patria Ismaelis Sophi regis clarissimi, cuius posteritas etiamnum nostro aeuo regnat.

CAYCOZRAO, REX PERSArum XIV.

Hic, cum tam iudicio aui quam voluntate populi ad regnum pervenisset, volens edere specimen probitatis suae, primum omnium iustitiae legibusque suum constare vigorem voluit, quae vehementer labefactata fuerat ob causas superiorum bellorum, magna in plebem simul usus mansuetudine et liberalitate. Hincindictis regni Comitiis, proposuit ordinibus deliberationem belli Turcici, ut vlcesceretur mortem patris. Laudantibus omnibus suamque offerentibus operam, misit Frayborsum patruum cumque eo propatruum Naudaris filium cum XXX. equorum millibus, ut Turquestaniam inuaderent. Eratautem Caycoyrao filius, nomine Syauex, qui aegerrime ferens inferriauo suo bellum, quasi grandem aliquam iniuriam accepisset, Turonam se recepit. Sed et Pirondus Vaysa, qui cum Guyno in Persidem venerat, uxoremque ibi duxerat, susceperat filium, nomine ferudum, qui et ipse abiuit in Turquestaniam. Amabat Rex hunc iuvenem ut filium, cumque audiuisset, Ferudum praeesse castro alicui in Turquestania, mandauerat expresse ducibus suis, ut illud declinarent: quod hi facere non potuerunt, itineris ratione ad id ducente. Ferudus cognito hostis aduentu, eruptionem in eum fecit, sedinfeliciter praeliatus inter primos occubuit. Magnam haec mors regi Persae tristitiam attulit, cumque

Thus accusaretur causa fuissenecis eius, reuocatum eum ad Aulam mancipauit Carceri, Frayborso et Gudarzo bellum in Turcas continuantibus, sed infelici successu, victis Persis concisisque immani strage, pereuntibus inter caeteros LXX. equitibus, omnibuc e Gudarzi familia. Neque tamen Rex propterea despondit animum, sed misso iterum Gudarzo cum nouis copiis, adjunctus est Thus, qui iam a rege receptus fuerat in gratiam. Vix fuerant hi egressi fines Persidos, cum inuenerunt hostem paratum ad confligendum, Conserta pugna tam fortiter praeliati sunt Turcae, ut Persae coacti fuerint, in agrum Demonium si recipere, ubi omni ex parte ab hoste cincti et circumsessi fuerunt.

Ad nuncium huius obsidionis aduenerunt duoalii reges vicini Turquestaniae, opem laturi Turcis, vni nomen erat Halcon, alteri Changal, quae res omnino Persis spem animumque ademit. His suorum miseriis intellectis Caycozrao, celeriter mandat Rostano, ut maximis proficiscatur eo itineribus, laturus suppetias perituris. Paruit hic, et Persae eius aduentu cognito, adeo laetati sunt, ut humum oscularentur: cumque utrique suas conjunxissent copias, tanta animositate et impetu adorti sunt hostes, ut praecipuos ex iis trucidauerint, inter quos et Halcon fuit. Hac victoria non contentus Cayoztao, quatuor insuper distinctos exercitus misit ad pessundandam Turquestaniam. Primum duxit Gudarzus aduersus Balcam vrbem, et huic negocium erat cum Pirondo Vayssa, qui in eo bello caesus est, et caput eius ad Regem Persarum missum: qui non est delectatus eo spectaculo, dolens ob interitum nutricii sui. Dicuntur autem in eo praelio ad C. Turcarum millia periisse, et capta fuisse, inque iis vndecim primi nominis duces. Magnis affecit Rex hic praemiis omnes eos, qui in his bellis fortiter fecerunt, donatis Frayborso prouinciis, Kachensi et Macronensi, quae sunt circa Goadelam, ad introitum sinus Persici.

At Afraciabus in stanrato exercitu suo assumtoque filio, in terram Corazinam irrupit, quae est confinis Turoniae, ubi tunc Persae castra habebant sed eadem qua ante vsi Persae prosperitate, vicerunt Turcas, extincto Afraciabi filio, coegeruntque patrem fuga se in arcem quandam recipere, cum domesticis suis: Cum autem loco illi parum fideret, et alium sibi ad re ceptum locum quaereret, incidit in manus Regis Persae cum vxore sua et filiabus, quae ante a Caycozrao captaesed liberaliter habitae fuerant. Afraciabus paulo posteaptus et interfectus finem imposuit non solum longissimae vitaesuae, sed et taediosissimo bello: quofinito Caycozrao ad exemplum regum antecessorum suorum, subduxit se a rumultibus aulicis, cumque filium non haberet, subrogauit sibi Lorasphum, Caycaij fratris filium, frustra contradicentibus quibusdam ex principibus, et non longe post mortuus est, cum prius omnes facultates et possessiones, quae priores reges proceribus Persarum ab stulerant, restituisset, omne aes alienum dissoluisset, pauperes sibi beneficiis obligauisset, jus unicuique dixisset, et milites praemiis affecisset.

Huius temporibus fuerunt inter Persas duo praecelebres Philosophi, quorum vnus dictus fuit Horez, alter Lokman. Et huius quidem posterioris extant adhuc opera quaedam, quae sublime hominis testantur ingenium, interque ea Apologi quidam et Similitudines, non multum absimiles Fabulis Aesopicis. Putatur autem hic ipse esse, cuius lingua Persica descripta circumfertur vita, ubi perhibetur ingens fuisse Philosophus, servus tamen domino suo fidelis et ob id ualde gratus, et quod ad mortem condemnatus fuerit. Vna res est, quae nos dubios facit, quod vulgo dicitur Iudaeus fuisse. Natum est huic apud Persas Prouerbium, quo dicunt, Non esse necesse, ut quis quic quam doceat Lokmannum; tanta est etiamnum fama scientiae eius.

LOKASPH XVI. PERSARVM Rex.

Defuncto Caycozrao, ut diximus, sine filio, peruenit hic ad regnum, qui, ut supra attigimus, fuit filius Caycai, et defuncto regi quam proxime iunctus sanguine. Cum autem nimia [reading uncertain: print blotted] hominis seueritas vel potius crudelitas vulgo nota esset, impedimento fuere principes, ne confirmaretur in regno, inprimis obstitit Rostani pater. Peruicit tamen Lorasph, ut Rex salutatus fuerit. Primum omnium, cum prouincias suas lustrauisset ab vrbe Isfaon vsque ad Balcam, misit Guadrzum cum exercitu in Mesopotamiam Syriam et Palaestinam, redegitque celeriter sub suam potestatem Babylonem et Damascum: Inde duxit versus Hierosolymam, quam Persae vocant Beyt Almocadas. Beyt enim Persarum lingua sonat domum, et Almocadas Sanctorum. Rex eius deditionem fecit, ea conditione, ut solueret trib utum, deditque in fidem rei multos obsides, nobilibus ortos familiis. quos omnes Gudarzus mactari iussit, cum intel. lexisset agitare Iudaeos rebeilionem aduersus Regem Persarum. Postea Gadarzus collectis viribus suis, reuersus Hierosolymam, valide concussit vrbem, eamque expugnauit, in qua Persae horribili crudelitate in ciues saeuierunt, deductis plurimis eorum secum in Persidem.

Fuerunt Lorasphoregi filii duo: maiorinatu nomen erat Gustaspho, minori Zariae. Illi erat elatum feroxque ingenium, et belli auidum, qui pertractis in sceleris societatem quibusdam nobilibus, rebellauit contra patrem, ut eum regno deiiceret. Et ab initio quidem non paucos habuit sectarores: Sed cum pater multo maiorem collegisset exercitum persecutus sine intermissione filium, coegit eum, qui imbecillior erat, vniuerso profugere regno. Cum paucis igitur in Turquestaniam euadens, tam

bona vsus est fortuna, ut regis filiam adipisceret tur coniugem, etiam ignotus: quod in hunc modum accidit.

Erat tunc apud Turquestanos perantiqua consuetudo, vt si Rexuellet filiam iungere marito, omnes in campo publico conuenirent, qui tunc in Aula regis erant, quisque quam splendidissime ornatus cultulque. His ita ordine constitutis, accedebat puella nupturiens, vna manu a patre deducta, altera pomum aureum tenens, gemmis operose exornatum. Deinde constituta in loco quodam, ubi omnes procos conspicari exacte posset, cum diu multumque omnes considerasset, porrigebat ei pomum, qui quam optime placuisset: et ea quidem res efficiebat firmum matrimonij vinculum. Accidit autem, ut veniente Gustaspho, Rex elocaturus esset filiam, quae curiositate solita cupiuit nouum videre hospitem: Qui adeo placuit puellae, ut ei sine mora traderet pomum. Displicuit cum patri tum proceribus regni, quod inuerso ordine peregrinus homo ignotusque ad eam venisset dignitatem, ut imposterum lege lata cautum fuerit, ne qua filia regis ulli nuberet, praeterquam quem natalium commendaret splendor aut meritorum gratia.

Habebat et Rex iste praeter hanc alias filias duas rarae pulchritudinis, quae perebantur a duorum regum vicinorum filiis, quibus et pater gnatas pollicitus est, sub conditione, ut potentiores regni Principes, qui multis malis affe cerant patriam, sub suam redigerent potentiam. Visa ipsis est haec res non parum difficilis. Cum autem multa de Gustasphi valore et virtute intellexissent, persuaserunt homini, ut ipse periculosum illud in se susciperet officium, in gratiam amicorum. Hic fingens se ad venationem proficisci cum comitatu, qui videbatur proposito sufficiens, tanta dexteritate singulos dispersosque inuasit, ut eos captos duobus traderet fratribus Procis, qui eos deinde stiterunt ante regem. Horum miratus Rex virtutem et prudentiam, elo cauit ijs filias suas. Paucis diebus post cum in Aula regis certamina ludicra equites ederent, Gustasphi tantafuit peritia et dexteritas, ut rex laudare eam satis non potuerit: Cui respondit Gustasphus, non esse adeo mirandum, eum haec in ludicro praestare, qui regnum purgarit ab inquietis hominibus et perturbatoribus pacis publicae. Rex cum haec verba ad animum admisisset, et quomodo omnia gesta fuissent intellexisset, amplius etiam quam antea fauere homini perrexit.

Interea Gustasphus, cum cogitaret, quantopere patrem offendisset transfugio suo ad hostes, qui non acquieturus esset, nisi de filio vindictam exegisset: Statuit illi bellum inferre, quo fine suasit Socero suo, ut Persarum regi vsitatum negaret tributum: quod fecit Rex Turca, misitque Legarum ad Persam, qui ei bellum denunciaret. Territus est supra modum hoc nuncio Lorasphus, cumque inquiret et in auctorem, cuiusnam suasionibus motus Rex Turquestaniae hostis factus fuisset: Relatum est ei, esse quendam hominem peregrinum, magnae virtu. tis, qui casu quodam factus fuisset gener regis: hunc omnis mali causam esse. Non conquieuit Rex Persa, donec plenius de peregrino isto cognosceret, ubi intellexit, non alium eum esse, quanfilium suum Gustasphum: de quo cum iam certus esset, misit fidum hominem ad iuniorem filium suum Zariam, ut duo hi profecti ad Gustasphum, persuaderent ei, ut Veniret et possessionem regni apprhenderet. Audiens de horum aduentu Gustasphus, profectus ab Aula occurrit eis, collocutusque cum Zaria fratre, sumsit Diadema de manibus eius, quod pater miserat, imposuitque id capiti suo, salutatus continuo Persarum Rex ab omnibus qui aderant. Ibi demum jubet vocari Socerum suum: Qui videns generum in eo dignitatis fastigio, territus existimauit produitionem esse, qua ipse Regno everteretur. Cum autem melius edoctus fuisset, amplexus generum, non vnum laetitiae signum edidit. Gustasphus, cum valedixisset Socero, in Persiam suscepit iter, accepta simul Carahuda vxore sua (id enim erat nomen illi, qnae ei pomum porrexerat) sequentibus multis diuitiis et magno seruitiorum jumentorumq, numero. Exce. pit eum Lorasphus pater magno cum affectu, quem etiam plus postea exseruit deuinctus plurimis egregiisque filii in se meritis, qui et postremo cum se regno abdicasset, reliquit eius administrationem in manibus filii, transacturus reliquos vitae suae dies in solitudine, ubi et mortuus est, cum antea salubribus imbuisset filium praeceptis. Dictus fuit hic Rex Lorasphus Balcanus, quod potissimum regni sui tempus Balcae exegerit.

GVSTASPHVS PERSARVM Rex XVI.

Fuit hic inter Principes bellicosissimos, nec minus callens artium pacis, supra modum tamen addictus cultui Ignis, ut et eos bello infestaret, qui in hoc Idololatriae genere diuersum sentiebant, inter quos Ariasphus fuit Turoniae Rex, qui Gustasphum eo nomine per litteras reprehenderat, quod sollicitatus ab hoc ad aeterni ignis venerationem fuisset. Ceperat autem haec sperstitio prima sua incrementa in Prouincia Aderbaion, id est Prouincia Ignis, fuitque primus huius Sectae inuentor appellatus Zarduch, id est, Amicus Ignis. Huic igitur Ariaspho cum ob reprehensionem vehementer suc censuisset Gustasfus, assumto fratre suo Zazir, et filio Sphandiar, bellum intulit, commissoque praelio apud Turoniam eum vicit, cumque omnibus domesticis neci dedit: Necmora, ipsam vrbem aggressus, celeriter captam expoliauit: Cumque rediisset in Persidem, conjecit in carcerem filium suum, Sphandiar, ob nescio quam prauam suspicionem.

Dum haec in Perside fiunt, Ariasphus nouis collectis copiis facto in regnum im petu, Balcam vrbem capit spoliatque neque eo facinore contentus penetrat interiora regni, tanta promptitudine, vt Gustasphus, dubius quid faceret, conuocaret Consiliarios suos, qui vno oresuaserunt, vt exemtum carceri filium sphandiarem, praeficeret exercitui, quam tamen dignitatem hic respuit, nec carcere egredi voluit, nisi pater polliceretur, se eum haeredem regni facturum, si victor reuersus fuisset. His promissis, vt et Iamasphifratris blanditiis adductis, in Ariasphum duxit, victoriamque ab eo reportauit. Redeunti in Patriam occurrit pater, collaudatumque ob virtutem filium admonuit, parum in ea victoria esse momenti, si sorores eius essent in manib. hostis (ceperat enim eas apud Balcam vrbem Ariasphus) et seruirent seruitutem. Erubuit ad hoc verbum Sphandiar, et ne quid in se desiderari pateretur, eligit ex omni quam habebat militum copia XXVI. millia, XII. millia equitum, totidem peditum, assumtoque fratre suo minimo natu Buchutano, persequitur hostem. Ibi cum sacientes iter ad triuium venissent, diuiserunt copias, iussitque Sphandiar fratrem [reading uncertain: page damaged] suum latiorem viam insistere, quae iucunda erat, et per laeta ducebat pascua ad Turoniam vrbem, cum mandatis, vt sic eo peruenisset, ad locum quendam Paruindez, ibi se quietus contineret in insidiis. Cumque sub initium noctis pro consuetudine loci multi ignes per totam vrbem incenderentur, tunc ipse quam maximo posset impetu aggrederetur ciuitatem. At Sphandiar assumtis quibusdam sociis per ali. am ibat viam, habitu mercatorum, cumque Septi. mo die ad vrbem Turonam aduenissent, onusti gemmis, vnionibus aliisque mercibus preciosis, tam eleganter nouit agere personam suam, vt hospitium ei in ipso Regis Palatio assignatum fuerit. Cum autem de aduentu fratris cum copiis cogrouisset, periit ut sibi liceret in sequentem diem Regem eiusque familiam Aulicam in proximis campis suburbanis conuiuio ex cipere: quod vbi obtinuit, excitauit per causam laetitiae publicae plurimos ignes sub ipsis vrbis moenibus. Buchutan his conspectis, progressus e loco insidiarum, magna celeritate omnes occupat vias, magnoque impetu irtumpens in vrbem, horrendam edit stragem, totamque exspoliat: ipse sibi ex omni praeda nihil reseruat quam thronum aureum, im. mensi precii, gemmis undique exornatum, et Elephantum album. His factis in libertatem asserit forores suas, quas Sphandiar ad parrem in Persidem remisit. Ipse porro viam insistir ad Oceanum Indicum, vt cogerer quasdam nationes am. plecti superstitiosam colendi Ignis ceremoniam. Reuerso in Persidem pater, pro regno quod pollicitus fuerat, multas difficilimasque obiicit expeditiones, quas hic omnes magno honore feliciter confecit. Postremo mittit eum paterad peruestigandum Rostanum, qui sein locum Siston receperat, nec praesto fuerat Gustaspho cum diadema regni sumeret. Fecit hoc filius, sed coactus, quod nihil auderet negare patri, saltem istud dixit, parum haec conuenire ills, quae Rostano optime de rege merito iam olim promissa fuissent. Sed tamen profectus est, assumto sibi filio sno Bahamano: qui cum praecederet patrem, videt procul descendere de colle Rostanum, cui occurrit, dicitque quale illud esset agmen quod se sequeretur. Ad huius conspectum expauit Rostanus, properans tamen osculatus est manum Sphandiari: qui cum dixisset, vocari eum ad regiam: respondit Rostanus, eximi se ipsa senectute ab hac proficiscendi necessitate; caeterum si vsus foret, semper se paratum esse ad praestanda regi obsequia. Instabat Sphandiar, iubebatque senem proficisci secum, qui cum pernegaret, a iurgiis conuiciisque ad arma deuenerunt. Habebatur Sphandiar inter ferocissimos et audacissimos omnium procerum Persarum, vnde et senem in eas redegit angustias, vt praeclare secum agi arbitraretur, siobiectu clypei euitaret ictus: donecin extrema constitutus necessitate, duplicatis velut viribus, tam valide Rostanus impegitferrum ceruicibus Sphandiaris, vt ex eo ictu moreretur, commendans filium iuum Bahamanum Rostano, corpus vero Buohutano fratri suo, qurillud in Persidem detulit et Sepeliuit. Doluit supra modum filii mortem Gustasphus, adeo, vt statuerit omni Rei publicae administratione abstinere: Cum autem Turquestaniae Rex de more excursionibus vexaret Persiam, coactus est illi obuiam ire, eumque repellere. Reversus domum vidit aduenientem nepotem suum Bahamanum ab Sistone, quem haeredem regni dixit, ipse in locum quendam Ghozglinar se recepit, ut in Solitudine clauderet dies suos. Erat autem locus isteob amoenitatem ei Architecturae pulchritudinem in admiratione, ut vulgo diceretur opus Solimanni Bendauit. id est Salomonis filii Dauid, distans a Scyra XXX. millibus. Opus Gustasphi est Asuarta Ciuitas, quam ipse Herbat cognominauit, mortuus anno regni sui XXVI.

BAHAMAN DARAZDAST, Rex Persarum decimus septimus.

Successit ergo Auo nepos Bahamanus cognomento Darazdastus, id est, Longimanus: Vocatur etiam Ardchir, estque hoc commune nomen eius in Chronicis Persarum, quod ei impositum fuit per hanc occassonem. Cum eum mater vtero ferret, venit Astrologus quidam ad Gustasphum eiusque filium Sphandiarem, qui cum salutasset reges, conuersus ad Sphandiarem, obrulit ei paruulum cophinum, aiens, munus id esse pro nascituro filio, simul excusans quod offerte per tenuitatem suam praestantius donum non posset. Cophino aperto inuenerunt pauxillum lactis et farinae: Quod quidem munus ob ipsius Astrologi sermonem adeo probatum est principibus, ut puero

nato nomen inde imposuerint. Ard enim Persatum lingua est farina, et Chirlac: Vnde nomen e duabus voculis coniunctum est Ardchir. Graeci Artaxerxen dicunt, suntque hoc nomine plures dein de Persarum reges vsi. Fuit hic Rex validis beneque compositis membris, habens brachium et manum dextram longiorem sinistra: in caeteris nihil ipsi defuit, quod in bono principe desiderari posset, inprimis adeo bo. nipubliciam ore tangebatur, vt clam per fidem dignos homines obseruari iuberet omnia acta praefectorum et ministrorum iustitiae, vt eos qui bene praefuissent praemiis, qui male, poenis afficere posset.

Altero anno postquam rex factus fuerat, connocauit Ordines regni, quos palam et sine dissimulatione hortatus est, vt sine metu dicerent, quid in ipso desiderarent. Quod si quid Maiestare regia indignum faceret, vtise regio solio mouerent; malle enim se parere melioribus quam praeesse, si boni publici ratio id exigeret. laudauere vniuersi erectum regis animum, precatique sunt ei longam vitam et omne prosperitatis genus. Ipse cum nonnullis Ordinum in priuaris quibusdam gratisicatus fuisset, soluit connentum.

Instaurauit hic rex plurima aedificia quae collapsa fuerant, constituitque regni negocia quam optime. Hoc facto, ad vlciscendam mortem patris sui animum adiecit. Misit igitur exercitum versus Siston, qui cum in via esset, adfertur nuncium, Rostanum quidem mortuum esse, filium vero eins, qui dicebatur Framaz occurrere cum copiis. Commissum est praelium atrox et cruentum, vincente ad extremum Ardchiro, qui sanguineam reportauit victoriam, fortissimo quoque e Persis interfecto. Et ab altera parte Framaz Rostam filius caesus fuit, Zalus vero auus eius, qui tunc adhunc in viuis erat, captus. Post hanc pugnam subiecit sibi Ardchir Siston et Kabul, estque Triumphanti similis reuersus in Persidem. Post haec intulit per duces suos bellum Syriae atque Palaestinae, suo populos illos subiiciens imperio, multosque Iudaeos captiuos abducens in Persidem. Habuit Ardchir filium nomine Sarram, qui multum versatus est in studiis Philosophicis Astrologicisque, quibus vt liberius vacare posset, non Aulam duntaxat et Principum regni deseruit consuetudinem, sed et ab ipsius regni administratione abhorruit, vt cum omnium Ordinum in dignatione diadema perueneritad vxorem Archiri, quae tunc ferebat vterum. Huius temporibus floruerunt in Graecia Hippocrates, quem Persae Bo carat vocant, et Democritus, quorum scripta habent, cum operibus Platonis, quem Aphlatum nominant: Socratem Persae fando acceperunt, eumque appellant Sokorat, vt Aristotelem Arastalim. Solent autem Persae magni facere Graecorum scripta, omnesque habere in precio litteras et litteratos, vt Archit solitus fuerit dicere: viris doctis Aulam regis semper patere dibere.

Cum autem Rostanus vir fuerit inter Persas Illustrissimus, et iam multoties eius facta fuerit mentio, non alienum erit, de eius morte quaedam hic narrare, quae ei hocpacto contigit. Habebat Rostanus fratrem nomine Chagadum, cui demandauerat partes visitandi prouincias suas, et colligendi prouentus et tribura earum. Hic cum in regionem Cabul deuenisset, captus est amore filiae Praefecti, eamque a patre sibi petiit vxorem. Negauit hic filiam Chagado, eoque magis, quo magis illum instare animaduertebat. Postremo pollicitus est eam amatori, si se eximere vellet a fratris obedientia, interfecto Rostano. His ad hunc modum pactis, Sistonem reuersus Chagadus, multum de Praefecto Cabulensi questus est, a quo ipse contemtus et friuole habitus fuisset. Excandescens Rostanus increpuit timiditatem fratris, collegitque exercitum, vt castigaret Praefecti in solentiam. Impediuit hanc expeditionem quibuscunque potuit rationibus Chagadus, negans opus esse exerciru, solam ipsius praesentiam suffecturam ad redi. gendum in ordinem hominem. Paruit Rostanus dictis, estque profectus cum satre et alio quodam homine fido, nomine Zanada paucisque seruis, quibuscum prouinciam Cabulensem petiit. Edocuerat de his omnibus iam ante Socerum Chagadus, qui prodiens Rostano obniam quasiexcepturus eum, collocauerat iam ante in insidiis aliquot e suis audaces homines. Ibi Praefectus propius accedens ad Rostanum, simulauit se delictorum veniam petere: cumque Rostanus ignoscere se ei dixisset, Cabulensis rogauit eum, vt secum veniret in viridarium vicinum, ibi capturus quietem, eumque deduxit in locum insidiarum. Erant autem fossae quaedam ramis viridantibus obiectae, in harum vnam delapsus est Rostanus cum equo. Videns autem se circumuentum, nec vllam esse euadendi spem, rogauit eos qui aderant, vti sibi darent arcum cum sagittis, quibus se aduersus ferarum iniurias defenderet, ne ab illis viuus laniaretur. Qui aderant simpliciores, dederunt ei quod petierat. At is nactus instrumentaviu dictae suae, cum duas sagittas neruo imposuisset, tanta vi iaculatus est, vt vtrum que, et frarrem et Socerum eius traiiceret. Est autem vulgare apud Persas, duas tresve sagittas simul ab neruo mittere, vt haec ars in Rostano miranda non sit, qui ea ratione eos secum rapuit, qui mortem ei machinati fuerant. quo pacto tamen ipse perierit, historia non commemorat. Est autem Cabalpeculiaris prouincia, olim subiecta Regno Persico, sita in finibus Indiae, oportebatque antiquitus eum, qui proficisci volebata cabul ad Lahor, vbi Regia est Magni Mogul et centrum totius Indiae, trium mensium spacium in via consumere, ob copiam latronum, qui per immensos circuitus vitandi erant, cum nostro nostro aeuo vigiuti quinque diebus iter illud omne facile confici possit.

HOMATA Persarum regina, in ordine regum decimum octauum locum obtinens.

Post mortem Ardchiri regis administratio regni mansit penes eius vxorem Homayam, quae vt diximus, vterum ferebat, exactoque quinto mense puerum enixa est admirandae pulchritudinis. Statim pro more regionis adfuerunt Astrologi, qui ex Astrorum positu de futura pueri fortuna vaticinarentur. responderuntij, magnorum malorum in regno eum causam fore, vt essent, qui eum illico necandum arbitrarentur. His tamen consentire maternus amor non potuit: sed cum aliter non posset, in fantem in exiguis cunis positum, cistae ligneae inclusit, additis plurimis gemmis allisque rebus preciosis, vt si quis pauper in eam incidisset, iis ad nutriendum puerum vteretur: et hoc pacto imposuerunt eum Iehuno fluuio, qui capsulam cito espectantium oculis abstuit. Appulsam ad littus atcam primus omnium conspicatus est homo pauperculus, qui in ripa fluuij linteamina lauabat. Hic primum obstupefactus rei nouitate, cum attractam arculam aperuisset, videt in ea infantem admitandae pul chritudinis: sed multo magis miratus est conspectis tantis diuitiis, vnde facile cogitare potuit, viri magni et illustris esse filium. Sublata igitur quae inuenerat omnia, ad vxorem suam derulit, quae magna cura educauit infantulum, eumque appellauit Darab, formato a casu nomine: Dar enim significat lingua Persica tabulam ligneam, et Ab aquam.

Aliquot annis post, cum Darabus Pubertatis annos attigisset, voluit eum lotor iste linteaminum opificio alicui admouere: sed pueri ingenium longe altiora sapiebat, satisque testabatur, nequaquam humili se ortum genere, cum semper ad arma ferretur magis quam ad quiduis aliud. Hoc vbi cognouit fullo, emit ei arma et equum, exornatumque prout captus eius erat, dimisit, vt eques alicubi faceret stipendia Parabat tunc Regina Homayae expeditionem aduersus Rumestanorum gentem, et iusserat conscribi milites. Inter hos nomen quoque suum dedit Darabus: et quanqu am hoc primum eius esset Tyrocinium, con serta tamenpugna, tam fortia edidit fscinora, vt omnes eius commilitones cum suspicerent. Confecto bello summus copiarum dux refer treginae, vt omnia gesta fuerant, inprimis de moui militis fortitudine, quem fatis laudare non poterat, vt Reginaillius visendi teneretur des iderio. Percunctara igitur iuuenem, quod ei esset nomen? et cuiusnam esset filius? responsuim ac cepit: vocari eum Darabum, patrem et matrem alium non nosse quam fullonem et eius v. xorem: post recitauit causam nominis sui, et caetera, quae ex nutricio suo perceperat. Ex his paulatim caepit Regina agnoscere, hunc ipsum esse filium suum, cumque iam certioribus indiciis omne sublatum fuisset du bium, tradidit ei regnum, quod ipsa gubernauerat annis XXXII. Aedeficauit haec mulier vrbem Gerbatcon, extruxitque per vniuersum Persidos regnum vltra mille Pyramides, quas Alexander Macedo postea omnes deiecit.

DARAE KEBAR, REX PERSArum XIX.

Eo quem diximus modo Darabus Hormayae filius ad regnum Persicum euectus, omnium ordinum regni consensu et publica laetitia Rex salutatus est, cum omnes egregiam, nec vanam, de eo spem concepissent. Et superabat quidem bonitate et prudentia plerosque ex ante cessoribus suis, qui et ipsi bonorum Principum laudem meruerant: vnde etiam exteris Charus fuit regibus, excepto Phaylacoregy Yunoniae (id est Philippo Macedoniae Rege) qui inflatus multitudine victoriarum, quas a Graecis reportauerat, negabat Darabo tributum, quod maiores eius, et Iones Persarum regibus soluerant. Vude et arma sumsit, intulitque bellum Darabo, primo per duces suos, deinde ipse coram, vbi tamen victus fuit, et in Arcem quandam fugere coactus, in qua cum a Darabo obsideretur, pax inter eos facta est, vt Phaylacus eiusque posteri quotannis Darabo et eius successoribus solne. rent XL. millia librarum auri, vtque pactum istud esst in uiolabile, petiit sibi Darab. dari vnam ex filiab. Phaylaci, quae virginum eo aeuo pulcherrima habebatur: quam tamen paulo post repudiauit Persa, quod male olentem duceret spi. ritum. Circa hoc tempus contigit, Karimath vxorem Phaylaci impraegnari (non ex marito suo, vt aiunt sed ex alio aliquo) quae postea peperit Ascandarum siue Alexandrum. Darabus ex bello Phaylaci reuersus in Persidem, paulo post mortuus est, relicto haerede Darabo filio, cum regnasset annis XXIV.

DARAB SEGVER SIVE KVCHEK, Rex Persarum vigesimus.

Fuit hic Darabus superioris filius, cognomen. to Paruus, qui simul ac ad regnum peruenit, ostendit ingenij sui prauitatem homo nullius fidei, sine comitate et beneuolentia in suos, torua insuper et deformi facie: vnde tantum a cunctis odio habitus est quantum pater eius amatus fuerat. Creuit autem odium Persarum in eum adeo, vt facta conspiratione statuerent se dedere Alexandro Phaylaci siue Philippi filio, quem et plerique proceres inuitauerunt, vt sine mora in Persiam veniret, cum maximo militum numero, inuenturum eum Procerum paratos animos atque arma: vtque speciem belli haberet, suadebant, recusare tributum XL. millium librarum auri, quod pater eius soluerat. Accepit Ascandar, qui natura bellicosus erat, tam luculentam conditionem, neue dimitteret occasionem e manibus, fecit rei initium negando tributum. Darabus, qui mirabatur hominis

audaciam, repetebat per Legatos ab eo debitum. Respondit Alexander, eos qui soluere consueuissent, morruos esse. Misit igitur Persa secundam Legationem, simulque pullum Noctuinum, deinde saccum plenum lapidibus, et Abacum refertum denariis. Etsi autem non omnes vno modo harum rerum mysticam significationem accipiunt, plerique tamen ita interpretantur; per primum denotari crudam et imperitam Alexandri ado lescentiam: per secundum multitudinem populorum qui Persico subsunt imperio: pet tertium ingentem vim opum Darabi. Res huc redit: Ingentem esse temeritatem, Alexandrum, iuuenem et exiguae partis Graeciae dominum, bello lacessere velle tantae potentiae Monarcham. Est enim frequens apud Orientales einsmodi vti figuris et similitudinibus.

Excepit Alexander hanc Legationem, cum lustrarer exercitum, quem conscripserat, non quidem adeo magnum numero hominum, sed lectum ex optimis militibusquibus summa erat fcientia belli cum pugnandi ardore coniuncta, cumque dona a Darabo missa longe aliter interpretatus fuisset, et in laeta omina conuertisset, persecutus iter suum, A siam ingressus est, nemine admodum resistente. Extruxit idem in Aegypto iuxta Portum celebrem ciuitatem nobilem, quam desno nomine vocauit Alexandriam, toto terrarum orbe postea clarissimam. Cepit et Cayrum, quae semper fuit totius Aegypti Caput, a Graecis Memphis, ab Hebraeis Messrain dicta, quaeque nunc corrupte a Persis et Turcis Messer dicitur. Denomine Cayr ita refert Mirkondus Persa parte quarta Historiae suae, vbi de religione Calipharum Cayri, variisque eorum successibus liquitur: Messer vrbem venisse in potestatem regis cuiusdam nomine Mohez, qui eo ab Damasco miserit ducem quendam Iauar Caden, vti suo nomine praeesset Ciuitati. Ad hunc maioris securitatis ergo extruxisse castrum non longe ab vrbe, idque appellasse Kayrch, in honotem illustris cuiusdam mulieris, quae ita vocata fuerit: deinde successu temporis Castrum id in eam creuisse amplitudinem, vt vetus nomen Messer prope abolitum fuerit, vt nunc per totum orbem, inprimis vero Europam, sub nomine Cayri vrbs illa notior sit.

Hinc profectus est Alexander in Armeniam, vbi accepit litteras a Darabo, quibus admonebatur, ne rem committeret ancipiti prelio, quasi Persa valde sollicitus esset de ipsius falute. Respondit Alexander, Regna et Imperia a Deo esse, qui ea det cui velit: et sic progressus venit in prouinciam Aderbaion, vbi acie vicit quendam e ducibus Darabi, penetrauitque vsque in prouin ciam Gueylon. Fuit autem hoc olim magni nominis regnum, sed redactum postea in formam prouinciae, et distributum in quinque praefecturas, Et Persae quidem vocant Gueylon siue Guylon, ipsi vero incolae appellant Endsafet, id est Indiam Albam, quod sit amaena et suauis ad habitandum respectu verae Indiae. habet haec prouincia portus aliquot marinos, e quibus frequens est negociatio in alia regna, vsque ad Tartaros habitantes ad Astracanam fluuium, et varios Moscouiae populos, quo plures ducunt fluuij nauigabiles.

Ex hac prouincia duxit Alexander exercitum in regionem Nacuduniam, cuius praecipuam vrbem excussit vastauitque vsque ad fundamenta: hinc progressus in Persidem obuium habuit Darabum cum innumerabili exercitu, vnde cruentum commissum est praelium, in quo victoria fuit penes Alexandrum, fugiente Darabo exfacie, et relinquente vxores, filiasque suas cum omni Gaza regia in manibus Alexandri. Multi ex Darabi militibus sequentes regem in fuga, perierunt in fluuio qui transeundus erat, cuius reperire vadum non poterant, quo ad ex. tremum inuento, transiit Darabus ipse, et post eum copiae eius, quanquam innumeri homines submersi perierint. Darabus in securo constitutos loco, tam stolidus fuit vtauderet ad Alexandrum scribere, si sibi rederet mulieres filiasque suas, et reuerteretur in Graeciam, se ei remissurum tributum pendi solitum, et superiorum annorum debita in accepta relaturum: ipse interim mittebat ad Reges Macharecenses et Indos, quos partim beneficiarios habebat partim amicos, quorum auxilio collegit exercitum multo etiam maiorem quam prior fuerat.

Intellectis propositis a Dario conditionibus, risit Alexander, nihilque respondit aliud, quam in victoria sita esse ea omnia. Sic igitur conserta pugna tertium victor Alexander, coegit Darabum fugere in Castrum quoddam munitum, vbia quibusdam exsuis multis ictibus confossus, et pro mortuo relictus est. Alexander cum de proditione illa intellexisset, contendit summa cum festinatione ad locum vbi Darabus erat, quem cum iam animam agentem deprehendisset, et e tanto regno in eas redactum miserias, effudit lacrymas, leuatisque ad caelum manibus, vocauit Deos in testimonium innocentiae suae. Videns haec Darabus, et credere se ea omnia, et gratias agere victori dixit, rogauitque eum, ne parricidas regis sui esse sineret inpunitos, vtque duceret filiam suam Ruchanch vxorem, netot regna in peregrinas deuenirent manus. Pollicitus est liberaliter omnia Alexander; at Darabus, cum multa de vitae humanae inconstantia et miseriis questus fuisset, quae latius persequitur Mirkondus, expirauit; cum praefuisset regno per annoc XIV.

MONARCHIA MACEDONVM. ASCANDAR SIVE ALEXANder, Rex Persarum vigesimus primus.

Ascandar fiue Scandar nominant, aliqui etiam Zulkarnek. Factus est hic dominus non solum regni Persici, sed et Graeciae, Tartariae, Indiae, et maioris partis Orbis Terrarum. Arabes, cum de regno Persico loquuntur, diuidunt id in duas partes, appellantes vtramque Hieraken: citerior, cuius Metropolitana vrbs est Isfaon, vocatur Hiera cagemy, id est Hierak Persica: altera est Babylonica, quae constituit partem Arabiae, complectiturque Aegyptum cum aliis prouin ciis, diciturque Herak-Aeaby: cum autem dicunt Hierakhen, devtraque prouincia simul loquuntur.

Aiunt autem prope omnes Persarum Historici, Alexandrum non fuisse Phay laci siue Philippi filium, sed quen dam ex beneficiariis eius nomine Colum, amore reginae captum, aliam ad thalamum eius commodiorem viam nescientem, trucidasseregem. Alexandrum autem assumto sibi quodam e fidissimis ducibus quaesitum inuentumque Colum, sua manu interemisse: quo facto ipsum adiuisse Philippum adhuc spirantem, eique sumtam de parricida vindictam nunciasse. At Philippum constituisse Alexandrum in medio Procerum Macedonum, et rogasse, vt eum se defuncto regem agnoscerent, eique parerent, iam ante per Aristotelem Philosophum in praeceptis bene regnandi salubriter instituto. Atque his dictis Philippum expirauisse.

Igitur Alexander cum iam Persarum dominus factus fuisset, defuncto Dario duxit eius filiam Ruchanch, quod nomen significat lumen siue candelam ardentem. Sed et administrationem regni Persici commisit cuidam ex propinquis Darabi, diuisitque totam istam Monarchiam in nonaginta Satrapias, cum cuique peculiarem praefectum constituisset. Iussit idem e lingua Persica in Graecam tran sferri libros tres. Primo nomen est Teb, qui agit de Medicina: secundus dicitur Noiun, tractatque de rebus Mathematicis et Astcologicis (est aurem Noiun Persis Stella siue Astrum) Tertius est Philosophicus. Extruxit et supra fluuium Iehun vrbem nomine Caracon, quae et alias dicitur Heratmec non Samarcandam in Vsbequia. Constitutis ad eum modum rebus in Perside, in Orientem cum exercitu se conuertit, cumque longissimas difficilimasque vias confecisset; peruenit in Indiam. Cum autem haec omnia a diuersis scriptoribus cum cura enarrata sint, non est necesse vt nos ea persequamur. Id satis constat, amplissimis rebus gestis eum mortuum fuisse apud Babylonem vrbem, annum agentem XXXVI. cum regnauisset annos XVII. Imperauit autem donec vixit, viginti duabus maximis prouinciis, in trib. Orbis partibus, e quibus tredecim Reges perpetuo eius sunt secuti castra.

Habent autem Persae huius principis vitam et acta velut miraculosa, scripseruntque plures libros de eius rebus gestis, partim carmine partim oratione soluta, in quibus vtrisque mira ingenij et venae vbertas apparet, vt latius ostendit Mirkondus Historicus.

INTERREGNVM PERSIAE.

Post mortem Alexandrimira confusio atque perturbatio inuasit omnes eius prouincias, numer aturque interregnum in Perside LXXII. annorum, quo toto tempore regnum Persicum administr atum fuit per Satrapas, donec exacto eo rursum deuenit in potestatem eorum, qui a superioribus regibus oriundi fuerunt, quorumsequens texitur elenchus.

CHAPVR XXII. REX PERSArum.

Elapsis LXXII. annis interregni post Alexandri mortem, elegerunt sibi Persae regem nomine Chapur, propinquum Darabi, quanquam eum Mirkondus fratrem vocet, ex morte Persarum et Arabum, qui necessarios consanguineosque suos fratres appellaresolent, vt et in facris litteris fieri videmus. Regnante hoc Chapur nihil memorabile ac cidit, quod quidem historiae annotauerint, quanquam per LX. annos eum regnasse asserant.

ARDECHIR BABACON, PERsarum Rex vigesimus tertius.

Nomen fuit huic regi, Ardechir Babacon, quod Persarum lingua idem sonat quod Abumalek, id est, Pater et Pex siue Dominus. Nominis ratio est, quod fuerit Princeps optimus, et ita regnauerit, vt nemo de eo conquerendi causam habuerit. Aiunt autem in huius regni tempora in cidere natiuitatem Seratoris Nostri I. C. contra quam sententiam, etsi non pauca obiici possint, nostamen institutae breuitatis memores a disputatione ista abstinebimus. Non inuenimus hunc vllum bellum gessisse, torisillis sexaginta, quibus regnauitannis.

CHARVR ZABEL KETAF REX Persarum XXIV.

Reliquit Ardechir moriens duosfilios: hunc Chapur, et alium quendam inorem: cumque admodum pueri essent, Tutor iis constitutus est propinquus quidam eorum, nomine Ardechir, Hormosi filius, quem multiex Principibus pro rege habebant, vt et a quibusdam in numerum regum refertur: sed noster Historicusait, illum recusasse, praefuisse tamen regno magna prudentia, inter medias conspirationes et technas inimicorum. Cum autem ei tempus videretur, vocauit pupillum suum Chapur Zabel Ketaf, quem educauerat instruxeratque in virture et iustitia omnibusque regedignis virtutibus: quibus vt nunquam de est comes inuidia, cum aliquando Chapur dormirer ruri in tentorio suo, ingressus nescio quis parricida, dormientis faucosiniecto fune elisit. Egredientes autem sicarij inciderunt funes, quibus tensum fuerat tabernaculum, vt ita collaberetur. Elegerant autem insidiatores

isti de industria sibi noctem pluuiam et intempestam, vt videretur vi ventorum deiectum tentorium obruisse regem: neque postea sciri potuit, qui tantae caedis auctores fuerint. Luxit autem totum regnum mortem huius Principis, cui praefuit annis LX.

BAHARON KERMONCHA, REX XXV.

De iuniore fratre, quem Chapur Zabel Ketaf habuerit, supra diximus: et huic fuit nomen Baharon, quem frater Satrapam fecerat Kermoniae, vnde est cognomen istud Kermoncha. Est autem Kermon inter praecipuas regni Persici prouincias, in qua est territorium Carachonense, celebre per Orientis partes, ob merces quae hinc petuntur. Notandum autem, magnam vim Aquae Rosatae hic confici, vt et apud Chiraz, Iazd et Dusgon, eamque fieri duobus modis, insusione et decoctione, dein de distillatione. Illam vocant sua lingua Persae Gulap: hanc Arka Gul, id est sudorem Rosae, quod nomen satis ostendit, quomodo fiat. defertur autem distrahiturque haec aqua ex his locis per totum Orientem.

Fiunt insuper in Persia peristromata variegata praestantissima, et quae ob id Persica appellantur, ipsi ea sua lingua vocant Kalichey. Quae caeteris bonitate antecellunt, fiunt in regione Iazd, tantae excellentiae, vt singula millenis ducatis aureis vendantur. Secundum gradum obtinent Aulaea Kermonensia, et tertium Karasonensia. Reperitur etiam in Kermonia Tutia, quae vix alibi quam hic inuenitur, Persae vocant Tutyah, in quadam eius prouinciae parte, quae ab vrbe distat XII. Parasangis, vnde tran sportatur in plerasque Obis partes. Conficitur autem ad hunc modum. Terram ex eo agro petitam subigunt aqua pura, deinde addunt cespitis quoddam genus, coquuntque in furno siue clibano, vt vasa fictilia coquisolent, cumque materia illa probe excocta est, poliunt eam redduntque nitidam donec induat formam Tutiae siue Cadmiae fossilis: hanc postea mittunt Armusium venduntque. Vnde apparet error Doctoris Garciae, qui in dialogis suis de Simplicibus Indiaeait, Tutiam fieriex cineribus arboris cuiusdam, cui Gunae nomen sit. Non negauerim, reperiri in Perside fructum qui Gaon appellatur, cuiusforma et magnitudo coccum cerasi refert, coopertum pellicula in flauum ex viridi vergente, vnde rerum naturalium studiosi varia conficiunt, quorum tamen nequaquam is est effectus, qui est Tutiae siue Cadmiae Kermonensis. Reperitur et in hac eadem prouincia herba siue frutex, quam Persae Dramch Kermoni vocant, vnde pararur praestansillud medicamentum, quod in officinis nostris Alkermes appellatur.

Sed vtomissis his ad Baharonem redeamus, fuitis corpore solido et sano, magnique vir Iudicij et prudentiae, vnde et nemo in vniuersum eius imperio offensus est, quod tenuit per annos XII. quibus prope elapsis ingens seditio inter Aulae ministeria orta est, ad quam componendam ipse in medium prodire necesse habuit. Cumque iam omnia sopita viderentur, quidam e seditiosorum numero, e media populi pressura sagitta eum traiecit, vt statim mortuus collaberetur, dolentibus omnibus regni ciuibus, qui sub rege isto in tranquillitare vixerant.

TARDZ GERD REX XXVI.

Cum satis temporis luctui indulsissent Persae ob mortem Baharonis, elegerunt in locum eius Yarzd Gerd filium eius. Hic ante quam regni gubernacula cepit,fuit in honore et precio apud omnes, studens se praestare comem et affabilem erga quosvis. Rex autem factus mutauit virtures illas in arrogantiam, crudelitatem et auaritiam: adeo insuper implacabilis, vt cuidam cum gemitu et lacrymis veniam oranti, responderit, tria esse quae parcere aut igno scere non possent: lgnem, Mare, et Iratum Principem. Vxorem habebat, sed velut in perpetuo cum ea viuebat diuortio, quod ex aliquot infantibus quos enixa fuerat, nullum educare potuerat. Postremo tamen inter media iurgia et stomachationes grauida facta, peperit filium Baharonem: quem pater videns vitalem esse, caeteris omnibus intra mensem defunctis, ablegauit a Regia in con. finia Arabiae, commendauitque eum cuidam regi, beneficiario suo, nomine Neaman, cui plu. rimum ipse confidebat, qui puerum educatum, in ea colendi numinis ratione instituit, quam ipse sequebatur. Adoleuerat iam Baharon, cum Neaman mortuus est, relicto haerede Manzare filio, qui patri nulla virtute secundus erat.

Interea dum haec in Arabia fiunt, regnabat Yarzd Gerd in Perside, nulli gratus, grauis omnibus, inprimis ob crudelitatem et saeuitiam. quam non mutauit vsque ad finem vitae suae. Cum aliquando contemplaretur equum exquisitae pulchritudinis, animal nulla manifesta causa ferociens, tam valide homini posteriores pedes, et quidem bis impegit, vt statim mortuus concideret, ne vno quidem prolato verbo, cum regnasset an. XXII. menses V. Etsi autem ob interitum eius nemo magnopere doluit, magnae tamen inter Principes regni ortae fuerunt dissensiones, cum quidam eligi aliquem ex omni procerum numero vell ent, alii vero seruari morem patrium, etsi hi posteriores meruerent ne nimium forte Baharon patrissaret. Ad extremum peruicit factio eorum, qui eligi Regem volebant, missisque suffragiis electus fuit quidam Cozrao, defuncti regis proximus agnatus.

Baharon interea cum haec fierent, erat in Arabia, cumque intellexisset de morte patris et nouitatibus, quae in regno acciderant, communicata re cum Manzare Neamani filio, rogauit iuuenem, ne sibi deesset in recuperando regno iure sibi debito, quod Cozrao iniuste vsurparet. Probauit

studium Baharonis, laudauitque conatum, vt dederit ei decem millia Manzar equitum, quibus cum praegressus est Baharon, sequente Man. zare cum XXX. millibus peditum. quae copiae in vniuersum conficiebant XL. militum millia. Aduentante hoc exercitu, varie afficiebantur Persae: et multiquidem e principibus se cum Baharone coniunxerunt. Neque tamen Cozrao quieuit, sed occurrit ei cum exercitusatis valido. Interea non pauci erant, quibus ciuile hoc bellum valde displicebat, qui et in medium progressi, antequam concurreretur armis, pacem inter eos componere conati sunt, eo euentu, vt Baharon Rex salutaretur, eique omnes iurarent obedientiam; inter auos primus fuit ipse Cozrao, quem nonnulli ex Persarum Historicis in numerum Regum referunt.

BAHARON GVR, REX PERSArum XXVII.

Vt primum in regnopatrio Baharon stabilitus fuit, ignouit, suadente Manzare, omnibus, qui in superioribus turbis aduersario fauerant, constituta Amnestia, publica. Hinc ad stabiliendam iustitiam animum applicuit, et optimam administrandi regni rationem, exornans regnum multis nouis aedificiis, et in staurans antiqua, quae collapsa fuerant. Manzariautem, cuius beneficio debebat regnum, cum prolixe gratias egisset, ingentia donauit munera, retento se cum in Regia filio eius, donec adolesceret. Erga suos autem ea vsus est prudentia, humanitate et liberalitate, vt omnes se demum natos sub hoc principe putarent, cum tam beata et firma pax in regno floreret, vt multi armis inposterum sibi non opus fore dicerent.

Sed dum ita in tranquillo velut ludunt Oceano et alta Malacia, accipiunt nuncium, Ha kon Chinin, Tartarorum regem, conspecto Persarum ocio et beata vita, cum exercitu CCL. millium hominum fines regni ingressum, omnia agere atque ferre. Terruit hoc vehementer Principes regni cum nullae copiae praesto essent, quas tam potenti hosti opponerent. Ad Regem igitur pauidi concurrentes, exponunt ei necessitatem, qui satis frigide respondit, quasi rem non admitteret ad animum. Et eo ipso tempore iussit omnia parari ad venationem. Habebat Baharon in Aulasua VII. regulos, beneficiarios suos, et hos se ad venationem sequi iussit. Fecerunt hi imperata, sequutique sunt cum comitatu sane modico: neque vero rex ipse vltra CCC. equites secum habebat, sed selectos ex omni numero. Fuerunt autem ab omni aeuo cum Principes viri inter Persas, tum ipsi Reges supra modum dediti venationi, ingentes in id exercitium facientes sumtus, amplitudinis et magnificentiae hanc notam existimantes. Et haec est causa, cur Principi huic cognomen Gur additum fuerit, quod significat Onagrum, quod immodicus fuerit in huius ferae venatione. Quamuis ambiguum sit vocabulum hoc, et foueam quoque, sepeliendo corpori humano punctam denoter. Quod aute Gur fossam quoque significat, optime conuenit cum ratione venandi apud Persas vsitata. Nouerunt hi etiam Falcones caeter asque aues rapaces adfuefacers, vt Onagros quamuis magnos et feroces subigant sternantque. Auis enim delapsa inter cornua animalis, subinde ferit rostro oculos eius, adeoque molesta est ei, vt consistere cogat, donec adsint venatores, et bestiam interimant. Vtuntur et Persae praeter canes omnis generis velocissimos, Lupis ceruariis sine Lyncib. et Leopar dis mansuesactis, quos caueis ligneis inclusos secum vehunt ad venationem: aliqui etiam eos dorso equorum suorum pone seimponunt, ita tamen munitis lorica equis, vt vnguib. bestiatum illarum laedi non possint. Plurimi autem faciunt venationem animalis cuiusdam, quod ipsi Gazal vocant, corporis habitu capreolis nostratibus non absimile, cornibus rectis, acutissimis et velut contortis, cuius mira est in eursu pernicitas. Habent et genus quod dam ferarum ouium.

Est et apud Indos vsitatum, vt feras per eiusdem generis feras venentur capiantque. Habent enim earum in domibus suis magnam copiam, quas ad eam artem mansuefe cerunt, quas secum ducunt ad venationem, vt vel sui generis animalia deducant in retia plagasque, vel eas nolentes sequi pelliciant in pedicas. Vtuntur autem hac fallacia: cicures ferae, (vt ita dicam) er. rantes in pabulis cum indomitis, cum venatores praesto esse animaduerterunt, acceduntad feroces, et velut blandiuntur, cornua cornibus iungunt, atque inde laqueos, quos suis gerunt cornibus, ignaris fraudis iniiciunt. Mirum autem inprimis est, quod de Elephantorum in Zeylan Insula referunt, quo pacto vnius beneficio faemellae mansuefactae multi indomiti mares in captiuitatem pelliciantur et postea ciicuientur.

Tygres magno numero haber Oriens, quas in eadem insula hoc pacto capere aiunt. Vir robustus munit sinistrum brachium vsque ad cubitum manica e laminis Chalybeis satis firmis, in dextra tenens pugionem praeacutum, hinc librato saltu iniicit se animali, illudque multis in ventrem confodit ictibus: in quo certaminis genere insulani isti tam exercitati sunt, vt plerumque feram conficiant: quanquam et multis vita ac sanguine constitit: sunt enim Tygres Orientales robustae et supra modum feroces. Est autem apud Nayros et Malbares Indiae magnalaus, interfe cisse tale animal. Ait Teixiera, qui totum Orientem peruagatus est, neuaquam Tygridieam inesse celeritatem, quae vulgo tribuatur, quanquam de saeuitia nihil neget, quae in ea sit extrema. quodcunque enim animal, si eius praesentiam persentiscat, noxam effugere facile posse: homini igitur quam maxime bestiam illam infestam esse, quem sciat tam celeriter currere non posse. Et hanc ait idem auctor veram esse causam, cur magis homines appetat, non quod horum

sit sanguis suauior, aut carnes palato, quam caeterorum animalium gratiores. Refert idem auctor anno AN. C. MDC. in Malaca super fluuium Paranacam Tygrem depugnauisse cum Crocodyle, idemque factum esse post apud Cuamam amnem.

Sed vt ad Baharonen nostrum redeamus; is ad eum modum ad venationem instructus, recta iuit ad regionem Carason, vbi hostes erant, relicto domi Prorege quodam propinquo suo Narsio, quem quidam inter reges numerant. Hic cum nonnullis regni procerib. venit in eam opinionem, fugisse Regem: miserunt igitur Legacos ad Hakon Chinin, qui cum eo de pace agerent. Non repudiauit Tartarus quod offerebatur, cumque de fuga Baharonis non dubitaret, multum remisit de imperu suo, fecitque omnia in castris negligentius, vt ne excubias quidem recte constitueret. In terea Baharon, cum longius ab vrbe prouectus fuisset, conuersa in Regionem Aderbaion Armeniamque via, habens secum circiter II. millia equitum (ad eum enim numerum interea excreuerat comitatus eius) sed lectissimorum hominum, raptabat agmen suum peritinera inuia et occulta, subinde captans, qui rerum hostis ageret. Cumque se haud longe ab eo abesse intelligeret, missis tribus diuersis viis speculatoribus, voluit certus esse de numero hostium, et quomodo posuissent castra. Cumque illi reuersi nunciassent, magna securitate et incuria omnia apud hostes agi, vt ne excubiae quidem agerentur, Baharon ne perderet tempus, quos habebat equites, manu quidem promptos omnes, in quatuor turmas diuisit, vsusque occasione obscurae noctis cum tubae omnes clanxissent, a quatuor partib. hostes magno impetu inuasit, vt partim ab hoste inex pectato perturbati, partim nocturnis territi tenebris, desertis castris omnes fugam atriperent. At Rex Persa sine mora tentorium Tartari petit, quem inuenit sibi induentem arma sed impacto in caput eius acinace, nihil ei inposterum opus esse armis ostendit. Hinc persecutus fugientes vsque ad fluuium Iehun, magnam eorum edidit stragem. Et hic fuit finis huius expeditionis, quam Tartarorum Rex Hakon Chiny in Persidem suscepit: quo caeso pax regno reddita est. Baharon reuersus domum cum ingentib. spoliis et honore, in magna apud suos fuit admiratione, quod tantillis copiis tantum exercitum fugasset fero cissimorum hostium.

Post haec cepit Baharonem desiderium visen. di Indiam, quo profectus est comitatus paucis suorum, non tamen se Regem professus quacunque transiuit, sed primarium aliquem Satra. pam, qui ob quasdam cum Reg simultates discessisset ad tempus. Hic vbi fuit, addixit operam suam cuidam Indorum Regi, inter caeteros potentissimo, qui et huius Baharonis opera aliquot victorias ab hostibus reporrauit. Huius meritis, vt rependeret Indus gratiam, dedit ei vnicam quam habebat filiam in vxorem. At Persa cum iam haberet coniugem, neque sibi amplius metuendum putaret, detracta persona, quis esset fassus est, quo quidem socer eius adeo laetatus non est, veritus, neid nouis rebus occasionem praeberet, cum Baharon iam ante plus satis ab Indis coleretur atque amaretur. Verum hic nihil tale agitabat animo, vtque Socero omnem suspicionem eximeret, assumta vxore sua reuersus est in regnum suum. Hic vbi aliquandiu quieuit, misit quendam e ducibus suis, vt cum exercitu Romanorum terras inuaderet, in quibus multa occupauit nemine resistente. Ipse cumalio exercitu Arabiami ingressus, hostiliter inuasit regnum Hamonis, quod differt ab eo, quod Aiaman dicitur, quanquam vtrumque vicinum sit regno Sabae, vnde orta fuit regina illa quae Hierosolyma venit ad audiendum sapientiam Salomonis, quae via non est adeo longa. Neque enim mulier illa ex Abyssinorum regno aut Aethiopia in Palaestinam venit, quae sunt regna longissime inde distantia. Hic cum pottus victoria nocte quadam fugiejntes persequeretur Arabes, incidit cum equo in paludem quandam, in qua suffocatus periit, ne cinuentus postea est; cum enim nocte id fieret, sciri a Persis non potuit. Vbi diluxit, magna eum quae siuerunt diligentia, sed frustra. Hic fuit exitus Regis Baharon Gur, cum regnauisset annis XXIII.

TAZD GERD, REX PERsarum XXXVII.

Extincto Baharone patre peruenit hic ad regnum, qui Narsium propinquum suum constituit Administratorem Regni, vt et pater ante fecerat, adeo vt iam tertium praefuerit regno, vnde mirandum non est, si inter reges numeratur. Fuit hic Yazd Gerd tam amans iustitiae, vt nihil vnquam in iudicio gratiae vel offensae dederit, vnde et dilectus fuit ab omnibus donec vixit. Anno regni sui XIV. duxit exercitum aduersus Romanos, sed cum res componeretur, a praelio vtrique abstinuerunt. Habuit hic rex filios duos. priori nomen fuit Phoruz, posteriori Homoz, quem pater tenerius amabat, quam maiorem, cupiens etiam ei post mortem suam regnum relinquere. haec causa fuit, cur Pheruz ablegatus fuerit, vt gubernaret prouinciam Nimrus, et per absentiam eius nemo esset, qui alterius successioni contradiceret. Sic regni sui anno XVIII. mortuus, reliquit filium minorem successorem. Fuit huc additum cognomen Sepaphdux, id est, Amicus Militum.

HOMOZ PERSARVM Rex XXXVIII.

Non patris duntaxat electione, sed et totius populi consensu hic Rex factus est, quem tamen ciro post promtitudinis in eum poenituit. Fuit enim Homoz ingenii maligni, quod tamen artificiose dissimulauerat, donec ad fastigium regium conscendit: vnde primus populi in eum amor cito in odium conuersus est. Hoc vbi inintellexit Pheruz frater maior natu, quem pater

iniuste regno euerterat, contemnendam occasionem eam minime ratus, adiuuantibus amicis, inprimis Abtelae rege, quem Pherus data parte quadam prouinciae sibi obnoxium fecerat, vt sibi cum XXX. millibus equitum praesto esset, Persidem ingressus est. Occurrit huic Homoz, eique pugnandi copiam fecit, sed caesus fuit exercitus eius, et ipse viuus captus. Paucis diebus iussit eum Pheruz e mndio colli, cum non nisi per annum rex fuisset.

PHERVZ, REX PERSArum XXIX.

Cum hic caede fratris regnum adeptus fuisset, studuit iis, quae necessaria sunt ad optimam regni gubernationem. Cum frater eius Homoz adhuc in carcere detineretur et nouis rebus ad. uersus fratrem regem studeret, pellectis in so cietatem quibusdam e domesticis eius, iussit rex ex iis conuictos tres capitis supplicio affici. Initia regni huius fuerunt infamia ob ingentem siccitatem, quae totis VII. annis Persidem afflixit, et tanta fuit, vt nonsolum fontes exarescerent, verum etiam quaedam flumina, suntque qui de Ichuno et Degila, id est, Tygri idem dicant.

Vnde multi homines, multo plures vero pecudes siti defecerunt, et campi pleni fuerunt auibus siti enectis, accedente etiam fame, cum terra exusto nihil gigneret. Pheruz, cum omnia fecsset, quae ad sublenandam populi calamitatem facere poterant, postemo vim ingentem populi conuocauit, quibuscum in publico dies noctesque diuinum Numen precibus fatigauit, donec pluuiam impetrauerunt, vnde terra foecunda facta est.

Post haec venerunt qui dam populi ad regem hunc quorum Rex Abtelae depopulatus fuerat agros, et petebant ab eo opem. Erat autem hic ipse cui dederat Pheruz regionem Mermer dam pro XXX. millibus equitum, quibus ipse sibi regnum vendicauerat.

De hoc Abtelae rege tradunt Historici Athio et Turnamirus esse eundem Euthalitarum regem, in cuius fossis periit Pheruz rex, quae ab eo euentu Pheruzae dictae fuerunt.

Et sane vocant Persae Euthalitas Abtelah, significatque vtraque vox Nationem Septentrionalem. auditis igitur, vt diximus, querelis deillius regis excursionibus, statuit ei inferre bellum. cognitis his Rex Abtelae, valde perturbatus fuit animo, vt quem non latebant Pheruzi vires: Quidam vero ex Satrapis eius, cum angi dominum suum mente intellexisset, dixit se exempturum eum hac sollicitudine, si ipse post mortem suam huius beneficii memor esse vellet, et dignam vxori liberisque suis rependere gratiam. Haec vbi rex omnia pollicitus fuisset, digressus ab eo Satrapes, iussit sibi amputari manus, pedes, nares et auriculas, et ad hunc mutilatus modumdeferri voluit in recessum quendam, qua sciebat transiturum Pheruzi exercitum. Hunc cum velites, qui praeibant copias, conspicati fuissent ad Pheruzum detulerunt, qui motus atr ocitare spectaculi quaesiuit, quis et a quo tam male tractatus fuisset? Respondit is flebili voce, esse se Satrapam et Consiliarium regis Abtelae, quem cum videret totum esse in apparatu belli aduersus Persas, monuisse se, consideraret etiam atque etiam quae moliretur et omitterer rem tam dubii euentus: illum fidem suam affectumque tam iniquo accepisse animo, vt se iusserit ad hunc modum truncari, et in syluan abiici, vt a bestiis deuoraretur. Hoc esse praemium admonitionis suae. Expauit ad hanc crudelitatem hominis Pheruzus, cumque de verborum veritate non dubitaret, solatus est hominem verbis, dixitque, breui se vlturum in Tyranno et hoc et alia eius generis flagitia. Egit quas pot uit aeger gratias regi, cumque rex ab eo digredi vellet, fingens magno se Satrapes teneri vindictae desiderio, dixit se eum, si sequi vellet, breuiori via deducturum, ita ne ab hoste conspici posset. Persuasus Rex iussit illum ante agmen ferri, omnesque subsequi copias. Lusit autem mutilus iste tam dextre perlonam suam, vt Persas in ea loca deduxerit, vbi magna pars siti periit, et caeteri cum ipso rege in Euthalitarum potestatem perueherint: quorum rex insigni in versas vsus clementia, omnes liberos dimisit, vnum duntaxat pactus, ne rex Pheruzus sibi suisque deinceps bellum faceret, neque ipse per se, neque per duces suos: quod hic libertatis desiderio promisit.

Sed nihil horum seruauit Persa. Vix enim domum reuersus, magnum conscripsit exercitum, vt iret denuo in Abtelae regem, quanquam omnes qui ei aderant, omnibus modis deterrere hominem conarentur. Frustranea tamen fuerunt horum et consilia et preces. Misit enim qui vocarentad se quendam ex propinquis suis, Satrapam Sistomensem, nomine Sufaram, cui commisit cum gubernationem regni, tum curam filiorum suorum, Belacis et Cobadi: ipse assumta filia sua rarae puchritudinis cum exercitu profectus est.

Vbi ad fines Abtelae peruenit, occurrit ei Rex, impediturus ne progrederetur vlterius, monuitque simul enin, recordaretur pactorum: sed haec clausis accepit Pheruz auribus. Fecerat autem Rex Abtelae hinc inde iuxta viam profundas follas, easque aqua repleuerat, et tanto texerat artificio, vt facile laterent, cumque videret Pheruzum ab insania dimoueri non posse, simulauit se fugere. At militibus Persis creuit audacia insequendi, non praemissis ob festinationem exploratoribus viarum, vnde plerique in fossas illas prae cipitati perierunt cum Pheruze rege, qui per XXVI. annos regnatuerat.

At Sufara Prorex, intellecta clade regis sui, contractis magna celeritate copiis progressus in Euthlitas, coegit regem eorum pacem perere, ita vt redderet captillos, spolia et pheruzi filiam,

qum valde inuitus eddidit Euthalita, quod eam valde amaret. Sufara victor domum reuersus, regem fecit Belacem, maiorem Pheruzifilium. At minor Cobadus, cum se eo pacto a Sufara iniuria affectum quereretur, ad Turquestaniae regem confugit.

BELAX REX PERSARVM XXX.

Et sic quietus possessione regni gauisus est Belax. Cobadus autem in Turquestaniam fugiens, assumserat sibi Bezarmeherem, Sufarae filium, amicissimum suum, qui vxorem familiamque suam habebat in Nichabur. Hic ergo exorauit Cobadum, vthuc ex via deflecteret, vt eum hospitio excipere, et Abstergere molestias aliquo modo possit: cui paruit Cobadus. Habebat autem Bezarmeher ille filiam admodum formosam, quam vbi Cobadus vidit, illico deperire coepit: quod ipsum id erat, cuius gratia Cobadum in domum suam inuitauerat: obtulit ergo eam Principi, qui nihil pluribus optauerat voris, duxit eam vxorem, ex qua vertente anno sustulit filium nomine Anuchiron.

Celebratis ita nuptiis, commoratus aliquot diebus apud Socerum Cobadus, relicta apud patrem vxore, perrexit in Turquestaniam, quo cum venisset, dedit se in familiam et cirentelam Hakon Chini, qui tunc ei regno praeerat, exactoque in aula cius quadriennio, petiit pro praemio praestitorum officiorum exercitum sibi dari: quem vbi imperrauit, duxit Cobadus in Persidem aduersus Belacem fratrem suum, qui tunc omnibus gratus regnabat.

Diuertit autem Cobadus ad Nichabur, vt viseret vxorem suam et filiolum, quem nondum viderat: dumque vlterius proficiscitur in Persidem, accipit nuncium de morte Belacis fratris sui, qui tantum per V. annos regnauerat.

Est autem Nichbur prouincia subiecta regno Persico, Sita intra Carason, Vsbek et Tartar, ampla quidem, sed plena campis sa bulosis et desertis. Haec est ea prouincia, in qua Persarum historici referunt, tamerlanem vno die morti dedisse CCCC. millia hominum. Inueniuntur et ibidem gemmae, quae Turquesiae vocantur, nullibique per regnum totum perfectiores gemmae reperiuntur, quam hic excepto Bez oare, qui in Perside est optimus. Vocant autem Periae lapidem Bezoar per excellentiam Pazahar, id est, Antidotum. Zahar enim generale nomen est, significatque Virus vel Venenum. Est in quadam Persiae prouincia, nomine Stabanom, ciuitas Lara, in cuius campis frequens na. scitur planta, herbae Croci non absimilis, qaam depascunt arieres illius loci. In horum ventrienlis generatur certus lapis, qui caeteris omnibus ob virtutem et praestantiam praefertur, quos lapides maximi fecit Schach Abas, inter postremos nostri seculi reges. Virtus est huic lapidi a nutrimento animalim: arietibus enim in aliam terram translatis, non amplius ingeneratur iste lapis. Qui habitant hanc prouinciam, nullos habent in capite pilot. Obseruauit hoc quidam ex ministris Abae regis, petiitque ab eo in seruitiorum suorum praemium, vt singuli Calui in regno eius sibi singulos soluerent ducatos aureos. Hanc petitionem, cum videretur ridicula, is facile obtinuit. At hic, qui huius tam vastae prouin ciae incolas omnes caluos nouerat, breui tempore ingentem vim auri acquisiuit. Lapidem Bezoar, qui ex America ad nos affertur, auctor noster nullius precii esse existimar.

COBADVS REX XXXI.

Mors Belacis in causa fuit vt Cobadus pro hoste Rex ingrederetur in Persidem, tranquillamque regni acciperet possessionem, cum frater successorem non reliquisset filium. Omnes ergo in occursum eins progressi, testati sunt in excipiendo eo beneuolentiam. Praefuerat interea regno Sufarax, qui ob virturtem et bonitatem omnibus charus fuerat, excepto solo Cobado, qui eum in tanto factigio auctoritatis constitutum toruis intuebatur oculis, semperque cogitabat, quo pacto eum humiliaret et opprimeret penitus. Hoc autem cogitabat perficere opera audacis cuiusdam in Aula sua militis, quem inc onsensum mortis Sufaracis pellexerat. Hunc cum ille aliquando inuiseret, post varia colloquia primum ad iurgia, deinde ad arma deuenerunt, in quo certamine Sufarax ab altero caesus fuit.

Cum iam cir citer X. annos Cobadus regnanisset, surrexit in Perside quidam nomine Mezdak, qui venerat e regione Stahal, qui conabatur nouam introducere in regnum Sectam, plenam absurditatum et superstitionum circa adorationem Ignis Appellabat se hic Prophetam, fingebatque, esse sibi priuata cum Igne isto colloquia, ex quibus multa defuturis euentibus disceret: et haec quidem ita iactabat, vt multis e vulgo persuaderet, cum praesertim alia quaedam in medium proponerer: exempli gratia, vt res omnes inter vnius Sectae homines communes essent, etiam vxores liberique: ne quid viuum interficeretur; aliaque absurda. et multi quidam, cum fallacias eius nondum faris cognouissent, amplexi sunt illius dogmata, inter quos ipse Cobadus Rex fuit, qui omnes, quotquot hunc Pseudoprophetam sequebantur, honoribus praemiisque affecit, ipse vero eum vt virum sanctum venerabatur. At viri Principes et prudentiores in regno, videntes quantum haec res damni post se traheret, dolebant regem ita circumuentum fuisse: quamobrem rogabant eum, vt a seamoliretur hominem, vel etiam e medio tolleret. Cum hoc saepius ab eo petiissent, nec monitis precibusque suis locum dari viderent, indignati regno Cobadum priuauerunt, eumque carceri firmissimo incluserunt, dato Diademate cuidam Iamaspo, agnato eius, qui tamen inter reges non numeratur. Cobado capto, conabantur Persae Mazdakum e medio tollere, sed non poterant eum interimere, quod ingens multitudo hominum eum sequeretur, ouanquam postremo suc cesserit, vt sequetur.

Habebat Cobadus Sororem pulcherrimam, cuius ipse captus amore, thalamo potiri volebat: quod et dispensatione Mazdaki facile obtinuit, qui in his talibus non nimis erat scrupulosus. Videns haec fratrem eundemque maritum suum captiuum, sentiensque duplici se iure ad eius amorem obligari, quae siuit, qua ratione eum carceri eximeret. Tandem visa sibi est modum caeteris commodiorem reperisse. Vestita igitur vestibus preciosissimis, gemmis et auro ornatis, quibus natiuae pulchritudinis adiuuabatur splendor, iuit in Cobadi carcerem, cum donis ac promissis, quae prope honestati repugnabant, vnde tantum a custodibus nacta est licentiae, vt dormiret ea nocte cum mario, qua finita, iussit per famulas colligi lectum suum, iisque inuolui Cobadum, inque suam deferri domum. Ipsa interea erat in excubiis, vt daret marito tempus ad euadendum: qui se tam celeriter in locum tutum recepit, vt nemo eo quidem tempore persenserit. Deserto igitur regno Persico contulit se ad Abtelae regem, sperans se eius auxiliis sublenatum iri, qui eum humaniter quidem excepit, copiis tamen militaribus non adiuuit.

Aliquot tamen annis post dedit ei XXX. equitum millia, quibus cum aliam manum adiunxisset, intrauit in Persidem. Ex hoc eius aduentu magna contentio orta est inter ciues regni, an recipiendus esset: aliis vt amicum venisse asseuerantibus. Postremo viceruntii, qui omni cum submissione eum recipiendum esse affirmabant, fuitque primus qui se ei submisit Iamaspus, in cuius manibus administratio regni fuerat. Hanc viri spontaneam subiectionem ita remuneratus est Cobadus vt omnium delictorum peretuam faceret gratiam. Quod a bellis superfuit ei temporis, in constituendam institiam conuertit, curiosus inprimis in excitandis aedificiis erigendisque vrbibus, inter quas sunt Bardaher Guania. Periit consumtus morbo cum XLIII. annos regnauisset.

KEZERE ANVXIRON REX Persarum XXXII.

Kezere Anuxiron siue Anuchiron, siue denique Nauchiruan (his enim nominibus a variis appellatur) Cobadi filius fuit, ex Zarmechera vxore, post parrem rex factus. Multae magnaeque fuere huius viri virtures, quae ei tam apud suos quam exteros claritatem nominis pepererunt. Primum omnium condemnauit ad mortem Mezdakum Prophetam omnesque eius sectatores;quod quidem iudicium tanta seueritare exercitum est, vt intra paruum temporis spacium omnes sublati fuerint, quanquam ob multitudinem extingui non posse visi fuerint. Ipse vt minore labore regnum gubernaret, diuisit id in quatuor summas praefecturas, quibus praefecit viros ex omni Principum numero lectissimos, Primus Satrapes sub se habebat prouincias hasce: Carason, Sagistam, Kermon, Maurenahar. Secundus Isfaon, Kom, Aderbaion et Armeniam. Tertio suberant, Parc siue Persis et Ahuva. Quarto Hierac, Babylonia et Rumestania, id est pars Graeciae. His ad hunc modum constitutis copias conduxit, quibus acquisiuit Tachastar, Zabulstam, Iugonyan, kabulstam et Abrelam. Talia agitantem Tartarorum Rex Hakon Chiney interpellauit, qui cum magna Tartarorum manu ingressus regnum eius, sibi subiecit Berchach, Fernam, Kaich, Nefaf, Samarkand, Bokata, Est autem Samarcanda vrbs valde potens in territorio Maurenahar, vnde Tamerlanus ortus fuit, Princeps per omnem prope rertarum orbem celeberrimus. Natus his fuit nonparre latrone aut viarum in sessore, vt vulgo nugantur, sed parentibus nobilibus, ex sanguine Chingi Cham Tartarorum Regis, de quo in posterioribus dicendi locus erit. Peruenit autem ad regnum, non pulchritudine corporis, fuit enim luscus et gibbo deformis: sed ob strenuitatem in armis et pugnacitatem, quibus virtutibus etiam dominum se constituit magnae partis orbis habitabilis: comis et benignus in eos, qui se sponte dedidissent: saeuus ac immanis in eos qui restitissent. Nomen eius proprium fuit Teimur, cognomen Langh, id est, Claudus. Hinc videmus, vnde corruptum istud Tamerlani nomen ortum fuerit. A Persis vulgo vocatus Sahaybkaron, id est, dominator formnae, Extat de eo liber peculiaris lingua Persica scriptus, stylo valde eleganti.

Reliquit hic moriens plures filios, qui diuiserunt inter se terras patrias: quin et Magnus Tartarorum Mogul, quem Persae potentissimis Mundi Monarchis adnumerant, quique nunc rerum inter Tararos poritur, creditur esse octauus ab isto Teimur langh, descendens linea directa. Nomina Monar harum istorum, qui Persicum imperium obrinuerunt, sunt haec: Turcae, Persae, Tartari, Chinenses, et Mogules, quorum porentia porrigitur a Gange fluuio vsque ad regnum Macronium in sinu Persico, quo in spacio comprehenduntur plurima regna et prouinciae opulentissimae.

Est autem ipse quidem Mogul minime Christianus, ob omnibus tamen etiam reliquis sectis alienissimus, cum suum quoddam peculiare sequatur institurum. Colitur ipse a suis Numinis instar, habetque semper secum scribas, qui aliud nil faciunt, quam vt omnia eius dicta atque facta annotent, Praefecti vigilum in Aula eius semper sunt VI. reges, beneficiari eius, qui perpetuo versantur in Regia. Sed nos de hoc alibi agemus.

Bokara Vrbs est prouinciae Vs bequensis, in qua vitales auras primum adspexit Auicenna, Medicus experientissimus, quem Persae proprio nomine vocant Boalyn: multumque tribuunt scriptis eius Medicis, appellantes eum Chequeris Boaly Eben Sina: id est, Dominus Boaly, filius Sinae: Nobili hic fuit genere, neque tamen Princeps, neque Cordubensis, neque Hispanus, vt quidam putant. Scripsit hic plura, quae enume. rare nihil attinet, cum ea sint in manibus

Melicorum. Scripsit autem non Persica, sed Arabica lingua, quod haec per Orientem vsitatior et eloquentior, quam illa. Sunt qui eum non satis honorifice de Lege Mahometi sensisse arbitrentur. Notandum autem est, apud Persas omnes Medicos simul habere Pharma copolia et Officinas, ex quibus ipsi depromunt aegris Medicamenta.

Sed nos ad Kezeren Anuchironen reuertemur. Hic cum Hakon Chinyh in regnum irrupisse cognouisset, misit aduersum eum Hormozum cum maximo militum numero, quem cotrahere potuit, qui tam diligens in suo fuit officio, vt propere positis haud longe ab hoste caftris eum vatiis fatigauerit eruptionibus, leuioribus praeliis et stratagematis, vt postremo diffidens sibi ipsi retro domum se receperit, plenus formidine relictis omnibus iis locis quae occupauerat, Reuersus igitur et Hormoz est domum cum gloria et Triumpho. Et hic fuit finis illius quidem belli Tartarici.

Paulo post Persarum regi nunciatum est, quosdam Rumestaniae siue romanorum duces ingressosfuisse terras Manzaris Regis Arabum, clientis sui, ibique rapiendo et vrendo multum damni dedisse, interfectis Arabum plurimis. Misit ergo ad Imperatorem questum iniurias, qui tamen postulata neglexit. Rex, voi hoc sciuit, collecto exereitu, Mesopotamiam ingressus cepit Vrbem Dara Medineyraham, inde progressus in Syriam, cepit Antiochiam aliasque, vt coegerit Imperatorem Graecum pacempetere, quae ita coaluit, vt Gracus magnam vim auri persolueret, ipse contra a Persa reciperet terras Chan, Iazirat, Heyaz, Zaman, Thaef, Burgra et Homan, quae omnia ad Imperium spectantia ceperant hoc bello Persae.

Iunxerat sibiiam ante matrimonio Rex Persa mulierem Christianam exquisitae pulchritudinis, cuideinde multum molestus fuit, volens eam cogere ad abnegandum Christianismum, quod tamen frustra fuit ob mulieris constantiam. Habnit tamen ex ea filium nomine Nuchzad, qui postquam cum lacte combibit maternae pietatis initia, nunquam ea postea depoiuit, spretis minis promissisque patris, qui ei iratus, coniecit adolescentem in angustum tetrumque carcerem, eumque vt vilissimum e plebe habuit. Accidit autem circa id tempus, vt Syriae quidam populi rebellarent Persis, vnde Anuchiron coactus est ipse eo proficisci, vbi in grandem aegritudinem lapsus est, vt omnes de eoactum crederent. Quod cum intellexisset Nuchzad, qui tunc in carcere erat, inuenit rationem euadendi ex eo, et conuocauit ad signa omnes Christianos, qui in regno erant, numero sane non exiguo, iisque coniunxit aliquot cohortes militum Persarum. Potitus insuper thesauris patriis liberaliter eos inter suos distribuit, constitutis nouis praesidiis in finibus regni, vt pater iam ante facere constltuerat. At Rex auditis his, misit Rambar. zinum vnum ex peritissimis ducibus, vt quam maxima diligentia conicriberet quam maximas copias, et Nuchzadi conatibus obuiam iret, neque tamen eum interimeret, sed si posset, viuum caperet, et honesto aliquo loco asseruaret. Habebat Nuchzadus ducem belli Chamas Romanum, qui ausus est aduersarium ad pugnam prouocare, et ab initio quidem visa est victoria in Nuchzadum propendere; verum Rambarzinus procurrens in medium suorum, cum multa fortitudinis exempla ederet, in causa fuit, vt instaurata pugna Regii praeliarentur animosius, vnde Nuchzadi militesin fugam versi sunt: ipse sagitta per loricam non satis densam in pectus ictus, paullo post expirauit, multum dolente Rambarzino, qui mor. tuum ea pompa et cerem oniis, quae inter Christianos vsitataesunt, sepeliriiussit.

Conualuerat interea rex, compositoque bello Syriaco in Persidem reuersus fuerat, vbisedatis nouarum seditionum initiis, cogitauit transferre bellum in Indiam et Zeylon Insulam, quam putant Persae Taprobanen esse, cuius regem coegit pacem petere et tributum sol. uere, adeo, vt Rex iste Persa imperauerit per prouincias Maurenahar, Carason, Darband, Hezran, Hyamama, Tarbastan, Gerion, partem Indiae, Kermon, Parcy quae Persia est, Aderbaion, Hierak, Iayriat, Homan, vsque ad Ayaman Arabiae et Magaceb Romanorum.

Huius regis temporibus ex India in Persidem allati fuerunt duo libri philolophici, magnae celebritatis: vni nomen fuit Kelilah, alteri Vuademana, cum ludo latrunculorum, quem Indi simul miserant Persis, vt eos admonerent, quam variae et inconstantes eslent res humanae, vbi velut in eo ludo, in quo perpetuum bel. lum est, varius exitus. Aiunt nonnulli, Persas Indis remisisse Fritillum, in quo tessaris lu. ditur, vt significarent, cum prudentia auda. ciam coniungendam, et faciendum, vt postquam diu deliberauimus, tandem dicamus Iacta est Alea. Porro ipse Rex Kezere Anachiron, vir fuit sapiens, et mira in saptentes viros animi propensione, inter quos facile primum locum obtinuit Hormozus, quem pater antequam decederet, successorem regni declarauit quod accidit anno XL VIII. regni sui, cum ei moriturus inprimis pacis studium et amorem populi commendauisset. Ait Mirkondus huic cognomen fuisse Adelo, id est, Iustitiario, et floruisse sub eo regnum Persicum, omni prosperitatis genere.

HORMOZ REX PERS Arum XXXIII.

Non semper ea nobis vtilissima sunt, quae maximis optamus desideriis. Fuit semper Hormozus pro bono Principe habitus, donec priuatus vixit: sed simulac habenas regni in manus accepit, mutauit cu fortuna mores. Erathic natusmatre Scythica. regis Tartarorum filia, vnde mitum non est, si regnum suum auspicatus est a crudelitate omnibusque viciis: et vt nemo esset,

qui tam scelerate agentem corripere aut monere posset, sustulit e medio plerosque regni principes, deponens ab officiis Ministros Iustitiae, negans conuenire, vt in suo regno praeter se alius Iudex esset. Crudelitas eius erga vniuersos tanta fuit, vt XII, primis annis regni sui per omnes suas prouincias trucidaueritad XIII. millia hominum illustrium, praeter incredibilem numerum plebeiorum, vt multiad fugiendam hanc pestilentiam vitato regno in spontaneum abiuerint exilium.

At Imperator Constantinopolitanus, cum de mala regnandi ratione huius regis accepisset, noluit tam pulchram occasionem e manibus dimittere, sed, vt recuperaret terras et vrbes, quas Persae Romanis ademerant, cepit arma, superueniensque Persis iam ad Naciben vsque peruenerat, quam Persae Niniuen esse aiunt. Arabes vero Mosul in Diarbek vocant, adeoque non dubitant, vt dicant hic concionatum fuisse Prophetam illum, qui postea a Balaena viuus deg lutitus fuerit: quod si verum est, Nin iue nunquam omnino destructa fuit, cum etiamnum nostra tempestate satis floreat. Ad hanc igitur vrbem cum peruasisset Imperator Christianus, nunciauit Hormozo, si sibi vellet reddere terras et ominia, quae ad Romanum Imperium pertinent, se sine maleficio domum rediturum. Cum autem responsum commodum a Persa non accepisset progressus vlterius, totam peruastauit Armeniam et Aderbaion, misitque duos belli duces cum copiis nom modicis ad desolandum agrum Babylonium, qui rem gnauiter executi sunt.

Erat ea tempestate Tartarorum Rex Hak on Chiny, Auunculus Hormozi, qui nepotem in illo conspicatus periculo, conscripsit exercitum CCCC. hominum, vt aiunt, constantem millibus, non vt Hormisdae opem ferret, sed vt cius sibi vendicarer terras, quod et fecit. transgressus enim I hunum fluuium, venit in promnciam Carasconensem: ibi demum Persa cognouit, quanto errore primores Persarum interemisset, cum iam nullum haberet, quem hostibus opponere recte posset. Conuocato igitur Senatu, bonum factum visum fuit cedere Imperatori Graeco terris ac possessionibus, quas ante repetierat, ne quod ab illa parte bellum esset, atque omnes regni vires in Tartaros conuerti posent. His ita factis Hormozus, collectas omnes suas copias ductori cuidam Persae demandauit, quem cordatissimum inter omnes hobuit, qui et hictenus Armeniam rexerat: Baharoni Chubio nomen erat; qui vbi ad Regiam venit accepto mandato Principis sui, nihil morae indulgens, duxit contra Tartaros, etsi vltra XII. millia militum secum non haberet, veteranos tamen omnes et in armis exercitatissimos: breuitontales, vt cum illis aggredi ausus fuerit numerosissimum Cabachae exercitum eo euentu, vt Cabacha cum multis Tartarorum millibus cae. sus fuerit, captus innumeris. Cabacha mortuo, Tartari in eius locum suffecerunt filium, qui continuauit bellum aduersus Persas eadem fortunae malignitate qua pater. Persae enim semper victores extiterunt, inprimis autem vno conflictu Tartari prope in vniuersum deletisunt, et incredibilem amiserunt praedam, qua potitus Baharon Chuby, misit per filium suum ad Hormisdam regem M CC L. Camelos oneratos auro et argento facto infectoque, cum aliis rebus multis pretiosissimis. Sed mala virtuti atque fidei huius hominis sunt repensa praemia. Qui enim erant ad latus regis, tacti inuidia fortissimi illius viri, calumniis eum apud Hormozum lacerauerunt, quasi aliquid contra regem moliretur. Reuersum domum pro totegregiis meritis carcer excepit, quae ingratitude cum scelere coniuncta adeo male hab uit virum illum, vt elapsus custodia, Cozrao, Hormozifilio primogenito, media obiecerit rebellandi contra patrem, qui et e vestigio monetae nouae nomen suum inscripsit, et arma atque appellationem Regis sibi vsurpauit. Habebat Cosroes duos auunculos, quibus multum innitebatur, vni nomen erat Banduhyo, alt eri Bostano. Hormoz, cum de tota conspirationis serie intellexisset, omnibus viribus conatus est nascens malnm opprimere. Atalterius factionis socii, diffidentes robori suo, aufugerunt. Cozrao recepit se primum in Armeniam, deinde in Aderbaion. At duo illi Hormisdae affines capti fuerunt. Cum autem effregissent car cerem, collecton nono milite, ex improuiso superuenientes Hormisdae, capto homini oculos eruerunt. Delatae statim resad Cozraon, inuitauir eum, vt celeriter in Persidem veniret, vbi rex salutatus fuit: stabilitus autem in regno, veniam orauit a patre, quam et obtin uit, sed ea lege, vt vindicaret caecitatem suam a duobus auun culis suis.

Rebus ad hunc modum per voiuersum Persarum regnum turbatis, Baharon Chobyus, cum satisfecisset vindictae, conuertit vltionis studium in ambitionem, estque ausus ad Persarum iegnum adspirare. Collectaigitur magna praedonum et grassatorum manu, vniuersam latrociniis afflixit Persidem, contra quem Cozrao, cum in aciem prodiisset, victus, et Constantinopolin profugere coactus est, cum duobus suis auunculis. Suaserant hi regi, vtad omnem inimicis praecidendam belli occasionem patrem inter ficeret. Ad quod flagitium cum filium perpellere non possent, ipsi digressi abeo, seni Hormildae in carcere fauces laqueo el serunt. Hicfuit finis vitae huius principis dignus nimia crudelitate eius. At Cozrao, qui Constantinopolim perfugerat, duxit vxorem Imperatoris Graeci filiam, qui vt Generum, in regnum restitueret, dedit ei C millia armatorum, misso simul filio suo, cui Cosroes in signum gratitudinis de dit fragmentum Crucis Dominieae quam Pater eius Hormisda habuerat. Igitur Cozroa instructus tam bono exercitu, recta init in Persidem aduersus hostem suum Bahar on (quem non nulli in Catalogum regum referunt,) cumque vtrique castra ex aduerso

haberent, prodierunt tres Centuriones e copiis Baharonis et ex prouocatione multos contra pugnantes ex Grae cis interfecerunt. Indignatus ad hoc spectaculum Cozrao, inssit sibi afferriarma, quibus ipse indutus, frustra dissuadentibus suis, congressus est cum iactatoribus illis, deuicitque singulos ordine, vnum post alterum: quam virtutem admirati milites Baharonis, deserto hoc ad Cosroen transiuerunt. At Baharon fugitiuus ab Perside, in Turquestaniam aufugit, vbialiquanto tempore post mortuus est.

COZRAO PARVEZ, REX XXXIIII.

Liberatus a tot aduersitatibus Cozrao, et pacificum adeptus regnum Persarum, satisfecit iis quae patri viuo pollicitus fuerat. Auunculos enim suos Bostanum et Banduhyen, qui patrem eius interfecerant, seuero supplicio affici inssit. Anno huius regis XIV. rebellauerant Graeci Imperatori suo, eumque interfecerunt cum filio fuo, qui Cozrao petenti regnum patrium adstiterat, vt vix magno labore fisius minimus parricidarum manuseuaserit. Hic cum ad Persam confugisset, excentus habitusque est honorifice, adiutus insuper a Cosroe copiismilitaribus et bonis ductoribus, ad recuperandum regnum patrium. Hic igitur cum Persis in Syriam et Palaestinam vbi peruenir, recta petiit Constantinopolim, peruastatis longe lateque agris, abductisque innumeris captiuis. Elegerant Graeci in prioris locum quendam Arcol, siue Heraclium, virum prudentem et bellicosum, qui intellecto Persarum aduentu, occurrens eis, victor magnam eorum stragem edidir, occisis circiter XVI. millibus ex eis: caeteri non destiterunt fugere, donec patriae limites attigerunt.

Agebatur annus trigesimus regni Cosrois, cum in Arabia suriexit Pseudopropheia Mahometus, qui ex vtbe Medina missis ad Principes et Dynastas litteris, obsecrauit eos velut Dei nomine, vti se audirent, suamque sequerentur doctrinam. Scripsit et ad Cosroem, qui tantum abfuit, vt eum audinerit, vt vonira conuiciis prosciderit nugatorem. Neque tamen minus secta eius per Arabiam vicinasque regiones late dissipata fuit. Sed vt ad Cozraon reuertamur, viuebatis, composito bello Graeco, quietus in suo regno, cumque moraretur apud Vrbem Madahem, nocte quadem cum altum dormiret, visus est sibi videre vrbem altis cinctam muris, in quibus erant vndecimturres, easque omnes ordine corruisse vsque ad fundamenta, donec ciuitas omnino munimentis propugnaculisque nudata fuit. Territus insomnio Rex, conuocatis Diuinis et Astrologis, visionis interpretationem sciscitatus est

Respondit quidam inter eos, vndecim turres denotare totidem Reges, qui adhuc dominaturi sint in Perside, post quos Monarchiam illam habituram finem. Cosroes, qui credebat se praesagii veritatem impediturum, putauit discor diam liberorum suorum huius ruinae causam futuram, hocigitur commentus est. Inssit eos comprehendi omnes, prohibuitque singulis, ne quis vlli mortali loqueretur: sed ne vxori suae. Erat autem inter filios eius quidam nomine Charear, qui ante omnes vxores et con cubinas suas amabat quandam Cherin ob eximiam pulchritudinem: et ipsa quidem vox Cherin Persarum lingua dulcem amabilemque significat, extatque adhuc liber, cui titulus est Cozrao Cherin, quem Princeps quidam regionis (minime autem Rex) conscripsit carmine, maioris suauitatis dubites an artificii, quod etiamnum maximifit inter Persas. Cherear igitur priuatus iucundissimo Cherinae suae adspectu, cum illius absentiam diutius ferre non posset, quidnam faceret, in varias animum conuertit partes. Enimuero est ingeniosus amor, inuenit vnde cunque tandem doloris sui lenimentum. Fingit se languere, et opus sibiesle venae sectio. ne, cumque id iam ante cum Cherina communicasset, mulier sumto Chiturgi habitu ingreditur carcerem, vbi cum aliquandiu cum marito fuisset, recepit se domum, sed ferens vterum, vnde eum, qui postea natus est, filium vocauit Yasdegertem: qui enutritus fuit in domo Cosdrois aui sui per annos quinque, nemine conscio: Verum Senex cum id intellexisset, iussit eum neci dari, constantis id esse putans animi, non mutare sententiam. At mater audita in puerum capitis sententia, prouoluta ad genua soceri, cum multis lacrymis seruauit vitam infanti: istud tamen deprecarinon potui, quin in densum nemus expositus praeda fieret bestiis carniuoris: ita Astrologi illius vati cinium fecit Cosdroen suspicacem, timidum, auarum, maleuolum, superbum, suisque odiosum, e quibus multos necari iussit, stolidis adductus imaginationibus, ne Naemani quidem parcens Manyaris filio, a quo tot beneficia acceperat.

Regnauerat iam XXX VIII. an nis Cozrao Prauez in Perside, cum Ordines regni non vlterius ferre valentes saeuitiam et crudelitatem hominis, communi consensu eum solio regio deposuerunt, demandata custodia eiusduci bellico magnaefidei et existimationis, receptoque in regem filio eius Cobado Chiruyco, in quo multum spei habebant. Accedit autem hoc anno nono Egirae, vt Mahomerani numerant anno vero A. N. C. DC XXXI. vel circiter, estque hic ipse Cozrao, quem Graci vocant Cosroen vel Cosdroen.

COBAD CHIRVYEH, REX Persarum XXXV.

Crediderant Perlae, le hac mutatione regis maloru suorum releuamen adeptos, et inposterum bono ac clementi vsuros Principe: sed valde se deceptos senserunt. Hic enim vbi in regno confirmatus fuit, primum omnium iussit interfici patrem suum, quih actenus in carcere

latuerat. Quo vno facto simul acsemel omnium odium in se concitauit: etsi enim senem non amabant, nemo tamen cruore eius suas hactenus voluerat com maculare manus. Ad hu us caedis ministerium obtulerat se quidam Hormoz Mordomchae filius, quem Cosdroes interfici iusserat: qui ingressus carcerem, intuitus Cosroen, nihil aliud dixit, quam iustu est, vt is, qui meum trucidauit patrem, vicissim a me interimatur: quibus dictis, praecidit seni ceruices Reuertentem a caede, laeta fronte excepit Cobadus, sciscitatus exeo, quonam pacto res suc cessisset? At hic etiam luculentum sperans praemium, repe. tiit eadem verba, quibus affatus fuerat regem moriturum: Ibi Cobadus eadem retorsit m ipsum verba, eique in vestigio caput amputari iussit. Nec in paterna caede stetit illius insania, XV. quoque fratres mori coegit cum primis Consiliariis atque Satrapis,

His actis atrox inuasit Persidem Pestilentia: et duae Sorores Cobadi, motae calamitate populi, sumta audacia fra rem corripuerunt, scelera eius inque primis caedes patris et fratrum causam esse omnium infortuniorum, neque dubium esse, quin Deus grauiora immissurus sit, nisi correctis viciosis moribus supremi Numinis imploretgratiam. His et talibus dicentibus Sororibus, cum vera eas loqui sentiret, in tantam incidit tristitiam animi, vt intra paucos dies mortuus fuerit, cum non nisi VIII. menses regnauisset, relicto filio haerede.

ARDCHIR CHTRYTHE, Rex XXXIX.

Cobado mortuo Persae statim in throno regio collocauerunt filium eius vnicum Ardchirum, etiamnum puerum septennem. Quidam autem ex eius propinquis, nomine Charear alias Gherkam, qui gubernabat Prouinciam Agenensem, intellecta Cobadimorte, et contemta noui regis pueritia, nouis rebus studuit, collectaque quanta potuit militum manu, irrumpens in regiam obtruncatuit puerum, cum multis aliis qui vitam eius defendere voluerant: cumque exercitus nactus fuisset fauorem declarauit se ipsum regem, quo titulo miserrimus puer non nisi per quinquaginta dies vsus fuerat.

CHAREAR TYRANNVS, Rex XL.

Conscendit hic, vt diximus, solium per caedem pueri regis et eorum, qui eum saluum voluerant. Postea conatus est omnibus modis animos Principum regni sibi facere obnoxios, sed id frustra fuit. Eranttunc in Aula regis tres fratres nobili genere nati et manu promti, qui Tyrannidem huius iniquissimis ferebant animis, neque eius parebant imperiis. Conspiratione igitur facta, statuerunt eum e medio tollere, quod et sine mora executi sunt. Cum enim aliquando equnm conscenderet ante portam Palatii, tres illi irruptione in eum facta, prostaratum humi Tyrannum pugionum ictibus confoderuntia dstantepopulo et quiescente, qui laetabatur eius morte, cum non nisi annum vnum regnauisset; alii tantum de XL. diebus scribunt.

IOON. CHIR, REX Persarum XLI.

Excusso Tyranni iugo Persae obtulerunt regnum loon Chir, quod siguifi at iuuenem Leonem, agnatum defuncti et patruum Baharonis Chubii, qui bellum fecerat Cozrao Paruez. Magriam hic sustinebat populi spem, fore eum Principem generosum, quam ramen repentins mors eius celeriter interrupit, cum postannum priirium et regno et vita priuaretur.

TVRON DOKT, REGINA.

Conicendit igitur regale solium Turon Dokt, filia Cosrois cognomento Paruezi, maior natu earum, quae fratrem Cobadum tam grauiter reprehenderant. Est autem Toron nomen proprium mulieris, et Dokt, significat Dominam siue Vitginem. Fuit haec mulier prudens, quae bene praefuit rebus, restituta regno tranquillitate, ammaduertens leueriter in seditiosos, et qui nouis ebus studebant. Extant multa illius ae dificia, quae partim de nouo fecit, partim collapsa instaurauit. Primum in regno Consiliarium constituit vnum e tribus illis fratribus Tytannicidis, contraxitque arctam amicitiam cum Imperatore Graecorum. Sed mors tam nobilem et vtilem mulierem abstulit, cum populus vix virtutibus eius perfrui coepisset: neque enim vltra VI. mentes regnauit.

IASANCED AH REX Persarum XLIII.

Extincta Turone Persae elegerunt regem Iasancedah, cui electioni multa interuenerunt contraria: petuicere tamen, qui eum regem volebant. Aiunt, cum ipsi Diadema imponeretar, haec eum dixisse verba: nimis se premi pondere eius, et velle se denuo ablatum a capite. Etsi aurem quidam hoc prudenter ab eo dictum putauerunt, quod nullum onusg auius sit administratione tanti regni: alii tamen ex merastultitia haec eum protulisse crediderunt, quorum sententiam probabiliorem facit, quod proceres eadem promtitudine, qua eum ad regnum vocauerant, etiam de solio deposuerint, cum non multis diebus regis titulo abusus fuisset.

AZARMI DOKT. Regina.

Praeferentes muliebrem dominatione stultititiae virili Perlae, vocauerunt ad regnum Azarmi Dokt, minorem filiam Cozrao Paruezi, sororem Turonae, non minore praeditam formae elegantia quam prudentia et ingenio: Fuerat temporibus Cosrois, vt et tunc, ill ustris et bello

celebris vir Ferrocus Hormoz Satrapa Prouinciae Carasonensis, qui illectus pulchritudine reginae, et exigentibus prouinciae commodis, venit ad Aulam, relicto domi filio suo, qui praeesset prouinciae. Cumque offendisset reginam, tam inciuilis et importunus ei fuit, vt mulier, quae honori suo consultum vellet, eum amoliri a se non valens, sicariis obiiceret hominem. Atfilius eius Iuegus, qui Carasonensem interearexerat prouinciam, audita morte patris amens factus, collectis magna celeritate militibus, ex improuiso in regiam irrupit, et reginam crudelissimis modis interfecit, surdus ad eius preces et lamenta muliebria, cum non nisi per VI. menses regnauisset.

KESERE, FILIVS IASANcedae, Rex XLV.

Suffecerunt hunc mulieri Persae, filium Iasancedae, quem superius ob stoliditatem regno priuatum fuisse diximus. Sed hic neque sapientior fuit patre, neque aptior ad regnum, vnde Principes pertae si hominis in sulsos mores, eum vt inutilem neci dederunt, cum regnasset menses XII.

FERROGZAD REX PERS Arum XLVI.

Vbi de regno Cobadi Chiruych egimus, diximus eum XV. fratres quos habuerat interfici iussisse, quae res tantam formidinem caeteris eius consanguineis attulit, vt omnes certatim aufugere niterentur, et se ab insania hominis sub ducere.

Eo autem mortuo, quidam reuersi sunt in Persidem, iuter quos fuit Ferrozgad, Cosrois filius, Nepos Cosrois Paruez, qui cum agnitus fuisset, rex salutatus est, multa sibi de ipso pollicentibus omnibus, sed vix vno mense elapso veneno sublatus est per quendam seruum suum.

IAZDGERD, QVI ET ISDIGERdes, Rex Persarum XLVII. et vltimus ex hac natione.

In vita Cozrao Paruezi diximus, filium eius Charear impraegnasle in carcere vxorem suam Cherinam, ex qua natus fuerit filius Isdagerdes: quem postea agnitum Auus obiici praeceperit bestiis in sylua, hunc vero Pastores quosdam, dum pecudes sectantur, motos misericordia sustulisse atque educauisse, ignaros quis esset.

Vtautem tempus omnia in apricum profert, ita, puer hic cum adoleuisset, cum longe altiora saperet, quam loci illius, in quo nutritus fuerat, captus ferebat, in Aulam Persarum Regis se contulit, vbi tam strenuum se praestitit, vt agnitus ad regnum vocatus fuerit, qui cum optime per annos XIX. regnauisset, ingens Turcarum multitudo in Turquestaniam veniens, per Nahoandam se in Persiam infudit, omnia, quacunque ingrederentur, in vastitatem redigentes.

His cum obuiam iuisset Isdagerdes, coactus est se recipere in Carasonem, vbi audiuit, Arabas, duces Mahometi, alia ex parte in regnum suum irruisse, cumque iam in eo esset, vt cum copiis eis occurreret, adfuere nunciantes, eos iam nimis prope esle: celeri igitur fuga se in Carasonem recepit, vbi subitanea morte sublatus est, cum regnauisset annis XX. Fuit hic vltimus eorum, quia Kayumarra delcenderunt, et in quo expirauit Monarchia Persica, transiitque ad Daliphas, successores Mahometi, qui sedem suam habuerunt primum in Vrbe Cufa, deinde apud Bogadetum siue Babylonem, vt postea dicemus.

REGES PERSARVM EX ARAbibus qui vsque ad nostra tempora dominati sunt ex eodem Mirkondo Historico Persa.

In hac mutatione regnis Persici et ad aliam gentem translatione tam confusa atque intricata sunt omnia, vt solidae veraeque narrationi vix inuenire initium possit. Quo non obstante, conatur Mirkondus, vt ab initio fecit, ita ne nunc quidem lectorem perplexum implicitumque relin quere, sed id agit, vt Califarum caererorumque Principum Arabum successiones pertexat, quemadmodum progeniem Caiumarrae ordine deduxit.

Ait igitur, postquam Mahometus Pseudopropheta intra decem annorum spacium, plures nationes sibi ad haerentes fecerat, res eius in magna fuisse post mortem eius confusione, praecipuis eius ducibus de rerum summa inter se contendentibus. Postremo post diuturnum litigium rei summam deuenisse in manus Aububaqueri, qui se primus appellauit Calipham, quo titulo et successlores eius vti voluerunt. Tyranni enim isti, volentes imperium suum fulcire specie et fulcro religionis, abusi pietatis et sanctitatis nomine persuaserunt populo, diuinitus sibi ea regna data, seque a Deo missos, vt flagelli vice omnes alias gentes castigarent. Dominatus est in iis quae antecessor acquisiuerat, Abubaquer per annos II. menses VI.

HOMAR II. CALIPHA, ET PRImus Rex Persarum inter Arabes.

Post Abubaqueri mortem sceptrum Mahometi in manus Homari peruenit, qui cum iam illud per annos X. menses VI. obtinnisset, videns sibi omnia ex sententia succedere, accepit nuncium, Persas a Turcis vehementer premi: existimauit igitur e re sua fore,

si se illi bello implicaret, quod et fecit tempore Iazgerdis, vt supra diximus: tam autem prospere successerunt ei omnia, subitanea Persarum regis morte, vt intra paucos dies dominus regni euaserit, citius factus rex quem ipse sibi persuadere potuerat. Sedem igitur sibi posterisque suis constituit Bagadetum, mortuus anno A N. C. DC LV. Egirae vero siue annorum a computatione Mahometi XXXIII.

OSMAN SIVE OTMAN III.

Successit hic Homaro, deque eo nihil Historiae vlterius annotant, quam quod annos XI. menses VI. regnauerit: et arma Mahometanorum eo quidem tempore magis in Europam quam Asiam conuersa fuerunt, quae fere tota eorum paruit arbitrio.

HALY, SIVE ALY, CALIpha IV.

Reliquit Mahometus Pseudopropheta moriens agnatum eundemque generum suum Halyn, qui Diadema sumsit Ormano mortuo, cuius sectatores numerant plurimas regiones quas ipse sibi subiecerit, multa de eius vi bellica iactantes, quae tamen fabulis quam veritati sunt propiora. Hic est ille Haly, qui primus nouae sectae inter Mahometanos auctor fuit, et quae successiue durauit vsque ad tempora Sophianorum, qui se ab eo descendisse ferunt, perpetui hostes Eunorum, qui idem circa religionem sapiunt quod Turcae. Regnauit hic annis IV. et mensibus VI. interfectus proditorie a seruo quodam suo cum esset in Cufa Arabiae Vrbe. Narrant qui eius sequuntur placita, corpus eius mortuum a suis lotum, et aromatibus de more conditum, cameli dorso im positum fuisse, cumque nemo duceret animal, sed sponre currere sinerent omnes, delatum id fuisse in desertum quoddam prope Cufam, et operoso tumulatum sepulchro.

Cumque multi ex sectatoribus eius eo conferrent dona et anathemata, ex iis aedificatam fuisse Mosqueam, sumptuosae sane et admirandae structurae. Cessantibus autem cum tempore donis et religione peregrinantium, multum deperdidit templum istud a veteri splendore, alicubi etiam penitus corruit.

ACEMVS CALIPHA V.

Haly mortuo, magnae contentiones ortae sunt inter Arabes, super nouo Calipha: aliis quidem Acemum Halys filium, aliis vero Mauvyam Safi nois filium sibi poscentibus, ex posteritate Benhumiae. Peruicit tamen Acemus, Calipha factus, quo honore non nisi VI. dies laetatus fuit.

MAVVYA CALIPHA VI.

Competitoris morte ad Pontificatum adscendit hic, anno Christi DC LXII. Mahometi XLI. praefuitpue rebus per annos XX. quibus tamen nihil memoria dignum gessit. Vsus hic fuerat bona et fideli opera cuiusdam ducis bellici Abdalzyad, cui in praemium fidei dedit ciuitatem Bafora, inter duos fluuios Tygrim et Euphratem, eo fere loco vbi confluunt, simulque in sinum Persicum prae cipitantur. Mortuus est Mauvya anno Salutis DC LXXXII. Egirae LXI.

YHEZIDVS CALIPHA VII.

Successit hic patri in Pentificatu et regno Persico, quod vtrumque, cum vix apprehendisset, petitus est bello ab Ocemo, Halys filie, Mahometi nepote, Acemi fratre, estque inter eos commissum praelium in campis Cabelanis, vbi etiam nostra memoria visitur Vrbs, quae vocatur Mechet Ocem, structa in deserto in honorem sepulturae eius. Interfecto Ocemo, dux quidam Arabs Abdalazuber arma contra Yhezidum sumsit, vt vindicaret Ocemi mortem, fatigauitque eum cruento triennii bello, dum regnauit: post mortem vero eius peruastauit prouin cias eius, Arabiam, Persiam, Aderbaion, Carason, aliasque.

Dein, cum in Aegyptum irruisset, penetrauit vsque ad Medinam Arabiae vrbem, vbi insignis portus est Maris Erythraei Mortuus est Yhezidus anno A C. N. DC LXXXV. Egirae LXIV.

MAVVYA II. CALIPHA VIII.

Mauvia II. nepos fuit Mauviae prioris et filius Yzahedi, quem et in regno secutus est. Cum autem nimis remissus regnoque inutilis esset, depositus est a solio, quadragesimo primo regni sui die: quae res magnis. motibus in regno causam dedit, cum quisque ex Prin. cipibus ad regnum adspiraret: sed ad extremum Maruvani factio praeualuit, ad quam rem multum iuuit Abdalzayad, cui Mauvya ciuitatem Basora donauerat, vt supra diximus.

MARVVAN CALIPHA IX.

Octogesimum iam agebat annum, cum hic ad regnum peruenit, quod tamen inquietum turbatumque inuenit. Coactus enim est magnum colligere exercitum ad impediendos Arabas Mechanos, qui ei negauerant obedientiam, et praeferebant posteritatem Halys. Eos enim omnes, qui non ex eius orti fuerant prosapia, Tyrannos fuisse aiebant. In hunc finem conuenerant ab omnibus partibus, elegerantque sibi caput Solimannum Ben Caeb, fuerantque adorti Cufam ciuitatem, quae tunc praecipua erat Arabiae nostro aeuo tota in ruderibus iacens, destructa eo ipso tempore per eos, qui

horribilem lanienam exercuerunt in omnes qui erant e posteritate Benhumyae, ex qua erat Marvvan. Hic cum accepisset de aduentu hostis, occurrit ei vsque ad Orsam Mosoporamiae, quae est anti quorum Vr, vbi Chaldaei voluerant exurere Abrahamum, nolentem eorum subscribere Idololatriae. Hoc loco conflixit Marvvan cum hoste, obtinuitque victoriam, caeso Soliman no Arabum duce.

Sic Triumphantem Warvvanum domi longe grauius malum excepit. Vxor enim eius, quae sanguinis necessitate iuncta erat Solimanno, et huius et aliorum propinquorum suorum mortem vlta, iniecit viri collo laqueum, eumque strangulauit, agentem annum aetat. LXXXI. Anno S. DC LXXX VI. Egirae LX VI. regni sui I.

ABDELMALEK CALIPHA X.

Facilem hic per victoriam patris ad regnum nactus est accessum, quo tamen diu pacato frui non potuit. Quidam enim ex factione Chihahiorum, qui Halyn sequuntur, cum copias non modicas collegissent, excursiones fecerunt in prouincias Aderbaion, Diarbek, Auuas, aliaque loca Persidos et Mesopotamiae, omnes quacunque transissent per summam crudelitatem occidentes, qui cum ipsis non facerent. Aduersus hos eduxit Abdelmelechus exercitum LXX. millium hominum, aggressus primum Abdalaziadum, cui et victoriam et vitam eripuit, cum Dynasta Basorae fuisset annis XLI. Eius praefecturam victor dedit Abrahamo Maleko, Basorae autem Mazaebo Abdelae fratri.

Deinde bello petiit Moktam, eumque acie victum pariter occidit. Paulo post duxit copias aduersus Mazaeb Zoberum, cui victo eripuit terras quas in Persi de habuerat. Profectus deinde Damascum, praemisit Osiagum ducem suum, qui debellaret atque necaret vltimum ex rebellibus Abdalazoberum, qui et id prospere confecit. Oppressis ad hunc modum seditiosis Abdelmelechus, pacificum nactus regnum, dedit Osiago pro praestita opera Satrapias duas, Aiera quensem et Carasonensem: ipse per ocium aedificauit frequentissimam ciuitatem Vacetum, sitam inter duos fluuios in medio Mesopotamiae, cuius nihil amplius superest praeter rudera. Abdemelechus, cum regnauisset annos XXI. mensem I. mortuus est anno AN. C. DCCVI. Egirae LXXXVI. relictis filiis quatuor: Oelido, Solimanno, Ihezido et Ochone.

OELIDVS CALIPHA XI.

Superauit hic omnes antecessores suos potentia diuitiisque, cum ope ducum suorum regni fines longe lateque protulisset, inter quos quidam cepit Carasonem vsque ad Turquestaniam praetereaque regiones Maurenahar et Coarzim.

At alia exparte Meselema Ben Abdel Melek cum valido exercitu ingressus terras Imperatoris Graeci, adduxit eum ad soluendum tribueum. Nec contentus fuit militari gloria Oelidus, adiunxit et aedificiorum laudem, constructis plurimis fabricis superbissimis, inter quas est Mosquea Damascena, cuius Architecturae artificium, vt et immensae diuitiae omnes in admirationem rapit spectatores.

Circa hoc tempus mortuus est in Carssonia Osiagus, cuius Satrapa fuerat, anno aetatis suae XLV. cuius tantam fuisse crudelitatem aiunt, vt tempore Satrapiae suae in sua duntaxat prouin cia ad C. hominum millia neci dederit praeter eos quos bello interemit. Reliquit XXX. mancipiorum millia, variarum nationum, vnde de caeteris eius opibus coniectura fieri facile potest. Sub exitum eiusdem anni, qui fuit Salutis nostrae DCCXV. Egirae XCV. mortuus est Oelidus, annos natus XLV. cum regnasset ann. IX. mens. VIII.

SOLIMANNVS CALIPHA XII.

Abdemelechi filius hic fuit, frater Oelidi. Nondum omnino reducti fuerant Persae sub iugum Calipharum, sed semper aliqua pullulabat seditio, nunc in hac, nunc in illa prouincia. Duo inprimis erant, qui nondum fuerant redacti in ordinem: Oerion et Tarbostam. Contra hos misit Solimannus Iazidum Ben Mahalep, virum fortem cum valido exercitu, qui vsus bona opera Iafar Barimaki, primi Vezieri, eos compescuit. Hinc ad correctionem monetae animum adiecit, in qua re hactenus populus grauatus fuerat. Ipse Calipha mortuus est Damasci, ex Pleuresi, cum annos II. menses VI. regnauisset.

HOMAR II. CALIPHA XIII.

Filius hic fuit Abdalae Acis Marvvanae nepos, frater maior natu defuncti Caliphae. Quo pacto autem illi successerit, non est necesse disputare. Fui hic Arabs valde superstitiosus et acris in sua secta. Accidit autem anno A N. C. DCC XVII. vt posteri Abantis, quifuerat auun culus Mahometi, insurgerent in Homarum, eique bellum facerent, aientes ad se suosque pertinere Pontificatum. Princeps inter hos erat Haly Eben Abes, qui missis ad exteros Principes legatis auxilium rogabat aduersus Homarum: sibi potius deberi regnum, legitmo haeredi et amatori iustitiae. Dum haec fiunt, Ochon, Abdelmelechi filius, Solimanni frater, venenum praebet Homaro, qui inde mortuus est quadragenarius, cum regnauisset annos duos, menses quinque. Incidit mors eius in annum Salutis DCC XX. Egirae CI.

IEZIDVS II. CALIPHA XIV.

Homaris morte regnum adeptus est Iezidus, Abdelmelechi filius tertius. Aduersu hunc

insurrexit statim ab ipso initio regni quidam Abu Mocelem Carason, persuasus ab Aly Ben Aba, qui duo simul continuo biennii bello fatigauerunt Iezidum, quo tempore exacto Calipha mortuus est, nulla re memorabili gesta, cum regnauisset annos IV. menses VIII.

OCHON II. CALIPHA XV.

Hic est Ochon ille, qui dedit venenum Homaro, frater Iezidi, qui vbi ad imperium peruenit, habuit quod in Perside ageret, vbi Nacer Sayar et Iuseph Eben Homar, Tribuni magnae virtutis, egregiam ei praestiterunt operam. Vtrique Ochon pro fide luculentam tribuit Praefecturam, Sayaro quidem Carasoniae, Iusepho vero Hira quenae Satrapa constituto. Reliquum tempus, quod fuit annorum XIX. mensium VIII. Persae quieti transegerunt, vsque ad mortem eius, quae incidit in an. Sal. DCCXLIII. Egirae CXXIV.

OELIDVS II. CALIPHA XVI.

Ochone mortuo in Calipham electus fuit Oelidus Iezidi filius. Ingentia huic fuere bella contra familiam Abantis, moriente interim praecipuo ex iis Abdala Ben Abas, qui sibi Caliphatum arrogabat: cuius interitu putabat le Oelidus vsurum pacato regno, vnde et Satrapas creauit duos eius filios, ratus eos sibi ad hunc modum facturum obnoxios. Et profuissent sine dubio haec ei, nisi terribili ingenio et naturae quadam malignitate omnium inprimis militum in se concitauisset odia, qui enm trucidauerunt decimo quarto dominationis suae mense.

IEZIDVS III. CALIPHA XVII.

Oelidi filius hic fuit, cognomento dictus Nokhes, id est, Dimmutus, quodsolitus fuerit repetere a possessoribus, quae superiores reges iis donauerant. Peruenit ad regnum natus annos XL. quo non vltra VI. menses gauisus est, mortuus Damasci.

EBRAHEM. CALIPHA XVIII.

Iezidi hic frater erat, qui non nisi duobus mensibus sceptrum tenuit. Dislolutum hominis ingenium, et ad res graues ineptum causam praebuit proceribus, vt magna in eum vterentur insolentia, donec quidam ex iis, Marvvan nomine, eiusdem familiae, eum cepit, per tres men ses in carcere habuit, et ad extremum necari iussit.

MARVVANVS II. Calipha XIX.

Cum hic caede Principis sui ad regnum peruenisset, magna inter Arabum proceres dissensio orta est. Prae rat Carasoniae Nacer Sayar, cui bellum erat aduersus Malabum proregem Kermoniae: fuitque hoc bellum atrox et cruentum. At alibi Abantis factio aduersabatur quibus Carasonensibus et Kermonensibus: cumque ad manus ventum fuisset, vicerunt Abantiani, vltra centum hominum millibus ex aduersa parte interemtis qui supererant e Carasonensibus effugerunt Sauuam. Qui dux fuerat vicftricis partis, Abu Mocelem, non contentus praesenti fortuna, ad maiora animum adiiciens, misit Catabeium, ducem peritum, cum valido exercitu, ad occupandam Hieraquenam prouinciam, qui rem grauiter executus est.

Hinc Cufam Arabiae petiit, vbi obuium habuit Marvvanum, qui Vaceto egressus fuerat, vt cum illo confligeret. Nox erat, et pugnabatur in ipsa Eufratris ripa, vbi instar Andabatarum digladiabantur.

Sed Marvvani milites tanto impetu adorti sunt hostes, vt eos cogerent ad fluuium fugere, seruaturos natando vitam: haustus est ibi Catabeius aquis cum multis aliis. At milites eius, ignarieius casus, rati ducem suum pugnare, reuersi e fuga, iam vitulantes et Paea na canentes hostes magna viadorti, in fugam compuletunt. Accidit hoc sub ipsius Aurorae iubar. At vbi diluxit, videntes sibi deesse ducem, creauerunt alium, Acemum Catabeii filium, qui sine mora persecutus fugientes, nihil effecit, illis iam Cufam tenentibus.

Cum autem redeuntes incidissent in Safam, qui erat ex Abantis familia, creauerunt eum Calipham etiam repugnantem. At hic cum aliter non posset, assensus eorum voluntati, misit tres auu nculos suos Sophan, Abdulum et Absamerum cum magnis copiis aduersus Marvvani filium, qui iam exercitum suum iterum ad Euphratem adduxerat.

Ibi secundo magna vi pugnatum est, succum, bente Marvvano, qui fugit Cayrum in Aegyptum, qua in vrbe captus et occisus est: anno AN. C. DCCLI. Egirae Mahometicae CXXXII. cum regnauisset annis V. Perierunt autem cum eo vltra LXXX. homines e posteris Benhumiae, fueruntque eorum qui iam obiuerant, aperta sepulchra, et exusta osla mortuorum, nullique viuo parsum est, praeterquam vni, nomine Hamar Ben Abdalah, cui ingens virtutis et bonitatis fama etiam inter hostes, consentientibus omnibus vitam seruauit. Et hoc modo cessauit imperium in posteris Benhumiae, in Marvvano, transiuitque ad familiam Abantis, penes quos regnum multis annis fuit, vtin lequentibus explicabimus.

REGES PERSARVM EX FAMILIA ABANTIS. SAPAH, CALIPHA XX.

Safa, filius Abdalae, nepos Halys, pronepos Abdalae, abnepos Abantis cum ad hunc

modum aduersarium suum ale amolitus fuisset, dedit operam vt in regno confirmaretur. In quo quietus, sublato aemulo, misit duos suos propin quos, Abdulam, vt praeesset Syriae, Aegypto et Africae, alterum Dauidem, vt regeret Medinam et Mecham. Vacetum vero ad fratrem suum Abuiafarem misit Safam, vtilli regioni pacem redderet.

Hinc iussit eum proficisci in Carasoniam, Persicarum prouinciarum opulentissimam, cuius caput est Vrbs Mechad, in qua Imael Sophus einsque posteri sepultisunt. Habetautem Vrbs ista in intermoentis murorum turres CCC. distante vna ab altera ad ictum globi e tormento manuario emissi: ager eius est valde fertilis, incolae colore albo, apti ad arma, in moribus a caeteris Persis nihil differentes. Inter hancprouinciam Carasonensem, et Turquestaniam, et Vsbequiam, intercurrit celeberrimus fluuius Iehunus, vltra quem quae regio est, dicitur a Persis Maurenhar, quod vltra ripam in Septentrionem versa sit. Haec admonitio seruit ad meliorem intellectum, cum de hac velilla prouincia sermo est.

Igitur cum prouinciam Carasonesem occupauisset Abusalem, videns contra se venire Abuiafarem Caliphae fratrem, non solum praestitut ei obedientiam, sed et fidam vtilemque operam dedit: quod quidem eo tempore rarum fuit exemplum, cum natio illa vulgo audiat inconstans et infidelis. Erat primus Safae Consiliarius quidam Ambuzalemah, cui rex ob fidem et officia multum debebat: et tamen cum palam factum fuisset, eum cum nonnullis aliis conspirasse in vitam regis, capite truncatus est, assignato alii officio eius, qui in eo maiori versatus est prudentia. Postremo Safa, cum regnasset an. IV. menses IX. mortuus est, anno AN. C. DCC LV. Egirae CXXXVI.

ABVIAFAR, CALIPHA XXI.

Vixsucceslerat defuncto fratri Abuiafar, cum nunciatum ei est, Abusalemum Satrapam Carasoniae, quem superius eidem Abuiafari, viuo sratre tantum honoris detulisse diximus, rebellasse.

Sed Calipha miro astu effecit, vt Abusalemus ad regiam veniret, quem statim interfici iussit, et ita vnius hominis caede atrox bellum compositum est. Sed in Arabia non ita successit, vbi Mekaiani Basorenses seditionem excitauere: contra hoc misit Abuiafar duces suos, vt eos ad frugem reducerent, quod quidem factum est, sed non sine multa sanguinis effusione: anno Salutis DCCLXIII. Egirae CXLV. Confecto etiam hoc bello voluit Abuiafar visitare prouincias regni sui: profectus igitur ab Cufa, cum transita Mesopotamia ad ripam Tygris fluminis peruenisset, adeo placuit ei loci amoenitas et nauigandi commoditas, vt ibi amplam satis ciuitatem aedificare cogitauerit, quam ob deliciarum abundantiam et hortorum amoenitatem vulgo appellauerunt Bagadad, a Persico vocabulo Baga, quod hortum significar Post quod tempus cum tribus annis regnatisset, mortuus est dum iter facit Mecham, in deseivo Byr Maymum, quodestacsi dicas Puteus Maymumi, ab eo qui eum foderat. incidit mors eius in annum Salut. DCCLXX. Egirae CLIX.

MAHADY BILA, CALIpha XXII.

Reliquit Abuiafar moriens filium, qui ei in Caliphatu successit, et praefuit regno primis IV. annis quiete, et sine motu, quibus elapsis quidam Akem Ben Ochem, qui fuerat A Secretis Abusalemo, quem Abuiafar necari iusserat, seditionem concitauit, pertractis in rebellionis societatem prouincialibus. Hic homo elati supercilii, moribus feris, non solum volebat vt Rex coli, sed et vt Deus adorai.

Et quanquam talia haec monstra nunquam cateant aslentatoribus suis: multis tamen displicuit haec insania, vtique cum velo tectus saciem in publicum prodiit, indignam iudicans plebem, quae in ipsius intueretur vultum. Effecit tamen vt in aliquot prouinciis rex salutatus fuerit.

At Calipha, cum haec omnia intellexisset, misit aduerlus eum exercitum sub ductu cuiuldam Monsaebi, qui magna diligentia effecit, vt celeriter Caronem adueniret.

At propinqui atque ne cessarii Akemi, videntes sibi non satis esse ad resistendum virium, praebuerunt homini venenum, credentes hoc pacto sibi receptum fore ad gratiam ducis Persae iopsi interim ad vulgus spargebant, eum in coelum iuisse.

At Monsaebus, cum omnes terras quae defecerant, recuperauisset, indignatus, quod hostem suum neque viuum neque mortuum nancisci posset, multa crudelitatis exempla in consanguineos et sectatores eius edidit, cum multos viuos cremari iussisset. Accidere haec omnia anno A N. C. DCCLXXXVI. Egirae CXCVII. quo eodem anno mortuus est Mahady Bila, natus annos XLIII. cum annis X. et mense I. Calipha fuisset.

ELADY BILA MVSA, CAlipha XXIII.

Successit huic filius Elady, breui tempore hac dignitate gauisus, eumque esset Princeps comes, affabilis, omnibusque virtutibus ornatus, mortem tamen effugere non potuit, quae nimis propere ipsum rapuit, cum non nisi anno vno mensibus tribus rebus praefuisset. Mortuus est anno S. DCCLXXXVII.

ARACHID BILA HARVM, Calipha XXIV.

fratris ad imperium euectus misit hic anno A N. C. DCCCIV. Egirae CLXXXVII. qui interimerent Beramequos, qui erant ex illustri orti familia, vna cum Vezieris suis, quod eos conspirationis aduersum se initae suspectos haberet. Tertio anno post mouerunt ei Graeci bellum: sed Calipha coegit Imperatorem ingenti vi pecuniae pacem emere. Excepit hoc bellum aliud in Maurenahar prouincia, vbi quidam Raff Eben Na cer se regem appellabet. Contrahunc Arachidus iple volebat ducere exercitum, sed praeuentus morte obiit apud oppidum Thus, cum regnum obtinuisset annis XXV. anno A N. C. DCCCX. Egirae CXCIII. Habuit Arachidus filios quatuor, Mamedum Hammi, cui dedit pater quicquid possidebat Alepi et versus Occidentem. Alter erat Mahamus, cui tradidit Persidem et Carasonem, cum inde dependentibus prouinciis. Tertio Acemo, dedit Satrapias Aderbaionis et Mesopotamiae. Quarto nomine Mataconi, cum eum parum amaret, nullam assignauit partem, quanquam portio eius successu temporis quam reliquorum non fuerit deterior.

MAHAMED AMIN, CAlipha XXV.

Noniinauerat hunc pater successorem regni, quo vbi potitus fuit, non parum doluit, illud ita in partes scissum esse, sibique exiguam relictam portionem, vnde prima haec fuit eius cogitatio, quonam modo quosdam ex iis suis euerteret possessionibus. Collecto igitur exercitu, iussit, vti duces sui recta Persidem pererent.

At Mahamus, cui eam pater dederat, videns sibi vigilandum esse, cum tempestas illa haud dubie suae incubitura esset prouinciae, et ipse collegit exercitum, cui praefecit Vezie um suum, nomine Taher Ben Ocem, qui statim in hostes duxit, eosque acie victos persecutus est, vsque in vrbem Bagar, quan ingressus vi et ferro, cepit Calipham Mahamedem Amin, quem secum abductum in via necauit, cum tenuisset regnum annis IV. mensibus VII. anno Salutis DCCCXIV. Egirae Mahometicae CXCVIII.

MAHAMVM BEN HARVM, Calipha XXVI.

Superioris hic frater fuit, cui et occilo in Caliphatu successit primum hic sibi Consiliarlum constituit Fazelem Ben Saleh, hominem prudentem et politicum.

Cumque tranquillo frueretur Imperio, magnos impen dit lumptus in translationem librorum Graecorum et Syriacorum, qui de Philosophia Naturali et Morali, vt et de Mathematica, Astrologia et Medicina scripti fuerant, in linguam Arabicam. Persicae tamen prouinciae hac pace diu laetatae non fuerunt. Quidam enim Babecus Coramdinus in regione Aderbaion tumultus excitauit. Sed paxfacta est inter eos anno Salut. DCCCXXI. Egirae CCV. Hoc ipso anno misit Mahamus in Prouinciam Caralonem, Taher Zuleminum, quamuis sciret, non contentum fore hominem praefectura, vnde necesse fuit eum ex tempore poenitere.

Opposuit igitur ei quendam Hamed Abichaledum, qui conatus eius opprimeret. Sed hic metus sublatus est morte Taheri.

Neque tamen minus eiuldem prouinciae Satrapiam cuidam Taheri filio dedit, Talaheo nomine, cuius fratrem Abdulam pater milerat aduerlus Vsbequenses, qui diuer sum in culru Numinis sentiebant. Hic cum victor ex eobello reuersus fuisset, inuenit patrem mortuum, et fratrem in possessione Satrapiae constitutum, qua quidem vtraque re nihilipsi potuit accidere grauius. Talaheus tamen, consentiente Califa, fratrem in praefectura socium ad. misit, vsque ad mortem Maham umi, quae contigit anno Salutis DCCCXXVI. Egirae CCX. cum regnasset annis XIL mensib. VII.

ABV EZACH MAT ACON. Calipha XXVII.

Fratribus defunctis hic ad regnum peruenit, quem pater ita contempserat, vt ne portionem quidem inter illos ei assignauerit. Primum eius in regno operum est noua Ciuitas, nomine Samarra, quam extruxit in parte Septentrionalia Bagadeto, supra ripam Tygris fluuii, quae cum aliquando floruerit, hodie vix illius lupersunt ruinae. Mortuo Mahamumo, Babe cus Aderbaionis Prefectus bis rebellauit, sed ad extremum tam validum aduersus eum misit Matacon exercitum, vt Babecus victus captusque fuerit, cui Califas primo manus pedesque amputari, deinde laqueo eum suspendi iussit.

Neque tamen sic Carasonia quieta fuit, ob prouinciam Sistonensem, quae est infra Carasonem et Kermonem, verlus sinum Persieum. In hac enim Sistonensi quidam seditiosus, cum sibi validam manum collegisset, maximam partem occupauit prouinciae. Cumque ea, quae is occupauerat, dependerent a iurisdictione Carasonensi, Talahaeus qui tunc ibi Satrapes erat, correptis armis occurrit Amzae (sicenim vocabatur seditio sus iste) quem et vicit acie: hinc reuersus in Carasonem, lapsus est in morbum, qui eum sustulit anno A N. C. DCCCXXIX. Egirae Mahometicae CCXIII. relicta Gubernatione filio suo Hay, contra quem vicini principes diuturnum gesserunt bellum, in quo Halys occubuit.

Neque tamen sie bello finis fuit, quod inde exarsit vehementius. Dum ad hunc modum in Perside tumultuantur, Matacon petit bello Graecorum Imperatorem, eique aliquot extorquet victorias, pauloque post moritur annos natus XLVIII a N. C. DCCCXXXIII. Egirae

CCXVII. cum regnasset annis VIII. Reliquit hic moriens filios VIII. filiasque rotidem, cum VIII. millibus mancipiorum, captisque octo ciuitaribus praecipuis in totidem regnis, dedit neci VIII. reges.

Sed et VIII. milliones auri in thesauris eius repertos asserunt, vt ita haec omnia octonario numero responderint. Et quamuis vir fuerit plane Martius, comem tamen affabilemque se praestitit, charus omnibus, inprimis vero militibus.

VACECVS, CALIPHA XXVIII.

Successit hic Mataconi patri, nec inuenitur quicquam memoria dignum admisisse: nisi forte istud, quod in Carasone mortuo Haly Ben Talahe successit Abdula Ben Taheri, sub cuius praefectura, quamuis terrae illae ob fertilitatem omnibus rebus abundent, horrenda tamen fames cum hanc tum alias prouincias afflixit, quae per tres annos continuata, eam inpri. mis regionem prope habitatoribus vacuam effecit.

Cum autem postea densi imbres delapsi sohim ferax, vt antea reddidissent, redierunt prisci coloni. Conspirauerant tunc Persae et Arabes, vtrique Mahometani, in Gentiles, quorum permulti adhuc erant in ea prouincia, venerationi Ignis dediti, quos etiam nostro aeuo magno numero in Perside inuenias: ex his Persae et Arabes innumeros occiderunt: quo tempore periit in Carasone Abdula Taher, cui suffectus est a Vaceco Califa filius, Taher Ben Abdula. Altero anno post mortuus est Vacecus cum regnasset annis V. mensibus IX. anno AN. C. DCCCXXXVIII. Egirae CCXXII.

ALMOTO VVAKEL, CAlipha XXIX.

Vaceci frater hic fuit, quo regnante capit eminere factio Haly, cuius asseclis hic pro viribus obstitit, ne religionis ergo ad sepulcrum eius peregrinarentur, quod est apud Mechat Ocem in desertis Cabelanis, vt superius diximus. Vtque eos facilius impediret, perrupit multis in locis aggeres, quibus Euphrates cohercebatur, vt inundantibus aquis campi obruti, accessum omnibus in illa planicie negarent.

Hoc Califa mortuus est in Carasonia Taher Ben Abdulae, relicta Praefectura sua filio Mahamedo, qui cuidam patruo suo dedit terras Tarbastanas, vt iis donec viueret, frueretur. Sed de hoc suo loco dicemus. Habuit Vacelus Caliphas filium Montacerum, regnandi cupidissimum, adeo vt non expectata morte patris eum per seruitia sua e medio tolli curauerit, postquam annos XII. regnauisset, quod ac cidit anno Salutis. DCCCL. Egirae CCXXXIV.

MONTACER BILA, CAlipha XXX.

Breue huic ex regno parricidio parto gaudium obtigit: cum enim sex mensibus diadema gestasset, grauis superueniens morbus, indigno longiore vita cum spiritu regnum abstulit, quod tantopere desiderauerat.

ABVL ABAS HAMED, CAliphae XXXI.

Mahamedi filius hic fuit, Maraconis nepos, ideoque proximus regni haeres. Cum autem praefuisset rebus perannos V. menses IX. mala suorum voluntate, irati milites correptum eum angusto incluserunt carceri, vbi fame eum mortuum aiunt. Ex eo tempore res Persicae aliquo modo confusae fuerunt, cum in Tabarstana prouincia, de qua paulo ante diximus, quod ea Zuleimanno data fuerit, seditionem mouerit quidam Acem Ben Zeyd Alauuy, id est, Adeodatus, qui totam Tarbastanam sibi subiecit, coacto Zulymanno Bagadetum confugere, vbi benigne receptus est per Califam, multisque ab eo affectus honoribus. Interea Acemus, cum locis quae occupauerat, firma imposuisset praesidia, ingressus Persidem, cepit vrbes Casbin, Zenion, Geylon; Habar et Deylon, quod accidit anno Salutis DCCCLVI.

MOSTAHIN CALIPHA XXXII.

Sublato a militibus Rege superiore, non potuerunt inter se conuenire Arabes de eligendo alio: postremo tamen consenserunt omnes in Mostahinum, defuncti Caliphae propinquum, eumque in regio collocauere solio, quo honore laetatus diu non est. Post decimum sextum enim mensem morbo sublatus est, anno AN. C. DCCCLVIII. Egirae Mahometicae CCXLII.

ALMATEZ BILA, CALIphae XXXIII.

Hic cumprimum sceptro potitus est, misit instructissimum exercitum aduersus Acemum, sub ductu Muzae Ben Buca, qui ingressus Persidem conflixit cum inimicis, potitusque victo. ria de iis, recepit Ciuitates regias, Charear, Casbin, Hebar, Zenion, coegitque mori Acemi fratrem apud Tarbastam, vt necesse habuerit Acemus, alium ex fratribus suis in cius locum submittere nomine Mahamedem Ben Zeld.

Interea, dum haec in Perside fiunt, milite Almatezi pertaesi dominationis eius, hoc modo eum e medio sustulerunt. Lauabatur Almatezus in Vaporario calidissimo: ad hunc irrumpentes milites praetoriani, coegerunt miserum fundo renus exhaurire ingens poculum frigidissimae aquae, quae tam violenta in corpore mutatio homini mortem attulit, cum regnauisset annis III. mensibus VI. anno AN. C. DCCCLXII. Egirae CCXLVI.

MOTADY BILA, CALIpha XXXIV.

Electus hic est post Almatezi mortem, quem post vndecimum mensem secutus est, pariter a Praetorianis sublatus, anno DCCCLXIII.

ALMAT HAMED BILA, Clatpha XXXV.

Hic vt se securum praestaret a consanguineis propinquisque suis, a quibus tunc maior erat cautio, quam a peregrmis, cogitauit eos omnes sub honesta missione a se amoliri, partim in Arabiam felicem, Medinam et in alia loca.

Cum autem in tota hac historia Medinae saepius fiat mentio, non erit alienum ab hoc loco monere lectorem, esse vocabulum non vnius duntaxat significarionis, vnde et semper alia vox ad constituendam differenciam ei additur: veluti in Hispania dicimus Medina Coeli, Medina Sidonia, Medina Campi, quae vocabula Hispani a Mauris acceperunt. Sic Persae et Arabes Vrbem, in qua est sepulchrum Mahometi Pseudoprophetae, per excellentiam appellant Medina El Nabi, vel Talnabi: id est, Populus Prophetae.

Cumque peregrinantur ad hoc sepulchrum, etsi sciant se Mecham proficisci, dicunt tamen se Medinam El Nabi ire, cum tamen duae illae vrbes longissimis spac. is inter se distent. Medina enim Mediterranea est, distans ab altera quadridui itinere, Mecha vero est maritima, sita in littore Erythraei maris, vnde frequens est nauigatio Arabum in Orientem.

Cum autem ii, qui ex partibus Orientis Medinam petunt, apud Mecham in terram exscendant, ideo se dicunt venire a Mecha.

Sed et idem dicunt qui ab Occidente veniunt, ita, vt postquam religiosae peregrinationi satisfecerunt, Mecham se conferant, vt ibi sibi de diuersis mercibus Orientalibus prospiciant: cumque Vrbs ea, vt diximus, sita sit in litore, et vna omnium a frequentissimis adeatut nauibus, vocant Lusitani illam Sinus Arabici partem Fretum siue Strictum Mechanum.

Sine igitur Medinam dicas siue Mecham, in Sinus Arabici faucibus eam reperies, non autem vt alii nugati sunt, in sinu Persico.

Sed nunc ad res Persicas redeundum est, quae per illos annos confusae admodum erant, Iacobo quodam Leyso rebellante in Sistonensi territorio, quem ab initio non multi sequebantur, quibus cum tamen mira prosperitate, ipsam Vrbem Siston, caput prouinciae occupauit. Inde progressus in Carasonem, pari successu, vsque in terram Maurenahar penetrauit. Habebat ibi Mahamed Ben Taher praesidium militum: cum his conflixit Iacobus, cepitque vrbem Harat, vnde nactus est audaciam adoriendi ipsum Ben Taher, Satrapam Carasonis, qui non expectato hoste aufugit Nichaburam. At alibi Acemus Ben Zeyd semper plura loca occupabat, etiam terras Gerionis. Hic coactus fuit Mahamedes subsistere impediente hoc ei transitum. Nullum igitur euadendi spem cernens, sed pugnandum omnino, collectis circum se promtissimis, conflixit cum Iacobo, sed victus atque profligatus, reliquit opulentissima spolia in manibus victoris, amisitque insuper terras, Sistonensem, Carasonensem, Acemo autem cessit Gerionensis vsque ad Charear. Ipse comiantibus paucis effugit Nichaburam, Iacobo indesinenter sequente, qui in hac via incidit in Abdulam Zaleh Taherum, Vezierum, a quo interrogatus est, cuiusnam authoritate bellum illud gereret? quod si pro Calipha militaret, neminem ei obstiturum.

At Iacobus extracto e vagina gladio, in hoc, ait omne mihi ius et auctoritas. His auditis, co. natus est Taherus, promissa securitate, hominem ad se vocare, quod Iacobo parum placuit, Pugnam igitur conseruere, in qua Taherus venit in potestatem Iacobi, qui eum interfici iussit, vltimum qui eam prouinciam rexerat. Erat autem homo ingenii plusquam regii, maiorisque virtutis quam antecessores eius.

Cum autem acta Iacobi Leysii non parum habeant admirationis, et in eius gestis mulra notatu digna occurrant, non ingratum nos Lectori facturos arbitrati sumus, si ad maiorem Historiae lucem vitam eius describeremus. Erat in Sistonia Prouincia Faber Aerarius, nomine Leysus, cui erant tres filiii, Iacobus, Hamer et Haly. Inter hos primus cum didicisset opificium paternum, adolescens ad modum oberrabat, exercens opificium suum, quo se pariter atque patrem egenum aleret. Ex lucello autem semper aliquid sibi reseruabat, vt peculium velut campestre conficeret, vtque haberet, quod in ganeis, Iustris et alea perderet. Nec defuerunt ei socii, quibus eadem vitae ratio placuit, quibuscum perpetuum ei intercessit consortium, et quos supra modum Iacobus ille sibi obligauit, vt facti adultiores et ad res gerendas apti non recusauerint ipsum sequi quocunque duceret. Igitur cum eos temere armis instruxisset, coepit cum iis insidere vias publicas, solita semper in socios vsus liberalitate, a quibus et ductor creatus, latrocinia strenue exercuit, mitior tamen in pauperes quam diuites. Erat per id tempus Carasoniae Satrapa Taher Ben Abdula, de quo in superioribus diximus, ad quem multae deferantur a spoliatis querimoniae, dicentibus, quendam Salek Ben Asar attraxisse in suam societatem Iacobum Leysum cum manu suorum, spe praemiorum et luculenti stipendri, et hunc iam ingressum Sistoniam, ipsam cepisse et expoliasse Vrbem. His de causis Taher Ben Ab. dula misit copias suas Sistonem, qui Iacobum cum suis inde eiecerunt.

relicta prouincia sua Mahamedo Ben Taher. Vix hic adiuerat Praefecturam, cum Tribunus quidam Drama Ben Nacer, pertracto in partes suas Iacobo, alibi latrocinia exercuit, et loca aliquot in suam potestatem redegit. Et Dramus quidem perrecturus alio, reliquit Praefecturam Sistonis Vrbis Leysio. Taher intellectis his, coegit Dramum secum decertare, quem victum viuum cepit et Bagadetum misit, vbi eum Calipha angusto includi iussit ergastulo, in quo multo tempore fuit.

At Iacobus, cum nullam perderet occasionem, videns seliberum a Sacramento militari, quo Dramo fidem suam obstruxerat, Sisto, nis Dominum se appellauit, ita tamen, vt a solita liberalitate et comitate in suos nihil remitteret, quo fecit, vt in dies ipsis fieret charior. Cum igitur vrbem muniuisset, et praesidia per loca idonea prouinciae disposuisset, caepit excursiones facere in agrum Carasonensem, quod accidit circa annum Salutis DCCCLXIII. Egirae CCXLIII. Hinc cepit oppida Herat et Fuchanch, descendensque in Kermonem, profligauit milites, quos ibi in praesidiis collocauerat Praefectus Scyranus, quam Vrbem obsedit, quae et, cum se aduersus vim eius defendere non posset, deditionem fecit, vbi milites eius incredibili potiti fuerunt praeda. Ipse nihil sibi reseruauit praeter XX. Falcones, qui Praefecti fuerant, decem quidem albi, et totidem versicolores, cum magna vi musci purissimi, quas res misit Bagadetum ad Califam, sua simul ei offerens seruitia.

Postea, cum omnia ex arbitrio constituisset, rediit Sistonem. Verum anno AN. C. DCCCLXXII. Egirae CCLIII. cum audiret turbas esse apud Scyras Vrbem, profectus eo, et castigatis auctoribus omnia tranquilla reddidit. At Caliphae non vsque adeo grata erant quae de successibus Iacobi Leysii nunciabantur, quanquam se suaque omnia ei offerret: sed celeriter ei nunciari iussit, exiret Scyra Vrbe adeoque tota Perside sine mora, neque vnquam ingrederetur eam prouinciam, sed contentus esset iis, quae alibi occupata per Tyrannidem possideret.

Non audebat Leysus tantae se opponere potentiae: respondit igitur, facturum se imperata: et cum dicto deserta Perside Baltam iuit in prouinciam Maurenahar: hinc vsque Cabulam, venit, quae regio est inter Carasonem et Indiam: hanc ille subegit, et profectus in Nichaburam, decertauit cum Mahemedo Ben Taher, vti supra diximus.

Nec hic subsistere potis, Carasonem inuasit, transitaque Taburstana apud Sarym constitit.

Hic Acemus Ben Zeyd, quem supra Adeodarum cognominatum diximus, occurrit Iacobo, sed victus ab eo est, et in Vrbem Delmon fugere coactus, quae est caput prouinciae Gueylon. Sublato aemulo hoc, Leysus, persecutus est hostes Amalam vsque, cum iam adulta hyems esset, et regiones illae caeteroquin sint frigidiores, et tunc quidem tam altae ceciderant niues, mixtique grandinibus imbres, vt coactus fuerit, prius remetiri iter, cum vltra IV. millia e suis inclementia tempestatis sublatos amisisset.

His Iacobi aduersitatibus cognitis Calipha, cupiens per hanc occasionem hominem opprimere, misit magna diligentia cursores per omnia loca, quae Leyso parebant, hortatus praefectos eius, ne imposterum homini obedirent. Quasi contrarium imperauisset, ita omnes in in fide erga Iacobum confirmati sunt, vt quidam Mahamedus Ben Vacel, Arabs et ductor eorum, qui tunc bono numero in Perside erant, adorcus fuerit praesidia, quae Califa hine inde in oppidis Arcibusque disposuerat, quae partim occidit, partim ad seditionem concitauit.

At alibi Muca Ben Bugan, princeps magnae partis Arabiae et vicinarum Persidi regionum, conscriptum exercitum Abderamo Ben Mosseh tradidit, qui cum Mahamedo Ben Vacel congressus, victus acie captusque fuit.

At Leysus interea non dormiebat, sed in motibus istis peruigili oculo in omnes erat intentus occasiones, vt his vteretur: ingressus igitur Persidem tam tempestiue venit, vt statim prouinciae Dominus factus fuerit, occisis omnibus, a quibus sibi metuebat, cumque satis sibi esse arbitraretur virium altiora tentandi, duxit Bagadetum.

Calipha, cui audacia hominis valde suspecta erat, vt eum a proposito diuerteret, scribit ad eum, ne progrederetur longius, se ei, si domum redire vellet, libere permissurum omnia, quae vspiam obtineret. Respondet Leysus, venisse se, vt ipsum coram videret, neque se nisi eo viso ab vrbe discessurum, quicquid alii dicant faciantque. Calipha accepto hoc responso, magna celeritate cogit copias, quibus praeficit fratrem suum, qui recta in Leysum duxit, dimicaturus cum eo.

At Iacobo longe alia mens erat, qui nocte motis castris, pet vias impeditas nec omnibus notas, versus Bagadetum rapauit exercitum, dubium ac perplexum relinquens Califae fratrem, qua potissimum via illum sequeretur.

Interea Iacobus magnis progressus itineribus, augebat tamen numerum militum suorum quacunque transibat. Properantem ad hune modum Colici corripuere dolores, consultique Medici responderunt vno ore, oportere illum, si conualescere vellet, Clystere vti.

At Leysus se moriturum citius quam illo medicamenti genere vsurum asseuerauit. Inter medios, quibus torquebatur dolores, adfuit Orator ab Calipha, suadens, ne progrederetur vlterius: assedit Iacobus, vt potuit sumtoque in manum dextram Acinace Persico, in sinistram pane et allio, respondit Legatis Caliphae. Dicite

Principi vestro, mortem, si mihi ex hoc morbo contingat, finem allaturam nostris contentionibus. Si mihi conualescendum sit, gladium hunc decisurum litem super regno inter me et ipsum. Si perdam aleam, vt mihi nulla amplius spes supersit: me in remorissimas terras in exilium iturum, ibique pane hoc et allio victurum. Vix redierant Oratores cum hoc responso Bagadetum, cum illos secutum est nuncium, morbo illo extinctum esse Iacobum, anno a nato Christo DCCCLXXXVIII. Egirae CCLXIX. cum iam per annos XI. in Persia dominatus fuisset, vir plane Martius, prudens, liberalis, affabilis, amans iustitiae, in cuius familiae vsum quotidie nacta bantur arietes XX. boues V. et alites permulti, cumque ipse sobrie admodum coenaret, multa ex his erogaret in vsus pauperum. Defuncto eo, nihil preciosi in eius tentorio repertum fuit, praeter arma quibus vtebatur, et Aulaeum Perficum, cum ceruicali, cuisolebat indormire. Liberos reliquit nullos, quae causa est, vt fratrem successorem habuerit.

Hamer Ben Leys hic dicebatur, hares omnium fraternarum possessionum: qui multo melius duxit, gratia et amicitia Caliphae vti: missis igitur Legatis, suam obtulit ei obedientiam, petens se in gratiam recipi. Hanc Legationem tanti fecit Calipha, vt non solum ei confirmauerit possessionem Persidos, Carasonis, omniumque terrarum quas frater occupauerat, sed et Hieraquenam addiderit, cuius caput est Vibs Isphaon: praeterea constituit eum supremum Iustitiae Praesidem apud Babylonem, post Calipham, quod tamen officium per missu regis transtulit in abdulam Ben Taher. Hinc duxit Hamer exercitum ad Vrbem Casbin, inde ad Ciuitatem Rey, relicto Praefecto Persidis quodam agnato suo Mahamedo Ben Leys.

At hic videns alterum absentem, Rex salutari voluit. Verum Hamer mox reuersus, castigaturus erat stoliditatem hominis, nisi celeriter aufugisset, relictis spoliis opulentissimis, quae postea Hamer omnia dono misit Caliphae.

Interea a multis partibus afferebantur querelae super insolentia et crudelitate Hameri, vnde Calipha edictum proposuit, quo Hamero omnes auferebat prouincias, quas antea permiserat, conscriptisque omnibus locis militibus praefecit quemdam Saydum Ben Mochalet: qui acie Hamerum vicit atque profligauit. Erat inter duces eius quidam Damus, qui longo tempore Bagadeti captiuus fuerat. Videns hic infelicem Hameri successum, fugit e castris, quod Hamerus quoque fecit, non multis comitatus militibus.

Cum autem nouas post modum collegisset copias, et suos vndique ex fuga ad se conuocasset, statuit per vim ingredi Vrbem Scyras. At Monsecus Caliphae frater praeueniens eum ante in Vrbem irrupit, vnde Hamerus, abiecta elus potiundae spe, Kermonem, Sistonem et Carasonem adiuit. Ibi mortuus est Almat Hamet Bila, Calipha XXXV. cum regnauisset annis XXIII. anno A N. C. DCCCXCIIII. Egirae CCLXXIIII.

MATAZED BILA HAMED. CALIPHA XXXVI.

Frater hic fuit superioris, cui et in Caliphatu successit, homo animosus, nec minus prudens et ingeniosus. Cum Hamer Ben Leys amissa spe Vrbis Scyras in Carasonem profectus fuisset, rebellauerat quidam ex Gubernatoribus illius prouinciae, nomine, Rafea Ben Arsuma aduersus Calipham, fecutus factionem Mahameti Ben Zeydi, aduersus quem Hamerus, permissu Caliphae, duxit suas cohortes, eumque victum viuum cepit, et caput eius Caliphae misit, qui plurimi fecit hoc donum, gna. rus, Rafeam illum multum damni dedisse Prouinciae. In huius facit praemium donauit Calipha de nouo Hamero Carasonem, Maunahar, Persidem, Kermon et Siston, iubens, vt nomen eius vexillis inscriberetur publicis, in signum fidei et obedientiae: quod accidit anno a nato Christo DCCCXCVIII. vicissim Hamer Ben Leys, vt gratus esset pro tantis donis, misit Caliphae praestantissima munera, monetae argenteae vim immanem, multa vasa aurea et argentea, plurimum Ambrae, Musci et Zibettae, et materiam vestiariam preciosissimam.

Diu iam erat, cum regio Maurenahat iucun. da pace vsa fuit, excusso prope iugo Persico, cum Ismael quidam Ben Hamed ibi dominaretur. Aduersus hunc profectus est cum copiis Hamer Ben Leys. Expectabat eum Ismael in ripa Iehunis fluuii, qui prouinciam Maurenahar separat a Carasonensi, vbi post aliquot aduersa et secunda praelia vnius et alterius, Hamerus victus est, et ab Ismaele captus. Aiunt quidam hunc adiutum argento ab Califa alteri praeualuisse, quem tamen comiter habuit, cum iurasset, sancte se imposterum obseruaturum pacem et amicitiam, neque vnquam illaturum bellum prouinciae Maurenahar.

At Ismael cum de prospero hoc suo successu scripsisset ad Calipham, mandatum accepit, vt Hamerum mitteret Bagadetum, quod et fecit. Ibi Califas eum necari iussit, cum XXIII. annis dominatus fuisset. Fuit autem homo iracundus et saeuus, luscus simul et minaci facie.

Fuerat iam ante, nempe anno Salutis DCCCXCIIII. Egirae CCLXXX. Ismael ex prouincia Maurenahar cum exercitu profectus in Turquestaniam, vbi multas a Turcis obtinuerat victorias, in vltimoque praelio caeperat regem Turquestaniae cum patre et vxore sua, nec non X. hominum millibus, et praeda tam

affluente, vt singulis militibus ex Ismaelis conoritubs cesserint mille denarii aurei, qui consiciunt MD. ducatos aureos. Potitus hac victoria venit Samarcandam, et hinc digressus conseruit pugnam illam cum Hamero Leyso, habens ipse sub signis LXX. millia militum. Hinc factum est, vt Marazedus Calipha ei dederit titulum Maurenahar, Carasoniae, Scyras, Siston et Kermon.

Haec cum ita accidissent, intellexit Ismael, Mahamedum Ben Zeydi excursionibus vexare Tabrastaniam: igitur ipse cum copias collegisset, misit eas sub ductu Mahamedi Ben Aron, qui illum acie vicit, adiecitque dominationi Ismaelis Prouinciam Gerionensem et Tabrastanam, quas ipse postea rexit sub auctoritate Ismaelis, quod accidit anno Salutis DCCCCI. Egirae CCLXXXIX. Ipse vero Matazedus Bila Califa altero anno post mortuus est, cum regnassetan. IX. menses IX.

MOKTAFI BILA CALIpha XXXVII.

Matazedi filius hic successit patri, quo tempore ipsi Arabes in multas diuisi turmas, latrocinia per Arabiam passim exercuerunt, funesta reddentes mercatoribus itinera, et peregrinantes Mecham impedientes. Factus ram fuerat Taher Ben Hamed in locum Aui sui Rex Sistonensis, intraueratque cum copiis ipsam Persidem armatus, vt eam sibi subiiceret, cum iam ante deuicisset praefectum prouinciae Abdulae, qui querelam detulit ad Ismaelem. At hic scripsit ad Taherum, monens eum, vt a talibus ausis desisteret, quod is fecit, siue istud gratiae dans siue timori. Hinc ad vrbem Scyras reuersus est Taherus Anno Salutis CMVII. Egirae CCXCIII. eodemque anno mortuus est Moktafi Calipha, cum regnauisset anis IV.

MOKT ADER BILA, CAlipha XXXVIII.

Non reliquerat superior iste Calipha liberos, quare Principatus ad fratrem eius Moktaderum deuolutus est, quo regnante, Mahamedes Ben Aron, qui, vt diximus vicerat et interfecerat Ben Zeydi, recuperaueratque Gerionem et Tabrastanam, quas prouincias Ismael ei regendas commiserat, is, inquam, Mahamedes Ben Aron, rebellauit, et clam pactus cum ciuibus oppidi Rey, occupauit istud. Quo cognito Ismael occurrit ei: verum is tempestiua fuga sibi consuluit.

At Ismael eum persecutus, recuperauit Casbin, Zeniam et Tabrastanam: quas prouincias sub suam obedientiam reduxit: ipsum tamen Ben Aron adipisci non potuit. Cum igitur regionem sufficientibus praesidiis muniuisset, altera vice in Turquestaniam se contulit, acquirens sibi nouas terras et noua regna in quibus incredibilem collegit praedam. Hac cum onustus in prouinciam Maurenahar venisset, anno Salutis CMIX. Egirae CCXCV. reliquit regnum suum Hamedo filio, quem Calipha in eius possessione confirmauit.

Cum enim Caliphae non in rebus ad cultum Numinis duntaxat spectantibus, sed et in regno summam obtinerent potestatem, non credebantur ii bono titulo suas possidere prouincias, qui eas non a Caliphis obtinuissent. Fruebatur interea Taherus vrbe Scrya aliisque terris, quas ei Calipha permiserat, cumque in regionem Sistonensem venatum profectus fuisset, quidam Leysi seruus, Haly filius ex improuiso occupauit Scyras: cumque accurrisset Taherus ad soluendam obsidionem, tam audax fuit Sangherius, (id enim homini nomen erat) vt cum illo acie decertaret, in qua Taherus victus captusque fuit cum fratre suo, et missus Bagadetum, cum rebus suis praefuisset per annos VI. vtque partis maiore securitate frueretur, cepit etiam Leysi filium nomine Halyn cum quodam fratre eius Madedo, misitque vtrumque ad Calipham, quod accidit anno AN. C. CMXIV. Egirae CCC.

Interea Hamerus Iacobi filius, nepos Leysi, videns Sistoniam tumultibus plenam, collectis copiis militum intrauit in eam, totamque spacio nouem mensibus subegit, interfectis multis ex seditiosis, sed non diu superuixit, relicto fratre suo natu maximo Calebo Ben Hamad in gubernatione prouinciae.

Hic cum religionis gratia Mecham adire vellet, reliquit suo loco quendam propinquum suum, Taherum Ben Ocem, qui arrepta ex absentia eius causa, concitauit in absentem seditionem, qui rediens ex peregrinatione, portas sibi vbique clausas inuenit, vt necesse habuerit ad vrbem Bokaram in prouinciam Maurenahar confugere, et Mansuri implorare auxilium a quo non contemnendis adiutus copiis recuperauit Prouinciam Sistonensem, e qua Taherus iam profugerat. Videns se Calebus iam pacato frui regno, remisit auxiliares, quibus vsus fuerat, copias ad Mansurum: quod vbi cognouit Taherus, reuersus Sistonem, vrbem iterum cepit, coegitque Calebum secundo de auxiliis implorare Mansurum, cumque Sistonem properaret, accepit nuncium mortuum esse Taherum, et filium eius Ocemum patri successisse: qui vbi de aduentu Kalebi accepit, relicta Sistone in munitum se rececepit castrum, in quo eum Calebus tam arcte obsedit, vt ad extrema redactus Mansuri implorauerit patrocinium ad obtinendam Calebi gratiam: Sic Ocemo permissum est, vt reuersus Bokaram, tantum a Calebo ac. ciperet terrarum, quantum in vsus vitae sufficeret. Erant omnia illa regna Mansuro tributaria: Sed Calebus, cum iam prospere ageret, immemor acceptorum

beneficiorum, oblitus est tributum soluere. Iratus ingrato homini Mansurus, tribuit Ocemo validum exercitum, vt castigaret Calebum.

At hic diffiens campo, recepit se in arcem quae videbatur expugnari non posse. Hanc cum Ocemus capere non posset, misit Mansurus alium ducem, Aboaly Ben Semur cum maioribus copiis, qui se cum Ocemo coniungeret. His conspectis viribus, Calebus egressus est Arce, quae dareca vocabatur, quam tradidit Mansuro, qui vicissim illum restituit in regnum suum. Talis fuit huius Principis vicissitudo, qui toties euersus regno, toties restitutus fuit.

Ad extremum pulsus est a filio suo nomine Tahero, cumque ingrato illi cuculo armis resistere non posset, finxit se aegrum, et iam proximum morti cupere colloqui filio, eique aperire, quo nam loco Thesauros suos reconditos haberet: ad id se cogi paterno affectu, et quod sciret haec talia male credi seruis. Credidit stultus adolescens verbis paternis, qui aduenientem amplexus sua manu confodit: et hic erat thesaurus, quem Calebus ostendit filio.

Sic reuersus in regnum, cum id sub finem vitae iterum amisisset, mortuus est, relicto filio, cui nomen erat Abu Afes.

Alibi Hamedus Ismaelis filius, qui consentiente Calipha partim regno successerat, ingressus Samarcandam, adiuit gubernationem illius, vbi auunculum suum Ezachum nescio qua de causa in carcerem inclusit, sed paulo post in libertatem restituto, tradidit gubernacula prouinciae. Praefecturam Nichabu rae tradidit Mansuro Ezachi filio primogenito anno Salut. CMXIII. Egirae CCCI.

Cum aliquando venaretur, accepit nuncium, Tabrastanam rebellasse, quo cum perterritus in suum se tristis recepisset tentorium, est occisus a seruis suis dormiens in lecto, et corpus eius tumularum in Vrbe Bokara (quae Bactra sunt) cum regnasset annis VI. mensibus IV. Fuit hic vir magni animi, sed duabus rebus nimis deditus: iracundiae et voluptatibus. Reliquit moriens filium Nacereum, annorum X. quem quidam Hamet Ben Hamet Leys, Bactrorum praefectus, sublatum in humeros, sequente magna populi multitudine per Vrbem circumtulit, clamante praecone, hunc esse regem. At puer Princeps ita se circumferri videns, plorabat largiter, quaerens subinde ex stipatoribus suis, an et sibi moriendum esset, quemadmodum patri. Omnibus autem negantibus acquieuit cessauitque a Iacrymis.

Erat per eos dies Samarcandae Ezachus, de. functi regis propinquus, qui intellecta morte regis, et spreta pueritia filii eius, ingentes conscripsit copias, occupaturus eius dominium.

At Nacereus, qui et alio nomine Amir Seyr dicitur, suasu propinquorum misit aduerius eum ducem quendam nomine Hamuiehum, qui Ezachum duabus pugnis vicit, coegitque eum fugere Samarcandam, vbi reliquerat suo loco filium Eliam, qui et ipse deserta Vrbe aufugit. Sic Ezachus coactus fuit se dedere arbitrio Hamuiehi, qui eum Bokaram misit ad Nacereum, cuius iussu in carcere necatus est. Patris tam indigna morte inrellecta filius eius Mansur, Praefectus Nichaburiae, cepit arma in Nacereum, cum quo Mansuro se coniunxit Ocemus Ben Halys, ob nescio quani offensam quam a Nacereo acceperat. His vt occurreret, praeparauit se Hamuiehus, sed dum in expeditione est, accipit nuncium de morte Mansuri.

Neque tamen secius perrexit Ocemus Ben Haly, sed cito finem fecit, victus captusque primo praelio et Bokaram missus. Eodem tempore dedit Nacereus Gubernatorem Carasonensibus, nomine Hamet Ben Sal, qui adiutus a prouincialibus, Gerionem et Maruon per seditionem occupauit. Sed et hunc Hamuiehus victum captumque Bokatam misit, vbi in carcere periit anno Salutis CMXV. Egirae CCCI. quo eodem tempore mortuus est Calipha Mauctaderus imperii sui anno septimo.

IAFAR BEN MAT AZED. Calipha XXXIX.

Frater hic Mauctaderi eidem in Caliphatu successit, qui non maiore pace ocoque in eo laetatus fuit, quam antecessores eius. In Tabrastania enim quidam Leylahaeus Ben Naeman cum manum latronum collegisset, excursionibus vicinas vexauit prouincias, magna vsus prosperitate. Aduerfus hunc Nacereus misit exercitum, a quo Ben Naema victus fuit. At milites Leylahaei male accepti vias insidentes publicas, viatores spoliabant: hos Nacereani persecuti, trucidauerunt omnibus locis, recuperatis spoliis, sed et ipsum Leylahaeum captum truncauerunt capite. Eodem tempore in Vrbe Rey alia seditio orta est, sed hanc celeriter oppressit Nazereus, constituto ibi praefecto Singuro cum valido praesidio: hinc profectus est in regionem Maurenahar, vbi de noua in Perside rebellione accepit.

Quidam enim Vir Persa, nomine Abusuia, paupere quidem censu, sed nobili natus familia, et qui genus suum ad priscos Persarum reges referebat, tres habuit filios, Emandum Daulaeum, et Acemum, et Achmetum. Huic aliquando per somnum oblata est visio, qua visus est sibi videre ignem prodeuntem a genitali sua parte, qui magnam regionis partem incendio corripuerit, et post in triplicem diuisus flammam constiterit per longum tempus. Hinc territus consuluit Astrologos, qui responderunt futurum eum dominum amplissimarum prouinciarum, in quas et filii post ipsum imperium habituri sint. Erat eo tempore Tabrastaniae

dominus quidam Makon Ben Kaby: in huius seruitium et clientelam dedit se Abusuia cum tribus filiis. Accidit autem vt Azfar quidam contra Makonem insurrexerit, vnde natum bellum vnius anni, quo finito Makon mortuus est. Azfar igitur vsus occasione has occupauit vrbes, Rostandaden, Rey, Casbin, Habar, Zenian, Taromin et Amedon: in quibus locis omnibus magnam fecit vastitatem, vt Nacerus necesse habuerit, cum magnis copiis vastatori illi occurrere, vbi post longam disceptationem pax facta est, vt Azfar sibi haberet quae occupauerat. In his igiturterris, postquam Nacerus aliquandiu abfuit, tumultuatum est, sed statim ipsius praesentia omnia tranquilla reddidit.

Haec quidem in Persia fiebant: at in Arabia magna latronum manus Mecham Vrbem inuasit, quam penitus expoliauit, ablatis etiam sacris thesauris, quos a multis annis Arabum Turcarumque superstitiosa deuotio in locum illum congesserat.

Sed et sacrosanctum illum Iapidem secum Cafam abstulerunt, de quo miras Saraceni commenti sunt fabulas, inter quae haec non est vltima: Adamum, cum e Paradiso expulsus fuit, eum secum tulisse: hinc eundem venisse in potestatem Ismaelis filii Abrahami, et postremo Mecham siue Medinam delatum, fingunt etiam, eum colore per se esse candido, sed si sceleratorum tracterur manibus, nigrescere.

Sed haec omnia risu digna sunt, quibus omissis, nos ad Iafarem Calipham reuertemur, qui cum regnauisset annis viginti, mortuus est, anno a nato Christo CMXXXIII. Egirae CCCXXI.

KAHERBILA MAHAMED Calipha XL.

Iafare mortuo, detulerunt milites Imperium ad fratrem eius Kahelbilam Mahamed Ben Mathaced, quem tamen iidem non diu regnare siuerunt: nam elapsis mensibus octodecim eruerunt ei oculos, Anno Salutis nostrae CMXXXV. Egirae CCCXXII. transtuleruntque regnum in

RAZIN BILAM MAHAMEdum, Califam XLI.

Qui Mauctaderi Caliphae filius fuit, et Cancellario suo aliquot menses post abscindi manum, deinde ipsum de patibulo suspendi iussit, quod se inconsulto edicto cuidam, etsi non magni momenti, subscripsisset. Fuerat hactenus in more positum, vt Caliphae ipsi interpretarentur Legem Mahometi ad populum, sed hic edicto iussit, vt id imposterum Consiliarii siue Vezieri facerent. Reguauit hic Calipha annis IV. mortuusque est anno Christi CMXXXIX. Egirae CCCXXVI.

MVKTAFI BILA EBRAHEM Calipha XLII.

Mauctaderi filius hic fuit, creatus Calipha post mortem fratris sui, cum graui fame apud Bagadetum laboraretur, quam famem horribilis secuta est pestilentia, quae magnam hominum multitudinem sustulit.

At Muktafio milites effoderunt oculos anno Salutis CMXLIII. Egirae CCCXXX. cum praefuisset rebus annis quatuor, quanquam post amissos oculos adhuc XXIV. annos vixerit, quo rempore caliphatu potitus est filius eius.

MVKTAFI ABDELA, CAlipha XLIII.

Regnante hoc primum accidit, vt Nacereus, postquam cum Azfare transegisset, Phtisi mortuus fuerit: vit, dum vixit, bellicosus, qui obiit anno regni sui XXXVIII. Salutis Nostrae CMXLIV. Egirae CCCXXXI. Fuit Princeps liberalis affabilisque. Nominauerat quidem haeredem regni filium primogenitum Ismaelem: hic vero cum morte sua patrem praeuenisset, iunior nomine Nuaeus ei successit.

Nune dicemus de Abusuia eiusque filiis, qui hactenus Azfari militauerant. Cum Azfar rediisset cum Nacereo in gratiam, mifit Emandum Daulaeum maximum natu cum fratribus eius aduersus Vrbem Hisphaon, quae caput est Hieraquenae, cui tunc praeerat Mosafat Ben Iacut.

Hic imbecilliorem se videns, deserta regio. ne fugit Scyras ad Iacutum patrem suum, vnde ambo coniunctis viribus duxerunt in hostem, cumque Nardauegem habuissent obuium, conserta pugna vicerunt eum. At Mardaueges fugiens implorauit opem Emandi Daulaei fratrumque eius, contra quos pariter Iacutus ita duxit suas copias, vsus hoc strategemate. Peditibus, quos praeire iussit, dedit ollas fictiles impletas Naphtha et bitumine, cum myxis ardentibus, vt incensas illas in aduersum hostem mitterent, quod et fecerunt.

Cum vero ventum haberent contrarium, non solum hosti nihil intulerunt mali, sed et ipsi ambusti igne fuerunt. Pariter equitatus Iacuti, perterritis flamma equis, inutilis factus est, cum equi consternati contemto sessorum imperio praecipiti auferrentur fuga. Hos Emandus Daulaeus persecutus, opulentissimis potitus est spoliis, vnde ei creuit animus, vt comitantibus fratibus ingressus Persidem eam prope sine sanguine sibi subiecerit, hinc obsedit Scyras caput regionis, cumque Vrbs esset primi nominis, et a multis habitaretur nobilibus familiis, soluta de suo militibus pecunia, redemit eam ne spoliaretur.

habuit, quo pacto debita militibus persolueret stipendia, auro destitutus et argento, et audiebantur iam minae murmurantium, proximumque aberant a seditione militari. Plenus igitur tristitiae et formidinis, ingressus in cubiculum decubuit super lectum. Ibi sublatis oculis videt in foramine quodam laquearis ingentem colubrum, subinde exertantem caput atque retrahentem id. Territus ergo ostento vocat seruos, imperatque iis, vt sine mora demoliantur tectum, quod erat planum more aedificiorum in Oriente. Eo facto, non solum offenderunt serpentem istum cum nonnullis aliis, quos e vestigio interfe. cerunt, sed et incredibilem tliesaurum, quem Iacutus eo absconderat, qui largiter sufficiebat ad persoluenda militibus stipendia. Aliquanto tempore post alia prosperitas Fortunae benignitate eidem oblata est. Cum aliquando nouam sibi iussisset confici vestem, et Vestiarius, qui antea Iacuro in eodem opificii genere seruierat, ante eum constitisset, inssit sibi Emandus porrigi baculum. At sartor plenus formidinis, cum scipionem sibi impactum iri certo crederet, prostratus humi, iguosci sibi petiit, fassurum se veritatem etiam non verberatum. Iussus ergo dicere, habere se domi suae, inquit, XVII. Cistas bonis rebus plenas, quas Iacutus proficiscens ab Vrbe apud se deposuisset. Statim missisunt, qui cistas aperirent, in quibus vis ingens telae aureae sericaeque reperta fuit, et stragulorum ac aulaeorum magni precii: quarum rerum pars etiam ad vestiarium peruenit.

Dum haec in Perside fiunt, successit Nuaeus Nacereo patri in regnis Maurenahar, Carasone, Nichabura, aliisque regionibus vicinis.

At Hamuiehus felix ille dux militum non per omnia sentiebat cum Nuaeo, cumque hunc iam in regio collocatum videret solio, nihil dubitans, quin priuatas persecuturus esset simultates, subduxit se clanculum ab Aula, rediitque domum.

At Nuaeus tam plenis beneuolentiae eum inuitauit litteris, vt Hamuiehus ad Regiam reuersus fuerit, cui Nuaeus dedit Satrapiam Samarcandae. Post haec tempora Nuaeus variis locis bella gessit, sed per duces legatosque suos, quorum omnium infelix fere fuit exitus.

Cum enim Aboaly praefectus oppidi Rey rebellasset, profectus aduersus eum Nuaeus, sed bis victus fuit, et alter ingressus Bokaram ciuitatem, voluit eam penitus solo aequare, nisi eiuium precibus et lamentis exoratus fuisset.

Postea tamen Nuaeus, cum meliore forruna vsus omnia recuperasset, crudelibus modis animaduertit in omnes, quotquot rebellauerant, qua saeuitia effecit, vt multi deserto se ad hostes transfugerent. Erat tunc Emandus Daulaeus in Vrbe Seyras, cum accepit nuncium, Mardevegem, cuius ipse hactenus militanerat auspiciis, caesum fuisse per seruos suos in balneo. Misso igitur Acemo fratre suo, cepit Hieraquenam, contulitque vires cum Aboaly, cui tum non bene conueniebat cum Nuaeo.

At huic Calipha contulit praefecturam Carasoniae, quam dum adit Aboaly, moritur Nuaeus tristitia animi, vt putatur, relicto filio Abdul Maleco.

Caeterum Emandus, cum fratrem Acemum ad occupandam Hieraquenam misisset, misit etiam alterum Achmetum ad inuadendam prouinciam Kermonensem, quam et cepit, et prae. sidiis muniuit: deinde duxit Bagadetum, quam vrbem deditionem facere coegit. Erga Calipham autem Muktafi Abdelam magna crudelitate vsus est, cui erui iussit oculos, postquam regnauerat annos IV. et totidem menses: quod accidit anno salutis CMXLVII. Egirae CCCXXXIV.

MOTYA BILA FAZELE, Calipha XLIV.

Cum Superiori Caliphae vsum oculorum ademisset Achmetus, substituit ei Motyam Bilam Fazelem, Moctaderi filium. Hoc tempore receptus est Lapis ille sanctus, de quo supra diximus, quod Arabes Latrones eum abstulerint Mecha, et Cufam transtulerint: quamuis et alio tempore idem ille Lapis Mecham deportatus, et appenso contra auro pari pondere redemtus fuerit.

Interea Emandus Daulaeus cum in morbum Iapsus non procul a morte se abesse sentiret, vocatum ad se Azudum Daulaeum, nepotem suum ex Acemo fratre, haeredem instituit, ipse paulo post mortuus.

Perierunt et circa idem tempus multi viri Principes, interque eos Vaxus Magir: huic enim in venatione aper mortem at tulit, cum se inter equi crura intulisset, eodemque im petu equum et sessorem euertisset. Et Achmetus Emandi frater Bagadeti mortuus est. Acemus item Ben Feruzani in Tabrastana, et Caphutus Hacidius apud Cayrum, et Aboaly Ben Mahamedi in Bactris, et apud Damascum Seyf Daulaeus: postremo etiam Imperator Constantinopolitanus. Facta sunt haec anno Salutis CMLVII. Egirae CCCXLV. Afflixit eodem tempore Corestanam, Carasoniam, aliasque Persici regni prouincias horribilis pestilentia, erantque omnia vul. go plena confusione et reciproco timore, cum omnes sibi metuerent, nemo se alteri crederet, durauitque haec diffidentia per aliquot annos.

Anno AN. C. CMLXII. Egirae CCCL. cum Abdul Malecus Nuaei filius per Hippodromum decurreret, Iapsus ab equo ceruices fregit, cum regnasset annis VII. mensibus VI. cui successit frater Mansur. Huius electioni opposuit se quantum potuit Albataquinus Vierus, sed praeualuit factio Mansuri, et Albaraquinus duo.

bus praeliis apud Balcam victus fuit. Quo successu elatus Mansurus, conuertit arma in Hieraquenam et Ciuitatem Rey. Acemus, qui eam possidebat, occurrens ei cum copiis, mittit interea filium suum, vt valida cum manu excursiones faciat in Carasonem, ad distrahendas Mansuri vires.

Interea Abul Ocenus, dux copiarum Acemi, videns neutrius Principis animum abhorrere a pace, coepit de ea mentionem facere: quae ita conclusa est, vt Acemus Mansuro solueret CCXX. millia denariorum auri, ipse Mansurus in confirmationem foederis vxorem duceret Acemi ex fratre neptem, quod accidit anno AN. C. CMLXXV. Egirae CCCLXIII. quo anno ex Paralysi mortuus est Calipha Motya Bila cum XXIX. annis regnauisset, relicto filio Taiaha Abdelo Carimo. Mansur autem duobus annis post mortuus est, cum regnasset annis XV. relicto filio Nuaeo.

TAIAHA ABDEL CARIM, Calipha XLV.

Successit hic patri mortuo in Caliphatu, quo obtinente regnum, (vel potius vmbram regni; nam Caliphae iam solo nomine reges erant, aliis regna et prouincias obtinentibus) multae res obseruatione dignae in Perside acciderunt. Duobus annis post electionem huius mortuus est Acemus Daulaeus, qui filium suum Azudum regem Hieraquenae fecit, qui post mortem patris regnum suum valde auxit.

Nuaeus vero Ben Mansur, Princeps prouin. ciae Maurenahar bellorum nactus est materiam. Cabus enim Changuiri filius rebellauit aduersus eum, cepitque regiones Gerionensem et Tabrastanam.

Circa idem tempus magna fuit controuersia inter Azudum Daulaeum et Facotum Daulaeum fratres, vt ille contra hunc copias miserit, eumque coegerit in Cabusanam prouinciam fugere: quem Cabusus honorifice excepit, se suaque omnia ei offerens. Grauiter offendit haec res Azudum, qui in vtrumque ducens exercitum vtrumque vicit, receptaque Gerione et Tabrastana, coegit Cabusum et Facorum fugere ad Nuaeum Mansuri filium, qui eos armis militibusque adiuuit, quibus cum Azudo congressi et superiores facti coegerunt eum in munitissimum quoddam castrum fugere, quod et obsederunt.

Cum autem obsidio iam vltra secundum mensem tracta fuisset, proditione cuiusdam centurionis captum est.

Cum autem Facorus Daulaeus paulo post mortuus fuisset, Azudus sublato fratre aemulo totius regni dominus euasit.

Circa idem tempus mortuus est Abu Ocemus, primus Nuaei Vizierus, cuius mors, nisi fallor, obseruatione digna est. Habebat inter ancillas quarum gregem alebat, vnam prae caeteris charam, quae et specie reliquas antecelle bat.

Cum hac dum aliquano rem Veneream exercet, repente eum mors corripuit, estque mediis immortuus voluptatibus, quod omnes non parum admirati sunt.

Reliquit filios duos: primo nomen fuit Boaly, qui patri successit in Satrapia Carasonensi et Nichaburiensi: alter dicebatur Faech, cui Nuaeus dedit Vaciratum Hieraquensem, qui duo fratres inuidia et ambitione stimulati mutuis se appetiuerunt armis.

Sed Boaly praeuento fratre prior duxic ad Bokaram, qui confugit ad Maruon, vbi collegit quantas potuit vndique vires: quo cognito Nuaeus misit aduersus eum Innahacum et Bacturum, duos belli duces, vt Boalyn ad officium adducerent. Hi persecuti fugientem, nullibi eum consistere sinentes, primo Balcam se recipere coegerunt, inde Tremedam, vnde scripsit ad Bocrachamum Turquestaniae regem, incitans eum ad bellum aduersus Nuaeum. His ad hunc modum inter se digladiantibus, dat Aboaly Ben Ocem litteras ad Nuaeum, petitque ab eo supremam praefecturam terrarum Corason et Maurenahar, allegans sua in eum maioresque eius merita.

Non abnuit Nuaeus, ita tamen vt Aboaly terras illas feudi et beneficii iure, non aliter obtineret. Verum Aboaly, cum harum regionum possessionem nactus fuisset, Tyrannum pro Satrapa egit, cumque monitus a Nuaeo Feudidomino, non modo nihil responderet, sed et Bocharachamum Turquestaniae regem ad Societatem futuri belli vocaret, vltro in regnum Nuaei irruptionem fecerunt, diuisis inter se, quas occupauerant terris et oppidis.

Illectus hoc successu Turquestaniae rex, maiores armauit copias, idemque fecit et Aboaly, suntque denuo ingressi regnum Nuaei, idque variis affecere cladibus.

Nuaeus collectum aduersus eos exercitum tradidit Innahaco, qui Faechum vicerat, qui cum duobus illis congessus acie, victus, et in Turquestaniam missus est. Hoc affectus detrimento Nuaeus, coactus est ex hostibus amicos facere, vnde Faechum quibus potuit modis sibi reconciliauit, eumque Samarcandam misit, vt vrbi illi praesi dio esset.

At Faechus videns Turquestanum aduersus se venire, non defendit prouinciam, sed deserta ea Bocaram abiuit, vlciscens hoc modo priores Nuaei offensas.

Haec proditio penitus prostrauit Nuaeum, vt desperata incolumitate e regno aufugeret.

Interea occupat Turquestanus Samarcandam, indeque profectus Bokaram coniungir se cum Faecho, quem ille mittit cum validis copiis ad occupandam Balcam Vrbem cum vicino agro. At Nuaeus quam occultissime transito Iehuno flunio, circa Hamulchetum consedit, quo ad eum confluxere

multi ex amicis eius, vt iam pene iusti exercitus instar conficerent: vnde aliquam concepit is spem melioris successus. Datis igitur litteris ad Aboalyn, monet hominem, vt memor esset acceptorum beneficiorum, ampliora etiam pollicitus, si ad officium reuerti vellet. Respondit simulate Aboaly, singens se facturum quod ille petiisset, quaerens interim occasionem interficiendi Nuaei.

Labitur interea in morbum Bokarachamus, et de consilio Medicorum in Turquestaniam se deportari iubet, vt ibi paterna ac salubriore frueretur aura: sed ingrauescente malo moritur in itinere.

Huius intellecta morte Bactriani, facta in castra eius, quae iam sine capite erant, eruptione, ingentem ediderunt stragem, adepti etiam praedam incredibilis praecii. Hanc occasionem non negligendam ratus Nuaeus reuertitur in regnum, acipiturque ab vniuersis cum gaudio.

At Aboaly audita morte Turquestaniae regis, voluit redire sub obedientiam Nuaei, quem frater Faechus, quamuis capitali ab eo dissideret odio, a sententia dimouit, persuasitque, vt coniunctis secum copiis bellum faceret Nuaeo, qui iam ante hosmotus in Indiam cum exercitu miserat Sabutaquin legatum suum, qui occupatis aliquot regionibus circa id tempus cum larga praeda victor reuersus fuerat. Huic Nuaeus supremum copiarum imperium detulit, eumque misit in Carasonem.

Aboaly videns ingentem Nuaei apparatum armorum, cupiens praeuenire hostes, quaerit amicitiam Faccri Daulaei, quam et ingentibus muneribus adipiscitur.

Interea Nuaeus et Sabutaquinus egressi cum exercitu, comitantibus Satrapis Balcano, Gerionensi et Gergestano, quaerunt Aboalyn, qui cum aliquot veteranorum cohortes a Facoro, et legionem vnam a Cabuso accepisset, egressus Hieraquena statuit cum hoste confligere. Sic cum prope castramerati fuissent vtrique, diu vitari praelium non potuit.

Aboaly quidem ita suam struxit aciem: Faecho dedit alam dextram, abalcacemo vero alteri fratri, sinistram: ipse mediam tenuit aciem. Nuaeus cum suam aciem in plures partitus fuisset cohortes, praefecit singulis singulos duces: Amir tamen Sabutaquinus et Seyfa Daulaeus medium aciei robut obtinuerunt. Conserto praelio vtrimque fortissime pugnatum est, ad extremum tamen Aboaly equites terga verterunt, vnde totius aciei inclinatio secuta est. Quo viso Sabutaquinus cum suis acrius instare perculsis, nec ante cessare quam hostes penitus profligauerit. Gliscente hac pugna, Darabus Cabusius deserto Aboaly, Nuaei partes secutus est, quae res magnum ad victoriam Nuaeanorum attulit momentum.

At milites Aboaly, qui a strage et caede superfuerunt, male habiti, vt quisque potuit, Nichaburam euaserunt.

Victoria ad hunc modum parta diuisisque spoliis, creauit Nuaeus summum copiarum suaium ducem Mahamudum Sabutaquini filium, ita exigente patre. At Nuaeus victor Bokaram abiuit, Sabutaquinus Gazancham, Mahamudus Nichaburam petiit.

Aboaly vero et Faechus fratres in Gerionem ad Facorum Daulaeum confugerunt, qui eos comiter excepit et benigne habuit. At hospites hi tam importuni fuerunt, vt Facorigratia diu vti non potuerint: quod sentiens Aboaly mortalium ingratissimus, quaesiuir media, Facorum interficiendi.

Noluit tamen consentire Faechus fratri, sed suasit, vt potius Nichaburiae regulum Muhamedum inuaderent: qui sentiens tale aliquid, patrem de auxiliis appellauit: qui dum tardius opem fert laboranti, vincitur Muhamedus a fratribus, eiicitnrque prouincia. Audita filii clade Sabutaquinus, conscribit celeriter copias, egressusque Sistone assecutus Aboalyn, cum eo praelium committit: quo maxime gliscente superuenit cum aliquot cohortibus Muhamudus, vnde in fugam conuersi hostes magna strage concisi sunt. Ipsi fratres vix magna difficultate in Calatem arcem munitissimam se receperunt, inde dissidentes loco recipientes se ad Maruon, de gratia atque venia appellauerunt Nuaeum. Et Aboaly quidem eam adeptus est, sed ita, ne Gerionia, nisi permittente Nuaeo, pedem efferret.

At Faechus ferocior ad Ilechcanum Tucquestaniae regem se recepit, qui Bocarachamo successerat.

Dissidebat Vatiniano odio ab Aboaly Abu Abdula Praefectus Corrazamae: qui aliquando irrumpens Gerioniam captum Aboalyn abduxit. Hunc vicissim iussu Nuaei capit praefectus Herioniae restituitque in libertatem Aboalin, quem et humanissime habuit, noctes diesque cum eo perpotans.

Quodam die cum largiter bibissent, Maha. mumus Gerioniae praefectus productum ex carcere Abu Abdulam, truncari iubet capite. Hoc facto scribit ad Nuaeum, petitque ignosci Aboaly.

Respondit Nuaeus, dudum se ei ignouisse, et iam velle, vt eum ad se mitteret, habere se super quibus eum ipso colloqui vellet. Mittit Mahamumus Aboalyn, qui statim vbi ad Nuaeum venit angusto inclusus ergastulo in eo periit.

Huius frater Faechus persuasit Turquestaniae regi, vt Nuaeo bellum inferret. At hic, quem nihil horum fugiebat, missum cum copiis Sabutaquinum, iubet praeuenite Faechum, mandatque Mahamudo, vt le cum suis militum cohortibus e Nichaburia patri coniungeret: ipse noua vtrique submisit militum supplementa, vt ad iusti exercitus magnitudinem accederent. Hunc apparatum videns Turquestaniae rex, non necessarium dedignatus bellum, de pace cum Nuaeo egit, cuius

beneficio Faecho praefectura Samarcandae vrbis contigit. Et sic finis fuit horum bellorum circa annum Salutis CMXCVI. Egirae CCCLXXXV. Ab hoctempore laetatus est pace Nuaeus vsque ad vitae suae finem, qui ei contigit bienuio post, cum regnauisset annis XXII. et filium Abul Hares Mansur successorem reliquisset.

Dum haec ita fiunt in regionibus Vsbek, Maurenahar et Carason, ipsumregnum Persicum quietum non fuit. Nam Dausaei, de quibus superius diximus, et quarum rerum narrationem huc vsque reseruauimus, pergentes in rebellione sua, multum regioni damni intulerunt. Et Azudus quidem Daulaeus, cum regnum adeptus fuisset, misit Abul Fauarez filium suum in Carasonem, vt compesceret Praefectum quendam qui rebellauerat, quem et vicit. Sed et Moez us Daulaeus, Auzudi frater apud Bagadetum mortuus est, cuisuccessit Bactear filius, qui cum patrui et consiliariorum monita contemneret, fuit in causa, v primo Subataquinus, deinde Albataquinus cum magno Tur. carum numero regnum eius inuaderent. Ibi Bactear implorauit Auzudi auxilium, qui accurrens magna diligentia, profligauit Turcas, eosque Bagadetum vsque persecutus est, vbi eos Bactear obsedit. Cum autem oppidani diu acriter restitissent, postremo Turcae assumto Calipha, confugere ad Tecritum Mesopotamiae super Tygrim fluuium. Bactear factus dominus vrbis, Caliphae reuocato possessionem eius restituit. Displicuere haec vebementer Auzudo Daulaeo, vt nepotem captum carceri incluserit, quem tamen paulo post exemtum restituit.

Postea duxit Auzudus copias suas in Arabiam: et Bactear, spreta eius absentia, in reguum eius incurrit, eique magnam vastitatem iutulit, Reuerso autem Azudo, Bactear in Mosul vrbem, quam quidam putant esse Nineuen, se recepit. Praeerat huic eo tempore Abusalebus, qui cum vigenti millibus armatorum Bacteari se coniunxit: sed ab Azudo Daulaeo victus, ipse quidem Abusalebus effugit, Bactear vero captus est, cui patruus iussit amputari caput. Cumque territorium Mosulanum supra modum Auzudo placuisset, statuit ibi sibi figere sedem, adiunctis vicinis regionibus, ipse Bagadetum vrbem, quae superioribus bellis prope pessundata fuerat, instaurari iussit, remissisque populo tributis annuis, puteos hinc inde effodi per vias publicas curauit, fautor insignis Philosophorum, Medieorum et Poetarum, adde etiam Christianorum, quibus non solum permisit vti templa siue Oratoria in suo aedificarent regno, sed et ipse e suo aerario partem sumptuum fieri iussit. Anno AN. C. CMLXXXII. Egirae CCC. LXXI. extruxit Bagadeti sumtuosam illam domum Hospitalem, quam luculentis dotauit prouentibus, apud Scyras vero aliam non minorem: cumque praeterea multa bono principe digna fecisset, incidit in speciem quandam Maniae, mortuusque est anno AN. C. CMLXXXIII. Egirae CCCLXII. cum regnauisset annis XXXIV. relictis tribus filiis, Scerfa, Scamso et Bahaone Daulaeis. Scerfa quidem sibi Persidem elegit, Scamsus Bagadetum: cumque aliquando fratres conuenissent, cepit Scerfa Scamsum, eumque in carcerem compegit, sed paulo post mortuus est, anno Christi CMXC. Egirae CCCLXXIX. Scamsus igitur exemptus carceri in eius locum suffectus est. Assumsit hic sibi in regno socium Bahaonem fratrem suum, sed gratia haec cito in bellum exarsit, quo Scamsus Bahaonem aeriter persecutus est. Sed accidit, vt milites poscentes a Scamso debita sibi stipendia, cum nihil aequi obtinuissent, concitata seditione, Scyras vrbem oppugnarent, in qua erat Scamsus, qui cum fugere vellet, captus est ab iis apud Dudmonem, duobus Parasangis ab vrbe, in quam reductus et cum matre sua necatus est, cum regnauisset ann. IX. mensibus VIII. anno AN. C. CMXCI. Egirae CCCLXXX. cui Bahao frater natu minimus successit sine controuersia.

Erat tunc rex Gerionis, vt diximus Facorus Daulaeus, qui faciebat bellum cuidam Sahaio Hebado, homini praediuiti, quem vicit, eiusque potitus est thesauris. Postea cum confectis his bellis in Arcem quandam Tabaracam se recepisset, tantum comedit in mensa bubulae carnis salitae, ingestis plurimis vvis, vt dolore stomachi intra paucas horas obiuerit, nemine admodum mortem eius lugente, quod saeuus et crudelis fuisset. Audita morte eius, tanta fuit in Vrbe consternatio populi, vt cadauer humari non potuerit, donec faetore coacti illud terra obruerunt. Habuit filios tres, de quibus in sequentibus dicemus. Primus belli dux Bahaonis fuit quidam Boaly, cui imperauit, vt ex omni regno Persico eiiceret filios Bactearis, quorum natu maximus Abu Nacereus Praefectum Kermonensem omni, quam sibi vendicauit, eiecit prouincia. Contra hunc miserat Bahao Daulaeus Mufecum, qui eum vicit fugauitque, quem postea seruus trucidauit. Primo regni sui anno deposuit Bahao Pontificatu Taiam Abdelcarin Calipham, cum illa dignitate annis XVII. et mensibus II. praefuisset. Ea tunc erat Calipharum conditio, vt qui ante omnibus imperitauerant, postea multis parere cogerentur. Anno AN. C. MXII, mortuus est apud Bagadetum Boali dux belli, Egirae CDI. et anno sequenti Bahao Daulaeus rex, cum vixisset annis XLII. mens. IX. regnauisset vero annis XXIV.

KADER BILA HAMED, CALIpha XLVI.

Etsi iam olim omnis Calipharum potentia exoleuerat, et nudum esset sine regno aut imperio nomen, vt quorum omnis auctoritas

in Spiritualibus, vtloquuntur, consistebat: cum tamen Mirkondus et Texiera Historici eos referant in numerum Principum, ad vitandam comfusionem: nos quoque eum ordinem sequi voluimus, cum rerum Persicarum intricatissima series saepe interrumpat ordinem Chronologicum. Igitur Bahao Daulaeus, cum Taiam Abdelcarim Caliphatu mouisset, substituit in eius locum Kaderum Bilam Hamedi, Ezachi filium, Moctaderi nepotem: sub quo quae acciderunt, haecfere sunt.

Facoro Daulaeo rege Gerionis mortuo, Maiudus Dulaeus filius successit, Rex salutatus quamuis triumulus puer esset. Interea Sayda mater eius gubernacula regni tenebat, mulier magnae prudenitae, et apta ad conseruandam in regno pacem. Cum autem filius adoleuisset, volebat omnia pro temeritate iuuenili agere, contemto matris consilio, quae indignata recepit se in Arcem Tabaracam. Legerat autem sibi rex adolescens Consiliarium quendam Abealyn, reclamante matre: qui veritus ne mulier egtessa regno maguas daret turhas, inssit omnes obsideri vias: neque tamen sicimpedire potuit, quin regina in Cufestanam peruaderet, quam tunc regebat Acemus Nuiehus: quiea visa, et edoctus de rebus filij eius, collegit militum copias, assumtaque sibi muliere duxerunt im Maiudum Daulaeum, Saydae filium, eiusque Vezierum Aboalyn, quem vtrumque viceruntatque ceperunt. Sic regnum rursus peruneit in muliebres Saydae manus, quae ei magna prudentia et eonsilio praefuit.

Regnabat circa id tempus in prouineiis Carason et Maurenahar Mamudus Gasnaeus, vt suo locodicemus, quicum victricia armaper omnes vicinas regiones circumtulisset, misit Oratoresad Saydam, petens, ne in eiusregno alis quam sua in vsu esset moneta, suo inscripa nomine et armis, addens; nisi ita fieret habiturum se conquerendi causam. Respondit mulier appositissime. Si maritus meus in viuis esset, iure metuerem, nevir viro bellum in ferret, dubio quidem euentu, Atnunc cum et mulier sim, et vidua, satis seio, te arma aduersum imbecillitatem meam non capturum, eum multo sis animi generosioris, Et hoc quidem accepto responso Mamudus runc acquieuit. Paucis diebus post recepit Sayda in gratiam Maiudum filium, nec tamen emne regnum ei permisit, sed Scamso seeundo filio dedit Amadonem, et Abuiafari tertio Hisphaonem: sic rexit haec mulier prounicias regni Persici in pace et tranquillitate vsque ad mortem suam, quae ei contigit anno AN.C. MXXX. Egirae CCCCXX. Haec mors magnarumin regno confusionum causa fuit. Mamudus enim Gasnaeus duxit exercitum in Hieraquenam, e cuius castris disce ssit Manucherius Cabusi silius; Vaxi Manguiri nepes, Veritus autem Mamudi iracundiam, ingentibus eum placuit muneriubs, querum preclium DC. millia ducatorum aureorum excedere creditur.

Sed nunc demumad res Carasoniae redeundum est. Nuaeo mortuo successisse diximus filium, Abul Harez Mansur. Huius copiarum dux erat Bacturus, cui Abul Ilec chanus Turquestaniae rex bellum intulit, vt et antea patrieius, Hine Turquestanus misit Faechum cum sufficiente milltum manu ad Bazaram, Vbieat Mansurus; qui deserta ciuitate fugit. Hanc Faechus ingressus, negauit se regis offendendi ergo venisse, sed vt sua ei praestaret seruitia. Reuersus Mansur, cum Faechum non simulate locutum intellexisset, dedit ei praesecturam Carasonensem.

Circa haec tempora contigit mors Sabutaquini, quae nouorum tumultuum causa fuit inter filios eius Mamudum et Ismaelem, vt Ismael conspectum fratris fugere necesle habuerit. Postea adeptus est Mamudus Praefecturam Balcanam, Tremdensem et Heratensem: quibus ille non contentus, inuasit cum copiis Nichaburam, vbi rex erat, qui cum paratus non esset, diffidens loco, fugam arripuit. Mamudus tamen, qui rebellis regi suo audite nolebat, vlterius progressus non est. Vene rat interea quidam ex domesticis Mansuti ad Faechum, apud quem questus est, se Parum honorisice a rege habitum fuisse. Huic vicissim narrauit Faechus, quot modis ipse quoque a Mansuro offensus fuisset. Sichi duo, cum in regem conspitauissent, occupato illi inter epulas eruerunt oculos, cum non nisi anno vno et mensibus VII. regnauisset: substituto in regnum Abdel Maleco fratre eius. Mamudus cum haecintellexisset, ducto in parricidas illos exercitu, omnieosprofligauit Carasonia, factus ad eum modum solus illius prouinciae dominus, At qui effugerant, correptisdenuo atmis in Mamudum ibant, cumque res ad praelium spectare videretur, interueniens mors Faechi id impediuit. Caeterum Ilecchanus Torquestaniae rex, auditis his motibus, cum magno exercitu Bokaram venit, Abdel-Maleco regi suam deferens opem auxiliumque, Credidit nimis facile simplex adolescens, misitque praestantissimos quos circum se habuit viros ad Turquestanum, vtel agerent gratias: quosille omnes captiuos fecit, vnde territus supra modum Bactrorum rex, nunc fugam nunc latibulum circumspexit. Ilecchanus autem ingressus vrbem, stationes militum per vias disposuit, et ad portas turresque murorum excubias. Post per quisitum vbique regem adolescentem; inuentumque ad Vscandam misit, vbi periit in carcere. At Bactriani elegerunt fratrem eius minimum natu, qui tamen breui temporere regnauit. Acciderunt haec anno AN. C. M. Egirae CCC. LXXXIX. Rex Turquestanus videns Bocaram in sua manu, cepit etiam Abul Hares Mansur, eumque priuauit oculis,

vt et omnes regio sanguine ortos, quos singulos singulis inclusit ergastulis, additis seruis qui iis ministrarent. Inter hos erat quidam, quem miseratio sortis Abu Ebrahemi captiui tangebat: hunc vt liberaret e carcere, tectum praelonga palla muliebri, peregrino schemate extraxit ergastulo, deduxitque in domum amicae suae, vbi aliquandiu latuit, donec vius occasione egressus Bocara Corrazanam venit, vbi collectum exeritum cum id Bocaram duxisset, conflixit cum Taqui. no Ilecohani Praefecto, cumque vicit et cepit cum mulds nobilibus.

At alibi Arsalon Balu toram regionem deuastauit, vsque ad Cantaraeum minus, cui alius Ilecchani praefectus cum copiis occurrit, pariter victus ac priorille. Posthaec rediit Monrecerus Bokaram, cum honore receptus ab omnibus, cumquese cum Arsolane coniunxisset, transito Iehuno fluuio venerunt in Nichaburam. Ad hotum aduentum Amur Nacetus Mamudi filius deseruit prouinciam, profectus Heratam, vbi pater eius habitabat: qui magnam militum manum misit aduersus Montecerum. At hic stultum ratus expectare, aufugit in prouinciam Cabusanam, estque exceptus cum muneribus, vt Mirkondus refert, qui dona illa velut per ocium enumerat, in tanta quamuis antiquitate temporum. Pollicitus ei fuerat Cabusus copias auxiliares, ducibus duobus filiis suis Darabo et Manucherio: postea tamen mutauit sentenriam, reuoeauitque filios suos adse: quod factum est anno AN. C. MII. Egirae CCC. LXXXXI. Eodem tempore misit Mamudus filium suu, Amir-Nacerum ad recuperandam Nichaburam, cui opposuit Monrecerus Abub Cacemum et Arsalonem, qui acie ab illo victi fuerunt. Montecerus ex praelio fugit Ibudam, quo eum Nacerus secutus fuit; sed is deslexit in Gerionem. Cabusus interim intellecta Monteceri infelicitate, misit duo millia militum, qui impedirent transitum eius, adeo homini indignabatur, vt eumad conspectum sunnum admittere nollet: sic infelix Montecerus aliam insistere viam coactus est, inssitque in ipsa fuga intersici Arsalonem, leui sane de causa, vnde omnium in se concitauit odia. Postremo iterum victus Montecerus, cum paucis suorum incidit in manus Turcomannorum. Sunt autem hi pastores, qui passim errabundi pascunt greges suos, habitantes in tuguriolis suis. Hi cum Montecerum cognouissent, omne beneuolentiae genus homini praestiterunt, memores amicitiae, quae ipsis cum patre eius intercesserat. Ex his celeriter collegit aliquam manum, estque cum iis progressus in regionem Maurenahar. Opposuit se huic Rex Ilecchamus: verum Turcomanni de nocte inuadentes castra eius, ingentem hominum numerum interemerunt, potiti omni praeda et impedimentis. Haec vbi fecere, ad mapalia sua reuersi sunt, et Montecerus Iehunum fluuium transiit, quod nisi celeriter fecisset, a Turcomannis, paulo ante sociis, ob inique diuisa spolia iratis, deprehensus, poenas dedisset. Haec facta sunt anno MIV. Egirae CCCLXIV.

Erat ea tempestate quidam Abuiafar, homo plebeius, qui ex insiditatore et latrone viarum ad tantam conscenderat potentiam, vt toti formidabilis esset viciniae; ab hoc petiit Montecerus auxilia. Tantum autem aberat, vt Abuiafar eum iuuaret, vt contra se omnibus ei opponeret viribus. Coactus ergo Montacerus cum eo conflixit, eumque vicit. Inde cum se Ibudam conuertisset, aliud inuenit obstaculum, Abu Nacerum, Praefectum prouinciae illius, quem Montacerus cruento, eoque nocturno praelio vicit et occidit. Errabat inter haec Montecerus, nec villibi habebat locum refugij, cum praeter spem adiutus ab Satrapa Smarcandae et Nobilibus Turcis, qui in Vrbe habitabant, aliquot conscripsit cohortes, quibus Bocaram vrbem inuasit eamque cepit. Illecchamus hoc audito occurritei, sed victus, tantum amisit spoliorum, vt Monteceri milites inde diuites euaserint, At Illeccamus inslaurato exercitu, rursus in Montecerum ducit, a quo quidam dux militum cum V. hominum millibus ad Illecchanum transfugit, quae causafuit, vt Montecerus pulsus fugatusque ad Iehunum fluuium se reciperet, quem cum superarenon posset, per inuia itinera, vitabun dus occursum hostium in Corestanam peruenit: vbi desertus ob in felicitatem ab omnibus, prope solus Bocaram venit, Huius vrbis Praefectus primopollitus est ei auxilia: sed cum aliquid periculi vereretur, iussiteum exire ciuitate. Sic calamitosus Montecerus latuit aliquandiu in humili casa, in parte Carasoniae, cui quidam Arabs Ebenbaigus dominabatur. Quod cum innotuisset, quibusdam Arabibus, profecti eo de nocte obtruncauerunt eum, finemquefe cerunt laborisae illius vitae, anno AN. C. MVI. Egirae CCCXCV. Huius morte intellecta Mahamudus, quamuis hostis ei fuisset, indoluit tamen, inssitque Arabem, qui eum interfecerat, ctudelibus enecari tomentis.

Possidebatiam XVIII. annum Cabusus Vaxi filius pacisice quidem terras quasdam Carasoniae. Ducebat hic genusab antiquis Persarum regibus, vitaueratque solus illos digladiantium regulorum tumultus, vnde nonigentes solumacquisiuit opes, sed et Magnam prudentiae famam. Cum Subataquinus Aboalyn in Carasonia deuicisset, venit Bocaram, arctaque cum Cabuso contarcta amicitia, obrulit ei operam suam. Erat tunc Gerionis Princeps, vt diximus, Facorus Daulaeus, quem oppressum ibat Sabutaquinus, vt Cabuso eam tradere prouinciam posset. Huic rei petiit ab Turquestaniae rege X. millia militum, quos vbi cum suis coniunxit cohortibus, effecit

exercitum non contemnendum. Dun autem apud Balcam delctum militum agit Sabutaquinus, mors eum rebus humanis eximit. Idem accidit Facoro Daulaeo, cui successit Maiudus filius. Habitabatapud Kumes Abul Cacemus, qui post mortem Sabutaquini ad Cabusum se contulit, perluasitque ei, vt communi opera terras Facori Daulaei occuparent. Nec mora, Cabusus Nichaburam ingressus est, perque duces suos magnam prouinciae partem sibi subiecit, quod idem et dux eius Siabedus in Tabrastana fecit, occupata Amala loco magni momenti. Huc cum Acemus Ferazanus accurrisset, a Siabedo eruptionem faciente victus captusque est, cum centurionibus circiter XX. Elatus hac fortunae indulgentia Cabusus, ad altiora animum adiecit, ingressusque Gerionem rex salutatus est anno AN. C. MI. Et quamuis non defuerint, qui se ei opposuerunt, semper tamen superior fuit, vt ad extremum totam Gueyloniam sibi subiecerit, quae prouincia est latissime patens, cui et Satrapam dadit filium suum Manucherum, missis ingentibus ad Mamudum muneribus, vt bona ipsius pace his terris frueretur.

Erat autem iustitiae Cabusus tam rigidus cultor, vt prope modum excederet, vnde amor, quo a suis antea dilectus fuerat, in horrorem et odium conuersus est, Quodam die cum in tentorio federet, ingreffi quidam suntad eum, intersecturi hominem. Sed euasit ex eorum manibus, effugitque Bostam. Sicarij vero omnem furorem suum conuerterunt in tentorium regis, quod ab iis discissum est, et omnis direpta supellexregia, Cum autem filius eius iam crean. dus esset a seditiosis rex, dummodo polliceretur, impune illos laturos hanc petulantiam: noluit accipere adolescens diadema citra cosensum parentis, pluris faciens officium filij in parentem, quam opulentissimum regnum. Quidam ergo missi sunt ad Cabusum, vt affensum eius impetrarent. At pater delectatus filij obedientia, emancipauit eum ab obsequiis suis, et vltro eum transtulit tegnum, quod Manucherus ita demum a cceptauit, magno cum vniuersorum applausu. Cabusus vero, vt reliquum vitae suae quietus transigeret, recepit se in Castrum Cacecum, vbi Gerionenses, de ipso viuo vereri non desistentes, eum interfecerunt: nec potuit longo tempore Manucherus resciscere, qui nam manus sceleratas patri intulissent: postquam autem eos adeptus est, seuerissimo sustulit supplicio.

Ergo Manucherus Cabusi filius, alio nomine Malech Amalius dictus, videns se dominum prouinciarum Gerionis et Gueylonis, misit Oratores ad Sultanum Mamudum, vt se eius profiteretur clientem et beneficiarium, et offerret tributum an nuum L. milium denariorum auri, qui constitnunt ciriciter LX. millia ducatorum. Mamudus vicissim despondit Manuchero filiam suam: sed paucis post nuptias diebus Manuchero mortuo successit Darabus frater.

Miscuit hic Darabus, Cabusi filius, rebus inter Nuaeum et Boalin, cuius posterioirs partes secutus est, et deinde factionem Nuaei: quo mortuo cum a patre missus fuisset im Tabrastanam, vt ei praeesset proninciae, accusatus quorundam criminum nomine, pargauit se eoram patre. Adeo autem momoridit accusatio illa animum iuuenis, vt ad Mamudum consugetit, qui eum honorifice excepit. Cum autem Mamudum offendisset, videns se eius excidisse gratia confugit ad Schacharem Gurgestaniae regem Postremo successit, vt dixiumus fratri, breuilaetatus regno.

De controuersiis inter fratres Mamudum et Ismaelem post mortem patris supeius diximus. Mamudus autem illis sopitis videns se tran quillo potiri regno, contraxit amicitiam cum Illechchano, quod teneretur desiderio inuadendae Indiae, vt pater eius fecerat: et sane reprotauit in iis terris illustres aliquot victorias, adeptus insuper spolia opulentissima. Hanc prosperitatem inuidit ei Turquestanus, neglectaque faederis sanctitate, absente Mamudo inuasit terras illius, misso Taquino contra Balcam. Tenebat eo tempore Arsalon Praefecturam Heratensem cum vicinis regiontbus amplissimis pro Mamudo, quise opposuit Illecchano et Taquino. Sed et Mamudus intellecta lecta confaederati persidia, omissis rebus Indicis domum properauit, vt regnum suum defenderet, eo euentu,vt Turquestanus victus, pulsus prosligatusque fuerit, amissis plerisque neceslarii propinquisque suis, relicto fratre captiuo.

Haec clades perculit Illecchani animum: qui cum cideret tam valido hosti se parem esse non posse, peren ssit foedus cum Caderchamo, rege Ketaonis, quam regionem nos Catay vocamus: ita vt hi reges tam in Cataio quam in Turquestania et Maurenahar ingentem collegerint exercitum, et iunctis viribus Iehunum fluuium transiuerint. Hunc tam formidabilem apparatum vbi Mamudus apud Tabrastanam intellexit, celeriter pro fectus Balcam, magnum numerum collegit Turcarum, Calangarum, Gasnaeorum aliorumque populorum quibus cum suas copias coniunxisset praelium atrox commissum est. Et initio quidem videbantur Turquestani victories, quod conspicatus Mamudus, despe. ransiam de victoria, conscendit ingentem Elephantum, eumque in densissimum hostium cuneum egit, vt ipse quidem multum damni daret, sed et vicissum ab omnibus peteretur. At milites eius, videntes regem suum in tanto periculo, contemta motre hostibus illati, eum pugnando seruauerunt, et sic victoriam insperaram reportauerunt. Putatur autem hoc praelium fuisse inter atrocissima et cruentissima, quae vnquam in Oriente commissa fuerunt, acciditque anno AN. C. MVIII. Eg. CCCXCVII.

Haec victoria Mamudo ocium peperit, vt nemo deinceps eius in Indiam expeditiones impedire ausus ferit, quie populos Indorum subactos coegit amplecti superstitionem Mahometicam. Ergo vicini Indorum reges, videntes delibertate et opibus suis agi, collectum ingentem exercitum ipposuerunt Mamudo. Pugnatum ibi est per inregrum diem, sed victoria penes Mamudum sterit, qui inter reliquam praedam opulentissimam XL. Elephantos cepit. Qui supererant ex Indis, receperunt se in munimentum quoddam inexpugnabile, situm in medio lacu, in quod coaceruauerant omanes suos thesauros, cum sacra Gaza et Pagodibus siue Idolis suis. Et tamen in hoc munimentum intrare potuit Mamudus, in quo quantum repererit auri, vnionum, gemmarum, aliarumque rerum preciosarum, incredibile memoratu est, nec operae precum velle percensere. Accidit hoc anno AN. C. MXI, Egirae CCCC. Pari fortunae fauore Mamudus aduersus Guzaratas vsus est, caeso eorum duce, qui se Persis opponere ausus fuerat. Ingens per id tempusfames Corasanam afflixit prouinciam, vt vulgo humanas esitauerint carnes, nullo obseruato vel sexus, vel aetatis, vel consanguinitatis discrimine.

Confecto bello Turquestanico Mamudus Bagadetum obsidione cinxit, vt Cader Bila, qui tunc erat Calipha, coactus fuerit se de dere, eique quinque milliones drachmarum auti persoluere, quo auro sibi pacem redemit Pontifex, reuerso in Persidem Mamudo. In huius Mamudi clientelam se dedit, professus seruitium Abu Nacerus, consirmatus proinde ab eo in Satrapia sua. Cum autem Mamudus profecturus denuo in Indiam, Nacerum fecum ducere cellet, deprecatus est tam longum iter Nacerus. Et tunc quidem dissimulauit iram Mamudus: caeterum reuersus domum, misit aduersus eum Altuntacem, eumque grauiter castigauit. Ipse Mamudus terrio in Indiam profectus, iterum aliquot victoriis potitus est, et spolia opulentissima secum retulit.

Praeerattunc prouinciae Coarzanae Mamunus quidam, paulo post haec tempora morrtuus, relicto filio Aboaly, qui iunxit sibi matrimonio sororem Mamudi, magno suo bono: vixit einim in pace et ocio, donecrerum potitus est, habuitque mortuus successorem fratrem eiusdem nominis, qui et ipse paucis diebus post moruus est, non sine suspieione veneni, per quendam Neal-Ataquinum porrecti, Huius Mamuni interitum impatienter tulit Mamudus, statuitque eum vindicare, quo sine conscripsit exercitum, eumque misit in Coarzannam, Hunc mane quodam ex improuiso adortus Neal-Ataquinus, magnum Persis terrorem intulit, vt victoria ab initio dubia fuerit, quae tamen ad extremum Mamudipartes secuta est. Neal Ataquinus in fuga a suis correptus, ligatisque manibus ad Mamudum ductus est. Et videbatur Mamudus facturus homini delictorum gratiam: cum autem satis sperbe loqueretur victori, iratus rex iussit illum suspendi, translata Satrapia Coarzanensi in Altuntacem.

Quarta Mamudi in Indiam expeditio non minus felix fuit superioribus deuicto Gulcando rege Idololatra, Hic cum se victum videret, amissis L. millibus hominum, metuens ne vxor eius, quam formosissimam fapra modum amabat, in hostium veniret potestatem, jugulauit eam, et deinde seipsum quoque in ipsis Castris. Superauit in eadem quoque India reges Gipalem et Iandebalem, potitus immanibus. diuitiis, reuersusque Gasnaeam, extruxit superbissimae structurae Mosqueam in gratiarum actionem pro tot victoriis. Hinc cum in Persidem venisset, cepit vrbes, Rey, et Hisphaon in Hieraquena, cumque per annos duos aeger decubuisset, extinctus est ann, AN. C. MXXXI. Egirae CDXXI. Duobus diebus antequam animam efflaret, voluit sibi ad lectum afferri omnes suos thesauors, et quicquid vlpiam preciosi habuit, quibus conspectis largiter illacrymatus verbum nullum protulit, vrde cogitationibus eius tum quidem constare non potuerit; ex eo tamen quod mandauit, vt cum cura custodirentur, colligi potest causa tristitiae eius, quaefuit, quod iis amplius laetari non potuit. Morti vicinus vocauit ad se minimum natu ex filiis, quem ingenij turbulenti nouerat, eumque hortatus est, ne quid aduersus fratres moueret, sed maximo natu obediret: regpondit adolescens, nonesse cur ipse vereretur aliquid, itase victurum cum fratribus, vtipse pater cum suis vixisset.

Dum haecin Carasone. Maurenahar et Vsbe quia fiunt, res Persicae non in minore erant confusione. Magiddus enim Danlaeus Rex Gerionis negligeus admodum erat rerum suarum et improuidus. Mamudus ergo vir ambiriosus non negligendam occasionem ratus, misit aduersus eum exercitum, cui nihil quicquam repugnauit Magiddus, gnarus se Mamudum nulla re offendlisse. Sed decepit cum haec fiducia. Captus eim est cum filio fuo Abuzeyfo. Vix accepit de his Mamudus, cum sibi Magiddi thesauros afferri iussit, in quibus erat praeter Millionem vnum denariorum auti ingens vis aureae et argenteae supellectilis, et res aliae in crediblis precii: deinde voluit ante se sisti Magiddum Daulaeum, quem praesentem interrogauit, an vnquam legisset Chronicon Regum Persiae: et hoc asseuerante, quaesiuit alterporro, an nosset ludum latrunculorum: et hoc itidem affirmante, sciscitatus est porro, an vnquam vidisset duos reges in eadem area idem regnum possedisse: quod cum negauisset Magiddus, Mamdus ei multis verbis exprobrauit negligentiam et dissolutionem cum regnandi imperitia coniunctam, eumque misit in Carasonem.

belligerantibus Albufabare et Gelala fratribus cum Tomo Daulaeo, qui patri Boadaulaeo successerat: sed postremo pax inter eos facta est. In Diarbecana intercedbant clandestina pactainter, Acemum Boadaulaei filium et quendam ex ducibus Sultoni Daulaei, quae vbi detecta fuerunt, vix componi res potuit ne ad arma veniretur. Conuenerunt tamenita, vt Acemus Boadaulaei Praefectus esset Hieracis in Arbia, sultonus vero Daulaeus haberet Aunacem cum Perside. Sulronus vero domum reuersus, maiores quam antea copias conscripsit quibus praefecit Eben Salacem, quem misit contra Acemum. Verum Salax vitus, coatus est se vistoris de dere arbitrio, salua vita, vnde in tantum creuere Acemo Boadaulaei spiritus, vt se ipse Regem Regum appellauerit, quod accidit anno AN. C. MXXI. Egirae CDXI. Anno sequenti iussit Salaci erui oculos. Eodem anno Bagadeti rex factus est Gela Daulaeus, factumque est nouum faedus inter Acemum et Soltanum Daulaeos, interuentu potissimum silij Soltani,ita, vt Hieracem Arabiae haberet Acemus, Persidem vero et Kermonem Soltanus, qui duobus annis post mortuus est, anno AN. C. MXXIII. Egirae CDXIII. Post huius mortem quidam ex praeeipus eius belli ducibus Abu Mokaran nomine, voluit armata manu in regnum introducere filium eius Abul Ganiarem: sed Turcomanni qui in Perside habitabant, vocauerunt ex Kermone Abul fabarem Sultoni sratrem, eumque in Scyras vrbem receperunt, dum alter adhuc in via esset. Hoc intellecto Abul Ganiar misit exercitum ad Scyras, vnde competitor eius in Kermonem se recipere coactus est. Neque tamen proinde pax fuit, cum quidam bellum in Abulfabarem continuari vellent. Ad extremum tamen post varias vicissirudines Abulfabar reuocatus Scyras regnum Persidos obtinuit.

Anno AN. C. MXXVI. Egirae CDXVI. mortuus est Bagadeti Acemus, qui et Mocheraf, Daulaeus, cum vixisset annis XXIII. mensibus III. regnauisset annis V. diebus XXV. Vocatus igitur ab Basora est Gela Daulaeus, qui cum non saris tempestiue adsuiffet, transtulerunt proceres regnum ad alium. Vlturus hanc iniuriam ad Bagadetum accessit Gela, sed repulsus fugatusque Basoramse recepit, cum omnia impedimenta bonamque partem militum amisisset. Anno sequenti Turcae ceperunt Bagadetum, quam spoliquerunt et incenderunt, quod fecerunt, ne esset receptaculum Arabum, qui circa eam vrbem habirabant. At incolae vocatum Gelam regem dixerunt, qui ingressus vrbem comiter ab Calipha exceptus, Pontifici pedes osculatus est. Interea Turcae, quorum Gela fuerat vsus opera, petebant sibi solui stipendia: cumque Gela destitueretur pecunia, illi multa ediderunt insolentiae exempla, spoliatis praecipuis domibus procerum, inclusoque in domo quadam Gela, quem noluerunt dimittere, nisi Calipha pro eospopondisset, qui vt satisfaceret militi, multas res preciosas vendere coactus est.

In Basora pariter laboratum est dissensionibus inter Turcas et Dialemenses, quorum illi fauebant Malek Aciso, nepoti Gela-Daulaei, quem oderant Dialemeinses. Hac pro se vsus discordia Abul Gamiar, occupauit Basoram, progressusinde Vacetum: quem cum Gelaimpedire vellet, milites contra ipsum pugnare noluerunt, quod sibi non soluta causarentur stipe dia. Inter ea Albusabares Kermonis rex, videns res Persicas ad hunc modum rurbaras, profecturus eo cum exerctu, mortuus est in via, post cuius obitum vocatus a Kermonensibus Abul Ganiar, Rex Persidos et Kermonis appellatus est. Cumantem vellet apprehendere possessionem, obuium bahuit cum exer citu Gelam Dulaeum, a quo Abul victus et prostligatus est. At Gela, cum Vaceto suffioiens prae sidum imposuisset, reuersus est Bagdetum anno AN.C. MXXXII. Egitae CDXXII. quoanno mortuus est Cader Calipha, cum sedem Pontificiam obtinuisset annis XLI. mensib. IV. in cuius locum fubrogatus est filius eius.

AL KAHEM BE AM ARTLA ABViafar Abdula, Calipha XLVII.

Huius tempora non fuerunt paca tiora quam superiorum Calipharum: et vt a Carasonia prouincia in cipiamus, diximus in superioribus de morte Mamudi, cui successit Mahamerus filius. Erat huic frater, cui Pater viuus dederat Prouinciam Hisphanoensem, qui statim, vbi de morte partis accepit, arma sumsit aduersus fratrem. Ante quam autem in eum duceret, scripsit Mahomerte fratri, non alio se aduenisse fine, quam vt sua ei probaret seruitia: sibi einim satis superque esse rerrarum, ad magnifice transigendam vitam. At Mahametus, qui talia non oprabat setuitia, rogauit fratrem per suos, vt domum reuerteretur. Hoc responso adeo offensus est Masudus, vt se consestim fratris hostem profiteretur, quanquam multi reconciliationem suaderent. Sed hoc frustra fuit. Mahametus enim praemisso aduersus fratrem Issuf Sabataquino, ipse cum maizmis secutus est copiis. Cum autem Tanganabatam venisset, sub stitit ibi per vnum mesem, quod esset quadragesimae tempus more Mahumetano. Ibi Masuduseum circumuenit, vt Proditione Issu si et malitia Amir Halys, dueum praecipuorum, Mahametus captus et fratritraditus fuerit, qui proditoribus dignam persoluit mercedem. Issufum enim ferramentis oneratum in profundam demersit fossam, Halyn autem laqueo suspendi inssit. Fratri Mahamero Iussit Masudus erui oculos, et sic factus est dominus totius Carasoniae, Gasnaeae et Hieraquenae: quod accidit anno AN. C. MXXXII. Egirae CDXXII. Post haec misit Masudus altuntacem Sarrapam Coarzinae contra Halyn Taquinum, qui tenebat Samarcandam et Bokaram:

hicum confligerent, victus fuit Taquinus, quamuis ab initio superior visus fuisset: Sed Altuntax victoriam illam magno emere coactus est, cum et florem militum suorum, et ipsam amisisset vitam. Sentiens autem se morti ex vulnere vicinum, pactus est inducias cum hoste, ne sui destituti captie caederentur.

Anno AN. C. MXXXIV. Eg. CCCCXXVI. rebellauerunt Masudo vrbes Gibal et Rey, et milites praesidiarij, quae pater ipsius in India reli. querat: Contra ipse occupauit Gerionem et Tabrastanam. Sed et duces Turcas vicit, et iter in Indiam adornauit. At Turcae, qui dissipati non caesi fuerant, multa pet ems absentiam in Carasoniam occupauerunt, eieceruntque Alaonem Daulaeum et Abusalemum suis Satrapiis unde Masudus coactus est in Gerionem reuerti. Initinere certior fit, Latronem quendam cum centum grassatorum manipulo, in munimentum proximum se recepisse, solitum spoliare viatores. Hunc cum suis ad se vocauit Masudus, pollicitus secutitatem et saluum commeatum. Vbi vero praesto fuerunt, iussit omnes ad unum suspendio necari, dicens hoc hominum genus quocunque modo e medio tollendum esse: Dum persequituriter suum Mandus, multae ad cum afferuntur querimoniae, super saruitia et Tyrannide Nuri Taquimi, Satrapae Balcani. Progressus vlterius, accipit nuncium, Daudum quendam ducem belli Turcam aduentare cum validis copiis, vt opem ferret Nuro Taquino, cumque iamad Balcam peruenisse. Ibi Masudns veritus ne includeretut, perrexit in Daudum, habens vicissim sequentem a tergo Nurum Tarquinum, qui vltimum eius cecidit agemn, magnamque partem impedimentorum abstulit. Masudus ita male habitus, non tamen omisit in Daudum ducere, quem et vicit, et in Gasnaeam fugere compulit, Hinc cum filium suum Maodudum Balcam misisset, comitatus Naceto Hamedo Cancellario suo, magnoque numero militum, ducens etiam fratrem suum caecum, perrexit in Indiam. Cumque ad fluuium venisset, qui vulgo Sendus, Persis Pangus appellatur, nec alius est quam Indus, transiuit ipse cum suis in alteram ripam, in citeriore vero reliquit fratrem cum thesauris sub custodia Nustarquini Tribuni. Hic abusus absentia Masudi, distribuit thesauros regios inter milites, et salutauit Regem caecum Mahametum: qui cum primo oblatu dedignatus fuisset honorem, ad extremum formidine mortis accepit eum: Quo facto et ipsi transito fluuio impetum fecere in Misudi milites, qui non multum repugnauere, cum nihil minus quam hoc sociale bellum expectauissent. Masudus captus fuit a quo nihil exegerunt aliud, quam ut priuatus in aliquo loco viueret et quietus. Accepit Masudus conditionem, elegitque sibi Castrum Cobracebir.

At Rex caecus, cum animaduerteret se regno parum aptum esse, resignatuit id Humedo filio suo, qui ssumto sibi Issuff Tauino iniore et Aly Cachoando, quorumpartes patres Masudus interfiei iusserat, non minus quam Hamedi patri oculos eruerat: hi in quam in arcem Cobracebir profecti, interfecerunt Masudum, cum decem annis Rex fuisset, homo animosus et liberalis in suos. Miserat hic ante Madoudum filium suum Balcam, qui Mahametireditum ab India in angustiis apud Gasnaeam praestolatus, eum cepit cum filio Hamedo, Nustquino, et duo bus illis qui auctores caedis paternaefuerant, cum multis aliis genere regio natis, quosmnes necariiussit, excepto vnico Abderramo, Caeci Silio, quem viuum conseruauit tali de Causa. Masudo capto, quidam exfratribus eius Diadema capiti eius detractum humi abiecit, detestaus fortunae iniquitatem. Ibi Abderramus accurrens, reposuit Tyaram capiti Masudi, soltus hominem ut potuit. Hoc vbi Maodudo Masudi filio narratum est, ita placuit, vt ei vitam reseruauerit.

Potitus tam insigni victoria Maodudus, sumptuosum excitauit aedificium quod Fal Habad appellatum est. Caeterum Masudi mortem multae turbae secutae sunt per Persidem et Indiam, veneruntque paulo post terrae Indicae cum Prouincia Maurenahar in potestatem Maodudi. Turcae tamen qui pder id tempus erant in Carasone et Maurenahar eum non agnouerunt, contra quos cum Maodudus misisset exercitum, victae sunt copiae eius. Et Alibi Turcae progressi e Turquestania cum ingenti multitudine, excur. siones fecerunt in regiones Garmeram et Candacharam: Sed hos praesidiarii Maodudi in angustiis assecuti, magna strage conciderunt.

Hoceodem tempore rebellauerunt aduersus Maodudum reges Indorum, qui hactenus se beneficiarios eius fassi fuerant: Cumque suas contulissent vires, ven erunt ad obsiden da Lahoram, ad quam eripiendam ex eorum manibus, misit Maodudus magna diligentia copias suas. Sed haec controuer sia composita fuit, duxitque Maodudus milites suos aduersus Turcas Saliuquen. ses, qui occupauerant Carasonem. Sed dum talia molitur, corripitur dolorib. colicis, qui eum in via interemeruntam. AN. C. ML. Eg. CDXLI. Etsi autem hic duos reliquit filios: milites tamen ad regnum vocauerunt Aly ben Masudum, fratrem eius, qui tamen non diu hac dignitate gaui. sus est: nam summus Consiliariorum Masudi restitutum in libertatem Abdum Aachidum, regem salutauit, coegitque alterum huic cedere.

Interca apud Bagdetum nihil pacati erat, populo subinde aduersus Gelam Daulaeum rebellante, qui et in huius contemtum regem appellauit Abulganirem, qui tamen oblatum honorem non accepit. Et quamuis Turcae pacti fuerint cum Gela, transactio tamen illa rata non fuit. Illi enim, ut haberent causam spoliandi vrbem, subiecerunt ei ignem, expulsuri etiam eo modo Gelam, si potuissent, quod contigit anno AN. C. MXXXVII. Eg CDXXVII. Hos motus secutum est tantum gelu, ut Tygris fluuius decem continuis diebus glacie constiterit, tantumque niuis decidit coelo, ut omnis

ager circa Bagadetum ad tres palmos contectus fuerit, quae profecto res rara et admiranda est, si situm illius regionis et clima Caeli consideres. Anno Christi MXLIV. Egirae CCC XXXIV. quidam dux Turca Ebrahem Nealy ingressus Hiera quenam cepit Amedon: et alius occupauit vrbem Rey, dum interea moritur Gela Daulaeus, cum regnauisset an. XVII. Erat tunc filius eius Abu Mansudus apud Vacetum, qui ad regnum Vocatus fuit. Caeterum tantis is domi implicatus erat tumultibus, ut ad constitutum adesse non posset: Vnde gubernatio regni Abul Ganiari delata fuit. Anno S. MXLIX. Egirae CDXL. mortuus est in Kermone Abul Ganiar, relictis quinque filiis, quorum haec fuere nomina: Mansur Fulad Sotun, Kozrao, Feruz, Abu Taher, Aabucaydus, et Aboali Kaykozrao. Et Sotunus quidem, quod natu maximus esset, debebat succedere patri: Sed Cosroes Feruzus potiore fuit loco, qui adeptus regnum mutauit nomen suun, appellauitque se Malek Rhaym, qui et post multas turbas regnum retinuit. Apud Bagadetum volebat Calipha Damascenus, qui erat ex Ismaelis familia, deijcere sede Pontificali Calipham Alkahemum, quem et cedere vrbe coegit, et ad Tozel becum confugere, quo cum ei intercedebat amicitia. At hic ingressus Bagadetum, omniamiscuit flamma et sanguine, nulli parcens, ne mortuis auidem, in quorum sepulchris latentes quaerebat viuos, et sic restituit Alkahemum in Pontificatum. Dum haecgeruntur, venit Bagadetum Ganiaris filius Malck Rhaym, quem multa pro jure suo allegantem Tozelbecus in carcerem coniecit, inque eo mori coegit. Nec tamen inter se digladiari cessauerunt fratres eius, qui semetipsos mutuis confecere carceribus atque lanienis, pertractis etiam in caedium societatem turcis. Postremo Aboaly Kaykozrao, Abul-Ganiaris filius, ultro cessit Satrapia paterna, eamque tradidit Olobo Arsalomi, qui ei vicissim decit terras Naobandiam et Actacam, in qua reliquos vitae suae dies exegit, semper ab Arsalone comiter et benigne habitus: mortuusque est post fratres suos anno AN. C. MXCV. Egitae CDLXXXVII. Ethic fuit finis regni Daulaeorum in Perside.

Porro persecutus est Tozebecus Abdum Rachidum, qui se in munimentum sitmissimum recepit. Quod cum ille nullo modo se expugnare posse videret, corrupit excubitores, qui Rachidum cum propin quis suis tradiderunt Tozelbeco, qui eos omnes mactari iussit: Cumque seipsum Regem declarasset, duxit vxorem fororem interemti. Sed paucis die bus post, cum de more publice salutandus esset a populo Rex, decem ex primis cium, cum eum salutaturi circumstitissent, truciduerunt eum dicto citius, nemine ad Tyranni necem exclamante, Post hunc extractus carcere Ferrogozadus, Masudi filius, Abdi Rachidi frater, regno per VI. annos potitus, mortuus est anno AN. C. MLXXIV. Egirae CDLXVII. Relicto successore Ebrahemo Masudi, fratre suo: quo ipso quoque anno diem suum Obiit Alkahemus Calipha, cum Pontificio praefuissetan. XLIV. mens. IV.

ALMOKTADY BILA, CALIpha XLVIII.

Post Alkahemi mortem hic Calipha factus est quo Sedem obtinente multi motus Persidem exagitauerunt, nec tamen magni momenti. At in Carasone et Maurenahar Ebrahemus, qui Ferrogozado fratri succeslerat, pacta cum Turcis fecit. Cumque regno suo pacem peperisset, duxit in Indiam, estque nonullis victoriis cum praeda opulentissima potitus. Verum Malecha Turquestaniae Rex Persas tam diuturna pace frui pati non potuit, sed magnas collegit copias, ut Persidem inuaderet. Ebrahemus eo cognito, misit Oratores ad Terque stanum, qui magna dex. teritate usi, eum a proposito auerterunt, nec hoc duntaxat, sed et effecerunt, utroborandae amicitiae ergo Malecha dederit filiam suam in matrimonium Masudo Ebrahemi filio: quibusfactis mortuus est Ebrahemus anno Salutis MLXXXIX. Egirae CCCCLXXVI. Sexto anno post viuendi quoque finem fecit Calipha almoctady Bila, cum Sedisset annis XIX. mensi. bus V.

ALMOSTAZER BILA, CALIpha XLIX.

Almoctadi filius hic fuit, quo Caliphatum obrinente Bagadetum vrbs eluuie Tugris fluuii inundata atque euersa mutauit situm, in alteram fluminis ripam translata, quae Orientem respicit, ubi nunc sita cernitur, loco multo commodiore quam antea. Habuit haec vel a prima sua fundatione vel instauratione per Abujafatem XXV. Caliphas, quorum nullus in ipsa vrbe mortuusest, quod quidem videtur admitatione dignum. Vius est Almostazer alta pace prope roto pontificatus sui tempore, quem gessit XXV. Annis, mensibus VI. quo tempore elapso mortuus est anno Sal. MCXXIX. Egirae DXII.

ALMOSTARCHED BILA FAZELE, CALIPHAL.

Magni hic fuit homo animi et ad gereda bella Procliuis, ut qui quosdam Persarum Principes oppugnauit, et Masudo Saliuqio Carasoniae regi quasdam prouicias ademit, quo cum calipha bellum varia fortuna gessit: Sed ad extremum Masudus victor euasitapud vebem Taurim, ubi Calipha fuga se seruare coactus est, Sed nihil iuuit eum haec fuga; captus enim paulo post, et ad Masudum adductus, iussu huius necatus fuit,

anno AN. C. MCXXXVI. Egirae DXXIX. cum Pontifex fuisset annis XVII. et mensibus II.

RACHED BILA, CALIPHA LI.

Filius hic fuit superioris, qui dum conatur vlcisci mortempatris, contrahit copias quantas potest maximas, proficisciturque in Persidem aduersus Masudum, magnamque partem regionis ei adimit. Cum autem Masudus euitilasset, magno praelio Sacerdotem deuincit, qui vix aegre Hisphaonem Hieraquenae elapsus, iussu Masudi trucidatur, anno AN. C. MCXXXIX. Egirae DXXXII. post cuius mortem Masudus Bagadetum venit, et nemine repugnate admissus est.

ALMOCTAFIBILA, CALIpha LII.

Masudus factus Bagdeti dominus, in locum Rachedi Calipham creat Almoctafi Bilam, pro. pin qunum defuncti: Et paulo post ipse moritur in Perside. Vnde arripuit Almoctasus occasionem conser bendi exercitum, eumque in Persidem mittendi, ubi uon magno labore recuperauit omnia, quae Masudus patri auoque eius eripuerat: quae cum nullo prope interpellante quietus posse disset per annos prope XXIV. mor. tuus est anno AN. C. MCLXI Egirae DLV.

ALMOST ANGET BILAISSVF, Calipha LIII.

Successerat Masudo in Perside mortuo, Arsaloncha filius in Gasnae a regione, qui cum vix Diadema de more sumsisset, iussit comprehendi omnes fratres suos, quos multos habebat, et vinciri, praeter vinicum Bahatoncham qui euasit. Horum porximi agnati erant fratres duo: prior Samar, Satrapa Carasoniae: Alter Mahamedus Hieraquenae. Ad priorem igitur Samarem confugit Baharoncha, qui eum cum Arfaloncha fratre in gratiam reducere tentauit: cum verohic abnueret, Samar ei bellum intulit, ingresseusque Gasnaeam, vicit Arsaloncham, opimis potitus spoliis, Nec hac contentus victoria Samar, instante Baharoncha, eum secundo vicit, totamque depraedatus regionem, Baharoncham in eius possessionem misit. At Arsalon intellecto Samaris discessu, ingressus Gasnaeam, cogit Baharonem fugere, Iratus Samar reuertitur, vincit capitque Arsalonem tertio, eumque tradit Baharonifratri, qui necari hominem iussit, cum non nisi tresannos regnasset, anno ANC. MCXIX. Egitae DXII. Baharoni magnae tribuuntur virtutes, quod fuerit comis et liberalis, facilis adignoscendum, amatori litteratorum, et ipse doctus adeo, ut quaedam in Philosophia scripserit, nec tamen rerum bellicarum imperiuts, ut ostendit in expeditionibus suis, quas in Persiam Indiamque suscepit. Obiit hic Princeps diem suum anno AN. C. MCLIII. Egirae DXLVII. cum XXXV. annis regnasset. Successit ei Cosdroes filius. Profectus hic statim sub initia noui regni in Indiam, reuersus inuenit regnum suum occupatum ab Samare Carasoniaerege: Cumque non satis haberet virium, quibus sua recuperaret, reuersus est Lahoram in Indiam, ubi mortuus est anno Salutis MCLXI. Egirae DLV. cum regnauisset annis IX. Successit ei Cosdroes Malecus filius Lahorae, quae caput est regni Multonii in India: omnia enim per Persicum regnum iam ab aliis obtinebantur, nec satis erat huic adolcscenti vel animi vel virium ad ea repetenda. Sed et ex Lahora Indiae pulsus Malecus, in Gasnaeam rediit, vbi mortuus est anno MCLXIX. Egirae DLXIII. Tertio anno post finem viuendi fecit Calipha almostanget, cum XI. annis praefuisset.

ALMOSTANZY BENVR ELAH ACEN, CALIPHA LIV.

Laudatur hic Calipha, qui patri in Pontificatu successit nomine liberalitatis, eruditionis, et caeterarum vitrutum principe dignarum. Praefuit re bus annis IX. mensibus VIII. mortuus anno AN. C. MCLXXX. Egirae DLXXV. Nihil sub huius pontificatu memorabile contigit.

NACER LADIN, CALIPHA LV.

Filius hic superioris, Caliphatum obtinuit totis XLVIII. annis, floriuitque sub eo Bagadetum quam maxime. Hoc Pontificatum gerente, Coarzini Salincos inuaserunt, eosque penitus deuictos sibi subiecerunt: Et Tartari sub Chingi Chamo Turonem et Agemum occupauerunt, omnia vastantes igne et sanguine quibus calamitatibus tantum maeroris concepit Calipha, ut moreretur anno An. C. MCCXXVI. Egirae DCXXII.

ALTAHER BILA MAHAMEdus, Calipha LVI.

Naceri filius hic fuit, suc cessitque patri, sed in nouem duntaxat menses, mortuus enim est anno Salutis MCCXXVII. Egirae DCXXIII.

ALMOSTANCER BILA CALIpha LVII.

Successit hic Alzahero patri, cuius tanta in suos fuit liberalitas velpotius prodigalitas, ut ex. hausto aerario suo largitionibus pauper euaserit. Huius tempore Persicum tegrium alta pace laetatum est: Verum Mogoles fiue Tartariillud ingressi, non nullas sibi subiecerunt prouincias: quibus cum se opposuisset Almostancer, coegit eos multa rursus delerere quae occupauerant,

cumque eos aliquot praeliis vicisset, mortuus est anno decimo septimo Pontificatus sui, Salutis Nostrae MCCXLIV. Eg. Mahometanae DCXL.

ALMOST ACEM BILA ABDVLA, quinquagesimus octauus et vltimus Calipha Bagadetensis.

Tartari ab Almostancero Bila ad eum quem diximus odum victi, sub Almostacemo filio eius vindicias a Persis exegerunt. Olacusan enim Tartarus eosvicit, occiditque Calipham, cum diguitatemillam annis XV. mensibus VI. sustinuisset. Sic desierunt caliehae de Bagadeto, quam vrbem no Babylonem, Turcae Baldach vocant, quam Tartari occupuerunt cum vniuerso prope regno Persico. Fuit autem Almostacemus trigesimus septimus exista familia, quae Caliphas suppeditauit peranncs prope DXXIII. plus minus: de quibus Sigillatima actum est, prout illi in Chronico regum Persicorum enumerantur. Fecit autem vitae finem Almostacemns anno Salutis MCCLVIH. Eg. Mahometicae DCLV.

DE MOGVLIBVS SIVE TARTAris qui in Perside dominati fuerunt. CHINGVIS CHAM, primus Persarum Rex ex Tartaris.

Primus hic fuit qui vim et arma Persis intulit, silius Suky Badu, cognomento dictus Validus, cuius iam subiiciemus Genealogiam, facto initio ab huius Chinguis patre usque ad octauum eius avum. Badur, Fil Ch m, tomana-Chan, Baysanger-Chan, Cayduc- Chan, Tomin-Chan, Bucca-Chan, Buzan Buzan jar, quio Ctauus fuit Auus Chinguis-Chan, qui natus est anno AN. C. MCLII. Egirae DXLVI. Amisit patrem annos natus XIII. Sic despecta eius pueritia, multi motus in regno Tartarico orti sunt, qui durauerunt usque ad annum salutis MCLXVI. Egirae DXCIX. Peruicit tamen omnes dissicultates Chinguis, superatisque iis, qui successionem eius dubiam reddere volebant, potitus est vniverso regno paterno. Nomen eius antea fuerat Tamachin, vernm vbi in regno stabilitus fuit, quod accidit anno AN. C. MCCVII. Chinguis-Chan nominari voluit, quod Tartarorum lingua sonat Regem Regum. Fuit hic Princeps longe potentissimus, quisuo subiecit dominio omnes Hordas siuse familias Tattarorum, cum Regnis Cataio, Helan, Tangar et aliis, quae sibi subrugauit anno Salutis MCCXIX. Eg. DCXV. Egressus hic cum copiis innumeris irruit in regnum Maurenahr. Opposuerat huic se primum Mahometus Corracemcha: sed videns suas vites nihil posse aduersus illam tempestatem, cessit fugitque Carasonem.

Intrauit in Maurenahar Chinguis Chan anno AN. C. MCCXXIV. Eigrae DCXX. intersectis omnibus puberibus in tota prouincia: Idem fecit in Vrbe Balca, unde misit XXX, millia Tartarorum, qui persequerentur Corracemcham, qui semper sugiens eum praeibat: Ad extremum adepti sunt eum Tartari provincia Gueylonia, vbi eum mactauerunt cum suis, peruanstata regione eius igne et gladio. Hinc ad Vribem Rey delati Tartari, putantur in eatrucidauisse DC. hominum millia: In Nichabura vero viros XI. cenries mille, pueris et muheribus non Connumeratis: Ad eum modum torrentis instar infinitis caedibus grassitus est Chinguis-Chan per omnes prouincias regni Persici. Erat per id tempus Calipha Bagadeti Almostanier Bila, qui veritus irruptionem Tartarorum in suas terras, collegit quantum potuit hominum, ut procellam illam diuerteret. Erant iam Tartari securi facti, ertabanrq, spatsim acdiuisi: Hoc ita magna pruden. tia aggressus Calipha, coegit prope tora excedere Perside, et sein prouinciam Maurenahar recipere. Accidere haecanno salutis MCCXXVIII. Eg. DCXXIII. Mortuo Mahameto Corrazinaerege, videns filius eius Tartarorum violentiae se obsistete non posse, aufugit in Indiam. Huius vestigiis sist entes Tartati, eum apud Indum fluuium assecuti pugnare coegerunt. At is victus in Muiteniam, adoque interiora Indiae fuga se recepit. Ipse Chinguis Chan, cum viam fecisset suis inuadendi Persiam, reuersus est in Cataium, ibique mortuus, anno AN. C. MCCXXVIII. Egirae DCXXIV. cum vixisset annos LXXVIII. II abuit omnino filios quinque: primo nomen crat Tuch-Chan, qui VI. mensibus ante patrem mortuus est. Alter vocabatur Chagatay-Chan, cui dederat prouinciam Mau. renahar. Aygorto Corrazinam. Quartus Octacayhon successit patri. Quintus vocatus fuit Tuli-Chan, cui pater dedit quasdam terras cum omnibus thesauris. Sed et hic mortuus est anno AN. C. MCCXXXII. Egirae DCXXVIII. ita ut ex qunque Chinguis-Chani filiis solus superfuerit Octacayhon, tantae potentiae haeres futurus. Reliquerant tamen et fratres eius liberos, de quorum successione in sequentib. dicemus.

OCTAYCAHON, II. REX PERSArum ex Tartaris.

Quartus hic fuit in ordine Chinguis-Chani filius, qui successit patrian. AN. C. MCCXXX. Eg. DCXXVI. tant um hic laudandus venit, quam. tum pater vituperandus: Libefalis inprimis et muificus, ut Mirkondus referat, summam donorum munerumque eius, quae extra ofdinem largi. tus est, accedere in nostra ratione num erandi ad X. Milliones auri, et DC. millia ducatorum. Primus eius consiliarius fuit Gerbahon Noyn, homo bellandi peritus et prudens, quem misit ad persequendum Galadinum, qui in Multoniam Indiae fugerat, collegeratque quicquid habebat virium, ut Gerbahonem impediret, sed victus caesusque est in acic. Hinc cictor convertit arma in Persidem, camque sibi totam

subjecit, excepta Begadeto, cumque regnauisset ammos XIII. mortuus est inflam matis ex nimio cini vsu visceribus, anno AN. C. MCC. XLII. Eg. DCXLIX. Relicto filio vnico, Gajuc-chano, qui quod puer esset, vixit sub tutela matris, quae regno praefuit annis IV.

GAIVC-CHAN, III. REX PERSArum e Tartaris.

Caepit hic regnare an. AN. C. MCCXL VI. Eigrae DCXLIII. fecitque omnibus spem boni et laudabilis Principis, cum amaret iustitiam, neque odio haberet Chritianos, unde et ipse ab omni. bus amatus fuit: Sed breue ius regni primus annus eripuit; mortuus enim est anno a n. C. MCCXL VII. Eg. DCXLIV.

MANCHVCANON IV. REX PERsarum e Tartaris.

Fuit hic maximus natu filiorum Tuli-Chani, qui quintus in ordine fuerat filius Chinguis-Chani, adeptus Diadema, cum nullos patruus eius reliquisset liberos, vir animosus, liberalis tamen et benignus. Fouebat hic Arabas, ita tamen, ut Christianos non haberer odio, quamuis interim Iudaeos cane peius et angue ddisset. Dedit hic fratri suo Cablaeo Caboni Regnum Cataij, qui illud valde amplificauit. Estque hic Manchucanon primus fundator celeberrimae Vrbis Cambalu, quae nostro aeuo sedes regia est Magni Tartarorum Principis; Vlaho vero Cuchano alteri fratri donauit prouincias Persicas, cumque regnauisset annis XIII. fecit viuendi finem, anno AN. C. MCCLX. Egirae DCLVII.

VLA KVKAN. V. REX PERSArum ex Tartais.

Gubernauerat hic, ut diximus, prouincias Persicas viuo fratre suo, sed ab anno Christi MCCL VI. Eg. DCLIII. postquam solus regnare caepit, adortus Ismaeliam locum maximi momenti cepit: in qua tantam exercuit crudelitatem, ut omnes mortales iuxta interfecerit, etiam infantes. Hinc in Hieraquenam duxit, quam fibi subiecit, et anno sequenti aduersus Bagadetum profectus, victum acie Almostacenum calipham cepit. Et occidit cum quatuor filiis, interfectis tam Bagadeti quam alibi omnib. mortalibus, utcredatur iugulasse decies sexies centena hominum millia. Anno MCCLXI. Eg. DCLVIII. duxit copias ad Alepum et Damascum Syriae, et expugnatuit vtramque, relicto ibi praefecto Suryo captucaone: Hinc rursus profectus in Persiden, cum in Prouinciam Aderbaion venisset, crudelem efflauit animam, anno AN. C. MCCLXVI. Eg. DCLXIII. Antequam moreretur diuisit terras suas tribus filiis suus quos habebat. Maximo natu Habcacayoni dedit regna, Hieraquenam, Masandaronem et Carasonem. Secundo Iachemeto Armeniam et Aderbaion. Tauduno tertio Rabiam et Mesopotamiam. Primo Viziero suo donauit Bagadetum, ut eam vrbem in stauraret, quod hic quidem fecit, alii vero Consiliario suo tribuit terras quasdam Romanas. Florebat per id tempus in Perside excellens Astrologus nomine Naciradinus, qui com. posuit librum Zichel Kony, dethematibus caeli et iudiciis Astrorum, qui inter Persas est celeberrimus. Fuerunt autem praeter tres illos filies Vlah Kukano etiam alii duo quorum prior vocabatur Nicudar Ogiam, alter Taragec-chan, quibus, quodiuniores essent, nullos Principatus assignauit pater, quanquam et his sua deinceps cesserit portio.

HABCAY CHAN, REX PERSArum e Tartaris VI.

Successit hic patri in dominio Persico. Bellum ei fuit aduersus Borachanum, qui in gentem exercitum collegit in Chagataio anno Salutis M CCLXXI. Eg. DCLXVIII. Cum hoc commisit Habeay-Chan praelium, eumque victum profligauit usque in Maurenahar; Regnauit an. XVII. quib. ex actis mortuus est apud Amadonem anno Christi MCCLXXXII. nullis relictis liberis. Habuit igitur succes ssorem Fratrem Nicudar Oglamum, qui et alio nomine appellatus fuit.

HAMED CHAN, PERSARVM Rex ex Tartaris VII.

Hic cum Arabum religionem amplexus fuil. set, mutauit prius nomen suum, sed regnauit tantum annis duobus et mensib, duobus, mortuusque est anno Salutis MCCLXXXIII. Eigrae DCLXXXIII. et sic regnum ad liberos Habcay-Chani deuolutum est.

ARGON-CHAN, VIII. REX PERsarum ex Tartaris.

Habcaychani filius natu maximus hic fuit, peruenitque ad regnum morte patrui, quod obtinuit per annos VII. quibus finitis mortuus est anno Sal. MCXCII. Egirae DCXC. relinquens regnum fratri suo

GANIATV-CHANO, REGI EX Tartaris IX.

Qui quinto post fratris mortem mense Diadema sumsit, Princeps liberalis multisque ornatus vittutibus, quas omnes obscurauit amor volup. tatum. Cum aliquando destitueretur pecunia, voluit in Persidem introducere vsum monetae papyraceae, sicut in regno Cataiensi fecerat: Sed nemo id probauit, nemo tamenacrius ei rei aduersatus est quam Badu-Chan, adeo ut controuersia in bellum eruperit, in quo Ganiatu-Chanus occubuit, cum tribus annis regansset, anno Sal. MCCXCV. Egirae DCXCIII.

BADV-CHANVS REX PERSArumex Tartaris X.

Turgahaei hic fuit filius, et Vlah-Kukaminepos qui cum regnum per violentiam inuasisset, aduersarium habuit Gazun, Argon-Chani filium, qui in eum duxit exercitum ex Mauris et Arabibus constantem. Commisso praelio Baduchanus victus fugis, sed captus et Tautim ad Gayunum perductus, iussu eius interfectus est, anno A. N. C. MCCXC. VI. Egirae DCXCIV, cum tantum per annum vnum Rex fuisset.

GAZVN, RFX PERSARVM ex Tartaris XI.

Argoni filius, Habcaychani nepos, Vlah Kukanipronepos, Rexfactus, Institiam eximie amauit. Anno AN. C. MCCXCVIII. Eg. DCXCVI. Damasceni aliique Syriae populi, facto cum rege Aegyptio foedere, rebellauerunt aduersus cum. Sed Gazun vicit eos, et ad obedientiam reduxit, reuersus victor Calbinum, quae postea facta estsedes Regum Persicorum, ubi mori eum contigit anno AN. C. MCCCV. Egirae DCCIII. Sepultus fuit Tauri in sumtuoso templo, quod ipse viuus struxerat: estque c tanto sepulchrorum regiorum numero hoc solum integrum et superstes, caeteris iniuria temporum corruptis.

ALYAPTVS, REX PERSARVM e Tartaris XII.

In huius manus, qui frater defuncti regis fuit, deuenit regnum, qui cum religione Arabs esset, mutauit nomen, voluitque appellari Sultan Mahomet, Ben Argon. Agebarannum vigesimum, cum regnare inciperer, constituitque regiam sibi sedem apud Taurim. In exequenda iustitia valde fuit seuerus, qua ratione populos suos in freno continuit, fuitque primus, qui tributum exegit a liberis Christianorum et Iudaeorum, ipsosque alicubi liberos, ut eos suo modo institueret formaretque. Anno AN. C. MCCCVI. Egirae DCCV. aedificare caepit vrbem Sultaniam, annoque sequenti occupauit Gueylonem: Legitque exercitum aduersus Praefectum Damascenum qui iam secunda vice rebellauerat: quem vbiad officium reduxit, in Persidem rediit, estque defunctus in vrbe Sultania, anno AN. C. M CCCXVII. Egirae DCCXVI. cum regnauisset annis XII. mensib. IX.

ABVZAYD BAHEDER-CHAN, Rexex Tartaris XIII.

Hic Alyaptifilius regnum paternum adeptus est, cum annum aetatis ageret XII. Vezierus eius fuit Amir Chupon, cui filia erat exquisitae pulchritudinis, sed quae iam viro nupta erat. Huius amore cum Rex periret, petiit eam a patre, Negauit pater sibi quicquam in eam iuris esse, ut quae iam haberet maritum. Ergo Abusaydus amans et amens vieam rapuit, interfecto perira. cundiam patre et marito eius. Haecmulier ita sibi deinde mancipauit animum regis, ut Rex traderet ei in manus gubernacula regni, quae magna prudentia et moderatione gessit: Ipse Rexinterea viuebat vitam solitariam, addictus lectioni librorum, quibus apprime capiebatur. Aestates fere exigebat Sultaniae, Hyemes Bagadeti, cumqueregnasset annis XIX. mortuus est anno AN. C. M CCCXXXVII. Egirae DCCXXXVII. Huius obitu diuisa est potentia Tartarica per Persicum regnum, cum quinis se appellaret regem illius proninciae, quam cum imperio obtinebat, vsque ad Tamerlanem, quod fuit spacium sexaginta trium ferme annorum.

REGES TARTARICI EX POSTEris Tamerlanis, qui in Peria dominati sunt. TEYMVRLANG, primus Persarum Rex ex hac familia.

Quem nos vulgo Tamerlanem dicimus, ei verum fuit nomen Teymur lang, id est Teymut claudus. Fuit autem filius Baianchani, et decimusquartus successor Chinguis --Chaml, ex cuius ipse ortus est Sanguine. Neque enim, ut multi negari sunt vel Latro, vel mulio, vel denique pastor, sed bellator magnanismus, ut eius res gestae satis ostendunt. Natus est Samarcandae, secutus casstra et militiam ut maiores eius. Atauus eius, nomine Cararchear Nuyon cum Chingui-Chano ex Tartaria profectus est eo tempore, quo Chinguis secundo suo filio Chagaray Chan tradidit regna Maurenahar, Argon et Coarzinam, qui Nuyonem illum primum sibi constiruit Vizierum, qua in dignitate ipse posterique eius constiterunt usque ad Teymurem hund.

Regnabat tunc in Chagataea Rex nomine Soiorgatus Mechcon, apud quem Teymur fungebatur summi ducis bellici officio. Soiorgato autem mortuo, Teymurlang omnium consensu salutatus fuir Rex. Adeptus eo pacto regnum, eduxit secum innumerabilem exercitum, magna in omnibus rebus vsus prosperitate, ita ut spacio XXXVI. annorum quibus imperauit, praeterregna quae antea possidebat, acquisiuerit etiam Maurenahar, Turquestaniam, Coaryinam, Sistam, Carasonem, Indostam, Hieraquenam, Persidem, Kermonem, Masandaren, Aderbaion et Cusistam, quae regna omnia partim liberi eius partim ducesinter se mor. tuo illo diuiserunt. Annus erat a nato Bono Publico MCCCLXXX. Egirae Mahometieae DCCLXXXIX. cum Teymur, audito rebellari vulgo apud Hisphaonem, quae caput est Hieraquenae in Perside, ipse eo profectus est, ut

seditiosos compesceret, vbi nimis magnorigore vsus, ad LX. millia hominum trucidauit. Regnabat in Capechaca Toctamech Chan, beneficiarius Teymurlangi, qui et ipse rebellauerat; sed Teymur misso contra eum exercitu, profligauit eum toto regno, et in Gurgestaniam fugere coegit. Ann. AN. C. MCDII. Egirae DCCCIII. duxit Teymur ingentes copias in Syriam, cepitque Alepum et Damascum, victo etiam Sultano Farache, Aegypti regechincin Babylonem conuersus cepit vrbem, et circum Taurim hybernauit. Anno sequenti coactis maioribus quam ante copiis, duxit in campestria Angorensia adnersus Turcarum Regem Baiayetum, quem acie vicit captiuumque secum abduxit occupata magna regni eius parte. Baiazetes anno post periit in carcere.

Dum adhunc modum Teymur occupatur bello Turcico, quidam Cara Issuf ex improuiso tapit Babylonem, pulso inde Satrapa, cui Teymur eam vrbemtradiderat. Dum aucem ex Anatolia rediit Teymurlang, mittit contra Issufum, nepotem suum Abubaquerum, qui receptam vrbem dedit Sultano Weizo, vt postea dicemus. Teymur Ardeuillam profectus, ibi aliquot dies exegir, deinde omissa Perside rediit in Carasoniam, atque inde Samarcandam in patriam suam, vbi multum temporis dedit laetitiae publicae ac festiuiratib. in conciliandis inter suos nupriis. Postremo cum se Anzaram contulisset, quae dependit e regno Cataiensi, mortuus est anno A N. C. MCCCCV. Egirae DCCCVII.

Fuere Teymurlango fiiii IV. maximo natu nomen fuit Guir, qui mortuus est anno vno ante patrem, relictis duobus filiis Mahamedo Sultomo, et Pyro Mahamedo, quem Teymur testamento scripsit haeredem regnorum Gasnaeae et Indiae: verum Pyrus Haly eum interemit. Secundo Teymuris filio erat nomen Hamar Cheque, qui viuo patre Persidem rexerat: sed et hic mortuus est in castro Hormatu, in Lorestania. Tertius erat Miruncha, qui successit in regnis Hieraquena et Aderbaione, vsque ad Damascum. mortuus est anno Christi MCDVIII. Egirae D. CCCX. interfectus ab Issufo Turcomanno. Quartus Teymuri filius fuit et eiusdem successor, dictus

MIRZACH-CHAROK, II. Persarum rex ex Tamerlanidis.

Minimus hic erat natu inter filios Teymurlangi, commorabaturque in Carasone cumpater moreretur. Non inuenit hic quietum regnum, vt opinabatur. Hieronenses enim et Tyronen. ses eum regem agnoscere nolebant, quos cum compescuisset, duxit aduersus Caram Issuf in Aderbaion; qui omni vi se defendere constituerat, sed mortuus est in via, relictis duobus filiis, qui pugnauerunt aduersus Charocum, sed victi ab eo sunt: qui tamen minorem Mirzah Ioncham in gratiam receptum, in possessionem prouinciae Aderbaion restituit. Post haec extruxit Charocus in Maurenahar vrbem, quam de suo nomine vocauit Charoquiam, cumque regnauisset annis XXIII. clausit extremum diem AN. C. MCDXLVI Egirae DCCCL. Habuit Charocus filios V. Inter quos natu maximus dictusfuit Ologbecus, cui dedit prouincias Turquestaniam et Maurenahar. Secundo nomen fuit Ebrahemo Sultano, qui ante patrem obiit, cum Persidem rexisset annis XX. et multa struxisset aedificia memoria digna. Anno vno ante patrem mortuus fuit tertius eius filius, nomine Baesfangor Quartus fuit Mirzah Mechcon, et Quintus Mahamed Iuguy, sed et vterque viuo patre mortuus est.

Salutauerant mortuo Teymurlango Samarcandenses regem propinquum quendam eius. nomine Sultan-Kalil, contra quem insurrexit quidam ex clientibus eius, Kodadah Hosquenus, eumque cepit: postea vocauit in auxilium Chama lonum, Malgostaniae siue Tartariae regem, eique patefecit aditum in proninciam: sed hic adeprus dominium, persoluit condignum proditionis Hasqueno praemium, eumque interfecit.

MIRZAH OLOGBECVS, III. Rex ex Tamerlanidis.

Rexerat hic viuente Charoco patre Turque. staniam et Maurenahar, venitque Balcam anno Salutis MCCCCXL VIII. Egirae DCCCLI. vbi audiuit, Aladaoletum propinquum suum vsurpare sibi regium nomen per Hieraquenam et Corasonem. ductis igitur in eum copiis suis, vicit hominem, coegitque fugere ad fratrem suum Mirzah Baborem, cum quo cum arma coniunxisset, denuo venit, pugnaturus cum Ologbeco. Ergo hic digressus Hieraca Balcam venit, coegitque omnes suas copias, sed in ipso apparatu nunciarum est ei, filium eius Abdelasium pariter defecisse. Coactus igitur conflixit cum Aladaoleto, in qua victus caesusque est in acie, cum regnauisset in illis oris annis XLI. post mortem autem patris dominus torius regni per annos II. AN. C. MCDL. Egirae D. CCCLIII.

MIRZAH ABDELATIFFVS. Rex e Tamerlanidis IV.

Caeso in acie patre et fratre, hic factus est rex, nemine contradicente: sed post VI. menses a militibus fagittis traiectus occubuit.

MIRZ AH ABDVLA, V. rex Persarum e Tamerlanidis.

Successit ergo Abdelatiffo mortuo Abdula frater, quo cum anno vnolaetatus fuisset, Abusaydus Carasoniae Rex depopulatus est regnum eius: cui cum occurrisset Abdula, exereitum et vitam perdidit anno AN. C. MCCCCLII. Egirae DCCCLV.

MIRZAH SVLTON ABVSAYDVS, Sextus Persarum Rex ex Tamerlanidis.

Mahamedi hic filius fuit, Miromchae nepos, Teymuris pronepos, qui interfecto Abdula regno potitus est. Nouum tunc ortum est bellum inter Ebrahermum et Mahamudum socios, et Iooncham, qui duos illos fugauit, occupatis eorum terris tpostremo tamen inter se transegerunt. Vix facta fuerat illa pactio, cum Saniar et Aladaoletus cum filio suo Ebrahemo bellum intulerunt Abusaydo apud Saracam, sed victi profligatique, Aladaoletus et Ebrahemus quidem aufugerunt, relicto Saniate in manibus victoris. Tunc factus est Abusaydus possessor prouinciarum, Badachonis, Gasnaeae, Cabudi, Sistonis et Coarzinae.

Anno AN. C. MCDLXVIII. Egirae DCCC. LXXII. interfecit Acembecus Alibeci filius, Iooncham, vnde Abusaydus vocatus est ad possessionem Kermonis, Hieracae et Aderbaionis. occuluerat se elapsus Acembecus, missisque ad Abusaydum oratoribus pacem petiit, sed obtinere eam non potuit, vnde repulsam passus, confugit ad montes Carabagos circa Taurim, vbi intercepto omni commeatu, in eam redegit Abusaydum annonae inopiam, vt inde effugere necesle habuerit. Sed captus et ad Iadigarem Mahamedum Acembequi socium deductus, vitam cum regno amisit anno AN. C. MCD. LXIX Egrae DCCCLXXIII.

MIRZAH SVLTON HAMED Rex VII. e Tamerlanidis.

Abusaydi hic filius succe ssit patri caeso in regno Maurenahar, quod obrinuit per annos XX VIII. quibus exactis viuendi regnandique finem fecit anno AN. C. MCCCCXCV. Egirae DCCCXCIX.

MIRZAH BABOR, VIII. rex ex Tamerlanidis.

Successit hic iure consanguinitatis Hamedo in regno Maurenahar anno AN. C. MD. Egirae CMIV. Sed Ichay Bekan veniens ex Vsbequia, Solio eum deturbauit, et ab omni successione Tamerlanis posteros exclusit. Babor elapsus venit in Gasnaeam, et hinc in Indiam, vbi fixit sibi domicilium, cumque omnino regnauisset annis XXXVIII. liquit vitales aurasanne Salutis MDXXXII. Egirae CM. XXXVII. relictis duobus filiis, Homaione et Camorane, qui post patrem apud Indos regnauerunt. Et Homaion quidem ducem belli habuit, qui mota in dominum seditione, regno eum exegit, et in Persidem fugere compulit, vbi tunc regnabat Chatamas, qui et exulem iuuit lecto exercitu XII. millium militum, sub ductu Beyram--Chani, qui ductum secum Homaionem in regnum restituit.

MIRZAH IADIGAR, Rex Persarum nonus ex posteritate Tamerlanis.

Fuit Iadigar Sultoni Mahamedi filius, Baesfaugoris nepos, Charroci pronepos, abnepos Teymurlangi. Iunxerat hic se anno Egirae Mahometicae DCCCLXXIII. Acembeco, occideratque Abusaydum, vt diximus, hincque aduersus Strabatum duxerat copias. Verum Ocemus Mansuri filius, intellecto Iadigaris conatu, celeriter Strabato suppetiastulit, alterumque vicit anno Gratiae MCDLXX. Eg. DCCCLXXIV. Iadigar victus recepit se ad Acembecum, qui eum etiam maioribus quam antea instruxit copiis, quibus aggressus Ocemum potitus est vi. ctoria, alteroillo Balcam ulque profligato. Sic factus prouinciae dominus ladigar, voluptatib. viciisque se tradidit, neglectis regni negociis: qua somnolentia animadnersa Ocemus nocte quadam mille tantum stipatus militibus, tanta vsus est industria, vt hostem suum viuum ceperit, quem statim morte iussit affiei, et sic iterum suo poritus est regno. Accidere haec anno Salutis MCDLXXI. Eg. DCCCLXXV. Desiit autem in Iadigare radix Charroci. Etsiautem supra annum AN. C. MDXXXII. numerauimus. et hic annum MCDLXXI. reposuimus, misse Iadigare post Baborem: causa tamen huius rei est, quod Prouinciae Persicae tunc diuisae fuerunt, et plures in iis eodem tempore reguli, qui ali. quando totum regnum Persicum, aliquando eius partem possederunt, vnde aliquid dandum fuit descriptioni rerum sub his Principibus gestarum, ne hiulcus esset aut impelfectus Chronicorum cursus et ordo.

SVLTAN OCEMVS, X. Rex ex Tamerlanidis.

Adeptus hic postliminii velut iure regnum, queuo per Iadigarem priuatus fuerat, diuturna pace beauit populum, cuius non minus fuit studiosus quam Iustitiae. Exornauit hic regnum suum multis superbis aedificiis, inter quae eminet domus Hospitalis sumptuosissimae structurae, recipiendis pauperibus et peregrinis, opus sane magno Principe dignum. Huius temporibus irruperunt Vsbequenses in prouinciam Maurenahar, multasque in ea terras ademerunt posteris Tamerlanis, quas hi hacten us possederant: quibus cum occurrere vellet armatus Ocemus, mortuus est in via anno Salutis MD VI. Eg. CMXI. cum regnauisset an. XXXIV. vixisset an. LXX. in quo tamen numero XX. annos exegit captis Paralysi membris, vt equum conscendere non potuerit. Filios habuit XIV. e quibus duo ei successerunt.

PAHADI AMAZON, ET MVSAFAR Mirzah fratres, vndecimam obtinentes locum inter Persarum Reges, ex posteris Tamerlanis.

Duo hi fratres, Ocemi filij regnauerunt simul post patrem, raro exemplo. His bellum intulit Chaibecus Vsbequensis. At fratres imbecilliores se videntes, cesserunt fortiori, regnumque deseruerunt. Et Bahadi Amazon quidem Truchisium confugit, vbi conscripto exercitu confl xit cum Vsbequensi, sed victus in Persidem fugere coactus est ad Cha Ismaelem qui tunc regnabat, a quo humaniter exceptus, et certo agri modo circa Taurim donatus est, vnde viueret, addito certo auro annuo non modico. Et sic vixit in vrbe Tauri Bahadius annis VII. vsque ad annum AN. C. MDXV. Egirae CM. XX. quo Selimus Turcarum Imperator capta Tauri vrbe, Bahadium secum Constantinopolim duxit, vbi sequente anno peste extinctus est.

MIRZAH HOMAR, XII. Rexe Tamerlanidis.

Miromcha, tertius Teymurlangi filius duos habuit filies, quorum prior Mirzah Homar successit patri in regione Aderbaion: alter Abudahar Badageti. Post mortem Teymuris Homar se Regem appellauit, oceupatisque terris Abudaharis, cepit fratrem in vrbe Sultania. Sed captiuus, eum corrupisset quosdam e custodibus, interfectis caeteris, euasit e carcere, collectaque in Perside magna manu militum. duxit in fratrem, quem et vieit, et in Carasonem fugere coegit. Huic Mirzah Carrocus dedit vnam et alteram Toparchiam vnde viueret. Cum autem quietus esse non posset, bello appetiuit ipsum Carrocum, eumque victum Morgabum fugere coegit, vnde cum Samareandam se recipere vellet, mortuus est in via anne AN. C. MCDVI. Egirae DCCCIX.

MIRZAH ABVBAKAR, REX e posteris Tarmelanis decimus tertius.

Homaris hic frater, Miromchae filius, Teymurlangi nepos, mansit quietus apud Taurim post mortem fratris. Satis huic animi ad bellandum, felicitatis parum, Cara enim Issuf Tur Kimon, qui antea Cayrum in Aegyptum fugerat, bis cum eo conflixit apud Euphratem fluuium. In priore praelio periit frater eius, et Abuba Kar victus acie, fugit primo Kermonem, dinde Sistonem, anno Salutis MCDVII. Eg. DCCCX. Anno sequenti, cum magnis subnixus copiis hostem repeteret, extinctus est in itinere, defecitque in eo radix successorum Chinguis-Chani, et Teymurlangi Regum Tartarorum, qui in regno Persico longe lateque dominati fuerunt: de quibus partim iam ante multa diximus, partim in sequentibus plura dicemus.

DE POSTERIS KARAKVIONLV, id est, Arietis nigri, qui in regno Persico dominati fuerunt. GARA-ISSVF, primus Rex ex hac familia.

Cara Issuf Ben Cara Mahamet, Turcomannus, dedit se in clientelam et seruitium Helkoni, Sultani Bagadetensis, qui in praemium fidei et praestitae operae eum creauit Ducem Turcomannorum corum, quiab Ariete Nigro denominabantur, ad differentiam caeterorum, qui ab Ariete albo appellationem sortiti fuerant, vt in posterioribus dicemus. Obseruatione autem dignum est, eodem illotempore in Italia duas fuisse factiones, Albam et Nigram, quarum eadem prope referuntur facta, quae horum in Perside. Fuit autem Cara Mahamet, Cara Issufi pater, Nigrorum caput donec vixit, quae dignitas eo mortuo ad filium deuoluta est, qui immemor beneficiorum, quae a Sultano Helkono acceperat, eripuit ei Babylonem vrbem, quam illi Teymur tradiderat, qui tuncbellum gerebat aduersus Baiazetem Turcam. Reuersus autem ab ea expeditione, intellecta proditione Cara-Issufi, misit Abubacatum nepotem suum, qui paruo tempore omnia recepit, ipsam quoque Babylonem Sultano Helkono restituit, qui eam tamen diu obtinere non potuit, expulsus a Mironcha, qui eam dedit illi ipsi Abubacaro filio suo.

Victus ad hunc modum fractusque Cara Issuf, fugitin Aegyprum, vbi Rexeum in carcerem compingiiussit, in quo tamdiu fuit, donec nunciatum ei est de morte Teymuris, qua intellecta non conquieuit donec e carcere effugit et in Persidem venit, vbi magna industria collegit exercirum, quem non veritus fuit Abubacaro opponere. Interea Helkonus eiectus Bagadero, nactus redeundi in eam occasionem, vigilauit in rem suam. Dum enim Abubacarus contra Cara-Issufum ducit, ipse irrumpit cum suis in Babylonem, eodem rempote, quo Abubacar apud Nacchoan a Cara-Issufo victus fuit, qui Issufus, cum etiam Taurim vrbem cepisset, eamque necessario praesidio muniuisset, iuit in Caram Osmanum Baiandurum, qui possidebat Mesopotamiam, quam Issufus captam praesidiisque munitam reliquit, et Taurim reuersus est. Ibi nouas conscripsit copias contra Helkonum, quem acie victum occidit, et ciuitatem eccupauit anno AN. C. MCCCCXIII. Hinc per Gurgestaniam ingressus Mediam, regem eius Constantium occidit, Ebrahemum vero captum Taurim abduxit, qui vitam deinde redemit, ingenti persoluto lytro. Hinc cepit Kata Issuf vrbes Sultaniam, Casbin et Taronem anno AN. C. MCDXX. Egirae DCCCXXII. Post ea oppugnauit Azebum Syriae vrbem, sed

superueniente Mirzah Charraco ab Carasone, desistens a proposito, conuertit aciem in hunc hostem: antequam autem ad manus deueniretur, mortuus est Cara/Issufus, apud Oion circa Taurim, cumque neque propin quum circum se haberet neque amicum (Tyranni enim amicos non habent) direpta est a militibus omnis supellex regia, adee vrne indusio quidem cadauer tectum fuerit: cumque id ad hunc modum abiectum humi aliquot diebus iacuisset, postre moagnitum a quibusdam humo tectum est hic fuitsinis Cara Issufi, post quam regnauisset annis XIV, Mortuus autem est anm AN. C. MCD XXIII. Egirae DCCCXXIII. Filios habuit VI. Primonomen fuit Pyro Budac. hano, quiante patrem extinctus est. Secundus dictus fuit Amir Scandar: tertius Mirzah Iooncha: quartus Cha Mahamed, qui Persidem rexit, donecab Hamedo occisus est: quintus Amir Apsal et ipse viuo patre mortuus est: quintus fuit Abusaydus, quem Amirus Scandar frater mori coegit, vt iam dicemus.

AMIR SCANDAR, Cara Issusi filius.

Secundus hic erat Cara Issufi filius, successitque patrianno AN. C. MCDXXIII. Egirae DCCCXXIII. quistatim sub initia regni sui bellum fecit Mirzab Charraco, a quo victus in Mesopotamia, trans Euphratem fugit. Victor Charrocus Taurim petiit, vbi a ciuibus admissus non est. Charrocus igitur nihil se effecturum videns, Carasonem rediit, et Scandar Taurim, qui postea et vita et regno priuauit Amirum Chamca dinum, regem Calanum. Idem fecit Sultano Hamedo, Satrapae Gurdestaniae. An. AN. C. MCDXXX. Egitae DCCCXXIV. cepit Sultaniam, eiectis praesidiariis Miryah Charroci, qui cum in Carasonem venisset, suppletis cohortibus suis, inuasit vrbem Rey, eamque cepit: reconciliatus autem Ionchae Seandaris fratri dedit Taurim. At hic virtute illius donationis, cepit arma aduersus fratrem, eumque acie vieit, coegitque Scandarem ie Aleniacum recipere. Ioncha eum persequitur, sed Scandar a filio suo, quiin mala patris erat gratia, obtruncatus est, cum ante Abusay dum fratrem Scandar interfecisset.

IOONCHA, tertius huius familiae Rex.

Scandare caeso, Iooncha statim inuasit regnum, nihilque cunctatus cepit arma aduersus Gurgestaniam quam sibi subieoit, deinde plures fecit in Persidem expeditiones, quam prope totam sub suam redegit obedientiam, eiectis praesidiis, quae Mirzah Mamudus filius Baisfangoris ibi constituerat. Hinc duxit in Carasonem, facturus bellum Aladaoleto Ebrahemi filio, quem vicit. Regnabat tunc Balcae Abusaydus, cum quo sine difficultate transegit Ioncha, cum audinisset, filium quendam suum aduersum se rebellasse apud Taurim, quo pater sine moraaccurrens, filium cepit, et angusto mancipauit ergastulo. Vix compositus erattumultus ifte, cum nunciatum est ei, alium filium, Pyrum Budahum, praefectum Babylonis mouisse seditionem, vt Iooncha necesse habuerit, hunc quoque per annum integrum in ista vrbe circumsidere, nempe anno AN. C. MCDLXVI. Egirae DCCCLXIX. postremo tamen inter cedentibus amieis, inter patrem filiumque conue. nit: cum iam in gratiam rediisset Pyrus, quidam ex fratribus nomine Mahademus, eum interfecit, sed inscio patre, qui Taurim reuersus, summo imperio vsus est in totam Aderbaionem, Hieraquenam, Kermonem et magnam parrem Syriae.

Anno MCDLXVIII. Egirae DCCCLXXII. suscepit expeditionem in Ozun Acembecum, Satrapam Diarbecensem: sed progressum aliquo vsque cum copiis rigor hyemis redire domum coegit, dilata expeditione in tempus vernum, quod vbi venit perrexit cum exercitu: Consueuerat Iooncha fingulis prope noctibus fe inebriare vino, et in multam lucem stertere, siue vt conciliarer sibi somnum, vel graues mero diluerer sollicitudines. Hunc morem eius non ignorabat exercitus, itaque nihilo secius progrediebarur, ipso Iooncha cum mille cireirter lectis equitibus sequente. Hoc vbi Ozun Acembecus cognouit, assumtis circiter quinque millibus suorum, tunc Iooncham adortus est, cum a praeisso exercitu nihil opis eiferri potuit. Sic ipse cum plerisque suis equitibus caesus est, et duo eius filij capti. Maiorem na u Mahamedem Ozuns obtruncari iussit: minorem Issufum priuari oculis. Sic periit Iooncha, cum regnassetannis XXXIII. vixisset LXX. vir malus; et peior princeps, omnibus deditus voluptatibus deliciisque vitae.

ACEN HALY, Rex IV. ex hac familia.

Hic morte patris haeres regm factus, omnibus pariter thesauris eius potitus est. qui cum essent grandes, et ipse imperitus rerum, collegit exercitum CC. millium hominum, quibus vnius anni stipendia numerauit, autequam eos in bellum duceret. Accepto auro milites diffluxerunt, quorum maior pars ad Abusaydum Carasoniae regem se contulit, qui deinde illis ipsis copiis Aceno bellum intulit, qui victus fugatusque in manus Ozuni Acombequi incidit, a quo morte affectus est, desiitque in eofamilia Caracuionlu, qui hactenus in Perside regnauerant: quod accidit anno AN. C. MCDLXIX, Egirae DCCC. LXXV.

DE POSTERIS AKVIONLV, SIVE Arietis Albi, qui dominati fuerunt in Regno Persico. OZVN ACEMBECVS, primus ex hac familia.

Extincta in Aceno Haly factione Nigri Arietis, factio Arietis Albi fastigium regium conscendit, beneficio Ozuni Acembequi Turcomanni, qui virin bellis felix et exercitatus, potissimam Persiae partem sibi subieeit. Appellatur hic vulgo in Historiis Vsun-Cassanus. Obtinuerat Ormanbegus, Acembe qui auus Mesopotamiae partem, quam Cara-Issufi morte adeptus fuerat, sed et Acembecus, vti diximus, intei fecto Iooncha Taurim et Aderbaionem occupauit, et caeso Mirzah Abusaydo Carasonem. Reliquerat, vt diximus Iooncha filios duos, quorum alterum Acembecus necauerat, alterum caecauerat. Caecus vbi Scyras venit, ab omnibus rex salutatus est. Verum Acembecus aggressus vi vrbem, eam cepit, interfecta Issufi vidua: hinc Kermonem sibi subiecit et Babylonem, cumque Hieraquenam insuper et Aderbaion et Persidem sub suum redegisset dominium, intulit anno AN. C. MCDLXXII. Egirae DCCCLXXVI. bellum Sultano Mahamedo Turcarum Imperatori, qui Acembecum siue Vssun Cassanem praelio vicit in Arsenione, vnde ipse quidem victus Taurim se recepit, Turcae vero Constantinopolim. Paulo post extinctus est Ozun Acembecus, nempeanno Salutis MCDLXXVIII. Egirae DCCCLXXXII. quo ipso quoque tempore periit Ogorlu Mahamedes filius e septem Acembequi natu maximus, Secundus dictus fuit Sultan Calil; rertius lacuppus Mirzab: quartus Maciah Mirzah: quintus Issuf: sextus Macsud Becus, qui occidit Sultanum Calil fratrem suum: septimus Zeynel Becus periit in bello contra Turcas.

SVLTAN CALIL, II. Rex ex Acuionlis.

Acembeco mortuo Calil possessionem paterni regni adeptus, dedit Iacuppo fratri Praefecturam mesopotamiae, ipse arma sumsit aduersus Morat-Begum, quem fngauit, et in castrum Feruz se recipere coegit Erat in Arce Tribunus quidam, qui Ocembegum sub specie proditionis in castrum admisit, admissum vinxit et ad Moratum misit, qui cum necari inssit. Eodem tempore sumsit Iacuppus Satrapes Mesopotamiae arma in Calilum fratrem, duxitque exercitum ad Taurim, socium habens expeditionis Macsub Becum fratrem suum, qui Calilum nihil tale expectanrem ceperunt, quem Macsub suis manibus iugulauit, cum mens. VI. regnasset.

IACVPPVS BEGVS, III. Rex ex factione Albi Arietis.

Ozuni Acembequi filius hicfuit, qui deiecto ab solio fratre ad Regnum peruenit. Anno MCCCCLXXXII. egirae DCCCVI. quidam ex dueibus eius, Baianduc Becus, rebellauit ei, quem Iacuppus vicit et capitetruncauit. Eode anno extinctus est Constantinopoli Mahometus, Amuratis filius, habuitque successorem Baiazerem filium. Circa idem tempus bellum fecit Gurgestanis Aydar Ardeuillae Sultanuse cumque Mediam peteret, praeuenit eum Farocus Iacatus rex Mediae, appellato de auxiliis Iacuppo. qui ei militum aliquot Cohortes submisit, sub ductu Solimanni Begi praestantissimi ducis, qui congre ssus acie cum Aydare, vicit occiditque eum, captis insuper duobus eius filiis, quorum priori nomen fuit Haly Mirzah, minori Cha Ismael, quos inclusit in Arcem Stercofacam, vt in posterioribus dicemus. Ipse Iacuppus cum tegnauisset annis XII. mortuus in Carabage haud longe a Tauri, Anno a nato Bono publico MCCCCXCII. Egirae DCCC. XCVI.

BAYSANGOR MIRZAH, III. rex ex factione Alba.

Filius hic Iacuppi morte patris ad regnum peruenit; cum autem puer admodum esset Tutor ei datus est Zufi Calil Musiilus, Praefectus copiarum. Sub initia regni eius valde laboratum est factionibus, cum Baiondurani vellent regem creare Maziam, eoque nomine bellum inferrent Zufi Calilo, qui productis copiis cum conflixisser, Mazia in pugna caesus est. et Rostanus Becus, eius ex fratre Macsudo nepos captus, et in Arcem Aleniacensem deductus. Interim Sulranus Baiodurus cum lecta militum manu aggreditur Aleniacum, in qua Rostanus custodiebatur, eumque in libertatem restitutum proclamar regem: hic cum factione sua Taurim properat, occupaturus ibi Baysangorem, qui deserta vrbe, cum Calilo fugit in Mesopotamiam: hos persequitur Rostanus et Calilem in. terfecit: Baysangor fuga elapsus est, posse ssione regni penes Rostanum permanente. Accidere haec anno AN. C. MCDLXIII. Egirae DCCC. XCVII.

ROSTAMBEK, IV. rex ex factione Alba.

Profligato Baysangore, Rostambecus Macsudi filius regnum adeptus est, qui primum omnium Taurim profectus, e carceribes exemit Haly Mirzam et Cha Ismaelem Aydari filios. At Baysangor, qui ius suum atmis repetebat victus caesusque in praelio est.

Reuerso post hanc victoriam Taurim Rostano, Haly Mirzah decensensu eius Ardeuillam in patriam iuit, paenituitque actutum Rostanum, quod eum dimisisset, veritus ne siducia paternae memoriae res nouas moliretur. Misit ergo statim e praerorianis, qui assecuti in via incautum adolescentem mactauerunt: at frater

eius Ismaelenasit, vt potuit, in Gueylonem, vbi tunc regnabat Kar Kia Aly. ad quem misit Rostanus oratores, qui adolescenrem repeterent; verum hic prodere supplicem noluit. Agebatur annus Salutis MCDLXXVIII. Egirae CMII. Cum Hagmetus Becus, Ogorlu Mahameti filius, Ozun Acembequi nepos validum exerci tum in Mesopotamia collectum aduersus Rostanum duxit, commissoque proaelio victoriam obrinuit, fugiente Rostano in Gurgestaniam, vbi mortuus est eodem anno cum regnasset an. V.mens. VI

HAGMET BECVS. RexV. ex Acuionlis.

Rostani morte tranquillum adeptus est regnum hagmetus Becus, Ozuni Acembequi Nepos: qui Kermonis quidem Satrapam constituit Hayben Sultanum, et Persidos Cayemum Becum. Sed bi duo conspiratione facta in dominum, bellum eiintulerunt, et iuxta Isphaonem pralio vicerunt, in quoipse periit, vt ita nerno superfuerit ex posteritate Ozun Acembequi, praetertres paruos nepotes: e quibus Sultan Morat, Iacuppi filius erat in Med a: Aluen Becus, Issufi filius in Aderbaione: et Mahamedus Mirzah frater horum, et hi tres inter se partiti sunt, quicquid terrarum Acuionlij in Perside possederunt.

ALVVAN BECVS, VI. rex ex Acuionlis.

Hagmero itaa clientibussuis et regno et vita priuato, successit Alvvan Becus, Issufi filius, Ozun Acembequi nepos, quiope propinquorum suorum subnixus, Tautim venit, vt se iungeret cum Haybeo Sultano, quia Mahamedus Mirzachus, Alvvani frater se regem appellabat apud Isphaenem Hieracae. Aduersus hunc misit Alvvanus coplas suas, qui non expectaravi fraterna aufagit. Cum eum Alvvanus porro persequeretur, a Mahamedo magna pugna victus est, in qua Sultanus Haybeus quidem periit, Alvvanus vero in Mesoporamiam aufugit. Inteihas rurbas insurrexerunt duo frattes Haybei aduersus Moratum Sultanum, Hieraquenae regem, cumque magnas in Media coegissent copias, duxerunt in Mahamedum Mirzachum, cum quo conflixerunt apud Hisphaonem, in qua Mahamedus caesus est, anno AN. C. MD. Egirae CMV. cum vno anno regnauisset.

SVLTAN MORAT, VII. rex ex Acuionlis.

Hic Iacuppi Begifilius, morte Mahamedi adeptus est regua, Persicum et hieraquenum, retinente Alv vano dominium Tauris et Aderbaionis. Anno AN. C. MDI. Egirae CMVI. bellum inter hos ex ambitione natum est, posuitque vterque castraapud Casbin Vrbem, neque tamen pugnatum fuit, cum arbitriobonerum virorum ita res composita fuisset, vt quisque suo regno contentus esset. Etat eo tempore regnum Persicum plenum latrociniis, oppressione, accedente incredibili omnium rerum caritate, et pestem postse, vt sit, trahente. Numerabatur annus AN. C. MDII. Egirae CMVII. quando Cha Ismael Aydari filius, egressus Nacchoana, magnam armat orum manum Taurim duxit, vbi morabatur Alvvanus, qui statim deserta Vrbe Bagadetum fugit, et hincin Mesopotamiam, vbi paulo post obiit anno AN. C. MDV. et sic vrbs Tauris venit in potestatem Ismaelis, qui mox arma conuertit in Sultanum Moratum, qui Scyras egressus pugnandi copiam Ismaeli fecit apud Amadonem, sed Motatus victus Scyrasfugit, et hinc Babylonem, cuius vrbis Satrapa eum in suum sulcepit patrocinium. Annoautem sequente, qui fuit AN. C. MDIV. Egirae CMIX. venit aduersus vtrumque Ismael, cuius vim illinon expectantes aufugerunt in Caramaniam. Hinc reuersus Morams in Mesopotamiam, paulo post interfectus esta Casselbasis, anno Salutis MDXV. Egirae CM. XX. desinitque in eo regnum factionis Albi Arietis siue Acuionlorum in Perside.

DE POSTERIS CHINGVIS CHANI, Qui in Vsbequia et Maurenahare dominati sunt. CHAYBEK CHAN, Rex Maurenaharis.

Dum res ad eum quem diximus modum in Perside geruntur, dominabantur in Vsbequia posteri Tuchichani, qui filius fuit-Chinguis-Chani, obtinueruntque amplissimum terrarum spacium. Anno AN. C. MCDXCVI. Egirae CM. egressus Vsbequia Chaybek Chan, Budsqui Sultoni filius cum magnis militum copits, peruastauit prouincias Maurenahar et Carasonem, quas intra quartum annum omnino oecupauit, sed post coactus est eas cedere Teymurlango. Cum anno AN. C. MDVIII. Egirae CMXIII. Pady Azamon, Ocemi Mirzae filius non satis haberer virium ad resistendum Chaybeco, fugit in Persidem ad Ismaelem, eiusque implorauit opem, a quo comiter et benigneacceptus est. Anno autem AN. C. MDXI. intalit Cha Ismael bellum Chaybeco, fuitque commissum praelium apud Marvvon; sed Chaybecus victus in pugna occubuit, cumregnasset annis XII.

KVCHENGY CHON Rex II. Maurenaharis.

Obtinuit hic caeso Chaybeco Maurenaharem anno AN. C. MDXIII. Egirae CMXVIII. Misit eo anno Cha Ismael validum exercitum in Maurenaharem sub ductu Nagemi

Sonij, qui coniunxit vires cum Babozerege partis Indiae: Hiergo simul oppugnauerunt Vsbequenses, sed ab his victi sunt: Et Nagemus quidem in pugna caesus periit, Babor autem amislo exercitu in Indiam aufugit. Hanc cladem vlcisci volens Cuchengis, ingressus est anno A. N. C. MDXXX. Egirae CMXXXV. cum exercitu Perfidem, in qua tunc regnabat Cha Thamas, Ismaelis filius, quise ei opposuit, victoriamque ab eo reportauit, vnde Vsbequensis recepit sein Maurenaharem, vbi nouas expectabat copias ab Marvvo. Sed pace facta Kuchengensis vlterius progressus non est, sed reuersus in Maurenaharem paulo post extinctus est, cum regnasset XX. annis

ABVSAYDVS CHAN, III. REX Maurenaharis.

Filius hic fuit superioris, peruenitque morte patris ad regnum, quod obtinuit annis IV. mortuus postea re nulla memorabili gesta, anno Salutis MDXXXIII. Egirae CMXXXIX.

OBEYD CHAN, IV. REX MAVrenaharis.

Quam primum hic Diadema adeptus est, intrauit Carasonem cum valido exerciru, volens inde penetrare in Persidem: Verum Cha Thamas Aliud eum consilium capere coegit, eripuitque ei totam Carasoniam. Verum secunda vice reuersus Obeydus, magnam terris illis vastitatem intulit, vsque ad annum MDXL. Egirae CMXLVI. quo periit cum regnasset annis VI.

ABDVLA CHAN. V. REX Maurenaharis.

Kuchenguis Chani hic filius fuit, adeptus regnum morte Obeydi, quo tamen non vltra VI. menses laetatus fuit, quibus exactis viuendi finem fecit anno AN. C. MDXLI. Egirae CMXLVIII.

ABDELATIFVS CHAN, REX sextus.

Successit hic patri Abdulae in regno Maurenaharis, quod obtinuit vsque ad annum AN. C. MDXLIII. Eg. CMXL. in quo, eo anno mortuo, extinctum est ius regni Maurenahar posterorum Chinguis-Chani.

ORIGO SCHACH ISMAELIS SOphi et imperium posterorum eius quod per regnum Persicum obtinuerunt usque ad nostra tempora.

Vocat nos ordo et instituti ratio ad persequendam seriem regum Persicorum. Antequam autem de rebus gestis Ismaelis Sophi dicamus, operae precium videtur, originem eius reperere, obseruata quantum fieri potestbreuitate. Pater Ismaelis fuit Chequus Aydar, avus Saltan Iuneius, proauus Chequus Ebrahemus, abauus Chequus Aly, atauus, Chequus Mucha, tritavus Chequus Sophi, et sic fuit decimus tertius nepos ab Haly, qui fuit propinquus et gener Mahemeti Pseudo-Prophetae, Cum Tamerlanes post deuictum captumque Baiazetem in Persidem reuerteretur, traxit secum ingentem mancipiorum numerum, tam ex Caramania quam aliis nationibus, quae omnia statuerat trucidare. Hoc consilio ingressus Ardeuillam, substitit ibi per aliquot dies. Erat tunc in ea vrbe quidam Checus Sophy, ab omnibus pro viro Sancto habitus cultusque: Cuius viri fama etiam ad Teymurlangum peruenit, qui eius desiderauit et notitiam et amicitiam. Huic cum optandi copiam permisisset Princeps, Sophus idoneum sortitus tempus, orauit vitam veniamque captiuis. Teymur, qui viro illi nihil negatum volebat, omnes ei donauit, vt pro arbitrio cum illis ageret. His ita acceptis, Sophus de victu vestibusque prospexit, deinde omnes liberos dimisit, vtsuam quisque repeteret patriam. At hi domum delati, memores acceptae salutis, donis muneribusque assidue hunc virum, et prope singulis diebus coluerunt, nec eum duntaxat, sed et posteros eius, vsque ad Sultanum Iuneium, qui vixit tempore Ioonchae, filii Cara Issufi, de quo iam ante diximus. Hic Princeps, cum viderer quotidie tantum equitum peditumque ad Iuneium confluere, rem in suspicionem vocauit, dixitque parum sibi placere illum hominum concursum; velleigitur se ipsum deinceps huic rei supersedere. Offensus valde Iuneius hocregis edicto, egressus Ardeuilla sequentibus multis religiosis versus Mesopotamiam profectus est. Erat tunc rex illius prouinciae Ozun Acembecus, qui hominem magno honore recepit, sororemque suam Radyam ei vxorem dedit, ex qua luneius filium sustulit Aydarem.

Habebat hic Iuneius semper circum se certos cursores, qui totam peruagabantur Gutgestaniam, et quos intercipiebant, suam cogebant amplecti religionem. Accidit aliquando ut grassatores isti Trapezuntem ingressi, interficerent regem, vrbemque traderent Aydaro Iuneij filio. Cumaut em postea Acembecus Iooncham interemisset, venit Aydar Ardeuillam, vbi vxorem duxit Alemcham filiam Acembequi, quae ei peperit Halyn et Ismaelem, quiposterior natus est auno AN. C. MCCCLXXXVIII. Eg. DCCCXCIII. quise Sophy vel Sophum appellauit ob caulam quam supra adduximus.

Anno sequenti, cum Aydar regnum Mediae ingressus fuisset, occisus est a Ferroco Iassuto rege illius prouinciae fuerunrque capti duo eius filii, Haly et Ismael, quos Rostanus Becus deinde libertati restituit. Maiore autem Haly postea occiso, fugit Ismael in Gueylonem, haesitque ibi

per annos sex, quo tempore res Persicae valde turbatae fuerunt ob domiaationem Acuionlolorum. Ismael profectus Arsenionem, inuenit ibi ad VII. millia hominum Sophianorum, ex diuersis familiis, qui eum omnes secuti sunt, quamuis vix XIV. annos natus esset, quodaccidit A. N. C. MDI. Eg. CMLXVI. Cum his ingressus Mediam conflixit cum Farroco Iassuto, qui patrem eius interfecerat, potitusque victoria occidit Fartocum, factus pro eo Rex Mediae. Anno sequenti bellum intulit Alvvano in Nacchaone, coegitque eum fugere, capta Tauri vrbe. Potitus et hac victoria, sumsit Tulbanum siue capitis operimentum rubeum, cum duodecim fasciis in memoriam XII. filiorum Ocemi, neporum Halys, qui inter sanctos a Persis relati sunt, a quibus ipse se genus ducere gloriabatur: appellauitque nouum istum Ordinem militarem Casel. Bas, quasidicas Caput Rubrum. Absentealicubi Ismaele, rediit Albanus occupaturus Taurim: Sed statim adfuit Ismael, coegitque alterum fugere, primo Babylonem, deinde in Diarbecamsubi mortuus est anno AN. C. MDIII. Egirae CMVIII. Post huius mortem duxit Ismael exercitum suum in Persidem aduersus Morat Becum qui victus amisit vltra X. millia militum, reliquitque Ismaeli Persidem et Kermonem. Hinc cum hybernasser Comi, misit Eliafbecum contra ciuitatem Rey. Hunc ex insidiis ador. tus Ocember Gelohaeus, vicit et occidit. Ismael audita hae suorum clade, duxit in Gelohaeum, qui refugiens cepitse in castrum munitissimum, cui Feruzkhu nomen erat. Ismael cum expugnare id vi non posset, ademit obsessisaquam, vnde praesidiarii deditionem fecerunt. Etsi autem bellum hoc diutuenum non fuit, vltra XXX. tamen hominum millia in eoperierunt: quo confecto Ismael in Carasonem iter direxit. Vixegvessus fuerat regno, cum regulus quidam, nomine Mahamedes Carrhaeus assumta manu aliqua militum regionem inuasit Iaztensem, eamque occupauit. Occur. rit huic Ismael, defendit se alter animose: Sed ad extremum redacta in potestatem susm ciuitate captum Carrhaeum viuum exurit anno MDVI. Egirae CMXI.

Scyras Persidis vbi peruenit Ismael, proposuit edictum in forme proseriptionis, quo omnes moriiuber, quicunque praelio, in quo Aydar pater eius occubuerat, interfuerant. Sic perierunt e proscriptis vltra XXX. millia hominum. Cumque hybernansapud Taronem intellexisser de morte Ozemi Mirzachi, Carasoniae regis, cuius regnum occupauerat Goybek-Chanus Vsbequensis, ex. clusis liberis defuncti, qui ad Ismaelem confugerant: Statim cum copiis iuit in Mesopotamiam, deinde tentauit Babylonem, cuius praefectus confugit ad Turcas. Deinde subiecit sibi Cusistam, quae eadem est cum Susiana, in qua olim Assuerus et Hester suam habuerunt regiam. Media deinde hyeme duxit exercitum in mediam, cepitque Bacum et Darbandum anno A N. C. MDXII. Eg. CMXVII. Inuaserat interea Carasonem Chaybec-Chanus; Sed audito Ismaelis aduentu, retrogtessus est Marvvon. Verum Ismaelassecutus preperantem in campo, comftigere coegit, in quo Chaybecus cum regno vitam amisit, et sic Carasonis dominus factus est Ismael.

Eodem anno mori contigit Baiazetem II. Turcarum Monarcham, cui in Imperio successit Selimus filius: Anno vero MDXIV. natus est Ismaeli filius Cha Thamas. Anno eo quisequeba. tur venit Arsenionem Selimus cum maguo Turcarum exercitu, cui obuius factus est Ismael egressus Hisphaone, apud Chalderonem, vbi atroci commisso praelio victus est Ismael, qui primo Taurim fugit, deinde Gayin. Annoeodem intrauit Selimus Taurim, commoratusque ibi per dies XV. profectus est in Amasism. Eo quisequebatur anno cepit Selimus Kemacam, magni momenti locum in Saladulia, et Sulcadelam, et Alepum Syriae. Anno vero Salutis MDXVIL Egirae CMXXII. Subegit Damascum et Aegyptum, postea Mesopotamiam, estque extinctus morbo anno MDXXI. Eg. CMXXVI. successorem habens Solimannum filium. Ipse Ismael Sophus cum toti regno Persico imperita. uissetper annos XX. mortuus est, anno Christi MDXXV. Eg. CMXXX. aetatis XXXVIII. Vir in bellis terribilis, audax et metus expers, magis crudelis et seuerus quam suauis ethumanus, Solebat crebris vsurpare sermonibus: Sicut vnus in coelis Deus esset, ita vnum in terris debere esse regemiquo dicto nimiam regnandi auiditatem satis testatus est. Intata erat apud suos existimatione, ut vnlgo eum pro homine Sancto haberent et Religioso, quin et non deerant adulatores, qui ei diuinitatis honorem tribuebant, quem sereijcere simulabat palam, sed clam aflecta bat. Cum enim aliquando praeter spem maxi. mi momenti adeptus fuisset victoriam, appellantibus eum aliis Prophetam, aliis Angelum, aliis Deum: tantum abfuir utillas adulantium voces comprimeret, ut contra iuberer effodi profundam fossam, coniectoque in eam calceo suo, publice proclamari iuberet, ut is, quise quam maxime amaret, insiliens in fossam, inde pereret calceum. Cum dicto ingens hominum multitudo in fossam se demisit, in quos terra egesta irruens, omnes viuos obtexit, persoluta adulatoribus illis impietatis mercede. Filii ei fuerunt quatuor: Cha Thamas, Elias Mirzah, Son Mirzah, et Barhon Mirzah.

CHA THAMAS, II. PERSARVM rex ex Sophianis.

Successit hic Ismaeli patri, gessitque multa bel. la totis illis LIII. annis, quibus regno praefuit, maxime contra Turcas. Mortuusest anno MDLXXVI. Egirae CMLXXXIII. Relictis duobus filiis, Ismaele et Mahamedo caeco.

CHA ISMAEL II. REX EX SOphianis III.

Maior hic filius fuit Cha Thamas, regno Persarum non nisi anno vno et mensibus X.laeratus, quo tempore exacto mortuus est, relinquens regnum fratri luo Mahamedo, cognomento caeco, an. AN. C. MDLXXVIII. Eg. CMLXXXV.

CHA MAHAMEDVS, PERSArum Rex ex familia Sophianorum IV.

Ismaele secundo sine liberis extincto, Rexfactus est Mahamedus frater eius: quietsi captus esset oculis, regni tamen gubernacula per VII. annostenuit, mortuusque est anno Sal. MDLXXXV. Egirae CMXCII.

CHA ABAS, REX PERSARVM ex SophianisV.

Successit caeco filius Abas in regno, qui et ipse plura bellagessit, reportatis illusteibus aliquot victoriis, inprimis Castigauit Gueylonenles qui rebellauerant, cum suo tunilpsorum damno. Obsedit Balcam vrbem vsbequiae per aliquot menses, sed frustra. Regulum Larensem, latrociniis in Perside grassantem, interfecit. Taurim vrbem Turcis reliquit, qui eam a Cha Thamae temporibus possederant. Hanctamen Turcae postea iterum amiserunt, cum plerisque aliis locis quae per Persidem occupauerant. Mul. ta memoria non indigna sub hoc principe contigerunt, quae partim ad nostram notitiam nondum petuenerunt, partim propter institutae breuitatis rationem hoc loco Commemorarinon possunt.

ELENCHVS REGVM PERSICORVM, VSQVEDVM ARABES RERVM potiti sunt, secundum Mirkondum.

Supputationem annorum ad marginem adiecimus, quibus numerus nullus additus est, de eo certi esse ex Chronicis non potuimus. Littera G. adiecta, Gubernatores illes fuisse ostendit, etsi a quibusdaminter reges recenseantur. Haec nota includit reges, fuisse ostendit, etsi a quibusdaminter reges recenseantur. Haec nota C. et Egirae adiecimus. sub quibus illi gubernauerunt. Posterioribus etiam annos AN.

Anni Mundi.		Anni regni.	Menses.
3427.	1. Cyrus cum Cyaxare siue Dario.	2
	1. Cyrus solus.	27.
	2. Cambyses, in quo defecit radix Cyri.	7.	5.
	3. Smerdi Magus.	0.	8.
3464.	4. Darius Hystaspis filius.	36.
	5. Xerxes.	21.
	6. Artaxerxes Longimanus.	44.
	7. Xerxes II.	0.	2.
	8. Sogdianus.	0.	8.
	9. Darius Nothus.	19.
	10. Artaxerxes Mnemon.	36.
	11. Darius Artaxerxes Ochus.	4.
	12. Darius Codomannus vltimus.	6.

Anni Salutis.
228.	1. Artaxeres siue Artaxerxes.	15.
	2. Sapores.	31.
	3. Ormisdates.	1.
	4. Vardanes	1.
	5. Vardanes II.	16.
	6. Vardanes III.	0.	4.
	7. Narseas.	7.
310.	8. Misdates.	7.	9. [reading uncertain: print blotted]
	9. Spores II.	70.
	10. Artaxerxes.	11.
	11. Sapores III.	5.
	12. Varanes.	10.
406.	13. Isdigertes.	21.
447.	14. Vatanes II.	20.
	15. Varanes III.	17.	4.
484.	16. Perosus.	20.
	17. Valens.	4.

	18. Cauades.	11.
	19. Blases siue Lamazes.	2.
532.	20. Cauades iterum.	30.
	21. Cosroes.	48.
	22. Hormisda.	44.
	23. Cosroes II.	39.
	24. Siroes.	1.
	25. Adhaesir.	0.	7.
	26. Sarbara.	0.	6.
	27. Bornanes.	0.	7.
634.	28. Hormisda II.	4.

Anni Christi		Anni regni	Menses.
1463.	1. Vsuncassanes qui et Assambeius.	11.	6.
	2. Iacobus Patissah.	12.
	3. Iulauer.	3.
	4. Bassingir.	2.
	5. Rustanus.	7.
	6. Alamutus.	3.

1495.	1. Sophus Ismael.	20.
	2. Schach Tachmas.	53.
	3. Schach Ismael.	1.	10.
	4. Mehemetes caecus.	7.
1609.	5. Sach Abas.	33.

ARCHONTOLOGIA COSMICA JO. LVDOVICI GOTOFREDI.

ARCHONTOLOGIAE COSMICAE LIBER SECVNDVS, IMPERIORVM, REGNORVM, PRINCIPATVVM PER VNIVERSAM ASIAM ET AFRIcam Descriptionem continens.

DE POTENTIA OTTOMANNICA PER ASIAM.

SVMMA CAPITA.

1.

2.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

CYPRVS INSVLA.

SVMMA CAPITA.

1.

2.

3.

4.

5. FERTILITAS CYPRIINsulae.

6. Mores antiqui Cypriorum.

Mores Cypriorum nostri temporis.

7. Modus Gubernationis.

8. RELIGIO QVAE IN CYPRO.

RHODVS INSVLA. Argumentum.

11.

Qualitas agri Rhodij.

Mores Rhodiorum prisci.

Mores Rhodiorum nostri temporis.

12. INSVLAE PROPONTIDIS, SIVE vt hodie appellatur, Maris de Marmora.

13. ASIA MAIOR.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

Regnum Hierosolymitanum.

GENEALOGIA REGVM HIEROSOLYMITANORVM ET CYPRIORVM, INPRIMIS QVI e familia Lusiniana ortum traxere.

CATALOGVS PATRIARCHARVM Latinorum, qui Hierosolymis fuerunt.

20

Proprietas terrae supra dictarum regionum omnium, tam Minoris quam Maioris Asiae.

22. Mores antiqui Asiaticorum.

23.

24. Mores Asiaticorum nostri temporis.

25. Opes et diuitiae Asiaticorum.

26. Robur et vires harum Regionum.

27. Religiones quae per Asiam.

DE POTENTIA OTTOMANNICA PER AFRICAM. REGNA ARGERIANVM [correction of the transcriber; in the print ALGERIANVM], TVNETAnum, Tremisenum.

ARGVMENTVM.

Natura soli huius partis Africae.

Mores Veterum Afrorum in Mauritania.

Mores Maurorum nostri temporis.

Opes eorum atque facultates.

Religio Afrorum in Mauritania.

DESCRIPTIO NOVA MAVRITANIAE CAESARIENSIS; ID EST, BARBARIAE, ET REGNI Tunetani, et Argeriani, vicinarumque Prouinciarum.

AEGYPTVS EIQVE VICINA REGIO TROGLODYTICA.

ARGVMENTVM.

Qualitas et natura soli Aegyptiaci.

Mores antiquorum Aegyptiorum.

Mores Aegyptiorum nostri temporis.

Vetus Gubernationis ratio.

RELIGIO AEGTPTIORVM.

Forma Reipublicae et Gubernationis in Aegypto, post inclinationem Kom. Imperij.

NARRATIO VLTERIOR DE REBVS TVRCICIS IN GENEre, et primo

De Moribus et Ritibus Turcarum nostritemporis

Opes et diuitiae Turcarum.

DE POTENTIA, ROBORE ET VIRIbus Turcae Militaribus.

MODVS GVBERNATIONIS Politicae.

RELIGIO TVRCICA SIVE DElirium Mahometi.

IMPERIVM MAGNI SOPHI SIVE REGIS PERSARVM.

Interpres Lectori S. D.

SVMMA CAPITA HISTORIAE PERSICAE.

1

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.