CAMENA Early Modern Latin Texts

TRACTATVS POLITICO-HISTORICO-JVRIDICVS DE JVRIBVS ET PRIVILEGIIS CIVITATVM IMPERIALIVM, TAM GENERALIBVS, QVAM SPECIALIBVS, ET DE EARVNDEM MAGISTRATVVM OFFICIO: IN SEX LIBROS DIVISVS. Quorum I. Generalia continet, circa Civitates tam municipales, quam Imperiales, veluti earundem notationes, significationes, definitiones, divisiones, origines, causas efficientes, materiales, formales, finales, effectus, actiones, probationes, incrementa, conservationes et contraria. II. Jura et Privilegia Civitatum Imperialium, generalia continet. III. Comprehendit Specialem descriptionem Civitatum Imperialium, earumque originem, jura et priuilegia specialia, secundum ordinem Alphabeticum. IV. Continet Civitatis, Respublicas, Provincias et Regna unâ cum Civitatibus ab Imperio Romano-Germanico avulsa. V. Officia Magistratus Civitatum imperialium continet. VI. Agit de officio Civium et Subdttorum erga Magistratum. AVTHORE PHILIPPO KNIPSCHILD, Medebachio Westphalo, J. U. D. et Reipublicae Esslingensis Syndico. EDITIO TERTIA PRIORIBVS MVLTO AVCTIOR. Scilicet Accedunt in hac Editione DN. IOH. IACOBI SCHMAVSSII, Juris et Hist. in Universitate Goettingensi Professoris Celeberrimi, Notae insignes ad Textum Knipschildianum, nec non Generosiss. DN. IACOBI STVRM de STVRMECK , Praetoris quondam Civitatis Argentoratensis, Ejusdemque ad Imp. Reges, Electores, Principes, et Comitia Imp. Legati frequentissimi, Extractus Omnium eorum, quae in Comitiis Imp. ab A. 1427. usque ad A. 1517. celebratis, fuere tractata, ex Editione et cum Notis luculentis DN. IACOBI WENCKERI, JCti et Consulans Argentinensis, Quo labore eximio Res Civitatum Imperialium non parum illustrantur. CVM PRIVILEGIO SAC. CAES. MAJESTATIS. ARGENTORATI, Sumptibus JOHANNIS BECKII, An. MDCCXL.

CAPUT V. De Jure et Superioritate territoriali.

1. Civitates Imperiales jura territorialia habere nonnulli negant, contrarium verius, n. 7. et seq.

3. Italiae tantum civitates jura territorialia habere videntur, non vero Imperiales, quia Imperatoren superiorem agnoscunt, et n. 25. et 27.

10. Imperator territorialem juris dictionem in Civitates Imperiales non exercet.

13. Nobiles immediati jura territorialia habent in suis territoriis et districtibus.

18. Superioritas territorialis quatenus dieatur Landfurstliche Obrigkeit et Landes hohe Obrigkeit, etc.

22. Superioritas territorialis in Principe, Comite, Civitate et Nobilibus quomodo dicatur.

23. Civitates Imperiales habent jura Principum ratione rerum, non vero personarum.

24. Superioritas territorialis quandoque in Civitatibus Imperialibus dicitur Landsfurstliche Obrigkeit.

32. Iulius Casar in oppido quodam humili maluit esse primus, quam Romae secundus.

33. Potentia divitiarum et paupertatis, vel sublimiorem vel inferiorem non facit.

35. Territorium quoque dici potest jurisdicti in paucas et singulares personas.

43. Civitates Imperiales et alii Status hodie superiorit atem proprio et haeredit ario jure exercent, et n. 44.

45. Quare Imperatores Statibus jura regalia et territorialia haeredit ario jure concesserint.

46. Civitates Imperiales superioritatem territorialem adquirunt, per concessionem Imperatoris.

51. Principes jura territorialia quatenus ad alios inferiores transferre possint?

59. Male cum Regalibus, omnimoda jurisdictione et mero Imperio confunditur, et num. 60.

64. Superioritas territorialis non cadit in mediatos, sed Status immediatos, remissive.

65. In constituenda immedietate non opus est, ut aliquis bona ab Imperio immediate habeat.

66. In alternativis alterutrum sufficit, et aliud est in Imperio, aliud sub Imperio, aliud est in Imperio, aliud ab Imperio bona possidere.

69. Civitates Imperiales aliique territoriorum domini, in omnia territorii sui bona et personas universalem habent jurisdictionem.

73. Ecclesiae Antistites jurisdictione carent, sed audientiam tantum habent, et n. 74.

77. Generali praesumptione juris, monasteria et bona ad ea pertinentia in alterius Principis, civitatis vel Status territorio sita, ad ejusdem jurisdictionem et superioritatem pertinere judicantur, donec exemptio doceatur.

79. Si Comites, Barones, Nobiles, in Civitatis alicujus Imperialis territorio delinquant, et ibi reperiantur, an a magistratu capi et puniri possint?

80. Comites, Barones et Nobiles ab aliorum Statuum jurisdictione exempti sunt, et num. 104.

81. Ecclesiasticae personae a magistratu politico sine ordinarii consensu puniri nequeunt, et sic nec Comites, Barones et Nobiles, et n. 105.

84. Milites in transitu delinquentes ad magistratum militum remittendisunt, et n. 107.

88. Adsurdum est, quod par in parem, vel inferior in superiorem jurisdictionem habeat, et n. 110.

102. Comites, Barones et Nobiles in alieno territorio delinquentes, ibidem criminaliter puniri possunt, et n. 103.

112. Civitates Imperiales in Comites, Barones et Nobiles ultimo supplicio non facile animadvertere debent, propter periculum inde futurum, exemplo Conradini.

113. Olim in Decuriones et personas illustres sine superioris scientia criminaliter animadvertere non licuit.

114. Principes, Duces et alii proceres Imperii majores coram solo Imperatore forum sortiuntur in criminalibus.

117. Exempla Imperatorum, qui proceres Imperii coram Imperii ordinibus accusarunt, referuntur, et n. 118. 119. 120. 121. 122. 123.

127. Ad superioritatem territorialem quoquem spectat cura et jurisdictio Ecclesiastica.

149. Territoriorum domini delictorum in via publica commissorum cognitionem habent.

174. Pertinent ad jus territoriale reditus fructuum vel vini, qui territorii nomine solvuntur.

181. Appellatio judicis a quo subjectionem, et ad quem superioritatem denotat, et n. 182. et 183.

184. Consuetudine quandoque appellationes ad eum deferuntur ad quem alias non pertinent, cujus exempla referuntur.

198. In Civitatibus Imperialibus nemo mandatis, edictis, decretis, citationibus, captivationibus et similibus actibus judicialibus procedere potest.

200. Vnius provinciae Praeses alterius praesidis subditos citare vel mandare nequit.

REperiuntur nonnulli, qui Civitates [note: 1.] Imperiales non habere jura territorialia, sive superioritatem territorialem, sed jura haec penes Imperatorem residere, et plerumque eadem Electores, al iosque vicinos Principes in Civitatibus Imperialibus, earumque districtibus sibi comparasse, asserunt, Andreas Knich. de jur. territ. c. 1. n. 116. et in velitat. apolog. n. 15. 20. et 130. seq. et in epops. Compilator. decis. et praejudic. Camer. apud Gylman. Symph. tom. 3. verb. Civitatis Imperialis. ubi dicit: semper ego fui in illa opinione, quod civitates non habeant die hohe Landsfürstliche Obrigkeit, sed quod illa resideat penes Imperatorem, multique alii Catholici mecum tenuerunt hanc opinione. Qui illis tantum ditionibus jus territorii competat, quae in Ducatum, vel Marchionatum sunt evectae, vel aliam dignitatem regalem annexam habent, et feudi lege ab Imperatore recognoscuntur: Civitates autem Imperiales cum regalibus, amplissimisque clausulis, mit Landsfürstlicher Obrigkeit: mit aller Hoh-und Herrlichkeit, ab Imperatore investitae non sunt, neque ditiones et territoria earum, in Ducatum, in Marchionatum, Principatum, etc. erecta et evecta.

ADDITIO.

Repetenda sunt hoc loco, quae ad caput praecedens monuimus. Deinde conferri debent omnino, quae de controversia Civitatibus Imperialibus de superioritate territoriali motâ disserit HUGO de Statu Region. Germ. C. V. qui recte quidem omnino sufficere nobis putat publicam Imperii decisionem in transactione Osnabrigensi factam; sed in eo tamen emendandus est, quod rem ipsam potius quam nomen Civitatibus concessam fuisse, et Instrumentum Pacis circumlocutione aliqua (sc. Jurisdictione intra muros et in terrirorio) quam ipso vocabulo superioritatis territorialis uti maluisse, observat. Neque enim in toto Instrumento Pacis vel ulla alia lege Impetii publica superioritatis territorialis voeabulum occurrit; neque de Statibus in universum, neque de singulis uspiam praedicatur; ut certum sit, non Civitates silum, sed omnes Status Imperii, re potius quam vocabulo superioritatem territorialem nactos esse.

Distinctionem antiquam inter Civitares liberas et Imperiales qua impugnare novissime Civitatum Imp. superioritatem territorialem ausus est LUDEVVIGIUS in Dissert. de Civit. dispari nexu cum S. R. Imp. C. VII. huc nihil facere, diximus supta ad L. I. C. II. Conf. SCHVVEDER. de voto decis. Civit. Imp. §. VII. not. a. Tom. II. Opp. pag. 245. seqq. qui recte monet, Regalia, quae in Civitatibus nonnullis Imperii alii Status exercent, non ex titulo procedere superioritatis, sed ex jute servitutis; cui addendus COCCEJUS in Deduct. Consil. et Respons. in causis illustr. XXIII. n. 30. usque 35. p. 947. Observans, aliqua juta, vel potius officia Imperii, Reichs - Officia und Aemter/ e. g. Reichs. SchulHen-Amt/ Reichs: Vogtey/ in Civitatibus Imperialibus exerceri ab aliis Statibus, non tanquam a Constatibus, sed vice et nomine Imperii, salua utique immedietate Civitatum.

[note: 2.] II. Quod superioritas territorialis non nisi jure quodam Principatus exerceri possit, arg. c. 1. de feud. March. atque inde etiam a potiori appelletur, die Landsfürstliche Obrigkeit, hoc autem de Civitatibus Imperialibus, quod habeant die Landsfürstl. Obrigkeit, dici non possit.

[note: 3.] III. Quia Civitates Imperiales Imperatorem superiorem recognoscunt, atque ideo etiam in Civitatum Imperialium ditionibus et territoriis Imperatori tanquam superiori et territorii domino supremo superioritas territorialis competat, indeque illud, quod asseritur a nonnullis, quod Civitatibus Imperialibus superioritas territorialis competat, de Italiae civitatibus exaudiendum sit, utpote, quae superiorem neminem, ne Caesarem quidem recognoscunt, in Civitatibus vero Imperialibus secus sese haec habeant.

[note: 4.] IV. Quod Civitates Imperiales non sint Status Imperii, et licet in Comitiis compareant, votum tamen decisivum non habeant.

[note: 5.] V. Quod Civitates Imperiales non adeo magna et lata habeant territoria, quam Principes et alii Status Imperii: Imo quandoque ipsarum jurisdictio extra muros civitatis sese non extendat, et sic cum territoria non habeant, nec territorialem jurisdictionem sive superioritatem obtinere possint, cum superioritas haec a suo subjecto, territorio scilicet, talis dicatur, et sine eo subsistere nequeat, ut infra n. 8. dicetur.

[note: 6.] VI. Quod non possint demonstrare titulum, ex quo jura haec territorialia obtineant, et quod non reperiantur Civitates Imperiales in tota Suevia, quae territorium per se, sine particularibus titulis, obtineant, nuper magni nominis virum quendam asserere conatum esse, refert Auctor actor. Lindaviens. fol. 73 §. nichts desto weniger.

Verum hisce et aliis similibus non attentis, Civitates Imperiales jus territorii, sive superioritatem et jurisdictionem territorialem habere, in civitatibus, ditionibus, districtibus et territoriis suis, apud omnes fere in confesso est, et nominatim probant, Thom. Michael. de jurisd. concl. 44. lit. G. Scipio Gentilis de jurisd. l. 3. c. 22. Cluten. Syllog. rer. quot id. concl. 27. lit. C. Gail. 2. obs. 57. n. 7. et de arrest. c. 9. n. 1. Matth. Stephan. de jurisd. l. 2. part. 1. c. 7. n. 186. seq. et part. 2. l. 1. c. 1. num. 63. Bruning. de var. universit. specieb. concl. 19. Rut. Rulant. de Commiss. part. 2. l. 1. c. 4. n. 4. Ziegler. §. Landsassii. concl. 1. n. 203. Besold. de jur. Civit. Imper. num. 8. seq. et de jurisd. c. 17. Wehner. pract. observ. verb. Landsfürstl Obrigkeit. fol. 462. Christoph. Ming. de super. territ. concl. 44. Caspar. Klock. de contrib. c. 5. n. 52. seq. et cons. 29. n. 401. Auctor decis. Camer. apud Gylman. tom. 3. verb. Civitas Imperialis. Bocer. de collect. c. 4. n. 36. et de jurisd. c. 8. n. 8. Reinking. de regim sec. l. 1. class. 5. c. 5. per tot. Johan. Wurmser de jur. publ. exerc. 3. qu. 17. Thom. Maul. de jur. conduc. tit. 2. n. 13. et 26. Mager. de advoc. c. 6. n. 187. Ritter. de homag. cocl. 75. Paurmeister. de jurisd. l. 2. cap. ult. n. 24. Sixtin. de regal. l. 1. c, 4. n. 82. Bertram. de Comit. concl. 48. Joh. Limnae. de jur. publ. l. 7. c. 1. n. 50. Bened. Carpz. de leg. Reg. German. c. 1. sect. 12. n. 7. 24. seq. Mich. Heintz. dissert. inaug. de Civitat. Imper. concl. 24. Author. apolog. Colmar. c. 1. membr. 2. fol. 60. et fol. 136. et seq. Just. Sinolt. Schütz. 1. colleg. polit. disput. 6. concl. 10. lit. D. Ita, ut contrarium asserere sit revangare mundum, secundum Bald. tract. de schismat. in princip. 10. Cravet. cons. 263. n. 7. Bocer. de collect. c. 4. n. 36. Ritter. d. concl. 75. Atque haec communiter recepta

sententia, his potissimum suffulta est rationib. I. Quod quaelibet Civitas Imperialis proprium habeat districtum et territorium, cujus nomine Imperatorem immediate recognoscit, et sic quoque jus territorio annexum, quod est superioritatis, die Lands Obrigkeit. Bocer. de collect. c. 4. n. 40. Besold. d. n. 8. quia territorialis superioritas territorio adhaeret, sicut nebula super paludem, Bald. in l. fin. C. ubi et apud quos. Natta cons. 149. n. 19. Ming. de super. territ. concl. 9. et tanquam contentum continenti, Decian. resp. 123. n. 24. vol. 3. Goedd. in l. pupillus. 239. §. territorium. n. 2. ff. de V. S. Cui igitur territorium proprie sumptum competit, ad eum quoque jus territorio cohaerens pertinet, quod est superioritas, Camill. Borell. cons. 70. n. 34. et cons. 86. n. 11. Bocer. d. n. 40. Joh. Wurmser. de jur. publ. exerc. 3. quaest. 18. Atque ita, sive cum Bald. territorium passive consideremus, pro terrae spacio jurisdictione munito, sive active, pro ipsa superioritate territoriali, sive summo Imperio, quod post Principem in suos subditos exercent reliqui Status, id recte quoque Civitatibus Imperialibus attribuitur, Reinking. deregim. secul. lib. 1. class. 5. c. 5. num. 9.

[note: 9.] II. Omni dubio caret, Civitates Imperiales esse immediatas, tam ratione corporis et personarum, quam ratione territorii cujusque civitatis, quia utroque hoc respectu, superiorem neminem alium recognoscunt, quam solum Imperatorem, sicuti reliqui Status Imperii immediati etiam superiores. At vero, qui hoc modo immediati sunt, superioritatem territorialem obtineant, necesse est. Si enim eam non obtinerent, sequeretur eandem aliis competere, et quidem vel Imperatori, vel alii cuidam Imperatore inferiori. Imperatori autem in Civitatum Imperialium territoriis superioritatem territorialem non competere, inde constat, quod eadem in iisdem non utatur, nec civitatibus eandem utentibus contradicat, quorum neutrum Imperator omissurus foret, si quidpiam hujus ipsi competeret, cum [note: 10.] nemo suum jactare vel negligere praesumatur, praesertim vero Imperator, qui vigilans Imperii caput est. Et quod nec ipse Imperator territorialis superioritatis potestatem in Civitates Imperiales sibi sumat, bene sibi conscius, inter nomen Principis atque civitatis magnam esse discrepantiam, re vero ipsa, quoad liberratem, inter Imperii civitates harmonicam esse convenientiam, scribit Limnae. de jur. publ. tom. 3. l. 7. c. 1. n. 50. Aliis quoque ab Imperatore inferioribus haec jura in Civitatum Imperialium territoriis non competere, inde colligitur, quia hoc casu civitates istae dici amplius non possent, nec essent immediatae, sed aliis, tanquam territoriorum suorum dominis subjectae, sicuti argumentatur et concludit Limnae. de jur. publ. tom. 3. l. 7. c. 1. n. 50. vers. deinde certum.

[note: 11.] DX Quia Civitates Imperiales membra et Status sunt Imperii, et cum reliquis Imperii ordinibus Principum et Electorum, Imperium politicum constituunt, eorundemque jura obtinent, ut supra cap. 1. et 2. pluribus demonstratum est, atque ideo nomen hoc Status Imperii, vel Imperii civitas, non magis in civitatibus, quam in Principibus inane esse debet, Bald. in tract, de schismat. in princ. n. 10. Decian. cons. 40. n. 21. vol. 4. Besold. de jur. Civit. Imper. n. 8. ubi addit, nomen hoc Status nudum civitati non cessisse, sed virtute sua amictum venisse, ornamentaque ac jura sua secum traxisse. Indeque nullam urgentem rationem dari posse, cur civitates juribus superioritatis, quae vulgo Land-Ober und Herrligkeit, appellant, carere, vel Regalium incapaces esse debeant, scribit Thom. Michael. de jurisdict. conel. 44.

[note: 12.] IV. Quia apud omnes inconfesso est, quod Civitates Imperiales in possessione et exercitio superioritatis territorialis sint constitutae, id quod singulae fere ejusdem species et actus comprobant. Ita enim Civitatibus Imper. in suis civitatibus, territoriis et ditionibus competere jus mutandi Religionem, idque jure superioritatis territorialis, praecedenti c. 3. n. 16. et seq. satis superque probatum est, et de reliquis juribus, speciebus et actibus et subsequentibus constabit. Ab efficacia autem effectus arguitur potentia causae efficientis, et effectus denotat causam, l. rem non novam. circa fin: C. de judic. prooem. Institut. §. quorum utramque vim. vers. et bellicos. Nicol. Everh. loc. legal. ab effectu. 21. n. 2.

[note: 13.] V. Atque hoc etiam exemplo et argumento Nobilium Imperio immediate subjectorum, quos jura territorii, sive superioritatem territorialem habere in territoriis, ditionibus et districtibus suis, communis Doctorum est assertio, et probant Sixtin. de regal. lib. 1. cap. 4. n. 62. Gail. 3. observ. 62. n. 3. Rutg. Rulant. de commiss. lib. 5. cap. 4. n. 44. Besold. de ord Equestr. n. 10. et in thes. pract. verb. Freye ReichsRitterschafft. quaest. 1. in fin. vers. in Nobilibus. et part. 2. consil. 49. n. 117. seq. Wehner. pract. observ. verb. Ritterschafft. et verb. Stände deß Reichs. Mager. de advocat. cap. 6. n. 109. seq. Johan. Bidembach. Nobil. quaest. 1. n. 7. seq. Josias Nolden. de Stat. Nobil. cap. 17. num. 105. Martin. Rumelin. ad Aur. Bull. part. 1. dissert. 1. conclus. 13. Christoph. Mingius de super. territ. concl. 45. et 47. Killinger. de Ganerb. castr. disc. 2. n. 61. Georg. Ritter de homag. concl. 79. Ernest. Gothofred. de jur. consistor. conclus. 45. Georg. Brautlacht. epitom. jur. publ. lib. 3. cap. 5. num. 8. nobiliss. Dn. Casp. Lerch. de ord. Equestr. part. 2. numer. 108. fol. 203. et seq. Reinhard. König. synops. jur. publ. discurs. 10. conclus. 41. seq. Just. Sinolt. Schutz. in colleg. de jur. publ. 1. disput. 6. conclus. 10. lit. F. et disput. 9. conclus. 10. lit. A. Et hanc quidem qualitate et specie cum ea parem, quam habent caeteri Status, Bidembach. d. quaest. 1. n. 10. Besold. d. consil. 49. n. 117. Mager. d. c. 6. num. 109. et 112. [note: 14.] Nobiles autem et Civitates Imperiales, quoad sua castra, civitates, ditiones, territoria, et superioritatem territorialem aequiparantur, Wehner. d. verb. Ritterschafft. Gail d. obs. 62. n. 3. Mager. d. c. 6. n. 114. Ritter. de homag. concl. 79. Besold. de ord. Equestr. n. 10. Sixtin. de regal. libr. I. cap. 4. n. 92. et 95. seq. Nolden. d. c. 17. n. 108.

Quibus non adversantur ea, quae in contrarium sunt adducta; Nam primum quod attinet, in eo committitur petitio principii, et negatur superioritatem territorialem Ducatibus, Marchionatibus, et Comitatibus tantum cohaerere, qui feudi lege recognoscuntur, ex eo enim hoc sequeretur inconveniens, quod Ducatus et Comitatus allodiales territoriali hac superioritate destituerentur, cum videamus nonnullos Ducatus, Comitatus, Baronatus in totum vel ex parte adhuc esse allodiales, jureque proprio possideri, ubi possessores jura territorialia usurpant, jure proprio, nulla investitura, vel Principis beneficio cooperantibus, Besold. de jurisdict. quaest. 17. Joh. Limnae. de jur. publ. lib. 7. cap. 1. n. 50. vers. ad quartum. in fin. Adhaec, dignitas Regalis non est de substantia superioritatis territorialis, sed differt dignitas Regalis a dignitate territoriali, sicuti notant Reinking. de regim. secul. lib. 1. class. 5. cap. 2. num. 41. et ibid. cap. 5. n. 15. Christ. Mingius de super. territ. concl. 44. Quemadmodum enim dignitas regalis feudalis sine dignitate territoriali, ita etiam e contra dignitas territorialis sine dignitate regali feudali omnino subsistere potest, siquidem dignitas feudalis, sicuti etiam est Comitatus, Baronatus, etiam in mediatum et Landsassium cadere potest: Et multi sunt Comites et Barones, qui quidem dignitate regalis feudi investiti sunt, territorialem tamen jurisdictionem et superioritatem non habent, sed aliorum Principum Landsassii et subditi sunt, et salva illorum superioritate territoriali, Landsfürstliche Obrigkeit, dignitatem tituli regalem praeeminentiam annexam habentis, nacti sunt, uti constat ex R. A. zu Augspurg de anno 1548. §. wiewol auch in derRingerungsHandelung 66. Reinking. d. cap. 2. num. 42. et eod. lib. 1. class. 4. cap. 14. num. 34. Mingius de super. territ. conclus. 12. Quales sub domo Austriaca sunt Comites zu Härteck, sub Electore Brandeburgico Comites zu Hänstein, Barones zu Burden, et sub Duce Pomeraniae, Comites von Weingarten, qui omnes regalem dignitatem, non tamen regalia vel territorialia jura obtinent, Johan. Wurmser. de jur. publ. exerc. 3. quaest. 17. Quamvis igitur Civitates Imperiales Regalibus dignitatibus non gaudeant, nihilominus tamen juribus Regalibus gaudere possunt, sicuti enim dignitas regalis sine juribus regalibus, ita etiam jura regalia sine titulo regali consistere et civitatibus Imperialibus competere possunt, uti dictum [note: 16.] est cap. praeced. 4. num. 18. et seq. Imo Civitates etiam Imperiales feudales esse colligitur ex Capitulationibus Imperatorum Caroli V. artic. 24. Ferdinandi II. art. 28. et Ferdinandi III. art. 32. ubi disponitur, quid de feudis, et inter ea, civitatibus Imperio apertis fieri debeat, et sic ipsum territoriale jus beneficio feudali quibusdam competere possit. Quod licet quidem de civitatibus municipalibus intelligi possit, quae etiam cum Ducatibus vacantibus Imperio cedere solent, et alias civitates solae per se mortis videantur expertes, arg. l. 56. ff. de usufruct. et sic nunquam tanquam vacantes ad Imperium reversurae; cum tamen dicti articuli etiam de feudis per delictum Imperii apertis accipiendi veniant, et per hoc etiam Civitates Imperiales regalia et alia jura territorialia amittere, et ea ad Imperium reverti possint, eadem etiam in solis civitatibus Imperialibus per se verificari possunt, arg. l. 21. ff. quib. mod. usufruct. finit. Quibus etiam accedit, quod jus territoriale sive superioritas et jurisdictio territorialis non tantum per feudalem concessionem, sed etiam alios modos veluti simplicem Imperatoris concessionem, praescriptionem et consuetudinem, in numerum Statuum Imperii relationem, etc. adquiratur, ut infra n. 42. seq. dicetur.

[note: 17.] Ad 2. respondetur, distinguendo inter jus personale Principum, jus territoriale habentium quod dicitur die Landsfürstliche Obrigkeit, et ipsis saltem Principum personis cohaeret; et inter jus ipsum territoriale die Landes hohe Ober-und Herrligkeit, quod unâ cum territorio, etiam sine speciali titulo conceditur, Ziegler. §. Landsassii. concl. 1. n. 10. Reinking. de regim. secul. lib. 1. class. 5. cap. 5. n. 26. ita, ut si per jus Principatus intelligantur jura Principis, quae in hoc consistunt, ut quis in suo territorio, sive districtu, et in suos subditos id possit, quod potest Imperator in universo, salva suprema ejus superioritate, tunc etiam ipsae Civitates Imperiales jure quoque Principatus gaudent et utuntur, id est, in suis territoriis et districtibus possunt id, quod Imperator, salvis reservatis potest in universo, et reliqui Principes et Status in suis, de quo supra cap. 1. n. 41. et seq. Secus vero si per Principatum intelligatur jus Principis personale, cum hoc cum superioritate territoriali sese nihil habeat commune, cum persona Principis absque superioritate territoriali, et vice versa superioritas territorialis absque persona Principis subsistere possit: Sic enim videmus superioritatem territorialem habere Comites et Barones, qui tamen Principes non sunt. Hinc etiam superioritas territorialis non semper dicitur, die Lands Fürstliche Obrigkeit, sed tunc quando aliquis Dux vel Princeps eam sibi vindicat, a persona dominante ita denominatur, Ziegler. §. Landsassii. concl. 1. n. 9. Mingius de super. territ. concl. 5. in fin. in aliis [note: 18.] vero dicitur, 1. die Landes hohe Obrigkeit, seu 2. Landes Herrliche Bottmässigkeit, 3. aliquando etiam Ober Herrligkeit und Gebieth, R. A. zu Augspurg. de anno 1555. §. wo auch im H. Reich. 40. ibi: in was Ober Herrligkeiten oder Gebiethen das wäre. et R. A. de anno 1559. §. Und wiewol in solcher executions 21. aliquando 4. hohe Ober-und Gerechtigkeit, R. A. zu Augspurg de anno 1548. §. und als erstlich. 47. ibi: an ihren hohen Ober-und Gerechtigkeiten. et §. seq. 5. item die Hoheit, Goeddae. in respons. de restit. Baron. Vallendar. num. 66. et 44. [note: 19.] 6. Gewaltsame, quod Imperium denotat, et pro eo olim usitatum fuit, quod hodie Obrigkeit vocamus, Adam Keller. de offic. jurid. polit. [note: 20.] libr. 2. cap. 4. fol. 400. Idem est, 7. quoad Zwing und Bann, quod nihil aliud est, quam territorium jurisdictione condecoratum, Gylman. symphor. tom. 1. part. 1. tit. 2. de reconvent. in causa

Erfurth. contra Maintz. n. 156. seq. fol. 112. seq. Rosenthal. de feud. capit. 5. concl. 6. n 3. [note: 21.] Besold. part. 3. cons. 118. n. 32. dicitur 8. etiam aliquando Flur, Weichbild, termaney, Gylman. d. n. 56. Et sic superioritatem territorialem [note: 22.] in Principe dici Landes Fürstlich, in Comite Gräfflich, in Civitate Stättlich, sive Stättisch, et sic deinceps, relatum est in Camera Imperiali in causa Hirnheim contra Churpfaltz, testatur Meichsner. tom. 2. lib. 1. decis. 8. n. 3. fol. 798. Ritter. de homag. concl. 75. et in nobilibus liberis dicitur Adeliche Obrigkeit. Besold. de Ord. Equestr. n. 10. Wehner. pract. observ. verb. Lands-Fürstliche Obrigkeit fol. 459. libr. 1. Bidembach. nobil. quaest. 1. num. 11. Mager. de advocat. cap. 6. numer. 113. Mingius de [note: 23.] super. territ. conclus. 47. in fin. Habent itaque Civitates Imperiales jura territorialia, die hohe Landes Obrigkeit, sed non Lands-Fürstliche Obrigkeit: Jura Principum et Statuum Imperii habent ratione rei, sive districtuum et territoriorum, quae ab Imperatore et Imperio immediate possident; at non habent jura personalia Principum, sive annexam dignitatem regalem, seu Principalem, Bidembach. d. quaest. 1. n. 10. Bertram. de Comit. conclus. 48. Bruning. de var. univers. spec. conclus. 19. Cluten. syllog. rer. quotid. conclus. 27. lit. c. Klock. de contribut. cap. 5. num. 67. seq. Reinking. de regim. secul. lib. 1. class. 5. cap. 5. n. 26. non enim in ejusmodi civitatibus est Dux, vel Princeps, ein Fürst, ergo nec jura Principis personalia, Fürstliche Obrigkeit, dici enim de aliquo requirit inesse, Johan. Limnae. de jur. publ. lib. 7. cap. 1. numer. 50. ad fin. Klock. de contribut. cap. 5. numer. 72. Matth. Stephan. de jursid. libr. 2. part. 2. capit. 1. n. 64. et Landes-Fürstliche Obrigkeit tunc dicitur, quando aliquis Dux vel Princeps eam sibi vindicat, et sic a persona dominantis denominatur, respectu vero Comitum et civitatum simpliciter vocatur, Landes Ober-und Herrligkeit, vel hohe Obrigkeit, Klock. n. 72. Ex quo etiam Meichsner. d. decis. 8. num. 2. in fin. ait: licet Baro, Comes, vel civitas immediata et vocem Imperii decisivam habens, non possit habere Landes-Fürstliche Gerichtbarkeit; tamen in suo genere eadem jura habet, quae Princeps in suo. Unde quoque Warem. ab Ehrenberg. de foeder. lib. 2. cap. 1. n. 39. quamvis alias Civitatibus Imperialibus non admodum addictus, ita scribit: Dicamus necesse est, multas civitates habere rem, sed non nomen, appellaveris itaque pro libitu quod tenent, tam est tamen simile juri Principatus ac ovum ovo. Et censet Bocer. de collect. cap. 4. n. 43. Collectorem decisionum, sive praejudiciorum Camerae Imperialis verb. Civitas Imperii. improprie Civitatibus Imperialibus attribuisse, die hohe Landes-Fürstliche Obrigkeit, recte autem vocari, die Landes-Obrigkeit, die Ober-Landes-Herrligkeit, die hohe Landts-Obrigkeit, in quam sententiam allegat, Matth. Stephan, de juris d. lib. 2. part. 2. cap. 1. n. 63. ubi ita scribit: Habent Imperiales Civitates jura territorialia, die Landes-Obrigkeit, at non habent Lands-Fürstliche Obrigkeit: Habent jura Principum et Statuum Imperii, ratione rei, sive territoriorum, quae possident. Qui autem et Principes sunt et simul habent territoria, juraque territorialia, illi dicuntur habere Lands-Furstliche Obrigkeit: tum ratione personae Principis sive Principalis, tum ratione [note: 24.] territorii conjunctim. Imo superioritatem territorialem etiam in Civitatibus Imperialibus Landes-Fürstliche Obrigkeit appellari posse statuere videtur Dn. Johan. Limnae. de jur. publ. lib. 7. cap. 1. n. 50. in fin. ubi cum Besoldo disc. de Civit. Imper. jur. n. 9. ad principia politica provocat, quae jus Principale non a Principe, ut Monarcha dici probant, sed a Principis jure quod etiam est in Democratia quamvis id non sit penes unum. Quibus Regalia competunt, non protenus Reges sunt, sed Regalia jura tenent. Ita qui habent die Lands Fürstliche Obrigkeit, non protenus Principes sunt, licet Principalia jura teneant; die Landes Fürstliche Obrigkeit, nomen non mutuatur ab exercente et tenente, sed a natura sua, quaecum ubique aequalis sit, aequali itidem ubique terminabitur appellatione. Imo vero nec Principis nomen absurde civitatibus tribuitur, quae Principis jura et authoritatem in suos tenent, licettotum corpus Principis nomine conspicuum non sit. Atque illo sensu civitates, quibus Regalia competunt, Principes sunt, et generaliter omnes Principes dici possunt, qui habent merum et mixtum Imperium, Sixtin. de regal. lib. 1. cap. 4. n. 37. Decian. consil. 2. num. 164. lib. 1. et lib. 3. consil. 19. num. 124. Limnae. d. n. 50. in fin. EtCivitates Imperiales in suis territoriis et districtibus jura Principis habere, vicemque Principum obtinere, probatum est supra cap. 1. numer 35.

[note: 25.] Eadem imbecillitate laborat tertia ratio, nam si ex eo Civitatibus Imperialibus jus superioritatis territorialis denegaretur, quod Imperatorem superiorem recognoscunt, nec Principes, Duces, Marchiones, Comites, Barorones et alii Imperii Status et ordines superioritatem territorialem obtinere possent, cum et hi omnes Imperatorem superiorem recognoscant, sicuti etiam de Regalibus diximus cap. praeced. 4. n. 23. Neque etiam Duces, Marchiones, Principes Imperatorem superiorem recognoscentes, inferioris conditionis et gradus esse debere illis, qui Imperatorem non recognoscunt, demonstrat Sola in constit. Sabaud. in prooem. decret. gloss. 3. num. 12. seq. Cum illa recognitio non alteret vel immutet habilitatem personae possidentis, Caspar. Klock. disput de contribut. conclus. 10. in fin. et Imperio Romano [note: 26.] fervire libertate sit potiri, uti scribit ex Bald. Natta cons. 631. n. 13. vol. 3. Hippol. Riminald. cons. 5. n. 102. vol. 1. Don. Mastril. de [note: 27.] magistrat. lib. 1. cap. 8. n. 2. Et sic cum Italiae Civitatibus, quae se Imperatorem non recognoscere gloriantur, vel de facto a se recognoscendosubtraxerunt, jura territorialia concedit Knichen. in velicat. apolog. n. 31. seq. nihil vetare videtur, quo minus ea quoque Civitatibus Imperialibus attribuamus, cum hae Italiae civivitatibus et Rebuspublicis aequiparentur, supra cap. 1. num. 32.

[note: 28.] Ad 4. respondetur, Civitates Imperiales esse Status Imperii, et in Comitiis sessionem et votum etiam decisivum habere, pluribus probatum est supra cap. 2. per tot. Neque etiam ad hoc,

ut quis jura superioritatis habeat, eorumque capax sit, necessarium est, ut sit Status Imperii, sed sufficit aliquem immediatum Imperii civem esse, sicut in Nobilibus Imperio immediate subjectis, adsuperioritatem territorialem obtinendam sufficere, si immediate Imperio sint subjecti, docent Leopold. de concurrent. jurisd. quaest. 10. Besold. thes. pract. verb. Freye ReichsRitterschafft. quaest. 1. in fin. fol. 283. Gylman. symphor. tom. 1. tit. 3. vot. 7. n. 17. fol. 239. [note: 29.] Jus enim territoriale non est praecise ad Imperii Statum restrictum immediatum, Knichen. in velit. apolog. num. 13. Schutz. in colleg de jur. publ. 1. disp. 6. concl 10. lit. e. sed diversa et separata haec sunt jura, ita, ut territorialia etiam aliis, quam Statibus immediatis ex concessione competere possint, Ziegler. §. Landsassii conc. 1. n. 262. Quod constat in Principibus Silesiae Lignicensibus, Thesnensibus et Monsterbergensibus, quos, licet non sint Status Imperii, sed simpliciter LandsFürsten, et a Rege Bohemiae sua feuda et provincias recognoscant, cum tamen Nobilitatem et dignitatem Principalem ab Imperatore obtineant, in suos Landsassios et subditos jura quoque territorialia habere, adserunt Matth. Steph. de jurisdict. lib. 2. part. 1. cap. 6. numer. 47. seq. Ziegler. d. conclus. 1. num. 222. seq.

[note: 30.] Neque etiam, ut quinto adducitur, ex territorii magnitudine et amplitudine, jurisdictio sive superioritas territorialis dimetienda venit, cum parva et magna sub eadem juris determinatione includantur, l. et in majoribus. 20. C. de appellat. c. novit. X. de judic. c. de appellationibus. et ibi Dec. de appellat Schrader. de feud. part. [note: 31.] 10. sect. 5. n. 68. Eademque qualitas in parva, quae in magna quantitate, et de parvo et magno regulariter idem jus statuatur, d. l. et in majoribus. 20. C. de appellat. l. quamvis. 13. ff. ut in possess. legat. l. 1. §. fin. ff. de conjung. cum emancip. l. si proprietarius. 22. et ibi gloss. et Bart. ff. de damn. infect. c. novit. 13. X. de judic. c. de appellat Schrader. d. n. 68. et part. 10. sect. 7. n. 66. et 77. nec Majestatis jura locorum spaciis, aut regionum amplitudine, Bodin. de republ. lib. 1. c. 9. fol. 224. sed et regiminis qualitate et potestatis magnitudine definiuntur, Natta consil. 608. n. 7. tom. 3. Bald. consil. 328. vers. quoad quintum. lib. 1. Nec semper id, quod potentius etiam dignius est, Menoch. consil. 36. n. 51. lib. 1. Poterit quis multis imperare, at non qualitate et libertate ea, qua aliis paucis, poterit quis longe lateque extensum tenere Regnum, at non aeque excultum, nec populis abundans, ut aliud angustius. Est enim potentia qualitas a dignitate separata. Atque ita licet Regis ditio unius scopuli terminis finiatur, sicuti de Regno Ulyssis dicit Horatius, vel instar nidi fuerit, ut inquit Cicero: si tamen nullum superiorem praeter Deum et ensem agnoscat, eam Majestatem sibi, quam mundi domitor Alexander Magnus assumere potest: Nec enim multitudo subjectorum, sed libertas regnandi Majestatem tribuit. Nam Eumanes fractis opibus nihil praeter arcem, in qua obsidebatur, suum dicere poterat, cum tamen de pace ageretur, cum Antigono Asiae Rege, qui ut potentia, sic etiam dignitate superior videri vellet, Legatis Antigoni respondit, superiorem se neminem accepturum, quamdiu gladium exertum manu teneret, ex Plutarch. in Eumane. Bodin. de republ. lib. 1. cap. 9. fol. 224. [note: 32.] Unde etiam cum Julius Caesar in transitu Alpium oppidum quoddam humile praeteriret, Comitibus per jocum et risum percontantibus, num illic etiam aliquos esse putaret Principatus, ambitionis et dignitatum certamina, serio respondisse fertur: Mallem hic primus esse, quam Romae secundus, Plutarch. in vit. Jul. Caes. Tiraquel. de nobilitat. cap. 12. n. 2. Ex quo etiam Episcopus, qui majorem habet dioecesin non dicitur dignior altero minorem habente, Gars. Mastrill. de magistrat. lib. 4. [note: 33.] cap. 14. n. 15. nec enim potentia divitiarum et paupertatis humilitas vel sublimiorem, vel inferiorem facit Episcopum, c. legimus. 24. dist. 93. Choppin. de doman. Gall. lib. 3. tit. 7. n. 12. sicuti nec multiplicatio urbium et subditorum praecedentiam tribuit, Natta consil. 673. numer. 36. vel latior finium sive territorii amplitudo Principatum efficit digniorem, ut alium praecedat, arg. d. c. legimus. Dist. 93. Knichen. de Saxon. non provoc. verb. Ducum. cap. 2. numer. 68.

[note: 34.] Quamvis igiturCivitatum Imperial. territoria et ditiones a territoriisPrincipum tanquam arctius et latius, sive majus et minus differant, inde tamen differentia aliqua specifica induci non potest, cum majus et minus, sive diversitas qualitatis diversitatem specificam vel substantialem, sive diversam speciem non constituant, l. fin. et ibi Bart. ff. de feud. instruct. l. scapham. 44. ff. de evict. Bart. in l. Imperium. n. 11. ff. de jurisd. Dec. in c. post cessionem. X. de probat. Schrader. de feud. part. 10. sect. 5. n. 69. et sect. [note: 35.] 7. num. 65. Atque hinc etiam territorium dici posse jurisdictionem in paucas, et quidem singulares personas, ex Johan. Andr. in c. cum contingat. X. de for. compet. et Alex. in l. pupillus. 239. §. territorium. ff. de V. S. docet Meichsner. tom. 2. lib. 1. decis. 6. n. 51. fol. 626. Gylman. symph. tom. 1. part. 2. tit. 6. vot. 6. numer. 24. fol. 68. Imo reperiuntur quoque civitates nonnullae Imperiales, quae amplissima territoria, ditiones et districtus obtinent, et Comitatus ac Baronias possident, ut supra cap. c. 1. n. 15. et seq. probatum est. Neque etiam demonstrari posse aliquam Civitatem Imperialem, quae extra muros nullam jurisdictionem habeat, asserit Author actor. Lindaviens. fol. 73. §. welches aber. et qui civitatem habet, etiam territorium habere praesumi, dictum est supra lib. 1. c. 1. n. 84. et seq. Atque hoc etiam ipsum territorii nomen comprobat, veluti quod non ex terrae spacio, vel districtu aliquo extra muros civitatis, sed ex jurisdictione derivatur et definitur. Dicitur enim [note: 36.] territorium a terrendo, propterea, quod magistratus in aliquo loco et intra ejusdem fines jus terrendi, sive summovendi habeat, l. pupillus. 239. §. territorium. et ibi Goedd. ff de V. S. Zas. cons. 11. n. 1. Matth. Steph. de jurisd. lib. 2. part. 1. cap. 7. n. 2. Knichen. de jur. territ. cap. 1. num. 202. seq. Reinking. de regim. secul. lib. 1. class. 5. cap. 1. numer. 2. Mingisus de

[note: 37.] super. territ. conclus. 6. et exprimitur aliquando nomine ditionis, aliquando provinciae, Knichen. d. cap. 1. n. 225. Quandoque etiam dicitur universitas, quae uni et eidem subest magistratui, Knichen. d. l. num. 241. aliquando districtus, a distringendo, c. licet causam. X. de probat. c. unic. §. praeterea. in fin. 1. Feudor. 5. Hier. de Monte, tract. fin. regund. c. 7. interdum Imperium, l. cum ratio. 7. §. cum plures. 3. ff. de bon. damnat. l. Imperium. 3. ff. de jurisdict. et jurisdictio, §. sed hoc jure. 4. l. de Attil. tutor. l. in causae. 16. §. fin. ff. de minorib. item Regio, Schönb. lib. 1. polit. c. 12. Communiori tamen usu denominatio territorii obtinuit, continent jus superioritatis, die hohe Lands-Obrigkeit, cum omnigeno Imperio et jurisdictione, Knichen. d. c. 1. n. 225. Besold, de jurisdict. quaest. 18. in princ. Dicitur etiam jurisdictio territorialis, Matth. Steph. de jurisd. lib. 2. part. 1. cap. 7. in princ. Jus Statuum Imperii Regium, Besold. d. quaest. 18. in princ. nec non jus Principatus, quatenus Principibus competit, Matth. Stephan. d. cap. 7. n. 1. Knichen. d. cap. 1. n. 218. Paurmeister. de jurisd. lib. 1. cap. 8. num. 5. Jus praecipuum Principis, Bald. cons. 389. num. 5. lib. 2. Knichen. d. l. n. 217. Ducalis dignitas et praecellentia, Thoming. consil. 26. num. 17. Jus inferioris Majestatis, Ant. Coler. de jur. Imper. sect. 40. Jus superius, Carol. Sigon. de regn. Ital. lib. 7. in Otton. Magno. Jus Principum aut summa jurisdictio, Besold. d. quaest. 18. summa potestas politica, Jason. [note: 38.] in l. Imperium. ff. de jurisd. Besold. d. l. Sicuti etiam territorii appellatione non tantum terra, in qua quis jurisdictionem habet, sed etiam aer, qui est supra illam terram, continetur, Hier. de Monte, de fin. reg. cap. 7. num. 8. uti et mare, quod est juxta illam terram, gloss. et Dd. in c. ubi periculum. §. porro. vers. territorio. de elect. in 6. Coepoll. de servit. rust. praed. cap. 26. n. 26. Schrader. de jurib. incorporat. §. 21. n. 3. seq. et comprehendit omnes agros, pagos et villas, quae alicujus sunt jurisdictionis, Knichen. d. cap. 1. n. 243.

[note: 39.] Ad 6. et ultimum generaliter quidem respondere poterit, possessorem non cogi posse, ut possessionis suae titulum ostendat, nisi in causa petitionis haereditatis, l. cogi. 11. C de petit. haered. et ne quidem a superiore ad hoc quem cogi posse, Bertazol. lib. 2. decis. crim. consult. 486. n. 4. Cludius rer. quotid. cap. 1. n. 29. ita, ut si Rex faciat citari aliquem suum Baronem, ut ostendat jura, quae habet in castris a se possessis, sub poena amissionis ducentorum, talem citationem esse ipso jure nullam, et Baronem non teneri ostendere suum titulum, tradat Bart. in l. 1. Cod. de condit. et procur. fisc. lib. 11. et hoc diligenter notandum esse, notat ex Jasone Schneidevvin. ad tit. Instit. de action. §. actionum. de petitione haereditatis. n. 32. sed nec titulis his carent Civitates Imperiales, non tantum spe [note: 40.] cialibus, sed etiam generalibus, ita, ut apodictice inferri nequeat, Civitates Imperiales demonstrare non possunt, se extra muros, Comitatus, Baronatus, pagos, villas, singularibus titulis ab aliis Imperii Statibus sibi comparasse, ergo nihil juris extra civitatis suae muros sibi asserere vel obtinere posse, nisi titulos singulares probent, cum civitates jura sua, non tantum intra, sed etiam extra muros, eo modo, quo eadem vel sub antiquioribus suis dominis obtinuerunt, et vel per emptionem, vel Caesaream concessionem, vel alios modos ad Imperium detulerunt, semper hactenus retinuerint, eademque ipsis ab Imperatoribus bullis vel diplomatibus Caesareis, confirmata, et sub genere civitatis nomine comprehensa fuerint, Auctor actor. Lindav. fol. 73. vers. welches aber. cum sub generali civitatis nomine non tantum contineantur ea, quae intra muros continentur, sed etiam castra, pagi, vici, villae et alia territoria extra civitatem adjacentia, et ad civitatem quoad jurisdictionem pertinentia, supra lib. 1. cap. 1. n. 77.

[note: 41.] Unde autem Civitates Imperiales superioritatem territorialem habeant et a quo susceperint, generalis vix conclusio concipi potest, quae omnibus Civitatibus Imperialibus aptari possit, cum non omnes uno eodemque modo et aequaliter omnes immediatae esse, coeperint. Principes Imperii quod attinet, ipsis primum jus territorii concessum esse tempore Caroli Magni, existimat Bened. Carpzov. de leg. Reg. German. cap. 1. sect. 12. numer. 8. seq. ubi scribit, quod hic cum Italiam jure victoriae sibi reportaverit, formando illi Regno se tradidit, Apuliam et Calabriam Imperatori Orientis, cujus antea fuerat, reliquit, Ducatum vero Beneventanum, Aragiso Desiderii Regis genero, Spoletanum Hildebrando, Forojuliensem Rodgando permisit antiquo feudi jure erga se, quod erga Reges Longobardorum fuerat, conservato, Duces vero ipsos esse jussit, uno tantum Regii feudi vinculo obligatos. Ordinavit itidem Comites, eisque omnem publicam et privatamjurisdictionem mandavit; Carol. Sigon. de Regn. Ital. lib. 4. in vit. Carol. Magn. Crantz. in Dan. l. 3. cap. 44. et 45. Crus. annal. Suev. part. 1. l. 12. c. 4. Postea cum Carolus M. anno Christi 801. Imperator Occidentis et Romanus factus didicisset ex superiorum temporum historiis, magistratus, quos Imperatores Occidentalibus provinciis proposuissent, ad seditiones excitandas proclives fuisse, sede Imperatorum longius remotâ, satius existimavit de jure Imperatorio, tam quoad potestatem, quam reditus provinciarum aliquid cedendo, in magistratus provinciales a se constitutos, istiusmodi aliquid transferre, quam omnia retinendo, singulis fere momentis de rerum summa periclitari. Ideoque reservata sibi fidelitate, et jure directi domini, jura multa a se tanquam capite et Principe Imperii recognoscenda, provincialibus concessit. Itaque illi, cum antea saltem magistratus et Praefecti Imperiales essent, postea domini et Principes earum Regionum, quibus praesidebant, esse coeperunt, Vultej. ad tit. Cod. de jurisdict. in praefat. et de feud. l. 1. c. 1. n. 14. Scip. Gentil. de jurisdict. l. 3. c. 23. Et Carolum M. devicta Saxonia potestatem gladii Episcopis concessisse, scribit Crantzius in metrop. l. 1. in prooem. Atque sic a Carolo M. temporis progressu accedente jura territorialia

et Regalia ad inferiores magistratus, qui Duces, Marchiones, Comites sunt, et hodie Status Imperii dicuntur, pervenisse tradit Carpz. d. sect. 12. num. 21.

[note: 42.] Civitates Imperiales quod attinet, verosimilius est, eas civitates Imperiales, quae ab Imperatoribus primum conditae, ab Imperatore tunc superioritatem territorialem suscepisse, quando a Praefectis sive Praetoribus Caesareis, von den Reichs-Vögtem, sive Reichs-Schultheisem, gubernari desierunt, de quo vide infra l. 5. c. 3. n. 42. et seq. et per tot. Illas vero, quae primum aliis subditae, postea ab iisdem liberatae, tunc territorii jura adquisivisse, quando immediatae factae et ab aliorum jurisdictione sese liberarunt. Illas, quae salva libertate ad Imperium accesserunt territorii jura, quae antea habuerunt, ad Imperium detulisse, et retinuisse, nec opus habuisse, ab alio ut susciperent, Johan. Limnae. de jur. publ. tom. 3. l. 7. c. 1. n. 50. vers. ad tertium. in fin. Cum quod semel proprium ipsorum fuerat, amplius eorum fieri non potuerit, §. sed sirem. 10. 1. de legat. Confer, quae de origine Civitatum Imperialium dixi supra l. 1. c. 5. num. 8. et seq.

[note: 43.] Ex quo etiam hodie Principes, Comites, Barones, Nobiles immediati et Civitates Imperiales, aliique Imperii Status superioritatem territorialem proprio jure, et non ad mandatum et jussum Imperatoris exercent, Knichen. de jur. territor. c. 1. num. 375. seq. et num. 388. Paurmeister. de jurisdict. l. 2. c. ult. num. 62. Mingius de superior concl. 15. 50. et 53. Auctor apolog. Colmar. c. 1. membr. 2. fol. 129. Münster. Cosmograph. l. 3. de German. cap. 22. ubi scribit: Gleicher weise wie die Käyser und König in Teutschland hoch begabet dieFürsten und Herrem: Also haben sie auch nachmahls, auß sonderlicher Gnad und Miltigkeit, gefreyet die alten Stätt, denselbigen vergunnet eigene Regierung, deßgleichen einen mercklichen Theil der Zölle/ etc. Quia concessione et investitura semel facta, postmodum inconsulto Caesare, tam in civilidus, quam criminalibus jurisdictionem exercere possunt, Norderman. de jur. principat. conclus. 88. lit. b. conceduntur enim haec jura tanquam proprium allodium, Goeddae. d. resp. de rest. Baron. Vallendar. n. 446. Atque ita Principes, Civitates et alii immediati eadem proprio marte et jure exercent, id est, in suis territoriis ordinarii sunt, et jura territorialia perpetuo et successorio jure obtinent. Quamvis enim olim dignitates Regales concederentur tantum in officium, quo durante, non suo, sed alieno nomine, tanquam Praesides provinciam, seu ditionem commissam administrarent; hodie tamen Principes, et alii immediati non amplius titulo administrationis, aut familiaritatis [note: 44.] jure, sed titulo patrimonii haereditarie et perpetuo, sub qualitate, der Landsfürstlichen, oder Lands hohen Obrigkeit, plenissimam post Imperatorem potestatem in suis ditionibus usurpant, Knichen. de jur. territ. c. 1. numer. 388. seq. Meichsner. tom. 2. l. 1. decis. 6. n. 87. Ming. de superior. concl. 2. et 15. Et in hunc [note: 45.] finem ab Imperatoribus dignitates hujusmodi Regales et territoriales perpetuo et haereditario jure sunt concessae, partim quo Satus et alii Imperii proceres sibi redderent devotiores, Carol. Tapia ad rubr. ff. de constitut. Princ. c. 4. in Princ. Ziegl. commun. concl. §. Landsassii. concl. 1. num. 7. et ipsis Imperii Fatis urgentibus eo alacrius orbem Christianum adversus hostes tuerentur, Ferrar. Montan. l. 1. de feud. c. 1. vers. caeterum rebus. Vultej. de feud. l. 1. cap. 1. num. 14. Summi namque Principes crediderunt, illos eo attentius et fidelius militaturos, si sua etiam rura et jura propria potius, quam aliena defenderent, Balth. Ayala de jur. bell. libr. I. Connan. l. 2. comment. 9. num. 5. Partim etiam, ut haberent Imperatores, in quos partem curarum et sollicitudinis transferre possent, nedum partem aliquam tuentur, reliquas deserere cogerentur, sicuti ex praecepto Platonis loquitur Cicero 1. offic. partim ut virtutis, laborum et periculorum pro Republica perpessorum, ordines praemium obtinerent, cum nihil dignius sit Principis Majestate, quam benemerentibus benefacere, l. pen. C. de donat. int. vir. partim denique ut Imperii Majestas. inde magis redderetur illustrior, cum hujusmodi jura territorialia omnia ad itatum et honorem domini possideantur, Alciat. cons. 21. n. 2. in fin. l. 2.

[note: 46.] Superioritatem igitur territorialem eique jura annexa adquirunt Civitates Imperiales, vel per concessionem Imperatoris, vel per praescriptionem et consuetudinem, vel cooptatione in numerum Statuum Imperii, vel conventione, vel spontanea submissione. I. Per concessionem Imperatoris jura haec adquiri posse, apud omnes in confesso est, et tradunt Knich. de jur. territ. cap. 2. per tot. Matth. Stephan. de jurisdict. l. 2. part. 1. cap. 7. num. 22. seq. Reinking. de reg. sec. l. 1. class. 5. cap. 2. num. 1. seq. Ming. de super. concl. 19. seq. cum concedere jurisdictionem territorialem solius sit Imperatoris, tanquam fontis omnis dignitatis et jurisdictionis, et in quo omnis dignitatis et superioritatis [note: 47.] thesauri sunt reconditi, et ex quo tanquam a fonte, omnis potestas territorialis, superioritas, dignitas et juisdictio pullulat et promanat, ad eundemque refluit, sicut summa flumina fluunt et refluunt ad mare, per l. 1. ad L. Jul. ambit. l. 1. ff. de constitut. Princip. l. 1. §. cum urbem. ff. der offic. praefect. urb. c. 1. de feud. March. Menoch. 8. praes. 14. num. 4. Rosenthal. de feud. cap. 5. concl. 4. num. 1. seq. Petra. de fideicom. quaest. 13. num. 563. seq. Goeddae. respons. de restit. Baron. Vallendar. numer. 233. seq. Reinking. de regim. secul. lib. 1. class. 5. cap. 2. numer. 5. [note: 48.] Concessio autem hujusmodi fit vel per modum beneficii et investiturae feudalis, sub nomine et qualitate der Landes-und hohen Oberund Herrligkeit, arg. c. 1. Quis dic. Dux. Petr. Gregor. de concess. feud. part. 1. quaest. 8. Matth. Steph. d. cap. 7. num. 125. Reinking. d. cap. num. 6. Vel etiam tacite et reipsa, quando Imperator alicui immediatum territorium concedit, etiam non additis verbis: mit aller Hoch-und Herrligkeit, Johan. Limnae. de jur.

publ. tom. 3. lib. 7. cap. 1. num. 50. vers. ad quartum. Quando enim territorium concedit, ut substantiam, concedit etiam qualitatem et accidens territorii, quod a substantia dependet, et sine illa esse nequit, Camil. Borel. consil. 70. numer. 34. et cons. 86. numer. 11. [note: 49.] Limnae. d. l. Fit quoque concessio territorialis superioritatis per singulare privilegium, sicuti per hoc superioritatis jura habere civitates nonnullas exemtas et privilegiatas, testatur Coler. de jur. Imper. sect. 41. Georg. Ritter. de [note: 50.] homag. conclus. 49. Ubi tamen observandum est, quod superioritas alia sit Imperialis et absoluta, quae in supremo et universali totius Imperii dominatu fundatur, alia vero territorialis, quae consistit in certi alicujus districtus jurisdictione et Imperio, salva supremi dominatus recognitione, Reinking. d. cap. 2. n. 14. Quarum prior concessionis plane est nescia, cum sit de essientia Principis, eique medullitus adhaereat, Knichen. de jur. territ. capit. 1. numer. 346. Don. Gars. Mastril. de magistr. libr. 3. cap. 2. numer. 26. et sublimioris Imperii summique dominatus symbolum, Goeddae. d. rest. num. 105. estque quasi innatus character personae Imperatoris inhaerens, ab eaque inseparabilis et incommunicabilis, Renat. Choppin. de doman. libr. 2. tit. 9. numer. 1. Arnisae. de jurib. Majest. lib. 2. cap. 2. Norderman. de jur. principat. conclus. 89. lit. b. Ziegler. §. Landsassii. conclus. 1. n. 117.

[note: 51.] Quamvis autem quoad Principes, Duces et alios Imperii Status jura haec superioritatis habentes, nonnulli putent, illos haec jura ad alios inferiores transferre non posse, utpote quod ossibus ipsorum adhaereant, nec avelli possint, Petra de fideicommiss. quaest. 13. num. 570. seq. Carol. Tap. in rubr. de constit. Princip. cap. 4. num. 16. Ziegler. §. Landsassii. conclus 1. num. 519. seq. Ming. conclus. 20. et apud Principes et reliquos immediatos residere dicantur, tanquam scabellum pedum eorum, Rol. a Valle. consil. 80. num. a. vol. 2. Cravet. cons. 338. numer. 1. et 17. Knichen. de Saxon. non provoc. verb. Ducum. numer. 4. Distinguendum tamen est hoc casu inter jura Principum territorialia et personalia, ita, ut illa, realia scilicet, aliis quoque concedi possint, haec vero concessionis sint nescia, per dicta supra numer. 17. et seq.

[note: 52.] II. Adquiritur superioritas territorialis praescriptione et consuetudine, Knichen. de jur. territ. capit. 3. num. 118. seq. Goeddae. d. respons. restit. Baron. Vallend. numer. 175. Matth. Stephan. d. libr. 2. part. 1. cap. 7. num. 139. seq. Ming. de super. conclus. 26. Reinking. lib. 1. class. 5. capit. 2. numer. 15. Caspar. Klock. tom. 1. consil. 10. numer. 77. Hier. de Monte fin. regund. cap. 77. n. 3. Schurff. cent. 1. cons. 72. numer. 23. seq. et 2. Cons. 83. num. 3. Quae enim sunt concessibilia, ea etiam sunt praescriptibilia, Cravet. de antiquit. temp. part. 4. §. materia. numer. 97. et sicut ipsum territorium praescriptione adquiri potest, ita etiam superioritas, sive jurisdictio, quae ei materialiter et passive cohaeret, et in eo quodammodo plantata et radicata est, Socin. jun. cons. 146. numer. 22. vol. Meichsner. tom. 2. lib. 1. decis. 8. num. 24. fol. 804. Reinking. d. cap. 2. numer. 16. Et quod superioritas sive jurisdictio territorialis et omnimoda consuetudine acquiri possit, tradit post gloss. Bart. ad l. 5. n. 9. ff. de jurisdict. Knichen. [note: 53.] d. l. cap. 5. num. 49. Ita quidem, ut si contra Imperatorem praescribatur, immemorialis temporis possessio requiratur, R. A. zu Augspurg. de anno 1548. §. wann auch. 56. et §. hette aber der Außgezogene. 59. §. wo aber innerhalb Menschen Gedencken. 84. cap. super quibusdam. X. de V. S. Thom. Michael. de jurisdict. concl. 62. lit. f. et g. et concl. 63. lit. a. Gail. 2. observ. 21. n. 15. et obs. 31. n. 4. Rosenthal de feud. c. 5. concl. 16. n. 3. Matth. Stephan. d. c. 7. n. 143. cujus temporis praescriptio habet vim specialis concessionis et privilegii ex certa scientia concessi, Borcholt. de regal. n. 17. Mynsing. 1. obs. 30. Contra privatum autem tempore legitimo juribus incorporalibus praestituto, Thom. Michael, d. concl 63. Ut. d e. f. et g. Mingius. d. concl. 26.

[note: 54.] III. Cooptatione et relatione in numerum Statuum Imperii, Matth. Stephan. d c. 7. n. 186. Ming. d. l. conclus. 25. Wehner. pract. obs. verb. Landsfürstliche Obrigkeit. fol. 462. Idque nominatim in Civitatibus Imperialibus usuvenire, easque inter Status Imperii receptas, et liberâ in civitatem, ejusque cives et subditos jurisdictione donatas, non minus in civitate sua, ut Principes in suis territoriis jura territorialia, unâ cum Regalibus habere, scribunt Matth. Stephan. Wehner. et Ming. d. ll.

[note: 55.] IV. Adquiritur quoque superioritas territorialis conventione dominorum territorialium cum subditis inita, per c. grandi et supplend. neglig. praelat. in 6. Georg. Ritter. de homag. concl. 52. Cum pactis et stipulationibus quis suam conditionem deteriorem facere, et libertati suae renunciare possit, §. pen. I. de jur. person. et hominem se alterius constituere, d. c. grandi. Natta cons. 544. n. 4. Gometz. de potest. in seips. libr. 2. c. 17. n. 30. Knichen. in encyclop. c. 3. n. 19.

[note: 56.] Et sic idem de spontanea submissione et subjectione privati, quando aliquis sponte aliquem recognoscit superiorem, eique se in totum subjicit, arg. l. 1. ff de judic. l. 1. et ibi Vultej. n. 78. C. de jurisd. l. fin. C. de except. Matth. Steph. d. c. 7. n. 171. Ming. d. concl. 27. Quod etiam tacite fieri potest, veluti si Statui Imperii in territorio alterius jura superioritatis exercenti Dominus territorii acquiescat, arg. l. fin. ff. de servit. l. 1. §. 2. ff. de servitut. rust. l. 3. ff. de usufr. c. pervenientes. X. de jurejur. Innocent. in c. olim. 7. de restit. spol. Coler. in c. accedentes. n. 9. de praescript. Matth. Stephan. de jurisd. l. 2. part. 1. c. 7. n. 171. Et alias quoque non solum par pari se subjicere potest, Panormit. in c. ad supplicationem. n. 5. X. de renunciat. Knichen. de Saxon. non prov. Ducum. c. 6. n. 16. sed etiam superior inferiori, l. est receptum. ff. de jurisd. Knichen. d. n. 16. De qua tamen subjectione vide supra l. 1. c. 18. n. 37. et seq.

[note: 57.] Territorialis haec superioritas, neque forma, neque legibus et usu juris satis definita, aut certis limitibus circumscripta reperitur, et juri nostro Justinianeo incognita, sed solis moribus

introducta, varieque usurpata, sicuti constat ex variis Cameralium votis, apud Gylman. symphor. tom. 1. part. 1. tit. 2. vot. 1. n. 58. fol. 77. Meichsn. tom. 2. part. 1. decis. 8. num. 54. vers. primo non satis. fol. 810. et ibid. part. 2. decis. 4. num. 171. fol. 260. et refert Wehner. verb. Landsfürstliche Obrigkeit. Reinking. de reg. sec. l. 1. class. 5. c. 3. num. 1. seq. Ming. de super. territ. concl. 4. Describi autem solet superioritas territorialis, quod sit jus et potestas summi post Imperatorem Imperii et dominatus, sublimi regiaque jurisdictionis lege, sub nomine et qualitate, de Landes hohen Obrigkeit, concessa et legitime quaesita, regulariter in omnes territorio inclusos ordinario et proprio marte competens, Ming. de super. territ. concl. 7. seq. Vel quod sit terrae spacium armatum jurisdictione, Guid. Pap. decis. 577. Meichsn. tom. 2. l. 1. decis. 6. n. 50. Boer. decis. 217. Vultej. 2. Marpurg. cons. 30. n. 94. Aliter definiunt Borcholt. de regal. num. 60. Mod Pistor. cons. 14. num. 1. Wehner. verb. Landsfürstliche Obrigkeit. vers. est autem jus. fol. 462. Ziegler. §. Landsass. concl. 1. num. 14. Besold. thes. pract. verb. Lands-Obrigkeit. et de jurisd. q. 18. in princ. Reink. de reg. sec. l. 1. [note: 58.] class. 5. c. 3. n. 3. Estque vel omnimoda et universalis, vel specialis seu particularis, Knichen. de jur. territ. c. 2. n. 1. Matth. Steph. de jurisdict. l. 2. part. 1. c. 7. n. 191. seq. Omnimoda, sive universalis est, quae diffunditur per universum territorium, quod alicui competit, tanquam corpus et anima ejus membra, quae intra fines istius universitatis continentur, cujus retione quis fundatam habet intentionem in omni quis fundatam habet intentionem in omni superioritatis et jurisdict. jure, Matth. Stephan. d. c. 7. n. 53. et 191. Mingius de super. territ. concl. 18. Specialis seu particularis est, quae intra certas tantum partes concluditur, et certas quasdam superioritatis species in alieno territorio complectitur, vel per expressam conventionem consensum domini vel ex consuetudine, aut alio capite singulari alicui concessas et quaesitas, Matth. Steph. d. c. 7. n. 192. Ming. d. concl. 18.

[note: 59.] Jus. territoriale alii male cum Regalibus confundunt, uti demonstravimus supra l. 1. c. 12. n. 123. et seq. Et quamvis etiam superioritatem et jurisdict. territorialem cum jurisdictione omnimoda et meroImperio unum idemque esse, et ab hoc nihil differre, concludat Meichsn. tom. 2. l. 1. decis. 8. n. 2. fol. 798. ubi ex sententia Palatini ait, quod adversarius conetur separare altum Imperium von der Landsfürstlichen Obrigkeit, esse sine fundamento juris et facti. Quia omnes tam veteres, quam recentiores Interpretes non nisi unum vel summum Imperium noverunt tanquam genus, idque dividunt in species suas, ut puta in jus dividunt in species suas, ut puta in jus gladii, etc. in persona Princip. sey die hohe und Landsfürstliche Obrigkeit ein Ding. et ibid. n. 4. vers. in locis. ibi: in locis ubi Land-sässerey viget, indubitatum esse, daß hohen malefitzi-schen nachfolge, und beyde ein Ding sey. Eandemque hanc aequiparationem superioritatis territorialis cum summo, sive mero perio Adsessores Camerae suis votis approbasse videntur, per tradita Meichsn. tom. 2. l. 1. decis. 6. n. 70. fol. 633. et ibid. l. 2. decis. 3. n. 6. fol. 144. et tom. 3. decis. 26. n. 41. et 42. fol. 943. Joh. Bidembach. nobil. q. 1. n. 9. seq. Wehner. verb. Landsfürstliche Obrigkeit. fol. [note: 60.] 460. Sed nec haec aequiparatio semper et ubique procedit, et respective accipienda est, et maxime eo casu, quo quis omnimodam jurisdictionem habet, cum magna sit differentia inter hohe malefitzische und hohe Landsfürstliche Obrigkeit, teste Wehner. d. l. vers. verum supradicta. fol. 461. ubi ait: Quod enim die Landsfürstliche Obrigkeit cum mero ac summo Imperio, der Freyen vom Adel, aequiparatur, non semper et omnino procedit; cum magna sit differentia inter hohe Obrigkeit, und Landsfürstliche, also daß die Landsfürstliche Obrigkeit und hohe Obrigkeit einander nicht anhangen, dann viel Graffen, Herren, vom Adel seynd anderer Fürsten Landsässen, haben aber gleichwol die hohe Obrigkeit. Sonst müste folgen, weil sie die hohe Obrikeit hätten, wären sie derselben hohen Ständ Landsässen nicht, quare suo modo illa aequiparatio sane capienda. Confer. Bidemb. d. quaest. 1. n. 25. seq. Ming. de super. territ. concl. 11. Et si quidem rem ex juris civilis principiis metiri velimus, certum est superioritatem territorialem, cum mero Imperio undequaque non convenire, siquidem merum Imperium jure civili cognitum, et nihil aliud est, quam jus gladii, sive potestas animadvertendi in facinorosos, l. Imperium. ff. de jurisd. Superioritas vero territorialis, die Landsfürstliche Obrigkeit, jure civili, ut jam dictum, incognita et consuetudine introducta est, et sub sese complectitur omnia Regalia, tam majora, quam minora, et sic quoque ipsum merum Imperium, iis solum exceptis, quae specialem concessionem sive praescriptionem exigunt. Idem est, si rem ex hodierna Germaniae consuetudine dijudicare velimus, cum constet a mero Imperio ad superioritatem territorialem argumentari non licere, supra l. 1. c. 12.

[note: 61.] Differt quoque superioritas territorialis a Reservatis Caesareis, eo quod haec in signum superioritatis supremae, Caesareae Majestati, tanquam supremo omnium capiti propria sint, ceu essentialis Imperatoris virtus, ut ab ossibus ejus avelli, aut Imperii membris communicari, sine maxima confusione, nequeant, Zasius 2. consil. 16. n. 12. Mod. Pistor. 1. consil. 4. n. 28. Sixtin. de regal. l. 1. c. 2. n. 5. Klock. de contribut. c. 3. num. 33.

[note: 62.] Sunt quoque qui superioritatem territorialem, die Landsfürstliche Obrigkeit, proprie et vere ad Landsässen, hoc est, Nobiles mediatos, qui Principibus per omnia subditi sunt, restringunt, Bidembach. nobil. quaest. 1. n. 3. seq. propterea, quod Landsfürst et Landssäß, sint correlativa, et correspective se habeant, Meichsn. tom. 2. l. 1. decis. 8. in princ. vers. quartum articulum. fol. 466. et tanquam activum et passivum mutuo se respiciant, Schwaneman. Cameral. decis. 1. n. 6. Ziegler. §. Landsassii. concl. 1. num. 13. Besold. thes. pract. verb.

[note: 63.] Landsäß. Landsassii vero dicuntur Nobiles mediate Imperio subjecti, eines Fürsten Ritter-schafft, Ming. de super. territ. concl. 65. sub fin. Besold. d. verb. Landsäß. Quid autem Landsassiatus, sive Landsässerey, proprie sit in Imperii et Deputatorum conventibus, saepe quaesitum, sed non definitum esse, refert Dn. Cluten. syllog. rer. quotid. concl. 27. lit. e.

[note: 64.] Illud certum est, quod superioritas haec territorialis non cadat in quemlibet, sed ea tantum immediate Imperio subjectis Statibus et ordinibus competat, uti demonstratum est supra. l. 1. c. 12. n. 47.

[note: 65.] In constituenda autem immedietate non est necesse, ut aliquis immediate ab Imperio bona habeat, et simul quoad personam immediatus sit, sed sufficit, ut vel persona Imperio immediate sit subjecta, vel bona in, sub, vel ab Imperio habeat, et possideat, R. A. zu Augspurg de anno 1548. §. wiewol auch. 66. Ming. d. l. [note: 66.] concl. 31. Reinking. d. class. 5. c. 10. num. 23. in alternativis enim alterutrum sufficit Everhard. in loc. legal. 108. num. 8. Aliud igitur est in Imperio, aliud sub Imperio, aliud ab Imperio bona possidere: In Imperio, situm demonstrat, sub Imperio subjectionem, et ab Imperio causam possessionis denotat, Zachar. Vietor. de exempt. concl. 28. Reinking. d. c. 10. n. 23. Unde etiam, sicuti una eademque persona diversis qualitatibus praedita, pro diversa habetur, ita etiam unus idemque homo pro diversitate bonorum, quae possidet, ratione quorundam, ut mediatus, ratione aliorum, immediatus censeri potest, d. R. A. de anno 1548. §. auch der Graffen von Tübingen. 71. de quo vide supra l. 1. c. 13. n. 17. et seq.

[note: 67.] Superioritas haec territorialis consistit in ipso postImperatorem summo potestatis jure, Georg. Brautlacht. epitom. jur. publ. l. 3. c. 5. n. 9. et radicatur in territorio, sine quo esse et consistere non potest, arg. l. fin. ff. de jurisd. Braut-lacht. d. n. 9. Reinking. d. l. 1. class. 5. c. 2. num. 5. seq. Mingius d. l. conclus. 9. seq. Quamvis enim eadem active sit in magistratu, Principe, Comite, Barone, Nobili et civitate, Bald. ad c. 1. col. 3. vers. si eramus de allod. Boer. decis. 50. num. 11. Goedd. d. resp. de restit. Baron. Vallendar. n. 475. materialiter tamen et passive districtui et territorio cohaeret, tanquam nebula super paludem, ut ait Bart. in l. fin. C. ubi et apud quos. Natta cons. 149. n. 19. et tanquam servitus fundo, Cravet. cons. 411. num. 35. Sicuti igitur servitus sine praedio, d. l. fin. C. ubi et apud quos. Bald. in l. 2. n. 2. ff. de off. praesid. et qualitas, sive adjunctum sine subjecto subsistere nequit, l. Pomponius. 13. §. pen. et ult. ff. de adquir. possess. l. ejus qui in provincia. in fin. ff. de reb. credit. l. 1. ff. de cond. ob turp. caus. ita quoque nec superioritas territorialis sine territorio, Knichen. de jur. territ. c. 1. n. 252. Koppen. decis. 48. n. 3. et 4. Reinking. d. c. 2. n. 7.

[note: 68.] Effectus supperioritatis territorialis latissime se diffundit, et in subsequentibus potissimum consistit, I. Quod Principes, Duces, Comites, Barones, Nobiles immediati, et Civitates Imperiales in suis territoriis, ditionibus et districtibus tantum possint, quantum Imperator in toto Imperio, de quo dictum est supra c. 1. n. 41. seq.

[note: 69.] II. Civitates Imperiales aliique territoriorum domini universales, vigore juris et superioritatis territorialis in omnia bona, in onmes Landsassios, subditos et cives in territorio commorantes, sive comprehensos, universalem habent jurisdictionem, ita, ut quicquid sub ambitu territorii et civitatis alicujus magistratus continetur, id regulari juris praesumptione ejusdem jurisdictioni, eique parere intelligatur, nisi de exemptione doceatur, prout latius dictum est supra l. 1. c. 12. n. 93. et seq. Cujusmodi regula et generalis praesumptio, non tantum locum habet, in bonis et personis secularibus, sed etiam Ecclesiasticis in territoriis Principum vel Civitatis alicujus Imperialis [note: 70.] sitis. Quia etiam Clerici dicuntur districtuales, vel provinciales sui Principis et domini, Oldrad. consil. 32. Andr. Barbat. consil. 1. n. 65. vol. 3. Hier. Gigas de crim. laes. Majest. l. 1. quaest. 63. n. 2. ubi. n. 3. addit, quod ratione universalis dominii, quod habet Princeps in suo Regno, Clerici terrarum subditarum illi Principi dicantur naturaliter sive originarie de dominio et ditione ipsius Principis. Et Clericos esse in universitate populi et partem civitatis, sicut et magistratus, respondit post Oldrad. consil. 32. Alex. cons. 41. n. 4. et 7. vol. 7. Molina consil. 12. n. 4. et clericos dici de districtu civitatis, probat ex Dec. in c. 1. de praebend. Joh. Petr. Surd. decis. 129. n. 13. ubi n. 14. addit districtum signiticare territorium aut jurisdictionem quandam, et insuper clericos subjectos esse temporali Imperio, ratione fundi quem possident, scribit AEgid. Thomat. de collect. §. subjiciunt. n. 17. Et personas Ecclesiasticas in temporalibus politico quoque magistratui subesse et parere teneri, multis probat Joh. Bruning. de homag. concl. 306. seq.

[note: 71.] Idem est de Ecclesia, cum enim haec sit in territorio Domini temporalis, et pars loci censeatur, ideo excessus ibi commissi per dominum temporalem et non per Ecclesiasticum puniendi sunt, sicuti respondit Bertrand. consil. 9. et 10. per tot. vol. 7. Hier. Schurff. consil. 21. per. tot. cent. 2. Covarruv. l. 2. var. resol. 20. n. 17. vers. tricesimoquinto. Decian. tract. crim. l. 4. c. 16. n. 1. et adhaerere Ecclesiam territorio judicis secularis, scribit Hipol. de Marsil. consil. 32. n. 13. ac territorii ambitum comprehendere etiam Ecclesias, monasteria et eorum loca, scripsit post Castrens. Jas. Dec. Curt. Cagn. et Hieron. de Monte de fin. regund. c. 6. n. 5. Hier. Magon. Lucens. decis. 36. n. 28. Quamvis enim Ecclesia vel etiam monasterium spectet ad Ecclesiaticos, nihilominus tamen dicitur esse de territorio et jurisdictione judicis secularis, nisi aliud doceatur, quia quod locus sacer est, non facit, quo minus sit in territorio Principis vel civitatis, et ideo cognitio delictorum in Ecclesia commissorum a Laicis, spectat ad magistratum Laicum, in illo loco jurisdictionem habentem, ac si extra [note: 72.] Ecclesiam illud fuisset commissum, sicuti ex jure probat per l. si quis in hoc. C. de episc. et Cler. Decian.

tract. crim. l. 6. c. 25. n. 7. et c. 30. n. 15. et l. 4. c. 1. n. 34. et c. 28. n. 2. et 20. c. 29. num. 20. Hier. Schurff. cent. 2. consil. 21. per tot. ubi inter alia etiam demonstrat, Ecclesiam non habere territorium, nisi respectu Clericorum. Quia quod locus sacer est, non facit, quo minus sit in territorio Principis, arg. l. deprecatio. 9. in fin. ff. ad L. Rhod. de jact. Clar. §. fin. q. 38. n. 18. Boer. q. 8. n. 3. et 4. Ex quo etiam Clerici ac Praelati de districtu temporali esse dicuntur, Valasc. decis. 100. Franc. Marc. decis. 455. n. 8. part. 1. Surd. decis. 129. in princ. David Höping. dissert. de protect et advocat. conclus. 12. lit. c. in not. Hic bannitus a territorio, etiam ab Ecclesiis, in eo existentibus, bannitus intelligitur, Decian. tract. crim. l. 6. c. 30. n. 14. et l. 4. c. 17. n. 34. et c. 28. n. 2. et 20. Et delinquens in Ecclesia in territorio Patavino sita, in ipso territorio deliquisse dicitur, Decian. d. c. 29. n. 20. qui etiam in praefat. l. 6. c. 25. n. 79. col. 4. ita scribit: Quod dicit Alciatus, Ecclesiam non esse de territorio judicis secularis, non est tutum, quia contra expresse tenuit Guglin. de Cun. in l. plerique. ff. de in jus voc.

[note: 73.] Praeterea cujusvis Ecclesiae antistites, ex sui officii natura, jurisdictione carere, plausibilius videtur, Bodin. de Republ. l. 3. c. 3. n. 227. seq. Duaren. l. 1. de Eccles. c. 2. et 5. Molinae. in addit. ad Alex. cons. 63. ad verb. competentiam. l. 3. Petr. Gregor. syntag. jur. part. 3. l. 50. c. 12. Indeque audientia tantum, et non etiam jurisdictio in jure nostro Episcopis tribuitur, tot. tit. C. de Episc. aud. et ibi Cujac. in parat. Thom. Michael. de jurisdict. concl. 5. in not. lit. d. Et quando Episcopus jurisdictionem habet temporalem in civitate, cujus est Episcopus, illam neque de lege Dioecesana, neque de lege jurisdictionis Episcopalis, sed ex accidenti habet, Pacian. de probat. l. 2. c. 28. et a populo, non secus, ac Principes seculares, ideoque Ecclesia hujusmodi jurisdictionem habens, appellatione Domini secularis venit, Thom. Michael. de jurisd. concl. 5. lit. d. Absque temporali jurisdictione si sunt Praelati et Clerici, dicuntur esse de districtu dominorum temporalium, ad quos spectat territorium, per c. fin. ibi: districtu Ecclesiastico vel temporali, et ibi Philip. Franc. n. 3. de offic. delegat. Author. Reichs-Vogteischer. Apolog. c. 10. pag. 347. Utut enim sint privilegiati et exempti, nihilominus tamen de districtu Dominorum temporalium esse intelliguntur, propterea, quod sufficit, eos in aliquibus distringi posse, de quibus in c. Principes. 20. caus. 23. q. 5. Et quod Princeps secularis sit dominus territorii, et territorium sit ipsius, quamvis Episcopi ibi ordinariam jurisdictionem habeant, indeque eos non dominos, sed Episcopos illius loci vocandos esse, dicit gloss. in c. cum Episcopus. 7. notab. 3. in princ. de offic. ordin. in 6.

[note: 74.] Praeterea constat et juri conveniens est, quod Praelati et Abbates respectu officii sui ab origine et priscis temporibus nullam obtinuerunt jurisdictionem, et terrae tantum spacium, sive certus locus ipsis fuit concessus, Grund und Boden, ubi monasteria aedificarunt, et non etiam jurisdictio, praesertim vero ubi eadem loco isti concesso antea non adhaesit, sed ad alium pertinuit, sicuti testatur Auctor actor. Lindaviens. fol. 35. in princ. Et licet interdum jurisdictio tantummodo simplex et nullo cum Imperio conjuncta, die einige nidere Gericht, Cathedris et monasteriis a primis Regibus et Imperatoribus Francorum et Germanorum donata, vetus tamen et mediae aetatis Religio longe maxime abImperio et sanguinis judicio abhorruit, sicuti testatur Vadian. in epist. ad Bulling. apud Goldast. tom. 2. part. 1. Aleman. [note: 75.] rer. fol. 84. Ex quo etiam in antiquis literis de Imperio mero vel mixto nulla prorsus mentio habetur, juxta Barth. Schobing. in not. ad Vadian. de colleg. et monast. German. fol. 152. cum veri Episcopi nec dominia ulla, nec Imperia mera vel mixta affectarent, Vadian. d. loc. l. 1. n. 6. et criminalium causarum cognitio ad Comites pertineret, et a Monachorum administratione adeo aliena, ut facinoris loco fuerit habitum, si quis etiam affectasset, ut scribit Vadian. d. l. fol. 22. et Stumpf. Chron. Helvet. lib. 5. cap. 3. fol. 292. §. der Kasten: Vogt Ampt. ubi ita scribit: derowegen so haben, bey Zeiten der alten Caroliner Königen zu Franckreich, die Bischöff und Aebt keine Hochgericht, Hencker oder peinliche Straff gehabt. Dann ob gleich zun Zeiten, der eignen Leuth und Mannschafft balber, so an die Clöster vergabet, schon Gericht, Zwäng und Vogt-Recht (jurisdictiones genendt) an die Clöster, um Kombligkeit willen, Rent und Gült anzubringen, gegeben, und durch die weltliche Kasten-Vögt versehen worden: Sind doch die hohe Gericht und Reichs-Verwaltungen, den Bischöffen und Aebten selbiger Zeit nicht zu Sie kommen, und wäre ihnen ein grosser Greuel gewesen. Nam Carolus Magnus translato ad Germanos Imperio, debellatam Saxoniam in octo Episcopatus dividens singulis singulos Comites adjunxit, qui politicam jurisdictionem administrarent, Knichen. de jur. territ. c. 1. n. 6. seq. Et primum Otto Magnus Politica jurisdictione Brunonem fratrem suum Archiepiscopum Coloniensem honoravit, de quo vetus quoddam Chronicon ita loquitur: Da begonten die Bischöff zuerst weltliche Recht zuhaben, das dauchte damahls unbillich manchen Mann. Reinec. de Saxon. orig. fol. 14. Et regia quoque nonnulla monasteria inferiorem olim tantum jurisdictionem obtinuisse, refert d. Auctor actor. Lindaviens. fol. 57. in princ. et fol. 608. in fin. seq.

Indeque non pauca, eaque insignia monasteria in Suevia reperiri, quae non tantum extra, sed et intra claustra, territoriali jurisdictione careant, veluti Buchaw, Salmansweil, Weingarten, etc. eademque ad alios dominos vicinos (salva duntaxat earum Ecclesiastica et asylorum libertate) pertineat, scribit idem Auctor actor. Lindaviens. fol. 286. §. welche [note: 76.]aber gleichwol. et fol. 621. vers. caeteroquin. Et alia quoque monasteria Principali dignitate coruscantia, ut sunt St. Gallen, Buchaw am Bodensee, St. Haimeran, ober-und niedern Münster in Regenspurg, das Stifft zu Lindaw, etc. territoriali superioritate et

criminali jurisdictione carere, eandemque ad civitates, in quibus sita sunt, pertinere, testatur, d. Auctor actor. Lindaviens. fol. 55. vers. anjetzo zuaeschweigen. Monasteria quoque in Ducatu Würtembergico sita, superioritate territoriali carere, sed eorundem Praelatos, Abbates et possessoresStatus esse provinciales, et Ducem Würtembergicum superiorem recognoscere, probat Auctor deß gründlichen Berichts/ daß die Prälaten und Clöster deß Hertzogthuins Würteinberg, vor 90. 100. 150. 200. und mehr Jahren zu dem Land und Hertzogthum Würtemberg gehörig gewesen, etc. per tot.

[note: 77.] Ex quibus omnibus et similibus haec maxima colligitur, quod regulari juris praesumptione, monasteria et bona ad ea pertinentia, in alterius Principis, Civitatis vel alterius Status Imperii immediati territorio et districtu sita, ad ejusdem jurisdictionem et superioritatem territorialem pertinere judicentur, donec exemptio et immedietas ipsorum doceatur. Quod etiam experientia satis aperte demonstrat, ubi videmus in plurimis Civitatibus Imperialibus monasteria nonnulla adhucdum extare, quae una cum bonis et personis Civitatis [note: 78.] magistratui subjecta sunt. Ita in civitate hac nostra Eslingensi nonnulla reperiuntur monasteria, aedes et bona Monastica, quae ipsi civitati sunt subjecta, eique Steuras ordinarias et collectas extraordinarias solvunt, jura municipalia et Statuta observant, jus civitatis obtinent, et in nonnullis tantum juxta specialia pacta, prae reliquis civibus immunitate quadam gaudent, de quibus infra l. 3. c. 13.

Superior quoque conclusio non tantum in causis civilibus, sed etiam Criminalibus procedit, ita, ut etiam criminalium causarum cognitio ad territorii dominum et Civitates Imperiales pertineat, supra libr. 1. cap. 12. num. 94. seq.

[note: 79.] Sed quid si Comites, Barones et Nobiles immediate Imperio subjecti, in alicujus Civitatis Imperialis vel alterius Status territorio delinquant, et ibi reperiantur, anne tum a magistratu illius loci criminalem jurisdictionem habente, capi, judicari et puniri poterunt? Et non posse ex subsequentibus concludendum videtur. I. Quia Comites, Barones, Nobiles et alii immediate imperio subjecti, a jurisdictione Electorum, Principum, aliorumque [note: 80.] Statuum Imperii jurisdictione in totum sunt exempti, ita ut in ipsos, non subditos, nulla quoque exerceri possit jurisdictio, per l. fin. ff. de jurisdict. Gylman. symphor. tom. 1. part. 1. tit. 6. vot. I. n. 23. fol. 41.

[note: 81.] II. Quia Clerici, et aliae personae Ecclesiasticae in causis criminalibus, sine ordinarii sui consensu, et praecedente degradatione, a magistratu politico et territorii domino non possunt puniri, Auth. statuimus. Cod. de Episcop. et cler. c. nullus. 2. c. si diligenti. 12. c. significasti. 18. X. de for. compet. Gail. 1. observ. 37. num. 1. Mynsing. 1. observ. 22. num. 1. Thom. Michael. de jurisdict. conclus. 39. Cur non etiam idem de Comitibus, Baronibus et Nobilibus immediatis dicendum erit, ita, ut nec hi sine Imperatoris consensu et mandato ab inferioribus Principibus et territoriorum dominis criminaliter puniri possint.

[note: 82.] III. Nobiles immediati sunt ministeriales et Imperatoris et Imperii, Nobiliss. Dn. Casp. Lerch. de ord. Equestr. part. 2. num. 108. vers. Es kan auch. in fin. fol. 207. Quemadmodum ergo ministeriales Imperatoris ab aliis Principibus puniri nequeunt, ita quoque nec Nobiles immediati, cum aequiparatorum aequalis sit ratio, [note: 83.] et quod in uno disponitur, etiam in alio dispositum intelligatur, gloss. in l. si quis servo verb. corrumpi. Cod. de furt. Panormit. in c. de mulcta. n. 18. X. de praebend.

[note: 84.] IV. Quia milites in transitu delinquentes et a magistratu loci delicti commissi puniri nequeunt, sed ad magistratum militum remittendi sunt, tot. tit. C. de magistr. milit. l. 1. de exhib. reor. l. magister. a. 6. et ibi. Vultej. num. 15. C. de jurisdict. Thom. Michael. de jurisdict. conclus. 93. lit. a. et b. Gilhaus. arb. crim. cap. 1. numer. 116. Cur igitur non etiam Nobiles immediati ad ipsum Imperatorem remittendi, cum et ipsi sint imperatoris milites, et ex receptissimo omnium fere nationum usu Nobiles pro militibus et equitibus habeantur, Vultej. 4. Marpurg. cons. 20. num. 14. etiamsi non sint in expeditione, Zas. cons. 1. n. 35. vol. 2. Nicol. Reusner. cons. 3. num. 35. vol. 1. Hotoman. cons. 73. num 41. Cacheran. decis. 100. num. 16. cum olim nemo nisi Nobiles militaverint, eorumque ministri, Caspar. Klock. de contribut. cap. 3. n. 263. et cap. 14. n. 49. Besold, dissert. de jur. bell. c. 2. n. 12. fol. 38. in princ.

[note: 85.] Hoc ipsum V. clarius probare videtur privilegium Caroli Magni Ordini Equestri ab expeditione bellica dimisso, Padebornae in Comitiis anno 777. concessum, quod refert Goldast. constitut. Imper. tom. 3. fol. 120. Philip. Camerar. horar. subcisiv. cent. 1. cap. 79. his verbis: Ite milites mei, vos Heroes vocabimini. Socii Regum, Judices criminum: Vivite post hac laboris expertes, consulite Regibus, publico nomine, favete Orphanis, juvate pupillos, consilio circumdate Principes, ab his victum, et vestitum, et stipendium petite; si quis negaverit, inglorius infamisque esto. Si quis injuriam vobis intulerit, Reum se Majestatis agnoscat: Vos autem cavete, ne tantum decus, tanquam privilegium justo bellorum labore partum, aut ebrietatis, aut scurrilitatis, aut alio quovis vitio maculetis: Ne quod largimur vobis ad gloriam, redundet ad poenam, quam de vobis sumendam, si forte excesseritis, nobis et successoribus nostris Romanorum Regibus perpetuo reservamus, etc.

[note: 86.] Quia VI. potentiores et illustiores, puta Principes et Duces Imperii in criminalibus, non nisi coram Imperatore et Imperii Proceribus conveniuntur, ut paulo post n. 114. dicetur. Nulla autem diversitatis ratio inter Comites, Barones, et Nobiles, et alios Imperii Principes potentiores subesse videtur, cum aeque illi, ac hi Imperio immediate subsint, et

illi tantum possint in suis territoriis, quantum hi in suis, de quo supra cap. 1. n. 41. et seq. [note: 87.] Unde etiam ab Imperatoribus in Nobiles, Barones, Comites, et Principes eadem olim poena constituta, sicuti constat ex Otton. Frisingens. de gest. Friderici I. Imperat. l. 2. ubi fol. 470. inquit: Denique vetus consuetudo pro lege apud Francos et Suevos inolevit, ut si quis Nobilis ministerialis, vel colonus coram suo judice, pro hujusmodi excessibus reus inventus fuerit, antequam mortis sententia puniatur, ad confusionis suae ignorainiam, Nobilis canem, ministerialis sellam, rusticus aratri rotam, de Comitatu in proximum Comitatum gestare cogatur: Hunc morem Fridericus servans, Palatinum istum Comitem, magnum Imperii Principem, cum decem Comitibus complicibus canes per teutonicum milliare portare coegit, referente Nobiliss. Dn. Casp. Lerch. de ord. Equestr. part. 1. n. 93. vers. wiewohl nun solches. Besold. thes. pract. verb. hundtragen. Olim enim apud Suevos et Francos singularis fuit poena constituta in Illustres et nobiliores Imperii cives ob violatam pacem, ut ingnominiosae poenae loco, canem scabiosum collo injectum vicatim portarent, Otto Fris. d. l. Crus. annal. Suev. l. 10. part. 2. c. 14. Kirchner. de republ. disp. 16. corol. 4. Nolden. de Stat. Nobil. c. 15. n. 61. Reinking. de regim. secul. l. 1. class. 5. c. 6. num. 180. Besold. d. verb. hundtragen. Limnae. de jur, publ. l. 6. c. 6. n. 90. seq. Klock. de contribut. c. 3. n. 130. seq. Höping. de jur. insign. c. 2. n. 29. et ibi all. ubi causam hujus poenae reddit, ejusque meminit Günther. in Ligurin. lib. 5. ita scribens:

Eademque poena affectum fuisse Eberhardum Comitem Franconiae, quod Ottoni I. Imperatori rebellis feurit, post Witichind. refert Lehman. Chron. Spirens. l. 5. c. 4. Nolden. d. c. 15. n. 63.

Atque haec maxime VII. procedere videntur, si Comites, Barones et Nobiles immediati delinquunt in territoriis Civitatum Imperialium, vel etiam aliorum Nobilium immediatorum; [note: 88.] Cum enim illis tam in dignitate, quam jurisdictione sint pares, absurdum foret, quod par in parem jurisdictionem exercere praesumat, l. ille a quo. 13. §. tempestivum. 4. ff. ad St. Trebell. c. innotuit. 20. X. de elect. l. nam magistratus. 4. ff de recept. arbit. Gail. de arrest. cap. 4. num. 3. et 7. et lib. 1. obs. 41. n. 9. Tusch. lit. P. concl. 89. per tot. Quae regula, quod par in parem non habeat jurisdictionem, procedit, licet alter dignitatis praerogativa excellat, Wehner. pract. obs. verb. Landsfürstliche Obrigkeit. vers. quoniam itaque. fol. 460.

[note: 89.] Hinc quoque VII. Austregarum judicium publico jure fuit constitutum, ut ibi immediati, tam in civilibus quam criminalibus, in prima Instantia conveniantur; cujusmodi privilegium, cum ordinationi Camerae sit insertum, per delictum non poterit amitti, cum privilegia in corpus juris redacta per delicta non amittantur, gloss. in auth. qua in provincia. Cod. ubi de crim. et ibi Bart. et Dd. com. Atque hanc negativam sententiam propugnat. Dn. Lerch. d. tract. part. 1. n. 93. et part. 2. n. 108. vers. Es kan auch die Reichs Abeliche. seq. Ilico Ummius ad process. judic. disput. 4. n. 9.

[note: 90.] Verum his et similibus non attentis, contrarium juri et praxi communi magis consentaneum videtur, cum juris sit indubitati, quod in delictis nulla sit fori praescriptio, sed unusquisque in loco delicti commissi, si ibi apprehendatur, forum sortiatur et puniri possit, l. 1. C. ubi Senat. vel clariss. l. universi. 9. l. nullum. 10. l. fin. C. ubi caus. fiscal. l. 1. et auth. qua in provincia. C. ubi de crim. agi oport. l. praeses. 3. ff de offic. praesid. l. si cui. 7. §. idem Imperator. 4. l. fin. ff. de accusat. l. non dubium. 11. ff. de custod. reor. l. desertorem. 3. in princ. ff. dere milit. c. fin. X. de for. compet. et ibi Socin. Felin. et Dd. commun. Gail. de pignorat. obs. 3. num. 11. et obs. 14. num. 4. Matth. Stephan. de jurisdict. l. 2. part. 2. cap. 2. num. 105. Bidembach. nobil. [note: 91.] quaest. 1. n. 27. Delictum enim tribuit jurisdictionem ei, qui alias rei judex non est, c. licet ratione. fin. et ibi gloss. verb. ratione. X. de for. compet. l. 1. C. ubi de crimin. d. l. praeses. 3. ff. de offic. praes. Gail. d. obs. 3. num. 11. Matth. Stephan. de jurisdict. l. 1. cap. 30. num. 26. Gylman. symphor. tom. 2. part. 2. vot. 14. num. 36. et 48. fol. 41. nullo habito respectu unde delinquens sit oriundus, d. l. 3. ff. de offic. praesid. l. non dubito. 7. in fin. ff. de captiv. et postlim. Novel. 8. c. 12. vel cujus sit ordinis aut dignitatis, l. raptores. 24. Cod. de Episcop. et cleric. l. quaedam. 14. ff. de poen. l. qui cum uno. 4. §. adulterii. 7. ff. dere milit. Tiraquel. de poen. temper. caus. 31. Ziegl. §. Austregae. concl. 4. n. 3. ita, ut etiam clarissimi in provincia, in qua deliquerunt, accusari possint, [note: 92.] l. 1. C. ubi Senat. vel. clariss. Cum reatus, sive delictum omnem exeludat honorem et dignitatem, d. l. 1. in fin. C. ubi Senat. et ibi gloss. Wesembec. in parat. ff. de quaestion. num. 10. in fin. Damhoud. in prax. crim. c. 67. n. 22. Matth. Steph. de juris d. l. 1. c. 30. n. 32. et privilegium mereatur amittere, qui concessa abutitur dignitate et potestate, c. ubi. 7. Dist. 74. c. privilegium. 63. caus. 11. quaest. 3. nec honor servandus ei, qui ipse honorem non servavit, sed [note: 93.] se in crimen adduxit, Matth. Steph. d. n. 32. Unde etiam exemptus a foro, intelligitur de civili, non vero criminali, gloss. in c. 1. de privil. in 6. et ibi Archidiac. n. 2. et Franc, in c. 1. in princ. not. 2. ubi scribit, quod privilegium plenae exemptionis, quantumvis latum, non includat exemptionem ratione delicti, per l. 2. C. de privileg. scholar. Imo ne quidem concedi posse privilegium exemptionis a foro criminali, tradit Boer. consil. 127. l. 3. Bald. et Castr. in auth. qua in provincia. C. ubi de crim. Author actor. Lindaviens. fol. 847. ne sub praetextu

privilegii concessi flagitiorum crescat authoritas, aut politica vacillet utilitas, l. 2. de privil. scholar. et quis patrocinium captet ex eo, quod per proprium scelus despexit, Novel. 117. c. ult. ss. 1. vers. non enim. legis enim et Imperii praesidium pro innocentibus tantum militat, c. I. ss. si quis hominem de pac. tenend. 2. feud. 27. Coler. de process. execut. part. 4. c. 1. n. 204. et delinquentibus leges beneficia sua non tribuunt, l. sed eisi. 26. ss. et adjicitur. 6. ff. ex quib. caus. major. I. et primo. 2. §. sed ita. 3. ff. ad Set. Vellej. Zoanet. de Rom. Imper. n. 86. sed immunitatem a poenis denegant, l. si longius. 18. §. 1. vers. nam et Iuliano. l. ita vulneratus. 51. §. fin. ff. ad. L. Aquil. l. si a reo. 70. §. fin. ff. de fidejuss. l. operis. 14. C. de poen. Novel. 17. c. 5. et 7. Novell. 117. c. fin. utpote ad quas ipsimet delinquendo se quasi obligaverunt, l. omnem. 20. ff. de iudic. l. Imperatores. 34. ff. de jur. fisc. ut ita delictum non excuset dignitas, d. l. 1. C. ubi. Senat. l. quoties. C. de dignitat. d. 1. raptores. 24. C. de Episcop. et cler. sed potius aggravet, d. l. qui cum uno. 4. §. adulterii. 7. ff. de re milit. l. praesbyteri. 8. C. de Episc. et cler. Atque inde illos, quibus competit privilegium, ne conveniantur in certo loco, nihilominus in loco delicti conveniri posse, scribit Gylman. l. 2. decis. 54. n. 87. et et 89. ex Jason. in l. ult. n. 52. vers. secundo principaliter. ff. de coustit. Princ. Rumelin. ad Aur. Bull, diss. 8. concl. 2. part. 1. Cum hodie in delictis locum non habeant delinquentium avocationes et remissiones, Gail. l. 1. de pac. publ. c. 16. n. 30. seq. Matth. Stephan, de jurisd. l. 1. c. 30. num. 13. seq. Thom. Michael. de jurisd. concl. 91. lit. b. Komppen, decis. 43. n. 19. Modest. Pistor. consil. 29. quaest. 2. n. 6. Besold. part. 3. cons. 191. n. 4. seq. et thes. pract. verb. Liefferung der maleficanten. Farinac. prax. crim tit. 1. quaest. 7. u. 28. l. 1. Rumelin. ad Aur. Bull. 2. dissert. 1. concl. 10. et ibi Nicol. Myler. in addit. lit. a. Nisi jure amicitiae, urbanitatis et vicinitatis sub antigrapho, quod haec remissio ipsi remittenti non debeat praejudicare, et quod in casu simili idem sit facturus, Gail. d. c. 16. n. 31. Becht. de securit. concl. 205. Matth. Steph. d. c. 30. n. 17. Besold. d. verb. Liefferung der maleficanten. Knichen. de jur. territ. c. 3. n. 453. seq. ita, ut nec scholaris ratione delicti privilegium fori allegare possit, Schard. in auth. habita. n. 20. C. ne fil. pro patr. Heig. 2. quaest. 11. n. 7. Bened. Carpz. jurispr. forens. civil, part. 1. constit. 27. defin. 10. Qua ratione Angliae Regina Elisabetha Henrici III Legato Bellicuraeo, cum Mariam Scotam ejusque delictum ad Elisabethae jurisdictionem non pertinere adsereret, belle respondit, aliorumque Regum exemplo firmavit, nulla dignitatis aut privilegii ratione habita, delinquentem in alterius territorio, ibidem judicari et puniri posse, Meteran. hist. Belgic. l. 13. Besold. colleg. polit. class. 1. disput. II. concl. 30. Sic Constantinus Imperii consortes, Licinium et Maxim. propter excitatas turbas, et intentatum parricidium, morte mulctavit: Uti et Imperator Henricus VII. Robertum Siciliae Regem: Carolus Andegavus Conradum Sueviae Ducem: et Bonisacius Papa Coelestinum, Johan. Norderman. de jur. Principat. concl. 49. lit. b. Siquidem alias plurima hinc orirentur mala, si cuique liceret sua praetendere privilegia, multa inde relinquerentur mala impunita, omnia malignitati subjicerentur, si securitatem haberent, nec per viam justitiae injuriam vindicare, aut vim illatam propulsare possent territoriorum domini, Norderman. d. lit. b. Unde etiam in suo territorio minus potens superat potentiorem, c. inferior. X. de major, et obed. et ibi Felin. et Panormit. l. praeses. 3. ff. de offic. praes. Knichen. de jur, territ. c. 4. num. 33. et quilibet magistratus, etiam minimus, sive, ut loquitur Felinus, magistratiunculus, in suo territorio major est, quolibet alio, non ejus loci, Felin. in c. licet. in princ. vers. de verbali. X. de for. compet. Coler. de process. execut. part. 3. cap. 7. num. 33. ita, ut etiam minor judex loci delicti majorem ibi delinquentem coercere et punire possit, Besold. colleg. polit. class. 1. disp. 11. conclus. 28. cum extra territorii sui districtum pro privato reputetur, cap. pastoralis. in fin. X. de rescript. cap. veniat. in princ. X. de elect. Clem. quamvis de for. compet. l. fin. ff. de jurisdict. et ibi Dd. com. l. fin. de. off. praef. urb. et ibi gloss. in verb. jubere. l. 3. ff. de off. praesid. l. 2. ff. de off. procons. l. quicunque. C. de exact. tribut. l. addictos. C. de Episc. et cler. l. 1. c. si a non compet. jud. Norderman. d. concl. 49. lit. b. Gail. de pac. publ. l. 1. cap. 16. num. 28. Knichen. de jur. territ. cap. 4. n. 31. seq. atque etiam Princeps in alterius territorio, ut privatus forum fortiatur. Pistor. cons. 19. num. 29. seq. vol. 1. Ant. Coler. de jur. Imper. conclus. 63. Knichen. de Saxon. non provoc. verb. jus. c. 4. n. 85. seq. et de jur. territ. d. c. 4. n. 32.

[note: 100.] Hinc quoque fit, quod Legati Regum, Principum, et aliorum potentiorum, licet dominorum suorum personam repraesentent, et jure quodam repraesentationis Principum suorum loca et subsellia occupent, Hering. de fidejuss. c. 7. num. 559. Cum ipsis honore et existimatione eadem reputentur, Schrader. de feud. part. 10. ject. 4. num. 21. et alias sancti et inviolabiles existant, l. sanctum. 8. ff. de rer. divis. l. fin. et ibi Dd. de legation. Becht. de secur. et salv. cond. concl. 174. seq. nihilominus tamen in legatione delinquentes, in loco delicti commissi puniri possint, l. non alias. 24. §. 1. ff. de judic. l. hot accusare. 12. in princ. ff. de accusat. Becht. d. l. concl. 183. seq. Kirchner. de legat. l. 2. c. 1. n. 141. Besold. colleg. polit. class. 1. disp. 11. concl. 30. Cujus rei exempla iil historiis passim sunt obvia: Sic Phileam Tarentinum legatum Romae, cum obsides Tarentinos corruptis custodib. liberasset, et cum illis profugisset, cum illis retractum, et in Comitium deductum, virgis, populo probante, caesum et de saxo dejectum, narrat Livius l. 15. et alias legatos ob admissa, in vincula conjectos, et Comites sub hasta venditos, commemorat idem Livius l. 13. Sicque dignum suppsicium luit Augusti legatus, qui cum venisset ad M. Antonium, sermone liberiore erga Cleopatram usus, verberibus nudus caesus fuit, Schonborn. l. 3. polit. c. 29.

[note: 102.] Atque ita Nobiles, Barones et Conites immediatos, si in Principum ahorumque Statuum

territoriis delinquant, et ibi apprehendantur, forum sortiri, et criminaliter puniri posse, statuunt, Just. Meyer. in colleg. Argentor. libr. 48. tit. 2. n. 12. Bidembach. nobil. quast. 1. n. 27. Besold. d. disp. 11. conclus. 28. Wehner. pract. obs. verb. Landsfurstliche Obrigfeit. vers. adeoque en ratione. fol. 461. Id quod praxis quoque quotidiana docet, ita, ut etiam Civitatis Imperiales, Comitum, Baronum et Nobilium delicta in territoriis suis commissa coerceant, et quod [note: 103.] Status Imperii in alterius Status territorio delinquens, coram domino territorii conveniri possit, tradunt arg. l. 3. et ibi Bart. Bald, et Dd. ff de offic. praes. Vultej. ad l. 1. n. 48. C. ubi Senat. vel clariss. Bets. de pact. famil. illustr. cap. 8. fol. 447. Surd. cons. 574. num. 26. Gail. de pignorat. cap. 14. num. 3. et de arrest. cap. 7. num. 12. Rulant. de comniss. 1. lib. 2. cap. 3. n. 6. Cothman. libr. 5. consil. 2. in princ. Reinting. de regim. secul. lib. 2. class. 2. cap. 16. n. 24.

[note: 104.] Neque huic affirmativae opinioni refragari videntur, quae in contrarium adducta: Quod enim I. attinet, quamvis Nobiles immediati, Comites et Barones, Imperatori immediate subsint et ab aliorum Statuum jurisdictione sint exempti, hoc tamen in civilibus, non etiam in criminalibus procedere, si delinquentes in loco delicti commissi reperiantur, ex jam dictis satis colligitur. Quod si vero extra delicti locum versetur, quamvis de jure communi rei ad locum delicti commissi, ut ibi pumantur, sint remittendi, hoc tamen in Nobilibus et aliis immediatis non obtinere, tradit Wehner. d. verb. Landsfurstliche Obrigteit, vers. cum Reipubl. fol. 461. Bidembach. nobil. quaest. 1. num. 28. cum et alias de consuetudine, ut n. 96. dictum, Germaniae remissiones delinquentium hodie non nisi ex arbitrio fieri soleant.

[note: 105.] Nec quoque 2. contrariatur, cum Nobilium et clericorum diversa ratio, et quoad clericos ita sit constitutum, secus vero quoad Nobiles, et clerici quoque ab aliorum secularium jurisdictione sunt exempti, non aeque Nobiles; et plurima alia privilegia clericis compepetant, quae Nobilibus non sunt concessa, ut ita in odiosis et criminalibus non sit facienda extensio de persona una ad aliam diveriam.

[note: 106.] Ad 3. respondetur, quod licet duo interdum aequiparentur, non tamen propterea quod in uno est, dici poterit etiam esse in alio, l. furiosi. 25. C. de nupt. gloss. in cap. 1. verb. declaramus. X. ne cleric. vel monach. Vultei. 4. Marpurg. cons. 25. n. 21. ut ita licet Nobiles Imperatoris ministeriales et milites dici possint, inde tamen non sequatur, quod privilegia aliis Imperatorum ministerialibus et militibus competentia, his quoque competant; Imo adhuc incertum est, num ministeriales Imperatoris hoc privilegio gaudeant, ut in alieno territorio delinquentes puniri nequeant, atque ita ex jure incerto et dubio firma conclusio fieri nequeat.

[note: 107.] Idem quoque ad 4. responderi poterit, cum diversa ratio sit militum actu militantium, et Nobilium, illi certum suum habent Ducem et magistratum, ad quem remitti possunt, hi vero non item: et itidem adhuc dubitatur, num miles, si in loco delicti comprehendatur, necesiario sit remittendus ad magistrum militum, an vero a magittratu loci puniri possit, et hodie remissionem istam vix obtinere, si miles in loco delicti commissi a magistratu apprehendatur, tradit Just. Meyer. in colleg. Argentor. d. lib. 48. tit. 2. num. 82. Et nuper in Comitiis Ratisponensibus sancitum fuit, quod si miles ultra tria miliaria a suo hospitio, sive quarterio sibi adsignato, vel ubi Compagnia sua commoratur, deliquerit, vel magister militum eum coercere neglexerit, magistratus loci delinquentem capere et punire possit, R. U. zu Regenspurg. de amo 1641. §. wir haben uns auch. fol. 26. seq. Ad haec privilegia militum actu tantum militantibus, et in ipsa expeditione occupatis, non etiam domi in aedibus et sedibus suis degentibus competunt, l. 1. l. milites. 15. l. pen. Cod. de testam, milit. princ. 1. de milit. testam. et ibi Dd. com. Ordnung der Notarien zu Coln de anno 1552. tit. von Testamenten. I. §. und sollen die Notarien.

[note: 108.] Ad 5. respondetur, ita olim quidem fuisse, cum jurisdictiones adhuc essent precariae et temporales, et non nisi nudo administrationis titulo competerent, ac cum hodie jure patrimoniali et haereditario ad Status eaedem pertineant, et Imperator cuique Statui et Imperii membro immediato jurisdictionem suam salvam relinquat, aliud obtinet.

[note: 109.] Diversam quoque quoad 6. esse rationem Principum, Ducum, aliorumque potentiorum Imperii Statuum, ac Comitum, Baronum et Nobilium immediatorum, paulo post demonstrabitur n. 114. seq.

[note: 110.] Sicuti quoque responsio ad 7. ex supradictis haud difficulter colligitur, ubi regulam illam,

quod par in parem non habet Imperium, in delictis non procedere, et delictum ei tribuere jurisdictionem, qui eam alias non habet, demonstrarum fuit.

[note: 111.] Quoad 9. dubium adhuc est, an causae criminales ad judicium Austregarum pertineant, nec ne, negant enim hoc, Vultei. ad l. 1. num. 48. Cod. ubi Senat, vel clariss. Besold, thes pract. verb. Ausstrag. vers. non vero. et detrib. domest. soc. spec. fol. 83. Martin. Rumelin. ad Aur. Bull. part. 2. dissert. 1. corol. 5. et ibi Myler. in addit. Rulant. de commiss. part. 1. libr. 2. cap. 3. Reinfing. de regim. sec. lib. 2. class. 2. cap. 16. num. 24. E contra illud affirmant Ziegler. §. Austregae. conclus. 3. per tot. Ilico Ummius ad process. judic disp. 4. num. 51. Leipold. de concurr. jurisd. quaest. 7. Matth. Stephan. de juris dict. 2. part. 1. cap. 3. num. 46. Arumae. ad Aur. Bull. dis. 5. concl. 12. Johan. Limnae. de jur. publ. lib. 9. cap. 5. numer. 63. Et posito, quod judices Austregarum causas etiam criminales dijudicare et punire possint, inde tamen non statim concludendum foret, quod tales non etiam a judice ejus loci, ubi delicrum commissum, ventilari et puniri possint, cum nullibi constitutum reperiatur, quod Nobiles in causis criminalibus coram Austregis tantum et Imperatore conveniri debeant, et in loco delicti commissi comprehensi accusari et puniri nequeant cum constet delinquentes de jure communi, vel in loco delicti commissi, si ibi reperiantur, vel coram judice ordinario conveniri et pururi posse, et ita hoc casu praeventioui locum dar

Verum, quicquid sit, coercitionem hanc ad poenam capitalem extendere, et ultimo supplicio in Comites, Barones et Mobiles immediatos, Civitatibus Imperialibus, vel etiam ipsis Comitibus, Baronibus et Nobilibus inter lese, sine Imperatoris scientia, animadvertere, non facile author vel consultor ego essem, cum res sit periculi plena, et ejusmodi mors a conjunctis pleramque vindicari, et ad posteros, in quibus vulnus majoribus illatum recrudescit, vindictae cupiditas transferri, et postmodum infinita inde mala oriri soleant. Hinc Carolus Andegavius, quod Conradinum instar asassini securi subjecit, non solum male audivit, sed etiam proprium filium lua crudelitate in idem capitis discrimen conjecit, siquidem a Petro Arragoniae Rege captus, et ad uxorem Reginam, quae ex Conradiui erat familia, ut idem de illo mortis supplicium sumeret, missus fuit, quod etiam sine dubio factum, nisi muliebris animus humili, et Christiani hominis responso ad misericordiam fuisset commotus, Norderman. de jur. Principat. concl. 49. lit. b. Non enim facile Nobilis vel Regalis fortuna miserae ejusmodi conditioni subjicienda, Ammirat. libr. 7. cap. 17. Unde etiam olim in decuriones et personas illustres, sine superioris scientia criminaliter animadvertere non licuit, l. moris. 9. §. istae fere. 11. l. Divi. 27. §. fin. ff, de pien. l. gravius. 16. Cod. de dignitat. l. quoties. 3. C. ubi Senat. vel. clariss. l. 2. ff. de bon. eor. qui sibi mort. l. pen. ff. ad L. Cornel. de sic. Atque ita etiam contra Comites, Barones et Nobiles liberos, si in alieno territorio deliquerint, inconsulto Imperatore, ordinarium loci magistratum, procedere non posse, tradit Meichsner. tom. 4. Cameral. decis. 15. n. 8. Mejer. colleg. Argentor. libr. 48. tit. 2. n. 12. Cuman. in l. 1. §. his. quibus. ff. de legat. 3. Alciat. in l. quod sedem. n. 85. ff. de offic. ordin. Tiraquel. de nobilit. cap. 20. n. 138. Gometz. de delict. c. 3. ritbr. de homicidio. num. 2. Farinac de poen. tempor. quaest. 98. numer. 109.

[note: 114.] Porro Principes, Duces et alios Imperii proceres majores quod attinet, realiter se habet, ita, ut si hi deliquerint, extra causam fractae pacis publicae, quae etiam in Camera ventilari solet, Ord. Camer. part. 2. tit. 9. §. So iemand, hoch oder nider. Gail. 1. de pac. publ. cap. 11. et 1. observ. 3. Mynsing. 5. observ. 50. Coram solo Imperatore forum fort antur, idque ex antiquissima Germaniae consuetudine, de qua Land-Recht. lib. 3. artic. 55. ubi dicitur de capite Principis non nisi Imperatorem statuere, Petr. Frider. Mindan. de proceßib. lib. 1. cap. 9. num. 4. Rulant. de conimiss. part. 1. lib. 2. capit. 3. num. 6. Matth. Stephan. de jurisdict. libr. 2. part. 1. cap. 1. membr. 2. num. 213. et 214. Johan. Goeddae. 4. Marpurgens. cons. 48. num. 228. Vultej. de juris dict. ad tit. C. ubi Senat. vel clariss. num. 48. Idem testatur Goldast. Politische Reiche-handel. part. 25. rubr. Hobe cent, Halßgerichtliche, A. fol. 992. ibi: Die hohe Obrigteit aber, was Leib und Leben vermurcket, das hat die Römische Kayserl. maiest. als das honchste Haupt, und der Superior im Reich, nuff der Fursten, hohern Standen, Craffen, Herren vom Adel, und der Reichs-Statt und Jnnwohner Personen, je und allwegen gehabt, und noch. Deßgleichen auch den Cinfall, Angriff in ihren Schlossern, und Hausern, Sißen, dieselbe hohe Obrigkeit gebuhret Jhr Kays. Majestat, und gar nicht der hohen cent, halßgericht oder Fraißheran, dasselbig alles, wie auch die Landsfurstliche Obrigfeit über Sie und die ihrigen, haben die Graffen, Heran, vom Adel und Reichs-Statt, auch nit der hoben cent, Halßgerichts, Fraiß oder Geleits Heran ubergeben, oder eingeraumbt, habens auch nicht thun konnen. Atque ita si Princeps vel Status Imperii in alieno territorio delinquat, ad Imperatorem cogiutionem pertinere, asserit Rut. Rulant, de commiss. part. 1. libr. 2. cap; 3. num. 6. Rumelin. ad Aur, Bull. part. 2. diss. 1. coroll. 5. et ibi Nicol. Myler. in addit. Reinking de regim. sec. lib. 2. class. 2. cap. 17. num. 87. punire enim debet Rex, non judex Nobilem, praeceptum est Moecenatis apud Dion. Cass. lib: 52. et indignum a cane Lanii pulchram damam devorari, Imper. Carolus V. dicere fuit solitus, referente Chytr. in orat. funebr. Caroli V. Coercitio autem haec ab Imperatore non aliter fit, quam in consilium adhibitis aliis Imperii Statibus, Matth. Steph. de juris dict. d. membr. 2. num. 85. seq. Meyer colleg. Argentor. d. libr. 48. tit. 2. numer. 13. Johan. Ernest Zorn, apud Arumae. de jur. publ, tom. 2. discurs. 7. conclus. 72. numer. 6. et ibid. tom. 3. discurs. 10. Christoph. Beindorff. de Princip. S. Rom. Imper. conclus. 71. Cum res sit ardua et periculi plena, et leges et jura praescribant, ut ardua et Statum Imperii concernentia, sine Procerum et Ordinum Imperii consilio non expediantur, Capitulatio Imperator. Ferdinandi II. §. wir sollen und wollen. 39. et Ferdinandi III. §. 42. ibi: in wichtigen Sachen, so das Reich betreffen bald anfangs der Churfursten Rahts und Bedencken uns gebrauchen. Jason. in l. placet. num. 9. et 11. et ibid. Bald. num. 2. Cod. de S. S. Eccles. Cravet. cons. 404. num. 31. Knichen. de Saxon. non prov. verb. Eletior. cap. 5. n. 83. Pruckman. §. soluta potestas. membr. I. effect. 3. n. 7. Buxtorff. ad Aur. Bull. conclus. 6. lit, d. Unde etiam Pontificem praevia deliberatione Cardinalium in consilio ardua explicare solere, testis est Franc. in cap. Apostolicae. in princ. de re judic, in 6. Matth. Stephan, de jurisdict. lib. 3. part. 1. cap. 5. n. 13. seq. et apud Romanos consultationes habitas, praesertim in rebus momentosis, et ad exemplum pertinentibus refert ex Livio, libr. 9. Budaeus ad l. fin. ff. de Senator. in gravioribus enim adhibere Consiliarios prudentis est, 1. humanum. 8. Cod. de legib.

Hoc perpendens Imperator Fridericus II. Henricum Leonem Bojorum et Saxonum Rectorem, mandata facere detrectantem, Comitiis Reginoburgi celebratis, coram Imperii ordinibus accusavit, facinora ejus conunemoravit ipsum scilicet fidem datam fregisse, Imperii Majestatem violasse, et Caesaris vitae insidias struxisse: Unde etiam ab Optimatibus causâ cognitâ Henricus tanquam conmmax et Majestatis criminis convictus, proscriptus fuit, referente Aventin. lib. 6. annal. in vit. Friderici 1. fol. 515. seq. Spangenberg. Chron. Mansfeld.

[note: 108.] capit. 230. Sic Henricus IV. Ottonem Bavarum res novas in Imperio molientem praescripturus, in frequenti Senatu accusavit, et universos jurisjurandi, quo cuncti pro Reipubl. et Principis salute obstricti, ut sententiam dicerent, admonuit, unde Otto profugus, omnium calculo, ut hostis et perduellis fuit proscriptus, Aventin. libr. 5. fol. 443. Crantz. libr. 5. Sax. capit. 22. Spangenberg. Chron. Mansfeld. cap. 183. Consimili modo [note: 119.] Henricus V. Henricum Lotharingiae Ducem, quod sibi resisteret, ex consilio et judicio Optimatum dignitate exuit, Aventin. lib. 6. princ. fol, 484. Naucler. in Chronograph. generat. [note: 120.] 37. vol. 2. Ita etiam Otto IV. Ottonem Palatinum de Wittelspach, Ecbertum ab Anbechs, et Henricum Istriae, non prius, quam a proceribus fuisset decretum et conclusum, licet causa ipsum non attingeret, Majestatis reum condemnavit et proscripsit, Naucler. in Chron. [note: 121.] vol. 2. generat. 41. Et Imperator Rudolphus propter discordiam Alberti Landgravii, et filiorum ejus in Thuringia pro tribunali sedens, criminale judicium exercuit, Histor. [note: 122.] Landgrav. Thuring. cap. 82. Ac Sigismundus Fridericum Austriacum coram Imperii Statibus convenit, referente Buxtorff. ad Aur. Bull. concl. 83. lit. f. in fin.

[note: 123.] Hinc Hadaldus Imperatoris Ottonis cubiculo praefectus ad Iselbertum (alii legunt Giselbertum) Lotharingiae Ducem missus, cum indigne susciperetur, simultates Ducis sentiens, non ultra versutiis contentus, ita Ducem allocutus est: Imperium tibi Regale facio, praesente populo, tribunali Regis condicto die praesentari, ut certe hostem te scias judicari, ut tradit Wittichind Monach. lib. 2. gistor. Saxon. fol. 20.

[note: 124.] Unde quoque in Camera Imperiali, si de proscriptione Principis quaestio incidat, inconsulto Caesare, ad banni declarationem non perveniri, usu introductum esse testatur Paurmeister. de juris dict. lib. 2. capit. 6. num. 266. et seq. Heig. part. 1. quaest. 9. num. 29. Matth. Stephan. de juris dict. lib. 2. part. 1. cap. 1. membr. 2. num. 214. Idque in causis majoris momenti, et delictis atrocibus, ac Reipublicae et Imperio perniciosis, quoad absolutionem a banno constitutum reperitur, Ord. Camer. part. 2. tit. 18. §. So auch. et part. 3. tit. 46. §. wo auch. Denais. jur. Cameral. tit. Banni absolutio. 51, §. 3. Roding. pandect. Camer. lib. 1. tit. 7. numer. 26. Heig. d. 1. numer. 53. seq. Matth. Stephan. d. l. n. 215.

[note: 125.] Atque hoc cum etiam alibi extra Germaniam observetur, et in Regno Galliae, quoties de capite, de fama, de fortunis omnibus Illustrium perlonarum agitur, ob dignitatem non coram ipso Rege, vel Parlamento juridiciali, sed coram Patribus Franciae criminalis accusatio et judicium instituatur, teste Bodin. de Rgpubl. lib. 4. cap. 6. fol. 723. mirum alicui videre non debet, si etiam in Cermaniae nostrae Princimbus idem obtineat, cum nullibi illustriores et Nobiliores familiae reperiantur, AEneas Sylvius in descript. German. Heig. lib. 1. Saxon. quaest. 9. n. 49. Unde Guilielmus Brusius Scotus in consil. de bell. advers. Turc. felic. gerend. scribit; se, ut in Italia palatia, et antiquitatum monumenta, in Gallia: milites, in Hispania Praesules, in Auglia agricolas, in Polonia Nobiles, ita in Germania Principes omni laude et admiratione dignos invenisse, referente Dn. Cluten. syllog. rer. quotid. concl. 26. lit. a. Unde solum Imperatorem Principi vel Statui Imperii contumaci, rebelli, vel refractario, bannum vel bellum indicere, vel executoriales decernere, sine consensu et voluntate Electorum, caeterorumque Imperii Procerum et Statuum non posse, maxime si periculosi motus in Imperio sint metuendi, docet Nicol. Betsius de pact. famil. illustr. cap. 8. fol. 448. Donawertische Information. fol. 142. Besold. de stat. mixt. cap. 2. n. 7. fol. 217. et in thes. pract. verb. Bann. in fin. vide Goeddae. 4. Murpurg. cons. 48. num. 155. 227. et seq. et n. 236. vid. Capit. Ferdinand. III. art. 30. et ibi Limn. f. 724. verb. sonderbahr. et in obj. ad A. C. C. 1. §. 2. 0. 11. p. 58. Schutz. t. 1. coll. jur. publ. disp. 4. th. 17. lit. f.

ad n. 76. -126.

Quae hic tradit autor, omnia iisdem fere verbis leguntur in ejus opere de Nobilitate immed. L. IIl. C. XXIIf. a n. 44. ad n. 105. Tu conferes COCCEII dissert. de fundiua in terntorio et plurium locor. concurrente potestate. Tit. II. in eius Exercit. T. I. p. 686. seqq.

[note: 127.] Porro III. ad superioritatem territorialem pertinet cura Ecclesiastica, die Bestellung der Religion, Rirchen und Schulen, de quo dictum est supra cap. 3. numer. 52. seq. et per tot. Et an in una eademque Republica et civitate diversae Religiones tolerari debeant, dictum dictum est supra libr. 1. cap. 15. numer. 36. et seq.

Eadem fere verbotenus iterum habentut in autoris tr. de Nobilitate immed. L. III. C. II. Conf. autores ad L. 11. C. IV. laudates.

[note: 128.] IV. Idem est quoad homagii exactionem, de quo infra cap. 8. per tot.

[note: 129.] V. Et protectionem territorialem et ordinariam, sive generalem, Landschuß, de quo infra lib. 5. cap. 12.

[note: 130.] VI. Cujusmodi protectioni et defensioni ordinariae annexa est, et ad superioritatem territorialem pertinet, justitiae administratio, de qua infra lib. 5. cap. II.

[note: 131.] VII. Justitiae administrationi adnexa est in judiciis comparitio, quia subditi et cives tenentur comparere in tribunali mediato et immediato dominorum territorialium, tam in personalibus, quam realibus active et passive, mussen Recht geben und nemmen arg. cap. licet. in fin. X. de elect. Wehner. pract, observ. verb.

Landsasserey. fol. 478. Reinking. de regim. seculib. 1. class. 5. cap. 4. numer. 110. Knichen. de jur. territ. capit. 3. numer. 280. Ritter. de homag. concl. 186. Atque hanc comparitionem in judiciis alicujus domini, symbolum et tesseram subjectionis, et superioritatis territorialis irrefragabilem et immotam esse ait Gylman symphor. tom. 1. part, 1. vot, 1. num. 23. Meichsner. tom. 2. lib. 2. decis. ult. num. 127.

Knichen. in epops. numer. 244. Menoch. retin. possess. remed. 3. numer. 585. Reinking. d. cap. 4. numer. 74. adeo ut Principes alii territoriorum domini et Civitates Imperiales subditos et cives suos, alterius jurisdictioni, seu judicio sese subjicientes, retrahere, eorumque causas ad se avocare possint, Gail. 1. observ. 40. num. 3. Vultej. ad l. 1. n. 168. Cod. de jurisd. Thom. Michael. de jurisdict. conclus. 148. lit. d. et e. Ziegler. §. Landsassii. concl. 1. num. 230. seq.

[note: 132.] VIII. Idem est quoad subditorum ad conventus provinciales, auff Landtagen, convocationem et comparitionem, Gail. de arrest. cap. 7. num. 14. Ziegler. ss. Landsassii. conclus. 1. numer. 139. Vietor. de exempt. conclus. 37. Knichen. de jur. territ. capit. 3. num. 277. Hujusmodi comparitio, auff Landtagen, possessionem jurisdictionis territorialis, et iubjectionem probat, et certissimum est subjectionis documentum, cap. fin. X. de offic. Archidiac. Afflict. decis. 265. Knichen. d. cap. 3. n. 279. encyclop. cap. 4. n. 1. et in epops. num. 239. Gail. d. numer. 14. Ernest. Cothman. vol. 1. cons. 47. num. 33. Meichsner. tom. 2. lib. 2. decis. 3. num. 7. vers. facit etiam. et tom. 3. decis. 6. numer. 52. Gylman. symph. tom. 2. part. 1. vot. 5. numer. 14. Remfing. d. cap. 4. num. 71. Mingius de super. territ. conclus. 70. in fin. Et Landsassiatus indicium esse, si Nobiles ad Comitia provincialia compareant, tradit D. Joh. Jacob. Speidel. notabit. jurid. hist. verb. Lanbsassen. fol. 607. Sola tamen citatio et praeceptum ad comparendum, reali comparitione non subsecuta, indubio subjectionem et jurisdictionem nullam probat, Afflict. decis. 265. num. 9. Mascard. de probat, conclus. 948. numer. 4. Gylman. d. vot. 5. num. 14. Ziegler. d. conclus. 1. numer. 141. Vietor. de exempt. conclus. 37. in princ. Sed obedientia insecuta et praestita inducit possessionem subjectionis et jurisdictionis, Afflict. d. decis. 265. n. 10. Mascard. d. num. 4. Reinking. d. numer. 71. Ming. de super. territ. concl. 70. in fin. Bocer. de jurisdict. cap. 10. n. 10. vid. supr. 1. 12. 54.

[note: 134.] IX. Ad superioritatem hanc territorialem pertinet, eamque probat jus ellgendi et constituendi magistratus, eosque destituendi, de quo infra cap. 8.

[note: 135.] X. Curiarum erectio; cum enim publica justitiae administratio, sive civilis sive criminalis, absque peculiari loco, sive curia, ohne em besondet Raht oder Gerichtshauß, fieri nequeat, ei quoque, cui jus territoriale, ejusque vigore justitiae administratio competit, curiarum publicarum erectionem competere necesse est, arg. 1. 2. ff. de jurisd. Unde etiam banchum justitiae de Regalibus esse, respondit, Roman. cons. 271. num. 2. Thom, Michael. de jurudict. conclus. 52. lit. a. et tribunal ad reddendum paratum habere, tesseram et signum esse jurisdictionis competentis, dicit Petra de fideuommiss. quast. 12. n. 436. Knichen. de jur. territ. cap. 3. num. 289. et baculum justitiae insigne jurisdictionis appellat, Andreas Barbat. cons. 34. numer. 1. vol. 4. Confer. infra lib. 5. cap. 26. n. 16. seq.

[note: 136.] XI. Pertinet huc Statutorum, jurium provincialium et politicarum ordinationum sanctio, et executio, quae itidem jus territorii probat, de quibus vide infra. c. 10. n. 2. et per tot.

[note: 137.] XII. Pro justitiae administratione Civitates Imperiales, aliique territoriorum domini vigore superioritatis territorialis, proclamationes, mandata, et edicta publica proponunt et affigunt, poenas in transgressores constituunt, et commissas ab iis exigunt, haben Macht offentliche mandata und edicta anjuschlagen, Gebott und Berbott anzulegen, und die Ubertretter zu besiraffen, Matth. Stephan, de juridiu. lib. 2. part. 1. cap. 7. num. 350. seq. Knichen. de jur. territ. cap. 3. numer. 297. seq. et encyclop. cap. 8. num. 1. seq. Ziegler. d. §. Landsassii, conclus. 1. num. 124. Reinking. d. libr. 1. clas. 5. cap. 4. num. 80. Bocer. de jurisdict. cap. 10. n. 10. Mager. de advocat. cap. 6. numer. 624. Mascard. de probat. conclus. 948. num. 2. iisdemque emanatis naturalis et actualis quasi possessio jurisdictionis et superioritatis rabatur, Cephal. cons. 458. num. 48. Knichen. d. cap. 3. num. 297. et encyclop. capit. 8. num. 1. et epops. numer. 258. Mascard. d. conclus. 948. numer, 2. Bocer. de jurisdict. capit. 10. num. 10. Mager. de advocat. cap. 6. n. 624. maxime si paritio et eorundem observantia accesserit, qui enim paret mandatis, subditus esse judicatur, Pacian. de probat. lib. 2. cap. 35. numer. 16. et 21. adeo, ut per solam mandatorum affixionem superioritas induoatur, etiamsi nemo poenam incurrat, prout tradit Natta cons. 636. numer. 77. Bart. in l. hostes. numer. 3. seq. ff. de captiv. et postlim. Matth. Stephan. d. num. 350. Knichen. d. cap. 3. n. 300. Thom. Michael. de jurisdict. conclus. 52. lit. c. modo non contradictum, sed obedientia a subditis subsecuta fuerit, Kniehen. d. l. numer. 301. Petra de fideicom, quast. 12. num. 458. alioque in possessione, vel quasi subditorum non existente, ex Bald, in proam. feud, num. 30. Knichen. d. l. numer. 302. Neque impedit si aliqua intercapedine non fuerit edictum, quia facultas edicendi non tollitur, nisi oblata occasione contradictio accesserit, cui fuit paritum, Menoch. consil. 1000. num. 69. seq. Knichen. d. cap. 3. numer. 305.

[note: 139.] XIII. Pertinent huc inhibitiones autocraticae, quae itidem superioritatis symbolum esse dicunturr, Mingius de super, territ. concl. 71. Matth. Stephan. d. cap. 7. n. 370. Indeque judex inferior parere tenetur Inhibitioni superioris domini territorii, quem recognoscit, l. judicium solvitur. ff. de judic. Matth. Stephan. d. l. num. 371. et hujusmodi inhibitiones probare et praesupponere jurisdictionem, probat Lancel. de attentat. part. 2. capit. 20. numer. 23. Thom. Michael de jurisdict. conclus. 52. lit. c.

[note: 140.] XIV. Evocationes subditorum; possunt; enim Domini territoriales cives et subditos suos ad curiam suam testimonii dicendi causa, jure territorii evocare, Matth. Stephan. d. lib. 2. part. 1. cap. 7. n. 381. Coler. de process, execut. part. 3. capit. 7. n. 36.

[note: 141.] XV. Jus mulctandi; si enim edictis et mandatis non pareatur, Dominus jure territorii mulctas et poenas imponere et exigere potest, Goeddae. in resp. de rest. Baron. Vallendar. numer. 325. seq. Ziegler. §. Landsassii. couclus. 1. num. 149. Reinking. d. lib. 1. class. 5. capit. 4. num. 84. et lib. 2. class. 2. cap. 17. num. 68. Besold. de jurisd. quast. 18. in fin. nemini enim quis mulctam solvere tenetur, nili cujus dominium agnoscit, Reinking. d. capit. 4. numer. 86. Cum sint signa superioritatis et subjectionis, Tapia ad 1. fin. part. 1. cap. 2. n. 48. ff. de constit. Princip. Vietor de exempt. conclus. 36. vers. quarto. et jurisdictionis possessionem probent, Roman, cons. 70. num. 10. Gylman. symph. tom. 1. part. 1. tit. 2. vot. 1. n. 126. Meichsn. tom. 24. lib. 2. decis. 4. num. 137. Ritter. de homag. concl. 171. Besold. thes. pract. verb. Frevel. vers. subditi autem. Bocer. de jurisdict. cap. 10. num. 10. Confer infra capit. 6. n. 76. et seq.

[note: 142.] XVI. In hunc finem etiam instituuntur judicia censoria, Vogt-und Ruggericht, de quibus infra lib. 5. c. 13.

[note: 143.] XVII. Ad superioritatem territorialem reseruntur etiam Regalia, ita, ut Domini territoriales, vi potestatis territorialis Regalia obtineant et exercere possint, Schrader. de feud. part. 10. sect. 3. num. 157. Ziegler. §. Landsasii. conclus. 1. numer. 131. Matth. Stephan. de jurisd. libr. 2. part. 1. cap. 7. num. 201. Ming. de super. territ. conclus. 67. Reinhard. König. in synops. jur. publ. discurs. 10. conclus. 8. seq. non solum minora, sed etiam majora reservatis exceptis, Mingius d. conti. 67. Superioritas enim involvit Regalia, et territoriis ac universitatibus quasi continentur, Matth. Stephan. d. cap. 7. n. 201. et Regalia sub Principatu, Ducatu, etc. tacite comprehenduntur, c. 1. de feud. Match. Peregrin. de jur. fisc. libr. 1. tit. 2. n. 78. Rosenthal. de feud. cap. 5. conclus. 13. seq. Ziegler. d. l. numer. 132. ita, ut idem, qui habet jura superioritatis, plerumque etiam Regalium Dominus sit, Matth. Steph. d. l. n. 202. Thom. Michael, de jurisd. conclus. 46. lit. a. Non vero e contra. sub Regalibus jus superioritatis comprehenditur, supra lib. 1. c. 12. n. 123. et seq.

[note: 144.] XVIII. Ad superioritatis quoque territorialis jura pertinet via Regia, sive publica, Rauserliche freye Heer-Strassen, gemeine Landtrassen, Besold, de urisd. quaest. 18. vers. hisce pariter. fol. 54. Goeddae. resp. de restit. Baron. Vallendar. num. 321. Schrader. de feud. part. 10. sect. 3. [note: 145.] n. 157. Cum viae public sicuti olira populi, sic hodie dominorum territorum universalis sunt, arg. l. littora. 3. ff. ne quid in flum. publ. l. fi in publico. ff de aqu. aestiv. Surd. cons. 321. num. 3. Thom. Michael. de jurisd. conclus. 50. lit. b. Matth. Stephan. de urisdict. lib. 2. part. 1. cap. 7. nun. 399. qui eas securas, et a latrociniis puratas oraestare tenentur, l. 2. §. 4. et 9. Cod. de off. praes. Prat. Affric. l. 3. l. congruit. 13. ff. de offic. praesil. l. l. 1. ss. quoties, 12. ff. de off. prafect. urb. Gail. 2. obs 64. num. 2. seq. Myns. 5. obs 70. Quod etiam constitutionibus Imperii sancitum est, ut magistratus locorum omnia tetritorii sui itinera suo sumptu secura praestent, vim et latrocinia prohibeant, grassatores persequantur et mutua auxilia vicini hoc fine conferant, R. A. zu Augspurg. de anno 1548. §. ferner zu noch mehrer. 10. et R. A. de anno 1555. §. Nach dem aber ein jeder. 87. Becht. de securit. concl. 55. Adeo, ut dominus teminus territorri teneatur depraedato damnum a latronibus in via publica illatum resarcire, R. A. zu Augspurg de anno 1559. §. damit dann die Obrigfeit 34. Gail. 2. observ. 64. ubi num. 1. in Camera Imperiali contra Episcopum Herbipolensem ita conclusum et judicatum refert Myns. 5. observ. 70. Borcholt. de regal. num. 28. Beust. de jurejur. in rubr. numer. 168. Becht. de secur. conclus. 62. Zas. cons. 14. num. 113. Rosenthal. de feud. cap. 5. concl. 22. Ming. de super. territ. conclus. 67. Harpprecht. ad §. 2. numer. 4. seq. l. de vi bon. rept. Reinfing. de regim. secul. libr. 1. class. 5. cap. 6. numer. 29. Besold. thes. pract. verb. Boll. Sixtin. de regal. libr. 2. capit. 2. numer. 35. seq. Henr. Klock. de vectigal. conclus. 77. Joh Wurmser. de jur. publ. exerc. 6. quaest. 22. Dn. Nicola. Myler. de Statib. Imper. conclus. 65. num. 4. sed. Atque hoc etiam maxime propter jus conducendi, et si peregrinantes per vias solitas incedant, d. R. A. zu Alugspurg de anno 1559. §. damit dann die Obrigfeit. 34. Ming. d. conclus. 67. Matth. Stephan. d. libr. 2. part. 1. cap. 7. n. 406. seq. Gothofr. Engelhard. de vectigal. conclus. 28. Et vectigal, aut simile quid Dominus a praetereuntibus accipiat, Rosenthal. d concl. 22. lit. a. Knichen. de Saxon. non provoc. verb. Ducum. c. 5. num. 185. seq. Coler. de process. exec. part. 1. cap. 2. numer. 336. seq. Sixtin. de regal. lib. 2. cap. 2. n. 35. Matth. Stephan. d. cap. 7. num. 405. Ziegler. §. Landsassii. vicissim. Henr. Klock. d. conclus. 77. Etiamsi transiens salvum conductum non petierit, Sixtin. de regal. cap. 2. numer. 32. Rosenthal. de feud. capit. 5. concl. 22. Maul. de jurconduc. tit. 7. num. 5. Bocer. de regal. cap. 2. numer. 157. Vel si mercatori salvus conductus petitus denegatus sit, nihilominus tamen dominus de damno teneatur, Sixtin. d. capit. 2. numer. 37. Rosacorb. observ. cap. 18. num. 3. Du. Nicol Myler. de Statib. Imp. conclus. 65. num. 8. Secus tamen erit, si provincia ita repleta fuerit militibus, ut ipsis territorii dominus resistere nequeat, adeo, ut neque incolae ab eorum depraedationibus tuti existant, Graeven. 2. concl. 64. n. 5. Myler. d. l. num. 9. Superioritatis hujusmodi territorialis vigore Domini quoque habent cognitionem delictorum in via publica commissorum, idque maxime si de loco delicti perpetrati constet, Thom. Michael. de jurisdict. concl. 50. lib. d. et dominus territorii circum circa ibidem jurisdictionem, sive merum Imperium habeat; Guid. Par. decis. 577. Petr. Jacob, Aurel. in aur. pract. lib. rubr. 12. n. 68. seq. Coepoll. de fervit. rust. praed. cap. 3. num. 32. Bocer. de regal. cap. 2. n. 145. vers. vide amus. frustra dissentientibus, et cognitionem

hujusmodi ad illum, qui regalia in via ista publica habet, pertinere statuetibus, Joach. Beust. in l. admonendi. ff. de jurejur. fol. 483. vers. 1. Schneidewin. ad §. fin. num. 8. 1. de jur. natur. gent. Ziegler. de except. part. 2. cap. 1. num. 9. Borcholt. de regal. num. 25. Cum jurisdictio cum jure regali nihil commune habeat, sed toto genere ab eo disferat, Bocer. d. cap. 2. numer. 145. vers. sed hanc ferendam.

[note: 150.] Sed quid si occisus in confinio duorum territoriorum reperiatur, et de loco delicti commissi non constet, cujus tum sit cognitio, inter Dd. non convenit: Alii enim ad eum cognitionem spectare volunt, in cujus territorio capite occisus incumbit, arg. l. cum in diversis. 44. ff. de religios, et sumpt. fun. Borcholt. de regal. numer. 26. Schneidewin. ad §. fin. num. 8. 1. de jur. natur. gent. et ibid. Harpprecht. numer. 8. seq. Alii ubi cor occisi reperitur, cum cor sit fons et origo vitae. Alii ubi infima hominis pars, seu pedes jacent, eo quod ibi stetisse occisus praesumatur, Thom. Michael. d. conclus. 50. in fin. Johann. Niell. disp. de feud. ult. in cerol. lit. d. Alii cognitionem hujusmodi ad utrumque magistratum, sive territorii utriusque vicini Dominos, qui circum circa jurisdictionem habent, spectare tradunt, arg. 1. arbor. 19. in princ. ff. commun. divid. et ibid. Bald. et Zas. ibid. in parat, in fin. vers. nota maleficium. Niel. d. corol. lit. c. Treutl. vol. 1. disp. 19. concl. 4. lit. a. et ibid. Hunn. in not. Decian. tract. crim. lib. 4. cap. 17. num. 16. Hieron. a Mont. tract. fin. rigund. cap. 7. n. 10. Alii ubi homicida stetit. Bocer. de jurisdict. cap. 9. rum. 12. Eo, quod homicidium aestimetur ex persona homicidae, quippe cum hic deliquerit, non occisus, ubi autem quis delinquit, ibi etiam puniri debeat, homicida vero delinquit in eo territorio ubi stat, et gladium stringit: Quo autem in territorio homicida steterit, ex praesumptionibus et conjecturis intelligendum erit, de quibus vide Bocer. d. c. 2. n. 148. vers. quo autem. et de jurisd. d. c. 9. n. 13.

[note: 151.] Ubi autem ita occisus sepeliri debeat, tradit Bocer. de regal. d. c. 2. n. 152. ubi moribus ita receptum dicit, ut in confinio occisus illi relinquatur ad sepeliendum, in cujus territorio capite incumbere fuit repertus per 1. cum in diversis. 44. ff. de religios. et sumpt. fun. Sin autem utriusque fines capite attingat, ei sepultura concedenda videtur, in cujus territorium non modo parte capitis, sed et majore parte reliqui corporis occisus incumbit, Bocer. d. c. 2. n. 153.

[note: 152.] XIX. Pertinet ad jus territorii jus conducendi cuntes et redeuntes, das Geleit auf freyer Käyserlicher Heer-und Landstrassen, de quo infra c. 26.

153. XX. Salvi conductus judicialis concessio sive securitatem delinquentibus permittere,

[note: 154.] XXI. Idem est quoad induciarum moratoriarum concessionem, de quibus suprad. c. 4. num. 67.

[note: 155.] XXII. Jus permittendi et instituendi collegia ad probatorum artificum sive opificum, eorumque Statuta confirmandi, de quibus infral. 5. c. 2.

[note: 156.] XXIII. Concessio nundinarum hebdomadalium sive vulgarium, Wochen-Marckte anstellen, de quibus infra l. 5. c. 23.

[note: 157.] XXIV Ad hanc superioritatem territorialem spectat quoque encoeniorum consuetudo et protectio, Jahrliche Rirchmeß, Rirch-wey, und Rirchwey. Schuß, Knichen. de jur. territ. [note: 158.] c. 4. n. 478. seq. Quando enim in pagis et vicis, festi dies initiales, templi nimirum dedicationis celebrantur, in Saxonia praefertim et Franconia, aliisque vicinis locis territoriorum domini inferiorem jurisdictionem habentes, per suos Deputatos vina non solum mensuratim vendere, sed et per certos officiales, illas quasi nundinationes tueri solent, den Rirchwey-Sduß vettretten. Etiamsi in multis locis ex antiqua consuetudine inoleverit, ut non tantum domini territorii, so die Vogtey auf den Rassen haben/ sed etiam alii in certis tantum praediis jurisdictionem habentes initialibus dedicationis diebus, depromendi et divendendi vini jus habeant, daß sie den Bann-Wein fürlegen und außschencken mögen, Mager. de advocat. c. 15. n. 108. seq. Besold. thes. pract. verb. Rirchweyhen, Rirchwey Schuß, vers. cum de jure. Et hujusmodi encoenia, sive festi dies, initiales nimirum dedicationis templi, Rirchwey, generaliter in omnibus pagis et vicis celebrari consueverunt, ut scilicet sacris peractis, Baccho quoque justa persolvant rusticam, vini et cerevisiae dolia evacuent, et duplex inde domino commodum concilietur, primum, quod vinum evacuetur et vendatur, indeque gabella vinaria vel cere visiaria, Umbgeld, adquiratur, alterum, quod mulctarum fructus in de incitentur, et maturescant, rusticanis enim vino obrutis furor litigia administrat, exinde digladiationes exoriuntur, et nundinationum nundinarii quaestus, mulctarum nimirum et poenarum compendia resultant, Knichen. d. c. 4. num. 478. seq. Mager. d. c. 15. n. 110. seq. Wehner. pract. obs. verb. Rirchwey. Cui autem competit jus protectionis in nundinis, is quoque alterius vicini subditum ibi delinquentem mulctare potest, Wehner. d. verb. Rirchwey. Rut. Rulant. de commiss. part. 4. l. 2. c. 16. n. 34.

[note: 160.] XXV. Idem juris est quoad chorearum concessionem, die offene Lanß zu erlauben, utpote quae ad Kirchwey pertinent, Wehner. pract. obs. verb. Lanß. et verb. Rirchwey. fol. 442. seq. ubi ait; huic juri, deß Kirchwey-Schußes, consequens esse, der Scholderplaß, die Rleinoder zum Spiehl reichen, Lanß halten und abschaffen. Hanc quoque chorearum concessionem in Camera Imperiali mixto Imperio adscriptam esse, testatur Thom. Michael de jurisd. concl. 103. lit. b. Matth. Stephan. de jurisd. l. 1. c. 12. n. 26. Joh. Ernest. gorn. de jurisd. concl. 13. n. 7. Klock. 1. cons. 11. n. 78. et cons. 34. n. 26. de quibus an sint licitae, vide Bened. Carpz. jurisprud. consistor. l. 2. nt. 8. defin. 157. Klock. de arar. lib. 2. c. 10. n. 6. seq.

[note: 162.] XXVI. Eodemque refertur tabernarum erectio, indeque gabellarum exactio, Garfuchen aufrichten, und davon das Umbgelt einfordern, Besold. thes. pract. verb. Sast. vers, tabernae seq.

[note: 163.] Quae etiam, ex usu potissimum Sueviae, mixto Imperio adnumeratur, Matth. Steph. de jurisd. l. 1. c. 12. n. 21. Thom. Michael. de jurisd. conclus. 103. lit. a. Mager. de advocat. c. 10. num. 163. Besold. thes. pract. verb. Dast. vers. taberna. ubi ad DominumVogteicum plerumque spectare, maxime si inde aliquid gabellae loco solvendum, eandemque pro actu jurisdictionem [note: 164.] probante haberi asserit. In Suevia quoque tabernae referuntur inter Chafftin secundum Author. actor. Lindaviens. fol. 858. ubi ait, quod in Suevia Chafftin vocantur, die Muhlen, Schmitten, Badstuben und Tafernen (alibi etiam die Bectenoffen, Hirtenstab, vel Hirdtschafft, Oeschaw und Meßig, apud Mynsing. decad. 13. resp. 25. n. 4. seq.) non alia magis de causa, quam quod concessio harum rerum, non ad quemvis jurisdictionarium, sed singulari quadam praerogativa, vel ad altam jurisdictionem, juxta Adam Keller. de offic. jurid. pol. l. 2. c. 23. vers. habebunt. fol. 553. Vel ad mixtum Imperium, secundum Thom. Michael. de jurisd. concl. 103. lit. b. vel ad simplicem jurisdictionem pertineat, Mynsing. d. 1. quia jura erigendi furnos, molendina, macella, balnea, hospitia cauponaria, ad pinsendum panem, farinam extrahendam, carnes emendas et distrahendas, balneandum et hospitandum, veluti quae publicam hominum utilitatem et necessitatem magis, quam privatum commodum, sicque bonum Reipubl. ejusque jurisdictionem respicientia, sunt res non liberae facultatis, sed jura publica authoritate inducta specialia et singulorum magistratuum, et sic sonderbare Chaffte Recht. Uran. cons. 21. in addit. lit, a. tom. 2. Klock. de erar. l. 2. c. 59. n. 6. vide infra l. 5. c. 26. n. 20. et seq.

[note: 165.] XXVII. Juri quoque territoriali adhaeret collectarum, gabellarum et contributionum, tam ordinariarum, quam extraordinariarum exactio, de quibus infra c. 17.

[note: 166.] XXVIII. Atque ita etiam jus, sive gabella detractionis, der Abjug, Nachsteuer, de quo infra c. 19.

[note: 167.] XXIX. Jus quoque monetam cudendi ad superioritatem territor. referri solet, de quo vide infrac. 21.

[note: 168.] XXX. Sicuti etiam flumina publica, de quibus supra c. 4. n. 114.

[note: 169.] XXXI. Et jus piscandi et venandi, de quo infra c. 7. n. 4. et seq. n. 30. et seq.

[note: 170.] XXXII. Territorii juribus adnumerantur loca inculta et deserta, ut vacantia in territorio, de quibus infra de jure fisci, c. 15. n. 9. et seq.

[note: 171.] XXXIII. Ex quo etiam decimae novales, der Sehendt von Neubruchen, Noval Sehendt, ad territorii dominum, et non ad eum, qui alias decimas, sive majores, sive minores in loco illo obtinet, pertinent, Matth. Steph. de jurisd. l. 2. part. 1. c. 7. n. 448. seq. Thom. Michael. de jurisdict. conl. 49. lit. a et b. Besold. de jurisd. quast. 18. vers. quo etiam refero. fol. 53. et de arar. in respons. annexo. fol. 95. et thes. pract. verb. Neubruch. de jurib. Majest. c. 7. n. 6. fol. 176. Mingius de super. territ. concl. 75. in fin. Georg. Andr. Mejer. dissert. de jurssd. sect. 2. memb. 4. posit. 8. lit, e. Joh. Wurmser. de jur. publ. exerc. 6. quaest. 21. Ruland. dicis. jur, controv. quaest. 19. Auetor actor. Lindaviens. fol. 154. seq. Cum enim ipsa bona deserta et inculta ad Principes, aliosque territoriorum dominos jure superioritatis pertineant, etiam eorundem fructus, et sic decimae novales ad ipsos pertinebunt, maxime, cum per ejusmodi eradicationem sive culturam territoriorum domini incommodum sentiant, quoad jus lignandi et pascendi feras, atque ideo etiam merito commodum aliquod iisdem obvenire riebeat, arg. l. secundum. 10. ff. de R. 1. Unde quoque per decimarum receptionem jurisdictionem probari, docet ex Cornel. Nell. Jason. Alb. Brun. Mascard. de probat, concl. 948. n. 3. Quod tamen regulariter, sed non semper procedit, cum etiam patronus in alieno territorio decimas habere soleat. Hinc etiam, quod ex novalibus decimae, quae ante non praestabantur, a clericis exigantur, jam olim durum et grave visum fuisse Imperii Germanici ordinibus, adoque de ea re in articulis contra Papam et Clerum in Comitiis Norimbergensibus exhibitis, conquestos fuisse, testatur Hartm. libr. 2. pract. observ. tit. 53. observ. 10. in fin. Matth. Stephan. d. c. 7. n. 450. Klock. v. 1. cons. 41. n. 7. seqq. et per tot. idque ideo maxime, quod hujusmodi decimae Ecclesiae nondum sint quaesitae, atque ideo ex constitutione pacis religiosae, de anno 1555. §. dieweil aber etliche Stande. 19. earum restitutionem Ecclesiastici a secularibu petere non possint, Matth. Steph. d. l. n. 448. Thom. Michael. d. concl. 49. lit. b. Ab hac tamen opinione dissentinnt, et ad Ecclesiasticos, sive illum, qui alias jus decimandi in illo territorio habet, decimas quoque has novales pertinere contendunt, per c. quoniam. 13. c. cum tontingat. 29. X. de decim. Covarruv. var. resol. lib. 1. c. 17. n. 13. Canis. 3. instit. jur. Canon. 26. §. novalium. fol. 154.. Joh. Werndle Cancellar. Brix. tract. vom gehendtRecht. 4. c. 5. per tot.

[note: 174.] Huc quoque pertinent alii reditus fructuum vel vini, qui territorii domino eo nomine solvuntur, a subditis, quod ipsis permissum bona deserta et inculta ad culturam redigere, die Selg-und Landacht Fruchten und Wein. Non enim licitum est domino proprietatis, sylvam, in qua quis alius jus venandi vel pascendi habet, eradicare et ad culturam redigere, de quo infra etc. 7. n. 66. et seq.

[note: 175.] Idem est quoad Bodenjinß, cujusmodi census plerumque subjectionis signum esse perhibetur, cum tamen ex variis causis jurisdictionis solvi possit, non semper totale significat, sed respectum habet ad singula jura, quae quis possidet, Gylman. symph. tem. part. 1. tit. 2. de reconvent. vot. 1. n. 42. fol. 74. et n. 82. vers. similiter. fol. 84. atque ideo territorialem

jurisdictionen! concludenter non infert, Author actor. Lindaviens. fol. 37. post med. et fol. 557.

[note: 176.] XXXIV. Jure territoriali adnumeratur quoque cura ponderum et mensurarum, de, quo supral. 1. c. 12. n. 77.

[note: 177.] XXXV. Idem est, quoad curam carnium et victualium, ut dicetur infra l. 5. c. 21.

[note: 178.] XXXVI. Eodemque spectat otiosiorum et validorum mendicantium compressio, de quibus infra l. 5. c. 25.

[note: 179.] XXXVII. Tutorum et curatorum constitutio, de qua infra 1. 5. c. 17. n. 2. et seq.

[note: 180.] XXXVIII. Ad superioritatem hanc territorialem pertinet appellationis receptio, siquidem ad territoriorum dominos immediatos jure territorii et superioritatis, appellationes et provocationes deferuntur, c. placuit. caus. 6. q. 2. c. si duobus. §. denique. X. de appellat. l. a Proconsule. l. praecipimus. C. de appellat. Rol. a Valle. cons. 75. n. 19. vol. 3. Molin. in consuet, Paris. tit. 1. gloss. 2. verb. le fief. n. 49. Knich. encyclop. c. 6. n. 1. et per tot. et epops. n. 246. Gail. de arrest. c. 7. n. 14. Wesemb. cons. 43. n. 70. Matt. Steph. de jutisd. l. 2. parr. 1. c. 7. n. 356. seq. Meichsner. tom. 2. l. 2. decis. 4. n. 135. seq. Ziegl. §. Landsassii. convl. 1. n. 173. Thom. Mich. de jurisd. concl. 54. lit. a. Reint. de regim. secui. l. 1. class. 5. c. 4. n. 7. Ming. de super. territ. conclus. 72. Vietor, de exempt, concl. 36. nam jultitiam circa appellationes administrando constituitur quis in quasi possessione superioris jurisdictionis, Bald. ad l. 3. C. de natur. lib. Qecian. consil. 558. n. 34. Goedd. in resp. de restit. Baron. Vallendar. n. 127. maxime vero si judex aditus cognoscat et procedat, Besold. cons. 238. n. 21. estoue jurisdictionis tessera, ita ut appellatio judicis a quo subjectionem, et judicis ad quem superioritatem designet, Myns. decad. 3. resp. 3. n. 66. et 70. Marta de jurisd. part. 1. c. 43. Vietor. d. concl. 36. Ziegl. §. Laud sassii. n. 157. Zanger. de except. part. 2. c. 1. n. 430. appellatio enim non tenet, nisi ad supetiorem et in majus tribunal ascendat, l. 1. §. si quis. 3. ff. de appellat. Nov. 23. c. 4. Reink. d. c. 4. n. 89. Besold, de appellat. c. 4. n. 1. seq. [note: 181.] atque ideo jurisdictio sive superioritas probatur esse illius, ad quem deferuntur appellationes, cap. si duobus. §. denique. X. de appellat. Cravet. cons. 209. n. 9. seq. Mascard. de probat, concl. 948. num. 13. seq. et appellationis recipiendae partem esse signum jurisdictionis et superioritatis, consuluit Jason. cons. 101. n. 1. l. 1. Wesemb. cons. 43. num. 7. l. 1. Franc. Marc. quast. 366. num. 24. part. 1. Meichsn. d. decis. 4. n. 135. Klock. consil. 3. tract. de contribut. annex. §. Num wird das Jus. fol. 44. et 1. consil. 9. n. 6. quam etiam mero Imperio adscribit Bidemb. nobil. quaest. 7. n. 3. vers. mero quoque. et ibi allegati. Hinc si publica sit jurisdictio, ex provocatione probari et dignosci superioritatem, tradunt Quetta cons. 71. n. 2. Knich. encyclop. c. 3. n. 31. et provocationem ad Principem indubitari [note: 182.] subjectionem, et exinde territorialem superioritatem importare, tenent Alban. cons. 62. n. 8. et 64. et cons. 111. n. 29. l. 1. Mingius de super. tenit. cancl. 72. ac provocantem a sententia inferioris ad Principem subjectionem fateri tradunt. Rol. a Valle. cons. 75. n. 19. vol. 3. Covarruv. var. resol. c. 14. n. 6. Gait. de artest. c. 7. n. 14. Knichen. encyclop. c. 6. et de Saxon. non prov. c. 3. n. 279. Atque hinc etiam, si a sententiis civitatis alicujus immediate ad Cameram Imperialem fuerit appellatum, civitas illa immediate Imperio subjecta esse probatur: Quemadmodum enim appellatio in Imperatore, ad quem appellatur, est tessera supremae jurisdictionis; ita in illis, a quibus appellatur, indicium immediatae subjectionis est, cap. placuit. Caus. 2. quast. 6. Marta de jurisdict. pari. 1. c. 43. Covarruv. pract. quast. c. 4. n. 6. Mascard. de probat. concl. 947. n. 14. Sixtin. de regal. l. 1. c. 2. n. 24. Gylman. rer. judic. Cam. Imper. decis. 54. n. 32. l. 2. Author. apolog. Colmar. c. 1. membr. 3. lit. G. fol. 151. et nulla appellatio in Camera reeipitur, quae alium judicem habet mediatum, Ordin. Camer part. 2. tit. 29. in princ.

[note: 184.] Signum tamen hoc non semper omni exceptione majus est, cum videamus consuetudinem saepe ad alium devolvere appellationem, quam suo jure et cursu alias tenderet, cap. Ronana. §. debet. de appellat. in 6. Natta cons. 98. n. 22. Roding. pand. Cam. l. 1. tit. 20. n. 10. Reinf. d. c. 4. n. 92. Ziegl. §. Lands. concl. 1. n. 176. Thom. Michael. d. concl. 54. lit. b. Et multi praetereunt curias dominorum, quibus obstricti sunt, Tileman. de Benign. in parap. part. 2. tit, 28. Matth. Steph. de jurisd. l. 2. part. 1. c. 7. n. 357. seq. ubi exempla refert Vietor. d. concl. 30. et multi ex consuetudine ad aliorum provocant tribunal, quibus tamen nulla ex parte subjecti, Rulant. de comim. part. 4. l. 2. c. 3. num. 18. Vietor. d, concl. 36. in fin. Sicuti Poloni olim Magdeburgum, Weichbild. art. 11. Parthen. Litigios. l. 2. c. 2. n. 19. et c. 14. n. 17. Urbes Pomeraniae Lubecam, Ern. Cothm. cons. 5. n. 2. vol. 1. Borcholt. cosil. 15. vol. 2. Vesalia Aquisgranum, Rulant. d. c. 3. Rostochium vel ad curiam Ducis Megapolitani, vel Senatus Lubeccensis, qui tamen in Rostochienles nullam jurisdictionem habet, Matth. Steph. d. c. 7. n. 360. seq. Reinf. d. c. 4. n. 93. Cujusmodi tamen provocationes in vim magis consilii, sive consultationis, vel prorogatae jurisdictionis, quam superioritatis fieri intelliguntur, Matth. Steph. d. c. 7. n. 362. et seq. Reinf. d. n. 93.

[note: 185.] XXXIX. A superioritate territoriali dependet quoque potestas recipiendi Judaeos, de quo infra c. 30. n. 4.

[note: 186.] XL. Sicuti etiam facultas indulgendi delicta et poenas capitales remittendi, de quo infra c. 27.

[note: 187.] XLI. Jus belli et armorum, de quo infra c. 22. per tot, et supra l. 1. c. 12. n. 70.

[note: 189.] XLII. Armorum et insignium pictura, vide supra l. 1. c. 12. n. 37.

[note: 1911.] XLIV. Potestas concedendi jus civilitatis, das Burger-Recht juertheilen, ober zum Burger auf und anzunehmen, de quo infra c. 29.

[note: 192.] XLV. Territoriorum Domini et Civitates Imperiales subditis et civibus suis prohibere possunt, ne extraneum, sive qui civis non est, ad se in aedes, commorandi gratia; absque dominorum suorum consensu, recipiant, Surd. cons. 210. n. 15. vol. 1. Petra de potest. Princip. c. 11. n. 12. Ziegl. §. Nobiles. concl. 1. n. 168. Quod passim maxime in Civitatibus Imperialibus observari videmus, ubi Caupones non tantum hospites, sed etiam alii cives peregrinos apud se pernoctantes magistratui loci indicare tenentur. Et hic Eslingae ex statuto nemo civis vel incola forenses incognitos nisi per noctem unam, mendicos vero et circumforaneos nullo modo hospitio recipere potest. Et apud Nobiles in pagis plerumque Vogteicis libris, den Vogthuchern, insertum et prohibitum observavi, ne subditi, sive rustici forenses, imprimis vero mendicantes, ultra noctem unam hospitio recipiant. Hinc quoque in Aurea Bulla c. 16. sublata fuit prava illa coosuetudo, qua cives et subditi nonnulli ordinariae subjectionis jugum abjicere, ac in aliarum civitatum cives recipi, eorumque juribus et libertatibus gaudere, et nihilominus in priorum dominorum terris habitare conabantur, qui dicti sunt Pfalburget, de quibus infra c. 29. n. 74.

[note: 193.] XLVI. Superioritatis territorialis hoc jure Domini et magistratus subditos suos cogere possunt, ut in suis domiciliis et civitatibus commorentur, nec alibi divagentur, et in Dominorum et civitatis praejudicium sese absentent, Surd. cons. 210. n. 14. vol. 1. Ziegl. d. §. Nobiles. conct. 1. n. 170. ita, ut si ab alio detineantur, vel alibi operentur, inde domum avocari possint, Petra de potest. Princip. c. 11. num. 14. seq. Husan. de homin. propr. c. 7. n. 70. Matth. Steph. de jurisd. l. 2. part. 1. c. 7. membr. 2. 206. Quemadmodum enim domini jurisdictionum residere debent in loco, ubi subditi sui sunt, utpote quorum interest, dominos suos habere praesentes, ut eos accedere possint, Petra d. l. c. 15. n. 16. ita quoque vicissint domini interest subditos praesentes habere, Petra d. l. c. 13. n. 13. Ziegl. d. §. nobile. n. 172. Unde etiam quibusdam in locis consuetudine et statuto cautum est, ut ultra annum et diem malitiose, et sine magistratus venia a civitate absentes, jus civilitatis, das Buraer-Recht, amittant, Zanger. de except. part. 2. c. 1. n. 75. seq. Quod tamen ad nondum nuptos, famulos et famulas non extendendum, et qui donrinis suis homagio nondum sunt devincti, qui melioris sustentationis causa liberius se alio conferre possunt.

[note: 194.] XLVII. Ad jus quoque superioritatis pertinet jus fisci, de quo infra c. 15.

[note: 195.] XLVIII. Eodem jure Domini territoriales et Civitates Imperiales in bonis officialium et civium tacitam habent hypothecam et jus praelationis, de quo infra c. 32. n. 31. et seq.

[note: 196.] XLIX. Pertinet quoque huc jus molendinorum, de quo infra l. 5. c. 26. n. 31. et seq.

[note: 197.] L. Sicuti etiam operae et servitia subditorum tam pro administranda justitia per leges et legiones, quam pro sustentatione diguitatis et honoris vigore superioritatis territorialis exiguntur et praestantur, de quibus vide infra l. 6. cap. 3.

[note: 198.] LI. Ad superioritatis quoque territorialis effectum pertinet, quod ab et que violatione territorii, in Civitatum Imperialium, aliorumque dominorum territoriis nemo alius mandatis, edictis, decretis, citationibus, captivationibus, pignorationibus, et similibus actibus jurisdictionalibus procedere possit, cum extra territorium jus dicenti impune non pareatur, et idem sit, si supra suam jurisdictionem jus dicere velit, l. fin. ff. de jurisd. l. fin. et tot. tit. ff. si a non compet. jud. l. 1. §. fin. ff. ad Sct. Tertull. l. fin. §. hac autem verba. ff. quod quisque jur. 1. 2. in fin. ff. de poen. l. 1. C. de suspect. tut. c. ut animarum de constitut. in 6. Gail. 2. obs. 124. n. 5. Vant. d. nullit. ex defect. jutisd. ord. n. 3. 33. et per tot. et hujusmodi mandata, edicta, citationes, et jurisdictionalia alia, vi tantum superioritatis promanare soleant, et jurisdictionem competentem necessario praesupponant et probent, nec sine ea uspiam citra apertam nullitatem proponi, exerceri, multo minus executioni mandari possint, Bart. in l. omnes populi. n. 2. et 3. ff. de justit. et jut. Petra de fideicommiss. quaest. 12. n. 155. 172. et 140.. Thom. Michael. de jurisd. concl. 52. lit. c. Knicher. de jur. territ. c. 3. n. 279. seq. deficiente enim jurisdictione, veluti antecedente, nec hujusmodi mandata, edicta et citationes, tanquam consequens in Civitates Imperiales et alios immediatos, libera vel licita esse possunt, arg. l. ad rem mobilem. ff. de proturat. l. illud ff. de adquir. haered. l. quamvis. C. de fideicommiss. l. oratio, ff. de rit, nupt. l. §. 1. ff. si usussr. petat. l. 2. §. inspectio. ff. quemadm. test. aper. Everhard. in loc. leg. a destiuct. anteced. 127. per tot. adeo ut ne quidem unius provinciae praeses alterius praesidis, etiamsi territoria sub eodem domino existant, subditos citare, aut illis quicquam mandare possit, quicunque. 2. Cod. de exetutor. et exact. l. 1. Cod. de apparit. praf. annon. l. missi. 6. Cod. de exact. tribut. Bald. in l. fin. n. 5. ff. de jurisd. Coler. de process. execut. part. 3. c. 7. n. 32. seq. Berlich. decis. 59. n. 8. et 9. Imo nec hodie subditi et cives jurisdictionem prorogare, et alterius jurisdictioni sponte sese subjicere possunt, invitis dominis, Paurmeister. de jurisd. l. 1. c. 27. n. 43. Matth. Stephan. de jurisd. l. 1. 1. 25. n. 40. Bocer. de jurisdict. c. 7. n. 49. Ziegler. §. Landsassii. concl. 1. n. 229. et §. civitas. concl. 1. n. 80. Rumelin. ad A. B. 2, disput. 1. concl. 9. et ibi Myler. in addit.

[note: 203.] LII. Pertinet quoque huc ad pacem publicam conservandam, libertatem tuendam, et ad propriam desensionem, vel inter se, vel cum aliis foedus pangere, de quo infrac. 23.

[note: 204.]. LIII. Idem est, quoad curam theatrorum, stadiorum, tabernarum, diversoriorum, balneorum, officinarum fabrilium, quae vulgo dicuntur Chafftin, de quibus infra libr. 5. cap. 26.

[note: 205.] LIV. Pertinent quoque ad jus territorii vectigalia, de quibus infrac. 18.

[note: 206.] LV. Habent quoque territoriorum domini jus archivi, de quo infra c. 12.

[note: 207.] LVI. Ad superioritatem quoque territorialem pertinet jus intradae, sive introitus, das Einteiten, Thom. Michael. de jurisd. concl. 53. lit. d. Mingius de super. teniter. comolus. 76. Knichen. encyclop. cap. 15. per tot. Gylman. symphor. tom. 1. part. 1. tit. 2. num. 23. in fin. num. 120. vers. huc etiam. fol. 97. Mager. de advocat. cap. 10. numer. 192. Ziegler. §. Lardsassii. concl. 1. num. 165. ut subditi armati dominum devote excipere tenentur, Boer. decis. 217. num. 21. Knichen. d. cap. 15. numer. 2. Petra de potest. Print. capit. 13. num. 19. Cui ut plurinium clavium oblatio conjuncta esse solet, tanquam Imperii traditi pignoris, Thuan. histor. lib. 9. Knichen. d. l. numer. 4. de qua clavium traditione vide supra cap. 1. num. 49. et num. 67.

[note: 208.] LVII. Idem est, quoad jus aperturae castri, sive civitatis tempore belli, die Oeffnung de quo supra l. 1. c. 12. n. 172. et seq.

[note: 209.] LVIII. Et Albergariae, sive hospitaturae, der Aß, de quo vide supra libr. 1. sap. 12. num. 170. et seq.

[note: 210.] LIX. Referri quoque huc solet a nonnullis gallinarum, Rauchhuner, solutio, de quo infra c. seq. 6. n. 99.

[note: 212.] LX. Uti, et avenae Vogteicae solutio, Bogthaber, de quo infra capit. seq. et tapit. 7. num. 62.

[note: 212.] LXI. Pertinet quoque huc columbariorum visitatio, Besichtigung der Taubenschlag et provisio, ne quis ultra numerum constitutum columbas alat, vel tempore interdicto, jur geit Der Saath, emittat, Knichen. de jur. ter. rit. cap. 4. n. 316. seq. Ex quo etiam in Galliae nonnullis locis non omnibus licet columbarium a solo extruere et in Neustria columbarium praenobilis feudi tantum, nec alterius symbolum est, Choppin. de doman. Franc. l. 3. tit. 22. n. 6.

[note: 213.] LXII. Referri quoque huc solet jus pasculandi, sive jus pascendi, der Viehtrieb, Trat und Zriff, Weibt, und Weidtgangs Gerechtsame non quidem quoad dominium et proprietatem, sed quoad superioritatem et jurisdictionem, de quo infra c. 7. n. 73. et seq.

[note: 214.] LXIU. Ad superioritatem hanc territorialem pertinet quoque lapidum et columnarum terminalium positio, Wehner. pract. observ. verb. Vogtey. fol. 660. et verb. Sent. fol. 708. Oetinger. de jur. et controv. limit. c. 17. n. 47. lit. N. Licet enim Knichen. de jur. territ. c. 4. n. 357. seq. limitum positionem, et quod circa eos committitur admissum Centenae, seu criminali jurisdictioni adscribere videatur, rectius tamen id civili jurisdictioni, seu superioritati territoriali adscribit, Wehner. d. l.

[note: 215.] Unde per lapides et columnas terminales, auffgemaurte und andere Marck-Stein, Swing-und Bann-Stein, fines cujuscunque jurisdictionis et ferritorii legitime probari, extra omnem videtur esse controversiam, l. r. §. qui in rationibus. 4. ff. ad L. Cornel. de fals. 1. qui tabulas. in princ. ff. de furt. Hier, a Monte. tract. fin. reg. c. 17. n. 2. et 5. et c. 19. n. 1. Guid. Pap. decis. 139. n. 1. vers. secundo probstur. Rulant. de commiss. part. 2. l. 6, c. 1. Mascard. de probat. con. clus. 400. n. 1. et per tot. Sixtin. 3. Marpurgens. cons. 8. n. 40. Höping. de jur. insign. 1. 19. n. 109. Nam quae territoria diversos limites habent, diversa territoria esse, certo certius esse perhibetur, l. fin. ff. de off. praf. urb. et ibi Bart. Losae. de jur. univers. part. 3. c. 16. numer. 5. Vietor. de exempt. concl. 27. in fin. Cum loco instrumentorum publicorum habeantur Paris. de put. de fin. feud. c. 24. n. 6. Rulant. d. c. 1. n. 2. Unde olim in tesseram finium jurisdictionalium posita fuit crux lignea et gladius, Gylman. symphor. tom. 1. part. 1. ut. 2. n. 155. fol. 11. Knich de jur. territ. c. 3. n. 10. Idem est, quoad alios confines probandi modos, de quibus Malcard. de probar. concl. 393. seq. Knich. d. c. 3. n. 11. seq. Mynsing. 6. observ. 25. seq. Mejer. colleg. Argentorat. l. 10. tit. 1. n. 36. seq. Hier. de Monte fin. reg. c. 52. Gilb. arb. jud. civ. c. 5. §. 132. seq. et c. 1. part. 1. n. 100. seq. Ubi tamen differentia observanda ipsorum lapidum terminalium, quorum alii ipsa territoria et jurisdictiones distinguunt, alii jus conducendi, securitatis, foresti, venandi, decimandi, pascendi, et similia denotant, Bann-und Obrigfei-Stein, Gelait-Stein, Freyburgd-Gteit, Forsc Gtein, Jagt-Stein/ Marctungs-Stein, Sehendt-Stein, Weidt-Stein, Gurrer-Stein, Weg-Stein, Wasser-Stein, Louq, Stein, IC. de quibus quid sint, et quomodo ponantur, vide Johan. Oetinger. a. tract. de jur. et controv. limit. c. 2. et 17. seq. per tot. Sic etiam actus ponendi custodes arguit fines et dominium superioritatis et jurisdictionis, per l. in nomine domini. 2. vers. in Sardania. Cod. de offic. praefect. prat. Afric. Guid. Pap. quast. 193. vers. quarto. Hieronymus de Monte tract. fin. regund. c. 52. n. 5. et 6. Mascard. de probat, concl. 402. num. 2. Argentorat. 1. consil. 22. n. 9.

[note: 218.] LXIV. Ad superioritatem quoque territorialem refertur privilegiorum concessio et confirmatio, Knichen. encyclop. c. 9. n. 1. et per tot. et epops. n. 259. Ming. de super. territ. conclus. 73. in fin. nam privilegiorum concessionem et confirmationem superioritatis et territorialis jurisdictionis symbolum et signum evidentissimum esse, docent, per Novell. 15. c. 1. §. jusjurandum. 1. Knich. de jur. territ. c. 3. n. 321. encyclop. c. 9. num. 2. et epops. n. 259. Gylm. symph. tom. 1. part. 1. tit. 2. vot. 1. n. 23. fol. 72. Thom. Michael. de jurisd. concl. 1. lit. a. Myng. d. concl. 73. in fin. et ex confirmntione jurium et privilegiorum jus superioritatis declarari, dicit Cravet. cons. 980. n. 1. Knichen. encyclop. d. c. 9. n. 8. Et quod privilegii datio arguat superioritatem dantis, et inducat subjectionis speciem in persona impetrantis, tradunt Hostiens. in summ. tit. de privil. auctor. respons. 1. in caus Finar. n. 14. Decian. cons. 8. 225. vol. 1. Rulant. de tommiss. part. 4. c. 3. 1. 27. l. 2. Bernh. Graev. 2. pract. conclus. 1. n. 2. Reinking. de regim. sec. l. 2. class. 2. c. 8. n. 25. Quod [note: 219.] etiam de contractuum confirmatione asserit ex Natta cons. 636. n. 81. Graeven. pract. concl. 1. n. 1. seq. l. 2. Confirmatio siquidem quid sublimius dicitur, ita ut nec paris sit, nec inferioris,

Bald. in d. l. fin. n. 4. C. de legib. Natta cons. 636. n. 81. Knichen. eccyclop. d. c. 9. n. 6. et epop. n. 260. Nonnulli quoque privilegiorum, contractuum et magistratuum confirmationem mero Imperio adscribunt, Bidembach. nobil. quaet. 7. n. 3. vers. recte quoque. Et quoad privilegia et contractus Principum aliorumque Statuum, Regalibus adnumeratur, de quo supra cap. 4. num. 38.

CAPUT VI. De Jurisdictione Civitatum Imperialium.

18. Quid per concessionem banni sanguinis, Deß Blutbans intelligatur? et n. 19.

33. Aliquando unus magistratus habet apprehensionem, incarcerationem, torturam, alius vero executionem.

122. Testium vilioris conditionis ad veritatem dicendam compulsio et torquendi potestas.

130, Reseruntur huc omnes actus, in quibus Imperii magis, quam jurisdictionis forma elucet.

150. Dividitur urisdictio in Franconia et Palatinatu in Centenam et Vogteicam.

154. Dominus hujus jurisdictionis dicitur Cent derr/ Fraißherr/ et casus ad eam pertinentes dicuntur Cent hare Faull.

CIvitates Imperiales jurisdictionem habere omnimodam, extra omnem dubitationis aleam positum est, et nominatim tradunt, Knich. in velitat. apolog. n. 13. Christoph. Beindorff. de lib. Imper. Roman. Civit. apud Arum. tom. 3. discurs. 13. concl. 31. Et quod Civitates Imperiales vel expresso Caelarum privilegio vel praescriptione, hominum memoriam excedente, Cravet. cons. 54. num. 14. Rol. a Valle. cons. 3. n. 28. vim et effectum privilegii ex certa scientia concessi obtinente, Jacob. Intrigliol. de feud. quast. 9. n. 49. seq. jurisdictionem eam, quam olim Imperatores per Praefectos Imperiales, vulgo Reichsvogt, explicare solebant, Münster, in Heivet. Josias Simler. de Repabl. Helver. l. 1. in urbibus suis, tam quoad causas, quam personas, quaesitam habeaut, eandemque juris reddendi, quam Principes, Praelati, Comites et Barones in provinciis suis, potestatem obtineant, tradunt post Bald. in rubr. ff. de rer. divis. n. 19. et in l. 1. n. 22. C. de hared. vel act. vendit. Tob. Paurmeister. de jurisd. l. 2. cap. ult. n. 34. Martin. Mager. de advoc. c. 6. n. 189. Exemplo Nobilium Imperio immediate subjectorum, quibus in territoriis, ditionibus et districtibus suis, in subditos et rusticos suos omnimodam jurisdictionem competere, tradunt Besold. part. 2. consil. 49. 121. Ziegl. §. Nobiles. concl. 1. n. 1. Matth Stepli. de jurisdict. l. 2. part. 1. c. 7. n. 138. seq. et civitatum nonnullarum provincialium, quas olim quoque jurisdictionem exercuisse extra dubium est, l. inter. 28. l. incola. 29. ff. ad municipal. Bodin. de republ. l. 3. c. 3. maxime quoad modice coercendi facultatem et potestatem, l. magistratibus. 1. ff. de jurisd. l. si quis. 52. §. si fugitivum. 12. ff. de furt. Et licet secus fuerit quoad ea, quae magis Imperii, quam jurisdictipnis fuerunt, l. ea. quae. 12. ff. ad municipal. l. nec ex magistratibus. 32. ff. dt injur. Thom. Michael. de jurisd. concl. 127. seq. postea tamen Reipublicae forma immutata, et postquam Statuum Imperii jurisdictio patrimonialis facta, Principes suis quoque municipiis interdum ex speciali gratia, alioque titulo jurisdictionem, merum et mixtum [note: 5.] Imperium concesserunt, Matth. Steph. de jurisd. l. 2. part. 2. c. 2. n. 17. et c. 7. n. 51. seq. Carol. Tapia in rubr. de consritut. Princ. c. 4. num. 11. seq. Covarruv. int. possessor. part. 2. §. 3. n. 4. Losae. de univers. part. 1. c. 2. n. 22. Et merum [note: 6.] quoque Imperium, sive criminaalem jurisdictionem, Civitates in Ducatu Würtembergico municipales obtinere ex Principis concessione tradunt per Furstl. Würtemb. Landrecht. pant. 1. pag. 49. vers. daß don einem. Lands-Ordnung. p 235. v. was aber. et fol. seq. et fol. 238. in fin. Bocer. de jurisd. c. 8. n. 90. Obrecht. de juritd. c. 6. ad fin. Quod tamen ex omni parce vix admittendum esse censet, Besold. de jur. miversitat. c. 8. n. 2. propterea, quod tam accusatio, quam etiam ordinatio processus, ipsaque sententiae executio Illustrissimi Principis ductu instituatur; et oppidano Senatui, nuda competat cognitio, ac der Blut-Richter ibi adsit tantum pro forma, Alt Wurtemberg. Land-Recht. part. 1. for. 49. §. daß vor einem, ibi: berechtet, id est, de crimine cognosci, Furstl. Würtemb. Lands-Ordnung. fol. 235. ubi fit mentio der Amptleut, (qui vices Principis gerunt) und deß Gerichts Imperium merum pertinet simul ad facinorosi apprehensionem, custodiam, torturam, criminis judicationem et correctionem facinorosi, Bocer. disput. de jurisd. concl. 54. class. 5. Hos autem actus omnes, Decuriones oppidorum Würtembergicorum exercere, neminem dicere posse scribit Besold. d. n. 2. in fin.

[note: 7.] Habent autem et exercent Civitates Imperiales, sicuti etiam reliqui Status et territoriorum Domini, jurisdictionem hujusmodi hodie non nomine alieno, sive administrationis, sed jure proprio, per tradita Knich. de jur. territ. c. 1. n. 359. Bodin. de republ. l. 3. c. 5. Ziegl. §. Civitas. concl. 1. n. 3. Author. apolog. Colmar. cap. 1. membr. 2. fol. 129. Klock. de contribut. c. 5. n. 67. Sicuti de superioritate quoque territoriali et quando eandem nactae sint Civitates Imperiales, probatum est supra cap. praced. 5. n. 41. et seq.. Et quidem jure territorii, utpote cui omnimoda jurisdictio adhaeret, sicuti demonstravimus supral. 1. c. 12. n. 93. et seq. Sicuti etiam jure magistratus, l. 1. in princ. vers. quae vero. ff. de offic. ejus cui mandat. ad hoc enim constitutus est magistratus, ut jus dicat, l. 2. §. post originem. 13. et §. cumque consules. ff. de orig. jur. ita ut magiftratus hane jurisdictionem habere dicatur iuo jure, non alieno beneficio, l . more. 5. ff. de jurisd. Et quamvis olim quidem jurisdictio tantum civilis, et non etiam criminalis jure magistratus competierit, de consuetudine tamen hodierna secus est, et non tantum civilis, et inferior, sed etiam criminalis et superior jurisdictio, officii, seu magistratus jure competit, Costal. ad. l. 1. ff de offic. ejus cui mandat. Maranta part. 4. distinct. 5. n. 67. Henning. Goeden. cons. 39. num. 14. Thom. Michael. de jurisdict. concl. 82. lit. a. b. Wesemb. in paratit. ff. de jurisd. n. 11. Bocer. de jurisd. c. 8. n. 50. Reink. de regim. secul. l. 2. class. 2. c. 17. n. 32. Quod tamen non de inferioribus, sed superioribus tantum magistratibus intelligendum venire monet ex Joach. Steph. de jurisd. l. 3. n. 38. Joh. Ernest. Sorn. apud Arumae. de jur. publ. tom. 2. discurs. 7. de jurisd. conct. 9. n. 3. Et quod hodiernis moribus Principes, Comites, Barones, Nobiles et alii magistratus immediati, jurisdictionem non tantum civilem, sed etiam criminalem jure perpetuo et magistratus habeant, eandemque ad haeredes suos transferant, testantur, Gozadin. cons. 50. n. 9. seq. Wesemb. tosil. 27. n. 28. lib. 1. et cons. 95. n. 18. Et post Imperatorem etiam Principes et alios Status Imperii per concessionem, tam criminalem, quam civilem jurisdictionem in alios transferre posse tradunt, Wesemb. cons. 45. n. 36. Coler, de process. execut. part. 2. c. 1. n. 1 27. Bocer. de jurisd. c. 8. n. 6. Renik. de

reg. secul. libr. 2. class. 2. c. 17. num. 45. Berlich. part. 1. concl. 1. n. 13.

[note: 11.] Praescriptione quoque adquiri potest jurisdictio, et quidem adversus Imperatorem, sine titulo, tempore immemoriali, cap. 1. in fin. de prascript. in 6. cap. super quibusdam, vers. praterea. X. de V. S. Thom. Michael de jurisd. coucl. 63. lit. a. Bocer. de jarisd. c. 8. n. 99. Mascard. de probat, concl. 1055. n. 14. Harpprecht. ad princ. 1. de usucap. n. 233. seq. et cum titulo quadraginta annorum spacio, arg. l. omnes. l. ompetit. 6. Cod. depraescript. 30. vel. 40. annor. l. fin. C de fund. patrim. Wesembec. cons. 5. n. 19. Thom. Michael d. concl. 63. lit. b. etc. Bocer. d. c. 8. n. 101. Harpprecht. d. 1. n. 234. Masc. d. l. n. 14. Si vero praescriptio fiat contra Principes vel alios Status inferiores, longi temporis, sive decem annorum spacium sufficiat, l. viros. 8. et ibi Dd. Cod. de divers. offic. l. fin. Cod. de emancip. libr. l. testamenta. l. 18. Cod. de testament. l. certi juris. Cod. de jurisd. c. cum contingat. X. de sor. compet. cap. dilecti. X. de arbitr. Thom. Michael. d. concl. 63. lit. d. Bocer. d. c. 8. n. 102.

[note: 12.] Sicuti etiam consuetudine adquiritur jurisdictio, d. l. viros. g. Cod. de divers. offic. c. irrefragabili. in princ. de offic. ordin. c. cum. contingat. 13. de for. compet. l. more. 5. ff. de jurisd. et ibi Wesembec. in parat. Mascard. d. concl. 1055. n. 14. utpote quae jurisdictionem tribuit eam alias non habenti, d. l. viros. 8. Bald, in l. fin. Cod. de prascript. long. temp. Mynsing. cons. 16. n. 42. Tusch. lit. 1. concl. 546. n. 9. etiam privato, l. 1. l. fin. Cod. de emancip. lib. d. l. viros. 8. d. c. cum contingat. 13. et ibi Felin. n. 2. de for. compet. Covarruv. in c. possessor. part. 2. §. 3. n. 1. de R. 1. in 6. Schrader. de feud. part. 10. sect. 5. n. 5. Gail. 1. 0. 1. n. 18. et O. 57. n. 14.

[note: 13.] Varie autem definiri solet jurisdictio. Brevius ita vulgo deleribitur, quod sit publica de causis cognoscendi et juris reddendi potestas, Wesemb. in paratit. ff. de jarisd. n. 3. Berlich. part. 1. toncl. 1. n. 6. Reinking. de regim. secul. l. 2. class. 2. c. 17. n. 3. vel quod sit publica in rebus civilibus et criminalibus cognoscendi, statuendi et imperandi potestas; vel publica juris dicendi potestas, arg. l. 1. ff. de jurisd, l. 3. Cod. eod. l. pen. ff. de judic. Schurff. cent. 1. cons. 26. n. 24. Sichard. in rubr. Cod. de jurisd. n. 1. Emer. a Rosbach. pratt. civ. tit. 2. num. 2.

[note: 14.] Sicuti etiam multifariam dividitur. Vulgo autem dividitur in merum mixtumque Imperium et simplicem jurisdictionem.

[note: 15.] Merum Imperium dicitur etiam justitia alta, Coler. de process. exetut. part. 2. cap. 1. n. 120. seq. nec non jurisdictio criminalis; Quamvis enim nonnulli ex neotericis sint, qui inter merum Imperium et criminalem jurisdictionem distinguendum putant, ita ut haec circa scelerum et maleficiorum cognitionem, illud vero circa eorum poenas versetur, et criminalis jurisdictio sit jus de causis criminalibus cognoscendi, merum vero Imperium in poenam irrogatione et animad versione consistat, Obrecht. de jurisd. cap. 3. n. 8. seq. et cap. 7. num. 1. Hunnius tract. de jurisd. part. 1. cap. 1. quast. 3. per tot. Haec tamen duo nihil discriminis admittere, pluribus docent Scip. Gentil. de jurisdict. lib. 1. cap. 2. Matth. Stephan. de jurisdict. lib. 1. cap. 3. nun. 4. seq. Bocer. de jurisdict. cap. 2. num. 5. seq. Georg. Andr. Majer. de jurisd. sect. 1. membr. 3. posit. 1. lit. d. Author actor. Lindaviens. fol. 835. Et hodie merum Imperium regulariter a jurisdictione criminali non secerni, sed ambo pro uno eodemque haberi, et a pragmaticis utrumque uno nomine, der hohen Obrigkeit, appellari, scribit Besold. thes. pract. verb. Blutdann. vers. sic etiam criminalis. et constat illum, qui executionem causarum et sententiarum criminalium habet, eidem quoque regulariter earundem simul cognitionem competere, et e contra, cum ad executionem criminalem perveniri non possit, nisi instituto prius processu, et causae cognitione, Besold. d. l. verb. Haißa-gericht. vers. ferner, weleher. Confer Author actor. Lindaviens. fol. 834.

[note: 17.] Germanico nostro idiomate merum Imperium, sive criminalis jurisdictio dicitur, Hochgericht, die hohe Obrigkeit, das Halßrricht, Halßgerichts Obrigkeit, Ohergericht, Höchstgerichtbarkeit, Königsbann, der Blutbann, Malefitz, Malefitzische Obrigkeit, Zent, Zentrecht, Zentfälle, Zentgericht, Zentgerechtigkeit, Zentbarligkeit, Zentbarliche Obrigkeit, die hohe Fraisch Fraißliche Obrigkeit, quandoque etiam Vogten über das Malefitz, item Peinlich Geridit über Haut und Haar, Halß und Hand, Sendtgericht, etc. Wehner. pract. observ. verb. Sent. fol. 700. Knichen. de jur. territ. cap. 4. mm. 70. seq. Bocer. de jurisdict. cap. 2. in fin. Tradel. 1. consil. de jutisdict. quod extat apud Besold. part. 1. consil. 3. cap. 1. num. 3. seq. ubi vocabulum Halßgericht, merum Imperium, live die hohe Malefißiche Obrigkeit, continere docet, conser Author actor. Lindaviens. fol. 617. et fol. 826. ad fin. et seq. ubi differentiam inter Haut und Haar et Haupt und Hand, et quid utrumque im portet, demonstrat.

[note: 18.] Illud autem constat, quod per concessionem et investituram banni sanguinis, deß Bluthanns, Halßgerichts, Stock und Galgen, non semper merum Imperium, sive alia jurisdictio, die hohe Obrigkeit, sed plerumque judicialis cognitio et executio in causis criminalibus intelligatur, quod et ipsa etymologia vocabuli Bann, satis declarat, quod nihil aliud, quam judicium denotat, et Blutbann idem quod judicium sanguinis, sive criminale est. Gail. 2. de pac. publ. cap. 1. n. 14. Et per concessionem des Blutbanns, signa tantum executiva, sive ipsam executionem, non vero criminalem jurisdictionem, sive merum Imperium intelligi, pluribus probavi in tract. de Ordin. Equestr. jurib. libr. 3. cap. 3. ubi demonstravi, quod postquam liber ordo Equestris Sueviae Imperatoribus et Regibus Romanis, veluti Friderico III. imprimis vero Maximiliano I. exposuisset, notorium esse, Nobiles liberos Sueviae ab immemoriali tempore, in territoriis, pagis et

ditionibus suis merum Imperium et criminalem jurisdictionem et superioritatem territorialem semper hactenus per se et proprio jure habuisse et adhucdum habere et delinquentes captivasse, in carceres conjecisse, examinasse, torturae subjecisse, et ad mortem saepe condemnasse, licet signa executiva, Stock und Galgen, non habuerint, ac proinde condemnatos in defectum signorum ejusmodi executivorum, pro lubitu et placito suo ad locos alios vicinos duxisse, ibidem suis sumptibus judicio stitisse et executioni mandasse, cum id ipsum sine magnis sumptibus fieri potuerit, et vicini Principes et Status delinquentes per territoria sua, sine salvo conductu ducere ulterius concedere noluerint, indeque plurima delicta impunita remanserint, atque ideo ab Imperatore Maximiliano I. concessionem banni sanguinis, sive signorum executivorum, Verleihung deß Blutbanns, oder der Zeichen, Stock und Galgens, petierint, Imperatorem respondisse, se prius informationem habiturum, qualiter quoad praedicta bona, districtus et territoria Nobilium, et allegatam consuetudinem res se habeat, et cum Caesareis Commissariis ad id specialiter emissis, quod supplicantium preces veritate nitantur fides facta, et consuetudo ista Nobilium sufficienter probata fuerit, Imperator sine ulla difficultate annuerit, et illis, qui speciatim hoc petierunt, signa hujusmodi executiva, sive bannum sanguinis, Blutbann, Stock und Galgen concesserit. In hujusmodi concessionibus et investituris ipsi postea Imperatores attestati sunt, Nobiles hos Sueviae jurisdictionem criminalem sive merum Imperium, etiam ante concessionem istam Imperialem, et sic proprio jure obtinuisse, sicuti ex pluribus [note: 19.] investituris demonstravi. Conferatur quoque Author actor. Lindaviens. fol. 131. seq. ubi hoc ipsum etiam de Baroniis et ditionibus veteribus asserit, quod licet eorum possessores, etiam ante et post Carolinos, et sic Germanorum Imperatorum temporibus, propria et allodialia bona possederint, eorumque respectu Comitibus centenis subjecti non fuerint, et tam criminalem, quam civilem jurisdictionem obtinuerint, nihilominus tamen executionem jurisdictionis criminalis, den Blutbann, non habuerint, sed eandem postea, jure feudi, vel alia concessione singulari impetraverint. Imo etiam Principibus nonnullis secularibus bannum sanguinis, in ditionibus quibusdam concessum fuissejure singulari, vel separatim, docet Schwabenspiegel. cap. 85. §. 3. Et per se notum est, ac investiturarum literae docent, plerosque Comites, Barones et Nobiles a ducentis fere annis cum expressa altae et bassae jurisdictionis mentione, der hohen und nieder Gerichten, etiam specialiter, et plerumque post aliquot verborum intervalla, bannum sanguinis den Bann über bas Blut zu richten, feu di jure obtinere his verbis: mit hohen und niedern Gerichten, Gerichtszwängen, Geleiten, Mannschafften, Geistlichen und Weltlichen Lehenschafften, Vogteyen, et Wildbännen, Herrligkeiten, Gerechtigkeiten, guten Gewonheiten, und allen andern Obrigkeiten, etc. darzu auch den Bann in der Graffschafft, über das Blut zu richten, zu Lehen gnädiglich gereicht und verliehen, etc. Confer Besold. thes. pract. verb. Blutbann: ubi vers. sed etiam criminalis. addit, ita, ut et Rudolphum II. Imper. in causa illa decantatissima Mindelheimia vocem hanc declarasse, daß nemblich das Halßgericht die cognitionem criminalem, und der Blutbann die execution an Malefitzischen Personen begreiffe. Idem colligitur ex Tradel. consil. in d. caus. Mindelheim. apud Besold. part. 1. consil. 3. cap. 1. num. 3. seq.

[note: 20.] Ad merum Imperium pertinent et vulgo referri solent I. de crimine cognitio et Processus, Jason. in l. Imperium. num. 16. et ibi Longoval. num. 8. et 9. ff. de jurisd. Chassan. in consuet. Burgund. rubr. 1. num. 76. Bocer. de jurisdict. capit. 5. num. 15. seq. Meichsner. tom. 2. libr. 2. decis. ult. n. 165. Besold. thes. pract. verb. Haltzgericht. vers. ferner welcher. Reinking. de regim. secul. lib. 2. class. 2. cap. 17. num. 26.

[note: 21.] II. Accusatio criminalis, peinliche Anflag, si fiat a magittratu ex officio; solent enim imo tenentur magistratus, si de delicto appareat, et nemo accusator existat, ex officio accusare reos et actorem constituere, qui fiscalis dicitur, peinlicher Anwaldt, peinlicher Ankläger, Ampts Ankläger, Matth. Stephan. de jurisdict. lib. 2. part. 1. cap. 7. membr. 1. n. 20.

[note: 22.] III. Inquisitio, nam si de crimine ejusque authore nondum certo constat, solet etiam magistratus ex officio de crimine inquisitionem instituere, eamque meri Imperii esse tradit, Bocer. de jurisdict. cap. 5. num. 13. de qua plura apud Farinac. in prax. crim. lib. 1. tit. 1. quaest. 1.

[note: 23.] IV. Captura, die Beyfahung der Maleficanten, quam meri Imperii esse docent per Novel. 15. cap. quia vero. §. 1. et c. si Clericos. 15. de sentent. excom. in 6. Bald. in l. 2. ff. de jurisdict. Schurff. cons. 71. numer. 13. cent. 3. Menoch. retin. possess, remed. 3. num. 586. Farinac. prax. crim. lib. 1. tit. 4. quaest. 27. num. 6. Meichsner. tom. 2. lib. 2. decis. 4. num. 164. Gylman. symph. tom. 2. part. 1. voc. 1. num. 80. fol. 12. Bocer. de jurisdict. cap. 5. numer. 13. modo non ob leve, sed grave delictum fiat, Joh. Bidembach, nobil. quaest. 7. n. 2. vers. quod tamen ita, nam si in causis pecuniariis fiat ad inferiorem jurisdictionem pertinet Zasius ad l. Imperium, num. 47. ff. de jurisdict. Bidembach. d. quaest. 7. vers. captura, quod tamen. Besold. de jurisdict. q. 22.

[note: 24.] V. Carcer et incarceratio delinquentium, Bald. in l. 2. num. 6. et ibi Bart. Angel. num. 1. ff. de jurisdict. Dec. in l. Imperium. 3. numer. 45. ff. eod. Schurff. cons. 71. num. 13. in fin. cent. 3. Wesembec. cons. 43. num. 77. Bocer. de jurisdict. cap. 5. num. 14. Farinac. d. quaest. 27. n. 6. Besold. thes. pract. verb. Gefängnuß. vers. potestas incarce. randi. et cons. 233. num. 39. Reinking. de regim. secul. libr. 2. class. 2. cap. 17. num. 71. eandemque regulariter notam esse jurisdictionis criminalis, respondit Cothman. cons. 31. num. 22. seq. modo incarcerans de crimine cognoscendi et simul coercendi potestatem

tem et jus habeat, neque delinquentem ad aliud tribunal remittere teneatur, Cothman. cons. 1. n. 410. Gylman. symph. tom. 1. part. 1. vot. 1. n. 56. sol. 76. et tom. 2. part. I. vot. 1. n. 80. fol. 12. Meichsner. tom. 3. decis. 23. n. 41. Johan. Bidembach. nobil. quaest. 7. num. 2. vers. [note: 25.] quod tamen ita. Secus vero est, si pro levioribus et civilibus delictis incarceratio fiat, tunc ad inferiorem jurisdictionem refertur, et dicitur Burgerliche Gefängnuß, Burgerlich Gehorsamb, quilibet enim jurisdictionem habens contumacem poena carceris cohibere potest, Reinking. de regim. secul. lib. 2. class. 2. cap. 13. n. 78. Zasius ad l. Imperium. n. 47. ff. de jurisd. Besold. de jurisd. cap. 22. Bidembach. nobil. quaest. 7. num. 3. vers. captura. quod tamen ita. sicuti etiam carcer in civilibus ob contemptam judicis jurisdictionem ac rei contumaciam impositus ad mixtum Imperium refertur, l. injuriarum. 13. §. si quis. 2. ff. de injur. Thom. Michael. de jurisdict. conclus. 102. lit. d. Bocer. de jurisdict. cap. 4. num. 16. Treutl. 1. disput. 3. conclus. 4. lit. d. et ibi Hunn. in resol. quaest. 13. Unde carcerem quadruplicem esse dicit Besold. thes. pract. verb. [note: 26.]Gefängnuß, ubi ait: I. Quidam est perpetuae poenae, et hic spectat ad merum Imperium, Besold. consil. 233. n. 37. Bolognet. ad l. Imper. num. 72. et ibi Cagnol. num. 218. seq. ff. de jurisdict. 2. Quidam vero carcer est modicae coercitionis, ut quando nuncius publicus in officio negligens est; nam judex potest eum jubere detrudi in carcerem, per l. 2. Cod. de sportul. et hoc casu carcer est mixti Imperii, Schneidewin. de feud. part. 2. tit. quae res. in feud. dar. n. 7. 3. Aliquando carcer custodiae causa fit, et tunc si ex causa litis pecuniariae, pertinet tantum ad simplicem jurisdictionem: Si vero ex causa criminis perpetrati, est meri Imperii, Schneidewin. d. l. Carcer vero custodiae dicitur, qui tantum tendit ad faciendam tandem poenae executionem adversus incarceratum, l. nemo carcerem. vers. carcer noxior. [note: 27.] c. de exact. tribut. 4. Aliquando est locus domesticus carcer, qui regulariter est prohibitus, tot. tit. C. de privat. carcer. nisi in casibus a jure expressis, ut est in l. Divus. ff. de offic. praesid. His accedit 5. carcer debitorum, vulgo der [note: 28.]Schuldthurn, de quo supra 2. 4. 70. Est quoque 6. carcer alius poenitentiae, in quem aliquis ad poenitentiam agendam, vel in perpetuum vel ad tempus conjicitur, c. quamvis. de poen. in 6. c. fin. de haeretic. in 6. l. aut damnum. §. soleat. ff de poen. l. qui neque. 43. §. solutum. l. vinculorum. l. verum. 218. ff. de V. S. Reink. de regim. secul. lib. 2. class. 2. cap. 17. n. 81. Carcer igitur, sive incarceratio in causis civilibus civilem, in criminalibus vero criminalem jurisdictionem, sive merum Imperium praesupponit et probat. Bart. in l. Imperium. num. 8. et ibi Jason. numer. 44. Zasius. n. 19. et 20. Valasc. num. 167. Bolognet. num. 73. ff. et jurisdict. Mynsing. resp. 16. num. 28.

[note: 29.] VI. Si reus in carcerem conjectus crimen sponte fateri nolit, plerumque sequitur tortura, quam meri Imperii esse, tradunt per l. defensores. Cod. de desensor. civit. Jason. in l. Imperium n. 24. vers. sed adverte et ibi Dec num. 48. Bolognet. n. 79. Cagnol. n. 242. Valasc. num. 175. ff. de jurisdict. Myns. cons. 16. n. 22. Farinac. prax. crim. lib. 1. tit. 8. quaest. 39. n. 109. Thom. Michael. de jurisdict. concl. 78. lit. h. Besold. thes. pract. verb. Halßgericht. vers. toriura item. et cons. 233. num. 40. Gail. de pac. publ. lib. 2. cap. 2. n. 16. Bocer. de jurisdict. cap. 5. num. 17. Gylman. symphor. tom. 1. part. 1. tom. 2. vot. 1. num. 125. fol. 99. et tom. 2. part. 3. lit. 10. vot. 2. num. 19. fol. 235. Meichsner. tom. 3. decis. 23. num. 43. fol. 903. Bidembach. nobil. quaest. 7. n. 2. vers. incarcerationem. Tradel. d. consil. cap. 1. n. 23. nisi in causa ubi turpis persona in causa civili testimonii dicendi causa tormentis interrogetur, quo casu tortura mixti dicitur Imperii, per l. Divus pius. 9. in princ. ff. de quaestion. l. ob carmen. 21. §. si ea rei. ff. de testib. Bocer. d. c. 5. n. 16. et 17. vers. si tamen in causa. Thom. Michael. de jurisd. concl. 102. lit. e. Rulant. de commiss. part. 1. lib. 3. c. 17. n. 28.

[note: 30.] VII. Sententia et condemnatio in causa criminali, sive absolutoria, sive condemnatoria sit, mero Imperio adscribitur, per l. solent. 6. in princ. ff. de offic. procons. Chassan. in consuet. Burg. rubr. 1. n. 76. vers. item sententia. Wesembec. cons. 95. num. 25. Gylman. symph. tom. 2. part. 1. vot. 1. numer. 83. fol. 12. Reinking. de regim. sec. lib. 2. class. 2. cap. 17. numer. 26. Meichsner. tom. 2. libr. 2. decis. 4. num. 165. et tom. 3. decis. 23. n. 44. Bidembach. nobil. quaest. 7. num. 2. vers. ex quibus tandem. Idem est quoad poenarum remissionem ex gratia Begnadigung der Maleficanten, quo etiam jurisdictio probatur, post Alban. cons. 64. num. 14. Mascard. de probat. concl. 948. num. 15. seq. Bocer. de jurisdict. cap. 10. num. 10.

[note: 31.] VIII. Pertinet quoque ad merum Imperiium delictorum coercitio et poena, sive executio, Bocer. de jurisdict. cap. 35. num. 18. atque [note: 32.] ita etiam Carnificis conductio et dimissio, quae etiam jurisdictionem probat, l. 1. Cod. de offic. milit. jud. Natta. cons. 677. num. 1. Cothm. 3. resp. 47. n. 154. Author actor. Lindaviens. fol. 273.

Quamvis autem regulariter is, qui executionem causarum et sententiarum criminalium habet, earundem quoque cognitionem obtineat, et vice versa etiamsi banni sanguinis, deß Blutbanns, über das Blut zu richten, non sit facta mentio, arg. l. 2. ff. de jurisd. l. 3. §. quod habet. ff. de servit. rust. praed. Besold. thes. [note: 33.] pract. verb. Halßgericht. v. ferner welcher. Accidit tamen aliquando, ut alter magistratus habeat apprehensionem, incarcerationem, inquisitionem, torturam, alius vero jus ferendae et exequendae sententiae, l. solent. 6. in princ. ff. de off. proconsul. c. in Archiepiscopatu. X. de raptorib. Tradel. d. consil. de jurisdict. apud Besold. part. 1. cons. [note: 34.] 3. cap. 1. n. 1. Ita enim Coloniae Agrippinae magistratus in criminalibus apprehensionem, incarcerationem, inquisitionem et primum gradum torturae habet, Archiepiscopus vero sententiam et executionem, cujus Praefecto reus si talis deprehendatur, ut poena capitali puniendus veniat, his verbis traditur: Man soll ihme

[note: 38.] IX. Imprimis autem ad merum Imperium pertinet poena gladii, sive decollatio et capitis amputatio, die Enthauptung, sive gladio sive securi fiat, l. aut damnum. 8. §. 1. l. capitalium. 28. in princ. ff. de poen. Thom. Michael. de jurisd. concl. 76. lit. f. Matth. Stephan. de jurisd. lib. 1. cap. 8. n. 43.

[note: 39.] X. Poena ignis, sive vivi comburium, crematio, fumigatio, Matth. Steph. de jurisd. lib. 1. c. 8. n. 38. Thom. Mich. de jurisd. concl. 76. lit. e. Bocer. de jurisd. c. 5. num. 25. Bened. Carpzov. prax. crim. q. 128. num. 49. seq.

[note: 40.] XI. Strangulatio, sive poena furcae, laquei seu suspendii, Thom. Michael. d. concl. 76. lit. g. Matth. Steph. d. c. 8. n. 51. seq. Bocer. d. c. 5. n. 20. seq.

[note: 41.] XII. Poena crucis, sive crucifixio, Matth. Stephan. d. c. 8. n. 7. Cujus poenae mentio fit passim in sacris literis, veluti 2. Regum. 21. losuae. 8. et 18. Numer. 25. Esther. c. 7. in fin. et apud varios populos in usu fuit, ut videre licet apud Schönborn. lib. 3. polit. c. 20. vers. cruciatus. Quae tamen poena ab Imperatore Constantino veneratione Christi Salvatoris, qui innocentissimus pro peccatis nostris hanc poenam passus, sublata est, Matth. Steph. d. l. n. 9. Covarruv. var. resol. lib. 4. cap. 5. n. 4. Bocer. de jurisd. cap. 5. n. 21. Bocer. d. q. 126. n. 37. seq.

[note: 42.] XIII. Lapidatio jure divino imposita adulteris, Deuter. 22. Iohan. 8. et blasphemis. Levit. 24. v. 13. seq. 3. Regum. 21. Actor. 7.

[note: 43.] XIV. Excoriatio, cujus poenae crudelitatem ab Antiocho passi sunt fratres septem carnes porcinas edere recusantes, 2. Macchabaeor. 7. Eademque plurimi Christiani sub Persarum Rege Bartane affecti sunt, teste Nicephor. histor. Eccl. lib. 14. cap. 19. Schönborn. lib. 3. polit. cap. 20. vers. excoriationis. Confer Carpzov. d. q. 128. n. 21.

[note: 44.] XV. Submersio in aqua, Matth. Stephan. de jurisd. lib. 1. cap. 8. n. 43. Bocer. de jurisd. cap. 5. n. 27. Carpzov. d. q. 128. n. 45. seq.

[note: 45.] XVI. Immersio sive extinctio in vini Malvatici dolio, Georg. Andr. Majer. de jurisdict. sect. 1. membr. 3. posit. 2. l. 6. quo supplicii genere mirabili Ducem Clarensem Eduardi Regis Angliae fratrem insidiarum convictum solemni Parlamenti sententia damnatum fuisse, refert, ex Piccard. obs. histor. polit. 6. Majer. d. l.

XVII. Dissectio vivi corporis in quatuor partes, sive instrumentis, sive equis fiat, Matth. Steph. d. c. 8. n. 39. Bocer. de jurisd. c. 5. n. 26. Carpzov. d. q. 128. n. 52. Cujus supplicii generi accedunt aliquando aliae poenae, veluti trahae impositio, raptatio, das schlaiffen, ut reus in terram prostratus ad locum supplicii supinus raptetur, et per candentes forcipes corporis divulsio, mit glüenden Zangen reissen, si proditio suscepta sit in civitatem, magistratum, conjugem vel sanguine junctos, peinl. Halßger Ordn. art. 114. Bocer. d. cap. 5. n. 26. Carpz. d. q. 128. n. 58. et 63.

[note: 47.] XVII. Per rotam membrorum fractio, et post modum rotae impositio, Radern oder Radbrechen, Matth. Stephan. d. c. 8. n. 40. Bocer. d. c. 5. n. 24. Carpzov. d. q. 128. n. 42. seq. n. 60. seq. et n. 66.

[note: 48.] XIX. Huc quoque pertinet poena illa insolita, qua usi sunt Poeni in Attilium Regulum, quem in profundas tenebras claudebant, et diu post, ubi sol erat visus ardentissimus, repente educebant, et adversus ictus solis oppositum tenebant, deductis atque insutis sursum deorsumque palpebris, Gell. lib. 6. noct. Attic. c. 4. Carpzov. d. q. 128. n. 23.

[note: 49.] XX. Defossio hominis vivi cum palo, lebendig begraben und pfahlen, Bocer. d. c. 5. num. 27. vers. ex Carolina.

[note: 50.] XXI. Uti et transfossio cum palo, das Spiessen, quo supplicio nuper affecti sunt rustici rebelles in Austria.

[note: 51.] XXII. Supplicium parricidii, quo quis virgis sanguineis verberatur, in culeum insuitur, cum gallo gallinaceo, cane, vipera et simia, et deinde culeus in vicinum mare vel amnem projicitur, l. unic. C. de his qui parent. §. alia deinde. 6. 1. de public. judic. l. poena. 9. ff. ad L. Pompej, de parricid. de qua vide Carpzov. jurisprud. civil. part. 4. constit. 3. defin. 1. seq. et pract. crim. part. 1. q. 8. seq.

[note: 52.] XXIII. Poena famis, seu inediae, de qua Petr. Gregor. Tholos. lib. 3. syntagm. cap. 23.

[note: 53.] XXIV. Dejectio de rupe Tarpeja, quae Romae stringebatur in eos, qui falsum testimonium dixissent, sicuti refert ex Gell. libr. 10. cap. 1. Schönborn. libr. 3. polit. cap. 20. vers. dejectio. Qua poena adfecta fuit impia Jesabel jussu Regis Jehu, 4. Regum. 9. Sed hodie ita damnare aliquem, ut de Saxo praecipitetur, prohibet, l. si diutino. 25. §. 1. ff. de poen.

[note: 54.] XXV. Damnatio ad bestias, qua olim rei ob crimen aliquod bestiis objiciebantur, puta in speluncam leonum, ut ab illis dilacerarentur, quam poenam ab usu recessisse et in ejus locum gladii supplicium successisse, testantur Ludov. Carer. pract. crim. cap. 50. vers. circa secundum. num. 3. Clar. lib. 5. sent. §. fin. qu. 67. n. 4. Farinac. prax. crim. part. 1. tit. 3. q. 19. n. 18. Matth. Stephan. de jurisdict. lib. 1. c. 8. n. 44.

[note: 55.] XXVI. Aquae et ignis interdictio, quae itidem hodie sublata, et in ejus locum deportatio successit,

Farinac. d. q. 19. n. 20. quam meri Imperii esse docent Bolognet. ad l. Imperium. n. 74. seq. ff. de jurisd. Besold. thes. pract. verb. Halßgericht. Hodiernis autem moribus deportationis loco habetur proscriptio, sive bannum Imperiale, die Reichsacht oder der Bann, eique aequiparatur, Sichard. ad l. 1. n. 10. C. de haered. instit. Valasc. ad l. Imperium. n. 83. ff. de jurisd. Gail. 2. de pac. publ. cap. 1. n. 24. quamvis deterioris sint conditionis banniti, quam deportati, Gail. [note: d. n.] 24. Bocer. de jurisd. cap. 5. n. 35. atque inde bannire est ejus, qui merum habet Imperium, Besold. d. verb. Halßgericht. vers. et quoniam. Tradel. d. consil. c. 1. n. 29.

[note: 56.] XXVII. Idem est, quoad excommunicationem, quae itidem mero adnumeratur Imperio, secundum Bolognet. ad l. Imperium. n. 79. ff. de jurisd. Besold. d. verb. Halßgericht. vers. his adde. Tradel. d. c. 1. n. 26.

[note: 57.] XXVIII. Membri mutilatio sive abscissio, Bolognet. d. l. n. 39. seq. Thom. Mich. de jurisd. concl. 78. lit. b. Besold. d. verb. Halßgericht. vers. damnatio item. Tradel. d. cap. 1. num. 18. quam tamen capitalem poenam non esse, tradunt arg. Novel. 128. cap. 20. Menoch. arbitr. jud. quaest. 89. n. 9. seq. lib. 1. Thom. Michael. d. concl. 78. lit. b.

[note: 58.] XXIX. Stigmatum inustio, inscriptio frontis, surarum vel manuum, l. 10. §. fin. ff. de fugitiv. qualis poena hodie sublata, ne facies, quae ad coelestis imaginis pulchritudinem figurata est, maculetur, l. si quis in metallum. 17. C. de poen. Mynsing. 2. obs. 46. Höping. de jur. insign. cap. 18. n. 253. seq.

[note: 59.] XXX. Virgarum castigatio, sive fustigatio, mit Ruthen außhauen, ad merum Imperium spectet, Bolognet. ad d. l. Imperium. numer. 48. ff. de jurisd. et ibi Cagnol. numer. 223. Gylman. symph. tom. 2. part. 3. tit. 10. vot. 2. fol. 235. Bidembach. nobil. quaest. 7. num. 3. vers. solet quandoque. Wehner. verb. Vogtey. vers. unum singulare. fol. 665. Bocer. de jurisd. cap. 5. numer. 57. Besold. d. verb. Halßgericht. vers. fustigatio. et verb. Ruthen-Außhawung. et cons. 233. n. 38. Carpz. pract. crim. part. 3. quaest. 129. n. 14. seq. [note: 60.] Haec poena cum sit gravis, et plerumque fustigatum infamet, non nisi personis vilioribus, non autem honestioribus et Nobilibus infertur, l. capitalium. 28. §. 1. et 2. ff. de poen. l. decuriones. 5. Cod. ex quib. caus. infam. cap. contra. idolorum. caus. 26. quaest. 5. Joseph. Ludov. decis. 1. num. 23. Besold. d. verb. Ruthen außhauen. Fustigationi autem semper adjuncta esse solet, perpetua relegatio, per P. H O. artic. 158. et 198. Carpzov. pract. crim. part. 3. quaest. 129. num. 17.

[note: 61.] XXXI. Eodem pertinet in opus publicum perpetuum damnatio, Matth. Stephan. de jurisd. libr. 1. cap. 9. num. s. 100. Thom. Michael. de jurisdict. concl. 77. lit. b. Quae poena hodie in bene constitutis Rebuspublicis plerumque in fustigationis, auris vel alterius membri amputationis locum succedere et laudabiliter irrogari solet iis, qui de jure quidem communi a Carnifice corporaliter, non tamen ultimo supplicio plectendi veniunt, So in die Hand deß Nachrichters zur fustigation, Ruthen außstreichen, Ohren abschneiden und dergleichen erkennt, aber nicht zu äusserster Todsstraff verurtheilet werden können, propterea quod illi, quibus Carnifex manum semel admovit, infames et ficiantur, ab omnibus bonis fugiantur, ipsisque se suosque honeste sustentandi, omnes viae et media adimantur, atque inde ansa furandi, latrocinandi, depraedandi, et si quae sunt alia similia crimina committendi praebeatur, quae omnia hoc ipso evitari soleant, si ad operas publicas vel in perpetuum vel ad tempus, pro delicti qualitate, et morum corruptorum emendatione condemnentur. Unde quoque Johann. Fridericus Dux Würtembergicus die 12. Septembr. anno 1627. publico edicto cavit, ne imposterum fures vel alii delinquentes virgis castigentur, aurium amputatione plectantur, sed ad operas publicas condemnentur, cujusmodi edictum extat apud Besold. d. verb. Ruthen außhawen. Eumque in finem in Republica Argentoratensi das Schellenwerck introductum est.

[note: 62.] XXXII. Damnatio in metallum, vel in opus metalli, Matth. Stephan. d. capit. 9. numer. 99. Thom. Michael. de jurisd. concl. 77. lit. b. Bocer. de jurisd. capit. 5. num. 31. Besold. verb. Halßgericht. vers. damnatio item. In cujus locum hodie successit condemnatio ad triremes, sive vincula nautica, auff die et Galleen schmiden. Besold. thes. pract. verb. auff die Galleen schmiden. Quae itidem mero adnumeratur Imperio, Bolognet. in l. Impertum. n. 74. seq. ff. de jurisd. Besold. verb. Halßgericht. vers. deportatio. Tradel. d. cons. c. 1. n. 21.

[note: 63.] XXXIII. Poena exilii, sive relegatio, l. auxilium. 5. l. relegatorum. 7. in princ. ff. de interdict. et releg. l. 4. l. capitalium. 28. §. caterae. 1. ff. de poen. l. ejus qui 18. §. sed relegati. ff. qui testam. fac. poss. Thom. Michael. de jurisdict. lib. 1. cap. 10. n. 13. Coler. de process. execut. part. 2. c. 1. n. 137. Tradel. d. c. 1. n. 21.

[note: 64.] Quam poenam licitam esse sacrae docent literae, ita enim ipse Deus Adamum e paradiso ejecit et exulare jussit, Genes. 3. v. 24. eandemque inflixit fratricidae Caino, Genes. 4. v. 12. et 14. Sic Caipha a fratribus ejectus in terra Tob exulasse legitur libro Judicum. Salomon usus est relegationibus adversus Abiatharum et Semei; uti et Rex David Absolonem cum rediisset ex Gessur ab aula in domum suam relegavit, Reinking. de Regim. secul. lib. 2. class. 1. cap. 8. n. 8. seq. ubi. n. 20. differentiam inter relegationem et exilium docet, et n. 10. seq. hac poena uti, et homines sceleratos ad alienas ditiones et territoria relegare, Reipubl. non conducere, aliquot rationibus probat, qua de re etiam pluribus disserit Petr. Martyr. in comment. ad lib. 1. Regum, circa fin. fol. 23. ubi hanc cautelam subjicit et modum, ut quidem ejus usus in Republica retineri possit, sed ita tamen, ut exules non ad alios mittantur, a pud quos vel deteriores fiant, vel eosdem vita et moribus suis vitiosis offendant, sed

ut ad certa loca intra fines ditionis magistratui releganti subjectae, certis cautionibus et severa inspectione detineantur, ne ipsis huc atque illuc divagari, et vitiosis suis moribus indulgere liberum sit, Confer Reinking. d. c. [note: 65.] 8. n. 17. Indeque hodie optimus relegandi modus Reique publicae magis utilis est, quando homines facinoroli relegantur ad fines Imperii et loca periculosa, ut cum Turca, et hostibus Imperii depugnent, daß der delinquent eine gewisse Anzahl Jahr wider den Erbfeind ziehen und dienen, oder auff ein Grentzhauß sich begeben soll.

[note: 66.] Quamvis enim relegatio ultra relegantis terminos veluti ultra Rhenum, Danubium, montes, Hungaricos fines, daß man einen lässet über den Rhein, die Thonaw, das Gebärg, oder auff die Ungarische Grentzen wider den Türcken, etc. schwören, de jure communi non valeat, per l. fin. ff. de jurisdict. l. relegatorum. 7. §. interdicere. 10. §. quibusdam. 14. ff. de interdict. et releg. l. 1. §. ex urbe. 13. l. fin. ff. de off. praef. urb. aliud tamen consuetudine Germaniae introductum est, Besold. thes. pract. verb. über den Rhein oder die Thonaw weisen. et in delibat. jur. ex libr. 1. pandect. q. 45. fol. 148. seq.

[note: 67.] Quod si autem si quis simpliciter, nulla temporis facta mentione relegetur, in perpetuum relegatio facta intelligitur, arg. l. si servus. Cod. de poen. Hart. Pistor. obs. 189. Carpzov. pract. crim. part. 3. q. 130. n. 16. seq.

[note: 68.] XXXIV. Banni et relegationis remissio, Bart. in l. Imperium. n. 10. ff. de jurisd. Cum ejusdem potestatis sit poena et poenae remissio, l. illicitas. 6. §. fin. ff. de off. praesid. ejusdemque est absolvere et poenae gratiam facere, cujus est condemnare, l. nemo qui. 37. et ibi Dec. ff. de R. 1. l. qui damnare. 3. et ibi Jason. ff. de re jud.

[note: 69.] XXXV. Ad merum quoque Imperium refertur confinatio, die Verbannung in Zehenden, Jacob. de S. Georg. de feud. verb. cum mero. Zas. ad l. Imperium. ff. de jurisd. Gylman. symph. tom. 2. part. 3. tit. 10. vot. 2. numer. 21. fol. 235. Bocer. de jurisdict. capit. 5. numer. 41. Bidembach. nobil. quaest. 7. numer. 3. vers. ad emendationem. Besold. thes. pract. verb. Bannung in Zehenden. et de jurisdict. cap. 21. Quae est, cum quis non relegatur a loco, sed ei certus locus et certi fines, ex quibus non excedat, adsignantur, wann einer in das Orth, da er verburgert, oder in den Zehenden verbannet wurd, darauß ohne Begna-digung nicht zu kommen, Zas. Gylman. Bocer. d. ll. Cujusmodi poena illis plerumque infligi solet, qui domi uxorem et liberos habent, et in quibus spes emendationis apparet, Besold. d. verb. Bannung in Zehenden. et in Ducatu Würtembergico in eos conveniri solet, qui contempta sanctione feras capiunt et interimunt, Bocer. d. c. 5. n. 41.

[note: 70.] XXXVI. Huc quoque resertur positio ad postellum, sive palum numellarium, die Stellung an Pranger oder Halßeisen, Zasius ad l. Imperium. ff. de jurisd. Gylm. symph. tom. 2. part. 3. tit. 10. vot. 2. numer. 25. fol. 236. Bidembach. nobil. quaest. 7. num. 3. vers. eruta veritate. Mynsing. respons. 16. num. 29. seq. Besold. de jurisd. capit. 21. et consil. 233. num. 38. Tradel. d. cap. 1. num. 24. Knichen. de jur territ. c. 3. n. 419. Carpz. pract. crim. part. 3. quaest. 109. n. 73. et quaest. 129. numer. 50.

[note: 71.] XXXVII. Impositio lapidis famosi seu scandali, Lasterstein, Zas. ad d. l. Imper. n. 23. et ibi Bologn. notab. 4. n. 43. ff de jurisd. Myns. d. cons. 16. n. 25. Gylm. d. tom. 2. part. 3. tit 10. vot. 2. n. 22. sol. 235. Bocer. d. cap. 5. n. 43. Besold. thes. pract. verb. Halßgericht. vers. modicam et de jurisd. 21. Matth. Stephan. de jurisd. lib. 1. c. 10. n. 58. Tradel. d. c. 1. n. 24.

[note: 72.] XXXVIII. Idem est, quoad impositionem compedum, Springen anlegen, Geigen anhencken, Wehner. verb. Zent. vers. ad probandum. fol. 704.

[note: 73.] XXXIX. Pertinet quoquead merum Imperium Urphedae juratio, et obligationum juratarum, sine elogiorum de non vindicando carcere receptio, Urpheden, oder Urpheds-Verschreibung, si reus ex admisso facinore, vel in corpore vel vita puniri potuisset, Gylm. d. vot. 2. n. 23. fol. 286. Bidembach. d. q. 7. n. 3. vers. quod [note: 74.] si vero reus. Besold. cons. 233. n. 41. Cujusmodi elogia jurata criminalem jurisdictionem et merum Imperium sufficienter probare, tam de jure, quam notissima Germaniae consuetudine, docent Gylman. d. n. 23. Mynsing. d. respons. 16. n. 27. Thom. Michael. de jurisd. concl. 87. lit. f. Knichen. de jur. territ. capit. 3. num. 428. Besold. thes. pract. verb. Urphed. in fin. et de jurisdict. cap. 21. et consil. 238. n. 32.

[note: 75.] XL. Infamiae inustio sive irrogatio, Cagnol. in l. Imperium. num. 234. et ibi Valasc. n. 176. ff de jurisd. Wehner. d. verb. Zent. fol. 711. Besold. d. verb. Halßgericht. vers. sic perpetua.

[note: 76.] XLI. Et sic quoque a dignitate perpetua, remotio, Entsetzung der Ehren, et missio ignominiosa, Besold. d. vers. sic perpetua. et ibi alleg. Cagnol. Valasc. Zas. Bolognet. Wehner. d. verb. Zent. fol. 711. Tradel. d. cap. 1. num. 25. vers. sic exclusio.

[note: 77.] XLII. Arresti impositio. qua corpus alicujus detinetur, Zasius ad d. l. Imperiam. ff. de jurisdict. Matth. Steph. d. l. 1. c. 10. n. 59. Bocer. de jurisdict. c. 10. n. 10. Quod idem est, quoad pignorationes in causis criminalibus, vulgo Fraitzpfand, Knichen. de jur. territ. c. 3. numer. 421.

[note: 78.] XLIII. Mulctae, et poenae pecuniariae in causis criminalibus, quas ad merum Imperium referunt, Bart. in d. l. Imperium. n. 12. et ibi Jason. n. 2. 8. et 24. Angel. n. 5. et seq. Longoval. n. 19. Valasc. n. 181. ff de jurisdict. Farinac. prax. crim. l. 1. tit. 3. q. 18. n. 46. et q. 25. num. 103. Thom. Michael. de jurisd. concl. 78. lit. l. Bocer. de jurisd. c. 5. n. 46. Menoch. arbit. jud. l. 1. quaest. 74. n. 9. seq. et retin. possess. remed. 3. n. 582. Wehner. verb. Zent. fol. 705. Matth. Stephan. d. l. 1. c. 10. n. 63. Bidembach. nobil. q. 7. n. 3. vers. arguunt quoque. Meichsner. tom. 2. l. 2. dec. 4. n. 137. seq. Rosenthal. de feud. c. 5. concl. 4. n. 5. lit. e. et poenam pecuniariam pro delicto impositam, quantumvis levem, de mero Imperio esse, tenent per l. levis mulcta. C. de

mod. mulctar. Bartol. d. num. 12. Bolognet. in d. l. Imperium. n. 82. et ibi Zas. n. 17. ff. de V. S. Meichsner. d. decis. 4. n. 138. et 149. et tom. 2. libr. 1. decis. 6. num. 47. fol. 625. Besold. d. verb. Halßgericht. vers. mulctam quoque. Tradel. d. cap. 1. num. 27.

[note: 79.] Ex quo etiam hodie mulctae, sive poenae pecuniariae, Frevel, Bruch, Bussen und Straffen, fructus jurisdictionis et meri Imperii dicuntur, Bart. et Bald. in l. fin. ff. solut. matrim. Wesembec. in parat. C. de mod. mulctar. n. 6. Thom. Michael de jurisd. concl. 56. lit. a. Petr. Peck. de jur. sist. c. 29. n. 2. Goeddae. consil. de restit. Baron. Vallendar. n. 329. Sixtin. de regal. l. 2. c. 8. Knichen. de Saxon. non prov. verb. Ducum. c. 7. n. 23. Wesembec. cons. 1. n. 25. Ziegl. §. civitas. concl. 1. n. 54. Besold. thes. pract. verb. Frevel. vers. attamen hodie. Reinking. de regim. sec. l. 2. class. 2. c. 17. n. 56. Klock. 1. consil. 37. n. 38. seq. et cons. 10. n. 606. seq. et jurisdictionis possessionem probant, supra [note: 80.] c. 5. n. 141. Haec autem procedunt, quando mulcta pro delictis, quorum coërcitio et animadversio est criminalis, imponitur, et maxime si poena corporalis pro tali delicto imponenda, in pecuniariam mutatur, et fisco applicatur, Reinking. d. c. 17. n. 61. Besold. d. verb. Halßgericht. vers. mulctam quoque. Treut. 1. disp. 3. concl. 4. lit. e. et ibi Hunn. in resolut. Veluti, si magistratus ultimo supplicio plectendum gratia donet, poenam capitalem in pecuniariam convertendo, et poena ista pecuniaria illi, ad quem alioqui ejus criminis cognitio et executio spectasset, applicanda veniat, Coler. de process. execut. part. 2. c. 1. n. 120. Heig. 2. quaest. 22. n. 63. Capic. decis. 27. n. 12. Carpzov. jurispr. forens. civ. part. 4. constit. 10. [note: 81.] defin. 9. Unde quoque sunt, qui mulctas ad mixtum Imperium referunt, arg. l. sacrilegi. 9. §. fin. ff. ad L. Iul. pecul. Rulant. de commiss. part. 1. lib. 3. c. 9. n. 8. Wehner. pract. observ. verb. Büssen. in fin. quando nimirum mulcta ex causa ad mixtum Imperium pertinente imponatur, Reinking. d. c. 17. n. 62. Johan. Ernest. Zorn. apud Arumae. tom. 2. dis. 7. de jurisdict. conclus. 7. num. 4. vers. extra dictos. et concl. 13. num. 1. Quatenus etiam mulcta civilium delictorum coërcitionem continet, kleine oder gemeine Frevel zu straffen, ad simplicem jurisdictionem refertur, Goeddae. ad l. aliud fraus. 131. §. 1. n. 6. in fin. ff. de V. S. Meichsner. tom. 2. libr. 1. decis. 6. num. 46. fol. 625. Reinking. [note: 82.] d. l. n. 63. seq. ubi notandum, quod vox Frevel, proprie ad civilia maleficia, Malefitz vero ad criminalia pertineat, Denais. de mer. Imper. Camer. Imper. cap. 2. in princ. Author actor. Lindaviens. fol. 123. Referuntur quoque [note: 83.] mulctae ad Regalia, supra c. 4. num. 118. quatenus scilicet alicui tanquam Regale jus mulctandi per investituram vel privilegium conceditur, vel quatenus pro defensione Regalium mulcta imponitur, vel quatenus est magna bonorum privationem inferens, Reinking. d. cap. 17. n. 68. atque ita etiam referuntur inter jura superioritatis, supra c. 5. n. 141.

[note: 84.] XLIV. Confiscationes bonorum mero Imperio adscribuntur, de quo infra c. 15. n. 5.

[note: 85.] XLV. Furcarum erectio, Stock und Galgen, uti et Hencker Beul, Ravenstein, et similia signa executiva, ad merum Imperium pertinent, idque probant, Bald. in c. 2. quid sit investitura. et in l. causa. Cod. de Episc. et Cler. Schneidewin. de feud. part. 2. n. 71. Gigas de de crim. laes. majest. q. 4. in princ. Gylman. decis. 51. num. 22. Mynsing. respons. 16. num. 30. Wehner. verb. Zent. fol. 714. Besold. cons. 238. num. 36. et 37. Klock. 1. cons. 8. n. 56. et cons. 10. num. 598. et quod erectio furcarum, aliorumque signorum executivorum, sit actus et signum maximum meri Imperii, notant post Bald. in l. 1. num. 1. C. ut nem. lic. sine jud. auth. sign. reb. impon. Gail. 2. obs. 60. num. 6. Myns. respons. 16. num. 30. et decad. 13. resp. 3. num. 90. Chassan. in consuet. Burg. rubr. 1. §. 8. num. 2. Gylm. symph. tom. 2. part. 1. vot. 1. num. 60. Höping. de jur. insign. c. 2. num. 194. Sunt enim res et signum, Bald. in l. a procuratore. 13. n. 2. seq. C. mandat. denotantque dominium aëris, Bald. cons. 445. in fin. lib. 5. et sic repraesentant signatum, nimirum jurisdictionis et Imperii quasi possessionem, Bald. in c. 1. in fin. Quid sit investitur. [note: 86.] ac jurisdictionem criminalem totam per solam furcarum erectionem probari, docent Bald. in l. procuratorem. C. mandat. Mascard. de probat. concl. 948. num. 10. seq. Menoch. retin. poss. remed. 3. num. 586. Bocer. de jurisd. c. 1. num. 10. seq. uti et fines jurisdictionis, Hieronym. de Monte tract. fin. reg. c. 52. num. 4. ita ut criminalis jurisdictionis et meri Imperii possessio vel quasi ad eum pertineat, qui erexit, Natta cons. 204. n. 4. seq. et cons. 636. num. 72. Decian. respons. 52. n. 47. fol. 4. Covarruv. lib. 4. variar. resol. cap. 5. Besold. cons. 238. num. 36. Knichen. de jur. territ. c. 3. num. 410. Graeven. [note: 87.] pract. conclus. 60. confid. 2. n. 14. libr. 2. Unde etiam non raro ad fines territorii poni solent, ita tamen, ut a finibus vicini per 24. ulnas distent, Matth. Steph. ad constit. crim. Caroli V. artic. 215. ad fin. Besold. verb. Galg. vers. sed hodie. et notabile ad erectionem furcarum, daß man keinen Galgen so nahe an die Gräntzen setzen mag, daß er das frembde Gericht mit dem Schatten berühre, daß auch das Volck auf derselbigen Gerichte, da man einen rechtfertiget, und nicht auf dem frembden Gerichte, so darneben gelegen, stehen möge, etc. tradit Schneidewin. de feud. part. 2. n. 75. Wehner. d. verb. Zent. fol. 714.

[note: 88.] XLVI. Lustratio et sequela, et armorum impositio a nonnullis ad merum Imperium refertur, de quo infra c. 22. n. 46. et seq.

[note: 89.] XLVII. Armorum quoque ablatio et restitutio, die Wehr nehmen und verbieten, ad merum Imperium refertur, Wehner. d. verb. Zent. vers. ablatio. fol. 711.

[note: 90.] XLVIII. Salvus conductus pro executione justitiae, sicher Geleit von und zum Rechten, de quo supra c. 4. n. 86.

[note: 91.] XLIX. De homagio quoque idem nonnulli tradunt, de quo infra c. 9. n. 25. et seq.

[note: 92.] L. Idem nonnulli de collectis statuunt, de quo infra c. 17. n. 15. seq.

[note: 93.] LI. Referunt quoque nonnulli huc magistratus creationem et depositionem, de quo infra c. 8. n. 10.

[note: 94.] LII. Privilegiorum, contractuum et magistratuum confirmatio, de quo supra cap. 5. numer. 218.

[note: 95.] LIII. Pondera quoque et mensuras nonnulli ad merum Imperium referunt, de quo supra lib. 1. c. 12. n. 77.

[note: 96.] LIV. Idem de appellationum receptione a nonnullis asseritur, de quo supra c. 5. n. 182.

[note: 97.] LV. Cura tabernarum, diversoriorum, balneorum, officinarum fabrilium, etc. Vulgo Ehafftinnen, de quibus infra l. 5. c. 26.

[note: 98.] LVI. Jus statuendi et ordinandi, seu legum ferendarum potestas, de quo infra cap. 10. num. 18.

[note: 99.] LVII. Ad merum Imperium refertur etiam gallinarum jurisdictionalium solutio, vulgo Rauchhüner, Frider. Husan. de homin. propr. cap. 6. n. 64. Wehner. pract. observ. verb. Faßnacht-Hüner. Besold. thes. pract. verb. Rauchhüner. Tilem. de Benign. observ. pract. pentecost. 5. obs. 1. Et ex dominico jure descendere, quod domini territoriorum, in signum superioritatis a subditis, die Rauchhennen, exigere soleant, scribit Speidel. verb. Grund Herr. in fin. Unde etiam has gallinas jurisdictionales appellari, ait Pruckman. cons. 21. n. 83. lib. 1. Cothman. cons. 42. n. 33. seq. et cons. 47. n. 146. 162. et 164. easque jurisdictionis argumentum esse tradit Matth. Steph. de jurisd. l. 1. c. 37. n. 13.

[note: 100.] LVIII. Infantium expositorum alimonia et educatio, ita ut ejusmodi infantes in loco aliquo reperti, ubi alius superiorem, alius vero inferiorem jurisdictionem habet, ejus educatio ad superiorem jurisdictionem habentem pertineat, Dan. Moller. 4. semestr. c. 45. n. 6. seq. Knichen. de investit. paction. part. 2. c. 1. Ziegl. §. Nobiles limit. concl. n. 16. Berlich. pract. conclus. 1. n. 12. part. 1. Reinking. de regim. secul. lib. 2. class. 2. c. 17. num. 43. Benedict. Carpzov. jurisprud. civil. part. 4. constit. 4. defin. 10. et pract. crim. part. 1. quaest. 10. num. 25. et 2. Ecclesiast. defin. 196. n. 8. et defin. 244.

[note: 101.] LIX. Ad merum quoque Imperium refertur hominem suffocatum de aquis extrahere, et qui suspensi reperiuntur, solvere, et super corpore mortuo judicium ferre, gloss. in §. interdum. 1. de hared. quae ab intestat. Georg. Everhard. vol. 1. consil. 12. num. 2. Klock. 1. consil. 10. num. 475. seq.

[note: 102.] LX. Eodemque refertur realis atrocis injuriae cognitio et poena, Besold. cons. 233. n. 35. Secus vero est quoad injurias verbales et reales modicas, quae ad simplicem jurisdictionem referuntur, infra n. 135.

Mixti Imperii vis potissima in jubendo, [note: 103.] decernendo et persequendo consistit, l. jubere. 4. ff. de jurisdict. l. 4. §. fin. ff. de offic. ejus cui mand. l. 1. et 2. ff. ex quib. caus. in poss. Thom. Michael de jurisd. conclus. 101. Bocer. de jurisdict. c. 4. num. [note: 104.] 15. seq. Et ad id refertur I. Bonorum possessionis datio, l. Imperium. 3. ff. de jurisdict. l. cognitio. 4 §. ff. de offic. ejus cui mand. Wesembec. in parat. ff. de jurisdict. num. 6. Bocer. de jurisdict. c. 3. n. 1. et d. c. 4. num. 15. vers. jubere. Thom. Michael de jurisdict. conclus. 101. lit. g. Hunnius de jurisdict. part. 3. quaest. 4. licet eandem simplicis jurisdictionis esse contendant Ant. Faber. 4. conject. 4. Longoval. ad l. Imperium. 3. et ibi Govean. n. 34. seq. ff. de jurisdict. Hotoman. l. 17. obs. 16.

[note: 105.] II. Stipulationes omnes praetoriae, l. jubere. 4. ff. de jurisdict. Johann. Ernest. Zorn. apud Arumae. de jur. publ. tom. 2. discurs. 7. de jurisd. concl. 12. num. 2. Quales sunt rem ratam haberi, tot. tit. ff. rem. rat. hab. l. 1. et 2. l. si prases. 16. ff. de praetor. stip. judicatum solvi, tot. tit. ff. judic. solv. judicio sisti, l. 1. et tot. tit. ff. si quis caut. judic. sist. opus, quod factum est demoliri, l. prator art. 20. et 3. ff. de oper. nov. nunc. damni infecti nomine caveri, l. praetoriae. 1. de divis. stipul. l. 5. in princ. vers. praetoriae ff. de V. O. l. 4. §. duas. et §. seq. ff. de dam. infect. et nisi caveatur, in bonorum possessionem mittere, Thom. Michael d. concl. 101. lit. f. Tradel. in consil. de jurisd. apud Besold. part. 1. consil. 3. c. 2. n. 7.

[note: 106.] III. In bonorum possessionem missio, d. l. jubere. 4. ff. d. jurisd. d. l. 4 §. 1. ff. de. offic. ejus cui. Menoch. adipisc. poss. remed. 4. n. 406. 414. seq. Zorn. d. concl. 12. n. 3. Coler. de process. exec. part. 2. cap. 1. n. 144. seq. Tradel. d. n. 7.

[note: 107.] IV. In integrum restitutio, l. ea, quae. 26. §. 1. ff. ad municip. l. 3. ff. de in integr. restit. Thom. Michael d. concl. 101. in fin. Bocer. de jurisd. c. 3. n. 8. et c. 4. n. 15. vers. jubere. Quamvis eam ad simplicem jurisdictionem referant Ant. Faber. 4. conject. 4. Longoval. in d. l. Imperium. part. 3. §. venio ad mixti. n. 10. 13. seq. et Ant. Govean. n. 38. seq. ff. de jurisd.

[note: 109.] VI. Judicis specialis dandi licentia, l. imperium. 3. in fin. ff. de. jurisdict. c. 4. num. 15. vers. denique. Quod tamen simplicis jurisdictionis esse contendunt, Duaren. in d. l. Imperium. in fin. ff. de jurisd. Thom. Mich. de jurisd. concl. 106. Hunn. de jurisd. part. 2. quaest. 5. Confer Bocer. d. c. 3. n. 7.

[note: 110.] VII. Mulcta in causis ad mixtum Imperium pertinentibus, supra n. 81.

[note: 111.] VII. Pignoris capio in causis civilibus et in pecuniariis, Matth. Stephan. de jurisdict. lib. 1. cap. 12. n. 33. Bocer. de jurisd. c. 4. n. 16. Zorn. d. conclus. 13. n. 2.

[note: 112.] IX. Corporis prehensio, sive retentio in causis civilibus, l. sacrilegi. 9. §. fin. ad L. Iul. peculat. Et sic carcer in causis civilibus ad mixtum Imperium refertur ob contemptam judicis jurisdictionem, supra n. 25.

[note: 113.] X. Manuum injectio, sive arrestatio in causis civilibus, Joh. Ernest. Zorn. d. concl. 13. n. 3. An autem debitor alterius territorii sive jurisdictionis locum transiens una cum rebus suis a magistratu loci istius prohiberi possit, ut loco se non moveat, priusquam creditori suo satisfecerit, dubio non caret? Et hoc ipsum ob jurisdictionis defectum, negant, arg. l. fin. ff. de jurisdict. Clem. paestoralis. vers. ut illud tanquam. de sent. et re judic. Costal. ad l. argentarium

45. ff. de judic. Goeddae. de sequestrat. possess. in rubr. [note: 114.] num. 22. Zorn. d. conclus. 13. num. 3. Et quod jus civile attinet, omnia arresta incognita et prohibita sunt, nec licet ab executione inchoare, sed debet prius creditor legitime convinci, et deinde ad solutionem pulsari, l. un. C. de prohib. sequest. per. l. negantes. 9. Cod. de O. et A. l. fin. Cod. de execut. jud. l. si cum nulla. 58. ff. de re judic. cap. 1. X. ut lit. pend. c. 1. in fin. X. de sequestr. Clem. un. eod. late Goeddae. de sequestr. c. 1. axiom. 2. n. 83. seq. et c. 3. axiom. 1. n. 5. seq. Gail. 1. obs. 148. n. 1. seq. Myns. 5. obs. 35. nisi debitoris transeuntis judex actori justitiam denegasset, vel debitor esset fugitivus. [note: 115.] Goeddae. et Zorn. d. ll. Sicuti etiam hodie in terris Imperii arresta quodammodo moribus subditorum recepta videntur, ad hunc effectum, ut arrestatus taedio arrestationis affectus coram judice loci compareat, pacta conventa servet, debitum exsolvat, vel ad relaxandum arrestum in dubio cautionem judicio sisti, et judicatum solvi, praestet, Gail. de arrest. Imp. c. 1. num. 15. Berlich. part. 1. concl. 50. n. 4. seq. Confer. David Maevium tract. de arrest. per tot.

[note: 116.] XI. Sequestratio, Zorn. d. concl. 13. num. 4. et sequestratione possessionis jurisdictionem probari, tradunt arg. l. un. Cod. de prohib. sequest. pec. Clem. un. d. sequestr. l. 1. §. jubet. ff. de collat. bon. Ferrar. in form. sequestri. vers. sapiens vir. n. 2. 3. Bocer. de jurisd. c. 10. n. 10.

[note: 117.] XII. Manus, sive executio militaris, Zorn. d. l. n. 5. Tradel. d. consil. de jurisd. c. 2. [note: 118.] n. 7.

XIII. Jus interdicendi foro et Advocatura, den Entenmayern das Advociren verbieten, Longoval. ad l. Imperium. part. 3. §. venio ad mixti. n. 3. ff. de jurisdict. Thom. Michael de jurisdict. concl. 102. lit. 1. Matth. Stephan. de jurisdict. libr. 1. cap. 12. num. 27. Bocer. de jurisd. c. 4. n. 16. Item die Scher niederlegen und das Handwerck verbieten. Ubi notandum est morem et consuetudinem illam, qua aliquis de tribu vel opificibus injuria affectus, reliqui ejusdem opificii cum injuriato ulterius operari recusant, daß wann ein Meister oder Handwercks-Gesell geschmähet, andere neben ihme nicht arbeiten wollen, sondern selbibigem das Handwerck niederlegen, constitutionibus Imperialibus improbari, et injuriatum in opificii consortio ad finem usque litis admittendum, constitutum esse, Reformat. guter Policey zu Augspurg de anno 1548. tit. von den Handwercks-Söhnen. 37. §. dieweil in dem. 1. vers. Es soll auch. Denais. Camer. tit. opisicum pacta. 206. §. 6.

[note: 119.] XIV. Contumacis in bannum civile declaratio, Bart. in l. illicitas. 6. §. ult. num. 1. ff. de off. praesid. Bocer. d. c. 4. n. 16.

[note: 120.] XV. Sententiarum in civilibus latarum executio, l. a Divo. 15. ff. de judic. Chassan. in consuet. Burgund. rubr. 1. n. 97. vers. item executio. Scip. Gentil. de jurisd. lib. 1. c. 15. Bender. de revis. concl. 4. n. 145. Rulant. de commiss. part. 1. lib. 3. cap. 9. n. 4. Coler. de process. exec. part. 1. c. 5. n. 21. Thom. Michael. de jurisdict. conclus. 102. lit. a. Bocer. class. 6. disput. 36. conclus. 3. Caspar. Klock. 1. consil. 37. num. 55. seq.

[note: 121.] XVI. Modica ob contumaciam coërcitio, sive castigatio, l. ossa. 8. §. si in locum. 2. ff. de religios. Bart. in l. Imperium. n. 11. et ibi Jason. n. 24. ff. de jurisd. Rulant. de commiss. part. 4. l. 2. cap. 17. n. 25. Bocer. d. c. 4. n. 16.

[note: 122.] XVII. Testes vilioris conditionis in civilibus causis ad veritatem dicendam compellendi et torquendi potestas, supra n. 29.

[note: 123.] XVIII. Ad mixtum hoc Imperium spectat denegare audientiam non obtemperanti, juxta. l. sed etsi. 26. §. et adjicitur. 6. vers. s. d etsi. ff. ex quib. caus. major. Thom. Michael d. conclus. 102. lit. f.

[note: 124.] XIX. Remediis praetoriis in jus venire, aut recusantem cogere, de qua l. 1. §. quod ergo. 3. ff. de inspic. vent. Michael d. lit. f.

[note: 125.] XX. Calumniantem de possessione dejicere juxta l. 1. §. necessario. 2. ff. si ventr. nom. mul. in poss. l. notatur. 15. seq. ff. de his, qui not. infam. Mich. d. lit. f.

[note: 126.] XXI. Ex usu potissimum Sueviae ad mixtum Imperium refertur tabernarum erectio, supra c. 5. n. 164.

[note: 127.] XXII. Nundinarum nomine pecuniae forensis exactio, de quibus infra l. 5. c. 23.

[note: 129.] XXIV. De ponderibus et mensuris cognitio et signorum impressio, supra l. 1. c. 12. num. 77. et seq.

[note: 130.] XXV. Referuntur quoque ad mixtum Imperium omnes actus, in quibus Imperii magis, quam jurisdictionis forma elucet, l. ea quae. 26. ff. ad municipal. l. jubere. ff. de jurisd. Zorn. d. concl. 13. n. 10.

[note: 131.] XXVI. Cognitio excessuum sive delictorum, quae poenam arbitrariam concernunt, Coler. de processib. exec. part. 2. c. 1. n. 122.

[note: 133.] Simplex sive specialis jurisdictio consistit in potestate publica cognoscendi et statuendi de causis civilibus et pecuniariis, Johan. Ernest. Zorn. de jurisdict. conclus. 15. Bocer. de jurisdict. [note: 134.] cap. 3. num. 2. Et ad hanc jurisdictionem simplicem sive in specie ita dictam referuntur imprimis I. causarum civilium ac pecuniariarum cognitio, was Gülten, Schulden, Güter ligende und fahrende, bewegliche und unbewegliche antrifft, quae licet de jure civili trecentos aureos excedere non debeat, Novel. 15. c. 3. §. fin. Coler. de processib. exec. part. 2. c. 1. n. 123. Besold. consil. 233. n. 131. Hodie tamen de consuetudine secus est, Daniel Moller. 4. semestr. c. 45. Schneidewin. de feud. part. 2. n. 88. Coler. de process. execut. prat. 2. c. 1. n. 138. Besold. de jurisdict. c. 22. et thes. pract. verb. Unter-und Erbgericht. Reinking. de regim. secul. l. 2. class. 2. c. 17. n. 43. Berlich. part. 1. conclus. 1. n. 11.

[note: 135.] II. Cognitio modicorum excessuum, Coler. d. n. 123. veluti de injuriis verbalibus ac realibus modo non sint atroces, non solum quando civiliter earum nomine agitur, sed etiam

quando mulcta exigenda venit, Zorn. d. conclus. 15. n. 4. nam et modica castigatio, sive corporis etiam correctio ad hanc jurisdictionem pertinet, l. magistratibus. 12. et ibi gloss. ff. de jurisdict. l. quidam. 5. Cod. de pedan. judic. Cum jurisdictio sine modica coërcitione nulla sit, Coler. d. n. 123.

[note: 136.] III. Cognitio de transactione alimentorum, l. cum hi. 8. in princ. et §. si praetor. seq. ff. de transact. Thom. Michael ff. de jurisdict. conclus. 104. lit. C.

[note: 137.] IV. Uti et de alienatione praediorum minorennium cognitio, l. magis puto. 5. §. si aes. 14. ff. de reb. eor. qui sub tut. l. 2. §. 1. ff. de off. ejus cui mand. Thom. Michael. d. l. lit. d.

[note: 138.] V. Cognitio de indulgenda creditoribus separatione bonorum, l. 1. §. de his autem. 14. ff. de separat. Thom. Michael d. concl. 104. lit. e.

[note: 139.] VI. Nec non de consilio executivo cognitio, sive jus probandae causae manumissionis, adhibito consilio, l. 2. ff. de off. ejus cui mand. l. obligari. 9. §. 1. ff. de author. tutor. §. eadem lege. 4. 1. qui et ex quib. caus. manumit. Thom. Michael d. concl. 104. lit. f.

[note: 140.] Atque haec quidem jurisdictionis divisio de jure Justinianeo obtinet, sed hodie omnium fere locorum consuetudine et praxi eo res devenit, ut duae tantum censeantur esse jurisdictionis species, jurisdictio nimirum Alta, sive superior, et Bassa sive inferior, Paurmeister. de jurisdict. l. 1. c. 18. n. 1. et 8. Besold. de jurisdict. quaest. 21. circa princ. Reinking. de regim. secul. l. 2. class. 2. c. 17. n. 40. Wehner. pract. observ. verb. Gericht. et verb. Vogtey. fol. 666. Coler. de process. execut. part. 2. c. 1. n. 124. seq. Berlich. part. 1. concl. 1. n. 9. Ita ut hodiernae jurisdictionis cognitio et explicatio ex sola juris Romani peritia, Bartolive, et sequacium traditionibus fieri non possit, sed is, qui hoc tentaverit, ab asino lanam quaerere, operamque omnem et oleum perdere videatur, ut ait Besold. de jurisd. in prooem. et non secus faciat, atque

Quod non adeo mirum, cum quoties nova Imperii facies facta, novas quoque institutas potestates et magistratus videamus, l. 2. §. 10. et seq. et ibi Cujac. ff. de orig. jur.

[note: 141.] Alta, sive superior jurisdictio, die hohe Obrigkeit, hohe Gericht, Blutbann, peinliche Gericht, tam merum, quam mixtum Imperium continere existimatur, ita, ut qui hanc jurisdictionis speciem habet, simul et merum et mixtum Imperium habere censeatur, Besold. de jurisdict. c. 21. et part. 5. cons. 233. n. 34. Wehner. d. verb. Gericht. in princ. Reinking. d. c. 17. n. 41. Obrecht. de jurisd. c. 3. n. 27. Author actor. Lindaviens. fol. 835. ad fin. Quod quidem quoad mixtum Imperium non videtur adeo esse planum, cum etiam ad bassam, seu inferiorem jurisdictionem referantur nonnulla ex iis, quae mixti Imperii esse reputantur, sicuti ex subsequentibus apparet. De mero autem Imperio nullum videtur esse dubium, atque ita ad altam, sive superiorem jurisdictionem pertinet potestas gladii, et omnes querelae et accusationes super quibuscunque delictis et maleficiis, tam publicis, quam privatis, Wehner. d. verb. Gericht. vers. de jure Saxonico. in fin. Coler. de process. execut. part. 2. c. 1. n. 135. Joh. Rudinger. cent. 2. obs. 60. n. 2. Besold. de jurisd. c. 21. Matth. Stephan. de jurisd. l. 1. c. 3. n. 75. atque ita etiam injuriae atrocis, tam verbalis, quam realis, cognitio, quando nimirum petitio instituitur, ut injurians ex officio corporis poena afflictiva, vel pecuniaria fisco applicanda, afficiatur, Coler. d. c. 1. n. 136. Besold. d. c. 21. Matth. Steph. d. c. 3. n. 76. Sicuti etiam relegatio, confinatio, damnatio in metallum, privatio libertatis, seu condemnatio ad perpetuos carceres, ad triremes, incarceratio item ad tempus ad effectum puniendi crimen aliquod, fustigatio, auricularum abscissio, impositio lapidis famosi, seu scandali, Halßeisen, Lasterstein, et similes coërcitiones, carcer custodiae in criminalibus, potestas torquendi, Urphedarum obligationes, absolutio et veniae delicti confessio, Begnadigung, confiscationes bonorum, poenae, mulctae et alii reditus criminalium causarum omnes, quae omnia ad superiorem sive altam hanc jurisdictionem refert Besold. de jurisd. d. c. 21. Quibus etiam reliqua omnia, quae meri Imperii esse in praecedentibus retuli, adnumeranda sunt.

[note: 142.] In Saxonia sequentia crimina jurisdictioni superiori, sive altae adnumerantur, veluti crimen haeresis, veneficii, incantationis, sacrilegii, incestus, raptus mulierum, fractae pacis, violentiae publicae, grassationum, homicidii, incendii, proditionis, perjurii, seditionis, binorum sponsaliorum et nuptiarum eodem tempore, luxuriae contra naturam, praedationis aratrorum et molendinorum, relegationum ex provincia, civitate vel pagis, invasionis violentae alienarum aedium, furti ultra tres solidos, receptationum, violationis membrorum virilium, aut mamillarum muliebrium, consilii adversus superiores, sepulchri violati, injuriarum atrocium, quatenus personis privilegiatis fiunt, et criminaliter poenam fisco applicandam intentantur, plagii, criminis falsi cujuscunque, item stellionatus, et eorum, qui unam rem duobus vendunt, aut oppignorant, revelationis secretorum in injuriam alterius, finantiarum, et venalium decretorum, pacis domesticae, item murorum violationis, vel fractionis, gladiorum, cum quibus alicui inferuntur vulnera, terminorum motorum, novorum vectigalium, piscinarum laesiones, famosorum libellorum, maleficiorum, vulnerum, item deformitatum, quae faciei alicujus inferuntur, transfossionum, ictuum, contusionum, ex quibus periculum vitae fluit, maxime si illa fiant in strata, sive foro publico, membrorum mutilationis et abscissionis, usque ad vulnera qualiacunque inclusive, Coler. de processib. execut. part. 2. c. 1. num. 137. Wehner. verb. Zent. fol. 706. seq. Berlich. part. 1. concl. 1. n. 10.

[note: 143.] Bassa seu inferior jurisdictio, die Niederoder Untergerichtliche, item Erbgerichtliche, Vogteyliche Obrigkeit, complectitur non solum ea, quae vulgô ad simplicem jurisdictionem referuntur, sed etiam nonnulla ex iis, quae mixto Imperio adscribuntur, Besold. de jurisd. cap. 21. Reink. de regim. secul. lib. 2. class. 2. c. 17. n. 42. Et saepe usu venire solet, ut in loco aliquo haec bassae jurisdictionis species uni alicui, e contra merum Imperium, uti et jurisdictio territorialis, alteri Imperii statui competat, quo casu, cum scilicet alius Status Imperii eo loci territoriale Imperium sibi asserit, alius vero inferiorem saltem habet jurisdictionem, licet bassa haec jurisdictio parum dignitatis et proprietatis habere videatur. Besold. d. c. 21. in princ.

[note: 144.] Ad bassam sive inferiorem hanc jurisdictionem pertinet I. causarum civilium et pecuniariarum cognitio, ut sunt nomina debitorum, reditus, damna, pignorationes, bona alia, sive mobilia, sive immobilia, etiamsi trecentos aureos excedant, supra n. 133.

[note: 145.] II. Cognitio de criminibus levioribus, non solum quando eorum nomine civiliter agi solet, sed etiam quando mulcta aliqua exigenda venit, utpote de crimine furti ultra tres solidos, vetitarum mercium et armorum distractionis, vetitorum ludorum, judicialium contumaciarum, impudicorum gestuum, injuriarum non atrocium, ictuum, contusionum, pulsationum, vellicationum crinium, et similium, vulgo kleine Frevel und Bruch, als wann einer den andern räufft, stößt, schlägt braun oder blau, Messer zucket, Blutrüstig machet, doch ohne Fleisch-oder Kampffer-Wunden, etc. Coler. d. l. n. 138. Besold. d. cap. 21.

[note: 146.] III. Captura et incarceratio in causis pecuniariis supra n. 25.

[note: 147.] IV. Possunt etiam inferioris jurisdictionis domini, die Vogts-Herren, praetores, aliosque magistratus, Schultheisen, und andere Beampten, ordinare, quibus inferior illa jurisdictio expediatur, et quibus ejusdem exercitium committatur, Besold. de jurisd. d. c. 22. Knich. de vestit. pact. part. 2. c. 1. n. 109.

[note: 148.] V. Ad bassam hanc sive inferiorem jurisdictionem refertur quoque compotationum et ludorum inhibitio, das Gebott, daß man einen Tag nicht mehr als eine Zech thun, und ein jeder Wirth unter der Predigt kein Morgensuppen geben, und ein jeder der Allmosen nimbt, in kein Wirthshauß in die Zech gehen, daß auch niemand einig Spiehl über 1. ober 2. Pfenning thun möge, sicuti in Camera 7. Maji anno 1544. pronunciatum refert ex Sailer fol. 366. Wehner. verb. Vogtey. vers. quo loco. fol. 666.

[note: 149.] VI. Juramentum quoque exigere possunt domini inferioris jurisdictionis, Erb-oder Lehen-Pflicht, de quo infra c. 9. n. 25. seq.

[note: 150.] In Franconia, Palatinatu, et aliis in locis vicinis jurisdictio dividitur in Centam, sive Centenam et Vogteicam, Reinking. de regim. secul. lib. 2. class. 2. c. 17. n. 47. Centa, sive [note: 151.] Centena jurisdictio est noxarum sive delictorum praesertim Capitalium animadversio et coërcitio, Knich. de super. territ. c. 4. num. 70. Wehner. d. verb. Zent. fol. 700. Reinking. d. l. n. 48. et nihil aliud esse videtur, quam jurisdictio alta, sive superior et criminalis, Wehner. d. l. Unde etiam vulgo dicitur Zent, Zentbarkeit, [note: 152.] Malefitz-Recht, supra num. 17. Licet enim olim Franconiae Regum tempore Regiones in certa mallobergia et Centenas, sive certas praefecturas, in gewisse Aempter und zusammengeschlagene Dorffschafften/ welche deß Cent- Graffen Jurisdiction unterworffen gewesen, distributae et unicuique civitati Comes praesideret, veluti Advocatum agens, Beat. Rhenan. rer. German. lib. 2. fol. 88. Comites autem ipsi ubique praeesse non possent, ex plebe constituebant centenos Comites, sive Grafiones, seu judices, certis assignatis pagis et villis, qui cuilibet Centenario in omnibus subjiciebantur causis, et qui ita Centenae praeficiebantur, Centgravii et Vice-Comites dicti fuerunt, Knichen. d. cap. 4. n. [note: 153.] 88. seq. et num. 102. et 110. et hujusmodi judices centeni minores tantum causas dijudicabant, majores vero et criminales causas Gograviis dijudicandas relinquebant, juxta leges Francorum ab Ansegito collectas, lib. 4. cap. 23. Besold. de Comitib. Imper. n. 7. ad fin. Hodie tamen Centena non civiles, sed criminales causas concernit, Knichen. de jur. territ. c. 4. n. 37. 187. seq. Besold. d. n. 7. in fin. Wehner. d. verb. Zent. Author actor. Lindaviens. fol. 550. ubi addit vocabulum Zent a Zehendt dici, et verbum Zehendt, sive im Zehenden gelegen, non tantum pro decimis, oder für zehendtbar, sed etiam pro territorio, vel districtu minore pagi vel oppidi usurpari, [note: 154.] Besold. thes. pract. verb. zehendt, et verb. zent-barliche Obrigkeit. Dominus cui jurisdictio haec competit, dicitur Cent-Herr, Fraiß-Herr, Knichen. de super. territ. c. 4. n. 71. Casus ad Zent pertinentes dicuntur zentbare Fälle. Personae ad eandem pertinentes, zentbare Unterthanen, et bona sub ea sita, zentbare Güter, Zenthöffe. Judicium, Zentgericht, Malefitz-Recht. Judex, sive Praeses, Zentgraffe, Austriacis Panrichter, Adsessores sive Scabini, Schöpffen, Blut-Schöpffen, Zentbesitzere, Wehner. d. verb. Zent. fol. 700.

Circa distinctionem, restrictionem atque extensionem der Zentbarlichen Gerechtigkeit, mire variant Pragmatici, imprimis Camerales, teste Petr. Leipold. apud Arumae. tom. 1. discurs. 24. conclus. 4. Besold. d. verb. Zentbarliche Obrigkeit. Potissimum autem dividitur [note: 155.] in universalem et particularem. Universalis et omnigena, sämbtliche und allgemeine Zent est, cum quis habet omnium omnino etiam leviorum delictorum animadversionem et coërcitionem indistinctam, zu Dorff, Strassen, und Felden, so weit sich der Zehendtbare Grund und Boden erstrecket, Knichen. de jur. territ. c. 4. n. 237. Wehner. d. verb. Zent. fol. 701. ubi dicit talem a Carolo Magno accepisse Episcopum Herbipolensem, et inde versiculum illum vulgatum:

Et ad hanc universalem Centenam pertinent, quae ad criminalem jurisdictionem spectant, Knichen. de jur. territ. c. 4. n. 269. Wehner. d. verb. Zent. vers. pertinent. fol. 701. et vers. suntque actus. fol. 706. ubi casus ad eandem pertinentes refert, et sunt fere illi, quos retuli supr. n. 142. reliqua videri possunt apud Wehner. d. verb. Zent. per tot. Leipold. d. concl. 4. Besold. [note: 156.] d. verb. Zentbarliche Obrigkeit. Particularis, sive specialis et limitata Zent est, cum quis in alieno territorio certorum criminum coërcitionem, pacto, consuetudine, vel praescriptione quaesitam habet, Wehner. d. verb. Zent. vers. specialis. fol. 701. et plerumque quatuor grandiora delicta sibi vindicat, die vier hohe Wände, vier Haupt-ruegen, als Nachtmordt, beweister Diebstahl, Nohtzwang und Brandt, Wehner. d. vers. specialis. Et haec dicitur Fraißzent. Petr. Leipold. d. l. concl. 5. vers. idque ideo. Unde etiam fit, ut quis habeat merum Imperium in aliquo loco, die hohe Malefitzische Obrigkeit, alter vero ibidem jurisdictionem Centenam, atque ita eo loco distinguatur inter merum Imperium et Centenam, et hoc casu Centena, sive das Zentgericht, restringatur ad certos casus, auf die vier Haupt-ruegen, oder die vier hohe Wände, Brandt, Mordt, Raub und Diebstahl, reliqua vero delicta ad ordinarium loci dominum, criminalem jurisdictionem habentem pertineant, Gyland. decis. Camer. 51. num. 35. l. 1. Wehner. d. verb. Zent. vers. atque hinc. fol. 702. Vulgo enim ex consuetudine recepta et usu, Centenam quadrupliciter considerari dicunt, sämbtliche und allgemeine Zent, Fraißzent, hohe Zent, Mittelund Nieder-Zent, post Petr. Leipold. d. conclus. 4. Besold. d. verb. Zentbarliche Obrigkeit. Sämbtliche Zent nihil aliud est quam universalis illa, de qua num. 155. et haec licet ab omnimoda jurisdictione et jure territoriali diversa sit, et non tam late pateat, quoad causas tamen criminales juri territorii regulariter connexa esse intelligitur, confer. Petr. Leipold. [note: 157.] d. concl. 4. Fraißzent consistit tantum in den vier [note: 158.] hohen Rugen, de quibus num. 156. hohe Zent connexa cum Obervogtey, et plerumque den niedern Ständen von Graffen und Herren in Stifftern, qui dicuntur Landherren, ad quos pertinent jura territorialia, competere dicitur, Leipold. d. l. conclus. 6. et de concurrent. jurisd. equest. ubi huc refert Zentpflicht, Zentschöpffen haben, und die Gericht besetzen helffen, Rug mercklicher und hoher Frevel, Bussen, deren Straff, die Zent-schützen, deren Folge, Rein, Stein, solche heben, schweren, Schmachwort, Blutrunst, Henckergelt, gemeine Anlagen und Zentkosten, so auf die Gericht gehen, Ehebruch, quae regulariter non accensentur unter die Hauptrugen, falscher Eyd, Maß, Gewicht, sambt andern Fraißfällen, auß den benambten 3. oder 4. hohen Rugen, so an Haut und Haar, Leib und Leben, Halß und Hand, Ehr und Leumuth gehen, und dergleichen, quae habet die hohe Zent, aliquando nude, aliquando una cum, [note: 159.]Ober-und Nieder-Vogtey. Mittel-und Nieder-Zent, nihil aliud est, quam immediata Imperii Vogteia, secundum Leipold. d. l. conclus. 7.

[note: 160.] Est quoque alia jurisdictio Vogteica, Vogtgericht. Quod vocabulum Vogteia, sive Vogtey, valde ambiguum et specialem significationem vix admittit, sed ex materia subjecta, usuque regionis ejus significatio eruenda venit, Gylman. decis. 2. numer. 154. lib. 1. Mynsing. decad. 13. respons. 3. numer. 9. 11. 110. et 125. Wehner. verb. Vogtey. vers. est igitur Vogtey. fol. 653. Reinking. de regim. secul. lib. 2. class. 2. cap. 17. num. 54. et patet ex iis, quae late tradit Mager. de advocat. cap. 2. num. 204. seq. Knichen. de jur. territ. c. 4. num. 369. seq. Wehner. d. verb. Vogtey. per tot. ubi vers. diese bißhero. fol. 655. subjungit, daß das Wort Vogtey zweiffelhafftig und ambiguum sey, et pro diversitate locorum varire, auch keine specialem significationem habe, oder etwas gewisses importire, sondern müßte nach Gelegenheit und Gebrauch, oder Gewonheit deß Lands, der Herren, der Stätt, die es gebrauchen, interpretiret, außgeleget und accommodiret werden, wie dann auch das Wort judicium, in den gemeinen Rechten, und bey derselben Lehrern gleicher Gestalt viel und allerhand significata habe, und secundum subjectam materiam verstanden werde, juxta Hostiens. in summa. et Abbat. in rubr. de judic. Aliquando enim accipitur pro omnigena jurisdictione domino loci competente, cui varia jura insunt et adhaerent, alle Herrschafft, so einer an einem Orth hat, Knich. d. cap. 4. num. 409. Mager. d. l. n. 207. Wehner. d. verb. Vogtey. vers. was aber das. fol. 655. ubi ait; was aber eigentlich Vogtey seye, wurd offt gezweiffelt, aber in gemein für die hohe Gericht verstanden, sonderlich über Halß und Haut. Atque ita ut jurisdictio generice accepta, ita et Vogteia merum et mixtum Imperium complectitur, Mager. de advoc. c. 2. num. 208. Mynsing. decad. 13. resp. 3. [note: 161.] num. 9. 11. et 110. Quo significatu dicuntur Reichsvogt, per quos Imperatores in Civitatibus Imperialibus jurisdictionem et Imperium primitus exercere solebant, secundum Stumpff. Chron. Helvet. lib. 6. cap. 14. de quibus infra libr. 5. cap. 3. Eodemque sensu Imperator dicitur Praefectus Romanus, Römischer Vogt, Mager. d. c. 2. num. 223. Et illi, qui in municipiis pro emendatione delictorum mulctas, Frevel und Bussen recipiunt, dicuntur Unter-Vogt, Mager. d. cap. 2. num. 212.

[note: 162.] Hinc quoque Vogteiam esse, quae districtum cum jurisdictione continet, docent Knichen. d. c. 4. n. 98. seq. et n. 340. Reichwin. in formul. part. 1. rubr. de pacific. Relig. vot. 7. num. 19. Besold. in consil. tract. de jurisd. annex. fol. 95. et consil. 238. n. 41. Author actor. Lindaviens. fol. 829. seq. Martin. Uran. tom. 4. consil. 53. n. 12. ubi scribit, daß die gemeine Verständnüß in dem Land Schwaben also stehe, daß bey dem Wort Vogtey verstanden werde, die Obrigkeit deß Gerichtszwangs über Gottshäusig, oder andere Leuch, Güter und Personen, alsdann die solche Obrigkeit haben, Vogtherren genennt werden, Mynsing. decad. 13. resp. 3. n. 9. ubi attestatur, Es gebe die

[note: 164.] Porro vocabulum Vogtey aliquando idem est, quod districtus cum jurisdictione civili competens, et sic quandoque sumitur pro omnigena jurisdictione civili, loci domino competente, excepta Centena sive criminali, Knichen. de jur. territ. c. 4. n. 409. et 123. atque [note: 165.] haec est vel superior, vel inferior. Superior die Obervogtey, est, cum Princeps vel alii etiam plures habent quandam praefecturam sive dynastiam lege feudali vel territorii jure concessam, mit aller Landsfürstl. und hohen Obrigkeit und Ober-Bottmäßigkeit, Knichen. de jur. territ. cap. 4. num. 408. seq. Quo casu Vogtey territorium, Grundt und Boden, cum omni causa et Regalibus denotare et pro universali jurisdictione civili, domino loci, dem Vogtherren, competente sumi, excepta Centena, et quae ad eam pertinent, dicit Wehner. d. verb. Vogtey. vers. superior. seq. fol. 656. Knichen. d. num. 123. et in paucis a superioritate territoriali, Lands-Obrigkeit, distat, sed cum ea in plerisque coincidit, Leipold. d. l. quaest. 6. Georg. Andr. Majer. de jurisdict. [note: 166.] sect. 2. membr. 5. posit. 2. lit. e. Inferior, die Undervogtey, est, quae non Principatus, vel territorii jure consertur, sed superioritate et Imperio semper salvo competit. Wehner. d. verb. Vogrey. vers. inferior. fol. 658. Et haec jurisdictionem bassam, seu inferiorem respicit, Reinking. de regim. sec. lib. 2. class. 2. cap. 17. num. 54. Georg. Andr. Majer. d. posit. 2. lit. f.

[note: 167.] Ad Vogteicam jurisdictionem quaenam spectent, difficile est enumerare, cum pro diversitate locorum, consuetudinis pacti, praescriptionis alibi aliter observetur, ita ut in uno loco ad Zent pertinentia, in alio der Vogtey adhaereant, et vice versa, et sic cujusque regionis consuetudo, praxis et observantia imprimis attendenda veniat, Wehner. d. verb. Vogtey. vers. ex jam dictis. fol. 659. ubi, et aliquot pagellis sequentibus ea, quae in Franconia ad Vogteiam pertineant, late enumerat.

ADDITIO.

Ad motes Germaniae propius accedunt, relictis juris Romain placitis, huc, vel ipso Autore h. c. n. 140. fatente, nihil facientibus, SCHOTTELIVS de singular, quibusdam in Germania juribus. C. VII. p. m. 209. SCHILTER. in Exercit. ad. VI. p. m. 125. HERTIUS in dissert. de Consult. LL. et Iudic. in special. R. G. Imp. Rebusp. §. 22. 23. T. 1. Opusc. P. II. p. 449. seqq. THOMASIUS in dissert. de ICtionis et magistratuum differentia secundum mores Germanorum; TITIUS in Iur. privat. L. VIII. C. X. p. 1049. seqq. Tractatus varii de ICtione a LEUCHTIO collecti, inter quos eminent LINCKII dissertationes de Centena et de Vogteja; ENGELBRECHT dissert. de ICtione alta et bassa; HEINECCIUS dissert. de Orig. et indole ICtionis patrimonialis; KRESSIUS dissert. de variis ICtionis Criminal. in Germania generibus.

CAPUT VII. De Jure venandi et pascendi.

13. Rectius alii jus separatum esse dicunt, quod per se subsistat, ut alia jura magnatibus vel etiam privatis competentia.

21. Iuris venandi species sunt, venatio proprie sic dicta, piscatio et aucupium.

28. Distingui solet inter hochroht Wildprett/ et nider Wildprett, hochschwartz Wildtprett, et niderschwartz Wildprett.

56. Prohibitio et permissio juris pasculandi, et sues tempore glandium immittendi.

72. In jure venandi et forestali consuetudo attendenda, et tantum praescriptum quantum possessum.

75. Dominus quoque territorii cum universitate pascuis pro eorum qualitate uti potest.

84. Certo numero pecorum in alieno fundo usus legitimo tempore, plura adhibere non potest.

86. Qui in pluribus locis vel pagis ex uno ovili jus pascendi habet, non potest in alio loco novum ovile extruere.

91. Nonnullis in locis quis majorem numerum pecorum pascere non debet, quam propriis pabulis per hyemem alere valet.

93. Si dominus recepta singulis annis uniformi praestatione a vicinis pro pastura, pro se opus habeat pascuis, ipse vicinis praefertur.

94. Sunt praedia nonnulla, in quibus nullo tempore pascere licet, beschlossene Güter.

96. Si quis in sylva aliena jus venandi habeat, dominus proprietatis in praejudicium juris venandi, grandes arbores una vice excidere nequit.

102. Mandata sine clausula contra extirpatores in Camera impetrari possunt, cujus exempla referuntur.

103. Si eradicatio inscio venandi domino facta, quomodo ipsi consultatur? et n. 104. 105.

106. Dominus proprietatis sylvae, in qua alius jus venandi habet, arbores ex ea sylva caedere tam ad proprium, quam advendendum potest, modo id fiat moderate.

108. Qui jus lignandi ad comburendum in aliena sylva habet, arbores sanas et ad aedificationem aptas non, sed tantum cremia et surculos aridos caedere potest.

110. Veteribus magna cura sylvarum fuit, eique apud Romanos Consules praefuerunt.

112. Hodie apud Principes et civitates peculiares personae ad id ordinantur, Forstmeister, Waldvögt, Waldschützen, Forstknecht.

CIvitates Imperiales in territoriis, ditionibus et districtibus suis habent quoque jus venandi et jurisdictionem forestalem. Quamvis enim jus venandi omnibus hominibus concessum, et venatio ferarum omnibus fuerit licita, non solum de jure divino, Genes. 1. vers. 26. 28. et 30. et cap. 9. v. 2. Levit. 17. v. 13. Ps. 8. v. 8. et 9. 1. Corinth. 15. v. 27. sed etiam naturali, gentium, §. ferae igitur. 12. 1. de rer. divis. l. 1. 2. et 3. in princ. l. quod in litore. 14. in princ. ff. de adquir. rer. dom. l. 1. ff. de adquir. poss. c. jus naturale. Dist. 1. et civili, nam et hoc jure omnibus licitum et liberum esse, non tantum in proprio, sed et alieno fundo, ante prohibitionem, quaelibet animalia venari ac capere, patescit ex d. §. ferae. d. l. 1. 2. et 3. ff. de adquir. rer. dom. l. injuriarum. 13. §. fin. ff. de injur. l. Divus Pius. ff. de servit. rust. praed. [note: 2.] Atque hoc jure gentium non modo Indi et Tartari, Johan. Bohem. de morib. gent. lib. 2. cap. 9. Persae, Xenophon. libr. 1. Cyropaed. Graeci, Xenophon. libr. de venat. aliique populi, sed et ipsi Germani diu fuerunt usi, de quibus Caesar lib. 6. Vita, inquit, Germanorum omnibus in venationibus, atque in studiis rei militaris consumitur. Hodie tamen secus est, et Principes, Duces, Comites, Barones, Nobiles, Civitates Imperiales, aliique superiores et territoriorum domini jus venandi ad se transtulerunt, et privatis maxime ignobilibus etiam in propriis suis fundis ademerunt, sicuti primitus factum fuisse ab Imper. Friderico I. cujus constitutio extat 2. feudor. tit. 27. §. si quis rusticus. 5. vers. nemo tamen retia. Sixtin. de regal. lib. 2. cap. 18. numer. 40. Idque [note: 3.] jure factum fuisse pluribus rationibus et fundamentis docent, Zoanet. de duplic. venat. numer. 42. seq. et in l. 2. Cod. de pact. inter empt. numer. 145. seq. Fachinae. 1. contr. 1. Covarruv. in c. peccatum. part. 2. §. 8. de R. I. in 6. Seb. Medic. de venat. part. 1. q. 5. Georg. Mohr. de jur. venand. part. 1. cap. 2. numer. 23. seq. Speckhan. cent. 1. quaest. 97. Dn. affinis Cluten. diatrib. novo-Justin. 17. quaest. 3. Vultei. ad §. ferae. 12. num. 10. et ibi Gilken. numer. 27. seq. Harpprecht. num. 89. seq. 1. de rer. divis. Bocer. de regal. c. 1. numer. 52. seq. Nevvhan. apud Arumae. tom. 3. discurs. 19. de jur. venand. conclus. 48. seq. Conrad. ab Einsidel. de regal. cap. 3. concl. 358. Kylling. disp. de jur. venand. conclus. 4. lit. c. Bened. Carpzov. pract. crim. part. 2. q. 84. n. 6. seq. Vide Limn. Notit. Franc. lib. 2. c. 12. q. 1. pag. 697. seqq. Klock. vol. 1. cons. 29. n. 116. seqq. et n. 483. usque 505.

[note: 4.] Competit autem hoc jus venandi et jurisdictio forestalis Civitatibus Imperialibus ac aliis Imperii Statibus, jure territorii, cui jus venandi et jurisdictio forestalis adnumeratur, Pruckman. de regal. §. venatio. Heig. part. 1. quaest. 15. Matth. Steph. de jurisd. lib. 2. part. 1. cap. 7. n. 443. seq. Bidembach. nobil. quaest. 15. Sixtin. de regal. 2. cap. 18. n. 45. Arnisae. de jut. majest. 3. cap. 4. n. 19. Modest. Pistor. 2. cons. 14. n. 13. Decian. cons. 22. n. 22. vol. 4. Mascard. de probat. concl. 1196. n. 34. Thom. Michael. de jurisdict. concl. 51. lit. a. Mingius de super. territ. concl. 72. et 78. Bocer. de jur. dom. et vasall. libr. 2. cap. 2. n. 99. seq. Klock. 1. cons. 29. n. 59. seq. Meichsn. tom. 3. decis. 33. n. 6. seq. ubi ait, quod naturalis ratio, et jus ipsum dictitent, ut qui territorium et jurisdictionem habet, is quoque venandi jus et facultatem habeat, arg. §. ferae. 12. vers. plane et ibi Joh. Faber. n. 6. seq. Schneidevvin. n. 23. seq. I. de rer. divis. si enim domini terrarum possunt prohibere alios, ne sua territoria venandi

causa ingrediantur, d. §. ferae. 12. vers. plane. I. de rer. divis. l. 3. §. 1. ff. de adquir. rer. dom. Jacob. de S. Georg. de feud. verb. et cum venationibus. n. 1. et 2. Schurff. cons. 1. n. 13. cent. 3. Guid. Pap. decis. 218. n. 1. Sixtin. de regal. lib. 2. cap. 18. n. 23. Quid igitur obstaret, quo minus ipsimet territoriorum domini in locis suae jurisdictioni subjectis, venationes pro libitu exercere queant, cum titulum jurisdictionis et dominii pro se habeant, Meichsn. [note: 5.] d. l. n. 7. et de jure quoque divino ejus sint ferae bestiae, cujus est territorium, Jeremiae. cap. 27. v. 6. et cap. 28. v. 14. Daniel. 2. v. 38. Dn. Cluten. lib. 1. diatrib. novo-Justin. 17. quaest. 3. in princ. Matth. Stephan. de jurisdict. lib. 2. part. 1. cap. 27. [note: 6.] num. 444. et venationem servitutem jurisdictionis, seu jurisdictionem appellat Zoanet. in l. 2. n. 206. Cod. de pact. inter empt. Sebast. Medic. de venat. quaest. 2. part. 2. n. 4. seq. ubi subjungit, venationem cohaerere jurisdictioni, ita, ut si quis privetur alicuius territorii mero et mixto Imperio cum jurisdictione, quam habet, simul jus venandi amittat et sub omnimoda jurisdictione, jus venandi venire, ostendit Zas. consil. 6. vol. 2. Cacher. decis. 45. n. 12. Et de consuetudine Germaniae jus forestae et merum Imperium, quod altam jurisdictionem appellant, ita esse connexa et inseparabilia, ut apud quem unum eorum resideat, apud eum quoque sit alterum, testatur Martin. Uran. cons. 32. num. 104. vol. 2. Henning. Goeden. cons. 76. num. 11. ac inspecta Germaniae consuetudine et dispositione d. §. nemo retia. de pac. tenend. esse fere, ut venatio in dubio Imperio aut jurisdictioni, aut regalibus cohaereat, scribit Rosenthal. de feud. cap. 5. concl. 24. num. 3. et conclus. 94. num. 8. eodemque [note: 7.] intuitu venationem hodie inter commoda et fractus jurisdictionis referri, scribit Knich. de jur. territ. cap. 4. n. 94. et de Saxon. non prov. c. 5. rubr. Walde, Wildtbann, Jagten. Klock. v. 1. cons. 29. n. 59.

[note: 8.] Sunt etiam, qui jus venandi Regalibus adnumerandum esse contendunt Sebast. Medic. tract. de venat. part. 1. quaest. 27. Petr. Frider. Mindan. de process. libr. 2. capit. 36. num. 23. Knichen. de Sax. non prov. verb. Ducum. cap. 5. num. 197. et de vestit. pact. part. 2. cap. 2. num. 41. Pruckman. §. venatio. capit. 1. num. 5. Heig. quaest. 15. numer. 44. seq. Mynsing. decad. 11. resp. 1. numer. 96. Thom. Michael. de jurisdict. conclus. 51. lit. a. Sixtin. de regal. libr. 2. cap. 18. n. 46. seq. Rulant. de commiss. part. 4. lib. 2. cap. 8. numer. 3. Matth. Stephan. de jurisdict. libr. 2. part. 1. capit. 7. numer. 443. seq. Nevvhan. apud Arumae. vol. 3. discurs. 19. de jur. venand. concl. 87. seq. Carpzov. pract. crim. part. 2. q. 84. n. 23. A quibus tamen non sine ratione dissentiunt, eosdemque refellunt, Tiraquel. de nobil. capit. 37. numer. 150. Wesembec. in parat. ff. de adquir. rer. dom. numer. 7. circa fin. Vultei. 1. feud. capit. 5. num. 7. Dn. Cluten. diatrib. novo-Justin. 17. quaest. 10. Harpprecht. ad §. ferae. 1. num. 142. seq. I. de rer. divis. Bocer. de regal. cap. 1. num. 30. seq. et de jur. dom. et vas. libr. 2. capit. 2. num. 47. seq. et class. 5. disp. 3. conclus. 24.

[note: 9.] Alii jus hoc venandi servitutem realem esse sentiunt, Gail. 2. observ. 66. num. 1. et 2. Schurff. cent. 3. cons. 1. numer. 42. Hartm. Hartman. pract. obs. lib. 2. cap. 4. Modest. Pistor. cons. 14. numer. 29. vol. 2. Georg. Mohr. de jur. venand. part. 2. cap. 3. n. 4. seq. Nevvhan. de jur. venand. concl. 84. seq. Quod negant et refellunt Zoanet. ad l. 2. n. 193. Cod. de pact. inter empt. Pruckman. d. §. venatio. capit. 2. num. 4. seq. Bocer. de jur. dom. libr. 2. c. 2. n. 66. seq. et class. 5. disp. 3. conclus. 23. Cluten. d. diatrib. 17. quaest. 6. Harpprecht. d. §. ferae. num. 136. seq. Hoenon. illustr. quaest. disput. 5. quaest. 2.

[note: 10.] Alii hoc jus venandi servitutibus, sive juribus personalibus adnumerant, Bald. in l. pen. n. 12. col. 3. vers. item si debeas. Cod. de condit. insert. Pruckman. d. §. venatio. cap. 2. numer. 1. et 12. Quibus contradicunt Bocer. d. cap. 2. num. 61. seq. Cluten. d. diatrib. 17. quaest. 7. Harpprecht. d. §. ferae. num. 138. seq.

[note: 11.] Nonnulli pactis personalibus id adscribunt, Bart. in l. ut pomum. 8. ff. de servit. et ibi Accurs. Cujus contrarium demonstrat Zoanet. de venat. numer. 104. et ad l. 2. Cod. de pact. inter empt. Cluten. d. l. quaest. 8. Harpprecht. d. §. ferae. numer. 140. seq. Bocer. de jur. dom. libr. 2. cap. 2. numer. 87. seq.

[note: 12.] Sunt quoque, qui jus venandi servitutem jurisdictionalem esse dicunt, Seb. Medic. de venat. part. 2. quaest. 2. num. 4. seq. Zoanet. ad d. l. 2. num. 204. seq. Cod. de pact. inter empt. et de venat. num. 105. seq. Klock. cons. 3. tract. de contribut. annexo. fol. 48. vers. pari ratione. ac illum intelligi dominum forestae, qui habet jurisdictionem. tradit Chassan. in consuet. Burg. rubr. 13. §. 1. verb. au seigneur. princ. et num. 4. Decian. cons. 12. numer. 12. vol. 4. Modest. Pistor. cons. 14. num. 23. vol. 2. Quam sententiam improbant. Bocer. de jur. dom. d. cap. 2. num. 76. seq. Cluten. d. l. quaest. 9. Harpprecht. d. §. ferae. num. 142. seq.

[note: 13.] Rectius mihi videntur sentire illi, qui venationem statuunt jus esse separatum, quod per se subsistit, ut alia jura magnatibus vel etiam privatis competentia, quemadmodum jus emphyteuticum, feudum, antichrysis, et similia, prout statuunt Bocer. d. cap. 2. num. 89. seq. et d. class. 5. disp. 3. concl. 24. Cluten. d. diatrib. 17. quaest. 11. Harpprecht. d. §. ferae. n. 181. et quod regulariter ad superioritatem territorialem [note: 14.] pertineat, per dicta supra n. 4. In eo tamen pro servitute praediali haberi videtur, quod interdum servitutum realium instar a sylva, tanquam praedio serviente, debeatur castro vel villae, tanquam fundo dominanti, et ad haeredes transeat, Cluten. d. q. 11. Harpprecht. [note: 15.] d. n. 181. Aliquando etiam usus fructus, atque ita servitus personalis esse videtur, ut si princeps jus venandi in propria sylva Nobili cuidam ad dies vitae in usum fructum concedat, arg. l. item si fundo. 9. §. aucupiorum. l. usufruct. 62. in princ. ff. de usufruct. l. venationem. 26. ff. de usur. Cluten. d. l. et Harpprecht. numer. 182. [note: 16.] Eo quoque respectu inter Regalia non male referri videtur, quomodo ab Imperatore, vel alio jus venandi per concessionem Regalium specialiter

alicui confertur, quod hodie plerumque experientia docet, ubi in investituris, quibus regalia conceduntur, juris quoque hujus venandi speciatim mentio fieri solet, hac clausula: mit Walden, Wildtbännen und Jagten, testibus Jacob. de S. Georg. de feud. verb. et venationibus. numer. 9. Zoanet. de venat. numer. 90. Thom. Michael. de jurisdict. conclus. 51. lit. a. Sixtin. de regal. lib. 2. capit. 18. numer. 47. Johan. VVurmser. de jur. publ. exerc. 3. q. 3.

[note: 17.] Solet tamen aliquando jus venandi in alieno quoque territorio adquiri, idque vel per concessionem vel praescriptionem. Et quidem per concessionem vel expressam, veluti si Princeps, vel alius territorii dominus Nobili vel alii alicui nominatim jus venandi in territorio suo concedat, idque sive fiat per modum simplicis concessionis, vel investiturae feudalis, cum etiam jus venandi in feudum concedi possit, wann einer mit Forst-und Jagrecht belehnet wird, Nevvhan. apud Arumae. vol. 3. discurs. 19. de jur. venand. conclus. 136. Tacite, quando Princeps alicui territorium vel castrum cum omnibus pertinentiis in feudum, vel ejusdem usumfructum concedit, l. quaero. 39. ff. de act. empt. l. de servitutibus. 2. §. recte Neratius. 2. ff. si servit. vindic. Cluten. d. diatrib. 17. quaest. 12. Harpprecht. ad d. §. ferae. numer. 163. seq. I. de rer. divis. Nevvhan. d. l. conclus. 110. Vel si sylva in feudum concedatur, siquidem tum etiam venatio tacite concessa intelligitur, Georg. Mohr. de venat. part. 1. cap. 2. num. 19. seq. Kyllinger. de jur. venand. conclus. 8.

[note: 18.] Praescriptione quoque in alieno territorio jus venandi adquiri, tempore immemoriali, extra omnem est controversiam, et docent per l. 1. §. fin. ff. de aqu. pluv. arc. et ibi gloss. Zoanet. de venat. dupl. n. 82. Sebast. Medic. de venat. part. 2. quaest. 1. Georg. Mohr. de venat. part. 2. cap. 1. n. 13. Modest. Pistor. cons. 14. n. 23. seq. Zas. cons. 6. num. 2. lib. 2. Gail. 2. observ. 66. num. 7. Mynsing. 4. obs. 53. Sixtin. de regal. lib. 2. cap. 18. num. 55. Mager. de advoc. cap. 9. num. 892. Meichsner. tom. 1. lib. 1. decis. 32. n. 11. seq. et tom. 3. decis. 33. n. 32. seq. Quamvis etiam sint, qui hanc praescriptionem decem annorum spatio inter praesentes, viginti inter absentes cum titulo, arg. l. fin. C. de praescript. 10. vel 20. annor. et sine titulo inter praesentes triginta, inter absentes autem quadraginta annis finiri et compleri statuunt, arg. l. tot. tit. C. de praescript. 30. vel 40. annor. Mod. Pistor. d. l. Georg. Mohr. d. part. 2. cap. 4. n. 4. Kyllinger. de jur. venand. concl. 7. lit. c. et illum, qui breviori quam immemorialis temporis spatio venatus est, quasi possessionem juris venandi sibi adquirere, non videtur habere dubium, l. 1. ff. uti possidet. Gail. 2. obs. 66. num. 4. Nevvhan. de jur. venand. conclus. 124.

[note: 19.] Conventione quoque et pactis adquiri posse jus venandi in alieno territorio constat arg. §. fin. I. de servitut. l. via. 5. in princ. ff. eod. juncta. l. omnium. 3. in princ. ff. de usufruct. Nevvhan. d. l. conclus. 125. Gail. d. obs. 66. n. 6.

[note: 20.] Solet quoque in locis nonnullis adhucdum esse libera omnibus venandi potestas, die freye Bürsch, sicuti ex una parte oppidi Tubingensis, praeter experientiam, testatur Besold. thes. pract. verb. freye Bürsch. Ubi autem libera hujusmodi potestas viget, ibi subditis venatio prohiberi nequit, sicuti docet Speckhan. cent. 1. quaest. 97. Besold. d. verb. freye Bürsch. in fin. et de jur. majest. sect. 3. cap. 7. n. 9. fol. 178. Rosenthal. de feud. c. 5. concl. 24. n. 1. et in not. lit. a. et ibi alleg.

[note: 21.] Venationis in genere dictae tres constitui solent species, venatio proprie sic dicta, piscatio et aucupium, VVesembec. in parat. ff. de adquir. rer. dom. n. 7. Kyllinger. de jur. venand. conclus. 2. Nevvhan. d. l. concl. 6. Petr. Gregor. [note: 22.] Tholos. syntag. lib. 39. cap. 10. n. 1. Sicuti etiam vocabulum Waidwerck, generale est, omneque genus ferarum, sive in terra, aqua vel aëre degant, complectitur, teste Noë Meurer, vom Forstrecht. part. 1. capit 3. vers. das Wort Waidtwerck. [note: 23.] fol. 10. Venatio in specie sic dicta est consectatio ferarum terrestrium ad vitae usum, aliasque utilitates concessa, Kyllinger. d. l. concl. 3. [note: 24.] Nevvhan. d. l. concl. 9. Et haec vel est major, alta sive superior, hohe Jagdt, hohe Wildtbann, Hauptwildtbann, groß Waidtwerck, hoch Wildpret, roth und schwartz Wildtpret, Alia bassa, minor, seu inferior, die niedere Jagdt, niedere Wildtbann, kleine Waidtwerck, Reißgejagt, beitzen, hetzen nach Füchsen und Hasen, item Vögel fangen, Noë Meurer. vom Forstrecht. part. 1. cap. 4. fol. 10. in fin. Kyllinger. d. l. concl. 4. lit. d. Nevvhan. d. l. conclus. 11. seq.

[note: 25.] Major, alta sive superior venatio est, facultas venandi, sive capiendi feras majores, Kyllinger. d. concl. 4. lit. d. Quorsum referuntur ursi, apri, schwartz, als Säu und Bären, et cervi. roth Wildtpret, als Hirsch, Gewildt, Kyllinger. [note: 26.] d. l. Noë Meurer. vom Forstrecht. fol. 86. Minor, seu inferior venatio est jus capiendi feras minores, Kyllinger. d. l. ut sunt vulpes, lepores, sciuri, aves, Füchs, Hasen, Eychhörnlein, Hüner und Vögel, Meichsner. tom. 1. lib. 2. decis. 1. numer. 2. fol. 44. Kyllinger. d. lit. d. VVehner. d. verb. Forstrecht. vers. generali enim. fol. 162. in fin. seq.

[note: 27.] De caprearum venatione, Rehejagdt, quorsum referenda sit, nondum constat. Alii enim eandem ad minorem venationem, zu dem kleinen oder niedern Waidtwerck referunt, ut est secundus testis ad 3. articuli interrogatorium 4. in causa Wolmershausen, contra Brandenburg, apud Meichsner. tom. 1. libr. 2. decis. 1. fol. 14. ibi: Hasen, Füchs, Reher und Vögel, gehören in das kleine Waidtwerck, wiewol es der Enden nicht viel Reher hat. Idem quoque ibidem fol. 15. testatur testis quartus, ibi: er verstehe (scilicet under dem kleinen Waidwerck) Füchs, Hasen, Hüner und Gevögel, etc. Hirsch und Säuw seven seines Erachtens dem Hochwildtbann anhängig, idem statuit. Noë Meurer. vom Forstrecht. fol. 86. Sic quoque in Franconia under dem kleinen Wildtbann Nobiles intelligere velle. Hetzen Hüner, Hasen, Rehe, Enten, Crammetsvögel, und alle andere Vögel zu fangen, auff Herden, in Garnen und Schiessen ihres Gefallens: Und da ihnen auch ein Hirschkalb oder Fraischling im Rebe oder Hasengarn einfallem

[note: 28.] Sunt quoque, qui distinguere videntur, inter Hoch-Rohtwildtpret, und Nieder-Rohtwildpret, et inter Hoch-schwartzwildpret, et Nieder-Schwartz- Wildtpret/ uti videre est apud Wehner. d. verb. Forstrecht. vers. generali enim. fol. 162. in fin. seq. Meichsner. d. tom. 1. libr. 2. decis. 1. fol. 15. ad 3. artic. et eod. tom. 1. libr. 1. decis. 42. fol. 714. vers. quoad septimum. ubi in causa Wolmershausen, contra Brandenburg, scribit, multos testes differentiam constituere, ut comprehendant die Rehe, et similia, vel inter minores feras, vel tertiam speciem constituant, ut 3. testis Marchionis ad 2. interrogat. 11. articuli, Hanß Wolff habe damahls nach Rehen gejagt, und kein Hochwildpret, prout et retia differentiam habet.

[note: 29.] In hac opinionum diversitate consuetudinem cujusque regionis potissimum attendendam esse puto, alibi enim ad majores, alibi vero ad minores feras referuntur capreae, quod in Thuringia, Franconia, et Misnia fieri, testatur Nevvhan. de jur. venand. conclus. 136.

[note: 30.] Venationis speciem supra num. 21. diximus Piscationem, utpote quae cum jure venandi ejusdem juris esse censetur et conditionis, ita ut a jure venandi ad jus piscandi argumentum indubie procedat, l. item si fundi. §. aucupiorum. l. usufructuarium. in princ. ff. de usufruct. Sixtin. de regal. lib. 2. cap. 18. n. 22. Tradel. in consil. de jurisd. apud Besold. part. 1. cons. 3. cap. 4. tit. 5. n. 2. Besold. thes. pract. verb. Fischerey. vers. quanquam jure. Et quamvis jure naturali et gentium cuilibet concessa sit piscatio in fluminibus tam publicis, quam privatis, Genes. 1. v. 26. seq. cap. 9. v. 2. l. 1. §. non autem. ff. de fluminib. l. riparum. ff. de rer. divis. §. flumina autem. vers. ideoque jus piscandi et ibi Harpprecht. n. 4. I. eod. l. 1. §. si quis. ff. ne quid in flum. publ. l. 1. §. omnia igitur. ff. de aquir. rer. dom. Sixtin. de regal. [note: 32.] libr. 2. cap. 18. num. 11. seq. Hodie tamen ad instar juris venandi privatis quoque ademptum esse jus piscandi, ipsa experientia testatur, et ex justa causa piscationem prohiberi posse docent per l. 2. ibi: nisi Imperator aut Senatus vetet. ff. de fluminib. Rosenthal. de feud. cap. 5. concl. 23. n. 3. et ibi in not. lit. d. Wesembec. in parat. ff. de adquir. rer. dom. num. 7. Sixtin. d. cap. 18. n. 15. Petr. Friden. Mindan. de mandat. lib. 2. cap. 36. n. 7. vers. id tamen jus. Besold. thes. pract. verb. Fischerey. vers. quamquam jure. Kyllinger. de jur. venand. concl. 16. lit. b.

[note: 33.] Aucupium quoque venationis species est, quo ad ea animalia, quae in aëre nascuntur, capienda, inventum est, et nihil aliud est, quam captura volatilium, sive avium ferarum, Colleg. Argentorat. lib. 41. tit. 1. num. 22. in princ. ubi n. 4. seq. quaenam aves ferae sint, refert. Et hoc licet jure naturali et gentium omnibus fuerit permissum, Genes. 1. v. 26. seq. et cap. 9. v. 2. Levit. 17. vers. 13. et Psalm. 8. vers. 8. et 9. §. ferae. 12. I. de rer. divis. l. 1. et seq. ff. de adquir. rer. dom. hodie tamen secus est, et ad instar juris venandi et piscandi etiam hoc jus restrictum est, et de consuetudine, temporisque immemorialis usu et praescriptione jus aucupandi territoriorum domini, sibi plerumque adscribere solent, Noë Meurer vom Forstrecht. part. 2. tit. 1. fol. 65. Licet liberior ejus usus, quam venationis et piscationis passim remanserit, et multis in locis, praesertim tempore autumnali omnibus permittatur aucupium. Quod tamen de facto a Dominis foresti, qui jus venandi in alieno territorio [note: 34.] sibi vindicant, fieri solere, et quidem eventu saepe pernicioso, experientia docet, et exemplum superioribus annis suo cum exitio praebuit Comes quidam Oetingensis, qui cum Nördlingensis civitatis incolas et cives ab exercitio isto, quod multis inde annis usurpaverant, minis et verberibus gravissimis saepius deterrere conaretur, messores insuper ad defalcandas fruges a civibus conductos, non semel ad mortem usque vulneratos ex agris expelleret, ab ipsis civibus ad sui agrorumque suorum defensionem emissis, cum prius ministrorum ejus aliquis in decurionem civium ablegatorum globum emisisset, ictu bombardae tristi fato interemptus fuit, teste Kyllinger. de venat. [note: 35.] concl. 19. lit. a. Imprimis autem cuilibet liber esse debet der Lerchenstrich, maxime in agro proprio, sicuti multis in Imperio locis, et ubique fere receptum est, teste Kyllinger. d. l.

[note: 36.] Aucupium ad instar venationis, aliud est majus, aliud minus, großund klein Vögel-Waidwerck, Gylman. libr. 1. decis. 49. num. 9. Wehner. pract. obs. verb. Vögelwaide, vers. distingui alias. fol. 649. Kylling. d. concl. 19. lit. a. Inter majoris aucupii species, under die grosse Vögel, und grosse Vögel-Waidwerck referuntur die Krametsvögel, Halbvögel, Ambsel, Trosteln, Zemmer, Wachtel: Inter minoris under die kleinen Vögel-Waidwerck, comprehenduntur Lerchen, Finckem, Zeißling, Gyland. lib. 1. decis. 149. numer. 9. Wehner. d. l. Mingius de super. territ. conclus. 78. in fin. atque ita distinctum esse in causa Nürnberg a Noricis testatur, Wehner. d. l. ubi tamen addit non semper hoc certum esse, aliquando siquidem et inter klein Vögelwerck, referri Krammetsvögel, Halbvögel, Ambsel, Trosteln, etc. recurrendum igitur ad possessionem aucupii, Gyland. d. l. in fin. Wehner. d. l.

[note: 37.] Aucupium plerumque sub anno ferino inferiore, under dem kleinen Wildtbann, comprehenditur. Meichsner. tom. 4. decis. 7. numer. 28. fol. 136. et numer. 34. fol. 138. Tileman. de Benign. in apospasm. prodrom. synt. 1. decad. 3. vot. 1. numer. 28. et 29. Gylman. symphor. tom. 1. part. 2. tit. 8. vot. 3. num. 27. et 28. fol. 136. seq. Wehner. d. verb. Vogelwaide. in princ. fol. 649. Kylling. d. conclus. 19. lit. b. Illum quoque, qui habet jus aucupandi, jus quoque habere struendi et praeparandi aream in capturam avium, einen Vogelherdt zu machen, non videtur habere dubium, Wehner. d. verb. Vogelwaide, in princ. Kyllinger. d. lit. b.

[note: 38.] Forestum sive Forst, vulgo a fera dicitur, gloss. in cap. cum dilecti. X. de donat. Noë Meurer. vom Forstrecht. part. 1. tit. 3. fol. 9. et ex proprietate linguae Germanicae nihil aliud est, quam nemus aut sylva, et proprie significat latum nemus sine clausura, einen grossen Wald, der mit Wasser oder sonsten nicht beschlossen ist, Chassan. in consuet. Burg. rubr. 13. in princ. Wehner. verb. Forst-Recht. vers. forestum. fol. 150. Reinking. de regim. secul. lib. 1. class. 5. cap. 6. numer. 40. Tradel. d. consil. de jurisdict. apud Besold. part. 1. cons. 3. capit. 4. tit. 4. n. 16. Mynsing. cons. 16. n. 36.

[note: 39.] Jus foresti, sive jurisdictio forestalis, Forstliche Obrigkeit, Waldtliche Obrigkeit, Forst-Recht, Forstliche Gerechtlgkeit, nihil aliud est, quam jurisdictio, quae in sylvis, aut nemoribus, eorumque ratione exercetur, cui jura venationis adhaerent, Wehner. d. verb. Forstrecht. vers. foresti jurisdictio. fol. 150. Reinking. d. numer. 40. et consistit in banno ferino et jure foresti, Reinking. d. l. Thom. Michael. de jurisd. conclus. 51. lit. c. et d.

[note: 40.] Differt autem jus foresti, sive jurisdictio forestalis, die Forstliche Obrigkeit oder Forsts-Gerechtigkeit, a banno Venatorio sive ferino et jure venandi, vom Wildtbann oder Jagens-Gerechtigkeit, Wehner. d. l. vers. ex quibus. Thom. Michael. d. l. lit. b. Besold. verb. Forst. Meichsner. tom. 2. lib. 2. decis. 2. numer. 36. seq. fol. 136. seq. Bidembach. nobil. quaest. 15. Kyllinger. de jur. venand. conclus. 5. lit. a. Harpprecht. d. §. ferae. 12. numer. 263. seq. J. de rer. divis. Bannum ferinum, Wildtbann, in vernacula nostra lingua nihil aliud est, quam venatio, sive jus venandi, et ipsum venationis actum concernit, das Gejagt, Jagensgerechtigkeit, hetzen, jagen, fällen, würgen, Wehner. pract. observ. verb. Forstrecht. Besold. d. verb. Forst. vers. inter venationem. Harpprecht. d. num. 263. Forresta vero, sive forestum, Forst, Forstgerechtigkeit, oder Forstliche Obrigkeit, in cura sylvarum et nemorum consistit, Besold. et Harpprecht. d. l. deinde bannum ferinum sive venatio est jus sive facultas investigandi, prosequendi et capiendi feras, nec plus in se complectitur, Besold. d. vers. inter venationem. Harpprecht. d. numer. 263. Matth. Steph. d. c. 7. n. 441. Jus vero foresti ex recepta totius Germaniae consuetudine, non ferarum tantum consectationem et occupationem, sed alia etiam maximi ponderis jura in se comprehendit, jus videlicet praecipiendi et prohibendi de rebus ad venationem pertinentibus, Matth. Stephan. Besold. et Harpprecht. d. l. l.

[note: 41.] Ex quo etiam in aulis Principum distincta sunt officia deß Forstmeisters und Jägermeisters, der Jägermeister ipsi venationi praeficitur, ejusque officium est, omnia illa sollicite instruere et ordinare, quae venationi, seu feris insectandis et capiendis veniunt, et nihil aliud agit, quam quod venationem exercet; der Forstmeister sylvis et nemoribus praefectus est, ejusque officio praecipue incumbit, ne sylvae devastentur, sed omnia illa fiant, quae ad sylvarum utilitatem spectant, Matth. Stephan. d. c. 7. n. 434. seq. Besold. d. verb. Forst. vers. praeterea differentia. Harpprecht. d. l. 264. Thom. Michael. de jurisd. conclus. 51. lit. b. Bidembach. nobil. quaest. 15. n. 5. Meichsner. tom. 2. l. 2. decis. num. 38. fol. 136. seq. Wehner. d. vers. ex quibus. fol. 152. Cujusmodi officiorum diversitatem arguit, arg. l. lege obvenire. 130. ff. de V. S. Thom. Michael. d. lit. b. Meichsner. num. 38. Wehner. d. l.

[note: 42.] Illud autem dubio carere videtur, jus foresti, seu jurisdictionem forestalem et silvaticam non esse speciem jurisdictionis, nec merum Imperium, vel aliam jurisdictionem importare, Sixtin. de regal. l. 2. c. 18. n. 52. Meichsner. d. tom. 2. l. 2. decis. 4. n. 7. fol. 201. Wehner. verb. Forstrecht. vers. ac hinc est. fol. 152. in fin. Mynsing. cons. 16. num. 37. Rosenthal. de feud. c. 5. concl. 94. num. 8. Neuhan. de jur. venand. concl. 116. Kyllinger. de jur. venand. concl. 5. lit. a. Bidembach. nobil. quaest. 15. n. 8. Gylman. symphor. tom. 1. part. 3. vot. 23. [note: 43.] n. 75. seq. fol. 115. indeque a jure foresti male inferri ad merum Imperium, scribit Mynsing. d. cons. 16. n. 46. Heig. part. 1. quaest. 15. n. 55. Wehner. d. vers. ac hinc est. fol. 153. atque inde illum, cui jus foresti concessum, merum Imperium circa res venatorias, et contra prohibitionem venantes, Wildtpret-Schützen, criminaliter punire non posse, tradit Harpprecht. d. §. ferae. n. 268. seq. l. de rer. divis. nisi aliud vel pacto speciali, vel consuetudine obtineat: Ita enim Illustrissimus Dux Würtembergicus in sylvis Eslingensium jus venandi tantum habet, et non etiam jus foresti, et nihilominus ex speciali pacto de anno 1557. contra prohibitionem venantes punit, licet magistratus Eslingensis eosdem etiam ad suam jurisdictionem tuendam consimili poena afficiat.

ADDITIO.

Cum autor a n. 38. ad n. 41. operose demonstraverit, jus foresti esse speciem Ictionis, eoque potissimum, differre a jure venandi, et cum a n. 44. ad n. 71. effectus Ictionis forestalis singulatim recensuerit fere omnes; vix credibile est, eum n. 42. extra dubium ponere, jus foresti seu jurisdictionem forestalem et silvaticam non esse speciem Ictionis. Sed verba ejus tum h. l. tum in tr. de Nobilit. immed. L. III. C. V. n. 225. (quem more suo exscripsit) nimis clara sunt; neque id mirum videri debet in autore nostro, in quo nihil fere reperitur, quod suum sit, sed omnia aliena, undique corrasa, indigesta, sibique contraria. Exscripsit scilicet ex WEHNERO Observ. pract. voc. Forstrecht, vers. ac hinc est. etc. quae hic habet, absque ulla meditatione; WFHNERUS ex MEICHSNERI decisione 4. T. II. L. II. p. m. 96. col. 2. in fine, ut videtur, errante calamo, jus foresti pro jure venandi poscit. Ita enim MEICHSNERUS d. l. ex actis judicialibus: So ist doch wahr, quod jus venandi kein actus jurisdictionis oder der hoben Obrigkeit anhängig ist/ sondern vielmehr eine servitus, die auch in einer andern fremden Obrigkeit mag erworben werden. Apud WEHNERUM d. l. haec leguntur: Quemadmodum nec jus foresti ullam jurisdictionem aut merum Imperium importat. Meichsn. d. part. 2. decis. 4. num. 7. fol. 201. quia jus venandi non est actus jurisdictionalis. oder der hohen Obrigkeit anhängig, sondern vielmehr eine servitus, die auch in andern oder fremden Obrigkeit mag erworben werden; licet quandoque contingit, quod eo loci quis etiam merum imperium habet, ubi forestum habet. vid. Cravett. Cons. 673. tom. 4. n. 12. sunt enim diversa et separata. Hinc de jure forestri

male infertur ad merum imperium etc. Manifestum est, VVehneri sententiam, ex Meichsnero probatam, fuisse: jus venandi nullam jurisdictionem, multo minus merum imperium continere; forestum quandoque eundem habere, qui merum imperium habet; sed jus tamen meri imperii et jus foresti esse separata. Ertore scriptionis vel typothetae pro: nec jus venandi, positum est: nec jus foresti. Et hic error monstrum pepetit Consarcinatoris nostri. De jure forestali et jure venandi notum est Corpus juris Venatorio forestalis, ab AHASUERO FRITSCHIO primum collectum, deinde iterum editum a SAM. STRYCKIO 3. vol. fol. Lips. 1702. Cons. PFEFFINGER. ad Vitriar. L. III. Tit. XIIX. §. 8. usque §. 19. Tom. III. p. 1360. 1439.

[note: 44.] Ad jus foresti, sive jurisdictionem forestalem et dominum foresti, de jure et consuetudine vulgo sequentia referri solent, I. Sanctionum et mandatorum forestalium ordinatio et publicatio, Holtz-Waidt-und Forst-Ordnung zu verfassen und zu publiciren, Bart. in l. omnes populi. ff. de justit. et jur. Wehner. d. verb. Forstrecht. vers. forestalis haec. fol. 150. et vers. dieser Forstlichen. fol. 157. et vers. item Forstknecht. fol. 159. Tradel. d. consil. de jurisd. c. 4. tit. 4. n. 5. et 14. Besold. thes. pract. verb. Forst. vers. der Forstlichen. et vers. Wald-und Holtz-Ordnung.

[note: 45.] II. Eorum, qui sanctiones et mandata forestalia transgrediuntur coërcitio et poena, die Verbrecher und Ubertretter der Wald-Forst-und Jagt-Ordnungen zustraffen, Jacob. de S. Georg. de feud. §. cum venationibus. n. 9. Choppin. l. 3. tit. 7. Wehner. d. l. vers. dieser Forstlichen. fol. 157. et d. vers. item Forstknecht. fol. 159. Besold. d. verb. Forst. vers. die Verbrecher. Tradel. d. tit. 4. n. 5. et 14. vers. die Verbrecher. Quod tamen ad delicta et malefacta, sive forefacta tantum restringitur, quae fiunt in foresta, ratione forestae, et non ulterius extenditur, Kyllinger. de jur. venand. conclus. 5. lit. b. cum jus foresti merum Imperium et jurisdictionem aliam non importet, supra n. 42.

[note: 46.] III. Saltuariorum constitutio et destitutio, Bestell-und Abschaffung der Forstmeister, Wald-Forst-oder Holtzknechte, Flur-und Feldschützen/ l. in nomine. 2. C. de off. praef. praetor. Afric. l. etiam. §. licet. ff. solut. matrim. l. in re mandata. Cod. mandat. Wehner. d. verb. Forstrecht. vers. nec illud. praetereundum. fol. 160. Besold. d. verb. Forst. vers. die Wacht. fol. 261. Tradel. d. tit. 4. n. 14. vers. die Wacht. confer. Caspar. Klock. 1. cons. 29. n. 115. 476. seq. Quibus pro defensione sua bombardas gestare licitum esse scribunt, per l. 1. et ibi Dd. C. ut armor. usus. Wehner. Besold. Tradel. d. ll.

[note: 47.] IV. Pro saltuariis aedificiorum constructio, Forstknecht-Schützen-und Wildtzeughäuser aufzurichten und aufzubauen, l. veluti. ff. de serv. rust. praed. Hartm. Pistor. quaest. 13. n. 42. lib. 2. VVehner. d. vers. item Forstknecht. fol. 159. Besold. d. vers. Forstknecht. Tradel. d. n. 14. vers. die Forstdienst.

[note: 48.] V. Ab exercitio venationis prohibitio, die Ubung des grofsen und kleinen Waidtwercks abzuschassen und zuberbieten, VVehner. d. vers. dieser Forstlichen. fol. 157. in princ. Besold. d. vers. der Forstlichen. Tradel. d. l. n. 15. Georg. Mohr. de venat. part. 2. cap. 3. num. 10. Kyllinger. d. conclus. 5. lit. b. in princ.

[note: 49.] VI. Prohibitio ne arbores extirpentur, das unzimblich Baum abhauen in den Forsten zuverbieten, VVehner. d. l. vers. item das jetztgedacht. fol. 157. Besold. d. verb. Forst. vers. das unzimblich. de quo infra n. 96. et seq.

[note: 50.] VII. Prohibitio, ne arbores fructiferae exscindantur, die Gerechtigkeit über die gebährende Bäum zugebieten, und daß dieselbe nicht außgehauen werden, VVehner. d. vers. item die jetztgedacht. fol. 157. Georg. Mohr. d. part. 2. c. 3. n. 10. Kyllinger. d. concl. 5. lit. b. Cum nec emphyteuta arbores fructiferas succidere possit, quia rem deteriorem faceret, imo expelli queat, si fecerit, Bart. in l. fructus. 7. §. si fundum. 12. n. 3. et ibi Bald. num. 1. ff. solut. matrim. Gail. 2. observ. 67. n. 7. Conf. Fürstl. Würtemb. Forstordnung. part. 3. tit. von wilden Obsbäumen. fol. 105. et part. 2. tit. Banraitel. fol. 67.

[note: 51.] VIII. Prohibitio ne sylvis noviter jam caesis damnum inferatur, vel pecus ad certum tempus immittatur, die junge hau biß auf das vierdte und fünffte Laub, nach Gelegenheit der Sachen, zuverbieten, und die in solchen verbottenen Hauen gegraset, Vieh getrieben, mit Art oder Hapen darein gangen, oder sonsten Schaden zugefüget, zustraffen, quod vocatur die Hainung der jungen Häw, Adam. Keller. de off. jurid. pol. lib. 2. cap. 15. fol. 446. Tradel. d. consil. cap. 4. tit. 4. n. 14. vers. die Hainung. Besold. d. verb. Forst. vers. die Hainung. Gyhman. 2. decis. 38. n. 10. VVehner. d. l. fol. 157. in fin.

[note: 52.] IX. Prohibere capras, oves et alia animalia venationi et sylvis nociva in copioso grege habere, et in sylvas immittere, die Gaiß, Schaaf, und andere Thier, so den Wälden und Jagensgerechtigkeit schädlich, abschaffen und verbieten, nicht in die Forst zutreiben, Tradel. d. tit. 4. n. 9. VVehner. d. l. fol. 157. in fin. Besold. d. l. vers. die Macht zuverbieten. Confer. Petr. Frider. Mindan. de mandat. lib. 2. c. 39. num. 11.

[note: 53.] X. Conclusio sylvarum, quia ille, qui jus venandi in aliqua sylva habet, jus quoque obtinet cingendi sylvam in capturam ferarum, daß wer zu jagen hat, auch einen Hage in das Holtz schlagen mag, Gail. 2. observ. 68. n. 7. et ibi Graeven. coron. miscell. n. 3. Zasius. 2. cons. 6. num. 1. Georg. Mohr. d. part. 1. c. 2. n. 70. seq. Petr. Frider. Mindan. l. 2. c. 41. n. 1. Sixtin. de regal. l. 2. c. 18. n. 66. Til. de Benign. syntag. 1. decad. 3. vot. 2. n. 9. Rulant. de commiss. part. 4. l. 2. c. 8. num. 39. Tradel. d. tit. 4. n. 12. VVehner. d. l. vers. hic quaeri. fol. 155. Besold. d. verb. Forst. vers. die Macht zu hägen. et verb. jagen. vers. is, qui habet. Harpprecht. d. §. ferae. 12. n. 272. seq. I. de rer. divis. quatenus hoc absque injuria et praejudicio alterius fit, Gilhaus. arb. judic. civil. part. 1. c. 1. num. 90. Bidembach. nobil. quaest. 17. n. 5. Mindan. d. l. et quatenus jus illud antiquitus obtinuit VVehner. d. verb. Forstrecht. vers. quatenus ergo. fol. 155. Bidembach. d. q. 17. n. 3.

[note: 54.] Neque etiam dominum foresti ex sylva illa aliena ligna ad usum cingendi, deß hagens, caedere posse, sed propriis suis id lignis tantum facere teneri, contendunt, Tileman. de Benign. d. n. 9. Sixtin. d. c. 18. num. 67. Besold. d. verb. jagen. vers. is, qui habet. Kyllinger. d. conclus. 5. in fin. Harpprecht. d. §. ferae. num. 272. Wehner. d. verb.

[note: 55.]Forstrecht. vers. praeterea venationes. fol. 155. et alias quoque jagen, non statim importet hagen. Wehner. d. l. vers. nam alias. fol. 155. Bidembach. d. quaest. 17. n. 4. Petr. Frider. Mindan. d. c. 41. n. 1. Klock. 1. cons. 29. n. 480. et cons. 50. n. 329. seq.

[note: 56.] XI. Refertur quoque ad forestalem jurisdictionem vel prohibere vel permittere jus pasculandi sive pascendi, sues immittendi tempore glandium, glandes legendi et depascendi, mit dem gehüteten Vieh in die Wälde oder Forst zufahren, die Schwein in das Aeckerich einzuschlagen, Haselnüß zubrechen, Eicheln und wildt Obs zulesen verbiethen und aufthun, Wehner. d. vers. item das jetztgedachte. fol. 157. verb. wildt Obs. Kyllinger. d. concl. 5. lit. b. Neuhan. de jur. venand. conclus. 194.

[note: 57.] Ad quem autem in dubio jus glandis legendae aliorumque sylvestrium fructuum pertineat, ad dominum proprietatis, seu qui usumfructum habet, an vero eum, qui jus venandi seu jurisdictionem forestalem obtinet? Et quidem ante omnia attendendum esse, quid pacto, conventione, longo usu, consuetudine vel praescriptione observatum, recte docent Gail. 2. obs. 68. num. 1. et 2. Harpprecht. d. §. ferae. num. 277. I. de rer. divis. et si tale quid non appareat, ad jus foresti, sive eum, qui jurisdictionem forestalem habet, pertinere communiter fere placuit, et tradunt VVehner. vers. wildt Obs. et d. verb. Forstrecht. vers. fructus sylvae. fol. 161. Besold. d. verb. Forst. vers. das wildt Obs. et verb. Geäcker. Harpprecht. d. §. ferae. num. 276. seq. I. de rer. divis. Gail. d. observ. 68. num. 3. et 4. Georg. Mohr. de jur. venand. part. 2. c. 3. num. 10. Alii vero glandis legendae hoc jus aliorumque fructuum sylvestrium, in dubio ad dominum proprietatis spectare asserunt, Petr. Frider. Mindan. l. 2. c. 41. n. 2. Sixtin. de regal. l. 2. c. 18. n. 70. Noë Meurer. vom Forstrecht. tit. ob die Eicheln, Frücht. fol. 25. seq.

[note: 58.] XII. Ad jus foresti referuntur quoque arbores vento vel aetate corruptae vel lapsae, die Windtfäll. Tradel. d. c. 4. tit. 4. n. 13. Besold. d. verb. Forst. vers. die Windfäll. Kyllinger. d. conclus. 5. ad fin. Wehner. d. verb. Forstrecht. vers. quin etiam. fol. 158. et vers. supra paulo ante.

[note: 59.] XII. Idem est quoad jus ligna arida et mortua ab arboribus et frondibus separandi, dürre Holtz scheiden. Kyllinger. d. conclus. 5. lit. b. Wehner. d. vers. item das jetztgedacht. fol. 157. et in verb. Holtzparkunst.

[note: 60.] XIV. Jus graminis defalcandi, die Grasens Gerechtigkeit, Wehner. et Kyllinger. d. ll.

[note: 61.] XV. Apes ferae, die wildt Imen, de quibus vide Fürstl. Würtemb. Forstordnung. part. 3. tit. von Imen. fol. 107.

[note: 62.] XVI. Avena forestalis, Forsthabern, Jagthabern, Hundtshabern, der Jägerhabern, Sichard. cons. contract. 5. n. 3. part. 5. Decian. cons. 123. vol. 3. Wehner. d. fol. 158. in princ. Besold. d. verb. Forst. vers. der Hundts. Tradel. d. tit. 4. n. 10. et 11.

[note: 63.] XVII. Prohibitio ne subditi nimis acutos palos in sepibus ponant, quibus ferae transcendere intendentes facile transfigi possunt, die spitzige Zäun verbiethen und abschaffe, Wehner. d. verb. Forstrecht. vers. ad juris dictionem. fol. 158. Besold. d. verb. Forst. vers. item die Abschaffung. Tradel. d. n. 1. Dn. Cluten. diatrib. novo-Justin. 17. quaest. 5. Harpprecht. d. §. ferae. n. 129. seq.

[note: 64.] XVIII. Prohibitio bombardarum, Büchsen tragen und schiessen im Forst verbieten, Wehner. d. verb. Forstrecht. vers. quin etiam. fol. 158. et vers. nec illud praetereundum. fol. 160. Kyllinger. d. conclus. 5. lit. b. Harpprecht. d. §. ferae. n. 134.

[note: 65.] XIX. Mandare ut canibus fustes accingantur, befehlen den Hunden Brügel anzuhenckem, Meichsner. tom. 2. l. 2. decis. 2. n. 39. fol. 37. Wehner. d. l. vers. quin etiam. fol. 158. Kyllinger. d. l. Neuhan. d. l. concl. 195.

[note: 66.] XX. Erectio lapidum et columnarum terminalium, die Wald-und Holtzgemärcke, Hägsäulen, Hasen-Säulen aufrichten, Wehner. d. verb. Forstrecht. vers. item die Wald. fol. 160. Kyllinger. d. concl. 5. lit. b. ad fin.

[note: 67.] XXI. Castratio equorum, der Schnitt, Nunnenmacherey, Vieh-Vertheiler, Wehner. d. l. vers. quin etiam. fol. 158. Kyllinger d. l. Uti et den Wasen verleihen, Klemeister und Abdecker, Wehner. d. l. vers. quin etiam. et vers. sic etiam. fol. 161. Kyllinger. d. l. Adam Keller. de offic. jurid. polit. libr. 2. cap. 15. fol. 447. idque respectu cadaveris et pro alendis canibus eosque per forestam ducendi, Keller. d. l. Wehner. d. vers. sic etiam.

[note: 68.] XXII. Eodemque refertur der Biber-und Otterfang. Wehner. d. verb. Forstrecht. vers. Es gehöret auch. fol. 160. Tradel. d. cons. cap. 4. tit. 5. num. 3. Besold. thes. pract. verb. Fischerey. vers. Biber.

[note: 69.] XXIII. Idem est, quoad gallinas sylvestres, Aurhanen, Aurhennen, Hasel-und Feldhüner, Wachtel und dergleichen, per dicta supra num. 33. et seq.

[note: 70.] XXIV. Plerumque etiam juri forestae adhaeret et consequens est potestas venandi, Wehner. d. verb. Forstrecht. vers. hic quaeri potest. fol. 155. Quod tamen non semper procedere testatur Wehner. d. l. vers. jus autem. fol. 153. Rulant. de commiss. part. 4. lib. 2. cap. 8.

[note: 71.] XXV. Pertinent quoque huc operae venatoriae, sine quibus venationes expediri nequeunt, die Frohndienst, als die Häger zu machem, fürzustehen, Garn, Sailer, Hund, Holtz, und anders zum Jagen zuführen, die Haltung und Aufferziehung der Hund, etc. Wehner. d. verb. Forstrecht. vers. item das jetztgedacht. fol. 157. seq. vers. ad jurisdictionem. Tradel. d. cap. 4. tit. 4. num. 14. Besold. d. verb. Forst. vers. die Frohndienst. Kylling. d. concl. 5. lit. b. in med. Harpprecht. ad §. ferae. num. 284. seq. de rer. divis.

[note: 72.] Observandum hic venit, quod ea, quae de jure venandi et forestali jurisdictione diximus, pro usu et consuetudine, nec non qualitate rerum, personarum et circumstantiarum varient, nec certis et Catholicis regulis includi possint, Wehner. d. verb. Forstrecht. in fin. fol. 168. Kyllinger. de jur. venand. concl. 19. in fin. atque ita consuetudo et usus cujusque regionis et vicinorum attendendus erit, VVehner. et Kylling. d. ll. Gail. 2. observ. 68. num. 1. Chassan. in consuet. Burg. rubr. 13. §. 7. in fin. VVesembec. cons. 95. num. 23. Tradel. d. cons. c. 4. tit. 4. num. 15. siquidem in hujusmodi juribus et servitutibus consuetudo dominari solet, Schurff. cons. 1. n.

40. seq. cent. 3. Gail. d. n. 2. Wehner. d. l. in fin. Cum sint stricti juris, et sic ultra terminos, et ultra modum praescriptum non extendendae, c. odia. de R. I. in 6. Et in his tantum praescriptum, quantum possessum, l. 1. §. si quis hoc interdicto. 4. ff. de itin. actuque priv. l. 18. §. fin. ff. de adqu. poss. c. cum olim. 18. X. de poss. c. sine possessione. 3. de R. I. in 6.

[note: 73.] Cum supra num. 56. dictum, quod jus pasculandi sive pascendi ad jurisdictionem forestalem pertineat, et supra cap. 5. num. 213. jus hoc superioritati territoriali adscriptum sit, de eo nonnulla hic subjicere placuit. Et sciendum est, quod jus pasculandi, sive pascendi, Viehtrieb, Trat und Trifft, Waid, und Waidgangs Gerechtsame superioritati non adscribatur quoad dominium et proprietatem, sed quoad superioritatem et jurisdictionem, siquidem ejusmodi pascua non ad dominum alicujus loci vel civitatis, villae vel castri, sed ad universitatem pertineant, et sub ejusdem universitatis dominio existant, per l. in tantum. 6. §. universitatis. 1. ff. de rer. divis. l. omnes. 12. Cod. de oper. publ. l. duumvirum. C. de decurion. l. omne territorium. 4. de censib. Covarruv. 2. pract. quaest. c. 37. n. 1. Matth. de Afflict. Neapol. constit. rubr. 85. n. 8. Tusch. lit. P. concl. 112. n. 4. et 8. Georg. Everhard. 2. cons. 34. n. 76. seq. Author actor. Lindaviens. fol. 910. §. nam dominus. Indeque a pascuis publicis ad jurisdictionem, et a jurisdictione ad jus pascendi, tanquam a diversis regulariter non valere collectionem, tradit Mynsing. decad. 2. respons. 51. n. 18. Wehner. verb. Waidtgang. post princ. [note: 74.] Atque inde territorii dominum subditis pascua adimere et sibi applicare, vel etiam vectigalibus onerare non posse, tradunt Sesse. decis. 74. num. 22. seq. Besold. de jur. et divis. rer. cap. 3. per tot. Et licet dominus territorii et jurisdictionem habens etiam uti possit pascuis publicis, si ut habitator et incola illic habitet, (als wann einer vom Adel in seinem Dorff wohnet, oder daselbst ein Schloß hat) uti tamen debet moderato pecudum numero, pro arbitrio boni viri, juxta territorii et pascuorum [note: 75.] qualitatem, et ne vicini, vel incolae hac in re laedantur, Alber. de Rosat. in l. Imperatores. ff. de servit. rust. praed. Covarruv. d. num. 1. Everhard. d. l. n. 76. 34. et n. 76. seq. Unde et quandoque domino licet tot animalia in pascua mittere, quot duo incolae sive inhabitatores, Covarruv. d. l. vers. est denique. Tusch. [note: 76.] lit. P. conclus. 112. n. 8. Non enim valet argumentum a jurisdictione ad proprietatem, habeo in hoc loco jurisdictionem, ergo et jus pascendi mihi competit, Mynsing. resp. 11. num. 18. decad. 2. Keller. de offic. jurisd. polit. l. 2. cap. 15. fol. 450. Knichen. de vestit. pact. 2. c. 4. n. 70. seq. Wehner. verb. Waidtgang. Petra de fidei-commiss. quaest. 13. num. 446. [note: 77.] ita ut domino territorii non liceat pascua universitatis communia in culturam reducere, vel alio modo pascuorum usum deteriorem facere, Hieron. de Mont. fin. regund. c. 6. num. 14. Coepol. de servit. rust. praed. cap. 9. num. 28. Gail. 2. observ. 67. num. 10. Berlich. pract. concl. [note: 78.] 49. n. 24. seq. part. 2. Sicuti etiam nec proprietario sive fundi domino privato licitum est, fundum, in quo alteri jus pascendi competit, ad culturam reducere, l. 1. §. sed et fossas. §. idem ajunt. 11. ff. de aqu. pluv. arc. l. servitutes. 20. §. stillicidium. 5. l. si dominus. 21. ff. de serv. praed. urb. l. sed si quid. 15. §. proprietatis. 6. ff. de usufruct. l. et si forte. 6. §. fin. l. si eo loco. 9. ff. si servit. vind. l. si manifeste. Cod. eod. Köppen. decis. 15. num. 13. Gail. 2. observ. 67. n. 6. Oetinger. de jur. limit. cap. 10. n. 47. in not. lit. t. Schneidevvin. ad princ. I. de serv. praed. num. 33. Bened. Carpzov. jurisprud. forens. part. 2. constit. 41. definit. 1. seq. Besold. in disput. ad jus municipal. VViirtemb. part. 2. n. 176. Panschman. lib. 1. quaest. 22. n. 40. nisi 1. Servitus pascendi debeatureo tempore, quo fruges collectae sunt, zu offenen Zeiten, und nicht in geschlossenen Feldern/ Coepoll. de servit. rust. praed. c. 9. n. 40. Schneidevvin. d. n. 33. Covarruv. d. q. 37. n. 4. Carpzov. d. constit. 41. de fin. 3. n. 3. seq. Berlich. d. concl. 49. num. 26. 2. Si dominus proprietatis tantum culturam mutet, veluti si ex agro pratum, vel ex prato agrum efficere velit, vel ut ex agro alium percipiat fructum, veluti uvas, lupulos, etc. nam hoc ipsi permissum esse, si reductio non noceat pascuis, tradunt Covarruv. d. cap. 37. num. 5. Bald. de praescript. part. 2. quaest. 2. n. 17. seq. Carpzov. d. constit. 41. de fin. 5. Berlich. d. l. num. 27. Tusch. lit. P. concl. 111. in fin. 3. Si non omnia loca ad pascua sint necessaria, wann die Felder so weitläuffig, daß man nicht alle mit dem Vieh beschlagen kan, tum licitum erit domino quosdam ad culturam redigere, modo adhuc tantum relinquatur, quantum pro pascuis sufficiat, Berlich. d. part. 2. concl. 49. num. 28. Köppen. decis. 15. num. ult. vers. decisio vero. Carpzov. d. l. de fin. 6. Mod. Pistor. part. 3. q. 106. n. 1. seq. ubi quantum praediorum relinquendum sit, boni viri arbitrio relinquitur, Pistor. d. quaest. 106. n. 10. Köppen. d. l. Carpzov. d. de fin. 6. in fin. 4. Si reductio et mutatio juri pascendi non noceat, veluti si dominus sylvam pascuam vel agrum incultum, ad prata, quae secari possunt, reducere velit, Coepoll. de servit. rustic. praed. c. 9. n. 40. Schneidevvin. ad princ. J. de serv. praed. num. 34. Berlich. d. l. num. 30. Quod si vero dominus praedii servientis agros incultos in praejudicium juris pascendi ad culturam reduxerit, cogi poterit eos ad pascua reducere, nec praestando interesse liberatur, Berlich. d. concl. 49. n. 31. seq.

[note: 79.] Quamvis autem in dubio servitutem pascendi omni tempore, etiam quo fruges non collectae sunt, zugeschlossenen Felderen, deberi, praesumendum tradant, Franc. Marc. decis. 223. n. 4. part. 1. Oetinger. de jur. et controv. limit. c. 10. in not. lit. T. fol. 120. Contrarium tamen asserunt, Berlich. d. concl. 49. n. 27. Carpz. d. constit. 41. de fin. 4.

[note: 80.] Adquiritur jus pascendi in fundo vel territorio alieno, triginta vel quadraginta annis, Covarruv. 1. var. resol. c. 17. n. 11. Tusch. lit. P. conclus. 112. in fin.

[note: 81.] Is autem, qui jus pascendi in alieno agro habet, pecora morbosa ibidem pascere nequit, ne et alia contagione afficiantur et pereant, arg. l. Iulianus. 13. in princ. ff. de act. empt. c. resecandae. 16. caus. 24. quaest. 3. cap. pen. vers. sicut ex una. Dist. 45. Schneidewin. d. l. n. 41. Carpz. d. constitut. 41. de fin. 8. juxta illud:

[note: 82.] Is tamen, qui jus pascendi alicui concessit, vel contra quem illud praescriptum est, nihilominus fundo suo uti, et sua quoque pecora ibi pascere potest, l. praeses. Cod. de servit. et aqu. Tusch. lit. P. concl. 114. n. 2. Berlich. d. concl. 49. n. 6. et 7. in tantum, ut si pascua non sufficiant omnibus sociis, sed necessaria sunt ad pascendum pecora domini loci, hic reliquos jure prohibere possit, et aliis praeferatur, d. l. praeses. 6. Cod. de servit. et aqu. Covarruv. 1. var. resol. c. 17. n. 11. vers. his vero, quae. Coler. decis. 218. num. 5. Berlich. d. l. n. 8.

[note: 83.] Quod si jus pascendi generaliter constitutum vel praescriptum, tunc cum omni pecore, cujuscunque generis, eo uti licet, l. si servitus. 23. ff. de servit. urban. praed. l. certo generi. 13. §. fin. ff. de servit. rust. praed. l. intradentis. 7. ff. commun. praed. Pruckman. 1. cons. 14. n. 3. Coepoll. de servit. rust. praed. c. 9. n. 18. Berlich. 2. concl. [note: 84.] 49. n. 13. Si vero per legitimum tempus quis in alieno fundo centum, vel alium numerum ovium pavit, et non ultra, etiamsi postea grex crescat, plures tamen, quam centum ibidem pascere nequit, l. 1. §. Trebatius. 18. ff. de aqu. quotid. Schneidewin. ad d. princ. 1. de servit. praed. n. 31. vers. unde si nobilis. Berlich. d. l. n. 10. Sicuti etiam is, cui concessum certum genus pecorum, veluti oves pascere, hoc tantum genus, et non aliud, veluti boves, pascere potest, Schneidewin. d. n. 31. Coepoll. de servit. rust. praed. c. 9. n. 19. Berlich. d. n. 11.

[note: 86.] Quod si quoque aliquis pluribus locis vel pagis ex uno ovili jus pascendi habeat, non potest is in alio loco novum ovile extruere, ne oves depascendo prius gramina, rusticis ejus loci pascua depascant, arg. l. rusticorum. 2. §. fin. ff. de servit. rust. praed. l. hoc jure. 3. §. 1. ff. de aqu. quotid. Coler. decis. 218. n. 1. seq. part. 1. Berlich. d. l. n. 12.

[note: 87.] Plerumque inter eos, qui simul jus pascendi in locis quibusdam habent, discordiae oriuntur, praesertim si una communitas plures pecudes habeat, quam alia, ubi ad discordias illas tollendas ad divisionem perveniri solet, non quidem ipsius servitutis, quae individua est, sed ipsarum commoditatum, per regiones camporum, ita ut unus in una parte fundi, alius in alia, vel unus cum tot pecoribus, vel certo tempore, alius cum aliis, et alio tempore jus pascendi habeat, Thesaur. decis. 71. n. 1. seq. Menoch. 2. arb. jud. cas. 245. n. 3. seq. Coepoll. de serv. rust. praed. c. 9. n. 22. seq. Berlich. d. concl. 49. n. 16. cum nemo invitus in communione permanere teneatur propter discordias, quas communionum materia excitare solet, l. cum pater. §. dulcissimis. ff. de legat. 2. l. in re communi. ff. de serv. urb. praed.

[note: 88.] Ubi observandum venit, quod si agatur de divisione inter duas vel plures communitates jus commune pascendi habentes, quarum una et hominibus, et pecoribus longe numerosior altera, divisio non ratione capitum, sive personarum vel pecorum, sed aequaliter [note: 89.] fieri soleat, ita ut communitas illa, quae minorem numerum capitum habet, tantam portionem pascui accipiat, quantum altera, quae longe plura habet capita et hominum et pecorum, Thesaur. decis. 22. n. 12. seq. Menoch. d. cus. 245. in fin. Berlich. d. l. n. 18. Si vero agatur de divisione inter cives et incolas ejusdem communitatis, quorum unus plura praedia possidet, quam alius, tum divisio aequaliter fit inter cives, ita ut etiam pauperrimus non minorem habeat partem pascui, et tot capita pascere possit, quot alius ditissimus, l. testatrix. 20 §. 1. ff. si servit. vind. Berlich. d. l. n. 19. seq. Licet alii hoc casu secundum jugerum qualitatem divisionem faciendam esse asserant, Alb. de Rosat. in l. Imperatores. ff. de servit. rust. praed. Franc. Marc. decis. 223. n. 1. seq. part. 1. Tusch. lit. P. concl. 12. n. 1. Oetinger. de jur. limit. c. 9. n. 28. lit. c. Alii vero hoc judicis arbitrio relinquant, Menoch. d. cas. 245. num. 14. Covarruv. pract. quaest. 37. n. 1. vers. eo tamen numero. Imprimis, [note: 90.] vero consuetudinem cujusque loci attendendam, non dubitatur. Alber. de Rosat. ad d. l. Imperatores. 17. ff. de serv. rust. praed. Franc. Marc. d. decis. 223. n. 5. et ubi pascua et nemora sunt communia singularibus personis, ad earumque usum destinata, tunc unusquisque ipsis pascuis et nemorib. uti debet moderate, absque aemulatione secundum quantitatem et vires patrimonii, Franc. Marc. decis. 223. num. 5. vol. 1. Sicuti etiam quibusdam in locis, veluti Marchia Brandenburgensi et Ducatu Neapolitano, usu observatur, quod [note: 91.] quis non majorem pecorum numerum habere, quam propriis pabulis per hyemem alere possit, daß einer nicht mehr Viehs halten darff, dann er mit seinem selbst gewunnenen, und allda erworbenen Futter außwintern und außfüttern kan, dann solches keines mit erkaufftem, oder anders woher erschafftem Futter gestattet wird, auf daß einem andern/ so allda auch Hute und Trifft hat, keine Verschmählerung und Ubersetzung widerfahre, teste Joach. Scheplitz. in consuet. Brandenburg. part. 4. tit. 20. n. 5.

[note: 92.] Non potest quoque loci dominus jus novi ovilis instituere, eine Schäfferey anstellen, nisi ex antiqua consuetudine jus tale sibi competere docere possit, aut sibi ab initio regni reservarit, quando facta est divisio terminorum inter se et universitatem, Sesse decis. 74. num. 29. alias enim pascuorum necessitas praeriperetur, et jus quaesitum indebite laederetur, cum tamen nec Princeps, nec totus populus, vel uni

de populo jus pascuorum auferre possit, Ripa resp. 93. n. 17. Sesse d. l. n. 35.

[note: 93.] Servitus quoque pascendi ex eo non inducitur, quod dominus fundi, receptâ singulis annis uniformi praestatione, longissimo tempore passus est vicini pecora in pascua sua immitti. Quandocunque enim dominus pro se, et pro utilitate sua, et suorum subditorum, agris et pratis indigeret, non obstante tanti temporis vel etiam immemorialis usu, dominus praeferendus est, sicuti tradunt per l. venditor. §. fin. ff. commun. praed. Abbas in c. dilecli. et ibi Hostiens. et Ant. de Butr. X. de arbitr. Corne. cons. 188. num. 9. vol. 4. Matth. de Afflict. decis. 290. num. 7.

[note: 94.] Observandum autem est, quod sint praedia nonnulla, in quibus pastura omni tempore prohibita, veluti quae hortorum naturam obtinent, welche Gartenrecht haben, beschlossene Güter: Quaedam prata sunt, Wiesen, in quibus citius pascere licet; Quaedam loca omni tempore pascuis destinata sunt; Quaedam etiam sunt, in quibus certo tempore pascere prohibitum, prout sunt sylvae caeduae, die Gehültz und junge Heuw, weiche gemeiniglich auf gewisse Zeit gehainet und gebannet werden, biß auf das vierte und fünffte Laub. Unde in Dicasterio Illustri Ducatus Würtembergici, in einer Appellation- Sach von Schorndorff, judicatum fuisse, daß niemand seine Wiesen zu Embd niessen möge, wider deßjenigen Willen, deme das jus pascendi darauf gebühret, refert Besold. ad jus municipal. VVürtemb. disput. 2. n. 176. in fin.

[note: 95.] Duae quoque juris vel servitutis pascendi species referuntur, quaedam enim dicitur species vivae pasturae, quae dicitur eo tempore, quo glandes sunt in lignis et nemoribus: Et hoc casu plerisque in locis, omnibus prohibita est pastura, a tempore S. Michaëlis, usque ad festum annunciationis B. Mariae, uti notat Boër. in consuet. Bituricens. des coustumes prediales. §. 7. Vel usque ad festum S. Andreae, quo quidem tempore glandes sunt in sylvis et forestis, secundum Chassan. ad consuet. Burg. rubr. 13. §. quarto. verb. des la sainct. num. 4. Alia dicitur variae pasturae, et solet esse tempore, quo nulli amplius sunt fructus super terram, sed sunt omnes recollecti in lignis, post festum S. Andreae, Chassan. d. l. n. 5. Quae tamen pro cujusque loci usu et consuetudine variant.

[note: 96.] Ad forestalem quoque jurisdictionem pertinere prohibitionem, ne arbores extirpentur, et quae sunt fructiferae exscindantur, supra n. 49. et seq. dictum est. Ubi observandum, quod, si quis in territorio vel sylva aliena jus venandi, et jurisdictionem forestalem habeat, dominus proprietatis in praejudicium ejus, qui jus venandi in sylva illa habet, non possit grandes arbores una vice excidere, et ad quaestum suum transferre, l. sed si grandes. 11. ff. de usufruct. Gail. 2. obs. 67. n. 5. seq. Colleg. Argentorat. lib. 41. tit. 1. concl. 19. n. 7. Wehn. verb. Forstrecht. vers. in cujus autem. fol. 156. in fin. seq. Besold. verb. Forst. vers. das unzimblich. Harpprecht. ad d. §. ferae. 12. n. 280. seq. 1. de rer. divis. Joh. Oetinger. de jur. et controv. limit. c. 10. n. 21. seq. Quia hoc fraudi et damno esset domino juris venandi, seu ei, qui servitutem [note: 97.] venandi sibi debitam habet, quae eo ipso longe fieret deterior, nemo autem servitutem recte constitutam, propria authoritate deteriorem facere potest, l. servitutes. 20. §. si servitus. et §. seq. ff. de servit. urb. praed. l. sed si quid. 15. §. proprietatis. ff. de usufruct. l. certo generi. 13. §. 1. ff. de servit. rustic. praed. l. fructus. 7. §. si fundum. 12. et ibi Bart. et Bald. ff. solut. matr. l. et si forte. 6. §. fin. ff. si servit. vind. l. in fraudem. 45. §. conduct. ff. de jur. fisc.

[note: 98.] Multo minus autem proprietatis domino licitum erit, totam sylvam venatoriam radicitus exstirpare, aratrum inducere, et ex ea agrum novalem, vel pratum efficere, außstocken und zu Acker oder Wiesen machen, Gail. d. obs. 67. n. 10. Tradel. apud Besold. cons. 3. c. 4. tit. 4. n. 7. Wehner. d. verb. Forstrecht. vers. in cujus fol. 156. in fin. seq. Colleg. Argentorat. d. l. 41. tit. 1. concl. 19. n. 9. Kyllinger. de jur. venand. conclus. 5. lit. b. Besold. thes. pract. verb. außstocken. et d. verb. Forst. vers. daß auch. Facultas Jurid. Ingolstad. apud Besold. 1. cons. 16. per tot. Harpprecht. d. §. ferae. n. 283. I. de rer. divis. Neuhan. de jur. venand. conclus. 182. seq. Quia hoc modo tota ipsius sylvae forma mutaretur, et tota venandi juris servitus inutilis efficeretur, quod juri et aequitati contrarium esse, praeter jura jam allegata, docent l. inde etiam. 3. §. reficere. 15. ff. de itin. act. priv. l. 2. ff. si ususfruct. pet. l. praeses. 6. seq. Cod. de servit. et aqu. 2. Cod. ad L. Aquil. Gail. d. obs. 67. num. 10. Coepoll. de servit. rust. praed. c. 9. n. 40. seq.

[note: 99.] Quamvis alii hujusmodi eradicationem domino proprietatis sylvae permissam esse contendant, Ludov. Gremp. in consil. apud Besold. part. 1. cons. 15. n. 9. seq. Hier. Bertazol. cons. 21. n. 38. seq. Guid. Pancirol. cons. 2. n. 62. l. 2. Petra de potest. Princ. c. 7. n. 8. et 9. Georg. Mohr. de jur. venand. part. 2. cap. 13. n. 19. Alii vero distinguendum putent, an jus illud venandi pactis, an vero praescriptione adquisitum sit, et illo casu eradicationem illicitam, hoc vero permissam esse, Gilken. de praescript. part. 1. capit. 6. numer. 100. Noë. Meurer. vom Forstrecht. tit. der Eigenthumbs-Herr, ob er sein eignen Wald, etc. abhauen. 10. fol. 23. seq. Hinc si dominus sylvae venatoriae, sive proprietatis tale quid novare vel attentare velit, competentibus remediis, officio judicis implorato, prohiberi potest, [note: 100.] ne devastet, vel eradicet. Quamvis enim regulariter possidens in possessione sua turbari non debeat ante sententiam et rem judicatam, l. 1. l. ordo. Cod. de exec. rei judic. tot. tit. Cod. de prohib. sequestr. pec. c. 1. de sequest. possess. et fruct. et quilibet re sua libere uti possit, rerumque suarum moderator et arbiter sit, l. in re mandata. 21. Cod. mandat. eatenus tamen [note: 101.] hoc procedit, quatenus alteri in jure suo non praejudicatur, Cothman. 3. respons. 11. n. 29. seq. et de usu legitimo, non etiam de abusu

intelligitur, cum Reipubl. expediat, ne quis re sua male utatur, §. fin. 1. de his, qui sui vel alien. jur. et sic a regula illa excipitur casus in eo, qui suspectus est de dilapidatione vel devastatione, veluti, si quis sylvam litigiosam una forte vice excidere, et ligna vendere vellet, tunc enim fructus et res ipsae, non modo in secunda, sed etiam in prima instantia sequestrari possent, per l. Imperatores. 21. in fin. ibi: tamen, cum popularentur ab adversario, aequum sibi videri, fructus apud sequestres deponi. ff. de appellat. l. si cum dotem. 22. §. fin. §. sin autem. 8. in fin. ff. solut. matrim. Atque ita, si in casu devastationis vel dilapidationis sequestratio permissa, tanquam majus, inhibitio quoque tanquam minus, permissa erit, Petr. Frider. Mindan. de mandat. l. 2. c. 39. n. 6. et 7. Et sic quia in tali casu de damno irrecuperabili agitur, dum annosae arbores exscinduntur, quae succisae in hominis aetate pristinae altitudini et utilitati restitui nequeunt, et [note: 102.] sylvae penitus eradicantur, ideo ob periculum, quod in mora versatur, et damnum irreparabile, mandata etiam sine clausula, contra sylvae dominum, ut a proposito et vastanda sylva desistat, in Camera Imperiali impetrari et decerni posse, testantur Gail. d. obs. 67. n. 8. Mindan. d. l. num. 5. et seq. Schwanman. obs. 127. Et ita factum fuisse in causa Zollern contra Fürstenberg, meminit, Gail. d. n. 8. Uti et in causa Comitis ab Hohenzollern contra Würtemberg, anno 1589. cum Comes narraret, non solum se, sed et majores suos, absque ullius contradictione esse et fuisse in possessione vel quasi forestorum N. der Hohenzollerischen Obrigkeit, ita ut nemo ausus fuerit eos turbare, vel in jure venandi, in Jagens-Gerechtigkeit und Wildtsachen, vel cum eradicatione et combustione arborum et lignorum, mit Außreütung und Außstockung der Bäum und Höltzer, subditos tamen Würtembergenses N. N. in dictis sylvis fructiferas arbores excidisse, totumque solum aratro vertisse, imo in eodem facto adhuc pergere. Quia vero tale factum omni jure prohibitum sit, in quo praeterea damnum et publicum, et irreparabile prorsus vertatur, weil die gesunde wohlerwachsene Eichen umbgehauen wurden, und an den Orten in vielen Jahren kein Holtz wieder erwachsen könte, mandatum sine clausula decretum esse, refert Schwanman. d. obs. 127. Petr. Frider. Mindan. d. cap. 39. n. 8. In quam sententiam quoque, pro inhibenda sylvarum vastatione, plura alia, non modo Camerae Imperialis, sed et Parlamentorum et Rotarum extare praejudicia, refert Mindan. d. l. num. 8. et in hanc. Et aliquot citat Papon. arrestor. l. 14. tit. usage des bois, et de ne couper arbres pendant le proces. Ex quibus num. 8. placitum illud Parisiense 12. Ianuar. anno 1528. generale est, quo decretum, quod pendente processu, in petitorio vel possessorio haereditatis aut bonorum, judex partibus, imo ipsis possessoribus, ad instantiam alterius inhibere possit, ne arbores succidant, aut ullam rei litigiosae vastationem faciant, antequam res jure decisa fuerit. Ubi tamen generali clausula notandum, quod, quia inhibitio, ne quis utatur fruatur, valde sit praejudicialis, mandatum sine clausula non facile decernendum sit, nisi narrata super damno irreparabili recte et verisimiliter, qualificentur, nam alias cum clausula mandandum, cum extra casus Ordin. Camer. part. 2. tit. 13. a praecepto non debeat inchoari, per tradita Coler. de process. exec. part. 1. c. 2. n. 231. seq. Petr. Frider. Mindan. de mandat. lib. 2. c. 10. num. 11. et ejusmodi inhibitionem excisionis multarum arborum non competere, quando saepe ante juris venandi adquisitionem excisio ejusmodi facta fuerit, tradit ex Petr. Gilken. de praescript. part. 1. c. 6. num. 179. Graeven. pract. concl. l. 2. concl. 67. n. 2.

[note: 103.] Sed quid si eradicatio ejusmodi inscio venandi domino fuerit facta, quomodo ipsi consulatur? Et hoc casu decimas novales ex arvo inde redacto ei deberi asserit, Wehner. verb. Forstrecht. aequum enim est ipsum foresti dominum aliquod commodum ex eo loco, ubi jus venandi habuit, sentire, cum usus venandi per sylvae devastationem non tantum deterioratus, sed in totum extinctus sit, unde fieri solet, quod foresti domini in recompensam detrimenti, quod venationi per arborum eradicationem accidit, decimas exigant, quas a decimis novalibus nomine distinguunt, [note: 104.]daß die Forstherren von den Aeckern, so von neuem außgereutet werden, die Zehendt-Garb erfordern, welche sie Forst-oder Stock-Garben nennen, und für kein Noval- Zehenden halten, auch sich damit wider die Zehend-Herren und Pfarrer defendiren wollen, Besold. verb. außstocken. vers. indeque fit.

Aliter autem domino foresti, sive jus venandi habenti consulunt, Noê Meurer. vom Forstrecht. tit. wie und durch was Klagen um Forstl. 7. vers. da aber die Wälden. fol. 17. seq. et fol. 24. vers. also da auch. eumque secutus [note: 105.] Kyllinger. de jur. venandi. concl. 5. lit. b. qui aestimationem ipsi concedendam putant, qua jus suum ex bono et aequo aestimet, et juramento definiat, quanti jus illud habuerit, arg. l. 2. ff. si servit. pet. et per tradita Coepoll. de servit. rust. praed. tit. de servit. jur. pascend. n. 42. seq. Aliud et foresti domino propter eradicationem factam, nihil refundendum esse, consuluit Ludov. Gremp. apud Besold. part. 1. consil. 15. n. 88. seq.

[note: 106.] Quod autem porro Domino proprietatis sylvae, in qua alius jus venandi habet, liceat arbores ex ea sylva caedere tam ad usum proprium comburendi et aedificandi, quam ob aliam necessitatem, commodi et lucri sui causa, aliis vendere possit, modo id fiat moderate, et juxta morem et consuetudinem antiquitus observatam, ita videlicet, ne juris venandi servituti officiatur, ipsa aequitas et naturalis ratio postulat, et docent per l. ex sylva. 10. l. arboribus. 12. in princ. ff. de usufruct. Gail. 2. obs. 67. n. 9.

Garsias de expens. et meliorat. c. 11. n. 37. Sixtin. de regal. lib. 2. c. 18. n. 68. seq. Harpprecht. d. §. ferae. 12. num. 283. Neuhan. de jur. venand. conclus. 190. [note: 107.] Kylling. d. concl. 5. lit. b. Et sic si jus sylvaticum, das Wald-Recht, observetur, et in singulis sylvae jugeribus auf einem jedwedern Morgen Walds, certae arbores vel stirpes relinquantur, quae vulgo dicuntur Banraitel, et ut plurimum esse solent arbores vel stirpes sedecim, sicuti cautum est, in der Fürstl. Würtembergischen Forst-Ordnung. part. 2. tit. Banraitel. fol. 67. his verbis: Item, in jeglichem Morgen sollen mit Fleiß aufgezeichnet werden, die gerädesten und stärckesten Raitel (wo zuvor kein Bauholtz oder Raitel in demselben Schlag stunde) am wenigsten sechszehen Stämm, und nicht minder (ausserhalb in unsern eigenen Wälden, da wir mehr Bauholtz zuerziehen befehlen werden) welche für und für in jedem Morgen dergestalt gehauet, daß, wann einer oder mehr Stämm oder Banraitel, an den sechszehen Stämmen abgehauen werden, soll allweg in Zeiten deß Haws vorbestimbte Zahl wiederum ersüllt, und ersetzt, doch darüber nicht gemehret werden. Und sollen vor allen Dingen und zuforderist die Banraitel Aychin seyn, wo aber nicht Aychin verhanden, alsdann gut Buchin, wo nicht Aychins oder Buchins, alsdann Bürckin oder Espin bleiben.

[note: 108.] Quod si quoque quis jus lignandi ad comburendum in aliena sylva obtineat, die Gerechtigkeit mit Brennholtz sich zuversehen, ipsi non concessum est arbores sanas et ad aedificationem aptas, sed cremia sive surculos tantum tenues et aridos, et ramusculos emortuos caedere, mögen nicht die gesunden Baustämm angreiffen und abhauen, sondern sie haben allein die abgeftandene Storren, dürre Aest, Grät und das gefallene Holtz zugebrauchen, l. fructus. 7. §. si fundum. 12. ff. solut. matrim. l. ligni. 55. §. Ofilius. 4. ff. de legat. 3. Joh. Oetinger. de jur. limit. c. 10. n. 30. et in not. lit. d. ubi notandum monet praejudicium Parlamenti Burdegalensis de anno 1535. quod usus, sive fructus sylvae inciduae singulariter debeat regulari juxta mores boni patrisfamilias, ut saltem cremia, lignave emortua ad comburendum colligantur, arboribus vero sanis, grandioribus frugiferis, vel ad aedificandum aptioribus, parcatur: Et si quidem hisce uti ad trabes, aedificia, in vineam, etc. necessitas postulet, ut parcissime ad usum necessarium, solummodo caedantur, nequaquam vero ad vendendum, Papon. arrest. lib. 14. tit. usage de bois et de ne coupper. n. 5. Masuer. in pract. for. tit. 13. de usufruct. num. 1.

[note: 109.] Et licet quoque quis in aliena sylva habeat jus utendi lignis ad focum et aedificium, Bauund Brennholtz zuhauen/ idque per totam sylvam, et unamquamque ejus partem, ad evitandam tamen deformitatem et sylvae devastationem jus illud, vel utendi facultas, ad instantiam proprietarii, suis finibus et limitibus restringi, et usuario inhiberi poterit, ne limites, ad sylvae excidium evitandum, egrediatur, per l. Divus. §. fin. ff. de usu et habit. Papon. d. tit. 14. n. 1. Petr. Frider. Mindan. d. c. 39. num. 9. seq. Oetinger. d. c. 10. num. 27. ita ut usuarius vel fructuarius sylvam iniquius vastet, et jure suo abutatur, illud amittat, Oetinger. d. c. 10. num. 28. Mindan. d. cap. 39. num. 12. ubi ita judicatum refert in Parlamento Parisiensi anno 1530. contra incolas Rogenses, teste Papon. d. tit. 14. n. 3.

[note: 110.] Atque hinc quoque veteribus magna semper cura fuit sylvarum, non modo propter amoenitatem, sed maxime propter summam necessitatem, ut lignorum materia non desit, qua aedificia et alia opera, publica et privata confici, et foci atque ignes ad quotidianos usus foveri possint, cum absque sylvarum subsidio publicus civitatum aspectus publicumque decus tandem deformetur, tectaque et aedificia corruere necesse sit, nihilque aedificari queat, contra l. 2. et tot. tit. Cod. de aedific. privil. et tot. tit. Cod. de oper. publ. et cum sylvae et arbores annosae, sublimes, crassae, excisae aut eversae immemorialibus temporibus recrescere, et in pristinum restitui non possint, unde apud Romanos salubri consilio cautum fuit, ut Consules curam collium et sylvarum haberent, juxta illud poëtae:

Tantumque devastationi sylvarum et arborum lege XII. tabul. occursum est, ut qui in curia recidisset alienas arbores in singulas aeris viginti quinque lueret. Quae lex Romanis Praetoribus repetita, eorumque perpetuo edicto comprehensa est. Unde si arbores furtim caesae sint, ex XII. tabul. et ex lege Aquilia actionem dari, scribit Paulus in l. 1. ff. arbor. furt. caes. et damnum per injuriam datum, immisso in sylvam igne, vel ea excisa, si probare quis possit actione legis Aquiliae utendum, rescripsit Imperator Alexander in l. 1. Cod. de leg. Aquil. atque eos quoque, qui arbores reciderint, tanquam latrones puniendos esse, sancitum est in l. sciendum. 2. ff. arbor. furt. caes.

[note: 111.] Ex quo etiam in Republ. Venetorum accurate observatur, ut sylvarum cura peculiari magistratui demandetur, et supplantentur publico decreto, ne deficiat materia copiosa in usus aedificiorum et navigiorum, Conrad. Heresbach. l. 2. de re rustic. Petr. Frider. Mindan. [note: 112.] de mandat. l. 2. c. 39. n. 2. Atque etiamnum hodie apud Principes et alios, ac in Rebuspubl. bene constitutis, et ubique fere locorum certae sunt constitutae personae, quibus cura sylvarum commissa, et in eos, qui prohibito tempore ligna e sylvis auferunt, animadversio concessa est, vulgo Forstmeister, Waldvögt/ Waldschützen, Forstknecht. Unde quoque politici nonnulli tradunt, omnibus in rebus vitam humanam

ita adjuvare sylvas, ut illae post segetes maxime sint optandae, nec ullo modo [note: 113.] vastandae, Patric. de republ. l. 7. tit. 5. Et notandum est illud Philippi Melanchtonis, qui dixit, tria mundo aliquando defutura, ligna nempe, probam monetam, et bonos amicos, Es werde der Welt manglen an guter Müntz, an Holtz und guten Freunden. Quo dicto ipsum vatem deprehendimus: Monetam siquidem probam paucos ante annos defecisse, et aliam inductam vidimus, quae primum ad aspectum rubore haut ingenuo crimen profitebatur. Ligna assumpta novimus immensa prodigalitate in ergasteriis quolibet fere in angulo mira multiplicatione, contra expressas Imperii leges (vide Goldast. catal. rei monetar. tit. 13. pag. 58. seq.) indies surgentibus. Ita vero ligna absumpta deprehendimus, ut hodie magistratui tantum non sit, quantum ad ultrices flammas, quas constitutio Imperatoria, l. 2. Cod. de fals. monet. monetarum istis adulteratoribus addixit, sufficiens esse poterat. Et ne qua in parte Melanchtonis claudicet effatum, amicis destituimur, cum veritas modo probata odium pariat, prout scribit Johan. Limnae. de jur. publ. libr. 3. cap. 2. num. 66.

CAPUT VIII. De Jure constituendi Magistratus.

7. Civilates olim Imperatoris nomine per Episcopos in Ecclesiasticis, per Comites in politicis gubernatae, donec nova forma per consules et senatores gubernandi inducta. et n. 8.

9. Postquam civitates Imperiales ab Advocatis et Praetoribus sese liberarunt, certas personas sibi in magistratum elegerunt, et liberum regimen constituerunt.

21. Populo indistincte electionem concedere periculosum et melius optimatibus conceditur.

22. Alicubi praestantissimus eligitur, qui postea alios et alii alios eligunt.

59. Expedit aliquando prudentiam politicam astu temperare dissimulando, et nescit regnare qui nescit dissimulare.

65. Principes et magistratus dicuntur clementes, et clementer agentes populi benevolentiam sibi conciliant.

73. Viri graves, quorum gravitas cum humanitate et affabilitate temperata esse debet, et n. 74.

86. Imperator promittit in Capitulatione, quod officia illustria non infimae conditionis, sed spectabilibus viris collocare velit.

87. Quo quis stemmate nobiliore prognatus, eo clariore judicio praefulgere censetur.

89. Prioribus seculis pleraeque civitates Imperiales a Nobilibus et Patritiis gubernatae.

91. Non tamen humili et obscuro loco nati a magistratu omnino arcendi, sed virtus quoque consideranda.

95. Si statuto civitatis caveatur, ut Nobiles et Patritii tantum in senatum recipiantur, et totidem non adsint, quid agendum, et n. 97.

102. Ante 25. annum nemo ad decurionatum et civitatis consilium jure civili admittitur.

103. Juvenes ad Reipubl. gubernacula admittendi, quando aetatis defectus virtute compensatur.

110. Romani ne socios quidem in Curiam recipiebant, quod in aliis Regnis et Rebuspub. obtinet.

123. Ad Rerumpublicarum gubernacula non sunt admittendi vitae turpitudine inquinati, et quinam tales? n. 124. seq.

131. Haerettci ab honoribus exclusi nec ad senatum admittendi, secus quoad diversae religionis homines.

149. Clerici et personae Ecclesiasticae ad munera civilia non admittendae, et opprobriosum Ecclesiasticis, se causarum secularium peritos ostendere.

156. Ex una familia in Regimine Electivo saepius non esse assumendos Rerump. mode ratores Politici suadent.

157. An perpetuus an vero temporalis magistratus constituendus, et n. 158. 159. 160. 161.

168. Amittit quis magistratum, si turpibus lucris et vilissimis artibus occupari coeperit.

Quamvis libertas Civitatum Imperialium omnibus civibus inter se aequa et aequali ratione competat, cum tamen tali regimine populari (vel ut dicunt democratia liberiore, [note: 1.] Besold. de democrat. in gener. cap. 2.) non ratio, non lex, non justitia, non aequitas, sed impetus regnaret, et imperia popularia, crudeliora quam tyrannica, et maxime mutationibus obnoxia essent, Georg. Richter. axiom. polit. 61. et 63. Keckerman. lib. 2. polit. cap. 3. fol. 555. et juxta illud Sambuci in emblemat. fol. 20.

[note: 2.] Ac praeterea difficile esset, totum populum, omnesque cives, propter quaevis negotia in unum convenire, et consentire, l. 2. §. deinde quid difficile. ff. de orig. jur. l. 1. §. fin. et ibi gloss. ff. de adquir. possess. Nam juxta Poëtam:

Parumque fuisset universitatem habere bona, res, privilegia, et alia jura, nisi essent officiales et magistratus, qui ipsas universitates regerent et administrarent, earumque bona et jura protegerent atque defenderent, Gloss. in rubr. C. de administr. rer. publ. Cum nihil tam aptum censeatur ad jus, conditionemque [note: 3.] Naturae, quam Imperium, ac sine Imperio, sive magistratu, nulla gens, nulla Respublica, nulla domus, nulla civitas, nec hominum universum genus stare, nec rerum natura omnis, nec mundus ipse potest, secundum Aristot. 1. polit. 3. nihilque est, quod sine moderatore consistere posset; sic domus ab habitatore deserta, dilabitur: Navis sine gubernatore, pessum ibit, Cicero 3. de legib. Et sicut homo animalium est optimum; ita sine justitia, sine jure et lege, est omnium deterrimum, Lactant. lib. 3. cap. 21. [note: 4.] Unde non frustra Respublica navi comparatur, quae perito et bono nauclero destituta ad praeruptos Oceani scopulos, ventorum procellis, a recto cursu depulsa, tamdiu illiditur, donec in partes dissiliens, et nauclerum ipsum, et omnes, qui in eadem navi vehuntur, in profundissimas aquarum voragines demergat: Sic bono et industrio Respublica magistratu seu gubernatore destituta, tamdiu iniquis acerbioris fortunae et pestilentialis

invidiae procellis conquassatur, donec naufragium faciens, et sese et gubernatorem et omnes cives suos funditus evertat, Hoenon. [note: 5.] polit. dist. 3. concl. 1. Ac praeterea Anarchia nihil sit periculosius et deterius. Praestetque sub malo, quam nullo vivere magistratu, de quo supra lib. 1. cap. 8. n. 67. Res eo devenit, ut consultationes de salute publica, de rebus Imperium, Statumque Reipublicae concernentibus, cura item judiciorum instituendorum, rerum judicatarum exequendarum, et quod omnino politiae fuit, in certos quosdam de civibus fuerit translata, Michael Haintz. de jur. civitat. concl. 40. lit. c. Rutg. Rulant. de commiss. part. 2. lib. 5. cap. 4. num. 44. Et quidem [note: 6.] antiquitus Decuriones constituti fuerunt, qui inde ita dicti, quod initio cum Coloniae deducerentur, decima pars eorum, qui ducebantur, consilii publici gratia conscribi sit solita, l. pupillus. 239. §. decuriones. 5. ff. de V. S. Hique in municipiis et Coloniis erant tales, quales Romae Senatores, l. fabricenses. 32. Cod. de decur. Valla. elegant. 6. capit. 32.

[note: 7.] Postea Civitates Imperiales Imperatoris nomine per Episcopos in Ecclesiasticis, et per Comites in politicis gubernatae fuerunt, donec Imperator Henricus V. novam formam gubernandi Civitates Imperiales, per Consules nempe et Senatores, induxit, quae postea in omnibus civitatibus etiam municipalibus in usu esse coepit, exemplo ab antiquo Romanorum Regimine desumpto, Otto Frising. lib. 2. cap. 13. Lehman. Chron. Spirens. lib. 4. cap. 11.

Civitates igitur Imperiales primitus in Ecclesiasticis gubernarunt Episcopi, in politicis vero Comites. Postquam autem Comites saepissime, et maxime belli temporibus ad aulam et bellum vocati, officio suo praeesse et justitiam administrare non potuerint, vicarios suos constituerunt, qui Sculteti et praepositi dicti, et in ipsorum absentia justitiam administrarunt, [note: 8.] Angesil. lib. 5. cap. 14. unâ autem cum Comitibus sub Francorum Regibus et Imperatoribus septem aliae personae ex civibus judiciis praefuerunt, qui judices et scabini, Ratzenburger dicti fuerunt, et cum Comitibus eorumque vicariis merum et mixtum Imperium omnimodamque jursdictionem exercuerunt, sicuti tradit ex Capitularibus, Lehman. Chron. Spirens. lib. 2. cap. 22. Quod etiam sub Germanicis Imperatoribus obtinuit, et cum ipsae Civitates Imperiales majorem libertatem adeptae, ubi in singulis urbibus Praetores, Consules et alii magistratus, vel ab ipsis Imperatoribus immediate, vel ab Episcopis, qui Civitates istas Imperiales in Ecclesiasticis, vel Comitibus, qui easdem in politicis et causis secularibus Imperatoris nomine gubernarunt, cum populi assensu electi et praepositi fuerunt, sicuti constat ex decretis Comitiorum apud Roncalias a Friderico I. Imperatore, cum proceribus Germaniae, Galliae et Italiae super Regalibus Imperii anno 1158. habitis, apud Goldast. tom. 3. constit. Imperial. fol. 335. ubi ita habetur: Judicatum est etiam in singulis urbibus Praetores, Consules caeterosque magistratus, assensu populi, per Imperatorem creari oportere, qui Sacramentum ei dicerent, ac jus civium Regumque tueri scirent. Et in pace Constantiae de civitatibus Lombardiae (propter propensionem earum ad defectum) singulariter statutum in hunc modum: In civitate illa in qua Episcopus per privilegium Imperatoris vel Regis, Comitatum habet; si Consules per ipsum Episcopum consulatum recipere solent, ab ipso recipiant, sicuti consueverunt recipere. Alioqui unaquaeque civitas a nobis consulatum recipiat. Consequenter vero in singulis civitatibus Consules constituentur a nuncio nostro, qui sit in civitate, vel Episcopatu; et investituram recipient: et hoc usque ad quinquennium; finito quinquennio unaquaeque civitas a nobis recipiat, et intra quinquennium a nuncio nostro, sicut dictum est; nisi in Lombardia fuerimus, tunc enim a nobis recipiet. Imperator quoque Octavius magistratus partim ipse designabat, alios populo plebique creandos permittebat, sicuti scribit ex Dio. Cassio lib. 53. histor. Petr. Gregor. Tholosan. de republ. lib. 4. cap. 5. num. 24. in fin.

[note: 9.] Et haec vetustis temporibus et tamdiu obtinuerunt, donec Civitates Imperiales ab Advocatis et Praetoribus Imperialibus sese liberarunt, ipsisque concessum fuit, ex civibus certas quasdam idoneas personas in magistratum eligere, et certum sibi regimen constituere, de quo Lehman. Chron. Spirens. lib. 4. cap. 3. fol. 281. col. 1. in fin. Ex quo etiam hodie quaelibet Civitas Imperialis jus et potestatem habet constituendi magistratus, Bruning. de var. universit. spec. concl. 27. Idque vigore Regalium juris superioritatis territorialis, et omnimodae jurisdictionis, quae jura Civitatibus Imperialibus competere, ex praecedentibus constat. Nam jus creandi magistratus majores ad justitiam expediendam ad Regalia et quidem majora pertinere dictum est supra cap. 4. n. 95. [note: 10.] Idemque jus eligendi et constituendi magistratus et judices, eosque destituendi, die Gerichte zu besetzen und zu entsetzen, ad superioritatem territorialem pertinere, docent per l. un. ff. ad L. Iul. ambit. Novel. 15. cap. 1. §. 1. Bald. in l. fin. num. 2. Cod. de legib. Chassan. in catal. glor. mund. consid. 24. n. 14. Mascard. de probat. concl. 948. num. 2. Reinking. de regim. secul. lib. 1. class. 5. cap. 4. numer. 103. Thom. Michael. de jurisdict. conclus. 52. lit. a. Ziegler. §. Landsassii. concl. 1. numer. 178. Meichsner. tom. 2. lib. 2. decis. 4. n. 120. seq. Mingius de super. texrit. concl. 70. Et quod jus eligendi, confirmandi et removendi magistratum signum sit dominii et superioritatis, tradunt Bald. in l. fin. n. 2. C. de legib. Meichsner. d. l. Menoch. consil. 270. Cravet. cons. 673. num. 14. Natta. cons. 636. num. 67. Hen. Goeden. cons. de jur. civit. 2. num. 2. eumque dici superiorem, qui potestatem habet constituendi et destituendi magistratum, dicit Bald. in l. Barbarius. lect. 2. num. 13. ff. de offic. praet. Felin. in cap. 1. num. 24. X. de constitut. Chassan. d. consil. 24. num. 14. et officialium electione sive constitutione adminitrationem jurisdictionis probari, docent Natta. cons. 672. n. 1. seq. lib. 4. Mascard. d. conclus.

948. num. 2. Bocer. de jurisd. cap. 10. num. 10. Ac magistratus creationem et depositionem mero quoque Imperio adscribunt, Meichsner. tom. 2. lib. 2. decis. 2. numer. 120. seq. Gylman. symphor. tom. 1. part. 1. tit. 2. vot. 1. num. 127. fol. 99. Bidembach. nobil. quaest. 7. num. 3. vers. pertinet quoque. Imo inferiores quoque jurisdictionis dominos praetores, aliosque magistratus inferiores constituere, dictum est supra cap. 6. n. 1. et 47. Et Civitates Imperiales jus et potestatem habere liberam eligendi et constituendi sibi magistratus, eosque destituendi et deponendi, ipsa experientia et praxis quotidiana [note: 11.] satis aperte docet. Dicitur magistratus a magistro. l. cui praecipua. 57. ff. de V. S. magister autem vel a Magis Persarum sapientibus, vel ab adverbio magis, ut minister a minus descendere videtur, et magister eum significat, cui praecipua alicujus rei cura incumbit, et qui magis, quam caeteri diligentiam et sollicitudinem rebus, quibus praeest, debet, d. l. cui praecipua. 57. ff. de V. S. Sicuti e contrario, Ministri, a minus ita revocari putantur, Besold. de magistrat. c. 1. num. 2. et denotat aliquando quamlibet in genere potestatem et officium, per Romanor. 13. v. 1. et 2. l. eum. 13. ff. de jurisdict. l. potestatis. 215. de V. S. tam personam. quam honorem, Festus lib. 2. Saepius autem eos denotat, qui in civitatibus jus dicunt, l. magistratibus. 12. ff. de jurisdict. tot. tit. Cod. de magistrat. [note: 12.] municipal. et ibi Wesembec. et veteribus magistrare idem quod gubernare et imperare fuit, ex Festo Vernulae. institut. polit. lib. 2. tit. 8. Besold. de magistratib. cap. 1. num. 1. ex eo, quod magistratus subditos suos regat, moderetur et gubernet, non secus, ac magistri discipulos, eaque situs magistratus, ut recte praesit, et recta et utilia praescribat, Cicero libr. 8. de legib. Et magistratus dici videntur, quod in majori sint statione, ut ait gloss. in Clemen. 2. verb. doctoratus. de magistr. Mascard. de probat. conclus. 1000. n. 1. [note: 13.] Magistratus quoque dicuntur optimates, vel quia optimi viri dignitate et meritis erga Rempubl. maxime insignes, ei praesunt, vel quia ita praesunt, ut omnia ad illud referant, quod civitati et iis utile est, quibuscum ea communicatur, Aristot. libr. [note: 14.] 3. polit. capit. 7. Herodot. libr. 3. Apud Romanos dicti fuerunt praetores, Praesides, civitatum et provinciarum, Johan. Limnae. lib. 7. capit. 1. numer. 14. in fin. Jure divino varia obtinent nomina, de quib. vid. infra lib. 6. c. 1. n. 2.

ADDITIO ad num. 9.

Esse aliquas ex Civitatibus Imperialibus nondum omni nexu Praetorum Imperialium Advocatorumque exemtas, in aprico est, et ex L. III. exemplis probati facile poterit. Sunt et pacta Civitatibus, itemque Leges Imperatorum et sententiae judiciales, quibus constitutio magistratuum variis modis limitata est. Denique et religionis intuitu legibus publicis et praecipue Instrumento Pacis VVestphal. Art. V. norma constituendi magistratus praescripta est. Igitur. neque libeta singulis et quibusvis Civitatibus Imp. potestas pro lubitu magistratus eligendi competit, neque formae rei civitatum publicae, magistratuum, munerumque civilium eadem ratio est; sed diversa est hac in re illarum conditio, ex domesticis uniuscujusque institutis discenda.

[note: 15.] Magistratus varie definiri solet, et dicitur persona publica, ad conservationem legis et humanae societatis, cum potestate a Deo armata et constituta, Philip. Melanchton. in loc. theolog. de magistr. polit. seu praefectus publicae societatis, cum potestate consultandi, jus dicendi, imperandi, etc. ut definit Besold. class. 2. disput. polit. 3. conclus. 2. [note: 16.] Esse autem magistratum divinam ordinationem, tum ratione originis, tum ratione auctoritatis et dignitatis, satis luculenter testatur sacra scriptura, Psalm. 82. v. 6. Sapient. 6. vers. 4. Dan. 2. v. 37. et 38. Roman. 13. v. 1. 1. Timoth. 2. v. 2. 2. ad Tit. 3. v. 1. 1. Petr. 2. v. 13. seq. Proverb. 8. v. 15. Unde Reges et Principes Dei gratia constitutos esse et regnare ipsi agnoscunt, dum scribunt von Gottes Gnaden, Wesembec. in prooem. Instit. n. 3. vid. infra 6. n. 4.

[note: 17.] Magistratus alius superior, alius inferior est. Superiorem dicunt, qui nemini subjectus est, sed qui ipse summum in alios Imperium exercet, et obtinet, sicut est summus Princeps, Imperator scilicet, Rex vel Respublica summa, Obrecht. disput. prior. de bell. conclus. 115. Quamvis Imperator proprie loquendo non videatur esse magistratus, sed quovis magistratu superior et major, causa, fons e quo omnes magistratus profluunt et dependent, non dignitas, sed dignitatum culmen, fundamentum et principium, Fulv. Pacian. de probat. lib. 2. cap. 43. n. 7. seq. Matth. Stephan. de jurisdict. [note: 18.] lib. 2. part. 1. capit. 2. num. 2. Inferiorem magistratum vocant, qui superiorem habet, quique ipse jus dicere, et imperare potest, cujus generis esse Electores, Principes, Comites, Barones et Civitates Imperiales, scribit Obrecht. d. l. concl. 127. De magistratus divisione vide plura infra lib. 5. c. 1. Constituitur magistratus vel successione [note: 19.] vel electione. Cum autem successio magistratus in Civitatibus Imperialibus locum non obtineat, ideo etiam de ea hic disserere instituti nostri non est. Constituitur magistratus in Civitatibus Imperialibus per Electionem, quae si fiat secundum leges et instituta, moresque Reipublicae, et ab iis, qui electionis jura habent, legitima est, Tholosan. de Republ. lib. 7. cap. 15. Et haec electio quandoque ad totum populum, quandoque ad paucos, quandoque etiam [note: 20.] ad unum spectare solet. Ubi non inepte quaeritur ab Aristotele, lib. 4. polit. cap. 15. utrum melius sit a toto populo seu omnibus civibus, an vero ab aliqua ejus parte, seu civibus tantum quibusdam magistratum eligi? Ad quam Timplerus lib. 2. polit. cap. 2. quaest. 4. per distinctionem respondet, et duobus modis magistratum dici a toto populo

posse eligi dicit: Primum modum esse dicit, cum omnes et singuli cives sunt in numero Electorum, suisque suffragiis singularibus magistratum designant. Alterum modum esse, cum totus populus ex civium universitate unum aut plures communi consensu eligit, iisque jus eligendi tradit: Atque hunc posteriorem modum priori esse praeferendum censet Timpler. d. l. si modo illi pauciores, quibus a toto populo jus eligendi concessum, sint viri boni, caeteris prudentiores, bonaque fide electionem instituant et perficiant: Sic enim accidere, ut Electio, quae a paucioribus illis nomine totius populi facta, recte a toto populo esse facta intelligatur. Ubi etiam, quod nulla fere vel grata, vel magnae authoritat. in populo electio esse soleat, quae citra populi, cui magistratus praeest, consensum fit, talemque saepe factiones et alia mala in Republica procurare solere, addit Timpler. in fin. Et ita ad solum populum magistratuum electio et creatio pertinuit, cum Romana Respublica floreret, et orbi fere toti dominaretur, ex lege a Romulo lata, dum inquit: Populus magistratus creanto, leges sciscunto, et bello decernunto, cujus meminit Pardulphus Pratejus in jurisprud. vet. ad leges Romul. lib. 5. Quod etiam Pomponius Laetus in libel. de magistrat. cap. 4. refert, dum ait: Populus magistratum creabat, leges sanciebat, et de bello decernebat. Et a Romulo fuisse sancitum, ne nimis in patritium ordinem videretur esse propensus, populo aliquid datum voluisse, ut is suffragiis magistratus crearet, leges scisceret, et bella decerneret, refert ex Dionys. Halicarnass. l. 2. histor. Paul. Manut. de legib. Rom. Et a Valerio Publicola Consule latam fuisse legem, ut qui aliter, quam a populo magistratum acciperet, sacer esset, id est, execratus et capitalis, scribit ex d. Halicarnass. libr. 2. Hier. Cagnol. in repetit. l. 2. n. 164. et 253. ff. de orig. jur.

[note: 21.] Sed populo indistincte electionem concedere periculosum videtur, utpote qui de bonis et prudentibus, aptis et idoneis personis judicare non potest, Bodin. de republ. l. 2. c. 6. n. 340. Et melius electio hujusmodi optimatibus tribuitur, utpote quibus Reipubl. natura et conditio melius cognita, et qui ad ejusdem gubernationem et administrationem magis sint idonei, magis perspectum esse solet. In plerisque autem Civitatibus Imperialibus certus eligendi modus esse solet, et ideo in electione magistratus cujusque civitatis et Reipublicae leges et consuetudines spectari et observari debent, l. 6. ff. quod cujusque univers. ubi quandoque nonnulli ex ipso magistratu Electores constituuntur, et speciali juramento ad eligendum personas idoneas adstringuntur, aliquando his ex tribubus, et plebe nonnulli adjunguntur.

[note: 22.] Usu quoque alicubi receptum, ut virtute praestantissimus jus eligendi habet, ita ut hic primum sui similem eligat, et hic electus tertium, tertius quartum, et ita deinceps, donec numerus gubernantium sit completus, qualis eligendi ratio non adeo contemnenda videretur, si Reipublicae sponsor quis futurus esset, optimum quemque sui similem potius cooptaturum, quam filium, fratrem, propinquum et amicum, Bodin. de republ. l. 2. c. 6. fol. 341.

[note: 23.] Generaliter autem electio magistratuum fieri solet vel per suffragia et vota, vel per sortes. Vota vel sunt plane libera, vel restricta et determinata, Cabot. 1. disput. 8. Tholosan. de republ. l. 7. c. 15. Besold dissert. nomico polit. l. 2. dissert. 3. n. 6. Althus. polit. c. 19. n. 70. Liberi voti electio est, quando licita est suffragatio in quemcunque, sive sit ejusdem, sive diversae nationis et conditionis, sive sit civis, sive peregrinus, sive ex optimatum ordine, sive ex plebe ortus, modo Reipublicae utilis. Libertas enim electionis et suffragiorum ea intelligenda est, quae est boni viri, ex vera liberrimi animi sententia, qui sibi perpetuo ob oculos positum habet Reipublicae utilitatem cum honestate conjunctam, Kirchner. de republ. disput. 4. concl. 3. lit. b.

[note: 24.] Restricta electio est, quae ex conventione Regni vel Reipublicae ad certum genus personarum alligata est, lege constituta, qua personis eligendis jus est quaesitum, quod ipsis invitis sine injuria et fidei violatione adimi et in alium transferri nequit, Althus. c. 9. polit. n. 74. Bort. de jurib. majest. cap. 2. n. 9. Et haec electio alligata est vel ad certum ordinem civium, vel ad certam nationem, vel ad certam [note: 25.] familiam et domum. Ad certum civium ordinem et conditionem electio restringitur, quod Rex sive magistratus vel de Nobilibus, vel de agricolis sumitur, Tholosan. de republ. l. 7. c. 15. n. 16. sicuti Archiduces Corinthiorum non nisi agricolae eligebantur, Pius Papa in descript. Europ. Et Deus statuit, ne populus sibi Regem eligeret, nisi ex fratribus suis, Deuteron. 1. et 7. Tholos. d. l. Et hodie Imperatoris Romani electio ad ordinem Laicum et Nobilium restricta est in Germania, Petr. [note: 26.] Heig. part. 1. quaest. 5. Ad certam nationem, qua tantum ex Regno eodem vel Republica eadem oriundum magistratum eligere licet, sicuti apud Judaeos non nisi ex familia Israëlitica oriundum Regem constituere licebat, Deuter. 17. v. 15. 2. Chron. 21. v. 2. et c. 23. v. 3. 2. Samuel. 7. v. 13. seq. 1. Reg. 36. Et Imperii Germanici lege fundamentali cautum est, ne alius, quam natione Germanus Caesar eligatur, Aur. Bull. tit. 2. Buxtorff. vid. infr. n. 108. ad A. B. concl. 31. lit. e. Petr. de Andlo de Roman. Imper. l. 2. c. 3. Heig. l. 1. quaest. 5. Matth. Stephan. de jurisd. l. 2. part. 1. c. 1. n. 85. seq. Coler. [note: 27.] de jur. Imper. sect. 35. per tot. Ad certam familiam et domum restricta electio, aliquid successionis commune habere videtur cum electione, ita tamen, ut electio praevaleat, Vinc. Cabot. disput. lib. 1. c. 8. et 9. Besold. colleg. polit. class. 1. disput. 5. conclus. 34. prout videmus in civitatibus nonnullis Imperialibus certas esse patriciorum familias, quae

in Senatum eligi possunt, quosdam vero incapaces esse, Geschlechter so Rathsfähig seynd oder nicht. de quibus vide l. 3. c. 38. n. 41.

[note: 28.] Sorte quoque, vel alio aliquo fortuito casu, magistratus electos esse, et elegi solere, et sacrae literae et historiae testantur, 1. Reg. 10. v. 20. seq. Num. 16. 26. 33. et 36. Deut. 1. 1. Paralip. 26. Actor. 1. Kekerman. syltem. polit. 1. c. 4. Quem tamen modum per sortem eligendi magistratum improbat Casus in Sphaer. civit. l. 4. c. 15. propterea, quod rem tantam, puta magistratum sorti et fortunae committere, esset civitatem quasi jactu alearum perdere, cum sors saepius cadat in fatuos, quam in prudentes, atque ideo ea tantum committenda sorti, quae ratione comprehendi et confici non possint, et tentare fortunam, ubi consilio locus est, temerarium judicat, Pontan. Et praestantissima est electio in omni administratione Reipublicae magistratuum, quae non gratia, non fortuito, non suffragiis ignorantiae et multitudinis, sed consulto ex idoneis virtute praeditis et sapientioribus fit, inquit Petr. Gregor. Tholos. de republ. l. 4. c. 5. Verum ex sententia Bodin. de republ. l. 6. c. 5. fol. 728. Georg. Schönborn. 2. polit. 2. et aliorum, nonnunquam utilius est, ad discordiarum semina tollenda, sorte, quam suffragiis magistratum eligere, praesertim vero ubi ea est necessitas, ut nec ratio, nec consilium adhiberi possit, vel etiam aequalitas duorum vel plurium Candidatorum virtute, vel aliis requisitis parium, id postulet, sicuti monet Aretius part. 2. problem. Theol. fol. 147. ubi tamen discretione sortium opus esse, ne permittantur tales, per quas via fraudibus et technis aperiatur, monet Keckerman. in curs. Philosoph. post disput. 29. problem. polit. 15. Et hac electionis specie non utendum esse, nisi in iis, in quibus parum refert, utrum uno vel altero modo eveniant, et ea quoque ita fortunae esse credenda, ut si aliquid detrimenti adferant, id vel praecedente providentia dirigi, vel sequente prudentia emendari et corrigi possit, [note: 29.] notat Timpler. lib. 2. polit. c. 2. quaest. 7. Huic sortiendi formae adhibitis fabis albis et nigris in Atheniensi Republica electio committebatur, Sigon. lib. 1. ubi ita scribit: Fuit haec, quantum ego intelligere possum, sortiendi ratio talis; singularum tribuum curatores, nomina omnium tribulium suorum, qui per aetatem Senatores esse possent, eamque dignitatem ambirent, aeneis tabellis sigillatim inscripta, quae [gap: Greek word(s)] dicebantur, in hydriam unam conjiciebant, in alteram vero tabas totidem, ex quibus quinquaginta albae erant, reliquae vero nigrae, tam multae numero, quam multi erant, qui supra quinquaginta petebant: ita cum eodem tempore tribulis unius nomen ex hydria una, et faba ex altera duceretur, fiebat, ut qui albae sortem nactus esset, is Senator esset; atque ita hoc pacto ductis ex singulis tribubus civibus quinquagenis, numerus Senatorum erat quingentorum expletus, ex Keckerman. in disput. exiraord. special. disp. 3. c. 4. conclus. 5. Joh. Bruning. de homag. concl. 116. Et sortium conjectarum in hydriam meminit Cicer. 4. in Verr. Plaut. Casina. in Sc. Situlam. Homer. Iliad. 8. in Galem. Et apud alias gentes alterius generis fuerunt sortes, veluti chartulae, tesserae albae et nigrae, sive literae Alphabeti, sive globuli, aut calculi aurati, vel argentei, ut modo apud Venetos, sive lanei, ut apud Genuenses, dimissi in distincta urnae ejusdem receptacula; sive schedae, sive lapilli, sive tabellae, sive laminae tenues, sive testulae, Bruning. [note: 30.] de homag. conclus. 117. Ita sortis modo primus Phrygum Rex designatus fuit. Nam Historici referunt, Phrygibus oraculum de Rege creando consulentibus responsum fuisse, ut qui in sequenti die primus templum ingrederetur, Rex eligeretur. Observatâ re Gordium quendam rusticum summo mane ad agros properantem, plaustrique lora sibi bajulantem, primum omnium ingressum, in Regem communi voce consalutatum; huncque ad rei memoriam, lora in templo suspendisse, nodo adeo perplexo colligata, ut inenodabilia viderentur, locorum capitibus, unde inciperent, aut ubi terminarent, nulli apparentibus, triplici triangulo invicem inserto, edictumque proposuisse, ad oraculi monitum, ut qui eum solveret, is sibi regnum acciperet. Quod quidem per longa secula probatum fuit, quousque Alexander vi temeraria per orbem divagans et aliena per fas nefasque occupans, solvere cum nequisset, vi usus, ense eum recidisse, atque dixisse fertur, nihil interesse, quomodo solvatur, modo sit solutus, de quo Justinus lib. 11. Tholosan. de republ. l. 7. c. 14. n. 4. Bruning. de homag. concl. 118.

[note: 31.] In electione magistratus favor abesse debet, cum turpissimum sit magistratus ex favore impertiri, Besold. de magistrat. et censor. c. 1. n. 13. Nec largitionibus ad magistratum pervenire licet, prout Nero castris illatus, promisso donativo Imperator Salutatus est. Tacit. lib. 12. annal. in fin. et Semiramis regnum, quod fraude quaesierat, largitionibus confirmavit, Justin. lib. 1. Sicuti etiam magistratus vendere et emere pernitiosissimum est, Besold. de magistrat. et censor. cap. 1. num. 12. et de aerar. cap. 6. num. 4. Lather. de cens. libr. 3. cap. 16. Benedict. Carpzov. de leg. Reg. German. cap. 10. sect. 3. n. seq. Petr. Gregor. Tholosan. de republ. lib. 4. cap. 5. num. 26. seq. et prohibitum, infra c. 16. n. 121. Quia hac ratione officia ditiorum praedae exponuntur, pauperes a dignitate excluduntur, et contra eum, qui magistratum, et officia emit, praesumptio est, omnia eum postea perverse acturum, Paris. de Put. de syndicaet. tit. de off. syndic. vers. dicitur. num. 2. et quae alia inde oriantur incommoda praeter allegatos authores notat Casus in Sphaer. civit. lib. 2. cap. 9. fol. 104. ubi ita scribit: Intrusio haec est, non electio, qua propter quaestum, honorem in civitate quaeris, Rempublicam venalem ac sordidam civitatem facis. Quid vis pecuniose mercator? Ambisne

Magistratum? dic quantum dabis? Centum, heu nimis leve; Ducentos dabo: Ne id quidem placet: Gradarium Spadonem fortasso addam. Jungamus dextras? Heus tu jurabis devote, te nihil dedisse, politicum hoc est, modo subsit lucrum: O Christe, si latius hoc malum serpat, quem lapsum et luem civitatis video? Sed connivere oportet, nam dies mali sunt corrupti cives; Atque hinc fit, ut pecunia, non prudentia, quaestus, non virtus, affectio hominis, non moderatio aequitatis in civitate regnent. Hactenus Casus. Omnium sordidorum mercaturae generum, quae multa et varia sunt, nullum sordidius nullum detestabilius magistratuum et honorum mercatura Bodin. de republ. libr. 6. cap. 2. pecuniae virtuti praeferuntur, Arist. 2. polit. cap. 9. amittunt Respublicae splendorem suum populo pecunia et donis prius corrupto, Tholosan. libr. 7. cap. 113. sect. 2. Vilescit authoritas et dignitas magistratus, quandoquidem nemo veneratur id, quod venditur, nemo non vile id esse putat, quod emit, Gregor. epist. 313. Cum jure vendatur, quod prius emptum fuerat, fit ut dominetur pecunia, non prudentia, quaestus, non virtus, cui assuescere probabile est, qui emerunt dignitates, Senec. lib. 1. de benefic. Aristot. 2. polit. cap. 9. confer. infra cap. 16. n. 119. et seq.

[note: 32.] Eligendi in magistratum et magistratus constituendi sunt non omnes cives indistincte, cum non omnibus dignitatum portae extare debeant patulae, juxta Imperator. in l. 6. C. de dignitat. Sicuti etiam monet Jethro Moysem generum suum, de omni plebe assumere viros timentes Deum, sapientes et strenuos, in quibus veritas, qui oderint avaritiam, ex iisque constituere, qui judicent populum omni tempore, et si quid majus fuerit, ad ipsum referant, Exod. 18. v. 19. Deut. 1. v. 12. Atque hinc in magistratum eligendi sunt viri idonei, scilicet qui sciant, velint et possint Rempublicam bene administrare, Petr. Gregor. Tholosan. de republ. l. 4. c. 5. num. 26. Quod etiam eligentibus juramento speciali injungi solet, sicuti in statutis Bremensium, statut. 2. et 3. de elect. Senator. cautum esse, ut electores jurent, electum ad magistratum gerendum aptum et idoneum esse, seque in tota Civitate magis commodum invenire non posse, refert Everhard. Spekhan. cent. 2. class. 1. quaest. 5. n. 4. Matth. Steph. de jurisd. l. 2. part. 2. c. 2. n. 272.

[note: 33.] Et ita consultum est sensim et per gradus ad magistratum pervenire, exemplo ipsius naturae, quae non illico, sed sensim et gradatim perfectum quiddam producit, tum etiam aliarum rerum, quae summo gradu prius non perficiuntur, quam in mediis ac inferioribus data fuerint documenta, tum etiam celebratissimarum Rerumpublicarum, praesertim Romanae, quae transcensis mediis honoribus ad supremam Consulatus dignitatem benemeritis aditum patefecit; imo clarissimorum virorum, Aristidis, Agesilai, Phocionis, et qui gradatim per honores intermedios ad summa fastigia pervenerunt, de quibus Plutarch. et Xenophon. Et in Republica Romanorum aliquando observatum, ut non nisi probatis, et qui jam aliquam operam Reipubl. impendissent, magistratus et potestates sive militares sive civiles concederentur, ex Polyb. in optim. l. 6. refert Petr. Gregor. Tholosan. de republ. l. 4. c. 5. num. 45. Indeque adhuc hodie in Rebuspublicis nonnullis illi in Senatum recipi solent, quorum mores et vita per tribuum officia et dignitates probata, per Deuteron. 1. v. 13. arg. l. sancimus. 6. C. ad L. Iul. repetund. Novel. 161. cap. 2. in princ. Michael Haintz. de jur. civit. concl. 55. lit. d.

[note: 34.] Eligendi igitur in magistratum sunt I. viri pii, et Deum timentes, et conscientiosi, Exod. 18. v. 21. Reinking. polit. Bibl. lib. 2. aximo. 31. Cum fundamentum legitimi Imperii et Reipublicae sit pietas, supra l. 1. c. 14. n. 4. Undeque ex Platonis legibus nemo ad Imperii reginem vocandus erat, qui non pius extitisset, et divinis studiis operam dedisset, lib. 3. de legib. Cum impietas plerumque conjuncta sit cum crudelitate, Petr. Martyr. ad cap. 1. l. 2. Reg. fol. 185. Indeque impius Rex in sacris vocatur, leo rugiens, et in populum tenuem ursus decursans, Proverb. 28. v. 15. Pietas ad omnia utilis est, habens promissionem hujus et futurae vitae, 1. Tim. 4. Omnia prospera eveniunt colentibus Deos, spernentibus adversa, Liv. l. 15. Pietas fundamentum est omnium virtutum, Cicero pro Cn. Planc. Initium sapientiae timor Domini, Proverb. 1. vers. 17. Pietate adversus Deos sublata, pietas etiam et societas generis humani, et una excellentissima Virtus justitia tollatur necesse est, Cicero 1. de natur. Deor. Reinking. de regim. secul. lib. 1. class. 1. cap. 1. num. 1. et seq. Conscientiosi autem propterea magistratus esse debent, ut agnoscant, se quoque habere aliquem superiorem, quem non regant, sed a quo regantur, quique sibi metuendus sit. Deinde ut agnoscant magistratus, se quoque habere normas actionum suarum, etiamsi aliis normas praescribere possint, normas nimirum divinarum et humanarum legum, secundum quas regimen suum constituere debeant. Et denique ut metuant infamiam apud homines praesentes et posteros, Hoenon. polit. disp. 3. conclus. 20. lit. a. Indeque judicem duplicem habere debere salem scientiae, sine qua insipidus, et conscientiae, sine qua diabolicus, dicit Bald. in l. 2. C. de sent. ex brevic. recit. Jason. in l. rem non novam. in 1. notab. C. de judic. Menoch. arb. jud. cas. 339. n. 1.

[note: 35.] II. Veraces, et qui veritatem amant, Exod. 18. v. 21. Cum enim duo pluresve de re aliqua litigant, non alio sine ad judicem veniunt, quam ut pronunciet, uter ipsorum justam causam habeat, id juste fieri non potest, nisi judex sit verax, inquit Ant. de Guevar. in horolog. princ. l. 3. c. 6. n. 474. vers. caeterum. Ideoque judici in judicando magis cordi esse debet custodia veritatis, quam obedientia voluntatis, c. judicet.

caus. 3. quaest. 7. et pro veritate indaganda omnes rimari debet, et rei qualitatem plenissima inquisitione discutere, c. judicantem. caus. 30. quaest. 5.

[note: 36.] III. Prudentes, Exod. 18. v. 21. Prudentia enim Principibus, aliisque magistratibus adeo necessaria est, ut sine illa non consistat potentia, nec quoque justitia, Norderman. de jur. principat. concl. 79. ubi ait, quod qualis Poëtarum Cyclops Poliphemus amisso oculo est, talis est etiam Princeps, cui animi hoc lumen abest. Quod enim sol in mundo, id Princeps et magistratus prudens in populo; sol mundi oculus, Princeps vero multitudinis, haec enim sola praeit et ducit ad recte faciendum, Plato in Menon. quod animus in homine, id princeps et magistratus prudens in civitate, Tapia §. 5. in fin. de potest. princ. secul. Prudentia conservat Principes et rerum moderatores, Proverb. 2. v. 11. imo prudentia magis, quam armis et potentia imperia defenduntur, Frossard. l. 1. c. 23. Posside sapientiam, quia auro melior est, et adquire prudentiam, quia pretiosior est argento, Proverb. 16. v. 16. Unde Salomon Regum omnium sapientissimus, antequam delatam Reipubl. gubernationem susciperet, non aurum et argentum, sed prudentiam gubernandi et judicandi populum a Deo petiit et obtinuit, 1. Reg. 3. v. 9. et seq. Equidem in Republ. gubernanda nihil est utilius, nihil exoptabilius, quam si moderator ipse sit prudens: Unde Plato urbes felices futuras dixit, si Philosophi, vel tales ipsis gubernatores praesint, qui non aliorum, sed propria prudentia utantur. Si enim Respubl. bene sit constituta, vera sequitur obedientia, et impossibile fere est subditos aequo et prudenti non obedire gubernatori, si enim talis imperium in Dei honorem, bonorum tutelam, improborum poenam, subditorum incrementum et utilitatem, et non in proprium commodum instituat, subditi non solum per mandatum divinum, sed etiam propriam utilitatem et salutem, ad obedientiam commovebuntur. Hinc quoque Senatus et Senatores vocantur et salutantur Fürsichtige. Confer. Reinking. de regim. secul. lib. class. 4. cap. 4. per tot.

[note: 37.] IV. Eligendi sunt viri strenui, non effoeminati, sive, ut JCtus Callistratus tradit, tales, qui in cognoscendo neque excandescant adversus malos, neque precibus calamitosorum illachrymentur, hoc enim non est constantis et recti judicis, cujus animi motum vulgus detegit, l. observandum. 19. §. 1. ff. de offic. praesid. Syracid. 4. vers. 9. in fin. Unde in severitate judicis legum sita est auctoritas, secundum Demosthen. Et severissimos convenienti epitheto judices appellat Cicero pro Archia. Et sine severitate nullam Civitatem administrari posse, testatur Cicero 1. offic. cap. 35. [note: 38.] Quod tamen hoc moderamine temperandum, ut terribiles magistratus se praebeant delinquentibus et contumacibus; mansuetissimos autem et mites omnibus placidis et devotis, paternam eis exhibentes providentiam, ut monet Imper. Justinian. in Novel. 17. c. 5. Et faciunt, quae de gravitate et severitate Judicis Camerae Imperialis traduntur in R. A. zu Augspurg. de anno 1530. §. der Cammer-Richter.

[note: 39.] V. Justi et justitia praediti, magistratus enim esse debet jus quoddam animatum, et lex loquens, Aristot. 5. Ethic. c. 4. atque ob hanc causam maxime Reges creati, Civitatis constitutae sunt et Respublicae, ut suum quisque teneat, neque bonorum diminutio ulla fiat, inquit Osorius lib. 4. de instit. Est enim justitia anima Civitatis, Alb. de Rosat. in l. justitia. ff. de justit. et jur. Nicol. Boër. de sedit. cap. 1. num. 5. omniumque virtutum perfectissima, Novel. 69. in princ. Indeque in rebus justitiam colere, atque sua cuique bona servare, et in subditis non sinere, quod potestatis est fieri, sed quod aequum est, custodiri, summum judicatum bonum, Guil. Durand. de mod. celeb. concil. general. part. 1. rubr. 3. n. 16. Et justitiam regnantis utiliorem esse subditis, quam fertilitatem temporis, arbitratur Joan. de Royas in epit. succoss. c. 34. n. 10. Unde ex egregia justitiae fama ortam esse Regum Majestatem, inde summa Imperia nata esse, inde gloriae et Nobilitatis splendorem illuxisse traditur. Sic etiam Pittacus ille Mytilenaeus iis justitiae artibus ad Imperii fastigium pervenit. Numa Pompilius justitiae et aequitatis studio omnium suffragio dignus judicatus fuit, qui secundus a Romulo clavum Romae teneret. AEacus, Minos et Radamanthus justitiae magnitudine Jovis habiti sunt filii. Hinc Lycurgus, Draco, Solon, Mercurius, Phoronaeus, et alii, leges et jura saltem describendo, eademque civibus suis adferendo amplissimos sibi honores quaesiverunt, et Nobilem stirpem in multos annos propagarunt, Confer. supra l. 1. c. 14. n. 6. Ad justitiae autem adminitrationem Magistratum subditis et civibus obligatum esse; dicetur infra l. 5. c. 11.

[note: 40.] VI. Fidei observantes, et in dictis et factis constantes. Est enim fidelitas virtus, qua ea, quae in nos juste suscepimus, ita curamus, ut promissis satisfiat, et nihil aliud est, quam dictorum et factorum constantia, eamque in homine dicti et promissi effectum describit Lipsius 2. polit. 14. et haec sanctissimum humani pectoris bonum, et unicum justitiae fundamentum dicitur, Cicero 1. offic. ex eo appellata, quod fiat, quod dictum est, Oldendorp. class. 4. art. 20. ac homini, praesertim magistratui adeo necessaria est, quam sol est mundo, Cosm. Bartoli capit. 9. disc. histor. ejusque Princeps et magistratus tam religiosus sit observator, quam propriae coronae, cum et ipse Deus suis pactis et promissionibus firmiter innitatur, Bald. in l. hujus edicti. n. 1. ff. de pact. nihilque quicquam divinius est, quam promissionum conventionumque constantia, Imper. Leo in Novel. 19. Jason. in l. 1. ff. de pact. Petra de potest. Princ. c. 3. numer. 72. 78. et 80. cum fidem fallere gravibus grave, gravioribus gravius, gravissimis et exemplaribus viris longe gravissimum, quia in se malum, et extra se

malum dat exemplum, Rol. a Valle. cons. 1. n. 35. vol. 1. Norderman. de jur. Principal. conclus. 72. Decian. cons. 25. Pruckman. de regal. membr. 2. c. 4. effect. 1. ideoque altius et cum majore scandalo peccat Princeps frangendo fidem, quam inferior, Bald. cons. 324. vol. 1. Decian. d. resp. 25. n. 26. vol. 1. Tum quia in Principe, tanquam fonte justitiae, constans esse debet voluntas, et convenire verbum illud: Semel locutus est Dominus, quod scripsi, scripsi, et quod dixi, dixi; et quae semel processerunt de labiis meis, non faciam irrita: Unum debet habere calamum, et unam linguam, et esse immobilis, sicut lapis angularis, et polus in coelo, ut ait Bald. cons. 327. n. 4. vol. 1. Schrader. cons. 21. n. 47. et 48. vol. 2. et de feud. part. 10. sect. 1. n. 60. Gail. 2. obs. 55. n. 3. et seq. Cothman. cons. 12. num. 33. vol. 4. indeque in aliis fidem fallere probrosum, in Principe abominabile existimatur. Petr. Gregor. Tholosan. de republ. l. 7. c. 70. sect. 28. Decian. resp. 25. n. 26. et seq. vol. 1. Privus, si falsa loquatur, criminis est, quod si Princeps, blasphemia summa est. unde magnus ille heros Philippus Hassiae Landgravius, dicere fuit solitus; Man soll einen Fürsten erkennen bey Haltung beschehener Zusage, reiner Strassen, und guter Müntz, Warem. ab Erenberg. de subsid. cap. 5. fol. 81. Et Imperator Carolus V. laudabiliter dixisse fertur: Etiamsi fides toto terrarum orbe exularet, tamen apud Imperatorem immaculata manebit, Bodin. de republ. l. 5. cap. 6. Tholosan. de republ. l. 8. c. 8. n. 10. Si ergo Princeps, et qui Reipubl. gubernacula tenet, fidem negligat, nemo ei confidit, sitque ab omnibus exul, qui omnium fuit praesul, sicuti dixit Bald. in l. ex imperfecto. C. de testament. Castrens. in l. digna vox. C. de legib. Covarruv. 2. var. resol. c. 19. num. 3. Fidem servando, tam publice, quam privatim ad tantam amplitudinem pervenisse Romanos, testatur Gell. lib. 1. cap. 20. Arnisae. de jur. majest. lib. 1. c. 7. eoque nomine maximopere Romanos, quod fidei datae acerrimi vindices fuerint, commendat Maccabaeus, 1. Maccab. 8. v. 1. ac tanta apud eos sua cuique fides fuit, ut propterea constitutum sit templum Fidei, post Halicarnass. Zasius ad §. de constitura. n. 3. 1. de action. tantâque veneratione Vetusti Quirites eam coluerunt, ut quasi numinis loco, Jovi eam proximam in Capitolio esse voluerint, Petr. Roytz. decis. Lituan. 4. n. 39. unde apud eosdem eximia illa nata formula: Bona fide agier, Cid. l. 3. offic. Non solum autem Princeps Principi, Nobilis Nobili, sed etiam hi aliis inferioris conditionis hominibus, imo et maxime quoque subditis fidem datam servare tenentur; quomodo enim ab alio fidem quis expectare poterit, qui ipse eam non servat, Bald. in c. un. §. fin. in fin. de form. fidel. Conf. Reink. de regim. sec. lib. 2. class. 1. c. 2. per tot.

[note: 41.] VII. Viri boni, probi, et virtute praediti; quippe nihil periculosius improbitate est, quae si imperio armata, nihil stultius, quam alicui Reipubl. officio hominem improbum praeficere, cum ea sit improborum conditio, ut quo plus valent, plus noceant. Sane non gubernant, qui mali sunt, sed decipiunt et saeviunt, Nicol. Vernulae. instit. polit. lib. 2. tit. 8. quaest. 2. Jus usurpandi Imperii soli virtuti maxime competit, Aristot. 3. polit. 8. Et de magistratu lex erat apud Romanos: Hic ordo vitiis careto, caeteris specimen esto, Cicero lib. 3. de legib. Virtus in se habet omnia, omnia adsunt bona, quem penes est virtus, Plaut. in Amphit. Alexander Severus ab amicis propter corporis negligentiorem cultum reprehensus; Principatus, inquit, et imperium in virtute est, non in corporis decore, Lamprid. Non regnant, sed serviunt, qui mali, Augustinus lib. 2. de Civit. Dei; Et fieri non potest, ut alios contineat in officio, qui se non continet, Cicero pro L. Manil. Unde magistratum non tantum a crimine, sed ab omni criminis suspicione liberum esse oportet: Et virtus proprium ipsius bonum esse debet, si diu salubriter regnare velit, Schönborn. 2. pol. 6. Omnes enim oculi in eum fixi; et in vitam ejus velut in speculum intuentes, dicta simul et facta animadvertunt. Inde oritur cupiditas imitandi, inde fit, ut aut virtutes emanent, aut vitia deriventur. Multa contra eos lux est: omnium in istam conversi oculi sunt, Senec. 1. de clem. cap. 8. Et quo quis in majore rerum fastigio collocatus est, eo majorem virtuti operam dare debet. Quo consilio veteres recens electo magistratui ardentes faces praetulerunt, ut caeteris virtutis et aequitatis splendore praelucere noverit, Paradin. in symbol. heroic. Ex quo etiam bene et sapienter majores nostri, aedes Virtuti et Honori, gemellas junctim locarunt, commenti ibi esse praemia Honoris, ubi sunt merita Virtutis, Besold. de magistrat. c. 1. n. 3. Plura vide supra l. 1. c. 14. n. 12. seq.

[note: 42.] VIII. Fortes et magnanimi, ut neque perturbatione animi, neque hominis, neque fortunae succumbant, Cicero 1. offic. sed adversus convitia et malos rumores firmi sint ac patientes, neque tam facile lubricum linguae ad poenam trahant, l. famosi. 7. §. hoc tamen. 3. ff. ad L. Iul. majest. l. un. C. si quis Imper. maled. Unde duo sunt, quibus Respubl. recte gubernatur, domi concordia, foris fortitudo, inquit Polyb. lib. 6. et duo esse, quae ab egregiis magistratibus exspectantur, sanctitas domi, in armis fortitudo, ait Aurelius Victor in Trajan. Schönborn. 2. polit. 25. et fortitudo munimentum humanae imbecillitatis inexpugnabile dicitur, Seneca epist. 113. Ad magnanimum enim magistratum, ut supra dictum, imprimis pertinet, neque perturbatione animi, neque hominis, neque fortunae succumbere, Cicero 1. offic. Si magnanimus fueris, nunquam judicabis tibi contumeliam fieri. De inimico dices, non nocuit mihi, sed animum nocendi habuit. Et cum illum in potestate tua videris, vindictam putabis, non vindicare potuisse. Scito enim, magnum et honestum vindictae genus esse ignoscere, et magnam fortunam magnum animum decere. Cujus est proprium, placidum esse tranquillumque, et injurias atque offensiones superne despicere, scribit

Seneca 4. de virtut. Hinc oportet et judicem et magistratum electum magnanimum esse, qui et pericula etiam pro obeundo munere suo conteranat, Petr. Gregor. Tholos. de republ. lib. 4. cap. 5. n. 44. Noli quaerere fieri judex, nisi virtute valeas dirumpere iniquitates, ne forte extimescas faciem: potentis, et ponas scandalum in agilitate tua, inquit sapiens Salomon, Ecclesiast. 7. v. 6. Et miserae sunt conditiones administrantium, qui quod sentiunt, etiamsi optimum sit, invidiae metu, non audent dicere, in quibus diligentia plena simultatum est, negligentia vituperationum, ubi severitas periculosa est, liberalitas ingrata, sermo insidiosus, assentatio perniciosa, fraus omnium familiaris, multorum animus iratus, iracundiae occultae, blanditiae apertae, venientes pratores exspectant, praesentibus inserviunt, abeuntes deserunt, oderunt dum metuant improbos, defensi ingrati sunt, multi eundem principacum desiderent, multi calumnientur apud Principem, Tholos d. num. 44.

[note: 43.] IX. Patriam amantes et curantes. Non enim bene Rempublicam administrare possunt, qui erga illam maie sunt affecti, et ejus quidam vivunt inimici; quippe tales ad Reipubl. statum evertendum sua potentia et auctoritate non raro abutuntur, Nicol. Vernulae. instit polit lib. 2. tit. 8. quast. 2. Potior autem magistratui cura debet esse Reipublicae et patriae, quam parentum, neque [note: 44.] enim tam parentibus, quam patriae nati sumus, l. postliminium. 19. §. filius. 7. ff. de captiv. et postlim. l. i. §. gentraliter. 35. ff. de relig. et sumpt. fun. et terminorum data paritate, patriae quis potius, quam parentibus succurrere et obedire debet, Decian. resp. 82. n. 15. et seq. vol. 5. Natta cons. 597. n. 18. et seq. tom. 3. ita, ut hoc augurium sit optimum, tueri patriam, Hector apud Homer. Dulceque et decorum pro patria mori, Horat. lib. 3. carm. ode. 2. Unde etiam eos, qui pro Republica vitam reddiderunt, non mortem, sed immortalitatem potius assecutos esse, judicat Cicero pro Planc. et qui pro Republica ceciderunt, in perpetuum per gloriam vivere intelliguntur, §. 1. et ibi Pet. Heig. n. 11. J. de excusat. tut. Indeque Solon statuit, ut eorum liberi, qui pro patria dimicando mortem occubuissent, de publico alerentur, Aristot. 2. polit. 6. Unde chari sunt liberi, propinqui, familiares: sed omnes omnium charitates patria una complexa est, pro qua quis bonus dubitet mortem oppetere, si ei sit profuturus? Scribit Cic. l. 1. offic. et omnibus, qui patriam conservarint, adjuverint, auxerint, certum in coelo et definitum locum esse, ubi beati aevo sempiterno fruuntur, tradit Scipio Somn. Inde quoque M. Attilius Regulus maluit promissis stare, et in Carthaginensium potestatem redire, mortemque subire, quam Romanis suis, ad quos captivus transmissus erat, ad hostium postulationem, tale quid consulere et persuadere, quod patriae dedecori, et incommodo esset futurum, Horat. lib. 3. ode 1. Cum Roma peste saevissima, ex fovea quadam incantata, infestaretur, hocque malum aliter averti non posset, nisi Eques quidam Romanus se in foveam istam praecipitaret, Marcus Curtius ipse lubens sese obtulisse, et una cum equo suo in puteum istum sulphureum praecipitando, patriam liberasse, eique morte sua vitam parasse, legitur apud. Valer. Maxim, lib. 5. cap. 6.

[note: 45.] X. Imprimis ad Reipublicae gubernationem et in magistratus eligendi sunt viri docti et eruditi. Quemnam, inquit Vegetius. lib. 1. de re milit. plura ac meliora icire oportet, quam Principemac magiftratum, cujus doctrina omnibus subjectis profutura est? Cujus magnum et difficile munus, cura ingens, quae authoribus magnis eget, Plato de republ. lib. 2. et 7. Indeque inscitiam in Republica miseriarum et calamitatum omnitim causam esse, scribit Plato de republ. lib. 2. et 7. Quod adeo verum, ut etiam Consiliarii et Syndici cum indoctis principibus et magistratibus longe majores labores habeant, quam cum doclis et peritis, cum hi facile sentiant consilii vires, et an jure fundatum et profuturum sit, indocti vero et imperiti, qui principia ignorant vel non credunt, semper haereant, nec rationibus facile moveantur. Cum enim imperare ars sit artium et omnium maxima et summa, Chrysost. 2. Corintb. homil. 15. Besold, de jur. et ord. civ. cap. 1. in princ. et ars imperandi populo, et recte formandi Rempubl. [note: 47.] res non minus dissicilis, quam sublimis, et scientiarum scientia, Philon. Jud. de creat. princ. Fulv. Pacian. de art. gubern. cap. 1. n. 1. ubi ait: Revera mihi videtur esse ars artium, et disciplina disciplinarum, hominem regere: qui certe est inter omnes animantes, maxime et moribus varius, et voluntate diversus, etc. Norit magistratus Reipubl. causa quaslibet ferre molestias, tolerare injurias, et civium rusticitatem, et ingratitudinem animo non iniquo mussitare, Catull.

O conditiones miseras administrandarum Civitatum et Provinciarum, in quibus diligentia plena simultatum est, negligentia vituperationum, ubi severitas periculosa, et liberalitas ingrata, sermo insidiosus, assentatio perniciosa, fraus omnium familiaris, multorum animus iratus, Cicer. pro Flacc. Qua de re Xenophon. lib. 1. institut. Cyri, facilius esse scribit, quibuslibet animantibus imperare, quam hominibus homines agi ducique posse. Greges enim et armenta eo pergere, quo abiguntur, et quo delata fuerint, quietepafei, et facile ab iis abstinere, a quibus prohibentur, et si quos pariunt fructus, iis ut pro libitu pastores utantur, omnino permittere, nec unquam compertum esse gregem adversus pastorem insurrexisse, et vel detrectasse obedientiam, vel suos ei fructus invidisse. Quin et multo difficiliores se praebere greges alienis et ignotis, quam moderatoribus et ducibus, quos alunt, suis. Homines vero in nullos magis insurgere, quam in eos, quos

imperium in se affectare sentiscunt. Et maxima potestas, summumque imperium, summam quoque sapientiam desideret, ideo Reipubl. moderatoribus summopere necessaria est eruditio et imperandi ars et scientia. Inde nihil homini antiquius esse debet, quam ut animum, qui Rex et moderator mortalium est, Salust. in hac mortali vita excolat, et quod natura imperfectum reliquit, industria et labore ad summae perfectionis apicem contendat. Vides aspectum a circumfuso aere lumen accipere, sic mens a doctrina, Diog. 8. Laert. in Aristot. Et nihil magis ex Musarum placido commercio homines capiunt, quam quod naturam mitigant, et mansuetam faciunt ratione et doctrina, amplectentem ex iis modestiam, et quod nimis est, fugientem, Plutarch. in C. Marcio Coriol. Animadvertit hoc Cominae. histor. lib. 10. ubi ita scribit: Doctrina vel meliores reddet homines, vel deteriores, pro cujusque natura, vel inclinatione sed tamen verisimilius elt, aliquem ea fieri meliorem. Nam quo quisque magis, quid se deceat, intelligit, eo vehementius ipsum neglecti pudet officii, et etiamsi non omnino sibi temperet a maleficio, tamen ne modum plane excedat, cavet. Et plerumque videmus verum esse illud Ovid. 1. de Pont. 7.

Hinc Socrates interroganti, quodnam pulcherrimum esset animal? respondit: homo doctrina ornatus, Ant. in Meliss. part. 1. serm. 50. Et Thales interrogatus, quisnam esset felix? qui corpore, inquit, sanus est, animo vero eruditus, Laert. libr, 1. cap. 1. Aristippus interrogatus, in quo differrent docti ab indoctis? quo, inquit, equi domiti ab indomitis. Quemadmodum enim equus indomitus ad omnem usum incommodus est, ita quoque homo, nisi eruditione et artium studio emolliatur, Laert. lib. 1. cap. 8. Aristoteles rogatus, qua ratione differrent docti ab indoctis? qua vivi, inquit, a mortuis; sentiens hominem absque literis statuam esse verius, quam hominem, Laert. lib. 5. cap. 1. Cleanthes dicebat, homines imperitos sola forma differre a bestiis, Ant. in Meliss part. 1. ser. 50. Max. serm. 17. Alphonsus aliquando interrogatus, utrumne armis, an libris majorem gratiam deberet? respondit: Exlibris acceptum referre, quaesciret omnia, Panorm, lib. 4. de reb. Alphons.

[note: 50.] Aliter tamen literas tractare debet magistratus, maxime Princeps, aliter homo Scholasticus, vel alius. Dum enim doctrinam et eruditionem in magistratu requirimus, non hoc volumus, quod is in studiis pene conse nescere debeat: nam si exactillime omnia cognoscere velit, multum requiretur temporis, ita ut nunquam, vel nimis sero ad gubernacula possit accedere, cousiliis, negotiisque publicis interesse, omnia ipse perpendere et judicare. Modus igitur ipse tenendus, et oblervandum, quod is, qui non multa novit, sed qui utilia novit, sapiens est, AEschyl. et in plerisque aliis rebus, sic etiam in literis, intemperantia laboramus, nec vitae, sed Scholae discimus, ut ait Seneca epistol. 117. Et juxta eundem habeto doctrinam, cum modo, qui. plus scire, quam satis est. Et plus sapit interdum vulgus, quia tantum, quantum opus est, sapit, Seneca, epistol. 89.

[note: 51.] Imprimis autem magistratus variarum, maxime vero Latinae linguae cognitionem habere debet, utpote quae apud omnes propemodum nationes frequens et usitata, et nunc quasi commune vinculum est, quod Europam inter se commerciis literarum et sermonis jungit, teste Lipsio, Ant Hering, de fide jussor, cap. 11. n. 139.

[note: 52.] Deinde historiarum cognitionem ante omnia Reipublicae moderatores cognitam habere debent, et quid ante ipsos antecessores gesserint in Republica, qualia ipsorum contilia et facta fuerint, qualesque eventus. Cum cognitiones hujusmodi ad deliberationes publicas utilissimae sint, Aristot. 1. Rhetor. 5. nihil enim sub sole novum, Eccl. 1. v. 10. sed semper, ut ait Thucydides, eadem fabula in mundo agitur. Et omni res anterior posteriori normam praeministravit, Tertul. lib. 1. advers. Marcion. cap. 9. Eaque quae nunc creduntur vetustissima, nova fuêre, Tacit. annal. 11. Observa orbem rerum in se remeantium, videbis in hoc mundo nihil extingui, sed viribus descendere ac resurgere, rebus omnibus vicissitudo debita, iisque cunctis inest, quidam velut orbis, ut quemadmodum temporum vices, ita et morum vertantur, Tacit. 2. annal. Unde consilium futuri venire ex praeterito, dicit T. Romilius apud Dion. Halicarnass. libr. 10. antiq. Rom. Seneca lib. 12. epist. 48. et speculum civilis vitae historiam esse, in quo Heroes, Principes, Nobiles, et quotquot Reipubl. et imperio destinati sunt, se contemplari debeant, scribit Hippol. a Collib. in Palat. fol. 311. Et sic historia testis est temporum, nuncia vetustatis, lux veritatis, magistra morum, et frenum improbitatis, inquit Cicero. Disces ibi tanquam in [note: 53.] speculo ornare et componere vitam tuam ad alienas virtutes, Plutarch. in Timo. Omnisque exempli documenta in illustri posita iatueberis, ut inde tibi, tuaeque Reipubl. quod imiteris, capias, inde foedum inceptu, foedum exitu quod vites, Livius libr. 1.

In rebus humanis secula et personae intereunt, causae et eventa eadem recurrunt, Famian. Strada, de bell, Belg l. 1. Casus praeteriti, justus debet esse metus futuri, Auct in vit. Henr. IV imp. et qui non considerat praeterita, neque sollicitus est de futuro, is praesentia neque

caute, neque recte disponit; Imo sequentium rerum certitudo, est praeteritarum exhibitio, Gregor. Magn. lib. 40. homil. 1. et fides futurorum est ex praecedentibus, Tertull. Vide Reinking, polit. Biblic. lib. 2. axiom. 40.

[note: 54.] Eloquentia quoque magistratibus et Rerumpubl. moderatoribus summe utilis et necessaria est, siquidem magistratus populum tractat admodum insolentem, delicatum, contumacem, non obedientem in omnibus, ita necesse habet, verbis et oratione multa fingere et conformare, non pauca, quae impedimento sunt, velut nodos quosdam in ligno, aut abscessus in ferro mollire, et laevigare, Plutarch. de republ. Timpler. lib. 3, polit. cap. 1. quaest. 4. Atque haec Augustum inter caeteras animi dotes summe exornavit, Sueton. cap. 84. adeo, ut apud Romanos vix quemquam magnam potentiam sine eloquentia esse consequutum, referat Corn. Tacit. Quid enim M. Tull. Ciceronem ex humili genere oriundum ad Consulatum usque, amplissimamque dignitatem evexit aliud, quam eloquentia: AEtalides propter eloquentiam Mercurii filius creditus fuit, Valer. Flac. Mimo Argonaut. Eloquentia vagabundos homines in agris, atque dispersos congregavit in populum, et ex feris et immanibus mites reddidit et mansuetos. Eloquentia animi medicina, ad vitia nimium elatos comprimit, depressosque elevat, et ignavos fortes efficit, Franc Patrit, libr. 2. de institut. Reipubl. tit. 4. Et nulla est disciplina alia, ex qua ad majorem quis nominis sui existimationem comparare possit, quam eloquentia, Petrarch. libr. 3. epist. 23. Eloquentia furentem populum refrenat, aut metu perculsum excitat, Conr. Brun. de sedit. lib. 4. cap. 2. n. 1. et seq. Chassan. in catal. glor. mund part. 10. consid, 44. Pyrrhus ipse fatebatur a Cynea Oratore ac Legato suo plures urbes oratione, quam a se armis expugnatas esse, Plutarch. in Pyrrho. Et alia ratione regi non posse multitudinem, inque poteltate haberi, nisi orationis praesidium habeatur. tradit Plutarch. in pracept. ger. Reipubl. Confer supra lib. 1. cap. 17. n. 11.

[note: 55.] Ante omnia autem Rerumpublicarum gubernatores decet, ipsisque necessaria est Jurisprudentia, Petr. Gregor. Tholosan. de republ. lib. 10. cap. 4. cum enim ipse magistratus civibus et subditis ad justitiae administrationem teneatur, de quo infra lib. 5. cap. 11. necessarium omnino erit, ut ipse juris scientiam habeat, cum turpe sit patricio et nobili et causas oranti, jus, in quo versaretur, ignorare, l. 2. §. Servius. 43. ff. de orig. jur. Unde juris Civilis sapientia dicitur sanctissima et inaestimabilis, l. 1. §. proinde. ff. de var. et extraord. cognit. necessaria et laudabilis, l. 4. c. de advoc. diver. jud. honoris plena, arg. l. 6. in princ. ff. de postul. cujus scieutia totus illuminatur mundus, auth, habita. C. ne fil. pro patr. Indeque Jure Consultorum apud populum Romanum summa fuit authoritas, l. 2. §. juris civilis, 35. ff de orig. jur. ita ut dicti fuerint Amici, et patres Principis, l. Divi fratres. 17. de jur. patron. l. 4. C. de contrah. stipul. Judicum praeceptores et sacerdotes, l. si adibus. 32. ff. de damn. infect. l. 1. §. 1. ff. de just. et jur.

Idem est, quoad juris publici scientiam, veluti de pace, de bello, de foederibus, de induciis, de connubiis Regum, aliorumque magnatum, de dote filiabus constituenda, de summis honoribus, et legationibus, de magistratuum officiis, de praefecturis et procurationibus Reipubl. de assignanda patrimonii parte, de electione et successione Regum, Ducum, Principum, de Ducatibus dividendis, vel non dividendis, de liberis defuncti Regis, Principis, de Vectigalibus, de administratione, cura et jure fisci, de fide et Religione, de Scholis, de exercitu, de jure militari, quibus rebus omnibus Reipublicae utilitas paratur, augetur et conservatur, Waremund. ab Grenberg, de faderib. cap. 1. fol. 90. seq.

[note: 56.] Non minus quoque, imo maxime necessaria est magistratibus prudentia politica, utpote, quae nihil aliud est, quam prudentia de Republica judicandi, eamque recte constituendi, et ad salutem civium administrandi. Ejusque tanta praestantia, tanta utilitas, tanta dignitas, ut homo in hac vita praestantiorem assequi non possit, Plutarch. in Caton. major. Socrat. apud Xenoph. Est ars regia et regina scientiarum, Petr. Greg. Tholos. de republ. lib, 10. cap. 4. n. 1. quae urbes parit, Cicero 5. Tusiculan. Homines a ferocitate revocat, Isocrat. orat. paranet. eosque ad vitam sodalem et constituendam, colendam et conservandam consiciat, Joh. Althus. polit. cap. i. indefinit. polit. Estque disciplina, quae beatas et florentissimas Respublicas efficit, Plato 5. et 6. de republ. quae sola hodie mun dum universum regit, Patrit. 1. de reg. quae coetus humanos constituit, gubernat et tuetur, omnibus disciplinis occasionem et leges, quibus tradi, doceri, et ad humani generis usum accommodari possint, demonstrat, ut tuto et in pace excoli, et ad posteritatem propagari queant, hospitium et patrocinium praebet, et est vinculum, per quod Respublica cohaeret, imo et spiritus vitalis est, quem tot millia trahunt, ut ait Seneca. Unde homines politici appellantur, vel qui artis administrandi Rempublicam habentur periti, secundum Timpler. lib. 1. polit. quast. 1. vel qui actu in politiae gubernatione versantur, qui Reipublic. gerendae salutanbus consiliis et ope adsunt, juxta Kirchner, de republ. disp. 1. concl. 2. lit. a. Et Politicus dici et describi solet, qui salutaribus consiliis Reipubl. gerendae in partibus ejus sibi commissis prodesse potest, neque scientiam tantum rerum gerendarum, Sed et usum habet: Vel qui novit singula tempora ad praecipiendum populo, quod facere debeat, vel, ut Bornitius definit, Politicus est artifex Reipubl. perficiuadae, Jon. Boeth.

apud Arumae. de jur. publ. vol. 5. disc. de polit. 4. n. 2. seu: politicus nihil aliud est, quam vir prudens ad Reipubl. bonum Boeth. d. l. n. 20.

[note: 58.] Minime ergo pro veris politicis sunt habendi homines in civili conversatione gratiosi, quorumvis moribus accommodi, quique possunt facile omnes perferre ac pati, cum quibus sunt, eorum obsequi studiis, adversi nemini, ut Comicus describit, die sich in die Leuth Schicken, und den Mantel nach dem Wind hencken konnen. Qui Aulico politici dicuntur, item Placentini, Fuchsch wantzer, hofflinge, Eortisanen. Clapmar. de arcan. rerump. lib. 2. c. 17. Sicuti nec Versuti et Versipelles, qui ut tempori serviant, polypi ingenium indunt, quique, ut homines decipiant, vultum mutant saepissime, similes Vertumno, Protheo, Chameleonti, pandiae gemmae, qui optime simulare et dissimulare possunt, qui omni genere nequitiarum, qui fraudibus et versipelli astutia instructi, qui optime alios circumvenire, mendacia comminisci, alios criminari et taxare optime didicerunt,

Multo minus illi, quos Tiberius Caesar omnium horarum amicos, Plautus Urbanos assiduos scurras vocat, qui omnia se simulant scire, nec quicquam sciunt, quod quisque in animo habet, aut habiturus est, et quod in aurem Rex Reginae dixerit, et quae neque futura, neque facta sunt, norunt: Nam hi si politici dicendi, major hoc tempore politicorum erit proventus, quam magistellorum, qui in scholis ternas docent, ut ait Clapmar. AEque minus politici titulum merebitur, qui plane Poenus sit, id est, totus ex fraudibus et malitiis consutus, qualem Machiavellus informat, et qualem Menonem quendam Thessalum fuisse prodidit Xenophon.

[note: 59.] Expedit tamen aliquando prudentiam politicam astu, hoc est, solertia licita et honesta temperare, simulando et dissimulando, nescit enim regnare, qui nescit dissimulare, inquit Cicero pro Milon. Miscenda serpentina prudentia cum simplicitate columbina, Matt. 10. v. 16. et prudentis regis et magistratus est aliquando pro re nata connivere, nec omnia, quae populus loquitur, audire, 1. Samuel. 10. in fin.

[note: 60.] XI. Eligendi porro in magistratum sunt temperantes et sobrii. Anima enim siccior, prae reliquis sapientior est, secundum Socratem. Et melius vocationis suae muniis insistere potest, Schonborn. 2. polit. 23. Quod suo exemplo docent Rechabitae abstemii, lerem. 35. in princ. Simson et Nazarei omnes, [note: 61.]Numer. 6. Econtra, qui luxui et saginae mancipati, emptique sunt, ut ignava animalia, si cibum suggeras, jacent torpentque, et praeterita, instantia, futura pari oblivione dimittunt, Tacit. 2. histor. aliisque subjecti miseriis, quarum meminit Claudian. in laudib. stilicon.

Quin etiam illi, qui se servitio voluptatum corporis adstringunt, in publico subinde versari, et in foro agere non possunt, nisi eorum, quae noctu fecissent, de die testimonia proferre velint, Philissus apud Dionem lib. 38. Ideoque missos facere honores, non attingere Rempublicam debere illos, qui voluptatibus ducuntur, et cupiditatum lenociniis sese dederunt, monet Cicero pro Sestio. Nam corrumpunt voluptates virtutis indolem, labefactant ingenium, consilium eripiunt et contemptum pariunt, Plutarch. in Hannib. Aristot. [note: 62.]5. Polit. cap. 10. Idque nominatim de ebrietate per sese satis constat, utpote, quae vomes vitiorum et nutrix errorum est, c. tumultuoso. c. ante omnia. Dist. 35. c. sane, caus. 15. quast. I. omnem tollit sapientiam, Plin. libr. 25. cap. 1. Galen. de tuend. valet. liHb. 1. cap. 11. excutit Spiritum sanctum, August, ad sacr. virg. ebrios amentes pronunciat Aristot. problem. sect. 30. quastion. 13. Facit ebrietas insanos et mentem alienat, Augustin. de ebriet. serm. cap. 1. tom. 9. Vinum nihil velat, quod habet sub corde revelat, et nulluni secretum est, ubi regnat ebrietas, Proverb. 31. v. 4. Quod in corde sobrii, est in ore ebrii, ait Plutarch. part. 2. mor. de ganul. Vae tibi terra, cujus Rex puer est, et cujus Principes mane comedunt. Beata terra, cujus Rex Nobilis est, et cujus Principes vescuntur in tempore suo, ad reficiendum, et non ad luxuriam, ait Ecclesiastes cap. 10. v. 16. et 17. Noli Regibus dare vinum, ô Lamuel, quia nullum secretum est, ubi regnat ebrietas, ne forte bibant, et obliviseantur judiciorum, et mutent causam filiorum pauperis, inquit Salomo Proverb. 31. v. 4. et 5. Apud AEgyptios morem fuisse legitur, certam vini et cibi mensuram Regibus apponere, nec illis concessum erat, ultra hoc dimensum aliquid postulare, ne luxu corporis vitiis se inquinarent, regnoque et subditis graves et molesti essent, Alex, ab Alexandr. genial. dier. lib. 3. cap. 11.

[note: 63.] XII. Casti et continentes, qui scilicet non tantum corpus ab omni macula purum conservant, sed etiam occasiones ad impudicitiam ducentes, sanguine viperino cautius evitant. Nam qui obnoxii sunt libidinis et impudicitiae crimini, subito convolant ad alia, id quod suo exemplo docent, David, Salomon, Themistocles, Nero, Tiberius, etc. Et tales magistratus, qui libidinis et impudicitiae crimini obnoxii sunt, subditos execrari, detestari, et tantum non diris devovere, testatur Schonborn. 2. polit. 24. Et nulla Assyriorum Imperii translati

causa fuit, quam Sardanapali effoeminata luxuries, Herod. lib. 2. et ipse Sardanapalus post multam perpetratam libidinem se ipsum una cum uxoribus et multo auro combussit, Athenaeus lib. 11. cap. 12. Unde de ipso dictum:

Atque inde etiam ob stuprum et fornicationem commissiam, ex ordine, sive collegio Senatorio aliquem removeri posse, decidit Bened. Carpzov. decis. 17. per tot.

[note: 64.] XIII. Clementes et misericordes. Nam Principibus et Reipublicae moderatoribus nihil magis proprium, quam clementia et misericordia, per quam sola Dei imitatio servatur, l. fin. C. de donat. inter vir. Chassan. Catal. glor. mund. pari. 5. consid. 6. Qui sequitur justitiam et misericordiam, inveniet vitam, justitiam et gloriam, Proverb. 21. v. 21. Unde clementia prima dos Regum dicitur a Vopisc. et apud Claudianum Theodosius Honorio filio praecipit:

[note: 65.] Ex quo etiam Principes et alii magistratus dicuntur clementes, clementissimi Gnadige und gnadigste Herren, Ernest Cothman. ad rubr. Cod. verb. clementia nostra. n. 13. Et haec clementia in quamcunque domum pervenerit, eam facilem et tranquillam praestabit, Seneca 1. de clem. cap. 5. Nam qui benignitate et clementia Imperium temperavere, his candida et laeta omnia semper fuêre, Salust. ad Casar. Unde, qui vult regnare languida regnet manu, ait Seneca. Et Princeps ac magistratus clementer agendo populi sibi benevolentiam conciliat, Petr. Martyr. in comment. ad cap. 20. lib. 1. Regum. sol. 163. quae est praesidium firmissimum, Bondin. de republ. lib. 5. c. 5. fol. 872. et munitissimas habere dicitur Princeps Civitates, quem subditi fide et amore prosequuntur, Cravet cons. 241. n. 15. Mynsing. 3. observ. 8. n. 19. confer. supra libr. 1. cap. 15. n. 22. Indeque Salomon Regum sapientissimus, misericordia et veritate custodire Regem, et thronum Regis corroborari clementia dicit, [note: 66.]Proverb. 30. v. 28. Theodosius II. Imperator, cum ab amicis admoneretur, ut adversarios suos gladio puniret, respondit: Utinam mihi liceretet mortuos ad vitam revocare, Spigel. lib. 2. cap. 47. Imperator Rudolphus cum post morum mutationem clementior suis fuisset, quam ab initio imperii, objurgatus ob id, severum, inquit, et immitem fuisse, me aliquando poenituit, lenem et placabilem nunquam, AEneas Sylv l ibr. 2. de reb. gest. Aphons. Sigismundus Imperator eos Reges demum terris beatos esse dicere solebat, qui ejectis ex aula sua hominibus superbis, vitaman suetudinis et misericordiae cultores in Curia assessores haberent, AEneas Sylv. in dict. Sigismundi imper. Et melius Deo redditur ratio propter misericordiam, quam inclementiam et crudelitatem, c. allegant. caus. 27. quaest. 7. et judicium sine misericordia futurum ei, qui misericordiam non vult fieri delinquenti, dicit Speculat. tit. de dispens. §. ult. n. 15. Unde Seneca ait:

[note: 68.] Clementia tamen et misericordia hujusmodi temperata esse debet severitate, Reinking, de regim. sec. lib. 2. class. 1. cap. 3. n. 17. et seq. Nam magistratus prudens severus est, Syracid. 10. v. 1. et salutaris severitas inanem vincit Clementiae speciem, Cicero ad Brur. epist. 2. meliusque est, in desperatae frugis homines cum severitate animadvertere, quam cum lenitate Rempublicam corrumpere, c. non omnis. caus. 5. qu. 5. R. etc. zu Speyr de anno 1526. §. Es foll sich auch. Et proinde lenitas cum severitate ita miscenda est, ut ex utraque fiat temperamentum, et neque multa asperitate exulcerentur subditi, neque nimia benignitate solvantur, c. disciplina. Dift. 45. Gregor, in memorab. lib. 20. part. 4. cap. 6. tam omnibus ignoscere crudelitas est, quam nulli, inquit Seneca, de clement. Plurimumque interest, quo animo quis parcat: Sicuti enim aliquando misericordia puniens; ita et crudelitas parcens, Augustin. ac justus ut sis, non solum non nocebis, sed etiam nocentes prohibebis, Senec. de virtut. lib. 4. vitia transmittit ad posteros, [note: 70.] qui praesentibus culpis ignoscit: Bonis nocet, qui malis parcit, Seneca de morib. Invitat culpam, qui peccatum praeterit: et judex damnatur, cum nocens absolvitur, P. Mimus. et malum est, eum imperare, sub quo nemini quicquam licet, sed pejus sub quo omnia, Timpler. lib. 3. polit. cap. 1. qu. 10. Indeque sine severitate civitatem administrare non posse, ait Cicero 1. offic.

[note: 71.] Clementiae et misericordiae contrariatur crudelitas et tyrannis, qua insontes manifesta vi injuste premuntur et affliguntur, quam minime humanum malum esse indignumque regio animo, et ferinam rabiem esse, sanguine gaudere et vulneribus, et abjecto homine in sylvestre animal transire, ait Seneca de clement, juxta illud Ovid.

Ex qua nonnunquam subditorum sequitur defectio, Lipsius 4. Polit. cap. 12. Quod suo exemplo expertus est Rehaboamus 1. Reg. 12. V. 16. Et Rex Hispaniae, qui propter extremam Albani saevitiam irreparabile damnum sensit in Belgio, de quo Londorp. in contin. sleidan. lib. 10. 11, et 12. Plura vide apud Reinking. d. cap. 3. per tot.

[note: 72.] XIV. Humani et affabiles. Proxima siquidem clementiae virtus est humanitas, qua verbis officiosis et amicis honeste et sine fuco utimur, quae maxime decet magistratus, quia responsio mollis fragit iram, sermo durus suscitat furorem: lingua placabilis lignum vitae, quae autem immoderata est, conteret spiritum, Proverb. 15. V. 1. et 4. Pars beneficii est, quod petitur, si belle neges, inquit P. Mimus. Indeque Principes et Rerumpubl. moderatores subditis affabiles, iisque facilem aditum praebere, ac patienter eorum querelas et desideria audire, et decet, et oportet, per l. observandum. 19. ff. de ofiic. Praesid. R. A zu Augsp. de anno 1541. §. Demnach haben wir. ibid. Thre Werbungen gnadlich, gutlich und freundlich angehort. Exemplo Imper. Augusti, qui videns quendam trepidantem supplicem libellum offerre, bono eum animo esse jussit, non enim deoere Imperatorem, dicens, ut literas et supplicationes subditorum suorum, tanquam leones et elephanti eibum cum periculo exhibentium excipiant.

[note: 73.] XV. Graves. Quemadmodum enim clementia cum severicate, ita et humanitas et affabilitas cum gravitate temperata esse debet, [note: 74.]. ne in nimiam familiaritatem degeneret, quae contemptum parere solet c. quando. Dist. 86. nam juxta proverbium, e tribus rebus optimis, tres oriuntur pessimae; e veritate odium, e felicitate invidia: e familiaritate contemptus, qui qualiter noceat Rerumpublicarum moderatoribus, vide supra lib. 1. cap. 14. n. 29. Unde jure civili cautum, ne praesides provinciarum in ulteriorem familiaritatem provinciales admitterent, ne ex nimia familiaritate oriretur contemptio, l. Observaudum. 19. ff. de offic. praesid.

[note: 75.] XVI. Mansueti et placabiles. Nihil enim magnum, quod non est placidum, ait Seneca. Et sicut fremitus leonis, ita et Regis ira, et sicut ros super herbam, ita hilaritas ejus, proverb. 19. V. 12. Ac Regibus mansuetudine certiorem securitatem esse, dixit P. Mimus. Et Ovid. 3. De art. Amand.

Unde quo major ac nobilior magistratus est, eo mansuetior et placabilior erga omnes, et maxime in subjcetos esse debet. Et Carol. V. crebro dixisse fertur: Sicut stella Saturni, quae summ um locum inter planetas teueret, tardissime moveretur: ita Caesarem Romanum, qui summum dignitatis in orbe locum obtineret, non faciie moveri debere. Mansuetudini et placabilitati adversatur iracundia, quae execratio coram Deo est, syracid. 7. v. ult. et nullam pestem generi humano pluris stetisse, quam iram testatur Senec. de ira. Et iracundiam esse perturbationem inanem affectione, duram ac violentam potentia, caedium causam, calamitatum sociam, jacturam conciliantem et dedecus, pecuniarum perniciem, et perditionis originem, discimus ex Aristotel. apud Stobaeum. Flumen est, ubi cum potestate habitat iracundia, Seneca in proverb. et iracundiam qui vincit, hostem superat maximum, P. Mimus.

[note: 76.] XVII. Humiles et modesti. Ne videlicet ob fortunae indulgentiam, rerumque prosperitatem luxurient, sed potius ex monito Plinii in paneg. non minus hominem se, quam hominibus praeesse cogitent, seque ab illa Lege et conditionibus omnibus indicta mortalibus, non esse exemptos, Schonborn. 2. polit. cap. 26. Quo majores, eo magis te ipsum abjice, et coram Domino consequeris gratiam, Syracid. 3. V. 19. seq. Superbum sequitur humilitas, et humilem spiritu suscipiet gloria, Proverb. 25. v. 23. Deus deposuit superbos de sede, et exaltavit humiles, syracid. 10. v. 17. Unde Cicero, quanto superiores sumus, inquit, tanto submissius nos geramus. Admodum etiam grata et in summa admiratione est authoritas cum humanitate conjuncta. In fecundis nemo confidat, in adversis nemo deficiat, alternae sunt vicissitudines rerum, inquit Seneca lib. 3. natur quaest. Ovid. Trist. lib. 3. eleg. 4. inquit:

Sicut cacumen arborum in excelso positarum, etiamsi levis aura flaverit, movetur: sic et sublimes homines in culmine dignitatis existentes, etiam levis nuncii fama conturbat. Humiles autem sicut in convalle plerumque in tranquillitate consistunt, inquit Chrysost. in Matth. cap. 1. Et Seneca in thyest.

Plerumque superbiae vitium conspicere licet in iis, qui ex humilibus ad majores dignitates pervenerunt, nam in paupertate occulta naturae vitia se exerunt in imperio, Richter, in axiom. 290.

[note: 77.]Hortes morres, ut vulgo dici solet, id est, honores mutant mores, at raro in meliores: Wann einer zu Ehren kommet, so wendet sich das Hertz, Lunge und leber in seinem Leibe umb, und wird gar ein ander, aber selten besser Mann, Matthes. in Syracid. cap. 37. fol. 106. Wann die lautz in den Grind kommt, so wuhlet sie gerne.

[note: 78.] Abbas quidam antequam ad Abbatis dignitatem eveheretur, insignem simulabat humilitatem, semperque demisso in terram vultu et pietatis pleno incedebat, consecutus Abbatiam ferocior esse cepit atque elatior, mirantibus quibusdam, quod is, qui prius semper vultu in terram dejecto, insignem prae se tulisset pietatis et sanctitatis speciem, tam subito mores mutasset, factusque insolentior esset, respondit: Se ideo prius demisso capite incedere solitum, quod claves Coenobii quaesivisset, nunc vero iis repertis, se incedere erectum.

[note: 79.] XVIII. Candidi, qui quod recte sentiunt et verum judicant, ingenue efferunt, et ab omni simulatione et adulatione abstinent. Qualis candor fuit JCti Papiniani, qui cum Antonii Bassiani Caracallae Imperatoris fratricidium in Getam commissum excusare deberet, candide et ingenue dixit: non tam facile esse caedem injustam defendere, quam perpetrare. Omnium vitiorum pessimum, quo Principes a tramite tecti, ad injusta adducuntur, gratia Dei excidunt, in Cacodaemonis [note: 80.] laqueos irruunt, et tandem ad extremum exitium rediguntur, est adulatio in consiliariis et ministris, qui

Et unice student, esse Placentinos, ne gratia Principis excidant, inquit Melchior ab Ossa in consil. jurid. cap. 6. fol. 84.

[note: 81.] XIX. Divites magis, quam pauperes, per Esaiae 3. V. 7. l. Rescripto in princ. ff. de muner. et honor. I. ad subeunda. et ibi Luc. de Penn. C. de decutioti. Alber. in auth. Praefides. C. de Episcop. aud. Tiraquel. de nobil. cap. 3. n. 19. Et seq. Unde apud Romanos nemo Ordini Equestri, qui Senatorii seminarium erat, adsciscebatur, nisi cui millium quadringentorum nummûm census; nec ad Decurionatum promovebatur, nisi qui centum millium esset, Alex. ab Alex. 1. genial, dier. cap. 16. Marc. Vetran. Maur. de jur. liber. cap. 23. Pisander de consilio Alcibiadis Democratiam Athenarum, in Oligarchiam commutare volens, in numerum eorum, quibus commissurus erat Rempubl. non allegit, nisi qui et pecuniis et corporibus publico statui prodesse possent, Thucyd. Iib. 8. Et Solon inter caetera popularibus suis consultum duxit, ut quisque pro suarum facultatum modo, si adesset vitae innocentia, dignitatem in Republica assequi posset, nulla habita plebei aut patricii ratione, Wilhelm. Possard. de magistrat. Athen. cap. 1. Ut et Carthaginensium legibus locupletissimi ad magistratus adsumebantur, Aristot. 3. Polit. 9.

[note: 82.] Atque haec non sine ratione, siquidem Reipubl. interest, per digniores et ditiores regi, l. honores. ff. de decur. d. I. Ad subeunda. c. eod. Novell. 15. in princ. Et divitiae authoritatem et potentiam facilius conciliant: melius enim divites rerum experientia instrui possunt, quia non ut pauperes domi delitescunt, sed in luce vivunt, aristot. 2. Pol. 7. Juxta illud Juvenalis:

Unde cum Tullius Sulpitius Galba, et Aurelius in Senatu contenderent, uter adversus Viriatum in Hispaniam mitteretur, et Scipionis AEmiliani rogaretur sententia, neutrum mihi placet mitti, dixit, quia alter nihil habet, alteri nihil satis est, Valer. Maxim. [note: 83.]Iib. 6. cap. 4. Est enim paupertas ad scelera et 8. maleficia proclivis, juxta illud Silii lib. 13.

Unde contemptu paupertatis magistratus egeni authoritas vilescit, dignitas hebescit, religio evanescit. Vili autem et abjecta subditorum de magistratu opinione non est, quod in Republ. sit perniciosius; authoritas quippe est anima et vita imperii, teste Lipsio doctr. civil. lib. 4. Cap. 9. Et tanto tutius divites, quam pauperes imperiis et muneribus publicis praeficiuntur, quanto in eo facultates majores possident, et magis propter

eas Rempubl. amant, salvamque et incolumem diu stare exoptant, Casus in sphar. civit. cap. 7. Sicut nimia abundantia homines vitiosos reddit, ita nimia paupertas avaritiae et expilationis incentivum, Guevar. in horolog. Princ. Cap. 6. n. 476. Unde Mantuan. Ecclog. 1.

[note: 84.] Non tamen pauperes plane sunt excludendi; non enim facultas, sed virtus, non adjumenta fortunae, sed ornamenta animi in electione spectanda sunt, Aristot. 3. polit. 3. et pauperem probum longe praeferendum esse diviti improbo, nemo sanus dixerit, Timpler. Iib. 2. polit. cap. 2. Quaest. 12. Unde etiam quidam sentiunt, nec nimium divitem, nec nimium pauperem ad magistratum gerendum assumi debere, sed talem, qui mediocribus opibus sit instructus, et magis tamen ad divitias et potentiam declinat, quam ad paupertatem, quia divites magis cupiuntin luce vivere, pauperes autem delitescere, resque domesticas, quam publica negotia curare malunt, per dicta Aristot. 4. Polit. 11.

[note: 85.] XX. Nobiles et patritii potius, quam ignobiles et plebei ad magiltratus assumendi sunt, l. honor. 14. §. de hononbus. 3. ff. de nun. et honor. l. honores. 7. §. is, qui. 2. ff. de decurion. Novel. 15. princ. et cap. 1. Et cap. 6. in fin. auth. praesid. in princ. ff. de episc. aud. c. grandi. 2. de supplend. neglig. pral. in 6. Deuter. 1. V. 15. Ecclesiast. 10. V. 17. 1. Macchab. 3. V. 32. Georg. de Cabed. Pract obs. part. 2. decis. 73. n. 7. et 8. Otalor. de nobil. Hisp. Part. 4. cap. 9. n. 7. Tiraquel. de nobil. cap. 20. num. 1. et seq. Chass. de glor. mund. part. 8. consid. 36. Petr. Fritz. de nobilit cap. 20. n. 1. et seq. Bened. Carpzov. de leg. Reg. German. cap. 10. sect. 1. per tot. Atque inde plebei decurionum honore et munere fungi prohibentur, d. l. honores. 7. §. 2. ff. de muner. et honor. Et consideranda utique persona, et origo natalium ejus, cui muneris defertur administratio, d. l. honor. 14. §. 3. ff. de muner. et honor. Et proinde merito morem Venetorum, qui nobiles tantum ad Civitatis regimen adsumunt, laudat Barbat, consil. 35. lib. 2. de quo vide Carpzov. d. sect. 1. num. 9. et seq. Indeque Solon Atheniensium legislator magistratus omnes constituit ex Nobilibus et locupletioribus, qui ex tribus censibus constabant, quartus autem, qui Theticus dictus, eorum erat, qui Thetes, id est, opifices erant, quibus nullum magistratus assequendi jus erat, tradente Aristot. 2. polit. cap. 10. Plutarch. in Solon. Pollux. lib. 8. ac ex Legibus Lombardorum judices Nobiles esse debent, ut in Lombard. tit. de offic. jud. I. ult. Et Germanos Reges ex Nobilitate, Duces ex virtute olim sumpsisse scribit Tacit. [note: 86.]de morib. German. Et priscis temporibus consiliarios Regios ex Nobilitate tantum electos fuisse, testatur Lehman. Chron. Spirens. lib. 2. cap. 12. Et inter alia Imperator Romanus in capitulatione sua promittit, officia illustria et imperialia non infirmae conditionis hominibus, sed spectabilibus et honoratis viris. Principibus nempe, Comitibus, Baronibus et Nobilibus se collaturum, Carpzov. de leg. Reh. Germ. cap. 10. n. 2. et seq. et sect. 1. n. 1. Et seq. Sicuti etiam in Dania non modo Cancellarius, cunctique ejus Assessores, sed etiam scribae ac ministri omnes ex genere equestri habentur, Kirchner, de offic. et dignit. Cancellar. lib. 3. cap. 3. n. 42. et seq. Carpzov. d. sect. 1. num. 8. [note: 87.] Idque hac potissimum ratione, quia quo quisque stemmate nobiliori Prognatus est, eo clariori judicio in eo ingenii rectitudinem praefulgere censemus, nam plerumque, ut canit Horatius carm. lib. 4. od. 4.

Ac, ut Seneca ait, habet hoc proprium generosus sanguis, ut concitetur ad honesta. Keckerman. lib. 1. sustem. polit. cap. 2. Et sic praesumuntur habere majora semina virtutis, et esse procliviores ad impetus heroicos, major illis animus ad hostes arcendos, acrior ad patriam defendendam stimulus, in qua natales, fortunas et honores habent, qui in publico periculo privatim perdere plus timent, neque enim oppressa, vel excisa patria [note: 88.] alibi tam possunt esse honorati. Plebejorum vero alia est ratio, neque enim, qui labore suo et in industria victitant, Multum se patriae suae, quam ipsi obscuri obscuriorem faciunt, debere arbitrantur, et facile patriam aliam reperiunt, ubi labori et fami satisfit. De cujusmodi hominum genere venusse scribit Owen. lib. 3. epigram. 100.

Ea siquidem vulgi natura est, ut si utilitatem percipiat, Imperii cupiditate non magnopere ducatur, ex Aristot. Besold, de arcan. rerumpubl. cap. ult. fol. 261. Unde Latinus Pacatus in panegyrica Oratione ad Theodosium scribit: Is ad regendam Rempubl. deligendus est, cui felix patria, cui domus clara, cui forma divina, cui aetas integra, cui denique militarium et civilium rerum usus contigit

[note: 89.] Inde quoque prioribus seculis pleraeque Civitates Imperiales a Nobilibus et Patriciis fuerunt gubernatae, Seb. Munster. Cosmograph. l. 3. capit. 65. Lehman. Chron. spirens. l. 4. cap. 11. quae hodie fere omnes indemocratiam delapsae. Sic enim in Civitate Gamundia Schwabischen Gemundt, licet prioribus temporibus summa Reipubl. Apud Nobiles fuerit, discordiâ tamen inter nobiles et familias praecipuas ambitione ortâ, regimen

ab illis ad populum anno 1248. devenit. Idem Argentinae contigit, et conversa est a Nobilitate ad plebem Reipubl. summa, et sancita simul lex fuit, ne quem Ammeisterum creari fas sit, nisi qui se ex plebeis natum docere [note: 90.] possit, de quo infra l. 3. C. 51. n. 28. Verum Imperator Carolus V. tribus in plurimis Civitatibus Imperialibus abrogavit, et patritios ad Rerumpubl. administrationem adhiberi ordinavit, sicuti videre est ex ordinationibus Caesareis Ravensburgi et Biberaci, ubi patricii reliquis Civibus praeferendi, et Lindaviae vigore Caesareae ordinationis provisum, quod duae Senatus partes ex primatibus, autz den Sinffzen, sive Geschlechter Stuben, et reliqua pars tertia ex reliquis civibus constitui debeat.

Non tamen humili et obscuro loco nati a magistratu prorsus sunt excludendi, quia in magistratu eligendo virtutis maxime habenda [note: 91.] ratio. Neque etiam tam homines, quam hominum actiones, in bene constituta Republ. Considerandae, eique plurimum tribuendum, cujus animo virtus inest. Et Deus ipse, qui in altis habitat, humilia respicit, suscitans e terra inopem et de stercore pauperem erigens, psal. 112. Sic enim ad dignitates et honores e carcere evexit Josephum, Genes. 41. Gedeonem frumenta purgantem, iudic 6. Danielem captivum, Daniel. 8. Mardochaeum, Esther. 10. Saulem patris sui asinos quaerentem, et Davidem oves pascentem, 1. Samuel. 10. Et 16. et plurima exempla refert Schonborn. 2. polit. 4. Benedict. Carpzov. de leg. Reg. German. cap. 10. sect. 1. num. 25. seq. Et quod etiam homines plebei, [note: 93.] honesti tamen, et omni macula carentes, ad officia aulica sint admittendi, ipsae Caesareae capitulationes demonitrant, ubi Principibus et Nobilibus adjunguntur verba: Und andern ehrlichen Leuten, Carpzov. d. sect. 1. n. 19. Nec solam Nobilitatem in muneribus deferendis, inspiciendam esse docet Scipio Amirat. 17. diss. polit. in Tacit, disc. 3. Sed literatos plebejos Nobilibus illiteratis praeferendos, inque locum deficientis, aut degenerantis Nobilitatis surrogandos, Caroli Magni exemplo probat Besold, ex Aventin. lib. 1. polit. cap. 3. §. 50. [note: 94.] Is enim cum Lutetiae, scholam a se fundatam ingressus periculum studiorum facere discentes jussisset, deprehendissetque, tenuiores atque pauperes, praeter spem profecissie, Nobile vero animi cultum neglexisse, illis ad dextram segregatis: Vos quidem macti virtute, dixisse fertur, filioli pientissimi, qui nostro imperio gnaviter defuncti estis; Vestri erunt maximi Episcopatus; Vos in aulam adsciscam; ex vobis senatores cooptabo; Vos in album Praetorum et patrum curiae adlegam, etc. Besold. d. l.

[note: 95.] Sed quid si statuto civitatis alicujus caveatur, ut in senatoribus eligendis ratio tantum habeatur Nobilium vel patritiorum, veluti Venetiis, Norimbergae, Lunaeburgae, etc. Idonei autem non adsint, vel nulli plane patricii, an hoc casu plebei adsumi poterunt? Ad quod respondet Modestinus: Etsi, inquiens, lege municipali caveatur, ut praeferantur certae conditionis homines, attamen sciendum est, hoc esse observandum, si idonei sint, et ita rescripto D. Marci continetur, l. ut gradatim. 11. §. 1. ff. de muner, et bonor. Et quod paucitas eorum, qui muneribus publicis fungi debent, necessario invitet eos, qui aliâs in copia virorumhonestorum reprobarentur, vult Callistratus, in l. eos qui. 12. ff de decurioti. Unde quamvis in suscipiendis olim Romae magistratibus, patres orbis atque coelibibus praeferrentur, teste Dione Cass. lib. 53. Idem tamen lib. 56. Ita exhaustam civitatem viris ait, ut cum Lex Papia ferretur, nulli mariti, nulli patres inventi sint, qui Papio et Poppoeo coelibibus et orbis in capessendo Consulatu, idon nei praeferrentur, Radulph. Forner. lib. rer. quotid. cap. 10. Atque inde etiam hoc nostro casu plebei admittendi erunt, l. reus. 7. l. honor. 12. §. plebei. 4. ff. de munerib. et honor. Quia necessitati, quae vim legis obtinet, consulendum [note: 96.] est, Wesembec. in parat. c. de magistrat. municip. n. 5. Dion. Gothofred. in not. ad d. l. eos qui. ff. de decur. et in d. l. ut gradatim. ff. de muner. et honor. Atque inde consultum erit, si Civitates hujusmodi veteres imitentur Romanos, qui in defectu patriciorum, ne amplissimus ordo dedecus incurreret, plebejos patricio primum inscriptos albo, postmodum in Senatum legerunt, prout fecit Romulus. Tarquinius Priscus, Brutus et Poplicola, Julius Caesar, Augustus, Claudius et alii: Sicuti etiam Senatus Venetus, Noricus, Augustinus, [note: 97.] de quo vide Johan. Dracon de orig. Et jur. patric. l. 1. cap. 1. num. 14. seq. et lib. 3. cap. 1. Per tot. et cap. 4. num. 38. et 39. Ubi sublectionem istam non tantum hunc, sed et alios defectus supplere et Reipubl commodum adferre: habebit enim ea patricias familias et ex his senatores: praecidentur seditionum causae et aemulationum, quando plebei potentiores spem consequendi patriciatus, et senatoriae dignitatis, sibi vident praefixam, nec plane praeclusam; Succurretur aerario publico. Nec enim gratis velim ditiores plebejos inter patricios referri: Addens, quod si objiciatur, illud virtutis praemium esse debere, nec commercali vilitate inquinandum: In promptu responsio est, eos, qui pecunia patriam adjuvant, non inferiores esse aliis, qui virtute bellica, aut togata, modo bonus adsit genius, famae et vitae inculpatae ratio. Quis namque virtutem negabit ei, qui liberalis erga rempubl. est. Ita Veneti in bello Genuensi publice edixerunt, ut qui Rempublicam pecunia juvissent, ex illis triginta in numerum Senatorum allegerentur, maneretque patricia dignitas posteris, Petr. Justin. l. 6. Histor. Venet. P. 96. Seb. Munter. Cosmograph. l. 2. C. 14.

[note: 98.] XXI. Senes magis, quam juvenes. Ita enim Jehova duci suo Moysi praecepit, ut septuaginta seniores populi deligeret, consilii et levamenti causa, Num. 11. v. 16. seq. et Deuter. 1. V. 13. Unde etiam frequenter in sacris literis magisti atus dicuntur seniores

populi, seniores Civitatis, seniores Israel, seniores judaeoram, seniores terrae, etc. de quibus Carol. Sigon. de republ. Hebraorl. 6. c. 4. [note: 99.] Est enim in senibus sapientia et in multo tempore prudentia, annorumque multitudo docet sapientiam, Iobi. 12. V. 12. Omnes pene virtutes corporis mutantur in senibus, et crescente sola sapientia decrescunt caetera, inquit D. Hieronym. epist. 2. Vires sunt florentis aetatis, prudentia senectutis, Aristot. 7. Polit cap. 9. Et juxsa ovid, 6. metamorph.

[note: 100.] Et senes quoque magis sunt constantes majorique authoritate pollent ita uti plus valeat umbra senis, quam eloquentia et gladius juvenis, secundum Bald. in c. 1. n. 1. de renunciat, et in l. senium. c. de testament. Et in senibus maturius et rectius judicium, et ratione potius, quam opinionibus et affectibus ducuntur. Ubi e contra juvenibus multum caloris et temeritatis inesse, ipsisque variis perturbationibus obnoxii, raro constantes, mobiles, flexiles, creduli, variis affectibus et voluptatibus obnoxii, improborum hominum versutiis expositi deprehenduntur, et inter omnes constat, fragile et infirmum juniorum consilium et multis captionibus expositum esse, l. 1. inprinc. ff. de minorib. et juvenilis ardor impetu primo furit; Languescit idem facile, nec durat diu, Senec. in Ostav. Et juvenibus nec animus rebus agendis concalluit, nec aetas usum dedit bene suadendi Cicero.

[note: 101.] Qua de causa etiam jure civili adolescentes tutelae subjiciuntur, quod suis rebus non satis commode prospicere, seque regere nequeunt, §. minores. 15. J. de excus. tut. l. nemo. c. de legitur. Vid. Limnae. tom. 4. J. P. l. 3. c. 7. n. 38. p. 341. et notit. Franc. l. 2. c. 3. lit. g. Unde vae terrae, cujus Rex puer est, Ecclesiast. 10. V. 16. Et inter maledictiones Dei in populum est, quod velit dare pueros Principes eorum, esaia. 3. Et si Rehoboamus Rex senum consilium fuisset secutus, regnum stabihisset, quod juniorum consilio pene perdidit et evertit, 3. Reg. c. 12. Unde Lycurgus apud Lacedaemonios constituit, ut octo et viginti seniores Laconum Principibus adsisterent, Plutarch. in Lyturg. Et Romulus in consilium reipubl. suae populi seniores elegit, indeque senatores ob aetatem dicti, qui senatui quoque nomen dederunt, Liv. lib. 1. Dion. Halicarnassi lib. 2. Franc. Patric. de institut. Reipubl l. 3. E. 3. et. 6. tit. 1. De quo Ovid. l. 5. Fastor.

Et in veteri Romana urbe constitutum fuisse, et expresse quidem lege Pompeja cautum, ne quis ad senatum et consilium accederet, atque adeo ne ullum quidem magistratum attingeret, qui minor annis triginta foret, refert [note: 102.] Plato l. 10. epist. 83. Et juris quoque civilis constitutio ante vigesimum quintum annum ad decurionatum vel civitatis consilium neminem admittit, l. ad Rempublicam. 8. ff. de minor. et honor. l. si pater. 8. C. quand. provoc. non est necess. Nicol. Losae. de jur. uninversit. part. 1. C. 3. n. 29. Quemadmodum enim novelli Cytharaedi multas cytharas perdunt, ita cupidi juvenes Rempublicam ut plurimum evertunt, ut ait Xenophon. Juvenilia enim et accensa ejusmodi ingenia haut absimilia censentur pullis gallinaceis, ingenti studio, indesinenti cantu decertantibus, cum tamen cantu suo, noctis et diei tempora magis confundant, quam indicent: ubi e contrario galli adultiores parcius, intervallis debitis et convenientibus vocem extollant, Johan. Sibrand. in urb. Lubec. et Anseat. nec non imper. civit. jur. publ. part. 1. sect. 14. n. 94. Unde quoque Mecoenas Octavianum hortatur, ne ad senatoriam dignitatem minores 25. annis eligeret, quomodo enim inquiens, non esset turpe ac damnosum, cum nemini ante aetatis bonorum suorum administratio concedatur, iis, qui eam nondum attigerunt, Rempublicam credere? Dion. Cass. lib. 52. Juvenile enim vitium est, regere non posse imperium, inquit Seneca in Troad.

[note: 103.] Non tamen semper et omnino juvenes a Rerumpublicarum gubernaculis arcendi sunt, et quidem tum maxime, quando aetatis defectus virtute et prudentia compensatur, cum iniquum sit, honori nondum tempestivum videri eum, qui virtuti maturus est, ut de AEmilio Lepido puero ait Valer. Maxim. l. 3. c. 1. Ibi enim perfecta est aetas, ubi perfecta est virtus Ambros. in orat in obit. Theodos. Imper. Et neque vitulus cantherius, quam novellus melior, nec canitudini comes est virtus, inquit Varro in aborigin. apud non. Marcel, in verb. Canitudo. Et non aetate, verum ingenio adipiscitur sapientia, inquit Plaut. In Trinum. Non id aestimandum, cujus quis sit aetatis, sed quantum in studiis jam effecerit, Quintilian. l. 2. in print. Unde et Valerium Corvinum tertio et vigesimo aetatis anno, ad consulatum promotum legimus: et Martio Juniori, Scipioni Africano, Pompejo Magno et Octaviano Augusto, aliisque Ducibus, ob singularem rei militaris disciplinam, et ingenii candorem, ante tempus consulatus, aliosque honores delatos comperimus, et Neronem consulatum anno aetatis vigesimo inivisse, refert Corn. Tacit. lib. 12. Si quis dignus sit, qui in ordine Senatorum recipiatur, id aetas ejus, quo minus fiat, impedire nullo modo debet, ait Consiliarius [note: 104.] Augusti apud Dion. Cassi. lib. 52. In dubio autem, natu grandiores anteferre, satius et consultius est, Joh. a Chokier. Aphorism. Polit. l. 3. c. 5. Ant Winter. de offic. adsess. part 1. c. 5. n. 39.

[note: 105.] Ad senatoriam quoque dignitatem admittuntur minores, quando defectus est majorum idoneorum, l. non tantum. 11. ff. de decurion l, 1. C. qui et advers. quos in integr. Rest. l. 2. C. qui atat. vel. Profess. se exc. expeditque juxta annosas arbores plantas novas inserere vel plantare, quae post interitum vetustarum in locum earundem succedant, Petr. Gregor. Tholos. de republ. l. 24. cap. 6. num. 2. Johann. Gerhard. decad. 4. polit. quast. 3. Et optimum factu est, in collegio misceri senibus juniores, ut illorum tarditas et frigiditas horum alacritate et servore incalescat ad justam moderationem, Ant. Winter, de Offic. assessor. Part. 1. cap. 5. num. 36. Besold. de legat. cap. 4. fol. 38. Idem est, quando consuetudo vel statutum extat, ut juniores in senatum recipiantur, d. I. non tan. tum. 11. ff de offic. decur. Losae. d. cap. 3. num. 29. Matth. Stephan, de jurisd. l. 2. part. 2. c. 2. V. 73.

Sunt etiam, qui nec pueros, nec penitus [note: 106.] immaturos adolescentes, uti nec climacterem magnum et fatalem ingressos, sed mediae aetatis homines eligendos esse censeant, et mediam aetatem ab anno 30. ad 60. dijudicant, Christian. Liebenthal, colleg. polit. exerc. 6. conc. 30. Quia senilis illa aetas irrisui et faitidio esse solet, ut notat in Galba Tacit 1. Histor. 2. Nihilque ab aliis fieri potest, quod illi non vellicent et scommate excipiant, juxta Cornel. Gall.

Unde etiam grandes natu et qui quinquagesimum quintum annum excesserunt, non nisi ex causa decuriones eligi possunt, d. l. non tantum. 11. ff. de decurion.

XXII. Cooptandi quoque in senatum sunt [note: 107.] indigenae potius, quam peregrini et extranei, Schonborn. 2. Polit. 5. Petr. Gregor. Tholos. de republ. l. 3. c. 6. n. 9. seq. Quia ad Reipubl. moderatorem Imprimis pertinet, perspectos habere Civium mores, ejus enim est consilium, qui rei cujusque peritus est, ait Plato in Alcibiad. Inde imperatorem Probum, quod omnium, quibus imperaturus erat, hominum mores perdidicerit, laudat Flav. Vopisc in ejus vit. At vero peregrini ingeniorum, et totius Reipubl. sunt imperiti, originarii vero melius censentur scire mores et consuetudines provinciae, ex qua sunt oriundi, c. quosdaem. Etc. quanto. et de prasumpt. Et si peregrini praeferantur civibus et indigenis, graves inde oriri solent offensiones, dissensiones ac invidiae, cum multitudinis tum Nobilitatis, irascuntur enim cives, et contemni se putarjt, sisibi praeferantur peregrini, teste AEmilio de reb gest. Franc. l. 3. iniquum est, ut extranei, qui nihil contribuerunt ad Rempubl. Praeferantur regnicolis aeque dignis, Althus potit. c. 11. Tholos. de republ. l. 4. c. 5. Ut in quam domum vespillones veniunt, signum est funeris; sic Reipubl. Labentis, ad quam fulciendam adhibentur peregrini, inquit Lipsius. Eligantur ergo domestici, qui in illo ipso solo, ad quod regendum accedunt, sati natique sunt, ni morum animorumque provinciae gnari melius curabunt res patriae notas: provocabunt subditos amore et benevolentia ad eulturam virtutis et morum, et denique autoritate apud suos non mediocri valebunt, Schonborn d. cap. 5. Unde quoque in populo Israelitico secundum canonem legis divinae Rex e numero fratrum eligendus erat, Deuteron. 17. v. 15. Et ex constitutione juris Civilis potius eligendi sunt praetores, qui habent larem in urbe, quam qui sunt in provinciis, l. 2. ff. de offic. Praetor. Et Pontifex vult, ut Episcopus eligatur de gremio Ecclesiae, etiamsi alibi digniores invehiantur. c. nullus. distinct. 61. et supr. n. 26. Ac praeterea [note: 108.] publica lege Imperii et fundamentali constitutum est, ne aliquis eligatur in Imperatorem, qui non sit natione Germanus, Reinking. de regim. secul. lib. 1. class. 3. cap. 4. n. 2. et. seq. Et [note: 109.] in Ordinatione Camerae Imperialis part. 1. tit. 4. §. Vnd wo aber solches. praecipitur, ut onginani Assessores ex qualibet provincia, sive Circulo assumantur, et extraneis praeferantur, dummodo ibi reperiri possint idonei, [note: 110.] Mynsing. 4. Obs. 30. Ita quoque Romani neminem, non modo peregrinorum, sed ne lociorum quidem, in curiam recipiebant suam, bellumque propterea, quam pacem eam malebant, in qua peregrinum senatum peregrinos Consules essent visuri, Livius lib. 23. Lycurgus apud Lacedaemones omnibus viribus et legibus contendebat, ne peregrini in urbem admitterentur, tantum abest, ut imperium ipsis tribui vellet, Plutarch. in Lycurg. In inclyta Venetorum Republica peregrinis nullus est locus, et tamen nec justitia, nec severitas de est, Patric. de instit. Reipubl. l. 3. tit. 2. Hispani in furorem aguntur, si munera magna et illustria, ut sunt Cancellariorum et Consilianorum, exterae gentis hominibus committi videant, ex quo se despicatui haberi et contemni, aut pro servis aut mancipiis putari, atque indignos Regni sui dignitatibus atque honoribus suspicantur, omnium vero aegerrime ferunt, plus fidei aliis exteris, quam civibus et indigenis ab eo haberi, cul vitam et salutem suam omnem ipsi crediderunt, referente Kirchner, de offic. et dignit. Cancellar. l. 3. c. 4. n. 8. et 9. Neque etiam Gallicum regnum in Sicilia sublatum foret, nisi peregrinus Rex peregrinum Cancellarium praefecisset: Ille namque istius Vesperae Siculae truculentissimae causa fuisse, ille cruentissimam Gallorum lanienam suscitasse memoratur, Antimachiav. l. 2. them. 2. Propterea quoque in Suecia Rex Ericus ex suo palatio ac sede Regia in Carcerem a Nobilitate Regni fuit conjectus, et multos per annos in Senectutem usque detentus, quod inter alia peregrinus ei objiceretur homo Germanus, quem Cancellarium Regium constituisset, cum tamen primus Capitulationis suae articulus sit, ut Imperii ac Principatus consiliis et

Senatui soli indigenae, procul omnibus habitis exteris adhibeantur, Dav. Chytr. in Saxon. lib. 30. Nec Helvetii peregrinum administrationi Regiminis publici praeficiunt, Arumae, ad Aur. Bull. di sicurs. 2. Idemque mos Genuae, aliisque Italiae liberis urbibus, nec non Civitatibus nonnullis Imperialibus, veluti Argentinae, Norimbergae, Augustae, Francofurti, Magdeburgi, Hamburgi, et aliis Germaniae Civitatibus observatur, ne ad Reipublicae munia peregrini admittantur, Antimachiavel. lib, 1. heor. 3. Carpzov. de leg. Reg. German. cap. 10. sect. 2. num. 18. et seq. Et hic Eslingae statuto cautum est, ne peregrini in Senatum recipiantur, nisi integro quinquennio in Civitate cives extiterint et habitaverint.

[note: 111.] Non tamen peregrinis via ad dignitates et honores Civitatis omnino excludenda, cum ipsorum quandoque auctoritas et Reipubl conditio magis cognita, quam indigenis: Et si peregrinis bonis et virtutis studiosis, semel in civitatem receptis; via ad honores obsepitur, et indigenis tantum ad eos aditus patet, turbae inter cives nasci possunt, Melch. Junius part. 1. Polit. quast. 15. Et saepe Reipubl. alicujus conditio postulat, ut peregrini admittantur. Et incidere potest tempus, ut peregrino fasces deferri expediat, si status Reipubl. per indigenas ipsos turbatus, ab indigena nullo restaurari possit, sed exteri alicujus praesidium requirat. Sic Florentini Ruperto Regi Neapolitano Imperium ad annos quinque commiserunt pro instauranda Republ. Seditionibus concussa. Et iidem Florentini Caroluni Calabriae ducem ad annos vitae, Principem susceperunt et tolerarunt, ut seditionibus medelam aliquam afferret. Poloniae quoque Principes gravissimis causis non carent, cur exteros ad Regni gubernationem subinde advocent, ut nempe paritatem et aequabilitatem libertatis inter sese possint conservare, Joh. Herbot. in chronolog. Polon. lib. 11. Multis saepe in locis observatum est, alienigenas majori fide et industria tractasse Rempubl. quam aliquos cives; nec tam facile avaritia peculatores factos esse, aut proditores. Cessit bene Romanis, plerosque populos eodemdie hostes, et cives habuisse, qui amore in Republ. indigenis non concessere, inquit Jacob. Zevecot. in observ. Polit. ad Suet. [note: 112.] Caj. Iul. Caes. cap. 7. Non est considerandum ex qua patria quis sit ortus, sed qua patria dignus, Nevizan. in sylv. nupt. l. 4. n. 133. in fin. Non est ista e magnorum Principum virtutibus summa sciendi, ubi quisque sit genitus, sed qualis in Republ fuerit, ait Flav Vopisc. Quis hostem feriet, is mihi Carthaginensis erit, dicere fuit solitus Hannibal. Vide Reinking. polit. Biblic. l. 2. axiom. 59.

[note: 113.] Hinc quoque in sacris literis proditum est, quod advenae et peregrini non sint affligendi vel contristandi, nec injuria afficiendi, sed ipsis aeque, ac indigenis jus dicendum, Exod. 22. v. 21. Levit. 19. v. 33. Deuteron. 10. v. 18. C. 24. v. 17. et c. 27. v. 19. Zachar. 7. v. 10. Reinking. Biblic. 1. 2. axiom. 34.

[note: 114.] XXIII. Inviti quoque magis, quam ambientes in magistratus, et Reipublicae moderationem cooptandi vertiunt. Quamvis enim invitos Canes venatum ducere improbet Comicus; nec quicquam violentum diuturnum esse, Philosophorum statuat Senatus: Expedit tamen invitis magis, quam ambientibus Reipublicae gubernacula concredere, et invitos, non ambientes in Republica collocandos esse, dixit Alexander Severns, Lamprid. in ejus vita. Et Galba non dedit Senatoria et Equestria officia, nisi invitis et recusantibus, Sueton. in vit. Galba. Imo indignus judicatur sacerdotio, nisi ordinetur invitus, tantumque antistes ab ambitu debet esse sepositus, ut quaeratur cogendus, rogatus recedat, invitatus effugiat, et sola illi suffragetur necessitas excusandi. l. si quemquam. 31. c. de episc. et cler. Nec etiam quisquam nisi ambitiosus ad magistratum petendum descendit, Aristot. 2. Polit. c. 7.

[note: 115.] Eorum vero ambitioni et cupiditati resistendum potius, quam gratificandum, qui ultro sese obtrudunt, et ambitiose largitionibus honores et Reipubl. munera turpiter nundinantur, cum ejusmodi ambitionis genus infame, ac legum severitate notatum, variis legibus ob id coecitumfuit, quod non legitima via incederent, honores et magistratus ambientes, sed vi aliquando, nonnunquam etiam dolo grassiarentur, per l. un. ff. ad L. Iul. ambit. l. fin. c. ad L. Iul. Reperundar. Novel. 17. cap. 1. novel. 25. cap. 2. Novel. 82. cap. 9. in fin. Menoch. arbit. jud. cas. 401. n. 10. Multos enim falsos fieri subegit ambitio, magisque vultum, quam ingenium bonum habere, hosque libido maxima invadit Reipubl. capiundae: Neque id quibus modis assequantur, dum sibi Regnum parent, quicquam pensi habent, Salust. in Catilin. Hosque omnes, si potestate aliqua armaveris, perinde feceris, ac si febricitanti vinum, bilioso mel, coeliacis obsonia porrexeris, quibus animi morbus, hoc est, stultitia incrementa capiat, ait Schonborn. 2. polit. cap. 6. in fin. Unde melius urbi nostrae in posterum consulitis, si legitis invitos, scribit Symmachus lib. 10. epist. 16. Non enim ingerere sese debet vir bonus, et contra ambitum, multae olim leges a diversis populis latae fuerunt. Alex. ab Alexand. genial. dier. l. 3. c. 17. et suspectus judicatur, qui operam suam ingerit, l. 25. ff. deprocurat.

[note: 116.] Quod si tamen eveniat, ut sit aliquis Heraclitus, qui malit cum infantibus ludere, quam ad Senatum atheniensium venire; vel sit aliquis Chrysippus, qui magistratus administrationem abjurare velit; vel sit aliquis Xenophon, qui ob invidiam et periculorum metum, laborumque molem Graecorum imperium recuset, non immerito ambigitur, an hi etiam inviti ad capessendum magistratum cogi possint? Et unumquemque civem ac Reipubl. Membrum, ad salutem totius

Reipubl. pro viribus suis promovendam, jure cogi posse, astruit Aristot. 2. Polit. c. 9. Et justitiae fundamentum, utcommuni utilitati serviatur, facit Cicero lib. I. Offic. Non enim nobis solum, inquiens nati sumus, ortusque nostri partem patria vindicat, partem parentes, partem amici; Et li bonis et prudentihus viris licitum esset magistratus delatos recusare, tandem malis et improbis, magno cum Reipublic. detrimento, committendi essent, Timpler. system. polit. 2. cap, 2. quast. 17. Hoc autem ut avertatur, omnium ac singulorum consilia, opes et actiones eo dirigendae, ut Respubl. non servetur solum, verum etiam indies feliciter augeatur. Patric. de Reipubl. institut. lib. 5.

[note: 117.] Unde gravis quoque et justissima legibus veterum in ejusmodi tergiversantes sancita est poena: Nam Lacedaemonii exilio, Romani libertatis dispendio, Athenienses Capitis supplicio, hujus rei criminis dignos judicarunt, Casus in sphaer. Civit. lib. 4. cap. 9. Et Sophaenetum ob muneris recusationem decem minis mulctatum dicit Xenophon. lib. 1. exped. Cyr. [note: 118.] Multi quoque inviti ad Imperium et magistratus coacti leguntur, ut Saul, 1. Samuel. 10. v. 22. Moyses, exod. 4. Sicuti etiam Romani Numam Pompilium, Hadrianum, et alios invitos ad imperium pertraxerunt, et hi ardentius patriam amarunt, quam qui se ultro ingesserant, keckerman. curs. Philoph. Disput. 29. Quaest. 9. Sicuti etiam alia munera publica [note: 119.] etiam invitis deferuntur, veluti tutela munus publicum est, l. filiussam. 9. ff. de bis, qui suht sui vel alien. jur. princ. 1. de excusat. tut. ad id tamen etiam invitus quis cogitur, l. 1. princ. ff. de administ. tut. l. 21. ff. ad municip. l. 9. ff de auner. et hon. l. munus. 214. ff. de V. S. Et aliâs quoque publica a privatis declinari non possunt, l. si ad magistratum. 18. c. de decurion. l. tutori. 20. c. de negoc. gest.

[note: 120.] Non tamen omni excusationi praeclusus hic esse debet locus, sed aetati, corporis imbeculitati, et aliis legitimis excusationibus indulgendum venit. tot. tit. ff. Et c. de vacat. et excusat. mun. Ita Titus Manlius Torquatus cum caecutiens nihilominus Consul designaretur, hoc muneris suscipere noluit, periculosumesse dicens, illum Rempublicam capessere, qui alienis oculis omnia gerere cogeretur, Livius libr. 6. Valer. Maxim, lib. 6. cap. 4. Et qua gravitate, qua constantia Fridericus sapiens Saxoniae Elector Imperator jam eligendus hoc a se depulerit onus, demonstrat Sleidan. lib. 3. Et prudentes quoque magistratus recusasse constat, exemplo Moysis, exod. 4. v. 13. Gideonis, iudic. 8. V. 23. Virginii apud Livium lib. 3. Germanici apud Dionem, lib. 17. Vespasiani apud Joseph, de bell. jud. l. 5. Et multos ex Graecis et Barbaris oblata imperia respuisse, dicit Agrippa apud Dion. lib. 52. [note: 121.] Quamvis enim magistratus sit honos, summum tamen quoque est onus, sicuti Antigonus Aliae Rex, vetulae cuidam Regni ipsius felicitatem depraedicanti, diademate ostenso, si nosses, dixit, quantis malis panniculus iste refertus esset, ne humi quidem jacentem tolleres. Et admodum memorabilis est Johannis ll. Arragoniae et Siciliae Regis oratio ante mortem habita, quam refert Lucius Marinus de reb. Hispan. l. 18. prope fin. O vanas, dicentis, hominum cogitationes! O miseros omnes, qui ad Principatus adspirant! qui divitias et nimios honores adfectant! O felicem pauperum conditionem, atque illorum securam vitam atque beatam, qui panem comedunt cum sudore vultus sui, qui vivunt labore manuum suarum. Nam mihi misero quid Regnum, quid homines, quid obsequia contulerunt? quid? labores magnos, et multa corporisatque animae pericula, ne unquam aetate longa potui mihi dies videre aliquos bonos. Confer. Arnisae. relect. polit. libr. 2. cap. 1. num. 14. seq. Et Demosthenes, si, inquit, alterum mihi sit eligendum, in exilium abire malim, quam in suggestum et Tribunal, Plutarch. in Demosth. Seleucum dixisse fuerunt, si multi scirent, quam sit laboriosum, tot legere et scribere epistolas, ne humi quidem jacens diadema tollerent, Coel. Rhodig. l. 8. c. 1. antiq. Iect. Antigonus Rex subtilis judicii homo, traditum sibi diadema priusquam capiti imponeret, retemum diu considerasse, et dixisse scribitur: O nobilem magis, quam felicem pannum, quem si penitus cognoscat, quam multis sollicitudinibus, periculis et miseriis sit refertus, ne humi quidem jacentem tollere vellet, Valer. Maxim. l. 2. c. 2. Stobae. sermon. 46. Pompejus certior redditus de ampliatis sibi honoribus, percusso femore, proh, inquit, nunquam facienda perida, quanto satius, erat obscurum nasci, Plutarch. de qua re Ovid. l. 3. trist. eleg. 4.

[note: 123.] De virtutibus istis, quas in magistratu requiri hactenus diximus, quaeritur, anne verae et solidae esse debeant, an vero adumbratae, fucatae et simulatae sufficiant? Ita quidem astum et fraudem commendat, atque inter Cretes cretizandum esse censet Lipsius lib. 4. polit. cap. 13. Et Machiavellus lib. 1. de republ. cap. 42. et tract, de Princip. cap. 18. tradit et frequentius repetit, Principem, ut decipiat, et Statum suum melius conservet, timorem et reverentiam divini Numinis simulare debere, quamvis nec Deum amet, nec metuat, modestiam ac temperantiam, etiamsi dissolutus sit, et intemperans: Clementiam et bonitatem, licet crudelis sit et ferus, caeterarumque omnium virtutum speciem et imaginem quandam ostendat, cum illi expediat, ut vitia sua tegat, et qui non est, habeatur. Hinc in Principe requirit, ut sciat homines versare, quo eos fraude circumveniat. Et tum vulpis, tum leonis mores Principi dicit assumendos. Verum hic refellitur ab Antimachiavello l. 2. theor. 1.

Et rectius hanc viam ad gloriam proximam et quasi compendiariam, si quis ageret, ut qualis haberi vellet, talis esset, judicat Socrates apud Ciceron. 2. Offic. et de Amphiario scribit AEschylus: Non volebat videri, sed esse bonus. Videri velle, est magna fatuitas, sed esse, est aliquid, Strigel. lib. 1. Ethic. Quod si qui simulatione et inani ostentatione, et ficto non modo sermone, sed etiam vultu stabilem se gloriam consequi rentur, vehementer errant. Vera gloria radices agit, atque etiam propagatur: ficta omnia celeriter, tanquam flosculi, decidunt: nec simulatum quicquam potest esse diutumum. Non decent stultum verba composita, neque Principem labium mentiens, Proverb. 17. Vers. 17. Diligite veritatem et justitiam, ille habitabit in tabernaculo Domini, qui loquitur veritatem, qui non egit dolum in lingua sua, Palm. 15. v. 2. Et 3.

[note: 123.] Ex praecedentibus facile constare poterit, quinam ad Rerumpublicarum gubernacula non sint eligendi vel admittendi, quales imprimis I. illi, qui vitae turpitudine inquinati sunt, et sine dedecore, ruboreque in publicum prodire non audent, Schonborn. 2. Polit. 6. vers. 2. rejiciuntnr. Et ita in Senatu Cornel. Dolabella post increpitos Syllani mores censuit: Ne quis posthac vita probrosus, et opertus infamia, provinciam sortiretur, idque Princeps dijudicaret, Tacit. 3. annal. Senatorius ordo vitio careat, caeteris specimen dit: nev veniat quidem in eum ordinem quisquam vitii partiveps, ex Cicer. De legib. Petr. Gregor. Tholos. de republ. l. 4. cap. 5. num. 42. cum iniquum esse videatur, ut qui de aliorum delictis judicat, se ipse ob delictum aliquod infamia notatus comperiatur, Besold. patt. 3. cons. 117. n. 20. Fieri enim non potest, ut si magistratus ipse officium non faciat, ad praeclara et honesta alios excitet, Xenophon. in paed. Cyr. Et impossibile, ut alios quis contineat, qui seipsum non continet, Cicero pro L. Manlia. Vel commode puniat illa flagitia, quibus se quoque affinem, vel deditum esse novit, cum semper vulgatum illud audire cogatur; Medice cura teipsum, et

[note: 124.] Unde magistratus non tantum ab ipso crimine, sed etiam ab ejus suspicione cavere debet, cum omnium oculi in ipsum conversi, et ab ipso plerumque exemplum desumant, de quo supra n. 41. Et l. 1. cap. 14. n. 12. et seq. Et tales imprimis sunt, qui publici criminis sunt rei. l. libertus. 7. §. in quaestione. l. Lucius. 21. §. antepen. ff. ad municip. l. un. c. de reis postul. Banniti et excommunicati, Clar. pract. crim. quast. 71. n. 12. Qui flagellis caesi, lib. 12. ff. de decurion. Et aliâs infamia notati, l. 2. c. de digmniat l. un. c. de infam l. 1. c. de his, qui non implet. stip. Benedict. Carpzov. decis. 17. num. 6. seq. utpote quibus [note: 125.] dignitatum portae non patent, l. infamia. c. de decurion. c. Infantibus, 88. de R. 1. in 6. adeo ut infamia non solum impediat, sed etiam a dignitate concessa removeri faciat, d. l. infamia 8. c. de decurion. Et quod infames ad dignitates et officia non sint admittendi. Etiam in inferioribus officiis, non adeo magnam dignitatem annexam habentibus procedere, veluti Collegiis mercatorum et similium, datz man dergleichen Ehrlose Personen in keinen Gesellschafften dulden konne, late adducit Kirchov. tom. 5. var. Ictor. cons. 9.

[note: 126.] II. Qui viles et sordidas artes tractant, per l. unic. c. negot. ne milit. I. ne quis. 6. c de dignat. I. cohortalis. 12. §. fin. c. de cobortal. l. un. c. negociat. ne militent. Schonborn. 2. polit. c. 6. Matth. Steph. de jurisdict. lib. 2. part. 2. cap. 2. n. 269. Nec enim fieri potest, ut parvis et vilibus rebus occupati sublimes et generosos spiritus concipiant, Demosth. in orat. de republ. ordin. Unde apud Thebanos opifices et manuarii decem perpetuos annos a foro abstinere, suisque adquisitis honeste vivere tenebantur, antequam ad magistratum adsciscerentur, Aristot. 6. potit. 7. quam tamen Thebanoram legem rejicit Casus in sphaer. civit. lib. 3. cap. 3. vers. minus cauti. Et Nobilitas per vitam venalitiariam, et vilium ac sordidorum officiorum et artium amittatur, per l. nobiliores. et ibi Bald. c. de commerc. et mercat. Bon. de Curtil. de nobil. cap. 3. num. 35. Tiraquel. de nobil, cap. 27. n. I. seq. Quamvis enim ejusmodi vilium et sordidarum artium exercitia humili loco genitos non faciant per se contemptos, aliud tamen est, quoad illos, qui dignitate aliqua coruscant, d. l. ne quis. 6. c. de dignitat. idque tum propter subjectum earum artium, tum propter ingenia sordida, quae eas tractant, Aristot. 3. polit. cap. 3. et lib. 6. cap. 4. et lib. 8. cap. 2. Indeque in artibus, quae manu constant, et ad instruendam vitam occupata sunt, nulla decoris, nulla honesta simulatio est, inquit Seneca epist. 88. ad Lucill. et ingenni hominis esse, nullam operosam artem exercere, scribit Aristot. 1. Rhetor. 9. Et sic illi, qui sordidis artibus et abjectis opificiis vel deformibus ministeriis occupantur, ad dignitatem aliquam (qualis est magistratus) aspirare, non solum vetantur, sed et promoti repelluntur, d. l. ne quis. 6. et ibi. Joh. de Plat c. de dignitat. Novel. 91. cap. 1. Qua in re plurimum peccavit Heliogabalus, qui eo vecordiae provectus est, ut omnes scenicos artifices ac theatricos ad maximas Imperii dignitates promoveret, teste Herodot. lib. 6. Quinam autem sordidi artifices et viles artes sint, vide tract. meum. de ord. Equestr. jurib. libt 1. c. 13.

[note: 127.] III. Idem dicendum videtur de spuriis et: illegitime natis. Quamvis enim nonnulli existimant, spurios, et non legitime natos non tantum in civitatem recipiendos, sed et ad locum honestum et dignitatem, seu honorem admittendos esse, si modo re et vita sint honesti, hoc est, pietate, virtute, eruditione, et aliis animi et ingenii egregiis dotibus sint praediti, Tiraquel. de nobilit. cap. 15. Palaeot. despur. cap. ult. Keckerman. lib. 1. syst. polit. cap. 8. Timpler.

lib. 4. polit. cap. 1. quast. 3. Et exempla doceant, quod plures ad magistratus dignitatem evecti, feliciter regnarunt, et Rebuspubl. Praefuerunt, de quibus Tiraquel. d. cap. 15. Schonborn. 2. poit. 10. Reinking. polit. Bibl. Iib. 3. Axiom. 31. Contrarium tamen docent et probant Aristot l. 4. polit. cap. 6. Calus in sphar. civit. cap. 6. Melch. Jun. part. 2. polit. qu. 60. Schonborn. 2. polit. cap. 10. Christian. Liebenthal. colleg. polit. exercit. 6. Quast. 7. Eosdemque a limine dignitatis arcendos esse scribit [note: 128.]Schonborn. d. cap. 10. in fin. Sordes enim non merentur poni inter praecipuos, Bald, in l. cum legit. ff. de stat, hom. Et imperantem decet, ab omni labe esse alienum, Plutarch. de gend. republ. Quod etiam tradit Vellejus Paterculus in histor. Roman. quando vult ita vitam regentium affectam esse debere, ut ne quidem laevissima haereat suspicio, illos ad malum proclives futuros; Quo absque dubio Basilius Muscoviae Dux respexisse videtur, dum filium succesorem sibi designare noluit, quod suspicionem conceperat, eum ex Anastasiae uxoris adulterio natum fuisse, Sigismund. [note: 129.] Bar. in Comment. Muscov. Cum in spuriis quoque criminis exempla metuantur, arg. l. quisquis. c. ad L. Iul. majestat. Et in sacris literis maledicti vocentur, Sapient. 3. v. 16. Eccelesiast. 23. v. 35. seq.

[note: 130.] Ex quo etiam ex constitutione Imperii ad Electoratus non admittuntur, Aur. Bull. tit. 7. Sicuti nec in Gallia ad Regni successionem, etiamsi legitimati fuerint, Hotom. de success. Regn. Franc. lib. 3. fol. 34. Hoping. de jur, insign. cap. 7. n. 111. et seq. Nec Assessores in Camera Imperiali esse possunt, Ord. Camer. part. 1. tit. 3. §. Detzgleichen sollen. Nec in Helvetia ad Reipubl. gubemationem admittuntur, Simler. de Republ. Hevlet. fol. 148. Et plerisque in Germaniae Civitatibus Imperialibus in cives non recipiuntur, de quo infra cap. 29. n. 120. nec ad communicationem tribuum, infra lib. 5. cap. 2. n. 27. multo minus ad Reipubl. clavum et administrationem admittuntur.

[note: 131.] IV. Haeretici, quia hi ab omnibus honoribus exclusisunt, Novel 45. in princ. usque ad §. enimvero. Schonbom. 2. polit. 6. vers. 3. amoventur ij. Quod secus est, quoad illos qui diversae alicui, in Imperio tamen approbatae religioni addicti sunt, sicuti in diverlis Civitatibus Imperialibus observari videmus, ubi utriusque Religionis Catholico- Romanae, et Augustanae Confessionis Senatores ad Reipublicae administrationem admittuntur et cum Catholici in Civitatibus nonnullis mixtis Augustanae Confessioni addictos cives nuper e Senatu rejicerent, et alios admittere recusarent, in pacificatione Monasteriensi et Osnabrugensi nuper convenit, et instrumento pacis insertum fuit, ut in Civitatibus istis mixtis, ubi utraque Religio Catholico- Romana et Augustana Confessio in usu, utriusque cives pari numero in Senatum recipiantur, et admittantur, prout nominatim dispositum est, de Augusta Vindelicorum, Dunckelspula, Biberaco et Ravenspurgo, Instrument. pac. Caesareo- Suecic. §. Civitates Augusia, et seqq. Extra tamen Civitatis huiusmodi mixtas non facile alterius Religionis, cujus publicum exercitium non extat, cives in senatum recipiuntur.

[note: 133.] VI. Avari, ita enim Jethro generum suum Moysen monet, ut eligat viros honestos ad judicium, qui oderint avaritiam, exod. 8. v. 21. quia avaritia et cupiditate evertitur judicium humanum, c. quatuor. caus. 11. quast. 2. est noverea justitiae s et nutrix gehennae, ut dicit Augustin. Et avarus gratius intuetur auri molem, quam justitiae solem, c. sicut. dist. 47. Et regulam certissimam esse, quae careat omni exceptione, quod omnis avarus et hypocrita sit boni publici hostis, scribit ex Frider. Furi. in idea consiliar. Herm. Lather. de cens. lib. 3. cap. 25. n. 1. Unde avaritia niater omnium malorum, maxime quando non privatorum, sed judicum inhaerec animabus, Novel. 8. in praefat. et §. 1. in fin. 1. Timoth. 16. v. 10. Et Bion avaritiam omnis improbitatis esse metropolim dicebat, Stobae. serm. 10. Facit [note: 13.] enim ad munera accipienda proclives, munera autem excaecant sapientes, et subvertunt verba justorum, Exod. 23. Psalm. 25. 1. Samuel. 12. v. 3. Ecclesiastic. 20. Juxta Poe tam:

Et acceptatio pecuniae, justitiae et veritatis est praevaricatio, c. qui recte. caus. 11. quast. 2.

Unde olim positas fuisse in publico judicum statuas, easque sine manibus, quod judicio esset, nihil eos a quoquam accipere, narrat Plutarch, in theb.

[note: 135.] Et hac ratione egeni olim et exhausti non: facile ad judicandum admittebantur, ne ex theognidis sententia paupertatem omni ratione fugientes, non tam rationem muneris, quam argumentorum expendendis ponderibus occuparentur; cujusque gravior esset manus, ejus quoque causam meliorem videri pronunciarent, prout eleganter hac de re disserit Muret. in Orat. de offic. judic. 18. vol. 1. Egestas enim dum saturari quaerit, facile a justilia declinat, Ambros. 1. ad Thessalon. 5.

[note: 136.] Non ergo munera accipiant magistratus, sed ipsis potius salaria de publico constituenda sunt, quae ad tuendam eorum dignitatem sufficiant, et ne quaestum facere, et lucrum ex officio quaerere teneantur, Nicol. Vernulae. institut. polit. lib. 2. tit. 8. quaest. 5. Reinking. de regim. secul. et Eccles. lib. 2. class. 2. cap. 12. n. 18.

[note: 137.] Et ita Judicibus eorumque assessoribus, in praemium laboris et industriae, l. 1. C. de assessor. et domest. et cancell. jud. l. 1. §. 1. ff. de just. et jur. Cassiodor. var. 9. cap. 21. et ut manus puras habeant, Novel. 8. in princ. et a donis et muneribus sibi temperent, l. solent. ff. de offic. procons. De publico salarium constitui Alexander jussit, teste Lamprid. in vita Alexandri. et Spartiano in vita Adriani. Ernest. Cothman. ad lib. 1. C. tit. 52. n. 8. et 2. ubi addit, quod datae fuerint annonae, puta panis, vinum, oleum, carnes, similesve res esui, potuive necessariae, item capitum, sive capitatio, puta boves, vel porci saginati, verveces pingues, vel etiam publica necessaria pro equis, mulis et Camelis, quibus Judices et Assessores vehebantur, vel sarcinae et impedimenta eorum imponebantur. Verum annonae istius species t[?]xant sive adaerant, hoc est, aere sive pecunia aestimant, et pecuniae istius quantitatem in particulares delegationes, id est, notitias sive registra referri, et judicibus eorumque assessoribus solvi jubent, Imperatores l. un. C. de annonis et capitat. administrant. vel adsessor. libr. 1. tit. 52. et ibi Cothman. Et magistratibus ac officialibus praemia et salaria de publico statuenda esse, docent per Novel. 28. c. 4. Winter. de offic. adsess. part. 1. cap. 8. n. 2. et seq. Besold. dissert. de magistrat. cap. 2. n. 7. Reinking. de regim. secul. lib. 2. class. 2. cap. 12. n. 18. Et confirmat R. A zu Augspurg. de anno 1530. §. Und damit die Adsessores. Ubi Adsessorum salarium augetur.

[note: 138.] Unde etiam in gruibus, apibus, aliisque animalibus brutis fieri videmus, ut qui Regum loco sunt, nihil victus, aut operis quaerant, sed ex communi sustineantur, quo melius regimini praeesse queant, Ferrar. Montan. de feud. lib. 6. cap. 1. v. quisquis. in fin. Et notandum est, quod C. Pontius Samnis olim dixit: Utinam ad illa tempora me fortuna servasset, et tunc natus essem, quando Romani dona accipere coepissent, non essem passus, eos diutius imperare, Cicero lib. 1. offic. Unde caute quoque agunt Principes ac Domini, qui officialium juramento adponunt, ne sibi munera dari patiantur. Fürstl. Würtembergisch. Lands. Ordnung. tit. 6. §. 10. Unsere Obere und. pag. 13.

[note: 139.] VII. Usurarii, quia hi infamiae macula laborant, et sic ad dignitates non admittendi, l. improbum. 20. C. ex quib. caus. infam. c. infames. 2. in fin. caus. 3. quaest. 7. Marq. Freher. de fam. et existim. lib. 3. cap. 20. n. 1. et seq. Quid enim justitiae, quid aequitatis, quid fidei ab his, qui omnia venalia exponunt: qui muneribus vulturum instar inhiant, expectandum, Michael. Haintz. de jur. civitat. concl. 55. lit. d. Hi sunt furaces quasi corvi in Republ. et quasi insatiatiabiles, quorum sitis non extinguitur, quorum hydrops nullis curatur herbis aut medicinis, ut eos insectatur Joh. Casus in sphaer. civit. lib. 1. cap. 6. fol. 37. O pessima bestia omni aspide innocentior, utinam sane aut nunquam fuisses, aut saltem in florentes ac bene administratas Respublicas nunquam irrepsisses: Natura te quasi stercus evomuit, avaritia te monstrum suscepit, immanis cupiditas te pestem multarum Civitatum auxit et enutrivit, scribit Casus d. lib. 1. cap. 7.

[note: 140.] VIII. AEre alieno nimium gravati, variis enim hi intenti sunt artibus, ut nexo illo sese liberent. Quod si pedem inferunt in Rempubl. expilationibus student, et imposturis, Schönborn. 2. polit. cap. 6. §. tollendi ii. Et apud Persas turpissimum fuit, primum aes alienum habere, proximum mentiri, secundum Plutarch. in comment. de vit. aer. alien. part. 2. moral. n. 25. Lather. de cens. lib. 1. cap. 8. n. 1. et seq.

[note: 141.] IX. Imprimis vero Reipublicae debitores, nisi prius debita solvant, l. 1. C. de debit. Civitat. l. rescripto. 6. §. debitores. 1. ff. de muner. et honor. Schönborn. d. cap. 6. §. tollendi ii. Matth. Steph. de jurisdict. lib. 2. part. 2. cap. 2. n. 270. Nicol. Losae. de jur. univers. part. 3. cap. 16. num. 18. Quod tamen de illis intelligendum, qui ex administratione relinquantur, quod si vero non ex administratione sint debitores, sed mutuam pecuniam a Republ. acceperint, non sunt in ea causa, ut honoribus arceantur.

et reverendum quid, et administratione dignum videtur pulchritudo corporis, secundum Dium Pythagoricum apud Stobae. serm. 63. ac plerisque gentibus in corporum majestate veneratio est, inquit Curtius lib. 5. orisque et corporis deformitas virtutis gloriam [note: 143.] minuit, et hominem obtrectationibus obnoxium reddit, et mentis inaequalitatem indicat, ex sententia Patric. lib. 2. de regn. cap. 2. et cujus facies deformis vix potest bonos habere mores, Gratian. ex Augustin. dist. 41. Unde cum Romani aliquando mitterent legatos, quorum unus deformem in facie cicatricem habebat, alter vero loripes erat, de his Cato Stoicus dixit: Mittit populus Romanus legationem, quae nec caput, nec pedes habet. Unde in dubio pulchriorem in imperium exercitus eligendum esse, statuit Coepolla tract. de imper. milit. Chassan. catal. de glor. mund. part. 5. consid. 18. Idque sequuntur Indi, qui Catheam incolunt, et AEthiopes, Strabo lib. 16. et 17. et Macrobii in Meroë, Alex. ab Alex. lib. 4. genial. dier. cap. 23. ac naturae instinctu imitantur apes, quae Regem sibi deligunt insignis formae, caeterisque dissimilem, tum magnitudine, tum nitore, Columell. lib. 9. cap. 10. Indeque Bartholomaeum Capranum Mediolanensem Antistitem dicere solitum fuisse, se ministros forma praestantes [note: 144.] ob id elegisse, quia improbitas in egregia forma perraro comperta sit, refert AEnae. Sylvii lib. 2. de Alphons. fact. Praeterea indicium mentis cujusque solet esse forma, et plurimis barbaris

hominibus in corporum majestate veneratio est, qui magnorum facinorum non alias capaces putant, quam quos natura eximia donavit specie, Curt. lib. 6. Imo nobilitatis quoque indicium corporis esse solet forma, juxta Parid. apud Ovid.

[note: 145.] Verum haec tum demum locum obtinent, ubi par utrobique virtus, cujus prima cura esse debet, quae, si adsit, facilis jactura formae erit: non enim in fronte, sed mente formosae virtutes sedent, Casus sphaer. civit. lib. 3. cap. 11. et depravati animi labes illustris Formae specie aliquandiu tegi potest, ex Jovio Richard. Dinoth. in sentent. histor. Multi fuerunt pulchro et procero corpore, malo tamen animo, qualis fuit Saul. 1. Reg. 9. Absolon. 2. Regum. 14. Commodus omnium suae aetatis erat formosissimus, et tamen scelestissimus, Herodot. lib. 1. in fin. Melch. Jun. part. 1. polit. 21. Ac vulgo non frustra dicitur, parvo in corpore magnam saepe numero virtutem, et sub sordido pallio magnam sapientiam, et sub deformi corpore mentis vim elegantissimam absonditam latere. Non enim deformitate corporis, foedatur animus, sed pulchritudine animi corpus ornatur, Seneca epist. 97. Schönborn. 2. polit. cap. 26.

[note: 146.] AEsopus formae fuit turpis, ingenio tamen excellebat; Et Socrates Apollinis Oraculo sapientissimus proclamatus, deformis fuit, ita ut quidam videns Socratem, dixerit: O excellens anima, quam deforme hospitium nacta es, Casus insphaer. civit. lib. 2. cap. 11. Timpler. lib. 2. polit. cap. 2. quaest. 11.

[note: 147.] XI. Imprimis vero a Rerumpublicarum gubernaculis arcentur foeminae, per tradita Petr. Greg. Tholos. de republ. lib. 7. cap. 11. Bodin. de republ. lib. 6. cap. 5. Plato de republ. lib. 5. Danae. lib. 3. cap. 3. Keckerman. syst. polit. lib. 1. cap. 2. Schönborn. 2. polit. cap. 12. utpote quae a civilibus officiis et judicandi munere remotae sunt, l. cum praetor. 12. §. non autem. 2. vers. morib. ff. de indic. Quia periculosum imperiis, et Rebuspubl. damnosum esse foeminas imperare, experientia docet et Gynaecocratiam a jure naturali exorbitare, odiosamque et periculosam esse, censet Aristot. 1. polit. 8. Plin. lib. 6. cap. 29. in fin. Schönborn. d. cap. 12. Ex quo etiam lex divina non modo Reipubl. sed etiam familiae dominatum foeminis eripuit, easque virorum dominio subjecit, Genes. 3. v. 16. 1. Corinth. 14. v. 35. et quoties Deus sui nominis hostes acerbissime ulturum se testatur, foeminarum legibus et imperiis subditos fore minatur, Esaiae. 3. v. 11. et 12. quasi malorum et calamitatum illud omnium extremum sit. Unde Pandulph. Collenut. lib. 5. histor. Neapol. ait:

[note: 148.] Unde legibus Romanorum foeminae ab omnibus et quibuscunque officiis civilibus et publicis muneribus remotae sunt, l. foeminae. 2. et ibi Dd. comm. ff. de R. I. nec judices esse possunt, l. cum prator. 12. §. non autem. 2. vers. moribus. ff. de jud. nec arbitri, l. fin. et ibi Bart. Bald. Salicet. et Dd. comm. C. de arbitr. Indeque nulla res Senatum Romanum perturbavit magis, quam quod Heliogabalus matrem Semiamiram, non ut sententiam diceret, sed tantum ut sanctissimum Civitatis ordinem et coetum contueretur, in Senatum induxerat, Bodin. de republ. lib. 6. cap. 5. fol. 1155. eoque confosso, ante omnia Romani caverunt, ne mulier unquam Senatum ingrederetur, utque ejus caput inferis dicaretur, qui id esset facturus, Lamprid. in Heliogab. Besold. 1. polit. 6. n. 36.

[note: 149.] XII. Clerici, sive personae et ministri Ecclesiastici, Danae. lib. 6. polit. Christ. cap. 1. fol. 372. seq. Casus in sphaer. civit. lib. 4. cap. 15. Henning. Arnisae. lib. 1. doctr. polit. cap. 16. Clem. Timpler. lib. 2. polit. cap. 1. quaest. 9. cum separata sint Dei dona, sacerdotium et imperium, Novel. 6. in princ. c. causam, quae inter. 7. X. qui fil. sint. legit. et opprobriosum sit Ecclesiasticis, se causarum secularium peritos ostendere, c. sacerdotibus. 2. in fin. c. sed nec procurationes. 4. et tot. tit. X. ne Cleric. vel Monach. secul. negoc. l. placet. 17. l. repetita. 41. vers. absurdum. C. de Episcop. et Cler. Thom. Michael. de jurisd. concl. 5. lit. a. nec Clerici, sive Ecclesiastici ingerere se possunt in causas politicas et seculares, c. licet ex suscepto. 10. C. ex tenore. 1. X. de for. compet. c. Episcpous. 3. Dist. 88. c. cum ad verum. 6. Dist. 96. c. 1. et 2. et seq. caus. 21. quaest. 3. Et magistratus officium Apostolis expresse interdictum fuit a Christo, dicente: Reges gentium dominantur eis; vos autem non sic, Matth. 20. ac ipse Christus, quae Caesaris essent, Caesari reddenda censuit, nec voluit vel Rex, vel Judex, vel Magistratus fieri, licet populus ei hoc detulisset, Joh. 6. et 18. Lucae. 12.

[note: 150.] XIII. Homines proprii, Leibeigene Leuth, sunt enim honorum et dignitatum incapaces, nisi libertatem acceperint, Gail. de arrest. Imper. cap. 18. num. 19. Mejer. Colleg. Argentor. lib. 1. tit. 5. n. 18. Stam. de servit. person. lib. 3. cap. 20. num. 4. Imo nec in Civium numerum in Civitatibus Imperialibus recipiuntur, de quo infra cap. 29. n. 113. et seq.

[note: 151.] XIV. Et denique qui naturâ inhabiles, ut sunt mutus et surdus, l. cum praetor. 12. non autem. 2. vers. natura. ff. de judic. id est, qui eloqui nihil potest, et qui omnino non exaudit, §. item surdus. 3. I quib. non est permiss. testam. perpetuo furiosus, d. vers. natura. l. cum furiosus. 39. per l. judex. 46. in princ. ff. de judic.

Caecus, l. infamia. 8. C. ne decurion. Impubes, d. l. cum praetor. 12. §. non autem. 2. vers. natura. ff. de judic. Confer supra n. 102.

[note: 152.] XV. In magistratum assumi non debet, qui formam discipuli non assumpsit, et qui subesse non novit, c. cum in magistratum. 40. X. de election. nam qui literis operam non dedit, praeceptor literarum esse non potest, et qui per singula stipendia non creverit, ad altiores officiorum ordines pervenire non debet, c. ordinatio. dist. 59. nec gubernaculorum locus ei tradendus, qui prius remum tenere non didicit, c. ante omnia. dist. 40. Nam qui bene imperat, paruerit olim necesse est, et qui modeste paret, videtur, qui aliquando imperet, dignus esse, Cicer. 3. de legib.

[note: 153.] Sed anne ex una aliqua familia plures in Senatum, vel successive, vel eodem tempore eligendi sint, non satis constat? Et quidem juris Civilis constitutione pater et filius decuriones simul esse possunt, l. 1. et ibi Cujac. C. de muner. et honor. non contin. ac pater, filius, et plures fratres possunt esse simul de consilio Civitatis, et alter alteri suffragium et vocem suam dare, l. illud. 5. l. item eorum. 6. ff. quod cujusque univers. nom. nam quasi decurio, sive Senator hoc dedit, non quasi domestica persona, d. l. item eorum. 6. in princ. ff. quod cujusque univ. et aliâs quoque in his, quae publici juris sunt, non consideratur patria potestas, vel sanguinis ratio, l. ille, a quo. 13. §. fin. et l. fin. et l. seq. in princ. ff. ad Sct. Trebell. Bart. in l. 5. n. 1. ff. quod cujusque univers. Nic. Losae. de jur. univers. part. 1. cap. 3. num. 28. Quod comprobatur exemplo Quinti Metelli patris, qui eodem tempore ipse Consul ac Imperator, tres filios Consulares, unum etiam Censorium ac triumphalem, et quartum praetorium vidit, Valer. Maxim. lib. 7. cap. 1. nec non familiae Domitiae, singulis enim Domitiis singuli geniti sunt filii, sed omnes ad Consulatum, aliosque honores pervenerunt. Quibus non impares fuêre Caecilii Metelli, qui intra duodecim annos et Consules fuêre, aut Censores, aut triumpharunt amplius duodecim, Piccart. observ. histor. polit. decad. 11. cap. 2.

[note: 154.] Verum aliud in plerisque bene constitutis Rebuspubl. et civitatibus Imperialibus consuetudine et lege municipali cautum et observari videmus, quod omnino observandum est, l. item eorum. 6. in princ. ff. quod cujusque univers. Ita enim ab Heduis legibus constitutum, ne duo ex una familia utroque vivo, non solum magistratus essent, sed ne quidem uno tempore in senatu, Caesar. de bell. Gall. lib. 7. Alex. ab Alex. genial. dier. lib. 4. cap. 11. Et in Parlamento Parisiensi Regia est constitutio, quod pater et filius simul ad illud non admittantur. Quod et in Cardinalium Collegio observatur, ubi non admittuntur frater aut nepotes ex fratre et sorore, Franc. Marc. dec. 629. n. 2. et 3. lib. 1. Adam. Contzen. lib. 6. polit. cap. 35. §. 5. Sic quoque Reip. Lubeccensis statuto cavetur: Vatter und Sohn, so wol auch zween Brüder, können zugleich nicht Rathsmann seyn, noch gekoren werden; verstirbet aber deren einer, oder verzeihet sich mit Wissen und Willen deß Raths, so mag man den andern, wann er deß Stands würdig, wol zu Rath kiesen, Joh. Sibrand. in urb. Lubec. jur. publ. part. 1. sect. 18. art. 5. Et juxta Statutum Bremense, ibidem patrem et filium, duorum fratrum, sororumque liberos in senatum simul eligi non posse, refert Matth. Stephan. de jurisdict. lib. 2. part. 2. cap. 2. numer. 276.

[note: 155.] Idem etiam alibi quoad affines observatur, ita ut si per matrimonium inter duos Senatores affinitas contrahatur, alter alteri, et quidem junior seniori cedere, et a senatu tamdiu abstinere teneatur, donec alter moriatur, ubi pristinum locum recuperat, sicuti Lindaviae statuto cavetur et observatur. Quod etiam Campoduni post seditionem Schalterianam nuper a Caesar. Commissariis ita ordinatum. Indeque duos consanguineos in magistratus ejusdem societatem non facile admittendos esse, idque ne colludant, et suspiciones corruptelarum tollantur, et invadendae Reip. metus evertatur, monet Nic. Vernulae. instit. polit. lib. 2. tit. 8. quaest. 8. n. 2. Atque haec quidem in civitatibus majoribus, et ubi copia virorum prudentum et ad Reipubl. administrationem idoneorum haberi potest, facile locum obtinent, in civitatibus vero minoribus, ubi talis copia non habetur, difficile et non adeo consultum erit, ex hoc solo capite affinitatis viros peritos et idoneos negligere, et horum loco imperitos et ineptos praeferre. In Ducatu Würtembergico repelluntur, qui consanguinitatis vinculo usque ad tertium - vel adfinitatis secundum gradum, inclusive (civiliter scilicet computando. Würtembergisch Landrecht. p. 1. t. 16. in fin. princ. fol. 86.) sibi invicem sunt juncti. Fürstl. Würtembergisch Landrecht. p. 1. t. 2. in princ. et ibi Plebst. Disp. 1. thes. 1. lit. e.

[note: 156.] Ne quoque ex una familia in Regno vel Regimine electivo saepius sumantur Reges et Rerumpublicarum moderatores, suadent Politici, per c. Venerabilem. 34. vers. nam si prout. X. de elect. Besold. de arcan. Rerumpubl. cap. 2. n. 5. fol. 253. ne scilicet in tyrannidem tandem exeat aucta, firmataque temporis diuturnitate potestas, et libertas publica minuatur, gloss. in l. pen. C. ad L. Iul. de ambit. Wesembec. in parat. ff. de decur. n. 3. Ex quo etiam Pompejus Columna apud Jovium Julianum Medicaeum, Leoni X. in Pontificatu substitui noluit, quod summum Christianae Reipubl. imperium, in una domo, duobusque fratribus continuari, parum aequum, ac maxime ambitiosum putaret, Piccart. observ. histor. polit. decad. 6. cap. 7. in fin. Arn. Clapmar. de arcan. rerumpubl. lib. 2. cap. 12. Et Fabius Maximus, cum a se quinquies, et a patre, avo, proavo, majoribusque suis, saepenumero consulatum gestum animadverteret, Comitiis, quibus filius ipsius summo consensu Consul creabatur, quam potuit, constanter cum populo egit, ut vacationem aliquando hujus honoris Fabiae genti daret, non quod virtutibus filii diffideret, erat enim illustris, sed ne

maximum imperium in una familia continuaretur, Valer. Maxim. lib. 4. cap. 1. n. 5.

[note: 157.] Constituuntur magistratus vel in perpetuum, vel ad certum tempus. Verum an temporalis potius in Republica, quam perpetuus constituendus sit, quaeritur. Et quidem Timpler lib. 2. polit. cap. 2. quaest. 22. distinguit inter magistratum summum et inter medium, seu inferiorem, et de summo recte statui putat, quod debeat esse perpetuus, de hoc vero non item, nisi certum sit praevisum, mutationem non in melius, sed in pejus futuram. Quorsum etiam inclinare videtur Melch. Junius polit. quaest. 26. ubi concludit, quod majores magistratus debeant esse perpetui, minores vero annui et ambulatorii, addens, Reipublicae formae rationem habendam esse, ut nimirum in Democratia magistratus sint mutabiles, sub Monarchia perpetui. Inter Monarchiam et Polyarchiam distinguit Bodin. de republ. lib. 4. cap. 4. et in illa magistratus intermedios perpetuos, [note: 158.] in hac temporales admittit. Praestare equidem magistratus perpetuos esse, inde dicendum videtur, quod ambulatorium illud incommodi habeat, ut prius aliquis decedere, et abdicare illud cogatur, antequam ejus, quod didicit, specimen aliquod edere possit, Dion. lib. 25. ac ut crebra victus mutatio in corporibus hominum a Medicis, ita magistratuum mutatio in Rebuspubl. a Politicis improbatur, Aristot. 2. polit. 6. Si potestas perpetua, cum majestate imperare poterit, nec enim magistratui metuendum, ne aliquando privatorum contumelias, aut improborum calumnias ferre cogatur, Bodin. de republ. lib. 4. cap. 4. fol. 682. Eaque vicissitudo in magistratibus novos culices acrius mordentes ad cadavera oppressorum civium advolare jubet, Casus sphaer. civit. lib. 2. cap. 1. quaest. 2. Unde Tiberius Imperator, cum amici quererentur, ipsum potestates et imperia perpetua fecisse, respondit: Hirudines, quae multo sanguine hausto rumpuntur, quiescere, recentium morsus esse acerrimos, Joseph. lib. 8. antiquit. et sic novus magistratus, quicquid sanguinis est ac medullarum, aviditate summa haurire, ut veteri proverbio dicitur: Non parcit populis regnum breve, Bodin. d. lib. 4. cap. 4. fol. 682. Unde Plato omnes magistratus perpetuos esse decrevit, teste Bodin. d. l. fol. 683. Hinc Genevarum Rempubl. aliis stabiliorem, et conversionibus, seditiosisque novationibus minus obnoxiam esse, quia optimates perpetuos habeat, scribit Bodin. de republic. lib. 2. cap. 6. fol. 344.

[note: 159.] In Democratico tamen Reipublicae statu, utpote qui honorum aequalitatem desiderat, ad evitandam invidiam, temporales esse praestare magistratus concludit Petr. Gregor. Tholos. [note: 160.] de republ. lib. 4. cap. 5. n. 35. ne magistratus illecti dulcedine potestatis continuatae, ad innovandam Rempubl. et invadendam tyrannidem adducantur. Et antiquitas voluit, provinciarum dignitatem annua successione reparari, ut ne divina potestate unus insolesceret, et multorum profectus gaudia reperirent, inquit Cassiodor. Et per vices parendum, perque vices imperandum esse, Philosophi alicubi est consilium. Sic enim jubet natura, quae pares fecit omnes, Aristot. 2. polit. 2. Sic jubet salus Reipubl. haec enim vicissitudo ingenua fastuosa reprimit, nec inebriari nimia licentia sinit, Dion. Halicarnass. lib. 4. Sic jubet concordia; cum seditionum causa praemiorum sit inaequalitas, Bodin. d. lib. 4. cap. 4. fol. 674. Sic jubet aequalis civium conditio, infrequens enim et insolens inter cives, nonnullos reliquis tantum antecellere, quantum Deus et Heroës hominibus praestare credimus, Aristot. 7. polit. 14. Sic jubet justitiae ratio; quis supplicia perpetuis magistratibus delinquentibus irrogabit? at in annuis privatus rationem reddet, qui Consul noluit, Livius lib. 41. Bodin. d. fol. 674. Sic denique jubet domesticae rei ratio, quae deterius administratur ab illis, qui magistratum gerunt, quod Epaminondae, Lysandri, Aristidis, et Fabricii exemplis docet, Junius part. 1. polit. quaest. ult. Hinc Lege Cornelia Tribunitia prohibitum erat, ne magistratum eundem intra decem annos petere liceret; nec multum abfuit, quin Gabinius Tribunus plebis a Senatoribus in ipso senatu interficeretur, quod belli Piratici provinciam in annos quinque Pompejo sua rogatione tribuere non dubitasset, Dio, qui ejus rei hanc rationem reddit, quod qui diutissime imperarunt, non modo caeteros contemnunt, sed etiam imperantibus magistratibus parere dediscunt. Atque inde nulla re alia tam diu Assyriorum ac Persarum Imperia stetisse, quam quod exercitium Ducibus ac Legatis in singulos annos potestates et Imperia darentur, scribit Bodin. d. cap. 4. fol. 679.

[note: 161.] Verum an magistratus expediat magis habere temporales, vel perpetuos prudenti arbitrio et judicio magistratus summi, ex variis id circumstantiis personarum et potestatis seu muneris, temporis et loci perpendenti, relinquendum esse arbitratur, Althus. polit. cap. 32. n. 94. Et tutius esse, ut quaelibet gens et Respublica ipsa videat, quid sibi ex usu sit, et suae politiae formae conveniat, sive Monarchica illa sit, sive Polyarchica, non male existimant Danae. Christ. polit. lib. 6. cap. 5. fol. 434. Schönborn. 2. polit. 3. in fin.

[note: 162.] Electionem magistratus legitime factam sequi solet inauguratio, quae nihil aliud est, quam solemnis imperii et regiminis commissio et traditio, qua in possessionem quasi novus magistratus inducitur. Cujusmodi inaugurandi mos antiquissimus est, et in populo Dei olim admodum fuit usitatus, sicuti videre licet Numeri 27. v. 22. et 23. 1. Samuel. 10. v. 24. 1. Regum. 1. v. 39. Althus. polit. cap. 15. Hoenon. polit. disput. 3. concl. 36. seq. Et jurare tenetur in leges Reipubl. fundamentales, sub quibus Respubl. constituta est, et quibus, tanquam fundamento ex usu communi innititur, de quo vide infra cap. 9. n. 1. et seq. cum nullum fere in toto orbe Christiano imperium, nullum Regnum, nullusque dominatus major existat, ubi non lex fundamentalis, Capitulatio, aut juramentum, imperantium potestatem aliquo modo restringat et coarctet,

sicuti videre licet apud Heig. part. 1. quaest. 18. n. 17. Warem. ab Erenberg. de subsid. subdit. cap. 5. n. 40. et cap. 6. n. 27. Althus. polit. cap. 19. n. 41. seq. Bodin. de republ. lib. 6. cap. 2. Johan. Limnae. ad Capitulat. Imper. in prolegom. sect. 9. per tot.

[note: 163.] Desinit aliquis esse magistratus, I. abdicatione sive renunciatione, idque si vel aetate vel valetudine impediatur, quo minus negociis civilibus superesse possit, c. 1. de renunciat. in 6. Quemlibet enim dignitatum titulis et officiis renunciare posse, etiamsi summa sint, scribit Theod. Reinking. ad l. fin. n. 6. C. de edend. Atque [note: 164.] ita olim Theodosius Adramytenus Orientis Imperator, Imperio renuncians, monasticam vitam elegit, Egnat. et S. Aurel. Victor. append. apud Dion. Gothofred. histor. antiq. lib. 4. in Theodos. 111. Diocletianus et Maximinianus Imperatores Occidentis, purpurâ una die deposita, ad privatam sese reduxerunt vitam, Benevent. de Rambald. lib. August. in Dioclet. apud Marquard. Freher. rer. German. script. tom. 2. fol. 5. Eutrop. histor. Roman. lib. 9. ad fin. Imperator Lotharius Caroli I. ex filio Ludovico Pio nepos, omnibus quae habuit renuncians, Prumiense monasterium ingressus, et Diaconus Monachus effectus est, Lupold. Bebenb. de Zelo Cathol. fidei Veter. Princip. Germ. cap. 3. vers. item Imperator. Et Attalus regni administratione omissa, hortorum culturae animum applicuit, Justin. lib. 36. Sicque Imperator Carolus V. invictissimus Imperii sceptris renunciavit, et in manus Ferdinandi Regis Romanorum et indubitati successoris, quamvis inviti et reluctantis resignavit in Hispaniam recessit, et privatus vitam cum morte commutavit, R. A. zu Augspurg de an. 1559. in princ. Ita ut etiam Pontifex Pontificatu abdicare, eique renunciare possit, c. admonet. X. de renunciat. Plura exempla vide apud Gregor. Tholosan. de republ. lib. 26. cap. 1. per tot.

[note: 165.] Licita autem tum abdicatio est, si fiat tempestive et justis de causis; secus vero si turbata et domesticis externisque conquassata sit moribus Respublica, tunc enim abdicatio ista plurimum secum trahet incommodi, veluti si eo tempore quis renunciet, quo ob ingruentes rerum necessitates maximus ejus poterat esse usus, nullusque reperitur, qui vicem ejus cum laude et Reipublicae utilitate replere possit; ruit enim tunc in praeceps exitium Rectore orbata Civitas, et in anarchia ista pleraque nutu suo agere incipit Bellua multorum capitum: ardet omnibus animus et alter alterum conatu opprimere, quo minus evehatur ad id fastigium, unde Rempubl. concidere necesse est. Schönborn. 5. polit. cap. 5. Confer supra lib. 1. cap. 15. n. 64.

[note: 166.] II. Mutatione regiminis ordinaria, quae Statis temporibus in Civitatibus plerisque singulis fere annis fieri solet, Michael. Haintz. de Civit. Imper. Conclus. 55. lit. b.

[note: 167.] III. Propter delictum vel crimen aliquod capitale commissum facta condemnatione, l. libertus. 17. §. in quaestionibus. 12. ff. ad municipal. Vel ignominiosa remotione l. ordine. 15. in princ. et d. l. libertus. 17. §. in quaestionibus. 12. ff. ad municipal. Dignitas enim ab officio remotione sive degradatione amittitur, l. aut damnum. in princ. ff. de poen. Novel. 8. cap. 9. Sic Senatori latum Clavum ademptum esse, cum cognovisset sub Kalendis Julii demigrasse in hortos, qui vilius post diem aedes in urbe conduceret, scribit Sueton. in Tiber. cap. 35. Tholosan. lib. 31. Syntagm. cap. 30. n. 11. et 12. in fin. Et Constantinum Imper. Britannioni detractâ purpura, et capiti decusso diademate, quiescere eum et privatum esse jussisse refert Nicephor. lib. 9. cap. 32. Paschal. in legat. cap. 4. fol. 17. Ita enim Imper. Wenceslaus, Caroli IV. filius post multas admonitiones Imperio dejectus est ab Electoribus, die 20. Augusti Anno 1400. Dn. Cluten. Syllog. rer. quotid. conclus. 24. lit. e. Mynsing. cons. 19. n. 6. Matth. Stephan. de jurisdict. lib. 2. part. 1. cap. 1. n. 154. Idem etiam contigit Carolo III. Lehman. Chron. Spirens. lib. 2. cap. 44. Et Adolpho Nassoviensi, Johan. Naucler. chronograph. gener. 44. vol. 2.

[note: 168.] IV. Idem est, si turpibus lucris et vilissimis artibus occupari coeperint, l. sicohortalit. 12. §. fin. C. de cohortal. l. nequis. 6. de dignitat. Matth. Steph. de jurisd. lib. 2. part. 2. c. 2. n. 269. Confer. supra n. 126.

[note: 169.] V. Si senator arcana revelet in damnum et detrimentum Reipubl. ab officio removeri poterit, Bald. in tit. de pac. ten. in fin. Zas. de feud. part. 10. n. 36. exemplo Consiliarii, qui secreta revelans ab officio removetur, Menoch. cons. 175. n. 23. seq. vol. 2. Coler. decis. 233. n. 1. part. 2. Holden. Trebat. §. 28. n. 1. seq. nisi ex bono animo et sine dolo id fecerit. Zasius d. l. Matth. Steph. cap. 2. n. 296. Observandum enim est optimatibus et magistratibus, ut sua consilia habeant secreta, ne ad vulgus emanent, cum taciturnitas optimum ac tutissimum rerum administrandarum sit vinculum, Valer. Maxim. lib. 2. Commissa tacere. Qui nequit, hic niger est, hunc tu Romane caveto. Indeque Euripides oris anhelitum male olentem ex hoc honeste excusavit, quod plurima arcana in ipsius corde putrefacta, Erasmus lib. 8. apophth.

[note: 170.] VI. Removeri quoque poterit Senator ab officio, si negligens et Reipublicae inutilis existat, sicuti Imper. Wenceslao contigisse, eumque propter ignaviam per Electores ab Imperio remotum fuisse, constat. Siquidem propter negligentiam aeque aliquem ab officio deponi posse, ac propter dolum, notat per c. placuit. caus. 11. quaest. 3. c. quoniam. Dist. 100. c. cum ad monasterium. X. de stat. monachor. l. si quos. de offic. praef. orient. l. carceri. l. milites. ff. de custod. reor. gloss. in c. dictum est. verb. negligentiam. Dist. 81. Modo crassa et supina sit negligentia, quae dolo aequiparatur, l. magna culpa. ff. de V. S. confer. Petr. Gregor. Tholosan. de republ. lib. 26. cap. 5. n. 1. et per tot.

PHILIPPI KNIPSCHILDII TRACTATVS DE JVRIBVS ET PRIVILEGIIS CIVITATVM IMPERIALIVM.

CAPUT V. De Jure et Superioritate territoriali.

ADDITIO.

ad n. 76. -126.

CAPUT VI. De Jurisdictione Civitatum Imperialium.

ADDITIO.

CAPUT VII. De Jure venandi et pascendi.

ADDITIO.

CAPUT VIII. De Jure constituendi Magistratus.

ADDITIO ad num. 9.