Regeln fuer die Texterfassung 03/2001
not necessary
Cyprian. de 12. abusionibus.
JUSTITIA Regis est Pax populorum, tutamen Patriae, immunitas plebis, munimentum gentis, cura languorum, gaudium hominum, foecunditas terrae, solatium pauperum, haereditas filiorum, et sibimet ipsi spes futurae beatitudinis.
A. Aggressio: Subditorum officiosa ad Principes monita: lachrymarum vires: Principem debere Populi aerumnas nosse, videre et audire.
B. Diffcultas veritatis apud Principes.
C. Modestâ prudentiâ et circumspectione circa hortamenta ad Superiores opus esse exemplis illustratur.
D. Foedum adulationis crimen, et discrimen comprobatur.
E. Propositio et dispositio tractationis, constans Apostrophe ad Regem Galliarum, et Prosopopoeia, quâ lamenta Galliae, Germaniae, Belgiae, Italiae et Lotharingiae exprimuntur.
F. Gallia Deplorata quaeritur de Cardinalis Richelij Regia potentia.
G. Richelium obsidere aures Regis: arcere omnes Veritatem dicentes, eoque R P. Nic.
Causinum proscriptum: Parlamenta Libertatis et Regij consilij praesidia ipsius artibus succumbere: vocem populi magni momenti esse.
H. De Richelio Card. prophetia Janini. Cardinalitiam dignitatem martyrio quondam purpuratam, nunc innocentum sanguine, per ambitiosa bella etiam Turcorum suppetijs nixa, â Richelio contaminatam.
I. Displicere DEO tributa enormia et oppressiones subditorum; enarrantur exactionum modi varij antiqui et recentiores.
K. Impendia Regiae pecuniae (ita enim vocant, L'argent du Roy
) publica et privata: Card. Richelij blanditiae, quas scriptoribus suis emit et amat.
L. Miseria Galliae, et esuritiones populi ad novissima redacti.
M. Germania gemens aerumnas memorat et hortatur Regem ad bellum Turcicum.
N. Lethargia Regis et remedium ex contemplatione tumuli GUSTAVI MAGNI Svecorum Regis.
O. Italia cruentata, conqueritur de sanguine innocue occisorum habitantium et Gallorum devastantium.
P. Artes Richelij, Card. quibus sub falsis nominibus affectat Dominia.
Q. Flandria suspirans conqueritur novissimam calamitatem et devastationem.
R. Gallorum per Flandriam fortuna, expectationi minime respondens.
S. Lotharingia moribunda veris coloribus expingitur.
T. Sequitur per Sermocinationem Rhetoricam C. Richelij causa coram Rege dicta, de bello perpetuando.
V. Responsio ad rationes praedictas, et assertio pro Pace concertanda, refelluntur laboriosae bellorum spes.
X. Belli injustitia, atrocitas, et periculum ab intestinis hostibus concitatum expenditur.
Y. Vox sanguinis, viduarum et Orphanorum ad DEUM contra Regem Cardinalis Richelij consiliis obsequentem.
Z. Votum pro incolumitate Regni Galliae.
Submissa et officiosa subditorum ad superiores monita Regius Propheta his complectitur verbis: Ros, quem serenitatis tenuitas in humili monte Hermon spargit, ascendat, inquit, excelsum culmen montis Sion, intercurrente (ut Geographi docent) fluvio Jordane et maximis utrinque spaciis disjunctis. Nimirum ad regni firmandam felicitatem requirit Propheta, ut dejectae obedientium lachrymae, subeant ad imperantium fastigia, instar matutini et florigeni roris. Nae, miserorum lachrymae aquae naturam
haud tenent, in coelum ascendunt, priusquam ad terram decidant, nisi a Principum bonitate interceptae, in ubertatem regni refundantur.
Enimvero ardua res est, et periculi plena veritatis momenta potentioribus significare. Utcunque rorantia ambitiosis auribus verba instillentur, efferunt tamen superbum pectoris ignem, non secus, ac faber candenti ferro paucas aspergit guttulas, ut acrius irritetur effervescentis flammae ardor. Hinc Moses aulae
innutritus non ignorabat, quam gravis Principibus sit veritas, et Legationem a DEO sibi imperatam his verbis deprecatur:
Sic cum et adulatio
in exitium usque dulcis obmutuit, Principes hortamenta virtutum, interpretantur contumeliae indignitatem, nisi prudens interveniat circumspectio, et recta prudentia, quâ ingrata Magnatibus blando modo insinuentur. Sic Micha, 3. Reg. 21. et 22. ob veritatem Regi Achabo semel relatam, dicitur infensus regno, et de obsidione Ramoth, iterum, iterumque rogatus, ironiâ primum complacere, demum vere eventura nunciare ratum habuit. Daniel, Dan. 4. Nabuchodonosori somnium expositurus, multis ambagibus et artificiosis circumstantijs, sibi praestruit tutum adveritatem iter: et Propheta Nathan Regi Davidi adulterij crimen exprobrans, facili similitudine mitem etiam alias Regis mentem aggreditur, pulchreque contra se ipsum expeditam Sententiam, post gravius retorquet. Sed quid multis? ipse Deus Dan. 7. Balthasari Regi acerba de Regni interitu, non alta Angeli, aut Prophetae voce significavit, sed extremis digitis manus, absque strepitu, ad obscurum parietis angulum per tenebras, paucis
adumbravit verbis, ut Regem delitijs mersum, admiratione prodigij, de praesentissima flagitiorum poena commonefaceret.
Romanus Sapiens doctus aulicorum mores, Ostendam tibi, inquit, Perpetuum Regum malum est adulatio, et veri adfectus venenum, quod, veluti laethale mulsum, ipsi Juventutis principes combibunt, et inter obsequia, ut sic loquar, nati, inter assentantium et colentium ministeria adulti, voluptatibus et vitiis affluentes, nuntiantibus quae extra ipsorum Palatia, vel etiam intra conclavia fiunt, cum Assuero regerunt: Nimirum cum Rege Ninive, ultimi sunt, ad quos veritas pervenit, et primi sunt apud quos vel dissimulatur, vel prorsus reticetur ab aulicis, ut ita inquit August.Et Salvianus egregie monet: videlicet;
CHRISTIANISSIME REX!
Respice, et demitte te ad populum,nae, cum Augusto exclamabis: Sedeo inter suspiria et lachrymas! Gallia tua, deplorata Gallia, gemens Germania, cruentata Italia, suspirans Flandria, moribunda Lotharingia, insontes victimae, tuis advolutae pedibus, novissimas lachrymas, ultimos gemitus, postremas
sanguinis voces, oculis tuis propinare, auribus tuis infundere satagunt.
Recte quaeris cum Rege Israelitarum: Eheu! reclamet Gallia: Ecce Adonias, (Ecce Cardinalis Rischelius) Philippo IV. ob repudiatam Edelbergam Celestinus III. Regno interdixit, et durante interdicto actis publicis praefixum: Regnante CHRISTO; loco solitae formulae: Regnante PHILIPPO IV. etc. At rectius nunc scribitur: Regnante Cardinale, quam Regnante LUDOVICO. Ignosce quaeso, ignosce Veritati, Omnia Regis munia Cardinalis usurpat, nomen ad praesens abnuit, in futurum sibi promittit, sic regnat te ignorante, mi Domine Rex! te ignorante inquam, dicturos enim hanc veritatem, ab aula, â gratia T. Majest. arcet, ut solus tuis consiliis praeesse, adeoque et Regno et Regi imperare possit. Eo Principes obsequiosos speciosis nominibus
pellexit, et Duces Exercituum in Hispaniam, Belgiam, Italiam ablegavit; adversantes Majestatis postulat. Fratrem Maj. T. in exilium misit. Ducem Soissonium cum plurimis Regni proceribus ad pactiones libertatis, contrase usurpatorem Regiae potentiae coegit, imo Reginam Matrem, â qua vitam accepisti, vitae adeo alimenta subtrahere omnibusque exuere bonis, nihil est veritus. Ecce Richelius regnat, te, mi Domine Rex, ignorante! Sub his ruinis ignominiae et miseriae insurgere et fortunam sibi substruere pergit incomparabilem. Prima ut dixi totius Regni munia in se trahere novit, et addictissimis sibi solus impertitur. Ipsi Thalassiarcha audit, Archidiaconus Ecclesiae Gallicanae, Par Franciae, Dux et Eques Ordinis Spiritus Sancti, Archiepiscopus et Episcopus vigilantissimus, omnium fere redituum Ecclesiasticorum Praesul primarius Regni Minister, et ut verbo dicam ipse regnat te ignorante, mi Domine Rex!
Job exantlatis gravissimis aerumnis, donaria
a singulis amicis suis accepit, Hoc videlicet volebant Reges Idumaei, quod Salomon eloquitur: quae per ovem hieroglyphice denotatur. Pulchra profecto oblatio! quemadmodum enim inauris decori esse non potest, nisi prius auris sit perforata: (unde illud: Sic hortamina recta praecedit dolor, sequitur gloria et decus. Reconciliati autem amici Jobo his donariis et singuli idem obtulêre ut innuerent, singulos esse audiendos, et amandos redarguentes. Vtinam Rex â populo suo dona velit accipere similia, et audiret servos suos, nunciantes veritatem! sed idolum quod aures ejus occupat, (sculptos enim deos Ethnici in auribus suis circumferebant) Genes. 25. Jud. 8. procul arcet pia monentes, pulsat in exilium et omnibus fortunis exuit, qui absolutum ejus in Regem imperium coercere possunt, vel etiam contra quos
Venti Cardinales dicti sunt, qui â quatuor mundi cardinibus flare solent, et veluti anni praesides et quasi Oeconomi sunt: Richelius Cardinalis belli incendia in quatuor mundi
cardines defert, quemadmodum pius et summus hujus Parlamenti Praeses Janinus, morti proximus, plurimis magnis Regni Proceribus praesentibus ipsum facturum praedixerat, nisi a Regiis consiliis prohiberetur. Videatur Petrus Füzon in Gallia purpurata in princ. Ornamentum Ecclesiae fulcris, Innocentius IV.P.M. publico decreto addixit, ut equo in publicum vecti, rubro galero uterentur,
Prohibuit DEUS, Vineas mixto semine serere, et plus exigere â terrae foecunditate, Devt. 22. v. 9. quam par est, dum enim avaritiae seritur, damno metitur, et ager effoetus sterilescet, fructusque ad maturitatem haud promovet. Rex Oeconomus DEI est, et hoc imprimis praeceptum habet,
ut ait Poeta.
Mahometes Turcarum Imperator, ille, qui Constantinopolin occupavit; Nic. Bethius de pact. famil. cap. ult. f. 742. testamento condito, plurimum sibi dolere testatum reliquit, quod extra ordinem suis provincijs pecuniam imperâsset; quae pietas si in Principe infideli est admiranda, quanto magis tale facinus inter Christianos execrandum veniet. Sordidum omne aurum, quod miserorum lachrymis et sanguine distillatur! Sed eheu! lachrymae
His divitiis subinde congestis, instruitur Galliae bustum, parantur et restaurantur exercitus, Svecorum et Confoederatorum servantur arma, Belgarum molitiones fulciuntur, Turcorum Imperator solicitatur ad bellum, occupantur Provinciae, ut insolentiâ militis nostri lassi, etiam aliena habeamus, quae perdamus. Sed obtineant haec aliqualem servandi et servati regni speciem. Quibus modis autem eminentissimam Cardinalis Richelij superbiam et infinitam avaritiam explebimus? Richelieu hujus nominis quondam pagus, nunc nova (ivitas et Universitas cum Palatio plus quam Regio, miris sumptibus in caput et metropolim Ducatus extruxit: Sacella condidit, quorum unum impendio VICM scutorum, alterum XXM scutorum constat, argentariam supellectilem paravit LXM scutorum, abacum
solvit IICM librarum pretio, VCM scutos annulis comparandis dependit, satellitia habet magnifica et repijs numerosiora, immensum the saurum in arcem praesidiariam portus quem Gratiae
Ita quisquis es,
Reverere hunc Regem si subditus, mirare si externus,
metue si injustus.
Hic est
LUDOVICUS XIII.
Quem natura Regem Francorum, Justitia Regem animorum,
fortitudo terrorem hostium fecit.
Hic
Ut naturâ Justus esset, natus est, dum Sol extaret in libra,
Sed Solsaepe libram, nun quam aequitatem LUDOVICUS deseruit.
Haec aequitas eum Europae judicem fecit, vel Vindicem.
Hoc vindice Rhaetia in hostium casses non incidit.
Sabaudia, Verua, non una perijt,
Casale ter oppugnatum non cecidit,
Hunc arbitrum si Germania elegisset, et Libertatem retineret et Religionem.
Fortitudinem ex Virtute collige,
Intra Galliam alterum Regnum superavit,
dum rebellibus trecentas arces eripuit.
Ad Rupellam omnia mundi Elementa vicit:
Ignem aquis, Terram vallis, Oceanum aggere.
Stetit ad Rupellam Anglus;
Sed Ter victus et fugatus est.
Pinorolum Domitorem Alpium et trophaeum toti Europae testabitur,
Quid ultra alpes agere potuisset LUDOVICUS!
Nisi
Propugnator Libertatis Italicae, quam expugnator esse maluisset.
Nancejum Gallicum voluit, ne Gothicum fieret;
Et ne unquam esset inimicum,
Elegit esse subditum.
Motta solo nomine immobilem se jactabat,
expugnata est:
Ne quid armis LUDOVICI immobile esset.
Haec miracula videntur hoc saeculo perpetrata:
sed meditatur majora.
Interea LUDOVICO JUSTO, et Victori hanc armatam
statuam
humilis et gratus
Armandus Richelius
ponit.
Tu, quisquis es,
Verere hunc Cardinalem si amicus, mirare si stolidus, metue si justus:
Hic est
Armandus Richelius,
Quem natura servum Francorum, injustitia tyrannum Dominorum
Crudelitas terrorem bonorum fecit.
Hic
Vt naturâ injustus esset, natus est, cum Sol erraret in libra,
Sed Sol saepe libram, aequit atem semper Richelius deseruit.
Haec iniquitas eum Principum Proditorem, vel perditorem fecit,
Hoc proditore, Rhaetia in Francorum casses incidit.
Sabaudia et Verua ferro periere,
Casale non oppugnatum dolo cecidit.
Hunc arbitrum si Germania elegisset, nec Libertatem retineret,
nec Religionem.
Impietatem ex scelere collige.
Intra Galliam CHRISTI fidem pervertit,
dum Sacra, quibus praeesse debet, evertit.
Omnia in mundo Elementa contaminavit:
Ignem incendijs, terram caedibus, Oceanum Piratis.
Stetit ad Rupellam Anglus;
Sed abijt adverso Neptuno cedens.
Pinorolum proditi Sabaudi ludibrium, toti Europae testabitur
Quid ultra alpes agere potuisset Richelius
Nisi
Oppugnator Libertatis Gallicae,
Quam propugnator esse maluisset:
Nancejum Gallicum voluit, quia Gothicus erat,
Et ne unquam esset amicum,
elegit esse servum.
Motta quae senomine immobilem jactabat
rapta est
Ne quid Richelicae rapacitati immobile esset.
Haec scelera videntur in Gallia patrata:
sed meditatur majora,
Qui LUDOVICO JUSTO, sed decepto
statuam
erga Regem superbus, erga reginam ingratus
Armandus Richelius
posuit.
Ecce miserrimum miserrimi Regni statum, sub administratione injusta, et usurpatione
injustissimâ praefati Cardinalis Richelij. Regnum ille adulterinis amoribus prosequitur, gaudet ipsius nuditate, et dum abutitur suis libidinibus, sterilem reddit et inane. Fuêre quondam Tyranni, miris in innocentum corpora tormentis ingeniosi, sed superat omnes Richelius, dum populum passim aegra prosternit fame. Felix est pestilentia, inquit Quintil. felix praeliorum strages, denique omnis mors facilis, fames aspera, durissima necessitatum, deformissima malorum.Moses et Aaron petram percutientes aquas produxerunt, consequente ejus petra: Rex et Cardinalis iterum, iterumque populum virgâ percutientes, lachrymas provocarunt, quae illos comitantur et sub sequuntur. Utinam, utinam tandem retrospicerent, resipiscerentque.
BENIGNISSIME REX!
Prostrata porro ad pedes T. Maj. Germania gemens modum rogat miseriarum. Praedomiles, vere Arabs, Germaniam, tanquam Arabiam desertam, depopulatur, quae quondam messis felicissimae spicis adimpleta, nunc horridis sterilibusque spinis effoeta decumbit. Loca quoe inibi Galli maximis impendijs, divitijs et sanguine coemerunt, pretijs suis haud respondent, et majorem jacturae locum faciunt, interim maximis servanda veniunt sumptibus, et quia dissita, parato semper milite stipantur. Quanto major laurea foret, quanto justior belli occasio, si Christianissimi Regis inquieta semper arma et immensailla bellorum molimina in Christianorum infensissimos hostes contorquerentur, et Gallorum sanguine illa vindicarentur loca, in quibus Salvator mundum sanguine suo redemit; nae, triumphales Palestinae palmae sub LUDOVICI sepulchro reflorerent.
Eheu! Frustra jactantur gemitus apud surdas Principum aures: frustra mitiora consilia
contra superbiam insurgunt. Ut corporis, sic et animi lethargia plena periculi est, et illi qui hoc malo consopitus jacet, Job tale remedium praescribit: Ipse, inquit, Non deducam autem Regem per orbis universi memoriam ad Alexandrorum, Caesarum et heroum tumulos, qui omnia quondam quae Sol videt Victoriis lustrârunt; sed digitum intendam, quod praesentius gemens Germania commonstrat, in Gustavi Magni Suecorum Regis exiguum Sepulchrum. Sidus hoc Arcticum, Germanorum animos viquadam magnetica pellexer at, contra Moschos, Danos, Polonos et quidquid unquam hostium habuit, semper victor, semper triumphator, tanta fortunae indulgentia usus est, ac si ab ejus virtute divortium nunquam facere potuisset. Sed ultimum trophaeum ipse Victor cadendo statuit. Ecce nunc Totilas ille flagellum DEI, sed divulsum! ecce Achillem, qui famâ et spe, minas et arma per universum circumtulit orbem! sed occisum
Ecce Epaminondam, qui gladio victor, mortis autem falce victus occubuit! Ecce, qua vota rerum humanarum volubilitate ducuntur! Ecce Fingamus igitur Regem Christianissimum Mundi Candidatum, et Monarcham esse; Summum tantae potentiae fastigium mors occupabit, et cum neminem agnoscet superiorem, Deum inveniet judicem, sepulchrum autem putridi corporis depositarium. Haec est illa generalis clausula vitae humanae:
SERENISSIME REX!
Excussit Majest. Tua, ut video, soporem caecae ambitionis et torporem surdae adulationis. Respicis Deploratam Galliam, respicis Gementem Germaniam. Sed oculis porro tuis oggerit se cruentata Italia, ad quam superioribus annis per Sabaudiam iter parasti. Si eo usque Majest. Tuae iterum demigrare placuerit, occurrent, opinor, novus Spirituum et Spectrorum exercitus CM occisorum Gallorum circa sepulchra vagantium, si modo animae illorum,
qui decedunt ante terminum constitutum, (nempe morte violentâ peremptorum,) N. Taillepied. de l'apparition des esprits c. 21. ad id tempus, usque quo alias victuri fuissent, deerrare solent. Auribus vero Majest. Tuae insinuabit se rogatio illa ex innocue occisorum inibi habitantium ore, quae in revelationibus S. Joh. ad Deum facta legitur:
Sanguinolenta Italiae facies, â purpura Cardin. Richelij reflexionem habet, qui neque victus, neque Victor potest quiescere, sed gaudet alienas lites, armorum interventu ita componere, ut quibus suppetias ferre simulat, servitutem inducat: Loca enim quae occupantur, et immensis sumptibus servantur, intra Regni limites tenet, usque impensae â veris Dominis refusae fuerint, id quod per rerum angustias, neque ad praesens, neque in futurum, (accrescentibus indies impendijs) ut fiat, vix sperandum est.
Subit praeterea oculos Majest. Tuae Flandria,
intima suspiria spirans. Ad aures tuas interclangentes tubas, strepentes lituos, et resonantia tympana, tacitis ut perveniat singultibus, sperare non audet. Quemadmodum Israelitae filios Idolo Moloch sacrificantes, propter resultantes strepitus buccinarum, inter flammas flebiles infantum voces exaudire haud potuerunt: Sic Rex Pater est; subjectorum mala et ululatus tanquam filiorum suorum, ad animum revocaret, nisi per stridentes tubas, tormentorum tonitrua, sclopetorum fulgura, et armorum ferales et furiales fremitus, artibus Cardinalis Richelij impediretur. Omnium interim oculis, sese insinuat extrema Gallorum miseria, qui conterminas Flandriae Regiones, Artesiam quondam Hannoniamque habitantes, ad eleemosynam redacti passim exulant. Limites regni, quos promovere consilium fuit, incendia detrivere, et ipsa Flandria rogus est, cujus scintillae suspirijs oppressorum denuo excitantur, et in nova quotannis incendia exurgunt.
Quam numerosissimi exercitus in Flandriam expediti? quam ingentia consilia cum Belgis inita, frustra fuêre? nimirum, miles eodem numero hybernis semper mansionibus redditur, quanto tributa in Regis deportantur aerarium, velim dicere, pravo rerum ministerio admodum pauci revertuntur, de illis autem apposite poeta, nescio quis, ita loquitur:
Sed singultiens Flandria, cum sororibus,
Artesia et Hannonia dolorem verbis majorem acerbo silentio premit.
CLEMENTISSIME REX!
Denique ad Majest. Tuae pedes moribunda se abjecit Lotharingia. Nihil magis animum hominis percellit, quam labiis morientis animam inhaerentem contemplari. Deficit misera perfidis Richelij molitionibus, omnibus viribus destituta penitus decumbit, et tantis desuncta ruinis succumbit. Vltima verba, quibus Majest. Tuae Clementiam inclamare destinaverat, cum novissimis quasi singultibus in ipsius ore emoriuntur. sed loquitur in facie pallor, orant languidae membrorum vires, movent humentes oculi, et in hoc felices, quod non vident, morte duriora. Tragica rebus adinvenire vocabula arduum est, vitam haud vivendam amittere, quaestus est: at insolentiam militum in uxore, in filijs, in Parentibus, propriis inspicere oculis, Ecclesiarum direptiones, et post Numinis contemptum nihil non patrare verentium, infanda in innocentes
scelera obstupescere, imo experiri suo sensu tormenta divitias extorquentia, nil est aliud, quam frustra anhelare mortem, flagitatam omnium malorum clausulam, ut inter homines nihil unquam viderit Sol indignius, quam extinctos extinguere.
Si in oculis, tanquam in accuratissimis naturae speculis mentis simulachra delibamus, video Regi Christianissimo, gravissimis populi Christiani querimoniis, miserationem et condolentiam suboriri, et ignarum dissimulare ingenuam bonitatem suam, meditari mitiora consilia. Sed respicientem Richelius Cardinalis his fere verbis (ita persuadeor,) obtundit:
INVICTISSIME REX!
Novit Virtus Tua Fortunam ridentem, quam manu adduco excipere; otiosos vulgi sermones aspernari. Armorum tuorum felicitatem praedicant vicini, hostes verentur, Europa universa stupet, extollit, admiratur. Cum enim inter subornata divinae potentiae Regna summas partes habeant, Gallia et Hispania,
nunquam efficacius et fortius, contra aemulam nobis Nationem assurgere contigit, quam Te, Regum fortissime, imperante. Ipsa Hispania nunc bello intestino acriter fatigatur, nobis accedit, quicquid populis libertate pellectis vindicatur, quorum alij nostram amicitiam, alij nostram implorant opem. Quaquavor sum bellum egessimus, Victoria ad Regem, accessiones ad Regnum, immortalit as gestorum ad Posteros relata perennat. Sic incolumitas tuis auspiciis parta et decus eodem loco sita sunt; illud Status cogit necessit asshoc gloria et existimatio suadet, adeoque de rectis consiliis tempus et occasio satis monent. Ignorat populus quae usus belli postulat, ejusque suffragium infirmissimum adversus viros fortes, telum est, neque ad illos pertinet nosse rerum gerendarum rationes, sed subjectis obsequij gloria relicta est. Ad amplitudinem hujus Monarchiae strata undequaque via patet: In Germania Brisacum aliaque loca vicina, gallico praesidio munivimus et ad fluenta Rheni lilia reflorescunt; in Italia Sabaudiam
et Pedemontium occupavimus, inde victricia ulterius promovebimus arma. Nostra est Lotharingia pretiosa hujus coronae gemma: et, ne de fortunae erga Majest. T. inconstantia dubites, ecce fidei Arrhas (Arras inquam) benigna voluit largiri dexterâ? Quis igitur imprudens felicitatis cursum intempestivis querimoniis sistere, calumnijs lacessere et fabulis cohibere audebit? frustra hoc inglorium vulgus pertentat. Turpe est subditis, deesse Patriae, Regi, nefas est; quippe qui praesentem incolumitatem, spem Posteritatis, et inaestimabilem securitatem in sua perinde fert dextera. Satius erit duriuscula quaedam ad tempus pati, quam hostem; quae singuli perferunt, ceugrande lucrum, publica Regni salus ubertim refundet. Majest. Tua ad salutem hujus populi coelitus terris illapsa venit, Tu major Majoribus exiguo annorum curriculo Galliae magnitudinem, Victorijs felicissime demetiri potuisti, de quibus nemo Regum unquam cogitare ausus est. Macte hac virtute tua Regum invictissime,
nec patere Nominis Tui aeternitatem, sceleratorum hominum susurris, et sinistrâ (quam et ego pro Patria lubens fero) famâ deteri. Sensit Victorias LUDOVICI Anglia, horret Hispania, timet Germania, et reveretur Italia. Sic, sic fortunam belli, undique armatus, pressis tenebis manibus!
Ah! miserae bellorum causae, quas calamitati nostrae obtendit Regiae Voluntatis Minister et Dominus! Exod. 5. v. 17. Sic Israelitae onera deprecantes, otiosi vocabantur Pharaone, eandem status rationem allegante:
Omitto interiora discrimina Regni, quae â Generosis serviliter haberi nescientibus, in
Richelij caput coaluêre, et ex colluvie oppressorum adaucta, mox in cladem et pernitiem status eruptura, nisi Rex prudentiâ praeverterit. In hoc doceri volo; si Justitiae munus est suum cuique tribuere, neminem laedere, honeste vivere, utique constans et perpetua belligerandi voluntas, Justitia non erit, et LUDOVICUS arma positurus JUSTI nomen rectius tuebitur.
Egelido in venis sanguine totus horreo tremendam Omnipotentis vocem, sic fratricidam Cainum compellantem: Vox sanguinis fratris tui Abel clamat ad me de terra! Ad Regem profecto haec quoque verba pertinent:
Vox sanguinis fratris Tui GVSTAVI
Svecorum Regis, qui tuis consiliis et subsidiis bellum suscepit, per tot ora, quot tulit vulnera, clamat ad Deum!
Vox sanguinis plurimorum Magnatum hinc inde per Galliam, Germaniam, Italiam, etc. occumbentium, et pro Tua potentiâ pugnantium clamat ad Deum!
Vox sanguinis duorum exercituum per Germaniam hinc inde succumbentium, clamat ad Deum!
Vox sanguinis CM Gallorum in Italia cadentium clamat ad Deum!
Vox sanguinis XXM Gallorum ad obsidium fani Odomari S. Omer. caesorum clamat ad Deum!
Vox sanguinis VIIM Gallorum demortuorum qui cinxerant Theonis villam, Thion ville. clamat ad Deum!
Vox sanguinis VIM Gallorum, Hesdinum Hesdin. (alias Helenam) obsidentium, clamat ad Deum!
Vox sanguinis numerosi exercitus ad fontem
Arabiae et per Hispaniam hinc inde deperditi, clamat ad Deum!
Vox IICMViduarum quae potens est in auribus Dei, super caedes maritorum clamat ad Deum!
Vox VCM Orphanorum anhelis lachrymis diffluens balbutiendo de orbitate clamat ad Deum!
Galli omnes sincerâ in Patriam pietate, Richelio Cardinali bonam mentem apprecantur, Regi vero O Rex, coortam litem Salomonis Sapientiâ dirimat: Hispania enim veluti Mulier illa est, quae dormiens nocte filium oppressit in ulnis suis; Gallia vero deplorata et amantissima Parens; ante Majest. Tuae solium prostrata, quasi adhuc spirantem exosculatur progeniem, ejusque Vitam intimis exorat precibus, (commota sunt quippe viscera Matris super filio suo.) Videat ergo omnis Israelin TE esse Sapientiam DEI ad faciendum tale judicium: Huic permittite infantem
Si secus, veritatem illius prophetiae experiaris, metus est:
Nihil in his paginis fictum, nihil ex ingenio compositum, nihil in speciem adornatum; sed rerum relatarum integerrima fides, gallicâ Dissertatione nititur, cujus titulus: La voix gemissante du peuple Chrestien et Catholique, accable sous le faix des desastres et miseres de ce temps: Addreßée au Roy Tres-Chrestien par un François desintereßè.
Epistola vero dedicatoria has literas subscriptas habet, F D.D.I.T. Cum autem Autor argumentum satis diffuse, [est enim liber pag. 250.] et satis confuse, ut ipse ad calcem operis fatetur pertractârit, insuperque affectibus effervescens calumnias quasdam, aut calumnijs