04 April 2004 Ruediger Niehl
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell-check

CONCLUSIO XXXV. Peccat Advocatus, qui in odium ac detrimentum Rei circumstantias facti nim um exaggerat.

SUMMARIA.

1. Advocatus non omnia quae ad infamiam ac detrimentum adversarii quoquo modo torqueri possunt, conquirat.

2. Alsted. Theol. cas. pag. 78.

3. Mengering. Scrutin. consc, cap. 9. q. 102.

I.

NOn omnia, quae ad infamiam ac detirmentum adversarii quoquo modo torqueri possunt, ab Advocato conquirenda et effundenda. Chemnit. P. 2 Loc. Com. pag. 138. Alsted. Theol. Cap. p. 78. ubi ait: Advocatus examinet se, num accusatoris partes agens, sive odio, sive alio adfectu ductus, sic exaggerarit Rei causam, ut hic aut tormentis subiectus, aut quovis modo graviùs punitus sit, sive in corpore, sive in facultatibus alioquin punitus fuisset. Mengering. Scrutin. consc. c. 9. q. 102. quae ita concepta est: Ob Advocaten die Sachen und Rechts-Rlagen, civil oder criminal. zu hefftig, hitzig, odiosisch, und also an-und vorbracht,


page 104, image: s114

getrieben, und gefochten, daß dadurch Beklagter, üm unfreundlicher Schärffung und Aufmutzung der Circumstantien zu scharf, und schwerlich in Straff genom~en worden, und am Leibe oder Guth zu viel und ungütlich büissen, und leiden müssen: solche odiosa exagitatio et ventilatio causae lausst nur gleich dem 5. Geboth, und der Liebe des Nechsten zu wider, daß manche Advocaten üm eine Handvoll Gersten und Bissen Brods willen, Ezech. 13. v. 19. üm der rothen Gülden, und schnöden, und schnöden Profits willen, alles wissen aus zu ecken, und anzuzwacken, was nur in odium und detrimentum rei kan gedacht und vorbracht werden. Sed quàm pauci sunt, quibus persuadeas, in hâc re culpam aliquam committi!

CONCLUSIO XXXVI. Peccat Advocatus, qui à Cliente maius honorarium petit, quam meritus est.

SUMMARIA.

1. Advocatis debentur Salaria ex aequo et bono aestimanda.

2. Ordin. Process. Iudic. clect. Sax, tit. 36. §. zum dritten.

3. Saepe Advocati maiora à Clientibus Solaria extorquent.


page 105, image: s115

4. Maximè quando sciunt, daß sie Speck in der Tafchen haben.

5. Advocatorum salaria moderationi iudicis submittuntur.

6. Advocatus modum in petendo honorario excedens peccat.

7. Sanctissima iuris sapientia pretio numario non ect dehone standa.

8. Peccat minister Principis salarium à Domino supra merita exigens.

9. Spangenb. in cap. 2. ad Rom. Conc. 10.

10. Peccat quoque Advocatus laboris industriae et aliarum circumstantiarum iniustam mtionem habens.

11. Mengering. Scrut. Consc. c. 11. q. 115.

12. Advocatorum in exigendo salarium iniquitatem Iudex ex officio graviter castigare debet.

13. Iniquitas Advocatorum species ect criminum per quae Iustitia amarescit, iraque Dei adversus terras incenditur.

14. Advocatus in accipiendo palmario modum ne excedat.

I.

ADvocatis omnino debentur salaria, quae pro conditione personarum, qualitate causarum, quantitate laboris et diligentiae adhibitione, ex aequo et bono aestimanda. Ord. Proc. iud. El. Sax. tit. 36. §. Zum dritten. ibi. Der Advocaten Belohnung nach Gelegenheit der Personen, der Zeit, ihrer


page 106, image: s116

gehabten Mühe, angewendeten Fleissetz, und anderer Umstände etc. c. dd. Ord. Cam. P. 1. tit. 62. Würtenb. Land-Recht. P. 1. tit. 17. in fin. Saepius autem Advocati modum excedunt, maiora à Clientibus salaria (Advocaten-Gebühren) extorquentes; Carpzov. de Process. Saxon. tit. 24. art. 4. num. 20. cumprimis ab eis, quos ditiores esse sciunt. wen~ sie wissen, daß Clienten Speck in der Casche haben, ut vulgò loquuntur, licet operam patrocinii brevitempore et modicis studiis atque laboribus exhibuerint. Unde advocatorum salaria Iudicis moderationi et taxationi submittuntur, werden zur Rechtlichen Moderation gestellet. d. Ordin. Proc. ibi: ex bono et aequo moderiren. Advocatum autem in petendio hionorario vel salario modum excedentem, pccare, quis dubitet? vitio enim avaritiae et pleoneci/as2, eum laborare, hoc ipso indicat, eiqueque sanctissimam iuris sapientiam, quae ut ICtus ait in l. 1. §. 5. ff.d e extraord. cognit. pretio nummario non aestimanda nec dehonestanda, mercenariam esse apertè docet. Quemadmodum minister vel officialis Principis peccat, qui salarium à Domino supra merita sua exigit. Spangenb. in cap. 1. ad Rom. conc. 10. ubi ait: Es ist ein Geitz, de. einer mehr Besoldung nimmet, und vom Herrn auszwinget, den~ er mit gutem Gewissen verdienen kan. Item, Ungnüge, unnöhtiges und unziemliches Betteln. Ita


page 107, image: s117

non minùs peccat Advocatus malam in petendo salario causae, laboris, industriae aliarumque circumstantiarum rationem habens. Vid. D. Mengering. Scrutin. Conseient. c. 11. q. 115. ubi ait Iuristen und Advocaten fragen sich, oib sie ihre Clienten mit Bestallungs-Geldern, Procuratur Gebühren, und Reise-Rosten übersetzet haben? Advocatos non tantùm contra ordinationem iudicariam, quae in exigendo salario aequitatem iniungit. peccare, sed etiam iudicii honorem, et proximi charitatem circa iustitiam in iudicio servandam, violare, ait Mevius. P. 8. decis. 130. adeoqueque eorum iniquitatem, tamquam crimen non leve, iudicem ex officio graviter castigare debere, monet. Iniquitas enim Advocatorum et Procuratorum species est eorum criminum, per quae iustitia amarescit, seu in fel et absynthium convertitur, et ira Dei adversus terras incenditur, uti apud Prophetam Amos. cap. 5. de eo legitur comminatio, quae respicit quidquid molestam et sumptuosam facit iustitiam.

Caveat etiam Advocatus, ne in accipiendo palmario, vel munere à cliente liberaliter oblato, honestatis terminos excedat, sed diligenter observet vetus illud proverbium ab Ulpiano relatum: ou)/te pa/nta, ou)/te pa/ntote, ou)/te para\ pa/ntwn. nam à pauperibus, pupillis viduis, et aliis fortunae miser abilis personis aliquid appetere velle turpisimum utique


page 108, image: s118

foret D. Lauterbach. Disp. de Palmario Advocatrum, cap. 3. Thes. 16.

CONCLUSIO XXXVII. Peccat Advocatus, qui cum Cliente de quotâ litis paciscitur.

SUMMARIA.

1. De quota litis pacisci de omni iure prohibitum.

2. Qui ita paciscitur depraedator et latro appellatur.

3. Ala Cremon. tr. de. Advocat. et Causid. Christian. quaest. 12.

4. Peccat Advocatus, qui cum Cliente de aliqua litis parte paciscitur.

5. Mengeringii monitum ad Advocatos ut conscientiam suam examinent.

6. Auctor Iudicii Theolog. super Consult. Spener. p. 187.

I.

DE quotâ litis dimidiâ, tertiâ vel minore aliâ parte pacisci, de iure Canonico, civili, et in fore conscientiae prohibitum cavetur, cap. arcentur, quaest. 7. l. si quis Advocatorum, ubi gloss, et Dd. C. de postul. Eberh. Speckhan. class. 4. quaest. 45. num. 5. ubi ait: Pacitiones hae prohibitae sunt, quod eius, qui actione tenetur, lacessandi, vexandi et ulciscendi gratia,


page 109, image: s119

ut plurimum fiant, quodqueque occasionem praestant causidicis et redemptoribus, ad lucrum propositum inhiantibus, quacumque ratione, per fas et nefas, mendacia etiam quandoque turpissima, ad victoriam contendere, tùm etiam, quod Advocatorum avaritiam, quae tamen longissimè ab eis in hâc re abesse debet. l. 6. §. 3. C. de postul. prodant Sichard. in l. 15. C. de procur. Freher. de existimat. c. 13. num. 2. Ratio prohibitionis est, ne Advocatilucri cupiditate illecti omnia moliantur iusta et iniusta, ut litem vincant. Magon. de rect. rat. patroc. cap. 8. num. 38. Lauterbach. l. disp. de palmar. Advocat. cap. 3. Ordin Cam. P. 1. tit. 46. §. Deßgleichen sollen: ibi: Daß sie mit den Parteyen keinerley Vorgedingoder vorwort ein Cheil von der Sachen, deren sie Advocaten und Redner seyn, zu Gaben oder zu Wartenmachen sollen. Qui enim ita paciscitur, depraedator, et latro appellatur. Navar. in Manual, cap. 25. n. 50. vers. septimo peccat. Afflict. ad Constit. Regni, in vers. Advocatos. n. 14. lib. 1. Ala Cremon. Tract. de Advocat. et Causidic. Christ. q. 12. ubi ait: illud notandum, scilicet, qud si in una lite agetur de centum aureis, non poterit tutâ conscientiâ fieri pactum, de uno in casum victoriae, et tamen si omnes circumstantiae patiantur, poterit Advocatus pacisci, de viginti pro honorario, sive vincat litem, sive succumbat, ut concludit Silvester et P. de


page 110, image: s120

Arragon. quaest. 71. art. 4. Add. Christinae. decis. Cur. Belg. vol. 2. dec. 99. num. 24. Peccat igitur Advocatus, qui eiusmodi Constitutiones iustissimas negligit, ac cum Cliente de aliquâ litis parte paciscitur. Hinc D. Mengeringius, Theologus Hallensis, Advocatos monet, ut conscientiam suam examinent; Iuristen und Advocaten (sunt illius verba) fragen sich, ob sitz auch wohl mit ihren Clienten üm den halben Cheil der Forderung contrahiren und pacisciren wollen: Sie werdens am besten wissen, wie sie hierunter offtmals handeln. Einmal so haben nebest Gottes Wort, die Räyserlichen Gesetze und Constitutiones hierüber den Advocaten gewisse Maß und Ziel gesetzet, ne potentiores vel Advocati lites aliensa suscipiant, tamquam suas, sub tertiae, quartae, vel dimidiae partis pactione, id quod bonis moribus contrarium dicunt leges, et de honorario tantum vel salario pactiones admittunt, quae tamen et ipsia pro modo litis, proque scientiâ, et facundiâ Advocati, vel procuratoris attemperari volunt. Vid. Zepper. de Leg. Mosaic. p. 596. Add. Auctor iudicii Theolog. super Consult. Spener. p. 187. ubi ait: Es ist nichts gemeiners, als daß die Advocaten und Procuratores mit dem Richterlichen Tax sich nicht begnügen lassen, sond ern entweder de quotâ litis pacisciren, oder sonsten ungebührliche und


page 111, image: s121

beschwerliche conventiones machen: als wird Gottes scharffes Rech-Auge so viel genauer alies observiren, und die heimliche Bubenstücke und Vortheilsucht an dem Tage offenbaren, da alles appelliren, repliciren, und excipiren mit dem Höllischen Feuer wird beantwortet werden.

CONCLUSIO XXXVIII. Peccat Adcocatus, qui pro modico pretio alienas lites redimit.

SUMMARIA.

1. Alienarum litium redemptio hodiè frequens. num. 1.

2. Actio. n. 2.

3. Adducitur Electorale iMandatum contra coëmtores litium. n. 3.

4. Redemptorum litis officium odiosum. n. 4.

5. Advocatis imputatur n. 5.

6. Constitutiones Anastasianae et Iustinianeae contra cessiones, actionum. n. 7.

7. Fugiendae coëmtiones litium n. 8.

8. Quatenus charitati Christianae adversae. n. 10.

I.

ALienarum litium redemptiones depravatissimo hoc se culo frequentissimae. Hominum scilicet avaritia eò usque excrevit,


page 112, image: s122

ut nullis corradendi pecuniam et alio decipiendi et defraudandi modis desistant, ad quod palliandum varias technas, versutias, et calliditates quaerunt, inprimis verò aliorum actiones, et iura modico aliquo dato, sibi adquirunt, et sibi cedi curant. Berlich. decis. 32. n. 1. De hoc pessimo lucrifaciendi modo coqueritur Elector Saxoniae in Mandato, anno. 1614. d. 1 Febr. edito, ubi ait: Wir werden glaubwürdig berichtet daß eine Zeithero allerhand schädlicher Mißbrauche aus den vielfältigen cessionibus der Schulden, und Schuld-Verschreibungen erfolgen, und dadurch mancherley Räncks, vortheilhafte Contracte, und Partiererey gesucht, und ierdacht werden wollen, und daß die redemptores litium alienorum ie länger ie mehr Uberhand nehmen, und hierunger ihre Partiererey ohne allen Scheu treiben und fortsetzen. Unde Redemptorum litis officium meritò odiosum et invidio sum appellat Cuiacius. lib. 8. Observ. cap. 3. Menoch. lib. 3. praesumc. 129. n. 2. Illudque cum primis Advocatis, Caufidicis, et procuratoribus imputat Manzius. in Interpretat. leg. Anasias. q. 5. Verum ad eiusmodi inhiationes et callidas machinationes removendas, Imperatores Anastasius et Iustinianus in l. 22. et l. 23. C. mandati. salubriter sanciverunt, quod eiusmodi cessiones non valeant; Dolendum autem est, constitutiones eiusmodi saluberrimas hodiè


page 113, image: s123

adeò negligi, ut nonnulli, licet fasò, in ea sint, opinbione quasi abrogatae sint. Sunt certè proh dolor! abrogatae, vel potius hactenus neglectae sed per abusum et malitiam hominis, minimè verò auctoritate publica. Vitia sc. et mores traxêre bonas leges inpotestatem suam.

Qui Boni et Christiani Advocati, illisugi unt hunc per coëmtopmes Chirogaphorum vel instrumentorum obligationis bonis moribus contrarium atque odiosissimum adquirendi modum, quippe qui vel avaritiam et pleoneci/an. vel omninò usurariam pravitatem, [Note: 9] Vel debitores vexandi libidinem sapit. Certè experientia ipsa docemur lucrum quod eiusmodi illicitis coëmtionibus adquisitum, maledictum divinum continere. Omninò enim contra charitatem Christianam [Note: 10] peccat is Advocatus, si illi, qui propter magnam inopiam cogitur nomina vendere, rationabile pretium dare nolit, cùm ipse tàm ingens lucrum indè reportet. Vid. Lessius. de iustit. et iur. l. 2. c. 21. dub. n. 76. Manz. d. tr.

CONCLUSIO XXXIX. Peccat Advocatus, qui sub praetextu Clienti Acta extradere recusat.

SUMMARIA.

1. Advocato Acta retinere licet, donec ipsi de honorario satis faciat.


page 114, image: s124

2. Secus, si nullum debetur vel iniquum petitur.

3. Advocatus ad damnum quod ex retar data Actorum traditione nascitur restituendum tenetur.

4. Advocatus si modicum honorarii restet et Cliens facultatibus lapsus sit, Actarßtinere debet.

5. Ad exhibitionem Actorum publicorum Advocatus tenetur.

I.

CUivis Advocato Acta apud se eo usque retinere liceat, donec ipsi de residuo honorario satisfiat l. 12. ubi Gloss. de vi et vi ar mat. l. quae omnia. 25. in fin. de procur. Gail. 2. observ. 12. n. 5. Aliud tamen dicendum, Cui vel honorarium nullum debetur, vel, ut saepè fieri, solet, iniquum petitur. Advocatus enim, qui de periculo ac damno, quod ex retardatâ Actorum extraditione nascitur, ut si fortè casu aliquo ea pereant, in conscientiâ tenetur. Idem est, si modicum quid hoinorarii rstet, quod Cliens facultatibus lapsus, perfolvere nequeat. Proeterea ad exhibitionem Actorum publicorum obligatur Advocatus, quando Reip. aut Magistratus maximè inerest, sine morâ ea exhiberi: potior namque utilitatis publicae, quam privatae ratio habenda. Carplov. Iurispr. Saxon. pag. 2. C. 25. def. 23. n. 6.


page 115, image: s125

CONCLUSIO XL. et Ultima. Peccat Advocatus, qui in diebus sacris etiam cum neglectu cultus divinilitibus liti prosequendae vacat.

SUMMARIA.

1. Quidam Advocati diebus etiam Sacris cum aeglectu cultus divini litibus tractandis vacant.

2. In diebus sacris Actus Iudiciales cessare debent.

3. Ita et Advocatorum opere cessare debent.

4. An ex l. 7. C. de fer. colligatur in diebus Dominicis Instrumenta confioere posse.

5. Die dominica solum Deo vocandum.

6. Chrysostomus Homil. 10. in Genes.

7. Brentzius in Postill. super Dominic. 17. post Trinitatis.

8. Robertus Theolog.

9. Memento Advocate, ut diem Sabbathi Sanctifices, etc.

I.

SUnt nonnulli Advocati et Procuratores adeò in litibus tractandis occupati, ut in diebus etiam sacirs, sapè cum neglectu cultus divini, eis vacare non dubitet: Bartolum et Baldum frequentius velvunt, quam


page 116, image: s126

sacra Biblia. Literas scribere, instrumenta conficere, tabellarios expedire, Clientes audire, Acta perlustrare, aliaque negotia forensia tractare, eis nulla Religio est. Verum, quemadmodum in diebus sacris actus iudiciales cessare debent, l. 7. C. de feriis, ita etiam Advocatorum operae cassare deberent. Vid. Brunnem. in d. l. ubi ait, malè colligere quosdam ex eâ lege, Notarios in diebus Dominicis instrumenta conficere posse. Omnes Iudices, ait Imperator in l. omnes C. de feriis, urbanaeque plebes, et cunctarum artium officia die Solis quiescant. Die Dominica nihil aliud agendum est, nisi Deo vacandum: nulla operatio in illâ Die sanctâ agatur, nisi hymnis et Psalmis, et canticis spiritu alibus dies illa transigatur. can. 16. de consercrat. dist. 3. Die Sabbathi nihil ex omnibus mundi actibus oportet operari. Origenes. homil. 23. in Numeri. Et Chrysostom. Homil. 10. in Genes. Iam indè, ait, ab initio Doctrinam hanc nobis insinuat Deus, erudiens in circulo hebdomadis diem unum integrum segregandum et reponendum in spiritualem operationem. Gott hat den Sabbath eingesetzt (ait D. Brentius. in Postill. super Domin. 17. post Trinit.) und gebothen, ihn zu feyern, dass ein ieder, der ein Christ seyn wil, an dem Cage sich aller anderer Geschäffte sollenthalten, und sich nur allein mit


page 117, image: s127

dem bekümmern, was zur Seligkeit dienet. Optimè Robertus Borton. Theologus Anglus. Probierstein des Gewissens pag. 248. Der Sabbath ist der köstlichste Cag, der Seele, die Perle und das güldne Rleinod, unter den sieben Tagen der Wochen, an welchem die Seele nicht allein muss erquicket Werden mit neuer geistlicher Krafft, und mannigfaltiger Erkäntniss, und Trost, sondern, sie muss auch denselben feyren mit den himmlischen Freunden, mit den Engeln, und mit den Heiligen, Es ruhet ein iedes Rind Gottes nicht allein von seinen täglichen Geschäfften, sondern es enteussert sich aller weltlichen Gorge, damit es an diesem Cage eine rechte Seelen=Ruhe halten möge. Memento igitur, ô Advocate, ut diem Sabbathi sanctifices!

[Note: 10] In Concilio Matiscanensi, sub finem saeculi sexti ita decretum fuit: Iustum est, ut diem Dominicum unanimiter celebremus, per quem facti sumus, quod non fuimus: fuimus enim anteservi peccati, sed per eum facti sumus servi Iustitiae. Si quis hanc salubrem exhortationem parvi penderit, sciat, se pro qualitatis merito principaliter à Deo puniri, et deinceps quoque sacerdotali irae implacabiliter subiacere. Si Causidicus fuerit,


page 118, image: s128

irreparabiliter amittet causam, etc. Vid novissimè Anton. Reiser. Sabbathisch- und Sontags Liecht und Recht circa finem:

FINIS.

DEO ET SALVATORI [(printer); sic: SALTATORI] NOSTRO SIT GRATIA ET GLORIA IN SECULORUM SECULA, AMEN.


page 119, image: s129

ADDITAMENTA.

Ad Conclus. 1. pag. 1.

SI Advocatus sciat, vel scire debeat, se parum valere iudicio, eruditione, et experientiâ, et assumat causas graves, peccaret mortaliter, et teneretur ad damna, licet in aliquibus atting eret veritatem, nam id potius tribuendum esse bono eventui, quam consilio, bonitas enim vel malitia nostrorum operum non pendet ex bono, vel malo eventu. D. Thom. 1. 2. quaest. 29. art. 5. Navar. in cap. inter verba. concl. 6. num. 10. et 11. quaest. 3. et sufficit peccatum contrahendum, quod quis prudens, et sciens exponat se periculo peccandi; ita docet in puncto Michael Saton ubi supra quaest. 21. Art. 2. controvers. l. conclus. 1. Navar. in Manu. cap. 25. num. 28. Tolet. ubi supra, num. 3. nec ullus discrepat, quia peccatum facile discerneretur si unusquisque se ipsum excuteret sine amore proprio. Neque sufficere puto illam praesumptionem scientiae quam forsitan deducere possunt ex Privilegio Doctoratus: sed esset laudabile, ut iterum examinarentur, antequam possent hoc munus profiteri, quemadmodum intelligo Placentiae observari, et antiquitus fieri solebat, ut patet ex text. in l. nemini. C. de Advoc. divers. Iud. quae consuetudo viget quoque


page 120, image: s130

in Regno, ut constat apud Afflicet. in Constit. Advocat. offic. Non ignoro tamen Theologos distinguere, numquid litigator cognoscat Advocatum, et eius scientiam: hoc enim casu affirmant, eum teneri tantum de dolo, et lata culpa, et ob id cum Advocatus indoctus, et cog nitus sponte ab aliquo requiritur, sit aliquantulum excusandus, sed ratio suscepti labo ris, et studium salutis universalis me cogit, ut moneam Advocatos praesertim iuvenes, ne unquam curent, aut patiantur affines suos, et amicos aucupari clientes, et causas, sed permittant se suis laboribus et divino favore promoveri. Clientes enim qui togati veniunt praesertim ab eo, cui non possunt sine rubore contradicere, non vere dici possunt sponte venire, iuxta illud, Est rogare ducum species violenta iubendi: et multa alia de precibus cumulta per Barbat. in cap. cum dilecta. col. 3. de rescript. propterea nulla ratione poterunt se excusare à peccato mortali debentque tanto cautiores esse, atque circumspectiores: quia Advocati iuvenes solent appellari, ut plurimum intricatores causarum. Angel. in leg. 1. §. pueritiam. ff. de postulan. Sed multo gravius offendunt Deum illi Causidici, si qui sunt in orbe terrarum, qui circum dati magna copia librorum ad pompam dispositorum, induti veste talari, vultu, gratia; et composito, reddunt responsa litigatoribus ig naris, et profitentur,


page 121, image: s131

De insipientibus atque ignorantibus consi dernns idemmet Autbor, arroganter eam scientiam, quam numquam didicerunt. Quod. fit ut dum student videri in hoc genere literati, vere dici possunt prius damnati quam nati: quia exercent se in arte sibi penitus incognita, ut inquit Ant de Butr. in cap. tua nos. de hom. col. 2. et exigunt honoraria à clientib. pro Advocatis, quae tamen sibi usurpant, ut advertit, et graviter reprehendit Carbon. in d. tract. de rostitut. quaest. 51. in fin. versic. iusto etiam debet esse contentus stipendio. Ala. de Advocat. et Causid. Cbristian. quaest. 35.

Ad Conclus. 1.

Iurisperitorum, eorum praesertim, qui forenses causas agunt in iudicio, quos Advocatos, et Causi dicos appellamus, quàm sit periculosum exercitium, nemo apertius quam Advocatus ipse intellexit: Sed et quantum hominibus sit inutile, ac perniciosum, nemo rectius agnovit, quam qui pro eius infortunio Advocato indiguit. Huius exercitii damna atque pericula, non facile enarrari possent, ex multis autem, pericula quaedam in medium adducenda decrevimus. Inprimis naturam artis atque exercitii considerare oportet: est enim huius generis Patrocinatio in causis, quia difficile est Advocato, et Causidico, unum iuvare, quin alterum laedat, cui pulchre Ambr. dicere videtur, Qui


page 122, image: s132

non potest alteri subvenire, nisi alter laedatur, commodius est neutrum iuvare, quam alterum gravare; unde super illo verbo, impio praebes auxilium. Augustin. ait, callidi argumentatores, et iurisperiti fallaces, dum cupiunt ditari, vix praevaricationis periculum fugiunt, controversias actionesque causarum contra ipsa iura vertunt, et ut adv ersarios coerceant, iussionibus legum ad illudendos Iudices, exquisitis exemplis, multiplices intellectus et cavillosas à legibus eliciunt coniecturas; quid igitur in eislaudem, non facile invenio; vendunt enim linguam suam, quae Spiritus Sancti donum est. Placuit mihi subtrahere ministerium linguae meae à mundanis loquacitatis meae, ne ceteri mei exemplo, iam non legem Domini, sed forensia bella mercarentur, et ex ore meo arma furorisuo accommodarem. Rursus non illis puto assentiendum, qui negant Causidicos lites nutrire sed potius praescindere, contendunt, ex Ciceronis verbis, argumentum assumentes, quae recte intellecta eos laedunt; Ait enim eos qui leges ignorant, voluptates, et appetitus suos legibus sequi posse: sed ea verba quid aliud sonare videntur quam Advocatos lites gignere, dum voluptuosis, et cupidis hominibus suadent legibus posse explere, quae leges ipsae vetant? Quis enim tam amens est, qui leges iustas asserat iurgia nutrire, quas dicit


page 123, image: s133

Cicero in eodem de legibus esse vitiorum emen datrices, virtutum que commendatrices? sed ex mente Ciceronis elici posse, non leges sed legibus abutentes, qui sunt legistae, lites nutrire, et educare perspicuum est, qui ut nascantur lites, spem victoriae victis promittunt, adducentes innumera fallaciarum repagula, et astutiarum obstacula, secundum Policratum. Qui enim caecus non est, liquido videbit, quia non hominum negotia, non causae, non contro versiae suscitant Advocatos, quinimò ut oculis cernimus, Advocati ipsas causas gignunt, litigia suscitant, controversias fovent, imò movent atque nutriunt. Praebeant huic veritati testimonium ea loca, quae certè beata dixerim, Ubi si desint Advocati, ibi causae ipsaque litigia desunt: ubi vero Advocatorum turba strepit, ibi litium anfractibus tota civitas ardet, nec domus aliqua à litigio vacat: Vidi ego in Germania urbes quam plurimas populatissimas quidem atque optima Politia gandentes, in quibus civis unus iuris ignarus, in decidendis causis penitus inexpertus, totius civitatis causas brevi momento, pacifice et incredibili silentio terminabat, ubi nec assistentia erat Advocato rum, nec allegationum ingeniosa altercatio, stupenti igitur mihi atque quaerenti cur in tanta urbe, tam parvae atque perpaucae causae agerentur, quidve causae erat, quod nullus ibi Advocatus


page 124, image: s134

adesset, responsum tandem est cum faceto modestoque risu, ultimam esse causam primi, addebantque ut ego mihi ipsi inquirendo satisfaccrem ac si apertè dixissent, pauculas admodum causas in tribunalibus esse suis, cuius rei illa erat ratio, quia nullum qui eas proponeret Advocatum facile admittebant. Profectò non insulsum eorum dictum puto: plurimi quidem nequaquam plerumqueve litigarent; quinimò aliquid forsan iniustè paterentur nisi Advocatorum pronitas adesset, atque eorum sollicitudo, qui vincere pollicentur. Nemo certò nisi insanus, sine armis bellum tentat. Quippe plurimi salvi fuêre, quia illis arma defuêre, et longè plures periêre armorum fiducia, quam penuria. Tolle enim phrenetico arma, praestabis et vitam. Tolle cupidos litigandi ministros, simul tolles et lites. Cupit enim omnis artifex (ut Philosophus in Ethicis voluit) sua laudare opera simul, et dilatare; sic Poeta, sua poemata laudat, à cunctis recipi optat; sic faber (ut inquit Horatius) sua fabrilia tractat, studetque summoperè ut totus orbis eis indigeat; Citharista denique omnes exoptat dies esse faustos atque sollemnes; armorum et machinarum artifex nuptiarum aut pacis tempore infecta habet, et generaliter de pace non cogitat qui cum bello lucratur. Nec aliter Advocatus alienas cupit controversias pro pinquorum, et causas exagitat, qui suas non


page 125, image: s135

litigat, dissidendo, litigando, lucratur, qui mendicaret si quietissimè omnes viverent, et paucis dicam, desunt lites, si desunt qui lites capiant, atque sollicitent. Denique Apostolus ait, servos Dei non oportet litigare. Quo modo igitur alienas opes litigando quaerere possumus licitè, qui nostra proximo afferre iubemur, et iuxta Dominicum consilium, petenti clamydem pallium non negemus. Demum verò illud verissimum puto, quia longe minus Rei publ. Christianae nocivum videbitur, si iudiciorum strepitus, si causarum deceptiones non habeat, si Advocatorum penuriam patiatur, quam si per causarum et litigatorum atque Advocatorum copias, charitatis ordo pereat, quae in litigando servari minimè potest, et iterum longè minus pernitiosum arbitror quosdam forsan iniuste opprimi, ob defensionis advocationisque defectum, quam plurimos, imò ipsam rem publ. eiusque quietem tot tantisque, ut cernimus, litium perturbationibus concuti atque subverti, quae veluti quaedam incen dia cunctas Res publ. adurunt atque confundunt. Prostremo, quis fori aut iudicialis strepitus, tam avidus est, quem non moveat imo terreant plurimum illa Bernardi verba, qui cum ad Eugenium ageret, ad eum inducere conaretur, ut fideles ad divinam legem discendam sectandamque alliceret, et Advocatorum astutias fugiendas esse ostenderet, quottidie


page 126, image: s136

(inquit) perstrepunt in tuo palatio leges, sed Iustiniani, non Domini, iustene etiam istud tu videris; nam certè lex Domini immaculata convertens animas, ea autem non tam leges quam lites sunt, et cavillationes subvertentes iudicium. Tu ergo Pastor, et Episcopus animarum, qua mente obsecro sustines, silere illam, istas garrire? Puto quod etiam haec perversitas te compellat ad Dominum dicere cum Propheta, narraverunt mihi iniqui fabulationes sed non ut lex tua. Haec Bernardus de humanis legibus, et earum sectatoribus. Rursus ni fallitur quisquis qui litigandi officium assumit, et longè magis fallitur qui artes litigandi et contendendi eligit, in quib. propter nocendi facilitatem, quantò quis doctior, tantò nequior ev adit ut de aleatoribus Policrates ait, unde August. forma (inquit) in eis est litigiosa, hoc ipso laudabilior, quo fraudulentior, fateor enim utilis est iuris scientia, si eius professo res intra eius limites agerent, et legum terminos non transgrederentur, sed plurimi illis abutuntur, et falso legum intellectu, et novis interpretationibus, sacris legibus illudunt: quod si secus agerent, pauperes admodum et inopes, fateor tamen felices viverent. Ea de re sancti viri periculum tam promptum imminuere, hoc exsere tium tenen tibus, cernentes merito perfectis et Deo dicatis iuris, nedum forensium causarum,


page 127, image: s137

interdicunt exercitium, sed humanarum legum stu dium,quaruim inter ceteras illa est ratio, ne videlicet iuris periti mag num aestiment eam iustitiam, quam ipsi continent, venerantur, et quam leges humanae docent, respectu eius iustitiae, quae lex Dei continet, et veneratur. Iustitia enim humana, quam leges saeculi profitentur, impleri indubie potest facultate, et naturae viribus (Hoc tamen est intelligendum de iustitia humana, secun dum apparentiam quandam, et apud homines, ceterum, neque tota iustitia, quae in lege humana requiritur sine speciali Dei auxilio adimpleri potest) quod eo maximè patet quia Christus in Evang. ex duobus naturalibus praeceptis omnes leges, et Prophetas pendere dixit, pulchre August. deducit in Epistola ad Volusianum, divina vero Iustitia, non nisi superna gratia impleri potest. Quare ad hunc sensum verius, quam paulo ante Esaias dicebat de humana iustitia Pannus menstruatae iustitiae vestrae sunt, sed nec alienum ab hac re videtur quod Dominus in Evang. ait; nisi abundaverit iustitia vestra plus quam Scribarum et Pharisaeorum, non intrabitis in reg num caelorum; quod utique recte dici potest de humana iustitia, quamquam Icti, et Causidici astruere nitantur, quod Christus fidelibus suis dicere videatur, nisi abunda verit iustitia vestra plus quam Scribarum et Phariseorum, id est, Legistarum, et ICtorum humani iuris, non intrabitis in regnum


page 128, image: s138

caelorum. Nec enim haec iustitia, quae ex humanis resultat legibus tola ad salutem sufficit, cum illa, ut Philosophus in Politia voluit, solum Rei pub. terrenam quietudinem appetat. Cuius gratia, plurima quae lex divina vetat et punit, ipsa permittit aut iubet. August. Lex quod de regen dis urbibus datur, multa pro temporali pace, aut permittit, aut iubet, quae lex divina gravissime punit, ut in concubinatu, usuris, praescriptionibus, et multis aliis reperire libet. Denique lex ipsa humana, virtuti humanae, et naturali innititur quae nequaquam ad aeternam felicitatem sufficit, sine speciali auxilio divinae gratiae, aliter aut sentiendum de divina Iustitia, quae tota Dei, et à Deo est: Dabo igitur ait mater pluribus persuasionibus, puta si id solum dixerim, quia humani iuris sectatores solo nomine iuris laetantur, cum rem ipsam non habeant, imò sub iuris atque iustitiae obtentu ipsa iura, et iustitiam persequuntur, ut recte de eis dicat vera iustitia; filios enutrivi, et exaltavi, ipsi vero spreverunt me. Tandem quis ille legista est, et laudabimus eum? qui (ut ait Augustinus) dicat clientulo suo, recipe, quod mihi, cum tibi adessem, obtulisti, redde adversario tuo, quod me iniustè patrocinante abstulisti, cuius opera decepto iudice, et circumventis legibus vicisti.

Licet concludant Theologi, in foro conscientiae rigeroso non peccare Advocatum,


page 129, image: s139

et Causi dicum, qui in causa omnino dubia, pro utraque parte patrocinatur, ut notat Sum. Angel. in §. Advocatus. num. 17. post Rosell. et alios, arbitror tamen animadvertendum esse, ut Advocatus non affirmet se pro utroque cliente ita sentire, sicut scribit, aut loquitur, quia hic profiteri non posset sine impudenti mendacio, et manifesta contrarietate: Sed simpliciter suggerat iudici rationes utriusque partis, ut melius possit discernere merita causae; Sed si aliquis Causidicus reperiretur, qui non profiteretur legalem scientiam, et nihil faceret, aut scriberet sine consilio Advocati, crederem huiusmodi Causidicum posse tuta conscientia scribere acnotare scripturas utriusque litigatoris iuxta consilium Advocatorum; verum tamen perdifficile puto in praxi contingere talem causam quae adeo sit dubia, ut Advocatus, et Causidicus intelligere non possit in quam partem propendeant, unde sequitur, eos in dubia re non posse scribere, aut loqui contra conscientiam suam, et ideo cavere debent Advocati, et Causidici ab his patrociniis, ut ita dicam valde scandalosis, nec praebet, iustam excusationem, apud Deum et homines probos quaedam cautela à me quan doque in nonnullis Causidicis observata, habent enim in numero suorum sectatorum quosdam notarios iuvenes in ordinem Causidicorum cooptatos, qui ad speciem suscipiunt


page 130, image: s140

tutelam clientis adversantis, sed re vera Causidicus principalis, omnia regit disponit, et moderatur, et ita furtive praevaricatur, utrumque litigatorem acerrime defendendo, et prodendo. Magen. de nectâ patrocin. rat. cap. 11. num. 11.

Ad Conclus. 6.

Non possum lugere satis miserrimam conditionem aliquorum Causidicorum qui profitentes Christianam probitatem, gloriantur se nullius culpae conscios esse, cum tamen certissime sciam, et indies observem, eos vivere, et consenescere in multis peccatis mortalissimis, quae vel ignorantia inexcusabili, non cognoscunt, vel malitiose dissimulant, vel minus legitime consitentur sine constanti proposito verae emendationis, aliquando enim observari, duos clientes ordinarios eiusdem Causidici, inter se contraxisse, alterum eorum iudicio vexari à Sempronio: Causidicus statim repertoria suorum librorum revolvit, ex his aliquas rationes ieiunas, et frigidas expiscatur, quibus putat se posse sustinere defensionem rei conventi, Iudicium suscipit suo marte, sine consilio Advocati, illudque producit, et differt quantum potest, his malis artibus, quae in hoc libello explicantur, perducitur causa ad calculum ferendae sententiae: Iudex ordinarius promovet dubitationes parti conventae, ex


page 131, image: s141

quibus conicit Causidicus, adversam sententiam sibi imminentem, capit consilium supplicandi, et confugiendi ad suprema tribunalia, et vocat causam à Iudice, qui pronuntiaturus erat vulnerata causa, et periclitante, quo se vertat, minime scit, consulit Advocatum, ut allegationibus suis subveniat causae, in superemo tribunali definiendae, Advocatus peritus et bonus, cavia cognita respondet, reum non posse defendi, et opus esse denun ciari litem alteri clienti, eiusdem Causidici qui cum reo contraxit, et ita Advocatus deserit patrocinium in iustum: Causidicus autem diabolica malig nitate insig ni, non vult denun ciare litem, ne alterutrum clientem dimittere cogatur, cum salario convento, persequitur Iudicium in dicto tribunali introductum, tandem succumbit in causa, ut praedixerat Advocatus, neque adhuc quiescit Causidicus, sed calumniosis supplicationibus, et appellationibus, iustissimum exitum retardat, neque unquam voluit trahere in iudicium alterum clientem, quitenetur conservare indemnem reum conventu, quo tandem fit, ut infelix cliens infinitis, et gravibus incommodis affectus, amissa causa multis imprecationibus, et exsecrationibus persequatur Causidicum; hoc equidem loco fateor mihi deesse orationis copiam, ut possim pro rei indig nitate explicare summa scelera, quae in hoc genere perpetrantur, et


page 132, image: s142

ab hoc uno fonte fluunt; quod Causi dicus non utitur his Christianis praeceptis, quae serv anda proponuntur, ubi contingat, duos clientes unius Causidici, inter se iudicio contendere. Als. de Advocat. et Causid. Cbristian, quaest. 95.

Ad Conclus. 8.

Cùm duplex sit modus, sua vel conservandi, vel amissa recuperandi, alter stricti iuris, verò aequitatis, ubi causae per amicabilem transactionem coram arbitris componi solent. S. Apostolus, 1. Cor. 6. hunc posteriorem priori longissimè praeferendum censet. Ratio manifesta est, quan doquidem aequitatis via magis congruit ad Charitatis Christianae regulam illam, Math. 7. nobis commendatam: Omnia, quaecumque vultis, ut faciant vobis homines, sic et vos facite illis. Minus etiam habet peccatorum, quin et turbarum et molestiarum, adde vero et sumptuum, quos aliàs benè magnos effundi oportet in causidicos, Advocatos, procuratores, scribas, atque nihilominus de summâ rei periclitari, et nonnumquam totâ caussà cadere. Hun nius. convent. in Epist. prior. ad Corintb. cap. 6. loc. 6.

Ad Conclus. 23.

Advocati, et Causidici qui ut plurimum flagrant desiderio obtinendae victoriae,


page 133, image: s143

quandoque solent persuadere clientibus, ut aliqua munera mittant ad Iudicem, ut eius benevolentiam alliciant; quamobrem praetermittens agere de illis Advocatis notorie peccantibus, qui scientes tuentur causam iniustam, et hac ratione vellent corrumpere Iudicem; versabor tantummodo in eo Causidico et Advocato qui putat se causam iustissimam suscepisse, et ideo hortatur litigatorem, ut muneribus inducat Iudicem ad ferendam pro se iustam senten tiam, in qua disputatione praemitto, quod quando aliquis accipit pretium vel munus ut faciat illud ad quod obligatus est lege iustitiae, semper turpiter accipit, et peccat contra iustitiam. c. non sene. 14. quaest. 5. ubi dicit D. August. iustum iudicium vendi non posse. Molina de iustit. disputatio. 83. col. 2. versic. pro secundo eorum. Navar. in Manual. cap. 17. n. 33. Covar. in repetitio. cap. peccatum. part. 2. §. 3. col. 1. Lud. Carb. in tract. de restitut. quaest. 50. similiter ille litigator peccaret, qui hoc proposito Iudicem muneraretur, et ob id punitur iure civili amissione causae l. 2. et ibi scribentes. ff. de condict. ob turp. caus. sed si Advocatus et Causidicus omnino sibi persuaderent Iudicem non esse pro cliente suo iuste pronun ciaturum sine muneribus et donis, aut maximi temporis moram esse facturum, non esset reprehendendus in foro conscientiae, si induceret clientem ad donandum, cui licet redimere


page 134, image: s144

vexationem suam; verumtamen summa cautione opus est, ne hoc obtentu delabatur Advocatus ad Iudicem corrumpendum et ideò debet esse absque ullo dubio certus Iudicem laturum fore iniustam se ntentiam, nisi donis coerceatur Molin. in disputat. 88. versic. an verò. Graff. decis. Aurear. part. 1. lib. 2. cap. 122. Gail. 22. quaest. 100. art. 4. versic. eodem art. ex quibus constat, non esse tutam sententiam Soti in tract. de iustit. lib. 4. quaest. 7. art. 1. col. 11. in fine. qui credidit, numquam esse licitam redemptionem vexationis propriae quippe cum sit aliquando licita, ut ex communi testatur Abb. in c. cum ab omni. num. 7. de vit. et bonest. cleric. quando scilicet litigator timet gravati iniusta sententia; hoc igitur memoria teneant, praecipue causidici, ne consilium praebeant ad haec peccata committenda, caveant etiam ne crumena clientum aperiant sibi aditum ad Iudicum benevolentiam; nonnulli enim eliciunt à suis clientibus immoderatas sportulas Iudici dandas, ut ab ipsis ineant gratiam, qui propterea tenentur restituere proprio clienti, quem decipiunt, affirmantes tot nummos Iudici deberi, et pessimum usum in forum inducunt, quo exhauriuntur facultates litigantium, et expletur cupiditas iudicantium. Ala. d. tract. quaest. 93.

Ad Conclus. 22.

Praesens quaestio versatur in tanta


page 135, image: s145

perplexitate, ut vix sciri possit quae sit magis communis opinio, plerique enim affirmarunt posse reum sine mendacio, periurio negare totam positionem, aut libellum et hanc esse communem opinionem testatur Marsil. in rubr. ff. de fideiuss. num. 339. versic. quarto limita. et ab Advocatis passim observari inquit Abb. in cap. 1. num. 15. de mutu. petit. ubi Imol. et Zabarell. quam ipsi appellant magis receptam, sicuti etiam facit Alber. in l. 1. §. cum adicitur. ff. de verb. oblig. Contrsriam verò partem tenuit Bart. in leg. 1. §. si stipulanti. ff. de verb. obligat. ubi Imol. profitetur hanc esse aequiorem sententiam, ut non possit negari secura conscientia tota positio, et Roman. in d. §. si stipulanti. vocat veriorem, Aret. ibi dicit communem Imol. in cap. cum dilecti. num. 10. de maior. et oboedient. Alex. in d. §. si stipulanti. num. 7. memoratur communem, quam etiam attestationem repetit idem Alex. in l. ex facto. §. item quaero. num. 6. ff. de vulgar. Gabr. de expen. conclus. 2. ubi relatis multis Doctoribus in utramque partena affirmat hanc postremam opinionem videri magis communem. Ego autem extra hunc conflictum, quod attinet ad meum institutum, tria propono animadvertenda. Primum multas afferri distinctiones, ad conciliandam istam contrarietatem, inrer quas illa videtur magis recepta, quod aut agitur de re individua, aut de dividua, hoc vero ultimo casu, non licet negari


page 136, image: s146

tota positio, sed debet reus agnoscere bonam fidem, et confiteri partem liquidam, quam distinctionem ex mente omnium comprobat Pacian. in tract. de probat. lib. 1. c. 18. in sin. tabien versic. confessio. num. 10. quae conciliatio applicata ad quaestionem propositam praescribit Advocatis, et Causidicis quid sequi debeant, nam ubi agitur de summa pecuniaria, procul dubio agitur de re divisibili. Secundo est animadvertendum, si quis pertinaciter sustinere vellet, non admitti peccatum mendacii, aut periurii, admitti tamen aliud genus peccati mortalis, quia male facit tacendo veritatem, et gravando actorem onere probandi, ut elegantissime distinguit Dida. Covar. ubi supra lib. 1. var. resol. c. 2. ante num. 6. vers. peccat tandem, et mortaliter debitor. Tertio repeto, quae significat Cagnol. in l. non potest videri improbus. num. 5. versic. vel distingui potest. ff. de re iur. quod quando res est integra ad deliberandum, debet Advocatus hortari clientem, ut fateatur partem veram, quia haec opinio est securior quoad animam, ubi vero fuisset negata tota positio, eligatur illa opinio, qua vitatur periurium. Est enim vulgata propositio apud Theologos in rebus deliberandis, eligendam esse illam opinionem, quae tutior est, quia aliter faciendo, exponit se periculo peccandi Azonius lib. 2. moral. institut. cap. 16. confirmans haec infinitis propè auctoritatibus


page 137, image: s147

Theologorum, ex quibus moneo Advocatos, et Causidicos, ut nunc animo suo proponant, non amplius uti istis responsionibus cavillosis, et per culosis, si qui hactenus impudenter usi fuerint, et Ala. d. Tract. quaest. 41.

Ad Conclus. 6.

Ex his quae supra dixi non posse Advocatum defendere causam, quam videt esse iniustam oritur proposita quaestio, saepè enim Advocatinon consuluntur in principio causae, sed duntaxat quando opus est diluere obiectiones à Iudice factas, et saepius, accidit Iudicem dubitantem non attigisse verum statum causae, et propterea eius argumenta facile ac vere posse refutari, sed tamen ex processu applicato ad terminos iuris, alia colligi possunt contra suum clientem, quae prudens et ingeniosus Advocatus animadvertit, non admittere veram responsionem, et consequenter causam esse vere in iustam; In qua sane dubitatione observandum est, Advocatum non consuli super tota causa nec tantum honorarium illi persolvi, quantum causa exigeret. In hac igitur quaestione usu frequentissima, propendeo in eam sententiam non posse Advocatum impendere operam suam ad dissolutionem obiectorum, permanet enim firma relata conclusio omnium Theologorum, Canonistarum, eum mortaliter peccare, qui sciens defendit causam


page 138, image: s148

iniustam, atqui proponitur esse talis haec de quâ agitur, ergo etc. Aut enim litigator sciebat causam iniustam esse, cum detulit scripturas ad Advocatum, ut satisfaceret dubitationibus Iudicis, aut non: si sciebat, peccaret Advocatus cognoscens, et ipse causam iniquam, quia hoc modo cooperaretur ad malum: si vero nesciebat, sed erat in bona fide, utique Advocatus esse auctor mali, et teneretur ad damna, non solum adversarii, sed etiam proprii clientis. Nec obstat, quod non consulatur super tota causa, qua non est inspiciendum desiderium clientis, sed quid facere habeat Advocatus Christianus, et ego quandoque observari, ad me deferri aliquem magnum processum, in quo complicabatur una pagina, quam dicebat Causidicus solam esse videndam, et tamen opus fuit evolvere totum processum, quia solus Advocatus, et non cliens aut Causidicus scire potest quid sit necessarium ad veram intelligentiam, et iustam defensionem causae; et profecto non video, quomodo in causa iniusta possit Advocatus respondere aliquibus obiectionibus, sive mendacio, et dolo, nam inprimis opus est, ut iaciantur fundamenta intentionis ipsius clientis, ut deinde possint confutari argumenta iudicantis. Si igitur intelligit Advocatus, haec fundamenta non subsistere in iure, et conscientia, praeter aliquas rationes à Iudice non cogitatas,


page 139, image: s149

sequitur necessario eum non posse respondere dubitationibus Iudicis absque peccato mortali: nam licet imperitus Iudex iudicaret pro cliente, et illa sententia iniusta transiret in iudicatum, non tamen potest cliens aut Advocatus in foro conscientiae illam sustinere, ut suo loco docebo. Desistat igitur à patrocinio, et moneat clientem de iniustitia causae et si circumstantiae id postulabunt, revelet secreta causae, et rationes iniustitiae, iuxta doctrinam D. Thomae, et aliorum de qua supra. Quae omnia notanda sunt ad declarationem eorum quae scripsit Graff. lib. 3. decis. Aur. cap. 8. part. 1. in princip. ubi inquit, quod Advocatus defendens causam iniustam, mortaliter peccet, licet aliquod caput iustum profecutus fuerit. Si enim intellexit de aliquo capite iusto et separato, male iudicio meo sensisset; quoniam quando plures res, vel diversae summae, petuntur unico libello, dicunturtot petitiones quot capita. l. scire debemus cum sua materia. ff. de verb. obligat. Et potest esse litigatorem habere iustam causam in una summa, et in uno capite, in alio vero iniustam, ergo vel eius traditio intelligi debet in terminis praesentis quaestionis, vel intelligi debet, quando suscepisset causaminiustam defendendam; nam ratione istius mali propositi peccaret; licet prosecutus fuerit tantummodo unum caput iustum, quod non respiceret summam causae


page 140, image: s150

principalis; defendendo enim aliquem articulum iustum non excusaretur si causa principalis esset iniusta, nam hoc modo retardaretur tota causa ut declarat Cagnol. in l. est natura. num. 14. in fin. ff. de reg. iur. Iacob. Benius. in tract. de privileg. Iurisconsult. privileg. 71. num. 12. Ala. d. Tr. q. 36.

Ad Conclus. 19.

Superiori quaestioni affinis est ista, de qua agere institui, videlicet, de Advocato, et Causidico Christiano, qui docent clientem ut subtrahat adversario instrumenta et testes, quibus ille possit causam defendere: si enim actor sciat aliquem notarium exiguae fidei rogatum esse de aliquo instrumento, quod multum faciat ad causam adversarii, qui successit in fastum alienum, scio ego clientem posse, ac solere muneribus, et promissis allicere illum notarium, ut interrogatus neget, se de illo fuisse rogatum; qua in re, in primis inducitur ille notarius ad peccatum mortale, Graff. Decis. Aurear. lib. 3. cap. 9. num. 3. part. 1. deinde infertur damnum notabile adversanti. Testes vero aggreditur cliens, quodam genere loqendi ad speciem modestissimo, peto à te ut dicas veritatem, et ne mihi damnum afferas; alias denuntio tibi inimicitiam, quae postrema pars, nihil aliud prae se fert, ad sensum cuiuscumque prudentis. nisi ut testes abstineant à ferendo testimonio, vel


page 141, image: s151

illos alio modo corrumpunt, vel aperte terrent; quod sane delictum detestantur omnes, Cyn. et Paul inter alios in d. l. providendum. C. d. postul. Abb. in cap. cum causam: colum. penult. de testib. Cagnol. in d. l. 2. num. 204. ff. de orig. iur. Innoc. in cap. intimavit circa fin. de testib. Ange. in l. satis aperte. C. ad legem Cornel. de fals. Felin. in cap. olim. colum. 3. de accusat. Marsil. in Rubr. C. de probat. num. 204. Navar. in Manual. cap 25. num. 28. versic. 4. peccat. Hoc loco me cogit Christiana pietas, ut deplorem ac desieam conditionem miserrimam infinitorum hominum, qui sola taciturnitate damnati, malunt ad flammas inextinguibiles inferni, quam loquendo offendere voluntatem, et animum cuiuvis homunculi; quando enim aliquis testificando, potest avertere iniustum damnum proximi sui et rogatur ab eo, ut testimonium perhibeat, debet testificari sub poena peccati mortalis D. Thom. 2. 2. quaest. 70. artic. 2. ubi subdit quod si non requiratur uti testis, vel aliqua iusta causa non possit examinari, debet veritatem enuntiare alicui, qua possit litigatori podesse, ubi Caietan. et Mich. Salon. in 2. conclus. et quando fuit requisitus, tenetur ad restitutionem damnorum, etc. Petr. Aragon. ubi col. 3. vers. his constitutis. Navar. in Manual. cap. 28. n. 41. Ludov. Carbon. de restitut. quaestion. 51. in maeteria testium. Graff. ubi supra, p. prima, cap. 135. num. 6. Silvester in verbo. testis. quaestio. 8. ex


page 142, image: s152

quibus consequitur, quod cum testis mortaliter peccet, ut dictum est, pari ratione, peccat litigator, et Advocatus, qui sunt Auctores huiusmodi sceleris; et postquam incidimus in hanc tractationem testium, hoc obiter notandum est, mortaliter peccare clientem, qui suos testes subornat, ut falsa dicant, aut vera taceant. Navar. ubi supra, num. 29. et ceteri consentiunt; potest tamen Advocatus illos docere, ut bene explicent rationem sui dicti, ita ut bene concludant. Affict. ad Constitut. Advocatos, num. 6. motus auctoritate Roffred. in tit. de Senat. Consult. Liboniano. Ala de Advos. et Causid. Christian. q. 45.

altera huiusmodi processuum causa mihi in ipsis Advocatis, et Procuratoribus residere putatur, qui non minus Christiana charitate frigidi, et iuramenti praestiti immemores, clientulis suis bonam perpetuam causam asserunt, ad litis intentationem, aut progressum incitant, et (ut ante dixi) pene victoriam promittunt; unde clientes tum alacriores, tum audaciores effecti, certius in voracem illum litigandi tamquam descendunt, in quem omnia sua salso persvasi defodiunt, satius ac Christo gratius facerent, si hisce verbis clientulos admonerent. Amice accepi, et intellexi causam tuam, quae mihi talis videtur, ut in una parte tibi iuris aequitatem polliceri videatur, in altera autem parte, dum varias personarum, locorum, temporis, et


page 143, image: s153

privilegiorum circumstantias considero, non omnino scrupulo causam tuam navare comperio, et processus erit longus, molestia pro te intolerabilis; et sumptus insiniti. Quare ex fraterna charitate suaserim, ne in hanc litem temere descendas, aut ut à coepta desistas, omnemque controversiam cum adversario, potius amice transigas, ad quod (si placet) ego velut de tua voluntate ignarus, libens meam praesento operam, et adversarium tuum cum ipsius Advocato simul inflectere conabor, id si feceris rem tibi iucundam, nedum perutilem feceris, et meis consiliis paruisse non paenituerit. Hisce sermonibus, si alter Advocatus suum quoque, clientulum adhortaretur, et ad concordem transactionem suaderet potius, quam ad litis institutionem, pauciores haud dubie passim effervescerentlites, minusque perstreperent ubique litibus fora, pauciora comperirentur Advocatorum, et Procuratorum examina, et passim sinceriores conspiceremus Christianos. Sed quid isthaec commemoro? certe surdis cano, ob id quod hoc Christianum exemplum, pauci metuo imitabuntur, quodque tam ad incitandum, quam ad dissuadendum propensiores videantur. Illud enim plus ad farinam facere intelligunt. Quocirca, ut maiuslucri aucupium faciant, res parvas magnis scripturis explicant, multas que paginas implent, sed distantibus lineis,


page 144, image: s154

distantioribusque verbis ac literis, ita ut in singulis paginis certae aliquot duntaxat conscribantur regulae, et singulae regulae certas aliquot contineant vocularum. Ita opplentur multae paginae paucis lineis paucioribusque verbis, sed cum non exiguo lucro, cum singuli paginis sua constituantur ordinaria praemia, ex quibus ipsi incrassentur, et miselli litigatores prorsus extenuentur: quanto enim plures paginae, tanto plus exurgit lucri: quia iidem ut incautius fallant, iubent sibi comparari papyrum parvae formae, quae vix praescriptas lineas, totidemque voculas capiat, ut decentius omnia completa appareant, et lucrum habeatur excusatius. Tandem clientulos suos sic multis scripturis multisque suasionibus inprocessuum tricis, ita involvunt, ut nesciant ipsi quomodo in eas perplexitates corruerint, quid ipsis agendum restet, et quomodo tandem sese, ex iis tricis explicare poterint: Si enim à lite coepta supersedeant, perdunt causam, et sumptus, si in lite pergant, terrentur futuris sumptibus, et litis dubium formidant exitum, l. quod debetur. et ibi Bart. ff. de pecul. Constituuntur igitur inter sacrum et Saxum, et lupum auribus continent Christi. Hoc denique advocatoriatus, ac procuratoriatus compendiosum officium, tantum multis confert lucri, ut eius spe non pauci alliciantur, ut suos liberos eò libentius iurium


page 145, image: s155

studiis addicere velint cognoscentes eorum praxin, et peritiam annuum certumque culinae para re proventum, imò certiorem, quam quivis Rei publ. stylus alius. Solet dici:

Dat Galenus opes, dat Iustinianus hores.

Nunc vero dicendum videtur, Iustinianus opes, nunc dat Galenus honores. Damhoud. Prax. rer. civ.

APPENDIX. Der Christliche Advocat.

DEs Christlichen Advocaten Hauptzweck ist, seinem Clienten in Sachen, die nicht wider Gott, wider die Christliche Liebe, wider Wissen und Gewissen lauffen, treu, auffrichtig, redlich, fleissig und also zu dienen, als wäre die Sache sein eigen, ja seines HErrn Christi, deme er, als ein wahrer Chrift, alles innerliche und äusserliche, Verstand, Willen, Leib, Leben, Haab, Ehr und Guth willigst aufzuopffern verpflichtet. Er suchet nicht, was sein ist, sondern durch die Liebe, was seines Rechsten ist, dasselbe wider heimlich- oder öffentliche Gewalt und Unrecht, gebührend zu verthädigen, zu beschützen, zu erhalten, und das Verlohrne rechtnmässiger Weise dem Eigenthums- Herrn wieder zubrigen.


page 146, image: s156

Ob er auch von der Welt seiner Treue, Redlichkeit und Christlichen Auffrichtigkeit halber gehasset, geneidet und verfolget wird; wenig Danck und Belohnung von seiner sauren Mühe und Arbeit verdienet, also sein nährlich- und spährliches auskommen hat, so erinnert er sich in Demuth seiner Umwürdigkeit, ist mit seinem Schöpffer und Wolthäter gern zu frieden, als der ihme ohne das auch den geringsten Strohalm nieht schuldig: gearöstet sich darnebenst, daß der Gerechten Saamen nicht nach Brodt gehen solle; daß GOtt ihn mit den Seinigen ernehren könne, freuet sich dabey seines guten und ruhigen Gewissens, so ihme werther den viel tausend Stöck Goldes und Silbers: und daß ein redlicher Nahme und Ruhm, den er hinter sich lässet, seinen Kindern ein grosses Erbtheil sey. Denen Armen und Geringen dienet er so willig und treulich, als denen Reichen, und erfreuet sich, wan~ er nur Gelegenheit findet, derer Armen, Witben und Wäysen und Frembdlingen Sache zu befördern, und ihnen zugleich und Recht zu helffen; Weil er sich erinnert, was der HErr durch seine Diener, die Propheten befiehlet: Trachtet nach Recht, helfe dem Unterdrückten, schaffet den Wäysen recht, un~ helfft der Witben Sachen. Item: So spricht der HErr: Richtet recht, und ein ieglicher beweise an seinem Bruder Güte und Barmhertzigkeit; und thut nicht unrecht den Witben, Wäysen, Frembdlingen und Armen. Wird ihme eine Rechts- Sache vermittelst gerichtlichen Processes auszuführen, angesonnen, so fähret er nicht alsobalden zu,


page 147, image: s157

dieselbe etwan in Hoffnung eines guten Gewinste und stattlichen recompenses unbedachtsam, quocumque modo zu defendiren: Weniger promittiret er demselben einen ohnfehlbaren Obsieg, sondern lässet sich zuförderst in der Sache und allen Umständen wohl und fleißig informiren, und wo er nicht so balden die applicationem iusti aus denen Rechten, löbliche Statuten und Gewonheiten, finden kan, erholet er sich bey den Christlichen und gewissenhafften Rechtsgelehrten guten Raths und information: da er auch ratione facli einigem Zweiffel bey sichbefindet, und etwand die narration desselben ihme verdächtig vorkommt, redet er seinen Clienten ernstlich zu, bey Vermeydung Gottes, als Hrtzenkündigers, angedroheten Zorns und Ungnade, die liebe Warheit rund und deutlich zu bekennen, den geringsten der Sachen Umstand nicht zu verhählen, damit in Verschweigung dessen er nicht anlaussen, und das Unrecht mit seinem und eigenen deß Clienten Nachtheil, Schimpff, und Spott zu vertheidigen, bemühet seyn möge. Seinen Clienten stellet er allezeit beweglich vor, was der fromme Abraham, seines Brudern Sohne, dem Loth, bey dem zwischen ihrer beyder Hirten sich ereigneten Unwillen un Zänckerey, aus liebreichen Hertzen sagte: Laß nicht Zanck seyn, zwischen mir und dir, denn wir sind Brüder (Christen) wiltu zur Rechten so will ich zur Lincken, wiltu zur Lincken so wil ich zur Rechten: und was der Apostel zu seinen aus der Heydenschafe beruffenen Ehristen schreibt: So viel an euch ist haltet mit iederman Friede. Durch diose und


page 148, image: s158

andere ernstliche Ermahnungen nebst Vorstellung denrer beschwerlichen Rechts - Processen, bemühet er sich seinen Clienten zu Friede, Gedult, Einigkeit un~ einen billigen Vertrag zu bewegen.

Wann er vermerckt, daß sein Client aus einem fleischlichen Eyfer wider seinen Contrapart erhitzt, und in schnöder Vergessenheit der Christlichen Liebe, auf die Strenge, und Schärffe der Rechten dringet, so erinnert er ihn sobald der Sanfft- und Demuth seines HErrn JEsu, warnet ihm, darnebenst daß er ja um der Streit-Sache willen der Person nicht seind seyn, und etwan einen heimlichen Groll und Haß wieder dieselbe in seinem Hertzen hegen werde: weiln folches der Christlichen Liebe, die er auch seinem Feinde schuldig, zu wider, und an sich selbst ohn verantwortlich und verdamlich.

Mund und Feder braucht er nur zu nöhtiger Vorstellung der Sachen gründlichen Beschaffenheit und des Rechten. Allen rabular ischen Schmähen und Lästern, so wohl denen Rechten und der Christlichen Liebe zu widerlauffenden ehrenrürigen Anzüglichkeiten, in Reden und Schreiben, ist er gantz abgeneigt, und od er wohl von seinen Gegentheil hierzu veranlasset wärde, so erinnert er sich doch alle zeit der Christlichen Bescheidenheit, wohlwissende, daß Scheltworte mit Scheltworten zu vergelten, weder Christlich, verantwortlich, noch ihme selbst rühmlich, seinen Clienten fürträglich sey. Vielmehr bleibt er bey denen meritis causae, und lässet ihm angelegen seyn dieselbe zu Beförderung der lieben Iustiz, dem Richter bloß, sine verborum


page 149, image: s159

circuitu et fuco, vorzustellen. Ob er zwar die vorgeschriebene Process-Ordnung, als eine Regul und Richtschnur fleissig observiret, so mißbraucht er doch dieselbe keines wegs, dringet auch auf dessen folennia, ausser wo es der Sachen wahre Nothdurft erfordert, so hart nicht, sondern reflectir et allezeit auf die Christliche liebe und Billigkeit. Nicht alles was dem Rechts- Process conform, hält er in applicatione der Christlichen Gebühr und Schuldigkeit gemäß. Wann er siehet, daß von anderen bestochenen oder verlogenen Rechts-Verkehrten Menschliche Rechte und Satzungen gleichsam mit den Haaren herhey gezogen un~ gezwungen werden, daß solche was krumm ist, gerade, und was unrecht, recht sprechen sollen, so hasset er solche unchristliches Beginnen, von innersten Hertzen-Grund, sich stets erinnernde des schrecklichen Wehe, welches der eyferige Gott über derer Hälse donnert, die das Recht in Gall und Wermuth verkehren.

Sein Christlich Gewissen, und die Liebe zur Gerechtigkeit ist ihm lieber, denn alle Schätze Aegypti. Er spart keinen Fleiß alle Hindernisse und Verschiebungen des Processes, die entweder auf seiten des Richters, oder derer Partheyen sich ereignen, aus dem Wege zu räumen, und die Sache zu ihrer abhelfflichen masse zu besördern. Er trägt Bedencken ohne höchstdringende und ohnvermeidliche Noth und hinderniß, einige dilation oder Auffschub bey dem Richter zu suchen, ist aller Weitläuftigkeit und befliessener Verzögerung gramm, hält dieselbe vor unverantwortlich, und wo es nur


page 150, image: s160

möglich wäre, möchte er münschen, daß wo nicht im ersten, doch im and ern und dritten termin die Rechtfertigung ihre Endschafft erreichte. Wann Veweißthum zuführen ihme oblieget, so tergivisiret er nicht, sondern bemühet sich, die lautere Warheit dem Richter beyzubringen. Er instruireet die Zergen nicht entweder zu leugnen, die Warheit zu verschweigen, oder ichtwas zu reden, was derselben nicht gemäß, ohngeachtet seinen Clienten hierdurch geholffen werden könte. Vielmehr erinnert er sie ihres Christenthums, und daß, bey Vermeydung der hochschweren Meineydes-Straffe, sie ja niemand zu Lieb und Leid ihr Zeugniß und Wissenschafft mit guten redlichen Gewissen ablegen und hiedurch die liebe Warheit und Iustiz ohn gekränckt in ihrem vigor lassen und verthädigen wollen. Ob er zwar seines Nechsten guten Nahmen, Ehr und Leimut, wider die Verleumbder und iniurianten zu verthätigen sich schuldig erkaennet, so verhütet er doch mit allem Fleiß,daß ohne höchstdringende und unumgängliche Noth einige iniurien-Klagen angesponnen werden, bey welchen Processen gemeiniglich viel Sünden, als Feindschafft, Groll, Haß, Zanck, Zwietracht, gifftige Verbitterung und dergleichen mit unterlauffen, welche offt beyde Partheyen, so wohl den Beleidigten als beleidiger wegen der unchristlichen Unversöhnlichkeit die Seelen ins ewige Verderben stürtzen. An denen hitzigen Retorsionen und vermeinten Chrenerrettungen derer sich die heutige Welt in Schmäh Sachen öffters gebraucht, trägt er keinen Gefallen, weil er


page 151, image: s161

Weiß, daß hier durch die Liebe des Nechsten heffrig gekräncket, der Groll und Haß wider den Beleidiger mehr gestärcket, denn gedämpffet, und in effectu eine Privat-Rache darumer verborgen liege, und doch der ehrliche Nahme hierdurch wenig confervirer werde. Er erinnert sich, daß man Böses mit Bösen, Scheltwort mit Scheltwort nicht vergelten solle, ohngeacht die Welt anders hiervon zu urtheilen pflegt. Vey ihme gelten Christi Wort, die Liebe und Erbauung des Nechsten, nebst der demütigen Gedult mehr, denn weltliche Gesetz, welche mehr ieweiln leiden, nachgeben und erdulden, denn das Christenthum billigen und leiden mag. In peinlichen Sachen gehet er behutsam, forschet angelegenen Fleisses den Grund der Warheit, und da er seinen Clienten in seinen Gewissen schuldig findet, weiset er denselben mit treuhertziger Warnung von sich: allzeit ingedenck des HErrn Worts: da er sagt. Wehe dem, der dem Schuldigen recht spricht, und den Unschuldigen verdammet. Gewinnet er seinen Clienten die Sache durch Urtheil und Recht, so frevet er sich zwar der Gerechtigkeit, nicht aber des Gegentheils Schaden und Verlusts, welchen derselbe hierdurch entweder am Leibe, Ehren, oder Haab und Guth leiden muß, sondern betrübt sich vielmehr darüber in Erwegung deß allgemeinen Menschlichen iammers und Elendes, daß die Menschen offtermals um das Zeitliche so eyferig rechten und fechten, und doch mit Hindansetzung des lieben Christenthums bey gewonnenem Recht ein verletzt Gewissen, und einen erzürneten Gott haben. Er erinnert sich darnebem,


page 152, image: s162

daß manchmal vor Menschen ein gerechtes Urthel gefallen, solches aber Gottes Gericht dem Höchstem Richter und Hertzenkündiger gleichwol mißfallen könne. Verlieret auch sein Client die Sache, so stellet er solches Gott und den Rechten anheim, und ermachnet ihn den Rechten und der Exsecution des gesprochenen Urtheils sich in Christlicher Gedult zu unterwerffen, und desselben sonder erhebliche Ursache sich nicht zu opponiren, wenigers durch allerhand nichtige ausflüchtige und tergiversationes das Recht zu hemmen, und hierdurch das Gegentheil mürbe und müde zu machen, darmit er zu einem unbilligen Vergleich gedrungen werde. Gehet aber ein ungerechtes Urtheil wider ihn, als einen vor GOtt und der Welt unschuldigen Menschen, wie leider! heutiges tages durch verhaste corruptelen oder fleischliche affecten des Richters, oder andere Practicken, iezuweilen zugeschehen pflegt, so leidet er solches gedultig, tröstet sich seines guten Gewissens, befihlet sich Gott und dessen Schutz und Beystande. Summa: Er ist ein tapfferer Verthädiger der Gerechtigkeit, ein Beschützer der Unrecht- und Gewalteidenden, ein Trost und Hülffe der Armen, der Mund der Witben und Wäysen, denen zu helffen, er biß in den Todt getreu verbleibet.

Ein geistlich Lied eines Christlichen Advocaten. C.S.

I.

GOtt! ich solt bilig Abscheu Tragen
zu werden auch ein Advocat;
Welt über solche so viel klagen
Man biß daher gehöret hat.


page 153, image: s163

Du selbsten klagst, als ich es find,
Seht! unter meinem Volcke sind;
2. Die Leuten stellen, Fallen richten
Zu fahen wie die Vogler thun,
Die Häuser sind voll tückisch Tücken,
Im Geitzen sie gantz nimmer ruhn.
Daher sie werden mächtig reich
Fett und Glatt, dem Gemästen gleich.
3. Sie fördern keine Sach den Wäysen.
Und helffen denen Armen nicht,
Sie lassen sich mein Wort nicht weisen,
Sie achten mich nicht, wo das Licht.
Ich wil sie plötzlich schiessen nun,
Daß ihnen es recht weh soll thun.
4. Vor dieses, Gott! die Haut mir schauret,
Daß solche Falschheit in der Welt,
Mein Hertz, wie billig, es bedauret,
Das böse Thun mir nicht gefält.
Jedoch gedencke ich dabey
Daß es nicht so durchgehend sey.
5. Es ist wie unter andern allen
Das Böß und Gute stets gemengt,
Es seynd auch schon die dir gefallen,
Und derer Hertze an dir hängt,
Noch mancher treuer Advocat
Vor dich und vor der Welt Lodhat.
6. Ein folcher möcht auf dieser Erde
Mein Gott! ich auch seyn hertzlich gern,
Daß aber ich dergleichen werde,
So bitte ich dich meinen HErrn!
Ach! schaffe mir durch Christi Schmertz
Ein gut Gewissen, reines Hertz.


page 154, image: s164

7. Laß meinem Nechsten mich so dienen
Als mir zu dienen ich auch wolt,
Laß, was zu thun mich nicht erkühnen
Das meinem Nechsten schaden solt
Dem Gegentheil, wie offt bekannt,
Das Recht möcht spielen aus der Hand.
8. Laß mich nicht böse Sachen schmücken
Durch Räncke, List und falsches Recht,
Die Armen niemals unterdrücken,
nicht ansehn Herren oder Knecht,
Und nicht durch Gold und Geld das stumm
Gerade machen, was ist krumm.
9. Vielmehr mach, daß ich Christlich handel
Denck daß du dich läst teuschen nicht!
Und daß ich dir von meinem Wandel
Muß Antwort geben vor Gericht,
Da dann so klein Gesponnens nicht,
Das nicht solt kommen an das Licht.
10. O hilff mir Gott! umb Christi willen,
Der mein Fürsprecher früh und spat,
Laß deinen Willen mich erfüllen,
Und seyn der Deinen Advocat.
Von dem man sagt: der Gottes Knecht
Sicht bloß auff Gott, und auf das Recht.