06/2007 Reinhard Gruhl markup
typed text - structural tagging completed - no semantic tagging - spell check performed - no orthographical standardization


image: s001

HIPPOLYTI A COLLIBVS PRINCEPS, CONSILIARIVS, PALATINVS, siue AVLICVS, et NOBILIS. Editio postrema, aucta varie aut innouata. Cum rerum et verborum INDICE copiosissimo. HANOVIAE, apud Guilielmum Antonium. M D XCVIII.



image: s002

[gap: body text]

image: s393

IN HIPPOLYTI A COLLIBVS PRINCIPEM, CONSILIARIVM, PALATINVM ET NOBILEM, INDEX RERVM et verborum copiosiss. [abbr.: copiosissimus]

ACademiae respublicas summopere ornant et augent 167, 168, 169

Achaia vniuersa saeuissimo terrae motu concussa 196

Acies Imperat. [abbr.: Imperatoriam] non armis, sed iustis caussis stat 61, 62 [note of the transcriber: in the print: 62 and 63]

Aciei descriptio Francis olim vsitatae, sumta ex Agathia 82

Achilles Phoenici a patre traditus, vt illum verborum oratorem, et rerum actorem efficeret 38

Adfectatio, stulti animi indicium 343

Adriani familiaritas 143. eius liberalitas 173

Adoptione Imperium acquiritur et augetur 188

Adulatio vitiorum est altrix 51, 342. indicium animi angusti 342. principibus summo detrimcnto est, ib.

Adulationis exemplum graphice depictum 261

Adulationi foedum crimen seruitutis inest 261

Aduocati munus laudabile 374. tamquam in dignitate constituti, torqueri non debent 375

Aegyptus olim hominum numero omnes orbis gentes superauit 172. quot vrbes habuerit quondam, ib.

Aegypti rex mille auri pondo, viginti mille argenti Romanis dono dedit 134



image: s394

Aegyptii ad duo annorum millia regnarunt 5. fame coacti in perpetuam seruitutem Pharaoni se addixêre 8

Aegyptiorum dynastia 5

Aerarium quo pacto conficitur et conseruatur 179, 180, 181. eius modi duo, ib.

Aeschines legatus ad Philippum 150. eius oratio, qua Timarchum de impudicitia arguit 251

Aesymnetas magistratus qualis 6

Aetas consistendi 193

Aetas media quae sit 224

Africani Oratoris ad Neronem elegans admonitio 133. eiusdem de Romanis vox 134

Agamemnon decem Nestores aut Vlysses consiliarios potius, quam totidem Aiaces aut Achilles bellatores optauit 14

Agathocles 95. bellum in Africam mouit, ib.

Agricolis perpetua libertas a Pertinace Imp. [abbr.: Imperatore] cur concessa 162

ex Agricolis populus optimus 162

Agriculturae encomium 160. studium maximum apud Romanos 160, 161

Agrorum culturae veteres octo dies impendebant; nonum vrbanis et nundinis 161

Ahenarii 163. sub fabrili arte continentur, ib.

Alcibiades, intemperantiâ, ignominiae sempiternae maculis est adspersus 139

Alexander Seuerus, disciplinâ militari collapsâ, nomen et imperium Romanum amissum iri dixit 76. eiusdem seueritas in hac seruandâ, ibid. nihil sine doctiss. et prudentissimorum virorum consilio sanciuit 49. eiusdem oratio ad milites tumultuantes 144. ad tribunum militum oratio 86. eum quem ad honores, prouinciarum, vel iusticiae gubernacula prouehere cuperet, eius nomen programmate publico peruulgauit 22. militum suorum rationes, numerum et dignitates cum solus esset recensebat 91. nullos gladii honores passus est vendi 129 consiliariis suis spacium ad deliberandum dedit 286

Alexander VI. P. R. [abbr.: Pontifex Romanus] et filius Caesar fraudulenti et perfidi, sua ipsorum fraude perierunt 55, 56

Alexander Magnus saepe pedes ante suorum agmina incessit 67. vigesimo aetatis anno orbem disciplinarum summo studio confecit 39. inter arma Homerum, et alios Aristotelis libros lectitare solitus, ibid. ob nimiam familiaritatem garrulus, et vinolentus a suis vocatus 153. miser et exul tandem veneno interiit 121

Alexandri M. [abbr.: Magni] nomen luxuriâ amicis quoque infestum factum 139. eius elegans dictum de vectigalibus nimiis 181

Alexandrum intemperantia bibendi perdidit 355



image: s395

Alphenus, sutrinae tabernae alumnus, iurisprudentiae cognitione meruit, vt consul Romae crearetur 365

Alphonsus Arragonum rex admonitus vt vestibus splendidioribus vteretur, Malo, respondit, morib. [abbr.: moribus] et auctoritate meos excellere, quam diademate et purpura 148. quomodo Neapolitanum regnum acceperit 266. sapientes e Gallia et Hispania conuocabat 168. eius liberalitas erga hospites 153

Alphonsus Estensis 178. eius dictum elegans ib.

Amara dulcibus plaerunque salubriora 145

Ambitio animum necat 351

D. Ambrosii elegans gnome de mercatorib. [abbr.: mercatoribus] et mercatura 165

Amici praesidia regni 48

Amor amorem gignit 340

Amoris signa quae 342

Amphiarai laus 328

Andegaui faciles 45

Animus magnus spernit sceptrum 206

Animus contemtor et superbia commune nobilitatis malum 280

Animus generosus 330

Animi mores, corporis temperamentum sequuntur 138

Animo per libidines corrupto nihil honestum inest 141

Animorum motus, pro regionis ratione, celeriores sunt, vel moderatiores 43

Animalia vilia potissimum insidiantur 55

Annibal sine callido quodam consilio nunquam praelium commisit 114

Antigonus Macedonum rex regali munificentia et ingenti epularum apparatu Gallos ad coenam inuitat 112. quid responderit cum filium Alcionaeum in acie cecidisse audiuerit, 136. eius dictum memorabile 17

Antoninus Imperat. [abbr.: Imperator] theatricos et saltatores, mimos scenieosque artifices ad imperii dignitates prouexit 128. salaria multis ociosis detraxit 182

Antoninus Philosophus semper cum optimatibus res bellicas et ciuiles contulit antequam quid faceret 49

Annonae penuriam morbi sequuntur 67

Antiochus Epiphanes ob nimiam popularitatem insani meruit nomen 144. in balneis popularib. [abbr.: popularibus] lauabatur 153

Antistius Labeo 255

Aphorismus cruentiss. [abbr.: cruentissimus] in legib. [abbr.: legibus] Xuiralib. [abbr.: Decemuiralibus] de iudice corrupto 23

Appius Claudius 126. eius elegans dictum, ib. nimia popularitate de gradu deturbatus 144

Apophthegma Lamachi, Non licet in bello bis delinquere 113

Apuleiana seditio 128

Arati ad regem Philippum verba 4

Architectura inter artes liberales numeranda 165. quid sit? ibidem. eius vsus 166, 167



image: s396

Architecturae decoro non obseruato, tota vrbs et imperium deformatur 166

Architectus virgis caesus quod P. Crasso minorem malum miserit, secus ac iussus fuit 334

Architectus nemo sine exercitatione 166

Archidami verba ad Philippum regem 280

Arcilla, propugnaculum 156

Areopagitae caussas, non nisi noctu in tenebris cognouerunt 22 Aristidis oratio 249

Aristocratia 2

in Aristocratia facile ciuilia bella excitari solent 131

Arithmetica consiliario necessaria 228

Aristoteles iuniores et senes e numero germanorum ciuium remouet 224. Alexandri ingenium cognitum habuit 341

Armorum ciuilium ex Tacito elegans descriptio 132

sine Armis gentium quies haberi non potest 65

Aromata 162

Aruerni, fortes 45

Ars fabrilis 163

Artem experientia fecit 34. militarem non annorum numerus, sed continua exercitatio docet 77

Artes honore nutriuntur 39

Artes nonnullae nullo modo ab aulico tractandae 315

Artium mechanicarum diuisio 160

Artibus libertas rebuspubl. adempta 10

Arx munitissima, beneuolentia subditorum 154

Assentatoribus nullum dare, et bonis innocentibusque honorem impertire, maxima Regiae potestatis ormenta 51

Asyli ius 170

Athenae ciuilib. [abbr.: ciuilibus] contentionibus funditus excisae 125. felices armis, sed feliciores litteris 168

Atheniensium dominatus Democraticus 2. lex de remuneratione militum, qui pro patria pugnando cecidissent 92

Attici acutiores putati, quod Athenis tenue caelum esset 43

Attalus rex testamento Asiam pop. Roman. [abbr.: populus Romanus] legauit 186. coronam auream CCXLVI pondo in Capitolio ponendam curauit, ib.

Auaritiae elegans descriptio ex Sallustio 277

Auctio quid sit 190

Audacia crescit saepissime ex desperatione clausis 96. insulsa in exitium ducit 137. in ortu vindicanda 136

Audax rationis semitam non sequitur 136. saepe inconsideratae animositatis poenas luit ibid.

Augustalis dignitas per octingentos annos apud Germanos permansit 5

Augustus Herodi Iudaeorum regi aliquot vrbes attribuit 9.


image: s397

inter comedendum et radendum, lectioni operam dare solitus 39. militem donis, populum annonâ pellexit 26. numquam genti cuiquam bellum intulit, nisi iustis de caussis 60. priuilegiis Romanorum nihil detrahere voluit 17. pop. Rom. [abbr.: populi Romani] gratiam inaudita magnificentia, ludis, venationibus, etc. aucupatus, populo libertatem eripuit 10. promtus eloquentia 38. veste domestica vsus 148. Augusti, animam iam agentis, exclamatio 200

Aulae felicitas non in exterioribus consistit 300. in Aulis non semper venti secundi spirant 344

Aulicus quibus artibus debeat esse instructus 308. primo moribus quam optimis imbuendus, ib et 310, 311. grauem personam vix sustinere potest, sine historiarum cognitione 311. in histor. [abbr.: historiae] lectione delectum adhibere debet 315. eloquentia quae aulico necessaria 316. pressa potius, quam vaga Rhetorica delectabitur, ib. quas nam artes tractare debeat 317. sit equitandi peritus 319, 320. pedestria exercitia colat 320. notitiam canum auiumque habeat, 21, 322. quomodo alendi instituendique falcones, ibid. eius incessus sit grauis, non tamen adfectatus 324. aulicus in sermone decorum obseruabit, ib. item in vestitu 325. eius vestitus sit conditioni et regioni, in qua versatur, accommodatus 326. talis sit, qualis Principi vel aliis videri vult 326. non simulandi arte vtatur, ib. adsiduitate et diligentia praecipue opus habet 329. diligentiâ efficiet vt Princeps saepe suo ministerio vtatur 331. aul. [abbr.: aulicus] diligens quis vocandus, ib. principis ad quem mittitur, condicionem scire tenetur 332. Principis sui verba seruet ib. contra mandata principis agere non debet 333. principis arcana nemini reuelare debet 337. de priore domino interrogatus, eius non minus honorificam mentionem faciat, quam si ei adhuc obstrictus viueret 339. operam dabit vt intelligat princeps se ab illo amari 340. adulationem et adfectationem vitabit 342. item ea per quae in aequalium offensionem facile incurrere potest 344. largissimus eorum beneficiorum esse debet, quae ipsi nihil impendii adferunt 347 adulatores fugere debet, ib. variis casibus saepe agitatur 350. ideo debet esse tolerantiss ib. et forti animo 351. a iactantia se cauere debet 352. sit temperans, ib.

Aulici detestandi qui crispatum cincinnis gerunt capillitium meretricum instar 325. cur non plerique a Principe diligantur 329 Aulicum minus adfectata diligentia commendabiliorem reddit 336

Aulicorum nonnullorum iniuriae


image: s398

praecipites, beneficia lenta sunt 352

Auri vis et potentia 63

Austriaca familia Galliam Belgicam, Hispaniam, Lusitaniam, etc. dotis nomine accepit 187

BAbylon deleta 196

Balduinus, Gothofredi Bullionii frater ducentis sexaginta equitibus, Caliphae exercitum, in quo erant equitum nouem millia, peditum viginti, fudit 76

Barnabas Vicecomes 151. eius lex de non occidendis apris, ibid. multa millia canum sumtu incolarum alenda curauit, ib.

Barbari, initio omnes dicti praeter Graecos 183

Bellum omne facile sumitur, verum acerrime deponitur 59

Bellum 60. internum et externum, ibid iustum, et pium ibidem.

Bellum nullum suscipitur nisi pro fide et subditorum salute 62

Bellum suscipitur vel defensionis, vel offensionis caussâ 58

ad Belli apparatum necessaria omnis generis arma 66

Belli caussa iusta omnibus inculcanda 62

Belli ciuilis caussae variae 124, 123, 126

Belli denunciatio hodie requitur 58

ex Belli fortuna, hominum voluntates facile mutantur 94

Belli indicendi olim apud Romanos ritus solennis 85. mala 59

Belli imperatori tempus obseruandum 103

Bello vigente et virtus et literae et edicta et mercimonia et cultus agrorum iacent 59

in Bello seruandus ordo 83

in Bello opere insperato nihil potentius 104

in Bello bis delinquere non licet 113

Bella ciuilia in Monarchia minus, quam vel in Democratia vel Aristocratia excitari solent: eiusque ratio 131, 132. quam exitiosa, ibid.

Bellorum euentus incertus 122

Bellicae rei scientia dimicandi nutrit audaciam 80

Bellandum astu 115

Beneficia male locata, male facta sunt 28

Beneficia eo vsque laeta sunt, dum videntur exsolui posse 303

Beneficiis aliquando principatus propagati sunt 186

Beneuolentiae remuneratione nihil iucundius 340

Benignitas morum et dexteritas in altioris dignitatis gradu, omnium animos facile sibi reddit obnoxios 143

Bonum ciuile 1

Brachmanae Indiam nobilissimam reddiderunt 168

Breuiloquentia prudens summopere Principem decet 147



image: s399

Britanni duri 45

Bulla imper. [abbr.: imperatoris] Caroli IV, quae de electione agit 246

Burgundi feroces 45

C. Iulius Caesar rerum gestarum gloria sexcentos vicit Imperatoves, a foeda libidine victus 139. omnia consilia hostium, locos, et astus nouerat 99. aduersus Pharnacem Mithridatis F. [abbr.: Filium] pugnaturus, in colle aciem instruit 101. Q. Pedium et Corn. Balbum consiliarios habuit 214. eius erga victos clementia 119

C. Domitius 99. quinquaginta millia trucidauit, ib.

C. Gracchi oratio ad populum 353

Q. Caelius Metellus Syracusas caesis hostibus inuasit 104

Caelo sereno nubecula parua apparens, procellosum ventum dabit 117

Caepio consul contra Cymbros temere pugnans, LXXX. millia amisit 136

Callisthenes ad regem Alexandrum missus, quibus monitis ab Aristotele fuerit instructus 338

Cambyses rex, nimium vino deditus ab amico Praexaspide monetur vt parcius bibat 140. et quid post eam admonitionem acciderit 141

Cambysis et Cyri colloquium 117, 118

Camilli constantia 134.

Caput viride, promontorium 176

Caractaci elegans oratio 135

Carolus V. vestitu simplici et consueto delectatus 148

Carolus Borbonius 104. vrbem Romam vi capit et diripit, ibid.

Carolus Magnus Lutetiae Academiam instituit 168. qua occasione imperium in se et posteros suos transtulerit 265. eius post debellatos Saxones Longobardosque, ad milites oratio 92

Carolus Burgundus princeps potentiss. 187

Carolus Andegauensis 266

Cato nullum verbum vmquam emisit, quod emissum doleret 272

Cato Censorius 73. eius dictum elegans 142

Catonis maioris ad milites et commilitones exhortatio 98

Carthago armis a Romanis in seruitutem redacta 8

Carthaginenses loci naturâ fraudulenti 43

apud Casilinum rapa prope moenia sata, vt hosti desperationem deditionis facerent 115

in Castrorum loco deligendo quae notanda 111



image: s400

Catualda 123. scripsit Tiberio non vt profugus, aut supplex, sed ex memoria prioris fortunae, ib.

Chabriae dictum elegans 71

Charitas et beneficentia bonorum omnium radix 277

Celeritas in exsequendo, maxime necessaria Principi 108

Childericus Merouei F. [abbr.: Filius] Francorum rex, ob attentatam illustrium feminarum pudicitiam, in exilium missus 127

Chirurgorum officium vile 375

Citadellae, propugnacula 155

Ciuilium armorum ex Tacito elegans descriptio 132

Ciuitas illa felix, quae pacis tempore bella futura timet 64

Ciuitatis status optimus sub rege iusto est 7. robur non in mutis lapidibus, sed in ciuium virtute 154. Ciuitatis iure integrae prouinciae donatae sunt 183

Ciuitates quousque felices fuerint 219

Clades Leuctrica 95

Clades quae domi accipiuntur, exitiales 95

Claudius, ne miles ocium exerceret, inter Mosam et Rhenum trium et viginti millium spacio fossam produxit 78

Clausula legib. [abbr.: legibus] adiici solita apud Romanos 296

Clearchus Solensis 171

Clementia Caesarem Deum fecit, et Augustum conseruauit 24. Imperatorum dos prima 25. Regum propria est ibid.

Cleomedontis elegans dictum, In consiliis mediam viam non mediam, sed nullum esse 271

Cleomenes 154. oppidum [correction of the transcriber; in the print opidum] munitissimum, muliebres latebras appellauit, ibid.

Cleopatra 140. eius luxus, ib.

Clientela inter Principes 185

in Clientelam se dantes, caueant ne amittant libertatem, ibid. 186

Cn. Pompeius procliui impetu militum, Mithridatem superauit 101. piratis deuictis loca deserta atrribuit 122. Cn. Pompei exercitus 80

Cocceius Nerua puellas puerosque natis parentibus egestuosis sumtu publico per Italiam ali iussit 173

Coelibum apud Spartanos poena 170, 171

Coloniae Romanorum 158. earum deducendarum caussae, ibid. et 174, 175. in Italia a Romanis amplius LIII. deductae 176. extra Italiam multo plures, ibidem. non nimis remotae ab Imperio fuerunt 177. Coloniae quid sint Romanis 158. vnde dictae, ib.

in Colonias non optimates, sed infimae plebis homines a Romanis missi 177

de Commeatu ab initio belli prospiciendum 66

Connubiorum vtilitas 170

Consilium a silendo cur veteribus dictum 271



image: s401

Consilium praecox in bello vitandum 99

Consilium Ludouici Sfortiae 284

Consilium praestat mutarein melius, quam in male ceptis pergere 275

Consilium decemuirorum apud Venetos 292

Consilium priuatum apud Gallos quale 292

Consilii definitio 217. quomodo hîc sumatur, ib. Consilii mutatio non est inconstantia 276

Consilio et auctoritate res magnae geruntur 214

in Consilio quoliber tria requiruntur 217, 218

Consilia optima, in futurum profutura, rectissime petuntur ex praeteritarum rerum exemplis 37. Consilia noua rebus nouis accommodanda 103 rebus aptanda 220. pauidis in incerto 274

Consilia septem apud Hispanos; et quae 292

Consiliorum publicorum enunciatores, iurisconsulti vt transfugas viuos exuri, et furcis suspendi debere statuerunt 272

in Consiliis et negociis publicis veritas numquam reticenda 254

in Consiliis media via non est via, sed nulla 271

Consiliis nulla res tam inimica quam celeritas 285

Consiliarius quis dicatur 218. quib. [abbr.: quibus] instructus esse debeat, ibid. bonus imperii boni instrumentum 215. pacis decus vocatus, ib. praestanti ingenio debet esse 219. ingenio praeditus quando dignoscitur 220. dialectico acumine vti debet ne Sophistae nomen mereatur 221. qui XXX. annos nondum attigit, celebres adire debet academias 225. prudentia Theologica munitus esse debet, ibid. religioni ex animo addictus esse debet 226. Philosophiae cognitione carere non potest 227. inprimis vero mathematices 228. et Arithmeticae, ibid. et Geometriae ibid. Iurisprudentia instructus 232. historiae cognitio ei necessaria, ibid. in historiis rerum caussas, consilia, acta et euenta obseruabit 236. historias nostri temporis scire debet; praecipue familiae Principis cui inseruit 238. varias lustrasse prouincias, ibid. debet esse eloquens 240. repetere ea quae in medium allata sunt non debet 243. memoriam a iuuentute exercere debet 244. eorum populorum cognitionem habere debet quibus Princeps suus imperat 245. omnes affectus deponat 250. ab ira, odio, misericordia; amicitia, vacuus esse debet, ibid. sit vir bonus, iustus et integer, cuius vita censura sit ad quam ceteri dirigantur 251. non sit obtrectator, inuidus 252. nullas inimicitias gerat, ibid. et


image: s402

veritas debet esse amica 253. si odium metuat, non est dignus nomine consiliarii, ibid. cum fortuna sui principis non loquatur 259. omnia attentissimis [abbr.: ?] aurib. [abbr.: auribus] debet excipere 261, 262. diligentiss. [abbr.: diligentissimus] erit in meditando, legendo, disserendo, ibid. omnia nosse debet quae ad principatum in quo est, spectare videntur 263. Principem suum et aulam cognoscet ex omni parte, ibid. quae prouinciae, ciuitates, opida, etc. ditioni Principis sui subiecta sint, ibid. ei necessarium est nosse remp. 264. in captandis occasionib. [abbr.: occasionibus] debet esse diligens 266. an Consiliarius tam diligens esse debeat, vt etiam non requisitus, Principi vbi res postulat, consilium subministrare teneatur, ibid. Consiliarius si priorem sententiam non probet, an tacendo et capite annuendo muneri suo satisfaciat 270, etc. concreditas sibi res Principis nullo modo debet diuulgare 271. animo magno et forti esse debet, ne in consilio dando vel reticendo Principis aut aliorum pertimescat offensionem 273. quando sententiam mutare debeat 275. publicae vtilitatis caussa consilium mutare debet 276. auaritiam fugere et beneficentiae studere debet 277. aditu alloquioque sit facilis 279. ciues pariter et exteros summâ beneuolentiâ audiat 279. facilis in salutando et compellando, ibid. Dei gloriam et reip. Principisque sui vtilitatem sibi proponet 293

Consiliarii secretiores quot esse debeant 52

Consiliarii pars Principis 208

Consiliarii praesidia partim insita vel acquisita 219. eiusdem ornamentum forma corporis dignitati congruens, oris decus et elegantia 222. eius aetas 223. sententiam suam fermonum tenebris inuoluere non debent 244. eius officium quale sit et in quo consistat 248, 249.

Consiliarii prodigi vitandi 278. eius finis 293, 294

Consiliario duo extrema fugienda sunt 260, 261

Consiliariorum auarorum descriptio ex Sallustio 277

Consiliariis iis nil peius qui veritatem Principibus reticent 253. quib. [abbr.: quibus] vtendum 278

Consistorium principis circa quibus potissimum debeat versari 290

Constantini ad Iulianum patruelem oratio 69

Constantinopolis cum reliqua Graecia, Turcarum insolentiae manus praebuit religandas 8. tertio quoque anno, morbo contagioso deserta 173. eius caussa, ibidem.

Continentiâ et abstinentiâ


image: s403

multitudinis beneuolentia conseruatur 142

Copiae auxiliares ne sint maiores domesticis 110

Corporis cura cui magna, ei virtutis magna incuria 142

Corpori qui nimium studet, negligit animum 325

Corpora pro regionis ratione, vegetiora sunt, vel infirmiora 42, 43

in Coruos cadere satius, quam in assentatores 52

Cunctatio prudens seruare satis apta 136

Cosmus Medices 152. in priuatis suis domesticis rebus minimo contentus 153. in hospites claros et aduenas liberalis, ibid.

Cremona propugnaculum aduersus Gallos trans Padum 156

Corfu, insula 156

Cultrarii 163

Cultus mollis et histrionicus Principi vitandus 148

Curia elinguis 254

Cyaneae cautes 94

Cyrus Pytarcho familiari suo septem vrbes largitus 9. inprimis gloriatur de agris consitis suo labore et industriâ 161

Cyri ad Cambysem elegans responsio 118.

DALMATIA et Croatia a tempore Ladislai Vngaris parêre coeperunt 186

in Dania voluntate omnium ordinum Reges eliguntur 7

Darîus Xerxis pater laudatus 181. et cur ib.

Datames 115, 116

Decemuirorum consilium apud Venetos 292

Deus vbi non dominatur, sed mortalis quispiam, nulla ibi malorum, laborumque est quies 32

Deus humano generi duas potissimum dotes elargitus; rationem, et rationis facultatem 240

Dei reuerentia sublata omnia temere confunduntur 34

Delatores genus hominum publico exitio repertum 50, 287

Demarata malae mulieris exemplar 235

Demetrius Phalereus 38

Demetrii celeritas in bello Boeotis faciendo 67

Democratia 1

in Democratia facile ciuilia bella excitari solent 131

Demosthenis memorabilis responsio de Philippo rege 150. eius in vrbem Athenarum exclamatio 125

Dercyllidas dux fortiss. [abbr.: fortissimus] 171

Diaulus, ludi species apud Graecos 319

Dictator difficilimis quibusque temporibus Romae creatus 6

Dignitates 91



image: s404

Diligentia nimia homines odiosos reddit 336. ea omnes reliquae virtutes continentur 329

ad Disciplinam militarem instituendam requisita 77, 78

Dionysii tyranni dictum 54

Disciplina regia olim in benedicendi et recte agendi studio constitit 38. Disciplina militaris Rempublic. continet 77

Disciplina vetus regum silentium vitae periculo sanxerat 337

Disciplinam non potest seruare ieiunus exercitus 66

Disciplinarum ciuilium diuisio 94

Diuitiae ornamentum nobilitatis sunt, non caussa 371

Dolichus, ludi species apud Graecos 319

Domitianus 14. plurima opera incendio absumta restituit suo sub titulo 296

Ducis optimi officium proprium est consilia et naturam hostis intelligere 111

Ducis boni est virtute sine dolo hostem vincere 118

Duces cauti cunctatoresque laudati 95. boni non aperto Marte, sed ex occulto semper praelia attentant 113

Ducibus magnis vt multa non sunt aggredienda, ita semel aggressis non dimittenda 94

Dynastia Aegyptiorum qualis 5

Dynastia cum Larthe et sine Larthe apud Aegyptios 5.

EBora et Elice abruptis locorum hiatibus, deuoratae 196

Ebrietas malitiae mater, virtutis inimica 140. neruorum torporem inducit 139. eius elegans descriptio ex Seneca 354

Echinus in spinis ingreditur 343

Educatio et disciplina mores faciunt 308

Educatio ex ferocioribus et crudelioribus humaniores et contra reddit 44. plurimum prodest ad Imperii fines proferendos 172

Educationis mollis ex Quintiliano exemplum 309

Elementa quae dicantur 227, 356

ex Elementis animalia plantae, lapides et metalla coalescunt 357

Eloquentiae gloria cum iuris prudentia communis 365. vis summa 37

Eloquentiâ multi ad magnas dignitates sibi viam aperuêrunt 364

Epaminondas moriens quaesiuit, an clypeus saluus esset, quatuor tantum millibus stipatus, exercitum viginti quatuor millium collata acie vicit 75. senex iam palaestrae operam dedit 320. eius prudens consilium 116

Epimenidis oratio ad Athenienses


image: s405

201

Epulae cruditatem afferunt 138

Epicurus reges hortari solitus est, vt viros peritos conuiuiis adhiberent 36

Equitandi ratio elegans apud Italos 319

Equites grauis armaturae in acie vbi collocandi 83, 84

Etruriae dynastia 5

Eumenes proditorem suspendi curat 123. mortuorum cremari iubet cadauera, ibid.

Euenta, non facta vulgo notantur 336

Execrationes quib. [abbr.: quibus] caput perfidi ciuis deuouebatur 249

Exercitus ab exercitio dictus 77

Exercitus Cn. Pompei qualis fuerit 80. fame laborantis incommoda 67

in Exercitu otio nihil peius 78

Exercitium in milite plurimum potest 79

Exercitiorum species apud veteres 318

Experientia prudentiae mater 34. temporis filia ibidem.

FAbrica quid sit 166

Facere nemo metuit quod se bene didicisse confidit 80

Facetiarum acerbarum apud praepotentes in longum memoria est 261

Facinus ingens tentans, lentus est 99

Factio et respectus rerum priuatarum officiunt publicis negotiis 278

Factiones exitiosae 129

Falcones mediani qui 322

Fames magna Romae 197. Athenis, ibid.

Familiaritas nimia parit contemptum 153

Fatuitatis certiss. signum nunquam silere 339

Febris hectica ab initio facilis curatu, sed cognitu difficilis 45

Felix nemo esse potest, nisi cui animi moderatio adsit 121

Felicitas nimia parit furores ciuiles 128

Ferdinando Imp. [abbr.: Imperatori] eiusque posteris insulae et contingentes prouinciae omnes repertae, donatae ab Alexandro VI. Pontif. [abbr.: Pontifice] Romano 9

Fidem violans oppugnat omnium commune praesidium 55.

Fidei stabilitate et constantia nihil magis regium 55

Fide sublata iustitia tollitur cum humana societate 55. omnes regium et principum virtutes obscuriores fiunt 56

tam Firmum nihil, cui periculum non sit ab inualido 307

Fisci caussa numquam mala, nisi sub principe bono 180, 181. vide et Vectigal.



image: s406

Flandri industrii 45

Flandrenses panni 163

Foedera imperium firmant 159

Foederum apud Liuium genera tria 184

Foederatorum genera duo, 184, 185, 186

Foenerari, est hominem occidere iuxta Catonem 21

Foenore nulla pestis, in ciuitate lethalior, ib.

Foenerator grauior quam fur a Romanis punitus ibid.

Formae contemtus tres sunt 344, 345

Fortis 125

Fortitudo non in aduersis solum, sed et in secundis apparet 133, 134. in neruum ne erumpat, cauendum 275. eius proprium 132. laus 134

Fortuna ea metuenda quae rebus laetis tandem immisceat calamitatem 120

Franciscus Galliae rex etsi captiuus, mores tamen regios semper retinuit 123

Franci religiosi 45

Franci annos mille et fere trecentos regnarunt 5

Fraudulentissimi plerunque fraude ipsa in insidiis deducantur 56

Frumentum et necessarium commeatum qui non praeparat, vincitur sine ferro 66

Fugere quis dicatur 270

Funambulus 138

Furius Ceriolanus 224

Futura quae sunt, plerunque sunt paria et similia iis quae facta sunt 36, 37

GALBA cur vituperatus 22, 23

Galliae reges nascuntur, sed non eliguntur 7

Galli milites strenui et auidi pugnae 73

Gallorum equitatus 73

Geometriae cognitio historico necessaria 315

Germaniae opida nonnulla celebria facta, ob academias ibi institutas 169

apud Germanos augustalis dignitas per octingentos annos permansit 5

Gloria non paranda scelere 118

Gothi annos mille et trecentos regnarunt 5

Gracchana seditio 128

praeter Graecos, omnes quondam Barbari dicti 183

Gratia regum lubrica 304

Gubernatores nauium non ex Saturno, Venere, Marte aut Mercurio, tempestates praeuident, sed de nube 199

Gymnastice et Musica ciuitatibus necessariae 318

Gymnasia, vide Academia

Gymnosophistae Aethiopiam


image: s407

felicem reddiderunt 168

HALMA, ludi genus Graecos 319

Heluetii bellandi cupidi 66. propter foedus formidabiles 159. praeclare imperium suum tuentur 193

Heluidius Priscus 231. eius laus, ibid.

Henricus IV. Galliae et Nauarrae Rex, Princeps bellicosissimus 68

Hermeas summae auctoritatis apud regem Antiochum vir, interemtus 305. et cur 306.

Hiarchas Indiam nobiliss. [abbr.: nobilissimam] reddidit 168

Hippocrates cur [gap: Greek word(s)] ab Aristophane dictus 375

Hiero falcones 322

Hispani colonias in insulas Hispanicas duxerunt 176.

Hispani inediae et laborum tolerantes 74

Hispani septem consilia totidem curiis seiuncta, et regis praetorio comprehensa habent 291.

I, est quastorium, ibid.

II, militare, ibid.

III, annonarium, 292

IV, iurisprudentum, ibid.

V, criminale, ibid.

VI, Censorium, ibid.

VII, summum, ibid.

Historia ciuilis vitae speculum 311, 312

Historia sine Geometriae cognitione intelligi non potest 315

Historici Graeci qui excellunt 315. apud Italos excellentes qui, ibid. qui apud Gallos, Germanos, ibid.

ad Historicam lectionem Claudiani exhortatio 315

Holandiae et Zelandiae insulae inexpugnabiles 156

Homo nouus, famam virtutis egregiae consecutus, praeferendus est nobili ignauo 378, 379

Hominum voluntates ex belli fortuna facile mutantur 95

Honestas a religione auelli non potest 227

Honorum mercatura omnium sordidiss. 191

Honores odisse vera vita 207

Hostis, si fieri possit, extra Imperii fines anteuertendus 95

Hostis prudentia occulta et commentis potius, quam periculosis congressibus opprimendus 114

Hostem ingenio et ratione, quam ferro vincere, tutius est et praeclarius 113, 114

Hostes dormiente, corpora curantes, conuiuantesve aggrediendi 104

apud Hostes etiam magnam habet reuerentiae partem, cadentium virtus 120, 121

Hostes victi, fines excedere petentes, in dubio permittendi 96



image: s408

ab Hostium legatis cauendum 111

Humanitas quid 142. est condimentum humanae conuersationis 279

Humilia non delectant hominem excelsi ingenii 220

IAnus, genere et ingenio rusticus, non fit nobilis, feudo nobili empto 366

Ignis, elementorum veluti princeps, summo in loco est collocatus 357

Ignobilis dicitur, cuius nomen caeteris est obscurum 359

Imagines familiarum 303

Imperare bene nihil difficilius 205

Imperandi conditio 154

Imperator interpellantib. [abbr.: interpellantibus] faciles debet praebere aditus 14. eius virtutes quae 70. eius munus quale sit 69, 70

Imperatori quatuor necessaria 69

Imperium affinitare propagatur 187. quod fortius 5. firmissimum quod 12. adoptione propagatur 188. Imperium proferendi, aliena attrahendo, modi varii 159, 160, 182, 183

ad Imperium stabiliendum an propugnacula conducant et arces bene munitae 154, 155. nihil aliud quam cura salutis alienae 2

Imperii vox quam lata pateat 1. formae ibid.

Imperii boni instrumentum, bonus consiliarius 215

Imperii declinantis sub Aureliano signum 191, 192. eius fundamentum est honesta fama, subditorum beneuolentia et Principis auctoritas 54

Imperii fines vt proferantur, interest hominibus replere et populare ciuitates 181, 183

Imperii regii malus minister est pudor 260

Imperio vix dignus videtur, qui nimis voluptatibus deditus est 126

Imperia duobus mediis propagantur 159, 160. his artibus retinentur quibus ab initio parta sunt 44. ea tueri et conseruare, non minor virtus, quam ea acquirere 6

Imperiorum conseruatio in hostium propulsione, et perpetua obedientia subditorum consistit 3, 4. interitus, aliaeque conuersiones, an praeuideri possint 193, 194, 198

Infames olim habiti, ordinem deserentes, vel abiicientes clypeum 82, 83

Ingenia subtilia et ignea, nouandis quam gerendis reb. [abbr.: rebus] aptiora 221. eximia benignitate humanitateque Principum virorum excitantur et aluntur 208

Insignia gentilitia 363

Insubria, Longobardia vocata 159

Inuidia virtuti comes 304



image: s409

Ioannes Vngariae Rex Turcarum accepto patrocinio, regnum in seruitutem tradidit 185

Iphicratis indeligendis militibus industria 72

Iudex vere semper et incorrupte legib. [abbr.: legibus] iudicet 23

Iudices quales constituendi 23. puras manus Deo, Imperatori et legi praestare debent 23

Iuliani temperantia 41, 42

Iulius Caesar in medio bellorum furore non abhorruit a studio literarum 39. vide C. Iul. Caes.

Iuramentum militum Atheniensium 88

Iurisconsulto turpe ius ignorare 218

Iurisprudentes amplissima semper dignitate culti 365

Iustitia in regno idem, quod clauus in naui 20

Iustitia regia duas partes habet 14. eius proprium 18, 20

ex Iustitia regia potestas orta 364 ex eiusdem admiratione filii Iouis multi habiti, ibid.

Iuuentus, lubrica moribus aetas 223

LAcedaemone eos, qui vxores non haberent, a mulierib. [abbr.: mulieribus] per quoddam festum circa aram tractos, alapis caedi solere 171

Lacedaemonii principatum Graeciae, duce Epaminonda, amiserunt 95. maiori poena afficiebant eos, qui clypeum, quam qui gladium amisissent 11

Lacydes Cyrenaeus 207. a rege Attalo accersitus, venire renuit, ibid.

Ladislaus rex Pannoniae montem vicinum noctu farinâ conspersit 115

Lamachi apophthegma, Non licet in bello bis delinquere 113

Lanificium 160

Larthes, linguâ Etrusca summus magistratus 5

Laurentius Medices Petri F. [abbr.: Filius] reip. Florentinae princeps in consulendis amicis aliquandovariauit 286. Pisis Academiam instituit 169

Lectio historica principi vtilis et necessaria 73. vide et Historia.

Legati hostium saepe exploratoris munere funguntur 111, 112

Leo Pontif. [abbr.: Pontifex] Romanus III. 266 inter Leonem IX. P. R. [abbr.: Pontificem Romanum] et Henricum III. Imp. [abbr.: Imperatorem] insignis principatuum nonnullorum permutatio facta 9

M. Lepidus Proconsul improbae pertinaciae in Hispania poenas luit 60

in Lesbo, Austro flante, homines aegrotant 173. Coro, tussiunt, ib.

Leuctrica clades 95

Lex, qua reges non modo occidere prohibentur, sed etiam supplicia spectare 19

Lex Iulia de maritandis ordinib. [abbr.: ordinibus] lata ab Augusto Caesare 171

Lex, quae militem a L. anno non cogit, senatorem a LX. non citat 224



image: s410

Lex Aegyptiorum iubebat abscindi linguam, qui reipu. arcana detexisset 271

Leges fundamenta sunt Reipu. 46

Leges tutelares 170

Legum mutationes pernitiosae, ibidem.

Legibus clausula adiici solita, Si quid sacri sanctique est, quod ius non sit, rogari, eius hac lege nihil rogatur 296

Liberi virtutem parentum imitentur 4

Liberalitatem quae virtutes comitantur [correction of the transcriber; in the print conitentur] 279. eâ qui vtuntur beneuolentiam sibi conciliant 25 in Liberalitate curandum, ne quid nimis 27

Libidines pedum, manuum, articulorum omnium deprauationes inducunt 139

Limogea solum sterile habet 36

apud Locrenses populo aliquid mutandum persuadere volens, laqueum collo insertum gestabat 46, 47

Locrenses male custoditae arcis poenas dederunt 157

Locus castra ponendi, pugnandive, ipsi principi despiciendus 100. Vide Castra.

Loca ventosa ferociores et mobiliores reddunt homines 43

Lotharingi milites 45

L. Aelius Seianus summa gratia fuit apud Tiberium 205 capite plectitur, ib. cur 306

L. Lucullus Româ profectus rei militaris addiscendae gratia 314

L. Paulus Aemilius cum Perseo dimicaturus, moratur tantisper dum Sol in occasum vergeret 102

L. Sylla 129. quib modis seditionem militum compresserit ibid.

Ludi octo apud Graecos quib. [abbr.: quibus] iuuentus exercebatur 319

Ludouici Sfortiae consilium 284

Ludouicus XI Francorum rex viliorib. [abbr.: vilioribus] vestibus cur vsus 149. cum litteris et mandatis Oliuarium, regium tonsorem, ad Caroli filiam Gandauum mittit 152

Luxus ciuium Principi mouendus et moderandus 128, 129

Luxuries et auaritia maxime homines ad maleficium impellunt 353

Lysimachus rex Philippidem Atheniensem Comicum amauit 259

MAgnitudo pop. Rom. aduersis prope rebus admirabilior, quam secundis fuit 134

Magnitudinis animi proprium 132

Magistratus vocati Aesymnetas apud Graecos 6

Mahometes Amurathi F. [abbr.: Filius] septem millia virorum, qui accipitres curabant regios, milites esse iussit 151, 152

Mahometes Visir primus trium principum Othomanorum 335. nunquam principe inscio quicquid statuere voluit, ib.



image: s411

Maiestas plus valet quam leges, edicta, magistratuum iussa 30

Malum nascens facile opprimitur 128, 129. inueteratum fit robustius, ib.

Malorum omnium radix cupi ditas habendi 277

Mammaea mater Alexandri Magni 144

Manlius Torquatus 333. eius seueritas in disciplina militari seruanda 83

Mantinensis clades 95

M. Antonium ebrietas perdidit 140

M Aurelii imper. [abbr.: imperatoris] dictum elegans 188

M. Coriolani grauis aduersus plebem sententia 257. ei dies a populo dicitur, ib. idem condemnatus 258

M. Crassus quinque maximis virtutibus fuit ornatus 278. eas omnes auaritiae sordes obscurarunt, ib.

M. Licinii Crassi ad militem facetum dictum 110

M. Marcellus 94. eius ad Q Fabium dictum elegans ib.

Maroboduus 122

M. Cato inopi plebi frumenti congiarium dari iubet 129. cum Censor esset, quib modis voluit luxum amoueri 130. eius ingenium 222

M. Porcii Catonis laus 248

Mars communis 122

Massinissa Numidiam incultam et desertam, omnium fructuum abundantissimam reddidit 162

Massiliensium dominatus Aristocraticus 2

Maximinus imperator 140. de eius intemperantia Nicephori Calixti dictum elegans, ibid.

Mazaga, propugnaculum 156

Media aetas, quae 224

Medicina in lure, non vno in loco, seruilis ars esse videtur 375

Medici olim serui fuerunt 375 nobilitatem non amittunt 376

Medimnus tritici mille drachmis Athenis vaenit 197

Mediomatricum propugnaculum a rege Henrico II. occupatum 158

Melia, propugnaculum 156

Melitensis insula 156

Memmea vxor Alexandri Magni, ei nimiam ciuilitatem obiicit 144. Alexandri responsio ib.

Memoria eloquentiae thesaurus 244

Mendacium nullum senescit 327. eius poena 147

Mendacis natura 146

Menelaus pauca, sed plane argutissima loquutus 147

Mercatura Solonis tempore in precio fuit 164. an et quae deceat Principem 189, 190 nisi ampla sit, et per alios exerceatur, derogat nobilitati 366, 367

Mercator vrbibus prodest 190



image: s412

Mercatores quib. [abbr.: quibus] modis alliciendi. 165

Mercatorum vtilitas 164, 165

Metellus Numidicus patria pulsus in Asiam secessit 134. eodem animo fuit exul, et patriae restitutus 135

Metellus Antiochi regis legatus, tria foederum genera ponit 184 in exilium ire maluit, quam Trib. pleb. [abbr.: Tribunus plebis] in leges peccare 274. eius elegans ad militem responsio 110

Metenses citadellis, siue propugnaculis, in officio continentur 155

Miles optimus habitus, qui optime didicerat parere 86, 87. pinguis 73

Miles non subitus, sed vetus et expers eligendus 75

Militis ad Neronem verba notanda 127

Militi minori in praeda plus licet, quam duci 87

Milites auxiliarii 109

Milites arma, membra esse ducunt 78. ex agris potius, quam ex vrbib. [abbr.: vrbibus] eligendi: eiusque caussa 74. maiores et minores 67. qua aetate eligendi 74, 75. Imper. [abbr.: Imperatorem] potius, quam hostem metuere debent 86

Militum genera tria 70. delectus 71

Militum Romanorum olim notio 72, 73

Militum minorum diuisio ibid.

Militum poenae leniores et grauiores 88, 80

Minerua cur e vertice Iouis nata 31

Mithridates venationi maxime intentus 151

Minio regis Antiochi consiliarius intimus 239

Ministrorum partes sunt, obsequium, assiduitas, taciturnitas, labor indefessus 208

Misericordia et veritas custodiunt regem 146

Mithridates captus 121

Monarchia 1

in Monarchia minus, quam in Democratia et Aristocratia ciuilia bella excitari solent 131

Monopolia prohibita 164, 165

Morbi ab angustia aedificiorum, immunditia et sordib. [abbr.: sordibus] profecti 173

Mores agrestes non apti sunt hominum conuersationi 323

Morum concinnitas aulico necessaria 323

Morositas inimicitiae similis 343

Morus arborum omnium nouissima germinat 265. parit inter primas, ibid.

Mortalitas non satis cauta inter tot fortunae obsequia 305

Multitudinis temeritas rempubl. Romanam euertit 125

Mulieres honore maritorum eriguntur, et genere nobilitantur 370

Munditiae muliebres viro fugiendae 325



image: s413

Municipes vnde dicti 182

Mutationes subitae, periculosae 46

Musica et gymnasticae ciuitatibus necessariae a Platone iudicatae 318

Musicae odium an sit immanitatis argumentum 316

Mutiani elegans ad Vespasianum oratio 284

NArbonenses fideles 45

Nauticae vsus et necessitas 162

Nebulae e montibus descendentes serenitatem promittunt 117

Necessitas moderamen non diligit 66. vis inuicta 96

Necessitate dira nihil fortius, ibi.

Negligentia principis contemtum prae se fert 330

Neruae beneficentia 27

Niniues excidium praedictum 201

Nobilitas 360. a parentib. [abbr.: parentibus] in filios velut ex traduce transit 369. ad parentes et superiores non transit 369. nec ad transuersales, ibi. in magnis animis excitat generosam aemulationem 368. per infamiam, et vitae turpitudinem amittitur 372. non per paupertatem, ibid. ad Nobilitatis fastigium multi peruenerunt magnificentia, et liberalitate 364. item eloquentia, ibid. Nobilitatis vis magna 367

Nobilitatem amittunt, vilibus et mechanicis artib. [abbr.: artibus] vtentes 374

Nobilitatem amittendi modi 369, 370, 371

ad Nobilitatem via 362

Nobilitatus propter egregias aliquas virtutes, non est vere nobilis 380

Nobilis dicitur quasi noscibilis 359. quis dicatur ibid. ignobili nubens, ipsa ignobilis fit 370. excipitur regina, ib.

Nobilis per exercitium vilium artium nobilitatem amittens, an praeiudicet liberis? distinguitur 372

Nobiles a muneribus et oneribus quibusdam publicis exempti 379 gloriam maiorum virtute quaesitam, omni pectore conseruantes, anteponendi hominib. [abbr.: hominibus] nouis 371.

Nobiles nati, maiorum praeclaris vestigiis insistant 371

ex Nobilium albo delendi 372

Nobilium priuilegia 378, 379

Nobilium filii caeterique descendentes, sunt nobiles 369. adoptiui non item, ibid. neque nothi et spurii, ibid.

de Nobilib. [abbr.: Nobilibus] iudicium 367

Nobiliores loca nobiliora in reb. [abbr.: rebus] omnib. [abbr.: omnibus] tenent 356

Nodum in scirpo quaerere, Prouer. 253

Norimberga solum sterile habet 36

Normanni vafri 45

OBsequio quanto quis promtior, honoribus et opibus extolletur 330

Odium qui nimium timet, regnare nescit. 254



image: s414

Officia venalia, cum non dantur hominibus, sed diuitiis 191

Oliuarius, Ludouici XI Galliarum regis, tonsor, cum litteris et mandatis ad Caroli filiam Gandauum mittitur 152

Opes ac diuitiae afflixere rempub. Romanam 128

Oppidorum bene munitorum vsus 155

Optimum id, quod maxime vnum est 6

Oranum, propugnaculum in Turcarum ditione 156

Orationem publicam habituro, quid agendum 147

Orbes caelestes 356

Ordo in dirigendis copiis in quibus consistat 81. quomodo hoc tempore instruatur 83

Ordinis sui desertor capite plecti solitus 83

Ordinem in bello seruare, maximi est momenti, ibid.

Os bene institutum, pulcra harmonia auribus 339

PAlatini impudentes tineae soricesque Palati vocati 303. saepe Principum ingratitudinem accusant 302. Plura vide in Aulico.

Pastoris boni est tondere pecus non deglubere 16

Patria nobilis municipes suos non nobilitat 365, 366. non nihil gloriae et honoris ciuibus affert, ibid.

Patri desipienti sicut nec vis inferenda; sic nec desipienti Principi vel patriae 131

Pauli Aemilii apud hostes oratio 120, 121

Pauidis consilia in incerto 274

Pax bello paratur 57

Pecunia neruus belli 62, 65. sine peculio fragilis 178. eius vsus et vis, ibid.

Peculium quid 178

Pedites in acie vbi collocandi 83

Pegnon de Velles, propugnaculum 156

Pergameni regis hereditas 128

Periclis egregia sententia 113

Periculis non temere se suosve obiicere, est prudentis 46

Periurus maioris est impietatis, quam atheus 55

Persae a Romanis in seruitutem redacti 8. primas Monarchiae dederunt 4. arcana regum mira celant fide 337

Pestis ingens in Europa 197

Pertinax Imper. [abbr.: Imperator] quicquid inculti soli vacabat, occupantib. [abbr.: occupantibus] adiudicauit 161. eisque decem annorum immunitatem concessit 162

Petrus Nauarrensis 172. Bugitanos omnes cum rege fugauit, ibid.

Pharsaliae proelium omnia Caesari in praedam dedit 95

Philippus Macedo magis de astu Imperatorio et successu, quam de viribus copiarum, et auxiliorum solitus gloriari: eiusque ratio 114, 115. singulo mane per puerum


image: s415

se admoneri voluit, Philippe, homo es 122. eius acies 95

Philippo regi, ocium audiendi sibi non suppetere praetexenti, respondetur: Ergo ne Rex sis 19

Philippides Comicus a Lysimacho rege beneuolentia cur complexus 259. eius ad Lysimachum regem responsio 336

Philocrates 150

Philosophia vitae dux, virtutis indagatrix, vitiorum expultrix 230

Picardi alacres 45

Pictura inter artes liberales numeranda 165, 166

Pisis academia a Laurentio Medices, Petri F. [abbr.: Filio] instituta 169

Plato libros Mosis vidisse creditur 32. quando beatas respubl. dixerit 229. grauissimus honestatis praeceptor 310

Plautianus summae gratiae fuit apud Seuerum 305. eius cadauer in viam contum eliose proiectum, ib. et cur 306

Pancratium, ludi genus apud Graecos 319

in Polonia Reges eliguntur ordinum omnium voluntate 7

Polybius inter historicos praecipuus 27

Pompeius Magnus, Possidonii domum intraturus, fasces lictorios ianuae submisit 29. vacationem militiae populo applaudente petit 93. parem non potest fere 195. a Gentio rege captus, cum senatus consilia prodere noluisset, ardenti lucernae digitum cremandum praebuit 273

Populus optimus ex agricolis 162

Portoria quid sint 264

Possidentibus omnia ille deest, qui verum dicat 254

Potentia duab. [abbr.: duabus] rebus conseruatur: pecunia et militibus 62

Praecognitionem aliae theoricae, aliae practicae 198

Praedia 91

Praemium, maximum incitamentum 92

Praemiorum militarium varia genera 90, 91

Praexaspes Cambysem regem admonet vt parcius bibat 140. et quid post eam admonitionem acciderit 141

Princeps habeat libellum quo opes publicae, quantum ciuium, sociorumque continentur 287, etc. prospicere debet vt omnia iusto precio veneant 165. ex senatorib. [abbr.: senatoribus] nascitur 216. quibus vti debeat 216. delatorib. [abbr.: delatoribus] non facilem debet praebere aurem 287. quos consiliarios eligere debeat 288. in regni administratione nil temere immutabit 289. quib. [abbr.: quibus] fidere debeat 260 quid in se obseruare debeat 17. sententiam liberam libenter audiat 258. non solum debet esse [gap: Greek word(s)] , sed etiam [gap: Greek word(s)]

Princeps abstineat, quantum potest, a sermonib. [abbr.: sermonibus] hyperbolicis 146 bellis iniustis non solum homines a


image: s416

se alienat, sed et grauem Dei incurrit offensam 59. bonus fit, si bonis amicis vtatur 35. bonae mentis indicium summum ostendit, adiungens sibi viros celebres virtute et fama, ibid. caueat, ne ab hoste decipiatur simulata fuga aliave ratione 111. ne miles ante faciem habeat puluerem, ventum, solem 101, 102 circa res magnas semper versans, auctoritatem conteruabit 149. consilia sua occultet 110. curet, vt, quae dicit, facitve, excellenter dicta factaque videantur 152. det operam, ne auxiliariis militibus vti cogatur: eiusque ratio 109. vt prudentia occulta potius, quam periculosis congressib. [abbr.: congressibus] opprimat hostem 114. dupliciter liberalitatem exerceat 25. habeat propugnacula in Imperio, eiusque finibus, et extra Imperii sui fines 156. in bello gerendo solertem nauis gubernatorem imitetur 62. in honoribus fauoribusque distribuendis, merita cuiuslibet potius, quam caeteros gradus respiciat 18. in iure reddendo, in dubiis ad lenitatem inclinet 24. in vestibus leuitatem vitet 148 itinerum peritos eligat 101. iustitiam seruet in subditos 20. magnus vt Imperii fastigio, ita rerum cognitione, caeteris praestet 40 magnis viris sua peragenda committat 152. malis tempestiue occurrat, nec parua negligat principia 45. nec appetat bellum, nec lacessitus facile pacem petat 94. nimium est audax, qui, vt amet vnum, se reliquis omnib. [abbr.: omnibus] inuisum facit 42. nudis etiam verbis promissa praestet 43. omnia sua non vni tantum consiliario committat [reading uncertain: print blotted] 42. optimus ciues suos faciendo docet 16. qui vult amari, languida regnet manu 24. reipublicae anima 16. sibi caueat ab adulatoribus 50. sit Ethicorum, Politicorum, Physicorum, et Mathematicorum non ignarus 35. sit popularis, familiaris, affabilis, facilis, nihilominus seuerus, vbi opus est 142. studeat veritati, nec vlla vtilitatis causa vnquam mentiatur 146. studia literarum, et litteratos fouendo et promouendo, plurimum beneuolentiae et gloriae sibi conciliat 29, 30. tempori cedat 45. totius orbis rex, Dei exprimit imaginem 3. toti exercitui praesit, si potest 68. victor caueat, ne crudelis sit, aut immanis 119 victus fortiter incertum belli euentum ferat 122. victos in officio et fide retineat; ne nouas res attentent, ibid. a quib. [abbr.: quibus] cauere sibi debeat 50. in exercitu veluti numen quoddam 68. si tyrannidem exerceat, facile domesticum bellum excitabit 126. ita se gerat, ne illi


image: s417

aut facilitas auctoritatem, aut seueritas amorem deminuat 145

Principis est subditos suo exemplo ad gratitudinem erga Deum hortari 33. eiusdem potestas iustitiae ponderib. [abbr.: ponderibus] semper exigenda 15

Principis personam in republ. tueri magnum quid 15. eius vita censura est populi ad quam diriguntur 16

Principis est omnibus faciles aditus ad se praebere 13. omnes leniter et patienter audire. ibi. infimorum querelis et desideriis aurem praebere, ibid.

Principis auctoritas omnis in opinione prudentiae et fortitudinis est constituta 30

Principis beneficentia in malis publicis potissimum elucet 25

in Principis benignitate perfugium est afflictis, ibid.

Principis Consiliarii fidi sint, rerum hominumque periti 49

Principis est, subditorum naturam, et mores recte intelligere 41. populi rebus consulere 30

Principis fastigio ornamentum dignissimum 3

Principis imago plurimum valet ad confirmandos in vtramque partem mutandos suorum mores 39

Principis ministri, iusticiam exercentes, sint Iurisperiti, viri boni, seueri et incorrupti 21

Principis praesentia, exercitus fugam saepe repressit 68

Principis labores grauissimi egent adminiculis 213. eiusdem partes erga Consiliarios quae sint 208 salus cuius desperata 257

Principi beneuolentia, iustitia, et beneficentiâ concilianda 13. maiestas, prudentiâ et fortitudine, ibi. bono nihil eloquentia efficacius, ad subditorum animos impellendos 37, 38. historias callenti nihil noui inauditum contingere potest 37. Principi motus animi temperandi 137. Principi pietas, fides, et integritas sancte colenda 54

Principi status suus, multorum amore et fidelitate communiendus 11, 12

Principi desipienti non vis inferenda 131

Principi natura vulgi noscenda 42

Principi victori quid seruandum 120, 121, 122. quae obseruanda et vitanda 126. cultus mollis et histrionicus vitandus 148. ei magnificentia conuenit 350

Principem labium mentiens non decet 146

Principem summe decet grauitas 153

Principem suum colere summa obseruantia et reuerentia, et nullo metu ab officio discedere, non sunt contraria 275. supra Principem non scandendum 280

in Principe argumentum nullum maius, quam viris sapientibus


image: s418

vti 214

in Principe potentissima dos, liberalitas et clementia 24, 25. qualis qualis cognitio litteraria requiritur 39

Principes Dei ministri 2. duo obseruare debent 13

Principes instar turrium sunt 15 quales, tales ciues, Prouer. 16. magnos magna decent 152. Principes qui Consiliariis stipati fuerut 24

Principum errata minimu quaeque notantur 15. eorum familiares variis non raro fortunae casib. [abbr.: casibus] expositi 207. in Principum senatu quae deliberari debeant 29, 290. eorum gratia quibus exitium attulerit 305

Principum arcana cognosce e periculosiss. res 337

a Principibus egregiis duo exspectantur 13

Principatus 2, 3, 4. eius forma optima, 6. constantissima, ibid. antiquissima 3

Principatus nouus singulari dexteritate et prudentia administrandus 44

Principatus multi, dissidiis inter Optimates et populum ortis, euersi 16, 17

Principatus acquirendi ratio et modus 7

Principatus nouus quando nascatur 9

Principatus pignori acquisiti 189

in Principatu prudentiae regiae non minima pars, tempore pacis annonae affluentiam praeuidere 44

Principatuum duo venena, contemtus et odium 12

in Principatibus haereditariis Princeps maiorum vestigiis insistat 44

Prisci Heluidii ad Vespasianum responsio 255

Priuilegia militaria 92, 93

Probi beneficentia 27

Procuratoris officium vilissimum 374

Promissa turpia non seruanda 57

Prophetia 201

Propugnacula praestantissima, natura loci munita 156. extra Imperii quoque fines habenda 156

in Propugnaculis praesidia militaria constituenda 157

Prouerbium, A capite piscem primo computrescere 16

Prouerb. [abbr.: Prouerbium] Factis magis, quam loquacitate valere 147

P. Crassus Minucianus 333. architectum virgis caedi curiusserit 334

P. Valerii oratio breuis 241

Pulcritudo externa diuinae imaginem refert 222. in dignitate, non in venustate eam Cicero ponit, ibid.

Pulcritudo corporis apta mouet oculos 323

Pupilli preces Dominus non despicit 18



image: s419

Prudentia quid 30, 31, 311

Prudentia duplex 31

Prudentia a virtute separari non potest 55, 56

Prudentia bellica cernitur ante bellum, in bello et post bellum, 62

Prudentia prophana 34. Principi consequenda, ib Theologica Rerumpubl. firmissimum eit fundamentum 32

Prudentia togata sine bellica vix subsistere potest, et defendi 57

a Prudentia omnes fraudes remouendae 56

Ptolomaeus Philadelphus 38

Ptolomaeus Aegypti rex Catonis consilium aspernatur 282

Pyrrhus in deuincendis regnis inuictus, deuictis et acquisitis celeriter caruit 10. magnam Graeciam occupauit 157. Athenas veniens, humaniss. [abbr.: humanissime] excipitur, ibi. in arcem Palladis deducitur, ibid. eius ad Principes ciuitatis admonitio, ibid.

Pyrrhi regis ad Lacedaemonios faceta responsio 111. eiusdem dictum egregium de Imperii gloria certantis 120

Pytarchus familiaris Cyri 9

Qu. [abbr.: Quaestio] An consiliarius tam diligens esse debeat, vt etiam non requisitus, Principi, vbires postulat, consilium subministrare teneatur 266. ad eam quaest. [abbr.: quaestionem] duplex resp. [abbr.: responsio] 268.

Qu. [abbr.: Quaestio] Si consiliarius in consistorio consilium aliquod tractatum iri sciat cui salua conscientia assentiri nequit, an, si eo die domi se contineat, officium suum minus diligenter fecisse dici possit 268. Qu. [abbr.: Quaestio] An Musicae odium sit immanitatis argumentum 316, 317

Qu. [abbr.: Quaestio] An eo saltem casu fines mandati praeteriri possint, si id ex re Principis fore existimemus 332. eius dubitatio 333

Quercu tempora velabantur ei, qui ciuem ab hoste vindicabat 90

Q. Caecilius Metellus desperata victoria Syracusas caesis vigiliis indit 104

Q. Fabius Max. a Consulib. [abbr.: Consulibus] grauiter obiurgatus, quod secretacuriae enarrasset 272. eius admirabilis pietas in patriam 249, 250

Q. Hortensius plus studii in corporis decoro motu, quam in ipsa eloquentia impendit 324

RAtiocinatio quid sit 166

Religionis studium verissimam continet virtutum omnium disciplinam 33. Religionis vinculo sublatovita hominum stultitia, scelere, immanitate complebitur 34. eius vinculo in officio continemur 226

Res mortales fluxae 119

Reivnius plures possunt esse fines 294

Resp. nulla ex duob. [abbr.: duobus] pluribusve generib. [abbr.: generibus] conflatur 5, 6. Reipu. procuratio ad vtilitatem commissorum gerenda 2. Reipu. bene constitutae fines non gladiis, sed iustitiâ terminantur 13.


image: s420

Reipu. formam temperatam Cicero optimam iudicat 5

Reip. fundamentum consistit in iuris aequabilitate, et integritate iudiciorum 13

Reip. vniuersus status non facicile fortunae varietati exponendus 95

Reip. qui praesunt duo Platonis praecepta tenere debent 294

in Repub. est ratio eadem, quae in febri hectica 45

e Republ. esse, formula vnde nata 294

Respublicae, non secus ac homines, suam habent infantiam, pueritiam, etc. 21

Rerumpubl. variae mutationes 193

Rerumpub. formae rectae 2. mala interna 144. externa ab hostib. [abbr.: hostibus] proueniunt, vel vi maiore 195, 196 euersiones exquibus coniicere liceat 199, 200

Rex fidelitate suorum et fauore, fortius aut tutius nihil habet 12, 13. sub Rege iusto optimus ciuitatis status 7

Regis optimi effigies in Hierone 235

Regis thronus clementiâ roboratur 146

Regiae fortunae sublimitas 15

Regni praesidia non sunt exercitus neque thesauri, verum amici 48

Regna quousque prosperum statum habuere 215

Regnorum transmutationes quae sint 19

Regibus temperanda humanitas erga ciues, vt interim regiam tueantur autoritatem 144

Regalia 91

Rhodiorum dominatus Aristocraticus 2

Richardus Angliae rex captus, misere interit 195

Roma, caput mundi, Gothorum [correction of the transcriber; in the print Gotthorum] iugo seruiliter sesubmisit 8

Roma suis virib. [abbr.: viribus] concidit 195

Roma cur tam diu floruerit 215

Romana respub. euersa propter temeritatem multitudinis 125

Romanum imperium plusauctum parcendo victis, quam vincendo 118. post Pertinacem, quasi in foro propositum venale 9

Romani populi magnanimitas 134

Romanae agriculturae studiosi 161

Romanorum mos in militiae vacatione petenda 80

Rotae natura 147

Rusticus emens feudum nobile, non fit nobilis 366

SAbini ad Vitellium exhortatio 95

Salubritas vrbium 173

Salustii laus 238

Sardanapalus 141

Sarmatae cupidine praedae graues, caeduntur 87

Saturnini elegans dictum 206

Sceptrum spernit magnus animus 206



image: s421

Scipio Censor 10. elato animo Hispanorum legatos alloquutus 146. eius indoles a Silio Italico depicta 79. ad Massinissam oratio 137, 138

Scoti annos mille et septingentos regnarunt 5. Anglorum patrocinium receperunt 186

Scutum reliquisse, Germanis praecipuum flagitium 11. Scutum magis quam gladium contra tyrannos sumendum 131

Securitas Principi vitanda 104, 105

Seditio 104. quomodo coercenda 105

SCtum. [abbr.: Senatus Consultum.] de Tarquiniis ex vrbe eiiciendis 126, 127

in Senatu principum de quibus deliberandum 289, 290

Senatoris boni semper in Senatum venire 269

Senatori qui nec aderit, aut caussa, aut culpa esto 269

Senatorum odia in reip. detrimentum cedunt 288. auarorum descriptio ex Sallustio 277. Vide plura in Consiliario.

Senectus portentosa cur Nestori attributa 318

Senectus timida, suspiciosa 223

Sententiarum rogandarum apud veteres ordo non fuit perpetuus 288

Sericum Hispanicum 162

Sermo mentis character 324

Q. Sertorius, mutata veste in Cimbrorum castra penetrauit 100. neque laetitiae neque timori vmquam paruit, in vtraque fortuna eodem habitu semper constitit 135

Setta, propugnaculum 156

Sparta ciuilibus contentionibus funditus excisa 125

Sperchii pons 116

Spes addita suscitatiras 61

Seueritas subditis plaerumque vtilior nimiâ humanitate 145

Sexagenarios de vente deiici, vnde natum Prouerbium 224

Silentium inter pocula seruare, senibus difficile 338

Silentii laus 338

Simulatum nullum diuturnum 55

Socordiae atque ignauiae qui se tradit, ne quicquam Deos implorat 331

Socratis gnome ad Alcibiadem superbientem 280, 281

ex Sole, prognostica aeris, tempestatis 117

Solimanus curnonaususVenetos aggredi 159

Status Consiliarii 49

Status ciuitatis optimus sub rege iusto est 7

Status reipublicae tolerabilior est, vbi Princeps malus, et consiliarii boni sunt, quam vbi bonus princeps et mali consiliarii 49

Stratagemata in bellis iuste exerceri possunt 117, 118

ad Stratagemata multum confert, varias circumstantias intelligere et captare posse 116, 117. ad


image: s422

Stratagemata multum confert qualitas regionis, situs, fluminum, vallium, Solis, ventorum, temporis 116

Subditi insuetis nimiisque extorsionibus non grauandi 16.

Principi prudenti obediunt, illiusque praescripta diligenter exsequuntur 32

Subditorum animi ad omnem disciplinam bona educatione conformantur 172

Subditorum beneuolentia arx munitissima 154

Subditis priuilegia conseruanda 17

a Subditis vis et fraus omnis arcenda 18, 19

Superbia odium hominum conciliat, et caelestis Numinis odium grauissimum accendit 154. in Principib. [abbr.: Principibus] odiosiss. [abbr.: odiosissima] sed in priuatis fastidienda et molestissima 281. cur morbus sacer ab Heraclito dicta 351. Superbia et contemtor animus commune nobilitatis malum 280

Superbos Deus prosternit; humiles amat 281

Studia hominum, iusticiâ et liberalitate conciliantur 13

Studiorum fructus maximus, ex tempore dicendi facultatem nactum esse 241

Sylla dictator intempestiuis conuiuiis intestinum morbum contraxit 139

TAciturnitas rerum administrandarum vinculum optimum 273

Tacere multis discitur vitae malis 39

Tacfarinatis copiae 145

Tacitus consiliarii manibus terendus 238

Talis esto, qualis videri vis 55

Tanger, propugnaculum 156

Tarentina arx negligentius custodita, occupatur 158

Temerarius saepe animositatis inconsideratae poenas luit 135

Temeritate armatâ nihil funestius, ibid.

Temperantia, totius honestatis et elegantiae decus et ornamentum 137. eius descriptio 352

Tempus pugnae belli Imperatori obseruandum 103

Tempori cedere, semper habitum est sapientis 45

Tempora quercu velata 90

Terrae diligentissimo cultu continentur omnes naturae opes, quibus communis omnium vita sustentatur 161

Thala, praesidium militum dictum 145

Thebanorum lex de mercatoribus 377

Thebaeorum dominatus Aristocraticus 1

Themistocles, victo Xerxe, prohibuit destruere pontes 90. in consilio capiendo acerrimus 246



image: s423

Theodoricus Gothorum rex 178

Theodosius Imp. [abbr.: Imperator] magistratus vt praefecturas prouinciarum quibusuis accedentibus venales exponebat 191, 192. eius religionis studium 33

Theodosia Colonia Capha dicta 176

Theophili imperat. [abbr.: imperatoris] dictum elegans ad Augustam vxorem 190, 191

Theophrastus Chius vir iactator et lasciuus, canos infecit 327. ad eum Archidami elegans et faceta responsio, ib.

Theopompus Lacedaemoniorum rex 85. eius memorabile dictum, ib.

Thomas Morus Vtopicae Reip. auctor 285. eius elegans consilium, ib.

Thorismondus Theodorici Westgothorum regis F. 283

Tiberius mirifice auersatus est adulationem 50. noctem, continuumque triduum epulando potandoque consumsit 28. res suas spectatissimo cuique mandabat 152. eius dictum in adulatores 256

Titus, amor et deliciae generis humani cognominatus 25

Titi Vespasiani F. [abbr.: Filii] dictum memorabile 143

sub Tito multa tristia et fortuita acciderunt 26

Traiani laus 15, 254. beneficentia 24. dictum memorabile 17, 143, 144. elegans dictum de fisco 180

Tribuni turbulenti 125

Tripolis a Turcis expugnata 196

Toleti decem hominum millia viuunt lanae et serici opificiis 163

Tonitrua matutina ventum significant 117

Totilae elegans dictum de rebus secundis 133

Turcae in seruando ordine disciplinaque militari, cunctas nationes hodie antecellunt 85. Turcarum Imper. [abbr.: Imperator] quib. [abbr.: quibus] modis suum imperium auxerit 185

Tutela ad vtilitatem commissorum gerenda 2

Tyranni digni sunt qui Principatu exuantur: verum id ius non est subditis. 131. contra Tyrannos scutum magis quam gladium sumendum 131

VAleriani Imp. ad Aurelianum oratio 90, 91

Vannius Sueuorum rex, odio accolarum regno pellitur 127

Vascones bellicosi 45

Vasto Fuxaeus 98

Vectigal 264. hoc pulcherrimum iustiss. que quod rebus ad corrum pendos hominum mores imponitur 130, 131

Venatio quatenus Principi concessa 150

Venatoria ars 162

Venetarum nauium vis 162

Veneti quatuor consilia habent, praeter senatum et coetum


image: s424

optimatium 292

Veritas et misericordia custodunt [reading uncertain: print faded] regem 146

Veritatem quisquis metu ali cuius potestatis occultat, iram Dei in se prouocat 275

Verrucae in facie foediores, quam in reliquis corporis partibus conspiciuntur 15, 16

Veseui montis conflagratio in Campania 26

Vespasianus Imp. [abbr.: Imperator] architectos praestantes coemit 167. Colossi refectorem insigni congiario donauit, ib. Iudaeâ subactâ omnem Iudaeorum agrum vendi iussit 9. eius familiaritas 143. veste et habitu neglecto in publicum saepe processis 148

in Victoria non gloriandum, in aduersis non tristandum 123

Victis parcere, heroicum 120

Vinum, non alia res M. Antonium perdidit 139, 140

Vir nobilis vxorem ignobilem nobilitat 370

Vir fortis non est, cui non crescit animus in ipsa difficultate 275

Virtutis et probitatis vis 349

Virtutes et mores ad persuadendum faciunt 252

in Virtute spem positam habere, vt pulcherrimum, ita tutissimum 98

Vita vera, odisse honores 207

Vlpianus iurisprudentiae cognitione celebris, tutor Alexandri Imp. [abbr.: Imperatoris] est factus 365

Vngaris quando Dalmatia et Croatia parêre eoeperunt 186

Vnitas non est numerus, sed numeri principium 380

Vniuersales, qui nam sint 346

Voluptas plures quam crudelitas perdidit: eiusque ratio 126

Voluptates Principibus communes 138

Vrbes non munitae subditis illecebrae sunt faciendi quod libuerit 155

Vsus plus prodest quam vires 77

Vtile nihil quod non honestum 54

Vulgus duro imperio habitum, se vlciscitur 128. eius natura et conditio 124

Vxor sequitur mariti conditionem 370

XAntippus Punici belli fortunam sola loci opportunitate conuertit 100

Xenophon Attica musa dictus 150

Xerxes Babylonios victos genio indulgere iussit, ne denuo defectionem molirentur 122

ZElodomirus Dalmatarum rex 186

Zenonis elegans ad regios legatos responsio 338

Zenophanes nihil in homine mali nasci posse dixit, qui temperantiam amplexus fuerit 353.