(1) Horatii, Epistolar. lib. 1. epist. 2. ad Lollium, v. 16. Iliacos intra muros peccatur, et extra. A Trobus, intra: ab Achaeis, foris. At hîc, a Pragaeis coniuratis, intus: a sociis corum, in circuitu Pragae et Bohemiae. (2) Sune enim et Darari cis Hellespontum, in parte
Illyridis; adcoque Europâ. (3) Ihum, urbs eras Troadis. Troas autem, regio illius. (4) Palatinianos, a Neccaro flumine profectos ad flum. Moldam. (5) In vulgata ponuntur verba, Omnis praevaricatio, et inobedientia. (6) Ad Hebraeos, cap. 2. v. 2. (7) Ecolesiasties 16. v. 8. (8) Ibed. cap. 16. v.u. (9) Ibid. v. 12. (10) Sapientiae cap. 5. v. 18. (11) Ibid. v. 21. (12) Sapient. cap. 5. v. 21. ubs vulgata, Contra Insensatos. hoc est, intelligentiae sensu destitutes. (13) In Inferis. (14) Psal. 49. v. 4. Vulgata, De sursum. (15) Ioelis cap. 2. v. 3. et Actor. 2. v. 19. et Lucae c. 21. v. 25. et 26. (16) Psal. 49.l v. 4. citatô. (17) Numeror. cap. 16. v. 31. et 32. (18) 4. Reg. cap. 1. v. 14. (19) Libri Iosuae, cap. 10. v. 11. etc. (20) Ioann. Nauclerus, Vol. 2. Generatione 41. anno 1220. Sed expressius, Michael Buchingeriss, e Correl. Cornipolitano, et Bredenbach. lib. 1. Collation. sacrar. en annum 1273. (11) Iudiscum, cap. 4. per tezum. (22) 4. Reg. cap. 6. v. 17. (23) Cantic. 4. v. 8. Apud Cornel. porro a Lapide, Leones hi, et pardi, armatos signisicant insectaetores. in sdem cap. 4. Cantic. (24) Aluntur onim leones, etsaem in Vivariis Europaeorum quorundam Prinsipum: cum Pardos Syriae fere, Africaque,
solae nôrint. (25) Cornel. a Lapide, in caput 13. Apocalyps. (26) Iun. Iuvenalis, XI. Satyrâ, citatus a Petro Henrichiano, §. de Pardo. (27) Innuit Satyricus, Inter peregrinas belluas, etiam Pardos in aream, arenamve bestiariam, immissos. (28) Nenioris stellati, ad Pragam. (29) Passim in Commentariis, super diversa Scripturarum. Subinde quoque, in libris, ad Ambrosium, contra Celsum epicureum. (30) Isaiae cap. 13. a v. 4. (31) Ibid. eap. 13. v. 5. Vulgatae verba sunt. Venientibus de terra procul. etc. (32) Presertim vero, Croatarum. (33) Wallonum: quibus adiungas licet, Belgarum reliquas gentes orthodoxas. (34) Idem animal, et do/rc Graecis, et dorka/s2 est, ab acutissimo in praedam oculo. de/rkein enim, est, Videre, unde de/dorka, et do/rc. (35) Non fabulosas illas veterum acutoculas: sed lupos, quos vocant, cervarios. (36) Lepus, timidior est, quam, ut audeat; vulpes astutior, quam, ut velit, pardo sese committere. (37) Id diserte tradit, a Lapide citat. in cap. 5. Ieremiae, v. 6. E Plinii lib. 8. cap. 16. et Aeliani lib. 5. cap. 40. cetera quoque, de pardo pete. (38) Commentatore in Canticum Canticorum, apud Cornel. in cap. 4. Cantic. (39) Psal. 26. v. antepenult. (40) Ad
assertionis huius plenisorem lucem capiendam, expendat, qui dissentit, verba Divi Pauli, 2. ad Timoth. 3. v. 13. Mali homines, et seductores, proficient in peius; errantes, et in errorem mittentes. In errorem puta illum, de quo Salomon ait, Sapientiae cap. 5. a v. 6. Ergo erravimus a via Veritatis, etc. lassati sumus in via iniquitatis et PERDITIONIS. Summatim deniqise: Dissensiones, Sectae, etc. regnum DEI non consequentur. ait idem Paulus ad Galat. cap. 5. vers. 20. (41) Der Thiergarten / auff dem Weissen Berg: ad Pragam. (42) Sic de eo loquitur Ecclesiasticus, cap. 50. v. 28. (43) Vitruvii vox architectonica: qui scripsit tamen Augustaeô saeculô. Est vero, Colluviei receptaculum. (44) Sic enim colebant Semiramidem, deam suam. de qua vide, si lubet ac vacat, quae seripsi Ruinarum decade l. in Semiramide. (45) Aut, sine aspiratione, Avahaei: sicut 4. Regum, cap. 17. v. 24. aut Hevaei: velut infra, cap. eod. vers. 31. nominantur. (46) Vocabulum auctoris Philomelae. (47) Hanc historiam vide, ac lege, lib. 4. reg. Capise 17. a v. 24. usque ad fin. (48) De Vallearundineri, pone Iordanem sitâ, et a feris
(etiam leonibus) habitatâ, vide Christianum Adrichomium, in Theatro terrae Sanctae, tribuque maxime Ephraim, num. 16. Includitisr vero Vallis haec, ad instar quoddam, seu formam, tou= *de/lta Nilotici, consluentium torrentis Carith: eiusque Deltae basis est. Iordanis fluvius; in quem Carith, cum lateribus suîs, e cuspide Occiduâ descendit. Ferarum autem immitium ibi coloniam esse; satis indisant verba Davidica, psalini 67. v. 31. quo digitum intenait etiam Adrichomius, Theaetri paeg. 25. col. 2. med. (49) Psalmo 7. v. 12. et 13. et 14. Porro, ubi Vulgata habet (idque recte) Vasa-Mortis, ibi intelligenda sunt, Instrumenta, et utensilia, suppliciorum. Unde et Septuagintae vertunt, h(toi/mase s1keu/h qana/tou. (50) Ioannem Huss, cognomine suo vehere Anserem, non solum indicat claere, pluribus in paginis, Auctor Gloriae Universitatis Pragensis Carolo-Ferdinandaeae, ut pag. 24. med. et pag. 50. fin. et pag. 52. med. et clarius, pag. 58. ad finem. ubi, Anserinô clangore delectatum, ait, Podiebrachium, yeudobasile/a; quiae doctrinô Hussi captum, et excantatum. et pag. 60. med. etc. sed nec ipsi Hussitae huius avis multistreperis vocabulô Prophetam suum erubescunt insignire.
uti Vitae Canisianae novissimus anctor, Italus, notavit in epigrammate, quod Hussiticus effudst poeta, in Petri Canisii nostri, invisum sibi nomen, Pragae, annô 1556.
Hinc procul esto, Canis! pro nobis excubat Anser.
sicut dicacitatis huius, et alibi superius, et fusius, memini, Septennii II. annô 1614. pag. 449. Ceterum, haec, de Hussiano nomine Anserinô, plusculîs abnotare placuit; ob magni ceteroqui nominis, eumque Catholicum, Wandalum, ad Taboris postea moenia defunctum: qui ante 36. annos plusquam semel affirmavit mihi; In Bohemia nesciri quidquam de ulla cognatione nominum Hussii, et Anseris; in gratiam fortassis uxoris Bohemae, Hussi sectam professae, ac retinentis. (51) Matthaei cap. 7. v. 21. (52) Ad Roman. 13. a v. 1. (53) Ibid. v. 4. (54) Psalmo 147. v. 15. (55) Haec narrant, Cornel. a Lapide, in epistolam S. Petri 1. cap. 5. v. 7. §. S. Ioannes. Caesar Baronius, in annum Christi 510. num. 2. Idem quoque, in Notis Martyrologii Romani, ad diem 19. Februarii, §. Sanctorum Monachorum. Cyrillus, in Actis S. Ioannis Silentiarii. et Simeon metaphrastes, ad diem 13. Maii: aliique
complures. (56) Miraculîs enim piorum conspectîs, Christianiss effectus; fidei verae tenax permansit: ut Baronius indicat, locîs, proxime citatîs. Gabor autem iste, se ipso quottidie deterior evasit. (57) Hanc, a Boico Gillensteinianam dictam, locîs, alibi citatîs; auctor Iournalis expeditionis - Bavaritae in Bohemiam, Boius ipse quoque, a pag. 45. post med. ac deinceps, constanter Greilenstein nominat: eamque fuisse dicit Domini Ioannis Iacobi a Kueffstein; praefecti tunc annonae castrensis rebellium. Drozdovicium vero, cuius mox a sexto versu mentio sequitur, Illustrissim: Pessina a Czechorod, affert Phosphori Radiô 6. pag. 661. citatque, infra ad marginem, Martis sui Moravici librum 2. cap. 6. (58) Hinc Consultationem, quam Boicus ait, inter Bavariae Ducem, et Comitem Bucquoium, habitam fuisse in arce Gillensteniana; auctor Iournalis haudquaquam falso tribuit Hornae urbi, paginâ 49. Qui nihilominus pag. 47. ad med. Gillenstenii (quod Greilnstenium ipse nominat) factam dicere videtur. §. Den 12. dito, ist man. etc. Doch vorher. etc. (59) Abrahamo Saurio, de Urbibus, pag. 424. Scriptori, et (uti videtur) etiam praeconi, neo-evangelico. (60)
Auctor Iournalis, pag. 48. ad med. (61) Insignia regni Bohemici, Albi Leonis, in campo, seu scuto, rubro: contra, ac Ianssonius in Atlante notet. qui Tabulâ Bohemiae, circa med. fere, ait, Leonem Rubrum, in campo Candido, tributum fuisse Wratislao IV. ab Imperatore Friderico. (62) Apud Boicum, parte 3. lib. 5. num. 32. (63) Quae sero tandemps ad vesperam, advenerant. ut asserit Iournale, pag. 47. princip. (64) Octavô die Septembris, seu, die sollemni NMativitatis Beatissimae Virginis Mariae: ut Diarium numerat Teysingerianum. (65) Oberndorffis: ut seribit auctor Iournalis, pag. 45. post med. (66) Quae, positam in medio suî, Bohemiam ex omm circumquque parte cingit. uti, ad Tabulam Bohemiae, docet auctor Atlantis Geographici, initio statim: ac plures alii. (67) Nec Contemnendus, nec Timendus, hostis est: Symbolum postea, annô 1645. suit Oliverii, Lib. Baronis de Wallis, Sacrae Caesareae Maiest. Colonelli peditum: apud Eliam Widemann, delineatorem, et chalcoglyptem. (68) S. Paulus ad Romanos, cap. 8. v. 31. (69) Deuteronmii cap. 32. v. 30. (70) Cornel. Nepos, in Miltiade; sub med. (71) 1. Reg. cap. 14. v. 6. etc. (72) Diarium
Teysingerianum, pag. 49. ante med. (73) Vide Suasoriam 2. Marci Senecae: praesertim autem, in Divisione. (74) Libri Iudicum, c. 15. a v. 4. De 300. vero Ungaris, spei suae irritîs, auctor Iournalis tradit, pag. 48. med. (75) S. Thomas Aquinas, Summae theologicae Parte 1. quaest. 63. artic. 6. ad 3. et q. 64. artic. 2. in corp. (76) Vide libri Ecclesiastae caput 9. v. 10. (77) Iob cap. 10. v. ult. (78) Thomas Kempesis, lib. 3. de Imitatione Christi, cap. 32. num. 1. Sui ipsius (suî ipsorum) amatore,s cupidi, curiosi, gyrovagi; quaerentes semper mollia, etc. fingentes, et componentes, quod non stabit. (79) Sext. Propertius, lib. 1. eleg. 1. v. 6. (80) Ecclesiastici cap. 32. v. 24. (81) Proverb. 4. v. 25. (82) In caput 1. Iobi, lib. 1. moral, capite 10. (83) Verba Ciceronis, Oratione, pro Lucio Muraena, Vol. 2. ad finem disceptationis, contra Catonem Uticensem. (g) Cornel. Nepos, in Epamin. (84) Hoc vocabulum, quod vulgo, nec inconcinne, i)/dion sonat, tw=| a)llotri/w| oppositum; concinnius tamen, et atati Latinitatis aurae receptius, significat ai)w/nion, perpetuum, stabile, posessori mansurum, ac duraturum. velut, apud Maronem, lib. 6. Aeneid. de Marcello, Octaviae filiô, praepropere exstinctô,
- nimium vobis Romana propago Visa potens, superi, propria haec si dona fuissent.
Cornel. quoque Nepos, in Thrasybulo, circa fin. Parva (inquit) munera, diutina; locupletia, non propria, esse eonsueverunt. Hoc locô vox haec ponitur in sigmficatu plitiore: quippe, sine quo sermo ceteroqui futurus fuerat nugatorius. (85) Auctor Diarii castrensis, Monachii editi, annô 1621. pag. 40. et 41. et 42. (86) Praenobilem Dominum I. Adelzreutterum, Consiliarium aulicum, annô 1640. quando Conscriptio rerum Boicarum, a Principatus Stephani continuandae, usque ad Guilielmum V. poscebatur. Is labor, in eundem denique Iureconsultum, eiusque scriptionis collegam, devolutus fuit. (87) Tabulae Bohemiae recentior, et grandis; cum vocabulis locorum Bohemicis, Ongerschits nominat, per quartam latinorum vocalem. (88) Graecis s1kuleu/w, spolio. pros1kuleu/w, ante-spolso. (89) Exodi cap. 10. a v. 1. usque ad v. 7. (90) Hoc namque consectaneum videtur, ad ea, quae de voracitate Equi Nilotici Achilles Tatius refert: ut id unâ quadam pastione continusatâ fiat. diei, vel ertificialis, vel saltem naturalis. Si namque
longiore ad hoc indiget temporum lapsu; iam nihil insolens id, et inusitatum, erit: cum alioqui rus aliquod, frugibus plenum, per dies, aut menses complures, etiam aper possit, aut cervus, consumere. Ceterum, haec de Equo Nili (qui idem et Elephas Aegyptius appellatur) habentur apud Achillem, quem dixi, Tatium, libro 4. de Clitophonte, et Leucippâ, post initium libri, a pag. 220. usque ad pag. 224. editionis Lugduno-Batavicae, in 12. anno 1640. evulgatae, Graeca illius verba, inter ceterae, sunt haec. e)/tuxon pota/mion qhri/on a)\ndres2 teqhrako/tes2, qe/as2 a)/cion. i(/ppon de\ au)to\n tou= *nei/lou e)ka/loun, oi( *ai)gu/ttoii. *kai\ e(/s2i me\n i(/ppos2 w(s2 o( lo/gos2 bou/letai, th\n gas2e/ra, kai\ tou\s2 po/das2, plhn\ o(/s1on en xhlh=| xi/zei th\n o(/plhn/. me/geqos2 de\, kata\ bou=n to\n megis2on.. Et infra, ad finem paginae, 223. (qhri/on) e)/s2i me\n a)ddhfagw/taton, kai\ poiei=tai trofhn\, o(/lon lh/i+on. Haec metafras2ikw=s2 ita quis interpretetur. Nacti feram, viri, venatione pro more functi, spectatu dignam. Eam vero, Equum-Nili appellabant Aegyptii. Et est quidem Equus, sicut famma vult; quantum ad ventrem, ac pedes attinet: nisi, quod, et quantum, in forfice, seu chela, dividie
ungulam. Magnitudo vero eius ferae, est, iuxta bovem Maximum. Est vero animal istud quidem voracissimum: facitque cibi sui, totam aliquam segetem. et hinc fit, ut a)ddhfagw/tatos2 dicatur ab Achille Equus iste Nili, a vitio a)ddhfagi/as2, seu, d, simplios, a)dhfagi/as2: quae est, Inexplebilis quaedam Edendi aviditas. (91) Apud Sallustium, in Iugurtha; circa med. (92) Apud eundem: tribus circiter foliîs superius. (93) Hoc totum clare indicat auctor Iournalis, pag. 54. sub ipsum principium. ac ratio suadebat. (94) De quibus Maro agit, lib. 2. Aeneid. longius post princip. (95) Ita locum hunc sinceriores Tabulae, cum auctore Iournalis, appellant: quasi dicas, Pafcuorum-Villam. non autum, Waldhofium; ut aliae Tabulae, pro I, littera, L, intrudentes. Hôc porro locô, in recensendis stativis Boio-Caesarianorum, non dissentit (reor) Illustriss. Czechordoius, Phosphori Radio 6. pag. 663. dum ait: Ubi signum progrediendi datum; isterque Exercitus Gmundam versus, UhercZiciô (Ungerschiziô, nobis) prius, et Rapsiô, occupatîs, ac inde, per Novohradium et Schvvinas, BudvicZium processit. etc. Nostri quippe Scriptores, vocabulîs utuntur suae
linguae: Bohemi, fere Bohemicîs: ut par est. (96) Abrah. Saurius, de Urbibus, pag. 580. ad med. (97) De his, vide, et expende, Diarium Teysingerianum, pag. 52. Simul autem et ea, quae in Actis huius anni, 1620. superius memoraus, de gestis Electoris Saxoniae, ad Budissinum Lissaticum. (98) Iureconsultorum, apud Ciceronem, nomina, eidem coaevorum. Applica, Ludovico Camerario, et Achatio Donaevio, baroni (postea Comiti, nostrique Palatinatûs huius Superioris Gubernatori Ambergae) et Principi Anhaltino Senirz, qui suadere infelscsa, iam sub Friderico etiam IV., Quinti patre, instituerant. (99) Cornel. Nepos, in Hannibale, ante finem. (100) 3. Regum, cap. 22. a v. 31. (101) 1. Reg. cap. 4. a v. 10. (102) Lib. 2. Reg. cap. XI. a v. 1. etc. (103) 2. Reg. cap. 18. a v. 1. usque ad v. 4. (104) 1. Reg. cap. 21. a v. 17. (†) Redivivus (qui inscribitur) Sleidanus, libro XI. ante fin. ubi ad marginem addit haec. Diser Katzianer (quem in cordore historiae nominat, Königischen Feld=Obristen) ist von einem stattlichen Adelichen Geschlecht auß Croatia gewesen. Addit, Eum, ob fugam e proelio ad Esseckum, Viennae postea captivum, et
indidem liberatum; ab cognato quodam, in arce quadam suâ, interfectum, ob conatum transfugii ad Turcam. Serinus (al. Tzrinus) cecidit, in defensione Sigethi: ut Surius seribit in Commentaer, anno Salutis 1566. (105) Sicut ad extremum denique dicetur, in enarratione fugae. (106) Arbitri vox, in Trimalcione. Lati-Clavi porro formam fuisse, quaelis fere nunc est Electoralium epomidum (seu, Collariûm, ac superhumer alium,) asserit quidam e Commentatoribus Petronianis. (107) Hanc tantam monendi Friderioi liberiatem, satis irreverentem, exprimit, in Consultatione Bohemorum, ingenue Nicol. Bellus, Laureae Austriacae lib. 4. pag. 336. col. 1. ad med. Non ergo noster hic est, sed Adversariorum, sermo: qui non nescimus, Cum Principibus populorum, agendum esse reverenter, ac pudibunde. (108) Haec, ad hunc usque locum, pro Sententia, Palatinum in expeditionem stimulante, allata: haec, inquam, eruuntur ad apicem, e Consilio, quod a Nicolao Bello, affertur, et introducitur, lib. 4. Laureae, pag. 336. col. 1. citatâ superius. Ego, mihi loquendi libertatem sumo nullam, nisi, quam, qualem, et quansam, in Auctoribus, me praegressîs, invenio; et
cam quidem, ex ipsorummet ore Protestantium: non autem Catholicorum, aut Septenniorum scriptoris, sensu. (109) Librô 2. Regum, cap. 21. v. 15. et 16. et 17. (110) Iodocus Hondius, in Atlantis-Minoris tabula Bohemiae, pag. 450. col. 1. (111) Cornel. Tacitus, Annal. lib. 1. de coercita, per Casarem Germanicum, sedstione militum Germanicianorum, uti vocabantur. (112) Respondetur, ad adversariae Sententiae dictum biblicum, allatum e lib. 2. Reg. cap. 18. v. 3. (113) Non autem, qui ei natus in bohemiae fuerat, uti Bellus pag. 336. ait: et ego alibi refelli. Interim observes, licet: Brachelium pag. 27. pro Berlino, ponere Stetinum: ae nihilosecius asserere; Palatini filium in curam Electoris Brandeburgici transmissum. (114) Auctorem Laureae vide, pag. 336. co.. 1. post m. et col. 2. princ. (115) Iul. Caesar, de bello civili, lib. 3. longius a fin. (116) Abrah. Saurio, in Urbibus, parte 2. pag. 87. Pragadicz, dicitur. Gerardo Mercatori, in Tabula Bohemiae, Prahalicz. Guliel Blauvve, Prahavviz. Guiliel. Ianssonio, Prabalitz. Ioanni Ianssonio, Prachatitz. Wassenbergio, Bragodizium, pag. 34. princ. Ephemeridi Teysingerianae Pragadiz, nobiscum manet. Sic et superius, pro
Marowiz, alii Machowicz, scribunt: ego, priore modô. (117) Ioan. Ianssonius, in Tabula Bohemiae maiore. (118) De hac Pragadizii clade tradit Diarium Teysingerianum, pag. 53. med. et Boicus, Part. 3. pag. 96. ante med. (119) Saurius, in Urbibus, Parte 3. pag. 6. Als eine Pastey/oder Schantz. bis. Verbo, thador. (120) Huc respiciunt Ioannis Cluveri verba, in Epitoma Historiarum, pag. 649. col. 1. princ. (121) Abrah. Saurius, V. Praga. pag. 75. ad fin. ubi Visegradam aercem pronuntiat Wischerad (an Wischegrad?) Alii tamen vere, sicut voces, sic et loca, distinguunt. (122) Cluverus hanc delibat, Epitom. pag. 649. col. 1. med. Ioannes autem Pauli, in Iocoseriis suis, Capite de Caesaribus, fol. 18. plusculis, sed historiae peristases depravat. Vide autem et Aeneam sylvium, in historia belli Hussitici, capitibus 40. et 41. (123) Saurium vide, in Urbibus, V. Praga, pag. 79. princ. (124) Vox S. Ignatii, Martyris Antiocheni, Romae in arena leonum morituri. (125) Isaiae cap. 26. v. 10. Mifereamur impio: et non discet Iustitiam. In terra Sanctorum, iniqua gessit: et non videbit gloriam Domini. (126) Ioan. Cluverus, pag. 649. col. 1. post med. (127) Ad
Titum, cap. 3. v. 10. et XI. (**) De his Pragadiziorum caedibus, Abrah. Saurius memorat, Opere de Urbibus, V. Pragadicz, pag. 87. (128) Hoc Ziskae, seu consilium, sen desiderium, multi narrant adhuc hodie, sive linguâ, sive calamô. Nec plane praterit Cluverus, Epitomês pag. 650. initiô colum. 1., ex auctoribus, margini adscriptîs. (129) Iournale Teutonicum expeditionis Bohemicae, pag. 54. (130) Ab his longe abeuntia, narrat Saurius, pag. 56. de Urbibus, Parte 3. quem tamen latere Veritas rexum genuina nequaquam potuit: cum adducat Saurius ipsa verba Iournalis; eaque paene ad apicem expressa, locô, plusquam uno. (131) An et Vohlinum, Bohemis dictum; et infra Strackonizium, ad Austri plagam, sirum? (132) Iournale, pag. 55. fin. Allgemach (inquit) nachgefolgt. (133) Psalmô 57. v. penuliimô, seu XI. Laetabitur iustus, cum viderit vindictam. etc. (134) Abrahamum Saurium vide, De Urbibus, Parte ultimâ, V. Strackoniz. pag. 117. (135) Ita pronuntiae auctor Iournalis, pag. 56. Gerard. Mercator, in sua Bohemia, et Guil. Ianssonius, et Atals minor, Horessowitz, (136) Sic nominat Gerard. Mercator, et Guil. Iansson. Teysingerus
vero, in Diario, pag. 56. ante med. Grunberg, seu Grienberg. At Rephael Sadelerus, in sua Topographia Bohemiae, Grimberg nominavit locum illum. (137) Quantum ad auctoritatem quoque Industriae ducum. (138) Telamones, (inquit e Vitruvio Iun. Hadrianus,) signa sunt, virilî formâ, quae (sicut Atlantes quoque) aliquid in aedificiis fustinent. (139) Boicus, Partis 3. lib. 5. num. 40. (140) Sic cam appellat, Diarium Teysingerianum, pag. 55. fin. Sed Gerard. Mercator, Wimbergam: Estque inter Pragadizium, et Willharticzium, mediô fere per obliquum situ. Cepit eam Tieffenbachius (non ille transfuga) Bucquoii missu: ibique praesidium imposuit. (141) Zuttenhosium nominat Nicol. Bellus, lib. 4. Laureae, pag. 342. col. 1. ante fin. (142) De his, idem Bellus agit, locô, primulum adductô, col. 2. m. (143) Hoc asseveratione magnâ tradit auctor Laureae; sicut et causam: cur in Urbibus Nobilitas profuga toleraretur. lib. 4. pag. 342. col. 2. post med. usque ad finem columnae. (144) Risenbergam a plerisque dictam, auctor Iournalis pag. 57. fin. Risenburgum dicit: quasi Gigantum-castrum. (145) Tit. Livius, Annalium lib. 30. multo post princip. (146)
Iudicum cap. 9. a v. 50. usque ad fin. capitis. (147) Don Balthasar, Hispanus idem, et Commendator Equitum S. Ioannis Melitensium. Melita porro, Insula maris Africani, ultra Siciliam, in Austrum; quâ parte (inquit Carolus Stephanus) in Africam vergit. In has Insula coloniam habuêre Carthaginienses (qui olim iidem et Poeni): ut indicat idem Stephanus, V. Melita. (148) Ita semper nominatur locus hic, ab auctore Iournalis. a pag. 58. etc. et 59. At pag. eadem 59. videtur Strowiz dici. (149) Guilielm. Ianssonius, in sua Bohemiae Tabula. (150) Abrah. Saurius, de Urbibus, V. Glattaw. pag. 638. (151) Partis 3. lib. 5. num. 43. e monimentis arcanioribus: cum Feminarum harum nobilium, ac Triginta captorum, mentionem Auctor diarii Sadeleriani praetermiserit. (152) Deroselben (scil. der Vngarn) Generaln. ait Iournale, pag. 61. v. 5. (153) Anbaltinus Princeps Iunior: apud Boicum, Partis 3. lib. 5. num. 44. (154) In Bohemia Argentarias esse celebres, et Atlas memorat, in Tabula Bohemiae chorographica exponendâ: et Guil. Ianssonius, cum cura adnotat, in Bohemia sua: cuiusmodi sunt, ad Budevvitzium, Crumloviam, Kuttenbergam.
quarum mentio recurret infra quoque, in Otio militarî, post pugnam ad Pragam. (155) De hac agit Heribertus Rossvveydus, in Vitis Patrum, liubri Quinti libello 7. num. 19. (156) Boicus, lib. 5. num. 45. pag. 62. med. v. 2. Haslangum ipsum ita suasisse. quod Teysingerus tamen non ait. (157) Hoc dicit Teysingerus, pag. 62. ad med. Sonder vilmehr gefällig seyn möchte. (158) Austria videlicet, qua Pannonia Superior: et Hungaria, qua Pannonia Inferior est, ac dicitur. ut et alibi notavi. (159) Ut in circulo, seu tractu, Pilsnensi, atque circa Satzium, nuper: de qua re, superius est actum. (160) Ut accidit ad Oeffertingam, a Super-Anassinis rusticis, Duci Sassen-Lavvenburgico. de quo egi in Annali ipso huius anni. (161) Ut ante Paiscos dies Hungari Haslangum ceperant. (162) Sicuti Cosacci fecerunt in Moravia, Friderico foederatâ: direptô, ipsîs in nuptiis, municipiô Mesericziô: velut suô locô, et annô, narravi. (163) Isaiae cap. 36. v. 21. (164) Istud observavit accurate Boicus, lib. 5. partis 3. num. 46. initio. Praeterit hoc Iournalis auctor. (165) De hoc congressu agit et Boicus, Partis 3. lib. 3. a num. 7. (166) Dann es mit Euer Lieb
Person ein andere Mainung hätte. Iournale, pag. 62. fin. et 63. princip. (167) Huius postremi commatis rationem, erues e verbis Diarit Teysingeriani, pag. 64. §. Den 21. dito, haben. etc. ante med. (168) Partis 3. lib. 5. num. 47. Illustriss. vero Czechorodius, Phosphori Radio 6. pag. 667. et 668. (169) Sic vocitatam aevô fuô, adeoque Christi, ac Tiberii, Bohemiam, affirmat Velleius Paterculus, lib. 2. pag. 375. med. Editionis Boxhornianae, Lugd. Batavorum. (170) Crispus Sallust. in Catilinaria, pag. 20. Elzevirianae editionis Leydensis. (171) Sallustio crebrum, ac familiare verbum, in Expeditionibus, praesertim Iugurthinîs: etsi nonnullis improbatum, tamquam minus ibi proprium; potiusque ad fornices, et cubilia luparum, pertinens. Sed ego, cum Historico Summo errare malim; quam cum immodice eruditis, sapere. (172) Allusum ad illud Psalmi 126. v. 1. (173) Isaiae 19. v. 14. (174) 2. ad Timoth. cap. 13. Observa vero, Seductorum vocem, quam habet Vulgata lectio (Graece go/htes2) metaphorice illic accipi, pro Corruptoribus in Fide, vel in Moribus: propriâ vero Latinitate, tantummodo significare eos, qui, ad litteram, et naturaliter, aliquem
ducunt seorsum, kat) i)di/an, et xwri\s2 a)/llwn: sicut marc. Antontum Cai. Trebonius, in Curia Pompeiana; dum Ca. Iul. Caesar confoditur. Hôc locô, nobis utrumque vox ista notat. (175) Matth. 15. v. 14. (176) Diem videlicet Octobris vigesimum secundum intellige, Divae Cordulae, virgini ac martyri sacrum, e societate S. Ursulae. (177) Sic Astrologi, ceterique nonnulli, Aspectus, et actus, et indoles, appellant, extra modum indulgentes genio, vel laetitiae. (178) Tit. Livius V. C. lib. 22. med. (179) Sic eam Teysingerus nominat, pag. 64. med. quae videtur Ioannis Ionssonii esse Biela. aliter, Wiela: et i, extritô, Wela. Est tamen apud eundem Ioan. Ianssonium, et alia Biela; a praecedente longe distans, in extremis Occiduae Bohemiae finibus, e regione Palatinatûs Superioris, ad Pfreimptae fluminis ripam, seu tractum lavum: quae Biela huc non spectat. spectat autem, ad lectoris errorem praecavendum. (180) Varronis, et aliorum, dictio est, pro Stramine: quod, apud classicum scriptorem, nondum equidem legi. quamvis tamen interim Stramineus, Nasonis, et Propertii, sit. etc. (181) Lib. 2. Regum, cap. 2. a v. 14. etc. (182) Hos nominant recentiores quidam eos pedites, quos
Germani vocant, die Musquetierer. an melius alii, die Doppelhaaggner? (*d) Non ergo (nisi mediate) Friderici Palatini. quod tamen nude scriptor Noricus tradit, libro 5. partis 3. n. 50. Ibid: et de Ascanio Aquavivâ error est, (quippe, qui non captus, sed plane occisus, sit,) ut, de Teuffelio: qui non videtur fuisse Orthodoxus. (183) Everhardum Wassenbergium vide, pag. 35. et auctorem Iournalis, pag. 47. post med. (184) Teysingeri diarium, pag. 5. post med. (185) Boicus Parte 3. lib. 5. num. 52. appellat, templum, satis firmum. Iournale vero, Ein Capellen/ vnd gemaurten Freydt, hoff/ pag. 69. princ. Circa medium tamen ait, Zwischen der Statt/ vnd bemeldter Kirchen. (186) Vide, dicta superius, de Pragadizio, et Ziskâ. (187) Isaiae 56. v. 7. Ezechielis 13. v. 18. in praecones sectarios dictum. lege. (188) Omnium-Sanctorum. quae Festa, pa/ntwn tw=n a(gi/wn, Graecis, in composito ta\ *panqa/gia, dicuntur. (189) Marci Annaei Senecae Controversiarum lib. 1. Controv. 8. seu ultimâ. titulô, Ter Fortis.(190) In Arce obîsse, indicat Illustriss. Dom. Georgius Christoph. ab Haslang; paullo inferius denuo ad testimonium invocandus. (191) Psalmô 57. ad fin. (192) Ita loquitur
auctor Iournalis, pag. 61. post princ. Biß er hernach/ den dritten Novembris, zu Rackonitz/ ins Feinds Läger/ verstorben. At Castrahostica, praesertim Hungarorum, erant, etiam intra moenia constituta Stativa, et contubernia militum: vel Urbs potius ipsa Rackonizium, pars dici poterat stativorum militiae Fridericiana. Obîsse vero Haslangum, in Arce Rackonizii, satis innuunt litterae Illustrissimi Domini L. Baronis, Georgii Christophori, ab et in Haslang, superius paullo ante nominati: ex Arce Hochen-Cammerana nuper, X. die Septembris anni 1676. datae, ad Illustrissimam ipsius filiam, Mariam Catharinam, Comitissam de Preysing, Baronissam de Leyblfing. etc. quibus in litteris, inter cetera, de Alexandro hôc, ait, Er seye von den Vngern gefangen/ vnd zu Rackonitz/ so ein Schloß in Böhmen/ (immo et oppidum, seu urbs,) gestorben. (193) Isdem in litteris, quas paullo ante adduxi, hoc idem indicant ista verba. Sonsten wol ein dapfferer Soldat/vnd Cavalier/gewesen. GOtt tröste ihn! (194) Hoc idem et in Religiosis moribundis provide S. Pater nosier Ignatius Loyola, observat: et a suis observari voluit, iîs praesertim, qui Infirmo assistunt, maxime, in phrenesi constituto: quam
phrenesin, crebro admodum, febres ardentes, et scil. illae, quas vocant Hungaricas, invehunt. Vide Constitut. Partem 6. cap. 4. §. 2. (195) In litteris, iam plusquam semel pro testimonio laudatîs, ad Dominam filiam, Illustriss. Dom Georgius Christophorus, ait; Bey Ihrer Churfürftl. Durchl. wolseeligister Gedächtnus / Hofmarschalck. Mit derselben/ ist er auch/als General- Wachtmaister zu Pferdt/ in Böhmen gewesen. (196) Psal. 71. v. 1. (197) Horatii Latinitas. Intaminatîs fulget honoribus. librô Carminum 3. Odâ 2. ante med. (198) Hunc locum, auctor Iournalis, pag. 72. ante med. bis nominat Strässchonitz. Boicus, Partis 3. lib. 5. num. 54. pag. 74. fin. Strassonizam. Emendatae vero Tabulae, etiam Gerardi Mercatoris, et chorographica Raphaelis Sadeleri de scriptio, Iournali ad finem adnexa, Strassitz. Illustrissim. vero, ac Reverendiss. Dom. Thomas Ioannes, de Czechorod, Phosphori sui Radiô 3. pag. 372. med. vocat Strassecium. Omnia haec posteriora, per diminutionem contractionemve, primitivi Strassonizii. (199) Virgil. lib. 12. Aeneid. in Oratione Turni, contra Drancem. Procubuit moriens, et humum semel ore momordit. Germani quoque dicimus, de caesis in acie, vel
monomachiâ; Er hat ins Graß gebissen. (200) Ut Boico, Part. 3. lib. 5. num. 54. princ. (201) Expeditos, solutos, liberos per omnia; sicut milites ferentarii priscis, Sallustio, Vegetio, etc. (202) Quadruplicem, scribit Boicus, lib. 5. modo citatô. num. 55. (203) Id signate tradit Teysingerus, pag. 73. v. 6. (204) Proprietate Latti cultioris, idem est, quod Finiri. Sallustius crebro, et alii: sicut et alias adnotavi. (205) Proverb. 21. v. 30. Non est Sapientia, non est prudentia etc. contra Dominum. Alter locus est, psalmô 30. v. 16. In manibus tuis Sortes meae. ubi lectio alia habet, Tempora mea. (206) Ager requietus, Nasoni. Ein außgerueheter/ außgerasteter/Acker. transfertur et ad hominem. (w) Praetoria, veteribus dicebantur, etiam Villae suburbanae; in modum ac splendorem Arcium exstructa: velut et alibi subindico. (207) Lange Bruggen-Balcken/ unde et Pons sublicius, Romae, alibi. (208) De hoc militari vocabulo, annotavi quiddam, et in superioribus; occasione bellorum, inter Insubres, et Allobroges. (c) Illustrissim. Pessina, de Czechorod etc. Phosphori pag. 374. pro Hollachio, ponit Hohenloium. (z) Hoc Consilium militare, paullo ante congressum proelii,
habitum revera a Maximiliano fuisse; scribit Teysingerus, diarii pag. 75. ad med. et Beicus, Partis 3. lib. 5. num. 57. et ipse id indicat Maximil. Dux, epistolâ ad Paulum V. Pontif. max. apud Boicum, lib. 5. cit. pag. 83. ante med. Praemissâ (inquit) deliberatione. etc. (209) Psal. 35. v. 7. Iustitia tua, sicut montes-DEI: iudicia tua, abyssus multa.(210) Brachelius pag. 29. ad med. Everhardus Wassenbergius, pag. 37. med. Cluverus Danus, pag. 784. col. 2. post med. in Epotoma.(211) Adolphus Brachelius, pag. 32. med. Boicus, partis 3. lib. 5. num. 59. fin. Nicol. Bellus, lib. 4. Laur. pag. 344. eol. 1. med. et alii. (212) Libri Sapientiae cap. 17. v. 10. Cum sit enim timida Nequitia; dat testimonium condemnationis. Semper enim praesumit saeva, perturbata Conscientia. (213) Ita nominatur a Boico, lib. 5. num. 55. post med. et ab Adolpho Brachelio, pag. 28. fin. In Diario Teysingeriano, pag. 73. ad med. appellatur, der Oberste Gauche. (214) Wassenbergius, pag. 36. ad med. (215) Sic conciliantur, Wassenbergius, ac Brachelius. quorum prior, ait, Trecentos trucidatos: posterior, Quingentos, caesos, aut captos. pag. 29. princ. (216) Wassenbergius, pag. cit. 36. ad med. (217) Psalm. 9.
v. 8. (218) Proverb. 28. v. 1. (219) Sic nominatur ab Everhardo Wassenbergio, pag. 37. princ. Brachelio vero dicitur, Vexillum praetorium. pag. 28. med. (220) Lithschenizium vocat Bellus, lib. 4. pag. 343. col. 1. ad medium. (221) Inter eos, etiam Boicus novissimus, partis 3. lib. 5. num. 59. ad med. (222) Id satis indicat et Boicus, locô, modo cit. post principium statim numeri 59. Minuunt alii. etc. (223) Auctor Iournalis, pag. 5. med. (224) Hoc, De comitatu Bucquoii, in acie, dicit clare Boicus, pag. 77. ad med. (225) Boicus, Caesarianam etiam aciem percurrens, Parte 3. lib. 4. num. 59. et num. 60. (226) Auctor diarii castrensis Teutonicus, ad pag. 75. Tabulâ 2. et, ad pag. 76. tab. 3. (227) Vide, si placet, hôc locô, Quid et Boicus adferat, Partis 3. lubrô 5. num. 61. (228) De Turre Evangelica, S. Lucas, cap. 14. v. 28. et 29. et 30. (229) Boicus, Partis 3. lib. 5. num. 60. fin. (230) Inter Duodecimam et Primam horam, post meridiem, proelium istud coeptum fuisse, passim tradunt Acta. et auctor Iournalis, pag. 76. ante med. Darauff ist nun/in GOttes Namen/der Anzug/zwischen 12. und Eins Uhren/nach Mittag/auff dem Weissenberg/gegen dem Frind/
beschehen. Boicus, Partis 3. lib. 5. num. 62. §. Acie. etc. Paullo post meridiem (inquit) signum pugnae datum est. At Illustrissimus ac Reverendissimus Pessina, Phosphori sui Radiô 3. pag. 375. ante fin. Circa Primam (ait), post meridiem, horam, signô ad proelium datô. etc. Sic fere conciliantur inter sese Scriptores. (231) Wassenbergius, pag. 37. ad med. (232) Numeror. cap. 21. (233) 1. Reg. cap. 14. v. 13. etc. (234) 2. Reg. cap. 5. v. 6. Ioab scilicet, introduxit Davidem; qui David, fuit frater, matris Ioabi: cui mulieri nomen fuit Sarvîae. (235) Henricum Fabritium vide, in Compendio Menologii Magni teutonicô, in fol. die 16. Iunii: rem, inspectu lectuque dignam. Porro, Pompeiopolis ista, hodie Pompelona, seu Pampelona est, in Navarra trans-pyrenaeanâ, seu Hispanicâ. (236) Danielis cap. 9. v. 24. id est, Christus IESUS. (237) De hoc sacrilego Iconoclasmo, egi superius, Annô 1619. in recensendis Actis diei XXI. Decembris. Postea vero reperi, haec eadem omnia enucleatius (nec tamen nostris dissona) exposita ab Illustrissimo, ac Reverendissimo Domino, Dom. Thoma Ioanne Pessinâ, etc. Phosphori Radiô 3. a pag. 351. et seqq. Et rursus infra, Radiô 6. a pag.
642. totâ. (238) Psal. 63. v. 8. (239) Retulit, qui interfuit, fide dignus, ac veteranus, Sacerdoti P.C.H. Monacensis Monacensi. (240) Pessina, Phosphori Radiô 3. pag. 376. a princip. (241) Zbubnam nominat auctor Iournalis, tabula II. Acierum. De-Bubna vero, Pessina Radiô 3. pag. 376. ante med. (242) Teysingerus, Pessina, Brachelius, A Tillio fuisse Crazium immissum Anhaltinianis, asserunt. Adelzreutterus vero, reconditiorum exavisitor, ac discussor, Parte 3. lib. 5. num. 62. id clarîs verbîs attribuit ipsi Maximiliano DUCI. Sed facilis hîc Auctorum est conciliatio: si dicamus (ut dicimus;) A Maximiliano monitum Tillium, ut Ioan: Philipp: Crazium immitteret: a Tillio vero, mox immissum Crazium. Quod enim ago per alium, agere per meipsum censeor. L. Si per alium. ff. nequis eum, qui in ius vocat, etc. (243) Tillii monitis convenienter: quem Teysingerus dicit praecepisse Crazio, Daß er mit seinen 500. Pferdten/ auff bemeldten Fürsten von Anhalt / mit sonderbarem Ernst/treffen soll. So er (subiungit) gethan. etc. pag. 76. post med. (244) Phosphori Radio 3. pag. 376. (245) Libro 4. gestor. regis sui. pag. 253 ante fin. (246) Haec
accurate tradis Illustriss. Pessina, Phosphori Radio 3. pag. praesertim 376. et pag. 377. etc. (247) Austor Iournalis, Tabulâ pugnae IV. ad litteram F. hoc signate exprimit, in Declaratione Tabulae. (248) Boicus, Partis 3. lib. 5. num. 63. (249) Sic eum nominat Boicus, lib. 5. Partis 3. num. cit. 63. (250) Haec Illustrissim. Pessinae Czechorodius, Phosphori Radiô 3. exsequitur fusius pag. 377. et 378. et Teysingerus tabulâ IV. Pugnae, ad litteram, G. (251) Isaiae cap. 38. a vers. 8. Horologium porro illud Achazaeum, in Turricula cochleatâ nobis expressit affabre, sub hunc ipsum annum 1620. in stheneo Dilingano, praestans mathematicus, Georg. Schoenbergerus, S. I. (252) Iosuae cap. 10. a v. 12. 13. etc. (253) Arbitri vox est, primô statim fol. Tam magnae artis compendiariam invenit: ut et alibi adnotaevi. L. Annaeus Seneca quoque, epistolâ 27. Calvisius Sabinus, eruditus volebat videri. Hanc itaque compendiariam excogitavit. etc. (254) In epistola ad Paulum V. Pontificem; quae reperitur apud Boicum, Partis 3. lib. 5. num. 65. et 66. et 67. (255) Librô 4. gestorum sui regis, pag. 254. ante fin. (256) Aeneid. 4. de Elisa Didone: multo ante finem libri. (257) Eodem lib. 4. ante med. de
nuptiis Elisae. (258) Hunc memorat expresse Adelzreutterus, Partis 3. lib. 5. num. 64. ad m. (259) Isaiae cap. 13. v. 23. fin. (260) 3. Reg. cap. 20. v. 23. et v. 28. (261) Carcer Romanus, omnium facile teterrimus: in quo Coniurati Catilinarii necati sunt. Sallust. in Cattlina, longe ante fin. (262) De proelio Mont-Albensi loquens Brachelius, deque captis illic; ait pag. 31. med. Capti, Anhaltinus, et Turrianus, iuniores, ducum ipsorum filii: tum, Styrumbius. etc. At vero, tunc non captum Turrianum filium, sed proelium continuâsse in Monte, ceteraque egisse bellica negotia, post abitum e Monte; patet ex iis, quae hôc locô sunt enarrata: quae scripsimus, anctoritate nixi Illustrissimi ac Reverendissimi Domini, Dom. Thomae Ioannis Pessinae etc. omnia compertiora habentis. pag. 377. et 382. med. in Radio 3. Phosphori. Restat igitur, ut, si captus fuerit Turrianus Comes iunior (aeque, ac Princeps Anhaltinus iunior,) id postea acciderit. Sed, quando, et ubi, et a quo; noverint, qui tradunt ista. (g) Dictionis istius vis, ac nervus, intelligitur e Tacito, de Pallante eiurante. lib. Annal. 13. (263) De Occisorum numero, sententia haec communior est. De Vulneratis, Pessina
Phosphori Radio 3. pag. 358. ante fin. ait; Plures saucios exstitisse, constat, (quam scil. tantum Centum, et Quinquaginta,) et Brachel. paeg. 31. Saucii, fere plures exstiterunt. (264) Adelzreutterum sic interpretor, Partis 3. lib. 5. num. 64. initiô. (265) Ita Vegetius nominat eum; quem alii Metatorcm, den Einfuhrier. (266) Pretiô, quod Sospitatori datur. (267) De isthoc Pappenhemii casu, in acie Mone-Albanensi, tradunt, Illustriss. Pessina, Radii 3. pag. 378. fin. Brachelius, pag. 31. ante fin. Wassenbergius, pag. 39. fin. et pag. 40. initiô. Boicus, Parte 3. lib. 5. num. 64. et alii. Illustrantur autem haec et iîs, quae in Genealogia scripsit Nicol. Rittersbusius, titul. Pappenhaim. V. Godefrid. Henricus. Quaere autem litter â M. Mareschalli. (268) Omnium potens, et efficax. Alluditur autem et ad certamen, quod priscis Pancration dicebatur. unde Pancratiastae. (269) Phosphori Radiô 3. pag. 378. med. (270) Librô 4. gestorum sui regis. pag. 254. post princ. (271) Pag. 343. col. 2. (272) Pag. 343. (273) Librô 4. gestor. sui regis. pag. 254. post princip. (274) Epitomês pag. 784. Cluverus, col. 1. post med. fere. (275) Idem, Epitomês pag. 784. col. 2. post med. (276) Pag.
39. med. (277) Pag. 31. (278) Phosphori Radiô 3. pag. 378. med. (279) Apud Adelzreutterum, Parte 3. lib. 5. num. 76. (280) Iournale, pag. 77. princ. Vnd halt man darfür / daß vom Feind in 6000. / Theils auff der Wahlstatt / ligend bliben/ Theils in der Flucht/ ob den Seyten/ an vnterschidlichen Orthen/ nidergehaut: ausser der Gefangnen. (281) Pag. 77. ante fin. Die Vngaren/ haben über die Moldau/in grossem Schröcken/ vnd confusion, gesetzt: vnd/der Pragerischen Burgern Anzaig nach/über die 1000. ersoffen. (282) Librô 4. de gestis regis sui. pag. 254. (283) Pag. 251. fin. et eod. lib. 4. gestor. Ludov. (284) 1. Reg. cap. 18. v. 7. (285) 1. Reg. cap. XI. v. XI. (286) 1. Reg. cap. 17. v. 51. (287) Colligitur ex lib. 1. Reg. cap. XI. v. 8. (288) Aenoid. 6. ante fin. de Marcello. (289) Haec diserte tradit Pessina, Phosphori Radiô 2. pag. 98. ad med. addens, Id 8. Novembris accidisse, ac scil. die Victoriae; postque Friderici transitum, ex Arce regia, in Pragam-Veterem. (290) Lucanus, lib. 1. pag. 3. (291) Inter feras huius generis, est Unicornis, seu Monoceros (ut Simeona Zethi innuit, apud Hadrian. Iunium:) inter aves autem, phoenix. (292) Hanc
Considerationem affert (saltem obiter) etiam Pessina, Phosphori Radiô 3. pag. 383. med. (293) Bellus autem, de Equis tolutariis Anglicis infert, nescio quid, Laureae libro 4. pag. 343. col. 2. fin. Cluverus vero, de Curribus ???quevitur, Epitomês pag. 785. col. 1. princip. (294) Aude aliquid, brevibus Gyarîs, et carcere, dignum; Si vis esse Aliquis. — Satyricus Aquinas, libro 1. satyrâ 1. versu 73. et 74. (d) Quaedam horum, ad verbum, habet Illustrissim. Pessina, in Phosphoro, Radiô 3. pag. 383. a med. ad fin. (295) Crispi Sallustii locutio in Iugurtha, de Metello et Iugurtha, proeliantibus. Alibi vero, unicô immutatô verbô, idem Sallustius, itidem in Iugurtha, de Gaetulis ait: Eorum multitudinem in unum cogit. §. Iugurtha, postquam. etc. (b) De his, adversus Palatinum, querelis, hinc inde suscitatîs, dubium esse nemini potest ullum; qui Nicolai Belli Lauream, libro 4. pag. 344. col. 1. et 2. serio expenderit. (296) Plumaschy vulgo. Arbiter, in Publii Mimi Fragmento, seu verô, seu confictô; Plumatô amictus aureô Babylonicô. Flavô vero plumatus erat Palatini pileus. (297) Haec refert apud Illustriss. Pessinam, Simeon Kapyhorskyus, in Actis anni 1619. Vide Phosphori
Radium 3. pag. 353. a fin. etc. (298) Ad Philippenses, cap. 1. v. 7. (299) E Carolo Caraffa, Nunciô Apostolicô, Pessina, Phosphori Radiô 3. pag. 383. post initium. (300) Vide Boicum, hôc locô, de Vinctis. Partis 3. lib. 5. numerô 66. Simile fere quiddam de Vinctis, in eadem urbis regione emissîs, in Exsequiis, Sancto Wenceslao Martyri, ac Duci, ductîs; adfert Pessina, Phosphori Radiô 3. pag. 155. a med. et pag. 156. (301) Auctor Iournalis, pag. 77. med. (302) Pagina 77. Iournal. Post med. (303) Vide Nicolaum Bellum, lib. 4. pag. 344. col. 2. ad fin. (304) Hôc locô, Iournalis auctor, solius Veteris-urbis, ac Statuum regni, meminit, pag. 77. med. Haben auch die Altstätter/ vnd zugleich die Ständ/ einen Trommeter zu Ihr Durchl. geschickt. etc. At Boicus, Veteris iuxta, Novaeque Pragae, legatum agnoscit, lib. 5. num. 66. fin. Illustriss. quoque Pessina, Phosphori Radiô 3. pag. 384. Ex Veteri (inquit) et Novâ Civitate, nuntii a civibus missi, etc. (305) Gramondus, lib. 4. de Ludov. 13. pag. 254. med. (306) Ita scribit Ill. Pessina (qui locum et vidit, et videre quottidie posset,) Phosphori Radiô 3. pag. 343. med. (307) In Canticum Canticorum, Sermone 1.
(308) Sic scribit, et loquitur, Ill. Pessina, Phosphori Radiô 1. fin. Similia fere, et Radiô 5. in Serie Praepositorum, pag. 604. col. 1. fin. (309) Verba sunt Pessinae, Phosphori citatâ pag. 604. (310) Sic nominatur a suamet natione, pro Georgio: in Disputatione Reverendiss. Capituli Pragensis, contra Hussitarum errores: quae citatur a Pessina, principiô tenus, pag. 254. Radiô 3. (311) Fuit is Casimiri, Poloniae regis, filius: ac frater S. Casimiri, Divis postmodum a Leone X. adscripti. Vide Radium 2. Phosphori Pessinaei, in Wladislao Pol. et Matthiâ Ungarô. (312) Codex MS. Przibyz de Radonin, Magistri scholae ad S. Aegidium Pragae, in Chronico Bohemico anni 1446. temporibus Rochizanae, et Podiebraskii; regis, a secta intrusi: apud Pestinam, Phosphori Radiô 3. a pag. 229. ante med. (313) Anne sic dictae: quod, sicuti nostrates floreni singuli, sexagenûm crucigerorum, sic illae grossorum totidem, valorem continent? (314) Proverb. cap. 1. v. 14. (315) Memoria Regum, in Tarquiniis, (ultro fugientibus) Romae tamen et profligatorum, anniversaria; sub Regifugii nomine, diu quondam viguit. eratque dies is, ante Kalendas Martias, septimus. quo eodem die, consignatur et
Hirundinum-Adventus, in Kalendario Fastorum Ovidianorum Gyraldinô. Fugârant porro ii, qui e Bohemis rebelles fuerant, (quantum in ipsis erat,) Ferdinandum, Bohemiae regem; in suffecto ei Fridericô. (316) Festa, Vulcano, Ignis prasidi, in Circo Fliminio celebrari sueta quotannis, decimô, ante Kalendas Septembreis, die. Nemo vero suspicetur, Talia Arsenio, Decano Metropolitanae Pragensis, ut ignota, gratis, et intempestive, attribui. Fuit enim nequaquam illiteratus: et Commentaria idem, privata publicaque rerum gestarum, post se reliquit: eorumque nos auctoritate tradimus haec ipsa, sicut et Illustrissimi Pessinae. qui memorat haec, ex illius autographis, Phosphori Radio 3. a pag. 346. usque ad pag. 350. inclusive. Scripsit praeterea Arsenius idem, publiceque recitavit, typîs mox evulgatam, Orationem, gravitatis cloquentis plenam: cuius initium habes, apud Pessinam; pag. 386. Phosphori. (317) Libri Iudicum, cap. 9. v. 15. de Abimelecho, regni Sichimaei subsessore. (318) De quibus Athen: vide Cornelii Nepotis Lysandrum, in Vitis Imperatorum Graeciae. Meminit autem horum, etiam Ca. Iul. Caesar, in Oratione dissuasoria supplicii capitalis Coniuratorum, apud Sallust. in
Catilina: aliique complures. (319) Terent. Eunuch. Act. 5. sc. 5. v. 4. (320) haec, sed sparsim, Pessina, Phosph. Radiô 3. a pag. 367. usque ad pag. 372. (321) Propugnator. ab a)spi/zw, u(peraspi/zw, clypeô interpositô protego, a)spi\s2, i/dos2, enim, clypeus est. (322) Vide Nicolaum Bellum, lib. 4. Laurea, pag. 344. col. 2. post med. (323) Isaiae cap. 58. a v. 2. etc. (324) S. Paulus, ad Roman. cap. 13. a v. 1. usque ad 5. (325) Auctor Iournalis, pag. 77. fin. Haben etlich Puncten schriffelich angebracht/ (quae Boicus affert, ac recenset, lib. 4. Partis 3. num. 67. med.) darauff Ihr Durchl. ihnen/ in beyseyn der Kayserl. vnd anderer Cavalliern/ selbst die Nothdurfft zu verstehen gegeben: daß man ihnen die Zähr starck auß den Augen fliessen sehen: (et hoc, ut ait Boicus, librô et num. citatô, propter positam eis ob oculos, admissorum in DEUM, atque Caesarem, criminum gravitatem.) (326) Pessina, Phosphori Radiô 3. pag. 345. post princ. (327) Idem ibid. pag. 351. ante fin. (328) Pessina, Radiô 3. pag. 359. med. (329) De hoc agit Hieronymus Osorius, episcopus Algarbiorum, lib. 3. de gestis Emmanuelis, Portugalliae regis. et alii complures. (330) Lege, et expende, in hunc totum Pelopii
sermonem, ea, quae scribit Illustriss. ac Reverendiss. Pessina, Phosphori Radiô 6. pag. 638. fin. et 639. princ. ac med. et magis, quae infra, pag. 642. fin. et pag. 643. totâ, ac 644. med. (331) Hadrian. Iunius, Seliquam pronuntiat: et tamen Ceratium vocat; quod Siliqua est, non Seliqua. Hôc locô, Pondusculum est, Quatuor Granorum; in re Medica, et Nummdriâ. i. e. Vier Gran. (332) Nicol. Bellus, lib. 4. Laur. pag. 344. col. 1. post princ. (333) ff. de reg. iur. l. quod ab initio. et ff de pac. l. si tibi decem. §. si pactus. (334) Haec tergiversatio dimissi militis Bohemici, describitur ab auctore Iournalis, pag. 78. et a Boico, Partis 3. librô 5. num. 67. etc. (335) Id factum esse ad 3. Idus Novembr: hoc est, Undecimô mensis, die S. Martini Turonens.; clare Boicus tradit, Partis 3. lib. 5. num. 67. Teysingeriis autem indicat, paginâ 78. Iournalis, §. Folgenden Tag. Alius autem, Id gestum asserit, die, â Victoria, 3. et confestim illo die Iurare Caesaris in nomen iussos esse. (336) Pessina Phosphori Radiô 3. pag. 384. post med. (337) Teysingerus, in Diario, pag. 79. med. (338) Idem, pag. 79. fin. (339) Nicol. Bellus, Laureae pag. 345. col. 1. princ. (340) Idem, ibid. col. 1. ante med.
(341) Iournale, pag. 85. princ. (342) Bellus, lib. 4. Laureae, pag. 344. col. 2. med. (343) Iournale, pag. 80. ante fin. (344) Insignia Regni Bohemiae: veluti sub initia Leonis Galeati dictum est. (345) Auctor Laureae, lib. 4. pag. 344. post med. col. 2. (346) Saurius, de Urbibus, V. Praga. pag. 78. circa med. Strahofium porro, Sionem-Montem etiam appellari suetum, indicat et alius quidam scriptor Bohemus: ac, ni fallor, etiam auctor Encomiorum Universitatis Carolo-Ferdinandaeae, Encomii XVII. fin. pag. 69. fin. (347) Librô 2. Machab. cap. 14. â v. 8. (348) Ad Roman. cap. 14. v. 5. (349) Graeci Latinique, sic Cerevisiam appellant. (350) Sic Ferrifodinas vocat Cae. Iul. Caesar, belli Gallici lib. 7. ad med. fere: ut et Tit. Livius, lib. 4. de bello Macedonico: ubi et de Argentifodinis: quas Argentarias nominat. (351) Commoda, dicitur Guilielmo Ianssonio; in tabula Bohemiae. (352) Annô namque 1555. et 1556. Societas Pragae habitare coepit: ut ad marginem adnotat, paginae 323. Phosphori Radiô 3. Illustrissim. Pessina. (353) De Mendacibus vulgo dicimus, Er geht mit faulen Fischen vmb. (354) Groondel (id est, Hieronymus, plebeiis,) Faul-Frisch/ vel, Groondel
Stinck-Fisch. (355) Actu 5. sc. 6. vers. ult. Verba Demeae sunt, ad Getam. (356) Liber, cuius est Inscriptio, Gloria Universitatis Pragensis: Encomiô XI. pag. 45. et 46. et 47. (357) Scriptum anonymi cuiusdam, in palatinatu: et appendix Supplicii Hussaei; quod Actis Concilii Constantiensis annexum est. (q) Pessina, Phosphori Radiô 2. pag. 77. med. ubi et indicat; Apud Scriptores Bohemos, eum esse talem; quales ei titulos in corpore scriptionis nos tribuimus. (358) Gnatho Terentianus, Eun. Act. 2. v. 1. (359) Hic, Pragam reversus, sub anni 1621. principium, et in Sacris omnia restituens; obiit postea, sequentis anni (1622.) autumnô iam hiemante, die 2. Novembris, morte placidissimâ. Cuius, et viventis, et defuncti, Miracula, tam libellô peculiarî descripta, quam Strahofii picturîs piîs expressa, Viri Sancti opinionem ei passim conciliant: uti testatur Illustrissim. Pessina, Phosphori Radiô V. pag. 551. ad med. (360) Epistola Ferdinandi I. Caesaris, ad Paulum IV. Pontif. Max. an. 1558. die 15. Novembris data. (361) Pessin. Radiô 3. a pag. 323. etc. (362) Plebeis utique, Iohann-Eck. Vide Pessin. Radiô V. pag. 586. princ. (363) Genes. cap. 4. v. 7. (364) 1.
Reg. cap. 22. v. 19. (365) 1. Paralipom. cap. 10. a princip. usque ad v. 5. inclusive. in quem locum, et versum, vide et Iacob. Salian. in Annalibus Vet. Testam. (366) 2. Reg. cap. 1. v. 21. (367) Exodi cap. 1. fin. et cap. 2. v. 3. ac v. XI. Praeterea, Exodi 7. v. 20. ac seqq. (368) Pessina, Phosphori Radsô 5. pag. 586. usque post med. (369) Martyrolog. Roman. S. Sigismundi regis iriumphum caelestem recolit Calendîs Maii. Calendarium autem Lipsanologicum, apud Illustrissim. Czechorodium, Phosphori Radiô 4. pag. 508. post med. assignat ei diem 2. Maii; ut peculiarî eultu afficeretur: eo, quod Sacrum regis illius Burgundiaci corpus, a Carolo IV. annô 1365. e Monasterio Agaunensi, Sedunensis dioeceseos, allatum fuisset: et in Sacello templi Metropolitani Pragae collocatum. (370) In authen. de consu. in princ. col. 4. (371) Epistola S. Iuda Apostoli, v. 6. et clarius, secundâ S. Petri, cap. 2. v. 4. (372) Seinen Gvatter/oder Gvattermann. Utuntur Compatris voce quidam Iuris, ac maxime Decretorum MS. periti. Iacobus quoque Sannazarius, epigrammatum lib. 2. ad Paetum compatrem. nisi forte compater ibi sit nomen proprium: ideoque litterulâ primâ maiusculâ
scribendum feret. (373) Schebrack, geographicae tabulae locum istum nominant: situmque ponunt, longe infra Carlostenium, Austrum versus. (374) Matth. 5. v. 10. (375) Cantici Canticorum, cap. 8. v. 7. (k) Et merito metuendum est iis, qui garrulitati magis assueverunt. Legaetur, De Obligatione Sigilli-Confessionis, Paulus Laymannus, lib. 4. Theologiae moralis, tractatu 6. cap. 14. a num. 1. etc. Certe, interdum Revelatorem-Confessionis Sacramentalis degradatum (inquit) legimus, et saeculari potestati traditum, ait apud eum, Numeri 1. fine, Henriquez, num. 9. (376) Sigalion, Aegyptiis symbolum, ac moniter, Silentii, digitîs labiae sua comprimens; iubensque quodammodo siga=|n, id est, tacere. Quae porro de beato Ioanne Nepomuceno dicta sunt; ea compluribus indigenent testium citationibus. Sed, partim sparsim, partim et collectim, reperiuntur, apud Illustrissimum et Reverendissimum Thom. Ioannem de Czechorod, Phosphori Radiô 5. a pag. 583. usque ad 586. exclusive. et Radiô 6. a pag. 644. usque ad pag. 657. (377) Ita vaticinatis huio Wenceslao fuerat, in Ioann-Eckiana causa, Iaroslaus Miczan, Canonicus Metropolitanae Pragensis, Baro de Klinstein, etc.
apud Illustrissim. Pessinam, Phosphori Radiô 5. pag. 586. sub med. Et eventus vaticinio respondit: earumqze captivitatum una, contigit Koenigsalae, alterô a Praga milliarî; ut Saurius tradit, l. de Urbibus, V. Königs-Sal. Fuit autem eô malô rex ille plane dignus; deiectus Imperiô: quem vix quisquam bonus, bonis adnuemrat Regibus: quem auctor Gloriae Universitatis Carolo-Ferdinandaeae, Encomiô XX. pag. 77. post med. vocat, Impium Wenceslaum: Encomiô V. supra, pag. 17. med. tanti patris (Caroli IV.) degenerem tandem filium: Encomiô vero IV. pag. 16. med. haec de ipso scribit: Hinc illae, prospectantis e fenestra (Caeroli scil. Quarti) lacrimae; quod, Unum filiorum, in Perditionem Patriae datum, divinitus praesensisset. (378) Pessina, Phosphori Radiô 2. pag. 76. post med. (379) Ioan. 4. v. 48. (380) Haec apud Pessinam, Radiô VI. a pag. 646. usquo ad pag. 656. (per intervaellae tamen) inventes. (381) Socero Borzivogio, DUCI Bohemiae: et socrui Ludmillae, DUCISSAE. Sic enim, numerô multitudinis, de Priamo quoque, et Hecubâ, Maro loquitur, libro 2. Aeneidos. (loquitur vero de Regia Priami)
—infelix quo se, dum regna manebant, Saepius Andromache ferre incomitata solebat, AD SOCEROS: et Avo puerum Astyanacta trahebat.
(382) 4. Regum, cap. XI. toto: et 2. Paralipom. cap. 22. a vers. 10. (383) Sensum hunc ex parte expressit aliquâ, Henricus IV. Galliarum rex: qui, memorantibus quibusdam, elisabetae Anglae iussu, Mariam, Scotiae reginam, asciâ percussam et sublatam fuisse, respondit; Frustra vos miramini, frustra causas inquiritis caedis illius. Siquidem, nulla unquam femina regnavit, cuius non insignis notetur Crudelitas. Florim. Remondus, de Origino Haereseon, lib. 6. cap. 16. num. 6. pag. 299. meâ. (384) 4. Reg. cap. 21. a v. 19. usque ad fin. Duobus quoque annîs regnavit in Ierusalem: fecitque malum in conspectu Domini, etc. Item, et explicatius, 2. Paralip. cap. 33. a v. 21. usque ad v. 24. de rege Amon. (n) Viperae similis, serpens; morsu suo sitim immensam unlnerato corpori invebens. a diya=|n, sitire. (385) Germanis, Schreck-Mahl: Bohemis, Strachykwas. (386) Furiarum una; sic dicta Graecis, ab Odiendo, Invidendo, etc. (387) Hunc signate nominat Illustrisis. Pessina,
Phosphori Radiô 3. pag. 151. v. 2. Cui consentit etiam Cardinalis Bellarminus, lib. 3. de Officio Principis Christiani; in Vita S. Wenceslai, dum ait: Ab Occidentali parte Arcis regiae id accidisse At Ratschini vicus hic, ad Strahofium, infra positum, respiciens, ac tendens, ab Occidua parte situs est: Pohorzelicum, aio. (388) Haec clare deducas ex iis, quae explicata reperies ab Illustriss. Pessina, Radiô 3. pag. 165. et 166. (389) Psal. 37. vers. 5. (390) Isaiae cap. 58. v. 6. (391) 1. ad Timoth. cap. 6. v. 9. (392) Colligitur ex iis, quae tradit Pessina, in Notis maxime lateralibus, ad Radium 2. Phosphori, initiô, ad pag. 15. fin. et pag. 151. med. de Brzena, Boleslai coniuge. (393) Apocalyps. cap. 18. v. 7. (394) Haec, de historia Drahomirae, comportavimus, e diligentissimis Illustriss. Pessinae de Czechorod, etc. scriptis, in Phosphori Radio 2. ac 3. diversis locîs. Cardinalis porro Bellarminus, lib. cit. 3. de Officio Principis Christiani, non fere usquam dissentit his: ex Aeneae Sylvii historia Bohemica, cap. 14. et Caesaris Baronii tomo X. etc. Vitam S. Wenceslai contexens. Drahomiram interim, una cum curru, et iis, qui simul vehebantur, absorptam humô, asserit cap. 15. Bellarminus. Czechorodius
vero, nullorum meminit assidentium; ac ne quidem vel unius pedisequae. qui suam tamen historiam deduxit, e rerum Bohemicarum, vetustîs aeque recentioribusque Scriptoribus-accuratîs: nominatim, e Christanno, Boleslai Saevi (interfectoris Sancti Wenceslai) filiô, Strachyquae fratre, Monacho Brzevvovensâ, Benedictinô; librô, De Passione S. Wenceslai, patrui sui. Ex Archivo item vetustô Capituli Metropolitane Pragensis: ubi Annus caedis eius ponitur, Christe Nati 939. Ex Hageckio quoque, et R. P. Bohuslao Balbino. Czechorodius praeterea Tetinum assidue appellat, illam S. Ludmillae sedem arcemve, quam Cardinalis Bellarmin. arcem Theynam, seu Teynam. Item, quem Borzivogium aut Borziwogium, Czechorodius, et alii, nominant; eum, Bohemiae Ducem, auctor Gloriae Universitatis Carolo-Ferdinandaeae vocat Borzivor: Encomiô 1. pag. 1. et 2. (395) Haec, auctor Iournalis (qui rebus gestis interfuit) refert, (pag. 82. fin. et 83. usque ad med.) Ad diem 15. Novembris fastorum Gregorianorum. (396) Noricorum compositor, lib. 5. num. 73. (397) Pessinam vide, Phosphori Radiô. 3. pag. 383. fin. et 384. prino. (398) Adi Brachelii quoque testimonium, in annum 1634. parte 2.
pag. 8. fin. et pag. 9. princ. (399) De his exprobrationibus, Comiti Turriano factîs, tradit auctor Laureae, librô 4. pag. 358. col. 2. a princ. usque ad fin. per totum. Potuisset autem, bonus alioquin indole naturâque Princeps, (ut et alibi iam, bis minimum, dixi,) Fridericus, nisi malîs circumsideretur suasoribus, quiritari titulîs aliîs, longe potioribus, de Turriano, Comite Seniore. qui, si factus e Protestante Islebiano fuit Calvinismi strictioris sectator (ut eum describit Everhardus Wassenbergius, belli Bohemici pag. 25.) adeoque Pritanus, Britannicorum amulus; haud dubie fautor ipse quoque fuit, et approbator, Iconoclasmi, Decembrî superioris anni Pragae facti; velut conici queat e Querelis, a Palatino depositîs in sinum Turriani, adversus Pelopium, hostem Iconoclasmi: sicut alibi superius dixi. Hoc enim Calvini discipulorum, et maxime Puritanorum, est proprium. Hortator item, et impulsor utique fuerit, illius Decreti, extreme Anti-papistici: quod auctore (ut dicebaetur) incitatoreque, impiissimô illo Abrahamô Scultetô, sub huius ipsius anni 1620. principium, promulgaturus per Bohemiam Elector Palatinus fuerat. quo promulgatô, plausum quidem daturi fuerant, Sculteto et Turriano
innexi, Puritani: pulsuri vero regnô Fridericum, citra controversiam ullam, Bohemi ceteraerum sectarum, acatholici; priusquam etiam Bavarus Dux, et Comes Bucquoius, ei pellendo, supervenirent. Fuit autem Decretum istud, De Ritibus sacris (immo vero, exsecratione dignîs,) per omnes Regni ecclesias, perpetuîs deinceps temporum aetatibus, observari iussîs; illi Berlinensi Brandeburgicorum anni 1614. multum affine; si non, in quibusdam, enormius, et invidiâ Palatinum insuperabilî depressurum: Turrianô vero, Scultetôque, Principis excusationi, vel tutelae, nihil profuturis. Refert illius Articulos, Simeon Kapihorskyus, in historia coenobili Sedlicensis: et ex eo, Illustrissim. Pessina, Phosphori Radiô 3. a pag. 354. per seqq.
Templorum Bohemiae Campanae tolluntor: ad Arcem Pragensem, omnes devehuntor.
Altaria lapidea (quippe, Papistarum opus) a fundamentis diruuntor. ligneae mensae substituuntor, nigrô pannô, ad solum
usque defluente, tectae; sindone vero, cum Cena fit.
Imagines omnes, tam Christi, quam Deiparae, Sanctorumque, et picturae qualibet aliae templorum, (utpote, a Papistis excogitata Idololatria,) exstirpantor.
In Synaxibus, hostiae locô, Panis dator, vel orbicularis placenta, in oblongas discissa partes. hinc, partem sibi quisque tollito. Similiter et de Calice, suam quisque partem bibito.
Pro Calicibus aureis, argenteisve, Crateres lignei, tornô ducti, sufficiuntor.
Sacerdotum, in templis usurpari solitae, vestes, Albae, Casulae, superpellicea, vexilla,
lucentes in altaribus cerei: genuflexionum, coram altaribus, reverentia; Crucis, post benedictionem, expressio, ceu res Papisticae, tolluntor, omittuntor. Fontes baptismales, per ecclesias, funditus deiciuntor. pelves ex aere, vel stannô, substituuntor. Sanctissimae Trinitatis Imago, nec pingitor ullo modô, neque sculpitor. Catechismi doctrinae universa, commutator in Decalogum: cuius Praeceptum princeps esto, Fuga sculptilium: postremum vero, Noni Decimique praecepti consociatio. In tractatu De Fide, ac Cena, ubi antehac ea legebantur verba, Est verum Corpus, et Sanguis, Domini
nostri IESU Christi, omittuntor ista deinceps: ac dicitor, Est visibile Signum.
Pro suggestibus in posterum, non Evangelia, nec Apostolorum epistolae, sed Biblia vetera, vel libri Prophetarum, explanantor; aut explanationis argumentum praebento.
Confessio, secretam ad aurem fieri solita, eliminator: sed, ore ad os loquente, vel scriptô, peccatorum numerus recensetor.
Auditô IESU nomine, nec genuflectitor (perinde, quasi Paulus flecti vetet, cum dicit, omne genu flecti,) neque caput aperitor, nec frons, et vultus, inclinantor. Est enim (inquit, pro aurea et Achillea rationum
ratione,) EST ENIM IDOLOLATRIA.
Ex his, ita constitutis, Articulis, si successum nacti suum forent, Primus quidem Turnio, e tot nolarum grandium aeris Campani centuriis conflatîs, tormenta bellica, castrorum in usum; Articuli vero ceteri, Sculteto, Magni Puritanorum DOCTORIS titulum; Friderico demum, Odii publici plaustra, ex omnibus undique Bohemiae terris, oppidis, paegîs, innumera invexissent. Saluti fuit Palatino tunc, Procerum-Regni, (et quidem plerorumque Acatholicorum) dissentientium, resistentiumque, validus, insuperabilisque, torrens. Retusum itaque, Civium quoque Praga minîs; ac tandem, uti ferrum-hebes retrusum in vaginam suam, ita Decretum illud Scultetaeum, in latebras suas est; nullôque promulgationis actu, vel ictu, evanuit. (400) Aeneidos 4. Maro. (401) Everhardus Wassenbergius, pag. 51. Paucîs, inquit, mensibus. (402) Haec Bethlenio scribens Palatinus, apud Brachelium, pag. 38. post med. haud dubie Silesiis quoque, paullo ante, significârit: in praesentia adhuc illorum agens, aut in abitûs articulo constitutus: auctoritatis sibi
stabiliendae, reparandaeve, gratiâ. (403) Ioannes Cluverus, epitomês pag. 786. col. 2. post princip. et Abrahamus Saurus, de Urbibus, titulô Segeburg, et Sigeberga. Accidit autem haec, ad Danum, profectio, annô 1621. die 28. Februarii. (404) Nicol. Rittershusius, Tabulâ genealogicâ, de Palatinis Electoribus: in Frid. V. (405) Quae de Friderico Palatino narrata sunt, ab eius, e Bohemiae terris, abitu: ea, praeter Auctores, qui in procursu narrationis adducuntur (in Notis praesertim, ac Testimoniis,) firmantur hîs praeterea, quae sparsim, quaeque continuate, refert etiam Nicolaus Bellus, lib. 4. Laureae, diversîs locîs: a pagina potissimum 347. col. 1. med. Paginâ item 348. col. 2. ad fin. Pag. 349. Pag. 350. col. 2. post princip. Pag. 353. usque ad pag. 356. et rursus, paginâ 358. et pag. 359. etc. (406) Auctor Iournalis, nominat locum hunc Brschibran: tabulae, Przibran. (407) Eruitur hoc, partim e Nicolao Bello, l. 4. Laur. pag. 345. col. 1. fin. partim, ex auctore Iournalis pagult. (408) Auctor Laureae, lib. 4. pag. 345. col. 1. fin. etc. (409) Tit. Livius, lib. 27. multo ante fin. (410) Lib. 1. Reg. cap. 15. versis 12. (411) Genes. cap. 46. v. 30. (412) Oratio devotissima Ecclesiae, pro Dominica VI. post
Pentecosten posita (413) Natus etenim Maximilianus, annô Saeculi superioris 73. die 17. Aprilis; rediit Pragâ Monachium, annô Saeculi sequentis XX. die 25. Novembris. Vide, et expende, Genealogiam DUCUM Bavaeriae Rittershusianam.
IN procursu Operis huius, quod LEO GALEATUS inscribitur, sub ipsum Bohemiae intrandae procinctum, declaravi; Me residuum narrationum Expeditionis illius, propter scriptores, in multis dissonos, plerumque stabiliturum deinceps auctoritate fideque DIARII Castrensis illius, quod a Pugna Pragensi proxime, recentîque re, vulgatum typîs exîsset; eorumque esset assensu probatum, qui Res vel ipsi gesserant, vel gestis interfuerant.
Adieci tamen, Siquid interim et aliorum aliunde monimentorum, in manus forte venturum esset, ex quo labor hic noster, aut lucis aliquid acciperet, ad cognitionem maiorem: aut firmamentum, ad testimonii pondus: id me nequaquam praeteriturum.
Accidit autem feliciter; ut, post illa sic scripta depactaque, cum ego compositione meâ iam ad tri-urbem accederem, DUCI Bavaro sese dedituram; indidem, hoc est, Pragâ, prorsus inopinus, immerensque, donum acciperem,
aurô quantovis mihi pretiosius: non sine litteris Amicissimi cuiusdam alterius, in quibus, Octobris die VI. datîs anno 1676. scriptum erat, Porrigi mihi materiam impinguandi Septennia mea; siquid aptum continere videretur volumen istud, ad me Pragâ missum Ambergam. Erat autem (ut inscribitur, ac reipsa se praestat,) PHOSPHORIIS; seu, Stella Matutina, Septem Radiorum; Sanctae nimirum Metropolitanae Pragensis Ecclesiae Maiestas, et Gloria. Voluminis istius accuratus, is idem, qui Doni quoque dignabundus, Auctor, superioribus an~îs Prodromi Moravo-graphiae; mox, et Ucalegontis, nunc autem, hôc ipso tempore, Moravici Martis, percelebris editor, est,
Illustrissimus et Reverendissimus Dominus, Dom: Thomas Ioannes Pessina, de Czechorod, Dominus in Oborzisstie; Episcopus Samandriensis: Sanctae Metropolitanae Ecclesiae Pragensis Decanus, Officialis; Canonicus Litomericensis, et Wissehradensis: Sacrae Caesareae Regiaeque Maiestatis Consiliarius, Sacrique Lateranensis Palatii Comes.
Huius Primatis tanti, tam liberaliter oblatae munificentiae, continuo, non parcius ego, neque pudibundius, indulgere, meam in ream, coepi; quam Erisichthon esuritor, paratis ad manum epulis: laborisque mei maciem, uti fueram invitatus, saginare conatus sum: crebrius unum Pessinam Illustrissimum ad Testimonia, quam omnes alios collectim, vocando. Feci vero tanto promptius, quanto reconditiora, quam in plerisque fere ceteris, apud eum (quippe, locis iis, et arci regiae, Bohemicisque tabulariis,
viciniorem) inveni. Delibavi (fateor) et vero depastus quoque sum large, Phosphorum, rore matutinô dulce succulentum. Nec plagium tamen feci: quia non nolenti.
Siquid aliud autem, in huius Vireti defloratione, deliqui: totum peccatum meum, sed (ut spes est) adhuc ad veniae meritum, istud est, in Phosphorum Czechorodianum: In iis, quae mei fuerunt argumenti, licet alienae tamen segetis, exercui falcem. Ex Opere Magno, feci Parvum: e copioso, contractum: e Trogo, Iustinum: e manipulorum acervo divite, Spicilegium.
AUREUS ille Dies, causae melioris Amori,
FERREUS idem Odiis Caesaris, ortus erat.
Omnia Romulei clamabant pulpita mundi,
Reddite Caesaribus, reddite iura, DEO!
Sola Libussaeae (1) rabies interrita Troiae,
Atridis Helenam reddere, Seque, negat.
Ergo, animîs armîsque, alacres, et in omnia prompti,
Boicus hinc miles, Belgicus (2) inde, fremit:
Collectique unîs, diversô ex aequore, campîs,
Magnanima, ad Pragae limina, castra locant.
MONS urbeni medius Boiis dirimebat ab armis;
Acclivî, ac properas spes remorante, situ:
Olim Albus, sed atroce ruber mox Marte futurus:
Huius stant summô Zecchica (3) signa, iugô.
Deteriora tenent, nec scandi mollia, Nostri.
Sed, CUPIDIS pare sunt mollia, dura locô.
Iamque ambo adversis, in utramque calentia sortem,
Agmina, constiterant frontibus, atque Duces.
MAXIMUS hinc, Bavari Caput agminis, AEMILIANUS,
Belgica Bucquoiae mensque vigorque manûs.
TURNIUS ast illic, animaeque Hollachius altae, (4)
Ac gemini (armipotens nomen!) ANHALTIADAE.
Consona proludunt ingentibus OMINA pugnis, Plerumque: ac Factum vix sine vate venit.
Pes nondum collatus erat; geminaeque supenstes.
Horae meta ibat: iam tremuêre pedes.
Iam, coniurata insolitô castra icta pavore,
Arcanôque labant marcida crura metu.
Nec Terrae fuit haec (quamvis tunc, credere quidvis,
Indeclinati suasit imago mali,)
Sed genii formido tui, mala Causa; brevisque
In casum Solii, prona, tremensque, fuga.
CAESARIS at quanto melior de partibus oscen,
Audei Victricis promere signa manûs?
Verdugaei ingens vexilli o cuspide flamma
Surgit; et, accensus militis inde calor.
Adde, Teresiadae, Carmeli a vertice, mystae
Ad pugnam stimulos, vaticinamque fidem:
Adde, animos Boii ingentes, constigere certi,
(Si vel cunctorum langueat Ira ducum)
Hostilique SACRUM iugulo defigere FERRUM, (5)
Quod Vaticani miserat Ara PATRIS.
Adde, alia, atque alia, eventûs ostenta Secundi:
Omnia sed supra est omina, Causa BONA.
Ergo; Tubas! inflate tubas! (ait) accipe signum,
Miles: et, Armorum praesicle, vinco, DEÔ!
Continuo, cava signa canunt. it tessera pugnae,
Ignota Aonidum, SANCTA-MARIA, choris;
Sed Caelo, et Boio, et Latio nottisima nostro.
Vocibus his, animos iuncta et Imago facit:
Primam pone aciem, ac Mediam, celeberrima sindon
VIRGINIS, e Phrygia forma micabat acu.
SOL rapidus, caeli medium superaverat axem;
Quippe, tagi propior, quam tibi, Cydne, (6) vadis:
Concinuêre tubae; conclamavêre phalanges;
Mista equitum ardebant agmina, mista pedum.
Undique fulmineas tempestas aenea mortes,
Et tonitra, ac flammas sparserat, atque metum.
Stat generosa acies. dextrum Bucquoia virûm - vis
Cornu acuit; laevum Tillia frena regunt.
At medias legionum arces, Agamemnone magnô
Fortior, altus equô praepete, BOIUS habet.
DIFEICILES magnis aditus sunt rebus. in aequo
Martis utrimque diu pendula-libra stetit:
Post, nutare Aquila, et, trepidîs imbellior alîs,
Vergere, Anhaltini turbine pressa globi.
Preineraea phalanx, capto duce, moxque cohortes,
Tieffenbace, tuae, turbida signa sequi:
(Nec dare terga tamen, quantum, pellente Cosaccô,
Mox Panno, aut sociâ, Zecchica castra, fugâ.)
Restituêre Aquilam Galeati immota Leonis
Robora; et, ingentî Tillius ore, tonans:
Quo, pavidi? quo deinde, equites? Via fortibus Una est,
In mortem! in pugnam! State! referte gradum!
Ista simul: Simul e dextrae, quam legerat, Alae
Turbine, quingentos expedit acer equos.
CRAZIUS his ductor: (vellem, hunc sibi semper eundem
Mens bona servâsset!) Fussa, viamque, facit.
Ocius et iaculîs, et agetibus aequora nimbîs,
Rumpit Anhaltinos fulmen equestre globos:
Victoresque fugat, victosque redire fugatos,
Cogit: et hostiles grandinat inter equos.
Sternendo haec via prima hosti. fugit Hungarus: instat
Sarmata (7), qui valles, arvaque, caede tegit.
Quod gladio superest, spoliîs tardum agmen, et armis,
Haurit inexplicitîs Wultava (8) vorticibus.
HAEC inter, iam dudum Albo succedere Monti,
Inque hostem eniti, Ductor uterque iubet.
Crudescuno pugnae: gladiorum ferreus ardet
Horror; et hastarum splendet abena seges:
Pes pede, virque virô, premitur; manus urget; et, unâ
Clade, eques atque pedes, signaque et arma, natant.
TANTI utrimque fuit, superare, aut perdere, Montem!
Sed, Montana domat cornua, Boia manus.
Deserit insessos formido Bohemica colles;
Victorique patent valla refracta pedî.
Hac hostes, illacque, volant: hac Boius, et illac,
Insequitur. Quidquid prendidit Ira, iacet:
Nec miserum trepidis Vivaria proxima letum
Depellunt (cicuris regia claustra ferae).
Nam, quisquis perfugit eo; vel inertia vincla,
Vel nigra indecori vulnere Fata, subit.
Iamque adeo ex omni plana est Victoria Boiis
Cespite. Summa hostis caesus, et imma, tegit.
Signa triumphales referunt hostilia dextrae,
Centum. Mille trahunt, castra opulenta, rotae.
Per campos Septena iacent, mordentia terram,
Milia. Moldaeus cetera gurges agit.
Ducuntur, manibus clementî fune revinctîs,
Quos memorare, suut non sinit ordo, duces.
Praga, patet Bavaro: petit arva Silesia, pulsus
Dux-Rheni. (haec maestae prima stativa fugae)
Inde, Pretislaiâ Berlinum, ac Cimbrica libans
Hospitia; ad Vahalim flectit, et arva Mosae.
Hiberna haec, profugo. Tum, Rotterodamia (9) vectus
Per strata, ad latebras, nobilis Haaga, tuas:
Inde, alio atque alio, volitat. quem si usque sequaris
Carmine; deficies, claudô (Elegia) pede.
(1) Pragae. quam, a Primislao duce cinctam aggere muroque, Libussa, ducis uxor, et Virô nobilior, velut ipsa conditrix, nominavit: et, quasi Limen regni, suâ linguâ PRAGAM dixit. Carol. Stephan. V. Praga; Bellus, et alii. (2) Bucquoianus; ab Alberto Archiduce, Belgarum Principe, Caesari submissus. (3) Bohemica: a Zeccho, gentis (ut nunc est) eo,
tamquam coloniae, ex Illyricis terris deductore: sicut frater huius, Lechus, deductor suorum asseclarum in Poloniam fuit. (4) Anhaltinus etenim Princeps, Senior, in Bavari DUCIS exercitum, adhuc imparatiorem, et Monti subiectum, irruere certus; Hollachio Comiti, dissuadenti, contraque connitenti, cedere denique sustinuit: etsi facti postea saepe paenitens. Vide Boicum, Partis 3. lib. 5. num. 66. et, de paenitudine, Illustrissimum Pessinam, Phosphori Radiô 3. pag. 374. post med. (5) De Gladio, quem, a so benedictum, misit Maximiliano Paislus V. Pontif. Romanus, vide in Actis huius Anni 1620. Henricum Spondanum. (6) Cydnus, Orientis fluvius, in Cilicia: sicut Tagus, Occidentis, in Hispania. (7) Cosaccus, e Polonia missus, Caesari militatum. (8) Sic Bohemice vocatur Molda fluvius: et usurpatur istae vox, etiam ab historicis, ut, Ab auctoribus, apud Pessinam, in Actis Wenceslai IV. de B. Ioanne Nepomuceno, et Ioanneccio: aliisque sparsim. (9) Haec, de diversis aditis in fuga locis, ac provinciis, ordine Nicolaus Bellus tradit, in Laurea, libro 4. ad fin. et librô deinceps 5.
REcte dicta VIVARIA sunt, loca clausa, quibus, seu per undas fluitantia; seu plumîs involuta, per auras vaga; sive gradientia per humum, animalia, dominorum deliciis asservantur; in vitae, tam suae, quam alienae, fructum.
Sed, reperti func tamen, quibus ista Vitae pascua, vel effectu rerum ipso, vel ex destinatione certe, nutrirent mortem; aliis, naturae: quibusdam, ut minimum, Civilem. Hoc Mosci, patrum nostrorum memoriâ, senserunt, in emissis in se, crudelitate Basilidae Ducis, ursîs. Sensisset, ni Caesar Octavianus intersilîsset, apud Senecam (1) Vedii Pollionis ad cyathos puer; crystallô fractâ, cibus muraenis futurus. Expertus item est, in circumcluso moenibus roborario, (2) viginti passuum milibus spatiosô, vitae Civilis imminutionem, iacturâ libertatis obsignatam,
rex Celtarum; ad Ticînum urbem, a Carolo V. comprehensus, et abductus. (3)
Sed interest, Haec genera Saltuum clausorum quaenam genera ferarum incolant, ad Instrantium ea, vel oblectamentum; vel perniciem, aut periculum. Sunt enim animalium diversorum genii diversi. Sunt aliîs alia ferociora: sunt alia, mansuetis, et cicuribus, propiora, paeneque domestica. pusillus autem grex, et, ramosîs cornibus conspicua corpora, plerumque meticulosiora: quorum animus, aut nullus, aut in pavore semper natans. Aliae demum animantes, foris, et ad ostentationem solam, minaces; intus trepidae, non minus, quam sciuri nemorales; ad talitri sonitum in avia fugaces.
Prolusionem porro diversitatis huius expressisse mihi iam olim, Romanorum eruditissimus, Marcus Terentius Varro, videtur, haud inelegantem. Cuius proin afferri, quin immo potius et adnumerari, dicta; Coronidem laboris huius, et respiraculum, in loco temporeque censemus.
Sunt autem illius, in libro de Re rustica tertiô, capite decimô tertiô, verba scriptoris domestica: Quintique licet Hortensii mutuata
triclinium, et Axii personam induta; revera tamen, suîs a natalibus, Varroniana; Varronisque Latinitas.
Apud Quint. Hortensium (inquit Axius) cum in agro Laurentî essem, ibi istud magis tragikw=s2 fieri vidi. Nam Silva erat (ut dicebat) supra quinquaginta iugerum maceriâ septa: quod non leporarium, sed qhriotrofei=on, appellabat. Ibi erat locus excelsus; ubi, tricliniô positô, cenabamus. Quintus (puta, Hortensius,) Orphea vocari iussit. qui, cum eo venisset, cum stola et cicharâ, et cantare esset iussus; buccinam inflavit. ubi tanta circumfluxit nos cervorum, aprorum, et ceterarum quadrupedum, multitudo; ut non minus formosum mihi visum si spectaculum, quam in Circo Maximo aedilium, sine Africanis bestiis cum fiunt venationes. Haec Varro.
Varronem (quantum haec indicant) in Hortensiano Laurentino, duo prae ceteris oblectabant. Amoenitas, ex umbrosa silva. Quadrupedum item, ad Orphei personati buccinam perceptam, promiscuus confluxus. Horum utriusque delectabilium, infuit aliquid et Stellato Montis Albi, supra Pragam, theriotrophîo.
Primum enim, Mons ipse, tametsi solô (velut ex oculatis testimoniis alibi dixi) magnam partem scrupeô, confragosô, soveîs ac verrucîs asperatô (4). suô tamen in supercilio suburbanam habet Regiam, cui saltus (inquit is, qui spectavit,) adiacet, eleganter, et non maceriâ duntaxat, obseptus. Ferarum is saltus est: cuius delicias, quamdiu Pragae desedit, haud displicuisse Friderico Palatino, complures observârunt: cum is, ad diffundendum a curis animum, per Ratschini declivia, vicumque Pohorzelicensem, pedester, ac, non nisi pedisequorum-aliquot subsequente ministeriô, de cetero, paene solitarius, ad clausum illud ferarum lustrum, perquam frequenter prodeambularet. (5) Iuvabat eum, in aestu frequentiae Senatorum suorum sudantem, pompae contemptrix, quies.
Quod autem, locô secundô, spectat ad Hortensianum belluarum, inflatô semel cornû, concursum, ac coetum: in ALBI quoque MONTIS suprema planicie, superciliôque, non per omnia dissimile, gestum quidpiam est, Horâ pugnae: quando, non buccinae, sed tubarum Boicarum, ac lituorum Caesaris, invalescente clangore, bipedum, in
peditibus; quadrupedum, in equis, sessore nudatîs: sesquiquadrupedum, in alariis, adhuc incolumibus, multitudo praegrandis, unum celeriter in Saltum stellati Vivarii, quo mortem effugeret, convolavit. Aliquot illic milia (dum adhuc in Arce regia Pragae Palatinus rerum exitum opperiretur) in solo Stellari nemore, vitae veniam a Maximiliano, precibus operâque caduceatoris, illi supplicantis, impetrâsse; Constant: Peregrinus, apud Boicorum scriptorem novissimum, (6) auctor est. Quos omnes in unum illuc cumulum fuga compulit; metu Boici, vel Eburoinici ferri, trepidantibus instantis, incitata.
Maioremne tu putes illuc Leonum tunc, aut pardorum, convenisse turbam; quam, cornua cristasve gerentium, capitum? aut, antra circumspicientium, cuniculorum? Et unâ tamen Horâ prius, Omnes hi, cum ceteris humi stratis, feroces animorum (quos non hahebant) ostentatione, minacesque verbîs, pavore dissimulatô, rugierant. Stabant autem, cum trepidis his, eorum quoque factionis nonnulli; qui, nuper admodum, per Solmensem, LEONI GALEATO mandare non timuerunt, in hanc fere formam:
Volumus, ut, quodcumque Caesari praescribimus, id, expediente te, Duas post Lunas, in effecto sit. (7) Hi nunc, capite cernuô, mutiebant.
(1) Librô 3. de Ira, cap. 40. (2) Hadriaeno Iunio, cap. de Terrae etc. vocabulis, ex Agellio, est, Ferarum vivarium, robusteorum asserum septô clausum. an, a multa illic roborei generis arbore? (3) Multi passim id tradunt: Inter eos, et Saurius, de Urbibus. V. Pavia. pag. 12. (4) Boicus, Pariis 3. pag. 76. libri 5. num. 57. (5) Simeon Kapihorsky, in historia monasterii Sedlicensis, annô 16 19. apud Illustrissim: Pessinam, Phosphori Rad. 3. pag. 354. (6) Apud Boicum, Part. 3. pag. 78. libri 5. num. 63. fin. numeri. (7) De hac adversariorum Caesaris insolentia, conditionem cum minis ponente, egi, Septennii III. anno 1619. a pag. 390. usque ad 392.
SI verum mihi fama refert, et cana vetustas;
Hîc Cephali, (1) hîc regnum Melanionis, (2) erat:
Sylvicolûmque dabat nutrix domus armentorum,
Quam libet immiti milia tecta Ferae.
Haec olim. At, Boii postquam rugire Leones,
Coeperuntque Aquilae clangere Caesareae;
In sua quadrupedes remigrârunt lustra colonae:
Huc bipedum retulit se fugitiva cohors.
Ecquarum fuerint haec quondam Septa ferarum?
Cervorum? aprorum? tigridis? anne caprae?
Dicere, non habui. Postquam fugis, hostis; habebo.
Quae Vivaria erant, nunc Leporaria (3) sunt (4).
(1) Princeps hic erat iuventutis Graecanicae; filius Deionei. qui, venationum studiosus, uxorem Procrin, inter fruteta latitantem, seque commoventem, iaculô, per errorem, traiecit; feram ratus. de qua narrat Naso, lib. 7. Metamorphoseon. Fuit autem ea, filia Erichtei, regis Athenarum. (2) Melanion, alio nomine, Hippomenes; venationi, silvis, et cursûs certamini, deditus; Atalantae virginis syndromus, et astu victor. Naso, lib. 10. metamorphos. (3) Vide Apocommatis huius numerum 2. e Varrone, v. 5. De Multitudine porro, e proelio Montis-Albi fugientium in saltum Stellati sccessûs; praeter alios, memorat etiam Nicol. Bellus, lib. 4. pag. 456. (4) Qui Monosyllabô, (claudente Pentametron, Elisione non praeviâ,)
hîc offenditur: is cum Q. Catulo prius transigat, Epigrammate 77. vers. 7. et 8. sic canente.
Nam, quaecumque homines bene cuiquam, aut dicere possunt,
Aut facere, haec a te dictaque, factaque, sunt.
Leonis Galeati FINIS.
[Gap desc: errata-list]