CUr hoc, quicquid est, laboris mihi sumpserim, Benignissimi DOMINI, Commodius me haut dicturum esse arbitror, quam eo, quod Sacra Parabola suggerit: Fili, ait Paterfamilias alteri filiorum suorum, vade hodie oper ari in Vinea mea. Ille
autem respondens ait, Nolo. Sed postea adse rediens abiit. Accedens vero ad alterum dixit similiter; At ille respondens ait: Eo Domine, et non ivit. Matth. XXI. 28. 29.
Universitas nostra Vinea est; Vites eius animi iuveniles; Studia nostra opera ipsis adhibenda: Qui operari iubet Paterfamilias est Serenissimus Pater Patriae; Mihi cum probis subditis omnibus nomen Filiifamilias attribuo, quem Ille paternâ Clementiâ benignissime fovit; Operaturi tamen, h. desiderio capessendi Sacratissima Eius iussa flagrantis.
Frugi Filius recusabat operam; Adse tamen rediit et labori se accinxit: Etmihi, ne operatum irem, tenuitas mea satis argumenti praebere poterat. Sed hodiernam operam postulari h. nihil differendum esle sensi, ideo operari quod poteram malui, quam solam operam promittere, et interim spe Dominum, cultura vites fraudare; Sic n. filius nequam obsequium operandi affectabat, non operabatur tamen, nec poterat.
Itaque operatus fui in Vineâ Patris Patriae nostrae; Assumpsi, quod hodie in ea agendum erat h. maxime desiderabatur; Nihil distuli. Vites meae has ge~mas, hos floresprotulerunt. Fructuum securus ago; Securior vulpium, vulpecularum, quae vineas demoliuntur: Quae fi sepem vineae accesserunt, vites tamen admorsas redderenon potuerunt. An expleverim mandata Patris
Familias, mihi iudicandum non sumo, qui â simplici obsequio meo numquam proficisci posse agnosco, quod praestando debitodigne respondeat. Satis erit, si documentum hoc, quam Imperium eius mihi cordi sit, statuisse videar.
VOBIS autem, Domini Benignissimi, operam hanc omnem, dum me summorum Beneficiorum Vestrorum memorem exhibeo, eodem nomine delego: Rem vulgarem quidem; (quid n. vulgatius scriptis Politicis?) sed et labores vinearum quottidiani sunt, in orbem redeunt, novos fructus tantum Patrifamilias addunt. Accipite eam benigno cultu manuque; Este illi Domini, Tutores, Patroni; Date, quo vivat, genium, quae sola reverentiâ vestri lucem auspicatur. Ita diu Patriae, Ecclesiae, Universitati nostraesupersitis, Serenissimo ELECTORl et Bonis omnibus probatissimi. Scr. Francof. Non. Februar. A. MDCLXXII.
P ATRONI Maximi
Humillimus Cultor Vester
I. C. BECMANUS
INgenio Clarum Magni Patris Incrementum,
Scripturam, Linguas Orientis, Gestaque Sacra,
Quantum cognôris, depraedicat Anglica Nutrix;
Brennica sed Mater volvisse Reperta Sophorum.
Cernere nunc gaudet Meditata Politica lucem,
Doctorique suo plaudit Generosa Iuventus.
Celeberrimo Dno Auctori l. m. q. faciebat
Elias Grebenitz. Th. Prof. Ord.
Politici nomen in Gallia factionis fuit: Definitio Politicae: Politica occupata est in Societatis cognitione: Fuisse, qui potuerint sine doctrina ad summum rerum Politi carum usum enire: Libri Dogmatici in Politicis; De Clapmarii Arcanis: De Machiavello varia; Loci su specti in. Machiavelli Principe: An e re sit Libros scribi quibus vitia hominum exhibe antur: Quid de Compendi is Politicis sentiendum? Libri Hist orici in Politicis; Cur veteres recentibus postponendi? Quo sensu Iuvenes non sint Idonei Auditores Politicae? Cognata Politicae.
DE nomine POLITICES eiusque cognatis omnia ab aliis prolixe ac perspicue tradita: Illud non praetereundum, POLITICI nomen superiori saeculo in Gallia factionis fuisse, et a Seditio sis Regiarum partium et Pacis studiosis attributum. Thuan. L. LII. ad A. MDLXXII. Et. L. XLIV. ad A. MDLXIIX. cum de Lotharingica factione locutus esset, siqui sunt, ait, qui ipsorum ambitiosis Conatibus se opponant, eos calumniis impetunt et nopo nec usit ato nomine POLITIC OS vocant, et sectariis pernicicsiores ac periculosiores esse aiuni etc. Tunc primum POLITICI nomen in odium tractum in monumentis rerum nae stra rum video, in quod postea Concien atores grassante licentia supra modum debacchati sunt, optimates Pacis, gua Rel gio et securitas publica continentur, Studiosos eo not antes. Confer eundem L. XCV. quo inducuntur qui asseruerint, Zelot am, quod nomen factionis POLITICIS oppositae erat, si mentiatur, plus gratiae apud Deum mereri, quam POLITICUM si vera divat. Sicque Marc. Ant. de Dominis Hieromonarchicos POLITICIS seu POLITICE. Catholicis opponit: Et ipsum Thuanum Catholici eapropter Historicum. POLITICE-Catholicum appelare soliti fuerunt, Qua de re videndum Calumniosum scriptum, Ioh. Bapt. Galle Notae in Hist oriam Thuani; Et Scriptum Theologorum Moguntinorum adversus Calixtum: Sed quibus hic respondet §. CXXXIV. Ergo habetis alios Hildebrandice- Catholicos, qui Hilde brandi de potest aie in Reges et Regnae dipinitus tradita Doctrinam amplectuntur.
POLITICA est prudentia socialiter vivendi; Clarius: Habitus bene agendi in vit a sociali. Est Prudentia, h. Habitus bene agendi: Socialiter vivendi, h. in coniunctione cum aliis; In discrimen ab
Ethica et Oeconomica, quibus itidem Prudentia inest, sed occupata in statu Hominis non sociali, sed singulari, s. estra sociali: Et. Politica cum sit Prudentia socialiter vivendi, Ethica est Prudentia. honeste vivendi, Oeconomica Prudentia vivendi commode,
Occupata igitur est POLITICA in Societata humana seu Vita Sociali. Ratio, quia in nulla Disciplina de Societate agitur, in. Politicis a. omnes Societates specia les Minores ac Maiores tractantur; Eoqu~e et Societati in genere suum locum ibidem esse oportet. Nihil est dicerei Excludi ita Princeps membrum, quod in Rep. consistat. Res publ. n. non excluditur, sed tantum universale obiectum. et Adaequata Politicae esse negatur: Adaequatum n. est, quod non abundat alienis, nec destituitur suis; Res publica a. qua talis est destituitur tota Cognitione Societatum minorum, ac proinde non, poterit exhaurire latifundium Politices. Speciale tamen et exquisitum obiectum erit, quia reliquas Societates omnes antecellit, easque comprehendere potest. Inst. II. Societates minores hic non aliter se habere, ac partes constituentes futuram Remp. aut materiam e qua Resp. formatur. Resp. N. Res publica n. sine omnibus illis esse potest, quod olim exemplo inchoatae Reip. Romanae patuit, et hodienum Reip. Ecclesiasticae apud Catholicos. III. Societates minores referri posse ad Oeconomicam. Resp. I. Scrupulum. remanere de Collegiis et Corporibus. II. Nullam Societatem minorem eo pertinere, nisi quatenus privatis commodis nostris inserviant; Tota n. Occonomia unice hoc quaerit, ut provatim nobis bene sit.
Acquirendam POLITICAM tria iuvant omnibus habitibus communia, Natura, Doctrina et Usus: Natura capaces reddit, Doctrina cultum addit, Usus cultui complementum. Solam tanen. Naturam ad summa rerum ducere posse claruit in Henrico Mommorancio Galliae Conestabili et in Septimania sue Languedocia Prorege, de quo Gramondus testatur, Ipsum non modo nescivisse Literas, sed ne prima quidem Elementa calluisse, ut portento, addit, haut absimile videri possit, Virum liter arum penito rudem solo nartur ae genio summum rerum apicem assecutum, quem ambiguis tempo ribus tenuit, tanta laude, ut Aulicorum aetatis suae Princeps fueri, seu Natales, seu fortunam attendis aut dotes Animi. Histor. Gall. L. I. p. 51.
Doctrinam Libri praebent, quorum duo genera, Dogmartici et Historici. Dogmatici Doctrinam Rebus gestis vel gerendis applicant; Historici e rebus gestis doctrinam praebent. Inter Dogmaticos in fronte collcamus priscos Platonem et Aristotelem: Quorum hic doctrinam suam Exemplis a LXVI. Rerum publicarum institutis ac moribus petitis confirmavit, haut dubie ratus Politicam exemplis non posse destitui; Quem secusus nostro tempore Erycius Puteanus Civilis Doctrinae Lineam scripsit, quo tres Politicorum Aristotelis Libros ad perpetuos Aphorismos reduxit. Ceteri sunt Ioh. Bodinus Libris VI de Republ. Ioh. Chokier Thesaur. Aphorism. Polit. R. Dallington in Aphor. Militar. et Civil. Verulaemius in Sermonibus Fidelibus, Ioh. Th. Sprenger. in Axiomatibus status, Cyriacus Lentulus in Aula Tiberiana, Principe Absoluto, et Arcanis Regnorum, Traianus Boccalini Relationibus ex Parnasso, Didacus Savedra de Idea Principis Christiani, Boxhornius in Disquisitionibus Politicis, Aulicus Politicus Duri de Pasculo, seu quod proprivin Nomen eius est, Eberhardia Weibe, qui et nomine Waremundi ab Ehrenberg alias innotuit. Arnoldus Clapmarius. s. Clapmaier Libris de Arcanis Rerum publicarum, qui tamen an augustae huic inscriptioni respondeant, alius viderit, vel castigaverit, Si Monarchiae, Aristocratiae et Democratiae Arcana in scholis nota sunt et ab omnibus possunt legi, non sunt amplius talia: Quod est iudicium Magnifici Dn. de Iena de Arcanis hisce, De Rat. Stat. Diß. III. Conclus. IlX. Ne dicamus ambigi posse de Clapmarii isto scripto, an proprium ipsius fuerit? Ita modo laudatus Waremundus ab Ehrenberg in L. de Subsidiis Regni et onerib us Subdit orum: Cui mortao (Clapmarium in digit at) nolo exprobr are quod pleraeque in dictis Libris mea sibi vendic averit: Quid n. ego in biscegloriae et nominis quaererem, vel pistillum cur arem? Cum infiniti sub aliena arbore legant fructum et alien am messem metant. Sed ad propositum; Videnturque omnium felicissime in hisce talibus versati esse Incomparabiles Viri Hugo Grotius Libris de Iure Belli ac Pacis, et Themas Hobbes Libris suis de Homine, Cive et ceteris; Nec laude sua carent Elementa Iuris a Cl. Puffendorfio formata.
Ad Classem Scriptorum Dogmaticorum referendus et Machiarelli Liber de Principe, Scriptum non maximi quidem Ponderis,
(nam de Machiavello iam dudum Campanellae censuit, ipsum omnium scientiarum, excepta sola Historia Humana, fuisse imperitissimum notante Voent. Vol. I. Disp. p. 220.] nec prorsus tamen inutile, inhumanius vero a plerisque acceptum, quia quod alii obscurisu, ille comptiori Sermone pleniorique apparatu mundo exhibuit; Ita namque tempore Clementis IIX usque circa finem praecedentis saeculi ab ipsâ Sede Romana in Indicem Expurgatorium conici et prohibitis Scriptoribus annumerari oportuit: Praeterea adversarios nactum. I. Antonium Possevinum, qui iudicium aliquod de quatuor, uti vocat, Scriptoribus Ph lippo de la Nue, Ioh. Bodino, Philippo Mornaee et N. col. Machiavello iussu Innocentii IX. P. M. conscripsit, illudque post obitum eius Romae A. MDXCII divulgavit, ac postmodum ex parte Bibliothecae suae inseruit. II. Innocentium Gentilletum. qui Auctor creditur esse celebris illius Scr pti. quod Anti Machiavelli nomine circumfertur. III. Thomam Bozinm L. de Imperio Virtutis. IV. Petr. Riga de Neirae L. de Principe Christiano. V. Hieron. Osorium L. III. de Nobilitate Christiana, cuius pariter ac Poslevini iudicium Editioni Machiavelli adnexuit Cl. Conringius. VI. Stephanum Iunium Brutum, quem alii Hotomanum, alii Mornaeum esse putant L. de Iure Subditorum adversus Tyrannos. Quorum ommum opera non quidem sine laude est, cum impietatibus ex abusu Politicarum rerum tractis sese mascule opponant, Machiavellum, tamen non videntur satis assecuti esse, vel ferire, cum scripto hoc cius vix quicquam talium contineatur. Ne dicamus Possevinum ne vidisse. quidem Machiavellum. quem refutavit; Cui Indicio est, quod tres Libros eius de Principe refutet, cum ille tantum unus sit et exiguus XXVI Capitibus constans: Prorsus eodem modo, quo plurimi hodienum non viso sibi Machiavello insultant consutis centonibus Diabolicorum, uti vocantur, Machiavelliprincipiorum: Quae vere quidem sunt, sed nec nova, nec a Machiavello profecta.
Cardo rei in hisce duobus potissimum verti creditur. I. Quod Principem aliquando requirat esse non bonum c. IV. II. Quod agnoscat res humanas non solúm hominum prodent â aut viribus, sed praeterea fortuna quoque gubernari, quae altera sit rerum humanarum valida moderatrix c. XXV. Posterius Christ ano homine indignum, nisi Fortunae nomine Arcanam Dei Providentiam
indigitet, aeque ac Salomon quoque per hibet Eccles. c. IX. v. XI. Nec velocium esse cursum, nec fortium Bellum, nec sapien ium panem, nec doctorum divitias, nec artisicum gratiam, sed tempus casumque in omnibus: Casum, Fortunam, h. Arcanam et in finem incertum atque incognitum nos ducentem Dei providentiam: Ita n Fortunam concipiendam esse alibi peculiari Dissertatione ostendemus; Et Machiavellum I. non aliud excra idem intellexisse in citato loco Scripti eius liquido claret. II. Hominum de arcana hac Dei Providentia praeposteros conceptus idem Fortunae nomine circumscribit: Quo sensu accipienda, quae adi cit: Fortunae obviam cundum esse, et quae huic similia sunt; Non alio fine, quam ut vanam de Providentiae huius rigore persuasionem indeque natam socordiam nobis excuteret, ne dum Fatorum ordinationi ineluctabili aut Fortunae nimis immoremur, ordinaria prudentiae media prorsum negligenda putenus. Priori non bonum quidem requirit Principem, sed nec malum etiam, et virtuti adversarium; Nec perpetuo, sed rebus ita ferentibus, quibus non bonus, nec malus, sed neuter sit: Quemadmodum privati nos etiam in foro, Consiliis, obambulationibus abstinemus Sacr s precibus aut cantionibus, quia temporis ratio id exigit, eoque non-piisumus, sed tamen nec impii, verum neutri; Et neuter etiam, seu non boms Princeps solùm intuitu circumstantiarum praesentium, et eorum qui interiora agentis non penetrant iudicio, cum interim reipsa in bonitate persistat, sed quequam inferiores non aeque semper penetrando ???unt. Plura de hisce talibus V. in seqq. quà Dispensationis Natura illustrabitur.
Ab aliis prolixe annotatum, Machiavellum non laudare Tyrannidem aut Tyrannidis eversionem iniquam iudicare, sed docere tantum, quid ei agendum sit aut omittendum, qui in Tyrannidem propendet, eoque ipso sequi Aristotelem, Platonem, Xenophontem, Tacitum, quorum nemo non Tyrannidem est detestatus, interea v. omnes tradunt non tantum quid in laudabili statu requiratur, sed etiam quid depravato statui expediat. Sic Tacitum dum Augusti extrema atque Tiberii et Neronis actus tam curiose describit vix aliud quam vivam imaginem Principum q. ex Machiavelli Schola prodeuntium exhibere: Et Xenophontem Popularem Statum deterrimum esse confiteri, qui tamen ad retinendum eum
prudenter illos faeere iudicet, qui virtutibus omnibus Bellum indicunt. Non prorsus male: Sic n. et nostro temproe Navem Stultorum condidit Keisersbergius, et ex eo Navem Narragoniam Sebastianus Brandt Germanicis Rhythmis inclusam; Alius Nebulonem Nebulonum exhibuit; Angli Cantabrigienses Ignoramum; Iterum alius, quod ridiculum, Claus-Narrium, cum Notis moralibus, et quidem zur Bürgerlichen und Christlichen Lehre, uti Titulus Libro praefixus indicat; sicq: et Schuppius iudicat de Opin. Se Machiavellum ita legere posse ut Grobianum. Dubium tamen, an vitae humanae ita consulatur, cui, cum in vitia suopte instinctu propendeat, nova occasione per vivas velut imagines et exempla confirmari minime opus est. Solon. certe cum Thespin tragoediam tunc promum inpublicum edentem et agentem spectasset, eum mox sub ludos convenit quaesivitque, ecquid ipsum puderet in tanta Corona tanta mendacia priferre; Et Thespis cum indignum non esse responderet ea per ludum dicere aut facere, Solon terra graviter baculo percussa: At brevi, inquit, qui nunc probamus et amplectimur hunc ludum, reperiemus eum in. Contractibus et negotiis nostris. Quam sententiam et suam facit Doctiss. Gentilletus praef. in Antimachiavellum. Et Plutarch. in Vita Cimonis: Illas quaeex motu animi aliquo aut ex Reip. temporibus intercurrunt actionibus offensas et vitia, non debemus nimium diligenter et ad amussim in scribendo prosequi, sed tq. rubore capi sortis humanae, quae nihil boni sincerum, neque mores ad viriutem edat inculpatos. Confer Sciopp. de Stil. Histor. p. 250. et seqq.
Discept aliones Scholastieas circa negotia haec vicaria opera legi satis est, quia Argumentis universalibus tantum nituntur citra. respectum ad futurum aliquem usum eorum. Compendia Politica, cadem conditione sunt, quia non nisi praegustum aliquem terminorum suggerunt, Documentis interim sufficientibus, quae usum rerum et modum agendi edoceant, destituta. Simili sorte ne magna pars Institutionum, Systematum, Idearum veniant, metuimus; Silvae etiam aliquando conditae, sed caeduae, quas foco parando adhiberi religio non vetet. Confer Verulam. de augm. Scient. L. II. c. VI.
In Scrintoribus Historicis Veteres sunt ac Recentes. Veteres licet praestantissimi sint, maximam partem tamen minus prosunt: Cuius
causae: I. Quia perlegi et revolvi non consueverunt a Viris aetate et iudicio maturis, sed pueris tantum et tironibus relinquuntur II. Quia plerique qui hosce docendos sibi sumunt non nisi usum Grammaticum ipsorum inculcant sine aliquo civilis Prudentiae fructu: Quod notavit Gentilis ubi de Machiavello iudicat: Ipsum hoc habere quod in Lectione Historiarum non Grammatizet, sed ph. losophetur. L. III. de Legat. c. III. Selectiores videntur esse inter Graecos: Thucydides, Tacitus Graecorum, Scriptor Veteris Belli Peloponesiact, densus sententiis, quique primum Historiaead usum humanum scribendae exemplum dedit: Quem et Carolus V. tanti fecit, ut numquam cubitum iret, quin aliqua eius legeret; Tum Her???dianus, qui vitam. Imperatorum ab obitu Marci ad Gordianos usque exh buit. Inter. Latinos noti sunt, Livius, Caesar, Suetonius, Florus, Tatitus prudentissimis recentiorum Forstneri, Sprengeri, Lentuli, Zevecotii et aliorum relectionibus iam instructiroes redditi. E recentioribus indicamus, inter Gallos Phil. Comineum de Reb. Gestis Caroli IIX et Ludovici XI, qua Historia etiam Carolus V. maxime delectatus fuissedicitur. V. Thuan. ad A. MDLII. L. XXI. Ipsum Thuanum in Historia sui temporis. Barth. Gabr. Graemondum Histor. Rer. Gallicarum; Ex Anglis Verulamium in vita Henrici VII. Ex Italis Petrum Suavem Polanum in Historia Concilii Tridentini, Albertinum Mussatum de Rebus Gestis Henrici VII Imp. Eundem in Ludovico Bavaro ad Filium. E Belgicis Famian. Stradam de Bello Belgico, Guidonem Cardin. Rentivoglium de Bello Flandrico etc. Quo referimus Actorum Publicorum Scriptores, quales Goldastus, Hortlederus, Lundorpius de Rebus Germanicis; In Anglicis, Cabalas. Scrinia Sacra, opus summe Politicum, de negotiis Status sub Rege Henrico IIX, Elizabetha, Iacobo et Carolo I. Lond. MDCLXIII. fol. In Gallia, Les memoires du Mornay, Lettres du Cardinal d'Ossat etc. Miscellanea variarum Rerum publicarum videre est in Theatro et Diario Europaeo, Trutina Statuum Europae, Philippi Honorii Praxi Prudentiae Politicae, Threfor Politique etc. Quos omnes veteribus ideo anteferimus, quia res tempori nostro propiores eoque notiores et usui appiores tradunt, non a. quod revera novi aliquid inculcent; Perpetuae n. Veritatis est illud: Nihil novi sub Sole: Et luditur nunc eadem fabula, quae olim, eaedemque virtutes atque eadem vitia repraesentantur: Tantum personae mutatae sunt, sed quae doctum et prudentem spectatorem desiderant.
Politicae discendae omnes homines, iuvenes pariter ac Senes aeque capaces sunt; Usurpandae soli senes seu provectioris aetatis homines. Ratio. 1. Quia Iuvenes experientia et usu rerum carent, qui in Politicis requiritur. 11. Quia iidem ab affectibus immunes non sunt. Quaestionem in Scholis agitatam, An Iuvenis sit idoneus Auditor Politices, Verborum paucitas potius, quam Rerum ipsarum Natura peperit. *o)ikei=os a)kroath\s2 enim apud Aristo telem, quod idoneum Auditorem reddiderunt, non significat Auditorem discentem, sed iudicii maturitate iam imbutum s. utentem: Quemadmodum simili loquendi modolibros Acromatices consignavit, qui non pro incipientibu essent, sed iis qui iudicio pleniori iam uti sciant: Quibus et Exotericos opponit, h. non. subtiliter adornatos, sed cuiunsvis etiam incipientium captui accommodatos. Sicque reste negantur Iuvenes idonei Politicae Auditores esse, non ut ideo discenda abstineant, sed ut ea tanto ardentius perfici desderent. Vulgo Distinctione inter Iuvenem Aetate et Iuvenem moribus rem expediunt; Sed minus solide. Ratio ista n. perpetuo militat de defectu Experientiae et excessu affectuum, coque iuvenes aetate pariter ac Iuvenes moribus complectitur.
Cognatum Politicae est Ius Gentium, A quo nec aliud discrimen eius, quam quod est inter Rem cognitam, atque ipsam huius cognitionum, seu Repraesentans et Repraesentatum: Quemadmodum necalia ratione Theologia a S. Codice differt. Discrimen Politicae ab Ethica et Oeconomica iam §. II. redditum: Politicam nempe versari in Statu hominis sociali; Ethicam et Oeconomicam in eiusdem statu singulari; Et Ethicam honestam, Oeconomicam commodam vit an homini procurare; Seu Ethicam efficere, ut homini intrinsecus, Oeconomicam eidem ut extrinsecus bene sit. A Iure Civili et Publico differentia est, quod Politicâ tradatur Ius commune omnium Societatum Publicarum, et Privatarum; Illis v. Ius certo Rei publ. Statui proprium; Idque iterum cum hoc discrimine, ut Ius Publicum tractet ea, quae ipsi Reip. et Statui Publico conducunt, Iurisprudentia Civilis a. Ius Privatum Subditorum. Confer §. 2 ff. de I. et I. In statu comparato Politicam Ethica praestantiorem esse iudicamus, quia tenditad conservationem Formae amplioris: Societas n. amplius quiddam est, eoque dignius singulari homine. Confer Verulam. de A. S. L. VII, c. 1.
Primum et Universale Principium Politicae: Iuris Gentium Circumscuiptiones: Specialium Principiorum I. G. ex universali concepta eius illustr atio: Quid praestet ipsi consensus Gentium? Quomodo se babeat respectu Iuris N. Quid alii hac de re opinati sint? Ius Gentium apud omnes est idem, perpetuum, immutabile: Rami Iuris Gentium: Ius puniendi an I. Naturae sit? Quorsum Emphyteusis ets. referenda? Aliorum divisiones I G.
PRincipium POLITICAE est IUS GENTIUM; Primum siquidem Principium, in quod omnia Dogmata Politica resolvuntur, est: Rem congruere cum Vita Sociali: Statim n. atque et homines necessitas induceret ad Statum Socialem, Observarunt iura aliqua enasci, quae Bonum universale omnium concernerent: Quae deinde uno nomine Iuris Gentium appellarunt, q quo iure omnes Gentes uterentur.
Hinc a Iuris Universalis Interpretibus Ius Gentium circumscriptum: Quod natur alis ratio inter omnes homines constit vit, et apud omnes peraeque custoditur; Item. Quo Iure omnes Gentes utuntur. § 9. ff. de. I. et I. Et ratio addita: Nam usu exigente et humanis necessit atibus, gentes humanae iur a quaedam sibi constituerunt. §. 2. Inst. de I. N. et G. Unde recentiores, Grotius de I. B. 11.14. Ius Gentiü esse: Quod Gentium omnium aut multarum voluntate vim obligandi accepit. Clarius Wesenbec. Par. adff. De I. et I. Quod ex ratiocin atione commodorum vitae et Societ atis a sapientibus multo rerum. usu variaque doctrina vestigatum. excultum et introductum in omnium gentium usum pervasit et propter evidentem utilitatem ab omnibus per aeque custoditus. Brevius alii: Quod natur alis ratio inter omnes bomines constituit usu exigents et humana necessitate. Confer de Roy de eo quodiustum est. L. 1. Tit. IV. Quae omnia in summam hanc brevissime contrahi posse putamus: Ius Gentium esse Conformit atem cum Vitae Sociali. Et Conformitatem quidem, quoniam inclinatio nostra in illud tendit: Quod n. a nobis discrepat, in id nulla
Inclinatione ferimur: Cum Vita Sociali h. dum cum aliis coniungimur; Extrahunc Statum n. Iuri Gentium nulus locus est; Et homo etiamsi singularis esset, humana necessitae quidem premeretur, sed nullo Iuris Gentium Principio uti posset; Unde nec necessitas humana ibi aliter intelligenda, quam quoad Socialem Vitam. exigit.
Itaque ex hoc Iure Gentium introducta Bella, discretae Gentes, Regna condita, Dominia distincta, Agris termini positi, aedificia collocata, commercium, empliones, venditiones, locationes, conductiones, oblig ationes institutae l. 5. ff. de I. et I. Quorum omnium causa universalis sita in ratiocinatione commodorum vitae et Societatis, squia congruunt cum Vita sociali. Ideo n. Bella suscipimus, quia Societati nostrae bene esse, illamque ab aliorum iniuriis liberam esse volumus: Dominia distincta sunt, nequa confusio Societatum. oboriatur: Termini posuti eandem ob causam: Commercia instituta, ut commodis vitae consulatur: Ceterorum similis ratio; Et ipsa Servitus Iure Gentium invasit princ. Inst de Libert. Quia Societatibus non poterat bene esse, nisi operâ Singulorum aliquando sublevaretur; Nec singularibus personis aliquibus bene esset, nisi operam suam aliis locarent.
In Consensu Gentium vel omnium vel plerarumque et moratiorum qui situm putant I. G. non prorsus male quidem agunt; Sed eiusdem fundamentum ex conformitate cum Natura sociali quaerere habent. Nam si solus consensus Gentium sufficeret nulla alia ratione fultus, iam obtineret, quae laiquàm multos habet. persuasio: Iura ex mera opinione ita vel aliter sentientium enata. fuisse; Quomodo iam prisci Pyrrho et Aristo opinati fuerunt, et Carneades cum contra Iustitiam Romae disputaret, nullum esse Ius naturale, sed homines pro utilitate sua sibi iura sanxisse contendit. V. Pitterhus. ad Inst. de I. N. et G. Ac proinde Gentes ideo in eiusmodi res, contractus, servitutem, Dominium ets. consensere, quia Societatë non aliter consistere posse ratae sunt, seu verbis nostris, quia congruere cum Natura Sociali senserunt. Ipsaeque Barbarae Gentes Americanae, cum primum detegerentur, hisce talibus destitutae non esse inventae sunt, quia ipsae quoque senserant, Societatibus suis iis opus esse.
Causa itaque Iuris Gentium Indigentia bumanae; Sed prokatarktikh( seu extrinsecus movens: Intrinsecus movens et prohgoume/nh est Amor nostri, quo quoniam in omne illud ferimur, quo con. servemur, perficiamur, et ampliemur, in conformitatem cum. Vita Sociali quoque ferimur, cum aliunde imperfectioni nostrae consuli nequeat, quam si aliis adiungamur, seu Vitam vivamus Sociam. Consensus Gentium nihil addit, nisi ut praesto esse indicet: Quo sensu et Ill. Grotium Intelligimus I. B. 1. l. §. 4. Probari Ius G. ut civile non scriptum usu continuo et testimonio peritorum. Hoc est a. posteriori, ut causa per suum effectum, non a. a priori q effectum. per causam.
Quod porro a. IURI Gentium Essentiale videtur, est ipsum Ius Naturae, tamquam universale quidpiam aut generale hoc ceu particulare sub se comprehendens. Ius Naturae n. veluti consistit in dictamine Rectae Rationis, seu phrasi nostra, conformitate cum Natura Rationali, ita mirum non est, si respectu Obiectorum Rectae Rationis in varietatem aliquam diffundatur; Atque adeo dum. isthinc Actiones singulorum sibi conformes exigit, sicque Iuris Naturae in specie nomen retinet, hinc Actiones eorundem prout in. Societate vivunt eodem modo sibi accommodari cupiat, eoque ratiocinia sua primo Societati applicari, deinde ad se transferri dictitet. Manente nimirum perpetuo hoc discrimine, quod Actiones morales singulorum immediate ad se trahat; Sociales vero non, sed mediate seu per Consequentiam ac praesupposito, Actionem talem congruere cum vita sociali; Atque tune demum ad Ius Naturae per Regulas Iustitiae et prohibitam laesionem reducendam. esse. Seu clarius: Naturae Rationalis praecepta facienda sunt, vel ideo, quia Naturam Rationalem persona quae obligatur habet; Vel quia cadem Statui Sociali alligatur; Hoc modo fit Ius Gentium, per, consequentiam demum ad I. N. trahendum; Isto Ius N. in specie ita. dictum permanet.
Senserunt haec nobilissimi ICtorum, ideo cum Naturae Rationalis dictata ab omnibus Gentibus et qua homînes sunt, et quatenus in Societate vivunt observanda viderent, ambo genera Iuris Gentium nomine appellarunt, atque prius Ius Gentium primaepum,
alterum secundarium dixere; Seu quod illud primo hominis statui mox connatum sit, quippe Naturam Rationalem sequens, et hoc demum accesserit secutâ societate: Seu quod Iuris Gentium primaevi Principia particularia, ut parentes esse honorandos, Deum colendum prima statim Consequentia ex natura Rationali fluant, quiae nemo laedendus, vel suum cuique tribuendum sit; Alterum autem secundariâ et remotâ consequentia inde pendeat, ut Dominia distingu enda esse, contractus faciendos esse, quia Status Socialis alias turbaretur, et hoc demum quoniam alias suum cuique nec integrum necillaesum maneret.
Alii affinitatem hanc utriusque Iuris ita implicuerunt, ut prorsus. eadem esse, nec discrepare a seinvicem velint: Sic Cl. Auter Elem. Iuriis L. I. Desin. XIII. §. 24. et seqq. I. Ea quae de Iure N. et singulorum Officiis traduntur facile poße applicari ad cipit ates et gentes integras, quae in unam quoque personam moralem coaluerunt. Resp. Non controverti, an Iuris N. praecepta a personis eiusmodi moralibus vel singulis etiam membris in personas tales coeuntibus observari debeant? Sed, an unice, et qua talia sunt? Et annon praeter ista aliis standum sit, quae ex ratiociniis indigentiae nostrae immediate fluunt? Quod faciendum affirmamus. 11. Pleraque quae apud ICtos Romanos, aliosque ad Ius Genlium referuntur, putae, quaedam circa. modos adquirendi, contr actus et alia, vel ad ius naturae pertinere, vel ad ius civile singularum gentium, quod istis in rebus cum legibus civilibus plurimorum populorum coincidit. Ex iis tamen peculiaris iuris speciem non recte constitui, quippe cum ista iura gentibus inter se. sint communia non ex aliqua conventione aut oblig atione mutua, sed ex placito peculiari singulorum legulatorum in singulis civitatibus constitute, quaeque adeo ab uno populo inconsultis aliis mutari possint, ac saepenumero mut ata deprehendantur. Resp. Eo ipso iam disquirendum esse, quî singuli Legislatores seorsim in placita eiusmodi inciderint? Cui nos respondemus, id factum, quod necessitatibus humanis haut aliter consuli, vel Vitae Sociali bene esse viderint. Ius Gentium. n. apud omnes aeque notum est, de quo in seqq. III. Nomine Iuris potissimum venire consuetudines circa bellum tacito consensu quodam usurparisolitas: Quales exemptiones certarum rerum et
personarum a vi bellica, modum nocendi hostibus, modum tractandi Capti vos et ß. Cum tamen siquis iusta geraet bella, solo naturaeiure earegere. possic, nec ullo iure ad istas consuetudines, nisi sponteob commodum aliquod suum tene aetur. Resp. Non ambigi, quin Modorum aliqui ex constit. unius atque alterius Reip. fluant; In reliquis vero, illud ipsum rationis loco valere, quod Auctor nobis suggerit, posse aliquem ob commodum suum Consnetudinibus eiusmodi obligari, h. ne, dum status Socialis plane laceretur, nihil supersit, quod opponat defectibus suis. IV. Legatos non esse violandos, quoditidem unum sit e praecipuis Iure Geniium capitibus, ex I. N. fluere. Cum enim eiusmodi personae sint necessariae ad pacem conciliandam aut servandam, quam ipsumius natturae rmnibus modis honestis amplecti iubet, utique intelligitur etiam idem ius cavisse securit ati earum personarum, sine quibus finis ab ipso praeceptus obtineri nequit. Resp. Fluere. id tamen immediate ex I. G. quia societati aliter bene esse nequit, quam si personae tales salvae sint, qui coniungendis singulorum. animis operam navant: Id v. quin deinde ex tranquillitate a I. N. porrecta fluat, tantum abest, ut dubitemus, ut progressum eiusmodi a. I. G. ad I. N. perpetuo instituendum esse, iam ante ipsi notaverimus. Egitque et Ingeniosissimum Hobbes materies haec transversum. Ideo Iuris N. et Gentium praecepta promiscuo Iuris naturae nomone comprehendit de Cive. II. et III. Quia tamen argumenta. eius rei non affert, satis fuerit, si factum indicaverimus, hoc tantum addendo, Ius Naturae nihilominus ab ipso vocari Dictamen. rectae rationis circa ea, quae agenda vel omittenda sunt ad vitae membrorumque conservationem, quantum fieri potest diuturnam. cit. C. II. §. I.
Alii complura congesserunt, quibus utrumque Ius discernerent, non tamen aeque congrua; Ut: I. Ius N. a Deo esse, seu divina. providentia, I. G. ab hominibus s. humanum et positlvum. Resp. Negando utrumque; Ambo n. fluunt ex Natura Rerum. Tangiturque proprie hic nobilissima omnium moralium Quaestio: Utrum res morales bonae sint, quia Deus voluerit, an Deus illas voluerit, quia bonae essent? Quorum posterius affirmamus, probationem aliò reservaturi. II. Ius Gentium iubendo aliquid facere Bonum et prohihendo malum, I. N. inferre necessit atem rei praeceptae exse et sola natura
Rei, quae vel mala sit vel bona. R. Iuris N. et I. G. eandem esse. rationem, atque Ius Gentium itidem inferre necessitatem, non quia homines voluerint, sed ex natura rei, seu quoniam id congruat. cum Vita sociali. III. Illudnon posse esse tam immutabile, quam hoc constans ex proncipiis naturalibus. IV. Ius N. in universalitate et communitate apud omnes gentes commune esse omnibus, solumque per errorem possealicubi non servaevi, Ius a. G. non semper omnibus et fere. omnibus esse commune. Quorum utrique in seqq. iamiam satis fiet. Nobis iterato dixisse satis est, differre ut amplius et strictius, ac potuisse Ius Naturae exsistere etiamsi etiamsi ius G. nullum secutum fuisset, perinde ac homo potuißet esse, non facta Societate.
Fit etiam saepissime, ut Ius Naturae sese ipsis actibus circa rem, quae est Iuris Gentium, immediate insinuet, haut dubie ob implicatam. coniunctionem ipsius Naturae Rationalis et socialis. Ut in furtis, quae Iuri Naturae subiacent, quia unusquisque quod suum est retinere, nec quisquam laedi debet; Et tamen furta fieri nequeunt nisi in Distinctione Dominiorum, quae Iuris Gentium est. Huius causa, quia ut unusquisque aliquid habeat, iuris Naturae est, ne v. omnia haberet, etut cum aliis aliquid haberet, Iure Gentium demum cautum. Iamque cum furta ipsam possessionem laedant, non a. modum possidendi tangunt, in ipsum Ius Naturae involant. Similiter Contractus sunt Iuris Gentium et tamen ut Contractibus fides praestetur, est Iuris Naturae, quod fidem servandam dictitat: Neque n. Indigentia humana qua talis est fidem praebet, sed servandam ex Iure N. praesupponit.
Quaeque iam porro ex Iure G. erui possunt, fuerint. 1. Quod Ius G. apud omnes idem sit; Ratio, quia societatis natura ea dem apud omnes, et omnes pariter in Societatem propendemus. Unde. fluit etiam, id omnibus aeque notum esse. Quia n. Societatem amamus, quid ei congruat, facile assequimur. Quae tamen intelligenda, non quod a singulis hominibus observetur, sed quod ab omnibus acsingulis observari rationi consentaneum sit. Sunt n. quos malitia alio ducit; Alii Barbarie impediuntur, quo minus in omnia rationis exercitia diffundantur. II. Idem perpetuum est: Quia Vita Socialis perpetuo perstat: In se tamen ac generali Natura eius; Ratione particularium Principiorum ipsius secusest; Haec n. pro re nata et data occasione demum innotescere oportuit: Cuius causa, quia ratiociniis commodorum vitae Socialis singula nituntur, quae quoniam simul se nobis non prodiderunt, ex usu rerum formanda
fuerunt. Quemadmodum Bella non ante innotuerunt, quam iniuriae ex Societatibus maioribus in alios redundantes emergernt; Et Legatos violandos non esse sciei non poterat, antequam Legatis opus esse aliquando sciretur. Hincque et Ignorantia Iuris Gentium praesertim in mulieribus aliquando pro Excusabili habetur. V. Rittershus. l. c.
III. Ius Gentium est immut abile. Quamdiun. natura Societatis manet eadem, tam diu idem quoque manet Ius Gentium. Et videntur quidem aliqua posse addi Principiis eius; Id tamen nihil aliud etit, quam explicatius ea proponere: Sic n. Ius Civile ipsi modum potest adicere interpretando, ratiocinando, et ad circumstantias Personarum, locorum ac temporum applicando: Bacchov. ad §.2. Inst. de Iur. Person. Simile de detractione dici poterit, detrahi quidem ipsi posse, non tamen, quod pisum Ius Gentium aliquo curtari possit, cum nihil sperflui obitneat; Sed quod detractio, siqua videatur, nihil aliud sit, quam determinatio s. declaratio horum Principiorum, quod propter interunientes causas alias universaliores uni atque alteri rei applicari nequeant. Cuiaffinis Quaestio de Dispensatione circa Ius Gentium: Quam quidem fieri posse putamus, sed Dispenstionem nihil aliud, quam declarationë, actuma aliquam non pertinere ad Legem, esse rati.
Singularia Iuris G. Principia prosequi huius loci quidem non est: Omnia n. quae Societati attribuuntur, partem Iuris Gentium explent, eoque Principia eius efficiunt: Quod tamen ab aliis ea hic recenseantur, non absre nos facturos rati fuimus, si eodem cum iis pede hic progrederemur. In genere notandum, ea se valut instar partium Totius cuiusdam Collectivi habere, in quod constitudendum illa conspirent. Hincn singula non Ius Gentium, sed Iuris Gentium, h. partes Totius cuiusdam dici solent; Aggregativ. ad modum Disciplinarum omnium, quae itidem non nisi habitus aggregati sunt suorum habituum particularium: Ut Scientia rerum naturlium est habitus aggregatus ex particularibus habitibus cogniti corporis, Animalis, Plantae etc. Ipsa v. quod attinet ea in geminos ramos nobis videntur abire, Studium Aequalitatis et prosecutionem Iuris nostri, seu Aequalitatem cum aliis servandam, et Ius nostrum aliquando prosequendum esse. Isthinc sequuntur duûm generum actiones: Aliae, quae nobis commoda praestant, Quales
Diviso rerum, Distinctio Dominiorum, Contractus, Neminem arbitrum esse posse causae Suae, Legatos non esse violandos, etc. Aliae, quae nulla saltim incommoda nobis praestant; Quales innoxius, transitus, percontanti viam monstrare ets. Ex prosecutione iuris nostri fluunt, Facultas alium a rebus nostris arendi; Item Bella, Captivitates, Acquisitiones ex Bellia alea, Ius postliminii, servitus, repressaliae, arresta; Ipsa Magistratus constitutio, ut per illum ius nostrum prosequamur, quod ipsi prosequendo non eramus; Tum iurisdiction, poena sontium ets. Quam tamen non male etiam ad studium aequalitatis reduxeris, Poenam n. qui merui, eum rem factis suis aequivalentem exspectare oportet. Alii eam inse at quod actus Substantiam ipsi Iuti Naturae adiudicarunt, modo tantum et determinatione poenae Iuris Gentium relicta. Sed naturam non tam praecipere, ut delinquentes puniantur, quam quo minus id fiat non vetare, iam animadvertit Ill. Grotius I. B. II. XX. Rationum hac in rem allatarum examen hae paginae non capiunt; In genere tamen repeti satis est, nullum Principum Iuris Gentium ita comparatum esse, quin idem ex Iure Naturae derivari possit, verum remote tantum: Unde verum quidem, Sontes puniendos esse, qui turpe fugiendum est, sed causa hacintermedia connexionem istam firmante: Sontes puniri debere, quia turbarunt vitam socialem; Id v. turpe esse etc. Utrum Stipulatio, literarum obligation, exphyteusis, Donatio propter nuptias I. Civili an Iure Gentium nitantur, a Ictis ambigitur. Emphyteusin Iuris G. esse asserit Ludwel ad §. 3. Inst. de Locat. Cand. De ceterisplerisque negant; Eodë donationes et Testamenta ab aliquibus referuntur, In singulis vem ipsam ac rei determinationes distingui maxime opus esse videtur. Hugonis de Roy summa I. G. capita prolixe non examinabimus. Sunt illa: Dividere res et punite sontes. de eo q. I. e. I. IV. 5. Prius studio aequalitatis accommodari posset, sed sensu longius petito. Posterius non universale est, sed ex particulari principio constitutae Iurisdictionis demum sequitur; Nec omnem servitutem, Ius postliminii etc. facile sibi applicari patietur Ne dicamus in tota Bellorum materie Ius puniendi locum non habere; Cum poena infligatur propter Leges, et Leges a superioribus emanent; Illi v. qui Bella gerunt aequales sunt. An satis sit alîa Iuris G. Principia ex usu, alia ex necessitate hominum arcessi in medio relinquimus: Usus certe et necessitas in Vita Sociali nexu adeo firmo impliciti sunt, ut ut Separari, nedum opponi vix possint. V. IIahn, ad ff. de I. et I.
Cur de Ratione Status hic agendum; Vocis evolution; Rationis Status antiquitas, Amplitudo in privatis, publicis, malis etiam: Aequilibrium Amoris nostri ac proximi: Rationis Status requistitum ut obliqua sit: Quo sensu fiant mala, ut eveniant Bona? Ratio Status requiritur esse arcana: Politico aliquando Simulandum esse: Simulationis commoda.
UNiversalia Iuris Principia singulis singulis Actionibus nostris applicata rationes fiunt, cur illo vel isto modo se habeant, cur non semper eodem tenore fluant, cur saepe prorsus aliae evadent? Seu ita sunt comparata, ut ex illis, veluti notioribus et prioribus istae tq. ignotiores et posteriores colligantur.
Hinc Rationis Status nomen formatum, tamquam ex qua et per quam res nostras ita instituimus, ut illi tq. causae et fonti has ceu rivulos quosdam et effecta transcribamus: Augustiori quidem alias sensu, dum solis Rei publicae Arcanis attribuitur, quem tamen solum per eminentiam ferre arbitramur; Aliquando etiam iusto ampliori, ut ipsis depravatis actionibus applicetur, quam huius loci non esse in seqq. clarebit.
Nomen novum est, ab Italis primo adhibitum et Rerum publicarum Arcanis applicatum, qui Ragione di Dominio, di Signoria, di Regno, di Imperio dixerunt et omnium elegantissime Ragione seu Ragionamento di Stato. Sunt tamen qui in Tacito incunabula eius quaerant, Histor. I. Iv. Ceterum antequam destinata componam, repetendum videtur, qualis Status Ilrbis, quae mens exercituum, quis habitus Provinciarum, quid in toto Terrarum Orbe validum, quid aegrum fuerit, ut non modo casus eventusque rerum, qui plerumque fortuiti sunt, sed Ratio etiam causaeque noscantur. Et idem Histor. III. LI. in Statu Militari Rationem Belli ducit. V. Gisler, de Stat. Polit. C. IX. n. IV. Eadem certe est, quam alibi Sapientiam vocat Annal. l. 28. ubi cum rebelles milites languescente Luna perculsiessent, ea inclinatione untendum Caesar ratus et quae casus obtuler at in Sapientiam vertenda, h. Raitoni Status accommodanda; Et Prudentes in concreto Sapientes et callidi temproum vocantur Ann. IV. 33. Item Histor, Ill. 55. Quae Vitellius benesicia dabat immodica, ea Sapientes cassa habebant.
Quicquid eins sit, res utique antiquissima est Ratio Status; Neque n. unquam Res publica fuit, quin Ratione Status usa fuerit, vel privata Domus exstitit, quae ad Rationem Status sui non omnia composuerit. Et quicquid fecerunt homines ante nos, quicquid in praesenti faciunt, aut quicquid post fata nostra facient, aut omiserunt, aut omittunt, aut omittent, illud ex privati vel publici Status Ratione manavit. Status n. et sta/ois2 ut in genere consistentiam et stabilimentum rerum denotat, ita quin omnes ac singulos aeque comprehendat nullum est dubium. Sic ex Status sui ratione Abraham et Isaacus Patriarchae formosas uxores suas sorores vocarunt: Cogitabam n. inquit Abraham, nullam reverentiam Dei hic futuram, quare occident me causâ uxoris meae. Gen XX. 11. Isaacus: Ne occidant me propter Rebeccam, quod forma bona sit. Gen XXVI. 7. Iacobus ex privata Status Ratione bculis versicoloribus augmenta gregum suorum procuravit. Et Inter profanos signisicantissime hanc in rem locutus fuit Salustius Crispus, quando Liviae Dominaesuae consuluit: Ne Arcana Domus Consiliave Amicorum vulgarentur ap. Tacit. 1. Annal.
Sic cuncta Imperia et qui in iis primas tenent habent peculiaria sua fundamenta et secretas rationes tum ipsorum securitatis, tum etiam praesentis status conservandi et profligandarum mutationum causa. His David olim Salomonem instruxit 1. Teg. 1. Carolus V. moriens Philippum filium hortatus est ad capessendum Imperium, et studiose praecapta tradidit, quomodo se gerere deberet cum Romanorum Rege et filiis eius, cum Imperÿ ceteris Principhbus, cum Germanis deique et Helvetiorum pagis, cum Ser. Venetorum Rep. et.c Thuan. L. XXI. Idem Philippus II. monita silio dedit, quae sibi descripserat et inter arcana servarat, eadem videlicet, quae Ludovicus IX. olim Philippo filio dederat. Thuan. L. CXX. Sic Salomon interfecit Adoniam fratrem, quoniam ipsum haut quieturum praevidebat I. Reg. II. David occidi curabat eum, qui Saulum utut hostem suum intersecerat, ex communi causa, quod ipse unctus esset, ipsi parci volens. II. Sam. 1.
Etiam spuria Ratio Status rebus gerendis saepe adhibita: Sic Satanas falsa et fraudulenta tali Ratione Status ad amplificationem Regni sui usus fuit, cum Evam seduceret, Herodem ad Infanticidium
traheret, Cor Iudae obsideret, Ex Ratione Status non perstitit primus homo in oboedienria erga Deum, meliorem conditionem suam redditum iri confisus; Nec statim edebat Eva, quia ruinam Status sui timebat: Tuncv. cum augmentum conditionis suae sperare soepisset, edit et cecidit. Sic Fratricidium Caini perpetratum; Intolerabile n. sibi imaginabatur maiorem natu esse et non maiorî gratia pollere, sibique eum praeponi quam generatio postposuerat, contra auctoritatem commodum et statum suum fore credebat. Ierobeam vitulos aureos confici curabat; Dicebat n. cum animo suo: Si ascenderet populus iste ad parandum sacrisicia in domo Dei Hierosolymae et redirer animus eorum ad Dominum suum Rehabe amum Regem Iuda, utique occiderent me et reverterentur ad Rebabeamum Regem Iudae, 1. Reg. XII. 27. Pharao multiplicationem Israelitarum impediebat, ne illi se iungerent hostibus suis Exod. I. Atque adeo Imperantes ac parentes, docti, indocti, boni, mali sine discrimine Rationem Status observant, omnes in utilitatem vel suam vel communem aeque intenti. V. plur. Magnif. Dn. De Iena de Rat. St. Diss. II. Concl. III. et seqq. et Diss. III. Concl. VII.
Definimus Rationem Status Conformitatem cum Statu singulorum. Cui illa, quae hactenus tradidimus, facile lucem foenerabuntur; Ideo n. omnia facta esse, vel fieri censentur, quia Statui huius, illius, istius ita congruere deprehenduntur. Status v. est. per quem res est et conservatur. Simili modo a Palazzo vocata Regula et norma omnes res moderans et ad debitum suum finem perducens, de Gubernat. et vera Stat. Rat. P. IV. c. XVII. Et a Boccalin. Notitia mediorum et rationum, quibusfundatur sirmaur ac augertur Status Relat. Cent II. n. 87. Nec adversantur hisce, quos alii conceptus eodem modo Rei publ. attribuunt, cum in hac, tamquam exquisito Rerum Politicarum Obiecto, ratio Status inprimis conspicuam sese praebeat, Sic Ferdinando ab Effern est Prude ntiae gubernandi, augendi, et conservandi Remp. de Rat. St. L. 1. Punct. 1. Alîi: Certus quidem Politicus respectus, ad quem tamquam ad Normam seu Cynosyram aliquam omnia consilia, omnesque actiones in Remp. Diriguntur ut eo felicius et expeditius summum finem, qui est slaus et incrementum Reip. consequatur. Textor de Rat St c. 1 Est Sagacitas in Intellecut Practico dirigendi media ad Salutem Imperÿ et Imperantis. Omnium clarissime Magnif. de Iena Diss. III. Concl. V. Ratio Status est modus quidam Politicus obliquus et arcanus (quo summi moderatores et
administratores Rerum publicarum et Regnorum, ob egregii publici respectum et communem Imperii beatitatem seu alicuius magis universalis iustitiae et finis gratia maioris que mali evitandi ac totius ruinae avertendi causa ex necessitate et utilitate civiliter prudenter et apte utuntur, ac Iuri Civili positivo ordinarioque plerumque contraveniunt, eique auctoritatem derogant et eius vim virtutemque temperant et flectunt, aut aliquid singulis damnosum faciunt permittuntque, posthabito privato commodo, iterumque regulariter fieri solitum omittunt et impediunt) LL. divinis moralibus consonus, neque Iuri naturali, Gentiumque, neque pietati, iustitiae aequitati, fidei, honestati etc. contrarius.
Causa Rationis Status Amor nostri; Einis propria commoda. Quicquid n. Suscipimus id nostri gratia fit, cum naturale sit, ut unus quisque se amet, eoque propter se agat. Non tamen sola, et sine respectu ad alios; Haec. n. spuriam istam piis quie ac probis merito exosam Rationem Status peperere: Quam sui non immerito Boccalini coat Legem utilem Rebuspp. sed totam contrariam LL. divinis et humanis Cent. II. Relat. 87. Alius: Quae boni publici personato habitu non Deum, nec Rationem et iustitiam respicit, sed solam utilitatem eius, qui illa utitur, nulla alia Lege vel ratione, sed solo libitu voluntatis pro Ratione utentis subnixa. Veluti n. Naturae Rationalis primum dictamen est, ut suum cuique tribuatur, h. non nobis, sed Deo etiam et proximo, ita ut morales actiones omnes in aequilibrio pendeant, eâdem exigitur: Aequalitatem luris n. seu potestatis Natura omnibus aeque donavit; nec quemquam tenuior conditio damnat, aut privare potest fruitione Iuis sui; Cuius iterum ratio, quia primo homini in omnia aequum ius erat; Huius Filii omnes ergo eodem iure utentur, quia idem nascendi privilegium habuerunt. Et v. si nostra commoda iam aliorum iuri praeponderent, aequalitati derogaretur, nec suum unicuique, sed nobis plus, aliis minus tribueretur. Tanto minus a. amori Dei praeponderare possunt, quem numquam satis colere aut amare possumus, quia infinitus est, et a nulla creatura capi potest, hinc prae nobis ac proximo ipsum merito amamus; Atque adeo numquam vel commoda nostra iuri proximi, vel commoda proximi iuri nostrol, vel ambo amori DEI anteponere possumus, citra laesionem iuris sui alicui horum tribuendi. Sic peccasse dix erit aliquis Henricum M. Galliae Regem, quem rationem transitus sui ad Relig. Catholicam inter alias
prodidisse ferunt: Se malle vel cenies damnari quam videre Galliam suam tot funestis dissidiis amplius lacerari; anteposuit n. amori Dei suorum amorem. Sic rapinae, invasio alieni, furta commoda mostra quidem promovent; Sed amorem proximi deprimunt eoque malitiam actionibus nostris imprimunt. Ac proinde amor nostri et propria commoda Rationem status nostri quidem sundant, sed ad aequilibrium amoris proximi appendenda, cum Deo a. nec comparanda: Prorsus ea rationes, qua Servator hac de re loquitur Matth. XXII. 37. Diliges Dominum Deum tuum extoto Corde, ex tota anima et ex tota cogitatione, h. supra omnia: Ideo addit: Illud est primum et maximum mandatum: Secundum a. huic simile est, h. non prorsus idem, nostro sensu, quia inferius amore Dei, diliges proximum, sicut te ipsum, h. ambos aeque, ne proximi amor praepinderet amori nostro, nec etiam infra eundem deprimatur.
Partes Rationis Status reddimus. I. promovere commoda nostra II. Facultatem nocendi alteri adimere: Utriusque ratio amor nostri, h. studium nos conservandi, persiciendi, et amplisicandi, cui bene esse nequit, nisi quod iuvet nos promoveamus, et quod impedimento esse possit amoveamus; Quae pleniori luce nulla egent.
Modi ac Requisita eiusde: Ut sit I. Obliqua II. Arcans. Prius effciunt impedimenta progressibus nostris opposita,atque temporum moribus, variis hominum generibus, diversis utilitatum praesentiam rationibus ac dispari denique vitiorum, quibus medendum est, servores enata: Quorum intuitu res aliquando flecti opus est, nec facile fieri potest, ut uno statu semper consistant. Unde Servator: Estote simpl. ces sicut columbae, et prudentes sicuti serpentes: Quod reddimus: Nobis quidem cavendium esse, ut nemini noxae simus, sicut columbae sunt simplices, h. nemini nocent; Sed iterum sicuti serpentes numquam sine flexu sunt, vel omnibus modis praecavent ne sibi noceatur, sic nobis etiam incumbere, ut omnistudio detrimenta nostra declinemus. Nec male censet vulgo notum dicterium: Qui rectae incedunt, caput parieti illidunt.
Hinc in Publicis Ratio Status aliquando contra LL. tendit, sividenatur in detrimentum Reip. retorqueri. Quemademodum Theramenes cum Atheniensibus a Lysandro subiiugatis suaderet, ut Scytalem Lacendaemoniorum, qua iubebantur muros diruere, acciperent, et Cleomenes ipsi obiceret: Ecquid ipsum puderet muros deicere, quos Themistocles invitis Spartanis exstruxisset? Ego vero, respondit, nihil
Themistocli eonatrarium facio: Quos ille muros excitavit pro salute pubica, hos ego ex eadem causademoliendos suadeo. Plutarch. in Lysandr. Ipsamque, speciem iniquitatis incurioso spectatori sepe osfundit: Veluti si pro declinando periculo aut promovendo commodo totius civitatis Bona privatis adimantur, aut innocens dedatur. Quae licet in se et sine circumstantiis iniqua sint, propter adiectas Circumstantias tamen, h. Rationem Status, s. conformitatem cum Rep. bona, vel saltim non-mala fiunt, et naturam mali deponunt: Causa, quia admittuntur intuitu Boni alicuius universalioris; Atque ut Publico bene sit, ideo privati patiuntur, quam diu membra manent Reip. Sic innocenti pro Rep. patienti nulla iniuria fit, quia pars est Reip. in qua nihilo setius ipsi patiendum fuisset, etiamsi solus impositum patiendi onus abiecisset: Privatibona sua amittunt, quorum amittendorum discrimini aeque patuissen, si sine peculiari eorum expostiione periclitata fuisset Res publica. Idem de similibus iudicium esto. Nihil est urgere non facienda mala, ut eveniant Bona. Quia Res eiusmodi in tali Statu naturam nali dponunt, retento solum nomine et specie externa. Ne dicamus rarissime dignosci posse, quae mala sint, cum causa applicationis eorum, et cur ita fiant, plerumque nos lateat: Atque illud quam maxime in factis nostrorum Principum, quibus, meram oboedientiam debemus, facultate iudicandi prosus destituti, de quo in seqq
Ratio Status secundo requiritur Arcana esse, h. ne alii sciant quibus fundamentis nitatur commoda nostra, quae vires nostrae, quae debilitas, quae consilia sint, eoque perniciem iis accelerent. Occulta et ignorata omnibus minantur pattibus, valentque non parum ad inimicum alio distrahendum; Econtrario, tela praevisa minus nocent. Et notum quidem vulgare istud est:
Scire tuum nihil est, nisite scire hoc sciat alter;
Sed Verius alterum: Si sciat hoc alter, scire Tuum nibil est. Sic Liviae a Salustio consulum iam ante prodidimus: Ne arcana Domus Consiliave amicorum vulgarentur. ap. Tac. I. Annal. Et Tiberio et iam in rebus, quas non occultaret, seu natura, seu assuetaudine suspensa semper et obscura verba: Nitentiv. ut sensus suos penitus abderet inincertum et ambiguum magis implicabatur. Tacit. ib. Et c? fingeret, se propediem profecturum ad componendos in Pannonia et Germania tumultuantes legiones, atque ut iamiam iturus legeret comites, conquireret im
pedimenta, ordninaret naves, sic primo, inquit idem Tacitus, prudentes, deinde vulgum, diutissime provincias fefellit. Nam caput rerum non omitere, neque se Remque publicam in casum dare constituerat: Quo luculentius adhuc celandi specimen fuit, quod simili in causa Philippus II Hispaniarum Rex praebuit, cum tot promissis ac sollicitis apparatibus se recepisset ad comprimendos motus Belgii venturum, aliud interea, quod intenderet, semper celans, Profectionem indicit, Tribunos legi, naves instrivi, familiam de scribi iubet. Et ne is apparatus Principum aliquos sollicitos haberet per Oratores suos: quid sibi Consily foret ea in Belgas expeditione, illos edocuit. Regem Galliae etiam transitum per Narbonensem et Lugdunensem Provincias oravit. Sabaudiae v. Ducem Eman. Philibertum, cui multum tribuerat, consuluit, qua viarum opportunitate suaderet ingred endum iter: Ob eamque causam cupere se totameam regionem, qua transeundum sit a Sabaudico in Burgundiam usque accurate delineari atque expingi etc. Haec a quanto cumulabantur intentius exquisitiusque tanto minus securitati, sed famae dabantur, in eaque tam anx a tam curiosa iam proficiscendi sollicitudine nihil profectioni iner at praeter speciem. Occultabat haec tamen Rex atque navis indies argumentis spem profectionis alebat: Quamquamnon deerant ex interioribus Aulicis, qui totam illam rerum scenam, ludisicationemque intelligerent. Atvero ubi Rex de rebellione aliquet oppidorum, deque totius Belgÿ discrimine, nisi ipse accurreret ex repetitis Margaritae literis cognovit, tanto tum dolore, tum ira accensus ad expeditionem festinavit omnia, ut nemo in Aula, ne ipsi quidem Belgarum Legati Marchio Bergensis atque Montin us, qui Regis fabulam saepe irriserat, iam de profectione dubitarent; Et tamen netum quidem deponebat personam, nec serio Rex agebat. Strada de B. B. Dec. I. Libr. VI. Et causa dispar, sed ingenio similis Wilhelmus Princeps Orangius, Belgicae Libertatis fundator, ad eod? Strada decribitur Dec. I. L. Il. Et vero ad novandas res, in quit haut scio, an ullus unquam nortalium fuerit instructior, quam Orangius. Ingenium ei praesens et occasionum haut segne, sui obtegens, etiam iis, qui arcanorum eius conscÿ ferebantur, inaccessum. Tum L. VI. Quin et Antonius Perenottus Granvellanus Cardinalis, Remae audito, quod Bruxellis acciderat, et quod Egmontius et Hornaus in custodia essent, sciscitatus ab eo, qui rem denarrabat, an captus quoque fuisset Taciturnus (Sic Orangium nominabat) atque negante, dixisse fertur: Uno illo retibus non concluso nihil ab Duce albano captum.
Viro Politico aliquando Simulandum esse, exhis non obscure
elucere putamus, Non eâ tamen simulatione, quae sit ostentatio rei aliter facta quam est, quaque fingimus virtutem, quae reipsa non adest, et tegimus vitium, quod vere habemus, Sed qua partem propositi nostri talem prodimus, ex qua alter aliud colligat, quam revera toto proposito nostro continetur. Quod quidem simulandinotione exprimtur, sedob defectum melioris vocabulum; Improbandum tamen non esse inde constat. I. Quia non semper opus est ut alteri constet de posito nostro; Si igitur ille a scopo suo in apprehensione eius aberraverit, sua ipsius culpa id accidet. II. Nihil alieni aut falsi in hisce talibus oftenditur, sed ipsum illud quod revera est: Aliud a. fit solo eius vitio, id quisecus interpretatur. Sic Paulus totondit caput, non male, sed quod Iudaei male interpretabantur et Iudaeum esse putabant. Iacob haedinis pellibusartus tegebat, unde Isaac colligebat ipsum Esavum esse. Samuel divinits iubebatur assumpto vitulo Bethlehemam proficici, ut suspicionem declinaret, et si opus esset se Saulo excusare posset, cum tamen revera Davidem quoque unctum iret. Quae omnia revera ita se habebant, sed ab aliis in sinistrum finem aliumve quam hi sibi proposuerant detorta, non istorum culpa, sed horum incuriâ, Eodem petinent Actus in se indifferentes, eo que innoxii, quos aliquando non simulamus, dictos tamen aut ostensos ad finem su? perduci non patimur. Sic mulieribus de prolesua litigantibus Salomon iubebat puerum vivum dividi, mandato non simulato aut ficto, sed mutabili, quodque pro lubitu rescindere poterat. Christus simulabat se longius iturum, simulatione non in verbis veritati contradicentibus, sed in gestibus veritati consentaneis, quod iter continuaturus fuisset, nisi ut maneret rogaturi essent discipuli. Suntque commoda laudabilis Simulationis huius. I. Quod Oppositionem ita amoliamur et hostem impartum aggredi queamus. I. I. Quod in hominis potestate relinquat, ut pedem referat, ac sese sine iactura ex. istimationis suae negotiis subducat. Ill. Quod ad aliena cosilia viam aperiat. V. Verulam. Serm. Fid. VI.
Plura hanc in rem aggerere instituti nostri non est. Praestiterunt istud longe melius Viri gravissimi Raphael de Torre in Aftolabio di Stato, Valerianus Castiglione nel Statista Regenante, Wilh. Ferdin. ab Effera, Hoh. Hieron. Im Hoff de Ratione Status et qui Academiam nostram hoc nomine illustravit Magnif. Dn. De Iena in accuratissimis Dissert. de Ratione Status, cuius vestigia nos hic legisse ingenue fatemur. Singularia ut indagemus supra conditionem nostram est, quam si agnoscamus, confidimus nobis veniam eo citius datum iri, quo certius est: Metiri suo quemque se pede ac modulo iustum esse.
Ordo tractandarum Rerum Politicarum: Definitio Societatis: Natur am non esse causam Societatis: Finis Societatis: Quid de communione Feminarum Platoniva? An Bruta Societatem colant? An colere possint? Quid Ratio? discrimmen inter Actiones hominum et Brutorum: Ius Natur ale quoddam an Bruta capiat? Ius Natur ale Gubernans et Gubernatum quale? Adiiuncta sociorum, apllicabilit as et Aequalitas: Societatis Discrimen a Conversantione: Vitae solitariae incommoda; Quid de Eremitarum Statu? Veteres excusandos esse; Nec hodiernos Monachos ad eam pertinere: Vitae socialis praerogativa prae actibus singulorum; Mosis Sancta impatientia.
ORdo, quo res POLITICAS aptissime tradi putamus, hic est: Ut agatur l. De Societatis natura, quaeque ad Socieatatem ita consideratam proprie pertinere censebuntur. II. De Societatibus privatis, quippe generali nomine Societatis aeque ac societas Rublica comprehensis. III. De Societate Publica, s. Republica, quaeque huic necessaria videbuntur esse. IV. De Reip.speciebus. Quia enim aliis Disciplinis Generales et speciales partes assignari, hasque iterum pro obiectorum, uti vocant, varietate distribui licuit, quid vetuerit, quo minus et Politicam eodem modo tractemus, Generalis ambitu ea, quae Societatis naturam concernunt, Specialis cetera complexuri.
Societas est coniunctio plurium in communem finem tendentium: Diceres etiam, Unionem plurium ad eundem finem. Coniunctione, Unione plurium, Natura singularis excluditur, quae sola sibi uniri aut coniungi, eoque societatem formare nequit. In communen finem tendentium I. Ad removendam tumultuariam Confusionem, quae ex congressibus fortuitis nascitur. II. In discrimen a
Brutorum congregationibus, quae coniunctiones quidem sunt, sed non in unum et communem finem tendentium. III. In differeniam a conversatione, qua itidem plures coniunguntur, sed non eodem et communi fine.
Causa Societatis est Indigentia humana: Quian. nobis non sufficimus, aliorum ope indigemus. Huius fontes iterum duo: Desiderium propriorum commodorum et mutuus metus. Prius patet, quia omnem Societatem voluntariò contrahimus, quandocumque v. aliquid volumus, id volumus, quod bonum nobis est. E. quia bona nobis est societas, eam volumus, eoque desiderio propriorum commodorum. Posterius, quia omnes homines per Naturam aequale ius in omnia habent; Atque adeo omnes eodem modo omnia appetere possumus: Unde mutua laedendi voluntas; Et quia iam nemo sibi ipsi sufficientem securitatem praestare potest, ad alios confugimus, per quos in commoda nostra provehamur.
Natara non videtur esse Causa Societatis. I. Quia si homo hominem amaret naturaliter, nulla ratio reddi posset, quare omnes se invicem non aeque amarent, cum aeque sint homines, aut cur eos solum amemus, a quibus commoda in nos redundant. II. Quia status hominis naturalis est Status Belli: Ratio huius eadem, quae superius reddita, quia Natura univuique aequum Ius dedit in omnia h. antequam homines ullis pactis se invicem obstringerent, unicique licebat facere et suscipere, quod vellet aut posset: Quia n. omne quod Bonum ipsi erat appetere poterat, iam omnia ipsi aeque patebant, cum nihil sit, quin saltim speciem Boni praeseferat. Non igitur naturae ductu, sed solo indigentiae nostrae intuitu societatem colimus, nec socios natura quaerimus, sed quia a sociis commodo afficimur. Confer Hobbes de Civ. c. I.
Finis Socieatatis ex Causa iam designata petendus: Cuius intuitu triplicem proponimus. I. Solamen contra solitudinem, II. Adiumentum in negciis. III. Protectionem adversus iniurias.
Posteriora ex praec. patent; Frimum ex dictamine Divino Gen II. 15. Non est bonum hominem esse Solum. Adde Verulaum de A. S. LIIX. c. 1.
Societas versatur circa res in universum omnes, quarum communione ipsi opus est. Nec dubii hîc quicquam, nisi quod de communione sexus feminei aliqui movent; Hac v. opus non esse inde certum est, quia communio talis Societatem non iuvat, sed turbat, ob incertitudinem hereditatis inde necessario manantem. Vulgo Platonem huius opinionis arguunt, sed quem intelligi posse putamus non de communione corporum, sed operarum. Plato n.Loquitur de Rep. Perfecta, quae sine labe et confusione est; Communio corporum talis vero sine labe et confusione esse nequit.
Subiectum Societatis est homo, quippe raticioniis commodorum et indigentiae suae eo perductus, Hinc ab Aristotele dicitur natura esse Animal Politicum, h. Sociale; Quod nostamen interpretamur, fieri natura quidem, sed cogente, non ducente, extrinsecus impellente, non intrinsecus movente, cuius ratio reddita § IV. In Bruta non cadere Societatem inde colligimus, quia congregantur quidem, sed in communem finem non tendunt: Causa, quia Bonum commune ipsorum a Bono privato non differt. Unde quot Bruta, tot fines sunt, nullus a. communis omnibus; Eoque nec Societas, quae est unio plurium ad communem finem
Bruta ne posse quidem Societatem inire, inde porro colligimus, quia nullis ratiociniis commodorum atque indigentiae suae se metiuntur, quippe Ratione destituta. Huius indicium, quia numquam supra se reflectuntur, quod Rationis munus, si non ipsa Ratio est; Hoc est, non cognoscuntse id esse, quod sunt: Equus non cognoscit se Equum esse, Vulpes, astutissima animantium, neutiquam se vulpem esse etc. Quod ipsum ita se habet in omnibus actionibus ipsorum, quas edunt, sed sine facultate supra eas reflectendi, adeo ut taltes esse non agnoscant; Plane ac in homine etiam potentiae ita dictae
sensitivae sine eiusmodi reflexione sunt, et oculus non videt se videre, auris non audit se audire: Quam tamen aliunde homo addit et audire, videre se, ratiocinatur. Confer quae plurim. Rever. D. Grebenitius noster hac de re observavit in Mantiss. ad Colleg. Metaphys. Disp. VI. §. IV. Et prope abest, quod priscus Aristoteles tradidit HI. de Anima c. IV. Passionis vacuitatem non similem esse sensitivi atque intellectivi patet in sensuum instrumentis, atque in ipso sensu. Sensus n. ex vehemente sensibili sentire non potest; Anditus namque non audit sonum post magnos sonos; Et visus non videt atque odoratus non olfacit post vehementes colores atque odores. At intellectus aliquo valde intelligibili intellecte, non minus sane, sedmagis pecipit intelligitque inferiora. Sed quem interpretes eius non assecuti, nedum secuti videntur: Unde ipsa subtiliorum Scholasticorum Ingenia haec materies torsit, et cum summam in aliquam multis Actionibus hominum et Brutorum similitudinem viderent, intricatis responsis modo rem eludere, modo professione doctae I. gnorantiae se excusare conati sunt. Et Roder. de Arriaga Rationem Brutorum aliquam diu infitiatus, tandem: Ratione persuadere hanc sententiam, inquit, difficile est; Agitur n. de Actu exsistente in Bruto, de quo nos nullam possumus habere Experientiam. Disp. Phys. VII. Sect. VI. sibs. II. Iesuita Rorarius plane asserere: Quod Bruta melius utantur Ratione, quam homo: Quod et peculiari scripto consirmare conatus fuit. Eranc. Bonae Spei Scribit: Bruta ratiocinari non ad actus Liberos et in ordine ad electionem, sed ad Actus necessarios. I. Quia Bruta adhibeant Iudicium discretionis, atque illud esse quandam ratiocinationem. II. Idem patere infinitis experimentis III. Scripturam pigros iubere, ut vadant et considerent vias formicarum Prov. VI. Ratiocinari v. seu Rationale esse vocat moveri propter rationem finis et medii inter duo extrema apprehensam ab uno ad aliud per consequentiam intermediam progrediendo, ita ut ratiocinans cognoscat bonitatem consequentiae, et sciat quare actionem suam exerceat. De An. Disp. V. Dub. I. Quae omnia dilutu facilia, si cogitemus, ea Brutis quidem tribui posse, sed facultatem reflectendi super se ipsis non addere, eoque nec Rationem proprie sic dictam inferre.
Eadem in Brutorum et hominum Actionibus similitudo neglect usque debitae, quid ratio sit, explicationis effecit, ut Brutis Ius liquod a Iuris Scriptoribus nonnullis tribueretur. Censuit ita H. de Roy de eo q. I. e. L. 1. T. II. atque eo Ulpiani descriptionem I. Naturalis pertraxit: Esse illud quod Natura omnia animalia docuit, et l. 1. §. 3. ff. de I. et I. Videmus etiam cetera quoque animlia, feras quoque, istitus iuris peritia censeri. Plenioris illustrationis causa addit Principia huius I. Naturalis ad univum summum caput referri posse: Se suaque diligere: Quod ceterasub se continet, qualis sunt, defendere vitam: tueri corpus, Coniunctionem maris et feminae appetere proceandi causa, curam gerere eius quod procreatum est. sequi bona, vitare male. eligere profutura declinare nocitura. Haec natura iusta sunt, ait; Haec omnibus animalibus bona et aequasunt: Haec naturae omniae animaliae docet: Haec dn. observanda esse suae cuius que inclinaetio seu ratio instigat ac promovet. Resp. His nihil inferri praeter appetitum Boni, non a. Ius aliquod: Neque n. Amor iste sui suorumque solis Brutis, sed Plantis etiam atque aliis rebus omnibus communis est, cum omnia aeque tendant in sui conservationem, perfectionem et amplificationem; Sicque Bruta eligunt profutura, quia congruunt cum appetitu ipsorum, nocitura declinant, quoniam ab appetitu eorum discrepant ets. Ius v. cur actibus hisce attribui nequeat, cum iidem in homine Iuris Naturae sint, causa haecest, quia Brutis, plantis et SS. ita agentibus Cognitio deest. neque n. Brutum dum defendit vitam agnoscit se defendere vitam, dum curam gerit eius quod procreatum est, agnoscit se curam talem gerere etc. Iuris quod esse debet, id tale esse cognosci opor. tet; Signum huius, quia obligamur Iure, quodcumque illud sit, id a. quod in notitiam nostram non venit, obligare nos nequit, ac proinde nec Iuris esse potest: Unde etiam patet, curiidem Actus in homine Iuris naturae fiant, quia homo tales esse agnoscit, eoque merito obligatur. Et Infantes, furiosi ets. Effectibus Iuris non comprehenduntur, quoniam agnitione talicarent. Aliirem brevius proposuere, et Iuris nomen non mereri, quod ratione caret, ratiocinati sunt, h. sensu cum nostra sententia prorsus eodem, Iuri locum non esse, ubi cognitio agentibus desit: Quod sensit Royaeus, ideo respondet, Ius naturale suum nec carere ratione a parte sui, quia nihil a Deo absque ratione conditum sit, hoc a. omnibus animalibus bonum, aquum, atque
adeo iustum esse. Prorsus obscure, prout in omnibus quibus inventa sua Lectori proponere solet. Resp. si Rationis nomine prout videtur causam intelligat, et nihil a Deo sine causa conditum velit, atque Ius Naturale su? non carere causa, ob quam conditum sit, ipsum nihil quod adrem faciat reponere, cum scriptores istud, quo a Brutis distinguimur, per Rationem indigitent, h.facultatem supra se reflectendi. Hanc v. si intelliga, atque Ius Naturale ideo Ratione non carere velit, quoniam a Deo tq. Principio maxime Rationali profectum sit, iam totus mundus Rationalis erit, et nihil nisi Rationale quaquaversus occurret ipsi, eandem ob causam. Adeo nim. posito uno absurdo sequuntur infinita, et cum illaqueatum se sentiret, nodos rumpere non solvere voluit; Veluti et paulo post eo delabitur, ut bruta nec Ratione suà carere putet, nec irrationalia esse nisi comparatione ad nos habita; Cui in praecc. plenissime satis factum. Fortunÿ Garciae Hispani distinctionem Iuris Naturalis in Gubernatum et Gubernans, in qua tantopere sibi plaudit Royaeus, ambiguo sensu constare putamus, Ius Gubernatum esse rati, quod Obiectis inhaeret, Personis, Rebus, Actionibus, quae Ius habere, h. circa ea Ius versari, dicimus, sicque et Brutis non inconvenienter assignabitur; Ius Gubernans quod subiectis competit, a quibus actiones, quae iustae dici debent, proficiscuntur. Sed prius nihil, posterius v demum ad propositum nostrum facit. Non???n quaeritur an iis quae iuste aguntur, et quibusum iuste agitur, sed an iis, quae iuste agunt, Bruta annumerari debeant. Iuris C. dn. Verba Interpertes iam dudum explicuere, Iuris peritiam aut usum Brutis attribui non nisi ob actuum externam similitudinem. Quibus Adde Grot. I. B. l. 1.
Solus homo itaque capax Societatis; Nec tamen nisi adiunctis investitus, Applicabilitate et Aequalitate. Prius, quia coniungendus est cum aliis; Aptum ergo fieri oportet ad debitum istud praestandum, quod communis finis exigit; Posterius, quia in eundem finem tendunt; Equo et Aequalitatis inter Socios naturam potissimum aestimandam putamus: Eodemque sensu, et tota Societas Fortunae apud ICtos inter Aequales versatur. Ceteris societatibus omnibus Aequalitas quidem necessara, sed I. constituendis, non constitutis: II.
Aequalitas si non ordinis, saltim Naturae: Quae in seqq. de Imperio pluribus diducentur. Ipsis hisce argumenti vero nititur universus sociorum selectus; Neque inaequalium Societas approbari solet, quia dissimilis est eorum ad se invicem appelicatio; Nec singuli Societati colendae aeque apti sunt, quia minus applicabiles. Ita salomon: Noli esse amicus homini iracundo, ne ambulato cum Homine Furioso. Causa quia de bitum istud non praestant, quod commune Societatis Bonun efflagitat.
Cognata Societati Conversatio: Quae licet omnem Societatem comitetur, (sin . Socios habere velimus, illis nos adiungi oportet,) Qua talis tamen est Societatem non necessario involvit. Societas n. plures in unum finem coniungit; Conversatio singulis peculiares suos fines relinquit: Unde et cum Societas sit unio plurium in communem finem; Conversatio tantum est actus communicandi cum aliis, h aliis se impertiendi, iungendi, licet diverso sine, et singulis peculiarem intentionem afferentibus.
Opposita Societati Vita Solitaria, cuius incommoda expressit Seneca de Tranquill. Ill. N. 114. si omnium conversationem tolliumus et generi humane renunciamus, vivimusque in nos tatum conversi, sequitur hanc Sollicitudinem omnistudio carentem inopia rerum agendarum. Incipimus aedisicia alia ponere, alia subvertere et mare submovere etc. Quae Epictetus acute complexus mundum alium molir???instar puerorum dixit. Eius specimina posita ab hodiernis Anachoretis et qui a summe austero vitae genere Stylitae apud veteres vocabantur: Qualis Simeon Stylites, qui integris XL. Annis sponte Columnae inclusus substitit et patientiam suam exserevit. Quorum cansa erat, ut sese omnibus perturbationibus tanto facilius tunc exuerent: Quod tamen taneritudinem quandam potius fovere autumamus: Namque ille animus demum vere firmus est, qui non tantum ad abstinendum, sed etiam, ad fortiter sustinendum valet, quique animi impetum etiam in maximis praecipitiis cohibere potest: Veluti in Equis bene subactis eos
demum laudamus, qui brevissimo spatio et sistere se et vertere possunt. Veteres Anachoretas plerosque tame excusamus, qui rationem secessus sui non in simplici exercitio patientiae, sed studio conservandi Religionem Christianam fundabant: Ut, cum flagrantibus persecutionibus onibus Doctores Ecclesiae maxime in festarentur, his desinentibus aliquando superessent, qui Sacram Religionem propagare possent. Nec etiam hodiernos Monachos, Caelibes autss. huc pertinere arbitramur, quia licet certis societatibus se subducant, tamen Sociali Naturae sese non opponunt, cum in sodalitiis similium versentur.
Clarior utriusque pugna in eo, quod ipsi Actus Singulorum, etiamsi Societate comprehendantur, cedant Vitae Sociali: Unde notum Axioma: Bonum publicum praeferendum privatis: Cuius ratio, quia privatus dum in Societate vivit, non potest aliter considerari, quam pars totius cuiusdam maioris, h. Societatis, cuius membrum se prositetur. Totum v. praestantius suis partibus, quia tendit ad Formam ampliorem, pars v. ad formam inferiorem et minus amplam. Hoc modo Sacer Codex aliquando Amorem proximi extollit, ut nempe depresso Bono particulari Bonum commune exlatetur. Et Moses optabat se potius erasum ex Libro Vitae, quam ut Fratres sui Salute excluderentur Exod. XXXII. 32. Quod tamen Verulamius Ecstasin charitatis, et impotens desiderium Boni communis vocat: Nos Sanctam Impatientiam: Quod Moses omni prorsus modo Iustitiae Divinae satisfactum vellet, eoque, si fieri posset, in se quoque illius vindictam derivari, quam ipsam negligi maluerit.
Consequentia Vitae Socialis: Quid Pacta? In quibus rebus versentur: Cur impossibilia et illicita non possimus pacisci? Cur priera pacta derogent posterioribus? An pronmissa Latroni facta servanda? An pacta metu extoria valeant? An si quid promittatur homicidÿ perpetrandi causaid effectum Iuris habeat: Pacta cum Infantibus, minorennibus, feminis, Ebriis, errantibus, Brutis: An cum hoste pacisci possims? Obligationis pactorum causa, confirmatio: Iur amenta quid pactis addant? Pignora, Obsides, Fideiussio: Meritum, merces, praemium, paena: Publica et privata: Contractus, sponsiones: Vota.
COnsequentia Vitae Socialis duo sunt: Iuris nostri cessio, et istius seu cessi seu relicti nobis prosecutio, Posterius Imperium praestat, prius Pacta, h. in rem alii conferendam consensus; Generaliori nomine, sed quod a natura rerum comprehensarum non adeo alienum forte fuerit: Maxime quod Communem in Iure civili ita dictis obligationibus fontem assignari oporteat, qui uno nomine alio quam Pactorum vix exprimi poterit. Confer quae circa generalia significata Vocum Contractus, Pacti, Conventionis monent Iuris Interpretes ad t. ff. de Pactis.
Pactum igitur esto Translatio Iuris mutae. Dum n. Vitam Soeialem colimus, neque vel naturaliter, vel moraliter omnibus aeque pares esse possumus, patimur nostrorum aliqua ad alios transire, simul ab illis etiam exspectando, quod illorum sit, sed in nos redundaturum; Ac proninde mutuo transferimus aliqua, et illa quidem in potestatem alterius, cum nostra esse non possint desinere, antequam alîus fiant, sicque, uno verbo, paciscimur. Quod illud est, quod Salomon docet Prov. V. I. Filimi, siquid spopondisti alteri, defixisti externo volas tuas, Translationem vocamus, quia pactis fertur aliquid de persona in personam; Iuris, h. poestatis in rem exercendae; Non rei ipsius, quia sepenumero transfertur Ius, licet resipsa non tradatur: Mutuam, in Discrimen ab obligationibus hominum erga Deum,
quibus illi quidem absolutam debent oboedientiam, ipse v. nulla ratione iisdem ad aliquid pro ea oboedientia praesandum tq. ex vi obligationis extrinsece advenientis tenetur: Quae n. ille hominibus praestat ex gratuita ipsius benevolentia proficiscuntur. Inter homines a. naturali ipsorum aequalitati repugnat ut unus obligetur alteri, vel Iuris aliquid in alterum transferat, et tamen nulla prorsus ratione ab altero exspectet qliquid. Idque licet aliquando minus evidenter appareat, ut in Pactis inter Principem et Subditos, item in donationibus, numquam tamen alterum obligatione prorsus vacuum efficit; Quemadmodum Princeps, licet aliqua obligatione exemptus sit, perpetuam tamen erga subditos fert obligationem curandae salutis publicae; Et donationes non reciprocam obligationem alterius tollunt, nisi quoniam nos eam illi remismus, eoque nullam nobis vicissim postulamus. V. pluribus Cl. Puffendorf. El Iur. Desin. XII. §. V. et seqq.
Versantur Pacta in Iure nostro: Unde nec res aliae, quam in quibus Ius nostrum se exsere potest, eo referendae; In genere res quae in potestate nostra positae sunt, quia ad illas Ius nostrum se extendit. Unde ubi iuri aut porestati nostrae locus non est, ibi nec pactis locus esse potest. Sic impossibilia non possumus pacisci, quia in illa nihil possumus. Nec Illicita: Quae n. contra bonos mores fiunt impossibilia de iure reputantur, l. 15. ff. de Condit. Instit. Et Pactum prius posterius invalidum reddit, quia iure, quod hodie transtulimus, cras caremus.
Ipsa haec lucem affundunt nobili Quaesito an Pacta valida sint cum Latrone aut simili, cuius scelere nobis necessitas paciscendi illata? Resp N. Quia Latro vendicat sibi rem transferendam, quae in potestate ipsius non erat, vitam nempe, aut similem rem nostram; Atque adeo cum in eam Ius non habeat, nec ipsam ab eo pacisci possumus. Nec iuvat inspum quod in potestate sua habeat vitam nostram vel eripiendam nobis vel conservandam: Quia non est Quaestio de potestate aut sacultate naturali, qua validior semper debiliorem sibi subicere potest, sed de Potestate morali, an licite id facere possit: Et licet aliquando necessitatem standi promissis talibus feramus, id tamen accidit non vi pacti antegressei, sed respectu mali maioris, quod metuatur, evitandi.
Eodem numero veniunt Pacta metu extotta: Quae toties invalida esse putamus, quoties rem talem ab altero pacisci cogimur, quae in eius potestate non erat. Quemadmodum Latro vitam nostram paeisci non potest, quia potestatem eius moralem non habet'; Et in negotiis coniugalibus pactum coniugale pro nullo habetur, quandocumque ex metu probabili profectum censetur, h. tali, qui cadere possit in constantem virum, et explicatius, metu mortis, cruciatus corporis, amissionis omnium vel plerorumque bonorum: Quia is, qui Pactum tale urget, rem in se transfert, quae potestatis ipsius ante non erat; E contrario matrimonia metu reverentiali contracta rescindi non possunt, si filius propter solam reverentiam paternam contraxit sponsalia cum virgine, quam alias non erat ducturus: Quia iure suo is non privatur, nec parentes potestatem aliquam in se transtulerunt. Similiter siquis Bello Captus liberta tem ea conditione accepit, ut pretium redemptionis postea solvat, promissis stare tenetur, quia vita aut libertas eius iure Belli revera in promissarium transierant. Eodemque recidunt, quae Ill. Groiius hanc in rem affert-Promissarium, si metum intulerit non iustum, sed iniustum, quamvis levem, atque inde secuta sit promissio, teneri ad liberandum promissorem I. B. et P. II. XI. 7. Huius n. non alia ratio, quam quia promissarius potestatem sibi vendicat, quam non habet. Et censet quidem eodem in loco: Promissorem alias obligari, quia consensus adfuerit. Sed Resp. I. Consensum in moralibus non sufficere; Eodem modo n. obligaremur rebus illicitis, si ea pacisci oportuisset. II. Consensum hic factum quidem, sed non tantum in praestanda, sed etiam in accipienda re aliqua, quae dum promissarius nobis vel natur aliter vel moraliter praestare nequit, nec nos proprie consensisse praesumendum est. Neque magnopere nos urgent Hobbesii ratiocinia, Pacta ideo invalida fieri non posse, quod a metu processerint: Quia inde sequeretur. I. Pacta quibus in vitam civilem bomines congregantur et LL. condunt invalida esse; Procedere n. ametu mutuae caedis, quod alter alterius regimini se submittat. II. Neque cum ratione eum facere, qui captivo paciscenti pretium redemptionis suae fidem adhibet. de Civ. c. II. §. XVI. Resp. Ad I. Metum istum talem non esse, quo sentiamus potestatem nostram ab altero usurpari, quia in statu naturali aequale Ius est
omnium. Ad II. Fidem habere posse, quia in promissorem tq. Captivum potestatem iustam habuerat.
An valida sint Pacta ob causam illicitam inita, ut siquid promittatur homicidii perpetrandi causa, alîus atque altioris indaginis est. In se Invalida esse ratio non levis urget: Quia homicidium veluti in se illicitum est, ita nec licitum istud mercede ab alio pacisci. Quam igitur mercedem, h. pretium destinatum eripiendae vitae alterius alter pacisci, h. ius poscendi eam, in aliquem transferre non potest, eandem alter nec poscere potest. Aiunt tamen Iuris Interpretes ea effectu Iuris non carere. Quae accipimus ratione paciscentis: Et ratio videtur esse, quia promissor utriusque rei pacto comprehensae, h. et receptae praestationis, et illicitae conditionis, a qua praestationem suspenderat, arbitrium in se suscepit, illasque connexas in alium transtulit; Unde quia ausus est ius aleinum alteri tractandum subicere, nec Ius suum sibi proprium ab eo revocare poterit, cum maiori parti expletae minorem merito accommodari oporteat: Longe gravius quippe rem alienam lateri subiicer,e quam propriam in eundem transferre; Et Legum beneficiis, ne ad rem indebitam cogeretur, ipse renuntiavit, dum alteri aliquid a se exigendi copiam fecit. Sic Iudas, quia arbitrum totius pacti cum Thamare se constituerat, merito agnoscebatse laesa pudicitia eius mercedem ipsi debere, cum quia in re aliena versari potuerat, etiam post in propriis sibi similiter versandum esse facile agnosceret. Eodemque sensu venit Marcelli ICti iudicium de meretrice l. 4. § 3. ff. de condict. ob turp. velini. Caus. Illam turpiter fatere, quod sit meritrix, non turpiter accipere, cum sit meritrix.
In Materia de Subiecto Pactorum rationis usus requiritur in eo, qui pacisci debet: Ideo furiosi et infantis nulla est promissio; Nec Ebrii, quia quia agatur tunc non intelligit. Minorennes et feminae non prorsus eximi possunt, cum ratione iam utantur, nisi Erroris titulus aliquando liberos fecerit: Pacta errantis invalida sunt, quia movebatur ad paciscendum praesumptione rei, quae ita se non habebat. Cum Brutis pacisci non possumus ob causam initio dictam, cui accedit quod nec debitis signis voluntatem suam indicare possint.
Quaestioni an cum Hoste pacisci possimus iam satisfactum a Cl. Puffendorf c. I. §. XXII. Cuius summa: Pacta cum hostibus, quae in Bello seu mediate seu immediate finiendo occupantur, servanda esse, quia pacem tq. maius Bonum homini procurent: Cuius generis sunt, pacta induciarum, securus transitus negotiantium de pace ets. Cetera circa res quasdam praestandas durante Bello, quaeque ad hostilitatem tollendam non spectent, non obligare: Cum implicet, postulare, ut alter fidem meam sequatur, quod in Pactis fit, et nihilominus profiteri fe velle manere hostem, i. qui quacumque via ipsi nocere velit; Seu nostra explicatione, ut alter Ius aliquod suum in nos transferat, et tamen se omni iure suo adversus nos agere profiteatur. Quod tamen more cultiorum gentium hostilitas in certis locis, temporibus, personis restringatur, item certa nocendi instrumenta non adhibeantur ets. id fieri, quia rebus humanis expedire videbatur, quaedam veluti commercia belli constituere, postquam per libidinem belligerandi non pauciores futuri erant, qui indigna poassuri, quam qui facturi essent.
Ex Pactis fluit Obligatio h. Actus quo tenemur praestare, h. admittere aut pati aliquid. Cuiusratio interna est, quia dum pacti fuimus, ius nostrum ac potestatem in nos s. libertamtem nostram in alium transtulimus, eoque non amplius liberi sumus et per consequens iuxta voluntatem eius, in quem Ius nostrum transtulimus, quique hoc ipso libertatis nostrae arbiter factus est, nos vivere oportet. Externa ratio duplex. I. Quia fallere dedignamur, quae ratio tamen raro in numerum venit. II. Ob metum damni ex violato pacto nascituri; Metus il. le v. duplex I. potentiae humaniae, per quam si nolimus, cogi possumus; Et quidem vel ab ipso promissario, vel a superiori, qui Ius promissarii prosequitur. II. Potentiae Divinae, quam unusquisque a sua religione habet. Priori respectu nituntur cautelae, quae inter privatos pignoribus vel fideiussione, in publicis Obsidibus promissarios securos reddunt. Pignoribus, si fides eius partis quae debitum Suum loco posteriori praestat videtur esse dubia: Fideiussione, si alterius obligationem in nos suscipimus, ut si ab illo non praestetur, a nobis ipsis explendasit. De Obsidibus agetur in Diss. de Foederiubs Posterioris intuitu Iuramenta Pactis addi solent, ut si violentur me
tuendum sit, Deum quem tq. ultorem violationis invocaveramus, nobis clementem haut futurum. Quibus ICti et promissiones per fidem humanam assimilant, ut bey Fürstl. Gräfl. Adelichen Ehren, bey Christlichen treuen und guten glauben, quoad vim obligandi et remedia rescissoria removenda pro iuramentis habendas. V. Hahn. ad ff. de Iure Iur. n. VI.
Nihil horum tamen novam obligationem producit, sed factae certitudinem tantum confirmat. Veluti Iuramenta semper praesup. ponunt rem praestandam cui metum excidendi divina misericordia si secus faxint, tantum adiuciunt: Unde nec Pacta, quae lias inse et Iure Naturae alteri nullum Ius tradunt, validiora fiunt accedente Iuramento: Quia Iuramenta Pactum praesupponunt, quod in casu eiusmodi non praecessit. Sicque si vitam a Lagtrone quovis pretio iurato etiam paciscamur, obligatio tamen nulla sequitur. Latro n. rem paciscitur, quam non habebat, atque adeo revera non paciscitur, tanto minus a. confirmationem Pacti urgere potest, cum nullum praecesserit. Sed An in honorem Divini Numinis eiusmodi promissa servari debebant? Ait Cl. Auctor El. Iur. Cit. l. §. XLI; Cum n. eius dem intuitu gravius effugeris malum, quam promissum illud est, irreverens utique foret, postquam periculum effugeris tam proficuam Numinis invocationem velut retractasse. Quod nos in medio nunc relinquimus: Dubitandi ratio tamen esse potest, si Latro coe~gerit nos rem illicitam iurare; Sic n. reverentia Dei velut in propriam eius ignominiam ipsum abuti facile ipse Cl. Auctor dederit: Atqui hi similis ratio esse potest. Agnoscitque idem Cl. Vir Iuramenta introducta esse, ut licitis ac bonis Actionibus inter homines firmitatem addant, non ut sceleribus succenturientur.
Pactorum circa Actiones consequens est Meritum, h. Ius accipiendi ab altero rem factis suis aequivalentem. Sic merces operariorum est meritum, quia expletio ipsius iudicatur aequivalere operae positae; Et Bo na opera non possunt dici meritoria, quia Ius a Deo rem factis nostris aequivalentem poscendi non habemus, cum numquam satis coli possit. Praemia sunt merita, quippe in redhostimentum laborum impensorum collata: Quamquam in eo a mercibus differant, quod
mercedis expletionem expresse stipulemur, Praemium v. ut conferatur, ratione modi, temporis et Quantitatis arbitrio et aequitati alterius relinquevamus, prout bene explicatur a. Cl. Puffendorf. L. 1. Defin. XX. §. Ill. Sed qui in generali natura Meriti ibidem explicanda intricatior videtur, unde et Meriti ac demeriti nomina introduxit, et Meritum deinde Praemiis ac Mercedi, Demeritum POENIS assignavit: Sed communis usus vocabulorum satis docet Demeritum in Bonam et Meritum aeque in Bonam ac inmalam partem accipi, ut proinde noviter excogitata videri possit haec Nominum Distinctio: Meritum deinde ipsi est Qualitas Moralis aestimativa in bominem ex Actione indebita resultans, secundum quam illidebetur Bonum aequipollens ab eo, in cuius gratiam ista Actio fuit suscepta: Demeritum, Qualitas moralis aestimativa ex Actione mala in bominem resultans, qua tenetur pensare damnum alteri datum. In quibus veremur ne et iusto prolixiora et obseuriora proposita sint, maxime quod Qualitas moralis aestimativa notio sit parum solita; Sed nanciscentur haec forte dextrum aliquem Interpretem. Nos generali isto conceptu superius posito omnem Naturam Meriti satis exhausisse nobis videmur, cui speciale Discrimen ita vocatorum a Puffendorfio Meriti et Demeriti facile a varietate Aequivalentis adiungentur: Ut si Aequivalens iucundum sit, Meritum Merces vel Praemium vocetur; Si Triste et molestum, POENAM attrahat.
Dividimus Pacta in Publica et Privata. Publica concernunt Statum Belli vel Pacis. Pacta publica in statu Belli, vel Bellum tollunt, et tunc quia aliud vocabulum non suppetit, Pacis homine exprimuntur; Vel relinquunt Bellum, et vocantur Induciae: Pacta Publica tempore Pacis sunt Foedera. Privata Pacta sunt Contractus, h. mutua Iu ris in res privatas nostras translatio: Qui eo ipso et Personas Publi cas et ipsos Principes obligant, quia res in quibus versantur privatae sunt, eoque illos extra publicum constituunt. Similes hisce sunt
vulgo ita dictae Sponsiones, quando eventum alicuius rei deposito pignore vel affirmamus, vel negamus: Quae cur obligent ratio est, quia inter paciscentes convenerat, ut in praemium veritatis assertae pignus acciperet, pro quo veritas militatura esset. De Pactis perfecte et imperfecte mutuis dictum aliquid, praec. §. II. Cetera in Commentariis ICtorum clarent.
Cognatae Pactis Obligationes sponte accersitae adversus Deum, uno nomine, Vota: Quae obligant, quia Libertate nostra, quam Deus alias nobis reliquerat, cessimus, dum rei alicui necessariò explendae nos obstrinximus. Pacta v. non sunt, quia nihil reciproce a Deo exspectare possumus. Iis necessario standum esse in eo claret, quia Libertatis nostrae arbitri non amplius sumus; Neque desunt divinae ultiones in violatores Votorum exempla frequentia. Vota monastica eodem reducimus, sed eo sensu, si Monachus rem quae in sua potestate sit, Deo se praestiturum receperit. Quamquam alio quoque sensu his Votis sua constet necessitas, quia Monachus pactum cum Collegio iniit, eoque in illud Ius suum transtulit: Quomodo tamen non Vota proprie, sed pacta erunt. Ex eodem patet, cur qui S. Ministerio se semel addixit, Characterem ferat indelebilem? Quia recepit in se votum de verbo Dei annuntiando et praedicando: Quod quia numquam sufficienter expleri potest, ideo perpetuo eo explendo obligamur. Sed omnia haec in rebus, de quibus constat ipsas Deo gratas futuras. In aliis res secus est, cuiusmodi ieiunia certis diebus servanda, rasuracapitis, rerum aliquarum abstinentia: Quia non constat, an Deus nos iis obligari velit; Inst. Suscipi tamquam testimonia specialia humilitatis et reverentiae nostrae Deo debita. Resp. Persistere rationem eandem, quod incertum maneat, an Deus velit nos obligari eiusmodi circumstantiis, vel humilitatem nostram testimoniis talibus indicari.
Imperii Definitio: Sola Natura Rationalis Imperii capax; Cur homo Dominus universi divinitus constitutus? Cur Furiosis, infantibus Feminis Tutores dentur? An Feminae cpaaces Imperii? Cur Nomina masculina aliquando assumpserint? An Imperium maritale Reginarum bereditariarum Maiestati obstaculo sit? Ratio selectus person arum Imperantium: Quid Usus, iussum, Dignitas? Cur Dextram digniorem iudicemus? Cur Turcae sinistram etc. Dignicas Naturae, Ordinis: Auctoritas; Cur Discentem oporteat credere? Oboedientia; Cur personam subiectam oporteat Iuspendere iudicium? Quid captivare Rationem? Res propriae, communes: Causae propristatis? Servitus Maris? Ius venandi Principibus merito relinqui: Imperium publicum, Privatum; Imperii privati fontem esse Publicum: Ratio inaequalitatis in Imperiis privatis: Dominium Directum, utile; Plenum, diminutum.
Prosecutionem Iuris nostri praestat Imperium, h. Potestas in alium. Potestas, h. facultas Dirigendi s. disponendi. In alium, in Discrimenea Libertate, quae est Potestas in se. Sic Imperium maritale importat potestatem in aliam; Imperium herile potestatem in alios, h. iervos; Imperium Publicum Potestatem in Subditos, itidem alios ab Imperantibus. Est tamen, ubi nobismetipsis videmur imperare, veluti dum imperamus affectibus, dum in Statu Democratico tota multitudo imperat singulis ets. Sed tunc q. alii evadimus a nobis ipsis propter varios respectus morales nobis annexos: quod ipsum eminentioribus Imperiis aliquando contingit, si Princeps qui Imperium repraesentat Bona Patrimonialia in Imperio tali habeat; Quemadmodum in Aula Imperatoria saepe videre est mandata proficisci ab eodem, qui Imperator, ad eundem, quatenus est Archidux Austriae.
Capax eius in substratâ materie nostra solus homo; Generalius Natura Rationalis: Haec n. rerum agendarum, expetendarum, fugiendarum cognitione eminet, et sola sua cuique tribuere novit: Quae causa etiam, cur Deus hominem universi orbis Dominum constituerit, quia reliqua omnia ratione carent, sicque merito ab homine tq. rationali eoque digniori Imperium accipiunt. Et Theologi
partem seu Consequens Imaginis Divinae in Dominio hoc quaerunt, non aliam ob causam, quam quia ex ratione fluit: Cuius habitu ac usu a terrestribus recedimus ac deo assimilamur. Econtrario Bestiae, tanto minus inanimata, imperare non possunt, quia res rite gerere et in fines suos dirigere nesciunt. Et inter ipsos homines Infantibus, ac furiosis tutores et Curatores dantur, quia rationis usu carent, ac proinde potestatem rerum suarum ipsi administrare nequeunt: Etiam Feminis dantur, quas consuetudo a rerum usu removit.
De Feminis ambigi solet, maxime circa possessionem Maiestatis, an capaces sint Imperii? Nos esse non ambigimus, nisi Lexaut mos Patrius aliter iubeat. Nemini n. praeclusa est virtus, sed omnes admittit, nulla vel census vel sexus ratione habita. Senec. XIIX. de Benef. Nec est quod imbecillitatem animi, iracundiam ets. ipsis obicias: Cum I. id fiat non naturae defectu, sec quoniam extra consuetudinem rerum gravium tractandarum positae sunt II. Particularia exempla id solum evincant in viris aeque ac in mulieribus frequentia. Et ipsa L. 12. ff. de Iudic. et ubi quisque ag. vel conv. deb. non nisi consuetudo contra ipsas producitur. Quosdam natura impediri ne iudices sint, ut impuberes, furiosi, surdi, muti, quod iudicio careant; Quosdam v moribus, ut Feminae et servi, non quia non habeant iudicium, sed quia receptum sit, ut civilibus officiis non fungantur. Britannis utique olim solitum Feminarum ductu bellare apud Tacitum commemorat Boudicea Britanna Annal. XIV. 35. Et veteres Germani sanctum aliquid et providum iis inesse rati, nec aut consilia earum aspernati esse, aut responsa neglexisse leguntur ap. eund. Tac. de Mor. Germ c. IIX. Nostraeque aetati eximiae Reginae Maria ac Elizabetha in Anglia, Maria in Scotia, Isabella in Castilia, quaeque non ita pridem maximam orbis politioris partem si non tenuerunt, certe moverunt, Anna Regina Galliae, Christina Regina Suediae, Amalia Landgravia Hassiae, et quae eodem tempore filii minorennis sceptra tractabat, Augusta constantinopolitana, etiamnunc obversantur, quae evidenti documento virilibus curis feminarum Vitia exuerant. Immo ipsa quoque sexus sui nomina subinde respuerunt, ampliorem splendorem sibi ita conciliaturae; Nec unquam Maria et Elizabetha Anglae aliter quam Defensores Fidei appellatae; Nec Maria Hungara Regina, sed Rex salutata fuit, ut, quod sexui
suorum voluntate suppleretur. Nadauni Flor. Hung. L. III. c. III. Et Isabella Castellana, ut pares cum marito faceret, semper eadem Qualitate ipsi Coniuncta fuit: Ferdinandus et Isabella Reges Catholici. Quorum causa, quia Regium officium et munus administrabant, cum Reginae non a munere Regiae Gubernationis, sed a matrimonio Regis appellandae fuissent: Quemadmodum et in LL. Mulier Procurator, Mulier Defensor, Mulier Iudex, Mulier Tutor etc. nominatur, quoties illla mascula munia obit. Rumel. ad A. B. p. III. Diss. II. §. 20. Confer. Notit. Dign. Illustr. P. I. Diss. V. c. III. §. 1. Una Gallia eas Regia Dignitate excludit, idque seu recepta ab immemorabili tempore consuetudine, seu Legis Salicae vigore, quam tamen non pauci ac potissimum Scriptores Anglici in dubium vocant, casuati eam a Philippo Valesio ex. cogitatam, ut hac ratione Eduardum III Angliae Regem a Galliae Imperio arceret. Quid Imperium maritale et maledictio divina Gen. III. 16. ipsis attrahat, aliquid scrupuligignit? Resp. Actum tolli, facultatem manere integram; In connubiis Regiis v. Ipsum Actum quoque retinere Reginas hereditarias: Maiestate ipsarum omnia Imperia minora eminenti modo in se continente et veluti absorbente, aeque ac in naturalibus Lumen maius tollit minus. Hinc et mariti tales licet socii tori sint, nullatenus tamen Regni administratione participare solent: Quemadmodum Maria Scotorum Regina Henrico Stuarto marito suo in publicis negotiis non nisi ministri loco utebatur, nec Regem, sed Reginae maritum appellari patiebatur; Eodemque modo Proceres Angliae Philippi II Hispaniarum Regis cupidinem circumscribebant, cum Marîam Reginam ipsorum in uxorem duxisset: Quae causa enatarum inter Coniuges hosce simultatum et paulo post secutae mortis Mariae, quippe moleste ferentis se sperni a marito, ab Historicis affertur.
Intuitu Rationis igitur homo imperat. Cur non omnis, in commodis Vitae humanae, quorum toties iamante mentio facta, situm est: Quae quo melius alter praestat, eo aptior sit Imperio; Dixeris brevius, Sufficientiae opinione fieri, ut alter plus, alter minus imperet, et plus imperare, qui magis sufficiens vitae humanae videatur, minus, qui minius Sufficiens sit, Imperio carere, qui sibi suisque prorsus sufficere nequeat. Unde licet omnes natura aequales simus, iis tamen quae nobis connascuntur efficitur, ut modo aequalitatem istam retinere possimus et imperemus, modo Ius illus nobis datum alii
cedamus, et pareamus. Sic in Coniugio uxor quae natura Viro par esse potuisset, caret Imperio, rebus Coniugii obstantibus, quo minus eâdem constantia omnibus gerendis aeque sufficiat; In Societate Paternâ Parentes imperant, quia liberi sibi ipsis non sufficiunt; Et Subditos, cum nemo eorum par esse possit declinandis incommodis suis omnibus, Opinio sufficientiae in uno aliquo coniungit, cui omnes ac singuli pareant.
Imperii exercitium Usum dixeris et in personis in specie Iussum, mandatum: Potestatem suam enim, qui imperat, dum in actum deducit, rebus utitur, personis mandat; Sic Iussio fuerit impulsus ad effectum aliquid dandum, Iubere effectum velle aliquid: Quae in ipsis terminis clarent. Accidunt eidem Dignitas et Auctoritas. Dignitas h. eminentia super alium: Cuius Synonyma Praestantia, Praerogativa. Causa, quia qui praestare potest, quae ipsi praestando non eramus, merito super nos eminere, sicque nobis dignior esse censendus est. Sic Nobilis plebeio dignior, quia eminet super eum; Homo dignior ceteris rebus quia super eas eminet. Et Princeps dignior Subdito, quia ab illo exspectamus, quod nobis ipsi praestare non poteramus. Eademque ipsis rebus aliquando tributa ratione utentium, saepe et in varietatem diffusa ob causam eandem: Veluti superior locus dignior est, quod a digniori occupetur; Ut vero non idem ubivis sit, varietas utentium efficit. Germani nos dextram Digniori assignamus, quod operibus faciendis aptiorsit; Turcae sinistram, quod eam partem gladius bonestet, et qui sit in parte dextra quodammodo gladium habeat sub manum eius, qui sinistrum latus claudit, iste vero eum gestet liberum et expeditum. Rusbeq. Ep. Turc. 1. p. 19. Angli, Galli locum parieti proximum digniorem statuunt, quod ambulationi commodior sit. Cur sexui femineo honoratiorem locum tribuamus teneritudini eius videtur transcribendum. Cur inter aequales aliquando alter alterum praecedat, a studio melioris ordinis proficiscitur: Unde et veluti prioritatem, Superioritatem aliam Naturae, aliam ordinis alii faciunt, sic et Dignitatem modo Naturae et rerum, modo Ordinis habendam autumamus.
Auctoritas est Opinio perfectionis. Toties n. alter aliquis Auctoritate apud nos valet, quoties perfectionem aliquam eius concipimus. Imperanti necessariam esse inde liquet, quia nisi, qui obedire vult, sciret eum, cui se submittit, perfectiorem esse, in eo nullum refugium collocasset. Et vulgo notum est, Discentem oportere credere, quia Docentisua constat apud Discentem Auctoritas, h. opinio perfectionis,
ut dum docentem sese perfectiorem esse opinatur, ipsi quoque fidem habeat. Cl. Puffend. Auctoritatem prolixius describit, sed eodem cum nostris hisce sensu: Quodsit Existimatio, quatenus in aliis opinionem peculiaris prudentiae ac sapientiae circa determinationem rerum Practicarum aut veritatem Theoreticarum gigniet. Alio sensu tamen Auctoritas aequipollere solet Imperio, estque tuncidem, quod Ius alterum iubendi aliquid.
Obiecta imperii eadem, quae Iuris, Societatis ets. Res. Personae, Actiones; In genere omnia quae subiectionem ferre possunt: Quam vocamus Potestatis alienae susceptionem. Suscipere est uniri cum altero, a quo nobis aliquid addatur. Priora in iis, quae modo attulimus, clarent.
Hinc duo fluunt memorabilia in Statu Sociali: In Personis Oboedientia, in Rebus Propietas. Ambo tamquam rami subiectionis, cum utrinque suscipiatur Potestas alterius. Oboedientiam vocamus Propofitum explendimandata alterius: Mandata h. Imperii in nos exercitia; propositum explendi, quia exercitia ista in nos admiseramus. Sic obedire fuerit explere voluntatem alterius, seu effectum dare id, quod alius iniunxit. Consequens eius suspensio iudicii de rebus faciendis, h. ut testemur nos nec dicto nec facto de rebus imperatis dissensuros. Imperium n. beneficio Rationis gerimus; Eum igitur qui Imperium accipit Rationem suam deponere oportet: Et qui subicitur ideo obedire voluit, quod ipse nesciret, quomodo se regeret; Si a. iudicare vult, iam se scire id praesumit: Necessum itaque ut exuat oboedientiam, aut si exuere non possit, nihil iudicet, sed quia Ius suum in alterum semel transtulit, se obligatum sentiat, quod nec dicto nec facto alteri obstiturus sit. Quem ipsum sensum et ferre putamus, quod de captivandâ ratione inculcari solet, Captivationem rationis nihil aliud esse, quam iudicii nostri de rebus sentiendis suspensionem, seu declarationem, nos nec dicto nec facto a proposita nobis sententia dissensuros. Ut n. intra nos et ipsis cogitationisub nostris alteri accedamus nemo exigere potest, nec ipsi nos praestando sumus: Cum non minus Ratio ac sensus in potestate nostra non sint, sed tales fiant, quales res ipsae in nobis necessario efficiunt. Estque illud ipsum, quod Dd. Scholastici tradere solent: Obiecta esse mensuras Actuum; Et: Praesente obiecto potentiam necessitari ad agendum. Hoc est, praesente re visibili necessario videmus, praesente sono non possumus non audire; Atque adeo et oblata re cognoscendâ eam necessarió cognoscimus et de ea
ratiocinamur. Confer. Hobbes de Politicae Christianae Principiis in Leviath. c. XXXII.
Rebus annascitur Proprieras, b Relatio rei ad unius Potestatem: Quemadmodum Res Propriae dicuntur, quae ad unum eodem genere Dominii pertinent, seu quibus pro arbitrio nostro frui et quosvis alios inde arcere possumus; Et communes e contrario, quae ad plures uno eodemque Dominii genere pertinent: Seu quibus cum aliis aeque frui possumus.
Coepit haec rerum Proprietas cum ipso primo homine, qui cum nemo alius superesset, omnia aeque occupare et in usum suum convertere poterat. Ratio iàm Superiùs §. 11. data: Cui divina confirmatio accessit Gen. 1. 28. Replete Teriam et subicite vobis eam, et dominamini piscibus maris et volatilibus Caeli et universis animantibus, quae moventur super Terram. Confer Gen. IX. 2. Quae rerum Occupatio ad posteros primorum hominum quoque transmissa: Qui cum relictam sibi universi hereditatem cernerent, praeter principale Pactum, quo quilibet heredum accepta sua portione praetensioni in cetera renuntiavit, aliud quoque pactum tacite inivisse censeri debent, ut cum ipsi universalem velut orbis hereditatem adiissent, quicquid expresse alicui tunc non fuisset assignatum, saltim per modum universitatis id in posterum prius occupanti cederet. Quae saepe cit. Cl. Ruffend. sententia hac de re est El. Iur. Defin. V. §. XVI. Ita tamen capienda, ut occupatio a proprietate, non proprietas ab occupatione nata esse censeri debeat. Imperium n. sequitur usus, non usum Imperium. Akiter de hisce sensit Ill. Grotius I. E. II. II. Contra quem V. Strauth. Diss. de Imper. Mar. c. I.
An mare quoque Imperio comprehendatur, s. an Proptium fieri possit, iam prolixe ab aliis tractatum. Assirmantium ratio est, quîa in hominum usum cedere, eiusque neglectus ipsis detrimento esse potest: Quam confirmat, quod partes eius freta et sinus proprietatis capaces sint; unde Protugalliae Reges scribuntur: Reges Portugalliae, Algarbiae et citerioris atque ulterioris Lateris Oceani Africani. V. Epistolam Emanuelis Regis Bortugall. ad Leonem X. P. M. de victoriis nuper in Africa habitis in T. II. Script. Hispan. Pistor. p. 1315. et Diar. Europ. P. V. ad A. MDCLX. p. 246. Et flagrante Bello Anglo-Belgico A. MDCLXV. in Anglia numi cusi fuerunt, quibus imago M. Britanniae exhibebatur
cum Elegio: Quatuor maria vindico. Similiter Venetorum Dux Reip. suae quotannis Anulo Aureo Mare Adriaticum despondet: Omnia in testimonium servitutis a Mari sibi praestandae. Rationes contrariae sunt. I. Mari non posse infigi limites. Resp. De terenis et ad sensum positis concedi; Posse tamen aliquos poni ad rationem, ut certus milliarium numerus definiatur, quem egredi non liceat: Cui argumento est, quod inter Articulos Pacis suae Cromvvellus a Belgis pactus fuit: Ut omni piscatione intra decimum ab Anglia milliare abstinereat. Inst. Milliaria certo sciri non posse. Resp. Sciri posse en pla/tei, in latitudine, h. ut certi simus esse X. aut XII milliaria, non a. VIII. aut XX quod et in milliaribus terrestribus saepe usu venit. Ne dicamus ipsam terram alicubi non exactos admittere terminos, licet nihil eius fere sit, quin proprietatem gerat. Veluti montes Pyrenaei sunt limites inter Hispaniam et Galliam, sed in Latitudine; Certa Puncta n. saepe desunt, quibus utrumque Regnum terminetur. Confer Selden. Mar. Claus. L. t. c. XXII. II. Vastitate Maris fieri, ut omnium usui sufficiat. Resp. Ideo debuisse occupari; Communionem retinendam n. non rei abundantia, sed defectus exigit, sinempe res dividenda ita comparata sit, ut nulli singulorum sufficere possit, Confer Strauch. De Imp. Mar. c. II. §. IIX.
De feris, avibus, piscibus minus dubium, eas proprietatis Titulo comprehendi posse. Et principibus potissimum adiudicari oportuit, quia, cum incertis vagentur sedibus, nulla privatorum iurisdictione comprehendi possunt, eoque ad Publicum et Principem tq. arbitrum Publici quique in Terram et Aquam Imperium habet, merito referuntur. Unde licet alicubi liberius habeantur, non desinunt tamen eapropter Principis propriae esse, sed tantum exercitio potestatis eius relaxantur. Ne obstat, quod in Iure Civili nonnullibi legitur, Iure Naturae aut Gentium liberum esse talia animalia venati; Id n. verum est, quam diu alia Lex specialis non intercedit, Quemadmodum et naturâ omnes nascimur liberi, et tamen ut servi fierent, interventu LL. specialium factum est.
Quid de decantatâ communione rerum apud veteres sentiendum sit prolixe tractat Doctiss. Strauch. loc. ante cit. Intelligi vel Statum hominis in Paradiso, vel summam primorum hominum liberalitatem et in mutua officia promptitudinem. Sed Prius sine dubio non est, quia etiamsi perstitissemus in Innocentia, proprietas rerum aliqua
futura fuisset; Et ipsa Benedictio divina Gen. I. 28. Homini in statu Innocentiae collata. E. Posterius Lactantius docet de Iustit. c. V. cuius verba vid. ap. Strauch. d. l.
Imperium ratione Subiecti dividimus in Privatum et Publicum: Privatum etiam Vulgare dicunt; Publicum si Imperium vulgare constringat Phrasi iam notissima Eminens. Imperium Privatum est, quod singulae Personae et Societates seorsim habent, Publicum, quod gerit ipsa Res publica. Huius in illud tam validus influxus, ut nullum Imperium Privatum sit, quin ex Publico fluat; Causa, quia cum nemo ptivatorum iuri suo prosequendo sufficiat, omnes co semel cesserunt, illudque prosequendum in Personam Publicam transtulerunt, quippe a quo solo sufficientia peti possit. Nihil e. rellquum habent, nisi quod a Publico reeipiunt, tq. cui pares esse iudicentur. Hinc singulis Imperiis Privatis certi Limites positi, intra quos Imperantes coe~rceantur, quod extra eos rebus gerendis pares non esse censeantur. Et iis qui privata haec Imperia ferunt, sigravari se sentiant, ad Publicum reverti licet, ib que causam suam agere, quod ex illo tq. fonte isti rivuli deducantur. Ipsa denique varietas Imperiorum Privatorum inde nata, et Imperium maritale ac Paternum liberius haberi oportuit, quod inter personas aequales versetur; Imperium Herile v. strictius, quia inter dominum et servum est perpetua inaequalitas; Et cum servus ad vitam exhihendam semper indigeat alio. Domino, qui alio minus indiget, meritò plus cedit, quam uxor marito aut liberi parentibus, cum utrique seorsim vivere et res suas sub cura publica gerere possint, aut posse saltim praesumantur. De Eminenti Imperio ac Legalitate eius pluribus agemus seq. Diss XIII.
Imperii in res s. in specie tunc appellati Dominii distributio est in Dominium directum et Utile. Directum est ipsa potestas in rem; Utile, perceptio ususfructus eius. Iterum Dominium est Plenum vel Diminutum: Plenum, Potestas, potestatisque integrum Exercitium; Seu quando eidem tam Proprietas quam ususfructus rei competit. Diminutum, quando alterutrum eorum tantùm. Plura addi debuissent, et totum hoc de Imperio negotium pariter, ac quae ante de Pactis tradidimus iusto parcius prosecuti sumus; Sed propositi nostri ratio nos facile excusabit, cum Lineas rerum civilium tantùm ducere, non plenum volumen earum exhibere instituerimus: Quod qui agnoverit, eum veluti animum ignoscendi allaturum, tia defectus hosce nobis benevole condonaturum confidimus.
Distributio Societatis: Origo vocis Ehe: Quid coniugium? Requirit consensum contrabentium, Magistratus, Rarentum, Sacri ordinis: Finis coniugii: Causa prohibitae Polygamiae: Consequentia Coniugii: Cur impuberes et Eunuchi removendi? Causa prohibiti coniugii inter proximos consanguineos; Causae pudoris naturalis: Aequalitas novorum Coniugum: Imperium maritale.
VIdimus Naturam Societatis in genere: Eadem in speciebus suis consideranda nunc porro materies nostra erit. Et Societatum quidem aliae sunt Privatae, aliae Publicae. Societas Publica est ipsa Res publica; Privatae sunt in Rep. quippe quas illa eminenter comprehendit. Haeque iterum minores ut Coniugium, Societas Paterna, Societas Herilis; Vel maiores, ut Familiae, Collegia, corpora, Societates Fortunae etc.
A Coniugio recepto iam ordine inchoaturi, Germanicae Vocis nostrae interpretationem praemittendam duximus: Quae est Ehe, nata ex veteri vocabulo Dialecti Franconicae, Ee, quod Legem significat: Ut in antiquissimis Bibliorum versionibus Germanicis, Levii. XIII. Dieses ist die Ee des aussatzes. II. Chron. XXXIII. das Buch der Ee ets. V. Edit. Augustanam Bibl. de A. MCCCCXC. Et hodienum in Iure Ehehafften vocant impedimenta Legalia. Retio derivationis fuerit, quod Coniugium firmissimam veluti Legemgignat, qua Personae sociandae obligantur. Similiter ab Anglis Wedding dicitur, sine dubio ab affinis Dialecti Belgicae voce, Wette, quae itidem legem significat.
Coniugium est Societas Maris ac feminae in communem omnium Iurium participationem. Est Societas, ad removendos actus Coniugio contrarios, quales scortatio, adulterium. Cetera potissimum adiecta in discrimen a perpetuo Concubinatu, quo licet mas et femina consentiant in perpetuum consortium, vel etiam in individuam vitae consuetudinem, non tamen in Coniugio vivere dici possunt, cum mutua omnium Iurium participatione non gaudeant.
Coniugium quia Societas est, consensum eorum quorum interest requirit, h. contrahentium; Coniungi n. debent, quod sine consensu fieri nequit; Et coniugium est summus amicitiae gradus, qui, veluti nulla amicitia, sine consensu esse non potest. Hinc si coactio vel metus probabilis intercedat, Coniugium nullum est, neque n. praesumitur consensus tunc intercessisse. Confer praec. Diss. V. § V.
Quod v. nulla Societas Privata sit, quin dependeat a Publico, nec contrahentium ille consensus validus est, nisi magistratus vel expresse vel tracite annuerit. Causae. I. ut sciatur, quae Societates in Rep. formentur. II. Caveatur ne quid ex amoris amentia contra bonos mores admittatur; Talis n. praesumitur futura proles, futurusque olim Civis, qualis a Parentibus prodiit. Cuius rei et evidentissima exempla in matrimoniis Personarum Illustrium: Quae in plerisque Regnis firma non sunt, antequam consensus Regius, aut Supremi consilii accesserit. Veluti in Regno utriusque Siciliae exstat constitutio Caroli I. Quod Barones Regni absquepermissu Regis non possint ducere uxores nec matrimonia concedere filiabus, sororibus et neptibus etc. Quam et Philippus II. postea confirmavit. Et inter causas Belli a Ludovico XIII. adversus Fratrem ipsius Gastonum Ducem Aurelianensem et Ducem Lotharingiae A. MDCXXXIII suscepti erat, ut Fratrem matrimonio, quod iste se inconsulto cum Maria Lotharingi sorore inierat, depelleret: Quam in rem et a Parliamento Parisiensi illud irritum pronuntiari curavit. V. Brachel. ad A. MDCXXXIII. et Mercur. Franc. ad A. MDCXXXIV p. 849. Ubi varia Curiarum Edicta producuntur. Et ipsa matrimonia Regia aliquando sine consensu Ordinum fieri nequeunt, quod intersit Reip. scire, quid commodi vel incommodi etiam ex privatis actionibus Princips sui haurire possit. Sic matrimonium Mariae Reginae Anglorum cum Philippo II. Rege Hispaniae non ante consummari poterat, quam Parliamentum illud ratum habuisset. V. Annales Auglorum passim Et in Polonia olim Hedvvigis Ludovici Filiae Regis coniugium cum Iagellone Lithuano sola Procerum voluntatem nitebatur, quae alias Alberto Austriaco nuptura fuisset. V. Cromer. de Reb. Polon. In privatis dn. notoria Angliae consuetudo, qua omnes subditos facultatem Coniugii, quam the Licence vocant, aministris selectis impetrare oportet. Quae et in Belgii plerisque locis usu venit, iis tamen potissimum qui Reformatae Religionis non sunt, ut causam magistratui exponant et copiam Coniugii ab eo sibi fieri petant.
Magistratus a. veluti rebus a se gerendis omnibus ob earum multitudinem haut aeque adesse potest, ita hic etiam non sibi soli auctoritatem ratihabendi matrimonia servat, sed partem eius in alios transferri patitur, et duûm quidem generum personas, Parentes et Sacrum ordinem, et quidem vel manifestâ Lege, vel tacito consensu. Parentibus commendatur inchoandum matrimonium; Melius n. illi
circumstantias nosse praesumuntur, propter quas Iuvenis hanc vel illam consortem sibi eligat, quam Magistratus, ob curam communi Bono impertiendam. Consummandum deinde committitur S. Ordini, ut publicetur et omnibus aeque constet, novos Coniuges non inordinatâ libidine, sed Societate Coniugali Reip. partes expleturos.
Parentum consensus igitur necessarius, non quidem Iure ipsis proprio, sed auctoritate a magistratu concessa, nec natura ita exigente, sed Iuris conditorum voluntate. Ideo Imperator l. un. §. 1. C. de Rapt. Virgin. Oportet, ut quicumque uxorem ducere voluerit seu Ingenuam seu Libertinam secundum nostras LL. et antiquam consuetudinem parentes vel alios quos decet petat; Et si parentes pertinaciter obstiterint proposito coniugio filii, a magistratu eò adigi posse putantur: Magistratum ipsum n. tunc munere suo fungi oportet, cuius expletione parentes abuti animadvertit. Matris itemconsensus non tam requiritur, quam Patris, quia LL. auctoritas huic potius quam illi favit. Sicque etiam cur in sexum Femineum magis quam masculinum cadat consensum exigere, Grotius hanc rationem reddit, quia Leges verecundiae sexus feminei magis convenire censuerint, si alieno staret arbitrio. I. B. II. V. 10. Quod tamen et ex ratione §. praec. allegata erui posse autumamus, quia Feminae praesumuntur minus nosse, quem coniugem sibi destinare debeant, quippe consuetudine ab usu rerum remotae.
[Note: 2. Aff.] Ex eodem Principio diiudicanda Quaestio: An Benedictio Sacerdotalis sit de essentiâ Mátrimonii? Quod affirmamus, quia Magistratus publicandi s. confirmandi Coniugii auctoritatem in S. ordinem transtulit: Quae res quamdiu durat, tam diu necessitate quadam conditionali necessaria esse censebitur, Unde et incuriosi rerum Coniugio necessariarum Ecclesiastae a magistratu subinde puniri solent, si benedictionem suam indebitè erogent, quod auctoritatem sibi concessam in abusum trahere non debuissent. Et magistratum aliquando alia ratione confirmationis usum fuisse, patuit exemplo saeculi Iustinianei, quo Defensoret Ecclesiarum, qui erant, non sacri ministri, sed velut Advocati earum, attestationem adhibitis tribus aut quatuor Clericis conficiebant: Illa Indictione, illo mense etc. venisse adse in illam erationis Domum illum et illam et coniunctos esse alterutris. V. Novell. LXXIV. c. 4. Plura de hoc ritu V. in Selden. Ux. Hebr. L. II. c. 28. 29. Si roges I. Quid summos Principes hic obliget, cum super sacrum ordinem sint? Resp. Descendere infra se ipsos et respectim privatum induere: Veluti aliae etiam actiones Principum ab iis, qua singulares
sunt, profectae privatis non publicis annumerantur; Eoque auctoritatem S. ordinis ab illis tq. personis publicis ductam in eosdem respectu privato isto derivari. II. Liberos ex perpetuo concubinatu natos qlicubi pro legitimis haberi. Resp. Id itidem fieri interveniente Auctoritate magistratus hac in re vel manifesté vel tacite dispensantis et legitimos reddentis, qui alias communiter pro illegitimis haberi poterant.
Finem Coniugii assumimus generalem vel specialem et exquisitum. Specialis est Procreatio subolis: Generalis mutuum adiutorium. Ratio I. Quia omnis Societatis finis est mutuum adiutorium. E. et Societatis Coniugalis. II. In prima institutione coniugii Gen. II. Deus solius mutui adiutorii mentionem fuit: Non est bonum hominem esse solum, faciamus ei adiutorium. III. Imperator, dum nuptias definit §. 1. Inst. de Patr. Potest. non alîus quam individuae vitae consuetudinis mentionem facit, ad indigitandum mutuum adiutorium, quod individua vitae consuetudo praestat. IV. Coniugium inter senes pro valido habetur, in iis v. nulla spes proceandi prolem. V. Sterilitas non est causa sufficiens dissolvendi matrimonii. E. procreatio subolis non est causa matrimonii ineundi. Ne dicamus matrimoniis Personarum Illustrium vix aliud spectari, quam amplificationem status, renovationem foederum, sanctionem pacis etc.
Personae coniungendae sunt Mas et Femina. Mas est persona generandi facultate instructa; Femina persona pariendi s. concipiendi facultatem habens. Termini coniugales sunt Maritus et uxor. Maritus est Iuris Divini humanique cum femina socius; Uxor Iuris Divini humanique cum Viro socia. Ratio Relationis in eo sita, quia Societatem inierunt, ac proinde aliquid pacti sunt; Pactum v. est translatio Iuris mutua. E. Iure alterius altera para necessario participat. Utrum duae tantum an plures simul esse possint personae coniungendae controverti solet: Seu usitatiori loquendi modo, An Polygamia Simultanea (nam de successiva vix quisquam dubitat, nisi quod in Ecclesiis Orientis minoris fiat et transitus ad quartas nuptias plane prohibeatur. V. Const. Leon. XC. et Novell. 1. Const. Porphyrog. c. II. de Polygamia) possit consistere cum Coniugio? R. I. Polygamiam unius foe. minae cum pluribus Viris in se illicitam esse, quia oritur inde confusio seminis et incertitudo hereditatis. II. Polygamiam unius Viri cum pluribus feminis Iure Civili et LL. Christianismi itidem recte subla. tam fuisse, quia Leges hae homini non tantum ut esset, sed etiam
eidem ut bene esset provisum voluere; Hinc quoniam ex Polygamia indeque secutâ numerosa prole commoditas vivendi per hereditatem â singulis sperari vix potest, satius erat pauciores liberos generari, ut singuli tanto commodius vivere possint. V. L. 1. de Polygam. 2. C. de Incest. et Inutil. Nupt. L. 18. C. ad L. Iul. de Adult. et stupr. §. 6. Inst. de Nupt. et in Iure Canonico c. Gaudemus 8. de Divort. Quod et Theologi Catholici tam stricte observandum putant, ut communiter statuant, Pontificem M. absoluta ista potestate, quam ipsi in Ecclesiam tribuunt, dispensare non posse, ut Princeps utcumque magnus et absolutus simul duas uxores habeat. V. Th. Sanchez de matrim. L. VII. Disp. LXXX. n. 9. Quod nobis autem ideo non videtur probabile esse, quia Pontifex gradus prohibitos dispensare posse creditur, qui non minus LL. Divinis interdicti sunt, ac Polygamiam illis interdici volunt. Priscis tamen temporibus receptam fuisse, et hodienum extra Christianismum in oriente vigere nemini ignotum est: Sicque ipsae LL. divinae olim casibus Polygamiae latae fuerunt: Qualis Lex Primogentiurae inter duos filios, quorum ex dilecta alter, alter ex exosa sit susceptus. Deut. XXI. 15.
Propria coniugii I. Individua vitae consuetudo; Consenserunt n. in communionem omnium Iurium. E. unà vivere oportebit. Cur individuè? 1. Quia omnia Iura mutò transtulerunt. E. nullum reliquum habent, quo illa revocare possint. II. Ut porli tanto melius sit et hereditatibus certior constet ratio. III. Coniugium est summus amicitiae gradus, qui non esset nisi in individua consuetudine consisteret. Cur antiquis Romanorum, Graecorum, Hebraeorum temporibus Matrimonia liberius habita fuerint, aut facilius dissolvi potuerint, Servator explicat Matth. XIX. 8. Id factum esse ob duritiam coridis ipsorum. Ab initio a. ita non fuisse. II. Copula Carnalis, ob rationem superiùs datam: Qui n. communionem omnium iurium pacti sunt, etiam Ius corporis sui inclusisse verosimile est. Unde Apostolus I. Cor. VII. 4. Mulier sui corporis potest atem non habet, sed Vir; Similiter a. et vir sui corporis potestatem non habet, sed mulier.
Hinc sequitur. I. Personas coniungendas requiri, ut sint puberes: Impuberes n. ad peragendos actus coniugales idonei non sunt. II. Nec Eunuchos et Impotentes coniugio aptos esse, ob causam eandem: V. c. Quod sedem de Frigidis Quibus tamen paulo post magis favere videtur, si Persona cum impotenti contrahens rei ignara non sit c. Consult. IV. ib. Sed melioris ordinis et scandali ex illegitimo taliter
coniugatorum appetendi alios desiderio vitandi gratia satius fuerit eiusmodi Coniugia prohiberi: Quemadmodum et A. MDCLXV. in suproma Curia Parisiensi iudicatum fuit contra Dionys. Binottum non obstante Iure Canonico, et praeter opinionem Causidicorum plerorumque pro eo militatium. Vid. Ephemer. Erud. T. l. p. 72.
Referendi ad hanc classem prohibiti consanguinitatis gradus, quippe Legibus a copulâ carnali exclusi; Rectissime quidem, sed quae ob causas dictu difficillimum. Videntur tamen alicuius ponderis esse, quas Grotius a veteribus Hebraeis assumit, quippe Iuris Divini Lev. XIIX. traditi Interpretibus. Esse sc. I. Natur alem quandam verecundiam, quae non sinat ortus sui auctores cum sua subole aut in se ipsis, aut etiam personas sanguine aut nuptiali sanguinis commixtione proximi cobaerentes misceri. II. Ne quarundam personarum convictus nimis quottidianus atque inobservatus sttupris et adultertis occasionem daret, si amores tales nuptiis possent conglutinari. I. B. II. VII. 13. Quamquam Priorem quo parentes et Liberi separantur necdum sua destituat obscuritas, cum. adhuc, in ambiguo relinquatur, in quo consistat naturalis ista verecundia aut quomodo prohibitae copulae applicari debeat? Commenti sumus ex generali Principio Pudoris id peti posse, et veluti Naturalem pudorem inde nasci autumamus, quia partes naturales sordibus recipiendis et excernendis destinatae sunt; Pudor n. est Dolor quem concipimus ob indecorum aliquid in nobis deprehensum; Et sordes in nobis deprehendere est agnoscere aliquid infra Naturae Rationalis dignitatem; Eoque quia sordium nos pudet, pudet etiam sordium receptaculorum: Quod tanto magis patet, quia alias quoque sordes, ubicumque sint in nobis, tegimus, quod indecorum aliquod in se contineant. Neque etiam Pudor naturalis ex naturali aliqua deformitate aut absurda figura derivari potest, cum actus generandi non minus naturae conformes sint atque acto edendi aut bibendi, hoc n. individua conservantur isto species; Nec allegari potest pudorem nasci, quod partes Naturales pravarum rerum ministerio adhibeantur, quia Lingua et manus aeque peccant [(editor); sic: pecant] . Atque adeo veluti agnitio sordium universum pudorem [(editor); sic: padorem] Naturalem fundat, ita idem singillatim nos avocat illa in parenti bus, quibus maximam debemus reverentiam, agnoscere, quae in extraneis quibuscumque et toto humano genere pro indecoris agnocimus. Videturque haec ratio ipsum sapientissimum Legislatorem Divinum movisse cit. Levit. XIIX. cum consanguineorum copulam ex nulla alia causa prohibeat, quam ne turpitudo eorum denudetur; Ipsasque
menstruatas ideo accedere vetet, ne reveletur earum foeditas. Cui deinde e causis Moralibus accedit, quod inter parentes et Liberos non possit intercedere perfectissima communio omnium Iurium, reverentia parentibus debita semper ipsis aliquod Ius prae liberis relinquente: Nam nec maritus qui superior est Lege matrimonii eam reverentiam potest praestare matri, quam natura exigit; Nec patri filia, quia quamquam inferior est in matrimonio, ipsum tamen matrimonium talem inducit Societatem, quae illius necessitudinis reverentiam excludat. Grot. c. I. Coniugia fratrum et sororum Ratio secunda proprius tangit: Cui illa accedit, quam Plut archus attulit in Q. Rom. CVII. et Augustinus de C. B. L. XV. c. XVI. de latius spargendis amicitiis per diffusas affinitates; Sed quam Grotius refellit, cui hic respondere non vacat. An primâ ratione superius datâ etiam comprehendi possint, in medio relinquimus. Naturae certe non prorsus adversari, Connubia Caini, Sethi etc. Adami filiorum docent: Quae numquam licita fuissent, siquid mali moralis continuissent, cum quod moraliter amlum est numquam bonum fieri possit; Et Adamum, si Eva temporius mortua fuisset, numquam potuisse aliquam e filiabus suis ducere, Theologi communiter docent, quod moraliter malum sit commisceri parentes et liberos. Creditur etiam Sara Abrahami Soror Consanguinea fuisse fatente ipso Abrahamo Gen. XX. 12. Vere soror mea est silia patris mei, et non filia matris meae et duxi eam in uxorem. Quod-Theologi excusant, quia Abraham eam duxerit 1. Ante Legem. II. Nondum vocatus. III. More aliorum populorum Orientalium. Qui et penes Reges Persiae ac Aegypti quam diutissime perstitit; Non bene quidem, nec tamen sine omni ratione: Quod utrique hi Principes neminem ne inter exteros Reges quidem sibi parem esse censerent, eoque ne Sanguis ipsorum comnubiis sororum cum inferiori maculari videretur, ipsas in consortium Dignitatis suae assumi mallent: Quo respectu et inter Casuistas Hispanicos Basilius Poncius de rege suo scribit Tr. de Matrim. Disp. XXVII. Diff. V. n. 12. Si Hispaniae Prineps cum ex una parte digna tanta Regia maiestate uxor non esset, et sine gravi incovenienti iuxta prudentum aestim ationem etiam adbuc illam ducere non posset, et ex alia parte illae, quae pari coniugio copulari possint, essent aut haeresi infectae aut suspectae, unde probabile periculum immineret etc. posse iuste dispensari, ut sororem ducat, maxime si ut erina non esset. Cetera quae huc pertinent V. ap. Casuum Scriptores et ICtospassm.
Cur aequales requirant ur Novi coniuges ex Natura Societatis fluit, quae ut ab omnibus personis sociandis Applicabilitatem, ita simul Aequalitatem exigit, ne dissimilis sociorum ad se invicem applicatio eos
ineptiores reddat debito isti praestando, quod communis eorum finis requitit. V. Diss. IV. X. Quae quidem aequalitas fuerit. I. Aetatis: Qui n. aetate dissimiles sunt, moribus quoque variant. II. Fortunae ac Dignitatis: Ideo Nobiles plebeiis iungi renuunt, cuius ratio in conservando splendore familiae et periculo imminuendae reputationis sita est: Accedit partem inferiorem contemni ab affinibus; Praeterea et sexum femineum saepesi ad dignitatem sublimiorem evehatur imperiosius agere, quam ob rationem et coniugia Regum cum subditis contracta inconsulta esse iudicant. III. Religionis. Religio n. unum e validissimis vinculis Societatum, unde si variet rupturam faciliorem ipsis praebet. Hinc Pontificii disparia haec matrimonia non ineunt, nisi praevia Dispensatione Pontificis M. ea demque in Illustribus matrimoniis simul cautelis hisce instructa. I. Si publica Utilitas Regni id exigat, II. Si spes Conversionis ad fidem Catholicem affulgeat. III. Si periculum absit ne Fides Catholica pervertatur. IV. Eodem pertinet, quod Coniugia cum Indigenis anteferri ament iis, quae cum exteris contrabuntur, ne animi in pereginos mores inclinentur. Quae ratio Reip. Israeliticae strictissime iniuncta fuit Deut. VII. 3. Et Salomonis exemplo confirmata I. Reg. H. Cuius iterum haec ratio erat, quia per connubia cum exteris non poterant aliae feminae ab Ifraelitis duci, quam gentiles, eoque Idoloatricae; Idololaria v. erat contra LL. Fundamentales Reip. Israeliticae, cui ne vel minima praeberetur occasio, omne cum exteris commercium prohiberi oportuit.
De Imperio maritali brevissime. Deberi marito probavimus Diss. VI. §. IV. Dependere a Publico ibid. § XIV. An fluxerit demum ex maledictione Divinâ ipsa Sacri Textus verba prodent Gen. III. 16. Multiplicabo dolores tuos, etiam conceptus tui; In dolore paries liberos, Et appetius tuus erit ad virum tuum, et praeesto tibi. Quam Tremellii interpretationem aliis anteferimus. Extendi non alio quam ad res Coniugii et familiae inde patet, quia Coniuges hoc respectu Societatem iniverunt, nec aliae res Societate coniugali comprehenduntur. Non opse extendi ad Ius vitae et necis in eo claret, quia Ius noc solius Imperii Publici est, quod Maritus non habet. Inst. Quid marito in solitudine faciendum sit, si uxor capitale supplicium meruerit? Resp. I. Rem Deo committendam. II. Maritum in eiusmodi casu Impertum Publicum una cum privato possidere; Sed tamen uxorem interficere non posse, ne periclitetur nova Societas, quam in eiusmodi casu initurus esse praesumitur. Quae et ratio erat, cur Cainus mortis supplicio non puniretur, quia cum interitu eius totum genus human um periclitaturum fuisset. Imperium maritale Reginis hereditariis nihil prae iudicare dictum Diss. VI. §. III.
Quid Generatio, Parentes, Liberi: Dignitas Societ atis Paternae; Orbitas felicissimorum: Cur Liberis alimenta debeantur? An omnibus? an matres teneantur lactare fetus suos? Mors a Philippo H. Hisp. Rege Carolo unico filio intentata; An Iephtbe occiderit filiam suam? Honoris parentibus debiti partes: Potestas patria: Liberi sequuntur conditionum parentum: Successio Liberorum: Utra praestet Inaequalis an Aequalis: Controversiae inter nepotem et patruum: Apanagia, Paragia: Liberorum Naturalium conditio; Legitimatio; An si matrimonium dispensatione egeat liberi ante illud suscepti pro legitimis per subsequens matrimonium haberi possint?
EX Societate Coniugali fluit Paterna; Generatio n. sequitur Coniugium. Generatio est processio viventis a Principio viventi eius dem naturae. Hinc Parentes et Liberi. Parentes sunt personae aliud naturae suae fimile gener antes; Liberi personae ad similitudinem geners sui ab aliis generatae.
Dignitatem huius Societatis inde aestimare est, quod Coniugium ab omni aevo tanto honoratius habitum, quanto pluribus liberis instructum fuit. Hinc Ius trium Liberorum apud Romanos, quo ii quibus tres pluresve Liberi erant ex publico subsidia accipirebant, donec pubescerent; Et ab oneribus publicis immunes erant. V. Comm. ad princ. Inst. de excusat. Tutor. et l. t. C. Qui num. Liber. se excus. Confer. l. 7. ff. de bonis Damnat. §. si plures filios damnatus habeat. Ac singulari sancti, one Philippus IV. Regno Hispaniae prodesse conatus fuit emisso A. MDCXXII. Edicto¨Ut omnes, qui uxorem ducerent quatuor a nuptiis Arnis ab omni onere publico immunes essent, quique sex mares haberet, qui simul in vivis essent, is toto Vitae suae tempore hac immunitate gauderet. V. Petr. Ferdin. Navaret. Tr. de Conferv. Monarch. Hisp. Ioh. Laet. Descr. Hispan. p. 483. et seqq. Et in sacris numerosa proles Benedictionis loco habetur. Ps. CXXVII: CXXIIX. Est tamen, ubi incrementis familiarum obstat; Et Margarita Comes Hennebergica indubio maledictionis exemplo circa A. MCC LXXVI uno partu CCCLXV liberos enixa fuit, in cuius memoriam et Lusduni prope Hagam
Comitum suspensae Tabulae adhuc vicentur; Quod tamen solidis argumentis compluribus refellit Voet. Disp. Vol. 1. p. 790. et seqq. Ipsis felicissimis accidisse orbitatem in Alexandro M. Iulio Caesare, Traiano claruit: Quae ideo et in cumulum felicitatis verti posset, cum ea demum felicitas completa videatur, in quam fortunae nihil amplius liceat, quod, si posteri sint, sicri non potest. Verulam. in Memor. Elizab. p. 1315.
Parentes quod attinet illorum partes explet Generatio, de cuius natura iam dictum. Gignit a. porro consefvationis debitum: Qui n. aliud sibi simile esse voluit, eundem ut illud perduraret voluisse probabile est, quod sine conservatione fieri nequit. V. pluribus Grotium I. B. II. VII. 4. Sed qui in debiti notione scrupulosius haeret: In Disputatione ICtorum an alimenta â parentibus liberis debeantur, quosdam sentire esse quidem naturali rationi satis consentaneum, ut a parentibus alantur liberi, debitum tamen non esse; Ac proinde sibi distinguendum videri in voce debiti, quod stricte interdum sumitur proea obligatione, quam inducit Ius expletorium, interdum laxius, ut significet id, quod nisi inboneste omitti non potest, etiamsi honestas illa non ex Iustitiae expletrice, sed ex alio fonte nascatur. Resp. Debiti naturam non aliud significatum admittere quam laxius: Quando n. debemus, obligamur, tenemur praestare aliquid, eoque honeste id omittere non possumus. Sicque dum quaeritur, an alimenta debeantur Liberis, necessarió sensus hic sequitur, an obligentur Parentes alimentis praestandos s. e contrario, an in potestate parentum sit alimenta liberis praestare? Quod neg. ratione superius data. Quod a. aliquando vocem Debiti stricte sumi dicit, id non peculiari vi vocis accidit, sed ideo, quia Debitum, quod ex Iustitia Expletrice, quam vocat, nascitur, species obligationis est, aeque ac homo quando animal dicitur, animali peculiare significatum non conciliat, sed nomen hoc fert, quia species sub animali contenta est. Sed ad propositum: Et Quia naturale est nhc debitum ideo etiam vulgo quaesitos mater alere debet. Et quamquam ex damnato LL. concubitu natis nihil relinqui LL. Romanae voluerunt, sicut et naturalibus nequid relinquere necesse esset caverat Lex Solonis, Canones Christianae Pietatis hunc rigorem correxerunt, qui docent qualibuscumque liberis id recte relinqui, immo si opus sit relinquendum etiam, quod ad alimenta necessarium est. Nec aliter capiendum quod
dici solet, Legitimam humanis LL. tolli non posse, quatenus sc. in legitima insunt alimenta necessaria Idem Grot. l. c. Praeterea et ali debent non tantum liberi primi gradus, sed et secundi, si ita res ferat, et ulterioris, si pater materve deficiant, cuius ratio, quia persona horum in eos revolvitur, ut quia causa fuerant, ut parentes exsisterent, etiam nepotibus olim exstituris simul causa fuisse censeantur. Plura V. ap. ICtos ad. tt. ff. et C. de agnosc. et al. Liberis.
An matres tene antur proprio lacte nutrire faetum suum, notorium problema est. Cuius Assirmativa communiter recepta est; Negativam prosequitur Bartholinus Exerc. II. Quaest. I. Sed perinde esse videtur, seu ipsae id faciant, seu aliis id faciendum committant, cum neutrubi rationibus solidis agatur, Affirmantium rationes sunt I. Naturam ita Lac et mammas matri frustra dedisse. Resp. Bartholinus, Naturam in casu necessitatis dedisse, ut nihil deesset pauperibus vel aliis etiam auxilio nutricis vicariae destitutis. II. Bruta proprios foetus lactare. Resp. Id fieri, quia commoditatem maiorem non sentiant. III. Nutrices plerumque malis moribus imbutas esse. R. 1. Eligi posse piam et honestam. II. Nutrimenta nihil conferre ad ingenia formanda, cum Naturali facultati hominum tantum succurrant. IV. Exemplis constare pravitatem nutricum infantibus impressam. Resp. Pravitatem non lactatui, sed secutae conversationi transcribendam. V. Nutrices minus eurare infantulos. Resp. Adiungendam esse parentum curam. Nec Bartholini rationes maioris ponderis sunt. I, Primis post partum diebus Lac esse aquosius et tenuius; Humorem n. nondum ad mammas fluere suetum esse etc. Si e. praestet primis diebus Infantulum uberibus vicariae nutricis lactari, nec continuationem talis lactatus improbari posse, cum infantulus ex mu. tatione detrimenti quid sensurus esset. Resp. I. lisdem incommodis laboraturos Brutorum foetus, et hosce nihilominus manere innocios. II. Foetum in utero longe pluribus incommodis obnoxium esse, et tamen salvum manere. III. Siquid eius esset, mutationem tamen foetui noxiam haut futuram, cum nutriendi ratio et ipsum nutrimentum maneat idem. II. Lac labe infectum iri ex detentis Lochiis et s. Indeque Infantulos saepe morbosos redditos. Resp. I. merito dubitari, an Lac ex sanguine generetur? II. Infantulos morbosos reddi non a lactis substantia, sed si Lochia totum corpus maternum infecerint. III. Infantulum
iisdem incommodis in utero laboraturum. III. Puerperam a partu infirmiorem esse. Resp. La ctatum tamen ideo novos dolores aut infirmitatem non effecturum.
Opposita conservationi Expositio Liberorum a crimen sensu humano alienum. Novell. CLIII. Et homicidii species; Etenim necare videtur non tantum is qui partum perfocat, sed et is qui abicii, et qui alimenta denegat, et is qui publicis locis misericordiae causa exponit, quam ipse non habet. l. 4. ff. de agnosc. et alend. Lib. Quibus et alia conservationi adversa involvuntur. Ipsius necationis triste specimen posuit maximus Hispaniarum Monarcha Philippus II. cum A. MDLXIIX. Carolum unicum filium ac heredem tot Regnorum Inquisitorum iudicio in custodiam dari et morte seu naturali seu iussu parentis procurata sen violenta etiam perire sineret, pervincente tunc Martini ab Azpilcueta Navarri Doctoris sententia: Non posse a Rege absque gravi animae noxa negligi salutem rEgni; Negligi a. si Carolum abire sineret, quippe qui procul eoque confidenter aperteque dissidens a Patre Regnum in studia partesque distra cturus esset; Sed alii id ob suspicionem propensi eius in Religionem Evangelicam animi factum autumant. Memorabile utique quod ex Ovid. I. Metamorph: Opmerius Belga isthuc traxit: FILIUS ante DIe M patrIos InqVIrlt In annos. Quo versu Annus emortualis Caroli et imputatum ipsi facinus comprehendi non sine admiratione animadversum fuit. V. plur. Fam. Strad. de Bell. Belg. Dec. I. L. VII. p. 378. Thuan. L. XLIII. ad A. MDLXIIX. Meteran. L. III. Similis materiae inter Theologos est Quaestio: An Iephthe interfecerit filiam? Quod verosimile non videtur. I. Quia fides Iephthae praedicatur Hebr. XI. 32. Ac proinde probabile non est, eum abominabile eiusmodi sacrificium, quale humanum est, immolaturum fuisse. II. Non potuit votum Iephthae amplius extendi, quam ad animal holocausti capax; Holocausta n. per legem fieri non poterant, nisi ex bobus, ovibus, capris, turture, columba: Itaque si canis aut asinus occurrisset, non potuissent immolari, sed redimi debuissent, de hoc igitur idem sentiendum. III. S. Codex disertis verbis non indicat, eam immolatam fuisse, sed tantum modo Iephtham fecisse secundum votum suum, cuius verba consecrationem quidem, sed immolationem non necessario in ferunt. Erit Domino, dicit, et offeram illud in holotaustum; Particula ET v. apud Hebraeos pariter ac
Graecos non minus coniunctionem, quam disiunctionem denotat, ut proinde sensus esse possit: Erit Domino, aut offeram in holoc austum. V. pluribus hac de re versiones Latin. Iunii et Tremelii, et Ludovici Capelli, ac Christ ani Schot ani d ssertationes de voto Iephibae.
V. Ius Parentum est Honor a Liberis ipsis praestandus: Hoc est, ne deteriori conditione esse patiamur, qui nobis ante benefecerunt; Clatius, ne ipsis displiceamus. Honorm n. fundat. I. Agnoscere potentiam. II. Nolle dislicere. Causa ex Lege Gratitudinis pendet, ne parentes collati nobis beneficii paeniteaet.: Quod veluti fiduciam in Genere humano tollit, ita spem mutuae opis et gratiae conciliandae initia praecidit. Nemo n. dat, nisi quia respicit Bonum in se redundaturum. De quo V. plur. Hobbes de Civ. III. §. IIX. et c. IV. §. VI. Leviath. c. XV. Quo fundamento et rationem Praec epti de honorandis parentibus niti autumamus: Honora patrem tuum et matrem tuam, ut diu vivas in terra etc. h, ne Deum collati talis Beneficii in nos paeniteat, si factis nostris efficeremus, ut parentes collatorum nobis beneficiorum paeniteat. Et dicitur primum Praeceptum esse, quod promissionem habeat, quia fundamentum excitandae inter homines fiduciae et initia conciliandae gratiae continet. Hinc I. reveremur parentes iisque cedimus. II. Eosdem amamus et infirmitates ipsorum tegimus ac ferimus. III. Beneficia collata rependimus, quod a)ntipelargei-n appellant, et in specie alimentis ipsis praebendis applicant. Non tamen aeque ordinarium esse, atque illud quod parentes liberis praestant ad notat Grotius l. c. §. V. Quo si intelligat quid fiat, non male loquitur; Si, quid fieri possit, minus bene: Cum Lex gratitudinis aeque ac Conservatio fetus dictamen Naturae sit. Ait. I. Liberos cum nascuntur nihil afferre, unde vivant. Resp Nec parentibus effetis aliquid superesse, unde sua ope vivere possint. II. Ipsos diutius vivendum habere quam parentes. Resp. Et vires maiores ad acquirendum habere quam parentes. III. Sicut honor et obsequium parentibus debetur non liberis, ita educationem Liberis magis quam parentibus. Resp Opponi quae subordinentur. sibi invicem; Alimentorum praebition, ex honore fluit. IV. Naturam magis iubere a parentibus liberos, quam a liberis parentes diligi. Resp. Naturam quidem utrumque perinde iubere, sed conservationem liberorum inter dictamina eius evidentius conspici, quam Legem gratitudinis. V. Papiniani essaturm ess. Non sic parentibus liberorum ut liberis parentum deberi heredit atem:
Parentes ad bona liberorum rationem miser ationis admittere, liberes a. naturae simul et parentum commune votum. Res. Ipsum ICtum agnoscere aequale utrinque debitum, et eundem tantum utriusque modum non esse monere: Ac proince licet parentes succedant liberis praeter vota ipsorum et ordinarium naturae cursum, Legem gratitudinis tamen ius illorum non desicere. VI. II. Cor. XII. 14. Non liberi parentibus, sed parentes liberis rem congerere et servare debent. Resp. eadem: Id fieri iuxta vota parentum et ordinariumnaturae fluxum; Non tamen parentum Iura in res Liberotum ideo minora reddi.
Imperium, quod veluti omnem Societatem, sic hic Societatem Paternam sequitur, communiter appellatur Potestas Patria: Potestatis nomen recte usurpatur, omne n. Imperium est potestas in alium: Definiri posset esse Ius Parentum regendi liberos. Causa eius eadem, quae Imperii maritalis, nempe Imperium Publicum. Publicum n. ob multitudinem negotiorum communiores rerum privatarum aliis committit, sicque curam regendorum liberorum Parentibus potissimum. Impulsiva huius Generatio: Quicquid in contrarium ratiocinetur Hobbesius, quem V. de Civ. c. IX. §. I. Aequum n. est, ut quod essentiam et conservationem a nobis accepit, nobis cum primis se accommodet. Cur, cum utrique parentum communis esse posset, Patri in specie tribuatur, ratio eade de clarat; Imperium Publicum n. hunc selegit. Ratio selectus Imperium maritale: Qui n. Imperium in matrem habet, in ea quae matris sunt, etiam Imperium habere censendus est. Unde et si mater bello capta sit, natus ex ea capientis est, propterea quod qui Dominium in personam habet, Dominium habet in omnia, quae sunt eius eoque et in filium. Et si femina Imperium habens filios ex subdito susceperit, suscepti matris sunt; Imperium maritale n. eminentiori alio absorptum fuit. V. Hobbes de Civ. IX. §. V. Qualitatem ac modum Imperio huic LL. particulares adiecere: Quo respectu intelligendus Imperator §. 2. Inst. de Pair. Pot. Ius Potestatis, quod in habemus, esse proprium Civium Romanorum. lisdemque Ius vitae ac necis aliquando adiectum, ut apud Romanos antiquiores, item Iapanenses hodiernos T. Varen. Descr. Iapan. Et apud Hebraeos LL. Primogenitorum Deus etiam videtur tacite innuisse se üotestatem vitae ac necis concedere Parentibus in Liberos et heris in servos, sed quam sacra capitis illorum devotione exercerent. V. Num. IIX. collat. cum Levit. XXII.
In se n. et Natura sua non posse eo extendi rationes eaedem evincent quas in simili argumento de Imperio maritali protulimus Diss. VII. §. XV. Adde Deut. XXI. 18. 19. 20. Quam diu duret, dum explicant Politici, tria Liberorum tempora distinguunt. I. Tempus imperfecti iudicii, quo omnes liberorum actiones Dominio parentum subici volunt; Aequum n. est, ut aliunde regantur, qui se ipsos regere nequeunt. II. Tempus perfecti iudicii, sed Filio adhuc manente parte Familiae, quo iterum Parentibus subiciunt, licet tantum ratione rerum ad familiam pertinentium, quia dum partem Familiae se esse agnoscunt, ab eo qui totam Familiam regit, etiam regi oportebit. III. Tempus perfecti iudicii, post quam Familiâ excessit, quo filium suo iuri relinquunt, quia non amplius a parentibus dependet, sed se ipsum regere potest. In Regibus aut absolutis Principibus peculiare hoc, quod eorum filii se aliter habere non possint, quam sub diti: Quoniam ea est Regni Sanctit as, ut nemo praeter Regem in Regno esse possit, aut debeat, qui non agnoscat Regiam Maiestatem sive cui Rex non sit Rex. Boncler. Ann. Tac. I. XV. In Imperio nostro Germanico tamen Pater Princeps extra res domesticas nullam iurisdictionem in Filium habet, cum hi non minus sint Principes Imperii, quam ille, nec Patri adeo nascantur, quam Imperio. V. pluribus Muller. Gamol. c. XXII.
Iura Liberorum sunt. I. Sequi Parentum conditionem; Parentes n. illos tq. similes sibi generarunt; Et Filius est paterni corporis portio l. 22. C. de Agric. et Cens. Hinc Patriciatus Dignitas apud veteres Romanos eorum erat, qui e Patribus conscriptis ortum duxerant; Et Dignitas Nobilissimatus mediis Romani Imperii saeculis eorum, qui sanguine Imperatoribus iuncti erant. V. Panciroll. Not. Imp. Or. c. IV. Et in Imperio nostro Procerum Liberi statim atque nati sunt Parentum Dignitate fruuntur, et perinde Duces, Marchiones, Comites vocantus ac ipse Pater, quia ut ante diximus non Patri nascuntur, sed Imperio. Alibi tamen Ius hoc strictius est, et Procerum Angliae, nisi Principes Sanguinis sint, secundogeniti nullum Ducis, Comitis, Marchionis nomen habent, quoad Primogenitus familiae superest, nisi propriis meritis a Rege ad honorem eiusmodi evehantur; Et ne primogeniti quidem integra Parentis dignitate fruuntur, quoad Parens in vivis est, sed vel Equestrem bantum obtinent, vel minorem aliam, ut si parens Comes sit, idemque
Vice Comes aut Baro, ille pro indultu Parentis Vice-comes vel Baro vocetur. An Regis Filius Rex vocari debeat vivente Patre ambigi solet. Molina de Iur. Primog. III. V. 15. de Principe Hispaniae id asserit. Adde Muller. Gamol. c. XX. §. II. et quos ille allegat. Sed communi usu Principes vocantur, veluti Primogenitus Regni Angliae Princeps Walliae, Primogenitus in Hispania Princeps Asturiarum, ibidemque tota proles Regia Infantes, Primogenitus Galliae simpliciter Delphinus; In Abstracto tamen nomine Regiae Excellentiae, quemadmodum et Fratres Regii honorari solent. Huc pertinet etiam Iuris Civilis sententia, Partus sequitur ventrem. h. matris conditionem: Eaque non tantum servilem, sed omnem vulgo conceptum partum aestimant; Causa, quia matris solius sunt, mater n. in tali statu Imperio Maritali non subiacet, cuius vi veluti liberi patris fiunt, ita extra illud matris manent, quippe in cuius solius potestate sunt dum nascuntur; Ac proinde veluti matris solius sunt, ita et matris conditionem sequi necesse est. Confer Bacchov. ad ff. de Stat. Hom.
Alterum Ius Liberorum est: Successio in Bona Parentum: Quippe iure propinquitatis ipsis debita: Nam quoniam natura proximi sunt, etiam benevolentia proximi esse censentur: Unde ICtus: Ratio naturalis quasi Lex quaedam tacita liberis parentum bereditatem addicit, velut ad Debit am successionem eos vocando. L. cum ratio 7. ff. de Bon. Damn. Et tratio ista quoque obtinet, cur si liberi desint ad fratres et sorores transeat hereditas, quia benevolentiâ censentur esse proximi.
Successio haec a. duplex: Aequalis, quando liberi in aequales portiones succedunt, et Inaequalis, quando uni liberorum plus quam alteri relinquitur. Q. Utra praestet? Resp. Inaequalem. Quia perpetua partitio et familiae et Reip. partes attenuat. Quem potissimum respiciat? Resp Pro primogenito militare I. Hodiernam praxim Gentium II. Naturae praerogativam, quia primum natus est. Dignissimum olim elegit Alexander cum amici quaererent, quem Imperii faceret heredem? Et Ratio, quia Natura quem maioribus dotibus instruxit eundem et ceteris praeferri voluisse probabile. Quod quidem licet negari nequeat, quia tamen numquam desunt, qui dignitatem istam alteri ambiguam facturi sunt, commodum haut fuerit, successionem istam introduci, nisi omnium consensu de Successoris cminentia constet. Unde et voce
Alexandri veluti bellicum inter amicos missum adnotat Iustinus L. XII. Ita omnes in aemulationem consurrexisse et ambitione vulgi tacitum favorem militum quaesivisse. Cur sexus masculinus praeferatur feminino ratio esse posset, 1. Quod ille rebus gerendis aptior habeatur. II. Postquam in consuetudinem res abiit, quod consuetudini non sit contradicum. Hobbes c. l. §. XVI. Cui addimus, quia per filias praedia gentilitia distrahuntur, quippe quae transeunt in familiam maritorum suorum. Nec ulla hic fere controversia, nisi quod in Regnis litoris Malabarici mortuo Regi non filii aut fratres, sed ex feminino sexu Sororis filius sufficiatur, eo quod de illis incertum putent, quo sanguine creti sint, de his vero constet ipsos e sanguine Regio descendisse. V. C. Balby Descr. Cochini in T. II. Navig. Belgic. n. XII. p. 10.
In ipsis Familiis Illustribus Successio Inaequalis praeferri solet aequali. I. Quia facit ad conservationem dignitatis et splendorem familiarum, quae nimiis divisionibus evilescerent et praeter nomen Dignitatis nihil retinerent. II. Neque e re subditorum est pluribus Dominis subici. Et in Fam iliis Regiis strictissime observatur; una quippe Corona duobus capitibus non convenit, et ut corona, sic Regnum si dividatur vim ac nomen penitus amittit. Arum. ad A. B. D. VI. n. 33. Neque procul hinc abest, quod in Successione Aequali quoque, ubi adhuc superest, Politici fieri observant: Quod non tam ipsa Iura Regalia Ducatuum et ss. maiorum feudorum, sed potius administratio, fructus et commoda dividi censeantur. Unde et communi consensu omnium res expediri solent; Neque in Imperio nostro Ius deliberandi in comitiis ex numero personarum crescit, sed ex Iure territorio inhaerenti aestimatur; Quod exemplo Ducum Vinariensium, Principum Anhaltinorum et ss. patet.
Nobile Quaesitum est de Iure Nepotis et patrui, seu quousque se extendat Ius primogeniturae, et si primogenitus ante tempus successionis mortuus Fratrem ac Filium relinquat, utrum Fratrem an Filium praeferri oporteat? Quae Quidem lis A. MDLXXXV. et superstite adhuc Henrico III. Rege Henrico IV. tunc Navarrae Regi mota fuit, quem Cardinalis Borbonius patruus eius gradu et aetatis praerogativa vincebat, illo interea in primogeniti Linea constituto; Ediditque pro Carolo consultatîonem Matthaeus Zampinus Racanatensis; Sed quem F. Hotomano contraria consultatione itidem edita confutavit. V. Thuan. L. LXXXI.
init. Facitque pro nepote, quod veluti Ius nascendi, ita Ius primum nascendi immutabili serie ad descendentes propagetur et in iis continuetur; Ac proinde veluti pater, cui semel primogenitus natus est, alium eius dem gradus et ordinis amplius habere nequit, sic primogenitus eius que posteri perpetuo ordine eundem locum occupant; Ille iure suo sibi proprio, hi beneficio repraesentationis, quo in locum parentis sui succedunt, eiusque personam repraesentant, ac una eademque persona cum illo censentur. Rumelin. ad A. B. p. I. D. VI. add. ad §. IV. Quibus ne sequior quidem sexus praeiudicat, quia non Qualitas repraesentantis, sed repraesentati respicitur. Unde et Reges Portugalliae hodie non incommode ius suum a Catharina Brangantina hauserunt quippe ab Eduardo Emanuelis Regis primogenito nata eoque ben eficio Repraesenrationis iura parentis possidente; Cum Regibus Hispan iae beneficium melioris Sexus quidem faveat, sed ex secundogenita Emanuelis Isabella prognati sint. Plura de hisce talibus V. ap. Engelbreht. de Iur. Primogeniturae.
Speciem Successionis Inaequalis gerit Ius Devolutionis in Belgio et alibi usitatum; Quod est securitas quaedam liberorum habendi et fruendi Bonis devolutis si parenti suo supersint: Aut pleniori de scriptione: Vinculum quod per dissolutionem matrimonii consuetudo inicit Bonis immobilibus superstitis coniugis, ne ea ullo modo alienet, sed integra conservet eiusdem matrimonii liberis ut in ea succedere possint, si parenti suo superfuerint, vel ipsi, vel qui ab ipsis nati fuerint, exclusis liberis secundi vel ulterioris marrimonii. Quid eius causa Ultimo Bello Hispano et Gallico gestum fuerit, omnibus etiam nunc notum est. V. de eo Tr. Petr. Stockmans de Iure Devolutionis. Ex eadem Successione Inaequali fluxerunt Personarum Illustrium Apanagia et Paragia, ambo reditus minores secuudogenitis assignati, sed cum discrimine: Paragium est titulus, quo Ditionum pars minor a fratribus natu minoribus eorumque posteris ita possidetur, ut maiori fratri maiorem partem obtinenti eo nomine neque fidelitatem neque homagium debeant: quippe qui pari iure stirpis et pari titulo paternae avitaeque hereditatis id obtinent. Apanagium est assignatio alimoniae provisionalis Principibus postgenitis facta. Discrimen utriusque quod Paragium constituat partem hereditatis, certaeque debitae partis proprietatem; Apanagium v. fiat per modum provisinis et Pars Domanii, unde plerumque
peti solet, maneat. Hinc et Quantitas Apanagiorum communiter nititur vel Lege Pragmatica Regni, vel arbitrio etiam Principis, cum hoc tantum moderamine, ut fratrum eoque familiae dignitas servetur, nec tenacitate nimia sorditici praebeatur occasio. V. plur. de hac materie G. H. Springsfeld de Apanagiis. De Apanagiis Germaniae V. Sprenger. Luc. Imp. c. II p. 191.
Liberorum naturalium, h. e. extra legitimum Matrimonium genitorum sequior est conditio, neque n. nobilitate ac dignitate paternâ gaudent. L. cum legitimae ff. de stat. hom. Ratio est, quia naturales Liberi non censentur esse de familia Patris Nobilis l. 5. Spurius ff. unde cognati. Nec pt. habere hereditatis consortium, qui non habet originis privilegium. Can. Dicat aliquis c. 32. q. 4. Hinc et ne tunc quidem ad hereditatem admittuntur, cum nulli legitimi liberi amplius superstites sunt ob eandem causam, quia nec de agnatione neque cognatione Patris esse censentur. Interim plerarumque Gentium consuetudine receptum est, ut filii naturales personarum illustrium pro nobilibus habeantur. Et Burgundiae Ducum naturales honori sibi duxerunt Bastardos inscribi, rati id non dedecoris sed conditionis nomen esse: Quae dignitas, dignitatisque privilegia niti solent legitimationis beneficio, licet incompletoris, quae peragitur agnitione Patris, ut profiteatur ipsum suum filium esse, permittatque ei ferre nomen, arma et Insignia sua, semper tn. cum hac regula, quod Ius filiationis quidem, numquam v. Ius Successionis acquirat, cuius rationem iterum reddunt, quia impossibile sit, omnem prorsus maculam illegitimorum natalium elidi, nec legitimi adeo fiant, quam fingantur, et imaginem rectius, quem Statum legalitatis acquirant. Huic in communi addideris alios legitimationis modos per Rescriptum Principis, per oblationem Curiae et s. Completissima v. Legitimatio est, quae fit per subsequens matrimonium, ideoque tali modo legitimati in omnibus et per omnia legitime natis liberis aequi parantur: Praesumitur n. vir ex subsecuto matrimonio, amore honesto et coniuga li a primo usque principio erga concubinam fuisse l. cum quis C. de Natural. liber. quo quidem in casu legitimati hi ipsis etiam, qui in subsequenti matrimonio nati sunt, praeferuntur. [1] Quia prius hoc Ius ac quisivere. [2] Quia causae sunt, quare Pater con cubinam, quam maritali a ffectione in consortio habuerat
in uxorem duceret, et ex eâ alios filios susciperet. Aliam en. sententiam tulit casus in M. Iudiciorum Camera Parisiensi decisus XI. Decembr. A. MDCLXVI, ubi quaestio erat: Utrum si Papa consentiat in Dispensationem Matrimonii in secundo consanguinitatis gradu, Legitimos eo ipso efficere queat liberos ante initum matrimonium procreatos? Cuius affirmativa nitebatur legitimationis beneficio, sed pro negativa decidebatur; Liberos n. non p otuisse fieri legitimos propterea, quia tempore nativitatis adhaeserit ipsis impedimentum dirimens, quod prohibuerit Parentes contarhere matrimonium. Hinc et Curia legitimationis eos successionis incapaces declaravit, decretis solum unicuique ducentis libris ad sustentationem V. T. I. Ephemer. Erudit. Vir. p. 19.
Quo sensu Vir et Uxor dicantur affines? Consanguinitas, Affinitas, Arbores utriusque, Stipes, Linea, Gradus: Agnationis et cognationis differentia; Familia: Communio Nominis Gentilitii, honorum, Insignium: Horum descriptio, Finis, Partes: Communio Damni in Familiis: Gradus amplitudinis Familiarum varii: Confraternitates personarum Illustrium.
EX coniugiis et Generation fit Propinquitas quaedam moralis seu coniunctio, qua continentur omnes personae, quae iure Sanguinis aut nuptiarum se invicem attingunt: Adeo ut inter ipsos coniuges eam agnoscant ICti ad l. 5. C. de Hered. Instit: et l. 8 ff. de Condict Caus. dat: Sed quod eo sensu admittendum videtur, quo unitas inter numeros collocatur, quae tamen proprie non est numerus, sed numerandi principium. Eius duae sunt species, Consanguinitas et Affinitas; Hic potissimûm tractandae tq. consequentia So cietatis coniugalis et Paternae, non in loco de Coniugio, quod plerumque fieri solet, cum eo non nisi indirecte, seu phrasi scholastica materialiter et per applicationem pertineant. Consanguinitas est vinculum personarum ab uno stipite descendentium, seu communio Iuris Sanguinis, Alias et cognatio dicta sensu vocis ampliori. Ipsae personae communi iure Sanguinis gaudentes Consanguinei, quasi de uno seu communi sanguine nati et propagati, et Cognati, quod initium commune nascendi habuerunt. Affinitas est coniunctio diversorum consanguineorum per nuptias, seu dîversarum cognationum per nuptias copulatio. Affines viri et uxoris cognati dicti ab eo, quod duae cognationes, quae diversaeinter se sunt, per nuptias copulantur, et altera ad alterius cognationis sinem accedit: l. 4. §. 3. ff. de Grad. et Aff. Ambarum complexum vocant Arborem, Arborem Consanguinitatis complexum omnium personarum a Communi stipite ortarum; Arborem Affinitatis complexum Affinium etc. In utraque est Stipes, persona a qua ceterae, de quarum coniunctione quaeritur, ducuntur; Linca series personarum eundem necessitudinis Titulum ferentium; Gradus ipsarum personarum in Linea distantia. Porro Linea Recta, quae generationem Stipitis in nos derivat, ac proinde Ascendentem, personarum a quibus originem duximus, et Descendentem Personarum, quae a nobis originem duxerunt; Linea collateralis deinde,
quae aliam generationem Stipitis iuxta nos collocat, seu Seriem eor um qui nobis ex latere iuncti sunt, a quibus nos non duximus originem, nec illi a nobis, et tamen uno Sanguine prognati sumus: Et haec iterum Aequalis, personarum pari intervallo astipite distantium, et Inaequ alis, quorum intervalla non sunt paria. Usus Arboris consanguinitatis eiusque partium in tutelis, Successionibus ab intestato et causis matrimonialibus; Arboris Affinitatis in testimoniis atque itidem causis matrimonialibus. Quae omnia a Theologis et Politicis prolixe tractata in Themate de Coniugio: A ICtis ad Inst. de Nupt. et de Grad. Cognat. Item ff. de Grad. et Affin. etc.
Consanguinitas praeterea duûm generum, Agnatio et Cognatio: Agnatio per mares seu virilis sexus personas contingit; Cognatio a feminis exoritur. Illa novo Vitam Socialem vinculo colligat, et Familias producit, quae sunt, Corpora agnatorum, seu Societates multiplici vinculo personarum ab una Stirpe descendentium colligatae: Corpora sunt Societates maiores; Agnatio vinculum ab uno stipite descendentium.
Consequens Agnationis ac proinde Familiarum est Communio Nominis Gentilitii et Honoris: Cuius causa, quia Agnati retinent idem ius, quod auctor Familiae habuerat: Quod in Feminis secus est, quae Nomen Gentilitium quidem et Insignia in personis suis non plane abiciunt, sed tantum in testimonium ortus fui; In prole tamen propagare nequeunt, quia iure suo per Imperium maritale exciderunt. Confer. Diss. IIX. §. VI. Unde et uxor dicitur esse de Familia mariti, h. non tantum e domo eius, seu eorum numero, qui sub eo quottidiani usus gratia coniuncti sunt, sed etiam iurium Agnationis h. eius dem cum Marito Nominis, honoris ac Insignium particeps. In personis Illustribus vi iuris huius fieri putamus, ut liberi Regii nomen Excellentiae Regalis ferrefoleant; Honore item et cultu Principalie Familia tributo, perinde afficiantur; Qualis erat in veteri Impieratorum Familia, ut ignem ipsis praeferrent, Throno Impera torio sederent, Purpura amicirentur etc. Quorum et similium exempla V. Not. Dign. Ill. Diss. VI. passim. Et in Germania nostra omnes, qui sunt unius Familiae, etiam Apanagiati et Paragiati Titulum Regentis seu Primogeniti gerunt, nisi quod in Filiis Electoralibus ille qui non est Elector
Electoris Titulo abstineat, cuius ratio, quia Electoratus velut instar officii est: Quam ob causam nec Liberi Regii Reges vocantur, quia et Regis nomen aliquid officii involvere videtur.
Gerunt Familiae et communionem Insignium tq. symbolorum demonstrandi communis iuris: Quae ea propter et nostra hic facimus, quippe res non ad Ius Publicum Imperii nostri, quo a plerisque referuntur, sed ad Ius Publicum universale h. Politicam pertinentes. Non nescii interea eorum propriam sedem vel iuxta Dignitates esse, vel in generalioribus praeceptis, ubi de Personis agendum esset, quarum haec potissimum signa Discretiva sunt, recumbere: Unde et alia Familiarum, alia Officiorum, facienda sunt. In genere fuerint Constantes Impresiae designando statui adbibitae. Impresia vox Italica, sed significantissima est, Figuram Symbolicam animo aliquid obicientem denotans, quam Graece yrenoskh=ma eodem sensu dixeris: Unde Insignia sunt Impresiae, h. Symbola Statum alterius animo imprimentia. Constantes v. diximus in discrimen ab Emblematibus et figuris certo negotio, ur nuptiali, funebri et ss. adhibitis. Antiquitas eorum in Columba Semiramidis, Equo Darii Hystaspis, Noctuis Atheniensium claret. Finis non alius, quam virtutem, Dignitatem, Fortunam aut simile quid ostendendi intentio: Quamobrem et figurae tales selectae, quibus testarentur, res actionesve suas non minorem fortunam, robur, celeritatem, generositatem comitari, ac animalibus aut aliis rebus, quad praeferrent, atrribuatur. Exempla vide Not. Dign. Ill. Diss. VI. III. Partes Insignium sunt I. Scutum seu Campous, cui Insignia inhaerent. II. Emblemata, s. Figurae atque colores scuto adhaerentes. III. Galea eaque clausa vel aperta. IV. Clinodia, qualia Apex Plumeus, Galli, corvi, ipsa cornua. V. Sustentacula, alias Telamones, qualia in Insignibus Anglicis Leo et Draco vel Unicornis, in Gallicis Angeli. Solent et Elogia aliquando adici, ut Armis Anglicanis verba, Hony soit, qui maly pense; Insignibus Principis Walliae ICH DIEN etc. Singularis scientia Insignium hodie vocatur Heraldica, ab Heraldis, quorum hoc in aliis Regnis est Officium, ut curam Insignium personarum Illustrium pariter ac inferioris notae suscipiant.
Est etiam ubi communio damni, ipsarumque poenarum Familiis imponitur, ut si unus peccet, omnes patiantur: Quemadmodum
apud Iapanenses in omnibus delictis gravioribus non ipse delinquens tantum, sed etiam Pater, silii, fratres et nepotes morte puniuntur. Mater vero sorores, filiaeque, modo non parlicipes sceleris sint, vitam quidem servant, sed pro manci iis venduntnr V. Sorr. Iapaniae passim et inter eos Varen. Descr. Iapan. c. XIIX. Cuius ratio haut dubie, ut unusquisque a Delictis eo alienior sit, quo novit ea non sibi tantum, sed iis etiam quos caros habet, imputatum iri. Quo iure tamen id fieri possit, tractabitur seq. Diss. XV. §. XII. et seqq.
An Antiquitas Familiis aliquid ad iciat, Quaestio non ignota est et Nobiles potissimum concernens: In qua I. agnoscendum quidem quod e Seneca citari solet Ep. XLIV. Omnibus nobis totidem ante nos sunt, nullius non origo ultra memoriam iacet Et Ovidianum istud: Principiumque sui generis revolutaque quaerens Saecula cognatos venit adusque Deos. Sed de eo nemo Nobilium magnopere contenderit, cum Quaestio sit non de Antiquitate simpliciter, sed de antiquitate meritis clara, iisdemque nota: Seu an maiores habuerimus paribus meritis cognitos: De quibus nec Seneca nec Ovidius intelligi possunt. II. Nec diffiten dum antiquas Familias sinistra curiositate scriptorum saepe prostitui, dum immemorabilem antiquitatem indagant: Quemadmodum Hieron. Gebwilerus Familiam Austriacam ad Noachum usque deducit; Chronologi Danorum Reges suos ad Danum, nescio quo gradu Iapeto vel Noacho propinquum; Angliae Reges Galfridus Monmuthensis et ex eo Ponticus Virunnius ac alii ad Brutum Sylvii Filium Aeneae nepotem, alius que itidem ad Noachum, cuius Membranam antiquam Oxonienses Collegii Reginalis custodiunt; Sicque et magnam partem aliorum Principum veteri Romanmorum vel Troianorum Sanguine cretam Historici saepe produnt. Atqui de Noacho quod traditur licet indubium sit, ecquis continuitatem istam descendentium certam praestabit? De Troianis et Romanis v. dubium, an etiamsi constaret aliquid eius, Sermis Principibus nostris applicandum sit? Gothici Principes certe cum Roma potirentur Caesares vel Augusti vocari renuerunt, substitutis Cheldorum, Balthorum, Amalorum nominibus, quod quisque stirpem suam Caesarea longe digniorem se habere autumaret, et Familiae suae dedecus esse duceret Regium avorum stemma et quod Diis genitum putabant, in Civis alicuius Romani, quales Caesar et Augustus, Familiam transcibere V. pluribus hac de re Goldastum praf. in T. III. Constit. Imper. Et Henr, Bebelius dum imprudentem istum a Romanis et
Troianis derivandi morem attingit, paulo liberius: Nulla inquit, familla est in tota Germania, quae octingentos annos suam familiam durasse probare possit, scriptorum atque monumentorum inopia. Intra quos annos, et ultra etiam non solu~m nulla nobilitas Romae fuit, verum etiaem colluvies ex diversis nationibus, sine dignitate, auctoritaete, et nobilitate, et plus servi, quam liberi dicendi, imo servo servorum subiecti. Atque hi, qui ex Romanis ad nos ducti sunt, captivi fuerunt, nulloque honore dignati, eo quod propter aliquod facinus pravum fuerunt relegati. Quare Italorum Illustrissimae etiam hodie et patrum nostrorum memoria familiae, nob. litatem Germanorum scientes, omnes fere nobilitatem suam trabere volunt ex Germanis. Aut si ad antiquissimos Romanos ascenderis, invenies auctores Romanorum laetrones et praedones: si ulterius ad Aeneam et Troianos, invenies eos, qui incolumes a Troiaeno incendio superfuerunt, fuisse proditores. Si vis igitur, Germane, tuos maiores esse nobi lissimos, non eos ad Romanos referas, sed ad veteres Germanos, apud quos solos sincera est nobilitas, et fuit etiam antiquissimis temporibus, a quibus si te propagatum esse declaraveris nobilissimum iudicabo: De Laud. Veter. Ger. c. XVI. Interim si cacoethes eiusmodi aut similia absint, non de nihilo est singulare quidpiam in Antiquis Familiis notari. Venerationem certe habet videre Castellum aut aedificium antiquum, quod nulla ruin a invasit, qut etiam annosam proceram arborem solidam et integram; Quanto plus igitur erit intueri antiquam nobilem prosapiam a fluctibus et procellis temporis illaesam? Et certe si NOBILITAS nova potentiae publicae opus est, antiqua potentiae huius et temporis simul filia erit. Verulam. Serm. Fid. n. XIV. Ad haec si NOBILITAS ideo perpetua est, ut operae Publico navat aememoria in posteris conservetur, iam illam operamque ante aliquot Saecula posita fuit, tanto illustriorem fuisse praesumptio est, utpote per quam ea Rei publicae firmit as adiecta fuit, ut in praesens usque durare potuerio; Aut si tanti est viri de Republica bene meriti effigiem venerari, quidni eundem in posteris tamquam viva eius imagine etiam veneremur? Confer Notit. Dign. Ill. Diss. XI. c. II. §. IX.
Gradus amplitudinis Familiarum efficiunt, ut aliquando in Gentis nomen migrent; Et Familia tunc in specie appellantur singulae eiusdem Gentis Lineae. Veluti e Gente Domitia Familias Calvinorum et Aenobarborum introducit Sueton. in Neron. V. plur Gondd. de V. S. ad L. 53. n. 4. Et in perso nis Illustribus eodem modo se habent Hauß und Linien, quorum prius Gentem, posterius Familiam dixeris. Moris tamen est istam
Familiam, hanc Lincam appellari. Sic in Serma FamiliaBrandenburgica est Linea Electoralis, Culmbacensis et Onolsbacensis: In Familia Saxonica Linea Ernestina et Albertina et ambae iterum in varios Ramos divisae: In Familia Palatina Linea Rudolphina et Wilhelmina: Quarum et Instr. Pac. meminit Art. III. V. de hisce talibus Speneri accuratissimam Syllogen Genealogico-Historitam Principum Germaniae. In Rep. Israelitica pleniori discrimine utebantur, ut Populi, seu Gentis, Tribus deinde, tum Familiae, post Domus, denique Patris familias: Quod ita observatum legimus in Sorte inquirendi Sacrilegii causa oproiecta Ios. VII. 16. 17. 18. Surgens itaque Iosue mane applicuit Israel per tribus suas, et inventa est tribus Iudah: Quae cum iuxta familias suas esset oblata, inventa est Familia Zare. Illam quoque per domos offerens reperit Zabdi. Cuius domum in singulos ädividens viros invenit Achan filium Charmi, filii Zabdi, filii Zare de tribu Iudah. In eadem Patriarchae dicebantur, qui conditores Gentis ac Tribuum erant, q. d. capita Patrum, seu usitatis Hebraeorum vocabulis, Rasche Aboth: Ut Abraham, Isaac, Iacob et huius XII filii. Gens aut Populus si unius Linguae commercio, aut saltim iisdem iuribus utatur, dicitur Natio.
Cognata Familiis sunt Pacta Successoria personarum Illustrium communi Confraternit atum nomine alias nota, Lingua nostra, Erb. verbrüderungen: Qualia nunc inter Saxones, Hassos, Brandenburgicos, et olim inter Saxones et Comites Hennebergicos ratione Coburgi, inter Hassos et Comites Cattimelibocenses, item Austriacos et Bohemiae Reges, denique et Hungariae Reges et Austriacos obtinuere; Suntque nihil aliud, quam Pacta de Iure Successionis reciprocae in casu deficientium legitimorum heredum: Eorundem Finis I. Conservare Familiarum senescentium splendorem ac Dignitatem, II. Procurare stabili successione Tranquillitatem Subditorum, quorum interest, ne ignotis et alienis subiciantur Dominis; Nec minus Imperii paeem, quae incertitudine Successoris ambigua redditur: E quibus et Legalitas ipsorum petenda. Differunt a Confoederationibus, Erb. vereinigungen, quae itidem hereditariae quidem, sed tantum ad mutua auxilia, non ad successionem extenduntur. V. Plur. Carpzer. Dissert. de Paect. Confratern. Saxonice- Hassiacae in Addit. ad Limn. Enucl. p. 1.
Quid Societates civiles, Servitus, Dominium? Ius gentium est causa Servitutis: Servus quod acquirit, Domini est, Ius vitae et necis in Servos: Servitus perfecta, cur a Christianis veteribus sublata? Cur nunc reducatur? Servitus imperfecta, Iura Wildfangiatus: Manumissio, Galliae singularia circa servos. Quid Familia inter Societates Civiles? Collegia, Convivia, Agapaeveteris Ecclesiae; Collegiorum Opificum nostrorum vitia.
HActenus de Societatibus Naturalibus: Societates Civiles eorum sunt, quas non natura, sed propositi similitudo coniunxit. Sed Numero Naturales longe superant, si non infinitae sunt, cum non solum rebus gerendis, sed etiam tempore, loco, ets. varient; In quibus omnibus satis erit, si alias minores, alias Maiores introduxerimus. Minor est Societ as Herilis, h. inter Dominum et Servum, seu in praestatione quottidianae operae, h. qua unusquisque quottidie indiget, occupata. Servitut ratione Vocis est Naturalis vel Legalis: Naturalis eorum, qui ob defectum Iudicii se ipsas regere nequeunt; Legalis talium, qui regere se nequeunt ob defectum Fortunae. Hinc saepe Domini Legales qui sunt et Servis imperant, revera Servi Naturales exsistunt, atque ab ipsis Servis reguntur. De Legali hic intelligendum est, quicquid dicetur, et veluti Societatem hanc praestatio quottidianae operae distinet, ita Servire erit quottidianam operam praestare; Dominari id exigere: Servus persona quottidianam operam alii praestans; Dominus persona quottidianam operam alii imperans. Discrimen Subditorum a Servis ab hac ipsa differentia pendet; Subditi n. Mandata quidem perinde ac Servi accipiunt, sed a publico et in negotiis Universitatis, noni a. ad praestandam quottidianam operam, quod Servorum proprium est. Sic etiam Imperium Maritale et Paternum uxorem aut liberos licet oboedientiae astringat, eos tamen ideo Servos non facit, cum illud primario non directum sit ad praestationem quottidianae operae, sed tantum ad conformitatem alicuius in Societate tali ordinis Aliam rationem disparitatis horum Imperiorum V. praec. Diss. VI §. XIV.
Causa Servitutis a Iure Gentium pendet. l. 4. ff. de I. et I. §. 2. Inst, de I. N. G. et C. Licet n. natura omnes nascamur liberi, usu tamen exigente et humanis necessitatibus illam introduci oportuit, h. quoniam alia conservationis nostrae ratio non suppetiit, hanc licet deteriorem maluimus, quam vita prorsus carere. Ab Imperatore contra naturam esse dicitur sensu horum terminorum paulum ampliori, pro eo quod est praeter naturam, h. ut naturam intrinsecus moventem pro auctore quidem non habeat, interim si fiat ab eadem propter accedentem necessitatem admittatur.
Eius proprium est acquirere Domino suo quod acquirit, praestat n. Domino operam suam, E. et istud quod ex opera producitur; Nec opera amplius eius est, sed Domini, ac proinde nullum Ius in eam habet. De Iure vitae ac Necis Dominorum ini servos perfectos censemus, Dominos maiorem in eos rigorem exercere posse, quam in Coniuges aut liberos, quia maior et finium et personarum est inaequalitas: Sed Ius Vitae et Necis ipsum nimiam homicidiis licentiam parit, quod in Veterum Romanorum exemplis liquido claruit; Et Magistratus rerum graviorum omnium arbiter hic facile munus suum explere poterit. Extra Remp. si versetur Dominus, Ius tale quidem habebit; Sed I. Quia absoluti Iuris est, et personam Magistratus simul sustinet. II. In Casu si Societas ipsius ex morte Servi non periclitetur.
Servitus est duplex Perfecta vel Imperfecta. Servitus perfecta Perpetuas operas debet pro alimentis et aliis, quae vitae necessitas exigit, Causae eius Captivitas, nativitas et spontanea subiectio. Servi perpetui captivitate redduntur, quia non tantum ini Bona eius qui capitur plena potestas Victori datur, sed ipse etiam occidi potest: Cuius ratio in Principiis Bellicis sita est, quia omnis iuris nostri prosecutio alias inanis futura esset sine hac licentia: Quod mors igitur Servitute sit deterior, Captivus hanc merito subit loco beneficii concessae vitae. Nativitate fiunt Servi qui ex ancillis nascuntur, cuius ratio pendet. I. Ex alimentorum et eorum quae vitae necessaria sunt praebitione: Quia n. diu alendi sunt antequam opera eorum Domino utilis esse possit in
compensationem alimentorum merito Servi fiunt: Nam sequentes operae alimentis sui temporis tantum respondent. II. Ex ipso vitae beneficio, quod a Dominis habent; Neque n. nascituri fuissent, si Domini absoluto, iure suo uti voluissent. Spontaneae Subiectionis species est Venditio, cum liber homo iustae aetatis se venundari patitur participandi pretii causa. Sed tota haec Servitus perfecta in maxima parte orbis Christiani superioribus saeculi fere in desuetudinem abiit; Hoc n. inter praecipua augmenta nascentis Christianismi erat, ut mancipiis libertatem concederent, unde plerique Servi in Christia nismum propendebant. Exemplum V. in Ep. ad Philem. ubi dum Paulus causam Onesimi apud Philemonem agit: Forsitan enim, inquit, ideo discessit ad horam a Te, ut in aternum illum reciperes; Iam non ut servum, sed pro serve Fratrem carissimum etc. Neque quottidianis Martyriis Christianorum faeile absterreri poterant, quia iam ante arbitrio Vitae ac Necis Dominorum suorum subiacebant: Probabile igitur illos maluisse qualemcumque libertatem arripere, eaque tunc ad mortem ferri, quam. in Servitute morari et nihilominus perpetuo mortis metu torqueri. Grotius ratione captivorum specialem hanccausam addit L. III. VII. n. 9. Quia Christiani ab omnis Charitatis commendatore rectius instituti sint aut esse debeant, quam ut a miseris hominibus intersiciendis non nisi minoris Servitii conditione abduei possent. Hodie tamen a Christianis, qui extra Europam potentiam suam extendunt, Italis, Hispanis, Portugallis, Belgis, Anglis revocari coepit, sed in eos potissimum qui extra Europam sunt; Seu quod iis nihil iniqui accidere putent, cum propriis ingeniis suis in servitutem propendeant, quod demonstrabitur Diss XXIV. §. III. seu quod ipsam Servitutem perfectam vitae Sociali non incommodam esse sentiant: Neque n. si vigeret vel res familiaris nostra tam facile turbari posset, vel publico etiam tot Suppliciis opus foret ad coercendos eos, qui Libertatem et extrema egestate emere et Sceleribus quibuscumque sustentare amant. Bodinus certe L. I. c. v. Caro lum V. Imp. imprudentiae arguit, qui A. MDXL omnes Novi orbis servos liberos esse iusserat, quorum postea, quia paucissimi eorum artes didicerant, quibusvitam exhiberent, plerosque fame, otio, inertia fractos perire vel in pristinam servitutem relabi oportebat.
Imperfecta Servitus conditione nititur certae operae praestandae: Qualis erat Hebraeorum Servitus tempore septem annorum limitata; Apud Romanos Libertorum, Statu Liberorum, Nexorum seu Addictorum
conditio, de quibus V. Comm. ICtorum ad Inst. de Libertis et Li 12. C. de Oblig. et Act. Item Ascripticierum seu Glebae Addictorum, quuna cum agro serviebant Domino et cum fundis mancipabantur et alis enabantur. V. Comm. ad C. de Agric. Censit. et Col. Quibus simile erant apud Cretenses Perioeci, apud Thessalos Penestae, inter Saxones tempore Imperii Francici Lassi q. die gelassene et quos alibi Constitu. tiones Caroli M. Aldiones vel Aldiones, forte ab All dienen, et Liddos vocant. Nostro tempore his comparari possent IIomines proprii, quos pleraeque Regiones et Provinciae habent, sed pro earundem diversitate, conditione varia. Tales qui in Polonia in specie Kmethenes dicuntur, de quibus V. Stat. Polon. Herbut. f. 252. Item Agrestes Russiae, Lithuaniae, Bohemiae, tractuumque Venedicorum; Sed quorum dura conditio perfectâ Romanorum servitute haut procul abest: Dani et Holsati suos Bordons appellant, Itali Homines de Mansata, Hispani Solariegas; Et in superiori Germania sunt Wilfangii, Homines Proprii Privile. gio Caesaro in ipsis vicinorum Principum ac Dominorum Territoriis Sermo Electori Palatino concessis: Quorum causa et paucis abhinc annis ad arma ventum est, vicinis istis cum Palatino hoc quicquid Iuris est disputantibus; sed quae interventu Sermor in Regum Galliae et suediae, iterum composita fuere, conditumque eum in finem A. MDCLXVII. d. VII. Febr Laudum ita dictum Heilbrunnense, cuius Tenore Iura Territorialia quidem Confoederatis relicta, Personalia vero Palatino adiudicata. Quoad iura ini eiusmodi proprios homines, ut Wildfangios exercendas, discrimen fieri debere inter personalia in personam seu corpus et territorialis ex Iure Territorii competentia; Illa cum proprietate in Corpera per Privilegium competere, atque ex veteri iure atque Consuetudine circa proprios homines de iis Statuendum:o Ionde facultatem istos adventicios atque ex his descendentes in numerum propriorum hominum recip endi et constituendi censum cerporis in pecunia vel gallinis, operas praestari solitas, sed it a ut praest antibus toler abiles, nec debitis subditerum impedimento sint, moderatas, mortuarium, pecuniam pro introitu, den Fahegülden, precia manumissi num, ius suecedendi in Eona vacantia, Detractionem, die Nachsteuer, ubi Dominus Territorii hac speciali Privilegio vel usu nondum cessit, Iur amentum fidelitatis et Oboedientiae sine praiudicio bomagii Domino territorial debiti, constitutionem Prefectorum vulgo ausfauthe, qui ista observent et exigant, ius mandandi et vetandi, quoad istorum debita, Officia et praestationes iuxta consuetudinem, qua hactenus talia ini singulis tocis
exercita fuerunt, relinquenda esse. Catera Territorialia iura etc. ex tenore Privilegii Wildfangiatus seu Proprietatis Personalis in Territoriis Con. foeder atorum non competere, sed ab iis in posterum ex hoc Titulo abstinendum esse etc. Sunt verba ipsius Laudi, quae citavimus ex Append. ad Contin. XIII. Diar. Eur. p. 9.
Manumissio Servituti perfectae opposita est, tribuiturque beneficii loco propter fidem et bene merita, vel aliam quoque causam quamcumque V. Commentt. ICtorum ad Inst. de Libert. C. Pro quibus Causis Servi pre pramio libert. aecip. et alibi passim. In Gallia singulare hoc privilegium Mancipiorum est, ut eo ipso, quo Terram Gallicam attingunt, libera fiant, cuius exempla et quae praeterea huc pertinent. V. ap. Bodin. L. I. c. V. Lans. Orat. pro Gall. p 201. 202. et Orat. contr. Gall p. 437. 438.
Societates Civiles Maiores si usus quottidiani gratia coniunguntur, iterum accipiunt nomen Familiae, item Domus etss.; Et personae in ea nomina Patrum familias, Matrum familias etc. Usum quottidianum dixeris versari in rebus quibus ad vitae necessitates nos atque nostri quottidie utimur. Servos etiam comprehendi, vel exteros quoque, si usus quottidiani gratia nobiscum sint, communis loquendi ratio infert. An Servi tamen de essentia sint, videtur ambigi posle: Quid n. si Familrares aeque operae ad usum quottidianum necessariae se accingant, maxime si res domestica tenuis sit? Sed similes scrupuli de aliis etiam personis huius Societatis moveri possent. Sic n. Pater familias oetiam si sine uxore aut liberis sit, nihilominus Familiam alere posset; Et Mater familias licet marito et prole vidua. Satis nempe est, si plures maneant usus quottidiani gratia coniuncti;o Nec propinquitatis naturalis videtur habenda esse ratio ex eodem capite, quia Familiae satis est ob usus necessitatesque quottidianas vitae coniungi. V. plur. Besold. Diss. de Iur. Famil. c. I. et Comm. ad ll. 195. et 196 ff. de V. S.
Hominum propositi similitudine extra usum quottidianum coniunctorum Societates, veluti infinitae sunt, ita nominibus etiam plus, quam recensendo hic sumus, variant: Communiora sunt nomina Corporum, Collegiorum. Hobbesius Systematae vocat et integro capite prosequitur de Civ. c. XXII. Ea non nisi auctoritate Magistratus institui Reip. interest, ne per coitiones privatorum arbitrarias Seditiones
excitentur et consilia contra Remp. agitentur. Iura eorundem consistunt in communicatione rerum, operarum, Iuris et Consiliorum: Ideo communi area, Actore, Syndico etss. utuntur, Pactiones item et LL. sibi proficuas condere possunt: Quae omnia dum inter limites et fines artis suae manent merito probamus. I. Quia Magistratus omnia singularum artium momenta non potest expendere. II. Etiamsi intelligat, ob multitudinem negotiorum ea non potest expedire. Cui adicimus, ne mulctas quidem iis abiudicari posse, servatis artis suae terminis, ut habeant, unde Societatem suam conservare possint. Cui alia conservandi ratio accedit, dum stata quotannis convivia celebrant fovendae Charitatis ac mutuae benevolentiae causa: Quae causa et LL. Divinis fuit convivia Sacra quotannis summa cum laetitia colenda iubendi. Deut. XVI. 11. 14. 15. Ut Religione erga Deum et amicitia inter se Cives conciliarentur; Vel uti et primitiva Ecclesia eiusmodi convivia habuit, quae quod mutuis amplexibus et Osculis terminarentur Agapas appellarunt. V. Bodin. L. III. c. VII Et complures opificum mulctae ad ipsa potulenta et esculenta restricta sunt, ut Conviviis tanto paratior materies esset. Quae utinam nullo vel minori abusu circumdarentur. In Collegiis opificum nostrorum certe is tantus est, ut ipsum usum suffocet, ipsique opifices nostri Collegia sua non leves ob causas suspecta reddunt: I. Quia in iura magistratus involant, dum saepe res decidunt, quas magistratus auctoritate expediri oporteret. II. Onerosa sunt Reip. ob servilem Conditionem, qua Iuniores et tirones pene obruunt. III. Conventus et convivia eiusmodi agitant, quibus cum mulctae veteves destinatae essent, novarum semper litium mulctarumque materies succreseit.
Reip. Naturam consisterere in Sibi - Sufficientia: Remp. posse inter duos aut tres etiam conservari: Primaevus status Rerumpp. Prisci Patriarchae a)uto/nomoi; Cur Reges dicti? An Respp. exstiturae fuissent in statu Innocentiae? Societates minores non requiri ad Remp. Reip. Ecclesiasticae Catholicorum conspectus: Quid Pagi, vici, Urbes: An muri urbibus necessarii? An e re sit eas in immensum augeri? Fortalitiorum necessitas, situs, forma, Citadellae: Provinciae, Sbirae, Hordae, Circuli.
VIdimus Societates Privatas; Sequitur Publica, Rei publicae nomine alias nota, quam definimus Societatem sibi sufficientem. De genere non opus est ut verba fiant. Sibi sufficientem dicimus;o quoniam universale et nuspiam deficiens Solamen contra solitudinem, adiumentum in operis, et defensionem contra iniuriam quamcumque praestat, quod a Societatibus Privatis oexpectari nequit. Sicque ipse priscus Aristoteles I. Pol. II. Perfecta autem Societas ex pluribus vicis conflata civitas est, h)/dh pa/shs2 e)/xousa pe/ras2 th=s2 a)utarkei/as2. Quod Interpretes reddunt: Quae ad summum iam omnis copiae bonis omnibus cumulatae nibilque praeterea requirentis, culmen pervasit. Et mox demonstraturus Civitatem finem Societatum minorum esse, h( d' a)uta/ rkeia te/los kai\ be/ltiston: Copia ipsa suis opibus pollenr et contenta et nihil extra se desiderans finis est et optimum: Iterum civitatem priorem esse Singulis, quia nemo singulorum est a)uta/rkhs2. )*auta/rkhs2, *a)uta/rkeia est sibi sufficiens, sibi sufficientia. Ipse e. Remp. sibi Sufficientem esse voluit. Quas alii ex eodem descriptiones formant suo loco relinquimus: Quod tamen Bodinum erroris hic postulent, dum Rem publicam Multitudinem eivium dixit, quam ordinem dicere debuisset, praeter rem factum videtur, cumi sine dubio ex substratâ materie mens Viri aestimari debeat, quae cum sine ordine esse nequeat, etiam ordinem ab ipso veluti tacite praesuppositum fuisse censendum erit, eoque non intellexisse confusam multitudinem, sed moderatam, quae nihil
aliud, quam ipse ordo, h. non confusus grex palantium hominum, sed decenter cohabitantium coetus. Neque Civitatem a Rep. differre autumamus, ut Civitas sit subiectum Reip. et sine ordine aut Imperio concipi debeat; Resp. v Imperium et ordinem adiciat. Civitas n. vel ipso nomine Societatem importat, eoque non potest carere vel ordine vel Imperio; Aut si civitatem pro consusâ multitudine accipiamus, ordine quidem carebit, sed tunc et civitatis nomeni amittit. Ac licet primo conceptu suo non statim ordinem inferat, satis tamen est si idem ex ea fluat. Sic Societatem coniugalem, Paternam, Familias, Corpora, ex natura ipsarum primo aestimamus, inde quo ordine se respiciant, quale Imperium habeant, cognoscimus, non tamen quod aliae eapropter fiant, quam ante erant, sed quia imbecillitas nostra talis est, ut non possimus uno complexu ea quae coniuncta sunt apprehendere, eoque distinctis conceptibus opus habemus ad naturam eorum perfecte cognoscendam. Similis ratio Rei publicae; Ea primo Sufficientiam importat, ex qua deinde manat independentia, Imperium, ordo partium ad se invicem etc. Ideo v. ipsam Remp. veluti geminam fieri, et modo Remp. modo Civitatem vocari non opus erit. Quantilla res n. dicere Imperium fluere ex sufficientia, vel aliunde etiam? Cur integro capite id diducere laboramus, nec tamen revera nisi ea quae civitatis erant repetimus? Aut cur non potius Imperium tunc statim tractamus, quam ut iterum novam tractationem maiestatis moliamur? Civitas igitur perinde ac Resp. est Societas sibi Sufficiens: Imperium, ordo Remp. sequitur, sed idem et Civitatem, et neutra eo carere potest, cum ipsa Societas in genere non possit esse sine ordine aut Imperio.
Causis Reip. non immorabimur. Videantur quae de Causis ipsius Societatis tradidimus Diss. IV. §. III. Quorum summa est: Desiderium propriorum commodorum et mutuum metum homines in societatem animasse. Animarunt igitur et in Rem publicam: Ut quoniam nec a seipsis nec ab uno atque altero solum Sibi-Sufficientiam exspectare potuerint, in corpus tale coaluerint, a quo singuli istud peterent, quod sibi seorsim praestando non erant, h. ut possent secure vivere, nec haberent iustam causam ab aliis sibi metuendi, quam diu ipsi alios
iniuria nulla affeccerint. Hobbes. de Civ. e. V. §. XII. et c. VI §. III.
Hinc nec eadem amplitudine semper constiterunt Res publicae, sed magnae, parvae, minimae etiam fuerunt, prout homines incommodis omnibus magis minusve sufficere visi sunt; Nec absonum fu. erit Respoublicas ipsi Statui Sociali coaevas qutumare. Fuit utique cum solo Adami et Evae consortio Resp. concluderetur, quia nec commoda sua aliunde promovere, nec alios metuere habebant. Quod a posteriori tanto clarius elucescit, quoniam a nemine dependerunt et de rebus omnibus integram disponendi facultatem habuerunt, eoque Imperium summum et universale ipsi habuerunt, quod veluti ex Rep. manat, ita et Remp. coluisse argumento est. Similis ratio hominum desertas regiones, aut Insulas habitantium, quorum Societas licet duobus, tribus, aut numero haut multo maiori constet, quia tamen a)uto/nomoi sunt, nec superiorem agnoscunt, aut alium a quo dependeant, ipsam Remp. constituunt: Nec alio in loco hab endum, quod primis temporibus tot haberentur Reguli, h. non Principes aliqui splendori nosttorum temporum respondentes, sed ampliorum Familiarum patres a)uto/nomoi. Quod vidit post alios Iustinus, ideo Abrahamum et Isra elem Reges Damasci vocat Histor. L. XXXVI. Et Nicol. Damascenus Abrahamum basileu=sai, Regnasse dicit: Idemque hodienum in incultis Africae et Americae tractibus ita observari itineraria passim docent: Quorumi omnium causa, quia sibi poterant sufficere nullius indigi aut timentes. Et Bodinus queritur quidem Patribus familias ademptum hoc imperium, idque quia iudices eius partes ad se traxerint. Sed ratio nostra est, quia Autonomia ista particularis diutius subsistere non poterat, ob defectum sufficientis securitatis et desiderium ampliorum commoditatum, quas homines sensim animadvertebant, sed singuli sibi solis praestando non erant;o Eoque ampliori Societate ac Imperio contineri requirebantur, suo a. hactenus habito Imperio cedere.
Primis itaque temporibus et cum homines pauciores essent, longe minor numerus constituere poterat Remp. quam nunc quidem valet,
quia pauciores erat metuendi; Nunc v. quia maior numerus minorem facile opprimeret, amplius extendi Sibi-Sufficientiam seu Remp. oportuit: Semper n. talis esse debet Resp. ut cuivis aggressori se parem praestare possit, idque vel per se vel per alium: Quo posteriori modo Resp. minores etiam perdurant, dum Patronos et Protectores sibi seligunt, quorum ope ceterorum omnium securae sint pervincente hos mutua aemulatione, ne accessu earum ad alteram partem ipsi infirmiores reddantur. Sic Resp. Genevensis Protectores habet Cantones Helveticos eontra Gallum et Sabaudum, Genuensis Regem Hispaniae etc. Eaeque communiter persistere solenr, quia etiamsi et Protectores aliquando deficianti, vicinis tamen defensoribus numquam carent. quorum licet unus eas impeteret, reliqui tamen metu nimii incrementi ipsum facile in ordinem redigoerent. An ex protectione Ius superioritatis aut pars superioritatis sequatur in rebus Imperium nostrum concernentibus inquirit Doctiss. Bocler. Not. S. R, Imp. L. XVI. c. III. §. III. In Negativam inclivari posse ea quae modo diximus docebunt.
An Res publicae in Statu Innocentiae exstituraefuissent, non abs re quaeritur. Resp. A. quia omnes Societates minores futurae fuissent, eoque et in maximam facile consentire potovissent. Instantiae: In Statu isto nos futuros fuisse perfectos, in omni Societate v. atque adeo et in Rep. esse imperfectionem: Breviter Resp. Satis esse si perfectiones morales habuissemus; Naturalibus n. Imperfectionibus haut destituendos fuisse tum ipsa Natura nostra, tum Dei vox de rebus hominis, cum adhuc in statu Innocentiae esset, veluti consultantis, infert: Non est bonum bominem esse solum. Esse n. aliquid, quod non bonum sit, Imperfectionem sapit.
Materies Civitatum et Rerum publicarum communiter statuuntur esse Societates minores tum simplices tum compositae. Non male prorsus, nec tamen necessario, ac tanto minus ut essentiam civitatis ingrediantur: Cui satis est, omnes qui in civitate praesidium et commoda quaerunt, in iisque quaerendis consentiunt, poni, citra respectum ad Societatem aliquam. Ratio fuerit, quia licet fatendum sit, minores
eiusmodi Societates in plerasque Civitatum coiisse, fuit tamen et adhuc esse poterit, ubi nullae vel Simplicium vel compositarum Societatum in Civitate reperiantur. Quemadmodum initia Reip. Romanae nec Servos, nec feminas, eoque nec paternam Socieratem habebant, licet illa nihilominus perfecta Resp. esset: Romulus quippe iam dudum iura et Leges dederat, Sacra item et maiestatem exercuerat. Similis ratio est in Rep. Ecclesiastica Catholicorum, quam licet Protestantes nos non agnoscamus, dum tamen inter Catholicos admittitur, non plane pro nulla haberi potest. Huius caput est Pontifex M. Proceres Cardinales, Archiepiscopi; Subditi inferiores Clerici, magna pars Laicorum etiam. Praeterea Iura Maiestatis Pontifex M. quam plenissime exercet; Ita n. habet a)utonomi/an, unde errare non posse censetut; Deinde Ius interpretandi leges, ideo Scripturam pro obscura haberi vult, donec Sensum ille attulerit: Tum Ius comitia indicoendi in Conciliis Generalibus; Ius Iudiciorum in Poenis Ecclesiasticis; Ius aggratiandi ini Confessionibus;o Ius tributa imponendi in collationibus beneficiorum, Indulgentiis; Ius Dignitates conferendi in Sanctis creandis etc. Et tamen nullus hic Societati Paternae aut Coniugali locus. Si dicas Remp. seu Civitatem eiusmodi durabilem non esse. Resp. Nihil tamen naturae Civitatis eo derogari, Duratio n. non ut sit, sed ut bene sit, Reip. confert.
Partes integrantes Reip. sunt Vici, Pagi et quas deinde in specie modo Civitates, modo urbes et oppida appellant. Vicum vulgo vocant plurium familiarum consociationem; Pagum ex pluribus Vicis conflatam Societatem: Quae licet suo sensu admitti possint, a communi loquendi usu tamen alienissima sunt: Cuius intuitu autumamus Pagum e Societate Rurali, Civitatem e commoditatibus, quibus toti humanae Vitae consulatur, aestimari posse; Vicum v. mediae cuiusdam naturae esse, et Societate Rurali quidem maiorem, minoribus commodis tamen, quam Cititates habent, instructum. In Quaternioribus Imperii apud Goldastum etiam recensentur quatuor Pagi Imperii Bamberga, Schletstadia, Hagenoa, Ulma; Et quatuor villae seu Vici, Amberga, Orlamunda, Lichienavia,/Ingelheimium. Sed sensu tali qui nunc fere intercidit, veluti et totum illud, quod de Quaternionibus
Istis traditur suspicione non caret. Simili et huc non pertinenti sensu et Haga Comitis Pagus vocari solet, qua de re Vid. prolixa Elogia in Script. Geographicis; Et Strabo Ctesiphontem veterem pagum in Assyria urbis potentia et Magnitudine venisse, ibque Parthorum Reges hiemasse praedicat: Cuius cum Haga Com. comparationem V. ap. Ortel. theatr. ad Tab. XLIV. In Veteri Rom. Imperio ad essentiam Civitatis Episcopus requirebatur; V. l. 36. C. de Episc. et Cler. Sed et haec conditio nunc exspiravit, nisi quod in Anglia adhuc moris sit, totcivitates numerari, quot sunt Episcopi. Civitatum in Provoincia exstantissima vocatur metropolis, q. Mater Urbium: Unde et Archiepiscopi dicti Metropolitani: Hi siquidem talibus alligabantur Urbibus, unde mandata ad omnes Provinciae partes aeque perferri possent.
Civitatis ab Urbe discrimen notum est, quod Civitas ipsos Cives, Urbs habitationes Civium designet. In nominibus Propriis tamen hic ambiguitas; Et Romani cum Carthaginensibus promisissent liberam fore Carthaginem, Civitatem intelligebant, Carthaginensibus id de urbe accipientibus: Quod et horum adeo movit iras, ut etrema maluerint. Flor. II. XV. meritoque rei iniquitatem agnoscit Zevecotius, quod captio, ubi bonâ fide agitur, ab omnibus pactis abesse debeat, nott. in Flor. p. 369. Civitates sine Urbibus esse posse argumento sunt veteres Germani, apud quos receptum erat, nullas urbes habit ari, ne pati quidem inter se iunctas sedes. Tac. de mor Germ. Et Tencteri Ubiis urbes tq. ignaviae partem exprobrabant: Ut amicitia societasque nostra in aeternum rata sint posltulamus a vobis, muros Coloniae, munimenta servitii detrabatis; Etiam fera animalia si clavia teneas virrutis obliviscuntur, liceat nobis vobisque utramque r???pam colere, ut olim maioribus nostris, quomodo lucem noctemque omnibus hominibus, ita omnes terras fortibus viris natura aperuit. Id. Hstor. IV. LXIV. Confer Conring. de Urb. Germ. §. XX. et seqq. Muros urbibus non necessarios exempla Lutetiae parisiorum, Londini et in universum omnium fere Angliae Civitatum docent, quae moenibus, vallis etss. plane destituuntur: Cuius ratio, in istis perpetuum eas amplificandi studium; In his ne rebellionibus internis receptacula praebeant, cum alias ab invasione externa satis tutae sint. Q. An ere sit Urbes in immensum
amplificari? Resp. Id fieri patere in Urbe Londinensi ac Parisiensi; Sed improbandi rationem reddunt, quia urbes eiusmodi semet ipsas vix ferendo sunt, quod de Roma olim dictum fuit, vastusque Incolarum numerus subditos facile in rebellionem armare potest: Quod in Gallia Interregna post Henricum III et Ludovicum XIII docuerunt; Et Carolus I. Rex Angliae ideo tam infelici mactabatur successu, quia Londinum experiebatur sibi contrarium; Similiter Massanoielli rebellionem A. MDCXLVII, maxime iuvit numerosa Plebs plebs Neapolitana. Unde et Angliae pariter ac Galliae Reges talem urbium suarum amplificationem saepe prohibuerunt; Exstatque inter alia Lex Ludovici XIII Regis Galliae, ne nova aedificia exstruerentur in Suurbiis Parisiensibus I. Ut arva et culta loca servarentur. II. Ne multiplicatis aedificiis ae~r fieret infectior atque impeditior sordium expoortatio III. Ut facilior esset mutua subditorum communicatio. Mercur. Franç. ad A. MDCXXXIIX. p. 477. confer Sprenger. Ax. St. XIIX.
Fortalitiorum necessitatem facile agnoscit, qui impetum hostilem et latronum invasiones vix aliter declinari posse cogitaverit V. L. 4. C. de Magistr. Offic. qua cura Clausurarum et Castrorum Magistro Officiorum iniungitur. Anglorum tamen Civitates ne moenitus quidem claudi iam ante indicavimus; Nec Poloni adeo frequentia Castella habent, seu confidentia propriae fortitudinis, seu diffidentia Regis sui. In limitibus cum primis requiri ratio dictat, ut hostis ab ingresu Regionis arceatur, ipsi v. in hostile solum felicius involare possimus: Quo respectu Cardinalis Richelius dicere solitus fuit, se Regi suo tres claves procurasse, Pinarolum versus Italiam, Perpinianum versus Hispaniam et Brisacum ad Germaniam. Totidemque Claves Regnorum suorum olim Carolus V. Philippo filio suo commendavit, äGolettam in Africa pro Mari mediterraneo, Cadix pro ingressu eiusdem et dominio maris Occidentalis, et Ulissingam in Seelandia pro Oceano Germanico aliisque Maris Septentrionalis partibus. In Forma exstruendorum Fortalitiorum recentem, qua cespite ac substratis sarmeritis muniuntur, commendat I. Quia tormentis melius resistit. II. Facilius reparari potest. III. Facilius etiam mutari potest, cum murus non nisi totus destructus aliam formam assumere possit.
Huc pertinent Citadellae q. d. Parvas Civitates, Principi in amplioribus urbibus necessariae, ut a metu plebis liberior sit. Quemadmodum Gandavi post positam illic arcem omnis seditio quievit; Ac Neapolis, Mediolanum, Antvverpia ab Hispano similiter compescuntur. Vid. Spreng. Ax. St. VII. et XVII.
Ampliorum Reip. Partium nomine veniunt Provinciae, h. Partes maiores Reip. plures urbes comprehendere aptae. In Anglia Shira vocantur h. Comitatus s. Dominia, de quo V. Not. Dign. Ill. p. I. Diss. IX. In Hungaria Gespanschafften ab Ispan, Comes. Similes fuerunt apud Veteres Israelitas Tribus duodecim, h. totidem provinciae, quibus Resp. Israelitica constabat: Apud Tataros sunt Hordae eodem significatu. Circuli in Imperio nostro eiusdem notae sunt, quos vocamus Societates Foederatas vicinarum Provinciarum in Imperio; Videbaturque partitionem talem magnitudo Imperii requirere, ut ad omnes aeque redundarent debita Imperii commoda, faciliusque Iustitiae ac Paci publicae satisfieret. Grotius agos vocat, haut dubie in imitationem XIII Pagorum Helvetiae, quam nomenclaturam tamen minus aptam esse inde colligimus, quia Pagi Helvetiorum sunt totidem Respp. Circuli nostri a. non Respp. iunt, sed in Rep. foederatae societates. Similes hisce in Gallia IV Circuli Reformatae Religionis Sociorum, sed ad res Ecclesiasticas nunc unice restricti. De quibus V. Declarationem Regiam, de A. MDCLXIX. Art.
Propria Rei publicae: Principia Actionum Publicarum; Maiestatis Descriptio: Unde Maiestas ortum sumat? Lex Regia: An populus facultatem conferendi Maiestatem habeat? Utrum populus privative an cumulative maiestatem conferat? De subiecto Maiestatis? An Respp. liberae habeant Maiestatem? An Rex sit maior singulis, et minor universis? Quomodo Maiestas consistat in indivisibili? Maiestas Infantum, Feminarum, Haereticorum, Infidelium, Dictatorum apud Romanos: Distinctiones Maiestatis.
DIximus naturam Reip. versari in Sibi-Sufficientia; Nec tamen omnia eius diximus, nisi eandem in Attributis suis nunc porro consideremus: Modus n. intelligendi nosterhic est, ut Naturam, seu adaequatum conceptum rei, resolvere cogamur in inadaequatos complures, si perfecta cognitione eius imbui velimus. Atque adeo in Sibi-sufficientia quoque, h. Natura seu Phrasi Scholastica Formali Ratione Rei publicae, quippe qua adaequate concipitur et distinguitur, nisi Attributa quaeramus, tq. inadaequatos conceptus, quibus ad pleniorem Reip. Cognitionem ducamur, communi rerum cognoscendarum ordini vel Imperfectioni intellectus nostri consuli aut satisfieri vix poterit.
Efficit igitur Sibi-Sufficientia Rei publicae, h. perfectio ista, qua omnia habet, nullaque re extra se indiget, cum cetera cuncta eâ comprehensa sibi ipsis minime sufficiant, eandem. I. Independentem, ut nihil extra ipsam sit, a quo tum esse suum, tum operationes habeat: Quia n. Resp. in se et a se sibi membrisque suis satis habet, non erit, cui aliquid sui transcribere possit: Unde et notissimum axioma, Maiestatem non agnoscere supra se, nisi Deum ac gladium, et quae huic similia sunt. II. Indeterminatam, seu immensurabilem, h. ne ullis circumstantiis personarum, loci aut temporis, aut ulla earum mensura inhiberi vel coerceri possit: Nisin. omnia ita complecteretur, sufficiens non foret, cum semper remansura essent, quae aliquid continerent, quod ipsa non haberet. III. Universali Intellectu donatam, ut Resp. se ipsam et extra se subditorum suorum omnia et singula cognoscat ac iudicet. Subditos n. quoniam alieno Imperio ducuntur, etiam alieno Iudicio stare oportet. Confer Diss. VI. §. IIX. IV. Praditam Universali potestate, s. facultate libere agendi; Alias n. ab alio dependeret, cui facultas
ista transcribenda esset. Quae singula quidem prolixo commentario egerent: Quod tamen iis diducendis sequentia pleraque impendenda sint, hic tq. conspectum rerum in posterum tractandarum breviter proposuisse suffecerit.
Possent alias dici Iura Rei publicae, vel potius Principia Actionum Publicarum, prout et humanarum Actionum Principia recen. seri solent in Ethicis. Ex his n. omnium Publicarum Actionum rationes ut nullo negotio fluunt, ita nec essario derivandae sunt. Et eorundem deinde seucomplexus seu prosecutio Maiestas, veluti in universum Iurium nostrorum prosecutio Imperium; Maiestas n. est Imperium Publicum; Aut clarius: Facultas exercendi universa iura Rei publicae: Quae sua luce radiant. Ad nominis evolutionem pertinet Maiestatem aliquando significate non Imperium in Republica, sed summam in Rep. dignitatem: Quo sensu Reges limitatae potestatis Regiae maiestatis appellatione excipiuntur, qui tamen summa potestate carent, et hoc tantum habent ut sublimiori dignitatis gradu Proceres Rerumpp. suarum antecellant. Plura de nomine V. in Notit. Dign. Ill. Diss. III. fin.
Unde ortum sumat maiestas sollicite anquiri solet. Autumamus. I. ipsam immediate fluere ex Sibi-Sufficientia Rei publicae; Haec n. numquam sibi-Sufficiens foret, nisi et imperaret; Tanto minus independens, indeterminata, summa foret nisi omnibus Imperium daret: Et. ipsa Maiestas ideo supremae, independentis, indeterminatae potestatis titulis gaudet, quia arctissima unione Rei publicae coniuncta est. II. Causam propinquam tamen cum Republica eandem agnoscere. Indicante vel Scholarum Axiomate: Causam Causae esse etiam causam causati. Ac proinde homies, quia Ius suum ipsi prosequi, aut iniurias aliorum propulsare non poterant, sese Rei publicae curae commiserunt eiusque voluntati subiecerunt: Qui n. sibi ipsi par non est, ab aliis merito dependet; Confer Diss. XI. §. II. et Grot. I. B. I. III. 8. III. Etiam Divinam Providentiam hic aliqua sibi seorsirn sumere: Non tantum qua prima et Universalis causa rerum est; Hoc n. Maiestati cum minimis quibusque commune est: Sed etiam quoad peculiaria effecta hic conspicua. Nam licet humana voluntas Maiestatem introduxerit, ut tamen talis, non alia persona, vel talis forma Regiminis exsistat, ad nutum solius Divinae Maiestatis pertinet, et inter ea reponendum, quae Reservata Dei appellari amamus. Quo sensu Divina sapientia Prov IIX. 15. Per me Reges Regnant et LL. Conditores iusta decernunt, per me Principes imperant; Et Israelitae cum Regem voluissent,
annuit Deus, et cras hac hora, inquit ad Samuelem, mittam ad Tevirum de terra Beniamin. et unges eum ut sit Dux populi mei. I. Sam. IX. 16. Item ad Davidem: Egote unxi, ut esses Rex super Israelem, et erui Te de manu Saulis, dedique Tibi domum Domini tui et uxores Domini Iui in Sinum tuum; Praeterea tradidi tibi domum Israelis et Iudae, et siparum, traditurus eram tibi talia et talia II. Sam. XII. 7. 8. Huc facit et Grotii sententia l. B. I. IV. 7. Licet sensu paulum dispari:o Primo homines non Dei praecepto, sed sponte adductos experimento infirmitatis familiarum segregum adversus violentiam, in Societatem civilem coiisse indeque ortum habere potestatem civilem, quam ideo humanam ordinationem Petrus vocet I. Epist. II. 13. Quamquam alibi et divina ordinatio vocetur, quia hominum salubre institutum Deus probaverit.
Populi iura sua transferentis manifestum exemplum eluxit in Rep. Romana, ubi cum ut necesse esset Reip. per unum consuli l. 2. §. 11. ff. de O. I. seu ut Tacitus loquitur Ann. I. IX. non aliud discordantis patria remedium esset, quam ut ab uno regeretur: Antiqua Lege, quae Regia nuncupabatur, omne Ius, omnisque potestas populi Romani in Imperatoriam translata sunt potestatem: l. I. §. sed et hoc C. de Vet. Iur. enucl. Confer §. 6. Inst. de I. N. et l. I. ff. de Const. Princ. Cui addimus, ne solis hisce locis, quod alii fastuose iactitant, commemorari videatur Lex Regia, L. 3. C. de Testam. et quemadm. Testam cond. ubi Lex Imperii vocatur et §. 14. C. de Bon. Cad. ubi dicitur Augustum Pripilegium. Eandem confirmat Dion Cass. L. LIII. et Epitomastes eius Xiphilinus, ubi principes Legibus solutos redditos scribunt, w(ste ta\ lati/na r(h/mata le/gei, llt ipsa Latina verba dicunt; Quod non nisi de verbis alicuius Legis accipi potest. Et tempore Augusti conditas fuisse circumstantiae et temporis ratio apud Dienem evincunt: Quae postea Vespasiani tempore renovari potuit. Bacchop. in Inst. de I. N. Qui pluribus hac de re consulendus. Nec est quod fuci postulemus Dionem vel Dionis Interpretes, quod occasione rerum, quae augusto decreta erant, in locum q. communem excurrerit eorum, quae usurpaverint Romani Principes, non a. voluisse id Augusto applicari: Quia antecedentia et consequentia omnia, quibus honores Augusto decreti recensentur, de nullo alio quam Augusto loquuntur. Tanto minus dixeris Dionem historiam suam ita ornare voluisse,o utdo mui Augustae placeret, cum Consul Romanus simul Alexandro Mammeae F. fuerit. Ita n. universam Historiam veterem in dubium vocare possemus, si scribat, quae scripta nollemus; Aut cur non fimiliter suspicaremur, Te dubia eiusmodi movere, quia licentiae
maiori, quam quae a Statu Monarchico permittitur, inhies? Qui populi talem facultatem in genere in dubium vocant urgent I. Omnes aequali libertate natos esse. Resp. Statum istum Naturalem hominis non posse subsistere. V. Diss. de Societate et de Rep. ubi pluribus haec demonstravimus. II. Ita fore ut Imperium aliquando singuli haberent. Resp. In statu Naturali concedi; In Statu Sociali negari. Causam V. in Diss. de Imperio. III. Neminem pariturum, quia omnes imperent. Resp. Iterum confundi statum naturalem et Socialem hominis. IV. Hac ratione singulos Ius Vitae ac Necis in se habituros. Resp. Falso praesupponi Maiestatem ideo Ius Vitae ac Necis in subditos habere, quia oportuerit illud a subditis accipi: Quod demonstrabitur ubi de Poenis agetur. V. Singulos non habere Imperium; E. nec universos illud habere posse. Resp In collectivis id perpetuo falsum esse: Quemadmodu exercitus occupare potest urbem, quod singulis militibus factu impossibile est.
De modo conferendi terminis non inusitatis quaeritur: Utrum privative an cumulative subiciamur Rei publicae eoque Maiestati? h. utrum populus omni iure suo se abdicaverit, an partem eius in casum necessitatis sibi reservaverit? Resp. Cedere debere omni iure suo; Numquam n. Sufficientia Status publici sibi constat, si singuli retinent, quo sibi sufficere possint:o Nec ullam tranquillitatempsibi promittere potest Res publica, in qua unicuique licet ex praesupposita necessitate Ius aliquod sibi formare et contra Publicum prosequi. Confer §. praec. II. Inst. I. Idfaciendum esse, si Princeps male imperet Resp. Grotius: Bonitatem aut malitiam actus aptas non esse ad partes distinguendas, cum obscuram habeant disceptationem; Et ipsum. hoc necessario gignere summam confusionem, si cognitionem de re eadem pro iure potestatis obtentu actus boni malive hinc ad se Rex trahat, inde populus. I. B. I. III. 9. II. Regimen omne eorum causa esse, quireguntur, non qui regunt. Rt. idem: sic et tutelam pupilli causa esse, et tamen tutelam ius esse ac potestatem in pupillum. III. Tutores si male rem pupillarem administrent, amoveri posse. Resp. In Imperiis rem aliter se habere, et quia progressus in infinitum non datur, omnino in aliqua aut persona aut coetu consistendum est: Quorum peccata, quia superiorem se iudicem non habent, Deus sibi curae peculiari esse testatur. IV. Incommoda hinc sequi, aut sequi posse. Resp. Id tantum evincere, nullum vivendi genus in humanis incommodis carere; Et qualemcumque formam gubernationis animo finxeris, numquam incommodis aut periculis carebis.
Subiectum Maiestatis est tum Res publica, seu persona Moralis quam Resp. induit proo exercitio Iurium suorum; Tum persona singularis, seu personae singulares, quaemoralem istam repraesentant. Grotius hanc Subiectum Proprium vocat, istam subiectum commune, quemadmodum visus Subiectum commune sit corpus, proprium oculus, quae nunc non examinabimus. Ditcrimen utriusque infert evidens tatio: Quia saepe accidit ut plurium populorum idem sit caput, quorum singuli Remp. constituunt, eâdem persona singulari tunc diversas personas morales gerente: Cuius rei certum indicium esse potest, quod exstinct. domo Regnatrice Imperium ad quemque populam seorsim revertitur. Grot. l. c. Et iterum unius Reip perfonam moralem aliquando plures uno gerunt, quod in Statu Democratico et Aristocratico claret, ubi singuli quidem seorsim Maiestatem non habent, coniuncti tamen eam sustinent, quippe designatam a nobis personam moralem simul gerentes. Unde iam porro elicimus I. Frustra esse, qui Aristocratiae et Democratiae Maiestatem denegant, et populum in eiusmodi Rebus publicis per speciem pacti coaluisse, non a. agere sub uno Imperio: Eo quod Maiestas indivisa sit, in Arrstocratia v. et Democratia inter plures dividenda veniat. Resp.o Maiestatem in his etiam formis indivisam manere, haerereque ini una persona Morali, quam omnes simul gerunt; Neque cogitandum est, hunc partem aliquam maiestatis habere, illum iterum partem, et istum etiam aliquam; Singuli n. plane nihil Maiestatis habent, suntque nihil aliud, quam mera membra necessaria ad constituendam Maiestatem requisita, plane ad eum modum, quo Cor, cerebrum, hepar nostrum ratiocinari non pososumus dicere, sed tamen membra esse homini ratiocinanti necessaria. II. Ex iisdem arcessimus quoque, non satis constare sibi receptum axioma: Regem esse maiorem singulis, sed minorem universis. Quia n. Princeps universos s. Remp. repraesentat, eadem non minor erit, sed ipsi aequalis; Veluti imago quam speculum repraesentat, prorsus aequalis est faciei extra speculum repraesenta. tae. Confer. Hobbes de Civ.
Infantes, Furiosos, Feminas Maiestatis capaces esse, non negaverit qui Imperii ini genere capaces esse agnoscet, quod demon. stratum Diss. VI. §. II. et III. Incommodis tamen gravioribus saepe urgeri eiusmodi Imperia non diffitemur; Et populus cur iis sese obici patiatur, rationem non aliam habet, quam quia Ius repraesentandi universos seu Rem publicam, non certae personae, sed universae familiae Regnatrici commisit. Queritur certe gravissima Ludovici XIII
minorennis adhuc tem pora prudentissimus Gramondus Hist. Gall. L. II. p. 122. Et Ipsi Reges, ait, necessit ati parent, ettempori quandoque inserviunt; Ab excessu Henrici IV. ad eam diem annis sex continuis patuit per Bella Civilia, ut interdum Reges infra subditos sunt et ponuntur. Quid repetam. dissidia intestina per ea tempora toties motae, quoties e primorum re fuit? Quid expletas et auctas in immensum birudines populi sanguine? Quid desolatas ferra flamma aque provincias perduellium facto? Quid dictas Regi Leges impuberi Principes exoranti, ut pacem ferre vellent? Et Ecclesiastes c. X. 13. Hei tibi regio cuius Rex puer est; Item Ies. III. 12. Populum meum opprimentium quisque est parvulus et feminae Dominium exercent in eum.
Haereticos et Infideles Maiestate et summo in nos Imperio indignos esse, iusto saepius in scholis Catholicorum inculcatum; Indeque secuta, quae nostro tempori propiora sunt, funesta parricidia Henrici III. et Henrici IV. Regnum Galliae, item Conspiratio pulveris Tormentarii in Iacobum Angliae Regem et Universos Angliae proceres ideo suscepta, quia Sedes Romana ipsos haereseos arguerat. Eodem fonte natae acerrimae Bullae Pontificum, una Pii V. A. MDLXX in Elizabetham Angliae Reginam emissa, qua omni iure Regni ipsam privabat, subditosque a fidelitatis ac obsequii debito absolvebat. V. Annal. Camden. ad A. AIDLXX p. 97. Altera Sixti V. A. MDLXXXV. in Henricum IV. adhuc Navarrae Regem et Condaeum eodem tenore vibrata: Henricum omni iure, quod in Navarrae Regnum sibi competere contenderet, excidisse; Nec minus Condaeum omni Principatus Iure indignum esse; Neutrum v. aptum, qui in Regnum Franciae succederet Thuan. L. LXXXII: Cui innumera exempla alia adici possent. Sed Sacra Auctoritate contrarium docemur, iubemurque cuivis humanae ordinationi subiecti esse. I. Pet. II. 13. Quod et veneranda Antiquitas tenuit, quae Constantium, Iulianum, Valentem et alios malos Principes sponte toleravit, non quod viribus destituerentur; Nequen. credibile est exercitum Christianum sub Iuliano Apostata militantem eius excidio ob virium imbecillitatem abstinuisse, quod facile potuissent efficere et unius Apostatae interitu totam Ecclesiam a maximis periculis liberare, sed quod satius esse censerent iustos a Caesare pati, quam Caesaris auctoritati praetextu iustitiae vim inferre. Fuit certce haec res Anno MDCXV. in Galliae Comitiis Universalibus quam acerrime agitata, Tertio Ordine contra Clerum tunc constantissime urgente: Nullis Sedis Apostolicae interdictis subiacere Regna, subditosque numquam sacr amento fidei exlvi posse: Qua de re V. Centin. Thuan. L. IX. et Gramond. L. I. Ubi inter alia
Delegatorum tertii ordinis verba: Nullibi probatam primae Sedis potestatem, adeo ut privatum in baeresim, in idololatriam, in Iuda cam superstitionem, in omne nefas prolapsum, patrimonio suo deiciat: Cur Regem? Plusne illi in publica iuris, quam in privata? si esse contenditur, unde quaeso, annum ex Christi responso, qui a Pilato rogatus, Rexne foret, respondit: Regnum meum non est de hoc mundo, etc. Si diffitetur se Christus mundi Regem, hoc est, sine potestate in mundum, ut Christus est; quo iure arrogabit sibi Vicarius iurisdictionem, quam sibi Christus ipse indebitam dixit; Caesares nemo negaverit Rei publicae Romanae tyrannice incubuisse: eos inter Tiberius, scelestus, neavam, proditor, incestuosus, adulter, idolorum cultor, crudelis et ferox, per quae adigebatur populus saepe in murmuae, imo et in rebellionem, quasi indignus tributo foret, qui profligate desolabat imperium, lan sta per continuas caedes magis quam Princeps; ideone minus respondit Christus; Reddite quae sunt Caesaris, Casari; et quae sunt Dei, Deo. Sacramento solvere noluit Christus tyranni, eiusdemque pagani subditos: et volet Vicarius? Ceterùm si fidei Orthodoxae fundamenta Rex quatit, iubens subdito, ut adoret siulptilia, qui Deo primitus cultum debet; quid fieri martyrem vetat, qui Christianus est? non usque adeò paerendum Regi, ut sides abdicetur: moriendum constanter. Hoc modo fier satis praecepto Christi, quo iubemur reddere Deo, quae Dei sunt, et Caesari, quaesunt Caesaris. Cultum reddi Deo cui debetur fides: vitam Regi, cuiin subditos ius vitae et necis est. Mosem, populumque Dei Israelitas, abstitisse Aegypto oppressos, fidemque Abrahae salvam habuisse, tyranno contra obstrepente: Partam illis fuga victoriam, quaesitam exsilio salutem; brevior erat via per tyranni caedem, nisi obstitisset lex Dei. Sanguine innocenti subsoripsisse Martyres huic doctrinae, et quamquam opprimebantur, maluisse poenam indebitè luere, quàm grassari in Reges etiam tyrannos. Docuisse Paulum exemplo et scripto, Regibus impressum esse desuper characterem, quo suprema in subditos potestate ius dicant: exemplo, cum verberibus caesus, obmutuit in exemplum Christi: cuius item morte admonemur, principibus etiam tyrannis, Ecclesiaeque persecutoribus obedire: scripto docuisse patet, ex vulgata Epistola, qua principibus etiam discolis deberi obsequium clamat, in haec verba: Omnis potestas à Deo est: qui potestati resistit, ordinationi Dei resistit.
Q. Quo in loco habenda sit Summa potestas veterum Romanorum Dictatorum? Resp. Fuisse veram Maiestatem; Populum n. repraesentabat exactissime, et omnes actus intra tempus suum eodem iure exsereebat, quo Rex qui est optimo iure, neque eiusactus ab alio reddi poterantirriti. Nihil est universatem potessatem Maiestatis ipsis
obtendere: Universalis potestas n. non perpetuitatem temporis, sed actuum conformitatem continuam infert, nec alios excludit, quam actus continuitatem istam interrumpentes; Ipsa Duration. naturam rei non immutat. Grot. l. c. n. XI. Qui idem dictum vult de his, qui antequam Reges ad suam tutelam pervenerint, aut dum furore aut captivitate impediuntur, Curatores Regni ita constituuntur, ut populo non subsint. neque ante legitimum tempus potestas eorum sit revocabilis. Sedenim hac in re ille frustra est, cum hi velut instar supremorum ministrorum se solùm habeant, quales supremi Praesides, Legati etss. in quos exercitium Maiestatis suae Princeps subinde transfundit: Nequen. in eiusmodi casu repraesentant Rem publicam, sed ipsam personam Remp. repraesentantem, suntque velut imago imaginis, quae numquam tam petfecta est, quam ea, quae a vivo corpore sumitut.
Quod ad Distinctiones Maiestatis, ea qua in Absolutam et Limitatem distinguitur, nulla est; Limitata Maiestas n. superiorem agnoscit, a quo Limites accipiat, eoque independens non est, quod naturam Maiestatis evertit. Maiesta em Realem et Personalem admittimus, si Reali intelligatur ista quam Resp gerit, Personaliv. eadem dum a certis personis in Rep. repraesentatur; Nec tamen ideo duplex Maiestas fit, sed eadem manet, nisi eo modo distinguenda quo Repraesentans et Repraesentatum discernuntur.
Maiestati adversatur Crimen laesae Maiestatis, h. e. Fraudulenta ad. versus statum Rei publ. aut illius qui eam repraesentat, machinatio Species duae sunt, Crimen perduellionis et Crimen laesae maiestatis in specie sic dictum. Illud est hostilitas Rei publ aut Principi intentata, ut si ad partes hoftium transeas, seditionem in Rem publicam concites et sim. Hoc peragitur, si ea, qui Maiestatis sunt, violes, tibique arroges, ut si adulterina moneta cudatur etc. Poenae huic crimini assignantur gravissimae, cuius ratio, quia cum homine tali non tq. Subdito, sed hoste agendum, in quem quodvis licet; Eaedem ad liberos et totam familiam, licet non eodem gradu, extenduntur, 1. quia in iis hereditarii Criminis exempla metuuntur. 11. Ut omnis facinoris eius memoria deleatur. Unde et lucem foeneramur verbis Decalogi, quibus Deus minatur se idoiolatriam in tertiam et quartam generationem vindicaturm, cum aliàs filios delictorum Patenorum teneri nolit. Idololatria n. crimen laesae Maiestatisdivinae in posteris tq. heredibus talis Criminis aeque metuenda.
Definitio Legis: Leges dependere avoluntate Legislatoris: Cur minima saepe gravissime puniantur: Quomodo ratio sit anima Legis? An LL. Divinae nos hodienum obligem? Quibus LL: ferantur? Maiestatem non subici Legibus. Legum vis obligandi; An obligent in conscientiâ? An iniustae obligent? An Contradictoriae? Legum vis Directiva et Coactiva: LL. exsecutio: promulgatio, brevitas, scriptio, Interpretatio, aequitas, Dispensatio: Leges morales non esse LL. proprie dictas; Nec LL. fundamentales: Mandata, Rescripta, Consuetudo; Exemplis aque ac Legibus pugnari: Anomia.
IMperii exercitium est usus, et in personis Iussio; Potestatem suam n. qui imperat dum in actum deducit, rebus utitur, personis mandat. V. Diss. VI. §. V. Haec in Republica est Potestas Legislatoria, qua iubemur, quid factu opus sit. Legem brevisime definimus esse Iussum Universale, seu quomodo Papinianus vocat, Praceptum Commune: Cui al ia quidem annectit: Ut, Lex ect Commune Praeceptum, virorum prudentium consultum, delictorum, quaesponte velignor antia contrabuntur, coercitio, Communis Reip. sponsio, sed non nisi plenioris intellectus gratia adiecta. Lex Iussum est I. In Discrimen a Consilio: Nam Iussum et Consilium universali hoc conceptu quidem conveniunt, quod ambo sint formulae vivendi, seu orationes actus nostros dirigentes; In eo tamen differunt I. Quod Consilii ratio petatur a reipsa, quae praecipitur; Iusti ratio a. sumatur a voluntate praecipientis; Iubere n. est factum velle, seu praestandum exigere aliquid. II. Quod Iussum obliget personam parentem; Consilium a. petenti libertatem faciendi relinquat. II. Indiscrimen a Pacto, quod itidem formula vivendi est, sed cuius ratio etiam non sita in voluntate iubentis, sed in consensu communi plurium. Universale, h. nulla limitatione personarum, loci aut temporis circumscriptum, adeo ut omnes subditos vel in universum obliget, vel omnes saltim, qui aliquo statu ante conditione conveniunt, ut milites, viros, feminas. In discrimen I. A Rescriptis, quae Subditos concernunt ratione particularis Actionis. II. Ab Ordinationibus p???aeceptivis, uti vocant: Ut si Prineeps iusserit subdi. tos certa die armatos esse, iussum quidem est, a Maiestate profectum,
praeceptum aequum etiam, quod ad agendum obligat, quomodo communiter Legem definiunt, sed Lex non est, quippe certum tempus respiciens, quo exspirante ipsa quoque iussio exspirat.
Causa LL. Voluntas Legislatoris: Leges n. Iussa sunt; Iussa a. declarationes voluntatis. E. dum Lex est, declaratio voluntatis est Hobbes de Civ. Hinc apud Gallos in fine LL. omnium ac Edictorum subiecta est Clausula: Quia sic nobis placuit: Ut ab omnibus intelligatur Leges tametsi iustas ab unius Regis voluntate dependere. Haecque ratio est, cur saepe res parvae ea. dem severitate coerceantur, qua magnae alias, quia ratio faciendae rei non est obiecti magnitudo, sed Legislatoris voluntas, qua minima etiam maxima fieri possunt. Sic in militia vel pomum carpsisse, vel vestigium unum extra viam posuisse capitali supplicio non semel vindicatur. Et esus pomi Paradisiaci res exigua erat, sed quod divinitus prohiberetur, eo ipso res maximi momenti fiebat non propter pomum in se, sed propter accedentem voluntatem prohibentis Dei. similiter novi Principes Antecessorum suorum Decreta, Privilegia etss. denuo confirmare solent, in testimonium isthaec omnia a sola regentis Voluntate dependere, ipsosque novam quandam formam exanimi alias corpori denuo infundere, ut vitam amplius trahant, quae sine ea exspirassent.
Impulsiva est Ratio, quam ICtus ideo animam Legis vocat; Semper nim. esse aut praesumi fuisse causam, quae Legislatorem ad sanctionem Legis permoverit: Quae tamen ut subdito innotescat, non semper opus est; Subdito n. sola parendi, non iudicandi facultas relicta est. Ratio haec vero nihil aliud quam Convenientia cum Statu Reip. Unde veteres LL. quaeque alibi et ab aliis sancitae sunt saepe reiciuntur, quod a statu Reip discrepent; Subinde de novo ratihabentur, dum praesenti statui censentur conformes esse. Ipsumque Ius Civile alicubi minori valore est, quia ingeniis omnibus haut aeque videtur congruere, eoque tot novis iuribus ferendis occasio data fuit, quot Regna fere numerantur, qualia Ius Saxonicum, Ius Waldemarianum, Lex Salica in Gallia et hodie Codex Ludovicianus. Quorum una haec ratio, quia Statui publico magis congruunt. V. plur. hac de re Arth. Duck de us. et Aut. Iur. Civ. De LL. Divinis scrupulus est: An illae Hebraeis olim latae nos hodienum obligent? Resp. Leges Divinas esse I. Morales, illasque nos obligare. I. tamen non ideo, quia Leges sunt,
aut divinitus iusae, sed quoniam actus naturae rationali conformes sunt; Nam etia msi Deus eas numquam iussisset, nihilominus observari debuissent; Talesque sunt omnes Decalogi Leges, et quae per Consequentiam eos referuntur: neque aliud quam confirmationem divina sanctione accepisse videntur. II. Leges Divinae sunt Forenses, h. ad Remp. vel Religionem Israelitarum in specie pertinentes, quas nos non obligare ratione superius data probamus, quia non omnes Statui nostro conformes sunt: Sic emancipatio servorum, Coniugium cum fratris cognatique vidus ets. in Christianis Rebus publicis numquam observata fuerunt, quod iis non congruere Legislatores animadverterint. Ne dicamus, Deum alicubi voluisse, ne alii quam Israelitae iis tenerentur, veluti cum Israelitis non liceret vesci carne bestae, quae fato suo periret, peregrinis tamen inter ipsos viventibus id licebat. Deut. XIX. 24. Inst. LL. divinis meliores non dari posse. E. potius retinendas esse. Resp. I. Concedi, sed manentibus iisdem subditis; Hi a. si varient, ingeniisque divertant, nec eaedem LL. manere possunt. II. Posse manere, sed ratione materialis, h. per modum consilii alicuius, non iussi instar, quemadmodum Arresta Curiae Parisiensis, Decisiones Rotae Romanae non LL. sed monitorum vice nobis esse possunt, quatenus moribus et statui nostro prae aliis conformes esse iudicantur: Quibus plane similis LL. Divinarum ratio, quae formaliter et in genere Legis nos non obligant: Neque n. Deus positive magis praescripsit Reip. nostrae iura sua, quam Ius alterius cuiuspiam Reip. Sed materialis ratione cum primis suspiciendaesunt, in genere nimirum doctrinae, aut Disciplinae et consequenter in genere moduli et exempli, ad quod tamquam rem summae perfectionis LL. nostrae condi possint. Confer Grot. I. B. I. I. 16. 17.
Personae quibus LL. ferendae sunt, requiruntur esse Subditi: Leges n. sicuti ab imperio proficiscuntur, sic a superiori in Inferiores, eoque in Subditos, quippe qui Maiestatem tque superiorem agnoscunt. Infantibus aut furiosis non dantur, quia non assequuntur quid Legislator iubeat: Quae ratio et in Brutis valet, quia intellectu et cognitione rerum faciendarum et omittendarum carent, ac pro inde uti transgressioni et poenae, ita et LL. non subiacent. Et licet percutiantur a nobis, ut ad res suas adigantur, a ut ab iis retrahantur, id tamen non poenae loco est, aut ideo fit, quia Legem ferunt, sed est tantum Iuris nostri exsecutio, et usus Dominii humani in bestiam. Perimuntur etiam boves
corniperae, et bruta quae cum hominibus consueverunt; Sed itidem non ideo quod Legem ferant, sed in detestationem criminis aut ad abolendam nefandae rei memoriam, quemadmodum Ios. VII. 25. cum Achane eiusque liberis et iumentis ipsum etiam tabernaculum dirutum et combustum fuit, non quia peccaverat, sed ut omnis Achanis memoria deleretur. Dn. nec ipsum Legis latorem LL. attinent: Quod prob. a posteriori, quia vis coactiva Legum in ipsum nulla est; Nemo n. praesumitur se ipsum coacturus esse; A priori, quia. nulla re eget, sed a se et in se sibi membrisque suis satis habet: Legibus igitur regi opus non habet, quia ob defectum propriae facultatis et iudicii subditis latae sunt. Scrupulis de LL. moralibus, Fundamentatlibus, Divinis facile satisfieri posse remur: Quia Thesis nostra accipienda in Terminis habilibus, h. de LL. I. Proprie sic dictis. II. LL. Rei publicae. Iam vero LL. morales et Fundamentales, proprie dictae Leges non sunt, quia iussa non sunt; Et LL. Divinae verae LL. quidem sunt, sed non Reip. verum amplioris istius corporis, quod universi homines, quacumque conditione sint, constituunt, dum aeternae ac sibi- Sufficientissimae Divinae Maistati subordinantur. Confer seq. §. IX.
Consequens LL. est ut obligent, h. necessitatem faciendi Subditis imponant: Quia convenientiam cum statu Publico alunt: Quod tamen cum plerisque rerum moralium commune habent, quae dum convenientiam aliquam fovent, obligationem gignunt; Primus n. omnium obligationum fons est convenientia cum natura rei; Et obligamur virtutibus sequendis etiam sine Lege lata, quia Naturae Rationali earum studium congruit. Aristoteles obligationem hanc du/namin a)nagkastikh\n vocat X. Eth. X. quod vulgo vim cogendi reddunt, nos vim obligandi vel necessitandi; Nam licet, quae Lege iubentur, necessariò facienda sint, non tamen opus est, ut ad ea facienda cogamur: Quemadmodum angeli necessariò laudant Deum, non tamen coacti. Q. An obligent in conscientia, ut si violetur aliqua, proprio iudicio convincamur nos peccasse et poenam promeruisse? Resp. Res in terminis claret: Nam obligari in conscientia est agnoscere admissam transgressionem et promeritam poenam: Iam v. siab Oboedientia, quam nos debere scimus, recedamus, transgressionem, peccatum, poenam diffiteri non possumus. An LL. iniustae obligent? Resp. Non obligare quidem, cum, seu civilem iniustitiam in telligamus, a statu Publico discrepent, quocum convenire debebant; Seu ita dictam Moralem iniustitiam
velimus, eam iubere in potestate nostra non sit, quippe quae Naturam Socialem et Rationalem evertit. Difficillimum tamen eas, quae vere iniustae sint, nisi manifestò Ius Naturae, Gentium, aut Divinum evertant, dignoscere, cum pro Legum aequitate potius, quam contra illam praesumi oporteat; Et subditus non possit iudicare de iis, quae Princeps iussit; Neque etiam, siquid peccetur hic, ille peccer peccato proprio, sed alieno, h. non Subditus adeo, quam Princeps in subdito. Unde tutius semper rei faciendae se accommodare, quam oboedientia sua et aliis offendiculo, et publico molestiae esse; Aut si conscientia prorsus reluctetur, acerbi quidpiam potius in se admittere quam Legislatori se opponere. Huc pertinet Senatus Parisiensis exemplum tempore Ludovici XI. Cui cum iniqua Rex iniunxisset, Praeses Lanacrius Regem adiit corona iudicum stipatus, mortemque precaturus, quam dicebat, se Collegasque suos malle, quam LL. propositarum promulgationem pati; Unde et factum, ut Rex constantia ipsorum perterritus coepto absisteret, ac Rescriptum praesentibus ipsis lacerari iuberet. V. Bofdin. L. III. c. IV. Quod tamen ab aliis promiscue in imitationem trahi nequit; Hi n. speciosiorem reluctandi causam habebant, quod Princeps partem Legis latoriam in eos transtulerat, unde non adeo obsistebant Legi latae, sed Legiferendae, quod in aliis se secus habet, quibus nuda parendi facultas relicta est. Vulgo distinguunt inter obligationem ad Oboedientiam et Obligationem ad Poenam; Et huic subiciendum, illi eximendum censent Subditum; Sed dubii vix quicquam ita tollitur: Nam ideo obligationi ad poenam locus est, quia oboedientia obligabamur, ut quia hanc non praestamus, illam praestolari oporteat; Si igitur subditus ad Oboedientiam non obligetur, nec poenam aliquam metuere habet, quia poena ob recessum ab oboedientia infligitur. Q. Si contradictoria iubeantur, quid faciendum? Resp. Non esse Legem, quia nulla praecessit cognitio; In contradictoriis n. quid res vel sit vel non sit ignoratur. E. quia Lex non est, nec obligatio locum habet.
Partes obligationis Vis Directiva et Coactiva, Illa quid faciendum sit dictitat, haec recusantes violenter compellit. Clarius: Vis Directiva proponit, quid faciendum vel omittendum sit; Vis Coactiva, quae poenae sumi debeant de iis qui Legem violant. Ambarum haec conditio, ut inseparabiliter cohaereant, non tamen ubivis aeque applicentur: Unde probis vim Directivam applicari satis est, improbis v. utramque admoveri oportet. Hobbesus hoc de negotio ita ratiocinatur: Quod [(editor); sic: Quod lice-]
Lex dicat tuum esse, quod in agro tuo habes, id tamen ideo invasorem non absterreat, cum licet id eripiat, nihil impediat tamen, quo minus adhuc tuum maneat, quia in statu naturali omnia sint omnium. Ac proinde nihil agere Legem, nisi ita intelligatur, ut sic tuum sit, ut omnes alii prohibeantur, ne impediant, quo minus omni tem pore eo possis pro arbitratu tuo uti; Id v. ad solam vim coactivam pertinere. Quae vera quidem sunt, sed veremur ne Doctiss. Scriptor Facultatis Coactivae nomine vim prohibendi tantum intelligat; Ideo namque vult Lege alteri aliquid non tantum assignari, sed alios simul ab eadem re arceri. Atqui prius nihil quam praecipere, posterius prohibere: Qui actus quidem etiam ad LL. pertinent, et inseparabiliter cohaerent, sed unice tq. partes Facultatis Directivae, interim Vicogendi manente prorsus alia. quae non tantum prohiberi vel praecipi rem vult, sed etiam si sponte nolimus regi, praeter voluntatem nostram id a nobis faciendum esse adicit. Exercitium harum Fac7ltatum vocatur Exsecutio, LL. ideo necessaria, ne frustrà datae videantur: Frustra n. est potentia quae non deducitur in actum. Nasciturque exinde novum q. nomen LL. ut Sanctiones Pragmatica vocentur, qui Terminus in Iure Publico visu frequens est, h. Lex quae Exsecutionem et praestationem futurorum continet: Quo quidem differt a Transactione, quae in compositione antegressorum consistir.
Porro Legem, quia Iussum est, promulgari oportet, h. ut voce vel signo quodam alio innotescat. Ratio, quia Lex praestari exigitur. e. cognosci debet; Facere n. rem, quam non cognoscas, erit sine intellectu et voluntate rem gerere, quod bruti est, non hominis. Scriptio Legum minus necessaria est, commoditatis causa tamen et ad recordationem adhibenda. Leges etiam requiruntur breves esse, ut ab omnibus aeque facile teneri possint; Nec prologos earum Politici perinde approbant, quod LL. disputantes potius, quam iubentes introducant: Quamquam hodie moris sit eos adhiberi instar suasionis ad perferendas LL. in comitiis et ad satisfaciendum populo. Verulam. Serm. Fid. n. LXI. Aph. 19.
Interpretatio LL. consistit in intellectus earum declaratione: Cuius causa eadem persona, quae auctor Legis erat, Legislator nempe, qui velut unusquisque alius, optimusvoluntatis suae interpres esse praesumitur. Hinc et Interpretationem, quam Authenticam vocant, Ipsi soli relinquunt, praeter quam duo alia genera sunt, sed minoris valoris, nisi quatenus ad Authenticam referuntur: Doctrinalis, quam absolvunt
perscriptio iudiciorum, consulta prudentum et Libri auxiliares; Et Usualis, quae fit precessu ad similia, ut videatur, quo Iure Resp. in eiusmodi casibus retro usa fuerit. Huc pertinent etiam Aequitas et Dispensatio, ambae Interpretationis quaedam ipecies, sed in eo diversae, quod illa Legum vim inhibeat, haec plane tollat. Aequitas rem de qua quaeritur Legi subicit, sed factam esse negat: Unde et correctionem Legum vocant, communiterque censetur consistere in agnitione erroris circa singularem quaestionem: Non quod ideo Leges male latae sint, sed quia nulla in universum tam accurate ferri qotest, quin casus aliquis emergat, cui secundum omnes circumstantias applicari nequeat. Dispensatio contra rem factam esse agnoscit, sed Lege comprehendi negat: Itidem non ut Legi derogetur aliquid, sed Lege integra manente, factum aliquod ad Legem non pertinere statuat. Sic Israelitae divinitus iubebantur vasa Aegyptiorum auferre, non ut contra Legem furti id fieret, sed ut ita declararetur, factum hoc Israelitarum ad Legem non pertinere. Dispensationes personis applicatae, h. declarationes personas aliquas non comprehendi Legibus vocantur Privilegia. Neque n. illa alio titulo veniunt, quam quod beneficia Maiestatis sint, quibus bene meriti communi Iuris observantia eximuntur. Eademque soli Maiestati vindicantur, quia Dispensationum genus sunt; Dispensare a. et in universum Legem interpretari solius Maiestatis est.
Species LL. quod attinet, autumamus 1. Leges Morales vere Leges non esse: Nam licet omnes aeque obligent, et faciendi necessitatem nobis impoant, iussa tamen non sunt, nec a voluntate alicuius dependent, cum licet numquam iussae fuissent, necessario tamen observari debuissent: Veluti homicidium Caini, irreverentia Chami, stuprum Dinae vera delicta erant, licet Scripto nondum prohibita, quod cum Decalogo demum secutum fuit, siquidem satis erat ipsa â natura rationali discrepare. II. Nec Leges Fundamentales ad proprie dictarum Legum seriem referendas, cum itidem iussa non sint, sed tantum conspectus necessariae connexionis rerum ad statum Publicum facientium: Quales licet itidem necessitas exigat, Legem tamen ideo non gignunt, sed immutabilem rerum faciendarum cum Publico conformitatem tantum declarant. Valetque hic ratio eadem, quae superius data, quia licet numquam vel iubeantur, vel scripto comprehendantur, nihilo setius perpetuo observari debent. Possent a. distingui LL. in Universales, quae universos Subditos dirigunt, quid ratione rerum, p ersonarum et actionum
suarum facere debeant, et Particulares, quae ad certam Reip. partem faciunt, cuiusmodi sunt Leges Provinciales, h. non universam Remp. sed certas eius partes concernentes; Item Statuta, quae a Collegiis et Corporibus de negotiis eorum observantur.
Cognata Legum sunt Mandata, Rescripta, Consuetudo. Mandata iubentur ad certum tempus citra stabilitatem; ut si Iube aris hoc tempore in armis praesto esse. Rescripta sunt placita superiorum ad supplicationem partis veldubitationem Iudicis prodeuntia. Consuetudo est Ius sine sanctione tacito utentium consensu genitum: Eius requisitum necessarium est tenax seu uniformis actuum frequentia. Vis ipsius in. itidem in Voluntate eius, qui summam potestatem babet, sita est, sed illâ non verbis propositâ; Volant atis signum n. aliquando etiam est silentiu. Ad Consuetudinem Exempla referimus; Reveran. consuetudo nihil aliud quam complexus exemplorum; Et exempla quoque non valent, nisi quatenus ad LL. componuntur, vel consuetudinem gignunt: Quo sensu etiam putamus Exemplis aeque ac Legibus pugnari posse. Oportebitque exempla tunc esse. 1. a temporibus moderatis et bonis petita, non tyrannicis, factiosis et dissolutis; Hac n. partus spurii sunt, et magis nox i, quam proficui. 2. Integra, non exemplorum fragmenta aut compendia: Sin. iniquum est, non perspectâ totâ lege, de parte eius Iudicare, multo magis id valere debet in exemplis, quae ancipitis sunt usus, nisi valde quadrent. 3. Per manus Superiorum transacta, qualia, quae apud Senatores, Iudices et curias principales occurrunt: Quae publ: câ approbatione muniuntur. Nam exemplis inesse debet auctorit as h. opinie perfectionis, qua inferiores hominum carent. 4. Publicata, non quae in scriniis sepulta mansere; Exempla n. sicut aquae in profluente sunt sanissima. 5. In praesens congrua, Hinc recentiora vetustis praevalent, quod n. paulo ante factum est, unde nullum in commodum secutum sit, quidni iterum repetatur? Vetusta a. decursu temporis mutata esse praesumuntur. Conf. Verul. de Augm. Scient. Lib. IIX. 1.
Opposita Legi est Anomia seu Delictum, h. transgresio Legis civilis, veluti Peccatum est transgressio legis divinae; Vitium recessus â Iure naturae seu virtute. Causa Anomias est Contemptus Legislatoris: Unde fit, ut non solum facta et dicta, sed etiam transgrediendi intentio puniatur, si in actus externos b. cognitionem erumpat. Et in rebus divinis omnia cogitata peccata sunt, quia non minus contemptum Legis latoris Dei involvunt, quamfacta vel dicta eoque et Poenis subiacent, quia divinitus perinde cognoscuntur. Actus circa delicta versantes sunt Extenuatio et Excusatio. Extenuatione Delictum, quod videbatur magnum, efficimus minus; Excusatione id, quod delictum videbatur, recte factum ostendimus.
Iudiciorum superiorum et inferiorum Syllabus: Eorum obiecta: Quid accusare, defendere, advocare? Quid Testes, Iuramentum praestent? Purgationes Canonicae; Vulgares; Cruentatio cadaverum: Tortura: Utrum Iudici secundum acta et probata an secundum conscientiam iudic andum sit? Ius extremae provocationis; Ius delegandi alteri causam remota appellatione; An a Principe male informato ad melius informandum appellari possit? De extrema provocatione ad tribunal Christi.
LEgum applicationem praestant Iudicia: Iudicare n. est Leges singulis casibus applicare. Causa eadem, quae LL. Princeps n. frustra Leges dedisset, nisi adminiculis hisce eas custodire posset. Privati non possunt esse iudices, quia exsecutione carent. Tanto minus ipsi dissidentes, uterque n. a studio aequalitatis recederet cum damno alterius. Instrumenta sunt Iudices Principi subordinati, h. ii quibus causarum cognitionem et Decisionem Princeps commisit: Nam quia solus rerum omnium arbiter esse nequit, alios in adminiculum requirit. Sic in Rep. Iudaica collegium LXXII Seniorum admissum, Sanhedrin aliàs dictum; In Veteri Imperio Romano Praefecti Praetorio, Praesides, Magistratus Provinciales constituti: In Gallia hodie tali munere funguntur X Parliamenta h. Curiae et Consilia supremae Insticiae, quibus lites controversae ducuntur et finiuntur, quibus Ludovicus XIV. A. MDCLVII Undecimum Ensishemense adiecit pro Landgraviatu utriusque Alsatiae et Suntgoviae; Romae est Rota e XII Praelatis, quos Auditores Rotae vocant conflata; In Anglia Banci duo, Bancus Regius et Bancus communium Placitorum; In Imperio Camera Imperialis Spirenfis et Iudicium Aulicum, et ratione aliquarum Germaniae superioris partium Iudic. Rotwilense a quo tamen ad Cameram et Iudicium Aulicum appellare licet. Reliqui sub supremis istis Tribunalibus collocati varios Magistratus oppidani, Praetorum, Consulum, Iudicum Titulos ferunt et ignobilioris Iuris dictionis exercitium habent. In Anglia singulis Dominiis praesunt Vicecomites, illisque adiuncti e Nobilitate Irenarchae seu Iustitiarii Pacis; In Urbibus sunt Maiores, et Seniores, Maire and Altermen: Quibus semestri quoque succurrunt Iustitiarii errantes s. Itinerantes a Rege in singulas Shiras missi ad decidendas medio tempore enatas controversias maiores.
Iudiciis subiacent omnes causae controversae, omnes item personae quae subditorum nomen ferunt, et res ab illis possessae. Cum discrimine tamen; Aliquorum actuum cognitionem n. Principes sibi solis servant, qualis cognitio criminis laesae Maiestatis: Quia n. res est quae solum Principem concernit, nec sub diti satis iudicii de eo habere praesumuntur. Inter personas ordinariis iudiciis eximuntur in Gallia Principes Sanguinis, quoram causae a Ducibus et Paribus Franciae cognoscuntur; In Anglia universo um Procerum hoc Privilegium est, ut a membris Parliamenti superioris et Magno Seneschallo Angliae iudicentur, quod Veredictum Parium vocant Cowell. Inst. I. A. de Iudiciis. Imperii nostri Immediati cives plerique Ius Austregarum habent, cuius specimen ante paucos annos eluxit in Wildfangiatus controversia, licet a solito Austregarum processu paulum difforme. V. Burgold. P. II. Disc. XIX. §. 4. et 19. Iudicia de Capite et fortunis Principum Imperii a Caesaribus quidem saepe administrata, sed non sine Ordinum contradictione; Et Electorum consensum requiri patet ex Capit. Leop. Art. XXIIX.
Partes controversiarum sunt Accusatio, Defensio: Accusare est alterum rei commissae vel omissae reum peragere, Defendere vim alienam amoliri. Utraque audienda Iudici opus est, ut sciat, cui Legem suam applieare debeat: Persona accusans est Actor, accusata Reus; Qui agunt agunt vel proprio nomine, vel alieno; Hoc modo si res gerantur vocant Advocare, procurare. Procuratores, sc. Iudiciales, s. Advocati qui pro alio lites in iudicio curant et persequuntur. In Anglia singulare est Regem ipsum in omnibus Actionibus Criminalibus Actorem esse. Accusationis et defensionis evidentior dilucidatio est probatio, quae nititur vel argumentis intrinsecis et in natura rerum sitis, vel extrinsecis Testium, Iuramenti. Testibus locus est, quia Iudicem oportet ambobus litigantibus seseaequalem praebere, atque adeo dum utrique eredit, neutri credere: Unde tertio quarto vel pluribus opus est, quibus demum fidem habeat. Hobbes de Civ. c. III. Iuramento denique, ut si aliud argumentum vel testimonium desit, Divino testimonio confirmemur. V. Diss. V. §. IX.
Sequioribus aevis et crescente superstitione homines alia Probationum genera adiecerunt Purgationes, h. declarationes Innocentiae dicta, et in duo capite distributa: Purgationes Canonicas et Vulgares.
Purgationes Canonicae fiebant Iuramento, dequo nulla controversia, vel perceptione Eucharistiae, cuius Formula erat: Corpus Dominisit Tibi in probationem hodie. Prolixiorem Vid. apud Sigonium in exmine causae lotharii ab Adriano P M. facta de Regn. Ital. L. V. ad A. DCCCCLXIX. Purgationibus Vulgaribus Veritas culpae aut innocentiae eventui praeternaturali committebatur: Illasque alias Iudicia Dei, et Ordalia ab Ordeel seu Urtheil item Legem Paribilem vocabant. Erantque talia Iudicia seu Ordalia Ignis, Ferri candentis, Aquae Ferventis, Aquae Frigidae, Iudicium crucis, Offa Iudicialis, Duella: Eventu ubique simili, ut siquid praeternaturale admitterent, et illaesa praesaretur persona ipis subiecta, illa ulteriori dis quisitione nulla amplius facta innocens pronuntiaretur. Apud Hebraeos tale erat Iuditium Aquae Amarae, quod Lex Sacra causis Adulterii alligat. V. Num. V. 12. 13. 14. Indeque sine dubio occasio cetera comminiscendi sumpta, quae fiduciam tanto maiorem hominibus imprimebant, quo frequentius miracula fieri sentiebant. Quis n. credat aut ferrum candens aut aquam fervidam citra miraculum non usturam? Et iam si Digito Dei regebantur istae probationes, cur aliquando abolitae sunt? Sin minus, cur usque adeo in Ecclesia toleratae; Quod Spelmanni est ratiocinium Glossar. V. Iudicium Dei. Sed facta haec numquam sine praesumptione et Deum tentandi proposito, eventus sine scrupulo esse possunt, quo demum spiritu ducantur? Habent Mosem et Prophetas, edicit Abraham ex ore Dei, cum Dives in inferno similiter miraculum pro convertendis fratribus suis exposceret. Luc. XVI. 21. ct Paulus ad Galatas I. 8. Etiamsinos ipsi aut angelus aliud Evangelium annuntiaverit, ac nostrum est, maledictus esto. In hoc igitur acquiescendum. Pro Iudicio Aquae Frigidae, quod hodienum non nullibi superest, seorsim allegari solet Aquam sinu suo eos non recipere, qui fidem in Aquae Baptismo datam abnegarint. Sed Aquae hoc proprium non est nec ratione aut kapdiognwsi/a praedita dici poterit, ut dignoscere possit, an sacrosanctum Baptismi pactum violatum sit, nec ne? Aut si praeternaturali virtute Divina id fecerit, iterum haberemus immensum novorum miraculorum numerum, quae nulla necessitate exigente patrarentur, quod in Ignominiam Divinae Maiestatis cederet: Quae omnia fusius diduximus peculiari Diss. de Iudiciis Dei, ad quam B. Lectorem remittimus. Huius loci quoque Cruentatio Cadavetum, quae inter signa Homicidii reponi folet, ut qui homicidii postulatur si praesens sit, cadavera sanguine manent: Eiusque ratio reddi solet, quia sanguis innocens clamet e terra et vindictam exposcat, ut Gen. IV. 10. Sed dubia adhuc est
hypothesis observationum, an adeo frequentes et certae sint, ut conclusio universalis inde formari possit. Praeterea docuit experientia hamorrhagiam cadaverum aliis quoque ex causis accidisse, nec tantum in cadaveribus occisorum, sed etiam communi fato exstinctorum. Notumque omnia fere cadavera humana ad motum violentiorem sanguinis aliquid emittere. Quae pluribus diducta ante cit. Diss. de Iudic. Dei c. ult.
Sequitur demum eruta veritas; Eaque agnitione tum partium litigantium, tum Iudicis. Partes, ut Legum exsecutione sibi nihil iniuriae inferri sentiant. Unde ipsi atrocissimorum criminum rei ante supplicium iubentur culpam palàm declarare. V. Specimen eius in sententia de supplicio Ravaillaci Henrici IV R. G. parricidae ap. Gramond. Hist. L. I. Quo fine et Tormenta introducta, non in testimonium et eruendam adeo quam agnoscendam et confirmandam veritatem: Neque n. iis subici solent, nisi quorum facinora iam in aliis indiciis claruerunt; Idque nequis condemnetur, nisi ipse quoque agnoscat, sibi non fieri iniuriam. V. Puffend. El. I. L. I. Def. XII. §. 33. In quo quidem et fontes solutionis corum, quae contra Torturam afferri solent sitos putamus: Servile aliquid sapere, nec Reip. prodesse posse, cuius membra adeo exhausta et detorta fuerint; Et dn. si insontem esse contingat, quae par esse possit compensatio, ut illi de iniuria satisfiat? Aut si mori porteat, cur prius excarnificari debeant? Et ipsae Resp. a tormentis aliàs alienae analogum quidpiam plerumque excogitarunt, ut reus, licet convictus alias, propriam confessionem delicto adiciat. Quemadmodum Angli eum in finem Poenam Fortem ac duram sua commenti sunt, quam prolixius descripsimus Hist. Orb. Terr. p. II. c. V. §. xxv.
Iudex quod agnoscit prolata sententia exprimit, quod decidere ucant, idque vel secundum acta et probata, si rei veritatem evidenter docuerint, vel secundam conscientiam Iudicis, si probata quidem plausibilia, et contra quae alter nihil excipere possit, exsistant, talia tamen sint, quae ille aliter se habere sciat. Cuius rationem reddimus, quia probationes eo fine tantum instituuntur, ut Iudicem veritate rei informent, qui si rem gestam iam ante novit, probationibus opus non habet: Deinde quia Iudicis sententia debet veritatem rei aut ius dicere, id iam si Iudex sciat, etiam contra probata facere poterit.
Consequens Decisionis est vel Appellatio à prolatâ Sententiâ, vel eiusdem exsecutio. Illa superior imploratur in praesidium Innocentiae, habetque locum in Iudiciis intermediis ac subordinatis, à quibus ad summum in Republ. Legislatorem excurritur: Unde Ius ultimae provocationis Maiestati tributum, quippe superiorem non agnoscenti. Quod tn. ex speciali concessione aliis etiam tribui potest, veluti a Praefectorum Praetorio sententiâ appellare fas non fui. L. 17. ff. d. minor 25. Ann. Creduntur n. ii, quibus ob singularem industriam exploratâ eorum fide et gravitate officii huius magnitudo committitur, non aliter pro sapientiâ suâ iudicaturi esse, quam si Princeps ipse iudicaret l. un. ff. de Praef. Praet. Referendumque buc fuerit Ius Maiestatis delegandi alicui causam remotâ appellatione. Q. An â Principe malè informato ad melius informandum appellare liceat? Resp. N. Quia omnis Appellatio debet fieri ab Inferiore ad Superiorem, ac proinde ab uno ad alterum, non ab eodem ad eundem; Neque probabile est, Principem tot prudentibus Viris stipatum sententiam inconsultò prolaturm. Monent tn. aliquid eius fieri posse si extraiudicialiter ad Relationem alterius Partis rescriptum aut Iudicatum fuerit, idque non tam ex Iure scripto et Ordinario, quam per interpretationem aquitati et humanitati congruentem; Neque Principis personam hic negligentiae aut Socordiae argui, sed potius exceptionem Sub. et Obreptionis proponi.
Quaeritur porrò, quo in loco habenda sit Extrema Provocatio ad Vallem Iosaphat seu ad tribunal Iesu Christi? Resp. Negativa non levibus argumentis innititur. l. Candore, qui erga omnes aeque adbiberi debet, et singillatim erga Superiores. II. Difficultate explor andi causas et fontes negotiorum publicorum. III. Moderatione illâ, quâ leves infirmitates et offensiones tolerare, et tranquillit ati communi condonare debemus. IV. Quia Magistratus Auctoritatem ita cum scandalo proculcamus, Subditorumque animos adversus Ius dicentes excitamus. Quia tn. provocationibus hisce aliquando eventus respondit, eoque divinae lusticiae specimina desideriis Provocantium respondisse deprehensa sunt, res non semper de nihilo esse credita fuit; Ac proinde distingvendam autumamus provocationem supercausâ et Provocationem super personâ Adversarii. Causa ipsa sireus humano iudicio et potenti exsecutione illius iniustè opprimatur, à parte innocenti ad Dei ludicium deferri potest, ita ut innocens ad Deum confugiat, et coram
illo de innocentiâ suâ protestetur. Confer II. ad Cor. I. 23. Rom. IX. v. 1. et 2. Non tamen in particularibus quibusque iniuriis, quas per iniustam hominum Sententiam patimur, ne obliviscamur illius Matth. V. 44. Iac. V. 7. 8. Provoeationem super persona Adversarii quod attinet, eam difficiliorem esse arbitramur: Nam Imprecationes, Maledictiones et denuntiationes, quae in S. Codice occurrunt Ps. XXXV. LXIX. CIX Spiritu Prophetico regebantur, ac proinde in imitationem trahi aptae non sunt; Neque etiam omni vindicta privata liberam provocationem eiusmodi facile praestare possumus. Tanto minus ea definitè h. quoad speciem, modum, locum, tempus, institui poterit, quia properationem, tardationem omnesque terminos et Periodos Iudiciorum Dei in terris observare possumus, non tn. praefinire aut praedicere, quod iustae Dei Providentiae relinquendum est. Minime omnium ad spiritisalia mala extendi oportebit. Nescimus n. an Deus adversarum velit convertere. V. II. Tim. II. 25.
Poena Damni et Sensus: Poena quid sit: Ius puniendi solius Magistratus esse; Nos ipsi nec auctores nec instrumenta Poenarum nostrarum esse possumus. Poenae invitis inferuntur; Vitia quaedam, Actus in terni, Cogitationes, Religio in poenas non incurrunt: Cur Athei puniendi: De Poenis Martyrum, Cadaverum, Posterorum: Aequivalens Poenarum quale, Poena Talionis: Adquam Iustitiae speciem Poenae pertine ant? Poenarum finis: Ius aggratiandi; Asyla.
IUdicia excipiunt POENAE vel PRAEMIA: Poena accipi potest negative pro defectu oppositi, seu fruitionis rei alicuius bonae, vel positive pro eo quod ob delictum ab alio patimur: Quam Distinctionem Theologi Scholastici in materie de cruciatibus inferni suam fecere, et prius Poenae genus Poenam Damni, posterius Poenam Sensus vocarunt: Et Poenam sensus ex dolore ad igni et similibus inflicto, Poenam Damni tantum ex privatione visionis Dei aestimant. Similiter incommoda, quae patiuntur aliqui ob morbum contagiosum, aut corpus mutilum, aut alias impuritates, quales multae exstant in Lege Hebraea, ut arceri coetibus, aut functionibus, licet proprie Poenae non sint, tamen ob similitudinem quandam et per abusionem eo vocabulo nonnumquam appellantur. Grot. I. B. II. XX. I.
Poena est Passio ob Delictum. Passio h. mali alicuius praesentis receptio, s. a Malo molesto facta impressio: Malum molestum est, quod hominem dolore afficit, seu opinionem damni per praesentiam suam ipsi imprimit. Ob delictum, in discrimen a passionibus Innocentum, Martyrum et ss. qui patiuntur quidem, sed non puniuntur, cum nullius delicti rei sunt. Grotii Definitio, quod Poena sit malum Passionis, quod infligitur ob malum actionis, verbis tantum a nostra divertit. Malum Actionis enim est Delictum, Malum Passionis istud ipsum quod passionem vocavimus, et hanc quidem infligi oportet, iuxta generalem naturam passionum omnium, quae ut tales fiant, requirun tur proficisci ab agentibus.
Poena quia passio est Agentem requirit, unde procedat: Pati n. non possumus nisi sit, qui in nos agat. Solum Magistratum id esse in eo
clarum est, quod arbiter Publici sit; Clarius adhuc, quia Delicta Leges tantummodo violant, eoque qui LL. qutor est, idem violatarum vindex erit. Dn. solus Magistratus securitatem societati suae praestare potest, h. non tantum praescribere, quid cuique sit tribuendum et quomodo damnum alterius culpa datum compensandum sit, sed etiam unicuique quantum fieri potest, de iniuriis et damnis non assipiendis cavere: Quod privatus facere nequit. Nosmet ipsi punire nos non possumus; Poena n. inviti est: Quod a. nobis ipsis voluntario inferimus invitis accidere non potest: Nec amoris quem nobis debemus teneritudo permittit, ut molestum aliquod in proprium corpus decernamus, cum Molestum aversemur et fugiamus, Poenam v. si nobis infligeremus non fugeremus, sed vellemus et appeteremus; Appeteremus ergorem, quam aversaremur, quod contradictionem implicat. Nec instrumenta Poenarum propriarum esse possumus, quia ne tum quidem omnis voluntas in nobis deficit, vel Amori proprio satis consulitur; Videnturque improbandi esse mores populorum quorundam, quibus reis iniungitur ut sibi ipis mortem conscilcant, veluti in Iapania frequentissimum et honestissimum supplicium capitale Ventris sectio non nisi propriis reorum manibus administrari solet. V. Varen. Descr. Iapan. c. XIIX. Rei enim sic instrumenta nimis activa se praebent ad propriae naturae eversionem. Similis ratio quoque, seu Poenam ipsam sibi accersat aliquis, seu acceleret eam, ipsamque iuvet: Manet n. Instrumentum Poenae suae et malum molestum sibi si non creat, ut tamen citius accederet quam par erat promovet. Sic peccant, qui suspendii damnati ipsi desiliunt non exspectata manu carnificis, quia circumstantiae inserviunt, quae mortem necessario attrahit, quam tq. molestorum molestissimum exspectare non optare deberent. Secus tamen est, si instrumenta mere passiva sint et in omnibus circumstantiis cogantur; Coactio n. sicuti contra voluntatem nostram est, sic reprehensioni nulli nos subicere potest: Quo pertinet si capitis damnati scalas sponte ascendant, capillos sub mitris abscondant ets. Hae Circumstantiae n. eius. modi sunt, quas mors ipsa non necessario sequitur, et deinde id faciunt ad evitandam maiorem molestiam, quae metuenda erat, si talia non fierent, ut ne, ad scalas dum per vim rapiuntur, dolorem patiantur, aut in decollatione geminum ictum experiri opus habeant etc. Eoque partes amoris proprii in eo adhuc explent, ut dum malum ipsum ineluctabile sentiunt, leniorem saltim eius gradum sibi procurent. Q. an licita
sit Poenarum optio? Rs. A. Quia optio non rei ipsius est admittendae vel declinandae; Malum molestum n. reo certòsubeundum est, quod proinde non eligir, sed invitus patitur; Id v. quod eligit, est tantum modus Poenae, et apparens mali molesti gradus inferior, eoque per electionem non Poenam ipsam quaerit, sed quae necessario subeunda est, leniorem fieri cupit.
Instrumenta POENARUM sunt Personae, quarum opera POENAE a Reis sumuntur. Magistratus n. quia ipse non potest omnia effecta dare, assumit, qui ministerium suum ipsi praebeant; Accedit existimationem eius laesum iri, si omnibus rebus romiscue manum admoturus esset. In Veteri Rep. Israelitica Strangulationis ministri erant ipsi Testes. Tr. Sanhedrin. c. VII. Lapidationis iidem primo, ac post eos totus Populus. Sanhedr. eod. l. Confer Levit. XXIV. XIV. Ioh. IIX. VII. Ratio in eo videtur sita fuisse, quod ita testatum facere debuerint, se solius Iustitiae amore nec ulla alia re inductos testimonia sua posuisse. Sed nostris temporibus munus hoc certis tantummodo personis, Lictoribus, Carnificibus etc. commissum fuit: Ut hominum mansuetudini tanto magis consuleretur, quae satius est, si in paucis ac vilioribus absit, quam si ab omnibus aeque abesse requiratur. Hincque communiter istiusmodi homines abominaioni sunt, quia in praestatione ministerii sui nihil praeter dolorem in eo qui punitur spectare praesumuntur, quod humanae Naturae mansuetudini repugnat: Cuius quidem iterum Ratio fuerit, quia homines eiusmodi e faece vulgi sunt, neque quid humanitatis officia requirant, adeo sciunt, vel praestare didicerunt. Eandemque ob causam subinde infamia notati sunt, quia non sine crudelitate esse eoque humanam naturam exuisse concipiuntur: Quod tamen non tam Officio ipsorum, quam Personis trascribetur.
Porro Poena quia passio est, malum molestum involvit, ac proinde non nisi invitis infertur. Malum molestum n. Dolorem infert; Dolorem v. tque rem inimicam nobis aversamur. Unde patet, quare quando in eodem vallo exstruendo idem opus faciunt rusticus et maleficus ad id condemnatus, malefico id poena sit, rustico v. neutiquam: Quia ille ex obligatione tantum eoque sponte id facere intelligitur, alteri v. tque aliquid ab ipsius voluntate abhorrens istud imponitur. V. Puffend. L. 1. Def. XXI. Similiter hinc ratio pendet cur Poenae aliquando contemnantur, quia rei molestiam quam Iudex conceperat non experiuntur.
Hinc nec aversandi causam sentiunt, eoque rem, quae molesta esse debebat contemnunt. Contemnete dieimur res illas, quae neque cupimus neque odimus; Viles res, quas contemnimus. Et Contemptus nihil aliud est, quam Cordis Actionibus quarundam rerum resistentis Immobilitas quaedam seu Contumacia, orta vel ab eo, quod Cor ab aliis Obiectis fortioribus occupatum sit, vel ab eo, quod qualia sint illa, quae contemnimus, experti non simus. POENAE igitur si contemnantur eas non cupimus quidem, sed tamen nec odimus, îdque vel quia molestiam earum ignoramus, vel quia ob aliud Bonum praeponderans ad sensum earum occalluimus. Ex eodem sequitur, cur crescentibus Delictis etiam POENAE cresc ere debeant: Quia crescentia Delicta indicio sunt, sensum ordinariae POENAE nullum esse, ut itaque eius aliquis sit, et POENA reipsa Malum Molestum fiat, eam crescere oportebit.
Poenis subiacent Delicta, h. Legum transgressiones, unde LL. laesas esse oportet, siPoenae sequi debeant. Et e contrario quae Legi curae ho~ sunt, nec Poenas habent. E quo sequitur non omnes actus vitiosos puniri posse sed eos tantum, qui directe vel indirecte Societatem humanam laedunt: Ratio, quia Leges propter Societatem humanam datae sunt; Haec igitur si laesa non est, necLeges laesae dici et per consequens nec POENAE exspectari possunt. Sic itaque vitiorum Moralium internorum, ut Pusillanimitatis, Avaritiae, Sorditiei, etss. POENAE non sunt, quamdiu Societatem humanam non laedunt: Quia Legislatores virtutum et vitiorum curam non habent, nisi quatenus ex iis Actiones profluunt salutem Civitatis vel Conservantes vel destruentes. Similiter Cogitationis POENAM nemo patitur, eandem ob causam, quia Actus mere interni sunt, eoque Societas humana iis non laeditur, Et praeterea nulla est, cur non talia peccata relinquantur Deo punienda, qui et ad ea noscenda est sapientissimus, et ad expendenda aequissimus, et ad vindicanda potentissimus, quae verba sunt Grotii. Interim si limites suos egrediantur et in Actus externos influant, ratio ista exspirat, et POENIS subiciuntur, quia non amplius interni manent, sed actibus externis meriti Qualitatem adiciunt.
An in Causa Religionis Inquisitiones fieri et POENAE statui debeant famosa et Praxi omnium Saeculorum asserta est Quaestio. Nos ex iis, quae modo diximus Rmus I. Religionem, quamdiu Actibus
internis continetur, violentiam nullam admittere: Quia nemo cogitationum aut conscientiae alterius Domines est; Nec ullum ex iis civitatiaut alii cuicumque Societati nascitur incommodum. Quia v. in tanta Religionum diversitate cancelli tales internis Actibus poni non possunt, quin in aliquos Externos Actus erumpant, de Actibus hisce Externis Rmus II. Eos modum accipere a laesione, vel Metu saltim probabili laesionis aut turbarum in Republica: Ratio est, quia dum in sensus incurrunt, non possunt non Actibus Socialibus accenseri, eoque a conformitate cum Societate, in qua fiunt, determinari: Unde fit, ut in aliquibus Rebuspp. diversae Religionis cuiusvis Exercitium reiciatur, quia periculum sibi undecumque imminere observant Legislatores: In aliis v. duae, plures aut omnes etiam exerceri permittuntur, ob metum periculi minorem: Qui tamen quia non plane abest, ideo numquam sine limitibus suis sunt diversa sentientes, nec alia Externa ipsis permittuntur, nisi quae innoxia signa sint fidei ipsorum citra laesionem Religionis praedominantis Alia prorsus Atheorum et blasphemorum ratio est, quos ob violationem obligationis naturalis puniri oportet, et dum dissidentium transgressio est particularis quarundam Legum, horum est universalis LL. omnium laesio: Unde nec puniuntur ut iubditi, qui LL. non observaverint, sed ut rebelles achostes, qui eas accipere noluerint.
Eximuntur quoque a Poenis Actus humanae naturae inevitabiles, seu quos homo ob imbecillitatem effugere nequit. Quia Leges uti feruntur de rebus, quae in potestate nostra sitae sunt, sic delicta versantur circa res easdem: Inevitabilia vero in potestate nostra non sunt, ac proinde puniri non possunt. Secus tamen est, si Actus sint non simpliciter humanae naturae inevitabiles, sed per adultam consuetudinem, auts. attracti, quia hi non proficiscuntur ab imbecillitate naturae nostrae, sed a culpa praecedenti, quia aut neglecta sunt remedia, aut morbi ultro in animum admissi.
Tanto minus v. Poenis subiacent Actus innoxii, his n. nihil delinquitur; Aut siquid intentetur ipsis non Poena est sed Passio. Angli ideo in decla ationem Innocentiae iniuste occisi Regis sui ipsum hodie Martyrem vocare solent et XXX Ianuarii ut pote diem parricidii eius, Martyrium Caroli, quod et peculiari inscriptione adiecta statuae ipsius inter Statuas Regias in Bursa Regia Londinensi expresserunt: Carolus primus Monarcbarum Magnae Britanniae Secundus, Franciae et Hiberniae Rex, Martyr
ad Caelum missus penultimo Ianuarii 1648. Et prostat peculiaris Liber, quo communi nomine Martyres vocantur omnes, quotquot ob causam Regiam passi fuerant: The Loyal Martyrology and the Characters of tbose Regicides by William Winstanley Lond. MDCLXV. 80. Similem ob causam in Ecclesia Nomen Martyrum receptum est, iisque tributum, qui innocenter ac solummodo ob praebitum veritati Divinae Testimonium morerentur, quod ea propter etiam maximi habuere V. Tertullian, Scorpiacum s. de Laude Martyrii, Cyprian. Epist. IX. qua continentur laudes Martyrum, qui ipso in Secessu adhuc constituto coronam sumpserant. Adde Fl. Iosepb. de Maccabaeis, quo toto libro Martyria fortiter perferenda commendat. Hos tamen an semper Causae Bonitas commendaverit, Christianus Amorvetat rigorose inquirere: Ut si sponte sese Martyrio obtulerint, aut alieno Cultui, a quo abesse et poterant et debebant, se immiscuerint, aut per Actus eiusmodi, vel non requisitam Confessionem, Ecclesiae et Veritati nihil accesserit, aut sedem et tuto et commode migrare potuerint etss. Quae certe non una vice aut uno in loco contigisse in Martyrologiis multoties observare est, et ab omni imprudentiae, a)llotrioepiskopi/as2, Zeli absque scientia, aut praesumptionis suspicione liberari vix poterunt: Quema dmodum primis Christianismi saeculis Impp. Diocletiano, et Maximiano Iohannes Nicomediensis POENAS dedit, quod Nicomediae Edicta adversus Christianos detraxiset ac discerpsisset praesentibus in Urbe ipsis Imperatoribus V. Euseb. Hist. Eccl. L. IIX. c.V. Baron. Martyrol. add. VII. Sept. Audas Episcopus Persicus Templum, in quo Ignis a Persis colebatur, evertit, cumque iussus a Rege Varane id instaurare renuisset, causa exstitit crudelissimae adversus Christianos persecutionis. Theodoret. Hist. Eccl. L. V. e. XXXIIX. sed qui ipse hoc factum ou)k ei)s2 de/on, ou)k ei)s2 kairo/n fuisse iudicat. Et inter recentiores Wilhelmus Gardiner Anglus A. MDLII. Cardinali missam coram Rege ac Proceribus magnaque populi frequentia Lisbonae celebranti, altera manu hostiam eripuit et pedibus calcavit, altera calicem effudit. V. Fox. Comment. Rerum Eccl. gestar. p. 203. et Martyrolog. Germ. in 80. p. 278. Item Iohannes Aventroot Civis Ultraiectinus Ultraiecto ubi aliquandiu vixerat in Hispaniam se contulit, ut Regi ostenderet Papae Antichristianismum, eumque ad destructionem eius hortaretur, quo nomine etiam combustus fuit A. Aetatis LXXXIV. Nos e)pe/xomen in hisce talibus, et siquidem Actus eiusmodi peculiares et heroici Zeli ad destruendam Idololatriam eius que adminicula dicendi
sint, eos admirari malumus, quam imitandos aliis proponere. Confer Voet. vol. II. Disp. de Signis et Mirac. p. 1124. Et vol. 111. Disp. de Idoloatr. Indirecta p. 309 et seqq.
Principes poenis non subiacent, quia supra Leges sunt, quod liquido demonstratum Diss. XIII. §. IV. Nec Bruta, cum infra LL. sint. Vid. eand. Diss. et §. Cadaveribus quando intentantur id fit 1. In criminis seu veri seu intentati detestationem: Sic a)utoxei/rwn cadavera ordinarie Poenis subiacent in detestationem criminis, quod vivus in se ipsum commiserat. II. In declara tionem corpus istud dum vivum esset, Poena tali dignum fuisse: Quo quidem sensu aequivalet isti Poenarium generi quod in effigie peragitur, quippe eodem fine suscepto, in declarationem nepe, personam cuius ista effigies sit supplicio tali dianam esse et per actu eiusmodi infamem reddi. Dn. nec Infantum et Furiosorum Poenae aliquae sunt, quia delicta sua inscii ac proinde et inviti committunt: Hinc etiam Praegnantes ordinarie non punituntur, nequid innocuo foetui inferatur, quod solius matris erat ut lueret. Quod si tamen Rationis vestigia interveniant, ex gradu eorum et Delicti conditio et POENARUM Arbitrium oportebit statui: Sicque communitur Infantes tunc non absolvunt, si malitia praesumatur aetatem supplevisse, h. si sufficienti supra aetatem Rationis exercitio praediti esse illudque in abusum vertisse deprchenduntur. Pariterque nec Furiosos, si ex malitiâ defectum Rationis simulent, sive siRationem ideo celent, ut malitiam in usum suum vertere queant: Tunc n. Ratione non carent, sed se carere tantum simulant.
POENAS Posterorum quod attinet, de iis certum est quod reipsa non possint delinquere, quia non exsistunt; Et Non Entis nulla esse Accidentia, plus satis in Scholis notum Axioma est. Hinc itaque rursus sequitur, nec eos POENIS proprie ac per se subiectos esse. Quod tamen liber aliquando Parentibus in servitutem redactis ipsi servi fiant, vel Posteri Privilegiis aut commodis aliquevibus careant, quia Maiores corum ipsis digne exciderant, id rationes has habet. I. Afflictiones eiusmodi proprie POENAE non sunt, sed Infortunia tantum: Quemadmodum n. qui ex Imaginatione Matris naevosus, mutilus aut similiter nascitur, id nulla sui culpa fert, sed mera Naturae inclementia, unde etiam nihil aliud in eo agnosci potest, quam merum Infortunium, quo alii homines non involvuntur: Aut si cuiusvis privatorum nostrum sortem cogitemus comparatam cum alia alterius sorte meliori, nempe nos tenuiori
nota, humiliores, debiliores esse quam alterum aliquem, non alia ratio est quam quia ita nati sumus, h infortunium nostrum id ita tulisse, quod nos cum nasceremur mutando non eramus. Ita iam de defectibus civilibus codem modo dicendum erit, eos liberis adhaerere, quia dum a Parentibus servis, agrestibus etc. prodeunt, non possunt non incommodis statum talem comitantibus onerari, ac proinde Infortu nium ferre, quod mutando non erant. Idem docet Cl. Puffendorf. L. 1. DEf. XXI. §. VII. verbis hisce: Proprie non puniuntur liberi, quando pater ob suum delictum pecunia aut amissione feudi multatur praesertim cum istbac ratione liberis non directe damnum detur ablato eo ad quod ius proprium babeant, sed duntaxat per consequentiam damnum illudveniat, nempe dum non babent, quod habituri alioqui~n fuissent, cessante n imirum conditione, sine qua ius non babebant, quae erat, ut ea bona parentibus ad mortem usque essent conservata: Sic quando parentibus ob delictum in servitutem redactis liberi ex illis post nati serviquoque fiunt, in bis nequaquam POENAE rationem babet servitus, sed infortunii dunt axat, presertim cum nemo antequam sit ius babere possit, ut tali et non alia conditione nasceretur. Sed in isto minus accuratus videtur quod Liberos etiam damnum pati doceat: Damnum n. proprie patimur in iis rebus, in quas nobis Ius perfectum competit, h. si laedamur in eo, quod iam habemus, vel non accipimus, quod ex pacto aut Lege Civili debebatur. Hic v. nullum Ius praecessit, quia n. non sunt, nec ius habere dici possunt et per consequens nec in Iure suo laedi. Verum lis haec forsan in Voce erit, et potuit Damnum sensu latiori pro incommodo quocumque accepisse: Nobis satis est indicasse Liberorum incommoda, quibus per Nativita tem onerantur, non Damnum proprie dictum esse, sed merum Insortunium.
II. Poterit in Posteros Proprie sic dicta POENA cadere, si praesumantur idem facturi esse, quod maiores ipsorum ante designaverant. Sic Adami peccatum in nos transit et una cum eo POENIS divinis addicimur, idem n. facturi fuissemus, si exti tissemus: Quamquam aliq insuper hic interveniant, verum quae Reverendo Theologorum Ordini committenda sunt. Similiter Familiae, Collegia, civitates oneribus. ac molestiis nonnullis in perpetuum addicuntur, quia Posteri Antecessoribus succedunt, eos repraesentant, Sicque tacite q. approbare praesumuntur, quae isti deliquerant. Et in Crimine Laesae Maiestatis olim POENAE ex parte in Liberos redundarunt, quia in iis Paterni h. Hereditarii
Criminis exempla metuuntur, veluti Imp. soquitur. L. V. C. ad L. Iul. de Mai. Unde tales reddi iubentur, ut perpetua egestate sordentibus sit et mors solatium et Vita supplicium l. ead. Et Iapanenses eandem ob causam id in tota Familia morte vindicant, quemadmodum et nostro tempore placito Curiae Parisiensis in Revaillacum cautum fuit, ut Parentes scelesti hominis ditione abstinerent Gallica, sub POENA Capitis, non secus ac agnati, Ravalliacaeo Nomine infami in omne avum futuro. Gramond. L. 1. p. 8. Alibi tamen in Christiano orbe id sola nominis mutatione ferme expiatur, quamquam ne illam quidem attenderit Sermus Angliae Rex Carolus II, sed universali Gratia omnes donatos reddidit, qui Gloriosis, Parenti ipsius mortis causa exstiterant, solis iis exceptis quos Parliamentum peculiari denominatione exclusurum esset. Unde ipsi Cromwelliano et Nomini et Familiae pepercerunt, quae hodienum non plane extra Angliam est; Et solis illis, qui primarii Regicidii auctores fuerant, Gratia ista Statuto Parliamentario denegata fuit, ut Contionatoribus aliquibus, Iudicibus Regiis, Wilhelmo Huletto, qui putabatur fuisse Exsecutor Regius, et paucis aliis, Sicque de ipsa Lega supra dicta iudicat Alciatus: Sibivideri eam magis factam ad terrorem, quam ad futuram observantiam.
Ex dictis hisce videtur Iucem sibi foenerari e)nantiofane\s2 istud Sacri Codicis, Quod Deus verbis DEcalogi minitetur, Se Peccata Parentum vindicaturum in tertiam et quartam generationem, alibi v. Filios Delictorum Parentum teneri noli. Posterius declaratur Ezech. XIIX. 11. 111. et seqq. Prioris rationem ultimis verbis §. seq. Tertullianus ap. Grotium addet. Limitari v. solet, videlicet Deum vindicare Peccata in liberis, si liberi ac nepotes parentum impiorum insistant vestigiis. Quod quidem non plane improbandum est, quia tunc Delicto eodem communicant. Veruntamen id simul considerari merebitur, Delictum tunc non amplius esse Parentum aut alienum, sed proprium et filiorum ipsorum; Et filios non puniri, quia talibus Parentibus nati sint, sed quia facti complices et eiusdem facinoris rei habentur. Nos in POENA hac ad Liberos et Nepotes extendenda agnoi scimus I. Comminationem istam seorsim ad Idololatriae Crimen dirig-Non adorabis ea, neque coles: Ego sum Dominus Deus tuus fortis, Zelotes, visitans etc. Exod. XX. V. Idololatria v. unum e Criminibur Laesae Maiestatis Divinae est: Est n. facinus, quo homo declarat sibi non amplius esse volunatem Deo oboediendi: Unde veluti Crimen Laesae Maiestatis Humanae ideo gravius est aliis Delictis, quia Subditus Pacto generali
oboedientiae eoque omnibus simul Legibus renuntiavit; Sic etiam Idololatriam graviorem esse oportet Delictis aliis, cum non specialem Legem sed generale Oboedientiae pactum violet. Atque iam veluti inter homines Crimen Laesae Maiestatis ad subolem et universam Familiam extendi potest, sic tanto magis in Crimine Laesae Maiestatis Divinae id fiet, punienturque tunc Liberi quippe in Causa parili constituti et in quibus paterni ac hereditarii Criminis exempla mtuuntur. Confer Crot. I. B. II. XXI. XIV. II. Dei verbis non tam POENAM indigitari, quam Infortunium per Delicta et POENAS maiorum attractum, qua de re praec. §. XI. fusius locuti fuimus. Hocque sensu mitissime omnium putamus accipi posse, quae de Maledictionibus, seu Infortuniis Familiarum aut Nationum carumque causis vulgo circumferunt, vel suspicantur, comminiscuntur etiam aliquando: Quales sunt, quos in Vasconia Galliae Provincia Capotos, les Capots, seu Gaehets vocant: Item Sciapodes in litore Malabarico; NEc dissimile est quod iactianr stelliones hodierni Cingarorum et Zigeunorum nomine passim noti: De quibus V, Histor. Orb. Tripart. P. I. c. Ix.
Quid in casu, si liberi superstitibus adhuc Parentibus patiantur, sentiendum sit, explanat idem Grot. l. proxime cit. nempe Deum in eos agere non POENAE se planissimi Dominii iure; Et Parentes interea spectaculo tali, vel metu saltim eius tanto gravius puniri. Unde id, quod modo diximus, sponte sequitur, Liberos tunc non POENAS sed infortunium pati. Ipse Ius Dominii plenissimum habet ut in res nostras, ita et in vitam nostram, ut munus suum, quod sine ulla causa et quovis tempore auferre cuivis quando vult potest. Igitur si morte immatura ac violenta rapit liberos Acanis, Saulis, Ieroboami, Actuali in ipsosiure Dominii non POENAE utitur, sed eodem facto gravius punit Parentes. Nam si superstites sunt, (quod maxime spectavit Lex Divina, atque ideo Lex minas istos ultra abnepotes non extendit Ex. XX. quia ad eorum conspectum pertingere potest humana aetas] certum est Parentes puniris tali spectaculo gravius n. id illis, quam quod ipsi ferunt, ut a Cbrysostomo recte dicitur, quî cum consentit Plutarcbus: Nullum durius supplicinm, quamcos, qui ex se sunt ob se miseros spectare: Sive non eo usque provivunt, tamen cum eo metus occidere magnum est supplicium: Duritia populi, inquit Tertullianus, ad talia remedia compulerat, ut vel posteritatibus suis prospicientes legi Divinae obedirent.
An aliquis teneatur Delictorumalterius, generalior Quaestio est, sed ex codem fundamento asserenda, sisi. praesumatur id facturus fuisse quod alter fecerat, vel generalius, si communio quaedam circa eadem Delicta inter ipsos interveniat: Unde qui factum vitiosum iubent, qui consensum requisitum adbibent, qui adiuvant, qui receptum praestant, aliove modo in ipso crimine participant, qui consilium dant, laudant, assentantur, qui, cum ex iure proprie dicto teneantur vetare, non vetant, aut cum teneaentur ex simili iure opem ferre iniuriam patienti non ferunt opem, non dissu adent, cum dissuadere debeant, qui factum reticent quod notum facere ex iure aliquo tenebantur, bi omnes puniri possunt, si in ipsis talis sit malitia, quae ad meritum pene susfficiat, concludit iterum et fuse diducit Grot. II. XXI. §. 1. et seqq. Et Ratio universalis omnium est, quia Delicti communio in iis intercessit. Sic Rectores tenentur delictorum Civium suorum si ea committi passi fuerint, h. sciverint ea, et cum potuissent non prohibuerint. Parentes liberorum, Domini servorum culpam ferunt in similibus Circumstantiis: Sed in Hypothesi ad personas prudentia et applicantis et iudicantis opus est, tanto magis si iudicium de POENIS Divinis in partes veniat. Saepe ex occultis causis Dei ultio in Reges est, saepe pro populo Reges, pro Regibus saepe plectuntur populi, ut visum Divinae providentiae cui subiacent Reges et populi, quamque Hominum seturitas et ultio aeque movent, inquit Gramondus, ubi pedicularaem morbum Philippi II. Regis Hispan. describit L. IV. p 262. Poterit tamen dici in hisce talibus delinquentem solummodo puniri, alterum v. Infortunio tantum affici, idque ex iure Dei in homines plenissimo. Sic Principem Pium dum adimit Populo impio, illum quidem ex placito suo vita privat, sed Populo id ipsum POENAE loco est, dum spes affuturae in posterum securitatis et tranquillitatis suae ipsis adimitur: Contra ob Davidis peccatum Populus innocens peste conficiebatur, iterum ratione Populi ex iure absoluto Dei in homines: POENA v. Davidis erat: Acerbissimum n. est delinquentibus Regibus supplicium id quod populis infligitur. Cbrysost. Qu. ad orib. CXXXIIX. Q. an POENA ad heredes transeat Resp. A. sed praesuppositis quae hactenus saepe diximus. Extra eiusmodi casum Si sit, Heres qua heres POENAE non tenetur l. si Poena ff. de Poen. Inst. I. Heredem repraesentare defunctum. Resp. Sed non in Personalibus, qualia sunt Merita propter quae POENAE infliguntur. II. Heredem teneri
debitis defuncti. Resp. Debira adhaerere Bonis, non Defuncti Personae., V. terum Groli. §. XIX.
Propter quod Paenae infligantur est Meritum, de cuius natura iam dictum praec. Diss. V. §. XI. Esse nimirum Ius accipiendi ab altero rem factis suis aequivalentem. Rem Aequivalentem istam v. arbitramur consistere in re simili illi malo, quo laesa pars affecta est. In quo quidem seorsim notari oportebit I Simile II. Laesam Partem, et ex iis erui, quae Proposito nostro inserviunt. I, Simile quia est, non requiretur esse idem, eoque non necessario aliquis idem patitur, quod alteri intulit. Causa in eo, quia eiusmodi POENAE genus non quadrat semper. POENAE v. sicut ex merito infliguntur, ita Ius dicunt et per consequens applicationem debitam s. congruam: Iam a. quae non quadrant, congrua non sunt, quod in Terminis claret. Prob. ulterius, quia hoc modo Adulteria, stupra, foedi concubitus etss. commode puniri non possunt: Et in plerisque aliis criminibus POENA iusto esset levior; Nec satis attingeret finem POENARUM, quiest cautio de securitate singulorum; Praeterea Audaciae conditio hac ratione longe melior esset, quam Innocentiae, siquidem illi nihil plus metus a Legibus, quam huic a facinorosorum malitia foret, superstite adhuc spe fallendi, aut per fugam, vel alia ratione POENAM declinandi: Quae enotavimus ex saepius laudato Puffendorf. L. I. DEf. XXI. §. X.
Similitudo itaque in POENIS requiritur, h. non identitas, sed convenientia cum damno illato. Quae unde peti debenat si quaeratur, Rmus, petendam esse a fine omnium ACtionum Civilium, nempe Bono Publico, a quo prout damnum illatum parum vel longe distare videbitur, sic POENA haec, illa, ista esse requiretur: Unde mirum non est, si Delicta etiam levissima aliquando morete puniantur, quia licet in se parva sint, Publicum tamen enormiter laedere iudicantur, eoque intuitu ipsius magna fiunt. Sicque ipse Deus exiguam Pomi morsiunculam [quantilla res!] in Adamo et nobis omnibus posteris eius aeterna morte vindicavit, non quod in se res magna esset, sed quod enormi laesione Maiestatis Divinae magna fieret. Et in militia vel pomum carpsisse, vel vestigium unum extra metam posuisse saepenumero capita li supplicio vindicatur, non obr rei magnitudinem, sed usu militaris Societatis ita poscente: Contra gravibus Delictis aliquando mitiores POENAE irrogantur quippe temporibus et usui Reip. accommodatae: Ut si vitium aliquod in mores abiit, ut propter delinquentium
multitudinem POENAE exigendae locus non restet, nisi per Supplicia Civitatem prorsus exhaurite velis, reip. necessitas POENAS remittere iubet; Aut si ingruente bello alii idonei desint, quis dubitat Duci strenuo exilium aut capitis supplicium merito POENAM esse remittendam, ideo quod opera ipsius Resp. isto tempore carere nequeat? Puffend. §. IIX.
Exinde simul paret, cur eadem delicta in omnibus Rebuspp. non eaedem POINAE maneant, et cur POENAE, quae in una Rep. Capitales sunt, in alia non Capitales habeantur? Videlicet quia pro Ingeniotum uniuscuiusque Populitractabilitate, duritie, asperitate Bonum Publicum non ubivis eadem efflagitat, Quam rem, si in Hypothesi applicetur ad Quaestionem de Furtis, utrum POENA Capitali afficienda sint, necne, codem responso facile expediemus: Capitalem esse posse pro Regionum et Ingeniorum varietate, si nempe securitati Publicae aliter caveri nequeat. Unde licet in Rep. Hebraeorum Furta pro capitalibus non habita fuerint, nostris tamen Rebuspp. quae aliud statuunt, id nihil praeiudicat, cum necessitas publica hic alios et graviores obices poni requirat, quemadmodum ipsis LL. Hebraeorum gravius punita fuerunt Furta de pascuo, quam de Domo V. Exod. XXII. I. et IX. Quia maior pro pascuis necessitas militabat. Quod in contrarium afferunt, Proportionem debere esse inter POENAM et Delictum, Furtum v. aliquot Imperialium cum Vita Hominis nullam proportionem habere; Ei Rmus Proportionem manere integram, sed quae non ex rerum levitare, sed Reip. necessitate aestimanda sit.
Hinc etiam deducimus, cur in Rebuspp. nostris tam varia mortis genera recepta sint sontibus infligenda, seu potius, cur tot cruciatus morti sontium praemittantur, cum alias mors ubivis eadem sit, et morte ipsa gravis supplicium non possit invenioti: Nimium quia necessitas Publica frequentiam Delictorum ita coerceri requirit: Quamvis, siquidem privato licet de rebus publicis aliqua cogitare, dubitari possit an fine suo ita potiantur sapientissimi Legislatores? Cum non obstante totuplici acerbitate Delicta nihilominus frequentia sint, aut aliae Resp. quae minorem cruciatuum varietatem habent, ideo frequentiora delicta videant. Agnoscit hoc de Anglia sua diligens Satus Anglicani Scriptor Th. Smith. Rep. Angl. L. II. c. XXVII. et ita loquitur: Genus Supplicii aliud in homicidas, grassatores, sic arios, raptores, ceteraque eiumodi facinora, qua maiestatem non imminuunt, praeter suspendium non babemus decretum, defunctorum corporasepeliendi cuique conceditur facultas:
Caput amputare, eqvuleo subicere, in frustra secare, in rotam confringendum aliquem exponere, nobis inusitata sunt, nec alibi tamen infrequentiora sunt homicidia.
Denique et Quaestionem huc referimus, ad quam speciem Iust: ciae commutativam ne an Distributivam POENAE pertineant? Nos ut Iustitiam ingenere ex constanti et perpetua voluntate suum cuique tribuendi satis aestimari posse putamus, ita Commutativam fieri arbitramur, si inter privatos occupetur, Distributivam si a publico in privatum tendat: seu brevius: Iustitia Distributiva versatur circa Actus Sociales, Commutativ circa Actus singulares. Haec exercebitur inmutua Iuris translatione; Illa in iuris nostri in alium prosecutione. Instantias quae in contrarium adduci possint, diluendas praesens pagina non capit, veluti et quae Ill. Grotius de ipsis Nominibus disputat. Exsistisv. ita positis POENAS ad Iustitiam Distributivam referimus; Et ratio est quia a Publico in singulos proficiscuntur. Ad Commutativam non possunt pertinere I. Quia in POENARIUM irrogatione Publicum spectatur, Privatus a. non nis secundario ac propter Publicum. II. Quia nulla inter Personam privatam laesam et laedentem intervenit mutua Iurium translatio: Quam de Essentia Iustitiae Commutativae esse autumamus. Puffendorfius cur Iusiciam Vindicativam induci et ad eam POENAS referri velit penetrando non sumus; Neque n. videmus cur non posita ca et quarta species, quae Praemoirum collatrix sit velplures etam adici debeant; Vel quid desit POENIS, quo minus in illis obveniat, Recta applicatio eorum, quae ex pacto societatis cum membro aut membri cum Societate debentur, quam tamen Distribu. ivae naturam esse prodit L. 1. Def. xVII. §. 11.
Grotius POENAS ad Commutativam seu prout ipse vocat Exploetricem Iustitiam refert: Videri n. delinquentem se delicto suo POENAE obligasse et quasi ex contractu ad eam ferendam teneri; Quia sicut qui vendit etiamsi nihil peculiare dicat, obligasse se consetur ad ca omnia quae venditionis sunt naturalia: Ita qui delinquit sua voluntate se videri obligasse POENAE, cum crimen grave non possit non esse punibile, adeo ut qui directe voluerit peccare per Consequentiam et POENAM mereri voluerit. Sic Imperatores cuidam dicere, Ipse Te huic POENAE subdidisti; et qui sceleratum capiunt consilium suo merito iam tum puniri, i. sua voluntate POENAE meritum contraxisse dici; Et Tacito mulierem quae se servo coniunxisset, in servituten sui
consensisse dici, quia id POENAE in tales erat constitutum. Sedenim in POENIS Contractui locum non esse ante diximus, quia in omni Contractu est mutua iuris translatio, quae in PCENIS non est: POENAS v. non nisi in vitis inferri patuit §. V. Hos saltim per consequentiam cas velle hic urgetur, quod negamus I. Quia hoc modo nulla Legis transgressio Delictum foret: sed quam suo quisque periculo libertatem emeret, eam iure habetet. Ratio, quia dum POENAM aliquis velle potest, Libertatem habere censebitur aut Delicto abstinendi, aut POENAM subeundi, coque Delicto non necessario abstinere dicendus erit. II. Non deliquisse dici possent, qui suo Damno delinquunt, Ratio eadem, quia Lex censenda foret Libertatem proposuisse aut facinore vacandi, aut. POENAM ferendi. III. POENA pretii loco proponeretur, licentiam faciendi ca quae Lege prohibentur venundarentur. Hobbes C. XIV. § XXIII.
Restat Finis POENARUM, qui est Securitas Publica, ut universis et singulis caveatur de damnis accipiendis. Ex quo deinde alter fluit Terror singulorum, quo Voluntates eorum ad oboedientiam confirmantur: Hoc est nequid in posterum simili modo designetur, quo alius quis in Publico laedatur: Idque fiet, si qui deliquit vel tollatur, vel vires nocendi ipsi auferantur, vel malo suo delinquere dediscat. Hinc si malum infligatur absque consilio publico cavendi aut Subditos reformandi POENA non est, sed factum hostile, quia POENA sine fine suo esse non potest. Et Privati vindicta ideo inutilis est, quia privatus Securitatem suam Publico praestare non potest, vel terrore alios avocare: Unde et rationem petimus, cur POEN Aepublice fieri debeant? Quia cuique ita in memoriam vocatur, quam tenere securitatem suam Res publica diligat, quamque severe ipsa ei cautum velit. His accedit particularis privatorum Finis, Utilitas eius et qui deliquit, et cuius intererat delictum non esse; sed sub universali isto comprehensi, quia quicquid his exigitur vel obtinetur, id omne in communem locum Securitatis Publicae confluit, et propter cam contingit. Utiliras eius qui peccavit in emendatione consistit; Alterius, cuius interetat delictum non esse, I. ne tale quid postea aut ab codem aut ab alio patiatur. II. Ut damni, quod passus fuerat, causa ipsi satisfactio detur; De priori non adeo res dubia est; Pasterioris fundamentum in Lege illa Sociali situm est, nequis inferat alii, per quod Pax et Societas hamana turbatur, cuius vigore laedens tenebitur ad eompensandum alteri damnum, quod sua Culpa quoquo
modo intulerat, et praeterea ad Cautionem de non offendendo in posteru. Q. In quo consistat Satisfactio? R. Reduci ad priora et retributione aequivalentis a magistratu determinati absolvi posse remur: Ut n. plane in eundë sta rum redeamus, quo ante iniuriam vel Delictum nobis intentatum fueramus, id impossibile est. Laesio n. semel facta numquam desinit esse Laesio, cum factum infectum non possit fieri. Quid e. aequivalens praestabit? Rmus Solamen et rationem mulcendae laesi molestiae. Quemadmodum qui furto rem amisit, etduplum aur triplum eius recipit. numquam ideo desinit iniusta ablatione laesus esse, sed istud quod accipit, in solamen passae iniuriae nanciscitur: Et qui ab homincida occisus est ideo non reviviscit, quia alteri etiam moriendum est, sed ex morte alterius superstites solamen visae iniuriae hauriunt. Sed determinatio eius a Magistratu exspectanda est; Ratio, quia sibi soli non ponitur, sed prout conducit universaliori Fini, securitati publicae; Aut si Solamen esset, Publico fieret inutile: Unde et Puffendorf. bene iudicat parum cum ratione congruere, quod apud nonnullas civitates in homicidio penes occisi cognatos sit, homicidae Poenam condonare aut relinquere, quia non primario mulcendo ipsorum luctui, sed ob exemplum hominem iugulari ere est.
Oppositum q. Poenis est Ius aggratiandi seu veniam delictis dandi. Discrimen eius a Dispensatione et Aequit ate, quod cum Aequitas rem de qua quaeritur Legi subiciat, sed factam esse neget, et Dispensatio rem factam esse agnoscat, sed Lege comprebendi neget, Venia et factum et Legem agnoscal, sed effectum Legis inhibeat, idque ignoscendo vel parcendo. Ignoscere est effectum Legis plane tollere; Parcere eudem non tollere quidem, sed suspendere. Ex parcendi actu Asyla fluunt, quae sunt loca refugii immunit atem contra vim praestantia, in quae quidem ab omnibus fere nationibus consensum fuit. Selectus eorum vero iste, ut loca essent, quibus iam ante reverentia aliqua competerel, qualia templa, signa in castris, statuae et imagines CAesarum. Causaut munimento essent propter vim iniustam. Apud Christianos ad quaevis loca sacra extensa fuerunt, sed nimia indulgentia gravissimis delictis occasionem praebuit, dum facinorosos promiscue omnes Ecelesiarum immunit atibus gaudere passi sunt: Unde et plerisque in locis buic rei derogatum est libereque facinorosi iis extrabuntur: Cuius ratio non ut Deus ideo contemnatur, sed quia Religione ad receptacula et irritamenta malesiciorum uti velle eius pess mus abusus est. V. plur. Muller. de Asylis.
Natio ordinis: Dignitas nulla quin fluat e publica existimatione; Quid sentiendum de Nobilitate Virtutis? Ius Dign. conferendi etiam extra Civitatem extenditur: Dignit atum bonor ariarum Syllabus et not abilia; An e re sit eas bonis donari? Aniuvet eas mulliplicari? Dignitatum personalium index: Dignitates Officariae Imperii, Anglia, Suediae: De Consiliariis, Primis ministris, Legatis.
SEquitur ut de DIGNITATIBUS agamus, sed Publicis: Generalis natura Dignitatis n. Diss. VI. iam exposita. Ratio tractandi his gemina, una, quia praemia sunt Rei publicae Altera quia adminicula praebent Imperio Publico; Unde et duûm generum Dignitates constituendae Honorariae et Officiariae. Dequibus non nisi parcissime ac veluti per Indicem agemus; prolixius n. iam integro scripto plerasque earum prosecuti fuimus, et residuum earum quod est propediem nos adiuncturos recipimus.
Causa Dignitatum agnitio Publica, seu propius ad propositumnostrum, iudicium Maiestatis. Maiestaten. iubente Dign tates sustinentur l. 5. C. de Dignit. Unde nec aliqua est, quin causam hanc agnoscat. Et Dignitas licet in se nihil aliud sit, quam eminentia super alium, causam tamen cur emineat semper praesupponit: Veluti ipse Princeps ideo aliis eminet, quia Cives illum praestare posse, quod ipsi praestando non erant, agnoscunt; Sicque et Cives eminent, quia Publicum id ipsis deberi agnoscit. Et e contrario saepe abiecti manent, quos virtus commendat, quia Publicum virtutem corum non agnoscit. Similis ratio est, cur sola Nobilitas Civilis in numerum veniat, posthabita Nobilitate Virtutis, vel Philosophica, prout Lansius eam vocat, quia Nobilitas est Praemium publicum, quod sola virtute non confertur, sed tunc demum, si virtus a Rep. in aestimationem trahatur; Ac licet Nobilitas numquam sine virtute esse possit, alias n. praeminum non esset, non tamen ideo reciprocus nexus est, ut ubi Virtus est etiam sit Nobilitas. Sed Nobilitas ubi est, ibi virtus quidem esse requiritur, non a. vice versa, ubi virtus est, ibi Nobilitas etiam locum habet, nisi aestimatio publica accedat. Qua de re pluribus actum Not. Dign. Ill. Diss. XI. Cap. 1. §. II. et C. II. §. I. II. V.
In Subiectis Dignitatum notabile, ea etiam extra Civitatem extendi, pervincente id mutua hominum propensione et studio alios iuvandi, tum etiam communi axiomate: Omne Bonum est communicativum sui. Sic ab Imperatoribus nostris saepe Principes, Nobiles etss. extra Imperium creati, perstantque hodienum RAdzivilii, Lubomirscii, Princeps Transilvaniae, tq. Principes Imperii, Imperio tamen non comprehensi. Eodem modo olim Reges Poloniae creati, e quo alii collegerunt, Polonos Imperio tunc tributarios fuisse. Et in Ordinibus Equitum hodiernis Rex Hispaniae Regem Poloniae non ita pridem Equitem Aurei Velleris creavit; Item Rex Angliae Regem Suediae, Sermum Electorem Brandenburgicum etc. Equites Aureae Periscelidis, sed sine omni subiectionis indicio.
Dignitates iam initio duûm generum constituimus Honorarias et Officierias. Honorariae sunt sine negotiorum administratione; Officiarias quigerunt, simul expediendis rebus admoventur. Honorariae aliae Reales, aliae Personales. Reales sunt Tituli Archiducum, Ducum, Principum, Marchionum, Comitum, Vicecomitum, Baronum, Nobilium. Archiduces solum Imperium nostrum habet in Sermis Archiducibus Austriae; Magnum Ducem Toscanae Italia habet praecedenti seeulo demum a Pontifice M. creatum; Quo nomine tamen et Rex Poloniae ratione Lituaniae gaudet, item Czar Russicus, et Orientales quidam Principes, nisi arbitrarii apud hos tantum sint et non fixi Tituli. Ducum nomen passim obvium, Dania tamen iis, veluti et ceteris Dignitatibus Nobilitatis superioris, fere caret; Etiam Suedia, exceptis Principibus Sanguinis; Sic n. Carolus, qui initio huius saeculi Rex Suediae fuit, vivente fratre, Rege Iohanne, et post eum regente Sigismundo, Dux Sudermanniae salutabatur: Marchiones Italia, Gallia, Hispania habent sed imbecilles, et quorum aliqui vix ducenta iugera agi possident; Germania potentiores habet et in iis potentissimum Sermum Electorem et Marchionem Brandenburgicum. Comites Palations sola Germania, et Anglia si non Comitem, certe Comitatum Palatinum Cestriae numerat. Landgravios iterum Germania sola et hodie quidem Hassiacos et Leuchtenbergicum. Principes seorsim ita dictos Germania, Gallia, Po. lonia; In Italia plerumque sunt e nepotibus Pontificum; Alibi proli Regiae hoc nomen familire est: Rex Suediae etiam Magnus Princeps
Finlandiae inscribitur. Comites ubivis videre est; Vicecomites in Gallia et Anglia, quibus in Germania Dominos in specie ita dictos aequiparaveris, quemadmodum Principes Anhal;tini sunt Domini Servestae, Comites Mansfeldici Domini Heldrungae etc. Barones itidem passim obvii; Item Nobiles. In Hungaria et TRansilvania sunt qui Vere Nobiles in scribuntur, qui fortean illi, qui antiqua prosapia editi sunt. Apud Turcas plane nullus Dignitatibus hisce locus: Honos cuique pro muneris et officii quod adininistrat ratione defertur, nec quemquam, ne suorum quidem, nisi ex se pendunt, sola domo Otomannorum excepta, quae suis censetur natalibus. Busbeq. Enist. I. Legat. Turc. Cuius rei rationem in arcano Dominationis quaerit Besold. Diss. 11. De Iur. Ordd. Civ. c.IX. §. VI. Ut omnes ab uno pendeant Principe et nemo fiat magnus nisi per Principem solum, sicque Principi tanto magis devinctus sit. Adde Not. Dign. Diss. XI. c. III. §. IIX.
Conditio Dignitatum talium non ubique eadem, et plerique Procerum in Anglia, Gallia, Hispania nudum Titulum locorum, a quibus nominantur, gerunt, locis ipsis v. haut aeque potiuntur, aut certe Iurisdictione in ea carent; Saepe et reditus iusto tenuiores numerant, exprobratque Marchesiis Gallorum et Italorum Sagac. Monzambanus, esse in iis qui vix ducenta iugera agri possideant, de quo iam ante dictum; Et alius rerum Italicarum spectator Scribit, se non sine dolore in Agro Lunensi vidisse triginta Marchiones sub una arbore ficus colligentes. Mox bis mille Comites in tenui quodam et exiguo Comitatu ap. Laens. Or. contr. Ital. p 540. Ioco quidem, sed tamen non sine tenuitatis nota. E contrario in Germania plerisque e Nobilitate superiori opimis reditibus prospectum, nisi quo successio aequalis ad tenuiorem sortem redegit; Eratque istud priscis Imperatoribus, Ottonibus etc. in more pofitum, ut Dignitates Ducales, Comitivas etss. una cum bonis aeque magnis Viris bene meritis conferrent: Cuius rei rationes erant: I. Quod Personae tales Rei publicae e devinctiores sint, dum non suo tantum sed etiam liberorum nomine agunt. II. Idem Principibus imperandi securitatem praestat, dum n. pro Liberis laborant, simul operam navant conservando statui a quo dependent, III. Corradendi cupidine minuit eos, qui liberos suos in eadem dignitate videndi spem habent; Liquetque e contrario abusus huius rei in Nepotismo Pontificum Romanorum; Nepotes n. veluti in aula Romana regnant, sic omne quod possunt ad se tra hunt,
quippe conscii facultatem hanc se diutius non habituros, quam quoad Pontifex M. superest. Confer Muller. Archolog. c. XI.
An iuvet multiplicari Dignitateshasce, quaeri solet? Prodesse Reip. videtur elucere in actionibus prudentissimorum nostri temporis Principum eo fine susceptis. Sic n. Iacobus Angliae Rex et post eam hodiernus Carolus II. numerum Procerum suorum non parum auxerunt; Idem in Hispania a Philippo II. factum, quod prolixe reeen sed Auctor des Voyages d' Espagne c. XI. Affertque rationem eius I. Ut sparsâ hoc modo invidiâ et aemulatione inter antiquos ac novos, sese suamque Remp. a molestiis, quibus illi eam premebant, liberaret. II. Ut auctoritas corundem evielsceret, quippe in plures diffusa, sicque Reip. et Regia tanto magis praevaleret, cui antea illi proxime accedere videbantut. Quam rationem et Monzambanus inter consilia Ferdinandi II. Imp. refert, quando itidem Imperio complures Novos Principes addidit. Sed haec alîus indaginis sunt. Vid. Ipse C. II. v. IX.
Dignitates Personales, h. non familiis, sed personis alligatae sunt I. Sacri ordinis, hae n. ex officiariis in honorarias nunc fere migrarunt: Quales Pontificis M. cui similis apud Turcas Muftius, apud Iapanenses Dairus, ad Tarariae fines Magnus Lamma; Tum Cardinalium, post Patriarcharum, quam Dignitatem Orientales Ecclesiae fere habent, et in Occidentalibus h. Romanis Patriarcha di India et Patriarcha Venetus; Ab his sunt Archiepiscopi, Episcopi, Abbates etc. Quorum plerique Nobilitati superiori aequiparantur; Veluti Archiepiscopi et Episcopi Germaniae iura Principum habent, in Anglia Archiepiscopi ipsos Duces, Episcopi Barones antecedunt, quod Bona sua dicantur habere per modum Baroniae; In Gallia hoc ipsis peculiare, ut Titulum Consiliariorum Regnorum ferant. II. Dignitates Equestres: Quales Equites Teutonici in Germania, item Iohannitae, sed qui in aliis Christiani orbis partibus quoque morantur; In Hispania Equites de Alcantara, Calatravae et Sant Iago, et ratione Burgundiae Equites Aurei Velleris; In Gallia Equites S. Spiritus et S. Michaelis; In Anglia Equites A. Periscelidis et Balnei, in Dania Eq. Elephanti, in Suedia Eq. Draconis etc. III. Dignitates Scholasticae, Doctorum et Magistrorum, tq. publica eruditionis testimonia. Doctores superiorum facultatum sunt, Magistri Facultatis Artium; Olim tamen et Doctores Theologiae Magistri
vocabantur: Quo sensu caepienda hodienum usita ta Formula in Scriptis Academicis, qua Magistri Doctoribus praeponuntur: Nos Magistri et Doctores.
Dignitates Officiariae in universum omnes sunt, quae Officium, h. curam rerum gerendarum, iuxta schabent. Supremae Rerump. Camerarii, Mareschalli, Seneschalli, Conestabilis, titulis nunc fere geruntur. In Imperio nostro Classes officorum Imperialium sunt I. Officia Elect. ralia, die Ertz und Churämpter, qualia, I. Cancellariatus. Qui Ecclesia sticis Electoribus tributus, Moguntino per Germaniam, Trevirensi per Galliam, Coloniensi per Italiam. Ratio fuit, quod Officium hoc insignem Doctrinam requirat, quam mediis saeculis extra Sacrum ordinem invenire non erat. II. Archipincernae. III. Archi Truchsessii, seu Archidapiferi; Ita n. Truchses interpretantur, q. Er Trug das Essen. Videtur tamen nomen aliû, originis esse, cum et Suedia Magnum Drocsetum habeat, sed dubium maxime an a Dapibus ferendis dicendum. Burgoldensis a priscis Germanicis vocibus Drot h. Dominus, et Set h. Tribunal derivat, ut esset q. Dominus Tribunalis, Drocset seu Drotset Dialecto Saxonica, Truchses deinde Dialecto Franconica. Sicque et Drocsetus Suediae est supremus praeses Dicasterii Holmensis; Et Contracta ex Drotset vox Drost in Inferioris Germaniae partibus quibusdam hodienum Praesidem Iudicii denotat. IV. Archimareschalli, a suprema cura rei Equestris et militaris; Mare n. est Equus, Schalck apud veteres Minister, V. Luther. de Nomin. propr. German. V. Archicamer arii. VI. Archi Thesaur arii. II. Die Erb und Affter-ämpter, quae certi Comites superioris Germaniae vice Electorum Saecularium gerunt. III. Aulica in specie ita dicta et ad Personam Imp. potissimum relata. In An- glia distinguunt officiarios suos in Officiarius Status, Coronae et Domefticos. Officiarii Status sunt Magnus Conestabilis, Mareschallus et Seneschallus Magnus, Lingua Anglorum, the Lord bigh. Steward of England: Coronae, Cancellarius, Magni Sigilli custos, Privati Sigilli custos, Magnus Admir alius, Magnus Thesaurarius: Domestici sunt Senesihallus Domesticus, Thesaurarius Domesticus, Constabilis Domesticus. Admiralii vox Hybrida, ab Amir Arabico, quod Principem denotat, et a(/ls2 Graeco, mare, q. d. Principem maris. Constabilem dicunt q. Comitem stabuli, unde et Mareschallo qequiparatur, quocum parem iurisdictionem in diiudicandis litibus dellicis gerit. Seneschalli nomen ab antiquo Saxonico Sen, h. Iustitia et Schalck Minister, q. d. Ministrum Iustitiae, unde
et munus eius ab antiquo describunt: Supervidere et regulare sub Rege et immediate post Regem totum Regnum Angliae et omnes ministros Legum infra idem Regnum temporibus pacis et guerrarum. Sed officiarii Status iam desierunt, neque sunt nisi tempore inaugurationis aut sim. sollennium, et Seneschallus praeterea, sicui e Paribus illorumque uxoribus contingat in indicium criminale vocari, nec diutius, quam durante actu isto, seu tu Formula Anglorum est, hac vice. In Suedia quinque sunt: I. Magnuss Drocseitus praeses supremi Dicasterii Holmensis II. Mareschallus Regni qui militare consilium dirigit, imperat Armamentario et omnem curam militiae terrestris gerit. III. Admiralius, cui marina curae sunt. IV. Cancellarius, qui Legum normam dirigit. V. Thesaurarius, qui circa reditus Regni versatur, quaeque ad Fiscum pertinent, veluti olim Comes Sacrarum Largitionum. Estque cum plerisque harum Dignitatum ita comparatum, ut personales sint; Aliquibus tamen etiam successio obvenit adeo ut vel Familiae alligentur, quales in Serm. Electoribus Officia Archipincernae etc. Item in Comitibus ipsis subordinatis officia vicaria: Qua ratione et Duces Wurtembergici sunt Vexilliseri beredit arii Imperii; Vel cum alio munere attrahantur, quod genus officiorum, Nati nomine appellare solent; Veluti Archiepiscopus Toletanus est Cancellarius natus Castiliae, h. Archiepiscopatum Toletanum inseparabiliter comitatur Cancellariatus Castiliae, adeo ut qui illa Dignitate potitur, hanc simul obtineat. Similiter Abbas Fuldensis est Cancellarius natus Augustae; Et primi Archiepiscoporum Legati Nati Sedis Romanae in Rep. sua vocari solent, de quo §. ult.
Hactenus Officia certis rebus in Rcp. gerendis destinata. Officia quae communem eiusdem curam concernunt, si domi exerceantur a Consiliariis, si apud exteros a Legatis geruntur. Consiliarii q. praeparationes rerum gerendarum suggerunt; In quibus qui summae Reip. adhiberi solet Primus et Supremus Minister dici solet. Quales exstiterunt in Hispania sub Carolo U Card. GRaullanus, sub Philippo II idem et Comes de Silva, sub Philippo III Dux de Lerma, Sub Philippo IV Comes de Olivarez et Don Lovis de Haro. In Anglia tempore Henrici IIX fuerunt Cardinalis Wolsaeus et Thomas Cromvvellus: In Suedia Oxenstiernius; In Polonia tempore Sigism,undi Iohannes Zamoscius; In Galli olim Maiores Domus, nostra aetate Ancraeus, Luynaeus, et Cardinales
Richelius ac Mazarinus; Ast Henricus IV. plurium consilio et auctoritati res publicas concedebat. V. Gramond. L. I. p. l. Fortuna et successus ipsorum non iidem: Felicis administrationis specimina eluxerunt in Iosepho, qui primus Pharaonis Minister erat, item Cardinalibus Richelio et Mazarino, quorum curis res Gallicae in florentissimum statum evectae sunt. Secus est, si vel propria insolentia, vel invidia aliorum, vel quod oneri impares rerum administratione negligenter fungantur, eoque Remp. ac semet ipsos incommodis obruant, seu ut Tacitus significanter loquitur III. Annal. quia aut satietas capit illos, qui omnia tribuerunt, aut hos, cum iam nihil reliquum est quod capiant: Cuius rei exempla patuerunt in tragicis casibus Cromvvelli, Wolsaei, Ducis de Lerma, Comitis de Olivarez, Marchionis Ancraei, Fuit etiam cum ipsis Principibus suis formidabiles exstiterunt, dum e meta sua ad ipsum Principatum contendêre: Qua ratione Pipinus Caroli M. Parens et Maior Domus Regno Franciae potius fuit eiecto Childerico naturali Regni Domino, qui curarum molem in solum ipsum transtulerat.
Legati sunt Mandatarii publici ad Exteram Remp. sollemniter missi. Sunt Mandatarii h. e. Procuratores alienorum negotiorum missi ad exteros; Unde Senatus Rom. Ius legationis Extero non Civi comparatum dicit apud Livium; Et Cicero ostensurus non esse legatos mittendos ad Antonium: Non n. ait, cum Annibale res est hoste Reip., sed cum Cive. Ad exteram Remp. ad designandum Legatos ad Pares proficisci; Eoque in discrimen a Commissariis, quia a Superiori ad Inferiorem, et Deputatis, qui ab Inferiori ad superiorem delegantur; Ambo a. in eo a Legatis differentes, quod Legati ad pares mittantur. Denique Sollenniter missi requiruntur, ut distinguantur ab Agentibus seu Residentibus et Nuntiis, qui sine sollennitate mittuntur. EStque horum a Legatis discrimen in co situm, quod Nuntii Mandatum ordinarie perferant sine potestate agendi; Residentes causas Principalium suorum agant, et quicquid in cos aut pro iis facere possunt, communicent, sed conclu. dendi potestate careant. In Aula Rom. nota sunt nomina Legatorum Natorum, Legatorum a Latere et Nuntiorum Apostolicorum; Quorum hoc discrimen est, quod Legati Nati ut plurimum sint Primates Regnorum, qualis Legatus in Imperio nostro est Archi-Episcopus Salisburgensis, In Gal;lia Archiepiscopus Remensis, in Polonia Gnesnensis, ut pote Primas totius Poloniae; Horumque communis functio est invigilare commodis sedis Rom. Quâ quidem in re a Residentibus haut
magnopere difforfunt. Legati a latere deinde et Nuntii Apostolici specialibus negotiis exp ediendis admoventur, sed cum hoc discrimine ut Legati à Latere vocentur si Cardinales sint, si nondum Cardinales Nuntii Apestolici. Vocantur tn. etiam Legati à Larere Cardinales Pontificis M. Vicarii in regendis Diti onibus Pontificiis, quales Bononiensis, Ferrariensis et Avenionensis. Necessitas Legatorum in eo sita 1. Quod Imposibile sit, ut Princeps omnia per se ipsum expediat. 11. Etiamsi id fieri possit tutum tamen non sit, quam rationem fusè dîductam vid. a pud Cominaum init. L. III. ubi de Conventu Ludov. XI et Caroli Burgundi agit. Personae, quibus hoc officium committitur, plerumque ex Eminentioribus seliguntur ad conciliandum splendorem Muneri: Hispanis familiare est Clericos mittere: Cunus rationes reddunt, quod videantur minus expensarum requirere, et intuitu adiunctae ipsius reverentiae desiderata facilius obtinere possint. Iura Legatorum potissim um duo sunt I. ut admittantur, seu ne sine causa reiciantur, quia et hostes audiri debent, nisi evidenter constet, admissionis actu aliquid contra dignitatem admittentis vel salutem publicam designari, vid. Gret. II. e. XIIX. §. III. II. ne violentur: Cuius ratio I. Quia vices mittentis gerunt, qui quicquid ipsis accidit, sibi vel honori vel contumeliae ducit, eoque unversae Rei pubi. loco sunt, quae laedi aut contemni sine presentissimo metu non potest II. Quia necessarii sunt ad Pacem conciliandam aut servandam: Quam veluti natura ipsa servandam dictat, ita et personat eam tractantes Securas' velle probabile est. Puffend. El. Iur. L. I. Def. XIII. §. XXVI. Id que etiam ad Comites et bona ipsorum extenditur, quia publico nomine ad est, quicquid cum legato est. Quod in. tn. intelligendum est, quamdiu limites muneris sui non excedunt: Unde si criminum reos se faciant, aut timultus excitent, impune id ideo non necessario ferunt, talia n. designando Munere suo egrediuntur, sicque Nomen Legatorum amittunt. Rarò tn. id fieri solet et ut plurimum praevalere censetur Amicitia mittentis Iupplicio legati, committique solet principalis ipsius arbitrio, quid de eo decretum velit. Circa munera s. donaria, quae dimissis legatis donari solent in testimonium gratiae, peculiare est apud Belgas quod legatis ipsorum non liceat talia accipere. Vid. deliberationem eâ de re institutam et Decretum in causa Domini de Odyck Filii Domini de Beverwert Legati Belgarum ad Regem Angliae in Diar Europ. Cont. V. p. 405 et 406. Plura de bisce talibus V. ap. Marselaer de Legatis, et Iac. Howellum de eadem materia.
Iurae Maiestatis non differunt a Maiestate: Sacra quaesint? Cura Sacrorum ad Maiestatem pertinet: Nec tamen nisi ratione externa Professionis: Potestas sacrorum Architectonita et Politica; An Princeps Sacra regat qua Episcopus: Exempla Imperii Sacri: Ius stabiliendi Doctrinam Sacram; Ius mutandi Religionem: Ius ferias ordinandi; Ius indicendi concilia: Tolerantia dissidentium in Religione quos Limites babeat? An omnes promiscue toler andi sint? Iurisdictio Ecclefiastica; Ius Advocatiae; Bona Ecclesiastica necessaria esse; Eadem recte opimis reditibus aucta fuisse: Posse Saecularisari.
SEquitur ut de Maiestate agamus, prout Obiectis suis variatur: Nam ea quae hactenus diximus ad Maiestatem in se spectatam pertinuerunt; Sicque Maiestas Legas fert, iudicat, et vi iudicii sui merentibus; quod ipsorum est, confert: Unde et actus hi ad omnia aeque extendi possunt, Sacra, Profana, personarum etiam quamcumque conditionem: Quod in iis, de quibus nunc porro agendum erit secus est, quae non universalem ambitum Maiestatis exhauriunt, sed certum ei tantum denominationem addicunt, pro naturae suae, qua ab aliis differunt varietate; Unde Regalium quoque et Iurium Maiestatis sortita sunt nomina; Sed de quibus censendum non est, ea idcirco alia esse, quam ipsam Maiestatem: Cumilla semper una maneat, ab obiectis suis tantum alia atque alia nomina accipiens, quemadmodum in Religione fit Imperium circa Sacra, alibi Ptestas Foederum faciendorum, Ius Belli, Ius Tributa indicendi: Numquam tamen aliud quam ipsissima Maiestas, denominationibus solum totuplex, quot obiecta eam denominare possunt: Aeque ac in Sole est vis illuminandi, calefaciendi, emolliendi, exsiccandi, indurandi, quae licet inter se differant, manent tamen ipssissimus Sol ab obiectis tantum diversas appellationes nactus. Quorum omnium causa, quia licet Maiestas in se omnino una sit, non tamen operatur secundum
adaequatam suam tationem sed v. g. effectum Foederum, Belli, Tributorum producit secundum inadaequatam habitudinem ad eiusmodi effectum: Sic sol in se omnino unus secundum in adaequatam habitudinem ad Lutum vel ad ceram producit hinc liquefactionem, isthic indurationem: Unde et causa sequitur, cur eadem distincte concipiamus, quia quamvis res in se prorsus eadem sit, illa tamen secundum totam adaequatam rationem suam in mentem nostram sub singulis conceptibus non cadit: Ac proinde et mentem nostram eam per inadaequatos conceptus partiri oportet.
Obiecta de quibus nunc dicere habemus, sunt Res ac personae omnes Rep. comprehensae; Et Res iterum Sacrae, vel profanae sen humani Iuris. Sacra sunt, quae ad Religionem spectant, seu querite ad ministerium Dei dedicata sunt, prout Imperator loquitur §. 8. Inst. de Rer. Divis.
Horum Curam Maiestati competere probamus. I. Quia Magistratus est diiudicare subditorum suorum opiniones; hae n. sunt causae discordiarum, quippe a quibus Actiones ortum habent. E. et eorundem opiniones de sacris curare habet. II. Quia Ecclesia est in Republica, non Resp in Eccelsia Nov. VI. seu potius Ecclesia est ipsa Res publica, obiecti respectu tantum aliud nomen sortita, ut quae in genere sit Societas universalis hominum, hic fiat Societas eorundem certam de Sacris opinionem profitentium. Remp. e. Princeps si regit, eandem quoque, quatenus Sacra amplectitur, dirigit. Cui adversari quidem videtur I. Quod nostri contra Catholicos asserunt: Ecclesiam visibili capite regi non posse, nec aliud habere, quam solum Servatorum Christum. Sed R. Idem caput relinqui: Quaeri a. annon praeterea particularium coetuum eandem opinionem foventium aliquod Regimen requiratur Universali isti subordinatum? Quod non minus repugnare arbitramur, quam dum omnes aeque universale Dei Imperium agnoscimus, qua creaturae eius, et nihilominus distincta in Terris hisce ferimus imperia. II. Ecclesiam esse unam etiamsi regionibus ac Imperiis distinctam: Quemadmodum Ecclesia Reformata una est licet in Germania, Belgio, Anglia, Gallia dispersa. R. Unam essesub Christo et unitate fidei; At visibiles singularum Regionum coetus ideo vinculo Sociali non magis
colligari, quam si diversae Respp. easdem Leges habeant: Quas unitas sententiae quidem sibi invicem conformes reddit, non tamen ideo unit, vel in unum coetum coniungit; Sed manent totidem coetus eadem sententia tantum conformes, seu unam amplectentes sententiam. III. Principem esse membrum Ecclesia, at proinde ipsum regi oportere. Regi quatenus gerit singularem personam; Regere a, qua moralem personam Reip.repraesentat, seu cum Rep. unus atque idem est. III. Ius Religionis nemini Privato competit, alias tot Religiones in Rep. nasci possent quot homines exstant, quod confusionem maximam gigneret; Nec ve determinandis vel numerandis controversiis finis foret. E. vindicandum est Magistratui tq. Publici Arbitro. Antecedens facile agnoscet, qui schismata et haereses Christianorum a primis initiis expenderit, quae toties enata, quoties Libertas profitendi quod sensere privatis non impedita fuit. Et prima post Apostolos saecula haeresium ideo feraciora erant, quod priva ta libertas nulla sufficienti auctoritate constringi posset; Ecclesiâ adhuc a gentilibus pressa: Statim v. evanuerunt, ex quo Imperatorum Ecclesiae accedentium et Conciliorum auctoritas eas refrenarent: His v. iterum conniventibus mox validae succrevunt Arianorum, Nestorianorum, Eutychianorum Haereses, quarum incrementa, decrementa, ipsa dura tio ex indultu Magistratus unice pependerunt; Nec istud etiam hodienum in eadem Religione dissentiendi cacoethes aliunde est, quam quia magistratus hanc libertatem litigantibus indulget, Quod maximo suo damno Regnum Anglicanum expertum fuit, hodieque deplorat, et serio emendare studet. Et Anabaptistae simul ortu suo mox XXIIX schismata superiori saeculi generabant, nunc a. in infinitum dissentiunt, quia dum omnes Libertate Spiritus sui duci volunt, unusquisque, quod fingit sibi profitendum esse iudicat.
Quod a. unaquaeque res moralis suos et internos et externos actu habeat, eosdem et negotium Religionis habebit; Sed hic non alios applicari patietur, quam tales, qui in Universum ad Remp. et consequenter ad Maiestatem pertinent, h. non ipsa animi sensa, sed tantum Actus eorundem externos, seu Religionis dicto vel facto editam professionem: Hi n. solùm Reip. curae sunt, quia ab iis Societas humana laedi potest; Interna v. nec in potestate nostra sunt, quod demonstratum Diß. VI. §. nec Societati humanae vim inferunt, ac proinde nec Remp. attingunt.
Confer Diß. XV. §. VI. VII. Unde sequitur I. istam Maicstatis curam vira nullam conscientiis inferre, vel novam Tyrannidem iis inicere posse: Quia Conscientiae quod est, internum est, eoque Magistratui curatio non est, qui facile suo fensu unumquemque abundare patitur, modo non passim profiteatur quod sentit, eoque actibus externis suis voluntati Reip. adversetur. II. Nec novum Papatum saecularem ita erigi, substitutis loco unius Papae Catholici totidem Papis aliis, quot Principes Christianos orbis habet: Quia Papatus Catholicus non simpliciter consistit in Directorio Sacrorum, sed in universali quodam Regimine omnibus Principibus maiori: Quod est unicuique quod suum est eripere. Nec Papatui prout superioribus saeculis se habuit, satis erat Directorium istud magistratus gerere et vieius alienae Religionis exercitum prohibere, sed et propriam Pontificiam homines profiteri volebat, quod erat vim conscientiis inferre, rem n. facere, quam non faciendam dueimus, est contra conscientiam agere. Nec III. Excusandos esse Principes Christianae Religionis persecutores, eandem ob causam: Quia non tantum Christianos Religionem suam profiteri prohibebant, sed etiam ut è contrario gentilem profiterentur eosdem adigebant, quod erat limites Magistratus egredi.
Politici ut plenius exprimerent hoc Imperium Potestatem in rebus Sacris aliam fecere Architectonicam, aliam Dogmaticam, Vocantque Arcbitectonicam Iurisdictionis ac Dominii, Dogmaticam ministerialem et Characteris seu Ordinis. Hanc occupari dicunt praedicatione Verbi Dei, administratione sacramentorum, ac proinde Episcopis, Inspectorlbus, Pastoribus attribuunt, Illam Maiestati relinquunt, indeque derivant Ius ordinandi Disciplinam Ecclesiasticam, vocandi Ministros Ecclesiae, instituendi Conventus Publicos, Scholas aperiendi: Quae omnia satis bene se habeat. Alii dum Principibus Ius Religionis denegare non potuerunt, id tamen ipsis competere, non qua Principes sunt, sed qua Episcopi asserunt: Quod ideo admitti nequit, quia Episcopi et Principes non sunt personae diversae, sed illi his subordinati: Quorum discrimen tantum in eo situm, quod Princeps vel universam Remp. vel omne eius quod est humani iuris involvat; Episcopus a. idem Princeps sit, quat. in Sacris Reip. versatur, quam personam seu ipse gerat, seu ab alio repraesentari patiatur, parum refert. Unde licet diversi
Principis ac Episcopi respectus sint, non tamen ideo distinctas et potestate aequales personas efficiunt, cum Episcopi respectus vel subordinetur Principi, tq. omne quod ad Remp. pertinet repraesentanti, vel eiusdem respectibus saecularibus coordinetur, tq. unus ex iis, e quibus simul sumptis omnibus universalis Titulus Maiestatis surgit.
Exempla Imperii huius vel integre vel ex parte a Principibus Christianis exerciti iam in priscorum Impp. constitutionibus Sacris videre est. V. T. C. de Summae Trinitate, De Sacrosanctu Ecclesiis, de Episcopali Audientia, de Haereticis: Item De selectu versionum Scripturae, Nov. CXLVI. De Synodis quotannis habendis Nov. CXXII I. CXXXVII. et c. Cuiusmodi quid et Carolo M. attributum fuisse patet ex c. 22. et 23. Dist. LXIII. c. Nos si incompetenter C. II. Q. II. Inde factum quoque, ut primi Impp. Christiani nomen Pontificis Maximi licet e Gentilismo derivatum usurparent, in declarandam suam in Sacra potestatem: Quos Maximilianus I. Imp. non nomine solum, sed et reipsa imitari conatus fuit, dum dignitatem Pontificiam in seu transferre volvit, qua de re exstant literae ipsius ad Paulum a Eichtensteinin Goldasti Reichs=Handlungen fol. 96. Conf. Not. Dign. Ill. L. II. De Hierarch. Diß. II. c. II. § I. Inter ipsos hodiernos Pontificios iam pridem Rex Galliae auctoritate propria Tributa imposuit Ecclesiasticis, ab iisdem Decimae proventuum Beneficiorum a tempore ludovici XII et Francisci I exactae; Ius conferendi Beneficia ita Regium est, ut nihil in Regno sit, quod ad Regem magis pertineat. Praeterea omnes Praelati eius tenentur ipsi praestare Hocnagium Ligium; Solius etiam Regis est criminis gratiam ipsis facere et Ecclesiam reformare eumque in finem Principes et Praelatos suos congregare, non requisita Papae auroritare. Denique nec valide est Censura aut Anathema Roma emanans, nisi Reges id ratum habeant: Quod peculiaribus Edictis Caroli V. A. MCCCLXIX et Caroli VII. A. MCCCCXI. sancitum fuit, idemque hodierni Regis Arresto MDCLXV confirmatum, cum Sedes Romana censuram Sorbonae damnasset, V. cit. l. de Hier arch. c. I. §. VII. tum Iob. Bedaeum Iur. Reg. c. VII. Ludov. Servin. Vindic. Secundum Libertatem Eccles. Gallic. Si Resp. Veneta Legescondidit I. de non alienandis bonis Immobilibus per Subditos Laicos in Personas
Ecclesiasticas absque Principis. consensu II. De non aedificandis Ecclesiis aut Monasteriis eodem Principe in consulto. III. Defacultate iudicandi et puniendi Clericos pro Delictis atrocibus: Quae quidem causa fuerunt, cur Veneti A. MDCVI a Paulo V. excommunicarentur, sed qui ea re magnopere haut affecti, iura sua armis quaesiverunt et re tandom amice composita retinuerunt. V. Marc. Anton. Peregrin. Responsum pro Decretis Reip. Venetae et alios magno numero de eadem materie ap. Goldast. T. III. Monarch. S. r. I. qui et lucem non exiguam hisce nostris affundent. Similiter Angli Statutis Praemunire et de Mortmaine iam pridem aditum reclusere secutis sub Henrico IIX motibus, quibus ille postea, strenuus alioquin assertor Religionis Pontificiae, Supremum Caput Ecclesiae haberi voluit, Poena Capitis simul proposita, siqui potestatem aliquam aut iurisdictio nem per Pontificem Romanum intra aliqua Regis Dominia ullo modo defensuri aut promoturi essent. V.Cowell. Inst. Iur. Angl. §. 41. de Publ. Iudic. Alia infinita, quae huius loci sunt, V. in incomparabili Scripto III. Tomerum Goldasii de Monarchia S. R. I.
Ad partes pergimus: Quae sunt I. Ius ferendi Leges Ecclesiasticas; Frustra n. Imperium foret, nisi quid factu opus esse iubere posset. Exempla tradita initio praec. §. Sic August. Ep. L. Serviunt Reges Terrae Christo etiam Leges Ferendo pro Christo. Unde sequitur I. Facultas Doctrinam Sacram si non proponendi (hanc n. Potestati Dogmaticae reliquerimus] saltim stabiliendi: Quia n. Deo placuit S. Scripturam ita nobis non proponere, quin variae de sensu eius opiniones nascerentur, reliquum erit ut aliquam earum nostram faeiamus: Quod si v. privatae alicuius opinioni insistere velimus, iam habebimus licenter evagaturas et in infinitum dissensuras mentes hominum, eoque non Concordiam sed turbas in Rep. perpetuas, quia unusquisque genio suo duci vellet, quod §. III. pluribus diductum. Restat igitur sola illa, quam Princeps approbat et confirmat: Qui, quoniam totius Reip. Saluti invigilat, praesumendus est id etiam consulturus esse Subditis suis, quod animabus ipsorum maxime conducit. Ac fatendum quidem est, Subditi conscientiae ita non satisfieri, et si aliter sentiat, a nemine impediri posse; Sed I. Quicquid hic disseritur, id non nisi de actibus externis intelligi potest, de quo actum §. IV. Nec II. quisquam erit, qui
stringens argumentum id esse velit: Principem iussisse talem doctrinam recipi. E doctrinam istam veram esse; Sed tamen quia privatis singulorum actus stringenti nullo componi possunt, hoc saltim reliquis praevalebit, licet tantum ut morale et persuasorium: Nos ideo tale interpretamentum Scripturae, aut doctrinam talem assumere, quia Pax et tranquillitas Publica dictitat, Principem potius sequendum, quam privati uniuseviusque ductum.
Eadem Potestas infert Ius mutandi Religionem, Quia n. Doctrinae Sacrae stabilimentum a Principe pendet, idem et mutationem ei addere potest. Sed dubium non leve est, Statum Religionis bac ratione futurum mutabilem. Cui Resp. I. id periculum non in Sacris duntaxat, sed in aliis quoque rebus obtinere; Inde v. tantum sequi nullum vitae humanae statum sine incommodis esse. II. Ob periculum abutendi ius suum nemini denegandum esse, alioqui nullum ius uspiam Salvum foret. Unicum e hic solatium in Divina Providentia est, quae uti omnium hominum animos in potestate sua habet, ita speciali quodam modo cor Regis in manu gerit prov. XXI. v. I. Et Deus per bonos aeque ac per malos Reges operatur opus summ. Interdum tranquillitas, interdum Tempestas Ecclesiae utilior. V. Grot. de Imp. S. P. circa Sacr. C. IIX. Accidit etiam ut LL. Regni vel alio iure Potestas haec aliquando circumscribatur: Quemadmodum in Imperio nostro reformandi hoc Ius ad Calendas Ianuarii A. MDCXXIV. restrictum est, ut subditi Catholicorum et Augustanae confessionis, etiam si post Pacem publicatam diversam a Territorii Domino profiteantur Religionem, tolerandi sint, si illo tempore Catholicam vel Protestantium Religionem coluerint. V. Instr. Pac. Art. V. §. 12. v. IIoc tamen non obstante.
III. Inde sequitur Ius ferias ordinandi. V. l. Qui possit ferias indicere 4. C. de Feriis et L. Enumeratio Feriarum sollennrum 7. C. eod. Quam tamen itidem circumstantiae aliquae circumscribere possunt. Sic namque Sermo Electori Brandenburgico placuit Calendarium Novum in Prussia sua tolerari vi Transact. Velav. p. 284. edit. adp. IV. Tbulden. E contratio Protestantes in Germania idem respuerunt, ob
inhabilitatem constituentis, causati quippe Pontifici M. ita curam ac ordinationem Sacrorum concessum iri in praeiudicium Auctoritatis Imperatoriae: Quae res et in Comitiis de A. MDCLIV denuo agitata et ad praesentia remissa fuit. V. R. I. A. MDCLIV. §. Etsi nobis.
Eodem IV. pertinet Ius indicendi Concilia. Quin. Doctrinam sacram stabilire, mutare, et sollenniter celebrari iubere potest, quidni et Subditis sui circa Sacra versantibus conventum indicere et cum iis in delibera tionem descendere possit? Sic in veteri Ecclesia e Conciliis Universalibus Ephesinum I. coram Comite Candidiano ad praesidendum ab Imperatore misso celebratum fuit. Chalcedonense coram Imp. Marciano et Iudicibus ab eo designatis, etc. Itque etiam in reliquis, quorum Acta non exstant factum fuisse, ut in Concilio Nicaeno a Constantino M. et Constantinopolitano 1 a Theodosio Historici istorum temporum testantur: Adeo ut Principes aut delegati eorum imperarent, quid esset tractandum, quis ordo servandus, cui loquendum, cuive tacendum esset et difficultates inde nascentes aut terminarent aut conciliarent. Petr. Suav. H. C. Trid. L. II. p. 152. Adde Sriptores Anti-Catholicos passim. Unde et Protestantes superiori saeculo, cum Paulus III. illis per Paul. Vergerium Legatum suum persua dere conaretur, istam potestatem ad se spectare, Caesaris et reliquorum statuum esse ius suum in Conciliis interponere protestati sunt I. P. Suar. L. I. ad A. MDXXXV Idemque postea A. MDLXII. Decretis Concilii Tridentini opposuere: Concilium istud a Papa indictum fuisse, cum non ille sed Imperatores ac Reges Concilia legendi potestatem habeant. V. Polit. Imper. Gold. Part. XXVII. n. 8. a. MDCXIX. Sic etiam Synodus Dordracena auspiciis Ordd. Foederari Belgii habita; Et indicente Uladislao IV Rege Poloniae A. MDCXLV Colloquium Charitativum Thoruniense. In Anglia Nationales Synodos, quas Convocationes vocant solus Res auctoritate sua convocat. stat. Henr. IIX. A. XXXV. C. XIV. A. I. Eliz ab. c. I. Nec Canones sanciri possunt, nisi Regis et Parliamenti consensu corroborati: Immo ne Provinciales quidem ab Archiepiscopis convocari possunt, vel Canones condi, vel conditi exsecutioni mandari sine auctoritate Regia. V. Stat. cit.
Quid de tolerantia diversarum Religionum in eadem Rep. sentiendum sit, et quousque illa ferri debeat hic non immerito subiciendum. Namque improbandam non esse suadet, quod I. Resp. sic numerosa reddatur II. Amplissimis commerciis locupletetur, id quod in Belgio maxime elucet. E contrario eadem descriptae hactenus Potestati LL. Ecclesiasticas ferendi adversari videtur ex hoc capite, quia dum diversae Religiones permittuntur, diversis etiam et consequenter contradictoriis regantur Legibus: Quas Maiestas nec condere potest, nec amplecti. Resp. Maiestatem in hoc casu vel particulares LL. nulla. condere, sed optione alterutram sententiam eligendi proposita rem in medio relinquere, vel, quod communius est, condere quidem Leges, sed conditarum effectum suspendere, adeo ut eas observari a Subfditis pertinaciter non exigat. Prius accidit, ubi aequa libertas diversis Religionibus conceditur, qualis est in Imp. nostro Catholicae, Lutheranae et Reformatae vi Art. VII. Instr. Pac. Cuius ratio est quia Sacratissimi cives huius Reip. nostrae ipsi rerum Sacrarum opinione inter se dissident: Unde non possunt non indifferentiam aliquam Personaemorali Imperii nostri quam simul repraesentant, imprimere. Posterius ibi obtinet, ubi personae Remp. repraesentantes vel omnes vel pleraeque unius Religionis sunt, qui quoniam a se ipsis dissentire nequeunt, merito censentur sententiam suam non indifferentem relinquere, sed eiusdem certo positae effectum solummodo suspendere. Unde fit quoque, ut eodem libertatis gradu omnes haut aeque donare possint, ob metum turbarum inde nascentium: Subditorum n. aequali Libertate dissidentium unus quisque alterum subruere conatur, sicque certissimis turbis Remp. involvi exemplum titubantis Angliae ante paucos annos docuit. Ideo et Praxi plerarumque Rerumpp. hodierna receptum est, ut dum multae sunt Religiones, una praedominetur, ceterae a. tolerentur quidem, minus libere tamen habeantur. Sic in Gallia, cum duae Religl. ones sint Catholica et Reformata, Catholica praedominans est, Reformata Inferior, et talis quae toleretur, sed limitibus suis coarcta ta, de quibus V. Declarationem Regiam de a. MDCLXIX in Append. ad Contin. XIIX. Diar. Eur. In Belgio Reformata Religio praedominans es,t Catholica, Lutherana, Anabaptistica tolerantur cum hac Inferioritatis nota, quod nullis harum Religionum asseclis liceat vel editiora templa vel turres excitare, vel campanis ad sacros sermones audiendis
signa dare: Quare exercitia talia privato-publica vocare lolent. Simlilia exempla in aliis Regnis et Rebuspp. prostant: Quibus hoc denique addendum, Tolerantiam dissidentium non promisevam esse posse sed Bono Publico adaequari: Unde si siut inter diffidentes, qui noceant isti, praestat eos eici, quam continua in consilia ipsorum vigilantia fatigari. Sic in Iure videmus Iudaeos toleratos, sed Sarracenos eiectos; Hi n. nocere poterant, illi per omnia servire parati erant. Caus. XXIII. L. IIX. c. XI. Et in Anglia non tantum Religio Catholica, sed etiam Presbyterianismus, Independentismus aess, licet fundamento ab Episcopalibus haut magnopere differant severe prohibentur ob periculum seductionis, turbarumque inde pululantium. Confer Sprenger. Ax. Stat. II.
Altera pars Imperii Sacri est Ecclesiastica Iurisdictio, seu LL. latatum exsecutio: Equa derivatur Ius con stituendi Episcopos, Ius Beneficia Ecclesiastica conferendi, ets. Item Ius Consistoria constituendi, h. Terbunalia ad decidendas causas Ecclesiasticas: Quarum nomine comprehenduntur I. mere spinitualia, h. quae Religionem eiusque cultum, constitutiones Ministrorum etc. concernunt. II. Spiritualia ratione con. sequentiae, quae vel respiciunt difciplinam Ecclesiasticam, vel controversias de personis et Bonis Ecclesiasticis. III. Mixta quae partim ad forum Ecclesiasticum, partim ad Saeculare pertinent, Quales causae Ma. trimoniales, Quaestio Iuramenti, Usurarum Crimen.
III. Ad Imperium Sacrum pertinet Ius Advocatia, h. Ius defendendi et protegendi Ecclesias in territoriis suis sitas; Idque maxime in administratione Bonorum Ecclesiasticorum conspicuum est, cuius intuitu etiam Titulus Advocati Eccclesiae in Imperatores nostros derivatus est: In primitiva Ecclesia n. Saeculares personae, quae provenrus Ecclesiasticos administrabant Advocati
appellabantur. Ipsa v. Bona Ecclesiastica quod attinet, ea arbitramur I. Necessaria fuisse: Quia n. Sacri ministri laborant pro Ecclesiâ, ab eadem etiam unde vivant peti opertebit. II. Nec improbari posse tam amplos zur locupletes reditus iisdem adiectos. Rationes nostrae sunt. I. Quia donationes istae non tam amplaefuerunt, sed indefessa cura percipientium in tantam amplitudinem evectae, eoque tantummodo ditescendi occasionem, non a. ipsas Divitias attulere. II. Donationes eiusmodi factae sunt, ut essent incentivum suscipiendi Sacri ordinis: Quia n. ad Civilia munera propositis opimis praemiis recte allicimur, quidni iisdem et rerum Theologicarum cupidos ad Sacra Ministeria allici iuvet? III. Reditus isti manent intra Remp. cui etiam non semel inde ingentia accreverunt commoda, quod in splendidis monumentis ab illis positis, collegiis, Bibliothecis, stipendiis et ss. liquido claret. Confer Diss. I. De Hierarch. Eccl. c. III. §. V.
Alia Quaestio est, An eiusmodi Bona Ecclesiastica possint saecularisari, h. ab usu Ecclesiastico in saecularem tansferri? Quod Aff. Bona Ecclesiastica n. ratione usus tantum sunt talia, in sen. manent res saeculares, quia sunt de hoc mundo. Quaestio igitur est, an respectum talem possmt exuere, quod facile fieri posse unusquisque
cogitaverit, qui expendet, nihil in natura reimutari, sed extrinsecum tantummodo respectum eius; Idque tanto magis, quia Bona Ecclesiastica constituunt partem Reip. cui in omnes sui partes id licebit, quod conveniens esse iudicaverit. Inst. Ultimam voluntatem secundum placitum donantium servandam esse l. 5. C. de Relig. et sumpt. funer. Eoque quia bona haec Deo semel consecrata sunt, Divino usui etiam relinquenda esse. Resp. Concedi haec, sed in casu Saecularisationis Remp. non agnoscere aliquem usumrei Divinae a talibus Bonis praestari. Eoque veluti in casu exspirantis Intentionis fundatorum, res fundata ad Remp, redit, sic Bona Ecclesiastica, dum intentione fundatoris excidunt, itidem arbitrio Reip. cedunt eiusque usibus inservire possunt.
Possent et specia liora Iura adici, quale in Imperio nostro inter Reservata Imperatoria est Ius primariarum precum, in Anglia Ius Annatarum, in Hispania Excusado, seu debitum Ecclesiasticorum, quod Regi quotannis solvunt ad sustentationem XXX triremium; Sed illa in speciali Desctiptione singularum commodius quam in generalioribus hisce tractatum iri arbitramur.
Quid res humani Iuris, profana, saecularis? Exempla curarum Reip. circa conservationem singulorum earumque rationes: Commercia; Moneta; Cur precia rerum nostro tempore creverint? Nundinae; Ius Stapula: Excursus ad constit. Frideric. c. un. Quae sint Regalia?
NOn minus Reip. in Profana, quam Sacra est Imperium; Nec aliqua hic dubitandi ratio. Ad Terminum Humani Iuris satis est attigisse eum Sacro opponi, ut Sacrum quod non est Humani Iuris habeatur, h. quod in usum humanum cedit: Quo sensu et Profanum in Iure accipitur V. §. 8. Inst. derer. Divis. Et l. 6. ff. de Divis. Rer. Ipsi aequivalet Saeculare, h. temporit quod in Terra nunc vivimus usui destinatum; Hocsensu namque saeculum caelestibus et aeternis opponitur, quae dicimus non esse de hocseculo, seu huius vitae. Inde saecularisare, saecularisatio, actus quo saeculo res redditur, quae sacris et consequenter caelestibus et aeternis admota fuerat.
Imperii effecta hic eadem, quae in caettris Obiectis omnibus: Curare nempe singula conservari, et augeri. Curae conservationis in privatis exemplum est consensus Maiestatis pactis additus, ido requisitus ut testimonio sit publico non adversari, quod inter privatos actum fuerat; Similis est Donationum, Testamentorum consirmatio, ut privato tanto maior sit sua possidendi securitas. Item Tuterum et curatorum assignatio, pro conservandis rebus eorum, qui ipsi rebus gerendis impares sunt; Et alia totidem, quot circa Ius rerum privatarum differentiae enasci possunt. His accedunt, quae non per Leges, sed factam in Legibus Dispensationem exercentur: Qualia Ius legitimandi spurios, Ius restituendae famae, Ius veniam aetati dandi, Ius permittendi inducias moratorias debitoribus: Quorum rationes in studio conservandi iura singulorum, illudque sequenti testimonio, ea universitati in qua vivunt non adversari, sitae sunt. Nec minor cura rerum publicarum et eommunium, cuiusmodi studium conservandi aedificia publica, muros, portas, Theatra, item vias publicas, portus, flumina et inde nata Ius concedendi Salvum conductum, Ius Postarum etc. Omnia ut
quicquid in Rep. exstat rite ac decenter se habeat, neve vel damno vel querelae uspiam relinquatur occasio.
Augmenta suorum Resp. procurat Commerciis: Quae sunt actus in permutandis merciby occupati: Merces res ipsae pro humano usu translocabiles; Ita n. eas vocare malumus quam permutabiles: Quia quod translocari nequit, id mereium nomine non venit, vel uti agri, vineae, domus non vocantur Merces, cum, licet permutentur, translocari tamen nequeant. Curae ratio in eo sita, quia nulla regio est quae sibi ipsi omnium rerum copia sufficere possit; Defectibus igitur supplementum afferri oportuit mutno commercio. Incremeptorum inde sumptorum exempla sunt in vastissimis viribus Venetorum, Belgarum et antehac Hispanorum, qui solis commerciis emerserunt. Ne dicamus humanorum Ingeniorum culturae etiam iis incrementa addi; Ideo n. Cambri in Britannis, Astures et Biscaienses Montani in Hispania adhuc minus politis moribus sunt et horridiorem vitam exhibent, quia a commerciis alieni et extra conversationem cum exteris positi sunt. Hinc etiam cessarunt illae e Septentrione olim susceptae migrationes gentium, quia loca nostra iam copiosa bonorum supellectile per com mercia instructa sunt, nec amplius ex rapto vivimus more maiorum nostrorum, qui cum audirent Gallias et Italiam omni opum genere abundare, non poterant non desiderio tam fortunatarum regionum excirari propositum natale solum retinendi abicere.
Ex Iure et cura hac fluit ius monetam cudendi; Moneta n. est Signum publicum permutationes rerum dimetiens. Et necessitas eius inde, quod ipsarum rerum permutationes sine gravi incommodo fieri nequeant, unde aequivalens aliquod universale substitui oportuit. Ipsius cura maiestatem eo propius tangit, quo universalius instrumentum est omniumque usui et abusui aeque expositum. Quem in finem et imaginem principis aut insignia Reip. gerit pro demonstrando iure eius. Quo ipse Christus etiam Iudaeos remittit Matth. XXII. 20. Et Belgae ideo Foedere Ultraiectino Insignia Philippi II monetae amplius imprimi vetabant, quia summa potestate in Provincias suas ipsum exuerant. Sic et a Principe valorem h. aequo aestimio publice definiri exspectat; Cuius ratio naturalis licet peti possit a praestantia metalli eiusque raritate, Legalis tamen unice est voluntas Reip. unde et ipsi numi Papyrei,
coriacei, Cuprei aliquando cusi, necessitate ita ferente. Sed quorum hoe incommodum, ut extra Remp. non valeant, quippe extra quam solus volor naturalis attenditur. Addimus hisce, monetam requiri I. Compendiosam. II. Raram esse, quod e supp. patet. Prius, quia Instrumentum est dimetiendorum commerciorum, ideoque commoditatem aliquam involvere oportet, alias res ipsae cum rebus commutari possent: Posterius, ne unicuique perinde occasio pateat in res nostras involandi. E quibus arbitramur Quaesitum decidi posse: Cur post tot inventas mineras Auri et Argenti precia rerum nostris temporibus creverint, cum superioribus saeculis longe minora essent. Cui Resp. Causam hanc subesse, quod moneta ex eo tempore copiosior reddita fuerit, eoque q. eviluerit, quam raritas maior alias maiori rorum co. piae aequiparaverat. Ex eodem colligimus non e re futurum si Chrysopoeia seu ars aurum conficiendi innotesceret, quia tunc aurum evilesceret, hominibusque si non aliud, certe molestia crearetur, ut de novo aliquo medio rariori, quod commercia dimensurum esset, cogitare cogerentur.
Pro commoditate universali commerciorum etiam Nundina introductae sunt, h. generales mercatus in liberiorem commerciorum usum constituti. Mercatus, i. conventus negotiantium in iure emendi ac vendendi occupati; Generales in discrimen a specialibus, quas magistratus municipalis erigere potest, cum Nundinas concedere penes solam Maiestatem sit L. un. C. et l. t. ff. de Nund. Et dn. liberorem Commerciorum usum procurant, ut merces maiori copia invehantur, et Mercatores in tractandis iis non imperdiantur, quem in finem etiam introductum, ut dum aguntur, neminem liceat praetextu debiti vel convenire vel detinere. Dn. et Iure Stapulae commercia in exstantioribus locis stabiliri solent, cuius effectus est, vectores mercium cogere, ne alio pergant, nisi aliquot diebus merces suas in Stapulae foro vendendas exposuerint: Quod tamen non ad quaslibet, sed maiores merces trahi amat. Neque id semper sine decremento vicinorum esse patuit e querelis Regis Daniae, quas ante ultimum Bellum Suedicum de Suedis egit: Ipsos de Iure Stapulae Gotemburgi ordinando consilia agitasse, ut coactis eo pro securitate sua commerciis Regem Daniae aliosque vicinos Mercatura et mediis spoliarent. manif. Dan. p. 52.
Ceterum et huc pertinere videtur, notabilis iste Regalium Index quem exhibet Constitutio Frider. c. un. Quae sint Regal. Regalia, Armandia, viae publica, flumina navigabilia, et ex quibus fiunt navigab. lia, portus, ripatica, vectigalia, quae vulge dicuntur telonia, moneta, multarum poenarumque compendia, bona vacantia, et quae ut ab indignis legibus auferuntur, nisique specialiter quibusdam concedunt: bona contrabentium incestas nuptias, ocmdemnatorum et proscriptorum, secundum quod in novis conflitutionibus cavetur, angariarum, parangariarum, et plaustrorum, et navium praestationes, et extraordinaria collatio ad felicissimam regalis numinis expeditionem, potestas constituendorum magistratuum ad iustitiam expediendam: argentaria et palatia civit atibus consuetis: piscationum reditus, et salinarum, et bona committentium crimen maiestatis, et dimidium thesauri in loco Casaris inventi, non data opera, velloco raligioso: si data opera, totum ad eum pertineat. Sed maxima pars horum alîus generis sunt, nec adeo ex Imperio Publico fluunt, quam singulari quodam tacito pacto omnium Reip. membrorum, ut cum ad privatorum neminem pertineant, Principi adiudicentur: Quo sensu et Regalia minora communiter appellari autumamus: Quapotius adfiscale ius et proventus, quam ad ipsam supromam auctoritatem dignitatem et potestatem spectant. Regn. Sixtin. de Regal. L. I. c. II. n. 45. Qui et integro Libro II ea singillatim prosequitur. Solum excipiendum, Ius Armandia, quod si est Ius arma fabricandi et habendi, ad Ius Belli pertinebitt Tum ius viarum Publicarum, Fluminum, Portuum, Monetae, de quibus ante dictum: Vectigalia et Telonia inter Tributa sunt; Angariarum, Parangariarum, Plaustrorum et Navium collationes, item extraordinaria collatio ad expeditionem videntur Dominium Eminens proprius tangere. Dn. potestas constituendorum Magistratuum ad Titulum de Iudiciis pertinet. Cetera cuncta id habent quod diximus, ut ad Principem indubie pertineant, non tamen vi Imperii, sed taciti omnium privatorum pacti, quo Priacipi relinquunt, quod ad neminem e medio sui pertinere agnoscunt.
Subditorum natura et requisita: Errundem oboedientia e Sacrum petita An ad inbonesta extendi possit? Subditum non posse insurgere adver sus Principem suum: Principiorum Rebellienis excussio: Homagium Alia Subiectionis signa: Persnas Ecclesiasticas etiam inter Subdites esse: De peregrinis, Naturalis atione, Iudais: Quid Cives? Quid Comitia
PErsonae alteram partem Obiecti Maiestatis constituunt, cuius ratio iam ante reddita. Omnium commune nomen est Subditorum nomen, cum in Rep. unumquemque vel imperare vel subici oporteat; Imperare a. sola persona possit, quae Maiestatem gerit Ceteri e. omnes Subditi sunt, h. persona Imperio Fublico subiecta. Cuius Explicatio repetenda ex Diß. VI. §. I. VII. IIX. E qua etiam fluit, Subditum teneri oboedientiâ Publico praestanda, eaque et postive, h. proposito explendi mandata publica, et negative, seu proposito publico non resistendi: Cuius effectus iterum est suspensio iudicii de rebus faciendis vel omittendis, seu ut testemur nos nec dicto nec facto a rebus imperatis dissensuros: Quae omnia dilucidata cad. Diß. §. IIX.
Quanta sit requisita haec Subiectio et oboedientia si quaeratur, Resp. breviter Simplicem et absolutam requiri; Talem n. esse oportet, quae potestati absolutae Reip. respondeat, ne illa hanc frustra habere, sicque ipsa Resp. frustra constituta esse videatur: Quod passim demonstratum. V. Diß. VI. §. VII. IIX. Diß. XI. §. l. II. Diß. XII. §. II. Diß. XXI. §. IV. V. et c. Confer Hobbes Civ. c. VI. XIII. Neque etiam Sacra aliud extra hoc dictiant: Debere nim. Subditos Reip. Simplicem et absolutam Oboedientiam. Ita Christus Maeib XXII. 3. In Cathedra Mosis sedent Pharisai et Legisperiti: Omnia e. quacumque dixerint vobis servate et facite. Omnia facere est simpliciter obedire; Et ratio addita, quia sedent in Cathedra Mosis, qui Imperii Divini in Israelitas vicarius fuerat. Et Paulus Rom. XIII. I. Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit, non est n. potestas nisi a Deo: Quae a. sunt a Deo ordinata sunt. Itaque
qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit. Qut a. resistunt, ipsi fibi damnationem acquirunt. Igitur omnes Reges divinit us ordinati sunt. Atqui omnes Reges Pauli tempore requirebant absolutam oboedientiam; E. simplex et absoluta oboedientia Divinitus est ordinata. Similiter Petrus I. Pet. II. 13. Subiecti igitur estote omni bumana treaturae propter Deum, sive Regi quasi pracellenti, sive Ducibus eq. ab eo missis ad vindictam malefactorum, laudem v. bonorum, quia sic est voluntas Dei. Quod Argumentum prorsus idem est cum priori: Voluntas nempe Dei est, ut subiecti simus omni humanae creaturae; Omnes v. tunc absolutam oboedientiam requirebant. E. Volunras Dei, ut absoluta oboedientia subiecti simus. Iterum Paulus lit. III. I. Admone illos Principibus et Potestatibus subditos esse, dicto obedire, ad omne opus bonum paratos esse. Atqui Principes istorum temporum non alii erant, quam qui simplicem exigebant oboedientiam. E Veteri Testamento huc facit para bola Rhamni Iudit. IX. 14. Dixeruntque omnes Arbores ad Rhamnum, Veni et imper a nobis; Rhamnus a. respondit iis, sivere me constituitis Regem, venite et sub umbra mea requiescite, si a. non vultis, egrediatur ignis de Rhamno et devoret cedros Libani. Sensus est: Acquiescendum esse in Dictis eorum, quisummum Imperium habent nisi velimus incendio belli civilis consumi. Confer Deut. V. 27. Ios. I. 16. apud Hobbes. Civ. c. XI. §. VI.
Nec tamen simplicem istam oboedientiam ad Mandata inhonesta extendi patet, quia ad alia non praesumitur extendi posse, quam ea quae in potestate nostra sunt: Qualia inhonesta non sunt, quia simpliciter discrepant a natura rationali; Et licet Status Socialis aut civilis numquam exstiturus fuisset, nos tamen nihilominus iis abstinere oportuisset. Confer Diß. XIII. §. V. Ubi et vulgo iutata Responsio examinatur: Subditum in eiusmodi casu non obligari quidem ad Oboedientiam, sed tamen ad poenam. Doctiss. Hobbes c. VI. §. XIII. Alias rationes Thesi nostrae suggerit. I. Quia subditi in prima Constitutione Imperii non praesumuntur id pacti fuisse. II. Nec Ius Imperii irritum reddi, etiamsi Subditus mandatum tale non faciat. Cuius causam ille reddit, quia etiamsi nos negaverimus, alii tamen haberi possint, qui id facere iussi non recusabunt. Sed fallum hoc, nemo n. in facinus inhonestum libertatem habet. Vera ratio a. est, quia Ius Imperii necessario
subordinatur Iuri rationali, a quo inhonesta perpetuo discrepant. Unde icritum fieri nequit, quia quod ab universaliori discrepat, idem et a minus universali, quod altero isto comprehenditur, discrepare necessum est.
Ceterum Subditum nullo modo posse insurgere adversus Principem suum in iis quae diximus manifesto liquet. Si n. insurgit, declarat, vel Principem desiisse esse Principem, vel sese subiectione Principi debita solutum; Neutrum v. in eum quadrat, quem facultate iudicandi destitutum iam introduximus. Aeque gravis ratio est, Principem a Subditis in iudicium trahi non posse, cum nemo possit Iudex adversus eum nominari, quo Inferiores sunt universi:Quod sapientissime ursit Carolus I. Anglorum Rex, cum Parliamento Sanguinario sisteretur; Nec bello etiam ab iis peti potest, quia illud gerendum est auctoritate publica quam allegare nequit, qui eam oppugnat. Unde frugi Subditorum munere functus est Populus Galliae, cum A. MDCXV. a Nobilium et Ecclesiasticorum ordine peteret, ut pro Lege Fundamentali in posterum haberetur Regem Galliae nullo casu exautorari posse: Cuius rationes ex parte laudavimus Diss. XII. §. Et meritas poenas luit Ioh. Mariana Liber de Rege et Institutione Regis, quo cum doceretur, Subditos Regibus aut Principibus suis vim inferre posse, ille Decreto Parliamenti Paris. A. MDCX. igni adiudicatus et publice combustus fuit. Quod ibi A. MDCXIV. et Francisci Suarez Libro de Defensione Fidei Catholicae et A. MDCXXV Antonii Sanctarelli Scripto de Haeresi et de Potestate Summi Pontificis ob causam eandem accidit. Deillis V. Contin. Thuan. L. III. p. 86. et L. VII. p. 409. 410.
Neque alia sunt Subditorum pro exuta aut exuenda oboedientia ratiocinia, quam Tranquillitati et Paci Publicae adversa Principia. Quorum conspectum sistit saepe cit. Hobbes c. XII. Nosque ea passim diluimus. Summa est: I. Subdito concedi facultatem iudicandi de rebus ad Remp. pertinentibus. At si facultas haec sine effectu est, frustra data est, si cum effectu, iam totidem mutationes habebimus, quot Ingeniorum singulorum sunt impetus, sicque simul totidem Maiestates in una Maiestate Rei publicae. Et nihilosecius demum enascetur Quaestio, cuiusinter omnes iudicio tandem stare oporteat? Omntum Dei Praeceptorum antiquissimum est Gen. 11. 15. De Ligno Scientiae boni et mali ne
comedas, Et antiquissima centationum Diabolicarum Gen. III. 5. Eritis sicut Dii scientes bonum et malum. Et prima Dei cum homine expostulatio v 11. Quis indicavit Tibi, Te nudum esse, nisi quod ex Ligno, de quo praeceperam Tibi, ne comederes, comedisti. Quasi diceret, unde iud casti nudi atem, in qua visum est mihi Te creare, inbonestam essi, nisi quod cognitionem honesti et inhonesti tute Tibi arrogasti. Hobb. c. l. §. 1. II. Principi non esse obtemperandum, nisi iusta praeceperit: Quod e praecedenti Principio veluti manat, ita cum eodem quoque facile corruit Quis n. dixit Tibi, Principis mandatum iniustum esse? Confer. D ß. XIII. §. V. At si manifesto iniusta vel inhonesta sint? Dictum de eo praec. §. III. Cui addimus, restare saltim actum negativum Oboedientiae de non resistendo ex §. I. III. Mandat??? Principis aliquando salva conscientia expleri non posse. Resp. 1. Iterum superesse saltim negativum oboedientiae actum de non resistendo. II. In negotiis Reip. Scrupulo huic locum non esse, quia in iis non peccatur peccato proprio, sed alieno, unde nec nobis, sed Rei publ. peccatum tunc imputari potest. Quod potissimum elecet in casu, si iussu Reip. in Bellum proficiscimur, quod autumamus iniustum esse. IV. Tyraennicidium esse licitum. Sed is quem occidi ut Tyrannum volunt vel iure imperat, vel absque iure. Si absque iure, hostis est, et iure occiditur; Tunc v. non est tyrannicidium, sed hosticidium. Si iure im perium obtinet rursus locum habet interrogatio Divina: Quis indicavit Tibi, istum Tyrannum esse? Aut cur appellas tu Tyrannum, quem Deus Regem fecit, nisi quia cognitionem boni et mali ad Te traxisti. Hobbes. §. III. Adhaec perniciosum esse Rebus publicis hanc opinionem testatur, quod per eam quilibet Rex sive bonus sive Malus unius sicarii iudicio condemnandus et manu iugulandus exponitur: Adde quae de parricidis Henrici III. et Henrici IV. Regum Galliae, Wilhelmi Orangii etc. Scriptores istorum temporum observant. V Non contra Principem sed eias Ministros agi: Cum praesumendum non sit ministros aliquid agere dissentiente Principe. VI. Maiestatem LL. esse subditam: Quod si est, iam iterum cognitio Iusti et Iniusti, h. ius definiendi quid fieri vel intermitti debeat ad singulos rediret. Hobbes §. IV. Reliquis quae habet supersedemus, cum non adeo universalia, quam particularia et Statum Anglicanum concernentia videantur esse, cui ille sua etiam plerumque applicari amat.
Quia v. unamquamque obligationem metus Damni, si secus fiat, imminentis comitatur, metum potentiae divinae subiectioni ferendae
addi gentibus placuit. Unde Homagium, h. Iuramentum subiectionis public??? praestitum: Ut si violetur subiectio, Deum tq. ultorem violationis nobis statuamus. Non, quod Subditi ante praestationem eius a Subiectione immunes sint, cum eam ab ipso ortu suo Principi debeant, adeo ut licet Iuramento numquam obstringerenrur, nihilominus, quodcumque ab iis exigitur, praestare teneantur; Sed ut subiectio iam ante debita tanto certius confirmetur: Aeque ac in omnibus aliis pactis iuramenta novam obligationem non producunt, sed factae certitudinem tantum confirmant. V. Diß. V. §. IX et X. Distingui solet in purum et Limitatum. Limitati genus sunt Homagia Epentualia, quale a Suedis regente adhuc Christina Carolo Gustavo que anticipando A. MDCL praestitum fuit. Alia Subiectionis signa passim obvia sunt. In Russia Magnum Ducem qui scripto adeunt, diminutiva nominis sui appellatione se insigniunt; Ut Petruske loco Petri, Iwaske loco iohannis. V. Olear. Itin. Pers. p. I. Porta Otomanica, Aula Anglicana et Hispanica subditos coram principe suo genua flectere iubent etss. Quorum notitiam edidimus Not. Dign. Ill. Diß. VI. de Cultu Regum.
Omnes personas extra Principem Subditorum nomen ferre dictum §. 1. Personas Ecclesiasticas quoque, quia Ecclesia est in Republica, quod demonstratum Diß. XVII. §. II: Unde et pars earum saepe Republica exclusa, quod frugi subditorum munus haut explere crederentur; Veluti Iesuitae antehac Rep. Veneta et Archiepiscopatu Salisburgensi exesse iussi sunt, quod Aulae Romanae commodis contra Remp. insisterent: Eandemque ob causam alii e sacro Ordine inter Catholicos consiliis adesse non permittuntur, quia iurarunt in commoda Pontificis M. observanda. Peculiarem Remp. ab ipsos constitui non posse evidens ratio urget, quia geminam Maiestatem in Rep. poni oporteret, quod fieri nequit; Et Catholicorum moribus quidem res aliter se habet, sed istud nostra parum refert.
Peregrinos etiam, h. personas aliunde adventantes, Subditis annumerandos probamus. I. Quia Legibus Reip. in qua sunt stare tenentur; Leges n. censentur toti Territorio datae esse, eoque omnibus eo comprehensis. II. Quia Peregrini non minus iuris in se admittere possunt, quam ab alio sibi fieri postulant: Iam vero a Magistratu patrocinium exspectant, E, nec oboedientiam ipsi praestandam abnuent. Inst. Eos iam
aliûs Reip. Subditos esse. Resp. Ideo nec perpetuos a nobis requiri, sed Temporarios, h. quamdiu in Rep. nostra degunt. Quaestio, An admittendi sint geminum sensum habet I. An simpliciter tantum admit. ti debeant?. II. Anofficiis eos admoveri iuvet? Prius Affirm. quia grande momentum amplificandae Reip. inde accedit, quod florentissimi Belgii Status docet. Posterius dubium, cum indigenae ita negligantur, pro quibus praesumptio est eos fide et scientia rerum in Rep. gerendarum instructiores esse Peregrinis. Venetis tamen peculiare est Militiae Terrestri externum praefici, cuius ratio, vel nequis civium militaribus copiis instructus plus possit, quam conditio aequalitatis patitur, vel quia, dum in rebus maritimis versantur, militiae terrestri se minus aptos putant. Et in Polonia hactenus moris fuit, nequis Regum Piastus esset, h. indigena, ad cohibendam aemulationem Procerum. Sed ei nunc derogatum est electo hodierno Sermo Rege Michaele Visnovicio: Cuius rationes Paulo ante reddebantur. I. In Sacris Dei ad Israelitas mandatum esse: Non poteris alterius gentis hominem facere Regem, quinon sit Frater tuus. Deut. XVII. 15. II. Ipsorum animalium gregas a Dispari non regi. III. Indicium nimis abiectorum Ingeniorum fore non admittere e gente sua, qui regere posset. IV. In Germania Imperatores non fieri, nisi Germanos, nec in Hispania aut Portugallia Reges alios quam indigenas, ne Decus coronae ad exteros transferatur. V. Piastum morum Polonicorum optime gnatum esse. VI. Eiusdem quoque certiorem fidem ac Divitias. VI. Exteros officiis excludi: Quidni igitur Regno etiam? Quas collegit Auctor Censurae Canditatorum Sceptri Polonici A. MDCLXIX. scriptae. Adde Piasec. Chron. p. 59. Actus recipiendi Peregrinos hodie communiter vocatur Natur alisatio, quo nativis subditis ascribuntur et aequiparantur: Sicque ius Indigenatus seu Naturalitatis obtinent, h. ut eodem iure et beneficiis fruantur, quibus nativi Subditi. Facultas Natur alisandi dependet a sola auctoritate publica, quam in Anglia et Gallia exercent Decretis Parliamentariis. Extra hunc statum Petegrini non sine incommodis sunt: Quale, si Dominus Soli natalis ipsorum adversum Dominum in cuius ditione sunt arma moveat, ut loco exire et bona sua vel vendere vel fisco relinquere cogantur: Cuiusmodi quid Edicto Regis Galliae A. MDCLXVI. M. Ianuar. adversus Anglos sancitum fuit. Eosdem Iure Albinagii et Detractionis onerari declarabitur Diß. XXIII. insin. In Republ. Israelitica Naturalissationi vix locus dabatur, et tolerabantur quidem
peregrini, sed Iure Indigenatus haut aeque frui poterant. Hinc et in Portis esse toties dicuntur: Peregrinus, qui est in Portis tuis. Exod. XX. 10. et c. h. in protectione; Portae n. erant loco tribunalium, sicque a tribunalibus et Magistratu iurisdictionem et patrocinium exspectabant.
Iudaeorum admissionem et tolerantiam potissimum videtur suadere metus crescentis exclusione eorum vicinae potentiae, quam damno suo Hispani iamdudum experti fuerunt. Ceterum contra illos militat. I. Innata ipsorum et in Christianos saeviens invidia. II. In Servatorem tota die eiectae basphemiae. III. Depravati Mores et excessus in foenore quaerendo, cuius rei evidens argumentum est, quod nullas operosas artes mechanicas discant atque adeo vitae vel otiosae vel fraudulentae sese mancipent: Quam rationem Archiepiscopus Gnesnensis A. MDCLXIX. In Comitiis Polonicis contra eos maxime ursit; Et Clemens IX. P. M. A. MDCLXIIx. erectis Romae Montibus Pietatis huic familiari malo ipsorum obicem ponere conatus fuit. Pro iis facit, I. Ut intuitu ipsorum commonefiamus divinae adversus rebelles irae: Quo referunt dictum Ps. LIX. 12. Nec occidaes eos, ut non obliviscantur populares mei. Exagita v. eos virtute tua et deice eos Domine: Quasi David hic oret in persona Christi, ne gens Iudaica prorsus tolleretur, sed in oculis Ecclesiae passim oberraret. II. Quia spes de iis fovenda est futurae conversionis. III. Quia sunt consanguinei Christi et Patriarcharum, IV. Quia praestat Res publicas Christianorum earumque aeraria iis iuvari, quam Imperia extera, cuiusmodi ratio fere fuit, quam initio huius §. adduximus. Et in hanc sententiam Catholicorum etiam plerique inclinant, cuius causa, quia Pontifices Maximi eos Romae tolerant.
In distinctione Subditorum considerandi veniunt alii Puri, alii Eminentiores. Puri sunt, qui simpliciter oboediunt. Eminentiores, quorum subiectioni iuris aliquid additum: Hoc exserit sese in rebus vel actionibus: Ex isto genere sunt Vaesalli, quibus Bonorum possessio peculiarem parendi rationem adicit: Ita dicti a veteri Gothico Wäsel/ obnoxius, cuius vim et in nostro Waise/ Pupillus, hodie videmus. Subditi eminantiores ratione actionum uno nomina sunt Cives. Civis est, qui iure deliber andi in rebus ad statum Publicum pertinentibus pollet: Alii Iuri suffragandi Ius decidendi addunt, et Civem vocant qui iure
gandi et decidendi in comitiis valet, Sed ita Civis, Res publica, Maiestas, unum idemque forent, cum nemini Ius decidendi competat, quam Reip. et consequenter Maiestati: Nec valet, in Aristocratia et Democratia Maiestatem penes plures esse, ac proinde et plures posse Civium nomine venire: Quia plures isti Maiestatem non gerunt, nisi quatenus in unam personam Moralem coalescunt; Seorsim a. non alii sunt, quam vel nostro sensu Cives, vel puri subditi. Addimus tamen Civis nomen Definitioni Rei publicae, qua continetur, adaequari: Unde velut aliae Res publicae inferiores sunt et subordinatae, aliae supremae, quaeque inferiores complectuntur: Sic poterit aliquis in urbe esse Civis, qui in provincia est subditus, et rursus, qui in Provincia est Civis in Regno esse Subditur: Veluti in Marchia nostra Cives Urbium veri Cives sunt, quia iura et suffragia in urbe habent: Sed iidem in tota Provincia Marchica sunt subditi, quia in Provincia iure suffragandi carenr, solique cives sunt, quos Status Marchicos vocamus: Iterum Status, qui Marchiae veri Cives sunt in Imperio non sunt Cives, sed Subditi, quia in Imperio non illi sed solus Serm, Elector ratione Marchiae Ius suffragii habet. Quo faciunt et receptae in Imperio nostro Distinctiones Subditorum in Mere Subditos et Mixtos: Hi sunt, qui simul in curam status Publici assumuntur; Illi qui nulla potestatis parte valent. Item Immediatorum Imperii Subditorum, quales Nobiles immediati, Liberi homines, Pagi immediati: Et Mediatorum, qui in singulis imperii Provinciis Dominos suos agnoscunt.
Veniunt et Conventus Civium variis nominibus, pro conventuum maiori vel minori amplitudine. Conventus Universales Civium sunt Comitia, quae in Anglia Parliamenta vocant, alibi Diatas, a consuetudine Graecorum, quibus Diaetae erant loca Iudiciorum, in quibus conveniebent Arbitri, Diaetetae ipsi arbitri designati inter actorem et reum. Calvin. V. Diaeta. Ipsi Cives simul sumpti tunc Ordines, Status etc. voeantur, et si e Nobilitate superiori sunt, in Gallia Pares Franciae, item in Anglia Pares Angliae, et Lingua ipsorum Lords, Mylords, alibi Barenes etc. Conventus particulares pro causarum, obiectorum, Subiectorum varietate sunt Deputationis, Circulares, Electoraeles, ete. quibus recensendis immorari paginae hae non patiuntut.
Tributorum a Donativ. differentia: Eorum irrogatio est Ius Maiestatis: Finis eorundem; Paupertatem Subditorum raro posse Iributis imputati: Cur aliqui iis eximantur: A quibus rebus peti possint? Modus Tributae colligendi: Genera Tributorum; Accisae, Vectigalia.
Effecta Subiectionis sunt Tributa, quae vocamus pensiones a Subditis exactas. Pensiones h. praestationes rerum temporibus et terminis divisae: Quo sensu pensiones veniunt l. 3. ff. de ann legat. Easdemque a Subditis exigendas; in discrimen a Donativis, quae vinci ac sui iuris populi aliquando paciscuntur, non in recognitionem superioritatis, ita n. Tributa forent, sed ad firmandam tranquillitatem et quietem publicam: Causa, quia proficiscuntur ex pacto speciali, non pacto isto generali, quo dum paciscimur nos subditos futuros, etiam Tributa in nosrecipimus. Sic Imp. Maximilianus II. annua pensione XXXM aureorum a Selymo Imp. Turcico inducias octennales pactus fuit; Poloni similîter a Tataris tranquillitatem, et saepe auxilia copia pannorum et vestium e pellibus agninis: Dequo V. Piasec. Chron. p. 53.
Indictionem ipsorum rem Maiestatis esse ex eo iure fluit, quo illa a Subdito Subiectionem et oboedientiam exposcere potest: Accedit, rem odiosams prae se ferre, eoque auctoritate publica maxime opus haberet. Cur populus sibi ea servet, ubi libertatis aliquid in Rep. retinet, ratio viderur esse, nequis vel in colligendo, vel in erogando abusus interveniret. Sic in Polonia penes ordines est, in Anglia penes Parliamenta, in Imperio nostro pertinet ad Comitia Universalia Instr. Pac. Art. IIX. §. Gaudeant. Adde Burglod. p. III. Disc. II. §. II. Neque etiam in absolutis Imperiis Monarchicis sine Comitiis res geri solet: Non tamen ut ideo iuris aliquid Populo concedatur, sed ut ille promptiori collationi praeparetur, aeque ac in LL. Prologi adhiberi solent, non quod de essentia ipsarum sint, sed ut populum ad perferendum melius disponant.
Finis generalis Tributorum: I. Recognitio superioris, ut Subditus ita gratum erga Remp. animum suum pro labore posito declaret. II. Sublevatio onerum Reip. Impossibile n. est, ut Sacris Tributis non illatis alioqui Resp. conserventur Nov. CXLIX. c. 2. E quibus et
augmenta eorum pendent, illis nim. crescentibus: Quorum sensu tamen dum Subditi haut perinde afficiuntur, Tributis imputant, quod alia sua culpa sibi attraxerunt. Rem expressit significantissime saepius laudatus Hobbesius, cuius verba eum in finem hic iterato sistimus: Debent homines consider are non modo labor andum esse iis, quibus patrimonium non est, ut vivant, sed etiam pugnandum ut laborent. Unus quis que Iudaeorum, qui tempore Esdrae muros Hierusalem aedific abant, una manu faeiebat opus, alter a tenebat gladium. In omni Civitate cogit andum est, maenum quae gladium tenet, esse Regem, vel Curiam summam et ab industria Civium non minus alendam esse illâ, qua quisque fortunam suam privatam fabricatur; Vectig alia a. et Tributa nibil aliud esse praeter mercedem eorum, qui armati vigilant, ne industria singulorum incursu hostium impediatur; Nec magis iustam querimoniam esse eorum, qui paupertatem suam pensionibus publicis imputant, quam si dicerent, se inopes sieri propter solutionem Debitorum. Sed nibil borum cogitat maxima pars hominum: Patiuntur n.'idem quod in morbo qui appellatur Incubus, qui ortus ab ingluvie facit hominem putare se invadi et magno pondere opprimi et suffocari. Neque de causa insensilitatis istius aliud dixeris, quam illam ex defectu amoris erga Remp. et Principem pendere; Veluti e contrario, si maior eorundem amor sit Tributa alacriter solvuntur: Quod in Galliae populo claret, qui in amorem Regis sui gravissima Tributa lubenter sustinet, quoniam amori et incrementis publicis se id debere opinatur.
Ex iis dem finibus pendet ratio, cur aliqui Subditorum magis, alii minus, rursum alii prorsus exempti sint Tributorum collectione: Manetque ordinarie exemptio Ministros Publicos, quia utrique eorum etiam citra tributa satisfaciunt. Dum n. Pub lico inserviunt, iam ipso ministerio suo agnoscunt illud sese superius esse; Idemque dum consiliis et actionibus suis iuvant, simul sublevant. Quod in ceteris Subditis secus est, qui, cum nullo particulari ministerio vel agnoscant vel sublevent Publicum, quod actionibus nequeunt, opibus explent. Quae ratio quoque, cur Bona, quae Ministri extra functionem suam habent, onerari oporteat: Quia his potiuntur non qua Ministri, sed quatenus communi cum aliis Subditis sorti subiecent.
Materies in qua versantur Tributa sunt res et personae Hinc capita, isthinc Bona Subditorum aestimantur: Unde duplex contributionis genus Capitatio, seu illatio capitalis, quae viritim in singula personarum capita non inspecta Patrimonii quantitate constituitur; Et contributio per aes et Libram, pro magnitudine, numero et qualitate
possessionum imposita: Quarm haec communior et melioris notae esse censetur, quod aequitati magis congruat. Si quaeratur unde fortunae magnitudo aestimari possit? Respondent Politici eam magistratus iudicio et publica fama aestimari debere; Aut si subditus sollemni Iuramento tunc affirmare velit, se tantum in bonis non habere quanti aestimatus sit, detrahi, quantum aequum sit; Exempla tamen in Emporiis ac Rebuspp. Liberis saepe docuerunt homines maluisse nimia praestare, quam tenuitatem suam ap. Magistratum profiteri. Confer Boxhorn. de St. Foed. Belg. c. xii.
In rerum aestimatione arcendae res sordidae et inhonestae, cum exigentis summam vel avaritiam vel indigentiam testentur. Fuerunt tamen, qui meritricium vectigal Romae institutum excussaverint: Ideo np. impositum esse, ne plures alliceret gratuita peccandi licentia. ap. Besold. de Aerar. c. IV. n. 17. Alia genera eius ingeniose describuntur in Alamodischen Politici anderem Theil, Rent-kam~er genant. Inde v. Tributa peti unde lucrum sentitur,f aequum est, quod n. in commoda Subditi sub patrocinio Rei publica cedit, cur partem eius Reip. invideat? Hinc evectiones rerum quibus exteri indigent onerandas censent, ut ita Tributum peregrinos magis, quam Incolas premant: Quamquam extra hunc casum Peregrinos potius leniter habendos ratio dictitet, cum salus Emporiorum a promptitudine et copia adventantium Peregrinorum pendeat. Sic et Artificialia aliunde advecta non sine ratione onerantur, quia cedunt in usum exterorum, quae Cives ipsi discere possent. Nec culpanda Tributa Censoria, h. a rebus ad de licias et pompam spectantibus exacta, ut dum indulgetur curiosis hominibus, publicae rei consulatur.
Modus Tributa colligendi pro temporum ac locorum varietate varius est. Formam censualem in Iure Romano legere est l. 4. §. I. ff. de Censibus. Modum collectandi in Germania describit Sprenger. Font. I. P. c. IIX. Pertinetque huc Anglorum et Belgarum consuetudo elocandi Privatis Ius colligendi Tributorum quaedam genera, quos inde Condutores, Pachters, Coustumers, et apud veteres Romanos Fublicanos vocabant, qui publica vectigalia conducta habebant l. 12. ff. de Publican. ita dicti, quod publico fruerentur l. 1. ff. eod. qui a. quod plerumque immodicis exactionibus populum onerarent, communiter male audiebant. Num e re sit rem ita geri, an v. magistratus potius auctoritate sua agere debeat, dum controvertitur, pro posteriori militat. I. In
exactione Tributorum requiri auctoritatem, quae in "publicis personis maior est, quam in privatis. II. Periculosum esse proventus publicos committi privatorum fidei; Nam si promissa non praestent, aut notitiam rerum sibi commissarum ad exteros diffundant, Resp. facile periclitari potest. III. Incertum esse quorundam Tributorum numerum; Unde si maiora sint summâ a redemptoribus solutà, id Reip. detrimento est, si minora, Redemptoribus damno sunt. Sed distinguunt Tributa quae certis rebus, ut aedibus, agris etc. Et ea, quae incertis, quaeque usu modo maiori, modo minori sunt, imponuntur; Sicque priora publicae quidem curae relinquunt; Sed posteriora elocari posse autumant. I. Quia Subditi in hisce talibus minori fraude praestationem eludere possunt, quippe quam privati conductores diligentius indagant, quam Curatores Publici, ut tanto plus lucri reportent. II. Quia incerti eorum reditur; Praestat a. Remp. certos quam incertos numerare proventus pro calculo ad agenda futura facilius ponendo. Rationibus supra allegatis Resp. Ad I. Privatos sat auctoritatis habituros, dum Magistratus contractu cum illis inito veluti publicam personam in eos transfert. II. Pericula idoneis fideiussoribus posse declinari. III. Elocari posse in singulos annos, eoque pro anni prioris conditione augeri vel minui posse pensionem, Conser Boxhorn. St. Foed. Belg. c. XII. n. 33.
In Tributis alia sunt Ordinaria, alia Extraordinaria. Ordinaria sunt, quae statam pensionem habent vel a tempore vel a rebus ipsis definitam. Prioris generis sunt Schoß/Schatzung etc. Ad Posterius genus pertinet Tributum siliquaticum, s. Accisae, quae ob res minutim distractas ac venditas solvitur. Eam commendat, quod Subditi minori eius sensu afficiantur, quam si maiorem summam stato tempore pendant, ac deinde peregrinos aeque ac Subditos oneret: Contra eandem est, quod in re familiari nullo labori ac diligentiae solamen relinquat: Quo plus n. laborat Paterfamilias eo plus Tributi pendit, cum vicinus ignavus e contrario quia in rebus suis minus agit, minus solvat. Extraordinaria totidem sunt, quot causae inveniri possunt necessitatis extra ordinem ingruentis. V. Indicem eorum ap. Besold. de Aerar. c. xxii. n. 2. Vectigalia a ceteris Tributis in eo divertunt, quod Tributa propter usum rerum, Vectigalia propter usum viae publicae irrogentur: Quo pertinetn Portoria s. reditus qui ex portubus, vel transitu pontium aut fluminum percipiuntur. Omnium evidentissima ratio, quod quia magistratus onus habet secura praestandi itinera, aequum sit, ipsum pro onere hoc aliquo commodo frui.
Descriptio Dominii Eminentis: Usus Vocis: Argumenta id consirmantiae, Exemplum Servatoris; Argumenta contr aria: Finis eius: An compensatio rei ereptae a Subdito exspectaenda? An exteri ei subiaceant eius; Deditio innocentis.
AMplitudini potestatis Reip. restat adiciendum Dominium Eminens, h. facultas transferendi Privatum Ius Subditorum ad necessitatem publicam, seu ex Grotii interpretatione, quod Civitas habet in Cives et res Civium ad usum publicum. Dominium, Imperium, est h. potestas in aliud quidpiam, Eminens v. non vulgare, quod privatorum unusquis que in bona sua et ipse Princeps in Bona sua patrimonialiahabet; Nec publicum simpliciter, cuiusmodi est Civitatis in res quas illa sibi in solidum reservavit, ut reditus publici, vectigalia etc. Sed Eminens, h. quod ipsi Imperio vulgari sese ingerit, illique modum praescribit. Et tamen ne hoc quidem simpliciter, sed propter neces sitatem publicam; Alias n. nihil distincti a Maiestate simpliciter spectatâ foveret, quippe quae semper Imperio vulgari modum praescribit. Grotins quod neces sitatem publicam diximus termino usus publici commutavit, quod factum putamus cosensu quo Termini necessitatis et usus aliquando coincidere possunt.
Vocis usum videtur primo vulgasse Grotius, qui res Subditorum sub Eminentif Dominio esse civitatis scribit I. B. III. XX. 7. Et: Dominium Eminens esse, quod Civitas habet in Cives et res Civium, ad usum publicum I. III. 6. Item Supereminenti Dominio Ius exterorum nullo modo subest. II. XIV. 8. Ante quem quidem et Card. de Lugo hoc termino usus fuit; Ut: Princeps et Resp. habent quod dam Dominium altum et Eminens in bona Subditorum, quae in casu necessitatis communis possunt distrahere. T. l. de I. et I. S. I. n. IX. quod allegat Crus. de Dom. Emin. c, I. § III. Alii Dominium Excellentiae quoque tradiderunt, et rebus Divinis appliaerunt, quorum phrases aliaque his similia ut Grotio derogaretur aliquid anxie huc traxit Horn. L. II. c. §. Sed controversia in eo est, an Usu ante Grotium invaluerit? Quod N. Idemque et aliis
eiusmodi vocabulis evenit, ut cum antiqua essent, nostro tamen tempore demum vulgari coeperint, quemadmodum et Rationis Status vocabulum ab Italis primo vulgatum, cum tamen in Tacito quoque cunabula eius quaeri possint, de quo actum Diß. III. §. II.
In re ipsa primo considerandum, eam nihil novi adere, aut tale quidpiam esse quod distinctum ab alis Ius Maiestatis exhibeat, quemadmodum cetera Iura Maiestatis sese habent, quae ideo in maiestate distincta nomina sottiuntur, quia Obiectis inter se differunt; Sed est velut instar modi alicuius universalis, qui omnia Maiestatis iura aeque pervagatur, eademque nova tantum amplitudine donat causata novis Remp. afficientibus casibus. Unde fit etiam ut nullum peculiare obiectum ipsi a signari posit, sed omnia comprehendat, quae vel Maiestati in communi, vel iuribus eius seorsim assignantur, cum hoc tantum discrimine, ut non simplicster et libere spectentur, sed prout casui necessitatis subiacent. Quod qui non expend erunt, complura quae Maiestatis simpliciter spectatae sunt huc retulerunt, sicque ex Dominio Eminenti nihil nisi simplicem Maiestatem fecere, non novis et huc pertinentibus, sed solum non ubique in libris Politicis obviis obiectis instructam. Ideo ad Dominum Eminens pertinere scribitur Confirmatio pactorum, Assignatio Tutorum et Tributorum, Interdictio Bonorum prodigo facta, Ius Occupanti permittere res subditis ab hoste tut pirata ereptas, Ius adiudicandi Dominium Emptori vel pssessori, si legitimo tempore rem bona fide sibi comparatam possederit, nec tamen Dominium a tradente potuerit accipere, denique Ius Tributa exigendi etc. Quae omnia deficiunt conditione transferendi ad necessitatem Publicam, qua Dominio Eminenti maxime opus est, nisi illud cum ipsa Maiestate confundi velimus. Aut si ipsi satisest, esse summam in Rep. potestatem disponendi de rebus privatorium, iam nihili n Maiestate peculiare, sed ipsa Maiestas erit, cuius obiectum in Rep. personae, Res, actiones privatae subditorum omnes, eoque et ista quae modò allegata sunt. Neque Tributa etiam alites comparata sunt, quae quidem tendunt in usum publicum, sed itidem necessitatis casum non involvunt, cum pendi possint, etiamsi necessitas manifesta non urgeat, idque ut gratum animum suum erga labores publicos subditus declaret unde et subiectionis testimonium esse ante hac docuimus. Quamquam si modus accedat, et magnam partem opumin necessitatem publicam
conferre iubeamur, id Dominio Eminenti merito relinquendum sit quippe quod veluti modum omnibus Iuribus Maiestatis adicit, isa obiectis etiam eundem praeseribit.
Rem ipsam non minus competere Reip. ac reliqua, de quibus hactenus egimus, facile agnoscet, qui Remp. independentem, immensurabilem, universali intellectu et universali potestare praeditam, aut indigentiam, formatamque ex Sufficientia Reip. commoditatem singulorum recoluerit. Sin. singulorum egestati ac defectibus Resp. aliter consulere nequit, quam singulis eorum rebus se ingerendo, quid vetuerit, quo minus relictam ipsis facultatem disponendi suam faciat eoque Dominio Eminenti, quod ipsorum erat, sibi transcribat. Clarius: Imperium privatum nullum est, quin ex Publico fluat, quia cum nemo privatorum iuri suo prosequendo sufficiat, omnes eo semel cesserunt, illudque prosequendum in Publicum transtulerunt, quippe a quo solo sufficientia peri possit: Nihil e. reliquum habent, nisi quod a Publico recipiunt. E. Quam rationem pluribus confirmavimus Diß. VI. §. XIV.
In Sacris Dominium Eminens exemplo suo Servator clarissimum reddidit: Qui cum tamquam Rex Hierosolymam ingressurus est: Ite inquit, in vicum proximum et invenietis asinam. etc. Adducite eam mihi, et si quis dixerit aliquid, respondete, Dominum iis opus habere. Matth. XXI. 2. Subdito enim bona sua adimere ideo, qui Dominus iis opus habet, Imperii absoluti sicque Dominii Eminentis est: Quae suâ luce radiant. Confer. Hobbes. Lev. c. XX. Pleniori eget, quod itidem hûc pertinet. decantatissimum Ius Regium. I. Sam. IIX. 11. et seqq. De cuius sensu tamen scriptores dissentiunt. Verum Ius Regium intelligi, inde patet, quia praeter morem Divinum est, aequa iniquis admiscere. Plera que a. quae continentur illo, ne specie quidem à boni Principis Officio recedunt: Nam Subditos muneribus publicis praefici commoda illorum promovet; Eosdemque decimas praebere aequissimum est: Quae recensentur v. 11. 12. 13. 15. 16. 17. Sola agrocum et Vinearum ablatio iniquior videtur, tradita v. 14. Sed finis cur auferrentur additus quicquid dubii est, facilè tollit: Dabit eam Ministris suis, ait Samuel. Iam agros e Communione Civium
assignari Ministris publicis, ut vitam inde exhibeant, ne nunc quidem insolitum est, sed omnibus Rebus publ. receptum. Ne dicamus Mosem, Vicarium Divinae Maiestatis, antea cuncta haec ita administrasse: Sic milites selecti contra Amalekum. Exod. XVII. 9. et contra Midianitas. Num. XXXI. v. 4. Praefecti constituti Ex. XIIX. 25. Tabernaculo exstruendo admoti Bezaleel et Ahisamach. Ex. xxxi. 2. 6. Et Sacris faciedis Devitae Num. Cap. III. et Cap. IV. Iisdem urbes assignatae. Num. xxxv. Haec omnia igitur, si Regem ea quove inposterum facturum Deus dicit, ecqui iniquitatis postulari poterunt, cum ante quoque facta essent, et persona facientis tanrum mutaretur. Inst I. Israelitas introduci olim clamaturos ob leges eiusmodi v. XIIX. c. l. Et clamabitis in die illa a sacie Regis Vestri, quem elegistis vobis, et non exaudiet vot Dominus in die illa, quia petiistis vobis Regem. Resp. Indicari incommoda Status Regii, non iniustitiam; quem Israelitae non poterant non aliquando aegre ferre, cum Statui libero antea assueti essent, in quo incommodo ista minus sentiebantur. II. Improbari in Satris ereptam Naehotho ab Achabo Rege Vincam. I. Reg. xxi. Resp. id ideò fieri, quià Achabus abusum Eminentis Dominii ad privatas actiones suas traxerat: Non enim agebatur inter Achabum et Nabothum, tamquam inter Regem et Subditum, sed tamquam inter Privatos duos; Neque etiam quaestio erat, de accipiendâ Iure Dominii Eminentis vineâ, fed de eadem permutanda. Ill, Adversari Leges, Deut. XVII. it. et Ezech. XLVI. 18. Resp. Priorem nihil contr Ius Regium edicere, sed consilium tantum addere de Iure Regio non abutendo. Posteriorem versari in bonis patrimonialibus Principis, augendis vel minuendis; Bona patrimonialia v. Princeps habet, non quà Princeps, sed itidem qua singularis et privata persona est.
Tale igitur est Dominium Eminens ipso Subditorum in Remp. coeuntium consensu primo fundatum, horum deinde iuribus universali ambitu suo efficaciter immersum, non sine manifesto Dlvinivicariatus in homines indicio; Sicn. et Deus O. M. validissimo influxu suo omnibus ac singulis creaturarum actionibus se applicar, easdemque absoluto iure suo regit, promovet, suspendit, tollit, Unde tanto minus obstat, quod Dominio nostro obici potest I. Turbari ita privatorum possessiones Cui Resp. Id non magis fieri, quam per concursum divinum Actiones nostrae turbantur, qui veluti non impedit, quominus
ipsi agamus, sic nec Dominium Eminens, quo minus res nostras possideamus. II. Eiusdem rei duos Dominos esse non posse. Resp. Duos Dominos absolutos et qui aequâ libertate, ac insolidum de eadem re disponere possunt, concedi; De Subordinatis, quales Deus et homines, Princeps et Subditi, negari. III. Principem invitis subditis nibel posse eripere, similem enim esse Tutori ac rerum Spiritualium administratori, qui bona pupillorum vel Ecclesiae alienare nequeunt, nec quemquam in res suas sibi adimendas consensurum, quod Arnisaeus urget de Mai. tit. 10. Resp. Inde tantum sequi, Principem a Republ. nihil alienare posse, non autem ideo prohiberi in Republ. Dominia mutare: Consensu subditi autem denuò exquirendo hic non magis opus esle, quam ad bellum ineundú, tributa indicenda ets. In quae omnia semel consensit, dum Rei publicae membrum se primò professus est; Eundem v. iterum iterumque repetitum urgere erit Magistratum continuo oneri petendi consensus subicere, quo foret demum, ut Magistratus nihil fere acturus esset, qua meonsensum subdicorum rebus suis agendis implorare.
De fine breviter: Ille est necessitas publica, veluti Maiestatis simpliciter usu, publicus: Qua etiam Maieflatem simpliciter ita dictam a Dominio Eminenti divertere ante tradidimus: Fines n. pariunt actionum discrimina. Inde simul quos limitas accipiat, Dom. Eminens cognitu facile; Eos sc. quos Necessites ipsi praescribit Quos etiam Princeps egredi non potest, quippe qui Remp. repraesentat. Sie peccavit Achabus, cum Dominiü eminens obtentui sumeret eripiendae Nabotho vineae, quia extra usum publicum actus iste suscipiebatur. E Contrario Vercingetorix Gallos suos recte iubebat salutis publicae causa propria frumenta corrumpere et aedificia incendere, ut ista rei familiaris iactura perpetuum Imperium libertatemque consequi possent ap. Caes. L. VII. B. G.
De modo Influxus Dominii nostri dubium est, utrum si usus Publicus et necessitas iam ita flagitent, ille omnes aeque, an aliquos seorsim tangere possit; Ut, si tecta civium muris vicina diruenda sint, damnum hocsolos hosce maneat, an v. a ceteris, quos damnum istud non attinet, sub
levari debeant? Pertinetque huc tota compensationis materies hic loci agitata. Resp. I. Praesupponi, refragandum non esse, quia Rep etiam nihil iubente, aeque periculo subiacent. I. Damnum concernere omnes, quia subditi omnes aequales sunt, publici quoque est aequalitati suorum quam maxime studere: Eoque et pars damnum passa a ceteris compensationem merito poscit. Cur n. his potius quam istis patiendum fuisset: Cum hi aeque ac reliqui, qui indemnes manent, praesidio publico se commiserint? III. Secus est, si damnum illatum inevitabile sit, adeo ut tale futurum esse praevideri potuerit: Quale si aedes in suburbiis rempore belli diruantur, segetes perdantur; Horum n. compensatio posci nequit, quia norant conditionem eiusmodi talibus locis annexam esse, eam que ipsi dum nihilo setius ibi aedes ponunt, tacite que iam ante confirmaverunt. IV. Tanto minus compensationi petendae locus est, si omnes eadem necessitas stringat aut aequale damnum involvat. Publico n. satis est, si neminem sua culpa deteriorem reddi patiatur: Unde si omnes sequiori conditione corripiantur, infortunium universale est, cui medendo non fuit: Non minus ac si commerciorum impeditio cives tenuiores faciat, aut precia rerum augeat ets. Neque etiam, si Resp. aliquando iliata damna resarciat, illud adeo sit ex debito, quam in praemium praestitae fidei.
Exteros non comprehendi Dominio Eminenti in dubium vocae Grot. II. XIV. 6. et ex eo Crus. de Dom. Em c. III. §. 17. Quod, si exterorum nomine intelligantur, qui extra Remp. constituti sunt, verum quidem est, sed a)llo/trion: Quod n. ad nos non pertinet, quid opus est in Quaestionem vocari, utrum ad nos pertineat necne? Si a. eos intelligant qui negotiorum gerendorum causa inter nos agunt, non videmus, quomodo ut Subditorum Temporariorum Nomine, ita oneribus publicis eximi possint. Cuius ipsa illa ratio est, quam Crusius in Contrarium allegat: Quin. commoda e Societate percipit, is nec incommoda aut onera detrectare poterit. Iam v. peregrini tales ideo in Rep. negotiantur, ut commoda inde percipiant. E. Trahimusque huc merito exempla quae Crusius paulo post sui oblitus Subditis Temporariis evenisse scribit. Quasi exteri alii essent, quam Subditi Temorarii h. qui ex causa temporaria agnoscere tenentur summam potestatem huius
vel illius civitatis; Et praemonet quidem, ea non facta fuisse iure Dominii Eminentis, sed eo quod necessitas in res alterius concedit. Sed âllud ipsum quodnecessitas Principi in Subditorum res concedit, nihil aliud est. quam de quo loquimur Ius Dominii Eminentis: Ita n. cum Cantabrica navis et minores quatuor advehentes ex Hispania in Belg um ad stipendiae copiarum Albani Ducis magnam auri vim seu tempestate seu piratarum metu se subduxissent in Angliae portum, El zabetha Regina eam. pecuniaem certa in Belgium non remit tere primo in Tabulas referri iussit, dein extract am enapibus aerarii sui fecit, causata Regni necessitatem. Strad. B. B. Dec. I. L. VII. Adde Camden. ad A. MDLXVIII. Similis fuit pensitatio Oresundica Lastgelt dicta, qua in Oresunda tricesima pars omnium mercium mutui nomine ardente inter Denum et Suecum Bello exacta fuit, cum promißo, ut bello finito refunderetur. Id Camden. ad A. MDLXXXII. Iterum naves peregrinas avehendis rebus Reip. necessariis saepe adhibeti notorium est. Quibus fere similia sunt Ius Albinagii Detractionis, etc.
Effectus Dominii Eminentis uno nomine est Occupatio Fripati Iuris: Quae in antecc. etiam satis eluxit. In species suas si diducenda sit, spectabit Subditos naturales vel exteros, Et Utrorumque tum res tum personam: In Subditis natura libus ad res pertinebit: Diripere Praedia Vi hostili ingruente, aut incendio urgente, Pra dia pro munimentis, aggeribus aliis que operibus publicis adimere, Ad pecuniam mutuo dandam Subditos compellere, Eosdem ad vendendum Cogere, Ius quaesitum auferre, Beneficia concessa revocare, cuius specimen V. in deliberatione a Carolo IX. Rege Galliae convocata ap. Thuan L. XXXII. Ad personas referendum Ius Subditos invitos etiam alienandi, aut obsidum loco dandi et similia. Quorum omnium ratio in usu publico et necessitate inevitabili sita est, quodque nihilosecius ista patienda fuissent, etiamsi iniuncto oneri se subtraxissent. An innocens dedi vel deseri possir, ambiguum est. Resp. Si velit et consentiat posse, cum tolerabilius sit unum hominem interire, quam totam Civitatem. Accedit ratio modo allata, quia etiamsi recusaret, nihilominus hostiles manus experturus esset. Exempla V. ap. Grot. II. XXV. 3. Sed aliter se habet, si de stricto iure quaeratur, et an Civis teneatur se hostibus tradere. Quod N. Quia compensationem nullam exspectate potest, cum vita nulli aequivalenti comparari possit. Vasquiiratio ap. Grotium est, quia natura societatis Civilis, quam sui
quisque commodi causa iniit id non postulat: Soti similis est in affini Quaestione an cogi possit? Illustrata exemplo divitis qui egeno stipem dare ex misericordiae praescripto tenetur, cogi tamen nequit. Grotius ad priorem rationem excipit: Civem non teneri quidem iure proprie dicto, charitatem tamen non pati, ut aliter faciat. Resp. Charitatem omnino non pati tantum, sed iubere etiam, ut aliter fiat, cum amor nostri et amor proximi in aequilibrio sint. V. Diß. III. § IIX. Ad posteriorem, [quae tamen reipsa cum priori eadem est, cum in vita sociali nemo teneatur aut obligetur, quin idem et cogi possit) Aliam esse rationem parium inter se, aliam superiorum, ubi cum subditis comparantur; Superiorem cogere posse non tantum ad id, quod debetur iure stricto, sed etiam ad alia, quae virtus quaelibet praecipit: Sicque in magna frumenti penuria eives cogi posse, quod habent in medium conferre: Resp. Causam disparem esse; In casu allegato n. compensationem exspectari posse, in nostro nullam esse. Inst. Nec compensationem fieri, si sponte sua se tradat. Resp. I. Iterum rationem diversam esse, quia unus quisque Iuris sui, quoad per publicum licet, arbiter est. Eoque penes Civem esse, seu reposcere aliquid seu eodem cedere II. Nec civem directe spectare sui interitum, sed tantum satisfactionem hosti praestandam, mortem solùm indirect inde sequi. Cui subeundae sese tque Instrumentum mere passivum praebet. Prout se res'etiam habet in iis qui incensoqulvere tormentario naves disiciunt. III. Publicum hoc casu civem, si excedat, non tam absolvere, quam eidem ignoscere, cum malum maius, quod ille avertit, non tollat quidem, sed tegat malum minus, aeque ac lumen maius alias lumen minus si non tollit, certe tegit. Poterùnque tuncta haec clarius elucescere in affini Quaesito: An Resp. Virgines stupro tradere possit? Quemadmodum Aurelius Hispaniarum Rex aliquot virgines quotannis stupro dandas a Mauris pactus esse fertur, de quo vid. Marian. L. VII. Resp. Nullo modo licitum esse, quia in mala moralia nulla libertas, nec iuris quoddam arbitrium nobis relinquitur II. Iuri nostro hinc pendenti neminem nos restituere; eoque nec illud ab aliooccu pari posse, vi defectus eompensationis; Malorum moralium n. nulla compensstio. Et III. Etiamsi directe stuprum spectari posse putetur, nihil ominus consentire non posse, quia Instrumenta nimis activa forent mali committendi.
Ratio ordinis: Descriptio Foederis: Foederum inaequalium specimina et incommoda: Foedera cum Infidelibus et Haereticis: Foederum varietas: Oblig ationum publicarum circumstantiae; Obsides.
DE Republica ut intra se suaque operetur dictum satis; Eadem v. ad exteros aliasque Res publicas etiam se diffundit: Non minus ac Sol non tantum terram hunc sibi subiectam et lucis indigam illuminat, sed alia quoque luminaria caelestia, licet propria luce donata, collucet, ut adeo unita quasi eorum lux in inferiora se exserat tanto fortius: Sic Res publica dum exteris se adiungit, ut saluti singulorum ex hominibus provideatur quam optime. Suntque actus eius iidem, qui universae vitae Socialis, gemini nempe, Iuris proprii translatio, et istus seu translati seu relicti nobis prosecutio. Posteriorem Bello peragit, priorem pactis h. tractatibus, transactionibus, dn. Confoederationibus, quorum principia ex Diß. V. de Pactis repetenda: De Foederibus quae dicenda restant hic breviter adicimus.
Foedus est Pactum Rerumpp. de mutuis auxiliis. Pactum h translatio Iuris mutua, ad differentiam a sponsionibus, h. promissis de pacto faciendo, quae ministri Rerumpp. saepe praestant, sub conditione futurae a Rep. sua ratihabitionis. Rerumpp in discrimen a contractibus, qui pacta privata sunt. De mutuis auxiliis, in discrimen I. a Transactionibus Publicis in genere, quae de qualibet re particulari fieri possunt. II. A transactione Pacis. Pax n. tantum est conventio de iure alterius no??? laedendo.
Porro ex cultur vitae socialis repetendum, personas atque adeo hic corpora niti applicabilitate et consequenter etiam aequalitate, ut apta sint debito isti praestando, quod communis finis exigit. Unde sequitur: I. Foedera cum infirmis frustra pangi, cum sufficientem opem ferre nequeant. Et iterum, Foedera cum potentionibus suspecta esse, quia causae communis administratio a nutu potentioris pendere amat, ipsique inferiores e sociis facile subditi fiunt, quippe impares et resistendo et reciproco in Foederibus debito praestando. II. Foedera Rerumpp. diversis formis constantium minus firma esse, quod singulae formae destinato et contrario a reliquis fine ferantur, ac proinde communi fine uniti difficile possunt. III. Foedera eo etiam minus firma esse, quo plures in Societatem ipsorum assumuntur: Quia nimia
ingeniorum varietate distrahuntur, eoque requisita applicatione partium excidunt, quod potissimum in causa bellica usu venit, si adversa pars primum impetum sustinuerit. Sic de Foedere Smalcaldico superioris saeculi non male iudicavit, quisquis virorum prudentum fuit, qui eo imbecillius reddi, quo socii numero crescerent, dixit. Et Carolo V. facile erat cunctando id dissipare: Quippe cum ex huiusmodi Societ atum seu Foederationum natur a optime coniceret non diu consensionem inter tot civitates et Principes civilis administr ationis ratione dissidentes dur aturam esse, nec aequato Ducum imperio et aeutoritate solutaeria Consilia capi aut legi et cum opus esset exsecutioni demandari posse prospiceret. Cumque Praecipuum foederis robus in civitatibus consisteret, quarum pecunia militem ali et bellum duci oporteret, sic iudicabat, plebem tali ingenio esse, ut cunctationis aut morae, licet necessaria sit, impatiens, si Bellum longius extraheretur, Duces in suspicionem praevaricationis adductura et Belli pertaesa denegatis collationibus a societ ate disiessurae sit: Quo in iudicio quoque haut frustratum fuisse eventus docuit. Thuan. L. IV. Histor. Simile est, quod de priscis Cruciatis expeditionibus in Palaestinam et hodiernis Principum Christianorum adversus Turcam Foederibus observant, illa nullo notabili successu valere, eo quod e multis coalescant, qui diversis intentionibus agantur, nec eandem utilitatem inde spectent. IUtum est, vicinos requiri Foederaros, et quidem vel nobis, ut auxilia tanto promptius praebeantur, quae a remotioribus nimis tarde subveniunt; Vel hosti, ut propriis foederati viribus impetatur.
Diversitatem Religionis Foederatos disiungere autumant, qui cum Infidelibus et Haereticis Foedera iniri posse negant. Nec frustra esse arbitramur, si certum sit causam Religionis nostrae agi vel apud nos vel apud alium religionis nostrae Socium; Neque n. fas est causam Dei propter affectus privatos nostros adversus alterum negligi. Secus est, si Foedera non nocendi, commerciorum, vel cuiuscumque generis Defensiva sint, his n. studium se defendendi Legalitatem conciliat; Nec multum interest, qua ratione se aliquis defendat, cum Defensor propriae salutis in nullo peccasse censeatur. L. 3. C. ad L. Corn. de sicar. Sic Foedus non nocendi contractum in Sacris inter Iacobum et Labanum Gen. XXXI. 44. Foedus commerciorum inter Salomonem et Hiramum I. Reg. V. 12. Nec quicquam intrinsecae aut naturalis pravitatis hic occcurrit, licet circumstantiae aliquid subinde adiciant Quemadmodum Asae foedus cum Syriae Rege contractum reprehenditur II. Chron. XVI. Non quod in se malum esset, sed ob animi vitium unde procedebat, quod
Asa Deo diffisus fuisset: Sic damni Christianismo indirecte illati Franciscum I Regem Galliae communiter accusant, cum ille Foedus adversus Imp. Carolum V. cum Turca pepigisset, ex quo tempore etiam haec Quaestio fere agitata fuit. Successores eius tamen id ipsum continuarunt et Gramondus speciose defendit magni momenti Romanae Ecclesiae esse id Foederis inter Christianissimum Regem et Turcam: Ita nim. Turcam pati Sacras Christo Basilicas apud Constantinopo litanos et Galatas, pati Christianos misceri Muhammedanis et agere libere: Monstrari loca Servatoris nativitate, miraculis, morte celebria; Quinquaginta Franciscanis concedi S. Sepulcri custodiam; Excipere per Legatos Galliae Ottomannos Christianorum querelas, per eosdem Barbarae in Christianos feritati modum poni etc. Histor. L. III. p. 208. Sed his secuta Gramondum tempora et indigne habiti Hayaei ambo ministerio Gallico apud Turcas notissimi facile responsa parare possunt. Fuerunt etiam qui Gallorum Protestantibus Germaniae lata auxilia obliquis oculis aspexerunt, prostatque eo nomine famosum scriptum: Gesta Impiorum per Francos, et G. G. R. Admonitio ad Ludovicum XIII. qua auctor Foedus Regis cum Gustavo Adolpho Rege Suediae et Belgis initum et auxilia Palatinatus heredibus destinata taxat. Sed scriptum hoc AMDCXXIIX iussu Magistratus per Carnificem discerptum et combustum fuit. V. Nic. Rigalt. Apol. pro Rege Christianissimo.
Foederum alia sunt perpetua, alia Temporalia. Perpetuae nullo temporis Termino circumscribuntur, ab Hebraeis noto perpetuitatis Charactere Foedera Salis appellata. Sed unica haec eorum conditio, ut nullo tempore definiantur, quam cum aeternitate communem habent; interea rumpi solent, quotiescumque Ratio Status aut commoda alterutrius partis id videntur requirere. Bodinus ea pernieiosa esse iudicat, quod eum cui Foedus iniquum videatur, occasione oblata Fidem fallere oporteat ob perpetuam Foederis iniquitatem: Sed R. Foederis perpetuitatem non aliam requiri, quam quae sit manentibus iis dem conditionibus, quae si mutentur, nec Foederi amplius locus est: Iterum Foedera sunt Offensiva, quando Socii promittunt se eosdem amicos et inimicos habituros; Vel Defensivae, quando Sociis si laedantur auxilia promittuntur, non tamen si ipsi alios laedant. Habent et distinctionem Foederum in Aequalia et Inaequaelia; Aequalia pari iure ac Lege Socios iungunt; Inaequalia imparem obligationem praestant. Bodinus haec iniqua appellat, Sed sensu paulum alio accepta; Vocat n. Inaequalia tantum, quae cum imminutione Libertatis ac
Maiestatis altrinsecus sanciuntur. Videntur tamen amplius extendi posse, eum a quavis in obligatione dissimilitudine inaequalitas inducatur. Foederum Realium, et Personalium discrimen ad materiam de Pactis proprie pertinet.
Ad communem indolem omnium Pactorum Publicorum, h. Tractatuum, Transactionum, Foederum pertinent Obligationes, ipsis quidem cum omnibus privatis pactis communes, sed hic singularibus circumstantiis saepe expressae, quod paciscentes sibi non aliter cautum esse censeant. Tales in Foederum percussione aut Pacis Tractatibus erant apud Romanos proiectio Lapidis, aut percussio Porci, apud Macedones salis et panis gestatio, apud Germanos, Scythas, Medos Sanguinis propinatio. In Pacificatione Bredana singulare est Hypothecae loco Bona Regia ab Anglorum Rege adiecta fuisse: Totumque Foedus fide et Iure iur ando Regio sub obligatione et Hypotheca omnium et singulorum Bonorum nostrorumtam praesentium, quam futurorum nos servaturos et impleturos pollicemur. Quae verba sunt Ratificationis Regiae Articulis Pacis adiectae. Receptissimum est Obsides dari, h. personas in fidem servandam promissarii arbitrio relinquendas. Sed de Obligatione eorundem ambigunt; ut si promissa non serventur quorum respectu dati fuerunt; Et Grotius Iure Gentium externo quidem tunc intersici posse ait, sed interno neutiquam I. B. III. XX. 53. Similiter Auctor Elem. Iuris mortem citra iniuriam pati posse, sed ex Lege Naturae eandem minus recte ipsis infertri autumat. L. I. Def. XII. §. 44. De priori nullum dubium: Traditio Obsidum n. huc redit, tra dentes non recusare, quo minus in eosdem, quodcumque velint statuatur, siquidem fidem non servari contigerit. Sed an Iur Naturae illos simpliciter eximere possit, merito ambigimus, cum numquam Iure Gentium aliquid sanciri possit, quin idem a Iure Naturae validissime confirmetur. Ait quidem Cl. Vir Iure Naturae mala quae hosti inferuntur temperari posse ad rationem poenae alias inter homines pacificos usurpari solitae, sicque obsidibus parci posse, quantum ratio Belli et necessitas nos ipsos desendendi et adius nostrum perveniendi admittit. Sed inde nihil alius sequitur, quam Civitatem cui obsides dati sunt ex alio capite iuresuo posse cedere, non tamen ideo ex iure naturae hos minus recte occidi. Neque etiam parcendi hic actus est nisi mera Dispensatio, h. Declaratio Obsides stricto iuri isti non subiaeere ob causam aliam nuiversaliorem. Id. v. ius ipsum ideo non imminuit, vel actum iuri huic conformem Iuri Naturae opponit. An subdito iniuria siat si Obsidis loco hosti tradtur, facile cognitu erit ex praec. Diss. §. VII. et IX.
Belli necessitas: Definitio: A quibus geri possit? De iustis causis Belli: Quis vator pratensionum Illustrium: An religionis propagandaecausa suscipi possit? An obius Naturae a peregrina Republica violatum? Ita in praesidium Innocentum? Denuntiatio Bell: Effectus Belli: Pax, Amnestia, Restitutio, Satisfactio: Poliitica Militaris; Ius Albinagii, Detract onis, Repressaliarum.
BEllo Reip. opus est, dum iustitia deficit: Huius indicium, si rationibus amplius agere nequiat. Privatis numquam eo nomine querendi materies, quia habent Superiorem, cuius iussu et coactione adversarium agnoscere oportet, quod rationibus agnoscere recusabat: Unde vi sibi mutuo inferenda perpetuo prohibentur. At in Rebuspp. secus est, quae iudicem non agnoscunt, coram quo disceptationes fori instituant. Vim igitur adhiberi oportet iuri ipsarum prosequendo.
Bellum est Status hominum vim sibi publice inferentium. Qua universaliori circumscriptione opus erat, ut Bella intestina, Bella adver. sus rebelles ets. comprehenderentur, quae comprehendi non possent, si inter solas Respp. Bellum versari diceretur. Grotius vocat Statum hominum per vim certantium, qua talis est, prorsus eodem modo, nam per vim certare et vim sibi mutuo inferre plane idem est. Privata duella contineri neuqueunt, quia illicita sunt, nisi publica auctoritas interveniat, quod patet ex §. I. Ea v. accedente contineri quidem possunt, sed tunc veluti Bella repraesentativa sunt, cuiusmo di erat Duellum Davidis et Goliathi, Horatliorum et Curiatiorum et ss. Nec Pugitum certamina huc trahi possunt, quia causa deest deficiens np Iustitia, quam satis est hic praesupponi. Unde et imagines Bellorum potius dixeris, ad eum modum, quo homo pictus homo dicitur, seu quo in Theatris aliquem personam alterius gerere dicimus, qui licet persona ipsa non sit, personae tamen imago est, adeoque omnia habet, quae durante actu in veram personam cadere possunt:
Cur omnes Principes haut aeque Bellum gerere possint, ratio ex libertate Reip. varioque modo participandi iure Repraesentationis Rei publicae pendet: Quod quid in recessu habeat dicetur Diss, seque Sic pi Poloniae Reges non suo arbitratu, sed volentibus iis, qui in comirtiis vota ferunt, Bella indicunt et inferunr. Nec Imperatorem sine Electorum, Principum, ac Statuum ugel saitem Electorum praesictu consilie atque id Ius consensu habere docet Capitul. Leopold. Art. XIII. Et Carolum U iam tum A. MDXLIV Regi Galliae non potuisse nomine Imperii Bellum inferre pater ex R. I. de A. MDXLIV. §. So achten wir In Anglia Rex summa potestate Belli et Pacis quidem fruitur, sed ius Tributae imponendi non habet: Quod est ipsam vim Belli gerendi admiere, cum Pecunia sit nervus rerum gerendarum.
Causas Belli iustas requiri omnes agnoscunt, eaeque sunt, sine quibus cita iniuriam in pace vivere non possumus. Sed an semper tales sint dictu haut aeque facile. In Subditos ubique examen earum non cadit, quia facultate iudicandi de statu Publico carent, et solum hoc habent, ut pareant. Hinc nec conscientiam laesuros arbitramur, licet ipsi cogantur partem Belli in se suscipere et in Bellum quod ipsi autumant iniustum esse proficisci. Quia quicquid peccatur hic, id non fit peccato proprio sed peccato Principis et alieno. Inter potissimas quae allegantur generalis est Prosecutio Iuris sui; Speciales vis hostilis, Recuperatio ablatorum, iniuria sibi suisque illata, inhibita commerciorum libertas: Quibus Verulamius ad dit iustum metum imminentis periculi, licet vio lentia aIiqua non praecesserit: Commeudatque eum in finem tempora Regum Henrici IIX. in Anglia, Francisci I in Gallia, et Caroli V. in Hispania, inter quos ea viguit diligentia, ut nemo eorum vel palmam terrae acquirere posset, quin reliqui duo rem statim ad aequilibrium deducerent, neque pacem foenore redimere sustinerent; Et adicit, idem praesitisse Foedus inter Ferdinandum Regem Neapolitanum, Laurentium de Medices, et Ludovicum Sforzam, Principes alterum Florentiae, alterum Mediolani: Cui etiam Guicciardinus securitaten Italiae attribuit. Serm. Fid. n. XIX. Id tamen secus est, si incerti sint
metus, adversus quos a Divina providentia et innoxia cautione, non a vi praesi dium petendum est. Grot. II. I. n-17.
Praetensiones personarum Illustriam saepe Bolla fundare notum est; Neque Dubium est iisvim aliquam inesse, sunt n. indicio Iuris prosequendi. Antiquiorum tamen minor videtur habenda esse ratio, Alias n. controversiae de Imperiis numquam finiendae forent, et litium semper nova succresceret materies. Ne dicamus ipsa sPraetensiones tales cum primum fundarentur sine dubio contradicentes, sicque ibidem praetendeutes habuisse; Et hos quoq si iterum aliae praetenfiones manserunt, veluti numquam possessiones Imperiorum sine praetensionibus sunt, quae finis tandem, aut quod principale Ius fuerit talia praetendentium? Hinc non sine causa ursit Iephtnes contra Regem Ammonitarum: Quando Israel habit apit in Heston et vicis eius et in Aroer et villis eius, vel in cunctis civitatibus iuxta Iordanem per trecentos annos, quare tante tempore nihil super hac re repetitione tentastis? Igitur non ego pecco in Te, sed contra me male agis indicens mibi bella non iusta. Iudic. XI. 26. Syllabum eiusmodi praetensionum V. ap. Petrum d Avity, Lucam de Linda, Sprengerum peculiari scripto de praett. Illustribus, et alios Historiae Orbis Terrarum scriptores.
Bella et Religionis propagandae causa gesta fuisse mediis saeculis patuit e Cruciatis expeditionibus, quas Pontifices Maximi et alii Princepes o)moyuxoi armbant in Sacracenos, ita dictos Heredicos et alios, quos religionis obtentu obrui cupiebant. Etatque hoc inter arcana, quibus et crescentem Evangelii Doctrinam opprimi Cardin. Volaterranus svadebat Adriano VI. P. M. Nullum antecessorum Adriani haereses reformationibus excidisse, sed Cruciatis, quas vocant, excit atis contra tas, Principibus et populis crucis Symbolo insignitis. Meminerit Innocentium III bac via Albigenses in Gallia Narbonensi oppressisse, et eadem secutos Pontisices Waldenses, Picardos, Pauperes de Lugduno Arnoldistas, Speronistas et Patavinos, quoruym praeter nudum nomen nihil remansit, variis in locis extinxisse Neque definturos in Germania nrincipts, qui hoc concesso a Pontifice, ut liceat ipsis fautorum Lutheri territoria invadere,
conditionem ultro sint accepturi, maxime si populi vicini Indulgentiis et peccatorum expiationibus oblatis ad succurrendum invitentur, ap. Petr. Suav. Histor. Conc. Trid. L. I. Sed recte monet Grotius I. Veritatem Religionis Christianae argumentis mere naturalibus persuaderi non posse. Et II. Christo omnino hoc placuisse ut ad Legem suam recipiendam. nemo huius vitae poenis aut earum metu pertraheretur. Rom. II X. 15, Hebr. II. 15. Ioh. VI. 67. Luc. IX. 54. Masth. XIII. 24. In quo acquiescimus. Vid. pluribus I. B. II. XX. XLIIX. Confer. Iosephum a Costa de procur. salute Indor. L. II. c. II.
Simile est, an ob violatum Ius Naturae exteram Remp. invadere, liceat? Ait saepe cit. Grotius c. I. §. XL. et Ius puniendi veluti ex Iure Naturali derivat, sic Bello poenas posci posse a quibuvis personis Ius Naturae aut Gentium immaniter violantibus docet. Et in Hypothesik pro iure occupatae ab Hispanis Americae Verulamius, se arbitrari, ait, consuetudinem apud Gentes niusmodi Homines sacrific andi et multo magis carnes bumanas manducandi tantam abominationem fuisse, ut erubesccre cogatur, quicumque certe negaverit, morem hunc exsecr abilem cum aliis improbissimis coniunctum Hispanis iustam causam tribuisse Territoria eorum invadendi, ut per Legem Naturae proscripta, et populum vel reducendi vel expellendi, de Bell. Sacr. p. 1510. A quibus modeste dissentimus: Ratio nostra in Thesi est: Poenas proficisci non posse nisi a superiori; Respp. a. sibi invicem pares sunt. Antecedens prob. quia qui poenas sumit vim eoercendi habet, Paris n. in parem nulla vis coercendi est nisi quam ille etiam, qui coerceri bebet in coercentem exercere possit. In hypothesi, quia similis ratio in Rebuspp. nostris obtineret, eoque numquam altera ab alterâ etiam citra iniuriam illatam secura foret. Sicque cum gravissime peccent interdum Principes aut Magistr atus nostri licebit vel Gallo, vel Italo, vel Anglo Hispaniensis Reip. peccata castigare et ius dicere ut vicissim inter se Principes, hac auctoritate fungantur: Quo neque ineptius, neque rebus humanis dici exitialius quicquam potest. A. Costa cxit. Libr. De procur. Ind. Sal. L. II. c. V. Igitur solum Deum Iudicem hi casus exspectant, non Remp. aut principem aliquem externum. V. pluribus A Costa. c. I. c. IV, V. VI. et Dan. Wulfer doctissima Diss, praeliminnari in Itinerar. Ioh. Iac. Sarvii, quosve ille ibi magno numero citat. Grotii
argumento iam ratione priori satifacum, quia si ex Iure Naturali Poenas derivari portet, paris in parem aliquod ius foret, quod tamen nuilum est. Urgetur quidem ita fore, ut ne hostis quidem in hostem puniendi us habiturus sit, etiam post susceptum Bellum ex causa non punitiva, Quod tamen ius pleri que concedunt et usus omnium gentium confirmat etc. Sed Resp. Hosti in hostem ius esse, ex diffidationis quasi Contractu et generali Principio: Vim vi repellendam esse; Non tamen id idoeo Ius puniendi esse, quia in hostem quidvis dicet, quod nullo poenarum genere facile permittitur. Inst. Deum olim Amoraeos ob dedicta eradicari curasse. Resp Iustitiam armorum ex Dei imperio pependisse, qui novit quid cuique fieri debeat; Israetitas v. non ius puniendi habuisse, sed tantum divino Imperio se minitros praebuisse. Ut. e. praecipienti Deo necem filii imperantis religiose paruit Abraham, ut pote vitae omnium Domino, ita quoque vel Iosue silius Nave, vel quicumque alius sententiam Dei in populos reos exsequi debuit, et iudici ac dominatori omnium manus administras praebrere: Neque tamen ob id licebit ul Patri in fi lium vel Principi in externum populum quantumvis impium gladium stringere. A Costa loc. saep. cit.
Dispar ratio est si innocentum Defensio Titulum Belli praebeat; Tunc n. Resp. laedens non simpliciter Ius Naturae laedit, sed cum Damno Tertii, eoque vitam Socialem turbat; Censendusque Defensor personam laesae partis recepisse, et in iis ipse laesus fuisse. Quid saciendum, si innocentes subsidium alienum non inclamaverint, vel inclamasse praesumantur, in medio reliquimus: Videntur namque tunc subsidiis non salis eguisse, vel digna a nobis exspectasse. Ratio generalis pro iustitia talis Belli est: Licere privato unicuique innocentem etiam cum invasoris caede si opus sit eripere: Similiter e. Rei publicae id licebit in Rem publicam.
De causis Bellorum satis: Antecedens eorundem est Denuniciatio seu Diffidatio: Quae est quasi contractus, quo post hac fit, ut quicquid alter in alterum consulit, iuste fecisse censeatur. Hinc si absit in captivos tque latrones animadverti potest: Ex quo capite Resp. Genevensis
Sabaudos Nobiles, qui scalis admotis clam in urbem irrepserant morti addixerunt. Metteran. L. XXIV. Ille tamen ea opus non habet, qui defendendi causa Bellum suseipit: Ius Defensionis n. ei omnia; quae contra hostem suscipiuntur, in manus tradit. V, plur. Besold. T. II. op. Pol De Bell. c. V. §. IV.
Effectus est, ut hostem quovis modo laedere liceat: nam quia obdefectum Iudiciorum per indictionem in commutationes invitas easdemque violentas utrinque que conventum est, ut alteri in alterum facultas laeden di concessa sit quicquid ita quaelibet pars assequitur, que per sententiam Iudicis et ex iudiato habet, utrâque et iudicando et exsequendo potestaten Iudicis occupante: Alia causa est. Quia Nescimus quae ratio futura sit hostem in ordinem redigendi: Unde media huic fini promiscue arripimus, Hinc sequitur captivos occidi posse; Neque n. aliter hostium vires debilitari, aut illi ad pacis condictions induci possunt, sique iuri nostro satisfieret nisi ita cogerentur. Eadem violentia infantes etiam et feminae etiam inanimata comprehenduntur, quia partes civitatis sunt, in quibus Civitas tque totum aeque ac in aliis pati potest. Ideo Ps. CXXXVII. 9. Beatus dicitus, qui parvulos Babylonis petrae allisurus sit. Sed haec ex stricto iure, et si propositum sit universam Remp. hostilem detendi: Sicque Deus ipse nemini e Cananaeorum progenie, Parci voluit, quod uniucrsam gentem delerivellet, Deut. XX. 16. 17. De bis a civitatibus, quae dabuntur Tibi, nullum omnino permittes vivere etc. Cui ratio addita: Ne forte doceant vos facere cunctas abominationes, quae ipsi operati sunt Diis suis, et peccatis i Dom num Deum vestrum. Et Saulus ideo divinitus reprobabatur, quia contra inivoeum sibi strictum ius Belli egerat, et e geute Amalekitarum, quam universam Deus internecioni destinaverat, Agagum, Si mol bobus, ovibus, agnis etc, servaverat I. Sam. XVI. Ceterum Expiciendi actus, qui sine vitio morali peragi non possunt, ut stupra, adulteria: Quia extra vitam socia lem positi sunt, ac proinde nullo sociali iure permitti possunt. Nec minori consideratione dignum alias quyoaque consuetudines plerarumque gentium consensu et tacita que conventione invaluisse, quibus modus laesioni bellicae ponatur: Quarum rationes videntur esse. I. Respectus communis utilitatis, atque ne pericula in bellis nimium intendantur. Praesumimui n. Bello Remp. hostilem
non interire, sed in otdinem redigi cupere, cum iuri nostro prosequendo tantum intenti simus. II. Ne omnis defendendi copia hosti adimatur: Cuius iterum causa, quia pariter ac pivataelites accusando et defend endo, sic bellicae controversiae oppugnando ac propugnande, tande mque adendo videntur absolvendae esse. Sicque ipsi captivorum iuri hodie modus poni solet, ur testemur nos non interitum hostium sed conformitatem eorum quaerere. Femivis etiam, infantlbus, arboribur parcitur cum et defendendi copiam nou habeant, et caedes ipsis illata non Spem conformitatis, sad interitum Reip. hostilis procuret. Tanto minus clandestina violentia veneri etss. locum habet, quia itidem interitum nostitis Reip. non conformitatis spem prae se fert, nec defendendi copiam oppositae parti permittit. Ideo ne ipsis quidem gentibus Deus, quas totas drleri iusserat, talia inferri permisit, sed armata manu vinci et interire voluit; V. Liber Iosuae pessim.
Finis Belli, seu Id quaed Belto quaeri debet Pax est; Ad tute-
Iam n. et tranquillitatem arma dirigenda sunt. Sic Cromvvellus cum A. MDGLVII. Regi Galliae in Flandria adversus Hispanum copias auxilliares mitteret, Numis Aureis inter Castrenses Anglos distributis inscripsit Elogium: In Bello pacem Quaero. Thulden. ad d. A. p. 102. Pax est conventio de iure aelterius non laedendo. Si propositum laedendi non tollatur sed suspendatur, non pax est, sed Armistitiuym, Induciae. Pacis partes Amnestia, Restitutio et Satisfactio. Amnestiâ iniuriae mutuo illtaae delentur: Clarissimaeius descriptio Art. II. Instr. Pac. Movaster Sit utrinqwue perpetua oblivio et Amnestia omnium eorum, quae ab initio horum motuum, quocumque loco, modove ab una vel altera parte ultro, citroque hostiliter facta sunt, ita ut nec eorum, nec ullius alterius rei causa vel praetextu alter alteri posthac quicquam hostilitatis aut inimicitiae, molestiae vel impedimenti, quoad personas, statum, bona vel securitatem per se vel per alios, clam aut palam, directe vel indirecte, specie iuris aut via facti, in Imperio aut uspiam extra illud [non obstantibus ullis prioribus pactis in contra arium facientibus) inferat vel inferri faciat, aut patiaiur, sed omnes et singulae hinc inde tam ante bellum quam in bello verbis, scriptis aut factis illatae iniuriae, violentia,e bostilitare, damna, expensae absque omni personarum rerumve respectu ita penitus abolitae sint, ut quicquid eo nomine alter adversus alterum praetendere posset, perpetua sit oblivione sepultum. Soletque pacificationi tque fundamentum
substerni sterni; Concussae n. tot tumultibus partes aliter coalescere nequeunt, eum Bellum, dum durat, semper accedentibus novis iniuriis ac Damnis foveatur, Restitutione rebus ademptis qui laesus est red ditur, cuius iterum Clarissimam descriptionem ex Instr. Pac. Monast. sistimus Art. III. Iuxta hoe universalis et illimit atae Amnestiaefundanemptum, universi et singuli Sacri Romani Imperii Electores, Principes, Status, (comprebensa immediata Imperii Nobilitate] eorumque Vasalli, Subditi, Cives et Incolae, quibus occasione Bohemiae, Germaniaere motuum vel foederum hinc inde contractorum ab una vel altera parte aliquid praeiudicii aut damni quocumque modo vel praetextu illatum est, tam quo ad ditione et bona feudolia, subfeudalia et allodialia, quam quoad dignitates, immunitates, Iura et privilegia restituti sunto plenarie in eum utrinque statum in sacris et profanis, quo ante destitutionem gavisi sunt aut iure gaudere potuerunt, non obstantibus, sed annullatis quibuscumque. Satisfactio fit Retributione aequivalentis, sed pro accepta iniuria, seu pro opera posita; Utriusque tamen aliquando obscurior mentio: veluti in Transactione Anglo-Pelgica inter partes dissentientes ita convenit. ut neutrius mentione facta, utraque pars cum plenario iure summi Imperii, proprietatis et possessionis omnes eiusmodi Terras, Insulas, urbes, munimenta, loca et colonias, quotquot durante hoc bello aut ante hoc Bellum ullis retro temporibus vi et armis aut quoquo modo ab altera parte occupavit aut retinuit eum prorsus in modum, quo ea X MaI. Proxime elapsi Occupaverat et possedit, Pacif. Anglo-Beleg. Art. III.
Sicque et Rem Bellicam tractari oportuit, ne Iuris universalis Principiis sterilem relinqueremus. In re eius apparatum exhibere peculiaris voluminis opus est, ne dicamus et peculiaris Partis Politicae: Si n. Politiam Ecclesiasticam Iustis voluminibus tatradi licuit, quidni et Politiam Militarem? Adeo omnia praesto sunt, quae integrum corpus Publicum alias habet, Ipsa Maiestas, in ea Potestas Legislatoria, Iudicia, Poenae, Dignitates, Sublditi Et etss. sui non inverto ipsum militiam Remp. Repraesentativam dixeris. Atque alsi iam pleniorem exhibuerunt, vel exhibehant etiam. Nobis tactam esse Salis est.
Fundamentum Varietatis Rerum publicarum: Ipsa varietas: Prarogativa singularum Reip. Formarum: Earundem incommoda: Resp Mixta: Regnum Limitatum: Theocratia; Foedus Achaicum: Resp. corrupta.
VIdimus Rem publicam, atque adeo Maiestatem diversis actibus et Obiectis suis variatam: Restat ipsarum Formarum Reip. varietas, quae in differentia personarum Summum Imperium tarctantium sita est. Res publica enim veluti ius agendi habet, ita personam, cui istud inhaereat, praesupponit: Quae vero in ipsa non nisi moralis, h. ad similitudinem verae personae tantum formata ac proinde actionis expers, esse potest. Igitur alio eget a quo repraesentetur, et per quem vere agat. Sic Respp. quae ab exteris Principibus reguntur corpus perfectum et Societatem Sibi-sufficientem quidem constituunt, sicque ius agendi habent, agere tamen nequeunt, nisi per euym, qui licet in aliena Rep. constitutus, personam moralem ipsarum recepit, eandemque repraesentat. Similiater in Imperio nostro Germanico tot personae morales sunt Episcoporum, Principum, Ducum, quot vota in Comitiis feruntur; Et tamen totidem personis singularibus illae neutiquam exprimuntur, sed una eademque persona singularis saepe tres, quatuor, quinque morales personas totidem Principatuum aut Rerumpp. sustinet, a quibus singulis deinde Dux, Princeps, Expiscopus seorsim vocatur, non aliam ob causam, quam quia omnibus personam suam singularem impertit, quae personas Morales singulorum repraesentet. Vice versa, licet plures aliquando in eodem Territorio Principes sint, non tamen ideo multiplicantur iura ipsorum, vel totidem Respp. gignuntur, quot Principes sunt, sed eadem quae ante erat, Resp. permanet, cuius personam moralem non amplius unus, sed plures sustinent: Unde nec in Comitiis iura suffragandi numero Principum multiplicantur, quia a Rep. seu Prineipatu, non personis Principatum sustinentibus illa pendent. Et
in ipsis privatis rebus nostris unus aliquando unam, aliquando plures functiones, iterumque plures saepe unam functionem gerunt, pro personarum moralium, quas repraesentant varietate.
Ius agendi igitur, quod Resp. habet, veluti persona moralis fundat, ita eandem tque agere nesciam dum persona Singularis recipit, Ius agendi simul assumit, sicque personam moralem Reip. repraesentat. Hinc itaque Rerum publicarum varietas, totuplex nempe, quot repraesentandi modi personas singulares capere passunt; Ipsaeque Formae earum nihil aliud, quam varia Rem publicum repraesentandi generae. Quodque non nisi triplex Repraesentandi ratio detur, iam totidem quoque Rerumpp. genera solum erunt: Unum, quo unus e Civibus Repraesentandi ius accipit, alterum, quo selecti civium, et tertium, quo omnes simul istud habent: Quorum primum deinde Monarchiam vocarunt, secundum Aristocratiam, tertium Democratiam; Et personas Formas hasce repraesentantes, hacn Populum, illam Optimates, istam Monarcbam, Regem, Principem.
Causa varietatis huius ab Ingeniis hominum pendet, quae prout instinctu naturali ducuntur, hanc, illam, istam formam amplectuntur, eaque regi cupiunt. Sic Orientem Regibus suetum, iam olim agnovit Tacitus Histor. IV. 17. Et Cappadoces apud Iustinum negabant gentem suam posse sine Rege vivere. Item Iudaei, cum qeokrati/as2 suae ipsos taederet, ideo Regem sibi constitui poscebant, ut essent sicut universae nationes. Et erimus nos quoque sicut omnes gentes, et iudicabit nos Rex noster et egredietur ante nos et pugnabit bella nostra pro nobis. I. Sam. IIX. 20. Nec alia hodienum gentium in tractibus istis opinio: Unde apud Turcas inter merita vitae aeternae est mori iubente Imperatore Turcico, quod caecam oboedientiam Principi praestandam velut instar partis Religionis accipiant. Neque recentium Vezeriorum aliquis Kara Mustaphga Bassa, vir ingenio, successus rerum et gratia apud Principem eminentissimus, se ante consummatum autumabat, quam si mandato Sultani sui interiret, id solum felicitati suae adhuc deesse ratus. V, hac de re prolixe disserentem accuratum Scriptorem
Anglicum de Statu hodierni Imp. Turcici L. I. c. III. in Diar. Eur. Cont. XXI. init. Qui et causam huius rei a Servili ipsorum indole, quam ab ipsa nativitate ducunt, derivat. Et Belgarum Legatis in Oriente saepe gravi incommodo fuit, quod populi quibus cum egerunt Reip. Liberae imperium assequi non possent, oportuitque tunc nomen Principum Arausionensium substitui, ut in ipso tamquam supremo capite Belgarum acquiescerent; Quae materies et ipsos Consiliarios Regni Chinensis diu ambiguos habuit, cum Legati Belgici A. MDCLV. inter eos negoeiarentur. De quo V. Ioh. Neuhoff Sin. Reisebeschr p. 161. Similiter Africani Ingenii servilis notantur, cuius causam probabiliter colligunt ex maledictione, quam Noachus Chami posteris imprcatus fuit, ist essent Servi Servorum Gen. IX. 25. Unde non populi modo Regium Imperium ferre, sed ipsi Reges quoque numquam ampla imperia vel condidisse vel conservasse observantur. De Americanorum statu loquuntur Itineraria passim. Soli Europaei confidentiores, eoque semper liberius haberi voluerunt, unde et Repp. Liberas sibi totes formarunt: Ut Graeci antiquissimis temporibus, mox romani, et nunc Veneti, Helvetii, Belgae, Genuenses, etc. Quas Oriens vel Africa, si Carthaginem excipias, numquam vidit. Et ipsi nomini Regio eapropter cancelli alicubi positi, quod essent qui non qui dem nimiam libetratem, nec tamen totam servitutem quoque ferendo essent. Veluti Poloniae, Angliae Reges ea potestate non sunt, quae Reges Hispaniae; Nec Hispaniae Rex etiam eodem modo, quo Castellanos dirigit, Aragonios gubernat, plurimum n. horum libertati tribuit, quod illis denegat, Sprenger. Ax. Stat. XXX. Quae omnia denique in ipso mutationis periculo clarent, ut si aliena a moribus populi Forma Reip. applicetur, eadem cespitet, saepe et imperantibus populum subducat, aeque ac calceus si pede minor sit aut maior, incommodus est et euntem impedit. Sic exemplo Belgarum patuit, difficile esse liberiori statui assuetis Imperium singulare imponere; Hi n. prius desistere non poterant, quam Philippo II. Foedere Utraiectino regnum abrogarent, et in plenam libertatem se assererent. E contrario Anglorum Res publica Regimini Monarchico aliâs assueta cum Libertatem perempto Carolo I. affectaret, incertis motibus et privatis inimicitiis tamdiu agitabatur, donec genii gentis probe conscius Cromwellus cuncta non Regis quidem, sed, quod perinde erat, Protectoris nomine sub imperium acciperet.
Hinc fluunt etiam praerogativae singularum Formarum, ex Ingeniorum nempe, quibus applicantur, varietate aestimandae. Monarchiam commendat antiquitas et amplitudo, Aristocratiam et Democratiam Libertatis sensus, istam si minor sit et paucos afficiat, hanc si omnes tangat. Sed alterutra harum si alteri applicetur, nulla erit, abdeoque commendari tunc desinit. Nec diffitendum singulas quoque sua manere incommoda, Sic n. Monarcha commoda publica in privatum usum suum facilius transferre, quam plures qui publico prosunt, amicos etiam prae aliis evehere, et denique minori ad publica tractanda capacitate esse potest. Sed e contrario in Aristocratia maior aemulatio, in Democratia maior inconstantia obtinet, cum interea Princeps a se ipso invidia dissentire nequeat, nec Decretis tam cito inconstantiam afferre, quippe quae nullibi frequentior, quam in multitudine. Sed de iis cogitandum, universam vitam nostram ita comparatam esse, ut sine incommodis trahi non possit, nec imbecillitatem nostram ferre, ut assequendo simus, quantamcumque concipiamus, persectionem; Ac proinde unicuique acquiescendum esse in ea conditione, quam imperfectione minori esse sentit, non a. sperandam, quae illâ prorsus careat.
Cur Formis hisce nihil derogetur, etiamsi aliter administrentur, ac Natura earum prae se ferre videtur, in Iure Repraesentationis itidem situm est: Ut si Democratia Aristocratice gubernetur, Aristocratia Monarchica, Monarchia Aristocratice: Quae omnes integrae manent, etiamsi gubernandi ratio alia ipsis accidat: Quia îpsum Ius Repraesentandi penes simplices Formas remanet, quae deinde ab aliis repraesentari patiuntur. Sic Proceres Ius Repraesentandi suum poterunt Singulari personae repraesentandum committere; Tutores, Curatores Regni Monarcham Infantem aut simplicem repraesentare; Iterum Cives selecti loco universi populi Remp. tractare; Et tamen ideo Maiestatem non accipere, vel potestate absoluta gubernandi pollere: Ob nullam aliam rationem, quam quia non repraesentant Rem publicum, a qua Maiestatem accepissent, sed repraesentant eos, qui Remp. repraesentant, sicque sunt imago non rei, sed imago imaginis, quae numquam tam perfecta est, quam illa quae a vivo corpore sumitur.
Plerique Politicorum praeter Simplices hasce Formas quartam, introducunt, quam Mixtam vocant, hoc est, e binis istarum vel omnibus coalescentem. Explicationem et applicationem eius passim videre est, ideoque hisce talibus supersedemus. In re ipsa agnoscendum, administrationem Potestatis Publicae saepe inaequaliter distribui, et dum plures sunt, qui eam gerunt, in iis exsistere, qui et dignitate et rerum administrandarum numero ceteros antecellunt: Unde et eminentiora nomina iisdem attibuta; Veluti hominum generi numquam defuit materies externis honorum signis bene meritos prosequendi. Iamque tales Respp. siquis Mixtas vocaverit, non repugnaverimus, nihil erit tamen, quam ambiguo sensu Lectorem ludere. Ipsa v. Reip. Forma an ideo desinat simplex esse non sine causa ambigimus, cum non desinat a pluribus administrari, licet alter altero plus operae in Regimen impendat; Gradus n. non variant rem, sed illustriorem tantum reddunr. Aeque ac in Statu Monarchico Ministrorum alii plus, alii minus gerunt, Primus v. summam omnium, qui tamen ideo non desinit minister esse, licet reliquis emineat; Sic in ista Rerumpp. Mixtura Proceribus non eximitur, etiam si sit, qui reliquos et Dignitate et rebus gerendis antecellat, persistente clarissima ratione, quia, quicquid ille gerat, non solus tamen, sed unas cum aliis Ius Repraesentandi Remp. habet. Confirmat nostram sententiam Natura Maiestatis, quae consistit in indivisibili, h. inter plures dividi nequit, ne ipsorum quidem iurium eius respectu, quippe quae a Maiestate non differunt, sed sunt ipsa Maiestas obiectis tantum variata, perinde ac in Sole vis exsiccandi et emolliendi obiectis quidem divertunt, in se a. sunt ipsissimus Sol obiectis tantummodo varius: Quod demonstratum Diss. XVII. init. Atqui in Rep. Mixta unum, Monarcham, parte Maiestatis, et alterum, Populum, Proceres, alia parte eiusdem frui oportet; Divisam e. habebunt Maiestatem, quod Naturae Maiestatis repugnat. Inst. Ens in unam Personam Moalem coalituros, quae indivisibilem possideat. Rsp Ita revera Aristocratiam vel Democratiam evadere, in qua licet alter altero plus operae ponat, non tamen Resp. ideo desinit perpetuo plurium opera administrari. Alia in contrarium prolixe congessit Besoldus Diss. Sing. de Sr. Resp. Mixt. c. II. §. III. Sed mera verba sunt, nec responsionem merentur.
Affinis Reip. Mixtae de Regno Limitato mateties, Dixerit Aporeticus aliquis eiumodi Regna Limitata non tam Monarchias esse, nam solus Princeps integram de Statu Publico disponendi potestatem non habet, quam Aristocratias Monarchice gubernatas, Principemque non Remp. sed Proceres Ius reprae sentandi Remp. habentes referre: Inde namque derivatu facile foret, cur modum agendi ei praescribant, cur iura quaedam relinquant, cur aliis ipsi participare velint? Quidni n. imago ad exemplar suum componi posset. Sic alibi Democratiae gubernantur Aristoeratice, h. paucorum arbitrio, nec tamen ideo Statum talem Aristocratiam Limitatam dicimus: Pauci n. qui gubernant, non repraesentant ipsam Remp. sed Populum in quo viva Reip imago, his interiam ab eo imaginem suam accipientibus: Confer praec. §. V. et quae in simili negotio tetigimus Diss. XII. §. IX. Sed applicationem hic faciendam procul instituto nostro merito collocamus. Quin fieri saepe potest, ut Princeps ad pertinaciam Subditorum componi et Rationem Status iuri suo praevalere patiatur: Namaque et Sol ipse saepenumero Eclipses patitur, non ratione sui ipsius qui perpetuo fulgidissimus est, sed rerum quae fulgorem eius haut perinde admittunt vel capiunt.
Singulare est in veteri Iudaeorum Rep. ipsi Deo placuisse hominibus accedere, summamque potestatem eius humano more administrare: Quo respectu et Iosephus Remp. hanc significantissime *qeokrati/an appellavit, L. II. contra Appion. quasi diceres Remp. in qua Princeps sit ipse Deus. Ecce Specimen. I. Dei cum Israelitis paciscentis, et mox Poluli iure suo cedentis et in Deum id transferentis Exod. XIX. 5, Si audiveritis vocem meam, et custodieritis Pactum meum, eritis mihi in peculium de cunctis populis, mea est enim omnis terra; Et vos eritis mihi in Regnum sacerdotale. Cui populus v. 8. Cuncta quae locutus est Dominus faciemus. Secuta mox II. Sollennia suscepti Regni v. 9. Iam nuno veniam ad Te in acaligine nubis etc. toto Cap. XIX et XX. Tunc III. Leges latae c. XXI. et seqq. De religione constitutum c. XXIV. XXV. etc. Casus dubii ad eum relati, qualis Blasphematoris Lev. XXIV. Filiarum Zelaphedad Num. XXVII. Magistratus ordinati
Num. XI. Ipse Moses in vicarium populo praepositus Ex. XIX. 9. Inde Iosua Num. XXVII. 18. Cui etiam populus se obtemperaturum recipit, sed cum expressa Clausula divinitus collatum ipsi vicariatum praesupponente: Sicut obedivimus in cunctis Mosi, ita oboediemus et Tibi: Tantum sit Dominus Deus tuus tecum, sicut fuit cum Mose. Confer quae ad Ius Regium annotavimus Diss. XXI. §. V. Quae et infini ta alia non potest ignorare, qui in Sacris vel mediocriter versatus est. IV. Dn. et finis huius Regiminis non aliud quam Divinum Spirat. Is erat, cum Israelitae Regem deperirent I. Sam. II X. Audi vocem populi, in omnibus quae loquuntur Tibi, non evim Te reiecerunt, sed Me, ne regnem super eos. Dixit et contemptum sui tonitru et fulgure vindicavit.
Ad cognata Rerumpp. pertinent arctiores confoederationes Rerumpp. alias distinctarum. Qualem hodie videre est in Helvetiis, qui totidem Respp. constituunt, quot Cantones sunt, sed arctiori Foedere unitas. Simile olim erat priscum Corpus seu Foedus Achaicum, quod tenaci unione sua omnes Foederatos iisdem amicis et hostibus involvebat, non tamen Rem publicam unam efficiebat, sed. multas, foedere tantum implicitas, esse sinebat; Cui inter eruditos nostro tempore Iac. Gothofredus Imperium nostrum Germanicum assimilavit; Nec procul hinc forte abest, quod alius Vir. Cl. de Rep. Irregulari publicavit. Sed hosce suo patimur abundare sensu.
Denique de Rep. Corrupta tria verba addenda, quae toties fit, quoties vel Imperantes, vel Parentes, vel ambo a conformitate cum natura Rationali, vel studio Vitae Socialis recedunt. Eius exstantiora subsidia Vis et Dolus. Vi si magistratus utatur, generali vocabulo Tyrannus audit, h. magistratus manifesta violentia imperans, et Tyrannis manifesto violentum Imperium: Cuius consarvationem e duobus Principiis suspendunt Politici. I. ut populum Tyrannus omni nocendi potestate privet, quod fit ablatis opibus, armis, praesidiis. II. Ut eidem et nocendi voluntatem adimat: Cuiusmodi est, si inimicitiam in civibus occulte serat, ne dum sibi diffidunt, conspirare possint. Vis si subditos armet duûm
generum est, et vel in factiones, vel seditionem abit. Factiones sunt coitiones Subditorum inter se et agitata cum aliis dissidia; Seditiones motus subditorum in Magistrtum. Dolo praetextus geniti, et ipsa adeo Politicae, Simulationis, Rationis Status vocabula in absusum tracta, non Pietati aut Iustitiae, sed rationi probabili, utilitati privatae etss. accommodata, ut innocuis nominibus fraudes speciosiores fierent. In Subditis inde fiunt Insidiae et Proditiones; Insidiae simpliciter Propositum nocendi Reip. vel personis Publicis; Proditiones Propositum communicandi cum hostibus involvunt. Cur nihil in corruptelis hisce durabile sit, non tantum in naturalibus patet, in quibes nullum violentum est perpetuum; Sed et in morali causa: Quia homines dum vitam Socialem amplexi sunt, necessawrio conformitatis cum eadem satagunt; A qua cum actus hi discrepent, eosdem nec persistere possibile est, quia hemines Status sui memores ad culturam vitae Socialis, et consequenter conformitatem cum ea relabuntur. Effecta et faciem talis Reip. qui desiderat, is Taciti haec expendat, quibus Romanum Imperium temporum aa se describendorum ita sistit Histor. I. II. Opus aggredior opimum casibus, atrox proeliis, discors seditionibus, ipfa ettam pace saevum. Quatuor principes ferro interempti. Tria bella civilia, plura externa, ac plerumque permixta. Prosperae in Oriente; adversae in. Occidente res. Turbatum Illyricum; Galliae nutantes; perdomia Britannia, et statim amissa. coortae Sarmatarum ac Suecorum gentes, nobilit atus cladibus mutuis Dacus. Mota etiam prope Parthorum arma falsi Neronis ludibrio. Iam vero Italia novis cladibus, vel post longam saeculorum seriem repetitis, afflicta. Haustae aut obrutae urbes fecundissima Campaniae ora. Urbs incendiis vastata, consumptis antiquissimis delubris, ipso Capitolio civium manibus incenso. Pollutae caeimoniae. magna adulteria, plenum exsiliis mare. infecti caedibus scopuli. atrocius in urbe saevitum. Nobilitas, opes, omissi gestique honores pro crimine, et ob virtutes certissimum exitium. Nec minus praemia delatorum invisa quam scelera: cum alii sacerdotia et consulatus ut spolia adepti, procur ationes alii et interiorem potentiam, agerent verterent cuncta odio et terrore, Corrupti in dominos servi, in patronos liberti: et quibus deer at inimicus, per amicos oppressi.
Lex Regia apud Iacobum: In Sacris V. T. In Iure Civili: Status eius sub Augusto: Locus e Dione et Xiphilino examinatus, cum Instantiis et responsionibus; Continuatio Legis Regiae fub successoribus Augusti: Plenior explicatio eius: Fragmenti Legis Regiae Romae aedhuc conspicui examen ac dilucidatio: Ut Lex Regia sub Principibus post Vespasianum fuerit? Aliarum Instantiarum contra eam examen; Vindices Iustiniani ac Triboniani.
LEX REGIA ambiguo sensu venit. In Iacobi Epistola c. 11. 8. legitur: Si perficitis LEGEM REGIAM secundum Scripturas: Diliges proximum Tuum sicut Teipsum, bene facitis. Ubi LEX REGIA perinde dicitur ac via Regia Num. XXI. 22. quae veluti obliquis viarum diverticulis opponitur, Sic Lex Charitatis, Diliges proximum etc. est LEX REGIA, quippe Viae Regiae instar omnibus patens, omnes proximi nominecomprehendens, quos officio tuo iuvare possis: Quae Bezae est sententia ad c. l. Iacobi. Alii LEGEM REGIAM vocatam volunt, que praestantissimam; Alii ab effectu ita dictam autumant, quia faciat nos Reges et Sacerdotes etc. Quibus non immorabimur. Certum est Legis Charitatis hoc Elogium esse, quod et omnes Interpretes aeque agnoscunt; Qui in rationibus attributi huius Elogii si varient, communi Vocabulorum sorti id impingendum est, cum notum sit, unius Nomenclaturae varias rationes reddi posse.
LEGEM REGIAM deinde in Sacris vocant quod Deuter. XVII. 25. et seqq. Regi Israelitico praescribitur; item quod Samuel Israelitis proponit I. Sam. IIX. Quorum hoc est Potestas Moralis Regi in Israclitas licita; Istud Formula vivendi eidem praescripta, ??? testate sua abuteretur. De quibus prolixe egimus Dissert. Polit. V.
LEX REGIA, de qua hic dicere instituimus, est illa, cuius meminit Imperator L. I. §. sed et hoc C. de Vet. Iur. enucl. Lege Antiqua
quae Regia nuncupabatur omne ius omnis que potestas populi Romani in Imper atoriam translatae sunt potestatem. Confer §. 6. Inst. de I. N. et l. 1. ff. de Const. Princ. Eandem Legem Imperii vocat Adrianus Imp. L. 3. C. de Testam et quemadm. Test. cond. Licet n. Lex Imperii sollennibus Iuris Imperatorem solverit, nihil tamen tam proprium Imperii est, quam Legibus vivere. Et iterum Iustinian. Augustum Privilegium l. un. §. 14. C. de de Cad. toll. Tantum etenim nobis superest clementiae et c. tamen nec illi pepercimus, nec Augustum Privilegium exercemus. Lex Augusti ap. Paulum Ict. l. 14. ff. de Manumiss. Imperator cum Servum manumittit non vindictam imponit, sed cum voluit, fie liber is, qi manumittitur ex Lege Augusti. Et denique res vocabulis hisce expressa l. 2. §. 11. ff. de O. I. Constitutio Principe datum est ei lus, ut quod constituisset, reatum esset.
Communis intentio hunc redit, Imperatores gessisse summam potestatem, seu absolutum Ius in Populum Romanum, quod ab Augusto usque se ita habuisse Taticus nos dubitare non sinit. Ann. 1. 2. Posito Triumviri nomine, Consulem se ferens, et ad tuendam plebem Tribunicio iure contentum; ubi militem donis, populum annona, cunctos dulcedine otii pellexit, insurgere paulatim, munia Senatus, magistratuum, legum in se trabere, nullo adversante; cum ferocissimi per acies aut proscriptione cecidissent, ceteri nobilium, quanto quis servitio promptior, opibus et bonoribus extollerentur, ac novis ex rebus aucti, tuta et praesentia, quam veterae et periculosa mallent. Neque provinciae illum rerum statum abnuebant, suspecto Senatus populique imperio ob cert amina potentium, et avaritiam magistratuum, invalido legum auxilio, quae vi, ambitu, postremo pecunia turbabantur. Nim. munia Senatus, Magistratuum, Legum tractare Iura Maiestatis sunt; Neminem adversari, omnes servitio promptos esse Signa Subditorum, Suspectum Senatus populique Imperium indicium propensarum in Monarchiam mentium. Sic idem Histor. I. 1. Omnem potestatem ad unum conferri pacis interfuit: Et Annal. I. IX. Non aliud discordantis Patriae remedium fuisse, quam ut ab uno regeretur; Et ante cit. l. 2. §. 11. ff. de O. I. Per partes evenit, ut necesse esset Reip. per unum consuli. Atqui unus ille Augustus erat, qui cuncta discordiis Civilibus fessa nomine Principis sub Imperium accepit. Tac. Ann. I. 1. Augustus igitur summam potestatem et absolutum Ius in Rep. Romana obtinuit. Nihil est urgere Augustum subinde proprio iudicio videri volusiise Senatu Populoque inferiorum; Seu Augustum populo inferiorem fuisse, quia ipse
voluit et pro tali se gessit. Sueton. Aug. XXIIX. et ss. Fuere simulacrae speciosa verbis, re inania: Quantoque maiore libertatis imagine tegebantur, tanto eruptura ad infensius servitium, prout de Comitiis, Consularibus sub Tiberio lloquitur Tacitus Ann. I. 81. Ipsum Augustum instruit Moecenas apud dionem. L. LII. Consulibus honorem relinque, at viribus exue. Quod quid est, si non simulare est? Unicum exemplum demonstrationi suffecerit: Augustus licet posset omnium Provinciarum regimen suscipere recusavit, sed cum Senatu Populoque partîtionem quasi instituit, de qua prolixe agit Dion L. LIII. ita ut quaedam Provinciae Populi, aliae Caesaris essent. Tam callide tamen divisionem hanc instituit, ut pacatas atque invalidas Provincias Proconsulibus relinqueret, sibi v. retineret, quae aut annonam Urbi aut Italiae suppeditabant, qut propter vicinum hostem, bellique metum copiis perpetuo teneri debebant. Scilicet cum omnia iam posset et' omnibus dominaretur, dominus tamen videri noluit. Dissimulavit e. quod revera erat: Non a. ideo non erat, quia se non esse simulabat. Simulationem rei aliquid addere vel demere sane nimis imbecille argumentum Politicum est. Confer Bacchov. ad §. 9. Inst. de I. N.
Porro sententia nostra in Scriptis Dionis et Epitomastae eius Ioh. Xipihlini liquido claret. Prioris verba passim allegantur; Posterioris fere eadem sunt sequentia: AUGUSTUS dictus est; quasi hominum naturam excederet. Nam ea quae sacresancta et in maximo bonore sunt, Augusta esse dicuntur, quamobrem Greci eum sebasto\n nominabant; scilicet cultu et honore dignissimum. Cuius nominis appellatio, quemadmodum Imperatoris, ad ceteros qui eum subsequuti sunt, pertinuit, propter summum et amplissimum eorum imperium. Nec sunt Reges aut Dictatores appellati, quae nomina semel sunt profligata e Republica; sed eorum facta et potestas Imperatoris verbo continentur. Hanc avem vim habent supradicta vocabula, ut ex iis possint conscribere milites, colligere pecuniam, inferre bella, pacem facere, ac postremo Senatoribus mortem affere. Sed quod Censores sunt, de moribus nostris iudicium faciunt, censeut populum arbieratu suo, legunt in Senatum, et Senatu movent. Quod autem sunt emnibus Sacerdotiis consecrati, eo Pontifices faciunt, et sacris praesunt. Tribunicia vero potestas eos facit inviolabiles: nam si quis eis maledicere, aut vim afferre visus fuerit, indemnatus, ut sacrilegus, occiditur, Igitur
Imperatores his nominibus fulciuntur, ut omnia habere videantur concessu populi. Id vero bisce nominibus acceperunt, quod antea civium Romanorum datum est nemini, ut solutilegibus esse dicantur, w)s2 a(uta\ ta\ *lati=na r)h/mata le/gei, hoc est, omni Legis Necessitate Liberati, nec iis quae scriptae sunt subiecti. It aque dempta nominis acerbitate, regiam obtinent potestatem. In quibus duo observanda ducimus. I. Ab Augusto usque Romanos Principes Regia potestate polluisse, quod clarissimum est. II. Idem publica sanctione confirmatum fnisse; Quod Decreta Senatus ap. Dion. et hic formula a(s2 a)uta\ ta) *lati=na r(h/mata le/gei, ut ipsa Latina verba dicunt, confirmat, id n. non nisi de verbis alicuius Legis accipi potest. Bacchov. c. l. Aut certe de verbis Decreti alicuius Actis Publicis inserti. Inst. I. Dionem occasione illorum, quae Augusto decreta erant, excurrere in locum quasi communem, et qualia usurparent Romani Principes, reticendo interim Ius eorum, tradere. Resp. Concedi posse, sed ideo Augustum non excludi, quippe a quo initia huius potestatis ducta fuere, quod antea demonstratum. Dicerea. eos defacto non de iure talia usurpasse, erit petere to( en a)rxh=. Affirmanti incumbet probatio. II. Dionem Historiam suam ita ornare voluisse, ut Domui Augustae placeret, cum Consul Romanus simul Alexandro Mammeae F. fuerit. Resp. Ita universam Historiam veterem in dubium vocari posse, si scribat, quae scripta nollemus; Aut cur non similiter suspicaremur, Te dubia eiusmodi movere, quia licentiae maiori, quam quae a Statu Monarchico permittitur, inhies? III. Dionem formulâ, ut Latina verba sonant, tantum explicare voluisse, quid Latinis sit Legibus solvi, atque cum Graeca Formulae candem emphasin babens fibi non occurreret, contentum fuisse verbum verbo reddidisse. Atqui I. Dion Romanis scribebat, ad quos illo tempore tota fere Graecia commigraverat. Cur ergo Graecas Phrases illis explicaret? II. Nec verba lu/esqai tw=n no/mwn, Solvi Legibus, a Graecis aliena sunt, quod vel Tirunculi nostri in Lexicis facile observaverint. Excusatione igitur opus non erat. Explicationem v. si adhibuit, istud fecit, quod omnibus vocabulis fieri solet, ut circumlocutionibus aliis clariora reddantur ex eadem Lingua. Add. Xiphilinum etiam de Tiberio dicere, en ti/ni de/pote do/gmati r(h/mati mh\ lati/nw| xrhsa/menos2, In sententia quadam verbo minus Latino usus. Quod aeque absurde aliquis adspecialem quandam Legem applicuerit, atque per *lati=na r)h/mata Lex Specialis
Latino que Idiomate concepta intell gitur. Resp. Tiberii e. vocabulum minus Latinum sententiam praesu pposuisse, qua comprehensum fuerit; Atque adeo hic etiam Verba Dionis sententiam praesupponere, quam publicam fuisse substrata materies facile docet, quippe quae tota in publicis versatur. IV. Dionem, ut disserit de Praerogatipis Romanorum Impp. ita ad summum dicere, cos LL. scriptis seu positivis solutos fuisse; Expresse n. loqui peri\ tw=n gegramme/nwn. Inanis exceptio: Non poterat de aliis loqui, quam positivis. Hae solae n. Principi Remp. subiciebant, vel hodienum sub iciunt; His itaque solis etiam solutum dicere oportebit: Solas LL concernentes aut quasdam sollennitates, aut etiam ordinem a Magistratibus domi militiaeque observari solitum intelligi, has violasse Octavium, his ut solveretur ipsius interfuisse, facile abnuet, qui quid Monarchia Romana fuerit, cognitum habet. Dionis verba clara sunt: Omni cum Legum necessitate Senatus liberavit. Explicatio statim sequitur: Ut, veluti demonstratum a me ast, vere cum plena potestate persecteque sui iuris, Legibusque solutus agere aut non agere omnia suo posse pro arbitrio. Id plus est, quam sollennitatibus Iuris solvi. Plus etiam naturam Maiestatis requirere demonstra vimus Diss. Pol. XIII. Praeterea Dion L. LI. ubi de honoribus Augusto a Senatu decretis: Utque ad eum pro vocationes fierent, ac ipse in omnibus iudiciis suffragium q. Minervae ferret. Suffragium Minervae veteribus est irrefraga bile; Ius igitur extremae Provocationis etiam habuit, quod non habet, nisi qui summa potestate gaudet. Inst. I. Suffragium Minervae exponi posset de consilio. Atqui Veteres sententiam, Decretum ita dici volunt, quae differunt a Consilio. Videantur Mythologi et Lexica. Scriptura qu'idem et Achitopheli tribuit, Consilium eius habitum fuisse divini instar II. Sam. XVI. 23. Sed irrefragabile non erat, nam praevalebat ei Consilium Husaei I Sam. XVII. 7. Et cur non Augustum cum Davide potius comparamus, principem cum Principe? De cuius Iudicio dum mulier Thecoitis disserit, Dominus meus Rex, ait, est sicut Angelus Domini. II. Senatum promisisse quidem se pedibus transiturum esse in quamcumque ipsius sententiam, sed inde colligi non posse, Senatum populumque omnem suam potestatem in eum simul transtulisse. Resp. Nec Dionem simplex aliquod aut crudum Senatus promissum describere, sed Ius extremae provocations, dika/zein e)/kklhton, quod qui habet, Maiestatem habet.
De Augusto ita que res clara est. De Successoribus eius mlnores scrupuli, qui quod ab eo acceperant, constanter retinuere, praestatione quoque et exercitio auxere. Tiberium heredem Augustalis Imperii summam potestatem non gessisse in tanta Historiarum luce quis negaret? Ne multa accumulemus: Rei Romanae arbitrium tribus ferme et viginti annis obtinuit, inquit Tac. Ann. VI. 51. Quo quid clarius? Unum dubium est: Hunc ipsum Tiberium firmato Principatu populum iure Comitiorum exuisse. E. non accepit. E. Lege Regia hoc ei decretum non fuit. Resp. Colligendum erat, E. habuit ius exuendi. Quamquam et accepisse dici posse agnoscet, qui naturam Maiestatis perspectam habet. Taciti verba quae huc pertinent, exstant Ann. I. 15. Tunc Primum e Campo Comitia ad Patres translata sunt: Nam ad eam diem, et si potissima arbitrio Principis, quaedam tamen studiis tribuum fiebant. Neque populus ademptum Ius quaestus est nisi inani rumore. Inde siquis colligeret, Principem ante hac minus iuris habuisse, eum facile refellet, quod insertum est: Potissima arbitrio Principis stetisse. Sic hodienum Regnum Galliae Ius comitiorum Ordinibus permittit; Sed non alio quam Romano istorum temporum more, ut potissima arbitrio Principis fiant. Caligulae Ius arbitriumsque omnium rerum permissum est. Svet. Cal. 14. Claudio Dion a)utarxi/ai tribuit, h. Summum Imperium. Ridiculum est atgumentari. Eum qui summum Imperium habet, mox absolutum quoque non habere. Summus qui est, nemine in ferior est, Absolutus qui non est, aliquo est inferior. E, qui summus est abolutus est. Neronis initiis quidem multa arbitrio senatus constituta esset scribit Tacitus Ann. XIII. 5. Sed praemonet, ipsum ea tantum declinasse, quorum recens stagrabat invidia. c. 4. Suetonius ab ostentatione orsum dicit Ner. IX. Ideo gratias agenti Senatui respondisse tradit: Cum meruero. Non tamen cum nimiis se sentiret cumulari honoribus: Hos n. recepit, tantum Patris Patriae nomine recusato propter aetatem Id. Suet. c. IIX. E Galbae, Ottonis, Vitellii turbulentis temporibus nihil contra absolutam Potestatem colligi potest. Ipse Otto rpiscae Antecessorum suorum simulationis memor, vergenteiam die ingressus Senatum, positaque brevi ratione, quasi raptus de publico, suscipere Imperium vi coactus, gesturusque communi omnium arbitrio Palatium petit. Suet.
Ott. 7. Vespasiano denique Senatus cuncta Principibus solita decernit Tac. Hist. IV. 3. Quo sensu mox explicat, qua nec Senatus obsequium ipsi defuisse scribit.
Ita unanimi Historeorum calamo Impp. romanis absoluta potestas asseritur; Atque adeo res Regiae Legis nomine involuta sibi constat. An Vocabulum initiis eius par exstiterit, id nobis quidem curatio non erit. Satis est Imperium, Rei Romanae arbitrium, Arbitrium omnium rerum, a)utarxi/an vocari. Non semper coaeva requiruntur rebus vocabula. Pactum Populi Romani intercessisse tam necessarium erat, quam eiusdem intererat summam rerum ad unum redire. Desi. derium propriorum commodorum et mutuus metus, quae homines in societatem, in Rem publicam, animant, eadem Populum Romanum in formam talem Reip. animatunt. Taciti verba de Augusti temporibus clara sunt: Ceteros Nobilium etc. tuta et praesentiae, quam vetera et periculosa mlavisse. Neque Provinciae illum rerum statum abnuebant, suspecto Senatus populique Imperio ob certamina potentium et avaritiam magistratuum etc. De Tiberii temporibus idem Ann. 1. 7. Ext. Pompeius et Sex. Apleius Coss. primi in verba Tiberii Caesaris iuravere: Apudque eos Seius Strabo et C. Turranius, ille praetoriarum coboritum praefectus, hic Annonae, mox Senatus, milesque et Populus Non abnuere statum rerum, in verba Principis deinde iurare, quid aliud est, quam consentire in potestatem eius, h. ab eo securitatem pacisci et loco eius promittere oboedientiam? Nec ratio consensus latet: Quoniam aliter Ius suum ipsi prosequi, aut iniurias aliorum propulsare non poterant. Confer Diss. Polit. XI. §. II. Diss. XII. §. IV. Pactum hoc v. seu simpliciter iniverint, seu peculiari Formulâ consignari curaverint, seu denique et Legis nomine sibi proposuerint, haut multum referet. Formulam quidem etiam intervenisse ex Dionis verbis antea eruimus. Si tamen abfuisset, satis erat Populum Romanum Impp. suorum absolutam potestatem agnovisse.
Vespasiani tempora v. singillatim concernit Fragmentum Legis Regiae, hodienum Romae conspicuum, quod ferunt Vespasiano decretum, scriptoque singulari explicatum est a Iusto Ekhardo, cui
Titulus: Explicatio Legis Regiae: Quod tamen parum praesidii suppetere posse remur, cum aliud non sit, quam nova declaratio iam dudum agnitaea Romanis potestatis absolutae Imperatorum; Quoam utrum faciat subditus necne, patum refert. Quam semel recepit oboedientiam, eandem et ipse et posteri eius aeque praestare tenentur, nisi Princeps ipsum fide seu tacite seu expresse exolverit. An iussam fictionis suspicionem Lectori movere possit, in medio reliquimus. Id non dissimulandum, rationes hactenus contra illud allatas minus solidas esse. Generalis nulla est: Saepe falsas Inscriptiones pro veris substitui. Nam et verae saepe falsitatis accusantur. Exempla allegari huius loci non est: Videan tur Antiquariorum Scripa. Deinde in specie utgetur I. Ver-Fragmenti: Quibusve suffragationem suam dederit, promiserit, coruns Comitiis quibus que extra ordinem ratio habeatur: Figmentum sapere, quia Comitia usque a Tiberio Imperatore obliterata, imo eversa fuerint. Resp. Non omnia, sed Centuriata tantum, h. ne in posterum aliqua studiis Tribuum fierent. Tacitus Comitia Consularia primum Tiberio Principe ac deinceps fuisse docet Ann. t. ult. De his si fragmentum in. telligatur cuius figmenti postulari poterit? De nullis in specie Comitiis loquitur, sed in genere De Comitiis quibusque, Talia e. intelligenda quae istis temporibus erant. Inst. 1. Comitia Consularia Iudicia fuisse et Comitiorum nomine indigna. Resp. Iis tamen superesse tuisse, ut Imperatoribus sese non adversaturos esse declararent, quod Tabula hac factum iam initio diximus. 2. Quis sic ???: Senatus Imperium Vespasiano a milite delatum comprobavit. E. ??? m populus per sui abdicationem Summum Imperium et summam p??? in eum contulerunt? Resp. Sanum unumquemque id ausurum: Q??? et Senatus et populus iura sua iam dudum in unum conrulerant. E. et in Vespasianum: Denuo a. conferri opus non erat: Quo n. alîi semel cessimus, id manente ea dem conditione alterius manet: Poterant tam en factam collationem iterato declarare. 3. Eo ipso quod Senatui ius fasque fuerit probare aut improbare Vespasiani Imperium, eonvenienter infertur: E. senatum nondum exarmatum atque omni Imperio exactum fuisse. Resp. Falsum est, Senatum ius habuisse approbandi Imperium: Oboedientiam suam declarare poterat; Iure isto exciderat ex quo Summum Imperium Impp. agnovit. II. Speciatim Inscriptio haec aliquoties meminit Augusti, Tiberii et Claudii, quasi soli consentiente populo regnarint, cum tamen Suetonius IV. XIV. etiam Caligulae con???
Senatus et irrumpentis in Curiam Turbae ius arbitriumque omnium rerum permissum scribat. Resp. Iniqua accusatio: Fragmentum quia Augusti, Tiberii et Claudii tantum meminit, ideo alios exclusisse. Quin horum tantum mentionem fecit, quia primi absolutae potestatis conditiores fuere. III. Suffecisset meminisse unius Augusti, cm illi qui in alia a nobis abeunt (videatur vel solus Laensius de Lege Regia] velint hanc vexatam Legem sub Augusto latam. R. Breviter: Non suffecisset, quia non tantum fundata potestas Imperatoria, sed etiam continuata indicari debuit. IV. Inscriptio docet Legem quasi Regiam sub Vespasiano Imp. renovatam esse, eique singulares praerogativas delatas esse prae aliis, qui eum antecesserant Augustis. Sed obstat Taeci. tus apud quem L. IV. Hist. c. I. haec. offendas: At Romae Senatus cuncta principibus solita vespasiano decernit. Si non nisi solita decreta fuerunt, naesides Inscriptionis buius vacillat. Resp. I. Falsum est Legem renovatam esse, nisi eo sensu, quo novam declarationem oboedientiae factam, renovationem oboedientiae dixeris. II. Falsum etiam singularem Vespasiano praerogativam fragmento hoc deferri: Summum mperium qui habet, omnia habet, nulla nova accessione augeri potest; Siqua parte Fragmenti mentio Augusti, Tiberii, Claudii non inicitur, inconsequens tamen est, eos ideo partem talem summi Imperii non habuisse. III. Sophisma Logicum est: Tacitus solita Vespasiano decreta dicit, E. non nisi solita decreta fuerunt, h. decreta fuerunt aliqua, sed alia remanserunt, quae non fuere decreta. maiestas, absolutum Imperium gradus non admittit; Solita e. Vespasiano decreta sunt, h. omnia, quae in Summum Imperium cadere possunt. Inst. Patronis Legis Regiae haec tria praestanda esse: I. Indicare Principem, sub quo Lex haec primitus lata fuerit. II. Docere eam sub singulis princibus renovari consuevisse. III. Hoc speciatim factum fuisse in gratiam Vespaesiani. Resp. ad I. Id factum fuisse sub Augusto, quod demonstratum §. §. IV. et VII. Ad. II. Renovatione non opus fuisse, quia Romani semel iure suo cesserant. Singulos Principes tamen absolutam gessisse potestatem demonstratum §. VI. Declarationem novam v. aliquando factam exemplo Tiberii §. VII. et Caligulae hac §. ad Rat. II. ostensum. Ad III. Id verba Taciti docere, quibus solita Vespasiano decreta dicit. V. Fragmentum Vespasiano concedere proferendos fines Pomerii, uti licuerit Claudio; Et v. non solum Claudium istos fines protulisse, sed
etiam Augustum atque alios. Resp. I. Claudio posito alios non excludi. II. Tribui hoc Vespasiano non vi absoluti Imperii, quamquam et huius beneficio istud haberet; Sed eidem tq. Victori, idque more Reip. Romanae solito. Nam secundum Gellium L. XIII. Noct. Att. c. XIV. Habebat Ius proferendi Pomoerii, qui Populum Romanum agro de hostibus capto auxerat.
Secuta Vespasianum tempora non minori Absolutae potestatis luce fulserunt, quam illa de quibus hactenus dictum fuit. Titus, Domitianus Paternum tenuere Imperium, Potestate non leguntur imminuti fuisse. Successores plerique favore militum electi, quod eos Potestate minores non fecit. Perinde ac hodienum fieri solent Impp. Turcici, qui etiamsi a militibus evehantur, absolutissimaá potestatem habent. Inst. Et tamen hi Principes simul ac Purpuram indepti essent, senatui de Imperio suo permittebant, vere an simulate non discutio, mihi perinde est, quia in instituto meo utrumvis volueris, sufficit et favet. Resp. Immo plurimum refert disinguere, utrum vere an simulate egerint. Simulate si egerunt, quod demonstravimus praec. §. IV. plusquam imbecille argumentum fuerit: Principes simularunt se accipere a Senatu Imperium, E. vere acceperunt. Pluribus aggerendis vix opus est. Locus ex Strabone fin. Op. Geogr. quo Populus Romanus legitur Augusto Imperium permisisse, nihil ad propositum facit. ???pitre/pein quod in Graeco exstat est committere, curae alicuius tradere, quod e Lexicis notum est; Et v. quomodo Populus Romanus sese Augusto commiserit dictum §. IV. et VII. Aliis significatis Strabonem qui torquere velit, viderit, quomomodo proposito suo satisfaciat? Ad Taciti verba I. Histor. Omnem potestatem adunum conferri Pacis interfuit, excipitur: Potuisse Remp. se in sinum unius Augusti conicere, et tamen hunc ipsum subesse senatui, ut superiori. Responsum
breve est, non potuisse. Causae videantur ap. eund. Tac. Annal. l. 2. supra cit. Si sub Senatu fuit, ecqui munia Senatus, magistratuum in setrahere potuit? Qui omnis exuta aequalitate iussa Principis aspectare? Quod idem Tacitus docet Ann. l. 4. Paterculus L. II. Histor. Augusti temporibus quidem tribuit vindicatam Senatui Maiestatem; Sed verbis eius plus speciei, quam fidei inesse eriam adversarius aliquis facile agnoverit. Locus Amm. Marcellini L. XIV. c. V. Senatus auctoritatem, non maiestatem aut summam potestatem praedicat.
Perstat itaque Lex Regia. Vim eius si ubique haut pariter exercuerunt Impp. arbitrii ipsorum fuit. Leges ipsorum sicubi ad Senatum relatae fuerunt, dicis causa id factum esse censendum est, ut nempe umbram eiusmodi et insingnia sine re prioris splendoris et potestatis retineret L. 74. C. Theodos. de Decurion. Sic et in Gallia ad Senatum Pariensem itur, ubi magni aliquid decernendum est; Et tamen si abnuant Senatores, Reges pto auctoritate sua agunt. V. hanc in rem Orationem Henrici IV ad Patres Parliamenti habitam ap. Hippol. a Lap. P. I. c. IV. Si denique Populus Romanus vi Iuris sui (arolum M. potuit eligere, id ideo factum non est, quia Ius istud semper retiuvit, sed quoniam exstinctis familiis Regnatricibus ad ipsum revertit: Nequid alias rationes isti Caroli M. Imperio applicemus, quas iis relinquimus, qui de translatione Imperii Romani ad Francos scripserunt. Quae alias in Sacratiss. Iustinianum LEGIS REGIAE causa congeruntur iam dudum diluerunt Doctissimi vindices eius Thom. Rivius, in Defens. Imp. Iustiniani adversus Alemannum et Ioh. Eicbelius in nott. ad Procopii a)ne/???dota. Pro Triboniano simul exstat. Iob. Cbistetii Apologetica Dissertatio de Iuris utriusque Arcbitectis. Quo sensu Princeps dici possit Legibus solutus esse, iam dudum
scriptis Politicis innotuit. Nos quicquid eius est delibavimus Diss. XIII. §. 4. Plura non addimus. LEGEM REGIAM in iis quae tradidimus liquido clarere arbitramur. Consentiunt Historiae, clamant res gestae, ipsa Maiestas uni commissa exi git. Eam disputari posse negari nequit, sed incommodum hoc rerum homanarum est, omnia earum in dubium vocari posse, ipsos sensus nostros, diem, lucem clarissimam. Nostrae id eo minus officit, quo longiori annorum serie in possessione fidei ac veritatis fuit. Voculatum unam atque alteram antiquis eripere et contra ipsam armare erit cornicum oculos transfigere. Iustinianum, Tribonianum sceleris postulare, quid asiud quam mortuis insultare Leonibus? Quid? Hiscerene auderes si viverent, et causam suam ipsi agerent? Quae non collyria opthalmica paraturi essent, si non gravius quidpiam. Sed filum abrumpimus. Boni ordinis Leges alicubi violatas esse agnoscendum est, Sed filum quod sequendum nobis proposuimus maiori, certe eadem, perplexitate fuit. Ceteros defectus nostros bonam B. L. gratiam facile excusatutam vel expleturam speramus.
FINIS.