04/2002 Ruediger Niehl
tagging corrected; typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check
17-04-2004 Kim Barkowski
Morpheus spell check complete


page 1, image: s025

LYRICORUM LIBER PRIMUS.

Beatissima Virgo MARIA libera originis macula praedicatur.

Vernante quando cespite floridum
Decoxit hortum sordida femina,
Lucumque felicis saginae
Prodiga dilapidavit Eva
Adorta mensam, quae vetito stetit
Plantata ramo, posteritas fame
Dira perempta est. Sola tabo
Incolumis fuit illa Virgo,
Quae Conditoris Progeniem Patris
Intra pudici viscera corporis
Habere iussa est nascituram [Reg: naturam]
Ex niveo sine labe fundo.
Haec una Mater nil redolet Patris,
Non illa pomo tacta nefario:
Non anguis illi sibilavit,
Aut miserae gula blanda sylvae


page 2, image: s026

Porrexit escam. libera prandio
Non edit horti foedifragi dolum,
Herede non afflata morbo est
Virgo statu speciosa primo.
Periclitatis funere posteris,
Favor reliquit criminis integram,
Ante orbis exstructi theatrum,
Ante hominum, pecudumque cunas:
Nondum venusto corpore luxerat
Phoebaea Coelo semita, nec suis
Cornuta iacturis Diana
Caerulea vaga stabat aula:
Non ponderoso continui iugo
Montes gigantes corpore saxeo,
Conoque per nubes adacto
Constiterat lapidosus Atlas:
Fecunda necdum flumina piscibus,
Largisque venis murmura fontium
Eruperant terrae cavernis,
Nec profugis spatiata Lymphis
Usquam sonoro tramite devia
AEquor petebant, crimine iam carens
Virgo paterno, destinata
In placitam fuit ipsa Matrem:
Victore caudam iam pede conterens
Pressit draconis vipereum caput
Persona felix, gratiarum
Perpetuo cumulata fluxu.
Non ipsa turpis participem famis
Est nacta mentem; cum trepidam necem,


page 3, image: s027

Mortemque pomo foederatam
Immemores ederent nepotes,
Ne perduellem sugeret aspidem,
Favore cautum est. hic gula pestilens
Stetit fatigata nocendi
Ingluvie, refugoque pomo.
A labe gentis Te data dextera
Pridem dirempta lite removerat.
Deliberato Te senatu
A vetito relevarat horto
Rerum potitus TRINUS, et UNICUS.
Hanc nascituri [Reg: naturi] gloria Filii
Matri paravit dignitatem,
Ne patria premereris ira.

AD R.P. [Abbr.: ?] IACOBUM BALDE SOCIETATIS IES.U Poesis ipsius, ac maxime Threni Germaniae ab ipso conscripti celebrantur.

PLenum virili Sanguine conspicor
Bullire vatem. masculea phrasi,
Succoque plenos puriore,
Magnanima saliente vena
Adoro libros. tam similes sibi
Fons eloquenti flumine limpidus


page 4, image: s028

Propinat haustus, lucidumque
Mentibus insinuat liquorem:
Late sonorum promovet alveum
Ductis maeandris: mox redit ex fuga,
Et innocenti perspicaces
AEquore distribuit procellas.
Quantus resultat, dum medias tubas,
Et Martiali cornua spiritu
Inflata cantat, turgidosque
Impavido lituos fragore;
Cum bellicosos agglomerat viros,
Et eruditis fulminat ictibus:
Ad arma quando concitato
Ire iubet iuvenes calore?
Exulcerati tempora saeculi
Mensus cothurno, quam gravis influit,
Germaniae quando labantis
Naufragium, lacerique Regni
Nuper rebelli crimine venditas
Deplorat Urbes; cum male proditam
Fidem, coloratasque mentes
Infremit, indomitosque mores,
Bello severos: cum patriae sinum
Multo calentem sanguine concinit,
Et decolores tabe rivos
Purpurea, saturasque fuso
Cruore valles, ferrea quas sitis
Nec dum diremptis ensibus ebibit?
Hic ire gaudet vorticosus,
Et tumidis querulus procellis


page 5, image: s029

Agnata secum funera devehit,
Annisque semper peius euntibus
Accusat aevum militari
Ex calybe, invidiaque cusum,
Et tincta ferro civica iurgia
Cum bile narrat, Teutonicam negans
Hanc esse virtutem, cruentos
In populos, animamque Regni
Enses lacertis stringere mutuis,
Christo dicatam fundere purpuram,
Sed in rebelles foederatis
Ire animis, gladiisque Muphtos:
Sat esse turpi dedecori datum,
Monet natantem sanguine patriam,
Suaeque iam tumbae propinquam,
Ni proprias moderetur iras.
Sunt verba iusto grandia pondere,
Quae sparsa famam per populos ferant,
Et orbe toto seminatam
Promerito recitent triumpho.
Quam compta splendent singula? quam suo
Sunt tersa cultu? quam mutilum nihil,
Nihil coactum, sed rotunda
Plena lyra est, animaque Pallas?
Prodit Parentem foetus, et alterum
Opus Magistrum laudat Apollinem.
Rumorque plausus nundinator
Prodigio famulatur artis.


page 6, image: s030

Laudes et Triumphus Martyrum e SOCIETATE IESU variis in locis pro fide interemptorum.

HUc fama pernix, quae populos super,
Superque mundi conspicuum globum
Tollis quadrigas, et rapacem
Currum agitas, volucremque rhedam,
Huc purpuratae nuncia gloriae,
Quae proeliantum [Reg: proeliantium] grandia nomina
Inscribis astris, et tropaea
Continuis repetenda Lauris.
Ades! Triumphos, et vada sanguinis
In nationes sparge, volubili
Diserta lingua, mille palmas
In populos recita, et palaestras
Cruore pingues. Nemo dolentium
Pallore marcet. Nemo timet necem.
Deiecta nulli stat timore
Frons, pluvio lachrymata vultu.
Quamvis iuvencus mugiat aereus
Subiectus igni. tela licet scopo
Stridant statuto, sibilante
Insidiis petulante nervo,
Praesaga certae mens stat adoreae,
Inter sonoras carnificum minas,
Picemque flammis conglobatam,
Ingenito rapidam camino:


page 7, image: s031

Stat obstinato freta fides situ,
Non horret Indos, non rigidos Getas
Curat, pharetratosque Turcas,
Et celeres gladiis Gelonos.
Pleno theatro stent licet indole
Exasperatae difficili ferae,
Saturque iam circus cruore
Indomitis ululet leaenis.
Iam pugna flagrat. classica iam sonant.
Tormenta strident. carnifices ovant,
Sudante iam fervent lacerto,
Et patulo satagunt macello:
Iam pertinaces in pugilum caput
Rotantur ictus, truncaque corpora
Membris rubescunt purpuratis,
Et roseo miniata fuco
Formosa lucent: iam caput absilit
Cervice scissa, pulchraque vulnera
Adhuc sub armis palpitantem
Expediunt animam. fugaci
Exclusa membris vita migrat pede,
Prensat coronam, laetaque praemio
Adit tribunal, militarem
Exhibet ambitiosa succum.
At Ecce! praeceps invidiae furor
Lingit Tyranni pectora, subsilit
Ardore totus cogitansque
Arte novos reperit dolores:
Bullire vecors suppositam iubet
Flammis Resinam; tum fieri Rotas,


page 8, image: s032

Et harpagones fabricandos
Ingenio, rapidumque ferrum.
Nonne implicatas instabili genas
Colore fingunt? nunquid, et in latus
Utrumque nutant proeliantes
Magnae Animae, intrepidaeque mentes?
Num segne portant pectus, et inclyta
Lapsi palaestra significant metum
Gestu pusillo? num timorem
Nutibus, eloquiove produnt?
Truces severis stant oculis faces,
Frontes Tyrannis cedere nesciae:
Seu culter ingens Anglicanus
Membra secet, geminosque reddat;
Pugnatur. at non corpore simplici:
Famosa seu scrobs (ludus Iaponum)
Praepostera fossa trucider,
Aque situ perimat sinistro:
Seu lenta flammis otia saeviant,
Artusque pigro lumine torreant:
Sive impudentes stringat enses
Haeresis in capita innocentum.
At Vos triumphum promeriti Viri,
Pulchramque Laurum, pergere proelio
Perstare fortes, aemulati
Sanguine purpureos honores
Cultum tueri pergite Numinis,
Ritusque sacros, AEtheream fidem
Servate, cervicesque vestras
Sidereis redimite Sertis.


page 9, image: s033

Vasta sepultas nocte reducere
Cum laude gentes. vestri ego nominis
Haeres, frequentatique belli
Me pugilem memorabo fratrem.

Perditam nostri saeculi iuventutem, primosque annos male impensos tristis senii, exitiique Patriae potissimam causam iudicari debere.

INdoles florum, specimenque plantae
Praecoci fulget genio. recentes
Filii produnt tenero futuram in
Semine vitam.
Vix heri nati genitore dumo
Cardui tactum cito curiosum
Lancinant. cunctans licet involucro,
Iam Rosa fragrat.
Urit in cunis, digitosque mordet
Vilis urticae scelerata proles.
Instruunt ungues minimi Leones,
Rostraque milvi.
Scurra praeludit iuvenis senili.
Qualis est aetas, viridesque mores,
Tale succedit senium et virilis
Semita stirpis.
Qui iuventutis moderatus aestum
Impetus stringit, calidosque motus,


page 10, image: s034

Ille tranquillo cicurata fraeno
Saecula vivet:
At reluctantem quoties iuventam
Ire laxatis sinimus lupatis
Nesciam fraeni, toties senectam
Crimine foetam
Consules caeci tacito educamus
Abditam mentis gremio, et feracem
Nestorem probris alimus, domique
Pascimus Hydram.
Hinc profanato nihil orbe rectum est
Ultimis saeclis, nihil hospitale,
Nil fide castum, solidoque pacto, aut
foedere tutum.
Ianuas omni vitio patentes
Fertiles anni scelerum recludunt.
Ad bonum talpae sumus, ad patranda
Crimina Lynces.
Plena sunt iris populosa Regna,
Et strepunt bellis. gladii occupantur
Persidis rixis, sitiensque ferri
Mars dominatur:
Ille distentis furibunda buccis
Praelia, et pugnas, tepidasque caedes
Igneis spirans oculis, minarum
Semina spargit:
Totus hinc passim cataphractus orbis
Prodit in campum: quia consecravit
Primulos annos odio aestuantes
Mollibus iris.


page 11, image: s035

Cypridis foetens hara, sordidaeque
Pectoris flammae, vetitisque gliscens
AEtna scintillis, et amor scelestus
Fumat ubique:
An quia obscaenis genitricis ulnis,
Partus infelix, sumus educati,
Osculis mulsi, teneraeque carnis
Crimine foti?
Haeresum passim truculenta pestis,
Contumax fraudem stabilire ferro,
Fascinat caecos animos, et atra
Sub styge mergit:
An quia infantes gravidam veneno
Suximus matrem? dolus eruditis
Pallians verbis animi cubile
Inde creatus
Simplices mores, niveumque quondam
Perdidit pectus, vitiatus umbra
Candor antiquus lue mentiendi
Imbuit aevum.
Splenduit quondam vitreum videri
Pectus e suda glacie: fenestra
Nulla praetentis animum ambiebat
Ferrea clatris.
At modo obscuris tenebrosa larvis
Mens inhorrescit. numera dolosas
Pectorum crates, hominumque vafra e
Sindone fraudes:
An, quia in cunis violamur arte
Iam figurata, teneraque vulpe,


page 12, image: s036

Illa cum seris adolescit annis
Bestia fallax?
AEquitas nulla est, Themidisque spretae
Desiit Regnum. nihil orbe iustum:
Pauperes sugit viduas subactus
Munere iudex:
Veneunt lites, patiturque iusta
Causa pupilli. bona distrahuntur.
Iura torquentur, miserique constant
AEre clientis:
An quia assueti teneris ab annis
Duplici menti, biviaeque linguae
Fovimus sensim dubio repostam
Pectore vulpem,
Atque privatam cumulare sortem
Unice docti cupida sagina,
Propriam pingues vetito lucello
Farsimus arcam:
Cur modo antiquis stabilita fibris
Impio regnent scelera apparatu,
Primus in causa est iuvenis. tenellos
Arguo Soles:
Ver iuventutis male collocatum
Parturit fures, et inauspicati
Stipitis fructus, tragicaeque nectit
Pabula furcae.
Ergo maiores vigilent iuventae
Cereae flecti, docilemque fingant
Seduli prolem, satagant sinistros
Tollere mores.


page 13, image: s037

Plectat errores genitor, coloni
Instar hortensis, neque liberalis
Falcis oblitus toleret fluentem in
Germine frondem:
Ipse lascivos resecet capillos
Nobilis plantae; nihil ipse motus
Lacryma vitis, sapiente scindat
Ense labruscas.

D. [Abbr.: ?] IGNATIUS LOYOLA SOLI COMPARATUS. Sol oriens, ex aquis glaciatis emergens praemissa pudoris Aurora impuro iuveni obscaenos amores dissuadet.

Cum Sol mane oritur, rubens
Egreditur roseo mari
Natales maculans aquas:
Praemittit Lacrimas soror
Aurora, et stibio natat.
LOYOLAM similem viden!
Strictum is frigore Sequanam
Ingressus, iuvenem procum
Exspectat, spurium caput;
Lenonisque statum dolens,
Concreto tremulus freto
Iratum queritur Deum:


page 14, image: s038

Quo te sacrilegum pecus
Infandae Veneres agunt?
Quo demens proficisceris?
Quo tendis vehemens proce,
Iam nupto insidians thoro?
Per quicquid tibi amabile est,
Per vitam propriam rogo,
Per Christi pia vulnera,
Quaesito abstineas lare;
Spurcae te pudeat facis,
Impurique Vesuvii!
Impendens remove flagrum:
Ut cor non rigeat tibi,
Isthic membra rigent mihi;
Sta, nec longius hinc abi:
Hic causa emoriar tua;
Ut lucrer stolidum caput,
Nunquam haec frigora deseram.
Hoc dicto attonitum scelus,
Quamvis indomite flagrans,
Coepti consilii pudens,
Et casta inficiens genas
Aurora, stetit innocens,
Turpique absiliit via.


page 15, image: s039

D. [Abbr.: ?] IGNATIUS LOYOLA SOL MERIDIANUS. Divino amore aestuans Altissima SS. [Abbr.: ?] Trinitatis visione occupatus, Manresana Ecstasi a sensibus alienatus.

FEstinat altas scandere Sol plagas
Urgendo gressus passibus igneis,
Deambulator liberalis
Solvit equos properante curru,
Statque in supremo culmine torridus.
Calore languent omnia, ceu rosa
Latrata caelesti Molosso,
Quae rapidis male cocta flammis
Stirpem supinans aegra trahit comas,
Fessoque pendens vertice, purpuram
Inclinat ad terras sequacem,
Et querulum redolet dolorem.
Perinde sacro continuo foco
AEstas amoris fervida Sirio
IGNATIANO corde flagrans
Sidereos cumulavit ignes:
Ascendit alto tramite Sol vigil
Adusque summi Numinis osculum,
Intransque mirae TRINITATIS
Nulli hominum reserata templa,


page 16, image: s040

Stupenda vidit, luce Deum bibit
Non irretorta. consiliatius
LOYOLA supremi Monarchae,
Et miseri renovator orbis
Electus ipse est celsior Angelis.
Ut mente anhela totus homo calet?
Ut fronte sudat, pectorisque
Deliquium, latebrasque questus
Angusta laxat viscera? conflagrat:
Fumante sacro vertice NERIUS
Vidit favillas, et micantem
Igne rubum, nimiamque lucem
Ardente vultu. flumina promite!
Fomenta flammae, et pabula tollite!
Nudate pectus, febrientem
AEquoribus recreate mentem.
Sic bulliente in corpore spiritu,
Languent beato membra cadavere.
Vivace signo destitutum
Pectus hebet, reliquique sensus
Sopore vincti. Semanimem videns
Manresa felix obstupuit Virum
Vix spiritum parce trahentem,
Deside praemoriente vena.


page 17, image: s041

D. [Abbr.: ?] IGNATIUS EX HOC SAECULO MIGRANS SOL OCCIDENS. Rubicundum post se crepusculum plurimorum in Societate Martyrum relinquit.

PLerunque fuco sanguineo rubet
Sol, Occidentis quando fretum subit,
Plerunque tinctus purpurisso
It cubitum roseo sopore:
Plerunque lucent pulchra crepuscula,
Inebriatis sanguine nubibus,
Corallino gemmans pudore
Flamma vibrat, dubitante luce.
LOYOLA Phoebo cedere num volet
Rubente Letho? non Superi sinent
Obire tantum morte sicca,
Purpurea sine luce, SOLEM.
Et ecce! splendet Vesper amabilis,
IGNATIANO murice fulgidus.
Post se relinquit purpuratum
Innumera Legione tractum.
Quot gloriosi Sanguine stant viri?
Quot Candidati, morte ruberrimi?
Quot CAMPIANI falce secti
Cum Sociis simul interemptis?


page 18, image: s042

Angli beato sanguine adhuc calent,
Et larga culter vulnera iactitat.
Quot AZEBEDI classe tota
Inficiunt rutilante Pontum,
Lateque fuso sanguine Brasilas
Ripas colorant? integra flumina
Cruore nostro consecrata,
Tota alibi maria erubescunt;
Luctatus inter funera Nereus
Mutat cruentis mortibus alveum.
Quot sunt LATERNAE, qui Sueco
Naufragium patiuntur Isthmo,
Mixtoque Pontum sanguine purpurant?
Transverberati pectora Lanceis
Quot sunt gigantes gente forti
Non Iaponum veriti caminos?
Qua Nangasachum, Regia Civitas,
Negotioso litore considet,
Commerciis pollens, et auro,
Atque foro celebrata multo,
Tuere campos, aspice spicula
Diri mucronis, cumque securibus
Fasces, cruentandasque toto
Monte cruces, seriem thronorum.
O! quae Supremo, quae Nova Francia
Tormenta vidit tempore, vel dedit?
Undantibus flammis bibendum
Ipsa parans, subigensque dira
Fornace plumbum faucibus impluit,
Candente multo sulphure crapula.


page 19, image: s043

Quot maceratum bulliente
Igne scyphum Pugiles bibere?
Exuberantis sanguinis omnia
Sunt plena passim. qua pater ambitus
Hostilis orbis, congregantur
Carnifices, rigidique Fasces.
Sunt, qui corusco nos gladio petunt.
Ensesque tingunt murice plurimo;
Sunt et Tyranni, qui reducto
Nos rigidi laqueo coronant.
Praeclara dicam nonne crepuscula
IGNATIANO posthuma funeri?
Frustrane formoso rubore
Sol obiit, radiante morte?

Miserabilis Hominis recens nati conditio, et ortus ipsius miseria.

INfaustus ortus, qualem homini dedit
Natura rerum fertilis artifex!
Imbelle frustum, despicatus
Fungus homo est, ubi matre prodit.
Quam bruta nobis corpora dat Parens,
Et despicato creta coagulo?
Impenditur proli cloaca,
Spumaque sordida nasciturae [Reg: naturae] .
Implume socors est animal homo,
Merusque mucus, foetida portio.


page 20, image: s044

Blaesas gravamus mole cunas,
Inque rudi gremio iacemus
Nudi, ligati brachia fasciis.
Non veste culta nascimur, aut roga.
Pennata nobis non iuventa,
Nulla datur manuum facultas.
Dentata non sunt ora, nec organa
Perfecta mentis, nilque scientiae
Inest cerebro. pigritante
Exoritur ratio lucerna.
Intelligendi tarda crepuscula.
Haeretque longis ingenium moris,
Et ipsa nescimus parentis
Ubera sugere pusiones.
Feliciores parte sua feras,
Ortuque primo dixero bestias:
Nascuntur ipsae palliatae,
Pellibus, atque pilis venustae:
Gallina plumis editur obsita,
Rostrumque ad escam nacta famelicum:
Cancrique lorica sagati,
Gens liquidi cataphracta regni;
Piscesque Squamis tergore lubricis
Nascuntur omnes remige corpore.
Testudo spiris fornicata
Gignitur, et tenera sciurus
In pelle currit totus edaculus:
Equi superbus filius ungula
Lascivit agro vix bimestri,
Et vitulus petulante gestu,


page 21, image: s045

Matrique pulchra crispus Epomide
Alludit agnus. mox volucres canunt,
Scalamque norunt temperare
Gutturis, et cicurare vocem.
Istis talentis solus homo caret.
Informe frustum nascitur, hispidi
Ceu partus Ursi, quem madore
Perficit assiduo saliva.
Confusa molli membra tremunt cute,
Turpisque massa ex semine putrido.
Cur ergo vanum gloriaris
Fronte tua, specieque funge?
Cur insolescis bulla levissima?
Frustra superbis spuma miserrima.
Ortumne nosti [Reg: novisti] purulentae
Materiae, saniemque vappae?

VOTUM AD CHRISTUM RECENS NATUM, PACIS PRINCIPEM, Ut se inter Christianos Reges pro Belgio decertantes Mediatorem interponat, pacemque restauret ANNO M.DC.LXVIII .

FIli Supremi Praesidis unice,
Puelle florens, Pacis amans DEUS,


page 22, image: s046

Qui bellicoso cum Leone
Ire facis patiente curru
Laetos iuvencos unanimi iugo,
Qui discolores multiplici cute,
Frendente rictu contumaces
Voce Tigres, agilesque Pardos
Sermone placas, qui rabidum Lupum,
Ut parcat agnis, et vitulos amet,
Lepore mulces eloquente,
Et cupidos inhibes molares
Gregi minantes, dentibus asperam
Tot bestiarum qui prohibes famem,
Ne delicatis helluentur
Carnibus, innocuaque causa,
Vides, ut armis triste micantibus
Exasperatum stet nece Belgium?
Nostin' [Reg: Novistine] , potentes ut Monarchae
Dissideant, calidoque Marte
Ut aemulati iam coeant Duces,
Et valla nutent? ut trepido situ
Pinnae labascant? ut propinquum
Exitium fugiant coloni
Vagi per urbes? ut timeant mori?
Vides ruinas, fataque gentium?
Ut Christianis intumescant
Flumina cladibus, et cruore?
Ut pinguefacta litora margine,
Et ripa multo strata cadavere
Sordescat, aura pestilente
In pecudes, hominesque saevam


page 23, image: s047

Ructante stragem? viribus aspicis
Ut atterantur robora mutuis?
Ut Regna ferro devorentur,
Et gladii truculentus ardor
Cruore fuso saeviat in probos?
Tu dissidentes concilia Duces,
Laesosque Reges, feriari
Arma iube, gladiosque strictos.
Huc usque fratres nostra profundimus
Exulcerato viscera spiculo,
Et inverecundum Gradivum
In proprios stimulamus artus.
Cur gloriosi tam male spiritus,
Et Christianus prodigitur cruor?
Domesticis cur militatur
Litibus, et patriae ruinis?
In perduelles cur pius advenas,
Saevosque Turcas non agitur furor?
Beata cur non vindicamus
Regna Arabum, Phariumque Nilum?
Tu, CHRISTE, Princeps Pacis, et aurei
Fundator aevi, nate silentio
Clementis orbis, Regibusque
Pacifico dominante Iano,
Te Fecialem partibus ingere,
Et fulguranti Sole reciprocas
Tene machaeras, cladibusque
Sanguineis prohibe Monarchas:
Tu fluctuantem milite Flandriam.
Solare laeto foedere Principum;


page 24, image: s048

Tu Geldriam bello flagrantem
Pacifico cumula triumpho:
Tu ludibundo fluxa volumine
Vexilla rursus bellica collige,
Tubasque raucas, tympanorum
Continuo reboante bombo,
Leni fragorem, et murmura contine
Vocalis aeris. disiice spiritus
Bello tumentes, innocentum
Exitio, iugulisque parce.
Fac, rusticanis cornua iubilis
Laetis per agros plausibus eiulent,
Tubique de ligno cavato
Pacificos revomant susurros
Inebriati pace domestica.
Pacatus aer clarior insonat,
Quam militari qui coactus
Infremit halitus ex metallo.

Pestilentia doctrinae Machiavellicae exagitatur.

HEu pestis tragicis lusibus inclyta,
Excita ex Erebi sedibus intimis
Doctrina, in cerebro quae, styge consule,
Cusa est Macchiavellico!
Nil tutum a dubiis fraudibus, aut dolis.
Mens non ingenuis picta coloribus


page 25, image: s049

Astute simulat, dissona frons micat,
Nec promens animi scelus
Mansueta in speciem vultibus annuit,
A tergo invidia praecipiti furit:
Perplexis agitur consiliis dolus,
Vestitur nitida toga.
Audi propositum. Sic memorat Sophus:
Fac sceptro spatium, queis [Reg: quibus] potes, artibus.
Subtiles remove providus aemulos,
Clam ferro perimas, licet
Grassare ad Regimen morte, vel ignibus.
Si quis restiterit, tolle moras nece.
Propina taciti pocula toxici.
Non captat solium duos:
Vitae laetitiam, blandaque commoda,
Quae corpus recreant, illecebras gulae,
Carnis luxuriam deliciis eme.
Post mortem superest nihil.
Quid restet? moritur totus homo simul.
Nil te commoveat ludibrium stygis.
Delirae vetulae sunt mera somnia,
Quicquid constituit fides:
Non pingui nebula, non pice torrida
Styx fumat. rigidus non datur AEacus.
Non urit rapido flamma volumine:
Docta est fabula Tartarus.
Nemo illic patitur, nullaque praemia
Virtutem afficiunt. Supplicii nihil
Sontes accipiunt. vivite, dum licet,
Nil a morte relinquitur.


page 26, image: s050

Haec decreta scholae sunt temerariae,
Hae leges pecudum, quae patientiam
Divinam lacerant, et male lubrica
Serpunt in populos lepra.
Impune has siliquas ex olido grege
Venum quis cupidis proferat Urbibus?
Cur pullos Veneris, cur duplices sues
Non saevo insequimur rogo.

GERMANIA, Avaritia, Discordia ceterisque / vitiis perdita deploratur imitatione Horatianae Odae 3. Lib. [Abbr.: ?] 3.

GErmana Tellus vendita sordibus
Fulvi metalli est. fracta peculio
Fides Avorum. candidata
Simplicitas violata fraude est.
Nil temperata diligimus siti.
Nec ampla vastis se regionibus
Sinit cupido mancipari,
Aut vetitae ingluvies monetae
Ullo reneri se patitur loco,
Ceu rivus alti litoris immemor.
Evisceratis concupita
Quaeritur agricolis medulla


page 27, image: s051

Depauperatis in loculis Codri.
Servile vulgus militat aureae
Bolis crumenae. fraudulentus
Saepe labor simulatur aere.
Turpi elocantur corda pecuniae,
Aurique prostant undique nundinae.
Quam dulce tinnit clangor aeris,
Cum manibus nitet Euclionis?
Urbes in ipsas aggere plurimo,
Valloque firmas ingreditur dolus
Argento inunctus, proditurque
Hostibus arx, adamante clausa.
Sunt plena Verpis omnia. nuspiam
Stat Christiana fronte fidelitas,
Pactamque verbis castitatem
Imminuit dolus interemptor.
Promissa plenis grandis faucibus
Effutiuntur, sed vade nemine.
Immensa dicto polliceri
Immemorum stylus est Thrasonum,
Servare, quaedam est rusticitas, fidem.
Quae sunt iniquis parta laboribus,
Custodiuntur. pervicacis
Gliscit Avaritiae Tyrannis.
Novere Lippi, plebsque Triaria:
Sceptri potentis Teutonicum Thronum
Fatalis, incestusque iudex,
Et scabies peregrina morum
Sus deque vertit. Bellica natio
Exuxit uber fertile Patriae,


page 28, image: s052

Auroque mulctatos Colonos
Legitimis viduavit arvis.
GERMANUS ex quo deseruit Fidem,
DEIque Legem, deterior quoque
Fortuna facta est. corrogatum
Latro tulit peregrinus aurum,
Partumque longa pace peculium.
Nostrisque ductum seditionibus
Recruduit bellum, advenarum
Saevitie [Reg: Saevitia] , gladiisque gestum.
Mutata scena est optima, pessima,
Et Sors, Noverca. Quae Regio potens
Orbi imperabat, dum superba
Illa viris, opibusque florens
Concordiarum vincula noverat,
Et foederati robora militis,
Olim triumphatis valebat
Armipotens dare iura Turcis,
Illa ipsa late Nomen in ultimas
Extendit oras, qua medius liquor
Secernit Europen ab Afris,
Qua varium bibit alga Nilum.
Olim per aequor ferrea Graeciam
Transnavigarunt corpora Teutonum,
Vultuque torvo constitere
Odrysiis cataphracta Regnis.
At nunc dolosis Imperium ruens
Late involutum retibus occidit,
Armisque iniquis proeliatum,
(Omne sacrum rapiente Marte)


page 29, image: s053

Spectans agonem, funera cogitat,
Et comparato iam feretro iacet.
Hostilibus cras efferetur
Teuto humeris, tumulandus armis.
Non haec iocosae conveniunt Lyrae.
Quo Musa tendis? desine pervicax
GERMANIAE cladem referre,
Sanguineasque iterare thermas.

D. [Abbr.: ?] IGNATIUS LOYOLA Ex obviis obiectis in DEUM rapitur.

SIve formosi LOIOLA Coeli
Fornicem spectat vigilante SOLE,
Et Poli risum, croceique Phoebi ex-
-aminat aurum
Igne crinitum nitido, comasque
Lucide pexas. nebulosa sive
Luridi coeli Iove fulminante
Atria lustrat:
Sive confusis inimica rixis
Mente pertractans, Elementa volvit:
Seu leves ventos, toties rebelles
Carcere fracto;
Vir sibi quovis similis theatro est,
Et ioco Sortis. nihil is querelae


page 30, image: s054

Promit, aut spissas fremebundus astris
Exprobrat Umbras:
Sive hiems, saeva redeunte bruma,
Frugibus mulctans speciosa rura
Tondeat silvas, et odora campi
Gramina perdat;
Sive felici remeante Vere,
Luce iam forti, stabilique Sole,
Functa moroso rediviva surgat
Flora sepulcro:
Sive pincernas pluvialis undae
Turbido spectet Zephyros Olympo,
Sive formosum facie serena
Ludere Phoebum;
Stat sibi rursus similis, pusilli
Floris aspectu satur ad supremum
Numen ascendit, refugusque terram
Nauseat omnem.
Nil Virum casus humiles, vel infra,
Quicquid in sphaera geritur rotunda,
Commovet, supra procul eminente
Pectore fertur.

S. [Abbr.: ?] FRANCISCI XAVERII In adversis Constantia.

NOn, si trisulcis mugiat ictibus
Discerptus aether, et trepidos ferax


page 31, image: s055

Formidinum Tellus profundo.
Proferat ex gremio fragores;
Non, si charybdes syrtibus ebrias
Ingurgitatus Nereus evomat,
Tempestuosus vel Caphareus
Horribiles moveat procellas;
Non, si cruentis proelia Mars potens
Intentet armis, aut furor improbus
Succensus AEtnaeo camino
Ignivoma flagret officina,
FRANCISCE, cedes mortibus, aut minis
Etsi vel Orbis subrutus infimo
Inclinet orco, nemo tantam
Eiiciet statione mentem:
Rides corusca luce serenior,
Titanis instar, tetrica nubila,
Infra feruntur. nulla vultum
Inficiet macula, aut vigorem
Exuberanti lampade profluum.
Stas aeviterno marmore fortior,
Ridesque ventorum procellas
Et tumidos Aquilone fluctus:
Sive efferata barbarus indole
Exsurgat Indus, sive ferox Iapo
Ignes minetur feriatos,
Sive Cafer petulante tela
Emittat arcu; sive Mogor potens,
Dirique Parthi (vix homines) fremant;
Cervice prona stat parato
XAVERIUS feriendus ense,


page 32, image: s056

Decente ad ictum compositus situ,
Deliberati propositi tenax,
Sint mille quamvis porrigendae
Carnifici, laqueove vitae,

Voluptatis cuiusvis AEtas cum Iride comparata.

CUm forte cultis se pluvius Polus,
Nictante Phoebo, nubibus induit,
Et elevatis stans Olympo
Crapula dissimulata nimbis
Sensim modestis imbribus effluit,
Natura praegnans parturit Iridem,
Sedensque pingit gratiosum
Insolitae novitatis arcum:
Namque eruditas ducit amabili
Cruore tinctas pollice lineas,
Multoque potum purpurisso
Exarat illacrimans nitorem,
Arcumque curvat tramite flexili:
Dein colores expedit igneos,
Nubesque pigmentans opacas,
Et pluvio maculata rore
Fluenta Coeli sanguine perlinit,
Florentis addit graminis aream,
Smaragdini succi virorem
Explicat ingeniosa pictrix,


page 33, image: s057

Phoebique lumen prodigit aureum.
Stupenda patrat mirus in omnibus
Sol obstetricatus parenti,
Cum nitidos animat colores.
Perfecta iam stat lucida fabrica
Nimbo Architecto, quae mediis suas
Cunas recensens ex procellis,
Multiplici variante fuco,
Pandit theatrum. cultior aspici
Refulget Iris luce quadruplici,
Pavoque coelestis superba
Veste micans rapit intuentes.
Non tam decoro sanguine pingitur
AURORA, Coeli fimbria lucidi,
Cum mane primo blandiente
Explicat ambrosia rosetum;
Non tam pudica cyclade fulgurat
Marita Phoebi. Sed subito gelu
Expallet ardens ille vultus,
Et moritur species venusta.
O quam nec ipsis sidereis plagis
Perenne quiddam considet uspiam!
Nil dico de terra, vel unda:
Nulla diu remanet voluptas:
Egressa cunas vix bene, iam perit.
Mutat colorem, marcida concidit,
Vix fasciis belle evoluta
Forma fuit, moribunda squalet:
Vix per plateam gutturis, et gulam
Traiecta blanda est esca volubilem,


page 34, image: s058

Perdit saporem, concitatque
In stomacho febriens tumultum.
Percepta vix est Musica dulcibus
Crispata chordis: Ecce! perit sonus,
Siletque torrens gratiarum,
Ni digiti refricent periti
Vocale stamen. conticet organum,
Contentioso ni pede vapulet:
Utrique, lingua feriante,
Auriculae lubet este surdae.
Vix visa imago est, quae placuit suo
Formosa vultu; visaque desinit,
Ubi, relapso palpebrarum
Ponte, oculi vigilare cessant:
Nares odora vix dape pascimus;
Exspirat omnis lacryma Balsami,
Arabsque sudor delicato
Tempora destituit sapore.
Eheu! quid ergo nos homines sumus!
Fallacis instar nascimur Iridis,
Inter procellas, inter imbres
Gignimur, horribilesque nimbos;
Primam profusis fletibus inscii
Damnamus horam, plurima lacrymis
Datur facultas, perque totum
Strenua continuatur aevum:
Dein pusillo tempore pingimur,
Vano micamus fulguris impetu,
Blandaque fulgetra nitemus,
Quae subito est, subitoque non est


page 35, image: s059

Semper fugaci luce volubilis.
Brevi placemus tempore visui:
Et ecce! morti victimamur.
Nulla manet diuturna forma.
Omnis voluptas bulla brevissima est,
Inflata vix est, vitrea dissilit,
At, cum doloris subsequentis
Fit genitrix, nimis illa longa est.
Quid ergo falsis mergimur in bonis?
Cur pertinacem reiicimus statum?
Cur vana sectamur iocosi
Ludibria, illecebrasque Mundi?

AD ILLUSTRISSIMUM FABIUM CHISIUM APOSTOLICAE SEDIS AD PARTES GERMANIAE LEGATUM. POSTEA ALEXANDRUM VII. PONTIFIC. OPT. MAX. [Abbr.: ?] Virtus ipsius et Regimen fluvio comparatur.

VIvace nil est commodius lacu,
Qui sumptuosis Urbibus adnatat,
Murosque lambit, lubricumque
Moenibus insinuans liquorem


page 36, image: s060

Procedit ultra praecipiti fuga
Negans teneri, ut serviat omnibus,
Argenteas trudit procellas
Dives aquae, nimiusque venae
Procul micantem concitat alveum
Ductis maeandris, et famulis aquis
Necessitatem mensus, ampla
Errat humo, sterilesque ripas
Provinciarum perpluit imbribus:
Quacunque tandem praeterit helluo.
Arente fruges ex medulla
Progenerat, bibulasque valles
Implens aristis, munificas loco,
Relinquit undas: viscera corrigit
Improlis agri, fertilesque
Amplificat regione fluctus.
At non egentes flumine sufficit
Potasse terras, circuitu suo
Munire gaudet civitates,
Et liquidis iter esse campis
Vetans ad Urbem, qua fluit, hostibus
Opponit amnem, colligit alveum,
Undasque remis verberatas
Diluvio redeunte sanat,
Nec decolores sanguine gurgites
Curans, stat inter vulnera Martius,
Mergitque, quotquot per liquentes
Ire parant temere procellas:
Ad haec ferendas, si iubet institor,
Lubente merces suscipit aequore,


page 37, image: s061

Portat, reportat, transvehitque,
Et patiens sinit ire naves
Spumante tergo; saepius integram
Sylvam virili flumine sustinet,
Ab urbe promanans ad Urbem
Civibus, indigenisque servit.
Quo sine tandem talia dicimus,
FABI, Sacrorum Maxime Praesulum?
Te conspicatus, perspicaci
Cerno vitro, niveoque fundo
Amnem serenum, criminis integrum,
Qui nuper oras Teutonis alluit,
Pacemque tractans vulneratam
Haeresibus, laceramque bellis
Curare solers undique Patriam
Fluenta passim larga scientiae
Sparsit per orbem, concitatam
Exsuperans pietate famam,
Quae Te praeivit, quaeque pedissequa [Reg: pedisequa]
Strinxit migrantem prodiga buccinae,
Stupente dotes Allemanno
Consilii, volucremque mentem;
Tuam biberunt munificentiam
Periclitati praedia Westphali.
Impressa durant obligati
Signa animi, memorisque mentis:
Quam prompta cepit deflua de tuo
Plebs illa supplex balsama flumine?
Quam gratiosis irrigata
Terra fuit sitiens procellis?


page 38, image: s062

Ceu, cum feraci gurgite torridos,
Et sole coctos Nilus inebriat
Fecundus agros, pullulare
Incipiunt generosa prata:
Sic, Te nocentum Praeside temporum,
Germana Tellus laeta refloruit,
Pacisque praegnantes olivae
Innocuis viruere baccis.
Negotiorum turbine strenuus,
Maestisque rebus dissimilis sibi
Nunquam relucens, semper idem
Masculea remanente fronte,
Tersoque sudus fons speculo nitens
Nunquam probrosa nube, vel imbribus
Turbatus ullis, castitatem
Virginei tenuit coloris:
Munita semper constitit omnibus
Sub Te Patrono Relligio locis.
Factae rapinae sunt resartae,
Inque sacras petulante furto
Grassata vecors Haeresis Infulas
Frenata, cursu dum medio volat
Gavisa partis, restituto
Succubuit furibunda regno,
Per Te Gradivus desiit Arcticus
Exesse iussus finibus Imperi.
Latrocinatum Tu furorem
Sacrilegum pede stante calcas;
Tu sanguisugis ensibus, et stylo
Demis saporem, luxuriantibus


page 39, image: s063

Armis fatigatum appetitum
Innocui reprimis cruoris.
Nec iam minori prodigus alveo
Terras inundas OPTIME MAXIME,
Dum rite translatus supremum
In solium, placidus per omnem
Te vertis Orbem, propitio throno,
Regnoque amoris mitior omnibus
Magnete tractans erudito
Indociles, docilesque mentes
Tibi lucraris. leniter influis
In subditorum candida pectora,
Sacroque donatos favore
Corde Tuos geris in paterno

DEUS mirus in rebus creatis artifex, et ultimus noster finis esse ostenditur.

ARtifex Summus DEUS est. theatro
Ludit extructo bipatentis orbis,
Cui praeest solus, dominoque flectit
Omnia nutu.
Hunc colit iunctus Pyroente currus,
Solque natali rediens grabato,
Quando Erythraeis, posito veterno,
Surgit ab undis:


page 40, image: s064

Ille nocturnas tacitam per umbras
Cynthiam pleno iubet ire vultu,
Ille diverso tremulas locavit
Ordine stellas:
Ipse divinis oculata flammis
Templa caelorum, Superumque sedes
Gemmeas struxit, docilique lima
Astra polivit:
Ipse clementi vegetavit herba,
Atque spumoso satiavit amne
Circulum terrae; sociavit undas
Ante diremptas.
Ipse fraternas moderatus iras
Ignis atque undae, geminos in arcta
Pacta privignos revocans, benignos
Aptat ad usus.
Quaere, quis certis Elementa metis
Collocet, flammas levet, ac inertem
Deprimat terram, madidasque ventis
Alliget alas.
Unus est alto residens Olympo
Rector, hic Orbis spaciosa regna
Providus servat, Procerumque saevos
Temperat enses.
Cernis humanum fragili subactum
Corpus e testa? scapulis lacertos
Artifex iunxit Deus, et propinquo
Guttura collo:
Ille pupillas radiis inaurat,
Et pedes nervo solidante firmat,


page 41, image: s065

Ille diffusas animat fluente
Sanguine venas.
Ille succosa statione carnem
Dividit membris, hominemque vestit,
Pelle circumdat, veluti corymbis,
Ossa columnas.
Omne, quod vasto spatiosus aether
Ambitu sepit, digitum potentis
Prodit Auctoris. Sapiens Magistrum
Fabrica laudat.
Ille supremus dominante sceptro
Plenus est pura bonitate finis,
Terminus rerum, stabilisque fluxae
Regula vitae.
Huc eant omnes animis, et una
Mente conspirent, ubi vera regnat
Summa votorum. generosa meta haec
Floreat una.
Nil inest succi sceleri. sequenda
Futilis non est uteri sagina,
Nec voluptates. scopus unus esto,
Quaerere Numen.
Fallitur, quisquis fragiles honores,
Corporis dotes, stimuloque mollis
Obsequens carnis scelerata mundi
Gaudia prurit.
Fallitur, quisquis moritura fulvi
Dona Pactoli nimium tenaci
Ungue corradit: pereunt avari
Furta metalli.


page 42, image: s066

Qui sapit, Caelum sibi nundinatur,
Iussa divino stabilita iure
Cautus observat, solidaeque quaerit
Praemia vitae.

AD ILLUSTREM IUVENEM FRANCISCUM PIGMENIUM Non omnes Nobiles, et Illustres nostro tempore doctrinae ac pietatis gloriam quaerere.

FElix qui geminis dives honoribus
Virtutem didicit iungere sanguini.
Vere Nobilis ille est,
Cui ceras pietas dedit.
Non quicquid nitidum sanguine nobili
Prodit, continuo spirat Apollinem,
Nec qui stemmate magnus,
Doctus nascitur, aut sophus.
Non semper placido docta Scientia
In vultu residet. palliolo rubro
Metatrix generosa
Non semper tegitur Dea.
Non cui purpureis picta coloribus
Formosa est facies, blandaque frons micat,
Hoc ipso ingeniosus
Deformes reliquos praeit.


page 43, image: s067

Sub torvo capite, et fronte capra latet
Docti vir cerebri, sub rigidis pilis,
Sub mento nemoroso,
Sylvestrique coma viret
Doctrina ingenuo nata senatui.
Non raro agricolae filiolos creant
Magnis dotibus aptos,
Celsisque officiis pares:
At contra nitida sub cute straminis
Vis ingens residet saepe recondita.
Crebro fallit imago,
Externique hominis typus.
Pulchris exuviis ludimur inscii,
Fallunt nos oculi. forma boni nequit
Fungi munere testis.
Oris saepe loquaculi
Concinna sciolus veste superbiens,
Crispa Caesarie comptulus omnibus
Praefertur Ganimedes,
Quamvis sit stupidum caput.
Totum stat iuveni saepe negotium
Si scite tremulum scindere poplitem
Gestu supplice norit [Reg: noverit] ,
Si vestigia misceat:
Si certis phaleris verbula proloqui
Cum pompa didicit; si choreas sciat
Cauta ducere libra,
Si sit flexilis histrio:
Si centum ligulis Psittacus Indicus,
Et pennis volucrem comere pileum


page 44, image: s068

Norit [Reg: Noverit] . Si pede furtim
Terram lambere doctus est.
Heros est, olidas pulvere qui comas
Longos in laqueos pectere calleat,
Largique helluo Bacchi
Plures qui tumulet mero:
Qui curto gladio per plateas vagus
Trux vespertilio nocte lacessere
Ausit murmure rhonchos,
Et perstringere pumices:
Facundus Cicero est, qui meretricius
Obscaenum pipit, et putris anhelitu
Qui mendacia cudit
Farto pinguia corpore.
At Tu, qui radiis gemma domesticis
Resplendes. animae pars melior meae,
Tu, FRANCISCE, tenellus
Musae es pullus amabilis.
Te Pallas genuit Semideum parens.
Et castis animum legibus imbuit,
Omnem natus ad artem
Lactatrice Dea places;
Virtutes stabili coniugio ligas
Doctrinae socias, teque perutilem
Pulchro munere praestas,
Ut quondam Patriam regas.


page 45, image: s069

Fatalis temporum avaritia, et oppressio Pauperum deploratur.

PLerunque furtis, vel tacito dolo
Consarcinatae plus recreant opes
Heros iniquos, quam benigno
Quae titulo bene parta iustis
Domi recumbunt munera scriniis.
Vilescit aurum saepe domesticum,
At quod labore est subditorum,
Aut inopis spoliis popelli
Vi corrogatum forte peculium,
Fulgore multum praestat amabili,
Et blandiori sauciatos
AEre oculos, faciemque palpat.
Sic est. propinqui plus habet uberis
Pecus Coloni. plus habet exterus.
Placent rapinae, sumptuosa
Perfidia accelerata fraude.
Delectat aurum, quod fuit Indicis
Promptum fodinis, mille periculis
Emptum metallum. quae remoto
Vena latet pretiosa fundo,
Amoeniori tinnit in auribus
Externa pulsu. quae pelagi moras
Enavigavit, merx probatur,
Si per iter veniat remotum,


page 46, image: s070

Per mille flexus, et furias maris,
Per vorticosi proelia Nerei,
Everberatas quae per undas
Advehitur, liquidasque mortes:
Placet superbo nomine raritas.
Iam nemo ventos, aut mare spe lucri,
Montesque aquosos pertimescit,
Aut pelagi refluentis aestus,
Timetve saevas diluvii minas
Infame centum naufragiis fretum,
Scyllasque latratas molossis
AEquoreis, tumidisque Syrtes
Phocis natatas. nemo timet lacus,
Instarque montis corpora piscium,
Ferocientes nemo gentes,
Et trucium populum Insularum.
Imus per ignes, per medias aquas
Grassamur ultra, per mare naufragum.
Supra procellas elevati
Scindimus indomitum liquorem:
Negotiosi litora Iaponis,
Ripasque pingui foenore divites,
AErarium Gangis potentis
Illicitis violamus armis,
Armamur hastis. ipsa suburbia
Praetenta Diti, moenia Tartari
Nocente inundamus ira,
Et cupido laniamus ense:
Vix ipse Pluto tutus in abditis
Tellure regnis. saepius accidit


page 47, image: s071

Tumultuantum vis ligonum
Terribilis stygias ad aures,
Ut inde flavi diripiant lucri
Orci culinae proxima foenora:
Terram profundam, perforata
Matre pia, iugulamus armis.
Ubique Martis signa relinquimus,
Et civitatum tota cadavera,
Truncasque turres, advenasque
Exigimus Patria, et penates
Damnamus igne. hinc fessa malis iacent
Emuncta passim regna pecunia.
Hinc sudor omnis subditorum
Prodigitur, tenuisque pellis,
Unaque simplex abstrahitur cutis:
Exsucta prostant ossa, nec uspiam
Medulla comparet, sed atrox
Innocui pecoris macellum.
O sanguisugae queis [Reg: quibus] tumidae scatent
Cruore venae! vos inopum bona,
Vitamque, fortunasque Achivum,
Vos miseros editis Colonos.
Vestra est voluptas glubere rusticos,
Et innocentem cum corio gregem
Patente rictu devorare,
Et barathro sepelire vasto.
Clamant disertae verba pecuniae,
Poenasque Coelo vindice devocant,
Armatus orator lacessit
Astra cruor, miserumque sudor.


page 48, image: s072

AD NOBILEM IUVENEM EMANUELEM MANTICUM ASSIDUO MEDICINARUM USU PERDITUM. Ut deinceps iis abstineat.

QUam te sereno saepius aere
Videre mallem corpore. strenuum
Exire in hortos, et patentes
Luxuria viridante campos?
Ut ludibundo Te potius gradu,
Quam tortuoso vix pede pendulum,
Videre mallem saltitantem
Vere novo, medioque Maio,
Dum cuncta rident, et placidis comis
Crispatur arbor, dum sine faecibus
Crystallinae funduntur undae,
Et vitrea nive candidati
Fontes amoeno frigore bulliunt,
Blanda parati laetitia bibi:
Phonasca dum passim resultat
Silva, choro variata pleno,
Et floridorum iurgia gutturum.
At occupatum te retinet domi
Molesta morborum catena,
Et querulo religat grabato.


page 49, image: s073

Assurge tandem. plus mihi, MANTICE,
Spero deinceps, quam Medicis, dabis.
Contemne pastillos Medentum
Non iuveni stomacho litandos.
Plus eruditus plus cocus efficit,
Plus sanitatem, quam Medicus, iuvat.
Embamma quid prodest recoctum,
Quisquiliae, insipidaeque faeces
Docti veneni? clam perimunt favi,
Sensimque vires corporis exedunt
Mordace succo. vultuosus
Nil iuvenes relevat Galenus.
Serpente plenis, obsecro, quid Scyphis
Sophi propinant, qualia iuscula?
Qualem paludem? quam mephitim,
Quae iuvenes populetur annos?
Vides, ut atra pocula liveant
Diluta spuma? malo siti mori,
Quam discolores has lacunas,
Et maculas bibere obsoletas.
Vah! quanta primum, dum subit intimum
Vis illa ventrem, seditio domi est?
Vah! quanta gliscunt proeliorum
Semina, materiesque belli?
Ut ventilatis corporis iliis,
Expergefactis murmura tympanis
Alvo resultant, et tonantis
Ventriculi resonant querelae?
O quos latratus, quos gemitus ciet
Imis receptus visceribus dolor!


page 50, image: s074

Emesne tanti sanitatem,
MANTICE, desidiamque vitae?
Serva diaetam. plus tibi proderit
Ars abstinendi, quam medicus Labor.
Permitte conari iuventam,
Scit faciles superare morbos.

Multiplices in Iuventute praesertim, et reliqua humana vita peccandi occasiones dari, ostenditur.

NOn tot probrosis uritur lappis ager,
Tribulisve campus degener vastis patet [(reading uncertain: badly photocopied margin)]
Nec tanta veprium copia urticis riget,
Quanta improborum messis est [(reading uncertain: badly photocopied margin)]
Ubique regnant scelera, criminibus scatet [(reading uncertain: badly photocopied margin)]
Populosus orbis. cura quantumvis vigil,
Oculique Themidis excubent, prodest parum [(reading uncertain: badly photocopied margin)]
Legum minax custodia.
Quis calcitrantem sepiat iuvenum indolent [(reading uncertain: badly photocopied margin)]
Quis fraudulenti sceleris ingenium premat [(reading uncertain: badly photocopied margin)]
Quis impotentis Veneris incestas faces,
AEtnamque turpem sopiat?
In vetita proni nitimur. nemo moras,
Nemo protervo casui metam iacit.
Quis tot profanos angulos custodiat?
Abstrusa quis cubicula


page 51, image: s075

Intacta servet scelere, labisque integra?
Occasiones amputet? genium domet?
Vir est virorum, quisquis indocilem premi
Victor iuventam subiugat,
Primosque motus frenat, et palmam refert.
Facilius Hydras stravit, et torvos apros
Spumante rictu, dente fulmineo truces
Pugnator audax Hercules.
Ubique statio proelii est, intra et foris
Hostes lacessunt. perdita hinc studiis suis
Natura fragiles saepe, et invitos trahit;
Incentor illinc Tartarus
Irritat audax fomitem: speciem exhibet.
Foro propinat nundinas, merces parat,
Illicia varia monstrat, et miseros capit,
Ceu qui volucres decipit
Splendente visco: futilem apponit dapem,
At servitutem, retia, et laqueos procul
Abscondit anceps, donec incautam suis
Praedam cavernis implicet.
Speciosa fraus est daemoni: humanas procis
Formas tuendas obiicit, pulchrum typum,
Blandum colorem, virginem frontis nivem,
Eburque colli lacteum:
Illum metallo tinnulo, et flavo luto,
Cistaque nummis turgida, et gemmis capit,
Illum potente gloria. prensa est avis
Captiva sero carcere:
Non evolabit amplius. clausa est fugae
Omnis facultas, languidas pennas trahit


page 52, image: s076

Imbellis Animans. crimen invaluit mora,
Falcem medentis respuit.

Vis ac diversitas divinae gratiae in Iustis et peccatoribus similitudine creati Solis ostenditur.

QUiscunque tandem lucida Sidera
Nictante cernit fronte trementia;
Aprica Coelorum theatra
Propitiis vigilata flammis
Quisquis severa mente perambulat,
Solare lumen prae reliquis stupet,
Vastique cursoris decorem
Suspicit, Oceanumque Lucis,
Qui copioso profluvio frequens,
Sibique nunquam dissimilis micans
Diversa diversis in oris
Efficit inferiore terra:
Sursum politi luminis aurifex
Mendica vestit Sidera fulgure,
Parumque Stellae impertit uni,
Plus alii, invariatus in se:
Infra creatis insinuans fibris
Suum vigorem, plus teneri foci
Praestantibus rebus ministrat,
Et famulos moderatus ignes


page 53, image: s077

Plus officinae, plus facis inclytae
Propinat auro, quod radiis coquit,
Plus fabricando dat metallo
Luminis, ingenuisque gemmis,
Quam rure spinis, vepribus, aut rubis:
Ille ipse ceram molliter afficit,
Fluxumque procurat sequacis
Materiae, tepidasque guttas,
Lutumque contra durius efficit,
Terramque spissat lumine torridam.
Diversa diversis patrantur
Corporibus, satagente Phoebo.
Haec est imago NUMINIS, et typus.
Dat plus amicis, et reprobis minus:
Indurat istos, mollit illos.
Dona suo variant favore.
PETRUM negato Numine perfidum
Divinus ignis nube facillima
Liquavit in nimbos, salubri
Flere dedit scelerata rivo
Mendacis oris scommata: lacrymis
Nefas redemptum est sacrilegi labri.
AEgyptium contra Tyrannum,
Ceu scopulo solidum marino,
Durum reliquit, nil monitis sacris,
Nil Mose motum. calluit in petram,
Et obstinata mente rupem
Prodigiis retinens stupendis
Rebelle secum detulit in mare.
Spumante SAULUS lapsus equo Lupus


page 54, image: s078

Effectus Agnus, consecutus
Numinis artificem favorem est.
At nundinator Sacrilegus suo
Errore IUDAS perstitit impii
Tenax lucelli, nec scelestam
Rescidit indocilis crumenam.
Sic est. parata provida singulis
Negotiatrix gratia stans ope
Venatur omnes ad salutem,
Atque hominum licitata mentes
Implere Caelos cogitat incolis.
At liberali munere nequiter
Peccator usus, tam potentem
Negligit immeritus favorem,
Semperque praesens floribus optimis
Nocente palpo turpis araneus
Sugit venenum; nec cadentem
Petra capit pluviam, nec imbrem
Sinu repando percipit, ac faces
Mittente Phoebo, lucida spicula,
AEstusque sacros obseratis
Arcet iners animi fenestris.
Quae perpetravit mira potens DEUS,
Suis amicis usus ad ardua?
Ingressus in pectus TERESAE
Cum iaculo, pharetraque plena
Candente meta ludere providus
Scopum perito vulnere contigit,
Exaggerato mentis aestu
Largus amor volucri sagitta


page 55, image: s079

Praedatus imi est viscera corporis.
Venam pudico Sanguine turgidam,
Et innubo plenam rubore
Vis NERIO generosa rupit,
Suoque costam transtulit e loco
Amando fessam. vis eadem rogi
Vix non STANISLAUM redegit
In cineres, febriente corde;
Resedit ardor flumine frigido,
Flagransque Phoenix imbre refectus est.
Quantum SENENSIS gratiarum
SPONSA tulit, gremiique largi?
Visens ad illam SPLENDOR IMAGINIS
CHRISTUS PATERNAE, SOL SAPIENTIAE
Illapsus in terram benignam,
(Quam docili CATHARINA fundo
Tanto pararat fertilis hospiti)
Ibi metallum stemmate nobili,
Pluresque virtutum Smaragdos
Expoliit [Reg: Expolivit] , tenerasque gemmas.
Adhuc paratis stat DEUS ignibus.
At, si rebelli quis stiterit mora
SOLEM faventem, mox reflexis
Stat radiis, retrahitque lucem.


page 56, image: s080

Opera quaecunque mortalia deficere, ideoque continua et iterata reformatione opus habere ostenditur.

SEnile tempus, canaque depili
Tandem glabrescunt saecula vertice,
Tristisque longaeva pruina
Albet hiems, niveaeque curae
Sparsae capillis inficiunt caput.
Torpescit aetas, et tumulum pede
Laevo salutat, dexteroque
Prensat humum, fragilique Mundo
Adhuc labanti poplite nititur.
Nihil beatum est. vita fatisceret
Humana maturis ruinis,
Ni medica regeretur arte
Parce superstes pectoribus calor,
Nisi e supremo despiciens tholo
Potens Magister sustineret,
In nihilum remigraret orbis.
Sic constitutum est fomite criminis.
Non prata vivis picta tapetibus
Semper virescunt, nec tenorem
Annus habet refluens eundem.
Tandem veternum tempora contrahunt,
Et ipsa Coeli sphaera volubilis
Lassata subsistet, quieto
Axe vacans, sterilique cursu,


page 57, image: s081

Ni motor urgens Angelus impetus
Reddat priores, et rapidos fuga
Instauret annos, prodigoque
Ire rotas iubeat volatu.
Putrescit alto flumine stans ratis,
Et pigra merces respuit Indicas,
Ni querna mercator vetustae
Tergora sufficiat carinae.
Squaleret alta fertilis arbore
Apex Olympi, stagnaque frigore
Semper rigerent, pertinaci
Vincta gelu remaneret unda,
Somnoque litus staret inutili,
Ni temperata lampade Sol redux
Aquas resolvens otiosas
Disiiceret fluvii catenas.
Domus vetustis debilis imbribus
Cadet, recentes ni solida trabe
Addas columnas, lapsuique
Substituas opus aere fusum,
Laxaeque rimae vulnera corrigas.
Silente ferrum carcere conditum,
Ensisque vagina quietus
Continua scabie exedetur
Rubiginoso degener otio,
Ni cote primum restituas stylum;
Lepramque tergas bellicosae
Materiae, poliasque falcem.
Quin curva furto Cynthia menstruo,
Cum trunca miscet cornua nubibus,


page 58, image: s082

Ignes ademptos, atque macros
Accelerat reparare vultus.
Amat vetustis languida mensibus
Natura vitae restitui novae,
Sic ultimam Phoenix senectam
Incolumi renovat camino.
Vides, ut arctas ingrediens vias
Post se volatum iactet inutilem
Regina praedatrix volucrum,
Et vetulis medeatur alis,
Rostrumque duris exacuat petris?
Tunc aestuantis fulgura Sideris
Constante rursus praeparata
Ore bibit, speculumque lustrat.
Si firma tantum corpora langueant,
Et aere fusus deficiat status,
Quam mentis inconstans remissae
Partus erit? fragilisne virtus
Magno virebit tempore florida?
Quid est caduca mente fugacius?
Homone durabit probatis
Moribus, egregiisque factis
Radice forti nixus in arduis?
Vincetne carnis tela domesticae?
Num blandientes ipse amicos
Deseret, illicium cadendi?
Occasiones num fugiet vafras,
Et delicatis retia fraudibus,
Subtile peccandi venenum,
Et reliquum stygis apparatum?


page 59, image: s083

Experta res est. quot Iuvenes, Cygnos
AEtate prima, in classibus infimis
Novi ipse, mutatos repente
In volucres styge nigriores,
Sentire postquam magnifice in scholis
Coepere se se liberioribus:
Tum saepe fracta disciplinae
In barathrum scelerum ruere
Famae et peculi prodiga nomina,
Noti per Urbem flagitiis Proci.
Quot innocentes perstitere
Sollicito gremio parentum
Adhuc retenti, qui, simul ac sinu
Nidi paterni, ceu cochlea e domo,
Sunt evoluti, se pudenda
Indomiti Venere inquinarunt?
Virilis aetas crimine plurimis
Canos ad ipsos constitit integra,
Qui defatigata senecta
Indecorem coluere vitam.
Heu! quam ruina praecipiti leves
Stant actiones? dissimilis sibi
Humana mens est, turpiusque
Instabili variat Diana,
Velutque corpus febribus obsitum
Repente friget, mox iterum calet,
(Alternus humorum tumultus
Quando subit, refluusque gurges
Secum tremores, et glaciem vehit)
Iactantur artus; mox profugo gelu


page 60, image: s084

Succedit aestas, Siriusque
Improbus immodici caloris;
Sic concitato saepius impetu
Succensa sacris mens flagrat ignibus:
Proponimus durante flamma,
Nescio, quae generosa facta,
Dum mens sacratis bullit amoribus:
At quot tenaces propositi viros,
Cum tempus exposcit, videmus?
Quorsum abiit decumanus ardor?
Ah! non perennes, sed salii meri
Ignes fuere, evanida fulgura,
Meri vapores, sordidisque
Flamma volatica nata campis,
Lampasque pigris orta paludibus,
Non verus ordo, nec stabilis focus.
Non adfuit verus caminus
Perpetua vigilatus AEtna.

AD FULVIUM GREGORAM Ut pro praesidio Castitatis ab illecebris abstineat, et sensuum custodiam sibi commendatam habeat.

Innubam quisquis teneri pudoris
Diligit carnem, niveamque mentem,


page 61, image: s085

Is sibi reddat facili obsequentes
Foedere sensus.
Abstine visu, nitidoque vultu:
Vulnerat blandi Basiliscus oris,
Picta mendaci iuvenilis ostro
Forma trucidat;
Hic labant rupes, solidaeque turres
Saepe procumbunt: genium virilem
AEre concretum domuit loquaci
Femina vultu.
Credulus ne sis nimium colori.
Perbrevi vernat nive, quicquid albet.
Interit murex, teneroque fluxa
Lilia gypso.
Instruit nodos laqueosque plectit
Forma sirenum, placidique nictus
Morte scintillant, mulier nocendi ex-
-perta supellex;
Illa praesertim, tremulis ocellis
Quae micat furtim, radiisque ludit,
Quae genas pingit violenter, emptas
A calamistris.
AEthiops multis color insideret,
Ni venenatis cutis atra cretis
Uncta constanter, totiesque lota
Flumine lactis
Cederet tandem medicata fraudi
Nequiter candens. prope septimana
Indiget pellax mulier, polita ut
Denique surgat.


page 62, image: s086

Abstine plectris, hilarique cantu,
Feminam spirant: nec enim virili
Trusus e sexu puer ore raso
Garrit amoenum:
Masculam mollit cytharista mentem.
Orpheus chordis animos viriles
Macerat, colles trahit, et sequaces
Pectine Cedros.
Impera caecae manui, catenis
Necte captivam. ruit illa praeceps
Libero palpo, nisi vinciatur
Praedo pudoris.
Abstine unguentis (muliebre fragrant)
Et croco, et late redolente myrto;
Abstine molli bibula illinire
Tempora nardo:
Roscidos guttis olidis capillos,
Et laboratis adipata myrrhis
Membra ne cura, nec odora laeti
Balsama succi.
Abstine blandum, GREGORA, palatum,
Et gulam fraena, nocet empta longis
Suavitas morbis, valetudo largis
Perdita vitris:
Nil leves fumi, volucrum sagina,
Vasa Campano saturata musto,
Nil botri sanguis facit ad salutem.
Temne magiros:
Sufficit parca sterilis culina
Mensa, ieiuna tenuata lance;


page 63, image: s087

Cruda acetosa sapiet famenti
Brassica faece.
Vive contentus meliore sorte
Integer vitae, scelerisque purus
Mente constanter viridante. paucis
Omnia dicam:
Siste festinas in odora nares.
Aure furtiva, modicoque nictu,
Et manu cauta, tenuique parcus
Utere gustu.

SEVERINI BOETII CONSTANTIA.

HIc ille celsa mente BOETIUS
Mundis ducentis altior evolans,
AEternitatis fenerator
Providus, intrepidusque morti
Prodire magnis passibus obviam.
Non ille montes praetulit aureos,
Promissa regis, blandientis
Ora Ducis, facilemque frontem;
Non ille vultu motus amabili,
Cauteque vulpi credulus Aulicae
Hamum potentem nil moratus
Perstitit impavidus ruinae
Inter frementum [Reg: frementium] carnificum minas,
Inter secures fallere nescius,


page 64, image: s088

Malensque canos purpurare
Sanguine, quam Patriam scelesto,
Unaque cives prodere Principi.
Adsunt amici, mollia suggerunt:
Regi monenti, temporique
Se daret, artificique fraude
Sibi teneret pectoris intima:
Non sensa mentis, verba peti modo.
Advenit et coniux disertis
Corda movens aries querelis,
Matrona blando garrula flumine,
Fusis recenter nubila lacrymis;
Ostendit illi filiorum
Degenerem minime iuventam,
Oratque casti per thalami fidem,
Per gratiosos indole liberos,
Servare se proli Parentem
Continuet, tenerisque pullis
Non ante tempus pabula subtrahat,
Ornare ceras pergat, et intimo
Favore Regis nundinetur
Divitias, seriemque stirpis
Longo propaget sanguinis ordine.
Contra stat Heros inviolabilis
Sermone blando, filiorum
Nil facie, lacrymisque tactus:
Deliberata torvus imagine,
Gravique vultu serius, Apage!
Ait monenti, nil molesto
Efficies malesuada cantu:


page 65, image: s089

Absiste Syren, desine coniugem
Vocare coniux prodiga: sum Tuus,
Sed usque ad aras, filiorum
Me memini, Patriaeque patrem.
Dein Amicos fortiter intuens
Exasperata nube supercili,
Plus fronte, quam verbis locutus,
Ite, ait, atque animas pusillas
Firmare longa pergite naenia,
Viros in alta pace relinquite.
Insanio nec dum, Propinqui,
Sat scio, quae mihi sint agenda:
Tam cautus inter prospera MANLIUS
Huc usque vixi, quam didici pati
Adversa constans, provocata
Stabo dein in utraque Sorte
Victor, furentis nil metuens Ducis,
Nihil miserti Caesaris indigus.
Haec elocutus fulguranti
Colla dedit ferienda cultro

S. [Abbr.: ?] IGNATIUS LOYOLA COELUM CREBRO ASPECTANS IN DEUM RAPITUR.

AUrorae tenerum diem,
Et tinctum roseo sanguine tramitem,
Vultum spectat amabilem,


page 66, image: s090

Astrorum subitam flexilium fugam,
Stillantem lacrymis Deam,
Natali reduces Solis eburnei
Miratur radios mari,
Et multo saturam lumine crapulam,
Late conspicuas plagas,
Collectas celeri limite naufragas
Incerto Oceano faces.
Cum Sol Hesperiis fit propior fretis,
Spectat decrepitum diem,
Et multis vigilem lampadibus Polum,
Nocturnum stupet Hesperum,
Stellas, quae praeeunt, atque pedissequas [Reg: pedisequas] ,
Argento nitidum lacum,
Coelestes oculos, et varium iubar,
Lusco sidera lumine,
Et Plenas radio divite palpebras,
Miratur rutilum globum,
Nocturnoque rotas axe volubiles,
Lunae praecipites equos,
Aurigae nimium desidis otia,
Et ductam stadio moram,
Luctantemque traham, flagra sonantia
Stellato vaga verbere,
Errantes celeri fulgure lampades,
Scintillans pelagus stupet;
Miratur bivio lacte natantia
Coeli dulcia compita,
Pulchrum siderea Mercurium nive,
Astro sanguineo trucem


page 67, image: s091

Mavortis gladium. difficilem senem
Prolis carnificem suae,
Et pompa reliqua lucida Numina
Stellatumque palatium:
Miratur Procerum plena cubicula,
Divorum laquearia,
Suspirat lacrymis sponte fluentibus,
Celsosque ingeminat Lares;
Contemnit fragili stercore fictilem
Terram, degenerem locum,
Exclamat: valeat nidus hirundinum,
Felix, qui maculis procul!

D. [Abbr.: ?] FRANCISCO XAVERIO OB VICTAM TOTA INDIA IDOLOLATRIAM ADORNATUS.

IAm frequentatum satis est profanis
Ritibus sceptrum. Lusitana postquam
Appulit classis, migrat exulatum
Turba Deorum.
Floret inducto reparata Christo
Praepotens Indi regio Monarchae,
Quaeque silvescens sterili profudit
Messe noverca
Improbas spinas, subito venustos
Martyrum flores parit, atque fruges.


page 68, image: s092

Stat seges foetis cumulata spicis,
Ebria botris.
Macte! lugubres facie serena
Lingue maerores, profugosque ride
Patriae truncos animose largo
Inde cachinno.
Macte! Sudorem Patris inquietum,
Transitos rivos, glacieque multa
Vitreos amnes memora, tyrannos
AEquore ventos:
Naufragum fracta toties carina
Praedica Divum; nisi dissolutis
Imperans Euris monuisset undas,
Saepe perisset.
Mira FRANCISCI recita per orbem,
Et datas morti, febribusque leges,
Virginem carnem sine labe viva in
Calce virentem,
Integros artus, violata nullo
Spiculo mortis, vitiove tabis
Membra, vernanti taciturna somno,
Nobile corpus.
Adiuvent sacras Elementa laudes,
Instruant pompam toties potenti
Ante FRANCISCI cicurata voce,
Nutibus aequa.
Tuque caelestis populator ignis,
Qui tuas vires, calidumque lumen
Saepe FRANCISCO famulo iubebas
Cedere iure:


page 69, image: s093

Tuque terrestri mare ponderosum
Ambitu clausum, locuplete cingens
Poculo terras, residensque fixa
Litoris ora:
Tuque praeruptis onerata saxis
Obsequens Tellus, gremio repando
Audiens nutus, docili sepulcro
Reddere functos
Prompta, FRANCISCO repetente praedam:
Tuque subtilis nemorum susurro
Garriens aer, volucresque pleno
Fornice stringens
Plaude Patrono. media e procella
Praeferat partae fidei trophaeum
Signifer cancer, geminaque chela
Libret in auras
Miles undosus labarum salutis.
Ipse FRANCISCUS niveis caballis
Vectus, immensis geminum triumphis
Impleat Orbem.
Gentium Numen gemina catena
Prodeat vinctum, domitique Reges
Ambiant currum; comitetur atro
Turbine pestis
Pulsa FRANCISCI precibus Malaca,
Pallidae febres medico favore
Exules factae meliore stipent
Ordine pompam.
Convolent, urbes, dominante quales
Marte FRANCISCUS sibi subiugavit,


page 70, image: s094

Arte confidens, scopuloque freta
Perfida TOLUS.
Integrae cerno simulacra cladis
Hostis Aceni, laceramque classem,
AEre conductos Zephyros, et Euros
Ire triumpho.
AEneo clangunt resoni metallo
Ebriis buccis, tumidoque fratres
Ore turgentes Boreas, et Auster,
Caetera pubes
Tota Captivis, humilique faece
Constat, insigni tamen apparatu
Culta ramorum viridante luxu
Fercula portat.

AD ILLUSTREM D. [Abbr.: ?] ANSBERTUM SANSEDONIUM. De Miseriis vitae Aulicae.

O Aula cultis plena favoribus!
O Aula diris plena tumultibus,
Quot perdidisti Candidatos
Spe cupida, fragilique nixos!
Ne nictus isthic rectus et integer,
Castusve nutus, vel facies datur
Sincera, sed mendax renidet
In labiis, oculisque vulpes.


page 71, image: s095

Sub fronte suda, sub placidis genis
Haeret susurro, verbaque mellea
Tegunt venenum, blandiente
Vipera saeva natat loquela,
Et Mars amictu pacifico latet
Occultus, aptis temporibus studens,
Dum te lacessat, subruatque,
Et veteres tumulet favores:
Ne crede vanis utilitatibus,
Non sunt profectae pectore serio:
Sed erudito farta bombo,
Et stibio medicata verba.
Comoeda tota est aulica natio,
Semperque nutans, dissimilis sibi:
Iam laeta gestit, spissiore
Iam facie nebulosa languet,
Languere Solem cum videt Aulicum,
Lunamque tristem. gratia lubrica est,
Favorque substructus furore
Ancipiti, stomachoque Regis.
Fortuna fallax continuo fluit,
Et saepe durat vix medio die.
Diu benignos nemo Reges
Possidet, aut faciles Monarchas.
Frustra profanis mercibus indigi,
Et gloriarum ridiculi proci
Prensatis Aulas, Principumque
Obsequium, famulosque pacti
In servitutem difficilem dies.
Virtute nemo tutus ibi sua est.


page 72, image: s096

Repente tempestas sinistra
Exoritur variante sorte.
Qui celsiori considet in throno,
Praeceps in imum flatu agitur levi,
Regnante livoris scelesto
Aucupio, dubioque ludo
Periclitatur, qui fuit intimus,
Regique charus nuper ad oscula,
Qui torque gemmata superbus
Nuper iit, trabeaque longa,
Et undulata pulcer Epomide,
Cohorte cinctus, servitio frequens,
Habens potestatem, repente
Invidia iacet abdicatus.
Ne fide spumae, ne fragili sagax
ANSBERTE, vitro. credere desine,
In tam novercali beatam
Particulam residere vita.
En! Te supremus Rex hominum vocans
Exspectat horis omnibus Aulicum.
Ut servias Orbis Monarchae,
AEre tuos licitatur annos
DEUS peculi prodigus aurei:
Cupit fidelem te famulum sibi,
Coelumque totum pollicetur
Pro modica tibi servitute.


page 73, image: s097

AD DONATUM LILIBAEUM AMICUM SUUM MULTA HINC INDE PASSUM. Adhortatur hominem ad Patientiam.

QUalis remotis nubibus imminens
Nido relicto fulminis armiger
Sensim volucres experitur
Ad radios, oculosque Phoebi
Hallucinatos lumine filios,
Prolemque novit, si bene viderit,
Sic mentium scrutator ille
Omnipotens; penetransque renes
Suos amicos, quos gremio gerit,
Vectos in altum fortiter excitat,
SOLEMque Divinum tueri,
Et docili bibere ore Coelum,
Totumque lucis diluvium iubet,
Calcare terram, vilia temnere
Ostenta Mundi, futilesque
Illecebras pereuntis orbis.
Mens impedito corpore libera
Sursum volatu remige se ferens
Absorpta caelesti theatro
Sideream speculatur aulam:
Quam vis iniqui iudicis ad thronum,
Aut aere inunctum duplice Praesidem


page 74, image: s098

Damnatus adstes, concoquendum
Magno animo tibi crede bolum:
Quamvis Tyrannus tempore bellico,
DONATE, ferro saeviat in bona:
Iniuriae quamvis olympi,
Et lapides regione celsa
Creti comatas in segetes pluant,
Amnisve inundans litora cessilis
Erodat agri, vel tumente
Flumine depopuletur aedes,
Ferenda sunt haec: lenis Aprilis est,
Hydrope nubes ebria depluo
Ubi per auras proeliata
Sat tonuit, revehit serenum
Coelo favorem. dispereant bona
Subiecta morti, vana crepundia!
Maiora restant. munerator
AEtherea est opulentus aula.
Haec est amoris tessera, si DEO
Contentus uno caetera rideas.
Hereditatem pinguiorem
Nemo dabit, referetque nemo.
Beatus ille est solus et unicus,
Cui sordet Aurum vilius aspici,
Gemmaeque nolentes latere,
Et reliquae novitate gazae.


page 75, image: s099

De miseria malae Conscientiae.

HEu miser rerum status, et malorum
Fertilis ludus, cui lancinata
Mens domi est, crebris animusque prurit
Saucius hamis.
Hospitem quisquis fovet inquilinum
Conscium vermem, facieque rubra
Nutrit inviso monitore crimen,
Et male facta
Sustinet crebro sibi refricari,
Is sinu portat Decium, aut Neronem,
Sentit infesto sibi vellicari
Pectora milvo.
Non dapes illi sapiunt, nec aurum
Limpidi vini, saliensve laeto
Poculo sanguis generosus uvae,
Nobile mustum.
Quale pulvinar timido est? echino
Dormit aeterno. taciturna pluma
Transit in saetas, et equina spissae
Stamina caudae:
Somniat flammas Styge praeparata,
Volvit Inferni thalamos et ollas,
Igne sudantes avido lebetes,
Cogitat orcum:
Pendulum fulmen, tremulaeque virgae
Imminens flagrum timet, et severus


page 76, image: s100

Carnifex mentis iugulo propinquum
Praecipit ictum:
Nullus est lusus sat ei facetus;
Si pilam grandem quatiat tumente
Folle praegnantem, queruli doloris
Tormina sentit:
Aleis nullum, licet auspicata
Sorte proiectis, reperit levamen,
Nec, licet nigri saliant ocelli,
Plurima puncta
Ossei ludi, locuplete censu,
Intus est laetus, quia vulnerata
Mente perplexus gerit insolentem
Pectore vermem.
Ambulans prato tacitum latronem
Corde circumfert comitem, patrati
Exprobratorem sceleris, silente
Caede ferocem.
Exedit fibras pudor, insolentis
Mentio facti cruciat peracti
Conscias naevi latebras, medullam
Perforat omnem.
Prodige est felix homo, paenitendo
Qui nihil dignum facit. est beatus,
Paenitens quisquis male facta mente
Vindice plectit.


page 77, image: s101

AD SERENISSIMUM PRINCIPEM MAXIMILIANUM AMADAEUM etc. SERENISSIMI FERDINANDI BAVARIAE ELECTORIS PRIMOGENITUM. Nativitas eius et ortus Gemmae similis praedicatur.

COnchyle praegnans, quod gremio parit
Gemmante guttam, divitibus iacet
Illustre ripis, aureique
Gangis amans, nitidique limi
Flavis arenis accubat, et situ
Se se modesto continet in lacu,
Matrice claudens elegantem
Luce recens vigilante gemmam.
Narrare cunas Sardonychis iuvat,
Ortumque primum. Scilicet aurei
Aurora sudatrix diei
Sanguineo rubicunda luxu
Cum mane pulchris invehitur rosis,
Conchyle binas mox aperit fores,
Nectarque Coeli liberali
Axe cadens repetit parato
Matricis intra viscera poculo,
Imbremque avaro carcere detinet


page 78, image: s102

Nutricium lambens olympum,
Et tenerae pluvias diei:
Tum concolores artifici mora
Stillas adultis Solibus excoquit,
Et improbo torrens calore
Accelerat lapidis iuventam,
Donec nitenti se rudis induat
AEtate pallor, donec idoneam
Concrescat in massam Smaragdus,
Et placidis vireat favillis:
Ardente donec conspicuus die
Longa Pyropus se poliat face,
Et igneo nictans colore
In tenebras dominetur atras.
Sic Gemma quaevis nascitur, et Polo
Tota educatur. Sic etiam TUI
NATALIS ORTUS aemulatur
Fausta dies, AMADAEE, Gemmam:
Nam TE benignis perpluit imbribus
Illustre Coelum, fudit et integras
In TE procellas gratiarum,
Et saturas sine fine dotes.
Stans axe celso lumine TE suo
Sol delicatus lactat, et inclytae
Laetantur in partu secundo
Pegmatis aetherei lucernae.
Coeli rapinam cernere tum magis
In TE licebat, propitium iubar;
Inebriato distinebas
Pectore Sidereos favores.


page 79, image: s103

Haerere vultu conspicuo iuvat,
Multoque foetum Numine parvulum,
Magnumque mirari Parentem
In facie nitidi Puelli
Large micantem. Quae Tibi gratia,
Tenelle PRINCEPS, quis Tibi stat decor?
Ab eleganti prodiisti
Matre Puer, pretiosa Gemma:
Stant innocenti Lilia frigore,
Formosa vultus germina lactei:
Stat nupta candenti pruina
Purpura. Sidereis fenestris
Binis ocellis prospiciunt Avi
Pleni Gradivo, grandia nomina,
Vultuque torvus militari
Rex Solymae GODEFRIDUS Orae
BULLONUS Heros spirat aheneum
Virum, timori cedere nescium:
Severitas cum suavitate
Iuncta gravi, socio relucent
Astro sorores purpureis genis,
Luduntque labris. tantus inest nitor
Infusus ori, tantus ardor
Mollibus insinuatus annis
Scintillat imis nobilis ossibus,
Altaeque candor proditor indolis
Exspirat in vultus theatrum
Virgineo niveus colore.
Vix natus orbi es delicium Patris,
Minerva cunis adstitit obstetrix;


page 80, image: s104

Arrisit haec magno Clienti,
Et virides cicuravit annos
Magistra vitae, finxit et ipsamet
Ver gratiosum, primula tempora,
Nervique plenas, et decoris
Exeruit studiosa vires,
Rexitque corpus, mulsit et osculis,
Dotesque natas Imperio dedit
Fuco solutos, et sereno
Pectora candidiora Coelo;
Dextram rotando finxit idoneam
Sceptro: Coronae disposuit caput
Olim ferendae, providisque
Consiliis cerebrum paravit.
Ut Gemma, postquam lumine nobili
Polita tota est. lucet, et utilis
Virtute pollet singulari,
Ac medico famulatur usu,
Et mox Coronis inseritur Ducum,
Aut gloriosis ardet in aulis
Pyropus ignitos vigore
Sidereo iaculatus ignes;
Sic dignitati, quae nitet, et micat
Fulgore laeto, conspicuo throno
Miscere virtutem regendi
MAGNE scies PUER eminentem:
Quando (imbecillis dextera quae modo est)
Matura Sceptro crescet, et aureo
Tornatilem POMO ferendo
Erudies, AMADAEE, laevam.


page 81, image: s105

Throno potitus, Sedeque Principe,
Dux Subditorum vota lucrabere,
Magnete plenus liberali
Corda hominum rapies amore:
Uti trisulco fulmine nescius
Suo benignus tempore noveris,
Decere Reges lenitatem
Imperio bene constituto.
Regnare nescit, qui magis impetu,
Quam suavitate, et consilio iubet.
Tardeque paremus coacti,
Nec dominos patimur severos:
Natura namque id mentibus indidit
Exasperari suppliciis mage,
Quam debiti praestare partes
Officii rigido Tribuno.
At blanda frons est, MAGNE Tibi PUER,
In vultu amoris Signa legunt Tui.
Iuventa praeludit virili
Pacifici SALOMONIS aevo:
Adhuc Puellus compede detines
Tenace mentes, vincula fabricas
Placente vultu. prorogabis
Mirificam genii Columbam.
At si nocentes forsitan igneo
Hostes lacessant pectore PRINCIPEM,
Spirare tum plenus rigore
Ipse scies BOICUM LEONEM
Ferocientem Sanguine barbaro.
Victore terras Marte tuebere,


page 82, image: s106

Pergesque nomen BAVARORUM
Grandibus amplificare factis.

Brevitas Humanae vitae ostenditur descriptione Floris Indici Ephemeri.

MAne supremo, lacrymante rore,
Nuper invisens animosus hortos,
Intuens Florem, varias terebam
Pectore curas.
Sole vix nato, tenuique luce,
Transfugas Phoebo subigente Stellas,
Flosculus surgit, populosa nodo
Germina claudit;
Mox ubi Titan magis invalescit
Primulis horis, foliis solutus
Carcerem pandit, teneroque fucum
Exerit ore;
Intremit leni, Zephyro loquente,
Fluctuans filo, gracilique stirpe,
Stans sui compos calicem repanda
Fronte propinat.
Advenae longa regionis ora
Huc apes iunctim veniunt, et udis
Bombilant alis, repetunt coquendo
Pabula melli.


page 83, image: s107

At colorato subito vigore
(Sole robustam iaculante Lucem)
AEstuans marcet, nimioque febrit
Languidus igne.
Hic typus vitae est: diuturna non est.
Nascimur tarde, morimur repente,
Perbrevi floret minio iuventus,
Interit aetas.
Sanitas mendax, inopina mors est,
Saepe longaevos licitatur annos
Forma mortalis, subito flagrante
Febre necatur.
Qui valens noctu subiit grabatum,
Mane non surgit, nece mortualem
Copulat somnum, feretroque lectum,
Funere vitam.
Quid superbimus fragili creati
Sordidi gleba, velut aere fusi?
Ossei nemo refugit sagacem
Militis arcum.
Saeculum quare sibi pollicetur
Vermium saccus? diuturna non est
Hora fungorum, moriente Sole
Commoriuntur.
AEnea est forsan caro, quae saliva
In globum ducta citius soluta
Dissilit nullo remanente frusto, aut
Fragmine bullae?
Cuncta marcescunt (nec enim solutus
Quispiam lege est) homines, feraeque


page 84, image: s108

Subiacent morti. rata sunt vetusto
Funera pacto.
Labitur Cedrus senio, minaci
Quae tholo frondet Libani, feroces
Passa Vulturnos. moritur perempto
Stipite Quercus:
Marmoris duri scopulosa moles
Par senectuti patiente saxo
Denuo vergit, carieque sese
Praebet edendam.
Desinit, quicquid spatiosus orbis
Ambitu claudit. vacat a tributo
Nullus hostili, neque Nestor ipse
Morte superstes.
Fabula est annis saturata Phoenix.
Viribus non haec Avis imminutis
Ligna comportat, nec olente viva
Cynnama thure,
Non rogo se se cremat, aut fugaces
Corrigens annos famulante penna,
Stridulis alis, velut usa folle,
Suscitat ignem.
Non odoratis renovata cunis
Ales exusto iuvenescit aevo,
Fabula est, tantum iocularis ignis
Posse favillam.
Fossa communis tumulabit omnem
Denuo carnem patulo sepulcro,
Totus huc vasta scrobe glutiendus
Confluet orbis.


page 85, image: s109

Effusa DEI erga mortales liberalitas commendatur. Hominum prodigalitas et Luxus omnium vitiorum occasio damnatur.

OMnibus curas alimenta, Numen,
Horreo ingenti volucres canoras
Liberi campi, variosque silvae
Pascis alumnos:
Copias MOSIS profugas CANOPO
Depluo Coeli saturas canistro,
Melleo duris saliente petris
AEquore potas:
Limpida purum scatebra fluentum,
Innubis plorat speciosus undis
Fons aquae vivae, terebrante siccum
MOSE cacumen.
Nauseat rivos, medicumque potum
Degener Mundus, male delicatus
Allium foetens, et olente prurit
Cortice cepas.
Non sapit Coelum, Superumque mensa.
Appetit faeces, adamatque vappam
Desidis stagni, luteasque sugit
Rana paludes,
Et coaxatas querulis alumnis
Amnium sordes, viridesque pigri


page 86, image: s110

Pustulas rivi sitit imperiti
Culpa palati.
Corporis pronus studet obsoletis
Commodis Mundus, situs in maligno
Negligit mentem, cupidaque quaerit
Carne saginam:
Venter, ut Numen colitur, sacellum
Proxime structum Veneri est, pudendas
Impius mystes EPICURUS oras
Helluo prensat:
Praesidet Sacris Popa poculorum,
Ventre monstroso bibulus natator,
Carnea moles violenta turri
Large adipatum
Vectat abdomen, gremioque pingui
Pegma ventosum locuplete fulcit
Helluo funda. comedone nil est
Vastius illo.
Hanc sibi metam statuit Cupido:
Improbus caecum iuvat error orbem,
Ut gulae fauces, oculosque pascat,
Omnis in hoc est.
Gaudet infamis meretrix videri
Picta cerussa, stibioque tincta
Plena conspecto speculo, recenti ex
Pixide prodit:
Quot fenestratam licitatur aurem
Pendulis gemmis? gravis est Elenchis,
Atque Erythraeo maculosa splendet
Littore Thais.


page 87, image: s111

Publico vadens patrimoniorum
Integros census proca veste portat,
Gemmeis vibrans oculis, salaci
Annuit ore:
Ignei collo rutilant Coralli,
Pompa baccarum variante luce,
Manat ad talos spatiata longi
Syrmatis unda:
Tota Pavoni similis flagrante
Fimbria lucet vigilantis auri,
Iactat errantes humero inquieto
Lena capillos:
Tota venalis rutilante forma
Coniugem forsan, thalamumque quaerit;
Hinc die toto vaga se videndam
Urbe propinat.
Luxus hic rodit patriam, ferace
Divites arcas vacuat crumena.
Sufficit pompae nihil, et parata
Prodigit aera:
Hinc lucrum constat scelere, et dolosa
Fraude quaesitum legitur metallum,
Laneo irrepunt taciturna passim
Crimina gressu.
Ludit urbano simulator ore
Artifex vultus, faciemque lambit
Subdolo linctu, reticensque mentem a
Tergore mactat,
Byssina spondet meliora lingua,
Fronte inaurata placide renidens,


page 88, image: s112

Obsequens verbis simulat paratum
Semper amicum;
Turget in voces nive puriores,
Crimen obliquans: quod amet, sonante
Ore iurabit, neque peierasse [Reg: peieravisse]
Protea credes.
Interim volvit truculenta corde
Exteri mendax hominis figura,
Et domi fartas licitatur auro
Callidus arcas.
Mentium carbo simulans pruinam,
Lacte perplutus dolus, os bilingue,
Et palatino lare nidulata
Perfida vulpes
Splendidi semper studiosa luxus
Peste communi locupletis olim
Patriae vastat loculos, egenos
Sugit Achivos.

AD AUGUSTISSIMUM LEOPOLDUM AUSTRIACUM FERDINANDI III. IMPERATORIS FILIUM. Cum in Regem Hungariae electus, postmodum Caesar magnas victorias consecutus esset

QUot iam Monarchas AUSTRIACA satos
E Stirpe vidit Teutonicus Thronus?


page 89, image: s113

Quam Stemma fecundum Coronis
Hungaricis fuit, et Bohemis?
Nec auferentur Sceptra, vel aureae
Isthinc Tiarae, sed Diademata
Ad usque seram differentur
Canitiem morientis orbis.
Germana Tellus perdita proeliis
Nuper suecis, liberioribus
Nunc crescit alis in beatum
Auspicium melioris aevi,
Ubi LUPOLDUM conspicit eminus
Throno micantem, quem placida mora
Virtus laborans in futuram
Teutonici Imperii columnam
Iam destinavit provida CAESAREM,
Et sustinendi culminis Herculem,
Sceptrumque Romanum paravit,
Artificem moderata limam.
Is ore totum nempe Patrem refert,
Qui pectus amplum, parque periculis
Impressit illi, Principemque
Corde animam dedit, et vigorem,
Suum professus delicium. Throno
Brevi supremo crescet idoneus,
Fulcire vel promptus labantes
Consilio patriae ruinas,
Vel Marte Turcas vincere barbaros.
Tum litigantum [Reg: litigantium] iurgia Principum
Sermonibus mulcens quietis
Sanguineas prohibebit iras,


page 90, image: s114

Exulceratas molliter obligans
Favore mentes. commoda finiet
Privata Regum, dissidentem
Foederibus sociabit Orbem.
Nec falsa vos Spes, credite Teutones,
Iactata votis ludet inanibus,
Virtutem avorum quisquis haeres
Accipit, haud facit his minora.
Vix nata frugem semina divitem
Iam dant, quid aetas posterior feret?
Natura cum dat grande rebus
Ingenium, cito grande prodit.
Virtus Parentum per sobolem fluit:
Pullus Leonis, qualis in arduis
Olim futurus sit palaestris,
A teneris meditatur annis:
Pusillus armis ASTYANAX Patrem
Inter sodales luserat HECTOREM.
Romae pavendus nonne Poenus
ASDRUBALEM Puer induebat?
O! Marte qualem Teutoniae Plagae
Olim videbunt, cum Patria truces
Avertet hostes, aut verendo
Consilio rapiet Senatum:
Miscere quando milite noverit
Mites olivas; cum popularibus
Maior procellis, subiugatis
Exiliet medius coronis.
Nec Musa fallit. talia dum cano,
Throno supremo iam colo CAESAREM;


page 91, image: s115

Adoro Romanam coronam
Vertice conspicuo sedentem.

Querela de variis vitae Humanae casibus, Saeculi nostri miseria et oppressione inopum expromitur.

CIngimur uno omnes Coelo, tectoque micante
Stellantis aulae claudimur.
Idemque Phoebus singulis
Prodit purpureo mari.
Obtigit una eadem genitrix, fecundaque mater,
Praegnante terra nascimur,
Frugesque ab illa sugimus,
Unus spiritus omnibus.
At variat fortuna hominum, casusque stupendi
Discorde rerum turbine,
Diversi in orbe prodeunt,
Et mortalibus accidunt.
Exultat vitiis dives, lascivit in auro.
Mulctantur aere pauperes,
Exasperantur subditi.
Centones gladio patent.
Dives purpurea tutus sub veste superbit,
Sit praedo quamvis maximus,
Furcaque egenus nectitur
Infami trabe pendulus,


page 92, image: s116

Quamvis vix oboli, aut nummi furunculus atri
Sit ipse. lex hos praeterit;
Hos saeva vix non enecat,
Vivosque excoriat Themis.
Scilicet in visco, queis [Reg: quibus] est statura pusilla,
Duntaxat haerent alites,
Fringilla, turdus, passeres,
At grandes procul avolant;
Expediunt se se piceo munimine milvi,
Nec impediti vultures
Pennis vagati liberis
Discurrunt alacri fuga,
Regni emunctores, natique ad grandia fures
Magnis rapinis dediti
Impune vivunt crimine,
At pauper gladio luit.
Hic modus et norma est, hodierni fabula Mundi,
Hic ludus est hirudinum.
At sera tandem Curia
Diverso veniet stylo:
Saecula diversa venient libranda statera,
Tunc causa vincet pauperum:
Curvi scabello divites
Prensabunt inopum pedes,
Iudicio exibunt, condemnatique fatiscent,
Ibunt in ignem Exercitus,
Et integra ibunt agmina.
Coelum Rusticus ambiet:
Praeibunt dominos servi, dominaeque sequentur
Ancillulas pedissequae [Reg: pedisequae] .


page 93, image: s117

Plebem sequentur consules
Longi participes rogi.
Non patitur florere diu vaga crimina Numen,
Vindex adest in tempore,
Scelesta perdit semina,
Extirpat sobolem malam.
Deprensum in nido pullum cum matre, patreque
Deplumat ultor sontium,
Suffocat ovum, et incubam,
In lacte interimit scelus.
Quam vis cunctetur DEUS, et sua fulmina tardans
Suspendat ictus improbis,
Differtur, haud remittitur,
Sed flagrum subito venit.
Et quae tarda gradu poena est, ac nixa bacillo
Incedit, est gravissima,
Plectitque sontes fortius,
Nec finem Nemesi facit.

AD CRISPINUM GELOSAM AMICUM SUUM. Ne se perituris, sed permanentibus bonis, quae sursum sunt, dedat.

GELOSA, terris quid iuvat abditis
Ferro metallum quaerere pallidum,


page 94, image: s118

Plagaque deformi tenacem
Findere humum, gremiumque multa
Turbare stiva? quid iuvat advenas
Maris recessus nave lacessere,
Undisque saevis innatare,
Et pelago trahere uniones?
Quid classe tota pergere trans Sinas,
Ultra Molucas, et duplicem Iavam
Amore quaestus, gemmearum
Ut referas lucra nundinarum?
Vocante praeda, speque pecuniae
Hollandus olim navibus institor
Inhospito vectus liquore
Per pelagi glacialis undas,
Per mille syrtes et marium probra
Labore inani, ridicula trabe
Domum reversus, vix peremptae
Pelliceum, coriumque vulpis
Secum reportans appulit ad suos,
Ursique iactans vellera candidi
Hydrope confectus marino
Ad patrias remeavit oras
Frigente ZEMBLA. Quo sacra nos fames
Auri profani, quo sitis incitat?
Quam somniamus, nos habere
Saepe manus pretio gravatas,
Et aere plenas? comprimimus cito,
Ne quid dolosi foenoris evolet:
At excitati repperimus
Dissimilem sine dote pugnum,


page 95, image: s119

Vanamque sortem, somnia Morphei
Ridemus altum. vix capimus doli
Exempla, larvatique lucri
Exuvias vacua sinistra,
Sic Euclionum natio luditur,
Ceu fraudulentae noctis imagine:
Cur non perennes, dum facultas
Ampla datur, cumulat crumenas
Foetas moneta, foenore turgidas,
Quas latro nullus, quas neque fur sagax,
Faventibus Milvo tenebris;
Ungue clepit piceus rapaci:
Quas turbulentis concita civibus
Vis nulla gliscens, vel rabies ferox
Bacchata discordi tumultu
Sanguineo populatur ense:
Quas nec voraci blatta proboscide,
Nec mus farinae nobilis helluo
Arrodit, aut ullus tyrannus
Suppliciis repetit cruentis.
Mens, quae patrono freta scatet DEO,
Contemnit aurum divitis alvei,
AErarium Gangis, vel Indi,
Et croceam Oceani medullam.
Quid Euclioni consita proderit
Tellus metallis? quid Brasilae nitens
Vectigal undae? deserenda
Haec bona sunt avide parata.
Tantumne rupes plena cupidinum,
Stygi propinquus carcer, et abditae


page 96, image: s120

AEris latebrae nos movere
Proposito valeant tenaci,
Ut abdicata Caelicolum domo,
Mergamus atro pectora Tartaro,
Et emedullatis cavernis
In tumulos abeamus Orci?
Natura caeco difficilis situ
Abstrusit auri livida semina,
Damnavit argentum fodinis,
Et pedibus statuit terendum,
Et nos in altum protrahimus diem
Causam malorum, nec sinimus piam
Vacare matrem, parricidae
Scisso utero fodimus parentem.
Intramus orbem forsitan aurei,
Statimque cincti veste metallina
Prodimus in lucem? patente
Corpora stant manifesta pelle,
Nudisque membris inde migrabimus
Citante Letho, quid tumulo tuo,
GELOSA, debes, ut profano
Introeas oneratus auro?


page 97, image: s121

Cognitio DEI exactissima ex rebus creatis praedicatur.

DIvina quisquis opera, et artificem man
Terram, Polumque conspicit,
Statim Magistrum capiet, et rerum fabrum
Ex arte docta colliget:
Nam, quicquid alta fumat in Coeli plaga
Titanis ex incendio,
Exsudat ingens quicquid et Nereus opum,
Et terra quicquid germinum,
Id omne passim clamat: in nobis latet
En! ille pulcher artifex,
A cuius igne candet Astrorum dies,
Rerumque luxus omnium:
Nos implet ille totus, hoc pleni sumus,
Omnes scatemus Numine:
Nos ipse fecit, terete formavit rota
Nobis rotunda corpora,
Mortalis age! theatra Mundi Scenici
Attentius considera:
Statim choragum senties ex ordine,
Scitoque nexu partium.
Constante volucres axe volvuntur Poli,
Semper rotantur Sidera:
Praeest diei Phoebus, et nocti Soror
Mendica fraternae facis;


page 98, image: s122

Non cursus errat mobili praeceps pede,
Nec lassus est tot saeculis,
Statuta res est. nemo declinat vias,
Quas iussit ire Conditor.
AEstate reduce viride lascivit nemus,
Crinitur arbor frondibus:
Non haec aberrant germina, observant sui
Nutum monentis Numinis:
Viden modesta flumina, ut tacito lacu
Fixo residant termino.
Nec se statuto carcere evolvant freta
Contenta terrestri scypho.
Haec lege fiunt. dominus ita servos iubet
Crebro Magistrum cogita:
Si pulchritudo tanta, in humano sedet
Formosa vultu gratia,
Quanta erit Opifici? quantus Auctori decor [(reading uncertain: badly photocopied margin)]
Non hic datur proportio:
Prorsus, necesse est, pulchra qui Mundo facit
Ostenta, sit pulcherrimus:
Qui pingit hominis ora florenti typo,
Hortosque castos purpurat,
Et qui metalla splendidis gignit vadis,
Praegnantibusque collibus,
Qui fingit onyches mille specioso vitro,
Ipse est Magister GEMMEUS.


page 99, image: s123

AD AMPLISSIMUM VIRUM PHILIBERTUM SAROLLAM DE TERRIBILI COMETA Anno M. DC. LXIV. APPARENTE. Securissimos illos mortales esse ab eiusmodi Stellarum Prognosticis eventibus, qui DEO ferventer ferviunt.

INauspicato conspicuae Polo
Fulsere nuper terribiles faces,
Eventuum praeposterorum
Nuncia praecinuere signa
Provinciarum cladibus, aut Ducum
Iam destinatis Sidera mortibus,
Coelique suspecti Cometae
Funereo micuere crine.
Ut pallet Astrum fulgure lividum?
Ut cauda longo syrmate tenditur?
Ingens flagellum praedicatur
Difficili residere Coelo
Brevi rotandum. iam coquitur malum
In mente summi Vindicis, imminet
Cervicibus Mundi nocentis
Poena gravis, monitrice Stella.
Vides, rubentis luminis orbita,
Et tortuoso cauda volumine,


page 100, image: s124

Feralis appendix Cometae
Ut vigilet, celeresque regnis
Clamet ruinas? ut moneat Duces
Deliberati conscia fax mali?
Adeste Reges, et comatum
Caeruleo titubare campo
Spectate vatem, torvaque lumina.
Exaggerato compositam globo
Stupete Stellam, corporisque
Aerei nebulosa membra:
Spectate virgam, quae iugulum petet
Regni potentis. iam trepidat mare;
Horret capillatum latronem
Terra suis metuens Monarchis.
Iam Mars cruenti prodigus ingenI
Multum nocenti contiguus faci
Movet phalanges, pestilentes
Iam nebulas Libitina cogens
Mortes iniquo convehit aethere:
Lucere pergit terrificum iubar,
Caudaeque pallentis venenum
Corporibus vehemens propinat,
Et regna lactat terribili lue:
Iam serpit haeres morbus in obvios.
Monemur omnes, concitatum
Reddere propitium Tonantem.
Securus ille est, qui sceleris sibi
Nullius haeret conscius, et DEO
Servire constans, in ruinis
Exiliens pereuntis Orbis


page 101, image: s125

Nil curiosae sollicitus facis
Ultra Cometas pectora porrigit,
Ridetque splendorem scelestum,
Et tragici mala plura signi.
SAROLLA, gaude, quod super altior
Extes Olympo, vertice transvolans
Diras lucernas, prodromique
Insoliti querulas favillas:
Nihil nocebunt, si fueris mori
Semper paratus, deliciis satur,
Quas terra fallax nundinatrix
Mentibus insidiata promit.

AD AMPLISSIMUM VIRUM SISINIUM SARACOSAM MAXIMUM IUSTITIAE AMATOREM AC PATRIAE PATREM. Ipsius AEquitas praedicatur.

REvise tandem, quas profugo diu
ASTRAEA terras destituens pede
Olim reliquisti, malignis
Acta dolis procul exulatum,
Revise terras: Te spurium nefas,
Et probra nostri grandia Stemmatis,


page 102, image: s126

Mores iniqui te fugarunt,
Et scelerum truculenta monstra:
Furor citato fervidus impetu,
Mundoque regnans ambitio nocens,
Adulteratum vi tribunal,
Blanditiis violatus aureis,
Emptusque iudex munere perfido.
Descende Coelo, mitior aspici
Maerore squalentes resume
E tumulo rediviva vultus.
Functis Tyrannis, qui laniaverant
Fas omne ferro, iuraque gentium,
Sincera successere tandem
Pectora, quae Nemesin severo
Clavo tuentur. barbara non viros
Vis ulla terret. cedere nescii,
Auroque inaccessi micanti
Incolumem retinent stateram.
Non verberati stragibus, aut minis,
Emi patronis se precibus sinent,
Ut inquinata quid sinistri
Constituant, peragantque lance:
Non fascinati fraudibus et dolis
Scelus patrabunt marmorei situ;
Si fractus illabatur Orbis
Impavidi salient ruinis:
Lenocinato nomine Sanguinis
Durare pergent impenetrabiles;
Affinitatem nil morati
Filiolos, propriasque Natas


page 103, image: s127

Tradent parato carnifici reas
Arcti futuri funeris arbitri,
Nihil favores, et micantis
Ira nihil gladii valebunt
Mollire legem, propositam viam
Lati nec unguis tramite deserent,
Statuta iurati tenere
Patria sub mediis sarissis,
Tortisque multo fulgure Lanceis.
Haec aemulatus corda SI SINIUS,
Grandesque mentes, Sacrosanctam
Lege sua fovet AEquitatem:
Nil ipse amicis, nil generi favet,
Non tendit unctas divitiis manus:
AEque Potentes corriguntur,
Ac tenues modicique fures.
Pro dente dentem, proque manu manum
Amans decori postulat, improbis
Tormenta sancit, iam relaxat,
Si scelerum sua monstra fassi
Sese nocentes ordine nuncient.
Infractus ipse est scommate publico,
Curatque nil plebis dicacis
Ludibrium, choleramque vulgi.
Si sorte livor riserit impius;
Transit cachinnum, dissimulat canum
Vanos latratus. stat serenus
Fronte gravi, Themidisque lances
Nullo gravatas pondere ventilat,
Muroque victor perstat aheneo,


page 104, image: s128

Nihil remittit de rigore,
Nec solitum moderatur aestum.
Hinc furca passim plurima pensili
Surgens in altum squalida prandio est,
Rotaeque stant praeda refertae,
Corporibus, putribusque membris:
Semesa prostant tabe cadavera,
Uncasque terrent Accipitrum manus;
Lautamque corvorum saginam
Latro timet, cupidusque raptor.
Effugit harpax Autolicum genus,
Totoque Regni limite vultures.
Secura stat posthac bonorum
Arca domi, segetesque rure.
Omnes triumphum Iustitiae canunt,
Plauduntque clara voce SI SINNIO,
Obtenta Magno gratulati
Sceptra Viro, dominasque claves.

AD HOMINEM. De CHRISTO a Pilato cum Spinea corona et arundine ad populum adducto.

DIscerpta multo corpore vulnera,
Arata crudis tergora fibulis,


page 105, image: s129

Perpluta divino cruore
Membra vide, laceramque carnem,
Traiecta longis tempora vepribus,
Pexos capillos sentibus asperis,
Vibice liventes lacertos,
Pinguibus ora adipata sputis,
Quocunque spectas, nil HOMINIS vides,
Totoque nullum in corpore corpus est,
Plagis frequentatis cavatum
Vix hominis retinet figuram:
Aperta stillant ostia sanguine,
Ceu terra, quando mane tenerrimi
Baccata roris castitate,
Mobilibus tremit uda gemmis.
En! qui creavit nutibus omnia
Qui vestit omnes pellibus, aut pilis,
Qui pingit agros liberali
Germine, gramineo tapete,
Stat decolori corpore sordidus,
Vili lacerna nudus, et undique
Guttante tabo purpuratus,
Sanguineo trabeatus amne.
En! qui supremis arduus aedibus
Ius dicit Astris, imperat Angelis,
Fit sanna lictorum cohorti,
Fabula, ludibriumque plebi,
Sceptrum prehendit ridiculum manu,
Et imbecillem torquet arundinem,
Spinis coronatus recurvis
Stat cerebro male perforato.


page 106, image: s130

Quae Scena? quae tam maesta catastrophe!
Quis caedis auctor, duxque tragoediae?
Quousque durabit cruento
Barbara carnificina bello?
Peccator audax constituit flagra,
Augetque saevo vulnera vulnere,
Plagasque plagis, et macelli
Amplificat veteres dolores.

Famam Humanam maxime literatis et Militaribus Exercitiis conquiri.

MAtura celsae pectora Gloriae,
Magnisque factis, repere nesciunt,
Sed vile dedignata vulgus
Ingenio repetunt anhelo
Fastigiato Sidera culmine,
Et ipsa tendunt Solis ad oscula:
Famam Sophorum persecuti
Aucupio generosiore
Plenum medulla circumagunt caput
In Literata Pallade Principes,
Scholisque praesunt fulguranti
Nomine, Iustitiaeque Regum,
Ut administrent Numine curias
Annis togatis, cum Taratantara,


page 107, image: s131

Tubaeque rauca destitutae
Voce silent, viduusque clangor
Armata iam non proelia concitat.
At cum Sagato tempore Mars calet,
Non omne prorsus gloriatum
Emporium est, stadiumque clausum.
Non otiosum vivere Sanguinem
Norunt METELLI. non tenui casa
Heroicam exsudare vitam
Miles amat meliore dextra,
Sed per rubentes sanguine gurgites,
Et proeliantum [Reg: proeliantium] iurgia fluctuum
Grassatus ad famam, cruentas
Submovet e medio phalangas,
Quique innocentum ludere mortibus
Solent, Tyrannos ex acie fugat,
Mundi fatiscentis ruinam
Ferre suo docilis Gradivo;
Tumultuatos aequore turbines
Spectare durus, pervolat Insulas,
Orasque inaccessas carinis
Ense aperit domitore Victor:
Sititor ingens scilicet hostium
Praeisse novit magnanimos Duces,
Qui protulerunt civitates,
Et gladio dominante Sceptra;
Laudata novit divite gloria,
Per ora vulgi currere Nomina,
Quotquot decussatos per enses
Se penetrant, madidasque sicas.


page 108, image: s132

DEO mature esse ferviendum, nec vitae emendationem in vitae senium, et articulum differendam.

DUm vernat aetas purpura, et roseis genis,
Corpusque succo turgidum est,
Coelo studendum, et opera praestanda est DEO:
Virtutis illud tempus est;
Dum pectus implet igneae mentis vigor,
Et cor medulla subsilit,
DEUS in tributum floridos annos petens,
Novam monetam diligit.
Ast, Tu nec adipem, Ver nec annorum voles,
Quod postularis, reddere,
AEtatis ipse destinas faeces DEO,
Macrumque quicquid possides,
Hyemem senectae, verticem implutum nive,
Annos pruinis obsitos,
Et Capricornum temporis Superis litas,
Seri Decembris victimam:
Ipse tibi lautus, splendidas lances amas,
Et ossa coelo dedicas;
Tibi generosi floris asservas merum,
Fundumque vasis Numini.
Corrigere vitam velle te, dicis, Senem,
Et paenitere Nestorem.


page 109, image: s133

Quam vereor, ista prosit ut tibi schola
Tam lubricae sententiae.
Metanaea nulla crastina est, quae seria est.
Senemne paenitebit?
Solenne CRAS CRAS corvus hodiernus canit,
Cras dicet is: PERENDIE.
Scilicet in illo mortis et vitae angulo
Actum retexes Saeculum:
Cum iam senilis capitis excubiae trement,
Obtusa frontis lumina;
Cum mortuali nasus undabit lacu,
Iotaque subscriptum feret,
Edentulaeque rara cum sepes gulae
Iacebit exhausta mola,
Omnesque sensus debili profugi casa
Clauso gement commercio,
Auresque nuper melleis pastae sonis
Surdo tacebunt organo,
Tunc paenitentis instar, et funem gerens
Collo nocente triplicem
Urbem pererrans, triste carmen mussitans
Vitam peractam corriges,
Tum lapide pectus increpans toties ream
Voles habere mortuam.
Apella credat Nestori pinguem dolum:
Vetusta fraus est daemonis.
Antiquus infans recolet antiquum statum
Longa catena criminum?
Cum fracta cerebri trochlea nil veri amplius
Ex corde fomenti attrahet,


page 110, image: s134

Quando memoriae tota cisterna effluens
Antiqua perdet tempora,
Nec iam fideli dicta retinebit typo,
Rerumque tot farragines,
Tunc Nestor ille celebris oblongam schedam
Mystae petenti praeleget,
Flagitia pueri, facta scelerati Viri,
Senisque probra diluet,
Tunc plura quondam furta iuvenilis manus,
Milvumque primum digeret;
Cum lingua baculo nixa iam fando satur
Verbo secundo claudicat,
Quaterniones ille recitabit novem,
Auctariumque criminum.
Quis ista credat fraudium volumina?
Ne prima vera est linea.

Malos filios plerunque afflictionis Parentum et acceleratae mortis causam esse, exemplo praesertim Filii Prodigi viventes.

IMprobae vitae soboles Parentes
Infodit vivos, clepit ante tempus
Optimos annos, male feriata
Indole mactat.


page 111, image: s135

Prodigum sisto Veneris subulcum:
Ille non Coeli memor, aut Averni
Ad volutabrum properat supino
Corpore porcus:
Stigma non curat generis, rapinam
Nobilis famae, monitore nullo
Sanguinem perget maculare clari
Cento parentis:
AEs, quod intenso satagens labori
Prodigus sudor peperit Parentum,
Nocte cum lena iuvenile probrum
Decoquet una,
Lucra discinctus male perdet haeres:
Ille Thersites, decoris paterni
Degener sanguis patria medulla
Instruet aulam
Ex meretricum stabulo; theatra
Dividet scortis opulenta numis;
Indiae totum dominante luxu
Ebibet aurum:
Is popinarum veteranus hospes
Sordidas inter pateras Gnathonum
Farciet ventrem; stipe sumptuosus
Vivet avita:
Pervigil si quod labor aggregavit
Sedulae matris soboli metallum,
Inter heredis digitos aperta
Diffluet arca:
Sanguinis probrum, generisque fungus
Multus in lustris erit, et tabernis


page 112, image: s136

Angulos inter scelere inquinatos
Protea ludet.
Quisquis ex Natis ita vivit, ille
Verticem canis onerat parentum,
Et caput Patri facit inquietis
Ningere curis;
Ille maiores tumulat, peremptor
Ille cerarum patriis ocellis
Auferet somnum, iugulabit ipsam
Denique matrem.

Lubricum esse Honorum statum, tot Principum ac Magnatum tragicis casibus comprobatum; praestare mediocrem aut humilem fortunam excelsa, ostenditur.

LArvata quisquis diligis oscula
Fallacis aulae, vulnera cogita:
Suspecta sunt Sortis labella
Sidonio medicata fuco:
Memento mimam, quae varians dolis
Ludum rebellem ludere contumax,
Quos fovit, eversis tiaris
Proterit, et solium repente
Procul remotis exonerat procis,
Regumque casus praecipites rotans


page 113, image: s137

Noverca conscitos cachinnat,
Quos miseris peperit, dolores.
Sic ille Mosci DEMETRIUS throni
Truncum cadaver praeda avibus iacet,
Cui terra non fecit sepulcrum,
Nec tumulum Patriae ruina,
Cum non humatum prostituit Ducem:
Sic Gallicanus caede BIRONIUS,
Pluresque rivales coronae
Vertice perfidiam luerunt,
Nec eluerunt sanguine dedecus.
Quos vidit alto culmine Phosphorus
A Rege grassari secundos,
Proxima nox fabricavit Iros:
Sic perfidorum (vertice iam minor)
Fax Hungarorum, Duxque Rebellium
Illectus aura blandiore
Carnificis maculavit ensem
Adhuc cruento purpureum dolo.
Quam nulla in orbe est longa superbia?
Quam sons coronarum libido
Suppliciis perit occupatis?
Voca vel unum, cui proprium caput
Non sit corona charius aurea:
Cur ergo discrimen supremum
Tot subeunt, studio imperandi?
Nihil beatum, quod solio micat,
Nihilque longo tempore splendidum est,
Succedit ensis saepe sceptro,
Saepe throno casa rusticana.


page 114, image: s138

Gesta cotonas: in solio cuba:
Ipsis Hydaspes faucibus influat
Liquens metallum: num manebit
Blanda sitis, pretiosus hydrops?
Crescente crescet cura pecunia,
Honore crescet sordida servitus.
Repente pomparum triumphus
Corruet in sceleris sepulcrum.
Quotus superbit fungus honoribus
Recens ab ima faece levans caput,
Dum stem matis mendax repertor,
Aut viduis thalamis potitus
Suum colorat sanguine sanguinem,
Cerasque pingit divite coniuge,
Pecunia lenocinante
(Nam cupidum regit illa Mundum)
Scandens in altum devorat aemulos
Sceptrum procatus. quam melius facit,
Qui maior auro se doloso
Subtrahit ingeniosus orbi?
Quem laude praegnans fama petacibus
Votis tumentem lactat, et advenam
Crebro per aulas ventilatum
Spe dubia, meliore tandem
Loco reclinat, quam malus est faber
Sortis placentis, nescius, an iocus
Non subsequatur perduellis,
Carnificis rude finiendus.
Quam sunt ruinis omnia lubrica?
Ubique rerum scena rebellium.


page 115, image: s139

Impune quis mentem nefandis
Deliciis famulam sacravit,
Diuque Sortis Sponsus eburneae
Gaudens medulla, nectare saeculi
Possedit Aularum favores
Emeritus Procerum racemus?
Cogor fateri. commodius Codro est,
Qui rusticano, sub Iove frigido,
Regnat mapali, iusque soli
Rex sibi, sed sine Rege, dicit:
Quam copiosis aurea palpebris
Is astra spectat nil sibi conscius?
Quam libera vita triumphat
Pollicitus sibi lene Numen?

Supremi Saeculi nostri status reiicitur comparatione praecedentium meliorum.

O quam pudendo Saeculum incedit gradu.
Quo nos supremo vescimur!
Faex, spuma, sanies, pure si quid turpius,
Nobis scypho relicta sunt.
Captivus ille Daemon effregit seras,
Nodumque rupit Gordium.
Adeo soluta libero gliscunt foro
Passim per orbem crimina.


page 116, image: s140

Elementa senio fessa, furtis perdita
Fecunditatem subtrahunt;
Vix ipsa Tellus ossibus pendet suis
Olim ferax puerpera;
Coacta ferro mater improlis parit
Intacta quondam vomere,
Incincta passim fraude terrarum pila
Communis olim, propria est.
Vix quidquam avaris sufficit, quaerunt dolo,
Quaerunt et ense iudice.
Amore prima floruerunt tempora,
Postrema Vis efflagitat.
Commune primis saeculis aerarium
Stabat repandum singulis,
Privata nulla praedia, aut sepes agri
Certos colonos noverant:
MEUM,TUUMque tunc adhuc nullum fuit
Tot causa posthac litium:
Nil silva tenuit proprium, nil oppida,
Nil rusticae ruri casae.
Non limes agro positus ambiguo lapis
Rixas diremit arbiter:
Natus parentum noverat tantum lares,
Nec quidpiam ultra finium.
Tunc absque legum prole florebat Themis
Amore pacta mutuo.
Nemo reclamans usui, potius sua
Prostare gaudebat bona:
Nemo professus iudicem leges tulit,
Sed iura dictabat pudor,


page 117, image: s141

Non Leguleius, nemo Causidicus fuit,
Sed imperabat Charitas,
Candorque morum, pectorum Praetor, fides
Consopiebant iurgia.
Lis nulla durans longius, quam per diem
Cum Sole semper occidit,
Nemoque fas torquens in obliquum latus
Elisit illi spiritum:
Pax una terris gemmeos servans dies
Mavortis arcebat metum.
Quivis sedebat, sub sua ficu, aut nuce,
Nemoque novit militem.
DIVERSA quam sunt nostra diversi styli
Exulcerata saecula?
Quam Marte plena, cusaque ex ferro rigent,
Inebriata Sanguine?
Auri cupido surda, bifrontes doli,
Et vulpe vestitus Leo,
Nutrix furoris ira, lymphatus furor,
Fucoque tincta pectora
Terras inundant, orbis infestant globum,
Sincera nec pars unica est.
Priora votis mille, centum saecula
Paciscimur suspiriis;
Optamus aurum temporum. ferrum nocens
Dudum stygi devovimus.
Frustra precamur. aureos optas dies?
Sectare mores aureos.


page 118, image: s142

Ad spectaculum D. [Abbr.: ?] FRANCISCI BORGIAE Imperatricis ISABELLAE cadaver speculantis omnes mollis vitae sectatores evocantur.

HUc vos molliculi, lacryma quos croci
Stagnans ambrosiis perpluit imbribus,
Aut queis [Reg: quibus] caesaries stillat Amaraco,
Ad spectacula tendite.
Queis [Reg: Quibus] frons Sidonio diffluit unguine,
Quos nubes sapidis tingit odoribus,
Medi quotquot olent vulnera corticis,
Huc vos BORGIUS evocat.
Is plena putrido nare cadaveri
Praesens, non refugis sensibus halitum
Foetentem tolerat, sordibus interest
Prorex composita mora:
Iam nasi saniem, et vermibus ebrium
Pulmentum cerebri strenuus inspicit,
Miratusque HELENAM in coniuge Caesaris,
Formam praecipitem stupet,
Mutatasque videns in chelydros comas,
Exesos oculos in geminos specus
Subsedisse notat, labra putri situ
Rimis hiscere conspicit:


page 119, image: s143

Ergo (Sanctus ait, funeris arbiter)
Carpit mors pariter barbara Caesares,
Viles sicut amat carpere rusticos,
Ut busto simili tegat?
Formosas facies laedere non timet?
Aspectus placitos, fulgura luminum,
Gemmantes oculos, sidera frontium
Uno deleat impetu?
Si larvas vetulas, si vapidas anus,
Mucososque senes, monstraque vultuum
Telo traiiceret, sat bona mors foret,
Et Calvus tolerabilis;
At, quod Caesareas involet in genas,
Formosasque stylo figat imagines
Sorbendas macie, rus olet, aulicos
Nec mores didicit latro.
Sic est, sub tumulo forma stat omnibus
AEquali speculo: Mors similes genas
Effossis oculis induit omnibus,
Et nasi laceri typum.
Cur ergo speciem, tempore quae brevi
Vernat purpureo carnea cespite,
Humano fragilem corpore, dum viret
Stulta prosequimur siti?
Cur tota facie mergimur in genis,
Conspectasque quater conspicimus lupas?
Cur templis oculos inferimus procos,
Censores nitidi luti?
O te sacrilegum! cur meretriciis
Incestas radiis sacra Palatia,


page 120, image: s144

Venatumque venis? non locus hic stygi,
Ut rete eiiciat suum.
Et quis vos olidas corpore Thaides
Denudare humeros spiritus impulit,
Collique exuvias prodere publico?
Albusne Angelus, an niger?
Et quis vos iuvenes (viva cadavera)
Iussit femineo nubere balsamo?
Cur rorem Casiae, cur nebulam croci
Foetenti allinitis capro?
Si fragrare placet, non pietas deest
CHRISTI dulcis odor. Moscus et Amroha
Heroem iugulant. Semivirum decor
Pulvis fertur, et unguina.

AD DIDACUM MELISIPPUM AMICUM SUUM. Cum ob incautam loquelam gratia Principis excidisset.

HOmines in Aula seduli, lingua, auribus
Ni careant, pereunt,
Cum fabularum sit domus.
Censoris oculi multa ibi negotia,
Visa notant animo,
Ut ad Monarcham deferant.


page 121, image: s145

Periclitantur verba clam saepe, ac palam.
Excubias metue,
Non sunt fideles anguli,
Echoque in Aulis plurima est. quicquid latres,
Arbiter id repetet,
Et indicabit Regibus.
Actum est favore, verbulo si cespites:
Lubrica lingua tibi est,
Dormi, sile, abscondere,
Nec delicata Regii sceptri probra,
Aut diadema feri
Linguae procacis spiculo.
Quamvis sub imo mussitaris fornice,
Aut putei latebris
Oppessulato gutture,
Licet absque teste fabulam narraveris,
Ridiculumque iocum
Sub dentibus momorderis,
Erumpet alibi proditor cordis sonus
Ex lacera cavea,
Petetque recta Principem.
Quin, foederato verba quae digito teris
Mutua cum socio,
Unique in aurem porrigis,
Illa sciet hodie, Sole necdum condito
Aula, movens stomachum,
Torvoque te vultu petet.
Quae somniavit maestus inter stragula,
Subque tapete tori
Incautus arcani dolor,


page 122, image: s146

Princeps supremo mane cum Phoebo vigil
Resciet ante diem,
Citabit e lecto reum.
Cave, MELISIPPE, subdolis tectis latet
Insidiosa pecus,
Retro tapetes proditor.
Aurita metue saxa. ubique surda sunt
Marmora marmoree,
Praeterquam in Aulis Principum:
Ibi tabulata plurimis rimis hiant,
Ut vaga verba bibant,
Quae mox propinent Regibus.
Sed nemora pariter, aulicos hortos time;
Plurima ibi folia
Functura linguae munere;
Nil ibi loquaris, audiunt flores, suum
Sum reserant calicem:
Repanda campi Lilia
Incauta servant verba, dum tempus dabit:
Ut referant domino,
Et, quae locutus es, canant.
Si vis cavere nomini, et famae bono,
Vox meditata ibi sit,
Limaque secta plurima.
Eventa caecis palpebris, quae per viam
Obvia se dederint,
Ceu non videres, praeteri:
Occlude fauces triplice propugnaculo,
Probra Ducum retice,
Et scire quae scis, supprime.


page 123, image: s147

Mala societas Iuventutis pestis, ac ruina, Eius Ortus, progressus, luxus, officia, fraudes describuntur.

QUae malis gaudet sociis Iuventus,
Lubrica sistens glacie peribit.
Ni salutato resipiscat Orco,
Alea iacta est.
Pestis haec blanda coalescit aura,
Ut coit viscum, piceumque gluten,
Quod trahit secum digitos tenaci
Smegmate vinctos.
Ceu solent se se volucres vocare
Mutuo cantu, sociaque lingua,
Convolant binae, quatuorve sensim,
Denique septem,
Sic solent illi; quia proniorem
Flectit in partes socius sodalem:
Mutuus multos animus lacessit,
Quidlibet audet.
Mente conspirant Socii. repente
Pessimus nemo est: properando lente
Commodant sese sceleri, trahuntque in
Crimine callum.
Primus hortatur nebulo secundum:
Euge pubescens viridi iuventa


page 124, image: s148

Floscule, utendum est, ait, auspicati
Tempore Veris:
Vive, dum fervet iuvenilis aestus,
Et voluptati famulantur anni:
Vive, dum fortis stomachus paratas
Fumat ad escas.
Sic canunt Orci volucres. sequuntur
Tertius quartum, decimusque nonum,
Et Ceres illis colitur, Venusque
Duplice mensa.
Proficit luxus populator aeris,
Perque fecundi calicis procellas
Spumeo Cypris natat in Lyaeo,
Ignis in igne.
Crescit in maius scelerum vorago.
Amplius nil est adipis crumena
Nuper exhausta, grege creditorum
Plena stat aedes.
Publicis nigrae tabulae in popinis
Plurima creta, numeroque candent,
At quis expunget niveos crabrones
AEre parato?
Venditur primum cumulus librorum,
Pilei, spirae, manicae, supellex
Lineae vestis, caligae, rotundis
Pallia nodis:
Lucra rimantur nova ludibundi
IngenI Milvi. spurio sigillo
Literas fingunt, veluti Parentum
Nomine missas:


page 125, image: s149

Anulo vafro schedulas inurunt,
Ceu domo allatas. simulata cera
Fraudibus praesco est, adeunt propolas,
AEsque capessunt
Subdolo iussum folio. peractam
Fabulam pubes sibi gratulata
Pergit antiquos iterare ludos
Vulpe solutos.
Sic simul multi pereunt: perinde
Ut solent, una pereunte nave,
Plurimi nautae Siculi Pelori
Gurgite mergi.
Defleo casum. superestne tantae,
Sera quae non sit, medicina pesti?
Ne simul caeca pereat charybdi
Tota iuventus.
Una tot damnis reliqua est medela:
Consules aequos patienter audi,
Suaserint quicquid. iuvenilis aevi
Ulcera tergent,
Otium tollent, sceleris patronum,
Tempus, ostendent, bene collocari
Quo modo possit, cerebrumque multa
Pallade tingi.
Diligens nullus periit, sed unus
Deses AEgisthus: cupiens laborum
Qui probam novit vigili lucerna
Urere noctem,
Is procul distans vitio, pudici
Pectoris florem tenuit. tenebunt,


page 126, image: s150

Seduli quotquot docili Minerva
Otia mittent.
Siste fervorem petulantis ignis,
Nec voluptatum stabulo sagina
Debitam Coelis animam; caduco
Celsior orbe est,
Quicquid admissum est meretrice vita,
Iam Themis librat rigida statera.
Pondus expensum est: nisi convalescas,
Torris es Orci.
Heu! quibus tandem latebris nocentis
Occules vitae Iuvenem peractum,
Pallium nullum vitiis, asylum
Nullibi spera.
Conde speluncis Acherontis atri
Crimen: at frustra radiis supremae
Lucis offundes tenebras. nec ipso
Tectus in Orco es.

AD EADMUNDUM LIBORUM VITAE LUXU ET OTIO AD INCITAS REDACTUM.

QUid est, LIBORE, quod situ insigni domus,
Fortique structa marmore
Rimis fatiscat hinc et hinc ringentibus,
Tignisque nutet pendulis?


page 127, image: s151

Quid est, quod imber lacryma ingressus domum
Exederit trabum fibras.
Tecti revulsus pileus totus prope
Invitat Euros, et Notos,
Iam non grabatus candido plumans Cygno,
Iam nullus anser est domi,
Qui prodat hostes, forte si convenerint
Ad diruendum praedium.
Vix aliquid arce vivit, et ventum trahit,
Praeter tenellos liberos;
Stabulisque nulli mugientes incolae,
Caulisque balantum [Reg: balantium] greges;
Inseminati ferias ducunt agri,
Campique squalent pulvere.
Mordace prata carduo lympham bibunt
Praeterfluentis rivuli,
Errore qui se limpido campis agit
Decliviore murmure.
Quis causa cladis? Suecicusne Marspiter
Tam dira patravit mala?
Gladiusne Turcae iure contempto ferox
Invexit hanc pestem loco?
Sic est, Sueco peior et Turca Latro
Vastavit Arcem nobilem:
Nam devorator luxus ingressus domum,
Totusque praedonum globus
Emulsit uber divitis quondam latis
Pessundato peculio.
Hinc illa facies, et loci exsorpti color,
Hinc absque bello vulnera:


page 128, image: s152

Ubi pigritantes dominus abscondit manus,
Rimosa perstillat domus.
Et cui perennis haeret ad guttur calix,
Ut sudet inde crapula,
Ille est familiae carnifex, et coniugis
Tyrannus is domesticus.
Talis LIBORUS quia fuit, diras brevi
Redactus est ad incitas.
Sed macte! necdum tota Sors periit Tibi.
Iam dives es, dum pauper es.
Pila vanitatis turba mortalis sumus,
Prosternimur, resurgimus:
Ni te laboris pigeat, et panis nigri,
Scyphique posthac frigidi,
Luxumque tecto si procul proscripseris,
Nec exulem receperis,
Repente Codrus factus, evades Midas;
Quae perdidisti, refluent.
Quam vinum ademit, bibita restituet aqua
Arcam lucello tinnulam.
Artibus iisdem, dum bene, aut male uteris,
Peribis, et redibis.


page 129, image: s153

Omnes corruptae naturae motus, praecipue vero Praecipitantiam et violentiam in humana societate fugiendam.

NOn tot procellis fervet Ionium,
Nec febre tanta mobilis aestibus
Defungitur Pontus, fluenta
Cum revocat genitrix Diana
AEstus marini causa potissima,
Quando, exulatum qui liquor iverat,
Loco priori restitutus
In veteres remigrat cavernas,
Humana quot mens educat impetus,
Primosque motus praecipitis fugae.
Irascitur frigus calori,
Frigoribus calor efferatur.
Natura pigros phlegmate quos creat,
Plerumque segnes, atque reconditos,
Et rebus absorptos, profundos
Esse iubet, genioque tardos:
Sed insolentes indidit impetus,
Quotquot caloris fomite conflagrant;
Hinc inquieti sunt furore,
Sanguine queis [Reg: quibus] vitulatur aetas.
Quem flava bilis duplice copia
(Nigris capillis prodita) concitat,


page 130, image: s154

Attendat ad motus furore
Praecipites, celeresque raptus,
Cui nigra, toto pectore decolor,
Infusa stagnat, pessimus omnium est,
Morbo laborat pertinaci,
Pestiferi cocus est doloris
Premitque flammam, ut fortius emicet,
Et certiori fulmine saeviat.
Latens Cerastes in caverna est
Ira tacens, nocitura peius,
Natura quando dissimilis coit
Cum displicenti, militat utraque.
Pellunt, repellunt, vi resistunt,
Ceu silices duo fulminantes.
Periclitamur, ni ratio iuvet.
Emissa nescit, quid faciat, fera,
Turbata bilis: vindicatrix
In geminam properat ruinam.
Ne sceptra mentis Praecipitantiae
Tenenda tradas, ne violentiae
Permitte laxatas habenas,
Ni cupias lacerare Mundum.
Quicunque primis sanguinis obstitit
Ebullientis motibus, Is sui
Victor, refrenataeque flammae,
Innumeros cicuravit hostes.
At quisquis imis in penetralibus
Recepit iram, succubuit iugo,
Ultorque castrorum futurus
Sanguineo tumulatus agro est:


page 131, image: s155

Qui mentis aegrae turbine percitus,
Suaeque iam non militiae potens
Erupit in campum, probroso
Marte redux, luit appetitum.
Exempla promo. Scimus, uti CLITUM
Mersus profundis Rex Macedum scyphis
Occiderit praeceps, acuta
Cuspide per scapulas adacta,
At imperitas mox revocaverit
A caede sicas, et lacrymis fluens
Improvidam execratus iram
Horruerit gladii macellum:
An, qui SEVERI nomen adeptus est
DUCIS, Gradivo mitius usus est
In coniugem quamvis fidelem
Rex Boicae LODOICUS Aulae?
Una citatus canuit impetus
Noctis senecta; conspicuae nives,
Ultrixque delicti pruina
Praeproperam monuere dextram.
Sic ira praeceps, saeva tonitruis,
Cum caedem, et ignes depluit, illico
Post fulminum primos fragores
In lacrimas medicas liquescit,
Factumque damnat, quod temerarius
Admisit aestus: ceu solet igneis
Onusta tempestas sagittis
In gelidum refidere nimbum.
Quod ira patrat tempore Phosphori,
Plerumque votis expiat Hesperus,


page 132, image: s156

Factumque et infectum furoris
Una dies volet esse crimen.
Non ille Princeps, qui gladii via
Suos gubernans, praecipiti metit
Mucrone commissam salutem:
Ipse suis cupiet timeri,
Sed non amari; quod patrimonium est
Boni Regentis. quo ruit impetus
Multo saginatus cruore,
Indomitis violentus armis?
Haec una Laus est propria Regibus,
Ut blando amori pectora commodent
Tranquilla, dispensentque saeclo
Mitem animam, placidamque Matrem
Semper benigno culmine praeferant.
Hac arte plenas saepe periculis
Caedes, laborantisque Mundi
Impediunt tragicas ruinas.
Beata leni Principe Patria,
Cum iura sceptri Dux facilis tenet,
Qui nescit urgeri phrenesi,
Nec subitos fovet ense motus.


page 133, image: s157

Humilia et stulta huius Mundi a DEO eligi ad opera insignia, ut confundat sapientia et fortia.

AD magnos apices, atque negotia
Orbis quisquilias rerum Opifex legit,
Praestantemque manum ad sceptra potentia
Tornat pauperibus Codris:
DAVIDEM geminae prodigium lyrae
E custode ovium sustulit ad Thronum,
Transculpsitque pedum: dedidicit suum
Paganus baculus statum,
IUDITHAM tenero corpore feminam,
Sed mente impavidam iussit Amazonem
Armatam gladio stringere dexteram,
Fatalem iugulo Ducis.
CHRISTUS naviculas paupere carbaso
Ad portenta vocat, deque palustribus
Stagnis, et lacuum gurgite navitas
Mundi constituens heros
Romano e solio ius Regionibus
Dispensare iubet: dum sibi Principes
Subiectas Hederas, sertaque Caesarum,
Et Regum diademata
PETRUS sub pedibus repere conspicit,
Romanamque mitram supplicibus coli


page 134, image: s158

Sentit poplitibus. Non sibi Martios
Numen seposuit viros,
Non e conspicuo sanguine MANLIOS,
Nec vasto solidos corpore MUTIOS,
Queis [Reg: Quibus] Mundi tumidos frangeret impetus,
Inflatamque superbiam.
Cur ergo vetulas (nomen inutile)
Iactamus statuas pulvere sordidas,
Fumososque lares? num melior vetus
Sanguis forsitan est novo?
An nasci est melius, quam fieri, Ducem?
Qui vili ad solium e sanguine prosilit
Per mortem gradiens, factaque Martia,
AEque Principe dignus est.
Cur mutos abavos, emeritos senes
Pridem iam putridos, ossa merissima,
Et mucum tumuli ludio praedicas,
Tot convivia vermium?
Fallax Prosperitas simia temporum
Nil praeter titulum iam reliquum facit.
Troiano ex asino nil superest equi,
Praeter mandibulam putrem.
Ne Mundi stolidae fide proterviae:
Tam spondere celer, quam pigra reddere
Mercatrix toties fallit adultera
Iuratam sociis fidem.
Quis posthac pretium ponat honoribus,
Dum, quos luxurians Purpura circuit,
Vitae degeneris commaculat pudor,
Morum dedecorant probra.


page 135, image: s159

Non sic Nobilium tractat imagines,
Sed magnis minimos continuo DEUS,
Doctis insipidos, innocuos reis
Iros ditibus antefert.

Columna Marmorea BEATISSIMAE VIRGINIS MARIAE PATRONAE BAVARIAE In foro Monacensi, opus conspicuum, artisque prodigium, a SERENISSIMO PRINCIPE ET ELECTORE MAXIMILIANO erectum.

DUx praepotentum gloria Principum
Sublime quoddam mente agitans opus,
Decrevit ingentem Colum nam
Marmoreo pede collocare
MAGNAE PARENTI, qua medium forum
Capace se se porrigit area,
Rotunda qua gyro platea
In patulum refluit theatrum.
Non ille parcit sumptibus, aut petris,
Non Architectis, non operis eget;
Illustre marmor discolore
Vermiculo, biviaque vena


page 136, image: s160

Ex advenarum finibus advehi
Iubet MONACUM. VITRUVIOS citat,
Et MENTORAS quotquot peritae
Italiae venerantur Urbes.
Iam coepta res est. fossa recessibus
Discedit altis. gleba voraginem
Pandit capacem. praeparatas
Scrobs aperit spatiosa cunas
Moli futurae. iamque cubiculis
Terrae refossis fundus idoneus
Apparet, invitatque primum
In vacuas lapidem cavernas:
Fons delitescens carcere terreo
(Castus propinqui filius ISARAE)
Undaeque secretae relinquunt
Partheniae spatium Columnae,
Ne destinatae sit mora fabricae,
Palusve saxis invida turgeat.
Abscedit intestinus humor,
Quem sibi per veteres meatus
Curvis reposcit flexibus Isara,
Et in paternum colligit alveum.
Sic, artis instinctu, negatum
VIRGO PARENS reperit theatrum.
Surgit Colossus marmore lubricus,
Crescitque grandi pondere machina,
In Astra tollit sumptuosum
Celsa supercilium Columna.
Mole absoluta materiam pudet
Ab arte vinci. VIRGO metallina


page 137, image: s161

Auro refulgens liberali
Combibito flagrat alta sole,
Communicata splendida lampade
Vibrat reflexis ditior ignibus.
Hinc gratias mille, et favores
VIRGO PARENS opulenta vastae
Dispensat Urbi, dum MONACENSIUM
PATRONA muros, et BOICAM DOMUM
Servat potentem, Sanguinemque
Protegit Haereticis tremendum.
Visa Columna VIRGINIS AEnea,
Silet Colossi prodigium Rhodus,
Et aere fusam gratulatur
Parthenio populo PATRONAM.
Negotioso VIRGO loco favet
Affecta sacris MATER honoribus:
Ipsique adoratam Columnam
Supplicibus labiis salutant
Crebro per anni tempora PRINCIPES,
Herede veri Sanguine Filii
MAGNAE PARENTIS. Musicarum
Pompa sonat MARIANA vocum.


page 138, image: s162

LAUS Ill.mi et Excell.mi [Abbr.: ?] COMITIS D. [Abbr.: ?] FRANCISCI FUGGERI URBIS INGOLSTADIENSIS PRAEFECTI. Cum gloriose contra Turcam in acie occubuisset, ad S. [Abbr.: ?] Gothardum in Hungaria. Anno 1665.

FAma, quae nunquam sinis interire
Nomen Heroum, sed in Astra tollis
Martias dextras gladio potente
Fortiter ausas,
Huc ades! cantu tibi glorioso
Saeculi nostri memoretur Hector
Integer vitae, scelerisque purus
Caelibe Marte.
Ille, ceu fulgur, metuendus hosti
Inter ardentes rabie phalanges,
Et repercussas radiis machaeras
Vertice maior
Emicans toto cataphractus agro
Ausus armatos, acieque plena
Aggredi vinctos cuneos, furore
Actus in hostem
Castra perrupit. BOICUM minaci
Ipse servavit generosus OEnum


page 139, image: s163

Sueco inaccessum; licet expeditum
Sternere pontem
Saepe tentaret, vigilans in omnem
Hostis incursum iuga fixa docto
Rescidit iactu, resupina toto
Nantia rivo.
Testis OEtinga est: resonante passim
Valle mugitus, pyriosque bombos
AEnei sclopi, solidique ructus
Audiit [Reg: Audivit] aeris.
Pace confecta, rediens ab armis
Ferrei campi, spoliis onustus
Bellico miles trabeatus ostro
Praefuit Urbi,
Quae celebratas gemina Minerva
Exhibet Lauros, solidisque vallis,
Et situ praestat famulante celsis
Moenibus Istro.
Turcica demum rabie ingruente,
Bellicosorum Legio virorum
Iussa suspecto vigilare Marti
Sub Duce tanto
Signa promovit. vafer at repente
Hostis irrupit, spatio, locoque
Usus ad palmam, reliqua imparata
Repperit arma.
Impetu tanto male sustinendo
Cum suis impar, numerum strategus
Martio supplens animo morari
Cogitat hostem:


page 140, image: s164

Ecquis o! mecum, generose miles,
Rebus angustis, celerique Marte,
Primus huc audax, ait, ut citatum
Vadat in hostem?
Quaeritur nobis hodie paranda
Stando, vel saltem moriendo Palma:
Sorte felices erimus secunda,
Sive sinistra.
Perstitit campo, necis obstinatus
Ipse contemptor, cohibensque Turcas
Passim inundantes stitit irruentum [Reg: irruentium]
Castra Scytharum,
Nec manum bello satis abstinere
Doctus, incauta capitis figura
Forte respectans pythiam recepit
Vertice glandem.
Milites viso DUCE vulnerato
Amplius moti pepulere turmas,
Ceu solet viso Lybicus recenti
Sanguine Barrus.
Constitit tanto DUCE pugna victrix.
Dextra quid possit, quid avita Virtus
Teutonum, victi didicere Turcae
Caede subacti.


page 141, image: s165

Generosissimum factum VIRGINIS CHRISTIANAE celebratur, quae capta a MUSTAFFA Insula CYPRO, et navi imposita cum tota Insulae praeda pudori suo apud Turcas metuens subiecta Pulveri pyrio flamma plures naves incendit, et in auras dispersit. Fam. [Abbr.: ?] Strada in suis Prolus. [Abbr.: ?]

VAti canendae sunt et Amazones,
Illaeque supra femineum gradum,
Sexumque vectae, quas nec hostis,
Nec facies inimica ferri
Mollivit, ut se virgine Laurea
Metu abdicatas in maculas darent,
Lenocinatis ut Tyrannis
Innocuum luerent pudorem.
CYPRI potentis Turcicus Insulam
MUSTAFFA saevo ceperat impetu,
Navemque praeda comparata,
AEre, opibus, spoliisque fartam,
Lectaeque formae Virginibus gravem
(Ut feminarum sunt cupidi Getae)
Praemiserat victor Tyrannus
Militiae specimen secundae.


page 142, image: s166

Casto Puellam corpore vexerat,
Audaciorem prae reliquis scapha,
Votoque sancitam [Reg: sanctam] procacem
Contra Hymenem, Venerisque flammas,
Torique leges. Haec generosius
Perire quaerens, non muliebriter
Expavit ignem, nec latentem
Fassa animum genio virili,
Deliberata morte ferocior,
Turcis pudorem scilicet invidens,
Periclitaturumque florem,
Grande animo meditata factum est;
Illa at fideli cauta silentio
Insigne pressit mente negotium;
Occasiones aucupata est,
Sed tacitas, operaque dignas,
Iusteque saevum consilium coquens
Amara moechis Virgo procantibus,
Blandeque adulatis Tyrannis,
Ungue, manu, colaphisque pugnax
A se protervi basia militis
Vertisse fertur pectore masculo,
Contraque vesanos amores
Virgineo glaciata voto
Stetisse puro corpore florida.
Quantum valebat, mascula restitit,
Getasque submovit pudore
Innocuo cupidos potiri
Irata formae, quae faceret procos.
Non illa Cyprin Cypria noverat.


page 143, image: s167

Diffisa sed spurco Tyranno,
Et fragili generis iuventae,
Mollique sexu, maluerat mori,
Quam deperiri, plus maculae timens
Quam vitae, iniquam servitutem
Constituit nece praevenire:
Cum namque sciret, quid sibi barbarus
Procus pararet, funera praeferens
Decrevit omnes concremare
Haud sterili moritura fato,
Facemque diro subdere pulveri
Audace facto. favit iter dolo,
Velis secundis incitata
Odrysia properante nave.
Ergo propinquo vespere cereum
Virago prompsit: dissimulans rei
Immersit in nitrum, ferocem
Materiam petulantis ignis.
Hostile lumen vix tetigit dapem;
Vesevus ingens emicuit. fragor
Fatalis ignem consecutus
Exspuit in tremulas procellas
Totas carinas. iactus in aera
Cum conglobato navita milite.
Discerpta cum malo trieris
Praeda fuit picei furoris.
Vix unus asser sospes ab ignibus.
Ardere visum est ipsum etiam mare,
Mixtusque Neptunus peroso
Mulciberi tenuisse rixas


page 144, image: s168

Frustra liquenti fonte coercitas.
Thesaurus omnis divitis Insulae
Abivit in fumum, et favillas,
Praeda hominum, pretiique praeda.
Cunctis subactis, navibus, Urbibus,
Virgo remansit nomine nobilis,
Sed mente maior, reque gesta
Temporibus recitanda seris.

GERMANIA, suismet discordiis confecta iterato questu deploratur.

AUgusta Tellus, et timore hostium
Quondam suorum, dum fuit unio
Inter Potentes, quam dolendo
Corruit attenuata casu
GERMANA Mundi pars celeberrima
Vocata quondam, quae populo frequens
Procul remotis bellicoso
Gentibus intonuit Gradivo!
Sed nil peren ni est robore praeditum,
Ferroque cusum. grandia desinunt.
Humana iam crescunt in altum,
Iam subita trepidant ruina:
Ceu febre corpus quod flagrat hectica,
Languente sensim deficiens mora


page 145, image: s169

Exsugitur furtim: Coronis
Sic pereunt quoque Regna lentis,
Ac vix notato funere concidunt,
Donec sepulcri gramina mordeant.
Provinciae quot iam subactae
Vix dominos retinent priores?
Quid tandem inausum TEUTONIAE novae est
AEtate nostra in mutua vulnera?
Omnesne fumantes rebelli
Caede sagax numerabis Urbes?
Nondum profuso tam male sanguini
Dies statuta est, quae dirimat neces,
Sed parricidali lavamus
Semper adhuc Patriam cruore.
GERMANA sensim res clepitur stylo,
Suoque sceptrum diripitur Sago:
Nostraque ditescunt medulla
Galli, Itali, Batavi, Sueci.
Fuere Troes, grandia nomina:
At desierunt. crevit ab Ilii
Claris favillis clara Roma:
Magna hodie, diuturna flore
Suo futura est tempore debilis:
Namque et senectus Urbibus est sua.
Cum deficit sanguis peculI,
Regna labant, facieque pallent.
GERMANA Tellus, quae fuit, obsecro,
Olim tuarum nobilitas opum?
Confluxit huc totum metallum,
Et niveo, croceoque vultu.


page 146, image: s170

Si quis vetustae falcibus amputet
Truncum Cupressi, multa manet tamen
Sospes prioris pars odoris
In reliquo, mutiloque ramo:
At nec fidelem Teuto decentiam
Pectusque spirat, quod niveum dedit
Natura genti, candidumque
Perspicuo speculare vitro:
Perplexa falsis tempora retibus,
Et texta nodis saecula Gordiis
Videre ubique est, atque Ulyssis
Duplicis ingenium dolosum.
Mutata quantum est gloria Patriae,
Gentisque mores, atque potentia!
Seu quis requirat firma pubis
Pectora, sive animos, et ausa.
Deleta quando Graecia corruit;
Exsuscitata est vis Otomannica,
Maiorque surrexit Monarcha
Turcicus, et scelerata Luna;
Adhucque nostris ruderibus suam
Firmabit Aulam sanguinis Helluo,
Lasciviens nostro cruore
Teutonicis inhiabit arvis.
Nonne illa crescit Barbara plurimis
Hyaena Regnis? nonne propinqua stat
Ianizarorum natio trux
Corporibus, iugulisque nostris?
Hoc libra quaevis palpitat ordine,
Ut, una quando succuba lancium


page 147, image: s171

Sidit profunde, mox resurgat
Altera, quae fuerat subacta:
Nempe orbis aetas ultima Barbaris
DEI flagellum tradidit in manus,
Quo Christiani vindicetur
Opprobrii scelerata vita.
Ah! parce tandem Patria cladibus,
Et tot duellis subtrahe pabulum
Mars dire, iuratasque mergi
In proprio gremio secures
Absolve tandem, ne feriant suam
Semper Parentem. sunt alii super
Queis [Reg: Quibus] perfidam frontem revellas
A iugulo, mediosque scindas.
Pestem execrandam ne procul autuma.
Europa Turcas iam dolet hospites.
Lunata tempestas Parentis
Iam gremio prope stat potita.
Cognata necdum proelia finies?
Nondumque spectas tot pereuntium
Sitim coronarum cruentum
Semper adhuc stimulare monstrum?
Ah! tandem amici sanguinis elue
Infame punctum: tot popularium
Labem cicatricum Gradivi
Obsequio melioris orna.
Atlante sesso denique concident
Tot fracta bellis iurgia Teutonum,
Et arma fortunata quondam
Egregia nece Barbarorum


page 148, image: s172

Unum in sepulcrum languida corruent.
Ut fallar, opto. sed faba proxima est,
Cudenda nostros in lacertos.
Iam flagrat Ucalegon propinquus.

Mors certa, hora incerta. Statutum est omnibus hominibus semel mori.

CRastinam semper miseri coloni
Vivimus vitam studio futuri:
Mille victurum velut esset annos
Debile corpus;
Cum tamen fungi breviore fato
Simus urgendi, tumulus refosso
Iam patet nobis puteo. citamur:
Hinc abeamus.
Quaelibet Letho properatur aetas.
Singulis pulsus prope mortualis,
AEsque campanum loquitur diebus,
Serpere mortem.
Nonne ditescunt nece tam frequente
Urbium passim Parochi canenda
Funebri missa? Tribus ipsa crescit
AEdituorum.
Mortis appendix habet expeditam
Syrmatis pompam, variisque constat


page 149, image: s173

Scena personis. premitur sequaci
Funere funus.
Est adhuc infans: morietur infans.
Cruda Mors aeque iuvenes trucidat.
Prima, quae vitam tulit, imminutam
Clepsydra carpsit.
Principis sceptrum geris, es Monarcha?
Infulam Praesul, triplicem Tiaram
Pontifex portas? nihil es: citaris
Caesar: eundum est.
Quaeris: at quando procul hinc migrandum est?
Hora nescitur, Libitina scitur.
O! reis O si liceat, statutum
Nosse Tyrannum,
Quando fatali nociturus arcu
Osseus praedo, licitatus ense
Debilem vitam, properet secare
Scissile filum,
Ad viam tantam melius paratae
Forsan exirent animae expiatae.
Non satis cautum est. Apoplexis una
Sufficit Orco,
Ut reos damnet. iuvenilis aestus
Plurimos febri calida peremit,
Qui putabantur Pylii vetusta
Morte futuri.
Plurimi Ponti metuunt procellas,
Et dein flammis pereunt. favillas
Qui timent, undis obeunt. supremus
Nos latet ictus.


page 150, image: s174

Miles intentus furiis Gradivi
AEneae mortis metuit canales;
Ast in hibernis alia actitantem,
Hoste remoto,
AEdium praeceps sepelit ruina
Martio siccum fluvio. Parentum
Inter amplexus moritur paterni
Pullus amoris.
Mortuum pleno monimenta [Reg: monumenta] tradunt
Xeuxidem risu, lepidoque fine.
Optio mortis tibi nulla fiet,
Et mihi nulla.
Ite mortales, date vela votis
Et voluptatum recubate nido.
Quaelibet Morti famulatur hora,
Nuncia cladis.

FINIS.