>
ET PRODESSE meos et DELECTARE Libellos,
Et coram sancto posse Davide legi,
Et coram stricta rigidorum fronte Catonum,
Inque ipso Charitum Pieridumque sinu,
Inter et Idaliae Floralia festa iuventae;
Ille Palatini credit Apollo Nicri.
Pernegat hoc pleno, se iudice, Marculus ore,
Iste Poetificae furfur inane molae.
Qui meus es Lector (si qui meus) utere naso:
Et dic, utrinam praestet habere fidem.
Illustrissimo Principi GEORGIO FRIDERICO, MARCHIONI BRANDENBURGENSI: BORUSSIAE, STETINI POMERANIAE, CASSUBIORUM, VANDALORUM ET IN IEGERNDORF SILESIAE DUCI, BURKGRAVIO NORIBERG. ET RUGIAE PRINCIPI Fridericus Taubmanus LIBENS MERITO OFFERT CONSECRATQUE.
LIBENS, inquam, merito, hoc quicquid est Melodaesiae, vobis, MAGNI PRINCIPES, in chartea hac, ut ita loquar, patella offero consecroque. Et quanquam [Reg: quamquam] tanta est utriusque maiestas, ut longe splendidiore accipiendi essetis epulo: quia tamen, ex fide Poetarum, Lares olim Geniosque (par illud numinis domestici) placatos arbitramur, si quis familiarium vel mikro\n kre/as in vili salino eis anteposuisset: spem bonam concipio, vos quoque, secundum illam in summo fastigio summam comitatem, hunc tenuiculum Poeticae dapis apparatum non
omnino neglecturos. ad quem quidem nec Structore, nec Indice opus erit: et fi fuit, eum ego de me iam nunc dedi. Quemadmodum enim apud antiquos memineram usitatum, magistro convivii, simulac decubuisset, catalogum exhiberi, in quo consignatos ordine haberet omnes epularum missus, ut iam tunc praesciri posset, quid primum quid postremum coquus esset missurus: ita placuit et mihi distinctius singula recensere; ut quid in hac Melodaesia nostra praebiturus essem, sub unum oculorum quasi ictum poneretur. Quin immo si non libet aut si non vacat
hoc epulum degustare, patiamini, quaeso, Magni Principes, imaginem utriusque hoc calamo leviter adumbratam huic mensae, ut tutelare numen, imponere. Si enim probior illa antiquitas simulacrum deastri cuiuspiam (Herculis praecipue) in mensa collocare solita est, velut tutelam et genium istius: quidni et ego, qui in ceteris epulum hoc ad vetus illud poetarum exemplum pariter et gustum, quanta potui fide maxima, concinnavi, hac quoque in parte candido, et quem nasus paullo sagacior in his verborum involucris odoratur, sensu imitarer? Et quemadmodum
fanum Herculis quod Romae habebat, nec muscae nec canes unquam [Reg: umquam] penetrabant: ita confido, splendorem tam illustrium nominum oculos eorum, qui curiose quovis involant, temere quodvis allatrant, facile praestincturum; ne ad has Epulas propius accedere sustineant. Sed velum orationi removebo, et, quid velim, plana (quod aiunt) palma ostendam. LIBELLUM hunc vobis, Magni Principes, datum et dicatum vehementer cupio. neque video, si animum meum et frontem consulam, cui ille prae vobis rectius debeatur: vestri
caussa, mea, et Libelli. Vestri coniuncte quidem; quia litterarum studia praeter caeteros [Reg: ceteros] Reipub. Christianae proceres amatis, et pari conatu, nec impari sumptu (uterque certe magnifico) promovetis: Mea, quia in vestro solo natus, eductus, et artes hasce pro ingenii modo edoctus, atque adeo honores non unos adeptus sum: Libelli, quia idem in vestro dominatu, fide et impendio nuper natus, et hodie in publicam luce productus est: quia praeterea timido per se et obscuro a maiestatis vestrae splendore nonnihil et animi et lucis foenerandum putavi:
Summa, quicquid hoc oblati operis et muneris est, (quod perexiguum ipse fateor) illud pro incredibili meritorum in me copia testandae, ita dico, testandae, non referendae gratiae esse cupio: nam parem qui unquam [Reg: umquam] possim referre? testor naturae meae genium [Reg: genius] , quoties inspicio Tabulas Accepti, fit ut erubescam; quoties Expensi, pallescam. et mecum domi saepius ita mussito; Hi duo Principes in summis beneficiis hac una iniuria me affecerunt, (quod acute quidam Romano Caesari dixit) ut vivendum et moriendum mihi sit ingrato. Nec plura superaddam, nisi
ut florentissimum Saxonicae pariter et Brandeburgicae domus imperium illi, qui supra nos imperium tenet, Principi ter-Optimo ter-Maximo religiose commendem; his praesertim turbis turbulentis: ne forte (quod omen Deus in Turcos vertat) ad novas in Germania Tragoedias scribendas opus sit novo Aeschylo. Wittebergae, X. Augusto-Iulii: Anno MDIIIC.
AB initio non animatus eram, quicquam huic Opusculo praefari, praeter compellationem illustrium Duumvirorum; et eam quidem, ob argumenti benignitatem, ita diducere, ut hasce pagellas facile adimplerem absque alterius opellae supplemento: ne aures tuas, mi Lector, quas tituli praeconio ad Poetici saporis epulum vocaveram, primo statim missu corrumperem, et nova quasi appetentia imbuerem; sed integras mihi, imo tibi potius ab ovo, quod dici solet, ad mala usque conservarem: quoniam vero concinnator istius, Typographus, opinione maturius id nobis in publicum expedivit; egoque de tantis Principibus, in tanta rerum ubertate, nec omnia nec multa, tam exiguo praesertim et temporis et chartarum modo, vel recitando memorare possum: et iste vero suam rem perire, operasque impediri clamitet, si diutius easdem morer, satius duxi (ut vacuae implerentur pagellae) vel abortiri aliquid stando, cum temporis importunitas sedentario nisu me nihil sciti parere sinat, quod in hoc vestibulo ad vitae mortisque, aut (ut paullo benignius ominer) amoris odiique discrimen exponerem: quam non gratificari ei horam unam et item alteram scribendo, qui mihi dies bene multos sumptum et laborem faciendo. Quid autem, mi Lector, hic tecum potissimum fabulabor? Accuratum aliquid, et ad quod opus sit ingenio vel meo vel tuo, per tempus non licet, per voluntatem non libet. In laudes Poeticae me diffundam? At quotusquisque
est, qui haec audiat, ne dicam auscultet? et, Cui non dictus Hylas? De me et hoc Opusculo aliquid commenter? at ubi inveniam, qui mihi fidem largiatur? a quo non statim audiam: sponsus sponsam; et, Domesticum est hoc testimonium. Et tamen facere non possum, quin super nonnullis sensum meum tibi leviter ostendam. Et de Inscriptione quidem tribus verbis. Ab hinc triennio et quod excurrit, aestu quodam iuvenili, examen, seu potius manipulum versiculorum emisi, titulo a vernaculi sermonis cavillo pariter ac gentilitii nominis usu non abludente, COLUMBAE POETICAE. qui titulus, etsi Poetis quibusdam in hac censura poluyh/fois tantum abest ut displicuerit, ut etiam carminibus suis eundem celebrarint: adeo ut animus haud paullo momento in eam sententiam inclinaret, quae erat de titulo priore ne nunc quidem migrando: tamen, quia in circulis iuvenculorum aliquando vapulasse illum inaudieram, hunc praetuli: quem ubi propius gustaverint (modo non sint fatui nimis palati) sperabo magis ad eorum sapientiam facturum. mihi certe, quod e Columbis P. meliorum partem multo maximam et una Lusus etiam Iuveniles iterum darem, huiusmodi tralatio non inconcinne visa est adhiberi. De ordine carminum et dispositione Titulorum, praesertim in libris Epigrammatum, in eam partem quasi data opera curiosus fui, ut etiam suspicionem alicuius [Reg: ?alicuius] ordinis observati a me, quantum licuit, declinarem: et proinde, ut quodvis nomen oculis primum occurrit, ita primam sedem in libello occupauit. Et quomodo, per Deum, ordo alius, quam hic non-ordo omnino potuit institui? aut qui debuit? Si exemplum doctae illius antiquitatis
respexeris, aliud nihil factum reperies, vel unum Martialem mihi vide, in cuius libris et mellis et fellis et aceti et salis abunde est: ibi is nunc Thaidem ponit, mox Caesarem, post Luscum furem, et rursus Caesarem: nec piguit Caput mundi inter istud lutum posteritati spectandum exhiberi. radiat nimirum Traianus suo splendore, Luscus fur etiam suo. Ego cunctam in hisce libellis nomenclaturam quasi annulo inscriptam habeo, et abs te haberi volo: neque quisquam, cui oculi et pectus valent, alio modo eam aspiciet aut aestimabit. De qua re mentionem apud te non iniecissem, nisi Crispinillus quidam Momar aculeatis dictiunculis inter Saufeios suos me nuper verberasset, quod in priori meo libello ad postremos fuerit reservatus. Sed est et alius, qui Meliglossus audire cupit, quique in contortulis istis acutae delirationis conclusiunculis, quas subtilius est contemsisse [Reg: contempsisse] quam solvere, dies noctesque se torquet ac macerat, et in ea sapientia omnem vociferatur sapientiam teneri: is fidem meam Christianam et religionem in dubium vocari ait, si cum iis per epistolas, etiam de communi re litteraria colloquar, qui a nobis in sententiarum et confessionis documento secesserunt. Cui verveci aut potius oviculae utinam esset opportunitas huiuscemodi balatum comprimendi, aut succidam atque impexam lanam velleri ipsius demetendi; faxo nemo quisquam aut ludos festi viores aut lanitondium lepidius unquam [Reg: umquam] spectaverit. Et o miseros nos immortalitatis candidatos, si Fides nostra in tam ludicra et lubrica rationis cymba, quae cuivis vel levissimae aurae ludibrium obiiciatur [Reg: ?obiciatur] , ad portum salutis nusquam passa naufragium debet appellere!
Quin etiam is rumor ad aures meas pervenit; esse, qui dictitent, me interdum et praesertim in rebus nuptis nimis Latine loqui et verbis uti praetextatis. Quibus me hic purgarem, nisi ipsimet imprudentes meam caussam agerent, dum addunt, In rebus nuptis. Nimirum non decet, qui sartam mentem gerit, Tragoediam agere in Comoedia: quod esset praepostere os asino, paleas cani obiectare, et ad thalamum sponsorum pro hymenaeo ferales eiulare naenias [Reg: nenias] . Scio, quae isti soleant obvertere sexcenta [Reg: sescenta] : sed et ego scio, me domi habere decem et sexcenta, quae contra possim, si res poscat. Sunt praeterea, qui nullius deastri nomen (cuiusmodi [Reg: ?cuiusmodi] e plurimis sunt Iuppiter, Apollo, Minerva, Venus, Musa) gentilium impietate contaminatum in versu Christiani Poetae tolerandum censent. si in omni omnino versu; haesito, et quid faciam, notum est; quid sentiam, fortasse non omnibus. Certe ad horum sapientiam ne ipsius quidem Sapientiae, neque Dieineque Noctis, neque Virtutis neque Honoris, neque Pacis neque Belli, neque Febris quartanae, neque adeo allii aut cepae, quibus omnibus vel templa dedicata, vel divini honores aliquando sunt exhibiti, vocabulum recte in versum Christiani veniret. Si in re sacra dicunt: ultro, sed sano illo et candido sensu, eos sequar: et, nisi fallor, in hisce libellis iam secutus sum: aut si alicubi, quod tamen nondum credo, in haec admisi, velim scias, me domi tunc non fuisse, posthac autem futurum: nunquam [Reg: numquam] enim mihi quisquam probavit, ut Iovem istum ore et saliva impiorum conspurcatum pro Iehova dicerem, aut alius deastri vel deastrae nomen cum vero Deo in eodem carmine temere copularem. Haberem
plura, mi Lector, sed metuo, ne prius te consiciam, quam portum videamus. Interim, quaeso, anhelitum recipias, ut in quaedam pauca, quibus cognoscendis incolumem te velim servari, sufficias: postea te cum bona gratia, quovis, vel in Perediam insulam, aut si mavis, in Perbibesiam, lubens dimisero. Quanquam [Reg: quamquam] ingenii impetum cura nimis anxia frangendum non existimem: mihi tamen nunquam [Reg: numquam] placuerunt, qui nullum orationis vel florem vel acumen secuti numerare potius quam aestimare versus didicerunt. Atqui ipsa natura sensim et per molles quasi gradus agit: cur non poetae, qui imitatores naturae? Nulla res potest esse eadem festinata simul et examinata: nec esse quidquam omnium, quod habeat laudem diligentiae suae simul et gratiam celeritatis, Philosophus inquit Platonicus. Vt versus in ore, in auribus, in animo cunctari possit, et aliquod sui vestigium relinquere, nervis roborandus est, spiritu animandus, sanguine, et eo qui sanguine diffunditur calore, tanquam illecebra venustatis, lectori commendandus. Neque in his iudicio multitudinis standum, quae, ut ait Pindarus, cor caecum habet: immo nec eorum semper, qui licet in caeteris disciplinis magni sint, nisi pariter in hoc studio praestiterint. Quam multa, inquit Cicero, vident pictores in umbris et eminentia, quae nos non videmus! Idem hic cogitato. Et me quod attinet, quamvis languidam istam et fluxam poesin omni qua tandem potui cura sedulo caverim: tamen, vel quia non eadem semper argumenti adfuit comitas, vel par enitendi voluntas, vel ingenii felicitas, aut temporum commoditas; ad scopum,
quem animo conceperam, oculisque intenderam, non aeque pertinui. Et sane iam nunc, postquam e typographeo primus hunc libellum pellustro [Reg: perlustro] , me mei ipsius non in paucis subpoenitet [Reg: ?suppaenitet] . id quod tibi, mi Lector, candide insinuandum, ut aliquam mihi veniam abs tuo candore impetrarem, putavi. Et quemadmodum in nonnullis ignosci mihi cupio: ita vicissim in minutis quibusdam nimis calidum iudicium tuum deprecor. Et hoc persuasum tibi certo habeas, mihi nihil omnino in Poesi, qua phrasis, qua verba, et qua mensura horum, posse probari, quod aureum illud Caesaris et Augusti saeculum aut non dixerit aut dictum noluerit. Neque velim existimes, praeter rationem et autoritatem [Reg: auctoritatem] correpte a me primam enunciari [Reg: enuntiari] in fibra, labrum, migro, ames, cochlea, Daphne, technae, etc. aut ultimam in puta, pro scilicet, et temere: in quorum hoc posteriore mirum quam temerarie vulgus hallucinetur [Reg: alucinetur] ; sicut et in abunde, quod corripiunt, cum contra facto opus erat. Neque tamen ignoro, Lucretium, Catullum, Virgilium, Horatium, aliosque, longe, clare, superne, inferne, inique, apprime, dure, et alia ad hanc faciem multa e correpto pronunciasse [Reg: ?pronuntiasse] : verum pollens ille usus et autoritas [Reg: auctoritas] in partem aliam nunc palmam possidet. Idem accidit in scaturit, suspicio, resina, ubi secundam contrahunt, plane sine assensu veterum: quanquam [Reg: quamquam] ad medium quod attinet, minus peccatur: sed erroris alligare, qui protraxerit, illud demum est peccare, et castam antiquitatem mendacii arguere. Scio, quid hic Romaniscus dicturus est: Literas et syllabas, tanquam pulicum gressus,
superstitiose metiri, curiosi potius quam hominis eruditi operam censeri: et Germaniam aut Hungariam propterea bello minime arsuram, etiamsi haec talia non advertantur. Fortasse! sed nec, opinor, ardebit; etiamsi Poetae dicant, Romaniscum esse generis foeminini [Reg: feminini] , Romanisci coquinam, masculini. Vnius adhuc in mentem venit: pag. 317. elegidion est, quod et antea publice legebatur: in illud vocem pedicosus ali quoties admisi, quam olim Latinam, inductus a magno illo Festo; perperam credidi eandem nunc, licet aliud (nimirum paedidosus ibi legendum) a maximo Scaligero doctus sim, in hac iterata editione retinendam de industria existimavi, nisi voluissem totum elegidion antiquare: aliud enim paris et mensurae et venustatis ex armario Latinae civitatis eruere nondum licuit: tu, si quid habes, Romanisce, de pedicoso, me, quaeso, illius participa: ego tecum contra, ne immunis habear, de pulicibus, in quorum pedusculos-delirans tua regula peccat, alterum tantum communicabo. Neque piguit erratum fateri, neque adeo colorem mutavi. Grammaticus non erubescit, soloecismum si sciens facit: erubescit, si nesciens. De uno quin adhuc mentionem iniiciam [Reg: iniciam] , non videor posse a me impetrare. id vero tale est. In Poesi, quam praesertim postremis hisce saeculis institere, nimium crebro, si attendis, legentem offendit strepera ista et aspera syllabarum collisio: Grande scelus patrant: Nostra Lycea scholae: Vile spopondit opus: Procul este spadones: State statim satrapae: et ad hanc faciem alia, in breviculo etiam carmine, non pauca: quemadmodum ipse,
ante dies haud ita multos in uno elegidio, quod, exstatuto, censurae meae committebatur, undecies factum observavi: Quoties, credo, immo iurare, et pignus insuper in omnes resculas meas dare paratus sum, non reperiri hodie in uniuersa eruditae antiquitatis Poetica. Non dicam, quid longe ante Iuliam aetatem sit factum; certe in totis sex illis politissimi Lucretii Libris ne semel, quod sciam, invenitur. Catullus uno in loco id sibi permisit, in Epithal. [Abbr.: Epithalamium] Pelei et Thetidis, -unda Scamandri. quod tamen ipsum haud scio, an ex argumento et superstitiosa Homeri autoritate [Reg: auctoritate] possit mitigari. quo digitum intendam, vident acutiores. Nec florens illud et consummatum Poeseos robur sub ali quot Augustis diuersum ab istis senserunt: nisi quod Horatius et cum hoc Propertius bis aut ter id suo iudicio indulsere: et quid tandem mirum in tot tamque varii argumenti libris? Tibullus in perpetuum vitavit: quod dedita opera factum, nemo negabit; temere et casu quodam, omnes sani. De Ovidio, Manilio, Lucano; Martiale item, Iuvenale censusque huius caeteris non absimile quid licet existimare. Iam de Virgilio, qui humanum fastigium in humanis transcendit, quemque solum Poetae nomine dignum iudicarunt, quid aliud dicemus? eius [Reg: ?eius] versus cum hodie quasi duodecim millia [Reg: ?milia] octingentos et nonaginta septem legamus: Statii item, qui, Scaligeri iudicio, ad divinitatem Maronianam proxime omnium ascendit, quasi quatuordecim millia [Reg: milia] , octingentos et novendecim: mirum profecto maximum est, in tam grandi copia asperos hos literarum collisus. alterum nusquam,
alterum semel tantum in 1. Theb. (Diducit sparsosque studet componere crines) admisisse. Quin e contrario vocales natura breves pro longis habebant, si ab sc. sp. et st. semivocali et muta sequentibus exciperentur. Catullus: Nulla fugae ratio, nulla spes: omnia muta. Tibullus: Pro segete spicas, pro grege ferre dapem. Virgil. Ferte citi ferrum: date tela: scandite muros. (qui aliam lectionem hic supponunt, ruinam scilicet syllabae tibicine non necessario fulciunt) Statius 6. Theb. Praeceleres: agile studium, et tenuissima virtus. Iuvenalis: Occulta spoli et plures de pace triumphos, etc. Atque haec, quorum magnam vim accumulare possem, imitari hodie, insolentiae cuiusdam videtur: illa autem, quorum magna apud antiquos raritas, iam non modio, ut ait Comicus, neque trimodio, sed ipso horreo nobis admetiuntur. Excipio Melissum, quem docti quique per Europam, qui harum sunt Musarum, omnibus nostri saeculi Poetis non tantum praeponendum, sed et antiquis componendum, imo quibusdam ex iis anteponendum censuerunt. Porro, ubi dactylus in sua dictione absolvitur, minus fortasse asperitatis sentitur: vox enim in his videtur nonnihil interquiescere, et spiritum ad elationem sequentis verbi cum aliquantilla quasi mora instaurare. Quicquid tamen et huius sit, aeque raro in antiquis occurrit, ut ad immensam illam carminum vim et numerum in nulla neque vi neque numero debeat aestimari. Virgilius in suis, quos paullo ante numerato expendi, 12897. versibus id sEMEL duntaxat industriae suae voluit indultum, in XI. Operis opt. max. Ponite spes sibi quisque.
Nec raro is etiam stimulus animum mihi fodicat, quare Grammatici, et Poetarum interpretes in his, sicubi occurrunt, salvandis et excusandis tam studiose laborarint, si susque deque, quod nostri opinantur, prorsus habendum. De Adamo Sibero quid dicam aliud, nisi eadem ipsi in mente fuisse? is cum singularum vocum et syllabarum omne momentum accuratissime, si quisquam alius, pensitaret; primum quidem haec non observavit: postea tamen, priusquam vita excederet, sive ab aliquo monitus, sive domestico rationis et aurium iudicio, quo plurimum poterat, persuasus, omnia huiusimodi [Reg: huiusmodi] obelisco iugulavit. Id quod videre est in autographo, quod filius Ad. Theodorus Collega meus, in scriniis secum asservat. Eadem moneri possent de modis verborum gerundivis in do, quos aeque nimis licenter et frequenter hodie corripiunt: nisi scirem me epistolam scribere, non orationem. Atque haec sunt, mi Lector, de quibus, in gratiam iuventutis, hic aliquid movere, opportunum duximus; quae tamen neque publice in scholis, neque privatim in censura versiculorum castigare soleo: utpote quae nihil habeant quidem vitii, sed praeter modum inculcata nonnihil fortasse licentiae. Et sane, quisquis me peccati arguet, quod haec monuerim, Nae ille (ut ioculo hanc murmhkiai\ lo/gwn ex Umbri Thesauro finiam) Si pro suis peccatis centum ducat uxores, parum est.
[Gap desc: Conspectus operis]
Pro captu lectoris habent sua fata libelli.