Poemata sacra. Pars Altera.Machine-readable textSiber, AdamSiber, AdamXML version, markup prototype, December 1999Ruediger NiehlmarkupCamenahttp://mateo.uni-mannheim.de/camena/siber4siberpoemata2.htmls001.htmlsiberpoemata2.xmlsiber4/jpghtmlBasel: Oporinus, 1565.
Regeln fuer die Texterfassung 03/2001
not necessary
October 2004Ho Wai-Ming (corrections), Ruediger Niehl (tagging)markup
The letter t is often misspelled as r, i or c (due to the poor quality of the original). Probably not all instances have been corrected. Typographical errors have frequently been corrected in the original by an unknown hand. Not all these manual corrections are represented in this transcription.
New TEI header; typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - Morpheus spell check
ADAMI SIBERI BELLARIORUM COElestium, seu de Consolatione Christiana, Liber I.
IOANNIS EVANGELIstae Caput xiiii.
IAM ritu, Isacidas caeso quem legifer AgnoEdocuit vates, perfecto, aequaeva parenti,Qui mare, qui terras, qui caeli temperat arcem,Progenies corpusque suum, propriumque cruoremSupremas inter sociis, memorabile, mensas,Aeterni dederat monumentum Christus amoris.Iam tunica posita, accinctus mantilibus, undaAblueratque pedes illis, vestigia amictuSiccaratque, videns bellaria poscere tempus,Cum sic (nam tacitos sub pectore fixus edebatRes duras propter dolor, et crudelia regisFata propinqua sui) maerentia pectora mulcet,Et caeli dulcem dictis aspirat amorem.Ne vero ne luce magis dilecta sodalesTurba mihi, trepidis confusam saeva timoreTempestas, quae iam iamque ingruit, hoste moventeArma truci, mentem eripiat. nam corde voluntasSi verbis rerum Auctoris fert credere, et unoQuo res cumque cadat, totis pendere medullisEx illo iuvat: est cui non finita potestasCum genitore suo, qui nescit fallere, vestrisViribus indubitate etiam, dictisque magistri.Daemonis aula, cui caedes, mendacia cordi,Est mundus: nec erunt, monstra, horrida monstra cienteEx Orco, et saevos illo furiante tyrannos,Non dico, certi vobis tutique receptus:Sed nec, terra patet, miserae, quacumque latebrae:At patris est (iam spe praesumite gaudia vestra)Multa domo patris est sedes, et mansio vestri:Pax ubi sancta viget, gemmatis lumine vestit,Arvaque laetitia aeterno florentia stellis.Hoc nisi sic foret, hinc iam me nunc ire faterer,Perpetuosque lares vobis et tecta paratum:Inde pedem referens, quo vos caelestibus orisIllatos mecum magna inter praemia ducam:Quod faciam, ut mea turba loco vos sitis et ipsi,Auctor ero qui utiae instauratorque salutisVestrae: adeoque plagas laetas, finesque beatos,In quod discedo regni, iam nostis, iterque,Et quae ducit eo, non fallit semita euntes.Quid verbis Thoma, gestuque locumque viamqueAbnuis esse tibi nota? ipse ego Semita solus,Aurea caerulei quae fert super atria caeli,Sum superanda fide, contra quam sensus, et atraConsita nocte videt ratio. Sum vis ego solusVeri, quae nubem eripio caligine pressisMentibus, et doceo ignaros de Patris amoreIn genus humanum nostri: sum denique solusVita domans mortem, qui res et turbat ab imoMortales hostem, princeps custosque salutis,Perfectorque: hominum non lucida venit in astaeSponte sua quisquam, nec corda volentia letiFaucibus e mediis, baratrique horrentibus umbris,Ipsa queunt exire: Patris sed ianua per me,Me patet aetherei: qui vobis cognitus essemEx toto si bis genita illius unica proles,Haud ignotus erat: verum novistis et illum,Et iam vidistis. Tibi fundere mira PhilippeVerba putor. poscis manifesta luce videndumExhibeamque patrem, fore nil quod et amplius optes.Vertitur ergo quater dum solis cursus in altaSolstitia, inter adhuc vos caelia arcana recludens,Et vatum evoluens oracla, ignotus oberro:Qui (verte huc oculos, huc dirige lumina mentis)Qui videt, obtutu fidei defixus et in me,Quo quantum est habitat numen, tenet ora beatusImmota: aethereum patrem quoque cernit, et ipsosDivinae sensus abstrusos mentis: an esse,Cuius amor solus, sum cuius summa voluptas,In me non credis patrem, ut sum natus ut ipso?Non iniussa loquor, movet haec pater ora: quid altaAstra sequi, summoque in vertice sistere caeliAffectas, et nota Deo tabularia soliScrutari? in me me Genitor manet omnibus aevis,Estque quod idem animus nobis, eademque voluntasHac lingua canit, et dextra facit omnia: ChristusCur fallat, non est: in patre credite quod sum,Ut Pater est Nato, factis aut credite: firmoNam sanie certe tabentia membra trahentes,Luminibus captis iucundae munera lucisRestituo, vinctae soluoque silentia linguae:Et pello furias vaesana in tartara, et aurasAd superas obita revoco iam morte sepultos,Atque inopes formo divini ad gaudia regni:Qualia non primo mundi nascentis ab ortuUllius vidit patrari temporis aetas.Hoc etiam vester vobis, etiamque magisterConfirmo: qui, spes quod ei sub numine nostro,Linguae oracla meae cupidas dimittit in aures:Qua vi cuncta gero, facioque, eadem omnia mecumIlle etiam faciet, nec non maiora: per omnes,Dum feret aetates mea verba, per ora nepotum,Veridicis hominum purgando pectora dictis,Imperiumque ruet, cessans in vota precesqueTempore non ullo, nigra dominantis in aula,Lux mundi, terraeque decus, caelique voluptas.Quippe per et mortem, per et illaetabile regnumUmbrarum, victor claras super aetheris orasAd genitorem, omnis curaeque malique levamen,Hinc abeo: illius fretis bonitate sedebit,Omnia per nomen quae nostrum exposcere, promptusPraestare: ut summo laus concilietur honosqueEx nato auctori rerumque, hominumque parenti.Ipse ego, celsa poli mea cum caput extulero viTrans, solisque vias superans et sidera, tecta,Ipse dabo, flatuque precum, caelique favorePerfusis mentes, dabo cuncta petentibus inquam:Vestrum est, optetis quid nostri nominis ergoExplorare, sinam non vos ego ferre repulsam,Si blandas alitis subter praecordia flammas,Sincerum et grati, refero qui morte salutemAmissam terris, mihi respondetis amorem:Condita sit vobis doctrinae mente tenereVerba meae studium, coetus diffundere in omnesUnanimique hominum consensu, optata salutisMunera, et aeternae solacia dulcia vitae.Nec vero aspectu quod me iam subtraho vestro,Cor cadat, et trepido sit pallor in ore: parentemNam caelo (usque adeo mihi maxima cura salutisEst vestrae) votis poscam precibusque receptus,Confirmatorem, patrio miseratus amore,Ut det, qui pavidos praesens soletur, in omnesEt penes eventus vos sit veri unicus auctor,Cui locus in mundo non est: sapientia mentisNon umquam divina capit mortalis: in atrasLumina quod tenebras homines caliginis horridaeImmersi, nequeunt acie usurpare retusaNuminis illius radiatum insigne, nec inter,Munera tot, stupidi curas agnoscere inanes:At vos qui rebus nostri praefertis amoremOmnibus, et novistis eum, insinuando medullisSeque, aevis inter vos ille erit omnibus, addensVirtutem fidei, vim menti, robora cordi.Ipse etiam a vobis quamvis divellor, acerbusDum gravis insontem leti manet exitus, orbosNon ego vos, caro veluti genitore, relinquam:Sed post paulo adero, rursum exoptata revisensPectora: me non vult visum auditumque, videbitUlterius nec iam mundus, ditione premendusTartarea aeternum furiarum et mortis: at ipsiVos me cernetis, quod vivo redditus orisEt superis vivam, multa cum laude reversusEx Erebo: tum vos, fremat horridus ore cruentoUt furor, expediat laqueosque, ignesque, securesqueIn vos carnifices, mecum vivetis, et auctiMunere discetis divini luminis, aevisIn patre me cunctis, peccati, mortis et OrciVictorem, vos me, me vobis esse, beatisEt nil non mecum commune, meoque parente,Cuius vestra mea, et fiunt mea vestra favore.Qui mea non tantum tumidus praecordia linguaeVentosae tonat eloquio praecepta, salutisQuae sine fine ferunt felicia saecla: sed acri,Imperio laetus, studio curaque facessit,Impavidus sese cunctis offerre periclis,Pro regni fama nostri, pro laudis honore:Correptus vere calet ille cupidine Christi:Quique ardet Christi pectus succensus amore:Hunc Genitor, cui se tellus, mare, subdit et aetherDiliget: huic fidei lustrato lumine mentem,In mediis, quae intentant undique et undique mortem,Turbinibus, clara praesenti luce videndum,Cum divinae omni totum sapientiae opum vi,Numine me praebebo: nec tu quaere doceri,Cur, genus obscurum quibus, et sine luce penates,Arte nec instructa ulla, usu nec praedita vita,Cur me sim vobis, non ostensurus Iuda,Qui praestante viros tot habet virtute, tot astu,Tot rerum vix humana de stirpe potitos,Mundo: non populi fasces, non purpura regum,Iustitiaeque hominum decus, aut sapientia tantisAspirat donis: sed qui me virue puerue,Aut rex, aut ardet plebs pura mente, capessens,Sermoni paret nostro, mea iussa, nec ullisHuc et doctrinae flabris agitatur, et illuc,Propter et est Nati quod Patri carus amorem,Illius pectusque animumque subibimus, illicHospita, divini cum sancta flaminis aura,Atria mansurae posituri tempore sedisAeterno: at quisquis nostri non servat amorem,Carnisque et visus, fastusque cupidine captus:Nec condit praecepta animo, et sub pectore recteNec vigilante operam studio dat ut exprimat actis:Quae sunt illa quidem mea, sed deprompta recessisSacrato mentis genitoris, ab aethere qui meDemisit lapsis hominum succurrere rebus,Iungere perpetuo terris et foedere caelum.Atque levans equidem vestrum sermone dolorem.Ista loquor, mecum solacia, mente putetisNe trepidante, rapi vobis plane omnia: summusFlexanima at postquam nostro perfuderit auraNomine vos Genitor, veniens firmator et altoIn vos invadet sacro Deus ipse vigore:Antiquae solvet noctis caligine, flammamAetheream accendens caelesti in fomite: ventumCumque erit in rem praesentem, mea verba retexet,Lingua sacro vobis quae fudit pectore, pandetEt rerum eventus varios, seriemque futuri,Ac ritus sacros, patris et decreta recludet.Quae vero vobis abiens, quae dona relinquamO' pueri? non sunt eboris ve auri've talenta,Barbaricaeque mihi vestes, aut tincta colorePurpura bis fulgens Tyrio, non moenia clausisFirma seris, non quae proscindant iugera tauri:Pax omnem sensum exsuperans, genitoris amorique,Et requies animi, et mentis sincera voluptas,Divitiae mihi: discedens haec munera vobisLargior: haud mundus dabit umquam talia. rursusQuid gelida vero trepidant formidine pulsaCorda, metus turbat pavidus quid pectora, quid meAio relicturum terrasque, hominesque? redibo,Mente, redibo inquam, tristi secludite curas.Et certe, nostri si pectora vestra teneretInsinuatus amor, quae vobis gaudia mentes,Quae pertentaret praecordia laeta voluptas?Affirmo quod me, qui maior, sceptra Parentis,Cui mare, cui tellus, cui paret maximus aether,Ut capiam, ante aevi quae gessi maxima quondamPrincipia, ire domos crudeli funere Olympi.Haec, prius eveniantque, dico, iterumque monendoAtque iterum repeto: post cum exitus ipse docebitVera, revoluatis memori mea pectore verba,Quae loquor extremum. Nam cum mortalibus ex hocTempore verba serens, non vos sermone repleboMortalis: mundi quod iam venit ecce tyrannus,Mille animo cui sunt artesque viaeque nocendi,Ducit et instructas, rabie ferus, et ferus armis,E' tenebris furias in me, exitiumque meorum:Nil sed aget quidquam, nec me violentia vince.Illius, sed amor summi pietasque parentis:Quem, quantum est hominum qua terra habitabilis o???Ut discant quod amem non ficto pectore, iussisIllius et nullis umquam parere recusem:Surgite, non ego me poenisque, necique negabo.
XV.
In mortem vado, quo vestrum deinde sequeturTempore quisque suo: quid? non vineta putariFalcibus, immundoque fimo saturata, suaviPraela, lacusque altos musto cumulare videtis?Vitis ego sum vera, parens, et solus et unusAntistes rerum cunctarum, est vinitor: ille,Ut pinguis spumet plenis vindemia labris,Prosequitur leti, me fingens dente, scelestiIlle fimo mundi spargi sinit, et sinet omnes,Per varios qui me casus pia corda sequuntur.Nam qui palmes agit patulas se putris ad auras,Huc et luxuria foliorum fundit et illucLate, non umquam turgentis fertilis uvae,Amputat hunc: cuius sed trudit plurima gemmas,Et foliisque simul fetuque nitente gravescitPampinus, attondens purgatque premitque putando,Ut capiant vix, intus habent quem omnia liquorem.Omnia pura facit, nostri facit omnia sancta,Sermonis virtus, regis de numine caeliQui docet, et terris Genitor dare maius habebatQuo nihil, unigenae: duo toto pectore freti:Cur animos faciant labor hic exhaustus, et ille,Cur inflet pietas manca, et decus imperfectumIustitiae? solo sed freti, munere labemEius et exuti concretam, speque fidequeIntrepide cunctis caput obiectante periclis,Durate, ac firmo mihi vos sub foedere amorisServate: et vestro nullo non tempore, sedes,Pectore, qua non est mihi gratior ulla, quiescam.Ut quem laeserunt venti, nocuere pruinae,Aut grando, fregere aut atri fulminis ignes,Non ulmum scandit palmes, non educat uvam:Vita dabit nullos fructus sic vestra, racemusCunctaque silvestris passim labrusca tenebit,Excisos, si qua vis a me avellet: ego sumProtendens latis vitis laetissima campisBrachia, vos cultae palmes propaginist. in meQui, non secreta vi, quae non ulla relictaAd bona, primigeni post patris, mente, ruinam:Natura immissus sed sancta inolescit, et ipseIn cuius maneoque, et vivo pectore, fructuIlle voluntati patris respondet: in uno,In me cuncta, nihil sine me praestare potestis,Ad vitae faciens quod fine carentis honores,Sidereo placeat terras qui spectat ab axe.At velut inclusus sacri vi numinis, in meQui non, speque fideque auctus permanserit, acriIngenio, ut caelum peragret, radioque meatusDescribat varios, norit causasque latentes,Et vires rerum, quae vel tellure premuntur,Semine vel surgunt genitali lucis in auras:Ut sese flammis torrendum iactet in ignesSponte sua, mediumque Deo se mittat in aequor,Ut sua membra sinat in frusta minuta secari,Per mortes et eat mente imperterritus omnes:Falce ipsa tandem procurva a vite recisusAridus, in fasces collectus, et igne cremandos,Sarmentum infelix saevum mittetur in Orcum.In me mutatis animoque et pectore toto,Cura salutiferi si prima et maxima verbi,Grati eritis caelo, versis in vota precesque,Rebus et in dubiis patrem quaecumque placebitPoscere, ad arbitrium illius, caelestia seu sint,Absque mora, vitae seu quae huius flagitat usus,Tempore quaeque suo contingent: templa tenentemArdua quem caelitum demum casta coletisTurba, et honore sacris vero cumulabitis aris,Edetis magno si iustos foenore fructus,Non similes Christi ne vos ulla arguat aetas.Aerumnas inter quantum, sua gaudia, Natum,Deliciasque parens, cui dat soli omnia, monstratOmnia, subiecit, quae sunt, late omnia, flagrat:Ardeo vos tantum: licet hostes plurima turbent,Vestra mei teneat quoque mutua pectora cura:Hoc fiet studiumque et amor si legis obireIussa mei vobis, ut cordi explere parentisEst mandata mihi: non foederis interruptoIn cuius maneo constans, et amore manebo:Illius haud segnis, sumpta famulante figura,Pro fama, ad nihilum et redigens me me ipse, meorumEt pro re mortem, pro libertate pacisci.Haec loquor, ut curae dulces, et amabilis ardorVos mihi, me vobis caelestia gaudia iungant,Impleat et, propter quae olim maiora reservatExoptata dies, quam vis non ulla, laborumAut series turbet, praecordia laeta voluptas.A' coeta invidiae vestro, indignatio, et iraeSint, rixaeque procul. Discordia mutua falsumArguit: idem animus, mens sit, iubeo, omnibus una,Nostro amor et similis, quo non est maior, amori.Esse potest quid enim, quid tandem ardentius, ipseSanguinis atque animae, pro coetu sponte sodaliQuam si proicias te, prodigus? ante meorumDe numero cum non essetis, pectora veriIgnara, antiquo sublato crimine, amiciNunc Christi, celsique heredes aetheris estis:Vos inter si non verbis, linguaque, reapseSed, flammas subter veras praecordia alentesSincero efficitis studio mandata Magistri.Non ego vos servos tristi sub mole gementesAppellem legis: Domini non cognita servoMens est, consiliumque: mei vos estis amici:Quod patris vobis arcano codice scriptos,Abstrusosque animi sensus, secretaque mentisReclusi, propter natum, sua viscera, amoremIn genus et vestrum: nec me legistis amicum,O pueri: numero ex omni sed sorte beataVos ego delegi, divini numinis auraImbutisque dedi hos munus, durantibus auctosUt factis fidei, pateat vos semine natosCaelesti: et qui cuncta creat, qui cuncta gubernat,Det nomen vobis ob nostrum plura rogatis.In me sola quidem celso fiducia caeloInsertos beat, et dat sacrae accumbere mensae,Aetherei regis superum felicibus oris:At non sola manet, sed eam concordia, candor.Aurea pax, casti mores, clementia vultuTranquillo, duris gaudens patientia, seseEt quae sponte sua vel non poscentibus offert,Ac placidi in cunctos pietas comitatur amoris:Iam nunc quae vobis animis assuescere curaNoctes atque dies sit mentibus addita, nostroExemplo vitaque fidem, factisque probare.Qui iacet, est quantus quantusque in crimine, nostriNominis in vos si propter furiosus amoremIncurretque, iraeque effundet mundus habenas:Ad Christum revocate animos: quem dona salutis,Et vitam, immensi certum patrisque favorem,Multo sustinuit, quam vos, odisse ferentemAnte: quod essetis viciis si dedita mundiUltimae pars, nequam vos turba foveret, et inter:Versaret mirata manus et brachia: mundiNunc mea non mundi de corpore cura favorqueTranscriptos caelo cives delegit, et esseExoso mundo mirum est adeone putandum?An ne mei vobis venere oblivia dicti?Servus hero non est maior, suprave magistrumDiscipulus, rabie si debacchata malorumIn vitae auctorem vaesana corda fuerunt:Quid fiet vobis? vestris sermonibus aures,Quas Christi advertere, dabunt, et dura reponentPro monitis vobis et recte praemia factis:Quod causa in promptu est, genus ingratumque salutis,Ignarumque sui, nec me novere, nec alto,Qui me, perpetuo iucundem munere vitaeUt mihi fidentes, dulci succensus amorisAeterni flamma, demisit ab aethere, patrem.Heu brutas mentes, defixaque pectora terrae:Qui, promissa ferens turbae exspectata bonorum,Si non venissem, patris delapsus ab aethraSiderea interpres, formans mortalia verboPectora, non venia indigni, foret absque parentisPrimigeni si noxa, essent: nunc nomine culpamQuonam praetexent tandem? quicumque scelestusActa odiis aversatur me mente, ParentemOdit et ille meum, rerum cui summa potestas.Quid loquar, erexi quibus has ingentibus erasFactis? quae si nulla forent, non crimen haberent.Nunc, quae non artes hominum, non ulla potest vis,Viderunt patrari, in meque, meumque Parentem,Plena gerunt diro caeci praecordia felle:Scilicet ut vatis sibi vox praenuntia constetObedidae: oderunt causa sine me, inque merentem,Et tristi ad poenas perdendum funere poscunt.At simul omnipotens diun et caelitus auraeHalitus adveniet: nostro qui munere missus,A Genitore fluens per Natum numine iuncto,Tentamenta hostis contra, fraudesque dolosque,Dat vires animis, dat nescia pectora frangi,Firmator, verique auctor, verique magister:Me virtute Deo magna testabitur ortum,Eversorem orci, reparatoremque salutisHumanae, verbique: eventorumque meorumNec vos non testes critis, qui nostra secutiImperia, in vulgum quo coepi tempore PatrisSpargere doctrinam, mecum vixistis amici.
XVI.
Quaeritis, haec quare memorem? ne mente cadatis,Aut vis abiungat vos a me saevior: omnes,(Nulla suis fecit cultoribus otia Christus)Crux omnes infanda manet: cum iure potestasQuos armat, claris ornat quos infula vittis,Cura quibus legesque sacras, et templa tueri:Vos primi e turba, nobis quae grata feretur,Ut caelo infestos, et seditione potentes,Explodent diro devotos omine: lustrisAdveniet tandem properans labentibus aeta es.Ferroque flammisque, rotis laniantibus, undisCum, quos aetherea fas non sit vescier aura,Qui vita occident spoliatos, munera credentSe nostro, sacris operatos, ferre parenti,Quis accepta magis, nec victima gratior ulla:Tantum caeca furet nostri, nostrique furorem,Qui facit, et servat cuncta, ignoratio Patris.Haec caelata prius, quod praesens inter adessem,Dum licuitque meo, et potui, vos numine texi,Omnia nunc pando: post cum mea verba probaritExitus, haud animi mentem praecognita turbetUt res, in nostro defixis pectora verbo.Nunc ad cum qui me misit, proficiscor, in orasNemo boni superas nostrum quid et afferat ireEx vobis cum mente putatue optatue doceri,Sermonem attonitis stupefactos sensibus istumSed propter cepit pavor et trepidatio: verumEx re, credite, erit Christum discedere vestra.Nam lumen si non abiens vitale relinquo,Aethere demissus non Confirmator ab alto,Cuius cuncta vigent afflatu, cuncta moventur,Spiritus adveniet: sin hinc migravero, victaMorte, patris princeps vitae solioque sedebo:Ille aderit, legesque novas, atque inclita iuraUt ponat populis, oblitaque sacra reducat:Ore reos vestro peraget, obducitur aequorQua terreae, lucis qui munere cumque fruuntur,Peccati: quod dum, rerum caelestium inanes,Carnis ad arbitrium vivunt, fiducia, missusA summo veni qui patre salutifer orbi,Non illis nostri, quae labem diluit una,Una beatque hominem, caelique immiscet alumnis.Iustitiae: quod me, qui solus criminis expers,Usurpandum oculis iam non mortalibus ultra,Rursus ut excipiat caeli indulgentia terras,Triste per haud norunt mortis, fons unde salutis,Supplicium, placidi iam patris ad ora reverti:Iudicii: stimulis quem infensum gloria amaris,Nostra agitat, princeps scelerati noxius orbisQuod condemnatus, manibus pedibusque revinctusEt nobis, limat: quos nox adamante perenni,Exsolvet tandem dignas me iudice poenas,Qua sine sole domos amnis, sine sidere regna,Ambit tartareus, nigrasque eructat arenas.Plura quidem subeunt, aures sed ferre recusant,Sollicitae captum mentis superantia, vestrae:At simul ac vobis, patefacto, caelitus ipsaOmnipotens aurae vis aspiravit, Olympo:In vos invadet qui veri Spiritus: ut seEt sacrae vobis pandant oracula mentis,Et vi possitis fidei superare serendoQuidquid erit, vitae mediis e fluctibus, altoAc tandem Christi meritis succedere caelo:De verbo vobis nostro quae vera praeibit.Sponte nec is vero quidquam, pugnantia verboPraescribetue Dei: sed tantum audita loqueturA' patre, sed nigra mentis de nocte vocatisIn lucem, tantum, quae dixi, obscura retexet,Infractam inspirans trepidis mentemque animumque,Utque aevi pateant motus seriesque futuri,Abstrusa evoluet celsi penetralia caeli:Illustransque meum nomen, laudesque, perenniDepromet, quod vis nobis, eademque potestas,Est et idem numen, thesauro munera vobis,Munera, iustitiam, non admittentia curasGaudia, et aeternos vitae immortalis honores,Omnia cum magno mihi quae communia patre.Exigui iam iam post temporis intervallum,Sanguine facturum pro vobis, lumine non meCernetis: rursus post temporis intervallumExigui cernetis, quod rediuivus ab OrcoIgnotas homini sedes caelestia patrisIngrediar victor tecta omnipotentis, an istaSunt scrupi vobis, et caeca aenigmata? certoCertius est, nostra concussi pectora morte,Indignis vultus lacrimis spargetis, et ora,Lamentis, gemitque et lugubri ululatuOmnia complentes: Plausus dabit impia mundiTurba, dolor quantus miseros edet? ignibus auctiVos flammae aethereae duros tolerate labores.Audendum est in amore Dei, nec damna timendaUlla bonis, Deus ipse sui tutatur amantes.Tristia quae fuerant, et tandem in gaudia vertit,Impuro misere coetu pereunte malorum.Cui tendit gravitas uterum, turbata doloreNititur ut, magno mulier clamore vocatqueAd partus numen: sub luminis edidit orasAt simul ac puerum, potiturque puerpera voto:Iam secura mali gaudet, secura pericli:Sic nunc vestra quidem tristi confecta doloreCorda gemunt: sed vos non post ita longa revisamTempora; tum quae non praecordia laeta voluptasImplebit, quae nec veri ignorantia, pulsisQuod tenebris eritis docti divinitus, aut vosQuae circumstabit, turbet vis ulla malorum?Interea arma preces non fracta mente piorum,Inter et immanes hostes, et caeca pericla,Corripite, humanis et spe de viribus omniAbiecta, toto pendentes pectore caelo,A superum palmas regem cum voce levate:Ut vestri est solus qui fons et causa vigoris,Terminet egregios felici fine labores.Vere etenim vere vobis promitto, petetis,Ut dignam caelo possitis degere vitam,Ad nomen quaecumque meum super alta regentem,Ille dabit: veluti sub lustri noctis in umbraHuc tantum, nil sed ceu clara in luce, salutemPortantis rebus hominum, per vota rogastisUsque meo, quo nil est nomine gratius illi:Poscite, non optata ferent vestra irrita venti,Aethera ut laetis diffundat corda voluptas.Hactenus haec: quae si nobis non plana videntur,Exque plicata satis: brevis est mora: temporis illaIlla aderit felix optati temporis hora,De patre cum faciam vobis sine verba figuris,Involucroque omni, quae certa, et aperta: petetisTum freti nostro tum demum nomine: non estCompellare patrem Nati modo, nec mea tantumVota valent, flatus perculsi corda potenteVi nostri, pueri: verum quoque vestra, quod ipseIpse meus vero genitor vos ardet amore,Me quia diligitis, demissamque aethere summoCreditis aeterni mentem, Sobolemque parentis.A'patre digressus, miserans incommoda gentisHumanae, induxi moribundi corporis artus,Et veni caecas foedasque invisere terras,Ac culpas abolere, fores et pandere caeli:Rursus et ad patrem, terris et luce relicta.Hinc discedo: quid est verbis quid planius istis,Dicitis, et nosti quod cuncta, rogere necesseHaud praeceptor habes: a patre, ut foedera rebusEt nova collapsis statuas, te credimus ipsoVenisse: hoc recte: tempus sed triste propinquat,Cum me indefensum, et leti discrimine, solumOmnes liquetis, medio, diversa petentesFeminea pressi mentes formidine: verumNon sum solus ego, rerum inviolata potestasQui terras, genitor, qui numine sidera torquet:Sed mecum est, nec me vel in ipsa morte relinquit.Iamque mei pueri tenere quos semper amavi,Anteferoque meae vitae, regnoque paterno,Iamque valete, huius memores sermonis, et in meToto animo, mentis secura pace fruentes,In verbum tota curaque recumbite nostrum:Vos dira excipient in mundo, et saeva pericla:Ast in amore Dei cunctos sufferte labores,Speque futurorum superet fiducia nostri,Quem vici, Mundum, mortisque Orcique domator.
XVII.
At tu summe parens, qui saeclis omnibus idem,Rex hominum, rex caelicolum, ditione perenniAetheriosque premis tractus, terrasque, fretumque:Vota precesque sero, palmisque ad sidera tensis,Sublatisque oculis, tibi quae tuus, accipe, natus.Ventum ad supremum est, vitae praemensa peregiTempora: iam super ira, tui gravis, ira furoris.In genus humanum, propter qui prima malorumCausa fuit Patrem, me incumbit pondere vasto:Imminet infesto mundi regnator opaciAgmine: terrificas adigunt me crimina ad umbras,Luctus ubi gemitusque sonant, ac frigore adurunt,Et flammis sontes torrentia flumina manes:Pro meritis, iraque odiisque accensa nefandis,Et doctrina hostes mihi iam male grata reponentTurba ignominiam, et probra et ludibria linguaeDira, trahent manibus captum post terga revinctis,Infringent colaphos, stringent in vulnera fasces,Tempora configent rorantia sanguine spinis,Miscebunt tristi sitienti pocula felle,Ac tandem eripient suffixo stipite vitam.Nec vero, coeant quaecumque, indigna recusatIn te noster amor sufferre, occumbere mortemVictricemque animi vis vivida: tu modo natoNe pater in medio versanti turbine leti,Ne desis: sed qua immensa potes omnia dextraeErepto, victa rursus da morte revertiAd vitam: ne noster honos, neu nomina cedant.Fracta loco aeterni regni, famaeque perennis.Sci filii, Genitor, cumulabere honore vicissim,Et tua non ullis abolescet gloria saeclis:Gloria, nil nisi amor quod sis, tuae imaginis instar,Et natum rerum cunctarum, hominumque potentemFeceris: ut, qua terra patet, vulgetur in orisCunctis, ignotum mundo, dare fine salutemQuae caret, Hebraeo seu sint de sanguine, genteQua seu cumque, undis pontus quas maximus ambit,Omnibus, et vitae, cui non sit terminus, aevum,Munifica tua quos illi dat gratia dextra.Praescripta est etenim non ullo tempore vita,Ter centum non ore deos conficta tonareNumina: vimque tuam, maiestatemque perennemSed rerum novisse opifex, qui solus et unusEs Deus, aeternum solusque unusque manebis:Tum quem misisti, pectus successus amoreImmenso, patria (dictu mirabile) menteProgenitum, revehat miseris vitamque salutemqueUt terris, veniens caelo mortalia membraQui gerit indutus Deus atque homo Christus Iesus,Eversorque Erebi, debellatorque malorum.Hac suscepta tenus per terras parte magistri,Te nomenque tuum sancte augusteque colendumIgnotis feci notum: mitissime rerumTe surgente die, te decedente canendo,Officii explevi munus, totumque reclusiEt verbo et factis caelum, tua iussa capessensAd crucis usque necem: quare o genitoris amoreMote, decus Nato, maiestatemque perennemRestitue, ante aevi primordia, et ante creataQuae fuit, est, mihi te penes aeternumque manebit.De sint humana tua quae decreta salute,Quam nullis patrio non parcas promptus amoreMe propter, quo nil usquam tibi carius, unum,Suppliciumque meum: modo eos sententia vertat,Ex animo iniustis et sit peccasse dolori:Detexi, pandens non umquam audita, dedistiQuos mihi, secretis, omni qui lucis in orasEx numero veniunt: tua turba fuere, sed a teAccepi tacita verbi dulcedine tactosPectora, et accensos regni caelestis amore.Non ad me temere, non vi venere subactiUlla hominum: verum flatus virtute sacratiMunus eos habeo patrium, se munere nostrosEsse tuque sciunt: quae sunt nati omnia manantAeterno de fonte tuae bonitatis: in illosDistribui, terris mihi quae portanda dedisti,Consulti mandata tui, patriumque favoremExposui: accepere sui praecepta magistri,Praebentes sanctis faciles sermonibus aures:Et iam non dubitant caelum liquisse, satumqueTe genitore nihil nisi pectore prompta sonareVerba tuo credunt: quis me, patrem inter et ipsosDum venio medius, vitam praestare docentur,Et firma aeterno, componere foedera nexu.Hos ego discedens nostri: non impia mundiPectora, quae simul et propriae me oblita salutisContemnunt, et se contra in scelus omne parareMeque meosque audent, pietatem evertere certi:Hos tibi spem regni Genitor commendo, potenteInque tuae dextram fidei, tua munera, trado:Trado tuos, tradoque meos tibi: nam tua nostraOmnia sunt, mea sunt tuaque omnia: trado professos.Per sacrum amborum quod claret gloria, verbum.Ipse quidem ex oculis subduco corporis artus.Aethereasque domos, stellisque micantia caeli,Cuncta ineo complens aeterno numine, templa:Ista sed in mundo turba est mansura meorum,Cassibus innumeris, saevisque exposta periclis:Nec me animi fallit, quam nil, qui regna gubernatInfera, se in vultus transformans callidus omnes,Atque mali atque doli intentatum et linquet inausum,Fallat ut incautos circuminsinuatus: at illosTe propter, nomenque tuum, sanctissime, sartosEt tectos, genitor, nato, tua dona, tuereA damnis, fraude errorum, caligine mentis:Sensibus ut, prorsus concreti corpus in unum.Sint inter sese iunctis concorditer apti:Ut sumus ipsi unum, sociali foedere nexisNumen idemque est, et Deus idem est alter, et alter.Dum vitam in terris extrema per omnia duxi,Ipse tuo carum nobis, tua munera, coetumNomine defendi praesens, texique, beatisErudiens monitis implendo fideliter aures:Me periit numero ex omni custode nec ullus,Quam pesti pridem devotus sponte futuraeIpse sua (quantus misero dolor?) impius hostis,Nunc hostis, nuper socius consorsque laborum:Scilicet ut, pleni sacro, quod fallere nescit,Quae praedixerunt, agerentur, numine vates.Atque equidem regni posui fundamina nostriPrima, quod ut totum terrae extendatur in orbem,Ad te iam mortis venio crudele per atraeSupplicium, atque meos inter loquor ista precatusTe, qui sponte tua nato nil abnuis umquam:Ut laeti exsultent firmati robore verbi,Praesidioque tuo mentes ad sidera tollant.Munere sunt, quo non aliud praestantius, auctiDoctrinae aethereae, quae iussu facta reprenditOmnia nostro hominum: radice in tartara, tendatIngenium quorum, tabentes mortis in umbraQui sedeant stulti atque expertes luminis, omnisEt veri, aeternum perituri, funere vitamNi nostro accipiant: fremit hinc, magnoque furoreExacuitque odia, atque irarum laxat habenasIngenus invisum mundus. nam corpore non suntDe mundi, ut Christus non est de corpore mundi.Ardua cupio iam nunc per ut aethera mecumSullatos caelo accipias: voluentibus aetasAdveniet lustris tandem, cum mundus et ipsosImpius ad poenas ob nomina nostra reposcet,Mundanae partem non ullam faecis habentes:Ut mihi cum mundo, cui nec caelestia cordiSunt, nec erunt, nil est, nec erit, commune scelesto.Interea terris ut sint post funera nostra,Ad meliora vocent homines qui voce salutis,Accedantque animos verae pietatis amore:Tu defende parens, et ab omni labe remotosPeccati, aeternum quae illos pessundare possintImmunesque malis, lustra, purgaque, sacraqueVeri luce: tuus certissima et unica normaEst veri sermo, donum memorabile amoris,Quo genus humanum flagras moderator Olympi.Ut, qui Iudaeam perfundit flumine laetoIordanes, tua legatus mandata peregi,Ignaras mentes, et luce carentia cordeFormando sacris facta ad caelestia dictis:Sic animos ipsi divinis sensibus aucti,Sacra canant, laudesque tuas, vulgando per omnesDoctrinae praecepta meae: ponantque feroces,Corda novante tua vi mentes, saxea, caeloIn me transcripti ante tibi primordia mundi.Quae rata sint ut nota pater mea, meque meumqueDeuoveo tibi magne caput: sim victima grata,Crimina morte insons hominum qui cuncta refello,Fidentium ex animo nostris praecordia dictisAugustum statuoque tibique mihique cruoreEffuso, nec meta cui, nec tempora, regnum.Hos tibi nec vero sit tantum cura tueriNostrorum testes operum, piscosa secundumFlumina quos mea delegi praecepta secutos,Ut divina trahant homines in retia: patremImmensum sed, qua cernit sol aureus orbem,Qui te cumque meum, per suasi voce, potentiPer caeli quam flatus agit virtute, docentumAgnoscent, Christum internis et amare medullisDiscent, adsertorem hominum, auctoremque salutis:Unanimes ut edat sociatis sensibus ardorDulcis, et es velut in me, ego te, sic se inter et ipsiIn nobis, aucti donis caelestibus, unumAeternum maneant, celsi me credat et a teAethereo invasit coetus quem spiritus igne,Limina clausa, poli terris praepandere missum.Clara insignitos nostri praestare decorisLaude dedi: verbi caput inter nubila condentQuo donavi illos, caelestis gloria: ut in meTeque fide iunctos constanti mutua flamma,Mutua cura omnes, et amor socialis aduratMente eadem solidos animisque volentibus: ista,Felices animae Christique in nomen iturae,Et discant ratione, ipsis me caelitus esseAeternae regem demissum ex aethere lucis:Crimina, quem propter, quos impia cuncta remordent,Clementi, quo nos ambo aevo iungimur omni,Pectora complectare uni mihi dedita amore.Quod super est, quos non pertaesum maxime nostri.Est genitor, qui me patriaque suique relictis.A'te donati nato mea turba sequuntur,Aurea caerulei qua caeli regia, millePost exhausta volo vitae discrimina, saeclaUt peragant aevi non deficientia mecum:Iustitia aeternum nostra, regnoque, bonisque,Lumine quae nemo vidit, nemo auribus hausit,Nec quisquam tacita formavit mente beati,Et decus aspiciant, decus admirabile rerum,Immenso quo me decorasti motus amore,Dextra prius tua quam mundi procuderet arces.Non te iuste pater praeclaras vita per artesExculta, aut mundi novit sapientia, mitra:Aut frons insigni, aut rutila exornata tiara:Progenies tantum novit, linguaque celebratEt factis tua te: norunt, tua nomina laudeEt tollunt merita socii, mea viscera, mecum,Invisisse tuo me terras munere, soliPerpetuamque mihi vitam debere fatentes:Victa remollescat quorum me forte voluntasDe fidei deiecta gradu, omnipotente vigorisIllorum aetherei firmabo pectora flatu:Ut sit amor in eis, quo tu me diligis, ipse.In mundo qui non est, et sim Christus in illis.FINIS.
GENEROSO DOmino, D. Brunoni Philippi F. Comiti Mansfelti, ac Domino Heldrungi, ADAMUS SIBERUS.
AUtor mali quis, unde peccatum, vicesEt sortis humanae graves, labos, dolor,Tandemque dirae mortis inclementiaeAperta tum per quem Polo pateat viaVerbo renatis, atque iustis lustricaUnda, Favoniique sacri gratia:Quam rarus et putet salutis anxiusSua damna secum, ad vindicem, satu Patris,Fidenter et, natum supremi, se applicet:Meditata avena est musa tenui, quam mihiDonant, vagor dum tesqua per Iordania,Vates Deo pleni: domus clarum tibiHanc Bruno nunc Mansfeltiae decus offero:In patriam reversioni ab AusonisOris tuae gratatus, undis et rigantQuas Rhodanus, et Garumna terris, et Liger.Tu munus hilari fronte non magnum excipe,Musis, Deoque te probans vive, et vale.