IAM ritu, Isacidas caeso quem legifer Agno
Edocuit vates, perfecto, aequaeva parenti,
Qui mare, qui terras, qui caeli temperat arcem,
Progenies corpusque suum, propriumque cruorem
Supremas inter sociis, memorabile, mensas,
Aeterni dederat monumentum Christus amoris.
Iam tunica posita, accinctus mantilibus [Reg: mantelibus] , unda
Ablueratque pedes illis, vestigia amictu
Siccaratque, videns bellaria poscere tempus,
Cum sic (nam tacitos sub pectore fixus edebat
Res duras propter dolor, et crudelia regis
Fata propinqua sui) maerentia pectora mulcet,
Et caeli dulcem dictis aspirat amorem.
Ne vero ne luce magis dilecta sodales
Turba mihi, trepidis confusam saeva timore
Tempestas, quae iam iamque ingruit, hoste movente
Arma truci, mentem eripiat. nam corde voluntas
Si verbis rerum Auctoris fert credere, et uno
Quo res cumque cadat, totis pendere medullis
Ex illo iuvat: est cui non finita potestas
Cum genitore suo, qui nescit fallere, vestris
Viribus indubitate etiam, dictisque magistri.
Daemonis aula, cui caedes, mendacia cordi,
Est mundus: nec erunt, monstra, horrida monstra ciente
Ex Orco, et saevos illo furiante tyrannos,
Non dico, certi vobis tutique receptus:
Sed nec, terra patet, miserae, quacumque latebrae:
At patris est (iam spe praesumite gaudia vestra)
Multa domo patris est sedes, et mansio vestri:
Pax ubi sancta viget, gemmatis lumine vestit,
Arvaque laetitia aeterno florentia stellis.
Hoc nisi sic foret, hinc iam me nunc ire faterer,
Perpetuosque lares vobis et tecta paratum:
Inde pedem referens, quo vos caelestibus oris
Illatos mecum magna inter praemia ducam:
Quod faciam, ut mea turba loco vos sitis et ipsi,
Auctor ero qui [(reading uncertain: emended to quo by a reader.)] utiae instauratorque salutis
Vestrae: adeoque plagas laetas, finesque beatos,
In quod discedo regni, iam nostis, iterque,
Et quae ducit eo, non fallit semita euntes.
Quid verbis Thoma, gestuque locumque viamque
Abnuis esse tibi nota? ipse ego Semita solus,
Aurea caerulei quae fert super atria caeli,
Sum superanda fide, contra quam sensus, et atra
Consita nocte videt ratio. Sum vis ego solus
Veri, quae nubem eripio caligine pressis
Mentibus, et doceo ignaros de Patris amore
In genus humanum nostri: sum denique solus
Vita domans mortem, qui res et turbat ab imo
Mortales hostem, princeps custosque salutis,
Perfectorque: hominum non lucida venit in astae
Sponte sua quisquam, nec corda volentia leti
Faucibus e mediis, baratrique [Reg: barathrique] horrentibus umbris,
Ipsa queunt exire: Patris sed ianua per me,
Me patet aetherei [Reg: aetherii] : qui vobis cognitus essem
Ex toto si bis genita illius unica proles,
Haud ignotus erat: verum novistis et illum,
Et iam vidistis. Tibi fundere mira Philippe
Verba putor. poscis manifesta luce videndum
Exhibeamque patrem, fore nil quod et amplius optes.
Vertitur ergo quater dum solis cursus in alta
Solstitia, inter adhuc vos caelia arcana recludens,
Et vatum evoluens oracla, ignotus oberro:
Qui (verte huc oculos, huc dirige lumina mentis)
Qui videt, obtutu fidei defixus et in me,
Quo quantum est habitat numen, tenet ora beatus
Immota: aethereum [Reg: aetherium] patrem quoque cernit, et ipsos
Divinae sensus abstrusos mentis: an esse,
Cuius amor solus, sum cuius summa voluptas,
In me non credis patrem, ut sum natus ut ipso?
Non iniussa loquor, movet haec pater ora: quid alta
Astra sequi, summoque in vertice sistere caeli
Affectas, et nota Deo tabularia soli
Scrutari? in me me Genitor manet omnibus aevis,
Estque quod idem animus nobis, eademque voluntas
Hac lingua canit, et dextra facit omnia: Christus
Cur fallat, non est: in patre credite quod sum,
Ut Pater est Nato, factis aut credite: firmo
Nam sanie certe tabentia membra trahentes,
Luminibus captis iucundae munera lucis
Restituo, vinctae soluoque silentia linguae:
Et pello furias vaesana in tartara, et auras
Ad superas obita revoco iam morte sepultos,
Atque inopes formo divini ad gaudia regni:
Qualia non primo mundi nascentis ab ortu
Ullius vidit patrari temporis aetas.
Hoc etiam vester vobis, etiamque magister
Confirmo: qui, spes quod ei sub numine nostro,
Linguae oracla meae cupidas dimittit in aures:
Qua vi cuncta gero, facioque, eadem omnia mecum
Ille etiam faciet, nec non maiora: per omnes,
Dum feret aetates mea verba, per ora nepotum,
Veridicis hominum purgando pectora dictis,
Imperiumque ruet, cessans in vota precesque
Tempore non ullo, nigra dominantis in aula,
Lux mundi, terraeque decus, caelique voluptas.
Quippe per et mortem, per et illaetabile regnum
Umbrarum, victor claras super aetheris oras
Ad genitorem, omnis curaeque malique levamen,
Hinc abeo: illius fretis bonitate sedebit,
Omnia per nomen quae nostrum exposcere, promptus
Praestare: ut summo laus concilietur honosque
Ex nato auctori rerumque, hominumque parenti.
Ipse ego, celsa poli mea cum caput extulero vi
Trans, solisque vias superans et sidera, tecta,
Ipse dabo, flatuque precum, caelique favore
Perfusis mentes, dabo cuncta petentibus inquam:
Vestrum est, optetis quid nostri nominis ergo
Explorare, sinam non vos ego ferre repulsam,
Si blandas alitis subter praecordia flammas,
Sincerum et grati, refero qui morte salutem
Amissam terris, mihi respondetis amorem:
Condita sit vobis doctrinae mente tenere
Verba meae studium, coetus diffundere in omnes
Unanimique hominum consensu, optata salutis
Munera, et aeternae solacia dulcia vitae.
Nec vero aspectu quod me iam subtraho vestro,
Cor cadat, et trepido sit pallor in ore: parentem
Nam caelo (usque adeo mihi maxima cura salutis
Est vestrae) votis poscam precibusque receptus,
Confirmatorem, patrio miseratus amore,
Ut det, qui pavidos praesens soletur, in omnes
Et penes eventus vos sit veri unicus auctor,
Cui locus in mundo non est: sapientia mentis
Non umquam divina capit mortalis: in atras
Lumina quod tenebras homines caliginis horridae
Immersi, nequeunt acie usurpare retusa
Numinis illius radiatum insigne, nec inter,
Munera tot, stupidi curas agnoscere inanes:
At vos qui rebus nostri praefertis amorem
Omnibus, et novistis eum, insinuando medullis
Seque, aevis inter vos ille erit omnibus, addens
Virtutem fidei, vim menti, robora cordi.
Ipse etiam a vobis quamvis divellor, acerbus
Dum gravis insontem leti manet exitus, orbos
Non ego vos, caro [Reg: caro] veluti genitore, relinquam:
Sed post paulo adero, rursum exoptata revisens
Pectora: me non vult visum auditumque, videbit
Ulterius nec iam mundus, ditione premendus
Tartarea aeternum furiarum et mortis: at ipsi
Vos me cernetis, quod vivo redditus oris
Et superis vivam, multa cum laude reversus
Ex Erebo: tum vos, fremat horridus ore cruento
Ut furor, expediat laqueosque, ignesque, securesque
In vos carnifices, mecum vivetis, et aucti
Munere discetis divini luminis, aevis
In patre me cunctis, peccati, mortis et Orci
Victorem, vos me, me vobis esse, beatis
Et nil non mecum commune, meoque parente,
Cuius vestra mea, et fiunt mea vestra favore.
Qui mea non tantum tumidus praecordia linguae
Ventosae tonat eloquio praecepta, salutis
Quae sine fine ferunt felicia saecla [Reg: saecula] : sed acri,
Imperio laetus, studio curaque facessit,
Impavidus sese cunctis offerre periclis,
Pro regni fama nostri, pro laudis honore:
Correptus vere calet ille cupidine Christi:
Quique ardet Christi pectus succensus amore:
Hunc Genitor, cui se tellus, mare, subdit et aether
Diliget: huic fidei lustrato lumine mentem,
In mediis, quae intentant undique et undique mortem,
Turbinibus, clara praesenti luce videndum,
Cum divinae omni totum sapientiae opum vi,
Numine me praebebo: nec tu quaere doceri,
Cur, genus obscurum quibus, et sine luce penates,
Arte nec instructa ulla, usu nec praedita vita,
Cur me sim vobis, non ostensurus Iuda,
Qui praestante viros tot habet virtute, tot astu,
Tot rerum vix humana de stirpe potitos,
Mundo: non populi fasces, non purpura regum,
Iustitiaeque hominum decus, aut sapientia tantis
Aspirat donis: sed qui me virue puerue,
Aut rex, aut ardet plebs pura mente, capessens,
Sermoni paret nostro, mea iussa, nec ullis
Huc et doctrinae flabris agitatur, et illuc,
Propter et est Nati quod Patri carus [Reg: carus] amorem,
Illius pectusque animumque subibimus, illic
Hospita, divini cum sancta flaminis aura,
Atria mansurae posituri tempore sedis
Aeterno: at quisquis nostri non servat amorem,
Carnisque et visus, fastusque cupidine captus:
Nec condit praecepta animo, et sub pectore recte
Nec vigilante operam studio dat ut exprimat actis:
Quae sunt illa quidem mea, sed deprompta recessis
Sacrato mentis genitoris, ab aethere qui me
Demisit lapsis hominum succurrere rebus,
Iungere perpetuo terris et foedere caelum.
Atque levans equidem vestrum sermone dolorem.
Ista loquor, mecum solacia, mente putetis
Ne trepidante, rapi vobis plane omnia: summus
Flexanima at postquam nostro perfuderit aura
Nomine vos Genitor, veniens firmator et alto
In vos invadet sacro Deus ipse vigore:
Antiquae solvet noctis caligine, flammam
Aetheream [Reg: Aetheriam] accendens caelesti in fomite: ventum
Cumque erit in rem praesentem, mea verba retexet,
Lingua sacro vobis quae fudit pectore, pandet
Et rerum eventus varios, seriemque futuri,
Ac ritus sacros, patris et decreta recludet.
Quae vero vobis abiens, quae dona relinquam
O' pueri? non sunt eboris ve auri've talenta,
Barbaricaeque mihi vestes, aut tincta colore
Purpura bis fulgens Tyrio, non moenia clausis
Firma seris, non quae proscindant iugera tauri:
Pax omnem sensum exsuperans, genitoris amorique,
Et requies animi, et mentis sincera voluptas,
Divitiae mihi: discedens haec munera vobis
Largior: haud mundus dabit umquam talia. rursus
Quid gelida vero trepidant formidine pulsa
Corda, metus turbat pavidus quid pectora, quid me
Aio relicturum terrasque, hominesque? redibo,
Mente, redibo inquam, tristi secludite curas.
Et certe, nostri si pectora vestra teneret
Insinuatus amor, quae vobis gaudia mentes,
Quae pertentaret praecordia laeta voluptas?
Affirmo quod me, qui maior, sceptra Parentis,
Cui mare, cui tellus, cui paret maximus aether,
Ut capiam, ante aevi quae gessi maxima quondam
Principia, ire domos crudeli funere Olympi.
Haec, prius eveniantque, dico, iterumque monendo
Atque iterum repeto: post cum exitus ipse docebit
Vera, revoluatis memori mea pectore verba,
Quae loquor extremum. Nam cum mortalibus ex hoc
Tempore verba serens, non vos sermone replebo
Mortalis: mundi quod iam venit ecce tyrannus,
Mille animo cui sunt artesque viaeque nocendi,
Ducit et instructas, rabie ferus, et ferus armis,
E' tenebris furias in me, exitiumque meorum:
Nil sed aget quidquam, nec me violentia vince.
Illius, sed amor summi pietasque parentis:
Quem, quantum est hominum qua terra habitabilis o??? [(reading uncertain: print blurred)]
Ut discant quod amem non ficto pectore, iussis
Illius et nullis umquam parere recusem:
Surgite, non ego me poenisque, necique negabo.
In mortem vado, quo vestrum deinde sequetur
Tempore quisque suo: quid? non vineta putari
Falcibus, immundoque fimo saturata, suavi
Praela, lacusque altos musto cumulare videtis?
Vitis ego sum vera, parens, et solus et unus
Antistes rerum cunctarum, est vinitor: ille,
Ut pinguis spumet plenis vindemia labris,
Prosequitur leti, me fingens dente, scelesti
Ille fimo mundi spargi sinit, et sinet omnes,
Per varios qui me casus pia corda sequuntur.
Nam qui palmes agit patulas se putris ad auras,
Huc et luxuria foliorum fundit et illuc
Late, non umquam turgentis fertilis uvae,
Amputat hunc: cuius sed trudit plurima gemmas,
Et foliisque simul fetuque nitente gravescit
Pampinus, attondens purgatque premitque putando,
Ut capiant vix, intus habent quem omnia liquorem.
Omnia pura facit, nostri facit omnia sancta,
Sermonis virtus, regis de numine caeli
Qui docet, et terris Genitor dare maius habebat
Quo nihil, unigenae: duo toto pectore freti:
Cur animos faciant labor hic exhaustus, et ille,
Cur inflet pietas manca, et decus imperfectum
Iustitiae? solo sed freti, munere labem
Eius et exuti concretam, speque fideque
Intrepide cunctis caput obiectante periclis,
Durate, ac firmo mihi vos sub foedere amoris
Servate: et vestro nullo non tempore, sedes,
Pectore, qua non est mihi gratior ulla, quiescam.
Ut quem laeserunt venti, nocuere pruinae,
Aut grando, fregere aut atri fulminis ignes,
Non ulmum scandit palmes, non educat uvam:
Vita dabit nullos fructus sic vestra, racemus
Cunctaque silvestris passim labrusca tenebit,
Excisos, si qua vis a me avellet: ego sum
Protendens latis vitis laetissima campis
Brachia, vos cultae palmes propaginist. in me
Qui, non secreta vi, quae non ulla relicta
Ad bona, primigeni post patris, mente, ruinam:
Natura immissus sed sancta inolescit, et ipse
In cuius maneoque, et vivo pectore, fructu
Ille voluntati patris respondet: in uno,
In me cuncta, nihil sine me praestare potestis,
Ad vitae faciens quod fine carentis honores,
Sidereo placeat terras qui spectat ab axe.
At velut inclusus sacri vi numinis, in me
Qui non, speque fideque auctus permanserit, acri
Ingenio, ut caelum peragret, radioque meatus
Describat varios, norit causasque latentes,
Et vires rerum, quae vel tellure premuntur,
Semine vel surgunt genitali lucis in auras:
Ut sese flammis torrendum iactet in ignes
Sponte sua, mediumque Deo se mittat in aequor,
Ut sua membra sinat in frusta minuta secari,
Per mortes et eat mente imperterritus omnes:
Falce ipsa tandem procurva a vite recisus
Aridus, in fasces collectus, et igne cremandos,
Sarmentum infelix saevum mittetur in Orcum.
In me mutatis animoque et pectore toto,
Cura salutiferi si prima et maxima verbi,
Grati eritis caelo, versis in vota precesque,
Rebus et in dubiis patrem quaecumque placebit
Poscere, ad arbitrium illius, caelestia seu sint,
Absque mora, vitae seu quae huius flagitat usus,
Tempore quaeque suo contingent: templa tenentem
Ardua quem caelitum demum casta coletis
Turba, et honore sacris vero cumulabitis aris,
Edetis magno si iustos foenore fructus,
Non similes Christi ne vos ulla arguat aetas.
Aerumnas inter quantum, sua gaudia, Natum,
Deliciasque parens, cui dat soli omnia, monstrat
Omnia, subiecit, quae sunt, late omnia, flagrat:
Ardeo vos tantum: licet hostes plurima turbent,
Vestra mei teneat quoque mutua pectora cura:
Hoc fiet studiumque et amor si legis obire
Iussa mei vobis, ut cordi explere parentis
Est mandata mihi: non foederis interrupto
In cuius maneo constans, et amore manebo:
Illius haud segnis, sumpta famulante figura,
Pro fama, ad nihilum et redigens me me ipse, meorum
Et pro re mortem, pro libertate pacisci.
Haec loquor, ut curae dulces, et amabilis ardor
Vos mihi, me vobis caelestia gaudia iungant,
Impleat et, propter quae olim maiora reservat
Exoptata dies, quam vis non ulla, laborum
Aut series turbet, praecordia laeta voluptas.
A' coeta invidiae vestro, indignatio, et irae
Sint, rixaeque procul. Discordia mutua falsum
Arguit: idem animus, mens sit, iubeo, omnibus una,
Nostro amor et similis, quo non est maior, amori.
Esse potest quid enim, quid tandem ardentius, ipse
Sanguinis atque animae, pro coetu sponte sodali
Quam si proicias te, prodigus? ante meorum
De numero cum non essetis, pectora veri
Ignara, antiquo sublato crimine, amici
Nunc Christi, celsique heredes aetheris estis:
Vos inter si non verbis, linguaque, reapse
Sed, flammas subter veras praecordia alentes
Sincero efficitis studio mandata Magistri.
Non ego vos servos tristi sub mole gementes
Appellem legis: Domini non cognita servo
Mens est, consiliumque: mei vos estis amici:
Quod patris vobis arcano codice scriptos,
Abstrusosque animi sensus, secretaque mentis
Reclusi, propter natum, sua viscera, amorem
In genus et vestrum: nec me legistis amicum,
O pueri: numero ex omni sed sorte beata
Vos ego delegi, divini numinis aura
Imbutisque dedi hos munus, durantibus auctos
Ut factis fidei, pateat vos semine natos
Caelesti: et qui cuncta creat, qui cuncta gubernat,
Det nomen vobis ob nostrum plura rogatis.
In me sola quidem celso fiducia caelo
Insertos beat, et dat sacrae accumbere mensae,
Aetherei [Reg: Aetherii] regis superum felicibus oris:
At non sola manet, sed eam concordia, candor.
Aurea pax, casti mores, clementia vultu
Tranquillo, duris gaudens patientia, sese
Et quae sponte sua vel non poscentibus offert,
Ac placidi in cunctos pietas comitatur amoris:
Iam nunc quae vobis animis assuescere cura
Noctes atque dies sit mentibus addita, nostro
Exemplo vitaque fidem, factisque probare.
Qui iacet, est quantus quantusque in crimine, nostri
Nominis in vos si propter furiosus amorem
Incurretque, iraeque effundet mundus habenas:
Ad Christum revocate animos: quem dona salutis,
Et vitam, immensi certum patrisque favorem,
Multo sustinuit, quam vos, odisse ferentem
Ante: quod essetis viciis si dedita mundi
Ultimae pars, nequam vos turba foveret, et inter:
Versaret mirata manus et brachia: mundi
Nunc mea non mundi de corpore cura favorque
Transcriptos caelo cives delegit, et esse
Exoso mundo mirum est adeone putandum?
An ne mei vobis venere oblivia dicti?
Servus hero non est maior, suprave magistrum
Discipulus, rabie si debacchata malorum
In vitae auctorem vaesana corda fuerunt:
Quid fiet vobis? vestris sermonibus aures,
Quas Christi advertere, dabunt, et dura reponent
Pro monitis vobis et recte praemia factis:
Quod causa in promptu est, genus ingratumque salutis,
Ignarumque sui, nec me novere, nec alto,
Qui me, perpetuo iucundem munere vitae
Ut mihi fidentes, dulci succensus amoris
Aeterni flamma, demisit ab aethere, patrem.
Heu brutas mentes, defixaque pectora terrae:
Qui, promissa ferens turbae exspectata bonorum,
Si non venissem, patris delapsus ab aethra
Siderea interpres, formans mortalia verbo
Pectora, non venia indigni, foret absque parentis
Primigeni si noxa, essent: nunc nomine culpam
Quonam praetexent tandem? quicumque scelestus
Acta odiis aversatur me mente, Parentem
Odit et ille meum, rerum cui summa potestas.
Quid loquar, erexi quibus has ingentibus eras
Factis? quae si nulla forent, non crimen haberent.
Nunc, quae non artes hominum, non ulla potest vis,
Viderunt patrari, in meque, meumque Parentem,
Plena gerunt diro caeci praecordia felle:
Scilicet ut vatis sibi vox praenuntia constet
Obedidae: oderunt causa sine me, inque merentem,
Et tristi ad poenas perdendum funere poscunt.
At simul omnipotens diun et caelitus aurae
Halitus adveniet: nostro qui munere missus,
A Genitore fluens per Natum numine iuncto,
Tentamenta hostis contra, fraudesque dolosque,
Dat vires animis, dat nescia pectora frangi,
Firmator, verique auctor, verique magister:
Me virtute Deo magna testabitur ortum,
Eversorem orci, reparatoremque salutis
Humanae, verbique: eventorumque meorum
Nec vos non testes critis, qui nostra secuti
Imperia, in vulgum quo coepi tempore Patris
Spargere doctrinam, mecum vixistis amici.
Quaeritis, haec quare memorem? ne mente cadatis,
Aut vis abiungat vos a me saevior: omnes,
(Nulla suis fecit cultoribus otia Christus)
Crux omnes infanda manet: cum iure potestas
Quos armat, claris ornat quos infula vittis,
Cura quibus legesque sacras, et templa tueri:
Vos primi e turba, nobis quae grata feretur,
Ut caelo infestos, et seditione potentes,
Explodent diro devotos omine: lustris
Adveniet tandem properans labentibus aeta es.
Ferroque flammisque, rotis laniantibus, undis
Cum, quos aetherea [Reg: aetheria] fas non sit vescier aura,
Qui vita occident spoliatos, munera credent
Se nostro, sacris operatos, ferre parenti,
Quis accepta magis, nec victima gratior ulla:
Tantum caeca furet nostri, nostrique furorem,
Qui facit, et servat cuncta, ignoratio Patris.
Haec caelata prius, quod praesens inter adessem,
Dum licuitque meo, et potui, vos numine texi,
Omnia nunc pando: post cum mea verba probarit
Exitus, haud animi mentem praecognita turbet
Ut res, in nostro defixis pectora verbo.
Nunc ad cum qui me misit, proficiscor, in oras
Nemo boni superas nostrum quid et afferat ire
Ex vobis cum mente putatue optatue doceri,
Sermonem attonitis stupefactos sensibus istum
Sed propter cepit pavor et trepidatio: verum
Ex re, credite, erit Christum discedere vestra.
Nam lumen si non abiens vitale relinquo,
Aethere demissus non Confirmator ab alto,
Cuius cuncta vigent afflatu, cuncta moventur,
Spiritus adveniet: sin hinc migravero, victa
Morte, patris princeps vitae solioque sedebo:
Ille aderit, legesque novas, atque inclita iura
Ut ponat populis, oblitaque sacra reducat:
Ore reos vestro peraget, obducitur aequor
Qua terreae, lucis qui munere cumque fruuntur,
Peccati: quod dum, rerum caelestium inanes,
Carnis ad arbitrium vivunt, fiducia, missus
A summo veni qui patre salutifer orbi,
Non illis nostri, quae labem diluit una,
Una beatque hominem, caelique immiscet alumnis.
Iustitiae: quod me, qui solus criminis expers,
Usurpandum oculis iam non mortalibus ultra,
Rursus ut excipiat caeli indulgentia terras,
Triste per haud norunt mortis, fons unde salutis,
Supplicium, placidi iam patris ad ora reverti:
Iudicii: stimulis quem infensum gloria amaris,
Nostra agitat, princeps scelerati noxius orbis
Quod condemnatus, manibus pedibusque revinctus
Et nobis [(reading uncertain: corrected to nodis by a reader.)] , limat: quos nox adamante perenni,
Exsolvet tandem dignas me iudice poenas,
Qua sine sole domos amnis, sine sidere regna,
Ambit tartareus, nigrasque eructat arenas.
Plura quidem subeunt, aures sed ferre recusant,
Sollicitae captum mentis superantia, vestrae:
At simul ac vobis, patefacto, caelitus ipsa
Omnipotens aurae vis aspiravit [(transcriber); sic: aspirarit] , Olympo:
In vos invadet qui veri Spiritus: ut se
Et sacrae vobis pandant oracula mentis,
Et vi possitis fidei superare serendo
Quidquid erit, vitae mediis e fluctibus, alto
Ac tandem Christi meritis succedere caelo:
De verbo vobis nostro quae vera praeibit.
Sponte nec is vero quidquam, pugnantia verbo
Praescribetue Dei: sed tantum audita loquetur
A' patre, sed nigra mentis de nocte vocatis
In lucem, tantum, quae dixi, obscura retexet,
Infractam inspirans trepidis mentemque animumque,
Utque aevi pateant motus seriesque futuri,
Abstrusa evoluet celsi penetralia caeli:
Illustransque meum nomen, laudesque, perenni
Depromet, quod vis nobis, eademque potestas,
Est et idem numen, thesauro munera vobis,
Munera, iustitiam, non admittentia curas
Gaudia, et aeternos vitae immortalis honores,
Omnia cum magno mihi quae communia patre.
Exigui iam iam post temporis intervallum,
Sanguine facturum pro vobis, lumine non me
Cernetis: rursus post temporis intervallum
Exigui cernetis, quod rediuivus ab Orco
Ignotas homini sedes caelestia patris
Ingrediar victor tecta omnipotentis, an ista
Sunt scrupi vobis, et caeca aenigmata? certo
Certius est, nostra concussi pectora morte,
Indignis vultus lacrimis spargetis, et ora,
Lamentis, gemitque et lugubri ululatu
Omnia complentes: Plausus dabit impia mundi
Turba, dolor quantus miseros edet? ignibus aucti
Vos flammae aethereae [Reg: aetheriae] duros tolerate labores.
Audendum est in amore Dei, nec damna timenda
Ulla bonis, Deus ipse sui tutatur amantes.
Tristia quae fuerant, et tandem in gaudia vertit,
Impuro misere coetu pereunte malorum.
Cui tendit gravitas uterum, turbata dolore
Nititur ut, magno mulier clamore vocatque
Ad partus numen: sub luminis edidit oras
At simul ac puerum, potiturque puerpera voto:
Iam secura mali gaudet, secura pericli:
Sic nunc vestra quidem tristi confecta dolore
Corda gemunt: sed vos non post ita longa revisam
Tempora; tum quae non praecordia laeta voluptas
Implebit, quae nec veri ignorantia, pulsis
Quod tenebris eritis docti divinitus, aut vos
Quae circumstabit, turbet vis ulla malorum?
Interea arma preces non fracta mente piorum,
Inter et immanes hostes, et caeca pericla,
Corripite, humanis et spe de viribus omni
Abiecta, toto pendentes pectore caelo,
A superum palmas regem cum voce levate:
Ut vestri est solus qui fons et causa vigoris,
Terminet egregios felici fine labores.
Vere etenim vere vobis promitto, petetis,
Ut dignam caelo possitis degere vitam,
Ad nomen quaecumque meum super alta regentem,
Ille dabit: veluti sub lustri noctis in umbra
Huc tantum, nil sed ceu clara in luce, salutem
Portantis rebus hominum, per vota rogastis
Usque meo, quo nil est nomine gratius illi:
Poscite, non optata ferent vestra irrita venti,
Aethera ut laetis diffundat corda voluptas.
Hactenus haec: quae si nobis non plana videntur,
Exque plicata satis: brevis est mora: temporis illa
Illa aderit felix optati temporis hora,
De patre cum faciam vobis sine verba figuris,
Involucroque omni, quae certa, et aperta: petetis
Tum freti nostro tum demum nomine: non est
Compellare patrem Nati modo, nec mea tantum
Vota valent, flatus perculsi corda potente
Vi nostri, pueri: verum quoque vestra, quod ipse
Ipse meus vero genitor vos ardet amore,
Me quia diligitis, demissamque aethere summo
Creditis aeterni mentem, Sobolemque parentis.
A'patre digressus, miserans incommoda gentis
Humanae, induxi moribundi corporis artus,
Et veni caecas foedasque invisere terras,
Ac culpas abolere, fores et pandere caeli:
Rursus et ad patrem, terris et luce relicta.
Hinc discedo: quid est verbis quid planius istis,
Dicitis, et nosti quod cuncta, rogere necesse
Haud praeceptor habes: a patre, ut foedera rebus
Et nova collapsis statuas, te credimus ipso
Venisse: hoc recte: tempus sed triste propinquat,
Cum me indefensum, et leti discrimine, solum
Omnes liquetis, medio, diversa petentes
Feminea pressi mentes formidine: verum
Non sum solus ego, rerum inviolata potestas
Qui terras, genitor, qui numine sidera torquet:
Sed mecum est, nec me vel in ipsa morte relinquit.
Iamque mei pueri tenere quos semper amavi,
Anteferoque meae vitae, regnoque paterno,
Iamque valete, huius memores sermonis, et in me
Toto animo, mentis secura pace fruentes,
In verbum tota curaque recumbite nostrum:
Vos dira excipient in mundo, et saeva pericla:
Ast in amore Dei cunctos sufferte labores,
Speque futurorum superet fiducia nostri,
Quem vici, Mundum, mortisque Orcique domator.
At tu summe parens, qui saeclis [Reg: saeculis] omnibus idem,
Rex hominum, rex caelicolum, ditione perenni [(transcriber); sic: perenni]
Aetheriosque premis tractus, terrasque, fretumque:
Vota precesque sero, palmisque ad sidera tensis,
Sublatisque oculis, tibi quae tuus, accipe, natus.
Ventum ad supremum est, vitae praemensa peregi
Tempora: iam super ira, tui gravis, ira furoris.
In genus humanum, propter qui prima malorum
Causa fuit Patrem, me incumbit pondere vasto:
Imminet infesto mundi regnator opaci
Agmine: terrificas adigunt me crimina ad umbras,
Luctus ubi gemitusque sonant, ac frigore adurunt,
Et flammis sontes torrentia flumina manes:
Pro meritis, iraque odiisque accensa nefandis,
Et doctrina hostes mihi iam male grata reponent
Turba ignominiam, et probra et ludibria linguae
Dira, trahent manibus captum post terga revinctis,
Infringent colaphos, stringent in vulnera [Reg: vulnera] fasces,
Tempora configent rorantia sanguine spinis,
Miscebunt tristi sitienti pocula felle,
Ac tandem eripient suffixo stipite vitam.
Nec vero, coeant quaecumque, indigna recusat
In te noster amor sufferre, occumbere mortem
Victricemque animi vis vivida: tu modo nato
Ne pater in medio versanti turbine leti,
Ne desis: sed qua immensa potes omnia dextrae
Erepto, victa rursus da morte reverti
Ad vitam: ne noster honos, neu nomina cedant.
Fracta loco aeterni regni, famaeque perennis.
Sci filii, Genitor, cumulabere honore vicissim,
Et tua non ullis abolescet gloria saeclis [Reg: saeculis] :
Gloria, nil nisi amor quod sis, tuae imaginis instar,
Et natum rerum cunctarum, hominumque potentem
Feceris: ut, qua terra patet, vulgetur in oris
Cunctis, ignotum mundo, dare fine salutem
Quae caret, Hebraeo seu sint de sanguine, gente
Qua seu cumque, undis pontus quas maximus ambit,
Omnibus, et vitae, cui non sit terminus, aevum,
Munifica tua quos illi dat gratia dextra.
Praescripta est etenim non ullo tempore vita,
Ter centum non ore deos conficta tonare
Numina: vimque tuam, maiestatemque perennem
Sed rerum novisse opifex, qui solus et unus
Es Deus, aeternum solusque unusque manebis:
Tum quem misisti, pectus successus amore
Immenso, patria (dictu mirabile) mente
Progenitum, revehat miseris vitamque salutemque
Ut terris, veniens caelo mortalia membra
Qui gerit indutus Deus atque homo Christus Iesus,
Eversorque Erebi, debellatorque malorum.
Hac suscepta tenus per terras parte magistri,
Te nomenque tuum sancte augusteque colendum
Ignotis feci notum: mitissime rerum
Te surgente die, te decedente canendo,
Officii explevi munus, totumque reclusi
Et verbo et factis caelum, tua iussa capessens
Ad crucis usque necem: quare o genitoris amore
Mote, decus Nato, maiestatemque perennem
Restitue, ante aevi primordia, et ante creata
Quae fuit, est, mihi te penes aeternumque manebit.
De sint humana tua quae decreta salute,
Quam nullis patrio non parcas promptus amore
Me propter, quo nil usquam tibi carius, unum,
Suppliciumque meum: modo eos sententia vertat,
Ex animo iniustis et sit peccasse dolori:
Detexi, pandens non umquam audita, dedisti
Quos mihi, secretis, omni qui lucis in oras
Ex numero veniunt: tua turba fuere, sed a te
Accepi tacita verbi dulcedine tactos
Pectora, et accensos regni caelestis amore.
Non ad me temere, non vi venere subacti
Ulla hominum: verum flatus virtute sacrati
Munus eos habeo patrium, se munere nostros
Esse tuque sciunt: quae sunt nati omnia manant
Aeterno de fonte tuae bonitatis: in illos
Distribui, terris mihi quae portanda dedisti,
Consulti mandata tui, patriumque favorem
Exposui: accepere sui praecepta magistri,
Praebentes sanctis faciles sermonibus aures:
Et iam non dubitant caelum liquisse, satumque
Te genitore nihil nisi pectore prompta sonare
Verba tuo credunt: quis me, patrem inter et ipsos
Dum venio medius, vitam praestare docentur,
Et firma aeterno, componere foedera nexu.
Hos ego discedens nostri: non impia mundi
Pectora, quae simul et propriae me oblita salutis
Contemnunt, et se contra in scelus omne parare
Meque meosque audent, pietatem evertere certi:
Hos tibi spem regni Genitor commendo, potente
Inque tuae dextram fidei, tua munera, trado:
Trado tuos, tradoque meos tibi: nam tua nostra
Omnia sunt, mea sunt tuaque omnia: trado professos.
Per sacrum amborum quod claret gloria, verbum.
Ipse quidem ex oculis subduco corporis artus.
Aethereasque [Reg: Aetheriasque] domos, stellisque micantia caeli,
Cuncta ineo complens aeterno numine, templa:
Ista sed in mundo turba est mansura meorum,
Cassibus [(reading uncertain: The original word was emended and is illegible. The emendation Cassibus is probably correct.)] innumeris, saevisque exposta periclis:
Nec me animi fallit, quam nil, qui regna gubernat
Infera, se in vultus transformans callidus omnes,
Atque mali atque doli intentatum et linquet inausum,
Fallat ut incautos circuminsinuatus: at illos
Te propter, nomenque tuum, sanctissime, sartos
Et tectos, genitor, nato, tua dona, tuere
A damnis, fraude errorum, caligine mentis:
Sensibus ut, prorsus concreti corpus in unum.
Sint inter sese iunctis concorditer apti:
Ut sumus ipsi unum, sociali foedere nexis
Numen idemque est, et Deus idem est alter, et alter.
Dum vitam in terris extrema per omnia duxi,
Ipse tuo carum nobis, tua munera, coetum
Nomine defendi praesens, texique, beatis
Erudiens monitis implendo fideliter aures:
Me periit numero ex omni custode nec ullus,
Quam pesti pridem devotus sponte futurae
Ipse sua (quantus misero dolor?) impius hostis,
Nunc hostis, nuper socius consorsque laborum:
Scilicet ut, pleni sacro, quod fallere nescit,
Quae praedixerunt, agerentur, numine vates.
Atque equidem regni posui fundamina nostri
Prima, quod ut totum terrae extendatur in orbem,
Ad te iam mortis venio crudele per atrae
Supplicium, atque meos inter loquor ista precatus
Te, qui sponte tua nato nil abnuis umquam:
Ut laeti exsultent firmati robore verbi,
Praesidioque tuo mentes ad sidera tollant.
Munere sunt, quo non aliud praestantius, aucti
Doctrinae aethereae [Reg: aetheriae] , quae iussu facta reprendit
Omnia nostro hominum: radice in tartara, tendat
Ingenium quorum, tabentes mortis in umbra
Qui sedeant stulti atque expertes luminis, omnis
Et veri, aeternum perituri, funere vitam
Ni nostro accipiant: fremit hinc, magnoque furore
Exacuitque odia, atque irarum laxat habenas
Ingenus invisum mundus. nam corpore non sunt
De mundi, ut Christus non est de corpore mundi.
Ardua cupio iam nunc per ut aethera mecum
Sullatos [Reg: Sublatos] caelo accipias: voluentibus aetas
Adveniet lustris tandem, cum mundus et ipsos
Impius ad poenas ob nomina nostra reposcet,
Mundanae partem non ullam faecis [Reg: faecis] habentes:
Ut mihi cum mundo, cui nec caelestia cordi
Sunt, nec erunt, nil est, nec erit, commune scelesto.
Interea terris ut sint post funera nostra,
Ad meliora vocent homines qui voce salutis,
Accedantque animos verae pietatis amore:
Tu defende parens, et ab omni labe remotos
Peccati, aeternum quae illos pessundare [Reg: pessum dare] possint
Immunesque malis, lustra, purgaque, sacraque
Veri luce: tuus certissima et unica norma
Est veri sermo, donum memorabile amoris,
Quo genus humanum flagras moderator Olympi.
Ut, qui Iudaeam perfundit flumine laeto
Iordanes, tua legatus mandata peregi,
Ignaras mentes, et luce carentia corde
Formando sacris facta ad caelestia dictis:
Sic animos ipsi divinis sensibus aucti,
Sacra canant, laudesque tuas, vulgando per omnes
Doctrinae praecepta meae: ponantque feroces,
Corda novante tua vi mentes, saxea, caelo
In me transcripti ante tibi primordia mundi.
Quae rata sint ut nota pater mea, meque meumque
Deuoveo tibi magne caput: sim victima grata,
Crimina morte insons hominum qui cuncta refello,
Fidentium ex animo nostris praecordia dictis
Augustum statuoque tibique mihique cruore
Effuso, nec meta cui, nec tempora, regnum.
Hos tibi nec vero sit tantum cura tueri
Nostrorum testes operum, piscosa secundum
Flumina quos mea delegi praecepta secutos,
Ut divina trahant homines in retia: patrem
Immensum sed, qua cernit sol aureus orbem,
Qui te cumque meum, per suasi voce, potenti
Per caeli quam flatus agit virtute, docentum [Reg: docentium]
Agnoscent, Christum internis et amare medullis
Discent, adsertorem hominum, auctoremque salutis:
Unanimes ut edat sociatis sensibus ardor
Dulcis, et es velut in me, ego te, sic se inter et ipsi
In nobis, aucti donis caelestibus, unum
Aeternum maneant, celsi me credat et a te
Aethereo [Reg: Aetherio] invasit coetus quem spiritus igne,
Limina clausa, poli terris praepandere missum.
Clara insignitos nostri praestare decoris
Laude dedi: verbi caput inter nubila condent
Quo donavi illos, caelestis gloria: ut in me
Teque fide iunctos constanti mutua flamma,
Mutua cura omnes, et amor socialis adurat
Mente eadem solidos animisque volentibus: ista,
Felices animae Christique in nomen iturae,
Et discant ratione, ipsis me caelitus esse
Aeternae regem demissum ex aethere lucis:
Crimina, quem propter, quos impia cuncta remordent,
Clementi, quo nos ambo aevo iungimur omni,
Pectora complectare uni mihi dedita amore.
Quod super est, quos non pertaesum maxime nostri.
Est genitor, qui me patriaque suique relictis.
A'te donati nato mea turba sequuntur,
Aurea caerulei qua caeli regia, mille
Post exhausta volo vitae discrimina, saecla [Reg: saecula]
Ut peragant aevi non deficientia mecum:
Iustitia aeternum nostra, regnoque, bonisque,
Lumine quae nemo vidit, nemo auribus hausit,
Nec quisquam tacita formavit mente beati,
Et decus aspiciant, decus admirabile rerum,
Immenso quo me decorasti motus amore,
Dextra prius tua quam mundi procuderet arces.
Non te iuste pater praeclaras vita per artes
Exculta, aut mundi novit sapientia, mitra:
Aut frons insigni, aut rutila exornata tiara:
Progenies tantum novit, linguaque celebrat
Et factis tua te: norunt, tua nomina laude
Et tollunt merita socii, mea viscera, mecum,
Invisisse tuo me terras munere, soli
Perpetuamque mihi vitam debere fatentes:
Victa remollescat quorum me [(reading uncertain: manually corrected to ne.)] forte voluntas
De fidei deiecta gradu, omnipotente vigoris
Illorum aetherei [Reg: aetherii] firmabo pectora flatu:
Ut sit amor in eis, quo tu me diligis, ipse.
In mundo qui non est, et sim Christus in illis.
FINIS.
AUtor mali quis, unde peccatum, vices
Et sortis humanae graves, labos [Reg: labor] , dolor,
Tandemque dirae mortis inclementiae
Aperta tum per quem Polo pateat via
Verbo renatis, atque iustis lustrica
Unda, Favoniique sacri gratia:
Quam rarus et putet [(reading uncertain: Original word illegible. It seemps to have been corrected to putet.)] salutis anxius
Sua damna secum, ad vindicem, satu Patris,
Fidenter et, natum supremi, se applicet:
Meditata avena est musa tenui, quam mihi
Donant, vagor dum tesqua per Iordania,
Vates Deo pleni: domus clarum tibi
Hanc Bruno nunc Mansfeltiae decus offero:
In patriam reversioni ab Ausonis
Oris tuae gratatus, undis et rigant
Quas Rhodanus, et Garumna terris, et Liger.
Tu munus hilari fronte non magnum excipe,
Musis, Deoque te probans vive, et vale.