Poemata sacra. Pars Altera.Machine-readable textSiber, AdamSiber, AdamXML version, markup prototype, December 1999Ruediger NiehlmarkupCamenahttp://mateo.uni-mannheim.de/camena/siber4siberpoemata2.htmls001.htmlsiberpoemata2.xmlsiber4/jpghtmlBasel: Oporinus, 1565.
Regeln fuer die Texterfassung 03/2001
not necessary
October 2004Ho Wai-Ming (corrections), Ruediger Niehl (tagging)markup
The letter t is often misspelled as r, i or c (due to the poor quality of the original). Probably not all instances have been corrected. Typographical errors have frequently been corrected in the original by an unknown hand. Not all these manual corrections are represented in this transcription.
New TEI header; typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - Morpheus spell check
ADAMI SIBERI CATECHESEOS, seu PIETATIS puerilis, libri II.
ILLUSTR. PRINCIPIB. AC DOMINIS, D. ALEXANDRO Administratori Merseburgensi et Numburgensi, et D. CHRISTIANO, illustriss. Principis ac Domini D. AUGUSTI, Ducis Saxoniae, Imperii Archimarescalli et Electoris, Lantgravii Thuringiae, Marchionis Misniae, et Burggravii Magdeburgensis FF. ADAMUS SIBERUS.
IMpubis adeat sinite turba parvuliAd me, beata Christus ipse Numinis,Suprema cui rerum potestas omnium,Proles aitine vero eos accedereVetate, templa caeruli quos aureaeCaeli manent, custodiunt quos angeli,numquam angeli qui non mei vident PatrisVultum, ignea manus atque flabilis, sacrumAd limen apparent et usque: maximiNon est voluntas, optimique, credite,Non est Parentis, pereat ut de puerulisVel minimus hisce. Vox suavis, gaudiiVox plena, vox amabilis: Placet Deo,Ergo, nihil quo maius est, Deo placetTenellula, minutulaque, vix dumque edita,Quae turba pendet, ludit et circum ubera:In cunulis dulcem capit quae somnulum,Adnutat, arridet suis, blandum tataIngeminat, et se librat in pedes, humumIam iamque signat primulis vestigiis,Arundinem equitat, blaesulo voces sonoReddit patris matrisque, tandem litterasEburneas et noscit inter, aemulaAequalibus certatque diligentia?Sic est: beati, ter beati et ampliusPueri: oculis quam blandulis en aspicitAdamulumque CHRISTUS, atque Abrahamulum:Manus ut ambas porrigit Susannulae?Iam poscit Hannae filium, IosephulumUlnis fovet, mellita figit osculaAbelulo: matres aperto stant sinu,Nec est pudor, modo proximae sint, et beneDulcissimis CHRISTUS precetur liberis.O'charitas aetatulam in primam Dei:O'prisca pietas, ardor et parentium,Dicare sua CHRISTO Deoque pignora.Nam nunc quidem (heu perversitatem temporum)Ad alia quis non potius omnia liberosAdhibet furenter, quam venire ad te sinatFili Dei salutis auctor unice?Natos equum corpus docet super edereThoon, Pholusque: furta Verris filius,Et discit Autolyci, Euclionis colligitPraesegmina unguium: dolis, calumniisSycophanta pater hunc instruit, domesticoParasitus exemplo ille fit: Baccho litantMulti, colunt multi Paphi praeeuntibusDivam parentibus: caput per, et pedesIn scelera praecipiti ruant ut impetuDat liberis occasionem, surdiorFretoque Mundus turbido, nec filiumDei,nec audit Tarsi alumnum, qui monetUt educemus in timore numinis,Patrisque Christi disciplina infantiam.At num suorum impune talis liberumAbstractio a Christo sutura parentibus?Futura vero, tum sed, irritus DeiCum sermo erit, quo scandalis denuntiatPoenam: expedire et inquit, illis, pusioPer innocens offenditur quos, alveoMaris iacere saxea mole obrutos.Tremenda verba, non modo parentibus,Suis perire causa qui sunt liberis:Pendenda diligenter animi sed mihi,Tibique, sceptra quisquis est qui virgeaManu geris. Non muneri satis tuo,Non feceris, curae tuae si traditos,Et litteris et disciplinis seduloImbueris, ac Maronis illis aurea,Vatumque caeci carmina explica patris:Si Tullios proponis, et Demosthenas,Simul Quirina et Attica facundiaToto ferant ut orbe nomen inclitum:Cursum expedis si qui micant caelo ignium,Naturae in intima ducis et penetralia:Sunt ista pulchra, sunt praeclara, quis negat?Sed Christus est quod non in illis, sunt nuceQuae cassa cassiora multo: sine DeiScientia doctrina gladius est sibi,Quo iugulat ipse sese, eam quisquis habet.Pietatis ergo cura sit primordiaProponere unica pueris, et maxima,Ut quid veneni saeviat praecordiisMiseri sciant, quam mentis inops, consiliiExpers, sit et pietatis omnis indigensNostrum genus: tum Patris indulgentiaSit quanta, Patris optimique charitas,Dulcissimum motus dedit qua filiumNobis suum, qui vita, veritas, via,Morti obtulit se pro salute publica.Ducentur abs te turba sic ad optimumPusilla Christum, et testula imbibet recensNardique odorem, balsamique hedysmataCaelestis halent aurulam actionibusPer omne vitae tempus ut suavissimam.Paeniteat ista te nec iterum ac saepiusRepetere, eundem et usque et usque tundereIncudem, ut haereant: puer nec te boneAudire pigeat, voluere et revoluere:Doctrina rediit cuius opera temporeNostro beata Euangelii, qui Thesbio(Exsanguis atram livor ut frontem trahas.)Baalis est aggressus aras robore,Rasamque turbam, et impudicos flamines,Discendo, ait, fio catechesin senex.Exposita libris quae quod exstat plurimis,Te sive Hebraeus sermo, seu Graius iuvat,Sive Ausonum loqui tibi lingua sedet:Magis movet quod et penetrat acriusNumerus: eadem dulci lepore versuumCondire placuit: addidi quibus preces,Morumque leges, ut brevi libelluloPueri habeant, et unde discant in Deum,Christumque, iustos sola quae facit fidem:Et quo gerant sese modo, viris bonisCunctis modestiam ut actionibus probent.Haec grata quo fiant magis discentibusTuo puer Alexander, et puer tuoHac Christiane inscriptione nominiNunc consecro in vulgus data, illustrissimo,Cui paret ora Saxonis, SeptemuiroSatis. Ut esse quae parentis in scholisProvincialibus docentur, ex notaCernatis illa, tradidere quae viriVobis boni, nunc et VOGELUS optimus.Orti pater materque regibus, genusDant inclitum vobis, et indoles bona,Ad summa quaeque et expedita se exseritVis ingenii: iam quod decus non vos manet,Quis non honos, forti paterna cum manuGeretis olim sceptra? litteras quibusAdiunxeritis si bonas, scientiamDeique verbi, cerno vos pios fore,Magnosque patriae principes: quod filiiErgo sui det optimusque et maximusRerum Parens, et auctor altorque omnium.GRIMAE, CAL. MAII, M. D. LXIII.
CATECHESEOS, SEU PIETATIS PVErilis, Liber primus.
CAPITA CHRISTIAnae religionis.
DECALOGUS, SEU SUMMA praeceptorum Dei. Exodi xx. et Deuter. v.
EGo Deus: aliena numina ne colas:Cave inaniter adhibeas Dei nomen: vacansSoli Deo, Quiesce luce septima:Honorem habe, ut vivas diu, parentibus:Non auferas vitam alteri: non, serviensLasciviae, marita frangas foedera:Afferre proximi bonis manum fuge:Ne ficta mendax loquere testis crimina:Non concupisces proximi domum tui:Non concupisces coniugem, non servulos,Asinum, bovem, nec quidquid ille possidet.
EXPLANATIUNCULA.
HAEC caelitus per filium Amrami DeusManu notata duplici saxo suaDecreta legum maximus nobis deditEt optimus, Sinaico olim vertice.Non ullum erit numen, meum praeter, tibi:Me solum amabis, servies soli mihi:Me spem tuam, tuam vocabis gloriam,In dextera mea reponens omnia.Nam Dominus et Deus tuus sum, qui paremNon ferre possum, sed parentum persequorIn liberis culpam: utor at clementiaIn stirpem amantium mei millesimam.Uti profane nomine metuas Dei:Me laudibus fer, me celebra: nil bonum,Nil esse rectum dixeris, quam maximiQuod lingua loquitur, et facit manus Dei.Sit sabbathi dies tibi sanctissima,Totum meo te dede verbo, ab omnibusCessa tuis rebusque et actionibus,In te suas ut explicet vires Deus.Post me loco secundo honore, quo decet,Patremque matremque, et magistros affice.Quibus potestas est et in te: sic erisFelix ab omni parte, vives et diu.Ne caede polluas manus, irae dolorObliteretur, ferui das voces rege,Iniurias patientia obteras, tuoPromptus subire proximi periclum.Amore casto, coniugi obstrictus tuae,Cale, nec ullam mente pellicem fove:Stude pudori, temperantiam cole:Obscena vita verba, factaque improba.In rem tuam ne aliena convertas, tuiSudore cum vultus tibi victum para:Sis liberalis et benignus in bonosIuxta malosque, patrem initatus caelitum.Testare vera, contine a mendaciisLinguam, calumniisque: honori proximiSerui: tueri cuius et famam stude,Interpretari et in optimam partem omnia.Non areae, non te cupido coniugis,Ullius aut capiat rei quae proximi est;Averte quae possint nocere, et ei omnia,Tibi ipse quod facis, precare prospera.Decreta nos cognoscere haec legis docent,Vitiositas sit quanta nostra, criminumEt foeditas, tum caelitum qua gaudiaAdeunda sint via bonorum praemia.Haec praestet ipse maximi Christus Dei,Qui factus est noster sequester, filius:Iram merentur facta nostra numinis,Nil et agimus homines, agamus ut omnia,
CAPUT LEGIS MATTHAEI xxii. Marci xii. Lucae x.
Qui templa summa caelicumTerrae, polique conditorTenet, Deum, regem tuum,Patremque, rebus ceteris,Toto, relictis, pectore,Animoque toto, viribusMentisque totis dilige:Ut cogites, agas nihil,Nihil loquare, gloriaeQuod illius non serviat.Hoc legis est primum caput,Et summum, huic simile alterum.Amore, quo te, proximumAma tuum: nemo sibiMalum dat ipse infestior,Damnumue: ab his iussis DeiLex tota pendet, et libriQuaecumque vatum continent.
II. SYMBOLUM APOSTOLOrum, seu fidei Christianae compendium.
CRedo in Deum patrem, creavit omniaQui praepotens verbo suo e nihilo, tuensEt nunc regit, tellurem, aquas et aethera.Et filium credo unicum Dei patrisIn Christum Iesum, Dominus omnium sacriConceptus est qui Spiritus de numine,Homo editus Mariaeque partu virginis:Pilato Iudaeam regente Pontio,Pendens latrones inter, affectus cruce,Qui mortuus, sepultus est: ad inferosDescendit, inque lucis oras tertiaRediit die: ad caelumque conscendit, sedetqueAd dexteram patris Dei, venturus estEt inde vivos iudicare et mortuos.In Spiritum credo Deum, sanctissimum,Cum patre verum, filioque: catholicamEcclesiam credo: piis communia,Remissionemque, veniamque criminum:Et carnis excitationem a mortuis:Vitamque saeclis quae manebit omnibus.
EXPLANATIUNCULA.
CRedo, parens et arbiter rerum deusAeternus, unus, optimusque et maximus,Potente quod, cum nil forem, me dexteraCrearit, ut terram, mare, sidera, omniaEt quae suo natura continet sinu:Quod corpus hoc, et ista membra corporis,Animamque vimque mentis, atque sensuum,Et dederit, et conservat: et bonus, forePatrem professus se mihi, quottidieVictum ministrat, atque amictum, et quidquid estRerum, quibus carere vita non potest:Periculis, discriminum fidissimusComes, quod arcet, et tuetur numineSuo malis in omnibus, praeter meumMeritum (queam nam quid mereri) maximaMotus paternae charitatis copia.Soli Deo omni emancipatum tempore,Me pro quibus gratum esse par est, unicumEt conditorem amare totis viribus,Dominumque corde timere toto, laudibusPatrisque nomen prosequi sanctissimum.Credo quod a Parente numen numine,Splendore splendor, luce lux, Deo Deus,Acuum ante, verus, omne, par potentia,Honore, maiestate genitus: flaminisSanctissimi satu potente, virgineHomoque verus matre IESUS editus,Christus meus sit Dominus et rex: perditumQui sempiternis destinatumque ignibus,A'morte, solus, foeditate criminum,Satanaeque laqueis, Tartarique carcereRedemit, et me liberavit, diviteNon auro et argento: malis nostris caputSubdens patrique factus in cruce victimaUt agnus innocens, cruore sed suo,Cruciatibusque et morte tristi, et ad domumItione sontem: ut ipsius peculiumSim, iustus, integer, beatus omnibusAevisque vivam in sancta regna caelitumTranslatus e sepulcro: ut ipse patria,Patefacta ab imis manibus retro via,Vivas domos colit, excitatus gloria,Regit et Deus homo potente cuncta dextera,Noster sequester, deprecator, pontifex:Appareat donec suprema gentibusIudex die coram omnibus, poenas malisEt irroget, donetque iustis praemia,Interminatis quis fruantur saeculis.Credo meae quod ad salutis vindicemChristum queo, per arduum nec tendereVi mentis ingenique iter, nec credereHabendo ei fidem: Deus sed Spiritus,A'patre iuncto filium per numineQui manat ipse Euangeli potentia,Solus novatae mentis aptitudinem,Adhalat, excitat, vocat, trahit, rapit,Splendore lucis dissipans claro suaeCordis tenebras saxei: et vera fideBeat, suo redditque sanctum numine,Sanctumque servat: ut per ambitum soletTerrae (salus contingere extra quam potestNulli) vocare, congregare Ecclesiam,Novaque collustrare luce, reddereVerboque, lotione, sacris et epulisSanctam, Dei natique retinere in fideIn qua mihique et omnibus credentibusVeniam benignus omnium quottidieDat criminum: cum venerit mundo diesEt ultima, exciens sepulcris conditos,Fidentibus Christo aurea caeli domoDabit omnibus mansura saeclis gaudia.Haec cuncta sunt verissima, et certissima.
SYMBOLUM NICENUM.
CRedimus esse, fides nec vana, Deum, unus et ortu,Et qui fine caret: Patrem, rerum sator et fonsOmnipotens, seu quae contingi lumine possunt,Seu nequeunt sensu comprendi, semine nulloTerrasque tractusque maris, caelumque profundumQui statuit verbo, nunc et regit omnia verbo,Ac varias rerum formas, et foedera servat.Credimus et natum, emicuit splendore coruscaeQui patris aeterno (dictu mirabile) menteUnigena, ante aevi primordia et ante creata,Natura ducens ortum genioque Parentis,Lux de luce, Dei verum de numine numen:Non cretus, sed natus, habens sine sine, sine ulloInteritu posse aequi Genitoris et esse:De nihilo per quem constant producta profundumQuae mare, quae tellus, quae continet arduus aether:Qui sede e patria, miserans incommoda nostra,Everso in terras venit succurrere saeclo,Immensaque sacri flatus vi conditus alvoVirginis e Mariae mortalia sanguine membraSumpsit homo, et nostris successit sedibus hospes:Funera dein patiens, Syriae frenante superboPilato imperio populos, suspensus ab altoRobore, non meritas persolvit sanguine poenas:Mortuus et tumulo inclusus, praedixerat olimUt coetus vatum, obscuras dimoverat umbrasTertia lux postquam superas remeavit ad auras,Ac tandem aethereas abiit sublimis in oras,Membra locans patria celsus fulgentia dextra,Natura geminus, forma Deus unus homoque:Unde reventurus, superum comitante caterva,Iudicium sistet, vitasque et crimina discetQuaesitor, statuens dignas et lumine cassisPoenas, sidereo vivis et praemia caelo,Sceptra tenens, cui nec metae, nec tempora, regni.Credimus et sancti caelestem numinis auram,Halitus omnipotens, vis et vigor, aurea flammaeQui caelum, terrasque fovens, camposque liquentesSpiritus intus agit, et res in fusus in omnes,Afflatu vitamque illis, virique ministrat:A patre per natum qui manat numine iuncto,Et cum patre simul colitur natoque, piisque,Caelitibusque eodem Dominus celebratur honore:Qui vatum linguis olim ventura profatus,Omnimodas rerum series et fata reclusit.Nec vero non concilium, coetumque fatemurChristiadum, Oceanum qua sol utrumque recurrensCernit, apostolicis imbutum vocibus: unumEt primi eluitur quo patris noxa lavacrumVivificas lymphas: supremo in funere mundiDenique speramus, quod sese in pristina fingent,Morte obita quae nunc tellus complectitur, ossa:Rursus et, antiquis sanctas sine corpore vitasArtibus indutas, semper florente iuventaAurea perpetui victuras tempora saecli.
SYMBOLUM ATHANASII.
Quisquis cupit vita potiri caelitum,Quod velle nos omnes decet,Probe catholica, quae vocatur, sit fideAnte institutus omnia:Quam nisi pieque et integre servaveris,Plane peristi funditus,Est haec fides vero catholica, unum DeumIn Trinitate, simpliciEt Trinitatem in unitate mens piaUt honore, quo par est, colat:Hypostases ne misceantur improbe,Neu distrahatur Usia.Nam forma patris alia, forma filii,Aliaque forma est spiritus,Divinitas una, amplitudo, gloria,Non scripta circum termino.Qualis parens est, filius talis, sacerEt talis ipse Spiritus.Non cretus est Deus pater, non filius,Non sanctus ipse Spiritus.Immensus ille, immensus iste, SpiritusImmensus et sanctissimus.Aeternus aeterno parens cum filio,Cumque hoc et illo Spiritus.Aeterna nec tamen sic terna dixeris,Aeternus est, sed unicus:Ut nec tria immensa, tria nec non creta, sedEst, et fuit, et erit unicus.Sic cuncta Genitor, cuncta filius potest,Est cuncta sanctus Spiritus.Nec praepotentes sunt tamen tres, qui potestEt unicus sed omnia.Sic est pater, sic filius, sic Spiritus,Non tres, sed unicus Deus.Cum filio sic Dominus est pater: et sacro,Non tres, sed unus, Spiritu.Nam quamque nuncupare hypostasin DeumUt Christiana veritas,Dominumque vult: religio sic vetat deosDominosque ternos dicere.Non factus est, non cretus, et pater satus:A patre solo est filius,Haud factus, haud cretus, sed editus: patrisA filiique numineNon factus, aut cretus, satusue, spiritusFluens agit se maximus.Non ergo tres patres, sed unus, filiusSed unus, unus spiritus.Nil est in hac et Trinitate vel prius,Posterius aut, maius nihil,Minus nihil: sed sunt pares hypostases,Aeternitate, viribus:Ut Trinitate sic colatur unitas,Et unitate Trinitas.Isto cui cordi salus ergo modoDe Trinitate sentiat.Nec hoc satis: sed est necesse firmiterTe Christi Iesu credereIncorporationis et mysterium,Sincera, certa, fallereIgnara, de qua sic habet sese fides:Noster Deus et homo simulDominus Iesus Christus exsistit: DeusE patris ante saeculaEssentia natus perenni, in saeculo,Naturam habens matris suae,Homo editus, ratione vita praedita,Et corporis mole integer.Aequalis, et patri suo par numine,Humanitus minor patre.Et est homo licet Deusque, non tamenDuo, sed unus Christus est.Unus, Deum non versus in carnem, sed hancTraductus in numen, nequeConfusus hanc illamque naturam, simulSed una persona homo Deus.Nam corpus et anima veluti iuncta sunt homo,Sic homo Deusque Christus est.Nostrae salutis passus ergo qui necemInsons, nigras ivit domos,Dieque mortuus revixit tertia,Caelumque petiit: arduusUbi praepotentis ad patris dextram sedet,Iudex futurus omnium.Ad cuius adventum resurgere omnibusNecesse erit, quos obtegitTellus: ut edant actionum, totiusVitaeque rationes suae:Et qui Deo fecere quae placent, domosIbunt beatas caelitum.At impudicis turpiter foedi notis,Urentur igne perpeti.Haec est fides igitur catholica: quam nisiServas professus integre,Celsas receptus aetheris numquam polo,Aedes beatus incoles.
EVANGELII SUMMA, Ioan. iii.
Sic charitas, et est amorTer optimus, ter maximusQui totus in malo situmArsit Deus mundum, daretUt illi, habet quo chariusNil, filium: qui, sideraCorusca linquens, induitMortale corpus, et cruci,Tormenta dura pertulit,Suffixus: ut quisquis locatOmnes in ipso spes, fidemVerbis habens caelestibus,Non pereat, alto sed poloReceptus aevis omnibusVivat. Deus neque enim suumNatum beatis sedibus,Demisit in terras, gravisQuaesitor in mundum impiumUt vindicet, felicia,E' mortis ereptis manu,Sed regna donet caelitum.Laetatur hoc quisquis, suiOblitus, et sese vovetConstanter illi, quod sacroSe scit redemptum sanguine:Causa beatus non cadet.At vana quisquis somniaNugas secutus, respuitFelicitatis unicoSe Christo asylo credere:Iam iudicatus corruitSese ipse, quod nati Dei,Ter optimi, ter maximi,Non acquiescit nomine.
III. ORATIO DOMINICA, SEU PREces, quas Iesus Christus docuit Apostolos: Marth. vi. Luc. xi.
O Summe, qui caeli incolis domum pater,Nomen locis celebretur omnibus tuum.Regnum tuum adveniat: velut caelo soletFieri: voluntas fiat in terris tua:Praebe cibum fragili benignus corpori:Bonus remitte nostra nobis debita,Ut quisquis fratri sua remittimus: sineNec ab hoste tentari, cruorem qui sititNostrum: sed a malo tuere. nam tuumRegnum pater, tua maxima est potentia,Et ab omni in omnem aeternitatem gloria.
EXPLANATIUNCULA.
PAter vocari maximus gaudet Deus,Et optimus: nos ergo fratres, maximiNati patris, patris optimi: indulgentiusNil est parente, dulcius nil liberis.Quid, ipse quod rogare Christus nos iubetPatrem, praeitque verba nobis? fervidaSpe, non satis putemur ut digni, tamenRogemus: in Christi preces quas nomineFraterna fundit vox ab imo pectore,Fieri nequit quin filiorum praepotensDeus pater suo secundet nomine.Ergo poli terraeque magne conditor,Christumque propter noster o sanctissimeParens, tuum quod nomen augustissimum est,Colatur et nos inter ut caste ac pie:A' labe nobis falsitatis adsereVerbum tuum: cuius sit antiquissimaDa cura nobis: eripe errorem, quibusObiectus est aliquis: piisque moribusFac congruens ut nomini sancto omniumSit vita. nam qui non docet verbum tuum,Nec Christiane vivere, offici suiMunus colens, studet, profanat impiusNomen Dei: scelus quod avertas Pater.Sceptrum tui favoris et clementiaeTerrae plagas in ultimas se porrigat,Christique gentes nomen ignotae audiant:Refulgeat nobis tui lux spiritus:Splendore quae dispellat atras mentiumSuo tenebras, ut fidem verbo tuoHabeamus, omni dirigamus temporeEt sensa cordis, dicta, factaque ad tuam,Tuique nati gloriam, atque SpiritusSanctissimi: hostis reprime fraudes et dolos,Ne det tuae damnum malumue Ecclesiae.Dei regentis cuncta nullo non locoFit sponte praepotens voluntas: numiniEcquis tuo resistat? omnibus, furor,At ut repressis, quis tuum, conatibus,Nomen pro fanum reddere, et regnum impiusExterminare nititur, fiant tibiNos inter etiam quae probentur, ut poloFiunt in ipso: da parens, da maximeRobur animi contra hostis et petulantiam,Illicia mundi, quae sui non est potens,Carnis licentiamque, serva et ad ultimumVerbo fideque spiritum firmos: tuaNam sic benigna fit voluntas, o pater.Panem manu Creator alme sufficisNullo die non omnibus, etiam malis.At tu, cibum potumque, vestes, aediumLares, et agros, mugientium greges,Domum bona in partem iuvet quae coniugent,Oboedientes liberos, servos probos,Dominos bonos, suorum amantes principes,Res publicas bene constitutas, temporaPacis quieta, frugibus, sementibusAuctus suos, auras salubres, legibusMores, scholas et disciplinam congruam,Nomen bonum, fidos amicos, candidamViciniam, quae das tui esse fac paterBeneficii munus sciamus: liberiCuris, avaritiaeque spinis et tibi,Illis fruentes, toto agamus pectoreGrates benignitate pro largissima.Criminibus heu contaminamur singulisDiebus, indigni tuis donis, nisiPoenam meremur et nihil: verum paterClemens, benigne, misericors, facilis pater,Non ambules in ius tuis cum servulis,Innoxium nati tui sed sanguinemAd nos serena fronte propter aspice:Contemptam habe nec inquinatorum precem,Acerbius nec debita exigas: tuo,Laesere nos qui, munere veniam dabit,Facietque pietas nostra sic bene omnibus.Nemo pater tentatur a te, sed tamenRelinque ne nos Domine nobis: proiceNec in hosticis aggressionibus, viamAffectat ad nos, hinc et inde insultibusDum callidis auctor malorum, pondereGravi caro dum vergit in lapsus, suisAstutiisque mundus in fraudem illicit:Rebus fide ne deici in malis, pedemNe patere caecum, qua volet ferri: improbisAb hostibus tentatio aut si qua ingruit,Ne nostra cedat turbini imbecillitas,Da forte pectus, da Deus victoriam.Periculorum plena vita, fluctibusEt hinc et inde tundimur discriminum:At statue gravibus Genitor aerumnis modum.Ab asperis et dextera nos eripeAnimaeque forti, corporisque: veneritEt cum dies vitae suprema, turbidaE' valle mortis, et beatas caelitumMigrabimus ad oras, solutas nexibus,Et expeditas pondero si corporis,Reconde animulas in sinu nostras tuo.Gratas supreme filium propter tuumPater, tibi iussu preces fusas tuoEt esse, eis tribuere et aditum credimus:Quare ad tuum verbum precata, nomineEt in tuo ratum adicit fides Amen.
IIII. BAPTISMUS, SEU LAVAcrum renascentiae, Matth. et Marc. ultimo.
SOli data est mihi potestas a Patre,Tellure quae caeloque sunt rerum omnium;Ergo ite in omnes qua patent, mundi plagas,Euangelii perferte cunctis nuntium,In nomine Patris, Filii, atque SpiritusSancti lavantes: ut renatae pareantGentes, meis obtemperentque legibus.Quicumque credet, et sancti lavabiturIn fontis unda, vivet omni temporeBeatus: at quicumque non credet, dabitApud in feros in igne poenas perpeti.
EXPLANATIUNCULA.
IN amne stat Iordanis ipse maximiProles Dei Christus beata, tingiturEt a Ioanne: vox patris caelo sonat:Amor meus, meumque Natus gaudiumHic est: columbae instar polo super caputLoti sacer venit sacratum Spiritus.Iubet inde Christus, undecimuiri lavent,Ex omnibus quoscumque gentibus pudet,Piget et suorum criminum, in patris sui,Suoque, sancti Spiritusque nomine.Non ergo homo, sed ipse tingit nos DeusPaterque, filiusque, sacer et Spiritus,Praesens suo verbo, suoque numine:Baptismus est nec unda sola, sed DeiCircum unda sacro scripta iussu: cui fidemQuicumque habet, iam liber a tyrannideMortis, Erebi regis potentia, omnibusPiaculis, beatus, innocens, DeoCarusque, Christi sanguine ablutus, poloTranscriptus, alma Spiritusque gratiaPerfusus, in spe vivit aeterni boni.Undam videt oculus, sed ipsa vin fidesChristi cruoris cernit, et sese Deo,Quae grata vita sit, renasci perspicit.Cum Christo enim tumulamur ad mortem sacriUnda lavacri, ut Christus ipse a mortuisAd quem modum summi patris per gloriamSurrexit, in novitate vitae sic viamVoremus hinc ad sancta caeli gaudia.
V. CENA SACROSANCTA, seu corporis et sanguinis Iesu Christi testamentum: Matth. xxvi. Marc. xiiii. Luc. xxii. et 1. Corinth. xi.
DOminus Iesus Christus hostibus suisQua nocte Iudae proditus dolo fuit,Capiens manu panem sacra, Deo patriGratesque agens, fregit: suisque porrigens,Accipite, dixit, edite, corpus hoc meum est,Quod deditur salute pro vestra: in meiHoc facite memoriam, meique funerisCelebrate honorem. Poculum simili modoCapiens manu, gratesque agens Deo patri,Sociis dedit, dixitque, Bibite singuli:Hoc est novum foedus, meum per sanguinem,Ablutionem in criminum qui funditur:Hoc facite, quotiescumque bibitis, in meiMemores honorem, et praedicate meam necem.
EXPLANATIUNCULA.
QUid cena quaeris sancta sit? Christum roga.Hoc corpus est meum, iste, ait, sanguis meus.Dat pane corpus ergo (quidnam murmurasRatio?) suum liquore vini sanguinem,Mirabili, soli Deoque cognito,Qui cuncta quae loquitur facere potest, modo:Ut illa edamus et bibamus, maximiVerbis habentes et fidem Christi, omniumRemissionem consequamur criminum,Vitamque nullis terminandam saeculis.Tanti nec ipsa causa vero est actioBoni: sed ista verba, Pro vobis datur,Effunditurque: quibus habet quisquis fidem,Promissa habet, remissionem criminum,Vitamque saeclis quae manebit omnibus.Non est opus valentibus Machaone:Et huc adeste, Christus inquit, quos graviPondus premit labore confectos, ego,Ego recreabo vos, levatos omnibusMalisque miseriisque: quare te excuteIpsum, dapes ad has opimas qui venis,Ne pro salute pestem in os miser ingeras.Nec tu para ventrem modo, cibo abstinens,Ad hospitis praesentiamque gestibusAc moribus compone te decentibus:Hoc disciplinae opus quidem est, mensae facitAt non sacrae dignum: sed una quae fidesHaec intuetur verba, Pro vobis datur,Effunditurque: quibus fidem qui non habet,Et corporis Christi, et reus fit sanguinis.Convivie postquam sed augustissimoAcceptus es, laetante laudes concineAnimo patri, qui non pepercit filioGratissimo, dulcissimoque tradiditMorti sed illum, pro salute publica.Tum proximo, Christus velut sese tibi,Te dede promptus, capitis et membrum tuiIllum iuvaque, toto amaque pectore.
PVERI SURGENTES
ALes dedit cantum diei nuntius,Cedunt tenebrae, cogit albis sideraFrenis, et exit lucifer novissimusStatione caeli: nos refectis viribusQuiete dulci, munere Creator tuo,Ad solita vitae nunc redimus munia.O sis bonus, et hac nocte quos tutatus es,Ista die prohibe periclis omnibus:Ne callidus praedetur hostis, ut voretQui nos, leo ceu rugiens obambulat.Nos spiritu tuo guberna: pectorisCaliginem splendore gratiae tuaeNostri, pater, caecasque tenebras discute:Ut te Deum discamus aeternum, et tibiCum Spiritu sancto coaevum filium:Ut studia nostra, ut tota vita serviatLaudi tuae, atque proximorum commodis.
HYMNUS MATUTINUS.
CHristo dicate parvuliAdeste coetus, maximoLaudes canamus numini:Qui nos amore, quo pater,Quo nulla mater liberosCaros habet, clemens suoDilexit ante exordia,In filio, rerum omnium.O' lux perennis, aureumO' luce lumen, igneusO' splendor utroque emicans:Ut sol tenebras dimovetPolo, soloque, discuteFulgore nostri sic tuoCaliginosa pectorisNoctem: medullis intimis,Cor, condito ut cupidineDulci, fidem seruet tibi,Te praeter et nil expetat,Quaecumque tellus, aut polus,Maris've arena continet.Sis inta, spes, sis unicumNobis, quod es, solacium.Auctor, datorque omnis boni,Et cogitata pectoris,Et dicta factaque omniaAd numinis sanctam tuiRege et guberna gloriam:Ut ceu relictis surgimusCubilibus iam, filiiCruore lotos excitesOlim, tua praesentiaEt, cum piis des omnibus,Frui perenni gaudio.
PVER AD LECTIONEN sacram accedens.
ABsque Dei vera est sapientia nulla timore,Nec sine Christe tui cognitione salus.Ergo mihi sacri sint lectio prima libelli,Et quod Iessaeo carmen ab ore fluit.Est verbis aures circum mentesque sonareDivinis teneras utile Doctor ait.Pareo: namque Deus loqueris mihi voce magistri,Ad te nec redeunt irrita verba tua.Ingenii fugient aciem si multa, quid ipsisAn senibus mens est semper aperta Dei?Helcana certe clemens sub nocte silenteNon dedignaris voce vocare satum.Sacrifico Helidis et cum genitore remotis,Esse iubes vatem pontificemque tuum.O' igitur felix paruisque laboribus adsis,Caecaque collustra lumine corda tuo:Ut te cum natoque tuo, flatuque potente,Ex libris discam carminibusque sacris.
IENS IN LUDUM LIterarum.
NIl dignitate pulchriusEst artium, formosiusVirtute nil: quis addiditSi numinis timor decus,Fidesque Christo credula:Tum Roscido sic LuciferNitore vero non micat,Nec sol colorat aureoCaelum solumque lumine.O' fons perennis omniumDeus bonorum, saxeiClaro tenebras spiritusFulgore sancti discuteCordis: magistro obtemperans,Rerum parentem per tuumUt filium verbo tuoTe, cum sacrato flamineTimere, amare, credereDiscam, imbibamque litteras,Cum moribus cultis, bonas.Sic pars quota agminis, tuiNati redempti sanguine,Ero, et meae consortibusProfessionis utilis.
MAGISTER ET DISCIPULI orantes.
A patris et nati, quos perpete iungis amore,Numen idem manas qui numine, cuncta tenebrisObscuris et cum nox intempesta teneret,Te super aequoreas librabas igneus undas:Huc ades, aetherea clemens et consere mentes,Algida caelesti contingens pectora flamma,Luce Deus: patrem, qui res creat, auctat, alitque,Ut disiecto oculi per te mortalis amictu,Et quem non ulla produxit origine natum,Teque ab utroque Deus vere discamus, amemus,Ad summumque bonum tendentes tramite verbi,Munera quod caelo veniens tulit inclita ChristusNos dictisque Deo sanctis factisque probemus:Da nobis, artes et qui praecepta loquendiTradimus, a vera ne qua ratione feramur,Decepti, ut teneras prava instillemus in aures,Quae, quod testa bibit quem primum, servat odorem,Infecto ex animo nulla radicitus arte,Aut cura evelli possunt meliora docentum:Discipulos patrio da complectamur amore,Vitantes odium turbae super omnia alumnae:Ne decus et musas simul aversentur, acerbisDeficiantque minis, invita aut mente laboremIngratumque trahant, animosque ad verbera durent.At nobis, riguas qui iussi accedimus undasPieridum, accensis pulchrae virtutis amore,Da sedeat nullum in studiis non ferre laborem:Ac, quod nostra suis niti non viribus aetasAudet, et imperiis ultro parere regentum,Et rectis promptas monitis submittere mentes.Discentum pariter studiis, pariterque docentumUt patris, et nati, et tua ducte ab utroque perennisMaxima perpetua celebretur gloria laude.
PVER ANTE LECTIOnem.
AEterno soboles amata patri,Quem vox aethere missa mandat unumAudirique, colique, CHRISTE: qui nosAd te voce iubes venire blanda,Affirmans pueros Deo placere:Da sanctum mihi spiritum, magistroUt monstrante viam ingredi, redemptorAd te qua liceat venire, possim:Da cum moribus artibusque honestis,Sacri dogmata puriora verbiAddiscam: sapientiaque et annisUt crescens, tibi plurimos et ipseOlim adducere, quae facit beatosDoctrinamque alios docere possim.Haec est summa mei caputque voti:Quod ratum iubeas ut esse, per teIpsum CHRISTE rogo, tuumque nomen,Aeterno soboles amata patri.
CHORUS GREGIS Scholastici.
TE pastor bone, te tui rogamus,Pro cunctis nece qui tua litasti,Eluens scabiemque pustulasque,Nunc Deusque et Homo regis potenterCum Patre omnia, Spirituque sancto,Hanc scholamque gregemque CHRISTE serva,En verbi micat aurei, rebellesLux tui sibi vendicatque terras,Error iam sugit, et fugit solutus,Qui longum tenuit veternus orbem:Te pastor bone, te tui rogamus,Hanc scholamque gregemque CHRISTE serva.Nunc patrum chorus, et corona matrum,Nunc senex, puer, et tenella virgo,Qua tellus patet axe sub Boraeo,Nomen carminibus tuum celebrant.Te pastor bone, te tui rogamus,Hanc scholamque gregemque CHRISTE serva.Lotum Euangelii sacros per hortosBalantes, cythisumque literarumTondemus tua per vireta, laetiMusarum, sapientiaeque tesquis:Te pastor bone, te tui rogamus,Hanc scholamque gregemque CHRISTE servae.Nunc o nunc, Deus et patrone, Verbum,Hoc tuere et opus: canum frequentesAdsint excubiae, gravis per agrosNe sors purpureos gregem fatiget:Te pastor bone, te tui rogamus,Hanc scholamque gregemque CHRISTE serva.Auerno horribilis, ferum, tremendumMonstrum, se lupus incitat cruentoIn nos ore, dolosque nectit, omnesNocendique modos viasque captat:Te pastor bone, te tui rogamus,Hanc scholamque gregemque CHRISTE serva,Tarpeias Anomus furit, minatur,Arces qui tenet, intonatque saevam,Tuisconis, veluti solebat ante,Quod nunc glubere non datur bidentes:Te pastor bone, te tui rogamus,Hanc scholamque gregemque CHRISTE serva.Accedunt scelerata turba, iactisFraudum everriculis, tenebricosumQui incautos per iter trahunt ad Orcum,Nec pili faciunt Dei furorem:Te pastor bone, te tui rogamus,Hanc scholamque gregemque CHRISTE serva.Tu pestes, genus improbum, coherceTales, tu cohibe furentis astusLupi, fortis et o repelle rasamDindymi dominae procul cohortem:Te pastor bone, te tui rogamus,Hanc scholamque gregemque CHRISTE serva.Sed coetus ovium malis vagantesPascuis reliquos, thymo salutisAd caulas quoque duc tuas, ut unusTandem pastor, ovile fiat unum:Te pastor bone, te tui rogamus,Hanc scholamque gregemque CHRISTE serva.Audis verba precantium? repellisAn suspiria? non repellis, o quiFlosculus puerum, invocemus ut teBalbulis pueri iubes labellis.Te pastor bone, te tui rogamus,Hanc scholamque gregemque CHRISTE serva.Tenellos facile heu podagra fetusInfestat, maciesque turpis: at tuDa sontes liquidos beatioresDe spirent zephyri salubris aurae.Te pastor bone, te tui rogamus,Hanc scholamque gregemque CHRISTE serva.Per Sionia rura quo regentumCamposque Aonios pedum sequentesNon fructu sine pascuis vagemur:Qui tibi redeat, tuaeque caulae.Te pastor bone, te tui rogamus,Hanc scholamque gregemque CHRISTE serva.Haec nobis petimus: leves magistrosAt nostros facilis tuo favore,Et firmes patientia, laborumFortes in stadio, tuique amore.Te pastor bone, te tui rogamus,Hanc scholamque gregemque CHRISTE serva.Sic qui nomen erunt, tuasque laudesnumquam non celebri ferant honore,Dum felix rediens gregem revisas,In scholaeque vehas perennis aulam.
PVER LECTIONE finita.
QUas grates tibi, quas agam redemptor?Rudem voce quod instruis magistriAmanterque fideliterque, tradisVivendique viam, et viam loquendi.O' da, quae didici, tenere firmoComprehensa animo queam, laborisDa constanter onus feram: nec umquamAut cessem piger, aut peritioremQuam cui discere sit necesse, credam.Me totum rege, me guberna, ut uniConsecrem tibi, proximoque, totamQuam vitam tribuis mihi redemptor.
CHORUS PVERILIS in templo.
PArvula turba sacris humiles advolvimur aris,Laudibus ora tuis nostra resolve Deus:Ut gaudes puerum genitor qui voce vocari,Concelebret nomen balbula lingua tuum.Unde tamen nostrae capient exordia Musae,Aut quae pars merite prima canenda DeisCum nihil essemus, nobis tua matris in alvoHumanos aultus oraque dextra dedit.Munere ab aethereis deducto sedibus auxitMentis, et effigiem iussit habere tuam.Illa quidem exprimeret magis, auctoremque referret,Peccato foede ni vitiata foret:Peccato, a Satana decepti culpa parentisPrimigeni, miseros quo facit esse reos.Hoc tamen, o bonitas, damnum meliore rependitSorte, Pater, tua quae gratia fine caret.Nam sobolis, maculas aufers de pectore nostro,Sanguine, sacrati sontis in amne, tuae.Esse iubes natos, Satanas quos fecerat hostes,Cum CHRISTO heredes instituisque tuo.Nostra moves sancto mollissima pectora flatu,Et iuvat in tenero corde habitare Deum.At quae das animis nostris alimenta, beatoQuam pascis mentes cordaque nostra cibo?Sermo tuus cibus est animae: quo pastus abundeQui fuerit, nullam sentiet ille famem.Quid vero doctas linguas memoremus, et artesIngenuas, quarum non sinis esse rudes?Dum te nequaquam pietate, fideque magistri,Barbariem nostra mente fugare pudet.Quid? das angelicos nobis quod mille ministros,Custodes teneri praesidiumque gregis?Ne nos humani generis saevissimus hostis,Incautos laqueis implicuisse queat:Abstrahat in noctem secum miserosque profundam,Luridus obscuris qua fluit Orcus aquis?Quid? Maecenatem quod das, facilemque patronum,Et studii nobis otia tuta sequi:Quod vires tribuis, vestes victumque ministras,Et quibus haec aliis corpora rebus egent?Sed neque cuncta pater referant tua munera linguaeNostrae, uno quamvis gutture mille sonent.Nos tamen, o placeat tibi quod mitissime, gratesPro cunctis blaeso dicimus ore Deus.At quia iam nil non miscet cum daemone mundus,Relligio ut pessum praecipitanter eat:Ut pereant artesque bonae, linguaeque disertae,Et quidquid regnis impietatis obest:Tu miserere tui populi, tua verba professosProtege, proque piis in statione mane:Ne sanctis meretrix tollat tua munera templis,Immundae nomen quae Babylonis habet:Ne sacro Odrysius CHRISTI pro numine latroAbdalidae statuat numina ficta sui.Sint tua cura pii quotquot regesque ducesqueSincerae laudem relligionis habent:Sint tua doctores, sancti tua cura magistri,Qui sacra verba rudes, litterulasque docent.Sit locus, exiguum tua nidum Ecclesia turturQuo struat, et pullis parvula tecta paret.Da pacem, liceat templi coluisse beatiTecta, sonat verbi vox ubi sancta tui:In magnaque tibi liceat benedicere turba,Et populi votis addere vota pii.Nec minus in nostris studiis tua sancta precamur.Dextera perficiat quod bene coepit opus.E' nostro ut possis aliquando sumere coetu,Qui verbi fiant turba ministra tui:Qui doceant CHRISTI de relligione minores,Imperii fines amplificentque tui.Malumus esse tuae pars contemptissima turbae,Atque Dei sacras ante sedere fores,Atria quam CHRISTO spoliata habitare columnisMarmoreis: CHRISTO nam sine nulla solu?.
DOXOLOGIA ECCLESIAE.
OMnipotens, ter sancte Deus, sine fine, sine ortuQui vastas rerum solus moderaris habenas,Gloria, lausque tibi, tristi terrore solutisPax terris, hominum generi gaudere voluntasVerbisque factisque tuis: mortalis egestasUt complecti oras, qua par est voce, tuorumNon operum possit linguae, tua nomina caeloTollimus, atque humiles, Dominumque, Deumque volutiAnte sacros vultus, merito celebramus honore,Quas opis et grates non est persolvere nostrae,Rex agimus caeli tibi, fine potentia scriptaCui circum nullo, rerum pater, auctor, et altor,Ingens, immensus, nullius et indigus extra,Ipse tuis opibus pollens qui semper es idem:CHRISTE patris summi IESV nate unice, nulloPrincipio eque Deo Deus, et de numine numen,Pro nobis, patrii qui mutans luminis oras,Factus homo, dulcem voluisti fundere vitam:Sancte vigor, qui semper eras Deus unus, et unusSemper eris, Nati in finita, patrisque voluntas,Infinitus amor, qui munere pectora caecaCollustras verbi, caelique arcana recludis,Tergemino o simplex aeternum numine numen.Agne Dei, Fili Patris, qui crimina, nulloPeccato foedi portas obnoxius orbis,Aspice nos, bonus et scelera obliviscere nostra:Sanguine qui veteris deles contagia culpae,Caelicolum decus, et vitae spes sola futurae,Vota, precesque audi, lapsas res eripe leto:Aeterno ad dextram qui patris numine complesQuae mare, quae tellus, quae continet arduus aether,Da veniam miseris, illabere mentibus aegris,Letiferisque lava sordentia pectora noxis,Sancte Deus, princeps vener ande, altissime rerum,Et patris et flatus qui maiestate coruscusAurea perpetui moderaris saecula regni. DE IMMENSIS DEI IN humanum genus beneficiis.
ADeste, turba sancta, Ephebi, virgines.Adeste matres, et viri, senes, anus:Favete linguis, laudibus sustolliteMecum regentis cuncta numen, quem pioGrati canamus carmine.Canamus illa munera illa, maximiIn nos satoris et optimi rerum omnium,Immensa, mira, impendiis constantiaQuae mens nequit comprendere humana, eloquiNec lingua mortalis potest.Captus tenebar exsecrandis ZaboliVinclis, eram praeda horridae mortis, scelusNato iecur tondebat aeternus dolor,Nec luce pavida mente qui misero dabat,Nec noctibus consistere.Quin heu malae radicis arbor pessima,Deterrimusque fructus arboris malae,Plus sordidabar plusque per praeceps caputRuens pedesque, noxius parentiumMorbus suum quod fecerat.Quid, inquies, tentare non labor? boniSed nil potesse, sed Deum, nihil minusQuam liber, animi odisse motus iudicem,Emortuis plane impotens qui viribusAd cuncta quae caelo placent.Ergo miser, salutis expers, et DeoRaptus, mihique, nocte ferali diemMaculans serenam sordium, iam perpeteCremabar igne iamque sulpuris, nigriOrci resorptus haustibus.Non ferre cladem totus est clementiaQui caritas et, universi conditorPotuit meam, suos misertus, quo parensUterque non dilexit umquam liberos,Amore flagrans perditum.Vicem dolet meam doloris inscius,Clementer intuensque me coepit sinuOperae abdito versare mentis maximiOpem pretii: nil ludicrum, nil futileDei facit sapientia.Tura mentis instar filium affatus suae:Quo carius rerum mihi nil omnium,Mortalium, nate unice, afflictae tuamPoscunt opem res ultimo discrimine,Nec libera est nobis mora.I ergo, linque sidera, polo labere:Miserrimis affer salutem, nexibusAc criminum expedi: e manu mortis rape,Et victor Orco liberatos aureaIn parte caeli colloca.Facit parentis iussa natus, caerulasSedesque linquens aetheris, de virgine,Non nupta quae taeda iugali, nascitur,Meusque frater maximi proles DeiNon erubescit dicier.Non ille ab aevi qua cluet potentiamOrigine exseruit, sed et famem et sitimEt passus est extrema quaeque, ut falleretHumilis superbum, et impeditum fortibusHostem ligaret vinculis.Adiunge te, vox illius, te pressiusFidenter applica ad me: ego tetum tuaMe pro salute dedo, militat tibiQuam longa vita nostra, desudat labor,A dire promptus omnia.Ego tuus sum, tu meus, semperque eris:Mecum tibi, tecum mihi communiaSunt cuncta: eris, ero quo loco: non nos dolis,Ullo suis conatibus, furoribus,Hostis divellit tempore.Ingurgitare se quidem ille sanguineArdet meo, fremit, suos satellitesEt concitans in hoc caput, vitam eripit:Sed nil agit fiunt tuae ista, credito,Ergo salutis omnia.Nam vita mortem nostra deglutit tuam,Fert foeditatem criminum innocentia:Qui nuper irae filius, nunc gratiaeFactus meo cruore, purus, innocens,Spe vivis aeterni boni.At absoluto muneris cursu mei,Nunc ad parentis hinc revertor regiam,Doctor futurus, et magister unicusIllic tibi, daturus inclitum meiPignusque amoris spiritum:Per mille vitae qui tibi discriminaDextrum tegat praesto latus, te dirigasAd veritatem, iungat insolubiliMihique vinclo, semper ut me cogites,Totaque mente diligas.Ego docui quaecumque te, quaecumque egoFeci, doceto tu quoque et facito, DeiUt augeatur imperii decus, locisFiat voluntas omnibusque, luce humumQua sol colorat, clarior.Verbum Dei tibi actionum regulaSit omnium: leges cave, cave somniaRationis humanae. quibus partus meoCruore thesaurus perit: tibi ultimaQuae dona amoris sint mei.
PVER AUDITA CONcione sacra.
GRates tibi pater Deus, fili Deus,Qui Deus aeternum iungis et aura duos,Ecclesiam quod muneratus es tuam,Quo maius Verbo nil, meliusque tuo:Ex quo benignum animum datur cognoscere,Arcanum mentis consiliumque tuae.Quidquid sumus malum est, malos male perdereEt poteras, sed non mors tibi nostra placet.Ergo tuum das silium Pater, lavisNate cruore Deus crimina nostra tuo,Sanctosque sancte reddis ipse Spiritus:Quae veniunt verbo munera cuncta tuo.O subige duri pectoris novalia,Mollis ut excipiat nobile semen ager,Per et ferat patientiam fructum, furorHumanum mundi dum regit omne genus:Ut agam tui de regula verbi omnia,Ac mea vita uni serviat usque tibi.
ASTANS SACRO BAptismo.
COncepti vitio, vitio prodimus in auras,Carne scelus, vitium mente animoque sumus:Nec speranda salus, iussu nisi rore beatiTingamur laticis CHRISTE benigne tuo.Tu lotus sanctum corpus Iordanis in unda,Omnia fecisti flumina sacra forent,Crimina, lustrali suffusis, cuncta, liquoreUt verbum, pelagi mergat in ima, tuum:Non aliter Pharo quam subsedit in aequore, tutumGens tua per medium dum mare carpit iter.Me quoque, uti puerum hunc, paulo felicibus anteCHRISTE tua infantem dextera sparsit aquis:Ut, velut eluvio cum tellus tota periret,Lamechiden servat lignea capsa Noan:Ipse domus sacrae, quae Ecclesia, nave receptus,Aeternum lateam tutus in aede tua.Hoc bone CHRISTE tibi da sim pro munere gratus,Utque tuo vivam dignus amore tibi:Aetherea clemens aura me plurimus affla:Sic sacra non frustra fluxerit unda mihi.
AD MENSAM DOMINI accedens.
BEata Christe maximi proles Dei,Iram tua placans oboedientiaeQui patris, agnus innocens piaculaEt tollis, et clausas poli pandis fores:Me pascis ecce, pro salute, corporeTuo, pependit in crucis quod stipiteNostra: bibendum das mihi, pro criminumQui fusus expiatione, sanguinem.Peccata quod remissa iam sint omnia,Quod certius mihi poteras pignus dare?Redit animus, iam tristis aegrimoniaMetusque cessit: amplius doloribusNil hic loci, nil hosticae insolentiae:Favet Pater deus, benignis aspicitOculis pater: non obseratis auribusFundo preces: Hospes suavis, optime,Ergo venis habitare non mode meoIn corde spiritu tuo, verbo tuo:Sed carne (taceat ratio) te quoque inserisCarni meae? vivis homo Deus in saecula,Dubitem ne per te quin caro vivet mea?Grates ago tibi redemptor pro ciboDulcissimo, suavissimoque poculo.O excitatam spiritus mentem regatTuus, regatque membra corporis fides,Ut dedicans totum tibi me, proximumAmore, quo complexus es nos, diligam.
SS. AMBROSII MEDIOL. et Augustini Hipp. Epp. Canticum.
TE Deus alme, triplex in numine simplice numen,Te canimus, tibi nos operata resolvimus ora,Et regem mundi aeternum, Dominumque fatemur:Te patrem rerum, sine fine, ortuque, potentemDevenerata colit, qua clauditur aequore, tellus:Te varii caeli textus, radiantibus aethraPicta oculis, decus, et mundi sol gloria, luna:Te turmae ignigenae, florentis honore iuventaeOra renidentes Cherubi, vibrante coruscusConcelebrat facie Seraphumque exercitus omnis,Et Sanctus, sanctus, sanctus ter maxime, terqueOptime inexhausta proclamat voce, potenteRex qui sub pede bella premis: tua gloria caelumImplet, et aequoreos tractus, terrasque iacentes:Te qui verba omnem, afflati caelestibus auris,Et tua vulgarunt immensum facta per orbemClara cohors: vates te caelo digna locutiSanctae animae: te pro fama, pro laudis honoreCandida turba tuae, capita a cervice revulsi,Aut undis hausti, aut crudelibus ignibus usti:Te veneranda, patet qua terra, Ecclesia patremExtollit, circum cui fine potentia nulloEst scripta: extollit genitum (mirabile) natumMente tua: extollit te ductum ab utroque parentisEt nati grato sanctissime carmine flatus.Tu rex CHRISTE, prius quo nil fuit, est, erit umquamNate Deo Deus ipse, tuarum evoluere verbisNon opis humanae laudum argumenta: perenneTe decus, auratis atque ambit gloria pennis.Tu satus aeterno ante aevi primordia patre,O' amor, o pietas, Dominus terraeque, poliqueNon dubitas gravidam intactae descendere in alvumVirginis, haud fueras quod, factus ut hostia, rursus,Quod fuerant homines faceres, meliore refingensSorte malos, scelerum servos, caelestium manes.Tu nobis angui quondam praerepta superboMunera restituis: tu rege in vincla petitoTartareo, nigris tecta exsecranda tropaeisExuis, et ducto superata ex morte triumpho,Aethereas pandisque domos, tua iussa secutos,Illustres animas, et caeli sede reponis.Tu patris ad dextram, solio spectabilis aureoAeternas rerum omnipotens moderaris habenas.Tu, flammis tandem redigentur funditus omnesCum res ad nihilum, iudex in funere mundiAdveniens, hominum vitas, et crimina disces.Sis bonus o felixque tuis: tibi dedita servaPectora dignatus venia, quis sanguine patremConcilias proprio, saevisque averte periclis.Te sine nulla salus: da gaudia noscere caeli,Cum sanctisque tuis aeterna luce potiri.Nos tua sors populusque sumus: fausto omine verbiProsequere o miseros, ut sese gloria tollensMunere nostra tuo caput inter sidera condat.Solis ab occasu memores te solis ad ortumCarmine sic grato Dominum celebrabimus, oraeNostra decusque tuum semper laudesque sonabunt.Interea, nobis quam longum vita manebit,Hac puros animos da luce, aliisque futuris.Nec sine nos inimicus atrox, neu dira cupidoAuferat, aethereas subter praecordia flammasConde, fer auxilium, mordacibus exue culpis.Sit bonitas omni, tua sit clementia nobisTempore praesto: unum spes in te sancte recumbit:Ne patere indigno confusis ora pudoreTurpari: solum spes in te nostra recumbit.
PRECES ANTE CIBUM.
ATtollunt ad quem, vivunt quaecumque, creator,Lumina, sperati cum venit hora cibi:Qui largus cunctis praebes animantibus escam,Atque Penu gratis divite promis opes,Mentibus ut laetis sacturae nil crastina curent,Et munus faciant, officiumque suum:Aspice nos propius, trahimus qui semina mentisCaelo, quo CHRISTI morte redire datur.Aspice, et has epulas tua quas dat gratia, membrisEsse salutares alme iubeto Deus.
CHORUS PVERILIS.
O Qui perpetuo maximus arbiterMundi sceptra pater numine temperas,Extra quem fuit, est, nullus erit Deus,Coetus praesidium, et dulce decus tui:Tu das largiflua munificus manu,Pascantur volucres unde, natantiumEt saecla, et silvis, et quot agris latent,Persultantque ferae prata virentia.Das fruges alimenta omnibus uberes,Et quos Volga vagus, Nilus et alluit,Qui Gangemque bibunt, auriferum et Tagum:Iordanes mage quos sed sacer irrigat.Centeno Abramides foenore percipitHinc messem Geraris: fine sub ultimoAltum se genii munere praedicansGrates Isacides gratus agit Deo.Has felix, et adi qualis in algidaMambraea veteris Thariadae, dapes,Alphaeove sati te genitus patre,Bethaniisque epulis comiter accubat.Aut cum liba suum distribuit sacraCorpus discipulis, mollia sanguinemEt vina: assideant huic gregi, AranidaeUt quondam, genii, et Naphihalidae exuli.At nobis pudor et cura modestia:Frugi vita decet Pieridum sacrisAddictos: ruit in sus pedibus cibos,Foedatos lacerant Stymphalides toros.Non panes modo, sed viscera nutriunt,Quo nil eloquii verba potentiusDivini: Genitor quae bonus adice,Sic corpus dape, sic cor satiabitur.Ut membris redeat vis sua, mens polosSublata ad superos, flamine cum sacroEt nato triplici numine simplicemTe discat, celebret, laudet et invocet.
PRECES POST CIBUM.
Qui das iura polo, terrae, pelagique profundo,Quaeque in eis vivunt pascis, alisque pater:Pabula iumentis qui praebes, pabula pullisCoruorum, qui te voce gemente rogant:Non te robur equi, non te iuvat ardua cervix,Non tibi membra placent, cruraque firma viri.Sunt tibi grata, tuum metuunt quae pectora numen.Spes omnis quibus est in bonitate tua.Qualia, nunc cepit quoniam tua munera corpus,Si dederis, dederis omnia summe Deus.
CHORUS PVERILIS.
TOllamus merita DeumGrati laude patrem, cum sobole, editaNullo principio, illius,Et sacro vegetante omnia spiritu:Qui vitam dedit, et datamConservat, tribuens larga epulas manu:Grandescant tenera ad suosAuctus ut puerum corpora: praepetumAn virgulta sonent avia cantibus,Et balent pecudes, mugiat et DeoTaurus prata per herbida:Pisces aequoreis et saliant u?dis,Grates quoque datur modoAltori referant? nec celebret patremCaelestem, penetralibusCui vox lingua venit mentis ab intimis?Te vero optime, maxime,Non os, non animi vis modo, corporisSed membra omnia, sic gregeDe paruo meritum, carmine concinant.Quod nostrae quia non opis:Qui das velle, potesse ipse quoque effice:Ut, quo nil tibi gratius,Sit peccare timor, sit studium boniArdens: o ter et ampliusFelices, quibus es dux pueris Deus,Ut carpant alacres viam,Qua praefert pietas lumen ad aethera.
PVER CLASSEM DUcens.
COmmendo tibi me, ac meos sodales,Aeterni bone CHRISTE ocelle patris:Qui quondam puer optimus fuisti,Et te nos imitemur ut, magistrisNunc tradis pietatis excolendos.Sunt plantariola hortuli, tenellaCohors quae studiis vacat, sacrati,Irrigat citrios tui cruorisUnda cuius, et aureos novales:Ah ne curculio malus, volucra,Aut rubigo satisque surculisque,Et frigus noceat, perurat aestus,Atque intercipiat, necetque fructus:Spirent egelidos leves FavoniAurulae vegetabilis tepores:Sol clemens niteat, fluat beatusSulcos per liquor: aufer ipse spinas,Et runca tribulos, vepresque, honori,Gloriaeque tuae eruditionisUt crescant seges, ingenique fructus.
ALIUS.
QUid non prius quam nascimurCorrupta nobis indiditNatura vitii? caeca mensHinc est tenebris consita,Nec novit auctorem Deum:Prava est voluntas, turbidisAffectuum discordiaEt fluctibus magis furitInsanientis Adriae.Tremende rerum conditor,Sic tenera turba diciteMecum: tremende conditor,Qui de tuis nos legibusVis vivere, aut hiantibusOrcus futurum devoretNos faucibus misellulisQuid fiet heu, nemo tuaeMandata nostrum si potestImplere? Gratia sit tibi,Nobis tuum qui FiliumDonas oboedientia.Is legibus sua tuisFecit satis, purissimoPeccata nostra sanguineDelens, sacrum dat Spiritum,Amoris inclitum suiIs pignus, ut caliginemTenebricosi dissipetCordis, suoque nos regatNutu, magisque sordibusMagisque purget omnibus,In parte donec aureaCaeli beatos collocet.O'da pater, munus tuumHoc grata mens ut cogitetNoctes diesque, seduliDa studia nostra ad FiliiTui, tuamque, SpiritusSanctissimique nominisUt dirigamus gloriam.
ALIUS.
DIscamus socii, cohors tenella,Discamus: male nec bonas locantesHoras, mecum agite o viam vorateAd sacros Aganippidum recessus.Instar tempora eunt fluentis undae:Nec quae iam cecidit genista, surget,Nec quae lux abiit, redibit umquam.At tu (nam sine te bono profectum estNil umquam auspicio) Pater supreme,Tui pectora Spiritus favoreAeterno rege, nostra quo voluntasEx tuo moveatur usque verbo:Atque aevum tibi serviant per omneHic labor, studiumque literarum.
PVER CENSOR MORUM et studiorum.
IAm turba tandem desinas ineptirePusilla, non locus iste postulat nugas.Non nos quidem magister ipse iam cernit,Quis hoc negat? oculi sed ubique praesentisVident patris, potest latere quem nemo.Ipse angelorum conspicit sacer coetus,Mandat quibus custodiam Deus nostri:Boni, modesti simus, et pii: munusSuum impigre faciamus officii quisque.At num tamen, si non det hoc Deus, fiet?Non fiet umquam. Tu benigne, tu CHRISTEClemens adesto: virium nihil nobis.Ventis ut unda stringitur maris, fluctuPraecordia rudi sic vibrata crispanturAffectuum: virtute quae tui sedaNutus, guberna Spirituque nos sancto:Ut in tui timore vita decurrat,Dicta omnia et tibi probemus, et facta.
ALIUS.
NOn annis infans CHRISTUS puerilibus aedeMaterna, veluti fabula vana refert:Non limo finxit caerave animalcula, vivaQuae caperent, simul ac plauderet ipse, fugam:Officii, patris matrisque implevit amorem,Ut fert prima aetas, sedulitate sui.Vicinis testis iussus tulit aedibus ignes,Subdidit ardenti lignaque sicca foco.Lactucas petiit, panes, carnesque macello,Instruxitque toros, apposuitque dapes.Denique quae puerum par est properavit honestum,Omnia divina sanctificando manu.Exemplo pueri o tanti quoque nostra iuventusOfficii faciat munera parva sui:Ut bene succrescat pariter sapientia et annis,Digna favore hominum, digna favore Dei.
PVERI ORANTES.
AEterne, vive, cuncta qui potes Deus,IESV Parens CHRISTI beate, vindicisNostri recentatoris et rerum omnium:Qui pandis ipse voce te nobis tua,Animique mentem aperis, poli de verticeAudite, dum clamas, magistrum Filium:Satorque servatorque, nutu qui tuo,Sapientia quae condidisti, temperas,Substantiae paternae imagine cum tuoEt unico et tibi coaevo filio:Qui carne nostra amictus, humanum genusSua redemit morte: nunc, ad regiamReversus et poli auream, tecum omniaTenet, gubernat: cumque sancto Spiritu,In Apostolos effusus illapsu sacroQui se inserit animis, sua potentiaeVivoque viva pectora facit numine:Fortissime, sapiens, misericors, optime:Immense, nulli effabilis, liberrime:Habet tibi mens nostra, lingua gratiasAgit, tuam clementiamque praedicat,Quod ad tui homines condidisti imaginem,Credentium tibi elegisque Ecclesiam,Miserque nostra e massa, et obruta omnibusMalisque calamitatibusque Filium(Amore motus, quo parens non diligitCarissimos maiore uterque liberos)Cui das: suo qui nos cruore, victimaFactus tibi, redemit e mortis manu,Et sempiternis vindicavit ignibus.O' illius vitia litatus gratiaNobis remitte cuncta, quidquid noxiiHaeret revelle corde, spinas rusticaManus velut agro: Spiritus sanctissimiAfflet pusillis aura: protege publicas,Hospitia, res Ecclesiae, et Scholas, sineNec opprimi vel Turcicis tumultibus,Vel fraudibus Anomi, artibusque sophisticisEuangelii lucem: sumus coetus tuiUt portio qui parvula, tuo munere,Ductu magistrique excolamus ingeni,Mentisque vim, tuoque verbo, litterisBonisque, moribus piisque: serviatUt vita nostra dedicata Ecclesiae.Infantulorum conficis tibi decusEx ore, Vates inquit, et lactentium:Hoc fiat, o rogamus, in nobis: tuisUt sancte Genitor, optimique FiliiEt sempiterni Spiritus praeconiis,Noctes celebrandis diesque personentHaec ora: reges et guberna principesNostros, parentes et magistros, et tuiQuicumque spargunt pura verbi semina.Ah ne misellos, ceu ferus gregem lupus,Hiantibus qui circuit nos rictibus,Aut dissipet sceleratus hostis, aut voret.Concede mentem verba servandi tua:Nil cogitemus, nil agamus numini,Nihil loquamur, quod minus gratum tuo:Pigritia deses, atque contumacia,Petulantiaque procul sit, et mendacium:Ut in timore tui in dies magis et magisSuccrescat aetas nostra: quo freti tuoVerbo pie vivamus hic, post ultimaEt fata, caeli transuolantes sidera,Tecum beatis perfruamur gaudiis.
PVERI CUBITUM euntes.
PHoebus peracta luce vultum condidit,Micantque caelo sidera:Nos fessa curis, et laboribus damusDulci quieti corpora.Sine vitiis non vivit ullus, et rudisOccasiones criminumNon vitat aetas: Ergo facta nequiterIgnosce filiis pater.Praesto iube nobis tuus sit angelus,Qui nocte nos hac protegat.Tum tu, tua, quae maxima est, potentia,Obscena pelle somnia.Nil iuris habeat hostis hic: simus tuiHac nocte, qui fuimus die.Exibit ut cum luce crastina vigilAquis Eois Phosphorus,In litteris tibi serviamus o pater,Et mente simul et corpore.
HYMNUS VESPERtinus.
O CHRISTE qui lux et diesNoctis tenebras discutis,Verique lumen pectorisCaecas fugas caligines:Precamur, ut ne mentibusNostris sinas irrepereVim densiorum nubium,Dum membra somnus recreat.Non crassus irruat sopor,Hostisque tendat callidusCum carne nobis irritaeTe protegente retia.Obrepat oculis languidaeSensim quies, et irrigetCorpus: sed unum cogitet,Unumque mens te somniet.Nos liberator aspiceServos tuos, natos tuos,Nec non tuo peculiumTuum redemptos sanguine.Gravi sumus periculisExposta turba plurimisIn corpore: affer maximeOpem gregi vindex tuo:Qui post iacebit paululoUt nunc toro, sic pulvere,Donec, brevi quod sit, poloResuscitatos inseras.Ter optimoque et maximo,Quem trinum et unum credimus,Nato, patrique, et flaminiSit laus sacro, sit gloria.