Sigismunde boni patris voluptas,
Idem deliciae piaeque matris:
Quos et Anthirii vetus propago,
Ferfridique nitens decus columnae
Ad claros atavos levat, potentum
Miscet Theutonidum et Ducum maniplis:
Hunc dono tibi non boni Poetae,
Carminis tamen haud mali laborem:
Quo bonos celebro, malosque carpo:
Aut casti memoro faces amoris,
Laetis gaudia gratulando amicis.
Tu munuscula fronte sume Princeps
Non tristi, manibus tere et benignis:
Sic Christus soboles Dei perennis:
Sic omnis sapientiae magister
Te Flatus tueatur et gubernet,
Cum matre optima, et optimo parente.
Doctrina Christus sacra, verboque salutis
Invisit terras Teutonis ora tuas:
Cardine tota patet reserato ianua caeli,
Invitatque domum nos Deus ecce suam.
Ipsa quid? occludis venienti limina Christo:
Qui vocat, obvertis tergaque stulta Deo.
Quam metus, ipse fleat ne te quoque Christus, ut olim
Moenia Noachidae clara habitata seni.
Ferre sui Dominus contemptum nescit olympi,
Quaeque venit sero magna ruina venit.
Quid Damase tibi Beri videtur
De nostris studiis amice? tanti
Sunt'ne carmina, quae sui diesque
Noctesque eripiant amore nobis?
Dum Christum numeris celebro, turbae
Omnis doctaque, praepotensque mundi
Oderunt quem odio Cainiano:
Cur non cultae adeo placent puellae
Si nobis, sacra linquimus, verendos
Quos latus facit approbante clavus
Theatro? mi animi suadet ista
Mens et ipsa: sed ecce vellit aurem
Spiritus: quid, aitque, num pudori,
Num Christus tibi erit, parente coram
Ut in te, geniis et erubescat
Sanctis, nubibus insidens coruscis?
Sol Christus, Luna est Ecclesia, lucida Verbum
Sidera qui tradunt, turba ministra, Dei:
Commoti vulgus maris unda ignobile: Reges
Ventorum, et magni flamina saeva duces.
Quis prope defectum non vidit lumine solem,
Dum sedem Christi Papa scelestus habet?
Vulcano, cuius radiis Ecclesia fulsit,
Ut cornu, servus quod sine nocte gerit.
Errones fiunt aut signa micantia, claro
Doctores caelo praecipites've cadunt.
Quid populi plebs? insanitque et fanda nefandis
Propter opes miscet, divitiasque suas.
Bella serunt reges ex bellis impia, summum
Iamque ausint armis sollicitare Deum.
Signa Sigismunde haec fateare nec esse dici
Extremi et dicas? o cito Christe veni.
Quis fuerit monachus primus vis scire? scelestae
Qui fratris maduit sanguine dextra Cain.
Ille per haud voluit iustum referentia Semen,
Mortua sed fruges dona placere polo.
Sacra ferunt monachi, ventri quae tata, litantque
Stramineque et stipulis, quisquiliisque Deo,
Flagrantes odio, caedisque cupidine: magno
O' numquam soboles inficianda patri.
Nostri fuit saecli Lutherus Helias:
Negat Anomus, villi negant Behemothici,
Squamaeque Leviathanis, ordo Maosius,
Molochi, Cainica soboles, Chamosii,
Dagonis hordearii, Vitulicolae,
Astartici, Gomorrhiani, Hylactoris
Pretioque laeti, praemioque Casbiae:
Thammusii negant, poli placentulas
Heraeque libantes: negant pulvillulos
Qui consuunt, et apta cervicalia
Staturae ad omnis capita, coementarii
Rimosa docti delutare: canes negant
Muti, rapaces et lupi, vulpes, apri,
Fures, latrones, et quibus venter Deus:
Negant, repudiato suo qui vindice
Lucem tenebras nominant, malum quod est
Bonum vocant, inusta conscientias
Cohors: negat, febri calent cui pectora
Grex quaestionum, aranearum retibus
Instructus, esse nundinas cultum Dei
Et qui putant, et pascua pedibus obterunt
Proterui, aquas oenoque turbant limpidas:
Negant, Deum Corana coniuratio,
Beelzebulis congregata Spheciis
Contra, vagae stellae, arbores emortuae,
Siccaeque nubes, flatibusque obnoxiae,
Humore fontes destituti, mentium
Chusidae, et omnino uspiam Bosoricae
Pestis quod est, labis, luisque: sed negent,
Negent in aevum, et pernegent in tartari
Flammis fuisse barbarumque clamitent,
Virumque rixarum, furentem, nec polus
Dignum secundo cerneret quem lumine:
Nostri fuit saecli Lutherus Helias.
Salute o volucres, et vos pulcherrima campis
Lilia, quam vestra est gloria nostra minor?
Tranatis per aves liquidum vos aera pennis,
Et ramis dulces editis ore sonos.
Inde animis escas securis quaeritis, illas
Obicit et vobis dextra benigna Dei.
At quae Davidides numquam velamina, flores
Sidonio fertis murice conspicui:
Et neque vos labor exercet, neque pensa trahendo
Est curae plenas exonerare colos:
Ut nec aves mandant proscissis semina glebis,
Distendit nec cis horrea plena Ceres.
O' utinam exemplo vestro pendere parentis
Discamus larga de bonitate Dei.
Auctor poli, marisque,
Terrae ambitusque, gentis
Nostrae Deus parentes
Iunxit, torique sanxit
Leges: potente verbo
Fecunditatis auctis.
Et dum viro puellam,
Et dat virum puellae,
Clemens sui instituti,
Opus omnibus diebus
Conservat, et tuetur.
Sic Fabrici maritam,
Vatum decus Georgi,
Sic Magdalis maritum
Tibi Fausta dat: revinctos
Quos ut toro pudico,
Membrisque mentibusque
Tutos ab hoste, et omni
Malo sui benignus
Tegat favoris aura,
Dulci subinde prole
Beetque, quae parentes
Et ore moribusque,
Et exprimat Camenis,
Vobis Siberus optat.
Si tua dextra tulit fratrem mactare Caine,
Obscoenasque iuvat sanguine habere manus:
Nunc quoque sis pavidus, totum profugusque per orbem
Consistas nullis caede cruente locis.
Roteromunde tuae decus et fama inclita gentis,
Cui tribuunt laudes nomina clara Dei:
Haec exposta quidem est nullis non vita periclis,
Quae caro, quae mundus, quae struit ipse satan.
At non est casus, non tanta est ulla ruina,
Quae caput in miserum procubuisse potest:
Iessaeo qua non animum componere cantu,
Omniaque invicto pectore ferre queas.
Spe modo non dubia votis operare, fideque:
Et qua Davides, tu quoque mente cane.
Curae alius quaerat aliud casusque levamen,
Psalmorum nullum carmine maius erit.
Pacis amans Deus est: Pacis veneremur amantem,
Ut nostros laeta pace serenet agros.
Bella diu viguere nimis: nunc impia duri
Inquinet annosus militis arma situs.
Tu quoque Dux imitare tuos Auguste parentes,
Quos levat aethereo candida fama polo:
Flebile Martis opus, crudeliaque arma perosus,
Quod facis, augustae sit tibi pacis amor.
Astyagis cadit ense nepos: vastator Olynthi
Ipse domus in se concitat arma suae:
Angusto Aemathius iuvenis qui limite munde
Aestuat, insidiis tetra venena bibit.
Pax quibus est cordi, placide moriuntur: at arma
Quos violenta iuvant, mors violenta rapit.
Phoenix aves quod inter,
Ille unicus volucrum,
Doctos viros, bonosque
Philippus est Melanchthon.
Hunc educavit Aon,
Hunc erudivit, artes
Pallas, nepos Athlantis
Huic contulit disertas
Linguas, Apollo laurum,
Laudem decusque Virtus,
Christi fidesque caelum.
Hinc Musca, Vespa, Asilus,
Hinc Upupa, Pica, Coruus,
Pavo invidus, placensque
Sibi colore, Miluus,
Et Vulturum cateruae,
Fucique, Graculique
Superba turba pennis,
Sed non suis, procul se
Agant procul, sinistris
Cum noctuisque, cunctis
Et pestibus volucrum:
Ille unicus volucrum
Phoenix aves quod inter,
Doctos viros bonosque
Philippus est Melanchthon.
Sis quicumque voles, habearis tantus, ut ora
Ora sua obvertat Caesar ob ipse tua:
Nullus es: haud hominis formam Deus accipit: intus
Et nisi habes, quod habes gutture, nullus eris.
Insimulas quid me peccati criminis auctor?
Non te, sed laesi, qui tenet astra, Deum.
Sum scelus et vitium, quantus sum cumque: quid aut,
An factus pro me est non scelus ipse Deus?
Hoc ego divino confisus munere, curo
Crimina nil mendax et homicida tua.
Te lacus et sulpur nullo reparabilis aevo,
Me fretum Christo vita beata manet.
Et auctor et probator,
Sacrator et iugalis
Ades tori, supreme
Pater, patrisque verbum,
Et maxime utriusque
Flatus: novoque sponso
Fave, novaeque sponsae:
Qui se tuas ad aras
Sistunt tibi: dedisti
Quam filiam Sibero,
Iussu tuo Siberus
Schelnbergio maritam
Libens volensque trado.
Tu charitas, amorque
Qui totus es, perenni,
Et hac, et arborem illac
Ut implicant corymbi,
Revinci amore mentes:
Ut coniugem maritus
Amet, colat marita
Ut coniugem, parenti
Et filios, nepotes
Quoque det, colentes
Dei, Deique nati
Quos, utilesque cernant
Ecclesiae Paterque
Materque, te tuente
Tuti, sacrique, quondam
Ut filius Tobiae,
Ut nata Raguelis.
Pro vita Christus, pro libertate suorum
Profudit vitam, victima grata Patri.
At vero quid' nam, sequitur quem secta, Magister,
Quam nigro atque albo Pica colore tegit,
Quid? ferula ille cutem quae ferro dura rigebat,
Scindebat ternis quaque die vicibus.
Non multa ipsius quae crimina, prima piabat:
Altera sub Stygia valle levamen erat
Illis, qui ventis et aquis purgantur, et igne:
Tertia mundanis plaga ferebat opem.
I nunc, et Dominum dic Christum esse omnia: Christum
En Dominum vincat qui, Dominicus adest.
Vino Seni iacere turpe, doctori
At turpius nudum: tamen Chamo patrem
Ridere non fas ideo, fratribus ludum
Et facere gratum numini virum: pridem
Eiecerat sed scilicet Dei verbum
Animo, metumque spreverat sacrum fastu
Inflatus et, factus Cainicus, Semen.
Nequissimus repente redditur nemo.
In tauro est satius saevi gemuisse Perilli,
Pectore Caucasias sustinuisse aquilas:
Saxifico anguicomae vultu obriguisse Medusae.
Et Scyllae foedis esse cibum canibus:
Omnia monstra pati fatius, poenasque subire,
Quam ferre imperii sceptra tui Arctolyce:
Post et habere tuis cogi decreta salutis,
Sternitur ad Stygias quis via certa lacus.
Deum tibi quid esse carum praedicas?
Superbiens laboribus,
Pro laude, te transcribat ut polo, illius
Tibi putas quos suscipi.
Aut odit, aut simulat amorem homo Dei
Christo absque: nil est tertium.
Donarem pateras amico et aurum,
Donarem tripodas et aera: sed non
Talium mihi vis. Camena quare,
Quod possum, Aegidioque, Prasiaeque
Hinc preces mea versibus minutis
Ad rubri nigra fer fluenta Sprevi,
Qua leni sonat agmine inter, Arctos
Cui nomen dedit, urbis, atque Collae
Parvae moenia. Non magis beata
Res est coniugio, magisque grata
Patri, qui regit et tuetur orbem.
Sancit coniugium Deus, probatque,
Ornat coniugium Deus, beatque.
Huic ergo, inter Amor pudica portet
Cum vincla, Aegidiumque Prasiamque:
Qualis in thalamos Boozianos
Nurus Noemidis, tuos marita
Aegidi veniat: nepos Obedi
Qualis Nabalida in sinu fovebat,
Talis Prasia te tuus maritus.
Pax laeta ambiat, et quieta lecto
Vos concordia: Prasiae voluntas
Aegidi moveatur ex amore,
Liberosque viro subinde dulces
Edat: plus oculis suis at ipse,
Prasiam Aegidius colat, vocetque
Unam delicias, suos amores,
Et solaciolum, et suos lepores.
Sit pulchre tibi cum tua marita
Aegidi, tibi cum tuo beate
Viro Prasia sit: tuentor omni
Parte vos Genii, omnibusque ditet
Commodis Dominus Deusque, cuius
In torum auspiciis venitis unum.
Non metuis, nec amas, regi nec fidis Olympi:
Non Christi precibus numina rite vocas.
Despicis et verbumque Dei, verbique ministros:
Non animum quidquam symbola sacra movent.
Vile magistratus: spernis matremque, patremque:
Fur es, legitimos sollicitasque toros.
Innocuum iugulas fratrem linguaque animoque:
Os mendax, pectus fraude doloque scatet.
Fanda nefanda patras, temnis hominesque, Deumque:
His ego te Christi moribus esse putem?
Mancipium es Ditis: Christi itur ad astra cruore,
Qua recte factis est operosa fides.
Perdere templa Pyreus patriis Vulcanius armis,
Et decus Aonidum sacra verenda parat.
Aspicit hoc Genitor: metus et procul, inquit. an ignis
Ecce magis noster non valet igne Pyrei?
Nec mora, contorto subito dat fulmine ad Orcum
Praecipitem: Aonidum templa, decusque manent.
A' re tua est tantum otii tibi, cures
Tua inter ut quae sunt nihil?
Oculos ab aliis in tuas refige aedes:
Nusquam est, ubique quisquis est.
Posthabito exspectas raptus sermone salutis,
Qui vel nolentem lucida in astra vehant:
Stulte, Dei non est verbo nisi semita, Christus
Quod nobis donat, munera summa, polo.
Hoc audi, et repetens studio meditare frequente,
Nec dubita, id facias quin miser ante Deo.
Non rapit invitos, sed quos facit ipse volentes:
Verba bibe aure, Dei cetera flatus aget.
Dei Deo, quae Caesaris sunt Caesari
Reddantur, at quis hoc facit?
Fidei Deo paucissimi cultum exhibent.
Hic turbat a Christo bene
Quae constituta: fingit ille dogmata,
Verboque vestit impia.
Corpus tuum, sedes, opes, ager, pecus
Debetur omne Caesari.
Hoc nobiles, cives negant, et rustici:
Cur alteri dem quod meum est?
Si sic placet, nil des: sed olim barbarus
Cave ne, datum non, auferat:
Tum vos, Deo qui non datis, quae sunt Dei,
Cremabit ignis noxius.
At o tenes qui sceptra cumque regia,
Gerisque nomen Caesaris:
Et tu Deo reddas, Dei quod est, fidem,
Mentemque puram, et integram:
Prohibe impios ritus, doceri de via
Tibi salutis creditos
Sinas: nihilque sume, quod non est tuum:
Pater esse, non lupus, stude.
Vorator aut populi, in Deum et simul impius
Rex esse si pertenderis:
Quo maius est nihil, Dei verbum time:
Et fortius qua nil, manum.
Magni dabunt magnas Duces, et Principes,
In igne poenas Tartari.
Romule postposito celebras tua somnia Christi,
Et Stygium supplex volveris ante Deum:
Quid ditione tenes mirum si regna, verenda
Caesaris et tumido sub pede colla premis?
Esse tumes Chorinee unctus, rasoque sacerdos
Vertice: quid Galli, quid Corybantes erunt?
Non faciunt nec sistra sacros, laniataque membra,
Nec rasura, liquor Palladiusque, viros.
Ex unda, flatuque Dei gignaris oportet,
Ut possis superum munera ferre patri:
Munera, mentem animi, corpus, linguaeque iuvencos,
Hostia quis non est gratior ulla Deo.
Non est bonam, Satoris
Terrae, maris, polique
Vox, solus ut sit, inquit,
Homo: cui Micael
Pares quod, et pudicam
Toro tibi puellam
Iungis: viroque docto
Strasburga nubis, ambo
Ter et quater beati.
Uxoris est maritus
Decus, viri marita
Solacium: caroque
Sint una sancit, uno
Vivant toroque: Phrynas
Et approbet salaces,
Aut Teios amores
Castissimus Creator?
O' sponse gaude, pulchra
Laetare sponsa: initis
Vitae genus, quod ipse
Inire mandat auctor
Connubii, sacrato
Felicitatque verbo,
Beatque. Quod voletis,
Si gaudiis creatum
Summo Patre interesse
Vestris: potente nutu
In vina vertet undas,
Inter tegetque mille
Casus periculorum:
Opus, dator salutis
Non desinit fovere
Christus, sui parentis.
Ne Philonice, loco cedens ne desere causam:
An'non ingenio iudicioque vales?
Turpe viro docto vinci: ratione repugna,
Si verbo, loquitur quod Deus ipse, nequis.
Caeli acies mentis donum est: haec, Lesbia quondam
Qualis erat, fac sit regula certa tibi.
Urgentem ratione urge, preme presse prementem:
Atque herbam nulli porrige, victor eris.
Sol et luna micant ut lumina maxima caelo:
Ac noctem haec, clarum temperat ille diem:
Romuleus sic flamen ait: Sum fulgidus ipse
Sol, Caesar luna est, lumen uterque soli.
Rides, et Pauli vocem, Cephaeque requiris
Barbare? credendum vel sine teste Deo.
Pudice turtur, et canore psittace,
Lugete vestri damna Aedona nemoris:
Quam pessimus laniavit eheu, pessimus
Accipiter ille, qui cruentis unguibus
Tam bella quam non bella cuncta corripit,
Secum per et cogit tenebras horridas
Abire: nuper laeta tesqua, silvula
Beata, scatebrae fontiumque rivuli,
Sonum cietis saxa per qui blandulum:
Non flosculi vestri amplius, non ramuli,
Non lymphulae audiunt canentem aedona.
Aedona, ulla dulcius qua non avis
Carmen sonat, sequente non suavius
Aevo sonabit: qui capellarum greges
Agis per alta montium cacumina,
Qui buculas sectaris, aut convallibus,
Pastos ad undas, quae fluunt, bidentium
Ducis greges, cum lymphulis et ramulis,
Et flosculis vestram dolent capellulae
Vicem, oviculaeque, vacculaeque,lacrimas
Dum fundere miseriter vident vos maestulas:
Heu funditis merite, decus pulcherrimum
Lugetis et silvae avium ocellumque omnium
Lugete vero, lacrimasque fundite:
Lugete tesqua, silvulaeque et lymphulae,
Et flosculi, capellulaeque, et buculae:
Lugete oviculae, et aurulae conquestibus
Lugentium assonent: Aedona, Aedona
Responset Echo, gemitibus nec sit modus,
Nec fletibus vestris miserrime omnium
Pudice turtur, et canore psittace. —
Nullis ut rigidum figas in corpore ferrum,
Sunt homicida tamen linguaque, mensque tibi:
Nullius ut tendas lascivus retia lecto,
Cor tamen est moechum, lumina moecha tibi:
Nec tuus est Non Non tantummodo sermo, nec Est Est:
Os mendax, lingua est, vitaque plena dolo.
Vim tibi vi cordi, fraudemque repellere fraude:
Nullus amor, fratris curaque nulla tibi:
Non facis, ante tibi nisi qui benefecerit, ulli:
Iustitia a vera es quam Pharisaee procul?
Et sanctus Deus est, parte et perfectus ab omni,
Perfecte sanctos et iubet esse suos.
Talis ut esse queas, te peccatumque scelusque
Ex verbo discas, quantus es, esse Dei:
In Christumque animoque et tota mente recumbe:
Est sine iustitiae gloria nulla fide.
Papae, tulit quem Sleida Livio, cohors,
Foedissimorum plaustra milia obicit
Mendaciorum: ais Terenti quid bone?
Obsequium amicos, veritas odium parit.
Commendat vitae Christus dum verba, priusquam
Thariades esset, seque fuisse docet:
Corripit, ut iactet lapides Iudaeus in illum:
Ipse sed incolumi corpore tutus abit.
Nunc sese e templo, non observabilis ulli
Quod duxit, culpa turpis Apella tua:
Quid mirum, quaerens illum si caecus oberras,
In templo Christum nec reperire potes?
Nil vinculo insolubili concordia
Est pulchrius fratrum ligata, optatius
Rerum omnium nil: sic et Aronis caput
Non balsamo stillans per et barbam, et togae
Oras fluit, fragratque: sic Sionia
Nec Hermoniis subiecta montibus iuga
Fecundat irrigata ros: ut charitas,
Et pax odores afflat, et ditat bonis
Pax omnibus homines, beatque candida.
At vos docere sacra quorum est o viri,
Diae penes quos munera aurae, iurgiis
Vanum aucupantes gloriae florem rudis,
Certatis inter asperis vos, et male
Dictis velut conviciantes feminae:
Hic Pauli, Apollo est ille, Cephae tertius:
Disceditur et hinc ergo, et hinc: tendant habet
Et quisque iam funem suos qui fortiter
Petulantia contentionis improba.
Ah quid agitis? Cadmaea tela ponite
Fratres, Dei Christique memores: aureae
Dataque pacis et petita dextera,
Collapsa quae sunt excitatet: in impiam
Et conglobati impressionem Romuli
Aulam facite, turmasque perduellium
Ecclesiae: quid, non videtis saepius,
De palmularum fervidi inter dum cient
Nucumque pueri pugnulas sese ossibus,
Omnes repente perdidisse nucleum?
Triste bonum virtus: probitas laudatur, et alget:
Quod non es, nec eris, te simulare iuvet.
Sic fies aliquid: vulpemque imitatus: habebis,
Ad te converrens omnia dives, opes.
Nomen, opes et honos, et forma sequentur Apleste,
Et quid non aurum commoditatis habet?
Quid metuis? sine vel Deus est re nomen inane,
Aut si quis caelo est, non videt ista Deus.
Aut si forte videt, facile exorabitur: auge
Tu tua, daque Deo paucula, salvus eris.
Non bene parva Docus rependit crimina Carphi fratris
Ipse caput vitiis obrutus innumeris.
Ouisquis es, ante trabem ex oculo proprio extrahe,
Quam de festucis sit tibi cura tui.
Servate o pueros pie et pudice,
Christi delicias, Deique amores,
Magistrique boni, bonique patres.
Angeli genitoris ora cernunt
Illorum assidue, nitentis aethrae
Qui domos colit: ipse Christus inquit
Et se, cum puerum excipis tenellum,
Excipi. tenerae officit iuventae
At qui moribus, impiaque lingua:
Praestare illi, asinaria ut feratur
Mola piscibus esca, pressus alto
Pontus gurgite qua fluit pro fundus.
O' vocem horribilem, malis tremendam
Et parentibus, et malis magistris.
Annumerat claris nobilitate viris.Quam Thersita tuo sanguine foede genus?Sedit, et Aoniis invigilare sacris:Consilio Augusti nunc tenet aula Ducis:Quae stemma illustrat, quantaque fama tuum?
Ius in aratores, imperiumque viros:
Parcite, nobilitas vera est, atque unica, laudem
Doctrina cultae quae pietatis habet.
Quod sus baccato redimita immunda monili,
Hoc mulier niveo pulchra pudore carens.
Insignis facie est Helene: sed adultera, capta
Hospite, non dubitat deseruisse virum.
At formosa venit pariter, pariterque pudica
Laodamia tuam Protesilae domum.
Ergo Columba dedit cui nobile nomen et Haemus
Ursula, formosa clara pudicicia:
Sis huic cum similis, caelo et velut Hesperus, inter
Misniacas niteas conspicienda nurus:
Quam bene praestanti deducta, pudica, venusta,
Ingenio nubis, nobilitate, viro?
Scilicet ad similem adiungunt similem usque, benigna
Fata parem gaudent et sociare pari.
Omen inest si quod, velut est, in nomine: sponse,
Omnia praedico, sponsaque, fausta tibi.
An'non sacrato Ionas sermone columba est,
De qua sponsa trahis tu quoque nomen ave?
Ergo ut Chaoniae sunt vero in amore volucres
Exemplum, inter vos sic erit unus amor.
Unanimem vives turtur cum turture vitam
Sponse columbe tua, sponsa columba tuo.
Utque croco smilax, se vitis ut implicat ulmo,
Arctabit iunctos mutua cura duos.
Fecundi dabitis felicia pignora lecti,
In vestroque inerit nulla querela toro.
Hoc mores vobis, hoc virtus spondet, et auctor
Coniugii vero nuntiat ore Deus.
Huc eia o pueri, minuta turba,
Christi deliciae, Patris voluptas,
Qui totum regit et tuetur orbem,
Omnes undique, et undique huc adeste:
En vobis pretiosiorem et auro,
Eoisque lapillulis libellum:
Quo rudes docet, instruitque mentes
In fide et pietate Christiana
Lutherus decus ille purioris,
Quae caelo beat, eruditionis.
Hunc sinque tenete, diligenter
Nocturnaque manu, manu diurna
Versantes terite, atque voluite, atque
Discite, et recitate, ruminate,
Et totis bibite ossium medullis.
Sunt haec parva: quis hoc negat? sed istis,
Contemnat licet ille, et ille, et ille,
Est paruis sine nemo Christianus.
Congerat ut sibi per Pleonectes fasque nefasque,
Quae tamen exstinctum non comitantur opes:
Cuncta facit lucri causa, loquiturque, nec ulla
Res est difficilem quam putet esse sibi.
Nec simili aethereum stulti aspiramus ad aurum,
Caelestesque sibi quisque paramus opes.
Lutherus haeresum est caput, fonsque omnium,
Hoc Tartaro quae prodierunt saeculo:
Ait quis hoc Princeps, quis? ipsa lumina
Mundi, omne qui, quod dicitur Deus, supra:
Tum vestit ardens caelitum quos purpura
Genus, pedoque Apostolorum posteri
Fulgente clari, a regula et nomen quibus,
Qui vitam agunt castam licet minus, tamen
Castam: caput Monachique rasi, multiplex
Gens, flaminesque sacra, Christum qui cruci
Figunt, patri quottidie et offerunt Deo,
Gravidaeque, ne mirere, vento virgines.
Huc adde Fabros, Eccios, Testudines,
Hircosque, Mustelasque, Nauseas, sacram
Staphylique linguam, Latomos, et Siluios,
Hosios, Canes, cum Rusticis, Ciconias,
Sotosque, Tammeros, Ruardos, Pighios,
Et relliquos, qui fulciunt Maosias
Opes ruentes, ingeniique viribus
Sceptra omnibus mundum regentis muniunt.
Loquentiaque, literis quorum aureis
Sunt nomina annotata scilicet polo:
Hi fulminant, ruduntque cum suo deo,
Et grunniunt, latrantque, ructant, et vomunt:
Lutherus haeresum est caput, fonsque omnium.
Hoc Tartaro quae prodierunt saeculo.
Falline posse tam patres sanctos putem,
Aut velle cunctos mentiendo ludere?
Adversis maeres rebus, gaudesque secundis,
Haec captas, velis illa rotisque fugis:
Stulte, Deo bona sunt, mala quae mundo esse videntur:
Et mala quae mundo, sunt bona cuncta Deo.
Labrusce sic mordere perge divinum
Virum, labore purior nitet cuius
Doctrina Christi: perge sic pios omnes
Ruere, agere, rapere, tundere, et solo stratos
Linguae luto oblinire: agas magis gratum.
Nam quid Iovi Anomo quod sit, impius numen
In cuius exstitit ille noster, et Fabri
Apinas putavit prae sato, pili fecit
Nec (proh scelus) qui vertices gerunt rasos,
Lorisque sparteis habent latus cinctum,
Quos esse porcorum (impudentia o quanta)
Dixit greges, fiducia tumens Fabri
Sui, Maosiosque dedidit Diti:
Apostata ergo apostatae cucullato
Recte vicem reddis Labrusce, praeclara
In spe: tuos nam praemii quid in regno
Manet labores non tui Dei, sacro
Cum fata post eius frueris obtutu,
Ichnusio risu beatus aeternum.
Maachides inter terramque et pendeo caelos,
Cui terna fixum cuspide pectus hiat.
Scilicet hoc meruit dominandi caecus amore,
Qui meus in patrem sustulit arma, furor.
Quisquis es ingratus, contra pugnasque parentes,
Euentum sceleris disce timere mei.
Hoc euge Paule te docebat, mitibus
Tandem manus praebere vinculis, iugo
Collumque, nullum suavius quo, subdere.
Novisse iuris civici volumina
Quid proderat, perambulasse Gallis,
Oenotriae lustrasse terras, ingenii
Linguaeque rettulisse laudes et decus?
Si non laborum dulce coniunx praemium
Veniret in partem tori? nec e domo
Quavis, sed in qua fixerunt sedem sibi
Fidesque, sanctitasque, et innocentia:
Quam Naevios propter, decus qui temporis
Sunt huius, artis ipse Phoebus diligit
Medicae repertor, suspicit Coronides.
Ergo quid etiam quid precetur optumo
Sponso Vogele, quid precetur virgini
Castissimae tibi Musa nostra Magdali?
Quam, rerum Edenio parens in hortulo
Qui feminam virumque princeps foedere
Molli revinxit, indiditque flammulas
Praecordiis dulces amoris, dexteras
Ceu mutuis nunc implicavit nexibus,
Brevique post iugabit ipsa corpora:
Ut sic liget multo tenacioribus
Vinclis, cohaerent quam cathenis annuli,
Mentes: sit animus unus, una pectore
Sit cura: ventilet sua flammas face
Vestras amor: Pomario date surculos,
Quod Christus unda sanguinis rigat sui,
Rosis quot Hybla, quot Enna floribus nitet,
Et commodis, bonis et augeat Deus
Tot vestra regnis praeferenda gaudia:
Si quid laboris et instat, aut periculi,
Ponto proteruis ferre mandet Africis.
Ebrius apprendit sitientem: tempore quivis
Et nostro, credant qui sibi, doctor habet.
Hic verbum decreta poli, vitae iste lavacrum,
Sacrum epulum dictis abicit ille suis:
Auctorem esse mali non nemo pugnat, ut olim
Parcarum iuris Stoicus ille, Deum.
Est vires hominum et qui facta extollit, et est qui
Ad coruos Mosen iuraque sacra fugat:
Huic iam Christus homo non est: non numen at illi:
Esse unum et trinum pernegat iste Deum.
Quid reliquos dicam, qui, verno tempore plures
Quam fungi numero, dogmata falsa serunt?
Concio in hos prurit plebisque patrumque: recente
Ut semper stultis res novitate placet.
Doctrinae merito huc ventis agitantur et illuc,
Qui ludum Christi verba iocumque putant.
Qui non mortalis fuerat, dum peccat in horto,
Perdit homo vitam iustitiamque miser.
Pro nobis Deus at factus mortalis in horto,
Et vitam Christus iustitiamque refert.
Res miranda: omnis cum non ferat omnia tellus,
Proveniunt uno vitaque morsque loco.
Heu pudor, in templo Zenonis Stoica coniunx,
Et caeci garris uxor Aristotelis?
Vade domum, fusumque cape, et cape linea texta:
Sint serui, nati, sit tibi cura torus.
Ubera vaccarum pressa, tondeque bidentes,
Humana possunt quae ratione regi
Turpe loquens mulier coetu rixosa piorum:
Vir Christum sanctus, verba Deique sonet.
Cui portant Charites lutea vincula
Concordes thalami, turba Cupidines
Cui taedas quatiunt aurea spineas?
Vobis: Christophoro, Pierides amant
Quem doctum, titulis evehit inclitis
Ad claros atavos gloria: virginum
Uverteraeque decus, quae nitet Asia
Ut myrtus, teneris quam sibi ramulis
Liquenti Dryades flumine nutriunt.
Per gens Saxonicas nobilis Haemia
Oras, militiae, pacis et artibus
Excellit, feriens sidera veritice,
Uverterisque suis laeta Thuringia est.
Hi cum sponsa tui sint generis honos,
Sint illi generis sponse tui decus:
Prognatam accipias sponse parentibus
Sponsam nobilibus sidere nobilem
Felici: celebri sponsa sato alite
Sponso stirpe bono dedere: vos pede
Non tardo fugiant tristia: faustitas
Omni prosperitet tempore: sit ferax
Proventu thalamus vester et annuo:
Ne splendore viros non domus Haemia
Praestantes habeat, stemmata identidem
Qui virtute animi condecorent sua.
Est magnum generis nobilitas bonum:
Sed virtutis honos amplior, Hesperi
Et pulchri liquida luce micantior.
Tu quoque tu mecum vis iurgia nectere Eriste,
Meque tui similem moribus esse putas?
I procul ad rabidosque canes, felesque, Siberi:
Nam rixis veniet gloria nulla tibi.
Quid impiam doces Anangen Stoice,
In carcerem compingis et fatalium
Ducunt sororum fila quae rerum patrem?
Et liber est Deus, agit et liberrime:
Eiusque iudicio omnia, haud fato accidunt.
Inquiras studio cum magno cuncta: referre
Hic et quid faciat, dicat et iste, scias:
Fare, agitante iocos secum quid nocte locuta
Hac Perierge fuit cum Iove Iuno suo?
Qui mentis, ingeniique te cognoscere
Putas Deum vi posse: et exigis, sacro
Quae verba dicit Christus ore, ad artium
Argutias, caelo, excidens tota via,
Erras: cavillas aufer, et gryphos, Dei
Ac lingua conde quid loquatur auribus.
Non ratio, sed fides beat: sophisticum
Est disputare, Christianum credere.
Ut centum vivas annos, si tempora morbis,
Et tribuas curis, stultitiaeque sua:
Dein numeres, frater mortis quas abstulit horas:
Dic vitae fuerit portio quanta super?
Scilicet exigua est aetas quae vivitur, ipsi
Umbrarumque sumus somnia, bulla, nihil.
Homo quid est nisi bulla, et umbrae somnium?
Qui bis decem si lustra vitae compleat,
Puer nihil sapuit, nihil sapit senex:
Partemque vitae maximam somnus tulit:
Nec auferunt morbi parum, curae parum.
Iam nominis quod restat, est o quantulum?
Excipiunt cantu volucres, elephantus adorat
Eois solem cum venit ortus aquis:
Tu clarum ignavo consumis mane cubili:
Quam bene de somni nomen amore geris?
Nemo sua venit contentus sorte: sed omnes
Sumus, quod esse nolumus.
Causa mali quae nam tanti? petulantia primi,
A' quo genus nostrum, patris:
Qui dum cretus homo, deceptus fraude draconis
Vult numen esse, fit miser,
Et malus, et vitium, foedatus imagine, sancta
Pro conditoris, hostica.
Ut felix vivas, propriis stringe aera pennis:
Sisque, esse quem te vult Deus.
Numen, ais, veneror caeleste: quid ergo Charybde
Mammonan, scelerum qui pater omnium, amas?
Ut non esse queas, non somnos carpere, cura
Prae cumulandarum, quas tibi fingis, opum?
Nemo valet, nemo dominis seruire duobus:
Unius, amborum non potes esse cliens.
Nec tu natorum studio tege nomen, avare
Per complesse arcas fasque nefasque, tuum.
Non est quod metuas, ne cura exhaustus et amnis,
Morte cadat, dextra deficiente, Deus.
Qui volucres pascit, qui vestit lilia campi,
Non te munificus, non alat ille tuos?
Quaere pius, quaerantque tui caelestia regna,
Et faciles vobis adicientur opes.
Quae doctrina tenet sapientis nomen amoris,
Musarum, et medici Phoebi Ellingere sacerdos:
Sidera rimatur, superi spatia ardua mundi
Scrutatur, terras latas metitur, in omnes
Inquirit rerum causas, numerosque, sonosque
Explicat, et quid honestum sit, quidue utile quaerit:
Fert leges et iura, aufert medicando dolores,
Dictamnumque legens, et odoriferam panacaeam:
Os format, loquitur, bene disserit, et bene dicit:
Omnia quae praeclara quidem. sed Christus in illis
Quod non est, nequeunt caelum post fata mereri,
Vitaque cum gemitu fugit indignata sub umbras.
In ore pallor, corpore macies sedet,
Obliqua cernit, lividos dentes habet,
Linguam veneno, felle tincta pectora:
Carnes edit cerastis: ad suspiria
Ducit, videt quaecumque: sudat frigidus,
Gemitque, murmuratque: successu dolet
Hominumque, carpit atque capitur simul:
Non illum Iacchus, grata non Ceres iuvat,
Vigilantibus quiete curis excitus
Non fruitur, hostis ipse maximus sibi.
O' inferis monstrum excitatum sedibus.
Obliquo furca socii propriam esse minorem,
Et vidit Phthonides lumine, et ingemuit.
Non placet ille mihi, cui nil nisi taurus in ore est,
Rapa, ervum, fenum, stramina, gramen, oves:
Qui locat, aedificat, mercatur, computat aera,
Lignatur, Bacchi dona imitatur aqua.
Sed qui vel Christi recitat benefacta, celebrat
Vel doctosque viros, tresque novemque deas.
Quilibet e populo quae tu, cerdone valere
Iusso, age quae docto digna loquare viro.
Hoc quoque solatus, primae post fata maritae,
Thariades thalami est frigida fulcra modo:
Pharidesque senex, Iephunidesque, tyrannus
Et pulchra in cuius venit Adassa torum.
Hoc me flere facit, Cephalus, facietque maritam
Telum, inquit, fuerit quam mihi vita diu.
Et veniente die gemit, et surgentibus astris
Amissam vates Thracius Eurydicen.
Nil sed uterque facit: neque enim Cyllenida noctis,
Aut Procrin fletu mota remittit Hera.
Et decet, et fas est sociam lugere cubilis:
Impius es, si non te tua damna movent.
At ratione pium tamen est finire dolorem:
Nec lacrimis ultra, quam probat, ire, Deus.
Vita alias curis, et plena laboribus ista est:
Cur ea sit facies tristior ipse tibi?
Et mens laeta Deus, laetis non invidet esse:
In Domini tantum gaudia carpe metu.
Ergo tori reparas quod tristia Oporine damna,
Et venit in thalamos altera nupta tuos:
Non exempla tibi desunt, non vota bonorum,
Approbat ipse tuum coniugiumque Deus.
Sis felix, sit sponsa tibi fecunda, maritis
Laeta nec asperior gaudia turbet hiems.