Adami Siberi Hierostichon, ad Valentinum Gravium, Lib. I.

Hic quoque sacra cano: procul o, procul impius esto:
Non facit ad mores pagina nostra tuos.
Lesbia cantetur docto lasciva Catullo,
Delia cum Nemesi culte Tibulle tibi.
Callimachi sit opus Romani Cynthia: mollis,
Quo sit amanda modo femina, Naso canat:
Nil aliis melior, cunctos perfundat aceto,
Quem mordace dicax Bilbilis ore tulit.
Scilicet illorum caligine consita secta,
Talia duxerunt carmina grande decus.
At nos, Christe tibi dedimus qui nomina, facta
Esse Deus quorum dictaque sancta iubet:
Convenit haudquaquam munus caeleste Camenas
Sordibus, et foedis contemerare iocis.
Ah mihi ne Baias veniat celebrare libido,
Blandaque Acidaliis basia nata rosis.
An metuam, nisi dem nostris praecepta bibendi:
Non fore qui Bacchi vina iocosa colant?
An metuam, salibus suffusis felle lacessem
Ni Musis claros et pietate viros:

Ne non condiscat petulans mordere iuventus,
Atque Theonino rodere dente bonos?
Non est, non opus adicias ut virus in angues:
Quid plaustrum impellis, quo rota sponte ruit?
Te flatus summi venerorque coloque parentis,
Numine qui regis et cuncta potente foves:
Tu nobis mentem scribendi sacra dedisti,
Exegi veterum te duce vota patrum.
Hic noster sanctus labor, hic est utilis: esse
Non alia vatem me ratione velim.
Nec tua non facilem promittit gratia nobis,
His quoque te, quae sit spes rata nostra, libris.
Queis diversa (iuvant quoniam diversa legentes)
Carmina, sed tantum de pietate canam.
At tu, quo felix dives Friberga metallis
Cive, mihi numquam dissimulande Gravi,
Et nivei mores cui sunt, et pectora nondum
Protrita multo candidiora nive:
Accipe, non magnis quae Musa ingesta libellis,
Ingenii don at munera nostra tibi.
Non tua pigra meis fuit unquam gratia rebus,
Non aliqua officii pars mihi clausa tui:
Quot Sicyon baccis, uvis quot Tmolus abundat,
Africa quot spicis, fertilis Hybla thymis:
Erratur quot silva feris, agitabilis aer
Pulsatur pennis, pisce natantur aquae:
Omnia comprehendam, tribuisti munera nobis

Quanta, modis possim quam memor are meis.
Carmine nec grates refer at tibi Musa Siberi,
Sors mihi quas solas nostra ministrat opes?
Nec mea dona Gravi spernas: non pondera semper
Munera, sed dantis mens pretiosa facit:
Nec bove tam caeso numen caelest videmus,
Quam puro minimi thuris honore capi.
Sic tibi crescat honos, facias sic unde benigne,
Quod facis, haud parvas sors tibi donet opes:
Teque tuosque tegat numen caeleste, benigna
Et tandem Christus ducat ad astra manu.

Ad Iesum Christum redemptorem.

Sic tibi Christe Deus, servati conditor orbis,
Quem tremit immensi machina tota poli,
Aethereae caelestum animae, sine corpore vitae,
SEruiat angelici sanctaque turba gregis:
Sic, quam servares aeterna ex morte, tulisti
Sanguinis et vitae prodigus esse tuae:
Te solum laudet tibi grata Ecclesia, vero
Et celebret semper nomen honore tuum:
Aspice nos placido, quo conspicis omnia, vultu,
Accipe sollicita votaque facta prece.
Horrendi miseros hostis dum more leonis
Circuit, heu qua non parte timendus adest?
Ut iunctum possit tecum confundere foedus,

In Stygia et captas addere vincla manus.
Scilicet ex illo rapido cum fulmine caelo
Tartareas cecidit pulsus adusque lacus:
Exercens immane odium, te dante salutem
Aeternam, positos nos dolet ante sibi.
Sed tu nostrarum praesens fiducia rerum,
Illius ocultos ne patiare dolos.
Caeperit insidiis, nec opina fraude parentes,
Dum suadet vetita carpere poma manu:
Mortis aperta via est quae propter, saeva tyrannis
Peccati in nostrum procubuitque caput:
At nobis mentem fidei da robore fultam:
Aethereo sensus perlue rore me os.
Da cultus tribuam veros tibi, vota, precesque,
Queis sine nulla abeat nox mihi, nulla dies.
Primigenae quantum non tardant semina culpae,
Proelia cum vitiis irrequieta geram.
Non Venus, aut vinum, non fallax alea, fuco
Non perfusa animum gloria sollicitet.
Sim gratus patriae, charis iucundus amicis,
Sentiat officium plurima turba meum.
Sed neque Pactoli veniat mihi dives arena,
Aut sub tecta fluat lympha beata Tagi.
Pinguia fecundi ruris non mille requiro,
Quae validi subigant arva serenda boves.
Me iuvat exiguo contentum vivere, corde
Dum puro ardenti fulgeat igne fides:

Multiplicetque manu paruos divinus aceruos,
Tempore non ullo deficiente, favor.
Luceat ante pedes dum sacri semita verbi,
Dogmata nec caeco falsa furore sequar.
In populi coetu proprio tibi sanguine parti,
Quam tua vox nostra dulcis in aure sonat?
A' te sancitas leges servare sacrorum
Quam iuvat, et pueris tradere posse senem?
Aut quando tristes agitat mens anxia curas,
Maerores illis rite levare meos?
Hoc te dante mihi contingat Christe, superbi
Damnosas quicquam nil moror orbis opes.
Quinetiam si me iubeas extrema subire,
Ferre famem, maciem, verbera, vincla, necem:
Per te quicquid erit patiar, mea vita: sit ipsum
In te dulce mihi vivere, dulce mori.
Interea studiisque meis Musisque faveto,
Adlaudemque tui dirige Christe Deus.
Castalia cingant alii sua tempora lauro,
Labra Medusaeo sicca liquore levent:
At mihi de Libani sertum sit fronde, sacrata
Pocula Iordanes plena ministret aqua:
Ut tua concelebrans grato praeconia versu,
Nomine deducam carmina digna tuo.

Dumus. Deus et Moses. Exod. 3 et 4.

Esse quid hoc dica? summo dumetaque ardent

Monte, rubus flamma nec crepitante perit?
Accedam: sed quis me clamat, et o procul, inquit,
Sta, Moses pedibus detrahe vincla tuis,
Iste locus sacer est: Deus est, Deus ecce. loquente,
Velata facie me decet esse, Deo.
DE. Et patris, natique, binominis atque nepotis
Thariadum, et gentis sum Deus ille tuae.
Aerumnasque graves vidi, durosque labores,
Accepi gemitus plebis et aure meae.
Dure Pharo, nimium nostros crudeliter urges:
Saevities nescit barbara habere modum.
Nunc ergo venio summo delapsus Olympo,
Auxilium pressis ut mea dextra ferat.
Te iubeo PHarium Moses et adire tyrannum,
Illius ut ducas e regione meos.
Mos. At quis ego tandem, quis sum, legatus in aulam
Qui mittar, populo praeficiarque tuo?
D. Ipse tibi praesens adero: neve ista putaris
Irrita, promissi pignora certa dabo:
Hoc in monte mihi facies sacra, arva iuvabit
Pinguia cum Pharii deseruisse soli.
M. Alloquar Isacidas sane: quaerentibus edam
At vero quod te nomen habere Deus?
D. Qui fuit, est et erit, ad vos me misit, Abrami,
Saraidaeque Deus, Isacidaeque Deus.
Hoc est, hoc aevum mihi nomen in omne manebit:
Hoc omni titulo tempore notus ero.

I modo, conciliumque voca, tibi visa fuisse
Et dic Isacidum numina magna Dei:
Qui fletus audisse, graves vidisse labores
Se dicens, certam polliceatur opem:
Translaturus eos in lacte fluentia regna,
Arva Palaestino lataque culta Syro.
Inde petes regem senibus comitatus, ut ire
In loca vos tridui sola det ire viam:
Nam celebraturos festum sollenne, daturos
Extaque Thariadum, thuraque iussa Deo.
At non egressus (novi) dabit ille, priusquam
Quid valeat laesi senserit ira Dei.
Ergo malis nulli visis agitabo Canopum,
Ut det, quod non vult sponte, coactus iter.
Quin spoliis faciam quoque discedatis onusti,
Aegyptus populi est praeda futura mei.
M. Nulla fides inerit, dicar maiora referre
Credibili, et nusquam numina visa mihi.
D. Nonne tenes baculum dextra? M. teneo. D. abice, quid nunc?
M. Heu serpens factus, sibila colla movet.
D. Ne fugias, anguis sed caudam prende: videsne
In dextra factum, quod fuit ante, tua?
Abde sinu dextram: nunc rursus profer eandem:
En leprosa instar candicat illa nivis.
Rursus et in gremium refer hanc: nunc prome relatam
En reliquum ut corpus, dextera sana tua est.

His si non credent: haustam de flumine palmis
Funde solo lympham, fiet et illa cruor.
M. At culti non est oris mihi gratia, lingua,
Et nimium tarde, quod mihi nexa, loquor.
D. Quis dedit os homini? Mutum quis fecit? et illum
Qui nullos surda percipit aure sonos?
Cernere quis lucem donat, quis lumine privat,
An non aeterni sunt opus illa Dei?
Perge, tuae praesens linguae moderabor, et ori:
Irrita pro vano non tibi verba cadent.
M. Ah mittas quemcumque voles: ego legor ineptus,
Sarcina par humeris nec sedet ista meis.
D. Tu vero nimium nobis odiose repugnas:
An desunt fratri verba diserta tuo?
Obvius ille tibi veniet, reducemque salutans,
Adventu capiet gaudia magna tuo.
Illi, quae dixi, fac dicas omnia: vestro
Sermonem nostrum numen in ore reget.
Ipse loquetur: ei mea tu mandata praeibis:
Tu Deus ut fratri, lingua sit ille tibi.
Vade igitur, portentificum capitoque bacillum,
Quo facias, quae non visa fuere prius.
M. Pareo. Cumque vale Iethroni dixero, iussi
Muneris aggrediar non ego segnis opus.

Aeneus serpens: Ad Philippum Melanchthonem. Num. 21.

Amramides merso qua tempestate Pharone
Duxerat Isacidas trans vada rubra maris:
Venit in Arabiae saxeta, et inhospita, numquam
Rura labore hominum culta, labore boum:
Vertice qua Sina aethereo Nabathaeus, Orebo
Cum socio, sacrum tollit ad astra caput.
Hinc per Idumaeos, fuerat quae proxima, campos
In Cananaea Deus quod negat arva viam:
Flectere sed retro cursus, longoque Seirum
Anfractu circum tendere mandat iter:
Fessa labore viae, paulo quae fugerat ante,
Ad Pharias optat turba redire domos:
Incusatque Deum, raptatque in crimine Mosen,
Atque, sibi solitum, verba proterua iacit:
Haec pacta Isacidis tellus, haec ora beata est,
Quae melle et lactis tota liquore fluat?
Regna utinam nobis numquam deserta Canopi,
Aut super hoc nostrum tempore nemo foret:
Essemus miseri, sed vel sensu absque doloris,
Vel mensas inter Niliacasque dapes:
Nunc undas nobis tellus nec feta ministrat,
Nec frugum praebet mitia dona Ceres:
Manna quidem superant: sed cui fastidia tandem
Non moveat crescens vilis in ore cibus?
Praestat ad Aegypti rigidas remeasse catastas,
Cocta ubi carne tamen membra replere datur:
Quam silvis dira periisse fameque, sitique,

Haec, fierique cibum, quas habet ora, feris.
Hic Deus intumuit, nec poenae tempora differt,
Cum subito castris plurima dipsas adest:
Flammiferi dipsas violet quae dente veneni
Membra, siti (miserum) tabificaque necet.
Peste nova pereunt, letataque corpora passim
Serpentum morsu vir mulierque iacent.
Paenitet Isacidas mentis, linguaeque profanae:
Ipse Deum Moses de veniaque rogat.
Mite Deus numen, Quoniam peccasse fatentur,
Et poenas, inquit, se meruisse dolent:
Nostra etiam ira pedem reserat: suspende draconis
Aenea sublimi corpora fixa trabe:
Quem coluber laesit, quae qui suspexerit, ille
Vivet, et integro corpore sanus erit.
Iussa facit Moses: serpens es arbore pendet:
Dirigit huc oculos femina virque suos:
Nec mora, cui tristi corpus rubet omne veneno,
Vidit, et integro corpore sanus abit.
Quam sese vere serpentis imagine dixit.
Hac designatum Christus in historia?
Amramides lex est: sub legis crimina ductu,
Improbitasque hominum conspicienda patent.
Crimina se dederint simul ac cernenda, venenum
Quo perimant animas dipsade peius habent.
Nec quisquam est, mundi dum per deserta vagamur,
Peccati qui non ictus ab angue gemat:

Iaredo quamvis nato sit sanctior ipso,
Quique suo primus sanguine tinxit humum.
Peccati caput est Satanas, et causa: Dracone
Hoc patre serpentes crimina virus habent,
Hic generis matrem decepit Adamida nostri,
Pestiferoque Dei vulnere laesit opus:
Cum iussa illius Manna aspernanda salutis,
Et suasit vetita carpere poma manu.
Illa quid infelix, nisi tristi infecta veneno,
Ederet aeternae pignora nata neci?
Et iane (nec miseris spes ulla relicta salutis,
Tam virus medicae vicerat artis opem)
Materno quicumque utero prodisset, in imae
Heu Stygis obscuras praecipitabat aquas.
Ferre nequit clades hominum, tantasque ruinas,
Filius aeterno de genitore satus.
Ergo patri supplex, celso descendit Olympo,
Et fit mortali sanguine cretus homo.
Non illo quicquam vidit deformius aetas
Ulla prior, poterit nulla videre sequens.
Nam (bonitas o summa Dei) procumbere in illum
Omnia mandarat crimina nostra pater:
Unde licet sanctus, nec doctus fallere, membra
Corporis infirmo plena dolore tulit.
Intorto propter nos tergum verbere sectus,
Nos propter caesus vulnera saeva gerens.
Iamque cruci suffixus erat genitore iubente,

Protinus offensi cum cadit ira Dei.
Eripitur Satanae peccati spargere virus,
Et solo aspectu vita salusque redit.
Neve quis ignoret (sunt tantae incommoda curae
Nostra Deo) miseris unde petenda salus:
Excitat aeternus Pater omni tempore, membra
Qui doceant sobolis suspicienda suae.
Sic Christum natis monstravit origine mundi,
E' fragili finxit quem Deus ipse luto.
Ob quoties stultum iusto cum fratre Cainum
Dum monet, et faciant quid, fugiantque docet:
O' quoties dixit, serpentis dente recepto
In mentem et corpus, vulnera quanta gero?
Nec nocet anguinum soli mihi virus: et ipsis
Sum miser heu natis causa perire meis.
Ne tamen aeternum luctum extendamus in aevum,
Spes me promissi seminis una fovet:
Sanguine quod genitum nostro, dignabitur olim
Mortali medicas applicuisse manus:
Non herbis sanans, non sucis: sacra cruore
Sed quo transfixo membra fluent latere.
Saeve draco, nostri mordebere dente draconis:
Vita mihi illius mors, tibi pestis erit.
At vos o soboles patri gratissima, caeli
Mittere ut hoc properet semen ab arce Deus:
Siderei mecum numen caeleste parentis
Fletibus et multa sollicitate prece

Sic amissa salus, aeternaque vita redibit,
Quae verum pura est noscere mente Deum.
Hunc quoque monstravit capsae fabricator acernae,
Quem sua riserunt tempora, Lamechides:
Thariadesque parens, funda, citharaque decorus,
Et tulit ex humili qui sacra sceptra loco.
Deinde sacri vates, quos Christo digna locutos
Dicere tam tenui carmine nemo potest.
Monstravit digito Baptista, Deique professus
Est agnum, mundi qui ferat omne scelus.
Iam quid Tarsensis, quid agunt fortissima tandem
Bisseni comites pectora Christe tui?
Quid, quoscumque tulit felicis temporis aetas
Ibidis ante nefas, ibididumque scelus?
Impia, caelestes quae sanctis invidet arces,
Atque colit ventrem pro pietate, cohors:
Ergo salutiferi nunquid nisi membra draconis
A colubro laesis aspicienda docent?
Nuper et inducta fraudum cum nube laterent.
Scriptaque sacra Dei, veraque relligio:
Est postquam verbi tandem lux reddita templis,
Et rediit fidei qui fuit ante nitor:
Aspicere ad Christum iussit facunda Lutheri
Lingua, prior qua non hoc fuit ulla solo.
Nec tua nunc aliud, caelestia docte Melanchthon.
Idem et Germani gloria prima soli:
Nil tua scripta sonant (livor licet audiat) unum

Quam colubrum Christum, qui mala nostra levat:
Heu cur humanae pars praestantissima gentis,
Aut nullum sese vulnus habere putat:
Aut si quid sentit damnorum, expellere morbum
Ipsa sibi stulta nititur aegra manu?
Lumina nec solum Christo non figit in ipso,
Hoc et qui faciunt mente carere putat:
Sed quoque monstrantes illum furialiter odit,
Exilio, vinclis, carcere, morte domans?
Non opus exemplis: annales inspice mundi:
Inspice, quisquis ades, temporis acta tui.
An doctrina ideo tamen est prodenda salutis,
An'ne ideo nostram par cecidisse fidem
Sit caecus mundus, Stygioque furore regatur,
Intentet sanctis mille pericla Dei:
At licet infirmus, suspensus in arbore Christus,
Seque suosque tamen qui tueatur erit.
Interea nostrum monstremus quisque draconem,
A' quo tota salus, non aliunde, venit.
Nolit ut hoc mundus fieri, vitam auferat: ipsam
Qui perit ob Christi, non perit ille, fidem.

Moses, seu dirae. Deut. 32.

Sit polus Amramidae testis, sit terrae canenti,
Audiat haec voces, audiat ille meas.
Pinguia caerulea ceu nube solutus in arva
Plurimus utilibus decidit imber aquis:

Stillat ut in teneros, quem mane aurora remittit
Humor, quos flores fertilis hortus habet:
Sic pluvias fundat doctrinae lingua, diserta
Sic currant largo carmina rore mihi.
Hoc caelum, obliquo pulchre distincta meatu,
Quaeque micant celso lucida signa polo:
Aera candentem, quique aere purior ignem,
Tellurem, vasti stagna vadosa maris:
Tot volucres, fruges, tot quas humus educat herbas.
Tot pisces undis, tot syluisque feras:
Denique quodcumque est rerum, quae tanta crearit
Vis, et perpetua seruet alatque manu,
Quaeritis? ille Deus, Deus omnia fecit, ab aevi
Qui fuit exortu, qui sine fine manet:
Fecit, et illa suis cogit seruire, benigni
Quos bonus et placidus more parentis amat:
Quos tegit, ex omni sartos tectosque tuetur,
Et mala ne possint ulla nocere cavet.
Pro quibus a nobis ecquid nist munera laudum,
Atque sui poscit pectus amore calens?
Numina conculcet quod detestanda deorum,
Qui stulta gentes credulitate movent.
Quos infelici quisquis temerarius ausu
Sustinet aeterno praeposuisse Deo:
Quot venient illi subito, qualesque ruinae?
Non idola iuvant, auxiliumque ferunt.
Fert Deus auxilium, totum qui temperat orbem,

Immensum cuius dextera robur habet.
Ille velut medio rupes immota profundo,
Naufraga quam tumidi verberat unda maris:
Perfugium praebet certum, queiscumque malorum
Obruit infelix saeva procella caput.
Quicquid agit, rectum est, et iustum, seque timentum
Et iubet, et careat crimine vita facit.
Fallere non novit, pius est facilisque bonusque:
Qualis et est, nullo desinit esse die.
Talia sed surdas vobis dicuntur adaures,
Irrita mobilibus verba cadunt Zephyris.
O' pudor, o notha progenies, infamia gentis
Isace iuste tuae, iuste Iacobe tuae:
Hos tribuis cultus, meritis hunc gratus amorem
Stulte Deo populus, menteque capte refers?
An non est tuus ille parens, tuus ille creator?
Ipsius et vitae munere munus habes?
Quid? prisci repetas si prima ab origine, cuncta
Et referas animo temporis acta tuo:
Sed quid prisca? suum rogitet siquisque parentem,
Inficit aut si cui cana senecta caput:
An non repperiet, proavis data munera nostris,
Qualia nullius dicere lingua potest?
Tempore Chusiden educere celsa sub astra
Dissona quo turris lingua vetabat opus:
Divideretque Deus populos regionibus, oram
Scriberet et circum limite quamque suo:

Isacidis terras iam tum assignabat, habenda
Et nondum natis pinguia rura dabat:
Omnibus e populis propria sibi sorte sacratos
Nomine quod vellet nomina ferre suo.
Et iam Thariades patriis excesserat Uris,
In Cananaeo exul constiteratque solo:
Isacidesque fame, rebusque subactus egenis,
Vener at in terras impie Nile tuas.
E' quibus ut rubri iuncosa per aequora ponti,
Fugimus, in tutas quae patefacta vias:
In vastisque locis Arabum, saxisque vagamur,
Qua nulla humano semita trita pede:
Foedere nobiscum facto, moremque sacrorum
Tradidit, et legis munera sancta suae.
Tum quando Sinae tremuere cacumina, tellus
Esque Creatoris pondere pressa Dei.
Pupillam non sic oculi sua lumina quisquam,
Altera qua non res carior ulla, tegit:
Non sic alituum pullos regina tuetur:
Dum pennas monstrat quo moveantque modo,
Alarum panditque sinus, tollensque per auras
Portat, et Aeriam pervolat alta viam:
Ut Deus et texit, pennisque fideque volare
Discentes, humeris et tulit usque suis.
Neu foret externos causa ulli quaerere divos:
Obscuro praesens aere tectus erat.
Mandabatque, die signaret lucida nubes,

At noctu flammae clara columna viam.
Iam data quid memorem promissae iugera terrae.
Quosque Palaestinus dives habebat agros?
Tum vix, tam magnos frugum praebebat aceruo?
Tellus, ceperunt horrea messis opes.
Munera stillarunt olei de rupibus, ipsa
Sudarunt flavos aspera saxa favos.
Vaccarum pleno spumarunt ubere mulctra:
At lactis pressi copia quanta fuit?
Adde boves, hircos, pingues cum matribus agnos,
Munera mensarum, laetitiamque, cibos:
Sanguineis dulces de vitibus adde liquores,
Expressa inculto rubraque musta pede.
At vos, lanigerum teneris ut ludit in herbis
Depastum campi gramina laeta pecus:
Aut qui luxuriant in pingui rure, negantque
Ducere aratra, pati servitiumque, boves:
Detrectare iugum Domini, legesque tulistis,
Ausi, non iussis ponere tura focis.
Tura ferenda Deo, qui vos, qui cuncta creavit:
Non diis, est hominum quos fabricata manus:
Non diis, quos nec avi, quos nec coluere priores,
Quorum olim pietas irreprehensa fuit.
Accipite ergo animis, et pectore figite, vobis
Iratus nostro quae canit ore Deus.
At vitae auctorem, largitoremque salutis,
Nil veriti quod me deseruisse Deum,

Idolis lucos, operosaque templa sacratis,
Uritis et diris impia tura focis:
An videam posthac placido vos lumine: nomen
Et dicam populi gens gerit ista mei?
Imo, me toties velut irritastis, honorem
Divinum, qui sunt nil, adhibendo deis:
Vellicet ut faciam sic vos gens stulta vicissim,
Qui non sunt populus, sint populusque meus.
Illis sancta dabo legum praescripta mearum,
Et mea suspenso pectore verba bibent.
At vestras flamma terras populabor, et igne
Exscindam nostro, qua patet, omne solum.
Iamque adeo late lucent incendia campis,
Uruntur frondes, graminis herba, seges:
Uruntur versi montes a sedibus imis:
Molliter irasci non solet esse Dei.
In vos immittam teli genus omne: sagittis
Impia figentur corpora vestra meis.
Pestifera tenuata fame vix aegra trahetis
Membra, nec exigui spes erit ulla cibi.
Febribus assiduis vitiati corporis artus
Multorum lenta tabe perire sinam.
Permultos causa non apparente doloris,
Abstrahet immiti mors inopina manu.
Exacuam dentes in vos, unguesque ferarum:
Diripient avidi viscera vestra lupi.
Afflatu serpens squamoso ventre, necabit:
pb id='siber330' n='330'/>
Exitium vobis terra polusque feret.
Nulla salus: fundent hostes ad bella profectos,
Victorique eritis praeda cruenta foris:
Intus aget terror, trepidaeque insania mentis
Securos vobis non sinet ire dies.
Atque senes istae poenae, puerosque manebunt:
Haec mala virgo omnis, femina, virque feret.
Tum famae in summum quem processistis honorem.
Prorsus et ad nihilum gloria quanta cadet?
Cum vix Hebraeae cui nomina cognita gentis,
Omnibus e populis unus et alter erit.
Qui tamen in vestras insultabuntque ruinas,
Et merito dicent vos mala tanta pati:
Et dicent merito pulsos regnoque sacrisque,
Errantes toto quaerere in orbe fugam.
Nec vero quod adhuc iram clementia vicit,
Passa Creatori non patienda Deo:
Spem mendax stolidae faciat fiducia menti,
Quae minitor certam non habitura fidem.
Non ego te propter parco tibi, sed mea fama
Me movet, et laudis gloria lata meae.
Nam sine iudicio semper gens stulta fuistis,
Assueti nullo vivere consilio.
Et moderata nisi, quantumvis iusta, fuisset,
Peccatis vestris mollior ira Dei:
Quos'nam quos animos fatuis sibi sumeret hostis,
Viribus adscribens tot mala vestra suae:

At nunc eventura, aevo poenasque suturo
Concessum o miseris cernere mente foren
Damnando sese nostri reverentia pectus,
Impia quod fugiat crimina, quale daret?
Sed non cernetis, nec vos non debita tandem,
Sera licet, grandi pondere damna prement.
Isacidum genti tantum venit unde malorum,
Cur illis nemo non nocuisse parat?
Qui fit, mille unum fusi certamine belli,
Ut fugiantque duos milia dena viros?
Sic aliquis sortem vestram miratus: amorem
Dicet, et in Dominum, deseruere fidem:
Robore cui nemo similis, par nemo potente,
Quos vulgus numen credit habere, manu:
Quo prohibente, queat vis illis nulla nocere,
Alterius mallent turba nisi esse Dei.
Hoc Pharo testatur, testantur inhospita saxa,
Et quibus infestae barbara tela viae.
At quoties monui: ne rumpite vincula legum:
Non sic quisque sua pergat et ire via.
Omnia sunt tentata mihi: sed victa fuerunt
Impia nec monitis pectora, nec meritis.
Vos infame decus propter traducitur orbene
Per totum, nomen, laudis honorque meae:
Vestra Gomorrhaeis onerata est vitibus ulmus,
Nataque sunt Sodomis tristia musta iugis:
Pectora felle virent, mens est infecta veneno:

Dextra facit, loquitur lingua profana nefas.
Cuncta, forent pridem quamvis mihi nota, latebris
Quae tacitis animi delituere Dei,
Eruptura, simul vestris patientia nostra
Criminibus tandem cedere iussa foret:
Quaeque fuit veluti signatis condita cellis
Me penes, obrueret poena severa malos.
Nonne mea est vindicta, meum mandare, nocentum
Succiduo praeceps poplite turba ruat?
Non tamen ut lacrimis adsim non aequus eorum,
Quos piget, et prava mente fuisse pudet.
Ergo dies ut erit, male quo mea dextera perdet,
Exitium factis qui meruere malos:
Sic erit illa dies, quando mea dextra iuvabit
Auxilio nudos, praesidioque bonos.
Ultima dicetur cum passis numina vestra,
Nunc dii sunt tandem, quos coluistis, ubi?
Queis lucos, aras, quibus et delubra sacrastis,
Icta quibus duram victima planxit humum?
Queis laeti toties laticum libastis honorem,
Extaque opimorum pinguia tosta boum?
Cur non exiti iam nunc cultoribus adsunt,
Praesidium cur non, auxiliumque ferunt?
Tum demum rebus discetis tristibus, esse
Nil quicquam magno maius in orbe Deo.
Me Deus excepto quis enim? Deus unicus ipse,
Et numen praeter numina nulla meum.

Me penes est unum vitaeque necisque potestas,
Inque mea auxilium, perniciesque manu est.
Cum libuit poenas offensa imponere dextra:
Haud mora, terribiles facta scelesta premunt.
Praemia multa piis reddo: verboque potente,
Quae mala sunt nulla parte levanda, levo.
Sum Deus aeternum, Deus aeternumque manebo:
Haec est, haec erit, haec gloria nostra fuit.
Degener o igitur seu magni sanguis Iudae,
Seu quicumque alii turba profana mali:
Exserti fulmen gladii, saevasque sagittas,
Quas gerit irati dextra timete Dei:
Ebriane faciam scelerato tela cruore,
Devoret et ferrum corpora vestra meum.
Seu plebs, seu princeps poenas dabit impius omnis:
Effugiet nemo vindicis arma Dei.
At qui me solum quacumque e gente timetis,
In quorum nostri pectore flagrat amor,
Laetitia exsultate pii: sua gaudia narret
Quilibet, in coetu, qui mea facta canit.
A' me nascentur vobis bona cuncta, nec unquam
Non fuerit vestri maxima cura Deo.
Saepe quidem miseros saevis armata procellis
Ferrea sors vitae difficilisque premet:
Saepe quidem ferro, flammisque undisque necabit,
Impia quae sanctos perdere turba solet:
Omnia sed perserte fide: non ultus eorum

Quam pereat sanguis, qui mea verba colunt:
In chaos aeternum tellus, mare, nubila, caelum,
Immensum mundi dissoluetur opus.

Arcus, seu Naenia. Hist. Reg. Cap. 1.

O Dolor, o maesti tristissima tempora luctus,
Tempora non fastis annumeranda bonis.
Heu heu Thariadum, fortissima pectora, celsis,
Montibus insignes sic cecidisse viros?
Nesciat haec quisquam, tacito uramurque dolore.
Ne gravet accedens tristia damna pudor.
Praecipue cupiam Gethaeis hostibus esse
Ignota, et cives Ascla latere tuos.
Damna Palaestinae propter ne nostra puellae
Impia crudeli gaudia mente ferant:
Ne dicant, victis divum virtute suorum,
Auxilio nulla parte fuisse Deum.
Heu heu sic caesos, fortissima pectora, celsis
Montibus insignes occubuisse viros?
At vos devoti montes, devotaque rura,
Gelboum tollunt qua iuga celsa caput:
Caneat o numquam rorata mane pruina,
Vestra nec aethereis terra madescat aquis:
Non sit culta seges, non sit queat unde benigno
Primitias aliquis seposuisse Deo.
Vosne locum, caderent ubi praestantissima nostri

Pars clypeo excusso, sustinuisse dare?
Vos, velut extrema populi de plebe fuisset.
Non oleo tinctus tempora cana sacro:
Occisi foedo venerandam puluere Sauli
Cernere turpari non puduisse comam?
Heu heu sic caesos celsis in montibus, armis
Nulla pares quorum saecla futura ferent?
Contento numquam direxit spicula nervo,
Vulnera quin Ionathae dextera certa daret.
Non rediit Sauli gladius nisi victor ab hoste,
Tincta nisi multa caede nec hasta fuit.
Hostibus oppressis claros egere triumphos,
Et fuerunt patriae lausque decusque suae.
Heu heu funesta tam foede clade peremptos,
Virtute insignes occubuisse viros?
Quam bene compositi Saulus Ionathasque fuerunt:
Hic qualis natus, qualis at ille parens?
Quam bene cum nato, bene pro nato alter, at alter
Proque parente suo, cumque parente iacet?
Ille iacet: sed non sic illius inclita fama,
Virtutisque tuae gloria Saule iacet.
Gloria, quae celeres aquilas levitate, leones
Roboreque insigni vos superasse feret:
Dum Libanus frondes Hinos tempe, Engada vites,
Iordanes liquidas pinguis habebit aquas.
Heu heu tam caesos bello crudeliter, heu heu
Thariadum summos occubuisse viros?

Ite piae, Saulo miserabile dicite carmen,
Isacides matres, Isacidesque nurus.
Dicite: pro patria, patriae laus maxima terrae,
Occidit, et decoris fama sepulta iacet.
Sidonio tinctas quis pallas murice, vestes
Et quae nos cultu versicolore tegant:
Quis nobis hosti detracta monilia victor,
Ditiaque ornatus cetera dona dabit?
Heu heu sic ferro, fortissima pectora belli
Clade sub infausti procubuisse viros?
Dulce caput Ionatha, vita mihi carior ipsa,
Siccine es ah misero frater adempte mihi?
Plenus amor nobis fuit, et concordia, vitae
Et stetit ad finem firma tenaxque fides:
Nec quam praeferrem, mihi res ita magna fuisti,
Ulla oculis placuit grata puella meis.
Viximus insigni pietatis foedere: sed quid
Sic vixisse iuvat, non ideone iaces?
Absumptoque cinis Daviden corpore factus.
Praecipua cogis parte carere sui?
Heu heu sic belli fortissima caesa furore
Pectora, praestanteis occubuisse viros?

Beatitudo: psal. Daividis 32. ad Hiobu Madeburgum.

Nunc quae vera, Deo gratos, via ducat Hiobe,
Iessiaco reseret carmine Musa, polo.

Ter quater o felix, sua cui delicta remissa,
Inducta veluti condita nube latent.
Felix, qui Domino dum se peccasse fatetur,
Eloquitur vitii dedecus ipse sui.
Nam nec erunt fraudi sua facta scelesta nocenti,
Iusta nec in miserum saeviet ira Dei.
Nam clemens ille est, nec inexorabilis ulli,
Quem modo peccati paenituisse patet.
Nostra quidem tacitus tegerem dum crimina, foedis
Blandirer vittiis dum malus ipse meis:
Quam tristi anxiferos passus sum mente dolores,
Quam patuit curis area lata meis?
Utilibus corpus sucis arebat ademptis:
Squalebant turpi pallida membra situ.
Maestus eram, gemitu commista querela sonabat:
Nec nox grata mihi, nec mihi grata dies.
Et velut assidui soles, premit aestifer arva
Messorum quando corpora nuda canis:
Tellurem siccis findunt feruoribus ustam,
Et cremiis, cultus qui fuit, horret ager:
Pectora sic ardor torrebat nostra furoris
Divini, admissae conscia nequiciae.
Ut vero dixi, Tibi crimina cuncta fatebor
Chare parens, misero, nam potes, affer opem:
Protinus ad sanum coierunt vulnera, pacem
Et, dixti, placidae gaudia mentis habe.
Dicere nemo potest, vitio sum purus ab omni,

Et cor sollicitant crimina nulla meum.
Corpora nam quamvis non turpi obnoxia facto,
Sit quamvis nullum dextera adorsa nefas:
Insinuata haerent ipsis delicta medullis:
Intima peccatum viscera mentis habent.
Ergo etiam sancti Domino sua damna querentur,
Proque tua veniam te bonitate petent.
Dumque petent veniam, non tu mitissime rerum
Permittes nullum pondus habere preces.
Non illi mentem stimulis pungentur amaris:
Non faciet pavidis conscia culpa metum.
Quin veluti tumido iactantur in aequore nautae,
Ventorum rabie quum maris unda tumet:
Si stabunt illos circum infinita, minentur
Quae mortem, praesens exitiumque, mala:
Numine divino tutique sacrique, periclis
Caelestem mediis experientur opem:
Ut quamvis vasto totus ruat impete mundus,
Illos non ulla laedere parte queat.
Me cerie tua cura tegit, tua dextera servat,
Auxilium praesens fersque refersque mihi.
Solus et es rerum quoniam tutela mearum,
Vitaque salva tuo est nostra patricinio:
Te merito grato celebro quoque carmine, lingua
In laudes iure est officiosa tuas.
Tu mihi discussa caeca caligine mentis,
Luce facis clara fulgeat orta fides:

Tu facis ut firmo ponam vestigia gressu.
Certa tui verbi qua via praebet iter:
Tu mihi curarum requies, tu rebus in arctis
Quassatae solus portus et aura rati.
At vos nil puduit quos in scelus ire, priora
Consessi placido crimina quisque Deo:
Discite iustitiam peccatum ponitei: namque
Infestus punit facta scelesta Deus.
Utque ferox plagis contusus membra caballus,
Indomito duros accipit ore lupos:
Dextera sic Domini feriens irata malorum
Ceruices cogit frena pati rigidas,
Dignaque dat meritis illorum munera: sero
Si qua venit, magno foenore poena venit.
Saepe quidem videas opibusque et honoribus auctos,
Ardua conspicuum tollere ad astra caput:
Sed tamen interea curarum pectora morsus,
Fine quibus dempto discruciantur, habent:
Attonitos furiae surdo dum verbere caedunt,
Et quatit occultus nocte dieque metus.
Securae vero defunctos tempora vitae,
Cum trahet in furuas luridus orcus aquas:
Tum demum aeterna poenas in nocte iacentes.
Immaneis poenas, perpetuasque luent.
Haec speranda malis: iustis pax, vita, salusque,
Gaudiaque admistos non habitura metus.
Vos quibus elati, laetos diffundite vultus,

Sincera colitis qui pietate Deum.
Et celebrate illum: meritas quam dicere laudes,
Credite, res non est gratior ulla Deo.

Ecclesia. Esaiae 26.

Munitas arces, in cinctaque turribus altis,
Humanus iactet moenia celsa labor:
Tempore quae trepidi sint propugnacula belli,
Ne cadat hostili civica turba manu.
Nos urbem nostram celebremus carmine, dextra
Quae non est hominum, sed fabricata Dei:
Praecipiti quam pro fossa, munimine valli,
Bellica quos ducant classica ad arma, viris:
Iustitia, et cingit victoria iuncta saluti,
Ac Deus immensa protegit ipse manu.
Nocte dieque patent portae venientibus, ista
Et quivis fieri civis in urbe potest:
Cui modo vera fides cordi, rectumque piumque,
Eiecitque animo turpe nefasque suo.
Ipse, Urbis penes est sanctae quem summa potestas,
Pro populo praesens in statione manet.
Cui mage quo cives fidunt, hoc promptius ipse
Se fisis properam fert miseratus opem.
Quae vexant animum, quaecumque pericula corpus,
Rege sub hoc rapidus per mare ventus agit.
Hunc genitor rerum, cui seruit maximus aether,
Hoc cuius vastum dextra tuetur opus,

Qua caelum, qua terra patet, dominantis in omnem
Imperii mundum frena tenere dedit:
Utque colant, metuant ad finem solis ab ortu,
Rebus in adversis auxiliumque petant,
Veridico cunctos vatum iubet ore suorum:
Quorum de numero nunc quoque sacra cano.
Ergo Dei vestrum ne quisquam iussa recuset,
Sancta salutiferam turba professa fidem:
Quem pater ipse dedit regi parete volentes,
Et certam dubiis poscite rebus opem:
Illius immensa est vis, nec finita potestas,
Qua vindex servat tempus in omne suos:
Ut sint non aliter tuti, quam nubibus aequa,
Quae firma aereis rupibus arce sita est.
Tum sibine vero ventosus inania fingat,
Nec quisquam, moneo, corda superba gerat.
Deicit inflatos ultor, calcatque tumentes,
Quam par est sumunt qui sibi plura, Deus.
Quid Solymis toto fuit olim clarius orbe?
Et prostrata tamen nunc cinis illa iacent,
Calcibus et populi tenuisque inopisque premuntur,
Proterit ingentes et rude vulgus opes.
Urbis si tantae fuerit quie [(reading uncertain: page blotted)] causa ruinae
Quaeritis? in prompta est: illa superba fuit.
Vivere non tumida virtus pulcherrima mente:
Cura sit hanc igitur, iustitiamque sequi.
Iustitia incertis nequaquam passibus errat,

Una sed ad caelum qua via vera, docet:
Perque Dei verbum, quod ianua prima salutis,
Et quae nituntur, spemque fidemque, Deo.
Quam quod, dispulsa nobis caligine, nosse
Ire tui callem iudiciique facis:
Digna potest, Deus o, numquam tibi gratia reddi;
Vox meritis longe est nostra minora; tuis.
Seu tenebras vesper, ceu lucem inducit Eous:
Lux tua dona refert, nox tua dona refert:
Aeternam, genitor, sobolem, tua dona, receptos
Ex orco qui nos sidera ad alta vocat.
Tu mentes sacri moderaris numine flatus,
Pectora qui novat, et diluit omne nefas.
Tu contra vires hostes animosque ministras,
Qui miscent tectis proelia saeva dolis.
Te sine nil laetum: verbo sine nulla voluptas,
Gloria, vita, salus, paxque quiesque tuo.
Hoc audire utinam velles Iudaee, loquente,
Et summo docilis mentem adbibere, Deo;
Audirent gentes mentitos numina divos
Sacrilegae stulta quae pietate colunt:
Quam pulcher foret o, nunc turbatissimus, orbis
Hic status, et fierent ordine cuncta suo.
Sed surdae gentes, surdus Iudaeus apella,
Siderea mundus ridet in arce Deum.
Scilicet, heu caeci, non possunt summa potestas,
Et tua quid valeat cernere dextra Pater:

Non possunt, ipsos maneant quae deinde pericla,
Quaeque venit tacito poena videre pede:
Cum scelerum Furiis, dirisque ultricibus acti,
Poenas, qua sedes est scelerata, luent:
At pacem nobis, auctorque Parensque bonorum
Nostrorum, maneat quae sine fine, dabis.
Tu Dominus noster: quamvis et nostra tyranni,
Et nos atroci nunc ditione premunt.
Sed licet usque premant: illos in corpora tantum,
At nihil in mentem iuris habere patet,
Tota ea tota tua est, soli tibi dedita seruit,
Mandatis verbi perfruiturque tui:
Nec dubitat tempus, furiaeque iraeque potentum,
Affore, cum finem sint habitura suum.
Crudeles quid enim, quid viva cadavera reges,
Victima nonne Orci nil miser antis erunt?
Quo Pharao, Risathamus quo Chusas, pinguis et Eglon
Quique cadit dextra Sisara feminea:
Quo Madiane duces orti, crudelia monstra,
Quos Ioa forti perculit ense satus?
Saecula vos tulerunt et cumque priora tyrann,
Saecula quosque olim postera cumque ferent?
Scilicet illorum perierunt nomina, lausque
Infernis horum mersa feretur aquis.
At capient auctus vatum vulgata per orbem
Ore voluntatis nuntia verba tuae:

Ut pelago non tam vasto divisa recedat,
A' populi terra terra remota tui:
Quo non pervadat tua maxima gloria, pulsat
Quaeque ingens duplicem didita fama polum.
Non tamen huic ne quis pugnetur:
Hoc tibi, ait, soli debeo nate Dei.

Tu caput anguinum calcasti, fractaque colla,
Et victa absorpta est mors mea morte tua.
Sara, Dei iussu patrias cum coniuge sedes,
Arvaque Chaldaei deseruisse soli:
Inde Palestinas, phariasque errasse per oras,
Bis raptam thalamo Thariadaeque sui:
Nec tamen excepta quicquam formidine passam,
Quod fuerit semper vindice tuta Deo.
Et prima quamvis foret infecunda iuventa:
Auctam iucunda postmodo prole senem,
Prole, cui series promissa immensa nepotum,
Serpentis victor natus et ipso Dei.
Hanc circum Nahoris, stant et Labanides, omnes
Matresque Isacides, Isacidesque nurus:
Muta nec ulla silet: sed postquam desiit illa,
Incipit haec, laudes commemoratque Dei.
Quas inter cum sim, coetus pars facta beati.
Et vero laudem non minus ipsa Deum:
An mihi maluerim longissima tempora vitae,
Quam mens egisset corpore clausa suo?
Atiam forma abiit, nostroque cadavere vermes
Pascuntur, serpens et super ossa cubat:
Terra sumus, terrae debentur corpora: cum sint
Nostra cinis, fiant quid nisi membra cinis?
Scilicet has meruit primorum culpa parentum,
Persoluat poenas ut vitiosa caro.
Et tamen iste cinis, putridique cadaveris ossa,

Paulo animae post sunt restituenda suae.
Ipse Dei natus redivivo corpore, regni
Caelestis dextra sceptra potente tenet.
Hunc sua membra putas passurum in morte relinqui,
Pro quibus est patri victima factus homo?
Semina proscissos si non spargantur in agros,
Non ullas segetes annua terra seret:
Sic, condantur humo nisi funera maesta, futurae
Quae tandem nobis gloria lucis erit?
Buccina de caelo quin iam cava, iamque sonabit,
Et surgent tumulis corpora quaeque suis.
Tum quales artus, quam membra decora iuventae
Sortiar, aerumnis libera, morte, metu?
Ipse Gravi mecum, tecumque ego, iuncta feremus
Aethereis quando gaudia summa choris:
Gaudia, quae nemo audivit, quae lumine nemo
Vidit, quae nemo fingere mente potest.
Nunc, quarum non me post funera cura relinquit.
Commendo natas, pignora nostra, tibi.
Adsectum matris patrio coniunge: ferenda
Nunc tota est collo parvula turba tuo.
Oscula cum figes plorantibus, altera matris,
Mortua sic illis non ero, iunge Pater.
Quo sine nulla salus, primis venerentur ab annis
Ut Christum pura simplicitate, vide.
Quisquis habet Christum, tenet omnia: nil sine Christo
Prosunt, quas totus possidet orbis, opes.

Tum matris discant artes, sint pensa, colosque
Illarum plenas exonerasse labor,
Cetera quid referam, multo sapientius ipse
Omnia quae per te chare marite vides?
Nec vos non patri natae parete volentes:
Hoc lex, hoc pietas, hoc Deus ipse iubet.
Cura verecundi sit vobis summa pudoris:
Quae petulans, tota est quid nisi vita scelus?
At simul ac facibus cedet praetexta maritis:
Matrem imitatae, unum quaeque tenete virum.
Turpe nimis, mulier socialia foedera rumpens:
Servare est virtus maxima iura tori.
Fecundae generis seriem fulcite, nepotum
Ludat ut ante Gravi plurima turba pedes.
Accedat, nostris quod mors detraxit ab annis,
Ad vitae sobolis tempora longa meae:
Quae vobis opto studiis ut agantur in illis,
In Christum per quae vera probanda fides:
Permensae tandem defunctas tempora lucis,
Christus ut aetherea vos quoque sede locet.

Ad Ioachimum Camerarium.

Qui Cicerona refers Latio, Demosthena Graio,
Sive hoc, sive illo te iuvat ore loqui:
Ecquid ut ista legis Ioachime, Siberus Adamus
Mirare hoc parvum quis tibi mittat opus?

Non aliquo, fateor, tibi qui sit iunctus ab usu,
Nec tamen ignotus qui fuit ante tibi.
Huius erit testis locuples Meurerus amico,
Meurerus Clarii gloria rara chori.
Hic ad te quodam deducto tempore, fecit
Alloquii fieret copia grata tui.
Quam tunc non dubium promittere visus amore,
Cum mihi dicebas: Tu quoque noster eris?
Quo motus verbo, iampridem carmine mentem
Debueram memorem significasse tibi:
At pudor officium tenuit, nostrasque Camenas
Ad te nequaquam passus adire fuit.
Namque deo metuat Clario ceu missa legenda
Quae non iudicium charta subire tuum?
Sed tamen et nocet haud raro pudor: ergo Camena,
Ut tibi nunc iungar foedere, nostra rogat.
Nec me, ni fallit mens, aspernabere: eritque
Ianua amicitiae non mihi clausa tuae.
Hoc animi candor, cunctis et cognita virtus,
Hoc spondent mores, ingeniumque tuum.
Adde, quod ad Musas cum te tuus incitat ardor,
Proveniant nulli carmina culta magis:
Non me reicies communia sacra colentem,
Sacra Philetaeis ingeniosa modis.
Sic te tranquillae traducant fata senectae,
Sic studiis ornes tempora nostra tuis:
Perpetuis condens mansura volumina chartis,

Livida quae nequeat carpere turba: Vale.

Venus et cupido.

Tela, facesque tuas, mea nate potentia, magni
Numina iam sensere poli, sensere profundi.
Ipse Deum rector, mundi qui concutit orbes
Iuppiter, et valida iaculatur fulmina dextra,
Quid non cogis Amor? regni gravitate relicta,
In quasuis promptus sese mutare figuras,
Nunc aurum simulat, tauri nunc cornua sumit:
Ludit olor Ledam, ludit Deoida serpens:
Asterien aquila, Satyro Nycteida fallit.
Nam quid ego Neptune tuas, quid Delphice dica,
Quidue tuas dicam Iuno Saturnia curas?
Cum rapiant ipsi tenerae mihi saepe medullae
Flammam, sollicitos quae versat in ossibus ignes.
At cur abscedens nobis Tritonia virgo
Nec curat thalamos, Veneris nec gaudia nosse?
An tibi fax, ipsam flammes qua Pallada, non est,
Contentum nec qui calamus celer audiat arcum?
Imo age, et o si qua est socii tibi gratia regni,
Imperium profer nostrum: cape tela, deaeque
In pectus tandem volucres molire sagittas.
CUP. Ne vero, ne me iubeas inferre Minervae
Bella, parens: nec enim, quib. omnia vincimus armis,
(Tam gerit haud ullo pectus violabile telo)
Hanc superem. tentata mihi iam cuncta: sed illi

Quando ego cumque dolum, caelato callidus arcu
Accedens meditor, galeam cristasque comanteis
Dum quatit, usque adeo pavidum me terret, ut omne
Invadat corpus frigus, manibusque remissis
Tela fluant. VEN. Omnis sic ergo audacia fugit?
Qui non horrebas, memini, puer improbe quodam
Insano nostri turbato pectus amore,
Laedere Gradivo transfixa per ossa medullas:
Pallada nunc metuas: et quid truculentius illo?
CUP. At me Gradivus facilisque volesque vocatum
Ad sese, verbis blande invitabat amicis.
Non velut ista, tonas (horrendum) irasque minasque
Nuper enim (meminisse timor) pernicibus alis
Ignaram advolitans fallente ferire sagitta
Cum cuperem, occultis facibusque afflare medullas:
Acta furore gravi, quas non exarsit in iras?
Ipsum iuro tibi patrem, sum vertice cuius
Nata, Iovem, foedos removes nisi protinus ignes:
Aut quod dextra quatit, rumpam tibi pectora ferro:
Aut pede correptum tenebrosa in tartara mittam
Praecipitem, ne quem posthac tua tela lacessant.
Sic ait. at trepida gelidus formidine sanguis
Diriguit: cecidere arcus, exstincta reliquit
Flamma facem, liquidas foret ac si mersa sub undas.
Sed quoque nescio quos adverso pectore monstri
Horrifici vultus, squalentiaque ora veneno
Sustinet: haec quoties irata obvertit, ab illa

Quin fugiam, non me potis est vis ulla morari.
VEN. Et te, terruerunt quem tela Typhoea numquam.
Non metuisse pudet Phorcynidos ora Medusae?
At quare nondum tua sunt Heliconia Tempe?
Scilicet Aonidum pavido quoque turba minantur,
Anguiferosque gerunt inimico pectore vultus?
CUP. Imo ego Corycidas nymphas venerorque co loque,
Nec telis ausim nostris invadere, quando
Iura verecundi metuunt violare pudoris:
Intentae sanctis et dum sunt artibus, et dum
Aut laetae indulgent choreis, aut carmina dicunt:
Otia lascivi fugiunt alimenta furoris.
Quid loquar, ipsum etiam quod me fecere poetam,
O' genitrix, operum quoties dulcedine captus,
Assistoque illis, nec me citharasque tenere
Dedecuisse puto, dulces nec dicere versus.
VEN. Intentae sanctis esto sint artibus: esto
Aonides leges metuant violare pudoris:
At certe nemorum custos Latonia, virgo
Non erat, imperii nostri tibi cura Cupido
Si foret. CUP. Haec vero solis in montibus errans,
Et per inaccessas rupes, atque invia saxa,
Nunc hac, nunc illac fugit indeprensa: measque
Et facibusque aliis, alioque cupidine capta,
Virgineo excussas contemnit pectore flammas.
VEN. Ergo capta aliquo tamen illa cupidine flagrat?

CUP. Capta quidem flagrat, casto sed prorsus amore,
Quo sectatur apros, ceruos, fuluosque leones,
Excitos latebris venatrix. segnia quare
Otia cum vitans, placitum irrequieta laborem
Urgeat, haud feriam. porro ne quaere doceri,
Cur ego Dictynnam: nam qui fugit otia, honesta
In studia incumbens, facile contemnet amorem,
Liber Acidaliae, saevoque Cupidinis aestu.

Ad Hieronymum Uvellerum Theologum.

Quod bene vis studiis, in qua traduntur et artes,
Non clausa est curis area docta tuis:
Rem facis, haud spernens Uvellere Hieronyme Musas,
Qua non est nostro tempore rara magis.
Turpe quidem dictu, sed cur manifesta negemus?
Non modo iudicii nil rude vulgus habens:
Sed quoque sacratas leges, et iura tueri
Publica, quorum humeris non leve fertur onus:
Sed quoque doctrinae titulis quae turba superba
Artibus a rectis nomen adepta tenet:
Utilitate probat Musas, per seque petendum,
Quod venit ingenio, non putat esse decus.
Cura voluptatum prior est, quam cura scholarum:
Et plus doctrina, fulua moneta placet.
Scire decus nullum, nummus iuvat: arca referta

Quo dum sit, quaeso bardus inersque vocer.
Quod facit ad reditus, carum est: venerabile nomen
Musarum spretum, sub pedibusque iacet.
Quo magis admiranda tua est constantia, qui non
Torrentis veluti vortice raptus aquae,
Ipse etiam vitii communis labe traharis,
Sint studia et curis inferiora tuis.
Scilicet indignum credis sapiente bonoque,
Iudicium vulgi, stulticiamque sequi,
Et de sublimi Musas contemnere: quarum
Hoc quod habes clarum munere nomen habes.
Turpe putas artes caelestia spernere dona,
Pars quibus haec vitae nulla carere potest.
Artes sancta Dei conservant dogmata: sitque
In pretio pietas, relligioque suo:
Artes et populos et maxima regna tuentur,
Constituunt leges, iustitiamque docent.
Artes sinon sunt, feritas tenet omnia, vita
Inculta haec prorsus, mortis et instar habet.
Macte animi egregii in Musas, quem praemia propter
Larga tibi multa est dextra datura Dei:
Quem tribuet propter clarum tibi gloria nomen,
Quod numquam tempus tollere possit edax.
Cetera labuntur tacite fugientia: Musae
Quam dant defensae, gloria morte caret.

In obitum Annae Heinemanae, coniugis dulcissimae.

Sic'ne iaces, sic Anna tuo dulcissima morte
Tam subita coniunx eriperisque mihi?
Eheu vox saevo casu stupet interclusa,
Et lacrimae attoniti lumina destituunt.
Tantum maesta trahens imo suspiria corde,
Turtur ut amissa compare, triste gemo.
Foedere tu iuveni virgo coniuncta marito,
Moribus et forma conciliata mihi:
Undenos mecum vixisti dulciter annos,
Unanimique fuit nulla querela toro.
Pauper eram, sterili vitam tolerare cathedra
Cogebar, tenui pellere et arte famem:
Docta voluntatem patienter ferre Tonantis,
Non invita tamen pauperis uxor eras,
Prospera tu mecum, sed tristia plura tulisti:
Heu nimium sortis stamina furua meae.
Ipsa domum curare, viri lenire dolores,
Coniugis officium sedula obire bonae.
Factaque ter genitrix, primum fecunda, videri
Pignora iam poteras nulla datura tori:
Non dubiae tandem tua cum fastidia, senas
Post messes, sobolis dant bona signa mihi.
Ergo alacer quae non stulta tum gaudia mente
Ipse mihi finxi, sed renuente Deo?

Nunc animo coniunx nostro gratissima, rursus
Formosa faciet me mea prole patrem:
Laeta feram Christo salva pro coniuge dona,
Atque meis opibus carmine gratus ero.
Ipsa gravi genitrix partus defuncta periclo,
Qualia prole sua, gaudia quanta feret?
Hanc ea cum natoque suo, nataque fovebit,
Instituetque rudes cognitione Dei.
Crescetis pueri, crescentes illa videbit,
Inficiat donec cana senecta caput.
Filia pacta viro, cum iusta advenerit aetas,
Intrabis thalamos matre parante novos:
Iamque dabis fetus, aviae dulcesque nepotes
Compressis rapient oscula blanda genis.
Mitibus interea studiis, Musisque vacabis,
Et disces artes parue Sibere patris:
Ut simul ac suprema mihi cum venerit hora,
Deficiam charae coniugis in gremio:
Confectam senio soleris alasque parentem,
Quo se desertam sentiat illa minus.
Talia fingebam demens, Caurusque Notusque
Quae nunc fluctisonum per mare vota ferunt.
Namque novum decies vix luna resumpserat orbem,
Prole tamen salva, cum cadis ante diem.
Cara marita, marita iaces dulcissima, raptam
Tam cito terra meis et tegit ex oculis?
O' aures nimium facilis praebere draconi,

Prima soporati corpore facta viri:
Arbore tu vetita carpsisti poma, puellae
Nunc tua non tantum furta dolore luunt:
Sed quoque quae multos poterat superare per annos,
Non raro partus soluitur inter opus.
Qui me, qui cara spoliatum coniuge casus
Excipient, aut quae vita futura mea est?
Ah ego ne cogar tanto superesse dolori,
Quam mallem tumulo frigidus esse cinis.
Laeta dies alias, Maii post quarta Calendas
Laeta alias, nimium nunc sed acerba mihi:
Tu mea fregisti tu commoda, cuncta tulisti
Quae meus in vita gaudia norat amor.
Iam nil dulce mihi, luctu tabescimus aegro,
Sunt ingrata meis cunctaque luminibus.
Et seu nox tenebras, seu lucem induxerit Eos,
Luce queror thalamo caelibe, nocte queror.
Cara marita, marita peris dulcissima, morte
Tam subita coniunx eriperisque mihi?
Nil prosunt artes, nil vatum dulcia scripta,
Fitque dolor longa maior ab ipse die.
Proiciunt Musae deducta fronte coronas,
Et negat Uranie carmina sacra mihi.
Accumulant curas cum nata filius, annos
Ioannes septem, nata sed Anna decem.
En etiam vagit, poscitque Philippus Adamus
Matris opem paucos editus ante dies.

Parvule num sentis tua damna, miserrime deflens
Matris et interitum, patre dolente doles?
Orbus pene die quo natus facte: fovenda
Auxiliis aetas haec genitricis erat.
Ah ego ne cogar tantos perferre dolores,
Quam mallem tumulo frigidus esse cinis.
At tibi parta quies coniunx, finisque malorum,
Qua sunt Elysiae regna beata plagae:
Et fortunatos aeternum candida campos
Purpureo vestit lumine laetitia.
Hic tu cum nata, charisque sororibus erras
Arva per, impuro non adeunda pede.
Se iungit comitem vobis Hertelius, alter
Te qui pene parens tradidit ille mihi:
Accedunt umbrae maternae, umbraeque paternae,
Cum coetuque canunt carmina laeta pio:
Cum deceptus homo malesuadi fraude draconis,
Esset et aeternae mortis aperta via:
Ut dederit medium se inter patremque hominemque
Filius aeterno de genitore satus:
Induerit fragiles mortalis corporis artus,
De rude coniugii virgine natus homo:
In cruce, fulgenti veluti sacer agnus in ara,
Sanguine delerit crimina nostra suo:
Tu placas iram patris, tu crimina CHRISTE
Tollis, tu mortem morte tua iugulas:
Te Stygiae tremuere domus, Erebique tyrannus

Vincla tuos passus concidit ante pedes:
Maxima victori patuit tibi regia caeli,
Cum patre perpetuo nunc ubi sceptra tenes:
Felicis per te campi laeta arva tenemus,
Et capimus dono gaudia mille tuo:
Se veteris, per te fingent excita sepulchris,
In formae effigiem, corpora nostra, suis:
Quod mortale fuit prius, immortale resurget:
Quaeque caduca fuit vita, perennis erit:
Omnia cum lacrimis manantia lumina terges,
Nec luctus, gemitus, nec dolor ullus erit.
Salve vera Dei proles, Deus ipse Redemptor,
Te laus, te virtus, te decet omnis honor.
Fallor? an a Christo votis ardentibus optas,
Ut fiam iusti pars quoque sacra chori?
Incusasque meos luctus: curasque levares,
Si concedatur, talibus Anna viri?
Quid coniunx vanis iuvat indulgere querelis,
Atque modum luctus non habuisse tui?
Te meminisse decet, quod amor non venit in unum
Hac noster quondam conditione torum:
Ut qui coniugii nos foedere iunxerat, idem
Non posset iunctos dissoluisse Deus.
Quattuor adiectis annis, sex lustra peregi:
Debuit hic vitae terminus esse meae.
Hora etenim fati cunctis stat fixa, cuique
Venit non certo mors sua certa die.

Nec me crede tuis revocari posse querelis:
Ianua non ullis nigra patet precibus.
Tempore quo licuit vixi natisque tibique:
Nunc vero vobis mortua, vivo Deo.
Ante tuos obitus gremio me terra recepit?
Hoc mea lingua Deum saepe precata fuit.
In partu perii? periit sic Rachela quondam,
Nec fuit idcirco non ea grata Deo.
Fers desiderium non aequa mente maritae?
Gaude cum Christo tot procul esse malis:
Dum fera Germanos agitat discordia reges,
In vestrum quae nunc procubuere caput.
Nec te sollicitent, tibi quae tria pignora restant:
Haec alet et sine me, qui dedit, ipse Deus.
Fac qui dilexit nos, qui se dedidit ipse
Pro nobis, Christi numina nosse queant.
Hinc aliquid discant vitae quorum indiget usus,
Ac Christo manda cetera cuncta Deo.
Dum me plus iusto luges, videare salute
Ne de dilectae coniugis ipse tuae:
Angit vel nimium natorum cura, benignae
Addubitare manus de bonitate Dei.
Quid faciam coniunx? gemitum dolor edere cogit,
Non durus rigido stat mihi corde silex.
Ne tamen et Christum laedam, manesque maritae,
Imponam finem luctibus ipse meis.
At non ulla tui venient oblivia nobis,

Pectore nec patiar te cecidisse meo.
Te loquar, in natis figam tibi basia, nostra,
Et dicam, quondam gaudia, talis erat.
Te loquar, et gratus veteres reminiscar amores:
Quaque licet sola, coniuge mente fruar.
Quamvis et nodum frons est mihi languida rugis,
Cum septem vitae sint mihi lustra meae:
At tamen optabo, roseis aurora beatum
Portet equis nobis candida luciferum:
Corporeis qui me vinclis quoque soluat, ut alti
Ingrediar liber lucida tecta poli:
Aspiciamque Deum, superum translatus in oras,
Cum sociaque tori saecla perennis agam.

Alsocrene.

Fons sacer, illimes, fecunda uberrime vena,
Hic qui muscoso fornice fundis aquas:
Quam bene de luco, nemorumque virentibus umbris
Grata viatori nomina facta tenes?
Te celebrant Fauni, Satyri, mollesque Napaeae,
Et furtis aptus coetus Hamadryadum.
Non tibi Calyrrhoe, non certet Acidalis unda,
Lymphaque Gorgoneus quam pede rupit equus:
Vurtia praecipue cum linquit moenia praesul
Haugvitius, celeres persequiturque feras:
Ac cum Dictynna venatu fessus et aestu

Huc, umbrae captans frigora opaca, subit.
Tum montanicolam Latous Apollo sororem,
Cumque illo invisunt turba novena Deae:
Mater Amoris adest, et blando gratia vultu:
Terra pedum plausu, carmine silva sonat.
Fortunate, tuis Dea se multa abluat undis,
Nullaque lucidulas bestia turbet aquas:
Quisquis et hinc labris sitientibus hauserit, optet
Discedens grata voce: Perennis eas.

Ad Henricum paxmanum medicum.

Dulcis amicitia est doctorum, pulchra bonorum,
Qua pietas Musis consociata parit.
Non tua te virtus patitur latuisse, nec ingens
Quod studiis rectis nomen adeptus habes.
Nam tibi dat citharam Latous, tradit et herbas,
Et succi quicquid corpora fessa levat.
Tolle preces, nequit esse tibi non gratia mecum,
A' te quae fuerat sollicitanda mihi.
Adde pares gerimus quod fasces, spretaque sceptra,
Spreta quidem mundo, sed tibi grata Deus:
Tu qua Slesiacas inter caput extulit urbes
Golperga, hospitium nobile Pieridum:
Ipse sed hic, ubi Moldiadas sacra dicere nymphas
Carmina Grima audit semicremata Deo.
Scribo mei Paxmane gregis te docte, Siberi

Hinc in amore fides ibit, eatque tibi.
De qua ne dubites, quae me tua epistola poscit,
In tumulum fratris carmina mitto tui.
Haec ut grata habeas opto: sic corpore firmo,
Sic sana vigeas mente, animoque: Vale.