Poemata sacra. Pars Prima.Machine-readable textSiber, AdamSiber, AdamXML version, markup prototype, December 1999Ruediger NiehlmarkupCamenahttp://mateo.uni-mannheim.de/camena/siber3siberpoemata1.htmls001.htmlsiberpoemata1.xmlsiber3/jpghtmlBasel: Oporinus, 1565.
Regeln fuer die Texterfassung 03/2001
not necessary
October 2004Isabelle Steinke (corrections), Ruediger Niehl (tagging)markup
New TEI header; typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - Morpheus spell check
ADAMI SIBERI THRENORUM HIEREMIAE VATIS, AD IOAN. ET GASP. NAEVIOS FRATRES, MEDICOS CLARISSISIMOS, LIBER UNUS.
At nunc iuvat dolere, flere, conqueri,Vatis iuvat lamenta iambo texere,Sioniam qui planxit urbem, funditusBabylonica cremata cum cecidit face,Hostisque sacra dissipavit insolens,Nefas videre: squalida obtectos coma,Reges, ducesque secum in oras barbaras,Traxit cathenis colla vinctos flamines,Iuvenes, viros, puellulas, matres, senes.Huc ordinis vestri decus MachaonisClarissimi arte, clariores sed DeiAmore, adeste Naevii, inque ruderaSecedite illa cum Sibero, patriamQuibus ruentem lacrimarum diffluensVi maxima plorabat heu miserrimusVates, putate cumque vestris mentibus:Non amplius cum sit Dei metus super:Non cura iuris, sanctitas, fides, pudor:Regat furor cum cuncta passim barbarus,Verbi Dei contentio, superbia,Fraudes, doli, gula, optimorum oppressio:An aliquot annis evolutis, carmine(Averterit divina ni benignitasCasus futuros) ora non sua TeutonisTali queretur fata: Adeste non virumSacra optimorum orata Musa vocibus,Non se negabit olim Iambus turpibusConviciis, at nunc querelis aptior.QRHNOS a/Ah ut beata, pulchra, libera, nobilis,Populosa, dives, firma, domina gentium,Eademque grata caelitum Regi iacet,Urbs misera, lacera, fracta, capta, squalida,Invisa numini, orba, vidua, servula.Plorat gemitque nocte, clamat, eiulat:Genas, ut imbre, fletibus rigat: nec estAmicus ullus, ah dolor, verbis levansAcerba mollibus: favebat anteaQui, factus hostis, eius exilit malis.Charis procul Semaea gens penatibus,Abstracta patriaeque gremio, barbariImperia ferre regis exul cogitur:Nec ulla requies, tempus aut vacuum daturCassae quiete, lacrimis, luctu obrutae.Sacrata populus qua fluebat undiqueAd atria via luget infrequens: foresTenent suos repagla nulla: FlaminesSacri gemunt, squalent puellae maestulae:Sion modis est omnibus miserrimus.Triumphat hostis, stansque curru ferreusRapit (nocentes debitas scelerum dare.Sic par erat poenas) sinu parentibusNatos, et ante equos onusta vinculisAgit medullis cariora pignora.Migravit omnis ex Sione dignitas:Migravit amplitudo: abacti principes,Terrae decus, abiere: arietes de gregeCapti velut frequente, inopia pabuliEnecta qui fame trahunt vix corpora.Nunc quae sit, olim quaeque fuerit cogitans,Cruciatur aegra Solyma: nam quid est superPriore de statu? peremptus occubatPopulus, malisque insultat, atque sabbataRidet scelestus hostis, et sacra omnia.Fecit nefas, fecit scelus Solyme, notamMulieris et foedae cruore sustinet:Quicumque honorem deferebat, despicit,Obscoena cernens illius: vertit retroQuin ipsa se, quod esse foedam dispudet.Habet inquinatas sordibus lacinias:Cecidit, quod haud putasset, et nemo leva:Lapsam: poli te rector o moveat meaClamat miseria, quid superbit impius,Violenter hostis calcat et stratam pede?In eius adversarius pulcherrimaInvasit: heu vidit sacratae indugrediCellae adyta saeve turgidos vaesaniaExtraneos, quos civitatis in tuaeCoetum venire legibus vetas Deus.Gemensque flensque turba populi quaeritatVictum, cibique gratia carissimaVendit: benigna verte vultus luminaPlacidi parens ad supplicem tuam, nihilQua lucis auctor sol tuetur vilius.Tum vos iter quicumque facitis hac, measAspicite clades: conferendus cum meoAspicite num dolore sit dolor: DeusAffecit heu quo me furore concitus,Omne decus et revellit ab radicibus.Igni corusco dividens nubes, meosLibransque in artus, flammeam telo facemMisit trisulco: retibus cepit pedes,Itaque retortam afflixit ad terram, dolorUt nil nisi eheu flebilis miserum ingemat.Mea vigilant poena excitata crimina,Velut iugo conserta quae gravi premuntCaput: reliquit omne robur, conciditVirtus humi stratae manu infestissima,Nec tollere licet obrutum malis caput.Contrivit heroum omne robur: agminaFesti velut vocavit ad sollennia,Iuvenes meos quae frangerent fortissimos.Ut pedibus uvas vinitor calcat, DeusPuellulam sic contudit Sioniam.Hinc ora foedus imber et sinum rigat:Est tam procul solitor ah curnam meus?Solator animae dulcis est procul meae:Prope est sed, o rerum vicissitudines,Hostis perempta nostra quo pubes iacet.Pandit manus Solyme, nec est opem ferat,Aut qui iuvet eam: gentium crudelitasOmnis ferarum concitata barbara,Deo vocante, coiit: inter quos iacet,Perculsa, squalida, foeda, luctu perdita.Est iustus, in me iure saeviit Deus:Cur obstinata mente ei non parui?Audite populi quotquot estis, et meumCasum videte, virgines cuius ferusPuerosque vinclis miles iniectas trahit.Quos non opem supplex rogavi? nil tulitQuisquam mihi vel consilii, vel auxilii:Eunt senes cani, sacrati flamines,Per urbis et deserta quaeritant cibum:Sed quis daret, vel unde egentibus daret?Me magne rector respice, et mundi arbiter,Turbata cui dolore saliunt viscera,Maestumque trepidis palpitat venis iecur:Quam gladius orbavit velut foris, manuMors sic rapace viduat atra iam domi.Quis me dolere nescit? ah nemo tamenSolatur: est usus ministro quo tuusFuror, videns mala ista laetitiam capit,Gaudetque damnis rursus hostis. o malumCui invehas Deus, sit ut similis mei.Veniat dies, quo numen impios petatTelis tuum, peccata propter: quo modoTractata sum, tracta ultor illos: lugeant,Quo lugeo modo: nimis Solymc, nimisLugeo malis miserrimis adobruta.QRHNOS b.Ergo caput perfudit atra virginisSioniae nube? illius rebus chaosInduxit? Isaci domus caelo DeusErgo decus deiecit, undantem pedumSuorum et iram vertit in subsellium?Iacobidarum excidit aedes et lares,Miseros lares, munitiones subruit:Periere cuncta, concidit regni status:Caesi duces: polluta dignitas, superEx urbe nec tantum quidem pulcherrima est.Cornu Deus confregit Isacidum, ordinesTurbavit, hostis cum veniret: abstulitRetrahens manum, vires: ineptos praelioDisiecit: ira percitusque praepetesIn dissipatos fulminum torsit faces.Saevum coactis tendit arcum cornibus,Quicquid foret pulchrum decensque nullius,Hostibus stravit, misertus, spiculis:Adeo ignis instar bilis irati Dei,Diffusa per Sionis est tentoria.Hostem Deus se praestit: pessundeditIacobidas, pessundedit palatia,Disiecit arces, moenia in planum dedit:Maerore flebili, dolore virginemAffecit, et luctu gravi Sioniam.Vastavit, ut fera hortulum, sedem suam:Oraculi dispulveravit gloriam:Abolevit et templi decus cum SabbatisDedecore flamines notari, principesRegesque duci despicatui tulit.Excessit adytis, polluit sacrarium:Labore multo structa templi moeniaCompegit hostis in manus: ferro sacrumQui possidet limen, velut festo dieVocemque sancta per volutat atriaVasto, quod animo constituerat, impetuTurres Deus quassavit et pomeria:Nec regulam, nec ante retulit manum,Exscinderet quam cuncta: lugent moeniaDeiecta, maerent versa propugnacula.Emota claustra, postium repagulaIacent solo sub ruderum mole: exulesPost terga revocati manus, in barbarasAbiere rex et principes terras, ubiLex nulla, sacra nulla, nulla oracula.Taciti sedent pedore patres obsiti,Foedantque cinere cana turpi tempora:Vestibat ostrum nuper et quos purpura.Centone vili corpus indutae, solumFeriunt puellulae ore prono squalidae.Lacrimis tument mi lumina, retinent suisOculique se vix sedibus: corpus dolet:Effunditur iecur in humum: regnat fames,Letum, luesque, morsque quod toto oppido:Quibus omnis aetas, omnis et sexus perit.Nati rogant matres ubi fruges, quibusPellant famem: sint vina ubi, quibus sitimSedent anheli: sed nec usquam vina sunt,Fruges nec usquam ut saucii letaliterInter manus suorum et edunt spiritum.Ah cui puella Solyma, cui te comparem?Ah conferam cui virgo te Sionia?Tua damna verbis quis levem, quae turbidiSunt plura fluctibus maris? ope qua tuaFovebo, possint quo coire, vulnera?Oraculis vates tui mendacibusInduxerunt te, frena nec licentiaeInicere tentavere, teque cladibusProhibere: vanis frivolisque somniisExterminantes patriae miseram solo.Qui te vident, utrisque manibus excitantPlausum, capita cum sibilo quassant: et, haecOcellus urbs haec, inquiunt, est gentium,Quacumque Titan ortus et labens meat?Haec orbis olim dicta totius decus?Inimica lingua eiecta, et ore barbaroStat turba, foeda latrat et convicia:Absorpsimus tandem, haec dies, haec est dies,Optata nobis saepius, voti sumusIam compotes: iam parta, iam parta ultio est,Fecit Deus, quod cogitaverat: DeusAccidere quae praedixerat, iussit: nihilPepercit: omnia auferens, hosti iocumNos, fabulamque statuit: alto verticeQui victor astra lucidi attingit poli.Qui tot labores, totque passus es mala,Intende vocem, mure clama virginisSioniae: sit totus in vultu dolor:Lamenta, planctus, questus, eiulatioSonent, genas fletusque maestus irriget.Radiantibus seu lustrat horis aetheraSol, noctifer seu sidera accendit, velutEffunde aquas arcana pectoris tu:Caelo manus tolle, erige ora, mortuos,Propter, fame passim iacent qui compitis.Huc o, penes quem iura praecipitis poli,Pater aspice, pater ah supreme, ecquem malisAffeceris tot ante. num fetus suos,Fetus recens natos, vorarint feminae,Caesique mystae sint tuis sacrariis.Iuvenes peremti nobiles vicis iacent,Iacent peremtae nobilesque virgines:Quid impia, quid fracta dextra gutturaSenum loquar? Deus furoris hoc opus,Nil dexterae parcentis hoc opus tuae.Hostes meum vocasti in exitium, dieiAd festa ceu sollennis: undique gentiumCoiere turbae, nulla cessavit manus:Vates, sacerdos rex, senator, virgines,Matres, viri, templumque cum regno iacent.QRHNOS g.Ah omnium miserrimus mortalium,Quos primus, et quos cernit extremus dies:Invecta tanta cladium cui diritas,Me noctem agentis per nigram, non per diem,Prementis usque et usque dextra numinis.Per et medullas ira, venas et meansTabefacit omne corporis robur Dei,Confringit ossa, membra fluxa dissipat:Et felle circumuallat, ac molestiis,Involvit et ceu mortuum caligine.Ne fugere possim, vinculis onerat manus,Additque compedes, specumque saxeumIn carceris compingit, unde miser precesFundo obseratis auribus structus negatUnde exitum murus lapide firmissimo.Armatus ursus unguibus, leo iubamMinace fuluam fronte concutiens mihiEst factus: ob servavit errantis vias,Prensumque fregit, morsibus vastis premens,Partem reliquit et mei nullam mihi.Me ceu scopum, promens pharetrae silios,Petit, et meos renes agit per arundinem.Popularibus tota die sum canticum,Sum risus et iocus: mihi fel est cibus,Tristi sitim levoque siccam absinthio.Excussit ore dentium seriem mihi:Versavit atro puluere, cinere adobruit,Et pace spoliavit: nec est dubiis opemPetam unde rebus: cuncta iam amisi bonae,Et robur et spes in Deum periit mea.At tu cui rerum potestas omniumPater, pater iam parce, iam revoca manum:Absinthii et fellis mei clemens memorMiserebere: animus dictat hoc, firmat bonaeSpes: aliquis, inquit, laetus et veniet dies.Non est Dei benignitas consumpta, nonClementia est exhausta: quottidie recensEripit benigna quae malorum fluctibus,Testatur et fidem Dei: mea nititurMens hac, quietiora sperans tempora.Est facilis et mitis Deus sperantibusIpsum, quibus praesens, secundo numine est:Bonum silere corde non fracto Deo, etIllius exspectare dexteram, bonumEst ferre patienter iugum annis mollibus.Tristi quieta tempore patientiaPremit ore cernuo solum: patientiaFidit Deo usque fortis, in victa, omnibusExposita casibus: genas ferientibusPraebet, tacitaque sustinet convicia.Est ira sancti numinis brevissima,Nec deserit suos Deus: premit quidem,At vertit in melius minas: tandem manusPraesensque fractas erigit: munus DeiNon est genus non triste nostrum perdere.Iniurioso colla pede non proterit,Vinctosue calcat: tardus ad poenas, reisFavet: facilis et aequus, aequum temperatIus omnibus, circumvenire nescius,Reddit bonis, quae meruerunt reddit malis.Ah ne quis accuset Deum: sunt a DeoMalumque pariter et bonum: quid impie,Quid' nam fremis, tibique fieri iniuriamExsistimas? propter fremat sua crimina,Quisquis malus, vitamque damnet improbane.Scrutemur animos, intimosque pectorisSinus, et ad Deum revertamur, manusTollamus et mentes ad alta sidera:Nos nos fuimus et impii et nefarii,Nos egimus male: ipse iustus es Deus.Ut fluctibus maris, furore percitusIra tua nos obruisti: nubibus,Ne verba nostra mente pacata audias,Te condidisti: inter sumus facti lutumGentes, videt quos igneo sol lumine.Ridemur hostis hiante rictu, fabulaIocusque passim: nox diem, noctem diesUrget, nec est levare tenta spirituPraecordia: angor, aegritudo, vastitas,Fames, calamitas undique undique ingruunt.Fluunt, ut imbre, fine dempto lumina:Fluentque, donec nos ab alta caelitumPater poli benignus aspiciat domo:Tenere lacrimas num queam, puellulaeVidens pericla totque damna Sioniae?Teneam ne lacrimas, quem velut aviculam serusVenatus hostis caepit, inque carceremInclusit: immerentis in cuius caputIactantur undique saxa: clamantem, Perii,Quem pelagus immenso maris cumulo abruit.Nec sic tamen frangor malis, despondeamUt prorsus animum. te specu abdito, Deus,Tuumque nomen invoco: vocem meamAudis pater sic usque me pater audias,Praesens ut assis, absit et dicas metus.Tu Domine lites tu (potes nam) discute:Vitam meam defende: quae fiant mihiIniuriae vides: relinques in malisMe semper o tantis, feres caput in meumConsilia lentus inita, machinas, dolos?Cernis furores, auribus conviciaIn me accipis quae iactitant: non te fugitQuid cogitent, aperta cui sunt omnia:Vides ut illis sim iocus, sim canticum,Fugiente vel sequente solem vespero.O' surge Deus, iramque in hostiles domos,Tuumque numen verte, in ulti riserintNe nos, refer par et pari: callum impiisPectoribus ob duc: stirpe ab ima pessimeUt turba pereant exsecrata funditus.QRHNOS d.Ut heu, corusco quod nitore sideraVincebat aurum, saepius quod artifexPurgarat ignibus manus, pallet: viisUt hic et illic omnibus foedo iacent,Sacrae domus calcata coeno marmora?Sionis auro cariora corporaNati, loco non ullo habentur, urceisSpreti magis testaceis, duro manu.Spissoque figuli qui luto facti, probeNec igne cocti, et hac et illac perfluunt.Prolata praebet ubera catulis draco,Illosque (amor tantum valet sobolis) fovet,At struthione durior gentis meaeNatos alere puella non potest suos,Grato imbuereque anhela lacte guttura.Infantulis vix editis in luminisAuras, abhaeret lingua faucibus siti:Panes inedia fessa turba flagitantPueri gemente voce: micam porrigitNemo: unde namque porrigat, qui nil habet?Nuper affluebant omnibus qui copiis,Qui delicate pascebantur, intimisCruciantur infixa fame praecordiis:Vestes dabant quis fila quae Seres legunt,Nunc stercore et voluuntur atro puluere.Solyme luit poenis scelera gravioribus,Quam Sodoma, quae flagravit igne caelitus.Illa imbribus cremata subito sulpuris,Unoque periit impetu: obsidionis hanc,Qua tristior non exstitit, mora perdidit.Quae turba nutribant sacratam numiniComam, nivibus et puriores ScythicisERant, et albo lacte candidi magis:Coraliis certabat oris inclitumDecus, igneisque pulchra gemmis lumina.At nunc abiit et candor omnis, et color,Incogniti vicosque per fuligineObambulant vultum obsiti: vix ossibusHaerent, cutem praebent per ipsam visceraSpectanda ligno sicciora corpora.O' ter quater feliciores, hosticiEnsis furor, quam perdidit quos pallidaFames. perit statim, perit qui bellicoTelo: fames amicta pelle lurida,Lente enecat dira lue praecordia.Quid feminis est mitius, quid matribusEst liberorum amantius? dulcissimos(O' sortem acerbam, o fata miseranda, horrida.)Suos tamen coxere matres liberos,Pastaeque dapibus impiis sunt feminae.Effudit in Sionios bilem suam,Qui summa caeli templa nutu concutit:Fulmen reducta iratus excussit manu,Et tecta sacris dedicata victimis,Convulsa ab imo perdidit flammis solo.Illam quis ah regum putasset, ah diemQuis principum fore extimasset: BarbarusQua firma propugnaculis et militeInsisteret, deiecta victor moenia, etRudera sonante verberaret ungula?Sed institit, sed verberavit, et tenetFlore inclito regnum: scelestum scilicet,Vitiisque vincens omne flaminum genus,Tantae ruinae, caede polluti manusVatesque causa fuere, vates perditi.Talpis erant caeci magis: rerum tamenScientiam sibi arrogabant omnium,Deique mentem nosse: sanguine obliti,Purissimos se praedicabant, et proculUmbra prophanae vestis impura infici.Abisiste, clamabant, facesse concitoGradu malus quicumque, non fas tangereDeo dicatos: exsecrabiles magis,Quam sunt, erunt, fuere et ulli: ideo locisSermo omnibus, poenas daturos maximas.Nec irritus sermo fuit: Dei furorSubvertit illos, pessimosque pessimeMactavit: et, templi ministros et senesQuod non erant honore dignati, DeusNOn ulla eos dignatus est clementia.Illi quidem Nilo iubebant sidereSeptemfluo, tormenta, milites, equosUt qui foret missurus: at rebus levis,Tabescerent licet oculi exspectantibus,Trepidis nihil quicquam Pharo tulit auxilii.Ope destitutis ergo retia omnibusViis ubi tetendisset hostis: ultimaVenit dies, venit bonorum et omniumTempus supremum: nil super, nil est magisSuper priore de statu: Solyme fuit.Aquilae ruunt non praepetes tanto impetu,Timidas aguntque aves per atra nubila:Quam venit hostis concitatis cursibus,Tergo retortis brachiis per avia,Traxitque per lutumque saxaque corpora.Quin ipse rex litus oleo caput sacro,Qui vita nostra, qui voluptas, gaudium,Pulcherrima orbus urbe et arce, maximisLapsusque opibus, egens opis, nunc ferreisVinctus catenis, barbaro exulat loco.Gaudes puella, nostra rides et mala,Puella Idumes? gaudeas et rideasHusaea virgo: maius infundet DeusIustus tibi fastidienti poculum,Ebriaque turpiter iacens nudaberis.Finita culpa Sioniae est puellulae:Erit erit illud tempus, ac felix dies,Qua non sit exul amplius. Tibi caveHusaea, te sors expetit, poenas dabis:Sero ruina quae venit, gravis venit.
Oratio Hiremiae Vatis.
Audi pater supreme supplices, videQuantis premamur heu malis: hereditasEst versa ad hostes nostra: barbari tenentDomos: caremus patribus: raptae sinuMatres ab ipso coniugum: exitio datiCives, et igne et sanguine impleta omnia.Nostras pecunia bibimus aquas: focisCremanda pretio ligna vaeneunt: laborGravis labores urget: alterius maliFinem excipit gradus sequentis: nec daturQuies: cibi victusque gratia manus,Fame iubente, NIlo et Euphrati damus.In nos redundant impiorum criminaCollecta patrum: sordido premimur iugo.Ne panis importetur, omnes obsidetSilvas cruentus hostis, et vias: cutisHinc nostra furno nigrior: pars ne iacetEt ulla probro, feminae Sioniae,Sioniae passim stuprantur virgines:Aguntur in crucem duces et principes:Rapiuntur ad poenam senes: saxis teruntFrumenta iuvenes: ligna pueri baiulant:Spoliata luget curia senatoribus.Non cantionibus viae, non perstrepuntChoris: voluptas omnis, omne gaudiumPeriit: corona lapsa capite est. CriminaMeruere talia nostra: maeret anxiaMens, animus aeger est: diem vix sufferuntNigrante pressa nube lumina: est dolorTantus. quis o non vultibus doleat locumHabitandum, apris trucibus et acribus lupisRelictum, ubi Sionium stetit decus?At tu pater, qui saeculis cunctis manes,Solium perenne cuius est, sic immemorO' nostri eris? nec te tot exorant mala?Converte nos, et ibimus vias tuas:Ad patriae redire fac gratae lares.Priora nobis redde quaeso tempora:Satis ira saeviit et super gravis, pater,Pater priora redde tandem tempora.FINIS.