Et virtute regit cuncta potente Deus.
FErt animus ire scripta per, quae Spiritus
Vatum ore sanctus prolocutus, litteris
Curauit ipse memoriae tradi, Dei
Sionion toreumatumque Ecclesiam
Ornare cultu: Haud omnia omnes possumus.
Faue Parentis Nate supremi satu
Homo Deus, salutis author vnice,
Cui potestas omnis est polo, solo:
Amore verbi accende feruido tui
Nos, et tenebras differ oculis, et animo,
Caligines qua luce cordium fugas:
Vt te videre, et abditae cognoscere
Mentis tui secreta Patris, Iambica
Solomoniasque flosculorum imagines
Lege illigatas aureis includere
Numeris queam, non Aonis in montibus
Visas prius, Latioue dictas carmine.
Princeps ades, nunc spes, future maximum
Decus sed olim CHRISTIANE saxonum:
Adeste nati, filiae, nepotuli,
Et vos boni, sollicita cura caelitum,
Qui sunt, fuere, eruntque discipuli senis
Iam nunc Siberi: num colorum lumina,
Sigilla vos, pigmenta; crustae, marmora,
Pictaeque tabulae, gemmulae, rosae beant?
En stellulas, tonosque, pegmata, lilia,
Oscilla, Ebur, Colossulos, icunculas,
Dei artifex quas elaborauit manus.
Conuerrat alius, opibus inhians impijs,
Per fas, nefasque, linquat aurum quod suis:
Tyranna miserum tondeat cui iecur
Noctes, diesque cura: me intentum, sacris
Dum mella, apis matina vt, in pratis lego,
Laboribus, beata flatus aurula
Sancti regat. Bona ista nostra: tradere
Quae liberis mansura perpetim, iuuat:
Quis liceat o mihi congerendis immori.
Vnus ab aeterno fuit, est et trinus, in aeui
Tempus et omne Deus trinus, et vnus erit.
DEum docet natura cunctos, gentium
Vnanimis et probat omnium consensio:
Quod tam prope est, vt tangier palmis queat,
Oculisque cerni: sed quis, et qualis Deus,
Qui mentis et sit animus in nos illius,
Tantum eruditi caelitus norunt sacro
Sermone: qui trinumque, et esse vnum asserit,
Non separata segregatum essentia,
Disterminata et coniugatum Hypostasi
Numen, Patremque, Filiumque, et Spiritum
Sanctum, perenni gloria, potentia,
Sapientia, aeternoque iunctos foedere.
Ortu caret, fons omnium rerum PATER2
Autor sui, se nixus, expers termini.
De luce lux, imago inaspectabilis
Dei Deus, Parente maximo satus
Est ante res, VERBVM creatas, FILIVS,
Quem vox modo mortalis eloqui nequit,
Homo salutis factus ergo publicae.
A Patre manat SPIRITVS sanctissimus,
Natoque, vinclo vtrumque non solubili,
Pollens sui, qui nectit amor, et ignea
Vis, omnia per et pertinens, ad aethera
Verbo leuat credentium praecordia.
Hunc nec fuit, nec est, nec extra erit Deus,
A quo, per et quem sunt, et in quo, maximo
Tellusque gremio quae, polusque continent:
Iustus, bonus, clementia diues, genus
Mortalium vniuersum amore prosequens:
Suae sed ante cuncta tamen Ecclesiae
Parens, Redemtor, Consecrator vnicus.
E nihilo creat, et Verbo seruatque, fouetque,
Et virtute regit cuncta potente Deus.
ERgo bonus quod est, sua nec vult frui
Felicitate solus, vt produceret
Bonum Pater, Verbo imperantis Filij,
Per facta quem sunt cuncta facta, non chao,
Quae fuerit aut re, luce bis terna extudit,
Amans et operis vegetat almo maximi,
Vigore, per quem fusus omnia, Spiritus,
Tum non videntur quae, sui apparentium
Ad regis alta praepetum atria copias:
Tum quae videntur, siderum frequens decus.
Conuexa solem spatia sulcantem aetheris,
Ignem. patentis aeris campos, mare,
Terrae solum, floresque stirpes, arbores,
Aues, feras, mutosque natantum greges.
Discedit ab opere Hyramus suo, pater
Et Icari: non architector maximus
Mundi relinquit fabricam, praesens suo
Vbique Verbo, Spiritusque potentia.
Hinc temporum vicissitudines status
Seruat tenor, propagat et genus suum
Tractus per amplos et maris animantium
Innumera proles et spatia terrae: obruit
Hinc nos quotidie quot bonis? vitalibus
Auris, calente solis almi lumine,
Ac imbribus, frugumque copia, cibis
Et reficit, laetosque reddit: viuimus
Adeoque in ipso Numine mouemur, sumus:
Notatus aduersarijs caelestibus,
Nostro pilus nec minimus vt de vertice
Dei sine voluntate nutus decidat.
Numinis e limo dextra bonus, integer, expers
Labis, homo est primus factus imago Dei.
IAm sol polo micabat alto, sidera
Ibant in orbem, signa temporum, die,
Et noctis, annorumque: prima corpora
Certis erant reuincta legibus: suas
Aer volucres, piscium pontus greges,
Pecudes habebat terra, flores, arbores,
Erat suis et artifex laetus bonis:
Cum, cuius ergo condita omnia, extitit
Imaginem qui numinis ferret, solo
Daretque iura homo: propria Deus Ioua
E caespite hunc compegit ipse maximus,
Et optimus manu, oris haltium sacri
Et indidit: Hinc liber, et iuris sui,
Reddens Deum, ceu specula formas concaua,
Est factus, absque labe, iustus, innocens,
Sanctus, pudicus, integer, verax, bonus,
Vi praeditus sapiente mentis, cognitum
Autorem amans, pendensque de verbo illius,
Nutuque, gnarus omnium rerum, metus,
Tumultuumque mentis expers, corporis
Et pestium, necisque, perpete incola
Felicis aeuo nemoris, et cultor Dei
Consorte cum, latere viri facta, tori,
Et vniuersa liberum propagine,
Caput futurae Ecclesiae pulcherrimum,
Orbis decus, rex, arbiter, minor Deus.
Inuidia in mundum Satanae est ingressa, potente
Mors hominumque tenet sub ditione genus
AT vnde mors, quis omnis autor est mali?
Fastus superba elatus inuidentia
In veritate non stetit, factus Satan,
Ex angelo, qui teter est, pulcherrimo.
Nam cum recens, sic elocutus conditor,
(Spectare se, pendere de nutu suo
Vt disceret) foret homini sato: caue
Tangas boni scientiae, et mali arborem:
Nam quo die de fructibus gustaueris
Eius, peristi morte: contra vipera
(Daemon latebat ipse nequam vipera)
Nil est pericli: carpe, carpe femina,
Ait, eritis nam Dijs aperto lumine
Pares, boni, malique gnari: non satis
Heu cauta paret virgo, mandato Dei
Mendacium ante sponte ponens, detrahit
Pomumque, porrigitque viro: edunt: ilicet
Nudos vident se, perijt omnis et decor
Natiuus animae, corporisque: hominem occupat
Est quantus anguis: in caput vasto ruit
Pelagus malorum pondere impium: fuit
Quod ante, non est amplius: stultus, nocens,
Sceklerumque seruus, obrutus caligine,
Raptus sibi, Deoque mendax, ad bonum,
Et cuncta, caelo quae placent, emortuus,
Sui insolens amator, hostis Numinis,
Ad imperij nodisque nutum viperae
Reuinctus, ipsa inanitate inanior,
Mortis reus, perennibusque tartari,
Orco resorptus, vstulandus ignibus.
Quid serpens gaudes? tibi, semine virginis ortus,
Qui caput illisum conterat, vltor erit.
OCharitas in nos ter vnici Dei:
Iram furoris temperat clementia,
Nec labe peccati inquinatum, perditum
Opus potest amare non autor suum.
Diras in anguis ergo caput edens, dolis
Illud plicatis mille conseptum, nihil
Dolentem Adamum, nil rogantem, sed fuga,
Odisse Numen se fatentem, frondibus
Ficulneis dum inuoluitur: sed et scelus,
(Cum Deus: vbi es, cur nuditatis te pudet?)
In Numen ipsum conferentem, retrahit
Orci petentem pallidi horrendos specus,
Vltro aurea promissione: virginem
Lites et inter te Draco seram et odia
Aeterna: tibi MVLIERIS obteret caput
SEMEN, strues tu calcibus dolum illius.
Non propria, quae reliqua nulla erat (statum
Obgannias ne lucidae mentis) sacri,
Est efficax oracla per caelestia
Qui, spiritus sed vipotente, angustijs
Cor recreante in vltimis, iam mortuus
Vitam recepit hac Adamus, et Dei
Sancti recipiunt omnibus beneficio
Aetatibus. nam non datum est nomen aliud
Apud homines sub aethere alto, quod neci
Mortem nigrantis dedat vmbris editam
Noctis, ferat vitamque rursus, quam tuum,
Opera aboles qui CHRISTE fatanae virginis
Semen, grege vnus factus e nostro, sine
Labe, repetisque ab hoste poenas improbo.
Mala iuuat vetitae si malis mandere mali:
Exul, inops, mala nunc plurima Adame feras.
IN Filium ergo, pro Patri sese reum
Qui stiterat homine, furor, et ira numinis
Procumbit, et, nocentis innocens vices
Quod explet, homo iam iustus est rursus fide,
Beatus in spe viuit et summi boni.
At expedibat, esse superis qui pares
Ambiuerant, quam vindicis grauis foret
Vt ira scirent viuidi, et face trifida
Minacis, et fastum arrogantem ponerent,
Ac mala, miserias et suas agnoscerent:
Ambos reatus sordidat signis Deus:
Euam dolore procreandi liberos,
Eamque coniugi imperanti subijcit:
Labore Adamum, propter et terrae solum
Illum execratur, vt ferat cum sentibus,
Spinasque, carduosque sudanti, cibum
Et nisi relinquit olera nullum, duriter
Ac comparati panis escam: dum cinis,
Puluisque fiat, ortus vnde, et eijcit
Felice sede: factus exul qui mala,
(Cuncta experitur dum sibi aduersarier,
Caelum, aerem, duramque terram, bestias)
Quae vidit heu, videre quanta posteri,
Et nos videmus? at tibi sit gratia
Aeterne Fili Numinis, qui subleuas
Damna exilij, tuoque nostri sanguine
Sordes reatus abluis: corpus licet
Condatur et solo, excitatum patrio
Meliore reddes sorte caelo, vbi socia
Cum mente viuat sempiternis seculis.
Ne sit solus homo, faciat quae prole parentem,
Iungatur virgo cum mare quaeque suo.
NOn esse quod crator ipse nouerat
Bonum, foret si solus homo, somno iaces
Dum pressus, haud de vertice excitat tuo,
Nec pedibus, ipso latere sed puellulani,
Puellulam, qua pulchriorem non, videt
Solis iubar quod cuncta, vidit, et tibi
Deducit, et Adame sociam dat in manum:
Imaginem qui cum sui cernens, ait,
Os osse nostro, corpus hoc de corpore:
Fecunditate muneratur coniuges
Verbo, Deus, replete terram, et crescite:
Eono inuidus nec spoliat autor hoc malos,
Et perditos: quod ante sunt, eadem obtinent
Mulierque, virque membra, nisi quod, erat honos
Qui prius, onus nunc est, laborque, et foeditas,
Quod optimum est, contaminante insania,
Ratione quae non vult regi, libidinis:
Ideo pudorem, et pellibus nouum, forent
Nota reparandae quae per Agnum perditae
Felicitatis, obtegit Deus: pater
Adamus, et sit Eua mater: scilicet
Laetatur illa, seque diuino putat,
In integrum qui cuncta restituat, viro
Auctam: manebat laus. Sed ista virginem,
Erat officina quae futura Numinis.
At seminario hoc tamen hominum genus
Ortum, patet qua terra, coetu cum sacro
Ecclesiae habet, et vsque habebit, dum ferat,
Qui condidit, finem omnibus rebus, Deus.
Fraterno squallet tellus noua sanguine, caeli
Fusus et ad Dominum clamat in astra cruor.
ANguis quidem proiectus in ventrem ambulat
Antiquus, ore humumque mandit cernuo:
Idem tamen, quam calce figat seminis,
Dir am bisulco vulnere fremens subijcit,
Furensque grassator aciem dentis: iacet
Praescriptiones nil morante patrias
Eductus hinc blando ore (sanguinarius
Hypocrita omnis) Abelus inrus, seminis
Cultor futuri, caesus a fratre innocens:
Aris fide quod pinguibus bidentium
De grege crematum caelitum respexerat
Magis parens, quam dona, fruges, mortua
Fratris Caini: non amat, cordi quibus
Pietatis vmbram persequi, rerum pater,
Cui veritas, probare nec fucos solet.
Hinc quantus heu miserrimo luctus patri,
Matrique partus est dolor maestissimae?
Lapsus sui cernentibus fructus: perit
Vterque natus: Sed rogat tamen Deus,
Vbi tuus Caine frater: ille quid
Refert, ego num fratris existo mei
Custos? nocentem prodit excusatio.
Nam voce missa innoxius clamat, Ioua
Ait, vruor, quem terra bibit: Heu SEMINIS
Oblitus, esse noxiae maius putat
Scelus, remitti quam sibi queat Malus,
Ecclesiaeque exterminatus finibus,
Et lege, speque sine, fauore et Numinis,
Domo tremens, pauensque patris exulat.
Vita pios maneat quod caelo, corpore viuo
Iaride e terrios raptus ad astra, doces.
NOn excidunt promissa verbi, nec suos,
Sero licet, non respicit, tandem Deus.
Centum iacet luctu obrutus cum coniuge
Annis Adamus in dolore, et sordibus.
At crescit (vt quae sunt mala) omnibus locis,
Floretque soboles, et viget Cainica
Domus, nec vlla spes super: Cum nascitur,
Caesi in locum repostus, ipsa quem vocat
SETHVM, patri simillimum, mater: creat
Hic te: sacro qui praeco Semine de Iouae
Promissa spargens, edoces multos viam
ENOS polo: subit huic Cenanas, proximus
Et huic parens IAREDI MALALEEL:
His ortus HENOCH, aurea inter sydera,
dum fulget, vt Sol, et gerit sese ad Dei
Nutum, diem, quo iudicentur, nunciat
Et impijs, mirante morte petit polos,
Vigente erat, viuoque qualis corpore:
Testetur vt manere vitam perpetem
Caelo FIDE placentibus SOLA Deo:
Longaeue natus hoc MATHVSALA filium
Linquis LAMECHVM maximam partem simul
Hi de parentis docuerunt casu sui,
Serpentis et victore SEMINE virginis.
Coetus fuit quam pulcher hic canus senum,
Quam multa passus a Dracone! Sed Deus
Tutatus est tunc temporis furentibus
Cainicis, et nunc tuebitur omnibus
Ecclesiam, fremente Satana, seculis.
Numinis ira genus perdit mortale sub vnids:
Incolumem seruat lignea capsa NOAN.
QVi se coli nisi SEMINIS non vult fide,
Quod abominatum viperae illidit caput,
Contemtionem ferre non potest sui
Verbi Ioua, cultusque nugatorios:
Fraudes, dolos, iniurias nequit pati,
Ruptumque fas, tyrannides, libidines.
Regi quod ergo nec homines se spiritu,
Nec iudicari sustinerent amplius:
Super foret quod nec boni vel guttula,
Sed et medulla, et intimo cordis sinu
Nihil dies in singulos corruptius:
Non faustae opus plane execratus dexterae,
Vltricibus mortalium caelo genus
Contrarium perdit sub vndis, omnibus
Ruptis poli meatibus, repagulis
Fractisque abyssi, gurgitumque fontibus:
Perit hominum (spectaculum horridum) genus,
Aetate nulla experte poena, immanium,
Mixtum genus, caeloq';, terraque edita
Perit Gigantum turba (posteri, manet
Vltrix, cauete flamma quos) innoxius
Placens fide, promissione SEMINIS
Auctus sacri, secli sui iustissimus,
Arcae Noas ferruminator pineae,
Inclusus it cum liberis, et coniuge,
Animantiumque seminario omnium,
Inter notos, vesanientesque Africos,
Ligno per aequor, cui deest littus, noui
Parens futurus, Rexque mundi, et Pontifex.
Multicolor picto per nubila constitit arcu
Iris, et eluuij damna timere vetat.
RVrsus furorem diluit clementia
Deus, nec esse non memor, quamuis putent
Obliuioni se datos, fidentium
Sibi potest: coercet vndas, sistitur
Imber, fugantur nubila, orbis redditur:
Columba ramulum ore portat Gratiae:
Iam tuta cuncta, iam serena: deserit
NOAS, Ioua iubente, cymbam cum suis,
Animantiumque multitudine omnium,
Facitque sacrum: odore cuius maximus
Captus creator, diritaqte, cum suo
Ait animo, non amplius, non persequar
Terram, futurum propter hominem olim optimum,
Mihi vnice charumque: Nam iuris sui
Non amplius, sed viperae seruum genus
Mortalium malum est ab ortu, pectore
Scintilla cuius minima non restat boni:
Vti placet clementia ergo: Sint vices
Sationis, atque messis, aestus, frigorum,
Dies nec inter, noxque mittant, quam diu
Tellus erit: sit testis Arcus, leuibus
In nubibus decus aeris: iam crescite
Rursus puella, virque: Sub vestrae cadat
Animalium ius omne ditionis genus:
Sedare quorum carnibus sine sanguine
Famem timor ne sit: Sed immunis tamen
Cruoris hominum dextera esto: patrabitur
Aut si qua caedes, expiator sanguine,
Humana iussu quem manus fundet Dei.
Alba Semi rubris habitat tentoria velis
Iaphetus, Chamios omina pagris agunt.
HAbent suos vel optimi naeuos viri,
Sine vicijs nec sanctus vllus extitit.
Agros colit, ponitque vites ordine
Indemnis ex seruatus vndis cum suis
Noas: videt iacere vino filius
Victum Chamus, ridetque nudum: non suos,
Moti pudore liberali Seminis,
Iaphetus, et Semus oculos contaminant:
Sed nuditatem pallio tegunt patris:
Quid fit? minoris execratur filij
Prolem NOAS, sub seruitutem subijcit
Fratrumque: contra viperae aduersarium,
SEMEN puellae laudibus, Iouam, inclytum.
Celebrat, Iaphetumque tabernacula
Includit in Semi, vnde gentibus salus,
Euangelij per voce suasis, coetui,
Erroribus valere iussis impijs,
Ecclesiae iunctisque sacro. nam Deus
Qui totus ardor, totus est clementia,
In omne diues est genus mortalium,
Superque cunctos gratiae mitis suae
Fundit fauore, qui cient nomen fide
Magnum ipsius. sacri ergo SEMINIS parens.
Semus quidem est, sed Iaphetus nobis tamen
Dat particeps promissionis ASCENAM,
Propaginis patrem Ascenam Germanicae.
Cur inter turris Babylonica rumpitur? alta
Astra sub aedificas cur renuente Deo?
SEclis superbi sunt Gigantes omnibus,
Inane eis quod nomen est numen Dei,
Qui fas, nefasque per leonum instar, bonos
Venantur arreptosque, deuorant: Nepos
Chami tyrannus sic cruentus subijcit
Quos imperij ius cunque sub sui potest
Armisque vique bellica, et ab immanibus,
In bestias innoxias conuertitur:
Damis doli parantur: in plagas cadunt
Leporesque pauidi, et hinnuli celeripedes,
Cum liberis exterminatur paruulis,
Thorique socia vir pius, flammam negat
Qui numen, idola improbatque, et patribus
De SEMINE facit verba promisso: ferox
Aequalis ipse graditur astris, et pede
Altus superbo proterit cunctos: sedet
Sublimis ipse, cernuum ad genua iacet
Vulgus: piorum nil mouetur fletibus
Minis Semi, Heberique monitis: Numini
Sed esse satagens par, sibi turrim excitat,
Attingat astra celsa quae fastigio.
Iustas in iras rursus ergo cogitur
Ioua ire, ab aethra seque mittit caerula,
Opus suberbum turris inspectum nouae,
Et ora, linguas dissonasque dissipat,
Dissensionum originem, et fontem omnium,
Et irae, et odij, et praeliorum. Cum Deus
Contemnitur, nulloque numero ducitur,
Punitur hominum iure contumacia,
Interque terris rumpitur Nimrodica.
Nec fuit, est, inter nec erit concordia coetus,
SEMINE qui nomen, quique Dracone tenet.
TEras perire, hominibus octo immunibus
Poenae, furoris ira quos inuexerat
Peccata propter fluctibus grauis Dei,
Et viderat, seruatus ex vndis NOAS,
Et liberis enunciat: sequitur pius
SEMVS parentem, natus at bonus Semum
ARPHAXADVS, SALASque, et ipse, nomine
Hebraea cuius dicta gens: tum PELEGVS,
Sono notauit ora qui discordia:
RAGAS, SARVCHVS, et NAHOR, THARAS, sui
(Vites nisi nocent vsque adeo contagia)
Erroribus pene implicati seculi.
Pulsans Olympum clarus altum gloria
In flore coetus omnis est, Nimrodica
Placent cui decreta, qua venit salus
Credentibus, facitque nihili SEMINIS
Promissa (quantus o dolor parentibus.)
Ignemque, lapsus qui polo cremauerat
Aris bidentes, iussa contra Numinis,
Colit perennis seculis sic omnibus
Ritus suos, et quet celebret naenias
Est impiorum multitudo maxima,
Ter vnici iacentibus sanctis Dei.
Serpentis et maerentibus tyrannide.
It patria ignotas deserta Abramus in oras:
O ire est quantum, quo iubet ire Deus.
EVphratis, et quam cingit vnda Tigridis,
Terram relinque patriam Thara sate,
Et quas tibi monstraueo plagas pete:
Illic eris, me dante, faustus, nomine
Auctusque claro multitudinis parens,
Certet in acta quae iacenti pulueri:
Amabo, qui te cunque amabunt, hostibus
Hostis tuis: nascetur olim SEMINE
Felicitate cuius opera, sustinet,
Erunt beatae, terra quas gentes, tuo,
Rerum sator ait: iussa Abram facit, procul
Mora: Dei mandare, hominis est obsequi:
Ferturque in oras, nescit et quas, cum suis:
Res mira, cultor ignis impius domi
Qui fuerat, exul fit pater credentium.
Non nos Deo commendat in nobis boni
Vis vlla quae sit, stirpe ab ipsa qui mali,
Hostesque caeli nascimur: motus suo
In hominem amore interminato, foedere
Ictoque cum parentibus, Abramum vocat
Erroribus contaminatum publicis,
Largitor omnis et boni dat credere
Gratis vocato, Spiritus dono sacri,
Verbis Deus promissionis, non sua
Virtute quod sit integer, iustus, pius:
Sed sanctitate SEMINIS sui, in fide
Seruatque fortem perpeti fugas, famem,
Et raptionem coniugis, mala et omnia.
Thariaden simplex reddit confisio iustum,
Et testa Fidei signa putatus habet.
IAm viderat septemfluus, dimiserat
Donis et auctum regijs Nilus virum
Sanctum: latrones barbaros qui vlciscitur,
Recipitque fratris editum satu, Dei
Semoque decumas dat sacerdoti omnium:
Templi colens delubra caeruli Ioua
Cum rursum: Abrame quid times, quid angere?
Animum meo recipe animo charissime:
Eto tuus defensor, et pulcherrima
Merces: patrem non esse qui te nominet
Doles? erit, non editus vel semine
Tibi Atriensis, seruulae vel sanguine:
Sed proprio: promissa rata non sint Dei?
Certum est, micant quot aethere alto sidera,
Tam, qui tibi gignetur ipsi, Filius
Numerosae erit propaginis parens, salus
Autore quo redibit omnibus: minus
Quoque dubites, post Abrahamus nomine
Hac ipse sis, et socia Sara sit thori:
Hanc credulus promissionem concipit,
Operantis intus vi potente Spiritus,
Quod Abrahamus mente, iustus, integer
SOLA FIDE pronunciatur, accipit
Notamque circumcisionis corpore,
Credentis animi testimonium, sacro
Cumulatus et flatu, illa sperat, quae Deus
Sibi, suisque pollicetur, et fide
Pellit volucres victimis, ac perpeti
Felicioris cuncta promtus patriae
Subdit malorum spe caput sub gurgites.
Obscenae flammis Sodomae caelestibus ardent,
Lothe fugis, coniunx stat tua valle lapis.
DOcet suos, vir sanctus et viciniam.
Totam, explicans quae sit voluntas Numinis,
Cultusque caelo gratus: Est, quo purius,
Oracula et sincerius caelestia
Vulgantur, vbique maior improbum manus.
Opima Sodomes, et Gomorras incolae
Loca, similes pomarijque agros tenent
Edenij: denunciat malum malis
Haranides: ferro irruit, captos rapit
Codralomorus: liberat captos manu
Armata Abramus: nec mala impios, bona
Nac corrigunt: ingurgitassent vir, puer,
Matres et ergo in scelera se, rigidam et fero
Ferret, Dei secura, freta insania
Furore cewruicem, atque abisset in nihil
Fas omne, probitas et iaceret, et pudor,
Nec vicia caperent nec scelera sese: graui
Nidore mensarum excitatus, et gulae,
Oppressione pauperum, et libidinum,
Fari molesta lingua quaenon sustinet,
Clamore, sulphur a Deo pluit Ioua
Ignemque (parciturus omnibus, forent
Decem boni modo loco in illo) inuoluitur
Flammis, patet qua, regio tota: moenia
Nusquam superba protinus: oritur lacus
Asphaltis vndis aestuansi infamibus.
Cum filiabus Angelis ducentibus
Exit periclum Lothus: ipsius salis
Vxor trahit, quod respicit, Cippum: Dei
Tantum nocet, non obsequi sermonibus.
Non malus, et curis, et vino Lothus onustus,
Permissus sibi homo quid sit, agatque, vides.
IN Litteras quae Spiritus refert Dei,
Quis nam bonis obesse dicat moribus,
Teneris nec instillanda puerorum auribus?
Vt, cum Noanis interiret fluctibus,
Totum perijsse sulphuris mortalium
Genus putant sic imbre Lothi filiae.
Matris vident post ergo quod casum patri
Solas relictas, vnde reparari queat,
Salus futura, SEMEN, olim gentium:
Miscent patri vinum: ante curis ebrius,
Mero magis oneratus, implet inscius
Natas parens: Ammona creat haec, illa fit
Mater Moabi. Destituta lumine
Verbi vident quid ratio non faciat, viri
Sibi relicti vt turpiter se maximi
Dent saepius: qui castus inter omnibus
Est sordibus contaminatos, et dies
Noctesque mentem cruciat opera ob impia,
Oculosque et aures, ipse fit qualis? satae
Patre filiae optimae optimo quo decidunt?
Nemo sibi praefidat, et superbior
Non posse labise putet: nemo malus,
Et inquinatus turpibus miser notis,
Desperet vnquam de Dei clementia:
Ex prole sibi Christus auiam incesta eligit.
Affectus mactat patrios Abramus, et orbus
Sit potius mauult, quam sine amore Dei.
NOn hagare modo, hortante Sara Ismaelus
Qua nascitur, Abrahamus, ipsa sed, gerens
Promissionis carne signum, iam quoque
Parens fit vxore sterili, senex, anu:
Adeo Deus nil non, modo credas, potest.
Fidei fouet Sara ergo filium sinu:
Carne editus cum matre pellitur foras
Ferox, et ortus insolens primordijs,
Risor: Deus quem non tamen plane abijcit
Propter, futurum, Abrabamum etiam aliquid: Isacus
Crescit puer: sed crescat vt etiam fides
Patris, sacrum sibi fieri iubet Deus:
Vincit Fides parentis affectum, caput,
Semen fauillis mortui sperans, manu
In filij iam iamque librat acinacen
Cum vox ruit polo Angeli: ferrum abstine.
Factum satis periculi: Deo simul,
Et te tibi probasti oboedientia:
Meine amantem non amem, caelestium
Ait parens? ita Ioua viuam, filij
Prae me putasti quod mihil, vitam bene
Dicam tibi: quot siderum micant polo
Faces, habet quot parua arena corpora,
Erit tibi, potita fortis hostium,
Quos vt pedum scabella proterens premat
Stirps: in tuo sese beatas SEMINE,
Carent Dei quae gloria gentes, ferent.
Adeo fides oboediens caelo placet.
Saraidae thalami sociam, prolemque ministrat,
Est munus cuius, quod sumus omne, Deus.
IVratus atriensis Abrahae femur,
Deo, ELISERVS, inuocato, quam rigat
Euphratis hinc, inde vnda rapida Tigridis,
Bathuelida capit patria domo, Iouae
Ducente genio, nato herili coniugem.
Connubio laetatur Isacus nouo,
Annis graui maerore confectus tribus,
Desiderij sensumque materni leuat:
At sterilis est Rebecca: vir sanctus thori
Ergo rogat fecunditatem, quattuor
Post impertratque lustra tandem: liberi
Munus Dei caeleste sunt: at mutuis
Conflictibus materna gemini viscera
Turbant: Minori seruiet maior, Iouae
Oraculum respondet: editur Iacob
Cum fratre villoso: ex vocantis gratia,
Hoc abdicato, sed retento illo, rata
Decreta sunt electione Numinis.
Hinc, semper exercentur vt malis boni,
Post condidisset quam parentem humo, Isacus
Migrare Geraras cogitur domum, fide
Et firmus infirma licet, tamen fide
Semente facta, ibi inuenit centum, patris
Refo ditque puteos exul, et docet suos
Inter furentes inuidorum iniurias,
Regitque, spe viuensque SEMINIS sacri,
Verbo beatus, et patrocinio Dei,
De dextera potente pendet Numinis.
Esae, dum ventri seruis, sectaris et apros,
Interuorsa alius munera patris habet.
SIluas amat, colitque saltus, concutit
Septus latrantum copijs venabulum,
Agitque apros, figitque in obstantes plagas
Truditque ceruos Esaus leues, virum,
Placens sibi, magnumque sese existimat,
Primus suae quod sit labor matris: bonus
Iacobus at vir, integer, simplex, domi
Matris, patrisque iussa obit, dat et operam
Semo, Semique filijs: vendit suae,
Ius Esaus , ludum arbitratus, et iocum,
Aetatis, et se honore primatus sua
Sponte ipse, ventris gratia, priuat: Patris
Contra voluntas ergo quam fert Isasci,
Contricis astu, temperante caelitum
Sic patre rem, sine quo nihil fieri potest,
Maior minori posthabetur: nobili
Absentis, et sectantis in campo feras,
Esai Iacobus veste amictus, pellibus
Manusque collumque inuolutus, a patre
Felicitatur rore caeli, pinguibus
Terraeque glebis, sceptri honore, sacrufica
Et dignitate, et omnibus laetissimis:
Plorat repulsus Esaus, sed nil agit.
Infestior superbis omnibus Deus
Contemta tollit, abijcit tumentia.
EXILIVM, ET APVD AVVNCULUM SERUITUS.
Isaciden odit quem frater, Auuculus auctum
Fortunis vexat, persequiturque socer.
FRementis ira fratris anxiae minas
Matris suasu, et iussibus patris fugit
Iacobus, in viamque se dans, aetheris,
Saxo cubat dum fessus, et somnum capit,
Diuina scalas visa cernit, angelosque
Inambulantes, audit et voces Iouae,
Numerosi adauctus pollicentis seminis,
Quod, qua venit Sol ortus, vndis mergitur
Et qua maris, grassetur orbis in plagas:
Venit inde Charras, et greges anunculi
Pascit, sibi quo Rachelam det coniugem:
Promittit ille, sed Leam post collocat,
Nunquam fidem non fallit vt auarum genus.
At compos ille fit tamen voti, accipit
et expetitam: quae viro sterilis suam
Ancillulam dat Balam: eam imitatur soror,
Cessauerat quod parere: bis senae Pater
Prolis maritus coniugum fit quattuor:
Aestum ferens interdius, pernox gelu,
Denis bis annis pastor ouium sedulus:
Ad vltimum pertaesus iniusti dolos,
Fraudesque soceri, affiniumque iniurias.
Abit Ioua iubente cum suis, Syrus
Insequitur, vt retrahat eum: sed Isaci
Terror, Deus Abrahaeque dexteram impedit
Labanis: ergo foedus ineunt, hic domum
Et repedat, ille quam institit, viam ambulat,
Tutus sacerque Numinis beneficio.
Cum Deus in te hostis veluti se inferre videtur,
Isacidae scutum corripe, victor eris.
OCcurrit agmen caelitum sancto viro,
Vt et greges, et coniuges, et liberos
Tegat illius, prohibeat omnibus et malis:
Laetatur esse se Iouae curae: suum
Ad Esaum deinde fratrem seruulos
Legat, regressi qui manu cum militum
Ipsum venire nunciant: miser timet
Iacobus, et opis, et nihil videt auxilii:
Quid faciat? arma, corripit preces, fide
Ardente fusas ad Deum: quis leniat
Adornat et fratris animum dona, et vadum
Matres Iabocci traijcit cum liberis,
Resistit in ripaque solus, cum facit
In eum impetum, cui nomen est Mirabile,
Velut hostis: hic repugnat acriter, Deo
Ipso iuuante spiritus scintillulam,
Instanti et instat, vrget vrgentem, femur
Et alterum perstrictus, integer prius,
Israelis iam claudicans nomen gerit,
Deique pariter hominis et victor, bene
Sibi precantis omen audit, et videt
Ostendere iubar se polo tandem aureum
Solis, dat et, capitque fratris: dexteram
Adeo in manu sunt corda cuncta Numinis.
Exercet semper crux sanctos aspera, nunquam
Non laetis inter sollicitumque venit.
O Vita nunquam non piorum obnoxia
Malisque, calamitatibusque: qui putat
Iacobus in portu esse iam tuto, mare
Vaesaniente aufertur in vastum Noto.
Rapi vnicam (puellulas haud publice
Tutum vagari) sibi videt natam parens,
Et, Leuis, et Simeonis audaces manus,
Raptum sororis vindicantum saeuiter,
Abominatus, defodit fictos Deos,
Domumque purgat, ac Deborae, et coniugi
Maestissimus carissimae terram inijcit:
Bilam, patris Rubenus inuadens thorum,
Nefaria contaminat libidine,
Primo generis et spoliat ipse se loco:
Dilectus alios ante patri, somnia
Ob dignitatis, Agarenis venditur
Inuidia, et odio a fratribus flagrantibus,
Renunciaturque interijsse a belluis:
Cernit nepotes dextera Iouae suos
Deinde Iudae filios perdi, ipsius
Cum Thamare furtiuasque nuptias nuru:
Tandem malorum ne quid et desit, patrem,
Casus leuamen omnis, et curae, senem
Senex tumulat, aeuoque confectus graui
Licet, dolore animumque perditus, miser,
Malisque pressus est: tamen constans fide
Se sortis inimicae inter erigit vices,
Promissionis speque viuit aureae.
Racheliden odium vendit, mendacia claudunt.
Carcere, quo sceptris bos, et arista beant.
VEnundatus mangonibus Niloticas
Puer domo defertur in terras, procul
Apatria, Iosephus: equitum mancupi
Emtum Magister accipit, seruum facit
Et Atriensem: amoris aestu percita
Oculos ad illum, animumque petulans adijcit
Hera, metuens pudicus adolescens Iouae,
Nefarium, Deo regente, potens sui,
Scelus, recusat Veneris illicitos thoros.
Repulsa crimen illa regerit impium
Furiata, verso amore in odium: innoxius
Compactus ergo in carcerem obscurum (male
Praestat pati, quam facere turpiter.) lacu
Heu iusque praeter fasque tribus annis iacet:
Donec probatum respicit caelo Deus:
Tum laeta vero cuncta: somniat boues
Pingues, macrasque, bis Pharaon tritici
Spicasque septem: e carcere eductus venit
Iosephus; explicatque regi somnium,
Annosque septem fertiles denunciat
Instare, totidem et qui famem ferant, docens
Ratione qua penuirae occurri queat:
Res mira, seruus, atque prius ergastulus,
Regi sua probat dicta, subito Principis
Ac dignitatem torque, curru, purpura
Ornatus accipit, et Asenatham coniugem,
Doctor senum, seruator Aegypti, pater
Regis: Deus tam facile tenuem puluere,
Fimoque nouit excitare pauperem.
IACOBI IN AEGYPTVM CVM FAMILIA VNIVERSA MIGRATIO.
Non semper miseros sors importuna fatigat,
Isacidenque vocat Nilus, alitque Isenem.
IOsephi aguntur dicta: quam Nilus rigat,
Stagnante fecundatque limo fertilis,
Vim terra frugum maximam fundit: fames
Sequitur: opes reconditas Aegyptijs
Iosephus, exterisque vendit tritici:
Nati iubet Iacobus ergo comparent
Niloticis et ipsi agris cibos: patri
Parent, petuntque Memphin, adeunt principem
TErraeque: fratres ille comprendit decem,
In cacerem non cognitusque conijcit,
Simeone, fretrem sibi, retentoque obside,
Adducere adigit matre gentium Rechela:
Satisque tandem se male habitis indicat,
Dataque venia, amice eos amplectitur:
Atque ite, ait, me nunciate viuere
Patri (suo procurat ista numine
Deus) perijsse quem putat: mittit simul
Currus, et asinos, quis vehatur cum suis
Natis, nepotibusque: idem mandat Ioua,
Per nocte visum dormienti caerula:
Chamesias ergo intrat oras, comiter
Afilioque excipitur, atque Pharaone
Iacobus, et Gosseniae deducitur
In arua terrae, largitate regia
Et ipse, domus et alitur omnis, optimus
Senex, Propheta summus, acceptissimus
Deo fide, virtute carus omnibus.
Sic vita, plena quae laboribus, bonis
Plaerumque laeto terminatur exitu.
Nec rex, in Iudae nec deerit gente Sacerdos,
Dum veniat caeli missus ab arce Silo.
RAchelidae adoptat liberos auus sibi
iacobus, et praeponit instinctu sacro,
Qui minor es, Ephraime te Manasseo:
Ac iam futurus iamque funus, filios
(Dissentientes inter est nunquam Deus)
Vt congregentur bis monet senos pater,
Cum prosperis ventura et illis aspera,
Iudaeque cunctos ante flori liberum
Denunciat: Te generis inclitum decus,
Colet prementem inimica terga vindice
Fraterna dextra turba: submittent tibi
Eodem patre sati genua: catulus feruidi
Praedas ages Iuda vt leonis: excitet
Quisnam iubati, et humi cubantis impetum?
Non auferetur de domo sceptrum tua,
Subsellijs legisue consultus pedum,
Dum sospitator ipse nascatur SILO:
Ad hunc gregatim conuolabunt onnium
Coetus, patet qua terra cunque, gentium:
Ligabit ille vitis asinum ad palmitem
Onerarium: pulli rudentum gutture
Pleno trahent caeleste nectar Spiritus:
Vino togam, cruore synthesin suam
Vuae lauabit lumen oculorum igneus
Meroque, lacte dentis et ebur candidus:
Dixit, suos et aggregatur ad patres,
Poloque reddit Spiritum, corpus solo,
Afilijs bustoque auito conditur.
Vindicat in natos, quae commisere parentes,
Nec tamen ira caret fine, modoque Dei.
SCelus Patres quod in suos admiserant
Fratem, et parentem, in liberis vlciscitur
Tandem Deus: quod et oculos Chamaesias
Ad foeditates, et boues, et Simias,
Et oxyrinchos, et canes conuerterent,
Adsciserentque sibi nouos sensim Deos:
Aegyptiorum corda mutat: impia
Busiris haec cum sceptra concutit manu
Inter, cui Iosephus ignotus: male
Populum ferens is crescere, opprimit, iubet
Interfici recensque natos, flumine
Infantium et proiecta mergi corpora.
Ipsis acerba vita redditur viris
Ergastulis, opereque rustico, picis
Bitumen humeris dum gerunt, ferruminant
Et oppidorum structioni besalos:
Non stipula, non palea datur, nihilo tamen
Pensum minus poscuntur integrum: gemit
Sub verberumque, onerumque mole, clamitat
Collum, manusque attrita turba: Mitior
Audit Deus gementium suspiria,
Et foederis cum patribus facti memor,
Ob gloriam, decusque nominis sui,
Aegyptiorum vlturus impium nefas,
Suos benigni lumine oris respicit,
Vt seruitutis liberet durissimae
Iugo, reducat ad solumque patrium,
Solum saluti destinatum gentium.
Educat Amramiden ignara Pharaonis aula,
Ne sint decreti non rata scita Dei.
NOn est Deum sapientiae vis, consilii
Prudentis aut contra vlla, nec furor potest
Mortalis impedire Numini semel
Decreta, magnum quod tuetur aethera.
Neci editus, seruatur ex vndis fide
Matris, patrisque transque fertur regiam
Moses in aulam, fitque natae filius
Pharaonis, adoptatus ab ea, combibit
Sapientiamque Aegyptiorum, maximis
Dictisque pariter, atque factis inclytus.
At lustra cum bis ageret octo, aula exiens
Fide, recusat amplius iam Filiae
Natus vocari regiae, ad populum Dei
Et transit, eligitque cum suis pati,
Bonis frui quam perditus fugacibus:
Christi ratus probrum, ampliores, regijs
Opes opibus, et gloria Nilotica.
Ad vindicandas dein suorum iniurias
Aggressus, odium incurrit, et periculum:
Vt ergo vitae consulat, potentiam
Furentis exeatque regis, qui neci
Quaerebat illum, sponte profugus exulat,
Spectans fide, excitata quae, caelestia.
Sint tibi signa Pedum, Deus inquit, lepra, cruorque,
Thariadum Mosen constituitque ducem.
QVa condit inter nubila Orebus caput,
Pascit greges bidentium, et rubum videt
Ardere Moses, nec cremari, territus
Auditque vocem: Qui fuit, futurus est,
Et semper est, parentium vestrum Deus,
Ille Abrahae Deus, Isaci Deus, Deus
Iacobi ego: quos gentis exprimit dolor
Questus meae, scelusque vidi Ageyptium.
Auribus et hausi, vindicatis et ideo
Venio daturus lacte terram quae fluat,
Et melle: abi, Pharaonique nuntia,
Dimittat vt gentem Isaci, sacrum Iouae
Facturam in ipso hoc monte: non dabit scio,
Malus exitum ille, nisi malo: nec tu mihi
Causeris oris tarditatem: quis loqui
Tandem dat homini, quis facit mutum, facit
Surdumque, nisi Deus? habeatur at fides
Ne non tibi, iam nunc meo do plurima
Miracula, atque monstra facias nomine:
An non tibi virga in manu? Viden, abijcis
Simul atque eam, mutata tortus est Draco:
Quid sana non modo, et leprosa dextera est
Sinum intra, et extra? quis ages si nil, aquam
Effunde sumtam flumine, et fiet cruor:
Ergo mora fac iussa correpta mea:
Tecumque, cum tuoque fratre ero: tibi
Sit lingua vt Aaron, tu Deus Pharaoni.
Felix vocanti quisquis oboedit Deo.
Obteritur diris tellus Aegyptia plagis:
Rex obdurato pectore marmor habet
POpulum Iouae rogatus vt gentem Isaci
Emittat, opera Iannis, et Mambris, malus
Se peior, acriorque Rex furit, fremit,
Laterum aggrauat onus: nec minae mouent eum,
Nec signa: quare exempla cogitur edere
In obstinatum maximus rerum pater:
In sanguinem ergo vertitur Nilus, fluit
Foedi cruoris vnda riuis decolor,
Turbaeque ripas strage squameae inquinant.
Ranis scatet palustribus tellus, quibus
Squalent domus, panaria, penetralia:
Fiunt pedes, et muliones puluere:
Oestrum, culex crabroque Memphin occulunt,
Et musca densa, nube: sese noxiae
Passim incitant ferae in homines, et belluae:
Armenta tristis perimit, et greges lues:
Exhaurit vrbes foeda totas pustula:
Miscetur axis murmure immenso, micat
Aether, tremit caelum: procellis arbores
Franguntur, agros grandinesque verberant
Mistae ignibus: quae durus imber relliqua
Facit, attelabus erodit, etbruchus sata:
Inducitur caligo terrae tactilis
Triduo Canopi: nec tamen fit mitior
His, excitati ad gloriam Dei, malis,
Regis animus: genius obit, plaga vltima
Quae, donec Aegyptum, atque nocte dat neci
Vna omnia vltor primigena, luctu domos
Completque cunctas, eiulatu, planctibus,
Duri atria adeo et ipsius Busyridis.
Mactatus balans, caesi agni ab origine signum,
Quae noceant animis, corporibusque fugat.
IAm liberandi iamque, sumtum de grege
Ad vesperam agnum intaminatum mactitant,
Iubente Mose, per domos Israele
Nati, aedium linuntque postes sanguine:
Exterminator praeterit tinctas fores:
Assa replent carne intus ipsi viscera,
Libisque festinanter, atque agrestibus
Herbis, manu pedum tenentes, penulas
Cincti, pedes et expediti calceis.
Quis Christe, quis non hoc notari te videt
Ritu, beata maximi proles Dei?
Sine macula tu factus agnus victima,
Aspersa, fundis sanguinem, quo pectora
Euangelij hyssopo a malis sacra omnibus
Purgantur, et redduntur ira Numinis,
Et morte tuta, perpete et flamma inferum:
Das igne tosta caritatis, non modo
(Temerarius facessat error) Spiritu,
Sed ore quoque terenda viscera, omnibus
Sint corpori, et animae vt saluti, credulis:
Sinceritatis quis iubes panem adijci,
Et veritatis, atque lactucas crucis:
At calcei, baculique nos typus monet,
Ductu tuo properare quemque Aegyptijs
Nitentis ex ergastulis domos poli.
Impia turba perit, pia turba perambulat aequor:
Fide Deo, quo te mittit iterque tene.
MAlo Pharaon, quem rogatus contumax
Toties negarat, exitum de finibus
Coactus Hebraeis dat: ergo diuites
Mercede, iussu, pro laboribus, Iouae,
Auroque, et argento, atque veste plurima,
Quae mutuarant, liberati ergastulis
Rapiunt viam: columna noctu flammea,
Interdiu praeeunte nube: protinus
Mutatus ecce cum tyrannus ingruit
Equisque, curribusque, vique militum:
Populus fremens quiritatur: est figae locus
Nullus: mare hinc, at inde montes inuij
Claudunt: premit rex terga: Moses ingemit,
Clamat, suos manere dextram Numinis
Hortatur: et sine mare discedit mora,
Et hinc, et hinc concrescit instar marmoris,
Natura praesto tota cuius numini,
Deo iubente: per meant Israele
Aequor sati: gens decolor furit, ruit,
Ratus patere concauum pontum omnibus:
Medium tenetque iam mare: aereis Ioua
De curribus turbat rotas: insibilat
Repente ventus, ilicet reuoluitur
Aequor: Vorago (nil Osyris, nil iuuat
Latrator ipse) pelagi inexplicabilis
Haurit sub vndis vorticosis cum duce
Militem, equites et vniuersos: fluctibus
Eiecta cernunt arma, et ipsa cadauera
Israelitae (liberatos gratias
Est agere par) Iouamque, tollunt laudibus.
Vndae emendantur, laticesque ceraunia fundunt:
Nubibus esca fluit, barbara turba cadit.
EXOD. XVI. XVII.
CItius nihil senescit atque gratia:
Humana nec pendere mens vult de Dei
Tantum manu. nunc esse nullas igneo
Sitis sub axe quis leuetur, nunc aquas
Non potui queruntur Hebraei, minas
Iactantque, panes iurgioque, carnium
Ollas, Canopicasque mensas flagitant.
Sed non tenax promissionis non suae
Ideo est Deus, malosque perdit: impijs
Ne murmurantium ergo sit tumultibus
Locus, iubet non grata quae gustatui
Dulcescat vnda, ligno amaror pellitur:
Quas inuehit cumulantur alituum Notus
Et castra et agri stragibus: fetae polo
Instar pruinae Manna nubes depluunt:
Ne pane tantum sed magis verbo Dei
Ali putemus nos: Silex vim maximam
Percusa aquarum erumpit: irruit ferus
Amalechus, extremosque carpit: Iosuam
Armat, iugum petitque collis, et leuat
Virgam polo, votisque rem Moses gerit:
Cum fratre fulcit illius Calebius
Manus: repulsam nesciunt credentium
Preces: fugit lux, hostis et fusus iacet:
Victor reducit copias Dux praelio
Authore, qui, quae vult, cuique dat, Deo.