ROmanum flavus taceat Tybris Amphitheatrum;
Nae mirabor opus nunc Leopolde Tuum.
Sic animas pietate solum, caelumque serenas,
Et Triados statuam ponis in orbe sacram.
Hic DEVS omnipotens caelo deductus ab alto,
Credatur votis cedere velle Tuis.
Arcanos sensus persancta mente volutas:
Relligio curas leniat illa tuas.
OSmanici tandem contrita potentia fastus,
Vgros persancti commonet officii.
Stant firmi pietate Daci: sim verus aruspex;
Cum sacris teneant otia tuta simul.
Luna aquilis cessit, totusque exhorruit Ister,
Austriaci Martis gloria semper erit.
Perfidiae poenas exolvit barbarus hostis,
Et mentes sociis abstulit illa suas.
Aeneadum sangvis durat floretque superstes,
Illius ante pedes turba maligna iacet.
Coniuratorum fregit rabida ora luporum:
Auxilium subitis casibus ipse tulit.
Ergo facesse nefas, Caput oppugnare Sacratum
Desine: Nam Divum munere sceptra tenet,
Principium generis repetens a Stirpe Quiritum,
Chara DEO soboles, Romuleumque genus.
Est scutum pietas, et cedere nescia virtus,
Coelum aperit vivo, sidereasque vias.
AEneadum genitrix peperit tibi, Roma, Quirinum,
Augustas veneres respicit alma venus.
Dictaeusque pater Patri nova gaudia spondet,
Nec sinit expertem Numinis esse sui.
IVsta meis tandem favit Rhamnusia votis,
Ut pro pace ratas vellet habere preces.
Audierat Nereus, navalia bella parari:
Ergo ait: n terra sistere bella juvat.
Res bene successit, pacis stant omnia lege,
Divinae quis non sortis id esse putet?
Sic oleae cingunt cognatos sanguine Reges,
Promittuntque orbi tempora fausta novo.
Firmat uterque suas reparato foedere vires,
Acer et hostiles frangit uterque minas.
Parcere vicinis, et debellare superbos,
Regalis duras gloria summa throni.
Gens infesta Scythae pereant, Thracesque feroces,
Immineat Getico tota ruina solo.
Sauromatis pariterque Gothis dedit arma Gradivus,
Ut servent socios et sua iura colant.
Celtica quid Thetys, quid tardus spectet Iberus,
Quae sint consiliis perniciosa suis,
Advertunt animos, libertatisque tuendae
Cura subit: curam res operosa movet.
Hesperiae fatum magnae, mirabile dictu,
Observant vigiles, exitiumque cavent.
Ambo concordes aequalibus incrementis
Crescant, et validum foedera robur alant.
Regna per antiquos proavos regnata reposcit
Austria, quae tales fundit ab ore sonos:
Stat conferre manum, quaesitaque jura tueri,
Non diffisa mihi bella capesso pia.
Armiger ille Iovis laetis clamoribus agmen
Ducit, et augurio prospera signa ciet,
Qui sublime volans cum cingit vertice caelum
Promittit lauros, praemia militibus.
Non juga, nec montes, nec devia saxa retardant,
Nec possunt amnes sistere Teutonidas.
Ite citi: transite Athesinque Padumque profundum,
Succinctos gladio digna tropaea manent.
Haec est, crede mihi. fatorum occulta voluntas:
Caesaris auspicio Roma secura viget.
Rumpe moras, Tiberine Pater praeverte periculum,
Viribus Ausoniis et pietate potens.
ARMA. VIROS. ET. BELLA. DECENT. QVI. IVRA. TVENTVR. KAICAP. ZEYC. NEOC. [Gap desc: Greek Word] OC. EN. AYCONIOICIN. AKOYEI. CANDIDA. PAX. OLEA. CINGAT. SACRA. TEMPORA. REGVM. VICINOSQUE DVCES. IN. SVA. IVRA. TRAHANT.
INvicti soboles Patris, Patre maior, in ostro
Fulget Sidonio, Prussica sceptra tenens.
Est praesentis, erit venturi gloria saecli;
Regali priscos nomine vicit avos.
Integer Heroum sanguis, divumque propago
Cui Cives Pario marmore templa dicant.
Cerno laetitiae munera publicae,
Ipsimet sua Prussi,
Mirantes nova gaudia,
Non saevos scopulos timent.
HEros perfruitur caelo, semperque triumphat,
Aetherias arces praemia victor habet.
Laurigeris caelos virtus invecta quadrigis,
Nominis in terris gloria semper erit.
SVrgit ab antiquo Guelforum stipite ramus,
Crescit et excelsae laeta propago Domus,
Magnanimus Princeps, Elector et ordine primus,
ERNESTVM AVGVSTVM Teutona terra vocat.
Quo Duce Gentis honos rutilis fulgebit in astris,
Stabit et Imperii nona columna sacri.
Opto Britannorum veniant hoc sanguine Reges,
Et regale genus splendeat orbe novum.
Hoc sperant cuncti: spes justas fata secundent
Vnius hoc nutu statque manetque DEI.
NAe torrida aestas praeterit, ver, brumaque
Iners redit, reddit et autumnus vicem,
Lunaeque damnum sarciunt otissime.
Heroibus fatum est inexorabile:
Troius, Camillusque ipse pulvis atque umbra est,
Quin Hercules numquam revicturus concidit,
Lothariensis Dux, Thracum terror perit,
Dignus Pyli qui seculo, qui Caesaris
Solatium, Germaniae fulcrum fuit,
Orbi reliquit gloriam Dux maximus.
Vis nulla lethum perdomat, et spem vetat
Longam inchoare, et Principes Clotho rapit.
FERNANDVS GVILIELMVS, acer Heros,
Svevorum soboles fuit parentum,
Felix, inclytus et beatus ille,
Hohenstauffiadum aemulus potentum,
Imbellem haud Aquilae truces columbam,
Nec fulvi generant ovem. Leones
DEflet Belga virum, qui factis Principe dignis
Eluxit, Danus solvit et inferias.
In quo communis patriae spes magna refixit:
Tu gentis columen pars ait esto meae.
Mavorti id placuit, sed tristis Parca refutat:
Moenia Slusarum plena timoris erant.
Dux aetate senis Pylii dignissimus, umbris
Additur, et virtus victa dolore gemit.
quem fortes timuere Duces, timuere phalanges,
Sustulit invictum mors properata Ducem.
Rex, cui dextra fuit, cusum miseratur acerbum:
In Fratris Carolus funere vulnus habet.
Fama vehet partos curru fulgente triumphos,
Et virides palmas gloria semper alet.
REgis progenies matris pulcherrima cura,
Spes terris periit: nos pia verba damus.
Nascatur Regi soboles numerosa deinceps,
Quae patrem referat consilio, ore, manu.
Parcite DII manes, servateque Numina Regem:
Accipe cum lacrimis vota suprema meis.
Victorices Aquilae Capitoli sede locantor,
Et Leopoldinum surgat in astra decus.
ALlobrogum Princeps excelsi Nominis Heres,
Tisiphones Thressae domitor, fortissime Princeps,
Et spes Ausonidum circumdate tempora lauro,
Agmina duxisti vastas animosa per Alpes,
Per iuga, per clivos, per praecipites convalles,
Caesaris auspicio, quem gratia servet Olympi.
Non Athesis remoraturiter, non amnibus auctus
Impedit Eridanus, nec terret Mincius ipse,
Volvit ubi assiduos Benaci e gurgite fluctus.
Bella move Gradive potens, et vertere terga
Coge Ducem, populos veteri qui sede locatos
Opprimit Insubres, et regna aliena campessit.
Macte animo Princeps felicibus utere fatis:
I celer Imperii quondam spes maxima nostri:
Certa salus Italis, patriae tutela ruentis,
Aiacem cursu, sed viribus Hectora vince.
Augusti pietas movet, et certamina poscens,
Perfidiae ultores educit in agmina Divos.
Nam quae Cantabricis Gallorum septa maniplis
Casta perhorrescunt alii: te nulla retardant,
Ardua sint quamvis dubiae discrimina pugnae,
Ignis in impavido semper tibi pectore gliscit,
Ardet, et accendit socios, flammamque ministrat,
Nec, coniurato si dextras iungat Ibero
Poenus, te frangit pavor, aut squalentia tabo
Arva decus rapient unquam, densaeque phalanges
Non intervertent palmas victricibus armis.
Germani, quos tangit honor, quos gloria Gentis
Excitat, igne, manu, tellis, ferroque rigenti
Excipient hostes, caedesque et damna rependent.
Oenotriae curanda salus tibi traditur uni,
Quando Duces trepidant, tantisque obstare catervis
Vix audent, Latii, libertatisque Parentem
Ausonius Praesul, cui dat Clementia Nomen,
Per Iovis armigerum poscit, per fata secunda,
Per fortunatas invicti Caesaris umbras.
Stravit ut Ismarias nuper tua dextra cohortes:
Sic et ab occiduo Celtas ad bella profectos
Limite, quo secumque ferent, sternetque, premetque.
Vade igitur felix, veterum spes magna Quiritum,
Fortiter pugna patriae pro laude tuenda,
Pristina Romulidum repetens pro Caesare jura,
Et vi restituens, quod vis hostilis ademit.
Tarpeius mons
facta colet, renovabit honores,
Atque tuos ausus mirabitur Appenninus.
Scipiadem merito quondam Te roma vocabit,
Insuber Aeaciden dicens aequabit Achilli.
Allobrogum Princeps clypeo septemplice tectus
Excipit adversos, et ad omnia sufficit unus
EVGENIVS Princeps, caput insuperabile bello.
Victori iusto laetum Paeana canemus.
DA pacem cineri Numen post fata reposto,
Fumet odorato myrrhea gutta rogo.
Aeternum spiret ver, nectare perfluat urna,
Ambrosious tumulo stillet ubique liquor.
Cum pietate sides, Princeps matrona, triumphat,
Utraque post thalami vincla soluta manet.
Sic virtus coleum petiit, terrasque reliquit,
Inferias, Princeps, accipe sancta pias.
MAnes beati, sancta municeps caelo
Mens enthea, occupans felicitatis aeternae
Virtute partas altius DEVM sedes.
Te fama caelo, fama consecrat terris
Non Parca te, Matrona, sustulit, quando
Virtus quadrigis vexit ad polum, ut metam.
BEVCHLINGE, Solis ut refulget hic jubar,
Quo prisca nil videre secla pulchrius,
Quod Gratiae colunt, canuntque perpetim:
Reges amant, Virum potentium genus.
Famam, Decus, vetusta sangvinis bona
Miratur orbis, arbitratur et simul,
Incisa publicis ubique gentium
Fastis legenda consecrare posteros,
Dotesque praedicare jugiter tuas,
Quin te Catonibus praeire longius,
Et gloriam referre pristinam togae
Diviniore mentis altitudine.
OMnes applaudunt, et plausibus insonat aether,
Pro se quisque pio pectore vota facit.
QVod tibi suasit amor, pietas, et conscia virtus,
Te monstrante viam spes mihi tota redit.
Res urgent miserae nos, tempestasque malorum,
Nec spes successum, quem volo, semper habet.
Tu contra studiis gratissima praemia solvis,
atque foves iuvenes mente sagace pios.
Seligis octonos ex docta pube cibandos,
Et relevas in opem, Magne Patrone, larem.
Regibus is mos est, Reges imitaris agendo,
Sed pietas similem te facit esse DEO.
PErstat Socraticis semper sua gloria dictis,
Et MAGLIABECHO non moriturus honor.
Cuius in Etruscis eluxit gloria terris,
atque per Arctoas crevit in orbe plagas.
Hunc quoties adii, fieret dum copia fandi,
Mirabar dotes, iudiciumque sagax.
Ergo fama viri cunctas penetravit in oras,
Lumen et Hesperiae fudit ab axe novum.
Felix quae genuit binos Florentia fratres,
Quos decorat patrii gloria magna soli.
Vnum marmor habet, Romae tegit urna sepultum:
Alter ad Arniades floret honore DEAS.
Prospera secla tibi voveo, pariterque CINELLO,
Carmina sunt meritis inferiora tuis.
PAllas ut aspexit Tuscas Heliconis amoeni
Valles, delegit sedem virtutis et aulae.
Urbs, ait, uber erit, tectis templisque superba,
Arnus in umbrosos Academi defluet hortos,
Totus melle fluet, plenosque ab nectrae rivos
Fundet, ad veternos Medicae Gentis honores.
Quae sortita suum nomen de floribus, ornat
Hesperiam, et reliquas Urbes, me iudice, vincit.
Huius delicium, cuius mihi dulcis imago,
Est MAGLIABECHVS, mea dudum portio cordis,
Moribus antiquis, doctrina summus, Eois,
Hesperiisque plagis notus, cui munera solvet
Fagevoli Seiren, veneres quae spirat et aureo
Flumine manat: opem ferat exoptatus Apollo,
atque Ravignani mirae facundia linguae,
Monteque Mellinus, qui stillar Hymettia mella,
Felsinei, Euganei, tum romuleique nepotes,
Svave melos cantant omnes atque ora resolvunt.
Vidimus ANTONI decus immortale: loquatur
Posteritas omnis celebretque ex ordine laudes.
Sparge Charis rorem, gratos et funde liquores,
Qui caro prosint capiti, viresque ministrent.
DIvinior mens cluet sagax, et videt
Res ante, quam prodeant in hanc publicam
Lucem, nec inter crebras vices angitur.
Et vana vanis reliquit, et sedibus
Innixa tutissimis, vagum nil petit,
Sed vecta sublime praemium sic tenet,
Quvm meta laudis, decensque palma est prope.
Tu CHARE, quaenam sit ingenius tui,
Iam comprobas; gratulor tibi plurimum:
Est, crede, pulcher comes novus nunc honor.
HAec ratio est, qua praestat homo, qua cetera longe
Secula transcendit, quin ipsa propinquat Olympo,
Et superum tentat culmen, quum mente sagaci
Inquirit rerum causas, atque ordine pensat,
Ne male decipiat falsum, quod imagine veri
Saepius obfuscat, larvaque imponit inani.
SVblimis solio, sceptroque innixa potenti
Iura dedit Latio, nullis circumlita sucis
Ter veneranda Themis, cum lancem iuris et aequi
Libraret solers justi prudentia Pauli,
atque Modestini cata mens, et gloria Celsi.
Sed fatis agitata suis Diva optima cladem
Sensit, Hyperboreo cum gens contermina Ponto,
Alanos, Gothosque loquor, fera nomina priscis,
Excidium Italine strueret, murisque Quirini,
Dejectis late, Tarpeiam everteret arcem.
Successit tamen, enectamque suo medicamine juvit
Iustinianus Atlas Romani maximus orbis,
Et decus Eunomies, animo nec pertulit aequo
Altius inflictum, foedumque dehiscere vulnus.
Sed quis barbariem redituram immitibus astris
Caesare dixisset domitam ductamque triumpho,
Sive revicturam toties cervice resecta,
Et simul Herculeis contusam pulsibus hydram!
Convaluit, coepitque magis dispergere virus,
Infandumque nefas vastum iactare per orbem,
Longobardus ubi sedem indignatus avitam,
Romulidum placidis sese intulit horridus oris.
Laetior ast rerum facies successit, habenas,
Imperii calvum caperet cum dextra Lothar I,
Auspiciis IRNERE tuis, quis Scaevola tanti
Principis alter eras, pars curae, et fidus Achates.
Hinc, quae praeteriti caries exederat aevi,
Reddita sunt Latio praeclara volumina iuris,
Occoepitque Dices gnavis Cultoribus alma
Infula conferri Tyrio spectabilis ostro.
Macte igitur virtute tua Carissime Saxo,
Cui dudum licuit penetralia sancta Themistos
Visere, et ambiguos causarum evolvere nexus.
Ominibus collata bonis nunc praemia sume secundis,
Applaudit tenui ducis Polyhymnia plectro,
Totaque Castalidum gens votis cantica miscet;
Pegaseoque nitet Phoebus stipatus honore,
Tritonque Albiacam concha circumsonat Urbem,
atque Aganippaei celebrant solennia colles.
VIribus ingenii praestas, quas amplius auges,
Egregium robur corporis arte iuvas.
Repit humi vulgus, quum spernit praemia laudum,
Ast hoc exemplo corrigis ipse tuo.
ERipuit robur mors, et demisit in urnam:
Nos ferimus cineri talia iusta pio.
Immites Parcae carum traxistis Achatem:
Defuncto lacrimis humida serta damus.
[Gap desc: Greek section]
AVdivere pias CONRADI Numina voces,
Pieridesque novum concinuere decus:
Miscueruntque DEae dulces cum nectare lymphas,
Nae Pallas rorem stillat amica novum.
Nereides gaudent, grato plauduntque susurro,
Albis Leucorei qua rigat arva soli.
Exultant Charites simul, ambrosiosque liquores
Certatim fundunt, blanditiasque ferunt.
Prompta dat Eusebie costum redolentibus aris
Ac infert sanctis plurima thura focis.
[Gap desc: Greek section]
Est genus a proavis clarum, quod ab aethere laudes
Ducit, et ingenui praemia moris habet.
CArmine personuit LEOPOLDI Caesaris aula.
Cum Scythici caneres cornua fracta gregis.
Laus fuit, Augusti versu memorasse tropaea,
Secula te vatem posteriora legent.
Maeoniis res digna modis cantare triumphos,
queis sanctae cessit perfida Luna Cruci.
MAscula cui virtus, animusque in pectore praesens,
Tollit humo caput, ac evinctis brachia palmis,
Insignem galeam, clypeos, Didymanois artes,
Versat, et assiduis contendit motibus hostem
Sternere, ptaecipites dare turmas, tendere caesus:
Tantus amor laudis media inter cornua durat.
Tu proba progenies Patris, velut alter lulus,
Non lituo pugnas, nec pandis brachia telis;
Nec tuba rauca sonat, nec tunditur alta sarissa;
Nec iunguntur equi, tua si certamina gliscunt.
Macte novo auspicio, pugnas tanto ora docentum,
Ut reperire viam, nodosque evolvere plexos
Possis; arrectis gratantur mentibus omnes.
Hoc opus, hic labor est: sate tanto sanguine Patris,
Ut vehat ad summam te clarior aethera virtus.
I felix; DEVS ipse faces, animumque ministrat;
Hessiacus dignos Princeps servabit honores,
Insigneque tuo capiti dabit omine vittam
In patria ingenti sonuerunt omnia plausu.
Fiat id optato, votum, voxque omnibus una est.
TErra suas vires aperit, vernalia dona:
Tu mentis prodis munera laeta tuae.
Felix, crede mihi, ver praesens excipit aestas:
Vnde feret fructus messis amata bonos.
Inde tuus Genitor faustum captaverit omen,
Cui numquam Gnati sollicitudo perit.
PAuperies solamen habet: perferte labores,
Donec erit studii meta peracta sacri.
Providet in Mysis natus selicibus astris,
Hactenus Aonii gratia prima chori:
Sponte sua mensam statuens, alimenta ministrat,
Cuius et exhaustos cura paterna fovet.
Vos laetis Cererem plenis inserte canistris,
Et bene Patroni facta referte pii.
In Pantaleonem, exquisitissimum artis saltandi Magistrum.
APte tangit humum pedibus salvator amoenus,
In summis, credo, mens habitat pedibus.
In homines praeterita recogitantes.
NOn sapiunt homines, frustraque precantur inertes,
Praeteritos cupiunt quum revocare dies.
LVx veritatis, vita temporum, magistra
Prudentiae, tum disciplina praepotentum,
Agenda cunctis, et cavenda monstrat aeque,
Instantium interpres, vetusta promit una,
Regique Schedas Martio dat hasce supplex,
Quando orbe toto fulget ut iubar serenum,
Et regias artes sinu fovet benigno,
Legesque servat, literasque semper auget,
Et rebus AVGVSTI tuetur omen Heros.
COmmutat fortuna vices; ex plebe Sentum
Efficit, et vili de grege Consul abit.
Ipsa sibi virtus pretium, sua praemia servat:
Ambitio turpis fine modoque caret.
QVos ratio semper, numquam fortuna gubernat
Hi recte sapiunt, consilioque valent.
Si curae turbant animos, si dure lacessunt,
Nil virtus metuit, pulchra corona sibi.
ITalicas qui raptat opes, nimiumque secundae
Visus fortunae, praedas ex ubere terra
Cogit, et Insubricis late dominatur in arvis,
Ausoniae poenas pendet, nec inultus abibit,
Italicamque suo tepefactam sanguine linquet.
Nam Ticinensis superant vestigia cladis,
Qua magni est quondam contrita potentia Regis,
Sortis ut admoneat venturos ordine Reges.
Fernandum Carolum Nemesis non sera sequetur,
Mutatique Ducem studii, factique pigebit.
Consilii auctores, Berettius atque Fianus,
Perfidiam, cum tempus erit, post ambo piabunt,
In quos haec recidet moles, et lerna malorum.
[Gap desc: Greek section]
ILle pius, quicunque studet pietate mereri
Famam, si famae credimus esse fidem.
Nil firmum, ne fama quidem, nec gloria Regum,
Si pietas desit, nomen inane manet.
HVmanae pestis vitae, deflorat honores,
Et minuit meritis praemia digna viris.
Deprimit insontes, lacerat quos ungue feroci,
atque per insidias bellua saeva nocet.
Quae Phlegethontaeis latitat male fida sub umbris,
Et laesura bonos, qua data porta, ruit.
Mordet livor edax, anguis sub imagine tetri
Esca Stygis tecto fert aconita solo.
Livoris pater est dux Cerberus ore trifauci,
Et mater colubris cincta Megaera nigris.
THessalus Ixion Iunonia colla secutus,
Incidit in nubem, fictitiamque DEam.
quem non credebat fucatum sensit amorem:
Sic pravis machinae dissiluere modis.
Credula res amor est; fere decipiuntur amantes,
Et varias artes dissimulando tegunt.
SEmper avarus eget, numquam saturanda Charybdis,
Cuncta cupit, monstro nil satis esse potest.
NOn mutat fortuna genus: super astra locatus
Durabit Corydon rusticitate rudis.
AEmula mens divum pulchra est in corpore pulchro:
Est pulchro sedes digna sodalitio.
Lucem sape tegit nubes, mentesque recondit
Velamen miserum, nil nisi mentis onus.
ACris iudicio et ratione POLYBIVS auctor,
Dignus ab ingenua posteritate legi:
Consilia et causas, mores et facta recenset,
Et rerum eventus, fortuitasque vices.
IGnis edax, quem sulphur alit, sub monte profundo
Fumiferas torquet spumas, et murmura miscet,
Mox velut e fornace ruens, vicina lacessit
Arva, domos, delubra, vago concussa tumultu,
Saepius iucendit, vel sorbet flamma repente,
Et campum cinere, et coleum caligine complet,
Vicinosque suo montes abscondit hiatu.
Haec dum naturae mystes scrutatus, in altum
Conscendit montem, ferventes igne procellae,
Horribili ex antro, sumante bitumine plenae
Erupere, globi picea fuligine densi.
Nec locus effugio: mystes animosior atro
Oppressus fumo, bustum miserabile vivus
Parthenopes in agro, flammante in monte Vesevo,
Plinius arte potens habuit, solersque, sagaxque:
Arte rogum vicit naturae interpres, et auctor,
Non intellectus vulgo, sed maximus idem.
ESt Urbs Dardanii Martia Romuli,
Omnes finitimos vicit, et undique
Antiquam Hesperiam, atque arva Sicania,
Priscos Oenotriae omnes populos, dein
Poenos, et gelidam subdidit Illyrin,
Et Parthos celeres, atque Pelasgias
Gentes, Pannoniam, Baetis et accolas,
Ac magnas tumido nomine Gallias,
Devicit, populis omnibus imperans,
Armis hoc peperit perpetuum decus.
Est Urbis caput Augustus, et optimus
Vindex Romuleae gentis et arbiter,
Persanctusque parens Imperii simul,
Sol orbis patriae, praesidium ac amor,
Et regni columen maximum et unicum,
Arx et perfugium, spesque labantium
Rerum, quando Batavus Leo, Britoque
Coniungunt Aquilis robora clasium.
TRes sunt arte viri, (Musis gratissimus ordo)
Dis operati omnes semper maiora parabant,
In Cygnos versi nitida tres aethere fulgent.
FABRETTVS nostri decus indelebile saecli,
Et mihi laudatus semper BELLORIVS, almae
Urbis honos, Latio Pallas quem luget ademptum,
atque CIAMPINUS sacrati gloria Pindi,
Quos Aganippaei colles clamore secundo
Tergeminos cantant, vivacis pignora famae,
Romuleae cantum referunt ad sidera valles,
Alternantque modos, celebrant tres Tibris olores,
Confirmatque satis gravibus consistere curis,
Sedulitatis opus magnos durare labores,
Intereunt, quae corpus habent, subitoque fatiscunt.
Morte carent, quae mente vigent confecta sagaci,
Et fatis maiora rogo, flammisque supersunt.
Densa quidem tumulos illorum contegit umbra,
Sed nomen sublime ferent ad sidera Cygni,
In terris aeterna manent monimenta Quirini,
Socratis Etrusci laudes servabit in aevum.
VElatus uda Tibris arundine,
Flavo decorus labitur alveo,
Miratus exemplum vigoris,
Ingeniumque Triumvirorum.
Dum Vaticani vocibus insonant
Colles, et arcum sculpere nobilem
Altrix virorum gestit alma
Romuleique parens triumphi.
Antiqua nondum gloria concidit
Urbis Latinae: vivit adhuc memor
Virtutis, et fortes Quirinos
Roma parit, Curiosque magnos.
Quin eruditos Maeonidas alit,
Gnavosque Varrones fovet in sinu,
Quos palma doctrinae perennis
Vexit ad aetherios honores.
Hos inter extant sideribus pares,
Tres arte doctrinaque Triumviri,
Fabrettus et Bellorius et
Promeritus bene Ciampinus .
Nunquam minaces militiae duces
Urbi vetustae diripient decus,
Totum tuum est Caesar tueri
Romuleis Aquilis timentem.
QVae tua, KIRCHMAIERE, fuit constantia virtus,
In magno rerum turbine firma stetit.
Res vicisse graves, tua laus est, Saxone digna,
Sint licet abruptae, difficilesque viae.
Post tristes curas, laetos nunc indue vultus,
Crede novem faciles in tua vota Deas.
Hellas, et id miror, facilem se praebet amanti,
Graiorumque tibi munere spondet opus.
Non fortuna iuvat, nisi sis animosus, et acer,
Aspera conantes vincere fata queunt.
Nauta per infestas fidens enavigat undas,
Dum fragilem cymbam sidera fausta regunt.
Cedat Iasonius tibi navita vellere dives,
Ipse tenes vellus, vela regente polo.
Nunquam damna dabit nautis infestus Orion,
Nec flantes Cauros lenior aura feret.
FElices animae, dilectae portio Gentis,
Longa mora est, laudes pectora vestrae cient.
Numen agit mentes intactae laudis amore,
atque Patris similes vos cupit esse duos.
Autolycum reddant alii, versuta propago,
Vos Musae retinent, et pietatis amor.
Quod Laertiadae fuit inclyta nutrix,
Hoc est ad Verram [Note: Meinunga, Sereniss. Saxoniae Ducis BERNARDI sedes.]
Regia sancta Ducis.
Haec Ithaca melior, leges, iura, otia, pacem
Servat, et hic ambos meta petita manet.
SAlve indiserti carminis praeconio,
Et vive dignum par tuis
Maioribus, tu flos Camoenarum optime,
Idemque spes Patris pii.
INter Socraticos sedens Magistros
Optas Hendecasyllabos politos,
O STOEKKERE mihi tacende numquam,
Donec Luna suos rotabit ignes.
quem carum Charites
sinu benigno
Complectuntur, amant, foventque Musae,
Doctae delicium sodalitatis,
Cunctarum decus elegantiarum.
Inter Cecropios sapis Magistros,
Tuto Castalium bibis liquorem,
Hyblaeum simul Atticumque rorem.
In labris habitant tuis amores,
Absque tamen vitio, libidineque,
Et fundunt violas, thymique flores,
Nec dantur Veneres venustiores.
Ergo Pierides virente lauro
Vestri tempora subligate civis.
Hoc poscit Latiae lepos Camoenae,
Et vox [Note: D. IOANNIS KLEINSCHMIDII, Antistitis facrorum. Valdeccensis.]
FABRICII inbet propinqui,
Qui fontes aperit salubriores.
AD virides Lani ripas, laetosque recessus
Noster Apollo vocat, cum Musae talia fantur:
Hic sacer est amnis, quem circumfusa coronat
Turba virum Clarii moris vestigia servans
Naiades in ripa passim modulantur amoena,
Et quae rura colunt, collesque et prata Napaelae,
Vmbrosumque nemus Dryades, comitesque sorores,
Concentu referunt Proavi nomenque decusque,
Ittera vicino Cattorum cardine certat,
Alternis de more modis praeconia cantans
Natu grandis avi, Patris exactosque labores.
Phoebus adest, vatumque chorus viridante sub umbra,
Considet arguta ducens ab arundine carmen,
Goclenium poscens qui de meliore metallo
Factus erat vates, Proavi laudesque canebat.
NEscio quae densis nunc audio murmura silvis
Si monstrat Diana vias, quis retia tendit?
An stabit pretium palmae, durique laboris,
Fulvus aper, seu dama vagus, seu turba ferarum?
Per iuga, per montes quaeres, per tesqua fugaces
Cervos? quos telis figas, lucosque pererres?
Non puto, nec fallor, cum nostros Delia campos
Oderit, Aoniumque nemus Latonia temnat.
Sed te Phoebus amat, cui sunt ante omnia Musae ,
Nec tibi lustra placent hoc rerum praeside sancto,
Si docti cantant, deducto carmine, vates,
Relligio et pietas solatia dulcia praebent.
Quae vatum lauros vincent, tutaeque manebunt,
Cultoresque vehent laetos ad regna, triumphosque
Aeternos, ubi lumen erit sine nocte serenum.
VIrtus negatas saepius audet vias,
Vincitque fortunam, nec amat, quod perit,
Coeli tumultus spernit, et acres minas
Contemnit hostis, quem stimulat pessimus
Livor, petens altissima, nec parcens bonis.
Abscede pestis, quaere specus, imprecor,
Gazi facesse hinc ad Seryphi littora,
Horrendis aut rupem Gyari deputa
Sedem, inquilino qui pice fumat nigra
Dignam, liquato sulphure semper gravem.
Nil te moratur, non patientem morae,
Exempla maiorum stimulos admovent,
Et suscitant laudes Patris haud impares.
Sic aura fatis nunc melior spirat tuis,
Cornuque fundit divitias copia.
Contaminatis mentibus obstat metus.
Nil invium durus tibi linquit labor,
KREPSIQUE commendatio prodest tibi.
IBat ovans animis surgunt ubi culmina Pindi
Leucorei, Musis iunctus Apollo suis.
Pone sequebatur iuvenum satis ampla caterva,
Circa horum viridis tempora laurus erat.
Inter at eminuit GIRBERT clarissimus omnes,
Cui tantum laeto gratulor ore decus.
BVCHNERI Cineres, Latii venerabile pignus,
Et, Cineres tanti quae tegis, Vrna, Viri:
Hospite Vitoream pede nunc dum tangimus Urbem,
Fas sit vos gemitus voce ciere mei.
O Quantum Latium, quantum Germania damni,
Buchnero ad superos hinc abeunte, tulit?
Illius meritis quantum Germania Terra
Debeat, haud quenquam posse latere puto.
Caesaris in nostras Carolus traduxerit oras
Imperium, atque Aquilas, Maxima Roma , Tuas:
Auspice Buchnero Latium se transtulit ad nos
Omne vetus, Lingvam si reputare velis.
Ergo Illum Veneres Latiae Charitesque cadentem
Flerunt Teutoniae , qua patet illa, iugis.
Nuncque fleant: Latiae nisi se Duo Culmina Famae
Praestent per populos, Teutonis ora, Tuos.
Hic vehit insigni late Te Fama triumpho
SCHVRZFLEISCHI, Latio non reticende Foro:
Seu Tua sublimi se fert facundia gressu:
Seu facilem, campi fers per aperta, gradum,
Dum Tibi fert animus describere Regna per Orbem,
Quin et Prussiacas exposuisse vices.
Te Decus Eloquii stipet licet omne venusti,
Praecipue Gravitas Munditiesque decent.
Dicere fas, comitem se fert Tibi Tullius isthinc
Assistit lateri Livius inde Tuo.
Felix, cui tantos servire videmus Amicos,
Graiaque cum Latia gaudet adesse Venus.
Ante Tuos igitur, Saxo, vaga Vistula montes,
Albis Sarmaticos ante rigabit agros:
Ante ferae sylvis; Neptunia prata carebunt
Fluctibus; irriguis vena perennis aquis,
Et fulvas Caroli, saxa inter hospita, Thermas:
(Unde recens venio) deseret ante calor:
Quam mea SCHVRZFLEISCHI mens non uratur amore,
Aut animo virtus excidat Illa meo.
Vos, quotquot Latium non fastiditis honorem,
Ferte mann tanti prospera Signa Ducis.
Signa manu; pleno sed laudes Illus ore:
Has ripae resonent, has nemus omne canat.
Quo minus Heroum Latialis in Orbe recenset
Lingva, magis paucos hos adamere decet.
Armipotens cunctis late Mars regnat in oris:
Mitior ars Glaucae vilis ubique Deae est.
Non tamen est, cultis cur spes sit nulla Camoenis:
Nec damnat tenerum protinus Arma Decus.
AVenere Aeneadas dicebat Roma Quirites
Illa vetus, quamvis Marte parente satos.
Non sprevit Veneris titulumque decusque ferocem
Arma licet populum plus decuisse putes.
Sic et nunc teneris, media inter fulmina Martis,
Posse suum studiis credimus esse locum.
Estque adeo. Quare mea Dantiscana Iuventus
Suspice Romanos et venerare sales,
Ut facis. Esto, feri laudentur praemia Martis,
Et Musis aliquis, crede, triumphus erit.
Aurea Pompeium laudavit Roma potentem,
Sed tulit huic iunctum Tullia fama pedem.
Pompeiis cupide cedit SCHVRZFLEISCHIAPallas;
At sinit hanc comitem Tullius esse suam.
NOn te fallit amor, nec mens cupidissima nostri,
Verus honor Vatum Prussiadiumque decus.
O Dilecte mihi, docuit quem Phoebus Apollo,
Castalii seiren deliciumque chori.
Non hos Musa tibi titulos decernit inanes,
Laudibus est nullis sors inimica tuis.
Urbs Latii Gedano Peligni vatis honorem
Invidet, et numeros ipse Tibullus amat.
Seu scribas elegos, seu condas grandia versu,
Semper ab Aonio carmina fonte fluunt.
Sit Quiris, Andinus, vel sit Coenomanus et Vmber,
His BEHRVS Claria proximus arte canit.
Laetus ab Ausonio descendit culmine Phoebus,
Codanamque suo complet honore Thetyn.
Tantus, ait, Vates nostris dignissimus oris,
Qui felix Latias exsuperabit opes.
Vix in Hyperboreo talem speraverat Orbe,
Qualem Pierides instituere DEae.
Urbe Gedanensi pergit Phoebeia laurus
Stabit et Aonium ducet Appollo chorum.
Donec BEHRVS erit vates, vindexque Maronis,
Vatibus haud pretium vile laboris erit.
Et plaudent Helicon, Heliconiadesque Sorores,
At BEHRO vati munera grata ferent.
Arpinatis honos per te reparabitur omnis,
atque Patavini gloria prisca soli.
Septenis Urbs alta iugis sua fata requirit,
Mutatasque vices ore gemente refert.
Trans Alpes Latium pater o Tiberine recessit,
Transiit ad Cronium [Note: MICHAEL SCHREIBERVS in Monte Regio, et BEHRVS Gedani, decus literarum, et elegantiam Poeticae artis tuentur.] portio magna sinum.
EStopus hic lacrimis, opus est hic carmine tristi:
Lugubri numero, flebilibusque modis.
Mauricium flemus, caput insuperabile bello,
Tutamen patriae praesidiumque suae.
Qui victor cecidit, quo nec praestantior armis,
Quo nec laude togae clarior ullus erat.
Is quando pulchris Dux est conspectus in armis,
Fulmen erat belli, robore praecipuus.
Non formidavit caput obiectare periclis,
Tantus amor nostri, Pieridumque fuit.
Qui profugas Graio Musas ex Orbe recepit,
Dum quaerunt tutam per loca nostra fugam,
Ac nova donavit tempe, nova limina pandit,
Parnassumque novum, Castaliumque nemus.
Qui toties nostris a finibus arcuit hostes,
Qui toties nobis parta tropaea tulit.
Mollia qui nostris ut redderet otia terris,
Et secura malis moenia, tecta dolis.
Ergo, quod fas est, persolvo iusta parenti,
Et pius in cineres ultima dona fero.
Sed nunc summa sequar tantum fastigia rerum,
Qualis qui summam marmoris haurit aquam.
Vnde sed incepti surgat mihi carminis ordo,
Quove ferar, dubium me modo Musa tenet.
Hinc me conspicuae fulgentia nomina Gentis,
Nobilitasque suo clara nitore vocant.
Hinc virtus rapit, et gestarum gloria rerum,
Quas sub utroque iacens Sole celebrat humus.
Ordiar a proavis cantus, et gentis avitae
Laudibus, hinc seriem carminis ire iuvat.
At neque prima mihi generis referetur origo,
Saxonica ducens nobile stemma domo.
Quam bellum patriae pro libertate ferentem,
Tutantemque suos fortiter ense lares.
Non ullis potuit contundere Carolus armis,
Francorum invictum, Carolus ille, genus.
Nec mihi ponetur Fridricus sangvinis auctor,
Qui stirpis famam primus in astra tulit.
Quique Sigismundo pro Caesare castra sequendo,
Imperioque suam saepe probando fidem:
Abstulit insignem meritae virtutis honorem,
De septem factus pars memoranda Viris.
Ad propiora vocor, non quod primordia prisci
Seminis, ambiguam sint habitura fidem:
Sed quia me nequeo tantis accingere rebus,
Et coeptis desunt tempora iusta meis.
Nam prius emeritis exiret cursibus annus,
Et nova sudanti contereretur hiems.
Quam generis prisca repetens ab origine nomen,
Antiquae canerem nobilitatis avos.
Idcirco titulis maiorum sponte relictis,
Primum tradet avo nostra Camoena locum.
Martius est Princeps, cuius sublimia facta,
Nota per Eoas Hesperiasque plagas.
Hic est Albertus quem si non inclyta stirpis
Gloria, virtutis nobilitaret honos.
Qualis enim quondam Chironis alumnus in armis,
Hectora qui circum moenia traxit, erat:
Talis et hic, validam quoties surgebat in hastam,
Sed fidei fama iustitiaeque prior.
Ille puer primo Marti sacratus, in aevo,
In castris summam vixit ad usque diem.
Nec modo vicinas formidine perculit oras,
Ignotos etiam terruit ense duces.
Flandria testis erit multis insignibus aucta,
Flandria vicini regis adempta iugo.
Vnde suo fortes eiecit milite Gallos,
Vertit et in celerem castra opulenta fugam.
Quam fuerit sumptis superari nescius armis,
Hunniades duplici noverit ipse malo.
quem cupidum Austriacam subvertere funditus Urbem,
Auxiliis vertit strenuus ante suis.
Quo facto, furiis heros accensus et ira,
Omnia vindictae frena relaxat atrox.
Nec mora: Misniacos turmas immittit in agros,
Et loca terribili cuncta pavore replet.
Sic gemino sperans oppressum pondere belli,
Albertum patrii sede fugare soli.
Virtuti cedit dolus, et crudelibus ausis,
Excidit hostilis, Marte vetante, furor.
Albertus patriae depellit finibus Hunnos,
Liberat et magno regna propinqua metu.
Plurima praeterea laudati Principis acta,
Gestaque pro patria, bella referre queam:
Quae devicta gravi meminit Brabantia strage,
atque sub Imperii Belgica dives agro.
Et quae saepe dedit bellandi Frisia causam,
Libera gens, Regum nescia calce premi:
Sed patrui virtus, pietasque exercita patris,
Me vocat atque meo postulat ore cani.
Quo rapitis fessum bini, duo sidera, fratres,
Non haec est humeris sarcina facta meis.
Quae partae ambobus cumulem praeconia laudi,
Quam non vestra prius fama replevit humum?
Tu tamen o Henrice parens, tu maximus ille es:
quem non ipsa satis Calliopea canat.
Tu licet urbanas ad pacis idoneus artes,
Haud ideo bellis ductor ineptus eras.
Tu multos toleras pro relligione labores,
atque pericla domi structa, pericla foris,
Te duce discussis tenebris, et nocte fugata;
queis humana prius vita sepulta fuit:
Exeruit tandem toti sua lumina mundo,
Relligio, nostras visere iussa scholas.
Quam probitas, quam sancta fides comitantur euntem,
Ac pietas certum praevia monstrat iter.
O nimis optato seclorum tempore nate,
Cuius in hunc aetas incidit ipsa diem.
Sed nimium felix, o terque quaterque beate,
Qui verae curam relligionis agis.
Illius inque ruens amplexus pectore toto,
Nil sinis hac una carius esse tibi.
Nec tibi malueris tranquillae tempora vitae,
Donaque praecipiti stantis in orbe Deae:
Nec tibi, quicquid adhaec optabile, Solis ab ortu,
Solis ad occasus utraque terra gerit.
Donec erit virtus laudi, memoraberis ipse
Inter conspicuos gloria rara duces.
Cumque tui referet genitoris facta vetustas,
Magnificum titulis cum celebrabit avum:
Cum proavos, atavosque suos ad sidera tollet,
Armaque pro patriae sumpta salute canet:
His tua post illos addet praeconia verbis,
atque hac, aut simili voce canendus eris:
Aemulus Herculeae princeps hic laudis agebat,
Cuncta repurgavit sordibus atra suis.
quem mala fugerunt terris funesta relictis,
Et saecli labes terga fugata dedit.
Tunc tua vix capiet titulus sub nomine facta,
Aeternoque tuum crescet honore decus.
Mox interpellans encomia publica Clio,
In laudes solvet talibus ora tuas.
Hic etiam nostram defendit saepe salutem,
Barbaries quando sceptra tenebat iners.
Et dedit hospitium nobis, et limina pandit,
Nosque sua misero tempore fovit ope.
Restituit sedem studiis, cum laude Lyceum,
Qua pulchrae Philyres radit Elister humum.
Et terras Senonum, quas leni perfluit alveo
Albis, et Aonias auxit honore domos,
atque novas fixit leges, nova commoda fecit,
Commoda Pieridum non inimica choris.
Viveret ah Princeps, nec tristia fata luisset,
Nunquam Saxoniae damna timenda forent.
His te bina manet venturo fama sub orbe,
Alter et in titulos his tibi crescit honos.
Tam claris ergo ducens maioribus ortum
Mauricius, patriae gloria summa suae:
Non fuit antiquae contentus nomine Gentis,
Nec tulit ingenium nobilitate premi.
Vincere sed generis priscos contendit honores,
Aut certe titulis hos geminare suis.
Quid longi prodest censeri sangvinis ortu,
Maiorum et signis tota referta domus.
Ni tantis animi laudem natalibus aeques,
Et gemines patrium per tua facta decus.
Omnis in hoc gentis nitor obscuratur avitae,
Cuius foeda suo crimine vita labat.
Nec tamen usus abest generi, nam vera fatebor,
Non sit in hoc geniti gloria summa licet.
Ut tenerae gaudent flexaeque pedamine vites,
Et commissa sibi semina reddit ager:
Sic viget occulta vivax in germine virtus,
Et nova de veteri semina stirpe trahit.
Non parit imbellem volucrum regina columbam,
Nec leporem tigris, nec leo gignit ovem.
Thersiten magnus nunquid produxit Achilles,
Irus ab Aeolide num fuit ortus egens?
Hoc est, cur valeat virtus innata parentum,
Et bona sit proles patre creata bono.
Aspice Mauricium, patre qui generosus, avoque,
Nec patre nec magno degeneravit avo.
Sed terram veluti radix ostendit, et ipsa
Radicem proprio planta sapore refert:
Non aliter verae patrem pietatis amantem,
Ac forti celebrem pectore nactus avum:
Duxit ab amborum virtutis semina stirpe,
Militia magnus, nec pietate minor.
Utque sibi flumen vires acquirit eundo,
Quod parvo primum gurgite volvit aquas:
Sic disciplina mox haec accrevit et usu,
Ut certaret avilaudibus, atque patris.
Vix tum bis terno quartus successerat annus,
Virtutis praebet cum rata signa suae:
Mittitur eximiam patrui praestantis in aulam,
Qui tunc Misniaci sceptra tenebat agri.
Scilicet ut primis illum miratus ab annis,
Facta per eiusdem disceret ire senex.
Qualis enim culta Tritonidos urbe Pericles,
Eloquio pariter, consilioque fuit.
Talis et hic patriae blanda dulcedine linguae
Extitit, ac mentis dexteritate suae.
Seu verbis fremitus vulgi placandus atrocis,
Seu res consiliis expedienda foret.
Quae vero gravitas, et quae constantia morum,
atque tenor vitae labe carentis erat?
Quam facilis miseris animus, veniaeque paratus,
Semper et in timidos parcior irareos?
Vnum crimen erat, sed quod defenderet error,
Error habens magnos sed tamen ille duces.
Res nota est: hoc humanas mea carmine laudes,
Et decus in terris Musia diserta canit.
Abstulerat patruum mors omnibus aequa creatis,
Iam fessum curis, iam senioque gravem.
Non tamen ille domi latuit caligine tectus
Nec sese est umbra passu inerte tegi.
Nomina quid memorem? quacunque hic vixit in aula,
Acris in hac iuvenis gloria summa fuit.
Omnibus ille locis carus fuit omnibus, illum
Non minus externi, quam coluere sui.
Saepe peregrinis aliquis qui venerat oris,
Arctoi cupiens regna videre soli.
Huc delatus ubi floris speciosa venustas,
Saxonicique nitens sangvinis esset honos,
Aspicit ut teneris robur velocius nanis,
Ante suum pollens ingeniumque diem.
Quasque audit teneris res admiratus in annis,
Huic, inquit, virtus contigit ante diem.
Dumque annos reputat secum, pariterque vigorem,
Augurii o, infit, sint rata vota mei:
Quantus hic, attigerit si tempora plena iuventae,
Ceperit et regnis frena favente DEo:
Quantus erit, validae maturo robore mentis,
In patriam meritis et pietate suam.
Vix ullo tantum se Misnia tollet alumno,
Hoc maius laudis non habitura decus.
Pondus inest signis. Henricus languidus aevo,
Ad promissa diu sidera carpit iter.
Tum vero totae resonant plangoribus urbes,
Ac orbata suo Misnia patre gemit.
Fit strepitus tectis, concurrunt undique cives,
Et feriunt pavida pectora moesta manu.
Iura silent, mussat funesto curia luctu
Nec sibi consiliis, sed prece quaerit opem.
Poscitur ingenti procerum clamore, manuque,
Mauricius, patriae qui ferat unus opem.
Hunc oculis signant, digitis hunc undique monstrant,
Hunc adeunt precibus, sollicitantque ducem.
Quid faciat, regni capiat successor habenas,
Ast aetas tantum ferre gravatur onus.
Sed renuat? prohibent lacrimae, gemitusque suorum,
Ac patriae cunctis anteferen dus amor.
Vicit amor patriae, gemitus valuere precantum,
Vertice supposito grande refulcit onus.
O hominum mores, o tempora plena malorum:
O tum quantus erat sceptra tenere labor.
Horrida quassabat dirum Bellona flagellum,
A tergo luctus stabat, et ante pavor.
Invisusque pudor, probitas despecta iacebat,
Contentum propriis vivere crimen erat.
Vsque adeo cunctas audacia ceperat Urbes,
Et veri species, et malesuada fames.
Hos inter motus, medio flagrante tumultu,
Grande nefas nomen relligionis erat.
Quisque novos cultus sibi, numina quisque Deorum,
Fingebatque novum quisque salutis iter.
Ille tamen contra tendens audentior, anni
Quam fragiles, rerum conditioque sinit:
Commotum sedat fundatis legibus orbem,
Avertitque domi damna, pericla foris:
Supplicioque gravi culpam poenisque recidens,
Vix tandem reddit, templa forumque sibi.
Interea dirum bello dat buccina signum,
Atque cientraucum classica pulsa sonum.
Vndique collectas cogit Germania vires,
Horrisonas contra queis parat ire minas.
Nam classem Arctoo ducens Solymanus ab Istro,
Vertebat segnes acer in arma viros.
Nec modo finitimos aciem cogebat in Hunnos,
Austriacos etiam diripiebat agros.
Scilicet his sperans tandem sub iura subactis,
Teutoniae tristi subdere cola iugo.
Mauricius vix dum castrensibus integer armis,
Non dubitat fessis addere rebus opem.
Tantum suadet amor patriae, laudumque cupido,
Cariot et cunctis relligionis honor.
Pannonios ultro cum milite transit in agros,
Ponit et hostili Martia castra solo.
Surgite nunc humili tenues ex carmine Musae,
Facundi vobis nunc erit oris opus.
Iam memorare libet fortes ad praelia turmas,
Et laudata mei dicere facta ducis.
Quot ferro dederit Turcarum stragis acervos,
Quos orco caesos miserit ante diem.
Signa canunt, castris utrinque effusa iuventus
Proruit, et strictis ensibus horret ager.
Bis Thraces fecere suo cerramina Marte,
Bis rejecti armis terga dedere citi.
Tertia sed rursus congressi in praelia, tandem,
Impliciti nostris conseruere manus.
Tum vero totis concurrunt agmina campis,
Fit fragor, et fuso sanguine terra madet,
Multa virum passim mittuntur corpora leto,
Nil parmae, rapidi nil iuvat usus equi.
Hostis ubi fractas adverso Marte cohortes,
Vix aegre pugnam sustinuisse videt:
Vlterius sortem veritus tentare malignam,
Se recipit ductor cautus, et arte fugit.
quem levibus comitatus eques Germanicus alis,
Diffugientis equum fervidus urget equo.
Illo forte die Sacris operatus, et orans,
Placarat vera relligione DEum.
Divinis epulis pastus, potuque refectus,
Magnanimus Princeps arma, sagumque capit.
Cum gravis auditur strepitus fremitusque propinqui
Hostis, et id subito nuntia fama refert.
Exilit ille ferox generosae robore mentis,
Festinansque rotat ferrea tela manu.
Mox inscendit equum Princeps, neque quanta sequatur,
Copia, nec qua se praecipitanter agat,
Virtutis patitur curare improvidus ardor,
Sic hostile ruens tendit ad agmen iter.
Quo ruis o nimium Princeps oblite tuorum?
Siste gradum, virtus perniciosa tibi est.
Dulce viris decus est, primo certamine partum,
Sed decus hoc multis tristia fata tulit.
Siste gradum Princeps, hosti ne crede scelesto,
Fraude perit virtus; improba tela cave.
Quid moror? inversum retro coit agmen in unum,
turcarum, vires agglomeratque suas.
Non dextra iuvenis, non torta sufficit hasta,
Obruitur multa vis animosa manu.
Ferrea nec tolerant crebras iam tegmina plagas,
Consilii iam spes, auxiliique perit.
Non tamen insidias hostes impune tulerunt,
Pannoniae quorum terra cruore madet.
Dum trepida haec fiunt promiscua praelia pugna,
Heu mihi, quo mea iam viscera cuncta tremunt.
Quo pavet haec horrore animus referentis, et ante
Nunc ponens oculos illa pericla meos,
Excutitur Dux noster equo, externamque, repente,
Tangit humum, nec spes iam super ulla fugae.
Turpe Duci visum, dare terga, sed unus in armis
Stratum protexit comminus usque Ducem.
Mauricio socius, qui strenuus haeserat unus,
Ipse pedes, Domini concomitatus equum.
Nobilis antiqua de Misnide gente Ribissus,
Sed virtute magis nobilis atque fide:
Ictus dum Geticae corpus transverberat hastae,
Et transit ferri ferrea cuspis, opus.
Interea campo palantes undique turmae,
Per iam confusi praelia Martis eunt.
Ductoremque suum, tenui discrimine lethi,
Inclusum mediis hostibus, esse vident.
Ergo ceu torrens undis pluvialibus auctus,
Per sata, per campos impete rumpit iter:
Sic ubi delapsum medios prospexit in hostes,
Mauricium, iuvenum fortis ad arma manus,
Ense vias aperit, saevum glomerata per agmen,
Et gladio late proxima quaeque ferit.
Sic manet incolumis dux fortis, tollitur alter
Saucius inque ducis castra relatus obit.
Cumque globos validos irrumpere cerneret hostis
Tum formidato fulmen ab igne timens,
Projicit aufugiens parmas, praedamque relinquit,
Necius hic quae sit praeda relicta sibi.
Si constet, non mors, non vincla parata repellant,
Raptores tanti quin ducis esse velint.
Cuius apud Geticas iam dudum cognita gentes,
Nomina erant, gelidi nominan plena metus.
Sed cessit tunc pulsa cohors inimica, fuitque
Opportuna, citum quam tulit agmen opem.
Hanc Vobis magnam, fortissima pectora, laudem
Hoc meritum voluit scilicet esse DEus:
Ut patriae et rebus communibus ipse superstes
Esset, et invicti Martia dextra Ducis.
Sic fuit in fatis, praebere iubentibus illum,
Tunc indefessas ad sua iussa manus.
At te sponte tua promptum non parcere vitae,
Quae celebris digno carmine Musa canet?
Te dum Misniacae florebit ruta coronae,
Albis et undosis in mare curret aquis.
Saxonicae lambes ripas ditionis ab ortu,
Hinc obiens fluctus ultima Thety tuos:
Et cives meritis ornabunt laudibus omnes,
His bonus et terris advena quisquis erit:
Dicet et, audito gestarum hoc ordine rerum,
Nunc etiam subita morte probata fides.
Haec tum Mauricio fuerant praeludia Martis.
Tale rudimentum Tiro sub hoste dedit.
Experto poterat non ultra credere Marti,
Et patria posthac delituisse domo:
Non tamen experto metuebat credere Marti,
Et stimulos addunt facta priora novos.
Caesarei sequitur mox ultro militis agmen,
Carolus in Gallos tunc tulit arma truces.
Dicere difficile est, huius quae tempore belli,
Miscuerit forti praelia saepe manu.
Testis, qui Gallos a Belgis dividit amnis,
Decolor in tanta Sequana caede fluens.
Testis notorum funesto Gallia luctu,
Bis nostri contra quae stetit arma ducis.
Dixerit haec, validam quo turbine torqueat hastam,
Et stricto victor quolibet ense ruat.
Nos hinc ad pugnas alias, bellique labores,
Gesta libris mandans Calliopea vocat.
Quid priscam motus referam Brunonis ad Urbem,
Henrici duram Principis atque manum?
Dixerat ille aliquid magnum, nostrisque cruentum
Sedibus exitium saepe minatus erat.
Nec magnis aberant vires et pondera verbis,
Nec deerant gravibus strenua facta minis.
Grandibus eventus tantum non abfuit ausis,
Nec dispar animo sors malefida fuit:
Obvius haud illi quisquam se impune tulisset,
Seu pedes in pugnam, seu magis iret eques.
Hic animo fidens, sociisque ferocior armis,
Marte lacessebat regna quieta suo.
Hessum praecipue: dolor hunc privatus in Hessum,
Et pudor et rabies mixta pudore rapit.
Iungit opes socero dubio discrimine rerum,
Mauricius, belli foedus et ipse ferit.
Iamque acies stabant ferro mortique paratae,
Tympana iam pugnae signa cruenta dabant.
Cum medius veniens tune Gvelfos inter et Hessos,
Dux noster gladios condere quemque iubet.
Nec mora pacatae coeunt in foedera dextrae
Et melior finit concita bella quies.
Vix dum condiderat ferratis praelia portis,
Qui se laudari nomine pacis amat.
Heu scelus, heu, miseros vexat discordia cives?
Et ferri, in patriae viscera, vertit amor,
Quis furor o cives, quo signa minantia signis
Fertis? quo telis obvia tela volant:
Threicium non ista petunt, cessate, tyrannum,
Quo ruitis? vestro tincta cruore rubent.
His tibi si caussam Mauricii [Orig: MauricI]
demere belli,
Aggrediar, patriae non tibi durus ero.
Quid demam? belli nihil ad te pertinet huius
Caussa, nec arbitrio res ea gesta tuo.
Non Regum nostrae quaerunt arcana Camoenae,
Perque suos agitant florida prata choros.
Vmbras et nemorum sectantur amoenaque tempe,
Et fontis liquidas exilientis aquas.
Iudicis est tempus, rerumque expendere causas:
Nec tempus, nec res est mihi nota satis.
Hoc notum est cunctis, qua fortia ceperat arma,
Hac servasse manu seque suosque Ducem.
Si quis plura putat, se scire et posse referre,
Illi promptus ego cedo libensque locum,
Si quid et obtrectans virtuti lingua proterva
Quod speciem probri possit habere, iacit:
Nil moror invidiae praesenti tempore morsus,
Invidiam virtus inclyta semper habet.
At ventura feret suffragia rectius aetas,
Et causae iudex aequior huius erit.
Desine livor edax famae laudisque bonorum,
Rodere magnanimos post sua fata Viros.
Iustos cuncta Cucis titulos bene facta loquuntur,
Et virtute nitent, et pietate vigent.
Praemia sunt duplicatus honor, nomenque tributum,
Inter septenos Imperii Proceres.
Nunc age contractae rursum laxentur habenae,
Et spatio pergant liberiore rotae.
Hic belli finis: nunc remis fortius urat,
Ut tangam portum, quo mihi cursus erit.
Est Urbs, Albi, tuae genitor contermina ripae,
Inclyta divitiis et generosa Viris.
Magnus Otho posuit, memor est pro teste vetustas,
Ac de Virginibus nomen habere dedit.
Principis haec nostri gravibus tum cingitur armis,
Et patitur longas milite clausa moras.
Dum vero miseros defendunt moenia cives,
Et quaesita diu copia Martis abest.
En alibi metuenda vago furit agmine turba,
atque minis undas terret, Havele, tuas.
Quis tantam glomerare manum, casusne, surorne
Svaserit, in dubio nunc quoque fama sinit.
Acer erat belli metus; at ductore carentes,
Collectos subito dissipat ille greges.
Interea duodena semel sol astra recenset,
Alter et exacto tempore mensis abit.
Mortis alumna fames tota grassatur in Urbe,
Et ieiuna suo viscera dente premit:
Vna salus victis clausas recludere portas,
Et dare victoris colla premenda iugo.
Spes haud parva viris, quod quantum saevus in armis,
Devicto tantum mitis in hoste foret.
Spem probat eventus, venia mox ille rogantes
Prosequitur, saevo nunc magis ense nocet.
Utile victoris fecit clementia, vinci:
Saepius et victis profuit illa viris.
Haec etiam capta multum celebratur in Urbe,
Et gratum victos civibus esse facit.
Caesare finitum, quod gesserat, auspice bellum,
Dux alacris semper Caesaris arma sequi.
Excipit alterius rursum magis horrida Martis,
Terrorisque magis saeva procella novi.
Pectora Mauricium mordacibus anxia curis,
Has inter quis res non habuisse putet.
Carole, durus eras. Mentem promissa fatigant
Magnanimi, et virtus officia Ducis.
Quid faciat? rerum dominos armisne lacessat?
Hinc fas, hinc belli damna timenda vetant.
At soceri vitam rebus relinquat in arctis?
Non sinit hoc pietas, pollicitique fides.
Multa movens animo curarum fluctuat aestu,
Nec iam quid fugiat, quidve sequatur, habet?
Qualis ubi saevis turbantibus aequora ventis,
Cum fugit ex oculis condita nocte dies.
Non tenet exacte, quo tendat lintea rector
Et stupet ambiguis ars superata malis.
Talia versanti vix haec sententia sedit,
Hanc illi tempus resque locusque dabant.
Admonitu revocare suo solennia pacta,
Quorum persanctus sponsor et obses erat.
Haud mora: Sveviacam cum milite pergit ad Urbem,
Et capit Alpinis ardua claustra iugis.
Successuque pari pontem delatus ad Oeni,
Egressu vacus Caesaris urbe manet.
Nec iam cedentem sequitur, sed fortis in armis,
Arma piae compos ponere pacis avet.
Ille quidem victo cum posset ab hoste reverti?
Maluit affectus composuisse suos.
Victorem vicisse animum, victoria animum, victoria bina est,
Quae datur hic omni sanguine palma caret.
Aeacidae celebrem meruit clementia laudem,
Dardanii lacrimas terserat ille senis.
Porus, et exequiae praeclari funeris, ipsa
Emathii iuvenis nomen ad astra ferunt.
queis ego Mauricium verbis, queis laudibus aequem,
Invito vehemens excutit arma dolor.
Tristia sed nec habent magnum mea carmina pondus,
Nec teneri absolvunt grandia facta modi.
Non ego Titanas mallem, nec diruta Marte
Pergama, nec Cadmi moenia versa solo:
Quam tua Mauricii [Orig: MauricI] praeconia dicere versu,
Haecque meo pietas carmine prima soret.
In manibus tunc ipsa tuis victoria stabat,
Sed tibi victrices temperat illa manus.
Hic ubi facta quies armis, ensesque remoti,
Rex Fernande tui foederis auspicio:
Pannonium verso mox agmine fertur ad Istrum,
Materiam iustae caedis ab hoste petens.
Protinus in ripas iuvenum manus emicat ardens,
Primus et hostilem dux pede pressit humum.
Nusquam Turca ferox, nusquam vis effera gentis
Bistoniae, et cursu vincere doctus eques.
Sed velut imbelles, viso praedone, volu cres,
Dum liquido carmen gutture dulce sonant,
Mox tacitae pennas quatiunt, aurasque fatigant,
Alarum tegitur condita nube dies.
Sic ubi Teutonicam castris descendere pubem,
Improbe Turca, tibi nuntia sama tulit,
Et iam lux oculis armorum effulsit, et alta
Emicuit noti vertice crista ducis,
Quo pavor et rerum cogit sors, ilicet hostis
Retro conversum territus urget iter.
Spes erat, aeratas Getico terrore repulso,
Bellorum claudi posse deinde fores.
Iamque patri celebres agitabat mente triumphos,
Vix capiens tantum patria laeta bonum,
Templaque pacatae ramis velabat olivae,
Et verno latam flore tegebat humum:
Cum diris iterum misceri caedibus orbem,
Non rumor, sed iam certior auctor ait
Legatusque super Pegnesidos advolat urbe,
Qui duro properam tempore poscat opem.
Ille diu reputans, quid, si fortuna sequatur,
Effectum coeptis his velit hostis atrox.
Et quod finitimae, nostrae conducit et orae,
Crescentes reprimi fortiter ense minas:
Optatam promittit opem, nec segnis in hostem,
Utilior patriae, quam sibi, bella parat.
Est arx, seu ratio dedit hoc, seu Numinis ira,
Omen inest certe, nomine Peina suo.
Quam propter Linus non amplis flexibus errat,
Et vicina suo flumine prata rigat.
Non procul Angrivaris habitat gens aspera terris,
Sed premit alterutrum frondea silva latus.
In medio planus lato patet aequore campus,
Et glebae dives fertilioris ager.
Hic ubi pro patria medios fert pectus in hostes,
Rebus et attritis ferre laborat opem.
Illic telorum nubem dum sustinet omnem,
Non expectato vulnere, victor obit.
Dum subit infausti primus certamina Martis,
O dolor, aeratae fulmine glandis obit.
Quid querar, unde petam magni primordia luctus,
Ergo iaces patriae duxque paterque tuae?
Nec tua te pietas immani liberat ictu,
Nec tua devitat strenua dextra necem.
Inpavido tu corde iaces, firmusque iuventa,
Insignis forma corporis ille iaces?
Hoc erat o certe mens si non laeva fuisset,
Sanguineas stillans aethere nimbus aquas.
Hoc Titanis erat pollutus sanguine vultus,
Ille tuus Princeps inclyte sangvis erat.
Hoc erat armorum sonitus, clangorque tubarum,
Et qui sidereo venit ab axe fragor.
Scilicet haec instare, minis portenta monebant,
Naturae facies queis spoliata fuit.
Sistens amnis aquas, et motu terra dehiscens,
Mugituque replens Solis utramque domum.
Haec nobis rabiesque canum, planctusque volucrum,
Venturi luctus nuntia signa dabant.
Haec et cornipedum fremitus sub tempora noctis,
Hic ubi post rabidas conseruere manus.
Line tibi venas exiccet limus in undis,
Et Sol sit rapidus, siccaque semper hiems.
Nunquam legitimum curras, aut nobile flumen,
Nec ripis notus sis magis ipse tuis.
Et tu purpureo tellus saturata cruore,
Vraris nimia nocte dieque siti.
Non tibi ros herbam, non utilis afferat imber,
Et nullum iacto semine germen agas.
Infelix in te lolium, lappaeque tenaces,
Et tribuli obducant sentibus arva suis.
In te namque meus crudeli vulnere Princeps
Corruit, et pulchro sanguine sparsit humum.
In te magnanimi, duo belli fulmina, Guelfi:
Fortiter ante suum procubuere patrem.
In te conspicuus, ductor Leoburgius, armis,
Sanguineo moriens ore momordit humum.
Tu florem iuvenum carpsisti, munere mortis
Hanc patriam nobis qui peperere suae.
Quid querar, unde petam diri primordia luctus,
Quis mihi plangenti tristia verba dabit?
Ergo iaces, et Parca fidem sic servat iniquam,
Saxonicaeque domus firma columna iaces?
Quae lapsura suam iam fulciet illa ruinam,
Cuius Atlas, vita dum fruereris, eras?
Quae porro miseris restat fiducia Musis,
Quae Maecenatem te coluere suum?
Ecquid enim nobis opus est extendere dictis,
Quis sit ab hoc studiis conciliatus honor.
Inter Hamadryadas Philyre quae maxima Nymphas,
Saepe solet comitum grata referre choro.
Leucoreae celebrant quae cantibus Heroinae,
Albiacaeque suo Mysides ore canunt.
Tyrigetumque Salas memorat quae rector aquarum,
Et musco impexus Mulda virente caput.
Quo Graio doctas attraxit ab ore sorores,
Impendens studiis otia grata bonis.
Muneribusque suis et honoribus auxit egentes,
Quaeque colant profugis ampla Lycea dedit.
Sic de venturo meritus praeclarius aevo,
Commoda sic nostris uberiora ferens,
Victor ab Hesperidum quam cum Tirynthius hortis,
Rettulit ad patrios aurea poma lares.
Ergo nec immemores, post funera, Maecenatis,
Funera Pieriis heu lacrimosa choris,
Illius querulo deplorant carmine mortem,
Quale gemens stilum Daulias ore canit.
Aut ad Maeonii sinuosas fluminis undas,
Extremo moriens gutture cantat olor.
Nulla choros ducit, nec tangit pollice chordas,
Nec solita flavos fingit ab arte comas.
Lamentis sed cuncta replent loca, cuncta querelis,
Et tristes luctus angulus omnis habet.
Flumina iamque pater lacrimarum mittit Elyster,
Alveus adiectas nec capit intus opes.
Nunc aliquis curvae spatians in margine ripae,
Aucta repentinis ut vada cernit aquis,
Cur, ait, increvit iusto spaciosius amnis,
Nec metas intra pergit ut ante suas?
At certe memini multis haud lucibus ullus
Decidit effusis nubibus imber aquis.
Sic ait, et fracta gemitus agnoscit in unda,
Quales Halcyonum littorat rauca ferunt.
Quid moror? omnis eum sexus gemit, omnis et aetas,
Femina, vir, iuvenis, cum puerisque senes.
Omnibus unus amor flendi: quin congemit ipsa
Relligio sacras dilaniata comas.
Aggemit, et grandem vultu profitente dolorem,
Praesidium clamat nunc ubi nate meum es?
Plurima nempe in eo perierunt: vota bonorum,
In duris patriae non dubitata salus.
Musarum columen sacri defensio coetus,
Gloria Mysorum, Saxoniaeque decus.
Urbis honos, nostrae decus indelebile gentis,
Heu quanto multis mors stetit una semel.
Sed quid ego longas duco sermonibus horas,
Haec ultra metas tracta querela fuit.
Iam mea sedulitas aures laesura politas,
Crimen apud multos garrulitatis habet.
Parcite, et hanc nostro veniam date quaeso dolori,
Si mea plus iusto garrula Musa fuit.
Finitura suas fuerat defessa querelas,
Sed vetuit miseram claudere verba dolor.
Ille domat fortes, illo mens obruta nescit,
Quid deceat, tantis fluctuat usque malis.
Ille magis solito querulos facit atque Ioquaces,
Arbitriique homines non sinit esse sui.
Quin etiam rerum gravitas immensa, dolorque,
Sermones iussit longius ire meos.
Ecquis enim brevibus possit comprendere dictis,
Inclyta tot bello gesta, tot acta domi?
Et nondum grandes implet mihi debitus annos
Spiritus, et mentis non mihi robur inest.
Quidquid id est, culpae par est ascribere iustae,
Inferiasque boni consuluisse pias.
Tu quoque sancte Pater patriae, tu maxime Princeps,
Has laudes gratae pignora mentis habe.
Has tibi cum lacrmis violas, haec lilia spargo.
O venerande mihi terque quaterque cinis,
Haec tibi spargo tuus, si quid cognoscit, alumnus,
Sordeat hic parvi ne tibi ruris honos,
Salve Saxo pater, Dux o fortissime salve,
Aethereum salve perpetuumque decus.
Tu nunc terrento, factis sublimior, orbe,
Lux ingens astris consociata micas.
Heroasque vides priscos, et cerneris illis,
Almaque securae gaudia pacis agis.
Te Duce nos orbiste defensore caremus,
Et lacrimis longas teximus Iliadas.
Nec luctu vacuos tenebris aurora fugatis,
Nec videt atratis fulgidus Hesper equis.
Non secus ac socia viduatus compare turtur,
Quando minus cautur tollit arundo tecis.
Non viridi gaudet ramo, non gramine laeto,
Nec liquidi dulcem fluminis haurit aquam.
Sed querulo raptos gemitu restatus amores,
Lugubri solos carmine complet agros.
Sic tecum nostrae perierunt gaudia mentis,
Quae tuus interiis nuper alebat amor.
Tu spes una tuis postquam te fata tulerunt,
Triste sonant Urbes, ruraque squallor habet.
Forsan et hic totum luctus traheretur in aevum,
Et modus hic vitae, tristitiaeque foret:
Ni relevet nostros, Princeps fortissime, casus
Successor tituli nobilis ille tui.
Hunc nostris hunc deme malis, solatia prorsus
Dempseris, et solum quod modo restatopis.
Quam bene consuluit genti Deus optimus orbae:
Mauricius morte, sospite fratre, subit.
Numina si nobis illum non aequa negarunt,
Et fors fatorum nos ea lege tulit:
Non erat Augusto, germano dignior heres,
Cui melius sceptri tradita cura foret,
Augustus, Divi renovat qui nomina fratris,
Et fraternum auget per sua facta decus.
Augustus patriae decus indelebile nostrae,
Cuius inextincta laude vigebit honor.
Augustum canimus totorem iuris et aequi,
Mauricioque toga, consilioque parem.
Parce tuam luctu nimo quassare iuventam,
Non est haec pietas officiosa tuis.
Quid Manes urges lacrimis? bene contigit illis,
Impius his fueris cum pius esse voles.
Quid fratrem deceat, Mauricii [Orig: MauricI] , consule tecum
Cui lacrimas fundas, consule quaeso, tuas.
Si nunc has remeet tumulo redivivus in auras,
Non tibi sic, dicet, frater amandus eram.
Non eadem populumque decent, rerumque potentes,
Pectus amat populis altius, altus honor.
Quid facis? haud istos poscunt haec tempora luctus,
Iustior Imperii te modo cura manet.
Nunc sua commendat tibi Pignora Mysia tellus,
Nunc implorat opem Saxonis ora tuam.
Fungere fraternis vicibus, domus utraque fratre
Extincto, coepit nunc onus esse tuum.
Quod si forte doles, doleas sine testibus illis.
Publicus evadat ne tuus ille dolor.
Ad te oculos, ad te cuncti convertimus aures,
Quilibet ad vultum statque caditque tuum.
An propiore aliquis tangetur imagine facti,
Quam si Germani Principis edis opus?
Ede opus Augusto non impar, atque dolores
In fragili cordis robore vince tui.
Compleat ille suos, et fratris compleat annos,
Et soboles salvo cum patre sospes agat.
Nostra sub his aetas Ducibus vetus induat aurum,
Nec ferri maneant tristia signa trucis.
Et redmita caput ramis frondentis clivae,
Pax villas, urbes, templa, domosque colat.
LImite Mysorum veteri qua terminat agros
Albis, ab undenis deducens fontibus alveum,
Excelsa scaturit primum sub rupe Gigantum,
Tum sibi coniungens Muldam, perlabitur oras
Zechiadum, et pingves percurrit flumine campos,
Sudetumque iugis posthac demissus ab altis,
Misniacas intrat sinuoso vortice terras,
Mox et Elysterem nigrum, Muldamque deinde
Sorabum recipit, spumantem denique Salam.
Hoc emensus iter, longis illabitur arvis,
Brennigenasque petens, flavo miscetur Havelo,
Ac post tot flexus, quos conficit ipse, viarum,
Gambrivios penetrans, iucundo murmure tandem
Exit in Oceanum fluvius regnator aquaerum.
Ante sed insignes innoxius alluit Urbes,
Pactoli similis, multos largitur honores
Mysorum terris, nemorosaque perfluit ara,
Quae laetas praebent segetes, et dona ministran
Ruris opes; regioque ferax, caelumque salubre,
Vitiferi passim colles, et amoena vireta,
Arridet Mycale, croceis praecincta corymbis,
Et Dryadum cognata Thoe, facilesque Napaeae,
Valles umbrosas, et lucos carmine mulcent.
Flava Ceres Baccho certat, campusque renidet
Floribus, herbosi saltus, viridantia prata,
Efficiunt oculis gratos coniuncta colores,
Quales non possunt Tyrio qui murice lanam
Versant: tot liquidis collucent gramina gemmis.
Urbs populosa viris, domibus templisque superba,
Et ceu fama refert, Heneto cognomine dicta,
Hic iacet in Mysis, et Mysi regia Nerei,
Heroum sedes, laudati Principis aula,
atque domus Procerum (Decios et dico Camillos)
Quorum divinas mentes, et fortia facta
Fama canit, vestes ostroque auroque decorae,
Aut quales olim nevit Sidonia Dido,
Aut in Chanonio regno Simoentis adundam
Hectoris Andromache pulchro donavit Iulo.
Augustus patriae pater, Augustique propago,
Vitkindi soboles, magnorum sanguine Regum
Edita, quam summae laudes super astra tulerunt.
Qui cristam galeae niveis gestabat in armis
TETMARI pronepos, gladio THIMO pulcher et hasta,
Armatas acies disiecit, Elystrides undae
Miratae facinus, tepido caluere cruore,
Cum gravis in densos Augusti Caesaris hostes
Irrueret, ferro prosternens obvia passim,
Et Bilionaeo violati foederis ense
Supplicium lueret mutilatus parte RODULPHUS.
O qui te casus, quae tunc immania fata
Vrgebant miseram, mater Germania, gentem.
Tota equidem Princeps connitebatur opum vi
Fasces Imperii veteris, legesque tueri,
quem nec Mavortis, nec sacri fulminis ictus
Terrebat; Proceres, lenis quos alluit Albis,
Aut quorum tumido terram secat amne Visurgis,
Lupiaque, et Svevo cum patre effusus Havelus,
Piscosoque vado, et ripis formosus amoenis
Guttalus, Elysiis devolvens flumina campis,
Protinus arma ferunt, conclamant undique turba,
Infaustum nostris in finibus undique bellum
Suscipiunt, pugnasque cient, Martemque fatigant,
Commoti expediunt enses, clypeoque micantes,
Concurrunt acies, et turmas Caesaris urgent,
Devotum, clamant, diris Latialibus actum.
Hic fuit Henricus Saliorum sanguine cretus,
Magnanimus Caesar, galeaque hastaque timendus
Propositique tenax, et fato immobile pectus,
Firmus in adversis, belli dum saevit Erinnys,
Ter decies solitis complevit mensibus annum,
Ter revoluta tulit per sidera Cynthius orbem,
Nec finem infesti Martis, nisi funera vidit
Saeva Ducum, stirpes ima ab radice recisas,
Magnorum procerum, civilis praemia belli.
E diverso alii, quorum sententiamenti
Insedit melior, quibus ordo, et numina legum,
Imperiique decus fuit, et Germania curae,
Caesareas iuvere manus, quos inter amore
Firmus erat stabilisque fide, nec segnis ad arma,
Relictas Cognati arces THIMO, munera lauta
DEDONIS tulit, et tanto cumulatas honore,
Marchio pro meritis evasit Misnidos orae.
Filius hunc iuxta CONRADVS Iapyge fertur
Laetus equo: plaudunt connexae foedere gentes,
Et circumfusae iuvenum longa agmina matres,
Serpyllum, violasque ferunt, et molle ligustrum,
Accumulantque rosas, et odorae germina costi,
Et laetus populus portis exire relictis
Incipit, et festas actutum spargere frondes,
Porrectisque patres occurruut clavibus ultro,
Quas offerre Duci, et submissa voce precari
Auspicio cupiunt fausto, et gradiuntur ovantes,
Mirantesque simul celsae fundamina molis,
Dignos Romanis Quilis testantur honores,
atque palam rogitant, et vociferantur amantes,
Succedat tectis, et amica per atria vultu
Excipiat placido cives in vota paratos.
Adventat Princeps trabea succinctus, et altum
Conscendit solium, gemmis auroque coruscum,
Aulai in medio Princeps residebat in ostro,
Et sese aulaeis coniux Leutharda superbis
Celsa ponebat sponda: tunc ordine pulchro
Hinc atque hinc casti felicia pignora lecti,
Sex cultae facie insigni formaque puellae,
Et totidem iuvenes praestanti robore Gnati,
Compositis Cereremque modis, et fusa Lyaeo
Pocula libabant gemmis radiantia et auro.
Septimus abfuerat Natorum HERMANNUS, at ille
Iam Praesul, Pabeberga, tuus fulgebat honore
Candentis mitrae, sacris operatus adaras.
Nec procul hinc idem senio confectus et aevo
Stabat longinquas ostendens indice terras,
Quas cum Caesaribus spatiosa per aequora vectus
Intrasset victor Syriis animosus in oris:
Hic celsas Solymorum arces, hic pulsa Damasci
Moenia, et ingentes Turcorum monstrat acervos,
Sanguineumque diu Maeandrum inhumataque longe
Corpora, quod subito terrore invaderet hostes
Caesar, nec caperent tot moesta cadavera ripae.
Mox etiam ante aras procerum stipante caterva
Cernitur exutos humeris suspendere amictus,
Terribilem cristis galeam, et thoracas abenos,
Loricamque gravem globulis ferroque rigentem,
atque leves ocreas, et qui fidissimus ensis
Haerebat lateri comes, in fera bella ruebat
Si quando, et patriis arcebat finibus hostem:
Sed tunc tarda gelu saeclisque effoeta senectus,
Suadebat requiem, et pietas relinquere mundum
Iusserat, et placidae sese componere morti,
Montis ubi tandem subiisset claustra sereni.
Hinc olea frondente caput praecinctus, amico
Tendebat vultu, et muros circumdabat urbi,
DIVES OTHO, curans tranquillae commoda pacis.
Huic genus, et proavi, generosaque stemmata Patrum
Nobilitatem, animos virtus dabat, inclyta laudem
Relligio, Sudetus opes mons ubere vena.
Nec Generi deerant, nec gaudia sera Nepotes,
Concordesque animae fratres: dicique beatus
Ante obitum poterat, nisi carcere filius illum
Degener, argenti coeco deceptus amore
Dilectum patrem luctu turbasset amaro.
At frater, Nato melior, THEODRICVS euntem
Consequitur diverso habitu, mox tela coruscat,
Fraxineamque quatit contortis viribus hastam.
Teutonia in magna REgni praefectus habenis
AENEOBARBVS erat, Rex servantissimus aequi,
Fortis, et indignans multum, similisque minanti,
Non patitur tumidos scaevis illudere dictis.
Praesul Alexander sedis fulgore refulget,
Quum monitis impulsa novis Etruria coepit
Saevo Caesareas bello vexare catervas.
Ter valido occurrens collecto milite genti
Caesaris ignovit placidi clementia victis
Sponte sua: quarto iustas surrexit in iras
Laesa nimis virtus, nec iam contraria castris
Castra locat, non aere iubet dare signa, sed ipsum
Vertit in auctorem, causamque facemque malorum
atque ferox cogit Latium, qua maxima Roma
Et septem positae perstant in collibus arces.
Iamque urbem Germanus habet: iam moenia fumant,
Et quo quemque loco virtus aut fata tulere
Teutonico cadit ense, cadunt quis praelia cordi
atque atrox Bellona fuit, tum caetera circum
Turba gemit, resonant late plangoribus aedes.
Hostis at elapsus, Ventorum sede receptus
Adriaco magnum reparabat robore bellum.
Nec tamen iccirco generosi pectoris aestus
Ingentes Caesar posuit, classemque reliquit,
Adriacum pelagus remis invectus Othonem
Praemisit mandans servet quae iussa parentis,
Cautius ut saevo vellet se credere Marti,
Nec struere ante aciem, nec res committere pugnae,
Quam Patris propius pelago volitantia signa
Vidisset: sic ille quidem, sic voce rogabat:
At iuvenis, nimio laudum successus amore
Impatiensque morae, qua primum copia facta est,
Immemor ah patris, subito, cane classica, dixit,
Commisitque Viros, victusque hostilibus armis
Intravit Ventam captivus nobilis urbem.
Tunc Caesar, neque enim patriam consistere mentem
Passus amor, caro solvat quo vincula nato
Arma iubet cessare, iraeque imponere finem,
Et victor licet, et causa meliore probatus,
Totque lacessitus probris, obsistere fatis
Non potuit totus pacis conversus ad artes.
Tunc Theodricus erat pro Caesare multa locutus,
Et patrui causam firmo tutatus honore,
Quod tamen ostendit mens improba Regis avari,
Et fratris duri impietas, infanda coegit
Exiliumque pati: sed tandem redditus heres
Felici patriae, laetos in pace colonos
Iucunda tenuit, iusti servator et aequi.
Cumque novae rursum turbarent Teutona regna
Hostiles Furiae. totamque excindere stirpem
AENEOBRABE tuam ut possent, nunc lurida mensis
Miscerent aconita, malas et Colchidos herbas,
Nunc tristes iacerent infausta tonitrua diras,
Bella quibus quoties libitum pugnasque ciebant,
Legitimas partes est consectatus, et almi
Regia magnanimi defendit iura PHILIPPI.
Imperium sceptrumque alii sua gaudia ducant:
Imperii sublime caputque decusque tueri
Constanter voluere Duces Misneidos ora
Ille tamen populis acceptus et integer annis
Praepropera terras sublatus morte reliquit,
Perfidia medici potans infecta veneno
Pocula, cum viridi vix effloresceret aevo.
Post hunc campus erat riguis circumfluus undis,
Et campi in medio diffusis frondibus ilex,
Cui folia alternis argento auroque nitebant,
Candidus argento cortex, argentea radix,
Argentum ramis, argentea brachia ramis:
Hanc circum niveis exercebantur in armis
Formosa heroum soboles: pars arduus altis
Pulverulentus equis iaculum contorquet et hastam,
Pars laeves clypeos, et spicula lucida vibrant,
Et contra audentem cursuque ictuque lacessunt
Intrepidi iuvenes: ima tamen arbore, crassos
Qua tendit ramos, et brachia proxima terrae
Pendebant galeae cristis auroque superbae,
Scutaque, loricaeque et acutae cuspidis enses.
Ferrataeque sudes, cumque illis lethifer arcus,
Et praefixa suo nodosa hastilia ferro,
Omnia MVNIFICI sortis monumenta beatae
HENRICI, quem mirati stupuere priores,
Et ventura etiam quondam mirabitur aetas.
Ille Ducum veterum nulli virtute secundus,
Par animo proavis, mansveto corde parenti,
Sed maior fortuna, opibus coniunxit avitis
Tyrigetum populos, titulisque illustribus auxit
CONRADI genus, et magni decora alta THIMONIS.
Illi etiam ante alios argento atque aere referti
Sudeti montes plena mercede metalla
Ediderant, Disque ipse suas recluserat aedes
Non secus ac quondam (si fas conferre peritum
Cum stolido ignavoque) Phrygum memoratur in arvis
In fulvum conversa Midas quae tangeret aurum:
Sic illi quacunque viam monstrabat arundo,
Qua fossor faciebat iter per viscera terrae,
Argentum larga saliebat fossile vena.
Iamque suo thalamos ALBERTO divite luxu,
Virginis eximiae thalamos Nataeque parabat
Caesareae, sacrisque Duces iam rite peractis
Surgebant multo perfusi nectare Bachi,
Tunc genti heroum certamen equestribus armis
Instituit, seu quis iaculo celerive sagitta
Incedat melior, seu viribus usus et arte,
Ausit praelongo pugnam committere conto
Praemia certantum ante oculos illa ardua quercus
Sistitur, argenti moles, et cetera iuxta
Munera, vincenti pariter, pariterque cadenti:
Dat victo folium, victorem ramus inumbrat
Arboris auricomae, laetaque in fronte quiescit.
Nec mora: spes sibi quisqve suas, sua gaudia fingit
Exultans animo, subito procedit in hostes
Fervidus, auditur mixtus clangore tubarum
Ingeminans plausum sonitus, ferit aethera clamor,
Et strepitu ingenti circum nemus omne remugit.
Felix coniugio, felix et prole fuisset
ALBERTVS, sua si, mores imitatus avitos,
Virtute et casta tenuisset commoda vitae.
Sed multis fortuna datur, non omnibus uti
Fortuna: Heu taedis generosae coniugis illo
Pellicis indignos inconcessosque Hymenaeos
Praefert, securus famae, nec pignora iusti
Pulcra tori, nec teste Deo rata foedera curat.
Illiciti nimium stimulis agitatus amoris.
Ipsa quidem, vitae iamdudum incerta, puella
Ceasareo exilio statuit vitare furorem,
Insidiasque viri, et tacitis se credere claustris.
Ad thalamos tamen ante redit notumque cubile
Sollicita, et caris postrema dat oscula natis.
Nox erat, et placidam carpebant fusa quietem
Corpora per terras, dulci lenita sopore,
Et ferme medio dimensus sidera lapsu,
Duxerat inverso plaustrum temone Bootes.
Fidus adest digitoque senex caute ostia pulsat,
Bisque duae iuxta comites, quarum integra semper
Spectata, et dubiis virtus per cognita rebus,
Poscentes Dominam, si carpere nocte silenti
Vellet iter, tutisque fugam permittere tergis.
Illa nec in somnos dimissa refoverat artus
Imbelles, nec lentam oculis aut pectore noctem
Senserat, attentisque simul vocem auribus hausit.
Exilit, et paulum meditata, quid? ibimus ergo?
Ibimus, et Moeni (fatur) loca tuta petemus?
Sic, sic, ire iuvat: scalas apponite muro,
Ferte citi alipedes, date lora, impellite currum.
quem tamen infelix fugies? quae tecta relinques?
Illustres generosa toros regina, mariti
Atria celsa Ducis pingves qui posisdet agros
Tyrigetum, parvosque lares, humilemque subibis
Virginei cellam claustri, nil conscia saecli,
Sola gemens, comite ancilla non amplius una.
Quin secura manes, vivisque beatius aevum?
Non sinit hoc Princeps alieno captus amore,
Nulla fides pietasque viris, qui septa pudoris
Tr ansiliere semel, sociique sacerrima lecti
Iura parum violare putant: Sed parva novercae
Pignora formosos prodes iniuria fratres?
Vos ego (maiorum cineres et lucidatestor
Sidera, Praesentemque Deum) vos dulcia solos
Pectora, tristis, egens, nimiumque invita relinquo.
O mihi si liceat tam longam attingere vitam,
Ut, matura olim vobis cum venerit aetas,
Vos bello egregios, et avorum fortia facta
Sectantes, videam galeam suspendere et arma:
Quam tunc laeta meam penetrarent gaudia mentem?
Nunc vos heu teneros matris que fide libus orbos
Auxiliis, quae cura feret, quae fata manebunt,
Patre sub immiti, et rerum custode noveca?
Forsitan et poenas illi per nostra luetis
Effugia, et nostro capiti quam debuit iram,
In vos dirus aget. Sed enim ter maxime caeli
Arbiter, a cuius dependent omnia nutu,
Quique oculis semper mortalia respicis aequis,
Tu miseros tutare Deux, patrioque favore
Accipe desertos, et opis caelestis egentes,
Quin tu care socer, melior cui pectore virtus,
Inclyte Mysorum Princeps, THEODRICE, relictos
Non patiere tuos, neu patris mollia corda
Asvescant vitiis, labemque in sanguine ducant.
Ipse tuam pueros duces permotus ad aulam
Quod merito, siquidem verum mens augurat, opto.
Te duce virtutem capiant, animosque viriles
Et surgant, primis et te mirentur ab annis,
Sic ait, et lacrimis per moesta fluentibus ora
Natorum ad lectos (illos sopor altus habebat)
Inflexit caput, et parvos complexa lacertos
Amborum mollesque genas, nunc oscula figit
DIZMANNO, nunc crebra tibi FRIDRICE, tenetque
In vulta vultum, dicitque novissima verba.
Utque dedit caris lacrimas, dedit oscula Natis,
Postremo FRIDRICI iterum prope fulcra recumbit
Cernua, et affectu naturae concita miro
Admovet os ori, cumulansque miserrima labris
Basia, tandem arcte malam comprendit, et haerens
Insigni morsu, magni haud ignara doloris,
Dente cutem stringit, vulnusque ut vidit amicum,
Haec, inquit, patris iniusti crudelia serva
Munera, sed nostri monumentum et pignus amoris.
Est hic FRIDRICVS, Princeps, quem proxima imago
Ostendit, morsu signatum et vulnere Malam
Illius exhaustos infracta mente labores
Innumeros, quis rite canat, quis praelia fando
Explicet, et duri toties certamina Martis?
Prima rudimenta et primos exegerat annos
In castris THEODRICE tuis, dum iusta Boemi
Arma iuvas contra Lechidarum castra tyranni.
Nulla latere diu virtus et lumina possunt,
Accenso super alta rogo: tua vivida certe
Dextera, et ad belli quid posses strenuus artes,
Sive locum castris crutari, sive profundas
Moliri fossas et propugnacula castris,
Seu totas opus ad pugnam convertere vires,
Et conferre manum, atque hostis turbare cohortes,
Tunc patuit FRIDRICE, tuas Oenotria tellus,
Virtutes mirata, Ducem te laeta poposcit,
Ausoniasque tibi voluit submittere gentes.
Non ita se Genitor, natis nam sed potitis
Mysorum patrui felices invidet arces,
atque nihil meritis dirum movet undique bellum.
Inde doli, stragesque hominum, caedesque secutae
Semideum procerum; Svevus quoque testis et Albis:
Quot gnati cecidere Cucum, quam multa sub undas
Seuta virum, galeasque, et fortia corpora volvit
Sanguineis infectus aquis, dum Marchidos ora
Hinc dominans, inde Ascania Dux gente profectus
Complestis campos florentibus aere catervis.
Vos quoque venistis Romani splendida Reges
Nomina, Svevorum turmis confisus, Adolphe,
Tuque prius, caeso Imperii qui sceptra tenebat,
Pannoniis invectus equis, Alberte, parenti
Iniusto, dubium, vos auxiliaribus armis
Praestantes, an pingvis agi prae divitae glebae
Forte, metalliferae ductive cupidine terrae.
Sed quaecunque fuit, bona non fuit illa, nec ipsis
Causa tulit laudem vobis, nec gaudia nostris.
Nec requiestis enim, donec Nassense ministro,
Solennes ferro cecidit DIZMANNUS ad aras,
Et populis urbes vacuae, cultoribus agri,
Principe terra suo (facies tristis sima rerum)
Luxerunt, gemitune qui cavam fata sequente.
At non Omnipotens tam saevo turbine ferri
Vlterius. grandique malorum mole gravari
Immeriti passus sortem Ducis, omnia tandem
Rettulit in melius: sumptis nam viribus hostes
Aggreditur FRIDRICVS, ut olim montibus altis
Delapsus torrens, undis pluvialibus auctus,
Per campos, per prata ruit, secum obvia quaeque
Arripiens, et nunc ingenti tecta fragore
Nunc validas quercus, et saxa rotantia torquet:
Aut veluti siccas Zephyrus cum invadit arenas
Instabilis patulum differtur in aera pulvis,
Et sua per gyros ducunt ludibria venti:
Sic hostes FRIDRICVS agit, sic fervidus instat
Hac atque hac gladio, seque ad divortia cuncta
Objicit, et poenas inimica ex gente reposcit.
Quam facile est fautore Deo sua damna minasque
Vlcisci turbae successu caedis ovantis?
Nil fuerat Svevo crudelius, oppida postquam
Mysorum vi, fraude, dolo pervaserat: at iam
Victores victi capiunt, fit fabula vulgo,
Et probris teritur Lucana clade Svevus.
Hinc alios quicunque ausi Dalemincia rura
Aut ferro quondam temerare, aut debita colla
Detectare iugo, felicibus obruit armis.
Et spoliis sese praedaque opulentus opima
Composuit placide, laetaque in pace quievit.
Discite iustitiam, nec vos aut purpura Reges
Decipiat, lateque patens in regna potestas,
Aut afflicta trahens dubio fortuna tumultu
Res inopum iubeat pedibus calcare superbis:
Cernit quippe Deus mortalia vindice dextra
Vlturus malefacta hominum, longasque repensat
Poenarum gravitate moras: At iusta tenaxque
Etsi saepe gravi nutat sub pondere virtus,
Et variis agitur ventorum obnoxia flabris,
Emergit tamen, et tandem bona causa triumphat
Filius ut patrii generosus nominis heres,
Accepit FORTI terras a patre relictas,
Nec pietate fuit, nec belli laude parente
Inferior, morum censor GRAVIS, hostibus ingens
Terrarumque tremor: mansvetus cetera Princeps.
Sensit atrox Gallus, glauci sensere Britanni,
Quam non segnis erat, quam nullis territus armis
Ibat in adversos violento robore Francos:
Senserunt Domnio se vano opponere nisu
turingi Comites ausi cuneique latronum
Perfidiam celsae tutantes moenibus arcis.
Ergo admirati bellique togaeque labores
Constantes, veraeque animum nil laudis egentem,
Imperii Proceres, communi voce salutant
Hunc Regem, solumque putant, qui Teutona forti
Gestet sceptra manu, rebusque labantibus adsit.
Et iam portantes sceptrum regnique coronam,
Legati mandata Ducum laeto ore ferebant.
Aspice quam miti promittunt omnia vultu
Supplicibusque rogant votis, urgentque rogando,
Succedat solio, Romanaque regna capessat:
Ille sed aversa detorquens lumina fronte
Invidiosa fugit iamdudum insignia, nec tam
Composito sermone magis precibusque movetur,
Quam si dura silex, aut stet Marpesia cautes.
Macte animo excelso Divis que simillime Princeps:
Hoc adeo pulcrum est, magnos contemnere honores,
Pulcrius, ingentes quam ferro acquirere terras,
Nominis eiusdem pingves FRIDRICVS in agros
Fertur, et infidam toties totiesque rebellem
STRENVVS (ultus avos) tormentis concutit urbem
Tyrigetum, flavus qua flumine stagnat Hieras.
Heu quantum exitium miseras et dira manebant
Fat a domos (at tu pactis Erfurdia stares)
Si non aeratas acies fossamque tremendam
Ingressus Ceasar medium se CAROLVS armis
Misisset, iustam demulcens Principis iram.
Quartus ab ADMORSO titulis FRIDRICVS avorum
Ensiferum decus adiungens, et iura creandi
Caesaris, en gladium dextra tenet, inclytus armis
BELLATOR, statuens que altum de more tropaeum
Tertia suspendit generi monumenta THIMONIS.
Paene puer gelidos penetravit ad usque Borusos,
Militiam et grave Martis opus tua castra secutus,
CONRADE, ut falsa sub relligione tenentes
Se populos, lucosque Diis et fana dicantes
Futilibus, vanos Divum dediscere cultus
Cogeret, et sacra Christiadum meliora, piosque,
Quo scelus eluerent antiquum, assumere ritus,
Namque puer Boios patrui victricia signa
Terruit accurrens, Regemque tremiscere vidit
Ardua turrigerae dum cingit moenia Pragae.
At postquam firmata virum iam fecerat aetas,
Fulmen erat tonitruque, adeo per densa ruebat
Agmina terribilis, prosternens omnia late,
Nescius ante manu lassatum ponere Martem,
Quam sese hostili statuisset in aggere victor.
Nec minus ad pacis perspectus idoneus artes,
Cum terra fugerent animo trepi dante Boema,
Quaesitum sedesque novas et commoda Musae
Hospitia, ipsa humiles, dubioque errore vagantes
Accepit placide, et tutas considere ius sit
Ad ripas Philyraee tuas, ubi laeta iuventus
Aonias docta venerans cum Pallade Divas
Nunc agit, et cultis sophiae spatiatur in hortis.
Gloria Principibus magna est defendere bella,
Magna etiam patriis tutari legibus urbes,
Iustitia prohibente nefas: sed gloria maior
Luctantes saeva cum tempestate Camoenas
Respicere, et tristem studiis arcere ruinam,
Ingenuasque choros iuvenum perducere ad artes,
Vnde suus castris honor et reverentia templis
Permaneat, sintque ore pio qui semina Verbi
Coelestis spargant, et Christo digna loquantur,
Barbarieque procul pulsa, sapientia regnet
Oppida per Regumque domos, viatque perennis
Fama Ducum, reddantque vices et praemia Musae,
Nunc dolor et moesto sequitur perterrita luctu,
Infelix mater, natos dum flebile plorat
Praedonum abductos manibus: sua pectora palmis
En tundit generosa, et mollia brachia torquet,
Vngvibus en foedat faciem, solvitque capillos.
Quos tibi tam dirum, confidentis sime magno,
Persuasit facinus, tanta aut furor egit in ausa?
Urbs antiqua iacet, Pleissae contermina ripis,
Misnidos australis quondam caput, inclyta sedes
Semideum procerum, postquam Misneius heros
Sera tulit longi tandem solatia belli,
Duraque Lusatiae pensavit damna minoris.
Illic fata suae percensens plurima vitae
Laudata FRIDRICVS humo, patruique patrisque
Ad tumulum, curas animi lenibat amaras,
Ingenio et vultu PLACIDVS, nisi bella vetabant.
Non voti est fatique eadem sententia, fratri
Frater namque movet bellum crudele VILELMVS
Pacifico, saevitque animis: tum caetera deinde
Turba furit: Sed mox iniustae poenitet irae
Devictum sermone pio plenoque favoris.
Pacem igitur, stabilem pacem, per mutua quaerit
Alloquia, et campis ultro progressus apertis
Utraque inspectante acie complexibus haeret
Fraternis: mox et totis se gaudia castris
Effundunt, laetisque sonat clamoribus aer.
Nondum pace tamen positis tranquilior armis
Caufungus cessatve dolis, versatve quietem
Illi olim pugna deiecto, et vincula collo,
Gestanti captiva, avido quod solveret hosti,
Non dederat princeps, penitusque negaverat aurum.
Ergo odiis frendens. pravaeque cupidine turpi
Vindictae, per Divorum delubra, per aras,
Per caput ipse suum solitus iurare, timendum
Perque Dei, haud impune ulli violabile nomen,
Principis ulturum in proprio se corpore damna.
Credita res paucis, et tantum ignave minarum
Visa diu facies: sed enim sese improba tandem
Exeruit, scelerumque fidem vesania fecit.
Festo forte die Philyres FRIDRICVS ad urbem
Venerat, huc illum patriae pia cura vocabat:
At thalami sociam, et pignora sacrati lecti,
Illustres animas Veteri super arce relinquens,
Quam primum ad caros reditum celer abat amores
Hoc ubi Tartareis Alecto infecta venenis
Praesensit, subito Stygiis se suscitat alis
Caufungi in mentem, cupidumque et sponte paratum
Admonet, ut facinus magnum, quod tarda loquatur
Posteritas, sociis et sumptis audeat armis,
Dum tempus, dum fata sinant, et provida pulchre
Absit cura Patris, nec servet limina custos,
Debita somnifero plene madefactus laccho.
Ille animi fidens, et iam furialibus actus
Eumenidum stimulix, sub lenta crepuscula sese
Ante urbem portasque locat, quem foedera iuxta
Impia pangentes pergunt Bellopetrus audax,
Et Mossenus equum domitor, tacitisque faventes
Auribus expectant, caelo dum Virginis astrum
Decedat, rutilos condatque sub aequore vultus.
Iam prope nox medios perfecerat humida cursus,
Fessaque per terras animalia cuncta soporem
Spirabant, cum prima quies mortalibus aegris
Artus alta tenet, Divum gratis sima dono.
Tunc etiam casu (nec res ea tecta latebat
Praedones) vigilum passim diffusa iacebant
Corpora, ut efflarent Bacchum quem larga dederunt
Illo pocla die, et structis convivia mensis,
Qualia saepe solent, Domini quando aedibus absunt,
Liberiore domi genio celebrare ministri.
Tum vero tentant aditus, qua proxima rupem
Contingunt latera, ascensuque facillima surgunt,
Inventaque via scalis praerupta locorum
Exuperant, gradibusque abeunt, muroque potiti
Invadunt arcem somno vinoque sepultam.
Tectum augustum, ingens, pictis sublime columnis
Arce fuit media, geminos ubi somnus habebat
Regali in thalamo, FRIDRICO principe natos,
Spectata pueros forma, queis lactea cervix,
Lucida frons, roseaeque genae, flavique capilli.
Qualis Acidaliae Matri perhibetur Adonis
Purpurea placuisse coma, vel qualia parvis
Corpora caelitibus multo stellantibus auro
Artifices addunt niveo saturata colore.
Huc se prona tulit latronum andacia, et ipsos
Arripuit pueros, nequicquam voce vocantes
Saepe Patrem, nec adhuc titubantia lumina somno
Plane attollentes: illi velut hostibus olim
Ereptam inter se praedam duo corpora fratrum
Partiti, paribus rellinqvunt atria palmis:
ERNESTVM Mossenus habet, spolii altera cessit
Caufungo pars ALBERTVS: nec multa morati
Diversis fugere viis, ut noctis in umbra
Sublustri ad dumis densas atque ilice silvas
Alipedum tuti tergo veherentur equorum.
Et iam emersa mari pulsisque aurora tenebris
Reddida erat mundo lucem, cum in limine Mater
More suo visura venit carissima Natos
Pignora, nec thalamis illos nec reperit usquam:
Mox animum percuisa metu, trepidoque pavore,
Me miseram, exclamat, quis vos mihi casus ademit?
Et laniata comas cunctis penetralibus errat
Interius, querulisque replet clamoribus aedes,
Quam circum famulae gemitu pavidoque tumultu
Omnia permiscent et foemineo ululatu.
Interea spacia emensus praelonga viarum,
In viridi luco vaccinia carpere fessus
Descendebat equo Caufungus, ubi obvius, illi
Improvisus adest gravibus quidam obsitus annis,
Furva viro facies, duri armi, lumina torva,
Vestis erat pannosa, illis qui plurima lustris
Stipite findebat succiso, atque aggere ligna
Instar pyramidum aut gaudentis acumine coni
Ardae componens, subiecto gnaviter igne
Nigrantes patria carbones arte coquebat,
Huic, solitas addens verbis non mollibus iras,
Cornipedem mandabat equum puerumque teneret
Incolumem, donec nemorum spaciatus in umbris
Aut radicum herbas secum, aut silvestria poma
Afferret, stomacho solatia parva gementi.
Quis curae neget esse Deo Regumque salutem
Imperiique Duces? Vaccinia nigra legebat
Ille, dolo exultans, et humi nascentia fraga:
At puer illustris casum fratrisque suumque,
Custodi enumerat, tacitasque it fatur ad aures:
Quisquis es haud equidem (credo) sine numine Divum
Venisti, et lucis habitas lignator opacis:
Me si fata meis paterentur ducere vitam
Auspiciis, celsa ingrederer sublimis in aula,
Saxonici soboles Ducis inclyta, nunc mihi dirus
Fortunam eripuit praedo, furatus ab alta
Me specula Patre ignaro, et nil tale putanti.
Si potes, aut istis quicquam confidis in armis,
Eripe me bis miserate malis, et redde parenti
Fide Senex: nec te officio certasse priorem
Poeniteat: quin profacto te praemia tali
Magna manent: primum ipse meus pulcherrima solvet
Munificis Genitor donis: ego caetera deinde,
Ampla dabo, meriti tanti non immemor unquam.
Sic memorat, vocemque premit; simul ipse reversus
Asper adest, strepituque pedum Caufungus oberrat.
Iamque propinquabat sellae, frenumque tenebat
Bellatoris equi, in Puerum cum lumina vertens
Rusticus, immotis oculis spectabat, et ora
Nunc mirabatur, nunc ore cadentia verba.
Parva mora est: manibus secum quam forte gerebat
Nodosam toto connixus corpore clavam
Elevat, et tergum praedonis terque quaterque
Aggreditur, geminatque ictus cava tempora circum
Turba operosa latens, lignisque intenta secandis
Accurrit: capitur praedo calcaribus haerens
Implicitus, dignaque luit mercede laborem,
Impia carnificis submittens colla securi,
ALBERTVSQUE Puer plausu comitatus ovante
Ductur, et festa velantur fronde per urbes
Atria, laetificisque sonant clangoribus arva:
Cara sed inprimis cumulat sua gaudia Mater,
Grataque pro Natis suspendit dona receptis.
Hic ALEBERTVS erat (manibus date lilia plenis)
quem gravia afflicto pro Caesare bella gerentem
Mirati slupuere Hunni, Rex ipse relictis
Obstupuit Corvinus agris, solumque mereri
Magnanimi nomen tam forti pectore dixit.
Ille etiam Gallis terror gentique superbae
Flandrorum, invicta titulum virtute gerebat,
Et rem Germanam, magno turbante tumultu,
Sistebat, placida cives in pace gubernans.
HENRICVS sequitur populo gratissimus omni,
ALBERTO genitore satus, solemnia rite
Solvit vota Deo, et cumulatus honoribus amplis,
Parvo contentus Princeps, mirabile dictu,
Pro castris templum coluit, sacrosque recessus,
In cuius niveo radiabat pectore Diva.
Saepe quidem duris virtus exercita rebus,
Sed munita satis, tuto vallataque muro,
Perstitit adversis, sicut Marpesia cautes.
Ast frater terras lautasque GEORGIVS Urbes
Nactus divitias peperit, quas fertilis Haemus
Submisit Mysis auri argentique talenta,
Legibus egregiis gentem firmavit, et auxit,
Ausonios veteri ritus servavit amore.
HENRICI gnatus, dux magnus Marte togaque
MAVRICIVS, bello caput extulit, atque refulsit
Gloria victoris, post tot tantosque triumphos,
Pannonia partos, debellatosque tyrannos
Fortiter et rigidis deiectos Alphibus hostes,
Gallorumque fugas, Martis discrimina, clades.
Ut vero roseum fudit fortemque cruorem
MAVRICIVS victor, sublimis nomen Olympi
AVGVSTVS frater, maioribus aemulus heros,
Et Patriae Ducibus decus, exemplarque futuris,
Celso animo, dextraque potens suscepit habenas.
Huic Drymo, munus, ait, grato debemus amore,
Votaque concipimus successu laeta secundo:
Alma parens tellus flores et lilia fundat,
Dulces Ambrosiae succos, stactisque liquores
Sudet ager, Syrium passim nascatur amomum,
Depluat in terras nectar, sint aurea tempe.
Mole stet immota nobis Augusta propago,
Regibus ortae, dein Reges genitura ducesque,
atque domus maneat sublimibus alta columnis.
Semper Ruta novo viridi se germine firmet,
Et reparet vires in seros usque Nepotes,
Morbos depellat, sterilesque exterminet herbas.
Dicite Castalides pia carmina, solvite vota
Coeruleae liquidis impostae Naiades undis.
Edite solennes cantus maiora secutae
Albiades; Pater Albi tuis aequissime Musis,
Heroum genitor fluvius, regnator aquarum,
Tolle caput lymphis, et laetos suffice cantus,
Nereu, da faciles auras, absistite Cauri,
Sci fausti incipient Mysis procedere Soles.
SAxo perennat sidere pulchrior,
Quando supernis arcibus insidet,
Nec bella sentit, nec procellas,
Nec cariem pereuntis aevi.
ALta solo radix, qua non praestantior ulla,
Extulit a terris caput, ac protendere ramos
Coepit, et aeternum servavit Ruta vigorem;
Crevit, et in latum spacium sua brachia fundens,
Arboris Augustae stirpem complexea virentes
Explicuit frondes felicibus incrementis,
Surculus aethereo surrexit semine felix,
Et eramos sublime tulit, quum stipite ab uno
Foecundos fructus terras dimisit in omnes.
Nullo victa aevo, qualem vix secla tulerunt.
Culta Dei palmis, aequavit nubibus ingens
Culmen, et augurio terris fundata secundo,
Perpetuas viva deduxit origine plantas,
Stat virtute sua, truncos haec nacta valentes
Arbor, et a Mysis nostrates crevit in oras,
Nec lapsis effoeta comis exaruit unquam.
Est locus Arctoum qua spectat Misna Booten,
Zadeli contra montis iuga consita Baccho,
Nicolei pontem populus vocat accola clivi:
Dispescit, vallemque solo Cheleboscus in imo
Efficit angustam; at mediam sine murmure vallem
Dividit, et parvo pertransit Ianulus alveo,
Hic specus ad laevam depressi montis in antro
Cernitur ilicibus nigris, et gramine cinctus,
Desuper impendent rupes, sive arte cavatae,
Seu natura dedit, praeruptaque saxa, profundis
Motu, seu casu tot consedere ruinis.
Sic liquet, ut patulis extendant brachia ramis,
Et silvam umbroso condensent tegmine frondes.
Intus opaca domus tenui submota recessu
Saxo strata iacet, praebetque cubiliae Nymphis.
Cum Sol Herculeis permensus terga Leonis
Erigonen peteret, summoque altissimus orbe
Torreret rapidis subiecta vaporibus arva.
Ipse Albis latebras magno quaerebat in aestu
Humanam indutus formam, vultusque viriles.
Glauca illi facies, pulchri artus, lumina casta,
At caput, et crassa pendens lanugine barba,
Velleris in morem nivei radiabat, et usque
Flumineum moto stillabat vertice rorem.
Naiades astabant Dryades facilesque Napaeae,
Et quae praeterea silvas ac flumina laudant.
Quaeque iuga et montes sectantur Oreades altos.
Ille igitur postquam se sub convexa recepit
Spelaei, sensitque novas in pectore flammas,
Nunc ait, exspectate dies, nil vota moraris;
Antrum turba subit Charitum, vallesque resultant
Plausibus, atque Deae manibus per mutua iunctis,
Instituunt laetae ludos, agilesque choreas,
Purpureos aperitque sinus Tithonia coniux,
Clarior Eoo lux exurgitque profundo,
atque serenatos ostendunt lumina vultus,
Quando diem roseo Titan patefecerat ortu.
Nobilis Albiadum soboles numerisque modisque
Certat, et incedunt Patres votisque seqvuntur.
Coeruleos flores pars portat, pars amaranthum
Praebet, pars offert viridem de rore nitorem.
Cinnama fert alius, seu coniferas Cyparissos,
Seu serpylla alius, seu fragrans donat amomum.
Omnes in numerum glomerantur, et aurea toto
Agmina circumstant campo, dominumque salutant.
Heroum sangvis ditionis regna paternae
Suscipit, et placidus fidas accedit ad Urbes,
quem rutilis sonipes phaleris instratus et auro,
Cristarum spiris fulgentum vectat opacos
Ad colles, Nereus qua se flaventibus undis
Exerit Albiacis, et latis undique ripis
Se diffundit ovans, inter splendentia signa
Heros magnanimus Tyrio conspectus in ostro
Dux sublimis equo, Proceres supereminet omnes.
Sic Rutae germen vernanti semper honore
Crescet, et excelso super abit vertice nubes.
O avium regina biceps amplectere Rutam,
Nec sine, tempestas ut pingvibus obruat arvis.
Divinum Rutae fruticem, radicibus altis
Nixum, sub ramis cuius captabimus umbram,
Dum domitrix orbis Romana potentia vires
Efferet et regna aquilae sine fine manebunt.
Insidiae Dolopum tectae, fraudesque Sinonis
Ne noceant, LEOPOLDE tibi, stirpique futurae.