IACOBI SCHOEPPERI TREMONIANI PRESbyteri COMOEDIAE ET TRAGOEDIAE. SACRAE ET NOVAE, ACCUratissime recognitae.
[Gap desc: illustration]
COLONIAE, Apud Maternum Cholinum. Anno 1562.

NOMINA ACTIONUM QUAE in hoc volumine continentur.

ECTRACHELISTIS SIVE DEcollatus Ioannes.

VOLUPTIAE ET VIRTUTIS pugna.

MONOMACHIA DAVIDIS ET Goliae.

TENTATUS ABRAHAMUS.

EUPHEMUS, SEU IACOB felicitatus.

OVIS PERDITA.

PRUDENTIA, ERUDITIONE, ET PIETATE CLARISSIMIS VIris D. Consulibus ac Senatoribus inclitae Civitatis Tremoniensis S. P.

MUltis iam saeculis (viri Prudentissimi Ornatissimique) apud omnes fere orbis totius nationes usu receptum est, ut si quis facinus aliquod patraverit, e quo vel paululum emolumenti accedat Reipub. ei omnes certatim occurrant, congratulentur, encomia instituant, ipsumque adeo et muneribus magnificis excipiant, cumulent, prosequantur. Et hic quidem mos usque adeo inolevit, ac omnium obfirmatus est consensu, ut quemadmodum gloriosum ducitur, si erga commeritos exerceatur, ita contra summo dedecoris et ignominiae habeatur loco, si inde aut decedat aut imminuatur quippiam. Hinc ni

mirum (ut Historiographi passim testantur) olim Imperii auctoribus, non apud Romanos solum, sed et apud alios quam plurimos, tot etiam exhibiti sunt honores, tot instituta spectacula, tot erecti arcus triumphales, tot dedicatae statuae, toties impositae coronae laureae, tot denique indita honoris nomina, veluti Patres patriae, Pannonici, Invicti, Pii, Augusti, et id genus innumera. Quum iam vero tantus semper habitus sit honoriis, qui corporalibus externisque beneficiis remp. exornarunt, quae tamen ut fortunae erant subiecta, sic et ab eadem mox auferri rursum quiuêre, imo ablata quoque sunt: Quid de illis sentiemus, quantisque illos abitrabimur [(transcriber); sic: arbitrabimur] honoribus donandos, qui Remp. provehunt et augent, non corporalibus tantum bonis, sed et animi: non externis solum, verum internis etiam:non modo perituris, sed et aeternis: ac talibus omnino, quae nec raptor auferre, nec hostis demoliri, nec caeca fortuna praecipitare unquam poterit? Certe ni iniqui plane simus iudices, decernamus oportet, longe hos excellentioribus eulogiis praemiisque debere merito

condecorari. Atque hinc iam vel ipso sole meridiano clarius omnibus colliquere potest, quid et vobis Tremoniana Respu. debeat, quot ac quantis vos quoque omnes (non indigenae solum, sed et vicini quique) honoribus, laudibus, gratiarumque actionibus prosequi iure optimo teneantur. Non enim satis habetis, vestram cum civitatem tum ditionem prudenter gubernare, collapsa restituere, libertatem adserere, pacem tueri: verum etiam in hoc toti fuistis atque etiamnum estis, ut Resp. nostra per se satis stabilis ac felix, stabilior quoque et felicior porro evadat, duretque aeternum. Nam quorsum alioqui tanto labore, tantisque omnino sumptibus Gymnasium hoc, quod iam (laus Deo Opt. Max.) exsistit florentissimum, proximo ab hinc anno instituissetis? Profecto nisi unius Reipub. habuissetis rationem, nisi hanc solam promovere animus fuisset, non video nec excogitare possum, cuius nam rei gratia tantas impensas fueratis insumpturi. Neque enim quisquam, quantumlibet Tremoniomastix, privatum commodum aut turpe lucrum causari hîc apte potest. Considerastis

procul dubio pro summa vestra prudentia, nihil esse conducibilius ad diu conservandam Rempub. (hoc praesertim aevo nostro longe exulceratissimo, quo veneranda illa canities nigro fere cygno rarior est) quam si iuventus probe honestis disciplinis imbuatur, et his resarciatur, quod denegatum est annis: Contra, nihil eidem Reipub. perniciosius esse et magis exitiale, quam si literae intermoriantur ac Iuventus negligatur. Oportet namque (ut optime sentit Aristoteles Politicorum lib. viii. cap. 1.) ad singula gubernandi genera disciplinam acommodari. Et si in cunctis aliis facultatibus ac artibus quaedam sunt, ad quarum opera tirunculos praeerudiri et assuefieri oporteat: multo utique magis necesse est praecedere eruditionem ad Virtutis actiones, quarum sane non minima, imo vero vel praecipua est Reipub. administratio. Hoc igitur insigne vestrum facinus dignissimum hercle est, cui aeterni ab omnibus consecrentur honores, quodque summis panegyricis a Musarum cultoribus decantetur. Utcumque autem ingratum vulgus suo more pergat, nihilo tamen minus conatus is

vester, etiam invitis omnibus aemulis, vos laudibus ornatos ad altum aethera est feliciter evecturus. Nam uti Dominus ipse huc animos vestros permovit incrementumque hactenus subministravit, ita digna quoque is vobis haud dubie feret praemia: quin et excitabit, qui vestra merita concelebrent, scriptisque transmittant posteritati. Atque utinam, ut ego in horum classe, veluti Saul inter prophetas, recenseri admodum lubens velim, ita ea quoque mihi data esset vis dicendi, ut vestras ebucinare laudes digne possem. Haud sane unquam essem commissurus, quo ingratitudinis mihi nota merito posset inuri. Verum iam nihil huiusmodi in me prorsus agnosco, ut vel invitus et praeter animi institutum silere cogar. Ne tamen [(transcriber); sic: taman] omnino sim a)su/mbolos, et ut propensionem saltem animi erga vos mei declarem: tum etiam, ut doctiores ad gratifican dum vobis (hac mea temeritate) inhorter, illisque veluti glaciem proscindam, literario aliquo munusculo maxima vestra beneficia Reipub. nostrae exhibita, pro mea qualicumque portione honorare decrevi. En igitur vobis hasce ingenioli mei

primitias, hunc in quam Baptistam meum, quantus quantus est, nuncupo, dedico ac consecro: libellum quidem exiguum nulliusque fere pretii, si orationis contextum et elegantiam quis respiciat: attamen si argumenti habeatur ratio, non adeo fortasse paenitendum. Nam breviter deliniat ac quasi ob oculos statuit: Primo, qua fide simul et sanctitate Ioannes ille Servatoris nostri Iesu prodromus, provinciam praedicandi sibi iniunctam urserit, et sit exsecutus: Deinde, quot discipulos venturo tum Messiae Christo praeparaverit: Tandem etiam quo pacto ob confessam veritatem, ac Herodem praesertim paulo liberius reprehensum, ab eodem (adulterae hortatu) sit comprehensus, iniectus carceri, et neci quoque traditus demum. Haec autem omnia ita actiuncula nostra proponit, ut insignia interim pietatis exempla, cum omnibus aeque, tum vero Contionatoribus peculiariter, in Ioanne commendet ac infigat. Sed de his satis, ne nimium (ut adagium habet) in armis meis accissare videar. Porro quod hoc mihi Argumentum cum primis sumpsi, id tribus de caussis factum est. Primo, quod

id ipsum meis studiis, ut quae universa sacrosanctae Theologiae mancipaverim, convenientius visum sit. Quum enim laborem aliquem impendere animus esset, malui eum pietati, quam neniis aut historiis profanis vendicare. Secundo, ut et Tremoniana nostra pubes (quoniam eam doctissimus vestrae scholae moderator M. Ioannes Schevastes, cum collegis suis eruditissimis praeter cetera utriusque literaturae progymnasmata, declamationes, item et disputationes, Comica praesertim actione reddit instructam) materiem aliquam pietatis novam habeat, si tamen haec nostra admissu sit digna modo, cuius actione oblectetur, simul et ad futura vitae munia, praecipue vero praxin Ecclesiasticam, utcumque praeparetur. Postremo, ut bovis sacratissimae Theologiae studium, atque hanc eandem Ecclesiasticam functionem (quae tamen satis alioqui habetis commendata) magis etiam porro commendem, calcariaque addam currentibus, ut eadem si non maiori, certe pari, quo honestas prosequi coepistis literas, favore ac benevolentia complectamini, iuvetis, provehatis. Et id

optimo iure quidem. Nam si honestum, utile et pium est, bonis artibus tradendis consulere Iuventuti, eamque sedulo promovere: quanto honestius, utilius ac magis pium erit, illud studium urgere modis omnibus, in cuius potissimum gratiam Christianis literae politiores tradi debent, et cuius sus non pueris solum, sed et omnium perinde aetatum hominibus summe est necessarius? Sane ni Christum, eiusque doctrinam salutiferam probe didicerimus, oleum perdemus et operam: et adeo non proderit didicisse artes, ut obfuturum etiam nobis potius siet. Verum equidem non dubito, quin vos pro vestra cum prudentia tum pietate hanc etiam vestri muneris portionem diligenter uti hactenus, sitis curaturi. Nunc autem, quod reliquum est, impense vos rogatos volo, Domini mihi observandissimi, uti hanc, quam vobis dedicavi opellam, laeta ac candida fronte suscipiatis, eamque et me vestrum clientem contra Zoilorum dentes theoninos auctoritate vestra ac patrocinio sedulo tueamini. Quid alii de labore hoc nostro pronuntiaturi sint, susque deque sero, modo

is vobis utcumque sapiat et probetur. Atque vestrum solorum hîc iudicium, quod aequissimum esse novi, usque exspectabo. Deus Opt. max. vos interim solidae felicitatis auctibus provehat, nostraeque Reipub. diu seruet incolumes. Ex Musaeo nostro, Anno 1544. Prid. Id. Decemb. V. P.

Addictissimus Iacobus Schoepperus apud D. Petrum Ecclesiasta.

PERSONARUM NOMINA.

PROLOGUS AD SPECTATORES.

Aures, oculos, adeoque et ipsos pectoris
Vestri sensus ac cogitatus intimos
Nobis accommodetis iam benigniter:
Idque hac ratione potissimum, quo cognitum
Vobis fiat, quaenam adventus nostri siet
Praecipua causa. Venimus huc Christo auspice
Exhibituri vobis spectaculum, haud quidem
Fictum illud, sed verissimum: non ethnicum,
Sed Christianum: non iocosum aut ludicrum,
Sed prorsus serium: non vanum et inutile,
Sed maxime frugiferum et tale denique,
Quod neutiquam e prodigiosis Gentium
Commentis, aut Poetarum etiam fabulis
Petitum est, sed quod sacri Evangeliographi
Historia compertissima tradunt. Age
Expressius quid sit dicam: Exhibebimus
(Volente Deo) vobis Tragicam actiunculam
De maximo illo inter mulierum filios,
Prophetarumque propheta excellentissimo
Ioanne Baptista praecursore Domini,
Quo pacto is scilicet (de functo munere)
Ab Herode Galilaeorum Tetrarcha (eo
Quod hunc adulterii et incestus gratiae
Paulo liberius insimulaverit) siet
Apprensus, captus, constrictus, tum carceri
Inclusus obscuro, et tandem plexus etiam

Capite Hoc inquam factum iam ordine tractabimus,
Vobisque veluti in speculo limpidissimo
Proponemus conspiciendum. Si igitur id in
Rem vestram iudicatis fore (viri optimi) ut
Nos certa spes tenet, linguis favete nunc,
Summaque diligentia animum advortite.
Sed heus Puelle, tu periocham totius
Rei recitato summatim Auditoribus.

ACTUS I.

SCENA I. Ioannes solus.

[Note: Trimet.] HActenus in vasta degi solitudine,
Vitamque inter feras traduxi bestias:
Iam vero tempus monet, adeoque Spiritus
Domini suo me instinctu huc rapit, ut et hominum
Contra diutule adiungar commercio,
Spartamque quam sum nactus, adornem strenue.
Tu igitur o summe Israelis Deus ac pater
Benignitatis inexhaustae, mihi servulo
[Note: Sca.] Tuo indigno praesens iam adesse digneris,
Te lucidissimo tui charismatis
Ac vivificantis gratiae splendore me
Quaeso misericorditer illustra, visita,
Promove, quo munus hoc longe augustissimum,
Meis quod humeris imposuisti, ita exsequar
Atque absoluam, ut ad aeternam nominis tui
Et laudem et gloriam cedat feliciter:
Deinde etiam cum primis, ut Messiae tuo
(Cuius prodromum ago licet indignissimum)
Viam exacte sternam, plebemque praeparem,
Quae tanti Principis capax vere siet,
Amen. Iam me ad Iordanis e vestigio
Fluenta ac regionem omnem recta conferam.
Nam nullibi aptius, quam ibi, sumpturus meae

Sum concionis initium:idque potissimum,
Quod is locus prae aliis aquarum copiae
Abundet, tum etiam quod subinde maxima
Eo soleat confluere hominum frequentia.
Atque en pertempestive sane huc appuli,
Nam quosdam illic modo praesentes conspicor,
Accedam propius, coram illos alloquar.

ACTUS I. SCENA II. Ahas, Ionadab [(transcriber); sic: Ionadap] , Ioiada, Symon, populus, Ioannes.

[Note: Trimet.] PApae, quid id hominis est, qui cultu tam horrido
Gradum huc matur at? Respicite obsecro viri,
Respicite et intuemini spectaculum hoc
Prorsus novum Ion. Hem quis est? Ioi. Eremi cultor haud
Dubie est fratres. Quavis enim ipse quidem viderim
Numquam talem, tamen id vel rara austeritas
Et vultus et vestitus affatim indicat.
Sy. Ah bone Deus, quam praedurum vitae genus
Isthuc est. quam suaviter nos contra. Ioi. Adest.
Taceamus donec transeat. Ioan. Iam tempus est,
Ut munus delegatum vi summa auspicer.
Huc omnes vos adeste simul, ac auribus
Attentis mea, quae vobis iam nunc profero,
Monita capessite, Ah. Hui, quid hic clamor sibi
Vult? quid subita haec portendit compellatio?
Ioan. Ad me inquam actutum accedite, meis sedulo

Verbis animum advortite, eaque (si sapitis modo,
Et vestrae consultum saluti vultis in
Perpetuum) pectori quisque penitus suo
Infigite. haud enim de rebus frivolis
Aut levibus (ne quis hoc arbitretur forsitan)
Dicturus huc veni, sed de re seria,
Pia, sancta, utili, imo et omnium quoque
Extra dubium saluberrima ac sanctissima:
Nimirum, ut vos ad sacrum resipiscentiae
Studium incitem, ut vos summis horter viribus,
Quo confestim Dominatoris domini viam
Paretis sedulo faciatisque semitas
Eius rectas. Ab. Quid studium resipiscentiae?
Quid via Domini? quid semitae rectae? Contio haec
Plane nova est, et numquam audita mihi hactenus.
Ioia. Tace obsecro, ne interrumpatur optime
Conceptus sermo hominis. Ioan. Huc autem allicere vos
[Note: Sca.] Merito et exstimulare duo praesertim debent,
Eaque minime sane aspernanda: videlicet,
Temporis instantis iam summa opportunitas,
Et neglegentiae contra periculum
Inaestimabile. Opportunitas quidem,
[Note: Sca.] Quod nunc tandem appropinquaverit illud diu
Exspectatum regnum caelorum: regnum inquam
Iustitiae; pacis, spiritus, atque solidae
Pietatis: quod iam tempus acceptabile

Adsit prae foribus, quod dies illuxerint
Salutis et divinae misericordiae, in
Quibus suis Deus opem praesentissimam
[Note: Sca.] Ferre potenter velit. Periculum vero,
Quod hanc tantam salutem negligentibus
Pro misericordia, furor horrendissimus:
Pro condonatione, supplicum grave:
Pro longanimitate et patientia, ultio ac
Vindicta longe terribilissima brevi
Adventura sit atque reponenda perpetim.
Si vobis ergo salutis vestrae ulla ratio est
Reliqua, si vere ex animo concupiscitis,
Ut Dominus iamiam praesens adfuturus, et
Vobis itidem Servator misericors suo
Dono veniat, respicito (moneo) simul,
Aliam mentem capessite, innovamini,
Anteactae vitae agitote paenitentiam,
Sed hac enargeia, hac ratione, ut fructibus
(Quid arboris radix valeat) testemini,
Hoc est, ut operibus ipsis declaretis, ex
Tota intimi cordis sinceritate vos
Paenituisse. Sy. Ah summe pater tu nos respice,
Ut ad te toto convertamur pectore.
Ion. Amen fiat. Ioan. Sin autem tantam spernitis
Salutem, quae vobis iam offertur omnibus:
Si nondum animo insidet, ut scelerum pruriginem.

Qua Pessime infecti estis, paenitentiae
Salutaris plane expurgetis pharmaco:
Praedico vobis certo certius fore,
Ut, quos divina toleravit clementia
Hactenus impunitos, omnes aeque ultio
Vos divina opprimat, deiciat, enecet.
Ioia. Supra quam dici possit, terruêre nos
Tua verba vir dei sanctissime. Ah. Ita equidem est
Colende Rabbi, magnopere sermonibus
Tuis exterriti sumus.vera loquimur.
Ioi. Nec his tamen (si maxime animus sit) modo
Obniti ullo valemus. nam vel ipsamet
Nostra affatim testatur conscientia
Te vera loquutum. Iona. Immo longe verissima.
Ioia. Ea enim assidue nos incusat pro dolor, ea
Nos omnibus plane peccatis obrutos
Clamitat, et convincit etiamnum, ea quoque ob id
Furorem iam summi parentis vindicem
Brevi adfuturum (ni accedat conversio
Et resipiscentia praematura) horribiliter
Minatur. Ioan. Maximus ille Israelis Deus
Faxit, ut haec pectore sincero loquamini.
Sy. Prorsus sincero Rabbi, non te fallimus.
Ioan. Tum nec erit quicquam, quod metuatis amodo.
Nam magna futurae sanitatis portio est,
Morbum suum agnoscere, viciniorque is est

Saluti, qui medicamentum non respuit.
Ion. O utinam. Ioia. Quare ne nos tanta severitas
Venturi Iudicis obruat, ne tanta nos
Miseros mala involuant, quin potius, ut bona,
Hoc est, favorem divinum atque gratiam
(Quum tempus beneplacitum adsit) exoremus, ac
Una quoque omnes consequamur perpetim:
Dic age vir care Deo, dic nobis quaesumus,
Quid faciendum nobis erit potissimum,
Ut digne praeparemus nos ad principis
Tanti, nempe Dei (quem adfuturum nuntias)
Adventum. Ioan. Dicam id breviter et dilucide,
Vos advortite animum interim. Ioia. Omnibus hoc modis
Fiet Praeceptor. Sy. Summa diligentia
Tuum accipiemus sermonem Rabbi, ut decet.
Ion. Tu loquere Magister ingenue, quicquid voles,
Nostraeque saluti quod videtur commodum:
Nos auditores senties attentissimos.
Ah. Idem et de me Rabbi polliceor libere.
Ioan. Bene est. Quicumque igitur vestrum duas habet
Vestes, meminerit caritatis adelphicae
Lubensque ei, qui non habet, impertiat. Idem
Quoque officii, qui escis adfluit et potibus,
Erga inopem praestet sedulo. Quid praeter haec
Vobis porro faciundum sit, quid cognitu
Necessarium, aliâs dicemus fusius.

Ioi. Omnibus huc incumbemus neruis. Sy. Pectore
Huc toto omnes simul enitemur Rabboni.
Ah. Hanc tuam adhortationem ad intimam usque de-
Mittemus coris nostri penetralia, nihil
Maiori studio amplexuri ullo tempore,
Quam ut satis eidem faciamus pro viribus.
Ioan. Suam nobis ad hoc donare gratiam
Omnipotens Conditor dignetur perpetim.
Ion. Ita fiat, precamur omnes. Ioan.. Restat, ut
In professae iam signum paenitentiae
Aqua vos porro tingam. Ioi. Obtemperabimus
Quicquid iusseris. Ioan. Ast alios praeterea huc iter
Tenere video. hos itaque (si et ipsi forsitan
A nobis ad vitam instrui desiderent)
Paulisper,donec adsint, exspectabimus.
Ioi. Arridet nobis conditio, tu quod bonum
Ac utile tibi videtur, facito libere.

ACTUS I. SCENA. III. Telones et Ergolabus, publicani. Empollemus et Dorymestor, milites. Ioannes Baptista Ioiada.

NUnc re ipsa comperio verum esse, quod modo
Ex populi rumore audivi. Magna siquidem,
Ut conspicor, nostrae gentis adest copia.
Er. Bone Deus, quid sibi haec vult congregatio>
Quid hic concursus monstri alit? Te. Quem hic audio

Loquentem, meaque interturbantem verba: Quis
Est? Hem Ergolabe, tune mihi ades? Er. Ego ipse
Adsum. Tel [(transcriber); sic: Tal] . Ignosce obsecro, si quid forte durius
Excidit. Erg. Aeque fero amicorum carissime,
Salutemque tibi in primis imprecor. Tel. Et ego
Te quoque vicissim saluere iubeo plurimum
Amice candide, non te pol praevideram.
Er. facile credo. Sed quonam pergis? dic age.
Tel. Viden' frequentiam istam populi? Er. Maxime.
Demiror autem, quid rei siet. Tel. Ibi
Vir adest Eremita, nova plane praedicans
Annuntiansque populo vitae dogmata.
Er. Quaenam quaeso? Te. Nihil certi adhuc quod proferam,
Rescivi. nam rumor nondum omnia occupat.
Er. Adeamus et nos quaeso hominem, si commodum
Sit prae negotiis tibi. Tel. Immo propter hanc
Solam caussam me iam nunc contuli foras,
Quamquam alioqui occupatissimus. Er. En Milites
Etiam horsum recta tendunt. Tel Fors a principe
Herode, aut praeside Pilato mittuntur, ut
Huius hominis institutum omnino comprimant.
Er. Hem adsunt, faveamus linguis. Em. Saluete viri.
Dor. Salute vos impertior fratres. Tel. Idem et
Vobis precamur Milites fortissimi.
Er. Saluete vos quoque vicissim viri optimi.
Emp. Quorsum vos fert animus? quonam potissimum

Arripuistis iter? Tel. Ad Iordanis flumina, ad
Novum illum praedicatorem concedere
Animus est. Do. Bene habet, eo et nos solum tendimus.
En. Mira hercle de homine hoc nobis iam narratast'
Quae si sunt vera, nescio quid cogitem.
Er. Mox omnem rem resciscemus dubio procul.
Dor. Per Martem verast'. atque en fit obvius
Nobis, nisi sum leberide caecior. Tel. Ipsus est.
Ioan. Ehodum ad me viri fratres, accedite
Huc festino cursu, et meis hortatibus
Aureis attentas praebete. Er. Hem nos advocat,
Adeamus celeriter. Dor. Placet. Em. Praecedite
Vos, nos sequemur illico. Tel. Bene est. placet.
Ioan. Resipiscite, resipiscite e vestigio.
Exactae vitae agitote paenitentiam.
Si semitas calcastis praeduras hactenus,
si vitiorum involuti estis putredine,
Si impietati omniiugae studuistis in hunc diem
Usque nequiter, si contra denique Domini
Male egistis praecepta, ne nectite moram,
Ne ipsi vos imprudenter ite perditum.
Sed dum tempus adhuc superest convertimini,
Peccata vestra agnoscite, confitemini,
Veniamque precamini. Haud repulsam (credite
Mihi) feretis, non vos aspernabitur
Dominus, si cor vere contritum adsit modo

Adeoque et misericordiae cupidissimum.
Non enim illius abbreviata est manus adeo, ut
Auxiliari vel non possit, vel non velit.
Immo iamdudum accingitur, atque robore
Sese induit fortissimo: ipse inquam venit,
Ut ab inimicis vos eripiat omnibus,
Ut saluet, protegat, vosque aeternum beet.
Sin vero hancce salutem vestram aspernamini,
Si vestris porro sceleribus obducere
Callum animus est, en praedico certissimum:
Idem ille Dominus qui piis servator ad-
Venit mansuetus: vobis horrendissimus
Iudex et ultor aderit. Tel. Si sic res habet,
Rabbi observande, ut dicis, ecquid obsecro
Faciundum nobis suades? Quid agere nos iubes,
Ut possimus Dei impetrare gratiam?
Er. Ne hoc nos caelare velis, rogamus sedulo.
Ioan. Eam si consequi desideratis ex
Toto corde (ut videmini) cavete ne
Quid amplius exigatis ab ullo, quam quod a
Magistratu vobis iniunctum est, ac decet.
Hoc summa, inquam, curate diligentia,
Hic primus sit vobis ad pietatem gradus.
Cetera vero, quae vobis ultra cognitu ac
Factu necessaria erunt, tempore congruo
(Siquidem perrexeritis) a me audietis, et

Clarius et copiosius, Deo auspice.
Tel. Omnem navabimus operam, ne tale quid
Per nos posthac admittatur, quo numinis
Divini consciscamus nobis horrida
Supplicia. Er. Manibus, pedibus, noctes et dies
Unum hoc conabimur, ut tuis hortatibus
Posthac satisfaciamus usque per omnia.
Tel. Quoad licebit. Ioan. Faxit id Deus optimus
Maximus. Tel. Amen. Em. Peccasse et nos gravissime
Fatemur Rabbi, paenitetque ex intimis
Animi penetralibus. Dor. Ah dolet nobis supra
Quam dicier potest. Ioan. Utinam loquamini
Verum, Em. Non est quod dubites vir sanctissime,
Sed quidnam nobis, ut faciamus, consulis?
Ioan. Si haec ex vere contrito corde loquimini,
Advertite: Ne quem concutiatis, suadeo,
Ne quem calumniemini, ac stipendiis
Vestris contenti estote. Em. In nobis quantum erit
Huc enitemur omnes pariter sedulo.
Dor. Cum hasta et scuto aggrediemur, quod praecipis
Rabbi, nec committemus ullo tempore
Posthac, ut vi aut fraude opprimamus quempiam.
Ioan. Maximus ille Israelis Deus, et brachium
Eius sanctum, vestra omnia corroboret,
Convertat, et clemens illustret pectora,
Ut illi dignum praeparare habitaculum

Possitis. Em. Fiat. Te. Amen. Ioi. Servator unicus
Faxit, nobis quod optas tam benigniter.
[Note: Dimet.] Ioan. Si vos igitur iam pristinae
Ex animo vitae (ut estis fassi) paenitet.
Si vestra peccata simul detestamini,
Novae professionis capite tesseram,
Meque actutum ad Iordanis eius flumina
Sequimini omnes, quo in signum paenitentia
Baptismo vos inaugerem. Ioia. Praecede tu
Quocumque libet Rabbi vener ande, nos tuis
Catervatim vestigiis insistere
Conabimur. Em. Idem pollicemur nos quoque.

CHORUS.

Nulla est humana functio
Cui possit compararier
Ecclesiastica aptius
Quam officio Legatorio.
Nam quicquid Legatus probus
Sua studet in provincia,
Idem Contionator quoque
Urgere debet sedulo.
Ille amandatus quopiam
Ad perferendum nuntium
Moras non nectit in via.
Sed omnia statim conficit:
Ita et hic vocatus a Deo

Ablegatusque ut praedicet,
Instabit e vestigio
Probe exsequendo muneri.
Ille haud studet ebrietatibus,
Non se cibis ingurgitat,
Sed vivit semper sobrie,
Ne quid agat imprudentius:
Sic qui Dei Legatus est,
Non comissationibus,
Nec turpi incontinentiae
Ullo indulgebit tempore.
Mandato ille sui Principis
Nec addit quid, nec derogat,
Sed id sine additamine
Pronuntiat sinceriter:
[Note: Hypercat.] Ita et quilibet Ecclesiasta,
Verbum Dei fideliter
Remota accessiuncula
Cunctis debet proponere.
Sic sane omnes olympii
Vates fecêre et Apostoli:
Haec noster Ioannes quoque
Curavit usque sedulo.
Quare et nobis iure optimo
(Quibus idem impositum est onus)
Conandum erit pro viribus,

Ut tanto adsimus muneri.
Certe ni id fecerimus ita,
Fuerimusque fide praediti,
Eisdem afficiemur plagis,
Queîs servus ille inutilis.

ACTUS II.

SCENA I. Issachar et Nain, Pharisaei. Sadoc et Sedekia, Sadducaei.

O Nuntium ter infaustum, quid iam audio?
Quis rumor de homine hoc solitario auribus
Meis ingeritur? Quid sibi vult haec contio
Adeo repentina? quid incommodi adferet?
Ah haereo prorsus. Prae nimio stupore, prae
Nimia admiratione rei totus miser
Conturbor. Quid dicam, aut quid cogitem, inscius
Omnino sum. Nam numquam (ita me Deus bene
Amet) talia fando audivi, immo nec patrum
Nostrorum scripta, similia ullo tempore
Apud priscos vel visa vel facta esse, non
Dicam testantur, sed ne meminerunt quidem. At
Prospicio illic (ni fallor, ni caecutiunt
Oculi plane) aliquot nostri Collegi viros:
Hos non possum non convenire, ut scisciter,
Num quid certi hac de re illis sit communicatum.
Arduum enim prae se habere iam negotium

Videntur, si quid sane externis credere
Licebit gestibus Sad. Hem, quis huc adeo ruit?
Numquid is est Issachar? Na. Huc? Ubi est? Sad. Affectat ad
[Note: Sca.] Nos, en viam. Na. Certe ipsus est. Mirum vero,
Quid apportet novi. Iss. Saluere vos simul
Iubeo, viri undequaque sanctimonia
Vitae spectabiles. Na. Salutem tibi quoque
Precamur solidam, maxime sacratissimi
[Note: Hypercat.] Nostri Collegii Princeps. Sad. Et te vicissim
Saluum esse optamus o vir integerrime,
Iss. Quos quaeso confertis sermones invicem [(transcriber); sic: iuuicem] ?
Quibus nam de rebus confabulamini?
Na. Mira audivimus de Eremita quodam, novis
Seducentem miseram plebeculam erroribus.
Sad. Sic rumor habet. ast an sit verus ille, non-
Dum certiores redditi plane sumus.
Iss. Ah plus nimio veru'st. Nam nuntius modo
(Et veri et aequi prae omnibus sane tenax)
Mihi omnem rem narravit diligentia ac
Fidelitate summa. Sed quid obsecro
Videtur vobis de his fratres carissimi?
Quid inde colligitis? Sad. Nescimus hercule,
Quid heîc pronuntiare debeamus, an
Boni sit ominis, an mali, novit Deus
Id solus. Na. At mirum est, planeque saeculis

Omnibus inauditum, obscurum hominem (nescio
Quem) in solitudine vasta consurgere
Tam subito, ac praedicare etiam, idque nulla ad hoc
A nobis (ut decebat merito) copia
Sibi impetrata. Sed. Maxima illi temeritas
Audentiaque insit oportet. Iss. Sunt verissima
Quae dictis. nec nos satis admirarier
Valemus, quis malus Daemon (venia siet
Dicto) huc ipsum impulerit dementiae. Sa. Haud malus
Is tantum fuit equidem, sed longe pessimus
Procul dubio Iss. Sic est. Sed quid potissimum
Iam consilii nobis suggeritis (optimi
Viri) ut tumultus hos, si per populum modo
Liceat, maturo restinguamus tempore?
Ne nos caelato quaesumus, sagacitas
Si quid animi vestri confingere poterit,
Quod instituto huic nostro sit commodum.
Etiamsi in religione ac doctrina parum
Nobis mutuo conveniat, propter opinionum
Aliquot diversitatem: in hoc negotio
Tamen esse nos oportet coniunctissimos.
Utriusque enim perinde partis vel salus
Vel exitium hinc dependet. Sad. Nostram sedulo
Adeoque omnem operam pollicemur perpetim.
Iss. Quid igitur consultum vobis videtur, ut
Faciamus? Sad. Hoc unum. Mendaces plerunque sunt

Rumores, ut nostis. Na Sic est. fatemur id
Ingenue. Sad. Ne his fallamur ergo forsitan,
Suademus, ac longe etiam praestat, itineri
Ut ipsi nos accingamus tantisper, et
Rei totius veritatem commode
Expiscemur, hoc est, ut nostris illum auribus
Contionantem populo audiamus. ita etenim
Scire aptius poterimus, quid potissimum
Suo instituto moliatur furcifer.
Iss. In hanc omnes pedibus imus sententiam,
Neque ea ulla excogitare posset aptior.
Na. Eamus igitur absque ulteriori mora
Ac consultatione. Sad. Eamus, perplacet.
Iss. Nec invidentia nec odium, sed zelus huc
Relligionis nostrae Iudaicae, et publica
Nos populi impellit ac monet tranquillitas.
Na. Merito. nam id est nostrarum peculiariter
Partium et officii, ut omnipotentis gloriam
Ante omnia, Israeliticaeque gentis hinc
Promoveamus felicitatem maximam.
Iss. Ast quid susurrii [Reg: susurri] heîc auditur? quis hominum
Hoc murmur, quod nostris resonat in auribus,
Excitat? Admiror certe, quid monstri siet.
Nemo se oculis nostris offert, nemo uspiam
Adhuc apparet, et nihilo tamen minus
Sonus locum hunc replet pervaditque horridus.

Sad. En advenit populi colluvies maxima.
Iss. Fortasse et his interturbator ille (quem
Auditum accessimus) interest ducemque agit.
Sa. Omnino. nam solent similes plerunque labra
Habere lactucas. Na. Ecce imminet caput
Infaustum. Iss. Verba supprimamus, ne dolum aut
Insidias suspicetur. Sad. Consilium optimum est.
Na. Hem subsistit trifurcifer, oraturus ad
Turbam fortassis Iss. Certe. At concedamus huc
Paulisper, ne nos videat, utque eo aptius
Quid dicturus siet possimus assequi.
Sad. Belle mones Issachar. obtemperabimus.

ACTUS II SCENA II. Ioannes. Ioiada, os turbae Telones, os publicanorum. Empollemus, os militum.

[Note: Trimet.] PRiusquam vos dimittam fratres, paucula
Adhuc eaque imprimis necessaria, mihi
Dicenda vobis veniunt. attendite simul.
Ioia. Loquere quodcumque libet Rabbi, nil suavius
Unquam nobis tuis erit sermonibus.
Tel. Profer si quid habes, quia nostra scire interest,
Quod nostrae conducat saluti et commodo.
Nos (ut decet) vicissim animum dictis probe
Tuis advortemus. Em. Dic age sanctissime
Dei cultor, quicquid animo tuo sedet,

Auditores habebis attentissimos.
Ioan. Quod unda iam estis tincti omnes baptismatis,
Quod a corporis abluti estis putredine, haud
Ea factum ratione putabitis, quasi
Externa isthaec lotio tantae efficaciae
Sit aut virtutis, ut peccata abstergere
Vestra universa possit. Non (credite mihi)
Simplex aqua id efficere valebit tempore
Ullo: sed baptizatio haec tantummodo
Signum quoddam est externum eius, quod [(transcriber); sic: qud] in intimis
Animi penetralibus re ipsa fieri addecet,
Nimirum peccatorum paenitudinis:
Ut sicut aqua absterguntur fordeis corporis
Extrinsecus, sic et animi inquinamenta de-
Ponantur simul interne resipiscentia.
Nam alioqui operam navare, ut corpus candicet,
Et interim tamen animum squaloribus
Vitorum obductum negligere, praepostera
Sane cura est, adeoque summa insania.
Quapropter quum iam et vos in paenitentiae
Huius signum Baptismo abluti corpore
A me sitis, reliquum porro est, atque unice
Etiamnum vestra postulat salus, ut ante
Omnia sordes simul ponatis cordium:
Veluti iram; hypocrisin, odium, invidiam, malum
Blasphemiae, turpiloquium, lubidinem,

Contentiones; ebrietatem, crapulam,
Auaritiam, veneficia, et reliqua id genus
Damnabilia veteris Adae ac carnis opera.
His inquam omnibus in universum mortuos
Vos esse decebit. Ast hoc nondum sufficit
Tamen. Quin foetidis iam exutis vestibus
Aliae vobis rursus superinduendae erunt.
Sed nitidae ac sordibus nullis obnoxiae.
Vultis ut apertius vobis, quod sentio,
Exponam? Accipite paucis, et memoriae
Commendate tenaci. Ubi praedicta illa vitia
Et abominationes, quae recensui,
Iam plane deposueritis, in horum locum
Pietatis opera contra substituenda sunt:
Videlicet, misericordia, benignitas,
Humilitas, caritas, patientia, lenitas,
Modestia, continentia, liberalitas,
Fides, pax, veritas, et si quae his similia
Sunt alia. Ut respectu iam vitae pristinae
Toti immutati sitis, ac veluti novam
Quandam naturam assumpsisse videamini:
Sed talem omnino, quae morum innocentia
Vitaeque puritate et sanctimonia
Di\s dia\ pasw=n superet priorem. Si hactenus
Igitur vos (ut fore spero) promoverier
Feliciter detur, non est quod numinis

Divini instantem iram timeatis amplius.
Non etenim resipiscentibus, sed impiis,
Sed obstinatis atque contemptoribus
Huius doctrinae tam salutiferae aderit
Ultrix saevissima. At vero vobis pia
Sectantibus, ingens aderit gratia, pax, salus,
Et denique numquam intermoriturum gaudium.
Nam vos regni caelestis contubernio
Deus cives adscribet perpetuos, et in
[Note: Septe.] Terram vere melle ac lacte fluentem transferet,
Nempe in regionem illam insignem viventium,
Supernam, aeternam, caelicam. Ioi. Omnem gnaviter
Navabimus operam, ut monitis huiusmodi
Tuis per nos satis fiat. Tel. Per omnia
Tuos hortatus exequi conabimur.
Em. Sic fiet Rabbi. idem et de nobis singulis
Constanter pollicemur. Ioan. Bene habet. Abite iam
In crastinum, aut aliud tempus mage commodum.
Ioi. Vale praeceptor longum, et maximas tibi
Habemus omnes pariter gratias, viam
Quod veritatis nobis demonstraveris
Fideliter. Ioan. Si quid fructus mea contio
In vobis effecit, id haud tribuetis mihi,
Sed ei, a quo solo manant dona omnia.

ACTUS II. SCENA III. Issachar, os pharisaeorum. Sadoc, os

---

image: s038

sadducaeorum. Ioiada. Symon. Ioannes. Nain, pharisaeus. Sedekia, sadducaeus.

[Note: Trimet.] EN appropinquat iam seductor pessimus,
Ac recta nos petit. Suadeo igitur viri
Fratres, ut circumspecte agamus singuli,
Ne nos alia huc, quam perdiscendi gratia
Accessisse arbitretur. Sad. Optime mones.
Insigniter Hercle vulpem dissimulabimus,
Iss. Ita oportet, alioqui actum de nobis erit.
Ioia. Respicite quaeso fratres, Principes quoque
Nostrae gentis catervatim huc se conferunt.
Sy. Certe ipsi sunt. Mirum vero, quid heîc siet
Illis negotii. Ioi. Haud discessurus equidem
Sum hinc, donec omnia penitus ordine resciam.
Sy. Manebimus et nos tantisper. Ioi. Bene facitis.
Ioam. Quosnam hic reperio homines quaeso tam splendidae
Pietatis sanctimoniaeque imagine
Relucentes? Vos ne o Iudaici principes
Populi, duces caecorum, quos plausibili ob id
Nomenclatura Phorschaios vulgo vocant
Et Sadducaeos? Iss. Nos ipsos Vir optime
Coram vides. Ioan. O viperina propago, et ex
Eorum classe quidem, qui quum impiissimi
Ipsi sient, perinde tamen adeo sibi
Iustitiam [(transcriber); sic: Institiam] omnem tribuunt, ut neque doctore iam
Neque paenitentia indigere (ut ceteri)

Videantur Sad. Vah qualis nam haecce salutatio est?
Siccine Israelis proceres accipere decet?
Iss. Ferendum est. Ioam. Quid vobis quaeso accidit novi?
Unde haec tam praeceps omnino mutatio?
Quod et vos integerrimi, sanctissimi,
Summique Israeliticae gentis duces
Ad hoc meum baptisma simul accurritis?
Ecquis vos obsecro irae ac ultionis huic
Populo imminentis divinae praemonuit, et
Depressit adeo fastu alioqui turgidos,
Ut vos isti iam ultro peccatorum ordini
Ingesseritis? Haud mihi parum sane admirationi ob id [Note: Octo.]
Estis, nec facile iudicare convenit.
Quonam ductore in hanc subito metamorphosin
Incideritis praeter naturam. Verum ut ut
Sit, si ergo huc accêstis, quo baptizemini,
Non falsam et hypocriticam (ut penes vos fit fere)
Sed veram vestram oportet paenitentiam esse.
At tum demum vera erit et absoluta, si
Fructus se dignos ederit, si digna mox
[Note: Dimet.] Sequatur executio,
Hoc est, mundi praesentiumque nausea,
Sui renuntiatio, submissio,
Humilitas, summa modestia, praeflagrans amor
Pietatis sincerae, ac (ut paucis colligam)
Vita omnibus modis et moribus nova.

Tales itaque si animus est fructus edere,
Eiusmodi si arridet resipiscentia,
Aderit vobis divina praesens gratia,
Caeloque pariter cives inscribemini.
Ast si pro consuetudine
Vestra solita fucate haec agitis, credite
Mihi, haud vobis parcet Dominus, non impios
Vestros ausus ac scelera longe pessima
Inulta diu sinet. Quare nec opinio
Haec vos falsa teneat (moneo) qua dicere
Aut cogitare intra vos forte videmini:
Patrem habemus Abraham, huius nos filii sumus
Germani ac heredes. Stultam hanc inquam patrum
Vestrorum ponite, si sapitis, fiduciam.
Non enim Abrahae vobis profuerit sanctitas,
Si vos ut degeneres [(transcriber); sic: denegeres] porro in malitia
Perstiteritis. Quod Abrahae Deus ac semini
Eius pollicitus est, id sine dubio quoque
Opportuno complebit tempore largiter,
Etiam si vos ad unum omnes vel stirpitus
Er adicemini. Non deerunt posteri
Unquam Abrahae, nec populus Domino deerit suus,
Licet vos ab eo desciscatis turpiter:
Affirmo enim vobis certo, potens Deus
Est, vel de duris lapidibus istis breuî
Exsuscitare ipsi Abrahae filios, eosque

Etiam vere germanos. Sed praeterea iam
Securis ad radicem posita est arborum.
Omnis itaque arbor non fructum bonum ferens,
Exstirpabitur et in ignem conicietur. Sad. Au.
Quis hac posset diutius iniurias
Ferre? Abeamus quaeso hinc subito viri patres,
Ne duriora his addat nebulo. Iss. Perplacet.
Nam et ego me iamdudum subduxissem quidem,
Nisi fuissem veritus, ne persentisceret
Nos insidiarum huc advenisse gratiâ,
Na. Id unum et me sane detinuit hactenus.
Sad. Eadem ego quoque de caussa pol substiti.
Ioan. siccine vos subducetis hinc hypocritae?
Ab iam satis elucescit, quonam praediti
Sitis animo: iam manifestum fit omnibus,
Quo spiritu ducamini. Si sic habet,
Age pergite. Venient profecto tempora,
Quibus vitam instituisse aliter optabitis,
At sero. Sed quorsum facit his minarier
Futura supplicia? Surdissimis enim
[Note: Hypercat.] Omnino fabula narratur. Sy. Adest ecce Rex
Ipse quoque Herodes, aulicis aliquot stipatus.
Ioan. Ille ne, qui principem Galilaeae summum agit?
Ioi. Is ipsus Rabbi. Ioan. Accedat. praestolabimur
Eum heîc tantisper, donec adsit commodum.

ACTUS II. SCENA IIII.

---

image: s042

Herodes rex. Buleta et Synedrus consiliarii. Ioannes. Morio. Dorym.

[Note: Trimet.] AN non videtis iam proceres fidissimi,
Vera esse ea omnia, quae nobis relata sunt,
Quaeque et vobis ordine paulo ante retulimus?
Bu. Videmus edepol rex Opt. Max. et
Gestimus etiam spectatores fabulae
Esse huius, si quidem liceat. Sy. Nil Hercule,
Quod magis optem impraesentiarum novi. He. Age.
Voti omnes haud dubie reddemur compotes.
Nam hac ipsa de caussa iam una huc conedimus.
Sed circumspectos admodum vos esse. Mo. Quid?
Circumspecti iam erunt, quibus aliâs nihil
Plane est incircumspectius? He. Tace Morio:
Dicere, nondum tuarum est partium. Mo. Sile
Hem Morio, nisi vapulare gaudeas.
He. Circumspectos inquam vos esse necesse erit,
Ne ulla alia quam sola discendi gratia
Huc accessisse appareat. Sy. Curabitur
Probe. Bu. Belle ad novercae tumulum flebimus.
Ioan. Quis huc tam pomposo stipatus agmine
Pedem movet? quis est, auro qui fulgido
Gemmisque adeo totus resplendet undique?
He. Modeste agitote singuli, ne infamiae
Nobis cauterium imprimatur. Bu. Optime
Curabitur Princeps ne metue. Ioan. Tun' es ille

Herodes Galilaeae Tetrarcha? He. Ipsissimus
Scilicet. Io. At cur quaeso huc venisti? edissere.
He. Paucis dicam Rabbi: Et multa et miranda de
[Note: Octo.] Tuae tum doctrinae tum vitae sanctimonia, a fide
Dignis viris, nobis depraedicata sunt:
Potissimum vero, quod a summo Iove
Legatus huc (velut alter Hermes) veneris,
Cunctosque mortales beatitudinis
Verae viam modumque edoceas sedulo.
Ob id nimirum iam cum nostris, ut vides,
Accessimus huc, ut et nos audiamus ac
Ex te discamus clare, quid nobis siet
Faciundum, quo Deos (caelestia numina)
Propitios nobis conseruemus perpetim.
Io. Quamquam ego quidem nondum inducere in animum queam.
Tam subito te ex lupo alioqui rabidissimo
Mansuetum in agnellum mutatum esse penitus,
Sinceraque huc venisse conscientia:
Tamen utcumque siet, te hoc unum potissimum
Monitum velim, ut cum ceteris capitalibus,
Quibus undequaque turpiter insignitus es,
Sceleribus, abominandam illam lubidinem
Incestumque impium praesertim a te procul
Abigas. Non etenim tibi licet, non licet inquam, uxore propria.

Velut cane repulsa, aliam superinducere.
At multo condecet minus, ut fratris tui
Thorum commacules, eiusque habeas coniugem.
Vetat hoc cum primis lex divina, abominat
Inscripta lex naturae, prohibet proximi
Dilectio, nec humanae leges sinunt
Inultum tantum facinus. Hominem memineris
Te esse, haud brutum animal. Ne carnis cupidines
Adeo exsatiare velis. Rationis utere
Tibi concessae dotibus. Committere
Ipse noli turpiter, quae in aliis plectere et
Odisse debebas merito. Acquiesce iam
Salutiferis hisce meis monitis suadeo, ac
Resipisce actutum. Revoca propriam coniugem,
Fratrique redde suam. Sic poterit ultio
Divina (graviter alioqui imminens tuo
Capiti) intactum te praeterire. Mo. Hem quid sapit
Rex hoc tibi ferculum? Certe si pruriunt
Adhuc tibi aureis, nescio quî fricarier
Satis queant. Dor. Taceto propere, aut mox edes
Pugnos. Mo. Au. Siccine veritas parit odium?
Do. Pergis adhuc ter pessime? Mo. Tacebo. Ioan. Sin iuvat
Iniquitatis porro omnis fastigium
Conscendere, si decretum pertinaciter
Animi explere libet, nec meis hortatibus,

Dictis, piisque consiliis obtemperas,
En tibi praedico fore certissimum, ut prope-
Diem ultricem Omnipotentis Domini sentias
Manum. Tum sapies fortem, sed sero nimis.
Nimis inquam sero tum paenitentia
Tibi veniet. Resipisce igitur dum libere
Potes, dum tempus suppetit, ne tanta te
[Note: Dimet.] Mala incautum subito opprimant.
He Horrenda mehercle narras vir sanctissime.
Io. Horrenda quidem, sed et longe verissima.
He. Infigam dicta tua altius memoriae,
Operamque dabo quoad licet, ut factis ea
Quoque exprimam. Io. Faxit Deus, optimus pater,
Ut ex toto haec loquaris animo, et operibus
Porro testeris. He. Faxit summus Iuppiter.
Adeste viri Proceres, nosque e vestigio
Repetentes aulam, una omnes consequimini,
Ut dictis interim viam levemus, et
De auditis paulum conferamus mutuo.
Syn. Praecedat Rex quocumque libet, faciatque quod
Videtur commodum sibi, nos parebimus
(Ut decet) in omnibus lubentes. He. Laudo vos
[Note: Dimet.] Merito. Sed eamus, tempus est.

ACTUS II. SCENA V. Ioiada, Ahas, Symon, Ioannes.

HEm fratres [(printer); sic: frates] Israelis dilectissimi,

Quanta huic viro est auctoritas, quanta gravitas,
Quam nullius plane rationem hominis habet?
Paulo ante relligionis nostrae Principes
Phorschaios ac sacerdotes hypocrisis
Et impietatis convincebat acriter:
Idque adeo, ut ne mutire quidem vel paululum
Illi contra possent. Iam vero (quod magis
Mirandum est) nec regem summa potentia
Praeditum, et ingenti ad haec satellitum manu
Stipatum reveretur, nec paulum suspicit,
Quo minus ipsi suum errorem quoque retegat.
Ecquid vobis videtur? An dubitare quis
Posthac possit, Messiam hunc esse patribus
Nostris toties promissum? Ah. Nobis certius
Vix quippiam poterit persuaderier.
Sy. Nec nos sane aliud aeque credimus. Ioi. Sed heus
Tacete. Nam ad loquendum praeparare se
Videtur modo. Ioa. Quid mussitatis invicem
Viri Israelitae? Suspecta non parum
Mihi vestra sunt colloquia. Ioia. Nil sanctissime
Praeceptor nos confabulamur, quod tuae
Quid derogare auctoritati possiet.
Ioan. Auctoritatem non moror plane meam, haud
Meum credite quaesitum veni commodum,
Sed eius (qui me misit et cui viam
Paro) gloriam, laudem, et honorem totus venor

Ioi. Non est dubium. Ioan. Sed vos videmini, mihi
(Quam par sit) adscribere plura. Sy. Id ne dixeris
Rabbi. Numquam etenim tantum tibi deferre nos
Poterimus, quin multo plura meritus sies
Iure optimo. Ioan. Nimium inquam adscribitis mihi
Et plus sane, quam unquam mihi vendicare re
Vera queam. Quapropter vos hoc unicum
Monitos iam volo, ne falsa suspicione de
Me quasi ego sim Christus, ducamini. Haud enim
Is sum. verissima loquor. Baptizo quidem
Vos (fateor) aqua, verum ob aliud plane nihil
Quam ut praeparem vos solûm ad paenitentiam.
Sed fortior me post me veniet, isque tam
Modis omnibus excellens, ut ego neutiquam
Sim dignus, qui vel calceos pedum illius
Soluam. Ipse vos baptizabit non simplici
Aqua, sed Spiritu sancto ac igni. Sub haec,
Idem quoque verum et exactum editurus est
Iudicium, inter pios simul et impios,
Ita ut manifeste colliquescat omnibus,
Qui vere sint boni ac pii, qui sint secus.
Multos fefellit hactenus externa species
Et hypocrisis. Ast hunc tale nihil fallere potest.
Habet enim ventilabrum sua in manu,
Eoque aream suam purgabit affabre:
Hoc est, cunctos mortales doctrina sua

Probabit, atque afflictionum pondere
[Note: Dimet.] Examinabit igneo.
Tum qui subsistere constanter poterunt, bene
Habebunt perpetim, nullumque sentient
Dispendium inde. Namque illos ut triticum
Vere purgatum in caelestis vitae horreum
Summa cum laetitia et tripudio vehet:
At paleas contra, hoc est, hypocritas, nihil
Aliud quam speciem inanem sanctimoniae
Prae se ferentes, trudet ad ima tartara,
Tradetque comburendos igni tempore
Nullo exstinguendo. Quare falsam ponite
Persuasionem, vos rursum et moneo et rogo,
Quam de me concepistis forsitan, quasi
Venturus sim ille Christus. Praedixi, ac modo
Repetere idem rei cogit necessitas:
Non sum ego Christus, sed eius praecursor humilis.
Hac iam admonitiuncula, brevi quidem
Illa, sed tamen in primis vobis utili,
Meum hoc die sermonem finiam: idque eam ob
Caussam potissimum, ut hoc vobis tenacius
Inhaereat, altiusque radices agat,
Quo a me prolatus est serius. Ioi. Age si ita habet,
Curabitur ut persuasio quae nos hactenus
Tenuit totos, animo eximatur funditus.
Ioan. Sic facite, et lam porro valete in crastinum

Usque diem omnes feliciter. Ioi. Gratia tibi
Merito a nobis habetur maxima Rabboni
Observandissime, quod non desistis viam
[Note: Octo.] Nobis ad veram veritatis cognitionem pandere.
Io. In hoc sum missus, atque utinam mea contio
[Note: Octo.] Aliquem in vobis ac ceteris, quibus peculiariter
Veni, pietatis fructum elicere possiet.
Tum certe dissolui et mori libens velim.

CHORUS.

Quamvis doctrina caelica
Ab uno manat spiritu,
Bifarios tamen habet
Auditores et asseclas.
Nam horum sunt quidam simplices,
Veri, germani, ac seduli:
Quidam vero a prioribus
Sunt plane diversissimi.
Veri toto conamine
Amplectuntur salubria,
Iisque insistunt sedulo
Verbis, vita, corde, operibus.
Falsi autem et impii hypocritae
Specie quidem externa nitent,
Simulantque sanctimoniam,
At sunt interne pessimi.
Et adeo non sanantur hi

Piis hortationibus,
Ut quo magis illos admones
Hoc pergant obstinatius.
Exemplum huius apertissimum
Relucet hîc satis et super
Tum in Iudaeorum proceribus
Tum quoque in Herode principe.
In quibus et hoc observandum erit,
A nullis verum aeque opprimi,
Atque a mundi potentibus
Sapientiaque turgidis.
Sed nos his vitatis procul,
Salutifera potius piaque
[Note: Hyper.] Rudis populi paradigmata
Usque imitemur singuli

ACTUS III.

SCENA I. Herodias. Abra, Pedisca, pedisequae.

[Note: Trimet.] MAnete vos hem virgines in aedibus
Et curate, omnia ut intus pure candicent.
Ab. Te ne sequemur iam Domina foras? He. Haud est opus
Modo. Vos curate tantum quae curanda sunt.
Ab. Pro omni virili. Pe. Est praeterea quod nos velis
Hera? He. Nihil impraesentiarum, quod mihi
Occurrat. Pe. Vale igitur interim Domina. He. Sed

Heus. Ab. Adsumus paratae. He. Ut et vestes simul
Omnes ac ornamenta cetera nitide
Repurgentur, suoque reponantur loco
Efficite. Ab. Curabuntur sedulo omnia.
[Note: Sola loquitur.] He. Demiror hercle, nec satis mente assequi
Possum, quidnam portendat, quid ve incommodi
Aut tristitiae Regis animum contorqueat,
Quod adeo solitam praeter consuetudinem
Iam nunc incedit cogitabundus, velut
Arduum aliquod secum reputans negotium.
Non tam ex animo laetatur usque ad hunc diem.
Non tam tripudiis, saltationibus,
Exercitationibus palaestricis,
Spectaculis, aliisque rebus ludicris
More suo solito commovetur. Immo nec
(Quod mihi plus admirationis excitat)
Tanto omnino impetu, tanta lubidine
Sacrae litat Veneri, sacrisque amplexibus
Mihi adlubescit, ut consuevit hactenus.
Quid multis? Totus iam fere immutatus est.
Amor languet, laetitia curarum agmine
Obvoluitur, apparatus Regius nutat.
Certe ni tam mihi intus et (ut proverbio
Volgari [Reg: Vulgari] dicitur) in cute esset cognitus,
Per omnes dierarem [Reg: deierarem] constanter Deos,
Metamorphosi ipsum subita correptum esse, tam

Nihil fere reliquum est, quo vitae pristinae
Affectibus vel paululum respondeat.
Variis profecto cogitationibus
Mutatio haec animum misere exagitat meum.
Quid certi coniciam habeo plane nihil:
Nec qua via aut ratione genuinum rei
Statum resciscam, excogitare etiam queo.
Rex etenim ipse nimis est tenax silentii,
Quare etiam si illum obtester per sacra omnia,
Tamen aut negabit, aut dissimulabit, satis
Scio: Alios vero ex aulicis consulere ea
[Note: Octo.] Propter, partim pudet, partim quoque suspicioni obnoxium est.
Ast bene habet, illic incidit mihi quippiam,
Ad cognoscendam rem omnem apprime commodum.
Morio noster Regi semper adest proximus,
Omniaque eius secreta novit optime:
Nam stultos caelare nihil Principes solent,
Ut a quibus timeant nullum periculum
Sibi. Hunc igitur amicis verbis alloquar,
Et expiscabor sensim quaestionibus,
Quid Regi acciderit, quae ve animum eius occupet
Sollicitudo. Neque diffido, quin omnia
Retecturus mihi siet clarissime. At
En prodit ipsus. Commodum me castor, haud
Enim venire poterat tempestivius

Meo sane instituto. Iam aggrediar eum
[Note: Dimet.] Recta, faciamque periculum
Quidnam rei sit, si possum expiscarier.

ACTUS III. SCENA II. Morio. Herodias.

[Note: Trimet.] DII daeque omnes istos male perduint
Latrones atque nebulones ter pessimos,
Tam me usque suis vexant dictis scurrilibus,
Tam nullum tempus abire sinunt, quo non meam
Subsannent simplicitatem simplicissimam.
Atque hoc per sanctam sancte iuro moriam,
Ni Rex ipse mihi una cum Herodiade adeo
Esset carus, iamdudum coepissem fugam.
Sed ecce, ni iam canis omnino podicem
Inspicio, adest Herodias. Miror quid heîc
Actura rerum sit. He. Quo tendis Morio?
Mo. Hem, salue amica, salue. Huc animi gratia
Me contuli. Quo tu? ubi tuae pedisequae?
Siccine te solam exire decet? He. Ita volui.
Mo. Quî sic? quo te ergo confers? dic amabo, dic.
He. Ad te unum Amicule. Mo. Ad me?
He. Ad te inquam. Mo. Quid sibi hoc
Vult? He. Audies, sed conditione hac, ut mihi
Ad quaestiunculam unicam respondeas,
Quam tibi sum propositura. Mo. Siquidem cognita
Mihi sit. He. Est citra dubium. Mo. Dic igitur, placet

Conditio. He. Dic quaeso mihi, quid Regem male
Habet? quid eius urit animum? Mo. Stulta sane
Haec quaestio est. Propone saniora. ni et
Tu moriae initiarier nostrae velis.
He. Bona verba quaeso Amicule. Num tam stulta ego
Loqui tibi videor? Mo. Immo stultissima.
Her. Quid ita? dic sodes. Mo. Egon animum Regis queam
Scrutari? He. Vah nunc Cres est pelagi nescius.
Mo. quorsum hoc dicis? He. Quia dissimulas te sci re iam,
Quod est tibi compertissimum. Mo. Sed quomodo?
He. Quod Regi semper corpore coniunctus sies.
Mor. At quid tum postea? Her. Exploratum est tibi igitur
Satis superque, an quid vel viderit uspiam
Vel audierit, quo sit conturbatus animo.
Mo. Non equidem memini. Si tamen quid nauseae
Habet forsan, novi unde eam collegerit.
He. Unde obsecro, mi morio suavissime?
Mo. Referre non ausim. He. Audacter mihi detege.
Nullum tibi inde impendebit periculum.
Mo. Dicam ergo, sed si des prius fidem mihi,
Tenaci te pressuram omnia silentio.
He. Ne metue. lapidi dixeris. Mo. Hisce diebus ad
Iordanem concedens, Doctorem audivit in

Magno populi coetu contionantem nova.
He. Praesagit mihi nescio quid infortunii
Animus. Ah quid hoc erit? Sed perge Morio.
Quid ille annuntiavit auditoribus?
Quae populo tradidit vivendi dogmata?
Mo. Quemque sui officii admonuit strenuissime,
Omnesque hortatus est ad paenitentiam,
Vitaeque pristinae innovationem. He. Age
Quod regi dogma dedit? Mo. Acerrimum hercule.
He. Ecquod igitur amabo? Mo. Primo duriter
Admodum eum obiurgavit propter adulterium (et ut
Ipse inquiebat) incestum plane impium:
Deinde summa verborum vehementia
Hortatus est, ut te abdicatam mox suo
Restitueret fratri, atque propriam coniugem
Simul revocaret, pristinoque haberet et
Loco et honori: Addens hanc quoque statim appendicem,
Si id faceret sedulo, Deos illi fore
Propitios, qui alioqui ira in ipsum perciti
Summa essent: sin autem pro more pergeret,
Supplicium illi adfuturum praesentissimum
Et inevitabile. He. Dii boni quid audio?
Verum quid Rex ad haec? Mo. vixdum mutire prae
Stupore quivit. He. Quid? num unius homunculi
Calumnias metuit? Mo. Sic est. sunt vera quae
Loquor. He. Quin occidisset pessimum caput.

Mo. Animus forsan non defuit, sed defuit
Potentia. He. Potentia? Mo. Quid ni? ingens contio
Circumquaque aderat populi, ab eius unice
Pendentis sermonibus ac placitis. Num igitur in
Tanta frequentia ipsum potuisset neci
Dedere? He. Conticuit itaque omnino Rex? nihil
Ne nebuloni respondit? Mo. Respondit quidem. ast
Ea ratione, ut polliceretur operam
In hoc se omnem navaturum, quo hortatibus
Eiusmodi per omnia faceret satis.
He. Sat est. rem iam plus nimio, plus quam collibet,
Aut unquam sperassem, rescivi. Gratias
Tibi tamen interim amicule habeo maximas,
Quod aperueris mihi tam clare omnia: ac vale.
Alio iam mihi porro concedendum est. Mo. Vale
Herodia amica mea suavissima.

ACTUS III. SCENA III. Somatophilax, Morio, Herodias.

[Note: Trimet.] AMandor a Rege ut visam, ubi nam nostra sit
Domina Herodias, quid valeat, quid ve modo agat
Rerum. Quaero igitur intus illam ubique, tum in
Gynaeceo, tum in contione virginum,
At frustra. Nam aiunt ipsam exisse paululum
Foras, et id solam quidem. Prodeo itaque
Et ego foras iam circumspiciens sedulo

Meque ad quamcumque plagam vertens, si fors queam
Ipsam alicubi deprendere: sed frustra omnia.
Ast video Morionem nostrum, is forsitan
Novit certius ubi siet. Mo. En lepidum caput
Quo tu nunc tam citato cursu? So. Hem Morio
Dic age vidisti ne Reginam heîc uspiam?
Mor. Vidi, sed quî id rogas? Som. Convenienda mihi erit.
Mo. Tibi? Proh Iuppiter. So. Ubi est? detege.
Mo. Sequere nasum recta. So. Quid? me derisui
Habes? Mo. Quis te derideat? tam scilicet
Hominem catum. So. Dic sodes ubi ea est? Mo. Respice:
Viden? Som. Video, bene habet. Tu iam nunc perge, quâ
Coepisti. Mo. Ita fiet. Cave autem, ne tibi
Cerebrum effluat. He. Quis huc cursu ruit adeo?
Atat, quam timeo, ne mihi nuntium adferat
Inauspicatum. So. Salve clementissima
Domina. He. Salve et tu. Sed quid portendit tuus
Hic adventus? Qua huc accessisti gratia?
So. Negotium mihi Rex dedit, ut videam et ubi
Sies, et quid valeas, et quid agas denique.
He. Est praeterea quod cures, quod ve nunties
Mihi? So. Nihil prorsus. He. Revertere igitur ad
Regem ilicet, et dic me illi adfuturam breuî.
So. Curabitur. Tu mox sequere, et vale interim.

[Note: Sola loquitur.] He. Ah quod paulo ante ex Morione nuntium
Accepi? Nunc demum re ipsa experior, nihil
Me suspicatam esse incassum: iam sentio,
Verissimum esse illud volgi diverbium,
Quo aiunt, tam felici fortuna neminem
Natum, cui non Daemon aliquis sit malevolus,
A quo miserrimis discrucietur modis,
Eiusque perpetim qui affectibus obstrepat.
Hoc ipsum inquam, si quis alius, ego verius
Vero comperio esse impraesentiarum. Ego
Enim quantumvis illustri forte genita,
Meum tamen (ut audio) sum nacta Daemonem:
Eumque talem qui non dormiat, nihilue
Reliquat intentatum, donec Regis in
Me amorem, animumque alioqui candidissimum
Penitus exstinguat et abalienet, iisque non
Secus atque puluerem me eiciat aedibus.
Heu quidnam consilii iam nunc potissimum
Capiam? quibus ve adversus haec letalia,
Miserae mihi obstructa parataque molimina
Rationibus agam? Nescio prorsus, neque
Excogitare possum. Occidere quidem
Manifeste illum (tametsi nihil optatius
Contingere animo possiet) nec audeo,
Nec liberum mihi est, quum praesertim tantae
(Ut rumor est, utque retulit iam Morio)

Auctoritatis sit apud volgum ignobilem
[Note: Dimet.] Caecumque. Nec interim tamen
Alia sese mihi via iam offert aptior,
Qua ausus conatusque hosce perversissimos
Mei pro voto animi queam restinguere.
Certe ni in tempore obstitero, nisi omnibus
Modis contraivero, de me actum penitus erit,
Rexque brevi totus in illius abiturus est
Sententiam. Verum priusquam clarius
His de rebus quid constituam, periculum
Facere animus est, quantum nam valeat et mea
Apud Herodem auctoritas, an etiam amet
Tam corde, quam verbis solet testarier.
Tot ipsum urgebo precibus, tot suspiriis,
Tot lacrimis, ut vel nolens exaudire me
Cogatur: nec desistam quoque donec meis
Votis adspiraverit, hoc est, donec scelus
Illud scelestissimum (ut est dignus) in omnibus
Tractaverit, ipsumque docuerit discordias
Inter amantes posthac disserere, ut hactenus.
O utinam tortrix eius esse admitterer:
Sensurus pol esset, quibus me affecerit
Iniuriis, quam gratum mihi praestiterit et
Conciliaverit obsequium. Ast en, ni caeca sum
Omnino, Herodem ipsum adventantem huc conspicor.
Sane ipsus est. ibo obviam, omnemque lapidem

Movebo sedula, ut ex animi sententia
Contingant omnia prospere, atque ille meritis
Condigna supplicia assequatur protinus.

ACTUS III. SCENA IIII. Herodes, H(rwdia\s. Doryphorus, Somatophilax, satellites.

[Note: Trimet.] ITan' dicebat Herodias, se breuî
Ad nos venturam? So. Sic aiebat Rex colende.
He. Erat sola? So. Omnino. Atque eccam. recta huc tenet
Gressum. Dor. Ipsissima pol est. Her. Bene habet. sistam heîc pedem
Tantisper, donec adsit. H(r. Salve o Rex mihi
Carissime, summa mea voluptas. He. Salva tu
Quoque sis plus millies, mea animula, meum corculum,
Dulcissima mea Herodia. Unde nunc ades
Nobis? dic age. H(r. Deambulatum nonnihil
Foras concesseram. He. Gaudeo mecastor et
Laetor plurimum ob hancce tuam. At vos secedite
Paulisper pueri, donec vos vocavero
Rursum. Dor. Lubentes admodum Rex inclite
Paremus. He. Plurimum inquam o delicium meum
Tuam ob praesentiam perfusus gaudio
Sum. H(r. Grates habeo merito tibi ter maximas
Colendissime Princeps. At eundem in te quoque
(Crede) animum ego vicissim gero tenaciter.

Te etenim non secus ac me ipsam amore prosequor.
Tui adeo sum studiosa, adeo observans nimis,
Ut sive vigilo sive dormio, tu mihi
Ob oculos usque verseris praesens. He. Satis
(O mea lux) pectoris tui sinceritas
Nobis perspecta est. H(r. Hinc nimirum et iam tibi
Plus quam dici potest rex timeo. He. quid? mihi?
Quî sic quaeso? H(r. Videris etenim pro dolor
Nescio quid torsionis intus in animo
Fovere. Her. Egon'? H(r. Tu inquam. He. Eia. H(r. Hoc. ergo quid siet,
Mihi aperias ingenue te precor. He. Nihil
Est (o mea amoenitas) quod iam me torqueat
Vel paululum. H(r. Ah fallis Rex. nam aliud indicat
Vultus, proditor animi longe certissimus.
He. Nodum profecto in scirpo quaeris. Nil enim
Quod animum mordeat habeo. H(r. Au. non tam mihi
Facile persuaseris. He. Nil sentio mali
Mea Herodia. H(r. Quin per te ego Deos precor
Immortales, misereat te tandem mei,
Et ne me clam hanc rem habeas. He. Nihil est inquam, nihil
Plane, ita me summus ille seruet Iuppiter.
Quare hanc opinionem missam fac rogo.
H(r. Si non preces meae apud te quid possunt, nihil
Imperio (sat scio) unquam quicquam effecerim.

Ast quid, si coniectura id quivero assequi?
He. Licet, si quidem potes. H(r. Ex calumniis, quibus
Diebus exactis cis Iordanem a novo
Illo doctore (seductore dicerem
Potius) crudeliter impetitus es, luem
Hanc hausisti. He. Quis hoc tibi retulit obsecro
Amica mea? H(r. An non rem probe assecuta sum?
He. Haud longe pol a scopo aberras Non enim
Parum (ut verum fatear) eius sermonibus
Commotus sum. H(r. Verum ad quid commouêre te?
Num ad vitae iam transactae resipiscentiam?
He. Utcumque ast non adeo, ut ad iracundiam.
H(r. Heu miseram me. Siccine te seduci sines
A nebulone infestissimo? Illi ne potius
Fidem adhibere voles, atque consultissimis
Tui regni viris? Illi ne, quam mihi
Magis adhaerebis? Pro Deûm atque hominum fidem.
He. Quorsum ita lamentaris mea Dulcedo? quid ita
Ploras? H(r. Egon' plorarem, cui certissimum
Sit adfuturum exilium? He. Unde haec tibi oboritur
Suspicio? Parce hisce tuis lacrimis obsecro,
Ne te luctu maceres sine causa. Namque nil
Mali tibi unquam (me quidem superstite)
Accidere poterit, quod non propulsavero
Pro viribus H(r. Tamen seductor ille te
Hortatus est ac instigavit, ut audio,

Quo me statim tuis eicias aedibus.
He. Hortatus est quidem. ast non quam dementiae
Me illo perducet. Es tu namque carior
Mihi (crede) quam ut tempore te ego ullo deseram.
H(r. O utinam. He. Ne dubita mea lux, mea unica
Voluptas. Quin in veri amoris symbolum
Vel osculum hoc a me capito. H(r. Accipio qui lubens
O maximum meum solacium, nihil
Optatius co contingere mihi potest.
Nam et esuriebam et sitiebam illud unice.
[Note: Dimet.] He. quid iam a me fieri postulas?
Edissere audacter. H(r. Hoc unum colende Rex,
Ut nebulo ille reprimatur e vestigio,
Ne nobis esse molestus pergat. He. Sed id
Non tam facile potest fieri. Nam summae apud
Iudaeos omnes admirationis est,
Adeo ut prodire vixdum queat in publicum,
Quin magna constipetur multitudine.
Ad haec (ut quod res est dicam) plane nihil
Molitur, unde occasio possit arripi
Animadvertendi in ipsum paulo saevius.
H(r. Impune igitur feret, quod tam petulanter in
Maiestatem tuam (in populi praesentia)
Invectus est? He. Dubius sum adhuc. H(r. Profecto si
Hoc dissimulaveris, si contumeliis
Tantis connixeris, te nullus amodo

Timebit, crede, nemo te teruncii
Aut flocci saltem faciet: Immo et omnibus
Derisui es futurus ac ludibrio,
Malorumque omnium inde lerna sequetur. He. Haud
Absurda sane dicis Herodia, si
Res introspiciatur penitius. Ast, quid ut
Nunc faciam suades? H(r. Si quidem me audies, volo
Atque unice expedit etiam, ut, ubi licuerit
Per volgi absentiam, apprehendi ipsum et capi
Cures, carceribusque iniectum fame ac siti
Perire sinas ad mortem usque He. Immanis profecto
Innoxio sententia est. H(r. Quid? Tun'eum
Dixeris innoxium, qui te calumniis
Tantis est aggressus? qui in faciem adulterum
Te incestuosumque vocavit? He. Utut sit, tuis
Iam consiliis morem geram. Posteaquam enim
Ita omnino necessitas postulat, ut e
Duobus alter offendendus sit mihi,
Illum quam te offendere malim. namque antea
Tu, quam ille, mihi et cognita fuisti et amata prae
Omnibus. Hem formosula mea, cape suavium
Secundum. H(r. Ago ingentes tibi o Rex gratias,
Cum quod tui osculi mihi fragrantiam
Toties gratuito impresseris, tum maxime,
Quod iam preces meas pro voto admiseris
Lubens. He. Quid ni vero? tui nil gratiâ

Detrectabo unquam, quantumvis sit arduum.
H(r. Ita spero. He. Sed intus hocce de negotio
Agemus latius, iam vero regiam
Nostram una repetamus, nosque solitis ibi
Reficiamus voluptatibus H(r. O sic decet,
Sic rex macte animo et virtute esto perpetim.
He. Eamus itaque intro. H(r. Sequar, praecede tu.
He. immo lateri meo adhaerebis iam proxima.
H(r. Placet. He. Heus satellites, cursim praecedite
Vos, ac videte, num parata probe omnia
Intus sient. Dor. Curabitur Rex inclite,
Ne quid tuo arbitrio desit. He. Bene, pergite.

CHORUS.

Inter flagitia cetera,
Quibus homo scatet plurimis,
Nullum est equidem nocentius
Turpi foedaque Libidine.
Huic enim inest tanta malitia
Tanta quoque perniciositas,
Ut et corpus coinquinet,
Et misere corrumpat animum.
Corpus sane totum inficit,
Morbos ei infert noxios,
Omnesque vires exedit
Non secus ac Cancer serptilis.
Mentem vero densissima

Obnubilat caligine,
Ut neque rectum neque pium
Possit discernere amplius.
Non autem possessoribus
Haec damna solis inicit,
Sed et aliis nocet insuper
Incommodatque plurimum.
[Note: Gen. 34.] Sic olim nempe ob unis
Detestandam Libidinem
Tota Sichimorum Civitas
Eversa est una cum Incolis.
[Note: Iud. 20.] Ob hanc quoque Gabaa Beniamin
Igni est exusta funditus,
Occubueruntque ibi gladio
Viginti quinque milia.
Ob hanc et Troia Civitas,
Ut tradunt Historiographi,
Una cum imperio corruit
Damnumque aeternum pertulit.
Possemus multo plura adhuc
Hac de re exempla adducere,
Tum ex sacrosanctis Bibliis,
Profanis tum ex scriptoribus.
Sed colliquet sat omnibus,
Queîs vel mica sapientiae est,
Quam infanda malorum copia

Ex hoc barathro scaturiat.
Ad haec in Herodiade
Incestuosa adultera
Licebit perspicere affatim,
Cuius Libido sit indolis.
Ne quid enim huic decederet.
Ut hanc exsatiaret probe,
Est persecuta usque ad necem
Iustum Ioannem crudeliter.
Nos autem queîs cordi est salus,
Tantam scelerum voraginem
Fugiamus usque sedulo,
Sectantes castimoniam.

ACTUS IIII.

SCENA I. Sileon. Zambri, sacerdotes. Doeg, Chusi, levitae.

[Note: Trimet.] ARdua profecto nunc nobis provincia
Incumbit fratres. Za. qui sic obsecro Sileon?
Si. Hoccine rogatu dignum est? An memoriae
Tam leviter excidit, quid nostri Principes,
Phorschai [(transcriber); sic: Pharschai] inquam atque Sadducaei, proximis
Diebus hoc de homine nobis narraverint,
Ad quem iam sciscitatum una contendimus?
Quo pacto scilicet ab eo excepti sient.
Quibus ab eo depicti sint coloribus.

Tum quoque, quam is fuerit in monendo liber, et
Nullum nec dignitatis nec personae respectum egerit?
Za. Memini, sed quid tum postea? Num ergo et nos (putas)
Ad hunc modum excipiet? Si. quid ni? Si illis enim haud
Pepercit, nec nobis parcet dubio procul.
Za. Fuit fortasse tum furore percitus.
Do. Non est verisimile affectus huiusmodi
In ipsum cadere, utpote tanta innocentia
Vitaeque probitate insignitum. Za. Ut ut siet,
Rem omnem experiemur ipsi post paucula satis.
Sil. Haud dubie. Sed priusquam accedamus hominem,
Ex nobis unus quispiam eligendus est,
Qui nuntium demandatum illi aperiat
Nostro omnium nomine. Chu. Pulchre sane admones.
Ita enim aptius evitabitur confusio.
Nam multi canere (ut volgo dicimus) simul
Possunt apte: at loqui simul, perinde non
Convenit. Za. Aiunt ita et vere quidem. Cui
Igitur onus hoc imponemus? Si. Suffragium
Si quid meum valet, tibi uni defero id
Negotii. Do. Eadem et a nobis suffragia
Zambri exspectabis. Nam linguae donum tibi
Facile praestantius atque nobis contigit.
Za. Non admodum: sed utcumque tamen sit, quia

Provinciam hanc iniungitis iam nunc mihi,
Haud detrectabo. Chu. Hem venit illic is ipse, quem
Volebamus solum. Sil. Hui quanta circumdatus
Est undiquaque populi multitudine?
Za. Stupenda profecto ac mira haec innovatio est,
Timendumque haud parum, ne nobis omnium
Malorum Lernam sit paritura. Si. Id optimus
Israêlis Deus avertat. Do. Me plurimum
Certe ignari huius populi miseret, quod adeo a
Vento quocumque se circumferri sinant.
Chu. Quin immo, quod per hunc a Mose ritibus
Ac traditionibus seniorum deviet.
Za. Heus satis est. aderit mox homo. Subticescite
Igitur, ne sugillationes has suis
Accipiat forsan auribus, nosque (ut solet)
Convitiis intolerandis aggrediatur. Sil. Id
Praestat caverier, at lupus est in fabula.

ACTUS IIII. SCENA II. Ioannes. Ioiada, os turbae. Zambri, os sacerdotum et levitarum.

OMnia iam vobis, quae ad salutem ullo modo
Vestram facere putavi, aperui sedulo ac
Fideliter. Restat itaque ut memori ea mente
Alte reponatis, nec committatis unquam,
Ut excidant, veniantve in desuetudinem
Rursum, ne fructibus tantis privemini.

Ioi. Omnem seduli adhibebimus Rabbi (ut decet)
Huc diligentiam, ne ab incoepto bene
Cursu unquam desistamus. Tu vero Deum,
Quemque ille missurus in orbem est H(r pro
Nobis assiduis interpella precibus, ut
Volentibus sua iugiter adsit gratia,
Constantiamque suis addat bene stabilem.
Ioa. Quicquid ego quidam hac in re possum, promptissimus
Ero usque. Sed video quosdam adventare, nosque
Ut apparet, petere recta. demiror haud
Sane parum, et qui sint, et quid velint sibi.
Ioia. Sacerdotes sunt ac Levitae, nisi oculi
Mihi caecutiunt prorsus. Ioan. Sat est; ubi
Libuerit, accedant. Za. Modeste quisque se
Modo gerat, ne suffundamur pariter, ut
Pontifices nostri antea. ego accingar muneri
Iam. Sil. Perge. nos probe nostras tuebimur
Partes. Zam. Salvus sis Rabbi, nobis plurimum
Colende. Io. Salutem itidem et vobis veram imprecor.
Sed quid caussae est, quod huc accesseritis modo?
Za. A Gentis nostrae Iudaicae primoribus
Pontificibusque maximis ad te huc sumus
Missi, ut quaeramus diligenter, quis sies,
Aut quem te esse fatearis. In hoc enim omnium
Sita exspectatio summa est, atque omnium

Adeo pectora ob id curis detinentur, et
Variis anguntur cogitationibus.
Dic ergo ingenue ac incunctanter, Tu quis es?
Io. Dicam, sed non aliud, quam ipsa quod est veritas.
Non sum ego Christus. Za. Quid ergo? Helias tu es? Ioan. Nego.
Za. Es tu igitur ille propheta nobis a Deo
Missus? Ioam. Non sum propheta. Za. Quis tum? libere
Fatetor obsecro, ut per nos responsio
Illis detur, qui nos huc eius gratiâ
Ablegârunt solum. Quid dicis de tua
Ipsius persona? non etenim esse dubium
Potest, quin ipse tibi satis notus sies.
Dic itaque dic: Quis es? Ioan. vox ego clamantis in
Deserto, dirigite actutum Domini viam.
Rectasque eius facite semitas: oraculum
Ut Iesaiae habet. Za. quid vult igitur sibi?
Unde hanc auctoritatem consecutus es,
Quod populum praesentem tingis baptismate,
Si tu non es Christus, nec Helias, neque
Propheta? Io. Ego quidem tingo aqua, sed simplici,
Sed in signum tantummodo paenitentiae.
At non ita pridem in medio vestrum constitit
Quidam, vobis licet ignotus adhuc: ipsus est
Sanctissimus ille, qui post me venturus est,
Quique tamen ante me iamdudum est factus. Hic

[Note: Sept.] Hic inquam tantus est omnino, tanta praeditus
Quove dignitate, ut ei collatus ego, nil
[Note: Dimet.] Sim aliud quam mancipium infimum,
Nec sim dignus quidem, qui illius calceos
Soluam. Haec, si quid renuntiare libet, meo
Nomine Primoribus vestris renuntiate.
Aliud enim (affirmo) nullo unquam tempore
Ex me responsum consequimini. Za. Bene est
Rabbi observande. Hoc igitur deferemus ad
Nostros fide bona, quum praesertim et tu idem
Nos facere iubeas. Vale. Ioan. Valete vos quoque,
Sed in domino. Secedendum nunc est mihi
Parumper ad secretiora, ut spiritu
Memet nonnihil oblectem. Quare et vos viri
Fratres ad sua quisque pariter concedite,
Vestraeque consulite tum animae, cum corpori.
Ioi. Tuis lubentes monitis acquiescimus
Rabbi, ut qui non nisi salutaria proferas
Semper. Vale igitur praeceptor sanctissime,
Vale longum, nosque habe commendatos tibi.
Ioan. Abite in pace, et Dominus vobiscum siet.
Aderit propediem (ut luculenter sentio)
Ministerii huiusce mei optatus finis, ad-
Erit et exspectatus diu vitae exitus.
Quare laetor profecto ac gaudeo plurimum,
Quod eo tandem mortalium feliciter

Salus successerit. Iam enim ipse corpore
Adest praesens, cui parare viam hactenus
[Note: Dimet.] Omni conamine studui.
Nunc igitur o optime Israelis tutor ac
Pater, nunc dimittas servum tuum obsecro
In pace. Nam et vidi et manibus etiam meis
Contrectavi, quem Orbi misisti perdito
Servatorem. Haud diutius iam vivere
Libet: quin gestio idem apportare nuntium
Defunctis Patribus, quod mundo prius attuli.
Ast conspicor adventantes quosdam ex asseclis
Nostris, cursuque huc convolantes praepeti.
Mirum, quid portendat, quid ve id rei siet.
Non etenim maturare tam solent gradum,
Ut modo. Sed expecto tantisper, donec illi
Una adsint. --

ACTUS IIII. SCENA III. Cleopas, Nathanael, discipuli. Ioannes.

[Note: Trimet.] NOn dici Potest, quam audentia
Illa hominis temeraria animum moveat meum,
Quam illi succenseam, quod nostri Rabboni
Auctoritatem, Baptizandi inquam et docendi
Officium, tam sibi impudenter arroget.
Na. Nec me quidem tanta omnino praesumptio
Parum angit crede. Nam zelus amorque vehemens,

Quo nostro sum supra modum addictissimus,
Me admonet ac impellit, ut ipsius non minus
Atque meam sortem (siquidem sit mala) doleam.
Cle. Isthuc probos decet discipulos. Atque ego
Sane prae maximo zelo non me amplius
A cursu continere possum, ut omnia
Quam primum, ut facta sunt, recenseam ordine.
Na. Id consultum et mihi videtur. Ita enim aptius
Principiis obstare poterit, ne postea
(Pergente illo suo more) incurabile
Siet remedium. Cle. Sic est. at caecus nisi
Sum prorsus, praeceptorem nostrum ipse video.
Na. Is ipsus est equidem, atque solus obambulat.
Cle. Belle habet. In tempore namque et apte accessimus.
Ioa. Eho, unde vos adestis discipuli mei?
Na. Salue optime Rabbi. Cl. Salvus sis praeceptor in
Omnibus observande. Io. Salutem et vobis precor
Perpetuam. Sed quid caussae est, quod tam accurritis
Festinanter? Num vobis quid mali accidit?
Cle. Nobis quidem nihil, sed tibi quamplurimum
Sane. Ioan. Bona verba quaeso. Qui sic? Id satis
Intelligo nondum. Na. Hoc referente palam audies.
Ioa. Edissere igitur Cleopa. Cl. Is qui nuperrime
Trans Iordanem tecum erat, et quem tam splendido
Tum ornasti sanctitatis testimonio,
En ipse nunc omni absterso pudore (proh

Dolor) tuo insidias molitur muneri,
Tuamque auctoritatem intercipere studet.
Io. Meam? Cl. Tuam inquam Rabbi. nam baptizat, et
Ipse et discipuli eius, cunctique etiam simul
Ingenti ad ipsum confluunt frequentia.
Io. Ne aegre id ferte mei discipuli. Haud enim potest
Homo sibi vendicare quicquam eiusmodi.
Nisi datum ei fuerit e caelo desuper.
Si autem a Deo detur, non est quod mihi ab eo
Timeam. quod enim mihi delegatum erat hactenus,
Non ille praeripit. Nam id praestiti fide
Bona, ac iam consummavi. Reliquum est igitur, et
Decet quidem, ut vicissim ei cedam locum,
Quum praesertim non sim Christus ego, sed infimus
Ac indignus plane servus. Neque enim mihi
(Vel vobis testibus) unquam vendicavi eum
Honorem. quasi forem Christus. Quin semper id
Negavi constanter, et etiamnum nego. At hoc usque
Inculcavi omnibus, eius solum gratia
Me missum, ut huic fideliter praecurrerem
Pararemque viam. Qui sponsam habet, is sponsus est
Solus: ceterum amicus sponsi non invidet
Suam sponso felicitatem ac gloriam.
Immo vero congratulatur potius ei,
Et astat tacitus, magnoque animi gaudio
Vocem eius audit. Eadem etiam est illum inter et

Me animi voluntas ac concordia, Cle. Deus
Bone, quorsum haec? Ioan. Ipse sponsus est, et sponsam habet:
Ego amicus sum sponsi. Proinde gratulor
Illi quoque ex animo, ac ingenti gaudio
Perfundor, quod vocem eius iucundissimam
Audire, eiusque perfrui praesentia
Mihi sit datum. Quum ille igitur et sponsus siet
Et Dominus, ego vero contra servus humilis,
Aequum est etiam, illustrari ipsum atque crescere.
Me autem obscurari et imminui. Terrena enim
[Note: Octo.] Caelestibus, et perfectis imperfecta cedere addecet.
Qui e terra prodiit (ut ego) terrenus est
Ac terrena loquitur. Ast noster ille, qui ex
Summa nimirum Caelorum arce prodiit,
Caelestis est, caelestiaque annuntiat.
Atque ipse omnes simul homines quantumlibet
Alioqui insignes superat sanctimonia,
Potentia, maiestate, sapientia.
Na. Papae, quam extollit hominem hunc? Cle. Plus satis profecto.
Io. Hic non incerta, vana, et inania praedicat,
Sed longe compertissima ac verissima,
Ut quae ipse in Caelo et viderit et audiverit.
Cle. Quid, num iste in caelo etiam fuit? Miranda iam
Audio equidem. Na. Hem linguam contine. Cl. Curabitur.

Io. Quod ipse inquam vidit et audivit, hoc fide
Testificatur certissima: Verumtamen
(O hominum insaniam) nemo est qui eius velit
Amplecti testimonium, qui gestiat
Eius fieri discipulus. Ceterum cui
Divinitus datur illud accipere, cui
Cordi est habere hunc vitae doctorem, is probat
Certoque veluti consignat, quod sit Deus
Verax, et ipse consequetur omnia
In hoc, quae unquam a Deo suis promissa sunt.
Quid ni vero omnes hunc audire debeant?
Quid ni credentibus huic contingant omnia?
Ipse enim utique a Deo legatus missus est,
Ipse Dei verba loquitur, et caelestia
Dogmata tradit. Et huic largitus est Deus
H(r suum, non (sicut Prophetis ceteris)
Ad certam mensuram: sed, quoniam filius
Sibi unice est dilectus, omnia in manus
Eius contradidit. Qui credit igitur in
Filium, habet vitam aeternam: At qui illum respuit
Et credere ei detrectat, praemium feret
Profecto non laetum. Nam nullo is tempore
Vitam visurus est, sed Domini maxima
Super eum permanebit ira perpetim.
Et vos itaque ad hunc (si sapitis) concedite,
Quo credentes in eum vita hac donemini.

Na. Atat, quid illic video? Quid armata vult
Haec multitudo sibi? Cl. Eheu, recta nos petunt.
Io. Ne quid propterea conturbemini Haud enim
[Note: Scaz.] Vos nunc laedent, utut agatur mecum tandem.
Cl. Ah fugiamus Rabbi hinc, ne nobis in ferant
Manus tyrannicas. Io. Fugite vos si libet,
Ego non fugiam. Nam nihil in me citra Dei
Permissionem unquam poterunt, satis scio.
Si illius ita est voluntas bene placens, ut hoc
Exmundo iam exeam, atque a mortis corpore
Per mortem liberer, placet idem etiam mihi
Ex animo. Immo iamdudum cupio soluier,
Et laetum patribus insinuare nuntium.
Na. Quando ergo ita vis, et nos tecum manebimus.

ACTUS IIII. SCENA III. Rhabduchus, Demius, Lictores. Cohors Herodinorum Ioannes, Cleopas, et Nathanael.

[Note: Trimet. et Acat. et Hypercat.] INnumeros ego pol hactenus hisce manibus
Meis comprendi, deieci, atque ferreis
Etiam constrinxi vinculis: nec quempiam
Eorum, quantumvis alioqui corporis
Robore pollentem, adire veritus sum. At modo
Fit, nescio quî, ut hunc (quem captum quaerimus)
Baptistam invitus admodum aggrediar. De. Idem
Me Castor et mihi venit usu. Nam horreo
Totus ad ipsius mentionem, et malim ego

Vel mille alios torquere genere quolibet
Supplicii, quam istum ducere saltem leniter.
Quid vero siet in causa me omnino latet,
Nisi quod summa ipsum vitae sanctimonia
Audiverim esse praeditum. Rha. Sic inquiunt.
Sed Regis est tamen nobis ante omnia
Perficiunda voluntas, ni illius incurrere
Furorem animus sit. De. Ita est. En vero in tempore
Iam venimus. Nemo enim adest ei praeter duos
Ex asseclis, ut apparet. Rh. Feliciter
Profecto cecidit alea. Nam rarissime
Alioqui solus esse consuevit, adeo
Ei volgus inhiat usque Et siquidem contio
Populi pro more frequens adesset, nos nihil
Maneret aliud certius atque ipsissima
Mors. De. Au, quid dicis? Ast substituêre meliora
Dii. Coh. Apprendite heus hominem actutum, apprehendite,
Quid cessatis? nondumne tempus est, ut has
Missas faciatis nenias, ac regium
Iussum exsequamini? Rh. Quorsum hic tumultus? An
Vos demum nos docebitis, quid facto opus
Siet? Coh. Quod si iam aufugerit ipsus interim,
Quid tum facturi essetis, dicite? De. Nos satis
Habemus exploratum, ubi et quando utile
Sit inicere manus illi. Coh. Pergite igitur.

Cle. Heu heu praeceptor, quorsum isthaec violentia
Tendit? Io. Tacete, vos periculum haud manet
Ullum, sed me potius. Hem ad quid venistis huc
Viri? retegite caussam. Rh. Herodes ille Rex
Galileae, princeps noster, mandatum dedit
Nobis solenne, nosque huc ablegavit, ut
Te comprehensum ad se ducamus. Io. Age, haud moror,
Adsum. Facite quodcumque libet. Coh. Adhuc diu
Cessatis furciferi. Rh. Ego hominem tenebo, tu
Demi manus eius constringito funibus
Arctis. De. Factum puta. Rh. Iam satis est. Gressibus
Tu nos modo aequis sequitor, ne sequens Cohors
(Quae plus alioqui satis est pervicax) tibi
Verbera pugnosque infigat. Io. Pergite vos, ego
Ultro praecedentes sequar. Na. O indignum nimis
Flagitium, o facinus numquam expiabile.
Siccine Rabbi noster veluti latro trahitur
Ad poenam? Cl. Proh Deûm atque hominem fidem, itane tam
Virum sanctum, tamque omnis innocentiae
Exemplar absolutum tractare decet? Na. Ah
Quorsum nam noster iam rediêre tempora?
Quam ad summum eheu omnia vitia fastigium
Excreverunt? quam nusquam tuta virtus est
Amplius apud mortales? Cle. O spes unica

Afflictorum omnium Deus, o vindex mali
Iniuriaeque praesentissimus, tibi
Iam nostram caussam ulciscendam committimus,
Tibi commendamus Rabbi nostrum. Na. Perpetim
Sane. Sed quid prodest, his uti luctibus
Diu mi Cleopa? Cle. Perparum prodest scio.
Sed quis non (conspicatus hoc spectaculum
Tam miserum) plangat? Na. Est nemo tam ferreus
Fateor, qui sortem hanc non ex animo defleat.
Verum nostro tamen Praeceptori id nihil
Commodaverit omnino. Nam quum funibus
Constrictus sit, nostris profecto fletibus
Numquam soluetur: nisi ubi tandem ipse Dominus
Illi auxiliatrices porrexerit manus.
Cle. Vera loqueris. Na. Quare consultum iam mihi
Videtur, ut remittamus vel paululum
Uterque animi dolorem, ne maiora fors
Nos maneant incommoda periculaque. Cle. Si
Id ergo sic suades, obaudiam tuis
Hortatibus modo, licet aegre tamen
Maerori concepto obsistere queam. Na. Domum
Itaque nos recipiamus una. Cle. Ubi voles
Collêga mi, in me non mora ulla erit. Na. Bene est.

CHORUS.

Maxima et est et semper fuit
Ecclesiastarum dignitas,

Nec in mundo mortalium
Alia est hac excellentior.
Quare illi etiam honorarier
Meritaque affici reverentia
Ab omnibus debent simul,
Uti scriptura praecipit.
At hoc cavendum erit tamen,
Observandumque prae omnibus,
Ne ipsorum praecellentia
Abutamur praeter modum.
Hoc est, ne dum benefici
Ergo illos volumus conspici,
[Note: Hypercat.] Plus adscribamus honoris ipsis,
Quam deceat, quamque par siet.
Inde etenim multa in commoda
Malaque solent emergere,
Veluti rixae, invidia, odium,
Contentio, ac caedes quoque.
Sic nempe Ioannis asseclae
[Note: Hypercat.] Nimium zelantes pro magistro,
Flagrarunt in Iesum et suos
Odio plane intolerabili.
Sic et Iudaicae Principes,
Dum plus sat Mosi adscriberent,
Doctorem vitae maximum.
Dedêre neci turpissimae.

Ita olim etiam Corinthii,
Dum quisque Catechistam suum
Aliis vellet praeponere,
Multas instituêre haereses.
Veri tamen Ecclesiastae
Haud passi sunt unquam sibi
Honoris plus adscribier,
Quam ipsis concessum est caelitus.
Hinc nimirum Ioannes quoque
Suos erroris admonet,
Docetque haud tribuendum sibi
Quod unius Christi siet.
Idem etiam apud Corinthios
Paulus conatur sedulo,
Dum se fatetur esse nil,
Quam Dispensatorem Dei.
Sic nos (inquit) homo existimet,
Tanquam Christi diaconos,
Atque illius mysteriw=n
Dispensatores impigros.

ACTUS V.

SCENA I. Herodes Rex. Dorymestor et Somatophylax satellites.

[Note: Trimet.] VOs intro iam revertimini Pueri. Haud enim
Vestra mihi nunc opus est praesentia, ut cui
Animus sit heîc deambulare nonnihil
Solita pro consuetudine. Dor. Quando igitur ita
Vis clementissime Rex, parebimus (ut decet)
Lubentes. Alioqui praeter decorum erat,
Relinquere principem solum. He Scio. Ast modo
Necesse non est. So. Seruent te ergo dii interim
Feliciter. He. Sic hercle faxint perpetim.
Dii immortales, quanta est Baptistes ille cum
Gravitate sermonis, tum sanctimonia
Vitae donatus Nullo equidem mihi tempore,
Quod meminerim, est visus quisquam scientia
Tam excellens, qui ei possit compararier.
Usque enim adeo constans exsistit, tam potens
Est atque sedulus in docendo, tam nimis
In increpando severus, tam hominis denique
Nullius rationem habet, ut nil prorsus supra.
Multos saepicule vidimus (dum liberi
Quocumque vellent pergerent) in plurimos
Vehementer debacchari solitos, attamen
[Note: Scaz.] Ut primum vinculis inicerentur, ne gry
Quidem loqui aut mutire ausos ultra. Sed is,
Quamlibet inclusus carceri, perinde pro
More suo pergit audaciter, ut antea.

Et quamquam ipse nihil aliud norit certius,
Quam se mortis supplicio plectendum brevi,
Nihilo tamen minus adulterii me modo
Et incestus accusare in faciem ausus est.
Fit autem, nescio quomodo, ut perinde ego
Illius auscultare verbis gestiam,
Nam nulla me eorum satietas capit. Ad haec
Totum immutarier me in corde sentio,
Ubi illum audiverim vel paululum. Sum enim
Tum ad opera quaecumque bona solito pronior.
Quid multis? gaudeo me ipsius praesentia
[Note: Scaz.] Iam interdum posse frui. Atque utinam dulcissima
Mea Coniunx Herodias adeo addicta illi
Esset, ut ego. Non sane tanto conamine
Necem ipsius sitiret: et posset suis
Ille oblectare nos semper sermonibus.
Sed de his satis hactenus, nunc alia nos quoque
Expendere paulisper oportet, quae scilicet
Ad regni nostri honorem ac gloriam attinent.
Rediit iam anni revoluto cursu dies
Ille meus natalicius,
Quo Galilaeae Principibus ac primoribus,
Veluti Tribunis, praefectis, praetoribus,
Reliquisque ordinis huius viris lautissimam
Cenam instruere solitus sim more regio.
Ne itaque hîc nostris decedat quicquam laudibus,

Ne consuetudo tam veneranda decidat
Rursum, e vestigio amandabo nuntium,
Qui literis illos pariter in hunc diem
Omnes invitet convocetque. atque en, adest
Percommodum Trochias, huic negotium
Hoc committemus aptius. Heus Cursor, heus.
Troc. Quis me vocat? hem rex est. adsum claris sime
Princeps. quid est quod servulum tuum velis?
He. Sequere me actutum intro. namque ablegaberis
A nobis quoquam curandi negotii
Causa. Tro. Lubenter admodum rex maxime
Sequar quocumque me vocaveris. He. Bene est.

ACTUS V. SCENA II. Herodias sola.

[Note: Trimet.] REgem heîc deambulare aiebant intus ex
Ministris nonnulli. at nuspiam ego conspicor
Ipsum tamen. Mirum certe, quo tam repente
Hinc abierit solus. Sed mox dubio procul
Revertetur, nisi fors per aliud ostium
Intro ingressus siet. Ceterum, ut ad institutum
Accingar, nunc pol denuo meus occipit
Reviviscere animus, iam vere experta sum,
Quid valeat mea apud regem auctoritas, quam is ex

Cordis sui intimo me iugiter ardeat:
Quum nimirum in mei unius gratiam ac
Favorem, scelus illud detestandissimum
(Baptistam puto) carceribus mancipaverit,
Tenebrisque incluserit longe densissimis.
O quam laetor ob id ex animo, quam spiritus
Summo prae gaudio meus exsultat, et hoc in
Me quod gero corculum quam subsilit sine
Omni intermissione, ac ceu tripudiis
Quibusdam vehementissimis totum vacat.
Verum nondum mihi tamen desistendum erit,
Nondum quiescendum omnino a sententia
Illa concepta animo semel, qua scilicet
Neci quoque tradere ipsum constitui. Licet
Enim iniectus sit vinculis, tamen perin
Metuo hercle plurimum, ne Rex (novarum ut est
Rerum mire cupidus) illum nihilo minus
Novitatis gratia subinde accedat, et
Sese rursum illius inflammarier sinat
Sermonibus. Nam hoc si factum fuerit semel
Tantum, novissimus sane error longe erit
Priore peior ac nocentior mihi.
Ut igitur et isthaec abscindatur interim
Utrique occasio, omnibus tota huc modis
Enitar, nilque intentatum relinquam ego,
Quoque quam primum e medio tollatur funditus

Ille. Hactenus principium pro lubidine
Mea ac voto satis successit, quare item
Spes certa me tenet ac persuasio, fore
Ut et finis sequatur exoptatus, et
Si in maximo exaudivit me Rex, certa sum,
In mediocri etiam me voti fore compotem.
Sed en prodit Trochias, onustus literis
Uti videtur. Forsan ablegavit hunc
Ad convocandos iam Galilaeae principes
In natalis sui diem. is enim adest, foresque
[Note: Scaz.] Adeo pultat. Verum manebo heîc tantisper,
Donec transeat iste, ut ubi Rex sit audiam.

ACTUS V. SCENA III. Trochias. Herodias.

[Note: Trimet.] VOlgus plerunque hominum summo vitam aulicam
Ducit loco, persuasumque habet, haud se infimam
Felicitatis verae portiunculam
Adeptum, si in Principis alicuius familiam
Accersiri [(transcriber); sic: Accerssiri] contingat. Verum enimvero
Idem evenit illis, quod dici proverbio
[Note: Quum enim] Consuevit: Dulce bellum inexpertis.
Ipsi nondum periculum eius fecerint,

Ignorant quantis subiaceat in commodis.
At si vel unicum mensem provinciam
Hancce meam humeris suis subeundam imponerent,
Alius me hercule (scio) sensuri essent brevi.
Nam quid quaeso miserius, quid molestius
Est, quam nonquam requiescere posse paululum?
Semper citra intermissionem iam huc, modo
Illuc amandari. Hesterno veni die
Ex Italia, idque lassis pedibus, corpore
Fesso. iam rursum iter mihi arripitur. Et hae
Non me solum molestiae manent, sed et
Reliquos aulae nostrae administros. Nam suum
Quisque officium noctu diuque urgere pro
Virili parte cogitur. Hoc autem interim
Solatur aeque nos omnes, retinetque non
Parum commisso in munere alacres, quod is
Princeps (cui nos inservimus) tam siet
[Note: Aposiop.] Munificus, tamque liber alis, ut nihil.
Ast comprimenda vox est atque oratio.
Nam de repente nostra Herodias adest.
He. Quo tendis hem Trochia? quorsum tenes iter?
Tr. Ad Galilaeae proceres, hera clementissima.
He. Quid caussae est? num ut natali intersint regio?
Tro. Hanc solam ob rem Domina. He. Ubi rex agit modo?
Tr. In grammatophylacio adhuc erat, quum ego

Exirem. He. Quid valet? Tro. Valebat optime.
He. Sat est. Tu ut coepisti prosequitor regium
Fideliter mandatum. Troc. Quantum equidem in me erit.
Te interea bonis avibus valere iubeo. He. Sic
Fiat utique Nunc me ad aulam rursus conferam
[Note: Hypercat.] Recta, meumque sedulo urgebo institutum.
Cum primis autem Salomen filiam modo
Conveniam oportet, ut ei consilium meum
(Quod de occidendo Baptista iam apte incidit)
Pandam. Ipsa enim vel sola mihi auxiliarier
Atque usui esse hîc prae omnibus simul potest.

ACTUS V. SCENA IIII. Salome, Herodiadis filia. Meracisca et Neanis, pedisequae. Herodias.

[Note: Trimet.] DII quantis nunc tumultibus omnia perstrepunt,
Quot intus clamores exaudiuntur a
[Note: Hypercat.] Culinae praefectis, quam ultro citroque passim
Ministri cursitant. Non hercle collibet,
Immo nec possum huic interesse turbini
Diutius. Quare me consequimini
Foras pedisequae, ut heîc animi gratia
Deambulemus tantisper, donec vocati

Adsint convivae omnes. Mer. Adsumus hera optima,
Teque lubentes sane sequimur, quocumque fert
Animus, nam et nos tumultus huius taedium
Iamdudum coepit. Sal. At colloquiis interim
Nos suavibus oblectemus oportet mutuo,
Alioqui enim deambulatio penitus
Ieiuna erit et ingrata proinde. Ne. Sic profecto
Est hera. Sa. Quid vos igitur novi infertis? Ne. Novi
Audivimus hercle nihil, nisi quod miranda de
Homine illo, quem Rex dudum inclusit carceri,
Volgo referuntur. Sa. Quaenam quaeso? Ne. Quanta nempe
Ornatus sit prae cunctis cum eloquentia,
[Note: Dimet.] Tum vitae sanctimonia,
Sa. Nihil ne praeterea de ipso audivistis? Ne. Nihil
Sane, quod verisimile videatur. Sa. Aliter
Multo (credite mihi) res habet. haud tam sanctus est,
Non tam sincerus, ut censetur volgo. Ego
Enim paulo ante alia rescivi et veriora
A matre. Namque ea mihi ad unguem retulit,
Quibus ille studiis, quo dolo Regis animum
Summumque amorem erga ipsam abalienare sit
[Note: Scaz.] Conatus, adeo, ut nisi rescivisset mater,
Iampridem regis eiecta esset aedibus.

Me. Pro quid narras? sic'ne ille coniunctissimos
Amantes dissepararet? Ut dii deaeque
Omnes scelus male perduint. ast sunt modo,
Nisi fallimur, vires repressae huiusmodi
Satis. Sal. Sed reprimentur brevi radicitus.
He. Adsum pol in tempore. Iam consilium animi,
Ut obfirmatum est, filiae meae aperiam.
Sa. Cuius nam heîc vocem audimus, heus pedisequae?
Quid hoc sibi. Tun'ades Mater? He. Ego Salome
Ipsa adsum, salve. Sal. Salve et tu mater mihi
Carissima. Sed quid est, quod nos accesseris
Tam improvise? He. Negotium plane arduum.
Sal. Recense quaeso, quid siet. He. Non omnia
Tam leviter citraque rationem effutienda
Erunt. Recedant paululum hinc pedisequae.
Sal. Curabitur. hem puellae, amoliamini
[Note: Octo.] Parumper hinc. Me. Lubentes id fecerimus Domina. Sal. Detege
Iam Mater, quicquid habes. He. Dictis appellito
Probe animum. Sa. Fiet, tu modo perge. He. haud inscia es
Gnata mea, quid animo voluam, quid moliar,
Quid ve mihi decretum siet. Sa. Novi intime
Mater, nimirum ut Baptistam illum funditus
Perdas tradasque neci, He. Rem commode tenes.

Hoc autem decretum ut quam primum flat, est
Opere summo necesse. Alioqui enim inter os
Et offam (ut habet proverbium) multa incidunt.
Sa. Sic aiunt volgo, et id vere quidem. Est proin
[Note: Hypercat.] Satius semel subire, quam cavere semper.
He. Prudenter dicis. At tempus nullum huc potest
Nobis obtingere unquam, quod mage commodum
Sit, atque hic iamiam praesens natalis dies.
Sa. Qui sic obsecro te? He. Nam tum (ut scis) Rex maxima
Prae laetitia vino se ingurgitare ad usque
Ebrietatem adsolet. Sa. Ita est. He. Ubi vero ebrius
Fuerit, facile promittit quaevis, atque ea
Etiam, quae nullis alias extorquerier
Ab ipso precibus possunt. Hinc itaque hoc mihi
Praestes velim beneficium, ut ubi cena iam
Incaluerit, tu ingrediaris cenaculum
Subito, et convivantes saltatiuncula
Aliqua eleganti, sive ea siet Gallica,
Sive Italica, exhilares. Illud enim, sat scio,
Tam gratum erit Regi, ut quicquid petitura sis,
Omnino tum voti te faciat compotem.
Quando huc igitur deducta res feliciter
Per te fuerit, isque optionem liberam
Concesserit tibi, ut quodcumque velis petas.
Tum quasi me consultura egredieris statim,

Dicamque tibi ego, ut Baptistae huius postules
Caput mox amputarier. At quibus id modis
Fieri debeat, expressis tum docebo te
Sermonibus. Sal. Lubens in hoc tibi gessero
[Note: Scaz.] Morem mater carissima. Nam praeter quam quod
Felicitatis mater obedientia
Est, maximum etiam utrique hinc pendet commodum,
Ut iure ob hanc vel solam caussam debeam
Inseruire tibi, si quid possim. He. Laudo te,
Sed ecce principes adsunt cum Satrapis.
Tempus monet, ut revertamur ad aulam simul,
Illosque digna accipiamus reverentia
Sa. Placet. Ast et Rex ipse foras prodit cum suis.
He. Fortassis ut occurrat illis obviam.
Sa. Fieri potest. sed num ipsum hîc exspectabimus?
He. Quid ni vero? Sal. Bene habet, arridet et mihi.

ACTUS V. SCENA V. Herodes, Doryphorus, Herodias, Salome, Parastates, Ephorus, Buleta. Tamias, Trapezocomus, Sitophorus, Oenochorus.

[Note: Trimet.] DEmiror me castor, quid adeo principes
Praefectosque reliquos remoretur, aut quid in
Causa sit, quominus veniant. Indictum enim

Iamdudum cenae tempus adest. Edulia
Parata sunt omnia. tum mensa quoque probe
Instructa est. Ast illi perinde differunt
Adventum tamen. Dor. En vero. Rex clarissime,
[Note: Octo.] Turmatim huc approperant. Her. Ubi? viden' illos? Dor. Scilicet, nisi
Plane cucurbitas lippio. Her. Belle vides.
Nam et ego iam conspicor. Ipsissimi hercule
Sunt. Nunc laetitia animi mihi redit pristina.
Par. Videte obsecro viri, progreditur obviam
Rex nobis. Eph. Dii, quanta huic viro est humanitas.
Bul. Maxima profecto. nihil enim prius habet,
Quam benevolentia sibi demererier
Quam plurimos. Pa. Facinus est laudabile. Her. Quid heîc
O mea lux Herodia agis? ecquid precor
Pertractas cum gnata? num huc animi gratia
Vos contulistis. H(r Partim hac de caussa quidem
Rex, partim vero et cum primis, ut principes
Excipiamus invitatos. He. Benigniter
Facitis hercle. Isthuc ingenuas heroinas
Decet. Tam. Adest hem Princeps noster clarissimus
Una cum Herodiade, Salomeque filia.
Eph. Insignis sane pompa. Her. Adventus vester est
Longe mihi gratissimus Proceres viri.

Exoptati, advenistis omnes. Pa. Gratiam
Tibi habemus maximam rex illustrissime,
Relaturi, si quando occasio dabitur.
H(r. Vestra hercle Principes et mihi itidem, supra
Quam dicier potest, exoptata est praesentia. Sa. Neque
[Note: Hypercat.] Ego sane adventus vestri gratia minus
Ex animo laetor. Pa. Vestri nobis sat superque
Animi benignitas est explorata, et hinc
Utrique etiam gratias habemus maximas.
He. Venite quaeso actutum Amici, accedite
Absque mora obsecro, ut instructam dudum coenulam
Una laeti auspicemur. Eph. In nobis mora
Haud ulla erit. at maiestas tua glaciem prior
Praescindat nobis. He. Quid nam hoc est diverbii
Ephore, quid istac vis tibi sententia?
Eph. Nil aliud Rex, quam ut nos praecedas. sic enim
Nos subsequemur [(transcriber); sic: subsequemnr] ordine singuli. He. Si ita
[Note: Octo.] Ergo vobis videtur consultum, en recta praecedimus.
Bu. Sic decet utique. He. Ecce omnia iamdudum strenue
Parata sunt, restat igitur, ut lavemus ac
Mox discumbamus pariter. heus Trapezocome,
Cape guttulum cum patina, atque linteo
Ex humeris suspenso, ministra singulis

Aquam. Tra. In promptu Rex inclite sunt omnia.
He. Bene habet. exemplum en vobis omnibus damus,
Vos interim sequimini. Pa. Curabitur.
he. Hem pergite. Lavetis simul terni aut quaterni
Agite, satis morarum. accumbite. Pa. Nos bene
Accumbemus rex, ne te ob id maceres. He. Locum
Quisque hactenus consuetum, ac muneri suo
Parem sibi deligat. Nulli siquidem modo
Peculiarem designabo. Tutamen
Herodia latus claudito mihi dextrum.
Quid cessatis? Sedete precor, dilatio haec
Haud mihi pol grata est. Nihil huiusmodi moris
Aliud quam tempus teritis. Eph. Age assidebimus.
Sed ubi manet Salome? Ea ne nobis aderit? He. Heus
Herodia ubi gnata est tua? H(r. Virginum choro
Adest Rex. He. Venietne brevi? H(r. Brevi aderit. He. Bene est.
Apponite iam epulas. Sito. Fiet Rex inclite.
Adsunt in promptu. He. Agite iam Amici, sumite
Quodcumque libet, vivite laeti, indulgete nunc
Probe genio. Ta. Dii quantus apparatus hic
Est? quanta eduliorum exquisitissimorum
Copia? Pa. Sybaritica per Iovem mensa est, quin et
Epicuri longe super at delicias. He. Ita
Nimirum amicos excipere decet intimos.
In vestri solum hos sumptus feci gratiam.

Quare et iis utimini quaeso suaviter.
Eph. Non desumus pol nostro officio Rex, uti
Vides, namque et manus et animus sunt modo
In patinis. He. Sed quin levatis pocula. Heus
Pincerna adesto. Oeno. Adsum Princeps ter maxime.
Iube quodcumque velis, et factum existima.
He. Infundito largiter omnibus, ac caveto, ne
Quando exsiccentur cyathi. Oen. Haud deero partibus
Meis. Her. praebibo tibi scyphum hunc Ephore. Eph. Lubens
Sane accipio rex illustrissime. Sit saluti.
He. Adiutrix tu mihi hic esto Herodia. H(r. Egon'
Rex? nil unquam hercle fecerim lubentius.
He. Evacuato et tuum nunc Ephore. Ep. Fiet. He. En
Habetis iam exemplar, quod imitemini.
Par. Haud nos ipsos Rex (crede) defraudabimus,
Insigniter nostro fungemur munere.
He. Quid hoc villi delectat Ephore, quid sapit?
Eph. Delectat equidem plurimum, nec (quod sciam)
Unquam bibi meracius. He. Falernum hoc est.
At mox quoque Lesbium vobis, ac Punicum
Deinde bibendum dabimus, idque ad satietatem
[Note: Dimet.] Usque. Tam. Ast ubi est Salome interim?
Accersatur quaeso, ut nobiscum gaudiis

[Note: Dimet.] Communibus fruatur, et
Sua convivium hoc exornet praesentia.
He. Ehodum ad nos ministri. Trap. Iniunge Rex tuo
Pro arbitrio, quid velis nos facere. He. Arcessite
Confestim Salomen. H(r. Ludent operam illi scio.
Non etenim nisi per me vocata veniet He. I
Tu igitur mea lux accersitum ipsam. H(r. Aderit brevi.

ACTUS V. SCENA VI. Salome, Herodias, Herodes, Parastates, Stolarcha, Hegemon, Synedrus, Agoranomus, Hyperetes minister.

[Note: Trimet.] IAm tempestivum (ni fallor) erit, ut obsequar
Matris voluntati, ingrediarque triclinium:
Atque eccam. recta ad me viam affectare iam
Videtur, et hac ipsa fortassis gratia.
H(r. Hem, quam advocare volebam, sponte sua venit.
Sal. Salve Mater. quorsum te nunc agit animus?
Dic sodes. H(r. Ad te solam filia. Sa. Quid est
Causae, num ut saltatum intro concedam? H(r. Probe
Rem ipsam et acu, quod dici solet, tetigisti. Sal. Eadem
Nimirum de caussa adsum mater. H(r. Optime
Factum. Ingredere igitur bonis avibus, tuisque
Adesto sedula partibus. Sa. Quantum in me erit.
Sto. Hem ingreditur Salome. He. Laetum hercle omen. Siccine

[Note: Sept.] Salome nos deseris? Ubi tam delituisti diu?
Sa. Erat alibi quod agerem Rex. He. Accumbito igitur
[Note: Scaz.] Iam tandem mensae. Age assideto nobis. Sa. Nae
Aliud mihi curandum prius He. Quid hoc nam erit
Quaeso? Sa. Animus est, si quidem per te mihi liceat
Rex, symposion hoc splendidum exornare iam
[Note: Scaz.] Saltatione aliqua eleganti. He. Id vero non
Solum tibi per nos licebit, sed etiam
Nobis erit longe gratissimum. Sal. Bene.
Iacta siet igitur alea. Par. Admiranda per
Dium fidium nunc conspicor spectacula.
He. Euax, iam vivere libet, iam cor subsilit
Prae gaudio mihi. Immo quis tam ferreus [(transcriber); sic: fereus]
Aut durus posset esse, quem saltatio haec
Tam scita, tam iocunda, tamque amabilis
Non delectaret? Sto. Nemo certe. namque ego
Quidem persuasissimum habeo Rex, vel Apollinem
Ipsum, adeoque et Heraclitum (si superstites
Modo essent, gestusque viderent puellulae)
Totos in risum solvendos Syncrusium.
He. Haud dubie per Deos. sed quid saltatio
[Note: Dimet.] Isthaec tibi sapit Hegemon?
Nonne tuum afficit animum? Heg. In tantum profecto Rex,
Ut totus prae eius admiratione sim

Velut in ecstasin raptus. Her. Quid ceteri
Vos principes? quid de hac videtur obsecro
Saltatione vobis? Par. Mage quam dicier
Potest Rex, ea nos afficit. Syn. Quod me attinet
Sane, clarissime Princeps, usque adeo hac eadem
Delector afficiorque ut nullo tempore,
Quod equidem meminerim, tanto sim gaudio
Perfusus unquam, quanto nimirum nunc. He. Laetor plurimum.
Sal. Absolvi circulum, boni consulito Rex.
He. Heus Salome, subsiste parumper. Tu iam modo
In nostri gratiam, omnes aeque principes
Saltatione hac affecisti plurimum,
Nosque ita beneficio accumulasti splendido:
Par igitur erit, ut nos vicissim munere
Te aliquo redonemus. Quapropter en pete
Iam a me quodcumque velis audacter, postula
Inquam quicquid animo arridet tuo et dabo
Confestim tibi. Sa. Benignus es profecto Rex.
He. Quin deiero per omnes constanter Deos,
Perque diadema ac sceptrum nostrum regium,
Quodcumque a me petieris, tibi dabo lubens.
Etiamsi regni nostri dimidium foret.
Sal. Habeo pol gratiam tibi Rex carissime
pro liberalitate isthac in me tua,
Hancque optionem amplector ulnis obviis:

Verum deliberatio brevis mihi
Per te concedatur quaeso. He. Conceditur
Tibi vel diutina, o mea suavitas. Sal. Modo
Petitura revertar. He. Vade quo te cumque fert
Voluntas. Sed priusquam abeas hinc, poculum
Hoc exinanito precor. Sal. Ubi rediero
Rex. He. Placet. An non decebat agite Principes,
Tantis pollicitis exhilarare puellulam?
An non vel longe maiora merita esset? Pa. Haud
Dubie. Nam tanto perfudit convivium
Hoc nostrum gaudio, ut vel mortuum fere
Revocasset in vitam. Ast hem adest rursus. He. Papae
Tam cito? Momento enim vixdum unico abfuit.
Sal. Redii ut pollicita sum Rex. He. Bene factum. Tua
Praesentia nobis gratissima est. sede.
Sa. Quoniam optionem mihi dedisti liberam
Princeps clarissime, ut quicquid velim petam:
Volo igitur et hoc unum peto, ut mihi protinus
Ioannis illius Baptistae des caput
In disco. He. Atat. Pro Iuppiter. O temeritas.
Inter saxum sto iam et sacrum. Ah quid agam modo?
Sed oportet. Heus heus Hyperetes, vade illico
Ad Spiculatorem, illique nostro nomine
Iniungito, quo amputatum Baptistae caput
[Note: Dimet.] In lance huc confestim adferat.
Hyp. Belle curabitur Rex illustrissime,

Factum puta. He, Proh Iuppiter. Sto. Quid accidit
Hem Regi, quod tot emittit suspiria?
Num morbus quispiam te subito corripit?
Ag. Totus profecto vultus immutatus est
[Note: Octo.] Tuus Rex, totus quantus quantus es pallore offunderis.
He. Fallit color plerunque, nihil enim mali
Omnino me tenet. Quin miror plurimum,
Quid vobis acciderit, quod non genialiter
[Note: Octo.] Vivitis, ut paulo ante: quod haud exporrigitis frontem, poculaque
Evacuatis. Ag. Nos equidem curamus probe
Cuticulam, episcythizamus dubio procul
Satis, nec deest laetitiae quicquam pristinae,
Si tu modo mutes vestem, arctumque quem geris
Deponas anulum. He. Quid haec aenigmata
Sibi volunt Agoranome? Ag. Aliud plane nihil,
Quam ut maestitiam, si quam fortasse habes, animo
Excutias, laetumque hunc agas porro diem.
He. Id hercle fiet. ast hem, videon' huc meam
Redire Herodiaden? Ag. Ea ipsa est scilicet.
[Note: Scaz.] He. Iam pristina redit animo laetitia. eho, ad nos
Herodia, huc accedito. H(r. Saluere te
Rex vosque adeo omnes iubeo. He. Salua tu quoque
Vicissim sis mea lux, mea summa amoenitas.
Asside quaeso. Ubi fuisti interea temporis?
H(r. Videbam, ut intus curarentur omnia,

He. Merito amaris mihi. Iam laetemur obsecro
Una vivamusque sybaritice H(r. Placet.
Syn. Placet hercle Rex. Her. Levate scyphos. Syn. Curabitur.

ACTUS V. SCENA VII. Andranchus, Salome, Herodias, Herodes, Hegemon, Ephorus.

[Note: Trimet.] VAh Dii, quae est haec tyrannis, quae crudelitas,
Hominem tam sanctum, tantaque innocentia
Pollentem, extinctum velle? idque adeo tempore hoc,
Quo facinorosis etiam, et vel mortes decem
Commeritis, iure speranda esse impunitas
Debebat? Sed quorsum facit, haec exaggerare
Multis? Rex percitus suo oestro ita voluit,
Ita iussit. Ego autem facere aliter haud commode
Pol potui, nisi et in me illius tyrannidem
Excire imprudenter fuisset animus. at
Utcumque siet, nequeo tamen obliviscier
Unquam admirabilis illius constantiae
[Note: Hypercat.] Ac fortitudinis infractae, queîs praeditus
Hic Baptistes ad ultimam usque mortis horam
Fuit. Eia quam volens, quam prompte subdidit
Ensi collum, quam se diis immortalibus
Commendavit, quam denique et ipsis pro hostibus
Oravit supplex? Quis non obsecro? Ast mihi
Reprimenda sunt verba haec, ne quispiam inaudiat

Coricaeus. Nam nostra in Aula neminem
Patiuntur, quam cui plane odio sit veritas,
Rectique omnis ratio, et qui palpum obtrudere
Ac blandiri cauda probe norit. Sed intro
Abeo nunc, ut convivis hocce ferculum
Cruentum apponam. Sal. Hem Mater, ingreditur fores
[Note: Dimet.] Andrancus, gestatque in manu
Lancem obtectam sudariolo. H(r. Euge iam salit
Summa prae laetitia cor mihi, iam vivere
Demum libet. An. Salue o Rex clementissime.
Saluete et vos itidem convivae ceteri.
En offero heîc mactatam in carcere hostiam,
Baptistae inquam caput conditum sanguine.
He. Miserrimum profecto spectaculum, at huic
Puellae trade caput. An. Hem Salome, cape tibi
Hoc quod datur munusculum. Sa. Lubenter. Her. Ah,
Quid feci? Sa. Gratias tibi habeo ter maximas
Princeps observandissime, quod tanta erga me
Sis liber alitate usus. si qua in re et tibi vicissim ego
Aliquando inseruire queam, tota ero tua.
He. Lubens feci, quicquid factum est, mea Salome:
Tu consule id boni. Sal. Merito. Hem carissima
Mater, eodem te vener abor donario,
Quo me rex iam paulo ante prosecutus est.
H(r. Plurimum habeo pol tibi gratiam, mea
Filia. Nonquam etenim gratius obtigit mihi

Beneficium, atque hoc est. O lepidum caput. age
Iam dissidium inter amantes (si potes) para,
Iam Regem reprehende ob adulterium, iam admone
Instigaque illum, ut uxorem sibi pristinam
Revocet, et me suis mox exigat aedibus.
Sic interturbatores excipi decet,
Sic Zoilos decet remunerarier.
He. Ah quam dolet animus, quam conscientia
Exaestuat. H(r. Quid est rex, quod adeo tremis?
Num te febris subito occupat? He. Nihil est mea
Herodia. Heg. Quid haec nam sibi vult palloris in-
Novatio? Quid rex vales? He. Valeo optime,
Laetorque ex animo. Heg. Utut valeas animo, haud vales
Corpore. H(r. Vin' ut deambulemus nonnihil
Animi recreandi gratia? He. Non abnuo.
H(r. Sed quid nam interea Principes? Ne. Ut scilicet
Congrediantur nobis, si quidem libeat. Eph. Libet
Utique, Rex, et volupe est etiam. Iam enim satis
Convivatum ac potatum est. He. Consequimini
Igitur nos una Proceres ad viridaria,
Ut post brevem deambulatiunculam
Eo aptiores simus ad procoenium [(perhaps: procenium)] .
Eph. Placet consilium. He. At consultori pessimum
Tandem erit, eheu. nam id clamat conscia mens mali.

ACTUS V. SCENA VIII. Maasias, Nathanael, Semei, Cleopas, Discipuli Ioannis.

[Note: Funus Ioannis effertur.] O Quis iam nunc capiti nostro dabit aquam,
Quis suppeditabit lacrimas oculis, ut viri
[Note: Scaz.] Huius sanctissimi, nostri Praeceptoris,
Mortem crudelem defleamus? Na. Ah quis est
Tam ferreus uspiam, quis tam est adamantinus,
Quem nostra haec sors non commoveat? qui a fletibus
Se temperare possit? An non omnibus
Modis dolendum est, hominem sanctimonia
Vitaeque puritate tanta praeditum
Adeo innocenter esse occisum? Se. Pro dolor,
Pro maximi Dei fidem. Itan' impune erit
Insontes ad necem rapi? Itan' occidere
Iustos semper licebit pro arbitrio? ah scelus
Plus quam scelus. Cle. Eheu, quomodo moritur pius,
Quo pacto occumbit iustus? non sane aliter, ac
Si iamdudum neglectus a Deo siet,
Quasi nemo illius porro rationem habeat. ast
Ea me tamen adhuc sustentant fiducia,
Fore nimirum brevi, ut Deus ille maximus
Israelis pater condignas de impiis
His oppressoribus poenas sumat, suosque
Electos, effusumque illorum sanguinem
Potenter vindicet. Ma. Non est dubium quidem,

Deum, ut beneficium quodcumque remunerat,
Ita et maleficium contra ulturum suo
Tempore. Sed quid id ad nos faciet? Qua in re dolori
Huic nostro medebitur? Noster perinde
Occubuit Rabbi, ac nobis misere ablatus est
Pro dolor. A quo iam igitur ultra pendebimus?
Quis nostri curam aget? quem nunc vocabimus
Praeceptorem nostrum? Quis nos tutabitur
Posthac? ah nostra spes omnis periit modo.
Sumus iam veluti sine capite corpus. Cle. Fuit
[Note: Septe.] Sic bona voluntas Domini forsan, quis iam illi obstrepet?
Ferendum, non culpandum, quod fieri aliter
Aut commutari non potest. Et hoc interim
Tamen (quum nil praeterea adist) solabitur
Nos merito, quod reliquit nobis Rabboni
Noster alium vitae Praeceptorem. Se. Quis is
Est? Cle. Ille nimirum cui testimonium
[Note: Scaz.] Tam insigne ferebat iuxta Iordanem nuper,
De quo et iamiam capiendus tam admiranda, tam
Divina nobis praedicabat, denique
Ad quem etiam ex nostris aliquot ablegabat e
Carcere,, quaesitum nun ipse esset venturus ille
Orbi Messias. Ma. Ah non tanto nos amore
Ille amplectetur, quanto noster hactenus
Nos prosecutus est. Cle. At aliud fama de

Ipso testatur. Inquiunt omnes enim,
Non esse ei doctrina ac innocentia
Vitae, tum etiam benignitate similem. Ma. Utut
Siet, nondum tamen meis doloribus
Permaximis haec commemoratio potest
Mederier. Na. Nec nostra crede, lenior
Est tristitia. Immo est longe acerbissima quidem,
Sed quid faciemus? Mortuus est Rabbi, quis est
Nostrum qui ipsum excitare queat a funere?
Ma Id nos haud possumus, fateor, verumtamen
Maeror conceptus non sinit obliviscier
Me illius unquam. Cle. Nec nos profecto tempore
Ullo tam funesti casus oblivio
Capiet. hoc tamen erit cavendum sedulo
Nobis, metas ne transsiliamus, ne ve (dum
Nimis studemus fletibus) obstrepere Dei
Voluntati videamur. Ma. Quando igitur ita
Faciundum omnino sit, sortem hanc altissimo
Patri commendabimus. Cle. Ast ego recta petam
Iam Iesum illum Nazarenum, eique negotii
Totius eventum summatim explicabo. Se. Ad hunc
Et nos una tecum ibimus, si commodum
Videtur. Cle. Quid ni? Ipse etenim unus relictus est
Nobis magister. Se. Vale itaque iam carissime
Rabbi, vale aeternum. Ah lacrimas diutius
Haud continere queo. Ma. Valeto perpetim

Praeceptor, molliter quiescas interim,
Na. Quiescite ossa mortua, requiescito
Dulce decus nostrum, ac laetare in Abrahae sinu
Laetitia nonquam finienda. Cle. Faxit id
Oppressorum omnium solator unicus.

CHORUS.

Sors est communis omnium
Pie in Deo viventium,
Ut heîc afflictionibus
Exerceantur perpetim.
At nulli horum magis tamen
Periclis sunt obnoxii,
Quam qui funguntur publice
Officio Ecclesiastico.
Ipsorum siquidem munus est:
Homines non solum pia docere,
Sed et increpare sedulo
Ob designata facinora.
Id vero Mundus impius
Potest sufferre neutiquam:
Videtur enim sibi sanctior,
Quam ut sugillari debeat.
Quum igitur illi provinciam
Nihilominus urgent suam,
Obiurgantque omnes libere
Quos peccato addictos sciunt:

Exsurgit Mundus contra eos,
Atque omnes adhibet machinas,
Quo illi simul e vestigio
Exscindantur radicitus.
Hinc infertur captivitas,
Adduntur tormenta varia,
Nec vel paulum desistitur
Donec tandem evolet anima.
Sic nempe et vir sanctissimus
Ioannes olim exceptus est,
Quod veritatis candidae
Promulgasset dictamina:
Quod Herodem (inquam) adulterum
Illiciti incestus gratia
Paulo insimulasset durius,
Capitis supplicium pertulit.
Simili quoque sorte olim prophetae,
[Note: Quin.] Apostoli, discipuli, martyres,
Et alii apostolici viri
Excepti sunt crudeliter.
Quin et nostrum omnium caput
Ac veritas ipsissima,
Ipse inquam Christus, hoc modo
A Iudaeis exceptus est.
Unde haud mirum, si tempore hoc
Pii etiam afflictionibus

A mundo perversissimo
Distorqueantur ubilibet.
Verum electos hoc interim
In primis consolabitur,
Quod qui corpus tradunt neci,
Animam nequeant occidere.
Tum etiam, quod post vitam hanc brevem,
Post modicam maestitudinem,
Indicibilia gaudia
Adepturi sint perpetim.

EPILOGUS.

HAbetis Spectatores candidissimi,
Nostrae Actionis totius finem supremum.
In qua equidem si vestrae omnium exspectationi
Ac iudicio satis ut cumque fecimus,
Gaudemus plurimum: Sin minus, haud leviter id
Nobis sane dolet. At speramus, vos tamen
[Note: Scaz.] (Qua estis humanitate praediti) non tam
[Note: Quin.] Externum illum apparatus scenici
Cultum, aut orationis elegantiam,
Quam animum Auctoris de vobis bene mererier
Studentem, atque Argumentum ipsum (quod est modo
Exhibitum vobis) respecturos. Et ut idem
Sic faciatis, cum primis etiam sedulo
Vos omnes oramus. Valete et plaudite.

SOLI DEO GLORIA.

VOLUPTATIS AC VIRTUTIS PUGNA. COMOEDIA TRAGICA ET NOVA ET PIA, PER IACOBUM Schoepperum Ecclesiastam Tremonianum. COLONIAE, Apud Maternum Cholinum. ANNO 1562.

INSIGNI CUM PIETATE, TUM eruditione viris, M. Ioanni Scevastae, celeberrimi apud Tremonienses gymnasii Moderatori primario, Cypriano item Vomelio Conrectori, Quirino Reinerio Rhetorices professori, Petro Scharpembergo, D. Reynoldo Scholero, Florentio Lorinchovio, et Nicolao Swirinchusio, quartae, quintae, sextae et septimae Classium Lectoribus. S. P.

NOn sum quidem usque adeo mei oblitus Viri
Doctissimi Ornatissimique, ut homo quum
Sim humani quippiam alienum esse a me putem:
Hoc tamen, ut ingenue, sic et vere interim
Possum affirmare, Inter vitia cetera (quibus
Humana fere est obnoxia imbecillitas)
Nullum esse prorsus, quod tantopere et oderim
Semper, et hactenus etiam a me profligaverim,
Atque ipsam ingratitudinem Compertum enim
Abunde satis habeo, hac nihil excogitari
Aut inveniri usquam posse propudiosius,
Detestabilius pestilentius: ut haud
Sane immerito, immo vero vel iure optimo
Mimus dixerit, Eum maledicta dicere
Simul [(transcriber); sic: Smul] omnia, qui ingrati faciat mentionem
Hominis. Verum quo magis huius mihi mali
Summa explorata est turpitudo, quoque in hunc
Usque diem impensius illud effugi, hoc magis
Nunc ac vehementius mihi metuo, ne apud

Vos scilicet eius tandem inuratur nota
Mihi, ne ve eius gratia male audiam.
Isthuc autem metuo non plane iniuria,
Nec praeter rationem profecto. Nam quum ego
Hactenus a vobis tum omnibus tum singulis
Beneficiis affectus sim haud vulgaribus,
Neque tamen ullum grati animi symbolum
Re ipsa ediderim: quid quaeso reliquum est, quid prius
Mihi exspectandum erit, quam ut omnium statim
Sc. Declarer ingratissimus? Quantam hoc vero
Mihi pariet ignominiam, quantam infamiam?
Sed animus certe usque fuit propensissimus:
Is nil iamdudum gestiit impensius,
Atque hanc ingratitudinis depellere
Omnino suspicionem, siquidem licere
Ei per fortunam potuisset, Sola enim
Sc. Est huius in causa tenuitas. haec inquam
In praesentem diem usque me est remorata, quo
Minus, quod volui, factis declaraverim.
Nec iam quidem satis novi, quo nam modo
Sep. Malo huic occurram commode, quibus rationibus
Huiusmodi prorsus suspicionem semel
Abarceam fugemque. Ceterum unicum
Nunc mihi, licet tenue tamen, remedium
In promptu est. Lusi superioribus diebus,
Sed brachio admodum levi, Actiunculam

Mixtam (quam Comicotragicam auctores vocant)
De mutuo Virtutis ac Voluptiae
Conflictu, seu pugna potius. Hanc nempe iam
Vobis simul omnibus peculiariter
Ceu certum grati animi mnemosynon,
Offero, nuncupo, dedico: Munusculum quidem
Exiguum (fateor) et vestra excellentia
Indignum, sed tamen sincero ab animo
Profectum. Illud igitur suscipite candida
Quaeso fronte, et me a Zoilorum dentibus
Defendite pro virili. Alias si solidiora
Ac absolutiora dederit Dominus, et
Ea vobis lubens communicabo. Quin
Totus in id sedulo incumbam Christo auspice,
Ut in dies magis magisque animi erga vos
Mei propensionem vere maximam
Declarem testificerque: Vos modo, ut hactenus,
Favore me vestro atque benevolentia
Complecti pergite. Summus ille conditor
Rerum Deus sua vobis adesse tum
Bonitate tum etiam gratia dignetur, ut
Iuventutem fidei vestrae concreditam
Sic et artibus instituatis et moribus,
Ut omnes adducantur Christo perpetim.

Ex Musaeo nostro Calend. Decemb. Anno a Virgineo Partu 1545. Iacobus Schoepperus totus vester.

PERSONARUM NOMINA.

PROLOGUS.

Quod studium: Deinde sub virtutis inclitae
Persona, quid Ecclesia siet, quae siet
Item huius indoles germana ac proprietas.
Videbitis insuper heîc, quae felicitas
Mundi exsistat, quae deliciae, quod gaudium hocce
In saeculo: contra quae Virtutis siet
Hîc infelicitas, quae sint angustiae,
Quae maestitudo. Videbitis similiter,
Quis tandem sit futurus impiissimo
Mundo finis, nimirum infelicissimus,
Miserrimus, tristissimus: E contrario,
Quis sacratissimam piorum Concionem,
Ecclesiam videlicet, exitus ultimus
Demum mane at, nimirum felicissimus,
Pulcherrimus, laetissimus: Haec inquam et alia
(Deo volente) vobis proponentur, haec
Vestris subicientur oculis, haec denique
Iam nunc inter cetera certo exspectabitis.
Si itaque haec eadem digna auditu arbitramini,
Si digna item visu censetis, unice
Rogatos vos modo velim, ut omnes simul,
Quotquot adestis, benignas huic nostro gregi
Accommodetis aureis, atque silentio
Insistatis vestro pro candore interim.
At tu Puelle Argumentum paucissimis
Recitato, et id distincte ac voce sat sonorae.

ARGUMENTUM.

ACTUS PRIMI

SCENA PRIMA. VOLUPTIA DEA SOLA. Senarii.

AIunt volgo: Post tempestatem nubilam,
Exoptatam serenitatem oririer
Tandem solêre. Hoc edepol proverbium
Ut non leviter me consolatum est hactenus,
Ita nunc omnimodam apud me veri auctoritatem
Sibi vendicat, experiorque maximo meo
Bono, esse illud dubio procul verissimum.
[Note: Se.] Nam quum omnia in hunc usque diem ceu ex coniurato
Mihi adversa simul fuerint, ipsaque facies

Rerum externa haud secus, atque mare fervidum.
Tantum non extremam miserae minata sit
Internecionem: nunc tamen e contrario
Desiderata diu sese serenitas
Voltu rursum benigno insinuat. Hactenus
Enim capitalis illa hostis mea Virtus (ast
Vitium potius dicere debebam, aut si quod est
Aliud usquam nomen hoc detestabile
Magis) adeo prô facinus persecuta me
Est, adeoque suis afflixit calumniis,
Ut vix prae illa caput levare ausa fuerim:
At iam contra spes affulget mihi laetior.
Iam et audio et ipsa quoque oculis video meis,
Plerosque omnes, exceptis quam paucissimis,
Ab illius sensim placitis desciscere,
Immo totos horrere ad eorum mentionem,
Atque ad nostra advolare castra sedulo.
O igitur festum candidoque calculo
Dignissimum diem, quo isthaec vicissitudo
Increbuit, io sacrum afflatum, o et spiritum
Potentem, qui ita hominum ad me animos convertit: o
Lucem vere illustrissimam, quae sic suo
Mortales pervasit splendore, ut mavelint
Mihi quam Virtuti sordidissimae dare
Nomina. Verum vigilantibus (ut inquiunt)
Iura opitulantur, oscitantibus autem ea

Contra obstrepunt magis. Oportet itaque sedulo
Me in hoc esse, heîcque omnes meos intendere
Neruos, ut quos iam deflexisse ad mes cio,
Eos penitius porro demerear mihi:
Illos vero, qui adhuc meae Adversariae
Fovent partes, sensim addictos mihi faciam,
Largisque titillem promissionibus,
Donec et ipsi ad cor redeant, imperioque se
Se nostro subiciant lubentes. Ceterum
Ut omnia fiant ordine, et ne fors nimis
Praeceps consilium nostrum videatur, aliquos
Ex nostris ablegabo primum, qui omnibus
Meum palam favorem annuntient, measque
Apud volgus promiscuum depraedicent
Divitias simul et delicias ter maximas.
Ast quibus hoc muneris iniungam potissimum,
Nullos habeo fideliores et mihi
Hoc in negotio devinctos arctius,
(De privatis loquor) atque duos illos mei
Pallatii Archigrammateos, Apitium
Nempe et Epicurum. Hi namque adeo prae ceteris
Nostrae semper adhaesêre parti, ut omnium
Etiam Sophorum in se odia concitare, quam
Encômium tacere nostrum maluerint.
Quare ipsos nunc ea de caussa accedere
Citra moram omnem, stat sententia firmiter.

ACTUS I. SCENA II. Trimetri Iambici, partim Acatalectici, partim hypercatalectici. Apitius, Epicurus.

EUax, quantae heîc deliciae, quanta suavitas?
Valeat sordida Virtus, immo valeant Dii
Deaeque ceteri omnes. Nostra sola habet
Re ipsa, quod alii falso pollicentur. Illi
Montes recipiunt aureos, at musculus
Demum ridiculus squalidusque prodit. haec
Vero. sub qua nos militamus, milliês
Etiam plura, atque promittit, cultoribus
Largitur. Sed Epicurum nostrum conspicor
Adventantem, is mihi accedendus hercule est,
Namque unice eius oblector sermonibus.
Quid ita Epicure cogitabundus modo
Incedis? Num nam quid te angit? Ep. Bona verba quaeso
Apiti. Unde in deliciis summis possiet
Angôr manâre? Quid? Nescis, quae nostra sit
Professio? quae praerogativa? Ap. Scio sic satis
Collêga, nos neque curis, neque doloribus,
Neque maestitudine, quandiu sub Principe
Nostra versamur, ullo affligi tempore
Posse, Eph. Bene. Unde igitur haec animum subit tuum

Suspicio? Ap. Id iam inferre volebam. Viêre, te
Gravibus quibusdam cogitationibus
Onerare. Nam voltus solito est subtristior,
Neque aliud dat fere specimen, ac si sies
In ecstasin raptus. Ep. Iam intelligo, quid velis.
Admiratio me quidem paulum detinet
Hic forte videor angore tibi percitus.
Ap. Fieri potest. Sed qualis nam admiratio est
Obsecro? Eam mihi detege. Ep. Demiror plurimum,
Ecquae Mortales occupet vesania,
Ut tam duram sub Virtute agere servitutem,
Totque molestissimos labores devorare
Malint perpetuo, quam nostrae famularier
Dominae summis in deliciis. Ap. Idem profecto
Et ego tum aliâs subinde, tum modo unice,
Admirabundus expendo revoluoque. Quis
Enim, nisi dementia ipsa insanior,
Non mallet liber esse, quam servus? frui
Divitiis, quam ringi paupertate? otio
Vacare, quam multis premi laboribus?
Deliciis denique oblectare animum sacris,
Quam summa exagitari semper miseria?
Sed haec est hominum praepostera perversitas,
Ut nox a semper prae utilibus eligant,
Exspectantes superstitiose interim
Nescio quid praemii post hanc vitam. Ep. Nil

Dementes isti pensi habent, quid dicier
Soleat proverbio, ut trito, sic et simul
Extra dubium vero:Praesentia scilicet
Certa esse semper, at futura infringere
Plerunque suras. Ap. Huic mecastor adagio
Ego multum arbitror tribuendum. Nam ipsa res
Et experientia verum esse illud arguunt.
De praesentibus enim certissimi sumus,
Sive sient fausta, sive etiam infelicia:
At de futuris ambiguum ac fallax fere
Est iudicium, quod ea nulli hominum cognita
Vere esse possient. Quapropter unice
Etiam illud Sardanapali nostri exosculor
Vulgare dictum, quo in haec verba uti solet:
Quum te mortalem noris, praesentibus exple
Deliciis animum, post mortem nulla voluptas.
Ep. Sententia profecto est, prorsus digna, quae
Vel aureis scribatur ubique literis.
Sed de his alias fusius. Adest namque Domina
Nostra Voluptia. Ap. Ubi? Ep. Eccam. Ap. Arduum quid voluere
Animo videtur, ni gesticulatio
Illa manuum fallit plane Sistamus heîc
Igitur gradum, si nos forte velit. Ep. Ita placet.

ACTUS I. SCENA III.

---

image: s127

Trimetri tum Acatalectici, tum hypercatalectici, admisto uno Catalectico. Voluptia. Epicurus. Apitius.

BEne habet. Video ambos quos volebam. Adibo iam,
Et exponam illis singula. EP. Recta en nos petit.
AP. O nimium felices, o terque quaterque
Beatos, queîs tam gratiosa perpetim,
Tam delicata adest Princeps. EP. Merito quid.
At praesto est. Audiamus diligentia
Summa, quid nos velit, quid cupiat perfici
A nobis. AP. Sic sane. VO. Saluete Clientuli
Carissimi. EP. Salue tu quoque Patrona prae
Deabus omnibus suspicienda unice.
AP. Et tu aeternum salua sies reverenda Domina.
VO. Vix unquam antehac mihi vester opportunior
Exoptatusque magis adventus pol fuit,
Atque modo EP. Quî sic agedum Hera? VO. Nam vos iam volebam
Et ambos et solos. AP. Cuius nam gratia
Rei? Quid caussae est? VO Audietis luculenter ac
Compendiose rem omnem. Cernitis satis
Haud dubie, quae vicissitudo iam repente
In nostri commodum oborta sit: Videtis inquam
Sole ipso clarius, quod etiamsi hostis illa

Nostra capitalis Virtus nos aliquamdiu
Modis et innumeris et crudelissimis
Insectata siet, atque omnem adeo sedula
Moverit in hoc lapidem, quo nostri nominis
Tum honorem, tum etiam aeternitatem funditus
Oblitteraret, nunc tamen aut parum aut nihil
Proficere possit amplius: quin bona hominum
Pars illam sensim deserant, nostroque se
Se ultro submittant imperio, id eo quidem
(Laus inferis genitoribus) successu, ut heîc
Regnum iam nostrum quotidie magis ac magis
Adaugeatur ac vigeat feliciter.
Ep. Videmus hanc satis faustam metamorphosin
Hera, congratulamurque (ut par est) tuae ob
Id maiestati plurimum. Ap. Hunc profecto nos
(Crede Domina) diem sitivimus unice
Hactenus. VO. Animus in me vester perspectus est
Satque superque mihi. Scio etenim, quam semper hoc
Volueritis unum, ut mea propagaretur et
Latissime radices ageret gloria.
Quum igitur (ut diximus) ultro ad nos confluant
Mortales plerique omnes, operae etiam, mihi
Pretium videtur, ut volentibus simul
Addantur calcaria, hoc est, quos iam novimus
Paratos, hos etiam porro paratiores
Nostris reddamus tum promissionibus,

Tum muneribus: Reliquos autem, qui nostrae adhuc
Adhaerent hosti, propositis quoque praemiis
Paulatim inescemus, donec et ipsi dare
Nobis nomina cupiant. Haec mea sententia est.
Iam vestram quoque vicissim audire gestio.
Quamobrem quid consultum vobis videatur heîc,
Ingenue profitemini. Decrevimus
[Note: Sc.] Namque nihil nos inconsultis vobis unquam
Facturas omnino. Ep. consilio hercle hoc tuo
Nullum plane a nobis excogitarier
Poterit commodius. Ap. Nullum sane Domina, nullum:
Etiamsi in hoc vel omnes mundi huius Sophi
Adhiberentur. Vo. Sed ut ordo certus in omnibus
Seruetur, non minus videtur utile
Mihi atque necessarium, amandare quosdam
Ex asseclis nostris prius, quam in publicum
[Note: Sc.] Nos prodeamus, qui viam parent nobis
Ad populum, nostramque omnibus annuntient
Et gratiam et voluptatem. Quae vestra nam heîc,
Agite sententia est? Ep. Consilium et hoc bonum est
Apprime Hera. Ap. Est profecto consultissimum,
Si quid ego possum iudicare. Vo. Atqui sumus
Ex omnibus nostris nullos fideliores
Hactenus expertae, atque ambos vos. Ep. Eia. Vo. Quid est
Res ipsa, dico libere, Quapropter, ut

Heîc obsecundetis nobis, et qua hactenus
Semper soliti estis, ea et nunc benevolentia
Nos complectamini, rogatos intime
Vos volumus. Ep. Si quid edepol in viribus
[Note: Sc.] Nostris est, quo tibi inseruire tam hac in re
Quam aliis possimus unquam, non est quod roges,
Immo impera, et paratos usque senties
Nos. Ap. Itidem pol meam quoque sedulo fidem
[Note: Vo. Sic] Operamque in omnibus polliceor Domina.
Nos procurabimus vicissim (credite)
Ut non iisdem solum, quibus hucusque, sed
[Note: Sep.] Longe etiam tum maioribus tum solidioribus
Perpetuo gaudiis, deliciis, canticis,
Choreis, laeti nobiscum fruamini.
Ep. Quemadmodum in iis, quae nostrarum sunt partium,
Nonquam (te propitia) sensura es desides
Nos aut incurios: sic nobis haud quoque
Dubium est, quin tu tui similis futura sis
Semper, eaque, quae es pollicita, fide bene
Stabili obfirmatoque animo praestitura. Ap. Nil
Minus equidem, atque hoc metuo. Vo. Laudo vos, supraque
Quam dici possit habeo gratum, quod mihi
Tantopere fidatis. Verum intro iam antea,
Quam iter ingrediamini, mecum concedite,
Ut lauto nos reficiamus convivio.

Ep. Haud detrectabimus id quidem Domina, sed I
Tu prae. Ap. Tu nos praecede, nos vero sequemur
Ilicet. Vo. Age igitur, telam ipsa exordiar. Ep. Ita Decet sane.

CHORUS.

Vulgaris est paroemia:
Vaccam maculatam sordibus
Esse eius omnino indolis,
Ut et alias simul inquinet.
Estque haec profecto verissima.
Ipsa etenim experientia docet,
Illam omnes, quascumque poterit,
Cauda aspergere iuvenculas.
Ad eundem vero modum
Et Impietatem cernimus
In corrumpendis hominibus
Esse affectam per omnia.
Nam, quoniam ipsa impiissima est,
Vitiisque scatet omnigenis,
Iccirco hûc sedula nititur,
Ut omnes quoque tales sient.
Hinc nimirum usque vigilat.
Modumque exquirit et viam,
Quibus suis erroribus

Inducat tandem simplices.
Tam adversatur videlicet
Pietati semper candidae,
Tanto virtutis dogmata
Usque insectatur odio.
Sed hoc tamen interim pios
Potissimum solabitur,
Quod Dominus demum pessima
Consilia infringat impiûm.
Utcumque seducantur haedi,
Diaboloque, obaudiant:
Conservabit suas tamen
Oues Servator omnium.

ACTUS II.

SCENA I. Senarii Iambici acatalectici. Sardanapalus. Paris. Epicurus. Apitius.

-- Felix vobis faustusque sit
Huius itineris ingressus. Verum haud temperare
Mihi hercules possum, quin comiter vos modo
Aliquantisper, adeo a vobis aegre queo
Divelli. PA. Neque ego per medium fidium meis

Tantum imperare iam nunc possum affectibus,
Quin itidem deducere vos mihi libeat.
Ep. Eia obsecro, manete intus Proceres viri,
Manete quaeso. Haud opus est nos deducere.
Ap. Manete hem Principes observandissimi.
Quorsum facit, viae vos intricarier
Molestiis nostri caussa? Hoc enim neque
Nobis, neque vobis profuerit quippiam.
Quin potius intro ad delicias pristinas
Choreasque revertimini. Nos vobis breuî
Aderimus rursum, auspice Voluptiâ. Sar. Si ita
Igitur voltis, non adeo refragabimur.
Ep. Sic satius est profecto, haud paenitebit id
Vos unquam. Sar. Macti itaque virtute estote vos,
Aestuque secundo vos itineri accingite.
Pa. Ite pedibus faustis viri, diis hominibusque
Applaudentibus. Ep. Ita faxit sacra Voluptia. Ast
Valete vos diu, vestrique pergite
Esse similes Ap. Valete longum Principes:
Nos hâc iam deflectemus recta. Sar. Et vos quoque
Valete in proximum feliciter. Ap. Bonis
Auibus haec nobis usque conficiatur et
Cedat profectio. Ep. Haud nobis dubitandum in hoc
Erit. Cuius legatione fungimur,
Ea extra dubium fortunabit omnia
Nostro pro voto. Ap. Insignis iam nobis quidem,

At ardua tamen imposita est Legatio,
Mea certe sententia: quare utile
Simul ac necessarium fuerit, ut heîc,
Dum in itinere adhuc sumus, expendamus nonnihil
Deliberemusque altius, quanam via
Demandatam hanc commodius obire liceat
Provinciam. Ep. Deliber andum iis erit,
Qui vel praeter animi sententiam, vel ex
Caeca ignorantia (ut fere fit) loquuntur. Hi
Siquidem quod tum sibi, tum aliis fraudi siet,
Incircumspectius interdum effutire con-
Sueverunt. At nos hoc timore liberi
Prorsus sumus, nil nobis huius tempore
Ullo est timendum Nam nostro in negotio
Tractare possumus nihil, nil dicere,
Quod sera concomitetur paenitentia.
Quod enim sumus nos cur aturi, eiusmodi est,
Ut non Dominam solum nostram, sed et perin
Nosmet ipsos contingat cum primis. Ut autem
Unusquisque sibi proximus est, sic sua quoque
Semper (etiamsi nil cogitet minus)
Studiose quaerit. Ap. Vera sunt quae dicis. ast
Hoc tamen operae pretium fuerit considerare,
Ecqueîs utendum argumentis potissimum
Ad volgus sit, quibus in amorem fortius
Rapiatur principis nostrae. Ep. Id mihi curae erit.

Ego hoc effectum reddam. Tu tantum modo
Ubi verba ad Concionem habenda fuerint,
Mea tuis confirmato elogiis. Sic in ore
Utique duorum verbum omne reputabitur
Constans et veritati consentaneum.
Ap. Magnas tibi hercule ago gratias, quod his
Me curis liberes Collêga. Porro quod
Ad testimonium quidem meum attinet,
Experieris me sedulum per omnia ac
Fidelem, ut hactenus semper. Ep. Non ambigo.
Sed per pol tempestive appulimus. Vide etenim,
Quam multitudo illic hominum siet frequens.
Ap. Euge. omen faustum. adsit modo Voluptia
Nobis, ut cedant omnia feliciter.
Ep. Haud deerunt nobis (sat scio) iacula Procridis.
Verum priusquam accedamus propius, erit
Fortasse non inconsultum, ut sermonibus
Illorum aureis accommodemus nonnihil.
Nam sic occasio nobis conveniendi eos
Maior praebebitur. Ap. Quodcumque videbitur
Tibi instituto nostro commodum optime
Idem et mihi placebit: sentiesque me
In omnibus sequacem ac morigerum. Ep. Bene est.

ACTUS SECUNDI, SCENA II.

---

image: s136

Eiusdem generis, sed partim acatalectica, partim hypercatal. Agirta. Methystis. Phagus. Aselges.

NOn aliud persuadere mihi edepol modo
Possum, quam Circulatores omnes simul
Ab Harpyis [Reg: Harpyiis] esse interceptos: tam nemo iam
Usquam prodit, qui nos spectaculo aliquo aut
Saltatiuncula saltem recreet. Me. Dii,
Quam dura res sitis est, adeo ea premor
Miser, ut loqui vixdum amplius queam. Ag. Quis heîc
Meum interrumpit sermonem? Siccine decet
Heus tu, quisquis es, animi concepta inter. Sed hem,
Quid dico? Tun Methysti ades? Me. Ego ipse praesto
Sum Agirta. Ag. Ignosce quaeso frater care, si
Incogitantius quid effutiverim.
Non te praevideram sane, ita me Iuppiter
Summus seruet. Me. Non excusatione opus
Est: nihil enim est peccatum, quin tu plurimum [(transcriber); sic: plnrimum]
Salue. Ag. Et tu salue milliês, lepidissime
Congerro. Quid est novarum rerum obsecro? Me. Nihil
Omnino, quod sciam. At unum scio, me maxima
Videlicet siti torquerier. Ag. Sitine?
Unde hunc contraxisti morbum? Me. Hoccine rogatu

Dignum est? Ex hesterna potatione, eaque
Nimia, contraxi Hoc enim mali ebrietas habet,
Ut quo magis impensiusque biberis,
Eo vehementius sitias die altera.
Ag. Ego quidem neque ebrietate admodum
Neque luxu delector: at hoc unum insidet
Animo usque meo, ut novarum expiscer copiam
Rerum undiquaque, ut has quotidie inaudiam.
Me. Trahit sua quanque voluptas: hic libidini,
Ille otio, alius lusui, alius poculis,
Alius aliis atque aliis rebus inhiat
Ac indulget. Ag. Sic hercule est. Sed dii boni,
Quam simile semper gaudet simili, quam furem
Fur cognoscit, lupumque lupus. Me. Quorsum hoc age
Dicis? Ag. An non congerrones nostros vides
Recta huc properantes? Me. Quosnam quaeso? Nullum enim
Videre adhuc datur uspiam. Ag. Quid? Captus es
Oculis adeo, ut nihil amplius videas? Viden,
Phagum atque Aselgen huc simul accurrere?
Me. Iam video eos mecastor, atque gaudeo
Adesse. Ag. Et me profecto illorum adventus haud.
Parum afficit. Ph. Salute vos impertior
Comissatores festivissimi.
As. Salvete Compotores robustissimi.
Ag. Salvete vos quoque Circumforanei

Insignes. Ph. Quid consultatis? Sunt seriae
Quae tractatis negotia? ita enim par erit,
Ut pedem alio referamus interim. Me. Nihil
Omnino seriae est rei: nihil profecto
Habemus prae manibus, quod vos velimus unquam
Celatum. Quin accedite audacter. As. Nihil
Novi (obsecro) vobis allatum est? nihil uspiam
Audistis, quod in rem siet nostram, unde quid
Emolumenti nobis accrescat? Ag. Nihil
Prorsus, adeo nihil, ut hac de caussa fere
Totus languescam. As. Atqui tu Agirta tam novis
Semper consuevisti studere rebus, ut
(Meo quidem iudicio) vastum quis mare
Sine aquis citius reperiat, atque te sine
Illis. Unde igitur haec iam manat inopia?
Ag. Utut aliâs iis abundem, iam nihil
Plane habeo: Quare ex vobis potius gestio
Quid certi audire, si quidem licebit. Ph. Ah
Alas lupum habere frustra suspicâre. Nil
Nos certe curamus magis, quam ut carnis ac
Ventris probe exsatiemus usque cupidinem.
Ag. Verum, ni me praesaga mens fallit mea.
Non ambigo, quin brevi laetissimum auditurus
Sum nuntium. Me. Utinam heîc verus sis, quantumlibet
Aliâs tuo pro more mentiare. Ag. Si
Quidem fidem mihi habeatis, videbitis

Breuî me praedixisse vera. Ph. Scilicet
Vera, ast per antiphrasin. Ag. Immo verissima.
Atque en, huc tendere peregrinos conspicor
Duos. Videtis? Quid, si ex his audire laeta
Detur? As. Nondum hercle per suaderi possumus ,
Te veridicum esse vatem. Ag. Praestolamini
Paulisper, et tum (si quidem fefellero)
Mendacii me arguite certatim. Ph. Bene
Habet, placet nobis conditio haec omnibus.

ACTUS II. SCENA III. Eiusdem generis, cuius praecedentia. Epicurus. Apitius. Agirta. Methystis. Phagus. Aselges.

ECquid, hem Apiti, arridet confabulatio
Tibi haec? Quid sentis obsecro? Num infeliciter
Huc appulisse nos putas? Num inutile
Meum fuit consilium? Ap. Omnia Epicure mi.
Cesserunt nobis ex sententia: omnia
Pro voto summo contigerunt hactenus.
Principium sat profecto plausibile est. Ep. Sed et
Longe plausibilior erit progressus. Ap. Id
Sacra sic faxit Voluptia. Ag. Ecce adsunt viri.
Miranda iam audietis. Me. Utinam vero et haec
Nobis commoda. Ag. Ne dubitetis. Ep. Adeste huc simul

Populi omnes, huc properate terrae principes,
Huc iudices accurrite. Ph. Dii, quam clamor hic
Est vehemens. Mirum quid allaturi sient
Rerum novarum. Ep. Adeste inquam omnes (si modo
Quid rationis vobis reliquum est) nostrisque iam,
Aureis praebete maxime attentas. As. Stupor
Me corripit pol totum. Ag. Vah, umbram tuam
Metuis. Rheginis es formidulosior
Sane. Verum, hem Congerrones, quin rumpimus
Moram? Quid accedere detrectamus? Me. Age, non
In me quidem mor a ulla erit, accedamus illos.
Ag. Accedamus suadeo, non paenitebit unquam.
Ep. Huc, huc: huc inquam adeste populi. audite quaeso
Atque animadvertite. Non enim levicula aut
Inutilia vobis dicturi venimus,
Sed seria utiliaque, et quae miris modis
In rem vestram faciant. ita tamen, ut simul
Iucunda, plausibilia, meraque gaudia
Ferant abundanter secum. Ap. Ah, attendite
Viri nostris sermonibus: ne negligite
Legationem, in vestri prorsus gratiam
Susceptam a nobis. Ag. Quid iam? adhuc mendacii
Me arguitis? Nonne vates sum veridicus?
Ph. Credemus posthac tibi. Ep. Ut autem negotii
Totius coinstet vobis summa, sic se habet:
Ab excellenti illa Dea Voluptia

Venîmus Legati ad omnes vos, quos iuvat
Vivere suaviter, ut eius ter maximum
Vobis annuntiemus propalam favorem.
Asel. Euge, Voluptiae meminit: huius mihi
Pol vel solum nomen perquam est gratissimum.
Me. Merito hercle. Ep. Emisit nos inquam Voluptia,
Voluptatis omnigenae Dea: cuius quidem
Quae sit potestas, quantave [(transcriber); sic: quatnave] magnificentia,
Vel ex solo nomine vobis constare sat
Potest. Haec ipsa, quoniam cernit plurimos
Devotos esse sibi, decrevit, omnibus
Se culturis fideliter, communicare
[Note: Sc.] Suos honores, divitias, voluptates,
Deliciasque, quibus fruitur, omniiugas. Et ut
Eo nobis fidem habeatis constantius,
Utque experiamini, rem ita ut diximus habere
Per omnia, ipsamet vobis aderit brevi,
Suamque declarabit excellentiam
Verbis ut liquidis sic etiam certissimis.
Ap. Viro huic credite (moneo) si vobis unica
Saltem mica sapientiae est reliqua. Salus
Enim vestra hinc omnino propendet. Ag. Quid hem
Vobis videtur Combibones? quid sapit
Hoc vobis paradoxon? Me. Si vera loquuntur hi,
Insigne pol est Evangelion auribus
Meis. Ph. Idem mecastor et ego similiter

Sentio. Ep. Deliberate iam viri, quid hac
Inre sitis facturi, et responsum date
Nobis. Ap. Deliberate, sed in hunc modum, ut
Vestrae vobis felicitatis perpetim
Habeatur ratio. Alioqui enim tandem velut
Mures picem gustabitis. Ag. Ego quidem
[Note: Sc.] Viri (quicumque estis) celsissimi, pro me
Cuius sententiae sim paucis eloquar.
Quid alii sentiunt, reliquo liberum,
Ut dicant postea. Perpendi sedulo
Mecum, non solum nunc, sed et saepenumero
Aliâs, ita comparatum in hoc mundo esse, ut haud
Quicquam prosint homini omnia sua opera, etiam-
Si semper iis sese ad summum usque afflictitet.
Sapiens enim moritur ut stultus, doctus ut
Indoctus, dives ut pauper, pius haud secus
Atque impius. In summa: Ut principium est omnibus
Commune, sic idem quoque omnibus exitus.
Quare quum ita res habeat, stat sententia,
Postpositis omnibus nugis huiusmodi,
Me totum quantus sum, sacrae voluptiae,
Eiusque deliciis per omnem addicere
Vitam. Haec mea responsio est. Ep. Laudandus es
Profecto plurimum, et vere sapis. Sed heus
Quid vos sentitis ceteri? Me. Quod me attinet,
Sic nempe sentio, Exiguum et cum taedio

Est tempus vitae nostrae: nec refrigerium
Tamen in fine hominis apparet uspiam.
Ad haec nemo est, qui sit reversus ab inferis.
Verum ut natio ex nihilo sumus, ita etiam
Non dubium est, quin demum post hac vitam, quast
[Note: Sca.] Numquam ante fuissemus, ad nihilum simus
Dissoluendi rursum. Cur igitur usque nos
Heîc maceraremus operibus, laboribus,
Curis, miseriis, aliisque id genus malis?
Ast quid multis? Totum sacrae Voluptiae
Me consecro, dedo, deuoveo. Ep. Laudandus et
Tu pol es maxime, sentisque quae decent
Sapientem. Vos autem reliqui, ecquid animo
Vobis sedet? ph. Dicam equidem quam paucissimis.
Video cunctos hominis dies doloribus
Aerumnisque esse plenos undequaque, nec
Ullam supervenire noctem, in qua queat
Paulum requiescere animus a molestiis.
Melius itaque sentio, comedere, bibere.
Et ostendere animae suae parta bona de
Laboribus suis, quam sic esse anxium
Semper. Quamobrem et me, quantus sum, Voluptiae
Addico Clientulum. Ep. Nec tu minus hercule
Ab omnibus es dignus laudarier, qui ita
Sapienter iudices. Verum quid tu bone
Vir sentis? As. Sentio, tempus nostrum transitum

Umbrae esse, nec exspectari reversionem
Posse unquam. Nemo enim omnino revertitur
Ut ipsa experientia docet. Atque hinc colligo
Tandem, esse nihil consultius, quam ut celeriter
Dum prae morte licet, deliciis fruamur, ac
Ubique relinquamus laetitiae signa. Ep. Quid
Igitur? Siccine te quoque nostrae voluptiae
Fore discipulum fidelem pollicêris? As. Hoc
Unum statui irrevocabiliter. Ep. Pie facis
Per Iovem. Ita namque aeternam promereberis
Et immortalitatem et gloriam tibi.
Ap. Vide accedunt et alii adhuc recta horsum. Ep. Age
Veniant. Ag. Maneamus quaeso tantisper, ut et horum
Aeque audiamus sententiam. Me. Age, perplacet,

ACTUS II. SCENA III. Acatalectica et Hypercat. Nephalius. Encratius. Epicurus. Apitius. Agirta.

DII immortales, quaenam isthaec congregatio est?
En. Papae, quid haec turbae frequentiae monstri alit?
Num quis novus adest hospes? Ne. Quem heîc audio?
Tene Encrati? En. Me ipsum Nephali carissime.
Ne. Haud te praevideram. En. Credo, sed quid (putas)

Isthaec sibi volt populi multitudo? Ne. Sum
Profecto nescius, nisi quod suspicor
Venisse aliquem spermologum illuc. En. O vanitas
Hominum vanissima. Ep. Huc viri, huc accedite
Pedato, nuntiumque quod laetissimum
Adferimus, auribus secundis (suadeo)
Accipitote, Ne. Hem vocamur Encrati. En. Audio.
Quid nuntii adfertis vos, cui praebere nos
Aureis purgatas voltis? Ep. Praestantissimum
Sane: hoc nimirum, quod vobis communicare
Sacra Voluptia delicias omnes suas,
Rerumque adeo omnium abundantiam velit:
Si modo submittere vos ei, vestraque dare
Nomina siet animus. En. Hui, Voluptiae?
Ep. Eidem scilicet. En. Eane veras queat
Delicias omniumque exuberantiam
Rerum nobis largirier? Ep. Sola edepol.
En. O libyca bestia, quid nunc audio? Siccine ex
Musca elephantem facis? Ast apage cum tua
Ista Voluptia procul hinc. Haud tempore
Enim ullo illecebris me seduces talibus.
Nam scio quid sit Voluptia, quid suis
Ea cultoribus relinquat praemii:
Finem videlicet omnium tristissimum.
Ne. Nec me profecto adeo unquam dementabis, ut
Voluptiam (daemona nimirum pessimum)

Mihi pro tutrice eligam. Aliam habeo,
Virtutem nempe: huic uni ego firmiter Patronae
Adhaerebo, artus dum meos vitalis ille
Vegetabit spiritus. Ep. Non sic viri boni,
Non sic obsecro Ne vos ipsi seducere
Temere velitis. En. Surdis narras fabulam,
Tace precor. efficies nihil. nam plurima
Quidem vulpes novit, verum certe echinus
Unum magnum. Non laqueis capitur Simia.
Ep. Eia obsecro, ne ipsi vestram aspernemini
Salutem. En. Conticesce quaeso: e pumice
Enim aquam postulas: verba facis mortuo.
Ne. Seducito, quoscumque aut poter is aut velis:
In nobis certe collocabis operam
Eandem, ac si Aethiopem laves. Ap. Ne ita pergite,
Per immortales vos Deos oro. Noxiam
Hanc ponite pertinaciam: alioqui etenim
Sapietis, sed nimis sero hercule: nimis
Inquam sero sapietis. En. Aufugiamus hinc
Propere Nephali, ne Sirenes hae suo
Nos cantu. Ah bone Deus, quae est hominum insanias
Ne. Abeamus sane: in me non ulla erit mora.
Ep. Abite, ut ut libet. Veniet (mihi credite)
Tempus, quo paenitudine ducamini:
Sed factum stulti cognoscetis sero. Ap. Ita
Post devoratam rem rationem inibitis.

Ep. Verum. quid vobis (o boni) sententiae
Adhuc reliquum est? Numquid etiam vos commovent
Istorum contumeliae atque opprobria?
Ag. Ne tale quid de nobis suspicamini:
Haud sumus enim, quibus nec ara neque fides.
Non muliebre gerimus ingenium. Verum quidem est,
Quod ad iracundiam nos non parum incitant
Huiusmodi illorum calumniae: sed ad
Defectionem certe adeo nihil, ut perinde,
Immo etiam magis in proposito obduremus, atque
Antea. Ep. Bene. Pro ista igitur per severantia
Vestra et fidelitate summum praemium
Referetis propediem. Ag. Id sacra Voluptia
Faxit. Ap. Ne dubitate. haud deerit cultoribus
Suis ipsa unquam. Ast tempus iam nos admonet,
Ut Principem nostram repetamus denuo,
Quo eventum a nobis cognoscat negotii.
Ag. Et nos profecto venter latrans admonet,
Ut in popinam aliquam concedamus simul,
Symposionque ibi instituamus lautulum.
Ep. Vos in eadem, qua coepistis, sententia
Constanter perdurate: brevi (ut diximus)
Ipsa aderit. Ag. Constantissime obdurabimus.
Vos modo, ut adsit quam primum, procurate. Ep. Sic
Fiet. Ag. Valete igitur viri integerrimi,
Sacraeque nos iuxta omnes commendate pro

Parte virili Voluptiae. Nos iam ad popinam
Recta tendemus. Ep. Illic praestolamini
Nos tantisper, geniumque fovete sedulo,
Donec reversos una cum Voluptia
Nos audieritis. Ag. Exsatiabimus hercule
Ad summum usque aqualiculum, ut latrare desinat
Tandem. Ep. Sic facite. Quid videtur hem tibi
Collêga? Num fefelli? Non dixi, fore,
Ut quemadmodum principium plausibile fuit,
Sic et progressus esset felicissimus?
An non id ita factum videtis per omnia
Modo? Ap. Haud fefellisti mecastor, verus es
Epicure. Ep. O quam gratissimum erit nuntium
Hoc nostrae Principi, quantopere gaudio
Perfundetur, quanta exsultatione nos
Excipiet? Ap. Maxima certe. Sed admodum
Me male habet interim, quod illi alii adeo
Nostram calumniati sint, nostraque animo
Tam praefracto contempserint consilia. Ep. Quid
Hoc te male habeat? Isthac pervicacia
Namque haud nostrae queunt obesse quippiam,
Sed sibi potius ipsis. Si umbram sequi volunt,
Si cum cane illo Aesopico carnem ore gestam
Relinquere, quam ab incertis desistere
Malunt, pergant sic more suo audacter. Breuî
Tempus veniet, quo aliud velint factum. Breuî

Quod Phrygibus olim, illis eveniet, nimis
Videlicet sapient sero. Verum adsumus
Iam aulae nostrae: quare citra dilationem
Ingrediamur, desiderabundamque prae
Omnibus Heram summis repleamus gaudiis.
Ap. Ita faciamus edepol, arridet id mihi optime.

CHORUS.

Ea est hominum perversitas
Innataque corruptio,
Ut ab ipsa etiam pueritia
Ad omne malum propendeant.
Et quod mirandum hercle est magis,
Usque adeo student malitiae,
Ut quo ea vetita est impensius,
Hoc ipsi magis eam expleant.
Hinc nimirum usu quoque venit,
(Ceu cernimus apertissime)
Ut eos citius audiant,
Qui noxia tradunt dogmata.
Immo hos solos sanctissimos
Purissimosque iudicant,
Hos eximiis honoribus
Afficiunt usque sedulo.
At eos qui spiritualia

Caelestiaque ipsos docent,
Neque admittunt neque audiunt,
Sed plane habent derisui.
Quis iam vero heîc subsistere
In Iustitiae poterit via?
Quis ab hoc malo contagio
Se immaculatum custodiet?
Id hercle quam paucissimis
Licebit in hoc mundo assequi.
Vix namque fieri potest,
Quin inficiatur uspiam.
Verumtamen fiduciam
Qui collocat in Altissimum,
Is tutus erit ab omnibus,
Ac nonquam commovebitur,
Et si ceciderit forsitan
Humana ex imbecillitate,
Haud ipsum deseret tamen,
Sed eriget mox Dominus.

ACTUS TERTII,

SCENA PRIMA. Eiusdem generis cuius praecedentia. Virtus sola.

PRô summe Pater Deus, quid iam nunc audio:
Itan' Voluptiae insidet, mortalium
Porro omnium sibi conciliare pectora?
Itan' ob unicam hanc caussam emisit suos
Quoquoversum, meis ut placitis derogent,
Cunctosque sensim a me alienatos in suam
[Note: Di.] Trahant constanter haeresin?
[Note: Sc.] O indignum facinus, o flagitium nullo
Unquam tempore pol expiandum, o temeritas
Monstrosissima. Quid heu nunc capiam consili?
Ecqueîs potissimum rationibus modo
Nefarios istos ausus antevortere
Licebit? Ah omnino de me iam actum erit
Sat scio. Novi etenim, quam sit hominum cogitatio
Omnis ab ipsa statim adolescentia in malum
Propensa, quam ad vetita nitatur perpetim.
Quod ego vix tempore longo obtinere apud
Eos quivi, id certe seductrix illa ter
Pessima Voluptia, intra spatium horae unius
Suis illecebris dissipabit, destruet,
Demolietur, usque adeo letale mulsum
Oblectat miseros. Atqui non adeo meum
Heîc metuo damnum, non mei adeo vereor
Contemptum, ut summi scilicet parentis. Is
Siquidem Animas, quas per gnatum suum unicum
Semel ex orci faucibus Sathanicaque

Tyrannide asserere dignatus est, per hanc
Rursus pestem amittet, iisque spoliabitur.
Quis vero non hoc defleat? Quem tanta non
Ad commiserandum moveat clades, utpote in
Qua haud corpus solum exponatur periculis
Quam plurimis, sed et anima insuper (o pudor)
Poenis misere tradatur infernalibus?
Sed flere nil iuvat: melius est forsitan,
Immo longe mel ius est, ut precatione
Assidua devotaque divini invocem
Numinis auxilium, quo et me et gloriam suam
Potenter vindicet atque tueatur. O
Igitur maxime rerum opifex, turris, fortitudo,
Assertor, propugnator, portus omnium
Tibi fidentium, tu quaeso nunc olympo
Ex alto mihi famulae tuae adsis, tu manus
Auxiliatrices porrige, tu potentiam
Tuam omnipotentem iam exsere, quo beluam hanc
Septicipitem, meretricem Babylonicam,
Voluptiam nimirum perversissimam,
Aggrediar, oppugnem, vincam. Ast quid turbinis
Circumquaque heîc auditur? Unde murmur hoc
Repentinum? Quid horridus hic sibi vult sonus?
Pro Deûm et hominum fidem. Iam video: Voluptia
Ipsa venit, magno constipata examine.
Quid nunc agam primo? Quid auspicabor? Heu

Me miseram, vae mortalibus. Statim'ne eam
Adoriar, an exspectabo, donec concionem
Vocaverit incoeperitque affarier?
Tantisper certe praestolabor. Sic enim
Ex verbis illius venari occasionem
Oppugnandi commodius mihi licebit. At
Interea heîc auscultatrix stabo clanculum,
Ne me vel conspicetur vel agnoscitet.

ACTUS III. SCENA II. Eiusdem generis. Voluptia. Epicurus. Sardanapalus. Paris. Semiramis. Cleopatra. Apitius. Salpinctes

ITan ais Epicure, omnes fere simul
Sua daturos mihi nomina, meumque unice
Adventum praestolari? Ep. Sic est Domina, vel
Teste Apitio. Nam is non minus et adfuit
Et audiit, atque egomet sane. Vo. Commodum igitur
Ac utile cum primis erit, ut itineri
Iam nunc accingamur, ne nostra fôrs mora
Paratos abalienet rursum. Sar. Tempus est
Mecastor Hera. Inquiunt enim paroemiâ
Volgari: Saccum aperiendum e vestigio,

Quum sucula nobis offeratur. Pa. Inquiunt
Ita, et vere quidem. Videmus namque eum,
Qui paulo ante paratus fuit ut qui maxime,
Paulo post vix centenis posse equis trahi in
Nostram sententiam. Vo. Sic res equidem se habet.
Quare heus Salpinctes, tu praecede nos parum,
Tubaeque clangorem excita, ut omnes sciant
Nos actutum adfuturas. Sal. Effectum id curabo Sca.
Hera clementissima, tu sequere ubi libuerit.
Vo. Hem Sardanapale, atque Pari, vos praecedite
Nos ambo. Sar. Ita fiet. Pa. Probe curabitur.
Vo. Tu vero mihi Semiramis ad dexteram
Adhaereto. Sem. Parebo lubens, quicquid iusseris
Domina. Vo. Tu autem Cleopatra latus claudes mihi
Sinistrum. Cle. Haud partibus deero meis. Vo. Ceterum
Vos Epicure et Apiti nos consequimini
Quam proxime, citra omnem intercapedinem.
Sic tum pedisequae etiam, quaeque suo ordine
Apte sequentur. Ep. Curabuntur omnia
Hera tuo pro arbitratu. Ap. In nobis haud erit
Princeps inclita, quod non tuis respondeat
Exacte votis. Quicquid iusseris modo,
Effectum strenue reddemus. Vo. Certa sum
Facturos vos, fideles quae deceant. Ep. Ea
Ipsa profecto, ne dubites. Vo. Age, eamus igitur.

ACTUS TERTII, SCENA III. Methystis. Aselges. Agirta. Phagus.

ECquid repentinus portendit hic sonus
Taratantarae? Dii, quam obstupeo, vox faucibus
Prae cursu terroresque haeret. As. Quid buccinae
Hic clangor monstri alit? Quid? Ah artus mihi
Ingenti prae timore concutiuntur omnes.
Ph. At at, quantopere ad hunc tubae clangorem ego
Miser conturbor. Nonquam, quod sciam, mihi
Horror tantus. Ag. Vah, quanta vobis fortitudo
Inest? In pulicis etiam morsu Deus
A vobis invocatur. Immo vel unicus
Musculus (ut ego quidem iam conspicor) suo
Vos facile cursu perterrêre poterit.
Quid? Num ex leporis omnino edistis corculo?
Me. Quî sic Agirta? Num tam ridicula tibi
Haec bucinatio videtur? Ag. Ridicula plane.
Est namque futuri signum praesens gaudii.
Cur ergo incutere vobis perturbationem aut
Timorem possit? As. Quid ais Agirta? Non-
Dum mihi datur assequi, quorsum tuis velis
Aenigmatibus. Davus sum, non Oedipus.
Quare dic clarius obsecro, quid sentias.

Ph. Et mihi certe sermo tuus paradoxon adhuc
[Note: Qu.] Videtur. Me. Nec mihi minus edepol.
Nam natatore Delio (med quidem
Sententia) opus fuerit, ne quis in eo
Nostrûm fôrs praefocetur. Ag. Dii, quid audio?
Siccine meras lippitis ollas, ut vidêre
Haud dum amplius possitis quicquam? An non videtis
Voluptiam iam nostram adesse regia
Sua cum maiestate, ut ambo illi viri
Praedixerunt? Me. Voluptiam? Ag. Voluptiam
Inquam Me. Qui scis? Ag. Quia illi iidem proxime
Eam sequuntur. Me. Iam video. Certe ipsamet
Est. As. Est haud dubie. Nam et ego viros conspicor
Eosdem, nobis qui dudum aderant. Ph. Dii,
Quanta omnino huius Principis elegantia est?
Quanta et cultus et corporis concinnitas,
Venustas, pulchritudo? Ag Adest, favete iam
Omnes aeque linguis, ut audire liceat,
Quidnam dictura sit nobis potissimum.
Ph. Ipsis erimus Pythagoreis taciturniores.
Verum certe non per quinquennium tamen.

ACTUS TERTII SCENA IIII. Acatal. et Hyper.

---

image: s157

Salpinctes. Agirta. Methystis. Voluptia. Virtus. Sardanapalus.

EHo, omnes quotquot adestis, huc simul oculos
Aureis, mentemque iam vestram convertite,
[Note: Anap.] Ut nimirum quid dicendum vobis eveniat
Modo, audiatis et clare et fideliter.
Ag. Auditis Congerrones, quid praecipiat hic?
Me. Audimus. Ag. Advertamus igitur animum
Dictis summa cum diligentia, obsecro.
Me. Accurate profecto, ne dubita. Ag. Bene est.
Vo. Me aspicite Viri, me audite unam, si vivere
Vobis perpetuo collibet. Ego Voluptia
Sum, Dea videlicet omnium suavissima.
Ego voluptatis sum largitrix unica.
Ego illa inquam sum, quam non una quaepiam natio
Aut altera colit, sed quam totus orbis in
Universum consensu hercule maximo
Suspicit, adorat, veneratur. Me namque tum
Reges tum principes sequuntur anxie:
Me sacrati sacerdotes ubilibet
Religiosissime observant. Me Virginum
Venustus concomitatur ordo. Me chorus
Mulierum venerabilis admiratur. Me item
Ac mea vexilla milites fortissimi
Summo studio per omnem vitam prosequi

Honoribus encomiisque gestiunt:
In summa: Omnes aeque, quibus cordi est salus,
Meo sub imperio vivere suaviter
Desiderant. Quid ni vero? Meo etenim
Ex pectore molles dimanant perpetim
Voluptates, deliciae, risus, cantica
Dulcia, et omnia denique bonorum genera. Sub
Me vel nulla senectus vel sane florida,
Sub me nil lugubre, nil infortunio
Subiectum, nil expositum ullis periculis.
Ast contra, me qui contemnunt, qui respuunt
Mea placita, condignas subire ac perpeti
Coguntur poenas. His enim neque gaudium
Erit, neque pax, neque fortuna prospera,
Neque sanitas, neque deliciae, neque claritas
Famae aut honoris, neque longaeva denique
Tum vita tum voluptas: sed contra dolor,
Afflictio, maeror, infortunium, sitis,
Fames, valetudo adversa, ignominia.
Id quod vel in hostis nostrae Virtutis (at
Vitii fere dixissem) cultoribus satis
Semperque colliquet, ne aliunde sit opus
Exempla petere. persuadent sibi fatui
Homines, solida ea esse omnia, quae calumniatrix
Illa execrabilis phaleratis assolet
Subinde pollicerier sermonibus.

Sed fallentur, fallentur inquam pessime:
Sera nimis illorum resipiscentia erit: ah
Tarde nimis tangentur paenitudine.
Quare (o viri) si vobis animus est simul,
Felicitatem veram appraendere perpetim:
Si sincerae voluptatis cupidine
Ulla tenemini, Virtutem sordidam
Cane peius et angue prosequimini odio,
Me vero unam ac solam, tanquam summum bonun:
(Quod et re ipsa sum, teste Epicuro)
Amate, suspicite, observate mordicus.
Sic ego vicissim. VIR. Quid me, heus tu Voluptia,
Quid inquam malesana Voluptia calumniis
Nugosis, iniustisque me proscindere
Pergis? Quid hem perfida, quid miseros decipis?
Quid sordes luxusque tuos laudas? Quandiu
Tuis illecebris Mundus divexabitur?
Vo. Apage hinc meretrix perversissima, vel mox edes
Pugnos: amolire inquam te e vestigio hinc,
Nisi cupis, tuis ut crinibus involem.
Vir. Nihil efficies minis huiusmodi, nihil
A te mihi metuo. Quin quaero ex te, unde nam
A quove daemone huc instigata sies, ut
Illos erroribus audeas seducere,
Illos corrumpere, in quorum potissimum
Favorem ac gratiam Dominus meus Crucem

Mortemque sustinuit longe durissimam?
Vo. Ecquis (dic venefica) iste Dominus est tuus,
[Note: Apos.] Cuius adeo. Ast silentio premam, addere
Ne videar camino oleum. Vir. Quid? silentio
Conceptum animi premis? Sed crede, utcumque me
Tuas malitias caeles, haud caelare eas
Tamen Deum poteris unquam. Ille abscondita
Etiam tenebrarum perspectissima habet: cum
Nihil omnium subterfugit. Porro autem, ut ad
Interrogationem tibi respondeam,
Scias Dominum meum esse illum, per quem omnia
Tum in caelo tum in terra creata sunt, cuique'
Est tanta potestas, tanta magnificentia,
[Note: Di.] Tantus honor, tanta gloria, ut
In nomine ipsius genu flectatur omne
Caelestium, terrestrium, infernalium:
Nimirum Iesum Christum, a Nazareth, unicum
Naturalemque parentis summi filium.
Vo. Vah invisum nomen. Video infeliciter
Me huc appulisse modo, video me iam nihil
Apud meos tirones posse efficere, tam
Videlicet idem hoc nomen commemoratioque
Ipsius pectus percellit meum. Age igitur
Procul hinc nunc discedam, donec tempus mihi
Sese obtulerit opportunius. Hem Principes
Comitesque ceteri, vos me sequimini

Quaeso cursim. Sar. Lubentes hercule, nihil
Enim nunc gratius facere nobis potes.
Nam omnes ad meretricis istius pessimae
Voltum, adeoque ad nominis Iesu mentionem
Ingenti correpti terrore sumus. Vir. Fugin'
Heus exsecranda? Quorsum properas? Siccine ad
Unius mentionem horrore concuti
Te sinis? Ah vestigia Leonis quaeritas,
[Note: Di.] Ut video. Vo. haud dum palmam feres
Saga. Aliud veniet tempus, quo quod iam minus
Meo arbitratu perficitur, resarciatur
Abunde, idque ingenti tuo periculo.
Vir. Exitus acta probabit. Verum haud adeo mihi
Abs te metuo, ut non ausim posthac latius
Tecum manus conserere. Immo tam clanculum
Non prodibis, quin ipsa quoque adfutura sim,
Tuisque quoad vita mihi fuerit comes,
Obgannitura haeresibus illecebrisque Vo. Ne
Vos quaeso viri, ne seductrici huic amplius
Auscultaveritis, quin mox hinc subducite
Vos, meque potius subsequimini, salus
Si vobis vestra cordi est. Ag. Perplacet Hera.
Nec enim est animus, diutius heîc figere pedem.
Vir. Ah iuvenes floridi, ab ne sic seducere
Vos ac captivarier a perversissima
Patiamini. Ne illecebris adlubescere

Huius nimium velitis, suadeo. Adferunt
Namque ipsam mortem, innumeris vos periculis
Involuent. Ag. heus congerrones, aufugite quam
Primum hinc, vos obsecro, ne ita blasphemias
Istius inaudiatis. Me. Hoc decrevimus
Iamdudum omnes. VIR. Heus heus iuvenes sistite precor
Paulisper cursum, attendite meis paululum
Monitis. Ag. Quid hem subsistitis adhuc? Nonne vos
Facti pudet? Siccine sacrae Voluptiae
Piam admonitionem omnino aspernamini?
Maturate gradum. Me. Ne stomacheris adsumus.
Vir. Prô summe parens, o pudor supra pudorem
Omnem. Nemo superest, qui nostra gestiat
Vel audire. Heu dolor dolor. Quid cogitem,
Aut quid dicam nescio. Deflexerunt simul
Omnes, omnes perinde sunt inutiles
Plane facti: non est, bonum qui factitet
Amplius: haud est, qui stude at pietati, qui amet
Rectum, qui iustitiae sacrae observans siet.
Sed quorsum conducit diu immorarier
His questibus? quorsum. Verum ni lumina
Me fallunt prorsus, cernere me videor duas
Nostri ordinis puellas. Certe conspicor
Paramythiam et Andriam. Mirum vero, eae

Quid heîc facturae sint, quid adferant. Sed ex-
Spectabo tantisper, donec adsint mihi.

ACTUS TERTII, SCENA V. Eiusdem generis. Paramythia. Andria. Virtus.

DEum immortalem, quantam voltus illius
Prae se fert maestitudinem? Verum haud profecto
Id mirum est, quum praesertim vix in milibus
Multis unus reperiatur, qui quod pium,
Rectum, iustum exsistit, requirat sedulo.
An. O saeculum hoc ferreum, immo luteum,
Aut si quod deterius excogitarier
Luteo potessit. Siccine Voluptia.
Lerna illa malorum sua oppressit homines
Omnes tyrannide, ut nostrae huic nuspiam
Locus ullus sit reliquus? Pa. Nullus plane ut vides
Mea soror. Ast adest ipsa. Vir. Unde vos precor
Iam adestis o Sorores dilectissimae, aut
Quo tenditis potissimum? Pa. Te petimus unam
Ambae. And. Ad te solam hoc arripuimus itiner
Mater carissima. Vir. At qua de caussa? Pa. Ea
Nimirum, ut te relictam iam fere ab omnibus

Partim consolaremur, partim etiam (modo id
Fieri possit) corroboraremus. Vir. Tametsi
Hoc pacto agatur mecum, ut ulla vix
Vel consolatio vel corroboratio
Animi mei tristitiam delenire possit,
Nihilo tamen minus adventus est mihi
Gratissimus vester. An. Dolemus plurimum
Certe vicem tuam alumna, compertumque sat
Habemus, te mirum in modum uri ob impios
Illos mundi nequissimi mores, ob et
Detestandam Voluptiae tyrannidem:
Verum precamur enixim, ut modum dolori
Adhibeas, ne te nimium maceres fletibus.
Non diffidimus enim, quin summus pater et his
Daturus tandem sit malis finem. Vir. Utinam.
Par. Ne dubita, quin revoca ad memoriam altius,
Quantis ab ipso mox mundi huius initio
[Note: Quin.] In praesentem usque diem sis impetita et
Angoribus et persecutionibus,
Et quam potenter tamen ille superûm parens
Deus te ab ipsis demum liberaverit.
Vir. Hoc unum sane me solatum est hactenus,
Alioqui iamdudum abiecissem hastam. An. Futurum
Est ut Voluptia una cum suis brevi
Te adeo affligat, adeoque oppugnet atrocibus

Iniuriis, ut nil spei viderier
Possit reliquum: sed tu obdurato fortiter,
Animo fac sis praesenti, non te deseret
Diu orphanorum consolator, non suum
Diu differet auxilium. Vir. Utrumque cognitum
Habeo, et instantem scilicet afflictionem
Et liberationem divinam. Neque
Ob id magnopere laboro aut anxius animi
Sum: sed quod tanta Erebi principibus interim
Turba hominum propinatur per Voluptiam,
[Note: Sc.] Quod tot mortalium pereunt animae, hoc unum est
Quod me male habet, hoc unum animum meum anxium
Cum primis reddit. Par. Eia sis animo bono.
Suas Dominus non seduci sinet oves,
Nemo e manibus suis eas rapiet. Vir. Et hoc
[Note: Sc.] Me solatur. Ceterum, ut ut eveniat tandem,
Stat sententia, neque declinare ad dexteram
Neque ad sinistram, sed resistere fortiter
Hosti ad mortem usque. An. Ita facito. Sic Deus Opt.
Max. aderit tibi praesentissima manu
Vicissim. Par. Non dubium est. Haud verbum enim suum
Revocabit unquam. An. Ipsum certe caelum prius
Universaque terra peribunt, quam id, quod semel
Pollicitus est, revocet. Non est mutabilis

Ut homo, haud idem iam affirmat, iam negat simul.
Vir. Huic me totam commisi, in manibus ipsius
Omnes meae sunt sortes. Sed si commodum
Videtur, nostrum repetemus gurgustium
Una, atque ibi de bis agemus familiarius
Iuxta. ac fusius Pa. Ubi voles, in nobis mora
Nulla erit. Vir. Age igitur, me iam subsequimini.

CHORUS.

Ut tenebris cum luce nitida
Nulla omnino est communio,
Ut item nox atra et dies
Inter se plane discrepant:
Sic Caro nimirum et Spiritus,
Sic impii iuxta ac pii,
Sic Mundus item et Ecclesia
Inter se pugnant mutuo.
Hinc Caro, Mundus, et Sathan
Attentant sedulo omnia,
Ut in suam sententiam
Quoscumque possunt pertrahant:
At Spiritus e contrario
Suis cum sectatoribus
Adducere omnes satagit

In sacrosanctam Ecclesiam.
Quo Caro vero cum suis
Rerum possit potirier,
Omnia suadet mortalibus
Quae a natura ipsis complacent.
Suadet delicias quaerere,
Carnis studere luxui,
Sese exsatiare libidine,
Vacare semper otio:
Sed Spiritus contra docet,
Piisque inculcat sedulo,
Ut carnis potius comprimant
Perversas usque cupidines.
Suadet delicias fugere,
Luxuriae vitium occidere,
Sectare castimoniam,
Sanctis vacare laboribus.
Verum o nimis praeposteram ac
Vanam curam Mortalium:
Consilia pellunt spiritus,
Carnemque sequuntur noxiam.
Pro vita amplectuntur necem,
Incommoda pro commodis,
Pro deliciis perennibus
Sese ultro immergunt tartaro.

ACTUS QUARTI.

SCENA PRIMA. Nephalius. Encratius.

MIrum profecto, num ita res habeat, ut modo
Accepi. At non dubium est, quin habeat ita. Probe
Enim compertum est mihi, Deum haud unquam suam
Relicturum defenstricem. O quam laetor ego
Ex intimis animi mei praecordiis,
Quam mihi summo prae gaudio cor subsilit,
Quod nostrae nondum hosti institutum cesserit
Suo pro voto. Faxit porro maximus
Ille superûm pater, ne unquam etiam cedat illi,
Quod molitur. Verum en, meus Encratius
Viam huc recta affectat. Is haud dubie certior
De re omni est factus. En. Hem, te ne heîc Nephali ego
Adeo reperio solum? Ne. Nunc profecto, mi
Encrati. Salue plurimum. Tuus mihi
Adventus est gratissimus. En. Salvere te
Quoque iubeo frater. Sed heîc quid obsecro
Agis rerum, quid meditaris, quid pensitas?
Ne. Id divinare potes nullo negotio.

Ne vero te diu suspensum detinere
Videar, dicam rem omnem (ut est) brevissimis:
Relatu accepi quorundam, nostram inter et
Voluptiam habitum esse duellum, atque hanc mox harena
Concessisse. En. Ah, non est Nephali, quod habeas
Fidem omnibus. Ne. Qui sic vero? Non factum ita est?
En. Proferre heîc nihil possum certi. Exitus etenim
Anceps fuit quod ad Antagônistas quidem
Attinet. Ne. Heu, frustra igitur sum gaudio
Perfusus, ut audio. Nam laetabar ob id
Mirum in modum. En. Praeterquam quod victoria
Nondum sat solida apparuit, scio, neminem
Ibi ex volgo praesentem tum fuisse, qui
Non in nostrae adversariae descenderit
Totus sententiam. Ne. Hui tam cito? En. Malis fere
Semper magis citiusque addicti reddimur,
Quam iis, qui tradunt pia salutariaque Ne. Sic
Est. Omnes igitur ad eam deflexêre? En. Nemo
Inquam adfuit, qui non eius capesseret,
Idque lubentissime, monita. Ne. Eheu iam redit
Maeror pristinus. Utinam aliud mihi nuntium
Hoc prosperum mage contigisset. En. Id ego
Quoque (crede) mallem. Immo (si optio quidem mihi
Concederetur libera) vel milliês

Mori ipse praeeligerem, quam ut saltem unicus
Illius involueretur unquam erroribus.
Scio namque, et id optime quidem, quod quemadmodum
Adhaerens Virtuti vitam aeternam invenit,
Sic qui Voluptiam sequitur, reperiat
Pro vita mortem, amarorem pro dulcibus.
Pro laetitia perenni numquam finiendam
Tristitiam. Verum quando ut cupimus, non datur,
Toleranda sunt nobis, ut res fert, omnia,
Donec meliora substituat Deus Optimus
Maximus. Ne. Hem, abrumpe sermonem nunc paululum.
En. Quid est? Ne. Videor mihi nescio quid murmuris
Audire. En. Tinniunt aureis forsan tibi ex
Vaporum vitio. Ne. Ut ut aliâs mihi tinniant,
Iam nil huiusmodi sentio. Quin maximam
Etiam conspicor huc adventantem turbam. En. Ubi?
Undeve? Sed et ipse multitudinem mo do
Hanc conspicor. Papae? quid apparatus hic
Tam splendidus portendit? Ne. Nisi me opinio
Prorsus fallit mea, affirmare ausim, venire
Illic Voluptiam nostram advorsariam [Reg: adversariam] .
En. Haud longe aberras a scopo. Nam praeter illos

Quos incipio dinoscere paulatim, et ipsam
Peculiariter contuor. Ne O pessimum
Caput, o turba teterrima. Prô maxime
Diuûm pater, siccine seductrix haec tuum
Popellum? Sed addam verbis coronidem.
Nam adest, ut video. En. Ita praestat. Ast alio interim
Deflectamus, donec praeterierit ea
Suis cum illecebris. Ne. Sic sane. placet mihi.

ACTUS QUARTI. SCENA II. Sardanapalus. Voluptia. Epicurus. Paris.

TUum hercle Domina consilium et probo maxime
Et laudo. Sic perge secundis ventis, ita
Nimirum exoptatam feres victoriam
Tandem. Vo. Haud ullo sum commissura tempore,
Ut quid eorum, quae decrevi praesentibus
Vobis, in me desideretur. Sentiet.
Sentiet inquam, qua cum illi res fuerit, brevi.
Experietur plane (ast suo infortunio
Maximo) animus quis mihi siet, potentiâ

Quid valeam, quibus ego sim viribus praedita.
Ep. Merito sane Hera. Nam digna est, quam radicitus
Euellas. Siccine illa debebat tuam
Ad populum concionem interturbare? Itan'
Suis debebat sugillationibus
Dicteriisque amaris te proscindere?
Ut Dii deaeque omnes illam male perduint.
Sar. Perdetur belua triceps hisce manibus
Meis. Videbit, non deesse Voluptiae
Suos defensores, non deesse vindices.
Pa. Vah quae cogito, quam cor mihi intus aestuat
Ingenti prae iracundia. O si redeat huc
Mastigia pestilens: vel oculos eruam
Illi, vel corpus certe tingam sanguine.
Crede mihi Heroina, citius perfodier
Me vel mille gladiis patiar, quam te sinam
Inultam. Vo. Vostra mihi satis superque pol
Comperta fidelitas est: nec dubito quidem
Semel, quin vos quod decet amicos candidos
Facturi sitis usque Sed quem conspicor
Illic adventantem? Certe nisi caecior
Tiresia sum, nostrum conspicor patrem,
Meum video altorem carissimum. Ipsus est
Mecastor. Gaudeo ob illius praesentiam
Maximopere. Deflectite paulisper hinc

Quaeso proceres viri, dum quid velit audiam.
Arduum enim erit dubio procul negotium.
Ep. Lubentes hercule obsecundabimus Hera
Tuis iussis. Sar. Quid? ni Neque enim probos decet,
Sese intermiscere invocatos coetui
Arcano. Vo. Belle sapitis. Merito laudo vos.

ACTUS QUARTI, SCENA III. Pirastes. Voluptia.

IN tempore me huc appulisse video.
Quam namque quaerebam, quam accedere animus
Fuit, eam heîc nunc reperio, diligentia
Summa nostrum procurantem negotium.
Adsit coeptis ter maximus Beelzebub.
Vo. Quorsum tu pater? ad nos ne concessurus es?
An alio iter instituisti? Pi. Ad te solum mea
Gnata. Iubeo te saluere. Vo. Et tu saluus sies
Genitor mihi omnium longe carissime.
Quid caussae est, quod tam longinquam profectionem
Ad nos susceperis? Pi. Dicam paucissimis
Filia. Relatu manium quorundam, hinc ad

Nos per Parcas transmissorum, diebus ex-
Actis accepimus, Monstrum illud pessimum,
Quod per antiphrasin Virtutem nuncupant
Impii, ut hactenus, ita et maxume tuis
Praeclaris studiis ausibusque reniti, eamque
Ob rem tecum etiam in harenam descendisse pro
More suo, ac convitiis egisse plurimis.
Ne igitur tu eius forsan maledictionibus
Commota ab instituto resilias, mihi hoc
Negotii princeps noster Beelzebub
Cum ceteris vener andis patribus dedit
Potissimum, ut quam primum convenire te
Eniterer, animumque tibi fortem adderem ac
Infractum contra omnia Virtutis spicula.
Hac itaque de caussa iam adsum, haec occasio
Adventus est nostri. Vo. Nunc clare intelligo,
Quantae ego sum curae et tibi pater et inferûm
Principibus praestantissimis. Et hoc (mihi
Crede) haud parum dabit currenti calcaria.
Sed edissere iam obsecro quibus rationibus
Hosti aptius nostrae resistere debeam,
Quibus modis eius retundere machinas
Commodius possim. Pi. Aderit brevi ipsa sat scis.
Quum ergo accesserit institueritque more pro
Suo verba in te contumeliosa, fac
Virago sis, ogganniasque illi acriter,

Nec committas unquam, ei ut concedas loco,
Herbamue porrigas. Quin si proficere nil
Poteris verbis, ad verbera te convertito.
[Note: Sc.] Adsunt tibi tui satellites, adsunt
Patroni, hos invocato, horum utere brachio.
Haud te unquam deserent (mihi crede) haud te suis
Destituent praesidiis. Vo. Ea me spes tenet.
Pi. In illis (me suasore) non erit mora.
Tu modo macta virtute (ut coepisti) tuis
Adesto partibus, tuumque simul et
Nostrum regnum ex inimicae ereptum faucibus
Fortiter assere, defende, tuêre, vindica.
Vo. Ita fiet Pater, ne dubita. Ast hoc velim
Rogatum te interim, ne tu nos deseras,
Quum ad conflictum ventum fuerit. Pi. Quamquam diu
Abesse domo prae arduis negotiis
Mihi vix liceat, tamen quandoquidem sentio
Heîc regnum nostrum vel servari perpetim
Vel certe (quod maximus avertat Beelzebub)
Periclitari ac aeternum succumbere,
Si palmam praesertim secum hostis auferat,
Manebo heîc tantisper (sed clanculum tamen)
Donec sit absoluta tandem fabula.
Et sicubi confirmanda sis aut monenda de
Rebus aliquibus ad causam facientibus,

Adero tibi frequens insufflando. Vo. Sic age
Precor. Pi. Tu iam vero coeptis insistito,
Ego me interim abdam alicubi. Vo. Viraginem
Me esse videbis pater. Pi. Vale igitur filia
Chara unice. Vol. Vale et tu genitor optime.
Ast tempus est, ut convocetur Contio.
Nam iamdudum haud dubie me praestolantur. Heus
Itaque Salpinctes, Audin'? Sal. Adsum Domina, dic
Me quid facere velis. Vo. Sonum da buccinae,
Quo nostri conveniant statim tirunculi.
Sal. Factum puta. Vo. Bene habet, ego mox subsequar.

ACTUS QUARTI SCENA IIII. Aselges. Phagus. methystis. Agirta. Voluptas. Salpinctes.

IO, io. Tubae audio clangorem. Euge, iam
Meum in me pectus exsultat prae gaudio.
Iam scio adesse columen nostrum Voluptiam.
Auditis ne bem Congerrones, quid buccinae
Sibi sonitus velit? Ph. Audimus certe, atque ob id
Solum tam nunc turmatim accurrimus. ME. En adest

Princeps Voluptia, nostra omnium salus
Et anchora. Euax, quanta animum iam hilaritas
Meum corripit? Ast ubi tu Agirta tam diu
Delituisti interim? Ag. Proh pudor, egon' ultimus?
Atquî esse primus merito debebam. Me. Satis
Adhuc mature ades, Ph. O felicissimos,
Quibus hanc Principem aspicere, alloqui, immo ad haec
Amplectier etiam licet. As. Si initium
Tam est plausibile, quanta putas finis adferet
Bona, commoda, praemia? Ag. Ea si connumerare quis
Particulatim velit, is harenam etiam in maris
Littore numerare poterit. Verum ut video, adest
Iuxta nobis illa. Taceamus igitur, ut
Quid sit dictura in audiamus commode.
Me. Ne gry quidem loquemur. Vo Manda silentium
Salpinctes. Sal. Fiet Princeps clementissima.
Silentium vobis indicitur viri,
Favete itaque linguis, et quid Voluptia
Vobis propositura siet animadvertite.
Vo. Saluere vos omnes multum iubeo o viri
Mihi fidelissimi. Ag. Adventus hercule tuus
O praeclarissima Dearum est omnibus
Nobis longe gratissimus. As. Adventum Hera
Tibi gratulamur prosperum. Ph. Conspectibus

Profecto tuis Domina nobis nil gratius
Unquam potest contingere. Me. Deliciae unicae
Tua nobis est praesentia: quin immo ad tuum
Conspectum non secus ac si nectar non sine
Nepenthe biberimus, subito exhilaramur aeque
Omnes. Vo. Collaudo vos alumni plurimum,
Ac habeo gratias, quod adeo nomini
Addicti sitis nostro, quodque sordidam
Prae me Virtutem contempseritis strenue.
Ag. Quid ni vero Domina? quis non certis frui
Mallet deliciis, quam incertas frustra ac diu
Exspectare? Illa suos spe inani pellicit:
At tu contra tuis et polliceris et
Praestas solida ac certa. Vo. Bene habet. Audite iam
Igitur porro, quae dudum ob interruptionem
Illam [(transcriber); sic: Ilam] tumultuosam hostis nostrae eloqui
Haud apte poteram. Ag. Dic quodcumque libuerit.
Hera, auditores experieris sedulos.
Vo. Dixi diebus exactis, a me unica
Ac sola promanâre voluptatem omnem: ad haec
Orbem universum nostro subditum esse regno
Imperioque. Id iam argumentis certissimis
Probabo, nequis me forsân mendacii
Insimulare queat commode. Quod attinet
Sane ad primum, videtis ipsi sat superque,

Nullum uspiam esse in toto nostro corpore
Locum, nullam partem, unde non peculiaris
Aliqua voluptas procedat. Aspicite quaeso
Ac contemplamini singula membra: faciem,
[Note: Sc.] Oculos, os rubicundum, genas, mentum, collum
Humeros, brachia, lacertos, pectus, ubera,
Ventrem, femora, pedes, et si qua alia id genus
Sunt, ex quibus metiuntur pulchritudinem
Homines. Quod horum obsecro non elegantias
[Note: Cat.] Meras, merasque voluptates testatur?
[Note: Sc.] In corporis vero statura, in incessu,
In ornatu, in vestitu, quid non undiquaque
Est plenum suavitate, maiestate, item
Deliciis, gloria, concinnitate? Quis
Hinc non perspicue colligat, quanta et animus
Ipse siet praeditus omnino fragrantia,
Quanta voluptate? Sed alterum nunc prosequar
Etiam paucis, ut nimirum ostendam ac probem,
Omnes orbis totius incolas meo
Subiectos esse imperio, idque lubentissime.
Euoluite precor annales, consulite Mundi
Historias, et invenietis dilucide,
Non huius solum tempestatis homines
Me observare atque sedulo venerarier,
Verum priscos etiam et antiquos unice
Meum coluisse numen. Exempla petitis?

In promptu sunt. Praeter eos namque, quos modo heîc
Praesentes cernitis, Sardanapalum inquam, item
Paridem, Cleopatram, Semiramin, ad haec
Epicurum, Apitium, et alios quam plurimos,
Nostro etiam imperio subditi quondam fuêre
Insignes aliquot reges atque principes,
Videlicet Xerxes, Antiochus, Ptolemaeus,
Octavius, Tiberius, Caligula,
Claudius, item Nero, Sergius, Galba, et alii
Notae huius innumeri. Ne quid dicam interim
De ducibus strenuis Hannibale, et Holopherno:
Item de privatis quoque Caio Sergio,
Domitio, Crasso, Metello, Clodio,
Tribunicio, Catilina. Sed quid his diu
Commemorandis conducit immorarier?
Quorsum facit hoc vastum mare altius ingredi?
Dies enim me longe citius deseret,
Quam omnes nostros cultores nominatim ego
Recensere queam. Eloquar igitur paucissimis
Ac summatim, sigillatim quod non licet.
Me coluit Assyria, Aegyptus, Troia, India,
Graecia, Babylonia, Mauritania, Asia,
Europa, Affrica: Me venerati sunt Sarmatae,
Numidae, Parthi, Thraces, Persae, Aethiopes, Getae,
Sicambri, Itali. In summa nullus plane fuit
Sub sole populus, nulla regio, cuius haud

Sim habita semper tutrix unica, Dea, Columen.
Quamquam vero hostis illa nostra Virtus et
Per se ipsam et per suos, nostros aliquamdiu
Honores pristinos aberuncare visa
Est: nunc rursus tamen, velit, nolit, suae hi
Restituuntur tum dignitati tum quoque
Maiestati: idque hoc pacto, hac fruge, ut ii etiam,
Quos hactenus habebam mihi infensissimos,
Iam turmatim placita suscipiant nostra. Sed
En, approperat mea Mastigia, et istum volens
Suo pro more sermonem interrumpere.
As. Vah pessimum caput, scortum impurissimum.
Vo. Adhaerete mihi fortiter: viraginem,
Si accesserit, sentiet. Ph. Haud deseremus unquam
Te Domina, ne metue. Vo. Ea me spes sustinet.

ACTUS QUARTI SCENA V. Virtus. Voluptia.

AH bone Deus, pergit etiam advorsaria [Reg: adversaria] ?
Nondum satis habet, quod tam multos in sua
Pertraxit retia, nisi et omnes simul
Sibi reddat addictos? Heu quid faciam modo?
Quo me vertam? Quid consilii capiam? Sinam

Hoc ipsam pacto pergere? Tacebo penitus?
Ah non isthuc e re mea est, non parium est
Mearum. Sic enim est futurum certius
Certo, ut totum porro Mundum in suam haeresin
Allectet. Irruam in ipsam igitur, nec ab instituto
Animi desistam, dum halitus in me erit super.
Heus impia seductrix, nondum ne tuo satis
Factum est voto, quod hos misere vinclis tenes
Captivos, quod tua hos premis tyrannide,
Nisi et universum porro orbem in tuam trahas
Sententiam, exitioque summo mancipes?
Vo. Egon' tibi venefica rationem de omnibus
Reddere cogar? Tu pro libidine tua
Me procidisti insigniter hactenus, tuis
Me pro arbitrio usque impetiisti calumniis:
Ne aegre feras igitur velim, si et ego vicissim,
Ut merita es, par referam pari. Profecto, qua
Tu mihi mensura es mensa, eadem a me quoque
Tibi refundetur. Vir. Quod ego in hunc diem usque feci,
Haud in mei feci favorem aut gratiam:
Non inseruivi mihi, sed maximo patri
Deo, adeoque universo Mortalium
Generi. At tu quod moliris, nulli commodum
Parit, praeterquam tum tibi ipsi, tum patri
Tuo Pirastae ter nequissimo. Vo. Quid ais?
Patrem ne meum nequissimum vocas? Vir. Ita

Certe. Verum non ipsum solum, sed etiam
Te. Ut ille enim mali omnis summus auctor est,
Sic et tu mater, satrix, fomesque omnium es
Scelerum. Te namque duce in Mundo libidines
Omnigenae, immunditiae, turpitudines
Peraguntur. Te duce languescunt fortia
Hominum corpora robustique artus. Te duce
Iuventus florida marcescit, virilis aetas
Periclitatur, deperit senecta. Tu
Ingenia corrumpis, tu pectora inficis
Tu sensus dissipas, tu rationem facis
Brutam. Ex te morbi et innumeri et lue sua
Perniciosissimi dimanant. Ex te item
Proelia, discordiae, lites, homicidia,
Et quid malorum non? Vo. quae isthaec recensio
Est? Virt. quaeris exempla? Tibi uni acceptum ferendum
Est, quod Troia olim florentissima periit
Incendiis exitiosissimis, quod et
Parthorum regna excisa sunt, quod Asiae
Imperium amplissimum ruit, quod Graecia
Insignis succubuit: ne commemorem interim
Corinthum, Aegyptum, Assyriam, Rhodum, Thraciam
Et alias id genus regiones inclitas.
Vin'autem scire, quid in te exspectandum siet?
Nil sane aliud, quam foeda libido, crapula,

Luxuries, ebrietas, fastus, fallacia,
Dolus. Vis contra nosse quid in me siet
Potissimum? Nihil aliud profecto, quam
Solida gloria, fama generosa, ipsissima
Salus, verus honor, divitiae verae, decus
Perenne, consilium sanum, iustum, pium,
Et rectum. O igitur iuvenes florentissimi, o
Viri pulcherrimi, vestrae consulite quaeso
Saluti, pellite vanas istas corporis
Illecebras, fugite Voluptiam cane peius et
Angue: Imbuite vero contra animos dogmate
Nostro, nostram amplectamini pariter viam.
[Note: Sc.] Sic vere demum ad sincerae voluptatis
Pertingetis habitaculum feliciter.

ACTUS QUARTI, SCENA VI. Sardanapalus. Paris. Voluptia. Asotia. Pirastes. Aphrodisia. Argîa. Malacîa. Virtus. Semiramis. Cleopatra. Agirta.

VAh. quam mihi circa cor ebullit sanguis. Hanc ne
Iniuriam, haeccine contumeliosa verba
Inulta sinemus? Pa. Inulta? Neutiquam. Sa. Quid ergo
Ut faciamus suades Pari? Pa. Hoccine
Rogatu dignum? Euellemus eam funditus,

Idque e vestigio. Vo. O clientuli mei
Vestram fidem, me vindicate. Pa. Ut dii deaeque
Omnes argiloquum illud monstrum. Siccine
Tu, dic age, unicam deliciarum ducem
Dicteriis lacessere pergis? Vo Ne precor
Vestris me nunc praesidiis destituite. Pa. Non
Id fiet Domina, tu bono animo sies.
Sar. Vah terrae pondus, vah mastigia. Tun' ita
Nostram audes Principem nobis praesentibus
Convitiis incessere? tun' hem oggannire in os
Illi haud vereris? As. Quid? Taces? Hem hanc alapam
Tibi. Pir. Probe, sic pergite in malevolam
Grassarier. Par. Quid contamur [Reg: cunctamur] ? quid nectimus
Moras? In stercora deiciamus sordidum
Coenum. Par. Heus adeste simul Pedisequae manusque
Flagitiorum inicite stabulo. Aph. Adsumus
Una omnes. As. Appraendite igitur eam simul
Mecum puellulae, apprehendite, ut in lutum
Prosternamus lutosulam. Aph. In nobis mora
Haud ulla erit. Arg. Huc huc venefica pessima,
Huc concedendum erit tibi. Ma. Heîc tibi locus
Est adeligendus, heîc iaceas Mastigia. Pir. Sic
Sic. Ita volebam. As. Quid age iam responsitas
O pessimum caput? Ubi iam linguae tuae
Virulentia? Vir. Non deest, quod respondeam.
Sed quorsum isthuc facit? Cedere enim cogitur

Nunc ius violentiae. Verum hoc tamen interim
Haud vos latebit, quod vindex aderit breuî:
Tum ipsae in foveam, quam mihi parastis, incidetis
Credite. Sar. Quid? Comminare etiam ad haec? Vo. Caedite
Hem filiolae, trucidate, interimite funditus.
Quid sinitis eam pergere? Aph. Ne te quaeso Domina
Maceres, nos hoc lolium facile exstirpabimus.
Vo. Ah ne parcite, neque ipsi neque pedisequis.
Arg. Bono esto animo: nam sunt fere velut mortuae.
Immo ne my quidem facere audent. Pir. Laudo vos.
Sic decet. Vir. O oppressorum vindex unice,
Tu nunc mihi adesse digneris praesens, ut ex
Leonum horum eripiar flammivomis faucibus.
Tuas nunc in manus meum commendo tum
Corpus, tum spiritum. Mal. Vah, meretrix pessima,
Summum vocas ultorem? Sem. Sine videamus, is
Num sit relicturus olympum, atque ipsi manus
Auxiliatrices porrecturus. Cle. Nil minus
Hercule fiet. Non sunt illi Mortalium
Adeo res curae. Sar. Curae? Certe aliud nihil,
Atque otiosus est rerum spectator, ut
Vere Epicurus noster dicere solet. Perinde
Ipsi est sursum ne an deorsum ferantur. Vo. Eia,
Iam laetor ex animo, nunc omnis maestitudo
Exempta mihi plane est, iam laeti isthunc diem
Excipiamus. Pa. ita sane Hera. Iam et tempus et

Locus et res, tripudiemus, postulat.
Sar. Sed unde potissimum auspicabimur? Pa. Meo
Quidem iudicio nuspiam commodius, atque
A chorea aliqua triumphali. Vo. Iudicium hoc est
Mecastor optimum. Sic fiat. Adeste vos
[Note: Oc.] Igitur ad unum omnes, reges, reginae, Cancellarii,
Pedisequae, adeste inquam, et agite circulum.
Se. Nil per dium fidium fecero libentius
Ego, quam ut choreae huic intersim. Quare en sum parata,
Ubi commodum fuerit exordiamini.
Cle. Adsum et ego, nil lane magis in votis habens,
Quam huiusmodi [(transcriber); sic: hniusmodi] choream mea praesentia
Ornare. Sar. Dispeream, si quippiam mihi
Placeat impensius, quam ducere choream
Hanc. Vo. Sed quis praecentorem aget? Ag. Si non meam
Domina reverenda tenuitatem reicere
Velis prorsus, ego praecentorem nunc agam,
Lepidaque praeibo coetum hunc cantiunculam.
Vo. Id vero bone vir, adeo non reicio,
Ut, si facias, rem mihi etiam gratissimam
Feceris: haud solum autem mihi, sed et omnibus
Heîc iam praesentibus nostrumque amantibus
Honorem. Ag. Bene habet, iacta igitur siet alea.
Verum quod praecinuero ego, vos repetite
Una omnes. Vo. Curabitur. Sar. Effectum dabimus.

AGIRTA.

CHO. Plaudite terrigenae etc.

AG. Plausibus aeternis hunc concelebrate triumphum,
Est Virtutis enim gloria adempta modo.

CHO. Plausibus aeternis etc.

AG. Exsultate omnes, quibus est Dea sacra Voluptas,
Haec etenim fixit magna trophaea sibi.

CHO. Exsultate omnes etc.

AG. Hanc unam semper Reginam agnoscite vestram,
Sola haec vestra siet gloria, fama, decus.
CHO. Hanc unam semper etc.

AG. Hanc quoque nos omnes veneramur pectore toto,
Huius in imperio spesque salusque viget.

CHO. Hanc quoque nos omnes etc.

Ag. Absolvi cantiunculam, consulite quaeso
Omnes aequi bonique aliâs quod iam minus
Est praestitum, resarciam. Vo. Non est, bone
Vir, quod studium excuses: abunde enim satis
Tuo es functus pol munere, et tibi gratiam
Habeo permaximam, quod sic encomiis
Nos concelebraveris. Sed quid vobis precor
Proceres de hac ipsa cantione videtur? an
Non elegantissima fuit? Sar. Nil hercule
Unquam elegantius excogitarier

Ea potuisset. Pa. Musicen doctissime
Profecto callet hic praecentor, optime
De nobis meritus est Domina. Se. Quoties subit
Eius recordatio animum, toties novo
Perfundor equidem gaudio. Cle. Concinniorem
Audivi nonquam cantiunculam, velut
[Note: Sc.] In tertium caelum rapta fuisse videbar
Mihi, dum praecineretur. Vo. Vera omnes iudicatis.
Ast nunc convivio quoque insistendum erit.
Quare me iam intro omnes simul sequimini,
Ut ibi genio indulgeamus, gaudiisque
Refocillemus animos omnigenis. Sar. Placet
Hera, tu modo praecede. Pa. Tu praecede nos
Domina, in nobis nulla mora erit. Vo. Curabitur.

CHORUS.

Inter virtutes ceteras,
Quibus Pii sunt praediti,
Duas habent potissimum
Prae omnibus excellentissimas.
Prior est, quod mendaciis,
Mundi huius vanitatibus,
Aliisque rebus impiis
Repugnant usque fortiter:
Altera vero ac praestantior,

Quod veritatem candidam,
Pietatemque ipsam sedulo
Tuentur et defensitant.
Verum quid inde sequitur?
Quae sors vicissim illos manet?
Quid fructus illis adferunt
Huiusmodi molimina?
In Mundo sane aliud nihil
Manebit illos certius
Quam odium, invidia, indignatio,
Omnifariaque afflictio.
Insidiae illis ab impiis
Ponentur ubique gentium.
Quocumque etiam vertent pedes,
Dira imminebunt vincula.
Quamvis verae innocentiae
Studuerunt semper unice,
Habebuntur perin tamen
Longe omnium impiissimi.
Accusabuntur acriter
Haereseos ac maleficii:
Crimen nullum tam enorme [(transcriber); sic: enrome] erit,
A quo esse possint liberi.
Hinc inicientur ignibus,
Hinc obruentur lapidibus,
Hinc bestiarum dentibus

Dantur molendi atrociter.
Sed hoc unum illos solabitur,
Addetque animum iure optimo,
Quod hi qui corpus auferunt
Animam haud possunt interimere.
Quod item breuî pro afflictione
Tristitiaque momentanea,
Aeterna in caelis praemia
Habituri sint perenniter.

ACTUS QUINTI,

SCENA I. Nephalius. Encratius.

SAtis moratum iam intus: tempus monet, ut et
Egrediar demum expiscerque ubi Patrona nostrae
Agat, et quorsum nam rerum redactae res sint
Illius. Et commodum hercle. Nam si quid oculis
Video, Encratium ego meum advolantem huc conspicor.
Certe ipsus est. Is pro solita sua procul
Dubio sedulitate rem exploratam habet
Omnem. En. Prô Deûm et hominum fidem, quis rumor hic,
Quae haec fama est, quam audio? Itan'verum, a Voluptia
Heram nostram oppressam esse? O indignum flagitium,

O facinus nulla unquam morte piandum. Ne. Dii
Immortales. quid haec querulosa sibi volunt
Verba, quid hae lamentationes? Nescio
Quid cogitare debeam potissimum.
Quid est hem Encrati frater dilectissime,
Quod querimoniis adeo totus vacas?
Num nam de nostra quicquam audisti? En. Ab merito ego
Vaco querimoniis, iure lamentor. Ne. Quid est?
Ne me caeles quaeso. En. Vix maestitudine
Prae maxima effari possum. Summa illa spes
Nostra omnium Virtus tantum non funditus
Extincta est a Voluptia. Ne. Quid? Nostra ne
Hera extincta est? En. Prorsus, et id una cum suis.
Ne. Heu me miserrimum: oh dolor super dolorem:
Ah perii, quantus quantus sum. Haud diutius
Iam vivere libet. En. Cui (nisi insanissimo)
Vivere libêret, quum praesertim ea siet
Sublata, quae lux Mundi fuerit hactenus?
Immo quid et nobis amplius exspectandum erit,
Nisi hoc unum, ut quemadmodum ipsa tradita est neci,
Ita nos quoque impetamur mox ab hostibus
Crudeli mortis spiculo. Ne. Ea certissimo
Nos hercle sors manebit. Nam si haud ipsi Herae
Pepercerunt, nec nobis parcere volent
Utpote seruis: si sunt matrem familiâs
Insectati, insectabuntur etiam procul

Dubio domesticos. Verum papae, quam ibi
Hominis cerno speciem? En. Ubi sodes? quis est? Ne. Vide,
Illinc quae ad nos recta tendit. En. Dii boni.
Quodnam hoc spectrum est? Sed si quid aciei mihi
Adhuc est reliquum, virginem esse suspicor.
Ne. Qualiscumque siet, virginis habet figuram.
En. Atqui et duos ipsam angelos comitarier
Apparet. Ne. Id profecto boni signum ominis
Est. En. Utinam. Ne. quid vero suades? Num paululum
Hinc deflectemus, donec transierit ea,
An heîc gradum sistemus tantisper? En. Duo
Sumus, maneamus igitur donec transeat.
Ne. Si ita consultum videtur tibi, placet et mihi.

ACTUS QUINTI, SCENA II. Iustitia. Raphael. Uriel Angeli.

OHe, quae hic circumquaque turbulentia
Apparet? quod vastum chaos conspicitur heîc?
Nunc demum et video ipsa et comperio plus satis,
Piorum clamores esse verissimos.
Ra. Non aliter profecto res mortalium
Apparent Domina, immo apparent peius etiam,
Quam tum, quum tecum peteremus Gomorrheorum
Ac Sodomitarum regiones. Quemadmodum

Enim tum omnia vitia ad summum fastigium
Conscenderant, nullusque virtuti locus
Omnino erat reliquus: sic et iam (ut ipsa res
Testatur abunde) peccatis referta sunt
Omnia simul: a minimo inquam usque ad maximum
Nemo fere est super, cui Virtus inclita
Sit cordi. Ur. Sic est mi frater: quapropter haud
Quoque mirum est, si alma Virtus tanta passa sit,
Tantisque adobruta malis. Iu. At brevi, ita vivo,
Impia resciscet turba, quid egerit, suis
Quid molita sit effeceritque nisibus.
Videbit Virtutem, Virtutisque asseclas
Deo curae esse, non adeo (ut sibi pessime
Persuasit) ab ipso deseri. Persentiet
Clare, propter miseriam inopum, atque pauperum
Gemitus, surrecturam Domini omnipotentiam,
Adventuram ultionis divinae diem.
Ur. Aequum et iustum est. Satis namque diu maximus
Ille et Dominus et creator noster sua
Pro misericordia immensa commeritam poenam distulit.
Verum quum divitias [(transcriber); sic: diutias] eius patientiae,
Bonitatis, ac longanimitatis respuant
Homines caeci, merito in eos irâ ac furore
Tandem grassatur. Ra. Misericors sane est Deus
Noster, adeoque et summe misericors, sed et
Iustus perinde est. Verum miserandum tamen

Hoc est cum primis, quod sic Mortales sibi
Ipsis damnum exitiabile inferunt, suaeque
Ipsi perditionis sunt auctores. Iu. Ea est
Mundi indoles. Perniciem quaerit unice,
Salutem vero quantumlibet et utilem
[Note: Sc.] Et necessariam aspernatur. At en, quos heîc
Reperimus homines tam solos? Voluptiae ne,
An Virtutis sectatores? Ra. Si quid profecto
Externae voltus speciei credi potest,
Sunt ex Virtutis ordine. Ur. Non dubium: oculi
Enim ipsorum lacrimis madent, quod impiis
Utique haud venit usu unquam. Iu. Censetis optime.
Nam nostrarum sunt partium. Ra. Laetor equidem
Vehementer, esse adhuc aliquos, cordi quibus
Sit pietas atque religio. Iu. Nonquam deerunt
Sui Virtuti cultores. Sed adibimus
Eos recta. Ur. Ubi volueris Domina. Nos tuis
Tenaciter inhaerebimus vestigiis.
Ra. Ita sane, subsequemur quocumque iveris.

ACTUS QUINTI, SCENA III. Encratius. Nephalius. Iustitia.

ADest hem. Felix faustumque siet, ipsa quod
Apportat. Ne. Spero, nam angelica praesentia
Laetum portendere solet omen. Iu. Esse vos
Saluos iubeo viri. En. Salue tu quoque vicissim
Matrona quaecumque es. Ne. Et te salute, qua
Licet, impartimur Heroina. Iu. Quid heîc obsecro
Tam solitarii agitis, quales ve estis? En. Sacrae
Sumus Virtutis, sed modo prô turpiter
Oppressae, sectatores studiosissimi.
Iu. Eius ne, quam nunc prostravit Voluptia?
En. Eiusdem o Domina. Iu. Sed heîc quid interim? En. Nihil
Aliud sane, quam ut defleamus eius hîc
Cladem miserrimam, utque et nos simul ad idem
Paremus certamen. Iu. Bono animo estote, nil
Iam vobis accidet mali. Ne. Utinam. Iu. Fidite
Mihi. Ego enim et alumnam vestram ex hostium
Breuî manibus eripiam, et vos quoque liberos
Reddam periculis ab omnibus. En. Utinam.
Iu. Hac una de caussa caelo delapsa sum,
[Note: Qui.] Huius rei nunc adsum gratiâ.
En. O advenisti igitur desiderabilis.
Iam pristina animi laetitia revertitur.
Sed quod tibi nomen o Domina reverenda? ne
Id nos caeles quaeso. Iu. Dicaeosynen vocant
Me Graii, Latii Iustitiam. Ne. O Iustitia prae

Cunctis observanda unice. Tun'illa (age) es
Piorum tutrix constantissima? Iu. Ipsa ego
Sum, ac talem nempe me esse videbitis breuî,
Quum de voluptia illiusque pessimis
Sectatoribus, ut par est, poenas sumpsero.
En. O laetam nimis hanc lucem, o vere candidum hunc
Diem quo consolationem huiusmodi
Audire nobis licuit. Iu. Sed, quid audio
Susurriis [Reg: Susurris] ? Quid isthic sibi subitaneus
Iam volt tumultus? Ne. Ignoramus hercule
Domina, nisi fôrs hostis nostra Voluptia
Suo pro more prodit. Sic enim solet
Tumultuarier, quotiescumque populi
Adit frequentiam. En. Certe ipsa est: conspicor
[Note: Dim.] Eam namque hisce oculis meis.
Iu. Bene est, accedat: acta probabit exitus.

ACTUS QUINTI, SCENA IIII. Voluptia. Epicurus. Paris. Apitius. Salpinctes. Sardanapalus.

SCitis, clientes optimi, qua nam modo
De caussa prodierim: ut nimirum posteaquam
Omniiugis intus indulserimus gaudiis,
Ob par tamque triumphaverimus victoriam,

Nunc quoque populum ipsum, quem addictissimum mihi
Sum nacta, porro conveniam, atque in instituto
Feliciter coepto promissionibus
Amplis retineam confirmemque ne (quod haud
Semel tamen venit usu) admotas retrahere
Manus inducantur. Si igitur quid habetis, hac
Quod in re vel dictu vel factu commodum
Fuerit, mihi pro fidelitate solita
Communicate. Plus enim (ut proverbium est)
Vident oculi, quam oculus: Et nullus in suis
Ipsius satis est perspicax negotiis.
Ep. Ut nomine ego quidem respondeam omnium
(Id quod tamen pace fieri vestra velim)
Et dico et affirmo constanter, neminem
Nostrûm tanta prudentia esse praeditum,
[Note: Sep.] Qui singula ad praesens necessaria negotium
Subtilius comminisci, argutius eloqui,
Et penitius auditorum animis infigere
Possit, quam tu una, o princeps clementissima.
Vo, Eia. Pa. Huic Epicuri sententiae ego pol
Prorsus subscribo Domina, utcumque sentiant
Alii. Ap. Quod ad me sane attinet, eo totus et
Manibus et pedibus in eandem hanc sententiam.
Nec dubito, quin et ceteri idem pro se sient
Dicturi, si quidem quis eos interroget.
Vo. Gratissimum habeo, mea quod adhuc auctoritas

Tanti penes vos aestimetur. ast monet
Tempus, populi quo convocetur contio.
Heus itaque Salpinctes, adesdum, est quod velim
Per te curarier. Sal. Adsum observandissima
Princeps: quid est, quod me vis facere? Vo. Buccinae
Aedito signum, nostri quo alumni convolent.
Sal. Factum puta. Vo. Nos iam pedetentim subsequi
Volumus. Breuî enim aderunt illi, satis scio.
Sar. Praecede tu Hera, sequemur una singuli.
Vo. Fiet. -----------

ACTUS QUINTI, SCENA V. Aselges. Phagus. Agirta. Methystis. Epicurus. Voluptia.

----DII, buccinae iam clangor intonat.
Nunc aufugit omnis a me somnolentia.
O quam dudum hanc audire gestiit animus.
Ph. O clangorem desideratum buccinae,
Quam desiderio iamdudum teneor tui.
Ag. Euax, tubae audio signum, iam Voluptia
Adest, deliciae nostrae ac columen maxumum.
Me. O sacram lucem, niveoque dignam
Calculo, qua mî datur aure gratum

Bucinae signum assequier sonorae. Plaudite cuncti.
Ep. Audin-Domina, quam devoti isti tibi sient?
Quanto adventum tuum desiderio expetant?
Vo. Audio Epicure, et gratissimum habeo hercules.
Quare etiam qualia gerunt in me pectora,
Talem me quoque vicissim erga se sentient.
As. En Princeps nostra Voluptia adest. Videtis hanc
Heus combibones? Ph. Utique, ni nos autumas
Oculis plane captos. As. Quid si igitur canticum
Aliquod triumphale instituerimus in honorem
Illius, gratos unde nos videret in
Se esse? Me. Mihi haud consilium displicet huiusmodi.
Sed quis praecinet interea nobis? As. Quis? rogas?
An nescis quis nuperrime praecinuerit?
Me. Nunc in mentem venit. Agirta hac arte prae
Cunctis pollet mirum in modum. As. Tetigisti acu
Rem ipsam. Ag. Spartam hanc probe adornabo, si quidem
Id vobis placet. Ph. Immo perplacet. As. Placet
Profecto maxume, tu exorditor modo
Telam. Ag. Verum ut praecinuero vobis, ita
Et vos statim canite. Me. Exacte curabitur.

Ag. O diem sacrum celebremque nobis,
Ad sua quo nos pariter Voluptas
Gratis adscivit bona, quo perenni
Laude replevit.

CHO. O diem sacrum etc,

Ag. Huius unius nitet usque splendor,
Huius est vere stabilis potestas,
Totius mundi haec superatque honores,
Deliciasque.

CHO. Huius unius etc.

Ag. Huius in tantum merito probantur
Dona, laudantur simul et favores,
Virtus ut cunctis habeatur ipsa
Vilior alga.

CHO. Huius in tantum etc.

Vo. Sic sic alumni sic decet, iam sentio
Quales in me sitis: nunc experior satis,
Superque re ipsa, quantopere sitis mihi
Meoque regno addicti. Atque hinc deiero per
Dextram hanc, perque diadema nostrum, me vicissim
Pro isthac vostra congratulatione iam
Mihi carmine suavi exhibita solenniter
Aeternas vobis delicias, amplissimos
Honores, gloriamque immarcessibilem
Decreturam. Ad. Quicquid fecimus o inclita
Princeps, id fecimus lubentes edepol
Atque ex animo. Sed subueremur interim
Tamen, immo ingenue agnoscimus etiam, minus
Nos multo, quam decebat, quamque honor tuus
Merebatur, fecisse. Vo. Voluntas adsolet

Laudarier, ubi desunt vires. Ceterum
Dicite quaeso ingenue nunc singuli: Utrius
Vobis magis arridet vitae institutum,
Meae'ne, an hostis nostrae Virtutis? Ph. Quid? Ah Quin.
Quid Virtus impia, quid Virtutis institutum?
Umbrae fuerunt merae. At salua nos precor
O Domina. Dii boni, quid hoc spectaculi est?
Vo. Quid sic exclamas? quid te horrore concutit?
Ph. Vide. Petit nos recta mulier gladium ferens
Manu, aliis concomitata duobus. Vo. Siccine
Muliercula una te terrefacit? Age
Veniat, ac descendat nobiscum in harenam. As. Ut ut
Siet, ego adventum eius non praestolabor. Ag. Et
Ego fugam molior hercule: nam lumina
Eius Gorgoneo saevius igne micant. Me. Fugam
Capessamus quaeso actutum viri, salus
Si nobis cordi est. Ph. Memores admones, fugam
Adornamus simul omnes. Ag. Verum clanculum
Omnia, ne Princeps nostra isthuc persentiat
Habere nos prae manibus. As. Quoad licebit. Vo. Est
Mirum per pol nobis quid allatura sit
Haec femina: sed constanter operibor ipsam,
Ut quae qualis ve siet, inclarescat mihi.
Vos animo estote forti omnes, nihil enim
Eius vobis oberit unquam protervitas.
Me. Utinam heîc vera loquaris Domina. Vo. Verissima

Credite. Me. Prope diem clare videbitur.

ACTUS QUINTI, SCENA VI. Iustitia. Voluptia. Raphael. Uriel angeli. Epicurus. Sardanapalus. Paris. Semiramis. Cleopatra. Apitius. Virtus. Pedisequae Voluptiae. Senarii.

HAud temperare mihi possum diutius
Quin septicipitem hanc nunc aggrediar bestiam:
Adeoque et tempus unice isthuc postulat.
Si etenim diutius impune perrexerit
Ita ut iam incoepit, universum orbem fere in
Suam misere abductura est haeresin. Quem enim
(Nisi saxo quovis duriorem) non suis
Istis incantamentis illecebrisque demum
In errorem duceret? Haud igitur utile est
Nectere posthac moras. Quare me vos modo
Sequimini ambo, ut iniunctum negotium
Conficiamus fideliter. Vo. Au, quam voltus huic
Est toruus, quanta in ea severitas relucet.
Ra. En quantopere trement adventum tuum
Domina, quam maxime obstupescunt singuli.

Iu. At peior noster discessus erit: exitus,
Quam principium longe formidabilior est
Futurus illis. Ur. Est profecto miserrimum,
Sic homines semet ipsos ire perditum.
Sed quid facias, quum ipsi nolint resipiscere?
Ra. Nonnulli certe etiam fugam properanter in-
Eunt. O felices, qui sapiunt tempore.
[Note: Sc.] Iu. Dic age seductrix pestilentissima, dic inquam
Immanis bellua, meretrix Babylonica,
Quandiu ita pergere stat animus? Nondum ne sat
Tuae factum est libidini? Nondum satis
Tyrannidem in exercuisti innoxiam?
Nondum praeclarae Virtutis calamitas
(Qua ipsam tu oppressisti perquam crudeliter)
Te exsatiare potuit? Vo. At at, prae timore vix
Subsistere possum amplius. Ep. Heu, quorsum mode
Redigimur? quo nunc nostra caussa labitur?
Iu. Vae, vae, vae tibi, vae et sectatoribus tuis.
Sard. Heu me miserrimum. Pa. Pro inferûm fidem,
Quae nos circumdat infelicitas? Iu. Dies
Adest tandem ultionis, adest inquam dies
Luctus, doloris, miseriaeque maxumae.
Iam tibi rependetur, quicquid clarissimae
Virtuti ingessisti hactenus. Nunc ipsius
Tristitia convertetur summum in gaudium,
Ploratus in risum, afflictio diutinam in

Tranquillitatem, pacemque perennem: Tua
Vero laetitia in summam maestitudinem
Contra vortetur. Quemadmodum risisti in hunc
Diem, sic iam posthac lugebis perpetim.
Post delicias blanditiasque momentaneas,
Supplicia reponentur tibi sempiterna. Vo. Ohe
Quae sum? pristinae ubi est integritatis nitor? Ubi
Mei iam sunt defensores et asseclae?
Ah perii. Se. Eheu, quid fecimus miserrimae
Nos? Cle. Super harenam prô dolor adeificavimus,
Spe omni sumus iam frustratae, collapsa sunt
Nunc omnia. Iu. At his nihil efficitis querimoniis.
Sera nimis vostra paenitentia est. Id oportuit antea
Vos perpendisse. Non certe sapientis est
Dicere, non hoc putaram. Sat diu Deus
Ille optimus maximus iniquitatibus
Vestris conixit, sat diu poenam distulit.
Ast quando omnia sunt frustranea, nihilque vos
Omnino commovent, aliud necesse erit
Ut experiamur. Verum heus administri abite
Illuc prius, Virtutemque e vestigio
Abstersis sordibus erigite una cum suis,
Ac pristinae restituite integritati. Ur. Ita
Domina curabitur, et id diligentia
Quidem summa. Ap. Dii infernales, vestram fidem.
Siccine Virtuti restituetur pristina

Potestas? Siccine ea Diis immortalibus
Est curae? Ah conclamatum est, est spei nihil
Iam nobis reliquum. Ra. Surge o Virtus inclita.
Ur. Exurge o maxima regis summi filia.
Vir. Eheu tandem semiuiva expergiscor. Ast
Quisnam me exsuscitavit? cuius audio
Clamorem? Ra. Exurge laetabunda, nos tui
Sumus exsuscitatores, nostram audiisti
Vocem. Exurge inquam, et ne timeas tibi. Nihil
Tibi amodo nocebit. Iustitia enim adest
Te vindicatura, omnibusque ab hostibus
Ereptura aeternum. Vir. Quid audio? Itane
Iustitia e caelo delapsa huc venit mei
In gratiam? Ra. Leva oculos et vide. Vir. O plus milliês
Salue Iustitia, ave o solatrix unica
Miserorum. Iu. Bono animo sis dilectissima
Soror. Tua iam maestitudo in gaudium
Vortetur perpetim. Videbis nunc tuorum
Ante oculos hostium stragem supremam. Vo. Hui,
Nos quanta iam circumstat undiquaque tum
Angustia tum pernicies. Iu. Heus administri
Ad me. Ra. Adsumus Domina veneranda, eloquere, quid
Nos porro facere velis. Iu. Irruite in impiam
Istam catervam iniquitatis fomitem:
Voluptiam nimirum, cum omnibus suis

Commilitonibus prosternite, caedite,
Interimite. Sic iusti Dei est sententia,
Sic nobis praecepit. Ur. Belle curabitur.
Ra. Commiseret me profecto caecitatis horum.
Ped. Eheu, petunt nos recta gladiis angeli.
Salua nos mater, o salua nos, actum erit
De nobis modo. Vo. Prô frustra me invocabitis.
Nam nec me ipsam potis sum saluare: perii,
Perii ipsa, quanta quanta sum. o tyrannidem
Saevissimam. Sar Maledictus ille sit dies,
Quo hunc in mundum me mater êdidit. Immo sit
Dies ille maledictus, quo Voluptiae
Me placitis consecravi Pa. Utinam abortivus essem
In ipsa mox conceptione factus. O
Dolorem super omnem dolorem. Siccine
Mors atra principum etiam filios vorat?
Se. Hei mihi, quid feci? quo iam nunc redacta sum?
Cur illi inseruire libuit, quae sola nos
In tantam praecipitavit infelicitatem?
O Virtuti utinam prae hac studuissem tempore
Omni. Cle. Heuoe [Reg: Euoe] , et ego haec ferre cogor spicula.
Maledicta Voluptia cum deliciis omnibus
Aeternum siet: haec auctor huius est mali,
Haec istam nobis conscivit tragoediam.
Ep. Heu heu, quam durus exitus, quam pessime
Et ipse falsus sum, et alios fefelli ego.

Ap. Prô dolor, et in me (ut video) haec cudetur faba.
Ego iam et sortem et usuram persoluere
Cogor. Perii, perii miser, O Voluptia
Voluptia, quam nos fefellisti tuis
Istis illecebris, quam nos infortunio
Propinasti summo. Ah ad restim res modo
Omnis rediit planissime, nullus sum ego.
Ra. Facta executio est Domina, ut iussi sumus.
Num quid praeterea est, quod nos exequi voles?
Iu. Nihil in praesentiarum. Praeceptum hactenus
Divinum extenditur. Nunc gaude gaudium
O Virtus soror, nunc triumphum agito modis
Omnibus hilarissimum, nunc frontem exporrige
Vide enim, tuorum heîc hostium cadavera
Prostrata iacent, devictus eorum fastus est.
Atque ita posthac etiam continget omnibus,
Tua qui spernabuntur dogmata. Vir. Gloria,
Laus, et honor summo sit Deo patri: tibi
Vero o Iustitia iustissima gratiarum
A me actio perennis debetur. Nunc scio
Vereque experior, quantae sim curae Deo,
Quantopere mei is rationem habeat, quam opportunus
Sit adiutor in afflictionibus. Iu. Mearum
Est partium modo, ut re, ob quam ablegata eram,
Confecta, alta petam rursus olympi sidera.
Quare iam mea soror vale, vale inquam mea

Carissima soror, summique gloriam patris
(Uti sane hactenus fecisti strenue)
Ratione omni porro amplificare, promouêre,
Et illustrare pergito. Vir. Quantum in me erit,
Meis (Christo auspice) non deero partibus.
Vale et tu o Iustitia consolatrix mea:
Vale longum impietatis ultrix aequissima.
Meos iam nunc tandem recta petam lares,
Hilarisque meis una cum sectatoribus
Diem hunc laetissimum transigam. At omnino ni
Caecutio [(transcriber); sic: Caecultio] , veteres illos video meos
Philaretos, Nephalium atque Encratium.
Profecto ii ipsi sunt: hos opperirier
[Note: Cat.] Me heîc tantisper, donec aderunt, oportet.

ACTUS V. SCENA VII. Encratius. Nephalius. Virtus.

IO paean. Nunc vivere tandem libet,
Nunc valeant tristes curae. Ne. Dii quem hîc audio
Tantopere ovantem? Te ne Encrati? En. Scilicet,
Me ipsum et vides Nephali, et audis coram. Ne. Age,
Quid factum est? quis rerum obsecro fuit exitus?
En. O laetissimus. Omnia (laus superis) facta sunt
Nova, vetera prorsus transierunt. Ne. O utinam
Hîc vera praedices. En. Immo verissima.

Atque en. Ne. Quid en? En. Virtutem ne vides? Ne. Principem
Nostram? En. Ipsissimam. Ne. Ubi sodes? En. Verte ad dexteram
Lumina, ibi eam videbis. Ne. O spectaculum
Faustissimum, o laetissimam praesentiam.
Iam in me meus reviviscit pol spiritus,
Iam gaudio totus perfundor. Propere
Quaeso illam adeamus, omnem abrumpamus moram,
Ut illi adesse quam primum possimus. En. In
Me non erit heîc quod desideres. Ego
Enim iamdudum accessum meditor. Ne. Belle habet.
Vir. Ad me actutum viri: vos heîc expecto iam
Solos. En. O salue Virtus, unica nostra omnium
Alumna. Ne. O Virtus maximum collegii
Nostri columen salue. Vir. Salute vos quoque
Vicissim impertior amici integerrimi.
Gaudete mecum, mihique gratulamini.
Nam Babylonicum illud scortum funditus
Euulsum est: hostis nostra capitalissima
Prostrata iacet, versaque plane est in puluerem.
En. Audivimus herae, et laetamur plurimum
Ob id profecto. magno nobis gaudio est,
Septicipitem illam exstirpatam esse bestiam.
Ne. Benedictus sit Deus ille Israel maxumus,
Quod visitaverit, adeoque redemptionem

Aeternam plebi fecerit suae: e manu
Quod hostium suos reddiderit liberos.
Vir. Merito sane is laudandus nobis est. Ab ipso
Enim solo manat victoria: huic et uni
Et ante omnia, quaecumque vere sunt bona,
Perfecta, solida, sancta, accepta ferenda sunt.
Unde et ego, quanta quanta sum, tum corpore,
Tum anima, tum spiritu, ipsum summis laudibus
Usque celebrabo: eius canam magnalia:
Eius depraedicabo misericordias.
En. Cantabimus et nos Domino: gloriose enim
Egit: equum ac ascensorem praecipitavit in
Mare. Ne. Fortitudo et laus nostra est Dominus: salutem
Ipse in nobis est operatus ter maximam.
Dominus quasi vir pugnator: nomen illius
Omnipotens: currus Parhonis, exercitumque
Eius ferocissimum aquarum concredidit
Atque adeo immersit fluctibus: dextra Domini
Potentiam exseruit in fortitudine.
Vir. Sit nomen eius cunctis admirabile,
Ab omnibus laudetur usque in saecula.
En. Fiat fiat. Vir. Sed una iam gurgustium
Nostrum porro subibimus, ut hymnum, quem sumus
Utcumque hîc auspicati, illic feliciter
Absoluamus iuxta ac sedulo. Ne. Ubicumque tu

Voles hera, praecedito: nihil in nobis morarum
Erit. Vir. Bene est, me igitur pedato sequimini.

CHORUS.

Scriptura passim praedicat,
Ipsaque docet experientia,
Tum Dominum adesse maxime,
Quum sint deplorata omnia.
Videmus namque propalam
Quôd quandiu mortalium
Spes ulla uspiam adhuc emicat,
Suum ipse auxilium differat.
Solus enim vult agnoscier
Tutor servatorque omnium.
Sibi soli vult adscribier
Omnem profecto gloriam.
At quando homo quid adhuc potest.
Quando is potis est dare pharmaca,
Datum auxilium divinitus
Vix ullus quit depraendere.
Verum simul ac spes omnis est
Ablata humana penitus:
Quum nemo prodit uspiam,
Opem qui homini afflicto ferat:
Tum inquam Dominus potentiam
Suam potenter exerit:

Auxiliatrices tum manus
Exporrigit fideliter.
Tum declarat dilucide,
Ubi omnia desperata sunt,
Ubi nullus possit ferre opem,
Se adesse praesentissimum.
Hinc iam etiam in sacris literis,
Asylum dicitur inopum,
Adiutor in necessitate,
In opportunitatibus.
Immo hinc sese quoque ipsemet
Patrem pupillorum vocat,
Consolatorem item orphanw=n,
Ac viduarum iudicem.
Heîc igitur habent solacium
Afflicti in Mundo perdito:
Heîc eriguntur animi
Versantium in angustiis,
Persuasionem hinc solidam
Carpere possunt ubilibet
Se haud desertos iri a Deo
Afflictionis tempore.
Si modo vitam tamen agant
Sua dignam professione.
Quandoquidem se timentium
Protector ipse futurus est.

EPILOGUS.

SUprema iam (laus Superis) Actiunculae
Nostrae addita est manus. In qua si forsitan
Peccatum est uspiam, aut praeter decorum (uti
Fieri haud potest difficile) quid tum dictum tum
Gestum exsistit, id omne solita vestra obsecro
Pro benevolentia, viri integerrimi,
Condonate atque nostrae ineptitudini
Adscribite. Si quid vero utilitatis aut
Fructus inde ad vos rediit, et auctori omnium
Deo ingentes profecto agimus gratias,
Et nobis ipsis gratulamur plurimum.
Verum utcumque ceciderit alea, feliciter
An infeliciter, nil certe studuimus
Aliud, nil conati sumus impensius,
Quam iuventuti ut prodessemus candidae,
Quam ut huic Voluptatis, scelerum nempe omnium
Lernae, incuteremus odium: ut Virtutis contra
Studium augeremus iuxta ac observantiam.
Ut igitur desint vires, laudanda tamen est
Voluntas. Quare et vos iam (si videtur) hanc
Vobis habete commendatam, ac plaudite.

EPIGRAMMA GEORGII CLEIVII in novam huius comoediae tragicae editionem, ad pium Lectorem.

ALciden spectasse vias nos scripta vetusta
In somno spissas, ambiguasque docent.
Ambarum trutinans aequali commoda lance,
Esse voluptatis gaudia vana videt.
Et pede festino virtutis coepit adire
Limina, qua melius credidit esse nihil.
Quod quoque non latuit summum virtutis amantem
Schoepperum, casta qui pietate nitet.
Ut liquet ex variis gracili quae lusit avena
In lucem mira dexteritate datis.
Ast ex hoc uno praesertim clarius ipsa
Hoc de conflictu carmine luce patet:
In quo suspendit victricia tela triumpho
Laurigero virtus, seque suosque beat.
Nam quicumque colit virtutis dogmate mentem,
Aetherei scandit laetus ad astra poli.
Frangitur ac contra iuste furibunda voluptas.
Necnon pro vili sub pedibusque iacet.
Ex illa siquidem manat genus omne malorum,
Et Stygios animas cogit adire lacus.
Hunc igitur niveo sale plenum contere vultu
Excusum rursus lector amice librum.
Ac huius melico fisus dictamine, promptus
Herculeos toto pectore quaere gradus.

AD PIUM LECTOREM.

HOc te praemonitum velim, pie Lector, me in pedibus observandis non admodum fuisse superstitiosum ubique. Aliquando enim loco vel iambi vel spondaei tum pyrrichio tum trochaeo usus sum, licet raro tamen. Nam praeposterae omnino curae videbatur, tam anxium esse, ut legitimi pedes retinerentur: et efficere tamen interim, ut orationis contextus tum obscurior tum etiam magis hiulcus evaderet. Quare sicubi in scandendo alterutrum repereris, non putabis, vel typographi incuriam, vel meam inscitiam intercessisse, tametsi sane aliâs non plane, accessisse illam, negare possim. Vale.

MONOMACHIA DAVIDIS ET GOLIAE. TRAGICOCOMOEDIA NOVA simul et sacra. AUCTORE IACOBO SCHOEPpero Tremoniano.
[Gap desc: illustration]
COLONIAE, Apud Maternum Cholinum. Anno 1562.

MAIORUM IMAGINIBUS PRUDENTIAQUE ET pietate ornatissimis Viris, Dn. Lamberto ac Nicolao a Berswordt Cognatis, Tremonianae Reipublicae Consulibus vigilantissimis, S. P.

hoc temere, aut iniuriâ. Nam tanta utique auctoritate estis praediti, ut nihil prorsus opellae huic nostrae a Zoilorum vitiligatorumque sale nigro timeam, si quidem ea vestro sub praesidio foveatur, uti spero. Ad haec vero, tales etiam vos semper, ab eo praesertim tempore quo in utriusque familiaritatem exoptatissimam mihi inaugurari recipique datum est, et verbis et re ipsa expertus sum, ut quavis sane ingratitudinis ignominiosae nota inurendus sim iure optimo, si non mei usque adeo studiosis vel semel aliquod grati animi symbolum offeram. Ceterum quo magis hanc praecipue Monomachiam dedicatam vobis voluerim, ea nimirum est causa, quod utrique (ut et omnibus item magistratibus politicis) ipsa Argumenti ratio seu materia cum primis conveniat. Nam qualem se Saul Rex erga Rempub. Israeliticam, cui praefectus erat, praestitit, nempe patriae propugnatorem: tales certe et ipsi erga vestram illam exhibeatis vos modis omnibus opertet, quemadmodum etiam summa cum laude fecistis hactenus. Verum multo magis David ille eximius imitandus vobis venit, ut videlicet, quemadmodum is vel propriae vitae periculo profligavit opprobrium ab Israele, ita vos quoque summis potius vosmet exponatis (si sic postulet necessitas) discriminibus, quam opprobrium, hoc est, flagitiosos, perturbatoresque Reipublicae,

inultos patiamini. Sed haec intermiscere obiter libuit, non quasi huiusmodi quippiam desiderari in vobis arbitrer, sed ut calcaria addam ultro alioqui currentibus. Nunc igitur quod superest, Domini multis mihi nominibus colendissimi, unice procor, ut munusculum hoc vobis nuncupatum, et laeta excipiatis fronte, et ceu perpetuum mei in vos animi mnemosynon admittere dignemini, adeoque et me vestrum clientulum solito pergatis favore usque prosequi. Quod si fiat, ut fore constanter confido, et abunde meis votis satisfactum erit, et nihil praeterea lucri cupiam.

Valete perquam feliciter. Ex musaeo nostro, apud aedem Matri virgini sacram. Cal. Maii, Anno M. D. L. V. H. addictissimus Iacobus Schoepperus presbyter.

PROLOGUS.

Et huius exhibitioni impendere
Operae nonnihil. utut enim ea ipsa neutiquam
Terentianam illam elegantiam phrasimque
Resipiat, nec Plauti etiam sit festivitate
Ac salibus condîta modo ullo: neutri tamen
(Absit verbo invidia) vel latum cesserit
Unguem, ad solidam quidem quod doctrinam attinet
Ipsamque adeo Argumenti praecellentiam.
Verum non est, quod multis haec exaggerem,
Multumque monendis vobis diligentiae
Insumam. ii etenim estis, qui norunt optime
Veras praeferre historias vanis fabulis,
Sacras profanis, castas plane lubricis,
Postremo serias piasque ludicris
Et impiis: qui item non tam elegantiam
Lepôremque admirentur dictionis, atque
Ipsam Actionis materiam subiectam, uti
Volgi interim more loquar. Desinam ergo nunc,
Vestra omnium fretus benevolentiâ:
Ne et vobis et mihi porro in mora siem.
Vos modo nostram de vobis exspectationem,
Ac omnem quam concepimus fiduciam,
Frustraneam ne quaeso omnino esse sinite.

ACTUS I.

SCENA I. ACHIS. NOSE.

SIstite gradum heîc Ministri, donec advocem
Vos, aut alioqui redeam. nam est quod mecum ibi
Expendam solus. No. Sic fiet Rex inclute.
Tuis parebimus iussis per omnia.
Ach. Nil iam magis animo insidet, nilque; est mihi
[Note: Sept.] Decretum firmius, quam ut institutum persequar
Bellum e vestigio. coactisque undique
Armatûm copiis Apellas impios,
Iudaeos inquam hostes nostros, vi maxima et
Invadam et expugnem et perdam. Saepe quidem et ante=
Hac valida militum adorti eos manu sumus,
Sed certe aut summo Gentis nostrae incommodo
Periculoque, aut marte saltem ancipiti. At nunc.
[Note: Sept.] Demum (laus superis) sic sunt comparata apud
Illos omnia, eaque rerum facies est, ut haud
Diffidam quin breuî futuri compotes
Voti simus. et haec quidem eo magis me spes tenet,
Quod ipsum Saul Regem audiam miserrime
A Satana spiritu maligno agitarier.
Nam isthuc si verum est, ut polest verissimum:
Constat certo a Deo illum suo (ope cuius est
Usus victoriâ hactenus) abiectum esse plane.

Ab hoc igitur si abiectus est, aut si hunc habet
Infensum sibi, facile equidem prostrabitur,
Breuî in manus tradetur nostras. Ceterum
Prostrato capite, membra quid possint? quid inquam
Ignobile efficere queat vulgus, ubi Rex
Ipse HERBAM porrexerit? Imo haud dubium est mihi,
Quin una cum Rege ipsi etiam sunt Subditi
Abiecti omnes. Tanto itaque confido magis
Magisque, nos potituros rerum, omnia ex
Sententia animi successura prospere.
ideoque profecto opportune admodum modo
Tantas contraximus undelibet copias,
Tantum omnino coegimus exercitum: ast
Multo sane opportunius prudentiusque
Goliam illum nostrum (virum videlicet
In primis, atque prae cunctis adeo rei
Peritum bellicae) toti praefecimus
[Note: Sca.] Cohorti insuper. is est enim plane talis
Tantusque, qui vel solo aspectu omnes queat
Deterrere ac praecipitare in fugam ocius.
Atque en, prodit iam commodum, quo de loquor.
Multis inquam prodit cum Legionibus.
Euax, quam indicibili perfundor gaudio,
Quod tam pulchre omnes accincti bello sient.
Sed obviam conabor, atque sat alioqui
Animatos, nostris reddam porro hortatibus

Animatiores etiam, CALCARIAQUE sic
(Ut in proverbio est) SUBDAM currentibus.

ACTUS I. SCENA II. Golias, Saran, Turchus, Parttham, Achis.

EXperientur nunc Verpi illi ter pessimi,
Se nondum nos fecisse tributarios,
Nondum se omnes aeque Philistaeos neci
Dedisse. Sar. Sentient profecto, et sentient
Ad extremam sui perniciem, nec manus
Deesse nobis nec vires: ut Dii Deaeque
Omnes gentem illam circumcisam perduint.
Tu. Experientur pol maximo suo malo,
SI SIBI machaera siet, et nobis esse item
Domi urbinam. Partth. Sane urbinam; prorsusque talem,
Ad cuius ictum omnes illos oporteat
Corruere. Sed ecce, Rex adest. Go. It obviam
Nobis, suo pro more. At linguis interim
Faveamus, si quid sit forsan, quod nos velit.
Sar. Pulchre mones Golia ac parebimus etiam
Nos. Ach. Sic fidissimi mei, sic pergite
Macti animis. Gol. Ita decretum est Rex clarissime.
Ach. Ne metuite gentem efferam, nec pristinas
Sauli vires nunc formidate vel semel.
Immo nec ultrices quidem vobis Dei

Israel incutiant timorem iam manus.
Et Rex enim et Populus iuxta reiectus est.
Arbitrio iamdudum omnes nostro traditi
Sunt. Vos tantum fortiter illos invadite,
Invadite illos inquam praesenti robore,
Nec parcite ulli. quin et prata pascua,
Ac agros praesertim segetibus fertiles,
Sic depopulemini, sic terite pedibus,
Sic quoque proscindite, ut inde nec iumenta nec
Homines latranti stomacho succurrere queant.
Gol. Ne dubita Rex: viros nos esse sentient.
Ita expeditionem hanc absolvemus, ut
Nec tu fidem, nec illi robur corporis
Desiderare in nobis unquam possient
Merito. Sar. Pone metum Rex omnem, bono sies
Animo. Sic namque hoc conficicmus singuli
Negotium, ut Hostes et videant et videant et sentiant,
Haud nos iocandi gratiâ pedem tulisse
Illuc. Tur. SPARTAM profecto, quam nacti sumus,
Ornabimus Rex strenue: confidito
Tu tantum, omnesque procul pellito curas. Par. Quid est
Multis opus verbis? Ad hunc tractabimus
Modum adversarios, ut vivere taedeat,
Ut vel moriri milliês malint. Ach. Satis
Mihi vestra omnium est perspecta fidelitas.

Valete igitur, et vestri similes esse iam
Pergite. Nos interim Deos precabimur,
Ut exoptata contingat victoria.
Glo. Ita faxit Dagon Deus ille maximus.
Sed interea et tu Rex vale, vive, impera.
Nunc vos, ô Satrapae ceterique Symmachi,
Et per Deos omnes et per vestram salutem
Obtestor, ut rei institutae gnaviter
Ac strenue invigiletis, quo victoriâ
Tandem partâ laeti redeamus singuli.
Sar. Viros praestabimus nos, ne dubita. Gol. Sed heus.
Sar. Quid est dux inclite? Gol. Communicate iam
Consilia nobis vestra, ubinam figere
Castra siet commodius. Sar. Quantum ego quidem assequor,
Aut iudicare possum: non commodior est
Locus, atque inter Socho et Azecha. Tur. Haud profecto
ABERRAS â scopo Saran. is enim locus
Ob montium et frequentiam et altitudinem,
Tum quoque ob anfractus illorum ac spelaea, longe
Tutissimus est. Par. Huius et ego sententiae
Sum prorsus. Gol. Bene habet. Castra metemur igitur
Illic. nam et ipse hunc censeo munitissimum
Sar. O Iudaeos miserrimos: quanta imminent

Nunc insciis discrimina? Putant omnia
Esse in tuto, quum nil tamen ipsis morte sit
Praesentius. Tur. Sic meriti sunt. Partt. En prodeunt
Agricolae Sochaei, messuri forsitan
Segetis primitias. Turc. Ah ignorant, QUID SIET
Advecturus serus vesper. Quae illi hactenus
Terrae mandârunt semina, ea nos iam sumus
Demessuri: quae illi suis dudum usibus
Parârunt, nunc equorum fient pabula.
Gol. Sinite accedant, si modo quid audent. primi erunt
Hercle calamitatis huius nuntii.

ACTUS I. SCENA III. Iccar. Choresch.

SUmme Deus Israel, quam rident omnia
Nunc? quanta est verni huius temporis amoenitas?
Cho. Est maxima certe. quocumque etenim oculos
Vertimus, est quod delectet, quod pascat animum.
Silvae frondent, virent herbae, flores odorem
Edunt suavissimum, stellascunt gramina,
Luxuriant segetes, uvisque tument vineae.
Ic. Accedit vero huc, quod sunt pacata omnia
Quod in tranquillo nunc degamus vitam. Cho. Ita

Profecto nam de irruptionibus hostium
Nihil est quod sumus anxii posthac. Ic. Quid hi?
Ne hiscere quidem audent, quum praesertim Rex siet
Nobis potentissimus. At hem: papae. Cho. Quid est,
Quod sic exclamas? Ic. Ah, repente exercitum
Adventantem huc video. Cho. Ubinam? Ic. Respice plagam:
Ah, prae timore non possum eloqui. Cho. Satis
Eheu iam turmam conspicor. Vexilla sunt
Philistaeorum. Ic. Proh Dei atque hominum fidem.
Actum prorsus nunc est de nobis omnibus.
Cho. AH VENIMUS ad summam malorum lineam.
Haud namque parcunt ulli Hostes, nec condolent.
Imo ipsis etiam bestiis ferisque sunt
Immaniores. Sed quid heîc subsistimus
Diutius? Capessamus potius fugam.
Ic. Sic sane: id optimum iam nunc remedium est,
Ne scilicet nos involuant Hostes. Sed ad-
Haec aliis quoque tam fatale nimis nuntium
Divulgemus oportet, ut et ipsi consulant
Suae vitae. Cho. Exigit hoc fraterna caritas,
Nostraeque adeo religionis vinculum.

ACTUS I. SCENA IIII. Saran, Polimarchos, Caharmâna, Golias.

HA ha he, iam non possum non ridere vel
Praeter animi sententiam. Pol. Quid hic sibi
Cachinnus vult Saran? Sar. Quis hic? En, tun, ades
Cognate Polimarchos? Pol Adsum amice mi,
Una cum Caharmâna. Sar. Ubi hactenus obsecro
Fuistis? num extremo in cuneo? Cah. Sic hercule.
Redegimus ibi pedites in ordinem,
Cunctosque militariter instruximus.
Sar. Bene factum. oportet enim omnia instructissima
Esse undiquaque, ne quâ invadendi hostibus
Aditus patescat. Pol. Nil hac parte periculi
Est: TOTO ENIM organo sunt instructa omnia. Ast
Age, quaenam ridendi causa fuit? quis hunc
Tibi excussit cachinnum? Sar. Agricolarum fuga.
Adventabant enim illorum aliquot: qui simul-Atque
eminus vidissent nos, inire mox
Coepêre fugam quam celerrime. Pol. Itan' timent
Ad solum nostri conspectum? Quid fiet ergo,
Ubi manus iam conseruerimus? Cah. Fugiant ii
Quocumque vel velint vel possint: haud tamen
Effugient unquam. Initia haec dolorum, at est
Secuturus finis deploratissimus.
Imo priora prae postremis ludus et
Iocus merus erunt. Sar. Isthuc nempe et mihi statim

Veniebat in mentem. Praeterea colligebam
Etiam hinc, principium fortunatum sic satis,
Non posse nisi fortunatissimum simul
Finem: sortirier. Gol. Verissima praedicas.
Sed quid si effugiant omnes, quod nonquam tamen
Fiet: num propterea et aedes atque segetes
Iumentaque effugient? Sar. Non certe opinor, aut
Miram fieri oporteret hîc metamorphosin.
Gol. Proinde omnia depopulemur radicitus,
Omnia conculcemus, diripiamus, soloque
Aequemus, quantumvis etiam pretiosa sint
Illa: ac videamus tum, quid miseri effecerint
Fugiendo, quid emolumenti inde hauserint.
Pol. Ad hunc equidem molum grassabimur, omnia
Sic devastabimus, et urbes et pagos,
Et homines et iumenta, ut Verpi illi impii
Se vel nonquam natos vel certe mortuos
Iam pridem esse optaturi imo ex pectore sient.
Cah. Et pugnis edepol eos et calcibus
Aggrediemur quam crudelissime: idque ad hunc
Quidem modum, ut non cum hominibus esse rem sibi
Sensuri sint, sed cum feris potius lupis,
Ursis, ipsique adeo leonibus. Gol. Ita
[Note: Scaz.] Videlicet et propitios reddemus nobis
Deos, et de Patria etiam perquam optime
Merebimur. Verum ecce, advesperascit ac

Ruit paulatim nox: ingrediamur igitur
Nunc castra, deque vigilum porro gnaviter
Tractemus ibi custodia. Sar. Placet optime
Tuum Imperator consilium. nam pervigil
Certe in somnis sit oportet ipsa militum
Statio, ne quid inopinatos fors obruat
Periculi. Pol. Idem et nos pol censemus utile
Simul ac necessarium. Gol. Agite ergo, eamus intro.

CHORUS, ex psal. 9. et IO.

Persuasum habent hoc impii,
Se duraturos perpetim,
Nihil penitus incommodi
Accepturos se a quopiam.
Dicunt in corde etiam suo,
Haud esse Deo curae pios,
Negligere hunc humana omnia,
Negligere quid studeant mali.
Hinc exsecrationibus
Scatent ora illorum affatim,
Meroeque fraudes et doli
Sub lingua illorum desident.
Hinc audent clanculariis
Saevire eruptionibus,
Hinc insontes ac pauperes
Trucidant quam crudeliter.
Ast exsurget tandem Deus,

Manumque extendet dexteram,
Atque impiorum bracchia
Suo deiciet robore.
Ibi tum pupillos et inopes
Sic vindicabit scilicet,
Ne quis posthac mortalium
Inferre vim ipsis audeat.

ACTUS II.

SCENA I. Saul. Ionathas.

[Note: Solus.] EHeu, quid audio? quam nimis inauspicatum
Ad me perfertur nuntium. Itane denuo
Convenêre Philistaei truculentissimi?
Itane novum rursus bellum in nos concitant?
Nondumne satis illis est, quod hactenus
Et toties et tam misere populum afflixerint
Israel: nisi et hanc in super calamitatem
Addant, sicque mala subinde agglomerent malis?
Ah merito satis eis debebat esse: sat
Enim, imo plus quam sat malorum ab effera
Hac gente passi sumus. Ast omnia ista (prô
Dolor) in me miserum cum primis recidunt. Velim
Nolim, has me primum devorare molestias
Oportet. Quis iam obsecro me est infelicior?
Cuinam felicitates omnes sunt magis
Advorsae [Reg: Adversae] , atque uni mihi? Non quemquam certe ego
Hominem esse arbitror. Et intus enim angor et forîs

Miserrime. Interne quidem, malus premit
Subinde viscera nostra Domini spiritus,
Idque usque adeo, ut sane vel milliês mori
Quam vivere malim: Externe vero, proelia
Bellorumque timores, et si quae sunt ad haec
Incommoda alia, me tantum non enecant.
Sed quid faciam? FERENDUM, NON culpandum erit
Mihi, mutarier quod plane non potest.
Interea tamen ignavae mentis homo foret,
Qui sic minis irruptionibusve se
Terreri ac frangi sineret hostium, ut statim
Positis armis sua se sponte dederet.
Animum igitur oportet sumam, robore
Oportet sim praesenti. Non adeo sumus
Imbelles eneruesque, ut nil resistere
Omnino queamus. Nondum prorsus viribus
Armisque destituti sumus. Habemus et
In urbibus et in pagis adhuc viros,
Eosque tum multos, tum robustissimos,
Neque rei profecto ignaros bellicae.
Ion. Deum immortalem, quae haec est coniuratio?
Siccine par est insontes, bello ne quidem
Indicto, derepente adoririer? Sed bem
Pater heîc deambulat. Certe hunc non videram.
Sau. Cuiusnam audio vocem hîc? Tuamne Ionatha
Fili? Ion. Meam, pater mi Rex. Nostrae vicem

Gentis miserandam deploro, simulque hostium
Detestor barbariem longe immanissimam.
Sau. Merito id facis fili. Verum quid interim
Consultum tibi videtur? Ion. Quid aliud pater,
Quam ut hostibus pede omni occurramus? neque
Enim HASTAM abicere omnino conveniet. Sau. Probe
Dicis Ionatha: at utinam ne frustra isthic labor
Insumatur. Ion. Frustra? Quin animo sis bono. in
Re enim mala, bonus etiam animus adiuvat.
Ad haec ipse quoque coeptis aderit Deus. Sau. Age
Igitur, te ostende nunc, qui vir sies. Ion. Ea
Inre (confide Pater) utilitatem ego
Faciam ut noscas meam. Sau. Profecto dignares
Est, ubi tu neruos intendas tuos: neque
Maiorem aliunde conciliaveris tibi
Unquam et apud homines et apud ipsum etiam Deum
Cum nobilitate gloriam, quam si hîc virum
Tete mecum praestes. Ion. Certum est isthuc ita
Facere pater, ne dubita, Sau. Nunc igitur monet
Tempus, uti tota convocetur contio,
Imo ut citra moram occurratur hostibus.
Ion. Sic sane: ne videlicet ipsos transeant
Montes. Sau. Eamus itaque intro iam, fusius
Illic tractaturi de singulis. Ion. Placet.
Quam primum enim undique cogi oportet copias.

ACTUS II. SCENA II. Zir. Chaschman.

O Quid non molitur tyrannis? Si quis hoc
Profecto nuntium fatale videns dies
Ante octo nobis proedixisset suaviter
Irrisissemus illum, nil certe minus
Sivissemus nobis ibi persuaderier.
At nunc eventus aliud clamat, prô dolor.
Cha. Sic est Collega. Sed quis quaeso inducere
Id in animum potuisset, adversarios
Iam improvise omnino tantam in tyrannidem
Erupturos? Zi. Nemo sane. ast ea indoles
Trucum tyrannorum est, ut insidiis dolisque
Necem intentent insontibus: quemadmodum
Non semel eheu sumus experti iam. Ita nempe apud
Se constituunt male feriati homines: Sumus
Tempore duraturi longissimo, nihil
Nobis ab ullo exspectandum est incommodi,
[Note: Cat.] Quin foedus etiam cum morte infernoque
Perpetuum icimus: omne igitur vitae nostrae (ut ut
Pii ringantur tandem) traducemus heîc
Intervallum suprema cum malitia.
Sic inquam cogitant secum impii, hoc sibi
Persuadent: Ignorat nostra studia Deus,
Aut certe nullam omnino habiturus est eorum
Rationem. Hinc nempe ita placent ipsi sibi

Ac gloriantur vehementissime, sui
Quum impleverint animi petulantiam Hinc futura
Mero prae fastu ne semel quidem interim
Curant, uti nec in consiliis pessimis
Deum ullo unquam advocant tempore. Ch. Verissima
Sane sunt quae loqueris frater. nisi enim his eisdem
Et adversarii nostri essent proediti
Tum consiliis tum cogitationibus,
Haud sic in innocentes grassarentur, ut
Nunc faciunt. Verum en: appulimus percommodum
Modo. Zi. Quid ita vero Collega mi? Ch. Viden,
Quis nobis fiat obviam? Zi. Iam conspicor:
Est Buccinator regius. Ch. Is est scilicet.
Ex hoc discemus igitur, num negotium
Huiusmodi funestum Regi innotuerit,
Ad haec num habeat in expedito singula,
Quo denique pacto cuncta comparata sint.
Zi. Recte sentis. is certiores de omnibus
Faciet nos haud dubie. quin hoc quoque nomine
Egreditur fortassis nunc, ut mox classico
Ad bellum nostrates convocet. Ch. Utcumque sit,
Breuî aderunt omnes, sat scio. Zi. Nil certius.

ACTUS II. SCENA III. Hotzer, Zir, Chaschman, Saul, Abner.

GRandis profesto iam exanthlanda [Reg: exanclanda] mihi via est.
Fortunet omnia Dominus. Is hostium
Aliquando sic dignetur vires frangere,
Ut laedere vicinos et amicos desinant,
Nec ad hunc modum nos porro invadant impii.
Sed quosnam hîc habeo mihi obvios? Certe, nisi e
DUOBUS TRIA video, haud ex infimo hominum
Genere sunt, imo vero ex optimatibus
Videntur esse. Sed adsunt: abrumpam ergo verba,
Atque salute impertiar eos. Saluete vos
Viri integerrimi. Zi. Saluere te quoque
Vicissim iubemus frater. Quid habes novi?
Quove itiner nunc tenes? Ho. Novi quidem nihil,
Verum mali (heu) quam plurimum. Ch. Responsio
Proh verior est, quam vellemus. Zi. Rescivit ergo
Alicunde Rex, Philistaeos adesse? Ho. Vel
Decem profecto ea de causa literae
Hodie allatae sunt. quin rumor perfertur huc,
[Note: Scaz.] Agricolas passim (agris villisque relictis) ad
Urbes se quasque munitas celerrimo
Prorsus cursu recepisse: adeo scilicet
Manus aiunt hostiles ibi grassarier.
Zi. Ut ut certe rumor aliâs soleat fere
Mentiri, hîc tamen (eheu) longe est verissimus.
Ho. Ea itaque nunc mihi iniuncta est provincia,
Ut classico tribus nostras mox convocem.

Quando vero in mora periculum siet,
Haud integrum est miscere verba diutius.
Valete ergo viri colendi, abruptionemque
Hanc sic satis tumultuariam boni
Consulite. Zi. Imo consulimus id aequissimi.
Vale igitur et tu interea. Ch. Utcumque alea cadat
Tandem: laetor profecto, quod expeditionem
Ita rex urgeat in tempore, priusquam mala
Incrudescant penitus. Zi. Isthuc prudentiae
Est singularis: qua is praesertim prae omnibus
Aliis mire pollet. Ch. Sane ad miraculum
Usque. atque hinc equidem constanter persuadeo
Mihi, singulari quodam divinoque factum
[Note: Scaz.] Id esse consilio, ut et nos Regem nobis
Peteremus, et illi uni Imperium e vestigio
Sorte obtingeret. Zi. Haud dubie. ast en: IN FABULA
LUPUS est. Ch. Dii, rex adest: non hunc praevideram,
Ita Deus vivit. Sed quisnam obsecro latus
Ei claudit sinistrum? Zi. Est ipsius armiger,
Abner vir robustissimus. Verum viam ad
Nos affectare Rex videtur. Sau. Quis ferat
Animos hos? quis coepta isthaec perfida sustinere
Hac in gente queat? siccine decet, foedere
Pacis rupto, irruere subito in innoxios?
Ab. Ah nil didicêre aliud Rex, atque nocere. Nulla
Est aequitatis aut iustitiae apud eos

Ratio. Sau. Verum equidem aut non vivam, aut hisce manibus
Hostes devicero: sunt enim et nobis adhuc
Arma ac vires. Ab. Sunt certe Rex. Sed en: viri
Accedunt duo, tuam fôrs celsitudinem
Conventuri. Sau. Video: sunt Solymitae, ut quidem
Habitus arguit. ast praestolabor hîc eos,
Dum adsint. Zi. Hem, subsistit Rex. acceleremus, ac
Demandato fungamur munere. Ch. Optime
[Note: Cat.] Mones. Zi. Vivat rex aeternum, hostiumque
Domini potenter ceruices incuruet. Sau. Unde
[Note: Cat.] Adestis vos dilecti? Regiane
Nostra ex urbe advenistis? Zi. Scilicet: ex hac
Una adsumus iam nunc princeps clarissime. Sau. At
Qua de causa? Zi. Senatus populusque Solymorum
Nos ad tuam ablegârunt celsitudinem,
Iubentes te bono esse animo atque robore
Praesenti, nilque metuere adversarios
Illos incircumcisos. se namque adfore
Breuî, una cum numeroso militum agmine,
Cumque viris tribuum omnium lectissimis.
Sau. Est sane adventus vester mihi gratissimus,
At multo gratius vestrum mihi nuntium est.
Gaudeo enim, quod tam promptos liceat cernere
Clientes, quodque tam ultro sese subditi
Hostilibus decreverint opponere
Conatibus. Ch. Merito id facimus rex inclite.

Refert enim nostra omnium, tyrannidem hanc
Retundier. Zi. Profecto, hîc omnium perinde
Agitur res, omnibus aeque nobis labor
Hic desudat. Sau. Sic est. Ch. Non est vero mihi
Dubium, quin copiae nostrates propediem
[Note: Scaz.] Sint adfuturae, imo quin Buccinatori
Etiam ipsi occursurae sient. Sau. Non igitur hanc
Ferent crudelitatem impune barbari,
Malo suo vel maximo discent, Deo
Favente, non cum pygmaeis negotium
Esse sibi, haud abiecisse nos et animum et arma.
Ab. Discent a nobis certe, non invadere
Sic exteram posthac patriam crudelibus
Ausis. Sau. Sed eamus intro iam: illic largius
Nempe hocce tractaturi de negotio,
Donec adsint quos praestolamur unice.
Zi. Praecedat rex nos consequemur ilicet.

ACTUS II. SCENA IIII. Hotzer, Schahal, Chamon, Isschail.

AGgrediendum nunc tandem est, ad quod regia
Me ablegavit maiestas. Tu igitur ô Deus
Israel iam coeptis adesse, ac omnium
Et aures et animos aperire fortiter
Digneris quaeso: quo cuncti ad taratantarae
Huius clangorem armis se accingant strenue,
Ipsisque adeo macti resistant hostibus. (Hîc classicum canere incipit.)

Sch. Audite viri fratres: classica sonant. citis
Quaeso pergite gradibus. haud tempus hoc moram
Patitur. Cha. Ah festinate alacriter milites.
Nam mora longa nocet. haud feriatur hostis. haud
Ulli interim parcit. Issch. Curabimus Duces,
Ne qua in nobis siet mora: confidite. (Hîc rursus buccinâ canit.)
Ho. Non irritus est clangor, ut video. Satis
Aures pervasit is nostratium, satis
Superque mentes excitavit Martias.
Nam ingens venit hominum copia: tanta hercule,
Ut nonquam plures viderim, ut vel cum maris
Arena conferri possint. Sed denuo
Signum dabo bucinae, atque illos mox alloquar. (Hîc tertio canit classicum.)
Accurrite viri Israel, properate celeri
Usque gradu, ne nectite iam nunc moram.
Exorti enim sunt rursus Adversarii,
Philistaei inquam in nostros subito terminos
Valida admodum irruerunt iam manu, omniaque
Devastant evertuntque perquam hostiliter.
Conculcata iacent (heu) et arua et viridia,
Sunt primae segetes nunc equorum hostilium
Factae pabula, pagi villaeque incendiis
Ubique misere corruunt. Succurrite
Igitur patriae, vestris succurrite fratribus.
Ne hostiles permittite sic dextras in locis

Terrisque sanctis impune grassarier.
Hanc solam ob caussam bellica pulso Classica.
Hoc solo nomine mentes excito Martias. (Canit quarto classicum.)
Cha. Auditis hîc viri fortes, Iudaica quo
Redacta res sit, quae incumbat necessitas.
Estote igitur praesenti et animo et robore,
Audacterque opponite vosmet nunc hostibus.
Issch. Viros nos praestabimus omnes. Scha. Non ambigo
Equidem, quin patriam vel vitae periculo
Redempturi sient. Cha. Idem sane et ego de
[Note: Sc.] Singlis [Reg: Singulis] mihi polliceor: nihilo tamen sunt segnius
Adhortandi subinde, ne animis concidant.
Scha. Recte sentis: nam oportet et currentibus
Addere calcaria. Verum, vah gens effera et
Immanis: hanccine nos ferremus usque inultam
Protervitatem? Siccin hostes barbari
Terram divinitus nobis contraditam
Vastare debebant? Terram inquam, quam patres
[Note: Cat.] Proprio etiam partam sanguine in hunc usque
Incoluerunt diem? Absit id a nobis procul.
Cha. Profecto haud impune auferent. quin maximo
Suo discent incommodo, se intra suam
[Note: Hyp.] Posthac prudentius pelliculam continere,
Nec sic externas impetere respublicas.
Scha. Et hoc sane maxima etiam necessitas

Postulat. alioqui enim, ut gens immanissima est,
Non desinent lacessere nos denuo.
Cha. Certe. gens siquidem est fallax, perfida, foederis
Oblita, minax, proterua, sanguinaria,
Nil denique nisi insontes laedere docta. Sed
En: prodit et rex ipse in publicum, suis
Undique circumcinctus satellitibus. Scha. Bene
Habet: cedent omnia tandem feliciter.
Experientur breuî hostes, queîs cum proelia
Commiserint. Cha. Ita equidem speramus. Sed ipse
Ad haec prodit etiam magnanimus Ionathas.
Scha. Non minima is, imo vel maxima victoriae
Nostrae portio erit. adest igitur percommodum,
Et gaudeo eum interesse ceteris. Cha. Neque
Mihi profecto eius ingrata est praesentia.

ACTUS II. SCENA V. Saul, Ionathas, Schahal, Chamon, Haemor, Nahasch, Aiâlah, Bechor, Cohors.

ADsunt (ut video) regni nostri principes.
Adsunt heroes longe robustissimi.
In horum manibus vitam iam nunc colloco.
Horum mihi polliceor armis victoriam.
Ion. Non sane immerito Pater in his spei anchoram
Figis. nam mascula prorsus animis omnium
Virtus inest robustasque cuncti in corpore
Referunt vires. Sau. Belle censes fili. sed est

Tempestivum iam, ut gratuler adventum omnibus.
Ion. Certe. adsunt etenim. Sau. Adventus vester, ô viri
Virtutis validae, tam mihi equidem gratus est,
Ut nonquam possit esse gratior. Ion. Hoc decet
Viros nimirum fortes, sic inquam decet
Defendere patriam. Scha. Adsumus rex Optime
Maxime, tum merito, tum lubentes etiam. neque
Enim obscurum nobis est, quo potissimum
Loco nostra sita iam siet fortuna, quid ve
Ab hostibus illis nostris immanissimis
Attentetur: doletque adeo calamitas
Huiusmodi, adeo sollicitos ea nos facit,
Ut non possit sane unquam impensius. Sau. Optimo
Profecto iure dolor ob hanc vos occupat.
Est namque et maxima et communis omnium.
Nam nil plane hostes indemolitum sinunt,
Omnia miseris ubique populantur modis.
Segetes primas equis obiciunt turpiter,
Conculcant arua simul omnia, lapidibus
Prata viridia opplent, fructus omnes demetunt
Arboreos, rusticas casas aequant solo.
Quid multis? grassantur ubique truculentia
Summa, non ut homines, sed ut immanes ferae.
Scha Ita habet, proh dolor. Sau. Ast quid animi habetis interim?
Mesane et filium hunc meum quod attinet,

Certum est vel mortem oppetere miliês, quam inultam
Istam sinere tyrannidem. Sed numquid et
Vestra itidem sic stat firmiter sententia?
Sch. Ad me quidem quod spectat rex clarissime,
Hoc tibi persuadeas velim, non aliter esse
In hostes me affectum, atque solet leo fremens
Catuli unici exstinctorem persequi. Aut meam hanc
Vitam in summum certe adducam periculum,
Aut crudeles ulciscar ausus hostium.
Cha. Et ego sane rex tanto in patriam amore flagro,
Ut vel propriae vitae iactura asserere eam
Haud sum recusaturus. Quare, donec hos
Artus vitalis aura vegetabit, manus
Iniciam ultrices advorsariis [Reg: adversariis] . Hae. Idem
De me quoque, illustrissime rex, tibi velim
Certo polliceare. Patriae equidem gratiâ,
Haud fluxas solum opes, sed ipsam etiam animam
Extremo iam expositurus sum discrimini.
Na. Hoc sancte promitto rex, tam viriliter
Omnino contra hostes pugnaturum me, ut aut
Me illi, aut ego certe illos extremae dem neci.
Videbunt sentientque maximo suo
Dispendio, nec animum neque vires mihi
Deesse. Aia. Sic profecto (rex) discent iidem
Et ex me, nondum omnes Isacidum fortium
Exhaustas esse ulciscendi vires, meo

Quoque in corpore virtutem inesse adhuc satis
Superque masculam. Be. Vel hoc ego iuvenile
Equidem sagittis vulneribusque mihi sinam
Perfodier corpus, vel petulantiam hostium
Nostrorum fortiter repressero. Sentiet
Gens perfida, non impune interturbasse se
Invasisseque fines nostros. Ion. Isthuc viros
Decet et fideles et robustos maxume.
Sic pergite, macti animis. Scha. Fiet princeps, Deo
Auspice. Sau. Satis comperio nunc fidissimi,
Quid de vobis mihi pollicere debeam:
Nec vel tantillum addubito, quin per omnia
Vos tales praestaturi sitis singuli,
Quales vos fore polliciti estis sanctissime.
Scha. Non alios, rex. Sau. Belle habet. Eamus ergo iam,
Armatasque moveamus acies illico.
Coh. Eamus sane rex. exoptatius enim
Nihil nobis est pugna, hanc iamdudum unice
Omnes sitivimus. tu tantum pergito
[Note: Hyp.] Audacter. Sau. En totum me vobis trado, necnon
Nostri heredem imperii Ionathan. hic mecum erit
Primus in acie, primaque mecum tela hostium
Excipiet. Vos modo (ut coepistis) gnaviter
[Note: Quin.] Nostra insequamini vestigia,
Omnemque procul timorem pellite, denique
Viri estote omnes. Io. Haud dubie Pater. Sch. Metum

Rex ponat omnem: agemus strenue, et ut viros
Decet fortes. Sau. Age igitur, IACTA sit alea.
Interea autem summum fovete silentium,
Ne hostes statim odorentur nostram praesentiam:
Utque ita in ipso instantis noctis crepusculo
Castra aptius figamus, illis insciis.
Cha. Bono esto rex animo: omnia cur abimus.

CHORUS. Ex Psal. 82.

Deus, quis similis est tui?
Ne taceas quaeso diutius,
Ne cuncteris iam ferre opem,
Nec conniveas ultra impiis.
Quoniam ecce hostes adsunt tui,
Tui osores caput efferunt,
Adversus populum istum tuum
Conspirauêre pariter.
Eamus in bellum, inquiunt,
Exstirpemus eos funditus,
Ne siet Israelitici
Reliqua memoria nominis.
Verum fac tu illis obsecro,
Sicut Madian, Sisarae, et Iabin.
Fac similes ipsorum duces
Oreb, Seb, Salmanae, Sebech.
Sicut vorat ignis nemora,
Et flamma montes obruit,
Sic persequere illos turbine

Tempestateque tua horrida.
Pudore eos perfundito
Ut confundantur perpetim.
Infames fiant iudices
Donec pereant radicitus.
Experiantur suo malo,
Quod Dominus nomen tibi siet:
Quod tu solus celsissimus
Omnis terrae monarcha sis.

ACTUS III.

SCENA I. Golias. Saran. Turchus. Partham. Polimarchos. Caharmâna.

QUid iam consulitis principes viri? Sar. Quid est
Golia, de quo nunc consultandum siet?
Num vis, ut plura depopulentur milites?
Go. Nolo isthic in praesentiarum: atque edepol
Etiamsi id maxime velim, nihil tamen
Hîc, quod demoliantur porro, reliquum est.
Omnia enim vastarunt circumcirca, nihilque
Indemolitum praeteriêre penitus.
At aliud longe gravius se nunc obtulit,
De quo deliberandum erit nobis mora
Absque ulla. Tur. Dic quaeso imperator optime,
Quid illud est? Go. Audio nimirum ex vigilibus,
Recutitorum subito adventasse agmina.
Sar. Dii, tam clanculum? Id ecastor paradoxon fere est,

Meis quidem in auribus. ast accedant, viri
Si sunt praesenti robore. sentient enim
Breuî haud sibi rem esse cum pygmaeis. Tur. Obviam
Certe progrediemur, si accedere propius
Recusent. Go. Sed deliberemus interim,
Quibusnam illos modis involuamus. Par. Placet.
Verum dic tu prior Golia, quid tibi
Videatur esse consultius: hinc nos quoque
Nostri adferemus sensa animi. Pol. Bene edepol
[Note: Quin.] Dictum. ast papae, quid isti sibi volunt
Clamores? Go. Sunt tumultus adversariorum.
Ita nimirum populus insipiens TRIUMPHUM
AGIT ANTE victoriam. Cah. Utut sit, praemaxima
Vis est clamoris. nam ipsa etiam tellus ad hanc
Tremere videtur. Go Clamitent ad usque ravim,
Quid ad nos? Quin missa isthaec faciamus, aliaque
[Note: Quin.] Tractemus interim magis ardua.
Tu. Sic sane. clament illi, et quantum et quandiu
Lubet. haud vanis suis fugabunt nos scio
Clamoribus, sed verberibus pugnisque opus
Erit, si quid volunt efficere. Par. Tu igitur hic
Golîa (ut orare auspicabar) explicato
Animi tui sententiam. Go. Bolis tribus
Enuntiabo hanc. Quum tumultuentur illi
Adeo, omniaque vanis repleant clamoribus:
Videtur mihi equidem consultum maxume,

Ut nos interea sub castris moremur, ac
Altum omnes seruemus silentium. Ita etenim
Per suadebunt sibi hostes, nos timore sic
Totos correptos esse, sic metuere
Arma illorum, ut vix hiscere audeamus. Hac
Vero in persuasione satis evanida,
Nos veluti ignaros sunt aggressuri statim,
Sicque ascensuri ad ipsum montis verticem,
Quo scilicet sua in nos spicula certius
Torquere vibrareque possint. Ibi ergo nos
Ex improviso adoriemur eos fortiter,
Telisque nostris bellicis fundemus ad
Unum omnes. Ita demum in manibus victoria
Nostris erit, sic rerum potiemur animi
Pro voto. Sar. Consilium hercle numquam [(transcriber); sic: nonquam] astutius
Audivi, atque isthuc est Golîa. sic age
Instituamus negotium, nec tempore
Nos ullo paenitebit. Tur. Deierare pol
Constanter ausim, consilium hoc tibi deos
Ipsos suggessisse. Unde nempe et merito id ipsum
Sequimur in omnibus. Par. Dii immortales, quid ex
Te audio Golîa? Hoc certe si non callidum est
Consilium, nescio callidum quid dicier
Queat. In hanc ergo totus eo sententiam.
Pol. Nec mihi equidem quid consultius effingier
Unquam potuisse videtur. Quare et ipse iure

Ei lubensque subscribo. Cah. Certe edepol,
Tam mihi quoque consilium hoc arridet, ut putem a
Nullo prorsus mortalium posse inveniri
Aut versutius aut circumspectius. Go. Bene est.
Curate igitur quam primum, ut militum agmina
Et sint pariter in procinctu et silentio
Omnem dent operam interea. Ca. Hanc ego provinciam
Meis nunc imponam humeris, si quidem omnibus
Id vobis placeat. Ho. Imo hercle, perplacet etiam.

ACTUS III. SCENA II. Perôchi, Matos, Centuriones. Cherôza, praeco. Caharmâna, satrapes.

QUid sentis quaeso mi Matos de huiusmodi
Hebraeorum clamoribus? Num quid etiam
Ii te conturbant? Ma. Ne minimum quidem Perôchi.
Ipsas etiam columnas (si ita libet) suis
Rumpant clamoribus: nihil efficient tamen
Miselli. Haud equidem de leporino unquam edimus
Corculo, ut ipsi hostes hactenus. Pe. Laudo hercule
Animi tui constantiam. At tantundem et ipse
Illorum molimina curo, quantumlibet
Etiam tumultuentur. Ma. Non novum quid illis
Hac in re obtigit ita enim et pridem, ubi Dei sui
Arcam in castra adduxissent, horrendissimos
Aedebant clamores. sed nos nihilo minus
Vociferatores istos et fugavimus
Et fudimus, quin ipsam etiam arcam cepimus

Simul. Per. Sic est. Verum en, dux Caharmâna sese
Huc confert. mirum, quid novi is nobis siet
Allaturus. Ma. Iussa imperatoris procul
Dubio. Che. Quid monstri alit venerande Satrapa,
Quod tam propere advolas? suntne omnia salva adhuc?
Cah. Percommodum mecastor fis mihi obviam
Cherôza. nam tua iam utendum opera mihi
Erit. Che. Sum praesto, quidvis impera. Cah. Bene est.
Sequere me Pe. Faustusne est dux inclite tuus
Iam nunc adventus? Ma. Saluane sunt modo omnia
Princeps reverende? Cah. Et salva omnia sunt, et fero
Omnia felicia. Pe. Laus Dagoni maximo.
Cah. Efficite actutum, quisque apud suos, ut et
In procinctu omnes sint, et studeant interim
Imo silentio: ad haec, ne quis pedem efferat,
Aut erret in agris palam, neve resonent
Tympana, nec vexilla volent. Sic enim futurum
Est, ut nostris in manibus sit victoria.
Pe. Apud eos quidem, quibus nos praesumus,
Omnia cur abimus quam diligenter. at
Quis ceteris isthaec centurionibus
Simul indicabit? Cah. Adest Cherôza, ut cernitis,
Is pro officio suo indicabit singulis,
Facto quid opus siet. Heus Cherôza. Che. Adsum, impera
Duae. Cah Nomine imperatoris nostroque item,
Centuriatim Taxiarchis omnibus,

Quin et militibus omnibus edicito,
Ut quisque armis bene sit instructus bellicis,
Ut se parent omnes ineundo proelio:
Utque interim tamen silentio vacent,
Maneantque in castris divagantes nuspiam.
Che. Factum puta. Cah. Ite igitur et vos nunc, omniaque
Haec vestris promulgate itidem centuriis.
Praesertim vero addite, ne ante taratantarae
Signum quis prode at aut armorum edat etiam
Strepitus. Pe. Effectum dabimus optima fide.
Cah. Sic fiat. Sed repetam nunc demum symmachos
Nostros, ut audiam quid consultaverint
Interea. Utinam vero succedant omnia,
Praedaque petita in nostros casses incidat.

ACTUS III. SCENA III. Saul, solus.

MIrum profecto, ecquid acciderit hostibus,
Quod nusquam prodeunt in conspectum, quod ad
Populi nostri clamores adeo subticent.
Neque armorum strepitus auditur uspiam,
Neque tympana cornuave in castris resonant. Sibi
Haud dubie a nobis male metuunt, eoque nec
Efferre audent pedem, nec edere sonitus
Audent ullos. Utcumque sit, certe omen id
Est felix; ideoque peropportunum modis

Fuerit omnibus, illis cum actutum congredi,
Imo irruere in illos forti subito agmine.
Atque hac ipsa de causa iam nunc principes
Militiae nostrae recta conveniam, audiamque
Quid et ipsis hîc videatur consultum. his enim
Sine nil prorsus in bellicis tentabimus.
In populo equidem (ut video) morae erit nihil. is haud
Detrectabit diu: ut qui iamdudum nihil
Habet prius, nilque impotentius sitit,
Quam tingere se hostili quam primum sanguine.

ACTUS III. SCENA IIII. Cohors, Saul, Ionathas, Schahal.

QUorsum haec facit cunctatio? ecquur non licet
Irruere in hostes? Illi non feriantur, et
Feriabimur nos? Sau. Volgus sane militum
Tumultuarier occipit. haud diutius
Consultum est proelium differri, ne (ut solet)
Deferbeat [Reg: Deferveat] rursum sensimque fervor hic.
Coh. Sitimus proelium rex. sanguine hostium
Nosmet tingere cupimus. Moram ergo (quaesumus)
Rumpe omnem. nos committe tantum proelio.
Sau. Fiet confestim, animo estote bono milites.
Vos modo proceres viri actutum agmina ducite,
Instruite acies centuriatim sedulo,

Hostemque ipsum armis aggredimini audacibus.
Ion. Ne nimium quaeso properemus pater. haud enim
Es inscius, rem nobis esse perfido
Cum hoste. Scha. Imo certe vel cum perfidissimo.
Non de nihilo est, quod sic in castris delitent.
[Note: Sep.] Dolos nimirum insidiasque meditantur interim.
Cupiunt incautos nos repente involuere.
Sau. Nil est periculi. timor etenim excutit
Silentium hoc. Vos ergo (ut dixi) pergite.
In manibus namque nostris est victoria.
Io. Si sane pergimus pater, ut tu nunc iubes,
Et nos ipsos et populum omnem imus perditum.
Sau. Igiturne sinemus hostes sic grassarier?
Haud isthuc fiet tempore ullo, me quidem
Superstite. Ion. Non eius nos sententiae
Equidem sumus. At suademus hoc tantum modo, ut
[Note: Sc.] Inprocinctu quidem sint simul omnes, verum
Ne ad montis ducantur cacumen agmina,
[Note: Sep.] Donec securi simus insidiarum hostilium.
Scha. Idem profecto rex videtur et mihi
Consultum in primis. sic enim sunt tutiora
Omnia. Sau. Quando ergo ita vobis visum sit, nihil
Refragabor. Sed provocandi sunt tamen
Interea hostes, ut vel sic nimirum evidens
Fiat, quid moliantur perfidissimi.

Quidnam suo illo parturiant silentio
Timorene inquam prorsus correpti sient,
An vero nectant interim dolos. Ion. Potest
Id fieri commode vel bombo tympanorum
Vel certe classicorum sonitu. Scha. Ita profecto
Elucescet breuî, timeantne illi, an struant
Insidias. Sau. Efficite itaque ut et milites
Sistant gradus et tympana classica resonent.
Scha. Curabimus quam diligenter omnia.

ACTUS III. SCENA V. Saran, Golias, Turchus, Partham, Polimarchos, Caharmâna.

AH, longe secus euênit imperator, atque
Existimabamus nos. Consilium optimum
Nescio quae Rhamnusia nobis disperdidit.
Go. Quid praeterea? Haud clypeus tum abiciendus est
Omnino Saran. Sinon sat feliciter
Hac sue cessit, aliâ rursum tentabimus.
Miserrimus mus fuerit hercule, cui
Non sit nisi unicum dumtaxat antrum. Sar. Ita
Quidem volgo inquiunt. Go. Aliud consilium ego
Animo accepi. Sar. Qualenam Golîa? Go. Id haud
Te caelabo. Sed et vos alii accedite
Huc atque auscultate. Tu. Adsumus Golîa. Habes
Quicquam quod ad rem faciat, quod sit commodum?
Go. Habeo certe proceres, modo et vobis idem

Arrideat. Tu. Ne isthuc caelare nos velis
Precamur. Go. Scitis omnes, me (faventibus
Diis) praegrandi esse statura praeditum, insuper
Vero et viribus omnigenis robustissimum.
Sar. Sic certe, ut nec Philistaeos inter, neque
Inter Hebraeos etiam, quisquam te fortior
Aut grandior statura sit. Go Simulatque nos
Igitur egressi ad pugnam utrinque fuerimus,
Ego ad monomachiam hostes provocabo. Tu. Sed
Quanam quaeso sub conditione? Go. Hac scilicet,
Ut si is, quem illi dabunt, me poterit vincere
Et dare neci, nostrates ipsis seruiant
Perpetuo: sin vero ego superavero cum, iugo
Ipsi nostro subiciantur perenniter.
Sar. Hoc hercle consilio nihil est consultius
Me iudice: in eo igitur persistito Golîa
Audacter, sic victoria nostra erit. Tur. Quid hem
Isthuc vobis sapit viri? quid tempore
Queat ullo fingi consultius. Par. Nihil
Medius Fidius. Id si facies Golîa, ut et
Haud dubie facies, nostris in manibus erit
Victoria, nec succumbemus hostibus.
Pol. Imo hostes iamdudum prostrati sunt. habent
Enim suorum plane neminem, cui
Tantum adsit roboris animique, ut hanc subire
Tentet provinciam. Cah. Neque interim tamen
Possunt id praetextu ullo detrectare vel

Subterfugere isti, nisi honestati prorsus omni
Extremam infligere repulsam decreverint.
Si enim reclamant, virium animorumque sane
Praemaximam imbecillitatem coarguent,
Sicque facile eos ipsos iam prostrabimus:
Sin vero dant virum, qui tecum dimicet
Golîa, tum longe magis victoriâ
Potiemur. nam quis unquam virbius queat
Tuis resistere? Sar. Pulchre certe colligis
Caharmâna. Gol. Quoniam ergo in castris hostium
Tum tympana, tum cornua resonare fortiter
Incipiunt: actutum me conferam in êditi
Montis iugum, quo sim conspicuus omnibus:
Atque inde mox rem aggrediar pugnacissime.
Sed vos curate quam primum gnaviter, ut et
Nostra simul bucina taratantara clamitet,
Utque ordines cuncti per intervalla nos
Sequantur. Sar. Tu modo instituto accingere
Golîa: in nobis nil desiderabitur.

ACTUS III. SCENA VI. Saul, Abner, Ionathas, Schahal, Golias, Cohors Israelitarum, Cohors Philisthaeorum.

OMnia facilius nunc, quam perpeti moram
Possum. adeo nempe ad proelia animus anhelat, in-
Tantum libet decernere cum adversariis.
Ab. Ne festinatione tamen nimia augeas

Periculum, moneo Rex. Sau. Ah, plus sat morarum
Abner. non expedit differre diutius
Congressum, ni famae consultum male velim.
Atque audin:? Resonant simul et hostica tympana
Classicaque, quin et armorum exaudire iam
Strepitus mihi videor. Ab. Certe haud absunt procul
Hostes. Sau. Exsurgite e vestigio viri,
Omnesque sequamini nunc signa nostra, acrique
In hostem ferrier impetu satagite. Ion. Erit
Omnibus invicta bello manus, omnes viros
Praestabimus nos impigros pater Scha. Bone
Sis animo rex, agemus cuncti strenue.
Hostiles inquam excipiemus quam fortiter
Incursus, sanguineque illorum imbuemus has
Manus nostras. Movete itaque acies gradu
Celeri, et monti quidem admovete copias,
Quo sic universas in conspectum hostium
Demus vires. Scha. Fiet rex. Sau. Spiritus meus
Ex te praesertim fili pendet unice. Ut
Igitur virum te sensi semper hactenus,
Ita et iam te multo magis talem obsecro
Praestare velis. Ion. Confide pater, vir ero, nihil
In me equidem, quod bellacem deceat, tempore
Ullo desiderari patiar. Scha. Bone Deus,
Quid illud est monstri? Sau. Quid conspicare? dic
Schahal. Scha. Vir immani statura prodit e
Castris hostium. Atat, quantus invadit animum

Meum timor? Sau. Iam video ego tandem caput
Infelix. Est totius haud dubie exercitus
[Note: Sc.] Primarius imperator. Ion. Proh Dei atque
Hominum fidem: Tantosne exercitus hostium
Gigantes alit? Scha. Actum est profecto de omnibus
Nobis. si plures generis huius habet viros.
Quis enim his queat unquam obniti? quis prosternere
Tales possit? Saul. Durum quidem spectaculum,
Attamen animo praesenti simus oportet. HAUD
Enim trophaeum statuêre unquam timidi. Ion. Ita
[Note: Cat. Sc.] Sane parens: non abicere omnino hastam
Conveniet. Go. Ehodum ad me Apellae perfidi.
Quae vestri agite egressus causa est? cur congredi
Libet nobiscum proelio? Num, ut copias
Nostras fundatis? NOSQUE tollamus manum?
Hoc certe si arbitramini, persuasio
Vos admodum vana occupat. imo ipsum ruet
[Note: Sep.] Caelum citius, quam vos potiamini victoria.
Nam nos mecastor et longe plures sumus
Et fortiores etiam vobis omnibus.
Quapropter nec latum quidem unguem cedere
Armis vestris certum est. Verum tamen, quia
Vos dimicare ac vincere velle conspicor,
En viam ad utrumque dabo compendiariam.
Ego (ut videtis) sum Philistaeus fide
Simul et patria: vos vero estis satellites

Seruique Saulis. Eligite igitur virum
Vobis aliquem, qui ad me recta descendat huc,
Mecumque duellum singulare ineat suo
Pro libitu. Si quidem is tum me prosternere
Trucidareque poterit, servi nos perpetim
Vestri erimus, vosque ideo et nobis et posteris
Quoque nostris aeternum dominabimini:
Sin ego contra superavero ac percussero
Vestrum illum, vos nostri eritis servi in saecula
Cuncta, imperioque nostro subiacebitis.
Coh. Is. Prô Deus Israel, AD restim nunc omnibus
Nobis res rediit planissime. Go. Ego hodie probris
Gnaviter affeci castra Israelitica,
Belle insultavi nostris iam nunc hostibus.
Gaudete vos robusti et Satrapae et milites,
Nostra est victoria. DIGITUM illi tollere
(Velint, nolint) coguntur. Coh. Phi. Io, victoriae
Nostra est, herbam hostes ultro porrigunt, io
Paean. Sau. Ah, perquam infeliciter hodie huc pedes
Tulimus nos. Si sic dimicare cogimur,
Praestaret equidem aut iam non vivere, aut mori
Certe quam primum. Ab. Haud verbis concipi potest,
Quanto perculsus sim pavore miser ad hanc
Tam duram conditionem. nam quis audeat
Cum isthoc gigante solus conserere manus,
Nisi ipsa stultitiâ stultior? Ion. Atat, ubi

Sim, vix summa prae formidine scio. Scha. Et ego certe
Horreo vehementi prae timore totus. Coh. Is. Ah,
Quid hîc haeremus tam diu? In angustias
Redacti sumus omnes. Fugiamus igitur ad
Speluncas ac spineta, ne omnino hostium
Praedae reddamur. Coh. Phil. En, Fugiunt Verpi impii,
Nullo etiam illos fugante. Io, victoria
Nostris est in manibus. Prostrati hostes iacent,
Priusquam vidêre hostem, Io paean, io.

CHORUS.

Fortis zelotes est Deus,
Solusque vult agnoscier,
Nec unquam patitur alteri
Suam impertiri gloriam.
Hinc nempe venire usu solet,
Ut videatur ceu dormiens,
Quam diu hominum confiditur
Industriae atque viribus.
Immo etiamsi invocetur hîc
Precibus piorum sedulis,
Differt nihilo minus tamen
Auxiliares adhuc manus.
Non hac quidem sententia,
Quasi nolit ferre suis opem:
Sed ut hi suarum virium
Sic discant impotentiam.

Ubi vero sunt redacti eo
Ut nulla ipsis spes reliqua sit:
Tum demum praesentissime
Adest sibi fidentibus.
Ob id nimirum dicitur
In sacris passim literis,
Adiutor in tribulatione,
Asylumque oppressi [(transcriber); sic: opressi] unicum.

ACTUS IIII.

SCENA I. Isai, David.

MIrum in modum angor ob gnatorum absentiam:
Tam metuo scilicet, ne quid discriminis
In bello ipsis acciderit. Et multo quidem
Magis uror sic animo, quod fama huc pestilens
Advolitarit iam iam insuper, minacibus
Clamans verbis, haud Marte sat felici apud
[Note: Sca.] Nostrates incoeptam esse pugnam, imo in primo
Statim congressu hos terga obvertisse hostibus.
Nam hoc si verum est, quod avertat Deus tamen,
Potest fieri, ut et filii mei sient
Vel prostrati vel vulnerati certe. Ii
Vero si perierint, quid me infelicius
Miserius ve esse tum posset? Utut sit mihi
Profecto haud possum temperare diutius,
Quin ablegem illuc quempiam, qui sedulo
Rei totius eventum expiscetur. Et