ECTRACHELISTIS SIVE DEcollatus Ioannes.
VOLUPTIAE ET VIRTUTIS pugna.
MONOMACHIA DAVIDIS ET Goliae.
TENTATUS ABRAHAMUS.
EUPHEMUS, SEU IACOB felicitatus.
OVIS PERDITA.
MUltis iam saeculis (viri Prudentissimi Ornatissimique) apud omnes fere orbis totius nationes usu receptum est, ut si quis facinus aliquod patraverit, e quo vel paululum emolumenti accedat Reipub. ei omnes certatim occurrant, congratulentur, encomia instituant, ipsumque adeo et muneribus magnificis excipiant, cumulent, prosequantur. Et hic quidem mos usque adeo inolevit, ac omnium obfirmatus est consensu, ut quemadmodum gloriosum ducitur, si erga commeritos exerceatur, ita contra summo dedecoris et ignominiae habeatur loco, si inde aut decedat aut imminuatur quippiam. Hinc ni
mirum (ut Historiographi passim testantur) olim Imperii auctoribus, non apud Romanos solum, sed et apud alios quam plurimos, tot etiam exhibiti sunt honores, tot instituta spectacula, tot erecti arcus triumphales, tot dedicatae statuae, toties impositae coronae laureae, tot denique indita honoris nomina, veluti Patres patriae, Pannonici, Invicti, Pii, Augusti, et id genus innumera. Quum iam vero tantus semper habitus sit honoriis, qui corporalibus externisque beneficiis remp. exornarunt, quae tamen ut fortunae erant subiecta, sic et ab eadem mox auferri rursum quiuêre, imo ablata quoque sunt: Quid de illis sentiemus, quantisque illos abitrabimur [(transcriber); sic: arbitrabimur] honoribus donandos, qui Remp. provehunt et augent, non corporalibus tantum bonis, sed et animi: non externis solum, verum internis etiam:non modo perituris, sed et aeternis: ac talibus omnino, quae nec raptor auferre, nec hostis demoliri, nec caeca fortuna praecipitare unquam poterit? Certe ni iniqui plane simus iudices, decernamus oportet, longe hos excellentioribus eulogiis praemiisque debere merito
condecorari. Atque hinc iam vel ipso sole meridiano clarius omnibus colliquere potest, quid et vobis Tremoniana Respu. debeat, quot ac quantis vos quoque omnes (non indigenae solum, sed et vicini quique) honoribus, laudibus, gratiarumque actionibus prosequi iure optimo teneantur. Non enim satis habetis, vestram cum civitatem tum ditionem prudenter gubernare, collapsa restituere, libertatem adserere, pacem tueri: verum etiam in hoc toti fuistis atque etiamnum estis, ut Resp. nostra per se satis stabilis ac felix, stabilior quoque et felicior porro evadat, duretque aeternum. Nam quorsum alioqui tanto labore, tantisque omnino sumptibus Gymnasium hoc, quod iam (laus Deo Opt. Max.) exsistit florentissimum, proximo ab hinc anno instituissetis? Profecto nisi unius Reipub. habuissetis rationem, nisi hanc solam promovere animus fuisset, non video nec excogitare possum, cuius nam rei gratia tantas impensas fueratis insumpturi. Neque enim quisquam, quantumlibet Tremoniomastix, privatum commodum aut turpe lucrum causari hîc apte potest. Considerastis
procul dubio pro summa vestra prudentia, nihil esse conducibilius ad diu conservandam Rempub. (hoc praesertim aevo nostro longe exulceratissimo, quo veneranda illa canities nigro fere cygno rarior est) quam si iuventus probe honestis disciplinis imbuatur, et his resarciatur, quod denegatum est annis: Contra, nihil eidem Reipub. perniciosius esse et magis exitiale, quam si literae intermoriantur ac Iuventus negligatur. Oportet namque (ut optime sentit Aristoteles Politicorum lib. viii. cap. 1.) ad singula gubernandi genera disciplinam acommodari. Et si in cunctis aliis facultatibus ac artibus quaedam sunt, ad quarum opera tirunculos praeerudiri et assuefieri oporteat: multo utique magis necesse est praecedere eruditionem ad Virtutis actiones, quarum sane non minima, imo vero vel praecipua est Reipub. administratio. Hoc igitur insigne vestrum facinus dignissimum hercle est, cui aeterni ab omnibus consecrentur honores, quodque summis panegyricis a Musarum cultoribus decantetur. Utcumque autem ingratum vulgus suo more pergat, nihilo tamen minus conatus is
vester, etiam invitis omnibus aemulis, vos laudibus ornatos ad altum aethera est feliciter evecturus. Nam uti Dominus ipse huc animos vestros permovit incrementumque hactenus subministravit, ita digna quoque is vobis haud dubie feret praemia: quin et excitabit, qui vestra merita concelebrent, scriptisque transmittant posteritati. Atque utinam, ut ego in horum classe, veluti Saul inter prophetas, recenseri admodum lubens velim, ita ea quoque mihi data esset vis dicendi, ut vestras ebucinare laudes digne possem. Haud sane unquam essem commissurus, quo ingratitudinis mihi nota merito posset inuri. Verum iam nihil huiusmodi in me prorsus agnosco, ut vel invitus et praeter animi institutum silere cogar. Ne tamen [(transcriber); sic: taman] omnino sim a)su/mbolos, et ut propensionem saltem animi erga vos mei declarem: tum etiam, ut doctiores ad gratifican dum vobis (hac mea temeritate) inhorter, illisque veluti glaciem proscindam, literario aliquo munusculo maxima vestra beneficia Reipub. nostrae exhibita, pro mea qualicumque portione honorare decrevi. En igitur vobis hasce ingenioli mei
primitias, hunc in quam Baptistam meum, quantus quantus est, nuncupo, dedico ac consecro: libellum quidem exiguum nulliusque fere pretii, si orationis contextum et elegantiam quis respiciat: attamen si argumenti habeatur ratio, non adeo fortasse paenitendum. Nam breviter deliniat ac quasi ob oculos statuit: Primo, qua fide simul et sanctitate Ioannes ille Servatoris nostri Iesu prodromus, provinciam praedicandi sibi iniunctam urserit, et sit exsecutus: Deinde, quot discipulos venturo tum Messiae Christo praeparaverit: Tandem etiam quo pacto ob confessam veritatem, ac Herodem praesertim paulo liberius reprehensum, ab eodem (adulterae hortatu) sit comprehensus, iniectus carceri, et neci quoque traditus demum. Haec autem omnia ita actiuncula nostra proponit, ut insignia interim pietatis exempla, cum omnibus aeque, tum vero Contionatoribus peculiariter, in Ioanne commendet ac infigat. Sed de his satis, ne nimium (ut adagium habet) in armis meis accissare videar. Porro quod hoc mihi Argumentum cum primis sumpsi, id tribus de caussis factum est. Primo, quod
id ipsum meis studiis, ut quae universa sacrosanctae Theologiae mancipaverim, convenientius visum sit. Quum enim laborem aliquem impendere animus esset, malui eum pietati, quam neniis aut historiis profanis vendicare. Secundo, ut et Tremoniana nostra pubes (quoniam eam doctissimus vestrae scholae moderator M. Ioannes Schevastes, cum collegis suis eruditissimis praeter cetera utriusque literaturae progymnasmata, declamationes, item et disputationes, Comica praesertim actione reddit instructam) materiem aliquam pietatis novam habeat, si tamen haec nostra admissu sit digna modo, cuius actione oblectetur, simul et ad futura vitae munia, praecipue vero praxin Ecclesiasticam, utcumque praeparetur. Postremo, ut bovis sacratissimae Theologiae studium, atque hanc eandem Ecclesiasticam functionem (quae tamen satis alioqui habetis commendata) magis etiam porro commendem, calcariaque addam currentibus, ut eadem si non maiori, certe pari, quo honestas prosequi coepistis literas, favore ac benevolentia complectamini, iuvetis, provehatis. Et id
optimo iure quidem. Nam si honestum, utile et pium est, bonis artibus tradendis consulere Iuventuti, eamque sedulo promovere: quanto honestius, utilius ac magis pium erit, illud studium urgere modis omnibus, in cuius potissimum gratiam Christianis literae politiores tradi debent, et cuius sus non pueris solum, sed et omnium perinde aetatum hominibus summe est necessarius? Sane ni Christum, eiusque doctrinam salutiferam probe didicerimus, oleum perdemus et operam: et adeo non proderit didicisse artes, ut obfuturum etiam nobis potius siet. Verum equidem non dubito, quin vos pro vestra cum prudentia tum pietate hanc etiam vestri muneris portionem diligenter uti hactenus, sitis curaturi. Nunc autem, quod reliquum est, impense vos rogatos volo, Domini mihi observandissimi, uti hanc, quam vobis dedicavi opellam, laeta ac candida fronte suscipiatis, eamque et me vestrum clientem contra Zoilorum dentes theoninos auctoritate vestra ac patrocinio sedulo tueamini. Quid alii de labore hoc nostro pronuntiaturi sint, susque deque sero, modo
is vobis utcumque sapiat et probetur. Atque vestrum solorum hîc iudicium, quod aequissimum esse novi, usque exspectabo. Deus Opt. max. vos interim solidae felicitatis auctibus provehat, nostraeque Reipub. diu seruet incolumes. Ex Musaeo nostro, Anno 1544. Prid. Id. Decemb. V. P.
Addictissimus Iacobus Schoepperus apud D. Petrum Ecclesiasta.