in publicum emitterem. Verum quia non omnia omnibus conveniunt, ut nec cibi iidem omnium perinde sapiunt palato: utut animus semper promptus fuerit, non potui tamen promissis apte respondere hactenus, quum videlicet non occurreret argumentum H. T. congruum. Ceterum tandem rogatus sum a domesticis nostris, ut aliquam ipsis actionem vel comicam vel tragicam communicarem, in qua sese exercerent aliquantulum, quamque et exhiberent demum publice. Quum ergo hoc ipsum negare illis commode nequirem, offerremque ob id Comoediam Ouis perditae, auctore Iacobo Zovitio, ut quae tum forte fortuna in promptu et ad manum mihi potissimum esset, magnis quidem ii laudibus et auctorem et phrasin actiunculae huius concelebrârunt: verum interim adduxerunt causas aliquot, quur exhibere eam gravarentur: quarum nempe praecipua erat, quod Christi praesertim per sona nimis expresse ac evidenter in illa introduceretur, quam quidem referre maxima ipsis esset religio. Quoniam igitur admodum mordicus sententiam hanc
conceptam tuebantur, neque ego iure eam poteram damnare: victus improbis ipsorum efflagitationibus, arripui statim calamum, inque eodem argumento et mei ingenii viriculas experiri volui, sicque demum praesentem actionem et concepi et absolui, et exhibendam etiam illis obtuli: non quod vel nostris vel aliis explodendae Comoediae Zovitianae auctor esse vellem, sed ut sanctae illi meorum superstitioni hactenus satisfacerem, ipsorumque memet attemperarem crasso captui. Certe tantum abest ut Zovitio quid velim hac mea opella detractum, ut et eius nomini sudoribusque cum primis faveam, quemadmodum et omnibus item aliis in palaestra huiusmodi versantibus. Porro autem ut ad institutum veniam, quando (viris aliquot sincere doctis huc me hortantibus) prelo typographico foetum hunc nostrum committere statui: nulli eum alteri, quam uni H. T. nuncupare placuit. idque, cum ut fidem meam ea ratione liberarem: tum quod istuc argumentum H. T. utpote pastori, quam maxime conveniat. Precor itaque, ut H. T. hanc qualemcumque vicarii sui
lucubratiunculam grato candidoque pectore excipere atque adeo me solita benevolentia fovere perpetuo dignetur. Est quidem (fateor) munus per se abiectius exiliusque, quam quod Maecenate tanto dignum sit: verum spero H. T. animum potius dantis, quam ipsam dati rationem quantitatemve consideraturam.
Vale patrone observandissime ad Nestoreos feliciter annos, nobisque provehendis similis tui esse pergito. Tremoniae, apud Ecclesiam Matri virgini sacram. Anno supra sesquimillesimum quinquagesimo tertio, 6. Cal. Martii.
Phylacter, Pastor ovium.
Olympius, Oreander, Phylacteris famuli primarii.
Thesmophorus, Hosioter, Thespys, Phylacteris emissarii.
Eleemon, Nomius, Pastoris Cognati.
Alethinus, Irenopoeus, Pastoris Vicini.
Olophoeus, Haedorum pastor.
Trachypites, Agerochus, Famuli huius.
ARGUMENTUM.
Oues quum haberet pastor centum, perdidit
Unam ex his, auctore Aemulo, Adeo vero ob id
Iacturae cruciatus animo est, ut nil supra.
Statim ergo suorum aliquot famulorum amandat, ut
Perditam, et ubique quaeritent quam sedulo,
Et inventam alliciant quoque, Verum his reversis denuo
Re infecta, accingitur ipsemet itineri,
Demumque et invenit amissam, et reducit ad
Ipsas etiam caulas. Hinc mox gaudens, suos
Tandem cognatos vicinosque convocat,
Atque hos sibi cupit congratularier.
(Hoc nasutissimo praesertim saeculo)
Excogitari possit, aut confingier.
Exhibituri etenim vobis pastorem sumus,
Qui quum obtineret oves centum, unam ex his statim
Perdidit: ob idque damni adeo doloribus
Maceravit sese, usque adeo huius inique tulit
Absentiam, ut relictis solitudine
In vasta nonaginta novem, quaesiverit
Erratam illam ubique locorum sedulo,
Nec destiterit quidem a quaerendo vel parumper,
Donec quaesitam invenisset demum sui
Pro voto animi. Inventa vero iam perdita,
Humeris eandem mox suis imposuit, ac
[Note: Oct.] Laetus ad ovile reduxit pristinum. Quin et domum
[Note: Quin.] Reversus, amicos vicinosque ad haec
Vocavit e vestigio, eosque simul et ad
Congratulationem reditus prosperi, et
Ad convivandum etiam tandem exhortatus est.
En, haec nostrae totius summa est fabulae.
[Note: Sep.] Quam nunc exhibitum venimus. Hoc itaque argumentum
Cui obsecro non abiectum videatur? cui
Inquam actio haec pastoria plebeiaque non nauseam
Vel maximam moveat? Immo vero, cui
Non absurdum videatur prorsus, unicam
Ob oviculam adeo pastorem dolere posse?
Ob huius unius salutem, exponere
Illum reliquum suum gregem periculis?
Optimo igitur iure (ut diximus initio)
Vestra nobis opus est benevolentia,
Ne ipso scilicet statim limine oculis
Aspiciamur toruis, strepituque pedum (quod haud
Raro histrionibus ineptis usu venit)
Vel ingrata alioqui manuum complosione
Exsibilemur. Ceterum quonam modo
Vos demerebimur iam? ecqua arte benevolos
Vos nobis faciemus? Certe neque gregis
Totius nostri comici concinnitas,
Neque styli phraseosque elegantia, quae fere
Nulla est, id efficiet unquam. Aliud ergo erit
Quaerendum nobis patrocinium tutius.
Auctor videlicet huiusce fabulae,
Tum ipsum quoque latens Dramatis mysterium.
Benevolos vos nobis reddet, sat scio.
Auctor quidem, ipsa Dei patris sapientia,
Iesus Christus est, uti ex Luca palam
[Note: Sca.] Constat: Mysterium autem generis humani,
Ac peccatoris cuiuslibet et lapsus est
Et restitutio. Auctor igitur tantus huc
Vos permoveat quaeso, necnon mysterii
Quoque sublimitas, ut nos aequanimiter
Et admittatis, et audiatis etiam.
Quamvis non gestuosa, figurarumque sit
Phaleris ornata oratio: pollicemur hoc
Tamen sancte, haud fore illam infrugiferam, neque
Male vos collocaturos tempusculi id
Quo exaudiendis nobis dabitis operam.
Agite itaque Spectatores, animadvertite
Quam diligenter; linguisque favete interim.
Videbitis iam iam pastorem prodeuntem,
[Note: Quin.] Casumque ovis deflentem perditae.
O Nuntium inauspicatum. Quid nunc audio?
Itane una meis ex ovibus aberravit? Itane
Centesima illa suum reliquit pascuum?
Ah, numquam istuc sperassem ego: longe scilicet
Meliora fuissem mihi de ea pollicitus. Haud
Sperassem inquam, hanc praesertim ovem, tam humaniter
Nimirum a me tractatam, tam quoque tenere
Et educatam et fotam semper, pascua
Nostra relicturam, sic abituram in devia,
Sic a nostris deflexuram viridiis.
Bene hercle dictum, saturitatem non diu
Ferri posse: haec enim gignit proteruiam
Semper, quae sola nempe et nostram (eheu) impulit
Ad infelicitatem istam ter maxumam.
Quin imo et hoc simul verum est proverbium,
Quo dicunt, nil ovicula esse stultius,
Nullam esse ovium utilitatem. experior namque iam
Re ipsa nil mea quoque stultius fuisse,
Et inutile magis: ne unicam quidem adfuisse
Illi sapientiae micam. alioqui etenim in hoc
Non sese praecipitium coniecisset, haud
Arentia loca fertilissimis meis
irriguisque antetulisset pascuis: neque
Profecto errare quovis cum discrimine,
Quam pastoris sui tuto foverier
Usque sinu maluisset stultula. Ast scio,
Quo auctore, cuius ve impulsu sic abierit.
Olophoeus nimirum, aemulus meus, auctor est
Huius mali. is suffudit frigidam: is dedit
Ignarium hunc: is lemnia prorsus manu
Abduxit ovem. Non satis illi fuit, quod et
Sese et suum pecus infelix viridariis
Ultro destituit optimis, nisi et meam
Simul oviculam in perniciem abduceret.
O facinus indignum, ô scelus supra scelus
Omne. At non impune feret, ita vivo. In ipsum
Auctorem cudetur faba isthaec, in suum
Ipsius omne malum hoc redundabit caput.
Discet magno suo dispendio aemulus
Ille meus, haud me mercenarium esse, non
Fugere ad lupi adventum, non linquere oves meas,
Esse has curae mihi. Sed de his tempore suo
Agemus fusius. Nunc intro me vocant
Alia, sed huc eôdem pertinentia.
Ea igitur et dispiciam, et executioni
Etiam porro demandem oportet strenue.
DOleo mecastor plurimum, sic deperisse
Hero meo oviculam, imo hanc potius sibi perisse
Infeliciter. Ast haec tua techna est, pessime
Olophoee: hanc tu excîsti nobis tragoediam.
Ita nimirum et nos olim tecum abducere
Volebas, adeoque gregem nobis creditum.
Te solum scilicet pastorem agnoscere
Summum debebamus, vel certe hero parem.
Or. Ah quam dolet aberrasse ovem, hanc periisse tam
Misere. Ol. Quis heîc tam derepente exclamat? At
Nunc video. Tun' ades collega? tun' ita
Exclamas? Or. Ego nimirum Olympi. doleo ovis
Erraticae vicem. Supra quam dicier
Potest, meum excruciat animum, quod pascua
Tam deliciosa, tamque amoena reliquerit
Imprudens, quodque (spreto heri dominio,
Pastoris scilicet adeo et fidelis et
[Note: Se.] Humani) Olophoeo depastori corruptissimo
Sese laniandam misere mancipaverit.
Ol. Ah, argumento codem utrinque tenemur, id
Unum namque et me miris sollicitat modis.
Neque ego sane alteri, atque lupo illi omnium
Truculentissimo, quem tu haud iniuria
Depastorem vocas, defectionis huius
Miserrimae culpam omnem acceptam ferre possum.
Or. In hoc quis dubitet? An non is idem et nos dies
[Note: Se.] Ante admodum paucos in apostasiam abducere
[Note: Sca.] Conabatur? Ol. Certe omnem mittebat vocem.
Or. An non vero et multos re ipsa addictos sibi
Ex nostris fecit? An non innumeros quoque
Arietes ac haedos abalienavit ab
Hero? Ol. Multas sane myriades. Or. Si ergo tot
Abduxit secum tum, haud dubie et oviculam hane
Suis nunc illecebris ac cantionibus
Sirenes in sua protraxit pascua
Infelicissima. Ol. Nil pol verius. Atque hoc ipsum
[Note: Quin.] Eo etiam magis est veri simile, quod
Scelestus ille istam praesertim oviculam
Iis videret perfrui iam pascuis,
Quibus et ipse et sui greges exclusi erant,
Imo vero quibus exclusêre se ipsimet
Quam turpiter. Or. Huc accedit quoque, quod cerneret
Illam suo relictam arbitrio, quolibet
Locorum posse libere evagarier.
Inde etenim commodiorem sumpsit ansam, eam in
Suos sic protrahendi casses. Breviter: et
Invidia Olophoei, et arbitrium male liberum,
Calamitati ovem intricavit maxumae.
Ol. Rem certe omnem ut breviter, ita et dilucide
Complexus es. Sed hem. Or. Quid est? Ol. Prodit forâs
Herus noster. Or. Prodit sane: sed non secus,
Ac si in Trophonii antro vaticinatus siet.
Ol. Non aeque aut leniter (sat scio) ovis fert suae
Casum, novit etenim optime, quam non sine
Se vel momentum temporis unicum queat
Vivere misella, ac quanta cum tyrannide
Hircorum arietumque feriatur cornibus.
[Note: Sca.] Or. Vera loqueris collega, Ast herus adest. finem
Igitur imponamus verbis. Ol. Probe mones.
NUnc demum sentio, quo affectu in gregem suum
Sit verus pastor. Nonquam mehercle credidissem [Note: Anap.]
Oviculae unius me iacturam usque adeo
Afficere tristitia posse, ut nunc afficit.
Indoleo vero, non mea sane ipsius
Causa, sed ovis solius nomine, nam ipse citra
Illam esse utique, ac vivere possum: verum illa me
Sine, ne esse quidem, quanto minus vivere, valet?
Sed, hicne meos offendo? Certe familiae
Nostrae sunt. Fortassis ipsi vicem dolent
Erraticae. Sed alloquar. Quid hîc rei
Vobis est administri? Quid sic soli in hoc
Subsistitis loco? Ol. Deflemus here ovis
Tuae vicem miserandam, detestamur et
Invidiam perfidiamque Olophoei pessimi.
Or Sic sane est, here, nihil tractamus aliud hic,
Quam oviculae tuae lapsum miserrimum.
Hunc ex animo dolemus, non secus hercule,
Nec minus, ac si foret noster. scimus etenim,
Longeque habemus perspectissimum,
Te sine de illa esse actum perpetuo, extra tui
Delicias pascui non vitam habere ovem
Ullam. Ph. Facitis germanos quod famulos decet.
Haud vos fugit, sat scio, quam ovem hanc semper siem
Complexus, quam ea prae omnibus aliis chara fuerit
Mihi, quam tenere item illam usque educaverim.
Quam deliciosa denique tradiderim ei
Pascua. Ol. Compertum istuc nobis est plus satis
Here. Or. Nihil certe omisisti omnium. affatim
Tua erga illam bonitate es usus. Ph. At hoc magis
Doleo iam, quod perierit, quod reliquerit
Ultro tantas nostras delicias. Ol. Credimus
Id constanter profecto. Ph. Non sane minus
[Note: Sc.] Setiusve ipsius ob iacturam maerore differor,
[Note: Sc.] Ac si simul periissent omnes, nec vel unica
Quidem superesset amplius. Or. Agnoscimus
Here indicibilem illum tuum erga ipsam favorem.
Utinam et illa hunc itidem agnovisset. Ph. Ah, nihil
Intellexit misella, nihil agnovit. hinc
Nimirum sic lasciviit suo malo,
Sic sese abduci in extremam passa est procul
Internecionem. Vah, quae cogito, quam simul
Et ira et dolor ebulliunt mihi. Ol. Ne tuam
Quaeso here effundas iram, te potius misellae
Quis misereat: aut si vis irascier
Omnino, irascere Olophoeo potius; uti
Cuius sutelis illa aberravit. Ph. In eum
Solum effervescit ira, nam etsi et oviculae
Succensere merito possum, quod scilicet
Suo ad malum arbitrio usa sit: tamen haud sinit
Amor vere posterius, ut succenseam
Ex animor. Or. Hanc serva perpetuo sententiam
Here. in foedifragum illum converte potius
Manus ultrices, huic irascere perpetim.
Si quid peccavit ovicula, fragilitas fuit:
At quicquid hic peccavit, ex malitia
Mera est obortum. Ph. Sentiet ille perfidus,
Quid fecerit. Non retinebit meam oviculam,
Etiamsi ipsis etiam faucibus incluserit
Eam tenaciter. Magno suo malo
Abductam restituet. Veniet tempus breuî,
Quo paenitebit illum facti ex pectore
Imo. Ol. Ita commeruit sane carcer impius.
Or. Quin longe plura commeruit, quam infligier
Ei possint unquam. Ph. Videbit tempore
Suo, quo cum sibi negotium siet:
Idque adeo mirandis absoluetur modis.
Sed de his videro ego tum: nunc interim alia
Prius via utar oportet, ad rem scilicet
Apprime commoda. Ol. Sic perge audacter here,
[Note: Oct.] Quo vel semel tandem coeptis desistat perditissimus.
Ph. Efficiam certe, ut desinat meum gregem
Impetere posthac, Ceterum intro iam simul
Concedamus, vosque adeo me sequimini.
Nam est, ad quod vestro utar ministerio. Ol. Impera
Quiduis here, et paratos usque senties
Nos. Or. Nil profecto tam arduum erit, quod non tui
Ouisque erraticae faciamus gratia,
Idque lubentissime quidem. Ph. Vestra mihi sat
Explorata est fides. Introgrediamur. Or. I
Tu prae pater: nos consequemur ilicet.
Heus spectatores candidi,
Audite iam nunc sedulo,
Quid actus hic primus velit,
Quis sensus lateat mysticus.
Phylacter personam refert
Christi pastoris omnium.
Is enim vere phylacter est,
Hoc est, sui custos gregis.
Oues vero novies decem,
Quae manserunt in pascuis,
Choros angelicos denotant,
Omniaque caelitum agmina.
Ouis autem centesima,
Quae perdita nempe dicitur,
Genus signat mortalium,
Ac peccatorem quemlibet
Ast Oreander et Olympius
Bonos designant angelos.
Ut qui lapso homini condolent,
Eiusque salutem expetunt.
Quod vero pastor ipsemet
Adeo interitum dolet ovis,
Adumbrat misericordiam
Pastoris Christi uberrimam.
Haud certe desiderat
Mortem perniciemque impii.
Sed esurit magis unice
Salutem illius perpetem.
Non mortem ergo fecit Deus,
Nec ulli lapsus auctor est:
Sed lux, virtus, vita, et salus
Ab ipso vere prodeunt
EUax, quam laetor nunc, quam cor mihi subsilit
Prae gaudio, quod praedam hanc tamdiu expetitam
Meis iam tandem ipse irretivi cassibus,
Quod ovem inquam illam Phylacteris tenerrimam.
Carissimamque et abduxi, et porro gregi
Inauguravi nostro. Abunde iam satis
(Ut arbitror) capitali illi inimico meo
Refudi, quicquid is in nos congessit mali
Unquam. Principio nolebat ferre, ut et ego
Iuxta ipsum pastor essem, ut et ego in montibus
Gregi dominarer ulli. ipse unus scilicet
Summus volebat pastor haberier, gregique
[Note: Sca.] Adeo universo imperitare volebat solus:
Et me vero et alios sectatores meos
Nil nisi mera agnoscebat mancipia, ut si quid
Excogitarier his potest mage subiugum.
Ast ego ibi, quia volebam et ipse pascere
Perinde atque ille, et interim tamen inde vi
Summa detrudebar, mox ingentissimam
Mecum gregis abduxi multitudinem,
Fortissimos nimirum quosque et arietes
Et hircos et haedos, imo et sodalium
Collegarumque vim mihi iunxi maxumam.
Sic istam nempe iniuriam sum ultus probe,
Etsi meo quoque non minimo dispendio.
Post haec vero hostis idem noster, quum sibi
Oues retinuisset adhuc centum, sic satis
Dicto audientes, nonaginta quidem novem
In montibus reliquit pascendas suis
Perpetuo deliciis: at hanc centesimam
In valle voluptatis permaximae educari
Interea voluit, dum montanis pascuis
Fieret convenientior, et donec foetibus
[Note: Sc.] Progignendis gregem a me sublatum aequaret
Rursum. Isthuc autem (ut ingenue fatear) male
Imo vero vel pessime me habebat: in-
Videbamque haud parum fortunam oviculae
Tam omnino pinguem. Sed cum primis id meum
[Note: Sc.] Torsit animum subinde, quod ea una et nostrum, et gregis
Nostri universi, et collegarum denique
Locum occupare pristinum amoenissimumque
Deberet iugiter. Hanc ergo potissimum
Ob causam tantum adhibui diligentiae,
Tamque omnem movi lapidem cantionibus
Meis dulcissimis, ut eandem illam a suo ab-
Alienarem pastore, nostroque pecori
Adiungerem. Quum igitur hic iam successerint
Pro voto omnia, iure hercule
Sic laetor, sic tripudio [(transcriber); sic: trpuidio] , sic gaudeo.
Aiunt volgo, et vere quidem: solacium
Esse miseris calamitosisque socios
Si poenarum habeant. Est et mihi igitur profecto
Ingens solacium, quod quum omnino locis
In aridis et commorari et pascere
(Velim nolim) cogar, multos tamen habeam
Adiunctos mihi socios, numerosum item adiunctum gregem,
Et prae omnibus hanc praesertim oviculam. Sed hîc
Quid audio susurrii [Reg: susurri] ? quid colloqui?
[Note: Sca.] Dii manes, hostis administri adsunt. Mirum,
Quid id portendat, quorsumve illi nunc iter
[Note: Quin.] Arripuerint. Fortasse sunt ovis
Quaerendae amandati gratia. Equidem nihil
Credidero citius, atque hanc, non potissimam
[Note: Cat.] Modo, sed et unicam esse profectionis
Ipsorum causam. Ast utcumque habeat, non adibo
Hinc vel latum digitulum, donec resciam
Tandem omnia. Veluti orci galea hoc me loco
Abdam, ut quid instituerint, penitus assequar.
Haud namque isthaec mihi negligenda occasio est.
HEîc demum postulat et tempus et locus,
Ut quid per me herus noster vobis imperet,
Dilucide explicem. Th. Dic frater. nil erit
Auditu nobis gratius. Ho. Id, quicquid est,
[Note: Sca.] Expone Olympi. auditores enim enim iuxta ac
[Note: Se.] Factores hic habe bis impigros. Th. Quam gnaviter
Herilia exsequemur imperata: tu modo,
Quid herus nos facere velit, exponito.
Ol. Adeste igitur purgatis omnes auribus.
Herus noster quum oves possederit hactenus
[Note: Quin.] Centum, ut scitis, aberrasse comperit
Centesimam, tenerrimam nempe omnium.
Id vero iacturae usque adeo anxium illum habet,
Tantoque discruciat opere, ut nihil supra.
Th. Quid? Unius iactura ovis? Ol. Sic. Unius
Th. Mirum profecto, quum saluas habeat adhuc
[Note: Se.] Reliquas nonaginta novem. Ol. Huius oviculae
Dispendium [(transcriber); sic: Dispendinm] non sollicitat herum minus?
Quam si vel reliquas omnes perdidisset. Th. Hocne
Credibile est? Ol. Quid ni vero? nam carissima
Illi fuit Th. Quur ergo aberravit ea? quur
Se tantopere amantem reliquit? Ol. Nesciit
Misella, quantis frueretur bonis, amorem
Illum summum erga se heri ignoravit. alioqui
Enim aberrasset nonquam, crede. Th. Ignoravit? At
Qui ignorat, ignorabitur. Ol. Tu rigidus es
Perpetuo plus satis. Non quid merita siet
Ouicula, respicit herus iam: sed Potius hoc,
Ut ab errore revocetur, ut e faucibus
Rapacis extrahatur Olophoei. Th. Si ita
Omnino stat sententia, cedam herilibus
Votis. Dic ergo, quid is per nos fieri velit?
[Note: Se.] Ol. Hoc unum nempe, ut perditam quaeratis sedulo.
Th. Quid si se absconderit? Ol. Haud vos desistere
Decebit coeptis, donec videritis eam.
[Note: Sep.] Ho. Sed heus Olympi. Quid, si nolit illa reducier?
[Note: Sca.] Ol. Haud a vobis exigitur, ô bone, ut inventam
Reducatis simul, uti profecto nec
Vestrarum isthuc est virium. hunc enim laborem
Uni sibi reservatum volt herus. At
[Note: Hyp.] Hoc demum vestri muneris erit, ut hactenus
Quaeratis ovem, quo (visis auditisque vobis)
Et perperam se egisse persentiscat, et
Herilia rursum ex aniMo sitiat pascua.
HO. Quomodo vero id queamus nos efficere? Th. Certe
Eodem et ego in luto haereo, non enim assequi
Possum, quorsum velit paradoxo isthoc. Th. At ipse
Equidem contra probe intelligere rem mihi
Videor. Ubi ovis conspexerit nos, ibi suae
Demum reminiscetur miseriae, quam modo
Scilicet hauddum prae stoliditate sentit. Ast
Hac cognita, vicem deflebit mox suam
Dubio procul, voluptatisque pristinae
Miro rursus desiderio tenebitur.
Ad haec vero, videns tantam hero de se adhuc
Curam esse, ut nos se quaesitum ablegaverit:
Non pristina solum concupiscet pascua,
Sed ad herum toto feretur pectore.
[Note: Sep.] Ol. Ipsum certe ostii attigisti limen Thespi, ita
Res nempe habet. Th. Nunc demum et ipse sentio
Olympi, quorsumnam tetenderis. Ingeret
Nimirum nostri conspectus ovi, pristinae
Felicitatis fortunaeque memoriam.
Haec vero et admonebit eam suae simul
Miseriae. Porro revocata hac ipsa ad animum, et
Calamitatis afficietur taedio, et
Ab eo desiderabit liberarier.
Ol. Rem nunc probe tenes. ibi persistito.
Ho. Belle explicata iam omnia sunt. Ol. Quod restat ergo
Avibus iam nunc bonis pergite, vestigiisque
Illam quaerite prorsus omnibus. Th. Curabitur.
Ol. Nil inquam intentatum relinquite, nutibus,
Verbis, clamoribus, et cantionibus
Etiam, quo vos misella et videat et audiat.
Ho. Pari iugo rem conficiemus. Ol. Ceterum haud
Alibi quaeretis eam, quam apud Olophoei gregem.
Th. Id facile conicere est Sed abimus nos: Vale
Tu interea. Ol. Et vos valete omnes feliciter.
Iam recta intro revertar, ut hero nuntiem,
Me confecisse iniuncta, et sedulo et fide
Pari.
QUid tibi videtur Ageroche? An queat
Ullus suo esse fidelior hero, atque nos
Nostro sumus? Ag. Non credo equidem collega mi,
Fideliores posse offendier uspiam.
Nam quomodo quaeso illustrius nostram fidem
Declarare erga herum potuissemus, quam ovis
Illius captione tam astuta? Tr. Probe
Sentis mecastor. Maximo cumulavimus
[Note: Oct.] Uterque herum beneficio: tu sane suggerendo ovi
Credulitatem temerariam: ego vero sui
Amore illam titillando suavissime.
Sed ecce, ibi delitescit herus noster. id
Quid alat monstri, miror. Ag. Dii, quid iam conspicor?
Quemuis equidem potius; atque ipsum hîc quaesiissem.
At surgit tandem, visis nobis. Tr. Quin viam
Etiam ad vos recta affectat. Ol. Vosne reperio hîc
Famuli? Tr. Nos ipsos here: at miramur, quod et
Te hîc nos vicissim reperiamus. Ag. Quid tibi hoc
Quaeso rei loco est? Ol. Dicam fidissimi.
Vos namque nihil prorsus celare volo, neque
Debeo certe. Egressus eram paululum, mihi
Subinde gratulans, quod hostis ovem meis
Nunc cassibus involuerim pro voto. Ibi
Vero mox forte fortuna tres quatuorve
Ex administris illius, quasi itiner
[Note: Sc.] Ingressuros, prodire vidi. Quum itaque in trivio ego
Essem, ecquid ea vellet sibi profectio:
Ac interim tamen suspicio quaepiam
De ove reducenda pulsaret animum: abdidi
Heîc clanculum memet, si forte ex mutuo
Eorum colloquio quid certi haurire possem.
Tr. O callide factum Sed quidnam contigit
Tandem? Ag. Isthuc pol et ego here audire gestio.
Ol. Numero dicam. Haud mea fefellit suspicio me.
Uti enim ex Ephori praesertim hausi sermonibus,
Ea sola de causa amandabantur, ut
Ouem, si non reducerent, saltem tamen
Ubique locorum diligenter quaererent.
Tr. Quid tu vero ibi? Ol. Adeo edepol id me male
Habet, ut. Tr. Nihil te huiusmodi angat here: non
Enim nisi laterem lavabunt illi. Ag. Ita
Profecto: nihil agent. Bono igitur es animo,
Missasque face curas istas. Ol. Quid agit ovis
Ergo? ubive versatur? Tr. Densis in vepribus,
Unde nec a se ipsa, neque ab alio extricarier
Potest. Ag. Sic nos illam assuefecimus, ita
Nostris illam et nutibus et cantionibus
Demulsimus subinde, ut tua quantumlibet
Inaquosa noxiaque pascua, vel omnibus
Sui pactoris pristini tum pascuis
Tum deliciis praeponere non dubitet. Ol. Bene
Habet. Laudo vos iure. Quaeritent ii
[Note: Se.] Ergo, et ubi et quandiu volent, manum non verterim.
Quin si vi etiam omni agant, nil moror. sum enim
Ego vel solus robustior ipsis omnibus.
Praesentient qui vir siem, quo cum sibi
Siet negotium. Tr. Non conferre manus
Tecum audebunt, sat scio. Ag. Certe hoc si fecerint,
Nihil illis fuerit stultius. Adversus caminum
Hiscent plane. Ol. Recte sentitis. Ast satis
De his nunc. Monet opportunitas, ac temporis
Ratio, ut gregem revisamus nostrum, sed in-
Primis quidem nactam illam praedam, ne quid huic
Mali ominis aut violentiae accidat. Tr. Id profecto
Haud fuerit inconsultum. nam etsi haedi arietesque
Ipsi maiori praediti sint robore,
Quam ut ipsis quis facile violentiam inferat:
Ouiculae tamen huic quando praesertim ea
Quaeritur adeo anxie, est metuendum nonnihil
Ab exploratoribus. Ag. Omnem sane rudentem
Ii movebunt, quo captam rursum extricent
Pro voto. Ol. Ita est, Perinde omnem rumpamus moram,
Ut praevortamus subdolos. Tr. Haud in mora
Tibi erimus here, neque heîc, neque alibi. Ab. Tu tuos
Praecede tantum, ubi voles. Ol. Praecedimus
En: vos recta sequimini. Ag. Curabitur.
Spectatores accipite iam,
Quid et actus hic deliniet,
Quid deliteat mysterii
Sub corticis velamine.
Olophoeus ille pestilens,
Quo auctore disperiit ovis,
Ipsum diabolum exprimit,
Lapsus humani fomitem.
Quod sic autem tripudiat
Ob depraedatam oviculam:
Sathanae significat gaudium,
Ob lapsum hominis miserrimum.
Est is plane contrarius
Dei placitis in omnibus:
Quos ergo hic saluos esse volt,
Cupit ille aeternum perditos.
Tam pessime nempe illum habet,
Hominem in hoc esse conditum,
Ut perfruatur sedibus,
Unde ipse deiectus siet.
Merito igitur sapiens ait,.
Sola invidia diaboli
Mortem mundo dominarier,
Suoque premere omnes iugo.
Trachypites vero et Agerochus
Duo instrumenta praeferunt,
Per quae genus mortalium
In mala tam praeceps irruit.
Credulitas nempe nimia,
Superbiaeque vitium,
In tatam omnino miseriam
Hominum protraxerunt genus.
Dum enim Haeva nimis cito credidit
Verbis hydrae mendacibus,
Interdictae fructum arboris
Est ausa concupiscere.
Dumque Deis immortalibus
Voluit temere similarier,
Et se ipsam, et Adam, omnesque nos
Pomi morsu male perdidit.
EHeu, quam me in dies magis magisque ovis
Huius meae iactura sollicitat, quam ego
Eius miseror calamitatem maxumam?
Quo saepius equidem ipsius oboritur mihi
Recordatio, eo fit dolor vehementior,
Hoc maiori usque afficior maestitudine.
Iam amandavi quidem meos, ut quaeritent
Perditam: at omnia prorsus frustranea sunt scio:
Nisi ipsemet tandem accinxero me itineri.
Cernent quidem illam, et cernentur vicissim ab illa:
[Note: Sc.] Ast ferre opem miserae nequibunt, ut quae alte nimis,
Fixissimeque inhaereat proh sentibus.
Quin (visis emissariis nostris) eo
Quidem adducetur demum illa, ut et agnoscat in
Magnis se versari misere periculis,
Et pastoris sui cupiat foverier
Rursus sinu: verum haudquaquam proficiet ultra,
Aeque nostri captiva manebit aemuli.
Arbitrio namque iam plane servo utitur:
Etiamsi maxime velit, haud potest tamen
Sese extricare malis. Sic nempe quum esset in
Honore, non intellexit: quum praedita
Esset prae iumentis reliquis sapientia, hac
Postposita, ad stultitiam deflexit turpiter.
Quid multis? ab equis plane, ut in proverbio est,
Ad asinos descendit. Stultitiae igitur suae
Iam nunc vicissim perfruitur male praemiis.
Quod temere intrivit, id exedendum quoque sibi est.
Sed quos adventantes illic video? Profecto,
Oculi nisi caecutiunt prorsum mihi, ex
[Note: Sca.] Cognatorum vicinorumque nostrorum
[Note: Sep.] Grege sunt. Veniunt fors consolandi nostri gratia.
Utcumque vero sit, gratissimus mihi
Illorum est adventus, videoque hauddum exuisse
Eos amicitiae germanae foedera.
HAud equidem aliud ex nostro hoc conventu (viri
[Note: Sca.] Fratres) colligere possum, quam Deum quendam, aut
Casum certe longe Deo feliciorem
[Note: Sep.] Hîc coniunxisse nos, praesertim nunc. neque
Enim potuissemus alioqui sic negotii
Eiusdem convenire gratia. El. Optime
Mecastor colligis Nomi. haud dubium etenim
Esse potest, quin Divini plane numinis
Contracti afflatu simus. Al. Certe utcumque, sit,
Ne ipse quidem Mercurius caduceo suo
Cogere nos melius in unum potuisset. Ir. Atqui
Huc facit et illud item, quod in ipso venimus
Tempore. No. Tempore? Quî sic quaeso? El. Istuc hercule
Et ego ex te Irenopoee discere cupiam
Ir. Quid non procul abest, quem solatum venimus.
No. Phylacterne? Ir. Ipsissimus. El. Ubi is est? dic obsecro.
Ir. Ellum. Nondum vobis conspicitur? No. Maxume.
Nunc cognatum video. El. Certê ipsus est. Al. Dii
Vero, quam voltu vicinus noster est
Tristi? Haud vidi profecto tristior em eum
Unquam. Ir. Non apparet pol secus, ac si sinapi
Perpetuo victitet. No. Sic nempe oviculae
Illius perditae dolet lapsum. El. Suo
Pro more facit. No. Condoleo quidem ei impense, ita
Me Deus amet, quod tanta maestitudine
Tenetur: at ovis certe lapsus non perinde
Animum afficit meum. El. Quid ita Nomi? No. Quia
Sua ipsius culpa periit. Proteruia
Nimirum, saturitatis comes, in id mali
Perpulit illam. El. Esto sane ita. Interim tamen
Vere boni pastoris est, salvum suum
Velle gregem, erransque pecus requirere. No. Fateor.
Sed adest Phylacter: linguis faveamus. El. Placet.
Ph. Ad nosne cognati vicinique huc pedem
Tulistis? Saluete omnes plurimum. No. Ad te unum
[Note: Sc.] Cognate. Salue vel plus millies. El. Saluere te
Et nos omnes iubemus, ô animae meae
Dimidium. Tu solus nostri es potissima
Adventus causa. te propter convenimus
Huc. Al. Certe mi vicine, maestitudo nos
Tua huc protraxit. Ir. Ita hercle habet vicine mi. haud
Potuimus temperare nobis, quin dolentem
Inviseremus, consolaremurque te.
Ph. Facitis, quod cognatos ac vicinos decet:
Gratissimusque mihi adventus vester est.
Amicus enim certus re in incerta solet
Vere deprendier No. Rumore ad nos fide
Digno perlatum est, cognate, sed utinam falso,
Unam tuarum abesse ovium: ob huiusque te
Premi nimiopere, dolereque absentiam.
Ph. Haud vos equidem fefellit is rumor. ita enim
Revera habet, ut audistis. Liquit pascua
Tenerrima omnium, proh dolor. No. Itan igitur
Ouiculae unius, tantilli scilicet
Dispendii, te contristat iactura? Ph. Plane
Unius: nec minus certe, quam si mihi
Vel omnes una periissent. El. Laudo hercule
Tristitiam hanc, quantumlibet alioqui mihi tuus
Doleat dolor. No. Quid decrevisti ergo interim?
Ph. Et quaerere et reducere perditam animus est.
Ibo per extentum funem, clavamque ipsi extorquebo Herculi,
[Note: Oct.] Velit nolit. El. Hoc in instituto gnaviter
Perge, ita profecto rem te dignam feceris
Cognate mi. No. Atqui me si audire voles, sines
Perire perditam, quum praesertim sua
Ipsius aberrarit culpa. Ph. Culpa quidem
Sua periit illa, fateor: sed [(transcriber); sic: sdd] aemuli
Certe nostri, olophoei nimirum, impulsu. No. at hunc
Non audivisse debebat. El. Sed fallier
A callidissimo. facillimum est. Ph. Profecto
Haud difficulter imponit vaferrimus
Simplici, adeoque stolido. Facile itaque et ovem,
Stultissimum scilicet animal, astutia
Sua serpentina eum in errorem inducere
Pellicereque Olophoeus potuit: praesertim ovem hanc,
[Note: Cat.] Ut quae tenerior fuerit, fragiliorque
Semper reliquis. El. Fragilitas sane excusat heîc
Misellam nonnihil. Miserere igitur precor
Erraticae, reduc ad caulas perditam.
Ut ictus piscator sapiet post hac, agetque
Reducta cautius. Ph. Quid multis? Sentiet
Pastori se suo curae esse. No. Ast quomodo
Reduces perditam? Per famulosne, an vero
Per temet ipsum? Ph. Amandavi quidem aliquot ex
Nostris, ut ubi ea sit explorarent sedulo:
Verum ut reducant perditam,, neque ipse
Exegi ab illis, neque eorundem id virium est.
No. Igitur per te ipsum (ut audio) eas subiturus es
Partes. Ph. Per me ipsum prorsus. nam me praeter est
Nullus in orbe universo, istuc qui possiet.
No. Quid ita quaeso te? Ph. Qui gigantem aliquem velit
Et aggredi et superare robustissimum,
Is certe longe illo siet robustior
Oportet. No. Nil verius. Ph. At nemo fortior
Olophoeo est, me solo excepto. Ipsemet igitur
Armatum invadam, vinculis alligabo, ad haec
Suis privabo armis, meamque denique
Eius de manibus eruam vi maxima
Oviculam. El. O vocem consolatissimam.
Hic murus aheneus esto tibi. Ph. Fiet. Stabo
Verbis quam constantissime. Al. Sic perge sis,
Vicine mi. istuc pastorem decet fidelem
Atque bonum. Ir. Etsi medius fidius aegerrime
Fero, te ullis ovis huius ergo involuier
Discriminibus: tamen quum non aliter queat
Servari ea, quam si tute reducendi provinciam
Tuis imponas humeris, haud equidem volo
Decreto tam pio factoque obsistere,
Nolo inquam ovi tantam invidere pacem. Age
Igitur, esto eius restitutor, liberator,
Servator, pacificator. No. Video omnes ovi
Favere, tuumque in primis laudare institutum:
Nec volo igitur, nec certe possum obnitier
Diutius animi tui sententiae,
Adeo praesertim obfirmatae. El. Collaudo te
Nunc frater. nonquam verba audivi gratiora,
Atque haec tua sunt. No. Quid aliud possum? Postulat
Enim iustitia, stare promissis suis
Unum quemlibet, haud deesse etiam inopibus. Ph. Scio
Satis superque, quorsum tu tetenderis
Nomi hactenus: nempe ut doceres, esse ovem
Tanto beneficio indignam, nihil huius unquam
Commeruisse. At non merita hîc expendenda sunt
Modo, sed amor pastorius, bonitas maxima,
Gratia denique gratuita. No. Perplacet equidem
Consilium. Macte ergo virtute pergito,
Quo tua te mens vocat. El. Ah, obdura fortiter
Cognate, nec avocarier te unquam sinas.
Ph. Confide Eleemon: partibus haud deero meis.
Ceterum ibi quippiam mihi incidit obiter,
Quod et statim et solus agam. Vos itaque valete
Interea omnes. No. Et tu vale cognate mi
Ad Nestoreos seliciter annos. El. Vale
Aeternum cognate. Al. Imprecor tibi reditum
Laetissimum, vicine observandissime.
Ir. Et ego tibi Phylacter opto pacem, et omne
Ad haec bonum, Ph. Valete. Omnia tandem meo
Pro voto succedent perquam feliciter,
Utcumque aliâs principium paulo tristius
Futurum sit. Iam praesagit animus mihi
Meus, breuî redituros emissarios
Illos nostros. Atque en: a longe illos videre
Adventantes mihi videor. Profecto sunt
Ipsissimi. Mirum vero, quid nuntii
Allaturi de ove sient. Ast hîc eos
Tantisper donec adsint, praestolabor. ---
---- Infaustissimum iam pol adferimus nuntium
Hero: et tale quidem, quod nonquam sperassem ita
Futurum. Ho. Haud credidissem certe tempore
Ullo, etiam si quis id mihi deierasset, in
Miseria tam incurabili versarier
Ouiculam, atque nunc hisce oculis vidi, et ipsa
Expertus sum re, proh dolor. Th. Videmus ergo,
Haud immer ito herum deflesse miseram illius
Vicem: nec mentitum esse Olympium, quum is ad
Nos diceret, quaeri quidem a nobis eam
Posse ac viderier, at reduci neutiquam
Posse. Thesm. Experti re ipsa sumus, omnia esse quam
Verissima, nobis quae praedicta audivimus.
Ast hem. Ho. Quid est thesmophore? quid quaeso vides?
Thesm. Herum video. Th. Quid? Herum? Ecastor herus est.
Nunc ipsum conspicor. Thesm. Dat sese nobis obvium.
Ho. Nostrum fortasse reditum exspectat unice.
Th. Dubio procul. Thesm. Ah nondum (ut conspicor)
Dolorem pristinum remisit. tristis est
Perinde ut antea. Ho. Quid ille remitteret?
Non tantus esse potest parentum in liberos.
Amor, quanta huius est dilectio erga ovem
Hanc. Th. Declarat nimirum, quomodo siet
Affectus in gregem suum verus pastor.
[Note: Sca.] Verum ipsus adest. Ph. Adestis administri? Itan'
Vacui omnino redistis. Thesm. Adsumus here, sed
Re (proh dolor) prorsus infecta. Ho. Saluere te
Iubemus here plurimum. Ph. Ah, quid salueam?
Haud saluere queo, donec et ovis salua sit.
Th. Per nos profecto non stetit, quo minus ea
[Note: Sca.] Sit salua: nec iussisti tu quidem, ut illam nos
Reduceremus. Ph. Scio. nam illam reducere,
Non virium fuit vestrarum. Th. Sedulo
Ouem quaesivimus, et magno quidem labore:
At ubi inuênimus eam tandem, atque vidimus,
Aegerrime tamen ipsa nos agnovit et
Vidit. Ph. Quî sic? Th. Quia tam densis fuit obsita
[Note: Sca.] Undique sentibus, ut vix dum prospectus quoquam
Patêret. Thesmophorus ingentibus loca
Omnia replevit clamoribus, ac Claudiana
[Note: Quin.] Hercle tantum non tonitrua edidit:
Hosioter autem cantionibus usus est
Tam amoenis omnino, ut vel flectere Cerberum
Illum tricipitem potuissent. Ceterum ego (ne in
[Note: Hyp.] Me quid desideraretur) complosione
Manuum admodum suavi ac ceu poppysmate
Allicere ovem, excitareque subinde studui:
Quin et aliquando nostra pabula pascuae,
Ac panes etiam ostentavi illi gnaviter,
Sed omnia (prô dolor frustranea fuêre.
Ph. Omnino frustranea? Th. Certe. Ph. Nihil igitur
Commoverunt clamores illam? Th. Eatenus
Dumtaxat, ut horrescere videretur ad
Eos. Ph. Quid vero cantiones? Th. Auribus
Quidem paulum arrectis has audiebat, at
Demisit mox utramque. Ph. Quid autem pabuli,
Panumque effecit ostensio? Th. Parum edepol.
Namque affici quidem his visa est, sed ad breve
Profecto tempus. In summa: Tam squalida,
[Note: Hyp.] Tamque misere confecta fame ibi iacuit, ut
Caput vixdum levare posset vel parumper.
Ph. O miseram servitutem, ô immanissimam
Immanis Olophoei tyrannidem. Itan' ovis
Mea tractatur? Ast ubi infaustum fuit
Caput interim? Th. Ille quidem a nobis est nuspiam
Aperte visus: at famuli interea undique
Circumcursabant, accessum videlicet
Nobis minis prohibentes plurimis. Ho. Sed huc
[Note: Hyp.] Et illud accedit, quod quatuor canes
Horribilissimi ovem continue velut obsidebant,
Ne aut illa emergeret, aut cui daretur ad
Ipsam aditus. Ph. Ah, probe hos molossos novi ego.
Immaniores sunt ipso etiam Cerbero
Tricipiti, ac veluti Nauphractum tuentur. At
Non haec diu sic impune grassabitur
Tyrannis. Ego ipse requiram ovem breuî meam.
Excutiam illis praedam hanc, et id magno quidem
Suo malo. Imo vel de ipso Olophoei revellam
Eam potenter pulmone. Videbit is, et id
Aegerrime quidem, pastorem oviculae
Vivere adhuc pristinum, non hunc plane suum
[Note: Cat.] Reliquisse gregem. Ceterum iam tempus est,
Ut hinc domum abeamus recta, quo et ipse
Itineri me proposito accingam, et vos pedes
Interea lassos reficiatis commode.
Thesm. Quando voles here: haud nos nectemus tibi moram.
Ho. Certe in nobis nil prorsus morae erit. animus
Enim iamdudum est in paropside. Th. Et mei
Sane sunt oppido lassi pedes. Ph. Ego
Refocillabo vos. tantum sequimini
Me. Th. Sequimur here, et id lubentes admodum.
Spectatores doctissimi,
Ne pigeat vos audire nunc,
Quid actus iste tertius
Proponat nobis mystice.
Hoc tantum expendemus mode,
Ecquid per emissarios,
Quos pastor ablegaverat,
Vere debeat intelligi.
Thesmophorus, primus in ordine,
Ipsam Dei legem refert,
In monte latam Synai
Per angelum divinitus.
Hosioter vero proximus,
Sacerdotium adumbrat vetus:
Ideoque et idem denotat
Sacrificia legalia.
At Thespys ille tertius
Vates repraesentat pios,
Qui sancti afflatu pneumatis,
Verbum loquuti sunt Dei.
Quum genus ergo mortalium
Periisset auctore Satana,
Hisce tribus Dominus usus est
Ad inquirendum perditos.
Legem praemisit primitus.
Ut homines inde discerent
Et peccata agnoscere sua,
Et summam flere miseriam.
Mox instituit et victimas,
Voluitque sibi has offerrier:
Quo monerentur scilicet,
Opus esse reconciliatione.
Hinc vero vates quoque dedit,
Qui consternatis mentibus
Annuntiarent gratiam,
Pastorisque adventum sui.
SUnt salva adhuc omnia, laus inferis, mea in
Manu captiva adhuc ovis versatur. haud-
[Note: Sc.] Dum excussa mihi praeda est isthaec. Tentarunt id
Quidem emissarii illi pessimi quibus
Hoc in negotio Phylacter usus est:
At frustra tentarunt, et maximo fere
Suo dispendio. Certe si propius ei
Sese adiunxissent vel latum unguem, ne quidem
Unus molossorum evasisset rabiem. Et id
Ipsi quoque hosti nostro (sat scio) maxumum
Metum incutiet, simulatque audiverit. Dolet
Autem vehementer mihi, hoc ingenue fateor, illos
Quod et audierit et viderit ovis. nam quum ea a
Primo statim die semper lascivior
Fuerit, videtur nunc contra proterviam
Illam suam remisisse aliquantulum. At ego
Nodo huic alium mihi quaeram oportet cuneum.
Efficiam siquidem, ut posthac nil neque audiat
Neque videat. Et si quis voluerit adire eam
Nobis nolentibus, sane is tractabitur
A nostris hoc pacto, sic impugnabitur,
Ut mallet accessisse nonquam se. Sed hoc
Quid monstri alit? Papae, quid iam nunc conspicor?
Prodit et ipse Phylacter, adeoque velut iter
Aliquod ingressurus prodit. Mirum profecto,
Hoc quid velit sibi, quove is affectet viam.
Num is ipsemet ovem sit requisiturus? Ah,
Istuc impense vereor. Ceterum quid hîc
[Note: Sca.] Cunctor diutius? In tenebris certe saltem
Oportet, ne me ville. Vix enim
Verbis queam consequier, quantopere horream
Ad eius conspectum: adeo scilicet, ut vel ipsam
Atram videre mortem malim millies,
Quam ipsius voltum vel semel intuerier.
ADiter hoc longinquum, non meritum oviculae
Meae (ut quod vel nullum, vel certe pessimum est)
Me adducit, aut impellit: sed summa mea in illam
Dilectio, summa bonitas, summa benignitas,
Sola denique gratuita gratia. Sentiet
Igitur Olophoeus, sentiet inquam aemulus
Ille meus, ovem hanc (quamlibet alioqui et unicam
Et fragilem) curae mihi adhuc esse, haud me illius
Esse omnino oblitum, haud me deseruisse eam.
Est is quidem ingenti donatus robore, est
Armis etiam communitus validissimis:
Ast magno experietur regnis sui malo,
Et nobis esse vires, et nos robore
(Eoque; prorsus invincibili) prae omnibus
Esse instructos. Non rediero equidem huc, donec ille
A me plane frangatur, donec sentiat
Subitam tyrannidis suae impotentiam,
Donec ovem reddat vel magno cum foenore.
At vos iam nunc fidissimi ad reliquum gregem,
Ad nonaginta inquam novem nostras oves
Redite actutum: easque diligentia
Summa et curate et pascite, dum revertar huc
Ego. O. Quantum in nobis est here, tuebimur
Nostras fideliter partes. Or. Pro viribus
Omnibus iniunctam urgebimus curationem
Here. Ph. Haud diffido equidem. Quod reliquum est ergo, vos
Iubeo valere longum interea: nos breuî
Aestu secundo redierimus. Ol. Utinam. Ph. Breuî
Inquam me reducem pro voto videbitis.
Or. Id faxit summus omnium parens Deus.
Ol. Nunc demum vere apparet, quantus siet amor
Veri pastoris in gregem suum, quam is usque
Agat ovium suarum curam. Si herus ob
Ouiculam unicam tantum laboris ac
[Note: Sca.] Discriminis sumit sibi: quid faceret idem,
Si omnes aeque periclitarentur? Or. Nihil
Profecto vel omnibus impendere plus posset, atque
Huic impendit uni. nam quodnam obsecro
Beneficium effingi potest illustrius,
Maiusque, quam quo animam homo propriam ponit,
Adducit in periculum,
Non dico pro hominibus, sed plane pro ovibus? imo ac
Haud pro ovibus multis, sed pro unica etiam ovicula.
Ol. Quid multis? Summo amore complectitur ovem:
Nec caritatis posset indicia dare
Maiora, quam nunc exhibet. Ast de his hactenus.
Iam quod restat, commissum invisamus gregem.
Or. Pulchre mones, Eamus ergo, ac munere
Nobis iniuncto perfungamur impigre.
PRoh superûm fidem. Itan Phylacter ipsemet
Arripuit iter? Itan' per se ipsum quaerere
Ouem ac reducere statuit? Nescio equidem,
Quid nunc potissimum capiam consilii ego,
Quibusue resistere illi possim machinis.
Aperte conserere cum illo manus, neque
Profecto ausim, neque quid attulerit commodi.
At permittere prorsum, ut impune ovem auserat,
Ut praedam sic nostris excutiat faucibus,
Pudet me ecastor, ignominiamque nostro
Inuret nomini perpetuam. Utcumque vero
Alea tandem cadat, certe impugnandus est
Hostis, resistendum summis pro viribus
Illi erit. Ast hîc per sonis utar oportet in-
Terpositis, ne dolus suboleat illi. ii
[Note: Sca.] Nimirum erunt Sciagraphus et Anthâdes. Quin
Et ipse (si ita fors, postulet necessitas)
[Note: Sc.] Propugnatoribus meis et adero et praeero.
Sed quid moror? Certe in mora est periculum.
Quam primum igitur venienti occurram inimico. Eo
Magis autem soluam hinc, quod hostis insuper
Nostri famulus accelerare videtur. Th. O
Olophoee Olophoee, quibus tu herum molestiis
Curisque involuisti? Ol. Quid hoc sibi volt? Mei
Meminit, meque affatur. Certe nunc tempus est
Vel maxime, ut me clanculum subducam. Th. Itan'
Tu et pristinum et germanum herum tuum dolore
Ac tristitia afficere debebas? Siccine
Ouem omnium tenerrimam, eique unice
Dilectam, te abducere per devia decuit?
An non tibi erat satis, quod ipse turpiter
DEsciveras ab illo, quin aliis quoque
Desciscendi auctor eras: nisi et hanc oviculam,
Sui nimirum delicias pastoris, in
Tantam simul calamitatem immergeres?
O ingratitudinem longe ingratissimam,
O plus quam belluinam truculentiam.
Verum quid his iuvat indulgere questibus?
Omnino surdo narratur fabula. Nihil
Nisi nostro obstrepere semper hero didicit.
Iam gratulor quidem ovi ex animo redemptionem
Illam futuram: at compatior hero interim,
Quod tot tantasque eum subire oporteat
Molestias, aerumnas, cruciatus, prius quam
Reducere perditam pro voto detur. Hinc
Videlicet undiquaque dilacerabitur
Sentibus ac tribulis ad usque sanguinem:
Illinc molossorum impetetur dentibus:
At ante ac retro sicariorum gladiis
[Note: Sep.] Exponetur miserrime. Sed tantus oboritur
His commemorandis mihi dolor, ut temperare
A lacrimis haud diutius queam. Tacebo
Igitur nunc donec fuerit tempestivius
De singulis his ad longum disserere. Hoc autem
[Note: Sep.] Unum exopto pol unice, ut revertatur breuî
Herus. nam absente illo, ipsa etiam vita mihi mors
Est: contra vero praesente, nihil me gravat,
Suntque omnia mihi aeque quam laetissima.
Agite spectatores pii,
Audite quaeso attentius,
Quid et actus quartus adferat,
Quid contineat mysterii,
Quod tres illi emissarii
Ouem haud potuêre reducere,
Ideoque Phylacter ipsemet
Eam subiit provinciam:
Rerum signat legalium,
Summam nempe impotentiam:
Christique adventus incliti
Necessitatem maxumam.
Potuit quidem damnare lex,
Hominumque scelera pandere:
Ast adiuvare quempiam
Nullo sane potuit modo.
Sic et legales victimae
Sordes quidem expiabant corporis,
Verum nequibant interim
Animae flagitia tollere.
Sic et vates fatidici
Viri quidem erant sanctissimi:
Tamen potuêre neminem
Donare sanctimonia.
Quum igitur nec lex, neque victimae,
Neque prophetarum contio,
Salutis in negotio
Possent servare, quempiam:
Venit Phylacter ipsemet,
Dei nimirum filius,
Tresque et triginta annos ovem
Quaesivit in terra anxie.
Et sic quidem mortalium
Quaesivit undique genus,
Ut et tandem reduxerit
Suo redemptum sanguine.
Nam confregit tyrannidem
Peccati, mortis, Sathanae:
Captosque fecit liberos,
Vitaeque invexit perpeti.
Quare tanta beneficia
Omnes agnoscamus simul:
Servatorique debitas
Agamus semper gratias.
QUid audio frater? Itan Phylacter ipse sese
[Note: Sca.] Itineri commisit? El. Iamdudum sane. Quod
Veri pastoris est, facit. No. O dignationem
Inaestimabilem, ô misericordiam
Immensam. ô humilitatem submississimam.
Nunc demum cernere est, quam diligat intime
Gregem suum, qui pro una etiam ove tam asperam
Laboriosamque viam non detrectat in-
Gredi. El. Haud animus pastorius fallit, nec modum
Verus novit amor: imo ut mors, dilectio
Sincera fortis est. Idem nimirum et in
Pastore hoc nostro, ipso etiam sole clarius,
Relucet. N. Quid vero placet frater? El. Quid est,
Dic, quod animo collubitum sit tuo? No. Audies.
Animus est (si quidem tu te comitem dabis
Mihi) cognati invisere penates, ut sciam
Vel num redierit, vel certe quam sit breuî
Reversurus. El. Adeo hercle congredi eo libet,
[Note: Quin.] Ut et hac sola de causa exiverim
Iam. No. Recte factum. Atque en, et vicini simul
Huc sese conferre videntur. El. Nil certius.
Nam ullo sine divorticulo [Reg: deverticulo] ad nos commeant.
No. Percommodum profecto, ita enim una ibimus,
Ut et nuper. El. Certe. nam tum quoque Deus
Aliquis nos coniunxit. Al. Salvete ô optimi
Viri. Ir. Pax vobis fratres. No. Et vos perpetim
Salvete viri integerrimi. El. Salute vos
Impertimus vicissim amici. Quonam iter
Tenetis nunc? Al. Eôdem fors, quo vos. No. Eôdem?
Al. Omnino, si quidem Phylacteris animus
Vobis est petere aedes. El. Huc nempe tendimus
Nos unice. Ir. Audivimus, abiisse illum haud ita
Dudum suae ovis recuperandae gratia.
Anxie igitur eius expectamus reditum, eoque
Huc sciscitatum venimus, vel num redux
Siet, vel quam rediturus sit breuî. Al. Habetis hîc
Nostrae scopum unicum profectiunculae.
No. Profecto quasi vocati adestis. haec enim
Et nostri egressus causa fuit potissima.
El. Belle omnia habent. Quemadmodum nuperrime
Ad consolandum amicum simul accessimus,
Sic et nunc rursum accedere nos una datur.
[Note: Sc.] Atque utinam idem vel redierit, vel certe reveniat
Interea dum aderimus. Al. Id faxint superi. nihil
Enim mihi quidem in votis est mage, quam ut illum
[Note: Sc.] Inveniam reducem: adeo nimirum ipsius me anxium
Habet absentia, adeo ipsi timeo. N. Ast quid de ove
Futurum? Ir. Non revertetur, sat scio, nisi
Eandem et invenerit et liberaverit,
Quin secum etiam reducat. El. Sentis optime
Medius fidius. Vel summo se discrimini
Potius exponet, quam patiatur oviculam
Ab Olophoeo diutius retinerier.
Sed prodeunt en nostri pastoris ministri
Ac prostaterii. No. Bene Factum. ex his enim
Facile expiscabimur omnia. El. Haud dubie modo
Quid certi habeant. Ir. Quid ni habeant? El. Clarebit brevi,
Quicquid habent. nam celabunt nos plane nihil.
NOn dicier sane potest, quantopere me
Heri nostri absentia habeat sollicitum. Or. Idem
Et ego pol patior: at confido fore, ut breuî
Is redeat. Ol. O utinam spes illa certa sit.
Or. Praesagit mihi animus, citius rediturum eum,
Atque arbitremur. En vero. Ol. Quid conspicis
Obsecro te? Num herum Or. Non sed cognatos simul
Ac vicinos heri adventantes conspicor.
Ol. Ah, herum ipsum a te visum sperassem. Or. Es bono
Tantum animo, haud naque procul ille aberit. Ol. Unde vero
Id exploratum habes? Or. Rogas? Oculus mihi
Salit dexter. Ol. Si istuc quidem laeti ominis
Est, adducor et ego in spem eandem. Or. Ergon' tuus
Item salit? Ol. Non: sed, quod solet haberier
Certissimum victoriae ac boni ominis
Symbolon, hodie volantem vidi noctuam.
Or. Spes hercle non obscura hinc tibi affulsit. Ast
Adsunt cognati, vicinique. Ol. Adsunt profecto.
Or. Expiscemur igitur, quid et ipsis sit spei
Reliquum. Ol. Placet. No. Saluete oeconomi plurimum.
Ol. Saluete et vos itidem carissimi. Quid est
Causae obsecro, quod tam turmatim acceditis
Nunc? No. Ut ex vobis sciscitemur scilicet,
Num redierit cognatus noster. El. Haec quidem,
Dispensatores optimi, potissima est
Adventus nostri causa. Si quid ergo certi
Ac laetioris nuntii habetis, illud et
Nobis precamur impertite alacriter.
Nam miro omnes desiderio consanguinei
Reditum sitimus. OL. Nil dum certi accepimus
Fratres, nisi quod breuî speramus adfore illum.
OR. Ita sane praesagit nobis animus. AL. Nihil
Equidem (ut et Eleemon iamiam dixit) ex
Animo cupimus impensius, quam ut reducem eum
Videamus quam primum, sed et oviculam
Simul. Quare utinam ne frustra praesagiat
Vobis animus, rediturum illum propediem.
IR. Ouis profecto in primis ego desidero
Felicem recitum. nam vicinus ipse non
Adeo periclitabitur unquam, sat scio,
Quin incolumis reversurus sit. Ceterum
Quid de illa sollicitudo me maior habet, atque
De isto? Certo etenim novi certius, haud reversurum
Eum, nisi saluam reducat ovem, atque solidam
Perpetuamque illi pacem stabilierit. EL. Ita
Nimirum sentire aequum est. At utinam ocius
Maturet reditum, quem expectamus tam anxie.
Sic namque et ovem simul incolumem videbimus.
OL. En vero: ni cucurbitas lippio prorsum,
Ipsissimum video herum. OR. Quem? herum? OL. Scilicet
Hunc ipsum conspicor. NO. Ubinam dic obsecro?
EL. Ah, ubi vides illum? OL. Orientem versus, et ad
Dextram quidem mundi plagam oculos vertite.
Or. Video nunc. O lucem vere augustissimam,
Quae istum nobis solem reduxit. No. Edepol
Phylacter est Iam gaudia pristina redeunt,
Nunc laetor hercle plurimum. El. O festum diem,
Niveo dignum lapillo. Nunc vivere libet,
Iam omnis subito evanescit maeror. Ast ubi
Ouicula interim manet? Euax, conspicor
Et hanc tandem. No. Ubi ea igitur est, dic sodes? El. Gerit
Illam propriis impositam humeris No. O caritas
Inexhausta. ô pietas incomprehensibilis.
Propriis insuper humeris cam gestat? El. Ita pol
Decet summe misericordem. Al. Nunc spiritus
Reviviscit mihi meus denuo. Abite iam
Curae tristes, abite luctus tabifici.
Adest enim pastorum gloria, rediit
Vere bonus pastor, rediit fidissimus
Gregis custos. Ir. Nunc equidem gaudeo gaudium,
Iam summa prae laetitia subsilit mihi
In corpore corculum. Gaudete nunc oves
Universae. nam perditae pax reddita est.
Gaudete et pastores cuncti. seu in montibus,
Seu in vallibus gregem pascentes: quia iacet
Prostratus hostis vester, Olophoeus modo
Devictus est, vepres sunt truncatae, canes
Molossique interierunt iam nunc funditus.
Ol. Approperat herus. conemur igitur obviam
Illi extemplo. Or. Conemur maxime, nihil
Enim ipse quidem meditor iamdudum ardentius,
Atque vel erumpere eius in occursum. No. Neque
[Note: Sep.] Nos ecastor alio impotentius rapimur. Praecedite
Ergo vos: haud ulla in nobis erit mora.
[Note: Oct.] Ol. Curabitur. El. Pressim certe vestra legemus vestigia,
Idque adeo sacro alite ocius.
IO, quis me iam vivet fortunatior?
Cuinam unquam mortalium perinde res
Suae successêre ex sententia, atque nunc
Meae successerunt mihi? Sed, quosnam obvios
Habeo hîc? Meos ne? Certe hos ipsos. Gaudeo
Mehercule adesse eos pariter: ita etenim
Et ipsi nostrae participes laetitiae erunt.
Saluete omnes domestici, cognati, itemque
Et vicini mei longe carissimi.
Saluete inquam, solidaque vobis pax siet.
Ol. O salve et tu here aeternum. Salvum te redisse
Ad nos, mirum in modum mecastor gaudeo.
Or. O columen nostrum salve. Adventum gratulor
Here tibi felicem. NO. Et nos cognate reducem
Te nobis ex imo gaudemus pectore.
EL. Salvus sies ô animae dimidium meae,
Te quam ardentissime exspectavi. AL. Et nos item,
Vicine colende, plurimum profecto te
Rediisse incolumem gaudemus. IR. Certe omnibus
Modis ob reditum illum tuum optatissimum
Laetamur, vicine optime. PH. Est, quod gratias
Vobis immortales agam fidissimi. At
Ob hoc potius gaudete mecum, ob hoc mihi
Congratulemini multo magis, quod hanc
Olophoei praedam, perditam inquam oviculam
Meam, et invenerim, et ad ovile suum reduxerim.
OL. Dici equidem non potest, quanto me gaudio
Reductio salusque illius perfundat here.
OR. Et me profecto usque adeo oviculae salus
Exhilarat, ut nihil supra. NO. Atque ego item modis
Sane miris illius ob restitutionem
(Ita me dii ament) tecum cognate gaudeo.
EL. O exoptata mihi salus oviculae,
Quam pridem hanc ego sitivi, quam aegre huius tuli
Absentiam. AL. Vix concipi verbis potest,
Quantopere et ego hanc ovi salutem gratuler,
Quantopere ipsius me exhilaret reductio.
IR. Quid multis opus est verbis? Non minus equidem
Ob oviculae reditum perfundor gaudio,
Ac si vel nonaginta illae novem simul
Periissent omnes, et reductae nunc forent.
Ph. Sic pergite amici. istuc volebam. Haec vestra de
Oue congratulatio longe profecto
Est gratior mihi, quam si vel millies
Plus de meo ipsius reditu vos gaudii
Conciperetis nam de nobis quidem nihil
Periculi erat: verum certe de ovicula
Plane fuisset actum, nisi abiissem ego.
No. Quid vero isthaec cognate sibi stigmata volunt,
Quibus sic undiquaque tinctus es? Manus
Enim, facies, pedes, ac omnia denique
(Quae in conspectum quidem veniunt nunc) corporis
Tui membra scatent lividis vibicibus.
Ph. Haec iam missa face, ut quae doloris pristini
Cicatricem refricare cuipiam queant.
De solis nunc laetis una tractabimus,
Nilque nisi mera gaudebimus gaudia.
El. Sic ane par est. segetem namque gaudiorum
Habemus hîc uberrimam. No. Ast dic obsecro
Cognate, quid de Olophoeo illo tuo aemulo
Actum est? Huiusne oppressisti tyrannidem?
Ph.Insigniter hercule. Sic alligavi ego
Illum, sic vires confregi eius pristinas
Ut nostro posthac ne vel tantillum gregi
Nocere possit. Ad haec et eius Cerberos,
Canes inquam ac molossos, hoc fudi modo,
Ut sint nostris quidem ovibus plane mortui,
Ac ne vel hiscere semel amplius audeant.
No. O facinus egregium. sic decuit reddier
Talionem hosti. El. O triumphum prorsus nobilem.
Nunc equidem maiori etiam repleor gaudio.
Al. Io poean: iam vivere iuvat, posteaquam
Pristina sua gregi libertas reddita est,
Rediitque pax alma ingenti cum foenore.
Ir. Certe vel ferro atque chalybe ipso durior
Siet oportet, quem non oblectet nuntium
Tam laetum, tam praeclara nimis victoria.
Ph. Naevos gratissimam edepol mihi facitis
[Note: Se.] Rem, qui sic et de ovis nostrae reditu optatissimo, et
De Olophoei simul atque suorum clade merita
Mecum exsultetis. Sed satis substitimus heîc
Diu, satis est morarum: ingrediamur igitur
Nostras iam aedes, diemque hunc totum pariter et
Convivio opiparo et laetis tripudiis
Agamus festum, ac transigamus denique
Quam hilarissime. No. Nihil certe lubentius
Fecerimus cognate. El. Iubes hercle rem modis
Omnibus exoptatam nobis: praecede tu
Tantum, tuisque proscinde glaciem amice mi.
Ph. Fiet. At heus administri. Ol. Adsumus here impera.
Ph. Praecurrite vos actutum, ac efficite ut paratae sint
Quam diligenter omnia. Ol. Curabitur.
Ph. Optime habet. En amici, iam praecedo ego:
Vos ergo (ut estis polliciti) e vestigio
Nostris insistite pressim calcaneis.
Al. Effectum dabimus vicine. Ir. Haud nostris profecto
Deerimus hîc partibus. El. Diem ô laetissimum,
O saecla vere aurea. quam ego iam laetor nimis?
[Note: Quin.] Quam exoptatus mihi hicce ingressus est?
No. Et ego pol totus dissoluor in gaudium,
Nilque nisi meram undique laetitiam sentio.
Al. Quid ni vero laetemur? Nunc enim id quod inquiunt,
Datidis adest revera cantio. Ir. Datyli
Certe advenêre dies, aut si quid faustius
Effingi possit uspiam. Sed quid moror?
Sequendi sunt mihi praeeuntes gnaviter,
Ut laeti nempe hunc totum absumamus diem.
Audistis spectatores hactenus
Praecedentûm mysteria actuum:
Audite itaque nunc insuper
Et huius actus sensum mysticum.
Quod pastor ovem inventam suis
Imposuit humeris per quam leniter,
Iesu Christi exprimit imaginem,
Peccata in crucem ferentis omnium.
Vere etenim is languores nostros tulit,
Vere nostra expiavit crimina,
Et portavit quidam nos singulos
Ad aeternum sui consortium.
[Note: Dim.] Quod autem pastor convocat
[Note: Anap.] Amicos vicinosque simul,
Quod hos inquam exhortatus est,
Ut ob ovem secum gaudeant:
Per hoc nimirum nos docere vult,
Gaudendum nobis esse sedulo,
Ubi quis ab iniquitatis semita
Ad veram redeat paenitudinem.
Oportet enim nos imitari angelos,
Omnesque adeo pios ac caelites,
Si et ipsi demum illis sociarier
Velimus perpetim in caelestibus.
Quem admodum igitur illi gaudent gaudium
Nostram ob salutem ac resipiscentiam:
Sic nos quoque aliorum salutis ergo
Ex imo gaudeamus pectore.
NOstrae iam finem habetis fabulae, viri
Quotquot adestis doctissimi, ornatissimique
[Note: Sca.] In qua quidem, si quid per nos recte gestum est,
Dei id totum tributum volumus gratiae.
Ut qui (ceu diximus initio) primarius,
Adeoque unicus est huius auctor dramatis.
Si vero (ut omnes sumus homines) vel partibus
Nostris vel vestrae certe responsum minus
A nobis expectationi usquam fuit,
Veniam noxae precamur eius sedulo,
Vestramque adeo appellamus benevolentiam.
At utut nobiscum agatur tandem, id unice
Tamen vos oratos velimus interim,
Ut scriptoris vobis probetur animus,
Ipsumque aliquo saltem loco dignemini.
Nam is certe, ut alibi, ita et hîc aliud studuit nihil.
Quam ut omnis soli cedat gloria Deo,
Pubesque Christiana aliquem hinc sibi hauriat
In pietatis studio progressum. Quod igitur
Reliquum est, Spectatores, placeat vobis scopus
Hic obsecro, valeteque omnes feliciter,
Ac laeti iam nobiscum ex animo plaudite.
FINIS