2003-12-12 Peter Ströbel
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - MORPHEUS spell-check complete


page 83, image: s411

NICOLAI REUSNERI LEORINI SILESII HYMNORUM LIBER I.

IESU CHRISTI, DEI ET HOMINIS FILII SOTERIS ET EMMANUELIS NATALIA.

[Gap desc: 16 lines]


page 84, image: s412

[Gap desc: 26 lines]


page 85, image: s413

[Gap desc: 26 lines]


page 86, image: s414

[Gap desc: 26 lines]


page 87, image: s415

[Gap desc: 26 lines]


page 88, image: s416

[Gap desc: 26 lines]


page 89, image: s417

[Gap desc: 26 lines]


page 90, image: s418

[Gap desc: 26 lines]


page 91, image: s419

[Gap desc: 26 lines]


page 92, image: s420

[Gap desc: 26 lines]


page 93, image: s421

[Gap desc: 26 lines]


page 94, image: s422

[Gap desc: 26 lines]


page 95, image: s423

[Gap desc: 26 lines]


page 96, image: s424

[Gap desc: 26 lines]


page 97, image: s425

[Gap desc: 26 lines]


page 98, image: s426

[Gap desc: 26 lines]


page 99, image: s427

[Gap desc: 26 lines]


page 100, image: s428

[Gap desc: 26 lines]


page 101, image: s429

[Gap desc: 26 lines]


page 102, image: s430

INFANTICIDIUM HERODIS.

[Gap desc: 22 lines]


page 103, image: s431

[Gap desc: 26 lines]


page 104, image: s432

[Gap desc: 26 lines]


page 105, image: s433

[Gap desc: 26 lines]


page 106, image: s434

[Gap desc: 26 lines]


page 107, image: s435

[Gap desc: 26 lines]


page 108, image: s436

[Gap desc: 26 lines]


page 109, image: s437

[Gap desc: 26 lines]


page 110, image: s438

TRIUMPHUS IESU CHRISTI REGIS OPT. MAX.

Fragmentum.

[Gap desc: 22 lines]


page 111, image: s439

[Gap desc: 26 lines]


page 112, image: s440

[Gap desc: 7 lines]


page 113, image: s441

NICOLAI REUSNERI LEORINI SILESII IN DIVUM IOANNEM BAPTISTAM HYMNUS.

AD IOANNEM BAPTISTAM HAINZELIUM, IO. Baptistae F. Patr. Augustanum.

IAm prope mille quater Titan exegerat annos
Orbis ab exortu: magnaque tyrannide regum,
Relligio veterum tenebris immersa profundis
Conciderat: fictoque Deorum perdita cultu,
Sub pedibus pietas, doctrinaque sancta iacebat:
Quum Deus has tenebras coelo miseratus ab alto,
Insignem vatem dias produxit in auras:
Qui lucem verbo monstraret gentibus almam;
Ignarisque viae coelo, ignarisque salutis.
Urbs antiqua fuit (Solymi tenuere coloni)
Diuitiis, armisque potens, atque ubere glebae:
Quam Deus omnipotens fertur magis omnibus unam
Posthabitis coluisse aliis: hic lumina vitae
Hausit; et hic ortus duxit de stirpe vetusta:
Tempore quo saeuis Herodes efferus armis
Sceptra Palaestinae gentis sacrata tenebat.
Hunc de stirpe Levi seriem deducere sacra
Accipimus: natumque pio genitore propheta


page 114, image: s442

Sacharia: quo non terris insignior alter
Vel pietate, vel eloquio, vitaque modesta
Exstitit. is templi cultor, verbique minister,
Consortem vitae, thalamique iugalis habebat
Helisaben: studio semper quae dedita sacro;
Servandisque Det iussis, vitaque pudica;
Iustitiam, veraeque sacrum pietatis amorem
Hauserat: ac supera se sedula lege tenebat.
Iusti ambo, recti cultores numinis ambo:
Ambo saepe Deum devota mente precari
Spem generis sobolem: sed enim haec sibi gaudia vivis
Suffectura satis: nec quicquam fata morari
Posse magis: vitam quin mox profundere laeti,
Humanosque forent defungi morte labores:
Dum solum hoc menti videant succedere votum.
Audiit, et placidas, non aversatus, in aures
Dimisit Deus omnipotens pia vota rogantum.
Quippe bonus, facilisque suis favet: atque tuetur
Res hominum miseras: licet altum saepe soporem
Luminibus simulet clausis: iterumque vocatus
Differat auxilium; nec factis vota rependat.
Scilicet id superis visum: sic corda piorum
Ille probat, firmatque fide, sperareque mandat.
Tum vero quum mens spe decidit aegra, labatque:
Exerit invictas vires, redditque salutem:
Inque piis ornat fidei munimen, et auget.
Forte die supplex adytis instaurat honores
Solemnes [Orig: Solennes] , et sacra facit, de more Levitum,
Sacharias vates, priscis se ritibus aptans.
Ecce autem summo iuvenis delapsus Olympo:


page 115, image: s443

Os, humerosque Deo similis, linguamque, decusque;
Diuinas operas inter, turbamque sacrorum,
Affatur tali seniorem voce precantem:
Parce metu, dilecte Deo, dubitareque cessa:
Te Deus orantem clemens, arasque tenentem
Audiit: et facili tua dicta recondit in aure.
Iamque dies optatus adest: quo numine plena
Helisabe, sterili quamquam iam grandior aevo;
Effetas [Orig: Effoetas] ultra vires, sortemque senectae;
Egregium vatem vitae producet in auras.
Ioannis puero sit nomen, amabile nomen.
Magnus erit, natoque Dei praenuntius ibit;
Doctrina, vitaque prior: lapsosque reducet
Per campos fidei, trita ad vestigia patrum:
Moestaque divinis mulcens praecordia dictis;
Ostendet miseris compendia vera salutis.
Ille Deo vates primis addictus ab annis;
Incerti vitans semper vestigia vulgi;
Horridus in solis traducet montibus aevum.
Mellae dabunt victum canis stillantia truncis;
Arbutaque, evulsaeque imis radicibus herbae:
Munera nec Cereris sumet, fortisque Lyaei.
Dixerat. obstupuit tanto sermone sacerdos;
Multa putans animo: vires, annosque seniles
Coniugis; ambiguasque premens sub pectore curas.
Heu quid agat? certone Dei sibi nuncia ferri;
An potius ficto ludi se numine credat?
Non habet exactum: nunc hoc, nunc haeret in illo:
Diversaeque animo subdunt contraria curae.
Talibus undantem curis, trepidoque labantem


page 116, image: s444

Pectore; nec tanto contentum numine Divum,
Nuntius incusat: quod non assenserit ultro
Divinis monitis: et, quid te detinet, inquit,
Pectore suspensum? quis te pauor optime verbis
Indubitare facit coelestibus? at mihi certe
Invitus credes: si vocis concidet usus
(Argumentum ingens) tibi: nec prius ore loqueris,
Quam vitae natus tibi prodeat ortus in auras.
Dicta fides sequitur: senior (mirabile dictu)
Amittit vocem pariter, viresque loquendi.
Ter conata loqui, sicco ter lingua palato
Haesit: et in pavido vox ipsum deficit ore.
Omen inest facto: legem, ritusque sacrorum
Antiquos, expressa sic obmutescere voce
Omnipotens voluit genitor: nam tempus adesse;
Quo summus coeli rex, aeternusque sacerdos,
Summi munus agens doctoris, in orbe sonare
Ipsemet incipiat diae mysteria vocis:
Iustitiae renovans leges, moremque sacrorum.
Interea solito perfectis ordine sacris
Foeta novo coniux coepit turgescere foetu;
Effetis [Orig: Effoetis] quamvis annis: animosaque facto,
Despectam melius iussit sperare senectam:
Praeteritasque subinde recensens pectore curas;
Dona Dei grato mentis celebravit honore.
Cynthia iam sexto reparabat cornua mense,
Innuba quum virgo, nullos experta hymenaeos,
Virgineam intumuit foetu divinitus alvum.
Audierat partus pariter sperare beatos
Helisaben; sterili nequicquam obstante senecta.
Parva mora est, abitis volueris suspensa ministri,


page 117, image: s445

Exsurgit: montesque procul contendit in altos
Sedula: cognatae ventrem visura tumentem.
Ventum erat ad sedes: imo sub viscere clausus,
Praenoscens numen, plausu ter subsilit infans.
Tum prior Helisabe: Ter io ter maxima salve:
O felix una ante alias, sanctissima mater:
Edere iussa Dei partu, sine semine, natum.
Quis me, quis tanto Deus hic dignatur honore?
Fas mihi fas Domini coram spectare parentem:
Dignatam sedes humiles, et vilia tecta.
En mihi vix primas tua vox percusserat aures:
Iam salit, et Dominum puer excitus intus adorat:
Laetitiam plenis testatus gestibus almam.
Macte animi, fideique parens: nunc plena videbis
Omnia, quae coeli tibi nuntius attulit ales.
Dixerat: extemplo coelesti numine plena,
Plena Deo, firmata fide, sanctissima virgo
Grata Deo cecinit meritae praeconia laudis.
Quod se tam placidis oculis respexit ab alto
Aethere; tot plena largitus munera dextra
Indignae famulae, ne quicquam tale merenti,
Et nunc aeternam sobolem (quod honoribus unum
Deerat adhuc tantis) promissam patribus olim
Sacrificis, Tharidaeque seni, votisque petitam:
In terras memor excelso demittat Olympo:
Munere se tanto, tanto dignatus honore.
Illam sic immensa Dei monumenta [Orig: monimenta] docentem;
Divinas laudes, divinaque facta canentem;
Sacharias aevi maturus, et optima coniux
Mirati stupuere diu: superosque precantes,


page 118, image: s446

Talia carminibus celebrant noctesque diesque:
Haerentes oculis, inhiantes pectore toto.
Exspectata dies aderat: soror aurea Phoebi
Luna novum decies replerat cornibus orbem:
Hora propinquabat felicis conscia partus.
Hic ubi vicinas rumor dispersus in oras
Exiit: et famam spes auxit credula vulgi:
Attonitis animis circum stupuere propinqui
Gratantes: laetaque omen cum voce salutant:
Sublimemque Deum tollunt ad sydera coeli.
Bis quater aetherios aurora fugaverat ignes:
Famaque finitimos, et miri gloria partus
Excierat: coetu complerant templa frequenti,
Visuri puerum: sacra Puer aede locatus
Quum Samia incisus testa, pro more, putatur.
Et iam perfectis divinis rebus, amici
Infantem patris certatim nomine dicunt.
Abnuit hoc fati nequicquam nescia mater:
Ioannemque vocat. Sed enim divina maritus
Mandarat tabulae mandata legenda fideli.
Stant contra verbis uno omnes ore propinqui,
Obnixi patrio cognomine dicere natum:
Dumque ita consiliis certo de nomine nati
Ambigitur: consulta patris meliora petuntur.
Ecce autem scriptis animi dum proders sensus.
Subiectaeque parat voces inducere cerae:
Assurgit, vocemque trahens illinguis anhelam:
Parcite (ait vates) maternae parcite voci
Indubitare viri, dictisque obtendere contra.
Inventum puero iamdudum nomen, et omen.


page 119, image: s447

Scilicet hoc magno superum rex magnus Olympo
Aligerum iuvenem (memini) recludere iussit.
Sic volo, sic iubeo: Domini stet firma voluntas.
Olli perculsi tanto super omine Diuum,
Obstupuere omnes: arrectuque auribus astant:
Expleri mentem nequeunt, gaudentque tuendo:
Et pueripariter vultu, monstrisque moventur.
At simul ut sensus rediere; pauore remisso,
Vota ferunt; precibusque piis praesentia poscunt
Tempora; cumbentes aris, et sacra par intes:
Gratanturque vicem matri, partumque beatum.
At senior plenus dia virtute per artus;
Laetitiaque metuque avidus coniungere vota;
Haeret inexpletum lacrymans: sensuque reducto,
Laude Dei plenas eructat ad aethera voces:
Quod Deus, ingenti devictus amore suorum,
Siderea miseram plebem respexit ab arce,
Plebem servitii praedura mole grauatam:
Oppressaeque malis praebens solatia genti,
Imposuit finem tenebris, requiemque dolori:
Quodque sacra crexit Dauidis in aede salutis
Cornua: ne veterum fallant oracula vatum:
Immemor haud pacti; Tharidae quod voce fideli
Pactus erat quondam, nullis violabile seclis.
Tum vero canum caput ad cunabula flectens
Saepius, atque iterum puerilibus oscula labris
Applicat: et blandis puerum complexus in ulnis,
Praesago vocem fataliter edidit ore:
Cresce puer, venerande puer, puer optime cresce:
Cresce Deo; casus omnis curaeque levamen;


page 120, image: s448

O decus, o requies: tu nunc sanctissime summi
Praeco Tonantis eris: tu vates praevius ibis
(Ceu Phoebo praetentat iter Pallantias Eos)
Caelicolum regi casus constanter in omnes.
Tu deserta colens de relligione docebis
Ambiguam veri plebem: ceriamque salutis,
Iustitiaeque viam monstrabis gentibus almae.
Desierat: lacrymis manant praedulcibus orae
Ingenti praelaetitia: flet et optima mater
Admonitu senis: haec oculis, haec pectore toto
Haeret; et obtutu tenet ora, et lumina volvit,
Miraturque, inter manusque, et brachia versat.
Iam tunc Pontificum saevo manus effera bello
Augurio superum, magnisque exterrita monstris,
Concussis burbari animis; et multa timere
Nequicquam, trepidi rerum, et formidine coeci:
Quum vates senior, studiis iam fessus, et annis,
Pontificum fraudes contra, tela omnia contra,
Doctrinae divina novae miracula pandit.
Voce palam fassus natum de virgine regem
Messiam: auctorem vitae, dominumque salutis:
Qui ferat in melius letho miseras hominum res:
Ac mortale genus, delicti pondere pressum,
Liberet: et Sathanae lethalia vulnera diri
Obliget; offensi placata numinis ira.
Parva mora est, furiis ardens Pharisaeus iniquis,
Impius ante aras, infesto vulnere victum,
Clam ferro incautum superat, misereque trucidat.
Helisabe vero, tardo iam grandior aeuo;
Tempore que regni stimulis agitatu, opumque,


page 121, image: s449

Herodes multa vastabat caede cruentus,
Infantes iugulans; evasit turbine tanto,
Cum puero tenero: desertaque visit Idumes,
Engeddi iuxta tempe: qua flumine sacro
Iordanis foecundat agros: ubi magnus Elisa,
Thesbitesque scholas quondam tenuere beatas.
Quae tunc Essaei proceres loca forte tenebant:
Quos habuit studii socios, vitaeque magistros
Ioannes, operum patiens, patiensque laborum:
Paupere contentus victu, nec divite cultu:
Solus in umbrosis traduxit montibus aevum:
Desertas inter rupes, et lustraferarum;
Pellibus incumbens stratis, sub nocte silenti.
Non illum populi fasces, non purpura regum,
Non domus, aut fundus, nec lautae gloria mensae,
Nec levis ambitio, laudisque arrecta cupido
Fregit: non blanda pellectum fronte fefellit
Luxuries, praedulce malum, non splendor, opesve.
Victum dant tenuem liquentia mella cauatis
Arboribus: vulsis pascunt radicibus herbae.
Saepe etiam viles venatus in amne locustas,
Aut cancros, parci ventris ieiunia solvit:
Succinctus fortis villo sa pelle cameli:
Cingula de vili strinxerunt ilia loro.
Et iam sex lustris omni sine labe peractis:
Tempus erat munus doctoris obire sacratum,
Admonitu superum: qua Iordanis uber amoeno
Nempe Palaestinos foecundat flumine campos.
Hic vates instans operi, regnisque futuris;
Ardentes iras superum sermone docebat:


page 122, image: s450

Instabatque crebro monitis: scelerumque iubebat
Taedia concipere, et superos exposcere pacem:
Discere iustitiam; vementem cernere Christum:
Innocuam meliore via decurrere vitam.
Nec longum latuit virtus, et gloria vatis:
Diditur hic subito Iudaea per oppida rumor:
Et circumfusas passim proserpit ad urbes:
Advenisse virum, Levi de semine cretum;
Qui densis homines educcns fortiter umbris:
Afflictis iubeat melius confidere rebus.
Illum finitimis ex urbibus agmine magno
Accedunt populi: spectantque insueta gerentem:
Et vilem incessum, serviliaque ora ferentem.
Doctorem accipiunt animit, vatemque salutant,
Coelitus afflatum, ac divinitus aethere missum.
Quin etiam satus ipse Deo exaudire loquentem
Dignatus sanctas voces: et fluinine sacro
Lustrari, vatis dextra renauentis amica.
O timor, o pietas! tunc scissus nubibus aether,
Insolitis circum radiis, et luce coruscat:
Ipsaque maiestas sese divina videndam
Unaque trinaque sic praebet: cum voce, sonoque
Omnipotens genitor: mortali corpore natus:
Simplicis et flamen specie coeleste columbae.
At sac er exe quitur sancte dum munia vates,
Aemulus Eliae magni; vitaeque beatae
Monstrat iter rectum mortalibus: undique turba
Confluit: et magno numero nova sacra frequentat.
Quos hic confessos culpam, veniamque rogantes
Rore sacro spargens lustralibus abluit undis.


page 123, image: s451

Tum Pharisaea cohors, odiis infensa superbis;
Ausa bonum vatem precibus tentare, dolisque,
Quis sit, et unde, rogat: Christusne, an fortis Elias:
An vates alius, divino percitus oestro:
Quid struat his coeptis; nouet aut quo numine sacra.
Quos vates dictis incusans mitibus; a se
Conscia Messiae praesentis ad or a remittit:
Quem digito signat missum divinitus agnum:
Qui culpas hominum tergo ferat: atque cruore
Salvifico veteres abstergat victima labes.
Iam tunc Pontifices titulis, sceptroque superbi:
Indignati antmo, crudelia fata, minasque
Moliri, mortemque verendi quaerere vatis.
Exul at hic fugiens, Galilaeae divitis oras
Visitat: Herodes qua regia sceptra tenebat:
Et sacri lustr ans populos aspergine fontis,
Exercet nova sacra sacrisque obsistit iniquis
Doctrina: vitamque in aperta pericula mittens;
Messiam stabili profitetur robore mentis.
Illum mir antur populi: sancteque docentem
Concursu accedunt magno: mistoque favore
Inspectantque, videntque: simul rex suspicit ipse
Herodes: et facta viri cognoscere gestit:
Quo duce, se regno sperat quoque posse potiri.
Illum animi fidens, et magno pectore firmus
Increpas, incestos vates audacter ob ignes:
Uxorem, thalami sociam, quod fratris haberet:
Libertas meruit sed vincula dura loquendi.
Carcere sollicito clausum dein improba pellex
(Grande nefas) letho mulectat: sic rege iubente


page 124, image: s452

Iurato: gnatae qui, matris voce, roganti,
Regales epulas inter, et pocula Bacchi,
Triste caput donat, rosea cervide revulsum,
Divini vatis: quod lance puella receptum
Egregium ostentat munus: gaudetque proterve
Ad citharae numeros petulantia membra movendo.
O scelus, o rabies! quae te, rex, tristis Erinnys,
Quae vis exacuit sceleris? quis sustulit error?
Quod non effugeres, promisso ductus inani,
Triste ministerium: scelerataque vota retractans,
Insontem in vitae servares limine vatem?
Sed tua te satis est rabies mox ulta; potente
Exactum regno; poena licet impare: restat
Maior, et aeterno sine fine luenda dolore.
At tu macte animo semper sanctissime vates,
Macte fide; saevos qui fortiter opprimis hostes;
Pro Christo pugnans invictae robore mentis.
Salve iterum atque iterum, vates ter maxime: salve
Aeternumque vale: semper tua gloria vivet.