Operum pars secunda.Machine-readable textReusner, NicolausSteinmann, TobiasXML version, markup prototype, TEI header, November 2003Peter StröbelmarkupCamenahttp://mateo.uni-mannheim.de/camena/reus1reusnersecunda.htmlreus313.jpgreusnersecunda.xmlreus1/jpghtmlJena, 1593.
Regeln fuer die Texterfassung 03/2001 (bis auf Metrik)
not necessary
2003-12-12Peter Ströbelspell-checktyped text - structural tagging complete - no semantic tagging - MORPHEUS spell-check complete
NICOLAI REUSNERI LEORINI SILESII EPICORUM LIBER PRIMUS.
AD PHILIPPUM LUDOVICUM WOLFGANGI F. Com. Pal. Rheni, et Ducem Bavariae.
SIt mihi fas animo meditari gaudia moestoDulcia: gratarique novum fidenter honorem,Dive PHILIPPE tibi: qui nunc in sceptra vocatus;LAUINGAE visis crescentia moenia pulchrae;Augurium captans felicis, et omina regni.Dona ferant alii, caelati mille talentaArgenti, massasque liquatilis aeris, et auriInfecti, factique rubentia frusta: perennisNon his constat honos: longum vorat omnia tempus.Ast ego concipio pro salvo principe vota:Inque novo laetum tibi consecro carmen honore:Perpetuum carmen, nullo delebile seclo;Officium pro parte mea testatus amicum.Quamquam sollicito confectum cura dolore,Indulgere vetat numeris: et multa parantemDicere, luctus atrox retinet: deflereque cogitInfandos luctus, et lamentabile fatumPrincipis antiqui: quem non virtutis egentemAbstulit atra dies, et funere mersit acerbo.O dolor, o pietas. nam quid iam fata par are,Molirique putem? quum te quoque, maxime Princeps,Quo neque iustitia, nec forti pectore maior,Aut vera pietate fuit, virtuteque sancta:Te quoque tot clarum factis ingentibus, aegroMors quum subtraheret nimis hei crudeliter orbi.Sic igitur miserande iaces? ten improbae tantumInvidit fortuna tuis? ne victor ad oras,Post varios casus, post tot discrimina belli,Sublimis spoliis hostis veherere paternas?Non haec uxori de te promissa verendaeDiscedens dederas; soboli non talia carae.Et nunc illa quidem magno viduata maritoIntegrat assiduos fletus, lamentaque crebra.Illustres circum nati, nataeque puellae,Ingentem gemitum tunsis ad sidera tolluntPectoribus: moestis immugit planctibus aulae.Hic tuus hei reditus, expectatusque triumphus:Haec tua magna fides. at non divine cruentaMorte cadis: moreris sine sanguine, fine beate,Optatoque tibi: nil in te Martius ensis,Nil vis, nil hostis potuit furor. heu mihi quantumGallia praesidium, et quantum Germania perdis.Hoc erat hoc equidem, si mens non laeva fuisset,Sanguineo qui sic rutilavit crine cometes:Terribiles coeli fervores, lapsaque coeloIgnea tela, faces dirae, invisaeque figurae:Tresque die Phoebi facies: tres nocte DianaeConspectae: venti, tempestatumque procellae:Multaque praeterea veris portenta prioris:Horrifico monitu saevam minitantia cladem.O nimis adverso seclorum tempore PrincepsMortuus: o utinam tantum tibi fata dedissensMaiores in luce moras: non omnia tantamMaestitiam prae se ferrent, miseramque ruinam.Tu bello, tu pace bonus, tu maximus arte,Consiliis animos sanis implere regentum.Fortiter ac nostras poteras defendere partes.Quae tua relligio? sancto sub pectore quantusDoctrinae coelestis amor, legumque sacrarum?Quae virtus, et quae constantia mentis honestae?Qui vigor ingenii? quos tu non volvere casus,Pro vero cultu superum, pro vocis honoreDivinae, quos non sperasti ferre labores?Nec quicquam fractus praesentis imagine lethi.Et nunc parta quies tibi: coelo vivit imagoMagna tui, vinclis exuta, solutaque moleCorporis: at totum complet tua gloria mundum.Felix morte tua, nec in haec servatus acerbaTempora: quid nobis nisi dura pericula restant?Nos alias hinc ad lacrimas eadem aspera lethiFata vocant: salve aeternum, sanctissime Princeps,Aeternumque vale: et coelo cape gaudia laetus.At tu, qui patriis gentem successor habenisExcipis, haud ulli magnorum indignus avorumEgregia virtute, PHILIPPE binominis (omnisIn te nam populi spes inclinata recumbit,Augurio firmata bono) tu solus amari,Tu luctus moderator eris, tu tristia damnaCompensare potes facilis moderamine regni.Tu plebi, quodcunque fovet iam mente salutis,Concilias: tu das rebus confidere lapsis.In te oculos, in te ora vides coniecta tuorumUndique: te clamant unum: tibi deditus omnisAuspiciis favet ordo tuis; fultusque favorePraesidioque novo; melius iam denique sentit.Nec temere sentit: sed enim tua cognita virtus,Et placidi mores, doctrinaque principe digna:Tum vero studium anctae pietatis, amorqueIustitiae, pacisque decus percrebuit almae.Salve Heros; salve o Princeps: virtuteque macte;Macte nova virtute; novum decus addite rebusAfflictis: quem cura manet fulcire labantisImperii vires; et diae semina pacisPropagare; sacrasque per oppida condere leges:Et veteri populum pietate, fideque tueriIngredere o felix ductor; cui sceptra Deum rexDonat: et in partem regni vocat omine fausto.Ingredere o animis aequis: mentemque benignamSubiectis ostende tuis: tua iura libentesAccipimus: tuus, o hospes divine, quid optes,Explorare labor: nos iussa capessere fas est.Sis bonus o, felixque tuis: Deus orsa secundet,Auguriumque suum: tu nunc eris alter ab illo:Tu regere imperio populos assuesce paterno:Sub te cana fides terras, et sancta revisatIustitia; humani generis decus; unica custos'Imperii: sub te regnet pax optima rerum:Pax bello melior: pacis comes alma sequaturLibertas; faustum terris, et amabile numen.Scis equidem (nec vana fides)genus esse deorum:Terrarum dominos reges, proceresque potentes.Ipse praeest regnis, hominum sator, atque deorumQui mare, qui terras, coeli qui sidera torquet.Ipse Deus medio consistit in agmine divum:Aetheria saeptus nebula; neque cernitur ulli.Parte sed imperium natis communicat aequa:Coelesti nato donat coelestia regna,Cognatasque animas coelo: mortalibus idemImmensam terram, cognataque corpora terraeAttribuit natis: et mundi iura tenentesIustitia mandat gentes frenare superbas.Ergo quod legum vinclis, ac numine verbiTot populi, tot regna orbis, coguntur in unum:Non haec humanis opibus, non arte magistraEveniunt: Deus ipse Deus regit omnia praesensArbiter, et iudex: illi mortalia curae.Ille suo lateri reges adiungit: et illosIustitiae iubet esse suae, legumque ministrosIn terris: quos et divorum nomine dicit:(Quippe vices obeant divinas orbe sub isto;Sancta vel his cedat diae custodia legis)Maiestate sua firmans: vitaeque, necisqueConstituit dominos: et bella ferocia mandatArmata cohibere manu; defendere pacem:Parcere subiectis, et debellare superbos.Illi sunt, per quos coetus pater ipse gubernatMortales: et dat spatiosum iura per orbem.Quod si forte fidem falsam, mentitaque sacraeAmplificant: nova si faciunt decreta salutisPro libito: si iura dolis pervertere gaudent,Admissi dubias hominum decidere lites:Continuo vindex assistit, et ultor acerbusIudiciis: trutinaque severa examinat ausaImpiae: dat meritas tandem vis improba poenas.Primum equidem verbo reprobos Deus arguit aequus,Si forte in melius discant componere mores:Praecipites rerum solio mox deicit alto,Turbine corripiens celeri: sic discere rebusCogit, et effrenes Stygium demittit ad Orcum.Qualem sublimi turbatum sede Manassem,Fulminis in morem, praelustribus exuit armis.Qualem crudelem, contempto numine, SaulumExcussit regnis, et dira morte necavit.Quo magis officii sancte fas quemque tueriIura sui, rerum cui cessit credita summa:Attentisque cavere animis: ne vera fatiscatRelligio: constetque salus, et vita piorum:Constet honos Christi: fidei certissima constetNorma sacrae: neu pacis honos, infractave cedatIustitiae censura loco: neu cedat honestas,Et sine fraude fides, sancto comitata pudore:Neve relaxentur scelerato frena furori.Quare age et o princeps, ne te malus auferat error!Error dulce malum, varium et mutabile semper,Ne te decipiat falsa sub imagine veri:(Quamquam cuncta mihi spondet tuus optima candor,Naturaeque bonae vigor, et vis insita menti)Accipe, et o animo propius cognosce sereno:Quid ius imperii, quid regni postulet usus.Principio pietas tibi sit sanctissima curae;Grata Deo pietas, sacro quae dedita verbo;Nixa fide iusta; nec spe confisa caduca;Mente Deum sancta colit; immotoque vereturIudicio: vitaeque vias rimata beatae;Divinas sequitur leges, et foedera servat.Non illa melius quicquam videt arduus ather,Non tellus: superis longe est gratissima virtus:Quam Deus excolere, et cara~ magis omnibus unam,Posthabitis aliis, iubet. Eia agite (increpat) eiaMundani proceres; aditus reserate; foresquePandite caelicolum regi: quem plurima circumGloria conspicuum numerosa per agmina tollit.Discite iustitiam moniti, qui frena tenetis,Discite: nec falsa Dominum pietate timete:Errorum tenebras avertite: discite verum.Excipite o animis laetis, et mentibus aequisExcipite unanimes natum: hospitioque fideliNe tantum prohibete ducem: quin tollite, ferteFerte humeris, rapite oscula, nectite colla; paratiAd nutum famulas regi submittere mentes,Laetitia, mistoque metu: vos numine sanctoVos tueor, vos curo, malis vos denique servo.Haec vera est pietas: hac itur ad astra: verendiSic oculos licitum, sic numinis ora tueri:Sic divos fieri, sic divum nomen habere.Sic rex Assyriae, superum, sibi redditus, hostis:Quum, praesente Dei gnato, videt omine certo,Illaesos torpente viros evadere flamma:Gentiles abolet cultus: et turpia sacrisMonstra deum vero zelo detrudit ab eris:Edictoque vetat blasphemae iurgia linguae.Sic Constantinus Caesar, belloque, togaqueMagnus, et imperio: sic et Theodosius alter,Doctrina nulli, nulli virtute secundus:Egregiusque Valentinus, quo iustior alter,Nec pietate fuit, nec bello maior, et armis;Custodes legum sancti, tria fulmina Martis:Magnanimo nomen tutati pectore Christi:Impia suppliciis sacra suppressere cruentis,Quid loquar Hebraeae vos incluta sidera gentis?Te Iosephe Phari Dominum, te sancte Davide,Egregium coeli vatem, regemque potentem?Quid fidum Iosuam, caput insuperabile bello?Quem Sol pugnantem coelo miratus apertoObstupuit: cuius trepidarunt caedibus arva:Et mutata suos requierunt flumina cursus.Nec minor his pietate fuit Iosaphatus, et AsaAmbo iustitiae cultores, numinis ambo,Et pater, et soboles. nec te divine taceboIosia: nec te victorem maxime fatiAchaside, regnis pariter, populisque potentem.Vos tamen o proceres melior fortuna secuta est:Hinc partus virtutis honos, hinc commoda vitae.Vos o felices reges, vos sceptra secundisPerpetuo fatis tenuistis, et omine laeto.Scilicet officio stat honos suus: et sua restantPraemia virtuti: pax, et victoria coeloFortunata pios manet, aeternumque manebit.At pereunt contra, fatisque feruntur iniquisSpretores superum: nec habet fortuna regressumImproba. nimirum pauci sine caede sub umbrasDescendunt reges, et sicca morte Tyranni.Qualis subversus recidivi turbine pontiInfelix Pharao, magna pereunte virum vi,Singultantem animam letho reiecit in undas.Qualis Ieroboas, et caedibus asper Achabus,Qualis Athaliades, regesque Samaridos orae;Turbati solio, spoliati divite regno:Occiderunt cuncti poenis a stirpe cruentis:Quum falso peragi curarent munia templi:Foedarentque deis sacras mendacibus aras.Nemo adeo laesit superos impune beatos,Afflixitve pios: sanctos exscindere coetusQuotquot conati reges: et sacra nefanda,Errorum servi, falsas coluere per aras:Semper adhuc iustam senserunt numinis iram:Laesaque quid faceret pietas, didicere dolentes.Oderunt reprobos, et poenis tristibus urgentDii superi; parili pensantes crimina lance.Quare te merito praesentia secula laudantDive PHILIPPE tuo: quem patris splendida virtusWOLFGANGI (quo nullus erat metuentior alterNuminis, et sanctae pietatis idoneus auctor)Exacuit, firmatque fide: ne sacra frequentesImpia pontificum, cultusque sequare profanos:Nulla lege Dei, nullo pietatis honore.Iudiciis hominum non est confidere tutumTu pares superis potius, Christoque vocanti:Quam summis terrae Dominis, Latioque Baali.Macte rudimentis Princeps: te maximus illeCaelicolum rector, sancte qui nostra tueturPraesidia, imperio donat cum pace regendo.Perge Heros, coepto (rogo) neu desiste labori:Perge Dei laudes veras, cultusque tuendo;(Quod facis) aeternae famae decus omne mereri.Hanc tenuit tuus ipse parens, hanc ipse teneto:Et patria maneant in relligione nepotes.Sed quia nec Christi proferri nomen in orbe;Nec doctrina potest coelo delapsa doceri:Si desint homines sacra super arte periti:Qui populis tradant iura intemerata salutis:Tu ludos defende sacros; quibus imbibit artesIngenuas, linguasque bonas conspecta iuventus:Quarum praesidio communis vita carere,Relligioque nequit: nec stat Res publica firmoFoedere: nec longum pietas perdurat in aevum.Ducat in exemplum Patris te fervida virtusMagnanimi: qui sincerae pietatis amoreInstituit ludos: quibus augustissima coeliPlantatur sine labe fides, cultusque DeorumInnocuus, legumque viget veneranda potestas.Qua laudes, qua voce tuas, sanctissime Princeps,O decus, o requies Musarum nobilis, aequem?Quas tibi non grates, quos non debemus honores?Fortunate Pater, tibi nos debere fatemurPectoribus gratis: te longo grata sonabitPosteritas aevo: nec vates promptius ulli,Quam tibi, sudabunt: pietas tua sancta, fidesqueMateriam laudis, virtus dum stabit, habebunt.Tu quoque iam patriis regnis datus optimus haeres,Inclute Dux, patrias laudes sectare: foverePraeclaras artes, et quae, Pater otia MusisCondidit, invicto tutari perge favore.Quos hinc (Dii) fructus, quae mox assurgere cernesImperii incrementa tui? quae laudis habebisPraemia, quam nunquam veniens oblitteret aetas.Ergo quando suo Christi res constat honorePublica: quae tibi nunc sit prima, sit ultima cura:Iustitiae tandem tibi cura sit alter a sanctae.Quae Dea lance pari cuivis sua reddit: et uno,Quem gerit, insontes tegit, et premit ense rebelles:Quam nec praelustri formosus Lucifer ortuExsuperat, nec Sol coelo nitidissimus alto.Iusta Deus mens est, iustus sine crimine iudex,Et scelerum vindex, et compensator honesti;Sanctarum custos legum: bonus ordinis auctor:Sic mundi proceres, quibus est mandata potestas,Iustitiae, legumque iubet custode teneri:Usque adeone dolis temeratis iura, fidemque,Ancipites hominum iussi componere lites?Et sontes, reprobosque dolosa lege fovetis?Quin inopum causas cognoscite mentibus aequis,Orborumque pios questus: pressosque superboImperio asserite, et rectos absolvite causa.Talis Aristidem patriis praefecit habenisIustitiae cultura sacrae, legumque bonarum.Talis et Augusto pacatum subdidit orbem:Talis Alexandro peperit decus omne Severo.Sic tu iustitiae, princeps mitissime, sanctaeCultor eris: clemens iustis, et sontibus atrox:Iura ministrabis sapienter civibus aequa:Ne vi succumbant tenues, aut fraude potentumNe patere, iniustis miseros qui litibus urgent:Et victi vero, nolunt absistere falso:Divinas leges exosi, iuraque sancta.Quod si quando rei tractanda negotia magnaArdua; quae patriae spectant, populique salutem:Utere consilio prudentum Dive virorum:Quorum certa fides, quorum sapientia nota est.Nec quicquam inconsultus agas: sanctissima res estConsilium: nemo sapit ex se singula solus.Larga manus placidos, et munificentia regesCommendat: sua cuique suo quae praemia confersEx merito: quorum vel duro cognita MarteGloria; vel studiis innotuit ardua virtus.Sic Stagyrae, magnis donis effecit, alumnumRex Macedum: pretium sic immortale MaroniReddidit Augustus, genium miratus, et artem.Non absit morum moderatio sancta bonorum;Optima consilii moderatrix: mentis alumna:Virtutum nutrix: casti comes alma pudoris.Sit procul a regnis dulcedine foeta voluptas:Sit procul ebrietas, vitiorum mater, et altrix:Blandaque luxuries, et perniciosa libido.Sit procul ambitio, tetroque superbia fastu:Lis furiale malum, et belli discordia nutrix.Praecipue pax alma, tuo pax floreat orbeAurea: nulla salus bello: pax una triumphisInnumeris potior: quam laetis circumit alisSancta fides, pudor, et libertas, optima rerum.Ne sis difficilis (scio te non esse) feroxque:Sed placidus, facilisque parens, veniaeque paratus;Ingenio mitis: valeat plus viribus aequum:Armaque subiaceant bonitati fortia miti:Fortunae genitrix bonitas, placidaeque quietis.Ius, aequumque bonum vigeat: terrasque benigneRecreet, in morem roris; qui, Sole calente,Floriduli reficit languentes ruris honores.Sunt aliquid populi favor, et pia vota, precesque:Quem vincire tibi meritis, et amore paternoDive velis: siquidem pater est quasi publicus orbisSubiecti princeps: animata Tonantis imagoAetherii; celso posita est cui regia coelo.Cunctorum pater ille; benignus, et aequus in omnes:Nulli crudelis: nulli regnator amarus.Haec sunt, quae nostra liceat te voce monere,Inclute Dux, patriae rector: cui tradita nuperImperii, post fata patris custodia cessit.Quae si clementi modo (quod facis) accipis aure:Si gentis tibi certa salus; si commoda curaePublica; nec tua laus, nec te tua commoda fallunt:Non metus, officio ne te certasse prioremPaeniteat: sunt et promptissima pectora genti:Et bene apud memores tanti stat gratia facti:Semper honos, nomenque tuum, laudesque manebunt.
AD MAXIMILIANUM II. ROM. IMPERATOREM AUgustum, Principem Opt. et Max.
QUi regit aeternis subiectum legibus orbem,Caelituum rector, rerum sator, arbiter aevi,Officiis hominum coetus distinxit: et aequaDistribuit vitae civilis munia sorte:Dum regere imperio et magna ditione tenereIngentes populos alios, aliosque vicissimImperio regum voluit parere potentum:Ac studio vigili, duroque parare laboreCommoda, civilis vitae quae postulat usus.Qui praesunt, rerumque tenent moderamina sancta,Imperii celsa proceres in sede locati:Coelitus his ea cur a datur, sacra numina veriNosse Dei: late divinum extendere verbum:Propagare bonas artes, legesque sacratas:Iustitiam genti, populis defendere pacem:Parcere subiectis, et debellare superbos.Subsidioque levare bonos: decernere poenaeSontibus affectique tueri commoda regni.Haec ars, hoc studium divinis regibus esto.Qui vero parent aliis humilesque capessuntImperii iussus, demandatosque labores:Fas est hos procerum non detrectare superbumImperium: sed iussa capessere, nosseque munusRite suum: studiis operari semper honestis:Officio fungi iusso: sortemque laboris,Quam Deus obtulerit, studio praestare fideliDemensi: humanaeque tueri commoda vitae.Felix o igitur felix Res publica: munusIn qua rex populusque suum facit: imperat aequaLege magistratus: iussos et sponte laboresExequitur populus, spartamque exornat adeptam.Nempe aures audire potens, oculosque videreSic iubet ipse Deus, coeli qui iura gubernat:Ille Duces regnare facit, parereque gentes.Sed non una datur vita sors omnibus: artesExercet varias humana industria: cuiqueContigit augendum divina sorte talentum.Sic ego nec Martis sum natus ad arma cruenti:Artes nec doctus vitae exercere profanas:Ingenium cupidum doctrinae, et carminis usumSors mihi coelestis dedit: hic labor, haec mea cura estIus, artesque bonas vera ratione docere:Aut superum laudes canere, aut praeconia regum:Et memorem factis illustribus addere famam:Hae mihi erunt artes, haec summa, et meta laborum.Testatur labor hoc meus, et levidensis opella:Quae nunc in lucem prodit, coelestibus aequis,Auspicio vulgata meo: nam carmine vitamEt laudes, rerumque notavi illustria gestaHeroum summorum, Augustorumque potentum:Quos penes imperii Romani summa potestasPer tot secla fuit: sunt hic sua praemia laudi,Sunt vitio: nihil hic fictum: sunt omnia vera.Scilicet hoc opus, o Romani maxime rectorImperii specie exiguum, parvumque labore,Qua fas est, humili mentis pietate, fidequeSubmissa, natis illustribus offero: sacrumDedico; Caesareoque tuendum mitto favori.Dignum opus excelsi divina principis arte:Cui populos, regnique Deus commisit habenas,Orbe sub immenso: veterum monumenta virorum,Magnanimosque duces, totiusque ordine gentisMores, et studia, et laudes, et praelia nosse.Sic o sic divine AUGUSTE, et maxime mundiArbiter, immenso maior virtutibus orbe,Quem regis: o Patriae Pater, et spes unica nostri:Adsis o divine favens: vultuque benignoAspice, quae ferimus, tenui munuscula cultu:Da facilem cursum, atque audacibus annue coeptis.Non ego divitias, non auri munera capto,Fallaces imitata hamos: sat dives habebor,Sat felix (contenta suo namque optima vita est)Si mihi contigerit placatum numen habereCaesareum: vultuque capi mea dona sereno.Quod si doctrinae titulos, et nomen honoris(Argumentum ingens facti) te dante reportem:Amplius haud voti deerit pars debita nostri.Aude magnanime o Caesar (sic Caesare dignum est,Praemia virtuti crescenti iusta referre)Aude iam contemnere opes: et te quoque dignumFinge Deo: rebusque veni non asper egenis.
IN NUPTIAS PHILIPPI LUDOVICI PALATINI Comitis, Boiariaeque Ducis: et ANNAE Guilielmi, Ducis Iuliacensis, Cliuensis, et Montensis, Filiae.
EPITHALAMIUMEXspectata dies tandem, coelestibus aequis,Affulsit terris, et votis saepe petita:Stirpe Palatina qua Dux oriundus avita:(Haud equidem sine mente reor, sine numine Divum:)Optatos celebrat thalami felicis honores:Huc ades, o nostri Princeps, et carminis auctor,Phoebe favens: seu te Parnasi templa bicornis,Seu te Cynthus habet, seu Delus gratior illa:Sis bonus, et tumidum mea dirige vela per aequor:Da facilem cursum. Vosque o, mea gaudia, Musae;Incluta quae veterum cantis connubia regum:Factaque perpetuae transscribitis ardua famae:Ferte simul Musaeque pedem, Charitesque faventes:Aoniamque movete lyram, date praemia laudum.Tuque adeo decus hoc aevi, sate sanguine divum,Inclute Dux GUILIELME, meis allabere coeptis:Aeternoque novum praetexe decore volumen:Nosce pium desiderium. Tuque optime Sponse,O decus, o famae merito pars maxima nostrae;Adsis o LUDOVICE favens, et coepta secundes:Annue conanti per laudes ire tuorum,Perque tuas: tibi, quicquid id est, datur omne laboris:A te principium, tibi desinet: accipe nutuCarmina coepta tuo, vultuque tuere sereno:Quae sacra coniugii, et sanctos celebrant hymenaeos.Sic longum vobis certet victura per aevumGloria: sic laetos innoxia vita per annosFloreat: et tarda fessis, viridique senecta,Sede pia tandem maneat locus aetheris alti.Vix aurora novo coelum rubefecerat ortu;Extuleratque diem inundo, stellasque fugarat:Iamque novo plausu montes, et celsa fremebantAtria; qua laetis Neopyrgum fertile campisAdiacet, et rapidis fluit auctior amnibus Ister.Forte ego tum primi sublimina Solis, et ortusSolus ad Istrinas tacitis secessibus undasErrabam; laudesque animo meditabar avitas;Et genus, et proavos sponsi, et nova foedera amantum;Felicisque tori bona signa, et gaudia laeta.Quum subito (ecce) novem divis comitatus ApolloObvius ante oculos sese mihi lauriger offert:Os, oculosque gerens, vultumque habitumque deorum:Arcum humeris flexum gestans, pictamque pharetra,Auratamque manu cytharam, praeacutaque tela.Aurea caesaries olli, lumenque iuventaePurpureum emicuit vernantis: et aurea pallaEx humeris demissa pedes defluxit ad imos.Par etiam Musis splendor, decor omnibus idemAffuit: auratis velatae vestibus omnes:Omnibus ex humeris cytharae: par omnibus aetas:Par color, et facies, et gestus corporis idem:Ambrosiaeque comae divinum vertice odoremSpirabant: laurusque comas Phoebea tegebat.Ibant, implicitaeque manus, ac pectora nudae;Laetitiam prae sae choreis, plausuque ferebant.Iamque coarctarant faciles ter in ordine gyros:Quum Phoebus gressu propior vestigia torquens;Talibus affatur dictis, seque obtulit ultro:Exoptata diu lux tandem surgit Olympo:Qua thalamus Dux rite novos init inclutus Annae.Principis: auspiciisque bonis hymeneia ducit,Caesarea prognatus uterque propagine coniux:Plaudere iam tempus, iam dulces pangere cantus:Grataque patrono testari vota benigno:Quem penes Aonidum spes, et tutela sororum.Tuque adeo cultor nostri (meque indice signat)Mollia qui tenui pede carmina ludere gaudes,Viribus apta tuis: Phoebo duce, et auspice Phoebo,Heroa tandem grave carmen voce sonabis.Tu facti, tu testis eris: tu singula verbaExcipies tabulis signata fidelibus: olimQuae Princeps legat ipse tuus; vultuque benignoComprobet, ingenuum non aversatus honorem.Vix ea dicta, de hinc molli progressus in herba,Sylvestrem quaerens Zephyris motantibus umbram:Arbore sub patula residet: qua flumina circumFrigora dant rami, varios humus humida flores.Tum pater alloquitur Divas, ac talia mandar.Pandite nunc Helicona Deae, cantusque movete:Coniunctae studio, atque animis concordibus omnes,Consulite in medium, et iussos urgete labores:Et decet, et fas est, virtuti expendere honoresPromeritos: thalamosque novos ornare decentiMunere: quod veniens haud umquam obliteret aetas.Incipe tu prior, o, Musarum maxima, Clio;Incipe, et a prima dic stirpis origine priscae;Qui reges, qui gentis honos, quae tempora rerum:Quis patriae antiquae fuerit status, et quibus olimFloruerit terra alma viris; quibus arserit armis.Tu memorare potes: series longissima rerumPer tot ducta viros antiquae ab origine gentisNota tibi longis annis: tibi maxima rerumVerborumque fides: neque fallax ante reperta es.Sic ait, et parent dictis Heliconis alumnae:Accingunt se omnes operi, incumbuntque labori.Pars calamos inflare leves, pars dicere versus:Pars nervos pulsare, et iungere carmina nervis.Tum sic pauca refert: tuus est, o Phoebe, quid optes,Explorare labor: me iussa capessere fas est.Quamquam si prima repetens ab origine pergam;Et vacet annales priscae recludere gentis:Ante diem clauso componet vesper Olympo.Sed tamen experiar res ordine pandere gestasAntiquae sobolis, praeclaraque facta parentum.Verum summa sequar tantum fastigia rerum.Dixit, et Historiae longum et sine fine volumen,Murice vestitum pretioso, et nobile gemmis,Explicuit gremio; matris spectabile donumMnemosynes; quo principiis signarat ab aeviFortia facta patrum; seclisque aeterna futurisIntulerat; regumque genus, clarosque triumphos:Quae seros olim deceat meminisse nepotes.Hoc posito, memori percurrens voce tabellas;Talia iucundas Clio cantavit ad auras.Principio (neque enim priscae cunabula gentisLongius a gemino, quod dicitur, ordiar ovo)Sponsus avis, atavisque potens, et laude parentum;Illustri satus est Boiorum sanguine regum:Magnanimi quondam qui stirpe TUISCONIS orti;Praestantes animis reges, et fortibus ausis;Fortia ducentes invicto praelia Marte;Sub iuga miserunt urbes, populosque feroces:Fundantesque rudi mores, et moenia genti;Imperium terris aequarunt, nomen OLympo.Gens vetus illa quidem, et totum celebrata per orbem;Dives opum, belloque potens, et clara triumphis:Indigena, haud alia ducens primordia gente;Sed gremio producta suo, coeloque paterno:Quam prior Alcides ALEMANNUS, et alter ab illoBOIUS (auditis si quicquam credimus) olimFundavit; patrio qui dictos nomine camposCum populis, Boios a se cognomine dixit.Sed non prima fuit Boiorum haec patria: sed quaeSaltibus Hercinii nemoris latet undique clausa:Fertilis uberibus terris: quamque aspicit extraSolis ad occasum, fluviorum maximus Ister:Unde loci priscum signat Boiemia nomen:Quamvis mutatis cultoribus: hic caput oraeBoius auspiciis statuit felicibus urbem:A cuius Boiobinum quoque nomine dicta est.Tandem extra Herciniam delati sedibus oram;Finitimas coluere plagas: qua labitur intraFecundis Alemannus aquis, et Noricus Ister?Quaque vides septem labens Rhedonesse Triones.Hae Boiis propriae sedes, hinc CAROLUS ortusMaximus antiquo Boiorum fanguine Caesar:PIPINUSque pater, fama super aethera notus:Hinc avus insignis spoliis MARTELLUS opimis:Hinc THEodo Magnus, genus a quo principe Boium,Sed quid ego haec tandem nequicquam antiqua revolve?Quidve moror? factis animus propioribus instatHerorum; claro Boium qui sanguine creti;Egregiis totum complerunt laudibus orbem:Quorum certa domus constas, certique penates.Primus in his Boiae gentis pater, et novus auctor;Francigena (ut perhibent) LUItholdus Caesare cretus,Fervidus ingeni: clypeoque insigne paternumAureus, et vasto leo cernuus oris hiatu,Emicat; Herculeae monimentum laudis avitum.Ille ferox animis, et vinci nescius armis;Militiam, et grave Martis opus tractare ferendoGaudet: et agmen agens equitum, peditumque catervas;Indomitis infert Ugris lacrimabile bellum:Caesareas acies, cognataque castra secutus.Non hic terga fugae, sed apertae pectora pugnaPraebuit; et saevo magna vi restitit hosti:Asseruitque decus patriae discrimine longo.Donec tandem hosti pugna congressus iniqua;Qua Boiis acres Anasis disterminat Hunnos;Cum Ducibus magnis, populoque, et milite fessoOccidit, adverso (miserabile) saucius ictu:Reddidit et patriae fuso cum sanguine vitam.Filius hinc capit ARNOLphus moderamina rerum:Fortis, et invictus bello: quem iustus in UgrosFert dolor; et meritas stimulis haud mollibus irasExcitat, amissi bello iactura parentis,Communisque salus patriae: scit Noricus Oenus,Magnanimi quid tunc Mars Principis egerit illic,Quotque neci dederit; quot victos strage cruenta,Ense suo factos calcarit victor acervos.Obruta mole sua quum corpora dira iacerent,Perfusam multo caesorum sanguine terramImmaduisse ferunt, et rura natasse cruore.Non aliter quam quum nivibus de monte solutis,Vere tepente, madet tellus pluvialibus undis.Ipse Deo votum sacrat immortale per arasVictor, et indicit leges ac foedera victisPacis, et aeternam rebus, belloque quiete.Nec virtute minor Patre Filius, arteque belli,Nominis eiusdem: sed regni viribus impar:Pro quo magnanimo dum dimicat acriter hostiMarte ferox, quamquam nec diis, nec viribus aequiCongressus (quid non mortalia pectora cogit.Ambitio levis, et regnandi caeca libido?)Inicit et medium sese moriturus in agmen:Praecipiti prolapsus equo, telisque cruentisConfixus, multo vitam cum sanguine fundit.Post hunc conspicuus longe fulgentibus armis,Spe regni profugus flagrans BERCHtholdus aviti.Hunnorum socia arma rogat: sociosque fidelesExposcit castris; et foedera mutua iungit.Non illo melius quisquam certamina MartisNovit: seu magnae faciem componere pugnae,Adversisque feras acies committere signis:Seu posito validae libeat munimine fossaeMetari castra, et tutos ad bella receptus.Quas Licus hic strages vidit? quot vortice mersitCorpora turbineo iuvenilia decolor amnis?Sic ubi Neptunus tridentiger ora relaxatFluminibus, motuque vias recludit aquarum:Per sata, perque vias magni ruit aequoris unda;Involuitque rapax arbusta; trahitque rotatasVorticibus sylvas, pecudesque, virosque, domosque:Nec iam terra magis, sed pars maris undique longiCernitur, et latus subitarum campus aquarum.At BABO sorte sua contentus; amansque quietisSecurae, pacis tenuit solertius artes:Consilio, eloquioque potens, iurisque minister:Caesareum emeruit placida virtute favorem.Idem animus, studiumque fuit, quoad vixit, OTHONI:Cuius in ingenio virtutis imago paternae,Et mentis decor, et studium probitatis, et aequiEmicat, et cultae suavis facundia linguae.Filius haud minor his cognominis arte togataAlter OTHO. sed utroque feris praestantior armisTertius; et nulli virtute indignus avorum:Signa Palaestinis circumfert victor in orisFortia: Gotfridi regis pia castra secutus:(Iuliacae pater hic est stirpis, et ultimus auctor;A quo nunc Sponsae diffunditur et domus, et gens)Mille viros patriis secum qui ducit ab orisFervidus, ingentes populos, opulentaque regnisCastra sibi iungens; magna comitante virum viHeroum, Guelfo cum principe namque profectusPer loca Charionum, Moesos adit: inde per agrosBistonios, veterum repetit Byzantia ThracumMoenia: Graiugenaeque superba Caesaris aulaExceptus, petit auxilium, et nova foedera iungit.Moxque Propontiacas cum classe profectus ad urbes;Nomen ubi Ponto, Phryxi soror, induit Helle:Nicaeas capit, Ascanius quas alluit, arcesSpumifer; et Cydni divisam flumine Tarsum:Antiochique domos, et moenia Heraclea:Qua ferus Alcides canis olim colla trifaucisEx Acheronte imo superas eduxit ad auras.Inde Saracenos Asiae passim expulit ora,Praefecitque Duces alios: hinc fortia tandemOccupat infestis Solymorum moenia signis;Divitis et Syriae campos, Iudaeaque regna:Quae multos annos tandem florentia fortiImperio, et placida Solymus rex pace gubernat.Post hos Quartus OTHO, pietatis idoneus auctor;Fana sacrat passim superis; et sumptibus auget;Pacis amans, custos legum optimus. Ortus ab illoQuintus OTHO, magni nomen virtutibus aequans;Caesaris egregius Friderici signifer, asperCladibus, et magnis spectatus saepe periclis:Caesareas ferro tutatur vindice partes:Victoresque ostentat equos, qua spumeus undisSollicitis Athesis fertur, sub rupibus arctis.Nec longum in medio tempus, subito arma retractatMarte potens, magnoque gerens pro Caesare bellum,Agmen agens magnum, magnique ipse agminis instar;Vix dum victrices aquilas, augustaque signaExplicat: et patrios fines transgressus, et Alpes;Insubrium saevis premit, et circumsonat armisMoenia, et aequa solo tandem fumantia ponit.Tunc quoque ferre iugum, et victos parere coegitFallaces Graium populos: qua turbidus auroAbdua, et irriguis uber fluit Ollius undis:Colla Ravernatis frenans capitosa tyranni.At Caesar, meriti tanti non immemor umquam,Pristina Boiorum, proscripto, regna, Superbo,Pro meritis reddit, titulisque illustribus auget.Nec regno indecorem sese, nec laudis avitaeDegenerem primis LUDOVICUS praebuit annis:Iustitia dubium, validisne potentior armis,Et virtute potens, et maiestate verendus,Auxit opes regni patrii; sortitus honorem,Caesare dante, novum: primusque palatia RheniCelsa tenens; Sacri meruit Septemvir haberiImperii, cuius gerit orbem vindice dextra:Unde Palatini Comitis stirps nobilis orta est.Sed neque tunc patriis contentus filius arvisSextus OTHO, regni vires, et robora magniPromovet: et iuris cultor studiosus, et aequiIustitiae fundat populos, et legibus urbes:Provehit et patria sacras tellure Camenas:Haud umquam bello partes sectatus iniquas.Nec te carminibus nostri LUDOvice tacebo:Cui nomen finxit gravitas augusta Severi.Tu legum, tu iuris amans, placidaeque quietis,Aurea tranquillae curasti commoda pacis:Imperii patriis adiungens finibus urbes:Quas inter Lavinga fuit, clarissima MagnoAlberto, qui sub te principe floruit olim.Tu longe ante alios reges mitissimus omnesPlacasti fera corda Ducum, civilia bellaConsilio, doctaeque premens dulcedine linguae.Quae tua magna fides, et quae prudentia mentis;Quae fuerit culti facundia sensimus oris:Quum fremeret magno discors Germania motu:(Scilicet imperii solio sine rege vacante)Sola tuis potuit quae tunc mitescere verbis.Auspiciis tunc sceptra tuis augusta capessit.Rudolphus, clarus fama, et felicibus armis:Austriaci genus a quo reges nobile ducunt.Pro meritis ergo tantis tibi filia magniCaesaris in thalamos Mechthyldis ducitur uxor,Laeta Deum partu, centum complexa nepotes,Magnanimos omnes reges, regumque parentes,Illustresque Duces: qui sanguine nomen in astraEvexere tuum: quorumque a stirpe nepotesSub pedibus videre suis regnae omnia verti.Inde Palatinae gentis pater ortus, et auctorRUDOLPHUS, florens opibus, virtute decorus,Princeps imperii Septemvir: et alter ab illoMagnanimus Caesar LUDOvicus nomine Quartus,Flos veterum, virtusque virum, laus maxima gentisBoiaricae, bello fortunatissimus heros:A quo Boiariae procerum nova manat origo.Sic utrumque genus scindit se sanguine ab uno.Filius extincto patri succedit ADOLPHUS;Pacis, quam belli studiosior: isque relinquitRUPERTUM, fama celebrem pietatis, ADOLphum.Ille fide magnus, nulli virtute secundus,Atria munificus Musis augusta beatisMyrtiferos Nicri celebris sacravit ad amnes:Artibus ingenuis quibus emollita iuventus,Moribus et vitae sanctis, coalesceret; altasMox animi dotes magnum sparsura per orbem.Quin etiam bello felix, ad vimque paratus;Fortibus imperii vires tutatus in armis;Aeternum mansura dedit monumenta per aevum.Testis eris Nicer, humentum generator aquarum:Testis Rhene pater; Nemetum sub valle patentiFelices Cerere, et Baccho qua perluis agros.Sed quo te memorem, Caesar ter maxime, versuRUPERTE, o secli decus admirabile nostri?Quove tuas celebrem laudes, et splendida factaCarmine? tu virtutis amans, et cultor honesti,Iustitiae vindex, et relligionis amator,Otia fecisti patriis gratissima terris.Et tu doctus eras, et doctas natus ad artes:Et sacras magnis augebas sumptibus artes:Templa Deo, doctisque sacrans collegia Musis.Quid? quod et adverso virtus tua cognita MarteEminet? et fama totum vulgata per orbemGloria purpureis liquidum secat aethera pennis,Sidere nobilior Veneris, Lunaque nitenti.Hinc STEPhanus patriae Dux artis plenus, avitas,Auxit opes Pontis gemini, dotalibus arvis:Aetherio Vogesus superat qua vertice nubesArduus: Et prono celer amne Mosella per imas(Gens vetus Obrincam vocat, orae nomen adhaesit)Quaerit iter valles, et Rheni conditur alveo.Armis terra potens, et agris, opibusque virisque:Argentique scatens venis, fulvique metalli.At LUdovicus, equum domitor, Mavortia proles,Quem neque vi cuiquam fas est, nec sternere fraude,Caesarei vindex decoris, comitatus AchilleTeutonico, glomerat bello agmina, et instruit armis:Et primam ante aciem densa inter tela moratur.Proximus huic, pietatis amans, pacisque serenaeCultor, ALEXANDER, Syriae loca sancta beatae,Felicesque petit Solymos, Iudaeaque regna:Iordanes qua Peneades declivibus undis,Palmiferos inter colles, et Pallade foetos,Labitur; hic ortus, hic incunabula viditChriste tuos, Moriaeque crucem sub monte sacratam:Et fortunati contermina templa sepulcri.Hinc patri LUDOVICE subis, qui Marte togaquePraecipuus, belli socium se Carole praebens,Iunxit opes, viresque tibi, Gallumque ferocem,Traiecti ad vada laeta repressit, et excuit armis:Rettulit et magno claros ex hoste triumphos.Sancta sub hoc pietas Duce, relligioque DeorumErexit caput, et priscum affectavit honorem.Morte patris tandem, sed adhuc puerilibus annis,Imperii, summa virtute, potitur habenisWOLFGANGUS; quo non maior pietate, vel armiConsiliove fuit, secli prudentia nostri,Musarum Columen; verae pietatis asylum:Fortiter asseruit celsae quam robore mentisInvicto: Multum ille et vi tentatus, et astaHostili, saevisque dolis: in utrumque paratus,Pro cultu superum, pro relligionis honore,Seu pugnare armis, seu certae occumbere morti.Quin etiam Aoniis duo condidit atria Musis,Cis Rheni colles, sedemve binominis Istri:Aeternum famae monumentum, aevique perennis.Salve sancte parens, Princeps ter maxime salve:Salve iterum atque iterum salve: te gratia coelo,Pro meritis tantis, et pro pietate fideli,Certa manet: tibi posteritas se devovet omnisIn laudes operosa tuas, laudesque tuorum.Tu requiem Musis, patriae tu commoda magnaeConcilias: tu das placidos ediscere mores,Doctrinaeque facis nos, virtutisque potentes.Fortunate parens: ergo tua fama manebitIncluta, supremum coeli ventura sub axem:Hinc vatum calamos, et marmora longa fatigas.Quem celebrant Musae, vivet; dum sidera caelum,Dum vehit amnis aquas, dum cultus gramina campus.Nunc ego (namque super tibi erunt, qui dicere laudesSponte tuas cupiant, et tristia condere bella,Gallia quae vidit bellax, et Pannonis ora)Vix humili possum tua carmine facta sonare,Virtutesque tuas: si quis tamen haec quoque, si quisCaptus amore leget, te nostrae Dive Camenae,Te vox nostra canet: nec Phoebo gratior ulla est,Quam tua quae celebrat magno pede nomina Musa.Editus hoc tanto generosus patre PHILIPPUS,Flore virens animi, LUDOVICUS Sponsus, et aevi;Orbis amor, patriae decus, et spes unica gentis,Sub ditione tenet Rhetos, fortesque Nariscos;Pacatumque regit patriis virtutibus Istrum.Sanguinis Hassiaci mater quem nobilis ANNA,Felix prole virum, sub luminis edidit auras:ANNA pudicarum decus, et laus maxima matrum:Quam decus egregium formae, castique pudoris,Quam proavi reges, et sancta modestia morumCommendant, pietasque, et mens sibi conscia recti:Femina digna illis, quas aurea condidit aetas.Cui genitor, pariter pietate PHILippus et armisInclutus, agrestum servilia bella coercet:Et rem Germanam magno turbante tumultuComponit: victorque viros supereminet omnes.Hunc generasse pater GUILIELmus coniuge ferturStirpe Megalburgi nata Ducis: isque parentemTe LUDOVICE refert: cui nomine dictus eodemFilius HERMANNO gaudet patre, principe sancto,Hermannum generat LUDOvicus, dignus honoreCaesareo, oblatum magno sed pectore spernit:Sorte sua, regnoque patris contentus OTHONIS:Edidit HENRICUS quem primus sanguinis auctor:Regna Brabantiacae cum gentis avita teneretIam senior, quondam Advaticis habitata colonis.Magnanimi Heroes, Germanae robora gentis;Insignes bello: quorum celebrata triumphisNomina servat adhuc (si qua est ea gloria) vatumPagina: iamque obita felici morte beati,Parte sui meliore vigent, superisque verendi,Excelsa virtute polos, et sidera tangunt.Sanguine magnorum sic clarus utroque parentum,Sponsus avis proavisque potens, et corpore pulchro,Illustres thalamos illustris Principis Annae,Diis equidem auspicibus petit, et cum sidere fausto.Ille memor magni generis, non otia ducitPigra domi, luxu, turpique libidine foeta:Sed laudis studiosus, honestorumque laborum;Ante annos animumque gerens, curamque virilem;Ingenium sancta divinum exercet in arte:Qua regere imperio populos, et legibus urbesQui fundare queat, pacique imponere morem;Parcere subiectis, et debellare superbos.Quid? quod et in superos pius, et pietatis amatorInnocuae, castis placat pia numina votis:Sincerumque Dei cultum, sanctamque professusDoctrinam, sacris arcet pia templa profanis:Ingenuasque colit studiis, et sumptibus artesMunificus: doctisque viris dat praemia digna:Moribus ut sanctis formetur, et arte iuventusIngenua, cultuque Deum, pietateque vera.Nec belli animus, nec forti dextera pugnaeDeficit: ingentes praestans ad fortia viresPraelia: cuius adhuc vix pubescentibus annis,Caesareas aquilas magno cum Patre sequentis,Threiicias contra gentes, Scythicumque tyrannum,Prima rudimenta, et rigidi certamina Martis(Argumentum ingens virtutis, et indolis alte)Attonitus vidit stupefactu amnibus Ister.Macte nova virtute, Deis accepte, PHILIPPE:Macte animo, sanctaque fide: cui numine DivumSponsa datur forma praestans, pietateque casta;Laude pudicitiae celebris, morumque bonorum.Perge Dei laudes, et nomina sancta tueri:Iustitiam populis, patriae defendere pacem;Provehere ingenuas artes; dare praemia laudi.Creverit inde tuum nomen, nomenque nepotum:Cantantes sublime ferent quod ad aethera vates:Nec te paeniteat dulces fovisse Camenas.Sic Clio memorans, intentu omnibus, unaPrisca recensebat Boiorum nomina regum,Claraque facta Ducum, pulchramque ab origine gentem.Conticuit tandem, factoque hic fine quievit.AT phoebus, per quem concordant carmina nervis;Iamdudum cytharae percurrens fila sonorae;Urget opus, cantusque movet; calamosque figurans:Quin etiam Sponsae laudes celebrabitis, inquit;Et sobolem antiquam, et regnata parentibus arvaMulta Ducum virtus animo, multusque recursatGentis honos: haerent infixae pectore laudes:Quarum fas olim seros meminisse minores.Et Pater ipse quidem cantari dignus: et ipsaFilia iampridem laudari Sponsa meretur.Incipe Calliope; tibi vox, et cura canendi:Alternis gaudent vicibus cantare Camenae:Sat cecinit Clio, Daphneide digna corona.Dixerat; illa manu vetus, et sine fine volumenAccipiens; primaeque requirens limina gentis,Surgit: et haec posita tandem formidine fatur.Dicam equidem, si ita Phoebe iubes, remque ordine pandam:Nempe tuum mandare, meum parere fatebor:Unde sed incipiam? non tam mihi copia rerum,Quam modus optandus: nudis modo rebus agendum est.Huc precor, huc vestras Divae convertite vires:Aspirate meis omnes ex ordine coeptis:Tuque o Phoebe mone virga venerande potenti.Vasta iacet mediis Belgarum finibus ora;Oceani iuxta fontem, Solemque cadentem:Terra antiqua, potens armis, atque ubere glebae:Menapii coluere viri: nunc plurima gentiNomina: diversis sed enim post tempore longoPrincipibus regnata fuit: quos incluta belloGelria iactat avos: et Rheni flumina circumClivia (Martigenae quorum pars magna Sicambri)Quosque secans undoso interluit agmine Mosa:Qui Ruram, Iulamque bibunt: montosaque iuxtaOppida, qua vitreo decurrit flumine Lippa.Illa parens regum tellus; qui Marte potentes,Aspera victrici gesserunt praelia dextra:Iustitiaque feros populos, et legibus aequisFormarunt primi vitae melioris ad usum.Sed veterum nunc fama ducum est obscurior annis.Quandoquidem, quamvis populis, opibusque potente:Sacrorum officio vatum per carmina facto,Egregii Heroes caruerunt tempore longo.Tempus edax rerum, gemmas consumit, et aurum:Durat opus vatum; fit vivax carmine virtus.Sed non est animus percurrere singula versu;Quae memoranda forent: sat erit, si carmine SponsaeEt genus, et prisca sobolem de stirpe parentumExpediam; et primae revocem cunabula gentis.Hanc veterum illustri Chamavorum sanguine cretamSaxonas occiduae gens incola nominat orae)Accipimus: seriemque domo deducere MarcaeAntiqua; longo qua patres ordine ductiInsignes atavi factis, et equestribus armis;Immortale decus genti, nomenque dederunt:Unde etiam longi titulum gessere nepotes.Nomina neu referam longum collecta per aevum:Quis nescit geminos fratres, duo fulmina belli?Par bene compositum, totidem virtutibus aequum;(Ledaeos dicas, concordia sidera, fratres)Te iuvenum Princeps o ADOLphe, Ducum pater: et tePacis, et armorum studiis EBERharde potentem:Ambos innocuos, cultores numinis ambos.Qui vigor ingenii? celsi qui pectoris ardor?Quae virtus? et quae magnis mens ardua rebus?Quae vis, quae doctae tandem solertia mentis?Vos quoties Amisus vidit, patriusque VisurgisMilitiam petere: et Martis fera praelia adireSanguinei; et sumptis vires ostendere in armis:Aeratasque acies, et equestres ducere turmas;Aut pugnam, aut aliquid magnarum invadere rerum:Et spolia ampla domum bello quaesita referre.Nec virtus tenebris latet abdita magna per orbem:Egregia quantum virtute, manuque valerentHeroa; tumidis Oenus scit Noricus undis:Et domitis iussus mitescere cornibus Ister.Hos et, magnanimo cum Caesare, bella gerentesPro decore imperii, pro relligione Deorum;Contra mille acies, atque agmina millia contra;Attoniti tremuere Hunni; tremuere nivosumPotantes Tanain, gelidique Borysthenis amnem:Diraque letiferae senserunt fulmina dextrae.Haud secus, ac foeda quum potestate coortaAttonitos tumido Notus obruit aequore nautas:Fertque viros rapidus secum, verritque per auras.Aut velut immissus sylvis arentibus ignisQuum furit, insani Boreae spirante procella;Obvia quaeque ruens crepitantibus undique flammisCorripit; et tandem latos exundat in agros;Cumque suis late populatur frugibus oram.Sic quacunque ruunt Heroes impete vasto,Pugnaci passim prosternunt obvia dextra:Hostilesque ruunt turmas, densasque cohortesUgrorum: largo rubet undans Sala cruore:Fluctibus it fervens, et ab obice saevior amnis:Sanguineae capiunt vix moesta cadavera ripae.Non acies ferri, tuto non aggere fossaConatus tenuit magnos: domat omnia virtus.Pro tantis meritis, et tanto victor honoreCaesar agris auxit fratres: Comitumque sacratiImperii iussit generosum nomen habere:Militiaeque Duces statuit Germanide terra.Hinc genus, hinc Comitum Marcae natalis origo.Altennaeque domus: longa quae stirpe nepotumNobilis, et bellis operosis incluta facta;Felici totum complevit nomine mundum:Et cunctos hominum meritis superavit honores.Maximus hinc, primus Marcae Comes, ortus ADOLphus:Iustitiae, verique tenax, et pacis amator;Urbibus exornans populos, et legibus urbes;Tempora civili gestat redimita corona:Et patrium summis decorat virtutibus orbem.Proximus huic nulli veterum pietate secundusENGELBERTUS; amans virtutis, et inclutus arte,Egregius bello Dux, et victricibus armis.Quem concors animi frater Germanus ADOLphusAemulus ille patris, laudisque et nominis haeres,Excipit: ille quidem primum vicina gubernat;Ante suis longos proavis regnata per annos.Moenia; quae Drusi coniux de nomine dixitAgrippina suo, princeps, praesulque sacrorum:Et septem procerum in numero, coetuque locatus.Fratre sed extincto, nulloque haerede relicto,Abdicat imperio se Ubiorum sponte potenti:Contentus patriis opibus regnisque vetustis.Illum, quum superas THEODRIcus avunculus aurasLiquisset moriens, Cliviae Comes ultimus orae:Mascula nec proles regno superesset avito:CAROLUS haeredem fecit cognomine quartusCaesar; et haec meritae virtuti praemia solvit.Tunc quoque Iuliacae GUILIELMUS Marchio terraePrincipis accepit nomen sublime, decusque:Caesar ubi Mediomatricum cogit in urbeImperii proceres magnos, sanctumque senatum.Nec longo caesar post tempore Principis idemDetulit illustres titulos, nomenque superbumMontensi Comiti, eximio dignatus honore.Nimirum decus hoc virtus, et plurima belloGloria promeruit: quam regni splendidus ultroAmbit honos, nullis praeclusus fortibus ausis.Invia virtuti nulla est via, gloria nulla:Ne dubitet quisquam virtutem extendere factis.Succedit natus patri cognominis haeres;Ingenio magnus; bello vir magnus, et armis;Consilioque bonus: quem Caesar maximus olimPro virtute novis titulis ornavit; et armisAuxit, et antiquae geminavit gentis honorem:Imperiique Ducem solemni more creavit,Ob decus et fortes in praelia martia vires:Concilio in magno procerum, regumque, patrumque:Qua Rhenum immittit Constantia magna Lemanno;Hic pulchrae virtutis honos, haec praemia sunto.Morte patris regni mox reddita cessit ADOLphoCurae Duci; qui pace bonus, nec marte caducus;Ingentes animos magno sub pectore versat:Inque fide retinere suos, pietateque sanctaGaudet; et aeternas populis imponere leges.Filius inde patris IOANNES aemulus; armisSed melior, belloque potens, nova praelia tentat:Praesulis expugnans Ubiorum moenia sacri:Saxoniae populos, et fortes Marte BoemosQui castris adhibet socios, et foedera iungit.Plurimus hic ferro dum fulminat hostis, et altaObsidione premit Susati moenia forti:Aggere murorum Princeps, fossuque teneturTela inter media, atque horrentes cladibus hostes:Atque umbrata gerit murali tempora quercu.Praelia quin etiam bellator conserit hosti;Moenibus erumpens; et pugnas ventilat acresArduus, arma tenens; florentes aere catervas,More furens torrentis aquae, flammaeque voracis,Sternit humi; et multo replet undique sanguine campos,Tandem victor ovans, insignis laude potitusUrbem amplam ditione tenens sua subiuga mittit:Et tanto ereptam gaudet superesse periclo;Compositamque diu felici in pace gubernat.Nominis hinc haeres sanctus, decorisque paterniFilius; egregioque simillimus omnia patri:Eximia praestans animi virtute, fideque:Iustitiae sanctae defensor, et arbiter aequi.Inde satus famae IOANNES clarus honoreTertius; egregius belli, pacisque magister:Et non ignota pietate, fideque probatus:Hostibus haud tergo, sed forti pectore notus:Finibus adiungens patriae dotalia regna;Iuliacas arces capit, et Montensia rura:Felix coniugio, felix virtute nepotum.Ille potens rerum, MARIA cum coniuge, nobisTe GUILIelme dedit, Germanae gloria gentis.Qui nunc imperio, rerumque potitus habenis;Securos longa populos in pace gubernas:Inclutus; et populo carus, coeloque verendus.O decus, o secli spes, et fiducia nostri;Fortunate senex: tue terris didita famaVivit; et extremas mundi penetravit in oras.Vivit et insignis pietas, spectataque rebusEgregiis virtus, nullo delebilis aevo.Nam quo non penetrat virtus, operosaque rerumGloria? quae laudum gens est ignarae tuarum?Non tua maiorum si limite continet amploGloria: sed priscos generis contendis honoresVincere, clarorumque decus geminare parentum:Quam tibi maiores, maius decus ipse futurus.Quae vis ingenii? quae docti pectoris artes?Qui frontis, qui mentis honos? quae gratia morum?Quam matura gravi regnat prudentia mente?Quam tranquilla fovet placidum clementia pectus?Tu bello, tu pace bonus, virtutibus augesNomen honoratum sanctis: libramine iustoIn te quae lucent cunctis ex partibus aequae:Iusta pari premitur veluti cum pondere librae.Acer es, et tetricus reprobis, semperque timendus:Sed clemens, facilisque bonis, veniaeque paratus:Pace domi placidus, saevis foris horridus armis.Non luxu turpi, nec inani tempora lusu,Delitiisve teris: fortis, patiensque laborum,Si quando regni permittunt otia curae,Per iuga, per sylvas, desertaque lustra ferarum,Solerti venator apros indagine cingis,Aut pronos lepores, aut celsum in cornuae cervum,Fulmineosque lupos, armatosque unguibus ursosImpiger: et magni tentas praeludia belli:Membraque continuo duras generosa laboreMilitiae, saevoque gelu: nec tarda senectusDebilitat vires animi, mutatque vigorem:Flectere ludus equos, ficto contendere Marte.Quid? quod et Aoniis facis otia dulcia Musis:Ingenuasque foves non parvis sumptibus artes?Quae sunt civilis nexus, et vincula vitae.Nec regum quisquam caput extulit altius artesMite per ingenuas: nec doctis praemia confertPlura viris, ardens quos vexit ad aethera virtus.Quid moror? immensum est virtutes dicere sanctas,Dux GUILIELME, tuas: aliis quae singulae namqueEsse solent bona: relligio, moderatio morum.Iustitia, et legum pietas fidissimae custos,Inculpata fides, et sancta modestia vitae,Magnaque vis animi fortis, clementia mitis,Ingenii vigor, et doctrinae splendor, opumque:Omnia solus habes, proprio ceu pectore nata:Omnia conspirant in te concorditer unum.Ergo Patrem Patriae merito te Musa salutat:Aeternique tuae laudis praeconia fastisIntexit, magnum coeli ventura sub axem.Ergo memor tatae virtutis maximus olimTe generum Caesar sibi praetulit omnibus unum,Arbiter imperii sacri: natamque MARIAMConnubio iunxit stabili, propriamque dicavit.Salve o magnorum decus Heroina parentum:Quae virtute tua veteres Heroidas aequas:Salve feminei laus, et nova gloria sexus.Non opis est nostrae dignas te condere laudes:Virtutesque tuas grandi celebrare Camena:Sit nobis voluisse satis: sit honesta voluntasGrata tibi: parvo superi quoque munere gaudent.Nam quis magnorum decus immortale parentumNecit, et antiquae reges, et nomina gentis?Vivit adhuc animis RUDOLPHI fama piorumCaesaris; et totum complevit laudibus orbem.Non illo melior quisquam vel pace, vel armisFloruit; illius Diis acceptissimus aevi.Testes Boiorum populi, sociique Boemi:Testes Tyrigetae: pulchro qua flumine SalaFecundos gleba perlabitur ubere campos.Nec minor ALBERIUS bello, virtuteque CaesarInclutus: et patriae, cum nomine, filius, artisHaeres, cui sublime dedit SAPIENTIA nomen.Sed quis te tacitum versu LEOPOLDE relinquat,Magnanimum Heroem, caput insuperabile bello,Caesareo cum fratre? quis alta stirpe nepotumFelicem ERNESTUM? vel, te, FRIDErice, potentemPacis, et armorum studiis, timidumque Deorum?Quo fessam AEMYLiane rapis? tu MAXimus ille esUnus qui patriae bellando restituis rem.Tu Venetos, Gallos, Turcas, fortesque Sicambros,Pannonas, Helvetios domuisti fortibus armis:Aeternosque potens meruisti victor honores.Quid loquar insignem fama, et pietate PHIlippum?Cui fors coniugii tria contulit incluta regna?Quid natos geminos? Te CAROLE, maxime Caesan?O decus, o magno maior virtutibus orbe,Teque potens FERNANDE; piae qui pacis amator,Imperium terris aequasti, nomen Olympo.Salvete illustres animae, et oratissima coeloNumina: vos primus novit, vos ultimus orbis:Vos coelo positos veneratur vesper, et ortus.At quo te memorem, Caesar fortissime, versuMAXIME, qui rerum nunc, AEMILIANE, potiris.Hic vir, hic est, quem cura manet fulcire labantisImperii decus; et nomen virtute tueriAntiqua; regno pacem, populoque salutemReddere: et imperii fines proferre potentis.Cuius qui meritas tentat percurrere laudes;Littoris Icarii citius numerabit arenas,Aerias et aves, inclusosque aequore pisces.Salve Heros, salve patriae Sol addite nostrae:Felix prole Deum: si quid mea carmina possunt;Semper honos, nomenque tuum, laudesque manebunt.Ille tibi tantus, divino numine, fraterContigit, o magno sata Caesare Patre MARIA:Praecipuum matrona decus dignissima tantiEsse viri coniux, tanti soror esse Monarchae.Inde genus Sponsae vetus, et natalis origo.Nimirum soboli prodest innata parentum,Occultaque viget rediviva propagine virtus:Fortes quippe creant fortes, et Marte potentes:Est in equis patrum virtus, Geticisque iuvencis:Nec parit imbelles volucrum regina columbas.Sic igitur meliore quidem sata stirpe parentumSponsa deces; et nominibus praelustris avitis:Plus virtute tamen mentis, plus indole pollet;Sublimisque animus supra genus eminet ipsum:Qua teneras inter forma praestante sorores;Egregiosque Duces inter, duo sidera, fratres;Iam matura viro, iam plenis nubilis annis;Excipit amplexu consortem Sponsa PHILIPPUM;Egregium forma iuvenem, et florentibus annis:Multorum frustra votis optata procorum.Quam pietas, et rara fides, quam gloriae formae,Et lepor, et probitas, sanctaeque modestia vitae,Et decor, et lato maiestas iuncta pudori,Et non cessuri, nisi Diis sine crimine mores,Sublimem magni tollunt ad sidera caeli.Salve virgo decens, sancti decus ANNA pudoris:Dii tibi dent annos: virtutes ante dederunt:Coelestique sacrum fortunent numine lectum.Vive diu patriae lux optatissima terrae;Vive, novaque torum sobole feliciter auge:Quam regere imperio populos: totumque per orbemAspicias gentes sceptris frenare superbas.Talia Calliope liquidas dum cantat ad auras:Musarum applaudit chorun, et bona verba precatur.Ingeminant plausum nubes, vallesque recurvaeResponsant; letis dissultat vocibus aether.Iamque dies coelo processer at alma serenoAltior; et rerum tenues contraxerat umbras:Famaque finitimos, et festae gaudia lucisExcierant: laeto complerant compita coetu:Aurea visuri celebris spectacula pompae.Quum subito (ecce) nigro glomerari pulvere nubemProspiciunt equitum, ac tenebras insurgere campis.Iamque tubae, lituique sonant, et tympana laetaPulsa manu: raucis fremit undique cantibus aether:Adventusque virum, fremitusque ardescit equorum.Extemplo in nubes atro disploditur igniMachina, ceu rutilo vibratus ab aethere fulgor,Cum sonitu venit, et perrumpit fulmine nymbos.Olli per segetes, qua maxima meta viarum,Conspicui tendunt: it clamor, et agmine misto,Quadrupedante putrem sonitu quatit ungula campum.Ipsi adeo proceres ostro, gemmisque decoriFrenatis lucent in equis: quos omnis euntesTurba diu mirata fremit iuvenumque, senumque:Attonitis inhians animis: fremituque virorumConsonat omnis ager late, studiisque faventum.Ipse inter primos medio Dux agmine Sponsus,Ausonio sublimis equo: spectabilis auroFulget; et egregia facie supereminet omnes:Sidereo spargens regalem vertice honorem.Qualis ubi roseo formosus Lucifer ortu,Oceani perfusus aqua, pulchroque decoreSurgit ovans, coelumque novo splendore colorat:Detegit et rutilum radiis fulgentibus orbem.Pone subit Sponsa aurato castissima curru:Dives opum, dives pictai vestis, et auri:Cum patriis Nymphis, et femineo comitatu:Eximia forma praestans, et divite cultu;Tota decens, pompaeque decus, comitumque suarum:Gratus in ore vigor, frons clara, et eburnea cervix:Et facies nivea, et roseo suffusa colore.Qualis in aprica pendentibus arbore pomisApparet color: aut adversi Solis ab ictuNubibus infectus, aut purpureae aurorae.Forte toro, residens herboso caerulus Ister;Ister Teutonidum fluvius regnator aquarum;Carbaseae glauco velatus tegmine pallae;Frondeque populea cinctus, cannaque palustri;Laetitiae sensit dulces sub pectore motus;Musarumque sacros cantus, plaususque faventum.Quem iuxta longo famulantes ordine Nymphae;Quae fontes, amnesque colunt, udasque paludes;Callirhoe, Crocaleque, Galenaque, Cymothoeque,Et Rhanis, et melis, et forma praestantior Aegle;Innumeraeque Deae nemorum, cultaeque Napaeae;Agnoscunt longe proceres, lustrantque choreis.Iamque propinquabant urbi, fluvioque subibant:Ilicet exurgens antro pater Ister amoeno,Tendit in aduersos: summaeque in margine ripae,Populeas inter frondes, et amoena vireta;Perlustrans tacitis oculis, ac mentibus omnes;Gratatur reduces, et gaza laetus agrestiExcipit; ac fessos opibus solatur amicis.Praecipue insignem Sponsum, Sponsamque decoram,Egregiosque Duces alios miratur: et oraSemideum, blandosque oculos, frontemque serenam;Expleri mentem nequit, ardescitque tuendo:Laetitiaque, metuque avidus coniungere dextras:Tandem sic blandis compellat vocibus ultro:Ingredere o, quicunque es, (ait) quem numina poscunt,Felix; ac nostris succade penatibus hospes:Gens diis cara, hominum generi veneranda propago:Dii tibi sint faciles. Ut te Clarissime Sponse,O decus, o requies, o spes fidissima nostriAccipio, agnoscoque libens; ut pectore totoOs, oculosque tuos, et dulces suavior artus.Exspectate veni patriae pater inclute nostrae;Diis genite, et geniture Deos: Dii coepta secundent:Fortunentque sacri sperata cubilia lecti.Nos tua progenies, tua gens, tibi dedita turbaCuncta tuis laeti optamus felicia taedis:Praesentique tibi meritos largimur honores.Tuque adeo fatis iamdudum debita regiSponsa meo, neptis Romani Caesaris, ANNA:O felix una ante alias pulcherrima Nymphas:Sis bona, sis felixque tuis: mentemque benignamIn populos, animumque tuos cape Diva quietum:Et nos, et tua dexter adi pede regna secundo:Neu desiderio nimium torquere tuorum:Iam nunc et patriae, obliviscere Diva penates,Longaevumque patrem, et venerandae gaudia matris:Unum nunc animis, unum spe concipe Sponsum;Fortunatum Heroa, pater cui tradidit ipse,Ipse pater cum matre, quibus parere necesse est:Et cui te solum casta pietate dicasti:In te una nam gestit, et in te una pia gaudia captat;Prae reliquis avidos figens in te bona vultus.Credo equidem (nec vana fides, aut lubrica Prothei)Ipsa tibi dulcem patriae mox lentet ignemLaeta Deo soboles, et mille nepotibus; olimQui superent fama proavos; qui fortibus ausisCelsa Palatinum tollant ad sidera nomen:Et sancta maneant in relligione parentem.Tu quoque Dux animi praestans, Socer inclute, salve;Sancte senex, decus Heroum, columenque nepotum:Quem probitas vitae, quem bello vivida virtus,Et spectata fides, et claris dextera factis,Gratia, forma, decus, pietas, clementia, candorSublimem coeli fulgentibus intulit astris.Quam te, magnanime Heroum, tuaque ista verendaeConspicor ora libens, et sancto dignor honore.Dii tibi sint faciles: et non virtutis egentesConservent geminos natos: qui fortibus annis,Splendida magnanimi superantes facta parentis,Perpetuo te laudis honore superstitis auctent.Dii thalamos firment praesenti numine sanctosEgregii generi: et paribus se legibus ambaeInvictae gentes aeterna in foedera mittant.Vos etiam sponsi, clarissima sidera, fratres;O nimis opato seclorum tempore nati;Heroes salvete, Deum genus, et decus orbis:Florentes annis iuvenes, et robore mentis,Et virtute pares, et relligione Deorum.Vester vivit honos coelo: vos nulla tacebuntSaecula, nec veteris laedent oblivia famae:Sit mihi fas etiam proceres ad festa vocatosConnubii; longae ductos ex ordine pompaeAffari dictis; et dicere voce salutem.Quos partim video praesentes corpore pulchro,Coniugibus sanctis comitatos, proleque sancta:Partim difficili regnandi mole gravatos,Legatis thalami decorantes festa iugalisHospitibus: magnis quos incluta gloria factis,Et praesens animi robur, populisve regendisIustitia, et doctae solers prudentia mentis,Diis aequant superis, et coeli sede reponunt.Primus adest magni legatus Caesaris, herosIllustris genere, et fama, et praestantibus ausis.Salve Teutoniae rex, et ter maxime Caesar:Salue iterum; fatis huc te poscentibus offers:Aude hospes contemnere opes; et te quoque dignumFinge Deo; thalamisque veni non asper amicis.Proximus Hesperiae legatus rege PHILIPPO:Quem Dominum late regem, belloque superbumSardus, Afer, Siculus, Tagus, Insuber, Indus, Iberus,Oenotriaeque colunt gentes, et Belgia tellus.Vos etiam gemini, patriae duo lumina, fratresSanguinis Austriaci; quos bellatrix animi vis,Et virtus ingens, laudisque cupido paternae,Et genus, et placido decorat clementia vultu:Vos thalami iussi solemnes visere taedas,Centum oratores augusta ad moenia SponsiMittitis, Attalicis ornatos vestibus omnes,Florentes omnes aetatibus, artibus omnes;Munera portantes Sponso, et bona verba precantes.Ecce Palatinae prisco de sanguine gentis,Boiorum princeps ALBERTUS, et inclutus Heros:Ingreditur campis, et tot vertice supra est.Cuius in ingenio veterum mens alta parentum,Et vigor, et laeto gravitas immixta decori,Consiliique nitet fecundum pectus, et altaDoctrina virtus: qua toti cogenitus orbi;Ipse suae columenque domus, regnique; volentesPer populos dat iura; viamque affectat Olympo.Filius huic iuxta florentibus integer annis;Nomine avum referens, animi virtute parentem:Magnorum laus prima ducum: cui cura nitentesPascere equos, meritae expectent qui praemia palmae.Una FERNANDUS frater, qui fervidus acriGaudet equo; validis hastis contendere doctusFortiter; et vultu spondet decora alta parentum.Huc quoque delectos proceres Ferraria divesMisit, opesque suas: et apricis Mantua campisFertilis; obliquis ingens ubi flexibus erratMincius, et tenera praetexit arundine ripas.Quaeque Lycaoniae procul hinc sub virginis ArctoTerra tacet; septem geminos sinuatus in arcusBregela regalis qua lambit moenia montis:Quae rex (ut perhibent) Odoacer condidit olim.Nec Brunonis abest veteris Dux IULIUS oraeMagnanimus; vitreo qua labitur amne Visurgis:Et bellis, et pace potes, spectabilis Heros;Iustitiae exemplum, et specimen virtutis avitae.Sed quos hic altis tandem lucere caballisCerno Duces, auroque graves, ostroque superbos?Agnosco proceres cognati sanguinis altos;Quos secum Sponsus deduxit ab urbe propinquos:Te princeps FRIDErice, viris, opibusque potentem,Imperii columen sacri, patriaeque parentem:Atque Palatinae decus insuperabile gentis:Quem superis Astraea plagis invexit; et ipsePerpetuos Divum iam cui concessit honoresCaeruleus Rhenus, coelo gratissimus amnis.Teque adeo CASIMire animo, manibusque potentem,Conspicuum forma, et duci gravitate verendum:Egregias cuius laudes, et forita facta.Et decus, et nomen vexit super aethera virtus.Et qui te spatiis propioribus anteit aevi;Insignem fama LUDOVICUM, et pectore forti:Cui Nabus obsequio paret, Vilsusque secundo:Quem mox insignem trabea, laetumque paternoImperio; cupidis votis, et murmure laetoExpectat Rhenus Dominum, regemque salutat:Totque Palatinae campis felicibus orae.Vos etiam regni proceres, et robora gentisSaxonicae; quos fama ingens, ingentior armisAUGUSTUS: patriae decus, et tutela potentis;Ad nova longinquas haec gaudia misit in oras;Purpureis cristis iuvenes, auroque corusci,Este salutati concordes mentibus omnes.Non ego te iuvenum Princeps venerande, Deum gens,Saxonica generose domo, formaque decenti.Et patris, et patriae Spes, ac solacia gentis;Non equidem, nec te Princeps RICHARDE sileboInvictum virtute animi, dextraque potenti:Sive fide, seu quis bello est expertus, et armis:Quem celebri cognata Nabo Simereia rura.Finitimaque colit gratus regione Mosellae.Teque adeo GUILIELME, cui gens aspera paresCattorum: cui sancta fides, et vivida virtus,Et bonitas animi, doctrinaque principe dignaMagnanimo, et claris illustris gloria rebus,Aeternum peperit longaevae in secula nomen.Et vos egregios animo, pietateque fratresMagnanimos Heroas; et incluta pignora MartisBelligeri; quorum coelo volat arduae virtusClara per ora virum; quam pax comitatur, et omneIustitiae decus, et sancti reverentiae iuris.Nec tu carminibus nostris indictus abibisCHRIstophori LUDovice Ducis pulcherrima proles:Quem Charitinorum veneratur proxima tellusRectorem late regem, populisque potentem;Clarum opibus, facie insignem, virtute decorum;Et pietate gravem, et doctrinae laude superbum.Cui comes it patrii FRIDEricus sanguinis haeres:Egregius forma iuvenis; quam divite cultuAuget; et ingenii pretiosis dotibus ornat:Musarum sacer, et castus pietatis alumnus.Te quoque bellorum decus, et nova gloria MartisCAROLE; Padanae ductor fortissime gentis;Te iubeo salvere, tuo laetissimus amnisAdventu: teque o, Princeps generose, GEORGIIOANNES: tua namque subit mihi pectore virtus,Et pietas ingens, et magni pectoris ardor;Et decor, et pulchri coelestes oris honores:Quae tibi victuras aeterno tempore laudesConciliant; nomenque tuum super aethera tollunt.Hos super Holsatiae princeps quoque misit ADOLphusLectos gente viros patria, dona ampla ferentes;Et sacra firmantes animis connubia laetis;Expertos belli iuvenes, auroque coruscos.Quid memorem proceres alios, quos ordine longoAgmen habet? Salvete pii, salvete beatiHeroes; summo mea mens quos ardet amoreCompellare omnes; et dextrae iungere dextram:Egregios animis proceres, et Martis alumnos:Sed non ista sibi tempus spectacula poscitAspicite, adventu laetentur ut omnia vestro:Largior ut campos, ut lumine vestiat aetherPurpureo: laetis amnis fluit auctior undis:Omnia iam rident: gaudent, et largius agrosCantibus affantur volucres, sylvasque fatigant.Ipsi etiam montes, ipsae per devia vallesIpsa sonant arbusta; Duci gratantur eunti,Cum consorte tori, magnis cum principibus Diis.Naiadesque choro laetum Paeana canentes,Pars in gramineis exercent membra palaestris:Pars pedibus plaudunt choreas: et carmina dicuntAd numerum Musae: sonitus alit aetheris Echo:Et laeta colles intonsi voce resultant.Nec non et Phoebus palla spectabilis aureaObloquitur numeris septem discrimina vocum:Iamque eadem digitis, iam pectine pulsat eburno:Et variis mulcet stupefactas cantibus undas.Macti animo, et virtute Duces, et pacis honore;Macti concordi dextra: Dii vestra tuenturPraesidia; et sanctos indulgent pacis amores;Et connubia sancta, et felices hymenaeos.Ite duces animis acti concordibus omnes;Ite citi, solenne sacrum celebrate faventesConnubii; et iam nunc studiis assuescite pacis:Aurea compositis meditantes secula rebus.Ite, novos sacris sponsos deducite templis;Et Diis auspicibus taedas firmate iugales:Accipiat coniux felici foedere nuptam:Dedatur cupido iamdudum Diva marito:Et facite ad thalamum pia vota; et dicite laeta.Omina; et aeterno nova iungite foedera nexu.At vos illustres animae, duo numina coeli,Sponse PHILIPPE, Deum sate sanguine; cuius et annis,Et generi fatum indulget: tuque incluta nympha,Quae tanti gaudes thalamo Ducis; omine fausto,Mox patrios auctura Duces, rerumque petentes:Vos, o, concordi iunctissima pectora lecto;Este una, dulcemque una producite vitam:Aurea vos foveat placidi indulgentia coeli;Plena Dei nutis, coelesti plenae favore.Adsit sancta fides, et honestis ignibus ardensFirmus amor, stabilisque salus, spesque inscia luctus:Gratiaque, et niveam suadens Concordia pacem;Gaudiaque, plaususque, et non damnosa Voluptas:Mella fluant thalamo cum lacte, merumque pudico.Sic fatus, liquidis flavius se condidit undisIma petens: mollique virentia cornua muscoConcutiens; amni totas immisit habenasUndanti; fluctusque novos effudit aquarum.At Nymphae, comitesque novem, Charitesque puellae;Ominibus, votisque bonis, plausuque secutae;Per nemora, et sylvas, per compita lata viarum,Hymen o hymenaee hymen, hymenaee canebant.
IN NUPTIAS IOANNIS, COMITIS PALATINI Ducis Bavariae: et MAGDALENAE, Guilielmi Principis Iuliacensis, Clevensis, et Montensis F.
EPITHALAMIUM.
FAma refert, Cadmo quondam, cum coniuge DivaHarmonia, thalami solemnia festa paranteSub Thebis: obiisse Deos socialia sacraCertatim, Divasque: et felix sponte precatosAuspicium: donasse novae regalia nuptaeMunera, perpetua semper dignissima vita.Mars frameam socer, et socrus Cytheraea monile:Iuppiter insignem gemmis, auroque coronam:Mercurius sceptrum, pharetram Pataraeus Apollo:Iuno donat opes, et pondera divitis auri:Auro intertextas vestes, ostroque Minervae.Serta ferunt Charites, Horaeque: torumque iugalemPraesentes resono cohonestant carmine Musae:QUOD PULCHRUM est, carum est: per compita cuncta viarumPerque domes, et agros passim vox personat omnis.Sic olim Peleus taedis felicibus auctusDilectae Thetidis: genitrix cui caerula Tethys,Oceanusque foret genitor, Deus aequoris alti:Dum solenne sacrum celebrat per Thessala tempe:Convivas habuit Divos, Divasque frequentes.Namque pater Divum, sancta cum coniuge, cumqueCaelicolis natis, supera delapsus ab arceAdvenit: solis Phoebo, Phoebeque relictis:Ob veterem thalamos hos aspernantibus iram.Quando domum pariter conventu tota frequentatThessalia: et laeto completur regia coetu.Tunc Neptunus equos sponso, tunc Mulciber ensem,Et sua quaeque Dii certatim dona, DeaequeLarga ferunt: laetoque agitant nova gaudia vultu.Tunc quoque veridicos coeperunt edere cantus,Concordes stabili fatorum numine Parcae:Fundentes sacras divino carmine sortes:Perfidiae quod nulla deinceps arguit aetas.Nimirum thalami solemnia visere festa,Fas hoc esse, piumque docet: fecere quod olimTot sancti patres, regesque, ducesque potentes:Coelica divini ceu monstrat pagina verbi.Quin immo taedas praesens celebrare iugalesGaudet, et humano se sic ostendere coetuIpse deus: primus qui casti foedus amorisInstituit: castoque duos vult vivere lecto:Et thalamos ornat sacros, et munera donatConiugibus promissa piis, et gaudia vitae.Ceu quondam Christus thalamis dignatus adesse:Et se contingi passus tunc lumine claro:Sub Cana liquidam mutavit nectare lymphamAetherio, thalamum decorans sic munere largo.Scilicet hic lectus geniali carmine dignus,Augurioque bono vatum: quum lege iugaliSic lustrata duo coalescunt corpora lecto:Nec clam furtivis coeunt sine lege latebris:In morem pecudum, recta ratione carentum.Sit mihi fas etiam thalamos celebrare iugales:Quos tot Dii, Divaeque colunt, velut agmine facto:Quosque tot heroes, heroineque frequentant,Imperii proceres, regesque ducesque sacrati:Quando Palatinus Cleva cum principe princepsConnubiale parat sacrum: nova carmina fas sitConiugibus cantare novis: laetumque precariAuspicium, magno firmatum numine Divum:Namque pios reges etiam genus esse deorumCredimus, et nomen sancta virtute tueri:Custodes legum, monumentorumque sacrorum.Quis vero pompam pro maiestate referre:Totque ducum, regamque potest, tot denique DivumPro meritis, dignas quis fingere carmina laudes?Non est humanum, non est mortale, quod opto:Musa mone, viresque novas, animumque ministraDiva mihi: tuque o hominum, divumque voluptas,Alma Venus: sine qua dias in luminis aurasNil oritur, neque fit laetum, nec amabile quicquam:Tu precor aeternum dictis asperge leporem:Tu sis principium, tu sis mihi meta laboris.Tuque adeo Boiae gentis decus, inclute princepsIANE fave: vacuasque aures, animumque benignumSponte adhibe: laudesque tuas, laudesque tuorumAccipe. Tuque socer GUILIELME, paterque serenosTu pariter vultus adhibe, votumque secunda.Urbs iacet (indigenae Montis dixere Tabernas)Dives agri, pecorisque, et largi dives Iacchi:Plena viris, censuque potens, munitaque fossis:Qua Vogesus celso mons vertice surgit inauras.Occiduum versus Solem: niger ilicis umbra,Et quercus, pinusque, et castaneae hirsutae.Parte alia lapsus celsa de rupe Mosella(Obrincam veteres quondam dixere coloni)Tullingos fecundat agros: quem flumine pulchroStringentem ripas, et pinguia culta secantem,Caeruleus Rhenus lato tandem excipit alveo.Huc iter, huc cursus fuit: hic ex orbe ruentesCertatim toto centum procurrere currusMagnorum procerum, regumque, ducumque videres:Ornatos magna cum maiestate deorum.Iulia deseritur tellus, et Cliviae dives:Cognatique duces Rhenana palatia linquunt:Cattorumque domos, urbesque binominis Istri:Cis Rhenum coeunt: et Sponsi tecta frequentantEgregii, passim regali splendida gaza:Auroque, argentoque, et marmore fulgida puro.Exspectata dies aderat: lucemque serenaOctober quartam mensis iam luce vehebat:Iamque propinquabant urbi, metamque tenebantCum patre, cum ducibus cognatis, Iulia virgoMAGDALIS: illustres inter celeberrima nuptas.Continuo Sponsus, pompa comitatus equestriTendit in occursum Sponsae: praeit agmine longoTurba frequens equitum, campoque exsultat aperto.Omnibus in morem pennae, cristaeque comantes:Fulgentesque procul Tyrio subtegmine vestes:Pars manibus tendunt hastas: it pectore summoFlexilis obtorti per collum circulus auri:Falcatus lateri gladius, et pulcher adhaeretPugio, cum stloppo gemino: sic ordine terniPurpureis lucent in equis: quos omnis euntesTurba virum mirata fremit, matrumque caterva.Pone duces equitum turmas pro more secuti,Agmine regali fulgent, pompaque decenti.Quos inter Sponsus praestans virtute, IOANNESConspicuus forma, nulli pietate secundus,Fertur in extremis alacer: quem Thracius albisPortat equus bicolor maculis: vestigia primiAlba pedis, frontemque ostentans arduus albam.Proximus huic frater LUDOvicus sponte PHIlippusIt comes: insignis fama, et praestantibus ausis:Quo vix est melior quisquam, nec amantior aequi,Aut cultus superum princeps studiosior ullus:Principe WOFGANGO dignus patre: principe matreANNA, Cattorum praelustri sanguine nata:Nominis eiusdem dignus quoque coniuge Diva:Iulia cui domus, et gens claros edidit ortus:Quae praestat virtute sua, virtute parentum:Clara decore animi, formae quoque clara decore:Et virtutis amans, et relligionis avitae.Tum gemini sponsi, concordia sidera, fratresOTTHEINricus equos iungunt, et CAROLUS una:Par bene compositum, totidem virtutibus aequum:Et par relligione Dei, pietateque sancta.Qualis in Eurotae Pollux, et Castor arenis,Tyndaridae vectantur equis sublimibus ambo:Praestantes animis victores, atque triumphis.Solus abest FRIDEricus, et hac semotus ab ora,Finnorum nunc regna videt, Sueonumque potentum:Cognatae ductor nuptae, ceu fidus Achates.Dii caput hoc servate mihi: servate parentem:Et fratres servate precor, servate sororesIncolumes: sit salva diu CHRISTINA: sit, opto,Sospes ELISA soror, sit BARBARA, sitque MARIA:Denique sit felix neptis gemina, ANNA MARIA,DOROTHEEque SABINA: neposque potentior unusWOLFGANGus longum valeat GUIlielmus: et olimImperium cum patre senex seniore gubernet.Post hos Septemvir LUDOVICUS, et inclutus herosCornipedes ostentat equos: cui maxima rerum,Verborumque fides, et mens sibi conscia recti,Et pietas ingens, et virtus cognita passunPromeruit magnum populi, regumque favorem.Quem sequitur coniux, Sponsi matertera, Diva:Cattorum generata domo: spectabilis ostro,Et facie: mentisque sagax Herois ELISA.Pone subit magna praestans gravitate RIChardus:AEMILIA pariter comitatus coniuge: magnusObrincae veteris dominus, Simeraeque feracis:Quem pietas, et sancta fides, spectataque virtus,Et proavi reges, et claris dextera factis,Ardua sublimem tollunt ad sidera coeli.Nec Lucelsteniae fundator defuit urbis,RUPERTO genitus, virtute GEORGIUS acriIOANNES animi praestans, et robore dextrae:Sanctarum cultor legum studiosus, et aequi:Quem sibi rex generum legit GOstavus: et ANNAmConnubio iunxit natam, propriamque dicavit.Quin et Rhenani satus huc de stirpe PalatiIAN CAsimirus, equum domitor, Mavortia proles,Quem neque fas hasta cuiquam, nec vincere ferro,Laetus adest: consorte tori comitatus ELISASaxonica: matrum cincta, nuruumque caterva:Cum facie mores cui dat natura pudicos,Et raras dotes animi, fideique togatae.At GUIlielmus equo prope fertur avunculus alto,Cattorum princeps: belloque insignis, et arte:Principe Tecciaca gaudens uxore SABINA.Filius huic iuxta, generosi pectoris haeres,Et facie pulcher princeps, primaque iuventaMAUricius: simul it comes huic soror ANNA MAria,HEDuigisque, decus pompae, comitumque suarum.Inde duces alii consortes sanguinis alti:Tres patriae Soles fratres, tria lumina mundi:Magnanimus LUDOvicus, et inclutus arte PHIlippus:Iste Palatinae, Teccaeae principis illeConsors: et Phoebi cultor, doctaeque Minervae,Cattorum pariter de stirpe GEORGIUS ortus.Nec te carminibus tacitum FRIDerice relinquam:Musarum comitem: nec te virtute IACOBEMarchio, conspicuum, forma, morumque leporeEgregium iuvenem: qui claro sanguine natus,Tot claris sublime genus virtutibus aequas:Et proavos, atavosque refers, et nomina magna.Tu quoque Saxoniae princeps AUGUSTE potentisSeptemvir, patriaeque pater: tuque optime IULI,Qui modo brunsuigae veteris moderaris habenas:Et tu Wagrorum fortissime ductor ADOLPHE:Delectos proceres patriis huc mittis ab oris:Ornantes celebres taedas, festumque iugale.Hos super advenit Boio legatus ab orbeCAESAREAE: simul it comes huic Provincia MagniDanubii, iam nunc primaevo debita fratri:Qua sublime iacet Neopyrgum moenibus altis.Quin etiam cives mittit populosa togatosARGENtina suos, urbs quondam magna TrebocumAlsatiae decus, et Germanae gloria terrae.Una oratores adsunt e NORIDOS urbe,Insignes pietate viri, linguaque diserti.SPIRA quibus comites addit, pulcherrima rerum:Quam Nemetes olim perhibent tenuisse colonos:Romani oraclum celebre, et sacra curia regni.Tum vetus urbs proceres isthuc SEBUSIA mittitPraestantes virtute: potensque colonia quondamVangionum, celebri WORAMAcia proxima Rheno:Quaeque inter Matram, et Sornam urbs HAGENOia divesStructa iacet: laetique parens LANdavia Bacchi,Et Cereris, frugumque ferax, et pacis alumna.Iamque adeo exierat portis equitatus apertis:Stant laeti in muris cives: oculisque sequunturPulverem nubem: pars vicos, aere corusci,Et portas urbis servant: pars lucida ferroGesa ferunt humeris: stipantes agmine longoMagnanimos proceres, Sponsumque, ducesque potentes.Interea campo, qua proxima meta viarum.Iuliaci subeunt equites, urbique propinquant,Compositi turmis: it clamor, et agmine factoQuadrupedante putrem sonitu quatit ungula capum.Primam acies proceres: postremam rite coercentArmigeri iuvenes: medio dux agmine ferturIpse socer, chlamyde, et picto GUIlielmus in ostroConspectus: Clevi moderator, et amnis Iuli:Quem decus egregium formae, viridisque senectae,Et placidi mores, et fortibus incluta factisGloria, Diis aequat superis, coeloque reponit.Caesaris it dextra RUDOLphi: deinde sinistraOrator magni legatus ab urbe PHILIPPIParthenope: magni quae continet ossa Maronis:Et nunc Campanae palmam fert unica terrae.Subsequitur viduae legatur, nobilis ortu,DOROTHEES, regum Cimborum sanguine nataeQuae quondam FRID Erice fuit tibi nupta maritoSeptemvir: regeres quum celsa palatia Rheni.Inde alii proceres: quos CARolus, Austrius heros,FERNANDUSque potens armis, et Boius isthucMiserat ALBERTUS, laudisque imitator avitae,Et patrii decoris GUILIELMUS amabilis haeres.Et quos ALBERtus FRIdericus ab urbe BorussaIuliacae coniux infelix ELEONORAE:Quosque recens veteri Mantus GUILIelmus ab urbeMiserat, ALFONSUSque regit qui moenia princepsCelsa Padi, Ferri quondam de nomine dicta.Quos super hospes adest, Clevo cum principe, PrincepsCAROLUS, Arnbergae comes, et Mavortius heros:Facundus Latiae cultor, Graiaeque Minervae.Tandem Sponsa decens, comitata sorore SIBYlla,Filia Fernando MARIAE patre Caesare nataeMAGDALIS, aurato vehitur pulcherrima curru.Tanto formosis formosior omnibus una:Quanto splendidior, quam caetera fidera, fulgetLucifer: et quantum, quam Lucifer, aurea Phoebe:pulchrior Eois gemmis, et pulchrior auro:Seu claros spectes oculos, vultusque pudentes,Et flavos crines, et eburnea colla, genasque.Purpureas, niveasque manus, et labra decora:Seu potius mores placidos, mentemque pudicam,Et pulchras animi dotes: seu denique cultusAspicias Phrygios, Iulea principe dignos.Continuo Sponsam patrio pro more salutatSponsus ovans: socerumque manu gener, oreque laetusExcipit: et patriam secum deducit in urbem.Iamque iter incoeptum celerant rumore secundo,Coniunctis turmis: et equos ad moenia vertunt.Progressi subeunt urbi, camposque relinquunt.Tum vero stridor lituum, clangorque tubarumExoritur: raucoque strepunt cava tympana cantu:Et centum tormenta sonant e moenibus urbisAenea: coelestes imitantia fulminis ignesCum tonitru: sonat omne nemus, coelumque remugit:Et commota tremit tellus: totusque moveturMons circum Vogesus: populi clamore sequuntur,Laetitiaque fremunt, animosque ad sidera tollunt.Interea ducis arx regali splendida luxuInstruitur: paries ostro nitet omnis, et auro.Et tabulis lepidis, picturatisque tapetis:Candet ebur soliis: collucent pocula mensaeAurea, et argento pretiosa, et divite gemmas.Tunc et pulvinar Sponsae geniale locaturSedibus in mediis; Indo quod dente politumTincta tegit roseo conchilis purpura fuco:Circum vela coloratorum regia Serum:Cortinaeque leues pendent, et stragula picta.Ventum erat ad nitidam, turmis comitantibus, aulam:Primus equum linquens Sponsus, Sponsam ilico diuamAccessit, cupidusque sub atria regia duxit:Acceptique manu, dextramque amplexus inhaesit.Nec minus et Sponsae magno mens ardet amoreCompellare socrum, gloresque, nurusque propinquas,Cognatosque duces: et dextrae iungere dextram:Inque vicem dulces audire, et reddere voces.Sol ruit interea: primamque crepuscula noctemSera trahunt: coeloque rubet vaga Luna sereno:Et solido spectat subiectas lumine terras.Ecce faces gestant pueri de more iugalesBisseni: comes it procerum manus omnis: et unaSubsequitur Sponsus, cum Sponsa, cumque propinquisPrincipibus, magnaque nurum, matrumque corona.Sacra parant: votisque Deum, precibusque fatigant:Communesque ferunt aeterno foedere leges.Congressi iungunt dextras: tum rite sacerdosPronubus amborum connubia firmat amantum:Communemque Deum vocat, et bona verba precatur.Tum Pater in thalamos natam GUILIELMUS amatamDiis equidem auspicibus ducit: cupidoque maritamCommendat genero: lectoque reponit in unoConiunctos, solidatque duos: generique nepotesLonga Palatinos optans in secula mixtosIuliaco: pacem spondet, requiemque futuram.Exsultant cum voce socrus, plausuque fauentes,Cognatique duces, gloresque, nurusque propinquae:Felix coniugium gratantes pectore toto:Ceu quondam Bathuel natae, Labanque sororiFelix coniugium gratatur rite Rebeccae.Sis felix, clamant, sis felix, MAGDALIS, eugeProle Palatinos numerosa auctura penates:Sis felix: serosque pia cum pace nepotes,Et natos natorum, et qui nascentur ab illis,Conspicias validis dominari moenibus hostis.Sic omnes uno ore fremunt: superosque fauentes,Felicesque rogant tadas: et vota subindeIngeminant lato spatiosa per atria plausu:Et superi placidi votis concordibus adsunt.At Musae, Phoebi comites, Heliconis alumnae,Ante fores, Daphnes et myrti fronde reuinctae,Alterno cantant hymenaeum carmine laetum:Et manibus choreas plaudunt: seque agmine totoPermiscent, variantque pedes, raptimque feruntur.Quas inter princeps coetus, comitumque dearumCalliope, laeta sic praeit voce sorores:Et cantare pares, et respondere paratas.Magnorum Laudes superum, heroumque potentumSplendida facta canunt aeterno carmine Musae:Et memorem famam magnis virtutibus addunt.Sic thalamos nos, Sponse, tuos, tua gaudia, Nympha,Felices thalamos, felicia gaudia MusaeSponte novem, tenerosque choris cantamus amores.Accipite o animis laetus oracula laeta:Quae laeta mecum iam pandunt luce sororesFatidicae. Sed vos simul omnes dicite Musae,Dulcis Hymen hymenaee veni bonus o hymenaee.O fortunatos nimium, nimiumque beatosConsortes thalami: te Princeps inclute IANE,Et te Sponsa, deum gens incluta MAGDALIS: ambosO nimis optato seclorum tempore natos:Quos irrupta tenet, firmataque numine DiuumCopula: quosque fides ligat inculpata: toriqueAlterius metuens mens casta, pudicaque vita,Et concors pietas, et amor sine lite perennisSuprema citius non soluet funeris hora:Dulcis hymen hymenaee veni bonus o hymenaee.Scilicet is superis labor est, ea cura: piorumFortunare toros castos: qui vivere caste,Et parere Dei iussis, et flectere inoresLege sacra: nec se foedare libidine tetra,Nec castum illecebris gaudent temerare pudorem.Castae Deus mens est: legesque, et foedera castoImposuit lecto: sic vos, coelestibus aequis,Casta lege satos, castum servare cubileFas est: et casto venerari pectore numen.Dulcis hymen hymenaee veni bonus o hymenaee.Fortunate gener, cui tam bona ducitur uxor,Tam pia, tam dilecta deis: quae mente Minervam,Quae Venerem forma, Iunonem moribus aequat.Qualis nec priscis coniux heroibus ulla,Nec Thetis Aeacidae, nec Cadmo contigit olimHermione: quamvis coelesti stirpe creatae.Et nunc auspicibus Diis, et cum sidere fausto,Costa tuo rursus lateri coit, unde petita est:Uni animis, et amore viro tibi dedita coniux.Dulcis hymen hymenaee veni bonus o hymenaee.Qualis in irriguo flos Solis amabilis horto,Quem circum casiae virides, et lilia florentCandida, cum violis teneris, per amoena rosetaFulget: et ambrosio loca replet odore: vigoremCorporibus praebens habilem, pulchrumque nitorem:Sic flos nympharum, forma, morumque leporeMAGDALIS aequales superat: Sponsique decorumAmbrosiae liquido corpus perfundit odore:Unde vigor membris habilis venit, et nova virtus.Dulcis hymen hymenaee veni bonus o hymenaee.Fortunata nurus, tanto desponsa marito,Tam bello, doctoque: cui dat magnus honoresIuppiter, ingenium Phoebus, Cyllenius ora.Qualis nec priscae coniux novus heroinae,Nec Thetidi Peleus, nec Cadmus contigit olimHermionae: quamvis coelesti stirpe creatis.Et nunc bina iugum veniunt deuincta sub unumCorpora: nec duo sunt, sed idem iam corpus, et unum,Una caro, mens una, et spiritus unus amantum.Dulcis hymen hymenaee veni bonus o hymenaee.Qualis fluminea spectabilis ulmus in herba,Quam circum vitices castae, lentaeque genistae,Aut oleae crescunt virides: per amoena viretaFulget: et arborea sustentans brachia fronde,Pampineas vites, et mites educat uvas:Sic animi virtute duces supereminet altaIOANNES: columen, firmamentumque maritaeMAGDALIDOS: firma cui sic compage cohaerens,Florentes generat felix, sua viscera natos.Dulcis hymen hymenaee veni bonus o hymenaee.Fortunati ambo, si quid mea carmina possunt:Et felix nympha princeps, et principe nympha;Caesareis ambo soceris, atauisque potentesFrancorum primo reges percenset ab ortuSponsus: at Austriacos numerat Sponsa incluta reges,Iuliacosque duces, eadem vos cura manebitProgeniem cumulare nouam: genus unde nepotesCaesareum numerent seri: virtuteque clariSe magnis olim iactent a regibus ortos.Dulcis hymen hymenaee veni bonus o hymenaee.Fallor? an insonuit vox turturis? euge per aurasTurtur amans socio iungit cum compare rostraStridula: quam prope passa nouem iam seculae cornixAssidet: augurium magnum concordis amoris,Et vitae longae: magno quod numine firmetOmnipotens hominum genitor, rectorque deorum.Iamque vale longum: nec te, Sponse inclute, votiPaeniteat: nec te pactae, Sponsa incluta, taedae.Fata vocant nos hinc alio: vos dicite MusaeDulcis hymen hymenaee veni bonus o hymenaee.Finierant Musae: strepit omnis plausibus aula:Applaudunt aurae tenues: montesque, lacusqueResponsant circa laeto clamore propinqui.Tum pater omnipotens, omen, visusque secundans,Auguriumque suum: coeli de parte serenaAnnuit, et nutu magnum tremefecit Olympum.
DE PRIMIS REGIBUS GERMANIAE.
FRAGMENTUM.
POstquam res hominum, mundique evertere regnumDiluvio visum superis: periitque superbaGens hominum misere pluviis fatalibus hausta:Soli restabant, hominumque exempla manebantNOHA pius, consorsque tori, et tres ordine nati,Cum totidem nuribus: quibus ultrix unda pepercitInnocuis, mandante DEO, quos texerat arcaIncolumis: rapidus possedit caetera pontus.Iamque nouas iterum terras nova rura colebant:Et coelum terris, et coelo terra patebat:Quum Pater hos iussit, suasu monitisque deorumDiversa exilia, et diversas quaerere terras:Ac mortale genus totum proferre per orbem.Primus in bis facie formosus, et ore disertusIAPETUS, pulchras cum coniuge migrat in oras:Qua Sol occiduo pronus se gurgite conditCircum Asiae tractum et felicia culta minoris.Proximus huic SEMUS patriae manet incola terrae:Eoasque colit plagas, Ophyreaque rura,Auri, atque argenti late fecunda metallis.Tertius at CHAMUS petiit sub sidere Cancri,Aegypti sedes, quaeque irrigat aequora Nilus:Et quas Sol medio regiones aspicit orbe.Hinc variis variae gentes regionibus ortae:Nomina sortitae auctorum plerunque suorum.Iapeti sic TUISCO nepos, crudelibus actusNIMRODI imperiis, partiae iucunda relinquitLimina, cum nato, sociisque sequentibus illum:Incertus, quo fata ferant, ubi sistere detur.Tandem ultra Tanais delatus classe paludes,Europae tractus, Asiae qui dividit ora;Teutoniae tenuit sese ditione potentis(Haec nunc patria, tunc sed erat sine nomine terra)Tuisconas inde suo nomen de nomine finxit:Oceanum populos inter, Rhenumque iacentes,Aeriasque Alpes, fontemque binominis Istri.Ille animi prudens, patrii non degener orisIncultum genus, et dispersum montibus altisComposuit, legesque dedit, moremque sacrorum:Legum verba modis, numerisque fidelibus aptans.Mox perlustratis Germanae finibus orae;Regna novis quum ferverent habitata colonis:Iura, magistratusque legit: fidosque viarumIn partes operum comites vocat, atque potenti,Destinat imperio: qui sceptris deinde potiti,Praestantes virtute viri, atque ingentibus ausisIndigenae sua sic adfingunt nomina genti.Filius huic MANNUS succedit: et alter ab illoINGAEVON, cum fratre ISTAEVONE: qui sine natisExtincti, HERMIONEM regnis patruelibus augent.Post hos imperii MARS armipotentis habenasAccipit, insignis clypeo qui fulget, et ense:Germanamque manu frameam tenet: illius arisVictima prima cadit: gentis pater ipse vocariGaudet: et Arctoo sedem sibi deligit orbe.Mox CIMBER natus; gens a quo nomine Cimbri:Filius et SUEVUS, tenet a quo Suevia nomen.VANDALUS inde Henetae dux gentis: et ortus ab illoTEUTO, potens meruit gens cuius nomine dici.Felices animae, et gratissima numina terris:Quos tandem innumera ardens post illustria rerumGesta, deos factura, vehit super aethera virtus.Sed quamquam virtus eadem, et laus omnibus una est:(Vera loquor) si omnes uno ordine dixero reges:HERCULIS antestant ALEMANI fortia facta.Ille Palatinae dux stirpis, et ultimus auctor,Sanguine magnanimi proavito Tuisconis ortus,Flos veterum, virtusque virum, laus maxima gentisTeutonicae, maiora fide quoque gessit, et orbemImplevit meritis: vivos, genus acre, leonesSecum habuit comites: si quando in bella profectus,Herculeas sumptis vires ostenderet armis:Quum non terga fugae, sed apertae pectora pugnaePraeberet: metuendum animo, et virtute leonem,Fortibus et factis imitatus: imagine cuiusFulgentem ornauit tandem clypeum inclutus auro:Posteritas hunc grata, superstitione nefandaSinceri pridem cultus oblita deorum,Indigetem fecit, celsoque locavit Olympo.Et nunc Herculea servat vestigia laudisMons sacer; hunc THEODO, Boiis dum praesidet, acerSanguinis auctori sacrum, propriumque dicauit.Hinc nemus Hercinium, trahit hinc Alemania nomenIncluta, et irriguis Alemanus fertilis undis.Filius hinc BOIUS, patriae non degener artis,Fervidus ingenio, paribus qui in regna vocatusAuspiciis, tribus imperii cum fratribus orbemPartitur: patrioque Alemanos nomine dictosPossidet, et Boios a se cognomine dixit.
AD HULDRICHUM FRIDERICI II. REG. DAniae F. Principem Norvegiae Ducem Holsatiae.
INgredere o felix Diuum genus, omine faustoIngredere, HULDRICHE o Regum dignissima proles:Cimbrorum Rex cui genitor FRIDERICUS, et almaCui SOPHIA est genitrix, HULDRICHO patre creata;Vandala quem tellus colit, et Megalepolis alta.Ingredere o urbem felix, urbisque LyceumDiis genite, ac geniture Deos: et fronte serenaLaetior exhilara Phoebum, Phoebique sorores:Cultoresque simul Phoebi, Phoebique sororum.Cernis ut exsultent aduentu moenia totaLaeta tuo: cives accurrunt undique laetiMatronaeque viris mixtae, puerisque puellae:Compita complentur effusis omnia turbis.Ipse adeo patrum tota cum plebe SenatusLaetus ovat; simul et cultrix Academia Phoebi,Tot procerum Comitumque choris modo culta, Ducumque;Quos inter gemini, concordia pectora, fratresIULIUS ERNESTUS praefulget, et alter ab illoFRANCISCUS, Lunaeburgae duo lumina gentis:Totaque iam studiosa cohors, et docta catervaLaetitiae dat signa novae: favet agmine cinctusMusarum placido Phoebus: doctaeque CamenaeCarmina laeta canunt, et gaudia voce fatentur.Praecipue sacer ordo patrum, quos Curia FratrumClara fovet, viso te sospite laetior unaGestit; et exceptum vultu colit usque sereno,Consortem sibi sorte datum, sociumque laborum.Cernis ut exsultans animi maturus et aeviSENAEUS Comes ille GEORGIUS, optimus herosAc Praesul lepido testetur gaudia vultu:SOLMIUS huic iuxta Comes est HERMANNUS ADOLPHUS:IANUS et ALBERTUS, virtute probatus uterque,Et studiis clarus Phoebi, doctaeque Minervae.Tum patriae dudum dum notus pietate fidequeEximia, felix animi MANSFELDIUS herosERNESTUS: cuius posuerunt pectore sedemCum Musis Charites, docta cum Pallade Phoebus,Et Themis, et placidae custos Sapientia vitae:Clarior et Pietas virtutibus omnibus una.Salve lux optata diu, lux aurea salve,Salve iterum: simul et salve celsissime Princeps,Conscia cui tellus, cui ridet conscius aether;Arridetque solo tempestas ipsa, poloqueSplendidior, tantoque favet constanter honori.Salve o magnanimi soboles HULDRICHE parentis,Lux patriae columenque domus, et gloria gentisCimbrigenae, proavum flos optatissime regum.Te Deus incolumem servet, te prosperet, opio,Ipse diu, vitaeque tuae det mollia fata:Aspiretque tuis coeptis, sanctoque labori:Sospitis ut patris et matris sis sospitis olimEt decus, et requies, et sera ac sola voluptas:Hoc precor, hoc mecum quoque concio tota precatur.
AD MAGNUM ET GEORGIUM DUCES BRUNSVICENses ac Lunaeburgenses.
QUos iterum plausus, et quae nova cantica laudumConcipiunt Musae, qua pulchri ad flumina SalaeIma valle iacens rupes vineta per altasIENA colit, laetisque rosaria florida campis.Ipse adeo radios circum caput omne micantesSplendidior profert Phoebus, vultuque serenoLaetitiae dat signa novae, flat mitior aura,Arridetque simul placidi clementia coeliUndique, florentes Genio ludente per hortos:Cui Charitum comes it chorus, Aonidumque sororum.Nimirum causam plausus agnosco beatiLaetitiaeque novae: novus en novus advenit hospesInclutus, Aonidum lumen praelustre futurus:Te, Dux MAGNE, simul te, Dux generose GEORGI,Nempe voco, Lunaeburgae duo sidera gentis:Cimbrorum genuit quos Rege parente creataDOROTHEE felix, GULIELMO coniuge magno:Incluta quo gaudet Brunonis principe tellus.Cernitis adventu exsultent ut moenia vestroLaeta satis dulci fora sunt et compita plena.Murmure: concurrunt iuuenes velut agmine facto,Quotquot sunt huius cives et membra Lycei:Ingenuas hic qui discunt non segniter artes:Et variam castis doctrinam moribus ornant:Immixtique viris pueri, senibusque puellae:Felicem adventum gratantes pectore laeto.Pracipue Phoebi nutrix Academia docta,Tot Comitum pariterque choris celebrata Baronum,Iam nova declarat sublato ad sidera vultuGaudia, et ingentes animo spes versat amico:Quos inter Comes ille, sacri qui sceptra LyceiMagnificus titulis gerit isto tempore Rector,SCHLICCIADUM ANDREAS IOACHIMUS sanguine cretusIllustri, Themidis pariter doctaeque MinervaePraecellens studiis, vultu praefulget amoeno:Laetitiae signum quoque dat POLHAEMIUS herosMAXIMUS AEMILIUS, pariter cum fratre GEORGUSHARTMANNO LEOPOLDUS flos et splendor uterqueLANDAUAE stirpis, quae floret in Austride terra:Tres HERBERSTENII proceres simul, incluta gentisLumina Stiriacae, FRIDERICUS nempe GEORGUS,Cum facie mores cui dat natura pudicos,ANNIBAL et, IANUSque comes FRIDERICUS amoris,Par fratrum bene compositum: tum denique nomenMONS cui dat REGIS LUDOVICUS origine clarusEgregius forma, felix simul indole mentis:Et felix animi Baro ZINZENDORFIUS alter,Cui geminum est nomen GULIELMO dulce GEORGO,Austria quo sese iactat praenobilis ora.Fortunata dies, tot quae simul una reportatGaudia, moerentesque novo iam lumine terrasSic recreat, positis grauibus iam denique curis.Salvete o gemini, concordia sidera, fratres,Tu Dux MAGNE, simul Dux o generose GEORGI:Salvete o iterum atque iterum salvete beati.Vos pietas, Virtus, Pax, Gloria, Pallas et ipsa,Musarum comitata choro Charitumque sororum,Laetis excipiunt votis, et carmine laeto.Ipsa adeo astipulans viridanti in littore doctosExercet Salana choros, cantare peritosMagnorum procerum laudes, et splendida facta:Votaque cum nostris iungit sua carmine votis:Grataque finitimis responsat montibus Echo,Longaevae exoptans felicia fata salutis.Annuit omnipotens hominum pater atque deorum:Comprecor hunc, seros vos ut conservet in annos,Incolumesque suo tueatur numine semperCorporis atque animi florentes dotibus aequis:Sitis uterque diu nostrae decus urbis, et orbis,Sospitis et patris, et matris longaeva voluptas.ELIAS REUSNERUS.
DE NUPTIIS NICOLAI REUSNERI, ET MAGDAlenae Weihenmaierae.
DUm celebrare iterum castos meditamur amores:Musa fave, et nostro facilis succurre labori.Carmina sunt dicenda novo gratantia sponsoMAGDALIDa insignem cultu: quis talia amicoAbneget? aut quis non felix gratetur amicoConiugium? res grata Deo est, Deus approbat auctor:Coniugium ipse DEUS praesenti numine firmat.Magnum opus est, opus est humanis viribus impar,Singula divinae memorare encomia dextrae:Singula dona DEI canere, et benefacta referre:Queis genus in terris nostrum cumulavit, et iisdemMentem animumque suum, ceu viva in imagine, pinxit.Quod mens casta DEUS, spurcaeque libidinis ultorSit Deus, incestumque animo exsecretur amorem:Coniugii lex sacra monet: docet exitus ingens:Horribilesque docent poenae, quibus opprimit omnes,Qui pecudum in morem, sine lege, atque ordine sacroIn scelus omne ruunt, seque et sua corpora foedant.Egregios vero Diuos, insigniae factaDivorum memorant delirans turba poetae.Ah miser ille Deus, cui verset in ossibus ignemLuxuriosus amor, cui tela subinde facesqueIntentet Venus, et variarum in monstra ferarum,In pecus omine Deum convertat, in omnia mutet.Caelorum rex ille miser, cui semper ad auresCantitet, et sua furta obganniat aemula Iuno.Hinc rixae: hinc tripodesque volant, et pocla sororisZelotypae in caput: hinc convivia laeta DeorumTurbari, et versis videas circum undique mensisDispersam ambrosiam fluitare in nectare dulci.Quid faciant homines, ausint cum talia Diui?Heu genus infelix, quorum, cum saepe necesse estAuxilium ferre, aut rebus succurrere in arctis,Aut peregre est DEUS, et Cretensia pocula siccat:Aut iacet, et segnem spirat de pectore somnum:Hesternove caput dolet exsaturatus Iaccho.At nos felices nimium, queis nocte fugataIustitiaeque dies, et lux praeclara refulsit.Casta Deus mens est noster, purissimus omniLabe DEUS noster, vitio est praestantior omni.Non bibit, aut dapibus sumit ieiunia sumptis:Aeternum vivit sine potu, epulisque: nec umquamLumina languenti premit interclusa sopore,Noster ubique DEUS praesto est, Deus omnia cernit,Praemia iusta bonis, reprobis sua praemia reddit.Par operi est merces, par est fortuna labori.Hic pluit undarum cumulos, et sulphura, et ignes:Hic caelum terrae miscet, maria omnia coelo:Si quis divinae faciat contraria legi.Quem Deus instituit, castum sectabere amorem,Quisquis amas, sic tutus amas: venerabile semper,Quod Deus instituit: neu te damnosa voluptasAbstrahat, illicitumve aspergat in ossa calorem:Coniugium est concessus amor sed plaustra laborum,Plaustra trahit secum curarum, et dulcia amarisMista habet: Heu quoties licet ornatissime coniuxTe beet, et palmae in morem numerosa propagoSurgat in aspectum patris, et noua gaudia patris:Una dies, unum punctum tua gaudia possitLaetitiamque tuam subito confundere casu.Nam quia proposita est variis haec vita procellis:Saepe velut quem aurora virentem et suaue rubentemMatutina videt florem, Sol igneus axemConscendens medium necat aestu, inclinat humi flos:Sic homines genus infelix discrimine nulloMors rapit, et passim violenta falce trucidat.Immatura uxor, natique ante ora parentumSaepe cadunt, sequitur natorum funera mater.Hinc pater amissam prolem, sua gaudia, plorat:Hinc lacrimae, et luctus, desideriumque suorum.Saepe etiam patria a virtute, et tramite rectoDeclinant pueri, vitiisque et turpibus ausisOffundunt nebulam generi: hinc nouus ordo doloris,Et noua materies surgit, cruciatque parentes.Singula quis numeret, quae secum tristia damnaConiugium ferat, et curis immergat acerbis:Ceu quando Aeoliis committens lintea ventisCaeruleas metitur aquas, sua nauita ad aurasCarmina iactat ouans successu: hinc dulce canentumExaudiri auium voces, animalia pontiSaltare exserto capite, atque illudere ponto:Omnibus idem animus dare vela, et longius ire,Dum pax tanta mari est: ruit imbribus ecce repenteNimborum furibunda cohors, volat aethere hiulcoFulmen, et attollunt maria indignantia venti:Iamque viros cum classe simul rapiuntque feruntque.Coniugii est eadem facies, ea denique tota estVita hominum: cumulus circumvolat usque laborum;Sors tamen inter dum commiscet dulciae amaris:Inque vicem cedunt dolor, et iucunda voluptas.Quis proprio iniciat tam fortia vincula collo?Laetitiamque velit curarum hoc fasce pacisci?Si potes a vinclis immunem, et fasce iugaliSectari, castusque potes traducere vitam:Haec quoque grata DEO est, et habet sua praemia coelo:Hanc caeli proceres vivunt, turbai integrae, vitam:Hanc olim multi veteres coluere parentes,Insignes virtute viri, et pietate verendi.Sin te torret amor, stimulatque incendia venis:Ne te ne pigeat licitam admovisse medelam:Neu te neu retrahant, si quaedam adversa sequantur,Si curae, quarum vita est plena, omnia plena.Sic meruit genitrix primaeva: ea poena fatigat,Donec vita manet, miseros sine fine nepotes.Per varios casus, per tot discrimina rerumTendimus aeternam in patriam, iugique potimurLaetitia: Sed, quicquid id est, patientia durumVincit et alma Fides. Nos hac Deus ipse PalaestraeInvita coelo gemebundum attollere vultum,Atque humanarum ludibria temnere rerum.Castus amor res gratae Deo est, typus aureus idem,Umbraque inexhausti et monumentum illustre caloris:Quo DEUS unigenam prolem amplexatur ab aevo.Hunc ignem, et puro conceptum pectore NatusIn nos derivat, facilisque effundit amorem.Mundus amor Christi, Sponsa est Ecclesia Christi:Ille vocatus adest praesens, onerique ferundoSubvenit: hoc leve onus ductore, et sarcina dulcisFelix ille iterum felix, cui munere divumIungitur innocuo coniux fecunda cubili:Quam formae species, specie et formosior ipsaeCommendat morum probitas, pietasque, fidesque.Illa corona viri est, decus est, et dulce levamen,Subsidiumque et fida comes, sive aspera sortisAdversatur hiems, seu fulget amabilis aestas.Hinc pater in dulces converso lumine natos,Cultoresque Deo gaudet, nova germina mundoConspiciens ex se florere et crescere nates.Sic pater omnipotens, qui primi exordia mundi,Ex nihilo, et caelos verbo omnipotente creavit,Corporaque irrupto primus duo iunxit amore,Sic beat, et laetis auget successibus omnes,Qui bene suscipiunt nexum cervice iugalem:Qui parere sciunt, et iussa capessere Divum.Sic dum coniugii, iuvenum ornatissime, foedusInstauras sociamque paras tibi iungere costam,Cuncta tibi auspiciis cedant felicibus opto.Garrula quot superat vivendo saecula cornix:Ceu casta unanimis vivit cum compare turtur:Sic vivas REUSNERE, et tu sic MAGDALI vivas.WOLFGANGUS FINCKELTHUSIUS Northusanus.