03 December 2003 Peter Stroebel
TEI header and tagging added; typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - Morpheus spell-check


page 101, image: s117

NICOLAI REUSNERI LEORINI SILESII ELEGIARUM LIBER TERTIUS.

AD CHRISTIALUM IV. FRID. II. F. REgem Daniae.

ELEGIA I. NATALIA IESU CHRISTI, DEI ET MAriae Filii.

SOl oritur: venit alma dies; qua flamine pregnans
Aethereo, peperit virgo pudica DEUM.
Luce sacra mitescat byems, mitescat Olympus:
Ponat et horrificos ventus, et unda metus.
Aere vanescant nubes, et frigora terris:
Pax caelo regnet candida, paxque salo.
Cantibus assultent sacra solennibus ara:
Inque DEI laudes voxque, chelysque vancet.
Me celebrare pio iuvet hanc quoque carmine lucem:
Orsque divinis solvere lata modis.
Dum cano, REX mihi magne fave: sua gratia parvis
Est quoque: parva Deum munera saepe movent.


page 102, image: s118

Iam nova progenies hominum miserata laberes;
Optatam caelo ferre parabat opem.
Matris et illasam castae sibi legerat alvum:
Quae tactus expers virgo virilis erat:
Quum secreta DEI celeres mandata per auras,
Aliger augusto nuncius ore tulit:
Delatusque domum subito stridentibus alis;
Virginis ad sanctae constitit ora puer.
Obstupuit viso caelesti numine Nympha:
Purpureus niveo fulsit in ore rubor.
Dumque stupet visis, nec vocem territa reddit:
Pone metus animo, nuntius ales ait.
Ecce DEI paries intacto viscere natum:
Vivifico flatus numine foeta sacri:
Quem neque terra patens, neque vastus continet aether:
Nec mare, nec mundi machina tota capit:
Angusto clausum mater sub ventre fovebis:
Leniter externo mox paritura solo.
Adferet hic populis carituram fine salutem:
Servabitque suo natus amore pios.
Abluet et generis profuso sanguine labem:
Eximet ac mortis vos Satanaque iugo:
Reclusisque viis liquidis ad sidere caeli;
Occludet Stygiae lustra timenda lacus.
Dixerat: et pura foetum concepit in alvo,
Numinis afflatu vivida virgo sacri:
Unigenam Divum sobolem, patrique coaevum:
Exortem finis, principiique DEUM,
Oppositas veluti translucet Luna fenestras:
Dum per consuetas itque, reditque vias.


page 103, image: s119

Iamque tumescebant illaesi pondera ventris:
Aegraque divinum membra gravabat onus:
Quas non spes animo, quae non solatia coepit!
Quae non in tacita gaudia mente tulit!
Tum demum finem coepit sperare malorum:
Luctibus imposuit, maestitiaeque modum:
Ausaque praeteritos memorare subinde labores;
Dona celebravit nocte dieque DEI.
Iam novies pleno Phoebe recreverat orbe:
Nonaque luciferos Luna movebat equos.
Forte iubet populos AUGUSTUS pendere census
Caesar: et imperii noscere mandat opes.
Haud minus ac iussi faciunt: properisque feruntur
Passibus ad propriae moenia quisque tribus.
Antiquae pariter IOSEPHUS moenta Bethlae.
Regis Iessaei sangine cretus, adit.
Foeta DEO longe servat vestigia coniux:
Et gressum comiti iungit amica viro.
Iam gelidas cursu superarant Cisonis undas:
Qua summis Taburus collibus astra ferit:
Linquitur Hermonius, frugum generator, apumque:
Ieblaque sublimi nubibus aqua iugo.
Vidit eos Samare, Luzaeque binominis arces;
Iugera carpentes per spaciosa viam.
Vidit et hierichus: nemorosaque Galgala vidit:
Vidit, et attonitis Iordanis haesit aquis.
Transierant patulam Bethanae divitis urbem:
Laetus ubi multo palmite frendet ager:
Iamque propinquabant Solymorum moenibus alitis:
Qua mons Cydroniis adiacet altus aquis:


page 104, image: s120

Qui iuga Palladia ramis adopertus olivae;
Conscia divini prata doloris habet:
Quum protul aeriae turres, procul ardua tecta,
Pinguibus et dives Betbla patescit agris.
Quam simul ut vidit virgo, loca nota salutat:
Difficilis victo laeta labore viae.
Solruit interea devexo pronus Olympo:
Noxque soporiferas explicat atra vices.
Pervia fulmineis ventis casa stabat, et imbri:
Lanigero statio non bene tuta gregi.
Faectus erat limo paries, ac vimine lento:
Stramme flavebant culmina tecta levi.
Horrida tempestas tunc, et penuria tecti,
Compulit hos parvi limen adire laris.
Sistitur in stabulo mox ad praesepia pandus
Quadrupes; auxilium, subsidiumque vitae.
Quem iuxta stipulae, foenique rigentis acervis
Componit vilem nuptaque, virque torum.
Acria depellunt accensis frigora flammis:
Exiguas praebet sobria mensa dapes.
Et iam torquebat medios nox humida cursus:
Fulgebant liquido sidera clara polo.
Per rimas Hecate radies spargebat hiantes:
Splendebat tremula rustica luca domus.
Palmiferi late montes, campique quierant:
Altus et in sylvis somnus habebat aves.
Nec minus in rigido proiectus stramine; lassa
Mulcebat dulci membra quiete senex.
Virgo memor, somno nec quicquam victa recenti;
Praesentit partus tempus adesse sui.


page 105, image: s121

Anxia concepit tristes in pectore curas:
Et rudu ad partus, et nova mater erat.
Nec tenuit vocem: Me nunc, ait, aspice clemens,
ODEUS, et placidam fer mihi dexter opem.
Nec mora: non ullo nixu, non aegra dolore:
Deposuit ventris numen, onusque sui.
Sicut, ubi molles afflavit verna tepores
Aura, novos flores humida trudit humus.
Signa dedit partus felicis conscius aether:
Insolitumque suo fudit ab axe tubar.
Purtus emicuit renovata Cynthta luce:
Tunc haesit bigis obstupefacta cuis.
Quid? quod et in Stygio laetati carcere manes;
Laetificos dulci voce dedere sonos.
Obstupuit viso genitrix extorrita foetu:
Vix prae laetitia credere visa sibi.
Induit ac lacero nudum velamine corpus:
In tepido refovens membra tenella sinu.
Nec molli pluma, sed carice texu acuta:
Divinum pupugit stramen, et herba latus.
Astitit hinc tactius bos, illinc tardus asellus:
Noscere praesentem visus uterque DEUM.
Pabula vidisses oblitos laeta, per artus
Intentos oculos volvere saepe DEI:
Summissoque novum venerari polite regem:
Flatibus ac tepidis triste levare gelu.
Excussus somno senior consurgit anhelo:
Membraque sunt vili praecipitata toro:
Attonitusque novo fulgore, calaeque nitore;
Nunc huc, nunc illuc, nunc et utrinque videt.


page 106, image: s122

Aspicis insantem iuxta prasepia nudum,
Leniter implacidae frigora ferre nivis.
Aurea iam spectat magalia, fordida primum:
Territus his senior statque, pavetque diu.
Mens tamen ut rediit, pariter timor ossa reliquit:
Casta DEO fudit supplice vota prece:
Rugosumque movens caput ad praesepia dura,
Applicuit teveris oscula grata genis.
Nec laerymis caruit vultus: mox numine plenus
Fatidico tales edidit ore sonos:
Venisti tandem: sperataque tempore longo
Contigit, et caeli venit ab arce salus.
Sancte puer, dilecte puer, puer optime salve:
Matris amor, patris gaudia, sancte puer.
Exoptatus ades terris: eia, o puer, eia
Cresce puer, plebis spesque, salusque tuae,
Cresce, nec optatam miseris remorare salutem:
Spem dudum de te gens numerosa capit.
Te duce, si qua manent veteris contagia noxa,
Perpetuo solvent irrita corda metu.
Surget et in toto rursum gens aurea mundo:
Aerumnis dabitur, criminibusque modus.
Occidet et serpens: et mors attrita triumpho
Occidet: hinc Erebi corruet atra palus.
At tibi, care puer, non divite splendida cultis
Regia, nec Pario marmore fulta datur:
Picta nec Oebalio te stragula murice velant:
Nec tegit auratum purpura Coa torum.
Postibus exciperis caulae fuligine tetris:
Grata domus pecori, fit tibi grata DEO.


page 107, image: s123

Regales durum cunas praesepe ministrat:
Stramina fortuitum dant, filicesque torum.
Vilis inopsque iaces, et eges sub paupere tecto:
Sufficit hei meritis gratia parva tuis.
Pauca tamen suberunt tenui munuscula cultu:
Nec falsa suberit mente profectus honos.
Quis putet? Eois excibit rumor ab oris
Diditus indigenas, gemmifer Inde, tuos.
Fallor? an insuetum fulgelcit in aethere sidus?
Gentibus et largo lumine signat iter?
Iam procul externo reges ex orbe profecti
Ad cunas aderunt, vix puer orte, tuas.
Dona ferent plenis e Perside grandia dextris:
Votaque curvato poplite casta dabunt.
Fulgebunt auro cunae, myrrhaque nit ebunt:
Spirabit molli rustica thure domus.
Incige parue puer risu cognoscere matrem:
Incipe iam molli ludere parve sinu.
Incipe parve puer: satis hoc es munere dives:
Externa fies mox licet exul humo.
Barbarus en magnas in pectore concipit ir as
Hostis: et armata saevit ubique manu.
Nec prece, nec precio, fletuque movetur amaro:
Innocuo pueros sanguine mille necat.
Iamque nova video fora caede rubescere lata:
Perque vias sterni corpora, perque domos.
Audio vagitus: miserandos audio planctus:
Ingeminant querulos aether et arva sonos.
Nate quid ab vagis? sentis tua vulnera sentis:
Dum licet, hanc mecum desere nate casam.


page 108, image: s124

Nate per innumeros gladios, per saxa, per hoste:
Declina celeri tristia fata fuga.
Impius immiti bacchetur in urbe satelles:
Insidias furtim, perniciemque paret:
Nec tamen effreni potietur mente, quod optat:
Successu vires saepe, dolique carent.
Tutius irrrigui vivemus ad ostia Nili:
Dum ferus horrenda morte Tyrannus obit.
Quanquam tot curis, tot casibus haustus iniquis,
Mille feres vitae taediae, mille necis:
Expertusque scelus populi, viresque feroces;
In cruce sanguineam mox patiere necem.
Morte tamen vives obita; tecumque reduces
Taenario iustos victor ad astra lacu:
Invectusque polum curru redivivus ovanti;
Excipies genti regna parata novae.
Sis bonus o, facilisque tuae, puer inclyte, genti:
Euge puer miseris sis bonus, euge puer.
Sic ait: et largos effundit lumine fletus:
Impedit argutus verba coacta dolor.
Nec lacrymas retinet mater veneranda pudicas:
Quaque potest, natifrigora lenit ope.
Dulcia nunc praebet nitidis alimenta papillis:
Inque sinu tepido membra calore fovet.
Nunc leni gratos inducit murmure somnos:
Bellaque longaevo cum sene verba canit.
Basia nunc lepidis immiscet dulcia verbis:
Nunc figit teneris oscula blanda genis.
Applaudit puer egregius: movet ora tenella:
Ridet et in somnis, deliciasque facit:


page 109, image: s125

Extollensque caput, digitos huc vertit, et illuc:
Ambrosio dulcis lucet in ore decor.
Forte viri riguas sueti tolerare pruinas;
Servabant pecudes, nocte madente, vagas:
Ecce repentino valles splendore nitere;
Visus et insolita luce micare polus.
Constitit ante oculos actus velocibus alis
Nuncius; aetherea missus ab arce DEI.
Horruerant, steterantque comae terrore rigentes:
Blandiloquo iuvenis sustulit ore metus.
Corde metus, inquit, pastores, ponite vanos:
Non veni tenero damna parare gregi.
Finibus bis hodie vobis, sub paupere forma,
Nacitur, e casta virgine, CHRISTUS homo.
Festinate viri: cunas ex quirite laeti:
Vota simul regi solvite iusta novo.
Dixit: et aethereo se tramite tollit in auras:
Imperat et dictis ire redire DEI.
Protinus in vacuo volitantes aere turmae,
Caelicolae laetis accinuere modis.
Laus sit io superis: sit io pax aurea terris:
Humanum recreent gaudia vera genus.
Perstrepit angelicis procul ictus cantibus aether:
Lataque respensant duclibus arva sonis.
Convaluere viris animi: terrore remoto,
Quaerere rurestrem non timuere casam.
Inveniunt: regemque novum reverenter adorant:
Prmentes largo rustica dona sinu:
Flagrantesque DEI vultus mirantur: et ardent
Oscula consertis mollia ferre labris.


page 110, image: s126

Mox animis abeunt laetis: et ubique locorum
Divulgant partus facta notanda sacri.
Macte puer virtute tua, virtute parentis:
Aeterni soboles indubitata DEI.
Per te parte salus: per te quoque reddita vita est:
Per te victrici Tartara fracta manu.
Iam furor Eumenidum, nigrique ferocia Ditis
Concidit; et saevae vis labefacta necis.
Nate DEI, tibi vota damus, tibi solvimus ora:
Quam potes, afflictis (nam potes) affer opem.
Undique nos urget, nos undique territat hostis:
Huc ades, et sanctum sancte tuere gregem.
Discute bella manu forti, crudelia bella;
Quae caeco passim mote furore fremunt.
Pace nihil melius: pacem largire quietam:
Otia da studiis, hospitiumque piis.
Pallentemque famem, pallentes opprime morbos:
Aerumnae tandem sit, vitiique modus.
Tunc ego te memori tollam super aethera voce:
Serviet et laudi vox, animusque tua.

IN DIEM NATALEM CHRISTI SALVATORIS.

ELEGIA II.

DIcite io carmen; ter io ter dicite carmen:
Dicite, ter sacrae, plectra movete lyrae.
Plaudite io, sancta ter io ter plaudite lucc:
Plaudite, ter casta fundite mente preces.


page 111, image: s127

Luce bona, bona verba sonent: qua Christus in alvo
Induit humanae debile carnis onus:
Nec puduit caeli regem, mundique satorem,
Carnis in angusta sede latere DEUM.
Quem neque terra prius, neque vasti machina caeli,
Nec mare, nec totum ceperat orbis opus:
Verus, et omnipotens DEUS, aethere lapsus ab alto:
Prodiit en forma paupere verus homo:
Verus homo, verusque DEUS, tot mole laborum,
Tam misera gaudet conditione frui.
Qua causa? iusti placata nunsinis ira,
Morte sua natus quo luat omne nefas.
Quo merito? non hunc virtus, non gratia mundi,
Tam miserum fieri carnis adegit opus.
Fallimur? an bonitate tua, bonitate perenni;
Descendis patrio, maxime CHRISTE, sinu?
Nasceris ergo puer, rerum sator, arbiter aevi:
Paupere sub forma nasceris ergo puer.
Nasceris, et castae natus sine labe parentis,
Tot mala non dubitas, totque subire vices.
Nasceris, et stipula vili, foenoque rigenti,
Iucultum recubas duriter ante pecus.
Eia puer, puer eia: salutifer unice mundi,
O vitae dator, o conditor, eia puer.
Quis tibi quis dignas cantet, puer optime, laudes?
Quis referat mentis gaudia vera sua?
Per te vita piis est reddita: gratia per te
Offensi nobis conciliata patris.
Te nunc Emmanuel, sumnsi te splendor honoris,
Lux vitae, summi patris imago, precor:


page 112, image: s128

Aspice nos placidus: propiusque pericula tanta,
Tot mala de caeli vertice, CHRISTE, vide.
Pelle famem; preme bella: luem dispelle. tumultus
Comprime: iam redeat pax, et amica quies.

IN IESU CHRISTI DEI ET VIRGINIS FILII SAlutarem ortum.

ELEGIA III.

QUis putet? hunc etiam vivi superavimus annum:
En novus exactis mensibus annus mit.
Tot scelerum facies inter, tot tristia fatae
Servati, munus noscimas esse DEI.
Omne nefas adeo fallax irrupit in aevum:
Quaque patet tellus, regnat Erinnys atrox.
In facinus iurasse putes: non iura fidesque,
Non superest veri, non pietatis bonos.
Stulticiam patiuntur opes: sua quemque libido
Dementat: sceleri primus ubique locus.
Omnia fanda nefanda, malo permixta furore,
Avertunt mitis numen opemque DEI.
Cuius nunc meritis furit ira gravissima poenis:
Res est offensum numen habere gravis.
Amplius haud quic quam laeti videt orbis anhelus:
Scilicet humanis condolet ille malis.
Sive polum spectas, polus est inamabilis, et quo
Orbe nihil toto tristius esse potest.


page 113, image: s129

Seu terram, fruges terra indignata ministrat:
Sumit et horrificas unda coacta minas.
Sol caelo terras abscondit, et aethera terris:
Oblitum sortis dixeris esse suae.
Iamque satis poenae, cladis sentimus abunde:
Bella, famem, motus, pestiferamque luem.
Undique circumstat densissima turba malorum:
Parte tamen nulla moribus aequa malis.
Ac, nisi peccatis sciret avoque parcere numen:
Iam nihil haec mundi machina toto foret.
O mentes hominium coecae! quin crimina tandem
Ponimus, et rectum sanctius imus iter.
Linquite iam terras animis: vitaeque prioris
Pertaesi, mores corde novante novo.
In melius vitam convertite: votaque sancta
Mansiseto pura solvite mente DEO.
Fidentes animis, teneras accedite cunas:
Infantis numen cernite mite DEI.
Ferte preces genibus flexis, manibusque supinis:
Aut hac, aut nulla flectitur arte DEUS.
Dona parate novo Regi: date praemia laudum:
Gratanti laetum voce sonate melos.
Dicite: Pax terris, sit honos et gloria caelo:
Ac recreent mentes gandia viva pias.
Sancte puer salve: tibi balbula solvimus ora:
O immortalis vox, et imago patris.
Tu nova progenies caelo demitteris alto:
Ut lustres terrae viscera carne tua.
Te nascente salus nobis est nata sepultis.
Sors hominum tenui sorte levata tua est.


page 114, image: s130

Sancte veni: tua dexter adi pede sacra secundo:
Quasque damus, facili suscipe corde preces.
Respice nos, tantique bonus miserere laboris:
Intereant gentis ne monumenta tuae.
Neu verbi penitus lux victa fatiscat in orbe,
CHRISTE tuos serva, relliquiasque tuas.
Tu nobis defende famem, pestemque, luemque:
Aspera fac martis sint procul arma feri.
Floreat, et toto regnet pax aurea mundo:
Pace salus, aequum, ius, pietasque viget.
Ah nihil huic veteri fas quenquam fidere mundo:
Fallor? an aeterni tempus honoris adest?
Sat mundo, terrisque datum: tu secula tandem
Turepara vitae, maxime CHRISTE, novae.
Incipiant tandem sancti procedere Soles:
Magnus ab integro mensis, et annus eat.
Aspice convexo nutantem pondere mundum:
Aspice, quam de te gaudeat omne latus.
Aggredere o sanctos, venit iam tempus, honores:
Ereptosque malis in tua regna reduc.
O tibi quas laudes, quae vota sacrabimus omnes:
Aeternoque tuus fine carebit honos.


page 115, image: s131

AD SCHOLASTICOS LAUINGANOS. In Soteriis Christanis.

ELEGIA IIII.

ANnua lux oritur, DEUShostia factus in ara.
Qua crucis, indigna morte piavir humum.
Quisquis es, huc vultus mortales flecte: tuoque,
Altius haec versa pectore fata DEI.
Omnis in hoc fidei cardo tibi vertitur, omne
Arbitrium: non est hoc sine certa salus.
Heu mihi quas luit humano pro crimine poenas!
Impia quae magne probra dotore tulit!
Sanguineae saero manarunt corpore guttae:
Immeritum torsit dum gravis ira patrus.
Restibus ac tortis vincti gens impia Christi,
Vulnificis ursit livida membra rubis.
Temporibus spinas inflixit, verbera dorso:
In partes crepuit virga soluta manu.
Innumera scatuit corpus vibice cruentum:
Innocuo rubuit tinsta cruore domus.
Quid loquar, in trabe quum distentus membra pependit:
Quum desertus Heli vociferavit Heli?
Hastaque divinum traiecit ferrea pectus:
Sanguinis exudans flumina plena sacri.
Occidit: obscura texit ferrugine vultum
Phoebus: et infecit nocte repente diem.
Dissiluere iugis concussis saxa dolore:
Disrupitque sinus territa terra suos.


page 116, image: s132

Corpora sancta patrum fractis rediere sepulcris;
Quae tenuit longo tempere lenta quies.
Sic igitur cautes doluere, nec esse putemus,
Nos homines nihil hac morte dolere, nefas?
Nos miseri, nos causa sumus: nos robore ligni
Fiximus insontis saucia membra DEI.
Quos tenet idcirco reparatae cura salutis;
Exequias fida solvite mente DEO.
Prose quisque sua scelerata piacula culpae
Plangite: res, scelus est plangere, grata DEO.
Plangite, et erecto confisi plaudite corde:
Fidentem caeli gratia dives alit.

IN IESU CHRISTI SOTERIS ANAstasia.

ELEGIA V.

SAncta dies iterum revoluto nascitur anno:
Conscia victoris lux veneranda DEI.
Fas sit io veteris fermenti felle carere:
Lustratis animos fas adhibere sacris.
Fas nunc inpuris traducere moribus aevuin:
Laudibus aeternum fas celebrare DEUM.
Fas dignas hodie CHRISTO persolvere grates:
Plaudere fas manibus, pangere voce melos.
Luce sub hac tumulo superas evasit ad auras:
Donaque iustitiae reddidit ampla piis.
Luce sub hac victi moles disiecit Averni:
Umbrarum spoliis exuit inde ducem.


page 117, image: s133

Luce sub hac hausit mortem DEUS ipse triumpho;
Supponens pedibus fata maligna suis.
Luce sub hac manes sacros ostendit Olympo;
Aethereae reser ans invia claustra domus.
Luce sub hac uni rerum data summa potestas
Gessit, quas tellus, Styx, superique tenent.
Salve sancta dies, salve: Laetumque per orbem
Saepius appare lux vener anda piis.

AD DEUM OPT. MAX. PRO D. VVOLFGANGO COM. PALATINO RHEni, in religionis hostes pugnaturo.

ELEGIA VI.

SUmme parens, miserae custos fidissime gentis:
Qui mundi dextra sceptra potente tenes:
O qui sincera gaudes pietate rogari:
Ducis et ad finem talia vota bonum.
Una salus hominum, vis una, potentia sola:
O arx, o fidei portus, et aura sacrae.
Audi vota, parens audi sanctissime: maesti
Quae tibi cum gemitu fundimus, inque, fide.
Insonat horrificis sors (hei) miseranda procellis:
Undique circumstant nos timor, atque minae.
Illinc fraus animos coeca, hinc vis terret aperta:
Ipsa mali mens tam pondere fracta ruit.


page 118, image: s134

Adsis summe parens: spete pendemus ab uno:
Anchora tu fidei solus, et ara manes.
Tu rabiem, tu tela feri contunde Tyranni:
Qui gaudet coetus tollere caede pios.
Tu comprende malos vindex, poenasque reposce:
Et fastus coecos frange, minasque truces,
Hostibus appare saevis tu saevior hostis:
Agnoscat vires vis inimica tuas:
Custodique ducem nostrum, qui recta tuendo,
Fortia pro vera suscipit arma fide.
Tu memtem concede piam, tu nescia frangi
Pectora: victricem tu DEUS adser opem.
Namque tuum, natique tui propugnat honorem:
Vindicat et caedes, quas facit hostis aetrox.
Arma tibi, bellumque gerit: tibi deditus uni,
Amplific are parat nomen ubique tuum.
Hoc tu, summe parter, caput hoc tutare, timendos
Inter tot strepitus, anxificosque metus.
Qualiter insignem Iosuam, sanctumque Davidem
Vindice protexti mille per arma manu.
Qualiter Achasiden, morbum qui vicit, et hostem:
Reddidit et mollem voce precante Deum.
Qualiter et Magnum, mare cui pugnavit, et aether;
Africus et socias iunxit amicus opes.
Sis o praesto, DEUS, nutu firmante: ducisque
Agmina praesidio cincta tuere tuo.
Incolumem cum pace reduc, laetumque triumpho:
Hostiles satient damna, pudorque manus.
Fac rerum fac sancte parens, pax semper ut urbes
Sospitet imperii, regnaque nostra beet.


page 119, image: s135

Nec timor hostilis, vis aut occulta quietem
Sollicitet gentis, semque fidemque tuae.
Auxilio praecurre tuo metuenda pericla:
Quaque soles, serva nos bonitate DEUS.
Serva nos bonitate tua: nec iure coerce
Crimina: quae nobis hoc peperere malum.
Tu DEUS es clemens, nec inexorabilis ulli:
Quem noxae tantum poenituisse vides.
Poenituit noxae; peccati taeduit; odit
Languida mens sese criminis ipsa ream.
Sis clemens miseris, sis exorabilis; atque
Hostis ab insidiis assere quaeso tuos.
Sic te perpetua sublimem laude feremus;
Dum rapido Titan ambiet axe polum.

AD STUDIOSOS ARGENTORATENSES.

ELEGIA VII.

QUisquis amas sacri iuris studiosus haberi;
Iuris ut Antistes sis aliquando sacri:
Incipe, quod tentas; bene sed tamen incipe cautus
Dimindium studii, qui bene coepit, habet.
Nam sine principiis licet haud extrema tenere
Cetera: principiis omen inesse solet.
Qui sine principiis discit, serit ille laborem;
Quem cumulat parili saepe labore labor:
Penelopes telam quando sine fine retexit:
Integrat et semper, quod male coepit, opus.


page 120, image: s136

Cernis, ut aedificet male, qui fundamina nulla
Point, et incerta qui male ponit humo.
Cernis, et e fragili funem qui nectit arena,
Quam vano studio nil operosut agat.
Cernis, ut ad sumum male culmen scydat, ob imis
Per medios stultus qui neg at ire gradus.
Serius absolvit, male qui festinat agendo:
Da spatium: magnum fert mora parva bonum.
Dum petit infirmis nimium sublimia pennis
Icarus; Icariis occidit haustus aquis.
Occidit et Phaethon, currus auriga paterni,
Dum magnis ausis excidit ipse puer.
Sic damnosa fuit multis persuasio falsa:
Dum se, quod nescit, scire subinde putant.
Qui tribuit sibi multa, nihil scit. cernis, ut Atlas
Stratus humi, pandens brachiae, summa tenet.
Scire nihil sese, qui scit, tenet omnia summa:
Sic nos vox sapiens Socratis illa docet.
Quid cupiat, scit iners: insano plenus amore,
Quid sapiat, prosit quid sibi, nescit iners.
Sic tu ne caepias dispendia magna laborum;
Impediat rectum neu labyrint hus iter;
Caesarei iuris tyro compendia quaere:
Caesaris ars IUSTI quae tibi parva notat.
Nocturna versare manu, versare diurna,
Et prolytas pariter quam decet, atque lytas.
Scilicet haec legum tradit cunabula prima:
Pandit ad Astaean haec Ariadna viam.
Pandit et augustae Themidis sacraria celsa:
Pandit iustitiae templa beata sacrae.


page 121, image: s137

Sic opus hoc sollers dextro pede concipis: ut te
Poeniteat voti ne studiique tui.
Sic tyro Iuris fit iustitiaeque sacerdos:
Qui sibi, qui patriae commodet, atque DEO.

AD PAULUM MELISSUM COM. PALAT. ET EQU. IN LAUDEM MUSICAE.

ELEGIA VIII.

QUAE cantus, eadem praeses quoque carminis ars est,
MUSICA, musarum nomine dicta novem.
Nam Musis hilares cantus, et carmina cordi
Sunt sacra: dux quarum fertur Apollo sacer.
Par virtus utriusque: deos hominesque poesis
Mulcet, et harmonicis Musica iuncta modis:
Dum superum laudes canit, aut praeconia regum:
Neve sit heroum fama caduca, cavet.
Pectora dum regit, et sensus, in utrmque parata
Sive iocimolles, seria sive placent.
Calcar virtutis; solamen dulce laborum
Utraque: multorum longa magistra virum,
Musica cui cordi est simul, ac divina poesis:
Cantor hic, et vates ut velit esse bonus:
Carus hic est Musis: nec toxica saeva nocere,
Pocula nec Circes laedere dira queunt.


page 122, image: s138

Ipse DEUS favet huic, et totus caelicus ordo:
Magnanimi Reges huic, proceresque favent.
Talis erat Moses cantor vatesque; Davides
Talis carminibus rex citbaraque potens.
Talis erat Salomon, et quos sacra pagina passim
Commemorat, longum quos numerare foret.
Talis et Amphion fuit, Orpheus talis, Arion
Talis, dum cantu saxa ferasque trabunt.
Tu quoque nominis es consors utriusque MELISSE:
Musica quem cantu, carmine Musa beat.
Quae canis, aut scribis, sunt omnia Musica: Musas
Carmina sic spirant, cantica et ipsa meras.

AD TYCHONEM BRAHE EQU. ET MATHEMAticum nobilem.

ELEGIA IX.

QUod mihi misisti, Tycho, carmen amabile multum,
Perlegi cupido non semel ore tuum.
Illic inveni lectu dignissima multa:
Mens quibus immodice tunc recreata fuit.
Astrorum positus, viresque, futuraque fata:
Aoniae tinctum nectare carmen aquae.
Ingenii vis unde tui praeclara, vigorque
Pectoris eluxit, non rudis arte, tui.
Quae tili nascenii, quae risit in aethere stella
Blandior, in cunas officiosa tuas?


page 123, image: s139

Tu generis splendore prius super aethera notus,
Auxisti mentis nobilitate genus.
Iamque ea sublimis supra genus eminet ipsum:
Mente nihil docta clarius esse potest.
Atria profuerint quid avitis fulta triumphis,
Si mentis virtus, si quoque vita labet.
Qui genus et clarum iactat modo nomen avorum,
Hic aliena magis, quam sua laudat ineps.
At tu macte nova virtute: tuoque laborae
Ingenio Danos nobilitare tuos.
Quodque facis, dotes animi ne sperne decori:
Donaque; tot tecum ne sine quando mori.
Sis tuus, et Musis operari nobile crede:
Ipsa tibi virtus praemia digna dabit.
Quod super est, grata vice munus hoc accipe parvum:
Atque voluntatis pignora nosce meae.
Mox, spero, Maiora feres: hoc carmine Graio
Ac Latio tibi se nunc mea Musa probat.

AD STEPHALUM BERCHTHOLDUM I. C.

ELEGIA X.

QUid varias peragrare plagas remeabilis orbis,
Brachia quid vasti longa secare maris;
Te STEPHANE o, pariterque tuae concredita curae
Clarorum iuvenum pectora cara iuvat?


page 124, image: s140

Plus ecquid Latium dare quit, vel Graecia ciuquam,
Teutona quam tellus, dulcis alumna, domi?
Sic placitum est superis: animo sedet una voluptas
Post patriam Latias iam penetrare domos:
Cum populis urbes, varios et noscere mores:
Ocia sectari nec sine laude domi.
Sit magnus licet iste labor, sit plena pericli
Alea: mens si non deficit aequa satis:
Magna venit virtus hoc nomine, gloria magna:
Magnus honos, vitae commoda magna bonae:
Magna fides, rerum venit experientia magna:
Et Sophiae constans, et pietatis amor.
Ite (quid amplius obstet?) et o concordia semper
Pectora cum docto iuge valete duce.
Ite pares animis, studiisque, fideque probati:
Flos tu Crailshemii VVOLF LUDOVICE laris:
Et tu CHRISTOPHORE o, Leiserae clara propago:
Tuque o Flecsteniae spes FRIDERICE domus.
Tuque iterum bone dux STEPHANE o tribus addite Chiron:
Concordi unanimes pace valete diu.
Ite pares animis, studiisque DEO duce salvi
Ite: duce hinc reduces inde redite Deo.


page 125, image: s141

AD GEORGIUM VVIRTH CAROLI V. Caes. Medicum. IN DEFECTUM LUNAE, QUI APPARUIT ANNO CHRISTI M. D. LXVI. M. VIIIBR. D. XXVIII.

ELEGIA XI.

VEsper adest, spissuque diem nox obruit umbris:
Sidera flammiferas explicuere faces.
Iamque sub Hespertas declinat Cynthius undas:
Terga venenati qui premit ima Nepae:
Quem prope germana Mavors in sede locatus,
Nescio quos saevo denotat ore metus.
Quid? Venus aequali Librae quoque lance receptae
Tethyos aequoreis cum love gaudet aquis.
Iunxit Atlantiades gressus, caeloque recessit:
Cum Iove, cum nata maluit esse Iovis.
Ecce quid hoc? longa marcens aetate, puellae
Amplexu fruitur clam propiore senex.
Fallor? an Erigone roseo suffusa pudore
Lumina nunc titubas conspicienda dare.
Casta licet semper fueris, acceptaque caele:
Ferre iamen placida vix ea mente potes.
Cynthia quid? venit, ecce venit velamine nigre
Abdita: nec, tremulo lumine victa, rubet.


page 126, image: s142

En insigne caput, pleno caput orbe refulgens,
En terrae tenebris occulit umbra citis.
Dic Dea, quae liquidi contemplans aetheris astrae,
Sidereos motus mente, vicesque notas:
Quid nigris Phoebs sibi vult obducta cavernis;
Qua Taurina ferit cuspide terga Draco?
Sic ego: sic retulit non multis Diva morata:
Dum loquitur, pulcro conspicit ore polum.
Delia dum terrae latet umbris, indiga lucis:
Tertia iam caeli pandidit hora fores.
Aspice, Mars framea multum metuendus, et hasta,
Quam laeva Phoebes lumina fronte videt.
Sede sua residens radios obvertit acutos:
Duraque, nescio quae, mox fore fata monet.
Impia quam vereor germani sanguinis arma:
Bellaque cum motu seditiosa gravi.
Rarus amor fratrum: concordia rarae, fidesque,
Raraque cognatae gratia gentis erit.
Pax erit haec illis, dum vis phoebea remittat:
Cum placidis ovibus quae solet esse lupis.
Crescet amor caedis: certamina musua crescent:
Alter et alterius tendet in arma manus.
Qui cervice gerunt hostilis vincula dextrae:
Aut quorum duro compede crura sonant:
Quive per externas errant a sedibus oras:
Fortunae metuant noxia tela malae.
Mille modis clades signantur, mille periclis:
Praestiterit, placida qui mala mente feret.
Nec satis hoc, animas ponent animalia passim
Languentes mediis tabe recepta viis.


page 127, image: s143

Quem modo vidisses spumantia frena ferocem
Mandere, saepe lue concidet aeger equus.
Quid? quod fama malum, quo non velocius ullum,
Effundet vires mobilitate suas.
Tota fremens, as tota sonans, commenta loquetur
Mille, per innumeras aere lapsa vias.
Mixta vagabuntur cum veris ficta: metusque
Non procul hinc, rerum pessimus augur, erit.
Augurium trahet omne via peiore: timori
Assolet in peius pronior esse sides.
Sic ait Uranie: nec longa silentia feci:
Aurea, respondi, quid Cytherea notat?
Sexus, ait, durae muliebris spicula sortis
Sentiet: et magno damna dolore feret.
Nec tibi sors melior portenditur aula, tuisque:
Pasiphaes saevus dum premit astra Draco.
Lis passim, demensque suas discordia vires
Exeret: et populos coget in arma feros.
Vicini dubio signantes limite campos
Sternere bellorum moenia clade volent.
Civibus et subdent infesta peii ula caeco
Marte: quasi nusquam cetera bella forent.
Nec scio, quo servos perducet gratia: sanctae
Immemores fidei, pollicitique dati.
Pertrahet hic verbis Dominum, vultuque benigno:
Perfidus interea dissimulator erit.
Ille nefas animo tentans, periuria primuns
Celabit: salso mox seret ore dolos:
Securusque mali, fati securus iniqui,
Interimet scissa seque suosque fide.


page 128, image: s144

Quid? quod morborum signat discrimina multa,
Laesa Deae cauda virus habente domus:
Quos longum memorare foret: falsissima vates
O utinam metuam tot mala, iure precer.
Quisquis es, humanae sortem praenoscere vitae,
Signaeque venturi disce timere mali.
Dixerat: et fuscis iam Luna redibat ab umbris:
Plena per humentes se retegebat equos.
Mox Dea: ne dubites, vates operese, timoris
Accipe quo tanti tempore finis erit.
Cynthius auratum pecoris quum vellus adibit:
Noveris haec vires explicuisse suas.
Hactenus: et vultu, si plura requirere vellem,
Se mihi difficilem non fore Diva nuit.
Erubui: gratesque deae male territus egi:
Officii pactus iura, fidemque mei.

AD BARTHOLOMAEUM REUSNERUM MED. D. IN DEFECTIONEM SOlis quae est facta Anno M. D. LXVII. V. Id. April.

ELEGIA XII.

LUnc ego funesti, nunc mille pericula Martis,
Nunc vereor miser am bella datura necem.
Nunc clades vereor tristes: nec vana vereri
Signa monent, magni conscia signa mali.


page 129, image: s145

Quis putet? en soror en intercipit impia fratri,
Lumen: ab hoc uno nec nisi lumen habet.
En nigro Solis vultus obducit amictu:
Optet ut attonitos languidus abdere equos.
Videris, et tenebras Erebum liquisse putabis;
A Etheris ac viduas Solis ab ore domos.
Videris, ingentisque fatebere signa doloris:
Nec spernenda metus nuncia dira novi.
Heu funesta dies, heu fatis tristibus orta!
Horrida prodigiis, ominibusque dies!
Heu mihi, speratis etiam graviora feremus:
Nescio quae clades sera, sed ampla venit.
Nunc tibi nunc animosa cave Germania: tristis
Impendet capiti quippe ruina tuo.
Nunc bene cauta vide, ne flexo poplite turpi
Succumbas, hostis vindice capta manu.
Heu procul adducto misere torqueberis hoste:
Illius infesto sub pede tristis eris.
Quid mirum? patriae validas in viscera vires
Versuri ducent horrida bella Duces:
Ac proprio tinctas foedabunt sanguine dextras,
(Proh scelus) ac nusquam cetera bella forent.
Et iam poenarum satis est, et caldis abunde:
Peccatis hominum nec tamen aequa satis.
Discite mortales revereri numinis iram:
Fidenti auxilium poscere corde DEI.
Ille DEUS, nulla fati qui lege tenetur.
Fata potest nutu tollere cuncta suo.
Tu quoque, qui mala tanta vides dum consulis astra,
Sanguinis o ingens pars animique; mei:


page 130, image: s146

Posce DEUM mecum pacem, lentamque quietem:
Cesset ut in toto Martius orbe furor.
Orandum: sancta prece fit placabile numen:
Supplicibus votis flectitur ira DEI.

AD MICHAELEM VVIRTH V. I. DOCT. Lipsiae creatum.

ELEGIA XIII.

ET recte: quis enim te praemia digna mereri,
Et tanto dignum te quis honore neget?
O iucunda dies, o terque quaterque beata!
O mihi perpetua laude canenda dies!
Quae tua purpurea decoravit tempora mitra:
Et digitos auro nobiliore tuos.
Lipsia te gremio multos alit hactenus annos:
Corporis exornans, ingeniique bonis.
Illa tuae testis fuerit virtutis et artis:
Felix, doctrinae quem comitatur honos.
Ipse adeo memini, prima vernante iuventa,
Tempora te studiis multa dedisse bonis.
Paer aetas tecum mihi, par industria: nosti
In turbae quoque te parte fuisse meae.
Patria nos vidit pariter schola, nos via crebra:
Nos fora, nos iunctis templa domusque locis.
Duxit in antiquam virtutem te tua virtus:
Et cognatorum gloria magna patrum.


page 131, image: s147

Quorum ne referam longum collecta per aevum
Nomina: magnus erit quae memorare labor:
Vivit abhuc patrui virtus utriusque: patrisque
Vivit adhuc terris dedita fama tui.
Roma PETRUM canit alta, Bononia clara GEORGUM:
Utraque divitiis urbs studiisque potens.
Ille sacra, medica felix hic doctor in arte
Claruit: excelsis carus uterque viris.
Alter Pontificum, Regum fuit alter amicus:
Par in utroque fides, par in utroque decus:
Magna sed antestat virtus, et fama GEORGI:
Lipsia quem celebris, numinis instar, habet.
Ausonis hunc novit tellus, et Iberia dives:
Quando fuit medicus, CAROLE QUINTE, tuus:
Cumque tuo nato regalia caftra secutus:
Aegra salutifera corpora iuvit ope.
Confilio dubium, medica ne potentior arte:
Pars incrementi maxima poene tui.
Tertius hunc studiis imitatus et arte GEORGUS:
Sanguinis haud voluit degener esse sui.
Sed brevis huic aetas fuit, immaturaque: dira
Consumptum sepelit clara Vienna lue.
Quid consobrinae dicam nova lumina gentis?
Et tibi cognata pectora iuncta fide?
Te, LANGI, medicae decus admir abile sectae:
A sera dignum posteritate cani.
Quid geminos fratres, virtute fideque probatos?
Te medici lumen, BARTHOLOMAEE, chori?
Et te, CHRISTOPHORE, eloquio, REUSNERE, potentem:
Iustitiae sidus, praesidiumque fori?


page 132, image: s148

Me quoque simplicibus cultum tibi semper ab annis,
Sit fas cognatos inter habere locum:
Sive sacras leges tractas, seu carmina Phoebi:
Participem studii me iuvat esse tui.
Scilicet in natos manant exempla parentum:
Nec procul a patrio stipite poma cadunt.
Artibus ingenium, mentem pietate colendo:
Magna tibi cuius cura subinde fuit:
Trita patrum sequeris magno vestigia nixu:
Accipis hinc nomen nobile, dasque tuis.
Iure madens, varioque togae limatus in usu:
Veriloquo plenum nunc regis ore forum.
Te schola, te magni commendat cura senatus:
Te loquitur grato plurimus ore cliens.
Macte animo: tibi nil DEUS et fortuna negavit:
Perge, nec incoeptum desere laudis iter.
Perge, nec invideo: dignum tibi grator honorem,
Quem meruit vitae laus probitasque tuae.
Pro magno dantur tibi praemia magna labore:
Praemia, quae verae nomina laudis habent.
Hoc fuit ingenuas didicisse fideliter artes:
Hoc animum studii excoluisse fuit.
Sit tibi, sit domui felix honor ille paternae:
Inque Dei laudem nobile cedat opus.
Quem precor, ut facilis laudabile prosperet ausum:
Et tribuat rebus mollia fata tuis.

FINIS.