FLORIDORUM LIBER QVARTUS, QUI ET PRIMUS DE VIRGINE MATRE.

IMMACULATA MARIAE CONCEPTIO, ET SANCTIFICATIO.

I. Tota pulchra es amica mea, et macula non est in te.

CEU quondam pater ille saeculorum
Vastum surgere cum iuberet orbem,
Terrarum populis suam parentem
Quamuis labe procul piaculoque,

Integram, nitidamque, nec nocentem
Miranda bonitate suscitavit:
Sic cum te sibi condidisse matrem
Aeterno statuisset arbitratu,
Puram, lucidulamque, candidamque,
Primaeva illuvieque liberatam
Extra Adamigenas creavit omnes.
Haud mundanda domus, sed ipso ab ortu
Quam mundissima condecebat illum,
Quo nil mundius est, nitentiusue.
Te contagia nesciere prisca:
Te non collutulavit ulla culpa:
In te naevulus haud inhaesit ullus.
O et sole magis serena, et astris.
Tu pulcherrima tota es, et fuisti,
Ex quo te tua parturire coepit.

II. Sanctificavit tabernaculum suum altissimus.

QUum caelestia iussa protoplasti
Sunt ausi temerare, mox in iras
Ardescens opifex supremus ille,
Ipsos, et quot erunt, quot et fuerunt
Per tot saecula temporum nepotes

Stygis mancupio [Reg: mancipio] dedit tyranno.
Una et unica virgo Mater, ad quam
Haud quidquam attinuit iugum hoc, et ira haec
Vel caelestibus antelata cunctis,
Suo proxima puritate nato.
Qui tale hospitium sibi cooptans,
Sanctitudine perpolivit omni,
Gemmeum, aureum, eburneumque fecit.

ANGELI. III: Quam pulchri sunt gressus tui in calceamentis, filia Principis?

HEm vestigia prima molientem
Natam Regis olympici obtuentes
Spectate o comites. Recens puella
Ut prodit speciosa? ut a Parente est
Honestata monilibus superbis?
Germen nobile, perpusilla virgo,
Nihil cui simile est, nihil secundum,
Maternis habitans adhuc latebris,
Salue terque quaterque, centiesque:
Olim caelicolum [Reg: caelicolarum] futura praeses,
Humanae columen, decusque gentis.

ORTUS, ET INFANTIA.

I. Ad Annam, et Ioachimum parentes.

DUlcia iam querulos mutarunt gaudia luctus,
Fulsit et illa dies,
Illa dies fulsit steriles quae finiat annos,
Tollat et opprobrium.
Flos novus exoritur, mors qui fundat odores,
Bellulus omnimodis.
Efficit ipse Deus pulchra vos prole parentes,
Pollicitisque manet.
Haec matremque, patremque, et avos longo ordine sacros
Nobilitate sua
Efferet, immensoque domum decorabit honore,
Isacidasque suos.
Nascere tot desideriis optata puella,
Nascere cara Deo,
Caraque caelitibus, cara et mortalibus, et qui
Pallida regna colunt.

ANGELI. II. Quae est ista quae progreditur, quasi aurora consurgens, pulchra ut luna, electa ut sol?

QUae tanta sterilis feminae fecunditas?
Huiusce quae conditio partitudinis?
Aurora sol, et luna generantur simul,
Trium instar horum sola habet puellula.
Quae tanta sterilis feminae fecunditas?
Quam non fugabit lux nova haec caliginem?
Aurora splendida, dum aperis atria tua
Plenissima rosarum, occuluntur sidera.
Nam lucidorum es una sidus siderum,
Veram diem mox affuturam nuntians.
Quae tanta sterilis feminae fecunditas?

IIDEM. III. Quae est ista, quae ascendit per desertum, quasi virgula fumi, ex aromatibus myrrhae, et thuris [Reg: turis] , et universi pulueris pigmentarii?

QUid hoc odoris omnium suavissimi
Magni per oras aetheris diffunditur?
Unde o locorum afflatur haec fragrantia?
An terra tales huc remittit halitus?
Etiam. Videte inculta solitudinum,
Vallesque desertas, et ardua montium:
Hinc una fumi virgula hucce subuolat
Thuris [Reg: Turis] Sabaei, et omnium ex aromatum
Composta nuper singulari puluere.
Puella inertis tamdiu munus uteri
Expirat [Reg: Exspirat] hanc iucunditatem narium,
Divosque cunctos, et genus mortalium
Plus Arabicis adeo recreat odoribus.

IV. Genethliacum. ANGELI.

FElices ambo ante alios, faustique parentes,
Quum tali tantoque beastis [Reg: beavistis] pignore mundum,
Et maculam sterilis thalami delestis [Reg: delevistis] acerbam,
Pensantes admirando infortunia fetu.
Accipite ergo, animis scribentes omnia vestris,
Quae nunc veridico concordes ore canemus:
Nam pater omnipotens praedixit singula nobis.
Nascere spes hominum, decus aetheris, horror averni.

Antiqua haud parilem viderunt saecla hymenaeum,
Par neque coniugium ventura tuebitur aetas.
Quid Ioachime siet te fortunatius uno,
Cui tam praestantem concessum est tollere natam?
Quid vero Anna potest fingi te illustrius una,
Cui tam divinam licuit peperisse puellam?
Nascere spes hominum, decus aetheris, horror averni.
Haud olim humana quenquam [Reg: quemquam] de stirpe oriundum,
Dum sese emergit materna infantulus aluo,
Ipse Deum genitor tam laeto lumine vidit.
Non alium mortalem aequa ratione creatum
Caelicolum [Reg: Caelicolarum] gentes secum meminisse potessunt:
Talibus haec virgo progignitur ornamentis.
Nascere spes hominum, decus aetheris, horror averni.
Tristiculo non hanc fletu stillare puellam
Cernimus, en placidum vultu iucunda renidet,
Purpureosque iacit radios, redoletque merum ver.
Tota domus plaudit, laetantum limina coetu
Charorum [Reg: Carorum] opplentur, declarant gaudia verbis,

Captantes venerabilium praesagia rerum.
Nascere spes hominum, decus aetheris, horror averni.
Aurea nunc tandem in medium se protulit urna,
Vivifici panis multo dignissima custos.
Ecce tibi thronus, et Salomonis lectulus hic est;
Hoc constructum illi nullo molimine templum,
Hem tibi virga, frutex cui non haerebit, et ipsae
Se in flores, frondesque comantes induet ultro.
Nascere spes hominum, decus aetheris, horror averni.
Cedite Iudithae, Rachaeles, cedite Sarae,
Sola obscurabit vestras haec femina laudes.
Quam pius altitonans intactam corpore sancto
Ipse met implebit, maiestatemque tremendam
Virginea effundent arcano viscera partu,
Diceturque Dei (mira o res) mater in aevum.
Nascere spes hominum, decus aetheris, horror averni.
Post multas hodie lux felicissima luxit,
Aeternam et toto noctem discussit ab orbe.
Nunc secret Dei reserantur, et abdita vatum

Dicta fidem inveniunt manifestam, atque ostia olympi
Iam pridem scelere humano praeclusa patescunt.
Ibitur ad superos, iter hac monstrante puella.
Nascere spes hominum, decus aetheris, horror averni.

V. Ad Gerulam.

QUod te puellam ceteris cuncta similem
Portare circum reris inter brachia,
Tractareque audes pro duo hanc arbitrio,
Colludere et disuaviari identidem,
In hoc aberras veritate plurimum.
Namque est puellis omnibus praeclarior;
Nec vidit aliquid Phoebus hac sacratius.
Reverenter ergo isthanc habeto infantiam,
Eique summis fac opibus inseruias:
Ne te colentes supera pessime oderint,
Quibus est amori dulcis haec Marillula.

VI. ANGELI AD MATREM.

DA mater eia nobis
Da da tuam Marillam,
Misella vagientem.

Fovebimus vicissim,
Puerile blandiemur.
Tacebit illa pulchre,
Ocellulisque siccis
Ridebit usque nobis.

Vobis meam Marillam
Ego darem libenter:
Nisi hoc vererer unum,
Ne tardius rediret
Gremium in meum, sinusque.

Hera nostra quid si apud nos
Diutule moretur?
An negligenter illam
Curare posse ducis?
Amare maxime nos
Nostram tuam Marillam
Non quit tibi latere.

Puellulam ergo vobis
Habete, et arbitratus

Ut vester est, habete,
Mulcete confovete,
Exosculaminique,
Datote per manusque.
Vestra sodalitate
Mage quam mea triumphat.

VII. De lectulo.

HAs cunulas, et istum
Qui lectulum pararunt
Nuperrime huic puellae,
Opinione lapsi
Graviter sua fuerunt.
Procul hinc procul facessant
Culmique, plumulaeque,
Cum ligneis tabellis,
Cum lineo torali.
Meliora, mundiora
Divam decent puellam.
Si vultis huic cubile
Dignissimum parare,
De bellua Libyssa
Eburneum parate.
Superadditote gemmas:

De lanulisque Serum in-
Culcate culcitellam.
Sint stragulaeque vestes
E purpura, atque bysso:
Circumque liliorum
Segmenta margaritae.
Sic hanc cubare fas est
Honestiusque longe,
Melliusque, molliusque.
Nam Regis ista celsi
Quae nata nunc, eandem
Post sex decemque messes
Leget sibi parentem.

VIII. Mater ad filiolam, et ancillulam.

LUsimus satis, o mea
Vita, o et requies mea,
Salus atque medullula:
Lusimus satis, imminet
Dulcis horrula somni.
Rusca adsis bona Ruscula,
Huc tendas propero pede;
Stratum filiolae meae

Compone ocyus [Reg: ocius] ocyus [Reg: ocius] ,
Natant lumina somno.
Tum quando reposiveris,
Ut obdormiat arctius,
Bellam naeniolam occine,
Flabello face ventulum,
Et compesce tumultus.

IX. Increpatio somni tardantis.

CUr te somne parum movent,
Queis [Reg: Quibus] te vocibus invocat,
Queis [Reg: Quibus] vagitibus obsecrat
Tam pulchella puella?
Antehac auribus usus es,
Quantum qui solet optime.
Pro iam captus es auribus,
Nil nostri miserere.
Nunc si insomnia laeserit
Diam forte puellulam,
Quem tandem nisi te penes
Culpa omnis residebit?
Si venis, venias cito,
Ocellosque soporibus

Contegas vigiles diu.
Somne somne venito.

X. POETA, PICTOR.

PErite pictor euge
Mi sume penicillum,
Minuta et in tabella,
Quantum potes venuste
Virgunculam Mariam,
Virgunculam venustam
Simulato, quam reponam,
Et clavibus trecentis
Agalmatum ceu agalma
Mi fidus ipse seruem.
P. Desiderare vita
Quod arte maius omni.
Laetissimos honores,
Inexplicabilesque
Cui gratias poli Rex
Afflavit ipse, nunquam
Manus sequendo reddet.

XI. Salutationes.

AVe liliolum recens,
Aue punicea o rosa,
Flos bellissime salue.
Aue laus generis tui,
Aue arbuscula fertilis,
Iessae virgula salue.
Aue caelicolum [Reg: caelicolaeum] stupor,
Aue terricolum [Reg: terricolarum] iubar,
Proles regia salue.
Aue sanctum habitaculum,
Aue olim genitrix Dei,
Mater maxima salue.

XII. Membrorum compellationes.

VEnter, ventricule, o beate venter,
Tune intra tua claustra continebis
Quem non concipit amplitudo mundi?
Vosne quondam alimenta lactis illi
Paruae suppeditabitis papillae,
A quo cuncta alimenta procreantur?
Per quem nec minima esurivit ales?
Felices nimis oh nimis papillae.

Vos o brachiola, o lacertulique,
Vobis tangere, gestitare vobis,
Et amplexibus implicare crebris
Numen omnipotens, et aeviternum
Potestate licebit invidenda.
Salve os purpureum, labella avete,
Quae Deo puero eum amore dulci
Longe plurima basiationum
Factura estis. Auete vos ocelli,
Melliti, rosei, sereni ocelli.
Heu quam flumina larga lacrimarum
Vos quondam in miserum dabunt ruborem?
Quando nempe mala illa magna fient.

OBLATIO, ET STUDIA IN TEMPLO.

I. Ascensus per scalas citra nixum.

IAM virguncula tertium Novembrem
Agens, ingenio preibat [Reg: praeibat] annos.
Cum quamuis teneram, pusillulamque
Parentes statuere dedicandam.

Quid ergo? ad Solymae feruntur urbem,
Excelsum properant inire templum.
Parvulam induerat sed Anna mater
Et nova, et nivea stola, ut decebat.
Flaventes humeris comae fluebant,
Corona aureola ambiente frontem.
Ad gradus operosae aditur aedis.
Ascensu superat puella cunctos,
(Et ter quinque fuisse fama certa est)
Per se sola, manu trahente nulla,
Laeto, blandidulo, pioque vultu.
Miraclum [Reg: Miraculum] superi canunt ovantes.
Stupescunt novitate cum parentes,
Tum, cui traditur, ipsemet sacerdos,
Divinans animo puellulam istam
Suis eximio futuram honori.

II. Cum essem parvula, placui altissimo.

AETatem mediam, ultimos et annos
Haud in me sibi destinavit ille
Naturae dominator, architectus:
Tantillam a tenero ungue, parvulamque
Miro virginem amore comprehendit.

Iam tum deliciaeque, gaudiumque
Tibi o cunctipotens eram, inde nempe
Spondam me propriamque denotasti,
Et mente interiore collocasti,
Ornat amque monilibus dedisti,
Quantum ornabitur amplius nec ulla.
Mortales, rogo, praedicate mecum
Tam grandes mihi praestitos honores.

III. Meditationes, lectiones.

DUm nubiles anni venirent, tamdiu
(Sic mos tenebat) aedis altae limina
Habuit puella, quam Deus sibi suam
Sedem excolebat in dies magis magis,
Quacumque ut esset pulchra sanctitudine.
Nam quae putamus cogitata Virginis
Fuisse? non liquoribus perfundere
Crines nitentes, gemmulis, et annulis,
Cultuque peregrino ingredi, et se vendere
Spectantibus, faciemque suco pingere.
Non non studebat ista: sed soli Deo
Uti placeret, diligere quem coeperat
Ex intimis praecordiis, tota et anima.
Voluebat hunc diebus, atque noctibus;

Omnis erat hic defixa cogitatio,
Et hunc legebat sacra per volumina.
Ibi multa de mysteriis caelestibus:
Sed plura longe de unico nato Dei.
Hunc restitutorem salutis affore,
Puella quem non imminuta gigneret.
Eum ut videret, posse ducere spiritum
Optabat, et seruae in loco famularier
Matri beatae, et puerulo augustissimo.
Mulcere lymphis illius vestigia;
Viduum cubile vestibus consternere.
Istum lavare, et lectulum componere:
Portare in ulnis, facere eidem ludicra,
Fruique sanctis suaviationibus.

ANGELI. IV. Soror nostra parvula est, et ubera non habet.

A Deste socii quotquot est is incolae
Stellantis orae, et vestra figite lumina
Tantillulam hanc in virginem, in templo dies
Cum noctibus agentem. Videtis ut soror
Nutricibus nondum est sororiantibus:
Concipere, lactareque Deum nondum queat,

Tenella membris, et tenella corpore:
Matura sed animi, sine exemplo et typo.
Inter sodales, inter ut minutula
Luna solet astra, fundit splendidum iubar.

V. Sermones et precationes.

QUo abundant animi, id loquuntur ora.
Pectus Virginis omne, numen almum
Iam devinxerat: id sonabat ergo.
Non quidquam nisi sobrium, pudicum,
Immortaleque lingua proferebat.
Illam visere caelites solebant,
Atque in colloquium venire crebrum.
Quantum debita erat precationi?
Ut noctes quoque eam iuvabat ipsas
Conferre ad pia vota, et ante cuncta
Divinam rogitare caritatem,
Mentem crimine quolibet solutam,
Rerum labiliumque despicatum,
Ac demum omnia virgini decora,
Et pacem populo, et salubritatem,
Timoremque Dei, probosque mores?

VI. Labores puellares, et victus.

DIcamus euge imbelle semper otium ut
Fugeret, laborans congruenter sexui.
Colum tenere lana amictam cerneres,
Leviterque deducendo fila digitulis
Formarer summis, atque prono pollice
Versare tereti saepe fusum turbine.
Iuxta pedes calathiscus autem vellera
Custodiebat lanae. Item studio fuit
Radiis acutis stamini subtemina
Inserere, telas docte acu depingere.
Mensa brevis, et dapes inemptae crebrius:
Nec leniebatur stomachus unquam [Reg: umquam] satis,
Quanquam [Reg: Quamquam] latrando debitum reposceret.
Quin saepenumero devolantes angeli,
Lautiaque plenis oggerentes lancibus
Famem eximebant Virgini, fideliter
Subseruientes velut herae per omnia.

VII. [(transcriber); sic: VIII.] Dedicatio virginitatis.

QUid cum catenis est mihi iugalibus,
Cum servitute gravissima, durissima,
Cum mille curis, mille cum molestiis?

Valeant connubia valeant: nam filios
Nihil moror, non posco mi ullam familiam.
Quid libero iucundius sit lectulo?
Tu tu, Pater, qui cuncta torques, confoves,
Meos amores tibi habeas, sponsa tua sim,
Tu sponsus esto, si mereor, et si placet.
Volo esse sancta corpore, volo spiritu.
Has concupisco nuptias impensius:
Tibi pudicitiam meam dono, dico
In omne tempus, vita donec suppetet.

VIII. Amoris canticum.

Quaesitus, et repertus est,
Quem cor meum desiderat:
Te te Deus desidero,
Quem adhuc repertum quaerito.
Largire quod te flagito.
Hoc unicum te flagito,
Da te mihi Deus meus,
Quem praeter haud quidquam est satis.
Vacans, agens, stans, ambulans,
Te suaviter recogito,
Te cantito, te dissero,
Te te Deus desidero.

Quod cerno me non afficit,
Quod audio mi displicet.
Quod gusto, odoror non beat,
Quod tango nil prorsus iuvat.
Deus meum solacium,
Quem diligo supra modum.
Immensus est, et postulat
Se diligi immensissime.

DESPONSATIO.

I. Caussae huius matrimonii.

PUELLA voti quam ligabat sponsio,
Nuptura nunquam [Reg: numquam] , dic mihi quare modo
Nubit, maritique in manum cur convenit?
Superna rem moderata providentia est,
Ne quis Dei mox nasciturum filium
Genitore dubio seminatum crederet.
Postea ut haberet Virgo comitem sedulum,
Nutriciumque puer: et ut daemona malum,
IESVM arbitrantem corporum complexibus

Satum esse (ut omnes vitam in istam venimus)
Partus verendi falleret mysterium.

II. Ad Iosephum sponsum.

O Felix toties, quot albicantes
Pigrae vis hyemis [Reg: hiemis] facit pruinas,
Quot spicas habet Africana messis,
Quot Falernus ager parit racemos.
Felix o nimium Iosippe felix,
Cui rector superum iugare iussit
Dilectam penitus sibi puellam,
Rerum quae praeit universitatem.
Magnum te ista virum puella reddet:
Miras laetitias tibi creabit.
Sed quod iam expetis, hoc tibi negabis,
Noles iungere corporique corpus.
Usque ad auxilium, et pudicum amorem
Vestrum hoc coniugium scias iturum.
Sic fert provida numinis voluntas.

III. Ad Mariam sponsam.

VIrgo, tun' agis hoc ineptiarum?
Sic promissa Deo, fidemque seruas?

V. Nil hic est latitans ineptiarum.
Nubam, consilio Dei obsecuta.
P. Securamne putas diu futuram,
Uno dum simul uteris salino?
V. Securam efficiet Deus, per illum
Nullus me Veneris lacessit ardor.

IV. O quam pulchra est casta generatio cum claritate.

QUis unquam [Reg: umquam] poterit sat eloquenter
Castorum memorare nationem?
Quorum pectora diligunt pudorem,
Nec corpus mala taminat libido.
Sancta virginitasque, virginesque
O sancti, ut radios acutiores,
Aureum iaculaminique lumen?
Caelestum similes sodaliumque,
Queis [Reg: Quibus] cum corporibus nihil negoti,
Alte supra alios caput tulistis.
Ut vestri Assyriosque, Persicosque,
Panchaeos, Arabosque, Cypriosque
Multis partibus halitus relinquunt?

GAMELION.ANGELI.

LÚx hilaris, lux festa venit, lux candida surgit,
Floridulo ore nitens qua se ad connubia virgo
Tradit, et ipsa suum est non expertura maritum:
Quaque domum ducit generoso stemmate Ioseph,
Aeternum cuius non est decerpere florem.
Hymen ades, nec ades, hymen o hymen absque hymenaeo.
Coniugium insuetumque, illibatumque, nec ulli
Cognitum, et haud cuiquam mundi per saecula visum,
Femina, vir tali quo sese foedere iungant.
Hymen ades, nec ades, hymen o hymen absque hymenaeo.
Nectite florigeras sponso sponsaeque coronas,
Gratantesque alternatim bona dicite verba;
Induitote rosis, et veris honore capillos,
Et nuptae thalamum, et Iosephi lectulum amomi
Puluere spargentes, viola cumuletis utrumque.
Hymen ades, nec ades, hymen o hymen absque hymenaeo.

Vivite felices, animi coniungite amores,
Aetatem longos, optamus, carpite in annos.
Nobile coniugium, quod lustra per omnia dicent
Istius venient quotcumque in lumina vitae.
Hymen ades, nec ades, hymen o hymen absque hymenaeo.
Nascetur tamen illibata e coniuge proles,
Et nullo gravidata evadet semine mater,
Lactabuntque Deum lactentia pectora caelo,
Patris et accipiet nomen venerabile Ioseph.
Hymen ades, nec ades, hymen o hymen absque hymenaeo.

ANNUNTIATIO.

I. DEUS, GABRIEL ARCHANGELUS.

ADSIS, te volo, Gabriel, meorum
Fidelissime iussuum minister.
Quid certum mihi sit, quid et velim te
Hac in re facere, auribus modo hauri.
Humanam miseratus ipse gentem,
Decrevi astrifera profectus ora

Me vestire hominum artubus caducis,
Vestigareque perditos, et aegros
Ad priscam revocare sanitatem:
Nexos tartareis levare vinclis:
Veram reddere mortuisque vitam.
Quocirca Galilaea rura vise,
Vade ad moenia parua Nazarethae.
Ibi claram atavis, genusque regum
Non magna invenies domo puellam,
Votis assiduissime immorantem,
Primis cum unguiculis mihi dicatam.
Hanc saluere iube, meisque verbis
Parentem mihi spondeas futuram,
Ignaram thalami, viro nec auctam.
G. An tu, quem reveretur omne caelum,
Quem tot milia milliumque adorant,
Cui SANCTUS sine fine duplicantque,
Qui es quodcumque viget, quod et movetur,
Huc te deiicies, puellae ut uni
Ceu matri soboles subesse discas?
Ut te possit obire venter arctus,
Qui stipas media, infera, et superna?
D. Haud est quod minimum, facillimumque
Non sit omnipotentiae. Tulisti

Iam nuper sterili novum, bonumque
Nuntium, parietque anus Prophetam.
G. Rebecca, Elisabe, Anna, Sara testes
Virtutisque tuae, tuique iuris:
Virginem generare, maius hoc est:
Maximum, generare numen ipsum.
Qui nam vero tuas puella flammas
(Nam ignis es) tolerare sustinebit?
D. Puellam meus haud aduret ignis,
Depascens licet esse dicar ignis.

II. Ad mortales de nuntio.

RErum novarum, prosperarum, illustrium,
Percommodarum quos reficit auditio,
Huc aduolate, animisque sitientissimis
Bibitote res summe novas, summe inclitas,
Summe utiles, modisque multis prosperas,
Et queis [Reg: quibus] nihil mirum magis fieri queat.
Demissus e caelo iuvenis hominem supra
Augustus, et velamine micans aureo,
Intrat pudicae virginis penetralia,
Solusque solam affatus ut blandissime,
Partu daturam firmat aeternum Deum,
Tactus virilis nesciam penitissime.

O nuntium terrae, polo, ipsis manibus
Gratissimum. Quid nuntietur faustius?
Habes quod exspectando quam cupidissime
Virgo gemebas, quodque tot suspiriis
Spectare avebas. En Dei delabitur
Compar parenti filius; aperi sinum,
Pande gremium, praepara uterum, venit Deus.
Tu nunc eris parens parentis omnium.
Tempus legebas affuturum, quo sacer
Allapsus ora spiritus celssissima [(transcriber); sic: celsissima]
Influeretque aluum virginis lectissimae,
Faceretque fetam conditore protinus.
Ipsum hunc videre, matrem et ipsam cernere,
Felicem, et humanis solutam legibus,
Illius et dare osculum vestigiis
Totis avebas scilicet praecordiis:
Nec dum tua tibi nota erat felicitas.
Optare nunc iam desine, et aperi sinum,
Pande gremium, praepara uterum, venit Deus.
Tu nunc eris parens parentis omnium.

III. Eva, et Maria collatae.

MAter prima hominum miserrima Eva,
Te propter morimur, doloribusque,

Et malis agitamur, heu trecentis.
Tuis pestiferum auribus venenum
Infudit malesuadus ille serpens.
Hic te ad exitium dedit, virumque
Deceptum tibi, posterosque cunctos.
O factum male, o sceleste serpens.
Tu mater Maria es secunda nobis,
Felicissima quotquot aut fuerunt,
Aut sunt, aut aliis erunt in annis.
Per te vivimus atque liberamur
Malis omnimodis, bonisque, magnis,
Mansuris simul affatim beamur.
Tuis vivificam auribus salutem
Immisit Gabriel sacratus ales.
Hinc nobis data vita sempiterna.
O factum bene, o canenda mater.

IV. Admirationes.

O Quale quale sacrum
Haruncce nuptiarum?
Sponsa est viden' puella,
Creator ipse sponsus,
Paranymphus angelusque.
Connubio quid isto

Divinius reamur?
O collo cutionem
Mysteriis refertam
Geniique, Virginisque,
Quid ni puella sancta,
Simillima angelorum
Viraque moribusque,
Affatibus benignis,
Aspectibusque gratis
Caelestium fruare?
Ni Virgo credidisses,
Dictisque obediisses,
Disperderetur omnis
Summoque iure mundus.
Quid hacce iudicetur
Auctoritate maius?
Quam pauca, quam pudenter,
Graviterque, provideque
Cum nuntio locuta es?
Modestiam fidemque,
Obedientiamque
Tuam quis aestimabit?

V. Humilitas Mariae, se Deo gravidam sentientis.

NUmen sacratum, optata terris gaudia,
Secreta quae non noverat, iam coeperat
Gestare sine onere venter almae virginis,
Seruabat illa creditum tutissime,
Seseque tantis iudicans honoribus
Longe imparem, et miratione maximae
Defixa, secum agitabat haec in pectore.
De matre Domini quid canant oracula,
Equidem scio: sed ego ne illa mater sim Dei?
Tantine ego? nunquam: minima sum ancillula.
Sum gravida, sentio, tumet veterus, sentio:
Sed tactioni vix fidem, vix et oculis
Accommodo, praestantiam ob miraculi.
Ast facile quodcumque voluit Deus facit.
Quapropter ego tot antelata milibus?
Quid tantopere tibi placitum est in me, Pater?
Mene tibi sponsam, me tuam puerperam?
Ut famula sim, non digna sum, et parens ero?

VISITATIO.

I. Ambulatio Mariae Hierosolymam.

AGnatam Elisaben ut alma virgo
Defessam senio audiit solutam
Infecundi uteri probro, atque prole
Concepta sterilem tumere ventrem,
Longum invadit iter, videndae anusque
Praegnantis, studioque gratulandi.
Cohors aligerum it comes puellae;
Ventorum furiae repente ponunt,
Et leni Zephyrus susurrat aura.
Ridet lumine puriore caelum;
Quaque incedit, humus soluta flores
Summittit pedibus, crocosque spirat.
Blandum nubivagae canunt per agros:
Valles exiliunt [Reg: exsiliunt] , ovantque colles:
Pinus aeriae caput remittunt.
Sed quae gaudia tum fuere matrum,
Amplexus ubi mutuos dederunt,
Et labris sua labra compararunt?

Quam suaves ibi redditae loquelae?
Spectando obstupuere templa divum.

II. Et unde hoc mihi, ut veniat mater domini mei ad me?

QUi me creavit, quique verbo condidit
Hunc orbis ingentem globum,
Dominus meus Deusque, rector omnium
Te concupivit, et tuam
Speciem adamavit, te sibi tabernaculum,
Matremque legit virginem.
Tua id licet tacitum habeat summissio,
Novi tamen divinitus.
Et signo id ipsum comprobat certissimo
Quam ventre porto sarcinam,
Nam gestiens infans hilarulis motibus
Adesse clamitat Deum.
Domina igitur mea, famulam quare tuam
Digna es ultro visere?
Tu sacrosancto facta mater pneumate
Accedis ad me sordidam?
Qua propter hunc viae laborem suscipis?
De te bene merui nihil.

Aetate ego, tu sed opibus longe es prior
Charismatum caelestium.
Haud digna sum aspectu tuo, nec quae tua
Premam osculo vestigia.
Erat mearum partium ad te currere,
Tibique gratularier.
Habere te pro dignitate non queo,
Et hoc dolet cordi meo.
Nam post eum, quem virgo fecunda paries,
Nil uspiam te dignius.

III. Duarum matrum contemplatio.

O Matres geminae, quibus sat ornem
Vosmet laudibus? o colendam utramque.
Quarum nulla pares videbit aetas.
Ambas nobilitat domus vetusta:
Davidis genus ipsa Virgo, Aronis
Germen Elisabetha: baiulantque
Nostrae primitias salutis ambae,
Praeconem mulier, puella Regem.
Haec ignara mariti: at illa demum
Pressa aevo, et sterilis: stupendum utrunque [Reg: utrumque] .
Conceptum quoque et hunc, et alterum idem

Penniger cecinit volans ab alto.
Matres o ter, et amplius beandae,
Natos o venerabiles daturae.

PUERPERIUM apud BETHLEEM.

I. Maria qualis, et quanta mater.

TOT myriades o sidera incolentium,
Quibusque prognatis humo, patria humus est,
Mirabilem miremur hanc puerperam,
Amplis vehentes praedicationibus.
Vigor potens cuncta, vigor implens omnia,
Pudoris absque labe, et absque vi, sacrum
Descendit in uterum: pavescunt viscera,
Tremunt et artus numinis praesentia.
Innupta nupta, nec viro unquam [Reg: umquam] cognita,
Euadit, en, silente natura parens,
Editque nullis puerulum obstetricibus,
Vacatque parturientium cruciatibus:
Omnino clausis atque virginalibus,
Non aestimando filium dat gaudio,

Dei et suum (clamante ter io) filium.
Fluore lacteo sacra tument ubera,
Ubera puellae caelitus scatentia.
A quo ipsa condita est prius, eum parturit,
Et quo modo libet, tractat auctorem omnium.
O singularis feminae sublimitas.

II. Ad Genitricem, de eius officio.

QUod facis, puerum tuum,
Nec non et dominum tuum,
Sic faeno postium super
Procumbens venerare.
Vide ut caelituum [Reg: caelituorum] manus
Circumfusa, precatibus
Indulgens, puerum piis
Gestibus veneratur.
Sufficit, manibus leva:
Plorantem gremio accipe,
Atque hinc officii tui
Imple sedula partes.
Stringe hunc fasciolis age:
Cantillans face dormiat:

Lactis fonticulum exhibe:
Iunge basia iunge.

III. Maria ad puerum modo genitum.

DIuinissime parvule, ipsa quo te
Vocem nomine congruenter, oro?
Dicam te ne hominem? at Dei propago es,
Et cum illo Deus unus, ac perennis.
Dicam te ergo Deum? at figuram, et artus
Humanos video. Quid incipissam?
Praestabone tibi usitata matrum?
An te ancilla velut colam ministrans?
Te ne ut filiolum geram lacertis?
An supplex dominum ut meum rogabo?
Tuis ubera porrigamne labris?
An magis dabo suave thymiama?
O mysteria comprehensionem
Cuiusque effugientia. O thronus cui
Caelum est, tu genibus meis sedebis?

IV. Sympathia

ARridet tibi parvulus,
Rides mutua parvulo.

Blando lumine respicit,
Tu blandissima respicis.
o quae gaudia cerno?
Ad te brachiolis modo
Extensis tua stringere
Colla nititur: osculum
Nunc ori roseum applicat
O quae gaudia cerno?
Nunc manus teneras hians
Maternum inserit in sinum,
Utque infantibus evenit,
Altrices repetit suas.
O quae gaudia cerno?
Interim [(transcriber); sic: Intetim] tibi mens salit,
Et perfusa liquentibus
Corda laetitiis micant:
Vix temet capere es potis.
O quae gaudia cerno?
Rores iam modo pectoris
Offers sedula, iam modo
Decentes genulas pie
Delibas labiis tuis.
O quae gaudia cerno?

V. Virginitas, et Maternitas invicem osculatae sunt.

MAternitati, et Castimoniae prius
Erat duellum acerrimum.
Vixere discordes ab orbe condito,
Nec mutuum placabiles.
Eas tamen restituit in concordiam,
Sanctoque iunxit foedere
Regina divum, dum pudoris integra
Fit mater admirabilis.
Nunc ergo charis lusitant amplexibus,
Reciprocantes oscula.
Quid virgine ista apparuit fecundius?
Quid hac Parente castius?

LUSTRATIO.

I. Summissio Mariae.

QUanquam [Reg: QUamquam] es aethere purior,
Quanquam [Reg: Quamquam] sole liquentior,
Quanquam [Reg: Quamquam] candidior nive,
Nec piamine digna:
Tamen consule posteris,
Exemploque tuo mone

Conseruare modestiam.
Qua gaudet Deus ipse.
Mens summissa tibi decus
Indelebile conferet.
Dies lustricus advenit,
Lustranda o pete templum.
Res angusta domi vetat
Balantem dare muneri.
Pende pende columbulas
Deo chara columba.

II. Gratulatio.

RUrsum gaudia, Diva, gaudeamus.
Haec lux fert tibi proprios honores,
Dat novam tibi claritudinemque:
Dum grandaevus, et inclitus sacerdos
Praesago canit ore te, tuumque
Quod pignus geris expianda tecum.
Nam palam Deus esse nuntiatur
Novella haec soboles, et ipsa mater.
Ob os inde tuum suos cateruae
Obuertunt oculos, nec intuendo
Explentur. Quis enim Dei parentem
Tanto lumine fulgidam iuventae,

Vultu sidera et ipsa provocantem
Cernendo satur esse possit unquam?

OBDORMITIO, ET IN CAELUM PROFECTIO.

I. De morte Deiparae.

HORAM supremam nuntiavit Angelus,
Ut fas, sacratae, creditote, Virgini.
Nec talis illam territavit nuntius.
Tantumne? miris immo gavisa est modis,
Seseque decessuram amicis rettulit.
Quin obitus ipse vacuus a cruciamine,
Quies placidula, somnus et lenis fuit.
Adhaec Deus matrem propinquam funeri
Solaciis permulsit immortalibus.
O suave lethum, o fata quam rarissima.

II. Ad Virginem abituram.

PRudentissima Virgo, iam tibi sat
Abunde est oleo referta lampas,

Ardet flammigeraque luce lychnus,
Arsurus spatio perennitatis.
Tempus surgere, ferre et obuiam se
Sponso filio olympicas vocanti ad
Nuptias. Age iam vocata prodi,
Quotque es tot precibus precata semper,
Cum nato superas tenere sedes,
Inter gaudia terminanda nunquam,
Lubens laeta cape. En habes paratos
Millenos comites, ducesque fidos.
Alati iuvenes ruunt ab axe,
Exspectant dominae emigrationem.
Ad sponsum ergo tuum beata mater
Matura properare, ne moreris.

III. Mariae moriturae, et Ioannis extremus sermo.

FIli Ioannes omnium charissime [Reg: carissime] ,
Quam de cruce olim traditum voluit mihi
Tuus magister, filius et idem meus,
Quo sim statu aspicis, dies suprema me
Hinc evocat, et artus relinquent spiritum.
I. Maria mater, mater o dulcissima.
Quam de cruce olim traditam voluit mihi

Meus magister, filius et idem tuus.
Inire te mortis equidem cerno vias,
Ob idque summis differor doloribus.
M. Quin imperas doloribus, homo nata sum,
Mortalis ex mortalibus. Fui hactenus
In carcere: at nunc evolo e custodia.
Vale memor mei, vale charum [Reg: carum] caput.
I. Poenas luant, qui digna poenis factitant.
Peccantibus statuta mors tantummodo.
Sed sic Deo visum. Vale o mater mea,
Meique ne fueris apud Iesum immemor.

IV. Maria ad IESUM filium.

EX hoc abibo prompta diversorio,
Quum sic iubes mi nate, mi Deus. Precor
Tecum sinas habitare me, ut ubi tu mea
Stirps vivis, ego vivam simul tua genitrix.
Mori lucrum est. Ad te venio, qui maximi
Missu parentis lapsus es in uterum meum,
Pendere nec mea horruisti ad ubera.

IESVS ad matrem.

AMica mea, columba mea, sponsa et parens,
Electa mea surge et veni, o tandem veni,
Habere honorem iussi ego parentibus,
Seruabo quod iussi. Sedebis in throno
Ad dexteram meam, tuoque vertici
Dabo coronam margaritis lucidam:
Regnabis una saeculorum milibus.
Semper ministra mihi fuisti sedula:
Et quod homo sum, tu sola donasti mihi;
Tuis rependam praemium laboribus.
O tota pulchra, o vacua labis aduola.
Te sole vestiam, angelos omnes supra
Teque eveham: tibi populi vota facient.
Benedicta mea veni, iam hyems [Reg: hiems] fera transiit,
Fugereque nives, tegitur arbor frondibus,
Pinguntur horti floribus, vinetaque
Fundunt odores rura pergratissimos.
Surge propera dilecta mea, genitrix mea.

V. Apostolorum collacrymatio.

HEu quis casus atrocior,
Quod damnum exitiosius,

Quae iactura nocentior,
Quae clades lacrimosior
Ullis contigit annis?
O grex mystice, quae tibi
Haec dies mala contulit,
Quae tantam tenebris suis
Lucem occumbere compulit?
O nati sine matre.
Ah ah flebilis orbitas,
Matrem perdere tam piam.
Paupertas miserabilis,
Quo nil divitius magis
Thesauro spoliari.
Tu doctrix sapiens eras:
Tu rectrix vigilans eras:
Tecum noster honos abit:
Tecum deliciae occidunt:
Tecum gaudia nostra.
Hem vita, hem decus, ergone
Sic nos deseris orphanos?
Natus lumen erat tuus
Nobis, tute sed alterum,
Ah amisimus ambo.
Nunc quod linquitur unicum.

Corpus spargere fletibus,
Membris oscula figere,
Membris virgineis, tibi
Praestamus peramanter.

ANGELI. VI. [(transcriber); sic: V.] Quae est ista, quae ascendit de deserto, deliciis affluens, innixa super dilectum suum?

QUaenam quae novitas, quis iste splendor,
Qui vincit genus omne claritatis?
Quae tam mirifica ista pulchritudo,
Cui nulla equi paranda pulchritudo est?
Venustatibus ut venusta cunctis?
Dilecti, en, humerum premit sinistra,
Inter se placitumque colloquuntur,
Amplexusque ferunt beatiores.
Curramus socii, deique sanctam
Cingamus, comitemur atque matrem.
Poscamus citarasque, tibiasque,
Et cantu aurea tecta compleamus.
Haec nostra est hera, nostra et Imperatrix.

VII. Divorum triumphus in aduentu Mariae resuscitatae.

NOn tanta linguae Tullianae flumina,
Nec vena dives ita poetarum Dei,
Ut assequi valeant triumphum nobilem,
Quem olim triumpharunt beati caelites:
Ubi rediuiva, artubus et induta roseis,
Per collum eburnum effusa crines aureos,
Palla coruscans aurea, et fragrantiam
Spargens Sabaeam a filio Iesu suo
Deducta caelo est, regna ad illustrissima.
Cuncta resonare cantibus mellifluis.
Pars buccina raucum strepere: pars tibia
Facere modos: percutere pars mollem chelyn:
Pulsare pars testudines doctissimas.
Hi se obuiam intranti ferunt: alii latus
Stipare gaudent: hinc et hinc assurgitur.
Aduertit ad sese ora: vultusque omnium:
Tuendo inardescunt, eunti quoque pie
Genuaque ponunt, capitaque inclinant sua:
Heram salutant, obsequia sua deferunt

VIII. Maria S. Trinitatem adorans.

VEnerabilem natus parentem adduxerat
Ante solium regale, ubi divinitas
Residens panomphaea, triplici sub nomine
Genitoris, et Geniti, et sacrati Flaminis
Se perfruendam caelitibus attemperat.
Ut venit huc, ingens stupor eam percipit.
Quid ni, ter almi ad numinis praesentiam?
Prona cadit, et tollens manus, trinum unicum
Colit Deum, sic alloquens ipsum patrem.
Te laudo rerum conditor sanctissime,
Cum mihi tuum gignere dedisti filium,
Sine principatu temporis tibi genitum:
Cui similiter grates ago, cum se meo
Utero latere voluit, uberaque mea
Sugere puer, iussusque nostros exequi.
Te sancte veneror Spiritus, cuius opere
Temerata nulli facta sum mater Dei.
Fastigio subuecta sum quam altissimo,
Fatuque difficilibus aucta honoribus,
Dignatus es quibus haud idoneam o Deus.

IX. Coronatio, et maiestas Mariae.

HIs vocibus contra hasce voces rettulit
Paterque, Filiusque, et amborum qui Amor.
Electa mea veni, nondum satis tuus
Conspicuus honor, eximia nondum gloria.
En accipe coronam in caput praefulgidam:
A sobole proximam tua sedem occupa:
Salomonis etenim vera veri materes.
Aeterna cunctis iura tu mecum dabis.
Te superus omnis hicce mundus, et inferus
Reverebitur, te supplicibus omnes loci
Votisque, donisque ut patronam atque dominam
Colent potentem, donec homines supererunt.

X. Veneratio Mariae, super choros angelorum exaltatae.

O Qualibus praeconiis
Caelestium, terrestrium,
Silentiumque Principem
Te magna mater efferam?
Cunctis es una celsior,

Divinitati proxima.
Tu Cherubin formosior:
Tu Seraphin illustrior.
Tu stella solem proferens,
Caelestium festivitas.
Corona tute es aurea,
In qua facit gemmam Deus.
Tu prima suave canticum
Modularis inter virgines:
Agnique per vestigia
Tu dux es incedentium.
Veram videte Bethsaben,
Dextra assidentem filio.
Mater rogat quidquid lubet,
Praestat rogata filius.
Regina salue praepotens,
Nostrisque rebus consule.
Tuos ab alto mitius
Mundi sequestra respice.