FLORIDORUM LIBER SECUNDUS, QUI ET PRIMUS DOLORUM.

I. IESU, et aegritudo inexplicabilis.

ANNIS volutis prae foribus adest dies,
Dies cruenta, atro notanda calculo.
Venit dies ah neutiquam eluctabilis,
Portans dolores plurimos, saevissimos,
Lethique formam ah omnium turpissimam.
Meo futura corpori praesentio
Mala multa, mala gravissima, indignissima.
Hinc maeror ingens, tristis aegrimonia,
Fluctusque curarum obruunt pectus meum,
Vix ut sibi constet animus. Non cernitis

Ut in ora pallor veniat, artus refugiant?
Ut fracta vox, et innuens humo caput?
Nonne gemitus auditis? an quid maestius
Fando unquam [Reg: umquam] ad aures accidisse creditis?
Nihil nihil: durare vix, heu vix queo
Ad funera mea, funera immanissima.
Mors, semet ipsa tendit antevertere.
O dulcis Amor, itane horror, itane flebilis
Te fodicat aegritudo? sic te luridum,
Tremulumque reddit sola cogitatio?
Qui nunc es ita miserabilis, quid cras eris,
Cum vulnus unum, cum tumor, livor, cruor,
Cum nec homo eris, sed vermis abiectissimus?
Et ecce adest nemo penitus, qui verbulo
Te recreet, tuamque participet vicem,
Quem vel parum rei moveat indignitas.
De fonte huius quaeque manant gaudia,
Qui factus es mortalium tristissimus?

II. Iesus ter supplex, et sudans sanguinem.

AETerne genitor, ergo sic natum tuum
Ad ultimas heu miserias vis deprimi?
Quid illi quid patravit unquam [Reg: umquam] noxiae?

Aut quid dolens, hunc casibus tot obiicis?
Nostra omnis est fraus, nostra sunt piacula.
Siccine luet herus acta nequam servuli?
Ut sit nocenti bene, peribit innocens?
Moreretur una morte: cur tot mortibus
Ponet animam Iesus sibi charissimam [Reg: carissimam] ?
Istuc videbis, alme pater, et perferes?
Orat semel, iterum orat, orat tertium,
Tuas nec aures tangit obtestatio.
Heu quam tuus secum laborat filius?
Ut velle nolle dimicant acerrime?
Venite populi, et rem propius attendite,
Haurite plenum luctibus spectaculum,
Haud uspiam visum antea spectaculum.
Affusus en humo iacet humi conditor,
Rectorque mundi, angoribus circumfluens.
Sudor cruentus omne corpus irrigat,
Solumque rivis viride circum purpurat.
Certamen hem sibi reluctantis animi,
Incomprehensam o cordis aegritudinem.
Nondum flagellis sectus est crudelibus;
Necdum rubi pressere sanctum verticem;
Necdum manus, necdum pedes, necdum latus
Ferro satelles perforavit impio;

Et sanguinis torrens per artus labitur.
Decora membra, brachia decentissima,
Niveae manus, sole facies serenior,
Aspectus immortalibus gratissime,
Cuius temeritas tantopere vos polluit?
Deformitatem istam quis invexit tibi,
Formosius quo apud homines nihil fuit,
Nec est futurum saeculis sequentibus?
Quis? vestra scelera, vestra me sic inquinant.
Passurus ob quae quanta cum considero,
Mercede quam nulla, ob animos memores parum,
Genus oritur sudoris hoc mirabile,
Angorque solus me propemodum interficit.
Heus aduolate caelites perniciter,
Dominoque vestro abstergitote sanguinem,
Membrisque robur redditote pristinum,
Maestumque dictis allevate mollibus.
Miserande IESU, humum en cruentam exosculor
Iterum iterum, quantumque mihi conceditur,
De humore sacro, quod recondam, colligo.

III. Contumeliae in captum.

QUo quo molossi, quo leones pergitis?
Lupi rapaces bestiae, quo curritis

Adeo inhiantes ad vorandum faucibus?
Canes pavidulam conspicati damulam,
Agnum lupi, tenerum leones hinnulum,
Praedam viden ut insanientes involant?
Raptantque truduntque, et trahunt, et retrahunt.
Pugnos hic ingerit, ille calcibus furit.
Mentum, capillum vellicant, et fustibus
Per terga ludunt effera licentia.
Pro facinora mala, pro scelera teterrima
O summe rex, tune ut feras tantum probri?
Affligeris solo, manus constringeris,
Vinctus catenis, fune vinctus duceris,
Clamore, strepituque, fremituque dissono,
Sannis, cachinnis, mille contumeliis.
Concurritur, fugantque noctem lampades.
Quem nulla possunt continere vincula?
Qui claustra perrumpere potis es aenea,
Cur hisce te non vis catenis soluere?
O qui paludem colitis ad Maeotidem,
Trucesque Daci, frigidique Sarmatae,
A lacrimis haec fando temperabitis?

IV. Discipuli desertores.

QUo via palantes ducit vos invia tandem?
Eia magister ubi est? dicite discipuli.
Ah, furiata cohors manibus post terga ligatum
Ante superborum Pontificum ora trahit.
Vidimus iniectas colloque ulnisque catenas.
Affectum exemplis vidimus horriferis.
Et timor imbellis poenas fatumque luendi
Indecorem suasit corripuisse fugam.
Sic nos ingratis, IESU, divellimur abs te:
Unicus heu sontes nos facit esse timor.
O cur non potius media inter tela sequentes
Promissum audenter soluimus officium?
Quo nunc se vertat miles ductore, magistro
Quo sine discipulus, quo sine patre puer?
Cui tradis? cui nos commendatosque relinquis?
Si tecum non est vivere, nec sine te.
Dux bone, praeceptor venerande, parensque benigne,
Quam nos perfidiae, quam pudet atque fugae?
Te laniant rabidique canes, rapidique leones,
Et nobis bona spes quae superare queat?
O domine, o pater, o dux, o ter sancte magister,
Fabula nos hominum, ludibriumque sumus.

V. Dolor maternus.

UT nuncios accipio funestissimos
De filio meo, qui habetur pessime?
Divenditus, captus, revinctus, omnibus
Probris onustus. Ah palam ut latro nobilis,
Spectante populo, et gratulante ducitur
Mediam per urbem iudices ad impios,
Poenas daturus scilicet cum sanguine.
O nate mi, mi nate, gaudium meum,
Mea suavitas, amoenitas, o cor meum,
Rapiere mihi? ego num tua de cetero
Orbanda sum dulcissima praesentia?
Quem filium legam mihi, si filium
Te perdidere? mea soboles, crimen tuum
Quod nam? quid in te quaeso tam grave reperit
Iudaea? cur iugulare vult indebitum?
O immemor beneficiorum, o tetra gens,
Quis hasce docuit te referre gratias?

VI. Pontificum immanitates.

Non tale Atridas occupavit gaudium,
Cum prociderunt moenia urbis Dardanae,
Et sinem adeptus est decem annorum labor:
Annas uti, Cayphasque sceleratissimi

Pontificum IESU comprehensio, altissimis
Magnum medullis imbiberunt gaudium.
Inexplicabilis tua est potentia
salvator hominum. Quin iubes dehiscere
Tellurem, et impuros ad Erebum mergere?
Astante turba, servulis nequissimis,
Nescire quae non poterat, haec interrogat
Insignis omni diritate Pontifex.
Respondit Agnus veritas quod postulat.
Sed veritas mendacibus odiosa res.
Redditur alapa verum fatenti praemium;
Crepuere malae, sanguis [(transcriber); sic: sangis] ivit naribus.
O execrandam [Reg: exsecrandam] militis proteruiam,
O Pontificis immanitatem barbaram:
Facinus cachinno dissolutus approbat.
Hominumque, superumque sator, ecquid aspicis?
Natum potes siccine tuum relinquere?
Comitemur Agnum. Ecce ut furentes pertrahunt
Ad Caypham, ibi fient novae tragoediae,
Dabiturque larga occasio ploratibus.
Eo senatus nempe convocabitur,
Senatus ursorum, leonum, tigrium,
Etsi quid his extare nosti [Reg: novisti] saevius.
Minantur ut oculis, fremuntque dentibus?

Hui belluae, praedam tenetis unguibus,
Escam date, cupidis date escam ventribus.
Sed peierare opus est prius, furere opus est
Vel singulos, petereque morti innoxium.
Satis hoc: sed heu crudelitati nil satis.
Colaphis tuber faciunt caput, totum operiunt
Corpus trecentis ictibus: nec sustinent
Videre lumina longe amabilissima.
Illa obtegunt, faciemque reddunt lividam
Iteratione verberum, et foedissime
Sputa aggerentes perditi contaminant.
Nondum quies, etiam comas furiosius
Heu vellicant, risibus et effusissimis,
Sannis, iocis, scommatibus, et clamoribus
Petulantia cum summa, et impudentia
Laxant habenas tenebriones improbi,
Quid hic loquar? quibus ista deplangam modis?
Chiliades almae militum caelestium,
Vestro imperatori, precor, succurrite:
Tauri feroces quem lacessunt cornibus,
Canes atroces quem petessunt morsibus.
Et vos tamen nil tanta calamitas movet.
Succurritis? succurritote tempori:

Nam nulla finis, parua nec cessatio
Speranda, si nunc ferre opem tardabitis.

VII. Petrilachrymatio.

CAelo meos, terraeque casus conquerar?
Non amplius caelum audeo intuerier,
Indignus ipsa terra quem portaverit.
Nullus hominum per ditior hoc est, aut fuit.
Egone miser prolapsus huc insaniae?
Demens, quid egi? me in fugam cur non dedi?
Semper duobus e malis minus eligas.
Cur me pede meo mensus haud sum? cur meum
Ignoro modulum? Polliceor audacier
Magistro in omne periculum comitem fore,
Et feminae verbo tremiscens, ter nego
Me nosse; quasi sit erubescendus mihi,
Qui tantopere me amavit, atque gloria
Tanta extulit prae ceteris Apostolis.
Praenuntiata sunt mihi haec, non credidi.
O mi magister, quam tibi ingratus fui?
Ego perfidissimus, ego periurissimus
Ter te negavi, quem fateri millies
Debebam urique. Cur te meum lumen, meum
Grande columen, meam salutem, ipsam quoque

Vitam meam sic perdidi turpissime.
Iam muto factum: ah paenitet, meum scelus
Me discrutiat, et lacrimarum in flumina
Totus abeo. Miserere Iesu supplicis,
Quaerentis et sceleri patronum neminem.
Reduc ab imis Tartari me faucibus,
Quo me timiditas egit ignavissima.
Summa bonitas, clementia, misericordia,
Mihi misero, et plus omnibus miserabili,
Cui corda miris aestuant doloribus,
Veniam tribue, facinus meum obliviscere.
Ignosce Iesu, ignosce peccatoribus.

VIII. Acta apud Pilatum, et Herodem.

IAm sol micantibus oculis album aethera
Lustrabat, astris praesidi cedentibus.
Coitur iterum de capite IESU mei.
O noster Amor, o Agne mansuetissime,
Prodi vocatus squalido de carcere,
In quo tibi peracta nox miserrime.
Incedit en, heu membra fessus omnia,
Minimumque distans mortuis. Namque vehemens.
Perque ossa sese dividens acerbitas
Tot verberum, gratam quietem inviderat,

Nec paululum videre somnum siverat
Tumultuando excubitor immitissimus.
Quid vultis ergo Praesules hem sacrilegi?
Quid innocenti facere vultis denuo?
Impostor hic est offerendus Iudici
Examinandus, iudicandus, ultimo
Mactandus et supplicio. Iniquitas mera haec,
Scelus, flagitium, horribile parricidium.
Magnam per urbem ductitant ovem lupi:
Immo rapiunt: spectantium plena omnia.
Spectate vos quoque, et pios date gemitus,
Quicumque Iesu amore vulneramini.
Amat ille, ob hoc indigna tolerat omnia.
Teneras coercent rigida palmas vincula,
Stillantia polo tendit ecce lumina,
Suisque pacem tacitus orat hostibus.
Praetor cavebis criminantes audias.
Ut multa mentiuntur? ut nihil probant?
Et interim poscunt neci Iesum meum,
Astra ferientes malesonis boatibus.
Sed res bene habet, odium vides, et inania
Verba rationum: ad regem abire cum reo
Recta iubes. Ite ite, rursum crimina
Vehenda plaustris deintegro componite.

In regia Agnus quid facit? rursum tacet.
Ludos ibi, iocos ibi, blasphemias,
Irrisiones, salsa dicta pertulit.
Abiectius, contemptius, odiosius
Nil est repertum: fatuitas visa fatuis,
Quae summa summi patris est sapientia.

IX. Affictissima parens.

O Regina, quis hic amaror, o quae
Complevit tibi maestitudo pectus,
Pectus virgineumque, et integellum?
Ut ibant tua lacrimae per ora,
Cum gnatum in medio tot impiorum
Albo tegmine more morionum
Tectum, ad limina Praesidis reduci,
Despectum simul omnibus videres?
O quis non doleat tuum dolorem?
Heu felix aliquando mater, heu nunc
Infelicior omnium per orbem,
Queis [Reg: Quibus] hoc dona uteri dedere nomen.
O quantum est hominum dolentiorum,
Quid te flebilius, dolentiusue?
O quis non doleat tuum dolorem?

X. IESUS infra latronem aestimatus.

TU plebecula, Pontifex, Sacerdos,
Tu Scriba, et Pharisaee dicitote,
An nondum satis est calumniarum?
Nondum vos satis improbos putatis?
O factum male, luce digniorem
Latronem statuistis innocente.
Nuper monstrificusque, et ebriosus,
Planus, seditiosus, et sodalis
Scelestorum, avidusque principatus,
Terrae filius, unius nec assis,
Quin et sacrilegusque, et immodestus,
Legirupa, piaculumque magnum,
Impuro cacodaemone occupatus,
Praeter haec fatuus: modo at latrone est
Detestabilior. Sed ecce Praeses
Haud dignum nece comperit, laborat
Ut poena immeritum eximat: sed ipsum
Vosmet carnificem, ferum tyrannum
Esse cogitis, execranda [Reg: exsecranda] turba.
Pro quam fellea, virulenta corda?
Nil vobis pote peius inveniri.
Non si dixero adulteros, latrones,
Fures, sacrilegosque, persidosque,

Non si dixero principes scelestum,
Non si dixero daemonumque vulgus.

XI. Vociferationes vulgi.

CLamoris hic quid nascitur quaeso novi?
Furiosa quaenam est ista vociferatio
Iuvenum, senumque, et universorum simul?
Crucifige, crucifige impium, crucifige eum.
Quem igitur? an illum, cui obuiam nuperrime
Processit omnis civitas? frigentibus
Qui vitam, et orbis lumine diem reddidit?
Famelicum qui vidit escam milibus,
Morbosque nulli depulit medicabiles?
Qui corporibus atros fugavit spiritus,
Et multa tulit, et multa fecit, alsit, et
Sudavit, ut vobis salutem conderet?
Stipendia istius modi numerabitis?
Benefacta tot numper crucem pensabitis?
Vos ille potius mandet ingratissimos,
Et viperarum, et parricidarum genus,
Sceleratiores scelere, et inimicos Dei
Tam contumaces, hinc rapi ad saevas cruces.
Ah IESU, ut ista vox tuum cor discidit?

Ut vulneravit quotquot aderant de tuis?
Sed enim procul nimis recesserant tui.
Astas placidus, astas quietus, et silens,
Deglutiendus belluis frementibus.

XII. Difflagellatio.

LUsit adhuc Iudaea furens, Iesumque remulsit,
Nunc nunc excipient seria blanditias,
Sic alius tecum, si istuc est ludere, ludat,
Et decuplum regerat in caput, oro, tuum.
Expectata [Reg: Exspectata] venit fundendi sanguinis hora:
Conposita aduentat nex tibi, dulcis Amor.
Cui vestes stravere suas, te veste renudant:
Heu mihi, purpureus tingit ut ora color?
Qui plumis volucres operis, animantia villis,
Herbida qui nitidis floribus arua tegis,
Scurrarum ante oculos, nebulones ante cruentos
Exueris, flagris te laniare parant.
Aedibus in mediis astanti forte columnae
Adstrictum incipiunt caedere carnifices.
Inque vicem caedunt, mutant virgasque manusque.
Pars expers toto corpore nulla manet.
Purpureos passim video descendere rivos,
Pro iam vix hominis os habitumque gerit.

O quantos tenero credat haec laniena dolores,
Candida quam crebro stigmate pellis hiat?
Istene, magne Pater, lapsa quem voce per auras
Testatus dilectum unigenam esse tuum?
Nec servus, nec fur, scelerumue affinis IESUS
En luit ut servus, fur, capitalis homo.
Tu qui cunctorum misereris, et omnia donas
Omnibus, ah gnati iam miserere tui.
Tortores prohibe meditatum explere furorem,
Vulnera neve sinas addere vulneribus.
Me rapite, in me unum quascumque expromite poenas,
Ista flagella mihi debita, morsque mihi.
Me quatitote flagris, sontemque haurite cruorem,
Nolite o Dominum sic lacerare meum.

XIII. Coronatio.

Aegresco, sese dolor ossibus implicat ardens,
Vox fugit, et tepidae mi cadit imber aquae.
Ah vertex, superis quo non illustrior alter,
Tene ita compungi fasque piumque fuit?
Heu heu coccineam chlamydem circumdatur, heu heu
Ter sanctum spinis induiturque caput.

Pro sceptro inseritur regali vilis arundo,
Crebrescunt alapae. Qualia dona ferunt?
Per ludumque colunt, irridentesque salutant,
Consputant faciem, percutiuntque caput.
Atque adigunt cerebro sentes, lavat inde capillos,
Temporaque, et vultum, et lactea colla cruor.
Ergone quae Siculis sunt quondam inventa tyrannis,
Ut Iesum crucient commoda visa parum?
Immane exemplum poenis crudelibus addunt:
Quid non inceptas irrequiete furor?
Quaeso parumne fuit, quod res tot passus acerbas.
Spretus et indignis, insolitisque modis?
Quod flagris roseae manarunt artubus undae?
Quod lacer, et rebus vilior omnigenis?
Quid gravius morte est? hunc tetrae opponite morti.
Tollite tormenta, tollite ludibria.

XIV. Ecce homo.

ASpicite cives qualis hic prodit foras.
Quibus doloribus, quibus et opprobriis.
Quam denique horribilibus acceptus modis.
Videte, tantillumque rogo miserescite.
Ne postulate sanguinem insontissimum,

Plus quam satis soluit, aliquid si debuit.
Homini homines humanitatem tribuite:
Hucusque inaudita feritas processerit.
IESVS homo est, fraterque vester, haud canis.
Ne saeviatis ulterius: agnoscite,
Ut purulenta, tumida, livida facies?
Ut corpus ipsum nil nisi mera vulnera?
Quam despicanda regis haec auctoritas
Spinis coronati, tenentisque baculum
Pro sceptro, et attritam gerentis purpuram?
Miseremini, neu Barrabam ter improbum
Existimate praeferendum huic optimo.
Petitionem abiicite crudelissimam.

XV. Mariae fletus.

FRaena iam lacrimis dabo, et dolori.
Tuum sancte senex per ima cordis
Sentisco gladium, altiusque porro
Sentiscam, quia multitudo coeptis,
Nunquam desinet, usque dum innocentem
Hunc meum unigenam, meamque vitam
Cruci affixerit. Ah ut ista forma
Vel saxis quoque luctuosa forma est?
O qualis dolor ardet in medullis?

Heu qui nam mea lux, meumque sidus,
Meus sol tenebris opertus astas?
Fraena iam lacrimis dabo, et dolori.

XVI. In Iudaeorum diritatem.

DEuincta ferro dura stant praecordia,
Mentes atroces nesciunt mansuescere.
Leas, et ursos facilius leniveris.
Non flectit illos hominis innocentia,
Neque species quam maxime lacrimabilis.
Scribit in aqua Pilatus, et ventos capit.
Non extimescunt vindicem iram numinis:
Se deuovent, nondumque natos liberos:
Tumultuantes clamitant horribiliter:
Tolle, crucifige, tolle, crucifige impium.
Maligna pectora, et futuri improvida,
Quid ipsa vos, quid itis, oro, perditum?
Aderit dies, qua vos ad Acherontis loca
Detrudet is, delere quem nunc poscitis.
Ut facta frustra infecta tunc optabitis?

XVII. IESUS condemnatus, et sibimet crucem baiulans.

QUid nefastius hoc, iniquiusue
Usquam iudicio sit invenire?
Innocentia iudicatur ipsa,
Morti dedecorum refertiori
Vita, o crimina, vita destinatur.
Lupus soluitur, attinetur agnus:
Latro illaesus abit, vicem latronis
Implet, o Deus, ipsa sanctitudo.
Quid nefastius hoc iniquiusue
Usquam iudicio sit invenire?
Quis non interioribus medullis
Praetorem oderit? Impiate iudex,
Non manus modo, sed vel omne corpus
Et lava, et relava: scelus patrasti,
Quod nec Thetyos eluatur unda.
Quid nefastius hoc, iniquiusue
Usquam iudicio sit invenire?
Salvatori igitur sua heu sibi crux
Praelonga, et gravis additur necando,
Per vicos, per iterque baiulanda.
Ut ingens humeros onus premebat?
Pro quam debile, languidumque corpus,
Plagis innumeris et exaratum,
Et crebris tumidum ictibus gravabat?

Ut sub pondere saepius cadebat?
Lictores nihilo minus trahebant,
Pellebant, ioca salsa et evomebant.
Senes tardigradi, nurus, puellae,
Et viri, et pueri, omnis ordo, sexus
Pascebant oculos, nec indolebant.
Mentes quin etiam maligniores
Pervadebat amoenior voluptas.
Magnam, mirificam, atque inexplicandam,
Ignitam, insolitamque caritatem
Quotquot terrigenae usque et usque vestris
Sculptam ferte animis, et huic vicissim
Quantamcumque referte caritatem.
Namque amor generare vult amorem.

XVIII. S. Veronica cum sudario.

LIntea quae nobis divina Veronica monstras?
Lintea vel prima candidiora nive.
V. Haec ego salvifico praebens sudaria IESU,
In cruce propopulo dum moriturus abit,
Eximia cum dote exultabunda recepi,
Impressit faciem, cernis ut ipse, suam.
P. Illius ergo tenes praeclarum [(transcriber); sic: praclarum] pignus amoris.
Quam felix tua sors, quam cupienda fuit?

V. Et teneo, et donec vivam studiosa tenebo
Dulcia amatoris haec monumenta mei.
Non oculos chara possum saturare figura:
Oscula cum dederim milia, mille dabo.
Pone mihi gemmas, gazam promitte superbam,
Effigiem domini vendere nolo mei.
Hae mihi sunt gazae, sunt haec mea regna, meae urbes;
Hic Iesum intueor quam volo saepe meum.
Hunc multum aspectans nequeo satiare meum cor:
Oscula mille dedi, oscula mille dabo.

XIX. Mater filium prosequens.

BEnedicta mater unicum sequitur suum
Maerore multo, uberrimisque lacrimis.
Haerent lateribus feminae cupidissimae
Natique, matrisque, et pia illa Magdalis.
Solantur aegram animi, nec ipsae fletibus,
Altisque se abstinere gemitibus queunt.
Quas tu loquelas te dedisse praedicem?
Ut miseriter profata es, et lugubriter?
Audire partem fac tuos clientulos.
Prae lacrimis, maestisque prae singultibus
Haud verba multa prolocutam credite.

Nihil intuita sum acerbius, crudelius.
Defecta viribus, ambulabam passibus
Minime citatis, et viam quam longa erat
Calentibus signabam aquis: nulla mulier
Vivebat in terris perinde miseriis
Cumulata, et aerumnis, et infortuniis.
Sub onere concidebat iniusto meus,
Et hoc videbam, nec levare fas mihi.
Stimulis fodi ceu bestiam genus meum
Coram videbam, nec prohibuisse poteram.
Verbo volebam colloqui, et detergere
Sudore mistum lacrimisque sanguinem:
Sed audire propius haud sinebant milites.
Ego ipsamet quam laeta gestassem crucem?
Ut pro meo dulcissimo obiissem lubens?
Ter sancta mater, sic utique te oportuit.
Nam quae anima IESUM amavit ardentissime,
Per fas eundem doluit impensissime.

XX. Fellea potio.

TAndem nos locus accipit nefandus.
Quare carnifices, ut assolet, nunc
Mellitam, sapidamque potionem,
Quod potest fieri, euge providete

Exhausto nimis, et de artuato,
Totum corpus et affatim dolenti,
Sitim nec modicamque sustinenti.
At vos carnifices amarulenti,
Amaro quoque felle amariores,
Ne vel particula una fiat exlex,
Cum magnis minimaeque torqueantur,
Linguam laedere qua licet studetis,
Dantes pocula temperata felle.
O corda indomita, o amarulenta,
Amaro quoque felle amariora.

XXI. Crucifixio.

NOn est cruci poena ulla comparabilis;
Tormenta crux post se relinquit omnia.
Adeste gentes quas videt nascens dies,
Quasque pelago se conditurus aspicit.
Venite adoremus cruci affixum Deum.
Ploremus ante Dominum, et usque pectora
Feriamus. Heu nostra hic salus suspenditur.
Pro perditissimis, et improbissimis
Dire necatur omnium insontissimus.
Stat membra nudus, et tremit prae algoribus.
O lacrimosum et cautibus spectaculum

Ita lacerati corporis crudeliter.
Ecce ut terebratam trabem iacitur super,
Nullo coactu porrigit duplices manus,
Pedes et ambos arbori dat figere.
Quid non dolorum ictus habebant singuli,
Ferrum ubi retusum, et crasso adactum malleo,
Ossicula, venulasque, et ipsos nervulos
Cruciatibus vexabat incredibilibus?
Tensumque corpus acriter, ceu tympanum,
Nunquid [Reg: Numquid] dolores non ferebat maximos?
Ebulliunt, videte, fontes sanguinum,
Tellus rubescit strata ceu sit purpura.
Veneranda mater, istane oculis, auribus
Tolerare quibas? exanimis heu quomodo
Non corruisti? ah ipsamet viscera tibi
Rupere clavi, et superior verbis dolor
Carpebat, urebatque tua praecordia.
Sublime crux tollitur, humique pangitur;
Undae rubentes defluunt benignius;
Laxantur omnia membra sedibus suis.
Non est cruci poena ulla comparabilis;
Tormenta crux post se relinquit omnia.

XXII. Querimonia IESU pendentis.

O Quicumque iter hoc secatis, o vos
Qui viam hanc pedibus perambulatis,
Omnis ordinis, utriusque sexus,
Quicumque est homo natus, hic parumper
Gressum sistere, quaeso, ne recuset.
Hic pendens lacerum tuere corpus.
Ossa ab ossibus, alterum alteroque
Distracta ah nimium videte membra.
Deorsum, ceu grave, nititurque corpus,
Et mi vulnera longe acerbiora
Facit; tertia iamque currit hora,
Ex quo sic maneo inter hos latrones
Die rectus, ut optimus latronum.
Meo sanguine defluente circum
Humus pingitur, et caput gravatum
Serto vulnifico reclinem ubi nam,
Nil est: ariditas measque fauces
Obsidet nimis: ipse, quod videtis,
Nil sum nil, nisi stigma, livor, horror,
Tabes, et macies, et aegritudo,
Lamentum, tumor, atque amaritudo,
Iudaeae monumentum atrocitatis.
Ah ah, aspicite, arbitraminique,
Num sit, num fuerit dolor repertus,

Qui se postulet huic parem dolori.
Cur me deseris o parens Deusque?
Iam sum vermiculus, iocusque vulgi,
Sum risus miser, infimaeque plebis
Turpis fabula. Lustro cuncta circum,
Heu nullum licet invenire, nullum
Quem paulum dolor iste noster angat:
Qui pauxillum opis afferat, sub istis
Malis, o Deus, esse desinenti.
Adhuc me catuli, canesque rodunt,
Et convitia funditare pergunt.
Discerpunt modo vocibus, prius quem
Contrivere manu, measque vestes
Carnifex sibi seminudus aufert.
Fellis pocula, poculumque aceti
Accepi sitiens, quies nec ulla.
Quin et mortuus appetar meumque
Ibit in latus hasta velitaris.

XXIII. Conditio Iesu exspirantis.

TRiste discidium, diremptioque
Immatura animaeque, corporisque.
Annorum in medio occidit, velutque

Aratro eruitur tenerrimus flos,
Nihil commeritus, novisque summe
Exemplis cruciatus hinc recedit.
Nudus oppetit, atque despicatus,
Heu ab omnibus heu relictus. Hoc est
Illum quo Solymae remunerantur.
Ut latro perit, inter et latrones.
Ut pauperrimus, utque abominatus
Vita demigrat, haud in arce celsa,
Et regalibus abditis domorum:
Ah non in thalamo aureo, aut eburno,
In lecto Tyrio, levique pluma:
Verum in stipite, sub Iove, ante vulgus,
Loco foetido, et ossium referto.
Sed nec inter amiculos gementes:
Non tuis pia mater in lacertis.
Non adest famulus necessitate
In tanta, neque qui alloquatur ullus,
Non manum queat, aut pedem movere:
Non sese in latus alterum movere.
Heu fixus nimis est, nimisque dire
Extensus, cruciatuumque plenus.
Sic ergo moritur Deus. Quid autem
Deo maius habetur? O novam rem.

XXIV. Mater iuxta crucem.

CAluarum ad montem loca funestissima natum
Alma parens memora cur comita tuum es?
An quoniam tortum nec dum satis aspexisti,
Atque domi poteras haud doluisse satis?
Non te quod mulier intra secreta cubilis,
Suppliciique horror, virgineusque pudor,
Non quia dedecoris plenum Iesu esse parentem,
Non odium sceleris te retinere potest.
In promptu caussa est: ubi mens mea tota latebat,
Tota anima, et cordis sollicitudo mei,
Illuc et corpus me deportare decebat,
Nec me a dilecto dissociare meo.
Ante meos oculos eius mihi semper imago,
Amborumque dolor heu dolor unus erat.
Quos ego non gemitus, quae non suspiria fudi,
Quas volui lacrimas sub cruce stans misera?
O lumen generis mater dulcissima nostri,
En fleo, dum fletus mente voluto tuos.
Nam quod tam rigidum pectus, tam cornea fibra,
Quam Mariae nequeat perdomuisse dolor?
Ut tua praelargos fuderunt lumina rores,
In cruce dum sobolem conspicis aegra tuam?

Squalentem barbam, et concretos sanguine crines,
Pendulum, et attingens pectora summa caput,
Et quondam nitidos oculos, nunc sanguine foedos,
Pallidulum nimis os, arida labra nimis,
Affixosque pedes, geminas et in arbore palmas,
Orbatum specie corpus et omne sua.
Nunc ubi blanditiae, et quae basia multa dedisti,
Gaudia nunc ubi sunt pristina Virgo tua?
Extremo mutata tibi sunt gaudia luctu,
Materia oblata est questibus apta tuis.
Pendentem, credo, cupide amplexata fuisses;
Suavia iunxisses illius atque genis.
Copia nulla data, et conantem dicere pauca,
Pauca dolor vetuit, fletus et immodicus.
Quid tibi tunc animi, cum te spectaret amanter,
Discipulo et propriam traderet inde suo?
O tibi quos SEPTEM pepererunt VERBA dolores,
Illius et clamor, illius et lacrimae?
Et qui nunc etiam bacchabantur maledictis,
Et quorum armatus nunc velut ante furor.
Pro nec aquam sitiens habuit, gustavit acetum,
Ducere qui nobis Lesbia vina dedit.
Optabas superis una concedere ab oris,
Aut pro illo simili funere posse mori.

Miles ubi lateri sceleratam intorserat hastam,
Tum latus optabas figeret hasta tuum.
Extincto siquidem sordebant omnia nato,
Pro centum ille tibi milibus unus erat.
Omnia cum nato, tibi quae iucunda, peribant.
Quis pote maerentem te cecinisse satis?

XXV. Maria filium exanimem complexa.

UT longa nimium visa Genitrici mora est,
Dum frigidum corpus refigunt, et sibi
Gremio fruendum dant? quod impense rogat,
Etsi ad sepulturam appetens vespera vocet,
Ibi tunc amice multa facta credite,
Nec non dolenter dicta multa, et blanditer.
Novas ocellis guttulas nitentibus
Rursum [(transcriber); sic: Rrusum] profundens lustrat artus singulos.
Nil integrum. Numerare vulnera incipit:
Sed numerus innumerus vetat sumere operam,
Amplectitur, modoque huic, modo illi tristia
Parti dat oscula, et osculis atque lacrimis
Singultiens tales sonos interserit.
Ergone iaces devicta sic potentia?
Aeternae splendor, itane iam fuscatus es?

Obmutuisti quomodo sapientia?
Dulciloqua lingua, verba promens aurea,
Iam nunc siles, nec me ut solebas, placidule
Affaris? Hocne ego caput ad sinus meos
Frequenter applicui? hasne ego quondam genas,
Hoscene oculos velut micantes stellulas
Disuaviata sum ad trecenta milia?
Istucne corpus tulimus inter brachia?
Columen meum, mi nate, mi suavissime,
Spoliata te quid agam, quo eam, haud liquide scio.