OTII MARPURGENSIS LIBER QUARTUS. Qui est DE GENERATIONE HOMINIS ET ORGANIS AD EAM rem pertinentibus. Humani generis mortalitatem efficere, ut continuâ generatione sit opus.

MIlle modis tetricas fatalia rumpere Parcas
Stamina: mille modis mortalem exstinguere vitam
Nescius est nemo, nisi mentis egenus et idem
Nescius ipse sui. quot fulmine caelitus acto
Attoniti pereunt? quot flammae accepta feruntur
Funera? quot vasto mersos in gurgite pontus
Suffocavit aquis? quot corpora casus ab alto
Stravit humi praeceps, quassataque morte peremit?
Ipsa etiam tellus quoties fodientibus aurum,
Aut alias, quas condit, opes scrutantibus, eheu,
Exitiosa fuit subit â collapsa ruinâ,
Corporaque immani damnavit viva sepulchro?
Sunt, qui letifero morsu periere ferarum.
Sunt, queîs viperei nocuit vis dira veneni.
Nec desunt, quibus interitum improvisa tulere
Gaudia et indomitus risus: terrore perempti
Atque metu plures fossam subiere sepulchri.

Qui circumsiliunt denso nos agmine, morbi
Corporis atque animae quoties connubia solvunt?
Quot jugulant homines? quot terrae funera mandant
Feralesque agitant longe lateque triumphos?
Qui quot sint numero, si noscere forte laboras,
Promptius expediam, radient quot sidera caelo,
Collustrentque humiles jucundo lumine terras.
Ipsa alimenta etiam, vitae instrumenta tuendae
Quae Deus instituit sapiensque bonusque potensque,
Absque modo pigri demersa voragine ventris
Vertimus in pestem, mortemque lacessimus ultro.
Crede mihi ingluvies et crapula nescia metae
Pluribus exitio est, quam pestis et hosticus ensis.
Esto autem: nihil officiat tot Lerna malorum,
Quae per mille vias horis nos omnibus urgent,
Nemo tamen lethi securus in orbe manebit.
Moenibus in nostri dominatur corporis hostis,
Ille calor, vitae custos tutelaque nostrae,
In pingui qui dum venatur pabula succo.
Dans sibimet vitaeque operam, se perdit et illam.
Sicque suum imprudens vitae cum funere jungit
Funus, et exhaustos desertus deserit artus.
Nam licet absumpti non evitabile succi
Naufragium alterno potu pensemus et escâ
Naturae instinctu: tamen instauramina nunquam
Tam bona contingunt, quam detrimenta fuere.
Ergo, dum prono vitae ruit orbita cursu,
Ut sine refluxu, liquido pede praeterit unda,
Tabescit pinguis, taciteque absumitur humor,
Indigenae cui se jungit iactura caloris,

Deliquiumque operum, quae êdit natura calore.
Hanc cladem vitae finem factura senectus
Subsequitur, properans paribus cum flore juventae
Passibus, inferior quamvis sit robore crurum.
Mors igitur quoniam feralibus impetit armis,
Humano quotquot geniti de semine vivunt;
Certe hominum dudum vacuo vestigia mundo
Nulla viderentur, viduataque terra colonis
Maesta suis esset, summi nisi cura parentis
Prole frequentaret mundi deserta recenti,
Velletque ex aliis alios longo ordine nasci,
Nimirum ut letho licet hic cadat, ille ruinam
Defleat amissi mox flendus et ipse sodalis,
Viva tamen sit posteritas, cunctosque per annos
Stet gentis fortuna, et avi numerentur avorum.

Fabulosa hominum origo.

Corpora in hanc lucem pluvialibus edita fungis.
Haec etenim veterum mera sunt mendacia vatum,
Quae nos scire sat est, sed credere velle nefandum.
In vero mihi cura omnis, quod promere nitar.

Vera hominum origo, conjugiique inter marem et feminam, atque inde dependentis generationis institutio.

Organa gignendi sua sunt concessa, suumque
Semen utrique datum: sua foetus cura tuendi.
Unde sui similem mixti producere prolem
Coepere, et duplici sexu sua secula tueri.

Exhortatio ad castam huius libri lectionem.

Marem et feminam semen ad prolis generationem conferre, idque licet ex rubro fiat sanguine, album tamen evadere.

Lac faciunt album rubrâ de sanguinis undâ:
Alba medulla itidem generatur ab ossibus albis.

Errâsse Herodotum, quod in Thalia scripsit, Indorum et Aethiopum semen esse nigrum.

Semen ex duplici sanguine nasci, arteriali et venali.

Arteriae et venae seminales, vulgo spermatica vasa, dictae.

Non etenim de se ramum producere talem
Illic ausa fuit, ne vel turbaret aortam
Desuper incumbens, vel turbaretur ab illâ,
Assiduo tollit dum sese exercita motu;
Vena sed emulgens reni contermina laevo
Pro cavâ id officium praestat, ramumque tenellum
Vicino testi proprio de caudice mittit.
Attamen observa cordis iecorisque coire
Vasa prius, testes quam tangant, binaque in unum
Vas latere in dextro coalescere, bina sinistro
Capreolorum instar, vites quibus obvia prêndunt,
Moxque suas confundere opes unita, simulque
Pulso contigui testis virtute, rubore,
Tingere prolifici paulatim albedine succi.
Ergo rudimentum quasi quoddam seminis êdunt,
Et nomen sibi conveniens a spermate sumunt.

Parastatae sive corpora varicosa.

Testiculi masculini.

Quatuor tunicae sive involucra testiculorum et musculi
[Gap desc: greek text]

Dextrum testiculum sinistro calidiorem existimari, et quare id fiat.

Creditur, atque opibus fratrem superare caloris:
Et, cum femineum laevus de sanguine semen
Diluto generet, dextrum gener are virile
E puro coctoque putant, quia vena sinistra
Spermatica ex emulgenti deducta seroso
Sanguine abundat adhuc. dextrum de caudice promit
Sed cava vena suo, cui sordidus humor ademptus.
Ergo jubent laevi lateris constringere testem,
Si cui mens gener are marem: dextrumque ligare,
Cui votum femella. sed haud ego credulus illis,
Quod magis efficient alibi mea carmina planum,
Cum mihi de duplicis dicetur orgine sexus.

Testes sive testiculi unde dicti, ubi de eunuchis quaedam, nominatim de Narsete.

Hos inter, cujus Totilas et Teias sensit
Victrices aquilas, debetur gloria prima
Narseti, italiae fausto, nisi mente repostum
Judicium Sophiae, mutilique injuria sexus
Longobardorum populos traxisset in illam,
Principiumque novis sceptris, ansamque dedisset:
Quae bis centenos septemque decemque per annos
Duravere, et jura italis, legesque tulere,
Dum Desiderium superaret Carolus ille,
Obres qui magnas meruit cognomina Magni.

De eunuchis Turcicis huius saeculi. Scal. exercit. 104. ad Card. dist. 8.

Barbatos etiam eunuchos esse conspectos.

Quosdam sine ullo testiculo nasci, nonnullos cum uno: plures cum tribus, tra gli quali si raccontano gli Cuglioni di Bergamo.

Insignia nobilis cuiusdam in Poloniâ familiae, eorumque origo fabulosa desumpta ex Nido virtutis Polonice edito Cracoviae Anno 1578. f. 1029.

Tres dirimunt clypeum fluvii, galeae imminet altae
Navis, quâ medius sedet ultra pectora laelaps,
Prospectatque foras, reliquo se corpore condit,
Atque oculis caudam negat et contermina crura.
Unde haec? Ungarici proceres, (si credere fas est)
Cum sine rege forent, suffragiaque omnia abirent
In rixas, capitisque esset spes nulla creandi;
Unus ait: Sit rex populi, conclavia primus
Quisquis in haec veniet nostro durante senatu.
Mens eadem reliquis. quid fit? canis intrat, et ille
(Tanta senatorum constantia) regis honore
Mox colitur: struitur regali mensa paratu:
Rex novus in solio, cui culcitra serica et auro
Resplendens in strata fuit, pro more locatur.
Circumstant proceres, libataque fercula carnis
Ossibus abjectis regi praebentur opimae.
Ille vorat carnem, nec eâ contentus, et ipsis
Ossibus ore inhiat, naturam et fercla prioris
Fortunae nondum oblitus. fert regis iniquâ
Mente novi ingluviem structor. mox fervidus infit:
Si rex esse cupis, mores depone caninos:
Enseque dissecuit medium, vitamque coactus
Conservare fugâ, cymbâ tria flumina tranat
Longinquis salvus donec consisteret oris.
Hôcque ex eventu praedicta insignia sumpsit,
Atque suos voluit post se gestare nepotes.
Hem tibi commentum, quo vix festivius ullum,
Nec signo mage conveniens, veri tamen expers,
Inque hominis cerebro prompti ad mendacia natum.
Parce gravi tantam levitatem impingere genti.

Peculiaris de tertio testiculo conjectura.

Vasa spermatica ejaculantia sive deferentia et glandulae prostatae.

Inter se postquam coiêrunt corpus in unum,
Infundit lentam maturi seminis undam.
Infusam hae retinent, coitusque in tempora servant,
Et musculis penis compressae ex inguine jactant.
Prostata Cecropiis est utraque glandula dicta.
Densior has vestit membrana, imbutaque sensu
Eximio. hîc illex procuditur illa voluptas,
Quâ fruitur mas, cum muliebria conserit arva,
Et per iter certi jaculatur sperma canalis
Emittitque foras. hunc penis nomine prisci,
Atque aliis multis, insignivere Latini,
In rem multiplici nullam aeque nomine largi.

Penis, eius meatus, vasa, glans, rima, corona, praeputium, fraenum.

Oppleta et vasis, veluti mirabile rete,
Tergeminis constans, quae cor transmittit et hepar,
Et cerebrum. extremis ea rete implexa figurant,
Et sensum peni, vitamque et pabula donant.
Haec duo, pro nervis dubie quae vincula dixi,
Principio discreta meant, unita deinde
Sustentant glandem, molli tenerâque tumentem
Carne, cui summo parva est in vertice rima,
Dictus ubi evergit diversa fluenta canalis,
Nun liquidum urinae, nunc lentum seminis amnem.
Fit tamen inter dum (res est ea digna notatu)
Distinctos habeant ut sperma, serumque canales,
Et tunc distinctis glans est quoque pervia rimis:
Altera fert semen, salsas fert altera lymphas,
Inferiora autem glandis circumdedit orbis,
Quem Graeci
[Gap desc: greek text]
, Latii dixere coronam.
Ductilia obnubunt circum praeputia totam,
Atque haerent rimae tenuis per vincula fraeni.

Praeputii praesectio sive circumcisio Hebraeis olim ex praescripto Dei usitata, et, quare Judaei a omanis dicti sint Apellae et Recutiti.

Nomen Apellarum, Recutitorumque vigere
Coepit, et ad dictos per scomma alludere ritus.

Musculi penis.

Erectio virgae sitne actio pure animalis ac voluntaria: an pure naturalis: an vero mixta.

Imo mens operam ludit, si cetera desint.
Elumbem et claudum stimulis urgeto caballum,
Haud tamen efficies, ut surgat eatque, sed usque
Infelix sonipes sine honore jacebit eundi.
Pupis, qui nondum caligas inducere nôrunt,
Balnea cumque adeunt, gratis, non aere, lavantur,
Imo etiam nondum qui desuevere mamillis,
Erigitur quoties necopino inflata tumore,
Praesertim in somno? quis talia crederet illos
Mente agitare rudi Veneris, queîs virga rigorem
Induat, et nondum sibi nota ad praelia surgat.
Ex animali igitur naturalique videtur
Actio mixta, aliquis sua vir si spicula tendat.

De genitalibus muliebribus seminisque muliebris necessitate.

An ex solo semine masculo nasci possit homuncio, ut quidam vult. De gigantum item, pygmaeorum, nympharum et sylvestrium origine.

Veros nasci homines e semine posse virili,
Corporis atque animi valeant qui robore miro
Supra hominum sortem, cunctasque arcana per artes
Sponte suâ norint nullo informante magistro:
In tenuis quod sint modici virtute caloris
Ventre vitri geniti, non vivae in ventre parentis.
Corpora vastorum sic orta fuisse gigantum,
Pygmaeosque satos simili ratione fuisse
Notitiâ arcani pariles, et dotibus amplis
Ingenii, et miris gestis, sed dis pare mole
Corporeâ. pumili Pygmaei nanque fuere
Infra hominis normam: prolixa habuere gigantes
Corpora, mensuram longe superantia nostram.
Esse hoc arcanum, quo non arcanius ullum
Nec memorabilius, neque majus conditor orbis
Genti hominum miserae et peccati sordibus atris
Pollutae superâ dexter monstrârit ab arce.
Nunc et si lateat, priscos habuisse gigantes
Compertum tamen, et nymphas, et origine eâdem
Sylvestres genitos, memores, suus unde sit ortus.

De gigantibus septentrionalibus, ex Olao Magni et Saxoni Grammatici commemoratione.

Monstrosos ritu nostro pascentia alumnos.
Hos potuisse ferunt dubiam cum mole figuram,
Multiplices veluti subeuntia pegmata vultus,
Arbitrio variare suo: nunc tangere nubes
Vertice, in humanum contracto corpore sese
Nunc revocare modum. sed patrum semine solo
In vitreis genitos uteris, quos ventris equini
Foverit usque tepor, nunquam meminere. videntur
Haec commenta hominum, ludibria Daemonis illa.

De gigantum origine ex sacrâ scripturâ.

Utrumque semen aeque ad prolis generationem requiri, sed femineum masculo tenuius et fluidius esse.

Sanguine de duplici, pariter quem corque iecurque,
Sicut et in maribus, per vasa a spermate doctis
Appellata viris, duplici quasi fonte ministrant.

Vasa spermatica mulierum.

Testiculi muliebres.

Testiculos muliebres unicâ praeter communem tunicâ obduci.

Vasa ejaculantia mulierum.

Parastatis et prostatis mulieres carere, vasque semen ejaculantia partim eis in uterum ipsum, partim in uteri collum distribui.

Illius collum. sunt haec ea vasa, feraci
Sementis postquam facta est matricis in arvo,
Occlusique aditus omnes, et germina crescunt
Humanos magis atque magis sumentia vultus,
Ipsum in vestibulum quae fundunt seminis amnem
Fastiditum uteri plenae lassaeve cavernae.
At per eas, sese quae in cornua visceris abdunt
Jam vacui et semente novâ jam jamque replendi,
Intrat prolificum culturae tempore semen,
Femina quod propriis impertit testibus ortum,
Inque utero clauso miscet, sociatque virili.

Uteri cum agro collatio, eiusque officium, substantia, tunicae et fibrae

Communi exterius: verum haec quoque contigit illi
Crassior, ac reliquis, quibus est circumdata, membris.
Sic pater omnipotens, cui sunt sua figmina curae,
Singula membra suis fabricavit commoda rebus.
Crassus enim potis est uterus rarescere, et amplum
Extendi in spatium, tenuis quod ferre recusat
Ceu facilis rumpi. fibras si visceris huius
Nosse cupis: tunica omnigenas sibi vendicat ima.
Nanque rapit, veneram sitiens, genitalia rectis
Semina, et obliquis retinet, dum foetus ad ortum
Sit tempestivus. reliquis sua pondera pellit.

Uteri quantitas.

Uteri figura.

Matricem ut referat: fundum puta tollat in altum,
Imaque respiciat collo atque foramine colli.
Esse pyrrho similem quidam scripsere, sed illos
Effigiare pirum, cui sit par, ante necesse est.
Nam pyra proveniunt hortis diversa, et eorum
Respondent utero quaedam: non pauca repugnant.

Uteri cornua.

Uterum in septem cellas, ut Albertus Magnus et Mundinus voluere, non distingui.

Femellis. mediam sexus utriusque dicârunt
Monstris. Androgyni perhibentur et Hermaphroditi.
At, qui sic statuunt, manifesto errore tenentur,
Quippe, quibus renuunt ipsi suffragia sensus.
Nulla cavum visus dissepimenta per utrem
Observat, nisi lineolam, quae dextra sinistris
Dividit, et veluti septum est, sed corporis expers.
Parte utrâque mares nascuntur, utrâque puellae
Nec locus ancipiti certus datur Hermaphrodito.

Situs uteri.

Gratificando suum tibi conciliare favorem?
Haec uteri sedes quamvis inamoena videtur,
Attamen hâc sese nulla opportunior offert.
Disposuit sapiens Deus omnia sedibus aptis.
Seu quis enim prolis studio accendatur habendae,
Atque uteri venerem jacere irritetur in arvum:
Seu formatus in hoc tractim tener Embryo crescat,
Aut iter in dias meditetur luminis oras,
Est spatii satis, et sunt conceptacula rebus
Apta suis, tantum quae se constringere possunt
Et laxare iterum, quantum contenta requirunt.
Quaeque utero debent proscribi mole gravato,
Curta via est illis, et, per declivia, prona.

Masculos dextrâ, femellas laevâ uteri parte plerunque concipi.

Et nisi culturâ vix exstirpanda frequenti.
Hac cessante levi nutu revocata recurrunt,
Ut natura redit ramo, cum furca remota est.
Novi ego, qui scolymi benedicti semina postquam
Mandâsset terrae, depostum infida negavit,
Atque peregrinos foetus, maledictaque campi
Germina supposuit nostrae monumenta ruinae.
Ille fovet teneras frondes, cunctasque revellit
Crescendi remoras circum, dum tempora fraudem
Detegerent, et inexpectatis carduus hastis
Surgeret, et laetas spatiose extenderet alas,
Grande odium domini non laeti: quippe revulsum,
Privignam ut sobolem, nec in horti culta vocatam,

[Gap desc: greek text]
sepes extra discedere jussit
Passus ob incautum stimulos ac vulnera tactum.
Idem cum cordi cerebroque uteroque faventem
Proximâ iun areolâ vellet plantare melissam,
Urtica exivit, nullo sed fervida morsu,
Grata vagis apibus dulcis melligine floris.
Haud igitur ratione caret, veroque repugnat
Parte mares uteri nasci felicius unâ,
Femellas aliâ, sed non, ut lege perenni
Hâc in parte mares, femellae oriantur in illâ.

Uteri venae, arteriae et nervi.

Altera crassitie superat, vincitque priorem,
Estque cavae ramus, quem venae epigastrica certâ
Parte sui missum matricis in antra profundae
Insinuat, reliquam cervici donat habendam.
Nec non venarum, quas dixi, arteria cuique
Nupta meat, soboles epigastrica grandis aortae,
Vitalisque vehit fomenta ex corde caloris.
Nec nervi desunt utero, quibus haurit acutum
Sensum. quare animal doctore vocatur ab illo,
Quem genuit priscis nemorosa Academia Graiis,
Magnaque mellito stupuit post ore sonantem.
Non etenim sentit tantum oblectamina tactus,
Et titillatum, complexus inter, obortum:
Verum et jucundos ultro sectatur odores,
Occurritque illis, quasi complexurus amicos,
Ast injucundos refugus fastidit, ut hostes.

Uterum acerrimo sensu esse praeditum, prae aliis argumento est eius ascensus et suffocatio.

Non sit ob injectum, sese putat aegra, morique:
Fit quoque, ut ulterius cerebri se tollat in arcem
Tanti causa mali, vixque expugnabile virus.
Tum vero mulier subit â perculsa ruinâ
Sternitur in terram, veluti Iovis ignibus icta,
Et, cum vivat adhuc, se nescit vivere. sensus
Vis adeo, motusque perit. non aura suetas
Itque reditque vias, et cordis verber a cessant,
Aut, si non cessant, saltem cessare videntur.
Tam saevam matrix exhalat opaca Mephitim.
Deproperate citae, quaeque appellare timetis,
Quaerite, et e capsis deprompta afferte ministrae
Castoria, et dominae pallenti apponite naso.
Haec si deficiant, apothecae galbana mittant,
Aut oleum e petrâ manans, Syriumve bitumen,
(Asphaltum vocitant) et iis recreate jacentem.
Cognata asphalto, quamvis sub climate nata
Sint alio, atque illis fluitârint, succina, in undis,
Prussia quas lambit, quoque in hoc dis crimine prosunt,
Seu suffire velis, oleove extrinsecus uti.
Olfactu auxilium quoque praestant allia praesens.
Ferte etiam prunas, pennasque e pectore vulsas
Urite perdicum, et foetorem nare receptet;
Lumina praebentem vel flatu exstinguite lychnum,
Vel Veneris, corii date frusta cremanda, marito.
Aeris hinc patulae fumantia subdite portae.
Sede suâ pulsum spatia in consueta repellent
Haec veluti terrore uterum, virusque malignum
Castigabit odor malus, et mitescere coget.
Galbana in agninâ si pharmacopaeus alutâ

Pistillo extendat calido, vel tutemet ipse
Id facias, mulierve aegrae studiosa juvandae,
Indeque proveniens ventri cataplasma jacentis
Aptetur tepidum, veluti rediviva resurget,
Et medico grates et debita praemia solvet,
Si non ingrata est, si non oblita de cori.
Ambra facesse procul, fuge musce, et pingue zibethum:
Sunto fugae comites flores, et aromata, et herbae,
Quae blandiri aliquâ nôrunt dulcedine naso,
Illecebris uterum magis in sublime ferocem
Ne rapiant, turbasque acuant, civileque bellum.
Talia sed prosunt sinui supposta pudoris.
Nam simul ingratas descendere senserit auras
Ex alto matrix, gratas succedere ab imo,
His inhians, illas fugiens peregrina relinquet,
Tranquillaeque redux tradet se sponte quieti.

An uterus odores sub propria specie, an sub specie tactilium qualitatum percipiat.

Amplecti tacito, taciteque odisse malignos,
Ut cordi grata est fragrantia, foetor acerbus,
Etsi nullorum discrimina nôrit odorum.

Uteri ligamenta.

Ergo uterus cum se movet irritatus in altum,
Inde cucurbitulis revocatur in inguine fixis.

Uteri orificium superius.

Uteri cervix, eius figura, longitudo et substantia, quodque vetulis interdum cartilaginea vel ossea evadat.

Herophili si forte velis diffidere dictis,
Quî Gemmae, cervix cui visa est ossea, credes?

Uteri orificium inferius.

Hymen, eius substantia, et cur ruptus sanguinem fundat.

Probatio virginitatis per hujusmodi sanguinem Judaeis praecepta, Deuter. 22. v. 13.

Ante torum licitum, vestem prompsere parentes
Sanguine pollutam prima inter praelia fuso,
Sicque pudicitiae laesae asseruere nitorem.

Haud dissimilis consuetudo in Afrorum nuptiis, ex Leone Afro.

Alia opinio de sanguine, qui in primo coitu effunditur, eiusque reprobatio: an item omnes puellae hymene sint praeditae.

Affrictu insueto guttas sudare cruoris,
Hisque torum primâ Veneris conspergere luctâ,
Errat, et ad veri rem non explorat amussim.
Continui certe tam magna solutio in illâ
Parte, vigil cui sensus inest, quae sanguine abundat,
Lintea purpureo ut genialia rore coloret,
Ardorem exciret non absque dolore furentem,
Nec cessaturum, nisi duceret integra callum,
Quod primos inter fieri vix posset amores.
Calceus excoriet calcem si forte premendo,
Quam gravis exoritur dolor et remoratur euntem?
Nonne ubicumque cutis detrita est, aestuat ignis?
Nec refert, hymenem tibi quod vidisse negatum,
Quodque alii lusere operam spectare volentes.
Namque, tibi quod sors quaerenti invidit et illis,
Concessit reperire aliis, mihimetque videre.
Fallor? an haec certis sunt claustra negata puellis,
Sunt concessa aliis. qui quaerit in omnibus aeque,
Afficiet multas violati labe pudoris,
Quae pro virginibus thalamos insontibus intrant.
Non genuinus enim tantum diffringere pessus
Hasce fores potis est, verum et medicatus eâdem
Vi pollet: quae plura alii posuere, silebo.
Cum res in dubio est, juvet id discernere, quo non
Laedatur pietas, non commaculetur honestas.
Praecipue innuptae famam temerare puellae
Sit tibi relligio. pudor est pretiosior aere.
Suspectus vereque reus discrimine parvo
Distant, ignaro si judice causa putetur.

Hymenis foramen aliquando obstrui, et quid ex hoc sequatur.

Uteri cervici ubi meatus urinarius inseratur.

Sinus pudoris (ut verecunde appellatur) descriptio.

Quo cessante modum capiunt contracta priorem.
Parvus is est, donec naturae lege tenentur,
Et certas metas crescendi ac foedera servant.
Transiluisse datur vitio. fuge talia monstra.
Hîc Veneris situs est amor et dulcedo Columbo.

Circumcisio femellarum apud Abyssinos.

Transitio ad foetus formationem.

Generationis cum agriculturâ comparatio.

Ut prius adsit agri: deîn copia seminis usque
Quaque boni, promptusque agri nec segnis arator:
Humanae haud aliter constant primordia gentis,
Cum simili sese reparant in prole parentes,
Et quasi cursores vitai lampada tradunt
Ex se progenitis, hi porro nepotibus horum.
Utile qui sterili semen concredidit agro,
Frugiferove agro mandavit inutile semen,
Speratâ haudquaquam compleverit horrea messe.
Sic vitio humani si seminis unda laborat,
Si liquidum est praeter justum, si crassius aequo,
Mixtio si calidi et gelidi non congrua proli,
Si lentâ nimis est uligine lubrica matrix,
Seminis incassum speratur adhaesus in illâ,
Conceptusque novus: sed aperto redditur antro
Humor iners, properoque nimis revocatur ab ortu.
Quod si forte locis, quam par est, longius haeret
Materies nunquam matrem factura patremque,
Transit in effrenum lentâ putredine virus,
Quod, quoniam placidas naturae spernit habenas,
Rupto percellit moderamine corporis urbem
Seditione gravi, casusque minatur acerbos.
At puro vitii matrix quum sana potita est
Semine, et id fibris rapuit sitientibus, arctat
Protinus internae valvas ac limina portae,
Effluvium prohibens, ne sit sementis inanis,
Inque habilis tremulam natis stabilire senectam.
Et quia seminibus nova fit foetura duobus,
Constringit tunicas, complexuque asserit arcto
Commixta, et massam sensim conducit in unam,

Fretaque materiae obsequio et virtute latenti
Humanos pariter studet introducere vultus

Semen unde homo nascitur, pattim ex paterno, partim ex materno semine constare, et in foetus formatione tum agere tum pati.

Refutatio opinionis illorum, qui masculum semen tantum agere putant.

Non etiam quisquam vestigia certa paternae
Renibus in propriis et in inguine ferret arenae:
Non lapidis, glomerata diu quem gignit arena.
Nec patris inficeret natorum pectora tabes,
Excutiens puris mixtos cum sanguine grumos.

Refutatio opinionis illorum, qui muliebre semen tantum pati putant.

Semen agere et pati, agendique vim ab externo calore in actum deduci, ovorum exemplo probatur

Testibus exsectis sexus deponere morem,
Atque peregrino repletas semine testas
Ventre fovere suo, pullosque educere ab illis,
Et, qualem glociens e gutture mittere vocem:
Haud tamen externo vis est concessa calori
Formandi volucrem, verum deducit in actum
Ille calor vim prolificam, quae conditur ovo.
Id fumi ostendunt soliti Memphitidos orae
Cortibus, ut narrat, quondam peregrinus in illâ
Talia qui coram vidit, Bellonius, atque
Complures alii, quibus haec comperta fuere.
Namque uno ter mille locant vel circiter ova,
Excluduntque simul moderato fota calore,
Aestus luxurians ne animandum semen adurat.
Tota hinc proveniunt pullorum examina, quae mox
Assiduâ incipiunt servare et pascere curâ.
Ergo agit et semen muliebre, sed absque virili
Quicquid agit, male agit, rectoque a tramite formae
Deviat, et sine lege operans atque ordine certo
Fortuitum gignit matrique inamabile monstrum.

Semen invitare uterum ad agendum, et ab eo vicissim ad agendum invitari.

Elige, quod statuas, quaeque est concessa facultae
Judicii tibi rebus in his, tibi praevia veri
Commonstret radios; me non prohibente licebit.
Quod si scire, mihi quae sit sententia, gestis,
Intra extrema mane. medio tutissimus ibis.

Ab actione uteri ac seminis in foetus formatione Deum, tanquam primam ac remotam causam, nequaquam excludi.

Refutatio opinionis illorum, qui feminas ad foetus generationem nihil seminis putant conferre, sed tantum agri instar sese habere, in quo generetur foetus.

Exoritur soboles, ut vulgus somniat amens.
Tu vero, ut facias haec somnia missa, patentes
Aures quaeso mihi vigilemque advertito mentem.
Toto errant caelo, solos qui semina rentur
Ad prolem conferre mares, muliebreque corpus
Assimilant arvo, quod tantum jacta recondat.
Ex illisque ferat certum cum tempore fructum.
Quorsum etenim testes lumbis muliebribus intus
Affixi? quorsum portantia vasa cruorem
In testes? quorsumque forâs portantia semen
Inque cavos uteri jaculantia deinde recessus,
Femina si proprio non praedita semine foetum
Concipiat, solo coitu impraegnata virili?
Moses historicus mundi nascentis et aevi
Antiqui, postquam deceptam fraudibus anguis
Evam, atque illecebris Evae memorâsset Adamum
Seductum, lapsumque hominis, clademque secutam
Atque Dei justas iras: solacia subdit,
Queîs Deus afflictas poenae formidine mentes
Erexit, mortisque minas in gaudia vertit,
Tali affatus opis sermone benignus egenos:
Tempus erit, natum muliebri corpore semen,
Quo caput infelix malesuadi conteret anguis.
Ipse autem figet dentes in calce terentis.
Quod dictu absurdum, mulier nisi semen haberet
Materiae partem, novus unde effingitur haeres.
Ipse etiam terras dignatus visere Christus
Humanâ fragilem haud sumpsisset origine massam,
Progenies lapsi, sed nescia labis, Adami,
Nec fraterna proin lapsis per vincula junctus

Nobiscum eiusdem consortia carnis haberet:
Si non virgineo Mariae de semine cretus
Lucem aspexisset contentus origine matris,
Patris quippe exsors in avis numerantis Adamum.
Haud igitur solum sententia falsa putetur
Matri adimens semen, sed et impia Numen in ipsum.
Adde homines etiam. siquidem languescere amorem
Matrem inter prolemque facit, si non sua mater
Pignora se gestare putet, sed sola salacis
Pondera ferre utero, parere et nutrire mariti.

Ex concepto semine non tantum foetum formari, sed et eius involucra.

Corticis ovi, pelliculaeque sub eo latentis cum involucris foetus comparatio.

Utilitas involucrorum foetus.

Diversae denumero involucrorum foetus sententiae.

Duo esse foetus involucra, amnion et chorion.

Chorio adhaerescens massa, quae vulgo placenta dicitur.

Tria foetus involucra statuentium opinio prior, secundum quam primum est
[Gap desc: greek text]
secundum
[Gap desc: greek text]
, tertium
[Gap desc: greek text]
.

Unanimis vox est, utero vaccina tumenti
Cum geritur soboles, nunquam farcimen abesse.

Opinio posterior, secundum quam numerus et nomina involucrorum sunt eadem, sed in rebus est diversitas.

Inter
[Gap desc: greek text]
et
[Gap desc: greek text]
urinam infantis gestationis tempore colligi.

Utilitas urinae infantis, quam et in utero collecta, et ipso partus articulo praestat.

Nam membranarum medio collecta duarum
Urina infanti sua, tanquam culcitra, lanâ
Mollior, et plumis imbellis Sardanapali,
Naturae impulsu sese substernit in omnes
Usque sequax partes, in quas provolvitur infans,
Dum genitrix pronum curvat modo cernua ventrem,
Nunc dorsum premit, aut revoluto corpore vergit
In latus alterutrum, positum mutare coacta.
Nec non et natale antrum cum linquere foetus
Nititur, angustasque uteri pervadere fauces:
Urina anticipans profugum praecurrit, iterque
Irrigat, et facilem reddens per lubrica callem
Imminuit matrique suos prolique labores.

Involucris formatis reliquum semen in embryonis corpus absumi.

Utrum universa membra simul formentur, an alia prius, alia posterius

Hepar primo formari.

Hepar. in hoc etenim vegetandi corpus inest vis
Omnis: et in partes ab eo se dissipat omnes.
Artifici similant naturam quippe, novellum
Qui meditatur opus, totumque haud perficit uno
Momento, verum sculpit, tornatque, dolatque
Perque gradus decorat formae melioris honore.
Imperfectum igitur perfecto antiquius esse,
Naturâque ipsum semper praevertere et arte,
Non est, quod dubites. res luce est clarior ipsâ,
Quâ medio Titan radiat sublimis olympo.
Quoque fidem dictis corradant, triste recensent
Hippocratis facinus dignum carbone notari,
Dedecus opprobriumque viri, si cetera penses,
Innocui, et nulli sine culpâ imitabile factum,
Dum foetam jussit sexto a complexibus ortu
Vix opus inceptum cantricem elidere saltu.
In cujus centro quaedam rubicansque teresque
Guttula visa fuit, quam tenue fuisse putarunt
Principium iecoris cum dulci pabula vitâ
Incipienda rati de sanguine. nanque secundum
Foedera naturae nequit his constare negatis.
Illa etiam, foetum materno, vena, cruore
Quae nutrit, iecori inseritur, quam pluribus olim
Descripsi, quâque id contingat parte notavi.
Quid, quod perfacilis iecori est de sanguine origo,
Quippe, quod assimilat concretam sanguine massam,
Et tritum tepidâ prompte dissolvitur undâ,
Sanguineâque manus aspergine tingit et undam?
Haec sunt, unde fidem sententia ducit eorum,
Primigenum qui hepar statuunt, dum fingitur infans.

Cor primo formari.

Cerebrum primo formari.

Parvus enim potis est, et adhuc formabilis infans
Materno intra uterum se sustentare cruore,
Maternoque suam vitam servare calore,
Et tunc nec proprii iecoris nec cordis egere.
Nanque a matre cavos iecoris cordisque canales
In geminos istos infans nanciscitur usus,
Ut vitam hi portent, illi nutrimen egenti.
At vero nullos alieno e corpore nervos
Accipit, aut nervis maternis possidet ortos.
Sed cerebrum proprium, descendensque inde medullâ,
Et spinae in longum dorsalis concava replens
Corpus in exiguum nervorum examina mittit,
Atque sui teneros domini dispensat in artus.
Haud secus atque colus subtilia fila remittit,
Si digitis nentis lino glomerata trahatur.
Hanc igitur causam natura putatur ob unam
Tantam nascenti cerebro tribuisse figuram.
Esse etiam cerebrum viscus de semine factum
Indicio color est albus, cum corque iecurque
Ipso se prodant de sanguine nata colore.
Utque prius semen materno est sanguine, matrix
Cum foetum orditur: sic ortae e semine partes
Anticipant, praeeuntque illas, queîs sanguis origo est.

Verisimile esse, omnia membra simul formari, licet inter initia non aeque dignoscantur.

Cunctas ex aequo partes, sensimque figurat,
Perfectum donec tandem ducantur ad unguem.
Sic servatur enim naturae haud setius ordo,
Quam si post alias aliae cum tempore fiant.

Quot dierum spatio masculi, quot item femellae fiat delineatio.

Per quos meatus embryo in utero alatur et respiret.

Maternâ dum lucis egens requiescit in alvo.
Ergo viae quaerendae aliae, quam nasus et ora,
Assidue per quas et alatur, et attrahat auras.
Attracto siquidem nulla est absque aere vita,
Et nutrimentis non est diuturna negatis.
Praegnantis retuli grandescere sanguine foetum,
Maternoque suam vitam debere calore,
Et paucis tetigi cordis iecorisque canales,
Qua via utrique sua est verbis, sed pluribus istud,
Expedit, ut populo pulchrum et memorabile pandam
Solliciti factoris opus, curasque paternas.

Embryonem sanguine materno nutriri.

Menstrua feminarum purgatio quid sit, et quoto aetatis anno incipiat, quoto item desinat.

Admirata novos emergere pectore colles.
Tunc igitur, quoties fraternae obnoxia flammae
Luna cito curru duodena per astra vagatur,
Sponte redundantis toties natura cruoris
Guttatim depellit onus declive per inguen.
Huncque nurus servat bene sano in corpore morem,
Vivendo donec quinquennia dena peregit
Effeta, emerita et rude jam donanda marito.
Menstrua nonnulli vocitant. pars plurima menses.
Hippocrates primus
[Gap desc: greek text]
vocavit.

Quot diebus pro aetatis ratione singulis mensibus fluant.

Quo tempore mensis lunaris cuilibet aetati fluant.

Libertate tamen gaudet natura, nec aevi
Perpetuo leges has, intervallaque servat.

Quantâ fluant mensurâ.

Per quas vias menstruus sanguis in uterum fluat.

Non uteri tantum in collum, sed et intima fundi
Proliferi, venis natura urgente reclusis.
At, gravidae si quando fluat, cui corpus obesum,
Atque supervacuo locupletes sanguine venae,
Cervicem liquor ille petit, stillatque per inguen,
Ne praecox utero cieatur abortus hiante.

Brasilianae mulieres ex narratione Lerii menstruis non laborant.

Profluat ut largus facto de vulnere sanguis.
Quî caesura etenim talis siccescere menses
Perpetuo faciat, nequeo duce mente videre,
Quamlibet intendam. quaerenda obstacla proinde
Sunt, remoraeque aliae cessantis in inguine fluxus.
Quid vero nostra id refert? ea cura fatiget,
Philosophos istas sua sors quos vexit in oras.

In nostris quoque regionibus reperiri feminas mensium profluvium nunquam passas, quae nihilominus pepererint.

Maior in hoc nox est, quonam grandescere pacto
Atque minutatim maiorem acquirere molem
Parvus adhuc uteri queat in penetralibus, infans,
Quando supervacuo non turgent sanguine venae:
Materies quando crescendi nulla relicta est.
Quod mihi mirari liceat, si scire negatur,
Ingenio stupido et tanta ad mysteria caeco.
Nec stupor ille odio est mihi, quem non praeterit esse
Me mage sollertes, quibus haec quoque mira videntur.
Anne eadem matrum est, quas reddit America foetas,
Temperies, quodque hîc paucis, datur omnibus illic?

Cur feminis dysenteriâ laborantibus menstruam quoque purgationem supervenire contingat.

Audio, quid dicas. sed huic si pondus inesset
Responso, toto rorarent inguina morbo
Sanguineis guttis, vario neque Delia vultu
Ire quiescentes, et euntes sistere cursum,
Naturae ut factum satis, imperiosa maneret.
Haud igitur menses cit copia sola, sed illam
Est aliquid praeter mortali indagine majus.

Menstrua praegnantibus sisti, quod sanguis redundans in embryonis vertatur nutrimentum.

Uteri acetabula et vasa umbilicalia ex unâ venâ et duab. arteriis constare, licet etiam duae venae quandoque reperiantur.

Oxybaphum dictae, nisi sum conjector ineptus.
Nec pulsatilium ratio est diversa tuborum,
Qui dictas uteri venas comitantur in antrum.
Horum extremae itidem mera fiunt oscula partes.
Hinc nova progenies vasorum utriusque farinae
Germinat, et venae venas, arteriae et ipsae
Producunt alias. multis coeuntibus ergo
Exiguis venis caudex compingitur unus.
Ast arteriolae quasi nato schismate binas
In sectas abeunt, diversaque signa sequuntur.
In duo enim coeunt truncos utrinque meantes,
Et mediam longo ducentes limite venam,
Umbilico donec foetus in ventre forato
Hepar vena petat: comites jungantur aortae.
Spiritus his intrat, foetus quo vita tenetur:
Purpureos vesci latices vehit illa cruoris,
Dum tener in loculis natalibus abditus infans
Oris adhuc nullos et nasi assuevit ad usus.
Sunt tamen et venae geminae quandoque repertae,
Atque fidem historiae dempsere ex parte priori.

Usus placentae, cujus supra inter involucra foetus mentio facta est.

Embryonem per os non attrahere alimentum, contra auctorem libri de naturâ pueri.

Quod vero illorum, modo qui nascuntur, ab alvo
Viscida promanet piceique atrique coloris
Materies, haud inficior. foetore sed illa
Cum careat, stercus non est censenda, cruoris
Verum excrementum quoddam, cui sordida mixta est
Illuvies, quandoque puer quam combibit ore,
Enixus inter gemitusque parentis anhelae.
Nec valet hoc: infans modo natus sugere novit.
In matrice igitur suxit mulsitque papillas.
An cum vagitu lucis quia limina transit:
An modo quod natus videt, audit, brachia motat,
Atque cavet, primis ne submergatur in undis,
Lucis adhuc exsors, uteroque absconditus ista
Primitus addidicit, linguamque et lumina et aures
Brachiaque et molles occulte exercuit artus?
Quae pullis anatum pedibus, natura, secare
Flumina suggessit, piscesque inquirere rostro:
Quaeque ferae suis edocuit procurrere partum,
Vulnere cum caderet genitrix: eadem illa papillas
Instituit puerum teneris prensare labellis
Atque cibis mixtum sibi ab illis sugere potum,
Seu mage, quod proprium est, naturae providus autor.

Dubitatur, an Hippocrates autor sit libri de naturâ pueri.

Falli qui nunquam potuit, neque fallere, sinon
Macrobius falsis mortalem laudibus effert.
Auctorem liber ille suum non novit, et eius
Forsitan abscondent aeterna oblivia nomen.

Quaenam embryonis in utero sint excrementa.

Urachus.

Amnion, ut perhibent, gremio subtile capaci
Excipit. in partum servatur utrumque propinquum:

Recentiorum de Uracho observatio.

Chorda eiusque nodi, et ex iis praesagium.

Corda superstitio ludens muliebria, prolis
Venturae numerum visis praesagiit illis.
Sed, quia nodorum numero contendere saepe
Cum partu primo solet ultimus, ista profecto
Exsuperant longe Siculas praesagia gerras.

Annaturae propositum sit semper generare masculos: et, an femella errore quodam naturae generetur: an item mas solus sit homo perfectus, imperfectus autem femina.

Ipse Deus duplicis partes et munia sexus
Primitus instituit, genialiaque inter utrumque
Foedera sancivit. nec enim vel solus Adamus
Evave sufficiens ad prolem sola fuisset.
Ergo, ut multoties retulit mea Musa, parentum
Semen uterque jacit, sed femina condi in arvo
Jacta suo, mitique fovet vegetatque calore,
Affunditque sui rivos non parca cruoris,
Cui sua nutrimenta refert accepta puellus,
Cui sua sanguineae debent exordia partes.
Sanguine quemque diu proprio nutriverat intus,
Lacte foris pascit proprio de sanguine nato.
Plura igitur genitrix in foetum munera confert,
Quam genitor, curae cui saepe est una voluptas,
Praetereaque nihil. fontem quis et organon ergo,
Ex quo sicut equo Trojano (seria sires
Sustinet orari figmento) corpora in auras
Nostra leves prodire solent, lucemque tueri
Quo sine nemo potest, generari errore putaret,
Frustrarique suo naturam fine, puellam
Foetifero quoties uteri producit in agro?
Imperfectus homo quoque si sit femina, si mas
Perfectus, risu conclusio digna sequetur.
Nanque, prius natura marem quam fingat, oportet,
Femina uti fuerit, qui mas est porro futurus.
Perfectis etenim sunt imperfecta priora.
Qui sumus ergo mares, fuimus quandoque puellae.
Admissi lectum, risum teneatis amici.
Perfectos homines igitur qui somniat unos
Esse mares, errat. sua inest perfectio et ipsis

Femellis (si perfectum est, cui nil valet addi)
Eva homo nec minus est, Evae quam sponsus Adamus.

Ad masculi generationem quid requiratur.

Distento adhuc cibis potuque ventriculo a coitu prorsus abstinendum, nec ullum veneri, masculique generationi esse opportunius tempus eo, quod concoctionem et somnum sequitur.

Cum potu et dapibus turges, licet optima quaeque
Aeris et terrae, piscinarumque vorâris,
Optima vina tibi licet ora gulamque rigârint,
Nocturnam placidus cole pacem, meve lacesse
Consortem, ante sopor fumos ac nubila vini
Quam cerebro expulerit stomachusque residat inanis
Concoctis epulis et in intestina coactis.
Efficit audacem nocturna in praelia Liber,
Ingentesque animos et fortia pectora reddit:
Sed responsuris pugnaci cominus hosti
Furtim animis robur medio incertamine demit
Infelix operum Veneris, nec amantibus aequus.
Nam natura nequit distractis viribus una
Cocturae [(editor); sic: Concturae] in stomacho, Venerisque vacare duellis,
Neutrum recte obiens dum sese utroque fatigat.
Utque tibi paucis proponam plurima verbis,
Frigidus in Venerem est, nimio qui fervet Iaccho.
Credibile est etiam, conceptam tempore prolem,
Pocula quo ventrem subiere, animumque vigore
Privavere suo, vitii retinere paterni
Perpetuam labem, semperque inhiare Lyaeo,
Semper habere trucem male sano in pectore mentem.
Ergo ausus compesce feros et classica differ,
Post somnum haec mediâ melius se nocte dedere,
Aut cum mane novo stellas aurora fugavit.
Tunc etenim natura suum conducere in unum
Robur quit melius, neque detrimenta timenda
Sunt ulla a stomacho, qui tunc agit otia liber.

Defatigatis etiam coitum esse cavendum, quoad se recolligant.

Historia.

Frequentem ac nimium coitum fecunditati masculique generationi obstare.

Historia.

Pabula dat precibus parta atque Machaonis arte,
Nec mendicati nutrit per frustula crusti.
Qui dator est prolis, sua dat quoque pabula proli.

Caste et continenter esse vivendum tam extra conjugium, quam in conjugio, nec nimiâ venere fecunditatem consumendam.

Neve tua evadat, quod Caesaris illius uxor,
Vertice quem tremulo in caelum descendere jussit
Esca venenati grata inter fercula fungi.
Aut ne suspicio saltem te tentet inanis,
Quae fecisti aliis, eadem contingere posse
Et tibi: posse, inquam, socialia foedera rumpi
Externâ venere, et spurius tibi nascier haeres,
Teque hinc Zelotypum Tanaquil tua sentiat acrem.
Adde, quod est veneri prope gratia nulla frequenti.
Namque voluptates commendat rarior usus.

Cogitationem de sexu ad sexus generationem nullius esse momenti

An feminae mutari possint in mares, et vicissim mares in feminas.

Exempla aliquot ex poetarum fabulis petita, et primum Tiresiae. Ovidius 3. metam.

Alterum Cenaei. Ovid. 12. Metam.

Principio juvenis Cenaeus, mox feminae Cenis,
Munere Neptuni versa est in Cenaea rursus,
Atque truces priscae Centauros reddita formae
Stravit. at hi nullis corpus penetrabile telis,
Per vim quod raptâ pro virginitate recepit,
Congerie arboreâ stravere, necique dedere.

Tertium Iphidis. Ovid. 9. metam.

Vota puer solvit, quae femina voverat Iphis. Quartum Scythonis. Ovid. 4 metam.

Quintum est hyaenae, animalis bruti ac feri. Ovid. 15. metam.

Testimonia historicorum aliorumque auctorum veracium.

Per naturam fieri non posse, ut feminae mutentur in mares.

In medio feminum glomeramina ventre sub imo.
Spermaticos etiam sexus utriusque canales
Aspice, qui maribus longi, curtique puellis.
Discordant etiam semen jaculantia vasa.
Quid peni, quaeso, respondet? Clitoris, inquis.
Pervia sed non est, nec in hanc jaculantia vasa
Deducunt semen, neque salsas hydria lymphas.
Est prope rancidius, matricis dicere collum.
Ergo refellendis nolo se Musa fatiget
Amplius his tricis piget hoc quoque credere, quendam
Quod scripsisse juvat fretum rationis inani
Praetextu; imperfecto operi et colophone carenti
(Quale putat corpus muliebre) accedere tandem
Naturae, colophona novo feliciter ausu.
Praecipue tum, cum sub tempora puberis aevi
Jam calor exoritur novus et nova copia surgit
Spirituum, quorum virtute latentia in imo
Membra expulsa forâs faciant ex virgine ephebum.
O delirum hominis, qui somniat ista, cerebrum!
Si quid enim tenerae negat aetas prima puellae,
Imperfecta quidem respectu aetatis adultae,
Ad quam sub proprio sexu contendit, habetur:
Non autem ratione virûm, quasi masculus unus
Sit perfectus homo. tenet imperfectio et ipsos
Primâ aetate mares, veniens quam corrigit aetas,
Nec cadit in sexum perfectio tota virilem.
Organa praeterea in tantum genitalia distant,
Sexus uti neuter queat in contraria verti.
Adde, Deus quod non frustra discrimen utrumque
Esse inter sexum voluit, munusque marito

Gignendi imposuit; conceptum et munia partus
Et lac uxori; vetuitque has omne per aevum
Alternare vices. nam lex haec firma manebit:
In sudore tui vultus vescêre, marite,
Pane tuo: paries mulier non absque dolore.
Ergo suas sexus partes retinebit uterque
Decretas soboli, et sua cuique figura manebit,
Et positura suis cuius libet usibus apta,
Cum sexuque suas mutabit dispare neuter.

Quâ ratione fuerint decepti, qui feminas aliquando in mares conversas esse, literis prodiderunt.

Multo minus per naturam fieri posse, ut ex masculo fiat puella, et quomodo decepti fuerint, qui hoc prodiderunt.

Ortus Burdigalae tamen evenisse cuidam
Vates id puero Campanis narrat in oris,
Urbe, cui quondam mutatum nomen ab omen.
Sit sua salva fides auctori: sint sua Musae
Pondera: libertas mea sit mihi salva vicissim
Credere, quae fas est. hîc credulus esse renuto.
Forte fuit semper primâque ab origine sexus
Feminei monstrum, cui forma incerta pudendi:
Clitoris enormis. dubium res ista parentum
Judicium fecit, sexum dum proderet aetas.

Infans incerti omnino sexus.

Exempla Phaethusae et uxoris Gorgippi, 6. Epidem. 8. relata ab Hippocrate aph. 45. et 46.

Et sensim in sexum totas vertisse virilem,
Aut scripta Hippocratis nunquam aspexisse videntur,
Aut tanti mentem non perspexisse magistri.

Causa similitudinis et dissimilitudinis inter parentes et natos remota.

Similitudinis et dissimilitudinis inter parentes et natos propinquae causae.

Ergo, aiunt, natura sagax non indiget ullo
Exemplo, cujus sobolem conformet ad instar,
Nec conceptam animo depingit in ore figuram
Conceptae sobolis, meditatosve ante colores
Conspicuae inducit per corporis extima pelli.

Ad foetum effigiandum maternae imaginationis vim esse maximam.

Ea vis exemplo brutorum animalium, hoc est, ovium et caprarum Labani, quas Iacobo pascendas commiserat, declaratur ex cap. 30. Genes.

Jam pecudes initae, jam semina ventre foventes,
Insolitam obtutu rem demirantur, et inde
Aspergunt maculas proli per terga frequentes.
Callidus hoc astu largam lucrifecit Iacob
De grege lanigero sobolem, et gliscentibus agnis
Prolifero socerum locuples superavit ovili.

Exemplo item pavonum incubantium, quibus, ut albos pullos excludant, alba vela obici, ut versicolores ovorum testae vario colore pingi solent, quod artificium merito admiramur.

Declaratur etiam exemplis hominum.

Mater in concubitu Mauri faciem intuens atrum, Maurique similem infantem peperit.

Alia ex aspectu imaginis Divi Iohannis Baptistae induti pelle cameli, hirsutum edidit infantem.

Illustris quaedam femina cum tempore gestationis ursorum in aulâ passim depictorum imagines crebro spectaret, hirsutam quoque peperit filiam, ursinisque unguibus praeditam.

Cacodaemonis larvâ indutus cum uxore congreditur, inde infans natus cacodaemonis larvae similis. Ex commentariis Ludovici Vivis in Augustini lib. 12 de civitate Dei cap. 25.

Per fora, perque lares, per apertaque compita larvis
Velati faciem citroque ultroque vagantes.
Hos inter quidam, cui nupta juvencula, oberrat
Personam immanis gestans cacodaemonis. Uncus
Nasus, hians rictus, geminumque in vertice cornu,
Atque foris nigricans, totusque hirsutus amictus.
Dumque vagabundo varias pede fertur in oras,
Nescio, quâ visâ specie, prurigine caecâ
Carpitur, et tacitis Amathuntidos ignibus ardet.
Ergo suas per nota volat compendia ad aedes,
Atque reluctantis nequiquam [(transcriber); sic: necquicquam] conjugis intrat
Fervidus amplexus, licitoque potitur amore,
Culpae expers, positâ si iniisset praelia larvâ:
Increpat illa suum tali sermone maritum:
Quae te intemperies agit at? larvatus amori
Siccine das operam? quid agis? cui protinus ille:
Nonne vides, quid agam? parvum cacodaemona gignam.
Uxor in horribili deformis imagine larvae
Defigens oculos, intra sua viscera nigrum
Concipit infantem, cui Daemonis indita forma,
Qualem in larvato conspexerat ante marito.
Editus extemplo terram pulsare recurvis
Unguiculis coepit, totoque errare cubili,
Deformi ut fieret par hâc quoque parte parenti.

Gravida quaedam trigeminos gestans circa diem trium Regum pariendos, per jocum compellata, quod tres gestaret Reges, unum ex tribus infantib. Aethiopi similem peperit.

Formando impressa est puero: delata per aures
Nunc sequitur solas species jucunda, magisque
Digna aliquo risu, quam deploranda: remansit
Namque figura hominis: color est mutatus in atrum,
Qui tamen in nostris non est adamabilis oris.
Femina multiplicem gestans in corpore prolem,
Festa trium circa quam debuit êdere Regum,
Post multi ac varii sermonis mutua, amoeno
Compellata joco, quod tres gestaret in alvo
Reges, arrisit, festâ et jam luce propinquâ
Tres enixa fuit pueros in luminis oras.
Ex quibus Aethiopi (qui tertius ordine rex est,
St non eripienda fides pictoribus) unus
Prorsus erat similis, dictu mirabile: nigrum
Decolor os, tumidus nasum valvasque palati,
Et nondum solido crines in vertice crispus.
In reliquis solitus mansit color usque duobus.
Talibus admonitus documentis disce jocari
Caute cum gravidis. omnis quoque terror abesto.
Nam quantum noceat, quod jam memorabo, docebit.

Duae feminae, dum inter confabulandum a superveniente quodam ex improviso frontibus colliduntur, altera earum, quae duas puellas utero ferebat, eas connatis frontibus in lucem edidit. Munsterus lib. 4. [(printer); sic: lib.] Cosmographiae.

Immemores reditus, operis, prolisque relictae:
Forte superveniens vir quidam frontibus ambas
Collisit, quasi certus eas terrere jocando.
At male res cessit: quoniam gravidata puellas
Gestabat geminas utero, quas impete partus
Edidit adversis connatas frontibus uno.
Cetera discretas utriusque in corpore membra.
Sic junctae denos exin videre per annos
Lucem oculis limis (rectis nequiere videre)
Unaque tunc moriens mortis fit causa sorori,
Infecitque suo viventis viscera tabo.

Herbornensis quaedam femina ex inopinato ab homine mendico muto et amente perterrefacta, mutum et amentem peperit filium.

Semper inops mansit, rationis semper egenus,
Tum quoque, cum primâ tegeret lanugine malas.
Et, nisi fallor, adhuc superest et vescitur auris:
Saepe mihi visa est genitrix et filius amens.

Varias insuper notas atque naevos infantibus imaginatione matrum gravidarum imprimi.

Assiduo, taciteque intra sua pectora volvat,
Dum Veneri indulget, dum prolem ignara figurat,
Nec similes solo latitare in semine vultus.

Scanderbegi Epirotarum Principis fortissimi humero dextro acinacis imaginem in utero materno impressam fuisse in argumentum atque omen invictae fortitudinis, peculiari Dei consilio.

Fortuitam interdum opinione nostrâ esse inter aliquos faciei, vocis, aliorumque eiusmodi similitudinem.

Similitudo inter Cn. Pompejum et C. Vibium. inter Publicum item et Pompejum. Solin. c. 5 Plin. 7. c. 12.

Inter eos, nunc Pompejum, qui Vibius esset,
Appellans: nunc Pompejo dans nomina Vibî.
Pompeji sub idem facies fuit aemula tempus
Publicio, nullumque fere discrimen in ore.
Tresque adeo similes vixerunt tempore eodem.

Inter L. Plancum oratorem et Rubrium histrionem. Sol. c. 5. Plin. 7. c. 12.

Inter M. Messalam Censorium et Menogenem. Sol. c. 5. Plin. l. 7. c. 12. Val. Max. l. 9. c. 15.

Inter Mirmillonem armentarium et Cassium Severum oratorem. Solin cap. 5. Plin. lib. 7. cap. 12.

Inter Suram Proconsulem Siciliae et piscatorem Siculum. Ubi observa lepidum Proconsulis in piscatorem jocum, et contra piscatoris in Proconsulem petulantiam. Sol. c. 5. Plin. lib. 7. cap. 12.

Ipse suos; certe ista meae simulacra figurae
Miror in hoc, inquit, Trinacria cum pede nunquam
Tacta mei patris fuerit. Piscator ad illa;
At contra genitor meus, inquit, in urbe Quirini
Saepe fuit, dictisque nimis rettorsit acerbis
Probrae suae, verum absque probro, intentata parenti,
Ipsius in Surae matrem, mordacius [(editor); sic: mordiacius] aequo
Ultus eum, cujus virgis fuit atque securi
Caedere temptorem, quos ille gerebat, honorum.

Occiso ab Helvetiis Carolo Burgundiae Duce Bruxellas quidam venit tam similis illi, ut a populo pro Carolo haberetur, licet ille se eum esse serio infitiaretur. Munsterus lib. 2. Cosmograph.

Incertum esse, utrum maternae imaginationi accepta sit ferenda tam longe dissitorum similitudo, an peculiari seminis dispositioni, et utrumque esse admiratione dignum.

Seminibus tam diversis latuisse figuras
Tam similes. non ulterius, quantum libet omnes
Ingenii intendas nervos, procedere quibis.

Nullos umquam tam similes fuisse, quin inter eos aliqua fuerit dissimilitudo.

Cur Deus esse velit tam multiplices ac diversas hominum facies.

Millecuplex placeat, comprênsorumque sub illo.
Nolo mihi dicas: ut nota potentia fiat
Mira Dei, pariterque Dei sapientia mira.
Inficior neutram. tot nanque effingere formas
Archetypis demptis Cous non possit Apelles:
Non Zeuxis: non Parrhasius: non ullus in orbe
Artificum. sed rem responso absolvere tali
Est generale nimis. specialius ergo requiro.

Exempla fabulosa errorum ex similitudine faciei ortorum.

Exempla historica.

Semiramis defuncto marito, Nino filio immaturo non ausa tradere imperium, pro filio, cui statura mediocri, vocis gracilitate, formâ, lineamentisque similima erat, sese gessit puerque credita est. Justinus lib. 1.

Oropastes a fratre Comari Mago, occiso Smerde Cambysis filio, rex Persarum constituitur, quod oris et corporis lineamentis ei persimilis esset, nemine dolum subesse arbitrante. Justin. lib. 5.

Quos inter quoque Smerdis erat, cui protinus ille
Successit, regem hinnitus quem fecit equinus.

Duo pueri simili formâ eximii a Toranio mangone, Antonio pro geminis fratribus venditi, alter ex Galliâ, alter ex Asiâ oriundus. Diversitate linguae fraus detecta, et quomodo eam mango excusaverit. Plin. 7. c. 12. Sol. c. 5.

Artenio, sive, ut Plinio vocatur, Artemon, sive, ut Solino, Arteon, sic aemulâ facie mentitus fuit Antiochum Syriae regem, ut objecto eo regia uxor Laodice tamdiu defunctum maritum dissimulaverit, donec ex eius arbitratu regni successor ordinaretur. Solin. cap. 5. Plin. 7. cap. 12. Val. Max. lib. 9. cap. 15.

Hunc populo obiceret vero pro Rege colendum,
Reginae arbitrio dum regna capesseret alter.

Balduinus ex Comite Hollandiae Imperator Constantinopolitanus factus cum in praelio cecidisset, impostor quidam in Hollandia pro Balduino, cui formâ similimus fuit, sese gessit. Corasius in arrestum Tholosanum ex Pauli Aemilii lib. 7. de rebus gestis Francorum.

Martini Guerrae in militia octo annos versantis uxori Arnaldus Tillius, quod et Guerram specie referret, et conjugii arcana multa recenseret, ut pro marito reciperetur, persuasit. Tertio post anno reversus Guerra errorem

---

page 268, image: s284

detexit, impostorque suspensus, cadaverque eius erematum est. Arrestum Tholosanum, summariaque facti enarratio per Joan. Corasium.

Rebecca Iacobum filium a nativitate glabrum pellis hoedinae objectu Esauo fratri naturâ hirsuto similem reddidit, eoque artificio benedictionem patris Esauo destinatam in Iacobum transtulit: Gen. cap. 27.

Ut ferat in pastum simulans se ferre ferinam,
Quam non fausto ierat venatum sidere frater
Insignis pharetrâ, jaculisque insignis et arcu.
Hoc pacto incauti fallens hebetata tot annis
Atque omni prope jam visu defuncta parentis
Lumina cum digitis astu genitricis Iacob,
Praeripuit fratri non segnia vota parentis
Successus praestare bonos, opulentaque dona;
Aethere deciduum rorem puta, et uber opimi
Ruris, et affatim musti segetumque feracis,
Subjectosque sibi populos, fratrumque suorum
Obsequium, inque suae matris moderamina natos.
Vah quantum hirsutae nocuere imitamina pellis
Maiori natu? quantum juvere minorem?
An pia fraus aliqua est, nec ei sua praemia desunt?
Una tibi domini sit pro ratione voluntas.

Plures foetus uno secundum naturam non nasci.

Sit prae aliis indultum homini, proferreque vitam
Possit eo magis in longum, quam bruta serarum
Saecula: progenies humana perennat in orbe,
Et late sese numerosâ prole propagat.
Ergo duos praegnans si semine femina eodem
Concipiat foetus, et eodem tempore formet,
Aut plures geminis operâ producat eâdem,
Rara velut res est, ita dissentanea legi
Naturae, tantoque magis, quanto magis uno
Fit maior sobolis numerus, quae gignitur una.

Utrum naturae magis consentaneum sit, geminos simul nasci foetus, an unum.

Alter ut officium faciat: si sorte mamillae
Una affligatur morbo, germana labores
Illius ut subeat, lac gignat alatque puellum.
Praeterea dubitare facit, neque fidere dictis,
Ansa quod absurdae ratio foret ista sequelae.
Deficeret natura etenim generare laborans,
Maternâ quoties infantem educeret alvo
Non consortem uteri, socium non lactis habentem.

Quâ ratione gemini pluresve uno partu nascantur foetus.

Eorum, qui uterum in septem cellas dividunt, de multiplici foetu opinio.

Ergo marem fieri de semine dextra petente:
Femineum, quod lava petit, sibi sumere sexum
Temporis articulo, et conceptu prorsus eodem.
Infantem spatium sibi quemque requirere certum
Quis neget? absurdum sed tot confingere cellas,
Quot pueros simul una potest comprêndere matrix.
Nam sinus est illi, cavitasque haud amplius una,
In quâ distinctos primordia sumere foetus,
Si modo sint parvi, spatiosaque ventris abyssus,
Nil vetat; ut multis numeroque carentibus ovis
Ilia fluminei pecoris praegnantia turgent
Inter sepellis distincta exilis amictu.
Esse uteri septem sed conceptacula demus
Distinctosve sinus, seu cellas dicere mavis,
Ut voluere illi, quos hisce lacessimus armis:
Tunc nunquam e, largo quantumvis, semine foetus
Plus septem exirent gestamine ventris eodem:
Hosque inter semper foret Hermaphroditus, in ipso
Cellarum medio cui constituere cubile.
Atqui septenos vitali luce potiri
Partu uno foetus, quibus Hermaphroditus inesset,
Non equidem vidi, non legi, aut auribus hausi.
At numerum hunc ultra ventum persaepe fuisse
Prole novâ pulchrum mundi subeunte theatrum,
Si dubitas, permulta queunt exempla docere,
Vix credenda tamen, nugisque simillima vatum,
Nî tot adhuc monumenta forent testantia verum.

Fecunditas Aegyptiarum mulierum.

Foetibus haud raro: quinis plerunque gravescant,
Foetifero quia labra rigant sitientia Nilo,
Vult [(reading uncertain: page blotted)] ut Aristoteles causae non futilis autor.

Fecunditas Scoticarum mulierum.

Fecunditas Germanicarum mulierum.

Sub Agelmundo primo Longobardorum rege mulier quaedam septem puerulos enixa est uno partu, ex quibus in piscinam abjectis unus ab Agelmundo servatus, Lamissus nominatus, et post eum rex factus est. Nauclerus volum. 2. gener. 19.

Cum se desperaret inops, projecit in undas,
Esse putans satius properâ succumbere morte,
Per longae tormenta famis quam accersere lentam.
Vidit Agelmundus, porrectâque attigit hastâ
Semineces. rapit hanc unus, seque eripit undis.
Hunc jubet educi rex, indolis argumentum
Esse bonae reputans, durae quod adhaeserat hastae
Molliculis digitis, et ab undâ, dicere lamane
Quam tunc consuêrant, Lamisso nomina fecit.
Usibus edoctum nec conjectura fefellit
Regem. nanque puer crescens fit idoneus hastae
Vulnificae, atque animo praestans et corpore miles
Bello habilem fausto traducit Marte juventam,
Dum viduum caperet regis post funera regnum.

Comitissa quaedam Querfurtensis novem simul infantes peperit. Bortruffus lib. 4. Anhaltinorum Principum. cap. 4.

Irmentrudis Isemberti Comitis ab Altorf uxor uno partu duodecim infantes edidit, ex quibus undecim morti a matre destinatos pater ex inopinato superveniens servavit. Bruschius de monasterio Vinearum.

Tolle, inquam, ut videam, num sit venatibus aptus
Inter eos. luctatur anus sua pignora patrem
Celare, et dominae crudele facessere jussum.
Victa minis tandem rem pandit herilibus omnem.
Ut numerum videt insolitum Comes, atque propinquum
Audiit interitum natorum, atque aspera fata,
Obstupuit, steteruntque comae, et vox faucibus haesit.
Correptisque moris populari debita proli
Ubera nutricum conducit turgida lacte,
Cumque minis anui servare silentia mandat.
Interea genitrix secum sua pignora deflet
Injustis animas reputans efflâsse sub undis.

Origo Guelphorum.

Margreta Florentii Comitis Hollandiae filia, Hermanni Henebergiae Comitis uxor, trecentorum sexaginta quinque liberorum uno partu mater facta, in puerperio cum universis extincta, et Lausduni in Hollandia sepulta est.

Hermanno, ut Comitem, Dominumque Henebergia quondam
Quem venerata suum est, par stemmate contigit uxor,
Cui genitor Batavûm Comes, et Margreta vocamen.
Huic animi causâ spatianti pauper inopsque
Uênit in occursum mulier, supplexque rogavit
Subsidium, monstrans geminos, sua pignora, natos
Ulnarum genitricis adhuc et lactis egentes.
Hanc simul ac tali cum pondere conspicit illa
Pro pietate graves in pectore concipit iras,
Protinus his solvens ora indignantia dictis:
Quid tibi vis, meretrix? mihi sic tua crimina prodis,
Nec pudet ante meum spurios ostendere vultum?
Non uni tantum te prostituisse pudoris
Claustra viro, indicio est, duplex, ô adultera frontis
Perfrictae, soboles, unus patre nascitur uno.
Carpe fugam propere atque oculis te subtrahe nostris,
Et, cum prole nothâ mihi sis odiosa, caveto.
Talia ut optato pro munere probra recepit
Mendica, innocuos oculos suffusa pudore
Discedit, tacitoque intus sic corde precatur:
Da, pater omnipotens, oculo qui vindice cernis
Omnia, qui puram me nosti criminis esse,
Quo mihi opem potius, quam dicta proterva, merenti
Haec Domina insultat saevâ temeraria linguâ,
Cynthius ut tot quot lucibus emicat anno
Ingrediens orbem per Eoae limina portae,
Tot de concubitu proprii Comitissa mariti
Concipiat foetus, et in oras luminis edat,
Cautior ut plures uno quandoque parente
Addiscat nasci foetus, nec jurgia posthac

Ore nefanda vomat, lactantem si ubera matrem
Forte aliquam videat natis praebere duobus.
Audiit orantem Deus. edita pignora lucem
Aspiciunt, ex parte mares, ex parte puellae.
Quae, simulatque sacrae maduere aspergine lymphae,
Emisere animas. corpuscula parva sepulchro
Defunctâ cum matre simul conduntur eodem,
Lausduni Batavûm tibi quod monstrabit in aede
Aedituus sacrâ monumentis pluribus auctum.
Portentum tamen exemplis agnosce sub istis,
Quae procul usque adeo naturae a more recedunt.

Quid sit superfetatio, et an mulieres leporum, cuniculorum et porcorum more aliquando superfetent.

Lascivos uterum lepores gestare, simulque
Misceri maribus, parvisque dare ubera natis
Auctores memorant, et tu, si copia detur,
Hisque juvet rebus curas impendere, nosces.
Qui solet effossis habitare, cuniculus, antris
Ut lepori exceptis latebris conformis ab omni
Parte prope accedit: sic partu haud discrepat illi,
Atque his, quae partum praecedunt, quaeque sequuntur.
Turba superfetare sues quoque rustica novit.
Attamen id rarum est. homini contingere id umquam
Infitiari audent quidam, verumtamen illos
Plurima convincunt spatiosum exempla per orbem.
E multis contenti erimus proponere pauca.

Exemplum superfetationis fabulosum.

Nativitas Herculis et eius labores.

Perculsae Arcadiae volucres Stymphalia monstra:
Gente de Amazonia victae sua cingula rapta
Hippolytae: Augiae purgata bovilia: Taurus
Ejectus: Diomedis equi cum rege perempti:
Heros exstinctus triplex: rapta aurea mala
Hesperidum vigili frustra servante dracone,
Et furvo in lucem protractus Cerberus antro.

Exempla superfetationis non fabulosa. Plin. lib. 7. c. 11.

Procuratorem. Geminos fert tertia ventre
Atque superfetat. gemini, cum tempus adesset
Legitimi partus, salvi exivere sub auras.
Tertius at quinto sine vitâ et lumine mense.

Exemplum superfetationis recens et memorabile.

Stagno alii putridae ventrem distendier unde
Coniciunt: alii clausos ceu carcere flatus
Conglomerari in eo, tantamque attollere molem.
Nequiquam. tendebat enim puer ilia vivus,
Septenis decies primi qui tempora partus
Lucibus insequitur, lucemque hanc lumine cernit.

Vanas esse rationes, quibus id fieri negatur, quod aliquoties factum esse experientiae testimonio constat.

Refutatio argumenti, quo probare conantur, superfetationem in hominis generatione locum non habere.

Exoriente novo, solâ qui seminis undâ
Restingui valeat, quandoque dehiscere credo
Et pridem inceptae prolem superaddere proli.

De hermaphroditorum sive androgynorum origine.

Origo fabulosa. Hermaphroditus Mercurii et Veneris filius fuit, quod et nomen indicat. Ex hoc cum Salmaci nymphâ in unum corpus coagmentato factus est homo utriusque sexus, qui Hermaphroditi nomen retinuit. Ovid. 4. metam.

Gaudia perpetuos secum optavisse cohaesus,
Atque deos faciles rata vota habuisse precantis
Tuncque hominis duplicem coiisse in corpore sexum
Unius, qui nec juvenis nec nympha vocari
Posset, et esset utrumque tamen, mansisseque ephebi
Unitis nomen, nomen periisse puellae.

Alia fabula.

Verae originis hermaphroditorum indagatio.

Nostra etiam constat, licet occultentur et inter
Naturae errores, et monstra habeantur, ut olim
Factum etiam, quando deportavere Quirites
In mare eos, certae veluti praesagia cladis.
Nunc usura illis lucis conceditur, et cum
Raro in utroque pares sint illis inguine vires,
Sive, ut Aristoteles est ausus dicere, nunquam,
Si mage femineo pollent, si barba negatur
Mento, si tenuis vox est, muliebribus uti
Vestibus urgentur: contra praestare virorum
Si partes melius possunt, si silva pilorum
Asperat os, si vox gravis est, gestare viriles.
Quod si arma ad venerem sunt nacti utranque parata,
Neuter eis sexus merito debetur amictus,
Ne quid dissimulet, fraudis ne fiat operculum
Insidiisque pudor pateat nil tale putantum.
Cogantur potius neutri se jungere turbae,
Et sterilem in lecto traducere segrege vitam.
Parcat Aristoteles, tales si dico repertos,
Montue, tu mihi testis eris, cui notus utroque
Non sterilis sexu fuit hermaphroditus, is uxor
Cum foret alterius, sobolem et genuisset ab illo
Non semel atque iterum, versâ vice fecit id ipsum
Ancillae, a proprio quod erat perpessa marito,
Et prolem, ut genitor, vivam suscepit ab illâ.
Semine eos nasci, quod contribuere parentes
Nequaquam inficior, distincta ut corpora sexu
Nasci in utroque solent ipso discrimine laeta.
Ast uno geminus coeat quî corpore sexus,
Inguine utrumque suo facile ut cognoscere possis,

Dictu difficile est. monstra ut contingit oriri
Occultâ ratione homini dum semina in alvo
Matris degenerant artus oblita serentum.
Monstra hominum sic androgyni me judice fiunt
Nulli perspectâratione. Avicenna tetendit
Altius ingenium sic haec arcana recludens:
Postquam desierint menses manare, uteroque
Abstersa illuvies omnis, cum conjuge si vir
Quinque dies ineat veneris certamina primos,
Concipiatque uxor, pueros generarier unos.
Si conetur idem sexto, et, qui proximus illi,
Octavus donec veniat, prodire puellas.
Inde ad bis sextam repetat si praelia lucem,
Produci rursus pueros. post illa duellum
Si renovet, dubii portenta emergere sexus.
Sed quarum impulsu rationum motus ineptum
Cuderit hoc autor commentum et liquerit orbi,
Non video. ipse silens etenim nihil addit earum;
Affirmare satis quasi sit. quod omiserat autem,
Lemnius aggreditur vano conamine nanque
Rem dubiam stabilit dubiis rationibus aeque
Principii absurdus certe hâc in parte petitor.
Ante probet vere fieri, quod dixerat ille,
Postea uti fiat sollerti indagine quaerat,
Commentisque suis commenta aliena coloret
In medium proferre cavens sine pondere causas.
Quod si a bis sextâ post menstrua flumina [(transcriber); sic: flumiua] luce,
Conceptus quotquot fiunt, utriusque parentum
Armis instrueret natura, heu quanta per orbem
Agmina monstrorum non simplicis inguinis essent!

Imo etiam plures haurirent hermaphroditi
Vitales auras, quam certi corpora sexus.
Nec tamen hac causâ contentus Lemnius ortum
Androgynorum alium studio confinxit inani,
Quem memor are pudet, ne castas inquinet aures.
Unde autem, nullo potuit quod discere signo,
Addidicit primum? rationum momina promat,
Dicta quibus firmet. sine iis mera somnia sunto.
Pythagora similes nos esse negamus alumnis.
Misceri sexus dum vult, cum lancibus aequis
Semina conveniunt gignentum et viribus aequis
Ipso uteri in medio, specie arridentia veri
Profer at usque licet, tamen haec quoque opinio certi
Nil habet in sese fundamina quando vacillant,
Firma superstructi nequit esse erectio muri.
Sunt explosa supra de septem figmina cellis
Atque Deo soli sexus asserta potestas.

De molis vivis.

Sed male fida comes. nam corpus saepe tenellum
Vellicat, et diro morsu necat inter eundum,
Eripiens lucem, quam vix aspexerat infans,
Exedit interdum matricis in utre morantem,
Aut abigit, perimitque suo truculenta veneno,
Hospitii solvens pretium communis iniquum.
Illa eadem gravidis gravis esse frequenter Iberis
Dicitur, et Flandris, et, queiîs habitare per agros
Finitimos Pisarum urbi sua fata dedere.
Appellare feram vulgus solet. Aurelianus
Marcellusque pecus vocitant. per scomma vocatur
Illorum frater, queîs patria cara Salernum.
Sunt, qui Lombardos tali cognomine rodant,
Nascendi simili quia lege tenentur utrique
Sic populus populo insultat pietate fugatâ,
Alter et alterius poenas in ludicra vertit,
Averso haud pensans, celet quid mantica tergo.
Seu vero hoc monstrum cum foetu degat iisdem
In loculis, seu solum uteri dominetur in antro,
Aetatis nostrae medicis mola viva vocatur.
Sunt variae illius species: Iovis armiger ales,
Accipiterque rapax, quem Daedaliona fuisse
Fabula prisca refert: et avis praenuntia luctus
Nunc, olim Ascalaphus, quem turpis dicitur Orphne
Inter Avernales haud ignotissima nymphas
Ex Acheronte suo furvis peperisse sub antris.
Nec non et lucem fugiens Mineia proles
Dentato vastans carnaria pinguia rostro:
Limosasque habitans Latonia rana paludes:
Et lepus, et coluber, bufo, mus, talpa, lacerta,

Atque suam mutans cum papilione figuram
Hortorum pestis, spinisque armatus echinus,
Et durae cancer velatus cortice testae,
Pluraque quae numero non est comprêndere certo.

Ex molae vivae foetui adjunctae conditione de nobilitate vel ignobilitate foetus conjecturam facere, superstitiosum.

Alia superstitio aeque ridicula.

Istae sed valeant nugae cum fratribus istis,
Quos alis sicut vexare dolemus in oris
Praegnantes: vice sic versâ gaudemus abesse
A thalamis nostris, et abesse perenne precamur.

Causae molarum vivarum.

De molâ vitae experte.

At simul excessit justi impraegnatio partus
Tempora, subdubitant, oculisque haerentia noscunt
Pignora certa molae, mortem minitantis onusto,
Heu, nimium ventri, nisi proscribatur ab urbe
Natali citius, nimiâ quam sarcina mole
Angustis uterineque at discedere portis.
Menstrua materiam praebent purgamina, si non
Tempore pulsa suo fuerint, semenque virile
Et sterile et paucum quamquam fieri absque virili
Concubitu quoque posse putant: ut concipit ova
Semine de proprio, pullis sed inepta creandis,
Ascensum gallina sui non passa mariti.
Carnea massa molae est, et pervia tota pusillis
Venarum ramis, per quas alimenta capessit,
Extrorsus tot habens oculos, sed lucis inanes,
Argum ut centoculum numero prope vincere possit.
Cunctarum species tamen haud est una molarum,
Quarum mille cupis varios si noscere vultus,
Volve libros, aetas nostrae quos prisca reliquit,
Et vacuas canis praebe obstetricibus aures.

Partus legitimi diversa tempora a quinto mense ad decimum quintum.

Pondere in aerias emisso luminis oras.
Sunt tamen et, decies cum pleno splenduit orbe,
Semina jam pridem mortalem induta figuram,
Quae, ceu gratus ager, vitae cum foenore reddant.
Quin et in undecimum mensem gestasse feruntur
Nonnullae et decimum quintum, nisi lubricus errat
Calculus, ingressum cujus deprêndere durum est.
Septimus haud paucis onere ilia tenta levavit,
Pluribus octavus. Sextus, sextoque minores
Partu immaturo genitalia claustra relaxant.
Quamquam etiam sextus Lucinae creditur aptus,
Quintus item, modo si, quod defit, sarciat artis
Auxilio, lactisque boni nutrimine mater,
Aut, quaecumque fuat, cujus bibat ubera natus.

Cur mensibus imparibus, septimo, nono et undecimo nati vitales sint: paribus intermediis non item.

Chaldaeorum hâc dere opinio.

Sentiet iratas Parcas, fataleque filum
Ipso in vestibulo minitantes rumpere vitae,
Aut certe haud multos aevi numeraverit annos.
Undecimo sol ipse praeest, ut maximus inter
Errones: sic inter eos mitissimus idem.
Hic quoque mense suo genitos fovet, atque sereni
Aspectat vultus radiis, longumque tuetur,
Felix in lucem, victuram ducere prolem.

Refutatio opinionis Chaldaeorum.

Vah, quam pugnantes pertentant sidera curae,
Si verum est regimen, schola quod Chaldaica fingit.
Ergo nefas depelle animo, quod forsan inhaesit,
Atque imis falsam radicibus exue famam.

Pythagoreorum eâdem de re opinio.

Refutatio opinionis Pythagoreorum.

Assensum haud meruere tamen; quia nulla facultas
Est numeri per se, nec vis aut robur agendi.

Denarius numerus licet ex pari et impari non componatur, attamen decimo mense natos evadere posse robustos ac longaevos.

Octonarius item numerus, licet ex pari et impati compositus non sit, attamen octavo mense et nasci homines et esse vitales.

Felices Naxon populari nobile verbo est,
Perque loci nomen tempus natale notatur.
Quid? quod et Hispanas Avicennâ teste levavit
Tempus idem matres, prolesque adolevit in annos.
Octavo aspexit Caii quoque Principis uxor,
Plinius ut memorat, lucem Caesonia mense.
Vana est haec igitur dementia et aequa priori.

Hippocratis aliorumque medicorum de mensibus puerperio idoneis sententia.

Semina in exemplum quidam Cerealia ducunt,
Quorum alia in lucem propere sua germina tollunt,
Sero alia. ast hoc est rem declarare, profundâ
Cujus causa manet non setius abdita nocte.

Hippocratis de octavo mense sententia superiori contraria, eiusque reprobatio.

Principia conceptus incerta totum mensium calculum facere incertum.

Uberiora foris alimenta aurasque requirunt?
Haec aliquis potuit forsan dixisse, sed annon
De brutis dici quoque posse fatebitur aeque?
Insuper ad partum foetus si grandior urget
Sponte suâ matrem: septem si mensibus infans
Aptus fit luci, reliquo cur tempore crescat
Duntaxat, desesque uteri stabuletur in antro?
Conceptus aut sunt momenta incerta, latentque
Impletas quandoque nurus, aut tempore foetus
Aequali matrum non absolvuntur in alvo,
Sicut et in morbis coquitur non utilis humor
Nunc cito, nunc tarde, criseos quod tempora mutat.
Fallor? an e solo conceptu germinat omnis
Error, principium cujus praegnantibus ipsis
Esse fere solet ignotum. Nam menstrua saepe
Flumina subsistunt, nondum tamen incipit infans,
Interdum et foetus jacto fundamine manant.
Si primo de mense haeres, numerare sequentes
Incumbes frustra, neque partus horae futuri
Sit ventura quoto, tibi erit cognoscere promptum.
Haud igitur mirum, paribus quoque mensibus ortae,
Ut tua fert ratio, soboli producere Parcas
Stamina, cum numerus te limine fallat in ipso.
Nanque bonis fortasse manent sua regna Planetis,
Cum tu falce times curvâ, gladioque minaces.

Parum referre, sub quo planetâ infans nascatur, modo sit perfectus: menses autem a conceptu ad partum pro seminis et sanguinis menstrui bonitate faciles esse aut difficiles.

Quis teneat mensis tunc praetereuntis habenas:
Sic reor a primo, quotquot numerantur adortum,
Ire salutares aliis, aliisque nocentes,
Scilicet ut validus puro de semine foetus,
Vel de corrupto ducit sine viribus ortum.
Magni etiam refert, quo sanguine alatur, et ipsis
Externis vires sunt et sua pondera rebus.

Partus quomodo fiat.

Vicinasque ciet maestis clamoribus aedes,
Quoad tandem anterius compages ossea pubis,
Ipsaque coxendix remorantis glutine chondri
Diffracto rimas agat, infantique misello
Pandat iter, patulasque vias in luminis oras.
Non id viriculae pueri, non matris egenae
Auxili praestant: verum is, qui roborat aegros,
Atque per exiguos opera edere grandia novit.
Hic est, qui terebrat terram, cum nata sepultis
Germina seminibus, quantumvis mollia, surgunt.
Hic facit, ut lapidum junctura soluta dehiscat,
Cum muri inseruit radicem arbuscula rimae.
Nempe aperit Deus ipse viam, cum provenit infans,
Germenve exoritur praeduraque saxa dehiscunt.
Tuncque premi puer indignans, atque aere matris
Contentus non esse volens, alimentaque poscens
Uberiora, parens quam suggerit, ipse reclusi
Per cervicem uteri subeuntes appetit auras,
Et placide nares illis obvertit hiantes.
Ergo prius sublime caput declinat, et ima,
Qua data porta, petit, claustrisque erumpere gestit,
E triplici haud aequo pendens libramine chordâ.
Namque quod umbilicum supra natura locavit,
Ut caput, et pectus, subque his epigastrion, infra
Umbilicum positas excellit pondere partes.

Urina pueri inter duo involucra eius collecta partum reddit lubricando faciliorem.

Profluit, et lentis later aintima lubricat undis,
Labenti ut celerem faciat per stricta meatum.
Vae puero, cessator iter qui carpere differt,
Donec adhuc cervix est lubrica. namque morando
Aspera fit, facilemque negat facta aspera cursum.
Defectum naturae igitur tunc suppleat arte
Obstetrix, siccosque locos emendet olivo,
Inseruere suas cui candida lilia vires,
Aut decocto aliquo, virtus cui talis olivi.

Qualis infantis situs partum praestet facilem, qualis difficilem.

Sic ortus fertur, bipedum saevissimus ille,
Illa hominum pestis, cui dira cupido suasit,
Cerneret ut loculos natales, tollere matrem
Iliacosque ignes accesâ fingere Româ.
Praevia si manus est abscondit cetera venter,
Non nocet usque adeo. quod si pes proferat unus
Sese in conspectum, maneatque reconditus alter
Calce nates versus flexâ, Lucina gravatam
Dura manet nasci in ventrem, dorsumque minatur
Exitium vitae praesens et funus anhelae
Cum foetu matri, manus officiosa puellum
Ni male dispositum regat obstetricis, et apte
In positum, quali gaudet natura, reducat
Servare alterutrum, si nescit utrumque parata.
Idque alio quocumque situ tentare licebit,
Foedera naturae si quodam errore relinquat.

Remedia in partus difficultate convenientia.

Radix Argolico musci de nomine dicta.
Convenit et nucleus pistillo cedere durus,
Quem plantae texit velamine fructus eduli,
Pondere cum premitur, quae surgere fertur in altum.
Pondera cornipedi genitalia dempta caballo,
Et furno siccata, cavo tunduntur in aere,
Indeque proveniens pulvis vi pollet eâdem.
Testibus amissis redimat quo longius aevum,
Mordicus eunuchum sereddere castora dicunt,
Cum venator adest et praedam fervidus urget,
Quod duce naturâ medicatum intelligat inguen.
Adjiciunt dictis, hos testes esse saluti,
Si qua est difficili defessa puerpera nisu.
Sed fugit hos verum: stipant duo castoris inguen
Parte ab utrâque ovo, galli quod reddidit uxor,
Folliculi aequales, oleumque exsudat ab illis,
Naribus ingratum de se quod spargit odorem.
Testiculos errans hos castoris esse vetustas
Credidit, et tribuit vires, quas diximus, illis,
Quas et habent vere. Maro eas virosa vocavit
Castoria anteferens aliis vernacula Ponto.
Injussi crescunt per tesqua haud pascua fungi,
Ut pomum, teretes, et, ut ovum, intusque forisque
Albi, dum crescunt; at, cum tetigere cacumen
Augenti, gilvi sumunt pigmenta coloris
Exterius, nigricatque intus, velut usta medulla,
Folleque disrupto muscosi pulveris instar,
Cum digitis premitur, tenues erumpit in auras.
Pulvis hic eximias dubiâ in paritudine vires
Spondet. abellanae dosis est mensuraque cortex.

Necte praeteream radix, quam saucia telo
Capra venenato Cretea gustat in Idâ,
Gnara sequi casum teli, et mansuescere [(transcriber); sic: mansuesere] virus,
Naturâ auxilium praesens monstrante magistrâ.
Pulegii captos foetus quoque liberat imber
Permistus reliquis, vel per se praebitus aegrae.
Est etiam sua laus facili quaerentibus herbae,
Quae passim seritur, parvoque parabilis aere est,
Si non suppeditat tibi proprius hortus inemptam.
Scire cupis nomen veteres evolve poetas,
Et quaere O Enîdae fuerint quae nomina matri.
Namque salutiferae fuit haec cognominis herbae.
Nomen ab auxilio positum variâque medelâ.
Decoctis huius foliis in lacte quaternis
Aut quinis, lac percola, praebeque bibendum,
Cum foetum impellit genitrix, propellere nescit,
Aque sua facies discedere matre solutum.
Hanc plantam atque alias plures, quibus inclita vis est
Rebus in adversis, tellus fert patria nobis.
At nos miramur, quae sunt peregrina: sub uno
Climate nobis cum stolidi contemnimus orta,
Etsi corporibus sint haec mage congrua nostris,
Sint sincera magis, sint aere paranda minori.

Quid facto sit opus, si in partu vel puerpera vel infans moriatur.

Summus et imus amet bene ceu de gente merentem
Humanâ, nec ei decus et sua praema desint.

Uteri in partu desperato incisio, et sic nati caesares et caesones dicti.

Exemplum caesarei partus fabulosum. Ovid. 2. metam.

Exempla historica Scipionis Africani et Manlii. Silius Ital. lib. 13. Plin. lib. 7. c. 9. Solin. c. 4.

Dum lapis absque manu celso de monte revulsus,
Conterat imperium, et finem denuntiet orbi.
Manlius ille etiam, duce quo Carthaginis urbem
Romulidum intravit validis exercitus armis,
In lucem simili perhibetur origine natus.

Tria exempla caesarei partus in Germaniâ, quorum duo priora D. Caspatus Bauhinus in epistolâ et praefatione libello Francisci Rousseti praemissis ex Bruschio recenset: tertium per Hassiam celebrarissimum est.

Industria Francisci Rousseti Galli in partu caesareo.

Partum naturalem admirabiliorem esse caesareo.

Quid fieri oporteat infante modo in lucem edito.

Secundas non esse temere abiciendas, et quid mali ex eo oriri soleat.

Qui retulere eadem) non sunt obnoxia flammae.
In fraudemve quibus nostram est male Lucifer usus,
Anguibus, erectis olim, nunc serpere jussis.
Nî monitus caveas, infirma puerpera saevos
Incurret morbos, quorum ignorabitur ortus,
Nec profecturis cruciabitur usque medelis.
Nam quibus indiciis, rem quae tam cognita paucis,
Divinet medicus, moneat nisi femina forsan
Gnara rei, medicoque ipsi nescita revelet.
Ut mihi, dum Comitum medicinam factito in aulis,
Solmensis quibus arx dedit et Nassovica nomen,
(Sponte fatebor enim quibus haec accepta magistris)
Illustris retulit matrona, pericula pridem
Quam sua reddiderant, alienaque plurima cautam.
Relligiosa tibi si forsitan ista videntur,
Invito mihi erit quaedam discordia tecum.
Non semper ratio est operum manifesta, sub axe
Quae natura patrat, nec agens patiensque necesse est
Mutuo uti sese tangant, atque oscula jungant,
Prorsus uti spatii nihil inter utrumque supersit.
Succina fricta trahunt paleas: magneta sequuntur
Particulae ferri. causa est abstrusa, deestque
Contactus. manifesta ab eis tamen actio prodit.
Quid dicam, quod se, metuentes aequore mergi,
Ut noster situs est, magnes inclinat ad Arctos?
Ipsum opus est nautis notum sulcantibus aequor,
Praeteritae quod nulla tenet vestigia puppis.
Namque regit cursus, optataque littora monstrat,
Sidera cum texit radiantia nubilus aer.

Occultus modus est: sunt intervalla locorum
Tanta, solo quantum stellatus distat Olympus.

Abscissis vasis umbilicalibus, five chordâ, ex particulâ infanti adhaerente nasci umbilicum.

Degaleâ infantium recens natorum, et superstitiosis ex eâ praesagiis.

Quomodo tractandus infans ab utero et secundis plane liber.

Et leviter corpus lymphâ mer sare tepenti:
Inde artus molles et adhuc a matre rubentes
Tergere, linteolique involvere mollis amictu,
Et, ceu compedibus vinctum, manicisque tenere
Assuetum assiduis materno in carcere vinclis,
Languidulis robur dum conferat ossibus aetas,
Nec sua jam solidis libertas artibus obsit.
Ante autem matris, quam mulgeat ore papillas,
Expedit in cacabo pomum torrere calenti,
Ne tamen uratur, mollemque auferre medullam
Corticis externi digitis per vulnera pressam,
Sacchareaeque illi tantum miscere farinae,
Insueto quantum queat arridere palato.
Post digito exprimere, et teneris immittere buccis
Particulas flatu domitas, ne labra perurant.
Butyron accipiunt alii, cui cum sale nulla
Consuetudo fuit, mox illi saccharon addunt,
Et tenui indentes rimosaeque undique telae
In verae stringunt filo simulacra papillae.
Haec pueri teneris dant apprêndenda labellis,
Et pressanda intus gingivâ dente carenti,
Pinguis ut eliciat sudoris lubrica suctu.
Suavis erit cibus et similis dulcedine lacti,
Promptius ut subiens avidi petat antra palati,
Et stomachum nondum notos illectet adesus.
Sun et, amygdalini linguam qui nectare pinguis,
Sacchareus cui sit dulcor permistus, inescant:
Hisque sacrum jungunt prohibentia pharmaca morbum,
Hoc quasi praesidio corpus munire volentes,

Nullo aevo stragem tanto ut patiatur ab hoste,
Prima haec sunt teneri tutissima fercula pupi.
Quod superest, nutrix curet. mihi linquere pupum
Atque imo ad medium curae est procedere ventrem.