Cum crerit acris vis teretum unguium,
Non semper antris delitescitIn patriis reses inquilinus;Nec usque proles mascula fulminum
Avis ministrae, post quam adoleverint
Alae volucres, pigra nidiCratibus adsidui immoratur:
J. PHILIPPI PAREI CARMINUM ADOPTIVORUM LIBRI DUO:
In quorum priori continentur ea, quae ab Amicis, et viris doctis sibi scripta.
In altero MUSA POSTHUMA Viri doctissimi, GEORGII THURII Pannonii, Poetae Laureati.
J. PHILIPPI PAREI CARMINUM ADOPTIVORUM Liber Primus.
Continens ea, quae ab Amicis et viris doctis sibi scripta.
SCYMNUS leaenae ceu generosior,
Cum crerit acris vis teretum unguium,
Non semper antris delitescit
In patriis reses inquilinus;
Nec usque proles mascula fulminum
Avis ministrae, post quam adoleverint
Alae volucres, pigra nidi
Cratibus adsidui immoratur:
Sed hunc et illam sollicitat trahax
Innata virtus quaerere proprio
Labore praedam, sustinendae
(Quâ via fert) alimenta vitae.
Sic te eruditi patris imaginem,
Pullum Minervae, non patitur tua
PHILIPPE pubertas parentum
Longius in gremio otiosê
Haerere lentum: quem stimulat fames
Sitisque, doctarum in decus artium
Et disciplinarum flagranter
(Vix etenim satiaris) ardens.
Tui appetitûs ingluvies edax,
Et esurigo nescia frangier
Pol helluonem te voracem
Arguit utilium librorum,
Ac delicatae Pieridum dapis
Gulonem avarum. Iamque (quod o bonum
Tuis sit opto, mire cuppes,
Faucibus) illecebras opimas,
Apitianae consimiles gulae,
Primi et secundi lautitiam uberem, et
Bellaria exquisita disci,
Ex locuplete penu Sophorum
Praebebit amplê Regia civitas,
Flos Rauricorum pulchrior urbium.
Salivat en umecta largê
Lam tibi lingua avido palato,
Quo nil opinor sit cupientius,
Ferventiusque in fercula; vertagi
De more, palantum ferarum Prendere Saecla animosioris. Vade ergo felix; immo age curre eo Velox et illis ex epulis satur PAREE, dulces sportularum Relliquias cupidis reporta.
VIVAX in auras quae liquidas tulit
Lucina vatem, Pierio choro
Primis ab annis consecravit
Ad varium melos incinendum.
Apollo favit carminis artifex;
Favêre Musae, candida numina.
Felice sensi cum Minervâ
Mercurium mihi sat superque
Aequum et volentem. Si Venus addidit,
Et Gratiarum purpureus decor,
Concinnitatis seu Leporis
Nonnihil ingenuis amoenum
Et subve credo mentibus accidit,
Phoebo, Camenis, Palladi deditis;
Celebritatem conspicando
Nominis eximiaeque famae
Me consecuutum repere non humi,
Clarum sed altê tollere verticem
Amasse: quamquam nil supsaebê
Aut tumidê, nihil arroganter
His imputantem viribus ingenI
Iam languefacti, prae senii malâ
Aetate cani. nam bis ultra
Sex mihi lustra colum diurnam
Produxe Parcas sortilegas liquet.
Iamque ecce chordas emeritae lyrae
Suspendo valvis sacram ad aedem
Aonidum et numerosa plectra.
Donetur illis post obitum meum
Quemcumque dignum sobria duxerit
Clio sororum dia princeps
Hesiodo Herodotoque teste.
Summae voluptati est mihi cernere
Agmen minorum pressius insequi
Vestigia antiquûm, Deoque
Proximius Clario videri
Gestire; nec non carpere Laureas
Late comantes, ardua frontium
Artis refertarum Linaeae
Praemia. Vos igitur sequaces
Novem Dearum et coimis Apollinis
Mystae, corollas accipite has duas,
Queis [Reg: Quibus] enitescatis decenter
Timpora docta perenne vincti,
Castê et pudicê virgineo in grege
Vosmet gerentes THURIUS Ungaris
Cunctis ametur, diligatur
Pannonibus, venerandus Istra,
Oberuditi nomina patrui.
PAREE NIcri cura, Nemetibus
Amere cunctis, diligare
Lusatiisque Silesiisque,
Ob claritatem conspicui patris.
Uterque salvete, et quibus utier
Vos jure, pacto, lege par est,
Utimini, titulo fruentes
Vobis tributo; non sine gloriâ,
Ornasse dignas judicio optimo
Hac luce natali MELISSI
Laurea serta comas utrique.
Nuptias celebrantem cum sollertissima puella ANNAMARIA GUALTHERIA. Anno 1601. a. d. 6. Eidd. Decemb. Haidelbergae
MENS obstinati numinis, arbitra
Legis sequestrae, qua sua cuilibet
Sors constituta est, portioque
Pensior, haud patitur migrare
Mortale figmentum, Iapeto satum,
Naturam in ullam, quae proprii siet
Iuris, suaeque spontis. Arcto
Quemque ferê cohibet retentum
Fortuna claustro, laeva potissimum,
Favere rectis serior, ocior
Fovere pravos. Me sagacis
Consilio potius Minervae
Scito mariti conjugium tori
Tardasse ephebum quam Paphiae Deae
Parasse suasu. Causa talis
Detinuit mea vota longos
Et spes in annos haud ego consulam.
Vitare cuiquam tantopere aureos
Nexûs Cytheres vinculique
Lora Cupidinei, PAREE.
Bonum ergo factum est, quod monitis patris
Caraeque matris filius obsequens
Hac parte (vix te paenitebit)
Parueris, nec equi ferocis
Instar protervê frena memorderis
Recalcitrando. Si tua Diphile,
Plebeia virgo, non recenset
Patricias avias, tatasque
Maiore censin: si neque crispulos
Innexa crines munditer Indicis
Splendet Cylindris, aureove
Colla superba nitet monili:
Si non inauris, non decus addidit
Armilla duplex, aut pretiosior
Comptus puellas qualis ornat
Vindelicas et in Alpe Rhaetas:
At ipsa certe moribus est probis,
Vultu modesto, pectore candido;
Amica verbis, blanda gestu,
Ingenio cata, mente lenis.
Huc adde curae gnava domesticae
Reique privae munia, queis [Reg: quibus] palam
Laudatur a Nymphis Nicrinis,
Virgineique chori Napaeis.
Unum est quod omen se tibi dexterum
Praebere verê spondet Hymen bonus.
Quippe ante septem quadriennes
Sponsus Olympiadas, novellae
Cum matre vestrâ connubialia
Taedae peregit festa parens tuus,
Hac luce quinctâ Ianuari;
Quam memor annumerare fastis,
PHILIPPE, Nonas postmodo consecres
Purus sacerdos liba per annua,
Quorum maritae sospitatae
Pars. melior potiorque cedat.
Haec exararam, cum doceor schedâ
Mutasse vos id temporis, ac diem
Instantis octavum Decembris
Anticipasse, moramque Longam
In curtiorem traxe. videlicet
Voti capacem Cypria te facit
Maturius, quam sitis ipsi
Ante rati. sit et iste felix
Et auspicatus Lucifer, aureâ
Bigâ refulgens. Fallor, an Hesperum
Audire surrexisse caelo
Praecipuê tua lux amabit?
RUPES aurea. regiusque supra
Puer floridulis genis coronâ
Cinctus aureola, tibi tuisque
Fratribus clypeum, PAREE, pulchrê
Ornat; cassida cornuum duorum
Robur firmat. Habetis hoc MELISSI
Donum perpetuos gerendum in annos.
Et sublimis Honos, et alta virtus
Vos hoc munere judicavit esse
Dignos. Posteritas et hanc et illam
Ponat ante oculos sibi usque et usque,
Nil non efficiet per hanc et illam.
Certê quo mage creverint nepotes,
Hoc crerit mage Honos et ipsa Virtus.
SIC certê decet ac pium est. patritos
Iam factus juvenis focos relinquis,
Externasque juvat videre gentes.
Nam si conjugis ora delicata,
Totque ex conjuge liberos tenellos
Et Vestam simul et simul Penateis
Mercator brevi habet minora lucro;
Illi nec maris obstat unda fallax,
Nec caelo minitans apex jugorum
Quin frigus ferat usquequaque Cancri:
Cur non ipse PAREE item patritos
Iam factus juvenis jam focos relinquas,
Externasque juvet videre gentes,
Thesaurum referas ut unctiorem
Eoi pelagi omnibus lapillis.
Eoae siluae omnibus tributis?
Virtutes, puta, adoreasque raras
Linguarumque decentium sonores,
Et canae sapientiae medullam,
Cunctorumque faventiam virorum
Qui sunt huius honos amorque saecli.
Certê em bene si putemus ipsam
Qui semper latitant apud parentes
Ac proferre pedem domo verentur,
Est iis mortua vita tota, habentque
Aedes funerei loco sepulcri.
Hoc ne sit tibi, mi Paree, faustis
Eia, plausibus oscinum patritos
Iam factus iuvenis focos relinquas,
Externasque iuvet videre gentes
Thesaurum referas ut unctiorem
Eoi pelagi omnibus lapillis,
Eoae siluae omnibus tributis.
Ne facum tibi mango adulterator
Heic fecisse queat, Paree, cautes
Praesto Lydia fac sit usque, pridem
Quam me dante tenes; et ad sagacem
Obrussam omnia semper exige almae
Virtutis: velutique avis Tonantis
Explorat suae pignora ad quadrigae
Solaris iubar auriforme. sic tu
Dicta ac facta hominum universa tentes
Ad prudens speculum Deae bifrontis.
Id vultus tibi non modo propritim
Ostendet simulamina extera, imis
Sed quicquid penitê latet medullis,
Et si quid penitum magis medullis.
Nec lentê tamen, aut tenebricosê:
Sed crystallina ceu sinus gemelli
Clararet lateris fenestra Momi.
Quid restat igitur, Paree mi, quin
Faustis plausibus oscinum patritos
Iam factus juvenis focos relinquas,
Externasque juvet videre gentes.
Thesaurum referas ut unctiorem
Eoi pelagi omnibus lapillis
Eoae siluae omnibus tributis?
[Gap desc: Greek poem]
.
[Gap desc: Greek poem]
.
[Gap desc: Greek poem]
.
[Gap desc: Greek poem]
.
[Gap desc: Greek poem]
.
[Gap desc: Greek poem]
.
[Gap desc: Greek poem]
.
ORNAMENTA tibi Phoebi cape, et ambiat istis
Lemniscata tuis laurea timporibus,
Una PAREE patris doctissimi et unica imago,
Virtutemque patris naviter insequere.
Destrue quicquid erit mendorum, et vera tuere,
Respondens veluti vaticina e tripode.
Detege contectas technas, vellasque sophistae
Non verâ nixos fac ratione dolos.
Sic olim ille stetisse (ubi Delphici Apollinis aedes)
Passere compresso dicitur ante Deum;
Anne quod his teneo manibus, Pater, inquit, Apollo,
Esse putas vivum, mortuum an esse putas?
Sed Deus hanc prudenti animo discernere fraudem
Callidus, aut hoc est, aut iterum illud ait.
Perge Paree viam, quam coepsti insistere: sola hac
Vividus ingenii perpetuatur honos.
DUM vento percussa levi urnae everberat oram
Ad se cornicem provocat alitem aquâ,
Imo aqua inops fundo, super ut modo fusa putetur
Nec sit sufficiens nec sit ut apta siti.
Illa tot ingestos coacervat docta lapillos,
Dum sublatum altis poculum inundet aquis.
Tum vero insolitum pennis infundere rorem,
Tum videas plene proluere e latice.
Hoc est quod nobis natura negruit [(editor); sic: negrvit] , et istis
Ingenii et genii plus dedit alitibus.
Namque quid esse rear, quod dum putea abdita rerum
Nec putea illa tamen sola, sed et maria
Quotidie ante oculos videamus et illa eadem ipsa
Tam subtracta procul pluribus aufugere.
Scilicet ut miseri dishiamus Tantali, et istam
Tantaleam plures saepe sitim trahimus.
Terque adeo o felix ea qui tam fortiter hausti.
KECKERMANE tuae pura medulla Deae:
Macte istoc animo uvescente PAREE, et ab illo
Fac a quo coepum est, omnia fonte bibas.
Hoc nihil est quod te possit fugisse magistro,
Vel quod Aristoteles, quod doceatve Plato.
QUAe perfrequenti materiem dabat
Dudum quaerellae [(editor); sic: qraerellae] , dividiam tui
Amitte cordis, JANE, Magni
Aemula progenies Parentis.
Non, si Camenis vis inimicior
Reflat procellae saepius, Aeolum
Hostis lyrarum tale si quis
Lividus obsequium lacessat;
Abs te repente spem tamen integram
Spernas necessum est, aut pede fervido
Festinus ejures amoena
Mnemosidum superare tempe.
Verum hisce curis ilicet in crucem,
Dum tandem honesti dapsiliter satis
Voti Palatinus Dynastes
Explet avaritiem probandam.
Quidni probandam? Cum mihi, commodi
Profectiones quantum Academicae
Praestent [(editor); sic: Praestrnt] , meorum sicca quamvis
Nectareis laveret fluentis
Labrorum, abunde Diva Sais, nefas
Sit viliori dicere barbito.
Laudare te testem juvaret
Slesiacae decus in videndum
VRSINE gentis, praeproperâ nisi
Atra in stitisset scirpiculâ Trias
Ruptare vitae digna faustis,
Digna tribus bene fila saeclis.
Lustratae ab annis cui teneris scholae,
Et quâ Lemanus celsius exserit
Caput per orbem; quâque plangit
Francigenum spatiosa Regum
Urbs fastuoso sidera vertice:
Et, quae profundi MARTYRIS entheâ
Tum voce fertur claruisse,
Helveticos Tigurina montes
Ad astra tollens. Hinc caput Hoc redit
Diis politum jugiter artibus,
Quod tot Saburratum sagacis
Dotibus ingenii stupemus:
Nil ergo restes, nil patere obsipet,
PHILIPPE, quisquam fors remorae tibi,
Quin tramitem insistas eundem
Egregiam decorare mentem.
Quaeque eruditis in cerebris habet
Per orthodoxas Teutoniae scholas
Ornata doctrinae supellex,
Unius in capitis fidelem
Conferre thecam sedulus occupes:
Quales melissae pluribus exprimunt
Succos ab herbis, unde manent
Mellifici Pretiosa dona.
Sic quae GRYNAeus Sol Basileius,
Dignusque tanto quae socero gener
Virtute, doctrinae, domoque
Nobilis eximiâ POLANUS
Sacratiorum divite dogmatum
Ex mente promunt, collige collige
Sollers in usum Ecclesiarum,
Iudicio meditata dextro.
Sed Rauricorum postmodo finibus
Tendes relictis (septifidae prius
Lanista claratus palaestrae)
Flumen ado ostriferum Lemani
Heu BEZA sancta canitie gravis
Lectoque notus carmine LECTIUS,
BARRENSIS heic degit poetae
Bistoniae ille potens Thaliae.
O ter beatas queis [Reg: quibus] bibere auribus
Cycnea vatis Vezelii mele
Fas est! et haec cedro linenda
Haec licet immemorata nullo
Aevo futura industrius annotes
Volante pennâ; deinde tuos ames
Gratae reversus lectionis
Ambrosia socios beare.
At magna dum nos corporibus loci
Intercapedo separat haud minus
Ziegler, pareus, Sohniusque
Perpetuum, precor, indirempta
Sinceriorum triga sodalium
Durare possint. Denique non Vios
Posco deastros, sed Iehovam,
Ut bene itus reditusque vortat.
O Phoebe, fineis qua tu habitabileis
Helvetiorum lumine respicis
Pulchro, moveto sis vocatus
Axe jubar tremulum corusco.
Iam frigoris sunt tela sat aeria
Sat missa; lati luce reluceant
Campi, refringat quo Lycaei
Praemia vinitor et PAREUS
Noster securus rura perambulet.
Musis sacrati parcite parcite
Cautes agrestes imminente
Asperitate pedes secare.
Vestris amico fontibus o Deae,
Ne solus erret per nemora horrida
Altricis extra patriae oram,
Ne comites precor abnegate
Vos, atque in agris ponite molliter
Mox Rauracis et ter quater hoc caput
Sacrum Camenae cultiores
Spargite rore sacro Hippocrenes.
Ter si Pareus tristem abitum paret,
Ter candido se lumine vestiat
Aether, ter adiungant Camenae
Se comites iter indugresso.
IAM revolutae iterum Maiae rediêre Kalendae,
Cornua Dianâ replicante postera.
Auspiciis tibi, Iane, bonis, et nomine dignis
Vestro, venusta temporis facies nitet;
Nomen seu festum, seu vestrum verna meretur
Nomen, Philippe, vel utraque simul tempora.
O sacrata dies! ô veris amoena voluptas?
Rorisque florisque, et ô odoris suavitas!
Purpurei seu purpureus decor iste decebat.
Apicem Capituli, sive festa gaudia
Hi flores tibi suadebant, et odora comae vis:
Divina sane est temporis Festivitas.
Incingine tuos crines et tempora docta
Vis rore maris olente suavê, floreve?
Lactea per pictum spargine ligustra requiris
Solum? aut corollulasne necti pactiles?
Imponique rosae tenerum de floribus orbem,
Solenne munus, erudito vertici?
Pangite odoriferas roseo de flore Napaeae
Corollulas; viridique myrto vinculo:
Purpureum impediam collum, frontemque Philippi
Heliconio serto renodabo roseam.
Ocius en Dryades properant sua serta ferentes,
Oreadesque Gratiaeque et Naiades.
Puniceas Nymphae violas, pariterque Sorores
Palmis novenae vincla utrisque porrigunt
Aurea: ter triplici vinciri tempora nodo
Philippulum, concorde poscentes prece.
Rite it aque aureolo de collo vincula pendent,
Instoque nexus es modo, Philippe mi;
Egregiê Musis evinctus testibus ipsis,
Victusque nimiâ vinculorum copiâ.
Obstat quid tandem, choreas quod ocire recuses?
Saltantiumque Naiadum imitari choros?
Flora tuis pedibus pulsandam sparsit odore
Humum thymo, violisque thyrsoque, et rosis.
En Clio choreis modulamina praecinit apta,
Et Pallas, ad numeros humum paviens, praeit.
Laetitiamque sua melicus testudine Apollo
Inchoat, et Amphion lyrâ, Orpheusque citharâ.
Iure igitur coetus Musis glomeraris amicis,
Decorus et caput triumphas gaudiis.
Cen nomen (Fato quo nescio) Iane, Philippi
Est florum, notatque tempus floridum:
Eximie sic tu (nisi nomine et omine fallor)
Cluebis orbem floridus per hospitum.
Multiscius Pater ut toto nunc floret in orbe;
Cujus coruscus purpurassis flosculus,
Nobilis ingenii succos aliquando salubres,
Et multodoram fructuum fragrantiam
Omnibus utilium doctis exhalaturus,
Nomenque grata conditurus memoriâ:
Mortali ne forte olim cum corpore nomen
Silentiis oblitteretur tristibus.
Interea ingenuis radices fige profundas
In artibus; rigaque Clario Flosculum
Nocte dieque tuae sitientem flumine mentis;
Sacrisque pectus Israelis fontibus:
Ingenio genioque Patri studioque secundus,
Genuina ceu facies tibi floret Patris,
Sollerti satagens conatu audire, Philippe,
Rectaque [(editor); sic: Ractaque] veri notione Numinis.
Macte bono genio felicique indole macte,
Anne tibi, quos imitere, praescribi petis?
Ecce tuo dictos de nomine signo Philippos,
Terra proprium cui Nigra nomen indidit;
Mornaeumque suae Patriae haud ignobile lumen,
Virtute patrua nomen ut habet nobile.
Ollius eximiam pietatem et pectus apertum,
Laboriosum huius sequere acumen viri.
Restat ob exactum, Iane ut congratuler annum,
Animoque tecum gaudeam simul intimo:
Incolumi festum quid cernere contigit hornum,
Tuo, Philippe, consecratum Nomini.
Ah utinam Dominus Maios te mille secundo
Videre faxit sempiternus sidere!
Magne Parens factas Ut I VIs has esse kaLenDas:
Rex Itaque Iano quaeso fa Ustas ann Ve.
DOLERE fata tristiora tristius.
Suumque flere sanguinem,
Amore singuli solemus insito.
Dolere fata maestiora iniquius,
Metumque prodit anxium,
Fidemque non ratam satis fideliter.
Sed ecce. quod, Philippe, tristius malum,
Tuum dolore Corculum
Parentibus tibique lugubri, impetit?
Sororculae citusne casus unicae?
Ac ille casus optimus,
Beata quem sequuntur usque gaudia.
Necis citus, vel ante tempus est suum
Putandus exitus dies;
Momenta puem minantur inde singula.
O Anna Margaris perenne nunc ovas;
Novella stella caelitus
Micas; vigesque Christi amabilis.
Polumque Margarita lucida expolis;
Et inter Angelos Deum
Beata virgo laudibus canis tuis.
Quid ergo? Flebis amplius Sororculae
Statam beatitudinem?
Vel illius vicem dolebis optimam?
Cave querare lacrimis iniquius,
Quod aequa Providentia
Salubre censuit sororculae fore.
Vide magis caduca cum sit et brevis
In hacce valle vanitas
Nitente quondam agas in Arce perpetim.
ERGONE claram linquere Myrtilen,
Et stat remotos visere Rauracos,
DUCIS Palatini PHILIPPE
Sic moderante et ad omne largos
Praebente sumtûs Munificentiâ?
Sic est: paternis usque penatibus
Haerentis adfixim, minores
Sunt animi, minor imperiti
Heroas inter gloria verticis.
Suave et decorum est praenimis, exteras
Vidisse gentes, Urbiumque
Magnificarum operosiores
Molesque moresque et studia ardua
Notasse, et usu multiplici suum
Munisse pectus. Namque ab altis
Ingenia ingeniis parantur.
Vel ipse dictae testis ades rei,
PHILIPPE, ab ungui quem tenero statim
Umbraticorum odisse juvit
Otium iners, et opaca grati
Utcumque tecti. Raurica, pulchrius
Ridere visa ac ilicet, auspicem
Phoebum sequutus, tempe anhelus
Tam pede quamde oculis obire
Pridem flagrasti; ac nî comitem tibi
Certo futurum individuum duas
Parca ante Brumas funeratum
Heu! KIMEDONCIADEN iisset;
Iam credo Franci nectare gutturis
Alterna tecum concipiens ioca
Certaret audax, et datatim
Poneret aut caperet brabea.
Sed vixit ille! ac flebilibus tibi
Aegrum supinans dividiis caput,
Hucusque tardavit celebrem
Praemeditatum iter ad GENEVAM.
At quando justis hac-lacrimis-tenus
Rigata est urna silens, iter
Ad institutum jam regressus
Helveticas meditaris oras.
Quod ergo FAUSTUM SIT TIBI, PRINCIPI
Multum SALUTARE, VTILE PATRIAE;
Favente linguâ gratulari
Totum itiner juvat auspicatum.
Faxit bonorum praesidium Deus,
Vindex malorum, te cerebrosior
Ne praemiator, neu Procrustes
Hic feriat, spolietur ille:
Sed ut secundâ sospes avi alteris
Sistare Athenis Helvetiae, aut tuus
Quaecumque tandem ad Galliarum
Te Genius loca culta ducet.
Ibique dio sic animum obseras
Mysteriorum seminio, ut duas
Post salvus aut plures aristas
Inde redux Patris aemulatus
Et Nomen et vestigia publicis
Praeesse suescas partibus, ac tuam
Cum laude sic puppim corones,
Ceu vada post pelagi secundo
Emensa cursis. Tunc tibi plurimos
Congratulari versibus aemulis
Tam munus in scholis honestum,
Quam celebres titulos videbis.
Tunc ipse (si quid Schoppiades modo
Loqui audiendum callet) ovans canam,
Et o nimis condigne dicam
Candidiore Dies lapillo!
Quo post viae discrimina plurima
Sic apprecanti tu mihi, ego tibi,
Salvis redonamur supernê
Incolumes et amore firmi
Nunc auspicato carpe viam pede,
Ac sospes auris utere prosperis
Loco potitus praestituto: et
Matte brevi Patriae Prophetes
Evade non inglorius. Interim
Salvere jussus, perpetuum mei
Memor valeto, moxque reddi
Schoppiaden, tibi comprecator.
NIL legisse juvat permulta, nisi arbiter Usus
Obtineat solidum jure magisterium:
Quo sine cunctus abit labor exanclatus inanis,
Perditur atque oleum turpiter, atque opera.
Hoc duce disce libro PLAUTI quis plurimus usus:
Quâque revolvendus quilibet arte liber.
Ac meritas celebri grates persolve PAREO,
Ingenio cuius PLOTIA Pallas ovat [(editor); sic: otat] .
SAEPIUS (ut memini) multum dilecte PAREE
Turbavit mentem sollicitudo tuam;
Num tibi [(editor); sic: tib] fortunae faveat clementior aura,
Quâ impedias sertis tempora lauriferis.
Sed cui dux Virtus, nihil hunc Fortuna moratur,
Illius ast nutu singula rite cadunt.
Et licet usque timor vexet, se tollit in altum
Illa tamen victrix, victus at iste cadit.
Sunt tibi, virtutis stimulus, fax mentis honestae
Hortatrix famae gloria magna Patris,
Et jam tranquilli contingis littora portûs,
Iam potitur cupido tutior amne ratis:
Te circumcircum late nunc Gloria pennis
Auratis volitans ecce PHILIPPE vocat;
Teque suam clamat subolem, te seligit unum
Condignum partes qui tueare suas,
Praemia jam confert Pallas, jam Phoebus Apollo,
Flore novo gaudet nectere caesariem,
Oscula quin Charites praebent tibi, Dextera, Anellus,
Sunt testes fidei et pignus Amicitiae.
Ergo novo hoc auctus titulo, celebrique MAGISTRI
Quod superest cursus, perfer et exsupera.
Ac quante studio pridem versare solebas
Cecropidum libros Ausoniosque Sophos,
Tanto nunc utriusque volumina Testamenti
Tractes, quae monstrant omne salutis iter.
Tumque eris et docto Stagiraeo doctior ipso,
Nil Plato, Pythagoras nil quoque Homerus erit.
Et Patriam ornabis (Patris pietate verendi
Exemplo celebri) Relligionesacrâ:
His te muneribus mactum excipient, et onustum
Mercibus [(editor); sic: Mercibm] Aoniis, cum Genitrice Pater.
EUGE, ut recenti cor mihi gaudio
Nunc palpitat. nunc (si pote) carmine
Congratulabundam iuvabit
Mentem animi celebrare digno
Cultum PAREUM, qui capiet brevi
Magnos honores, nec sine plausibus,
Feretque sublimes Sophorum
Ominibus titulos secundis.
Hunc incubantem plus solito bonis
Primis ab annis literulis suos
Videre vincentem sodales,
Ascanii, generosa pubes:
Hunc et celebris Panoridum Scholae
Mirata multum est; plus vice simplice
Experta non vulgaris acres
Ingenii Geniique vires.
Quas vidit amplus Philosophûm chorus,
Tum cum suavem de labiis sonum
Doctamque Declamationem
Aure bibit patulâ exprimentem.
Testis iuventus aemula; saepius
Mirata mentis robora vividae
Seu disputantes intricare
Flexiloquis placuit catenis,
Seu tensa caute retia solvere;
Si fors alius propositas Theses
Appendere ad iustam stateram
Mens erat aut proprias tueri.
Hunc mentis illi contulit impetum
Non rarus usus, non labor infrequens,
Sed sudor impensus libellis
Philologûm simul et Sophorum,
Si fas et aequum est credere, Manibus
Inesse sensus, quis Genium neget
Tuos probasse pertinaces
Enthei Aristotelis, labores;
Cuius per acres dum volitas libros
Hinc inde carpens semper amabiles
PAREE succos: fallor? annon
Haud leviter cineres movebas?
Laudum ast tuarum non ego buccina,
Fili Parentis conspicui aemule,
Severiorum sed virorum
Iudicio graviore vivis
Satis beatus: queis [Reg: quibus] studium tuum,
Doctrina, virtus, et labor improbus,
Perspecta, queis [Reg: quibus] et comprobata
Qua Basilea caput decorum
Extollit. I nunc et titulos tibi
Assume partos, cernis ut aurea,
Insigne praeclarum MAGISTRI
Immineat capiti corona?
ET Phoebi laurum, et titulum meruisse Minervae,
Rarum et difficile est: attamen hoc levius.
Exiguus, magnum, numerus, pretium addidit illi
Carius est, quicquid rarius esse solet
Singula paene novos protrudit Luna Magistros:
Sed tibi vix vatem singula lustra dabunt.
Luminibus paucos placidis, videt aequus Apollo:
Prodiga, at est tituli, blanda Minerva, magis.
Vatibus en palmam, vel te dabo, indice, quum sit
Plus Philomusorum, Laurigerumque minus.
SI Musas colui politiores,
Aetas cum tulit hoc, vocatioque
Et forsan merui placere versu:
Audi quid moneam, Philippe, Musas
Qui impotenter amas politiores,
Ornatoque potes placere versu.
Mores quaeque suos requirit aetas,
Est et cuique suus vocat ioni
Conatus, studiumque contributum.
Hoc Phoebus mihi dictitavit augur,
Hoc ipsum tibi dictito vicissim,
Phoebo non poteris fidem negare
Nec illam poteris mihi negare,
(Nam qua fronte mihi fidem negabis?)
Ergo Musa vale, valete versus,
O versus nitidi, ôpolita Musa:
Quamquam difficile est, tamen valete:
Quod vobis studium diu sacravit,
Vestris immoriens sacris Pareus,
Illud iam studium renuntiabit,
Durum id forte, tamen renuntiabit,
Quamquam non penitus renuntiabit,
Omnino quis enim renuntiaret
Tam forti, modo quis pudor sit, igni,
Tam gratae Charitum sodalitati,
Venustoque novem choro Dearum,
Et harum illecebris, quibus juventane
Ad se pelliciunt petulciorem?
Sed ex parte tamen renuntiabit
Fortiore calens Pareus igni;
Gratiore fruens sodalitate,
Deorumque choro venustiori,
Et horum studiis quibus iuventane
Ad se pelliciunt adultiorem.
O factum bene! Noster es PAREE,
Qui Musis sumus, et Deo dicati;
Hac perstes agemente; Sic benignis
Rauricum auspiciis petas Lyceum;
Sic dexter studio dein fideli
Evolvas Sophiae libros perennis;
Mundana Sophia sacratiores,
Et Suadae placitis benigniores,
Musarumque metris politiores,
Statutisque Dices severioris,
Phoebeaque manu salubriores.
Sic dia gravis eruditione
Ad culti remeans fluenta Nicri
Sublimem referas honore patrem,
Et Musis simul et Deo dicatus.
ALTERA quae JANI lux ingruit ante Kalendas,
Gaudet natali docte PAREE tuo.
Quae tibi laeta quidem semper ducenda, sed anno
Quae ducenda tamen laetior hocce fuit:
Quod gnatum Lauru vidisti tempora cinctum
Praemia de versu digna tulisse suo:
Audistique sacras magno molimine cunas
Exhibiti terris asseruisse Dei.
O te felicem tam doctâ prole parentem!
Sive ligata metris, sive soluta canat.
VIVAT! et admisso tua per vestigia gressu
Qua potis est, votis par eat usque tuis.
Sic lux ista tibi laetissima saepe recurrat.
Sic tuus in gnato perpetuetur honos.
NIL mage gaudebat Dux, olim Leutrica clarum
Quem reddidit victoria,
Quam quod uterque parens, quem novit vivere posset
Gaudere solidum gaudium:
Scilicet in natos haec est affectio patrum,
Verusque fomes gaudii.
Gaudet ob hoc ipsum, Musarum castra sequutus,
Tuus PAREE filius,
Qui de barbarie magna cum laude triumphat,
Parente utroque sospite.
Atque aliquis dubitet laetis praecordia fibris
Patri resultent quin tibi,
Uxorique tuae, quae non est femina gnato
Studiosior quaequam suo.
Idque magis, multum quamvis et saepe rogatus
Quod EPAMINONDAS abnuit,
Quod cupit hic etiam mansuri nominis augmen
Partum ex libris in liberis,
Ex thalami [(editor); sic: thalmi] socio prognatis foedere, seros
In posteros transmittere,
Caussa duplex. illi quod si responderit ista
(Quod ominamur dextere)
Qui poterunt mage, quam vos hac de prole, parentes,
Gaudere solidum gaudium?
TIBI cum melos pararem,
Thalamo quod esset ANNAE
MARIAE, tuoque plectro
Graviore concinendum,
Iuvenum ô PHILIPPE flos, et
Decus eruditiorum:
Quid, ADAME, dixit, aurem
Mihi vellicans Apollo,
Subito citas Camenam,
Lentam tuam Camenam,
Properasque carmen, et te
Misere tuis minorem
Rationibus fatigas?
An ei putas MELISSUM.
Venerabilem MELISSUM,
Genii gravis MELISSUM
Aliosque defuturos
Numero bono Poetas,
Quibus est NICER celebris,
Studio sagaciori
Agitantibus sonoram
Meritoque clariori
Profitentibus Poesin?
Video invicem canentes
Titulos novi mariti,
Quibus est decorus, illum
Titulum Magistri, et illum
Titulum Poetae, et istud
Regimen datum Lycei,
CRUCENACHICI Lycei.
Iuvenemque Si quid ornat
Pium, honestum, et eruditum,
Celebrique patre natum
Video insuper canentes
Etiam novam maritam,
Variis et his et illis,
Animique corporisque
Decorantibus puellam,
Nitidam et piam puellam,
Et amabilem puellam,
Penitus bonis decoram.
Precibus tuum litare est
Animo bono profectis.
Thalamumque gratulari
Subole frequentiore
Et amore firmiore
Et honore digniore
Magis et magis beandum.
Pius hoc pater, supinos
Oculos manusque tollens,
Cupit, optimumque votis
PATRIIS rogat IEHOVAM;
Animis et ore coetu
Reliquo favente. Nam quid
Mage commodum novellis,
Mage debitum novellis
Prece plurima maritis?
Nominum prece integrorum
Hominumque candidorum?
Ita nam Deus vocari
Amat, et vocatus audit.
VIRTUTIS umbra et perpetuus comes
Amplê satullati occipitis sacrâ
In Hippocrene gaudet ire
GLORIA, cum socienno Honore
Necte sileri Pegasidum choro aut
Sudare posthac illice praemio.
PAREE, inornatum brabeutes
Teutonicus patitur MELISSUS
Bonique censor carminis optimus.
Iure, hoc PAREE; est ingenium tibi
Rerumque prudens Musicarum, et
Lautitiis Sophies referctum.
Limatioris; barbariae abstinens
Latê tyrannae, nec sine Laureâ
Iam cognitum haud uni Lyceo
Arte potens numerisque doctis.
Non scriptitantem multa vocaveris
Rectê Poetam; rectius occupat
Nomen Poetae, qui suavi
Melpomene sapienter uti,
Mentesque callet flectere quo lubet,
Dives leporum melle fluentium:
Non ille caelos aeviternâ
Laureolâ a timidus ferire.
A TENERIS omnes noverunt unguibus; ut sis
In sacra grassatus, docte PAREE, juga;
Illa in Parnassi iuga, queis [Reg: quibus] Latous Apollo
Explicat Aonio caeca reperta Choro.
Rursus simplicibus quam sis veneratus ab annis,
Quicquid depurgata edocet Eusebie;
Non me teste opus est; cum res testetur abundê:
Et tua sit specimen Sparta datura grave.
Ergo ne valeam; nisi verum anagrammate dico:
IN SOPHIA PURA PLENUS ES ipse PIA.
ERGO quadrigis Sol tibi candidis
Lucem cupitus praecipitat, sacro
PAREE, festam coniugalis,
Idaliisque jocis dicatam.
Grator PAREE, hoc ex meditullio
Cordis probati; grator, et adloquor
Supplex Olympum; perbenigno
Orsa tua adspiciens ocello
Felicitare ut ne renuat. Procul
Exesto vestris a laquearibus
Germana Martis; quae nefandis
Affaniis inimicat omnes
Concorde vinctos compede. Vos senes
Colat propages, digna parentium:
Altor Palatinatus addat
Ingenuam Cererem et Lyaeum.
Tardare longum delictum tori,
Dum suadet aetas, consiliat locus:
Errare longum duco; longumque
Ancipiti impete fluctuare.
COMBIEN q' Orpheus d' Elisee viendroit,
Du ciel Phebus, leur Muse ne seroit,
En aucun pris: mais la tienne, PARE,
Dont j' appercoy qu'a gloire es prepare
Doit a bon droict, de couronne iovir.
Car a vray dire, a seulement t' ovir
Le te dirois l' ouvrier le plus exquis
Qui onques fust, et que premier le pris
Tu dois avoir. le te voy couronne
Defleurs, et sur tous les aultres orne.
Car n'estant pas content de ton scavoir
As voyage pour cognoissance avoir
(l' en suis tesmoin) du langage Francois;
Que dire puis, que le premier tu sois
Entre ta gent, qui puisse surpasser
Et sur beaucoup la teste surhausser.
C'est a bon droict donques qu'es couronne,
Et par MELISSE hault Poete ordonne.
Aussi par nous en tout temps et saison
Prise seras, comme c'est la raison,
HOc erat in votis, ut decernente MELISSO
Ornarent nitidum Laurea serta caput.
Hoc etiam fausto labentis ut omine saecli,
Natalique forent illa, Melisse, tuo.
Munus utrumque tuli; nec te piget addere partem,
Ut tua Musa comes, Iane Philippe meae est.
Candida Fata! DEO, SCHEDIO, et testata PAREO,
Fige age jam dentes, si libet, Invidia.
EXIMIUM decus, innuptam coluisse Minervam:
Cultores Divae Delphica serta gerunt.
Maeonii vatis cineres hac arte, Maronis,
Culti Nasonis, fama perennis erit:
Et superans inter vates tua fama MELISSE
Fama superstes erit te moriente tua.
Talis honos perpes nomente, docte PAREE,
Instigat castis invigilare choris.
Ut purae Sophiae rarâ ergo dote nitescis,
Sic mage post canâ Daphnide clarus eris.
UT vitae quondam Salomon opibusque superbis
Dum praefert Sophiam, ceterae consequitur:
Sic tu dissimilis multis, queis [Reg: quibus] ducitur uxor
Aut cupidis digitis, aut cupidis oculis:
In consorte tori mores nil praeter honestos
Dum spectas cautus, cetera consequeris.
Ultro consequeris quascumque in virgine dotes
Post animi dotes quaerere possit amans.
Sive decus formae spectes, qua ditior inter
Non est Nicrinas altera sive aliud.
Felix ergo clues: Aedes jam vitis opacat
Laeta tuas: cingent mox quoque mensam oleae.
RATUM coniugium facit parentum
Assensus, veniens ad utriusque
Sponsi nempe novi, novaeque nuptae
Consensum duo corda colligantem:
En suffragia sunt et hic parentum
Consona et veniunt ad utriusque,
Sponsi nempe novi, novaeque nuptae
Consensum duo corda colligantem:
Quis ergo putet has inauspicatas
Nuptias? thalamum quis haud beatum?
EST similis (fallor nisi) Christi Ecclesia PUPPI.
Ast opus hic nauta, qui moderetur onus
HEROS Musarum, AH juvenes ad pascua PLANE
In PUPPI SANUS sedulitate vehis.
LAURIGERI lux clara chori, magnique PAREI
Digna propago patre, Apollo quo se jactitat,
Optaretque suam dici sobolem, nisi patri
Cederet ipse tuo Illustriori ut sideri.
Tanto te genitore satum cunisque locavit,
Implicuitque thymo Hymettiis Nympha in jugis.
Protinus Hyblaeos instillavêre labellis
Sacro Heliconiades Liquore rorantes favos.
Hinc tibi melliflua funduntur carmina venâ,
Inque Nicrum solito Ab alveô Eurotam trahis.
Phoebeoque minor ne sit tua gloria, vultu
Respicis, atque animas Benigniore parvulas.
Testis ego hic cui tu, indignum gestamine tanto
Esse licet videas, Apollinari tempora
Daphnide sponte effers juvenilia cingere, nullis
Aut Heliconis aquis Madentia aut Parnassiis.
Scilicet acclivem tali me hortamine collem
Exsuperare jubes, Laudumque calcar admoves.
At me de nimbis temerarius igne trisulco
Deciduus Phaethon, Sessorque terret Pegasi:
Choerilus et colaphos passus, MaevIque BavIque
Poena, subire vetant Cervice pondus impari.
Non tamen iste meo labetur corde PAREE
In me, animus rutilas Dum Cynthii cernam comas.
Tu mihi de facie haud notus, sed patre, patrisque
Clarus ubique libris, Cluensque scriptis propriis,
Tanta peregrino largiri dona parabas?
O decus Aonidum! Hospes Iovioque et Palladis!
Sed cesso tenuare modis ingentia parvis;
Qui canet apta tibi, Abs te necesse est impetret.
ERGO virenti cingere Daphnide,
Et hunc voluntas est tibi verticem;
Intra Coronatumque coetum
Hoc caput Aonidum aggregare.
Papae! quis albis jungat oloribus
Deformiorem nocte monedulam?
Aut constrepentem quis cicadam
Dauliadum associet catervae?
PAREE, magni progenies Patris,
O praeses alter Palladio in choro,
Cui Laurus aeternum MELISSI
Iudicio decus apparavit:
Nil immerentem (quandoquidem favent
Consentientis vis et amor spei)
Moraris; isto me arbitratus
Dignum et amore et honore: quippe
Foeto MELISSI termite THURIO
Talis Poetae contigerat frutex,
Hoc in Lyceo MYRTILETI
Te comitante simul PAREO,
IANOque vati PANNONIO, nisi
Me fallit augur, bacca similima
Caelo sub Albano tributa est
Ingenitas genio scatebras.
Et forte iam me Pannis amabilis,
Si non nitore, ast pol studio pari,
Utrique successum prehendet
Implicitis reducem lacertis.
Pannis mea altrix, brachia, sic puto,
Repatrianti junget hiantia,
Exosculantique allubenter
Basia figet inominata.
Adauctus Ister tot famulis aquis,
Waghique [Note: a Waghus fluvius est, thermis frequentissimus saluberrimus: et in Danubium supra Gomorrham influens.] thermis mamma calentibus
Solo in paterno me sonante
Arva superbius irrigabunt
Iucunda ludo Nâiadum sacro
Apricioris flore rosarii,
Multumque formosis Napaeis
Ob vitreos adamata fontes.
Domum reverso spero Deo Dure,
HEG' SUR [Note: a Heg' Sur est patria Surii, in Insulâ, quam Danubius infra Posonium efficit.] minori vicus in Insulâ
Ovante vultu gaudiorum
Excipiet duplices in ulnas,
In quo secundis nixibus in sacram
Vitalis aurae lampada prodii,
Canos et adspexi parentes
Iam tum animo puer entheatus
Noscar Deabus suaviter obviis,
Quas Thyrna [Note: b Tyrna, eadem quae Tyrnavia seu Tyrnava Regia et libera civitas. ], Comjath [Note: c Comiath idem quod Comiathinum, oppidum ad fluvium Nitra situm, ubi tirocinia studiorum posui.], nobilis utraque
Meaeque formatrix iuventae
Plexilibus cohibent corollis.
Cum iam revisam littora Bodroghi [Note: d Bodroghus est fluvius Tybiscum illabens: in cuius ripa est Sarospatach arx et civitas ampla, celebris in Ungariâ propter Scholam illustrem: ex quâ promotus sum. Patronus meus est Dominus illius loci vir generosus et Martius Michael Lorantfi.]
Non usitata fronte Sarospatach
Spectabit impellente Mopso,
Quae meliore loco, mihique
Meaeque sorti largiter appluit.
Eccam! videbo hîc ora SIDERII
Subiuncta vivaci favori,
Mitiaque in veteres amores.
Cernam appropinquans (mens nihil ambigit)
Fratrem sereno lumine SURIUM,
Florem hunc tueri pullulantem,
Et titulum speciosiorem.
Sic sic sequaces Pegasus hinniens
Pindi cacumen tollet in arduum,
Lauroqne decerptae coronat
Frundis Apollo. Tot inter ergo
Magmenta factorum hercle benignitas
PAREE numquam vestra tacebitur,
Quam forte Lethaeis in undis
Grande foret scelus abdidisse.
FALLOR? An ut THISCHBITA olim ad Iordanis arenas
Sidereum ignito dum petit igne polum,
Pallia ELISAEO liquit, quibus orbita aquarum
Orba potenter aquis in duo fissa fuit:
Sic tibi iam rude donandus athleta [(editor); sic: aethleta] , relinquit
Pallia iam currus credit equosque Pater.
Magna Balitarum superat modo turba: supersunt
Flumina Theulogicis discutienda [(editor); sic: discutenda] togis.
Tu modo perge viam, solvens contorta secansve:
Sic tibi sit patriae portio dupla togae.
TRIFORMIS horridum domare bestiae
Caput valentis, inscia repellier
Et efferâ decet fuisse praeditum
Potentiâ acre corpus; atque robore:
Periculi ille namque fertilissimam
Labore strenuo necem ausus aggredi
Sibi ipse gloriae arduae auctor exstitit.
Quis at, Paree, mentis haud magis tuae
Inominata robor a usque praedicet?
Sagacis atque te IngenI virum haesitan:
Honoret? exsecranda qui impii gregis
Papistici refellis apte dogmata,
Laboriosa quae cohors Ignatii
Profecta caelitus docere nititur.
Age ergo pergito hoc modo maledica
Ferocium Dei hostium ora claudere. et
Minacibus resistito sicariis,
Novumque sic parentis optimi
Referre tu ne desine aemulum.
REGINA natos sic volucrum suos
Explorat implumes, aciem imperans,
Torquere flammas in calentes
Phoebe tuas, oculi irretortam.
Si degener fors lumina deprimat,
Visu magistram, nec teneat diem;
Non es paterni haeres habetur,
Fulminis, imperii aut volucrum.
Non tu parentis degener es tui
Natus, celebris. JANE, tuam indolem
Sat iam probas, dum luce Solis.
Lumine non refugo, calentis,
Et usque et usque exples animum tuum;
Novus palaestrâ dum pugil in novâ
Geris duellum, dum SUITAM,
Eumenidum socium cohortis,
Bis terque pennâ ceu furiam domas.
Cavete, vestro ne socio, Dii,
Deaeque, opem frustrâ feratis
Vestraque nam capita edomabit.
Et iam paternae te dubitabimus
O JANE Musarum decus optimum,
Et gloriae heredem, politos
Et facere imperii inter omnes?
FAX Sarsinatium, olim iniquis casibus
Pistrini alumne, post parens Comoediae,
Scenae voluptas, ardor Orchestrae novus
Gregi noveno frater addite et mari
Latina Siren; auctor elegantiae,
Pater iocorum, risuum, facetiae:
Acumen exercere Criticum prosate.
Proh quantus in te liberando cladibus
Morbisque desudat labor! quâ non manu
Aliquid vel invito est datum pulvisculi.
Aciesue scalpri adacta vel novaculae!
Deficere poteras inter aemulas manus,
Et illud exclamare cognitum vetus,
PERII MEDENTUM COPIA PLANISSUME
Ni cura navi, et singularis cautio, et
Pietas PAREI, condolens vicem tuam,
Vitae ruentis sisteret coeptam fugam:
Non hercle deposito dans spiritum,
Sed et colorem, quo placebas integer.
Non medicus, ast MEDEA verius cluet,
Idem recocto quae PELIAE fecit seni.
A praelo calidum fabraque incude recentem,
Ingenii et variae, Iuppiter! artis opus,
Accipio Plautum, nitidum non pumice multo,
Sed radiantem auro, et vellere sericeo.
Munus amo (quis non?) lepidum nimis atque venustum:
Muneris auctorem sed magis intus amo.
Pronus id affectus in nos, id cur a meretur,
Commoda agens studio publica pervigili.
Quando erit ut parili dono hunc novus editor ornem!
Non ea vis nobis, non favor hic superum.
Nec tamen Hercle nihil donanti reddere certum est:
Commendabit amor qualiacumque meus.
Delphica det grandes cyathos abacique potentum:
Talia fortunae dona favore beant.
Nos transmissa iuvent chartacea mutua vates.
Musarum an donis grandius aestimium est?
SAEPE vetus turbam fama insectata medentum,
Caesaribus vitam quod rapuêre suis.
Sic senio et morbis feto tibi tristibus Acci
Multorum intulerant vulnera multa manus
Haerenti iam pene Erebi sub faucibus atris
En solidam Paeon sufficit alter opem.
Quippe intus decimam PAREUS, et in cute, Musam
Novit, et, ô, Musa est fallor an undecima?
HACTENUS erubuit Romae calcasse Theatrum
PLAUTUS, et Ausonios exposuisse modos
Pluribus infanda corpus lue tabuit annis,
Et male Pieriis marcuit artis opus.
Flerat, et ingentes geminarat SARSINA planctus,
Sarsina Musaeis tot celebrata choris.
Nunc postquam sed enim divinâ mente PAREUS
Abstersitque luem, restituitque decus:
Et vatem Romam duxit jussitque Theatrum,
Et Phoebi illustres indugrediusque tholos.
Grande Palatinos Capitolium adorat honores,
Et figit meritis oscula mille rosis.
Ut iuvat! ut volupe est! redivivum audire Poetam,
Qui nitido Latias eloquio auxit opes.
Umbria divinis decerpe superba Poetis
Pro subole aeternum rite anadema tuâ.
Sed tu quae tantum genuisti Sarsina vatem,
Quae tandem Medico praemia digna dabis?
[Gap desc: Greek poem]
.
Invida Cecropidum gens magno affecit honore
Aemulum Aristophanem Socratici generis.
Umbrigenae ast PLAUTI recreata est scena Quiritum
Innocuis salibus, compositisque iocis.
Hi. foret absque tuis opibus, dextraque Minerua,
Umbrae perpetuae, culte PAREE. forent.
QUISQUIS Plautum adamas polite Lector,
PAREUM quoque ames [Note: Word missing] necesse est:
Plauti qui monumenta reddit Orbi
Tam purê scholiis Notisque doctis
Illustrata labore permolesto.
Non hic ergo nimis dein requiras
Quos dedere allii prius labores.
Istaec integra scena iam PAREI est.
FAVETE ô teneri boni poetae,
Et quantum est hominum elegantiorum
PLAUTUS pellepidus bonus poeta,
Et quantum pote plurimum facetus,
Musarum decima, et Latina Siren;
In manus hominum venire gestit,
Cultu scilicet ac nitore tanto:
Quanto ausus fuerat venire nunquam.
Nam licet nitidissimus Poeta
Esset ac Veneres haberet omnes,
Omnes delicias, iocos lepores;
Illum sic tamen inficetior gens
Dente arroserat improbe maligno:
Ut, nî vindiciis politioris
Saeculi sibi restitutus esset,
Obrutus tenebris, situque turpi,
Turpi puluere perpetim iaceret,
Infelicibus esca amica blattis.
Verum non ita restitutus umquam est.
Quin naevi et maculae locum invenirent.
Quos naevos maculasque nunc PAREUS,
Phoebi delicium, Minervae alumnus,
Omnes eluit, abstulitque: multa
Notis perpetuis quoque expolivit,
Aerumnabili et improbo labore.
O factam bene restitutionem!
Non Umbro est male sed bene ac beatê:
Quod ipsi rediit nitor, venustas,
Et Venus rediit, ferens amores
Secum, et blanditias, iocos lepores.
Proin ô teneri boni Poetae,
Et quantum est hominum elegantiorum,
Adeste, obsecro, quotquot estis omnes:
Et PAREO animis FAVETE, et ore:
Et blandis numeris facetiisque
Incensi, pariter Favete PLAUTo.
Quin suis meritis et hunc et illum
In caelum lepido vocate cantu.
At vos interea, quibus Poeta hic
Ad gustum minus est et ad salivam,
Queis [Reg: Quibus] olet stabulum VALETE, ABITE,
Musis et Charisin creati iniquis!
PLAUTUS, qui Latiae norma est et regula linguae
Multa aliis debet plurima DOUZIADIS,
Quorum ille expertus studium est operamque fidelem:
Et quorum jam nunc munere salvus ovat.
Nulli plura tamen sese debere fatetur,
Quam cur (dissimulem!) docte PAREE tibi.
Qui naevos, maculasque abstergis: et ipso hoc
Audenter nisus Herculeos superas.
Quae tibi Pierides digna hostimenta rependent!
Quid tibi pro studio proque labore dabunt?
Quid, nisi, dum Plauti numerique salesque legentur
Laude vehent merita nomen ad astra tuum?
Interea macte hoc Genii ingeniique vigore:
Summus eris vates, summus eris Criticus.
SIC oculos sic ora gerit, vultumque PAREUS:
Quem fovet in gremio dia Minerva suo:
Cui phoebus viridi velavit tempora lauru:
Et dedit auratam Calliope Citharam.
Hinc est, quod Phoebo sacrum facit atque Minervae:
Et colit Aonias, numina casta, Deas.
Applaudunt omnes vati, quin ipsa Minerva,
Ipse etiam Phoebus plaudit, et Aonides.
Non finxit sculptor te, docte PAREE; sed umbram
Corporis: ipsum te fingere non potuit.
At facit hoc PLAUTUS; cuius numerosque salesque
Restituis Genii dexteritate tui.
[Gap desc: Greek poem]
.
ET rupes solidas, et ferri robur, et aeris,
Longinquum tempus conterit atque domat.
Sed tua praesignis qui scenae es stella Latinae
Laus in perpetuum Plaute superstes erit;
donec erunt serui fures, iactator alumnus
Bellonae, atque senex donec avarus erit,
leno periurus, iuvenis sectator amorum,
Mercedis meretrix anxia, anusque bibax.
Iam tibi laus similis contingit, docte PAREE,
Qui Plauti in lucem scripta redire facis:
Donec anus vinum cupiet, meretricula quaestum,
Lascivus iuvenis donec amator erit,
Mendax leno senex cupidus maioris acerui,
Miles iactator, seruaque turba rapax.
PAREE, primas nunc Critici occupas
Choragi, et agmen vaticinum praeis:
Non ante depulsis ab Umbro
Noctibus, illuvieique socci
Indis nitorem. Quis tibi Gloriae
Currus per orbem nomina differet?
Pectus quod e Pindo sagaci
Non refer et capiti usque grates,
Flagrans Poetam volvere Comicum
Mente evolutâ? quis neget, arduos
Plauti adsequi iam posse sensus,
Gentibus et Latium reverti?
Quando coactis undique. apographis,
Gazamque Belgae, et lampada Francicam
Inferre perplexis Locorum
Expediens meliora, quaeris.
QUI chronicas novit medicus depellere febres;
Felicis laudem dexteritatis habet.
Qui tollit veteres librorum e corpore mendas,
Et lucem caecis sufficit; ille vir est.
Inde PAREE tibi surgit laus iustior; Umbri
Qui prisca corpus labe maloque levas.
Utque legi, possisque capi phrasis ipsa Quiritum;
Iudicii rarâ dexteritate facis.
Hi Latiique sales et PLAUTI haec dramata vivent
Dum Patrias Rheni Nicer amabit aquas.
Plauto munditiem qui demit cumque loquendi,
Haud sane lauto praeditus ingenio est.
QUEIS [Reg: QUIBUS] labor est vigili studio prodesse Camenis.
Scilicet hi Pylios traducant molliter annos.
Excedant etenim terris, vitamque relinquant,
Non sibi, non aliis qui vivunt, pessima terrae
Pondera, nec praeter fruges consumere nata.
Rectior at tibi mens primis concessa sub annis
Caelitus, haecque fuit semper tibi cura laboris
Solliciti, ut posses quondam prodesse Camenis,
Dotibus ingenii, patris vestigia calcans.
Nec male cessit opus, nec te tua cura fefellit.
Vix quartum aetatis fuerat tibinamque peractum
Lustrum, cum Musis doctis et Apolline sacro
Instructi Ludi Latii sunt tradita sceptra.
nec satis esse putas pro viribus optima quaeque
Tradere, dum ducis vitales luminis auras,
Ni Musarum etiam superent monumenta tuarum
Post mortem, et prosis vitam, cum clauseris arctam
Hinc tibi cura fuit nuper conscribere libros
Doctrinae LOGICAE, mentem queis [Reg: quibus] dirigis aequam,
Qua ratione queat falso discernere verum.
Ac modo PLAUTUS adest, mendis purgatus, et omni
Parte notis auctus. Sic si iuvat esse labores
Perpetuos possis studio ut producere famam.
Vivas ergo diu, seris dignissime canis:
Et cum depones odiosae taedia vitae,
Parte tamen meliore tui post fata superstes
Cantatus celebri famâ volitato per orbem.
DISCERPTUS veluti iuveniles VIRBIUS artus,
Virbius haud esset, non miserante Deo:
Sic quoque MARCE tuum, quod si divina Parei
Virgula cessasset, grande iaceret opus.
Reddidit haec numeros, risus, ludosque iocosque,
Et quoscumque dedit lingua Latina modos.
Ergo redonato tibi gaude PLAUTE lepore,
Plaude redonato Musa Latina choro.
Quod rediere sales tua laus est sola PAREE,
Quod numeri innumeri, Gloria sola tua est.
INDUPERATORUM quondam ceu Caria fertur
Ipsa interisse copiâ:
Ingeniosa fere Criticorum turba necarat
Trusatili PLAUTUM molae
Pistrinoque parem. vidit gemuitque PAREUS
Propinqua Vatis funera:
Auxiliumque tulit, quo non Pataraeus Apollo
Tulisset efficacius.
Ite procul, dixit, tot pocula amara, tot herbae:
Aurasque Plautus liberas
Purâ in luce trahat grataque in veste nitescat,
Mea quam laboravit manus.
Debemus Plauto linquamque salesque latinos:
Plautus PAREO Spiritum.
HUMANAE speculum vitae Comoedia PLAUTO
Immane quantum debeat:
Quippe repraesentanti hominum sensa intima, dictaque
Et facta congruentia.
Lingua deinde Latina fere omnem fusa per orbem,
Est grata Plauto debitrix.
Si placeat Musis uti sermone Latino,
Plauti ore credam eas loqui.
Sed multum huic speculo decesserat ante-nitoris.
Rubigo quem infuscaverat:
Romanaeque decus linguae manus improba passim
In barbariem converterat.
Ut Plautus sese iam vix agnosceret ipsum,
Insulsa gens effecerat.
Non tulit hoc magnus Patrum CAMERARIUS aevo:
Hic sospitator exstitit
Primus PLAUTE tuus. Certatim deinde sequuta
Turma eruditorum frequens.
Praestitit, ut paulo melius mox Umber haberet,
Politiusque esset speculum [(editor); sic: speclum]
Vitae hominum, abster sis maculis mendisque pudendis
Sed sparsa quae fuerant prius,
Obuia nec cuivis festivi pharmaca Plauti,
Industria admirabili.
TAUBMANUS collecta meus quasi apicula dulcis
In alveolos haec contulit.
Ipse etiam voluit non prorsus asymbolus esse
Lucem inferens multis novam.
Eius porro legens vestigia pressa PAREUS
Parem iam inivit gratiam
A PLAUTO, et Plauti cultoribus, ipsaque linguae
Commercia audit Romulae.
Plautinasque ut opes faceret magis usibus aptas,
Lectori ut in mundo forent,
Floriferis ut apes in saltibus omnia libant,
Depastus est dicta aurea.
Inque novas retuli cellas. Fruere euge labore
Lector bone, Auctori et fave:
Candida quem extentum celebrabit fama per aevum,
Quoad sales Plautini erunt
In pretio, et linguae florebunt scripta latinae.
Haec sunt PAREI praemia.
[Gap desc: Greek poem]
.
ROMULA si turbam recrearet lingua novenam,
Nil nisi Plautinos redderet ore sonos.
At nunc re vera quod non nisi Comica gustant
Mulsa, damus loto, docte PAREE, tuae,
Nam cum Barbarica his quondam sociasset Arachne
Virosam illuviem non sine fraude favis.
Iudicii virtute tui, notha quaeque remosti
E medio, exornans quae genuina magis.
Nunc quoque non cessas Latio bene velle Lepori,
Et calathos fetos si efficis ecce rosis.
Fallor? an ut Pindi Plautino affamine Divas
Uti, quod nuper vix cupiêre, lacis.
Sic nunc, quae undo finguntur polite, nudis
Et quae dicuntur ludere brachiolis,
Orchomeni Divas Plautino e flore docebis
Dapsile velle sibi conduplicare peplum,
In quo si texet tibi nomen daedala Pallas,
Quod legat abrupto termate posteritas:
An te paeniteat, pigeatve, PAREE, laboris?
Quem dederas Musis, quem dederas Charisin.
FINIS LIBRI I. Carminum Adoptivorum.